1092
E 36



MAATSCH. DER NEDERL. LETÏERK. TE LEIDEN.
/£' * j Catal. bl. .
Geschenk van Tooneel'stukken , 1841.



ELEONORE VAN ROSALBA,






ELEONORE van ROSALBA,
OF DE
PUINHOPEN van PALUZZI;
TONEELSPEL.
naar 't franscu van
PUJOS en DABAYTUA,
door
j. KISSELIUS.
Te A M S T E L D A M, by pieter johannes uylenbrosk. M Q C C X C I X,






In het volgend toneclftuk zegeviert de deugd over de boosheid.*
Klaar, op wat vvys? Door den moord van...'. Doch ik wil
den lezer de verrasfing niet benemen. — Genoog, door een' moord; Waarlyk geen voorbeeld ter navolging. „ Dan kan de zedenleer niet 5, dan fchadelyk zyn," zal ligt iemand zeggen, wien di: vóórtnrigt ónder de ogen komt.... Men vergunne my dat ik hier het volgende , uit de vóórrede van den bekwamen Doornik, vóór zynen Timoleon van Chénier, uitfehryf. „ Ik bedacht," zegt hy, „ dat „ lieden, die ligt tot een' doodflag zouden beduiten, die geeneti
niet zyn ia welken een tooneelfpel diepe indrukken nalaat."



PERSONEN.
sc he do Ni, pater in 't heilige-géést-klooster te Napels.
vivaldi , een jong Napolitaanstk edelman. ELeonore van rosalba, zyne minnares. wev. vivaldi, zyne moeder. marinella.
SPalatiïo, vertrouwling van Schedoni.
p a o l o , knecht van Vivaldi.
G e n a r o , knecht van Marinella.
de deurwachter van 7 klooster..
enige vermomd e^f, bedienden.
Het toneel is gedeeltelik in de puinhopen en over* blyfzels van Paluzzi, in den omtrek van Napels, en in 't heilige-geest-klooster aldaar.



ELEONORJE vak ROSALBA,
OF DE
PUINHOPEN van PALUZZÏ;
TONEELSPEL.
eerste bedryf.
Het tomel verbeeldt een woest oord, omringd van bouwvallige overblyfzels, puinhopen en rotzen. In v verfchiet ziet men enige vervallen boogswyze openingen , die een gewelf fchynen te vormen, onderjleund door een" half-geflegten trap.
(Hei is nacht.')
EERSTE TONEEL.
SCHEDONI, SPALATRO.
(Zy komen met een geheimvolle houding den trap af, en bezigtigen de rotzen.')
! SPALATRO. -Ik zie nog niets.
a 4 SCHE



8 ELEÖNORE van ROSALBA,
s c ii e d o ni.
ï)e nacht is duister; en de Hemel, met dikke wolken beneveld, fchynt myne ontwerpen te begunstigen.'
spalatro.
De eenzaamheid der woning van Eleonore beveiligt u om voor enigen tegenftand beducht te zyn; en op 't ogenblik dat Vivaldi haar zyn gewoon bezoek komt geven zal zy reeds in uwe mngt wezen.
schedoni.
Spalatro...
s pal atro,
Eerwaarde pater!
schedoni.
Ik verwacht vnn u, i„ dit geval, de zelfde getrouw, heid en den zelfden iever, welken ik altoos heb weten te belonen, wanneer gy my van nut zyt geweest.
spalatro.
Vrees niets, pater! ik zal het vertrouwen niet misbruiken , waarmede gy my vereert. Maar nogthans dunkt het my dat het, ter volvoering van uw ontwerp , beter ware geweest Eleonore naar het verblyf te voe- ■ ren, dat ik voorheen aan de Adriatifche zee bewoon, de: de ondervinding heeft u geleerd hoe dat woest en eenzaam oord, geheel en al van den weg der reizigers en alle woonplaatzen afgezonderd, voor dierge3yke onderneming gefchikt is; en ik kaa nog niet be-



TONEELSPEL, 9
grypen waarom gy daartoe deze woeste puinhopen gekozen hebt, die, wel is waar, ver genoeg verwyderd, maar evenwel in den omtrek van Napels gelegeu zyn.
schedoni.
Myne voorzichtigheid , 'myn belang en eigen veiligheid moeten uwe vrees verdryven, en uwe verwondering zal ophouden als gy weet waarom ik u uw verblyf aan de Adriatifche zee heb doen verlaten. SPALATRO, met geheimhouding.
Zou men ook iets ontdekt hebben?
SCHEDONI.
Sints enigen tyd wierd 'er naauwkeurig acht op u gegeven.
SPALATRO.
Hoe dat?
SCHEDONI.
De aanhoudende eenzaamheid, en de diepe Hitte'} waarin gy leefdet, deden het vermoeden ontdaan, dat de een of andere gewigtige reden u verpügt had om zulk een zonderlinge leefwys te houden. Om uwe fchuüplaats te ontdekken heeft men uwe voctftappen gevolgd, en, zo myne waakzaamheid u niet van pas had doen verdwynen, zoudt gy in handen der over« heid gevallen zyn, wier navorfchin^en zich, ongctwyfeld, tot my zouden hebben uitgeftrekt.
A 5 spa-



io ELE0N0R.E van R'OSALBA, '
spalatro.
Ach! ik fidder!
SCHEDONI.
Dit is nog niet alles: nadere aanwyzing onderrichtte my dot een geheime en onzichtbare vyand het in ftilte op myn verderf toelegt: hy was 't, die de opmerkzaamheid der overheid gaande maakte, die uwe gangen deed aefpiedenj hy is 't, eindelyk, die my gedwongen heeft dit oord tot myn middenpunt te verkiezen, om myile werktuigen beter, onder myn bereik, te kunnen bellieren. Hoewel de menigvuldige bedevaarten naar Siciliën, die het bygeloof in gebruik houdt, een waarfchynlyk voorwendzel voor myne afwezigheid van 't klooster zyn; en fchoon het aanzien als een' heiligen my te-en alle ^ermoedon beveiligt j gevoelt gy echter welk gevaar ik zou gelopen hebbed, door my naar u te begeven; naar u , wiens minste daden wierden gadegelkgen. Deze puinhopen fc^nen my regt gefchikt te zyn om de nafporingen van onze vyanden te ontgaan: hunne diepe omwegen maken hen ontoéganglyk voor alle navorfchingen.
SPALATRO.
Myne ontdekking had zefcerlyk de uwe naar zich gedeept... maar wie is toch de onzichtbare hand, die ons vervolgt? Alle mc bedryven zyn met den fluië,
de»



T O N E< E L SPEL. n
des doods bedekt, en ik dacht Eleonore en Vivaldi onze laatsté vyanden te zyn.
SCHEDONI.
Misfcbien ken ik reeds morgen, vóór dat de zon haren loop voleind heeft, den fnopdaattj die my fints lang verontrustte; maar, dat hy beve! duur zal hy den fchrik betalen , dien hy my gebaard heeft!... Ach, Spalatro! moet ik dan altoos nieuwe vyanden duchten en verjagen? Te vergeefs wilde ik zul!: een wreed aanwezen ontvlieden. De buitenfporigheden, waartoe my myne driften vervoerd hebben, maken voortaan dit gedrag hoodzakelyk. De liefde, de haat, de hoogmoed, de wraakzucht, en voornamenlyk een overmatige eerzucht, hebben tuy tot de gruwelykste misdaden gebrr.gt. En hoe kan het anders zyn, daar hoon en fmaad my, van de eerste dagen myner kindschheid, beftormd hebben? Uit doorluchtig bloed gefproten, en opgevoed in enen rang om tot de eerste eerampten van fiaat ver. heven te worden, zag ik my, in alle myne verwachtingen, te leur gefield, en myn broeder wierd be. kleed met waardigheden, waarnaar ik reg: had te flreven! De liefde fcheen myne onheilen' te willen verzagten, ik hoopte het voorwerp myner wCnfchen voor myne genegenheid gevoelig te maken, maar
myn>



12 ELEONORE van ROSALBA,
myn broeder komt, hy draagt de voorkeur we*, en ik, helaas 1 ik wierd met verfmr.ding afgewezen daar ik myne regten wilde doen gelden: toen leerde ik u kennen: gy herinnert u neg wel op welk een verfehriklyke wys ik my wist te wreken, op het eerloos paar, dat my zo affchuuwlyk beledigd had Overmeesterd van' woede en wanhoop, na langen tyd te hebben omgedoold, om verligting voor myne rampen te zoeken, geen fcbuilplaats meer op aarde vindende, begaf ik my la ecn klocster> en ver„ zorgvuldig myn' „,am eB afkomst: daar, ten minsten, dacht myne eerzucht, in de voornaam^ bedie. Hingen der geestelyke orde, een ruim veld te vinden om te doorwandelen, Iedele hoop! ik verwierf flechts een nutteloos aanzien van heiligheid! Einde, lyk moc:t ik het opgeven, wanneer de marqnifin van Vtvaldt, wier geweten ik beftuur, mvne toomloze lusten weder ene, weg baande. Qeze vrouw, trotsch en hoogmoedig oP hare titels, vindt haren adeldom gehoond, en heure waardigheid gekwetst, door de Hefde, die haar zoon heeft opgevat voor Eleonore vm Rofalba, een meisje, wier afkomst geheel on bekend is, en die niet ver van hier, te AltierI • woont: zy heeft my gelast om Eleonore aan de ogen va.: den verliefden Vivaidi te onttrekken,- Ben der
eers-



TONE. ELSPEL. 13
eerste bisfchopsmyters van Sicilië'n zal de beloning voor mynen iever zyn, en op deze wys zullen zich myn wraak- en eerzucht voldaan vinden.
SPALATRO.
Mar.r hoe kan Eleonore toch uwe gramfchap op xich geladen hebben?
SCHEDONI.
Ik haat haar ia haren minnaar: ik ftraf in hAar de verachting en den hoon van Vivaldi; haar aan zyn liefde onttrekkende, breng ik den gevoeligsten flag aan zyn hart toe.... Maar... de nacht is reeds daar, en hare fchakers verfchyneu nog niet.... zou ik verraden zyn?.... gy hebt my voor hunne trouw en dap. perheid ingedaan...
SPALATRO.
Als voor my zeiven. ziet naar den kant van het yerwulf.") Stel u gerust, ik meen dat ik enig fchynzel befpeur, aan het einde van het gewelf, dat op den weg uitkomt.
SCHEDONI.
Inde daad... Ja... Ik hoor gerucht.
SPALATRO.
Het licht nadert....
SCHEDONI.
Luister...»
SPA-



H ELEONORE van ROSALBA,
SPALATRO.
Ik zie hen... 'Er is ene vrouw by.
schedoni.
Dat is Elebnorel ik zegepraal! Het ogenblik is nog niet daar om my aan bun te vertonen, gy fcent myne oogmerken, draag zorg van ze uèi uit te voeren, (tf, rei trekt langs den trap.)
T W E J> E TONEEL.
ELEONORE, SPALATRO; ENIGE VERMOMDEN dragen toortzen.
Eerst verfchynen 'er twee vermonden , op een otnzfch. figewjs. Vervolgens Eleonore, w-er aangezicht met een' fluiër bedekt is, van vier vermomden omringd.
SPALATRO, tot een- der vermomden. H-'bt gy geen hinderpalen'ontmoet?
EEN VERMOMDE.
Neen.
ELEONORE, wie men \arenfluiër afligt, valt in onmagt, ziende waar zy zich bevist. Hemel! waar ben ik?
SPA-



TONEELSPEL. 15
SPALATRO, tot een'' der vermomden. Zyt gy door geen nieuwsgierigen waargenomen?
DE VERMOMDE.
Deze woeste landftreek heeft geen levendige ziel aan onze ogen opgedaan. De echo alléén heeft het gcfchrei dezer vrouw beantwoord.
SPALATRO.
Welk een onvoorzichtigheid! Waarom dat misbaar niet gefmoord?... Het is nu genoeg; gy kunt vertrekken. QZy vertrekken door een der boogswyze openingen.)
DERDE TONEEL.
ELEONORE, SPALATRO.
(Eleonore is, gedurende dit onderhoud, allengs van. hare bezwyming bekomen, ip.clatro nadert haar, en befchouwt haar enige ogenblikken.)
SPALATRO.
"Volg my.
EL EONORE, door fchrik overmand. Waar wilt gy my heenvoeren 2 SPALATRO, haar no^ aanftarende: zyne woestheid fchynt zich een ogenblik te verzetgtcn; maar weldra neemt hy zyne ruuwheid weder aan. Dat zult £y zien.
ELS-



i6 ELEONORE van ROSALDA,
eleonore.
Dit akelig verblyf, en alles wat ik zie voorfpelt my Hechts een treurige uitkomst. Ach! zo 'er nog enig ménféhelyk gevoel in uwe ziel huisvest; zo ene ongelukkige, door de gehele natuur verlaten, zonder vrienden, zonder toevlugt, u nog enig medelydeq kan inboezemen, weiger dan niet my te onderrichten, welk lot op my wacht.
spalatro.
Volg my.
eleonore.
Hoe, gy verwaardigt my niet te antwoorden?
spalatro.
Wat vreest gy toch ?
eleonore.
Ene ongelukkige vreest alles, wanneer zy in handen harer vyanden valt.
spalatro , ontfteld. In handen harer vyanden?
e leonore.
Verfchoon my, maar de handelwys, die my wedervaart, wettigt myn vermoeden. Het is de band der vriendfehap niet, die my, in 't holste van den nacht, met het grootste geweld, aan myne ftille verblyfplaats ontrukt, en my naar dit duister oord voert. - Heiaas! ik fmeek op nieuw om uw mededogen"
6PA'



TONEELSPEL. 17
SPALATRO.
Voor 't laatst, volg my, zeg ik u.
ELEONORE) ziet hem aan, en zegt op den toon der wanhoop. Ach! ik zie... ik zie den dood in uwe blikken..,. Vivaldi! VivaldÜ...
SPALATRO, feept haar mede , en dreigt haar met een"1 dolk. Stil!... (Zy verdwenen tusfchen de puinhopen.)
VIERDE TONEEL.
VIVALDI, PAOLO.
(Zy komen van den anderen kant op , dan waar door Eleonore gekomen is, en naderen met omzichtigheid.
VIVALDI.
Ik hoor niets,
P A O L O.
En ik verzeker u dat ik zeer onderfcheidenlyk een dof geluid gehoord heb, als of ik hoorde kermen, en ik zou zelfs zweren dat het hier van daan kwam.
VIVALDI.
Och! dat is een begocheling van uw verhitte verbeelding... alles fchynt ftil rondom ons.
B' PA O.



r3 ELEONORE van ROSALBA,
paolo.
Uitgezonderd de helfche geest, die behagen fthept om ons met zyne verfchriklyke vermaningen te kwellen , zo dikwyls als gy hier door komt, om naar uwe geliefde Eleonore te gaan. De laatste keer heeft hy n gewaarfchuuwd om op uwe hoede te zyn; van toen af, mynheer,was uwe onvoorzigtigheid buitenfporig, om dien geest, of dat nachtfpook te willen ontdekken: bet zou gemakkelyker en veel veiliger voor ons wezen om den dag tot dit gevaarlyk onderzoek te bezigen.
vivaldi.
Ik zeide u immers reeds dat het zich alleen des nachts vertoont.
paolo.
Ban houde ik Maande dat het een geest is.
vivaldi.
Verre van in uw bc'agchlyk gevoelen te delen,heeft dit voorval nogthans voor my iets buitengewoons; hoe weet die kaerel myn' naam, dien hy noemde, toen hy tfiy voor 't eerst verfcheen? Door welk middel is hy van myne liefde, en van alle myne gangen onderricht? en door welk een boven-uatuurlyke kracht is hy, ge-lyk een vlugtige fchaduuw,uitmyn gezicht verdwenen?
paolo.
Gy weet dat ik nooit bygelovig of angstvallig ben geweest, maar na dat gy my van dit voorval zo iets
hebt



TONEELSPEL. 19
hebt verhaald, zou men het waarlyk wel een weinigje worden ; en , op dit ogenblik , ben ik in ftaat om alles te geloven, en alles te vrezen: buiten dat "zyn het toch maar alleen geesten, of bandieten, die zulke nare en akelige fchuilhoeken kunnen uitkiezen; dus lopen wy, in allen gevalle, het grootste gevaar. Zo gy my geloven wilt, mynheer, laten wy ons dan toch uit deze duisternis verwyderen, en den open weg nemen, waar wy beter kunnen zien wat 'er om ons omgaat.
VIVALDI,
Neen, Paolo, ik heb voorgenomen om te zien, of deze zogenaamde boze geest my weder op nieuw zal vervolgen; zo hy verfchynt zal hy my niet ontkomen; zo niet, verwacht ik zyne terugkomst, met de zelfde flandvastigheid, waarmede hy de myiie verbeid heeft; ik wil my tusfchen deze oude overblyfzels verbergen, al moest ik 'er omkomen.
PAOLO.
In dit geval, mynheer, mogen wy onze ziel den hemel aanbevelen.
VIVALDI.
Hoor, Paolo , zo gy my voor uwen moed kunt inftaan, wacht dan met my de uitkomst af, hoedanig die ook zy; zo niet, laat my alleen.
PAOLO.
Het is te laat, mynheer, om my dit voornel te B $ doen:



so ELEONORE van ROSALBA,
doen: zo.ik niet vooraf het befiuit had genomen van u te volgen, zou ik hier niet gekomen zyn.... Maar gy begrypt dan niet wie die onbekende zyn kan ?
vivaldi.
Ik verlies my in myne gbfingen. Zon het mogelyk wel de ene of andere geheime vriend myner moeder •wezen, die my tracht te verfchrikken, om my van myne liefde te doen afzien? Gy kent de middelen, dia Zy in 't werk heeft gefield, om my van ene hartstogt aftebrengen, die het bekoorlyke van myn leven uitmaakt... Wat heb ik niet gedaan om haar te bewegen?... Eleonore bezit alles... alles* fchoonheid-, deugden en begaafdheden; de natuur heeft haar mild bedeeld, maar het geval heeft haar den iedclen luister van een doorluchtige geboorte geweigerd. Hoe! dit vooroordeel van den hoogmoed, deze harsfenfchim zo:: dan een hinderpaal aan myn geluk zyn?... Neen, ik kan het niet geloven; myne moeder zal my verhoren... ik zal haar in myn belang overhalen... ik zal baar de gene aanbieden, die ik tot gezellinne van myn leven verkoren heb; zy zal onze tranen zien dromen, en 'er niet ongevoelig voor zyn.
paolo.
De hemel geve dat het zich alles fchikt, zo als gy vtffangt! maar mevrouw Vivakü...
vi-



TONEELSPEL. n
VIVALDI.
Geloof my , zy handelt niet volgens haar hart. Ja, Paolo, ik meen in de rampen, die my bejegenen, het vernuft van den verraderlyken Schedoni te ontdekken.... Geen rust meer voor my, zederc dat deze belangzoekende en eerzuchtige monnik zich by ons heeft ingedrongen! 'er ontftaat een verfchriklyk vermoeden i« myne ziel , dat ik heb voorgenomen optehelderen... Men fpreekt van' een der eerste gedachten van Milaan, dat fints een aantal jaren eensklaps verdwenen is... van enen aartsbooswicht, die zich zorgvuldig aan de naauwkeurigde navorfchingen onttrekt...
PAOLO.
Het geen gy my daar zegt, mynheer, doet myne vrees vermeerderen,.. Maar ik geloof dar het tyd is om onze toorts te ontdeken.
VIVALDI.
Gy hebt gelyk... maar verberg haar in een dier rotzen, want hanr fchynzel mogt ons verraden. (Paolo neemt een vuurflag en ontfteekt ene toorts, die hy agter ene der rotzen verbergt. In de verte hoort men twee uren /laan.)
PAOLO.
Ach, mynheer! wy zyn hier niet veilig.
VIVALDI.
Van waar deze ontftcltenis? het flaat twee uren.
B 3 PAO»



32 ELEQNORE van ROSALBA,
paolo.
Maar weet gy dan niet dat het de klok der zwarte penitenten is ? Ik was vergeten dat hun klooster niet ver hier van daan is.
vi va i. Dl.
Welnu, wat gaat my dat aan?
paolo.
Ach, myrheer! weet gy wel wat gy zegt? Men Verhaalt verfcliriklvke dingen van dat klooster. vivaldi, glimplagchende. Denkt gy dan dat ik gefchikt ben om in uwe vrees te delen?
paolo.
Mynheer, gy lagcht met alles en gy fpot met alles: maar zo ik u eens een van die histories vertelde,zoudt gy 'er zeker zo los niet over denken.
vivaldi.
Spreek op, myn Paolo, ipreek op, ik ben bereid om alles te horen.
paolo.
De historie die ik weet is maar by weinigen bekend, en als ik niet beloofd had van ze geheim te houden...
viva l Dl.
Dan verbied ik u om 'er my één woord van te verhalen.
PAO-



TONEELSPEL. 23
PAOLO.
Ta maar, als ik zeg dat ik beloofde van ze geheim te houden, heb ik 't juist niet volftrekt beloofd.
VIVALDI.
Ik zie wel dat men u toch niet kan beletten van te fpreken: maar maak het kort, en fpreek zagtjes.
PAOLO.
Komaan! Het is... maar hier is een fteen die ons tot bank zou kunnen dienen... Kom hier, mynheer...
(Zy gaan zitten. Paolo fchuift langzamerhand naar Vivaldi toe.)
VIVALDI.
Nog eens, fpreek zagtjes.
PAOLO.
Weet dan, dat het 's daags vóór fint Marcus was t 't is nu omtrent tien jaar geleden — 's avonds, na dat de klok geflagen had....
VIVALDI.
Stil!... (Hy luistert) 't Is niets; ga maar voort.
PAOLO.
's Avonds dan, na dat de klok geflagen had, was 'er iemand... Maar gy zult misfchien de kerk der penitenten niet kennen: 't is de treurigste van allen in heel den omtrek. Daar is in een der zyd-kapellen een biegtftoel.... daar kwam een man, zodanig in een* mantel gewikkeld, dat men van zyn gelaat of gedaante B 4. n;ets



*4 ELEONORE van ROSALBA,
«iets zien kon, op zyne knieën liggen. Hy boezemde verzuchtingen uit, die men, van 't een eind der kerk tot het ander, kon horen. De bicgtvader tastte hem zagtzinnig aan, om 't misbaar dat hy maakte, en poo«ae hem te troosten. De onbekende bedaarde eni r2ins en begon zyne bieKt: maar zy was zo zeldzaam en af! gryslyk, dat de biegtvader'van zieh zeiven viel en zieh eenHags niet wél bevond. Toen hy weérbykwam, z=g hy naar zyn' boeteling om , maar hy was verdwenen...
vivaldi.
Dit geval is my niet onbekend: zou het?... rr F D E TONEEL.
Gedurende deze laatste woorden verfchynt Spalatro, in een' langen mantel gewikkeld, in het midden der puinhopen, boven op den trap, aan dc S2de van het gewelf, en roept luid.
vivaldi, paolo, spalatro. spalatro.
Eleonore is niet meer te Altieri. (f/y verdwynt veder. Vtvaldi en Paolo keren zich om, vóórdat Spalatro geheel verdwenen is.)
ZES-]



TONEELSPEL. .35
ZESDE TONEEL.
VIVALDI, PAOLO» VIVALDI.
I'ïemcü wat boor ik?
PAOLO, die de toorts gehaald heeft. Mynheer, ik heb hem gezien; hy was daar boven , op dien trap.
VI V A L D I.
Ik zal hem volgen!
PAOLO, weerhoudt hem. Laat af, myn goede heer! overweeg eens wat gy wilt ondernemen; ik zou my hier niet wagen: denk toch aan het klooster der penitenten!
VIVALDI, ontworstelt hem. Laat my begaan.
PAOLO.
't Is gedaan met ons! ... Ach! ik zal u verzeilen.
VIVAI.D I.
Blyf hier, zeg ik u, om dezen trap te bewaken. Geef my de toorts en houd uwe pistolen gereed, (f/y trekt zy»' degen, neemt de toorts en gaat yliugs den trap op.) . ,
PAOLO.
' Wees toch maar voorzigtig!
B 5 Z E-



a-5 ELEONORE van ROSALLU,
zevende toneel.
Paolo, alleen, aan den opgang van den trap.
ily hoort my niet meer! Ach,myn goede heer!... waarom wilt gy niet dat ik u volge?.. ik zou in uwe gevaren gedeeld hebben... maar, wat gerucht?... (Hy luistert.) neen, neen... 't is niets... >t is «echts t gefuis van den wind... welk een verfchriklyke toeÖand!.... die ongelukkige liefde zal hem noï in 't graf (Iepen... Die pater Schedoni komt my ook wel verdacht voor.... zyn fchynheilig voorkomen... zyn bleek, uitgerekt gelaat, en zyn zwarte, holle ogen boezemen de vrees en het wantrouwen in. (Men hoort een' pistoolfchoot.) 0 Hemel! 't is met mynheer gedaan! Laat ik tot zyn hulp fchieten! LZo dra hy naar hoven ml gaan verfehynt Vivaldi, verbleekt, ontdaan en bulten adem.)
4gtste toneel.
vivaldi, paolo.
paolo, neemt de toorts van hem aan. Ach > mynheer...
VI-



TONEELSPEL. i?
VIVALDI.
Kom... verlaat dit oord.
PAOLO.
Met al myn hart... maar, wat hebt gy gezien om
dus onttteld te zyn?
VIVALDI.
Vraag my niets. Vertrékken wy... Voort! naar Altieri!
Einde van V eerste bedryf.
T W E-



* ELEONORE van ROSALBA, TWEDE BEDRYF,
Het toneel verbeeldt een kamer, in't heilige-geest, klooster, te Napels.
EERSTE TONEEL.
vivaldi, paolo; de deurwachter, m V gewaad van een' lekebrouler. '
de deurwachter. vivaldi.
*f »y eens, broeder, is by g^ren avond wel t luns gekomen? 1
de deur wachter, verwonderd. P, vóór den avond - dienst.
vivaldi.
Zyt gywel zeker dat hy den naeht in 't klooster heeft doorgebragt? ««««er
de deurwachter
En op wat grond doet gy my Acz[ Kooster-wetten zyn ««fcerlyk niet bekend; want ge" ^sterling mag den nacht buiten', huis doorbreng,
en



TONEELSPEL. 29
en pater Schedoni is 't minst van allen bekwaam om dus te bandelen: het is een van onze ieverigste geestélyken: daar zyn 'er maar weinig, die moed genoeg hebben om zyn voorbeeld te volgen; hy is een heilige! Hy! den nacht buiten's huis doorbrengen!... Hoe durft men hem niet belasteren! (//y vertrekt.')
TWEDE TONEEL.
VIVALDI, PAOLO. ■ VIVALDI.
Die fchynheilige'... Ik zal hem ontmaskerenl
PAOLO.
Bedar.r, mynheer!
VIVALDI.
Nu zyn alle myne vermoedens opgehelderd!... Die geheime raadgever der puinhopen van Paluzzi, en de fchandelyke rover myner dierbare Eleonore is niemand anders dan de verfoeïlyke Schedoni. Hy is 't, die myne moeder tot dit onbillyk en misdadig gedrag gebragt heeft... Een onfchuldig meisje hare rust benemen! haar van hare vryheid'beroven !... Welk een .overheerfchend en willekeurig gezag wanen de groten toch te bezitten om huns gelyken te onderdrukken?
PAO-



30 ELEONORE van ROSALBA,
paolo.
Be pater zal weldra verfchynen, mynheer, en gy kent zyne fnode listen, dus zou ik u rnden van uwe vervoeringen te weérhouden, ten minsten, zo gy eni. ge verdere ophelderingen van dien verwenschten monnik verlangt.
vi valoi.
Hy zal my de verblvfplaats van Eleonöre ontdekken, of zyn leven zal my borg blyven.
paolo.
Op zulk een wys zult gy alles bederven.
vivaldi.
'Ach! myne dierbare Eieonore! hoe heb ik u kun "en verlaten?... waarom heeft my myn hart he fl vaar, dat gy liept, niet voorfpeldf.. waSr was ik' toen deze vuige booswichten u aan myne liefde onttrokken*... Ja, gy zult my befchuldigen... Ik moet u hateryk voorkomen, om dat uw gefchrei niet in my«e ziel wedergalmde. Helaas! wat doet gy, waaï zyt gy thans?... Veelligt zal de dóód... o Jal de hoogmoed en fchynheiligheid zyn tot de grootste missaden bekwaam. '
paolo.
Pater Schedoni nadert, mynheer! in den naam uwer fraardfte belangen, bedwing « toch, en wees voorzigtig.
♦l-ï



TONEELSPEL. 31
VIVALDI.
Wees gerust; ik zal my weten intebinden. Ik gevoel 'er immers zelf de noodzaaklykheid van? Laat my met hem alleen.
PAOLO.
Denk toch aan Eleonore: herinner u dat gy haar fteun en toeverlaat zyt. (Hy vertrekt.)
DERDE TONEEL.
VIVALDI; SCHEDONI, treedt opgeblazen binnen , doch heeft het voorkomen van kalmte; toen hy Fivaldi gewaar wordt, ontwaart men een ogenblik de verwondering op zyn trotsch gelaat.
SCHEDONI.
V ivaldü...
VIVALDI, veinzende.
Een wreed, een inwendig verdriet, eerwaarde pater, ontftelt myne zinnen. Gy alleen kunt het verdryven.
SCHEDONI, ingetogen. Wat ook de reden zy, mynheer, die u tot my voert y gy kunt my uw hart vry uitltorten. Ik ben bereid om si alle mogelyke vertroosting te fchcnken.
VI-



32 ELEONORE van ROSALBA,
vivaldi.
Lang zocht ik naat een wezen, voor myne rampen! gevoelig. En wie kan, beter dan pater Schedoni! zeide ik by my zeiven, dezen geheiligtien pljgt vervuilen, hy , de vriend myner bloedverwanten, en del raadgever myner moeder?
schedoni.
Deze namen veréren my te zeer; ik ben al te ge-j lukkig, zo ik 'er naar waarde aan kan beïndwoorden.!
vivaldi.
Ik vlei my dat gy, doordrongen van de heilige 3 pligten uwer hoge bediening, u zult befeveren om byl
myne moeder myn voorfpraak te zyn Zedertcni-f
gen tyd heb ik het ongeluk van haar byzyn vcrftokenJ te wezen: zy ontwykt my zorgvuldig, en icbynt zich aan myne tederheid te onttrekken. Daar gy al haar! vertrouwen bezit, zul: gy my ligt kunnen onderrisrteiil van de oorzaak waarom myne moeder dus handelt — I Gy andwoordt niet? wat moet ik uit deze ïtilzwygend- I heid opmaken?
sc [ie doni.
Ik herinner my de pligten van myne orde, doch hetf zal u zekerlyk vergeten zyn dat zy my verbieden van my in famielje-zaken intedringen.
vivaldi, befchofiwt hem met aandacht. Ik kan de wysheid vaii uw gedrag niet dan tocjoig-
chen.



TONEELSPEL. 33
fchcn. Wel nn, wyl uwe naauwgezette kieschheid niet toelaat van uwe zorgen in 't werk te flellen, om den zoon met zyne moeder te bevredigen; verwaardig u dan toch, ten minsten, van my den raad,dien myne jeugd, in dezen togftand, vordert, niet te weigeren. — Ik leefde vreedzaam, in den fchoot van het geluk, niet ene gevoelige en eerbiedwaardige moeder; wy vertroostten ons onderling over het verlies van enen aangebeden echtgenoot en vader; doch eensklaps is deze gelukkige verflandhouding vergiftigd: een rampzalige wanorde verfpreidt zich in het verllyf, waar voorheen de flille zielrust heerschte; een droevige agterhoudendheid, en het wantrouwen zyn op hetbleek gelaat myner moeder getekend: omgeven van de liefde baars zoons en de erkentenis harer huisgenoten tracht zy zich onöphoudelyk te verwyderen.... Een beminlyk meisje, zo fchoon als deugdzaam, trof myn ge. voelig hart, en haar te zien, haar te aanbidden, haar een eeuwige liefde toetezweren, was Hechts het werk Van één ogenblik....
SCHEDONI, met een weinig drift. En gy wildet haar trouwen, zonder de toeflemming van uwe moeder?.,. (Hy bedwingt zich en herneemt iyne ingetogenheid.)
C
VI-



34 ELEONORE van ROSALBA,
vivaldi, verwonderd, verdubbelt zyn aandacht.
Zonder de toeftemming myner moeder?... en wie zeide u dit?
schedoni. Men kon dit uit de hevigheid uwer liefde wel op. maken.
vivaldi, wiens drift langzamerhand toeneemt.
En wie gaf u toch reden om dit te vermoeden?....
Gy zyt dan van de oorzaak der verandering myner moeder, ten mynen opzichten, onderricht? Gy kent dus ook den fnoden verleider, die zich heimelyk ia de huisgezinnen weet intedringen, om 'er de rust van te verforen? dien eerlozen aanbrenger, dien vuigen lasteraar der onfchuld, die niet ontzien heeft de deugd van Eleonore te honen, door haar by myne moeder van kunstgrepen en verleiding verraderiyk te betichten?
schedoni.
Schoon my de oorzaak van uw misnoegen geheel , ,onbewust is, meen ik echter te befpeuren dat gy ze »y aantygt. Nogthans wil ik riet verönderftellen dat het uw voornemen is geweest om my met de honende \ uitdrukkingen, waarvan gy u bedjend hebt, te beledigen.



TONEELSPEL. S5
VIVALDI.
Ik eigen ze toe aan den bewerker der rampen, die my wedervaren, en gy kunt my, beter dan iemand, zeggen, of ze ook op a kunnen worden toegepast.
SCHEDONI, listig.
In dit geval, heb ik 'er my niet over te beklagen. VIVALDI, verontwaardigd.
Ongelukkige! deze elendige uitvlugt kan u niet redden. Cy zyt ontdekt, uwe geheime kunstgrepen zyn bekend.
SCHEDONI, woedend. Wat zegt gy?
VIVALDI.
Het is geen tyd van veinzen meer! die wrede vyand, die myne dagen met droefheid en fmarten vergifdg'ct heeft — zyt gy! Die booswicht, die my het voorwerp myner liefde ontvoerd heeft — zyt gy! In 't kort, gy zyt het, die my tusfcheu de puinhopen van Paluzzï verfchenen zyt. Wat is het doodlyk overfchot, dat ik daar gezien — wat zyn de gefmoorde zuchten, die ik daar gehoord heb?...
SCHEDONI, met een aangenomen kalmte.
De hevigheid uwer fmarte doet u dwalen, myn zoon!
VIVALDI.
Neen, ik ben u, en ik zal u het mom der fchynC 2 hei-



36- ELEONORE van ROSALBA,
heiligheid afiïgten, waar onder gy u verbergt. Ik zal aan de ganfche geestelykheid de hatelyke middelen ontdekken, daar gy u van bedient, en de rampen, waarvan gy de oorzaak zyt: lever my Eleonore wj. der; of zeg my de plaats, waar gy haar gevangen houdt.
schedoni.
Wanneer uwe zinnen minder ontffeld zyn, zal ik u aanhoren, (ƒ/? wU heengaan, doch Hyaldi wederhoudt ■hem,')
vivaldi.
Neen,... denk niet my te ontkomen! geef my myne Eleonore weder... zeg my waar zy is,' of - beef voor uw leven!
VIER DE TONEEL,
vivaldi, schedoni, de deurwachter.
de deurwachter, Wederhoudt Fivaldi.
Vat wil dit gerugt? Houd oP,mynheer, ziet gy «iet?... &y
vivaldi.
Ik zie een' eerlozen, een' fchynheiligen; ik zie
hem,



TONEELSPEL. 37
hem, die de rust der huisgezinnen vernietigt, wanneer 't zyn pligt is die te herftellen.
DE DEURWACHTER.
Bedwing uwe woede, of vrees! zy zou de gerechte wraak des Hemels naar zich flepen... Met welk een geduld verdraagt hy uwe beledigingen! Ga heen, verlaat dit klooster, terwyl gy nog kunt; of, beef voor de ftraffe, die u bedreigt!
VIVALDI.
Ik zal niet heengaan, vóór dat hy myne vraag heeft beandwoord. — Waar is Eleonore van Rofalba? (Schedoni, in zyn kap gewikkeld, (laat de ogen neder, en bewaart de diepfle flilzwygendheid.) Spreek... andwoord, of beef voor 't geen ik ontdekken zal.... Kent gy den biegtftoel der zwarte penitenten niet? (Schedoni laat een onwillekeurige jiddering blyken.) Herinnert gy u dien nacht niet meer, of die biegt, waarin een afgryslyke misdaad beleden wierd?
SCHEDONI, werpt een vreesljken blik op hem.
Weg van hier, heiligfehendige jongeling! beef voor de gevolgen uwer godloosheid! (Schedoni doet enige flappen naar de deur, maar Vivaldi, wiens woede meer ontbrandt, volgt hem, doch wordt door den deurwachter weerhouden.)
DE DEURWACHTER.
I Gehoorzaam... Ga heen, zo gy de ftraf niet wilt C 3 on-



38 ELEONORE van ROSAI.BA,
ondergaan, die gy voor 't ontwyden van deze heilig plaats verdient. *
vivaldi. ,
Geef my liever den dood!
de deurwachter.
Ga heen.
vivaldi.
V/eet dat die booswicht
schedoni.
Sleep hem weg... Stil zyne woede... QDe deur.
wachter fieept Fivaldi weg.)
V T F D E TONEEL.
schedoni, alleen. W aar ben ik ! heb ik het wél gehoord! ben ik \ wel, dien men dus beledigd heeft?... Die noodlotMge biegt is dan ontdekt? O, zwak ogenblik, myner geheel onwaardig!... Hoe zal ik den flag afwenden, «Me my bedreigt?... Zal ik hem Eleonore tot loon zyner ftilzwygendheid wedergeven?... Hoe! ik zjii my met mynen ergsten vyand verdaan! ik zou, ah een kruipende (laaf, den hoogmoed van dien jonden, \ Vermetele* trotschiiart ftrelen! hy alleen zou het .ge. luk fmaken, terwyl dat ik, aan de fchande en wroegingen ten prooi, myn aanwezen in zyne handen |el. \
ten 1



TONEELSPEL. 39
ien zou,... Wat zeg ik? wat zou my voor de naarko(ning zyr.er beloften inftaan? Vergeet ik dan dat hy mensch is ' en my verraden kan? Neen, neen, laat ik dit elendige denkbeeld verbannen! hy is bezitter van dat rampzalig geheim... dat hy bevel-.... De dood alléén kan my voor zyne ftilzwygendheid inftaan... Eerloos paar, dat ik vervloek, gy zult inden nacht des grafs vereend worden!... My van Vivaldi te ontdoen? dit beftaan is ftout en gevaarlyk... de erfgenaam van een aanzienlyk huis,... Hoe zal ik zyn' dood bedekken? welk middel zal ik bezigen om my te wreken, zonder my ten toon te ftéllenV... Hoe my te onttrekken aan den billyken haat van een gedacht, dat alles vermag f... Ach! ongelukkige Schedoni, uw vernuft begeeft u! Zwakke en kleinmoedige ziel! iedele vrees zou uwe wraak weerhouden?... Ja,wraak! dit woord alléén kan my myn' moed en Merkte hergeven. Zal Vivaldi door den dood van Eleonore niet dubbel geftraft worden? is dit niet de zoetheden deiwraak te genieten, zonder zelf gevaar te lopen?... En in de daad, wat is toch de dood?... één enkel ogenblik zou hem aan myn gezicht onttrekken... maar lang en aanhoudend lyden... de uitgerekte foltcriu. gen van een raagteloze woede... elk ogenblik my in zyne fmarten te verheugen!... welk ene voldoening voor myne wraakademende ziel!... Welaan! myn be* C 4 Mi



4o ELEONORE van RCSALBA, fli.it is genomen... nu moet ik my flechtj bedienen van het onbepa:ld vermogen, dat ik op het hart der marquifin heb, om het ook haar te doen aannemen.., Laat ik haren hoogmoed ftrelen, en mynen rand wy. zelyk en met kunst aanleggen, opdat het afgryslyke van deze daad alleen op haar nederkomej
ZESDE TONEEL.
schedoni, de deurwachter. . d e deurwachter.
U- marquifin van Vivaldi verzoekt gehoor, eerWaarde pater!
schedoni.
Gy kunt haar binnen leiden. — Gezegend ogenblik! (De deurwachter vertrekt. Mei. Vivaldi h>mt fftk
ZEVENDE TONEEL.
schedoni, mev, vivaldi. schedoni,
Vrede zy u, myne waarde dochter!
mev. vivaldi.
Mag ik my nu vleien, eerwaarde pater, dat bet voorwerp myner vrees en zorgen verwyderd is?
5CHE-



TONEELSPEL. 41
SCHEDONI.
• Eleonore is te Altieri opgeiigc: maar ik vrees, mevrouw , dat alles ons tot ftrenger maatregelen zal noodzaken.
MEV. VIVALDI.
Strenger? - Is 't dan niet genoeg haar voor eeuwig optefluiten?
SCHEDONI.
Ik bedoel, mevrouw, ftrenger maatregelen omtrent uw' zoon: hy kan haar verblyf ontdekken: hy is zelfs reeds digt by de plaats geweest, die haar bevat. Cy hebt alles van zyn buiteofporlge hartstogt te duchten, of liever, van zyn onftuimlg karakter.
MEV. VIVALDI.
Hoe?...
SCHEDONI. Ja , myne dochter , als een jongeling zo ver den verfchuldigden eerbied voor den Godsdienst vergeet, dat hy deszelfs bedienaars, tot zelfs in 't heiligdom, durft honen, dan is 't geen tyd van uituellen meer; dan moet men zyne misdadige ftoutheid fhndvastig beteugelen... 't Is-nies dan met weêrzin dat ik uw gevoelig hart bedroef, maar zo de belediging Hechts my aanging zou ik ze met gelatenheid verdragen hebben... o, ik had ze aangemerkt als een heilzame tucht voor dien hoogmoed, waarC 5 van



42 ELEONORE van ROSALBA,
van zelfs de volmaaktfta menfchen niet vry zyn: maar nu is 't de Godsdienst, dien ik wreken moet: hy vordert ftraf voor het gruwelyk heiligfehennis, waaraan uw zoon, zulk ene moeder geheel onwaar, tlig, zich heeft fchnldlg gemaakt.
mev. vivaldi. Van welke godloze dingen fpreekt gy toch, eerwaarde pater? fpreek! verklaar u nader: gy zult my weldra den naam van moeder doen vergeten om flechts de geftrengfte der rechters te worden.
schedoni.
Ik bewonder in u deze grootheid van ziel, die n altoos heeft gekenmerkt! een kloekmoedig hart gevoelt altoos dat de rechtvaardigheid de eerste der deugden is, en dat het medelyden flechts aan zwak. ke zielen ten deel valt.
mev. vivaldi.
Myn geduld raakt ten toppunt....
schedoni.
Deze vermetele jongeling de ontvoering van E!eo. nore vernemende, gaf niets dan zyne woede gehoor, vergat den rang van zyn geflaeht, en den ccibicd, dien men den bedienaren des altaars verfchuldigd is; j en, in my den vriend en toeverlaat zyn et moeder j miskennende, durfde hy my honen en beledigen;
zich 1



TONEELSPEL. 43
zich aan de misdadigfte bedreigingen overgevende, zo ik hem haar niet wedergaf, die hy, zo als hy zegt, tot zyne echtgenote heeft uitverkoren. MEV. yiVALDI, woedende.
Tot zyne echtgenote!... o Hemel! een meisje, wier afkomst geheel onbekend is, zou de erfgename van al myne goederen worden! zy zou den naam van Vivaldi dragen! my hare moeder noemen!... ysfelyk denkbeeld!... o Vivaldi! Vivaldi! gy zyt voor my niets meer! neen, gy zyt myn zoon niet! SSCIIEDONI, met vernuft.
Hy is nog jong: hy voorziet de gevolgen van zyne onvoorzigtigheid niet; hy gevoelt niet hoe zeer zyn gedrag de waardigheid van zyn gedacht kwetst, en hoe zeer hy zich in de ogen van lieden van zynen rang vernedert. Door de driften der jeugd verblind, kent hy de waardy niet der goederen, die het verdand en de ondervinding alleen op prys weten te dellen.
MEV. VIVALDI.
De wyze, waarop gy hem verfchoont, myn vader, bewyst my uwe goedhartigheid:'maar zy doet my te wel de laagheid van mynen ongelukkige!) zoon inzien; en wat gaat het my nan of dit een dwaling van zyn verdand, of van zyn hart zy? Om zyn' misdag onvergeeflyk te maken is het genoeg dat hy
het



ELEONORE van ROSALBa,
het opzet heeft hem te begaan. Helaas, zo] er dan toch geen hulpmiddel voor myn ongeluk zyn ?
schedoni.
Dit ware te veel gezegd, mevrouw.
mev. vivaldi.
Hoe dat, myn vader?
schedoni.
'Er fehiet misfchien nog wel 't een of ander mid, del over.
mev. vivaldi.
Zeg het my dan, bid ik „, want ik ken 'er volttrekt ge'e;n.
schedoni.
't rs waar, ik ben niet volkomen zeker hoe 't zal uitvallen.
mev. vivaldi.
Het is wel wreed van u my een (laauwe hoop te doen zien , die gy niet kunt bevestigen.
schedoni, listig,
Gy moet myne vrees verfchonen: maar hoe kan >k zulk een vermaard als achtingwaardig g#flach, tot zodanig enen liane gebragt en deszelfs grootheid door de dwaasheid van zulk een' zWoeen Jongeling" bezwalkt zien, zonder een diepe wrrontwaardiging te gevoelen, die my verpligt om myne toeylugt tox
zelfs



TONEELSPEL. 45
zelfs geweldige middelen te nemen,om zulk een fchande van u afteweren?
MEVT VIVALDI. Zulk een fchande! ach ! deze uitdrukking valt hard.... vooral van u... Maar zy is, helaas! niet dan al te regtmatig.... en zo wy 'er ons evenwel aan moeten onderwerpen....
SCHEDONI, met een aangenomen gelaten* heid', zyn hoofd buigende. Indien 'er geen ander hulpmiddel is!
MEV. VIVALDI.
En 'er is gene wet tegen om hen te ftraffen , of, ten minsten, om zulk een misdadige vereniging voortekomen!
SCHEDONI.
Mevrouw, dat meisje heeft de grootfie misdaad begaan, door de waardigheid van zulk een doorluchtig huis te beledigen: zy moet tot een' eeuwigen flaap verwezen worden.
MEV. VIVALDI, verfchrikt.
Ach! gerechte Hemel! Wat wilt gy zeggen?
SCHEDONI.
Nu heb ik u het enigst middel aangewezen, om uwe oneer te wreken: maar, zo u myn iever mishaagt,' vergeet dan het geen ik u zeide. Myn oprechte eerbied-



46- ELEONORE van ROSALBA,
bied voor uw doorluchtig huis moet my tot verfcho» ning ftrekken.
MEV. VIVALDI. Uw iever verdient niet dan dankzeggingen: ik bel tuig 'er u myne erkentenis voor, en ik vlei my ze u | binnen kort, te kunnen tonen.... Nogtbaus, kan iJ het middel, dat gy my voorftelt, niet in koelen bloede \
belchouwen Het is uw gevoelen dan.... (MeA
verlegenheid-) dat Eleonore.... (Hare verlegenheid' neemt toe.) Gy denkt dan dat.... dat doortrapte meisje.... een firenge ftraf.... verdient?
SCHEDONI.
Ik dagt dat gy 'er zelf zo over geoordeeld hadt ? MEV. VIVALDI. 1
Danr ik de billykhèfd van deze maatregels erken weet ik niet welke vrees my belet een vast befiuit té nemen.... De wet ftrekt niet ten waarborg om my té befchermen, pater! en de kloekmocdigfre deugd zou op 't gezicht van zulk een gevaar wel te rug beven.
SCHEDONI.
Wat is dan uwe misdaad*... Welk gevaar fteekt'er in dezen maatregel, die uwe eer gebiedt?... Dit meisje is niet ónfterflyk, en de weinige jaren , die haar misfchien nog op deze aarde overfchieten, moeten verkort worden, omdat zy ze flechts zoude bezigen



TONEELSPEL. 47
gen om onè'er en wanorde in de huisgezinnen te weeg te brengen.
MEV. VIVALDI.
Spreek zagtjes, eerwaarde vader, men zou ons kunnen horen. Maar, zeg my hoe het met deze zaak moet toegaan.... Als 't toch eens befloten is, fchynt my de minste uitflel onverdraaglyk.... Doch, aan wie anders deze zaak te betrouwen , dan aan bezoldigden?
SCHEDONI.
Hoe! gy kunt geloven dat men zon aarzelen, met 't geen wy nodig achten, uittevoeren?
MEV. VIVALDI.
Ach , pater! waar vindt men iemand, die, zo juist oordeelt als gy niet alleen, maar ook die met zo veel verftand en beleid te werk gaat?
SCHEDONI.
Myn onvermoeide icver voor 'alles wat u betreft , gaat alle uitdrukking te boven.
MEV. VIVALDI.
Ik verfta u...
SCHEDONI.
'Er is op enigen afftand van Napels een gefchikt oord voor de uitvoering van ons ontwerp. Het is" een duister, onderaardsch gewelf, tusfehen een onnoemlyke menigte puinhopen en oude overblyfzels, geheel onbekend voor enig menfchelyk wezen, buiten



48 ELEONORE van ROSALBA,
ten den bewoner; en deze man is my gehéél toege. daan.... In 't afgezonderdfte gedeelte van dat gewelf is een gang, die aan zee uitkomt... Als zy daar den noodlottigen flag ontvangen heeft.... (De marquizin ontfielt.') zal haar -lyk, der golven ten prooi.... geen het minste teken overlaten... (Het oog der marquizin verraadt de grootste aandoening, en gedurende dat Schedoni deze laatste woorden uit/'preekt hoort men van verre het treingeluid van ccn' orgel. Het akelig geluid ener klok doet zich mede hieronder horen.d)
MEV. VIVALDI, fiddert, Luister.... Wat akelig geluid!...
SCHEDONI, met een kalm voorkomen. Dat is een lykzang... Een onzer broeders is gegeftorver... Dat hy in vrede ruste!
MEV. VIVALDI, geheel ontfield, en op een' angstigcn toon. En ik ga de ongelukkige Eleonore tot den zelfden Haat brengen I
SCHEDONI, ziet haar verontwaardigd aan. Toon minder zwakheid, myne dochter!
MEV. VIVALDI, yzende. Ik bezit uwe fierkte van ziel niet. (Het zelfde geluid hoort men op nieuw, doch minder ftcrk.')
M E V.



TONEELSPEL. 49
BIEV. VIVALDI.
' Nog al dit treurgeluid! {Verward, tegen Schedoni.') Acli, eerwaarde pater!... de golven ftrekken hem... immers niet ten graf? {Schedoni werpt een' afgryslyken Hik op haar.) Ongelukkige moeder! waartoe bragt u de dwaze drift van uwen zoon!... (Zy doet enige flappen , in de grootite vervoering.)
SCHEDONI.
Ik ga, om uwe bevelen uittevoeren,
MEV. VIVALDI, geheel ontzettende.
Myne bevelen ?... (Zy doet weder enige treden , en gaat vervolgens naar hem toe. Haar oog verraadt de wroeging,en byna het berouw.) Zy moet dan nerven !...
SCHEDONI.
Cy hebt het nodig geoordeeld.
MEV. ViVALDI.
Zo men echter.... zonder tot dit gruwelyk middel toevlugt te nemén....
SCHEDONI.
Het is thans bid-uur, mevrouw.... Ik verwyder my.
MEV. VIVALDI.
Vaarwel, pater! (Zy vertrekt, met de uiterste ontroe-i ring.)
Einde van V twede bedryf.
D DER-



50 ELEONORE van ROSALBA, DERDE BEDRYF.
Het toneel verbeeldt een woest en wild oord, aan dett oever der zee. Men ziet aan den enen kant het «iterste gedeelte der puinhopen van Paluzzi, waar tusfchen men enen toren ontdekt. Van ónderen ziet men een geheime deur, die naar binnen leidt.
EERSTE TONEEL.
MARINELLA.
Qly komt op tegen over de puinhopen. Zyn tred is neêrjlagtig en wankelmoedig; zyn gewaad, dat van enen vis/cher.)
Zal het noodlot dan nooit ophouden my te vervolgen? wat zal het einde myner lange ongelukken zyn? Geheiligde fchimmen van myne echtgenote en dochter! zult gy dan nimmer recht erlangen? Vrugteloos zoek ik, van oord tot oord, „aar de affchüuwlyke oorzaak van myn lyden; maar een onzichtbare hand fchynt hem aan myne vervolgingen te onttrekken. O ZY, dien ik zo zeer beminde, dien ik den geheiligde.! naam- van broeder gaf, welk monster deed u uwe
woe-



TONEELSPEL. 51
woede tegen uw eigen bloed aanrichten? Gy geniet jnisfchien in rust de vrugt uwer misdaden, terwyl dat ik, rampzalige verworpeling der natuur! myn treurig kwynend aanwezen in het midden van den fmaad en de elende voortflcep! Droevige herinneringen myner voorleden gelukzaligheid , iaat af my te folteren Vleiende, flrelende denkbeelden van myn geluk, verwydert u uit myne gedachten. O myne echtgenote! o myne dochter! ik wil my flechts bezig houden met de zorg om u recht te verfchafFen... Weest immer aan myne gedachtenis tegenwoordig! dat ik u altoos met den dolk van den moordenaar doorftoten zie!... Ila ! 'welk een moordenaar!.... (Na enige tusfchenpozing.') Ik meende hem gisteren tusfchen deze ovcrblyfzels, in het gewaad van enen geestelyken, te zien, maar ik verloor hem uit het gezicht door de menigte der woeste puinhopen.... Helaas! ik wicrd weldra de dwaling van myne verhitte verbeeldingskracht gewaar.... Maar myn getrouwe Genaro bleef nooit zo languit... Zo enig ongeval my van hem beroofde!... het is de enige vriend, dien my het noodlot gefpaard heeft.... Wat mag hem terughouden?... Ik hoor iemand komen... Ach! ik herleef! hy is 't!...
D 2 T WE-



5* ELEONORE Van ROSALBA,
TW ET) E TONEEL.
marinella; GENARo, met een mandje onder den arm.
^ MARINELLA.
Uw lang uitblyvcn begon my te verontrusten , myii vriend.
G E N A R 0.
Vergeef hei my... Maar ik wilde een twyfeling ophelderen, die-voor u van belang is... zie hier eerst onzen kleinen voorraad... Ik heb van daag een' nieuwen klant gevonden om onze visch aan te verkopen.
MARINELLA, bewogen.
Altoos voor my bezig!... Ach! hoe zal ik u ooit uwe edelmoedigheid en trouw kunnen vergelden, in den lagen ftaat, waartoe gy my gebragt ziet?
GENARO.
Myn beste en eerbiedwaardige meester, het is een geluk voor my uwe rampen te kunnen verzagten... Cy hebt voor my gezorgd, in de dagen van overvloed : gy hebt my meer als uw vriend, dan als uw bediende behandeld... En zou ik u nu verlaten, omdat gy geen fchatteo meer bezit, nu ik u in 't ongeluk zie, en tm alk-s u begeeft?y 'Er mogen zulke lage zielen
we-



TONEELSPEL. 53
wezen, die zo ondankbaar zouden zyn, maar myn hart is daar nimmer bekwaam toe.
MARINELLA.
Welke deugden! Ik dank den Hemel voor myn ongeluk, omdat het my de menfchen leert kennen! Die rampzalige, maar tevens gelukkige dag, toen ik door den hoogmoed vcrftoten en door de erkentenis opgenomen wierd, zal nimmer uit myn geheugen gaan.
GENARO.
Verwyder deze droevige denkbeelden, en lteeht toch zo veel waarde niet aan 't geen ik voor u doe... Gy zoudt my doen geloven dat alle de menfchen boos zyn... Wy zyn nog niet van het nood* lot verlaten... Onbekend en afgezonderd leven wy hier van het geen onze visfchery opbrengt... Ik ben nog jong en fterk, en zo lang my nog dén levensvonkje overig blyft, kunt gy de elende tarten .. Kom, kom, myn goede meester, geef u aan de hoop over.... Wat men 'er ook van zegge, 'er beftaat ene Voorzienigheid, en de misdaad blyft nimmer ongeftraft.
MARINELLA.
Hoe vertroostend is uwe taal! gy verftaat de kunst om myne rampen te verzagten.... Maar, zeg my, myn vriend, welke zorg heeft u langer dan gewoon* lyk te Napels opgehouden?... gy begeerde enige D 3 op-



5+ ELEONORE van ROSALBA,
ophelderingen, zeide gy, ointreiu een zaak, die voor my van belang is?
genaro.
Ik zou byna durven bevestigen dat gy u gisteren niet bedrogen hebt, toen gy uwen dood-vyand, onder het geestelyk gewaad, meende te herkennen.
marinella,
Gerechte Hemel! zou 't mogelyk zyn...
genaro.
Verwaardig „ roy te horen. Toen ik dezen morgen voorby het heilige-gcest-klooster ging, zag ik dien zelfden monnik. Zyn gang en geftalte, die in alles naar die van den graaf van Bruno, uw' broeder, geleken, troffen my. Doch, zyne trekken be. zigtigende, vond ik 'er geen volkomen gelykheid in, maar zyn gelaat was, oppervlakkig, in alles het zelfde... Het eigen vuur... de eigen levendigheid... Ik had myne waarnemingen verder voortgezet, maar ('t zy dat hy merkte dat ik moeite deed om hem aantezien, of om enige andere reden) hy trok zyn' kap néér, zodanig dat zyn aangezicht byna geheel bedekt was.... Toen vervoegde ik my by den deurwachter van 't klooster, daar hy uitkwam, om enige nadere onderrigting te bekomen; maar ik vernam flechts dat dat hy pater Schedoni genaamd wordt, en, fints tien jaren,het heilige-geest-klooster, te Napels, bewoont.



TONEELSPEL. 5S
MARINELLA.
Sints tien jaren!
GENARO.
De voorzigtigheid verbood my dien aangaande ver» der narigt te vragen. Ik hoop morgen naauwkeuriger onderzoek te doen; want, om u de waarheid te zeggen, die monnik verontrust my.
MARINELLA.
Zou de Hemel een einde aan myne rampen willen ftellen, door my hem , die 'er de oorzaak van is, in handen te leveren? maar... myn boeder een monnik!... Zou hy van zyne misdaden berouw hebben? zou hy dezen ftaat omhelsd hebben om voor dezelven beter te boeten, of zou hy dien veeleer hebben aangenomen om zich aan de welverdiende ftraflfc te onttrekken?... Dat hy beve! niets zal hem kunnen beveiligen voor de gene, die ik hem beftemd heb... Beste Genaro , laten wy deze gewigtige ontdekking niet uit het oog verliezen... Morgen reeds wil ik my met u naar Napels begeven, en alles in 't werk ftellen om onze vermoedens optehelderen.
GENARO.
Zie van dit voornemen af, mynheer. Zo hy 't in de daad was, zou 't u onmogelyk zyn van uwe eerste vervoeringen meester te blyven, indien gy hem herkende.... Gedenk toch aan de rampzalige geD 4 vol-



55 ELEONORE van ROSALBA.
volgen, welken een diergelyke onderneming naad zieh kan flepen. Ik zal alles op my nemen, myne trouw is u bekend... Morgen zal ik naar de fhd gaan; zo 'c nodig is breng ik 'er den gehelen dag door, en wees verzekerd, dat wy, by myne terug, komst, zullen weten voor wien wy dien monnik moeten houden.,.. Dan kunt gy, myn waarde meester, het gefchlktfte middel bedenken om u te wreken.
MARINELLA. Ik prys uwe voorzigtigheid en verlaat my geheel op uwe verknochtheid voor my. Gy weet of myn gevoelen billyk is: zo ik nogthans den booswicht, door zwaar berouw aangedaan, wedervind, fchenkj
ik hem van grond des harten zyne vergiffenis. .
De zon is reeds aan \ ondergaan; het wordt tyd naar onze fchamele hut wedertekeren. (Vivaldi en Paolo vcrfchyncn aan den voet der puinhopen.')
DERDE TONEEL.
marinella, vivaldi, paolo, ge nar o,
vivaldi.
IN een, gy bedriegt u... Zy is tot in 't binnenfte
de* I



TONEELSPEL. 57
dezer puinhopen gevoerd... Ik heb voorgenomen'er ten tweden male incedringen.
PAOLO.
Die twee visfchers wonen zekerlyk niet ver van hier: ondervraag hen, mynheer! zy kunnen u mogelyk wel enige onderrigting geven. {Vivaldi en Paola naderen Marinella.~)
GENARO.
't Schynt dat die menfchen ons met aandacht begluren. Wat of hun oogmerk is? Laten wy ons verwyderen.
MARINELLA.
Zy fchynen toch niet kwalyk gezind te wezen; het zyn misfchien reizigers, die deze bouwvallige over. blyfzels komen bezigtigen.
VIVALDI.
Laten wy u geen de minste ongerustheid buren, vrienden! Zo gy een gevoelig hart hebt, zult gy enen ongelukkigen niet weigeren een' dienst te bewyzcn.
MARINELLA.
Spreek, mynheer! waarin kunnen wy u van nut zyn? - Zo jong nog, en reeds ongelukkig!
VIVALDI, tegen Paolo. Zyne taal, zyne houding zyn niet gelyk die van een' gewonen visfcher. — Vergeef my de verwonde.
D 5 liDS»



53 ELEONORE van ROSALBA,
ring, die uwe tegenwoordigheid my veroorzaakt. Zyt gy bewoners van dit ftrand?
marinella.
Ja, mynheer! in de kromte van die rots is een fcha. meJe hut, die ons tot verblyf (trekt.
vivaldi, ter zyde.
Ik weet niet wat gevoelen mywegfleeptby elk woord dat hy zegt. — Verwydert u het waarnemen van uw beroep dlkwyls van deze plaats?
marinella.
Nooit verlaat ik myne eenzaamheid. Myn getrouwe Genaro neemt altoos op zich om de vrugt van onzen arbeid naar de 11 ld te brengen. Maar mag ik weten wat belang u noopt om my deze vraag te doen? genaro, tegen Marinella. Waarlyk, mynheer, die jongman is te nieuwsgierig; ik zou hein mistrouwen.
vivaldi, tegen Marine/Ia. Geloof my, eerbiedwaardige grysiiart, het is geen blote nieuwsgierigheid, die my tot u voert. (JSmartt. lyk.~) Ach! zo u de overmaat myner rampen bekend was!.... Van de vraag, die ik u doe, hangt, meer dan gy denkt, het geluk van myn leven af.
marinella.
Altoos hebben my de «.gelukkigen medelydend
be-



TONEELSPEL. 59
bevonden. Verklaar u: waarin kan ik u behulpzaam zyn?
vivaldi.
Verwaardig u flechts my te zeggen of deze bouwvallige overblyfzels bewoond worden.
MARINELLA.
Zy zyn geheel en al woest. Het eind van het gewelf, dat gy daar in 't verfchiet ziet, komt ook uit op den weg van Napels naar Altieri.
VIVALDI.
Hebt gy niet opgemerkt dat zy, voornamelyk fints enige dagen, door iemand bezocht worden? Hebt gy geen reden om te vermoeden dat zy 's nachts ter fchuilplaats ftrckkeu aan den een' of anderen booswicht? in 'tkort, hebt gy geen teken befpeurd , waar uit gy moet opmaken, dat 'er, in hunne duistere fchuilhocken, affchuuwlyke geheimen gefmeed worden? GENARO, een weinig ontfteld.
Wat wil hy zeggen?
marinella.
Gy doet my verfchrikken.... Nogthans geloof ik niet dat uwe vermoedens gegrond zyn... Deze oude overblyfzels hebben nimmer myn' aandacht tot zich getrokken, dan uit blote nieuwsgierigheid. Ook heb ik dat gewelf dikwyls doorkruist, zonder immer ietste



6o ELEONORE van ROSALBA,
te ontdekken, dat tot uwe gisfingeii enige betrekking heeft.
genaro,
Behalven gisteren, fchemer-avond; toen wierden wy een' monnik gewaar.
vivaldi en paolo, verwonderd. Een' monnik!
genaro, tegen Marinella. Misfchien kennen zy hem wel. (Tegen Fivaldi.) Ja, een' monnik uit het heilige-geest-klooster.
vivaldi.
O, hy is 't! 't is de eerloze Schedoni!
marinella, genarq.
Schedoni!...
marinella.
Spreek, mynheer, zoudt gy hem kennen?
vivaldi, fmartelyk. Of ik hem ken!.... hy is 't, die my ongelukkig heeft gemaakt; hy is 't, die my van de tederheid my. ner moeder beroofde; hy is 't, die my Eleonore ontvoerd heeft; Eleonore! het dierbaar voorwerp myner liefde.... Hy is 't, die my tot de wreedfte wanhoop gebragt heeft...
marinella, verbysterd. Ik behoef 'er niet meer aan te twyfelen, die booswicht



TONEELSPEL. 61
wicht is myn broeder! (Deze uitroep treft Vivaldi en Paolo met de diepfle verwondering. Genaro fchynt zyn" meester deszelfs onvoorzigtigheid te verwyten: Marinella , tot zich zeiven gekomen, blyft verlegen ft aan. Dit duurt enige ogenblikken.') Na de bekentenis, die myne fmarte my ontrukt heeft, is 't my niet meer vergund myne ftilzwygendheid te bewaren. Ja, mynheer, gy ziet in my den broeder van uwen vyand: zyn fnood beftaan maakte hem ook den mynen, en fints lang zie ik in hem den fchandvlek der menschheid. Eindelyk verwaardigt zich de Hemel zyne gerechtigheid aan den dag te leggen, door dat gedrocht aan myne wraakte leveren! Na lange folteringen doet zich dan eens een gelukkige toekomst voor my op! ik verhef my uit myne elende... Ik danku, o Hemel! uwe eindeloze almagt verlaat nimmer den ongelukkigen fterveling: ontvang de zuivere hulde van myne erkentenis!... En gy, goede jongeling, wiens fchreden door de Voorzienigheid naar hier gevoerd zyn, u, neem ik5van dit ogenblik af, voor mynen vriend, aan, wyl het delfde belang ons verenigt. Maar, wie zyt gy? ik ben geheel uw vertrouwen waardig: — deze grove kiel heeft my niet altoos ten dekkleed geflrekt.
VIVALDI.
In Napels ontving ik het licht. Ik ben de erfgenaam van 't huis van Vivaldi.
MA*



6a ELEONORE van ROSALBA,
marinella.
Uw vertrouwen verdient geheel het myne. De ongelukken van een aanzieniyk gedacht van ivïilaan zyn u misfchien wel ter oren gekomen?
vivaldi.
Zou myn voorgevoelen gegrond wezen!... Mynheer! zoudt gy 't hoofd zyn van dat gedacht, dat, eensklaps, zonder dat men weet door wat toeval,verdwenen is?... Zou het waar zyn dat Schedoni...
marinella.
Verneem zyne wandaden en myne ongelukken! De graaf van Bruno, myn broeder, na alle zyne goederen doorgebragt, en den dood zyner ouderen, door zyn fchandelyk leven, berokkend te hebben, richtte alle zyne woede tegen my aan. Het huuwlyk, dat ik had aangegaan, met ene vrouw, zo fchoon als deugdzaam, en naar wier verovering hy vrugteloos gedaan had, was de bron aller myne onheilen. Lang legde hy het 'er op toe om haar, die hy, in allen dele, achting verfchuldigd was, te verleiden: maar, einde, lyk, moede van zyne misdadige driften voorttezetten, kende zyne ontzinde dolheid geen palen' meer. De natuur, de menschheid verloor voor hem hare regten.' Hy legde de geheiligdde gevoelens af omi flechts de gruwelykfle wraakzucht te ademen; en om deze te verzadigen nam hy voor ons te vermoorden. (Aflek-ik
en



TONEELSPEL. 63
fii yzingO O, myne vrienden! dit denkbeeld doet u fidderen: zelfs de natuur gruuwt 'er van. Hy maakte gebruik van ene reis, die ik doen moest; drong als een razende by zyne zuster in, en dwong hïar, myne echtgenote, van zich ogenbliidyk aan zyne lage, eer. loze lusten overtegeven. Dit affchuuwlyk voorftel wierd hem afgeflagen, en ylings drukt hy het moorddadig ftaal in den boezem der gezellinne zyns broeders ! Dit rampzalig fiagtöffer was nog niet genoegzaam voor zyne razerny: verzeld van enige gehuurde flruikrovers begeeft hy zich naar het bosch van Garganus, €eu oord dat geheel onbewoond is, en waar door ik komen moest. Hy randt my aan; ik kan niet dan zwakken tegenweer doen, wyl ik niemand, dan dezen getrouwen dienaar, by my had, die toen nog zeer jong was. Ik zie my naar 't diepfte van 't bosch gefleept, 'daar bragt de verraderlyke Bruno, wiens oog vaa woede vonkelde, my verfchciden dolksteken toe, welken hy dodelyk dacht, roepende, op den toon ener helfche blydfchap: „ myne wraakzucht is voldaan! eindelyk heb ik de beide echtelingen verenigd!" Zo ras hy dit gezegd had verwydert hy zich, gevolgd van de medcpligtigen , die zyner waardig waren. liet is my onbewust hoe lang ik, buiten kennis, door het verlies van myn bloed, lijgen bleef. In dezen toeftand vond my myn getrouwe Genaro (wiens leven de
He-



6*4 ELEONORE van ROSALBA,
I
Hemel befchermd had) na langen tyd in 't bosch té hebben rond gedwaald. Zyne edelmoedige zorgeif fchonken my het leven weder. Naauweïyks van myne» wonden genezen, vloog ik naar Milaan, met regt beducht over het lot myner dochter, het enigst onderpand van de liefde ener tederbeminde echtgenote....; Zy was verdwenen. 'Er bleef my geen twyfel öveJ dat het monster haar ook niet tot zyn flagtöffer verko-:
ren had. Alle myne goederen waren verkocht, of;
ten prooi gegeven: te vergeefs wilde ik myne regten I inroepen: ik wierd miskend, want de aartsbooswicht; had het gerucht verfpreid van ene fchipbrcuk, waarby ik het leven verloren had. Hy zelf had zyn vaderland verlaten. Ik wierd als een' bedrieger behandeld, en van de genen verftoten, die eertyds voorgaven myne vrienden te zyn.... Vrienden?... Zie daar den enigen die my over fehict. (Hy vyst op Genaro.') Hy is't, die, zich aan myn lot verbindende, my, fints tien jaren 1 myne elenden helpt dragen. Behoefte en jaargetyden' trotferende, doorkruiste ik geheel Italië: ik zworf van den enen oever der zee tot den anderen, zonder : het minste fpoor van dien affchuuwlyken booswicht te ontdekken. Eindelyk , door droefheid en ongemakken overftclpt, gaf ik myn noodlot in handen der I Voorzienigheid over. Deze rotzen boden my een veilige fchuilplaats aan, hier vestigde ik myn verblyf, en' I



TONEELSPEL. 65
altoos, door de hulp van den goeden Genaro ondersteund, ftrekte het geen onze visfchery opbragt ter onderhouding van ons beftaan. Mogt nu de Hemel, door myne rampen getroffen, my op den genen wreken, die 'er de oorzaak van is; en my de vertroosting fchenken van de diensten der tederfte en zuiverde vriendfchap te kunnen erkennen !
VIVALDI.
Eerbiedwaardig flagtöffer van de ontmenschtheid eens booswichts, droog eindelyk uwe tranen af, en geef u aan de hoop over. Verwaardig u de diensten van een hart, dat oprecht in uwe onheilen deelt, aantenemen: ontvang hier den eed, dien ik zweer, by de fchimmen der genen, die thans uwe tranen doen ftromen en by de liefde, die ik myne dierbare Eleonore toedraag, van dien onnatuurlyken broeder in uwe handen te leveren.
MARINELLA, tot wenens toe vertederd, blyft enige ogenblikken fprakeloos ftaan , en valt vervolgens Vivaldi om den hals. Waardige en deugdzame jongeling! mogt uw geluk aan myne erkentenis evenaren!
VIVALDI.
Myn geluk Ach! het is aan de zyde van Eleonore, aan de zyde van myne moeder, dat ik het geluk zal wedervinden. Ga heen, vlieg naar Napels, E maak-



66 ELEONORE van ROSALBA,
maak u by mevrouw Vivaldi bekend; doe haar misleid: harte van deszelfi dwaling terug keren, door haan het gruuwlyk taferee! der fnode annflagen te fchetzen, bedreven door het gedrocht dat haar vertrouwen heefti ingenomen. Hy i, nog de raadgever myner moeder: -. hy heeft my van hare genegenheid beroofd ; maar gy ■ zult ze my wederfchenken. Het verhaal uwer onge. , lukken, twyfel 'er niet aan, zal hare gevoeligheid opwekken; zy zal zich bevlytigen om den heilzamen balzem der tederste vertroosting in uwe diepe wonden uitteflorten. Door haar gezag en invloed zal zy u de deur der gerechtigheid ontfluiten, en u de goederen, die gy in uw vaderland verloren hebt, weder befchikken. Wat uwen wreden vyand betreft, ik zal hem voor de voeten van zyn flagtöfFer liepen. In deze vervallen overblyfzels is het, waar hy ongetwyfeld myne Eleonore gevangen houdt, dat hy het loon zyner wan. daden ontvangen zal.
marinella.
O, myn zoon! de zoetfte overtuiging fpreekt my door uw' mond. Ja, ik zal my naar Napels begeven; nw belang, het myne en dat der maatfchappy vordert het, wyl het de ontmaskering van enen fchynheiligen booswicht betreft.
vivaldi
Vertrek, eerbiedwaardige grysaart! Paolo bezit en
ver-



TONEELSPEL. 67
Verdient al myn vertrouwen; laat hy ü geleiden.... Ik, voor my, heb voorgenomen in dit oord te blyven, tot dat het noodlot my Eleonore heeft doen wedervinden, ik zal 'er uwe terugkomst wachten. Bepleit by myne moeder de zaak dezer ongelukkige. Schets haar het gevaar dat zy loopt in handen van dieri affchuwelyken moordenaar: dat zy zich haaste om haar bytcftaail, indien het nog tyd is.
MARINELLA.
Vaarwel, Vivaldi!... Vaarwel!... Moed étl
vertrouwen!... de rechtdoende Schepper zal de misdaad neêrvellen, en de onfchuld doen zegepralen... (Tot Genaro.) Blyf by hem gedurende myne afwezigheid. (Tot Vivaldi.) Nu ik u met Genaro hier laat zal ■ik minder voor u ongerust zyn... Vaarwel! (Mari. killet en Vivaldi drukken eikanderen in de armen. De eerste vertrekt met Paolo. Vivaldi oogt hen na.)
VIERDE TONEEL.
VIVALDI* GENARO, ELEONORE. GENARO.
"^Welke gevaren gy ook hebt doorteftaan, ik zai Ée alle met u delen. Nu wenschte ik van harten dat die helfche Schedoni weder hier veifcheen: ha! ik E 2 Sé-



« ELEOXORE van ROSALBA,
gevoel dat ik my zeiven niet meester zou zyn! (Teri
wyl dat Genaro dit zegt, wordt men Eleonore op het bovenfte gedeelte der puinhopen gewaar. Zy fchynt een' doortogt te zoeken om te ontvlugten.)
eleonore.
Eeuwige barmhartigheid! laat uw werk niet onvoltooid!
vivaldi.
Wy zullen in 't diepfte dezer puinhopen indrin. gen, en 'er zelfs de donkerfte fchuilhoeken van doorkruisfen.
eleonore, fitt flaande om te luisteren.
Ik beef! (Zy poogt den top des torens te bereiken.')
vi va ld i.
Hebt gy geen wapentuig?
ge na i! o.
Helaas! myn waarde heer, wy - myn meester en ik - hebben niet dan onze haken en vischnecten.
eleonore.
Zo myn ontmenschte cipier myne vlugt gewaar wordt... ben ik verloren,...
v ) v a l d i.
Welnu, neem dan dit pistool.
eleonore, die den top des torens bereikt heeft.
Dan zouden alle myne pogingen vrugtelooszyn....
my



TONEELSPEL. ó>
my van de hoogte dezes torens te werpen.... IIc zou den dood ontmoeten, door hem te willen onc wyken.... Ach! ongelukkige Eleonore!
vivaldi.
Welk geluid! Wat hoorde ik?
genaro, wordt kaar gewaar. Zie, mynheer! ene vrouw op dien toren.
vivaldi.
Ene vrouw! gerechte Hemel! (Hy wordt haar gewaar, en geeft een" gil.) Ach, zy is 'tl... zy is 't, myn vriend! het is myne Eleonore! (Hy nadert den toren.') Eleonore!...
eleonore, keert zich ontfteld om, herkent hem , en gilt in vervoering uit. Vivaldi!... Vivaldi! Red my van den dood !
vivaldi.
Ja, ik zal u redden , of met u omkomen.
eleonore.
Weêrhoud uwe vervoeringen; zy zouden ons verraden..
vivaldi.
Bedaar van uwe ontftekênis... Stil... (Tegen Ceriaro.) Laat ons alles in 't werk (lellen... houd gy hier de wacht.... (Tegen Eleonore) Ik zal deze rotzen beklauteren, en u iii myne armen wegvoeren.
E 3 GE-



?o ELEONORE van ROSALBA,
ge nar o.
Dat is onmooglyk.
eleon ore,
Ik fiddcr.'
vivaldi.
Vrees niets! uw minnaar zal u verlosfen ! (Spalatra verfekjnt ylings op de puinhopen. Hy wordt Eleonore gewaar en begeeft zich, bukkende, om dat men hem niet zou ontdekten , naar den kant des torens. Naauwlyks heeft zy een' roet verat, of hy valt op haar aan.)
V T F D E TONEEL.
vivaldi, genaro, eleonore, spalatro.
spalatro,
Houd Hand... Qly omvat haar en Jlcept haar weg.")
eleonore.
Ik fterf!
vivaldi.
ó Hemel!... Verrader, ontvang den dood! Qly
trekt een pistool af op Spalatro; deze ontwykt het fchot ?n f.eept Eleonore weg, die zich geweldig verweert.) Eleonore, wanhopend. Vivaldi!... Vivaldi!...



TONEELSPEL. 71
VI VAL Dl.
Eleonore!... o woede!... o razerny!... (_Spala*
tro verwydert zich. Men hoort van verre het angstig lefchrci van Eleonore, die om Vivaldi roept.)
ZESDE TONEEL.
VIVALDI, GENARO. VIVALDI.
Ik volg u! (Tegen Genaro.) Kom , verhaasten wy onze fchreden: help my de onfchuld, liefde en fchoonheid byftaan.
Einde van V derde bedryf.
E4 VIER.



7* ELEONORE van ROSALBA, VIERDE BEDRYF.
Het toneel Is dubbel, en verbeeldt van den enen kant een kerkerhol in de rotzen; van den anderen een donkere hamer, welke met ene deur, die met yzer beflagen is, in den kerker uitkomt. In den kerker ziet men een' groten ft een ,met ftroó bedekt, die Eleonore tot rustplaats dient. Ene lamp flaat op een" kleineren fleem
EERSTE TONEEL.
eleonore, ligt, verbleekt en ontdaan , op den Peen neder. Zy ftaat op, gaat naar de deur, en luistert enige ogenblikken. Ik hoor niets meer... het dof geluid, dat my ftraks deed ontflellen, hernieuwt zich niet weder... Ongelukkige! byna bereikte ik het einde myner rampen, en ik zie my op nieuw in de magt myner vyanden.... Maar, waar ben ik?... deze kerker i; my onbekend: het is die niet, waarïn ik vóór myne vlagt was opgefloten. (Zy neemt de lamp en befchouwt de voorwerpen, die haar omringen.') Neen, het is de 'zelfde niet... Ach! hier is geen hoop me'er!... my fchiet niets over dan de dood.'... Dierbare Vival.
di!..



TONEELSPEL. 7Z
di!.. ach! ik zie uwe vervoeringen, uwe wanhoop, uwe tranen! ik hoor uwe minzame ftem, die my toeroept... helaas! hoor ook de myne! kom my verlosfen uit de handen myner beulen ! kom... kom... het moorddadig daal is boven 't hoofd uwer geliefde opgeheven. (Droevig.) Maar, waar dwaal tk?... met wélk een verleidende hoop vlei ik my?... (Rondom zich ziende.) Dit is myn laatste woonplaats.... alles heeft voor my uit: hier wil men my het misdryf doen boeten van bemind te hebben... nooit ziet gy uwe Eleonore weder, zy is voor u verloren...°. myne jeugd, myne zoetde verwachtingen, het geluk en de liefde, alles is met my begraven.... Wat heb ik de wreden gedaan, die my dus behandelen?... was 't dan niet genoeg my, van myne tederfte kindschheid af, van ouderen beroofd te zien, van byna vreemdeling te zyn, in het oord, dat my zag geboren worden', van alle myne goederen ontbloot, gedwongen om, onder een' vreemden naam, het vaderlyk dak te ontvlugten, zonder myne droevige loopbaan door den dolle des moordenaars te eindigen?... des moordenaars?.. Neen... ik geloof niet dat myne vervolgers, dat het gedacht van Vivaldi zo ver hunne ongerechtigheid en wreedheid dry ven zullen.... Laat ik deze vrees verbannen... (In vervoering.) Dochter des Hemels, zoete en verE 5 tr003'



74 ELEONORE van ROSALBA,
troostende hoop! kom, herftel myne verflagen zJaj nen... Ach! gy moet my tot den dood byblyven (Tusfchenpozing.) Myne ogen... door den flaap ve'r! moeid... fluiten zich ondanks my zelve.... vrugtel loos worstel ik tegen deze weldaad der natuur. Het ogenblik dat ik verwyder moest ik verhaasten... Maar, hoe zal de onfchuld flapen, waar de misdaad' waakt? (Zy ftrekt zich op den /leen uit.) De vermoeidheid overftelpt my.... ik bezwyk.... o God! befchermer der onderdrukten!... bewaar my... (Zy flaapt in.)
TWEDE TONEEL.
schedoni, spalatro; eleonore,
.flapeude.
(Zy komen terzyde van den kerker binnen. Spa. latro nadert de middendeur om in den kerker te zien.)
spalatro.
JLuy flaapt.
schedoni.
Nu zal zy myn' dolk niet ontkomen.... Zie daar dan een gefchikt ogenblik!... Spalatro... ik heb u
dik-



TONEELSPEL. 75
dikwyls beproefd, en u altoos getrouw en moedig bevonden; anders had ik my ook in dit geval niet aan u gewaagd.., herinner u alles wat ik u zeide. (Spalatro hooft hem aan, met een droefgeestige aandacht.) Neem dezen mantel en dezen dolk.... gy weet wat gebruik gy 'er van moet maken,,. Onderfteun myne wraak; haast u... (Spalatro neemt den dolk en mantel aan, en blyft onbeweeglyk /laan.) De tyd verloopt - aarfeit gy? - wat kan u te rug houden? - (Spalatro befchouwt den dolk met een tafelend oog, en nadert langzaam de deur.) Wat betekent deze traagheid? - gy zyt ontfteld... fpreek... wat fcheelt u?
SPALATRO, met een doffe flem.
Niets.
SCHEDONI.
Welk een fiddering grypt u aan?... Ik herken-o niet meer.
SPALATRO.
Ach! eerwaarde pater! zal ik 't u belyden? —Deze daad fluit my...
SCHEDONI.
Wat zegt gy?
SPALATRO.
Dat ik moede beu om u in 't bloedvergieten byteltaan... Wat kwaad heeft my dit meisje gedaan?
SCHE'



76 ELEONORE van ROSALBA,
SCHEDONI.
Welk een ontfteltenis!... heb ik wèl gehoord? en fincs wanneer waagt gy het om dus te momliferen?.... Zal uwe lafhartige wankelmoedigheid dan nog niet ophouden? Spreek, elendige! is dit de eerste maal dat ik u heb te werk gefield? wat kwaad hadden u de anderen gedaan? Vergeet gy dat ik u reeds ken van langen tyd herwaards, vergeet gy het gebeurde ?
SPALATRO.
Ik herinner my het al te wél... te vergeefs wilde ik het vergeten. Sints dien tyd heb ik geen ogenbhk rust gefmaakt... Deze bloedige denkbeelden zyn my altoos voor ogen. . Dikwyls verfehynen, >, nachts, wanneer de donder brult en de woedende golven deze bouwvallige overblyfzels doen daveren, onze ontzielde flagtöffers voor myne bcdfponde; hunne dreigende, fchrikverwekkende gebaarden ontrukken my aan den fla»p, en ik loop langs het ftrand om dit afgryslyk fchouwipel te ontvlieden. SCHEDONI, Jlaart hem met flrengheid aan. Spalatro... Ik dacht een' man voor te hebben, en ik zie flechts een kind, verfchrikt door de bedwelming van een' droom... Maar, ik geloof de reden te bevatten van deze elendige uitvlugten.... Ge- \ hoorzaam,en gy zult over uwe beloning voldaan zyn.
STA'



TONEELSPEL. 77
SPALATRO.
Een veel vermogender (tem, dan die van het belang, roept my in dit ogenblik toe. Ik weet niet welk een boven- natuurlyke kracht my verbiedt dezen moord te bedrvven. (Hy (laat zyne ogen naar den kant der kerkerdeur.) 7Je, daar zyn zy ! (Met Jchrik.")
Zy wenken my.... befchouw hunne wonden zy
naderen waar vlugt ik!... (Hy wykt verfchrikt in
een" hoek der kamer.)
SCHEDONI.
Waant gy my door uwe gezichten te vervaren?... herneem uwe zinnen... wees man...
SPALATRO.
Wie is dat fpookzel dat den bebloeden dolk op u richt?... Het nadert my... o Hemel! het is uw broeder!... beef!
SCHEDONI, tracht zyne ontjleltenh te overwinnen.
Ongelukkige.. .. welk een verbystering doet u dwalen! bedaar van uwe ontroering... verdryf uw' iedelen fchrik... zie zonder ontfteltenis... wy zyn alléén... (Spalatro bedaart langzamerhand.) Uw gefchreeuw zou Eleonore doen ontwaken... Het zou dan moeilyker zyn ons ontwerp te volvoeren. Verlies geen' tyd; ga...
SPA«



78 ELEONORE van ROSALBA,
spalatro, met ftmdvastigheid.
Neenl noch uwe beloften, noch uwe bedreigingen zullen van my verkrygen het geen gy vordert. schedoni, woedend.
Lage fchelm ! geef my den dolk... gy Zllit zieni hoe ik in weinige ogenblikken volvoer het geen ikl eens befloten heb... bewaar dezen mantel... ga naar beneden,in den gang,die aan zee uitkomt, en wacht daar myne bevelen. (Spalatro vertrekt, zonder één Woord ulttebrengen.')
BERDE TONEEL.
schedoni; eleokora, flaper.de.
^ schedoni.
W yl de wroeging zyne Hel overmeestert wordt hy my nutteloos... Wat zeg ik?.. hy kon my verraden; dus wordt het noodzaaklyk om dezen gevaarlyken ooggetuigen myner daden te verwyderen. Nog heden ontdoe ik my van hem. (ffy „adert de kerker, deur.) Zy flaapt nog. Laat ik binnen gaan. Qly opent met omzichtigheid de deur en treedt in den kerker. Een onwillekeurige flddering grypt hem aan. Hy ftaat enige ogenblikken Jlil, en nadert Eleonore vervolgens langzaam. Na gezien te hebben of zy flaapt,
neemt



TONEELSPEL. 79
tteemt hy met een wankelende hand de lamp van den fteen op, en verbergt die agter denzelven: hy ftaart Eleonore enige ogenblikken aan en fchynf ontroerd.') Welk een ontroering! Zou ik dan den vuigen, den bloden Spalatro gelyk zyn!... Het gezicht ener vrouw zou my weekhartig maken!... En ik zou myne wraak, ik zou Vivaldi, zyn' haat, myn aanzien en myn aan. wezen vergeten?... Verdryven wy deze onnutte vrees ... Laat ik toeflaan!.... (Hy heft den dolk op om haar te doorftoten.)
ELEONORE, flapende, fchynt door een fc hrikverwekkenden droom ontroerd. Dit wederhoudt Schedoni.
Myn vader.... geheiligde fcliim... fla my by... De verraderlyke moordenaar, die uwe dagen verkortte, richt thans den moorddadigen dolk tegen my.... (Hare ontroering verdubbelt ) en ook gy, myne tederbeminde moeder.... zyt onder zyne flagen bezweken!...
SCHEDONI, ontfield» Wat hoor ik?
E L E ON 0"!Ei Barbaar... laat af!... (Zy ontwaakt en ftaat wet geweld van den fteen op. Dit doet haar byna in dé armen van Schedoni vallen , die gezwind zytf dolk verbergt.) Ach! heb medelyden met my 1
sc HE*



8o ELEONORE van ROSALBA,
schedon i, vat haar met geweld hy de hand. Wie zyt gy? Spreek!
eleonore.
Ik fidder!
schedoni; in de grootfle verwarring. Andwoord. ... Wien zyt gy het leven vcrfchuldigd? Wie was uw vader?
eleonore, fmartelyk. Myn vader?... ach! ik verloor hem voor altoosl
schedoni, woedend. Hoe is zyn naam?
eleonore.
Reeds lang ondervind ik hoe fchriklyk het is van zyne ouders verftoken te zyn.... en zo gy my nu niet ten vader (trekt, waar zal ik dan een' bcfchermer, een' vriend aantreffen?
schedoni, oplopend.
Zyn naam?
eleonore.
Hy is geheiligd... 't Is die van enen ongelukkigen: ik beloofde dien geheim te houden.
schedoni.
Op uw leven, ik beveel u hem my te zeggen.
eleonore.
Heb medelyden met my! eisen niet...
s c II s-



TONEELSPEL. Sr
SCHEDONI.
Beef!
ELEONORE,
Gy wilt het... Zyn naam was.... Marineila. SCHEDONI.
Marineila!,.. (ter zyde.) Alle myne vermoedens zyn opgehelderd!... Zie daar dan de laatste telg van een geflacht, dat ik vervloek.... Neen, alle myne misdryveu zullen niet vrugteloos geweest zyn.... Ik zal 'er de maat van volmeten ... Deze laatste moord... (Hy deinst van afgryzen terug.)
ELEONORE.
Ik omhels uwe knieën! red ene ongelukkige', laten u myne tranen aandoen!
SCHEDONI, ter zyde.
Welk een gevoelen ontwaar ik!... o Natuur! zoude gy my willen overweldigen?... Zou ik my doorliet medelyden laten bewegen!... Welk een zwakheid!
ELEONORE.
Gy zyt ontroerd. Red my, red my voor de woede myner vyanden, Gy helpt zekerlyk gaarne de onge. ïukkigen... Mag ik hopen?...
SCHEDONI, fchimpend [pottende. Tïopen ?..., (Hy verheft den dolk om haar te dottfloten?) Den dood! (Terwyl hy dit zegt verfchynt Ftvaldi, gevolgd van Genaro, in de kamer; .zonder gé' F ruthi



8a ELEONORE van ROSALBA,
rucht te maken, treedt hy vervolgens den kerker binnen, valt op Schedoni aan, ontwapent hem en roept ter Wver tyd:)
VIE R D E TO NE E L.
vivaldi, genaro, schedoni, eleonore.
vivaldi.
Ja, den dood voor de fchelmen! (Hy door/leekt
'Schedoni met den dolk, waarmede deze Eleonore wilde doorftoten. Schedoni geeft een'' gil, en valt op den fteen , waarop de lamp geftaan heeft )
eleonore.
Hemel!... Vivaldi! Vivaldi!...
vivaldi.
Myne dierbare Eleonore!... Vrees nu niets meer! Dit monster ontving het loon zyner euveldaden, en Spalatro zelf bezweek onder myne flagen, toen hy
my den ingang naar dit gewelf betwistte (Men
hoort gerucht.) Wat hoor ik ? zouden wy nog nieuwe gevare.i te duchten hebben?
genaro.
Het zyn veelligt de medepligtigen van dien booswicht, die tot zyn hulp toefchietec.
sc he-



TONEELSPEL. 83
SCHEDONI.
O woede!... Misfchien, op het punt van over myne vyanden te zegepralen...
ELEONORE.
Het gerucht verdubbelt.... Zyn wy dan flechts verenigd om weder op nieuw te fcheiden?... Ik verlaat U niet meer, al moest ik met u omkomen!
VIVALDI, tegen Schedoni.
Gy, ten minsten, zult u niet lang in onze ongelukken verheugen.
SCHEDONI.
Ik daag over u beiden... alle de folteringen der hel uit! Mogt gy u niet dan in den nacht des grafs verenigen! (Hy /preekt met een afgebroken fiern.)
V T F D E TONEEL.
SCHEDONI, VIVALDI, ELEONORE» GENARO, PAOLO.
PAOLO,
Ik ben 't, ik ben 't; vrees niets. Mevrouw Vi. valdi volgt my op de hielen , om zelve de fchone Eleonore te verlosfen... (Schedoni aanvarende.) Zie daar dan dien verfoeilyken Schedqni...
SCHEDONI.
Hemel!... myn foltering begint...
Fa ZES-



84 ELEONORE van ROSALBA,
ZESDE TONEEL.
schedoni, vivaldi, eleonore, cenar o, paolo, mev. vivaldi, de braaf van marinella; verscheiden bedienden,
wet toortzen.
mev. vivaldi, toefchietende.
jLVIvn zoon, Eleonore, wilt gy liet my verseven? Gy zult myne dochter zyn, en myne gruvvelyke ongerechtigheden weldra vergeten!
vivaldi, tegen Marinclla.
Myn arm , graaf, heeft u van dezen wreden vyand ontdaan. By alle zyne misdaden wilde hy nog den moord myner dierbare Eleonore voegen.
marinella.
Eindelyk heeft dan de Hemel zyne gerechtigheid aan den dag gelegd! {Tegen Schedoni.) Onmensen.' herkeu uwen broeder, herken Marineüa!
eleonore.
Marinella! .,.
schedoni. Myn broeder!... Is 't mooglyk! Door wat wonderwerk, ,,
ïl2 Or



TONEELSPEL. 85
ELEONORE.
Marinella 1.,. myn vader!... (Zy werpt zich in zyne armen,) Gy hebt my nimmer verlaten... Altoos waart gy hier... (Op haar hart wyzen.'le.)
M A RINELL A.
Myne dochter!... Wat onverwacht geluk!
ELEONORE.
Myn vader!... Nu eerst daagt myn heilzon aan!... Myn vader en myn minnaar!...
MARINELLA.
Mogt ik ook nu de tederfte der echtgenoten in myne armen drukken!
SCHEDONI,
Spaar u dit iedel geklag.. . Alle myne fmarten beflaan in u aan myne (lagen onttrokken te zien... Vaarwel... Mogt gy weldra alle de folteringen ondervinden, die myn haat u ten deel laat!.... (Hy fórft.)
MARINELLA.
Hy derft.... Haasten wy ons om dit affchuuwlyfc oord te verlaten... Laten wy Hechts aan 'c geluk onzer kinderen denken, en uit dit fchriklyk voorbeeld leren, dat de Godlyke gerechtigheid, vroe|' of laat, den booswicht agterhaalt!
1 d. 17—--38.
9m' EIND E.