LU #4!
1 De Grondlegger
VAN HET
I „ROODE KRUIS"
DOOR DEN
„OUDE HAGENAAR".
Opbrengst ten bate
VAN HET -,^1
„Stedelijk Steuncomité".
E
's-GRAVENHAGE, September 1915. ( Nadruk verboden. I






De Grondlegger
van het
„ROODE KRUIS"
DOOR DEN
„oude hagenaar".
Opbrengst ten bate VAN HET
„Stedelijk Steuncomité".
PRIJS 25 Cts.
's-GRAVENFffiQËaïigéptember 1915.






Sjiiet a&có<diu/di&de <^&a£MieAlin<^ (9e*£iedüf op^edzu^.en
acui
ixfé. Sff^ de i^Lontn^Un det Sy^det/unden
• (laat
den QïD<dix^.ii&c.






Partijman ben ik niet,
Ik deel U dat slechts mede. Partyman ? . . . ben ik niet,
Ik ben een man van vrede.
Nioolaas Bekts.
Zoo ooit, dan zijn die regels van Beets een pendant van de ellendige oorlogstoestand die wij beleven.
Oorlog, oorlog, klinkt het uit het Oosten, oorlog, oorlog, in het Westen! Europa in vuur en vlam, een heksendans, die heel ons werelddeel beroert, die de rustige bewoners in stad en dorp heeft opgeschrikt, hunne eigendommen verwoest.
Ze zijn gevlucht, de bewoners uit land en stad. Ze zijn gevlucht de dorpsbewoners voor de woeste horden, die alles met vernieling bedreigen, voor de donder der kanonnen, voor de moderne moordtuigen, die door de oorlogsmannen worden meêgevoerd, voor het geweld van menschen, die als barbaren huishouden.
En in gedachte zien we inplaats bloeiende akkers, groote kerkhoven, alwaar de overblijfselen der menschen op en over elkaar zijn begraven, of eigenlijk niet begraven, geen eerlijke begrafenis hadden al die gevallenen.
Want straks draven de escadions er over heen en vertrappen



8
hetgeen niet genoeg onder den grond is bedolven, straks rennen de viervoeters met het zware moordtuig achter zich over de versch gedolven grafkuilen en woelen den grond om, waaruit nog overblijfsels van menschen zichtbaar worden.
In gedachte zien we ze ter neer liggen de duizenden, bebloed, verminkt, dooden, gekwetsten, en als een rollenden donder gaat het er overheen, de hoeven der paarden vermorselen de ledematen van dooden en gewonden.
Ziet ze elkaar vernielen, de menschen, ze stormen op elkaar in met sabel en bajonet, moord en doodslag vergezellen hen. Gelijk het bloeddorstige gedierte trachten ze elkaar te vernietigen. Die niet vernietigd, wordt vernietigd, die valt blijft liggen, vallenden trachten nog hun medemensen neêr te slaan.
Een heksendans gaat over de bloedige velden, door de brandende bosschen, langs uitgeplunderde brandende dorpen.
De zeis des doods heeft een ruim veld om af te maaien, want de menschen zorgen voor een overvloedigen oogst.
En is dat nu de mensch, waarvan de bijbel zegt i Naar het evenbeeld Gods, schiep Hij hem ? . . . Vrede op aarde en heb uw naasten lief; zie . . .
Dat is de theorie.
Charité bien ordonnée commence par soi même. Dat is de praktijk.
Dat Is de basis in onze egoistische eeuw, maar gelukkig zijn er uitzonderingen, b.v.:
Het Roode Kruis met zijn ontwerper, waarover straks.



9
Het is immer en altijd geweest, zoolang onzen aardbol om de zon draait, oorlogszuchtig op het wereldrond.
Heeft wel ooit het liedje van „Vrede op Aarde" gelijkmatig geklonken op het ondermaansche ? . . ,
„L'empire c'est la paix" sprak Napoleon 111, hoewel hij overtuigd was van het tegendeel.
Ik wil de vrede sprak Bismarck en om Duitschland, eigenlijk Pruisen, groot te maken, maakte hij oorlog.
Vrede, we willen vrede, riepen de diplomaten, vrede, we willen vrede, riepen de hoofden der Groote Mogendheden, en allen bereidden zich ten oorlog. Het liedje van de pot en de ketel.
Het is immer zoo geweest, Keizers, Koningen , Presidenten, allen éénstemmig: Wij zijn de vrede.
Ce n'est pas la peine assurément, De changer de gouvernement.
Tot schande onzer eeuw duurt de moordpartij op groote schaal maar voort. De neutralen, ja, vragen vrede.
Roependen in de woestijn. Hoe lang nog? . . .
Zoo ooit een burger verdiend heeft om in den adelstand te worden verheven, dan was het de grondlegger van het Roode Kruis.
Als vervolg op mijn brochure: „De voorloopsters van het Roode Kruis" dat ten bate dier instelling is uitgegeven, diene deze brochure ter herinnering aan een filantroop en gelijktijdig ten bate van het Steuncomité te 's-Gravenhage.
Wanneer we heden spreken over het Roode Kruis, dan verrijst



10
in onze verbeelding een man, wiens naam met vergulde letteren in de geschiedboeken behoorde te prijken.
Helaas ook hier de paarden en de haver.
Veldheeren, groote wereldveroveraars, " machthebbers, ze worden alom beschreven en bezongen, maar weinig of niet wordt in geschiedboeken verhaald van den menschenvriend, pendant der oorlogsmannen, Henri Dunant, burger te Genève.
Het was den 24en Juni 1859 dat de bloedige slag van Solferino werd geleverd.
Met ontzetting aanschouwde Dunant uit de verte de menschenslachting op groote schaal.
Als welgesteld burger was hij uit zijn woonplaats Genève op rondreis en bevond zich te Castiglione, niet vermoedend, dat hij getuige zou zijn van den bloedigen krijg tusschen Franschen en Italianen eenerzijds en Oostenrijkers anderzijds. Na afloop van genoemden veldslag, tijdens partijen uitrustten van het bloedig handwerk, gevoelde Henri Dunant zich gedrongen op onderzoek uit te gaan en met afgrijzen beschouwde hij de uitgestrektheid, als bezaaid met verminkten en dooden.
En o gruwel.
Daar zag hij de lijkenschenners, de hyéna's, die achter het leger waren aangekomen, lombardische boeren, die de lijken beroofden, zich niet ontzagen de gewonden zelfs uit te schudden en meedoogenloos de verminkten uit te kleeden, het schoeisel van de voeten te rukken.
Bij dat tooneel van namelooze ellende bekroop een verschrikkelijk weedom den bezoeker van dit doodenveld en de



11
gedachte rees bij hem op om te beproeven of er eenige redding mogelijk was, zij het dan ook luttel.
Wat kon ook één mensch verrichten bij zooveel leed ?
Ja, er waren eenige artsen op het terrein, maar die enkelen ? Hij haastte zich naar het nabijgelegen Castigliono en met behulp van eenige mannen en vrouwen kocht hij linnen, sponzen, citroenen, kortom al wat maar denkbaar was, dat ten goede kon komen aan de ongelukkigen op het slagveld.
En zoo toog men er op uit.
Dat was het begin van het later zoo vermaarde Roode Kruis. Al spoedig was het ruchtbaar door Europa; de pers verkondigde den lof van den nog onbekenden Geneefsche burger, dat er een man was opgestaan, die zich ten taak had gesteld eene vereeniging op te richten met het doel zieken en gewonden te verplegen, hoe of waar dan ook, onverschillig van welke nationaliteit.
Echter verliepen er nog enkele jaren voor het zoover was, eer de plannen van Dunant een begin van uitvoering hadden.
In October 1863 kwam" te Genève het eerste congres bijeen, waaraan afgevaardigden van zeventien Europeesche Staten deelnamen. En op dat gedenkwaardige congres werd het besluit genomen tot oprichting van een Europeesch verbond, tot verpleging van gewonden in oorlogstijden.
Verder ging men voor 's hands niet, het was slechts een begin van uitvoering.
Staande de vergadering werd als President voor de jeugdige vereeniging benoemd Gustave Moynies, en als Secretaris de menschenvriend Henri Dunant.



12
Met lof werd ook genoemd een Nederlander, Dr.J. H. Basting, die zich van meet af had aangesloten bij den ontwerper van het grootsche plan, en veel heeft bijgedragen tot de stichting der filantropische inrichting.
Reeds onmiddellijk na de eerste conferentie vormden zich door geheel Europa comité's met het doel eene vereeniging op te richten op de te Genève besproken grondslagen met een internationaal karakter.
Legioenen menschlievenden, zoo lezen we, rezen als het ware uit den grond — gelukkig — om eensgezind aan het werk te gaan.
Nogmaals wordt genoemd Dr. Basting , die in vereeniging met generaal Knoop, het eerste het Roode Kruis populair maakten in Nederland.
En toen men op den goeden weg was werd reeds een jaar later in 1864 te Genève, alwaar dus de hoofdzetel .was gevestigd, de tweede conferentie geopend, waarin men gewichtige besluiten nam.
De grondslag was: De filantropische vereeniging moet internationaal zijn. Nimmer mag worden gevraagd naar rang of stand, onverschillig van welke nationaliteit.
En dat besluit is tot den huidigen dag eerlijk en met roem gehandhaafd.
De grondlegger van die reusachtige inrichting heeft een werk geschreven in het fransch over zijn bezoek aan de slagvelden van Solferino. Zijne indrukken bij het zien dier menschelijke verwoesting, de eerste hulp, en zijne plannen tot de stichting der vereeniging, die hem als het ware over het hoofd is gegroeid,



13
eene stichting die over den ganschen aardbol, tenminste nagenoeg, bekend en beroemd is.
Het was weder Dr. Basting, die op loffelijke wijze het werk in het Nederlandsch heeft vertaald, en er een naschrift heeft bijgevoegd.
Wanneer we Den Haag rondzien, dan lezen we alle mogelijke en onmogelijke namen van groote en grootere mannen, waarmee de Haagsche straten zijn gedoopt.
De naam van den ontwerper der grootste filantropische stichting zoeken we te vergeefsch.
In waarheid, de naam van Henri Dunant, burger van Genève slechts, maar inderdaad eerste Roode Kruis-ridder, die naam had sinds lang als straatnaam moeten prijken. Dat is toch wel het minste, waarmee de nagedachtenis van die groote burger kan worden vereerd in Nederland.
Wij Nederlanders zijn niet zoo vrijgevig met oprichten van standbeelden. Het heeft heel wat voeten in de aarde eer zoo'n plan tot rijpheid komt, en ik moet bekennen, bij ondervinding, wanneer mannen op die wijze het beeld van een werkelijk groot man willen oprichten, dan is de deelneming niet algemeen, in de verste verte niet, al ware het ook.de nagedachtenis van een der verdienstelijkste Nederlanders.
We zijn nu eenmaal laks! Het oude langzaam gaat zeker, domineert nog immer, en al was dat spreekwoordelijke ook bewijs van soliditeit onzer voorvaderen, in sommige gevallen komt het woordje te vóór langzaam.
lntusschen is het zeer opmerkelijk, dat onder de velen, die



14
zich in de latere jaren verdienstelijk hebben gemaakt bij het Roode Kruis, zich geen stemmen hebben doen hooren in ons Vaderland tot oprichting van een zichtbaar bewijs van dankbaarheid aan de nagedachtenis van een der grootste burgers van Genève uit de vorige eeuw.
OUDE HAGENAAR.
Korte Groenewegj© 5a.