Beknopte Leidraad bij BEROEPS il Si
	keuze voor
	meisjes
	L Marie He/nen



	



	



	



	BEKNOPTE LEIDRAAD BIJ BEROEPSKEUZE VOOR MEISJES
	door MARIE HEINEN, directrice van het Nationaal Bureau voor
	Vrouwenarbeid
	UITGAVE No. 57 VAN HET NATIONAAL BUREAU VOOR VROUWENARBEID
	Van Speyksiraat 153, Kamers 17—18 – 's-Gravenhage
	Prijs f 0.75 franco per post. .
	Gironummer 107350, 's-Gravenhage
	(Nat. Ver. voor Vrouwenarbeid).



	



	BEKNOPTE LEIDRAAD BIJ BEROEPSKEUZE VOOR MEISJES
	door MARIE HEINEN, directrice van het Nationaal Bureau voor Vrouwenarbeid
	UITGAVE No. 57 VAN HET NATIONAAL BUREAU VOOR VROUWENARBEID Van Speykstraat 153, Kamers 17—18 – 's-Gravenhage
	Prijs f 0.75 franco per post.
	Gironummer 107350, 's-Gravenhage
	(Nat. Ver. voor Vrouwenarbeid).



	



	WOORD VOORAF.
	De ervaring, ook uit den allerlaatsten tijd, leerde ons, dat er nog steeds behoefte bestaat aan een gedrukten Leidraad bij de beroepskeuze voor meisjes, al kan zulk een gids uitteraard niet ten volle het persoonlijk advies vervangen.
	De financieele omstandigheden gedoogen niet langer het volgen van de vroegere werkwijze: samenstelling van een boekje, dat zoo volledig mogelijk inlicht en dat (weliswaar met het verzoek zoo mogelijk den prijs ons te vergoeden) gratis werd toegezonden aan iedere school voor algemeen vormend onderwijs in Nederland, die meisjes-leerlingen telt.
	Nu de laatste, eind 1931 bewerkte, Leidraad door nieuwe supplementen niet genoegzaam kan worden aangevuld bood zich geen ander alternatief dan het staken van dit deel onzer bemoeiingen of het schrijven van een veel beknopter werkje, dat tegen lagen prijs kan worden verkocht.
	Aan dit laatste denkbeeld geven wij gevolg.
	Voor aanvullende inlichtingen kan men zich wenden tot ons Bureau, hetzij persoonlijk, hetzij schriftelijk. Spreekuren en tarief worden op de achterzijde van den omslag vermeld.
	Voor het Nationaal Bureau voor Vrouwenarbeid,
	MARIE HEINEN, directrice.
	's-Gravenhage, Maart 1938.



	INHOUDSOPGAVE.
	blz.
	Woord vooraf
	Inhoudsopgave
	Verklaring der teekens 5-6
	Opgaven omtrent beroepen, de opleiding die zij vereischen en event. vooruitzichten, die zij bieden 7-42
	Aanvullende lijst van scholen en andere opleidingsgelegenheden 43-65
	Alphabetisch register van vakken en beroepen 66-69



	VERKLARING DER TEEKENS.
	I. Geen speciale opleiding geëischt.
	11. Opleiding geheel of voornamelijk in het vak of bedrijf zelf.
	111, Adressen van opleidingsgelegenheden worden tegen vergoeding, (tarief zie achterzijde van den omslag) verstrekt door het Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid. Onvermogenden kunnen deze opgaven gratis ontvangen.
	IV. Nadere inlichtingen kunnen worden ingewonnen aan het Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid. Zie overigens 111.
	a. Geëischte vooropleiding: einddiploma A. Gymnasium, of einddiploma van Gymnasium, A-afd. van een Lyceum, of Staatsexamen A.
	b, Geëischte vooropleiding: einddiploma B. Gymnasium, of einddiploma H.B.S. B, of einddiploma van een Gymn. B-afd. of een H.B.S. B-afd. van een Lyceum of van een H.B.S. voor meisjes. Staats-examen B.
	c. Geëischte vooropleiding: einddiploma Gymnasium Aof B, einddiploma H.B.S. A of B, of einddipl. van een overeenkomstige afd. van een Lyceum of H.B.S. voor Meisjes met 6 j. cursus.
	d. Geëischte vooropleiding: als opgegeven onder c. of einddiploma Middelbare School voor Meisjes.
	e. Geëischte vooropleiding: erkend, onder Rijkstoezicht afgegeven M.U.L.0.-dipl. B, of einddipl. H.B.S. 3 j. c., of een bewijs van toelating tot de 4e kl. van een erkende Gem. of door het Rijk gesubs. H.B.S. of erkende Handelssch. met 5 j. c. of door het Rijk gesubs. Gymn., of een bewijs van toelating tot de 5e kl. van een Gem. of door het Rijk gesubs. H.B.S. met 6 j. c., of van een erkende Gem. of bijz. Middelb. School v. Meisjes, of akte 1.0., of door den Minister van 0., K. en W. daarmede gelijk te stellen ontw.
	f. Geëischte vooropleiding; erkend, onder Rijkstoezicht afgegeven M.U.L.0.-dipl. A, of een bewijs van toelating tot de 4e kl. van een erkende Gem. of door het Rijk gesubs. Middelb. School voor Meisjes of de onder e. genoemde bewijzen van alg. ontw.



	g. Geëischte vooropleiding: als onder f genoemd, met dien verstande, dat bij M.U.L.0.-dipl. A blijke, dat examen is afgelegd in de vakken rekenen, algebra en meetkunde.
	h. Geëischte vooropleiding: M.U.L.O.'diploma of met vrucht doorloopen hebben van eenige klassen Gymn., H.B.S. of Lyc. of van een Middelb. Sch. voor Meisjes, voorts kennis van huish. werk en koken.
	i. Geëischte vooropleiding in den regel op zijn minst als onder h (liever nog als onder d) genoemd; uitgezonderd de eischen betr. huish. werk en koken.
	j. Geëischte vooropleiding: M.U.L.0.-diploma, einddiploma H.B.S. 3 j. c. of bewijs van overgang naar de 4e klasse van een Gymnasium of H.B.S.
	k. Minimum-leeftijd voor de opleiding.
	1. Maximum-leeftijd voor de opleiding.
	m. Speciale eischen die het beroep stelt.
	n, Plaatsingskans zeer gering.
	o. Opleiding.
	p. Duur van de opleiding.
	s. Schoolgeld, cursusgeld, collegegeld.
	t. Op van Rijkswege vastgestelde salarissen worden de volgende kortingen toegepast voor meerderjarigen (voor personen beneden 21 jaar gelden nog speciale kortingen): 5%, 3% ongehuwdenkorting, 4% of 8% standplaatsaftrek bij plaatsing in Gemeenten der 2e en 3e klasse en een korting krachtens de bepaling, dat onge-Kuwden niet meer dan 90% ,der maximum-wedde ontvangen (vrouwen, die eenig kostwinster zijn en in gezinsverband leven of verplicht zijn te leven in een schoolinternaat worden vrijgesteld van ongehuwdenaftrek) en van het aldus gekorte netto-salaris 10% voor pensioen.
	Vele Gemeenten brengen dezelfde kortingen in toepassing ook voor niet van Rijkswege vastgestelde wedden; alle Gemeenten zijn verplicht 10% te korten voor pensioen.
	Van op arbeidscontract aangestelden wordt 4% van het salaris ingehouden. De ingehouden bedragen blijven het eigendom van belanghebbenden en worden bij event. ontslag met rente aan hen uitgekeerd.



	Gezinshulp. Binnenmeisje. Dienstbode alleen. Binnenmeisje. Werkmeisje. Keukenmeisje. Schoonmaakster.
	o. Aan scholen nos. 2—9, 12—27, 29—32, 34—38, 40—45, 47—49, 51, 53, 55—63, 65—89, 91—112, 114, 115, 117—124, 126—134, 137, 139—141, 144—147, 149—157, 159, 161—180, 182—187; voorts volgens het leerlingstelsel; aan spoedcursussen.
	k. aan scholen 12 jaar en 8 maanden: volgens leerlingstelsel 14 jaar; spoedcursussen 18 jaar.
	p. aan scholen 2 jaar; volgens leerlingstelsel 3 jaar; spoedcursussen 3 of 4 maanden. Het volgen van aanvullende cursussen in koken enz. is wenschelijk.
	Volwassen inwonende dienstboden verdienen in kleine gemeenten ƒ 17—ƒ 20 p. m., in grootere gemeenten ƒ 18- ƒ 22, in groote gemeenten ƒ 20—ƒ 35 p. m. boven kost inwoning, bewassching. Keukenmeisjes in groote gemeenten ƒ 30 a ƒ 40 p. m. Dagdienstboden voor heele dagen in kleinere gemeenten ƒ 2—ƒ 5 p. w., in grootere gemeenten ƒ 4—6 p. w. en hooger; dit alles plus kost. Schoonmaaksters in kleinere gemeenten ƒ 1.25—ƒ 2 per dag: in grootere gemeenten soms 25 ets. per uur met kost of 30 ets per uur zonder kost.
	Hulp in de huishouding in gezin o£ inrichting.
	o. aan scholen nos. 4,7, 10—13, 20, 23, 39, 40, 59, 72—76, 85, 88, 95, 97, 98, 113, 123, 124, 126, 131, 142—145, 151, 154, 157, 161, 162, 166, 167, 177, 186, 187.
	p. aan de meeste scholen 2 jaar; aan enkele 3 jaar.
	s. in den regel ƒ6O p. j., soms ƒ5O p. j., soms evenredig schoolgeld. n.
	Sal. in gezin: soms ƒ 25 a ƒ 30 p. m. intern, soms aanmerkelijk lager; in inr. soms ƒ 300 a ƒ 400 p.j.intern,in enkele gevallen hooger, tot ongeveer ƒ 550 p. j. intern.
	Huishoudkundige. Hoofd der Huishouding in gezin of inrichting.
	o. aan scholen nos. 4,7, 9—12, 20, 22, 39, 40, 43—45, 51, 55. 59, 65, 69, 73—76, 79, 80, 83—85, 88, 99, 101, 113, 114, 123, 130, 131, 142, 143, 161, 162, 167, 180, 181, 186, 187. Het diploma dat men verwerft heet diploma huishoudkundige.
	k. in den regel 17 jaar. —p. 2 jaar plus ongeveer x/i jaar practisch werken.
	s. ƒ 150, ƒ 175, ƒ 180, ƒ 200 of f 250 p. j.
	Aan de scholen nos. 10, 39 en 55 bestaat een 1-jarige aanvullingsopleiding voor huishoudkundige in groote inrichtingen, s. ƒ 150 p. j.



	Sal. in gezin ƒ 30 a ƒ 35 p. m. intern, soms lager, soms iets hooger; in inr. intern soms ƒ 500, ƒ 600—ƒ 800. ƒ 720—ƒ 900 p. j.; in enkele gevallen (b.v. voor hoold der huish.-directrice) ƒ 1000 of ƒ 1200; in zeer groote ziekenhuizen soms ƒ 1350—ƒ 1825 p. j„ ƒ 1650—- ƒ 2100 p. j.
	Leerares in de huishoud vakken.
	e.-—• p. 2 jaar nadat het diploma huishoudkundige (zie blz. 7) is verworven. Er bestaan 2 verschillende acten: N 7 huishoudkunde en waschbehandeling; N 8 koken en voedingsleer.
	o. voor acte N 7 aan scholen nos. 9, 10, 73, 99, 114, 142, 143;
	voor acte N 8 aan scholen nos. 9, 11, 73, 79, 99, 114, 142, 143.
	s. in den regel ƒ 200 of ƒ 250 p. j.
	Aan de scholen nos. 9, 10, 73, 99, 114, 142 en 143 zijn internaten verbonden; kostgeld onderscheidenlijk ƒ 650,
	ƒ 675, ƒ 750, ƒ 775 schoolgeld inbegrepen, ƒ 650, ƒ 500,
	ƒ 400 en ƒ 500 per jaar.
	Bruto-sal. ƒ 59—ƒ 88 p. wekel. lesuur per jaar. t. –
	Max. aantal te salarieeren lesuren 28 p. w.
	Lecrares in landbouwhuishoudkunde.
	e.— p. 2 jaar nadat het diploma huishoudkundige (zie blz. 7) is verworven.
	o. Aan scholen nos. 52, 138, 181. De te verwerven bevoegdheid is acte N 19.
	s. Aan school 52 ƒ 150 p. j. bovendien kostgeld ƒ 550 p. j., waschgeld niet inbegrepen. Voor boeken en excursies is in het geheel ongeveer ƒ 100 noodig. Aan school 138 in den vooropleidingstijd (opl. huish.kundige) ƒ 50 p. j. plus ƒ 225 p. j. kostgeld; in den opleidingstijd voor leerares ƒ 150 plus ƒ 375 p. j. kostgeld. Aan school 181 ƒ 150 p. j. plus maximaal ƒ 720 kostgeld p. j.
	Bruto-sal. als leerares in de huishoudvakken (zie boven). t.
	Hoofdinspcctrice in de waschindustrie. Directrice van een wasscherij.
	o. te regelen in overleg met den Bond van Industrieelen in de waschindustrie. Secr. de Heer Mr. Lieuwen, Sportlaan 151, ’s-Gravenhage. De opleiding zal in den regel op zijn minst 1 jaar duren.



	Kookdemonstratrice bij Electriciteitsbedrijven,
	m. Bezit van het diploma leerares koken- en voedingsleer, acte N 8 (zie blz. 8) geëischt.
	o. Cursus uitgaande van de Ver. van Directeuren v. Electriciteitsbedrijven in Ned., Arnhem, Utrechtscheweg 34a.
	k. 23 jaar. —p. 4 weken. —s. ƒ 100.—.
	Diëtiste. Dieet-zuster. Dieet-assistente
	m. Bezit van het diploma leerares koken- en voedingsleer, acte N 8 (zie blz. 8), vereischt als onderbouw voor de opleiding.
	o. aan cursus te Amsterdam. IV— p. 30 weken. —s, ƒ 200. De kans in dit beroep een volledig levensonderhoud te verwerven schijnt voorshands gering.
	Lucht-stewardess. Stewardess bij de K.L.M.
	c. 11. —k 1. 20—26 jaar.
	m. behoorlijk de 3 talen spreken, eenige kennis van ziekenverpleging en eerste hulp bij ongelukken, alsmede kennis van huishoudelijk werk. Men wordt medisch en psychotechnisch gekeurd.
	Hofmeesteres op zeeschepen. Stewardess.
	m. In den regel 25—30 tot 35—40 jaar; vlot de 3 talen spreken, speciaal Engelsch; liefst te voren werkzaam geweest in hotelbedrijf als serveerjuffrouw of kamermeisje.
	Serveerjuffrouw, buffetjuffrouw, koffiejuffrouw, étagejuffrouw, huisjuffrouw in hotels etc.
	Sak: serveerjuffrouw soms ƒ 15 intern plus fooien: buffetjuffr. soms ƒ 35—ƒ 50 p. m. intern; koffiejuffrouw soms ƒ 35-—ƒ 60 p. m. intern; étagejuffrouw en huisjuffrouw soms tot ƒ 60 p. m. intern en hooger.
	Linnenjuffrouw in inrichtingen, hotels enz.
	m. Grondige kennis van naaien, stoppen en waschbehandeling vereisdit.
	Sal. in hotels soms ƒ 35—ƒ 45 p. m. intern, in seizoenbedrijven hooger; in inrichtingen soms ƒ 400 a ƒ 500 p. j. intern.



	Strijkster in de waschindustrie, in confectiefabrieken enz.
	o. aan de meeste der onder Nos I—lB7 genoemde scholen, daarna 11.
	Sal. soms ƒ 4 tót ƒ 12 per week; maximum in sommige gevallen iets hooger.
	Hoofd van een linnenkamer.
	Soms wordt bezit van diploma leerares in huishoud- of naaldvakken geëischt, soms bezit van dipl. huishoudkundige in inrichtingen of practische ervaring op soortgelijk gebied. Sal. soms als dat van huishoudkundige in een inrichting. (zie blz. 7).
	Naaister, op atelier, in confectiefabriek, zelfstandig gevestigd.
	o. aan scholen nos 1,4, 6,7, 9, 12—20,22—23, 33, 39, 40, 43 44 47—49, 51, 59, 60, 62b, 64, 66, 69, 74, 76, 85, 88,’ 89, 95, 97, 101, 102, 105, 109, 111, 123, 124, 126, 134, 142, 144—149, 151, 154, 161 163, 166, 167. 172, 174, 177, 180, 182, 186, 187, daarna 11. p. 4 a 5 jaar. Sal. leerl. /laf 1.50, aankomende werksters ƒ 4 a ƒ 5 p. w., voor volwassen werkkrachten in groote steden soms ƒl2 tot ƒ 16 a ƒ 20 p. w. op ateliers, tot ƒ 15 a ƒ 18 p. w. in confectiefabrieken.
	Huisnaaister. Huisnaaister-verstelnaaister
	o. als voorgaande en bovendien aan school no. 25.
	Sal. in groote plaatsen soms ƒ 2 p. d. voor verstelnaaister, ƒ 2.50 a ƒ 3 p. d. voor huisnaaister-costuumnaaister, alles met koffiemaaltijd, in enkele gevallen iets hooger.
	Behangersnaaister.
	o. als voorgaande, vooal ook 11.
	Sal. voor 20 jarigen 24, 25, 27 of 29 ets per uur (4 klassen van gemeenten), voor 21 jarigen onderscheidenlijk 27, 29, 31 en 33 ets per uur, voor 22 jarigen en ouderen 30, 32, 33 en 35 ets per uur.
	Lampekappenmaakster.
	ll. p. 3 maanden tot een jaar.
	Sal. soms: leerl. ƒ 2.50, aankomende werkster ƒ 4, ƒ 5, ƒ 6, ƒ 7, volslagen werkster tot ƒ 10 a ƒ 12, alles per week.



	Schocnenstikster.
	o. aan Vaksch. voor Schoenm. te Dongen, Drunen, ’s-Gravenhage (Crispijnstr. 50): aan afd. Schoenm. v. d. Ambachtsschool te Tilburg; aan de Rijksvaksch. v. Schoenmakers en Leerlooiers te Waalwijk. Sak-soms 10 ets p. u. voor 15 j. meisjes; soms 21 ets p. u. voor meisjes van 21 jaar en ouder.
	Corsettenmaakster. Bandagiste.
	ll. p. ongeveer 3—6 jaar.
	Sal. leerl. soms ƒ 2.50, aankomende werkster ƒ 6—ƒ 10, volslagen werkster tot ƒ 15 a ƒ 20, alles per week, in enkele uitzonderingsgevallen meer.
	Bontwerkster.
	ll. p. ongeveer 4—5 jaar.
	Sal. leerl. soms ƒ 2,50, aankomende werkster ƒ 7 a ƒ 8, volslagen werkster tot ƒ 12, ƒ Haf 17.50 per week, in uitzonderingsgevallen nog iets hooger.
	Modiste. Apprêteuse.
	o. aan school no. 74 en 11. —p. op een atelier ongeveer 5 jaar. Leerl. beginnen soms zonder salaris, soms ƒ 2, aankomende apprêteuses soms ƒ 4 a ƒ 5, volslagen apprêteuses-modistes tot ƒ 10, ƒ 12.50, ƒ 15 a ƒ 20, alles per week; le modiste in enkele gevallen aanmerkelijk hooger.
	Knipster. Coupeuse. Chef d'atelier.
	o. aan scholen nos 16, 18, 23, 49, 148, voorts (voor geroutineerde naaisters) aan snijcursussen te Amsterdam (Mij. voor den \Verkenden Stand, Kloveniersburgwal 87-89); s-Gravenhage (cursus voor vrouwel. leerl. Vaksch. voor Kleermakers, Kazernestr.); Rotterdam (Kleermakers-Vakcursus, secr.-penn. de Heer C. Grashoff, Rodenrijschelaan 22a); Utrecht (Vaksch. voor Kleermakers, Loeff Bergm. str.), en 11. plus privaatlessen bij ervaren coupeur of coupeuse.
	Sal. ƒ 60—ƒ 200 per maand, gemiddeld ƒ 100—ƒ 150 per maand. In zeer bijzondere gevallen ƒ 200 p. m. of iets meer.
	Borduurster.
	11. p. In den regel 2a 3 jaar. Sal. in groote steden soms: leerl. ƒ 2 a ƒ 2.50 per week, aankomende werkster 15 ets. per uur, volslagen werkster 20-30 ets per uur.



	Leerares in de naaldvakken (bevoegd als leerkracht in het vervaardigen van eenvoudige onder- en bovenkleeding en van huishoudgoed.)
	f.— o. aan scholen nos. 16, 40, 78, 81, 84, 94, 99, 145, 148, 161, 186. De te verwerven bevoegdheid is acte Na. p. 3 a 4 jaar. s. aan de meeste scholen ƒ 100 p. j., aan school no. 145 ƒ 150 p. j.
	Bruto-sal. als leerares in de huishoudvakken (zie blz. 8) t.
	Te Amsterdam en te ’s-Gravenhage bestaat gelegenheid later nog een aanteekening op de acte te verwerven, die hoogere bevoegdheid geeft speciaal voor het costuumnaaien. IV.
	Leerares in kunstnaaldwerk en fraaie handwerken. g.— o. aan scholen nos. 16, 83, 148. p. 3 a 4 jaar.
	s. soms ƒ 100 p. j.
	De te verwerven bevoegdheid is acte Ns.
	Bruto-sal. als voor leerares in huishoudvakken (zie blz. 8) t.
	Kapster.
	o. aan vaksch. v. kappers te Amsterdam, Westeinde, te ’s-Gravenhage, Bakkerstr. 59 (alleen toegankelijk voor leerl. die reeds in het vak werkzaam zijn) en
	bovendien 11. p. soms 3 a 4 jaar. Sal. als leerl. soms ƒ 2 per week, als aankomende kracht ƒ 5 a ƒ 7 per week; als volslagen kapster soms tot ƒ 12, ƒ 15 of ƒ 20 per week, dit alles veelal plus fooien.
	Schoonheidsspecialiste. Huidverzorgster. Haarverzorgster.
	o. aan particuliere cursussen. p. in den regel 3 tot 6 maanden. IV.
	Manicure. Pédicure.
	o. aan particuliere cursussen. IV.
	Zeer bekwame pédicures verwerven soms als zoodanig een volledig bestaan.
	Masseuse. Sportmasscuse. Heilgymnaste-masseusc.
	Het verdient aanbeveling zich te doen bekwamen voer het diploma heiig.-massage afgegeven door het Genootschap voor Heiig. & Massage. Beter nog is het tevens de acte leerares in lich. oef. (zie blz. 13) te behalen.
	o. voor dipl. heiig.-mass. aan cursussen te Amsterdam, Enschedé, ’s-Gravenhage, Haarlem, Leeuwarden, Rotter-



	dam. Soest en Tilburg. IV. f. p. soms 2 jaar en 4 maanden, soms 2 jaar en 9 maanden; voor bezitsters van de acte M.0.-lich. oefening in den regel 1 jaar korter. s. in den regel ƒ 200 p. j. De opleiding sportmassage duurt 6 maanden en levert in den regel alleen eenige (incidenteele) arbeidsinkomsten op als men ook andere bevoegdheden op verwant terrein bezit.
	Leerares in Lichamelijke Oefening (Gymnastiek).
	b.— o. aan instituten en cursussen te Amsterdam, ’s-Gravenhage, Groningen, Rotterdam en Tilburg. p. in den regel 3 jaar. s. soms ƒ 300, soms ongeveer ƒ 200 p. j. De bezitsters dezer acte zijn benoembaar aan scholen.
	Mensendieck-Leerares (leerares in gymnastiek volgens de methode van Dr. E. Mensendieck).
	In de jaren 1938-1940 zal men alleen na het afleggen van een vergelijkend ex. tot de opleiding worden toegelaten. o. Ned. Mensendieck Bond, Vondelstr. 162, Amsterdam-W. —p. 2 jaar. ■— Na voltooide opleiding vestigt men zich als privaat-leerares in Mensendieck gymnastiek.
	Zwemonderwijzeres,
	n.— o. na practisch werk in een zweminrichting cursus. IV. —s. soms ƒ3O cursusgeld. Sal. soms ƒlB per week, soms iets meer. In openluchtbaden bestaat alleen gedurende enkele maanden per jaar kans op bezoldigd werk.
	Hondenverzorgster. Hondentrimstcr.
	o. aan kennels in Engeland. IV.
	p. enkele maanden.
	s. verschillend, soms £ 5 per week, inch kost en inwoning.
	Spraakleerares. Logopaediste (spraak- en stemkundige).
	o. aan cursussen te Amsterdam, ’s-Gravenhage en Utrecht van de Ver. voor Logopaedie en Phoniatrie, secr. de Heer P. Linthorst, Diergaardelaan 16a, Rotterdam.
	p. 2 jaar s. ƒ 25 per maand (plus ev. reiskosten naar Amsterdam voor speciaal te Amsterdam gegeven lessen). Een breede alg. ontwikkeling is vereischt als onderbouw voor de opleiding. Toekomstmogelijkheden: privaat-leerares; leerkracht aan Gem. spreekcursussen, aan kweekscholen, conservatoria, leidster of assistente aan poliklinieken voor spraakgebreken.



	Huisbezoekster (enquêtrice) bij de tuberculose-bestrijding.
	o. aan cursus van de Ned. Centr. Ver. tot Bestr. der Tuberculose, Riouwstr. 7, ’s-Gravenhage. h. k. I. 24-35 jaar. —p. 11 maanden. —s. ƒ 200. —n, Sal. in den regel varieerend tusschen ƒ 1500 en ƒ 2400 p. j. m. Er wordt een zeer strenge selectie toegepast op deelneemsters aan den cursus. Het beroep van t.b.c.-huisbezoekster wordt vaak gecombineerd met dat van wijkverpleegster. Voor wijkverpleegsters bestaan speciale cursussen tot opleiding voor t.b.c.-enquêtrice. p, 8 maanden. s. wordt bepaald door Prov. Vereenigingen t. Bestr. der T.b.c.
	Assistente bij arts. Assistente bij tandarts.
	Assistente aan polikliniek.
	ll. m. Handigheid en accuratesse vereischt. Sal. bij arts soms ƒ 35, soms ƒ 50 p. m. Sal. bij tandarts soms ƒ 50 p. m., soms tot ƒ 70 p. m. Aan poliklinieken werken de assistenten soms als volontaires (zonder sal.).
	Röntgen-Assistente.
	o. bij Röntgenoloog. IV. —p. in den regel 2 jaar. Als onderbouw voor de opleiding is Gymnasiale- of H.B.S. B-ontwikkeling gewenscht.
	Sal. soms ƒ 50—ƒ 100 per maand.
	Baker
	o. (thans van Rijkswege geregeld) aan cursussen uitgaande van de onder nos. 421—443 der aanvullende lijst achter in dit boekje genoemde vereenigingen. k. 19, 20, 21 of 25 jaar. 1. 39 jaar.
	m. een goede gezondheid (men wordt medisch gekeurd), evenwichtig zenuwgestel, handigheid, hulpvaardigheid en hooge moreele opvattingen vereischt, evenals een behoorlijke algemeene ontwikkeling (soms wordt een vergelijkend examen afgenomen voor toelating tot den cursus).
	p. 1 jaar. —s. soms ƒ 10, soms moet bovendien een waarborgsom worden gestort van ƒ 25.
	Het is raadzaam zich te doen inschrijven bij een erkend Plaatsingsbureau voor Bakers. IV.
	Sal. in particuliere practijk ƒ 2—ƒ 3 per dag plus kost en inwoning.



	Kraamverzorgster.
	o. (thans van Rijkswege geregeld) aan inrichtingen nos. 370—376 der aanvullende lijst van opleidingsgelegenheden achter in dit boekje.
	k. aan inr. nos. 370—372, 374, 19 jaar, aan inr. no. 373 20 jaar, aan inr. no. 376 21 jaar. 1. aan inr. no. 373 38 jaar, aan de andere inr. 39 jaar.
	m. een goede gezondheid (men wordt medisch gekeurd) en evenwichtig zenuwgestel, behoorlijke algemeene ontwikkeling (soms wordt een vergelijkend toelatingsexamen afgenomen), handigheid, hulpvaardigheid en hooge moreele opvattingen vereischt.
	p. l)/» jaar. s. aan cursus no. 376 ƒ7sen ƒ 10. Overigens aan de andere cursussen soms niets, soms een klein bedrag. De leerlingen zijn soms een gedeelte van haar opleidingstijd intern en moeten dan internaatsgelden betalen. IV.
	Het is raadzaam zich na voltooide opleiding bij een erkend Plaatsingsbureau voor Kraamverzorgsters te doen inschrijven. IV.
	Sal. in de particuliere practijk ƒ 3 a ƒ 4 per dag intern.
	Vroedvrouw.
	o. aan Kweekschool voor Vroedvrouwen, Camperstr. 17, Amsterdam-Oost; Rijkskweekschool voor Vroedvrouwen, Henegouwerlaan 72, Rotterdam; R.K. Kweekschool voor Vroedvrouwen te Heerlen. Er wordt een vergelijkend examen afgenomen om tot de Kweeksch. toegelaten te worden, k. 1. 19—25 jaar. -—p. 3 jaar.
	s. te Amsterdam en te Rotterdam voor interne leerlingen ƒ 200 per jaar, voor externe leerlingen ƒ 100 per jaar. Te Heerlen ƒ 300 per jaar voor interne leerlingen. —•
	IV.
	Sal. als Gemeente-vroedvrouw soms ƒ 800 per jaar (10% pensioen-aftrek), soms nog minder; soms ƒ 1000 bruto of meer.
	Arbeidsinkomen uit particuliere practijk zeer verschillend.



	Ziekenverpleegster. Hoofdverpleegster. Adjunct-Directrice en Directrice van een verpleeginrichting, ziekenhuis, sanatorium of kliniek.
	h.— k. in den regel 20 jaar. 1. in den regel 29 jaar.
	o. in ziekenhuizen nos. 192—369 der aanvullende lijst van opleidingsgelegenheden achter in dit boekje.
	p. bij opleiding in een A. ziekenhuis (nos. 192—303 van genoemde lijst) 3 a 3j/> jaar;
	bij opleiding, die men aanvangt in een B. ziekenhuis (nos. 304—330), C. ziekenhuis (nos. 331—343) of D. ziekenhuis (nos. 344 369) minstens 4 a 4x/i jaar.
	Begint men de opleiding in een B. ziekenhuis of C. ziekenhuis dan moet men een aanvankelijke opleiding van op zijn minst 3 jaar daar, nog aanvullen met een opleiding van minstens 1 jaar in een A. ziekenhuis.
	Begint men de opleiding in een D. ziekenhuis, dan moet men een aanvankelijke opleiding van minstens 2 jaar daar, nog aanvullen met een opleiding van minstens 2 Jaar in een A. ziekenhuis. Wie zich in een D. ziekenhuis aanvankelijk wil laten opleiden vergewisse er zich van te voren van of zij later toelating zal vinden in een A. ziekenhuis.
	Het diploma, dat men na voltooide opleiding verwerft, heet diploma A, „algemeene ziekenverpleging”.
	m. een goede gezondheid, evenwichtig zenuwgestel, handigheid en toewijding zijn noodzakelijk. Men wordt medisch gekeurd.
	s, in R.K. ziekenhuizen, die ook leeken opleiden wordt door dezen in den regel eenig leergeld betaald. In andere ziekenhuizen betaalt men in den regel geen leergeld.
	In vele ziekenhuizen maken de adspirant-leerlingverplegenden eerst een vooropleiding mede, daarna een proeftijd die vaak 3 maanden, soms langer, duurt. Gedurende de vooropleiding ontvangt men alleen kost en inwoning, geen salaris in geld. Gedurende den lateren proeftijd ontvangt men in de meeste gevallen behalve kost en inwoning ook eenig salaris in geld.
	Na de eerste vooropleidings- en proefmaanden ontvangen de leerling-verplegenden behalve kost en inwoning een salaris, dat in vele gevallen ƒ 200 per jaar bedraagt, soms iets meer. De sal. stijgen gewoonlijk in het 2e, 3e en event. 4e leerjaar.
	Wie uit een D. ziekenhuis komt krijgt soms, bij voortzetting der opleiding in een A. ziekenhuis, aanvankelijk weer sal. van een le jaars-leerling.



	Men kan het diploma ziekenverpleging A. aanvullen met diverse aanteekeningen (zie beneden, opgaven betr. kraamverpl., wijkverpl. etc.), alsmede door het verwerven ook van diploma B. (krankz. verpl.)
	Bezitsters van dipl. A. hebben voor het behalen van dipl. B. slechts i/2 jaar leertijd noodig. (zie voorts nos. 379 415 in de lijst van opleidingsgelegenheden).
	Sal. voor gedipl. verpl.: in den regel ƒ 450—ƒ 800 p. j. (veelal ƒ 600— ƒ 720), in kinderhuizen, rusthuizen, part. inrichtingen soms iets lager. Sal. Ie verpleegster soms ƒ 750—ƒ 1000. Sal. hoofd-verpl. soms hooger. Voor adj.-dir. en dir. benoemt men bij voorkeur persoonlijkheden, die behalve een breede algemeene ontwikkeling, de noodige diploma's en jarenlange ervaring op verpleeggebied, zeer veel tact en organisatie-talent bezitten. Sal. afhankelijk van omvang en soort der inrichting, soms ƒ 1200—ƒ 1440; soms ƒ 900—ƒ 1900, soms ƒ 1950 p. j. t.
	Al deze sal. gelden voor interne werkkrachten (behalve het sal. in geld ontvangt men dus kost, inwoning, bewassching).
	Bij vestiging als part. verpleegster is het arbeidsinkomen zeer wisselvallig (afhankelijk van de korter of langer perioden van werkloosheid en van het klasse-tarief dat de patiënten betalen).
	Kraamverpleegster,
	Uitsluitend bezitsters van het diploma A. ~Algemeene ziekenverpleging” (zie boven) kunnen worden opgeleid tot kraamverpleegster.
	o. aan ziekenhuizen en kraaminrichtingen aangeduid door de volgende nos. in de aanvullende lijst van opleidingsgelegenheden achter in dit boekje; 192, 193, 200, 202, 203, 205, 206, 212, 217, 219, 220, 226, 227, 236, 238, 240, 241, 243, 244, 246, 247, 252, 261—262, 264, 265, 266, 270, 275, 277, 280, 287, 288, 302, 370, 371, 372, 374 en voorts te ’s-Gravenhage, R.K. Vrouwenkliniek „Bethlehem”, Prinsessegracht 8; Villa Elisabeth, (onderafd. v. h. Diakonessehuis), Parkweg 21, Emmakliniek, Prot.-Kliniek voor Kraamvrouwen, Parkweg 15 en te Utrecht, Rijksklinieken.
	De aanteekening kraamverpleging is noodzakelijke onderhouw voor het verwerven van de aanteekening wijkverpleging (zie blz. 18).
	Sal. van de part. gevestigde kraamverpleegster zeer uiteenloopend, afhankelijk van uitgebreidheid der practijk en het klassetarief dat de patiënten betalen.
	2



	Kinderverpleegster.
	Bezitsters van het diploma A. ziekenverpleegster (zie blz. 16) kunnen op haar diploma de aanteekening voor kinderverpleging verwerven aan de onder nos. 217, 226, 264 (afd. kindergeneeskunde), 314, 323, 336 en 340 genoemde ziekenhuizen. In den regel duurt dit 1 jaar, voor wie haar opleiding ten deele in een kinderziekenhuis genoot korter.
	Wijkverpleegster.
	Bezitsters van het diploma A. ziekenverpleegster, mèt de aanteekening voor kraamverpleging (zie blz. 16 en 17) kunnen zich aan scholen, inrichtingen en cursussen nos. 188, 190, 191, 277, 377 en 378 in een leergang, die ongeveer 10 maanden duurt, laten opleiden tot wijkverpleegster.
	s. aan school no. 188 ƒ 135, aan inrichting no. 277 ƒ 75, aan cursus no. 377 ƒ 200, aan cursus no. 378 ƒ 80. Bovendien moet in elk geval ƒ 10 examengeld worden betaald. Tijdens de opleiding voor wijkverpleegster is men extern, moet dus zelf voor pension, bewassching enz. zorgen.
	Sal. voor externe wijkverpleegsters veelal ƒ 1200—ƒ 1500 per jaar plus eenige emolumenten, soms iets minder, in enkele gevallen meer; voor interne wijkverpleegsters soms ƒ 750 per jaar, soms iets meer, soms iets minder. Soms bedraagt het sal. ƒ 1100 plus vrij wonen en'emolumenten.
	Schoolverpleegster. Zuster voor maatschappelijk ziekenhuiswerk (nazorg voor ontslagen ziekenhuispatiënten.)
	m. In den regel wordt vereischt dat men op 't diploma A. ziekenverpl. (zie blz. 16) de verschillende aanteekeningen (zie blz. 17—18) heeft verworven en voor zuster v. maatsch. ziekenhuiswerk bovendien, dat men op de hoogte is van instellingen en voorzieningen van soc. aard.
	Bruto-sal. soms ongeveer ƒ 1350—ƒ 1950, soms iets meer. t. n.
	Krankzinnigenverpleegster.
	h. (uitzonderingen mogelijk). —k. in den regel 20 jaar. 1. in den regel 29 jaar.
	o. aan inrichtingen nos. 379—420 der aanvullende lijst van opleidingsgelegenheden achter in dit boekje.
	p. aan inrichtingen nos. 379—415 minstens 3 jaar. Indien men de opleiding begint te volgen aan inrichtingen nos.



	416—420 duurt de opleiding in het geheel minstens 4 jaar, d.w.z. eerst minstens 2 jaar in inr. nos. 416—420 en daarna nog minstens 2 jaar in één der gestichten nos. 379_415.
	m. een zeer evenwichtig zenuwgestel, goede gezondheid, groote toewijding en tact zijn noodzakelijk.
	Zie voorts de opmerkingen over adspirant-leerlingverplegenden op blz. 17. Het diploma dat men na voltooide opleiding verwerft heet diploma B. „krankzinnigenverpleging”.
	Men kan na het behalen van het diploma B. de opleiding nog aanvullen met opleiding voor het diploma A. ~algemeene ziekenverpleging”. Die opleiding duurt dan nog op zijn minst 1 x/i jaar. Bezitsters van het diploma B. moeten soms lang wachten voor zij plaats vinden in een inrichting (nos. 192—303 der aanvullende lijst van opleidingsgelegenheden achter in dit boekje) waar zij de aanvullende opleiding voor het diploma A. kunnen verkrijgen. Sal. voor gediplomeerde krankzinnigenverpleegsters komen soms overeen met die voor gediplomeerde ziekenverpleegsters (zie blz. 17) soms zijn ze, vooral in de leidende posten (hoofdverpleegsters etc.) iets hooger.
	Diakones.
	o. aan diakonessen-inrichtingen te Amsterdam (2 inr.: Ned. Herv. en Luth.), Arnhem, Breda, Eindhoven, ’s-Gravenhage, Groningen, Haarlem (2 inr.), Hilversum, Rotterdam, Utrecht. 111. Liefst h„ uitzonderingen mogelijk.
	k. 19 of 20 jaar. —l. 30 iaar. m. van positief Prot. Chr. beginselen en zich geroepen achtend tot het werk der Chr. barmhartigheid.
	Arts.1)
	b.— o. aan de Gem. Universiteit van Amsterdam of aan één van de Rijks-Universiteiten te Groningen, Leiden, Utrecht. p. 7 jaar. s. ƒ 300 p. j. plus examengelden, boeken, instrumenten. Bij vestiging na voltooide studie moet men de noodige installatiekosten in aanmerking nemen.
	1) Meer gedétailleerde inlichtingen omtrent studie en vooruitzichten zijn te verkrijgen bij de Vereeniging van Vrouwen met Academische Opleiding (V.V.A.0.) secr.; Mej. Dr. W, M. C. JuynboU, Laan Copes van Cattenburch 105, ’s Gravenhage en bij de Vereeniging van Academisch gevormde Christenvrouwen (V-A-C.V-), secr.: Mej- H- M- Westermann, Nic, Witsenkade 34, Amsterdam-C.



	Tandarts.1)
	b, o. aan de Rijks-Universiteit en het Tandheelkundig Instituut te Utrecht.
	p. 4a 5 jaar. —s. ƒ 300 p. j. plus examengelden, boeken, instrumenten. – Installatiekosten bij vestiging ƒ 4000—ƒ 6000.
	Dierenarts.1)
	b. o. aan de veeartsenijkundige faculteit der Rijks-Universiteit te Utrecht.
	p. 5 jaar. —s. ƒ 300 per jaar plus examengelden, boeken, instrumenten. Bij event. vestiging moet men de noodigc installatiekosten in aanmerking nemen.
	Predikante, Hulppredikster. Godgeleerde.1)
	a.— o. aan de Gem. Universiteit van Amsterdam, of aan één van de Rijks-Universiteiten te Groningen, Leiden, Utrecht, of aan de Vrije Universiteit te Amsterdam of of aan de Theol.-Maatsch. afd. der R.K. Universiteit te Nijmegen. Voor hen die het predikambt wenschen te vervullen in Doopsgezinde, Remonstrantsche of Evangel. Luthersche Gemeenten tevens aan het Seminarium onderscheidenlijk van de Alg. Doopgez. Sociëteit te Amsterdam, van de Remonstrantsche Broederschap te Leiden en van het Ev. Luth. Kerkgenootschap te Amsterdam p. in den regel ongeveer 5 jaar; voor wie doctoraal-ex. wil afleggen en wil promoveeren 1 of meer jaar langer. s. ƒ 160 collegegeld per jaar plus ƒ 25 of ƒ 30 per jaar voor het Seminarium, voorts examengelden. In de Ned. Herv. Kerk is de vrouw alleen benoembaar tot hulppredikster, niet tot predikante.
	Sal. hulppredikster soms ƒ 1200, soms ƒ 1400—ƒ 2200, sal. predikante soms ƒ 2500—ƒ 3000 per jaar.
	Godsdienstonderwijzeres. Godsdienstleerares.
	o. in den regel bij een predikant van het kerkgenootschap in kwestie, voorts voor godsdienstonderwijzeres in de Ned. Herv. Kerk aan de Opleidingsschool voor Chr. Maatsch. Arbeid (OCMA), Gabriël Metsustr. 7, Amsterdam-Zuid.
	*) zie noot op blz. 19.



	k. in den regel moet men 21 jaar of ouder zijn om het betr. examen als godsdienstonderw. te mogen afleggen.
	m. behalve een liefst breede voorontwikkeling is een ernstige religieuse overtuiging van noode.
	De kansen op het verwerven van een zelfstandig bestaan
	zijn gering.
	Armbezoekster. Armverzorgster. Sociaal werkster bij Maatschappelijk Hulpbetoon.
	d.— o. aan scholen nos. 188—191. k. te Amsterdam 19 jaar, te Sittard 18 jaar.
	p. 3 jaar en 4 maanden resp. 3 jaar. s. in de 2 eerste schooljaren ƒ3lO resp. ƒ 300 p. j., in het 3e leerjaar ƒ 150 resp. ƒ 120 of ƒ 100 p. j. m. practische ervaring op sociaal gebied vereischt. Sal. verschillend: soms bruto ƒ 1350—ƒ 1825, ƒ 1650—ƒ 2100, ƒ 1805—ƒ 2375 p. j. In enkele gevallen op den duur hooger. t. n.
	Directrice van een Bemiddelingsbureau. Bemiddelaarster, Afdeelings-Chef of Directrice van een Arbeidsbeurs.
	d.—- o. of aan scholen nos. 188—191 of voor leerares bij het huishoudonderwijs (zie blz. 8) m. practische ervaring op sociaal gebied vereischt. Sal. in dienst van een vereeniging soms ƒ 50 a ƒ 75 p. m., in Gemeente-dienst zeer verschillend: soms bruto ƒ 1325—ƒ 1800, ƒ 1805— ƒ 2375, ƒ 2175—ƒ 2725, in enkele gevallen hooger. t. n.
	Rijks-Bemiddeiaarster (Nazorg-Ambtenares voor de oud-leerlingen van spoedopleidingen voor dienstboden).
	d.— o. als voorgaande. m. practische ervaring op sociaal gebied vereischt. Leeftijdsgrenzen voor aanstelling 25 34 jaar. Sal. bruto ƒ 1800—ƒ 2700. —t.— n.
	Assistente resp. Directrice van een Volkshuis, Buurthuis of T oynbee-Inrichting.
	d.— o. als voorgaande. —m. als voorgaande.
	Sal. soms ƒ 360, ƒ 600, ƒ 720 intern; soms extern ƒ 900, ƒ 1200, ƒ 1600, ƒ 1800, in enkele gevallen hooger.
	Woningopzichteres. Woninginspcctrice.
	d. Aan scholen nos. 188—191. zie voor verdere details hierboven (bij opgaven omtrent ambtenares bij Maatschappelijk Hulpbetoon etc.) m. practische ervaring op maatschappelijk gebied vereischt.



	Sal. in dienst van vereenigingen soms ƒ 70 p. m. plus vrij wonen; soms extern ƒ 1440 p. j., ƒ 1400—ƒ 2000 p. j. in dienst van gemeenten verschillend, soms bruto ƒ 1150- ƒ 1650, ƒ 1325—ƒ 2000, ƒ 1800—ƒ 2375, ƒ 1650 ƒ 2725. t
	Maatschappelijk Werkster in Fabrieken en Bedrijven.
	Hoofd van den socialen Dienst eener Onderneming.
	d,— o. als voorgaande. m. soms wordt behalve sociale ervaring ook kennis van het bedrijfsleven gewenscht.
	Sal. soms ƒ 720, ƒ 1425, ƒ 1500, ƒ 1200—ƒ 2400, ƒ 1800.
	Adjunct-Inspectrice van den Arbeid. Inspectrice van den Arbeid.
	d.— o. als voorgaande of academische vorming. m. practische ervaring op sociaal gebied.
	Sal. adjunct-inspectrice bruto ƒ 1350—ƒ 2500 p. j.; sal. inspectrice bruto ƒ 2160—ƒ 3600. t. n.
	Assistente resp. Directrice van een Openbare Leeszaal en Bibliotheek. Bibliothecaresse.
	d.— k. 18 jaar. m. en p. Om tot de opleiding te worden toegelaten moet men zich bovendien onderwerpen aan een test door een instituut voor psychotechnisch onderzoek aan te wijzen door de Opleidingscommissie. Voorts moet men vóór 1 September als volontaire werkzaam zijn aan een erkende Leeszaal, wil men vooropleiding en opleiding voor het assistens-diploma in 3 jaar voltooien.—
	IV.—
	Na het verwerven van het assistents-diploma kan men (mits men bij het assistents-ex. gemiddeld het cijfer 7 of meer verwierf) nog een cursus van 9 maanden volgen ter verkrijging van het directeurs-diploma. IV. Sal. verschillend, soms als assistente ƒ 600, of ƒ 800—■ ƒ (1000 p. j.; soms als dir. ƒ 1800 p. j. en meer, soms tot ƒ 2500 p. j.
	Inspectrice van Politie. Politie-Assistente. Agente van Politie.
	In den regel d. o. Aan scholen nos. 188-191 of soortgelijke voorbereiding (b.v. academische ontwikkeling). – m. breede sociale ervaring vereischt. In den regel is de minimum-leeftijd voor aanstelling 25 a 30 jaar, de maximumleeftijd voor aanstelling ongeveer 35 jaar. In den rang van agente worden in enkele gemeenten ook wel vrouwen zonder einddipl. Gymn. of H.B.S. aangesteld; jarenlange sociale ervaring wordt echter ook voor dezen



	geëischt. Soms wordt daarnaast ook het bezit van een politie-diploma gewenscht.
	Bruto-sal. soms voor assistente ƒ 1000—1600, ƒ 1664 ƒ 1924, ƒ 1650—ƒ 2050, voor surnumerair soms ƒ 1800, voor inspectrice soms ƒ 2065—2850, ƒ 2500—ƒ 3000, ƒ 2650—ƒ 3050 alles per jaar, in enkele gevallen meer. . t. Bruto-sal. agente soms ƒ 27.90—ƒ 37.50 per week, ƒ 1700—ƒ 2100 per jaar. t.
	Stationsjuffrouw.
	m. in den regel is sociale ervaring en eenige kennis van moderne talen gewenscht. Het salaris is gewoonlijk zeer bescheiden.
	Beambte in algemeenen en voor den huishoudelijken dienst aan het Rijksopvoedingsgesticht voor Meisjes en aan de Tuchtschool voor Meisjes.
	d.— o. aan scholen nos. 188—191, k. p. s. zie bl. 21 (bij opgaven omtrent ambtenares bij Maatsch. Hulpbetoon). m. practische ervaring op maatsch. gebied en kennis van huish. arbeid gewenscht, voorts een goede gezondheid, evenwichtig zenuwgestel en paedagogische gaven. Overigens moeten adspiranten eerst eenige maanden op proef werken in het Rijksopv. Gesticht. ■— Sal. als hulpbeambte: ƒ 1.71 per dag, na x/2 jaar dienst ƒ 2.14 per dag, na 1 jaar dienst ƒ 2.36 per dag, na 2 jaar dienst ƒ 2.57 per dag, na 3 jaar dienst ƒ 2.70 per dag (maximum), bovendien kost en inwoning.
	Assistente en directrice aan een Opvoedingsgesticht,
	Weeshuis, Kinderhuis.
	d.— o. aan scholen nos. 188—191. k. p. s. m. als voorgaande. Het bezit van een diploma huishoudkundige (zie blz 7-8) van acte leerares in de naaldvakken, van diploma ziekenverpleegster etc. geeft soms voorrang bij benoeming. Soms moet men na voltooide opleiding aan een School voor Maatschappelijk Werk nog eenigen tijd als volontaire werken, extern zónder salaris, intern soms tegen betaling van ƒ 15 „kostgeld” per maand.
	Sal. als assistente soms ƒ 360, ƒ 400 p. j., als hoofdassistente en directrice soms ƒ6oo—ƒ 1000 p.j., ƒ 1200 p. j., alles plus kost en inwoning. n.



	Assistente aan een Kinderbewaarplaats, aan een Tehuis voor schoolgaande Kinderen. Directrice aan een Kinderbewaarplaats, aan een Tehuis voor schoolgaande Kinderen.
	Soms worden voor de assistenten geen bijzondere eischen gesteld wat voorontwikkeling en opleiding betreft, soms stelt men bij voorkeur gediplomeerden van een school voor Maatsch. Werk (scholen 188—191) aan). Voor directrices wenscht men in den regel opleiding aan een school voor maatsch. werk of het bezit van een verpleegsters-diploma met aanteekening voor kinderverpleging. Sal. van de assistenten soms ƒ 150—ƒ 450 per jaar plus kost, soms tot ongeveer ƒ 1400 zonder kost. Sal. dir. soms ƒ 1000 p. j. plus kost, soms ongeveer ƒ 1600 p. j. zonder kost. Enkele inrichtingen wenschen dat men er eerst eenigen tijd als volontair werkt alvorens bezoldigd te worden aangesteld. n.
	Assistente. Geleidster. Kinderverzorgster. Directrice aan een Koloniehuis voor Kinderen of aan een Vacantiekolonie.
	o. voor kinderverzorgster aan een koloniehuis aan scholen nos. 10, 11, 74, 188, 189 en 190 (theoretisch) en cursussen uitgaande van de volgende vereenigingen: ,kleuterzorg”, Tivolilaan 25, Arnhem; Stichting „Kleuterheil” te Tilburg; Kleuterkoloniehuis „de Krabbenbosschen” te Rijsbergen (N.8.) uitgaande van den R.K. Prov. Bond „het Wit-Gele Kruis” in Noord-Brabant; Centraal Genootschap voor Kinderherstellings- en Vacantiekolonies, secretariaat Polmanshuis, Warmoesstr. 197, Amsterdam en het daartoe behoorend Koloniehuis „Zwartendijk” te Egmond aan Zee (deze 4 vereenigings-opleidingen zijn zoowel theoretisch als practisch); School voor Opleiding van Leerkrachten in Kinderverzorging en Opvoeding, ’s-Gravendijkwal 26b, Rotterdam (theoretisch).
	De duur der opleiding, de eischen van voorontwikkeling etc. loopen sterk uiteen.
	Mjen is bezig difinitieve regelingen te treffen. IV. n.
	Hulp der Moeder. Kinderjuffrouw. Kinderverzorgster. Kleuterverzorgster.
	o. aan scholen nos. 10, 12, 20, 22, 39, 43, 47, 48, 74, 76, 77, 79, 83, 85, 88, 101, 105, 113, 145, 151, 161, 162, 180, 181.
	De scholen nos. 10, 20, 22, 47, 48, 76, 79, 83, 88, 147, 151, 161 en 180 leiden op voor het diploma „Hulp der



	Moeder” van de Ver. „Tesselschade” (het z.g. Tesselschade-diploma). Ook de afd. Hengelo (O.) en Zwolle dier Vereeniging leiden voor dat diploma op. IV. o. kleuterverzorgster ook te Arnhem door de Ver. „Kleuterzorg”, Tivolilaan 25. —p, 1 jaar. • s, ƒ 100 plus ƒ 50 voor voeding.
	k. soms 16 of 17 jaar. —p. verschillend, in den regel 2 jaar, (soms 1 of 2 jaar, na een 2-jarige vooropleiding aan een meisjesvaksch.)
	s. verschillend, in vele gevallen ƒ600fƒ75 p. j.
	Leerares in Kinderverzorging en Opvoeding (K. 6 O.).
	d, of e.— o. te Rotterdam aan de School voor Opleiding van Leerkrachten in de Kinderverzorging en Opvoeding, ’s Gravendijkwal 26b, Rotterdam en aan den Cursus voor Opleiding in Kinderverzorging en Opvoeding, verbonden aan de Nieuwe Huishoudschool, Gabriël Metsustraat 8, Amsterdam-Zuid. Men kan drieërlei diploma verwerven:
	een vereenigingsdiploma leerares kinderverzorging en opvoeding,
	een vereenigingscertificaat als leidster in jeugdtehuizen, een Staatsakte N 20, die bevoegd maakt tot leerares in K. & O. bij het Meisjesnijverheidsonderwijs. Voor laatstgenoemd diploma is o.a. het bezit van een diploma huishoudkundige of van de akten N 7, N 8, N 19 (zie blz. 8) noodig. IV.
	Onderwijzeres en Hoofd bij het Voorbereidend Onderwijs (voor zoover niet Montessori-onderwijs).
	o. aan scholen en cursussen nos. 444—490. Als onderhouw wordt soms M.U.L.0.-diploma, soms het op zijn minst doorloopen hebben van 1 of meer klassen van een U.L.0.-school geëischt, anders moet toelatingsex. afgelegd worden. k. verschillend, in den regel 14 of 15 jaar. —p. verschillend, o.a. afhankelijk van de voor-opleiding. In den regel voor de A-akte (akte van onderwijzeres bij het voorbereidend onderwijs) 3 of 4 jaar, daarna voor de B-akte (voor hoofdonderwijzeres bij het voorbereidend onderwijs) nog 2 jaar.
	s. verschillend. IV—m. aanleg voor teekenen, voor muziek en zingen noodig.
	De salarissen van onderwijzeressen en hoofden bij het voorbereidende onderwijs loopen sterk uiteen; zij zijn tegenwoordig vaak bedroevend laag. IV.



	Montessorileidster. Leerkracht bij het voorbereidend en bij het lager Montessorionderwijs.
	d. en voor hen, die voor het lager (Montessori) onderwijs wenschen te worden opgeleid de akte lager onderwijs —: aan school no. 493 worden ook bezitsters van de (door den R.K. schoolraad afgegeven) akten A en B Fröbelonderwijzeres toegelaten, bovendien wordt daar ten minste 1 jaar schoolpractijk geëischt.
	o. aan scholen nos. 491 ■—495. —k. aan school no 491 19 jaar, overige scholen 18 jaar. p. 2 jaar. s. aan school no. 491 ƒ 220 p. j., overige scholen ƒ 200 p. j.
	Sal. aan de lagere scholen overeenkomend met die van de Rijksregeling, aan voorbereidende scholen als assistente soms ƒ 360—ƒ 600 per jaar, als onderwijzeres soms
	ƒ 1000 per jaar. Montessorileerkrachten die behalve de akte lager onderwijs nog een hoofdakte lager onderwijs bezitten, hebben blijkbaar goede plaatsingskans.
	Onderwijzeres en Hoofd bij het Lager Onderwijs en het M.U.L.O.
	Vereischte voor-opleiding; bezit van diploma M.U.L.O. A of B, of met gunstig gevolg doorloopen hebben van 3 klassen H.B.S. of Gymnasium.
	o. aan scholen nos. 496—573. – k. 15 jaar. —p. 3 jaar (hoogstwaarschijnlijk binnenkort 4 jaar).
	s. zeer verschillend; soms ƒ6O per jaar, evenredig schoolgeld aan Rijks- en enkele andere Kweekscholen.
	Wie na voltooide opleiding slaagt, ontvangt de akte lager onderwijs. Het verdient aanbeveling die akte later aan te vullen door het verwerven van de hoofdakte. dit niet alleen met het oog op een event. later hoofdschap, maar ook met het oog op het ambt van leerkracht voor algemeen vormend onderwijs aan meisjesvakscholen, waarvoor de hoofdakte in de Nijverheidsonderwijswet verplicht is gesteld.
	Sal. bij wet geregeld; evenwel moeten aktebezitsters tegenwoordig veelal eerst geruimen tijd werken als „kweekelinge met akte” tegen uitermate lage vergoeding. IV.
	Voor aanstelling bij het M.U.L.O. wordt in den regel behalve practische ervaring bij het onderwijs gewoonlijk het bezit eener hoofdakte en van verschillende bij-akten vereischt (voor de moderne talen soms het bezit van een bevoegdheid M.O. A. in de betr. taal).



	Leerares, directrice, rectrix bij het Middelbaar en Voorbereidend Hooger (Gymnasiaal) Onderwijs.
	a. voor degenen, die leerares wenschen te worden in Nederlandsch, geschiedenis, klassieke talen, moderne talen;
	Fransch, Engelsch, Duitsch; sociale aardrijkskunde.
	b. voor degenen, die leerares wenschen te worden in de wiskunde, scheikunde, natuurkunde, plant- en dierkunde, natuurkundige aardrijkskunde. IV.
	Voor de meeste dezer vakken bestaan tweeërlei bevoegdheden: akten M.O. en academische graden, voor laatstgenoemde bevoegdheid (die veelal de voorkeur verdienen) heeft de opleiding plaats aan een Universiteit en duurt in den regel ongeveer 6 jaar.
	s. ƒ 300 p. j., plus examengelden, kosten voor boeken en event. instrumenten.
	Opleiding voor acten M.O. door privaat- of cursuslessen.
	IV. –
	Assistente, conservatrix aan een Museum.
	a. In den regel wordt academische vorming met name in de kunstgeschiedenis vereischt en daarna een langere stage als volontaire. 1) n.
	Archiefambtenares 2e klasse.
	a, of b. of (minstens) soortgelijke ontwikkeling; daarna is het noodig onder leiding van een archiefambtenaar le klasse als stagiaire te werken aan een Archief en privaatles te nemen. Minimum-stage x/i jaar; in den regel langer. Daarna moet men het examen voor archief-ambt. 2e kl. afleggen. n.
	Archief ambtenares le klasse, chartermeester, archivares.
	a. Men moet het doctoraal-examen1) in de faculteit der rechten, der letteren of der godgeleerdheid hebben afgelegd, daarna nog minstens 1 jaar als volontaire aan een Rijksarchief werken onder de leiding van een archiefambtenaar le klasse, event. nog een college in de oorkondenleer aan de Rijks-Universiteit te Utrecht volgen om het examen archief-amb. le kl. te kunnen afleggen. n.
	Advocaat.
	a. of einddiploma B Gymnasium. —o. aan een Universiteit1). —p. in den regel 5 jaar. —s. ƒ 300 p. j. plus examengelden en kosten voor boeken.
	De arbeidsinkomsten van als advocaat en procureur gevestigden zijn in den regel in de eerste jaren na de vestiging als zoodanig uitermate gering.
	■*) zie noot op blz. 19.



	Candidaat-Notaris.
	c.— o. Stichting tot Bevordering der Universitaire Opleiding van Candidaat-Notarissen en Belastingambtenaren, p.a. Leidsch Universiteitsfonds, Witte Singel 21, Leiden; R.K. Leergangen, Bosscheweg 95, Tilburg: Notariaatsschool, Scheepmakershaven 60, Rotterdam of privaatles bij een notaris of candidaat-notaris.
	p. 4 tot 6 jaar. s. verschillend, in den regel ƒ 400—• ƒ 600 per jaar. Het notarieel-examen is een staatsexamen, dat afgelegd wordt in 3 gedeelten, telkens met 1 of 2 jaar tusschenruimte.
	Sal. zeer verschillend. Soms werkt men eerst eenigen tijd als volontaire. n.
	Actuaris,
	b. Universitaire studie in de wiskunde1) totdat de graad van doctoranda of doctor is bereikt (ongeveer 6 jaar) en colleges volgen in de verzekeringswiskunde (Vrije Universiteit), daarna vooral practisch werken op de wisk. afd. eener verzekeringsmaatschappij. n.
	Werkkracht op de wiskundige afdceling eener verzekeringsmaatschappij.
	b. daarna practisch werken op het kantoor eener verzekeringsmaatschappij en privaatles nemen in verzekeringswiskunde, ten einde het diploma dat de Vereeniging voor Levensverzekeringwiskunde (secr. de Heer M. P. Prinsze, Burgemeester ’s Jacoblaan 51, Bussum) uitreikt. Aanvangssal. soms ƒ 40 per maand, na het behalen van het dipl. levensverz.wiskunde ƒ 60—ƒ 100 per maand.
	Apotheker. Provisor.
	b.— o. aan de Gem.-Universiteit van Amsterdam of aan één van de Rijks-Universiteiten te Groningen, Leiden, Utrecht. p. ongeveer 6 iaar.1)
	Bij vestiging als apotheker moet men de beschikking hebben over een niet te klein kapitaal voor inrichtingskosten of voor overname van reeds bestaande apotheek. Sal. als provisor in den regel ƒ 2400 p. j. (aanvangssal.)
	Apothekers-Assistente.
	j.— o. aan cursussen te Amsterdam, ’s-Gravenhage en Rotterdam en door apothekers. p, 2 jaar. s. soms ƒ 330 per jaar voor de theoretische en practische opleiding. IV.—
	x) zie noot op blz. 19.



	Na voltooide opleiding legt men een door den Staat afgenomen examen af. Men moet ten minste 18 jaar oud zijn om toegelaten te worden tot dat examen.
	Sal. voor volledige dagtaak: ƒ 60—ƒ 80 per maand, in sommige gevallen op den duur iets meer.
	Er bestaat nog steeds een aanmerkelijk teveel aan apoth.- assistenten.
	Chemisch analyste.
	j. met dien verstande, dat bezitsters van het diploma M.U.L.O. A. ook moeten zijn geëxamineerd in algebra. ■— o. aan verschillende cursussen. IV —p, 3 jaar. s. soms ƒ 225 per jaar; soms voor de geheele opleiding ƒ 600; soms ƒ 20 per maand. Soms voor le gedeelte ƒ 200 per jaar, voor verdere opleiding ƒ 300 per jaar. Sal. soms ƒ 40—ƒ 60 per maand, soms meer. Voor meisjes is de plaatsingskans gering, ook komt het voor dat men alleen plaatsing vindt als volontaire, zonder salaris of tegen geringe vergoeding.
	Medisch analyste.
	b. is de meest gewenschte vooropleiding. —o. aan verschillende cursussen. Sommige zeer gerenommeerde cursussen nemen slechts een beperkt aantal leerlingen in opleiding en geven de voorkeur aan adspiranten. die bij haar eindex. een hoog cijfer voor scheikunde behaalden. IV.
	p. 2 jaar. s. soms ƒ 300 per jaar plus ƒ 10 voor breekschade.
	Sal. soms ƒ 650 per jaar plus kost en inwoning: soms ƒ 1000 per jaar extern, soms op den duur ƒ 1200—ƒ 1800 per jaar extern.
	Scheikundige. Scheikundig ingenieur. Technoloog.
	b. bij studie in de scheikunde aan de Rijksuniversiteiten te Groningen, Leiden of Utrecht of aan de Gemeente Universiteit te Amsterdam duurt de opleiding 6 jaar (3 jaar voor het cand. ex., 3 jaar voor het doctoraal ex.); bij studie voor scheikundig ingenieur (technoloog) aan de Technische Hoogeschool 5 jaar. s. ƒ 300 per jaar plus examengelden, kosten voor boeken en instrumenten.1) Sal. in particuliere bedrijven veelal ƒ 1800—ƒ 3000 per jaar; in den eersten aanvang soms lager.
	x) zie noot op blz. 19.



	Civiel-Ingenieur. Electrotechnisch Ingenieur. Natuurkundig Ingenieur.
	b.— o. aan de Technische Hoogeschool te Delft. —p. 5 jaar. s. ƒ 300 p. j. plus examengelden, kosten voor boeken en instrumenten.1)
	Landbouwkundig Ingenieur.
	b.- o. aan de Landbouwhoogeschool te Wageningen. —- p. 5 jaar. s. ƒ 300 p. j. plus examengelden, kosten voor boeken en instrumenten.1)
	Bioloog. Plantkundige.
	b.— o. aan de Gem. Universiteit te Amsterdam of aan de Rijksuniversiteiten te Groningen, Leiden of Utrecht. p. 6 jaar. s. ƒ 300 p. j. plus examengelden en kosten voor boeken en instrumenten. x)
	Vrouwelijke biologen werken behalve als leerares ook wel als plantkundige aan proefstations en soortgelijke instellingen.
	Tuinarchitecte.
	Liefst b.— o. verschillend, b.v. eerst Tuinbouwschool voor Meisjes „Huis te Lande”, Rijswijk (zie beneden), daarna nog colleges volgen aan de Landbouwhoogeschool te Wageningen, bovendien practisch werken op een kweekerij en mogelijk ook nog een poos werken op verwant terrein in het buitenland. IV. De arbeidsinkomsten voor vrouwelijke tuinarchitecten zijn zeer wisselvallig en dikwijls gering.
	Kweekster. Tuinierster.
	j.— o. aan de Tuinbouwschool voor Meisjes, „Huis te Lande”, Rijswijk Z.-H., waar theoretische en practische vorming plaats heeft. —p. 3 jaar. s. ƒ 100—ƒ 1000 per jaar afhankelijk van het inkomen der ouders.
	Ook aan de Rijkstuinbouwscholen te Aalsmeer, Boskoop en Lisse en aan de Rijkstuinbouwwinterschool te Nijmegen volgen meisjes het onderwijs en werken daarnaast practisch of in het tuinbouwbedrijf harer ouders of in andere kweekerijen. p. 2 jaar. s. ongeveer ƒ 20 a ƒ 25 per jaar.
	Aan de Rijkstuinbouwschool te Boskoop is een cursus in tuinaanleg verbonden p. 2 jaar. s. ƒ 40 p. j. maxim. Voor degenen die reeds een tuinbouwschool doorliepen
	x) zie noot op blz. 19.



	bestaat gelegenheid (1 dag p. w. gedurende 1 jaar) nog voortgezet onderwijs te ontvangen in de fruitteeltschool te Geldermalsum. IV.
	m. voor vestiging als zelfstandig kweekster is het bezit van een behoorlijk bedrijfskapitaal en veel zakentalent vereischt.
	Ymker
	o. aan cursussen in bijenteelt (nadere inlichtingen te verkrijgen bij den Rijksbijenteeltconsulent te Wageningen). De bijenteelt levert volgens den Rijksbijenteeltconsulent geen volledig bestaan op; zij is echter wel aan te raden als nevenbedrijf bij fruitteelt.
	Binderin. Bloemenbindster-Bediende in een bloemenzaak.
	11. met aanvullenden cursus, die opleidt voor het examen „bloemschikken en -binden”, ingesteld door Mij. voor Tuinbouw en Plantkunde en den Kring Bloemist-Winkeliers van den Ned. Tuinbouwraad. IV. Sal. voor aankomende krachten ƒ 5, voor volslagen krachten ƒ 10 en hooger per week.
	Werkkracht in Boekbinderij en Lederwarenfabriek.
	ll. p. geheel afhankelijk van handigheid en aanleg.
	Sal. voor leerlingen soms 9 ets., voor aankomende krachten ongeveer 15 ets., voor volslagen krachten tot 35 ets., alles per uur.
	Typografe. Machinezetster. Keybordbewerkster van de monotype-gietmachine.
	m. voor het werk in drukkerijen is gewoonlijk een geneeskundige keuring noodig. In den regel werken meisjes alleen als machinezetster of als keybordbewerkster van de monotype-gietmaefhine. IV.
	Diamantbewerkster.
	ll. p. \y2 a 2 jaar. Dikwijls moet men ongeveer ƒ 100 aan leermeester of aan leermeesteres betalen. Meisjes worden opgeleid als diamantsnijdster. In het eerste leerjaar ontvangt men soms eenig zakgeld, in het tweede leerjaar soms een gedeelte van het tariefloon.
	Sal. voor volslagen diamantsnijdster ƒ 10—ƒ 30 per week, gemiddeld ongeveer ƒ 24 a ƒ 25.



	Demonstratrice (bij den verkoop van waschmiddelen en dergelijke artikelen.)
	m. boven 25 jaar oud en in staat haar domicilie telkens te verleggen (naar gelang van de standplaatsen, die haar achtereenvolgens worden aangewezen door de firma in wier dienst de demonstratice werkt). Handigheid en aangename omgangsvormen vereischt. —IV.
	Lichtadviseuse.
	b.— o. aan specialen cursus georganiseerd door de Vereeniging van Directeuren van Electriciteitsbedrijven in Nederland, Arnhem, Utrechtscheweg 34a.
	p. eerst 6 weken schriftel. cursus thuis, daarna 1 week te Arnhem, daarna 4 weken proefbezoeken afleggen in eigen woonplaats, ontwerpen van goede lampekappen maken en zich prepareeren voor een lezing over opgegeven onderwerp. IV.
	Voorloopig bestaat slechts voor enkelen kans op bezoldigden werkkring als zoodanig.
	Opticien.
	j.— Eerst minstens 1 jaar 11, daarna cursus van de Ver. „Vakonderwijs voor Opticiens”, Secretariaat Pinellalaan 4, Santpoort-Station. – k. 20 jaar. p. H Jaar— s. ƒ 50 plus ƒl5 examengeld.
	Voor vestiging is een niet te klein bedrijfskapitaal noodig.
	Horlogemaakstcr.
	j,— o. aan de Rijksvak- en Kunstnijverheidsschool voor Goud- en Zilversmeden en Horlogemakers te Schoonhoven. p. 3 jaar.
	Het verdient aanbeveling ook nog eenigen tijd in Zwitserland zich van het horlogevak op de hoogte te stellen. Voor zelfstandige vestiging is een niet te klein bedrijfskapitaal noodig.
	Drogiste.
	11. gedurende minstens 3 jaar en tevens een cursus volgen, dieminstens 2 jaar en 3 maanden duurt. —■ s. ƒ 100 p. j. plus (voor den geheelen cursus) ƒ 20 voor boeken. Men moet zich te voren in verbinding stellen met de Federatie van Drogistenbonden, Sarphatipark 130, A dam, (correspondentie-adres Postbox 400, Amsterdam), die de opleiding en speciale vestigingseischen regelt.
	Een niet te klein bedrijfskapitaal is noodzakelijk.



	Kioskjuffrouw.
	Liefst j. Men moet een waarborgsom storten.
	Sal. soms ƒ 15 per week.
	Verkoopster. Winkelbediende. Filiaalleidster. Depöthoudster.
	In sommige zaken j.— o. aan scholen en cursussen nos. 575—581 en voorts ll. m. Al naar gelang van de branche worden verschillende eischen van algemeene ontwikkeling en speciale vakbekwaamheid gesteld. Prettige omgangsvormen zijn voor alle branches noodzakelijk.
	Sal, zeer verschillend, leerlingen soms ƒ 10—ƒ 20 per maand; aankomende verkoopsters soms ongeveer ƒ 40 per maand; volslagen verkoopsters tot ƒ 75—ƒ100 per maand en meer; chef-verkoopsters in bijzondere gevallen aanmerkelijk hooger.
	Bediende of beambte in dienst eener coöperatieve vereeniging.
	o. enz. in hoofdzaak als voor winkelbediende (zie boven), voorts is het gewenscht de cursussen te volgen, die de Centr. Bond van Ned. Verbruiks-Coöperaties, Stadhouderslaan 16, ’s-Gravenhage organiseert.
	Bediende in den boekhandel.
	j. daarna II en liefst deelnemen aan de aanvullende vakcursussen, die te Amsterdam (Grafische School, Dintelstraat 15, Amsterdam-Zuid) en te ’s-Gravenhage (Secretariaat, Prins Willemstraat 28, Scheveningen) des avonds gegeven worden. Die cursussen zijn uitsluitend bestemd voor personen, die reeds practisch in den boekhandel werkzaam zijn. n.
	Caissière
	Liefst j. en voorts eenige speciale scholing, zooals men die op handelsscholen en -cursussen verkrijgt. m. men moet niet alleen zeer vlot en goed rekenen, maar ook buitengewoon nauwgezet zijn. In sommige groote bedrijven moet men bekendheid verwerven in het gebruiken van boekhoudmachines.
	Sal. zeer verschillend naar aard en omvang van het bedrijf; soms ƒ 35—ƒ 75 per maand, in enkele gevallen hooger.
	3



	Typiste, Kantoorbediende. Boekhoudster.
	Liefst j. of einddiploma van een handelsschool en daarna nog speciale opleiding voor practijkdiploma boekhouden, voor typen en stenografie.
	Sal. jongste bediende ƒ 15—ƒ 25 per maand; aankomende krachten soms ongeveer ƒ 40 per maand: volslagen krachten soms ƒ 50—ƒ75 per maand, in enkele gevallen hooger.
	Stenotypiste. Correspondente. Particulier secretaresse. Chef de Bureau.
	d. of einddiploma Handelsschool, daarna speciale opleiding in typen, handelscorrespondentie en handelsterminologie, stenografie (dit alles niet alleen in Ned. doch ook in Fransch, Duitsch en Engelsch).
	Het verdient aanbeveling er later nog 1 of meer andere talen bij te leeren.
	Sal. aankomende krachten soms ongeveer ƒ 75 per maand, soms lager: volslagen krachten soms ƒ 100— ƒ 150 per maand: in enkele gevallen (chef de bureau of correspondente met bijzondere taalkennis....) hooger.
	Handelsreizigster.
	Liefst j. en daarna grondige opleiding in de practijk van de betr. branche. Het arbeidsinkomen van handelsreizigsters loopt sterk uiteen en bestaat in den regel voor een belangrijk gedeelte uit provisie.
	Makelaarster.
	Liefst j. en daarna grondige opleiding en ervaring in de practijk van de betr. branche, daarna volgen van den makelaarscursus, die de Ned. Bond van Makelaars in Onroerende Goederen, Hypotheken en Assurantiën adm. de heer W. }. D. Appel, Nieuwlandersingel 41. Alkmaar) soms, maar niet geregeld elk jaar, doet houden. IV.
	Om tot makelaar benoemd te worden heeft men zich te wenden tot de Rechtbank, die advies inwint bij de Kamer van Koophandel & Fabrieken.



	Adjunct-Inspectricc eener Verzekerings-Maatschappij.
	In den regel liefst d. en voorts inwerken in tarieven etc. m. Veel inzicht, aangename omgangsvormen, groote nauwgezetheid en zakelijke aanleg vereischt.
	Ambtenares in Administratieven Overheidsdienst. (Schrijfster, Klerk, Adjunct-Commies, Commies, Hoofdcommies, Referendaris in dienst van Rijk, Provincie of Gemeente).
	d. Tegenwoordig wordt men in den regel eerst op arbeidscontract aangesteld, daarna volgt soms na 1, 2 of 3 jaar aanstelling in ambtelijk verband.1)
	Voor aanstelling in Gemeente-dienst in de rangen van klerk, adjunct-commies, commies etc. is het noodig het examen Gemeente-Administratie van de Ned. Ver. voor Gemeentebelangen (o. aan speciale cursussen. IV) af te leggen. Minstens 2 jaar volontairen aan een Gemeentesecretarie is voorwaarde v. toelating tot dat ex.
	Voor aanstelling in soortgelijken rang bij een Raad van Arbeid of bij de Rijksverzekeringsbank is het noodig het examen „Sociale Verzekering ”, ingesteld door de Ver. van Raden van Arbeid (o. aan spec. cursussen. IV) af te leggen.
	Bruto-sal. in Rijksdienst: op arbeidscontract aangesteldden in den regel ƒ 40—ƒ 75 p. m.; bij aanstelling in ambtelijk verband; machineschrijfster ƒ 740—ƒ 1100, schrijfster 2e kl. ƒ 945—ƒ 1575, schrijfster le kl. f 1440 ƒ 1980, adjunct-commies ƒ 1080—ƒ 2520, commies ƒ 2340—ƒ 2520. —t.
	Bruto-sal. in Gem.dienst soms: typisten ƒ 300—I' 750, ƒ 325—ƒ 1050, ƒ 550—ƒ 1050, ƒ 775—ƒ 1150, klerk soms ƒ 1530—ƒ 1875, ƒ 1325—f 2275-, adj.-commies soms ƒ 1760—ƒ 2520, ƒ 1900—ƒ 2700, ƒ 2000—ƒ 2800. —t. ~
	Ambtenares bij den Belastingdienst.1)
	Voorloopig worden slechts machineschrijvers en schrijvers 2e kl. bij den belastingdienst aangesteld,
	m. voor beide ambten: ten minste 3 jaren als mach.schr. resp. schrijver op arbeidsovereenkomst gewerkt hebben aan een kantoor van den belastingdienst. Leeftijd 21 jaar.
	De schrijvers 2e kl. kunnen opklimmen tot schrijver le kl. en tot teekenaar bij het kadaster.
	x) De ministerieele Circulaire van Maart 1934 beïnvloedt aanstellingsen opklimmingskansen voor de vrouw ongunstig.



	Sal. mach.schr. en schrijver zie blz. 35.
	Bruto-sal. teekenaar bij het kadaster ƒ 11 70—ƒ 2700. t. n.
	Rijksklerk (klerk aan Griffie of ten Parkette).
	Liefst d. ev. j. Men begint in den regel als machineschr. aan de Griffie van een Kantongerecht of Rechtbank, kan dan, na minstens 3 jar. werkzaamheid daar, opgaan voor het jaarl. af genomen vakexamen (o. aan spec. cursussen of privaatles. IV). Eventueel kan later aanstelling tot Rijksklerk volgen x).
	Bruto-sal. bij vaste aanstelling: mach. schr. ƒ 740—■ ƒ 1100, schr. 2e kl. ƒ 945—ƒ 1575, Rijksklerk 2e kl. ƒ 1080—ƒ 1890, Rijksklerk le kl. ƒ 1620—ƒ 2520 p. j. t.
	Ambtenares bij de Rijkspostspaarbank.')
	e.'— m. voor zoover vrouwen worden aangesteld als administratief arbeidscontractante, worden zij meestal op ongeveer 18-jarigen leeftijd in dienst genomen. Aanvangssal. arb. contr. ƒ3O p. m., na een proeftijd van x/i )aar ƒ 40 p. m„ na 1 jaar dienst ƒ 45 p. m. Daarna jaarl. verh. van ƒ 5 tot ƒ 7 p. m., totdat na 10 jaar het maximum van ƒ 95 p. m. is bereikt. t.
	Voor vaste aanstelling komen vrouwen niet dan bij uitzondering in aanmerking1).
	Ambtenares bij het Hoofdbestuur van Posterijen, Telegrafie en Telefonie.
	d. of academische ontwikkeling (Jurist of econoom). Détails betr. aanstelling en salarieering etc. zie blz. 35 (ambtenares in administratieven overheidsdienst).
	kans op plaatsing doet zich slechts in enkele speciale gevallen voor.
	Beambte bij den Postchèque en Girodienst.
	j.— m. Leeftijd van adspiranten bij voorkeur 16—17 jaar. Men kan te werk gesteld worden in 3 afd.:
	adresseer-afd. (begin-sal. ƒ 25 p. m., na elk Jaar dienst ƒ 5 p. m. verhooging, tot max. ƒ 50 p. m.):
	afd. aankomst (sal. na ongeveer x/2 jaar dienst ƒ3O p. m„ later ƒ 40 p. m., ten slotte ƒ 50 p. m„ in ongeveer 2 jaar te bereiken):
	1) zie noot 1 op blz. 35



	afd. rekening-courant (degenen die hier werken komen gewoonlijk na ongeveer 1 jaar op het sal. niveau van schrijvers in Rijksdienst: bruto ƒ 870—ƒ 1346. —t. —). Ev. kan later vaste aanstelling volgen. •
	Beambte (arbeids-contractante) bij de TICO (Administratie Intercommunale Telefoongesprekken ).
	]•— m. Leeftijd van adspiranten bij voorkeur 16—17 jaar. Sal. ƒ 25—ƒ 60 aƒ6sp. m.
	Een klein aantal bereikt event. later schrijversrang (zie boven), t.
	Locale Krachten bij den Dienst van P.T.T.
	Men heeft in den regel vaste lijsten van sollicitanten waar bij voorkomende vacatures uit geput wordt. Aanstelling geschiedt alleen als arbeidscontractante.
	Sal. ongeveer ƒ 40 p. m., event. met later verh. t.
	1 ypisten bij het Hoofdbestuur van Posterijen,
	Telegrafie en Telefonie.
	d. of j.— m. Men wordt psychotechnisch gekeurd.
	Aanstelling op arbeidscontract. Sal. ƒ 40-/75 p. m.
	Telefoniste.
	j. met dien verstande dat geëxamineerd is in alle 3 vreemde talen.
	m. geneesk. en psychotechnische keuring. Leeftijd voor adspiranten 17—21 jaar.
	De recruteering van telefonisten is gestaakt in verband met de automatiseering van den dienst. Aanstelling heeft thans alleen plaats op arbeidscontract en wel als hulptelefoniste of als locale kracht (zie boven) op den voet van hulptelefoniste.
	o. in den dienst. Sal. gedurende den leer- of proeftijd (6 maanden) ƒ 35 p. m. Hulptelefonisten in dienst van het Rijk zijn verplaatsbaar; aanvangssal. na afloop van de proefmaanden ƒ 55, ƒ 52, ƒ 49 p. m. (Gem. le, 2e of 3e kl.) Indien niet inwonend bij het gezin waartoe men behoort ƒ 10 p. m. hooger. Die ƒ 10 moet worden inverdiend bij de e.v. verhoogingen. Bij gebleken geschiktheid in de eerste 6 jaren ƒ 5 p. m. verh., daarna nog 3 verdere verh. van ƒ 5, ƒ 4, ƒ 3 (Gem. le, 2e of 3e kl.) ƒ 10 en ƒ 10 p. m. t.
	Het dienstverband kan met het oog op de automatiseering een afloopend karakter dragen. Geen bepaald uitzicht op vast dienstverband.
	Telefonisten in dienst van particulieren verrichten vaak tevens kantoorwerkzaamheden.



	Telegrafiste. Kantoorbediende bij den dienst van Posterijen, Telegrafie en Telefonie. Adjunct-Commies en Commies bij den P.T.T.-dienst. Directrice van een Post- en Telegraafkantoor.
	j. met dien verstande dat geëxamineerd is in alle 3 vreemde talen.
	m, goede gezondheid. Leeftijd voor adspiranten 17—21 jaar.
	o. in den dienst. Nadat de cursus met vrucht gevolgd is en nadat 1, 2 of 3 jaar in den pract. dienst gewerkt is en blijken zijn gegeven van alg. geschiktheid voor den dienst, volgt aanstelling tot kant.bed. resp. telegr.
	Voor bevordering tot adj.-comm. moet vakex. worden afgelegd. Aan dit ex. kan men deelnemen na 5 jaar dienst als kant.bed. resp. telegr.
	Bijzonder geschikte krachten kunnen bij behoefte en keuze aangesteld worden tot commies. Een commies kan worden aangewezen als directrice van kantoren der 4e klasse.
	Indienstneming van leerl.-telegraf. en leerl.-kantoorbed, vindt sinds geruimen tijd niet meer plaats.
	Leerl.-telegr. en leerl. kant.bed. worden bezoldigd als arbeidscontractanten.
	Bruto-sal. telegrafist en kantoorbediende ƒ 1080—ƒ 1980, telegr. Ie kl. en kant.bed. Ie kl. ƒ 1260—ƒ2340. adj.- comm. ƒ 1170—ƒ 2610, alles p. j. t. —n.
	Ambtenares in dienst van de N.V. Nederlandsche Spoorwegen.
	Vrouwen worden te werk gesteld bij:
	a. loketbediening op de plaatskaartenkantoren der groote stations;
	b. bediening van telefoon en telegraaf op het desbetr. bureau der hoofdadministratie:
	c. typewerk;
	d. machineponswerk.
	m. leeftijd voor de functies a, b en c. 18—31 jaar, voor functie d. 16—20 jaar.
	De adspiranten moeten aan bepaalde ontwikkelingseischen voldoen.
	Sal. regelingen etc. zijn in herziening. n.
	Conductrice in dienst van een tramwegmaatschappij.
	m. soms op zijn minst 2 jaar M.U.L.O. vereischt; overigens is persoonlijke indruk dien men maakt van belang.



	Minimum-leeftijd 18 jaar. Op 30 jarigen leeftijd eindigt het dienstverband.
	Sal. soms ƒ 7.50—ƒ 9. p. w. aanvangssal., met jaarl. verh. van 50 ets. p. w. tot max. ƒ 10 p. w.; soms ƒ 8 p. w. met jaarl. verh. van 25 ets. tot max. ƒ 10 p. w.
	Dienstkleeding wordt kosteloos verstrekt.
	Chauffeuse.
	In Ned. worden voor zoover ons bekend, vrouwen niet speciaal als (bezoldigd) chauffeuse aangesteld. In enkele gevallen geeft het bezit van een rijbewijs voorkeur bij benoeming (in andere functie).
	Journaliste. Redactrice.
	a. b. of d. daarna als volontaire werken aan een blad en liefst de colleges in de wetenschap der journalistiek onderscheidenlijk de publiciteitsleer volgen, die aan de Gem. Universiteit te Amsterdam, de Rijksuniversiteiten te Leiden en te Utrecht gegeven worden. IV.
	De sal. loopen sterk uiteen naar gelang van het blad en naar gelang van den geleverden arbeid. n. —>
	Letterkundige.
	m. Zeer breede algemeene ontwikkeling en bovenal uitgesproken schrijftalent. In den regel zijn de arbeidsinkomsten van letterkundigen gering. —>
	Vertaalster.
	Als voor letterkundige (zie boven) en bovendien uitermate grondige kennis van de vreemde taal waarvoor men zich specialiseert, van de volksziel en het maatschappelijk bestel in het desbetr. land.
	Veelal worden vertalingen laag gehonoreerd. Technisch vertaalwerk (soms vertrouwdheid met het vak in kwestie eischend) wordt in den regel beter betaald. n.
	Tooneelspeelster. Regisseuse.
	d. of j.— k. 17 jaar. o. aan school no 582. De adspirantleerlingen worden onderworpen aan een onderzoek omtrent uiterlijk voorkomen, stemmiddelen en aanleg voor het tooneel. Zij worden voorwaardelijk voor den tijd van 3 maanden aangenomen, daarna wordt definitief beslist of zij zullen worden opgeleid.
	p. 3 jaar. —s. ƒ 150 per jaar.
	m. uitgesproken talent is noodzakelijk.
	Sal. verschillend. Over het algemeen zijn de arbeidsinkomsten zeer wisselvallig. Men moet rekening houden met perioden waarin men geen emplooi kan vinden.



	Danseres. Dansleerares.
	o. aan verschillende cursussen. IV. —p. 3 jaar of langer. De arbeidsinkomsten van danseressen varieeren sterk. Koordanseres (chorus girl) soms ƒ 40—ƒ 60 per maand, plus event. vergoeding voor verblijfkosten als buiten de eigen woonplaats wordt opgetreden. Danseressen voor kleine solopartijen soms ƒ 80—ƒ 100 per maand. n.
	Dansleeraressen (die les geven in gewone gezelschapsdansen) kunnen, bij vestiging in een gemeente, waar nog geen of weinig leerkrachten in dansen zijn gevestigd, vermoedelijk op den duur een bestaan veroveren. Men moet evenwel eenig kapitaal voor vestiging etc. ter beschikking hebben. IV. Voor leerares in volksdansen kan men opleiding en dipl. ontvangen van het Ned. Centr. Bureau voor Volksdansen ~de Meihof”, Oosterbeek. IV.
	Toonkunstenares. Zangeres. Violiste. Pianiste. Harpiste. Celliste. Fluitiste. Zangleerares. Muziekleerares. Componiste.
	m. waarlijk uitzonderlijke begaafdheid voor zang, ondersch. muziek vereischt.
	o. aan scholen nos. 582—586, particuliere muziekscholen of door privaatlessen.
	p. afhankelijk van voorontwikkeling en talent, in den regel 5 jaar nadat toelating tot de speciale vakstudie verkregen is. IV.
	s. verschillend, soms ƒ 400 p. j., soms ƒ 360, ƒ 350, ƒ 300. Kosten voor part. lessen eveneens verschillend.
	Voor zangeressen en uitvoerende instumentalisten zijn de kansen op het verwerven van arbeidsinkomsten zeer wisselvallig. Slechts in uitzonderingsgevallen gelukt het een volledig bestaan op dit gebied te veroveren.
	Voor bespeelsters van zeer speciale instrumenten, zooals b.v. de harp, zijn de vooruitzichten soms ietwat beter.
	Wat muziekleeraressen betreft: het Rijk stelde diploma’s lager onderwijs in voor de vakken piano, viool, violoncel, solozang, orgel, koorzang, hoorn, theorie; en diploma’s middelbaar onderwijs voor de vakken piano, viool, voloncel, solozang, orgel, hoorn en theorie.
	Ook de arbeidsinkomsten van muziekleeraressen zijn dikwerf laag.
	Voor organisten stelde de Ned. Organistenver. twee examens in, A en B. IV.



	T eekenleerares.
	f.—- o. aan scholen nos 588 (d.w.z. de afd. Opleiding tot Teekenleeraren, Hobbemastr. 25, Amsterdam, die verbonden is aan school 588) en 590.
	Er bestaan verschillende teekenakten M.O. en Nijverheidsonderwijs, d.w.z. de akten M.A. (bevoegdh. als leerkr. in hand- en rechtlijnig teek. aan H.B.S. met 3 j. cursus): M.B. (bevoegdh. als leerkr. in handteek. aan H.B.S. met 5 j. cursus en aan Gymnasia; N XI (bevoegdh. als leerkr. in technisch-, hand- en rechtlijnig teekenen aan nijverheidsscholen voor meisjes),
	p. voor akte M.A. 3 jaar, voor akte NXI 4 jaar, voor akte M.B. 5 jaar.
	s. ƒ 150 p. j. Sal. voor leeraressen N XI als voor leer. in de huishoudvakken (zie blz. 8) n.
	Teekenares, Graveerster. Lithografe. Etster. Schilderes.
	Beeldhouwster.
	j.— o. aan scholen no 587 en sommige der onder nos. 588—597 genoemde scholen of privaatlessen. IV.
	Kunstnijvere op de gebieden van houtbewerking, metaalbewerking, boekbinderij en leerbewerking, grafische vakken, fotomontage, textielvakken. Binnenarchitecte. Bouwkundig teekenaar. Ontwerpster. Reclameteekenares. Modeteekenares.
	j- o. aan de meeste der onder nos. 588—597 genoemde scholen, voor boekbinden, bovendien aan de school voor de Grafische Vakken, Jutfaascheweg 3, Utrecht, en voorts particuliere cursussen of privaatlessen. IV. •
	Uitsluitend voor modeteekenares, costuumteekenares aan school no. 16 (p. 3 jaar. s. ƒ 60 p. j. IV.)
	p. in den regel 4of 5 jaar.
	s. verschillend: soms ƒ 150 p. j.
	m. behalve ver boven middelmatige begaving voor het vak in kwestie is ook de noodige practiscbe oefening vereischt.
	De kans op het verwerven van een arbeidsinkomen van eenige beteekenis is op deze gebieden veelal gering.
	Bouwkundig Ingenieur. Architecte.
	b.— o. aan de Technische Hoogeschool te Delft. —p.s j.
	S- ƒ 300 p. j. plus examengelden en kosten voor boeken, instrumenten etc.*)
	*) zie nool op blz. 10,



	Fotografe. Retoucheuse.
	11. en daarna nog liefst een aanvullende opleiding aan een buitenlandsche vakschool.
	p. in den regel ongeveer 3 jaar.
	s. zeer verschillend.
	m. men moet behalve aanleg voor het werk zelf ook prettige omgangsvormen hebben. Voor zelfstandige vestiging is zakentalent en een niet te klein bedrijfskapitaal noodig. IV.
	De fotografische opleiding noodig voor reclame-ontwerpster kan men (als onderdeel in de opleiding reclameontwerpen) verwerven aan school no, 590.



	Aanvullende lijst van scholen en andere opleidingsgelegenheden.
	Meisjesvakscholen.
	Aalsmeer 1 Naai- en Knipschool, Hadleystraat 73
	Aalten 2 Chr. Landbouwhuishoudschool
	Akkrum 3 Landbouwhuishoudschool.
	Alkmaar 4 Huishoud- en Industrieschool, Emmastraat 52.
	„ 5 Landbouwhuishoudschool, Emmastr. 52
	„ 6 Afd. Kleedermaken van de Ambachtschool.
	Almelo 7 Meisjesvakschool, Grootestraat 135.
	Alphen a. d. Rijn ... 8 Landbouwhuishoudschool.
	Amersfoort 9 Industrie- en Huishoudschool, Beekesteinschelaan 37b.
	Amsterdam 10 Amsterdamsche huishoudschool, Zandpad 5.
	j» 11 Nieuwe Huishoudschool, Gabriel Metsustraat 8.
	» 12 R.K, Vakschool, Frans Halsstraat 14: St. Rosa vakschool, Hagedoornplein 8; St. Martha Vakschool., Rustenburgerstraat 235.
	>» 13 le Chr. Nijverheidsschool voor Meisjes, Rombout Hoogerbeetsstraat 109 a; 2e Chr. Nijverh. sch. v. M. Ferdinand Bolstraat 93a.
	» HE.}, van Detschool, Nijverheidsschool voor Meisjes, Hortusplantsoen la.
	>t 15 le Openbare Huishoudschool, Lepelstr. 17; 2e Openb. Huish. sch. Elisabeth Wolffstr. 2 en Bilderdijkkade 61a.
	” 16 Industrieschool voor Vrouwelijke Jeugd, Weteringschans 31.
	» 17 Patrimonium Naaischool, de Wittenstraat 29.
	»* 18 Vakschool voor Vrouwen- en kinderkleeding, Da Costastraat 64.
	” 19 Vakschool tot Opleiding van Industrienaaisters, Marcusstraat 14.
	Apeldoorn 20 Johanna Marcus-Nijlandschool, Kanaal Noord 130.
	Appmgedam 21 Landbouwhuishoudschool.
	Arnhem 22 Nijverheidsschool voor Meisjes, Rijnkade 36.
	” 23 R.K. Nijverheidsschool, Willemspl. 20.



	Assen 24 Landbouwhuishoudschool „Rozenburg” Groningerstraatweg
	Baarn 25 Koningin Emma Naaldvakschool.
	Barendrecht 26 Landbouwhuishoudschool.
	Bergen (N.H.) 27 R.K. Huishoudschool St. Augustinus.
	Bergen op Zoom 28 R.K. Nijverheidsschool, Kloosterstr. 3.
	Bergeyk 29 Pensionaat en Huishoudschool „St. Ursula”.
	Beverwijk 30 Gem. Huishoud- en Industrieschool, Gasthuissteeg 5.
	n – 31 R.K. Nijverheidsschool, Peperstr. 42.
	De Bilt (U) ... 32 Nijverheidsschool voor Meisjes, Tuinstraat 5.
	Bodegraven 33 Chr. Nijverheidsschool voor Meisjes, Nieuwe Markt 23.
	Bolsward 34 Chr. Nijverheidsschool.
	Borculo 35 Landbouwhuishoudschool.
	Borne 36 Vak- en Huishoudschool, Azeloschestraat 3.
	t> 37 R.K. Industrie- en Huishoudschool, Almeloschestraat 24a.
	Boxtel 38 R.K. Landbouwhuishoudschool.
	Breda 39 Kook-, Huishoud- en Industrieschool, Boeimeersingel 10.
	» 40 R.K. Huishoud- en Industrieschool, Nieuwstraat 22.
	Brielle 41 Vakschool voor Meisjes, Langestr. 90.
	Brunssum 42 R.K. Volkshuishoudschool, Klooster St. Jozef.
	Bussum 43 Industrie- en Huishoudschool, Huizerweg 54.
	Coevorden 44 Vakschool voor Meisjes.
	Culcmborg 45 Huishoud- en Industrieschool, Goilberdingenstraat 5.
	» 46 R.K. Huishoudschool ~Maria Kroon”.
	Delft 47 Huishoud- en Industrieschool „Rust Roest”, Agnetapark.
	” 48 Chr. Nijverheidsschool voor Meisjes, Phoenixstraat.
	’> 49 R.K. Vakschool voor Meisjes, Voorstraat 22 en 36.
	Denekamp 50 R.K. Landbouwhuishoudschool.
	Deventer 51 Vrouwenarbeidsschool.
	» 52 Rijks-Landbouwhuishoudschool ~Nieuw Rollecate”.



	Didam 53 Pius Gesticht, R.K. Volkshuishoudschool.
	Doetinchem 54 Landbouwhuishoudschool.
	Dordrecht 55 Industrie- en Huishoudschool, Steegoversloot 42.
	Drachten 56 Landbouwhuishoudschool.
	Ede 57 Chr. Landbouwhuishoudschool, Brouwerstraat.
	Eersel 58 R.K. Landbouwhuishoudschool.
	Eindhoven 59 R.K. Centr. Huishoud- en Industrieschool, Jan Smitzlaan 9.
	~ . 60 R.K. Vakschool ~St. Anna”, Jan van Lieshoutstraat 5.
	Elburg 61 Gemeentelijke Lagere Nijverheidsschool in de Naaldvakken, Beekstraat.
	Emmen 62a Landbouwhuishoudschool.
	Enkhuizen 62b Vrouwenarbeidsschool.
	Enschedé 63 Huishoudschool, Mr. P. J. Troelstrastr. 5. Zie ook Lonneker (school 119).
	Epe 64 Brei- en Naaischool Weertspark.
	Franeker 65 Vakschool voor Meisjes.
	Gendringen 66 Landbouwhuishoudschool.
	Giessen-Oudekerk ... 67 Landbouwhuishoudschool.
	Gilze 68 R.K. Huishoudschool, Raadhuisstraat A 486.
	Goes 69 Vakschool voor Meisjes, Wijngaardstraat 3.
	Goor 70 LandbouwhuishoudschooJ.
	Gorssel 71 Vrouwenarbeidsschool, G. 158.
	Gouda 72 Huishoud- en Industrieschool, Oosthaven 68.
	’s-Gravenhage 73 Huishoudschool, Laan van Meerdervoort 211.
	m 74 Vakschool voor Meisjes, Louise Henriëttestraat 10.
	ft 75 R.K. Huishoudschool, Dr. Kuyperstr. 4.
	„ 76 Chr. Huishoudschool de Ruyterstr. 36.
	„ 77 Huishoudschool, Licht, Liefde, Leven, Vinkensteijnstraat 141.
	„ 78 Industrieschool, van Diemenstraat 202.
	Groningen 79 Kook- en Huishoudschool, Kranew. 76.
	„ 80 Chr. Industrie- en Huishoudschool „Prinses Juliana”, Hoendiepskade 23.
	„ 81 Industrieschool, Kruitlaan 11.
	Haaksbergen 82 Landboudhuishoudschool.



	Haarlem 83 Huishoud- en Industrieschool, Voorhelmstraat 25.
	„ 84 R.K. Huishoudschool, Ged. Voldersgracht 22.
	„ 85 Prot. Chr. Nijverheidsschool, Tetterodestraat 109.
	Halsteren 86 R.K. Volkshuishoudschool.
	Hardenberg 87 Landbouwhuishoudschool.
	Harderwijk 88 Vakschool voor Meisjes, Stationsl. 15.
	Harlingen 89 Vakschool voor Meisjes, Kerkstr. 23.
	„ 90 St. Anna Gesticht.
	Heerde 91 Nijverheidsschool voor Meisjes.
	’s Heerenberg 92 R.K. Landbouwhuishoudschool.
	Heerenveen 93 Landbouwhuishoudschool.
	Heerlen 94 Huishoud- en Industrieschool, Gasthuisstraat 17.
	Den Helder 95 Vakschool voor Meisjes, Middenweg 209.
	Hellendoorn-Nijverdal 96 Landbouwhuishoudschool.
	Helmond 97 R.K. Huishoud- en Industrieschool, Zuid-Willemsvaart.
	Hengelo (O.) 98 C. T. Storkschool, Julianalaan 9.
	’s Hertogenbosch 99 R.K. Huishoud- en Industrieschool.
	„ ..... 100 Volkshuishoudscholen: St. Martha, Emmaplein 13; St. Jacob, Zuid Willemsvaart 185: St. Catharina, Berewoutstr. 21; St. Petrus Banden, St. Pietersplein.
	Hilversum 101 Gooische Huishoudschool, \^eriïieerlaan 13.
	n 102 R.K. Vak- en Huishoudschool, Laarderwcg 28a.
	Hoofddorp 103 Nijverheidsschool voor Meisjes.
	Hoogeveen 104 Volkshuishoud- en Industrieschool, Pesserstraat 14.
	Hoorn 105 Huishoud- en Industrieschool, Kerkplein 38; tevens landb.huish. cursus.
	Horst (L.j 106 R.K. Landbouwhuishoudschool.
	Huissen (G.) 107 R.K. Landbouwhuishoudschool.
	Kampen 108 Gem. Nijverheidsschool voor Meisjes, Vloeddijk 159 a.
	Kerkrade 109 R.K. Industrie- en Huishoudschool, Holzstraat 19.
	Kollum 110 Huishoudschool.
	Leerdam 111 Huishoud- en Industrieschool, Watertorenlaan.



	Leeuwarden 112 Industrie- en Huishoudschool, Speelmanstraat 13.
	Leiden 113 Vakschool v. Meisjes, Rapenburg 23.
	„ 114 R.K. Vakschool voor Meisjes, Galgewater 1.
	Lichtenvoorde 115 R.K. Landbouwhuishoudschool.
	Lierop 116 R.K. Landbouwhuishoudschool.
	Lochem 117 Nijverheidsschool voor Meisjes.
	Locnen a.d. Vecht ... 118 Nijverheidsschool voor Meisjes, Vreelandscheweg.
	Lonneker 119 Landbouwhuishoudschool voor Enschedé e. 0., Binnenweg 12 bij de Deurningerstraat.
	Maastricht 120 R.K. Vakschool voor Meisjes, villa „Wijckerveld”, Meerssenerweg 307.
	Markelo 121 Landbouwhuishoudschool.
	Marken 122 Landbouwhuishoudschool.
	Meppel 123 Vrouwenarbeidsschool.
	Middelburg 124 Industrie- en Huishoudschool, Molenwater 42.
	Moerdijk 125 R.K. Nijverheidsschool, E 49.
	Naaldwijk 126 Vakschool voor Meisjes, Honselersdijkweg 97.
	Nieuwer-Amstel ..... 127 Knip- en Naaischool, Dorpstraat 51.
	Noord-Deuminge ... 128 Landbouwhuishoudschool.
	Noordwolde 129 Avondnaaischool.
	Nijmegen 130 Huishoudschool, Groesbeekschew. 15.
	ti . 131 R.K. Huishoudschool, de Ruyterstr. 61
	Oisterwijk 132 R.K. Volkshuishoudschool St. Martha, Hoogstraat.
	Oldeberkoop 133 Landbouwhuishoudschool.
	Oldenzaal 134 R.K. Huishoudschool, Gasthuisstr. 16.
	Ottersum 135 R.K. Huishoudschool ~Maria Roepaan”.
	Oudenbosch 136 R.K. Huishoudschool St. Agnes.
	Poeldijk 137 R.K. Landbouwhuishoudsdiool.
	Posterholt 138 R.K. Landbouwhuishoudschool, tevens vooropleiding- en opleidingsschool (voor R.K. landbouwhuishoudleeraressen).
	Purmerend 139 Landbouwhuishoudschool.
	Putten 140 Meisjesvakschool, Harderwijkerstraatweg.
	Raalte 141 Landbouwhuishoudschool.
	Roermond 142 R.K. Huishoud- en Industrieschool St. Agnes, Kloosterstr. 22,



	Rotterdam 143 Huishoudschool, Graaf Florisstr. 45.
	„ 144 R.K. Vakschool voor Meisjes, v. d. Duynstr. 9.
	„ 145 Chr. Huishoud- en Industrieschool, Ericaplein 15.
	„ 146 Algemeene Vakschool voor Meisjes, Putsche Plein 23.
	„ 147 School voor Vrouwenarbeid, Koningsveldestr. 14, Drievriendenstr. 26, Schinkelstr. 23.
	„ 148 Industrieschool, Schietbaanstraat 26; Benthemdwarsstr. 5; Oranjeboomstr.; Sikkelstr. 37; Duyststr. 29; Hillevliet-Noordpolderstr. 40.
	Rijsenburg 149 Mcisjesvakschool, Diederichslaan, Driebergen-Rijsenburg.
	Schagen 150 Landbouwhuishoudschool.
	Schiedam 151 Huishoud- en Industrieschool.
	Sliedrecht 152 Vakschool voor Meisjes, B 883.
	Sittard 153 R.K. Huishoudschool, Wal.
	Sneek 154 Huishoudschool annex Landhouwhuishoudcursus, Ooievaarslaan 13.
	Steenwijk 155 Landbouwhuishoudschool.
	Terborg 1) 156 Vakschool voor Meisjes „Wisch”.
	Tilburg 157 R.K. Volks-, Huishoud- en Industrieschool St. Dyonisius, Kloosterstr. 22.
	Treebeek 158 Chr. Industrieschool, Haarsberg.
	Tubbcrgen 159 Landbouwhuishoudscbool.
	Uithoorn 160 Vakschool voor Meisjes, Mennonietenbuurt.
	Utrecht 161 Industrie- en Huishoudschool, Nieuwe Gracht 135 en 94.
	„ 162 R.K. Industrie- en Huishoudschool. Nieuwe Gracht 56.
	„ 163 Vakschool voor Kleermakers en Naaisters, Loeffberchmakerstr. 12.
	Valkenswaard 164 R.K. Landbouwhuishoudschool.
	Veendam 165 Landbouwhuishoudschool.
	Veghel 166 R.K. Huishoudschool, Middegaalspad A 182.
	Venlo 167 R.K. Vakschool voor Meisjes St. Anna,
	Venraay 168 R.K. Landbouwhuishoudschool.
	1) Te Tiel zal blijkbaar in 1938 een Nijverheidsschool voor Meisjes geopend worden.



	Voorburg 169 Chr. Vakschool voor Meisjes, Heerenstr. 38.
	tt 170 Volkshuishoud- en Meisjesvakschool, Heerenstraat 6.
	Vught 171 Vak- en Huishoudschool, Kloosterstraat 7.
	Wassenaar 172 R.K. Huishoud- en industrieschool, Kerkstr. 30.
	Weerselo 173 Landbouwhuishoudschool.
	174 R.K. Vak- en Volkshuishoudschool, Binnenwal 18.
	Winschoten 175 Vakschool voor Meisjes, Burgemeester Venemastr.
	Winterswijk 176 Landbouwhuishoudcursus, verbonden aan de Rijkslandbouwwinterschool.
	Zaandam ~ 177 Gem. Vakschool voor Meisjes, Czarinastr.
	» ♦. 178 R.K. Volkshuishoudschool, Oostzijde 18-28.
	Zeddam 179 R.K. Huishoudschool.
	Zeist 180 Industrie- en Huishoudschool, Tulpstr. 19.
	Zetten 181 Christine Hermineschool (huishoudschool annex landbouwhuishoudcursus).
	Zevenbergen 182 Chr. Nijverheidsschool, Stationsstr.
	Zierikzee 183 Landbouwhuishoudschool ~}ulianaschool”.
	Ziewent 184 R.K. Landbouwhuishoudschool.
	Zuidhorn (Gr.) 185 Landbouwhuishoudschool.
	Zutphen 186 Vakschool voor Meisjes, Vischpoortplein 16.
	Zwolle 187 Industrie- en Huishoudschool, Emmastr. 8.
	Scholen voor Maatschappelijk werk.
	Amsterdam 188 School voor Maatsch. Werk, Pieter de Hoochstr. 78, A’dam-Z.
	” 189 Centr. Instituut voor Chr. Soc. Arbeid (CICSA) Baarsstr. 31, A’dam-Z.
	» 190 R.K. School voor Maatsch. Werk, Stadhouderskade 51, A’dam-Z.
	Sittard 191 Kath. School voor Maatschappelijk Werk, Wilhelminastr. 2. 4



	Inrichtingen die opleiden voor het diploma algemeene ziekenverpleging (diploma A).
	A. Ziekenhuizen;
	Alkmaar 192 Stadsziekenhuis.
	„ 193 St. Elisabeth Gesticht.
	Almelo 194 Het Ziekenhuis.
	„ 195 R.K. Ziekenhuis St. Elisabeth.
	~ 196 Diakonessenhuis.
	Amersfoort 197 St. Elisabeths Gast- of Ziekenhuis (geen leeken).
	„ 198 Ziekenhuis de Lichtenberg, Utr. weg.
	Amsterdam 199 Binnengasthuis, Grimburgwal.
	„ 200 Wilhelmina Gasthuis, le Helmersstr.
	„ 201 Burgerziekenhuis, Linnaeusstr.
	„ 202 Ned. Israëlietisch Ziekenhuis,. Nwe Keizersgracht.
	„ 203 Onze Lieve Vrouwe-Gasthuis, le Oosterparkstr.
	„ 204 Ziekenverpleging, Prinsengracht 769.
	„ 205 Ned. Herv. Diakonesseninrichting, Overtoom 283.
	„ 206 juliana Ziekenhuis (Gereformeerd) ter Maarstraat.
	„ 207 Luthersche Diakonesseninrichting, Koninginneweg 3 (alleen voor diakonessen).
	„ 208 Portugeescli Isr. Ziekenhuis, Plantage Fransche laan 8.
	f, 209 Boerhaavekliniek, Teniersstr.
	„ 210 Ziekenhuis der Centr. Isr. Ziekenverpleging, Jac. Obrechtstr. 92.
	Apeldoorn 211 Ziekenhuis.
	Arnhem 212 Stedelijk Ziekenhuis, Wagnerlaan 55,
	,f 213 St. Elisabeth Gasthuis, Utr. weg 96.
	t, 214 Ned. Herv. Diakonessenhuis (slechts bij uitzondering voorniet-diakonessen).
	Assen 215 Wilhelmina Ziekenhuis.
	Bergen op Zoom ...... 216 Alg. Burgergasthuis (geen leeken).
	Breda 217 St. Ignatius Ziekenhuis.
	tt 218 Diakonessenhuis.
	Bussum 219 Ziekenhuis van de St. Gerardus Majellastichting (geen leeken).
	Delft 220 Oude en Nieuwe Gasthuis.
	» •• 221 St. Hippolytus Ziekenhuis.
	t> • 222 Chr. Wijk- en Ziekenverpl. „Bethel”.



	Deventer 223 St. Geertruiden Gast- of Ziekenhuis.
	„ 224 St. Joseph Ziekenhuis.
	Dordrecht 225 Gast- of Ziekenhuis.
	Eindhoven 226 Onze Lieve Vrouwe Gasthuis.
	„ 227 St. Jozef Ziekenhuis.
	Enschedé 228 Ziekenhuis „Ziekenzorg”.
	„ 229 Vereeniging R.K. Ziekenverpleging.
	Geldrop 230 St. Annaziekenhuis.
	Ginneken 231 Zieken-Gasthuis.
	Goes 232 Gasthuis.
	Gouda 233 Van Iterson Ziekenhuis.
	„ 234 St. Jozef Paviljoen.
	’s-Gravenhage 235 Gemeente-Ziekenhuis, Zuidwal.
	„ 236 Gemeente-Ziekenhuis, Tapijtweg.
	„ 237 Ziekenhuis van het Ned. Roode Kruis, Segbroeklaan.
	„ 238 R.K. Ziekenhuis van Joannes de Deo, Westeinde.
	„ .. 239 Diakonesseninrichting, Bronovolaan (alleen voor diakonessen).
	Groningen 240 Alg. Prov.-, Stads- en Acad. Ziekenhuis.
	>t 241 R.K. Ziekenhuis (geen leeken).
	u 242 Diakonessenhuis (alleen voor diakonessen).
	Haarlem 243 Elisabeths- of Groote Gasthuis, Gasthuisvest 47.
	» 244 Diakonessenhuis, Hazepaterslaan.
	» 245 Maria Stichting, Kamperlaan 4.
	Heerlen 246 St. Joseph Ziekenhuis.
	Helder 247 Gemeente-Ziekenhuis.
	Heerenveen 248 Ziekenhuis v. d. Ver. t. Expl. van het Ziekenhuis.
	Helmond 249 Anthonius Gasthuis (geen leeken).
	Hengelo (O.) 250 Ziekenhuis.
	» 251 R.K. Ziekenhuis.
	’s-Hertogenbosch 252 Groot Ziekengasthuis.
	>, .... 253 St. Carolus Ziekenhuis.
	Hilversum 254 Diakonessenhuis.
	ft 255 R.K. Ziekenverpleging (geen leeken).
	Hoogeveen 256 Ziekenhuis Bethesda.
	Hoorn 257 Stads-Ziekenhuis.
	» 258 St. }ans Gasthuis.
	Kampen 259 Stadsziekenhuis.
	Kerkrade 260 St. Joseph-Hospitaal (geen leeken).
	Leeuwarden 261 Stadsziekenhuis.



	Leeuwarden 262 Diakonessenhuis.
	„ 263 St. Bonifacius-Hospitaal.
	Leiden 264 Academisch Ziekenhuis.
	„ 265 Diakonessenhuis (alleen voor diakonessen).
	„ 266 St. Elisabeth Gasthuis (geen leeken).
	Maastricht 267 Ziekenhuis Calvariënberg (geen leeken).
	Middelburg 268 Gasthuis.
	Nijmegen 269 Wilhelmina Ziekenhuis.
	„ 270 St. Canisius Ziekenhuis.
	Oldcnzaal 271 R.K. Ziekenhuis (geen leeken).
	Purmerend 272 Gast- en Proveniershuis.
	Roermond 273 St. Laurentius Ziekenhuis.
	Roosendaal (N.8.) ... 274 Gesticht Charitas.
	Rotterdam 275 Gemeente-Ziekenhuis, Coolsingel.
	„ 276 Gemeente-Ziekenhuis, Bergweg.
	„ 277 Eudokia (alleen voor meisjes van positief Chr, beginselen). Bergweg 323.
	„ 278 Ned. Herv. Diakonesseninr., Westersingel 111 (alleen voor diakonessen).
	„ 279 Israëlietisch Ziekenhuis, Schietbaanlaan.
	„ 280 St. Franciscus Gasthuis, Schiekade (geen leeken).
	„ 281 Ziekenhuis voor Scheeps- en Tropische Ziekten.
	Schiedam 282 Stadsziekenhuis.
	„ 283 R.K. Ziekeninr. ~Dr. Nolet-stichting” (geen leeken).
	Sittard 284 Ziekenhuis van de Goddelijke Voorzienigheid.
	Sneek 285 St. Antonius-Ziekenhuis (geen leeken).
	Tilburg 286 St. Elisabeth Ziekenhuis.
	Utrecht 287 Stads- en Academisch Ziekenhuis, Cath. Singel.
	„ 288 Diakonessenhuis (alleen voor diakonessen).
	„ 289 St. Anthonius-Gasthuis.
	Veghel 290 St. Jozef Ziekenhuis.
	Velp-Rheden 291 Ziekenhuis.
	Venlo 292 R.K. Gasthuis St. Joseph.
	Vlissingen 293 Bethesda.
	„ 294 St. Joseph Ziekenhuis.
	Voorburg 295 St. Antoniushoeve.
	296 St. Lucas Ziekenhuis.



	IJmuiden-Velsen ..... 297 Antonius Ziekenhuis.
	Zaandam 298 Gemeente-Ziekenhuis.
	„ 299 St. Jan-Ziekenhuis.
	Zevenaar 300 Ziekenhuis Consolatio Afflictorum (geen leeken).
	Zutphen 301 Oude en Nieuwe Gasthuis.
	Zwolle 302 Stedelijk Sophia Ziekenhuis.
	„ 303 Ziekenhuis der Ver. R.K. Ziekenverpleging (geen leeken).
	B. Ziekenhuizen:
	Amsterdam 304 Emma Kinderziekenhuis, Sarphatistr.
	Arnhem 305 Kinderziekenhuis, Catharijnestr.
	Beverwijk 306 Roode Kruisziekenhuis.
	Boxtel 307 St. Lidwinagasthuis.
	Dirksland 308 van Weel-Ziekenhuis,
	Dordrecht , 309 Ziekenhuis van de Ver. tot Ziekenverpleging.
	„ 310 Diakonessenhuis.
	Enkhuizen 311 Snouck van Loosen-Ziekeninrichtinq.
	Ermelo 312 Ziekenhuis Salem.
	Gouda 313 Ziekenhuis van den Diakonessenarbeid.
	’s-Gravenhage 314 Juliana Kinderziekenhuis, Dr. van Welylaan.
	Harlingen ♦. 315 Verplegingsgesticht.
	,t 316 St. Josefsstichting.
	Helder 317 Ziekenhuis St. Lidwina.
	’s Hertogenbosch ... 318 Protestantsch Ziekenhuis.
	Hoorn 319 Ziekenhuis van de Ver. voor Ziekenverpleging.
	Oudenrijn 320 Homoeopathisch Ziekenhuis.
	Raamsdonksveer 321 St. Theresia-Ziekenhuis.
	Rotterdam 322 Ziekenhuis Bethesda, Oostmaaslaan 12.
	jf 323 Sophia Kinderziekenhuis en Zuigelingenkliniek, Zuidblaak 34.
	Tiel 324 Ziekenhuis Bethesda.
	» 325 St. Andreas Gesticht.
	Vlaardingen 326 Ziekenhuis van de Ver. voor Ziekenverpleging.
	Wagcningcn 327 Pieter Pauwstichting „Ziekenzorg”.
	Weert 328 St. Jans Gasthuis.
	Winterwijk 329 Algemeen Ziekenhuis.
	Zeist 330 Ziekenhuis van de Algemeene Ziekenverpleging.



	C. Ziekenhuizen:
	Coevorden 331 Aleida Kramerstichting.
	Culcmborg 332 St. Barbaragesticht.
	Dordrecht 333 R.K. Ziekenhuis van de Heytinck Baesjou-Stichting.
	Eindhoven 334 Diakonessenhuis.
	Groenlo 335 St. Vincentius-Gasthuis van de Stichting Ziekenzorg.
	Groningen 336 Kinderziekenhuis W. A. Scholten.
	Hardenbcrg 337 Röpcke Zweersstichting.
	Leiden 338 Anna Kliniek voor Orthopaedie, Meezenstr. 2.
	Terneuzen-Sluiskil ... 339 Ziekenhuis van de R.K. Ziekenverpleging (geen leeken).
	Utrecht 340 Wilhelmina Kinderziekenhuis, Nieuwe Gracht 137.
	'Winterswijk 341 St. Elisabeth Ziekenhuis (geen leeken).
	Woerden 342 Ziekenhuis.
	Wormerveer 343 Gemeentelijk Ziekenhuis.
	D. Ziekenhuizen:
	Almen 344 P. W. Janssen Ziekenhuis.
	Amsterdam 345 Kliniek van het Ned. Kankerinstituut, Ant. van Leeuwenhoekhuis, Sarphatistraat 106 a.
	„ ... 346 Ziekenafd. van het Stedelijk Armhuis. Roetersstr.
	„ 347 Gasthuis van de Ned. Ver. tegen vallende Ziekte, Overtoom.
	„ 348 Ziekeninr. v. h. Diaconie Oude Vrouwen-, Mannen- en Bestedelingenhuis der Ned. Herv. Gemeente, Amstel 51.
	„ 349 Ziekeninrichting van ~de Joodsche Invalide”, Nieuwe Achtergracht 98.
	Beetsterzwaag 350 Cornelia Stichting.
	Delft 351 Dag- en Nachtverblijf voor t.b.c.-patienten „het Groene Kruis”.
	’s-Gravenhage 352 Sophia Stichting, Gevers Deynootweg, Scheveningen.
	„ 353 Zuigelingenkliniek, Regentesselaan.
	„ 354 Zuigelingenkliniek, Oranjeplein.
	„ 355 Inrichting voor Ooglijders, Laan van Meerdervoort.
	Groesbeek 356 R.K. Sanatorium „DekkereswalcT.
	Harderwijk 357 Sanatorium „Sonnevanck”.



	Hellendoom 358 Volkssanatorium.
	Hillegersberg 359 Adriaan Stichting (voor gebrekkige kinderen).
	Hilversum 360 Sanatorium „Zonnestraal”.
	Katwijk aan Zee .... 361 Zeehospitium voor kinderen.
	Laren (N.H.) 362 Amsterd. Kindersanatorium „Hoog Blaricum
	„ ... 363 Amsterd. Sanatorium „Hoog Laren”,
	ft t* ... 364 Sanatorium ,Juliana-oord”.
	Renkum 365 Oranje Nassau’s Oord.
	Rotterdam 366 Inrichting voor Ooglijders, Geldersche kade.
	Soest 367 Sanatorium ~Zonnegloren”.
	Utrecht 368 Ned. Gasthuis voor Ooglijders. P. C. Dondersstr. 49.
	Wijk aan Zee 369 R.K. Sanatorium voor chirurgische t.b.c. en chronische beenziekten.
	Van Rijkswege goedgekeurde organisaties, die op leiden voor Kraamverzorgster.
	Amsterdam 370 Ver. „Amsterdamsche Kraamverzorging”, Camperstr. 17 (practische opleiding in de Vroedvrouwenschool).
	Breda-Ginneken ...... 371 Prov. Bond „Het Noord-Brabantsche Wit-Gele Kruis”, secr. de Heer }. Raven, Rustlandstr. 2, Breda (practische opleiding in de Stichting „Moederlied” te Ginneken).
	s-Gravenhage 372 ’s-Gravenh. Centr. Ver. „Kraamverzorging”, Frankenslag 142 (practische opleiding in de Kraamvrouwenkliniek, Frankenslag).
	Haarlem 373 Fonds tot Behartiging der Belangen van Hulpbehoevende Kraamvrouwen, secr. Mej. M. C. M. Waller, Zaanenstr. 98, Haarlem (practische opleiding in het St. Elisabeths Gasthuis, No. 243 van deze lijst).
	Heerlen 374 R.K. Ver. „Moederschapszorg", Vroedvrouwenschool „Hooghees” Heerlerbaan (practische opleiding in de Vroedvrouwenschool, Heerlen).
	Rofterdam-Dordrecht 375 Ver. tot betere Verzorging van minverm. Kraamvrouwen en pasgeborenen te Dordrecht, secr. Mevr. L. M. ƒ. Hagen-Muyster, Vrieseweg 50 b



	Dordrecht (practische opleiding in de Vroedvrouwenschool, Henegouwerlaan 72, Rotterdam).
	Rotterdam 376 Ver. R.K. Kraamverzorging te Rotterdam, adres Mej. T. Jungerhans, Heemraadssingel 295, Rotterdam (practische opleiding in het St. Franciscus Gasthuis, Rotterdam, no. 280 van deze lijst).
	Cursussen die bezitsters van het diploma ziekenhuisverpleging A. met aanteekenig kraamverpleging opleiden tot Wijkverpleegster.
	Breda 377 Cursus van het Wit-Gele Kruis, adres Dr. Chr. Mol te Etten.
	Utrecht 378 Cursus van de Alg. Ned. Ver. ~Het Groene Kruis”, Nieuwe Gracht 69.
	Inrichtingen die opleiden voor het diploma krankzinnigenverpleging (diploma B).
	Amersfoort 379 „Zon en Schild” (Ned. Herv.), Utrechtscheweg.
	Amsterdam 380 Valeriuskliniek (Chr.), Valeriusplein 9
	„ 381 Zenuwpaviljoen van het Wilhelmina Gasthuis, le Helmersstr.
	Apeldoorn 382 „Het Apeldoornsche Bosch”. (Isr.).
	Assen 383 „Licht en Kracht” (Ned. Herv.).
	Bakkum 384 „Duin en Bosch”.
	Beilen 385 „Beileroord
	Bennebroek 386 Gesticht „Vogelenzang” (Chr.).
	Bergen op Zoom ...... 387 Gesticht „Vrederust” (Chr.).
	Delft 388 St. Joris Gasthuis.
	Deventer 389 Gesticht „Brinkgreven”.
	„ 390 St. Elisabeths Gasthuis.
	Den Dolder 391 Willem Arntsz Hoeve.
	Ermelo 392 Huize „Veldwijk” (Chr.).
	Franeker 393 Geneeskundig Gesticht voor Krankzinnigen.
	Grave 394 Rijkskrankzinnigengesticht.
	Groningen 395 Psych. Neurologische Kliniek van het Academisch Ziekenhuis.
	’s Hcrtogenbosch .... 396 Gesticht „Reinier van Arkel” (R.K.).
	Leur 397 St. Antonius Gesticht (R.K.).
	Loosduinen 398 „Oud Rosenburg” met Ramaerkliniek.
	„ ... 399 Stichting „Bloemendaal” met Kliniek Ockenburgh (Chr.).
	Noordwijkerhout .... 400 Huize Sancta Maria (R.K.).



	Oegstgcest 401 „Endegeest”.
	Poortugaal 402 „Maasoord”.
	Rosmalen 403 „Coudewater” (R.K.).
	Santpoort 404 Provinciaal Ziekenhuis.
	Utrecht 405 Willem Arntsz Huis, Agnietenstraat 2.
	„ 406 Psych. Neurologische Kliniek der Rijks-Universiteit, Justus van Effenstraat.
	Venray 407 St. Anna Gesticht (R.K.).
	Vught 408 Huize Voorburg (R.K., niet voor leeken).
	Warnsveld 409 „Groot-Graffel
	Wassenaar 410 St. Jacobus Stichting (R.K., niet voor leeken).
	Woenscl 411 Rijkskrankzinnigengesticht.
	Wolfhezen 412 Stichting „Wolfheze” (Chr.).
	Zeist 413 Chr. Sanatorium voor Zenuwlijders.
	Zuidlaren 414 „Dennenoord” (Chr.).
	Zutphen 415 Oude en Nieuwe Gasthuis.
	Speciale inrichtingen voor zwakzinnigen en toevallijders, die gedeeltelijk opleiden voor het diploma krankzinnigenverpleging (diploma B).
	Druten 416 Huize Boldershof (R.K.).
	Ermelo 417 ~’s-Heeren Loo” (Chr.).
	,t 418 „Lozenoord” (Chr.).
	Haarlem 419 Diakonesseninr. „Bethesda Sarepta” (Chr.).
	Noordwijk-Binnen ... 420 Dr. Mr. Willem v. d. Berghstichtixlg (Chr.).
	Door het Rijk goedgekeurde organisaties die opleiden tot baker.
	Friesland 421 Prov. Friesche Ver. „het Groene Kruis”, secr. Ooster Grachtswal 47, Leeuwarden.
	Groningen 422 Commissie voor de Kinderhygiëne van de Prov. Gron. Ver. ~het Groene Kruis”, secr. W. R. van der Meer, arts te Ten Boer (Gr.).
	Drenthe 423 Prov. Dr. Ver. „het Groene Kruis”, secr. Mr. M. Pelinck, Huize „Mid-Hessel" te öosterhesselen.
	Overijsel .. 424 Ver. „het Groene Kruis” te Zwolle, secr. Mevr. A. Wegener Sleeswijk-Sent, Parkweg 10, Zwolle.



	Overijsel 425 Commissie tot Bevordering der Hygiëne van Moeder en Kind in de Prov. Overijsel, secr. Th. Koop, Hengeloschestraat 141, Enschedé.
	Gelderland 426 Ver. „Zuigelingenzorg”, Arnhem, secr. J. C. P. Hessing, Cattepoelscheweg 14, Arnhem.
	„ 427 Federatieve Commissie t. Bev. van de Hygiëne van Moeder en Kind in de Prov. Gelderl., secr. I. Alma, arts, Graaf van Regterenweg 13, Oosterbeek.
	Utrecht 428 Centr. Bureau van „het Wit-Gele Kruis”. Voorstr. 63. Utrecht.
	„ 429 Prov. Utr. Ver. tot Bev. van de Hygiëne van Moeder en Kind, secr. K. O. A. Welffer, arts te Achttienhoven. Kerkdijk 37.
	Limburg 430 R.K. Ver. „het Limb. Groene Kruis”, secr. Dr. C. A. C. M. van Oppen, Wilhelminastr. 2, Sittard.
	Noord-Brabanf 431 Prov. Bond „het Noord-Brab. Wit- Gele Kruis”, secr. J. Raven, Rustlandstr. 2, Breda.
	„ 432 Prov. Noord-Brab. Ver. „het Groene Kruis”, secr. J. W. Sprenger, Burg. Kerstenlaan 18, Breda.
	Zeeland 433 Commissie voor de Hygiëne van het Kind, secr. Dr. J. van Maren Bentz v. d. Berg, Park van Nieuwenhoven 24. Middelburg.
	„ 434 Commissie v. d. Hygiëne van het Kind van den Prov. Bond „het Zeeuwsche Wit-Gele Kruis”, secr. E. H. F. Francken te St. Janssteen (Z.).
	Zuid-Holland 435 Commissie voor de Bakeropleiding van de Zuid-Holl. Ver. „het Groene Kruis”, secr. Mej. E. J. Meyers, arts, Mathenesserlaan 292, Rotterdam.
	„ . 436 St. Juliana Congregatie te ’s-Gravenhage, Kon. Emmakade 170 (R.K.).
	„ 437 Ver. „het Wit-Gele Kruis” te ’s-Gravenhage, secr. Mej. Leenslag, Koningsplein 36, ’s-Gravenhage.



	Noord-Holland 438 Noord-Holl. Ver. „Het Witte Kruis , secr. A. ten Bruggencate, arts, Meerwijklaan 2, Bergen (N.-H.).
	„ 439 Fonds tot Behartiging van de Belangen van Hulpbehoevende Kraamvrouwen, secr. Mej. M. C. N. Waller, Zaanenstraat 98, Haarlem.
	440 Prov. Noord-Holl. Bond „het Wit- Gele Kruis”, voorz. Dr. R. R. L. M. Bronberg, Laat 194, Alkmaar.
	„ 441 Chr. Ver. tot Kraamhulp te Haarlem, secr. K. Westerhuis, Frans Halsstraat 3, Haarlem.
	„ 442 Afd. Haarlem van de Ver. „het Wit- Gele Kruis”, secr. R. Schlatmann, van Eedenstraat 6, Haarlem.
	„ 443 Dioc. R.K. Vrouwenbond in het Bisdom Haarlem, afd. Amsterdam, secr. Mej. Dr. J. Hillen, Oosterpark 73 11, Amsterdam-Oost.
	Opleidingsscholen en -cursussen voor onderwijzeressen bij het voorbereidend (Fröbel)onderwijs.
	Alkmaar 444 Opleidingscursus voor Onderwijzeressenbij het Chr. Bewaarschoolonderwijs.
	„ 445 R.K. cursus ter Opleiding van Onderwijzeressen bij het voorbereidend Onderwijs.
	Amersfoort 446 als voorgaande.
	Amsterdam 447 Gemeentelijke Vormschool, Keizersgracht 177.
	„ ... 448 Vormschool tot Opleiding van Onderwijzeressen bij het Chr. Bewaarschoolonderwijs.
	„ 449. R.K. Vormschool ter Opleiding van Onderwijzeressen bij het voorbereidend Onderwijs, da Costakade 20-22.
	Arnhem 450 Cursus tot Opleiding van Chr. Bewaarschoolonderwijzeressen, Apeld. weg 28.
	Bergen (N.H.j 451 R.K. Fröbelopleiding St. Angela.
	Bloemendaal 452 R.K. Vormschool.
	Delft 453 Chr. Vormschool voor Bewaarschoolonderwijzeressen.
	Dongen 454 als no. 445.
	Dordrecht 455 als no. 450. Rijksstraatweg 1.



	Echt (KoningsboschJ 456 als no. 445.
	Ermelo 457 als no. 450.
	Etten 458 R.K. Fröbelopleiding.
	’s-Gravenhage 459 Gemeentelijke Kweekschool voor Onderwijzeressen bij het Voorbereidend Onderwijs, Viljoenstraat.
	jf .♦ 460 als no. 450, Westeinde 68.
	» 461 R.K. Opleidingscursus voor Bewaarschoolonderwijzeressen, Oude Molstraat 35.
	ft 462 als voorgaande, Prins Hendrikstr. 57
	Groningen 463 Gemeentelijke Cursus tot Opleiding van Bewaarschoolonderwijzeressen, Hofstede de Grootkade 36.
	>f 464 als no. 450, Schoolholm 10.
	Haarlem 465 Cursus tot Opleiding van Chr. Kleuteronderwijzeressen, Bakenessergracht 81.
	Heerlen 466 Opleidingscursus voor R.K. Bewaarschoolonderwijzeressen.
	’s Hertogenbosch ..... 467 als voorgaande, Postelstraat 18.
	» ... 468 Fröbelopleiding. (R.K.) Kweekschool „Concordia”, Choorstr.
	Leeuwarden 469 Gemeentel, cursus voor Opleiding van Bewaarschoolonderwii zeressen, wordt misschien in September 1938 opgeheven.
	Leiden 470 Kweekschool voor Bewaarschoolhouderessen, Rapenburg 129-133,
	» 471 als no. 450, Hooge Rijndijk 145.
	Maastricht 472 R.K. Fröbelcursus.
	Nieuw-Dordrecht ... 473 Cursus van de Centr. Ver. tot Op(gem. Emmen). bouw van Drenthe.
	Nijmegen 474 R.K. Fröbelcursus.
	„ 475 als no. 450 p. a. den Heer H. W. Hiddink.
	Oudenbosch 476 als no. 445.
	Rotterdam 477 Gem. Kweekschool voor Bewaarschoolonderwijzeressen, Jan van Loolaan 7.
	~ 478 als no. 450, Schiedamschesingel 108.
	„ 479 Hervormde Opleiding voor Bewaarschoolonderwijzeressen, Zoutziederstraat 20.
	„ 480 R.K. Cursus tot Opleiding van Bewaarschoolonderwijzeressen.



	Schijndel 481 als no. 445.
	Tilburg 482 als no. 445.
	Utrecht 483 Utr. Vormschool tot Opleiding van Onderwijzeressen aan Chr. voorbereidende Scholen, Springweg 91.
	» 484 R.K. Opleiding voor Bewaarsch. Onderwijzeressen „Paus Adriaan”.
	Veghel 485 als no. 445.
	Venlo 486 a als no. 445.
	Vlaardingen 486b als no. 450, p.a. Heer C. C. Froger, Julianasingel.
	Vlissingen 487 Cursus tot Opleiding van Bewaarschoolonderwijzeressen.
	Woensel 488 als no. 445.
	IJmuiden 489 als no. 450.
	Zutphen 490 Cursus tot Opleiding van Bewaarschoolonderwijzeressen.
	Opleidingscursussen voor Montessori-leerkrachten.
	Amsterdam1) 491 Opleidingscursus voor Montessorileerkrachten, Schubertstraat 17, Amsterdam-Zuid.
	’s-Gravenhage 492 Cursus tot Opleiding van Leerkrachten volgens Montessoribeginselen, Duinweg 6, ’s-Gravenhaqe.
	Nijmegen 493 Stichting de Katholieke Montessori- Opleiding, Timorstraat 12, Nijmegen.
	Rotterdam 494 R.K. Montessoricursus.
	Utrecht 495 Cursus tot Opleiding van Montessorileerkrachten, Janskerkhof 17.
	Rijkskweekscholen voor Onderwijzers en Onderwijzeressen,
	Alkmaar 496
	Amersfoort 497
	Apeldoorn 498 (alleen ond.essen).
	Appingedam 499
	Arnhem 500
	Coevorden 501
	Deventer 502
	Doetinchem 503
	Drachten 504
	’s-Gravenhagc 505
	Groningen 506
	Haarlem 507
	Heerenveen 508
	Hengelo (O.) 509
	Hilversum 510
	Leeuwarden , 511
	Maastricht 512
	Meppel 513
	Middelburg 514
	Schoonhoven 515
	Utrecht 516
	Winschoten 517
	*) aarschijnlijk wordt in September 3 938 een cursus tot opleiding van Montessorileerkrachten uitsluitend voor daartoe geschikt geoordeelde bezitters en bezitsters der acte lager onderwijs verbonden aan de onder no 549 genoemde Kweekschool.



	R K. Kweekscholen voor Onderwijzers en Onderwijzeressen.
	Amersfoort 518 Daem Fockemalaan 68.
	Amsterdam 519 Korte Prinsengracht 19.
	Amsterdam 520 Lauriergracht 41—47.
	Arnhem 521 Beekstraat 47.
	Beesel 522 Dominicanerplein 385.
	Bergen (N.H.) 523 Loudelsweg 20.
	Bergen op Zoom «... 524 van Hasseltstraat 2.
	Boxtel 525 Nieuwe Kerkstraat 22.
	Breda 526 Nieuwstraat 27.
	Dongen 527 Hoogenham 25.
	Echt 528 Wijnstraat 7.
	„ 529 (Koningsbosch) Saeffelderweg 35.
	Etten 530 Moleneind C. 95.
	’s-Gravenhage 531 Oude Molstraat 34.
	Heerlen 532 Burg. Lintjensstraat 1.
	's Hertogenbosch ... 533 St. Janssingel.
	„ ... 534 Papenhulst 1.
	Maasbree-Blerik 535 Kloosterstraat 2.
	Maastricht 536 Brusselscheweg 212
	„ 537 Groote Gracht 74.
	Moerdijk 538 E. 48.
	Mook 539 A. 86.
	Nijmegen 540 Groesbeekscheweg 150.
	„ -Necrbosch 541 Lennestraat 95.
	Oirsehot 542 Koestraat Al 4.
	Oudenbosch 543 Kerkstraat A. 368.
	Rotterdam 544 Aert van Nesstraat 29.
	Schijndel 545 Heikant 81.
	Steen wijkerwold
	(Gelderingen) 546 W ].
	Veghel 547 'Nieuwstraat A 199.
	Woensdrecht- .
	Hoogerheide 548 Molenlaan.
	Gemeentelijke- en andere Kweekscholen voor Onderwijzers en Onderwijzeressen.
	Amsterdam 549 Gem. Kweekschool, N. Prinsengr. 89.
	>t . 550 Geref. Kweekschool, Dintelstraat 60.
	>t 551 Hervormde Kweekschool, Plantage Middenlaan 27.
	Arnhem 552 Kweekschool voor Ond.essen. Weverstraat 16.
	Doetinchem 553 Groen van Prinstererschool, Wilhelminastraat 14.
	Dokkum 554 Chr. Kweekschool, A 87.



	Dordrecht 555 Gem. Kweekschool, Binnen Walevest 3.
	„ 556 Kweekschool met den Bijbel, Van Godewijckstraat 3.
	Gorinchem 557 Chr. Kweekschool, Arkelstraat 43.
	’s-Gravenhage 558 Kweekschool van het Haagsch Genootschap tot verd. v. d. Chr. godsdienst, Ant. Duyckstraat 126.
	„ 559 Chr. Kweekschool, Galvanistraat 118.
	Groningen 560 Kweekschool met den Bijbel, H. W. Mesdagstraat 10-12.
	Haarlem 561 Da Costa-Kweekschool, Nassaupl. 3.
	Leeuwarden 562 Chr. Kweekschool.
	„ 563 Dr. J. Th. de Visser Hervormde Kweeksch. Achter de Hoven 118 a.
	Leiden 564 Chr. Kweekschool, Paulus Buysstr. 1.
	Middelburg 565 Chr. Kweekschool, Heerengracht 52.
	Rotterdam 566 Gem. Kweekschool, Veemarkt N.Z. 1.
	„ 567 Kweekschool met den Bijbel, Aelbrechtsplein 10.
	tt 568 Chr. Koningin W4lhelmina-Kweekschool, Haringvliet 84.
	Sneek 569 Chr. Kweekschool.
	Utrecht 570 Chr. Kweekschool Jan van Nassauschool, Maliesingel 28a.
	» 571 Geref. Kweekschool Rehoboth, Maliebaan 85-89.
	Zetten 572 Chr. Kweekschool voor Onderwijzeressen, Veldstr. 12.
	Zwolle 573 Hervormde Kweekschool, Assendorpplein 9.
	Speciale vakopleiding voor Verkoopsters.
	Amsterdam 574 Vakschool voor Winkelpersoneel (m. daaraan verbonden avondschool). Waldeck Pyrmontlaan 23, Amsterdam-Zuid.
	Arnhem 575 Vakschool voor Winkelpersoneel (uitg. van de Kamer van Kooph. en Fabr.) p.a. H.B.S. 5 j. c., Willemsplein. Uitsl. avondsch.
	» 576 Opleiding voor Winkel- en Magazijnbedienden verbonden aan de Middelb. Handelsavondschool van ~de Hanze”, Rietgrachtstr. 39 (uitsluitend avondschool).



	Culemborg 577 Gem. Middelb. Handelsavondscursus tot Opl. van Winkelbed.
	Dordrecht 578 Avondschool tot Opleiding van Winkelpersoneel, georganiseerd door de Kamer van Koophandel (kantoor Singel 287, Dordrecht).
	VGravenhagc 579 School tot Opleiding van Winkelpersoneel, de Ghijnstraat 138 (met daaraan verbonden avondcursus).
	Groningen 580 School voor Opleiding van Winkelpersoneel, secr. Mr. H. Frima, Heerebinnensingel 2, uitsl. avondschool.
	Nijmegen 581 Cursus voor Winkelpersoneel van de R.K. Middenstandsvereeniging.
	Scholen op het gebied van Kunst en Kunstnijverheid.
	Amsterdam 582 Tooneelschool (in stand gehouden door het Ned. Tooneelverbond), Marnixstraat 150, Amsterdam-C.
	„ 583 Conservatorium (stichting van de afd. A’dam van de Mij. tot Bev. der Toonkunst), Bachstr. 5, Amsterdam-Zuid.
	’s-Gravenhage 584 Kon. Conservatorium voor Muziek, Korte Beestenmarkt 7.
	Rotterdam 585 Conservatorium van de afd. R’dam der Mij. tot Bev. der Toonkunst, van der Duynstraat 22.
	Utrecht 586 Conservatorium van de afd. Utr. der Mij. tot Bev. der Toonkunst.
	Amsterdam 587 Rijksacademie van Beeldende Kunsten, Stadhouderskade.
	„ 588 Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs, Gabriël Metsustraat 16.
	Arnhem 589 „Kunstoefening”, Middelt). School voor beeldende Kunst, Stationsplein.
	's-Gravenhage 590 Academie van beeldende Kunsten, Middelb. Technische School voor bouwkunde, Prinsessegracht 4.
	Groningen 591 Middelb. Techn. School, met afd. teekenen en kunstnijverheid, Petrus Diessenstraat 3.
	Haarlem 592 Middelb. Technische School met afd. bouwkunde, Kleverparkweg 181.



	’s Hertogenbosch ... 593 Middelb. Techn. School, met afd. teekenen, kunstnijverheid, bouwkunde, Duhamelplein.
	Leeuwarden 594 Middelb. Techn. School met afd. bouwkunde, Molenstraat 6.
	Maastricht 595 Middelbare Kunstnijverheidsschool, Cellebroederstraat.
	Rotterdam 596 Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen, Middelb, Techn. School met kunst-afd., Kortenaerstraat 3.
	Utrecht 597 Middelb. Techn. School voor de Bouwkunde, Vondellaan 2.
	5



	ALPHABETISCH REGISTER.
	Blz.
	Adjunot-Commies 35
	Adjunot-Commies P.T.Ï 38
	Actuaris 28
	Adviseuse (licht-) 32
	Adjunct-direotrice van een ziekenhuis 16—17
	Adjunet-Inspeotriee van den arbeid 22
	Administratief ambtenares in overheidsdienst 35
	Advocaat 27
	Ambtenares bij posterijen, telegrafie en telefonie 38
	Ambtenares in dienst van Rijk, Prov. of Gem 35
	Ambtenares in dienst van de spoorwegen 38
	Analyste 29
	Apotheker 28
	Apothekers-adsistente 28—-29
	Apprêteuse (modiste) 11
	Arbeidsbeurs (ambtenares, bemiddelaarster dir. van een) 21
	Arbeidscontractante in dienst van Rijk, Prov. en Gem 35—36
	Arbeidscontractante P.T.T 36—38
	Arbeidsinspectie (insp. en adj.-insp. bij de) 22
	Archiefambtenares 27
	Arehitecte 41
	Armbezoekster, armverzorgster 21
	Arts 19
	Assistente in huish. dienst (in gezin of inrichting) 7
	Assistente aan Openbare Leeszaal •en Bibliotheek 22
	Assistente bij arts, tandarts, polikliniek 14
	Assistente aan een Volkshuis, Buurthuis, Toynbeever 21
	Assistente aan wees- of kinderhuis 23
	Assistente of conservatrix aan een museum 27
	Baker 14
	Bandagiste 11
	Beambte (in dienst van Rijk, Prov. Gem.) 23, 35—37
	Beambte bij Post. Tel. Telef. 36—37
	Beambte bij de spoorwegen 38
	Bediende in den boekhandel 33
	Blz.
	Bedienster zie serveerjuffrouw 9
	Beeldhouwster 41
	Beliangersnaaister 10
	Belastingdienst (ambtenares bij den) 35
	Bemiddelaarster (aan Arbeidsbeurs of Plaatsingsbur., Rijksbemiddel.) 21
	Bewaarschoolonderwijs (onderwijzeres en hoofd bij het) 25
	Bibliothecaresse zie assistente en dir. aan Openb. Leesz. en Bibl 22
	Binderin (Bloemenbindster) 31
	Biunenarchitecte 41
	Bioloog 30
	Bloomenbindstor 31
	Bloemenkweekster 30
	Boekbinderij (werkkracht in de) ... 31
	Boekhandel (bediende in den) 33
	Boekhoudster 34
	Bontwerkster 11
	Borduurster 11
	Bureelambtenares 35
	Buurthuis (assistente en dir. van) 21
	Caissière 33
	Candidaat-notaris 28
	Celliste 40
	Chauffeuse 39
	Chemisch analyste 29
	Chef d’atelier 11
	Chef de bureau 34
	Civiel ingenieur 30
	Coiffeuse zie kapster 12
	Commies (in dienst van Rijk, Prov. of Gem.) 35
	Commies P.T.T 38
	Conductrice 38
	Confectiebedrijven (naaister, knipster, strijkster in) 10—-11
	Conservatrice aan een Museum 27
	Coöperatieve ver. (bediende of beambte in dienst van een) 33
	Corsettenmaakster 11
	Costumière (zie naaister) 10
	Costuumnaaieu (leerares in het) ... 12
	Costuumnaaister (zie naaister) ... 10
	Coupeuse 11
	Danseres 40
	Dansleerares 40
	Demonstratriee (kook-) 9



	Blz.
	Demonstratrice van wasehmiddelen 32
	Dépöthoudster 33
	Diakones 19
	Diamantbewerkster (snijdster) 31
	Dienstbode 7
	Diëtiste, dieetzuster, dieet-assist. ... 9
	Dierenarts 20
	Directrice van Kinderhuis, Opv.gesticht, Weeshuis 23
	Directrice van een Openb. Leeszaal & Bibliotheek 22
	Directrice van een Koloniehuis (Vac. kol.) 24
	Directrice of Rectrix van een Meisjes-H.B.S. of -Lyceum 27
	Directrice van een Volkshuis, Buurthuis, Toynbee-Yer 21
	Directrice van een Wasscherij 8
	Directrice van een Ziekenhuis of Verzorgingsgestieht 16
	Drogiste 32
	Electrotechuiseh ingenieur 30
	Eaquêtrice bij de tuberculose-bestrijding 14
	Etage-Juffrouw in een hotel 9
	Etster 41
	Filiaalhoudster, filiaalleidster 33
	Fluitiste 40
	Fotografe, Fotomontage 41—42
	Fraaie handwerken (leerares in kunstnaaldwerken) 12
	Fröbelonderwijs (hoofd en onderw. bij het) 25
	Geleidster bij vacakol. of koloniehuis 24 Gemeente-ambtenares 35
	Gezinshulp 7
	Godgeleerde 20
	Godsdienstonderwijzeres en -leerares 20-21
	Grafische Vakken (ontwerpster op het gebied van de), gravoerster ... 41
	Gymnasium (leerares aan een) 27
	Gymnastiek (leerares in) 13
	Haarverzorgster 12
	Haudelsreizigster 34
	Harpiste 40
	Heilgymnaste, leerares in heilgymnastiek 12—13
	Hoedenmaakster zie modiste 11
	Hofmeesteres 9
	Blz.
	Hondentrimster, hondenverzorgster 13
	Hoofd van huishouding (in gezin of inr.) 7
	Hoofd van een linnenkamer 10
	Hoofd van een Fröbelschool 25
	Hoofd van een Montessorischool ... 26
	Hoofd van een lagere school 26
	Hoofdinspectrice in de waschindusstrie 8
	Horlogemaakster 32
	Hotels (huisjuffrouw, étagejuffrouw etc. in 9
	Houtbewerking (artistieke) 41
	Huidverzorgster 12
	Huisbezoekster bij de tuberculosebestrijding 14
	Huishoudster, huishoudkundige ... 7—B
	Huishoudleerares 8
	Huisjuffrouw in hotels 9
	Hulp in de huishouding 7
	Hulppredikster 20
	Ingenieur 30
	Inspeotrice van den Arbeid 22
	Inspeetrice van een Levensverzekering-Mij 35
	Inspectrice van Politie 22
	Journaliste 39
	Juriste 27
	Kapster 12
	Kantoorbediende 34
	Kantoorbediende P.T.T 38
	Kennel (hondenverzorgster, werkkracht aan een) 13
	Klerk 35
	Keukenmeisje 7
	Keybordbewerkster in de typografie 31 K. en O. (leerares in kinderverzorging en opvoeding) 23
	Kinderbewaarplaats (dir. cn assist. aan) 24
	Kinderhuis (dir. en assist. aan) ... 23
	Kinderjuffrouw 24
	Kinderverpleegster 18
	Kioskjuffrouw 33
	Kleedingnijverheid (werkkracht in de) 10—11
	Kleedermaken (leerares in het) ... 12
	Kleuterverzorgster 24—25
	Knipster , 11



	Blz.
	Koloniehuis voor kinderen (dir. of assist. aan) 24
	Kookdemonstratrice 9
	Kookleerares 8
	Kraamverpleegster 17
	Kraamverzorgster 15
	Krankzinnigenverplcogster 18
	Kuustnaaldw'erk (leerares in) 12
	Kunstnijvere 41
	Kweekster 30
	Lampekappenmaakster 10
	Landbouwhuishoudlecrares 8
	Landbouwkundig ingenieur 30
	Leerares bij het M.O. en Gyran. Onderw 27
	Lecrares in koken en voedingsleer .. 8
	Leerares in Landbouwhuishoudbunde 8
	Loorares in lich. oef. (gymnastiek) 13
	Leerares in kunstnaaldwerk en fraaie handwerken 12
	Leerares in naaldvakken (acte Na). 12
	Leerbewerking (artistieke) 41
	Letterkundige 39
	Lich. oef. (leerares in) 13
	Licht adviseuse 32
	Linnenjuffrouw in hotels en inr.... 9
	Liunenmeisje 7
	Linnennaaien (leerares in) 12
	Li nnennaaister 10
	Lithografe 41
	Locale kracht P.T.T 37
	Loketambtenares bij de Spoorwegen 38
	Logopaediste (spraakloerares) 13
	Luchtstewardess 9
	Maatschappelijk Hulpbetoon (ambtenares bij het) 21
	Maatsch. werk van vreschillenden aard 21—24
	Maatschappel. werkster in fabrieken 22 Maatsch. ziekenhuiswerk (zuster bij
	hét) 18 Machinesehrijfster 34—36
	Machinesehrijfster in overheidsdienst 35-—36
	Machinezetster (typografe) 31
	Makelaar 34
	Masseuse 12
	Medisch analyste 29
	Mensendieck leerares 13
	Metaalbewerking (artistieke) 41
	Modiste 11
	Blz.
	Montessori- onderwijs (leerkracht bij liet 26
	M.U.L.O. (leerkracht bij het) 26
	Muziekleerares 40
	Naaldwerkster 10—11
	Naaister 10
	Nazorgambtenares voor ontslagen ziekenhuispatiënten 18
	Nazorgambtenaren voor oud-lecrl. • van dienstboden-opleidingen 21
	Natuurkundig ingenieur 30
	Onderwijzeres bij , het lager en MULO 26
	Onderwijzeres bij het Montessori-onderwijs 26
	Onderwijzeres bij het voorbereidend onderwijs 25
	Ontwerpster 41
	Opvoedkundig beambte (assistente) in gestichten voor de jeugd 23
	Opticien 32
	Particulier secretaresse 34
	Pédicure 12
	Pianoleerares 40
	Pianiste 40
	Plantkundige 30
	Polikliniek (assistente aan een) ... 14
	Politie (inspeotrice, assistente, agente bij de) 22—23
	Postcheque en Girodienst (beambte bij den) 36
	Posterijen (ambtenares bij de) 36
	Postspaarbank (ambtenares bij de) 3G
	P.T.T. (ambtenares bij het hoofdbestuur van) 36
	Predikante 20
	Provisor 2S
	Raad van Arbeid (ambtenares bij een) 35
	Redactrice 39
	Regisseuse 39
	Reizigster 34
	Retoucheuse 42
	Rijksbemiddelaarster 21
	Rijksklerk 36
	Rijkspostspaarbank (ambtenares bij de) 36
	Rijksopvoedingsgesticht (beambte in alg. en huish. dienst aan het) ... 23
	Rijksverzekeringbank (ambtenares aan de) 35



	Blz.
	Scheikundige 29
	Scheikundig ingenieur 29
	Schilderes 41
	Schoonheidsspecialiste 12
	Schooh’crpleegstor 18
	Schoenonstikster 10
	Schrijfster (typiste) 35
	Secretaresse 34
	Servecrjuffrouw 9
	Sociaal werk (ambtenares voor) ... 21
	Spoorwegen (ambtenares bij de) ... 38
	Sportmasseuse 12
	Spraaklecrarcs 13
	Stationsjuffrouw 23
	Stemvormiug (leerares in) 13
	Stenotypiste 34
	Stewardess K.L.M 9
	Stewardess op booten 9
	Strijkster 9
	Tandarts 20
	Tandarts-assistcnte 14
	Technoloog 29
	Teekenaar bij het kadaster 29
	Teekenares 41
	Teekenleerares 41
	Telefoniste 37
	Telegraaf-beambte 38
	Textielvakken (ontwerpster op het gebied van) 41
	Toynbee-inr. (ass. of dir. aan een) 21
	Tico (beambten bij de) 37
	Tooneelpeelstcr 39
	Toonkunstcnares 40
	Tuberculose-bestr. (huisbezoekster bij de) 14
	Blz.
	Typiste Hoofdbestuur P.T.T 37
	Typiste in overheidsdienst 35—36
	Typografe 31
	Vacantiekol. (ass. en dir. aan) 24
	Verkoopster 33
	Verloskundige zie vroedvrouw 15
	Verpleegster 16—19
	Verstelnaaister 10
	Vertaalster 39
	Violiste 40
	Voorbereidend onderwijs (leerkracht bij het) 25
	Vroedvrouw 15
	Waschbehandeling (leerares in) ... 8
	Waschindustrie (hoofdinspectrice in de) 8
	Waschindustrie (werkkracht in de) 10
	Werkmeisje 7
	Werkvrouw 7
	Winkelbediende 33
	Wisk. afd. éener verz. mij (werkkracht in) 28
	Woningopzichteres, woninginspectrice 21
	Ymker 31
	Zangeres 40
	Zangleerares 40
	Ziekeverpleegster 16
	Zuster voor maatsch. ziekenhuiswerk 18
	Zwemonderwijzeres 13



	



	AANVULLINGEN EN VERBETERINGEN.



	AANVULLINGEN EN VERBETERINGEN.



	



	NATIONAAL BUREAU VOOR VROUWENARBEID
	's-Gravenhage, v. Speykstr. 153, kamers 17-18 Telefoon no. 392492 – Gironummer 107350
	(Nat. Ver. voor Vrouwenarbeid)
	Spreekuren: eerste werkdagen 10-11 en 14-15 u. Zaterdags 10-11 uur.
	TARIEF
	Naar draagkracht der aanvragers en aanvraagsters wordt voor ieder advies of hulpverleening een matige vergoeding gevraagd en worden de porti en andere onkosten in rekening gebracht. De betaüngskiasse kan door den aanvrager of de aanvraagster zelf gekozen worden.
	Ie kl. 2e kl. 3e kl.
	ci. Enkelvoudige ctdresopgave of verwijzing naar andere lichamen 30 ets. 20 ets. 10 ets.
	b. adreslijstjes of kleinere inlichtingen . . 75 ets. 50cts. 25cts.
	c. adviezen of uitvoerige inlichtingen . . f 3. f 2. f I.
	d. studie of onderzoek per uur f 3. f 2. f I.
	Voor zuiver administratief werk wordt half tarief gerekend.
	Leden der Nat. Vereeniging v. Vrouwenarbeid (minimum contributie f 2.50 per jaar) genieten 50% korting
	Onvermogenden worden geheel gratis geholpen.