531 E 108     St3YS/ ■DESCHRYVING B IJ K E T MüNUMENT voor NEDERLAND, VÖOR HET JAAÏl M D C C X C I I I.  « ***** der voorvalknt welj ;ef2 Plaat, genaam Monument voor Nederland voor het i a >793, mju afbeeld, om eenig deMeeld ^ h j « <«, die zo gewichtige gebeur tenisfen te geeven, Uhel ook aangespt dat geen, wat de ,wj der Fran/ehll Baaaffche troupen in de Republiek is voorafgegaan I £ Jfeeldtngen op deeze kustplaat, zijn op de plaats naarfet leven gete kend. Het ^ ^ ^ J> r*/ toont aan het terrein dat , .■ "ye vinat' errem, ciat deeze troupen zi n overgetrokken en reeds m bezit gehad hrhh^ . > , , '. selT"*Ken , . ... r 8 aa nebben: langs de roodelijn kan men ZZ V'um3e inwarsch °p den «Jl S, oeneltjn den weg van hunne afi * In het jaar 1787. heh U< t,;; , len der Vrmifi. V ' 1 Eenheid van het inruk. ,. „ , J ■1 "P L "aam te voorpos. ten vooru:e Stad naa,het keven zijn afgebeeld, van groote,L dannte en Moering juist ge!l]k aan dh mQXxmt voor Nederland benevens een kaart met de aanwijzingen van de manckmten der I>™ife troupen door de Republiek. liet aanmerkenswaardigfte van beide deeze zo zonderlinge engewsgtrge als ,n oogmerken verkillende gebeurt enisfen l au Uejciiicaents van out 1 . , , . . Tr 0 S '"'Ierland, wordt derkalven op deeze betde Kunstprenten naar het lecven voorgefield - en daar het onderzoek der gejckiedenüfen omes Vaderlands en net verzamelen van belangrijk fikken die daartoe betrek, ktng hebben, zeden eenige jaar en eene hoofdftudie mijner landgenoot en geworden is, het geen ik ook door het lier k yertier van het Monument voor Amfterd.m heb ondervonden, zo twijfele ik niet, of dit Monument voor Nederland zal mede hunne algemeene deelneeming wegdragen, of bij tien, welken geen van beide bezitten, eene aanfpooring tot «et verkrijge» van beide deeze zo belangrijke fraai] uitgeveerde j;ukken verwekken.  Lodewijk XVI Koning van Vrankrijk, deed, bij de zo zorgelijke omftandigheden waarin het Rijk zig wegens deszelfs verbaazende fchulden bevond, na eene aan zijne oogmerken niet beantwoordende oproeping der Notabelften van het Rijk, in het begin van den jaare 1789 de Algemeene Staatch van Vrankrijk bijeen roepen, ten einde nieuwe geldmiddelen té vinden; zodaanig eene bijeenkomst, wel in vroegere tijdén gewoon , was nu federt twee eeuwen niet voorgevallen. Hierop de afgezondenen uit de Adel«, Burger- en geeftelijken ftand uiÉ het gelieele Rijk in het begin van Mtaij te Parijs bijeen gekomen zijnde, en vervolgends aldaar onder debenaaming van Nationaale Vergadering zitting houdende, zo werden niet alleen de hooggereezene fchulden en lasten waaronder het Rijk zuchtte; maar ook de federt lange ingewortelde gebreken in de Regeering, waaronder den Burger en Landman gebukt gingen, voorwerpen van onderhandeling. Het bij de liandneemen van volks drukkende bezwaaren, misbruikte magt, én verbaazende inkomireri van hooge ffandsperfoonen én offieianteri, verwekte; weldra haat tegen de Vertegenwoordigers van den Bürgerftand ; dan deeze, kloekmoedig iri hunne ónderneemingen, zetteda hunne oogmerken tot eene algemeene verbetering door; deu Adel niet weinig door de geeflelijkeltandorideriteunt, fmeedda gevaarelijke ontwerpen tegen die van den Burgérftand; dan deeze door de algemeene ftern der Natie gerugfteurit, triumph'eerden, en zie daar geheel Vrankrijk in eene flaat van omwenteling. —. Het affchafferi van den Adelfland verwekte eene a!«' gemeene Land verlaating van de Bloedverwanten des Koning» en de meefie perfoonen weiken tot dien Stand behoo'rdeö'j Waarin zij door duizenden van hunne aanhangelingen en afhangeling gén gevolgt werden, die in g'enoegsaam alle oordan vati Eb* ropa den Wijk naamen. A  C a 3 Intwfchen was de nieuwe Conrtitutie voor Vrankrijk in Sen, Natie en den Koning plechtig bezwooren; dan een ^oo tg ceelte der gelijkheid, welke, door de nieuwe Z£2£ van verfche.de haarer kerkelijke gebruiken ontflagen en va„ veeIe haarer njke goederen, die ten voordeele der Natie vel t zouden worden, beroofd waren, weigerden den eed op de nieuwe Confluutie te doen, het welk eene verban^ Z£ R.jk ten gevolge had, waarop deeze zig mede bij h|£ ge vluchte Landgenooten voegden. ê datDhifinnid?; t 8,61 2f» Go«^> *» dat h.j. m dn alles genoegen kon neemen en verdacht gehou- Tdden h ' Vreem"e Il0Ven ^ hulp verzocht hadden, gehecht te zijn; geraakte ook weldra in verdenking wegens ontrouw aan zijnen eed *r±*^dj*ï£^ u,t veele onaangenaamheden voor hem en de zijnen ontftonden. Deeze omfland.gheden deeden den Koning beflui.en, om met de, Konmgtn, z,jn Zoon, Dochter, Zuster en een klein ge. volg m der nacht in Kilte te vluchten; doch eer zij de nireitte grenzen van het Rijkgenadert waren, wierden zij ontdekt, én wederom naar Parijs gevoerd, waarop evenwel eene wederverzoen.ng van de Natie met hunnen Koning volgde. Nu begon de zaak van Vtankrijk, niet alleen voor dat Riik mar ook voor geheel Europa het ernlrigfle en onafzienbaa^ Tr ,'e hekomen' de roomrche ke'ze' ".opol n" n:et het lot van zijne Zuster de Koningin van Vrankrijk ender voortvluchngeAdel, bewoogen, betoonde eerst invri ndeliike en vervolgend* in dreigende bewoordingen, over de gedaane flappen, deszelfs ongenoegen, hetwelk van eene toerusting ten oorlog tegen Vrankrijk gevolge werd. De Koning kwam den Ke,zer voor en verklaarde hem in naame der Natie den oorJog. Vrankrijk bragc eeae verbalende legermagt, uit reguliere trol pen en vnjwilligers befiaande, op den been, W3lke aan de Wde,,jke grenzen van het Rijk, bij eeu t.ok en  C 3 ) Sè bezittingen van den Keizer inrukte. De Keizerlijke ben» den, waar zig de Koning van Pruisfen met een gedeelte zij-' ner troupen, benevens de uirgeweekene Franfchen, hadden bij* gevoegt, deeden al wat mogelijk was om hen in het doordrin-" gen te fluiten; doch moesten veelal van ivegen de overmagt, en het verbaazende emhufiafiifche vuur waarmede de Franfchen ilreeden, zig hunne veroveringen laaten welgevallen. De Nationaale Vergadering nu tweemaal verwisfeit zijnde, werd de vertegenwoordiging van het Volk in 1792 voorgefteld onder de benaaming van Nationaale Conventie. Vrankrijk, uitwendig beureeden en inwendig verdeeld, werd nu van tijd tot tijd een Tooneel van de verwonderingwaardigfte gebeurtenisfen en fchrikverwekkendfte bedrijven, over welke laafde en bijzonder die van den 10 Augurtus 1792 ons de menfchelijkheid gebied eene fluijer te hangen; van toen af werd ook de Koning en zijna Famielje, na veele aanklagten in het paleis, den Tempel genaamt, naauw opgellooten, tot dat geduurige befchuldigmgen tegen hem, het gevolg hadden, dat die ongelukkige Vorst, op last van de Nationaale Conventie, die intusfchen ook tot het affchaffèn van het Koningfchap en het ontwerpen eener Re. publikeinfche regeeringsform voor Vrankrijk hadbeflooten, op de befchuldiging van hoog verraad tegen de Natie, den 21 Januarij 1703 op een fchavot om het leeven gebragt werdr. Naa de dood des Konings, naamen bijna alle Mogenheden van Europa deel in den oorlog tegen Vrankrijk; dan, deeze omftandigheid vermeerderde het vuur der Franfchen, die reeds in eene ongelooflijk korte tijd tot in het hart van Braband waren doorgedrongen- en bijna de geheele Ooflenrijkfche Nederlanden en het Prins.bisdom Luikbemagtigrhadden, zodaanlg, dat zij reeds in het laatst van November 1792, tot niet verre van Mafïrieht en in het laatst van December tot niet verre van Ven. lo genaden waren. Onze Republiek, welke het 'et op gefield had, eena flipte neuteraiiteit te behouden; maar evenwel, zo min als de overige Mogenheden, Vrankrijk voor eene Republiek erkend, noch deszelft wijze van Regeering billijk gekeurd A 4  * C 4 ) had, rtond derhalven ook weldra eeneu aanval van deuclfr waapenen te wagren.' Bij de laatrte onlusten in deeze Republiek had eene menigte Burgers en Inwooners, gedeeltelijk misnoegden en gedeelte-k gebannenen het Land verlasten en zig meestal in Vrankrijk nedergezet; deeze hoopten,bij de tegenwoordige omflandigheid van zaaken,gelegenheid te zullen verkrijgen om in hun Vader, derend weder te kunnen keeren en deeden ten dien einde bij de Nattonaale Conventie aanzoek, orn hen, ingevolge vanhe 1 aar £T* 1 ***** '»> ">< ^ £ klaaren van den Oorlog tegen den Stadhouder van Nederland hunne wenfchen te helpen vervullen, te gelijk aanbiedende,' om utt hun m,dden een Corps Bataaven opterechten en met de ^ che. Le«eraa^ «gen de Republiek op te trekken - De Conventte hen verzekerende, dat den oorlog welke Vrankrijk than voerde voor de rechten van den Meusch, vrijheid en gel-jkhetd en tegen de Monarchen en het Despotismus was ingericht, beloofden hen da verzochte hulp. De Generaal dumourier eene keer naar Parijs gedaan hebbende, kwam ,D het begin van Februarij wederom in Braband terug en kort daarop volgde eene Proclamatie van den Generaal dumourier aan de Bataaven, hoofdzaakïijk inhoudende, da. net oogmerk van zijne inmarsch in de Republiek, aan het hoofd zesug duizend man, die nog van andere zestig duizend gevolg ftonden te worden, voornaamlijk was, om hen van de ov£ heerfching van den Stadhouder en zijne aanhangeren te bevrijden, welke Proclamatie met een manifest van deStaaten Gene raai, behelzende hoogst derzelver verontwaardiging over dis ftuk, m 't ligt verfcheen. De Franfche legermagt, vergezeld van het Corps Bataaven en de»*» Comrnitté Revolutionair, rukte in W colommen' op het grondgebied der Republiek, de eerde van de kant van Lu.k, en de andere van de zijde van Braband - Ik zal eerst de eerde en daarna de tweede in hunnen loop, volgends de aanvv.jzingen oP het kaar.je, dat men oP het Monument voor  C 5 ) Nederland geplaatst vind, volgen, toonende de roode ftreep deszelfs inmarsch en doortocht in, en de groene ftreep deszelfs terugtrekken uit de Republiek aan —• De vijandelijkheden namen nu eenen ernfligen aanvang. Maftricht werd van de kant van Luik het eerst aangevallen en op den 6 Februarij reeds door de Franfchen geblokkeert. Op den ziften de loopgraven voor deeze vefling geopend zijnde, zond op den 24de de Franfche Generaal miranda aan den Gouverneur fredrik Prins van Hesfen eene fommatie, welke vergezeld was van een Brief van het Committé der Bataaven aan de Regeering van Maftricht; doch die beide van de hand gewezen zijnde, begon des avonds om elf uuren een hevig bombardement, het welk, zonder dag nog nacht op te hóuden, tot den 27ften des nademiddags voortduurde en zeer veelerarapen en fchnden verwekte.' De Franfche Generaal zond nu eene tweede fommatie; dan toen hij op dezelve ten aniwoord kreeg, dat het Guamifoen en de Burgerij zig tot den laatften man zouden verdedigen, werd de bombardeering met geen minder geweld doorgezet, het welk dus tot den 2den Maart des ncchts om. twee uuren voortduurde, wordende dit, fints al dien tijd, met een aanhoudend vuur van de S:ad:wetken, met de grootfte moed beantwoord, op den 3den, met het apnbrecken van den dag, ontdekte men dat de Franfche Armée geretireerd was, het welk bij nader onderzoek ook waar bevonden werdt; hebbende de Burgerij en het Guamifoen , die geduurende het beleg verbaazenci veel geleeden hadden en er veele huizen tot puinhoopen gefchooteu waren, z;g uitmuntend kloekmoedig gedraagen, men had in het uithouden van dit beleg, zeer veel verpligting, aan dertien hondert Franfche Emigranten, welken in deeze ftad waren, waaronder zig hondert Artilleristen en Mariniers bevonden. v Venlo. Den 11 Februarij trokken twee Pruisfche Regimenten , dat van Ksunitz en Knobelsdorf met hunne Artillerij in Venlo binnen, over welke de Generaal piuch het commando voerde* Da Franfchen zig in het dorp Blierik en het Fort A 3  lint Michiel verfchanst hebbende d«,i „ handende kanonade pooging om de F r ü °°f Ma' «J groeiden evenwei van tijd tot tiid I verdriJ^n; ftaande het gedunrige vuur u t de t ' " T ^ ^tt<*e* tot den aanva) gereed De30 ^ ^t begin van Maart des morgens omTe t Jn een "eweid * C°mm3ndant WRC* fco, waardoor wel eentffcS ^ °P hetF™geraakte; dan de F uM1ZT ™ V"n fchansin b™d -et een aller SSKPP1^ °°k hU"ne2iJde gedood wierden; van Jeeze Z ' ^ ™ ^ Bar^ ««accrne vind men de f„ijl n /• maar zee^ verfchr.kkeiijka Nederland. De v^Z^^ M°,,Unient V00r JÖfptt in het biusfen der brand rl ,1 60 bet guar' * Stad in de asch gelegc terd d,t niet de Re¬ genden dag niet hef vatea ^ Z^T"* *" ■ffricbc dat Maflricht ontzet waf Den 6d „T^ mm ? Franfchen des nachts het L Z^l Zf " ^ *' hetzelve met troupen uit de Stad bezeT^d" ' Van de colom Franfche trnimon j- ■ ,' échten Venlo ^^^^«^^ ->grer 's Hertogenbosch om Z i T ' g£dee,te ^e,,He^ Ceenruidenberg moest zi™, r™, i J beengebeur- ftf.-„„eer wede ol 'e'e 'V Ur<,£ t0t tCge° ««« **■ f-njhen voor de S-ad veToonL T"6'" * ^ der ^ ^blinddoekt bij de cl! r"Pld!nS vfln ,wZfl hntterij der Franfchen en Ba. taven, benevens de legging van de fterkte de Klundert, vindt men naar het leven, op de plaats getekend op hec Monument voor Nederland. Op den asften werdt de Klundert vooral van deeze batterij allerhevigst befchooten en gebombardeert, het geen de Burgerij in de uiterfle verlegenheid bragt; deeze den Commandant verzoekende, dewijl het guamifoen Hechts uit 60 man Infanterij, 20 Artilleristen en eenige Invaliden beftond en dus buiten ftaat was het beleg uittehouden, om de fterkte over te geeveu en met het guamifoen aftetrekken, antwoorden Hij, dat dit zijne ambitie niet toeliet; het bombardement bleef bij aanhoudendheid voortduuren, dit deed den Capitein von kropff tegen den avond befluiten, om met veertig man van hec guamifoen uit de Klundert te trekken en met dezelve naar de Willemftad te retireeren. Het fein van overgave werd van wegen de duifterheid gegeeven met eene brandende lantaaren aan een wiek van de koorn moolen te hangen. De Franfchen dit niet daar voor houdende en door den wind het roereii der trom b.j de chamade niet hebbende kunnen hooren, bxagten aan dt A5  C io ) Klundert nog eenige fchaden toe en het was eerst tegen elf Sn ren dat aj de poort openliepen en binnen de k,^ r kken; znnde d,t het derde battaillon van het legioen Bat ave7 m.e battal,ons Voiontaire en eenige Jaage, tfpaardl 7Z' «ld van den Generaal berneron die het detachement ege„ de federt commandeerde, welken nog door een meenigte ande! re troupen gevolgt werden - Een gedeelte der Franfche trol pen was geduurende het beleg agter de Klundert omgetrokken en had de Noordfchans.een quartier uurs van de Klundert Te! magugr waarop hetzelve den weg „aar de Willemflad'wa's opgetra ken; de Capitein von KttorFP met zijne bijhebbende manfchappen een halfuur van de Klundert deeze Franfchen genadert zrjnde, verweerde Hij zig roet hcn tegên d ^ d'ood Zh r CT1 Umm"' ee" -^ene Fries dood, doch kwam 6,j deeze attacque met agt a negen zijner foidaaten deerlijk om 't leeven, wordende de overfge k l gevangen » de Klundert t.rug gcvüer(. Dc FfaI1 J ƒ Berneron, benevens het Committé Revolutionair, beS d uitdeHeeren de kock, g0dard, k&bstein en m$' nog dien zelfde nacht en volgende dag onderzoek na r de de fenfive en nnant.eele middelen van de Klundert enmaaktenrne de Regeenng, die in hunne posten continueerden, denoodl ge fchikkmgen tot verzorging en inquaniering der troupenDe doormarsch van Franfche troupen naar de WilleZll hWf vsndag tot dag voordduuren, fchoon het JT^ i flandigheid van zaaken vrij Ui, was. Op de„i Zl , 7' voordemiddags werd met vee, * het pilJn voor het Stadhuis de vrijheidsboom geP,a„C) op ^ bovenen.de de roode Jacobijne muts geplaatst en de Toom verder met het driekleurige Nationaale lint verfierrwas, 21 het Volk werd gedaan en daarna gevraagt, of zij allen den 1 van vrijheid en gelijkheid wilden doen? dit me jabeant vo! d . Pde .„dtgde deeze plechtigheid met eene aanipraak I n d.r Burgeren, waarna de menigte uit malkander ging, en 2  volgends op het Stadhuis geroepen zijnde, hunne naaraen teekenden. De ftïagiilraat werd geiast, om provifioneel in hunne funetiè'n te blijven en te continueeren met al wat nodig was te bezorgen , waa/mede zij tot het vertrek der Franfche troupen geiast bleeven. De plechtigheid van het plantender vrijheidsboom in de Klundert, vind men naar het leven geteekend, mede af. gebeeld op het Monument voor Nederland. Gelukkig dat er in den omtrek van de Klundert veel koorn in voorrad was en de molen was blijven daan, anders had er door zulk een ongewoon aantal raenfchen, ligt een nijpende hongersnood kunnen ontdaan, want aan alle andere levensmiddelen was fpoedig gebrek. Deeze voor eene zo kleine plaats als de Klundert boven maatige inquartiering duurde tot ü>n 22ften Maart. Op het hooren van het opbreeken van het beleg voor de Wiilemftad, waren reeds de Generaal berneron en het Committé den iöden vertri. kken, die hunne orders aan den Commandant Maechek hadden nagelaatcn, vuu dcc.ee tijd «f tot het uittrekken der trou? pen, gefchiedden uit wanhoop verfcheidene moedwilligheden; dan op den aaden, de Franfchen en Bataaven eene landing langs de Rivier vreezende, maakten'zij zig des morgens tot den aftocht gereed en verlieten des nademiddag om drie uuren de Klundert, het welk in vrij goede orde gefchiedde. De Willemftad, welke bij den inval der Franfche troupen in ons Vaderland de langde tijd belegert en verdedigt is geworden, werd op het gerucht van hunnen aanmarsch op den 2odenFebruarij reeds van rondsomme onder water gezet en was dus bijna niet te genaaken, dan, langs den Qostdijk waarmede men naar de Klundert gaat, het gedeelte Franfche troupen, dat de Noordfchans bemagtigt had, was gelijk hier boven reeds gemeld is, langs deezen dijk naar de Willemftad getrokken en had reeds in de nagt tusfehen den 22de en 23de de Riugenhilfche fluis bijna een half uur van de Stad in bezit genoomen, door welke opentebreeken, zij het water der Inundatie weder konden doen afloopen. Op den 23den viel er reeds eene fchermutfeling voor tusfehen de Franfchen en een detachement uit de Stad,  ( 12 ) dat beftemd was om eenige arbeiders bij eene verhakking langs den Straatweg buiten de Landpoort te dekken; de verlegenhe.d m de Stad was groot, te meer daar het guamifoen zeer gering was. Den a4ften en95ften rukten er meerFranfchen aan weiken reeds batterijen begonden op te werpen. Op denken na het overgaan van de Klundert trok er eene nog grootere Ie. germ.gt tegen de Wiliemflad op, welke zig den a7ften aan de Oost-en Westzijde van de Stad vertoonde; wordende op dien dag de S.ad door een Trompetter mondeling opgeeischt, het welk door den Gouverneur van boetzeiaar werd afgeflaagen. Op het Hollandsdiep lagen eenige gewaapende Vaartuigen welken de Frsn'chen in hetmaaken van hunne Batterijen langs den Westdijk zeer hinderlijk waren. Den sSrten werd het guarmfoen der Stad verfterkt; wordende dezelve des nademiddags, om drie uuren door een Trompetter, vergezeld van een Officier, door een brief van de Generaal berneron formeel opgeeischt, waarop de Gouverneur een wdgrend antwoord lerug zond De dag daar aan volgende den iften Maart, begonden de Franfchen des morgens ten zeven uuren van hunne batterij,diezij tegen deze genaamde droogen dijk, op de pl.au de Hel genaamt, hadden opgeworpen, de Stad te befchieten, beftaande dezelve uit vijf zwaare Hukken kauon, van welke de Stad, geduurendehetgeheele beleg, het meest geleeden heeft; dit bombardement duurden tot '« avonds ten zeven uuren, hebbende de Stad hierdoor reeds veel fchade; uit de Stad was mede een hevig vuur gemaakt.. Na een ftilfland van twee-en een halfuur begon die zelfde batterij, en een van vier nukken aan de Westdijk gele. gen, wederom met geen mindere hevigheid met gloeiende kogels de Stad te befchieten; de verlegenheid in de Stad groeiden fterk aan, toen de Franfchen tegen de nagt, de Stad aan de Oost- en Westbeer trachtten aantevallenj dan zij werden hier door het gefchut van de wal en klein geweer van het Guamifoen afgeflaagen. Middelerwijl rechtte zij hunne derde batterij op, aan de Straatweg, en wierpen van daar, verfcheidene gloeien, de kogels en grenaaten in de Stad, waardoor ook de kerk in.  C 13 ) brand geraakte, 't welk evenwel fpoedig gebluschtwerdt. Den aden werd het bombardement tusfehen zeven en agt uuren met verfchrikkelijke kragt doorgezet, waardoor dikwijls brand ontftond, veele huizen doorboord wierden en verfcheidene daaken inftortte, het welk tot vijf uuren duurde. Den 3den ontdekten men, dat de Franfchen eene vierde batterij aan den Westdijk hadden opgeworpen, voornaamelijk ingericht tegen de gearmeerde fcheepen in het Hollandsdiep, wordende dien dag hec bombardement, vooral met gloeiende kogels, met zeer veel levendigheid voortgezet, waardoor behalven veele andere fchaden, een wagthuis in de lugt fprong. De eonfufie in de Stad was nu zeer groot, wordende een man , een klein kind, benevens nog twee andere perfoonen door het vuur der Franfchen gedood, eer» fchuur met al de daar in zijnde koebeeflen, paarden en rijtuigen in de asch gelegr. Tegen den middag naaderden de Franfchen tot op eene kleine afftand,door het water, de Stad langs den fteenenweg en Uefcuooten aldaar uit twee mortieren de Stads - batterijen, om dezelve te overrompelen; doch zij wierden door het vuur van de batterij , die deezen wegbeflreek, met agterlaating der mortieren en verlies van volk terug gedreeven, Deeze dag was de verfchrikkelijkfte welke de Willemflad geduurende het beleg doorftond; kunnende men van het gevaar waarin de Stad zig op dezelve van binnen bevond, een denkbeeld maaken door de afbeelding welke daarvan op het Monument voor Nederland, naar het leeven geteekend, te vinden is. Tegen den avond van deeze geduchte dag,kwam er een Fransch Ingenieur, een Emigraut, de vrrclij genaauit, uit'sHaagein de Stad aan; deeze doorkundige Man die geduurende het beleg als Officier bij de Artilleristen diende, bragt ongemeen veel toe tot het wél verdeedigen van de Willemflad. Het geweldig fchieten van wederzijden, duurden den geheelen nagt door tot 's morgens ten vijf uuren, door het vallen der gloeiende kogels, was de kerk en verfcheide* andere huizen wederom in brand geraakt, doch welke door de vlijt der Burgers, fpoedig weder gebluscht was geworden. Met het aanbreeken van den dag ont-  C 14 3 dekte men eerst welk eene verwoefting dien n.gt-doorhetFnm.fche vnur was aangerecht, hebbende zij bij al die bezigheid evenwel nog eene batterij aan den Westdijk opgeworpen Den voordemiddag van den 4den Maart werd de Stad noghevi-be fchooten , tegen den middag deinsden de Franfchen, en hun g» fchut zweeg dien dag en de volgende. Bij het aanbreeken • van den dag denken ontdekte men, dat de Franfchen nog eene batterij bij het gehucht de Hel hadden opgeworpen en het bombardement was dien dag wederom allerhevigst, waardoor aanhoudend brand veroorzaakt werd. Dien dag bekwam de Stad weder nieuwe verflerking van manfchap, amunitie en mondbehoeften. Den 7den werdt dé Stad voor de derdemaal opgeeischt, het welk wederom kloekmoedig werd afgeflaagen. De Franfchen hadden intusfchen nog eene batterij aan den Oostdijk opgericht. Des nademiddags gefchieden er eene bombardeering, meest met gloeiende kogels, van zes batterijen op de Stad, zo zwaar als tót nu toe nog niet ondervonden was het geen de belegerden evenwel op de moedigfre wijze be! antwoorden, de brand aan allerlei gebouwen, als ook weder aan de kerk was aanhoudend; maar ook de ijver der Ingezetenen onbefchrijflijk om dezelve te blusfchen. Den Silen en oden verwekte het vuur der Franfchen veel fchade in den Stad, doch ook dat der Stad niet minder bij hun. Den roden ontdekte men, dat de Franfchen aan den Oostdijk ook de Stad meer genadert waren en zij aan den Westdijk wederom een bat. terij hadden opgericht; deeze was, even als hunne andere langs dien dijk, ingericht, om de gearmeerde vaartuigen re verdrijven die in het Hollandsdiep, tot beveiliging en openhouding der Stad aan de waterzijde en tot afbreuk van der Franfchen bat terijen langs den Dijk, lagen, van deeze werd allerhevige 'op de fcheepen, en van hunne andere batterijen zeer flerk op de Stad gefchooren, deeze wierden van de wallen zeer wél bediend, en de Uitlegger, de twee Kotters, deScheveningfch* Visferspinken en de andere kleinre vaartuigen, beantwoorden het vuur der Franfchen van den Dijk, met zeer veel moed  C 15 ) er wierd aan beide zijden manlijk geflredeu, van welke a&ie, de afbeelding op het Monument voor, Nederland een duide. lijk denkbeeld geeft; dan de Franfchen befchooten die fcheepen zo flerk met gloeiende kogels, dat de Vlotielegenootzaakc was aan de overzijde van da Rivier te retireeren; dit wij-1 ken had ten gevolge, dat de Franfchen, de Stad hoelangshoe meer naderden. Den loden nden i2den en isden bleef het bombardemenc, hoewel met tusfchenpoozingen aanhouden, waardoor ook nog het Stadhuis in brand geraakte en in groot gevaar was, fchoon ook het vuur uit de Stad zeer veel uitwerking op de Franfchen had. Geduurende welke dagen de Franfchen hunne batterijen langs den dijk vermeerderden, ener eene recognosfeering met een vaartuigje uit de Stad langs den Dijk gedaan werdr. Den I4den was het fchieten aan wederzijden weinig, maar door de recognosfeering had menvernoomen, dat nu de Stad ook aan de waterzijde ingeflooten was, enmeti van de batterijen op den Wcordijk ligt bres zou kunnen fchieten; dit deed den Gouverneur befluicen om den isden des morgens zeer vroeg een uitval te laaten doen, het welk door drie Officiers en vijfenvijftig man ondernomen zijnde, wél gelukte, wordende er van de Franfchen, die deezen uitval nietvermoedde, twintig a dertig gedood, negen krijgsgevangen gemaakt en door dit Detachement in de Stad gebragt. Na deeze expeditie werd de Siad nog eenmaal hevig befchooten, maakende zig de Franfchen des nachts tot den aftocht gereed. Zij deedeu den volgenden morgen nog eenige fchootenop de Stad, waarfchijnüjk om hunne aftocht te dekken. Den löden werd men gewaar, dat de Franfchen, na zeitien dagen de Willemflad in de hoogfle nood gebragt te hebben, uit alle hunne ver-fchanfingen rondom de Stad en van alle hunne batterijen, welken zij den geheelen Moerdijk langs tot tegen over Dorth toehadden uitgeftrekc, waren afgetrokken. Zowel de Militairen op hunne posten, als de Burgers in de Stad, hadden zig geduurende deeze harde beproeving als mannen gedragen; vijf hondert man, hadden dezelve in dien haggelijken tijd, tegeneen  C ió- ) overwinnend leger van an-r a,,: j verfchaf, i„ 1 TT T™d Vaa arti!,er,'j «> «munitie belegerde vestingen deezer Republiek onrftond 7 Keizerlijke Generaal êla.bm» me ee„ dö op den riten Maart over del^? T""*^'"^ der Franfche troupeïTb^ï ***** " ÏM* lik verdreeven J,7 f brooken' deze,ve "» Duuren en Gu- -gebrag:i;j:s;:rs^d::rdVan deze!ve ftn waS iI)genoümen, waarop d^^;0"*^ en Mazeijk verdreeven Werden, wa 2, d L ' ^ fpoedige verlaating van het beleg v n Ma7 f \°°k ^ Z° Meijerij van den Bosch van voorHe"d T' Vên'°' U/tde voordgekomen. Binnen kaZ"£^^*<*> ™ looflijken fpoed de geheele