OUDE JOOBSCHE M JU X JE F JE W SAEMENSP8.AEKEN EN VERHAELEN, VAN SOiMMIGE TYDGENOOTJEN DES ZALIGMAKERS. (behelzende het VOORNAEMSTëder EUANGELIK-CESCHIEDKNlSSEN. ) Gevolgd naer het Hoogduitsch van JOHAN KOENRAED PFENNINGER. Prediker in de FFeeskuiskerk te Zurich. zesde deel. Te L E T D E N. Bt l. herdingh, 1 7 9 i.   D E NEDERDUITSCHÈ VERTAELDER A E N Z Y N E LANDGENOOTEN. JMfyn vreze, by de uitgave van het Vyfde Deel {bl. XV, der Voorreden) uitgedrukt, dat het my niet mogelyk zyn zou, alles, wat ■nog van den Schryver te wachten, en naer den aert des Werks te wenfchen was, nevens de Registers met dit zesde Deel te doen afloopen, is door de uitkomst bevestigd. Ik zou het JVerk of door bekorting te zeer moeten benadeelen, of de nuttige Registers moeten ag ter laten, en dan ■nog een overmatig dik boekdeel hebben moeten leveren'? en dus befloot de Uitgever nevens my * 2 veel  veel liever, om dit Deel met het einde van het elfde Stukje des oirfpronglyken Werks te fluiten, en (terwyl we nog op het twaelfde en laeifle Stukje wachten') zonder uit/iel uittegeven, in de hope, dat ook deze fpoed eenigzins voldoen zal aen myne toen gedaene belofte, om de vorige vertraeging te vergoeden; terwylik niet twyfele, ofzy, die de vorige Deelen met genoegen en [lichting lazen, en daerom reeds nae het vervolg verlangen, zullen zich hier vergasten in de levendige, klaere en treffende voor-(lellen der■ natuurlyke uitwerkfelen en hoogstwaerfihynlyke omflandighedenvandie voor den Christen zoo allergewigtigfte gebeurdtenisfen, welke in dit Deel voorkomen, en de grootfle Zegels opleveren van onzen allerheiligften Godsdienst. — IN-  INHOUD DER STUKKEN VAN DIT ZESDE DEEL. ZES - EN - TWINTIGSTE AFDEELING, beginnende met de verfchyning op den weg nat Emmaus, en eindigende met de overtuiging van Thomas. I. ileophas met matthias, ondef de de poort. Vergelykt Lukas XXIV. 13, bladz. 1 , i, tl. de zelfden en een vreemdeling op den weg nae Emmaus. Vergelykt Lukas XXIV, 14—29. - - bi. 2-25. III. kleophas en matthias metJESU» Vergelykt Lukas XXIV, 30, 31. - bl. 25—27. IV. matthias met kleophas. Verge-, lykt Lukas XXIV, 32, 33. - - bl. 37-29. Y. nephtoa in Emmaus met zyne moe. der. - -- -- -- -- - M. 29—31. VI. Een knecht van nephtoa , van Je- rufaleni te huis komende. Vergelykt Z-«*fliXXIV, 33a. ----- bl. 31, 32. VII- jakobus de zoon van Alpheus met ïhomas, op den weg. - - - - bl, 32—34, * 2 VIII.  vi Inhoud der Siukken.Vl VIII. de VRIENDEN en'VRIENDINNeN van Jesus in de Paeschzael te Jerufalem, {een verhiïet.) - - - . i bl." 34--39. IX; de zelfden (in vervolg.) Vergelykt 1 Korinthen XV,.58. Markus .XVI, 12, 13. Lukas XXIV, 33- 35. - - bl. 39-44. X. jesus in de vergadering zyner vrienden en vriendinnen.(ill ver- volg des verhaels.) Vergelykt 1 Korïnthen XV, 5. Lukas XXIV, 36-43. Joannes XX, 19--23. - - - . . . bl. 45-50. XI. Uit het geschrift van nathinaêl. (Vergelykt als voren.) - - - - bl. 53-52. XII. joannes Illet simonpetrus.5?afo- w?ze> bl. 52, 53- XIII. de vergadering der gelovigen; in de Paeschzael. - - - - bl. 54. XIV. DevoRiGEN en thomas. Vergelykt Jeannes XX, 24, 25. - - - bl. 55-60, XV. De vergadering en thomas; van Maendag tot Zondag. - - . . bl. 61-65. XVI. De volle vergadering , des Zondags , een week na 's Heilands opftanding.VergelyktJoawweiXX,26-29.bl. 66, 67. XVII. Uit het geschrift van nathanacl. (Stukswyze.) - - - - - bl. 68. ZEVEN-EN-TWINTIGSTE A F DE E LI NO, eindigende met de Hemelvaert van Jefus. I. Joannes met maria de moeder van jesus. {Stukswyze.) ----- bl. 69 — 73, II,  Inhoud der Stukken. VII II. Uit het geschrift van natha- KACLi - - - bl. 73—7<ï. III. petrus, joannes enjAKOBUS. bl. 76, 77. IV. Verhael&zt wandelinge van petrus joannes en jakobus. - - - bl. 78— 80. V. Uit het geschrift van Natha- naël. - --bl. 80— 8ï. VI. jakobus de broeder des heeren. getrokken uit Nathanaëfs gefchrift. bl. 82 , 83. VII. simom petrus en eenige andbr e n uit de twaelven (tusfchen Bethfaida en Ttberias. Vergelykt Joannes XXI, 2,3-- bl. 84- 86. VIII. De vorigen met jesus (inver. volg.) Vergelykt Joannes XXI, i — 14. bl, 86— 89. IX. Jesus met petrus. Vergelykt Joannes XXI, 15 — 32. - - - bl. 90— 92. X. sipha aen zyne Vriendin thamar. Ontleend uit 1 Korinthen XV, 6. bl. 92— 96, XI. Uit het geschrift van nathanacl (Stukswyze ) Vergelykt Mattheus XXVIII, 16-20. Markus XVI, 15-- 18. ---------- bl. 97—99. XII. Uitnathanael's geschrift.In vervolg. -------- bl, 99, 100. XIII. Als boven, (in vervolg) Vergelykt MarkusXVI, 19.Lukas XXIV , 50-53. Handelingen I, 3 —11. - - - bl. 100—106. XIV. maria, de moede r van j e s u s. bl. 106—109. XV. avondlied der vrienden en vriendinnen VAN jesus. - bl. 109 —iii. * 4 AGT-  vm Inhoud der Stukken. agt -en- twintigste afdeeling, hopende tot het openbaer worden der zake van fófus, ï. portia gemaelin van pontius pi- latus aen F. . R**. (Stukswyze) bl. 112--123. II. zephonias aen severus. (Stuks- w>'ze-) bl. 123-129. III. uit het geschrift van natha- n a ë l. (Stukswyze) - bl. 119. IV. Als boven, in vervolg, (weder Stuks- bl. 130, ijl» V. Uit een ander naemloos geschrift. (Stukswyze) - - - bl. 131 —133. VI. Uit NATHANAëLS GESCHRIFT. (Stukswyze) bi. 134-138. VII. joannes bar maleachi aefl zynen broeder. (Stukswyze) - bl. 139, 140. VIII. de vorige, (invervolg.) - bl. 140-142, IX. de vorige, (in vervolg.) - - bl. 142,143. X. psalm op de hemelvaert van jesus. - - - bl. I43--I49. XI. een der honderd en twintig Jongeren van Jesus. - - bl. 149, iSO, XII. bathseba met delila. - bl. 151—155. XIII. joseph barsabas met zijne schoonzuster. Vergelykt Handelingen I, 14-26. bl. 156-161. XIV. dagelyksche gebeden der vergadering Van gelovigen, bl, 162-166. XV.  m Inhoud der Stokken. ix XV. petrus tOt de ver GADERINfl van honderd en twintig perso0nen, - - - - - - " " bl. l66. XVI. de zelfde. bl. iö7, IÖ8. XVII. de vergadering der g e i, o- vigen in den uchtend des pink sterdag s. Vergelykt Handelingen II, 1. bl. 169—172. XVIII. g er esch on met zynen broeder ezechiel. ------- bl. 17a— 176. XIX. De vergadering der vrien- ben en vriendinnen Van jesus. Vergelykt Handelingen II, 2—4. en ii*. - - - bl. 177-179- XX. dezelfde( in vervolg.) Vergelijkt als voren Handelingen II, if. - bl. 179—183. NEGEN-EN-TWINTIGSTE AFDEELING, behelzende de eerfle openhaere verkondigingen der Opftandinge en Verheerhhnge van fófust en derzelver eerfle gevolgen. I. gereschon met zynen broeder EZECHiëL. Vergelykt Handelingen II, 3.5-7- i»> '3- - - - bl. 184-187. II. petrus op den pinksterdag. Ziet Handelingen II, 14-3Ö- - - - bl. 188-190. III. gereschon met bzechkl, Vergelykt Handelingen II, 37-39' - bl. 191-192. * 5 IV.  % Inhoud der Stukken. IV. petros op den pinksterdag. (in vervolg van II.) Vergelykt Handelingen II , 40. en 1 Petrus I, 9 — 21, 11' I"8' bl. 193-195. V. n a t h a n aen zynen broeder( Stukswyze ) Vergelykt Handelingen II, 5—13. en wyders als voren tot 41. - - bl. 196—204. VI. zephonias met batiiseba en severus. Vergelykt als voren Handelingen II, 1 -40. - ... 51. 204-215. VII. De vqrigen. {in vervolg.) bl. 215, 216. VIII. zephonias en severus. (in ver- V°'S-) - - bl. 2i<5, 217. IX. eli de lederbereider, een hoog be- jaerde Grysaerc, met een meisJe. bl. 217,218. X. a. en b. twee ter Feest opgekomene Joden uit Jntiochiën. - - - - bl. 219 — 221. XI. de honderd en twintig, bl. 222-228. XII. Uit het geschrift van natha- NA'èh, (Stukswyze.) - - - - bl. 229-233. XIII. Uit het zelfde, (in vervolg.) bl. 234, 235. XIV. elihu de tollenaer met zyne huisgenooten en anderen. bl. 236, 237, XV. elkan en noach, twee jonge vrienden bl. 238. XVI. De dochter van nahum en een ry maegden, met koornairen bekranst. - - - - "- - - - bl, 239, 240. XVII. isMAËL de wever, met zynen 200N- bl. 241, 242. XVIII. Een geneesheb r eneenRABBi, beide nog jong. bl. 243, 244. XIX. BUHA een arme weduw. - - bl, 244,245. XX.  Inhoud der Stukken. xi XX. isboseth, de zoon van eiiüd, mee zynen broeder. - - - bl. 246,2.47, XXI. Een laetcre brief van zephonias aen eenige zyner joodsche naeestahndeNj (Stukswyze.) - - bl. 248,140- XXII. simri. bl. 250,251. XXIII. De apostelen en de drieduizenden. Vergelykt Handelingen II, 41, - bl. 251 -- 254. XXIV. avondgebed der drieduizend gedoopten, op den avond van het Feest der Wetgevin-e. - - bl. 2S4"25S. XXV. bathseba, rebekka, moeder en dochter, en hanna, de nicht en Vriendin van Bathfeba. Vergelykt Handelingen 11, 42. ------ bl. 257-293. DERTIGSTE AFDEELING, behelzende den verderen voortgang der zake van jesus. I. Een beflükïooze Jood en j oden genoot. Vergelykt Handelingen II, 42 - 47. - bl. 264, 265. II. edom enzynGEBuuR met anderen. ( Stukswyze. ) Vergelykt Handelingen III, geheel. ------- bl. 266--270. ÏII. gereschon met k aj a p h a s.( Stuks- ■ rëff.)Vejgelyktf£*«*fë//«g*»IV> j^-a.bl. 270 — 272. IV. benjamin met ascher , twee £edoopte Joden. Vergelykt Handelingen IV, 1 - 4. - - - - - - bl, 272, 273. V.  xil Inhoud der Stukken. V. het sanhedrin. (Stukswyze. ) Vergelykt Handelingen IV, 5-22.M. 274-277, VI. de vergadering der jongeren ir. het huis van Matthias. Vergelykt Handelingen IV, 23-3,. b]. 278 -.2S„ VII. r. aen f. Vergelykt Handelingen IV, 32-37. en V, 1,-16. - . bI. 28o„2g4- VIII. levi met zynen zoon. (Stuks- bl. 284,285. IX. rob0am de nachtwaker met zyne vrouw en kinderen. Vergelykt Handelingen V, 17- 20. - - bI. 286,287. -X. het sanhedrin. Vergelykt Handelingen V, 2l -39 M< 2g7__29a XI. ben ismaei met zynen oom , op de ilraet.' Vergelykt Handelingen V, 40-42. . bL 2p.0j 2pli XII. twee jongeren, die na de verkiezing van Diakenen nae huis keerden. Vergelykt Handelingen VI, i-4. bl. 292. XIII. Uiteen oud geschrift, niet dat van nathanacl. Vergelykt Handelingen VI en VII bl> 293-298 XIV. d a v 1 d met zyne vrouw en zusters. (Stukswyze.) Vergelykt Handelingen vil, 59, 60. - - - bl. 299, ,oc xv' ^ b. bl. 3.1. OUDE  OUDE 'JOODSCHE BRIEVEN, SAEMENSPRAEKEN en VERHAELEN. Z E S - E N - T WINT IG S T E AFDEELING, beginnende met de verschyning op den weg nae emmaus en eindigende met de overtuiging van thomas. I. kleophas met MATTHIAS, onder de poort. (Vergelykt XXIV, ij.) J^leophas. Laet ons dan nu in GodsNaettt ©nzen weg vervolgen. Hoe zeer danke ik u, dat gy my niet alleen laet! o God! hoe akelig zal my die eerfte nacht in myne hutte zyn! Matthias. Ach! dat ik deze ftad VolgroU» welen — voor altoos kon verlaten! KleopHas. Die heilige ftad — die ftad des grooten Koning! — O! wanneer zal God deö vi. deel. A »ïia  ft KtËOPHAS MET M ATT Hl AS. frm der wrake opheffen, om haer tot ftof te verpletteren ? Matthias. Zeide dit de Godlyke man niet dikwyls ? K l e op ha s. Ja nog onlangs, even vóór hy in de handen viel zyner vyanden? — hebt gy my dit n;et geztgd ? Matthias. Juist agt dagen geleden. Kleophas. O ! wat is 'er in deze week a! voorgevallen 1 Matthias. Heden agt dagen geledenontvangen met Hozanna's en vreugdezangen, en eergisteren aen het Kruis! Zy zinken beide weg in een weemoedig zwygend nadenken, — en gaen langen tyd voort, zonder een woord te /preken. II. de zelfden, fep 'den weg nae Emmaus. (Vergelykt Lukas XXIV, 14—-3J>0 •Kleophas. Ik ben het diep indenken moede. M. Geen wonder _ met geen fPyze gefterkt, door geen flaep verkwikt, - van honger afge"oofd, de z:el vermoeid van het wenen.' — wie zou met bezwyken? Ach! myn broeder! door onze handen werden de kranken genezen, als de God-  JCLEOPHAS MET MATTHIAJ. Godlyke ons de kracht van zynen Naem daer tos gaf.— hoe is nu onze kracht bezweken met de zyne hoe onbekwaam zyn wy nu, om zelfs eenen vermoeiden wandelaer te verkwikken! K. Dat maer de dag niet zoo fchoon ware! —. dat Hechts de bloemen niet zoo lieflyk geurden! «• dat maer de vogelen verfbmclen! — al dat fchoone verdriet my; my verdriet te leven» M. liet geen my alleen nog ophoudt, is, dat ik my gaern eiken blik van den Godlyken man vertegenwoordige, -—« ieder woord herdenke, •—«• ieder woord, dat ik uit zynen mond mogt hooren, by my zeiven uitfpreke. K. Liever alles dan die woorden van hoop, waer rneê zy zich nu troetelen. M. Zwygt een lange poos. K. Gy zwygt; is het by u anders? M. Ik kome aen geen einde met myne gedachten» K. Sederd ik hoorde, dat de priesters het graf lieten bewaken, ben ik, lyder! ten einde met myne gedachten! O! die wreedaerts ! zynen geliefden dien laetflen troost, Hem die eenige eer in den dood, nog te ontroven! M. Had ik alle zyne woorden maer volkomen geloofd —- dan gelove ik, dat my nog een blikje van troost in dezen onzen nacht beftralen zouj K. Wat fpreekt gy van troost — wanneer zal dat Ryk voor Israël komen, dat nu niet kwam? — door wien, daer het door hem niet kwam? ——lk beveleimyne ziel aen denAlmagtigen Schepper, en wenfche te ftervcn —— M. Denkt gy niet, dat wy nog een troostlicht A a zieü  KLEOPHAS MET MATTHIAS zien zouden, als wy de wet en Profeeten beter verifonden. Philippus zeide my nog heden weder, dat hy in zyne laetfte dagen en uuren zoo veel uit Mofes en de Profeeten aengehaeld heeft — doch wat is dit alles? wat uit dit alles kan voor een tegenwigt dienen tegen zynen dood. K. O! dat zou voor my een wonder aller wonderen zyn, wanneer my iemand uit de oude Profeeten crooften kon —. ook als hy Hechts een Profeei als de andere Profeeten had moeten zyn. — M. En had willen zyn. K. Dat is zoo. Ach! geen mensch helpt hem uit den nood, in welken hy van ons werd weggerukt, (hy ziet te rug) Zie , daer is ons een Feestreiziger naby; wy willen voortfpoeden , om alleen te zyn. M. (ziet den vreemdling reeds nahy en zegt zachtkens*): Het zal niet gelukken. K. Of laet hem vooruitloopen. Om Gods wil—, ik kan nti tegen geen gepraet met een en vreemden denk, als het eens een zyner vyanden was als het eens eene dier doode zielen was, die kruist hem even als Bofanna riepen! M. zacht: Laet Gode het beftuur! De vogelen der lucht zyn onder zyn opzicht (hy ziet weder te rug'). Het fchytit my geen kwaed mensch te zyn. K. ziet ook te rug. Het komt my ook zoo voor, dat het een bevallig goed mensch is r ' maer nu evenwel lafhg ■ . ik kan dezen avond geen onbekenden dragen met myn arm gefolterd hart. M. zeer zacht. In Gods naem! Heb uwen nac- ften  EH EEN VREEMDLING. s ften lief als u zeiven! om daer door onzen zaligen Leeraer te eeren. De Vreemdling. De vrede Gods met u! geliefde wandelatrs! M. en K. zoeken een vrolyker gelaet aentene~ men: En met u, gy goede reiziger! Vreemdling. Welke waren dat voor redenen, die gy onderweg zoo ernftig met elkander wisfelde? (hy ziet beide, terwylhy zich reeds in het midden geplaetst had, met een verheven liefdryk oog aen) en hoe ziet gy 'er zoo medelydenswaerdig bedrukt uit? K. {met verwondering, doch reeds half ingenomen met de houding des vreemdlings - • ; wanttjhoe gereed zy dit van eiken anderen mensch gedaen zouden hebben, kwam het nu geen van beide in den zin^om deze vraeg als indringende te befchouven.) Zyt gy de eenige Feestvreemdling in het groote Jerufalem, die niet weet, wat daer dezer dagen voorviel? Vreemdling. Wat dan? K. met toenemende verwondering! Wel, met Jefus van Nazareth, die een zoo Godlyk Profeet geweest is. M. Magtig in daden en woorden voor God en al het Volk! K. Hoe onze Overpriefters en Overften hem aen den Landvoogd tot het doodvonnis overgeleverd en hem gekruifigd hebben? M. Wy hoopten, dat hy eens de Verlosfer ïsraëls zyn zou. Tans is het reeds de derde dag, federd dit alles gefchiedde, A3 K.  6 ïcleophas met matthias K. (het zachtmoedig deelnemende en ftil toeluifteren des vreemdlings had nu reeds zyn ganjche hart gewonnen). Ook hadden wy heden nieuwe fchrikken. Zekere vrouwen uit ons gezelfchap zyn huiden morgen vroeg nae het graf gegaen, en vonden daer zyn lichaem niet meer, maer zyn met dit bericht te rug gekomen; daer tenens by voegende, dat zy eene verfchyning van Engelen gehad hadden. Eenige van hen, die by ais zyn, gingen toen zelve nae het graf, om onderzoek te doen, en vonden het, zoo als de vrouwen gezegd hadden. Maer helaesl Hem zeiven zag niemand! Vreemdling (met eenen zagtmoedig verhe~ Venen, maer teffens vertrouwen en liefde wekkenden ernst). O! gy dwaeze en traege zielen, om dat alles te geloven, \ geen ook uwe eigene Profeeten gezegd hebben! Heeft het dan niet juist zoo moeten gaen, als het gegaen is? heeft niet de Mdïïas juist dat alles eerst moeten lyden, en zoo in zyne Heerlykhcit ingaen ? Matthias en Kleophas waren heide, tonder in het minfiè beledigd te zyn, in het diepfte der ziele getroffen , en geheel aendacht en opmerking, Hunne oogen en houding fmeekten, meer dan Voorden konnen doen , om nadere opheldering en onderrichting van den zonderlingen maer, hoe on~ bezefbaer, echter by ieder oogenblik beminlyker en echtenswaerdiger vreemdling. Vreemdling. Z-gt niet de Vader der gevallene broeders, de Rechter van de Vorften der diufternis; „ De nazaet der vrouwe zal u den kop  ÏN EEN VREEMDLING. 7 kop verpletten, maer gy zult dien in de verzenen fteeken?" Is met zyne Opftanding de zegeprael over den dood? is dan die, die het geweld des doods had , den kop niet vermorfeld ? en is een ruim tweedaegfche dood meer dan een fteek in de verzenen voor den verrezenen opwekker der dooden? - ■ Denkt gylieden niet op dat lam, dat uwe vad ren in den nacht der verlosfinge uit Egypten flag en moefleh, en dat gy voor drie dagen geflagt hebt? Beveelt God ook zoo iets, zonder hoogere beduiding ? Was 'er in den voorledenen tyd ooit ergens iets, vvaer op dat lam, welks bloed de hutzen der Israëliërs tekende,—dat geüagtelam, waer van geen been moest verbroken worden, toepaslyk was? Ziet gylieden niet, dat dit zonder beduidnis is, of dat het henenwyst nae het toekomende; nae dat lam Gods, dat de zonde der werelt wegneemt, waer op u Joannes gewezen heeft, dat op den Paeschdag aen het kruis geflagt, waer van, fchoon de knodfen reeds waren opgeheven, g-en been verbroken werd? O gy dwaeze en traege zielen om te ver- -Itaen, wat de ontelbaere Offers, federd Mofes tot op heden, u leeren! Werd dan met het bloed der dieren de zonde uitgewischt? toonen niet de veelduizende offerdieren , dat het uitdelgen der zonden eens eenen het leven koften zou ? — en wien ? een en zondaer,of eenen reinen? — zou die uitdelgen derzonden door de opofferingzyns levens,—-die Heilige, zou die iemand anders zyn dan Christus? amvB en zou dat fchuldloos offer in den dood a 4 wy«  8 KLEOPHAS MET MATTHIAS blyven? Zou de Verlosfer en fevendmaker, — het Oifer en de Sceptervoerder, — de in de verzenen geftokene Menfchcnzoon en de ilangenkop vermorfe!aer,niet een en de zelfde — zouden die twee onderfcheidene Perfoonen zyn ? Ziet gy niet, welk een reeks van heilige gefchiedenisfen u beide in éénen aentoonen ? Was de geofferde Ifaak en de erft genaem der belofte niet eene en de zelfde ? Was de uit nyd verftoten zoon van Israël, de om dertig zilverlingen verkochte, de belafterde, de in den kerker kwynende Jofeph en de ter rech- terhand van Pharao verhoogde verzorger van het Koningryk en begunftiger zyner broeders — waren deze twee verfchillende menfchen, - of was de een en ander de zelfde? Is de van God gezalfde David, daer hy in den uiterften fmaed en in vervolging omzwerft,niet een en de zelfde met hem, die zegepraelde op den troon ? Is 'er een vroome op aerde , die niet gekweld werd? zal de vroomfte nietdikvvyls meest gekweld .worden? — en is de verdrukte Heilige van God en de van God beloonde Heilige niet één en dezelfde? — Zyt indachtig zyne* woorden en zyner daden « en der daden en der woorden zyner vyanden, en hoort, wat de Geest der wysheit ten eenigen tyde fprak? - 0f het niet is, als gisteren gefproken (*) ? „ Daerom laet ons op den ,. vroomen loeren, want hy is ons onnut, enftelt », zich tegen onze bedryven, en verwyt ons, dat „ we C*) Hbt Bon sn Wvsbei» II, tl »t JJJ, go.  EN EEN VREEMDLING. 9 j, we tegen de wd* zondigen, en laftert ons als „ overtreders aller tucht. Hy wendt voor, dat hy „ de kennis van God heeft, ja noemt zich zel- „ Ven eenen Zoon van God. Hy brengt onze aenfjageo en voornemens aen den dag; — ons hut niet, hem aeutezieaj „ want zyn leven is niet als het leven van anderen, „ en zyne wegen zyn geheel ander». Wy worden van hem geacht als leugenaers; hy onttrekt zich van onze wegen ais „ van iets onrel;s, " het einde der Vroomen pryst ,, hy zeer hoog, en beroemt zich, dat God zyn Vader IS. Laet ons dan zien, of zyne redenen waer zyn, laet ons toch verzoeken, wat over hem te komen ftaet, zoo zullen wy ,, ondervinden, wat wel zyn einde wezen zal. by de 1'echt- „ vaerdige zoon van God, dan zal die hem helpen, ,, en hem verlosfen uit de handen zyner vyanden. „ Wy willen hem met fmaed c!1 pyniging ondervragen, op dat wy zien, hoe oprecht en deugdzaem, en hoe geduldig „ hy zich houden zal. Wy zullen hem den allerfmaed„ lykften dood doen fterven; gelyk hy gefproken „ heeft, z».  '14 KLEOEHAS MET MATTHIAS „ my opgefperd, als een verfcheurende en brullen» „ de leeuw. . Ik ben uitgeftort als water; alle my„ nc beenderen zyn uit elkander; myn hart is in myn lyf als gefmolten wasch. Myn kracht is ingedroogd als een potfcherf, en myne tong „ kleeft aen myn gehemelte; en gy hebt my ge« ',, legd ia het ftof des doods. Want woedende hon» „ den ,hebben my omfingcld, een rot van boos» doenders heeft zich rondsom my gelegerd, zy „ hebben my myne handen en voeten doorgraven. ,, Ik kon alle myne beenderen tellen; maer zy aen„ fchouwen en zien hun lust aen my. Zy deelen „ myne kleederen onder elkander, en werpen het ',, lot over myn gewaed. Maer gy, o HeereI „ wees niet verre! oGy myn fterkte! haestu, om my te helpen! (*) Ik zal uwen Naem mynen broederen verkondigen, in de Gemeente zal ik „ u loven ; looft den Heere, Gy, die Hem vreest! ',, het ganfche zaedvan Jakob eere Hem! en al het „ zaed van Israël ontzie Hem! Want Hy heeft „ de élende des armen niet veracht noch verfmaedt, ■ „ en zy*: aengezicht voor hem niet verborgen, en 1 „ als hy tot Hem fchreide, heeft Hy hem verhoord. „ lk zal u pryzen in de groote Gemeente; ik zal „ myne geloften betalen in de tegenvvoordigheit der „ geenen, die Hem vrezen. De Elendigen zullen „ ceten en verzadigd worden; die den Heere zoe,, ken, zullen Hem pryzen; uljeder hart zal ecu„ wig leven. Alle einden der aerde zullen daer „ aen (•) Psaxm XXII, 23 3ï.  EN EEN VREEMDLING. I£ aen gedenken, en zich bekeeren tot den Heere, „ en alle Geflachten der Heidenen zullen voor u „ aenbidden. Want het Ryk is des Heeren, en „ Hy heerscbt onder de Heidenen. Alie de vetten „ des Lands zullen eeten en aenbidden; allen, die „ in het ftof nederdalen , zullen hunne knieën voor Hem buigen , en die anders zyne ziel niet „ had konnen behouden in het leven. Hy zal „zaed hebben, dat Hem dient, en het zal den „ Heere ten nageflacht worden toegerekend. Zy „ zullen komen en zyne gerechtigheit verkondi., gen aen het Volk, dat geboren zal worden, dat Hy het gedaen heeft. " —— Nog veele klagten en Zegezangen behelzen de Psalmen, welke niemand zoo volledig kan bezigen als de Heilige Gods. — Zoo in lyden als in heerlykheit, beide zonder wederga, wordt Hy door den geest der Voorzeggingen fteeds zoo kenbaer afgefchetst (*): „ De Rechtvaerdige moet „ veel lyden, maer de Heere helpt hem uit dit alles, „ Hy bewaert alle zyne beenderen, dat niet één „ daer van gebroken worde. De boosheit zal den „ Godloozen dooden, en die gerechtigheit haten, „ zullen als fchuldigen veroordeeld worden. De „ Heer verlost de ziel zyner dienaers, en allen, „ die op Hem vertrouwen , zullen nimmer khul„ dig worden." (f) 5> O Heere! myn God! gy hebt uwe wonderen en uwe gedachten veele » g (•) PsALK XXXIV, se—BJ.  3* KLEOPHAS MET MATTHIAS „ getnaekt, niets is by u te vergelyken. Doch ik „ wil ze verkondigen en daer van fpreken. Ze „ zyn ontelbaer! Het flagtoffer en het fpysoiTer „ gevalt u niet; gy hebt my de ooren gegeven. „ Brandoffer en zondoffer hebt gy niet gevorderd. „ Toen fprak ik: Zie ik kome, in de rolle des boeks is van my gefchreven; Ik hebbe eenen lust, dat ik, o myn God! uwen wil volbrenge, „ en uwe wet is midden in myn hart. Ik wil uwe „ gerechtigheit verkondigen in de groote Gemeens, te. Zie, ik zal myne lippen niet fluiten; Hee« „ re! gy weet het! Ik verberge uwe gerechtig„ heit niet in myn hart, ik fpreke van uwe waer„ heit en van uw heil; ik verhele uw goedheit en „ uwe getrouwheit niet voor de'groote Gemeente. „ Gy, o Heere! wilt uwe bermhartigheit voor my „ niet fluiten; uw goedheit en getrouwheit moe„ ten my fteeds bewaren. " ; Kent gylieden den van vyanden gehae- ten van vrienden verraden man niet? (*) „ My„ ne vyanden fpreken kwaed tegen my, zeggende: „ Wanneer zal hy fterven en zyn naem vergaen ? „ Wanneer my iemand komt bezoeken, danfpreekt „ zyn hart leugen; verzamelt hy boosheit, hy „ gaet van my weg en verbreidt het, Alle, die my „ haten, mompelen te faemen tegen my, en denken „ kwaed over my. Zy zeggen : Daer is boos„ heit genoeg over hem uitgegoten; en hy, die „ daer ligt, zal niet weder opftaen. Ja ook myn „ be- (S 'au XLl, 4—0.  EN EEN VREEMDLING» ïj j, befte vriend, op wien ik my verliet," heeft de „ verzenen tegen my opgeheven. Maer gy, o „ Heere! wees my genadig, en help my op; dan „ zal ik het hen vergelden." (*) „ Helpmy, oGod! want de wateren gaen „ my aen de ziel. Ik verzinke in dezen modder, „ daer geen grond is. Ik ben gekomen in de diep„ te der wateren en de vloed overftroomt my. Ik hebbe my moede gefchreid, myn keel is heesch ge- worden ; myne oogen zyn afgenomen, dat ik „ zoo lang moet wachten op mynen God. Die e, geenen, welke my zonder oirzake haten, zyn meer dan de hairen myns hoofds. Myne vyan7, den, die my geheel onbillyk bederven, zyn mag„ tig. Ik moet vergoeden 't geen ik met geroofd „ hebbe." Ct) •>•> L<:iel ben ;ien my niet ichaemrood vvor„ den, die op U hopen, gy Heere der Heirfchae„ ren! Laet aen my niet te fchande worden, die „ Uzoeken, o God Israels! Want om uwent wil» „ le drnge ik fchande , fmaed heeft myn aenge„ zicht bedekt. Ik ben mynen broederen vreemd, „ en den zoonen myner moeder onbekend gewor„ den. Want de yver voor uw Huis heeft my verteerd, en de verfmaclingen der geenen, die „ U fmaden, zyn op my gevallen." (§} „ De j, fmaed brak myn hart, en deed my duizelen, ?, en ik wachtte , of iemand medelyden met my (*) Psalm LXIX, l-m{. (t) 7~io. CS) "i ■ ' ■ imi' i* ai, M.' VI. DEEL. B  '•»» XLEOEHAS MET MATTHIAS „ zou hebben, maer daer is niemand, en op ver. „ troofters, maer daer zyn geene. Zy hebben » my gal tot fpyze gegeven, en, als my dorflte, j, hebben ze my met edik gedrenkt." ( *) „ Ik .» wil den naem van God loven met een lied,' en ,, Hem hoog pryzen met een Danklied. Dit zal den Heere beter behagen dan een os of rund met „ hoornen en klaeuwen. De zachtmoedigen zul„ len het zien en zich verheugen; gy namelyk, die „ God zoekt, ook uw hart zal leven. Want de „ Heere heeft de armen verhoord, en veracht zy„ ne gevangenen niet. Hem loven de hemelen, de aerde, de zee en al wat daer in wemelt." ' ' ' Let op het einde van dat verheven gezang van David: (f) „De Heere heeft ge„ fproken tot mynen Heere ; zet u aen myne „ rechterhand, tot dat ik uwe vyanden tot een voet„ bank legge uwer voeten. De Heere zal de Haf „ zyner magt uit Sion zenden; heersch midden „ onder uwe vyanden. Uw Volk is vrywillig op „ den dag van uwe zegenprael in heilige fieracden. ,, De daeuw uwer geboorte is uit den lyve des „ dageraeds. De Heere heeft gezworen , en het „ zal Hem niet berouwen: Gy zyt een eeuwig „ Prieiter naer de orde van Melchifedek. De Hee„ re ftaet u ter rechterhand; Hy zal de Koningen „ veiflaen ten tyde zynes toorns. Hy zal onder „ de Heidenen richten; Hy zal alles met doode lichaemen aenvullen ; Hy zal het Hoofd veeier „ Lan- (•) Es ai. ic LXIX, 3t—3$. Ct) cx.  EN EEN VREEMDLING. I£ s, Landen verflaen. Hy zal op den weg uit de be„ ke drinken; daerom zal Hy het hoofd om hoog „ verheffen." Matthias en Kleophas zeggen dit met verrukking na. „ Hy zal op den weg uit de beke „ drinken , daerom zal Hy het hoofd om hoog „ verheffen!" De Vreemdling. Hoort desHeerenGeest door Jefaias! — Lyden en Heerlykheit! Heerlykheit door lyden! — Lyden om de waerheit, en eer om des lydens wille! — zoo tekent u ook deze den Gezalfden van God. (*) „ Ziet deze is myn „ Knechti aen wien ik my wil houden; myn uit„ verkorene, aen wien myn ziel een welgevallen „ heeft. Ik zal hem mynen Geest geven, dat hy „ het recht uitbreide onder de Heidenen. Hy zal, nietfchreeuwen, noch zich verheffen. Men zal „ zyn ftemme niet hooren op de ftraeten. Het ge-, „ knakte riet zalhy niet breeken, en het fmeulen„ de vlaswiekje niet uitblufchen, mier het recht ,', getrouwlykuitfpreken. Hy zal niet verkwynen ',' noch afgemat worden , opdat hy der aerde de ge„ rechtigheit wederbrenge, en de eilanden wachten „ op zyne wet." . Hoe zeer hy zal kwynen en mat worden — hy zal toch niet verkwynen, noch rf/gemat worden. ' , n— —— (f) „ De Heere Heere heeft my - een zeer geleerde tong gegeven, dat ik den moe. . den ten rechten tyde weie toetefpreken. Hy " „ heeft £*) JiSaia XLII, i—4« Ct) ——' L' 8- B 2  «O KLÏOPHAS MET MATTHIA^ „ heeft my's morgens vroeg opgewekt, — Hyheeft „ my het oor opgewekt gelyk dat eenes leerlings, » dat ik hore. De Heere Heere heeft my het oor „ opengedaen , en ik hebbe my daer niet tegen verzet, en ben niet te rug gekeerd. Maer ik „ biede myn rugge aen de geenen, die my flaen „ en myne wangen den geenen, die my beroven;' „ ik keere myn aengezicht niet af van fmaed en „ fpeekfel. Doch de Heere komtmy te hulp, en „ daerom zal ik niet te fchande worden. Daerom „ ftelde ik myn aengezicht gelyk een keifteen, „ want ik wete, dat ik niet te fchande zal wor„ den. Hy, die my recht fpreekt, isnaby. Wie „ zal met my twiften? laet ons te faemen ftaen; » wil iemand met my rechten, hy trede hier tot >■> my-'" Indien ergens, zoo zult gy den Mesfias in de volgende fchetfe erkennen. (*) „ Let op! myn „ Knecht zal wyslyk handelen; hy zal verhoogd „ en verheven en zeer hoog zyn. Gelyk zich de „ meenigte over u verwonderen zal, (zoo geheel „ zal zyn aengezicht bedorven zyn meer dan dat „ van eenen anderen menfche , en zyn geftalte „ meer dan van andere menfchen kinderen.;) AI„ zoo zal hy veele heidenen befprengeH, en deKo„ ningen zullen voor hem hunne monden fluiten. „ Want zy, wien niets van hem gezegd is gewor" „ den, zullen hem zien." „ Maer wie gelooft „ on. C*) Jisaia Lil, 13, uu>  EN EEN VREEMDLING. 2ï onze prediking? Of wien is d? arm des Heeren „" geopenbaerd ? Hy zal voor Hem opwasfchen als „ eene fcheute en als een wortel uit de dorre aerde. ,,-Hy zal noch gedaente noch fieraed hebben; wanneer wy hem aenfchouwen , zal er geene fchoonheit zyn,. dat wy zynes begeeren zouden. „' Hy zal de allergeringfte en verachtfte zyn onder ,, dien; een man vol fmarten, én die veele krank-; ,j heden ondervonden heeft. Hy zrd zoo veracht „ zyn, dat men het aengezicht voor hem verber-,, gen en zich z'yner niet bekreunen zal. Voor„ waer , hy heelt onze krankheden gedragen en „ onze fmarten op zich geladen; maerwy hielden „ hem, als of hy geplaegd, van God geflagen en gepynigd was. Doch hy is om onzer overtre3)' dinge wille gewond , om onzer boosheit wille verbryzeld; de ftraf ligt op hem, opdat wy vrede „ zouden hebben , en door zyne wondtekenen ,i worden wy gezond. Wy allen dwaelden als „ fchaepen, • een ieder weidde zynen eigen „ weg; maer de Heere heeft onzer aller fchuld op hem gelegd. Die zal van hem geëischt, en hy zal benaeuwd worden, en hy zal zynen mond niet opdoen. Hy zal ter fiagtiuge geleid wor„ den alseenfchaep; en als eenlam, dat voor zynen „ fcheerder verdomt , alzoo zal' hy zynen mond „ niet opdoen. Hy is uit den angst en uit het ge„ richt weggenomen; maer wie zal zyn geflagt ver,, halen? Want hy is weggenomen uit het land der „ levenden; wegens de overtreding mynes Volks „ gaet de ftraf over hem. Zyn begraefnis zal voor „ hem met den Godloozen befchikt, en zyn dood B 3 „ met  4* kleophas m'ht matthïa* 5, .met den ryken.gefield worden; of fchoon hy „ nimmer geweld geoefend heeft, noch ooit be5) drog in zynen monde geweest is. Maer de „ Heere wilde hem dus met krankheit bezoeken, >, op dat, wanneer hy zyn ziel tot een offer voor j, de zonde gemaekt zou hebben, hy een zaed zou „ zien, en zyne dagen verlenge. En het ontwerp *» des Heeren zal door zyne hand gelukken. Hy „ zal van den arbeid zyner ziele zien en verza„ digd worden. Myn Knecht de Rechtvaerdige zal " door zy»s kennisfe veele rechtvaerdigmaken , „ want hy zal hunne zonden wegnemen. Daerom zal ik hem de meenigte ten deele geven, en hy s, zal den róof der flerken deelen, daerom dathy s» zyn ziel in den dood heeft uitgeilort, en onder „ de overtreders is geteld geworden; daer hy toch ,, de zonde der meenigte dragen, en de plaets der „ overtreders bekleeden zal." Nogmaels vrage ik ulieden; Is het veritomde lam , het offer voor uwe zonden, de zelfde met hem, die zyne dagen verlengt, die Jehovahs ontwerp doet gelukken?— of zyn dit twee perfoonen? — Is hy, die de zonden der meenigte draegt, een andere als hy, dien de meenigte ten deele gegeven wordt? Wil de meenigte een beteren Koning dan die hunne zonde draegt? Wil Israël een beteren Koning dan die zich tot hun heil onder de overtreders laet tellen? —Zeide hyniet zelve tegen u? „ gelyk Jonas, een roof des doods zynde, in den wal visch zyn graf vond tot den derden, dag , zoo moet de zoon des menfchen drie dagen en drie nac hten zyn in 't hart der aerde." Mat-  EN EEN VREEMDLINe; *| Matthia3 en Kleophas zien elkander aen: Ja dat zeïde hy dat zeide hy zelfs tot zyne vyanden; openlyk zeide hy dit tot het overfpelig geüacht. De Vreemdling. O gy verdwaesde en traege zielen! wanneer, wanneer zult gy tot • elkander fpreken (dit fprak hy met eene ongemeens duidlykheit, liefde en nadruk): (*) „ Komt en „ laet ons wederkecren tot den Heere; want Hy „ heeft ons verbryzeld,Hy zal ons ook heelen;Hy „ heeft ons gewond, Hy zal ons ook verbinden. „ Na twee dagen zal Hy ons levend maken, ten derden dage zal Hy ons weder oprichten, op- dat wy voor Hem zouden leven. Als dan zullen „ wy het verftaen , en ons bevlytigen , om den Heere te erkennen. Zyn uitgang is als het fchooj, ne morgenrood. Hy zal tot ons komen als een „ regen, ja als de fpade en yroege regen op de „ aerde." Matthias en" Kle o p ha s* (de eene met diepen eerbied en vuurigen yver; de andere levendig en met vreugdetraenen in de oogen , dan eens op den Vreemdling dan ten Hemel ziende.) Komt en laet ons wederkeeren tot den Heere! want Hy heeft ons verbryzeld; haest zal Hy ons heelen: Hy heeft ons gewond, Hy zal ons ook verbinden! Na twee dagen zal Hy ons levend maken, ten derden dage zal Hy ons weder oprichten, opdat wy voor Hem leven zouden. —. — — M a t- •j*) Hosba VI, i — 3. B4  M KLEOPHAS MET MATTHIAS Matthias. Heden is de derde dag! Ach ' heden heeft Hy ons door den mond der wysheit genezende woorden verkondigd, , rHy zucht Kle op has. Maer voor Hem voor den Opgewekten zullen wy leven ten derden dage. Ue Vreemdling. He Heere is naby , hoopt op Hem. De zon gaet onder, maer zyne goedheit nimmer. (zy waren nu hy Emmaus ge- omen.-) . Zyn vrede zy met u, geliefde mannenl Kleophas. Blyfbyons. - Vreemdling. Ik moet verder. Matthias., De zon is reeds onder — gy kunt ge?n herberg meef bereiken. — , , Vreemdling. Ik mcfet verder. Gods vrede zy met ulieden! Matthias en Kleophas, fiaende voor hem en houdende zyne handen. Onmogelyk! gy kunt by nacht niet gaen. — O laet u verbidden! Blyfbyons! Wy zullen u zoo goed onthalen, als wykonnen, niet als gy waerdig zyt; maer met liefde -— met eerbied met vuurige dankbaerheit. Vreemdling. Hoe kan liefde liefde weigeren? -— ikblyve. Kleophas en Matthias zyn verrukt over zyne bewilliging. De eerfte kuscht hem de hand, en fpoedt nae zyn kuis, dal aen het andere, einde van het Vlek ftond. Matthias, den Vreemdling geleidende. Hoe dikwyis zeide onzeMetfter ditj - Nu eerst verflae  EN EEN VREEMDLING. "2£ ik het! —— Ach! voor ons te nerven kon zyn liefde ook niet weigeren. I I I.1 de zelfden, (in vervolg.) (Vergelykt Lukas XXIV, 30, 3'0 e vreemdling maekte diepen indruk op zynen leidsman en gast~ heer. Groot en bedaerd, vrolyk en ernftig, zonderinhet allerminfte verflagen te maken, zoo was zyu geheele hou¬ ding. Zy durfden hem op verre na niet alles vragen, noch hem zeggen, wat hen inviel; en het ftilzwygen , waerin hy fomtyds het gezelfchap liet, waegden zy niet aftebreken. ... En eveaw-el waren zy volkomen gelukkig in zyn gezelfchap. Kleophas (den wandelaer en zynen vriend uit zyn huis vol vreugde te gemoete hopende, ) Wy zullen alléén'eetcn, opdat wy meer van den Opgewekten mogen fpreken; niemand der huisgenooten zou dit toch vcrftaen. B 5  KLEOPHAS MET MATTHIAS Zy geleiden hem ter tafel, waerop melk en honing en een korfje net vygen ftonden nevens ongezuurd brood en wyn. De vreemdling zat in het midden. Kleophas aen zyne rechter-, en Matthias ter linkerhand. Matthias werd fterk aengedaen by de erinnering der laetfte maeltyd, die de GekruiGgde met zyne ioageren hield. Hy brak het ftilzwygen af met een ontroerde fteuirae. Matthias. Ach! de Gekruifigde, van wien ge ons bewees, datHy leeft, hield vóór drie dagen een zoo gerneenzaeme maeltyd met zyne meest vertrouwde Twaelven,—in myn huis, -dochik was daer niet by; Hy wilde met de Twaelven alleen zyn. Ach! dat ik in de plaets des verraders verwaerdigd geweest ware, om Hechts toekyker daer van te wezen! Doch ik wete alles, wat Hy fprak en deed, en nu eerst, — nu eerst zullen wy allen het doodmael vieren van Hem, die leeft met den Levenden brood eeten inzyn Ryk. Denkt gy, vroome vreemdling! dat ik nog langgereinigd zal moeten worden, eer ik verwaerdigd zal worden , met hem een Iiefdemaeltyd te houden ? — en ook deze, myn Kleophas? — en alle de Zeventigen? — en allen, die Hem lief hebben ? De Vreemdling. Het hemelsch Ryk is iiaby gekomen. Laet ons fpyze nuttigen — het onderpand dier fpyze, die blyft in het eeuwig leven, welke u de Zoon des menfehen geven zal. Terwyl hy dit fpreekt, neemt hy brood dankt den Vader èie in de Hemeren is, — breekt het, en geeft het aen de twee — Zy _ zien JESUS! In dat oogenblik, als hy dat woord uitte: „ 't welk u de Zoon des menfehen geven zal,"' was Hy geheel Jefus. Hunne oogen werden nu niet langer we- aerhouden van Hem te kennen. Stem, uitzicht - ge- baerden, woorden alles ontdekte alles was — tanMeefler! — Matthias viel op de knieën en aenbad Hem vol  EN JESUS. 47, vol vreugde ■ Kleophas greep Hem by de rechterhand, drukte die aen zynen boezem, en kuschte die eerbiediglyk. Ka fprak Jesus. Neemt nu, myne Broeders! en eet! dit is myn lichaem, dat voor u werd overgegeven. Doet dit tot myner gedachtenisfe. Matthias flond op, en Kleophas liet zyn rechterhand los, en zy namen het brood, dat Hy hen toereikte, en aten, met onoplioudlyk op Hem geveftigde oogen, vol verrukking. Jesus, (hen beide beurtlings aenziende met een gezicht vol allerhartlykjïe broederliefde.) Waer twee in mynen Naem vergaderd zyn, daer ben ik midden onder hen, alle dagen, tot het einde der, werelt. Terwyl Hy dit zeide , verdween Hy —— maer nog lang was de kamer vervuld met heerlykheit. I V. Matthias met Kleophas. (Vergelykt Lulas XXIV, 31, 33.) e 0 p h a s , grypende nae zyn opperkleed, gordel en ftaf — HY is hét! Hy is het! 0 gy Gelukkigen! Nu moet gy ons geloven. Mat-  MATTHIAS MET KLEOPHAS. .Matthias m op de knie~en en op het aenge**ht en verheerlykt, met eertinnerlykonuitfpreeklyk gevoel van vreugde dm rw ir , ■Heere Jefus Cliristiis; eerst rchirlvb <, ■ j , ■ £ - . . ' 7SI jWelyk eenige woorden rn luide uitroeping - maer mcest zachtf. Kleophas, Matthias ziende aenbidden , legt Men mantelengordel weder aen een zyde, en werpt vchook neder, om aentebidden; herst uit in lulde dankzeggingen, Jlaet daerna weder op en zegt op eenen vrolyken toon: Nu, Matthias! nu nae de Jongeren en de Moeder! Mat thias fiaet op, gaet nae Kleophas toe, omhelst en kuscht hem; lang drukken zy elkander aen den boezem, wenen van blydfchap, en roepen elkander met verrukking toe: myn broeder! myn broeder! > Kleophas. O hoe is uw broedertrouw beloond! Matthias. Kom, laet ons de broeders en de moeder gelukkig maken! Niet ver°eefsch . . o niet vergeefsch, myn Kleophas! brandden onze harten in ons, als Hy niet ons fprak, . die rei- ziger! (hy omgordt zich intusfehen.) , j^J vergeefsch werdt het licht een gloed van zajjgbeit dien Hy in ons ontftak! * Kleophas. O Ja! hoe gevoelde ik de liefde, als Hy van het lyden fprak, hoe gevoej. de ik de zahgheit, wanneer Hy fprak van de heerlykheit, die op het lyden volgen moest! , __ Matthias. Zaegt gy het lidteken der Kruisnagels wel in zyne handen ? —_ ., Kle o<=  MATTHIAS MET KLEOPHAS. lf> Kleophas. Ach! ik gevoelde dit onvoorziens, toen ik zyn linkerhand hand vast had, —« V. Nephtoa in Emmaus, met zyne Moeder, *2V*ephtoa was een góed fchrander knaepje van agt jaeren, komt met een vrolyk gelaet by zyne moeder? en ziet eerst eenigzins bezorgd rondsom, of zyne booze vader ook ergens in de kamer wezen mogt. Moeder. Waer van daen ? myn Kind Nephtoa. Van Elkan. (een arm zesjaerig jfongsken, dat even buiten het vlek woonde, waer van Nephtoa zeer veel hield, enwaervoorhy dagelyks, buiten weten van zynen zeer gierigen vader? iets van zyn brood bejpaerde.) O moeder! moeder! ziet gy, onze gebeden zyn verhoord. Hy is niet geftorven, gelyk gy zeide.- Ziet gy wel • ik wilde het nooit geloven! Moeder. Wie dan? Van wien fpreekt gy toch? Nephtoa. Jcfus van Nazareth, meene ik. Moeder. Onnozel kind! Ne p h-  NEPHTOA MET ZYNE MOEDER, Nephtoa. Waerlyk moeder ! zoo waer ik leve, ik heb Hem gezien. Moeder. Wien hebt gy gezien ? Nephtoa. Jefus van Nazareth! Hy is nog geen half uur van hier Hy ging den weg langs met Kleophas en nog eenen, dien ik niet kende. ■ Toen liep Kleophas van Hem af. Moeder. Onnozel ■—. onnozel kind! Nephtoa. Hy wilde verder; zy nodigden Hem te blyven. Eindlyk bleef Hy ; Hy zeide: „ Hoe kan liefde liefde weigeren?»' Ik hoorde het wel duidlyk, en zag Hem ook zeer klaer. Ach! als ik Hem niet kende, mogt gy twyfelen! —— Toen liep ik naeElkan, om het hem te ver-, halen. Moeder. Het moge zyn', zoo't wil; gyhebt u vergist myn Kind. Gy moet u vergist hebben! Nephtoa weent en omvat den arm zyner moeder. Om Gods wil, laet my maer nae Kleophas gaen Hy is zekerlyk nog by hem. O! ik vvete het zeker; de booze menfehen zyn geen meefler over Hem geworden. Dat heeft God niet toegelaten; • Elkan zegt het ook — die heeft ook gebeden gelyk ik. — O! ik zag Hem • ik kenne Hem zoo wel. Om Gods wil! laet my nae Kleophas gaen! Hy moet nog by hem zyn. Moeder ontroerd. Lieve jongen! dat kan niet wezen. Denk! als uw vader eens te huis kwam! —- Maer ik wil ten uwen gevalle in 't geheim iemand henenzenden , om by Kleophas navraeg te doen. Neph«  NEPHTOA MET ZYNE MOED ES. 31 Nephtoa. O! ja, doe dat toch! — Maer, wanneer Hy nog daer is, dan gae ik gewis zelve nac Kleophas —- ook al zou vader my dood flaen — eirgy moet dan ook mede, Moederlief! De moeder zendt iemand henen , en deze bracht bericht wederom, dat Kleophas met eenen medeleerling en eenen vreemdling te huis was gekomen', maer de vreemdling was fchielyk weder voortgegaen^ en Kleophas was met den anderen terftond van het avond-eeten nae de ftad teruggekeerd; zonder dot men wist, waerom — en wat dit wezen moge. V L Ben knecht van Nephtoa, van Jerufalem te huis komende. £ Vergelykt Lukas XXIV, 33a.) J[J)e knecht geeft dit bericht. Ik heb daer onder den weg twee mannen ontmoet, wier houding en gebaerden my bevreemdden. Als ik my piet bedriege, was de eene Kleophas , maer den an-  '3* ken knecht van nephtoa; anderen, dien hy by zich had, kende ik niet. Wat mag deze wel zoo laet nae de ftad dryven ? Een van beide altans fcheen wel buiten zyne zinnen. Dan ftonden zy ftil, en zeiden iets met grooten yver; — ik verftond 'er niets van als dit: „ Toen fprak „ hy" — — dan eens hielden zy elkander een poos by de hand vast, — dan gingen zy weder aen een loopen, gelyk jonge knaepen. 'Nephtoa zag zyne moeder met verwondering aen, W wilde zyn vermoeden te kennen geven; maer zyn vader trad op hetzelfde oogenblik ter kamer in, en dit deed hem zwygen. V I I. Jakobus de zoon van Alpheus met Thomas, op den weg. CThoma s. Waer heen? gy zoon van Alpheus! Jakobus. Nae de broederen, (hy ziet te rug nae eenen verre af zynde bedienden.) Thomas. Nae wien ziet gy zoo ? Jakobus met een zucht. O! deze dag is my zeer wonderlyk! — ik wilde liever fterven, duizendmael liever, dan zoo te leven. Th o-  JAK02US MËT THOMAS. 13 Thomas. Ja zeker! wie zou dit niet verfde* zen ? — Maer wat is 'er dan ? Jakobus. Daer was daer een knecht uit het Hof van Kajaphas. De eerlyke DeurWaerfter meent het zoo goed met den neef van Kajaphas. Zy wilde hem door dezen man laten weten, dat 'er heden weder by uitftek geweldig gefproken werd onder de Priesters, — en hoe eenige gezworen hadden, dat de aenhangers van den Nazarener 'er Van luiten zouden, indien zy zich durfden verroeren, •—- die aenhang moest met ftam-en wortel Uitgeroeid worden zoo wel als den Meefter. Ik nam op my, om dit uit haeren naem aen Joannes tff boodfehappen, en gaf hem eenig loon. Ziet gy wel, hoe Hecht het met ons ftaet? T h o m a Si Ware het Feest maer voorby ! Jakobus. Het zal best zyn, dat wy by elkander blyven, ons nergens laten zien, en de kamer ter deege fluiten voor den eerflen aenval, opdat niet de eene of andere verfpieder op last van de joodfche Grooten zich onder ons inmenge en ons verrader s—. Het is my nergens draeglyk dan by de broederen , hoe weinig rechten troost ik ook daer vinde. Thomas. Juist dat kwelt my, dat ik fommi» ge hunner zoo verblind zie; zy bereiden zich zeiven en anderen Hechts eenen te zekerderval inden diepften afgrond van droefheit. Ik wil liever alleen wezen, —— ik kan het allerminst onder hen uithouden. Jakobus. Ach! Didymus! wees toch manmoediger, en draeg met ons, wat wy te dragen hebben ; vreugde en lyden! HeersChf 'er al eens vi. deel. C val-  34 JAKOBUS MET THOMAS. valfche vreugde, gelyk gy meent, neem dan toch de broeders en zusters allen, zoo als zy zyn,—_ geniet en geef hen den zekerften troost, dien ons niemand, kan ontnemen den troost der liefde en hartlyke eensgezindheit. Thomas ,ftaet een klcenen poos, doch laet zich ras weder door zyne moed loosheit overwinnen. Kon ik iets geven en ontvangen! — — maer neen! ik make anderen elendiger, en zy maken my elendiger, dan wy anders wezen zouden —— en weerkeerig met de beste harten , — dit is by dit alles nog het droevigfte! Laet my alleen—hy rukt zich los, en gaet in eenzaemheit. VIII. De Vrienden en Vriendinnen van Jesus, in de Paeschzael te Jerufalem. een Verhael. a het gefprek met Petrus (*) — hielden zy zich omtrent de avondfchemering bezig met onder el- kan- (') Zie de twee laetde ftukken ia liet vorige Vrvs» D««6 deze» Werks bladz. 374—176.  BE VRIENDEN EN VRIENDINNEN VAN JESUS. g£ kander te fpreken over het Avondmael des Heeren, en een van hen ftelde voor, om die Lofpsalmen te lezen, welke Jefus in deze zael na het Pafcha r.og met hen gezongen' had. Joannes wenkte Siffion, óm eenen aenvang te maken. Sim on fprak den honderd dertienden Psalm uit met een fterke ontroering en veel nadruk. By de woorden: ,, de Heere is verheven boven alle Vol- ken" ontdekte zich de aendoening, die zyn ziel deed gloeien op het denkbeeld der naderende acnbidding van Jchovah door alle Volken. Met eene by uitftek demoedige vreugde fprak hy : deze woorden „ Hy recht den geringen 'op uit het „ ftof;' Hy verhoogt den armen uit den drek." wanneer hy vol hoopgevende minzaemheït de armften zyner broeders aenzag, en elk floeg wederom oogen van liefde en hope op hem- en op de moeder Maria , fchoon ongclyk levendig en vrolyk * naer gelang ze zich meer of minder overtuigd hielden van de opftanding hunnes Meefters. Joannes vervolgde met. het lezen van den honderd veertienden Psalm, en deed dit mee eene verhevene kracht, welke zyne vafte overtuiging aen den dag lag, dat Jefus opgewekt was, en zyn geloof aen de naby zynde heerlykheit van Israëfe God deed blyken. Jakobus, die andere Boanerges , voer even zoo vol vuur voort met den honderd vyfdenden Psalm; inzonderheit die woorden : Ver» „ trouwt cp den Eeuwigen! Hy is uw Helper en uw Schild!" en „ De Eeuwige is onzer C i a ge*  $6 DE VRIENDEN EN VRIENDINNEN VAN JESUS „ gedachtig!" en deze: „ De aerde gaf Hy „ aen de kinderen der menfehen! De dooden „ pryzen den Heere niet, noch die ten grave „ nederdalen! maer wy pryzen Hem, den Hee- Nu begon Andröas (zy zaten in die orde, ah hun Meefler hen geroepen had) met wat zachter ftemme , want zyn hart geloofde en hoopte niet zoodanig, of daer was eene geduurige wisfeling meê verzeld van twyfeling en vreze. Hy kon zich foms niet wederhouden van fchreiën , als hy de plaets zeer zacht had uitgefproken (*): „ Ik „ riep den naem des Heeren aen." ftond'pe- trus op, en herhaelde deze en eenige vorige gedeelten van het Lied met eene fterke ftem, en fprak met veel nadruk aldus: „ Elendigwaï Hy, doch Hy hielp Hemf Ziele! keer nu weder in nwe rust; De Heere wil wel aen ons doen! Gy bevreidde zyne ziel van den dood j Zy1» oog van alle traenen, Zyn voet van uitglyden. Hy wandelt nu voor den Eeuwigen In het land der levenden! Ik gelove; daerom fpreke ik! Myn nfond roept het luidkeels uit! " 5, Vaer voort, myn broeder! de Heere zal uw «e„ loof vast, en uw geloof volkomen maken rt — zeide Petrus nog tot Philippus, en deze las het overige van den Psalm. De O Vergelykt Puu CXVI, 4.  IN DE ÏAESCHZAEL TE JERUSALEM. 37 De gryze Nathanaül begon den honderd zeventienden Psalm, en, als hy aen het einde was, zeide Lebbëus zeer zacht. ,, Dezen gelastte de „ Meeller ons te herhalen." Terftond ftond Philippus weder op ,en herhaelde dien; en onmiddelyk begonnen allen, die de opftanding van jelus geloofden, ook de vrouwen, geenééne uitgezonderd, met levendigheit te zeggen: „ Looft den Heere, ,, alle gy Volken! Roemt Hem, alle gy Natiën! „ zyne goedheit duurt over ons, zyne trouw, in „ eeuwigheit , Halleluja!" De grysaert veegde zyne traenen van de wangen, en zeicede zich neder. Petrus en andere zagen nae de ledige plaets, en hy zeide: „ Thomas! Thomas! Hoe fcheurt gy „ uw ongelukkige hart van de broederen af! " —— Nu ftond de tollenaer Matthëus op, en fprak den honderd en agttienden Psalmi Byna luid op begonnen de gelovende te zingen by deze plaets: (*): „ De Heere is myn fterkte , myn Inaeren„ fpel! Hy is my ten zegeprael! —— Vreugd- gejuich en zegezangen klinken in de hutten der „ deugdbeminnaers!" Langzaem en met grooten nadruk herhaelde Matthëus deze verzen: De fteen, by de bouwers verworpen, Hy is ten hoekfteen geworden! Dit is van den Heere gefchied, Wonderbaer in onze oogen! Dezen dag gaf ons de Heere! Laet ons hem vieren met vreugde -geitogl £•) Vers 14, is. C 3 zj  §8 DE VRIENDEN EN VRIENDINNEN VAN JBSU5 Zy zagen allen malkander aen; ook de meest twyfeknde waren ontroerd by die plaets van den fteen,—» by de bouwers, enz. want hen kwam in den zin, dat Jefus ééns, na eene gelykenis, die den dood des zoons voorfpelde, deze plaets vraegswyze aen de Phariftërs en Schriftgeleerden had voorgehouden. Allen bleven zy een geruimen tyd in een diepdenkend ftilzwygen! Nu ftond Jakobus, de zoon van Alpheus, op,, hief faungevouwene handen ten Piemel, en fprak; Onze Vader, die in den Hemel zyt! Uw Naem worde geheiligd! Uw Ryk kome ! Uw wil gefchiede op aerde, gelyk in den Hemelt Judas Thaddëus ftond toen op, en voer dus Voort: Oeef heden aen onze ziele dat Heinelfche brood! £n vergeef ons onze fchulden , zoo als ook wy vergeven onzen fchuldenaeren! ïn leid ons niet in verzoeking, maer verlos, ons van het boozel Simon van Kana, opftaende, riep uit: WantUis hetRyk, de kracht en deHeerlykheitin eeuwigheit! Ame». En nu zeiden ook allen, die in de zael waren , met bcdaerde,demoedige en lovenuj ftemmen, met geheel ten Hemd gtrichte oogen én gevouwen handen: Want  W DE PAESCHZAEL.TE JER.USALEM. 3? „ Want U is het Ryk, de kracht en de Heerlykheit, in eeuwigheit! Amen." Toen hield men de Avondtnaeltyd met Brood, Horig en gebraden Vhch. Maer de minjlen aten; fommigen benam de fteeds toenemende twyfel, en aen anderen de vreugde allen eetlust. — -*-*• I X. DE ZELFDEN, (in vervolg.) fVergelykt i KorintUn XV, Sa. Markus XVI, I., * Lukai XXIV, Ï3—350 Zyftten verSchrlkt op, en zyn verwonderd, dat ze Kleophas van Emmaus met Matthias zien te 7u° komen. De dfiuren werden fterk gefloten; en Jakobus de zoon van Alpheus ziet fchielyk nog eens alles na, of het wel goed gefloten was. Een, die met de lamp henen ging, om te zien, wie daer waren, zeide dit aen de vergadering, en ter ftond zetje C 4 Ma"  40 Ut VRIENDEN EN VRIENDINNEN yAN JESUS Maria de moeder. Ach! die Waerden hebben pok nergens rust in hunne onzekerheit l -T— — Joannes. God zy lof, dat Petrus nu ook hen zdcerheit kan geven! Zoo ras de Vergadering de paemen van Kleophas en Matthias hoort noemen , planden eenige Jon. geren, die naest aen de deur zaten, op, liepen hen gezwind te gemoete, en zeiden met vrolyken haest: De Heere is waerlyk opgeftaen, en is aen Simon verfchenen! Ook EENIGE DER VROUWEN, die Jefus zeiven gezien hadden, en die zy te voren nog niet volkomen hadden willen geloven, fpoedden zich nog fneller nae hen toe, en riepen. O Matthias!broeder! de Heere is opgeftaen! — Hy leeft'. Hy leeft! -Ook Simon heeft Hem gezien ! — Gelooft nu dezen in 't geen gy ons niet wilde geloven ■ Vol van de tyding, die zy zelve te brengen had. den , en die hen natuurlyk nog meer ter harte ging, fcheeneu ze niet zoo opmerkzaem op het reen men hen toeriep, als men verwacht had; — elmen ging zoo jlerk voort met betuigingen van blydfchap en met fierke verzekering, dat Jefus leefde, dat zy zelve niet aen het fpreken konden hmen. Terjlondtrad PETRUS {„ den y ^ de meteen gloed van vreugde en liefde! Zyt welkom! Broeders! Dat had ik nog gewenscht, maer gevreesd, vergeefsch te wenfehen, toen ik hier kwam, en zag, dat gylieden waert vertrokken — om nameiyk ulieden ook nog heden te verheugen met de boodfehap zyaes levens. Hy is my ver- fche.  IN DE PAESCHZAEL TE JERUSALEM. 4» fchenen, — die Ontfermer zonder wederga! Aen de beke Kedron, wanneer ik te rug keerde van het gebed , verlcheen my de Gekruifigde! » — Hy leeft van eeuwigheit tot eeuwigheit! Die door my Verlochendel —r- en Hy fprak geen woord van myne zonde! Hy fprak tot my woorden vol van genade: „ Heil zy hem! die in myne voet- Happen wandelt! de wil des Vaders is liefde!" (Hier meê beantwoordde de Alwetende Hartenken* ner aen myne pas uitgejlorte bede. ) ,, Op den ?, weg des lydens ontmoette ik allerliefst myne ge?, liefden ! Gae, myn broeder ! en zeg ook aen uwe broederen, dat ik leve, en dat zy my zien ?, zullen! —-" Deze woorden, zoo vol van; troost, fprak Hy tot my, —- ik zag Hem —>■ geheel zoo als Hy is ■ zoo als Hy was, toea Hy my aenzag in het Hof van Kajaphas, ——- zoo als ik Hem nog zag, toen Hy een lyk was —• maer nu levende en vol zaligheit, — eindlyk zag ik Hem, by het fcheiden, heerlyk ■ zoo als Hy op Thabor fchitterde, toen ik hutten wil debouwen. —— Broeders! (tegen Joannes e» Jakobus, die nu ook nader by gekomen waren) gylieden weet, hoe Hy daer was. Zoo zag ik Hem ook op het laetst, —~ en Hy verdween. Ik haestte my nae zyne geliefden. Schaemte alleen verzwakte myne vreugde, dat ik * ik onwaerdi- ge! —— zoo vroeg verwaerdigd werd met zyne verfchyning. Ik verhaalde alles, maer u (tegen Matthias) u, waerde Gastheer! U vond ik hier niet meer. Ach! welke vreze of hope dreef C 5  42 de vrienden en vriendinnen van jesus u, waerde broeders-! tot uw geluk weder herwaert tot ons? Matthias, die, zoo wel als Kleophas, naeuwtyl's geduld had, om Simon uittehooren, en evenwel met verbazing en vreugde en aenbidding nae hem luisterde: Hoorflechts, en zeg dan zelve, of hoop of vreze, geloof of twyfeüng ons herwaert nae ulieden te rug dreeven. Hoort flechts, broeders en zusters! engy vooral, Maria! gy moeder van den Opgewekten! Niet verre van de ftad, als wy op den weg waren, vervoegde zich een reiziger by ons; Kleophas kon het by na niet dulden, dat wy in onze eenzaemheit geftoord wierden; Hy vroeg nae onze treurige gefprekken, en hield zich zeer onkundig ik zal het kort maken , Broeders! — wy zeiden hem, dat wy fpraken over Jefus van Nazareth; — Terftond fprak hy ons aen met een treffend deftig verwy't, terwyl hy intusfehen door zyne deelneming en geheele houding het hart van Kleophas zoo wel als myn hart had ingenomen; — (tegen Kleophas) niet waer? Won hy toen niet reeds uw hart? Kleophas (vol nadruk) O ja! dat gelove ik! Matthias. „ Ogy dwaeze en traege ziei, len, om alles tc geloven, wat de Profeeten ge„ fproken hebben! Heeft niet de Mesfias dit alles „ moeten lyden, cn zoo in zyne Heerlykheit moeten „ ingacn?" Dus fprak hy, en nu begon hy ons dit uk Moles en de Profeeten zoo te btwyzen, dat onze zielen geheel verlicht werden, cn ons ganfche hart van Ikfcfc voor liet gtkiuifigde Offer voor de zonde zy-  sn de paeschzael te jerusalem, 43 zynes Volks en van geloof aen den opgcwekten Mesfias gloeiden! (hy ziet Kleophas aen.) KL £ 0 p h as. O ja! onze harten brandden in ons, als Hy ons de Schriften opende!' Het werd ons zoo klaer, dat de gekruifigde Mesfias heden, heden op den derden dag moest opgeftaen zyn, dat ik my, ook zonder Hem te zien, daer voor zou hebben laten dooden , dat Hy leeft! Joannes zeer zacht tot Maria de moeder, en even zoo zacht tot Petrus: Deze was de Heere zelve! (lachende en van blydfchap gloeiende knikten ze hei' de hem toe.) Matthias, die bemerkt had, wat Joannes tot Maria en Petrus gezegd had, en hen met ouuitfpreeklyk genoegen toelachte. Gy, myne vrienden! moet den ganfehen inhoud des gefpreks, zoo na mqgelyk , vyoordlyk weten, Ongemerkt , (hoe moede wy ook te voren waren,) bevonden wy ons by Emmaus; — de vreemdling wilde verder gaen; jnaer de zon was onder , en onze harten hingen hem aen; wy- nodigden hem, zoo fterk wy konden , om by ons te vernachten. Eindlyk cn na lang aenhouden bewilligde hy. Kleophas fppedde zich vooruit , om wat toetébereiden 1— — wy kwamen hem na, • en als wy aen tafel zaten Kleophas. Ach! Broeder! zeg toch de hoofdzaek. M a t t Hl A s. Niets anders zei de vreemdling, die in 't midden van ons zat, als „ laet ons „ deze fpyze eeten* Zy ftrekke u ten onder„ pand der fpyze, die blyfe in het eeuwige le- „ ven.  44 BE VRIENDEN EN VRIENDINNEN VAN JBSÜ»; „ ven, welke o des Menfehen zoon zal geven' en, terwyl Hy dit fprak, kenden wy Hem — den opgewekten Jefus! Kleophas. Onzen Meefter! den Gekrinfigden ! Hy was het! —. ja Hy . . . De ganfche Vergadering was vol verwondering enverbaesdheit. . . Zy, die geloofden, waren geheet verrukt. Matthias. Wy aenbaden! - Toen fprak Hy: „ Myne broeders! eet nu dit brood, dat ik gaf. „ — — Het is myn lichaem, dat voor u overge„ geven werd! doet zoo ter myner gedachtenisfe ï'« !- en ftraks verdween Hy — de kamer was nog lang vervuld met zyne heerlykheit. - E e n i g e n. O! Gelukkigen! hoe fmach- ten wy, om den Heere te zien! gelyk een hert nae het bronwater dorst. — Ach! wanneer zullen wy daer toekomen, dat wy des Heeren aengezicht aenfehouwen! O! dat'de Feestdagen vcorby waren! dat wy reeds wandelden nae Gahlea! dat de Heere ons daer verfchetn, gelyk Hy beloofd heeft ~! Gy zyt byna niet aftewachten, zahge ftonden! -r- Geduld! nog ééne week, dan zyn wy naby al ons verlangen — Doch dan niet alleen, — ook nu reeds zyn wy zalig! —. _ _  AS X. 4 Jesus in de Vergadering z1?ne& Vrienben en Vriendinnen» (in vervolg des Verhaels.) (Vergelykt I farinthen XV, sb. Lukas XXIV, $6«w»4#* Joanntt XX, IJ — «3.} Te sus ftond daer! — Niemand zag Hemko» men; allen zagen ze Hem. Hy ftond tusichen Kleophas en Mattheus, zag allen in 't ronde aen met een Godlyk oog, en zeide: „Vrede zy met u lieden!" Het was zyn ftem. Maer in de niet fterk verlichtte zael was het evenwel nog mogelyk, een poos te twyfelen, of Hy het ware. Zoo dra ze zyn ftemme hoorden, en iemand lichhaemlyk onder hen zagen, die niet tot hen behoorde , dien niemand had zien komen, begonnen zy te fchrikken en te vrezen; veele hunner dachten niet anders, dan dat zy eenen geest zagen vesfchjnen uit het Ryk der dooden. Allen waren zy dood-  46° JBSUS IN DE VERGADEB.INÖ doodbieek. Ook die, welke Hem reeds eenmael gezien hadden , waren verfchrikt van zyne onverwachte komst. Jesus zag de meest verfchrikte en fterksttwyfelenden in 't byzonder aen, als of Hy die met de meest treffende blikken uitzocht en tekende , en fprak voluit met zoodanige itemme , als waermeê Hy donderdags avonds in deze zelfde zael gefproken had: . Wat zyt gy verfchrikt, en waerom ryzen zul„ ke gedachten op in uwe harten ? Ziet myne han„ den (hier fpreidde Ily zyne beide handen voor „ hen open) en myne voeten!" Zy kyken toe, en zien, by het bleekc licht der lamp, no-Vcans duidlyk, de lidtekenen van de groot e nagelWonden. Hy ging voort i — ,, Ik ben het zelve! Myne Waerden ! (Hy trad ,, wat digtertot hen:) Tastmy aen en beziet my!'" „ (DaerTIy zich van moordenaers heeft laten aen- grypen, waerom nu niet van de geenen , die „ Hem lieven?") Deze gedachte kwam fchielyk op in de ziel van Jakobus den Zoon van Zebedéus, en hy had moeds genoeg , om zynen rechterarm aentcvatten. Lebbëus waegde het, in navolging van hem, doch wat befchroomder, om hem by den neerhangenden linkerarm te nemen ; Joanna boog zich, en greep de hand van den Verrezenen, kuschte die met diepen eerbied, hefce die in de hoogte, en reikte die toe aen dennaby haerftaendeiï Nikodemus en aen Jofeph, welke de hand vreesachtig betastten, en weder loslieten, terwyl ook ■ an«  SïNER VRIENDEN EN VRIENDINNEN. 47 andere nader by kwamen , om Jefus te befchouwen; die intusfchen voortvoer te fpreken: — „ want een Geest heeft geen vkesch of been, „ gelyk gylieden ziet, dat ik hebbe.' " — — Alles was verwondering — niet dan afgebrokene uitboe- zemingen, —■ aenroepingen van God! „Is „ het, Is het mogelyk! enz. enz. " was in de Vergadering te hooren. Nu zag Jefus by fommigen rondsom hem eene bevreemding , die zy niet konden verbergen — zoo min als zy volkomen meelter konden worden over de twyfeling , en daerom zeide Ily: „ Kinderen ï „ hebt gy wat te eeten?" Toen Hy dit zeide, waren zyne Elven digtst by Hem. Twee van dezen haeften zich, en leggen hem een ftuk honigraet en een Huk gebraden visch voor. Hy zettede zich en at by hen, was by en onder hen even als te voren. Allen zagen Ze f dit, en de twyfel werd hier en daer geheel verdreven, wanneer Jefus hen dusaenfprak: „ Plaetst ulieden hier rondsom my ter neder! „■Zeide ik niet? over een kleenen tyd zult gy my „ niet zien, en over een kleenen tyd zult gy my „ weder zien , want ik moet tot mynen Vader „ gaen. Kinderen! hier hebt gy my nu weder! „ Wat toch is alles, wat my wedervoer, en u zoo. „ verflagen en ongelovig gemaekt heeft? —— „ Ging het niet alles , zoo als ik u lieden gezegd „ hebbe, toen' ik by u was, dat alles vervuld „ moest worden, wat in Mofes en de Profeeten „ en Psalmen van my gefchreven is? Zeide „ ik niet tot u, 0 Simon! en tot allen, toen men s> my  JESUS IN DE VERGADERING s> my gevangen wilde nemen, en gy dit niet wilde „ toelaten: Het moet alzoo gefchieden , op dat ,, de Schriften vervuld worden? Van de da- „ gen van Joannes den Dooper tot op dit uur gaet „ alles naer den wil des Vaders, dien zyne heilige j, knechten verkondigd en voorzegd hebben." (*) „ Alzoo is 'er gefchreVen, en alzoo moest „ de Christus lyden, en opftaen van den dood ten s, derden dage, en in zynen Naem boete gepredikt „ worden en vergeving van zonden onder alle Vol„ ken, en (dit) beginnen van Jerufalem. Gylie„ den nu zyt Getuigen van deze dingen,en,zietI „ ik zende de belofte mynes Vaders overu." Nu was de geheele Vergadering vol verbaesdheit, overtuiging, vreugde en verrukking. Kleophas en Matthias hadden eene onuitfpreeklyke, dankbaere en broederlievende vreugde , in van plaets tot plaets te bemerken , dat de hier tegenwoordig zynde vrienden en vriendinnen van Jefus ook langs hoe meer licht daer uit ontvingen. Gloeiënd waren dikwyls de oogen van vreugde, terwyl ze die nu eens ten Hemel wendden, dan rondsom zich C*3 Gelyk de Heilige Lukas verheelt, dat de Heere Jefus oofc toen in deze eerfte Verfchyning aen de Vergadering zyner na* volgers ook hun Pirfland eptnde, opdat zy de Schriften verfienden, laet de Heer Pmm.si, dan ook hier den Heiland weder veele dier Godfpraeken erinneren, welke Hy, als Vreemdling, op den weg nae Emmaus had opgegeven. Byzonder die Bit Psalm XXII, J.saia» LIH, en andere; maer, om dat deze in het vorige Ilde Stuk dezer JfdeeUne bl. o_ j3 voor-» komen, hebbe ik die hier kortbeitslulYen weggelaten. Ei.  ' fcXNER VRIENDEN SN VRIENDINNEN. 49 zich floegenby het hooren van eenige der meest treffende voorfpellingen van het lyden. Soms overviel den eenen of anderen wel eens op nieuw eenige twyfel, — daer het hen als een droom toefcheen ., en de waerheit hen onrnogelyk voorkwam. By elke plaets, daer Jefus van zyn lyden en deszelfs meest treffende omftandigheden fprak, zag Hy inzonderheit zyne moeder aen meteenonuitlpreeklyk vertrooilend en blymoedig oog. By de plaets uit Hofea (*). ft Komt en laet ons wederkeeren tót den Heere! " —* welke Jefus met een by uittrek broederlyke gemeenzaemheit en liefde uitfprak, bogen ze zich allen, — allen, die iö de Vergadering waren — met den fr.erkfr.en oötmoed des harten, zoo diep ze konden; — zoo fterk trof hen de heerlyke toezegging, daer gedaen, en de fchetfe zyner aenftaende zegeprael: „ Zyn uitgang is als het morgenrood. Hy zal tot ons komen als een „ regen, ja als de fpade en de vroege regen op de aerde." Nu ftond Jefus op, en de tien Apostelen omringden Hem, als Hy eerst tot allen zeide: „ Vrede „ zy met u allen! " — en toen tot de tien, die onmiddelyk voor Hem ftonden, met een zachten, minzaemen, doch teffens' deftigen ernst: ,, Ge„ lyk my de Vader gezonden heeft, zoo zende ik „ nu ook ulieden!" Tans had de opgewekte Heiland eene Godlyke hou- (•) Ziet hier voor Msdz. «3. , VI. DEEL. D  gO . JESCS IN DE VERGADERING. houding, en fprak als e;n God, die het Licht roept, dat het worde, en het is 'er! —— wendde met een deftige beweging zyn hoofd bepaeldlyk tot •zyne tien Jongeren, ademde over hen met eene merkbaere kracht, — zoo dat zy allen de befwogene lucht gevoelden, zonder dat men echter ; aen Hem eene buitengewoone ademing befpeurde, -en zeide tot hen: „ Ontvangt den Heiligen Geest! Dien gy de ■„ zonden vergeeft, dien worden zy vergeven; ,, dien gy de zonden houdt, dien zyn ze gehou» En zy zagen Hem niet meer. : X I. UIT HET GESCHRIFT VAN NATHANAeL. (Vergelykt als Toren.} —_ mSirn JfVleuwlyks bewoog Jefus de lippen, of wy werden allen zynen Godlyken adem gewaer, en Hy zeide: „ Ontvangt den „ Heiligen Geest!" — My viel terftond zyn woord in tot Nikodemus: 5, De wind blaest, 9, waer»  VIT NATHAN A ÖL5S GESCITUtFT. $t waerheen hy wil, en gy hoort zyn geluid." Maer de Geest kwam nu niet ki eenen ftormwind maer in een zacht geruisch; —— een zacht vermogend leven doordrong myn geheele natuur, meer nog dan toen Hy weleer tot ons zeide: „ Gaet „ henen en predikt: Het ryk der Hemelen is na„ by gekomen! Geneest de zwakken, reinigt de „ melaetfchen, wekt de dooden op, dryft de ,, booze geenen uit!" De boodfchap zynes levens, en- nog meer zyn Verfchyning in 't midden onzer, had ons allen reeds gefterkt in onze moed» loosheit, doch ook midden in de vreugde beefden my de knieën , en de fterkfle onzer was zwak. Maer nu gevoelden wy ons allen krachtiger dan ooit, en ik was als geheel verjongd; zoo dat my de, tael te binnen fchoot by Profeet Jefaia (*): „ Weet gyniet, bf hebt ge nimmer gehoord, dat „ de eeuwige God, de Heere, die alle de deelen „ der aerde gefchapen heeft, niet moede noch ,, mat wordt, en zyn verftand wordt niet door„ grond ; dat Hy den moeden kracht geeft, en „ de fterkte der onvermogenden vermeerdert? De ,, Jongen worden moede en mat , en de jonge ,, manfchap ftruikelt en valt. Maer, die op den „ Heere hopen, ontvangen nieuwe kracht, om „ optevaren als met de vleugelen eenes adelaers; „ om te loopen en niet te bezwyken, te wande,, len en niet moede te worden." Wy gevoelden ons allen vol drift en bereid, om zyne herIe. £*) Jb«aia XL, a« —ji. D a  'i"2 UIT NATHANAèVs GESCHRIFT.' leving te verkondigen. Maer Hy beloofde ons, eerst den toegezegden Geest zynes Vaders in ruimer mate te zullen zenden. x i r. Joannes met Simon Petrus. (Stukswyze.') Zy waren met hun heide allereerst in de zael maendags morgens vroeg, vóór dm opgang der zonne. — — — JPetrus. O! dat hy nu haest kwame! onze Didymus! Joannes. Ik hope, dat het eenparige getuigenis van allen hem fcbielyker zal overhalen dan wy konnen denken. Petrus. Ik hope dit ook; maer lomtyds bekruipt my de vreze, dathy nog by zyne twyfeling zal volharden. Joannes. Ik hope, dat dit eene doling is. Ondertusfchen is het een geheimvol en onverklaerbaer geval, dat juist hy daer niet by moest zyn, — daer  JOANNES MET SIMON PETRUS. 5j daer zyn ziel byna verkvvynt van kwellende moedloosheit; en de Heere weet toch alles. — Ach ja ! Hy weet alles! Het hart van Didymus is toch Petrus. Ja dit, dat hy een zoodanig hart heeft, — en dat de Heere dat hart kent, —" werpt alle mogelykheit om verre, om te denken , dat 'er nog een tweede uit ons twaelftal zou kon- nen verloren gaen; ■ het trof my anders zeer fterk , toen hy zich gifleren van ons afzonderde. Maer neen! zyn hart is getrouw, en zyn twyfel is op verre na geene zonde als de myne was; en ■ " 1 hoe ontfermde zich de Heere over my! Joannes. O Ja zeer —— zeer flerk! — ■ maer de Heere zet hem op zwaerder proef, om hem met te grooter zegen te verblyden. > Petrus eenigzins zich verheugende: O! wanneer we allen rondsom hem flaen, ——. allen ge- tuigenis geven, —r dan moet —— dan zal hy geloven! d 3 xni.;  £4 XIII. De Vergadering der geloovigen, in de Paeschzael. 's Maendags by zonnen opgang, (een Verhael.) en had afgefproken , 's maendags , zoo vroeg mugelyk, byeentekomen. Eenige der twee-en-zeventigen, die zaterdagsmorgens treurliederen gezongen en gefpeeld hadden, begonnen nu al vroeg yfoïyke Morgenzangen , die verzeilende met het zoet geluid der fluiten, terwyl ook weldra anderen daer in deel namen,' en een hartlyke vreugdegevael het gehe«le Godvruchtig gezelfchap beheerfchte; en de traenen, die toen zoo fterk van droefheit vloeiden , biggelden nu van blydfchap langs aller wangen, wanneer ze juichten s Dit morgenlicht doet ons Gods goedheit pryzen. En eischt voor klaeg — den vreugde-toon. Zy deed ons heil en onze vreugd verryzen, .Wy zyn verrezen met Gods Zoon I XIV.  SS x i v. De vorigen en Thomas, (Vergelykt Joannes XX, 14, as.) Thomas kwam in dien uchtendftond ook weder in de Vergadering, en zuchtte eenen onbefchryflyk bangen zacht, toen hy, de zael naderende, het zingen en fpele» hoorde, 't welk zoo geheel het tegenovergeftelde was zyner koude treurende gemoedsgefteldhcit. „ Gy zult wenen en huilen, maer de werelt zal zich ver„ heugen!" Die voorfpelllng kwam hem nu zeer levendig voor de gedachten; daer hy vast ftelde, dat dit gejuich plaets had ia eene andere kamer van Joodfche Feestreizigers, die zich in den dood en begraving van Jefus verheugden en daerom juichten. Dus is het niet wel te befchryven, hoe het zyn hart doorfneed, toen hy nader kwam, en gewaer werd, dat de Jongeren zoo zongen. j-Iet gezsng was juist ten einde, toen hy in de zael trad. Hy keek misnoegd treurig over deze heerfchende vrolykheit. Allen verfchrikten zy , omdat ze zagen, dat hy verder af was van geloof en van vreugde dan ooit watt dit ontdekte terflond zyn gelaet. Evenwel ze herftelden zich fpoedig van hunnen fchrik, daer zy zich ten vollen verzekerd hielden, dat ze hem fpoedig met hun getuigenis verheugen, en zyne twyflingen tot den laetften toe overwinnen zouden. D 4 Eï"  $6 thomas in db vergadering. Eenigen te gelyk. Welkom! om vrolyk te zyn! de Heere is waerlyk opgeftacn ! Thomas. Ik hoorde reeds uw vreugdgejuich , myne Waerden! en het doet my innerlyk leed, dat gy u zoo door uwen waen laet overmeesteren, — ja geheel verbyfteren. Joannes tot hem tredende en hem by de hand vattende: Myn broeder! geen waen,geen verbyftering! de Heere leeft zoo zeker, ais gy leeft! Hy ftond voor my, zoo als gy tans voor my ftaet. — Thomas. Ach! al weder.een aen 't dolen! — O hoe zeker zou Hy tot ons allen komen, wanneer Hy leefde! —• — — - Allen met.elkander rorfen: Neen, niet weder een aen't dolen —! wy allen zagen Hem. , Jakobus Zebedeus zoon. Wy zyn allen, allen,, even zoo verbyfterd in dezen, als wy tans zyn, in te denken, dat gy, waerde Broeder.' voor ons ftaet en nog twyfelt. Thomas. Wanneer dan? In den nacht? In d.en droom? — elk op zich zei ven? — of droomde de geheele Vergadering, en de geene, die verfcheen? Verhaelt my, ik moet het toch weten. • De Tien treden nu alle digi op hem toe? en • tenigen zeggen: Hier ftond Hy gifterenavond in ons midden. — — — — Thomas. By het daglicht of by het fchynfel der lampe? LEBBëus,, By het lamplicht; maer dat doet niets af. — — o Thomas! hoe hebbe ik ook getwyfc'd! — —— Thomas, Dat gelove ik. —— —— —- Les».  THOMAS IN DE VERGADERING. SI LEBBëus tegen Simon. Verhiel het toch, Simon Petrus! Verhael het toch, hoe alles voor- Simon Petrus. Ik wil wel ; maer gylieden moet my zeggen, als ik iets uitiate , ot verkeerd voordrage. Jakobus Alpheus zoon en andere. Dat zullen wy doen. Een van hen. O! dat gy met my wacrt te rug gegaen ! • Ongelukkige! Wat hebt gy u zeiven te kort gedaen! T h o m a s. Was Hy langen tyd by ulieden ? Petrus. Meer dan een half uur. Thomas. Sprak Hy veel met ulieden ? Joannes. Veel, zeer veel! Gy zult alles hooren. —— • Thomas. Zaegt gy Hem daer aen het andere einde der Zael, terwyl gy allen verfchrikte? Eenigen. Midden onderons — daer ftond Hy, daer ging Hy, — daer zat Hy. Thomas. Maer niemand heeft Hem aengeraekt of betast? V e e l e n. Ik *>— Ik — Ik de hand — Ik zynen linkerarm — Ik omhelsde de voeten. — —. Thomas. En had Hy de lidtekenen der nagelwonden ? Hebt gylieden wel gezien, dat het niemand anders was? Veelen. Ja dat hebben wy, — dat hebbe ik ook gevoeld, ik aen de rechterhand, dat diepe lidteken; ik aen beide voeten, — en betastte de diepe lidtekenen in de zelve ter deeg. D S Tho-  $8 THOMAS IN DE VERGADERING. Thomas. Hy zal toch zoo als een Geest —zwevende — geweest zyn. E enig en. Hy at aea onze tafel gebraden visch en honigraet. — Thomas. Zaegt gy ook het teken van den fteek der fpies in zyne linkerzyde? . Allen eenigzins zagttr en het hoofd fchuddende. Neen, dit zagen wy niet. Thomas op eenen eenigzins heflisfchenden toon, doch niet hits; terwyl hy ieder in het ronde aenziet, als nae antwoord wachtende. Geene uwer? Niet ééne? — — — Allen eenigzins verflagen. Neen! neen! — neen! Th oma s. Gy lieden waert van vreugde dronken — en zyt dit nu nog! Eenigen. Ai! Petrus! verhael toch eens alles in orde; wy komen tot geen geregeld verllag! Petrus begint nu een allerftipst verhael te geven van al het gebeurde en gezegde van het eerfte oogenblik af aen tot het laetjle, — en V geen Petrus niet ten red. ten tyde infchoot, of voorbyging , ■Werd door anderen ter rechter plaetfe ingevoegd. Inzonderheit hielpen hem eenigen by de opgave der redenen van Jefus, en wel inzonderheit deedendit Joannes, en Matthias — en Kleophas. Toen Petrus dat geene verhaelde, wat Jefus tot de tien Apoftelen in V byzonder gezegd had, nevens de aenblazing, kon Thomas zich naeuwlyks inhouden Van ongeduld, en, zoo dra Petrus ten einde was, berstte hy dus uit: Thomas met fterke drift, Wat! ——Slootmyn Heer  THOMAS IN DE VERGADERING. $p EHeer en Meefter my buiten het getal zyner Apoftellen? gaf Hy ulieden den Heiligen Geest, — niet rnry? Zond Hy u uit, om zyn herleving te getui- Egen? niet my? Gaf Hy u magt, om de zon- iden te vergeven, en my niet? Neen! ver- tbyfterden! Myn hart is Hem getrouw! Juist alles, .waer meê gy my zyn leven bewyzen wilt, bewyst :my, dat gylieden bedrogen zyt. Neen! ik ben niet ongelo.ovig genoeg omtrent zyn Karakter, om t te geloven", dat hy leven en my altfluiten zou! — ! Hy heeft zelfs den verrader niet verfloten — die : ftootte zich zeiven uit. (Dit zeggende wierp Thomas eenen niets minder dan verachtenden echter veelbedutdenden wenk op Petrus, en zweeg een poos, • en de geheele Vergadering begreep wel, wat hy wilde zeggen, maer niet durfde , om Petrus niet te befchamen. ) Zoo zeker als Hy immer leefde, heeft hy nimmer de trouw der getrouwen verftootcn. - O' zoo waer ik leve, zoo lang ik niet hebbe, 't geen gylieden zegt, dat gy hebt, is my zyn dood zekerder dan myn eigen leven ! ( met toe¬ nemende driften.) Met deze myne oogen (dit zegt hy vol gebaerden, wyzende op zyne oogen, vinger, hand enz.) moet ik de lidtekenen dernagelwonden zien, — dezen mynen vinger moet ik fteken in de groeven, die de nagels in zyne voeten'gemaekt hebben! (nog, dunkt me, zie ik die aen den voet van zyn kruis!) deze myne hand moet ik leggen in de wond zyner zyde zonder dit geloove ik in eeuwigheit niet, dat Hy opgeftaen is van den dood! — Bier  00 THOMAS IN DE VERGADERING. Hier over was eene algemeene ontjleldtenis in de Vergadering; veelen verbleekten van aendeening, «* eenige weinigen begonnen zelfs voor een oogenblik weder te twyfelen, of bet wel waer was, V geen zy gezien hadden. Petrus, op eenen liefdryk weemoedigen maer teffens zeer vast vertrouwenden toon van zekerheit; terwyl hy mg nader nae Thomas toetreed: De Heere leeft, en ontfermde zich over den ontrouwen twyfelaer; Hy zal zich gewis over den getrouwen twyfelaer ontfermen! Allen. Amen! Amen! _ Hy doe dit! Ach! Hy zal dit doen! Dat doe Hy haest- iyk! — enz. enz. XV.  XV. De Vergadering en Thomas. van Maendag tot Zondag. De Vergadering; Dingsdagmorgen vroeg. Vergadering begroet weder den morgen imet het zelfde Choorgezang als den vorigen dag (*). Doch by den vreugdetoon voegde een van hen, in denzelfden trant en maet, een klaeglied over Thomas, en zy lieten op het lied, van dien dag volgen: Alleen nog één-van ons blyft treurig dwalen. Gelooft aen dit verryzen niet! Ach! dat ook onze vreugd zyn ziel beftralel Als hy met ons zyn Jefus ziet! Tho- f*) Zie in XIII. biet voor blidz. $4.  #2 DE VERGADERING EN THOMAS'; Thomas; Dingsdagnachts, eer hy zich ter ruste lag. Gy hielp my tot hier toe! Ach! ik ben alleen elendig.en elendig voor allen. Ook dezen dag werd myn jammer verzegeld ! Leefde Hy , dan zou Hy getrouw zyn aen den getrouwen! Die Petrus begenadigde, zou ook my begenadigen, indien Hy leefde! Die zich door moorders de handen liet doorboorcn en de zyde doorfleken, zou ook hand en zyde van my laten betaften, zo Hy leefde!—-O! God! help de verbyfterde elendigen uit hunne verblinding , en troost ons allen met uwen Heiligen Geest! De Vergadering. ,Woensdagmorgens vroeg. Zy zingen en fpelen weder als voren; maer de laetfte regelen voor Thomas meer ernflig nog dan des dingsdags. ' Thomas. Woensdagnachts, eer hy zich ter ruste begeeft. Ach! ook tot hier toe helpt gy my, in myn lot te dragen , o Gy ! God der elendigften ! Want zie,  DE VERGADERING ÉN thomas. 63. zie, ben ik niet alleen elendig, en elendig voer allen ! Ook dezen dag werd myn jammer verzegeld enz. gelyk hier voor. De Vergadering; Donderdagmorgens vroeg. . Tans waren ze allen in de Feestkleed eren, alsgewoonlyk op den' zevenden dag des Paeschfeests. Zoo als zy de zael intraden, begroetten zy elkander plegtiglyk by het zien van 't Feestgewaed met vreugdetraenen en hartlyke omhelzingen, en wenscbten,dat deze zevende dag van het Feest derVerlosfinge zoo vreugdevol voor hen zyn zou, als de eerfte dag en de groote Sabbatlidag , twee dagen zoo vol van grieven den jammer geweest waren , als nimmer op aerde waren beleefd. Hier op volgde weder het vrblyk morgengejuich der vorige dagen. Daerna het klagende en biddende gezang voor Thomas. , Veele moeiten ophouden van aendoening en traenen , en baden des te ernftiger. Zy bemoedigden zich echter nog weder allen door hoop en vertrouwen ook omtrent den twyfelaer — en herhaelden het vreugdegezang. Thomas vertoefde van maendag af eiken dag wat langer, eer hy in de vergadering kw2m, om dus het gezang niet meer bytcwonen. [Dit  #4 DE VERGADERING EN TH O MA Dit tydperk van zyn afzyn befleedden zy nu nog in haest, om te beraedflagen over de terugreize nae Galilca. Aen den eenen kant wilden zy gaern zoo fpoedig mogelyk vertrekken, daer het Feest nu met dezen dag afliep, en Jefus beloofd had, dat ze Hem in Galilea zouden zien. Aen den anderen kant had niemand hunner den minflen wenk van den Heere gekregen, dat ze zoo terflond op reis moeiten gaen. En, terwyl zy zagen, dat de Heere goedvond, zoo wel in Jerufalem als in Galilèa aen hen te verfchynen; terwyl zy ook veele Jerufalemfche en Juda:ër vrienden cn medeleerlingen ongaern verlieten, en van de hoop beroofden, om misfchien den Heere hier nog éénmael te zien; — terwyl ze vooral de gedachten niet konden verdragen, om met Thomas van Jerufalem te vertrekken , zonder dat hy daer den Heere ook eens gezien had, vonden hunne harten zich meest gerust, geneigd , en eenftemmig in het befluit, om hier nog eenige dagen te vertoeven, met nieuwen y ver voor Thomas te bidden , en intusfchen aftewachten, of de Heere ook op de eene of andere wyze iets anders bevelen zou. Zoo dra Thomas in die Vergadering kwam, vroegen ze ook nae zyne gedachten hieromtrent, cn zochten hem te believen, door de terugreize nog eenige dagen te verfchuiven. Hy liet het zich gaern welgevallen, maer toonde zich vry onverfchülig omtrent het eene en andere. De  ÖE VERGADERING EN THOMAS. ó"£ De Vkrcader-ing. Donderdagavond!. Op hetzelfde uur,wanneer Jefus, nu agt dagen geleden, die plegtigheit inftelde, vierden zy in dé zael — daer ook Thomas by hen was, maer . met zeer ongelyke gedachten en aendoeningeh, -i- IEIET AVONDMAEL. Tb oma s. Donderiagavonds, voor dat hy zich ter rust begafl Nadat hy vooraf nae Gethfemahe gewdndeld fen'daer meer dan ooit de omffandigheden van "s Heilands dood herdacht had.,- bad hy, gelyk de Worige avonden. • . Dit herhaelde hy Vrydag en zaturdag avonds , :doch met eene nog toenemende zelfverzekering,dat Ihy de waerheit aen zyne zyde had, en dat de anderen verbyfterd waren; en de gefprekken, op deze idagen in de ■ Vergadering gevoerd, vermeerderden Itlechts zyne droefheit. vi. deel. £ XVL  €4 XVI. De volle Vergadering, des Zondags, een week na 'sHeilands opftanding. «T4 A WU " ■ •••-■•« (Vergelykt Jeaengs XX,.»tf—10.) Zy hadden dezen morgea den Vreugdezang achtergelaten, en me»; Yuuriger aendpeningen, van medelydeu voor Thpinas. gebeden. De- ■ ze wilde zich tegen fchemeravond weder van de Vergadering tfi jertderen, maer laet zich eindlyk door' Jakobus den zoon Vaa I Alphèns «verhalen, om te blyven. Zy fpraken nu weder in dezen avond die lofpsalmen en het vel» ■ maekt gebed uit, gelyk vóór agt dagen. Daerna begaven Kleophas en Matthias zich in een gefprek me» l Thomas, dat naeuwlyk was begonnen, of het trok de aendacht det : geheele Vergadering, en elk luifterde ,' of het deze twee ook i eenigzins zou gelukken, iets ter overtuiginge van den twyfelendea i man bytebrengen, daer «y zulks op'hui, gebed van nieuws af aen , hoopten, en daer het ook deze twee Jongeren waren, welke aller- i eerst uit de Profeeten waren overtuigd geworden, dat de Chrifto* moest opftaen, nog eer zy Hem zeiven met kennis zagen. Das wa# d»« hnn gefprek in den aenvang: Matthias. Wie heeft, dien zal gegeven worden; — ik vreze nog altoos, myn broeder! dat de Heei eerst van u vordert, datgy meer gebruik maekt  JESUS IN DE VOLLE VERGADERING. 6? maekt van het licht der Propheeten en van ons getuigenis daeromtrent. Thomas. Kemie ik dan zyne goedheit niet, zyne bermhartigheit en medelyden met een ieder naer zyne behoefte ? — — >—* Kleophas en Petrus by toeval te gelyk, tnet een zonderlinge levendigheit: Daer ftond Hy voor agtdagen, toen de deuren gefloten en wy allen , gy alleen uitgezonderd, hier byeen waren, — daer ftond Hy ■> .tusfchen my en Matthjap' > — (zy verfchrikken alle vier? en worden bleek van ontfteldtenis.) Jesus, tusfchen Matthias en Kleophas flaende, zegt tot Petrus en de ganfche Vergadering: Vrede zy ulieden ! Hy keert zich hier na byzonder tot Thomas, zachtmoedig, gemeenzaem, vriendlyksen met zyne gewoone fiemme: Thomas 1 geef uw vinger hier (hy grypt nae zyne rechterhand) en beziet daer,myne handen. Steek nu uwejiand uit. (hy brengt met.zyne rechterhand de rechterhand van Thomas aen zyn borst .,, doei met zyn linkerhand zyn wit gewaed weg, en ontbloot zyn zyde tot aen de plaets , daer de groote wond geweest ■was') en leg die in myne zyde, en wees niet ongelovig maer ge. lovig! Thomas zygt, verbleekt van vreugde en eerbied, Voor zyne voeten neder, en, de hand nog in het lidteken der zydwonde houdende, roept hy uit: Myn Heere en myn God! Jesus. Daerom, datgy my gezien hebt, Thomas ! hebt gy geloofd; zalig zyn ze, die niet ge* ïien en evenwel geloofd hebben! — — E« xvu  6% XVII. UlT HRT GESCHRIFT VAN NATHANAët. (.Stukswyze.) JE indJyk , eer de Heere van ons fcheidde, keerde Hy zich nog eens tot Thomas, ademde op hem gelyk wel eer op ons, er/ zeide: „ Ontvang ook den heiligen Geest. Aï3, les, wat ik dezen Tien gezegd hebbe, geldt ook „ den Elfden. ZE-  op ZEVEN - EN - TWINTIGSTE AFDEELING, EINDIGENDE MET DE HEMELVAERT VAN JESUS. J. joannes met maria de moeder van jesus. Onzeker op welken dag, zeker na de eerfte verfchyning in de Vergadering der Discipelen. (Stolciwyze, om herhalingen te Teratyden.} Ik leve als een nieuw leven, myn zoon! Joannes. Noem my hu niet langer uwen zoon. Gy hebt uwen eigen —— uwen Eenigen nu weder. E 3 Ma-  73, JOANNES MET MARIA. Maria. Noem my fteeds, moeder! o gy zyn vriend.' Wie ben ik, dat ik zyn moeder, Hy myn Zoon zou heeten! O! hoe worden wy voortgedreven met den ftroom van Godiyke genade, zoo dat ons byna te weinig gevoel onzer-onwaerdigheit zou overblyven! ■ . _ Ik ieve een nkuw Joannes. Nieuw leven! —nieuwe liefde!—. nieuw licht! — Hoe veele zyner woorden , die Hy als tot affcheid met ons fprak by en na het Paeschmael, zweven my nu door de gedachten ! Toen verftond niemand onzer de zelve, maer nu verfpreidt zyn Opftanding een nieuw licht over alles ! In alles zie ik nu enkel leven, enkel liefde! De raedsbefluiten van God, — de vervulling aller voorzeggingen, welke van Hem, ja van Hem alleen , fpreken, verlichten nu mynen geest. Maria. O geef my een Feestuur! Jaet uw licht ook my befchynen! Spreek met my van de woorden, die op mynen Zoonflaen, van zyne woorden zelve, — al, wat u maer invalt. Joannes. Zeer gaern; nu Hy leeft,' behoe ve ik met te fchroomen, om met u van zynen dood te fpreken. Nu Hy zalig is en zalig maekt, kan uw , hart het' gemaklyk: verdragen , van zyn lyden te hooren fpreken. Maria. O! zeg my, wat ik weet en niet weet Ik verwachte alles van God; verwachte, dat ieder oogenblik van zyn lyden vreugde en zegen geven zal voor eeuwig. -— — — *— _ Joannes//^ nu al het gebeurde, van het gaen nae Gethfemane af tot nae de begraefms, door; — her-  JOANNES MET MAAÏA. 7 ï herhaelde veele gezegden van Jefus bracht veele voorzeggingen te berde, en voegde daer by zeer veele vrolyke bedenkingen, die ook de Godvruchtige vreugde en ftreelende vooruitzichten van Maria vermeerderden; welke echter op V laetst gematigd werden door de erinnering van zoodanige voorfpèllingen des Heilands, die zynen Jongeren een gelykaertig lyden aenkoncligden als het zyne, en de zegeprael van zyn Ryk nog verre fielden (*). Deze willende ophalen, zucht Joannes , en zwygt een poos met een eenigzins treurig gelaet. Maria. Waerotn zucht gy? myn zoon! en hoe ziet gy zoo ernftig? Joannes. Ik peinze over ons aenftaende lot, dat ons nog te wachten is hy zucht weder, en (laet de oogen ten Hemel; — „ o God! Vader „ van mynen Heere, en myn Vader! Hoe zwaer „ moet het nog gaen, eer uw eeuwig heilig Ryk „ daer is!" Zeide ik u niet eens, wat Hy daer van fprak in zyn aftcheidsreden ? Maria. Ik erinnere my dit nu niet. Wat zeide Hy? Joannes. „Wanneer de werelt u haet, zoo ;j weet. dat zy my eerder dan u gehaet heeft. Wan" „ neer MDe Heer pfennin oe* pfaetit dit gefprek in zyn geheelt maer, terwyl dit genoegzaem alle lomere herhalingen zyn der rede,env.BTeru.evenvoor»ynlyden,oordeeldeikbtter,ookfc.crdebe. korting van het werk te behartigen, en mynen Lezer de herlez.ng van Joannes XIII —XVII aentepryzen, onder een levendig nadenken, welke aendoening de erinnering daer van in Maria e» Joanae» verwekt moet hebben. E 4  72 JOANNES MET MARIA. „ neer gy uit de werelt waert, dan zou de we„ relt het haere liefhebben; maer dewyl gy van „ de werelt niet zyt, maer ik u uit de werelt „ h.bbe uitgekozen, daerom haet u de werelt. „ Gedenkt aen het woord, dat ik tot u gefpro>, ken hebbe: de Knecht is niet grooter dan zyn „ Heer. Hebben ze my vervolgd, zoo zullen ze „ ook u vervolgen. Hebben ze myn woord ge,, houden, zoo zullen ze ook het uwe houden. 9, Du hebbe ik tot u gefproken, op dat gy u niet 55 ergert. Zy zullen u ook verftooten uit de Ver„ gaderingen. Ja het uur komt, dat een ie„ der, die u doodt, meenen zal, dat hy Gode „ daer in eenen dienst doet. En dit zullen zy u „ daerom doen, omdat zy noch den Vader noch „ my erkend hebben. Ik hebbe u dit intusfchen „ gezegd, opdat, wanneer dat uur zal gekomen „ zyn, gy daer aen gedenken meugt, dat ik het „ u gezegd hebbe,- doch van den beginne hebbe ik u „dit niet gezegd , daerom dat ik by u was." J Maria. Elke dag heeft genoeg aen zyn ei, gen kwaed. Zyn wil gefchiede in alles! Genoeg is het, dat zyn groote woord volbracht, bevestigd, en onze vreugde eeuwig is! dat Hy, Hv herbracht is ten leven! Joannes. Ja, Amen! Het gefchiede, en gefchiedt,en zal in eeuwigheit niet anders gaen,danzoo als Hy gezegd heeft: „ Waerlyk! waerlyk! ikzeg,, ge ulieden , gy zult wenen en fchreiën , maer s? de werelt zal zich verheugen. Gy doch zulc „ bedroefd zyn , maer uwe droefheit zal tot vreug- 55 de  . JOANNES MET MARIA. 73 de worden. Een vrouw, wanneer zy baert, „• heeft droef heit, want haer uur is gekomen; „ maer wanneer zy het kindje gebaerd heeft, ge„ denkt ze niet meer aen den angst, om der vreug„ de wille, dat een .mensch in de werelt geboren „ is. Gy hebt nu ook wel droef heit; maer ik zal „ u wederzien, en uw hart zal zich verheugen, ,, en niemand zal uwe vreugde van u nemen." Maria. Maer zyn weder henen gaen nae den Vader ! hoe zuilen wy dat beleven ? Joannes. O Moeder! genoeg, genoeg fprak Hy van den vertroolteuden Geest, en van zyne zaligende wederkomst. I ï. uit het geschrift van nat iiana cl, , JDe harten der meeste Jongeren werden met veelerleië twyfelingen gellingerd. Dat 'er een geheele dag moest voorbygaen, zonder dat Hy aen zyne moeder en aen zyne Twaelven verfchecn, maekte alle de berichten der vrouwen tot op dat van Petrus toe zeer twyfclachtig. Dat die zwakke fchepfelen , welke Hy geheel niet beftemd had ter verkondiginge van zyn Ryk, E 5 voor-  74 UIT NATHANAëL's GESCHRIFT. voorgetrokken werden voor zyne eerfte Gezanten, deed de zaek te meer verdacht voorkomen. En dan ook het bericht, 't welk het wederzien van Hem tot Galilea bepaelde, was eerst allerongeloof- lykst voor onze harten. —— - Over 't geheel hadden wy allen dat vast in 't hoofd: —wanneer zyne Opftanding een einde zou maken van onze elende, zou dit niet weder lang famnTelen, en daer zouden niet weder eenige proeven van geloof meê' verzeld gaen. Hy , zyne tegenwoordigheit, zyn blyven by ons in Heerlykheit, de fpoedigfte toebereidfelen tot zyn Ryk, een zegepralende intrede in Jerufalem, juist als die agt dagen te voren gefchied was, en nu verzeld meteigenlyk Godlykë glorie,met hemelfcheHeirle. gers; — dit alles verbeeldden we ons allen als onaffcheidbaer van zyne opfianding; en dat het nu zoo geheel anders ging, zoo ftil, zoo eenvouwig, zoo langzaem, zoo onzeker, voedde nog meer twyfelingen in onze harten. Geen geloven, zien, aenfchouwen, en niets dan aenfchouwen, verwachtten wy, als het zekere gevolg zyner opftandinge, indien Hy al tegen onze verwachting opgeftaen mogt zyn. Nu was de ganfche eerde dag zyner herlevinge voor zyne twaelven een dag van geloven zonder zien . een dag van geloofsbe- proeving, wie van ons allen had zich zulks voorgefteld? — Ach! hoe zeer fchielyk begon de Heere ons van zyne zichtbaere tegenwoordighcit aftewen- nen! - hoe bereidde Hy ons tot eene vaneen Icheiding! tot zyn henengaen nae den Va¬ der:  uit nathanaöl's geschrift. 75. der; evenwel zal Hy eens eeuwig by ons zyn. Slechts een kort ras afgebroken bezoek! onverwacht kwam Hy onverwacht verdween Hy! Echter Hy is het, en toont t'elkentnaele, dat Hy het is, tot dat de laetfte twyfeling onzer harten is overwonnen. ——— Ach! wy weten zoo geheel niets van de plaets, waer Hy zich ophoudt! —— waer is HyV ■ waer wandelt Hy? waer heeft Hy verblyf? Slechts by zekere gelegenheden, fchynt het, wil Hy zich aen ons vertoonen. Van waer Hy zoo plots» ling komt, werwaert Hy zoo plotsling benengaet, dat weten wy niet. Hy wil niet met ons reizen, de Opgewekte, gelyk Hy met ons uit Galilea herwaert reisde. Hy noemt flechts den berg in Galilea , waer Hy verfchynen zal. Duizeudmaelen willen wy nae Hem toe gaen, maer wy flaen verlegen, —- waer heen te gaen? waer Hem te zoeken ? Ook durft niemand onzer Hem vragen, wanneer Hy by ons is, en als Hy affcheid neemt: Waer heen gaet gy nu?" noch wanneer Hy komt; „ Van waer komt gy?" Ja, ik begrype het, — en ook myne broeders;Hy doet, zoo als Hy in den aen vang, toen Hy aen Maria Magdalena verfchcen , gezegd heeft. ,, Houd my niet op; Ik vare op tot mynen God „ en den uwen, tot mynen Vader en den uwen." Wy moesten ons in den aenvang niet ztio over Hem verblyden , als of wy zyne tegenwoor- digheit weder geduurig zouden genieten. „ Eerst moet ik tot mynen Vader henen„ gaen!" ■ ~ — Even-  76 UIT NATHANAëL's GESCHRIFT. — Evenwel zyn wy gelukkiger, dan wel eer Israë's Vaderen waren, de Heere, die ons verfchynt, die met ons maeltyd houdt, ach! Hy is onze broeder! — js de gekruifigde! — fa onze Volmaker tot zyn eer en Heerlykheit! . I I I. petrus, joannes, en JAKOBUS. Maendagmorgens vrotg. T i e weten n. dien Zondag, wanneer Jefus allereerst aen Thoma. verfchenenwas; nu fprak men af, om Maendagnamiddags de £ rugreize nae Galilea aentenemen. Simon petrus, in eenzaemheit eenigzins ge. zwtnd gaende, niet verre van de beke*Kedron nae Gethfémane. Treffe ik ulieden daer, geliefde broeders! waer heen is uw weg? Joannes. Myn broeder en ik vielen in het zelfde oogenblik op de gedachten, om , eer we de Stad verlaten, die plaetfen nog eens te bezoeken welke ons zoo heilig zyn als in den Tempel van God. r Pe-  fETRUS, JOANNES, EN JAKOBUS. 77 Petrus met aendoening. Gethfémane - — Golgotha, — en de grafplaets — niet waer? Joannes en jakobus, juist deze. — —- Petrus. Dit was ook myn voornemen. — Daerom ontmoet gy my hier als de zondigfte en begenadigde van allen wilde ik nog eens deu gang van het lyden mynes Verlosfers nafpeuren van de zael tot in Gethfémane , —— dan uit dien Hof voorby Gabbatha nae den doodshoofdberg — en dan ten grave. Jakobus. Dus heeft Gods hand ons dan te faemen geleid , gelyk zyn Zoon ons geleidde by Cidli's doodbedde (*), nae Thabor's Heerlykheit, en in Gethfémane. —— Zy omhalzen elkander hartlyk, geven elkander de hand, zettea Petrns in *t midden, zoo lang tot het te ftnalle voetpad hen ooodzaekt achter elkander te gaan. , By iedere plaets , waer Hy hen iets merkwaerdigs gezegd had, ftonden ze, zonder affpraék, gelyklylc flil, hielden zich fteeds bezig-in ftille overdenkingen, wisfélden weinige woorden; toefden öp de plaets, waer.de agt bleeven zittqn, — toen, daer zy drie in flaep vielen5 — toen, daer Jefiis drie- jnael in 't gebed kampte da,er vielen zy neder, baden, et onderwierpen zich geheel aen den wil des Vaders; verheerlykende de liefdé van den Vader en deri Zoon. ('•) Zie het ÏUdi StuJs dir agtflt 4fdit!>»gf Dsanis B2«l ft, o—.IQ. IV.  7% IV. verhael der wandelinge van petrus, joannes en jakobus. (ia Vervolg.) tt>nif sa T9wit*is .'-9793 , iffrad •nhasih asxlsttno '\ M et deze ernflige verrichtingen, bezig zy'nde ftond een Engel by deze drie lievelingen'van Christus, — zy verfchrikten niet; — juist.kwam deze , zoo als zy opftonden van het gebed. Hy fprak langzaem met eerbiedige houding, en wees met zyner rechterhand op de met gras Begroeide plaets, vvaér zy hadden liggen bidden: „ Hier kampte de Zoon driemael in doods„ angst!" Na een weinig zwygens: „ Hier liep zyn bloedig zweet op de aerde!" Na nog weder een poos gezwegen te hebben: « Hier  rj.TR.U$» JOANNES EN JAKQBUS. 7f> „ Hjer werd ik verwaerdigd, den doodlyk af- „ gematten te fterken Hem uwen „ Heer en uwen Broeder!" 11 TMUif 'j':n\ '' tb TO ' 'i "■ i' ' 1 "ti'Hi , Met een.. fterke ftem en zonder tusfchenpoos van rust: l _ ..... ,, Zyne is het Ryk, en de kracht, en de Heer' „ lykheit 1 Amen. " Terftond op deze wóórden Verdween de Engel, „ Amenf Amen! Amen!" herhaelden zy alle • "drie, en vielen nog eens neder, om te aenbid- ■ dèm - ! . ' .c)<.w.! uVL .rwfctai li:vx:fja • ; no - :;• e! ... j, . .. ., ... i j.jjj Daerop gingep ze te rug, en toefden nog èea poos op de plaets, waer men Hem bond, —- By. het gaen over de beke Kedron hield^Petrus even ftil, om hen de verfchyning te verhalen, waer meö Hy op den eerftendagderopftandingewerd verwaerdigd; beduidende heö ih 't byzonder de gelykaertigheit zyner gedaente op het oogenblik van fcheiden aen die, welke zy gezamenlyk gezien hadden op ïha- bor, Dan om voorttegaen, by het paleis van Pilatus, daer het nu geheel ftil was , terwyl hy met zyn Hof en zyne troepen reeds van het Feest was' teruggekeerd nae Cefarea , vertoeven zy zeer kort, en haeften zich verder. Met eenen vrolyken eerbied beklimmen zy Golgotha, — zien de drie ledige ktuifen aen, naderen het middenfte, en geven zich daer by toe in vuun'ge aendoeningen, bid-  &Q PtTRUS,' JOHANNES EN JAKOBÜ1. biddende in het geloof voor misdadigers en rechters, voor 't ganfche menschdom in den Naem van Hem, die zich aen deze kruisftam hadopgeofferd voor hunne zonden, en niet alleen voorde hunne maer ook voor de zonden der geheele Werelt.Vol dorftdid verlangen nae het verkondigen van deze: weldaed en het voltooien hunner bekvvaemheit tot die groote taek (tonden zy op. Toen nog eens ten grave, waer ze zich in het ledige graf nogmaels bezig houden metaenbidding, endaerna keerden ze te rug In het ftadwaert gaen verklaerden zy onderling aen elkander, waer meê zy zich onder het bidden op Golgotha, byzondcr.bezig gehouden hadden, , en verwonderden zich dat zy juist allen in volle overeenflemming gedacht hadden. Nu kwam hen byzonder die bede van Jefus te binnen • „ O Vader! laet hen.allen één zy„, ik ln hen' „ en-gy in my! " . ' ■ V. '■ ,w| ÜIT HET GESCHRIFT van NAThAnaGI,: transajsM iüLtjv rf ofb d * ' - ™ *ZlWaendagnamiddag reisden wy weg; verdeelden ons, om geen opzien by de Joden te ba-  UIT NATHANAèVs GE3CHRIFT. Si baren, in partyën, en by ieder party voegde zich een groot • aental vrienden en vriendinnen van Jefus uit Jerufalem en eenige nabyliggende fteden, om ons uit te geleiden tot aen Bethaniën, waer hetaffcheid van Lazarus , Maria en Martha aendoenlyk was — Allen waren wy by dit affcheid hartlyk ontroerd, en wy gevoelden, by gelegenheit dezer fcheidinge, een fmartlyk verlangen , om elkander weder te zien. Onzer aller affcheidswoord was: Geloofd zy Jefus Christus ——- in eeuwigheit!" ——• Nikodemus en Jofeph waren meest getroffen , toen zy van ons fcheidden. — ■■ 1 ,, Binnen ze„ ven weeken zien wy ongetwyfeld elkander we- „ der! " was hun zeggen. " Zo God wil; „ zeker!" was het antwoord. — — Wy hadden eene boven alle befchryviug vergenoegde reize, en verkondigden in-veele vlekken en dorpen , ook in twee Samaritacnfche , daer veele vrouwen en kinderen op ons wachten , en ons te gemoete liepen, de vrolyke tyding zyner OpItanding2 aen onze vrienden, doch in alle ftilte. — Ook vernamen wy van eenigen, dat zy verfchyningen gehad hadden van opgcwektcn, welke hen tegen zekeren dag, dien wy zelve nog niet wisten, op Thabor hadden befchciden , om den Heere te zien. Veelcn vonden wy by uitftek treurig, daer zy van de vroegst vertrokkene Feestreizigers zynen Kruisdood vernomen, en geene fchaduw van hope hadden op zyne oplianding; — veel minder nog dan wy te voren hadden; — welke menfehen wy eerst naeuwlyks, maer eindlyk des te voortreflyker, konden vertroosten. By Petrus en Andreas, by vi. deel. F Joan-  8z uit nathanaëls ge schuift. Joannes en Jakobus, by Philippus , ook aen myn huis en elders in veele huisgezinnen in Bethfaida, Kaperndum, Kana enz. waren de fmart, het verlangen, de vreze en de hope, maer ook de vreugde , waer op alles uitliep, onuitfpreeklyk. — — —• V I. jakobus de broeder des heeren. (getrokken uit nathanac'l's gefchrift.) *-—- G)ók verhaelde ons Jakobus de broeder des Heeren, dat Hy hem nu ten tweedenmaele verfchenen was, op die plaets, daer hy, toen hy nog ongelovig was, eens tot Jefus gezegd had: „ Cae „ van hier, en gae in het Joodfche Land, opdat „ ook uwe Jongeren uwe werken , die gy doet, „ aenfchouwen. Want niemand doet iets in 't „ verborgene, wanneer hy zoekt openbaer te wor„ den. Als gy zulke dingen doet, openbaer u „ zeiven aen de werelt." Waerop Jefus hem toen geantwoord had: „ Myn 3, tyd is nog niet daer j maer uw tyd is reeds daer. t, De  JAKOBUS, DE BROEDER DES HEEREN. 83 ,, De werelt kan u niet haten, maer my haet zy; „ want ik getuige van haer, dat haere werken „ boos zyn. Gae gy dan op dit Feest; ik gae nog „ niet op nae het Feest, wailt myn tyd is nog niet „ vervuld." Daer, op die plaets , had Jefus nü tot hem gezegd: „ Al myn tyd is nu vervuldI j, haest gae ik tot mynen Vader en den uwcnj „ myn broeder! Ik hebbe voor u gebeden; en gy „ zyt niet meer uit de Werelt, daer ik U uit de we„ relt uitverkoren hebbe. De werelt zal u haten , zoo als ze my gehaetheeft, u en uwe broederen , „ ja ook myne broederen; en gy zult fterk worden j, in uwen God, en een zuil myner Kerke „ zyn(*)!" Deeerftemael verfcheen de Heere aen dezèn zynen broeder Jakobus op den dag zyner opftandinge: Want Jakobus had gezworen, dat hy van toen af, dat Jefus gevangen werd, geen bete broods gebruiken zou, tot dat hy Hem zag opgeftaen uit den dood. Nu dan zeide de Heere : „ breng een tafel en brood!" toen nam Hy brood , zegende en brak en gaf het aen Jakobus, zeggende: „ Myn „ broeder! eet uw brood, want de zoon des men„ fchen is opgeftaen van onder de flapenden (f). (*) Vergelykt ciiati» II, 9. (•(•) Op deze wyze heeft d» Heer pfenningbk. de byzonSerheit, welke Hieronimvs verhaelt, hier ingevoegd, om die bc««nbaer te maken met i. Korinthen XV, 7. daer Paulus de verftkyning aen Jakobus merklyk laeter plaetst. F 2 VIT.  r4 VII. Si MOM PETRUS en EENIGE ANDEREN U I T DE TIVAE LV£ N , tusfchen Bethfaida en Tiberias. C Vergelykt Jtanncs XXI: 2, 3.) T -u. usfchen Tiberïus en Bethfaida, aen den oever van het mcir Genefarcth, troffen Simon Petrus en zyn broeder Andreas, Thoma» Didymss e» Nathanaël van Kana, P-hilippui en Joannes Zebedea. zoon, met zyn broeder Jacobns, elkander, ten deele volgens affpraek ; ten deele bij toeval aeu. Zy waren niet verre van de plaets, waer hunne vischfehniten lagen. Onder het wandelen langs den oever, gins en herwaert ziende, hadden vcrfcheidène hunner eenen diepen indruk van hunne beroepsbezigheid, eer zy Jefus kenden, enerinnerde,, zich op 't levendigs*, hoe vaek ze, naderhand daer en daeromtrent met Jefus hadden omgewandeld. Het was avond. De zon was reeds achter de bergen van den Westlyken oever, en gaf het rood aen de fpitfen der Oosterbergen. Simon hadby het fchi.tteren der avondzonne eene meenigte visfehen aen de oppervlakte des raeirs gezien; — het was Donderdagavond, en in Bethfaida waren de zynen van gecu grooten voorraed voorzien tegen den naderenden Sabbathdag }> jj. gae vjs_ „ fcBen " zeide hij. De andere van 't gezelfchap, die ook visfchers waren , lieten 'er terftond op volgen : „ wy gaen mede "j en de overigen: „ wy willen ulieden verzeilen ". Zy gaen dan llheep om te visfehen; terwyl Petrus ee» knecht, wel-  SIMON PETKUS EN .EENIGE ANDETCIN. $$■ welke op het fchip ara 't werk was, nae luns zendt, om te berichtcp, dat men hem en de andere niet verwachten nioest, omdat zy uit visfehen waren, en morgen hoopten te komen, om den FSOgM te Bethfaida te brengen. Wen nam dan de netten fcheep ; 2e flippen allen aen boord, en ilcckcn van land: Thans waren ze voor de eerfte macl weder op dat meir, wacr.op zy zoo vaek met Jefus Christus gevaren hadden ! Hoe gelijk in foromige, hoe verfchillende in andere opzichten waren ze nu te moede —; en hoe gelukkig waren ze, zelfs.om deze ebbe en vloed, hunner oude cn nieuwe geinoedsaendocningen! An dreas, onder liet jtüttrefi tot Petrus: Denkt! gy 'er wel om ? broeder 1.— jjet is.nu daer aen.; toe., datwy mo.nfehenvjsfcbcrs worden zullen. Simon. Maer wie dacht ooit aen dat geene, dat intusfehen nóg moest voor»aen? Thomas. Wie denkt aen dat geene, dat misfchien ook nog moet voorgacn? — — — Doch Hy leeft 1 — wy zyn gerust. — — — Zulke en diergelykc woorden ter eriiMieringc van 't voorgevallene, ter betuiginge van geloof, van liefde, ja ook van nieuwsgie- ri"heit en verlangen, wisfcldcn zy, men befpénrde iritu*- fcheu "eene de minfle beweging in de netten; men wierp die nu hier dan daer uit, maer daer deed zicli geheel geen leven op. Men voer nu hier dan gins het liep dieper in den nacht. Nu werd deze dan die raed gegeven, nu het eene dan het andere wevoelcn geuit, nu decent dan de andere visfehers-ondervinding te berde gebracht , waerom het zoo lang aenhield , en evenwel nog wel kon cn zou gelukken. De vjsfehers kwamen recht in hunnen beroepsftand, en zouden met koel geduld getoefd en gearbeid hebben , zonder misnoegde woorden, hadden zy Nathanaël, Thomas cn Pliilippus'niet by zich gehad, die reeds lang hun geduld hadden moeten Herken, en nu het ongeduld niet meer konden overwinnen ; dit maekte de visfehers moedloos , zoo dat eok zy alles niet geheel naer hunne gewoonte op.zyn beloop laten cn behandelen konden. Andrcas vergreep zich tweemael in woorden van ongeduld. — Op deze wyzc werd het voor allen een ona'engenaeme nacht. Zy waren nu gewoon geworden aen de volko- F 3 i"1011-  Sö SIMON PETRUS EN EENIGE ANDEREN. mcnftc oyereenftemming en eensgczindheit, die het hart vergenoeg cn verzaden, ook in de treurigfte onhandigheden, - en nu mee, dan een week waren zy zoo zalig geweest in hun geloof aen hunnen opgewekte» Heer. Maer nu, daer zy zich tegen deze in den beginne wel kleene en weinig betekenende, maer allengs grooter en gewigtiger wordende, proeve tot ongeduld in »t geheel niet gewapend hadden, verloren hunne zielen alle die verhevene aendoeningen, waer meé ze eerst vervuld waren, en de kraeht der verveehng en mistrooitigheit kreeg de overhand; _ daer was eeu ydel _ een ledig - in hnnne harten> h • ^ laer niet gevoeld hadden. De visfehers - geheel met het vischwerk— de andere met het zien nae land ingenomen als de gemeentezeen betrachtten zy zelfs den helderen ftarren- hemel „,et eens, - konden hun ongeduld niet verwinnen, _ en ondervonden hier, >t geen de grootile zielen wel eens gewaer worden dat, „aemlyk , beuzelachtige voorvallen hen voor ,« ïeer ££Z l T f ^ ^ van £ *ec.r gemeen verfland en hart. VIII. DE VOR1GEN met JESUS. Cin vervolg.} (Vergelykt Joannes XXI, i I4._j Eindlyk kwam d« morgen doch even troostIoos visfehers als de janfche nacht geweest was; . ftond een man aen den oever, vrolyk uitziende nae de ^Uicht» oi zt hem een morgenjnaeltyd zouden aenbrengen. Deze  EENIGEN DER TWAELVEN MET JESUS. 87 Deze zag het fchip, toen het een paer honderd fclireden t« den oever was. De man roept luid: Kinderen! hebt gy voor my wat te eeten? Uit het Schip. Neen. De man aen den oever luid, doch zonder gefchreeuw; de fiem klonk lieflyk by denftillen morgenjlond over de gladde zee, en weergalmde uit het ter zyde gelegen bosck: Werpt het net uit aen de andere zyde van het fchip; en gy zult vangen. Geen antwoord uit het fchip te rug. And re as aan het roer. Ach 1 wat zal het wezen ? daer is overal niets! Petrus. Laet ons de proef nemen. Hy moet gefpartel hebben gezitn anders zou hy dit niet gezegd hebben. Men volgt Petnis , trekt het ledige net in het fchip, werpt het Bit aen de andere zyde, en Andreas ftuurt. . Terftond voelen ze beweging in het net, en zien ook visfehen. Jacoih'S. Trekt! neemt nu , wat 'er wezen mag, en fxft niet lang. Petrus. Ja gewis; wy willen juist op geen grooten vangst wachten, — God zy lof voor dezen ! Zy trekken aen ket zwacre net, cn moeten veel kracht aenWenden; het gewemel van groote visfehen wordt zichtbaer. Joannes lui ft en Petrus in het oor, verbaesd en vol verrukking: Het is de Heere! Petrus gevoelt terftond de waerheit daer van, en de gelykheit snet den vischvangst voor drie jaeren — hy onieordt zyn visfeherskiel, anders had hy niets aen, en, zich nae het boord begevende, fpringthy in 't water, en zwemt nae land. Allen, die in 't fchip zyn, verfchrikken daer van, en kykea gins en her. F 4 JOAN-  . 88 ESNIGEN dér TWAELVEN MET JESUS. Joannes. Ziet maer! Het is de Heere ' Jakobus en philippus, die ook daer fim, den vdn waer Petrus buiten boord gefprongen was trekken uit al hunne magt: Het net zal fcheuren — waerlyk de Heere! * , fkNDfEAs- Nu maer getrokken, dat alles in t fchip komt, wat maer kan! . we]k een „e wemel! _ welke visfehen! - _ ö Voonvaer' het is de Heere! (hy ziet dan nae den oever, dan nae het Jchip , dan nae het net.) Nathaijacl zietbyna beftendig, en de andere, zoo vaet „ tonnen, nae den oever. Eindlyk met arbeid, zorg en moeite ge «ek, het net, zonder te febeuren, meteen ongehoorde me igtc groote vlsfchen in de fchuit. meemgtc Allen ftaen verbaesd, flaen de handen faemen, en zien nn na, A visfehen dan nae land. nae de Joannes tegen Andreas, Nu nae land , j„ CodsNacm! nae land! Andreas, ja wel. Hy doet,al, Wat hy £1 om nae land te ft uur en , en wendt het fchip -1 tuist in den glans der even opgaende zonne "der waert. ' Joannes en Jakobus nemen ook nog riemen bv Ap ï , om voorttefpoeden. y de han^> PEW, had den Heere met diepen eerbied begroet — 1 het fchip aanlandde. Zv fhDt[!n nn i ' t0ea ^ ltapten op den oever en naderen Jefus. Je s u s. Brengt my nu van de visfehen , die ffv zon even gevangen hebt. hy Pktrus. Ja Heere! wy willen die aen land brengen, _ den rykdom, dien gy ons hebt be- Hy gaet heen, en trekt, terwyl hem anderen te hulp komen . , 2 ^ ViSfChCn ^ *■» Jeen tl-5 fchre-  EENIGEN DER TWAELVEN MET JESUS. 89 fchrcden verre op land. Anderen brengen twee of drie der grootfte vischkorven aen, en Petrus begint de visfehen uit het net in de korven te werpen. Jacoeus eh Andreas, te gelyk. Zacht, broeder! tel den zegen des Heeren! Petrus. Gy hebt gelyk. Hy telt , hoeveel 'er reeds in de korf waren , en gaet voort met tellen, terwyl hy de overigen uit het net in de korf doet. Allen verwonderen zy zich langs hoe meer; Joannes ftaet nevens Jefus, de anderen rondsom Petrus, by het net en de korven; > het tellen fchynt niet optehou'den , en klimt tot ■ honderd drie cn vyftig. Verftomd en vol van eerbied zetten zich dc Hovende Jongeren rondsom Jefus, daer Hy hen bevolen had, eenige van dc visfehen te braden, zich nedertezetten , en met Hem te ontbyten (*> Niet óónc waegde het verder te vragen: „ Heere! gy zyt het immers "? Hy deelt met hen de gebraden visch, die reeds gereed lag, en het brood. Dikwy's vergeten zy voor een poos, dac het de opgewekte Heer was, die voleindigd had, welke nu onder },cn zat; uit hoofde van zyn natnurlyk gemcenzaeme houding en gedrag gaven zy zich een oogenblik toe in de verbeelding, dat Hy nog hun Mcefter was als voren , cn dat zy nu weder met Hem verkeerden gelyk weleer. 1 ~~~~ ■ (*) Dus wordt Jtannts XXI, 15. ook verklaerd by zeer voornacme uitleggers; fchoon de Nederlandfchc Overzetting fpreekt van bet vïiddagmael. Men zie hier over onder andere Doo< BRiDcm'f Huisuitlegger, ide Deels 4de ftuk. bladz. 1634- F 5 IX-  po I X. jesus met petrus. (Vergelykt -Joannes XXI, ïj—.3»,) 1'" hcteeten wwderde Jefus met Joannes en Petrus alleen L.r. den oever heen en weder op dezen heerlyken Lentedag. Jesus. Simon Jonas zoo»! Meft gy my meer dan deze my lieven ? (Hy wyst met de hand nae de vyf, die wat verder af waren.) Vat Simon Jonas zoonmzekte eenen byzonderen indruk op Petrus, om dat Jefus hem ook de eerfte mael, dat Hy hem zag en naderhand nooit weder, zoo genoemd , maer anders altyd Petrus geheten had. Petrus. Heere! gy weet, dat ik u lief hebbe; jesus. Zoo weid myne fchaepen! Zy gaen zwygende voort en te rug, en een poos daerna zegt jesus, geheel op denzelfden toon: Simon Jonas zoon ! lieft gy my? Petrus. Ach! ja Heere! gy weet, dat ik u heve. (ontzet, omdat Hy hem ten tweedenmaele zoo tref end teder nae zyne liefde vroeg.) Jesus. Weid myne lammeren! jfoan.  JESUS MET PETRUS, 01 Joannes liep fteeds ftil naest hen; by het te rug wandelen zegt ] es u s tederder, bedaerder , Wetgevender , mag men zeggen , dan nog de beide vorige keeren: Simon Jonas zoon! lieft gymy? Petrus, bleek en met een droevige ftem, ziende vol ootmoed doch vrymoedig Jefus in het aengezicht: ó Heere! gy weet immers alle dingen; gy weet, dat ik u lieve! t e s u s, met al de vertrouwcnheit van eenen vriend: Zoo weid myne fchapen! — Waerlyk! waerlyk! ik zegge u: Toen gy jonger waert, hebt gy u zeiven omgord, en hebt gewandeld, waer heen gy wilde. Maer, wanneer gy oud geworden zyt, zult ge uwe handen uitftrekken , en een ander zal u gorden, en brengen, waer heen gy niet wilt! Nu zwygen ze beide — Petrus met diep nadenken dezer woorden. Voorts zeide Jefus: Volg my na! ' Petru s ziet Joannes aen: Hccre! en wat zal dan deze? Jesus, met" lief dryken ernst: Indien ik wil, dat hy blyve, tot dat ik kome, wat gaet het u aen? Volg gy my na. Petrus. Tot in den dood, myn Heere! enmyn Ontfermer! Kier op gingen Jefus en Joannes weder nae de aiidere Jonge- ren> Petrus in liet palmboschje, om in eenzaemh'eit te bidden. Tan's kwam hem byzonder in de gedachten, hoe hy, voor des Heeren lyden , gcvraegd had : waer de Hccre henen ging? nadat Jefus gezegd had: „ Kinderen! ik ben nog een kleenen tyd by ulieden. Gy zult my zoeken, en, gelyk ik tot de Joden " gezegd hebbe, waer ik henen gae, daer moogt gy lieden niet " komen : alzoo zegge ik ook nu tot u lieden, " hoe Jefus hem S5 toen  92 JESUS MET PETRUS. toen geantwoord had: „ waer ik ,lcncn , „ nu niet navolgen. Maer E, g* ' °°gt gy my .... .. „ h 1 SV zult my daerna volgen;" en hoe y Hem toen dit antwoord gegeven had: „ Heeret waerom „ mag , u ln, n.et volgen Ik wil my„ leven voor u zetten." Be, anderen hielden zich i^,n bezi aQt £ en _ geduld van den vorige,, nacht te herkaeuwen, en byloScr ook toe Jefus hen in dat ongeduld, verfcheneu was X. £ sipiia (*) aen zyne Vriendin tiiamar. (Ontleend uit i Korinthen XV, 6.) Mn ter vlugt een brief, om u ten fpoedigflen beZ1 " gnVC" niy" gClllk- Verlae< ;« « op, n„I^én r^'^ Ik de" Heere ge2ic«-' Hy is Wftaen! Met deze oogen, die nu op dit peL. »ent zien zag ik Hem, en ik verwachte zyn £derend Ryt. Verheug u met my; ook gy Lltl Hem C') Zie hot XXIIrte fiuk der «gt/te éfitttt»' hl 8, • h «xr.de jm, 6 "j*<-ent:g bl. 85. m het  S I P H A AEN TflAMAK. 93 Hem zalig worden! Maer nu Hechts eenige voornaeme omlhndigheden. Het gebeurde gisteren omtrent den middag in de digte i'chaduw van het Cederenwoud op Thabor. Een meenigte van meer dan vyf honderd bro-deren cn zusteren vergaderde derwaert; ik was een van de eerlien. De toevloed was zoo Merk, als of'er geen eind van komen zou; — nu deze dan die'wandelende troep kwam aen; elk was, of door eenen der Jongeren, of dóór eenen uit den dood verrezenen Heiligen, (ja, betrouw uwe oogen vry! door eenen uit den dood opgeftienen Heiligen!) derwaert heen gewezen, en zonder deze nodiging als van den Heere zeiven kwam ook geen mensch daer nae toe. De vreugde myner ziele by zoo veele demledige , lievende, jongeren en vriendinnen des Hèëren, die al geduurig toekwamen, — melde ik u op eenen anderen tyd. Wie ze al waren, z*o verreik hen kende en aentrof, zal ik u in het inleggende blad opgeven, en van elk zal ik u wel iets verhalen, de eerftemael, dat gy by my komt (*). Onverwacht ftond Jefus op een kleene hoogte, en ' (*) De Heer ffenninger. laet hier een groene lyst van naetnen volgen, welke ik erkenne, dat omtrent veelen veel waerfchynlykhcit heeft, maer waer in ik te weinig nut zag, om 'er zoo veele bladzyden me<5 te vullen. Want, fchoon hetmisfehien voorfoinmige Lezeren aengenaem ja ftichtende zyn mogt, hier zoo verfcheidene perfoonen onder deze vyfhonderd te vinden, die in het vorige van dit werk genoemd zyn, aen dat genoegen, hopen we, zal de opgave van alle de perfoonen, aen het einde des werks, even zeer voldoen. N. V.  P4 sipha aen t h a m a r, en kwam eenige fchreden nader nae beneden, zoo dat allen Hem zeer goed konden zien. Veele der verst afïïaenden twyfelden. Ik was ook yry verre van Hem af te flaen gekomen, fchoon ik een der eerfte hier geweest was. Maer Hy wandelde nog op het laetst zeer vricndlyk onder de meenigte om, en zeide aen verfcheidene iets byzonders, datikjniet hoorde; — ook myging Hy niet voorby, zonder my met nadruk aentezien. O myn vriendin! wat ik toen ondervond» wat ik eeuwig zal onderVinden, laet zich niet befchry ven. „ Myn Heiland! s, myn Broeder! " roept myn ziel federd, waer ik gae of ftae ; dit roepe ik in den droom by den nacht, en het is myn eerfte geroep by het ontwaken. O kon ik u befchryven, wat ik aen Hem zag! Al het Godlyke, dat gy u hier op aerde verbeelden kunt, ja meer dan een mensch denken kan, en te gelyk al het menschlyk groote en goede, dat we ons wel beter verbeelden konnen, maer waer by ook in dit geval veel was, dat we voorheen niet zouden hebben konnen denken, altans niet uitspreken, — dat we alleen moeten gevoelen, ■ b wanneer wy het zien , ■ dat alles is in Hem vereenigd; ■ geheel de zelfde, die Hy was, — maer ook, ware het mogelyk , tienduizendmaelen meer dan Hy was, is nu jesus Christus de opgewekte! Het geen Hy fprak, wil ik u nog verhalen, zoo goed ik dit wete, maer, wanneer ik het u by monde, met de levendigfte aendoeningen en fterkften nadruk, voorftelde, zou het nog als niets zyn by dien geest, dat leven , waer meê Hy fprak. — En  SIPHA AEN T HA MAR. 95 En hoe veel minder ben ik in ftaet, u het waer ge. voel te geven van de kracht, waer meê Hy fprak, door het u hier met zwarte letteren op het doode pergament te doen lezen! — — — Ook toen, ook daer, waren menschlyke gemeenzaemheit en zacht* moedigheit vereenigd met eene Godlyke allerfterkst doordringende kracht. Hy fprak: „ Vrede zy ulieden! myne Broe„ deren en Zusteren! Ik leve door den Vader, „ die my gezonden heeft! De Vorst dezer werelt „ vond niets aen my. Ik hebbe den wil mynes ,, Vaders volbracht, en myn leven , zoo als Hy „ vorderde, ten offer gegeven. Hy gaf den Zoon „ de magt, om zyn leven te laten en het weder aen„ tenemen! den Naem mynes Vaders verkondige „ ik mynen broederen; in deze Gemeente love ik „ mynen God; looft God, lieft Hem, mynen Va„ der en den uwen!" (*) — — Toen zweeg Jefus, en alle de Toehoorders Honden op; wanneer Hy nog eens zyne femme verhief, en zeide: „ Kinderen! ik blyve by ulieden , „ offchoon ik nae den Vader gae; ik blyve met ,, ulie- (*) Het overige der Redevoering, welke de Heer ffenhik|tl h;er den Zaligmaker tot de vyfhoudcrd doet voeren, is byn» geheel gelyk aen die redenen des Heilands, even vóór zynen dood, welke we Joannes XIV — XVII. vinden aengetekend, en die reeds in haer geheel geplaetst zyn in het IX, XVde en XVlda ftuk der Zesslende AfieeUng bl. i%i — 134. en 35a — 360. ia het IVde Deel; wier herhaelde lezing, die ik ernftig aenpryze, ook ieder oplettenden zal doen erkennen, dat die redenen, met leer weinige verandering, pasten in den mond van den opgewektea ■Jefus, vóór zyne Heinelvaert. N. V.  4 Orj SIP HA AEN TH AM AR.' „ ulieden alle dagen tot het einde der werelt! " Alle de vyflibriderd bogen zich , en fpraken, als door eenen geest bezield, het Amen uit. „ Amen! „ Halleluja! gezegend zy, die kwam, die komr, en komen zal in den Naefu des Heeren! Amen!'* ó Myne vriendin ! nog eens;— als ik u dit rret de levefidigfte aendoeningen mondling voorftclde, wat Hy zeide, wat Hy bad, het zou niets zyn by dien geest, dat leven, waermec; Hy fprak! Hoe veel minder konnen u dan dezedoode letters daer van doen bezelTen! —O! dieonuitfpreeklyke vermenging eener geheel menschlykc gemeenzaemheit en zachtmoedigheit met een Godlyke allerfterkst doordringende kracht! — En nog minder is het mogelyk , het groote en het beminlyke van zyn gelaet te befchryven; — hier is alle befchryving lam en koud, dit moest gezien , gevoeld worden ! Myn vrouw heeft my al meenigmaelen, federd gisteren , gezegd , dat ik nooit zoo vergenoegd, zoo gelukkig was; en , als ik van het onuitfpreeklyke van zyn gelaet fpreke , zegt ze fteeds, dat ze zich dit aen myn gelaet, zoo als dit federd gisteren was, wel kan voorftellen. O! dat haare zwakheit haer belet heeft! — Hem, Hem zeiven moet men zien! —— Ook al moest men eeuwen daer om bidden, daer op wachten, — men zou zich beloond achten, met Hem te aenfchouwen, en dat onderpand zyner altoosduurende tedere Broederliefde uit eiken opflag zyner oogen te lezen. —- . X I.  97 X I. UIT HET GESCHRIFT VAN NATHANACL. ( Stukswyze.) f^trgelytt Mittbeus XXVIII, iC—"°- XVI, i5*-il.) i JE? oe oneindig veel meer fchenkt :de Heere , dan Hy beloofde !— Eerst na zoo veele landere gunstryke verfchyningen kwam nu ook die, i welke Hy doofde eeïue getuigen zyner Opftandiri;:ge had laten beloven. Op den berg naby Kapernaüm , daer Hy zoö dikwyls zat en leerde , daer zyne Apostelen dikwyls zoo naby'Hert Honden , eh eene talloozé Tchaere volks nae Hem luisterde; op den berg, werwacrt Hy zich zoo vaek begaf in eeni zaemheit , en heilige nachten doorbracht in Waken en bidden; — ja ach! op dien berg, op welken Hy ons Twaelven en zoo veele anderen verkoos tot -zyne Gezanten, tot Getuigen van zyn lyden en van -zyne Heerlykheit, tot Doden van zyn Ryk; — daer Hy plegtiglyk onze nacmen, — öok den naem vtm .fcy.,*. my onwaerdigen! — uitgefpToken, én ons yi. deel» % eens  f#8 UIT NATHANAè'LS GESCHRIFT. eens met Godlyke vermogens en volmagt, om te genezen en vergiffenis aeutekqpdigen, had uitgezonden , — daer — daer verzamelde Hy ons naer zyne voorfpeiling, ons Elven en de Twee en zeventigen. Wy vergaderden, ten beftemden tyde, boven het Palmboombosch in eenen dubbelden kring. Wy waren zeer fpoedig byeen, en naeuwlyks was de laetfte daer, en hadden wy elkander omhelsd, of Jefus ftond midden onder ons. Zeer fchielyk vestigde zich myn oog,gelyk dat vair allen, weder op Jefus. Eerst vertoonde Hy zich zoo broedeilyk menschlievend,en keerde zich nu gias da» ; derwaert met zulke oogwenken en woorden der hefde, als juist gefchikt waren, om allen nog eenigzins gewortelden twyftl met de grootfte wysheit uittel roeien. Toen trad Hyin het midden der kringen , zoo fchitterend en Godlyk, zoo met de Majefteit des Konings van Hemel en aerde, als wy Hem nog nimmer zagen; wy vielen allen op onze knieën, en bogen ons vol. van eerbied voor. Hem neder Nu fprak Hy, meteen zachttreffende Majefteit» My ls gegeven alle magt in Hemel en op aer» de. Daerom gaet uit in geheel de werelt, ver„ kondigt de blyde boodfehap allen Creatuuren — " T h ■ 3112 V°lken t0t SW* ^erlingen, en „ doopt hen 111 den Naem des Vaders, des Zoons, „ en des Heiligen Geeftes, en leert hen alles hou„ den, wat ik ulieden bevolen hebbe. Wie „ looft en gedoopt wordt, die zal behouden wor„ den; maer wie niet gelooft, wordt veroordeeld. „ Deze tekenen zullen hen, die geloven, volgen.  tJIt NATHANAëLS éESCHRIET. OJf Zy zullen in mynen Naem de Daemons verdry, ven; zy zullen met nieuwe taelen fpreken; flan' gen zullen ze opnemen, en, wanneer zeietsdood, lyks mogten drinken , het zal hen niet fchaden. | Op de kranken zullen ze de handen leggen, en deze zullen gezond worden. Wacht op de bc\ lofte mijnes Vaders tegen het Feest in Jerufalem. , Ook daer zal ik u nog zien; - en hoewel ik , ook fcheide, ben ik toch bij ulieden alle dagen , tot het einde der werelt." Hy verdween - wij vielen allen op raze aengezichten, aenbadenen dankten. — — XII. fccW. Ti..,.- ; a Ui •>'• Vit NATHANAëLS GESCHRIFT: (ia vervólg.) ^ — öns affcheid van onze hüisgèzin- r^n"was en zeer aandoenlyk en teffens genoeglyk; L. vroeger toch, dan wij vermoed hadden, kreegen wy allen een bevel van den Heere, om twaelt dagen vóór het Feest in Jerufalem te zijn. — Verfcheidene onzer namen affcheid ah voor veele  10o ÜIT NATÏÏANAëL»- GESCHRIFT; j'aéren; —maer, wanneer Hy het Ryk voor Israëli weder zal herftellen , zullen wy allen alle de önzen weder omhelzen; - deze Was de troost, welke veele afkhcidstraenen van onze oogen en vani die onzer vrouwen en kinderen droogde.•(*) XIII. - • ■ uit Nathanacls Geschrift CVergelykt Markus xvi: i9. Lukas xxiv: 50—s3, Handelingen it3 11,3 JVu kwam de laetfle dag van den Zoon des Mentenen. Ach! dat ik dezen dag nog naer waerde befchrijven mogt! Hy C'3 Hierby voegt de Heer pfenninge* nit NatbanaKs geIcnnfc verfchcidenebyzonderheden, ontleend uit, of altans in eener» fmaekmet de Mesfiade van ^opstook, en vooral eenige verfchijningen van fommigen dier heiligen of vroomen , welke by dea dood van Jefus waren opgeftaen en aen veelen verfehenen zijn; doch ,k vinde best, die hier achter te laten, fchoon men zekerlijk ce* ru.m veld tot diergelijke voorftellen vinden kan in de woorden van jannes H. xx, 30, ^ & Xxi, oS. „ Nog veeIe andcre „ tekenen heeft Jefus voor zynen Jongeren gedaen, welke niet 1. „ du boek gefchreven ftaen. — Daer zijn zoo veele dingen, die " IT g1aea, C" gefPr°ken h£eft' d"' ~er " ««• voor „ ftuk zouden befchreven worden, de werelt de boeken niet zon „ konnen bevatten, welke daer »e« waren aentevullen. »> N V.  TJÏT NATHANAËl's GESCHRIFT. IOI Hij had nu alles volbracht, wat Hem de Vader in last gegeven had te volbrengen op aerde; en nu izou Hy wederkeeren tot zijnen Vader. Wy Elven izaten in het huis van Matthias by elkander, en jjjpraken van Jefus. — In een opgenblik, zonder dat Jjwe wisten, hoe zat Jefus by ons — op die plaets, waer Hy te voren gewoon was te gaen zitten. Noch eene byzondere opgetogenheit, noch ióok eenigerleië ontfteldtenis rees nu by iemand ;onzer op, maer een zachte kalmte breidde zich in onzer aller harten uit. Zoo behaegde het den [Heere. Zyn gelaet was eene Godlyke fchets van ,vrede. Nu fprak Hy: ,s Kinderen! hebt ge nog .„ iets op uwe harten, dat u drukt? — zegt het my; L ontlast u daer van tegen my. " , Joannes en Jakobus zeiden te gelyk, en fpraken rteffens de tael van onzer aller harten: „ Heere I „ zult gy ten dezen tyde het Koningryk voor „ Israël herftellen? Zal het haest gefchieden, dat ■„ wy zitten zullen op twaelf troonen , en de twaelf „ ftammen Israëls richten , zoo als gy ons, zes „ weeleen geleden , by het Avondmael beloofd ■„ hebt." . Jefus antwoordde met een zachtmoedig dochver■borgenheit aenduidend gelaet : „ Kinderen! het .„ voegt u niet , de tyden en gelegenheden te weten, welke de Vader in zyn eigen magt bef „hield. Blyft gylieden in Jerufalem; gaet niet ,, van daer weg , maer wacht op die'belofte des „ Vaders, waer van ik zoo vaek tot ulieden fprak. „ Want Joannes heeft de boetvaerdigen] Hechts gedoopt met water; maar gy zult nu, niet lang G 3 „ na  Ï02, UIT NATHANAèVs GESCHRIFT, „ na deze dagen gedoopt worden met den heiligen: „ Geest en met vuur. Gy lieden zult de kracht „ des heiligen Geeftes bezitten , wanneer die over j „ u zal gekomen zyn, en zult myne Getuigen! ,, wezen in Jerufalem en geheel Judea en Samaria,| „ en tof aen de uiterfte einden der aerde. " „ Staet op! laet ons van hier gaen! " Jefus rees op van zyn ftoel, en wy allen met ! Hem. Matthias, de Gastheer des Heeren, was ook!) by ons, en Hy geleidde ons nu voorts, zoo alsit Hy gewoon was; voorde laetfte mael ging Hy nu.) met ons vóór zonnen-opgang door Jemralem nae: Bethaniën. In de poort fcheen Hy my toe, nog l een traen in ?t oog te hebben, doch Hy zweeg. . Petrus ging aen zyne rechter, Jakobus aen zyneii linkerhand ; naest Petrus ging Joannes , en zoo voorts wij allen, voegende ons zoo digt mogelyk by Hem, om Hem aentezien en nae Hem te luifte- I ren. Hy wandelde met ons langzaem voort in den ï koelen uchtendftond. Intusfchen kwam een mee- i mgte zyner Jongeren, welke Hy bevolen had, op t dezen morgen vóór den opgang der zonne op den | O.yfberg te komen, hier by ons. Daer waren uitverkorenen van-God uit alle ftammenlsraëls, van ' Emmaus Arimathea, Bethaniën, Ephraim, Te. richo, Nam, Kana, Kapernaum, Nazareth, Beth- i laida , Chorazin en vee Ie andere plaetfen. Som* l m.gen kwamen arm aen arm, vrolyk koutende _ andere eensaem en ftil, in ernftige gedachten;'terwyl ze elkanderhieren daer aen den voet des Olyfbergs met een vrolyke verbaesdheit aentroffen. | Eeni-  TJIT NATHANA'èVs GESCHRIFT. IOg ï Eenigen zetteden zich aen den voet des bergs 1 neder; anderen klommen op de hoogten ,en keeken 1 langs eiken weg, die van Bethaniën kwam, of zy jJefus niet zagen komen. Maer (zoo verhaclde jmy verfcheidenen) zy zagen Hem vooreen geruirnien tyd niet, want Hy hield zich by ons op. fEindelyk, toen zy allen, die bevel ontvangen hadden zich hadden verzameld tot honderd en twintti-in getal, kwam Jefus met ons Elven. Zy zagen iHem, toen Ily van onder het lommer der Palmiboomen vooruittrad, ;en ontroerden van vreugde; ■ zv wilden Hem in haest te gemoete loopen, maer, :zvnebedaerde rust ziende, hielden zy «ch ook m bedaerde kalmte. By elke fchrede, d,e Hy „aderde, kwam Hy hen heerlyker en fchooner voor; , _bv hen komende groette Hy hen allermmzaemst: Vrede zy ulieden, gy Geliefden! - zoo vroeg op den bero-1 - Hebt gv den laetften nacht, dien " ik nog op aerde toefde, wel geflapen I " - - : zy ftonden - zagenjlem aen - en waren geheel verftomd. — n ^ Nu zerde Jefus: „ Laet ons z j men nae den top des bergs. Dus traden we voort HY vooruit als een broeder met zyne broederen ' daer na de Elven: vervolgens Matthtas , deren, cm n op bcthailien etterden verrukt by het fchitteren van het ^e'nrood op de torens van Jerufalem Tans Lg de Heere lZyne oogen ten Hemel, en bad. V°fDER! Ik hebbe nu alles volei nioDl VerheerlvkUin Uwen Zoon! jj VeRHEERLXK- Mv WEDER met de 11EKK-  104 uit nathanael's geschrift. s, lykhf.it, die de myne was voor db „grondvesting der werelt'. Zyn oog was vol Hemelsch, vol eeuwig leven, en het geen wy, in Hem aentezien, gevoelden , gewaer werden, is niet üittelpreken. Verbaesdheit, liefde , lof, ontzetting, weemoed, vreugde! — o hoe beeft nog myn hart, — hoe geweldig flaet het van vreugde, wanneer ik te rug denke, hoe Hy daer ftond, als de fchoonfte der menfchenkinderen als de Koning des Hemels — de Zoon der Heerlykheit, — de Zoon van God!! Toen daelde een aengenaeme fteeds fchooner wordende wolk nae beneden! Jefus bemerkte die en de Heirfchaeren van de Vorften des Hemels , welke met haer nederkwamen. Voor een oogenbhk werd my ook een gezicht van deze vergund. Nu fprak Jefus, en dat met eene deftigheit, met een Majefteit, waer voor geen naem te vinden isgeene woorden konnen die befchrijven. „ Myis alle magt gegeven over Hemel en aerde! ,, O myne Vrienden! verzamelt my nu vrienden „ aen alle oorden der werelt! Leert hen betrach„ ten, 't geen ik u leerde; doet hen genieten 't „ geen gy geniet! " De fchoone wolk was nu bynatot de aerde nedergedaeld agter Jefus ; Hy rees met dezelve nae boven , terwyl Hy nog deze woorden fprak: „ Kinderen ! ik ben by ulieden alle dagen 5, tot aen het einde der werelt! " (*) Nu f*? Dit is 2eh«Igevolgd naer de Mesfiai* van Uvaiï*. P.  UIT NATHANA Ël'S GESCHRIFT. lO$ Nu zweefde Hyin de hoogte! Acht onzeWaerde! onze Broeder! onze Verlosfer! ons leven .onze hoop ! onze vreugde! onze Eenige .' — zacht en vol luifter rees Hy, - al fneller - al heerlykerl m. Wy zagen allen, zoo lang, zoo verre wy maer konden zien, — breidden de armen nu van een , dan in de hoogte, en riepenvrolyk en verbaesd: „ Hy „ is het! Hy is het! Jefus Mesfias! de Zoom ter eere des Vaders 1 " Maer eensklaps werden wy allen ftil en ftom, toen wy Hem naeuwlyks meer zagen, en vreesden, niet langer te zullen konnen Zien. Ja wy zagen al een geruimen tyd niets meer, en bleeven toch nog roerloos ftaen ftaeren op den blaeuwen Hemel; totdat twee Engelen in helder günfterende gewaeden onze oogen tot zich trokken, ons vriendlyk aenfpraken, en zeiden; „ Gy, Galileër mannen! wat ftaet gy daer, en ziet zoo " «nbeweeglyk ten Hemel? Deze Jefus, die vaa " u weggenomen werd nae den Hemel, zal alzoo " wederkomen ,j\ gy Hem in den Hemel hebt „ zien opvaren. " _ „ Jn, Amen! kom, Heere Jefus! ja kom fpoefljgt" zeiden wy na een langaenhoudend en diepdenkend zwijgen, ook nadat de Engelen reeds verdwenen waren. Wy bleeven allen nog een geruimen tyd op den berg in 't gebed , liggende op onze aengezichten neêrgebogen , en konden naeuwlyks van de plaets fcheideu, daer Jefus onze Heer en Vriend van ons fcheidde. Eindlyk zeide Petrus met luider fternme tot allen: . Komt komt, o alle gy onze broeders en zusters' °y allen zyt zyne broeders en zusters! 01 " ' ° G 6 » komt  106 UIT NATHANAèVs GESCHRIFT. „ komt nu allen met ons te rug, dat wy met één „ hart en ééne ziel Hem loven, en, biddende, op zynen Geest wachten! " — X I V. maria, de moeder van jesus. «^ls zy eens met de Vriendinnen vanhaer en harren Zoon alleen in de zael was, terwyl de Tongeren vroeg m den morgen nae den Olyfberg ge*aen waren zong zy, als in eene verrukking van geest, den volgenden LOFZANG. (*) i. KLomt, laet ons, vol van vreugd, Het hart, in God verheugd, Doen firoomen van de tongen, Myn Jefus, hoogst geacht, Myn Jefus heeft volbracht, Myn Jefus heeft voldo»gen. .ï. C*) Het fcheen my eigenaertig, iMen Lofzang te volgen oPde boeken; beg,naende: Mya ziel verheft Cods eer. N. V.  MARIA Dl MOEDER VAN JESUS. JOJ *. Dat nu de blyde ziel, Eerbiedig nederkniel', En eer* den God der Goden! Der menfehen vyand beeft, Der menfehen Redder leeft Eu is deze aerde ontvloden, 3' Myn Jefus! ja, nu zal Welhaest een talloos tal Zyn' Naem Vtrlosfer noemen; Van verre «n van naby Zal elk zyn Heerfchappy Op dank'bre toonen roemen. 4- Hy, die zich zeiven gaf Ten prooi voor dood en graf, Geftorven en begraven, Die door Gods kracht herleeft, Eu nu ten Rykstroon zweeft, Zal onze zielen laven. 5- Hy ziet,.vol liefde, aeêr Op elk, die Hem als Heer Erkent; Hy zal ons drenken Met ftroom op ftroom van heil, En zegen zonder peil Aen zyn geliefden fchenken. f. Cenaêryk geestlyk licht Straelt van zyn aengeziïUt b  Ip8 MARIA DE MOEDER VAM JESUS. In 't oog der ziele neder; Juich, juich, boetvaerdig mflcscï! Myn Jezus kent uw' wensen, En Hy bemint n teder. 7- Voor U heeft Hy gebloed; Hy, fchoon zoo groot en goed, Moest aen het kruishout fneven; Hy droeg en fmaed en fmart, Om aen 't zondrouwig hart Heil, vreugde en eer te geven. 8. Het twyfelvry geloof, Voor fchemp cn vleitael doof, Erkent zyn dierb're waerde; Het ziet nu mynen Zoon Gezeten op zyn' troon, En knielt in 't ftof der aerde. 9- Nu juicht met bly gcfchal Het duizend — duizendtal Van zingende Eng'lèn ryën, Die, tot des Vaders eer, Hem als hun Hoofd en Heer Hun Hemeltoonen wyën. lo. En zouden wy dien toon Niet volgen voor Gods Zoon, Den Heer der Heerlykheden, Die ons verftand verlicht, Ons hart ten Hemel richt, En hoort nae onze beden? tm  MARIA DE MOEDER VAN JESUS. IO$f int j Ja, laet Ons, vol van vreugd, Het hart, in God verheugd, Doen ftroomen van de tongen; , Myn Jefus, hoogst geacht, Myn Jefus heeft volbracht, Myn Jefus heeft voldongen! X V, ; AVONDLIED DER VRIENDEN EN VRIENDINNEN V A N J K SUS, 'tWêlk zy, in den tyd tusfehén zyne Hemelvaert en de nedsrdaling des Geelles, eiken avond zongen. Q') nsnrrf ssif» afcüoi rn :> wfftttt' icH ééN ALLEEN. ^Vy zagen 't Zonlicht ryzen, zinken, Van d'Olyfberg tot Golgotha; fta nu moet de avond-dauk-toon klinken'. Komt, Broeders! Zusters! volgt my na! UiTï b4> -loet», tuk W-ü ••!» l'/wa»T **" £•) Op de wy« van Psalm LXVI.  tlÖ AVONDLIED ALLEN. U zingen wy- onze avondzangen O Heer! die fteeds naby ons zytf Gy moet den hoogfiren lof ontvangen Van 't hart, dat gy verkwikt, verblydt, s. ééN ALLEEN. De Hemel heeft u weergevonden * Al 't Englenheir is vol van vreugd. Het ziet de tekens uwer wonden Bewondert deze, en is verheugd. ALLEN. Maer, Hemelheer! nwe aerdfche vrinde» Verlangen nu 't beloofde blyk, Dat gy, op aerd niet meer te vinden, Verheerlykt zyt ia 't Hemelryk. ééN ALLEEN. Hoe naeuw ook nu reeds onze harten Met U vereend zyn door uw woord, TVy voelen nog de fcheidings - fmarten , Wier nafmaek 't vol genoegen ftoorr. ALLEN. 'r.V.t rtJOÏ-Jtftb-' | , ,| Wy fchreiën, juichen, lieven, vrezen, Terwyl de hoop dan daelt, dan ryst; ' llaest moet uw Geest de Trooster vrezea. Die uwe Heerlykheit bewyst.  AVOHD&tEB. IIP. 4- é é N ALLEEN. Hier ïitten we op den Geest te wachten; U misfend valt dit wachten bang; Die Geest zal al ons leed verzachten; O! Jefus! toef toch, toef niet lang! ALLEN. Wat toeven! — — neen Gy zult niet dralen; Gy denkt fteeds aen uw vriendenfchaer! Haese zal ons uwe Geest beftralen. Haest wordt uw Grootheit openbaer! AG T-  A G T-EN-TWlNTJGStE AFDEELING, i.00pende tot het openbaer w o r* den der zake van jesus. portia Gemaelin van pontius pilatus aen F.. R**. ( Stukswyze.) JffL ier by ontvangt ge nu ook de verhaelen van verfcheidene verfchyningen van Jefus Chriftus (*), (gy zult wel denken, dat ik geheel een Israëlitifche geworden ben; en ja waerlyk, Beste! dat ben ik!) Ik verzamelde deze voor u; ze zyn van Levi, van C*) Het verhael der verfchyning van jeins aen meer dan vyf honderd der acnhangers van Jefus, welke zy ook bygewoond had. hertalen we nietj hoe treffend dit ook van haer gegeven worde. p,  yORTIA AEN F.. R . II3 van Joannes Boanerges, en van Bartholomeus Nathanaël. Maer nu begeer ik ook, dat gy alle deze Bylaegen leest, eer gy voortvaert in het lezen van dezen brief. Want juist over die gefchiedenisfen hebbe ik nog wat met u te praten. Lees die langzaem, — lees die tweemael, — lees die terftond, fa- en kom dan weder by uwe Portia. -— —-- Vriendin! daer is voor my een nieuw licht opgegaen over het Karakter van den Godlyken Zoon; eerst door die gebeurdtenisfen, welke gy zoo even gelezen hebt, en door vergelyking der zelve met die vroegere, welke1 ik reeds te voren kende. Eerst flelde ik Hem altoos aen my zeiven voor in zyne waerdigheit als Leeraer en als Redder. Zoo wel de naer den geest zoo bezwaerlyk herflelbaere als de lichaemlyk elendige menfehen, welke Hem omringden , waren oirzaek, dat de hoofd-indruk van zyn geheelen perfoon altoos een zeker ontzach was , waerby de hoogachting veel eer vermengd kon zyn met vreze dan met blygeestige lief ie. Nu is het geheel anders. — Alle de gebeurdtenisfen , welke gy nu gelezen hebt, vertoonen Hem aen myn gemoed van een nieuwe zyde; en ik begrype naeuwlyks, van waer het komt, dat ik zyne vrolykgeaerte weldaed op de bruiloft in Kana, — welke ik evenwel al langen tyd geweten hebbe, en die toen nog zyn eerfte openbaere wonderdaed geweest moet zyn , — niet al voor lang in dat licht hebbe aengezien, Ons hart , myne Waerde ! is vi. deel. H een  114 ÏÓRTIA i Z H F.. R*» een wonderlykfaemenftel; het is dikwijls zich zei ven in denweg,omhetduidelykftetezien en het fchoonfte gevoelig gewaer te worden. Jesus Christus — — zoo wil ik Hem allerliefst noemen, want het is by my uitgemaekt, dat Hy de lang beloofde Chnftusder Israëliërs is, 't zy dan hoe zich de ontwerpen van God nu ook met Hem ontwikkelen; — en ik noeme Jefus nog te liever zoo, federd Maria my zeide, wat dat beduidde Jesus Christus heeft my in de gefchiedenisfcn zyner verfchyningen onuitfpreeklyk ingenomen; daer het toch door zyne opftanding onbetwistbaer bewezen wordt, dat het hoogde, 't welk Hy immer van zich zeiven gezegd heeft, waerheit is, — daer het nu allerzekerst zeker is, dat Hy is de Zoon van den Eeuwigen, en dat Hy alle magt bezit in Hemel en op aerde! Wat zou dan tegen Hem zyn ? ■ myn Pontius? of zyn Heer ? , neen, Hy blykt nu uit alle de gebeurdtenisfen de vertrouwlykfte Vreugdenmaker, de Handhaver der vreugde te zyn, de vriendlykerrasfchende vriend en broeder 1 O zalige Maria Magdalena ! . TJ plaetfren onze Stoicynfche Wyzen en de Pharifeefche Vroomen van dit Land de Iaetfte onder de helften, — — „ en die laetften zullen de eerften zyn, " zegt de man zonder wedergaê. Zy de eerfte! denk hier by, wat 'er al by te denken is! In myn ganfche leven las ik nog niets in de Tooneeldichten onzer Griekfche en Romeinfche Dichters, dat zoo aentreklyk, zoo verrukkend fchoon voor  JORTIA AEN R . "S voor het hart was, — dat het zoo innam, - zoo trof! — hoe diep werd myn hart eerst weggevoerd in medelyden , deelnemend jammer , en daerna, zoo onverbeeldlyk fchoon, zoo onuitfpreeklyk weergaêloos, opgevoerd tot eene godlykemenfchenvreugde! Denk eens, myne Waerdfte! wat deze Magdala- nerinne eens was zonder den Man Gods en wat zy door Hem geworden is! — Haer hart, eerst vol van ongeöorlofde onreine liefde, naderhand vol van de allerzuiverfte, geöorlofdfte en verhevenfte liefde; eerst eene woonplaats der onreine geesten , nu een fchoone Tempel, bewoond door den reinften der Geesten; eerst midden in alle weelde gekweld door de overtuiging, dat zy geen gunst van God, geen achting van goede menfehen verdiende , nu fteeds bezield met de overtuiging van innerlyk vriendfchaplyk geliefd te zyn by éénen mensch, in wiens achting die van alle goede menfehen vervat is, en van eenen Zoon der Godheit, die door zyne gunst borg is voor de gunst van den eenigen hoogen God van Hemel en Aerde. . uit de diepte van elende verheven tot de hoogte van zuivere Hemelgeneugten; — eerst rampzalig en ongelukkig, gelyk de rampzahgfte enongelukkigfte, daerna lievend en geliefd en gelukkig, zoo als de iiefhebbendfte en gehefdfte op aerde nimmer is, of zyn kan, buiten de vnendfehap «n den Godlyken Man — nimmer te voren was, en nimmer zyn zal, uitgezonderd de vrienden en vriendinnen van den Man Gods. En nu, in welken afgrond van fmart en elende H a werJ  U6 P O R T I A ASM t.; R»*. werd zy uit deze zaligheit ter nedergeworpen door het verlies van dien Eenigen? — na meer dan een jaer genot van dien Hemel in deze helle! en Wanneer? — juist toen zy zich allerftcrkst verzekerd hield van haer geluk en zyne vordering Zonder twyfel waren zy van dag tot dag zaliger in de verkeering met Hem, en zyne langs hoe meer godlyke wonderdaden, zoo als die aen Lazarus, — en zyne openlyke intrede in de Stad onder het' gejuich des volks, — fcheenen immers zyn geluk en het haere zoo zeker te (tellen , en zyne verheffing tot den troon zoo naby te vertoonen, als men zich kan verbeelden. , Haer elende, toen zy den Eenigen verloor, en op zoodanige wyze, dit herhale ik niet —— gy gevoelt dit nog te fterk uit de gefchiedenis des doods van Jefus Christus, — een elende, die ik my niet verbeelde recht te konnen omfchryven in de volle kracht van 't gevoel. . Hier had zy dien oneindig kleenen troost, evenwel nog eenigen troost, dat Hy niet op den fchandlyken berg begraven lag, — dat de Edele van Ari- mathea Hem in zyn graf byzettede , en nog den veel grooteren doch ook oneindig kleenen troost, zoo als zy ten miniien dacht, dat zy des zondags morgens vroeg het lyk nog eens zou konnen zien en v?reeren. Hoe zou ons het hart br°'»n, wanneer wy eenen zeer geliefden edelen Jongeling in den ftroom zagen nedertuimelen, vergeefs zagen kampen met de draeikolken, eindlyk een tak van den oever zagen aengrypen , maer deze brekende, den ongeiukkigen zagen verzinken 1  P O R T I A AEN F.. R**. H7 ken! Dit is ondcrtusfchen nog op verre na het gevalnietder Magdalanerinne, toen zy, reeds vroeg in het duiftere, des zondags henen fnelt, een oogenblik zich verheugt over den afgewentelden Meen, maer daerna met fchrik gevvaer wordt , dat het. graf ledig, dat het Lyk niet meer daer in was! Zy loopt dit boodfchappen , en jammert by aenhou- dendheit, zy keert te rug nae het graf, — waer kon zy anders zyn ? —■ wat zou ze anders, doen, dan hier troostloos wenen, — hier hooploos en raedloos wenen ? — Zy ziet vergeefs rondsom, — zy zoekt vergeefs, —' dan ftaet ze weer onbeweeglyk als een fteen , — cn haere oogen. zyn eene ftroom ende waterbron. — Zelfs op de Engelen , die haer vragen , geeft zy geen acht, dewyl zy van uit het graf fpreken, daer het lyk niet meer in is , daer zy haer het lyk niet geven konnen ! -rmaer de Man, die achter haer ftaet, dien neemt zy waer, — dezen houdt ze voor den Hovenier, —die zal veclligt weten, werwaert het lyk is heen ge- jW&tj misfchien wel het zelve elders bezorgd hebben. Aen de Engelen had ze op derzelver vraeg niets te zeggen , dan „ omdat men „ mynen Heere weggenomen heeft, en ik niet $, wete , waer zy Hem gelegd hebben , " — maer tot dezen kon zy zeggen : „ Heere! hebt „ gy Hem weggenomen, zeg my dan, waer gy „ Hem weggelegd hebt ? zoo wil ik hem weder» „ halen. " En zie — de Hovenier is Hy zelve! -— Jefus Christus opgeftaen! levende — eeuwiglevende ! ~ haer Heer en vriend! — nu haet H 3 vriend  11S PORTIA AEN T.. R**# vriend voor eeuwig! Denk, watHy zeide: „ Ma„ ria! " Denk aen haer antwoord: „Rabboni!"— O myne Waerdfte! zeg my, Waer is zoodanige gefchiedenis? — zeide Hy niet die verhevenfte woorden : „ Houd my niet op; ik ben nog niet te rug „ gekeerd tot mynen Vader. Maer gae henen, „ en zeg mynen broederen: Ik vare op tot mynen „ -Vader, en tot uwen Vader, tot mynen God „ en den uwen! " —— Nog eens, zeg my, waer is zoodanige geichiedenis ? Lees een werelt vol boeken , en zoek my ééne zoodanige; — vraeg een werelt vol menfehen, en fpoor ééne zoodanige gebeurdtenis op, —- beoefen uw vernuft eeuwen lang, en verdicht my iets zoodanigs! Maer wat zegt myn vriendin van een zoodanige fchranderhcit, om zulk een oogenblik ter verrasfehinge üittekiezen ? — wat zegt gy van zoodanigen Vreugdverwekker? wien zoud gy liever tot leeraer, tot verlosfer, tot koning uit de menfehen hebben, in geval gy dien uit de menfehen begeerde ? Even zoodanige weergadelooze byzonderheden ontdekken zich in het voorgevallene met de twee Jongeren, die op den zelfden zondag nae Emmaus gingen ; — of vinde ik juist alleen zoo veel fchoons, zoo vee! byzonders in deze voorvallen?—. ben ik ook eenigzins partydig vooringenomen ? ikbidde u, zeg my, wat gy'er waerlyk van gevoelt. — Deze beide eerlyke zachtaertige onuitfpreeklyk treurige mannen — van niets anders inrekende dan van Hem, krygen Hem als een reiziger midden tusfehen hen, —— onbekend — vraegt Hy hen; —— zy moesten Hem alles verhalen; de  IORTIA. AEN F.. R • 119 de vreemdeling leidt hen met eene uitmuntende vvysheit en voortreflyke kracht van redenen op, om levendig en met verrukking te erkennen, dat dvvaezen alleen de Schriften konnen kennen, en tcffens geloven, dat Jefus in het graf gebleven zou zyn, oftwyfelen, ofwel de Gekruifigde de waere Mesfias W|s; — dacrop, toen ze nu gelukkig genoeg waren , in uit de Schriften te bezeilen , dat de Gekruifigde moet opgeftaen zyn , — wil Hy hen verlaten; - nog hadden ze Hem niet met kennis geZien, Hy laet zich nodigen, — en overreden, om by heil te blyven, en dien avond by hen te fpyzigen. Maer toen, *-* toen fprak Hy — handelende zoo met het brood, — dit brekende, dit uitdeelende, dat het hen moest doen opmerken , dat Hy, die zoo lang met hen ging , en fprak .— Jefus —. de Opgewekte Jefus Christus zelve was! - O! ik zie (dunkt my) die verbaesde wezenstrekken, ik zie die gloeiende oogen, — ik hore hen fpreken ; „ Brandden niet onze harten binnen in ons, toen Hy op den " weg met ons fprak, en ons de Schriften ont- " vouwde?" < —- Aen de aenkomst dezer eerlyke luiden op den zelfden avond weder in de Stad, — aen dit vreugde-uur, durve ik byna niet denken s — zoo min als aen dat uur , toen ik Hem zag, — zoo onuitfpreeklyk brandt dan myn verlangen nae zyn Ryk. Deeze twee immers liepen te rug van Emmaus nae hunne broeders, — willen verhalen., maer konnen niet aen het fpreken komen; —— men verhaelt hen van Petrus,-* d?t die Hem zag, — zy ontzetten zich, maer H 4 n°2  110 P o R T I X A E N r.. K** nog meer verbaesd is het gezelfchap, toen deZe twee hun ontmoeting verhalen; - men verheug zich men vraegt, — antwoordt, Ver- wondert zich - twyfelt, gelooft, verheerlykt met ■ loflpraeken, hoopt tegen den volgenden dag op Sn onuitfpreeklyke vreugde, ~ en - ziet! 1 die onuitfpreeklyke vreugde is reeds daer! daer' oTderUhen„e.Zie,en * ^ ^t midden* onder hen ! groetende liefderyk, Hemelsch zich «ende betasten, met hen eetende, 0nuit Wk yk zegenende _gelyk een broeder in dèn XX^^^ -tgang bv hen %a ■ llsIe Ihomas was niet til ~ ? meeSt twyfelende ^g niet overtuigd, - opdat zyn twyfel den hoogden trap van onoverwinbare* tornen mogt , tl ?Z rymgende onzekerheit, , wat zeg fk? _ ™n r-og n;eer pynigcnde zelfverzekering, dat Hy niet leefde, - dit dringt hem den eed af; „ wanneer " J myn,e lianf niet ^ zyne «foorftoken zyde, gelove ik m eeuwigheit niet. " _ Find °°fkenblik' d3ttegen de Ellende" zielroltering , ~ ik zegge niet van agt dagen — maer van zoo veele eeuwen - kan 0J,J ^ _ De zelfde dag der weke, het zelfde urn des die.7 het zelfde gezelfchap, de zelfde zael J. daer ' daer verfchynt de zelfde Tefus' ' ~" op  T O R T I A AEN F.. R**. III op de woorden van Thomas! „ geef uwen vin„ ger, — geef uwe hand — leg die in myne zyde, M en — geloof!" — Nu ziet hy, nu gelooft, — nu aenbidt hy ! o Zuster ! hoe toegevend verfchoonende voor den twyfelaer! maer teffénsdie gewigtige aenduiding daer by: " Zalig zyn ze, ,, die niet zien en echter geloven? " — waerlyk, zuster! hoe onuitfpreeklyk zalig ik ben, in Hem gezien te hebben, — bekruipt my toch foms de wensch , dat ik Hem niet had gezien, en' zyn hart het genoegen had konnen geven , dat ik in Hem als opgeftaen had geloofd, en gelovende Hem getrouw gebleven was , zonder Hem gezien te hebben! ——— Doch Hy kende myn hart beter, en wist veelligt, dat het hier toe niet fterk genoeg geweest zou zyn. - ■" ' ■ Maer hebt gy nu by het lezen der gefchiedenis, welke ik u gezonden hebbe, wel daer aen gedacht, dat Hy hen voor zynen dood uitdruktyk beloofde, dat Hy, na het Feest, wanneer Hy zou zyn opgeftaen, hen zou voorgaen nae Gahlea? — hebt ge wel daer aen gedacht, dat al dit gebeurde in Jeiufalem tegen verwachting , en veel meer was dan Hy beloofd had ? Waerdfte! ik kan my niet verzadigen, in met u over deze gefchiedenis te fpreken r Hechts nog dit ééne — het heuch- lykfte voorval "van vreugde aen de Galileefche zee! Het fchynt, dat ze niet wisten, wanneer Hy komen zou , —- altans Hy kwam veel meer zonder affpraek en onverwacht , dan volgens affpraek én verwachting j — en dit fchynt wel in den fmaek H 5 te  ill PORTIA AEN F.. R**. te vallen van zyne gaern vreugdverwekkende ziel, — altyd nieuw, altyd onverwacht , buiten vermoeden, met zyne tegenwoordigheit te begunffi- gen , te zaligen. Denk aen de vyf visfehers - aen de drie, die uit liefhebbery medevaren , aen denjlangwyligen nacht zonder vangst — allen ongeduldig, — het roepen van een man van den oever , die iets tot ontbyt van de visfehers koopen wil; de raed, om het net aen de andere zyde uittewerpen, — het gewemel der visfehen, , ,iet aenland zwemmen van Petrus, de erinnering van Joannes,—Jelus aen den oever! . de honderd drie cn vyftig groote visfehen, — het fpyzigender Jongeren rondsom den Meester., — en boven — boven dit alles de driewerf herhaelde vraeg aen Petrus! — o! Zuster! zeg my, waer is zoodanige gefchiedenis ? Ook voor myn dagelyksch leven hebbe ik iets gewigtigs geleerd uit deze vreugdverwekkende zachtaertig-menschlievende handelwyze des Heeren! Zie zuster! Hy had met eene ongekreukte getrouwheit en onvergelyklyk geduld en grootmoedigheit zyn dagwerk voleindigd , tot dar Hy uitriep: „ Volbracht! ". Nu had Hy nog , als 't ware , eenige rustfionden over op den avond' zynes levens op aerde, na al den Jast en hitte van den dag, — deze befteedde Hy nu , om den zynen eene uitftekende vreugde te verwekken! Dit zy ook nu myne handelwyze ! en het geeft my zeer veel genoegen, ik ben gelukkig zelfs in het voornemen, dat ik eenigzins Hem kan naftreeven en iets poge te doen, zoo^ls Hy deed. Des daegs alle  *0RTIA AEN E- ^5 alle myne verpligüngen volbracht, het zwaerfte ge- daen , het lastigfte geleden hebbende, dan zal ik op den avond van eiken dag, wanneer God mv een uur van waere rust gelieft te fchenken, dit bededen, om voor de mynen (ik hebbe nu veel meer, dieik.de mynen noeme, dan te voren,) nog eenige genoeglyke oogenblikken uittedenken en aentefchaffen. Overzyn weg gaen, - over zyn te rug keeren ten Hemel, hebbe ik nog al te weinig licht en zeer veel bedenklyks. Doch hoe veel licht heb ik niet reeds, dat my ombrak, en veel meer, dan ik meende te behoeven. Het zal my ook hier omtrent licht genoeg worden. I I. zephonias aen severuï. ( Stukswyze.) Wimmer dacht ik, in het voor my zoo gewigtigfchynende tydpunt, dat ik u in zoo langen tyd Srt fchryven zou, myn dierbaere Severus! Hy is opgeftaen! " was dat niet myn laetfte. woord, dat ik u fchreef, en dat ik, daer de gelegenheit zich juist aenbood, in overyhng aen u  "4 ZEPHONIAS AIN SEVERUS. «Te£?. ^ ZUlt dk ** Wd by de hand ^bben, „ DeNazarener is opgeftaen,»' fchreefik; het tëheen my zoo toe, ik ge,00fde het; Godï wtejiad gedacht, dat myne overtuiging hier om' trent weder zoo zou veranderen.' - 200 moest veranderen - kan ikzéggep! - maerles - neten rZ, V,C\ W" * °iet aI ™*en vernemen federd het eerfte bericht van dien krygsknecht * Wat had 'er niet al moeten voorvalt -1 , wat met al te zien en te hooren moeten geweest zyn wanneer de gekruifigde Jefus waerlyk ware opgeftaen! - en zie! het is niets, 't geen ' r voorviel het is niets, 't geen men zag en hoor. de - Welke gevolgen had deze gebeurdtenis noodZaeklyk moeten voortbrengen? en — zie' 7V had geen , geheel geen , gevolg- Welke piegti» openbaere wederinhuldiging van den zoo openbaer Verworpenen , en ook te voren immers zoo openlyk leerenden en werkenden, - zoo openlyk zich veel groothert aenmatigenden, en door twaelf en tweeenzeventig overal zoo openlyk en plegtiVlvk verkondden! - e„ niets van élt alles IEnftü mompelend, fchmlhoudend gerucht in ffede een el openlyke verklaring! Afgezondene boden pat" wel van verfehyningen Van den Verrezenen," o h Tvaer van men nog nimmer het rechte fpoór kon vinden of iets duchtigs ontdekken, _ die ook ziek zeiven wederfpreken; want Israël heeft geenen Iner en daer voor eenige «ogenblikken aen enkele vrouwen en visfehers verfchynenden Mee.  Itj£ UIT EEN NAEML00S GESCHRIFT. moeten, zoo als my omftandiglyken met zekerheitbéricht is, uit' de op den dag zynes doods opge-barftene graVen veele verftorvenen ten dage zyner opftandinge te voorfchyn gekomen wezen. Zoo hebben wy het ook van oüds verwacht, dat, als de Mesfias komt,-een aental vroomen en rechtvaerdigeu zouden opftaen tot zyn Ryk. Deze zouden daerna in de Stad gekomen en aenVeelen verfchenen zyn. Ik voor my zag geenen zoo min als Jefus zeiven. Ze waren, zoo men zegt, ten deele zulken, die voor lang overleden waren , ten deele ook zulken, die den Heere by zyn leven nog gekend hadden. Deeze verfchyningen hebben aen veel en het gemis vergoed eener verfchyninge van Jefus. Doch Hy zal zich ongetwyfeld welhaest aen ons allen openbaren. Voor als nog was het den gelukkigen , welke met die verfchyningen begunftigd werden, byna zoo veel als of zy Hem zeiven zagen , wanneer zyde by hen bekende verftorvenen, of ook zich aen hen bekend makende Heiligen van vorige dagen, die by gelegenheit der opftandinge van Jefus het graf verlaten hadden, weder te zien kreegen, en door deze ook zyne opftanding hoorden verhalen. Ook zyn veelen door die verfchyningen heengewezen nae zekere plaets, daer ze Jefus zeiven zouden zien. Deze waren dus gelyk aen die meenigte van heilgezanten des Hemels, welke eens aen de vrienden van Jefus eene groote blydfchap verkondigden. Toen hoorde men den Engel zeggen : „ Hy is geboren! gy zult „ Hem zien! " Nu hoorde men de opgewekten: „ Hy is opgeftaen! gy' zult Hem zien ! " Ook  UIT EEN NAEML00S GESCHRIFT. 135 Gok den geenen , wien deze verfchyningen te. beurte vielen , zonder daer door gebracht te zyn tot het zien van Jefus ztlven, — ook dezen moest het getuigenis der Jongeren, dat zy den Opgewekten zeiven gezien hadden, des te geloofwaerdiger voorkomen. Jefus neemt, zoo't my voorkomt, in zyne openbaringen , eenen trapswyzigen voortgang in acht. Hy gebruikt Engelen en medeopgewekten , om ons voortebereiden tot zyne eigene verfchyning. Ook zy, die by zyn leven flechts half overtuigd waren van zyn Mesfiasfchap , werden daer door voorbereid tot eene 'volle overtuiging; zy ontdekten immers, want dit was zeer duidlyk in die verfchyningen te ontdekken , zy ontdekten een nieuw betoog der zelfde Godlyke kracht, waer van men in zyn leven eenige blyken gezien had. Deze gedachte was toch' de gereedfle en natuurlykfte; Hy, die Cidli, Barnabasen Lazarus verwekt heeft, moet weder leven. Hoe kleene ftap was 'er te doen voor de zulken , om een befluit te maken tot de zekerheit zyner opftandinge ! Hy had het ook zelve dikwyls geleerd; ik zelve heb het Hem meer dan eens hooren zeggen , dat Hy alle dooden zal opwekken; hoe levendig werd hier door in , myne ziel die fchoonehoopop deze groote gebeurdtenis, welke ik reeds lang in myn hart verborgen had, en die ik zelfs al na den eerften dooden, dien Jefus opwekte , daedlyk begon te voeden en kracht bytezetten, als op iets, dat nadert. — <— — fa vi.  *34 V I. vit Nathanaëi.s Geschrift. (Stukswyze.) — — JiWu leert ons ook de opftanding des Pleeren veele dingen verflaen , welke wy te voren niet begreeppn; ook zoo veele aanduidingen, welke Hyons nu en dan gaf, om nu dit, dan dat, niette openbaren, „ tot dat de Zoon des menfehen zou », zyn opgeftaen van den dood. " Dus errinnere ik my, dat Hy eens fprak in eene der plegtigfle uuren naby Gsefaiea Philippi; als Hyons vroeg: „ Wie zeggen de luiden, dat ik, de Zoon des menfehen, ben ? " Terflond daerna vervolgde Hy te vragen: „ Maer wie zegt gy„ heden, dat ik ben?" Wanneer Simon in aller naam antwoordde: „ Gy zyt de Mesfias, de Zoon „ van den levenden GodI " Hier op wydde Hy Petrus in tot zoo verhevene dingen, en veranderde zynen naem. Al het groote echter en verhevene, dat Hy toen tot Petrus zeide, herhaelde Hy naderhand ook aen ons: „ Wat gy binden zult op „ aer-  TJIT NATHANAÖl's GESCHRIFT, "i^ „ aerde, zal in den Hemel gebonden zyn, en wat „ gy ontbinden zult op aerde, zal in den Hemel >, ontbonden zyn. " . Maer naderhand gebood Hy ons, dat wy het niemand zouden zeggen, dat Hy Jefus de Christus was. Wy verwonderden ons over dit verbod, en hoe weinig dachten wy aen alles, wat intusfehen nog moest vóórgaen. Even zoo erinnere ik my ook het gezicht, dat Petrus, Joannes en Jakobus op den berg zagen , en dat Hy hen uitdrukiyk verbood ergens aen iemand te melden , voor dat de Zoon des menfehen zou zyn opgeftaen uit den dood. Het was toen een zyner onverdiende liefdebewyzen tcgens my,' dat Hy hen vergunde, dit aen my te verhalen. — Ik héb 'er nog niet om gedacht federd zyne opftanding, om daer met die drie eens over te fpreken. — Even gelyk Hy op Thabor was, zoo zagen wy allen Hem nu; — en altyd — altyd — zeide Petrus, dat Hy hem ook zoo was verfchenen, als Hy in dat luilterryk gezicht op den berg geweest Was. Ook verftae ik, en verflaen myne broederen met my, nu dat merkwaerdig zeggen tot de Joden , Wanneer Hy eens met.Godlyken yver voor de eer Van het Huis zynes Vaders yverde. Toen de Joden .met vermetele bitsheit tot Hem zeiden: „ Welk „ een teken toont gy ons , dat gy deze dingen „ doet?" Nog zie ik die veel betekenende en «rnstige houding, waermeêllyantwoordde: „ VerI 4 » breellt  ~X$6 UIT NATHANAëL's GESCHRIFT. „ breekt dezen Tempel, en ik zal dien in drie „ dagen weder opbouwen. " Onze opmerking was zeer fterk, wat dit toch wildé zeggen; en het bevreemde den Joden nog zoo veel te meer. Zy zeiden: „ In zes en veertig jaeren is deze Tempel ge?, bouwd, en gy zult die in drie-dagen oprichten ? " Maer Hy fprak niet van den fteenen Tempel op Moria, in welken Hy ftond, maer Ily wees op zyn «gen Ijchaem, Doch dit zelfs maekte het toen voor ons teraedfelachtiger; nu evenwel is dit raedfel opgelost. Jakobus errinnerde het my reeds op dea laeten avond van den dag der opftandinge: ,/zie! „ wasHy niet de Tempel van den levenden God? „ Was Gods Naem niet op Hem meer dan immer „ op de arke des Verhonds? Woonde de Vader niet „ meer in Hem, dati mmer m den Takernakel of „ Tempel? ftraexae n.eiGods Heerlykheit meer van „ Hem af dan immer van den Schechina des Allerhei* „ hgften? — En dezen allerheiligften Tempel van „ Jehova verbreken zy, Joden! "-Halleluja! Hy is weder opgericht! Hy heeft dien weder opgebouwd! len derden dage ftond die weder als te voren; ja Gods Heerlykheit ftraelde heerlyker vanditlichaem* dezen Tempel, dan ooit te voren!' Hoe klaer is ons ook aq de voorzegging van Zachana , en hoe geheel onoplettende waren wy op dezelve, toenwy Hem op het lastdier zetteden, en Hy in de Stad opreed nae Sion: „ Verheug u „ zeer, o dochter Sion2 juich o dochter Jerufa- lem.! Zie, nw Koning komt tot u, de Rechtse Yaer-  UIT NATHANAëlA GESCHRIFT. I37 „ vaerdige en de Heiland! Hy is nedrig; Hy rydt op ee.nen ezel, en op een jong veulen der ezel„ linoe. " (*) Hoe ycele betrlyke woorden fprak dc zelfde. Profeet , die nu allen tellens vervuld worden: „ Myne lieden zullen met heil overgoten worden, „ en de Heere zal Sion nog troosten, en zal zich „Jerufalem nog uitverkiezen (**)." —— Zyt „jvrplyk en verheug u, o gy dochter Sion! want, „ zie! ik kome midden in u te wonen, fpreekt „, de Heere. Ten zelfden tyde zullen veele Vot„ ken den Heere aenhangcn, die myn Volk zyn „ zullen; en ik zal midden in u wonen, en gy „ zult erkennen, dat de Heere der Heirfchaeren ,, my tot u gezonden heeft (f). " Ten zelf„ den tyde zal den Huize Davids en den In.voon,, deren van jerufalem een bronwel geopend wor„ den , om alle zonden en onreinigheden afte,, wasfchen. " (ff) Spoedig , ach! fpoedig! — zoo hoopt myne geheele ziel, — zal elk uitgelokt worden, om uit deze bron te 1'cheppen. Spoedig zal ons nu de Geest der kracht uit dc hoogte aendryvert, dat wy met kracht zyn heil verkondigen; fpoedig zal Hy nu zyn woord geftand doen., „ Den geenen, die ge„ loven, zullen deze tekenen volgen; zy zullen „ met (*) Zachakia IX, 9, <♦♦) I- 19- (f) ■ II, if, 11. (tt) Wh 3- 15  I38 UIT NATHANAèVs GESCHRIFT; „ met nieuwe taelen fpreken. Zy zullen de flan„ gen opnemen , en, wanneer ze iets doodlyks „ drinken zullen, zal het hen niet fchaden. Op „ de kranken zullen ze de handen leggen, en zy „ zullen gezond worden.» Aen ieder, die bidt, zal Hy den Heiligen Geest geven. Al wie dorst, zal komen, even als Hy fprak; „ Zoiemand dorst, „ die kome tot my en drinke! Wie aen my ge„ looft, gelyk de Schrift zegt, ftrooraen van het „ levend water zullen uit zyh lyfvlieten." Nu verftae ik dit; Hy fprak zoo van den Geest, welken ontvangen zullen, die aen Hem zouden gelövsn; want zyn Geest was toen nog niet uitgeflort, dewyl Hy nog niet verheerlykt war, Hoe krachtig verzekerde Hy ons, dat het ons beter was, dat Hy tot zynen Vader wederkeerde; anders zou zyn -Geest met over ons komen ! -i 0 Kom fpoedig! Haest toch , 0 Heere 1 en doop ons eerlang naer uw woord met Geest en Vuur! Haest u, en overtuig de werelt van zonde, van gerechtigheit, en van oordeel, aat gaen zal over de Overften der duifferms, — en van genade, die allen zondaeren wordt aengeboden. VII»  V I i. joannes eatï. male ach i aen zynen JB li Ü E 1) K Ri ( Stukswyze.) .Hier hebt gy dan* terwyl gy al, wat rhogelyk is, hebben wilt, nog e:nc kleene nalezing der redenen en bedryven van Jefus. Wellgt had ik u meer konnen fchryven, wanneer één gewigtig zeggen of voorval u, niet even als my waerdiger ware dan tien half gewigtige ( *> Maer (») Dc Heer p fï ski som laet hie.r door dezen brieffchryver veele gezegden volgen als van Jefus zeiven, welke wy echter niet jn de Èuangeliën vinden. Dan, ik vsrkicze die wcgtelaaten , niet aoo zeer, om my weder der korthelt te bevlytigen, maer vooral, omdat ik dit voor eene vryheit aenzie, welke ik niet durve volgen; want fckoon het zeker is, dat Jefus veele dingen gezegd ea gcda'en heeft, die niet door de Euangelisten zyn aengetekend, eö fchoon de gezegden, hier door den Heer pfenninger opgege. ven, zeer overeenkomftig zyn met de ons bekende gezegden van Jefus, houde ik het voorzichtigst en meest beftaenbaer met dea eerbied, welken wy des Heylands woorden fchuldig zyn, dat we oni  ÏAO JOANNES BAR MALE ACHT, Maer daer is nog iets, dat ik u boven al, wat u reeds bekend is, nog hebbe inedetedeelen ; — een brief van Abgarus Vorst van Edesfa aen jefus van Nazareth, en het antwoord van Jefus aen dien Vorst. VIII. de vorige. (/» vervolg.) j^fe hier den Uriefvan Abgarus: „ Abgarus, Vorst in Edesfa, aen Jefus, den „ goeden Heiland, die in het land omtrent Jeru„ falem verfchenen is, alle heil! „ Ik •nsmetde aengetekenden vergenoegen, als behelzende alles, wat wy tot Godzaligheit en gelukzaligheit behoeven. Maer daer de Kerklyke Oudheit van den volgenden brief van Abgarus en van het antwoordgewaegt, vondikminder zwarigheit, dezeftukken te plaecfen, wat 'er ookvan derzelver echtheit wezen moge, waer omtrei* ik den lezer wyze nae M.sMIM>, Kerkl. gefch;edenis lfte Decl W. 76. en aantek. aldaer. jj_ y.  AEN ZYNEN BROEDER Ï4< „ Ik hebbe van u gehoord, en van uwe ge„ nezingen , dat gy die zonder geneesmiddelen „ en zonder kruiden verricht. Want de fpraek „ gaet, dat gy de blinden ziende maekt, de lam„ men doet gaen; dat gy de melaetfchen rei„ nigt, de onreine geesten en daemons uit„ dryft, en die geenen geneest, die met verou„ derde kwaelen worltelen ; ook de dooden op„ wekt. Naerdien ik alle deze dingen van u ge„ hoord hebbe, hebbe ik by my zeiven beflotcn, „ dat een van beide waer moet zyn: of gy zyt „ God en van den Hemel nedergekomen, of gy, „ die; deze dingen doet, zyt een Zoon van God. ,, Ik verzoeke u derhalven door dit myn fchry„ ven , u myner aentetrekken , en de ziekte , ,, welk ik hebbe, te genezen. Ik hebbe ook ge„ hoord, dat de Joden tegen u morren , en u ,, kwaed willen doen. Ik hebbe eene wel kleene „ doch welgeregelde ftad, die voor ons beide toe„ reikende zyn zal. " Het Antwoord, 't welk men opgeeft, als van Jefus opdien brief gezonden, was van den volgenden inhoud: „ Abgarus! gy zyt zalig, dewyl gy my niet ge„ zien en nochtans geloofd hebt; want daer fiaet ,, van my gefchreven , dat zy, welk my gezien „ hebben, niet in my zouden geloven, opdat die, „ welke my niet gezien hebben, mogen geloven „ en leven. Wat aengaet uw. verzoek, dat ik tot „ u kome, het is nodig, dat alles, waertoe ik ge„ zenden ben, in dezen oord vervuld worde, en „ dat ik, nae dat dit vervuld zal zyn, opgenomen „ wor-  t^i JOANNES BAR MALEXCBI, worde tot Hem, die my gezonden heeft. Wanj', neer' ik derwaert in den Hemel opgenomen zal ,-, zyn, zal ik u eenen myne<- Jongeren zenden, „ opdat die uwe krankhcit geneze, en u, gelyk „ ook den geenen , die by u zyn , gezondheit » g ve.'" : • Zóndc-v twyfel zal Hy nu haest eenen1 zyner Jongeren nae den Vorst zenden volgens zyne belofte. .... . IX. ."' , " . 3 e vorige. (/« vervolg.') l/Vti hebt gy, myn lieve Vriend! alles , wat ik u voor tegenwoordig hebbe mcdctedeelen. Maer nu wenschte ik, over verfcheidene dingen openhartig uwe gedachten te vernemen. Want dé gefchiedeÉi's, zoo verre ze nu gelopen is, heeft voor my nóg veel onbegryplyks en veele zwarigheden. n as c h r i f t. Heden hebbe ik nog vernomen, dat de - geli entte Leerling van Jefus, Joannes, de zoon van Zebedeus, niet fterveu zal, voor dat " ' Je-  AEN ZYNSN BROEDER. Jefus de Heere van den Hemel zal wederkomen* Want Hy moet aen Petrus, toen Hy aen dezen zynen dood voorfpelde, en die Hem gevraegd had, wat dan met Joannes zou gebeuren ? geantwoord hebben; „ Za ik wil, dat hy blyft, tot dat ik kome, „ wat gaet u dat aen ? " — Gelukkige Joannes l O! durfde ik maer by hen gaen! Zy zyn nu meer dan honderd by elkander , en verwachten groote dingen! — — —. X. PSALM Op de IIEMELVAERT Vail JESUS, door 'eenen der Jongeren vervaerdigd , eu meer daa eens in d* Vergadering gelezen. Wie van hen dit ftuk opflelde, is onzeker, maer zeker is het, dat niet een ieder der Vergaderinge den zin vaa eiken regel ten vollen begreep. JOTy voer in de hoogte 1 Buigt uwe knieën l Die uit de Hemelen nederkwam, keerde derwaertl Buigt uwe hoofden voor Hem! Dy voleindde, wat Hy begon! Vouwt de handen te faemen! De Wolk daelde! -—Hy ftond op den Olyfberg! Hy breidde zyne handen uit; —■ de wolk daelde lacger —» — wend uw aengezicht ter aerde! Oogen  Ï44 PSALM OP DE HEMELVAART VAN JESUS. Oogen van weemoed, hoe zaegt gy Hem aen! Ooren der liefde, hoe hoorde gyHem! Eeuwig leven vloeide uit zyne oogen ; van zyne lippen waerheit en Genade ! —De fteeds naderende wolk fchitterde langs hoe. helderder! Gelyk zilver in den fmeltgloed zoo blonk zyne wagen! ! Nog één woord van zegen fprak Hy \ 't Was of zyne fchitterende-wagen luifterde, — Elk oor rondsom Hem was leven; en in ieders oog glinstert de kriftallyne traen. Voleinding ftraelde in zyne blikken , en uit zyne oogleden kwam deonfterflykheit voort. Geen der boomen zuisde; geen blaedje der zachre Olyfboomen was in beweging» De luchc hield haeren adem in, en het kruid onder zyne voeten ftond ftil in den groei! Daer naderde de wolk tot de aerde! Zachte glan- fen ftraelden uit den toe venden wagen. Nu vloei. den de traencü hecter; aller knieën bogen zich, zonken ook de grashalmen tbogen zich neder. jft My is gegeven alte magt des Hemels! " fprak Hy, die de gevangenisfen gevangen nam. „ Alle krachten der aerde zyn myne! " Hy ver- floeg den vuist der Godloosten. Helderder ftraelde de wolk. Aerde! — gy fchynt te zinken onder den fchitterenden voet! ,r Ik ben by ulieden alle de dagen tot aen het einde „ der werelt! " Nu juichte het merg van den hoofdfchedel af tot de voetzooien toeDe wolk rees op, en de grashalmen verhieven zich terftond in den groei nae de hoogte. Nu  FSALKI OP DE HEMELYAERT VAN JESUS, I4I Nu zonken de knieën dieper, — de handen hieven zich hooger! Jefus Christus ziet op hen al» len, „ Amen ! Amen! Gy zyt het!" Dus liepen ze allen, en de traenen Honden in de hoeken der oogen. De dragende wolk rees hooger! Nog eenmael ziet dc Ontfermer hen aen. ff Ik geve u het eeuwige leven!" Zoo fprak Hy{ Nu rollen de traenen uit de hoeken der oogen. !. Eer verfierde den overwinnaer ! Heerlykheit van God den beheerfcher des doods. Zyn aenge* zicht blonk als de volle maen; zyne hoofdhairen ichitterden als de avondflar! fneeuwwit werd zyn wapperend gewaed , en de zwevende voet gelyk gloei ën cl metael» De zon was nog niet opgegaen over Judéa; doch haere ftraelen verfierden de zoomen der wolke. Ontroerend bewonderde vreugde was op deze aerds gebleven. Het aenfchouwend oog verloor zich hoog in den Hemel! ,-, Ik zie ü niet meer, myn Heer en myn God!" riep Thomas , terwyl zyn hand met traenen bedropen was. „. Ik zie nog zyn ftraelend hoofd! " riép Petrus, ftaende op het voorde uiterlte van zynen voet; I Ik zie nog die borst, ja die borst, waeraen ik ruste ! 0 Gy eeuwig leven ! " dat ftamelds Joannes. „ Hy kwam van den Vader!" riep Maria Magdalena. VI. DEEL. K i} Hj?  I4Ö PSALM OP BE HEMELVAEUT VAN JESUS. „ Hy is heengegaen tot den Vader!" was geduurig het woord van de moeder des Heeren. En gefcheiden —- gefcheiden van ons!" —« Maria en Martha. „ Amen! Amen! Gy zyt het, Beginner! Volein- der! Gy zyt het!" riep de een zoo wel als de ander! Ja Gy zyt het! Gy zyt in de hoogte gevaren -m Gy Zoon der hoogte en des nedrigen frofs! De diepte omving U! — De diepte droeg U! — U wachten de hoogten der hoogten. Plegtiglyk wachten de dwalende flarren de komst van den Godlyken, en het oog der zonnen ftaerc op den Lieveling des Vaders. Duizend Vorsten des Hemels ftaen op de uiterfte randen der vloeiënde lucht. Tienduizend Zoonen des Lichts zien Hem met Hemelfche Pfalmen te gemoete. O! Ja! Hoe fchitteren de duizendmaelduizenden in Feestgewaeden! Tienduizendmael tienduizenden! God vaert op met gejuich en gefchal! de Heere met het fchelklinkend bazuingeluid! Lofzingt on-. zen God! Lofzingt onzen God! Lofzingt onzen Koning! Hy is bekleed met het licht, die naekt hing op Golgotha; met eere bekroond, die fcherpe doornen droeg. Verheft uwe hoofden, gy deuren der Hoogte! Zet uwe deuren wyd open , gy eeuwige poorten! De Koning der eere zal ingaen! Wie, wie is da Koning der eere? Koning der eere is Hy, die met rage-  ÏSALM 01? DE HEMELVAERT VAN JBSUS. I47 , nagelen doorboord werd aen het fmaedlyk Kruis! Koning des Hemels, Hy wiens hart de Hddenfche ipeer doorftak. Hallelujah den Koning der eere! Zyn Lyk hing bezoeteld met bloed aen het bevende Kruis — maer nu draegt Hem de wolk van Zegeprael! Het doodbleeke Lyk werd van het Kruis nederge- laten op de met bloed bemorste aerde, nu voert Hem vol luister de wolk van Zegeprael in het hoogfle der hemelen! Het water van Nardus fpoelden het heilig bloed van het daer liggende Lyk. Maer ftroomen des lichts vlieten voort uit den altoos Verhoogden! Traenen van droefheit vermengen zich met het water van den waesfemenden nardus, —- de gezangen des Hemels ftroomen voor den grooten Voleinder. Lynvvaed omvong de doorflokene zyde, en een hoofddoek dekte het hoofd! Ach — dat hoofd , zoo gewond door. de doornen ! Schooner dan al, wat de zon overtreft, fchittert nu dat zelfde Hoofd! Gy eerstgeboorne des Hemels! Gy Maen! En gy Starren! Zoo fchitterde — blonk gy nog nimmer! Ziet! Hy komt — de Ecrfte, deLaetfte; — die dood was, en leeft — de Heerfcher der Heirfchaeren! De koele lucht zweefde over het ontflapene Lyk in de verzegelde rots, — maer zyn zagte adem bezielt alle hoeken des Hemels. De nacht des doods dekte het lydzaeme oog; maer K a alle  I48 PSALM OP DE HEMELVAERT VAN JESÜ8.' alle de dagen der werelt buigen de knieën voor het licht zynes aengezichts. Hooger dan alle hoogten verhief Hem de Vader des Hemels — en verre boven de ftarren draegt Hem de rechterhand des Almagtigen ! Hooger dan alle hoogten verheft zich in Hem het geflacht der menfehen! —— Hoog boven de ftarren draegt ons in Hem de oneindige Goedheit. Hoogverhevene! Gy zyt de mond van de zoonen des ftofs! In het Allerheiligfte der Sch^ppinge gaet Jefus Christus! Hallelujah! De Verzoener van 't menschlyk geflacht beklimt den gezegenden Troon des Hemels! Buigt uwe hoofden! Gy zalig Volk! Gy geflacht der Zondaars ! Jefus Christus noemt uwe naemen , als de zynen , by den Vader der Geesten! In het hoogfte der Hemelen wordt uwer gedacht! Verheft dankende blikken in de hoogte! want Jefus Christus ftaet zegenende blikken op de zoonen der aerde! Val neder in het ftof, gy Volk der Verkiezinge! Hy, die horger is dan alle hoogten, zal wederkomen in het diepftj der diepten ! Valt neder in het ftof —- Lievelingen van Christus! Waer Hy is, zult gy zyn! Eeuwige zielen! fpreekt Gy met den Koning des Hemels — Gy nu ! Ja Gy! De Koning des Hemels fpreekt met de eeuwige zielen —• „ waer Ik ben, zult gy zyn!" Amen?  ' PSALM OP DE HEMELVAERT VAN JESUS. 149 - Amen! Hallelujah! waer Hy is, zal ik zyn! Amen! Hallelujah! x u EEN DER HONDERD EN TWINTIG JONGEREN VAN JESUS. *JCet middernacht ontwakende, is hy onrustig, ryst over einde iri zyn bed en bidt: „ O myn Heere en myn God! myn hart is 011„ rustig in my! Ik hebbe myn hart verontreinigd! „ Vergeef my myne zonden, en reinig myn hart, op „ dat ik uwe Heerlykheit moge aenfchouwen! Gy „ toch, o Heere! hebt gezegd: „ Zalig zynderei.„ ,, nen van hart, want zy zullen God zien! " „ Met trotfche eerzucht hebbe ik myn hart voor „ U bezoeteld, door de begeerte in-my te voeden ,, en flerk te doen worden , om uw Gezant te zyh „ tot Israël en de Volken der aerde, en het Twaelf„ tal vol te maken in de plaets van Judas den „ verrader! — Wie ben ik, dat ik my dit zou ver„ meten! Hoe veele zyn meer gerechtigd hier toe en teffens nedriger dan ik! — o Heere! delg dat ydel pogen nae eenen zoodanigen last en waerdigK 3 3, heit  I^O EEN DER HONDERD EN TWINTIG JONGEREN» ,, heit uit myn hart! — Neen! ik wil niets dan 't „ geen gy wilt! — Neen! o myn Heer! kie.s U, dien ,, gy wilt, en eenen beteren dan ik ben! Ik wil u „ verheerlyken, zoo goed ik kan; gy zult my im„ mers niet verünaden, dat ik niet een werktuig ,, uwer eere zyn zou in uwe almagtige Hand? Ja Heere! Het is gefchied! ik ben gelaten in ,, uwen wil, en myn hart is gerust gefield; gy „ hebt het my vergeven, en ik keere terug tot ne„ drigheit. Ja ik bidde van ganfcher harten met „ David (*): Myn hart verheft zich niet, o Heer! Myue oogen zyn zoo hoog niet meer; Ik ftreef nu niet nae 't geen te groot Of zwaer is voor uw' gunstgenoot. Myn ziel buigt zich naer uwen wil, Is voor u, als een zuig'ling, ftil, In u gerust, gelyk het kind, Dat zich aen 's moeders borst bevindt» * * ilIOI .. .. * c Israël! betrouw den Heer! -Steun op Hem nu en immermeer! (•) PfALM CXXXI. Vryëlyk nagevolgd, met toepasfmg op ita bidder. N. v. X I I.  X I h bathseba, dochter van:den Overpriester Alekander, met delila, haere Kamermaegd. athseba. Onwaerdige meid! hoe fchandlyklaetkomtgy terug!—-gy laet mywachten — en fchendt uw eigen eer, met zoo alleen, zonder lantaern , in het donkere , langs de ftraet te loopen l Ik heb u reeds lang verdacht gehouden — het gaet op die wyze te erg L Delila, fchreïênde. Wees toch niet toornig op my, o Bathfeba! of zyt het om gisteren of eergisteren , maer niet om heden! Hoe dikwyls was ik erger, dan gy my hield! Nu ben ik onfchuldiger dan gy denken kunt, dat ik ben, o Bathfeba! B. Wel gepraet! Wat was het dan nu? — D. Waerlyk, o Bathfeba! — — •— B. Snap maer niet; verhael! D. Ik was met het linnen in het verkeerde huis gegaen, en wilde nae Hanna de naeifler vragen, maer trof op het voorplein of op de trappen niemand aen. B. En dat kostte u een uur tyds? K 4 D.  ï£4 BATHSEBA MET DELILA. D. Ik vernam toen eenig gezang; op dat geluid ging ik af, en kwam dus by de geflotene deur van een groote zael, zoo verre ik kon gisfen. En zie nu , o Bathfeba! toen viel my in, dat Tabitha van den bontwerker my gezegd had, dat de aenhangers van den Nazarcner die week by elkander gekomen waren in de Tempelflraet in een huis naest den Goudfmit, by wien ik de naeifter had moeten zoeken ; «wi en terflond dacht ik by my zeiven: ,, dat ,, zullen die Galileërs zyn, ik moet eens luifteren." Dus dan luiflerde ik toe. Zy zongen een hartroerend Bedelied — ach die eerlyke domme luiden ï *— aen Jefus den gekruifigden; — zy meenen toch Wel, dat die leeft, en, God weet, of zy Hem nierwei den hoogden achten in den Hemel; — die domme luiden! het zyn evenwel goede eerlyke menfehen ! — en zy zongen 't is waer, zeer zacht, maer teffens zoo blygeestig en liefderyk, maer ook zoo verlangend, zuchtend, biddende, dat het my door het hart ging. B. Kon gy dan de woorden verflaen ? D. o Ja wel, Bathfeba! B. Nu dan! weet gy met uw verbazend vlug en jjlerk geheugen niet nog wat daer van ? D. Ja wel, maer het is eenvouwig flag. — B. Laet hooren l D. Het laeifle , dat ze gezamenlyk zongen Was: (*) W»t Zy bedoelt den Avond-Zang, ia 't laetst der vorige A$> 6cclsag, hier Voor bladï. loo,.»-!^  BATHSEBA MET DELILA. 1$$ '■ Wat toeven! — — — neen, gy zult niet dralea! Gy dénkt ftee,ds aen uw vriendenfchaer! Haest zal ons uwe Geest beftralen, Haest wordt uw grootheit openbaer. Ach! het was zoo heilig en zoo lief! -— Eerst zong één alleen eenige regels — dan zongen ze allen te gelyk. Daer waren wel honderd Perfoonen, die zongen , maer allen zeer zacht. B. Hoe gaet de wyze ? gy zyt toch een meefteres in het zingen ! D. O Bathfeba! fcherts zoo niet. — > r Het was eene my zeer bekende wyze (zy wil beginnen) — — maer gy zult my uitlachen l B. In 'tgeheel niet, eenvouwige meid! D> Kom dan ja — nu valt my het begin van dat versje ook in, — dit ging zoo: (zy zingt.) Hier zitten we op den Geest te wachten j U misfend valt dit wachteu bang; Die Geest zal al ons leed verzachten; o Jefus! toef toch, toef niet langl Dit zong maer één alleen; en toen allen die regels, welke ik u zoo even opgaf, en waermede zy hunnen zang befloten; — O! dat ging zoo hcerlyk! Wat toeven! — neen enz. ( Zy zingt voort 3 d/ierna errinnert ze zich ook het eerfte versje, en , terwyl ze dit zingt, komen haer de $raenen in de oogen, en zy vergeet zich zelf in geK $ MOfidsi  J£4 BATHSEBA MET TJELIH. moedsbewegingen; ja heft de handen om hoog, ah ware ze mede onder de zingende geweest.) Dus begon één alleen: Wy ragen 't zonlicht ryzen, zinken, Van d'Olyfberg tot Golgothaj Nu, nu moet de avond-danktoon klinktnl Komt, Broeders! Zusters! volgt my ua. En toen weder allen: U zingen wy onze Avondzangen» o Heer! die fteeds naby ons zyt! Gy moet den hoogden lof ontvangen , Van 't hart, dat gy verkwikt, verblydt, B. Dat ging al vry fterk voor zulke menfehen. (Zy verbergt de aendoening, welke dit gezang by haer zelve verwekte.) D. Toen zy gedaen hadden, ging onverhoeds de deur epen; de gèene,'die'er uitkwam (het was, als ik my niet zeer bedriege, de Raedsheer Jofeph, van wien gy, o Bathfeba! nog gisteren vertelde) zag my daer ftaen, juist toen ik den traenenvloed afveegde van myn aengezicht — en hy deed de deur zoo wyd open, dat het my aendreef, om —zelfs in weerwil van den fchrik, dat ik dus verrascht was, — nog even nae binnen te zien. Myn God! wat ontroerde ik! de vrouwen, die naest aen de deur zaten, (de allerlactite, diedigtst by de deur zat, fcheen my toe, eene vrouw van aenzien te wezen) zagen my zoo vriendlyk aen, om my van wegen mynen fchrik gerust te Hellen —• ik gelove byna, dat  BATHSElA MET DELILA. 15$ dat ze my wilden binnenroepen, of dat eene buiten by my wilde komen. Maer de Raedsheer Jofeph , die my zeer minzaem en nedrig groette, trok de deur toe. Ik zeide fchielyk: „ Vergeef het my, „ heere! ik luifterde nae het fchoone gezang!" Zyn gelaet nam hier op een flelder vriendlyke gedaente aen, als die eenes Engels, en hy zeide: „ Hier komt geene vergiffenis te pas; uw luifte„ ren zal u beloond worden! " — en hy ging weg. B. (zich omkeerende, om een traen van de wan~ gen te veegen ')! Maer duurde dat zoo lang? D. Ach! ik ging toen voort, — maer het was my, <— ik kan het u in 't geheel niet zeggen', o Bathfeba! hoe het my was onder den. weg, en wat 'er al in my omging. Ik ftond alle oogenblikken ftil, en bleef geheel in gedachten ftaen , tot dat 'er iemand aenkwam; — ik bad God om vergeving van alle myne zonden, en ik moest gtduurig. weenen , zeggende tot my zelve : „ Waert gy ' flechts by die goede luiden! waert gy Hechts de " minfte onder deze! " Dit laetfie zegt ze met eene, ah tegen wil en dank weerhouden, zucht. B. (gaetweg*) Laet my alleen. Ik ben niet boos meer over uw lang wegblyven. . D. Ach! ikbiddei — Ach! kon gy die luiden eens zien! — ik meene, — hen allen by elkander B. Gae nu maer heen. — XIII,  $5$ XIII. (*). josEfH ijarsabas met zyne schoonzuster, een vioome cude Weduvv. (Vergelykt Handelingen I, 14.— aö.) JQ)e Schoonzuster. — Zeer hartlyk welkom! G„d beiooue U uwe trouw! Bar» C*) De Heer ff-enninger het hier verfcheidene ftukken volgen, behelzende de lezing, of uitbreidende lezing, van eenige deelen der Profeeteu, waer ineê hy onderftelt, dat de Apostelen zich in de Vergadering der geloovigen, geduurende de dagen tusfcheij des Heilands Hemclvaert en het Pinksterfeest, bezig hielden. Schoon ik nu deze onderftelling geenzins als onwaerfchynlyk wrake, ineene ik echter even zeer aen het oogmerk' van dit Werk te kon' nen voldoen , met mynen Lezer aenteraden , om de volgende plaetfen in zynen Bybel opteflaen, en zich te verbeelden, dat Petrus op den eenen dag ten grondflag nam : JesaiaL; Jakobus Eoanergcs op eenen anderen dag den CXden Psai.M; Joannes weder op een' volgenden dag J e s a i a IV, 3 env en daerna ook Nathanael JesaiaXL. en dat ter daeglykfche lezinge gefchikt waren: No me in XI, 16, r7) 24 — 20, DkUTEROnomiüm XXXIV, 9 13. Josüa I, 5 — 0. 1 Samuel X, 5 —10. 3 Koninoen II, j»-=-I5. Jesaia IV, 1—-4 en XI. ëuchiu XI, 17 so„ JüKYI,  J0SEPH BARSABAS MET ZYNE SCHOONZUSTER lgj Barsabas. Spreek daer niet van. Hoe onmenfchlyk moest ik geweest zyn, als ik u in uwen hoogen ouderdom had konnen verlaten, gy getrouwe! maer ik durve nu niet lang by u toeven. S. Ik zal u geen oogenblik langer ophouden dan gy verkiest. — Gy fchynt my meer opgeruimd dan ooit; wat is u heden gebeurd ? B. Het is waer; daer is eene kommervolle gedachte , welke my even als een last op het hart drukte, van my weggenomen; en wel dezen morgen! S. Wat dan toch? B. Het getal der Twaelven is heden vol gemaekt; en de keuze valt niet op my. Sederd ik Jefus Christus weder in leven zag, was het nimmer duister voor myne ziel. Sjmtyds echter vermoeide ik mynen geest met de gedagte, dat ik, zwakke mensch, wel eens zou konnen verkoren worden tot het grootfle en zwaerfte' ampt." Geenerlei gevoel myner bevoegdheit daer toe deed my dit vrezen; neen! — God beware my! (dan zou ik ook veel minder gevreesd hebben.) Integendeel het gevoel myner zwakhek Melde my hier zeker voor ; maer de uitftekende achting en genegenheit, waer meê my de meefte broe- XXXVI, 33 — 39. XXXVII, 13 —14. XXXIX, 39. JOEi II, 37 — 3». Haggai II, 4—7. Zacsirus XII, 10. Nevens nog eenige plaetfen uit de boeken, by ons Nederlanders Apocryphe genoemd, als uit het IVde Boek van Esd ra XIV, ae>. en uit het Bqkk naa Wy»hsit VII, si-^-ap, en IX, li—'19' N. V.  158 J0SEPH BARSABAS MET ZYNE SCHOONZUSTER. broeders zoo onverdiend bejegenden, verwekte by my die zorg; en deze benam my wel myne helderheit van ziel niet, — neen, ik was in alle gevallen gelaten in den Heeie; ik kenne zyne alvermogende kracht; — maer het is my nu evenwel veel ligter om het hart, nu het voor my voorby is. S. Waerlyk, Broeder! ik zou u ook myn flem gegeven hebben. Maer 't geen de Heere doet, is wel gedaen! Hy zy hoog geprezen! Hy, verheven op den Troon zynes Vaders! — Doch ik bidde u, verhael my toch , wat 'ervoorviel; ik bidde u, zeg het my wat omftandig, zoo als gy federd een geruimen tyd gewoon zyt. B. Zeer gaern. Wanneer wy van de aenbidding opftonden (het is heden ... de zevende dag, federd wy Hem zagen van ons fcheiden ) en als ieder Leerling van Jefus zynen broederen van wederzyden de hand gaf, en omhelsde, -» even als ook de vrouwen elkander deeden, — en toen wy allen weder gezeten waren, —■ ftond Simon Petrus, naren kleeae volkomene ftil te, op, en met hem Joannes aen zyne rechter- en Jakobus deszelfs broeder aen de linkerzyde, en zy zagen met een oog vol ernst nae die plaets heen, daer Judas de zoon van Jakobus zat. Ik wist eerst niet, waerom? maer begreep weldra, dat het was, omdat men daer tot dien dag toe altoos een plaets open gelaten had, die te voren door Judas Iscarioth was bezet. S. Ach! hoe was my die elendige zoo geheel uit de gedachten gegaen ! B. My niet! «— Toen begon Simon Petrus dit voorftel te doen; — — alles was gehoor: „ Gy  JOSEÏH BARSABAS MET ZTNE SCHOONZUSTER. 159 „ Gy mannen! lieve Broeders! Ook die plaets der „ Schrift had moeten vervuld worden, welke de „ Voorzegging des Heiligen Geestes in zich be* „ vat , gefproken door den mond van David, „ nopens Judas, welke een aen voerder is geweest „ der geenen, die Jefus gevangen namen. Want „ gy weet, hy was nevens ons onder de Twael» „ ven geteld, en het lot der Apostolifche bedie, ning was op hem gevallen. Deze nu heeft zich , zyne ongerechtigheit laten betalen, en de akker , „ die voor den bloedprys gekocht werd , is zyn „ gcheele winst, -— hy is in den afgrond ge-, „ vallen , midden op gebarsten, en zyn inge„ wanden zyn uitgeftort. En het is aen alle „ Inwoonderen van Jerufalem bekend geworden, '„ zoo dat deze akker in hunne tael Akeldama, dat Z is: bloedakker, genoemd wordt. Want daer is „ gefchreven in het boek der Pfalmen: „ Zyn ,\ „ huis zy woest, en daer zy niemand, die daer ' in woont! en een ander outvange zyn Op« " ' ziendersampt!" Daarom dan (dus voer Simon " voort) een dezer mannen, welke by ons waren H den ganfchen tyd, dien de Heere Jefus onder „ ons uit- en inging, van den Doop van Joannes „ af tot den dag, op welken Hy van ons werd „ opgenomen, moet met ons een getuige worden „ zyner Opftandinge 1" Hier op gingen deze drie weder zitten. Men fchreef alle die leden der Vergadering^ op, welke Jefus verzeld hadden van den Doop van Joannes tot op de Hemelvaert; men koos twee uit dezen, om voorgefteld te worden; en deze twee waren eerstlyk ik zelve, en Mat-  l6b JOSEÏH BARSAÊAS MET ZÏTÏE SCHOONZUSTER.' Matthias ( * ) onze Gastheer. Wy verbleekten beide, toen onze naemen werden uitgefproken. Ik zonk dieper dan nog ooit in de ziel voor God neder, en weerhield eehter my zeiven, hoe.zwaeren flryd my dit ook kostte, van te bidden, dat de Heere my geliefde te verlcboonen. Nu Honden allen op, en Simon Petrus bad, en allen als met één hart en ziel baden met hem: „ Gy, „ o Heere! die onzer aller harten kent, toon gy „ zelve aen, welken uit deze* twee Gy hebt ver» „ koren !" En wy bogen ons allen diep voor den Heere neder; toen wierpen allen hunne loten ; al Merker 'en flerker floeg my het hart, . tot dat — Petrus luid op uitriep: „ Matthias!" S. Matthias? Die edele, die grootmoedige, die befcheidene? Nu, ook daer in heeft de Heere wel gezorgd! B. Nu trad Matthias zeer ootmoedig, bleek en biddende te voorfchyn, en ging nae Petrus en de Broederen. Hy knielde biddend nader, en, terwyl hy dit deed, Hond de geheele Vergadering van de ftoelen op. De drie lagen hem de handen op het hoofd. Petrus zeide: „ De Heere Jefus Christus, „ die u tot zynen Gezant nevens ons roept, ze„ gene u! Gelyk de Vader Hem gezonden heeft, „ zoo zendt Hy nu ook u met ons. Ontvang 4i wel haest den Heiligen Geest! Wien ook gy de s, zon- (*) Juist die Jonger, die hier voor in het Xlde fluk dezer Afdceling fpreekt, bl. 149.  joseph barsabai met 2tne schoonzuster. Jdï „ zonden vergeeft, dien zullen ze vergeven zyn, en wien gy dif houdt, dien zullen ze gehouden „ zyn! •— Nadat de Heilige Geest over ons allen zal j, gekomen zyn, zult ook gy, beide in Jerufalem en in het ganfche Joodfche Land, en in Samaria, j, en tot de uiterfte einden der aerde met Ons getuige zyn van het Lyden, den Dood, de Op,, ftanding en Heerlykheit van Jefus Christus." Matthias antwoordde knielende: „ Uw wil ge„ fchiede! myn God en myn Heer! Ontferm U „ myner! Gyweet, wat ik behoeve, en wat myn j, hart verlangt... Ü, o Heiland! té verheerlyken, ,, gelyk gy den Vader verheerlykte, die U aen j, ons gezonden heeft!" Hier op riepen Petrus cn de Boanerges „ Amen ! " En terftond daerop riep ook de ganfche Vergadering ?, Amen!" Toen gingen ze allen weder zitten. Matthias alleen begon de Elven met de hartlykfte tederheit te omhelzen , en zy drukten hem broederlyk aen het hart, hielden hem lang vast, en weenden met hem. ■ —- Ja de traenen vloeiden uit alle oogen, die dit zagen; en eindlyk zettede hy zich in de ftcde van Judas Iscarioth op de twaelf. de plaets. S. Dat nu zyn groote werk haest aenvange! Gekeuren, zal het zeker! —— — ——. —-■ * * * vi. Derl. l xrvv  t6% X I V. cagelyksche gebeden der verga- deringe van gelovigen om den heiligen geest. JOfeere! wy treden voor U met één hart, om te bidden, om den Geest der verlichtinge, des gebeds, en des geloofs. Wy dorsten nae waerheit, maer nae de waerheit van Christus, en nae deugd. Ook by U zoeken . we wysheit, gy Bron der wysheit! Schenker van den Heiligen Geest! doop ons met dien Geest! Gy, die zeide: „ Daer zy licht!" Op wiens woord het licht daer was! fpreek ook over ons uw woord van Almagt uit! en het zal daer zyn! Heere! wy houden U by die eeuwig getrouwe voorzegging: „ Bidt! gy zult ontvangen! zoekt, „ zoo zult gy vinden!" Heere! wy bidden en zoeken ! o! laet ons ontvangen en vinden! Hemel en aerde vergaen; maer uw Woord vergaet nimmer! « Wi  pAGELYKSeHE GïBECÊrf DEE GELOVIGEN. 163 „ Wie nae gerechtigheit dorst, dien zal God „ verzadigen. Kofht allen, die dorst, tot my! „ Ik geve u het water des levens!" Hemel en aerde vergaen, maer nimmer uwe Woorden: „ Waer ook maer twee op aerde faemenflemmen „ en bidden in den Naem des Zoons, daer zal de „ Vader verhooren!" Heere! wy geloven ! — verflerk , verhef, gy het Wankelend geloof! Laet ons niet langer zuchtenI Doe de wolk fcheuren, die U nu voor ons onzichtbaer maekt, — bedekt, - en doe uw woord der waerheit geftand: „ Ziet! ik ben by ulieden! — „ by u tot aen het einde der dagen !"■—», Wie „ wysheit behoeft, Hy fmeeke gelovig om wysheit! —— Gelovig! dat geen twyfel hem be,* dremmele! zy zal hem voorzeker gegeven „ worden!" Zoud gy iets zeggen, en het niet doen ? — 0 ho» zoud gy konnen! Getrouwe! gy iets belo¬ ven , en die beloften niet vervullen ? Neen — neen> uwe beloften zyn alle Ja en Amen in Christus! Gy, die ons den Eeniggeborenen gefchonken, Hem ten dood overgegeven .hebt, —— gy zult ook met Hem alles fchenken! De godlyke kracht des Zoons zal ons, al wat ons ten leven helpen en ter godzaligheit Herken kan, geven. Heere! wy geloven! o verfterk, verhef gy het wankelbaer geloof! - Heere! wy laten met van U af, tot dat gy ons zegent! —- 0 zegen L % 001  ^4 dag-elyks ciie gebeden ons met den besten zegen, met uwen Geest, en hervorm onze harten met eene kracht, die geen nart kan wederftaen! Jefus Christus! gisteren, en heden, en eeuwig de zelfde! Onze Middelaer en Vriend! medelydende Hoogepriester! fchaemt gy u in den Hemel niet, ons uwe broeders te noemen? Ach! verhoor dan in den-Hemel-het zuchten uwer broeders, gelyk iw ontfermend .hart hun zuchten op aerde gehoord Smeek gy zelve in ons, dat wy verhooring aft SS Z ^ gCeSt "iet moede —den, anaér help-ons.geloven en aenbouden ! Help ons SSS^ d«^uit denHenre u er .beneden ln onze harten verkregen-hebben, tot dat uw Geest zoo zichtbaer in onze harten woont als in Jerufalems tempel! Getrouwe! wy bidden, wyfmeeken met alle kracht ™, een reikhalzend verlangen! Israëls Gód! Ove wmnaer, Laet u van overw.nne ÏÏkoh Tim,enin de" ^ van den bid^nden Tot 7 Wy kten nkt Van U af > voor ^t myet I irgent' T Kiet' V°°rdat 6^ ons vervult met licht, en met kracht en met Hemelfcheliefde jelus Christus! wy houden van unietaf! Ónt- iermer! fpoed en verhoor ons! vanGr'T°°r °"S gCft0rVen v°or ons van God verlaten werd , zult de elendigen niet verlaten, welke nae U fmachten! Al  der gelovigen. 165 Al 't geen gy voor ons deed, ach! 't geen gy voor ons leed , o Liefde! Ach! 't is alles vergeefsch, wanneer gy ons uwen Geest niet zendt; wanneer gy niet in ons woont niet de volheit uwer Heiligheit! Onze vlyt is ydel, onze woorden zyn doode letters, wanneer wy fpreken met de broederen ! onmagtjg zelfs het voorbeeld! wankelende ons geloof,, koud en bekrompen de liefde! Nooit worden wy heilig, gelyk gy zyt! Ach! nooit zalig, gelyk gy, wen gy ons niet heilig en zalig maekt! O fchep dan in ons, het geen U bchaegt, 0 Ontfermer! Doe , wat gy beloofd hebt, en fchenk kracht aen den moedloozen! fchenk den magtloozen fterkte, dat zy zich verheffen als adelaeren ! loopen, zonder vermoeid — vrolyk wandelen, zonder mat te worden.' Doe, wat gy beloofde! verfloot hen niet, die tot U komen! Hemel en aerde vergaen, maer uwe woorden vergaen nimmer! Onze Vader in den Hemel! uw Naem worde geheiligd! uw Ryk kome met heerlykheit! uw wil gefchiede op aerde, zoo als die in den Hemel gegefchiedt! Schenk ons heden dat Hemelsch brood! Vergeef ons de fchulden , gelyk wy de fchulden vergeven ! en bewaer ons voor zonden ! Ach! voor verzoeking! bewaer ons! en verlos ons van alles, wat kwaed heet en bederft! Hoor ons! Eeuwige Koning! Almagtige Vader! Verhoor ons ! Dan zullen wy U eeuwig — eeuwig— pryzen, 0 Ontfermer! L 3 P.eu-  l66 DAGELTKSCHE GEB IDEM DER GELOVIGEN. Eeuwige Vader! U in uwen Zoon door den Geest eeuwiglyk pryzen! Amen! o Vader! o Zoon! o fpreek ook hoor» baer uw Amen! Amen! o Vader! o Zoon! o fpreek nog heden uw Amen! X V. PETRUS tOt de VERGADERING Vat! H ON» DERD EN TWINTIG PERSOON EN, in den laeten avond van den Rustdag voor het groote I«raëlitifche Feest der Wctgcvingc , na het eindigen van den Avond» *inj en het Avondgebed, eer zy vanecafcheidden. Jü^roeders en Zusters van Jefus Christus, onzen i verheerlykten Heer! ook myne Broeders en Zusters!! Gaet nu henen, flaept en rust! Hy waekt voori ons , wanneer wy flapen, en geeft zynen Gelief«: den den flaep. Wy zyn toch nu wel naby het tydperk der verhooringe! Laet ons morgen vroeg! op zyn, om den Heere te loven , en in 't gebed te: volharden, tot dat Hy ons hoort! Vroeg, vóón zonnen-opgang! XVL,  167 XVI. DE ZELFDE. U den vroegen morgenftond van den Feestdag der Wetgevla. In den vroeg * ^ meergemelde Leden ge, toen het nog dmftei ™s p„E„ wng dn, der Vergaderinge reeds by elkander , aen: Gezegend zyt gy, die gy van het Huis des Heeren zy - Zoonen en Dochteren van den eeuwi, gen Vader in Jefus Christus zynen verheerlykten Zo"!Heere! onze Heere! 0! help onsl helponsl ^V^U * -ne kwamde oveïWinnaer des ieVen, verrees Hy — en vu . * . Hemd; - weiligtbehaegt het ook Hem , «c* hm- öen zeer vroeg aen ons te openbaren , zich te ver erlvken door zynen Heiligen Geest V Hv liet ons flechts zoo lang wachten, om op dlnvLag der wet onze harten al vroeg te ver- vullen met vreugde! ■—^  ttf8 F E T R u s, 2> genoegzaem allen zeer vergenoegd op eU kander, en waren zelfs in die verwachting vóór zonnen opgang te faemgekomen. Petrus had naeuwlyk uUgefproken , of zy riepen allen biddende: p, Amen!" Biddende (dus vervolgt Petrus:) Biddende met één hart cn ééne ziel moet zyn Heilige Geest ons aantreffen. Zy lazen en baden een poos met meer blydfchap, met flerker verlangen dan ooit; maer, nadat ze dus eendragtig met een brandend verlangen gebeden hadden, begon de blyde verwachting te zinken; het werd helder dag, en dit maekte hunne onverhoorde zielen meer bedrukt. De zon ging op met den luifter van den fchoonften zomerdag, nog fchooner dan toen Jefus opftond. Doch zy gevoelden daer geene vreugde van; - in tegendeel met de zon rees ook weder de twyfeling , dat het nu weder, — God weet, hoe lang — zouduuren, eer zy verhoord wierden. xvn.  XVII. j be vergadering der gelovigen in den lichtend des p i n k s t e r d a g ï. (Vergelykt Handelingen ii, i.j Terwyl ze zich onderling bemoedigden, brachten ze weder een nur door met bidden, lezen en zingen, maer, toen ze ftil hielden, en elkander met liefde, met hoop, met twyfeling en eenigzins weemoedig aenzagen, zeide Jakobcs, de Boancrges, met luider ftemme tot de Vergadering: £3:eliefde Broeders en Zusters! Het is niet de Geest, die door my fpreekt; ik fpreke de gedachten eener hopende ziele uit: Ten tyde des Avondoffers werd het den Volke bekend, dat Hy aen 't Kruis geftorven.was; Hy, dat offer voor de zonde des Volks ! Hy zal ook ten tyde des Avondoffers al den Volke openbaer worden door zynen Geest! Dan zal Hy door zynen Geest de zonden tonen, dat ze in Hem niet geloofden, en de gerechtigheit zyner zake, dat Hy henen gegaen is tot den Vadjr , en het oordeel, dat de Overfte dezer werelt veroordeeld l, 5 wordt.  17° Dl VERGADERING DER GELOVIGE» wordt. Ten tyde des Avondoffers zullen wy ons verheugen en verblyd worden, ——- ik hope —ik. wachte het van den Heere! Allen, die in de zael waren, zeiden hier op (fchoon veel zachter en twyfelmocdigcr dan eerst:) Amen! ach! Amen! Wederom hadden ze een half uur doorgebracht met bidden en het lezen uit eenen der Profeeten, en zich daer door in het gevoel zyner liefde, in V geloof aen zyne Heerlykheit, en in langmoedig wachten op zyne beloften gejlerkt; — fpreken de wyievs onderling liefdryk van het groote voorwerp hunner wenfchen, — toen volgde eene algemeene ftilte, Waer door Joannes hoorde, hoe fterk Thomas zuchtte, en tot dezen zeide Joannes. Broeder! Hoe zucht gy zoo? T h o ij a s ( dien deze zucht tegen wil en dank ontkomen was) moet ik U —— moet ik het den broederen zeggen, wat ik denke ? Joannes. Ja, zeg het, vry uit! Thomas. Ik gelove en verheuge my , dat Hy leeft, — nog even fterk, als toen ik uitriep: „ myn Heere! en myn God!" en niemand zal in eeuwigheit myn geloof en myne vreugde van my nemen ! de Heere is myn getuige! Maer myn hope op zyne belofte kan niet zoo voortfpoeden met de uwe. Woord zal Hy houden! Hy is getrouw! maer wanneer —- dat weet Hy alleen ! Wy werden onuitfpreeklyk veel dieper , dan wy verwachtten, weggevoerd in eenen nacht van jammeren , juist toen wy ons op het hoogst verblyden in zyn Ryk j onuitfpreeklyk veel langer,  IN DEN ÏINKSTERDAGS MORGENSTOND. IJt ger, dan wy vermoeden, kan Hy ons ook nu laten échten op de belofte zynes Vaders! Hy K de Heere! Hy doe, wat Hem behaegt! Joannes. Hy fprak immers duidlyk: „ Na „ niet veele dagen." Thomas. Juist dit fpeelt my ook door de gedachten. „ Na niet veele dagen," Hoe lang kan dit wel naer zyne tydrekening vertoeven . Gods wegen zyn niet onze wegen, en des Heeren dafen zyn niet onze dagen. Straks kwam 'er eene verflagenheit in de Vergadering, en het werd voor het grooter deel als duifter wanneer Maria de moeder van Jefus in eenen zach'ten toon, vol van liefde, geloof en hoop, met haer zoo uitftekend Godvruchtig en helder gelaet op een bekende wyze zong: (*) Neen, o neen, myn waerdfte Vrinden! Broeders! Zusters! ons geduld, Hoe gerekt , moet voedfel vinden In zyn trouw , die 't al vervult. Al moest ook ons wachtende oog Jaerei» lang ten Hemel ftaeren, Hy, die leeft in 't hoogde hoog „ Zal zich eenmael openbaren. 3aeren fchynen de oogenblikken, Als men zulk een' heilfchat wacht, Maer , wat zou 't geloof verwrikken, Daer het ftcunt op Hemelkracht ? Jefus leeft op '« Vaders troon; Hy Hy zal niet lang meer dralen; Haest, — fchept moed! — haest zal Godl Zoo» Ons met zynen Geest beftralen. (•) De wyze van den XXVften Psaix.  lil DE VERGADERING DER GELOVIGIn. Terftond werden ze allen met hope, vertrouwen en liefde doordrongen, en de geheele Vergadering zong met vrolyke harten Maria na. Na een korte rtilte verzocht men Philippus, om de gefchiedenis van het Feest der wetgevinge uit de fchnften van Mofes voortelezen , . XVIII. gereschon met zynen broeder E z e- c ii I e L ( *); De.« morgens op den Feestdag der Wetgeviage. Gereschon. Zyt gy nu over my voldacn ? r-ZECHiEL. Hoe vraegt gy dit zoo? i, IA1?ee,"e' °f ik "iet myn woord gehouden hebbe? heb ik ooit myn fh'lzwygen afgebroken2 E. Nu verftae ik u; neen, het is waer, gv hebt woord gehouden als een man. Maer gy kunt ook C*) Ziet van dezen het XI—XlIIde flut in de 3de Afd. L «.Tv*** ^ lfte °eel' ca tet ™« «hik in de 4de Afd. bl. 81—85. ia het ide Deel.  GERESCHON MET? EZECHIEL. 173. ook niet lochenen, dat u zulks te eerder mogelyk was, daer gy zoo veel triumf behaelde. G. Inderdaed; doch dit zullen we daer laeten. Maer nu moet gy my eens van myn woord ontflaen. Byna zeven weeken lang fprak ik niet één woord met u van ,dé zaek des Nazareners. Ik liet u uwen eigen weg gaen. — Maer gy dryft het ^al te ver. Ik zie hoe gy het ook altoos zoekt te verbergen, u byna bezwyken; gy wordt bleek en mager, en kwynt elendig; daer by zyt ge zoo eigenzinnig, dat gy u liever dood fchynt te willen treuren , dan erkennen, dat gy gedoold hebt ; zoo dat gramfchap over uwe onverzctlyke eigenzinnigheit, en medelyden met uwe elende beurt om beurt by my de overhand hebben. Voor een' tyd fcheen ge vry veel rust en opgeruimdheit van geest te willen vertoonen, en echter zoo trotsch te zwygen — even als wilde gy u wel iets laten afraden, maer het zelve niet erkennen; — gy waert in dien toeftand nog veel onverdraaglyker voor my dan te voren. Ja, indien 'er eene Opftanding ware, ik zou die door myn geduld met u verdienen. E. Zoo mag het u voorkomen, en ik wil u uw gevoelen vry laten. Maer geloof, cn verfchoon my, wanneer ik u zegge , dat ik eerder dulden zou, dat gy my alle dagen floeg, dan dat gy myn hart zoo veel onrecht doet, — dat gy myne droefheit eigenzinnigheit — en myn gerustheit trotschheit noemt! God zal oordeelen — en ik wil Hem bidden, dat Hy u dit vergeve! G. O! dien toon hebbe ik al genoeg van. Maer nu van de hoofdzaek, indien gy 'er van hooren kunt, —>  174 gereschon" met ezechiel. kunt, —— maer gy kunt 'er niet van hooren ! E. Ik? Zoo vaek wy ten minften by elkander zyn, heeft men altyd altans nog iets tegen my te zeggen. Ik zou myn hart in dezen uchtendftond des Feestdags gaern met hoogcre zaken bezig ge-' houden hebben. —- Doch daer God het nu zoo fchynt te willen, is 't my ook wel. Ik zal zekerlyk hooren! Wat kan ik beter dan myn geloof op de proef Hellen. G. Dati noeme ik juist, niet te konnen hoo- . ren, wanneer dat oude geloof zoo onbeweeglyk in in het nest zit, en alle mogelyke redeneering des verftands, die dat geloof tegenfpreekt, Hechts wordt aengezien als een vyandlyken aenval op een onverwinbaere vesting. —- Maer 't geen ik u te zeggen hebbe, zal ik beginnen met de woorden van een man van uw party zelve. (My trekt een brief uit den zak.) E. En wiens woorden ? G. Die van Zephonias. —• E. Isdezevan myne party? dit wist ik niet, en ■wil het noch tegenfpreken noch beweeren, — ik verantwoorde niet voor hem; — lees maer, ik hore. G. Leest zynen broeder een affchrift voor van den brief van Zephonias aan Severus , welke het zds ftuk dezer Af deeling uit maekt, en welke wy daerom niet herhalen, maer Jlechts deszeifs herhaelde lezing aenpryzen. (*) Eze- £•) Zie hier voor bl. «3—  ÖSRESCHON MET EZECHIEt. IJS Ezechiel luijlart toe, zonder één woordti fpreken. ,../••* Gereschon geraeh onder het lezen w grim. ten yvef, neemt des broeders zwygen, zonder hem. aentezlen, en veel minder te vragen, voor de ver. ftomming van eenen overwonnehng , die door de kracht der waerheit is ter neder geveld, en gaet, na het lezen van den brief, dus voort: Dat is nu een, — maer nu nog iets: —■ Weet, dat ik het oordeel van Zephonias nog voor laf en verkeerd houde , en hem beklage, dat hy geen geest heeft, om de waerheit geheel te zien, of het hart niet, om die geheel te zeggen. Houd my voor een mensch zonder harten zonder God, noem met uwe aenhangers my een lasteraer; — ik houde u voor een mensch zonder verftaud — 33 voor een veel erger lasteraef dér Godlyke Wysheit; en zoo houde ik een ieder, die den Nazarener voor iets anders kan houden dan den jammerhanigfien valfchen Mesfias en eenen zwakken maer loozen verlekker des Volks. De laetfte proe¬ ven, of gylieden nog verftand hebt of onherftelbae/verlorene domkoppen zyt, zyn de zeven weeken federd den verdienden fchandlyken dood des Nazareners! Daer in moet nu bJyken, of 'er nog eenig verftand by u huisvest. Kunt ge elendiger, fchandlyker, erbarmlyker uiteinde van het geheels fpel, dat de man by het volk dreef, uitdenken? Elk, die wys is, is moede, om 'er langer een woo'rd aen te verfpillen* De Vroomen danken God, dat men van den onrustftooker verlost is. De vrolykgeaerten vermaken zich met de dwaes- heit  176" ©ERESCHON MET EZECHIEE.' heit der zwakken en de dolheit der ontwerpen van dien Mesfias; de half gelovigen zyn alle ge. nezen van hunne dwaesheit, en arbeiden zelve met yver, om de hardnekkigftcn van derzelver dolheit .te genezen. Loop Jerufalem vry door en wederdoor, hoor vreeradlingen en ingezetenen, — Joden en Romeinen, - hoor vroomen en godloozen, - hoor de Pharifeërs en de onzen - fa .hoor, wien gy wilt! - en wat zult ge anders vernemen dan fpot en verachting - of dankbaerheit, dat het fpel een zoodanig einde bekomen heeft Elk wenscht den anderen geluk met de verwachting van een geruster Feest, dan het laetfte was, -f of fchaemt zich, daer over in 't geheel een enkel woord te fpreken . . J_ E. Laet my toe, hier op één enkel woord - hier bkef Ezechiel vol om- roering fteeken , en Gerefchon valt in onmagt hy, kans op den grond; wam twee Jlerke fchokken eener aerdbevinge en twee geweldige rukwinden ' els van den Hemel nederkomende, volgen zeer fchie- .lyk op elkander, hunne opmerking wordt ge- vestigd op het tegenoverjlaende huis, en, terwyl ze derwaert henen zien, komt 'er fchielyk eenderde aerdbeving en rukwind, benevens een verbazend verre uitgebreid blikfemlicht, V welk de geheele jlraet en hun eigen kamer fcheen te vervullen. — —  *77 X I X. de vergadering der vrienden en vriendinnen van jesus. (Vergelykt Handelingen ii, a—4. en iib. JLii een oogenblik der allerftilfle rust, terwyl z«S allen nog met bedaerdheit eenpaeriglyk zaten te Wachten, hoe vuurig ook hun verlangen ware op de door Hem beloofde kracht, ~ werden zy, de Twaelven, de twee-en-zeventigen, demoeder en vriendinnen van Jefus, met nog eenige anderen, verrascht door de eerfte aerdbeving en den eerftert rukwind. Doch zy verfchrikten niet, niemand , niet ééne Van hen, — want te gelyk met de fehudding van het huis werden zy een zachte aendoening gewaer der liefdegaven van Hem, welke nu tot hen zou naderen. Opzien en verwachten — en al Wat ontvangen kon in hunnen geest, als 't ware, wyd open te zetten, om te ontvangen, — dit was alles, Wat zy allen, in dit oogenblik der voorbeduidingeh van den Hemel, ieder naer zyne wyze deeden, zittende , knielende, ftaende, de handen om hoog heffende, of op de borst leggen- vi. deel. M èè>  I78 DE VERGADERING de , en de oogen ftyf in de hoogte gevestigd of eerbiediglyk neêrgeflagen.- Zy verroerden zich niet by de fpoedig volgende tweede fchudding; geen hand, geen hoofd, geen oog bewoog zich; en ziet! niet de nog fneiter vólgende derde fchudding en ftormwind was • de Heerlykheit des Heeren daer! —— zoo luifterryk, dat geene hefiyke zachtheit daer Mé befttiertbaer fcbeën, en zoo waerlyk lieflyk en zacht, .dat geen Hemelluifter daer meê fcheen te konnen gepaerd gaen. ' Nooit openbaerde zich Gods Heerlykheit meer verrasfchende en luifterryker, —— eri nooit was een zuigling aen de borst der moeder minder verfchrikt, geruster, dan zy waren, die haer nu ontvingen. ■ ■ Geen ftraelen der middagzónne waren ooit glansïyker, en geen fchynfel der maeh was ooit zachter; geen ftroom valt ooit fterker en feller van de rótfen in de diepte neder , eh geen beekje vliet fflet lieflyker bedaerdheit door de vlakke velden. Hunne oogen zwommen in hemelsch licht, in hemelfchen luifter, —- ——1 en. hunne geheele beftaen en ieder deel daer van was een hemelsch gevoel des levens van Hem, die voor hen leeft, der lielde van Hem, die voor hen ftierf. ——- Zy Wisten nog het duizendfte deel niet van 't geen hen wedervoer! " Staetlyke ftilte! — Zoo ftil was het nooit op aerde, — nooit in het Heiligfte des Hemels, —■ ook niet, wanneer de eerfte der.Seraphynen nieuwen last ontvangen tot geheime verordeningen zoo ftil niet, toen Jehova fprak: „ Daer zy licht!" eh toen het licht daer was. Deze ftil-  D E J GELOVIGEN. -79 flilte in deze hemelvolle zael werd onmiddelyk afgebroken in het oogenblik, toen zy zagen , hoe een Hemelich vuor zich verdeelde, en in de gedaente van tongen op de hoofden plaetfte. Zoo dra zagen ze dit niet, of de ftilte werd ylings afgebroken door eenen in honderdtwintigerleië taelen losbrekenden lofzang, vol van de grcotfche overeenfteniming! der Engelenchooren , maer ook vol van menschlyke eenvouwigheit en bevalligheit, met eene zoo verrukte en verrukkende vreugde, ais verloste zondaeren konden gevoelen in de gewaervvordingen der magt en heerlykheit van hunnen broederlyken Verlosfer. X X. IN VERVOLG (Vergelykt als roten HandiUngi» II, H.J m _ — Zy zongen vol vuurige liefde, vol VM> rige dankbaerheit; — hun gezang was gefprek, -— hun (•) De Heer Ppeitningter geeft «en dit ftuk den nsem vaa Christin en Engei-ChooRj en draegt het zoo voor, al» «f een Choor van Engelen, boven der gelovigen hoofden zwevenM a 4e»  <8o DE VERGADERING hun gefprek en gezang waren een heflyke mengfd van honderd taaien, zonder verwarring, zonderduifterheit. Dus dan was hun gejuich: i. Lof! lof zy Ü, o Hemelkoning! Gy toch zyt onze hulp en kracht! De zegezang klinke in uw Woning! Gy hebt dit heil ons toegebracht. De juichftem doe deez' tent weergalmen Van uwen lof en onze vreugd! Wy roemen ü met zegepfalmen , Daer uwe gunst ons hart verheugt. » Dt» de, derzelver danktael en lofzangen telkens, als een Echo, herhaelde. Dan , gelyk ik meermaelen de ingevoerde Engelen', welke de Hr. PrenninoEn, in navolging misfchien der MesfaJe van Klopstock, zoo dikwyls ter bane brengt, in myne „av,j. gi„g hebbe weggelaten, of de aen hen toegefehrevene zangen aen anderen Perfoïmen-, aen menfehen , toegeëigend , zoo vond ik deze invoering hier vooral nutloos, zo niet nadeeÜg Onze verbeelding heeft reeds alles, en meer misfchien, daa «y op één* bevatten'kan, w.ïnneer z= zich plaetsc ,,y ^ ^ fchaer der met den Geest vervulde gelovigen. Ons menschlyk hart gevoelt h,er alles, wat verrukkend grootse!, is, en het feheen iny toe-, dat de invoering van Engel-Chooren door den overvloed het gevoel veel eer verflikken en verftompen dan verfterken zou. Ik hebbe echter het Gezang op eenen vryen trant gevolgd en daar toe de ■wyze gekozen van den CXVIIIden Pfalm terwyl het gezang eene toepaslyk overgebrachte navolging is der zestie* laetfte verzen van dat uitmuntend Lied.  DEK GELOVIGEN. l$l 2» Des Heeren rechterhand, verheven, Doet wonderen , ja zyn rechterhand Doet nu zyn Volk in vreugde leven, Zyn inagt verfchaft hen onderfland. Hy leeft, wy vrezen voor geen fterve», Hy tuchtigde, maer ftrafte ons niet, En laet ons tans dat heil verwerven, Dat elk in ons zy» grootheit ziet. 3- Boe nu voor ons de poorten open, Opdat al 't Volk in '6 Heeren Huil Volyv'rig tot ons faemenloope, En hoore, hoe Hy, die aen 't Krui* , *t Vervloekte Kruishout, was geftorven , Nu leeft en heerscht in eeuwigheit, , Ja al die grootheit heeft verworven , Reeds vóór alle eenwen Hem bereid: 1 De Steen , verworpen door de handen Der bouwers, als onnut en Hecht, Is, Hem ter eere en hen tot fchande, Aen 't Huis ten Hoofd des Hoeks gelegd s Dit is een wonderwerk dei Heeren , Waerin ons oog zyn Almagt ziet, De tong zyn Wysheit moet vereeren, Ea 't hart dsn zoetften troost geniet, M 3 ï Deze /  iSa DE VERGADERING * Deze is de dag van God gefchapen, Zoo lang zoo fterk van ons verwacht, Om de Eerflelingen interapen Door de ons gefchonken Goëis magt! Nu moeten we ons in Hem verblyden, Hem roemen met een vrolyk hart, Hem dankb're vreugdetoonen wyden , Wiens magt de grootfle magten tart. 6. Help nu, o Heer! (dit is ons fmeekeu) Geef heil, geef voorfpoed op decz' dag! Ach! dat nu elk, die ons hoort fpreken, In ons uw magt , uw grootheit zag, fin TJ erkende als zynen Koning , Die tot ons kwaemt en komen zult! Elk zegene ons uit uwe woning! Zoo wordt dit huis met heil vervuld. 7- Cod! onze God! ja God der Goden! Nu wordt het offer van 't gemoed Vol dankbaerheit U acngeboden , Al firoomt hier nu geen bcestenbloed! Gy hebt uw' Zoon aen ons gegeven, Die Zoon, dat Lam, voor ons geflagt, Nu aen uw rechterhand verheven, Die doet ons deelen in uw magt.  DER GELOVIGEN. iSg, e. Looft, Volken! Looft! Juicht zegezangen. Den Heere, den Ontfermer toe! Het fpeeltuig moet de Rem vervangen , Het hart zy nimmer juichens moe! Geen tyd kan zynen roem bepalen; De Heere is goed — in eeuwigheit! Dit worde alom in alle taelen Van eeuw tot eeuwen uitgebreid! M 4 N E-  NEGEN-EN-TWINTIGSTE A F D E E L I N G, behelzende de eerste openbaere verkondigingen der o p s ta n din g e en verheerlykinge van jesus, en derzelver eerste gevolgen, I, gereschon met zynen broeder ezechiel, op hunne hamer, tegen over het Huis, daer de gelovigen ve> Jaderd waren »■•.-»«« (In vervolg van het XVlï.teftuk der vorige Afdee/ing.} (Vergelykt Handeling™ ii, 3) s, 7j 13> j Gereschon, (een weinig hedaerd zynde, en he. mer- (•) Schoon ik naest pverhelle tot het gevoelen dier L'itWjrerj *elke meenen, dat de nederdaling des Geestes op de eerfie navolf»« Wjeft,, gefchied is ia eene dere^erzalen dulemfeh^tx is  GERESCHON MET EZECHIEL.' l8£ merkende, dat zyn broeder, die zag, van welk huis dit fterke lichtftraelen als in vollen gloed voortkwamen , in haest derwaert hopen wilde, roept:) Broeder l broeder! ik bidde u, blyf toch hier! blyf by my! Ezechiel. Hebt gy my nodig? G. Ik ben zo verfchrikt, —alles beeft nog, wat aen my is! E. Vrees niet! Daer komt niemand eenig kwaed over! Het zyn gewis nieuwe tekenen van God! Alles zal nog te recht komen — maer juist geheel anders, als men verwacht. G. Ach! ik bidde u, zwyg daer van! Wat helpen ons alle die aerdbevingen achter elkander! daer zyn ook al veele aerdbevingen geweest, eer 'er een Jefus van Nazareth was — blyf toch by my! al, wat aen my is, fiddert! E. Kom, broeder! houd my vast; fchep eens watverfche lucht! — kom, wy willen aen het veng- fter in eenbyzondtr burgerbuisin Terufalem, gelyk de Hr. Pfxnnihcbk. met anderen fchynt te denken, houde ik dit geenzins ten voile uitgemaekte of befliichte ftuk van geen genoegzaem gewigt , om zoo veel verandering in de fchikking en voordragt van het oirfpronglyk Werk te maken, als ter handliaviuge van myn gevoelen in dezen nodig zyn zou. De Lezers, welke begeerig zyn, de bewyzen voor en tegen het eene en andere gevoelen te onderzoeken en te beoordeelen, kontien onder andere te recht geraken in het werk van Pluvier over de Handelingen. Deel I. bl. oa, 63, 119 en lao. Gclylc ook in den Jluisuitlegger van Doodridoe Deel ii. 4de Stuk bi. 1ö77. en Deel iii. ifte Stuk bl. 16 en 34. N. V, M 5  l8<5 GERESCHON HET EZECHIEL» fter gaen!.— hoort gy wel, welk; een gedruisch 'er is ? Laet ons eens uit het vengfter kyken! (Zy gaen beide nae het vengfter \ Gerefchon houdt zynen broeder aen den arm.) E. Zie eens! hoe ontzachlyke meenigte, die nog geduuriglyk toeneemt! G. o Ja, — daer komen nog fteeds nieuwe troepen uit een Tempel by! E. Zie! — ei lieve zie toch! uit alle dwarrftraeten ftroomt het volk toe, — — — cn het wordt geheel ftil G. Hoore ik daer niet eenig fchel geluid uit dat lange buis hier over? E. (Het werd langs hoe ftilkr.') Waerlyk! — o boe een zoetklinkend' cn eenftemmig Choorge. zat.'g! —. God! boe fchoon ! — — kunt gy tocftaen, dat ik eens henen g e? G. Ach! neen; ik bidde u, blyf! wy zien hier immers alles. E. Wat zal dat toch worden? — Nu hoort men niets meer; en zie, hoe daer alle die mannen verlegen fiaen! hoe ontzet! — en met welke verbaesde houding en gebaerden praten ze tegen elkander» G. Ziet zeer langiaem de ftraet op en neder. E. Wat telt gy? — — waer zoekt gy nae? G. Ik vermake my, met de verfchillende klederdragten, en gelove, dat hier luiden zyn van alle gewesten der aerde. -~ Wat lachen ze daer! —• E.  GERESCHON MET EZECHIEL. 1^7 E. Wordt 'er gelachen? G. Wel ja! Gy ftaet zoo diep in gedachten, dat gy niet weet, wat gy hoort 1 hoor dat ge- fchater i daer moet gewis de eene of andere een vernuftigen inval gehad hebben. . ■ —■ E. Ei zie! wie komt daer op dat laegfle dakplat? G. Een Galileër. —- — — F Myn God! het is Petrus ! —- en de Jongeren van Jefus zyn allen by hem waerlyk het zyn de Twaelven. » hoe manlyk en moedig treedt Petrus voor den dag! G. Zo ik my niet bedriege, fchynt hy eene reden te willen doen tot het Volk. E> ja wei; — dat zal zoo zyn. (een ieder houdt zich ftil.) , A_ . G. Hy beduidt met de hand, dat hy ftilte begeert ; maer goede man! — dat behoeft niet. — daer is immers reeds een algemeene ftilte. E< gr. — houd u dan ook ftil, dat wy hoo- ren konnen! Zy luifteren fterk toe, terwyl Petrus op den uithoek van het dakplat treedt, zeer naby de menigte, m daer de volgende Redevoering doet. II.  :i8s i r. Petrus op den Pinksterdag; fpreWe in de Syro-chaldeeuwfche «el «„ een Zeer klaere .« Jjfc en defüg gelaet een ieder verwondert. (Zie Handelingen II, i4 3ér, ^Ty, Joodfche mannen ! en cy allen, die te Terufalem woont! Dit zy U bekend, en ontvangt myne woorden in uwe ooren. Deze zyn niet drongen gelyk gyheden waent, want het is eerst de derde ftonde van den dag. Maer dit is bet, 1 geen geze£d werd door Profeet Joel: „ I„ de hetite da„ gen zal het gefchieden, fpreekt God, dat ik van „ mynen Geest zal uitgieten over allen vleesch „ en uwe zoonen en uwe doehteren zullen profe-' „ teeren, en uwe Jongelingen gezichten zien en „ uwe Oudfïen droomen droomen. Ja ook op „ myne knechten en op myne dienstmaegden zal „ ik ten zelfden dage van mynen Geest uitgieten „ en zy zullen profeteeren. En ik zal wonderen „ doen boven in den Hemel, en tekenen onderop „ de aerde, bloed en vuur, rook en damp. De m sou  fETRUS Oï EÊN PINKSTERDAG. l8$ ,, zon zal veranderd worden irt duifternis, en de „ maen in bloed, eer dan die groote en heerlyke ,, dag des Heeren komt; maer wie den Naem des „ Heeren zal aenroepen , die zal zalig wor„ den." (*) Gy Israëliër mannen ! hoort deze woorden : Jefus den Nazarener, den Man, die van God in geloofwaerdigheit bevestigd is door krachten en wonderen en tekenen, die God door Hem midden onder ulieden gedaen heeft, zoo als gy zelve wel weet; — den zelfden, nadat Hy, volgens voorheen bepaelden raed cn voorzieninge van God, overgegeven was , hebt gylieden genomen , door de handen der onrechtvaerdigen aen het hout gehecht en gedood. Dezen heeft God opgewekt, nadat Hy Hem van de fmarten des doods verlost had, daer het onmogeiyk was , dat Hy van dezen gehouden zon worden. Want David fpreekt van Hem: „ Ik zag „ den Heere allen tyd voor my; want Hyis aea „ myne rechterhand , zoo dat ik niet bewogen „ worde. Daerom verheugt zich myn hart, en „ myn tong juicht; ook nog myn vleesch zal in „ hope rusten. Want gy zult myn ziel niet in den „ doodftaet laten, noch gedegen dat uw Heilige „ het verderf zou zien; Gy hebt my den weg des „ levens bekend gemaakt, gy zult my met vreug,, de vervullen voor uw aengezicht." (f). Lieve Broeders! ik durve vrylyk in 't openbaer tot u fpreken van den Aartsvader David, namelyk , dat die seftorven en begraven is, en zyn graf is by (•) JofL II, »» S«- PlAlM XVI, 8. env.  «T9® PETRUS 01 DEN PINKSTERDAG. by ons tot dezen dag toe. Terwyl hy nu een Profeet was, en wist, dat God hem met eenen eed gezworen had, dat Hy uit de vrucht zyner lendenen naer ■den vleefche den Christus zou verwekken, en op zynen troon wilde zetten, zoo heeft by dit vooruitgezien en gefproken van de opftanding van Christus, dat zyn ziel niet in den doodftaet gelaten is, noch zyn vleesch het verderf zag. Dezen Jefus heeft God opgewekt, waer van wy allen getuigen zyn. Nadat Hy nu door de rechterhand van God verhoogd was geworden , en Van den Vader de belofte des Heiligen Geestes ontvangen had, heeft Hy dit üitgéftort j wat gylieden tans ziet en hoort. Want David is riet in den Hemel heengevaren • en hy fpreekt nochtans: „ De H.ere heeft gezegd „ tot mynen Heere : zit aen myne rechterhand , „ tot dat. ik uwe vyanden legge tot een voetbank „ uwer voeten." (*) Zoo wete dan nu het ganfche Huis van Israël , dat God dezen Jefus dien gylieden gekruifigd hebt, tot een Heer en Christus gemaekt heeft. —- (•) PsAlM CX, X. III,  111 GERESCHON met EZECHIELj / Initiërende zoo fterk ze- konnen , zonder evenwel dnidelyk te. verftaen, wat door veele digt by de Apostelen ftaeade maan», gefproken wordt. (Vergelykt Ktnielingtn II» 37—-39-3 G. 1PPat zeggen die? daer ftaet al eert greot getal, die fpreken. E. Ja, maer daer door kan ik die minder verftaen. — Ik zie, dat ze de handen Vringen, als •geheel verlegene menfehen. Luifter! —* — *— Nu hoor en ze petrus weder alleen, zeggendei „ Bekeert u, en dan worde een ieder uwer ge-: „ doopt in den Naem van Jefus als den Christus,' „ tot vergevinge der zonden', zoo zult gy dc ga„ ven van den Heiligen Geest ontvangen. Want „ aen u en uwe kinderen is deze voorfpellende be„ lofte gedaen, en allen dje verre zyn, welke de „ Heere onze God hier toe roepen zal." E. Broeder 1 ik gae. Ik zal zuster hier by u zenden. — — G.  103 GERESCHON MET EZECHIEt, G. Schielyk. Luifter, nog één oogenblik! E. toeft nog wat; en zy hoor en veele honderden uit de lui flerende meenigte, die naest aen het laege dakplat waren, fommigeü opwaert in de jlraet nae den Tempel, andere beneden, zoo verre zy zien konden , — zy hooren deze allen te faemen zeef luid en vol ontroering uitroepen: ... „ Heere! wy geloven, dat Jefus is de Christus! „ Vergeef ons ongeloof! " E z e c h i ë l riep toen in 't midden van die uitboezeming ook tot eenen Priejler, en onverwacht komt hun zuster bleek en zeer ontroerd in de kamer, loopt nae het vengfter, en daer horende, wat 'er geroepen wordt., fchreeuwde zy ook dezelfde tael uit de diepte des harten; terwyl dit gebeurt, gaet M^ckië^g.,, zeggende: Ik moet ook nae bui- Gereschon en zyne zuster blyven luifteren, zonder byna één woord te wisfelen, en volharden al dien tyd. daer.in, terwyl Petrus voortvaert te fpreken , 't geen in het volgende ftuk voorkomt.  193 1 V. petrus Op den PINKSTERDAG. (*/« vervoïg van II.) (Vergelykt x Petras I, 9—«, II» i—-t. en Hm' delingen II, 40.) ;j^iet toe fifee 'e« diergelyke wyze ver¬ volgde deze Apoflel met een ongemeene kracht, iedaerdheit ■ en liefde, zyne prediking (*). Ziet toe, dat gy het einde uwes geloofs deelachtig wordt, • ■namelyk de zaligheit der zielen. Nae welke zaligheit onderzoek en navorfching gedaen hebben de Profeeten, die de voorzeggingen deeden van de genade, die op u komen zou; als zy nala ; 11 \ iocxo .icv vorsch^ , Dser het ontwyfelbaer is , dat PuTRtit meer gefprokes keeft, dan 't geen Lukas Handelingen II, j4—30". en 38 en 39. aentekent, die Zulks aldaer vs. 40. duidlyk zelve zegt, zoo vinde ik geene zwarigheit, in dit vervolg dier Redevoeringe den Hr. PeiKtii ng mte volgen; temeer, daer hy zich hier meestal bedient, van de eigen woorden des Apostels in zy»e brieven. J53J .fobcos t»fifi» Ik haete bet middelmatige, ik „ wil zeer goed en geheel goed zyn, of ik verwet- pe alles; en van dat gevoelen zyt gy, myn Ze„ phonias! insgelyks; anders kon ik u zekerlyk „ niet liefhebben j, of ik bedriege my magug „inu?" / [ « S. Voortreflyk. (terwylhy beide aenztet.) Z. Maer zeide ik niet, dat zy eene waere Profeetes omtrent my was? — Immers, o myne vrienden! gy treft my juist in dien ftaet, dat ik alles verwerpe , omdat ik niet geheel en zeer goed kan zyn. —— S. en B. te gelyk.. Dat zal blyken! -.— het einn de is nog niet daer. Ook over zich zeiven heeft uw bruid voorzegging gedaen met die woorden. Zy verwierp heden al het Hechte* en werd geheel en zeer goed! B. Dit geve Hy, die.het alleen geven kant — de tyd der trotschheit is voorby! Z. Uw gedrag is een raedfel; uwe woorden zyn geheel duifter. O ! hoedanig toch is myn noodlotI ach! fpreekt toch, dat ik Jicht bekome. S. Dat zult gy terftond, myn Zephonias! — zo anders Bathfeba myn verhael-ten tweeden maele hooren wil. B. Al ware het zevenmael, edele Vriend I S. Om in de omftandigheden kort te zyn, en tot de hoofdzaek te komen. Naderhand over alles uitvoeriger, zo gy dit verkiest. De reeks van brieven , waerin gy my federd drie jaeren een verhael gegeven hebt van Jefus van Nazareth, bepaelda my,  ao8 2 E P H Ö lï I A 5 my, om eindlyk eens zelve eene reize te uwaert te ondernemen. Maer ik hebbe te gelyk eenige bezoeken onder weg afgelegd, welke de reize hebben verlengd. Z. Ach God! zoo weet gy dan niet, dat die geheele zaek verdwenen is] gelyk een armmoedig lichije, dat geen olie meer ontvangt? S. Neen! dat wete ik niet. — — Z. 01 hoe bedroeft my uw vergeeffehe moeite — evenwel ik gewin 'er vast by. -—-. —. S. Geduld, myn waerde vriend! Het geen gy daer zeide, wete ik niet, maer dat Hy als een Verleider geftraft werd, en aen het kruis is gefrorven,. dat wete ik; want uwe brieven, die dat behelsden, kwamen my op de reis in handen! Hoe zeer danke ik u voor uwe getrouwe verhaelen ! Z. Nu ja! — dat is het juist, 't geen ik meende! zoo elendig is die heerlyke zaek afgeloopen! S. (ziende Bathfeba meteen ftil genoegen aen.) Geduld! nu zal ik verder verhalen. - Z. Slechts één woord moet ik nog vragen, eer gy voortvaert. Hebt gy federd drie of vier dagen geenen brief van my op den weg ontvangen 2 S. Neen! Z. Zoo! arme vriend! — anders had ik niet konnen denken, dat gy zoo bymy komen en zoo welgemoed zyn zoud; — dit geeft my reeds licht, waerom gy nog van geduld fpreekt; — gy had mynen laetften nog moeten lezen. — — S. Heb met dit alles maer geduld, bidde ik uf Z. Waerom niet? S. Ik wilde eerst nae Caefarèaj want ik had iets 'ti :m t&  MET BATHSEBA EN SEVERUS. 20od, en herhaelt zeer bewogen, aendachtig, ernjiig en met vertrouwen de volgende woorden uit de Re. devoering van Petrus: „ Dezen Jefus heeft God opgewekt waer „ van wy allen getuigen zyn Naerdien Hy „ nu door de rechterhand van God is verhoogd „ geworden, - - en van den Vader de belofte „ des Heiligen Geestes ontvangen had, - heeft „ Hy dit uitgeftort - \ wïk gy nu ziet en „ hoort —«  ZEfHONIAS MET SEVERUS. S17 hoort. ——— Zoo wete nu het ganfche Huis van „ Israël zeker, — dat God dezen Jefus — dien „ gylieden gekruifigd hebt, — tot een Heer en „ Christus gemaakt heeft. — — Doet boete — „ en een ieder van U worde gedoopt in den Naem ,> van Jefus Christus, — tot vergevinge der zon-„ den! —— dan zult ,gy de gaven van den Heili- „ gen Geest ontvangen. Want U en uwen „ Kinderen is de belofte gedaeu —• en allen —„ die verre zyn, — welke de Heere onze Gód hier toe roepen zal." I X. eli de ledarbereider, een hoog bejaerde Grysaert, met een meisje. E. JEtComt in het hun van Matthias, om de Jongeren van Jefus te zoeken, en vindt niemand dan een kleen dienstmeisje: Ach! is hier niemand? Zyn zy allen voort? Zy. De Jongeren? ja — allen! dat had gy moeten zien en hooren! E. Ik wete wel iets daer van! Ik zag van den toren. — ■ O $ Zy.  SJ. 8 eli MET een dienstmeisje. Z y. Komt gy van den toren? E. Ja, van den Adelaerstoren by de witte poort. Ik zag, nadat ik drie aerdbevingen gevoeld had, juist nac den tempel, en zag vuurvlammen, die op dit huis nedervielen. Zy. Viel 'er vuur van den Hemel? ——- Het brandde evenwel niet?— zoo? vuur? — daer wist ik niets van. 1 Maer, waerom zyt gy toen niet terftond gekomen ? E. Ik moest wachten, tot myn zoon my kwam aflosfen. Waer zyn ze dan nu wel ? Zy. Allen in den tempel. E. Komen ze dan wel weder hier na toe ? Z. Zonder twyfel. —— —— E. Dan wil ik hier wachten, als ik wat zitten kan. Ik ben recht moede. Wees gy zoo goed, en verhael my ondertusfchen nog war. Zy. (nadat zy veele dingen, reeds in de vorige fiukken vervat, verhaeld had:) Het is een fchoon pinkfterfeest. E. Ja , in langen tyd geen zoo fchoon. Het Volk zal vrolyk wezen. Zy. Dat kan ik niet zeggen. Alles is zoo getroffen federt die gebeurdtenis. — Maer die geroepen hebben, dat zy zouden geloven aen den Gekruifigden, waren wel de blymoedigfte. Ik wete niet, wat de anderen zoo ontzet. — mm X.  219 X. A. EN B. Twee ter Feest opgekomene Joden uit Antiochiên. belde van de Sadduceër gezindte , en beide op het laetfte P.eschfeest ook in Jerufalem, en dus ooggetuigen van al het gebeurde met den gekruifigden Jefus. A. Komt des middags in den herberg te rug by zynen broeder , die ziek geworden was van de reize, en in huis moest blyven. Hy verhaelt aen B. alles , wat hy zelve zag, en wat hy nog verder uit een gefprek met eenen der Jongeren vernomen had. B. zegt, na veele andere tegenwerpingen ,hoedanige wy reeds van de Sadduceèrs meermaalen hoorden maken en hoorden beantwoorden : Nu , dat raogt alles nog aengaen; maer dit wil my maer niet in 't hoofd: _ als zy reeds zeven weeken wisten , dat hun Meelter , die zoo verbazend te fchande gebracht was , weder leefde , hoe zouden ze dit 2oo lang hebben konnen verzwygeu? A. En, wanneer zy dit niet gedaen hadden, — wan-  220 Ao MET B. wanneer zy, zonder het nader te konnen bewyzen overal heen gelopen waren, om te verhalen I wat zoud gy dan gezegd hebben? B. Na een korte poos zich bedacht te hebben. Het is waer, broeder! dan zou ik hen als doldriftige heethoofdige dweepers , die geheel- verdoold waren, hebben veracht. A. Ja wel! Ik bekenne, juist dat bevalt my allerbestm de zaek, dat zy zoo gerust waren, en alles zoo ftil hielden, tot dat de zaek rvr, was. W B. Wat noemt gy hier ryp ? A Ik wil zeggen; tot dat zy voorzien waren van krachten en Godlyke zegels, welke hun getuige! nis terftond konden bewyzen. Over 't geheel L jk «daer voor in,datgy, als gy eenen van dez luiden zaegt, om hunner eerlykheit en bedaerd heits wille, zonder veel onhandigheden te ffla ken, zoud geloven. Gy hebt 'er maer geheel «een* begrip van , hoe zeer het voorkomen dezer -eloof waerdlge menfehen een geheele meenigte twvfelin" gen op éénmael verdryft. ' B. Overdryft gy de zaek niet ? A. Zo God wil, zult gy het ondervinden , en dan zelve oordeelen! Zyt tans in Gods Naem J rust, en houd u ffil. Ifai zal wel haest wederko? men. 'IU B. Welke Ifai? A. De Geneesmeester» A. ziet  A. met B„ ®tft; * * * A. ziet uit het vengfter, keert zich om, en zegt ~* /» A/sct? tegen zynen broeder! Daer komt een der Twaelven en nog een andere Jonger met hem; voorwaer! — Waer of deze nu zoo alleen henen willen? Ik kenne hen zoo zeker als ik u kenne. (Hy loopt nae beneden , en komt met die twee te rug ; zy waren Matthias , de nieuwe Apostel, en Barfabas, welke den anderen in haest Wilde brengen by die oude Schoonzuster, welke hy federd eenigen tyd dagelyks bezocht had. Zy groeten den zieken B. met eene hartlykheit, welke hem geheel overhaelt, en veel'vertrouwen inboezemt ; na eenige woorden gewisfeld te hebben, legt matthias de hand op het hooft van B. zeggende : jefus Christus make u gezond ! Na nog eenige gefprekken fcheiden de twee van deze broederen af, en befcheiden hen tegen den avond na het avondoffer by de vyver Siloa. X L  x i. de honderd en twintig, op het middag uur in de Zael. é é n. JLtooï den Heere! myn ziel! en al, wat in myis.» pryze zynen heiligen Naem! allen. Onze zielen loven den Heere! Al, wat in óns is , pryst u, o Vader ! in Jefus Christus uwen Zoon, door den Heiligen Geest! Amen. é é n e» Gy hebt ons in waerheit gefpyzigd met het brood des Hemels! gy hebt ons, o Heiland ! uw vleesch en bloed tot eene fpyze en drank gemaekt; ja ons vervuld met uwen levendmakenden Geest! allen. Onze zielen loven den Heere ! Alles, wat in ons is, pryst U o Vader! in uwen Zoon ! door den Heiligen Geest! Amen! c e n E.'  9fi HONDBRD EN TWINTIG.. é é n E. Dat is onze' fpyze, dat wy den wil des Heeren doen, gelyk Hy den wille des Vaders deed. Hy verz?digt ons met zyn welbehagen, en fterkt ons, om zynen wille te doen. allen. Onze zielen loven den Heere! enz. é é n e. Heere! wy verflaen het nu, — dat heilig Weord, dat gy gefproken hebt, — wy verflaen het door het licht van uwen Geest. Zeide gy niet? —« „ Nog vier maenden , en dan komt de oogst! ,, ziet, ik zegge ulieden: heft uwe oogen op, ea „ beziet de velden , want ze zyn nu reeds ryp „ voor den oogst. En wie maeit, die ontvangt „ loon , en verzamelt vruchten in het eeuwig le„ ven; opdat hy die zaeit en die oogst zich te „ gelyk verheugen. Want hier komt de fpreuk te„ pas: een ander is 't, die zaeit, en een ander, die „ maeit. Ik heb ulieden uitgezonden, om inteoog„ flen, 't geen gy niet bearbeid hebt, andere heb. „ ben het bearbeid, en gy zyt in hun werk inge„ vallen." Een Feest des oogftes! zoo als Israël nog nimmer had. Dankt den Heere, want Hy is goed, ea zyne goedheid duurt eeuwig! alle MS  224 DE HONDERD EN TWINTI«i allen. Wy danken den Heere, want Hy is goed, en zyne goedheit duurt eeuwig! é é n e. Meer dan ooit verflaen wy nu uw heilig woord i „ Wanneer het tarwengraen in de aerde valt, en „ fterft, dan draegt het veele vrucht! Wy zyn de vruchten , en brengen vruchten des levens voort tot prys uwer Heerlykheit! alle n. Tot eeuwigen lof uwer eeuwige Heerlykheit! Amen! eene. Meer dan ooit verflaen wy heden uw woord: „ Als ik van de aerde verhoogd zal zyn , zal ik „ allen totmy trekken! " Niemand komt tot den Vader dan door U, eeuwige Zoon! Niemand tot U dan door uwen eeuwigen Geest! allen. Al wat in ons is, looft U, o Vader I in den Zoon , door den Heiligen Geest! Amen! 6 é n e. Meer dan ooit verflaen wy heden uw woord r ,, Gelooft my, dat ik in den Vader ben, en de 9J Va-  DE HONDEED EN TWINTIG." 22£ ,, Vader in my is; en zo niet, — gelooft my, j, om der werken wille. Waerlyk, waerlyk , zeg„ ge ik ulieden : wie aen my gelooft, die zal ook „ de werken doen, die ik doe; ja hy zal grootere „ doen dan deze, — want ik gae tot mynen Va„ der." Laet ons goede werken doen, opdat de menfehen die zien, en U verheerlyken, o Vader! nevens Hem, dien gy gezonden hebtl allen. Uw Naem worde geheiligd! Uw Ryk kome heerlyk! Amen! è é n e. Nu verflaen wy uwe heilige woorden i „ Dok „ wat gy in mynen Naem zult bidden, dat zal ik „ doen, opdat de Vader door den Zoon verheer„ lykt worde! Wat gij immer in mynen Naem zult „ bidden , dat zal ik doen. Lieft gy my , zoo „ houdt myne geboden. En ik zal den Vader „ bidden, en Hy zal u eenen anderen Trooster „ geven, dat die by u blyve in eeuwigheit! " „ Ten zelfden dage zult gy erkennen, dat ik in „ mynen Vader ben , en Hy in my is, en ik in „ ulieden ben. Wie mijne geboden heeft, en de „ zelve onderhoudt, die is hy, die my lief heeft. „ Maer die my lieft, zal van mynen Vader ge„ liefd worden; en ik zal hem ook lieven » en my „ zelvcn aen hem openbaren. " Gy hebt hem gezonden , dien Trooster den Heiligen Geest, van den Vader der Heerlykheit! — Hy leert ons alles; vi. Deel. P Hy  aao" Bï HONDERD EN TWINTI». Hy criunert ons alles, wat gy ons gezégd hebt, toen gy zoo veel geduld oefende met den onwvzen. * allen. Gy zyt onze God! _ Uw goede Geest, o Vader! geleide ons op een effen weg! Amen! é é N E. Wy verflaen nu geheel 't geen gy, 0 Heere' gezegd hebt: „ Ik ben de wynflok , gy zyt de „ ranken ; wie in my blyft , en ik in hem , die „ draegt veel vrucht; want zonder my vermoogt „ gy niets te doen. Wanneer gy in my blyft, en „ myne woorden in u bjyven, zoo kunt gy bid,, den, wat gy wilt, en het zal u gebeuren! Daer ,, door wordt myn Vader verheerlykt, dat gy vee„ le vruchten draegt; en dus zult gy myne Jonge„ ren zyn. Zulks hebbe ik tot u gcfproken, opdat „ myne blydfcliap in u beflendig blyve, en uwe „ blydfchap volkomen worde. " Ja gy hebt ons met vreugde vervuld van voor uw "aengezicht.' Looft den Heere! enz. allen. Onze zielen loven den Heere, enz. é é n. Wy verflaen ten vollen, o Heiland en Christus! o Gy onze Heer! en onze Broeder.' wat gy meende,  DE HONDERD EN TWINTIG. ï*7 de, zeggende: „ Ten dien zelfden tyde zult gy „ my niets meer vragen. Waerlyk, waerlyk! ik „ zegge ulieden: al, wat gy den Vader in mynen „ Naem zult bidden, dat zal Hy u geven. Tot „ nu hebt gy niet gebeden in mynen Naem. Bidt, „ dan zult gy ontvangen, opdat uwe vreugde vol„ komen worde. Dit hebbe ik dus verre door zin„ nebeeldige woorden tot u gefproken. Maer het „ uur komt, dat ik niet meer zinnebeeldig tot u „ fpreken, maer u vry en openlyk van den Vader „ onderrichten zal. Ten dien zelfden tyde zult ', gy in mynen Naem bidden, en ik zegge u niet eens, dat ik den Vader voor u bidden zal; want Hy, de Vader zelve , lieft u , dewyl gy my ,', geliefd, en geloofd hebt, dat ik van God uitgegaen H ben. Ik ben van God uitgegaen , en ben in de „ werelt gekomen; wederom verlate ik de werelt, „ en gae tot den Vader. " a l l en. Alles, wat in ons is, pryze uwen heiligenNaem! é é n e. Nu verflaen wy geheel uw verheven gebed tot den eeuwigen Vader, engeloven, dat gy wel haest, ja dat gy nog heden, dat gebed verhooren zult: „ Ik bidde intusfehen niet voor deze alleen, maer ,, cok voor hen, die door hun woord aen my ge„ loven zullen. Opdat zy allen eens zyn, gelyk «, gy, Vader! in my zyt, en ik in U ben, dat P ft >t  22& DE HONDERD EN TWINTIG? „ ook zy in ons eens zyn, opdat de werelt geloA „ ve, dat gy my gezonden hebt. En ik hebbes; hen de Heerlykheit gegeven, die gy my gege-:, zyn, 't welk ik na dezen tyd met het Huis van „ Israël maken zal; ik zal myn wet in hun hart ge„ ven, en in hun verftand fchryven, en zy. zullen „ myn Volk wezen , en ik zal hun God zyn." O hoe een geheel ander Feest was het, toen de vaderen voor het rokende en vlammende Sinai flonden te fidderen 1 Toen het volk bad, dat Jehovah zelve met meer met hen fpreken zou, en Hy zelve zyne woorden fchreef in fleenen tafelen. Nu is dit geheel anders.' De Heere heeft nu het fleenen hart van ons genomen, en ons een weck hart gegeven, Hy heelt nu zyn goede wet onuitwischbaer gefchreven in onze harten! Zyn wet is liefde, en Hy heeft door den Heiligen Geest de liefde in onze harten ingeftort. De liefde nu dryft de vreze buiten.. O hoe fidderde voor Sinaï zelfs de fterkfle en de beste, — maer hoe zonder vreze en vrolyk was, de zondigfle en zwakfle onzer. . De aerde beefde ' de Hemel werd geopend, Gods Heerlykheit omlegde, ons en wy allen zyn zoozalig^oo gerust, als een kind, dat aen de borst der moeder ligt; als een bruid, wanneer een vriend van haeren afwezigen Bruidegom haer groetenisfen, brieven, bloemen en kostbaere gefchenken -— en bericht van zynen welftand met belofte van zyne wederkomst aenbrengr, E>e Vader van onzen Heere heeft een onverge- Jyk-  UIT NATHANAÖLS GESCHRIFT. 33$ lyklyk heerlyk zegel gegeven van zyne belofte, dat alle Volken Gods groote daden zullen hooren en verflaen. Waren wy niet allen als één eenigman? Spraken wyniet allen als met éénetonge? was het niet, als of Jehova God opéénmael met alle Natiën der werelt had willen fpreken ? was het niet, als of de Geest des Heeren in ééns aen honderd Natiën in honderd taelen wilde zeggen: „ Ik hebbe nu mynen Koning gefield op Sion „ mynen heiligen berg! Ik nebbe aen mynen Zoon „ de Volken der aerde ten erfdeel gegeven, en de .,, uiterfte grenzen der werelt ten eigendom. Laet, „ u raden gy Koningen! en gy Volken! zoo zal „ Hy uw behcerfchen met eenen zacbt'en fcepter, „ en u voltooien tot vaten ter zyner eere en heer- lykheit. Komt, zondaeren dezer werelt! dient ,', den Heere zonder vreze, en verheugt u zonder ,, beving. Kust den Zoon , Hy is gekomen ter ,, verlosfinge, — zyn Geest, ter levendmakingel „ Welgelukzalig alle die geenen , die op Hem betrouwen! " P| XIII.  «34 XIII. uit het ZELFDE. O vervolg.} ! JVithanaël tekende wyders aen, hoe veele luiden nu,— of eerst tot berouw en tot een vol geloof aen de rechtvnerdige zaek van Jefus Christus gekomen waren,of — daer toe terug keerden; onder welke vcrfcheidene van die, welke in vorige brieven of verhaelen voorkomen; als by voorbeeld- hy vernielt van Rebekka , moed.r en 'dóchter , valf den Hovenier van' Zephonias, van de twee jonge Saiduccèïs, Benjamin en Jesreël, van Raedsheer Efphas, — van Achlai met haere beide zoonen, Elam en Sathu; van Daniël en deszelfs' moeder Kethura; — van Rabbi Gemaria, Rabbi Neri; van den Romeinfchen opperftalmeester en zyne Gemaelin, welke federd het Paeschfeest fteeds in Jerufalem gebleven zyn, van Trophimus , Eubulus en Epaphras de drie Grieken , en van zyne zoonen Afcher en Dodai. Dan voegt hy 'er by: „ Dit mag nu te recht „ heeten : de Geest der waerheit zal de werelt „ overtuigen van haere zonde, van de rechtvaer„ digheit myner zake, en van het. oordeel, dat de „ over-  UIT NATHAN A è' LS GESCHRIFT. 23$f overfte dezer werelt geoordeeld is. Ja zoo is de verleider der menfehen veroordeeld, en de ver" leide begenadigd; gelyk in 't Paradys de verlei„ der gevonnist en de verleide kinderen begenadigd „ werden. O! dat Judas Iscarioth genade gezocht „ had, ook hy zou die gevonden hebben, en den Sa„ tan , die hem aendreef, die dus den Rechtvaer„ digen in de verzenen ftak, is nu de kop vertre„ den, — al deszelfs aenflagen zyn verydeld! — „ Hy, dien hy doodde, leeft, en den werktuigen „ zyner boosheit is genade wedervaren. „ De Heere heeft reeds bewezen ,. 't geen Hy „ zeide: „ Alle zonden en lasteringen tegen des menfehen Zoon zullen den menfche vergeven „ worden." — Reeds heeft Hy zynen moorde-' „ naeren alle genade en Geestesgaven ja het eein „ wige leven in zyh Ryk laten toedienen en ver„ zekeren. O! dat nu niemand zich verlioute-, „ ook hu nog zynen Heiligen Geest te laste- . „ren!- XIV.  X 1 V. ELiiiu de tollenaer met zyne huisge- N 00 te n en anderen. JElihu komt bleek en zeer befchreid uit zyn binnenkamer in het groote woonvertrek, en zegt tot de armen, wien hy daer dien middag een maeltyd bereid had: In Gods Naem , lieve menfehen ! gae nu heen, ik moet uitgaen en myn vrouw insgelyks. Zy IIaen op, en willen henen gaen, maer Twee van hen, een oud blind man. en zyn zoon, die hem geleidde, zeiden: Vergun ons^ nog een oogenblik te blyven ! E. Ja, blyft gylieden nog wat; ulieden hebbe ik nog wat te zeggen, (en nadat de andere dankzeggende waren weggegaen, vervolgde hy tot den blinden :) Ik kende u reeds, broeder! gy gaet met my nae Siloa. Hy roept zynen knechtIMp beveelt, dat die alle de huisgenooten tot één toe zal te J'aemen roepen. Weldra zyn ze allen daer ƒ en nu vraegt hy met een ontroerd hart: Gy zyt heden alle in de Tempelftraet geweest. Nu gae ik nae den vyver Siloa, daer  ELIHTJ MET DE ZYNEN. 33? daer zich de Jongeren verzamelen. Wie wil nu met my, en met deze twee? De vier zoonen. Ik, myn vader! De Vrouw. Ik gewis, myne Waerdfte! Drie dochters uit de vyf, en wel de oudfteny ook twee dienstmaegden en de knecht vroegen: durven wy ook mede gaen? Elihu! E. Gewislyk. Waerom toch niet? De oudste dochter, een ligtzinnig trotsch meisje, dat onder haere aenzienlyke fpeelgenooten altyd de voorfte was in het vernuftig fpotten met de zaek van den Profeet van Nazareth, maer huiden zeer geroerd en bewogen geworden was, vroeg, eenigzins misnoegd, in ftilte aen haer en vader: Maer vader! moeten deze twee bedelaeren met ons? E. zacht enminzaem: Waerom niet? zy zyn nu broeders! O! myn kind! ik ook was blinder dan deze blinde , armer dan deze armen ! luid op tegen alles: Komt, laet ons nu in den Naem van God henengaen. X V.  x v. elkan en noach, Twee jonge Vrienden. E. JL k beve, als ik 'er aen denke, wat myn vader 'zal zeggen. N. Wees niet zwak; fchep moed, — gae met ieen kloek gelaet nae binnen, zeg het uwen vader wel met nedrigen eerbied, maer teffens rond uit: „ Vader ik gelove in Jefus Christus, en gae henen , „ om my te laten doopen !" E. O! kende gy mynen vader! N. De broeder van myne moeder is zekerlyk nog erger dan uw vader. jj. Maer, ge^ loof my , zy zyn bevreesd. — O ! ik hebbe het al op meer dan tien plaetfen gemerkt, — zy zyn vol vreze. — Ja al de boozcn vrezen voor de Gezanten , — zelfs voor de zwakfte vrienden van Jefus, die kloekmoedig voor de waerheit uitkomen. O! myn broeder! deze dag is een dag van zegeprael voor de waerheit en voor de gerechtigheit! Ons betaemt , óns vorgt het, te juichen , in ftede van verfaegd te zyn. Kom dan nu, en gae binnen, — ik zal u hier opwachten. ■ ■ XVI.  23* XVI. De dochter, van nahum en een rei maeoden, met koornairen bekranst. ffléLet in elkander gêftr en gelde armen liepen zy, ■ huppelende, voort, en zongen, naer den trant der oude Joodfche Pinkfterfeestliederen , verrukkend fchoon, het volgende lied, *t welke ze door overmaet van vreugde zeer hoog hadden ingezet, en al zingende kwamen zy aen den vyver Siloa: £ (*) Wy zingen, bly van geest, Op 't heuchlylc Pinkfterfeest, Jehovahl U ter eere! Wy wachten met geduld, Dat ge onzen wensch vervult, Dat uwe gunst vermeerei •. Nog (*) Op de wyze der zielzucht tot Jefus Christus, in de Dooni. gezinde liederen: beginnende: e Jefus! naerJe Hetri  i^Ó NAHUMS DOCHTER EN DE MAEGDENRElè'N. Nog is 't maer Halve vreugd, Die onze ziel verheugt, Maer hoop verfterkt de klankenj Wy zullen op dit Feest U eens voor uwen Geest, Dien ge ons beloofde, danken. 3- Dan zien wy 't nieuw Verbond, Op uw genaê gegrond, Bevestigd in uw gaven, Wanneer, o Israël! De groote Immanuè'1 Zyn heerlykheit zal ftaven. 4' Dat dan de lucht weergalm! Dan ftrooit men bloem en palm, O Salem I op uw flraeteu. Jehovah, onze God, Zal dan, o heuchlylc lot! Kooit, nooit zyn volk verlaten. 5- Dan zal door 't dorftig land, Met heerlyk zacd beplant, De levens water ftroomen. Dan juicht eens onze geest Op 't geestlyk vreugdefeest; „ De Oogst tyd is gekomen! " XVII.  XVII. ïsMAëï- de wever met zynen zoon. Zoon- J^oo komt gy dan eindelyk? myn vader! Ik werd reeds beducht, dat wy te laet zouden komen. I s m a ë l. Wy hebben den tyd nog wel. Laet ons nu in Gods Naem henen gaen! Z. Maer gy zyt zoo bleek endoodlyk vermoeid; — rust toch een weinig! temeer, daer gy zeker ftelt, dat we nog tyds genoeg hebben. I. Wel aen! Tyd hebben wy nog wel. (hy gaet zitten.) Z. Gy ziet 'er zoo vergenoegd uit, en echter zyt gy zoo verbazend moede. Te voren, ook als gy geheel frisch waert, had gy nochtans een zoo verlegen treurig gelaet. I. Toen lagen 'er ook lasten opmy,- die nu, zoo als ik van God hope, zyn weggenomen. Z. Hoe meent gy dat? myn Vader! 1. Ik ben, Gode zy dank! zoo verre ik my eenigzins kan erinneren, by alle die geene geweest, by wien ik by my zeiven bewust was, immer in onbedachtzaemheit een woord gefproken te hebben tegen Je- VI de Ei.. Q Ihs  ISMAëL MET ZYNEN ZOON. fus Christus. Onder de zestien vond ik drie, welke mede tot den Doop komen; alle de overigen fchee- nen zeer ontroerd, en fpraken geen woord* Geen één waegde zich tegen my uittelaten. Alleen de zoon van den Raedsheer Ifafchar, die aen tafel zat, fprak fpottende tot my, zeggende: „ Ik wen„ fche u geluk met eenen Mesfias, dien men niet „ ziet; ik zal met uw verlof wachten op eenen, „ dien men ziet." Ik was ontroerd over de onbefcheidenheit van den jongeling, en zeide in alle eenvouwigheit: „ In Gods naem, ik zal nugelo„ ven, tot dat het my berouwt!" Z. met hitterheit, Ha! dat zyn toch rechte windbuilen, die aenzienlyke jongens! Voor hen zal de rechte niet komen als in zyden en purpere kleeding met een wel uitgedoste lyfwacht, die zotten' J. Kom, myn zoon ! het is tyd , dat gy In de fchool der zachtmoedigheit gaet, en Hem hulde doet, die geboden heeft: „ Oordeelt niet, „ op dat gy niet geoordeeld wordt , met welke „ mate gy meet, daer meê zal u gemeten wor„ den." XVIIL  243 XVIII. Een geneesheer en een rabbi, beide nog jong. Geneesheer (nadat zy langen tyd, zwygende, met elkander voortgegaen waren, omtrent de waterpoort.) Ik hebbe geene rust! ik moet het mynen broeder belyden — en ik houde u voor broeder, fchoon ik u huiden eerst leerde kennen. Rabbi. Het zal u nimmer berouwen, dit betrouwen in my gefield te hebben. G. Ik moet u de fchandlykfte zonde mynes levens bekennen , waerom ik my zeiven nooit genoeg kan verachten. Kunt gy wel denken, dat het mogelyk was, — ik was mede onder de heimlyk verheugden over den dood van Jefus, omdat Hy, werwaert Hy kwam, ons beroep noodloos maekte. R. O Broeder! wend uw aengezicht niet fchaemrood van myaf! — Ik ben de zelfde! Het was een doorn in myn oog, den man te zien, welke door zyne Leer en Leerlingen in eens de Leeraeren van onze foort overtollig zou doen worden! Maer, federd ik God om vergeving fmeekte, . federd ik de Q 2 Zon-  244 EEN GENEESHEER EN EEN RABBI. zonde der nydigheït erkende en vervloekte, —i federd ik demoedig befloot, een leerling zyner Leerlingen te worden , al zouden ze my ook nimmer tot eenen Leeraer gebruiken, en eenen visfcher en wever aenmy voortrekken, — federd dien tyd is het my ook alles hemelsch wel. Ik love God met vreugde, en wete nu, 't geen ik nimmer zoo juist geweten hebbe: — overal, waer nyd '.en trotschheit te huis liggen, daer is de rust verbannen, en zy keert te rug, als deze verbannen worden. X I X. B I L H A, eene arme wcduw. Zy ligt op haer bedde, knielende en zuchtende, terwyl haere zes dochters en haer zoon rondsom haer bedde ftaen. „ Handhaef de rechtvaerdige zaek van uwen Pro„ feet, o God der gerechtigheit, ter zyner eere ï — „ Laet my niet flerven, vóór dat de onfchuld ge„ wroken, de waerheid verheerlykt is! " Dit was federd zeven weeken haer geduurig bidden. Dezen huidigen dag worflelde zy met den dood, en haere kinderen weeken geene fchrede van haer bedde. Haer zoon was buitengeroepen. Zyn vriend.  ivriend , die hem vergeefsch in het Voorhof gezocht .had, kwam hem de gefchiedenis van den morgenftond dezes dags verhalen. Men verbeelde zich nu het oogenblik, nadathy een kort, vuurig vrolyk, bericht aen demoeder en zusters had meegedeeld , en de affpraek meldde , om Jefus Christus te belyden, en na het avondoffer by de beke Siloa te komen. Toen hief de verrukte Bilha de handen om hoog, en zeide : „ Laet nu , 0 Heere! uwe ,„ dienstmaegd in vrede henen gaen, want myne „, ooren hebben nog de heerlykheit uwer daden % vernomen, en het recht, dat gy uwen heiligen ,,• Zoone laet wedervaren , en het Heil , 't welk Z gy nu allen Volke openbaert. Ik ontflape in vre„ de ! Gy zult my vroeg opwekken op uwen groo„ ten dag 1 ,, Maergy, myne ikinderen J roert my niet aen, ,-, vóór dat gy zyt henen gegaen, om zynen Doop '„ tot vergevinge der zonden en zynen Heiligen ,-, Geest te ontvangen! " Dit fprekende ffierf zy. Het was juist tyd, om heen te gaen. Zy kleedden zich alle zeven behoorlyk aen', en gingen , nadat de zoon het flaepvertrek zyner moeder verzegeld had, nae Siloa,1  X X. Isboseth , de zoon van Ehud, met zynen broeder. JEsbofeth bracht zyne dagen in verbazende zwaermoedigheit door federd den dag van den dood van Jefus; want hy had zich op Golgotha laten ophitfen, om ook met den Gekruifigden te fpotten. Des morgens van den Pinkjlerdag was ook zyn hart opgebeurd* Hy vattede moed, eigende zich de belofte van Petrus toe, en, vernemende de affpraek, waer de bclyderen van Jefus komen moesten, befloot hy, den dag vastende en biddende door te brengen op den berg Golgotha, op die zelfde plaets (hy ken* de den juisten fteen nog) op welke hy de lastering uit fprak, en daer wachtte hy, tot dat alle de bekeerden zouden vergaderd zyn , om de laetfte te wezen. De broeder. Zie tochl zie toch.' (ze zien van den heuvel nae de geheele westlyke zyde der Stad, daer de beek Siloa henen vliet), zie, hoe zy vergaderen ! — één —- twee — drie — zeventien troepen telle ik, alleeniyk langs de beek! Isboseth. Ach! hoort gy de vrolyke fchare der  ISBOSETH MET ZT MEN BROEDER. 247 der dochteren wel? 0 God! mogt myn hart Hechts tot de helft dezer vreugde komen ! B. Zie toch — hoe veele enkele perfoonen malkander ontmoeten, — opwachten — de hand geven, —— hoe mannen elkander als broeders, —• de vrouwen elkander als zusters omhelzen ! I. Zie eens nae de poort, — wie komt daer uit ? (zy zien nae de mestpoort.) B. Zy zyn het! het zyn de Apostelen, en veelen met hen! —- hebt gy dien wel gezien, die ter poorte inging, dien zy ophielden, fprekende, zoo 't fchynt, met hem? Zie, hy keert wederom; zy nemen hem met zich te rug (*). (•) Hier zouden nog eene meenigte brieven, en verhaelen,*e» faemenfpraeken te plaetfen zyn, welke alle getuigenis zonden konnen geven , of liever hoogstwaerfchynlyke fchetfen zouden zyn van de meenigleië uitwerkfelen, der nu uitgeflorte gaven en redenen van de Gelovigen op de drieduizend, welke op dien dag-befloteu,zichte laten doopen; doch de Hr. FnioiiNGit vond goed deze achter te laten, om het werk niet te groot te doen worden. N. V. Q 4 XXI.  2^8 XXI. Een Jaetere brief van zephonias aen eenige? joodsche naestbestaen den. (Stukswyze.) (Vergelykt Handelingen ii, 4,1.) — J&fet is verwonderlyk , hoe zeldzaera de Gemeente van Jefus Christus toeneemt; dae? zyn zeer veelen toegekomen, van welk men nimmer anders verwacht zou hebben; — maer eene nog veel grootere meenigte van menfehen, aen welke men in dezen geheel niet gedacht had. Luiden , welke dus verre den grootteen fchya van eerlykheit en vroomheit wisten uittehouden , worden fteeds openlyker en boosaertiger vyanden van Jefus en zyne vrienden; en zulken, die gezworen hadden, dat zy bewogen geweest waren by den dood van den onfchuldigen Jefus, en die betuigden, dat zy, wanneer hen Hechts één bewys zynes levens gegeven wierd, gewis deeerften zouden zyn, om zyne zaek luidruftigte verdedigen, in ftede van zich nu openlyk by zyne party te voegen, houden zich ftil, deinzen terugge, en wederfpreken de zaek zelfs in 't geheim. — Lui*  BRIEF VAN ZEFHONIAS. 249 Luiden, daer en tegen, die wel eer van de zaek van Jclus kennis gehad hebben , maer voor openbaere lasteraeren en ongelovigen bekend (tonden , komen nu te rug, — toonen, dat de waerheit hen overwonnen heeft, —- en laten nog meer eerlykheit blyken dan de eerlykfte gelovigen. Hier kwam my des Heeren woord te binnen: „ De wind waeit * werwaert hy wil, en gy hoort „ zyn geruisch, maer gy weet niet, van waer hy „ komt, en waer hy henen gaet. Alzoo is een „ ieder, die uit den Geest geboren is." Nog gepaster is de uitfpraek van den ouden Simeon j welke hy reeds gezegd wordt in den Tempel over Jefus als een kleen kind gedaen te hebben : „ Deze is „ gezet tot een teken, dat wederfproken zal wor„ den; tot een val en wederopflanding van veelen „ in Israël ; opdat de gedachten des harten open„ baer zouden worden." Maer nog meer verwondering verdienen de eenflemmigheit der gemoederen en die hartlyke genegenheit en liefde van allen , die zich tot den Doop vergaderd hadden, de zwakflen en de fterkften, de aenzienlyklien en de geringflen., enz. % * i - Q5 XX U  2£0 XXII. S I M R. I. JLn de woefte driften der Jeugd had Simri zich met de grouwlykfte zonden bezoeteld, maer, met een overblyffel van eerlykheit in zyn hart, zonk hy fteeds dieper en dieper , en hy werd in allen ftryd verleid door het geweld zyner zinlyke lusten en de zwakheitvan zynen geest. Hy gaf zich wel dikwyls over aen vruchtelooz'e boeteftryd en pogingen, om alle gelegenheit tot wederafwyking te vermeiden, — maer hy kon zich zeiven niet ontwyken. Hy zou het zekerlyk niet gewaegd hebben , ten Doop te gaen , indien niet zyne ftervende vader hem gisteren een gelofte had afgenomen, dat hy zich door geene vreze of gewetensangst zou laten wederhouden van zich by den aenhang van Jefus te voegen, ingeval die zich heden of morgen weder openlyk vertoon en en bewyzen zou, dat God met hen is; — men zou hem gewis aennemen. Immers Jefus had gezegd: „ Komt herwaert tot my, vermoeiden.' „ en beladenen ! Ik zal u rust geven." Geduuri» ftreeden ook huiden in hem de gewetens - angst en zelfverfoeijing aen de eene zyde, en de aen zynen vader gedaene gelofte nevens het gevoel der onuir. fpreek-  s i m r i.' 251 fpreeklyke ontferming van God, die heden door de Redevoering van Petrus geopenbaerd was, aen de andere zyde. Dus al neigende , ftrydende, en wankelende, ginghy echter; — en als hy naby de beke Siloa de vrolyke onfchuldige meisjes zag, greep hem zyn afkeer van zich zeiven zoo verbazend aen, dat hy reeds te rug keerde, en befloten had, nae huis te gaen. Maer toen ontmoette hy onder de mestpoort het geheele gezelfchap der Twaelven. Joannes zag den kommer en de verwarring op Simri's gelaet, fpreekt hem aen, wisfelt eenige woorden , en geleidt hem by de hand te rug, zeggende: „ Jefus zeide : Komt tot my, „ zwaerbeladenen en vermoeiden! Ik zal u rust ge„ ven." „ De laetften zullen dc eerden zyn!" Hy ging mede nae de beke Siloa, en was de eerfte , die daer gedoopt werd. XXIII. De apostelen en de drieduizenden. (Vergelykt Unadtlittgen ii, 4*0 j^Ty nu waren 'allen volgens affpraek des avonds na vier uuren by de beek Siloa aen den vyver vergaderd. Toen de Apostelen in het midden traden, werd de ftilte nog grooter dan voorheen. Nu  2gZ DE APOSTELEN EN DE DRIEDUIZENDEN. Nu fprak Petrus, die nevens de Apostelen, en nog wat hooger dan deze ^ op eene hoogte ftond, en met onbefchryflyke vreugde de meenigte der gelovigen kon overzien, erinnerende zich op dit oogenblik het woord zynes Heeren : „ Vreest niet „ van ntyien zal ik u tot menfchenvisfchers ma„ ken," en dat groote net, dat zoo oogenbliklyk vol werd, en niet fcheurde, zweefde hem voor den Petrus fprak dan: „ Vrede zy ulieden! myne „ Broederen! van God den Vader en onzen Heere „ Jefus Christus!" ,, Amen!" antwoordden de Elven, en de ge-' heele Vergadering riep vol ontroering: „ Amen!" „ De Heere (dus vervolgde Petrus) gebood ons, s, en zeide: „ My is gegeven alle magt in Hemel ,, „ en op aerde. Daerom gaet henen, en maekt „ „ alle Volken tot leerlingen , en doopt hen in „ „ den Naem des Vaders, en des Zoons, en des „ „ Heiligen Geesfes; en leert hen alles on„ „ derhouden , wat ik u bevolen hebbe. Wie 55 55 geloofd zal hebben en gedoopt zal zyn, die „ „ zal zalig worden; maer wie niet gelooft, „,, die zal verdoemd worden. By de geenen die „ „ geloven, zal men deze wondertekenen zien: 55 55 ZY zullen in mynen Naem den duivel uitdry„ „ ven, zy zullen met nieuwe taelen fpreken, ?» 55 zy zullen flangen opnemen, en, wanneer zy „ „ iets doodlyks drinken zullen," zal het hen niet S5 55 fchaden. Op de kranken zullen ze de handen 5» ,5 ^ggen, dat zy gezond worden; en ziet: Ik 55 55 ben by ulieden alk dagen tot aen het einde der  BE APOSTELEN EN^DE DRIEDUIZENDEN. 253 „ „ werelt., Amen! "" Tans hief «Petrus de oogen en handen om hoog, en allen baden met hem : ?, Wy bidden U, 0 Vader! voor deze allen, die door ons woord geloven aen uwen Zoon! laet hen " allen eens zyn, gelyk gy, Vader! zyt in Ghris„ tus, en Chriftus in U, zoo laet ons allen in „ Hem eens zyn, op "flat de werelt gelove, dat gy „ Jefus Christus gezonden hebt, en dat wy dou* „ Hem het]eeuwig, leven hebben!" Nu begon men alle die geenen tedoopen, welke niet reeds te voren Leerlingen van Jefus geweest waren,en zich reeds in zynenNaem hadden laten doopen. Het Hemelwelf weergalmde van een plegtig gejuich —— en geen onheilige was 'er tegenwoordig, die eenigzins de aendacht ook van den minften der yergaderinge ftoorde. — Het vogelgejuich zweeg, en geen windje ruischte door de palmboomen aen het water, toen de eerfte doopling intrad, en Petrus de eerftemael met een zeer fterkc ftem uitriep: „ Ik doope u, broeder! in den Naem „ des Vaders, desZoons, en des Hei„ ligen geestes! " Als nu allen gedoopt waren, fprak Petrus, en wees, wanneer hy den dood des Heeren noemde, met zyne rechterhand op Golgotha: „ Weet nu, ,, o Broeders! dat wy allen, die wy in Chriftus „ Jefus gedoopt zyn, in zynen dood gedoopt zyn! „ Wy zyn dan nu met Hem begraven door den „ doop in den dood, opdat, gelyk Christus door ,1 de  ï^4 de apostelen en de drieduizenden. „ de Heerlykheit des Vaders van den dood opge» „ wekt is, ook wy allen insgelyks een nieuw leven „ leiden zouden. Want, wanneer wy Hem ge„ lykaértig zyn geworden ten aenzien des doods, „ zoo zullen w*y Hem ook zekerlyk gelykaertig „ worden ten aenzien der Opftandinge (en eenes „ nieuwen levens.) Gy zyt nu gedoopt met wa/5, ter, gelyk Joannes, de Heraut van Gods Ge„ zalfden , doopte , tot vergevinge der zonde; „ maer Hy, die na hem kwam, doopt met den „ Heiligen Geest en met vuur alle die geenen, wel. ,, ke in zynen Naem geloven." — — Als Petrus deze en meer andere redenen tot hen voerde, viel de Heilige Geest op alle de drieduizend, en zy begonnen met vreemde taelen te fpreken, te leeraeren, en God hooglyk te pryzen. Ja, eer zy van elkander gingen, aenbaden zy allen nog eens onder den vryè'n Hemel. XXIV. avondgebed der drieduizend gedoopten, op den avond van het Feest der Wetgevinge. God zy ons genadig, en zegene ons! Hy late zyn aengezichtoveronslichten!Sela!~Dat men op aerde  AVONDGEBED DER DRIEDUIZEND GEDOOPTEN. 2,£5 aerde uwen weg erkenne, en uw heil onder alle Heidenen! — o God! U pryzen de Volken, ja alle Volken pryzen U. De Volken verheugen zich en juichen, want gy richt de Volken in rechtmatigheit, en geleidt de Volken op aerde, Sela! — o God! U pryzen de Volken, ja alle Volken pryzen , U! De aerde heeft haer gewas gegeven! — Hy zegene ons, God! onze God! God zegene ons! en alle grenzen der aerde vrezen Hem! God ftaet op, zyne vyanden moeten verftrooid worden, en allen, die Hem haten, moeten voor Hem vlieden. Maer de rechtvaerdigen moeten zich verheugen, voor God vrolyk zyn , en'zich tot verrukkens toe verblyden. Zingt Gode, lofzingt zynen Name! Baent den weg voor Hem, die door de woeflynen henengaet; Heere is zyn Naem ! en verheugt u voor Hem! Voor Hem , die een. Vader is der weezen, en een Richter is der weduwen , God in zyne heilige woning ! •— o God! als gy voor uw Volk uittoog, als gy in de woeftyne zyt ingetreden, Sela! Toen beefde de aerde , en de Hemelen bogen zich voor God, ook de berg Sinaï voor God, den God van Israël. Gy fchonk, o God! aen uw erfdeel eenen milden regen, uw erf en het vermoeid gewordene verkwikte gy weder; de Heer zal een woord geven, de boodfchappers van goede tyding zullen een groot heir uitmaken. Waerombenydt gy, hoogopgeftapelde bergen/ dezen Berg, op welken God lust had te zitten; ja op welken de Heere eeuwiglyk wonen zal ? — Gy zyt in de hoogte opgevaren, en hebt de gevangenis ge-  2g6 AVONDGEBED DER DRIEDUIZEND GEDOOPTEN. gevanglyk weggevoerd, gy hebt gaven ontvangen voor de menfehen, ja ook voor de afvalligen, dat zy wonen by den Heere God. Geloofd zy de Heere ! Ook al legt Hy ons dagelyks eenen Jast op, Hy is onze hulp, Sela! Onze God is een God, die veelvuldig heil verfchaft, de Heere, Heere, weet den uitgang uit den dood. Men ziet, o God! uwen optogt, gelyk gy, myn God! myn Koning binnentrekt in 't Heiligdom. De Zangers gaen voor uit, daerna de Snaerenfpelers , in 't midden de dochteren , die op de pauken flaen. Looft God in de Vergaderingen, ja, looft den Heere! Gy, oGod! zult bevestigen 't geen gy ons bewezen hebt. Gy Kouingryken der aerde! zingt Gode, lofzingt den Heere! Sela! Die wandelt op de Hemelen,"welke zyne wooningen zyn van ouds her. Hy laet zyne ftemme donderen met magt. Geeft Gode de kracht, zyne heerlykheit is over Israël, en zyne magt in de wolken ! Ontzachlyk zyt gy, o God! van uwe heiligdommen ! de God Israëls is het, die dezen Volke kracht «n fterkte geeft. Geloofd zy God!  XXV. bathseba, rebekka, moeder en dochter, en Hanna de nicht en vriendin van Bathfeba. (Vergelykt HanitUtigsn ii, 41) % in den vroegen morgen by de beke Siloa, en wandelden langs deii oever. Hanna wist zeer weinig van de gefchiedenis des vorigen dags, en haere vriendinnen vertelden haer dit onder bet wandelen. Hier by geraekte Rebekka, demoeder, toevallig alleen te wandelen met haere jonge vriendin Hanna, cn deze openden elkander beurt katten. Rebekka. Waer is uwe vrolykheit? hef "kind! ik zie het wel; ook het fraeifte hebt gy met onrust aengehoord ; gy fchetn fomwylen tegen wil en dank geroerd, en kampte met meeniger* leië gedachten. Hanna. Dat doet Hechts myne jeugd, de kracht van myn bloed , en de heerlyk gloeiende ZOmer. (met een zwaere zucht) Ik ben onge- " lukkig! dring my niet, of ik worde nog ongeluk» vi. deel. K ki»  ©5? BATHSEBA , TWEE REBEKKA's EN HANNA. kiger! Deze werelt — de liefde vnn Jared — heeft my geheel weg! — ik vreze "oor de Vergadering der Discipelinnen van Jefus. — Rebekka. Lieve! Lieve! fpreek niet van dringen ! maer dring my ook niet, te zwygen van de volheit der zaligite ondervindingen, waer meê zyne liefde door zynen Geest de zielen verzadigt, en waer tegen geen andere hartsverzadigingen in vergelyking komen konnen, — indien iemand uit ervarenis fpréekèh kan, zoo doe ik het, — meer zal ik u vcor tegenwoordig niet zeggen. Zy komen weder by de anderen. Rebekka de dochter geeft aen Hanna een verhael van het eerfte Nachtmael, dat ze den vorigea «vond ter gedartrtenisfe des doqds van Jefus Christus gevierd hadden, — van de tederlievende hartlykheit, waer meè de zes Discipelinnen, die vanhaeren ouderdom waren, haer omhelsd, en in Ud7en.X k"ng jl " binnenftC he"M hartCn Bathseba. In welk een huis waert gy dan ? Rebekka. (de dochter) In dat van Zephonias'. Daer waren meer dan zestig Zusters en by de vyf* tig Broederen in eene fchoone zael, die nog veel meer had konnen bevatten. De twee Gezanten, welke by ons waren, heetten (zeide men) Thomas en Phih'ppus, een van welke , zoo men verhack, eerst niet wilde geloven, dat Jefus opgeftaen was. Rebekka.' (de moeder) Hy had gezworen, niet te zullen geloven, dat Jefus leefde, vóór dat hy Hem — niet flechts zag, _ maer ook de hand kon leggen in het lidteken der zyde-wond. Bathseba. Dat heb ik ook gehoord ; evenwel werd hy van Jefus genadiglyk behandeld. Re-  Bathseba, twee rebekka's en hanna» 25^ Rebekka (de dochter.) Deze dan was ook by ons; — het ging my zonderling met deze twee mannen, zoo als ik die van verre zag, en hoorde fpreken, terwyl hetaandoenlyk bezef hunner broederlyke nedrigheit fteeds gepaerd ging met dat hunner grootheit en Godlyke kracht. In enkele oogenblikken zweefde my de ganfche Heerlykheit van den Mesfias en zyn Ryk te gelyk voor den geest met die zyner twaelf Gezanten als de allernaesten aen zynen troon, en, 't geen nog meer is, aen zyn hart. — — Rebekka (de moeder.) Hy moet hen dit beloofd hebben: wanneer de Zoon des menfehen komen zal in zyne Heerlykheit, zouden die Twaelven zitten op twaelf troonen, en de ftammen Israëls oordeelen. Rebekka (de dochter.') Heeft Hy hen dat reeds gezegd? — en dan nog zo veel nedrigheit _ zoo veel broederlyke minzaemheit jegens al- Rebekka (demoeder.) Dan — 0 hoe werden wy allen getroffen, toen hy ons des Heeren Inflelling verhaelde! Hanna. Welke? Rebekka (demoeder.) Die, waer van wy reeds fpraken, — het Avondmael. — Zephonias gaf 'er met blydfchap zynen besten wyn toe. —- — Hanna. Wyn? Rebekka (de moeder.) De beste wyn, Hanna! Hanna. Behoort wyn tot die Inflelling? — wat gaet daer dan by om ? R a Re-  ZÓO JATHSEBA, TWEE REBEKKa'S EN HANNA» Rebekka (de moeder.) O! wie was vriendlyker, zachtaertiger en meer toegevende dan Jefus! Hy wilde ons buiten tvvyfel verzekeren niet alleen van het nodige, 't welk door het brood wordt aengeduid, maer ook van den meest verheugenden overvloed zyner genade, waer van dan de wyn ten zinnebeeld dient. Anders begrype ik het niet. Hanna. Verhael my, bidde ik u, de geheele behandeling! Rebekka (demoeder.) Gaern. Toen het brood en de wyn aengebracht waren, fprak Philippus tot allen, die in de zael waren: „ De „ Heere gebood ons: „ Leert hen onderhouden „ „ al, wat ik u bevolen hebbe. " Wy geven u „ dus ook dit gedenkmael van zynen dood, zo als „ Hy ons bevolen heeft, dit re houden. " Jefus Christus, namelyk had in den nacht, toen Hy verraden werd, brood genomen, en, als Hy gedankt had, dit gebroken, aen hen gegeven, en gezegd: „ Neemt, eet, dat is myn lichaem, dat „ voor u gebroken wordt, doet dit tot myner ge„ dachtenisfe. " D;sgelyks heeft Hy ook, nadat zy het Avondmael gehouden hadden, den drank genomen , zeggende : „ Deze drinkbeker is het „ Nieuwe Teflament in mynen bloede; doet dat, „ zoo dikwyls als gy dien drinkt tot myner ge„ dachtenisfe Want zoo dikwyls als gy van „ dit brood eet, en van dezen drank drinkt, moet „ gy den dood des Heeren verkondigen, tot dat „ Hy komt. " Op deze wyze dan ook deelde Philippus het brood en den drinkbeker om aen zyne tafel, en Thomas kwam, om dit ook by de overigen  BATHSEBA , TWEE REBEKKA's EN HANNA. tttfl gen te bedienen. Daerna ging die weder by Philippus, en deze fprak nu wyders; „ Broeders en „ Zusters in den Meerei wy weenden traenen der „ elende, als Hy met ons van zynen dood ïprak, „ en vooral, toen Hy ook in gevolge dier voorfpel„ lingen verraden en overgegeven werd. Nu vvee„ nen wy , gelyk- ook gylieden , traenen van „ vreugde, van liefde, van dankbaerheit! Immers „ deze drinkbeker der dankzegginge, welken wy „ zegenen, is die niet een gemeenfchap aen het „ lichaem van Christus ? Want wy veele zyn ééu „ brood en één lichaem, dewyl wy allen Hechts „ éénes broods deelachtig zyn. Jefus fprak eens: „ „ Ik ben het levendig Brood, dat uit den Hemel „ „ nedergekomen is; wie van dit Brood eet, zal leven in eeuwigheit. Maer dat Brood, dat " ik geven zal, is myn vleesch, 't welk ik zal „ „ overgeven voor het leven der werelt. Waer]\ ', lyk, waerlyk! ik zegge ulieden : wanneer gy niet het vleesch van den Zoon des menfehen ' eeten en zyn bloed drinken zult, zult gy " » geen leven in u hebben- Wie myn vleesch „ „ eet, en myn bloed drinkt, die heeft het eeu, „ wige leven, en ik zal hem opwekken ten laet„ ften dage. Gelykerwyze my de levende Vader „ » gezonden heeft, zoo leve ik ook door den „ „ Vader; en wie my eet, die zal ook door my „ leven. Dit is het brood, dat van den Hemel „ nedergekomen is; niet, zoo als uwe vaderen „ „ het manna gegeten hebben en geftorven zyn , „ „ neen! die van dit brood eet, zal in eeuwigheit „ „ leven. " Maer veele zyner Jongeren, dit R 3 » h°o-  202 bathseb a, TWEE REBEKKA's EN HANNA» 5ï hoorende, zeiden: „ Deze is eene harde reden, », „ wie kan die hooren? " Maer Jeius, by zich „ zeiven wetende, dat zyne Jongeren hier over ,, morden; fprak tot hen: „ Ergert u dit? Hoe » ,, zou het dan zyn, wanneer gy den Zoon des „ „ menfehen zaegt opvaren nae de plaets , daer „ „ Hy tevoren was? De Geest is het, die le„ vend maekt, het vleesch is geheel niet nut», ,j tig; de woorden , welke ik met u fpreke, „ ,, zyn Geest en leven. " Hem nu, die ons ge„ liefd, en ons met zyn bloed gewasfehen heeft „ van onze zonden, en ons tot Koningen en Pries„ ters gemaekt heeft by God zynen Vader; den „ zelfden zyde Heerlykheit, en de Kracht, van „eeuwigheit tot eeuwigheit! Amen! Ziet! Hy „ komt met de wolken, en alle oogen zullen Hem „ zien, ook die, welke Hem doorftoken hebben; „ en alle Genachten der aerde zullen zich in Hem „ verheugen. Ja. Amen! " Wy Honden allen op, en herhaelden die woorden: „ Hem zy heerlykheit, en kracht, en eere „ van eeuwigheit tot eeuwigheit! Amen' " Traenen van liefde en aenbidding vloeiden ryklyk van alle wangen neder. Men gaf daerop aen ieder tafel elkander de hand enden kus van eeuwige getrouwheit, en Philippus befloot met deze vermaning: „ Daertoe, myne Geliefden! zyt gy geroepen; „ dewyl ook Christus voor ons geleden en ons een „ voorbeeld gelaten heeft, opdat gy zyne voetfiap„ pen zoudt navolgen ; die geen zonde gedaen „ heeft, en daer is ook geen bedrog in zynen „ mond gevonden. Die, als Hy gefcholden werd, « niet  bathseba, twee REBÊKKa's en hanna. 263 - niet wederfcliold, als Hy leed, niet dreigde, maer liet het over aen Hem, die rechtvaerdiglyk " oordeelt. Die zelve onze zonde in zyn lichaem " o-edragen heeft op het hout, opdat wy der zon" den ontflagen worden en der gerechtigheit leven zouden ; door wiens wonden gy gezond gewor" den zyt. Want gy waert als dwalende fchaepen, Z maer nu zyt gy bekeerd tot den Herder en Op„ ziender uwer zielen. " Daerna zongen wy eenen Psalm! ■ — K4 DER-  DERTIGSTE AfDEELING, behelzende den verderen voortgang der zake van jesus. J. een BESLUJTLOOZE jood EN jodenGENOOT. CVergelykt Handtlhgen II, 4s—47.) A «.I. bitter eigenzinnig hadden zy de gantfche Feestweek alle «. genhe.t ontweken om met elkander over de zaek des Nazarenl* •«fpreken , tot op den laetfreu dag, en toen eindigde hunne rede*irisfehng met dit gefprek: Jodengenoot. Wat denkt gy toch, naai het gebeurde, over de zaek des Nazareners? Wat moeten wy 'er, te huis komende, van zeggen? Jood. Hoe zeer ook tegen de zaek ingenomen, moet ik echter, na alle ingewonnene berichten, bekennen , dat ik 'er verbaesd van ftae en vreze! Eu  EEN JOOD EN pODENGENOOT. 2o£ En zoo is 't ook met meer andere van ons gelyken, want dit is my no§' dezen dag aengebracht: „ De ,. bekeerden volharden in het hooren nae de leer „ der Apostelen , en in de gemeenfchap, en in het „ broodbreken, en in het gebed." Alle anderen ftaen bevreesd , terwyl 'er door de Gezanten van Jefus zeer veele wonderen en tekenen gefchieden, die niet te lochenen zyn. Allen, die geloven, zyn by elkander, en hebben alles gemeen. Ja, hunne goederen en have verkoopen zy, en deelen dezelve onder allen uit, naer dat ieder van noden heeft. Dagelyks volharden zy in den Tempel, en breken over en weder brood in de huizen, nemende met elkander de fpyze met blydfchap en eenvouwigheit des harten. Zy loven God, en ftaen in gunst by het gantfche Volk, ook doet de Heere (zoo zy zeggen) dagelyks tot de Gemeente toe, die behouden worden! wat moet hier toch wel van worden? — < & verftom- me. — -*~ R5 II.  11. edom met zynen ge buur. (Stukswyze.) (Vergelykt Handelingen III, geheel.) E. JD) raeg zorg voor uw hoofd, Buurman! G. Gy wilt toch wel nae my hooren? — — Eerstlyk —-. het gebeurde op den morgen van den Pinkfterdag. —. _ — E. hevig. Gekheit! dolheit! dronkenfehap! — Of zy werden ylhoofdig door den fchrik van die aerdbevingen, of zy weten daer meê listig hun voordeel te doen, om uw verftand op hol te helpen. En ten tweeden, — dat allereerst gelden moet", .— zy zyn dwaezen, en maken dwaezen. G. Het zou beter zyn, eerst bedaerdlyk te fpreken van het eerfte. E. meefierachtig. Van het tweede fpreke ik! G. Zy doen, federd dien morgen, zoo veele te. kenen en wonderen. —. —. «. . E. Jawel! Hebben wy nog niet genoeg van dien  BDOM ENZYN GEBTJUR. MET ANDEREN. 267 dien wonderwinkel? als zy wat konden doen, meent gy, dat niet het eerfte zyn zou, dat ze dat flangenbroed, dat adderkroost, zouden vertreden, 't welk hun Meeftcr zoo doodlyk geftoken heeft? Hy lacht zeer luid. Drie mannen worden aengediend, welke Hy laet binnen komen. E. En wat hebt gylieden voor goeds ? A. Goed of kwaed, al naer dat men het opvat. E. Zegt het, en laetmy het opvatten, zoo als het opgevat moet worden. Twee willen gelyk fpreken. Maer Edom gebiedt op eenen meefterachtigen toon, dat eerst de eene alleen fpreken, en geheel uitfpreken zou, al, wat hy had medetedeelen. A. doet dit, en begint vrymoediglyk te verhalen: Petrus en Joannes gingen op het negende uur, het uur des gebeds, met elkander in den Tempel; en daer was die lamgeborene, dien men dagelyks voor de fchooiie poort des Tempels draegt en daer ter nederzet, ( gelyk gy weet) op dat hy aelmoesfen afbidde van de geenen, die in den Tempel gaen. Toen deze Petrus en Joannes ten Tempel zag ingaen, bad hy hen om een aalmoes. Maer Petrus , met Joannes hem ftyf aenziende, zeide: „ zie „ ons aen ! " Hy zaghenernftigaen. en verwachtte'iets van hen te ontvangen. Maer Petrus zeide: , Zilver of goud hebbe ik niet, maer 't geen ik heb" be dat geve ik U. Stae op in den Naem van '„ Jefus Christus den Nazarener , en wandel. " Daerna greep hy hem byde rechterhand, en ricrute hem op; en zyne beenderen en gewrichten werden fte-  EDOM MET ZTSTSEBmni EN ANDEaHIK ftevig, en hy fprong op, ftond en wandelde, en ging met hen in den Tempel, rondsom loopende, fpringende en lovende God; en al het Volk zag hem wandelen, pryzende God. Zy kenden hem ook zeer wel, dat hy die was, welke om een aelmoes gezeten had by de fchoone poort des Tempels, en werden vervuld met fchrik en verbaesdheit over hem en 't geen hem was wedervaren. Maer als de nu gezond gewordene lamme mensch zich by Petrus en Joannes hield, liep al het Volk, dat by hen was, in het Voorhof, dat Salomons Voorhof genoemd wordt, te faemen , en was vol vreze. Dan toen Petrus dit zag, fprak hy tot het volk: Doch nu (zeide A. tot de heide anderen) moet gylieden my te hulp komen, Broeders! opdat ik mets gewigtigs overflae. ( Zy deeden dit, en fpraken over en weder, de eene dit, de andere dat gedeelte der Reden van Petrus, 'twelk ieder klaerst in 't geheugen weefde. Ondertusfchen werd Edom nu eens purperrood dan doodsbleek, knerstte op de tanden, en kon zich nu nog minder dan hy het verhael inhouden.) S5 Gy, Israëliër mannen! wat verwondert gy u „ hierover? 0f waerom ziet gy zoo ftyf en fterk „ op ons, als of wy door eigen kracht of vroom„ heit veroirzaekt hadden, dat deze nu wandelt? „ De God van Abraham Ifaiik en Jakob, de God „ onzer vaders, heeft zyn kind Jefus verheerlykt, „ dien gy overgegeven en voor Pilatus verlochend „ hebt, toen deze geoordeeld had, Hem te moeten „ loslaten. Maer gylieden hebt den Heiligen en ,, Rechtvaerdigen verlocheiid, en begeerd, dat U „ een  feDOM EN 7.TN GEBTJUR MET ANDEREN.. IÓ> „ een doodflager gefchonken zou worden. Den , Vorst des levens dan hebt gy gedood, welken 5, God opgewekt heeft van den dood, waer van wy „ Getuigen zyn. Door het geloof nu aen zynen ,', Naem heeft zyn Naem dezen, dien gy hierziet en kent, fterk doen worden , en het geloof door „ Hem heeft dezen die volkomene gezondheit m „ uwer aller tegenwoordigheit gegeven. En nu, „ ik wete, myne Broederen! dat gy, zoo als ook. „.uwe Overften, bet uit onkunde gedaen hebt. „ Maer God heeft alzoo vervuld, 't geen Hy doot „ den mond van alle zyne Profeeten voorheen ver„ kondigd badt , dat de Christus lyden zoude. „ Doet dan nu boete en bekeert u, opdat uwe zon„ den uitgewischt worden, wanneer de tyden der „ verkwikkinge van het aengezicht des Heeren ko9, men zullen, en Hy zenden zal Jefus Christus, „ die u te voren gepredikt werd; dien, wel is ',' waer, de Hemelen moeten omvangen tot op de tyden der wederbrenginge van alle die dingen, " welke God door den mond van alle zyne Profee" ten, van den aenvang der werelt aen , gefproken heeft Want Mofes heeft tot de Vaderen gezegd: " de Heere uwe God zal u uit uwe broederen " " eenen Profeet verwekken, gelyk ik ben, den" " zeiven moet gy hooren in alles, wat Hytot " u zeg- n zal; en de ziel, welke dezen Profeet " " niet zal hooren, die zal geheel uitgedelgd " worden uit den Volke. " ja ook alle Profee" "en, van Samuel af en daerna, zoo veele van " denzelven gefproke* hebben, hebben dezen dag „ vooraf aengekondigd. Gy zyt Zoonen te  «70 EDOMEN 2Yrï GEBÜUR MET ANDEREN. „ Profeeten, en des Verbonds, 't welk God met „ onze Vaderen heeft opgericht, als Hy tot Abra„ ham zeide: „ In ïiwenzaede zullen alle geflach„ „ ten der aerde gezegend worden. ** God heeft „ allereerst zyn kind Jefus, als Hy Hem opwekte, „ tot ulieden gezonden, om u te zegenen, opdat „ een ieder zich bekeere van zyne boosheit. " E. vinnig. Is dit alles? A, B, en C. ja, E. Gaet dan nu tot uwen Mesfias, — dien Beëlfebub! I I I. gereschon met kajaphas. ( Stukswyze.) (Vergelykt HaniteUngtu IV, r 3.) Kajaphas. JÖenkt gyniet, dat wyhetmoe* ten laten loopen? Hier en daer eene daed, welke wy juist: niet net weten te verklaren, — wat is daer aen gelegen? Zulke heeft de gekruifigde by honderden verricht, en wat won Hy daer meê ? Hoe veel  GERESCHON MET KAJAPHAS. Ijl veel minder zullen 'er deze visfehers meê doorkomen ! Laet hen doen, dat ze willen, het Volk zal hen wel in alle hoeken naloopen, maer het zal evenwel nooit aen eenen Mesfias geloven, dien het nergens ziet, — dien het nimmer recht zag als aen het Kruis! —• —- (Hy lacht kwaedaeniglyk.) Gereschon, insgelyks lachende. Ja wel! — Evenwel vergeef het my! de zaek loopt op eene geheel onverwachte wyze, en wel op het allerongelukkigfte voor ons. K. En waer in beftaet dit? bidde ik u. G. Zy zoeken op eene listige wyze het geloof aen de opftanding voortteplanten, en willen zelfs voorwenden, dat hun Christus daerom heeft moeten fterven, opdat Hy opftaen en door zyne opftanding de opftanding der dooden bewyzen zou. K. En zy zullen wel daer van zwygen , dat, wanneer 'er iets aen de geheele zaek ware, Hy op duizende andere wyzen had konnen fterven, en op eene geheele andere wyze en eerder had moeten fterven, dan aen het kruis. Maer weet gy dat met zekerheit', dat zy de opftanding in den Naam des gekruifigden leeren ? G. Zeker genoeg. Hoor maer : (hier meldt hy, '/ geen reeds in de var igen /lukken is verhaeld.) ' K. Het is ondertusfehen goed, dat de Hoofdman ides Tempels en de Priefters niet getoefd hebben, my kennis te geven, en dat ze reeds gevangen zitten. Het zal hen niet ge] ukken; vrees maer niet! — het ftaet tegenwoordig niet kwaed in Jerufalem. De luiden worden fteeds verftandjger, en de Pharifeër party neemt zichtbaer af. G.  272 GERESCHON MET KAJAPHAS. G. En dat wel door de leer van den Gekruifigden; die heeft haer een grooten krak gegeven, terwyl onze door zynen dood een nieuw leven bekomen heeft. K, Richtïg; gy merkt dit zeer juist aen! maer daerom zou het nu zoo veel te fpytiger zyn, als de domheit weder overhand nemen en onze zaek bederven zou. Het Sanhedrin is tegen morgen aengezegd. — I V. Benjamin met a s c h e r. Twee gedoopte Joden. (Vergelykt Handelingen IV, I—4.) Zy ontmoetten elkander in den laetcn avond. B. Geloofd zy Christus Jefus! A. In eeuwigheit! Hoe zyt 'gy dezen avond zoo by uitfiekendheit vrolyk? B. Gy komt my vóór. Ik meende u te vragen: hoe gy zoo by uitftek treurig zyt ? A.  BENJAMIN MET ASCHER. 2.73 A. Weetgy dan niet? — — — ach! gewis weet gy het niet, — dat Simon en Joannes gevangen zitten nevens den herftelden Joram, — en ik wilde hen bezoeken, maer ben met ftuurfche baldadigheit geheel onbeleefd afgewezen. Eindlyk evenwel gelukte het my, als ik nog eens te rug keerde, ongemerkt aen de deur der gevangenisfe te komen, cn hen uit een treurig hart eenige troostredenen toeteroepen. Maer zy riepen my zeer welgemoed toe: „ Aenbidt den alwetenden Heere! het komt alles „ zoo. als Hy gezegd heeft. De Leerling is niet „ meer dan zynMeefler. " lk durfde niet meer roepen, maer bleef nog een poos voor de deurftaen, doch zwygende, uit vrees van ontdekt te zullen worden. Een poos daer na, als zy meenden, dat ik reeds weggegaen was, begon de vriend van Jefus en zyn Petrus te zingen! — Hoe troostryk was dit voor myn ziel! — maer ik moest weldra voort, en ook weldra nam myne treurigheit weder de overhand. B. 't Geen zy u toeriepen, wilde ik u ook zeggen — hoe zeer ik ook verfchrikt ben door uw verhael. A. Maer, broeder! wat roaekteu zoo vrolyk?' B. Denk maer eens! het getal zyner Jongeren is nu al omtrent yyfduizend. — Omtrent twee duizend zyn 'er nog dezen avond by Siloa gedoopt, _ met water — en met den Geest vanboven ! — O! laten de menfehen woeden, — God zal Zegepralen! — zie maer, hoe alles, zonder zynekracht, te voren niet wilde gaen, en hoe nu alles, door zyne kracht, zoo fchoon voorwaei t gaet! . vi. deel. S V»  274 V. HET SANHEDRIN, (Stuhwyze.') (Vergelykt Hanielingm IV, 5 „. J3L\\z Overften, Oudften , €n Schriftgeleerden waren byeenvergaderd , ook Annas, de zwager van Kajaphas, en Alexander, (de vader van Bathfeba) en Joannes, en alle de leden dervoornaemfte Hoogepriefterlyke Familiën. Alom vertoonde zich ontfteldtenis, gepaerd met eemge oprechte betuigingen maer nog meer uiterlyke voorgevens van moed, om de zaek ten rechten tyde te dempen. Menfehen van zoodanige gemoedsgefteldheit lieten zorgvuldig het denkbeeld, en geen ander, dat daer tegen aenliep, tot fterkte komen, dat men namelyk, den Meefter wel meefter geworden was' en dus de geringe knechten van dien man wel tot rust zou weten te brengen. Simon Petrus en Joannes Boanerges nevens dien Joram,  HET SANHEDRIN. S75 ram, die lam geweest enherfteld was, werden uit de gevangenis gehaeld, endoor den opziender van het gevangenhuis voor dezen Raed gefield, juist op dezelfde plaets, daer Jefus, ruim zeven weeken geleden, ook met gebonden handen geftacn had, waer van de errinnering, zo wel by Petrus als by de leden van den Raed, eene fterke doch zeer wyd en verre verfchillende aendoening verwekte. Weldra echter herflelden de Raedsleden zich, en Kajaphas fprak nu met een flem van hoog gezag, op eenen onpartydigen doch niet min flraffen toon: „ Door welke kracht, of in wiens Naem hebt gyj, lieden dit gedaen? " Deze trant van ondervraging was de listigfte, dien hy tans verzinnen kon; hy wilde de zaek van den rechten kant aentasten, in de vaste overtuiging , dat deze Galileërs nu daer ter plaetfe het hart niet zouden hebben , om den Naem van hunnen Meefter te noemen in en Voor den kring der geenen, die Hem veroordeeld hadden ; —• of dat, indien dit al uit eerlykheit mogt gefchieden , zy het evenwel met zoo veel vreze zouden doen, dat ze daer door zich zeiven reeds, als 't ware, vonnïsfen, en de ernflige beftraffing van het Sanhedrin reeds voor uit rechtvaerdigen zouden. Maer toen fprak Petrus: „ Overften des Volks! Oudften Israëls ! moeten wy heden rekenfchap " geven van eene weldaed, die eenen elendigen -,' man is te beurt gevallen , cn zeggen , door wien hy geholpen is; zoo zy u allen en het „ geheele Israëliër Volk hier meê bekend , dat . sv dezen mensch hier gezond voor u ziet door S » y) de  27<5 HET S A N H B D R I ft „ de kracht van Jefus — den Mesfias,'—— den „ Nazarener, dien gy gekruifigd {hebt — maer »» dien God van den dood opgewekt heeft. Deze „ is de van U, als bouwluiden, verworpen fteen, „ maer die evenwel ten hoekfteen geworden is. By ,, Hem en by geenen anderen is redding te vin„ den.' Geen andere, hoe hy ook genoemd moge „ worden, geen andere onder de zonnc is 'er, „ door wien wy konnen geholpen worden. " Nu zaten ze allen, als waren ze van den donder getroffen; men hoorde een algemeen gemompel, en men fluiflerde elkander in, dat Joannes een bekende was van Kajaphas, — Petrus, die visfcher, welke Jefus, zeven weeken geleden, verlochend had, _ en dat Joram zoo ontwyfelbaer die lamme bedelaer was, welke aen de poort des tempels had gezeten dat geen mensch dit, zonder dol te zyn, kon in twvfel trekken. Men beveelt hen, buiten te ftaen. Onbevreesd en met eene edele eenvouwigheit traden zy uit. Men hield Joram nog eenige oogenblikken op met dé vraeg, hoe hy — en hoe zyn vader _ heette? Hy antwoordde, en ging terftond daerop met 'yver weg; zoo dat men algemeenverbaesdftond, omdat hyzoo gezwind en zoo ftevig ter deure uitging, en de Apostelen nawandelde. Toen zy weg waren , heerschte 'er nog lang een ftilzwygen uit verlegenheit. Eindelyk zeiden ze tot malkander: „ Wat willen wy dezen men„ fchen doen? Want, dat 'er daedlyk een wonder „ doorhen verricht is, is allen inwoonderen van „ Jerufalem bekend, en . wy konnen dit niet » h>  HET SANHEDRIN. 277 lochenen. Maer, op dat dit zich niet verder on„ der de Natie verfpreide, zoo zullen wv hen met ,„ ernftige bedreigingen verbieden , ergens met eenig mensch daer van te fpreken. " Edom judas, en Rabbi Methufalah wilden (Irengee wegen intTaen; maer de fchrandere Kajaphas deed hen ditmael van hun gevoelen afftaen. De Gevangenen werden weder binnengeroepen, en men zocht hen fcherp inteprenten, verder niets hoe genaemd, als ! gezanten van Jefus, Hem aengaende te fpreken, of teleeren. Mier Petrus en Joannes zeiden; „ oor„ deelt gylieden zelve, of het voor God te ver„ antwoorden zy , ulieden meer te gehoorzamen „ dan God. 't Geen wy gezien en gehoord heb- „ ben, konnen wy onmogelyk verzwygen ! " — Eindlyk werden ze met herhaelde bedreigingen ontflagen, terwyl de Raed geen voorwendfel vinden kon, om hen eenige ftraf aentedoen, — uit vreze voor het Volk ; want elk loofde God over dit gebeurde, terwyl de man, aen wien deze wonderbaere genezing gefchied was, reeds over de veertig jaeren oud was. S 3 VI.  &7§ V L DE VERGADERING DER JONGEREN, in het huis van Matthias.1 (Verjfelykt HuuieliHgen IV, *% — 31. JV athanaëlwas juist bezig, terverfterkingeenbemoediginge der overigen, deze reden van den Heere Jefus te verhalen: „ Neemt u zeiven wel in acht „ voor de menfehen. Zy zullen u overleveren aan „ de hooge Gerichtshoven; in hunne Vergaderingen „ zullen zy u geesfelen. Ja gy zult voor Koningen „ en Vorsten gevoerd worden om mynen 't wille, „ om voor hen en voor de Heidenen de waerheit „ te betuigen. Maer wanneer gy nu daedlyk ge„ vangen genomen zyt, zoo Weest niet verlegen, „ wat of hoe gy fpreken zult; want het zal u ten „ dien zelfden uure worden ingegeven, wat gy „ fpreken zult; want gy zyt het niet, die fpreekt, „ maer het is de Geest uwes Vaders die in u „ fpreekt. " Hier werd hy geftoord door het onverwacht binnentreden van Petrus, Joannes en Joram,  DE VERGADERING DER JONGEREN. I79 ram, welke laetfte by veelen niet bekend was; die daerom navraeg omtrent hem deeden, en verwonderd waren over den vrymoedig vcolyken mensch, toen zij vernamen, dat hy de Lamgeborene was. Terftond, nadat deze twee vol moeden vreugde verhaeld hadden, 't geen gefchied was, en wat zy gedaen hadden, vielen ze allen vol aendoening op de knieën, en Jakobus, de broeder des Heeren, bad overluid, terwyl alle harten, als één eenig hart, medebaden; „ Heere! God! gy, die den Hemel, en de „ aerde, en de zee, en alles, wat zij in zich bevat„ ten, gemaekt hebt;—gy, die door uwen knecht „ David gefproken hebt: „ Wat beroeren zich de ., „ Heidenen, en wat maken de Volken vergeef„ ,, fche aenflagen! De Koningen deraerde komen „ „ te faemen, en de Vorsten verzamelen zich „ „ tegen den Heere-en tegen zijnen Gezalfden! " „ daedlyk hebben zich in deze fhd vereenigd He„ rodes en Pontius Pilatus, afgodendienaeren en „ Israëliërs, tegen uwen heiligen Zoon Jefus, dien „ gij (ten Heerfcher) hebt gezalfd, om alles tevol„ brengen, wat uw verheven wil zich voorgefteld „ had te laten gebeuren! Sla gij dan nu, oHeer.' ,, uw oog op hunne bedreigingen, en geef aen uwe Knechten eenen onverfchrok kenen moed , om „ uwe Leer te verkondigen ! Uw hand werke mede .„ tot genezinge, en laet wonderen en tekenen gë.„ fchieden door de afgefmeekte' kracht van uwen „ Zoon Jefus! " Naeuwlijks had Jakobus geëindigd , of de aerde beefde, en Gods Geest vervulde, hen. Zij vielen S 4 al-  iSo DE VERGADERING DER JONGEREN, allen op hunne aengezichten; toen flonden zy open juichten: „ Hallelujah ! Des Heeren woord is » waerheit-* » Al wat gy den Vader bidden zult in „ „ mynen Naem, dat zal ik ook doen. " — „ Hallelujah! des Heeren woord is vervuld: „ Het „ „ zal zyn, dat ik hen zal antwoorden, eer zy „ „ roepen; terwyl zy nog fpreken, zal ik hen „ „ verhooren (*) " ". En zy werden allen op nie.uw vervuld met moed en yver, om de Leer van Christus nog vrymoediger dan te voren te verkondigen. VIT; R. aen p. (Vergelykt Ha«Mingtn IV, 31—37. en V, i— xt.) JD oe nu, wat gy wilt. Maer dit moet ik u nog verhalen, opdat gy moogt zien, voor eerst: hoe weinig die Gemeente verdient, dat men haer bedrie- ge,  Jl. AEN F. 251 ge, om haer te verwoesten, zoo als uw godloos plan was; en ten anderen: hoe God zelve het onrnogelyk maekt, haer te bedriegen. Indieu al het eeifte geen invloed heeft op uw booze hart, zoo zal u het laetfte evenwel treffen. Zoo veele dm, als de Leer aennemen, zyn één harten één ziel; niemand fpreekt van iets, dat hy bezit, als van zyn eigendom, — ze hebben alles met elkander gemeen. De Apostelen leggen met eenen onwederftaenbaeren nadruk hun getuigenis af omtrent de opftanding van Jefus den Heere. Zy ftaen alle te faemen in groot aenzien, en temeer, daer'er niemand onder hen is, die gebrek behoeft re lyden; want zy, die eigenaars zyn van landen of huizen, verkoopen deze, brengen het ■daer voor ontvangen geld toe, en ftellen d;t in de handen der Apostelen. Zoo deed, by voorbeeld, Jofes, door de Apostelen Barnabas of de leerryke genoemd , een Leviet , geboortig van Cypren. Deze had een ftuk land, verkocht dat, en bracht het geld aen de Apostelen, om daer mee* naer hun goedvinden te handelen. Want veelen, die andes verre van Jerufalem wonen, worden tot Euangelisten verkoren, en wyden zich voor hun leven aen de Gemeente toe; ook vonrfpellen de Profeeten veel verdrukking en vervolging voor de Gemeente, waerom zy te meer hunne goederen, tot geld maken. Zoodanige liefde en eendragt zag men nimmer. Het is waer, geheel Israël moest als het Volk van God ook zyn als één eenig man voor God, en één h art onder elkander! Maer waer is — waer was dit immer zoo? *— en waerom niet? .. .Doch verneem verS 5 .der,  28a r. abn r. der, en beproef clan, de Gemeente te bedriegen: De geheele Gemeente was te faemenin het Voorhof van Salomon, wanneer zekere man, Ananias genoemd, en zyne vrouw Sapphira ook wel eenig goed verkochtten, doch, met onderling-overleg , iets van het geld terug hielden, en fleehts, een gedeelte in de handen der Apostelen brachten. Maer Petrus ■fprakeersttotdenman: „ Ananias! waerom hebt gy „ uw hart door den Satan laten vervoeren, om den „ Heiligen Geest te liegen, en van den.prys uwes „ verkochten goeds te rug te houden? ftond het ,, niet, toen gy het nog had, in uwe magt? en, „ nadat het verkocht was, had;gy ook toen niet „ nog een vrye hand (om het geld te houden , of „ overtegcven)? Waerom toch het gy-dit in uwe „ gedachten komen, zoo iets te begaen? Gy hebt „ niet den menfehen gelogen, maer — Gode! " Ananias hoorde naeuwlyks op dezen trant tot hem fpreken, of hy viel dood ter neder. Schrik en ont•zetting doordrongen allen, die het hooiden. Eenige jongelingen, derwaert tredende, fchikten hem toe droegen hem weg, en -begroeven hem. Omtrent drie uuren daerna kwam ook de vrouw, die van dit vooorval niets wist, in de Vergadering. Petrus vroeg haer: „ zegmy, hebt gy uw goed voor dien „ prysverkocht?"Sapphirazeide: „ ja, juist voor „ dien prys," en toen voerde Petrus, haer te gemoete: ., zoo hebt gy lieden dan afgefproken, den „ Geest des Heeren op de proef te ftellen! Zie, „ ze zyn voor de deur, die uwen man begraven „ hebben, en zullen ook u wegdragen! " —. Op het oogenblik viel zy dood voor zyne voeten. De  R. AEN F. 2b3' De jongelingen traden binnen, vonden haer dood, droegen ook haer weg, en'begroeven haer by haeren man. De ganfche Gemeente en allen, die. dit hoorden , werden .aengegrepen met fchrik en ontroering. Dit alles heeft my de zoon van.onzen jongden broeder verhaeld, die nu te huis gekomen is uit de Vergadering, en krank te bedde ging, den ganlchen nacht in traenen wegfmolt, en eindlyk aan zynen vader openbaerde, dat hy eenfoortgelyk bedrog,— wel niet daedlyk gepleegd , maer— geheel uitgedacht, befloten en afgefproken had. De vader beurde hem op, zoo goed hy kon, en vermaende hem, dat hy des morgens vroeg alles aan Petrus belyden, en deszelfs voorbidding begeeren zou, om vergeving van zonde te erlangen. Maer hy was des morgens zoo krank, dat meti aen zyne opkomst twyfelde. De vader bad Petrus, om by den kranken te komen , en de kranke ontlastte zyn hart voor den Apostel. Petrus troostte en genas hem, en dankte God met veel aendoening voor de redding des lichaems cn der. ziele van dezen .byna verlorenen mensch. Zy vergaderen doorgaeos in het voorhof van Salomon ; doch niemand der anderen onderneemt, zich. by hen te vervoegen. Maer by het volk ft-acn ze in groote;hoogachting; daer komen geduurig meer en meer toe, zoo mannen alsvrouvyen, in grooten getale , die in den Heere geloven. Ook wordt 'er door: de Apostelen ec.n meenigte van wonderen en tekenen verricht onder het Volk. -Men zet zelfs de kran-ken op hunne bedden, en rustbanken op de ftraeten i ne-  AEN T. neder, opdat, wanneer Petrus voorbygaet, Hechts zyne fchaduvv op hen vallen mogt. Ja daer kornt een meenigte menfehen uit de omliggende fteden nae Jerufalem, metdekranken , enmetzulken, die door onreine geesten gekweld zyn — en allen worden genezen. —— —— VIII. levi met zynen zoon. C Stukswyze.) JDeZoon , van eene lange reize weder te huis gekomen , ziet zynen vader van blindheit her field. Wat zie ik ? myn vader! — wat is dit? myn vader ziet! — Geloofd zy God! , van waer dit heil? De Vader. Zyt welkom! dubbel welkom! gy komt ten rechten tyde. Zoo waer als de Heere keft, het is als of de gekruifigde Jefus niet flechts in perfoon onder ons leefde, — maer het is, als of Hy honderdvouwig verdubbeld leeft. Zy, de veele gelovigen,- zy konnen, wat Hy kon; ik gelove volkomen, zy zouden, wanneer dit wezen moest, ook  LEVI HIT ZTNEM ZOON. ft&$ ook dooden konnen opwekken; inzonderheit ook eene Stephanus — een uitftekend beminnenswaerdig man, -— ik was de twaelfdc, dien hy genas. Ik kwam juist, zoo als hy bezig was, met eenen Houten Tegenfpreker, die hem op de fchranderlïe wyze aenviel, en zyne leer voor al het Volk als eene dwaesheitverachtlyk wilde maken , te wederleggen. Dit deed hy zoo zachtmoedig, zoo verlïaudig, zoo duidlyk, zoo gelooffterkende, dat het den Tegenftander moest verftommen, en, zoo als my onze gebuur verhaelde, met fchaemte de oogen deed nederflaen. Ik had hem wel tot in den nacht willen hooren, en met myne blinde oogen , om welke ik eigenlyk by hem kwam, willen wachten, tot dat hy geheel had uitgefproken. Maer een woedend getier van bezetenen , die derwaert gebracht waren, verftoorde hem. Dan hy hielp ook deze met een enkel woord van kracht, gelyk onze Heere weleer gedaen heeft. IX.  *8<5 I X. [ r o b o a m, de nschtwaker, met zyne vrouw en kinderen. (Vergelykt Handelingen V, 17— »•.) R. J^Iomt omtrent middernacht zeer tegen gewoonte te buts, wekt zyn vrouw en volwasfchen kinderen op , maekt licht, roept hen te faemen, dat zy zich om den tafel nederzetten, daer hy hen wat gewigtigs te verhalen had, doet een eerbiedig fchietgebed tot God met gevouwen e handen, en verhaelt daer op i Denkt eens! toen ik by den hoek om aen het nieuwe hof kwam, ontmoetten my alle de twaelf Apostelen des Heeren, die juist ter Hofdeur uitkwamen. Ik zag hen allen, want het was zoo helder als dag, en toch wist ik niet, wie eenig licht had. Toen hoorde ik eenen man in een wit kleed, langer en fchooner van geitel dan zy allen , tot hen zeggen: „ gaet nu henen, plaetst u en predikt in 5, den Tempel voor het Volk alle de woorden des 3, levers, welke Christus u bevolen heeft te ver„ kondigen." En toen verdween de Engel; fneller dan de blikfem voerhy in de hoogte op; — het was,  ROBOAM HIT DE ZTNSN. 2,8/ was, gewis het was een Engel des Heeren! Toen werd het weder nacht als te voren. Ik was verfchrikt, zoo dat ik niet fpreken kon; maer de Apos« telen bemerkten my, en zeiden: Vrede zy u! " De vrouw, die nevens de kinderen zeer ontroerd was, terwyl alle misnoegen over de verftooring in den fiaep geheel was geweken: Waren dan de Apostelen gevangen ? R. Wist gy dat niet? hoe kon ik toch vergeten, dat te verhalen! Kajaphas en de Saddnceër party werden ongelooflyk fterk verbitterd over de ongehoorzaemheit der Galileërs, en lieten hen allen in de gemeene gevangenis zetten» —- — Bidt nu — of —i flaept, zoo als gy verkiest; eerlang, in den morgenftond of met den dag, zal ik wederkomen, en dan moet gy lieden allen mede nae Salomons Voorhof; — derwaert zullen de Apostelen vry zeker al vroeg henen gaen. x. HET SANHEDRIN. cVergelykt HtnitUngtn V, si—- jj.) JE dom Judas en Rabbi Methufalah bejammerden nu met geweldigen yver, dat men de eerfte mael hun-  a88 HET SANHEDRIN. hunnen raed niet gevolgd en geene fterker maetregelen genomen had, om het onkruid mtteroeiën, eer het wortelen fchoot, en zeiden : „ kan 'er fhoo„ der misdaed zyn dan zyne geheele O verheit eene „ alltrfchandlyklfe zonde te last te leggen, of eene ,, domheit toetekennen, die ons vooralle verftandi„ gen te fchande maken moet? enz. Bijna allen waren ze nu zoo eenpaarig verbitterd, en totgeftrengheit gereed, dat de twee, die van een zachter denkwyze waren, het niet verftandig aenzagen, nu iets daer tegen te zeggen ; denkende , dat de Apostelen — of zich wel goed uit de zaek zouden weten te redden, en dan was het voor hen tyd van fpreken, of — wanneer ze daer flëcht afkwamen, dan gefchiedde hen geen onrecht, enz. Men hoort een geraes van eenige, die voor de deurkwamen, — allen maken zy zich gereed, om de Apostelen als fchenders van het hoog gezach en onverbeterlyke rustverftoorders te ontvangen. — De deur gaet open; — de agt gerichtsdienaeren treden alleen in de Raedzael, en de eerfte 'hunner verhael t: „ Wy hebben de gevangenis wel gefloten en de „ wachters voordedeuren gevonden, maer, toenwy „ 'er intraden, vonden wy niemand. " Dit bericht bracht den Hoogenpriester, den Hoofdman des Tempels, en de overige Priesters in verlegenhek, wat'er gebeurd mogt zyn; — maer, terwyl zy daer over fpraken, kwam 'er iemand > die hen verhaelde: ,, De mannen, welke gy in de gevangenis „ gezet hebt, ftaen in den Tempel, en — keren ,, het Volk." De Hoofdman des Tempels gaet daer-  HET SANHEDRIN. ü8o daerop heen met de Raedsdienaeren, en haelt hen, -doch niet met geweld; men diende acht te geven op het Volk, dat hen welligt fleenen toegefraeten zou hebben. Dus dan werden zy herwaert gevoerd, en voorden Raed gefield; wanneer de Hoogepriefter hen vroeg: „ Hebben wy u niet met „ allen nadruk ingefcherpt, dat gylieden niet meer ,, zoud leeren in dezen Naem? en evenwel hebt „ gy uwe Leer in geheel Jerufalem verbreid, — ,, en wilt ons npg den dood dezes mans als eene „ misdaed te laste leggen!" Petrus en de andere Apostelen zeiden: „ Men moet God meer gehoor,, zamen dan menfehen! De God onzer vaders ,, heeft dezen Jefus, dien gylieden aen het fchand,, lyk hout gehangen en gedood hebt, weder „ opgewekt! Ook dezen heeft Gods Almagt verhoogd tot eenen Overfle en Verlosfer, om Is„ raël bekeering van zonde en vergiffenis te „ fchenken; en dat dit alzoo is', daer van zyn „ wy Getuigen; Wy *— en de Heilige Geest, „ dien God mededeelt aen die geenen, welke hem „ gehoor geven."' Op deze woorden geraektenzy in woede, en beraedflaegden, om hen van kant te helpen, — wanneer zekere Pharifeër, Gama* liël genoemd, een Leeraer der Wet, die in achting was bij het geheele Volk, in de Raedsvergadering opftond, en de Apostelen gebood, een weinig buiten te gaen, — toen fprak hy: „ Man,, nen van Israël! ziet wel toe, wat gy met deze „ luiden begint! Gylieden weet, hoe het Theu„ das gegaen is, welke zich voor eenigen tyd on„ derwond , zich voor iets groots uittegeven. VI. DEEL. T „ 'tig  29O het sanhedrin. „ 't Is waer, zyn aenhang beliep omtrent vierhoa„ derd mannen, — maer, hy werdomgebracht,—» „ alle zyne aenhangers geraekten verftrooid, — ,, en daer kwam niets meer van die zaek. Na hem, ten tyde der fchattinge, baerde Judas de „ Galileër vry wat zorg, en wist een meenigte Volks tot zyne aenhangers te maken. Maer „ ook deze ging te gronde, en al zyn aenhang „ werd verftrooid. Nu is myn raed: Trekt u „ deze menfehen niet aen, maer laet hen begaen—„ Is hun oogmerk, of hun onderneming men- fchenwerk — dan zal het van zelve vervallen- maer, is het van God — zoo zult gy het niet „ konnen fluiten, —• en gy durft u immers niet „ tegen God verzetten! " —. — — X I. ben isMAëL met zynen oom, op de ftraet. (Vtrgelykt EaaMisgi* V, 40—41.) Oom. WIPaerom weent gy? Kind! —. hoe ziet gy zoo bleek, en komt ge zoo driftig aenloopen ? Ben IsMAëL. Ach! ik kon het niet meer uit-  »er ïska6l met ztnen oom. 49* eïtftaen! — Zy hebben daer — op het raed- huis (hy zucht en fchreit) — de twaelf Apostelen van den Heere Jefus Christus, naekt uitgekleed, en den eenen na den anderen ontzachlyk met roeden gegeesfeld. Terwyl ze een poos ft aen te verhalen, — te vragen^ te praten , komen de Apostelen zelve daeraen. Ben IsMAëL. Zie, Oom! zie toch! daer zyn ze! De Apostelen gaen hen voorby. BenIsmael, O God! hoe opgeruimd, hoe Trolyk, hoe kloekmoedig zien zy 'er uit! Oom. Ja, ja! — Zy zyn zoo ligt niet bang of afvallig te maken. Men ziet het hen duidlyk aen; zy achten het voor een eer, om den wille van Jefus fmaedheit te lyden. Bi-.n IsmaSl. O! als ze maer niet ophouden, van Jefus te prediken! Oom. Neen, neen. Zy zullen wel voortvaien als voorheen, in den Tempel en in de huizen* Ben IsMAëL. Meent gy dat? Oom. O Ja! daer zet ik myn leven voor * dat Ze dit doen zullen. T ft X I 1.  Sp2 X 11. TWEE JONGEREN, Die na de verkiezing van Diakenen nae huis keerden. CVergelykt Handelinfia VI, i—4.) A. JSTebt gy nu gemerkt, hoe veel het bidden vermag, wanneer men recht wil toenemen in geloof en liefde ? B. Dat gelove ik — ■ ik hebbe dit wel de- gelyk opgemerkt, wanneer de Apostelen zelve meer tyd nodig hebben, om te volharden in de gebeden en in den Leerdienst wat moet dan elk onzer wel behoeven, die op verre na nog die gaven niet heeft, welke zy bezitten! «Ui ilm TUL  2P3 XII I. i nc^mi-g^o iccctiiïöt' ni ü..\.t ; Uit een oud geschrift, niet dat van Nathanaël. (Vergelykt Hanitlittgtn VI en VII.} i/^ls intusfchen de Gemeente fteeds meer en meer toenam, hielden de Griekfche Joden zich bezwaerd tegen de Hebreeuwiche, om dat hunne Weduwen in de dagelykfche uitdeelingen werden overgeilagen. Hierom lieten de Twaelven de geheele Gemeente te faemenkomen, en deeden haer dit voorHel: „ Het is niet raedzaem, dat wyons aen den „ dienst der Godlyke Leere onttrekken, om ons „ met'de zaken van lichaemlyk onderhoud opte„ houden. Ziet dan, lieve Broeders! bi uw ge„ zelfchap om nae zeven mannen , die in den ,, besten naem ftaen, vol van den Heiligen Geest „ en van kunde, opdat wy hen de bezorging dezer zaken opdragen, terwyl wy ons geheel aen „ de gebeden en onderwyzingen toewyën. ". Deze voorflag werd van de ganfche Vergadering gebillykt, en dus verkóren zy Stephanus, een man van uitftekende Geloofsfterkte en Geefteskracht, —T 3 Phi-  394 UIT EEN 0UD GESCHRIFT. Philippus, — Prochorus, — Nikanor, — Timon, — Parmenas, en Nikolaus, een aenkomeling uit Antiochiën. Deze werden den Apostelen voorgefteld, die hen, na een gebed gedaen te hebben, met oplegging der handen inzegenden. Dus verfpreidde zich Gods woord al verder en verder; her aental der Jongeren nam in Jerufalem ongemeen toe, en zelfs een groote meenigte prielfers nam de Leer van den Meslias aen. Stephanus, die man zoo vol van Geefteskracht, deed groote wonderen en tekenen onder het Volk. Eenige Joden uit de fchoolen der- Vrygelatenen, der Cyrentërs, der Alexandriners, en die van Ciliciën en Kleen-Afiën, lieten zich met Stephanus in twistredenen in over den Godsdienst, —— maer konden niet beftaen tegen de wysheit en kracht van geest, waermeê hy fprak. Hierom hitften zy mannen op, welke tegen hem getuigden: „ Wy „ hebben lasteringen tegen Mofes en tegen God „ uit zynen mond hooren gaen." Zy zetteden ook het Volk, de Oudften en de Schriftgeleerden tegen hem op, overvielen hem, fleepten hem geweldadig voort, en brachten hem voor den Grooten Raed, voor welken zy valfche getuigen deeden te vqprfchyn treden, die uitriepen: ,, Deze men. „ fche boezemt onophoudlyk lasteringen uit tegen n deze heilige plaets en de wet; wy hoorden hem „ namelyk zeggen : „ Jefus de Nazarener zal den *» ze heilige plaets verwoeftea, en iets anders „ ,, inyoeren in de plaets der gebruiken, die ons „ „ Mof s gegeven heeft " ". Allen, die in den Raed zaten, vestigden hunne oogen  UIT EEN OUD GESCHRIFT. apg oogen ftyf en fterk op hem, en zagen eene helderheit in zyn gelaet als van eenen Engel. De Hoogepriefter vroeg hem: „ Is dit alzoo ? " Stephanus antwoordde : „ Vaders en Broeders ! luidere nae } my i God, de Allerhoogfte , verfcheen onzen vader Abraham ',' in Mefopotamiën, eer hy nog in Haran woonde, en fprak tot „ hem! „Verlaet uw Vaderland en uwe bloedverwanten , en „ kom, ik zal u een ander Land aenwyzen. " „ Dus dan verliet hy Chaldea, en woonde in Haran. Maer na „ den dood zynes Vaders liet Hy hem ook va. daer uitgaen, en „ verplaetfte hem in dit Land, 't welk gy nu bewoont maer „ gaf hem g'eenerleiën eigendom in het zelve — ook geen voet-, „. breedte. Evenwel beloofde Hy, dit aen hem en zyne nakome„ lingfehap ten eigendom te zullen geven, — toen hy nog niet eens een kind had. Maer God zeide hem teffens, dat zyne Na. " komelingeu vreemdlingen zouden zyn in een ander Land, , waer men hen, tot op de vierhonderd jaeren, tot (laven maken en onderdrukken zou. „ Evenwel aen dat Volk, t welk „ zy als knechten dienen zullen, «1 ik hen wreken , God O en dan zullen zy uittrekken, en ter dezer plaetfe myne " Dien'aeren zyn >'. Ook gaf Hy hem de befnydenis tot een " Verbondsteken. Daerna kreeg hy Ifiïk, dien hy op den " agtften dag hefteed. Ifaak teelde Jakob , en deze de tLlf Stamvaderen. De Stamvaderen, vol nayver omtreut " Tofeph, verkochten hem nae Egypten. Maer God h,eld hot me, „hem; hielp hem door alle elende, die hem overkwam gaf J hem wysheit, en bezorgde hem dc pn+ va» Pharao den Koning des Land., die hem verhief tot een Vorst aver Egypten, " en tot Opziender over zynen ganfehen Hofftaet. Wanneer „, " l „eheel Egvpteu cn Kanaan een groote hongersnood heer.chte, " zoo°dat onze vaderen geene levensmiddelen w.sten te vinde„, 1 cn Jakob vernam, dat in egypten fPyze was, zond hy onze .1 vaderen voor de eerftemael derwaert. By de tweede reize werd Jofeph door zyne broederen „herkend, en daer door leerde ook Pharao Jofeph. bloedverwanten nacuwcr kennen. Hierop ontbood Jofeph zynen vader , Takob en de geheele Familie, betlaenHc te facmen mt vyt en l zeventig zielen. Zoo kwa» Jakobin Egypten, daer hv en ons.  fiP<5 UIT EEN OUD GESCHRIFT. „ vaderen hun leven eindigden; wanneer ze gebraeht werden nae „ Sichem, en begraven in de grafftede, die Abraham voor geld „ gekocht had van Emor den Sichemiter. Intnsfchen naderde „ de tyd, wanneer de vervulling der van God aen Abraham » gedacne belofte beginnen moest , en het Volk was toen „ tot een groote meenigte geworden in Egypten. .Maer tans „ kwam 'er een Koning uit een ander Huis op den troon, — » die van Jofeph niets wilde weten. Deze bediende zich van. „ loozeaenfiagen tegen ons Volk, en-ging in zyne gew.lden.erj „ tegen onze vaderen zoo verre, dat ze hunne kinderen moeiten ombrengen, opdat het Volk zich niec verder zou voortplanten. „ Omtrent dien tyd werd Mofes geboren, een kind van uieftekende „ ichoonheit, _ dat drie maenden in 'e huis zynes vaders werd „ opgevoed. Eindlyk, al, hy ook weggebracht was geworden> „ nam hem dc dochter van Pharao op, cn voedde hem ep als haer „ eigen zoon. Hier door Averd Mofes onderwezen in al de " dadeno Eg5'Ptenaers' e» magtig in woorden en » «• p zyn veeftigfte jaer kwam de wensch in hem op, „ om te vernemen nae den toeftand zyner broeders de Israëliërs. " v!Z"de /enen °nrCC,U Z3g lyden' ^ * «» „ vcrüoeg. Nu, dacht hy, zouden zyne broederen wel bcmer* da6'G°d door hMd verlosfmg wiIde bewsrken „ maer ^zy bemerkten dit niet. Den volgenden dag kwam „ hem weder een tweefpalt voor, cn hy vcrinaende de luiden tot „ vrede zeggende: „ Gy mannen! gy v broederen! doet el„ „ kander geen onrecht! » Maer dc belediger ftootte hem „ van zich ar, en boerde hem te gemoetc: „ Wie heeft „ tot „ „ eenen Heer en Rechter over ons gefteld? - wilt gv my ook „ „ ncdcrvellen _ zoo als gisteren den Egyptenaer ? >• . . . " p01LZ?gen M°feS de vlaV> e» KM «** als vreemdling „ op inMuhan, daer hy twee zoonen teelde. Reeds waren nog „ andere veemg Jacren voorbygefneld — to.n hem in de woes„ tyne van den berg Sinaï een Gezant des Heeren in een " '!"""enid b°Sch ver*he« Met verbaesdheit zag Mofe, „ ditwondervuur; hy wilde derwaert, om het van nader by waer- „ »ne>nen, toer, hy eene Godsllemme hoorde fpreken; „ Ik ben dc God uwer vaders, de God Abrahams, de God " " If,3k5' de God J™b°'- Mofes lidderde e, durfde  TJÏT EEN OUD GESCHRIFT. 297 durfde niet meer derwaert zien. De Heere fprak wyders: „ Trek uwe fchoenen uit! De plaets, daer gy ftaet, is heilig „ ,:, land! Ik hebbe gezien de verdrukking van myn, „ „ Volk in Egypten; hun jammeren hebbe ik gehoord, en ben ,, „ daerom nedergekomen, om hen te verlosfen. Welaen dan! „ ,, ik zende u daertoe nae Egypten henen! " • ■ „ Dezen Mofes, dus, dien zy verwierpen , tot welken zy gezegd haddenr „Wien heeft n tot een heer en rechter „ over ons gefteld? " dezen heeft God door den „ Engel, die hem in het bosch verfchenen was, tot een Leids„ man en Rechter aen hen afgezonden. Deze heeft hen ook „ uitgevoerd; dezs verrichtte in Egypten,, aen de roode zee ,, en in dc woeftyne binnen veertig jaeren Wonderen en, „ Godlyke daden. Deze Mofes is het , die den Israëllsrcn „ voorfpelde: -,, Eenen Profeet, als my, .zal ,n de Heere uwe ,, ,, God uit uwe broederen vervrekken, dien moe_t gy gehoor ,, ,, geverj, "1 Deze (Mofe.s) was de gemeene Leidsman in de „ woesftyne, nevens den Godsgezant, .die op den berg Sinai met „ hem en met Qnze vaderen gefproken, en van wien hy die hcil,, aanbrengende woorden ten onzen beste ontvangen had. Maer — „ zy wilden hem niet onderdanig zyn; zy , onze vaderen, ,, verzetteden zich tegehhem, 1 zy hunkerden met hun hart terug nae Egypten; ze zeiden tot. Aiiron : ,, Maek ons Goden, „ „ die voor ons henentrekken ! Deze.Mofes , die ons uit Egypten „ „ gevoerd heeft, wy weten niet, wat met Hein gebeurd „ „ zij. " En dus maekten zy in dien tyd een afgodisch kalf . „ offerden voor hetzelve, en hadden een hartenlust in het p, maekfel hunner handen. Maer God onttrok hen zyne gunst, en , liet hen aen hunne neiging over, om het ftarrenheir te vereq- ren , zoo als ftaet in het boek der Profcctcu : ,, Hebt j; V 8T> 0 8cfl!lcutvaa Is"811 my,jreertig jaeren In de woeftyne, flagtofferen en brandbfferen toegebracht? ... . Ja, detente „ „ Molochs en het geftarnte Remphan - deze waren uwe „ ,, Godheden die hebt gy onder u acngenomen. Beelden, „ ,, die gy n toebereidde, om die aentebidden; aen de andere „ ,, zyde boven Babelzal ik uwe woning verplaetfen. " Onze „ vaderen hadden in dc woeftyne de Tente des Verbonds , zoo als „ Hy, die met Mofes fprak, heip bevolen had, om die te ver. „ yaerdigen naer het afbeeldfel, dat hy gezien had. Zy samen T 5 „ fleii  &p8 UÏT EEN OUD GESCHRIFT. „ ieze, en brachten die met Jofua in dat Land, welks Inwoonder* God ten gevalle onzer vaders verdreven had. Hier was zy tot op David. Deze, die in hooge gunst ftond by God, bad reeds, dat hy den God van Jakob eene Woning moge bereiden. Maer dit bonwen kwam eerst tot ftand onder Salomon. Doch— „ de Allerhoogfte woont niet in Tempelen met handen gemaektl ,, Zoo ftaet 'er by den Profeet: ,, De Hemel is myn trooni da ,, aerde myn voetbank! welk een Huis wilt gy my bouwen t ,, ,, ( fpreekt de Heere ,_) waer is de plaets van myn bepaeld verblyf I „ „ Heeft niet myn hand dit alles gemaekt?". Hardnekkigen! „ onbefnedenen aen harten en ooren! a'tyd wederftaet gy den „ Heiligen Geest! Zoo als het uwe Vaderen maekten, zoo ook »» gylieden! Waer bleef een Profeet ooit onbeftreden ky nwe vaderen? Zy beroofden van het leven die geenen, welke de ,, komst aenkondigden van den Reckttaerdigen, wiens verrader» ,, en moordenaers gy zyt. Door den dienst der Engelen hebe s> ET eene Wet —— ontvangen ■■ > ea niet gehou- den " 1 Dit te hooren griefde hen diep in de ziel; zy knerschteu met de tanden over hem. —— Maer hy, vol van den Heiligen Geest, de oogen ten Hemel geflagen, —• zag Gods Heerlykheit en Jefus naest den Godlyken troon. Ook zeide hy: „ Ik zie den Hemel geopend; lk zie den Zoon ,, des menfehen by den troon der Godheit! Maer nu maekten zy een luid gefchreeuw —— flopten de ooren, ■ vielen al te faemen op hem aen, ■ ■ fleepten hem ter ftad uit, —— en fteenigden hem. Nadat de getuigen hunne kleederen aan eenen Jongeling, Saulus geheten, in bewaring gegeven hadden, wierpen zy fteenen op Stephanus , die toen nog bad : „ Heere Je„ fus! ontvang mynen Geest! " Daerna viel hy op de knieën, riep met luide ftem : ,, Heere! re„ ken hen deze zonde niet toe! " — en ontfliep. X l V.  XIV. david met zyne vrouw eti zusters. (Stukswyze.*) CVtrgeljkt UaMdilfop* vii, 59, *»0 l v f Jdasrül : :.v b O , jIsi! jD>avid («»-aenzienlyk Jongman., «e* zeer i«frrÉ*«w« wtfMi w»« daer-.Stephanus gefleenigd was terug by zyne jonge vrouw, die .engelachtig, Uminlyk was, en by. zyne twee zusters; welke afh: gelovig geworden waren,) De Raedsheer ,Gad,: die naest my ftond, betuigde, my,. dat Stephanus 'er voorden Raed reeds had uitgezien als een glans-, ryke Engel. De Vrouw. Wisthyzichdanmetteverdedigen. David. o Voortreflyk! zoo als Gad my v.rhaelde. Hy had door een beknopt verhael der gefchiedenis van Israël zyn geloof aen de Godlyke, Openbaering, aen Israëls. voorrechten, en aen da heerlykheit van-den Tempel zeer bondig bewezen , maer teffens ook-getoond, hoe Israël ten allen tyde God wederiircefd had; en op eens trof hyde harten zyner Toehoorders als met een blikfem'ftraeï, door te zeggen, dat ook zy het juist zjo, maekten als hunne vaderenI De  pO DAVID MET ZÏNE VROUW EN ZUSTERS. Dê Vrouw en Zusters. oGod! —oonze Heiland! — Ons einde zy als het zyne! —- Was hy geduldig in zyn fterven? David. Denkt maer eens! nadat hy reeds zynen geest aen Jefus had aenbevolen, knielde hynog neder, en fmeekte meteenevuurigeen den JJemel, als 'c ware, doordringende bede: „ Ach Heere! ,, reken hen deze zonde niet toe! " Juist zoo als Jefus ftierf hy! Ja ,'zoo als Jefus leefde, leefde hy, — l-ed hy — bad hy! Ach! welk een volkomen g-Iykend evenbeeld van Christus Was-hy in wysheit, Godlyke kracht, vyandsliefde! even als Christus Jefus het evenbeeld was van God zynen Vader in magt, wysheit en goedheit! ■ O ! wat helfchg zegeprael hadden zy nu, die door Stephanus, en door zyne wysheit, verftomd waren! Maer hoe weenden zy rondsom hem, welke hun\ gezondheit, gehoor, gezichten verftand- door hem in den Naem des Heeren ontvangen hadden ! Daer ftond ook een zekere jongeling by, Saulus genoemd, van wien ik veel kwaeds vermoede, — doch dit verhael ik u'daerna wel. (hy gaet zitten en zuchtende neemt hy de hand zyner vrouwe in beide zyne handen) Denk, Waerdfte! hy frak my de hand n g roe in het oogenblik, dat hy losgemaekt en ontkleed zou worden. —— Ach! dat gylieden den Engel Gods gezien, >—- en dat luid gejamnrr gehoord had van duizenden . toen hy. voor zyne vyanden biddende, met die woorden als in den mond, ontfliep f XV.  3»* X V. L. aen B. een paer weeken geduld, en dan fchryve ik u nog veel over Stephanus, en over den voortgang der zake van den Nazarener. Einde van het Zesde Deel.