BIBL.VR.UNIV. VERZ.
MÖTTLINGEN
DOOR
Ds. W. A. PLUG
UITGEGEVEN DOOR BOSCH & KEUNING TE BAARN



LIBELLEN-SERIE Ni. 73
Prijs van één nr. 45 cent. Viei nis. per nr. 40 cent. Acht of meer nummers per nr. 35 cent. Voor dubbele nummers dubbele prijzen.
BIBL.VR.tnnV.
VERZ. W.ce MERODE



MÖTTLINGEN
i.
Möttlingen is de naam van een klein achterafgelegen boerendorpje in Württemberg aan de Noordelijke uitloopers van het Schwarzwald. Hoewel de omgeving zeker veel moois heeft, is het toch niet daarom geworden een middelpunt van vreemdelingenverkeer, zooals b.v. het op anderhalf uur afstand in het dal van de Nagold prachtig gelegen plaatsje Bad-Liebenzell. Neen, niet de mooie ligging of een of andere bezienswaardigheid heeft gemaakt dat zoovelen de weg naar Möttlingen gevonden hebben en dat er zulke belangstelling blijkt te bestaan om toch iets over Möttlingen te weten te komen. Reisbureau* en reisgidsen weten niets van Möttlingen; het ligt aan geen trein of bus en hoewel het dagelijks een komen en gaan is van binnen- en buitenlandsche gasten, wordt er geen profijt van getrokken; het is het arme, onaanzienlijke, we kunnen wel haast zeggen, primitieve boerendorpje gebleven. Ja, er zijn de laatste tijd enkele nieuwe huizen bijgebouwd, maar noodgedwongen, de toeloop is zoo groot dat men voordien soms in naburige dorpen een onderkomen moest vinden.
Nog eenmaal heeft Möttlingen zulk een bekendheid gehad, een honderd jaar geleden; dat was toen Johann Christoph Blumhardt er predikant was van 1838—1852. Blumhardt heeft een grooten invloed gehad, die nu nog nawerkt, ook in ons land. Voor ieder rechtgeaard theoloog is hij geen onbekende.
Vóórdat wij nader spreken over het tegenwoordige Möttlingen is het goed, ook iets van dezen merkwaardigen man te vertellen, want het gaat om hetzelfde en er is een doorgaande lijn van Blumhardt tot heden waar te nemen, al is die schijnbaar door een periode van een 50 jaar onderbroken geweest.
Na eenige jaren hulpprediker te zijn geweest en leeraar aan de



zendingsschool te Bazel, kwam Blumhardt op 33-jarige leertijd als predikant naar Möttlingen. Hij vond een gemeente, waar een reeks van voortreffelijke predikanten gewerkt hadden, maar het was als lag zij onder een ban. De ban is verbroken, doordat de Heiland zich heerlijk geopenbaard heeft en wel in dat wat geschiedde met het meisje Gottliebin Dittus. In haar vertoonde de satan zich in zijn ziel- en lichaamverdervende kracht. Zoo heeft Blumhardt het leeren zien en het is gebleken, dat alleen het beroep op en het geloof in Jezus' overwinning de satansmacht kon verdrijven. Met een geroep: „Jesus ist Sieger" (Jezus is Overwinnaar) moest de booze geest na jarenlang hardnekkig verweer het meisje verlaten. Gottliebin was daarna gezond naar lichaam en geest en is één van de trouwste helpers van Blumhardt geweest.
De werkelijkheid van God en den levenden Heiland èn de werkelijkheid van den satan met zijn groote macht was daardoor voor Blumhardt volkomen zeker gewórden. Duidelijk werd dit in zijn prediking openbaar. In diezelfde üjd valt dan ook het begin van een algeheele ommekeer in Möttlingen. De satan was ontmaskerd; het bleek, hoe zeer men door bijgeloof en toovenarij zich aan hem verkocht had. Nu moest hij wijken voor Jezus' overwinningskracht. Velen kwamen tot Blumhardt om hun zonden te belijden en wanneer hij hun dan de vergeving der zonden onder oplegging der handen in naam van Jezus verkondigde en met hen bad, bleek telkens weer hoe bij hen een radicale ommekeer had plaatsgehad, een werkelijke wedergeboorte, maar ook zeer vaak genezing van lichamelijke ziekten. Blumhardt is steeds zeer nuchter gebleven en een groote vijand van elke geestelijke overdrijving. Hoevelen zijn sindsdien met hun lichamelijke en geestelijke nooden van heinde en ver naar Möttlingen getogen, om daar geholpen te worden door den levenden Heilandl
Na eenige jaren werd de pastorie te klein voor alle toestroomende gasten; daarom is Blumhardt in 1852 naar Bad-Boll vertrokken, een verlaten „Kurort", waar de velen van wijd en zijd komenden konden worden ondergebracht. Tesamen vormden zij een huisgemeente onder leiding van Blumhardt, tot zijn dood in 1880.
Het werk werd voortgezet dóór zijn zoon Christoph Friedrich, die in 1919 overleden is.
Blumhardt leefde zeer sterk in de verwachting van Gods



koninkrijk, maar hij geloofde ook vast, dat de Geestesgaven, waarvan In het Nieuwe Testament zoo dikwijls sprake is, weer komen moeten wil het goed zijn en dat kan alleen, wanneer men er om bidt en zich er voor openstelt.
In Möttlingen getuigt van de strijd en overwinning van Blumhardt een houten bordje, aangebracht aan het nog bestaande huisje van Gottliebin Dittus met het volgende opschrift: „Mensch, bedenk die Ewigkeit und spotte nicht der Gnadenzeit, denn das Gericht ist nicht mehr weit", hetgeen de daemon door Gottliebin Dittus uitgeroepen heeft. Verder staan er nog de kerk, waar Blumhardts prediking zoovelen diep in het hart trof en de pastorie, waar zoovelen tot het nieuwe leven gekomen zijn. En tenslotte leeft hij Voort in de spreuk: „Jesus ist Sieger", waarvan de waarheid ook nu weer sinds ongeveer vijf en twintig jaar in Möttlingen overtuigend bewezen wordt. En dat is het wat ook nu de duizenden van ver en nabij naar het verder zeer onbelangrijke Möttlingen trekt.
II.
ft Als men van Althengstett, het dichtstbijzijnde stationnetje aan de lijnStuttgart—Calw, komt, ziet men vlak vóór Möttlingen aan de Imkerhand een flink gebouw of liever een complex van gebouwen staan; meestal loopen vele menschen in en uit of zitten in de tuin Boven de ingang van het hoofdgebouw ziet men staan: „Rettungsarche" (Reddingsark) en „Jesus ist Sieger". Het blijkt dan te zijü wat we kunnen noemen een herstellingsoord, zooals het trouwens ook officiéél staat aangegeven, waar geregeld ruim 300 gasten vertoeven. Voor 100 is er maar plaats in de gebouwen zelf de anderen worden allen in het dorp bij de gewone dorpsbewoners ondergebracht of in de enkele in de laatste tijd verrezen pensions Maar men eet gemeenschappelijk in de Arche.
Aan de achterzijde bevindt zich nog een groote zaal, plaatsbiedend voor wel een 1000 personen. Boven den ingang staat: „Unterkunftshutte" (Toevluchtsoord). Hier wordt tweemaal per daa een „Andacht" (bijbellezing) gehouden. Daarna zijn er spreekuren waar men met zijn lichamelijke en geestelijke nood zich wenden kan tot één van de zoogenaamde broeders, die ook de Andachten



houden. Die broeders zijn heel eenvoudige, weinig opvallende menschen. En toch gaat er van zulk een Andacht een merkwaardige kracht uit en al gauw merkt men zelf en hoort het rondom zich heen, dat er in de spreekuren geweldige dingen gebeuren.
Ja, wat is dat? Zooals ik al zeide, is hier hetzelfde te vinden, als in Blumhardts dagen.
De stichter van de Rettungsarche is reeds overleden, op 13 Maart 1934. Het was Friedrich Stanger, of liever zooals hij bij alle Möttlinger gasten blijft voortleven: „Vater Stanger"; zelf noemde hij zich wel eens „das Friederle von Möttlingen".
Van zijn leven het volgende: Hij was 5 Februari 1855 in Möttlingen geboren, als onecht kind, dat bitter weinig liefde ondervonden heeft. Wel nog van zijn grootouders, maar toen zijn moeder trouwde en naar Liebenzell verhuisde, heeft hij meer slaag dan vriendelijke woorden gehad. Zijn stiefvader was een dronkaard en de kleine Friedrich leerde thuis niet veel goeds. Wel heeft hem, die thuis van God niets hoorde, toch éénmaal Gods woord op een bijbelsamenkomst zóó diep getroffen, dat hij een tijd van diepe innerlijke vrede gekend heeft. En hij wist later te vertellen hoe God zoo telkens in zijn leven tot hem gekomen is. Maar door het slechte voorbeeld thuis en van anderen ging het al gauw weer mis, werd ook hij al jong een drinker. In andere opzichten had hij veel goeds en in zijn werk stond hij goed aangeschreven. Eerst was hij jarenlang goudsmidsleerling in Pforzheim. Een tijdje hielp hij op het land, daarna kwam hij terecht in Stuttgart bij een stalhouder. Daar ging het door toedoen van zijn kameraden al gauw bergaf met hem. Als koetsier had hij dan hier dan daar een goede betrekking, maar het drinken was steeds het bezwaar. Ook toen hij in 1881 getrouwd was ging het niet beter. Telkens was er wel het verlangen naar bevrijding, maar het werd met hem steeds erger. Al het vreeselijke van een door den satan gebondene heeft hij doorgemaakt. Telkens was er wel een stem in hem die tot omkeeren maande, maar steeds overwon de satan die hem zei, dat er toch voor hem geen redding meer mogelijk was en die hem dreef tot steeds erger zonden, tot zelfmoordpogingen en tot een leven van diepe duisternis en voortdurende angst. Maar dan sterft zijn dochtertje, zijn vrouw wordt ziek en ook hij zelf als gevolg van zijn slecht leven. God is aan het werk, en er is nu van allerlei, dat



tot zijn geweten begint te spreken; eindelijk komt hij tot de erkenning, dat hij met z'n zondig leven breken moet, vooral als hem telkens de vreeselijkheid van wat hem te wachten staat in den geest getoond wordt.
Hij zoekt nog overal. Maar de Heer begint nu duidelijk in zijn leven te werken en zich aan hem te openbaren, zoodat hij niet anders meer kan, dan in den Heiland te gelooven, den bijbel ter hand te nemen en de gelegenheden aan te grijpen, waar hij van het Evangelie hooren kan. En dan komt de werkelijke bekeering, het zich zien als zondaar, het roepen om verlossing. De satan poogt het te verhinderen. Maar na een vreeselijke innerlijke Strijd in een nacht is het pleit beslecht en was Jezus de overwinnaar. Van toen af begint een ander leven, waar de bijbel het richtsnoer is. Welk een vreugde!
Nu wilde hij alleen voor den Heiland leven. Maar eerst waren nog vele dingen noodig om hem tot dat werktuig in Gods hand te maken, waardoor zoovelen gezegend werden. Hoevele verzoekingen, laster en spot, ziekte en andere nooden moesten eerst worden dóórstaan. En dan: er mocht niets van den ouden Stanger overblijven, alles nieuw, alles alleen voor den Heiland!
Maar dgn ook begon hij door zijn nieuwe leven en zijn getuigen anderen óf tot een ergernis, óf tot groote zegen te worden, in 't bijzonder hun, die leefden zooals hij tevoren gedaan had.
Zijn kinderlijk geloof groeide. En de Heer begon hem steeds duidelijker te openbaren dat hij naar Möttlingen moest om daar te getuigen. Maar daar wachtte hem eerst recht verachting en spot. Toen kreeg hij het visioen van een korenveld, de oogst van het door hem uitgestrooide Evangeliezaad, als een aanwijzing voor zijn verdere leven. Uiterlijk was zijn leven moeilijk, de honger was dikwijls gast in zijn huis, maar de blijdschap bleef. Daarna kwam een tijd van vreeselijke ziekte; o.a. leed hij aan jicht en hartzwakte. Geen dokter kon hem helpen. Toen hoorde hij van iemand dat men ook door geloof gezond worden kan. Van dat oogenblik af wendde hij zich alleen tot den Heiland, gaf zich Hem geheel over en werd genezen, volkomen gezond.
Op een keer werd hij ertoe gedreven 1 Cor. 12 te lezen tot tweemaal toe en toen verstond hij dat de Heiland hem begenadigen wilde. Hij vroeg of hij de gave mocht ontvangen om anderen naar



lichaam en ziel te genezen. Eenmaal had bi} een visioen: bij zag menschen die dooi hem genezen weiden. Later bleek hem dat hij menschen gezien had die indeidaad dooi hem genezen zijn vele jaren daarna.
Toen hij in 1907 geregeld naar Möttlingen ging om samenkomsten te houden, werd hem door God het huis aangewezen waar hij wonen zou. Het was een heel armelijk huis; geld om het behoorlijk in te richten was er niet, maar de menschen kwamen. Sindsdien is zijn leven voortdurend geweest een leven van wonderlijke gebedsverhooringen, van ervaring hoe de Heiland zorgt en van een steeds toenemen in alles. En evenals bij Blumhardt werd de toeloop al spoedig zoo groot dat hij naar een ruimer gelegenheid moest omzien, maar er was geen geld. De Heer toonde hem de plaats waar hij bouwen moest, juist op de plaats waar bij het korenveld gezien had. In geloof (zijn bezit was maar 40 Mark) werd het aangevat en tot ieders verwondering volvoerd.
Op 14 November 1909 werd de Rettungsarche ingewijd. De naam kwam hem voor den geest bij een bespreking van een gedeelte uit Genesis over de ark van Noach. Ja, zijn huis zou ook op Gods bevel een „reddingsark" zijn; het was geen menschen werk, het was Gods werk en Zijn werktuig was de groote zondaar, de zeer verachte maar rijk begenadigde Friedrich Stanger.
Sindsdien zijn er echter heel wat stormen over de Arche losgebroken. Vóóral miskenning, juist van de kant van de Christenen en vooral van de „Gemeenschapschristenen", die buiten de kerk staan en zich dikwijls vromer achten dan de kerkmenschen. Er is zelfs een boek geschreven tegen Vater Stanger en zijn Arche tot waarschuwing. Maar daarnaast ook van de kant der doktoren, die concurrentie dachten te zien en van de overheid die overtreding der wet meende te bespeuren. Maar glansrijk hebben Vater Stanger en zijn Arche dit doorstaan. Hij overtrad geen wet en verschillende doktoren zijn zelf tot omkeer gekomen door Vater Stanger.
Daarnaast werd de Arche getroffen door het overlijden van Vater Stanger die 13 Maart 1934 door zijn Heer en Heiland opgeroepen werd, en vervolgens door den dood van zijn opvolger, door hem zelf aangewezen, Vater Jacob Walz, zijn trouwe helper, die hem het meest nastond, op 12 October 1934. Maar het werk wordt voortgezet. God zelf heeft de Arche gebouwd, heeft zelf Vater



Stanger geroepen, maar ook degenen die door hem wederom door handoplegging tot zijn medehelpers gewijd zijn.
Eigenlijk moeten we zeggen dat wat daar gebeurt niet alleen aan Möttlingen en de Arche gebonden is. Waartoe God Vater Stanger geroepen heeft, was, evenals bij Blumhardt, deze boodschap van Hem door te geven, dat de Heiland leeft als overwinnaar, dat Jezus Christus dezelfde is gisteren en heden en in der eeuwigheid (Hebr. 13 :8). Onwillekeurig denken wij bij Vater Stanger aan de Godsmannen uit den bijbel, want het bijzondere aan hem is juist dit, dat God zelf zich zoo direct aan hem geopenbaard heeft en hem gevormd tot dengene die Zijn werktuig kon zijn. Vater Stanger zelf sprak steeds over zijn wonderredding en begenadiging met de woorden van Zach. 3:2: „Is deze niet een vuurbrand uit het vuur gerukt?"
Alles wat ik hier meegedeeld heb, is uitvoeriger te vinden in het boekje waarin verzameld is, wat hij zoo telkens uit zijn eigen leven vertelde.
III.
Nu nog wat meer over het leven in de Arche.
Eén van de dingen die zoovelen zijn opgevallen is dat ieder, wie bij ook is, van welke rang of stand, met dezelfde gereserveerde vriendelijkheid wordt ontvangen. Ja, men vindt in de Arche voortdurend die werkelijke gelijkheid. Allen zijn we broeders en zusters; aan tafel, in de spreekuren, in de Andachtzaal heeft ieder dezelfde rechten of liever alle verschil valt weg, men voelt vanzelf zich één. In de Arche gaat het om andere dingen dan in de wereld en gelden andere maatstaven.
Als men aankomt (het is gewenscht van te voren zijn komst te melden) wordt men door iemand van het vrouwelijk personeel, zuster genaamd, verwelkomd. Men wordt terechtgeholpen, krijgt zijn kamer aangewezen of als er in de Arche zelf geen plaats meer is, gebracht naar het logies in het dorp. Men krijgt nog een enkele practische mededeeling over de dagindeeling en dan moet men zichzelf maar terecht vinden. Eerst voelt men zich wat vreemd. Het is alles zoo doodeenvoudig, soms zelfs primitief, wanneer men



in het dorp ondergebracht is. Maar al gauw merkt men hoe ook vele van die gewone boeren van een groote vriendelijke voorkomendheid zijn, volkomen met alles wat de Arche betreft op de hoogte en zonder zich ook maar eenigszins op te dringen al iets van de spheer van de Arche doen voelen. Het blijkt al gauw dat er vrijwel geen huis in het dorp is, of er zijn Arche-gasten ondergebracht. Als men zich 's morgens voor het ontbijt naar de Arche begeeft, ziet men uit alle huizen de gasten komen en men begint zich al één met hen te voelen.
Wat de dagindeeling betreft, het ontbijt vindt plaats om 8 uur, daarna om half negen een Andacht van ongeveer drie kwartier, vervolgens spreekuur tot etenstijd, 12 uur, daarna rusttijd tot 2 uur, waarbij volkomen stilte heerschen moet in en om het gebouw. Om 3 uur koffie en om 4 uur weer een Andacht, gevolgd door spreekuur voor degenen, die 's morgens niet aan de beurt konden komen. Om half zeven avondmaaltijd, waarna de dag besloten wordt met gemeenschappelijk gezang tot 8 uur. Om 9 uur ('s zomers wat later) wordt verondersteld dat iedereen zich ter ruste heeft begeven.
Wat het eten betreft, het is zooals alles eenvoudig maar goed en overvloedig. Velen moeten eerst wel even wennen, het is voor ons soms wat vreemd. Aan de maaltijden is het weldadig rustig, men zou niet zeggen dat mén daar tesamen zit met meer dan 150 menschen. Wordt het gesprek toch wat luid, dan wordt door een der broeders vriendelijk verzocht stil te zijn. Ook het bedienen gaat zonder drukte. Menigeen heeft zich erover verbaasd hoe alles in zoo'n groot bedrijf zoo in de grootste orde, zonder gejacht, als het ware zonder dat men het merkt, verloopen kan. Ja, ook het personeel heeft iets dat men elders zoo zelden aantreft, dat in het hart zit en naar buiten uitstraalt in alles wat ze ook doen, de chauffeur, het kamermeisje, in de keuken, in de tuin, op het kantoor.
Men zit in de Arche aan tafel met allerlei soort menschen, zooals ik al zei van alle rang en stand, dooreen; ook van allerlei landen, naast de Duitschers b.v. velen uit Zwitserland en Holland. En al gauw begint men te merken, dat men ook om heel verschillende redenen naar Möttlingen gekomen is: de een om lichamelijk gezond te worden, de ander om zijn geestelijke nood, een derde noch om het een noch om het ander, maar om een poos te mogen genieten van het verblijf in de Arche om daar versterkt te worden in



zijn geloof. En dan gaat men meiken dat ook al die verschillen weer wegvallen en dat ei daai twee sooiten menschen zijn, n.1. zij die iets van stralende blijdschap hebben, ook al zijn het misschien uiterlijk nog stumpeids, en de anderen, die nog onder een druk zitten, ook al zijn ze verder kerngezond. En als men langer blijft, ziet men hoe iemand die tot de tweede groep hoorde, ineens ook die blijdschap in zijn oogen heeft gekregen. Of ook ziet men tot zijn verwondering dat bij dezen of genen ook naar het lichaam iets veranderd is. Als men er pas is, valt dit niet op door het groote aantal gasten. Wanneer men dan eens hier en daai een gesprek opvangt of men komt zelf met anderen in aanraking, wat daai heel eenvoudig zonder plichtplegingen gaat, daar men zich samen één groote familie voelt, dan kan men de merkwaardigste dingen te hooren kiijgen, zoodat men moet zeggen, ook al was men nog zoo sceptisch en ciitisch: hier gebeurt iets, hoe dan ook.
Eén van de dingen die velen in het eerst wat afstooten, is het vele zingen. Meestal hoort men ei gezang. Maar al spoedig merkt men, dat het volkomen gezond is. Immers ei zingen menschen, die hun blijdschap moeten uiten, vooi wat met hen gebeuld is in de Aiche en de liederen zijn steeds opgewekt en fiisch. Bovendien, men is in de Aiche heelemaal niet gesteld op veel gepiaat over kwalen of op bekeeringspogingen van de gasten onderling en het blijkt dat juist het vele zingen ter eere van den Heiland de spheer mee zoo zuiver en gezond houdt. Na eenige dagen doet men er van harte aan mee.
Tusschen de maaltijden, Andachten en spreekuren heeft men veel tijd voor zichzelf. Men komt mede daaidooi zoo heerlijk tot rust en kan dat, wat men hoort en ondervindt in Andachten en spreekuren, goed op zich laten inwerken, tenzij men toch zijn tijd verpraat; maar telkens wordt ei op gewezen dat dit natuurlijk de werking van het gehoorde moet verhinderen. Men heeft alle gelegenheid tot wandelen. De omgeving is zelve ook vol rust (het is hier nog niet de grootsche geweldigheid van het Schwarzwald): glooiende velden tusschen mooie bosschen. Maar men heeft te letten op zijn Üjd, want in de Arche gaat alles stipt op de minuut, wat ook niet anders kan bij zoovele gasten. Want niet alleen, dat er vrijwel altijd meer dan 300 gasten zijn, maar het is ook een geregeld komen en gaan; men merkt het b.v. doordat men naast



andere menschen aan tafel zit; het aspect verandert voortdurend; op alle uren van den dag brengen de Arche-auto's gasten af en aan. De een blijft een paar dagen, komt alleen uit nieuwsgierigheid of kan werkelijk niet langer, een ander eenige weken of nog langer. En ondanks het voortdurend komen en gaan en dat er gezorgd moet worden, dat ieder weer een plaats aan tafel krijgt en dat men in de Arche of in het dorp ondergebracht wordt, het is steeds alles volmaakt geregeld. Als er het een of ander niet in orde is, ligt dat steeds aan de gast zelf, die zich niet aan de regels van het huis gehouden heeft. Men vindt deze in de gang bij de ingang duidelijk op een groot bord. En het geldt in de Arche zich in alles te onderwerpen, niet alleen aan wat door de broeders in Andacht en spreekuur gezegd wordt, maar ook in het gewone dagelijksche leven heeft men alle eigenwijsheid af te leggen en zich te buigen.
IV.
Maar het eigenlijke waar het om gaat in de Rettungsarche vinden we toch in de Andachten en spreekuren. Ik schreef al dat er van zulk een Andacht een merkwaardige kracht uitgaat; ja, het is zoo dat men niet anders kan dan zich er onder stellen. Hoevelen hebben niet dezelfde ervaring telkens en telkens weer, dat het was alsof er juist tot hen alleen gesproken werd. Zoo direct, zoo indringend, dat men zich voor een keus geplaatst ziet; men kan het niet naast zich neerleggen of alleen op anderen willen toepassen. De eerste tijd vraagt men zich af: hoe komt dat toch, het is alles zoo dóódsimpel, zoo niets bijzonders, juist zooals de broeders zelf ook zijn. Meestal komt er dan nog bij, dat men eenigszins moeite heeft om hen te verstaan, want op een enkele uitzondering na spreken ze echt Zwabisch dialect, waar men eerst erg aan wennen moet. Het zijn meer bijbellezingen dan preeken, want meestal wordt een gedeelte van een hoofdstuk behandeld zoowel uit het Oude als Nieuwe Testament. Om de beurt houden de broeders de Andacht, maar steeds zitten ook de andere in de Arche aanwezige broeders op het podium en één van hen eindigt met dankgebed.
De manier waarop over het bijbelgedeelte gesproken wordt is, dat men uitgaat van de waarheid van wat er geschreven staat;



men spreekt, zou ik zeggen, vanuit de tekst én niet zooals meestal geschiedt erover; dan wordt het toegelicht met getuigenis van eigen ervaring en met voorbeelden geput uit hun rijke ondervinding, opgedaan in hun werk als zielszorger. Het is alsof de bijbelwoorden levend gaan worden, duidelijke taal gaan spreken, zoodat men het besef heeft zelf daardoor aangesproken te worden.
Het is er inderdaad wonderlijk mee gesteld. B.v. Woensdag- en Zaterdagmiddag wordt er geen Andacht gehouden, men heeft dan de gelegenheid om wat meer van de omstreken te zien; meestal kan men dan met een autobus een prachtige tocht door het Schwarzwald maken. Maar als men eenige tijd in de Arche is, betreurt men het dat er die middagen geen Andacht gehouden wordt. Wanneer men eenmaal zijn hart geopend heeft, kan men er niet genoeg van krijgen. Dat is niet overdreven, het is de ervaring van zoovelen. Het is geen ongezonde gevoelszwijmel. Die Andachten zijn zoo nuchter en zakelijk; steeds wordt gezegd: we hebben niets met gevoelens te maken, die zijn gevaarlijk, het gaat alleen om geloof. Er is ook niets te bespeuren van een geforceerde ernst, hoe menigmaal heerscht er ongedwongen vroolijkheid bij de kostelijke voorbeelden of gezegden die zoo duidelijk het gesprokene toelichten. Neen, het volle rijke leven in al zijn schakeeringen wordt ons getoond: we gaan het menschelijk leven doorzien en ontvangen een blik in de heerlijkheid van het leven met den Heiland. En daarbij gaat hoe langer hoe meer de behoefte aan afleiding en verpoozing door andere dingen zwijgen. Men vindt alles wat men noodig heeft in die nieuwe wereld, die ons getoond en voorgeleefd wordt en men laat graag los de dingen, waar men de voosheid en de gevaren van heeft leeren zien. Velen hebben zich er telkens weer over verwonderd, dat zoolang zij in de Arche waren de belangstelling voor andere zaken, hun krantje etc, zoo totaal weg was. En dat is waarlijk niet iets onwerkelijks, dat zich later, als men de Arche verlaten heeft, wreekt. Hoevelen kunnen getuigen, dat juist het geheel los geweest zijn van de zorgvuldigheden dezes levens en het hebben mogen vertoeven in een wereld, waar het alleen om den Heiland gaat, hen gesterkt en vernieuwd weer het leven heeft doen ingaan en de kracht heeft doen ontvangen staande te blijven in wat God van hen vraagt en zich niet



Z^n^n ato01 * deZe Wereld *et * -et God
hJiïS^j^ïri.0n dS Andach<en, ^ar om de geueeie geest in ae Arche waarin men maq verkeeren wnnr rr,Qr, ^
a5LTr^eVordt fen geest van ^t?uS^Ï5^taSu£
w!? S6nin? Wordt aeho«den met den Heiland.
broeder te spreken en zich de handen te laten opleaaen Dat at ESTS* bmnenIziJn vinden velen, vooral SlffidS! eerst eln
ter^ l ™Trar'?°eifn m6n °Ver «*» ««^tolïSdTSta? terwijl anderen daarbij tegenwoordig zijn? Maar als men het een maal meegemaakt heeft, is meestal het bezwaaTweaaenomen want men merkt hoe anderen precies dezelSS ÏSSkhedS hebben. En dat wat tot anderen gezegd wordt, lSknïltois^wÏ!
de spreekuren dfe men later erkent, dat men van alle geheSzinnto en interessant doen met eigen gevoelens loskomt en weet d^t men met meer of minder is dan anderen. De scheidingen tusschen de ^ÜS^vT?^ ?°k hier weg' uiterlijk was he?a* gebeurd nu a°lr?neÏÏk' " *»■ 9°* »« zich één voflen met' Se
SïfT* ^Z8,** het geheel geen dwang; ^der aie^ÏÏeen
Si h ?K6ke^WÜ' *?" achter blijyen tot allen het kamértjeTerf Hen' Meermcden zeggen de broeders het zelf dat het helix
fs onder vier oogen te bespreken wat men op 't hart heel Men hoeft ook niet altijd wat te vragen. Men zal merken dat men over
SS ?gem-ee? l6f8t iederen dcra ta he* spreekuur gaat, tenzij het zóó druk s dat gevraagd wordt of degenen, die het geesleSk en
ÏÏÏÏÏ* 9°Hed mak6n' 8en k6er Wülen overslaan! Andere gaïï men iederen dag om een zegen te ontvangen, maar ook om te mogen luisteren naar alles wat de broeders te zeggen hebben



Het is als met de Andachten, men kan ei niet genoeg van krijgen, men heeft er graag uren van wachten en opgepropt staan voor over. Sommigen gaan liefst iederen dag naar denzelfden broeder, anderen weer dan eens naar dezen dan weer naar genen. Men is daarin volkomen vrij, alleen mag men slechts eenmaal per dag gaan. Op Zondag is er geen gelegenheid, daar dan velen van buiten komen en gaarne de broeders spreken willen. (Men ziet dan autobussen die groote afstanden hebben afgelegd, soms honderden kilometers, waarmee menschen gekomen zijn die den Zondag in de Arche willen doorbrengen; anderen komen per fiets of met andere gelegenheden). De dag vóórdat men vertrekt, kan men het spreekuur bezoeken van den huisvader; eerst was het Vater Stanger, daarna Vater Walz.
We begrijpen wel, dat bij zoo'n toevloed van gasten, die gaarne de broeders spreken willen en een zegen ontvangen, de gesprekken niet lang kunnen zijn. Bij sommigen is het alleen dat onder handoplegging de broeder met hen bidt. Maar merkwaardig is dat toch niemand tekort komt, dat waar het noodig blijkt de broeder alle tijd neemt, desnoods een half uur. Er zijn er natuurlijk, die eerst meenen dat er' niet genoeg aandacht aan hen besteed wordt, maar later blijkt hun steeds, dat, wanneer de broeder de woordenvloed gestuit heeft en slechts met een enkel woord antwoordde of met een wedervraag, dat hen juist op het rechte spoor heeft gebracht. Waar gaat het eigenlijk om op zoo'n spreekuur? Er is één vraag die men voortdurend door de broeders hoort stellen: hebt ge vrede met God? Soms hoort men als antwoord een blij „ja", waama nog een vermaning volgt oi een over en weer verheerlijken van den Heiland; of een somber „neen", waarop de oorzaak als het ware wordt opgespoord, want alles wat tot den vrede dient is gegeven, alleen is maar noodig de zonde erkennen en belijden, en aannemen van het heil. Dan weer wordt met vele woorden gepoogd aan het directe van de vraag te ontkomen en komt men met allerlei moeilijkheden en vragen, maar hoe vaak blijkt het een zich zelf willen verbergen te zijn. Zooveel gecompliceerdheid wordt hier tot de ware eenvoudige kern gebracht. En welk een diepe wijsheid komt ons uit de vragen en antwoorden der broeders tegen. Welk een ontdekkingen doet men daar in



zulk een spreekuur, wat het eigen hart, het wezen van den mensch van de wereld en van het Evangelie betreft. Hoe eenvoudig alles' £ ÏÏPVJ* duideUik- M«" ook treft ieder die groote vïrwoï
f'SSn^St Waarm?S dö bl0edeiS teaen°ver ieder, w?e het ook is staan. Ook waar streng en schijnbaar hard aangepakt wordt straalt toch de liefde door alles heen. y«p«*« worai,
Die liefde is het die zoovelen het trotsche hart gebroken heeft en in de armen van den Heiland gevoerd heeft. En dan daarmee ?aK?-md d<? eindeloOTO oöduld van den broeder, die steeds
iTen*m$ nZ°* W?« ^ ^ WOOrden maar aannemen wil en altijd met dezelfde vragen komt
Meestal wordt door den broeder ook telkens zoo In het algemeen over de dingen gesproken naar aanleiding van de een of andere vraag en krijgt men te hooren evenals in de Andachten uit de rijke scha van ervaring uit eigen en anderer leven en alles in stralende kinderlijke blijheid, zoodat er geen sprake is van geforceerde drukkende ernst. Opvallend is, (en hoe meer men er komt hoe meer dat bevestigd wordt) met hoe volkomen zekerheid de broeders weten hoe het met ieder gesteld is. Eerst is het dikwijls dat men meent op te merken uit de woorden van den broeder, dat hij onszelf of een ander niet doorziet, dat hij iets als oorzaak van het nog niet tot volle vrede gekomen zijn aanwijst, waarvan men zegt: alles had hij kunnen zeggen, maar dat is het juist niet. En steeds blijkt later dat het dit juist wel was. De mensch ziet de buitenkant, maar door Gods genade verlicht zien de broeders wat binnen is.
Al spoedig krijgt men dan ook een rustig vertrouwen in hen en ieder die hen vertrouwt en zich onder hun woord, ook al begreep men het niet, gesteld heeft, vond de weg tot den Heiland en kon getuigen van steeds ontvangen zegen en hoe men het eiqen hart in zijn arglistigheid ontdekt heeft.
Na het gesprek, hetzij kort of lang, volgt de oplegging der handen onder het uitspreken van een zeer eenvoudig gebed: van opdragen aan den Heiland en vragen om een zegen. En wie ook hier zich onder stelt en gelooft, hoe Jezus zelf ons daarin de handen oplegt, (want dat is het wezen der handoplegging, die niet eigen vinding is, maar naar Gods Woord wordt verricht) ontvangt een sterkende zegen.



Maar, zult ge zeggen: we hooren nog niets van genezingen. Velen meenen dat het in Möttlingen en speciaal in de spreekuren, daarom gaat. Maar deze komen geheel en al op de tweede plaats. Met iederen zieke wordt gehandeld, als ik het zoo mag uitdrukken, op dezelfde wijze als hierboven beschreven. Want het gaat in de Arche niet in de eerste plaats om genezing van ziekte, maar om het brengen van zielen tot den Heiland. Wie zich niet wil bekeeren, hoeft ook niet op genezing van zijn lichamelijke ziekte te hopen. Vater Stanger zei steeds: „Wie alleen voor zijn lichaam komt, kan beter thuis blijven. Wat heeft het voor nut, wanneer ge wat uw lichaam betreft gered werd en uw ziel zou verloren gaan?"
Wil een zieke echter ingaan op wat de broeders als zielszorgers hem voorhouden, dan wordt hem op de plaats waar de ziekte zich openbaart de hand opgelegd en er wordt voor hem gebeden. Alleen degene die in onvoorwaardelijk geloof dat de Heiland ook nu zieken geneest of liever dat de Heiland ook zijn ziekte gedragen heeft, zich overgeeft, zal genezing vinden. Vertrouwengëvend is de kinderlijk eenvoudige, verzekerde manier waarop de broeders bidden of beter gezegd: tot den Heiland spreken. Nergens als in de Arche woidt zoozeer met den Heiland als ware Hij tegenwoordig, rekening gehouden. Men heeft steeds het besef: ja, de Heiland is hier zelf. Ongeschokt is dan ook steeds het geloof van de broeders, wanneer de genezing niet dadelijk volgt. Dan moet eerst nog wat opgeruimd worden, eerst nog meer het hart aan den Heiland overgegeven. En vast blijft staan: wat de Heiland doet, is goed. Derhalve is er van twijfel, b.v. of de Heiland wel hooren zou, of het wel gebeuren kan, geen sprake; evenmin van een dwingen, maar slechts van volharden.
V.
Men moet zich verwonderen over de onvermoeidheid van de broeders, van 's morgens vroeg tot 's avonds laat zijn zij bezig. Want 's morgens vóór zeven uur is er Andacht en spreekuur voor het personeel en in de rusttijd en 's avonds na het avondeten worden nog zieken bezocht, die niet in de spreekuren konden komen, van de gasten of van de dorpelingen, als dat gevraagd wordt. Want het is zoo dat vele menschen uit het dorp met al hun
73-ra



nooden, geestelijke en lichamelijke, zich tot de broeders wenden Maar dan is er nog de correspondentie, die dikwiKtaebreM is' Want veen richten zich schriftelijk tot de broeSJ afmen ver hinderd is naar de Arche te gaan. Dit alles moet °uss^hen dë bedrijven door gebeuren. En toch gaat er steeds zulk een rusTvan" tLÏT* 613 ü"' eveneens< ^ooals ik reeds zeide, bij ™t p™ soneel te vinden is. Als men zich alles eens indenkt VraaJ men zich af hoe het toch kan, dat de broeders zoo voortdurendPbezia kunnen zijn, de nooden van zoovelen op het hart Sen drSen zulk een verantwoordelijkheid op zich kunnen nemen Zoo?ele gasten meer dan 300, waarvan velen ziek naar lichaam of ziel in
SXn? mmdei lmatige graad' Ze geven het olies S aan den Heiland over en kunnen daardoor onbezorgd zijn Het sterkst vopIH*
mh<£haangezjen h« verlan"i was; de volle verantwoording^^ op hem, de broeders kwamen met alles tot hem, zelfs de SeïlilS dingen. van de Arche werden met hem gereaeld, en toch vörS men bij hem altijd die onbezorgde kinderlijke opgewektheid dat volkomen vertrouwen op zijn Heiland pgewemneia, aat
nfD® broeders gallen door Vater Stanger tot hun werk geroepen of beter gezegd: door God, die hen met Zijn geestesgaven heeH toegerust. Vater Stanger wist wie God daartoe bestemd had ook al wisten zij het zelf nog niet. De meesten zijn in de Arche tot verandering gekomen; de een uit grove zonden, zooals Vater Stanger zelf, de ander uit eigengerechtige vroomheid; bij den een 9it9aa^ d°0r Ziekt,e en wonderbaarlijke genezing, bij den ander alleen door geestelijke vernieuwing. En zoo heeft ook ieder zijn eigen karakter en aanleg. Wanneer men in de Arche komt. trekt ons de een misschien meer dan de ander en het is ook gebleken, dat voor den een deze broeder beslissend is geweest en
InZ eh« 1 gene' Ma,ai}°e meer men met hen üi aanraking
komt, hoe meer men merkt dat zij in wezen allen gelijk zijn, met dezelfde liefde hetzelfde onuitputtelijke geduld, hetzelfde kindertijd geloof en dat wat zij zeggen, al wordt het misschien van verschillende kanten beticht, in wezen hetzelfde is. Ze willen allen zelf niets meer zijn en alleen de Heiland laten werken en spreken door nen. Zij vullen elkander aan. Er zijn broeders die vast aan de Arche verbonden zijn, daar ook



Wonen en anderen die elders hun gewone werk hebben en tijdelijk om te vervangen in de Arche komen helpen (wanneer door een der vaste broeders een evangelisatiereis wordt ondernomen, waartoe zij dikwijls worden uitgenoodigd). Zij zijn van alle rang en stand, maar het meest toch naar de wereld gesproken van een geringe afkomst en weinig ontwikkeling. Vater Stanger en Vater Walz waren gewone arbeiders; van de verdere broeders is de een boer, een tweede smid, een derde had een winkel, weer een ander is leeraar of procuratiehouder aan een fabriek, en zoo meer. Toch zijn zij één. Onwillekeurig denken wij aan de apostelen, allen zoo verschillend en toch één, omdat zij discipelen van Jezus waren.
Trouwens als men in de Arche vertoeft, wordt men telkens herinnerd aan wat ons in dé Handelingen der Apostelen van de eerste Christentijd verteld wordt: die geestesgaven, dat geheel den Heiland toegewijd zijn, dat eensgezind in liefde met elkander leven, de eenvoudige prediking die bekeering werkt en God die medewerkt door teekenen en wonderen. Ook de taal blijkt in het geheel geen bezwaar te zijn. Menschen die het Duitsch niet machtig zijn, zien we tot werkelijke ommekeer komen of genezen worden en zij verstaan dikwijls nog beter wat door de broeders gezegd wordt dan zij die de taal volkomen beheerschen, maar zich niet buigen willen. Zoo was er ook eens een Japansche professor, die zeer weinig Duitsch kende, aan wie Vater Stanger bij. zijn weggaan vroeg of hij begrepen had waar het om ging. Als antwoord knikte de professor van ja en wees mét zijn vinger eerst naar zijn hoofd en vervolgens naar zijn hart met de woorden (in gebroken Duitsch): „van daar naar daar".
En ook het geld is nooit een bezwaar. Er wordt een zeer lage pensionprijs gevraagd, maar het blijkt ook, dat on- en minvermogenden er zijn kunnen. Zoo gebeurt het b.v. wel eens dat andere gasten samenbrengen wat noodig is, als iemand eigenlijk langer moest blijven, maar door gebrek aan geld zou moeten vertrekken.
Inderdaad kan men in alles onbezorgd zijn. De geschiedenis van de Arche is een geschiedenis van zorg, liefde en macht van den Heiland.'
Heel merkwaardig is hoe de Arche zelf trekt, dat men zich eerst echt thuis voelt als men daar is en alle zorgen en moeiten van zich kan laten afglijden. Ook kinderen voelen er zich volkomen thuis,



waaruit wel blijkt dat er van opgeschroefdheid en een ongezonde geestelijke spheer geen sprake kan zijn. De Heiland regeert er dan ook, die gezegd heeft: laat de kinderkens tot Mij komen en verhindert ze niet, want derzulken is het koninkrijk Gods. De broeders zelf staan zoo dicht bij de kinderen.
Nu wil ik dit gedeelte besluiten met de vertaling van 10 regels, die men in een schrijfkamer ergens boven in de Arche aan den muur vindt, waaruit de geest van de Arche tot uiting komt.
1.
Pelgrim, die hier hulp zoekt, laat bij uw binnenkomen alle booze critiek varen.
2.
Word echt deemoedig, wanneer ge wilt dat God tot u komt en u verlost, want de Arche is Gods hoogeschool voor iedereen om kleiner te leeren worden.
3.
Denk er niet aan om uw lichaam maar snel te laten genezen; wanneer God het deed, het zou u slechts voor eeuwig schaden. Uw ziel moet gezond worden en al het andere komt in orde.
4.
Strijd dapper mee en versterk het gebed van de broeders dag en nacht! Slechts de geweldigere nemen het Koninkrijk Gods.
5.
Erger u aan geen enkele gast. Ze zijn allen net als gij in grooten nood. Zij allen dorsten naar verlossing, daarom zijn zij uw broeders en zustere. Erger u vooral niet aan het vele zingen, want vrome liederen verdrijven den booze en geen verloste is zonder lofzang.
6.
Zoek niet te veel gezelschap op, maar spreek des te meer met God en uw Heiland.



7.
Zie in de Aiche niet slechts een herstellingsoord, maai een geestelijk exercitieterrein, waarop men vooi den hemel grondig geoefend woidt.
8.
Veimijd alle-afleiding, hoe onschuldig en vriendelijk zij ook schijnt. Slechts in een stil, tot zichzelf ingekeeid gemoed kan de Heei Zijn intrek nemen.
9.
Neem vóói alles onvoorwaardelijk afscheid van iedere geest van bezoigdheid, twijfel en afkeei van Gods wegen. Slechts kindeien komen in het Koninkrijk Gods.
10.
Wees gehoorzaam en gewillig in alle dingen, ook als gij niet alles begrijpt en veel u niet aanstaat, opdat gij rijk gezegend naar ziel en lichaam naar de uwen terugkeeren kunt.
Dat schenke u God uit genade.
VI.
Is dat, wat wij bij Blumhardt en in het hedendaagsche Möttlingen vinden, nu zoo iets bijzonders?
Aan de eene kant wel, omdat er zulke heerlijke dingen gebeuren en men zelden hoort van een plaats waar zóó de menschen met hun geestelijke en lichamelijke nooden kunnen komen en werkelijk geholpen worden, en waar echte liefde woont, men niet groot maar klein wil zijn, omdat men alleen den Heiland verheerlijken wil. Maar aan de andere kant moeten we zeggen: neen, want het gaat in niets boven het Evangelie uit. Wat heeft het Evangelie in de eerste Christenen, naar de Handelingen der Apostelen en de brieven van Paulus ons leeren, uitgewerkt? Is het niet hetzelfde, n.1. dat het een kracht was tot zaligheid; hooren wij niet van gees-



tesgaven, van wonderen en teekenen, van waarachtlae liefde er,
fcnëbolerS Sr 611 daOT 6en tekst er uit gelicht engX aïs schibboleth gebruikt, waarnaar het echte wordt afgemeten zooals
Sen^bi bel^r?' T men h°Udt zich aaQ de wakeden vÏÏ den bijbel, die overal weer terugkeeren en niet aan één tekst hangen Men maakt ernst met den geheelen bijbel, m?n weet Se van schipperen en van eigen meeningen, men buig? zich gehee
Tezts^eïonJr?- Men 6mSt 81 mee' dat me* aïïeef«ïoo
hSi^nZ ♦ W0.rden; dat niemand in het koninkrijk Gods
rf™?at 8nZilMi Zi^h bekeert en wederom geboren wordt; dat de vruchten van het geloof ook te zien moeten zijn; dat Jezus leeft
e^alï m^ heeft * hemel en °P aarde; dat Hij óns verlost ons vrijgekocht h e e f t, dat dus de mensch, die tot geloof gekoménTs
nov^ ieVe? m°l en moet; dat Jezus niet <*leea de zonden maar tT,Ï tP gen daarvan gedragen en overwonnen heeft. lk neb zoo een paar dingen genoemd en zooals ieder bemerken kan zijn het alle echt bijbelsche waarheden. Men kan er zelf noa andere bij noemen en dan blijkt dat ook daarmee in Möttlingen ernst gemaakt wordt, ook daarmee rekening gehouden wordt Het belangrijke is dat men niet zegt: zou het wel waar zijn? maarnet is waar, dus er mee gerekend, en de ervaringen, die men dan opdoet bevestigen de juistheid ervan. Men hinkt er niet op twee gedachten dat men het eene probeert en zegt dit te gelooven en ondertusschen het andere vast wil houden. Of het één of het andérl Men zet alles op één kaart, n.1. op Gods woord. Zegt Gods woord dat, indien iemand verlost wil worden, hij alles er aan moet geven zichzelf moet verloochenen, niet meer in de zonde leven, dan moet men ook met probeeren een tusschenweg te vinden, waarbij men èn zichzelf blijven kan èn het eeuwige leven beërven. Wanneer het Evangelie zegt dat de Heiland alleen in iemand wonen en werken kan, wanneer hij zijn hart geheel en al overgeeft, dan moet men i.«f? gedeelte gesloten houden en klagen dat men niet tot vrede en blijdschap komen kan. Wanneer God zegt dat Hij zorgen wü, als men Hem maar vertrouwt, dan niet in zijn hart en in de praktijk



van het leven op andere dingen steunen en teleurgesteld zijn, wanneer het gebed niet verhoord wordt.
Er wordt met God en den Heiland gerekend als met werkelijkheden, maar ook met den satan en zijn helpers. Doch daarvoor behoeft de mensch, als hij den vijand onderkend heeft, niet te buigen, hem niet meer te dienen door te zondigen, want Jezus is overwinnaar, heeft hem overwonnen ééns en voor al en wie óp Jezus ziet, als hij eenmaal zijn hart aan den Heiland heeft overgegeven, heeft deel aan die overwinning. In de Arche blijkt eerst recht hoe velen gebonden zijn door den satan, maar hij moet ieder loslaten, die tot Jezus vliedt. Al het slechte in een mensch komt naar buiten, het moet naar buiten bij het zuivere licht van Gods liefde in Jezus; het wil zich verzetten, maar degene die zich buigt en zichzelf als zondaar erkent vindt den weg tot den Heiland, dus tot verlossing, bevrijding, vernieuwing en een blijdschap, die alles beheerscht. Dikwijls is het een harde strijd, die gevoerd wordt tusschen den satan die den mensch niet los wil laten en hen die in des Heilands naam hem tegentreden. Men leert in de Arche zoo goed verstaan wat Paulus bedoelt in zijn brief aan Efeze, hoofdstuk 6 vers 10 en volgende, speciaal vers 12, en ook daar strijdt men met de wapenen, zooals hij die in de volgende verzen beschrijft, maar vooral met de liefde. In de Arche ziet men meer dan elders de macht van den satan, maar ook meer dan elders de macht van Jezus, die hem reeds overwonnen heeft. Niets hoort men er zooveel als danken voor wat Jezus gedaan heeft. „Loven en danken verdrijft den duivel," zei Vater Stanger.
Komt men in de Arche om te gaan theologiseeren met de broeders over dit of dat, dan komt men bedrogen uit. Evenals Jezus Nicodemus de pas afsnijdt en hem persoonlijk voor de noodzaak van wedergeboorte plaatst (Joh. 3 :3), zoo gaat het ook in de Arche met ieder die met louter theoretische vragen komt. Vater Stanger en de broeders hebben niet een of andere theologie bedacht waarover men zou kunnen discussieeren. Het zijn mannen van de praktijk, die uit den bijbel leven, in voortdurende gemeenschap met den Heiland, geleid in woord en daad door den Heiligen Geest, menschen die al het eigene, ook eigen wijsheid, hebben prijsgegeven. Zij kunnen geen verklaring geven, alleen zij weten, zij hebben ervaren, wat zij verkondigen: het eenvoudige Evangelie



van Jezus, den Gekluisde. Zij kunnen niet nalaten te getuigen van wat zij gehoord en gezien hebben en zelf ondervonden. Het zijn menschen waaraan men merken kan dat zij met Jezus zijn geweest. En voor degenen die zich onder hun woord gesteld hebben en den Heiland gevonden hebben, zijn zij „vaders in Christus" (1 Cor. 4 :15). Wel heel in 't bijzonder waren dat Vater Walz en Vater Stanger.
Als er gezegd wordt: maar dat is menschvergoding, dan is gebleken bij de begrafenis van Vater Stanger en Vater Walz hoe er natuurlijk de smart was om het gemis, maar daarnaast en daarboven uitgaande de dankbare vreugde voor wat God in hen gegeven had en dat de Heiland dezelfde is en dezelfde blijft (Hebr. 13 :7 en 8), dat er dus van versagen geen sprake is, integendeel, vol moed en zekerheid gaat men voorwaarts, ook nadat die beiden gestorven zijn. Eén van de laatste woorden van Vater Stanger is ook geweest: „Nur Mut"l (slechts moed houden).
En daarom ook, als wij spreken over de genezingen gaat het niet slechts om de broeders. Neen, steeds wordt er op gewezen, dat de Heiland het doet. De broeders zijn slechts Zijn werktuigen; het geloof in de kracht van den Heiland doet den zieke genezen. Ja, wel is er de gave der gezondmaking waarover we in het Nieuwe Testament ook telkens hooren en er zijn er ook genezen die net als in Jezus' dagen zelf het echte geloof en de overgave aan den Heiland nog niet bezaten. De broeders zijn zóó kinderlijk in hun geloof en willen zóó zelf niets zijn, dat de Heiland door hun hand groote wonderen en teekenen kan laten gebeuren, zooals we dat van de Apostelen lezen (b.v. Hand. 2 :34, vergelijk ook Mare. 16 :17 en 18). Maar het geschiedt alles in gehoorzaamheid, het is niet zelf gezocht, het is hen opgelegd. Vater Stanger wist zich door God zelf daartoe geroepen. En de uitkomst van zijn leven heeft dat bevestigd. De voorbede van hem en de andere broeders heeft ook een merkwaardig groote kracht. Er zijn vele gevallen bekend van zieken die ver weg van de Arche woonden, voor wie men per brief of per telefoon om voorbede vroeg en die van het oogenblik af dat het bericht de Arche bereikt had, genezen werden.
Maar toch, het voornaamste dat de Arche brengt is, dat Jezus dezelfde is, dat het waar is dat Hij ook onze krankheden droeg; dat ook heden degenen die zich geheel aan den Heiland overgeven



en zich ook in ziekte op Hem verlaten ondervinden, hoe Hij ook daarin verlost en geneest. En nu is ook dit geen uitgedachte theorie waarover men van gedachten wisselen kan, maar uit de praktijk als muurvaste waarheid te voorschijn gekomen, waarvan ieder die het daarmee waagt bevestiging kan verkrijgen.
Het is ook niet zoo, dat iedereen geneest. Het blijkt ook dot de ziekte soms nog blijven moet opdat de mensch gelouterd worde of juist in zijn ziekte een getuige van God zij. Maar ieder kan geholpen worden, óf hij wordt genezen óf zijn ziekte drukt hem niet meer, omdat er de innerlijke blijdschap is door alles heen.
Maar ook blijft waar: U geschiede naar uw geloof (Matth. 9 :29). Naar wat wij gelooven en van den Heiland verwachten, geschiedt aan ons. De ziekte is niet uit God, maar uit den satan, als gevolg van de zonde. God laat de ziekte toe en gebruikt die om den mensch tot Zich te brengen. Als men zich buigt en tot den Heiland vlucht en zich als zondaar laat verlossen, dan blijkt ook dat de ziekte dikwijls kan worden weggenomen. God heeft er Zijn doel mee bereikt. Maar men moet gelooven, onvoorwaardelijk, kinderlijk gelooven dat de Heiland dat werkelijk kan en wil doen. Het gaat hier ook veel meer om geloofs- dan om gebedsgenezing.
Er wordt overigens in het geheel geen ophef gemaakt van de genezingen, zij worden niet als reclame gebruikt. Men kan dagen lang in de Arche zijn zonder er iets van te zien of erover te hooren, en toch gebeuren dagelijks de heerlijkste wonderen. De Archebote „Jesus ist Sieger", het blaadje dat iedere maand uitkomt, geeft naast Andachten van Vater Stanger of één van de broeders getuigenissen van menschen die naar lichaam en ziel genezen zijn in of door de Arche en dan blijkt wat er alzoo voor wonderen geschieden. Dit toont ook duidelijk het getuigenis van een van de broeders, n.1. broeder Geiger, dat in brochurevorm is uitgekomen en in het Nederlandsen vertaald is. Hieruit blijkt ook dat er geen grenzen zijn; men kan niet zeggen: bepaalde ziekten worden genezen, andere niet. Ook waar de organen aangetast zijn, bleek genezing mogelijk, dus werkelijk niet alleen bij geestesziekten. Aan het eind van dit boekje vindt ge een lijst van geschriften, waarin allerlei getuigenissen daaromtrent te vinden zijn.
Maar op één ding wil ik nog wijzen, n.1. dat in de Arche telkens weer zoovele ziekten niet anders blijken te zijn dan wat de bijbel
7UV



noemt: het bezeten zijn van een booze geest. En dat alleen voor Jezus als Overwinnaar de booze geest moet wijken en de zieke geneest, zooals geschiedde bij Blumhardt in het geval van Gottliebin Dittus en zooals ons verteld wordt van Jezus, b.v. Luc 13-11 —16 en Matth. 9 :32 en 33 enz.
Maar nog eens: de genezingen zijn in de Arche geenszins de hoofdzaak, slechts gevolg; een heerlijk bewijs van des Heilands macht en liefde, en een bevestiging van het geloof in Hem; maar het voornaamste blijft dat zielen gered worden van het verderf. Ook blijkt het inderdaad niet aan Möttlingen gebonden te zijn] hetzelfde hebben we vooreerst reeds van Blumhardt gehoord. Maar daar blijft het niet bij; als wij b.v. de levensbeschrijvingen lezen van Dorothea Trudel en haar opvolger Samuel Zeiler (gestorven 18 April 1912), die in Mannedorf in Zwitserland een inrichting hadden die met de Arche te vergelijken is en van anderen1), dan hooren wij los dus van de Arche over de heele wereld van dezelfde ervaringen met den levenden Heiland. (Zie litteratuurlijst).
Ik mag hier misschien nog aan toevoegen dat men zich bij het opnemen van zieken in de Arche stipt houdt aan de wettelijke bepalingen; zoo worden b.v. niet opgenomen besmettelijke ziekten of zij die anderen in gevaar zouden kunnen brengen. Wel kunnen die een der broeders te spreken krijgen, maar zij mogen niet blijven. En steeds wordt gevraagd naar een bewijs van den dokter. Dit alles geschiedt natuurlijk niet, omdat de Heiland daar niet zou kunnen helpen, maar omdat men in alles gehoorzaam is aan iedere over den mensch gestelde macht. Gehoorzaamheid in alles wordt in de Arche geleerd en voorgeleefd.
vn.
Nu nog iets anders. Ik heb reeds gezegd dat de Arche niets sectarisch heeft. Dat blijkt ook in de uiterlijke verhouding tot de kerk waar te zijn. In Möttlingen zelf is een zeer goede verstand-
*) Als voorbeelden noem Ik nog: in ons eigen land: de reeds overleden Evangelist Gkrrms; in Zwitserland nog Broeder Trüb te Effretikon (Zürich), onderdirecteur der Maggi-fabrieken; in Amerika Ds. A. B. Simpson, etc.



houding tusschen de plaatselijke dominee en de Arche. Des Zondags wordt alle gelegenheid gegeven aan de gasten om naar de kerk te gaan. Men ziet er dan meer Arche-gasten dan dorpelingen. De dominee komt ook geregeld in de Arche en bedient er Doop en Avondmaal. Bij de begrafenis zoowel van Vater Stanger als van Vater Walz was de plaatselijke dominee de leider, bij den eerste die van Möttlingen, bij den laatste die van Walddorf, waar Vater Walz geboren en getogen was en waar zijn kinderen woonden, bij wie hij ook overleden is. Opmerkelijk is ook dat Vater Walz die zelf voor zoovelen gebeden had, in wien de Walddorfsche dominee ook een vader in Christus erkende, dezen aan zijn ziekbed roepen liet en zich stelde onder zijn troostwoorden en gebed. Er is geen sprake van zich boven of buiten de kerk te willen stellen en alles wat maar eenigszins naar sectarische dweperij zweemt wordt steeds dadelijk als niet nuchter afgewezen. Ieder predikant die als gast in de Arche geweest is weet hoe men, ook al moest men misschien menige harde noot kraken, met als het kon extra liefde tegemoet gekomen is en met volle erkenning, omdat men het ambt zoo hoog stelt en weet van hoe groote waarde het is dat juist een predikant een echt wedergeboren mensch is en voor zijn gemeente getuigen kan van wat God in zijn eigen leven gedaan heeft, terwijl maar al te vaak juist hoogmoed en verstandelijkheid van een predikant het werk van God in de gemeente kan verhinderen.
En verder, waar zich in een of andere plaats een kring vormt van menschen die in Möttlingen gezegend zijn, zoekt men de leiding van een predikant of in elk géval heeft men graag dat ook een predikant er zich mee inlaat, opdat het zich niet in sectarische buitenkerkelijke sporen gaat bewegen, opdat het niet wordt weer een kerkje naast de verschillende kerken. In de Arche wordt dan ook nooit iemand aangeraden uit zijn kerk te gaan, tenzij het werkelijk niet anders kan en God zelf het aanwijst. Men moet een levend lid van zijn kerk worden, dddr zijn licht laten schijnen en dddr zijn geestelijk voedsel ontvangen, al zal het daarnaast ook aanbevolen worden geregeld aanraking te zoeken met gelijkgezinden.
En zoo zijn er reeds in vele plaatsen regelmatig samenkomsten van menschen, die zelf in Möttlingen geweest zijn of die er van gehoord hebben en er meer van willen weten, waar op dezelfde



wijze als in de Arche een Andacht wordt gehouden door een predikant of iemand anders die dank zij wat hij door Gods genade in de Arche ontvangen heeft als vanzelf daarvoor in aanmerking komt of een die door de leiding van de Arche zelf daartoe aangewezen is. Er wordt ook veel gezongen, meestal de liederen die men in de Arche zingt. Men vindt daar samen menschen van allerlei richting en kerk. Wat op andere wijze telkens mislukt ziet men hier gebeuren, n.1. dat de kerkelijke schotjes wegvallen evenals ook de maatschappelijke. Men is één in het ééne, dat wat men in de Arche gevonden heeft, één in Jezus Christus, den Heer.
In Duitschland zijn er natuurlijk reeds lang zulke groepen in verschillende steden. 25 jaar bestaat toch immers de Arche. Maar ook in Zwitserland, waar Möttlingen sinds een jaar of acht bekend is, zijn in verschillende plaatsen Möttlinger samenkomsten. Het middelpunt ervan is wel Zürich, waar Ds. Schlatter, die ook reeds eenige malen met één der broeders in Holland is geweest, de leiding heeft. Er wordt jaarlijks een „Tagung" gehouden, bij welke gelegenheid één van de Möttlinger broeders overkomt en spreekt. Duizenden uit heel Zwitserland komen dan samen.
Ook in ons land is sinds een paar jaar Möttlingen bekend geworden. Tevoren blijken er wel enkele Hollanders geweest te zijn zonder dat het echter verder bekendheid kreeg. Dat is eerst de laatste twee jaar gebeurd. En nu waren er eind Sept. 1934 reeds een 1000 naar Möttlingen geweest en velen hebben daar aan lichaam en ziel groote zegen ontvangen. Ook hebben zich hier van lieverlede in verschillende plaatsen kringen gevormd en worden geregeld samenkomsten gehouden, wekelijks of om de veertien dagen. Men vindt ze al in Amsterdam, den Haag, Rotterdam, Haarlem, Zeist, Arnhem, Hilversum, Amersfoort en Apeldoorn. De leider, als we het tenminste zoo zouden mogen noemen, is de Heer A. Begeer, daartoe door de leiding van de Arche aangewezen, door wien sinds zijn algeheele ommekeer daar, Möttlingen in ons land is bekend geworden. En hoewel er geen propaganda voor gemaakt wordt, breiden die kringen zich steeds uit en werken zij onwillekeurig als evangelisatie.
Er is ook reeds eenige malen een broeder uit de Arche in ons land geweest, Vater Walz, broeder Gehring en broeder Urban, die gesproken hebben op evangelisatiesamenkomsten, belegd door



Möttlinger vrienden in verschillende steden van ons land. Ook is er reeds tweemaal een 14-daagsche conferentie belegd in één plaats, waar een broeder, vergezeld van een predikant uit Zwitserland, Andachten en spreekuren hield en de dag ook verder werd doorgebracht op dezelfde wijze als in Möttlingen gebeurt.
Over het algemeen staan de kerken (of moet ik zeggen de predikanten) nog wat huiverig tegenover de Möttlinger beweging zooals het wel eens gekenmerkt wordt. Maar nog eens: er is geen sprake van zich buiten of boven de kerk te willen stellen. Möttlingen brengt alleen een volkomen bijbelsch Christendom, laat zien in de groote nood van deze tijd dat Jezus dezelfde is gisteren, heden en in der eeuwigheid, de levende Heer en Heiland en dat ieder die zich onvoorwaardelijk aan Hem overgeeft, vrede en blijdschap ontvangt, maar ook ervaart, dat al Gods beloften voor degenen, die kinderlijk gelooven en er zich op gronden, in vervulling gaan. De Heiland is de redder uit alle nood. Er is geen sprake van een nieuwe leer, maar alleen van de kracht van het Evangelie ook nu. Het is niet zelf gezocht, maar door God gewerkt. Möttlingen behoeft dan ook geen verdediging, want wat uit menschen is zal gebroken worden, maar wat uit God is kan niet gebroken worden, ook al zou alles zich er tegen kanten.
Een vergelijking maken met andere zoogenaamde opwekkingsbewegingen, zooals b.v. de groepbeweging, kan ik niet, omdat ik hiervan te weinig op de hoogte ben. De een zegt: het is hetzelfde, alleen in andere vorm en het bereikt andere menschen; de ander zegt: neen, er zijn toch diepere verschillen. Het doet er ook niet toe, ook niet of men theologisch het ergens bij kan onderbrengen, ook niet of men het er mee eens is of niet. Het gaat niet om de een of andere richting noch om de een of andere kerk, noch om uiterlijke verschillen, maar om Christus zelf, de Heiland der wereld en de komst van Gods koninkrijk. Laten wij ons verheugen wanneer Christus verkondigd en verheerlijkt wordt en velen in hun nood tot Hem gebracht worden en Hem leeren kennen als hun verlosser naar lichaam en ziel, Hem die gezegd heeft: „Komt allen tot Mij, die vermoeid en belast zijt en Ik zal u rust geven." (Matth. 11 :28). De waarheid daarvan kunnen dezulken in Möttlingen ondervinden, ook hiervan, dat Hem alle macht gegeven is in hemel en op aarde. (Matth. 28 :18).







LITTERATUURLIJST.
Möttlinger Hefte (uitgever Friedrich Jansa, Neudietendorf,
Thüringen).
No. 1. Pf. Walter Baudert, Eisenach, Das Möttlingen Blumhardts. No. 2. Bernard Jansa, Das heutige Möttlingen. No. 3. Pf. Joh. Schlatter, Zürich. Möttlingen und seine Bedeutung
für die Kirche.
No. 5. E. Geiger, Glaubensheilungen, ook in 't Hollandsen vertaald. No. 6. Joh. Christ. Blumhardt, Krankheitsgeschichte der Gottliebin
Dittus in Möttlingen.
Friedrich Zündel, Johan Christoph Blumhardt. Joh. Christ. Blumhardt, Biblische Erfahrung. Zwölf Antworten auf
Fragen von heute. Joh. Christ. Blumhardt, Die Heilung von Kranken durch
Glaubensgebet.
Ds. J. J. Buskes „De beide Blumhardts. Een strijd om het Koninkrijk
Gods." (Libellen-Serie Nr. 92). Ds. J. J. Buskes en Ds. J. Th. Meijer, De strijd om het Godsrijk bij
Blumhardt, vader en zoon. Lebenslauf von Vater Stanger, 4e druk, Selbstverlag „Rettungsarche". Ook in het Hollandsen vertaald. Andachten von Friedrich Stanger. Selbstverlag „Rettungsarche". Pf. Wirth, lm Anfang einer neuen Zeit.
„Tesus ist Sieger." Der Bote aus der Rettungsarche in Möttlingen.
Levensbericht van Dorothea Trudel.
Alfred Zeiler, Samuel Zeiler, ein Knecht Jesu Christi.
Ds. A. B. Simpson, Jezus zelf, tractaat uit het Amerikaansch.







3 0000 00097 4695



MET EEN BOEKSKE IN EEN HOEKSKE
otbonv ni onaan wno
UITGAVE EN DRUK VAN BOSCH & KEUNING TE BAARN • LIBELLEN SERIE Nr. 73