LEIDRAAD VOOR NEDERLANDSCHE MEISJES BIJ DE KEUZE VAN EEN BEROEP DOOR ANNA POLAK DIRECTRICE VAN HET NATIONAAL BUREAU VOOR VROUWENARBEID No. 22a DER GOEDKOOPE UITGAVEN, BEWERKT AAN HET KAT. BUREAU VOOR VROUWENARBEID VAN SPEYKSTRAAT 30, ’s-GRAVENHAGE VOORWOORD. Reeds eenige jaren geleden vatte het Nationaal Bureau voor Vrouwenarbeid het plan op, voorloopig alleen voor de grootere gemeenten ten onzent boekjes samen te stellen, die tot leidraden zouden kunnen dienen bij de beroepskeuze voor meisjes. Telkens opnieuw toch trof ons het droevige verschijnsel, dat vrouwen in veel grooter getale nog dan mannen hare arbeidstaak beschouwen als een last, die als een looden zwaarte getorst in stede van met opgewektheid en veerkracht gedragen wordt, omdat zij van haar werk niet houden of er niet voor geschikt zijn, terwijl zij zich op een ander plekje van het maatschappelijk arbeidsveld wellicht opperbest op haar plaats zouden gevoelen. T \ i ** _l I _ 1 ££ v<■//i mO Is fi 11 Dat zijn de slachtoffers eener verkeerde beroepskeuze, een verschijnsel, dat ongetwijfeld te wijten is aan verschillende oorzaken, waarvan niet de minst belangrijke moet worden gezocht in onbekendheid met het bestaan en den aard van een aantal beroepen, de gelegenheid om daartoe te worden opgeleid, en de vooruitzichten, die elk beroep biedt aan de deugdelijk onderlegde arbeidskracht. Even veelvuldig als de oorzaken, zijn ook de noodlottige gevolgen van die verkeerde beroepskeuze gebleken: stuwing van steeds versche scharen werkkrachten naar enkele overvolle beroepen, waar een scherpe concurrentie gaat heerschen, en de loonstandaard daalt; onbevredigdheid van de .arbeidster”, die moeilijk plaatsing vindt, langzaam opklimt, weinig verdient en haren dagelijkschen arbeid met tegenzin vervult; ontevredenheid ten slotte bij de ouders, die geld hebben besteed aan een opleiding, die zoo luttel resultaat blijkt op te leveren. ...nlnina tinnt'illon iron i'lfütl UtOfH KpVialttP Tot voor weinige tientallen van jaren werd, behalve in enkele bevoorrechte kringen en ook daar veelal voor de zoons alleen, aan het zoo bij uitnemendheid belangnjke vraagstuk van de beroepskeuze geen of ternauwernood aandacht geschonken. Eerst langzamerhand begint het besef door te dringen, dat arbeid niet slechts de eenige bron is van duurzame welvaart, maar bovendien een der grootste bronnen van levensvreugde voor iedere volwassen valide persoon, zoo vrouw als man. En gelijk met dit besef nam ook de zorg toe die er aan de beroepskeuze werd besteed. De brochures, die over dat onderwerp gedurende de laatste jaren ten onzent het licht zagen, zijn, voor zoover wij weten, in hoofdzaak de „Gids voor Amsterdamsche Ouders, Voogden, Verzorgers en Onderwijzers , bewerkt door de afdeeling Amsterdam van de Vereeniging „Volksonderwijs”, de beroepskeuzeboekjes van verschillende Arbeidsbeurzen en vooral van Mameren’s „Leidraad bij de keuze van een ambt, betrekking of beroep’*. Maar terwijl van Mameren’s Leidraad een lijvig boekdeel vormt en voor kleine beurzen onbereikbaar is, geven de overige boekjes, ten behoeve zoowel van jongens als van meisjes samen, gesteld, voor de laatsten niet de uitvoerige inlichtingen die wij in haar belang zouden wenschen. Zoo begonnen wij dan in 1912, volgens een door onszelf vastgesteld plan, een „Leidraad” te bewerken voor den Haag. Deze eerste wegwijzer, die niet zonder eenigen schroom onzerzijds, door vriendelijke bemiddeling van dames en heeren schoolhoofden aan de van school gaande meisjes werd uitgereikt, moest uitteraard als een proef worden beschouwd. Wij konden onmogelijk van te voren weten, of men in onderwijskringen met deze poging tot beïnvloeding van de beroepskeuze der meisjes zou zijn ingenomen, en of de leerlingen en hare ouders wel in het boekje zouden vinden wal wij gemeend hadden hun er in aan te bieden. Gelukkig heeft de praktijk aangetoond, dat onze schroom ijdel was. Van verschillende schoolhoofden, mannelijke zoowel als vrouwelijke, mochten wij betuigingen van instemming ontvangen; herhaaldelijk bleek ons, dat van den Leidraad een ruim gebruik werd gemaakl, en zelfs uit andere gemeenten werd de brochure besteld. Met vertrouwen zijn wij dus in die richting verder gegaan. In 1913 verscheen de Amsterdamsche Leidraad, terwijl in 1914 van den Haagschen, die reeds op verschillende punten verouderd was, een tweede herziene en verbeterde druk werd bewerkt, en ook voor Rotterdam een dergelijke brochure werd samengesteld Bij het einde van den cursus 1913—1914 ontvingen dus reeds 9000 a 10.000 van school gaande meisjes een „wegwijzer” op het verbijsterende beroepskeuzeterrein. Intusschen was ons niet het minst duidelijk door talrijke aanvragen uit alle deelen van ons land gebleken, dat de inlichtingen van een Amsterdamschen, Rotterdamschen of Haagschen Leidraad voor bewoners van andere gemeenten weliswaar te verkiezen zijn boven een algeheel gemis aan voorlichting, maar dat een algemeens Leidraad, welke gegevens zou bevatten voor geheel Nederland, voor de vrouwelijke van school gaande jeugd feitelijk onmisbaar moet worden genoemd. Najaar 1914 zonden wij dus aan ruim 5000 scholen onzen Algemeenen Beroepskeuze-Leidraad, waarop einde 1915,1916,1917 en 1918 aan diezelfde inrichtingen Supplementen werden gestuurd. Intusschen begon, toevoegingen en verbeteringen ten spijt, de gids bedenkelijk te verouderen. Wij bieden u derhalve bij dezen een nieuwen Beroepskeuze-Leidraad vooronzeNederlandsche meisjes aan, en spreken de hoop uit, dat wederom velen harer er door gevoerd zullen worden naar een toekomst van nuttigen arbeid, die in eiken kring onzer samenleving welvaart, waardigheid en levensbevrediging schept Dkn Haag, najaar 1919. INLEIDING. Een Woord aan Ouders en Voogden. Reeds vroeg plegen ouders zich bezig fe houde» met de vraag: „wat moet onze jongen worden ?” Soms wordt de toekomst van den mannelijken spruit in de wieg reeds vastgesteld. Met betrekking tot de dochter daarentegen wordt die vraag eerst veel later, in menig gezin zelfs nooit gehoord. En toch moesten ouders en voogden met evenveel zorg het beroep kiezen, dat door hun meisjes, als dat hetwelk door hun jongens beoefend zal worden. Volstrekt niet alleen voor zoover het ongefortuneerde meisjes betreft. Want vooreerst: geld kan verloren gaan, maar hetgeen men verzameld heeft aan kennis of practische handigheid, is een duurzaam bezit: een schaf, voor het leven vergaard ! En bovendien: géén brood smaakt zoo lekker als het eigen verdiende; en het zou wel zeer onbarmhartig zijn, om juist het rijke meisje dat genot te ontzeggen. Zij zou daardoor armer worden dan hare armste zusteren! Intusschen, de overgroote meerderheid der Nederlandsche meisjes is niet van rijken huize. Zij moeten wel degelijk zelven, volwassen geworden, in eigen onderhoud voorzien; velen helaas! lang vóór zij volwassen zijn. Overwegingen omtrent een wellicht te verwachten huwe ijk mogen daarbij geen gewicht in de schaal leggen. Ouders en voogden, die op dien grond hun dochter of pupil geen vak laten leeren, handelen onverantwooidelijk : en van menig gebroken leven zouden de muren van ons Bureau kunnen vertellen, als waarschuwing voor die ouders, voor wie het nog niet te laat is en in wier macht het nog staat, het leven van hun kind ten goede te leiden. Immers; niemand is het gegeven, in de toekomst te aien. Het kan wezen, dat een meisje in ’t geheel niet trouwt; dat zij eerst laat, tégen of na haar 30e jaar in het huwelijk treedt; dat zij ook na haar huwelijk •p de eene of andere wijze in het onderhoud van het gezin moet bijdragen ; terwijl in ieder geval een meisje dat haar eigen brood verdient zich veel vrijer voelt tegenover den man die haar ten huwelijk vraagt en veel eerder de stem van haar hart kan volgen, dan degene, die niet in haar onderhoud kan voorzien, en dus den eersten den besten of „slechtsten”? moet aannemen, uil angst, dat zij misschien onverzorgd zal achterblijven. Vast staat dus, dat ieder meisje evenals iedere jongen deugdelijk moet worden opgeleid voor eenig beroep. Maar voor wélk beroep ? In de eerste plaats voor dat beroep, dat het meest met haar aanleg en lichamelijke gesteldheid overeenkomt. Wie handig en met voorliefde knutselt, moet geen vak kiezen, waar alleen hoofdwerk voor wordt vereischt. Wie het meeste pleizier heeft in rekenen, moet niet verder leeren voor een beroep, waar taal de hoofdzaak is. Een zwak meisje moet geen strijkster worden en een zenuwachtig persoontje geen telefoniste Maar niet alleen met den aanleg van het meisje, ook met de vooruitzichten in de verschillende vakken moet terdege worden rekening gehouden. Anders loopt men gevaar een beroep te kiezen, dat geen middel van bestaan oplevert; hetzij tijdelijk, doordat gedurende eenige jaren te velen zich juist voor dat vak hebben bekwaamd; hetzij blijvend, omdat het een achteruitgaand vak is, of omdat het slechts voor een enkele plaatsing biedt. Wij hebben getracht, U bij de zoo moeilijke beroepskeuze voor meisjes een leidraad te verschaffen, bestaande in: I. inlichtingen omtrent opleiding voor en vooruitzichten in de ambten, betrekkingen en beroepen, waarvoor in Nederland opleiding te verkrijgen is; 11. eenige inlichtingen omtrent de vooruitzichten in de ambten, betrekkingen en beroepen, waarvoor (nog) geen •pleiding bestaat, of waarvoor opleiding niet noodig is. In verschillende opzichten moesten wij wegens gebrek aan ruimte beknopter zijn, dan wij ten behoeve der belanghebbenden wel hadden gewenscht. Zoo kon van verschillende ambten, betrekkingen of beroepen, waarvoor men niet rechtstreeks kan worden opgeleid, omdat nog van tal van andere omstandigheden afhankelijk is, of men de begeerde taak eenmaal vervullen zal, alleen worden opgegeven, welke vorming voor het vak in questie in ieder geval onontbeerlijk is. Bijvoorbeeld ; wanneer wij onder de beroepen waarvoor wèl opleiding te verkrijgen is, opnoemen : hoofd eener school, directrice van een ziekenhuis, hoofd van een handelszaak dan beteekent dat wij vermelden dit hier, omdat sommige dergelijke opgaven wel eens schijnen te zijn misverstaan geenszins, dat men op de eene of andere speciale wijze juist voor die beroepen of betrekkingen kan worden bekwaamd ! Immers, voor directrice van een ziekenhuis bestaat er ten onzent geen bijzondere opleiding. Tallooze malen wordt de hoofdacte gehaald, zonder dat de bezitter of bezitster ooit tot schoolhoofd wordt benoemd. Er zijn uitnemende krachten in den handel, die het nooit brengen tot chef eener zaak. Wij meenen alleen in onzen Leidraad te moeten aanwijzen, welken weg een meisje, wie een der bovenaangeduide beroepen of betrekkingen of een ander, gelijksoortig, vak aantrekkelijk voorkomt, moet inslaan, om indien aanleg en omstandigheden medewerken eenmaal het door haar gewenschte doel te bereiken. Ook hierin moesten wij onvolledig blijven, dat slechts zeer zelden examen-eischen, tijdstip en plaats van aangifte en nooit het bedrag der examen-gelden werden vermeld; terwijl niet dan bij uitzondering eenigszins uitvoerig de werkzaamheden werden omschreven, die aan eenig bepaald beroep verbonden zijn. Met zorg werd gepoogd, duidelijkheid aan beknoptheid te paren. Waar desondanks de Leidraad tekort schiet, daar is ons Bureau, van Speykstraat 30, Den Haag, gaarne bereid, zooveel mogelijk aanvullende inlichtingen te geven. Schriftelijk is het te allen tijde bereikbaar, terwijl het eiken werkdag tusschen 9en 12, 2 en 4 uur voor bezoekers toegankelijk is. Wie inlichtingen over beroeps-voorbereiding en beroeps-vooruitzichten in Ned. Oost-Indië verlangt, bestede bij Mevrouw Kils van Heyningen, Sawalaan 4 N. G., Weltevreden, den „Leidraad bij de keuze van een beroep voor Vrouwen en Meisjes in Nederlandsch-Indië,” tegen ƒ 0.55 franco per post. Nog op enkele punten, ten nauwste met het vraagstuk van de vakopleiding samenhangend, zouden wij uw aandacht willen vestigen : op het voordeel eener zoo breed mogelijke algemeene ontwikkeling, eer de eigenlijke vakopleiding een aanvang neemt; op den ernst, waarmede het meisje even goed als de jongen haar toekomstig beroep behoort te beschouwen; en ten slotte, op de gezondheid der aanstaande „arbeidster”. leder beroep, het eenvoudigste zoowel als het geleerdste, wordt, in het algemeen gesproken, beter vervuld, naarmate de speciale vakbekwaamheid op een steviger basis van algemeene kennis is gegrond. Immers, hoe ruimer het veld is, dat iemand kan overzien, des te verstandiger zal hij arbeiden op het kleine plekje gronds, dat hem ter bewerking werd toegewezen. Daarom hopen wij zeer, dat die meisjes, voor wie de school voor M.U.L.0., H. 8.5., lyceum of gymnasuim gesloten moet blijven, in de plaatsen waar dit mogelijk is althans op de herhalingsscholen zich het geleerde nog wat dieper zullen inprenten, en tal van nieuwe, nuttige kundigheden (als eenvoudig boekhouden, machine-schrijven, stenografeeren, een vreemde taal, koken) zich zullen eigen maken. Als opleidings-inrichtingen verdienen de herhalingsscholen zeer zeker niet de voorkeur. Wie vorming op een Huishoud- of Handelsschool betalen kan, doet stellig verstandiger, zijn meisjes daar voor de huishoudelijke vakken of de betere kantoorbetrekkingen te doen bekwamen, aangezien de opleiding aan de herhalingsscholen zooveel korter van duur, en daardoor vanzelf oppervlakkiger is. Doch voor die meisjes, voor wie een langere of kostbaarder voorbereiding voor eenig beroep tot de onmogelijkheden behoort, moeten de herhalingsscholen zeer stellig als een zegen worden beschouwd. Wij twijfelen niet, of heeren- en dames-school- hoofden zullen bereid gevonden worden, een ieder, die zijn dochtertje het herhalingsonderwijs wenschtte doen volgen, op de hoogte te brengen van alles wat daarvoor te weten noodig is. Ook omtrent kostelooze plaatsing op verschillende inrichtingen van onderwijs, zullen de schoolhoofden zeker gaarne inlichtingen geven. Menig meisje zou heel wat beter toegerust kunnen worden voor de reis door het leven, indien de gelegenheid tot meerdere ontwikkeling niet dikwijls uit sleur of laksheid werd verzuimd. Niet minder gewenscht dan eenige meerdere ontwikkeling voor, is eenige meerdere ernst van de vrouwelijke arbeidskracht. Gebrek aan ernst bij de „arbeidsters” in hoevele vakken hoorden wij daarover klagen! Hoe menig meisje ziet nog alleen een tijdpasseering in haar werk, dat zij zonder belangstelling verricht, zonder begeerte om in haar vak vooruit te komen, zonder verantwoordelijkheidsgevoel tegenover de dagelijksche taak, en hetgeen als de oorzaak zoowel als het gevolg daarvan te beschouwen Is zonder liefde er voor. Wij gelooven, dat die noodlottige gezindheid zich wel degelijk langzamerhand in gunstige richting kan wijzigen, indien onderwijzers en ouders willen medehelpen. Dan zal op den duur ook in de opgroeiende meisjes het bewustzijn ontwaken, dat zij, evenals ieder ander, haar eigen plaatsje op aarde zoo goed mogelijk moeten vullen, en haar onderhoud: huisvesting, voeding, kleeding altemaal producten van menschenarbeid eerlijk moeten verdienen, door ook zelven te arbeiden met alle kracht en verstand, die te harer beschikking staan. Wat nu eindelijk de gezondheid der aanstaande arbeidster betreft in zoo menig beroep hoort men de klacht uiteen, dat juist de vrouwelijke werkkrachten zooveel verzuimen, somtijds door voorgewende, maar dikwijls ook door werkelijke ziekte. Het komt ons voor, dat een groot gedeelte der schuld daarvan moet worden geschoven op de opvoeding, die de jongens buiten schooltijd in de open lucht laat spelen en ravotten, en de meisjes, kleine moedertjes van kindsbeen af, binnen houdt voor allerhande huiselijke bezigheden. Wanneer die noodzakelijke verrichtingen nu in het vervolg eens beurtelings aan èlle kinderen worden opgedragen, dan zullen stellig de jongens er handiger, redzamer en vooral ook minder ruw en zelfzuchtig op worden, en de meisjes, door meer te genieten van licht en lucht, beweging en zonneschijn, sterker jonge vrouwen worden, krachtiger aanstaande moeders van een toekomstig geslacht, die bovendien ook beter tegen haar werk zullen zijn opgewassen. De meisjes zullen het dan op hare beurt stellig later voelen als haar plicht een plicht tegenover de ouders, die haar in staat stelden, tot flinke wèl onderlegde vakvrouwen op te groeien, en niet minder ook tegenover zichzelven en de gemeenschap om haar werk te verrichten met opgewektheid en toewijding; door verstandig arbeids- en rusttijden, inspanning en uitspanning te doen afwisselen, haar gezondheid te bewaren ; en het voorwenden van ziekte te vermijden, als een oneerlijk en harer onwaardig middel, om hare taak op anderer schouders te schuiven. En nog van iets anders zullen die jonge vrouwen zich bewust zijn; dat zij voor goed verrichten arbeid behoorlijke arbeidsvoorwaarden kunnen bedingen en zich niet moeten tevreden stellen met een kariger bezoldiging dan haar mannelijke collega’s, wier werk niet vlugger en niet beter gedaan wordt dan hei hare. Het middel nu om rechtmatige verlangens ingewilligd te krijgen is: aaneensluiting der belanghebbenden. Géén flinke arbeidster met hoofd of hand die verzuimen mag, lid van hare vakorganisatie te worden. Wij hebben dan ook steeds, voor zoover ze ons bekend waren, de vakvereenigingen onder de verschillende beroepen vermeld. Zoo hopen wij dan, dat deze leidraad ons weder iets nader zal brengen tot de ideaie toekomst, waarin ook iedere vrouw zal arbeiden met vreugde en toewijding aan werk, dat overeenkomt met haar eigen aard en aanleg, en waardoor haar, in grootere of kleinere mate, in ieder geval bescheiden welvaart gewaarborgd wordt. Ook de arbeidster is haar loon waardig; te meer, waar zij het juiste inzicht toont te bezitten in hetgeen haar plicht is en haar recht! I Inlichtingen omtrent opleiding voor, en vooruitzichten in de Ambten, Betrekkingen en Beroepen, door vrouwen te vervullen, waarvoor in Nederland opleiding te verkrijgen is. 1. 2. Hulp In de Huishouding. Huishoudster of Huishoudkundige. Getuigschrift of diploma niet altijd geëischt, maar zeer gewenscht. Opleiding te: Alkmaar (Huishoud■ en Industrieschool; alleen voor hulp); Almelo (Meisjesvakschool, Grootestraat 135) ; Amersfoort (Industrie- en Huishoudschool) ; Amsterdam (Amsterdamsche Huishoudschool, Zandpad, en Nieuwe Amsterdamsche Huishoudschool, Gabriël Melsustraat 8); en Opleidingsschool voor Christelijk Maatschappelijken Arbeid, de Lairessestraat 114); Arnhem {Kook- en Huishoudschool, Rijnkade 92); Breda (Kook- en Huishoudschool); Den Briel (Vakschool voor Meisjes); Brunssum (Klooster St. Josef; alleen voor R.-K. meisjes); Culemborg („Maria Kroon”; alleen voor R.K. meisjes); Delft (R.-K. Vakschool voor mei-/es, Voorstraat 24); Denekamp (Pensionaat der zusters Franciscanessen); Dordrecht (Industrie- en Huishoudschool, Steegoversloot); Eysden (Pensionaat der zusters Ursulinen); Gennep (Pensionaat „Maria Roepaan"; alleen voor R.-K. meisjes); Goes (Vakschool voor meisjes; alleen voor hulp); ’s-üravenhage (Huishoudschool, Laan van Meerdervoort 207; Vakschool voor Meisjes, Louise Henriëttestraat 10; RK. Huishoudschool, Hooge Westeinde 18 en Tesselschade Cursus, alleen voor hulp); Groningen (Huishoud- en Kookschool); Haarlem (Huishoud- en Industrieschool en R.K. Huishoudschool); Harderwijk (Vrouwenarbeidschool, alleen voor hulp); Harlingen (Tesselschade-Cursus, alleen voor hulp); Hattem (Tesselschade-Cursus, alleen voor hulp); Den Helder (Vakschool voor Meisjes, Hoofdgraclit 18); Hoogeveen (Volkshuishoud- en Industrieschool, alleen voor hulp) ; Hoorn (Gemeente Vakschool voor Meisjes, Kerkplein 37, alleen voor hulp) ; Leerdam (Huishoud■ en Industrieschool, alleen voor hulp); ... Leeuwarden (Industrie- en Huishoudschool); Leiden (Vakschool voor Meisies, Heerengracht 24 en Vakschool voor Meisjes, Woordeinde 50, R.K. inrichting); Middelburg (Industrie- en Huishoudschool); Millingen [R.K. Huishoudschool); Nijmegen (Huishoudschool, Qroesbeekscheweg 15); Oldenzaal (Pensionaat St. Antonius, alleen voor R.K. meisjes); Drin-ronrlnnl (Donvinnnni Cf KAnrio ollpon vnnr D W Roozendaal (Pensionaat 6r. Mane, alleen voor K.K. meisjes); \k:a, t- in Rotterdam (Huishoudschool, 2e Middellandstraat 19, en Tesselschade-Cursus, alleen voor hulp); Schiedam (Huishoud- en Industrieschool, alleen voor hulp); Silvolde {Pensionaat Si. Clara, alleen voor R.K. meisjes); Steyl (St. Joseph’s Klooster); Tegelen (Pensionaat St. Maria, alleen vooi R.K. meisjes); Utrecht (Industrie- en Huishoudschool, N. Gracht 135); Valkenburg (R. K. Huishoudschool); Veendam (Chr. Dag- en Kostschool); Winschoten (Vakschool voor Meisjes); Zeist (Industrie- en Huishoudschool); Zetten (Christine Hermineschool); Zutfen Vakschool voor Meisjes, alleen voor hulp); Zwolle (Industrie- en Huishoudschool, alleen voor hulp). Duur: voor huishoudkundige aan de meeste scholen 2 jaar; Zetten 3 j.; Delft 3a 4 j.; voor hulp : ’s-Gra- venhage {R. K. Huishoudschool) tenminste Ij.;— Zetten 2 j.; Leiden {Vakschool Noordeinde) 2a 3 j.; Goes, Harderwijk, Den Helder, Leerdam, Leiden (Heerengracht), Middelburg, Utrecht, Zutfen, Zwolle 3 j ; Hatiem (Tesselschade-Cursus) 2 maal S mnd.; overige Tesselschade- Cursussen bevragen, ’s-Gravenhage, Mw. L.Bergsma, Frankenslag7s; Harlingen, Mw. Hannema—André de la Porte ; Rotterdam, Witte de Withstraat 10; R. K. Scholen (pensionaten), onbepaald. Kosten per jaar: Alkmaar ƒ6O voor hulp, ƒ 150 voor huishoudkundige; Almelo ƒ42 ƒ6o voor hulp, ƒ 150 f 240 voor huishoudkundige; Amersfoort ƒ 120 extern, ƒ 900 intern; Amsterdam (Gabriël Metsusiraat) f 80 voor hulp, ƒ250 voor huishoudkundige ; (Zandpad) f 50 voor hulp, ƒ 250 voor huishoudkundige extern, ƒ 950 intern ; {de Lairessestraat) f 800 intern, ƒ 200 extern; Arnhem fBO voor hulp, ƒ 180 voor huishoudkundige; Breda f 170; Brunssum f 360 intern ; Denekamp ƒ 250; Dordrecht ƒ 40 voor hulp, ƒ 80 het le, ƒ 100 het 2e jaar voor huishoudkundige; Eysden / 321 (tijdelijk met ƒ 45 verhoogd); Gennep f 330; Goes f 6—ƒ6o, vrijstelling mogelijk; ’s-Gravenhage (Huishoudschool) f 250; {Vakschool) ƒ 200, of, als de leerlinge in de huishouding meehelpt / 100 extern, ƒs3ointern; {R. K. Huishoudschool) ƒ 200; Groningen ƒ 225 extern, ƒ 900 intern; Haarlem {Huishoud- en Industrieschool) f6O voor hulp, ƒ 250 voor huishoudkundige, intern ƒIOOO ; Harderwijk ƒ 18 en leermiddelen; on- en minvermogenden 25 ets. p. w., leermiddelen vrij; Harlingen ƒ3O; Hattem ƒ5 p. mnd.; Den Helder evenredig schoolgeld ƒ B—ƒ 24, vrijstelling mogelijk; Hoorn f 60, minvermogenden ƒ2o—ƒ4s; Leerdam le j. ƒl3, 2e en 3e j. ƒ 20; Leeuwarden fBO voor hulp, 7150 voor huishoudkundige ; Leiden {Heeren gr acht) f 24 voor hulp, ƒ 120 voor huishoudkundige; {Noordeinde) f 50 voor hulp, ƒ 100 voor huishoudkundige; Middelburg ten hoogste ƒ 40, geheele en gedeeltelijke vrijstelling mogelijk; Nijmegen f 200, intern ƒ 900; Oldenzaal f 260 intern ; Roosendaal f 550 intern ; Rotterdam {Huishoudschool) f 100 voor hulp, ƒ 275 voor huishoudkundige; Schiedam f 60; Silvolde f 190 intern ; Steijl ƒ 106 intern ; Tegelen f 320 intern ; Utrecht ƒ 25, intern ƒ400; Valkenburg ƒ 500 intern; Veendam ƒ6O of ƒBO extern, ƒ 600 intern ; Winschoten f 100; Zetten ƒBO voor hulp, ƒl5O voor huishoudkundige, f 680 en ƒ 750 intern; Zalf en ƒ 30; Zwolle f 25. Minimum-leeftijd voor toelating: aan de meeste scholen voor huishoudkundige 17 j.; ’s-Gravenhage (Vakschool) 16 j., of beide voorbereidende klassen hebben doorloopen (duur 2 j.; kosten f 20 of ƒ 40; aanvang Sept.); ’s-Gravenhage (R.K. Huishoudschool), Groningen, Harlingen en Zetten 16 j.; Amsterdam (de Lairessestraat) 15 j.; aan de meeste scholen voor hulp 15 j.; Rotterdam 14 a 15 j.; Zutfen 14 j.; Utrecht 12 a 13 j.; Zwolle 12 j. Voorwaarde voor toelating: voor huishoudkundige meestal voldoend m.o. of m u 10. hebben genoten; ’s-Gravenhage (R.K. Huishoudschool) voldoend onderwijs hebben genoten ; Groningen, voldoende kennis en ontwikkeling bezitten; Utrecht, lagere school hebben doorloopen ; voor hulp meestal voldoend lager onderwijs hebben genoten; Leeuwarden, meer dan gewoon lager onderwijs; Rotterdam, ulo., Amsterdam (Gabriël Metsustraat), liefst m u.l 0., Zetten m.u1.0. hebben genoten ; Alkmaar m.u 1.0. genoten hebben óf voorbereidenden cursus hebben gevolgd (duur 2 j.; kosten f 35 p.j.; geheele of gedeeltelijke vrijstelling mogelijk; leeftijd voor toelating 12 j.; voorwaarde voor toelating, voldoend lager onderwijs hebben genoten; aanvang Mei); Dordrecht m.u1.0. hebben genoten of voorbereidend onderwijs (duur 1 j.; kosten f 25; leeftijd en voorwaarde voor toelating 13 j. en geslaagd zijn voor toelatingsexamen, óf 14e klas eener openbare lagere school of daarmede gelijkstaande inrichting hebben doorloopen); Zwolle, neemt toelatings-examen af. Aanvang van den cursus aan de meeste scholen September; Goes Mei; Denekamp en Den Helder Mei en November; Schiedam April; Zwolle Augustus; R.K. Scholen, bevragen aan de inrichting. Getuigschrift of diploma kan aan vele scholen worden verworven. Betrekking: vaste hulpkracht in een gezin ter assistentie der huisvrouw, tijdelijke hulpkracht in een gezin ter vervanging der huisvrouw, vaste hulpkracht in een inrichting; hoofd van de huishouding in een gezin of een inrichting. De „tijdelijke hulpkracht” kan naar Ned. gemeenten worden uitgezonden, veelal telkenmale voor den tijd van 6 weken in een zelfde gezin, door de Ver. „Tijdelijke Hulp in Huisgezinnen,” secr. Mw. Timmerhans van Abcoude-Schüller, lansbinnensingel 10, Arnhem, mits de .hulp” tusschen 21 en 45 j. oud zij; of door de Ver. .Voor Steun en tijdelijke Vervanging der Huisvrouw”, secr.; Mw. W. Ribbe, Leidsche Vaart 102, Haarlem; of door het „Bureau voor tijdelijke Hulp in Huisgezinnen”, p.a. Mw. Hollander—Denekamp, Westersingel 23b, R’dam. Bezoldiging: vaste hulpkracht ± ƒ 200—7400 met kost, inwoning en bewassching. In inrichtingen soms hooger. Tijdelijke hulpkracht: / 6, te A’dam./ 10 p. w. met kost, inwoning en vergoeding van reiskosten. Hoofd der huishouding ± ƒ 300 ƒ 500, met kost, inwoning en waschgeld of vrije bewassching. In inrichtingen soms belangrijk hooger. Opmerking. Er bestaat een „Plaatsingsbureau voor gediplomeerde huishoudsters", secr. Mw. B. Ott de Vries, Valeriusstraat 205 A’dam. 3. Dienstbode. Getuigschrift niet geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding te: Alkmaar {Huishoud- en Industrieschool); Almelo (Meisjes- Vakschool); Amersfoort (Industrie- en Huishoudschool); Amsterdam (Openbare Huishoudschool, Lepelstraat 17 en Elisabeth Wolffstraat; verschillende Herhalingsscholen) ; Arnhem (Industrieschool; alleen voor kindermeisje en linnenmeisje; en Kook- en Huishoudschool); Breda (Kook- en Huishoudschool); Calemborg (Huishoud- en Industrieschool; alleen voor kindermeisje en binnenmeisje); Deventer ( Vrouwenarbeidsschool); Dordrecht (Industrie- en Huishoudschool); ’s-Gravenhage (Vakschool voor meisjes, Louise Henriëttestraat 10); Groningen (Huishoud- en Kookschool); Haarlem (Huishoud- en Industrieschool) ; Harderwijk (Vrouwenarbeidsschool, die niet bepaald voor dienstbode opleidt); Den Helder (Vakschool voor Meifjes); Hoogtveen (Volkshuishoud- en Industrieschool, die niet bepaald voor dienstbode opleidt); Leeuwarden (Industrie- en Huishoudschool; alleen voor tweede meisje); Leiden (Vakschool voor Meisjes, Heerengrachf 24 en Noordeinde 50, R K. inrichting) ; Middelburg (Industrie- en Huishoudschool) -, Nijmegen (Huishoudschool); Rotterdam {School voor Vrouwenarbeid, Jonker Fransstraat 79b en Lange Torenstraat 9, die niet bepaald voor dienstbode opleiden); Schiedam (Huishoud- en Industrieschool); Utrecht (Industrie- en Huishoudschool); Winschoten {Vakschool voor meisjes) ; Zeist (Kook- en Huishoudcursus); Zutfen (Vakschool voor meisjes). Duur: Arnhem (Industrieschool-, voor kindermeisje en linnenmeisje) 1 jaar na afloop van den 3 jar. cursus der school; Alkmaar, Almelo, Amsterdam, Arnhem (Kook- en Huishoudschool), Breda, ’s-Gravenhage, Leeuwarden en Nijmegen 2 jaar; te Nijmegen kan men, als men dat wenscht, het 2e jaar tot linnenmeisje worden opgeleid; Groningen, Leiden (Heerengrachf) en Utrecht 2 of 3 jaar; Amersfoort. Culetnborg, Deventer, Dordrecht, Haarlem, Harderwijk, Harlingen, Den H-Ider, Hoogeveen, Leiden (Noordeinde), Middelburg, Rotterdam, Schiedam, Winschoten, Zeist, Zutfen 3 jaar; Delft 3 j. en 1 j. voorbereidende cursus. Kosten; Alkmaar f 0.25 p. w.; Amersfoort 25 ct. p. w.; Almelo fl2 p. j.; Amsterdam, \ragen aan de school; Arnhem {lndustrieschool) ƒls; (Kooken Huishoudschool) ƒl2 p. j (minder voor min-, geene voor onvermogenden); Breda 10 ct. p. w.; Culemborg, Delft en Deventer, vragen aan de school; Dordrecht 25 ct. p. w.; ’s-Gravenhage 25 ct. p. w.; Groningen 10 ct. p. w.; Haarlem fl2 p. j. (voor opleiding tot kindermeisje 2j. ƒ 15) ; Harderwijk 25 ct. p. w.; Den Helder ƒß—ƒ24 of geene; Hoogeveen vragen aan de school; Leeuwarden 25 ct. p w.; Leiden (Koordeinde) f 0.15, (Heerengracht) ƒ0.25 p. w.; Middelburg flop.j. of geene ; Nijmegen 25 ct. p. w.; Rotterdam ƒ6 p. j. (minvermogenden ƒ3, onvermogenden geene); Schiedam 25 ct. p. w.; Utrecht 25 ct. p. w.; Winschoten vragen aan de school; Zeist ƒ25 of minder; Zutfen ƒ 8 p. j. Voorwaarde voor toelating: lagere school met vrucht of voldoende vorderingen hebben doorloopen; te Dordrecht wordt het eind-diploma lagere school geeischt; Arnhem (Industrieschool) tenminste 15 j. zijn ; getuigschrift 3 jar. cursus der school verworven hebben. Aanvang van den cursus: veelal September; Schiedam en Winschoten April; Arnhem (Kook- en Huishoudschool), Den Helder en Rotterdam Mei en November; Alkmaar, Almelo, Amersfo >rt, Leeuwarden Mei; Arnhem (Industrieschool) Augustus. Getuigschrift', kan aan de meeste scholen worden verworven. Bezoldiging: dagmeisje, in groote plaatsen ƒ 2.50 ƒ 5 p. w., in kleinere plaatsen ƒ I—ƒ 3 p. w.; keukenmeisje ƒ 200—ƒ 400; ƒ 130—ƒ 300 p. j.; meisje alleen ƒl3o—ƒ3oo; ƒ 100—ƒ 200; werk- of tweede meisje ƒ 100—ƒ 250; ƒ 100—ƒ 180 p. j.; linnenmeisje ƒ 100—ƒ 200 p. j.; kindermeisje soms ƒ 2—ƒ 3 p. w., soms ƒ 100—ƒ 200 p. j.; alles vermeerderd met ƒ 30—ƒ 40waschgeld, kosten behalve voor de dagmeisjes inwoning. Opmerkingen. Goede dienstboden vinden gemakkelijk plaatsing. \! nlm.irnnipitlüo \T or iron HII i CnPrcmi Phf Vpr Vatl Vakorganisaties „Ver. van Huispersoneel’, „Chr. Ver. van Dienstboden en Huispersoneel,” „Dienstboden- en Werkvrouwenver. „Vast in Beleid”. 4. 5. Kamenier-linnenmeisje. Kamenier. Getuigschrift niet altijd geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding te; Arnhem (Industrieschool voor meisjes); ’s- Gravenhage (Vakschool voor meisjes, Louise Henriëttestraat 10); Haarlem (Huishoud- en Industrieschool); alleen voor kamenier-linnenmcisje). Duur: Arnhem Ij.; ’s-Gravenhage 2 a 3j. (aanvang Sept.); Haarlem 3j. Kosten: Arnhem f 15; ’s-Gravenhage f 20 p.j.; Haarlem f 12 het eerste jaar, verder ƒ 20 p. j. Leejtijd en voorwaarde voor toelating: ’s-Gravenhage tenminste 16 j., (jongere meisjes kunnen eerst de beide voorbereidende klassen doorloopen, tegen ƒ 20 p. j.); lagere school met vrucht doorloopen hebben. Getuigschrift der school kan worden verworven. Bezoldiging : ± ƒ 200—ƒ 450 intern. Opmerking. De kans op plaatsing als kamenier is gering. 6. Kookster. Kokkin. Getuigschrift niet altijd geëischt, maar zeer gewenscht. Opleiding-, ais voor huishoudkundige (zie blz. 12) of keukenmeisje (zie biz. 16.) Ambt, betrekking of beroep: zelfstandig gevestigde, uitgaande kookster; uitzendster van diners ; kokkin in een coöperatieve keuken, hotel, restaurant of ziekenhuis. Bezoldiging: van de uitgaande kookster ƒ I—ƒ 10 per keer; in coöperatieve keuken, ± fs—ƒ 15 p. w. met den kost; in hotel of restaurant ± ƒ2OO—j 500 intern, soms ƒ 60 p. mnd. met den kost, extern ; in ziekenhuis ± ƒ 350—ƒ 650 intern. Het inkomen der uitzendster van diners hangt van de clientèle af. Opmerkingen. Wie kokkin in een hotel wil worden, moet na de school opleiding „aide de cuisine’' worden, tegen een klein of desnoods zonder salaris, in verschillende hotels; liefst ook in het buitenland. Het ware gewenscht, dat flinke, sterke meisjes die loop- baan kozen, en zich langzamerhand opwerkten tot chefkokkin, ook in de groote hótels. Unrtr hoi uif-ronHon «on Hinarc urnrHf tiiat üllaan II Voor het uitzenden van diners wordt niet alleen vak bekwaamheid, maar ook eenige handelskennis vereischt. 7. Directrice van een coöperatieve keuken. Diploma niet altijd geéïscht, maar zeer gewenscht. Opleiding: als voor huishoudkundige (zie blz. 12), liefst onderwijzeres of leerares in koken en voedingsleer (zie verder in dit boekje; raadpleeg hetalphabetisch register). Bezoldiging: ± ƒ 400—ƒ600 intern, soms ± ƒlOOO extern met den kost. 8. Directrice van een armhuis. Diploma veelal niet geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding: als voor huishoudkundige (zie blz. 12). Bezoldiging: ± ƒ2oo—ƒsoo p. j., intern. 9. Linnenjuffrouw op een boot. Stewardess. Getuigschrift meestal niet geëischt maar wel gewenscht. Opleiding: als voor linnenmeisje (zie blz. 16). De kennis van Duitsch of Engelsch, die van een stewardess wordt geëischt, kan geleerd worden op een Berlitz-school, door privaatles, of in sommige gemeenten aan cursussen van „Ons Huis” of het „Volkshuis”. Werkzaamheden : de linnenjuffrouw is belast met de behandeling van het linnengoed, aan boord of op de linnenkamer (van het*gebouw der maatschappij); bij sommige maatschappijen met het toezicht op de kinderen gedurende de maaltijden ; verder met bediening en verzorging van zieke dames en de administratie betreffende het linnengoed. De stewardess vooral met de verzorging en bediening van vrouwelijke passagiers en kinderen; huishoudelijke bezigheden, in de 3e kl. ook het ruwere huishoudwerk; hulp in de linnenkamer. Bezoldiging■. Ie linnenjuffrou w± ƒ 60— ƒ9O p. mnd; 2e linnenjuffrouw of stewardess ± ƒ 50—ƒ60 p. mnd., soms met verval (fooien, of (en) premie van verkoop aan boord) ; 3e linnenjuffrouw of stewardess ƒ 50— f 55 p. mnd. met verval (fooien); alles met kost en inwoning. Opmerkingen. Stewardesses worden telkens voor één reis aangemonsterd. Linnenjuffrouwen bij sommige maatschappijen eveneens; bij andere is haar positie vaster. Bij een enkele maatschappij heerscht vaste aanstelling. Een leeftijd van 25—40 jaar is voor aanstelling de meest gewenschte; een flink optreden wordt meestal geëischt. Voor de booten op Indië strekt eenige kennis van Maleisch tot aanbeveling. Vóór men zich laat aanmonsteren, neme men uitvoerige informatie; en Vel wal salaris en werkzaamheden betreft, bij het bestuur der maatschappij waar men zich wil aanmelden, en wat de gevaren, die de stewardess op zedelijkheidsgebied zou kunnen loopen, bij het „Nat. Bureau van Informatie tot Bescherming van Vrouwen en Meisjes", adres : den Heer G. Velthuysen Jr., Weteringplantsoen 22, A’dam. 10. Gouvernante. Acte lager onderwijs vereischt; hoofdacte en lagere bijacten gewenscht. Opleiding: als voor onderwijzeres aan een lagere school (zie verder in dit boekje; raadpleeg het alphabetisch register). Bezoldiging: ± f 400—ƒ1200, soms hooger (o.a. bij Hollandsche families in Indië), veelal intern. 11. Kinderjuffrouw. Diploma niet altijd geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding te; Alkmaar (Huishoud- en Industrieschool)-, Amsterdam {Huishoudschool, Zandpad); Arnhem {lndustrieschool voor meisjes); Dordrecht {lndustrie- en Huishoudschool); ’s-Gravenhage (Vakschool voor Meisjes, Louise Henriëttestraat 10, en Cursus van .Tesselschade", adres Mw. L. Bergsma, Frankenslag 75); Groningen (Industrieschool voor meisjes); Haarlem (Huishoud- en Industrieschool)', Harlingen (Cursus, adr. Mw. E. Hannetna— André de la Porte, Voorstr. 56); Hattem (Cursus, adr. Mw. Voerman—Verkade) ; Hoorn (Vakschool voor Meisjes); Leiden ( Vakschool voor Meisjes, Heerengracht 24) ; Middelburg (Industrie- en Huishoudschool); Rotterdam (Cursus van „ Tesselschade”, adres vragen Witre de Wi'hstraat 10 b); Schiedam (Huishoud- en Industrieschool)-, Utrecht (Industrie- en Huishoudschool)-, Zetten (Chrisline Hermineschool); Zutjen {Vakschool voor Meisjes). Duur: Zutfen 3 j.; ’s-Gravenhage (Vakschool en Cursus), Harlingen, Leiden, Schiedam, Zetten 2 j.; Middelburg bijna 2 j.; Alkmaar lof 2 j.; Groningen minstens Ij.; Hattem 2 maal 9 mnd.,; —Arnhem ten minste 1 j., na verwervingvanhetschoolgetuigschrift 4 jar. cursus; Haarlem Ij; Rotterdam 9 mnd.; Amsterdam, Hoorn, Utrecht, Zetten, vragen aan de school. Kosten: Arnhem ƒ 25 p. j.; ’s-Gravenhage (Vakschool), Harlingen, Schiedam, Zutfen f 30 p. j. ; Groningen f4O p. j.; ’s-Gravenhage (Cursus) f4O p. j. +ƒ 5 leermiddelen ; Alkmaar, Leiden f5O p. j.; Haarlem f 60; Middelburg f 50, leerlingen der school ƒ25 in het geheel; Hattem f 5 p. mnd.; Rotterdam afhangend van het aant. deelneemsters ; Zetten f 25; Amsterdam, Hoorn, Utrecht, vragen aan de school. Leeftijd voor toelating; Zutfen tenminste 15 j.; ’s-Gravenhage (Vakschool), Harlingen en Leiden tenminste 16 j.; Alkmaar, ’s-Gravenhage (Cursus), Haarlem tenminste 17 j.; Rotterdam 17 a 18 j. ; overigens vragen aan de school. Eischen voor toelating: lagere school met vrucht dootloopen hebben; te Rotterdam moet liefst meer dan lager onderwijs zijn genoten ; te Harlingen moet het herhalingsonderwijs worden gevolgd ; —te’s-Gravenhage (Cursus) wordt een toelatingsexamen afgenomen ; te Arnhem moet het schoolgetuigschrift 4 jar. cursus verworven of voorbereidende cursus (duur 1 j.; kosten f 25) gevolgd zijn; te Leiden moet voldoend m.u.1.0. genoten zijn. Aanvang van den cursus: meestal September; Schiedam April. Examen wordt jaarlijks afgenomen door de Alg-Ned. Vrouwenver. „Tesselschade”. Eischen verkrijgbaar Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid. Leeftijd voor deelneming; tenminste 18 jaat. Betrekking of beroep: kinderverzorgster, hetzij als huisgenoote, hetzij als externe kinderjuffrouw in één gezin; of wel zelfstandig gevestigd de kinderen in verschillende gezinnen verzorgend. Bezoldiging: in het eerste geval ± ƒ 150—ƒ400 p. j., intern; in het tweede geval =l= f 25 aƒ 40 p. mnd. 12. Directrice van, hulpkracht in een tehuis voor schoolgaande kinderen. Diploma niet altijd geëischf, maar wel gewenscht. Opleiding-, te Amsterdam {School voor Maatschappelijk Werk, Pieter de Hooghstraat 78). Duur: 3 jaar. Kosten f 300 per jaar. Eischen voor toelating: eind-diploma gymnasium, H.B.S. met 5-jarigen cursus of daaraan gelijk te stellen inrichtingen, acte L.O. Diploma der school kan worden verworven. Bezoldiging: directrice ƒ 250—ƒ 800 p. j.; hulpkracht ± ƒ 200—ƒ 600 p. j. Opmerkingen. Groote opvoedkundige kennis en liefde voor kinderen worden voor dit werk vereischt, vooral wat de „Boddaert"-Tehuizen betreft, die een ander karakter dragen dan de meeste overige, en waar de salarieering dan ook op een anderen voet is geregeld. Vakorganisatie „Ver. van Directeuren en Directrices van Rijks- en Particuliere Opvoedingsgestichten". 13. Hoofd van en onderwijzeres aan een school voor voorbereidend onderwijs. Privaat-onderwijzeres in het fröbelen. Leidster van Montessorischool. Diploma vereischt. Opleiding te: Amsterdam (Vormschool voor onderwijzeressen aan bewaarscholen, Marnixsiraat 317; Vormschool ter opleiding tot onderwijzeressen aan Chr. bewaarscholen, Rozengracht 113 a; Vormschool voor R.K. bewaarschoolhouderessen, da Costakade 22; Opleidingsschool voor Chr. Maatschappelijken Arbeid, de Lairessestraat 114; en Montessori-cursus, p. a. Mw. C. W. Tromp, van Breestraat 129); Arnhem (Gemeentelijke Opleidingscursus voor bewaarschoolhouderessen, Emmastraat 13 en Vormschool voor Christel. Bewaar schoolonderwijzer essen, Paierstraat 35); Delft (Gemeentelijke Cursus, p.a. denHr. A. Treep); Frane/cer (Cursus van „Hef Nut”)-, Gorredijk (Cursus van „Het Nut”, adres: Mw. R. Lambert); Gouda (Gemeentelijke Cursus, Fatersfeeg); ’s-Gravenhage (Gemeentelijke Cursus tot opleiding van onderwijzeressen der bewaarscholen, gegeven in de H.B.S. vi or meisjes, Bleyenburg; Vormschool voor Chr. Bewaarschool-onderwijzeressen, Westeinde 68 en Monfessori-Cursus, p.a. van Hovestraat 66); Groningen (Gemeentelijke Cursus, gegeven in de Scnool voor Voortzettingsonderwijs, Coehoornsingel); Haarlem (Cursus voor Christelijke Bewaarschoolonderwijzeressen, adres: den Hr. G. v. Arkel); Leeuwarden (Cursus van „Het Nut”; adres den Hr. H. Semplonius); Leiden (Kweekschool voor bewaarschoolhoudcressen); l\/I irtrtstlhll *• re ( tiv o irnn n4- 14* * n rnn • /lan Ur Middelburg (Cursus van „Het Nut”, adres: den Hr. Herman Snijders); Nijmegen (Vormschool voor Christ. Bewaarschool-Onderwijzeressen, Jacob Canisstraat 62); Rotterdam (Gemeentel. Kweekschool tot opleiding van Bewaarschool-Onderwijzeressen. Jan van Lnonslaan en Vormschool voor Chr. BewaarschooUOnderwijzeressen, adres: den Hr. J. P. Hebly, Vredenoordlaan) ; Schiedam (Gemeentelijke Cursus); Utrecht (Vormschool voor Chr. Bewaarschoolonderwijzeressen, Springweg 101 107); Veendam (Cursus van „Het Nut”, adres: den Hr. T. Buerma); Vlaardingen (Vormschool voor Chr. Bewaarschool-Onderwyzeressen, Hofjesstraat); Wageningen (Cursus van „Het Nut”); (t'c'ttC' Itnn [Jni umrrfl niof rorrpl. Zwolle (Cursus van „Het Nut , wordt niet regelmatig gehouden); terwijl in verschillende plaatsen in de Bisdommen Den Bosch en Roermond Cursussen worden gegeven voor R.K. Bewaarschool-onderwijzeressen, en In verschillende plaatsen de hoofden der bewaarscholen kweekelingen opleiden. Duur: veelal 4j. voor hulpacte(A). 2j. voor hoofdacte (B); Leeuwarden en Groningen 3 j ; – Leiden ± 4 j ; Schiedam waarschijn lij k 5 j.; Franeker en Vlaardingen onbepaald {Vlaardingen voor BI i 2 j.); Amsterdam en ’s-Gravenhage (Montessori-Cursus) 2 j„ waarna gewerkt moet wor ten in beslaande, erkende Montessorischolen ; Veendam leidt alleen op voor A. Kosten: Arnhem (Gemeentel. Cursus), Gorredijk, ’s-Gravenhage (Gemeentel. Cursus), Rotterdam (Gemeentel. Kweekschool), geene (de „helpsters’ of „kweekelingen” beginnen soms na 1 of enkele jaren te verdienen: ƒ 25—ƒ 150 p. j.; Groningen ƒ sp. j., minvermogenden ƒ 2.50, onvermogenden geene (boeken betaalt de leerling); Leeuwarden le en 2e j. ƒ5 p. j., 3e j. ƒ 10; Veendam f 10 p. j., vermindering en vrijstelling mogelijk, helpsters aan de Nutsbewaarscholen geene; Delft f 10, voor B. f2O p. j.; Amsterdam 3 scholen / 16 p. j. hulp .ƒ2O hoofdacte; (de Lairessestraat) f 800 intern, ƒ 200 ex'ern ; (Montessori-Cursus])f 200 p. j.; Franeker f 15, helpsters aan de Nutsbewaarscholen ƒ3, voor hoofdacte ƒ25 p. j.; Gouda f 24—ƒ 36 p. j.; minvertn. ƒ 10, onverm. geene; ’s-Gravenhage (Wesfeinde) ƒ36p. j„ f4O p. j. hoofdacte; (Montessori-Cursus) ƒ 200 p. j.; Rotterdam (Vormschool voor Chr. Bewaarschool-On- derw.) f 1.50 en f 2 p. mnd. hulp-, f 3 hoofdacte, en boeken ; Vlaardingen fSO p. j.; Leiden f 506 intern, ten hoogste ƒ 100 extern, voor van builen komende leerlingen; Arnhem (Chr. Vormschool), Haarlem, Middelburg, Nijmegen, Schiedam, Utrecht, Wageningen, Zwolle, vragen aan school of cursus ; Schiedam, voor helpsters aan openbare bewaarscholen, geene. Leeftijd en eischen voor toelating : meestal ten minste 14 j. of 14—16 j.; Groningen en Leeuwarden tenminste 15 J.; Rotterdam (Kweekschool) en Schiedam tenminste 13 j.; Amsterdam en ’s-Gravenhage (Montessori-Cursus) tenminste 19 j.;— aan verscheiden scholen en cursussen geen minimum-leeftijd bepaald ; de lagere school moet met vrucht doorloopen zijn, de leerlinge moet aanleg voor zingen hebben; soms worden nog geëischt: vrij zijn van kleurenblindheid en van hinderlijke belemmering in de spraak, en goede gezondheid ; te Amsterdam (Marnixstraat en Rozengracht), Arnhem (Gemeent. Cursus), Gouda, (behalve voor wie de school voor voortgezet onderwijs met vrucht doorliep), ’s-Gravenhage (Gemeent. Cursus), Groningen (behalve voor de bezitsters van het diploma van een school voor voortzettingsonderwijs), Leiden en Schiedam, (behalve voor wie het 7e leerjaar met vrucht doorliep), wordt een toelatings-examen afgenomen; aan ,den Montessori-Cursus wordt acte 1.0. geëischt; ’s-Gravenhage (Gemeentel. Cursus) heeft een voorbereidende klasse (leeftijd 13 of 14 j.( voorwaarde lagere school met getuigschrift doorloopen hebben of leerling zijn van een vervolgklasse). Aanvang van den cursus: ’s-Gravenhage (Gemeent. Cursus) Juli; Groningen October; Leeuwarden Sept.; Rotterdam (Kweekschool) Mei; Schiedam, na de Paaschvacantie; Amsterdam (Rozengracht) Mei. Examen wordt afgenomen door verschillende Commissiën, de Ver. van Chr. Bewaarschool-onderwijreressen in Ned. en den R.K. Schoolraad. De school te Leiden reikt eigen diploma’s uit voor hulp- en hoofdacte. De Ned. Montessori-Ver. reikt eigen diploma uit. Leeftijd voor deelneming aan het examen voor de hulpacte: ten minste 18 j.; voor de hoofdacte: ten- minste 20 j., terwijl 2 j. gewerkt moet zijn aan openbare of bijzondere Bewaarschool. Bezoldiging: aan openbare bewaarscholen, hoofden in de grooiere gemeenten ƒ 1000—ƒ 2175, soms met vrije woning; —in kleinere gemeenten ƒ 600—ƒ 900, soms met vrije woning, vuur en licht; onderwijzeressen in grootere gemeenten ƒ 600—ƒ 1675, met toelage voor de hoofdacte van ƒ 100 of ƒ 200, soms ook toelagen voor andere bij-aclen; in kleinere gemeenten / 100—ƒ 600; aan Christelijke bewaarscholen hoofden ƒ 1200—ƒ2000; onderwijzeressen met hoofdacte ƒ 500—ƒ 1100; met hulpacte ƒ 300—ƒ 700. Voor privaat-onderwijs: / 0.50—ƒ 1.50 per uur per kind. afhangende van het aantal kinderen, dat het clubje vormt. Opmerking-. Vakorganisaties „Bond van Onderwijzeressen bij het Fröbelonderwijs”, „Ver. van Chr. Bewaarschoolonderwijzeressen in Ned.”, „Ver. van Onderwijzers en Onderwijzeressen aan inrichtingen tot opleiding van onderwijzeressen bij het voorbereidend onderwijs in Ned." „Ver. van Hoofdondeiwijzeressen der openbare bewaarscholen te Rotterdam’', .Ver. van Chr. Fröbelonderwijzeressen .Crescens Eliel", en .R.K. Ver. van onderwijzeressen bij het voorbereidend onderwijs in het Bisdom Haarlem”. 14. Onderwijzeres aan een lagere School, Lagere acte vereischt; hoofdacte en lagere bij-acten dikwijls gewenschf. Opleiding te: Amersfoort (R.K. Kweekschool) ; Amsterdam (Gemeentelijke Kweekschool voor Onderwijzers en Onderwijzeressen, Nieuwe Prinsengracht 89; Gereformeerde Kweekschool voor Onderwijzers en Onderwijzeressen, Kerkstraat 107; Hervormde Kweekschool, Piamage 21; Opleidingsschool voor Chr. Maatschappelijk Werk, de Lairessestraat 114; Si. Anthonia Gesticht, Korte Prinsengracht 19; St. Pias Normaalschool, Kerkstraat 136; R.K. Normaalschool, Lauriergracht 51 ; R.K. Normaalschool, Eikenpem 1; Bijzondere Normaalschool voor Onderwijzeressen, Andneszkade 4; A’damsche Normaalschool, Mamixstraat 168; School der Vereeniging„Tot opleiding van Onder- wijzers en Onderwijzeressen”, Prinsengracht 1017 A’damsche Cursus ter opleiding van Onderwijzers en Onderwijzeressen, Lomanstraat 83; en bijzondere Normaallessen, o. a. die, uitgaande van de Vereeniging „Chr. Normaallessen te Amsterdam”, N.Z. Voorburgwal 3 6 328) ; Apeldoorn (Rijkskweekschool voor Onderwijzeressen); Appingedam (Rijksdaghormaalschool) ; Arnhem (Kweekschool voor Onderwijzeressen, en Gesticht „Insula Dei” alleen voor R.K. meisjes); Assen (Normaalschool); Bergen (R.K. Kweekschool) ; Bergen op Zoom (St. Anthoniusgesticht, alleen voor R.K. meisjts); Blerick-Maasbree (R.K. Kweekschool); Boxtel (R.K. Kweekschool) ; Breda (R.K. Normaalschool); Doetinchem {Groen van Prinstererschonl, Chr. Kweekschool) ; Dongen (R.K. Kweekschool); Dordrecht (Gemeent. Kweekschool voor onderwijzers en onderwijzeressen); Drachten (Rijks dag-normaalschool) ; Echt (R.K. kweekschool) ; Echterbosch (R.K. Kweekschool) ; Etten (R.K. Kweekschool): Gorinchem (Christelijke Kweekschool) ; ’s-Gravenhage (Chr. Kweekschool, Qalvanisfraat 118; Kweekschool op vrijzinnig godsdienstigen grondslag, Amonie Duyckstraat 12b; R.K. Kweekschool, Oude Molstraat 35; Inrichting tot Opleiding voor Onderwijzeres, Nicolaïstraal 36; Rijks- en Bijzondere Normaallessen) ; Groningen (Gemeentelijke Kweekschool voor Onderwijzeressen; Kweekschool met den Bijbel en Spoedcursus, pa. Hr. Lentz, St. Jansstraat 14a); t-" ‘uul * *u/ J Grubbenvorst (R.K. Normaalschool „De Bisweide”) ; Haarlem (Nuts-Kweekschool voor Onderwijzeressen en Da Costa-Kweekschoo!) ; Harlingen (Pensionaat „St. Anna”; alleen voorß.K. meisjes); Heerenveen (Rijks dagnormaalschool); ’s-Hertogenbosch (Klooster Mariënburg, St. janssingel; en R.K. Kweekschool, Choorstraat); Hoogerheide- Woensdrecht (R.K. Kweekschool) ; Koningsbosch, hij Echt (R.K. Kweekschool); Leeuwarden (Rijks dagnormaalschool en Christelijke Kweekschool) ; Leiden (Gemeentelijke Kweekschool voor Onderwijzers en Onderwijzeressen, Oude Vest 35; en Christelijke Kweekschool, Stille Rijn); Maastricht (R.K. Kweekschool, Qroote Gracht en Boschsiraat 69); Middelburg (Christelijke Kweekschool voor Zeeland , adres den Hr. C. Weeda; en Vereeniging „Normaallessen”) ; Moerdijk-Zwaluwe (R.K. Kweekschool) ; Mooie (R.K. Kweekschool „Maria Immaculata”) ; Neerbosch (Bijzond. Normaalschool „Rosastichting”) ; Nijmegen (Nutskweekschool voor Onderwijzeressen; Christelijke Kweekschool op den Klokkenberg, en R.K. Normaalschool, Lange Heze straat 83); Oirschot (R.K. Kweekschool) ; Oosterwolde (Bijzondere Normaalschool, adres den Hr. A. Bezema, Oldebtrkoop); Öudenbosch (Pensionaat „St. Anna”, alleen voor R.K. meisj s): Oude Pekela (Gemeentelijke Normaalschool); Reuver—Beesel (R.K. Kweekschool)-, Roermond (St. Ursula-Normaalschool, alleen voor R.K. meisjes); Roosendaal (R.K. Kweekschool); Rotterdam (Gemeentelijke Kweekschool, Haverlandstraat; Koningin Wilhelmina-Kweekschool, Tuindtrsstraat 101 ; R.K. Kweekschool „Sf. Lucia-Gesticht”, Coolsingel 36; R.K. Normaalschool „St. Laurens-Gesticht”, Goudsche Singel 149 N. Z.; Nieuwe Vormschool voor Onderwijzers en Onderwijzeressen, Gedempte Vest 18; Rotterdamsche Normaalschool voor Onderwijzeressen, ’s-Gravendijkwal 44; Vormschool der Ned. Hervormde Gemeente, p. a. Crooswijkschekade 20; Rijksnormaallessen Charlois, Persoonshaven 123); COll I 'ï n Z1 111 1 ft /\ T InT 1. .. t Cl f r u nlll^**~D) Schin op Geulle {Normaalschool „St. Jozef-Instituut”, alleen voor R.K. meisjes); Schijndel (R.K. Kweekschool); Spijk ( Vereeniging Christelijke Normaallessen) ; Steenwijkerwold (Gerardus Majellaschool, alleen voor R.K. meisjes); Tilburg-Oudendijk (R.K. Kweekschool); Utrecht (Hervormde Kweekschool; Gereformeerde Kweekschool; en R.K. Normaalschool „Paus Adriaan”, Oude Gracht 265); Veendam (Gemeentelijke Dag-Normaalschool) ; Veghel (R.K. Kweekschool); Venraay (Pensionaat Jeruzalem, alleen voor R.K. meisje'); Waalwijk {Dag-Normaalschool voor onderwijzers en onderwijzeressen); Woerden (R.K. Normaalschool); Zetten (Christelijke Kweekschool voor onderwijzeressen); Zwolle (Hervormde Kweekschool, Assendorperplein) • terwijl in zeer vele gemeenten rijksnormaallessen, in enkele gemeentelijke normaallessen, en in vele bijzondere normaallessen worden gegeven (ieder informeere bij haar eigen schoolhoofd). Duur: meestal 4 jaar; ’s-Qravenhage (Nicolaïstraat) 3 j.; Veendam (aansluitend aan de 3e klasse Rijks H.B.S. en Handelsschool) 3 j.; aan sommige R.K. internaten niet opg- geven ; Amsterdam (Cursus Lomanstraat) en Groningen hebben ook een 8, of (Groningen) 7 maandschen cursus, o.a. voor leerlingen met einddiploma H.B.S. met 5 jar. cursus. Kosten per jaar: Amersfoort f 160 intern ; Amsterdam (Gemeentelijke Kweekschool) f 30—f 180 (evenredig schoolgeld); (Hervormde Kweekschool) f 50; (de Lairessestraat) f 800 intern, / 200 extern; R.K. Normaalschool, Lauriergracht f4O extern, f 166 intern ; (Bijzondere Normaalschool, Andrieszkade) f 100 ; (Cursus Lomanstraat) naar draagkracht, zoo noodi? geere, maximum / 100; 8 maandsche cursus f )00 ] (Christelijke Normaallessen) f 50, ƒ25 of geene ; Apeldoorn geene; buiten de gemeente wonende leerlingen ontvangen een jaarlijksche tneiaee van t 500 voor huisvesting; Arnhem (Kweekschool) f 75 extern, ƒ 580 intern (tijdelijk verhoogd); („Insuta Dei ) / 60; Bergen ƒ 150 (intem); Bergen op Zoom ƒ 120 intern • Boxtel f 200 intern ; Doetinchem ƒ 400 intern; Dongen ƒ 150; Dordrecht f 60, minvermogenden ƒlß—ƒ36, onvermogende» geene; Echt f 195 intern ; ’s-Gravenhage {Gatvanistraat) ƒ4O en boeken ; (Ant. Duycksfraat) ƒ 75 ; {Oude Molstraat) ƒ3O en leermiddelen; (Nicolaïstraat) le jaar ƒ 120, verder ƒ 150; Groningen (Oemeent. Kweekschool) f5O • {Kweekschool met den Bijbel) ƒ 50; Grubbenvorst f 175 intern; Haarlem {Nuts Kweekschool) f6O extern, ƒSBO intern, (da Costa-Kweekschool) f 40; ’s-Hertogenbosch (Klooster Mariënburg) f 150 intern ; Koningsbosch f 150 intern ; Maastricht (Boschstraat) f 200 intern; (Groote Gracht) ƒ 236 intern; Moerdijk, f 180 intern; Mook ƒ 270 intern; Naarden f 40—ƒ 10, zoo noodig geene; Neerbosch f 210 intern; Nijmegen {Nut kweekschool) f 75. voor niet-leden van het Nut ƒ 85; (Op den Klokkenberg) f 60 extern, f 360 intern ; (R.K. Normaalschool) f 4.50 p. mnd.; Oirschof, f 170 intern; Oosterwolde, geen opgave ontvangen; Oudenbosch, f 250 intern; Reuver-Beesel f 175 intern ; Roermond ƒ 390 intern; Roosendaal/450intern; Rotterdam (Kon. Wilhelmina Kweekschool) f 50; (Oed. Vest) ƒ 1 p. mnd; (’s-Gravendijkwal) ƒ 11; {Ned. Herv. Vormschool) le j. ƒ 16, 2e j. ƒ 20, 3e j. f 24, 4e j. ƒ 28; Schin op Geulle 160 intern ; Schijndel ƒ 150 intern; Steenwijkerwold f 160 intern ; Utrecht (Herv. Kweekschool) ƒ 40; (R.K. Normaalschool) geene; Veendam, ƒ 25, vermindering en vrijstelling mogelijk; Veghel ƒ 150 intern; Venraay f 460 intern; Woerden / 150 intern; Zetten /500 intern, halve vrijstelling (beurs) mogelijk; Zwolle ƒ 40; Rijksnormaallessen en Gemeentelijke Normaallessen, geene. Aan de Rijksnormaallessen betalen de leerlingen de boeken zelf. Zij kunnen toelagen krijgen. Lee/tijd en eischen voor toelating: meestal tenminste 14 j ; Amsterdam (Andrieszkade) en ’s-Gravenhage (Nicolaïstraat) tenminste 15 j.; aan enkele scholen en vele R.K. pensionaten tenminste 13 j.; —aan de meeste scholen wordt een toelatingsexamen afgenomen ■ aan enkele scholen en vele R.K. pensionaten is 'een voorbereidende klasse verbonden; eveneens aan de Rijksnormaallessen. Aanvang van den cursus: meestal Mei, soms September; aan verscheiden R.K. Internaten niet opgegeven. Examen wordt jaarlijks afgenomen door den Staat. Leeftijd voor deelneming: tenminste 18 jaar. Opleiding voor de hoofdacte te: Amsterdam (Gemeent.-Cursus afd. B der Qemeent m KT; • . _ * Kweekschool, Nieuwe Prinsengracht 89; Cursus afd' aij.„ D j .. . 6 1 0:7 » '—Ui ouö dIU. udcl *’^onc* van Ned. Onderwijzers”, gebouw le n.o,s met 5 jar. cursus, Keizersgracht 177; en Cursus .Ver. tot Bevordering van R. K. Onderwijs”, Kloveniersburgwal 95); Apeldoorn (Gemeentelijke Cursus); Arnhem (Gemeentelijke Cursus); Bergen (R.K. Kweekschool); Breda (Cursus „R.K. Onderwijzersbond” in het Bisdom Breda); Delft (Gemeent. Cursus); Deventer (Gemeent. Cursus); Dordrecht (Cursus „Bind v. Ned. Ond.”) • Eindhoven (Cursus ,R.K. Onderwijzersbond” in het Bisdom s-Henogenbosch); Gouda (Cursus, p a. den Hr. G. van Spengen, Fluweelen Singel 66j; s-Gravenhage (Gemeenf. Cursus in de H.B.S. met d-jangen cursus, Raamstraat; Cursus .Bond v Ned. Und. , Valkenboschkade 520; Cursus Kweekschool, Ant. Duycksfraat 126; Christ. Kweekschool, Galvanistraat 118); Groningen (Cursus „Bond v. Ned. Ond.” en Kweekschool met den Bijbel); Hulst {Cursus Ned. Ond. Oen.”); Leeuwarden {Christelijke kweekschool); 1 oirlnn (n. /"> \ Leiden (Gemeent. Cursus); Mook (R.K. Kweekschool) ; Roosendaal (R.rK. Kweekschool); fènffprrlnm rr ; • r < Kotterdam (üemeent. Cursus; Koningin Wilhelm.- Kweeksch.; Nieuwe Vormschool voor Onderwijzers en Onderwijzeressen, Ged. Vest 18; Cursus „Bond v. Ned. Ond.”): Utrecht (Gemeent. Cursus); Venraay {Pensionaat Jeruzalem). Duur: meestal 2 j.: Groningen (Kweekschool met den Bijbel) en Utrecht 3 j. Kosten per jaar; Amsterdam {Gemeent. Cursus) ƒ2O voor 1 vak, ƒ 25 voor 2 vakken, ƒ 30 voor meer vakken ; {Keizersgracht) f 38, voor enkele vakken of bepaalde groepen van vakken minder; {Kloveniersburgwal) ƒ 25; Apeldoorn ƒ 30; Arnhem f 30; Bergen t 150 intern; Breda ieder jaar vastgesteld ; Delft f 20; Deventer ƒ 10; Gouda ƒ 35 ; ’s-Gravenhage {Raamstraat) ƒ 20; (Valkenboschkade) f 30; (Galvanistraat) f 30; {Anf. Duyckstraat) ƒ 30; Groningen {Cursus) ƒ 30; Mook ƒ 270 intern ; Roosendaal ƒ 450 intern; Rotterdam {Ged. Vest) f 50; (Oostzeedijk) ƒ 3 p. mnd; Utrecht ƒ 21; Venraay f 460 (intern). Opleiding voor lagere bijacten {talen) te; Amsterdam (afd. B. der Gemeent. Kweeksch., Nieuwe Prinsengracht 89; Opleidingsschool voor Chr. Maatschappelijken Arbeid, de Lairessestraat 114 en Cursus „Moderne Talen" p.a. Hr. W. v. d. Molen, Alex. Boersstraat 2); Arnhem (Kweekschool voor Onderwijzeressen); ’s-Gravenhage (Cursus van den Bond v. Onderw., Valkenboschkade 520); Heythuijzen (Pensionaat St. Elisabeth, alleen voor R.-K. meisjes); Mook (R.K. Kweekschool); Roosendaal (R.-K. Kweekschool); Rotterdam (Cursus Bond van Onderw.); Venraay (Pensionaat Jeruzalem)-, Vught (R.-K. Kweekschool); Zetten (Christelijke Kweekschool) en verder in tal van gemeenten door privaatles. Duur: hangt veelal af van aanleg en tijd voor studie; meestal 1 of 2 j. voor iedere acte. Nederlandsche Leidraad 2. 2 Kosten per jaar: Amsterdam (N. Prinsengracht) f2O per les, (Opleidingscursus) ƒ 16 p. cursus; Arnhem ƒ 75 extern, ƒ 550 intern ; ’s-Gravenhage ƒ 6 p. mnd. of ƒ 66 p. j.; Heythuyzen ƒ 400 intern; Mook ƒ 270 intern ; Roosendaal ƒ 450 intern ; Rotterdam ƒ 4 p. mnd.; Venraay ƒ 460 intern; Vught ƒ 360 intern (tijdelijk hooger) ; Zetten ƒ 500 intern. Bezoldiging: aan scholen der le klasse, (:) zonder hoofdacte ƒ 1000—ƒ 1800, gehuwden of gehuwd geweest zijnden tot ƒ 2300 ; mèt hoofdacte ƒ 1300— ƒ 2100 of ƒ 26C0. Toelagen van ƒ 50—ƒ 200 voor lagere bij-acten. Wordt hooger. Opmerkingen. Vakorganisaties „Ned. Onderwijzersgenootschap", „Bond van Ned. Onderwijzers", „Ver. voor M.U.L.0.", „Ver. van Christ. Onderwijzers en Onderwijzeressen in Ned. en de overzeesche bezittingen", „Unie van Christ. Onderwijzers en Onderwijzeressen", „Prov. Ver. van Christ. Onderwijzers en Onderwijzeressen in de Prov. Groningen", „Ver. van R.K. Onderwijzeressen in het Bisdom’s-Hertogenbosch", „Diocesane Ver. van R.K. bijzondere Onderwijzers in het Aartsbisdom Utrecht", „Diocesane Ver. van R.K. Onderwijzers in het Bisdom Haarlem", „R.K. Onderwijzersbond in het Bisdom Breda", „R.K. Onderwijzersbond in het Bisdom Roermond", „R.K. Openbare Onderwijzersbond in het Aartsbisdom Utrecht en het Bisdom Haarlem”, „Ver. van Directeuren en Directrices, Onderwijzers en Onderwijzeressen aan Rijkskweekscholen", „Ver. van Directeuren van en Onderwijzers aan Rijksdagnormaallessen", „Ver. van Onderwijzers aan de Rijksdagnormaalscholen in Ned.", „Ver. van Onderwijzers en Onderwijzeressen aan Kweekscholen en Rijksnormaallessen in N.H " Wij raden dit beroep voorloopig af, omdat de markt over voer d is. 15. Hoofd eener lagere school. (2) Hoofdacts vereischt. Plaats, duur, kosten der opleiding zie blz. 27 v.v. Leeftijd voor toelating tot de opleidingsinrichtingen: ten minste 18 jaar. De acte L.O. moet behaald zijn. Examen wordt afgenomen door den Staat. (1) Alle salarissen van burgerlijke rijksambtenaren en -beambten worden, behalve in de gemeenten der le klasse, met 4 pet en 8 pet. verminderd. (2) Zie Inleiding blz. 8. Voorwaarde voor deelneming: er moet tenminste 2 j. praktisch gewerkt zijn. Bezoldiging: R) aan scholen met 200 of minder leerlingen (zonder vrije woning) ƒ 1900—ƒ 2700 of ƒ 3200; aan scholen met meer dan 200 leerlingen ƒ 2000—ƒ 2800 of ƒ 3300, met toelagen voor bij-acten; sommige gemeenten voor sommige soorten scholen hooger. Wordt hooger. Opmerking:. Vakorganisaties ;,Ver. van Hoofden van Scholen in Ned.”, „Ned. Onderwijzersgenootschap’', ~Ver. van Hoofden van Openbare en Bijzondere Scholen te Rotterdam”, „Ver. voor M.U.L.0.", „Ver. van Instituteurs in Ned.”, „Ver. van Christ. Onderwijzers en Onderwijzeressen in Ned. en de overzeesche Bezittingen”, „Unie van Chr. Onderwijzers en Onderwijzeressen”, „Ver. van Directeuren en Directrices, Onderwijzers en Onderwijzeressen aan Rijkskweekscholen”, „Ver. van Directeuren van en Onderwijzers aan Rijksdagnormaalscholen", „Ver. van Onderwijzers en Onderwijzeressen aan Kweekscholen en Rijksnormaallessen in N.H.“, en de Diocesanever. genoemd op biz. 34. 16. Onderwijzeres aan een school voor achterlijken. Acte, meestal verschillende acten en diploma’sgeëischt. Opleiding: als voor onderwijzeres aan een lagere school (zie blz. 27 v.v.), terwijl men tevens bevoegdheid moet hebben tot het geven van onderwijs in de vrije en orde-oefeningen der gymnastiek (de meeste kweek-, normaal- en vormscholen leiden ook ddarvoor op; dit examen wordt meestal afgelegd, vóórdat de lagere acte wordt gehaald), en meestal diploma A moet hebben verworven van de „Ver. tot Bevordering van het Onderwijs in Handenarbeid in Ned.” (Cursussen dier vereeniging, o.a. te Amsterdam, Dordrecht, ’s-Gravenhage, Groningen, Haarlem, Hilversum, Rotterdam; duur: 8 a 9 mnd.; kosten: ± ƒ 25; óf kostelooze zomercursus; plaats en adres voor aanmelding worden in de schoolbladen bekend gemaakt). De onderwijzeres, hoofdzakelijk belast met het onderwijs in handwerken, moet in ’t bezit zijn van de acte voor nuttige handwerken. Aan de meeste scholen wordt, behalve van laatstbedoelde onderwijzeres, het bezit der hoofdacte geëischt. (I) Zie noot op blz. 34. Bezoldiging: wordt waarschijnlijk hooger dan voor onderwijzeres aan een school voor (gewoond lager onderwijs. Opmerking. Vakorganisatie „Ver. van Onderwijzers en Artsen, werkzaam aan inrichtingen van onderwijs aan achterlijke en zenuwzwakke kinderen". 17. Onderwijzeres of leerares aan een school voor doofstommen. Afte L. 0., soms verschillende acten geëischt. Opleiding: als voor onderwijzeres aan een lagere school, (zie biz. 27 v.v.) en daarna in de Inrichtingen voor Doofstommen-Onderwijs (Amsterdam, Plantage Middenlaan 8; Groningen ; St. Michielsgestel, R.-K. inrichting ; Rotterdam, Diergaardelaan 16a en Ammawstraat 20a). Voorwaarden voor aanstelling: te Amsterdam alleen acte L. 0.; bevoegdheid tot het geven van onderwijs in handwerken en slöjd strekt tot aanbeveling; Groningen acte L.O. en bekendheid met teekenen ; kennis der gymnastiek strekt tot aanbeveling ; St. Michielsgestel alleen acte L. 0.; Rotterdam acte L. 0., acte vrije en orde-oefeningen der gymnastiek; bezit van hoofdacte, acten nuttige handwerken en teekenen strekt tot aanbeveling. Bijzondere diploma’s; te Amsterdam, geen examen ingesteld, wèl opleiding, theoretisch en praktisch, in de inrichting; Groningen, na 1 j. werkzaamheid legt de onderwijzeres 2e klasse een examen af, waaruit hare geschiktheid als doofstommenonderwijzeres moet blijken; vaste aanstelling geschiedt na een proefjaar; na 5 j. werkzaamheid kan indien intusschen de hoofdacte is behaald diploma A worden verkregen, waarna benoeming volgt tot onderwijzeres le klasse; na nogmaals 5 j. diploma B, dat recht geeft op benoeming tot hoofdonderwijzeres; St. Michielsgestel, 2 j. na aanstelling kan acte als doofstommen-onderwijzeres worden behaald ; Rotterdam, na het verkrijgen der hoofdacte wordt het voldoen aan 2 examens gevorderd; diploma A kan worden behaald na 6, B na 12 j. werkzaamheid; daarna wordt de titel van „leerares’’ toegekend. Bezoldiging: A’dam als bij het lager onderwijs + ƒ 300; Groningen onderwijzeres 2e klasse ƒ 1350 ƒ 2100, ƒ 200 voor de hoofdacte, ƒ 100 voor diploma A; onderwijzeres le klasse nog een verhooging van ƒ 100 en ƒ 100 voor diploma B; hoofdonderwijzeres ƒ 2750; St. Michielsgestel als onderwijzeres aan een lagere school. Opmerking. Vakorganisaties zie blz. 34. 18. Directrice der tuchtschool voor meisjes. Hoofdacte vereischt. Opleiding: als voor hoofd eener lagere school (zie blz. 34). Bezoldiging: (') ƒ 3600—ƒ 4200, Opmerking-. Vakorganisaties zie blz. 35. 19. Onderwijzeres aan de tuchtschool of aan het rijksopvoedingsgesticht voor meisjes. Acte L.O. vereisfht, andere acten gewenscht. Opleiding: als voor onderwijzeres aan een lagere school (zie blz. 27 v.v.). Bezoldiging: (‘) ƒ 1200—ƒ 2000; le onderwijzeres ƒ 1600—ƒ 2400; hoofdonderwijzeres ƒ 2200—ƒ 3000, met toelagen voor hoofd- en bij-acten. Opmerking. Vakorganisaties, zie blz. 34. 20. Directrice van het rijksopvoedingsgesticht voor meisjes. Diploma gewenscht, doch niet vereischt. Opleiding: als voor hoofd eener lagere school, zie blz. 34, óf te Amsterdam (School voor Maatschappelijk Werk, Pieter de Hooghstraat 78). Duur: 3 jaar. Kosten: ƒ 300 per jaar. Leeftijd en eischen van toelating: ten minste 18 j., (1) Zie noot op blz. 34. eindexamen gymnasium of H.B.S. met 5 jar. cursus of daaraan gelijk te steller? inrichting; acte L.O. Bezoldiging: (') ƒ 3600—ƒ 4600. Opmerking. Vakorganisatie „Ver. van Directeuren en Directrices van Rijks- en Particuliere Opvoedingsgestichten." 21. Onderwijzeres aan een strafgevangenis of rijkswerklorichting. Acte L.O. geëischt, misschien andere acten gewenscht. Opleiding: als voor onderwijzeres aan een lagere school (zie blz. 27 v.v,) Bezoldiging: (1) ƒ 900—ƒ 1800, hoofd-onderwijzeres ƒ 1800—ƒ 2400, met vrije woning en toelagen voor bij-acien. Opmerking. Vakorganisaties zie blz. 34. 22. Onderwijzeres of leerares in nuttige handwerken. Acte geëischt. Opleiding te; Alkmaar (Huishoud- en Industrieschool); Almelo (Meisjesvakschool); Amersfoort (Industrie- en Huishoudschool); Amsterdam (Industrieschool, Weteringschans 31 en Opleidingsschool voor Christ. Maatschappelijken Arbeid, de 114); Arnhem (Industrieschool); rtrrl/n t 1T rtls r* rt rtl urtrtr ft/iniotOc\ • ( r)\ Coevordtn ( Vakschool voor Meisjes); (2) Deventer (Vrouwenarbeidschool); Doetinchem {Cursus van Mw. G. Gee!, Houtkamp 139 H); Dordrecht (Industrie- en Huishoudschool); Engelen (Pensionaat O.L. Vr. van Lourdes); Enk huizen (Vrouwenarbeidschool); Goes (Vakschool voor meisjes); ’s-Gravenhage (Industrieschool, Van Diemenstraat 202 en Vakschool, Loutse Henriëttestraat 10); Groningen (Industrieschool); Haarlem (Huishoud- en Industrieschool); H) Zie noot op blz. 34. ' (2) Deze school leidt óók op voor huishoudkundige (blz. 21) en dienstbode (blz. 16). Harderwijk ( Vrouwenarbeidschool); Heythuijzen (Pensionaat St. Elisabeth); Leerdam (Huishoud- en Industrieschool) ; Leeuwarden (Industrie- en Huishoudschool)-, Leiden (Vakschool Noordeinde en Heerengracht); Middelburg (Industrie en Huishoudschool); Mook (R.-K. Kweekschool voor Onderwijzeressen); Naaldwijk (Vakschool voor meisjes); Oudenbosch CPensionaat St. Anna); ’ Rotterdam, (Industrieschool, Schieibaanstraat 26); Schiedam (Huishoud en Industrieschool); Utrecht (Industrie- en Huishoudschool) ■’ Veendam (Christelijke Kost- en Dagschool); Venraay (Pensionaat Jeruzalem); Zetten (Christine Her mine School); Zutphen (Vakschool); Zwolle {lndustrie en Huishoudschool), en door privaat-onderwijs, terwijl de aanstaande onderwijzeres zich aan de meeste der op blz. 27 v.v. genoemde inrichtingen voor de acte nuttige handwerken kan bekwamen. Duur: Alkmaar 10 mnd.; Amersfoort, Amsterdam, Arnhem, Groningen, Leeuwarden, Schiedam 1 j.- Almelo, Dordrecht, Naaldwijk, Zetten IVz j.; Leiden (Heerengracht) 1 a 2 j.; ’s-Gravenhage (Vakschool) en Leiden (Noordeinde) l>4 a 2 i.: Coevorden, Harderwijk‘ Leerdam, Middelburg, Utrecht, Zutphen 2j; Rotterdam ± 234 j; ’s-Gravenhage (Industrieschool) 8 mnd. na afloop van den 3 jar. schoolcursus. kosten p. j.: Alkmaar f 50; Almelo ƒ 42; Amersfoort, Amsterdam (Industrieschool) f 40; Arnhem f 30; Coevorden, naar draagkracht; Deventer f 20; Doetinchem f 1,25 per les ; Dordrecht f 30; Engelen f 145 intern ('ijdelijk hooger); ’s-Gravenhage (Industrieschool) f 30 (leerlingen der school ƒ 25); (Vakschool) f 25; Groningen f 40; Haarlem fSO en leermiddelen ; – Harderwijk f 25 (leerlingen der school/12,50) – – Heythuijzen f 400 intern; Leerdam ƒ,25; – Leeuwarden f 50 of ƒ 60; – Leiden (Noordeinde) ƒ 20; {Heerengracht) f 36; Middelburg ten hoogste ƒ 40 (leerlingen der school ƒ 20), geheele en gedeeltelijke vrijstelling mogelijk; Mook ƒ 270 intern; Naaldwijk f4O (leerlingen der school ƒ 20,); Oudenbosch ƒ 250 intern; Rotterdam f 20; Schiedam f 25; Utrecht ƒ 40; Venraay ƒ 460 intern; Zetten ƒ 40; Zutphen f 20; Zwolle f 30. Leeftijd en eischen voor toelating: naar gelang van den duur 15, 16 of 17 j.; meestal'voldoend lager onderwijs hebben genoten. Examen wordt afgenomen door den Staat. Leeftijd voor deelneming: tenminste 17 j. in het jaar, waarin het examen wordt afgelegd. Ambt of betrekking: vak-onderwijzeres aan lagere scholen en herhalingsscholen; leerares aan vakscholen of H.B.S. voor meisjes; privaatonderwijzeres. Bezoldiging: vakonderwijzeres aan lagere scholen ±/35—ƒ75, te ’s-Gravenhage onderwijzeres le klasse ƒ 85 p. wekelijksch lesuur; aan vakscholen ± ƒ 500 —ƒ 2500 (kleinste minimum en hoogste maximum); aan H.B.S. of Kweekscholen ± ƒ 1200—ƒ 4400. Opmerkingen. De markt in dit vak is overvoerd. De bezitsters van acte nuttige zelfs die van nuttige en fraaie handwerken krijgen zeer moeilijk plaatsing. Wij raden voorloopig af, zich in dit vak te bekwamen, behalve voor zoover diegenen betreft, die verder de acte L. O. willen halen. Vakorganisaties (zie blz. 34), „Ver. van Onderwijzeressen in Handwerken te 's-Gravenhage”, „Ver. van Handwerkonderwijzeressen te Rotterdam", en vakorganisaties van leerkrachten bij het M. O. (zie verder in dit boekje), 29. Onderwijzeres in koken en voedingsleer; in huishoudkunde en behandeling der wasch. Diploma vereischt. Opleiding te Amersfoort{lndustrie-en Huishoudschool); Amsterdam {Huishoudschool, Zandpad en Nieuwe Huishoudschool, Gabriël Metsustraat 8); ’s-Gravenhage {Huishoudschool, Laan v. Meerdervoort 207 en R.-K. Huishoudschool, Hooge Westeinde) ; ’s-Hertogenbosch {R.-K. Huishoudschool Emmaplein); Leeuwarden {lndustrie- en Huishoudschool); Leiden (Vakschool Koordeinde); Nijmegen (Huishoudschool); Rotterdam (Huishoudschool); Utrecht (Industrie- en Huishoudschool). Duur; Leiden ± 9 mnd.; Utrecht voor koken en voedingsleer 2 j., huishoudkunde 2 j.; waschbehandeling 1 j., na ’t behalen van hel eindgetuigschrift der school; overigens voor koken en voedingsleer 1 j; huishoudkunde en waschbehandeling 1 j. {Amsterdam, Qabriël Metsustraai 1 a 2 j.) na 1 j de opleiding voor huishoudster te hebben gevolgd (’s-Gravenhage, Laan v. Meerdervoort, na voltooide opleiding als huishoudkundige). Kosten p. j.; Amersfoort ƒ 120; Amsterdam ƒ 150; ’s-Gravenhage (Laan van Meerdervoort) /100;(Westeinde) ƒ 200; Leeuwarden f 150; Leiden ƒ 100; Nijmegen f 200 extern, ƒ 900 intern; Rotterdam f 175; Utrecht f 200 (koken), verder ƒ 100. Eischen voor toelating: meestal acte L.O. of tenminste M.U.L.O. school met vrucht doorloopen hebben ; Leiden acte 1.0. en aanvullend huishoudonderwijs volgen öf diploma huishoudkundige ; Amsterdam (Qabriël Metsustraat) voorbereidenden cursus gevolgd hebben, of tenminste 1 j. als onderwijzeres Dij het lager onderwijs werkzaam zijn geweest, en aanvullend huishoudonderwijs volgen. Examen wordt afgenomen door den Bond van Leeraressen bij het Huishoudonderwijs, en den Ned. R.-K. Schoolraad. Utrecht en desverlangd Amsterdam (Zandpad), reiken eigen diploma uit. Leeftijd en voorwaarden voor deelneming aan het examen : tenminste 19 j.; bezit acte L.O. of bewijs, dat een school voor M.U.L.O. of een minstens daarmede gelijkstaande inrichting van onderwijs met vrucht doorloopen is. Ambt of betrekking: onderwijzeres bij het herhalingsonderwijs (in grootere gemeenten) of aan volkshuishoudscholen. Bezoldiging: bij het herhalingsonderwijs (‘) / 104 per wek. lesuur. 24. Onderwijzeres of leerares in teekenen. Acte vereischt. Opleiding: Alkmaar (Huishoud- en Industrieschool, alleen l.o.); Amsterdam (Rijksnormaalschool voor Teekenonderwijzers, Stadhouderskade, alleen m. 0.; School „Hendrick de Keijser”, N.Z. Voorburgwal 212 en Teekeninstituul „Piersma”, Leidsche Gracht 36, beide voor 1.0 en m. 0.; Dagteeken- en Kunstambachtssdiool voor Meisjes, Gabriël Metsustraat 16, voor 1.0. en Mk, rechtgevend op plaatsing als leerares aan meisjesvakscholen) ; ’s-Gravenhage (Academie van Beeldende Kunsten, Prinsessegracht 3; Haagsche Teekencursus, Qalileïstraat 2, en Avondschool voor Hand- en Vakteekenen, Toussaintkade 32—33, alle voor 1.0 en m. 0.; Kweekschool, Ant. Duyckstraat 126 en Christelijke Kweekschool, Qalvanistraat 118, beide alleen voor l.o.); Groningen (Academie Minerva, alleen voor l.o.); Leeuwarden (Christelijke Kweekschool en Industrieën Huishoudschool, alleen voor l.o.); Mook (R.-K. Kweekschool voor meisjes, alleen voor l.o); Rotterdam (Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen, Coolvest 84; Cursus „Ver. tot Bevordering van de Vakopleiding voor Handwerkslieden in Ned.”, p.a. Hr. H. C. Oliemans, Zwartjanstraat 109 a (alleen voor m. 0.); Cursus Bond van Ned. Onderwijzers, Oostzeedijk 144, en Nieuwe Vormschool, Gedempte Vest 18, beide alleen voor l.o.) VJCUCUIJJIC VCÖI 10, UtIUC ClllCtll VUL/1 l.yj.f en in vele gemeenten voor privaat onderwijs. Duur L. 0.: 1 h 2 j.; M. 0.: 3a5 j. Kosten p. j.: Alkmaar f 50; Amsterdam (Gabriël Metsustraat) f s—ƒ 80 (progressief schoolgeld); (Rijks-Normaalschool) f 30, terwijl onvermogenden van bijzonderen aanleg kosteloos kunnen worden toegelaten ; Instituut „Piersma” L.O. / 150dag-,ƒ6savondcursus; M.O. ƒ 200 dag-, ƒ 10 p. mnd. avondcursus ; ’s-Gra- (1) Zie noot op blz. 34. venhage (Academie) L.O. ƒ 15, M.O. ƒ5O ; (Galileïstraat) L.O. ƒ 150 dag-, / 60 avondcursus; M.O. /84avond-, / 150 dagcursus); Groningen f 10—ƒ 18; Leeuwarden (Industrie- en Huishoudschool)) f 60; Mook f 270 intern; Rotterdam (Gedempte Vest) f 40; (Cursus Oostzeedijk) ƒ 4 p. mnd.; (Academie) ƒ 6—ƒlo, geheele of gedeeltelijke vrijstelling mogelijk. Eischen voor toelating: sommige scholen nemen toelatingsexamen af; soms wordt m.u.1.0. diploma, einddiploma H.B.S. of acte 1.0. geëischt; soms moeten teekeningen worden overlegd of proefteekeninggemaakt. Examen: wordt afgenomen door den Staat. Ambt of betrekking: vakonderwijzeres aan lagere school, leerares aan middelbare school, industrie- of vakschool. Bezoldiging: aan lagere scholen in groote gemeenten ƒ 50— ƒ 100 p. wek. lesuur; aan middelbare scholen of kweekscholen ± ƒ 1800—ƒ 5000; aan meisjesvakscholen beduidend lager. Opmerkingen. Voor de meeste betrekkingen wordt het bezit van eene der middelbare actes vereischt. Acte L.O alleen leidt slechts zelden tot plaatsing. Voor Industriescholen voor meisjes of daarmede gelijk te stellen inrichtingen is acte Mk. voldoende. Vakorganisaties „Ver. van Leeraren bij het M. 0.”, „Ver. van Leeraren aan Rijks H. 8.5.”, „Ver. van Leeraren bij het Chnst. M.O. , „Ned. Bond van Vakschoolleeraren en -leeraressen , „Ver. van Leeraren aan de Openbare Middelbare Scholen te Amsterdam”, „Ver. van Amsterdamsche Teekenonderwijzers'', „Ver. van Leeraren aan de Openbare Middelbare Scholen te ’s-Gravenhage”, en „Ver. van Leeraren en Leeraressen bij het openbaar hooger, middelbaar en zeevaartkundig onderwijs te Rotterdam". 25. Onderwijzeres of leerares in muziek of zang. Diploma meestal geëischt voor onderwijzeres of leerares in muziek. Opleiding: te Amsterdam (Conservatorium der afd A’dam van „Toonkunst”, Keizersgracht; en Conservatorium. van de Veldestraat 2); 's-Gravenhage {Koninklijk Conservatorium voor Muziek, Korte Beestenmarkt en Haagsche Stichting voor Muziek, Kanaalstraat 1); Den Helder (Muziekschool der afd. Helder van „Toonkunst”); Rotterdam (Muziekschool der afd. R’dam van „Toonkunst", Nieuwe Markt 2; Conservatorium voor muziek, Mauritsweg 4); Utrecht (Muziekschool der afd. Utrecht van „Toonkunst”) ; en in verschillende gemeenten aan particuliere muziekscholen of door privaat-onderwijs. Duur: hangt van aanleg en tijd voor studie af. Kosten p. j.: Amsterdam (Keizersgracht) ƒ250, zang ƒ300; (van de Veldestraat) f 250, zang ƒ300; ’s-Gravenhage (Conservatorium) f 250, eeheele en gedeeltelijke vrijstelling mogelijk; (Stichting) ƒ 15—ƒ 150 per vak; Den Helder ƒlOO per wek. lesuur; Rotterdam (Muziekschool) fBO in de examenklasse; (Conservatorium) ƒss—/300; Utrecht ƒ250. Diploma kan worden verworven van de Mij. t. Bevordering der Toonkunst, de Ned. Toonkunstenaarsver., het Ned. Muziekpaedagogisch Verbond (opleiding Amsterdam, Conservatorium van de Veldestraat), terwijl het Conservatorium Keizersgracht, Amsterdam, het Conservatorium te ’s-Gravenhage en het Conservatorium te Rotterdam eigen diploma’s uitreiken. Ambt, betrekking of beroep: leerares aan muziek school of conservatorium; privaatleerares of -onderwijzeres. Bezoldiging: aan muziekschool of conservatorium soms ƒlOO p. wek. lesuur; privaatles ±ƒl a 3.50 p. les. Opmerkingen. Door „Toonkunst” en aan het Conservatorium te 's-Gravenhage en te Amsterdam (Keizersgracht) worden diploma's uitgereikt voor „onderwijs” en voor „virtuositeit”; de „Toonkunstenaarsver.” reikt een lagere en een middelbare acte uit. Vakorganisaties „Muziek-paedagogisch Verbond”, «Alg. Ned. Toonkunstenaarsver.” en «Ned. Toonkunstenaarsver.” 26. Onderwijzeres of leerares in declamatie o! hygiënisch spreken. Diploma niet vereischt, voor „hygiënisch spreken” wel gewenscht. Opleiding : te Amsterdam (School voor vocale en dramatische Kunst, Weteringschans 101); verder in verschillende gemeenten door privaat-onderwijs, o.a. voor hygiënisch spreken te ’s-Gravenhage door Hr. van Lier, Viviënstr. 53, Mw. Poock van Baggen, Piaats 10 en Mw. Brugma, Stalenlaan 115; te Rotterdam door Mw. Egener—van Eyken, Nieuwe Binnenweg 272. Duur: ± 2 j. Kosten : Amsterdam (school Weteringschans) ƒ 150 p. j.; privaatles f 1000, ƒ 1200, ƒ 1500. Eischen voor aanneming: ’s-Gravenhage (v. Lier) einddiploma acte L. 0., kennis van vreemde talen, psychologische zin; (Poock van Baggen) liefst tenminste 20 j., bekendheid met Fransch, Duitsch en Engelsch. Examen (voor hygiënisch spreken) ; wordt afgenomen door de Ver. van Spraakleeraren. Ambt of beroep: leerkracht bij het gemeentelijk spraakonderwijs; privaatleerares. Bezoldiging: gemeentelijke spreek-cursus ’s-Gravenhage / 50—f 100 p. wek. lesuur, met een minimum van ƒ 700 en een maximum van ± ƒ 2500 ; Rotterdam f 75 per halfjaarlijkschen cursus voor 1 lesuur p. w Vooruitzichten bij eigen vestiging als privaat-leerares, o.a. voor liplezen, geheel verschillend : f3—fs p. les. Opmerkingen. Het verdient aanbeveling, zich ook in het buitenland te bekwamen. Het vak biedt slechts voor enkelen een bestaan. Vakorganisatie „Ver. van Spraakleeraren". 27. Onderwijzeres of leerares in gymnastiek. Acte geëischf. Opleiding te: Amsterdam (Ned. Instituut voor de lichamelijke opvoeding, Roelof Hartstraat 58); ’s-Gravenhage (Kweekschool voor Gymnastiek en Heilgymnastiek, p.a. Hr. J. H. O. Reijs, Stadhoudersplein 14); Groningen (Instituut voor lichamelijke opvoeding, Verlengde Heereweg 2a) ; Rotterdam (Inrichting voor Heilgymnastiek en Massage, Schinkelstraat 25 c); Utrecht (Opleidingsinstituut ter verkrijging van de gymnastiek-acten, p.a. Hr. W. v. Daatselaar), en in vele gemeenten door privaat-onderwijs. Duur: voor acte L.O. 1 j.; voor acte M.O. 2a3 j. Kosten: Amsterdam ƒ5O voor L. 0., ƒl5O p. j. voor M. 0.; ’s-Gravenhage ƒ175 p. j.; Groningen f6O voor L. 0., ƒ125 p. j. voor M. 0., vermindering mogelijk. Leeftijd en eischen voor toelating: ’s-Gravenhage tenminste 16 j., voldoende algemeene ontwikkeling, liefst m.u.1.0. hebben genoten; Groningen, toelatingsexamen wordt afgenomen, waarvoor verschillende diploma’s vrijstelling kunnen verleenen; geneeskundige verklaring geëischt. Aanvang van den cursus: begin of half September. Examen : wordt afgenomen door den Staat. Ambt, betrekking of beroep-, vak-onderwijzeres aan lagere school of kweekschool; leeraresaan middelbare school of gymnasium; privaat-onderwijzeres of leerares. Bezoldiging: vak-onderwijzeres tot ± f 1900 of ± ƒso—ƒl6o p. wek. lesuur; leerares ± ƒ 1500—ƒ4800. Privaat-onderwijs ± ƒ2—ƒ3.50 per les. Opmerkingen. Voor benoeming wordt bijna altijd de middelbare acte vereischt. Vakorganisaties „Ver. van Gymnastiekonderwijzers in Ned.“ en „Ver. van Leeraren in de Gymnastiek." 28. Onderwijzeres of leerares in dansen. Diploma niet geëischt, maar wel gewenschf. Opleidingingroofere gemeenten, door privaat-onderwijs. Examen: wordt afgenomen door de Ned. Dansonderwijzersver. Beroep of betrekking: privaat-onderwijzeres; vakonderwijzeres of -leerares aan bijzondere onderwijsinrichtingen. Bezoldiging: voor het leiden van clubjes somtijds ƒ 10—ƒ 15 per leerling; privaatles ± ƒ 2.50—/ 3. Opmerking. Vakorganisatie „Ned. Dansonderwijzersgenootschap”. 29. Onderwijzeres ot leerares in zwemmen. Diploma niet altijd geëischt, meestal gewenscht. Opleiding te: Amsterdam (Bad- en Zweminrichting Over het I] [alleen eigen personeel], Rotterdam (Zwem- en Badinrichting, Tuindersstraat 89) en verder in grootere gemeenten door privaat-onderricht. Examen: wordt afgenomen door den Ned. Zwembond. Leeftijd voor deelneming: tenminste 18 j. Betrekking: directrice of hoofd-opzichteres, zwemonderwijzeres, of suppoost, aan z.g. buitenbaden of overdekte bad- en zweminrichtingen. Bezoldiging: te Amsterdam hoofd-opzichteres ƒ23 p. w.; overige betrekkingen in groote gemeenten ± ƒ 15— ƒl9 p.w. Opmerkingen. De meeste inrichtingen zijn alleen ’s zomers, gedurende + 4 maanden geopend. Vaste betrekkingen in dit vak zijn dus zeer schaarsch. Hooidvereischten voor plaatsing zijn; een sterk gestel, beschaafde manieren, gemakkelijkheid in den omgang met het publiek, groote bedrevenheid in zwemmen en duiken, eenige sportieve ontwikkeling en anatomische kennis, terwijl de candidaten voldoend lager onderwijs moeten hebben genoten, badgoed moeten kunnen verstellen en op de hoogte moeten zijn van eerste hulp bij ongelukken, het opwekken van levensgeesten, enz. Bij nieuwe plaatsing hebben candidaten lusschen 25 en 40 j. de meeste kans. 30. Onderwijzeres of leerares in stenografie. Diploma vereischt. Opleiding te: Amsterdam (Stenografie-Cursussen der Ned. Ver. van Stenografen, adres: den Hr. H. J. C. Wiebosch, Jacob van Lennepkade 30; Anneveldt-Pitmanschool, Singel 386; Riënfs Baltschool, N. Prinsengracht 45) ; ’s-Gravenhage (Stenografie-school „Sfolze-Wery”, Da Costastraat 71—73; Instituut Pont, de Ruyterstraat 46 en Willem de Zwijgerlaan 39; Bureau Riënts Balt, Daeuerrestraat 28); Haarlem (Stegerschool, Duvenvoordestraat 36 en Anneveldt-Pitmanschool, Ged. Oude Gracht 14); Leeuwarden (Pontschool, Spoorstraat 52); Leiden (Pontschool, Hooigracht 1) ; Nijmegen (Anneveldt-Pitmanschool, Arksleestraat 19); Rotterdam (Instituut Pont, Diergaardelaan 5, Baan 19 en Mathenesserlaan 271); Utrecht (Pontschool, Breedstraat 34); en door privaat-onderricht. Duur : ± 5 of 6 maanden. Kosten: Amsterdam (Pitmanschool) ƒ 10 of ƒ 20 p. mnd. voor 1 of 2 lessen p. w.; ’s-Gravenhage (Pont) f 2—ƒ 4 p. mnd. cursusles, ƒ 6—ƒ 7.50 p. mnd. privaatles, voor 1 les p. w.; (Balt), f 15 p. cursus clubles, / 36—ƒ 75 privaatles; Haarlem (Stegerschool) f 20 p. cursus van 3 mnd., verder ƒ5 p. mnd.; (Pitmanschool) ƒ 10 of ƒ 20 p. mnd. voor 1 of 2 lessen ; Leiden ƒ 100 voor 2 lessen p. w. gedurende 5 mnd.; Nijmegen ƒ 10 of / 20 p. mnd. voor 1 of 2 lessen p. w.; Rotterdam j 2—f 4 p. mnd. cursusles, ƒ6— —ƒ 7.50 o. mnd. privaatles; Utrecht f 3—f 6 cursusles, ƒ 7.50 p. mnd. privaatles. Voorwaarde voor toelating ; Leiden, tenminste 20 j,, en m.u.1.0. school of H.B.S. bezocht hebben. Examen wordt afgenomen door de Ned. Ver. van Stenografen Somerhausen-Steger, de Federatie van Stenografie-Leeraren systeem „I. Pitman”, de Stenografen-Ver. „Stolze-Wery”, den Stenografen-bond „Pont”, de Stenografen-Ver. „Riënts Balt”, den Ned. Stenografen Bond „Qroote” en den „Ned. Stenografen-Bond voor alle systemen.” Ambt, betrekking of beroep: vakonderwijzeres of leerares aan openbare of bijzondere onderwijsinrichting; privaat-onderwijzeres of leerares. Bezoldiging: in groote gemeenten aan gem. Handelscursussen of Handelsavondscholen ƒ 80—ƒ 180 p. wek. lesuur; aan middelbare en Handelsscholen ± ƒ 2800—ƒ 4450. Opmerkingen. Dit vak biedt slechts aan weinigen een bestaan. Vakorganisaties, zie examineerende Ver. 31.32. Onderwijzeres of leerares in boekhouden; in handelscorrespondentie. Diploma vereischt. Opleiding voor handelscorrespondentie te ; Alkmaar, Amsterdam, Groningen, ’s-Hertogenbosch, Rotterdam, Utrecht (Cursussen tot opleiding van leerkrachten bij het lager handelsonderwijs, uitgaande van de Nat. Ver. voor Handelsonderwijs, p.a. den Hr. A. van der Schaaf, 3e Helmersstraat 59, Amsterdam) ; voor boekhouden: Amsterdam (Anneveldt-Pitmanschool, Singel 386); Haarlem (Anneveldt-Pitmanschool, Ged. Oude Gracht 14 en Huishoud- en Industrieschool); Leeuwarden (Christelijke Kweekschool); Nijmegen (Anneveldt-Pitmanschool, Arksteestraat 19) ; Oudenbosch (Pensionaat St. Anna), in vele gemeenten door privaaf-onderwijs en schriftelijke Cursus Rotterdam (Cursus Hodde, Lischstraat 25). Duur voor handelscorrespondentie-. 2 j.; d.w.z. 1 jaar voorbereidende cursus, 1 jaar vervolgcursus tot vorming van leerares in Ned., Fransche, Duitsche en Eng. handelscorrespondentie; voor boekhouden voor acte M.O. (K XII) ± 2J4 j. bij voldoenden aanleg, na afloop eener H.B.S. met 3 j. cursus of m.u.1.0. school. Aanvang: September. Kosten: (cursussen voor handelscorrespondentie) f 10 per cursus; tweede jaar ƒ 10 per vak; (voor boekhouden), Pitmanscholen f 6 of ƒ 12 p. mnd. cursusles, ƒ 12 of ƒ 24 p. mnd. privaatles, voor 1 of 2 lessen p. w.; Haarlem (Huishoud- en Industrieschool) f 60 p. cursus; Oudenbosch f 250 p. jaar, intern ; privaatles, tenminste ƒ 3p. u.; schrifteliik ’e cursus Hodde ƒ 4 p. mnd. Voorwaarde voor deelneming aan de cursussen voor handelscorrespondentie : bezit hoofdacte of middelbare acte, uitgezonderd die voor teekenen, schoonschrijven en gymnastiek. Voorwaarden voor deelneming aan den cursus van het tweede jaar: bezit van het bewijs, dat de eerste cursus met goed gevolg doorloopen is, en voor zoover betreft den cursus in handelscorrespondentie in de vreemde talen, bezit van bewijs van bevoegdheid tot het geven van onderwijs in die talen. Examen-, wordt afgenomen door den Staat (acte K XII) en verder door de Ver. van Leeraren in het Boekhouden, de Ned. Ver. tot Bevordering van Handelswetenschappen, het Genootschap voor praktisch Handelsonderwijs en de Federatie van Handels- en Kantoorbediendenver. in Ned. Aan het examen voor leerares in handelscorrespondentie mogen alleen de bezitsters deelnemen van de middelbare acte in de betreffende taal, of van de lagere acte in die taal benevens de hoofdacte. Ambt, betrekking of beroep: leerares aan H. 8.5., handelsschool, industrieschool, onderwijzeres aan bijzondere school, privaatleerares. Bezoldiging: aan handelsavondscholen ± ƒ 80— ƒ 180 p. wek. lesuur; aan HB.S. en handelsdagscholen ± / 2000—ƒ 5000. Opmerkingen. Het verdient aanbeveling, alvorens zich te bekwamen voor acte K XII, een praktijk-diploma te behalen (zie verder in dit boekje onder „Boekhoudster”). Vakorganisaties „Ver. van Leeraren in het Boekhouden", „Ned. Ver. tot Bevordering van Handelswetenschappen", en „Ver. van Leeraren aan Handelsdagscholen". 33. Leerares in het costuumvak. Diploma niet altijd geëischt, maar dikwijls gewenscht. Opleiding te: Amsterdam {lndustrieschool, Weteringschans 31, en Vakschool voor Vrouwen- en Kinderkleding, Ruyschstraat 38) ; ’s-Gravenhage (Industrieschool, van Diemenstraat 202, en Vakschool, Louise Henriëttestraat 10); Groningen {lndustrieschool voor meisjes); Rotterdam (Industrieschool, Schietbaanstraat 26); Zutfen (Vakschool voor Meisjes). Duur: veelal 2 jaar, nadat diploma A (voor costuumnaaister) der Ver. tot Bevordering van het Nijverheidsond. aan meisjes verworven werd, waarvoor dezelfde scholen, veelal in 3-jar. cursus opleiding ver- strekken; Amsterdam (Ruyschstraat) 3 a 4 j.; ’s-Gravenhage (Vakschool) 5 a 6 j., opleiding voor A. inbegrepen. Kosten p. j.: Amsterdam {lndustrieschool) f 40; {Vakschool) f 150; ’s-Gravenhage {lndustrieschool) I 25; (Vakschool) f 40; Groningen, vragen aan de school; Rotterdam, ƒ2O p. j. gedurende de eerste 3 j.; Zutfen f 35. Examen: wordt afgenomen door de Ver. tot Bevordering van het Nijverheidsonderwijs aan Meisjes. Leeftijd voor deelneming: tenminste 19 jaar. Voorwaarde voor deelneming: bezit van diploma A voor costuumnaaister (gedetailleerde eischen bevragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid) en 2j. het vak praktisch hebben uitgeoefend, óf na het 16e j. tenminste 5 j. op een atelier hebben gewerkt. Betrekking: directrice van of leerares aan industrieschool of verwante inrichting. Bezoldiging: directrice ± ƒ 1200—ƒ 4000; leerares ~ f 1000 ƒ 2500, of ± ƒ 75—ƒ 105 p. wek. lesuur. Opmerking- Vakorganisaties „Ver. tot Bevordering van het Nijverheids-Onderwijs aan Meisjes”, en „Bond van Vakschoolleeraren en -leeraressen”. 34. Leerares in het lingerle-vak. Diploma meestal geëischt. Opleiding te: Amsterdam (Industrieschool, Weteringschans 31, en Vakschool voor Vrouwen- en Kinderkleeding, Ruvschstraat 38); * y Arnhem (Industrieschool) ; Dordrecht (Industrie- en Huishoudschool) ; ’s-Gravenhage (Industrieschool, van Diemenstraat 202 en Vakschool, Louise Henriëttestraat 10); Leiden (Vakschool, Heerengr. 24, en R. K. Vakschool, Noordeinde 50); Rotterdam (Industrieschool, Schietbaanstraat 26): Utrecht (Industrie- en Huishoudschool). Duur: veelal 2 j.; Amsterdam (Ruyschstraat) 3j. Kosten p. j.: Amsterdam (Industrieschool) f 40; (Vakschool) ƒ 150 ; Arnhem ƒ 50 : Dordrecht f 70 ; ’s-Gravenhage (Industrieschool) f 80, leerlingen met schoolgetuigschrift ƒ 70; (Vakschool) f 40; —Leiden (Heerengracht) f 60; (Noordeinde) f 100; Rotterdam, f2op. j. gedurende 3 j.; Utrecht vragen aan de school. Leeftijd en voorwaarde voor toelating: Amsterdam (Vakschool) tenminste 16 j., terwijl een toelatingsexamen wordt afgenomen, behalve voor de bezitsters der acte L. van het einddiploma H.B.S. of het diploma M. ; Arnhem, bezit schooldiploma, of het volgen van éénjar. voorbereidenden cursus (kosten f 25); Dordrecht, bezit M.U.L.O. diploma of tenminste 2 j. M.O. gevolgd hebben of voldoen aan een toelatings-examen ; ’s-Gravenhage (Vakschool), bezit acte nuttige handwerken; Leiden (Heerengracht), voldoend M.U.L.O. of M.O. genoten hebben, bezit acte nuttige handwerken; (Noordeinde) bezit acte nuttige handwerken. Examen wordt afgenomen door de Ver. tot Bevordering van het Nijverheidsonderwijs aan Meisjes en den Bond van Leeraressen bij het Huishoudonderw. Leeftijd voor deelneming; tenminste 19 jaar. Voorwaarde voor deelneming: acte nuttige handwerken. Bezit acte L. 0., einddiploma H.B S. of diploma M.U.L.O. geeft vrijstelling voor sommige examenvakken (gedetailleerde eischen verkrijgbaar Nat. Bur. voor Vrouwenarbeid). Betrekking: directrice van of leerares aan Industrieschool of verwante inrichting, of Huishoudschool. Bezoldiging: directrice industrieschool =L ƒ 1200— f 4000; huishoudschool ± ƒ 2500 / 4500; leerares ± f 1000—ƒ2500, of ± / 75—ƒ 105 p. wek. lesuur; met aftrek van ƒ 750 bij internaat. Opmerking. Vakorganisaties „Ver. t. Bevordering van het Nijverheidsonderwijs aan Meisjes", „Bond van Leeraressen bij het Huishoudonderwijs," en „Ned, Bond van Vakschoolleeraren en -leeraressen." 35. Leerares in fraaie handwerken. Diploma geëischt. Opleiding te : Alkmaar (Huishoud- en Industriesch.) ; Amersfoort (Industrie- en Huishoudschool); Amsterdam {lndustrieschool, Weteringschans 31 en Rijksschool voor Kunstnijverheid, Stadhouderskade) ; Arnhem (Industrieschool) ; Dordrecht (Industrie- en Huishoudschool) ; Goes ( Vakschool voor Meisjes) ; ’s-Gravenhage (Industrieschool, v. Diemenstraat 202); Groningen (Industrieschool); Haarlem (Huishoud- en Industrieschool) ; Heyfhuysen (Pensionaat Sf. Elisabeth); Leeuwarden (Industrie- en Huishoudschool); Leiden (Vakschool, Heerengracht); Middelburg (Industrie- en Huishoudschool); Mook (R.K. Kweekschool) ; Naaldwijk (Vakschool voor Meisjes); Oudenbosch (Pensionaat Sf. Anna) Rotterdam (Industrieschool, Schietbaanstraat 26); Schiedam (Huishoud- en Industrieschool); Utrecht (Industrie- en Huishoudschool) ; Veendam (Christ. Kost- en Dagschool) ; Venraay (Pensionaat Jeruzalem); Zetten (Christine Hermineschool) ; Zutfen (Vakschool); Zwolle {lndustrie- en Huishoudschool), en door privaat-ondcrwijs. Duur: meestal 2 j.; Amsterdam (Rijksschool voor Kunstnijverheid) 3 j. Kosten p. j.: Alkmaar ƒ 50; Amersfoort f 40; Amsterdam f 40; Arnhem f 40; Dordrecht f 70; ’s-Gravenhage f 80 (voor wie het schoolgetuieschrift verworven heeft ƒ 75); Haarlem f 60; Heyfhuysen f 400, intern; Leeuwarden f 75; Leiden f 60; Middelburg (en hoogste ƒ 50, leerlingen der school ƒ 25, geheele en gedeeltelijke vrijstelling mogelijk; Mook f 270. intern ; Naaldwijk f 50, leerlingen der school ƒ 25; Oudenbosch f 250, intern; Schiedam f 40; Utrecht f 50; Venraay f 460, intern ; Zetten f 60 ; Zutfen f 30. Leeftijd en eischen voor toelating: veelal tenminste 16 j.; voldoend lager onderwijs genoten hebben; Leiden, voldoend m.u.1.0. genoten hebben; Dordrecht, schooldiploma, of 1-jar. voorbereidenden cursus gevolgd hebben (kosten ƒ 25); Leeuwarden, eenige aanleg voor teekenen ; Schiedam, acte nuttige handwerken ; Amsterdam (Rijksschool voor Kunstnijverheid) toelatingsex. wordt algenomen. Examen: wordt afgenomen door den Staat. Leeftijd voor deelneming: tenminste 18 j. Betrekking: directrice van of leerares aan industrieschool of kunstnijverheidsschool. Bezoldiging: directrice ƒ 1200—ƒ 4000; leerares ± ƒ 1000—ƒ 1600 of ± ƒ 60—ƒ 84 p. wek. lesuur. Opmerkingen. Dit vak biedt slechts aan enkelen een bestaan. De bezitsters der acte fraaie handwerken die niet eene der betrekkelijk weinige leerares-plaatsen veroveren, verdienen niet den kost. Vakorganisaties, zie blz. 51. 36. 37. 38. Leerares in huishoudkunde; koken en voedingsleer ; waschbehandeling en strijken. Diploma geëischt. Opleiding te: Amersfoort (Industrie- en Huishoudschool); Amsterdam (Huishoudschool, Zandpad 5 en Nieuwe Huishoudschool, Qabriël Metsustraat 8); ’s-Gravenhage (Huishoudschool, Laan van Meerdervoort 207 en R.K. Huishoudschool, Westeinde 18); Groningen (Kook- en Huishoudschool); Leiden (Vakschool, Noordeinde 50); Nijmegen (Huishoudschool, Groesbeekscheweg 15); Rotterdam (Huishoudschool, Middellandstraat); Utrecht (Industrie- en Huishoudschool). Duur: veelal voor elk diploma 1 j., nadat het diploma voor huishoudkundige werd behaald; ’s-Gravenhage (L. v. Meerdervoort) voor koken en voedingsleer veelal 2 j. nadat het diploma voor huishoudkundige, of 1 j. nadat het leerares-dipioma voor huishoudkunde of waschbehandeling werd behaald; Amsterdam (Nieuwe Huishoudschool) 1 a 2j. na den voorbereidenden cursus (duur 1 j.); Utrecht 2 j., voor waschbehandeling tenminste 1 j., nadat het eindgetuigschrift der school werd behaald. Kosten p. j.; Amersfoort f 150; Amsterdam (beide scholen) f 250; ’s-Gravenhage (Laan v. Meerdervoort) f 200, (Hooge Westeinde) f 275 ; Leiden / 200; Nijmegen f 200 (/900 intern) ; Rotterdam f 275; Utrecht f 200 voor koken en voedingsleer, ƒ 100 voor huishoudkunde en waschbehandeling. Examen-, wordt afgenomen door den Bond van Leeraressen bij het Huishoudonderwijs; Utrecht reikt schooldiploma uit. Leeftijd en voorwaarde voor deelneming; tenm. 20 j.; tenminste 3 klassen H.B.S. of gymnasium met vrucht doorloopen hebben, acte L.O. of M.U.L.0.-diploraa. Betrekking-, directrice van of leerares aan kook- en huishoudschool of verwante inrichting. Bezoldiging: directrice ± f 2500—ƒ 4500; leerares ƒ 1500—f 2600, of =t ƒ 75—ƒ 105 p. wek. lesuur; met aftrek van ƒ 750 bij internaat. Opmerking:. Vakorganisaties „Bond van Leeraressen bij net Huishoudonderwijs" en „Ned. Bond van Vakschoolleeraren en -leeraressen". 39. Leerares bij het landbouwhuislioud-onderwijs. Diploma geëischt. Opleiding: te den Hulst (bij Dedemsvaart) (Rijkslandbouwhuishoudschool „de Rollecate”). Duur: ± \y2 jaar. Kosten: f 75 p. j. schoolgeld, en ±ƒ 25 a ƒ3O p. mnd. voor kost en inwoning. Leeftijd en voorwaarden voor toelating: tenminste 20 j.; bezit diploma huishoudkundige (zie blz. 12), of gelijkwaardige huishoudelijke kennis, ontwikkeling ten minste van 3 jar. m.u.1.0.-school; liefst zijn opgegroeid in landelijke omgeving. Betrekking: leerares aan landbouwhuishoudcursussen of landbouwhuishoudschool. Bezoldiging: ƒ 1200—ƒ 2000 met vergoeding van reis- en verblijfkosten. Opmerking-, Vakorganisatie „Ver. van Leerkrachten bij het Landbouwhuishoudonderwijs". 40. Werkmeesteres aan het rijksopvoedingsgesticht voor meisjes. Diploma geëischt. Opleiding: als voor leerares in huishoudelijke vakken (zie blz. 54), of als costuumnaaister (zie verder in dit boekje, raadpleeg het alphabetisch register). Bezoldiging: f 1200—ƒ 1700. Opmerking. Vakorganisaties „Ned. Bond van Vakschoolleeraren en -leeraressen", ~Bond van Leeraressen bij het Huishoudonderwijs". 41. Ambtenare aan een gasfabriek. Diploma meestal geëischt. Opleiding: als voor leerares in huishoudkunde, koken en waschbehandeling (zie blz. 54). Betrekking : ambtenare die het publiek leert op welke wijzen gas voor de huishouding is aan te wenden. Bezoldiging :■ f 1000 en hooger. 42. Directrice van of leerares aan een school voor middelbaar onderwijs. Acte geëischt. Opleiding te: Amsterdam, Groningen, Leiden, Utrecht (Gemeentelijke en Rijksuniversiteiten); Amsterdam (Vrije Universiteit; niet voor de wis-en natuurkundige vakken); Amsterdam (Ver. „Middelbare Acten", voor enkele vakken; vakken en adressen bevragen Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid; en Opleidingscursus „Moderne Talen", p.a. Hr. W. v. d. Molen, Alex. Boersstraat 2); ’s-Gravenhage (Ver. „Middelbare Acten”, voor enkele vakken; vakken en adressen bevragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid); Amsterdam, ’s-Gravenhage, Roermond, Tilburg, wellicht ook elders (R.K. Leergangen. Schijfstraat Tilburg); Heythuyzen (Pensionaat „St. Elisabeth”; alleen voor Fransch, Engelsch en Duitsch); Venraay (Pensionaat Jeruzalem alleen voor Fransch, Duitsch en Engelsch A); Vught {Pensionaat „Maria oord"; alleen voor Fransch, Duitsch en Engelsch A): sommige gemeenten (Cursussen, voor taalacten A, van den Bond van Ned. Onderwijzers; plaatsen en vakken bevragen Centraal Bureau voor Onderwijsadviezen, Constantijn Huygensstraat 118, Amsterdam); vele gemeenten (privaat-onderricht). Duur: na het doorloopen van H.B.S. of Gymnasium of voor bezitsters van het M.U.L.O. diploma B. 3 a 6 j., naar gelang van aanleg, lijd voor studie en gekozen vak. Voor de taal acten B. wordt zeker 6 j. ingespannen studie vereischt. Voor de acten K 1 en K V telkens 2 j. Aanbeveling verdient, voor de taal-acten eenigen tijd in het buitenland te vertoeven, en gedurende 1 of meer jaren de colleges in het betreffende vak te volgen aan de universiteit. Kosten \ aan de universiteiten ƒ200; Ver. „Middelbare Acten” en Opleidingscursus „Moderne Talen" ƒ 105—ƒ 200; R.K. Leergangen f 125, ƒ 150 of /200; Heythuyzen ƒ 525 intern ; Venraay ƒ 460 intern; Vught f 360 intern (lijdelijk hooger); privaatles ± ƒ 3 a / 4 per les. Examen: wordt afgenomen door den Staat, en door de R.K. Leergangen. Bezoldiging: verschillend naar gelang van vak en gemeente. Directrices ± ƒ 3000—ƒ 7000; leeraressen ± f 2000—ƒ 5200. Opmerkingen. Middelbare acte A alleen geeft zeer weinig kans op plaatsing. Vakorganisaties „Ver. van Leeraren bij het „Ver. van Leeraren in levende talen", „Ver. van Leeraren aan Rijks „Ver. v. Leeraren bij het Chr. M. 0.“, „Ver. van Leeraren aan de openbare middelbare scholen te Amsterdam", „Ver. van Leeraren bij de openbare middelbare scholen te ‘s-Gravenhage“, „Ver. van Leeraren en Leeraressen aan inrichtingen van openbaar hooger, middelbaar en zeevaartkundig onderwijs te Rotterdam", „Ver. van Leeraren en Leeraressen aan het Gem. Gymnasium en de Gem. H.B.S. te Kampen", „Ver van Leeraressen en Leeraren aan Gem. inrichtingen voor Gymnasiaal en Middelbaar Ond. te Dordrecht". 43. Leerares aan een school voor voorbereidend hooger onderwijs. Acte of diploma niet wettelijk, maar wél feitelijk geëischt. Opleiding: voor zoover niet een middelbare acte wordt behaald (zie blz. 56) te Amsterdam (Gemeent. en Vrije Universiteit); Delft (Technische Hoogeschool) ; Groningen, Leiden, Utrecht (Rijksuniversiteit). Duur: hangt af van aanleg en studievak1); veelal 6—7 jaar. Kosten: ƒ 200 p. j., gedurende 4 jaar, benevens leermiddelen en examengelden. Voorwaarde voor toelating tot een academisch examen : het met goed gevolg hebben afgelegd van het eindexamen gymnasium, het daarmede parallel loopend staatsexamen of het eindexamen rijks H.B.S. met 5-jar. cursus. Ambt of betrekking: leerares aan gymnasium. of lyceum. Bezoldiging: ± ƒ 2500—ƒ 5000 p. j. Omerking, Vakorganisaties „Genootschap van Leearen aan Ned. Qymnasiën", „Ver. van Leeraren in levende talen", „Ver. van Leeraren en Leeraressen aan inrichtingen van openbaar hooger, middelbaar en zeevaartkundig onderwijs te Rotterdam", „Ver. van Leeraren en Leeraressen aan het Gem. Gymnasium en de Gem. H.B.S. te Kampen", „Ver. van Leeraressen en Leeraren aan Gem. inrichtingen voor Gymnasiaal en Middelbaar ond, te Dordrecht". 44. 45. 46. 47. Assistente aan een hoogeschool; privaatdocente ; rector; hoogleeraar. Academische vorming geëischt. Opleiding te: Amsterdam, Delft, Groningen, Leiden, Utrecht (Gemeentelijke en Vrije Universiteit; Technische Hoogeschool; Rijksuniversiteit). Duur, kosten, voorwaarden voor toelating tot een academisch examen, zie boven. Bezoldiging: assistente f 1200 ƒ 2500; privaatdocente, hangt af van het aantal leerlingen. Opmerkingen. Het privaat-docentschap levert meestal niet meer op dan een bijverdienste. 1) Inlichtingen verstrekt het Centraal Bureau voor VrouwenstndieinNed., Secr. iViw. A. Oosterkamp, Oegstgeesterlaan 6, Leiden. Het verlof om als privaat-docent op te treden moet verkregen worden van de faculteit waaraan men zich wenscht te verbinden. Vakorganisatie „Ned. Lectorenver." 48. Directrice van en hulpkracht aan een particulier opvoedingsgesticht, doorgangs- of reddingshuis. Diploma niet altijd geëischt, maar wel gewenschf. Opleiding te: Amsterdam (School voor Maatschappelijk Werk, Pieter de Hooghstraat 78). Duur: 3 jaar. Kosten: ƒ 300 per jaar. Voorwaarde voor toelating: eind-diploma gymnasium, H.B.S. met 5-jar. cursus of daaraan gelijk te stellen inrichtingen, of acte L.O. Bezoldiging: ± ƒ 200 a f 800 ’s jaars, intern. Opmerking. Vakorganisatie „Ver. van Directeuren en Directrices v. Rijks- en Particuliere Opvoedingsgestichten". 49. Opvoedster in een Christelijk pbilanthropische inrichting. Speciale vorming geëischt. Opleiding: aanvankelijk te Amsterdam (Opleidingsschool voor Christ. Maatschappen]ken Arbeid, de Lairessest raat 114 ; duur: 3 j.; kosten f 200 p.j. extern, ƒBOO intern ; leeftijd en voorwaarde voor toelating; 15—19 j., voldoende algemeene ontwikkeling) ; daarna IVz j. voor practische vorming in één of meer der bij den „Centraalbond van Christel, pbilanthropische Inrichtingen in Ned. aangesloten inrichtingen; – of te Zetten (Christine-Hermine-School; duur 2 j.; kosten f 650 intern; leeftijd voor toelating: tenminste 16 j.). Examen: wordt afgenomen door den „Centraalbond van Christel, pbilanthropische Inrichtingen in Ned.” Bezoldiging: ± / 200—ƒ 500 p. j., intern. 50. Directrice van een weeshuis. Speciale vorming meestal niet geëischt, maar welgewenschf. Opleiding: te Amsterdam (School voor Maatschappelijk Werk, Pieter de Hooghstraat 78). Duur, kosten, leeftijd en voorwaarde voor toelating: zie biz 59. Bezoldiging: ± ƒ 300—ƒ 1000, gemiddeld / 400— } 700 p. j., intern. Opmerking. Slechts in zeer weinige wees-inrichtingen wordt een directrice aan het hoofd gesteld. 51. Directrice of adjunct Directrice van een Volkshuis (Toynbee-inrichtiug). Speciale opleiding niet altijd geëischt, maar zeer gewenscht. Opleiding : te Amsterdam (School voor Maatschappelijk Werk, Pieter de Hooghstraat 78). Duur, kosten, leeftijd en voorwaarde voor toelating : zie biz. 59. Bezoldiging: ± ƒ 500—ƒ 4000 p. j. 52. 53. 54. 55. Directrice van een ziekenhuis ’). Hoofdverpleegster '), eerste verpleegster, verpleegster, particulier verpleegster. Wijkverpleegster. Zuster voor Maatschappelijk Ziekenhuiswerk. Diploma geëischt. Opleiding: te Aardenburg (Burgergasthuis, speciale kliniek); Alkmaar (Sledelijk Ziekenhuis; St.-Elisabeth-gesticht); Almelo (Ziekenhuis); Almen (P. W. Janssen Ziekenhuis, speciale kliniek); Amersfoort (St. EUsabeth Gast- of Ziekenhuis); Amsterdam (Burgerziekenhuis, Linnaeusstraat; Binnengasthuis, Grimburgwal; \Vilhelmina-Gasthuis, le Helmersstr.; Ned. Israëlitisch Ziekenhuis en Krankzinnigengesticht, Nieuwe Kerkstraat; O.L. Vrouwe-Gasthuis, le Oosterparkstraat; Ziekenverpleging, Prinsengracht; Boerhaave Kliniek, Teniersstraat 1; Ned. Herv. Diaconessen-inrichting, Overtoom 283; Gereformeerde ziekenverpleging, ter Maarstraat 17; Luthersch Diaconessenhuis, 1) Zie Inleiding biz. 8. Koninginneweg 3; Port. Isr. Ziekenhuis-, Centrale Israël. Ziekenverpleging-, Emma-Kinderziekenhuis, Sarphathistraat 104 ; Inrichting voor Ooglijders, Spmozastraat; Stedelijk Armenhuis (ziekenafdeeling), Roetersslraat 2; Anloni van Leeuwenhoekhuis; Quarantainebarakken „Zeeburg” (speciale klinieken); Apeldoorn (Ziekenhuis; Kinderziekenhuis „Mary“ speciale kliniek); Arnhem {Stedelijk Ziekenhuis; Si. Elisabeths Gasthuis ; Diaconessenhuis ; Kinderziekenhuis) ; Assen (Wilhelmina Ziekenhuis, speciale kliniek); Beekbergen (Sanatorium voor Longlijders, speciale kliniek); Bergen op Zoom (Algemeen Burger Ziekenhuis); Breda (St. Elisabeths Gasthuis; Diaconessenhuis ; Privaatkliniek van Dr. Struycken, speciale kliniek)'; Bussum {R K. Ziekenhuis, klein algemeen ziekenhuis) ; Culemborg (Ziekenhuis, speciale kliniek); Delft (Oude en Nieuwe Gasthuis ; Gesticht,Bethel”, klein algemeen ziekenhuis; St. Hippolytusstlchting, speciale kliniek); Deventer (SI. Jozef-Gesticht; St. Geertruiden-Ziekenhuis); Didam {St. Albertusstichting, speciale kliniek); Dordrecht {Gast- of Ziekenhuis-, Kinderziekenhuis ; Ziekenhuis der Ver. tot Ziekenverpleging, speciale klinieken) ; Eindhoven (Gasthuis, speciale kliniek); Enkhuizen (Ziekenhuis); Enschedé (Ziekenhuis „Ziekenzorg” ; R.K. Ziekenhuis); Goes (Het Ziekenhuis, speciale kliniek); Gorinchem (Ziekenhuis, klein algemeen ziekenhuis); Gouda (Van Iterson-Ziekenhuis); ’s-Gravenhage {Gemeente-Ziekenhuis, Zuid wal 83; R.-K. Ziekenhuis, Westeinde; Diaconessenhuis, Laan v. Meerdervoort 84 ; Kinderziekenhuis, Laan v. Meerdervooort 112; Inrichting voor Ooglijders, Laan v. Meerdervoort 114; Zuigelingenkliniek, Regentesseban 18—20; Zuigelingenkliniek, Oranjeplein 25 ; Kliniek van het Vrouwen-Comité van „Het Roode Kruis", Jan van Nassaustraat 112, speciale klinieken); Groningen (Prov. Sted. en Academisch Ziekenhuis; R.K. Ziekenverpleging; Diaconessenhuis; Kinderziekenhuis, IV. A. Schotten, speciale kliniek); Haarlem (St. Elisabeths of Groote Gasthuis; Diaco ■ nessenhuis; de Mariastichting; Sarepta-Bethesda, speciale kliniek); Harlingen {Verplegingsgesücht, klein algemeen ziekenhuis) ; H' emstede (Meerenbosch, speciale kliniek); Heerenveen („Het Ziekenhuis", klein algemeen ziekenhuis) ; Heerlen (SI. Josephsziekenhuis); Den Helder (Ziekenhuis); Helmond (R.K. Ziekenhuis); Hengelo (Ziekenhuis; R.K. Ziekenhuis, klein algemeen ziekenhuis); ’s Hertogenbosch (Groot Ziekengasthuis; Protestantsch Ziekenhuis, klein algemeen ziekenhuis; —Carolus Boromeusgesticht, speciale kliniek); Hillegersberg (Adriaanstichting, speciale kliniek) ; Hilversum (R.K. Ziekenverpleging-, Diaconessenhuis); Hoog Laren (Amsterdamsch Sanatorium, speciale kliniek); l T T* M IV/ /ï /"■ n / (/!ƒ//1 MMI f #0 1 4 M TT 1/¥ rt AT\ M PT IrtlTA TA Ia HIP ■ Hoorn (Sfads-Ziekenhuis, klein algemeen ziekenhuis; Ziekenhuis der Ver. tot Ziekenverpleging, speciale kliniek) ; Kampen (Stads- Ziekenhuis); Katwijk a. Zee (Zeehospitium, speciale kliniek); Kerkrade (St. foseph's Hospitaal, klein algemeen ziekenhuis); Koevorden (Aleida Kramerstichting, klein algemeen ziekenhuis); Laren (N.-H.) (Amsterdamsch Kindersanatorium, speciale kliniek); Leeuwarden (Stads Ziekenhuis; Diaconessenhuis; Si. Boni/acius-Hospitaal); Leiden (Academisch Ziekenhuis; Diaconessenhuis-, Hópital Wallon; St Elisabeths-Gosthuis); Maastricht (Gesticht Calvariënberg) ; Middelburg {Gasthuis; Verpleeghuis, speciale kliniek) ; ter Neuzen (Ziekenhuis, speciale klin'ek); Nijmegen (Wilhelmina-Ziekenhuis; Cunisius-Ziekenhuis) ; Oldenzaal (R K. Ziekenhuis, speciale kliniek); Oudenrijn bij Utrecht (Homoeopathisch Ziekenhuis, speciale kliniek); Oss (Si. Anna Ziekenhuis, speciale kliniek); Puiflijk (St. Maria Ziekenhuis, speciale kliniek); Raamsdonkveer (Ziekenhuis, speciale kliniek) ; Roermond (Louisahuis, R.K. Ziekenhuis); Rosendaal (N.-Br.) (Gesticht Charitas,’klein algemeen ziekenhuis^; Rotterdam (Gemeente-Ziekenhuis, Coolsingel; Gemeente-Ziekenhuis, Bergweg 8!; Israëlitisch Ziekenhuis, Schietbaanlaan 42a ; St. Franciscus Gasthuis, Schiekade 74—80 (leidt R.K. Zusters op voor eigen inrichting); Eudokia, Bergweg 323 (inrichting met een positief Chr. karakter, waar geen leerlingen worden opgenomen, die alleen voor de opleiding komen en dan vertrekken); Ned. Herv. Diaconessenhuis, Westersingei 111; Sanatorium, Heemraadsingel 226, klein algemeen ziekenhuis; Sophia Kinderziekenhuis, Westersingei 12b; Inrichting voor Ooglijders, Geldersche Kade 16; Ziekenhuis voor Ooglijders, Nadorststraat 23, speciale klinieken); Scheveningen (Sophiastiihting, speciale kliniek); Schiedam (Stadsziekenuis); Sneek (St. Anthonius-Gasthuis) ; Titl (St. Andreas-Gasthuis, klein algemeen ziekenhuis; ~Bethesda", speciale kliniek); Tilburg (St. Elisabeths-Gasthuis); Utrecht (Sled. Academisch Ziekenhuis ; Heelkundige en Vrouwenkliniek der Rijksuniversiteit ■ Diaconessenhuis; St. Anthonius Gasthuis; Kinderziekenhuis); Velp (Ziektnhuis, speciale kliniek); Venlo (.R.K. Gasthuis „Sf. Josef ) Vlaardingen {Het Ziekenhuis, klein algemeen ziekenhuis); Vlissingen (Gemeente Gasthuis ; Si. Joseph Ziekenhuis, kleine algemeene ziekenhuizen); Voorburg (Z.-H.) (St. Antoniushotve’ klein algemeen ziekei huis); Wageningen (~Ziekenzorg”, speciale kliniek): Zevenaar (R.K. Ziekenhuis, klein algemeen ziekenhuis); Zutphen (Oude en Nieuwe Gasthuis); Zwolle (Stedelijk Sophia-Ziekenhuis ; R.K. Ziekenhuis). Duur: 3 jaar in één en hetzelfde algem. ziekenhuis ; in een speciale kliniek 4 j., d.w.z. 2 j. in die kliniek en daarna 2 j. in een algemeen ziekenhuis; in een kinderziekenhuis of klein algemeen ziekenhuis 4 j., d.w.z. 3 j. in het kinderziekenhuis of het kleine algemeene ziekenhuis en daarna 1 jaar in een algemeen ziekenhuis. Kosten: geene. Leerlingen verdienen ± ƒ 100—ƒ 250. Minimum-leeftijd voor toelating; in de meeste algemeene ziekenhuizen 20 j., in kinderziekenhuizen en speciale klinieken 18 of 19 j. Voorwaarden voor toelating; gezond gestel, algemeene ontwikkeling; liefst meer dan gewoon lager onderwijs moet zijn genoten ; verscheiden inrichtingen eischen diploma M.U.L.0., of H. 8.5.; soms wordt eenige kennis van talen geëischt; soms ook huishoudelijke bekwaamheid; aan enkele inrichtingen is diploma Huishoudschool gewenscht. Leeftijd voor deelneming aan het examen : tenminste 23 jaar; voor wie in een kinderziekenhuis werd opgeleid, tenminste 22 jaar. De opleiding geschiedt voor het diploma voor algemeene ziekenverpleging. Diploma voor verpleging van ooglijders kan daarna worden verkregen na 1 jar. opleiding in inrichting voor ooglijders of afdeeling voor ooglijders van algemeen ziekenhuis. Diploma voor kraamvrouw-vetpleging, na 1 jar. opleiding in kraaminrichting of kraamafdeeling van algemeen ziekenhuis, en wel te: gvilivvw -- % Amsterdam (Vrouwenkliniek van het Wilhelmina-Gasthuis); ’s-Gravenhage (Kraamafdeeling van het Stedelijk Ziekenhuis); Groningen (Gynaecologische afdeeling van het Prov. Stads- en Acad. Ziekenhuis)-, Heerlen (Kweekschool voor Vroedvrouwen); Leiden (Gynaecologische afdeeling van het Acad. Ziekenhuis); Rotterdam (Kraaminrichting) ; Utrecht (Obstetrische afdeeling van de Rijksklinieken). Speciale vorming voor wijkverpleegster: Amsterdam (Ned. Herv. Diaconessenhuis; School voor Maatschappelijk Werk, Pieter de Hooghstraat 78; duur 3 mnd.; kosten ƒ 60); ’s-Gravenhage (Cursus van den „Bond voor Ziekenverpleging”, p.a. arts. M. Polak, Frankenslag 25; duur 3 mnd.; kosten f 40 of minder); Groningen (Academisch Ziekenhuis). Speciale vorming voor Zuster voor het Maatschappelijk Ziekenhuiswerk te Amsterdam (Cursus van Zuster H. J. ter Meulen, Hoofdzuster der Ver. „Maatschappelijk Werk in de Gemeente-Ziekenhuizen”, Binnengasthuis; duur 2a3mnd.; kosten geene ; voorwaarde-, liefst, behalve diploma voor algerneene ziekenverpleging, ook diploma voor kraamverpleging). Bezoldiging: gediplomeerd verpleegster ± ƒ3oo— 1000; ie verpleegster tot ± ƒ 1100; hoofdverpleegster tot ± ƒ1500; adjunct-direcfrice tot ± ƒ 2600; alles intern. (In Diaconessen-huizen wordt geen salaris, alleen kleedgeld verstrekt; het huis zorgt voor de zusters. Ook in de R. K. ziekenhuizen wordt geen salaris uitbetaald.) Schoolverpleegsters ± ƒ1100—ƒ2000; wijkverpleegsters ± ƒ 900—ƒ 2200, meestal met vergoeding voor rijwielgebruik en de premie voor ouderdoms-, invaliditeits-en ongevallenverzekering; kraamvrouwverpleegsters-leidsters van „Moedercursussen”, soms ƒ1400; zusters voor het Maatschappelijk Ziekenwerk te Amsterdam f 1150 —ƒ 1450, wordt hooger; particulier verpleegster =t ƒ 3—ƒ 7.50 p. d. met den kost, soms met (tijdelijke) inwoning. Opmerkingen. In de meeste ziekenhuizen bestaat een proeftijd van 3 maanden, vóór men bij gebleken geschiktheid als leerling-verpleegster wordt aangenomen. Een goede gezondheid is voor dit vak een eerste vereischte. Vakorganisaties „Nosokómos", „Ned. Bond voor Ziekenverpleging", „Bond van R.K. Ziekenverpleegsters", „Ned Chr. Bond van Verplegenden", „Vakbond van Verplegenden", en „Centr. Ned. Ambtenaarsbond". Nederlandsche Leidraad. 3 56. Reserve-zuster bij den dlakonessenarbeid. Diploma vereischt. Opleiding te; Amsterdam (Luthersche Diak. Inrichting, Koninginneweg 3 en /Verf. Herv. Diak. Inrichting, Overtoom 283); Arnhem (Ned.(Herv. Diak.-Huis, Bovenbrugstraat); ’sGrayenhage Diak.-Huis, L. v. Meerdervoort 84); Groningen (Ned. Herv. Diak. Inrichting, Praediniussingel); Haarlem („Bethesda Serepta”, Diakonessen-Moederhuis, en Diak. Huis, Hazepaterslaan); Rotterdam (Ned. Herv. Diak.-Huis. Westersing. 111); Utrecht (Neet. Herv. Diak.-Inrichting, Achter Twiinstraat 30—33), Duur: in den regel 8 maanden. Kosten: geene. De kosten der opleiding kunnen aan de hierna te noemen vereeniging als gift worden teruggegeven. Leeftijd voor toelating; 20—35 jaar. Diploma wordt uitgereikt door het bestuur der Ver. van Reserve-zusters bii den Diaconessenarbeid. Betrekking: tijdelijke hulpkracht bij wijk-arbeid of in de bij den Kaiserswerther Bond aangesloten Diakonessenhuizen. Bezoldiging: wordt niet verstrekt. Opmerking:. Deze werkkring is alleen geschikt voor gefortuneerden, wier godsdienstige overtuiging zich tegen opneming in het verband van bovengenoemde vereeniging niet verzet. 57. Directrice van of hulpkracht bij een vacantie-koloole of herstellingsoord. Diploma niet geëischt, maar dikwijls gewenscht. Opleiding: als voor verpleegster (zie biz. 60), of voor hulpkracht Cursus van „Tesselschaoe” (te ’s-Gravenhage, Harlingen, Hattum, Rotterdam; duur en kosten bevragen bij Mw. L. Bergsma, Frankenslag 75, den Haag; Mw. Hannema—André de la Porte, Harlingen ; Mw. Voerman—Verkade, Hattum ; Witte de Withstraat 10b, Rotterdam). Bezoldiging: zeer verschillend. Soms wordt geen salaris uiigckeerd; soms ƒso—ƒloo per seizoen. Bij het Centraal Genootschap voor Kinderherstellings- en Vacantiekoionies bedraagt het salaris voor tijdelijke geleidsters ƒ 15, voor vaste geleidsters tot ƒ4O, voor directrices ƒ75 p. m., intern. Opmerkingen. Een goede gezondheid en tact om met kinderen om te gaan zijn eerste vereischten. Vakorganisaties, zie btz. 65. 58. Krankzinnigenverpleegster. Diploma geëischt. Opleiding te: Amsterdam (Kliniek voor Psychiatrie en Neurologie, Vaieriuspiein ; Psychiatrische afdeeling van het Wilhelmina Gasthuis; Psychiatrische afdeeling Krankzinnigengesticht van het Ned, Isr. Ziekenhuis, de beide laatste alleen voOr bezitsters van het diploma voor algemeene ziekenverp eging); Apeldoorn („Het Apeldoornsche Bosch”)-, Bakkum (\.Duin en Bosch") ; Bergen op Zoom („Vrederust”)-, Bloemendaal („Meerenberg”) ; Delft (St. Joris Gasthuis) ; Deventer (St. Elisab. Gasthuis en „de Brinkgreve”) ; Ermelo („Huize Veldwijk”); Franeker (Gemeente – Ziekenhuis voor armlastige krankzinnigen); Grave (Rijkskrankzinnigengesticht); Groningen Psychiatrische afd. van het Prov. Stadsen Acad. Ziekenhuis, alleen voor bezitsters van het diploma voor algemeene ziekenverpleging) ; ’s-Hertogenbosch („Reinier van Ar kei”, alleen voor R.K. Ordeiusters); Loosduinen („Oud-Rosenburg” en Stichting „Bloemendaal); Maastricht (Krankzinnigengesticht „Calvariënberg”, alleen voor R. K. Ordrzusters); Oegstgeest („Endegeest” en ,’,Rhijngeest”); Poortugaal bij Rotterdam {„Maasoord”); Rosmalen („Coudewater”, alleen voor R. K. Ordezusters): Utrecht (Krankzinnigengesticht, Agnietenstraat 2) ; Venraay („St. Anna-gesticht”, alleen voor R. K. Ordezusters); Vüght („ Voorburg", alleen voor R. K. Ordezusters); Warnsfeld {„Groot Gr aff el”); Woensel (Rijkskrankzinnigengesticht); Wolfheze [Christelijk Krankzinnigengesticht); Zeist („ Willem Arntsz. Hoeve", den Dolder); Zuid-Laren (Dr.) („Dennenoord"). Duur: 3 a 4 jaar. Kosten: geene. De leerlingen verdienen ± ƒ2oo— 500. Leeftijd en eischen voor toelating : ten minste 18 jaar|; gezond gestel, voldoend lager onderwijs, aan sommige inrichtingen liefst M.U.L.O. hebben genoten. Examen: wordt afgenomen door den Staat, deNed. Ver. voor Psychiatrie en Neurologie en de Ve“r. tot Chr. Verzorging van Krankzinnigen in Ned. Bezoldiging: ± ƒ 300—800 ; hoofdverpleegster tot ± ƒ 1100; adj. directrice tot ƒ 1725, alles intern. Opmerking. Vakorganisaties zie blz. 65. 59. Kraamverzorgster. Diploma geëischt. Opleiding te: Amsterdam (Ver. „A’damsche Kraam verzorging’. Camperstraat 17), en Haarlem (Cursus van Dr. A. H. M. J. van Rooy, Vrouwenkliniek „Joanna van Lijnden-Stichting”). Duur: Amsterdam IV2 jaar, n.l. 3 mnd. theoretische opleiding in de Rijkskweekschool voor Vroedvrouwen, Camperstraat 17 ; 3 mnd. praktische opleiding, eveneens in de Rijkskweekschool; 12 mnd. praktisch werk onder deskundige controle, als leerling-wijkkraamverzorgster in gezinnen van on- en m/nvermogenden; Haarlem 1 j- n.l. 6 mnd. praktisch werken in de wijk, extern; en 6 mnd. in de Kliniek, intern. Kosten: Amsterdam f 25; – Haarlem f 25, en ƒ35 p. mnd. kostgeld gedurende de 6 mnd. in de Kliniek. Leeftijd voor toelating: Amsterdam 21—40 i ; Haarlem 20—40 j. J Voorwaarden voor toelating: Amsterdam, bekendheid met lezen, schrijven, de grondbeginselen der rekenkunde ; een goede gezondheid. Geneeskundige keuring heeft plaats; een vergelijkendtoelatings-examen wordt atgenomen; Haarlem, een goede gezondheid. Aanvang 1 Januari en 1 Juli; aanmeldingschriflelijk bij de Directrice van het Adres-Bureau, Camperstraat 17, voor 15 Mei of voor 15 November. , Examen wordt te Amsterdam afgenomen, 2 maal s jaars, door een commissie uit het bestuur der vereniging „ Amsterdamsche Kraamverzorging”; ook te Haarlem kan diploma worden behaald. n der gediplomeerde kraamverzorgster: te Rotterdam f 600—J 650 p. j. met emolumenten. Opmerking:. De gediplomeerde kraamverzorgster wordt Xe Amsterdam voorloopig voor den tijd van 1 j. jngef7:hrr.eLaIS 'u Yï het Centraal-Adresbureau, Camperftr. 17, dat als „arbeidsbeurs" optreedt. Voor ƒ 5.60 ontvangt zij in bruikleen het insigne der vereeniging, dat zij verplicht is te dragen; – te Haarlem treedt de Lynden stprs“'.nf tp als ..Bemiddelingsbureau voor Kraamverzorgsters ; kosten voor het insigne ƒ 1.50. 60. Baker. Diploma niet geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding: in vele gemeenten (Cursussen van het Uroenc of Witte Kruis; gemeente, plaats van aangifte, duur, kosten, bijzonderheden, bevragen bij Ds. F. C. Fleischer, Winterswijk, voor het Groene, en arts B S* ?ier’. K°n'ngtnneweg 13, Hilversum, voor het Witte Kruis). Bezoldiging: te Rotterdam, waar het „Centraal Bureau voor Kraamverzorging”, Heemraadsingel 318, als plaatsingsbureau optreedt, /600-/650 p j met emolumenten. 61. 62. Vroedvrouw. Meesteres-vroedvrouw. Diploma geëischt. Opleiding te Amsterdam: (Rijkskweekschool voor Vroedvrouwen, (Camperstraat 17); Groningen (Gemeentelijke Kweekschool); Heerlen (Wilhelminaschool, Kweekschool voor Vroedvrouwen); Rotterdam (Rijkskweekschool voor Vroedvrouwen, Henegouweriaan). Duur: 2j. (Amsterdam en Rotterdam weldra vermoedelijk 3 j.); Groningen ruim 2 j. (aanvang overal September). Kosten: geene. De uitwonende leerlingen te Amsterdam, Groningen (daar zijn allen extern) en Rotterdam zorgen zelf voor haar huisvesting. Heerlen heeft alleen inwonende leerlingen. Leeftijd voor toelating: 21—25, Groningen 21—30 j. Voorwaarde voor toelating: voldaan hebben aan een toelatingsexamen, dat ieder jaar in den zomer wordt afgenomen (voor de scholen te Groningen en Heerlen resp te Groningen en Heerlen; voor de Rijkskweekscholen worden plaatsen en dagen in de Staatscourant bekend gemaakt; e(schen te bevragen Nat. Bur. v. Vrouwenarbeid, Van Speykstr., ’s-Gravenh.) Examen: wordt jaarlijks afgenomen door den Staat en de scholen te Groningen en Heerlen. Ambt of beroep: meesteres-vroed vrouw, gemeentevroedvrouw en zelfstandig gevestigde vroedvrouw. Bezoldiging: meesteres-vroedvrouw ƒ 1200— ƒ2OOO intern; gemeente-vroedvrouw ± ƒ 300 tot ƒ 1000, soms met vrije woning, terwijl somtijds extra betaald wordt voor hulp aan stadsbedeelden. Tarief voor hulp bij bevallingen ƒ 6 tot ƒ 10. Opmerkingen. Gedurende 2 jaar, nadat het diploma werd behaald, is de vroedvrouw verplicht, zich beschikbaar te houden voor een benoeming tot gemeente-vroedvrouw, tenzij zij ƒ 200 stort ter vergoeding voor hare opleiding. Vakorganisatie „Ned. Mij. ter bevordering der belangen van vrouwelijke verloskundigen". 63. Hoofd van en hulpkracht aan een Crèche of Toevlucht voor Zuigelingen. Diploma meestal niet geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding: voor werkkracht aan Toevlucht voor Zuigelingen, als voor verpleegster (zie blz. 60; opleiding in Kinderziekenhuis verdient hier de voorkeur) ; voor werkkracht in Crèche als voor kinderjuffrouw (zie blz. 21). Bezoldiging: directrice ± ƒ 300 tot ƒ 600; hulpkracht ± ƒ 200 tot ƒ 400; intern. 64. Enquêtrice of huisbezoeksfer in dienst der tuberculosebestrijding. Diploma vereischt. Opleiding te: ’s-Gravenhage (Cursus van de „Ned. Centrale Ver. tot Bestrijding der Tuberculose”, van Beverningkstr. 142) en verder in : verschillende plaatsen (Cursussen van de Provinciale Ver. tot Bestrijding der Tuberculose”. Inlichtingen omtrent plaatsen, duur, kosten, voorwaarden voor toelating, voor N. Holland r>ij Dr. L. C. Kersbergen, Haarlem; voor Z. Holland bij denHr.J, A.H Vooren, Hillegom ; voor Friesland bij den Hr.'P. de Vries Jzn., Leeuwarden ; voor Gelderland bij Dr. Honig, Zevenaar • voor N. Brabant hij arts A. A. P. M. Kooien, Schijndel; voor Drenthe bij arts H. Sandra, Assen; voor Overijsel bij Mw. E. H. Hengeveld, arts, Zwolle; voor Zeeland bij arts A. J, Hoorweg, Heinkenszand). Duur; ‘s-Gravenhage 9 mnd. Kosten: ‘s-Gravenhage ƒ 75. Leeftijd en voorwaarden voor toelating: ‘s-Gravenhage in den regel 24—35 j., eenige algemeene ontwikkeling, blijkend uit een te maken opstel; goede gezondheid. Diploma: wordt uifgereikt door de Ned. Centrale Ver. tot Bestrijding der Tuberculose. Betrekking: in een bepaalde plaats gevestigde of in een provincie rondreizende bezoekster van in huis verpleegde tuberculose-patiënten, in dienst van vereenigingen, werkzaam op hygiënisch of verpleeggebied. Bezoldiging: plaatselijke enquêtrice =t ƒ 850—ƒ !250; provinciale enquêtrice ƒ 1200 en hooger, met vergoeding voor verzekeringspremiën en reiskosten. Opmerkingen. De opleiding is in hoofdzaak bedoeld voor wijkverpleegsters, of vroedvrouwen, belast met huisbezoek in dienst der Ver. tot Bestrijding der Tuberculose. De betrekking wordt dikwijls 'verbonden aan die van wijkverpleegster. , . ... • 1* XT _ J T > _ . J rI ' ..i. • T1... » t» ' \ .A'11’(“ i li f C Vakorganisatie „Ned. Bond van Tuberc.-Huisbezoeksters''. 65. Leerares In hygiënisch spreken en ademgymnastiek. Diploma bestaat niet. Opleiding in verschillende gemeenten: privaat-onderwijs, o.a. te ’s-Gravenhage door Hr. van Lier, Vivienstraat 53, Mw. Brugma, Statenlaan 115 en Mw.Poock van Baggen, Plaats 10 en te Rotterdam door Mw. Egener—van Eijken, Nieuwe Binnenweg 272, terwijl het aanbeveling verdient, gedurende eenige jaren aan een Universiteit (Amsterdam, Groningen, Leiden, Utrecht) colleges in anatomie en physiologie te volgen. Duur, kosten, eischen voor aanneming, zie blz. 45. Kosten der colleges: voor één uur p. w. ƒ 30 p. j.; 2 uur ƒ 60, meer uren ƒ 200 p. j. Examen: wordt afgenomen door de Ver. van Spraakleeraren. Beroep: zelfstandig gevestigde ademgymnaste. Inkomen : hangt van het aantal patiënten af; ±ƒ 3 ƒ 5 per les. Opmerkingen. Dit vak biedt slechts een hoogst enkele, zeer talentvolle en welonderlegde, een bestaan. Het kan verbonden worden aan dat van heilgymnaste (zie onder). Vakorganisatie „Ver. van Spraakleeraren”. 66. Heilgymnaste-masseuse. Diploma niet geëischt, doch zeer gewenscht. Opleiding te; A t„ /\7 é-,1, r* nni ii/inf Ï-Jn Pll AA OQ- Amsterdam (Vakschool voor Heilgymnastiek en Massage, Kerksuaat 66) ; ’s-Gravénhage (Kweekschool voor Gymnastiek en Heilgymnastiek, p.a. arts J. H. O. Reys, Stadhoudersplein 14); Haarlem ( Vakschool voor Massage en Heilgymnastiek)-, Nijmegen (Zander Instituut, Berg en Dalscheweg 1) ; Rotterdam (Inrichting v. Heilgymnastiek en Massage, Schinkelstraat 25c). Duur: Amsterdam 16 mnd. voor wie de acte M.O. gymnastiek wèl (zie.blz. 45), 28 mnd. voor wie ze niet bezit; ’s-Gravenhage voor bezitsters der acte M.O. 16 mnd.; voor anderen (die privaatles moeten nemen in anatomie en physiologie) 16 of 28 mnd ; Haarlem (adres den Heer W. P. Nuyten, v. d. Vinnestraat 22), Nijmegen en Rotterdam, vragen aan de school. Kosten: Amsterdam f 15 p. leermaand ; ’s-Gravenhage f 175 p. j.; Haarlem, Nijmegen en Rotterdam, vragen aan de school. Examen: wordt afgenomen door het Genootschap voor Heilgymnastiek en Massage in Ned. Beroep of betrekking: zelfstandig gevestigde heilgymnaste-masseuse, assistente bij een orthopaedist, of aan een Zander-instituut. Bezoldiging: voor heilgymnaste in grootere plaatsen ƒ I—ƒ2, in kleinere plaatsen tot ƒ1 p. keer; voor masseuse in grootere plaatsen ƒ 1.50—ƒ 5, in kleinere plaatsen tot ƒ 2 p. keer. Assistenten aan inrichtingen ± ƒ 800-/ 1500 p. j. Opmerkingen, be markt in dit vak is overvoerd; wij raden het af. Vakorganisatie „Genootschap voor Heilgymnastiek en Massage in Ned.”. 67. Manicure en pédicure. Diploma bestaat niet. Opleiding: in zeer enkele gemeenten (door privaatonderricht); en in het buitenland. Bovendien leiden in verscheiden gemeenten kappers tevens op voor het manicure-w ak. Opmerkingen. Slechts een enkele zeer goed onderlegde pédicure heeft kans van slagen. Het vak van pédicure kan verbonden worden aan dat van schoenmaakster; dat van manicure aan het beroep van masseuse of kapster. Wij raden deze beroepen af. 68. Hoofd van of „deelgenoote” in een groothandels- of winkelzaak; procuratiehoudster. Diploma niet vereischt; speciale vorming noodzakelijk. Opleiding voor hef handels gedeelte te: Alkmaar (Hoogere HandelsscftQol met 2-jar. cursus); Amersfoort (Middelbare Handelsdagschool met4jar. cursus); Amsterdam (Openbare Handelsschool, Raaraplein 1 ; 4e H. B. S. met 3 jar. cursus, Weteringschans 161; Handelsschool met 3-jar. cursus van de „Alg. Winkelierster., Weteringschans 159; Avondcursussen A. en B. (2-jarig) van de „Ver. voor voortgezet Handelsonderwijs”) ; Arnhem {Handelsschool verbonden aan de H. B. S.) ; Bergen op Zoom (R.K. Middelbare Handelsschool met 3-jar. cursus); Deventer (Hoogere Handelsschool met 2 jar. cursus); Eindhoven (Openbare R.K. Handelsschool); Enschedé (Hoogere Handelsschool met 2-jar. curs.) ; ’s-Gravenhage (Gemeent. Handelsschool met 2-jar. cursus, Laan 5; Middelbare School voor Handel en Administratie (5-jarig), Laan v. Meerdervoort 104); Groningen (Openbare Handelsschool met 2-jar. curs.); Haarlem (Openbare Hoogere Handelsschool met 2- jar. cursus); Harlingen (Gem. Handelsschool met 2 jar. cursus); Helmond (R.K. Middelbare Handelsschool, verbonden aan de H. 8.5.); Maastricht (Hoogere Handelsschool met 2-jar. curs.); Middelburg (Handelsdagschool met 4-jar. cursus); Rotterdam (Handelshoogeschool (2-jar.); Gemeent. f-InnrlnlC'C'/'hs\r\l O inr PM ll' iron A 11/otn nHanloin Ao\ • Handelsschool met 2-jar. cuis., van Alkemadeplem 42); Nieuwe Middelbare Handelsschool met 2-jar. cursus en 3-jar. voorbereidenden cursus; „Instituut Ort“) ; • ~ ~w~. , Utrecht (Hoosere Handelsschool met 2-iar. cursus); Uil tL/(( \IJUUgLIC IJ LI/ILICI'J OLI llsL/l 11ICI ti'jai. ; Vlissinsen (Hnoecrc Handelsschool met 2 jar. curs.); VLIOO l J C/ L \L I ï/t7g Cl C I I u/tUCÏOOL/IL/l/r lil vl JCI 1 • CUI Zaandam (Hoogere Handelsdagschool met 2-j. curs.). Duur: zie boven. Kosten p. jAlkmaar ƒlo—ƒl2o (evenredig schoolgeld, vrijstelling voor onvermogenden); Amsterdam (Handelsschool der Winkeliersver.) f 40—ƒ180 (evenredig schoolgeld, minverm. ƒ 20, onverm. geene); (cursussen) A. ƒ 15—ƒ25 p. vak, B. ƒ 15; Deventer ƒ 65; ’s-Gravenhage (Laan) ƒ 100; Rotterdam (Handelshoogeschool) f 200, gereelt. of geheele vrijstelling mogelijk; – Utrecht fSO (minverm. ƒ 35; voor leerl. buiten de gemeente ƒ100); Zaandam f 10— ƒ 175 (evenr. schoolgeld); overigens vragen aan de scholen. Voorwaarde voor toelating: Hoogere Handelsscholen einddiploma H.B.S. met 3-jar. cursus of tenminste daarmede gelijkstaand diploma, of voldoen aan toelatingsexamen ; Ned. Handelshoogeschool (voor wie daar examen wil afleggen), eindex. Gymnasium, H.B.S. met 5-jar. cursus, de overige toelatingsex. tot de studie aan een Universiteit, of eindex. eener erkende Handelsschool. Sc/too/-diploma kan worden verworven ; aan Ae Handelshoogeschool een diploma in de handelseconomie. Opleiding voor het practischegedeelte in de zaak zelf. Daarna is veelal een verblijf in een gelijksoortige zaak in een andere plaats, of in een groote zaak in het buitenland gewenscht. Inkomen: hangt af van aanleg en omstandigheden. Bezoldiging procuratiehoudster: ƒ 2500 en booger. Opmerkingen. Voor zaken waarin ook indastrieele bekwaamheid wordt vereischt, zal deze veelal gevonden moeten worden, hetzij aan de Technische Hoogeschool (Delft), hetzij aan ambachts- of bijzondere vakscholen. Men raadplege het Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid. Waar de dochter werkzaam is in de zaak van den vader, geven wij dezen in overweging, het meisje als vaste „bediende" aan te nemen, evenals een vreemde, met een vaste bezoldiging. Geleidelijke opklimming volge, tot het deelgenootschap verworven wordt. De zaak voere dan den naam „firma zoo en zoo en dochter ’. De vrouwelijke bedrijfshoofden geven wij in overweging, zich aan te sluiten bij de Ver. van den Handeldrijvenden en Industriëelen Middenstand. 69. 70. 71. 72. Correspondente; steno-typiste; typiste; boekhoudster; assistent-accountant. Diploma niet altijd geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding als voor hoofd eener zaak (zie blz. 74) of te Alkmaar (Handelsdagschool); Almelo (Handelsavondschool); Amsterdam ( 4 Avondscholen, van de Ver.,Handelsonderwijs”, p.a. Heer A. van der Schaaf, 3e Helmersstraat 59; R.K. Handelsavondschool voor Meisjes, Passeerdergracht 8; Inrichting Middelbaar Onderwijs v. Meisjes, Prinsengracht 801; Anneveldt-Pitmanschool, Singel 386; Instituut Schoevers, Nic. Witsenstraat 3; Inrichting voor Avondonderwijs, ’s Gravesandeplein 4 en 14; Andreas Bonnstraat 46 en Tilanusstraat 84; Riënts Balfschool voor Stenografie, N. Prinsengracht 45; Stegerschool voor Stenografie, Kloveniersburgwal 56; Stenografie-cursussen der Ned. Ver. van Stenografen, p.a. Hr. H. J. C. Wiebosch, Jac. van hennepkade 30 ; Remingfonschool, Reguliersbreestraat 36 (voor typiste); Amstelschool, Amstel 163 a; Jacob v. Lennepschool, da Costastraat 60-62; Hout manschool, Wormerveerstraat); Apeldoorn Stolze-Weryschool, Soerenscheweg 770b; Handelscursus der Handelsver.); Ter Apel (Handelscursus); Appingedam (Handelscursus der Handelsver.); Arnhem (Gemeent. Avondschool; Instituut Schoevers, Koningstraat 636; Industrieschool voor Meisjes; Gesticht Insula Dei); Assen (Avondschool voor Handelsonderwijs) Baardwijk (Handelscursus van „de Hanze”); Best ( „ „ „ „ ) Beverwijk ( „ „ „ „ ); Blokker ( „ „ * „ ); Bodegraven( „ „ , , ); Boxmeer ( . , , „ j; Breda (Openbare Handelsavondschool)-, Brielle (Handelsavondschool); Bussum (Gemeent. Handelsavondschool; Instituut Schoevers, Parallelweg 15); Coevorden (Handelscursus van de Handelsver.); Culemborg (Gemeent. Handelsavondschool); Cuyck {Handelscursus van „de Hanze"); Delft (Öpenb. Handelscursus; Handelscursus van de Hanze") ■ Deventer (Middelbare Handelsdagschooi); Doesburg (Handelscursus); Doetinchem (Gem. Handelsavondcursus); Dokkum (Handelscursus Dokk-Middenstand); Dordrecht (Gemeenf. Handelsavondschool) ; Drunen (Handelscursus „de Hanze”): Ejht ( . „ )• Eindhoven (Handelscursus van ”üe Hanze”); Enkhuizen (Handelsavondcursus van den Neutralen Middenstandsbond); Enschedé (Instituut Schoevers, Sterkerstraat 26); Eysden (Pensionaat en Onderwijsinrichting der Zusters Ursulinen); Geertruidenberg (Handelscursus van „de Hanze”) ; Gennep ( „ „ ) • Gilze (Handelscursus); Goes Handelsavondsch.: Handelsc. van .de Hanze”): Ui/lJ iiu/tuciouKt//(uout. ; iiu/(uc(oi. van gut. nanze j ; Gorinchem (Handelscursus); Gouda (Gemeenf. Handelscursus; Handelscursus van „de Hanze"); ’s-Gravenhage (Openbare Handelsdagschool met 3 jar. cursus; Handelsklasse van de Gemeent. H. B. S. met 3 j cursus, Raamstraat; Gem. Handelsavondcursussen, Westeinde 47, Waldeck Pyrmontkade 5, Laan van Meerdervoort 57 en 3e van den Boschstraat; Handelscursus voor den Middenstand, Bleyenburg 38 ; Handelscursus van „de Hanze"; Instituut Pont, de Ruyterstraat 46 en W. de Zwijgerlaan 39; Stolze-Weryschool, da Costastraat 71 {niet voor boekhouden)-, Cursus Reinderhoff, Sweelinckstraat 108 (voor boekhouden en Ned. handelscorrespondentie); Industrieschool, van Diemenstraat 202; Bureau Riënfs Balt, Daguerrestraat 28 (voor stenotypiste); Remingtonschool, Papestraat 22 (voor typiste) ; Groningen {Qem. Handelswintercursus; Opleidingsschool voor Bureaux, p.a. Mw. W. G. van Zadelhoff, Greote Markt 20); /-ƒ f I -3 ~ 1 _ r f # o* « « Haarlem (Gem. Handelsavondschool; Stegerschool voor Stenografie, Ruichaverstraat 24; Anneveldt-Pitmanschool, Qed. Oude Gracht 14; Stolze-Weryschool, Gierstraat 8; Instituut Schoevers, L. Begijnestraat 22- Handelscursus van „de Hanze”; Huishoud- en Industrieschool) ; Harlingen (Gem. Handelsavondcursus); Hazerswoude (Handelscursus van „de Hanze”) ; Heerenveen (Handelcursus v. d. „ Ver. v. Handelaren”) ; Heerlen (Handelscursus van de R.-K. Middenstandsver.; Instituut Schoevers, Geerstraat 75); Den Helder (Handelsavondschool der „Heldersche Winkeliersver.”); Helmond (Handelscursus van „de Hanze”); Hengelo (O.) (Gem. Handelsavondschool; Instituut Schoevers, Conradstraat 22) ; 's-Hertogenbosch (Gemeent. Handelscursus) ; Heyfhuysen (Pensionaat St. Elisabeth); Hilversum (Instituut Schoevers, Emmastraat 36a); Hoofddorp (Handelscursus van „de Hanze”); j r \ ■ s j Hoogezand-Sappemeer (Cursus v. Handelsonderwijs); Hoogwoud (Handelscursus van „de Hanze”); Hoorn (Handelscursus) ; Huizen (Avondschool voor Handelsonderwijs); Joure (Handelscursus v. d. Ver. „Plaatselijk Belang”) ; Kaatsheuvel (Handelscursus van „de Hanze”); Ifntnrtnn ( 4 il/inWpnfinn/ nnn f i-T nnrln 1 e* rt »-i 1/" n t-ii / Kampen (Avondschool voor Handels- en Kantoorbedienden) ; Kessel (Handelscursus van „de Hanze”); ' n ~ / ’ Krommenie (Handelscursus van „de- Hanze”); Leerdam (Handelscursus van de Ver. „Middenstand”); Leeuwarden (Middelbare Avondhandelsschool; Pontschool, Spoorsingel U 52); Leiden (Handelsschool „Kennis is Macht”; Pontschool Rijnkade I6a, 3 Oct.straat 16a, Hooigracht 1); Loon op Zand (Handelscursus van „de Hanze”) ; Loosduinen (Handelscursus van „de Hanze”); M/l/10/f'f/’/t/ /J—ïAnr- \1 cxr Maastricht (Handelscursus 6er Ver. „Middenstand* ; Pensionaat St. Marie, Boschstraat, voor stenografie en machineschrijven); *J • / I Made (Handelscursus van „de Hanze”) ; Medemblik (Handelscursus van de Ver. van Handel* drijvenden); tut: j j /tt j. tt »\ Middelburg (Handelscursus van „de Hanze”); Moerdijk (R.K. Pensionaat voor Jongejuffrouwen) ; Nieuwe Pekela {Handelscursus); Nijmegen (Pitmanschool) ; Oosterhout (Handelscursus van „de Hanze”); Oploo (Handelcusrsus van „de Hanze’); Oss ( ) ■ Oudenbosch (Pensionaat St. Anna; Handelscursus van „de Hanze’’); Oudewater (Handelscursus van „de Hanze”) ; Purmerend (Handelscursus van de „Middensfandsver. en „de Hanze") ; Raamsdonk (Handelscursus); Reuver (Handelscursus van „de Hanze") ; Roelofarendsveen (Handelscursus van ..de Hanze”) ■ J LL/‘ V*lU/tUCIOL.u/ OMO Vuil Jjtlt II Lil t/Cc y , Roermond (Gemeent. Handelscursus) ; U r\r\ / D 1/" 1 -f. _ 1 \ Roosendaal (R.-K. Kweekschool) ; Rotterdam (Handelsavondschool van„Mercurius”,Kortenaerstraat 5; R.K. Handelsschool, Mauritsstraat 84; Instituut Pont, Diergaardelaan 5, Baan 19 en Mathenesserlaan 271 ; Remingtonschool, Witte de Withstraat 80—82 (voor typiste); Cursussen in Stenografie en Machineschrijven, behoorend bij het Herhalingsonderwijs, p. a. Achterklooster 12; Industrieschool, Schietbaanstraat 26); Rijen (Handelscursus van „de Hanze”): Schagen (Handelscursus van de „Middenstandsver; Schiedam (Gemeent. Handelsavondcursus); Schijndel (Handelscursus van „de Hanze"): Sittard ( „ , ) Sneek (Handelscursus); ” ” * Stadskanaal (Han^elscursus) ; Steenwijk ( „ ); Tiel (Gem. Handelsavondsctlool): * i iluiULtOU , Tilburg (Gemeent. Handelsavondschool) ; Udenhout (Handelscursus van „de Hanze"); Uithoorn (Handelscursus van de „Middenstandsver.); r /n 1 1 rr . . M . Utrecht {Gem. Dagschool voor Handel en Administratie ; Gem. Avondcursus voor Handel en Administratie; R.K. Instituut voor Handel en Administratie, Oud Kerkhof 32; Pontschool, Breedstraat 34) • . v— , * is,l^ll-v.uoi iaa i \J-tj , Vechel (Handelscursus van „de Hanze") ; Veendam (Handelscursus) ; Venlo (Handelscursus van „de Hanze"); Venraay (Handelscursus van „de Hanzè”): Vlaardingen (Handelscursus , ’Kennis is Macht”); Vlissingen (Handelscursus van „de Hanze"); Volendam (Handelscursus van „de Hanze”) ; Vacht (Handelsschool van „de Hanze’’ en Pensionaat „Maria Oord ’); Waalwijk (R.K. Middelbare Handelsdagschool); Wageningen (Gem. Handelsschool); Weert (Handelscursus); Weesp (Handelsavondcursus); Winschoten (Handelsavondschool van de „ Ver. t. Verheffing van het Handelsonderwijs ; Gem. Handelsschool); Woerden (Handelscursus van „de Hanze”); Zaandam (Gem. Middelbare Handelsdagschonl; Gem. Handelsavondcursus; Handelscursus van ~de Hanze”); Zaltbommel (Handelsavondcursus); Zeist (Handelsavondcursus); Zevenbergen (Handelscursus van „de Hanze"); Zierikzee (Handelsavondschool der „Neutrale Middenstandsver.”) ; Zwolle (Gemeent. Handelsdagschool en -avondcursus; Industrie- en Huishoudschool); Zwijndrecht (Christ. Handelsavondschool)-, Schriftelijke Cursus te Rotterdam (Cursus Hodde, Lischstraat 25); en in verschillende gemeenten door particuliere cursussen of privaat-onderwijs. Duur: Handelsdag- en avondscholen of -cursussen, veelal 3j.; voorbereidende cursus te Cocvorden, 3 mnd., ’s-Gravenhage (Gem. Avondcursussen), Hoogezand-Sappemeer, Rotterdam (Avondschool van Mercunus), ,Sneek, Zaandam (Gem. Avondcursus), alle 2 j.; duur Arnhem (Gem. Avondschool) en Veendam 2 j. met vervolgcursus; ’s-Hertogenbosch 2j. met 2j, voorbereidenden cursus en 1 j. vervolgcursus ; Utrecht (Gem. Handelsavondcursus) met voorbereidende afdeeling 3—5 j.; Delft, Deventer, den Helder, Kampen, Tiel, Tilburg, Waalwijk, Winschoten (Gem. Handelsdagschool) 4 j.; Almelo, Dordrecht, Haarlem (Gem. Handelsavondschool) 5 j. (Almelo met voorbereidenden cursus); „Hanze”-cursussen verschillend, aldaar bevragen (Eindhoven en Oss, 3 j); lnstituut Schoevers (Amsterdam, Arnhem, Haarlem) voor machineschrijven ± 1 a 4 mnd.; stenografie ±1 a 4 rnnd.; boekhouden en handelscorrespondentie H a j. voor praktijk, voor examen ± Ij. langer; Pitmanscholen {Amsterdam, Haarlem, Nijmegen) IV2 a 2j.; Handelscursus voor den Middenstand (’s-Gravenhage) voor machineschrijven, stenografie 1 j., boekhouden, Ned. corr. 2 j., Fransche, Duitsche en Eng. corr. 3of 4 j.; Amsterdam (Inrichting voor Middelbaar Onderwijs, Prinsengracht 801), voor boekhoudster 2 j., steno-typiste\y2 j.; lndustriescholen: Arnhem, 2a 3 j.; ’s-Gravenhage, lof 2j.; Rotterdam, steno-typiste 1 j., boekhoudster 2 a 2y2 j.; Pensionaten, onbepaald; Schriftelijke Cursus Hodde (Lischstraat 25, Rotterdam) voor praktijkexamens 1 j. (na afloop van M.U.L.0.-school, H.B.S. of handelsschool). Kosten: Alkmaar f s—f 45 (evenredig schoolgeld), onvermogenden geene; Amsterdam (R.K. Handelsavondschool) f 10, geheele en gedeeltelijke vrijstelling mogelijk; (School Prinsengracht 801) ƒ 7 of ƒ7 50 p. vak p. 3 mnd.; (Instituut Schoevers) typen ƒ25 dag-, ƒ 30 avondcursus, boekhouden ƒ 20 a ƒ 75, correspondentie ƒ 25 a ƒ 80; (Pitmanschool) ƒ 5 of ƒ 10 p. mnd. (1 of 2 lessen p. w.), typiste ƒ 20, spoedcursus ƒ 25, stenotypiste f 35; (Inrichting voor Avondonderwijs) f 1.50, handelscorrespondentie ƒ 2 p. mnd. voor 1 les p. w., cursusles ; Arnhem {lnstituut Schoevers) voor stenografie ƒ 25 p. cursus, sten. in vreemde talen ƒ 15 p. 3 mnd.; voor boekhouden / 40— j 80, of ƒ 170 (examen-opleiding), voor typen / 25, voor handelscorrespondenlie ƒ 40—f 130 ; {lndustrie-school) f 30 p. j., stenografie ƒ 35, elke taal ƒ 5 extra; Deventer ƒ 50; Dordrecht f 10— ƒ2O, minverm. de helft, onverm. geene; Eindhoven ƒ 2 p. mnd., geheele of gedeeltelijke vrijstelling mogelijk ; Eysden f 321 intern (tijdelijk hooger); Goes f 15, elke vreemde faal ƒ 2.50 extra, minverm. de helft, onverm. geene; ’s-Gravenhage {Raamstraat) f 60 p. j.; {Gem. Avondcursussen) voorbereidende cursus / 2—ƒ 10, hoofdcursursus ƒ 2.70 in de le en 2e kl., ƒ 3 in de 3e klasse, alles p. lesuur p. j,, geheele en gedeeltelijke vrijstelling mogelijk; (Handelscursus voor den Middenstand) ƒ 6 p. j. p. vak, ƒ 12 voor patroonsgezinsleden; (Pontscholen) voor typen ƒ 10 p. cursus, overigens ƒ 2—ƒ 4 p. mnd. cursusles, ƒ6 f 7.50 p. mnd. privaatles; (Stolze-Wery-school) typen f 12.50 stenografie ƒ 15, volledige opleiding tot steno-typiste {duur 1 j.) ƒ 200; (Sweelinckstraat 108) boekhouden / 6 p. mnd., Ned. handelscorrespondentie ƒ 50 per cursus; (Industrieschool) f 50 p. j., leerlingen der school ƒ 45 ; voorbereidende cursus ƒ 17 50 ; stenografie ƒ 15, leerlingen der school ƒ 10; Haarlem (Gem. Avondschool) f s—ƒ 20 (evenredig schoolgeld), onverm. geene; (Instituut Schoevers) typen ƒ2O, spoedcursus ƒ 25, stenografie ƒ 17.50, spoedcursus ƒ 25 boekhouden en handelscorrespondentie ƒ 50 of / 60, voor examen opleiding ƒ 30 meer, eenvoudige praktijkcursus in boekhouden ƒ 15; (Pitmanschool) ƒsof ƒ 10 p. mnd. (voor 1 of 2 lessen p. w.), voor typiste ƒ 20, spoedcursus ƒ 25, steno-typiste ƒ 35; (Stegerschool) voor typiste ƒ 10, sfenografiste ƒ 20, steno-typiste ƒ 25, voor vreemde talen ƒ 5 p. mnd. meer, boekhouden ƒ I—ƒ 4 p. mnd.; (Huishoud- en Industrieschool) typen / 10, stenografie / 25, boekhouden ƒ6O; Hcerenveen f 9 p. j., Duitsch ƒ 3 extra, minverm. de helft, onverm. geene; den Helder ƒ 1.50 p. mnd.. vreemde talen extra, gedeeltelijke vrijstelling mogelijk; ’s Hertogenbosch ƒ 15, minverm. de helft, onverm. geene; Heythuizen ƒ 450 intern; Hoogezand-Sappemeer f 10 p. j, Duitsch en Engelsch ƒ 3extra; Hoorn f 10 p. j., vreemde talen ƒ 3 extra, miny. de helft, onverm. geene; Leeuwarden f 25 p. j., minverm. de helft, onverm. geene; Leiden (Pontschool) typen ƒ 20, sten. ƒ 5 p. mnd., in moderne talen ƒ 36 p. 3 mnd., handelscorrespondentie ƒ 3 p. rand. cursusles, ƒ 7 p. mnd. privaatles, boekhouden ƒ I—ƒ1—ƒ Bp. mnd. cursusles; Moerdijk f 200 intern ; Nijmegen (Pitmanschool) ƒ 5 of 10 p. mnd. (voor 1 of 2 lessen p w.), typiste ƒ 20, spoedcursus f 25, steno-typiste ƒ 35; Oudenbosch f 250 intern ; Roosendaal f 450 intern; Rotterdam (Avondschool van „Mercurius”) ƒ 30 p. j-, voorbereidende cursus ƒ 20; (Mauritsstraat) ƒ 15, elke vreemde taal f 5 extra, minverm. de helft, onverm. geene; (Industrieschool) typ. ƒ 10, steno typiste ƒ 20, boekhouden ƒ 30 p. j.; Sneek f 15 p. j„ minv. de helft, onverm. geene; Tiel ƒ6 p. j., onverm. geene; Tilburg fl2p. j. minverm. de helft, onverm. geene; Utrecht (Gein. Dagschool) f3O p. j.; (Gem. Avondcursus) f 15, voorbereidende afdeeling ƒ 12 p. j, gtheele of gedeeltelijke vrijstelling mogelijk; (Pontschool) typen / 10, stenografie ƒ 3—ƒ 750 p. mnd., voor steno-typiste (duur 3 mnd.) ƒ 60, handelscorrespondentie ƒ 3-/7.50, boekhouden ƒ 4—ƒ 7.50 p. mnd.; Vlaardingen f 4 p. 3 mnd. voor 1 of 2 vakken, elk vak meer / 1.25, typen (5 mnd.) en stenografie (10 mnd) beide ƒ 10; Vughf f 360 intern; Zaandam (Dagschool) ƒlO ƒ 75 (evenredig schoolgeld), onverm. geene, leerlingen buiten de gemeente ƒ 120; Zierikzee f 8 p. j., elke taal / 3 extra, minverm. de helft, onverm. geene; Zwolle (Gem. Dagschool) f 45 p. j., minv. de helft, onverm. geene; (Gem. Avondcursus) f 12 p. j., minverm. de helft, onverm. geene; {lndustrie- en Huishoudschool) f 50 p, j. (alleen boekhouden) ; Zwijndrecht f 10 p. j,, Duitsch en Engelsch f 4 extra, gedeeltelijke vrijstelling mogelijk; overigens vragen aan de scholen en cursussen ; schriftelijke cursus Hodde (Rotterdam) f 3 of ƒ 4 p. mnd. (alleen boekhouden). Leeftijd en voorwaarden voor toelating : meestal tenminste 13 j., soms tenminste 14 j.; ’s-Gravenhage (Handelscursus voor den Middenstand) tenminste 16 j.; meestal iets meer dan gewoon lager onderwijs (bijv. herhalingsonderwijs) genoten hebben (voor de voorbereidende klassen, gewoon lager onderwijs); vele scholen nemen toelatings-examen af. Diploma of getuigschrift der school kan aan de meeste inrichtingen worden verworven. Examen wordt afgenomen door den Staat (voor boekhouden M. 0., acte K XII), de Federatie van Handels- en Kantoorbedienden-Ver. in Ned., („Mercurius”- diploma; gedetailleerde eischen verkrijgbaar Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid), de Ned. Ver. tot Bevordering van Handelswetenschappen, de Ver. van Leeraren in het Boekhouden, de Ver. van Leeraren in de Handelswetenschappen, de Ver. „De Hanze”, en (voor stenografie) alle vakorganisaties van stenografen, hieronder genoemd. Bezoldiging: voor typiste ± ƒ 25—ƒ 100 p. mnd.; steno-typiste ± ƒ 40—ƒ 200 p. mnd.; correspondente ± ƒ 100—f 300 p. mnd.; boekhoudster ± ƒso—ƒ3oo per maand. Opmerking. Vakorganisaties „Nat. Bond van Handelsen Kantoorbedienden „Mercurius", „Alg. Ned. Bond van Handels- en Kantoonbedienden", „Ned. Ver. van Chr. Kantoor- en Handelsbedienden", „Ned. R. K. Bond van Handels-, Kantoor en Winkelbedienden", „Federatie van Handels- en Kantoorbedienden"; voor steno-typisten „Ned. Ver. van Stenografen Somerhausen-Steger", „Ned. Stenografen-Ver. „Stolze-Wery”, „Holl, Federatie yan Stenografie-Leeraren, systeem I. Pitman”, „Stenografen-Ver. Riënls Balt", „Federatie van Stenografen Groote", „Bond Instituut Pont”; voorts voor boekhoudsters met acte K XII (assistent-accountants) „Ned. Instituut van Accountants", „Ned. Academie van Accountants”, „Ned. Bond van Accountants”, „Ned. Ver. van Accountants", „Ned. Genootschap van Accountants". 80. Caissière. Diploma geëischf. Opleiding te Haarlem (Huishoud- en Industrieschool). Kosten: flO per cursus. Bezoldiging: ± ƒ 25—ƒ 100 p. mnd. Opmerking. Vakorganisaties, zie blz. 83. 81. Beambte of bediende bij een coöperatieve vereeniging. Diploma steeds meer gtëischt. Opleiding: door schriftelijke cursussen (aanmelding Ged. Burgwal 35, ’s Gravenhage; aanvang September). Duur; 6 a 7 mnd. Kosten : f 10 p. cursus en ƒ 10 voor elkeaanteekening. Examen: wordt afgenomen door den Bondsraad van den Ned. Coöp. Bond. Uitgereikt worden diploma A. voor algemeene coöperatieve kennis, met aanteekeningen voor kantoor- en voor winkelbediende; en diploma B. voor wie leidster wil worden. Bezoldiging: als typiste, correspondente, boekhoudster (zie boven); of als verkoopster (zie blz. 85). 73. Verkoopster. Winkelbediende. Diploma nog niet geëischt. Opleiding : Amsterdam (Vakschool tot Opleiding van Verkoopsters, Gabriël Metsustraat 16); Arnhem (Cursus verbonden aan de Industrieschool, Rijnkade 36) ; ’s-Gravenhage (Opleidingscursus voor Verkoopster, gegeven in de Industrieschool, van Diemenstraat 202) ; Groningen (Cursus voor Verkoopsters in het Manufacturen-, Dames-mode- en Confectiebedrijf, gegeven in de Industrieschool, Kruitlaan); Utrecht (Cursus voor Opleiding van Winkelbedienden, Palmstraat 22). Duur: Amsterdam 2 j. (daarna 1 j.avond-onderwijs en overdag praktisch werken in een zaak); ’s-Gravenhage 3 j.; Utrecht 2j. Kosten: Amsterdam f 40p. j.; Arnhem f 1.50 p. mnd.; ’s-Gravenhage flO per cursus; Groningen f 10 p. cursus; Utrecht f 12 p. j. Leeftijd en eischen voor toelating: Amsterdam, tenminste 14 j., met goed gevolg u. 1. o. school of lagere school met vervolgklasse voor Fransch doorloopen hebben; 's-Gravenhage 16-24 j„ in functie zijnde verkoopster zijn of de 3e klasse der Industrieschool doorloopen hebben; Utrecht 14—17 j. Schooldiploma kan worden verworven. Bezoldiging: afhangend van soort en uitgebreidheid der zaak; ± ƒ 35—f 150 p. mnd. extern; eerste verkoopsters in groote zaken, waar veel smaak vereischt wordt f 2000-/ 3000; ± ƒ 250-/ 600 intern. Opmerking. Vakorganisaties, zie blz. 83, „Bond van Personeel in de Kleeding- en Mode-bedrijven" en „Ned. Bond van Boekverkoopersbedienden”. 74. Commissionnaire in effecten. Diploma niet vereischt. Opleiding: als voor hoofd eener zaak (zie blz. IA) en daarna op een effectenkantoor. Beroep: zelfstandig gevestigde of geassocieerde commissionnaire. 75. Directrice eener bankinstelling. Diploma niet vereischt. Opleiding: als voor hoofd eener zaak (zie blz. 74) en daarna in een bankzaak. 76. Hoofd van een fabriekmatig bedrijf.. Diploma niet vereischt. Opleiding: voor het praktische, specifieke vakgedeelte óf in de fabriek zelf, terwijl later een verblijf in gelijksoortige grootere fabrieken elders zeer gewenscht is; óf aan een bepaalde vakschool, indien die voor het bedrijf in questie bestaat (men informeere zoo noodig Nat. Bur. v. Vrouwenarbeid). Voor sommige chemische bedrijven is vorming aan de Technische Hoogeschool te Delft gewenscht. Opleiding voor het handelsgedeelte, aan de technische opleiding voorafgaand, als voor hoofd van een zaak (zie blz. 74). Opmerking. Het al oi niet slagen hangt geheel af van persoonlijke karakter- en geesleseigenschappen, grondigheid der opleiding, en omstandigheden. 77. Apotheker. Provisor. Diploma geëischt. Opleiding; te Amsterdam, Groningen, Leiden, Utrecht (Gemeentel. Universiteit; Rijksuniversiteiten) '). Duur: ± 6 jaar. Kosten: f 200 p. j., gedurende 4 j., behalve boeken en examengelden. Voor-opleiding; H.B.S. met 5-jar. cursus of gymnasium. Alleen wie het eind-examen gymnasium of het daarmede gelijkstaande staats-examen, of wel het eind-examen jongens H.B.S. met 5-jar. cursus, met goed gevolg heeft afgelegd, wordt tot het afleggen der academische of staats-examens toegelaten en kan den 1) Nadere inlichtingen verstrekt het Centraal Bureau voor Vrouwenstudie in Ned. Secr.: Mw. A. Osterkamp, Laan van Nieuw Oostindië 17, Den Haag (naam en adres noot blz. 58 onjuist). graad behalen van dr. in de pharmacie. Het bezit van •den doctorstitel is voor de uitoefening der artsenijbereidkunst niet noodzakelijk. Beroep: zelfstandig gevestigde apotheker in eigen apotheek, apotheker in ziekenhuis, of verantwoordelijk persoon in apotheek van een ander. Oprichtingskosten en benoodigd bedrijfskapitaal voor zelfstandige vestiging: ± ƒ 10.000. Bezoldiging: ziekenhuis-apotheker soms tot ƒ 2700 intern ; provisor tot ± ƒ 3000. Opmerking:. Vakorganisatie „Ned. Mij. tot Bevordering der Pharmacie". 78. Apothekers-Adsistente. Acte geëischt. Opleiding: te Amsterdam, ’s-Gravenhage, Rotterdam aan een Cursus van het resp. Departement der „Ned. Mij, t. Bevordering der Pharmacie” voor zoover het theoretische gedeelte betreft (adressen bevragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid) en gelijktijdig voor het praktische gedeelte in een apotheek-, in vele gemeenten theoretisch en praktisch in apotheken (adressen voor Groningen en Kampen bevragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid). Duur : ten minste 2 j. voor wie een M.U.L.O. school doorliep. Kosten : Cursus f 100 p. j.; praktisch werken in apotheek ± ƒ 60—/ 150 p. j.; apotheken ± ƒ 200— / 250 p. j. Leeftijd en voorwaarde voor aanneming: meestallen minste 16 j.; Cursus ten minste 15 j. Voorden Cursus wordt een toelatings-examen afgenomen. Examen wordt afgenomen door den Staat. Leeftijd voor deelneming: ten minste 18 j. Vrijstelling voor de niet-technische vakken geeft ra.u.1.0. diploma, eind-diploma H.B.S. met 3-jar. cursus of daarmede gelijkgesteld diploma. Betrekking: hulpkracht in een apotheek, intern of extern, voor heele of voor halve dagen. Bezoldiging: intern ± f 500, in ziekenhuis tot ± ƒl2OO ; extern, voor halve dagen ± ƒ 450 a ƒ 600, voor heele dagen, in grootere gemeenten ± ƒ 1000—ƒ 2000. Opmerkingen. Wij raden dit vak voorloopig af: de markt is overvoerd. _ . Emplooi is ook te vinden in Indië en Zwitserland (zonder nieuw af te leggen examen). Men informeere alvorens een betrekking aldaar aan te nemen bij den consul of de „apothekersver", opdat de gemaakte overeenkomst inderdaad worde nageleefd. ..... . ■ ■ • .* ai.. a ii.«l. n _ n A. I. o t 'i.. lii m H n firl o n Vakorganisaties „Alg. Apothekers-Adsistenten-Bond”, en „Bond van R.K. Apothekers-Adsistenten”. 79. Drogiste. Diploma niet vereischt. Opleiding: als voor apothekers-adsistente (zie blz. 87), en te Amsterdam, Arnhem, Breda, ’s-Gravenhage, Groningen, Haarlem, Hengelo (O), ’s Hertogenbosch, Maastricht, Rotterdam, Utrecht, Zaandam, Zwolle, (Cursus van den Ned. Drogistenbond; aanmelding Secr, Ned. Drogistenbond, postbox 400, Amsterdam). Examen wordt afgenomen door den Ned. Drogistenbond. De apothekers-adsistenten onderwerpen zich uitteraard niet daaraan.. Het is trouwens niet verplicht. Beroep of betrekking: zelfstandig gevestigde drogistet of bediende in anderer zaak. Oprichtingskosten enbenoodigd bedrijfskapitaal voor zelfstandige vestiging: in grootere gemeenten ± ƒ5OOO f 7000. Opmerking. Vakorganisaties „Ned. Drogistenbond”, en „Ver. v. Drogisten” (Apothekers-Adsistenten). 80. Detacheuse (vlekken-uitmaakster) in een chemische wasscherij. Diploma bestaat niet. Opleiding: in sommige gemeenten, in groote wasscherijen of chemische wasch-inrichtingen. Duur; 2 a'3 jaar. Kosten: geene. Er wordt dadelijk iets verdiend. Bezoldiging tot ± ƒ 15 p. w. 81. Directrice of hoofdopzichteres van een waschinrichting. Diploma dikwijls geéïscht. Opleiding: Amsterdam (Huishoudschool Zandpad 5), Arnhem (Kook- en Huishoudschool). Duur: 2 jaar. Kosten (Amsterdam): f 150 p. j. Leeftijd en voorwaarde voor toelating: Amsterdam tenminste 18 j. en voldoend M.U.L.O. hebben genoten. Diploma der school kan worden verworven. Bezoldiging: ± / 1000—ƒ 1500 ’s jaars. 82. Strijkster. Diploma bestaat niet. Opleiding: in vele gemeenten in wasch- en strijkinrichtingen (adressen voor A’dam, ’s-Gravenhage en R'dam bevragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid) en te Haarlem (Huishoud- en Industrieschool). Duur: een goede strijkster kan in ± 2 jaar gevormd worden. Kosten: in wasch- en strijkinrichtingen geene. Er wordt dadelijk verdiend. In kleinere zaken moet de leerling wel eens huiswerk verrichten. In groote zaken begint zij met eenvoudige werkzaamheden en klimt op tot mangelstrijkster, platslrijkster, plankstrijkster, fijnstrijkster, overhemdenstrijksler. Kosten te Haarlem ƒ 20 per cursus. Beroep of betrekking: zelfstandig gevestigde strijkster, of strijkster in waschinrichting, strijkinrichting of confectiefabriek. Bezoldiging in anderer zaak: ± ƒ 10—ƒ 18 p. w. In confectie-fabneken soms hooger. Opmerkingen. Voor gezonde, sterke meisjes met handigheid en werklust is dit vak zéér aan te bevelen : naar goede strijksters is steeds vraag. Vakorganisaties „Ned. R.K, Fabrleksarbeiders(sters)-bond" en „Ver. van Personeel werkzaam in Wasch- en Strijkinrichtingen „Vooruitgang is ons Streven”. 83. 84. Barbierster. Kapster en haarbewerkster. Diploma niet geëischt. Opleiding voor kapster: te Amsterdam (Vakschool voor Kappers, aanmelding Hr. J. F. Benkemper, Raadhuisstraat 33), en verder in vele gemeenten in kapperszaken (adressen voor A'dam, ’s-Gravenhage en R’dam vragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid). Duur: in zaken soms 1 a 2, soms 2a3 j. voor jonge meisjes die tevens in de zaak werkzaam zijn (haarwerk langer; ± 5 j.) ; ± 3 maanden, 20 a 26 lessen, privaatles voor ouderen (16 a 17 j.). Kosten: in zaken geene; er wordt soms dadelijk iets verdiend; privaatles ± ƒ 25-/55 per cursus voor kappen en haarwasschen alleen. Examen wordt afgenomen door den Ned. Bond tot Bevordering van het Vakonderwijs in het Kappersbed rijf. Beroep of betrekking: hoofd eener zaak, bediende in anderer zaak, of uitgaande kapster. Inkomen der patrones hangt, evenals bij iedere andere handelszaak, van persoon en omstandigheden af. Kosten voor inrichting en bedrijfskapitaal voor een dameszaak; ƒ 600—/ 6000. Bezoldiging der bediende: gemiddeld ƒ 7.50—ƒ 12.50 p. w., of / 30—ƒ 50 p. mnd., meestal met procenten, 5 %—lO °/0, van verkoop en werk. Inkomen der uitgaande kapster; hangt van de clientèle af. Tarief, verschillend in de verschillende gemeenten : ± ƒ 10—ƒ30 p. mnd.; kapsters, die dagelijks aan huis gaan kappen voor ƒ 5 of ƒ 8 p. mnd., werken onder de markt. Kosten voor het aanschaffen van benoodigdheden ƒ 20-ƒ 40. Opmerkingen. Het is te betreuren, dat meisjes het vak veelal onvoldoende leeren, en tevreden zijn met een weinig kennis van kappen en haarwasschen. Zij krijgen daardoor slecht betaalde betrekkingen, ot werken als uitgaande kapsters onder de markt. Wij raden aan, het vak grondig te leeren, ook het haarwerken, en zoo mogelijk zich te vestigen als hoofd van een dameszaak. Vakorganisaties voor patronessen „Ned. Barbiers- en Kappersbond” en „Ned. Kapperspatroonsver." 85. Modiste. Diploma bestaat niet. Opleiding: te ’s-Gravenhage (Vakschool, Louise Henriëttestraat 10); en verder in vele gemeenten in hoedenzaken (adressen voor Adam, ’s-Gravenhage en R'dam vragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid). Duur: ’s-Gravenhage {Vakschool) 2j. voor apprêteuse, 3 a 4 j. voor modiste; in zaken verschillend: een goede apprêteuse kan in ± 2 j. gevormd worden. Kosten: ’s-Gravenhage (Vakschool) ƒ 0.25 p. w.; in zaken meestal geene ; er wordi dadelijk iets verdiend. Diploma: ’s-Gravenhage (Vakschool) reikt schooldiploma uit. Betrekking of beroep : apprêteuse, 2e of le modiste in de zaak van een ander, of zelfstandig gevestigd. Bezoldiging: te Amsterdam voor zelfstandig apprêteuse en modiste 35 ets. p. u,, ƒ 16.80 p. w.; elders meestal minder; 2e modiste gemiddeld ƒ 50—ƒ 80 p. mnd.; te modiste in groote zaken tot ƒ 2000 p. j, en hooger; dikwijls kan zij haar eigen salaris bepalen. Opmerking-, Vakorganisaties „Ned. Bond van mannelijke en vrouwelijKe Arbeiders in de Kleedingindustrie en aanverwante vakken", „Ned. Bond van Chr. Arbeiders(sters) in de Kleedingindustrie", „Ned. Neutrale Bond van Arbeiders (sters) in de Kleedingindustrie”, „Ned. Federatieve Bond van Arbeiders(sters) in de Kleedingindustrie”, „R.K. Naaistersen Kleermakersbond „St. üerardus Majelia", voor de werkneemsters, en „Ver. van R’damsche patroons inhetDameshoedenbedrijf”, voor de werkgeefsters. 86. Pettenmaakster. Diploma bestaat niet. Opleiding: in enkele gemeenten, o.a. Amsterdam, Deventer, Leeuwarden, Rotterdam, Zutfen in pettenfabrieken. Duur: enkele jaren. Kosten: geene. Er wordt dadelijk iets verdiend. Bezoldiging: tot ƒ 14 a ƒ 15 p. w. Opmerkingen. De betere loonen zijn voor degenen, die niet het snijden kunnen worden belast, of die modellen kunnen maken. Eenige kennis van teekenen wordt daarvoor vereischt. Vakorganisaties, zie blz. 91. 87. Corsettenmaakster- bandagiste. Diploma bestaat niet. Opleiding: in enkele gemeenten in corsetten- en bandageszaken (adressen voor A’dam, en R’dam, vragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid). Duur; ± 3j. Kosten: geene. Er wordt dadelijk iets verdiend. Bezoldiging: tot ƒ 16 p. w. Oprichtingskosten voor eigen zaak: van eenige honderden tot ƒ 6000. Opmerkingen. Voor flinke, energieke vrouwen, die het vak grondig willen leeren, waartoe ook behoort, dat zij zich eenige kennis van anatomie eigen maken, is er wel een toekomst in dit vak. Vakorganisaties zie blz. 91. 88. 89. 90. 91. 92. Costuumnaaister-kleedermaakster. Coupeuse'. Taillewerkster. Rokkenwerkster. Mantelwerkster. Diploma niet vereischt. Opleiding te: Alkmaar (Huishoud- en Industrieschool-, Ambachtsschooli; Almelo (Meisjemrakschool); Amersfoort (Industrie- en Huishoudschool)-, Amsterdam (Industrieschool, Weteringschans 31 ;Dagteeken- en Kunstambachtsschool voor Meisjes, Qabriël Metsustraat 16; Vakschool voor Vrouwen- en Kinderkleding, Ruyschstraat 38; Snijcursus voor Kleermakers en Naaisters, uitgaande van de „Maatschappij voor den Werkenden Stand”, Kloveniersburgwal 87—89 (alleen voor coupeuse); Naai- en Knipcursus van het St. Antonia-Gesficht, Haarl. Houttuinen 51—55); Arnhem (Industrieschool voor meisjes, Rijnkade 36); Coevorden (Vakschool voor Meisjes); Culemborg (Huishoud- en Industrieschool) ; Deventer (Vrouwenarbeidsschool); Dordrecht (Industrie- en Huishoudschool) ; Enkhuizen (Vrouwenarbeidsschool); Goes (Vakschool voor Meisjes); ’s-Oravenhage (Academie van Beeldende Kunsten, Cursus van Mw. Cato Neeb, Prinsessegracht 3; Industrieschool voor Meisjes, Van Diemenstraat 202; Vakschool voor Meisjes, Louise Henriëttestraat 10) ; Groningen (Industrieschool voor Meisjes) • Haarlem (Huishoud■ en Industrieschool) ; Harderwijk (Vrouwenarheidsschool) ; den Helder ( Vakschool voor Meisies) ; Hoogeveen (Volkshuishoud- en Industrieschool); Hoorn (Gem. Vakschool voor Meisjes); Leerdam (Huishoud- en Industrieschool); Leeuwarden (Industrie- en Huishoudschool) ; Leiden (Vakschool Heerengracht 24, en Vakschool Noordeinde 50); Middelburg (Industrie- en Huishoudschool); Naarden-Bussum (Gooische Vakschool voor Meisjes); Rotterdam (Industrieschool voor Meisjes, Schietbaanstraat 26; School voor Vrouwenarbeid, Jonker Fransstraat 79b en Lange Torenstraat 9; en Snijcursus, Goudsche Weg 132 (alleen voor coupeuse); Schiedam (Huishoud■ en Industrieschool) ; Sliedrecht (Vakschool voor Meisjes) ; Uithoorn ( Vakschool voor Meisjes) ; Utrecht (Industrie- en Huishoudschool, en Vakschool voor KUermokers ; Winschoten {Vakschool voor Meisjes); Zeist (Kook- en Huishoudschool); Zutphen (Vakschool voor Meisjes); Zwolle (Industrie- en Huishoudschool); en verder in vele gemeenten op ateliers (adressen voor Adam, ’s-Gravenhage en R’dam vragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid). Duur scholen-, veelal 3 j., Harderwijk 1 j.; ’s-Gravenhage {lndustrieschool), Hoorn, Leiden (Noord inde), Schiedam 2 j.; Leeuwarden 2 of 4 i.; Almelo, Coevorden, Haarlem 4 j ; 's-Gravenhage {Vakschool) 4 j., coupeuse 6 j.; Zwolle 5 j.; Amsterdam (Ruyschstraat) 4 j., en2j. verplicht atelier-bezoek ; Amsterdam (Snijcursus) 14 w.; duur ateliers ± 3 j. Kosten p.j.: Alkmaar {Huishoud-en Industrieschool) ƒ 50, wie der. voorbereidenden cursus volgden ƒ 35; Almelo f 12—f 30; Amersfoort / 30; Amsterdam {lndustrieschool) ƒ3O, costuum-teckenen ƒ4O ; (Ruijschstraat) f 20-ƒ 80 (evenredig schoolgeld), onverm. geene, in de atelier-klassen wordt iets verdiend ; {Gabrièl Metsustraat) ƒ s—/ 80 (progressief schoolgeld) vrijstelling mogelijk ; {Snijcursus)/ 10; Arnhem f 15; Coevorden, naar draagkracht, desnoods geenè; Dordrecht ƒ 30; Goes f 6—ƒ 60 (evenredig schoolgeld), onverm. geene; ’s Gravenhage {lndustrieschool) 1 j. ƒ5O, 1 j. ƒ 60, leerlingen die het schoolgetuigschrift verwierven ƒ 45 en ƒ 55; {Vakschool) f 0.25 p. w. gedurende 2 j, op het atelier kan iets worden verdiend; {Cursus Neeb) f 50, en ƒlO onkosten, vrijstelling mogelijk; Groningen f 40, geheele of gedeeltelijke vrijstelling mogelijk; Haarlem f3O; Harderwijk ƒ25, schoolleerlingen ƒ18; Helder fB f 24(eventedig school geld), onverm. geene; Hoorn 025 p. w., geheele of gedeeltelijke vrijstelling mogelijk; Leerdam ƒl3—ƒ2o, geheele of gedeeltelijke vrijstelling mogelijk; Leeuwarden 2 j ƒ 40, 2 j. ƒ5O; • Leiden (Koordeinde) f 30; (Heerengrachl) ƒ3O ; Middelburg f 10, onverm. geene ; Rotterdam (School voor Vrouwenarbeid) ƒ6, f 3 of (onverm.) geene ; (Industrieschool) f 20 p. j., op het atelier wordt iets verdiend, bij min- of onvermogen andere schikking mogelijk; Schiedam ƒ 30; – Uithoorn ƒ4, ƒ 2.50 p. m. of (onverm.,) geene; Utrecht f 25; —Zeist f 25 of minder; Zutphen ƒ3O; —Zwolle f 25; ateliers geene, er wordt dadelijk iets verdiend. Minimum-leeftijd en voorwaarden voor toelating; aan de meeste scholen 12 of 13 jaar, (Zwolle 14 j.) terwijl de lagere school met vrucht moet doorloopen zijn, anders wordt een toelatingsexamen afgenomen; ’s-Gravenhage (Cursus Neeb)]6k 17 ].; Amsterdam (Snijcursus) 19 j.; ’s-Gravenhage (Industrieschool) 15 j., toelatings examen wordt afgenomen; of den schoolcursus hebben doorloopen (duur 3 j.; kosten ƒ25 p. j.; leeftijd voor toelating tenminste 1! j. in Oct. van het vorige jaar); Dordrecht 15 j„ m.u.1.0. diploma of toel. ex. wordt afgenomen, óf hei voorbereidend schoolonderwijs moet gevolgd zijn (duur 1 j.; kosten f 25; leeftijd ten minste 13 j.; toel. ex. wordt afgenomen indien niet de 14e klasse eener openbare lagere school werd doorloopen. • De voorbereidende school-cursus moet gevolgd zijn te Amersfoort (duur 2 j.; kosten f3O p. j.; leeftijd tenminste 12 j. ; lagere school moet met vrucht doorloopen zijn, of toelatings-examen wordt afgenomen; aanvang Mei); Arnhem (duur 3 j ; kosten f 15 p.j.; leeftijd tenminste 12 j.; voldoend lager of m.u.1.0. moet genoten zijn of toel.-ex. wordt afgenomen). Leiden (Heerengracht) 1 j. moet de opleiding voor linnennaaister gevolgd zijn (zie linnennaaister); Leiden (Noordeinde) bezit schooldiploma linnen naaister (zie linnen naaister). —Ook Alkmaar (Huishoud- en Industrieschool) heeft voorbereidenden cursus (duur 2 j.; kosten f 35 p. j„ geheele of gedeeltelijke vrijstelling mogelijk; leeftijd tenminste 12 j., lagere school moet met vrucht doorloopen zijn, aanvang Mei). Aanvang van den cursus: Zwolle Februari en Augustus; Groningen Maart en Sept; Schiedam April; Alkmaar, Almelo, Amersfoort, Goes, den Helder, Leeuwarden Mei; Rotterdam (School voor Vrouwenarbeid en Industrieschool), Uithoorn, Mei en November; Arnhem Augustus; ’s Gravenhoge {lndustrieschool) laatste helft Augustus: Amsterdam (Ruyschstraat),'s-Gravenhage (Vakschool). Leerdam, Leiden (koordeinde), Zutphen September. Schooldiploma of getuigschrift kan aan de meeste inrichtingen worden verworven. Bezoldiging: in groote gemeenten in maafzaken volgens collectief contract voor zelfstandige rokkenwerksters 40V2 ets.; taillewerksiers 45 cis.; mantel- werksters 49 ets. p. uur; in kleinere gemeenten en bij niet-aangesloten patroons lager. Directrice van het atelier tot ± ƒ 150 p. mnd. Coupeuse in groote zaken ƒ 2000 en hooger. ln confectiefabrieken-. hand- en afwerksters ± ƒ 3.50—ƒ 15, machinestiksters ± ƒ 4.50—ƒ 21 p. w., gemiddeld ƒ 12—ƒ 15; hoofdjuffrouwen ± ƒ 12—ƒ 40; knipsters ± ƒ 14— ƒ25 ; coupeuses-modelleuses ƒ 25—ƒ 40 p. w.; contróleuses ± / 30 p. w. Opmerkingen. Wij raden ten sterkste aan, het vak grondig te leeren; ook het mantelmaken. Wie coupeuse wil worden doet wèl, zich daarvoor te Parijs, Brussel, Dresden, Weenen of Londen te bekwamen. Inlichtingen omtrent cursussen in die steden verstrekt het Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid. 'Ndl. Uli: eau VUUI V IUUYYViiai uciu. Het is wenschelijk, dat flinke krachtige vrouwen zich tot bedrijfshoofd opwerken. Vakorganisaties „Ver. van Patroons in het Dameskleedingbedrijf te R’dam” en verder zie blz. 91. 93. Linnennaaister. Diploma niet vereischt. Opleiding:tezelfder plaatse als voor cosfuumnaaister (zie blz 92 v.v.), behalve t e Alkmaar (Ambachtsschool), Amsterdam (Gabriël Metsustraat), Arnhem, Dordrecht, ’s■ Gravenhage (Cursus Neeh), Hoorn, Schiedam, Utrecht, (Vakschool voor Kleermakers), Zutfen ; en de cursussen voor coupeuse-, verder in verschillende gemeenten in maatzaken, op lingerie confectie fabrieken en in overhemden zaken (adressen voor Adam, ’s Gravenhage en R'dam vragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid). Duur-, zie voor de meeste scholen blz. 94; alleen te Amersfoort en s Gravenhage (Industrieschool) 1 j.; Leeuwarden 1 of 2 j. ; Alkmaar {Huishoud- en Industrieschool 2 j.; Coevorden, ’s Gravenhage ( Vakschool) en Leiden {Noordeinae) 3 j.; Amsterdam (Ruijschstraat) 3j.en 2 j. verplicht atelier-bezoek; ateliers en fabrieken eenige jaren. Kosten: zie voor de meeste scholen blz. 94; alleen ’s-Gravenhage (Industrieschool) ƒ4O, voor bezitsters van het schooldiploma ƒ 35; Leeuwarden 1 j./50. 1 j ƒ75; Leiden (Noordeinde) f 12 p j ; Leiden (Heerengracht) ƒl5 p. j,; ateliers en fabriekmatige bedrijven, geene. Leeftijd en voorwaarden voor toelating, zie blz. 94. Schooldiploma of getuigschrift kan aan de meeste scholen verworven worden. Bezoldiging: tot ƒ 10—ƒ 15.50 (stukloon); soms 30- 40 ets. (uurloon); coupeuses soms ƒ 27 p. w.; coupeuses, die modellen kunnen ontwerpen, en directricesbedrijfsleidsters tot ƒ2OOO a ƒ3OOO en hooger.. Opmerkingen. Het ware gewenscht, dat ook hier het fijnere maatwerk kon wo/den vervaardigd. Aanbeveling verdient het, na afloop van een vakschool, bijv. te Brussel op een atelier te werken. Inlichtingen verstrekt het Nat. IV. niuv-llllllgcil VCISUCKI IICL IN 31. Bureau voor Vrouwenarbeid. Vakorganisaties, zie blz. 91. 94. 95. Huisnaaister. Verstelnaaister. Diploma niet vereischf. Opleiding: voor de huis-cosfu«mnaaister (zie blz. 92 v.v.); voor de huis-//n/ie/maaister en de verstelnaaister (zie blz. 96 v.v.). Speciale opleiding voor huisnaaister te Amsterdam (Ruyschstraat), Dordrecht, Hoorn. Duur: Dordrecht 3 j.; Hoorn 1 j. (na 2 jar. opleidingscursus). Kosten: Dordrecht ƒ0.25 p. w.; Hoorn f 0.25 per week, geheeie of gedeeltelijke vrijstelling mogelijk. Bezoldiging huisnaaister: ± ƒ 2—ƒ 3.50 per dag, met den kost. Opmerking. Vakorganisaties, zie blz. 91. 96. Stopster. Diploma bestaat niet. Opleiding: als voor onderwijzeres in nuttige handwerken (zie blz. 38) en bovendien voor wollenstoppen in sommige stoppage-inrichtingen. Duur: in stoppage-inrichtingen ± 2 jaar. Kosten: geene. Bezoldiging: in sfoppage-zaken tot ƒ 15 per week; voor stopwerk in families, hotels, enz., of bij de stopster thuis, tenminste 25 ets. per uur. Nederlandsche Leidraad. 4 Opmerkingen. Dit vak stelt zeer hooge eischen aan het gezichtsvermogen. Wie niet zéér sterke oogen heeft, kieze het niet. Wij raden diegenen, die het wollen-stoppen grondig kennen, zelfstandige vestiging aan. De oprichtingskosten voor een stoppage-zaak zijn niet hoog. Vakorganisaties in de kleedingindustrie, zie blz. 91. 97. Bontwerkster. Diploma bestaat niet. Opleiding: in verschillende gemeenten in bontzaken (adressen voor A’dam, ’s-Gravenhage en Rotterdam, vragen Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid). Duur: ± 3j. om een goede „stoffeerster” te worden. Kosten: geene; er wordt dadelijk iets verdiend. Bezoldiging: machine-stiksters en 'stoffeersters ± ƒ 3—ƒ 25 p. w., gemiddeld ƒ 12—ƒ 16. Opmerkingen. Het vak omvat: kloppen, knippen, naaien, arrangeeren (d.i. streepen goed laten loopen), koppen inzetten, kale plekken bewerken, voeren, garneeren, enz- De voornaamste werkzaamheden worden niet door vrouwen verricht. Vakorganisatie „Ned. Ver. van Bontwerkers", zie verder blz. 91. 98. Behangersnaaister. Diploma bestaat niet. Opleiding: in vele gemeenten in behangerszaken (adressen voor A’dam, ’s-Gravenhage en Rotterdam, vragen Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid). Duur: niet lang, doch afhangend van de kennis, die de leerlinge van naaien heeft en van den aard der werkzaamheden. Deze zijn : het naaien van gordijnen, van naden, ook in leer, het opmaken van kussens, cosy’s, lampekappên, wiegen, enz. Bezoldiging: in groote gemeenten ± 25 tot 36 cis. p. uur; hoofdjuffrouw ƒ 17—ƒ 24 p. w.; voorpassementmaken tot 35 ets. p. u. Opmerking:. Vakorganisaties in de kleeding-industrie (blz. 9i), „Alg. Ned. Bond van Meubelmakers, Behangers en Aanverwante Vakgenooten", en „Bond van Ned. Chr_ Houtbewerkers, Meubelmakers, Behangers en aanverwante Vakgenooten.” 99. Arbeidster In de hoedenfabricage. Diploma bestaat niet. Opleiding: in enkele gemeenten (o.a. Amsterdam, Arnhem, ’s-Gravenhage, Rotterdam, Tilburg) in hoedenfabrieken. Duur: eenige jaren. Kosten: geene; er wordt dadelijk iets verdiend. Bezoldiging: tot ± ƒ3O p. w., seizoenarbeid (strooien hoeden); tot ±ƒ 16 p. w. voor vilten, fluweelen, linnen hoeden, enz. Opmerking. Vakorganisaties in de kledingindustrie (zie blz, 91). 100. Arbeidster in de schoenenfabricage. Diploma niet vereischt. Opleiding: te ’s-Gravenhage (Vakschool voor Schoenmakers, Dibbeisstraat 127). Duur: 4 jaar. Kosten: ƒ25 p. j.; geheele of gedeeltelijke vrijstelling mogelijk. Leeftijd en voorwaarden voor toelating: tenminste 12 j., lagere school doorloopen hebben. Getuigschrift der school kan worden verworven. Bezoldiging der stiksters: ± ƒs—ƒl2 p. w. (er zijn nog geen vrouwelijke gezellen, coupeurs, leestenmakers, patronenraakers en snijders). Kosten voor eigen vestiging: als reparatrice tenminste ƒ 200, maatschoenmaakster tenminste ƒ 2000, stikster (eigenwerkster, thuis werkend voor schoenmakerspatrooons) ƒ 400. Opmerkingen. Wij raden vestiging als patrones ofstikstereigenwerkster ten zeerste aan. Vakorganisaties „Ned. R, K. Lederbewerkers(sters) Bond en „Ned. Neutrale Schoen-en Lederbewerkers(sters) Bond." 101. 102. Spinster. Weefster. Diploma niet vereischf. Opleiding: in verschillende gemeenten in textielfabrieken; en te Tilburg (Nop- en Stopcursus der Industrieschool(Textielschool), en Avond-cursusinstoppen der Zusters Ursulinen, Elzenstraat 16. Duur: School =t 6 mnd.; Avondcursus 2 j. Kosten: Avondcursus ƒ 0.12 p. w. Voorwaarde voor toelating: Avondcursus lagere school hebben doorloopen en werkzaam zijn op fabriek. Diploma: wordt door school- en avondcursus uitgereikt. Bzoldiging: tot ±/ 15 p. w.; in de machinale kantindustrie ƒ 12 ƒ 17. Opmerking. Vakorganisaties „Alg. Ned. Bond van Textielarbeiders „De Eendracht’’, „Ned. Chr. Textielarbeidersbond „Unitas", „Ned. R.K. Textielarbeidersbond „St. Lambertus", „Federatie van Textielarbeiders". 103. Arbeidster in de zuiveifabricage. Diploma niet geëischt. Opleiding te: Bolsward (Rijkszuivelschool) ; Hoorn (Vakschool voor kaasmakers), en in sommige, niet altijd dezelfde, gemeenten aan cursussen in zuivelbereiding (plaatsen, duur, kosten, voorwaarden voor toelating bevragen bij de Directie van den Landbouw, Bezuidenhout 30, ’s-Qravenhage). Duur: Bolsward 2 j.; Hoorn ±Y: ]• (aanvang Sept.). Kosten: Bolsward ƒ5O p. j.; Hoorn ten hoogste ƒ5. Leeftijd en yoorwaarde voor toelating; Bolsward tenminste 19 j., toelatingsexamen wordt afgenomen behalve voor bezitsters van einddiploma H.B.S. met 3-jar. cursus of ander daarmede ongeveer gelijkstaand diploma, terwijl geëischt wordt tenminste 2jar. werkzaamheid in een inrichting voor fabriekmatige boteren kaasbereiding, of in een roomboterfabriek en een inrichting voor kaasbereiding; Hoorn tenminste 17 j., tenminste 1 jar. werkzaamheid in een inrichting voor fabriekmatige kaasbereiding; een toelatingsexamen wordt afgenomen. Getuigschrift kan worden verworven te Bolsward diploma te Hoorn. ’ Bezoldiging: ons onbekend. ,noPnJe^k'n?u Vakorganisaties „Ned. Bond van Arbeiders rhrhVßrLandb7U"'’,Tumbouw en Zuivelbedrijf’, en ,Prot Chr. Ver. van Zmvelarbeiders". " ' 104. Diamantbewerkster. Diploma niet vereischf. Opleiding: Amsterdam in vele diamantfabrieken en li!i500n'g' aanvullende opleiding in de Vakschool voor de Diamantnijverheid, Nieuwe Looiersstraat4l 45, Duur: 2a 3 jaar; Vakschool 3a 4 mnd. Kosten: ƒ 50—ƒ 200 voor snijden en slijpen, ƒ 1000 voor kloven (het aantal klovers vermindert, doordat de diamant tegenwoordig meer gezaagd wordt De opleiding tot kloofster duurt4as jaar). Weezen, dochters van vakgenooten worden soms kosteloos opgeleid De aanvullende opleiding inde Vakschool is kosteloos De Vakschool is lijdelijk gesloten. °°S' Leeftijd en voorwaarden voor toelating; tenminste 14 jaar, lager onderwijs hebben genoten, oogheelkundig gekeurd zijn, dochter zijn van een vakgenoot. ff . – ' J " VHIVgtIIUUI. vastgesteld3 eer lngen bliïft beperkt en wordt jaarlijks Betrekking: kloofster, handsnijdster, machine-snijdster, slijpster, verstelster. Bezoldiging: snijdsters ƒ 12-/30, slijpsters tot ƒ4O p. w., met duurtetoeslagen. ke?sPh^nri”inidakorganisaties „Alg. Ned. Diarnantbewerkersbond , „Ned R.-K, Diamantbewerkersver.",,,lsr. Diamant- DeWfoonenV in etSaJel“ ”Chr‘ Ver' van Diamantbewerkers*. ue loonen in dit vak zijn voor mannen en vrouwen gelijk. 105. Horlogemaakster. Diploma niet vereischt. Opleiding; te Schoonhoven (Vakschool t. opleiding van Goud- en Zilversmeden en Horlogemakers) en in sommige gemeenten in horlogezaken. Duur: School 2 j.; zaken 3a4j. om „bediende” te worden. Kosten: School f 13 p. j., minverm. de helft, onverm. geene; zaken geene. Leeftijd en eischen voor toelating tot de School: tenminste 12 j., lagere school met vrucht doorloopen hebhen. Beroep of betrekking: hoofd van een zaak, ondergeschikte in anderer zaak, zelfstandig reparatrice en klok-opwindster. Bezoldiging: 2e bediende /20—ƒ 25, le bediende ƒ3O —f 40 p. w. Kosten voor vestiging als reparatrice : ƒ 300 & ƒ 500. Opmerkingen. Het zou aanbeveling verdienen, dat dochters van horlogemakers zich degelijk in het vak bekwamen, het gezellen- en later het meesters-diploma verwerven, eigen zaak beginnen of zich opwerken in de zaak van den vader en later die zaak voortzetten en zelve weer andere meisjes opleiden. Vakorganisatie „Bond van Ned. Horlogemakers." 106. Typografe. Diploma niet vereischt. Opleiding: Amsterdam {Grafische School, Weteringschans 187;; Utrecht (Vakschool voor de Typografie) en verder in drukkerszaken. Duur: Utrecht 3 j. Kosten : Amsterdam en Utrecht f lp. maand. Leeftijd en voorwaarde voor toelating: tenminste 13 j., lager onderwijs met vrucht genoten hebben, geneeskundige verklaring, ook betreffende gezichtsvermogen. Bezoldiging: 16—32 ets. p. u. voor hand-, 21—35 ets p. u. voor machine zetten. Opmefking, Vakorganisaties „Alg. Ned. Typografenbond", „Ned. R.-K. Grafische Bond" en „Ned. Chr. Grafische Bond“! 107, Rietvlechtster. Diploma niet vereischt. Opleiding: te Giethoorn (Vakschool der Ver tot Bevordering van de Vlechtnijverheid), Noordwolde (Rijksnetvlechtschool), terwijl in verscheiden plaatsen korte cursussen worden gegeven. Duur : Giethoorn (Dagschool) 3 of 4 j.; Noordwolde (Dagschool) 3 j. Kosten: Noordwolde ƒ24 p. j., minverm. de helft onverm. geene. Voorwaarde voor toelating: (Noordwolde) lagere school met vrucht doorioopen hebben of voldoen aan toelatingsexamen. Diploma: wordt door de scholen uitgereikt. Inkomen (te Giethoorn): tenminste f 2 per dag voor een goede werkkracht. 108. Bloemenbindster. Diploma niet vereischt. Opleiding: te Amsterdam (in bloemenzaak) en Hilversum (Cursus der Ned. Mij. voor Tuinbouw en Plantkunde, p a. Hr. J. Hoogendijk). Duur, kosten, leeftijd en voorwaarde voor toelating: voor Hilversum vragen aan bovenstaand adres. Bezoldiging: ± ƒ 2.50 —ƒ 25 p. w. Opmerking. Vakorganisatie „Ned. R.K. Bloemist-, Landen Tuinliedenbond. ’ 109. Kantwerkster. Diploma niet vereischt. Opleiding: te Amsterdam (Rijksschool voor Kunstnijverheid, Stadhouderskade); ’s-Gravemoer (Kantwerkschool „Brabantia ’); ’s-Gravenhage (Cursus Industrieschool, van Diemenstraat 202); Leeuwarden (Cursus Industrie- en Huishoudschool): Sluis (Kon. Kantwerkschool); Wijdenes (Kantwerkschool); Zutfen (Cursus Vakschool). Duur: Amsterdam 2 j.; ’s-Gravenhage 3 mnd.; Leeuwarden 3 maal Yz j.; Zutfen Vs j.'; aan de eigenlijke Kantwerkscholen aldaar bevragen. Kosten: Amsterdam ƒ 10 p. j. ’s-Gravenhage ƒ 25; Leeuwarden het eerste halfjaar ƒ 25, het 2e en 3e ƒ 20; Zutfen f 35; aan de eigenlijke Kantwerkscholen aldaar bevragen. Voorwaarde voor toelating: Amsterdam, toelatingsex. wordt afgenomen. Getuigschrift der school kan verworven worden te Amsterdam; misschien ook aan de anderekantwerkscholen. Bezoldiging-. ±lo—2o ets. p. uur. Opmerking. Wij raden dit vak als middel van bestaan af. 110. 111. Borduurster, goudborduurster. Kuustnaaldwerkster. Diploma niet vereischt. Opleiding tezelfder plaatse als voor leerares in fraaie handwerken (zie blz. 52); speciale opleiding voor borduurster te Amsterdam (Industrieschool, Weteringschans 31 ; duur 1 j.; kosten ƒ3O; Dagteekenen Kunst ambachtschool, Gabriël Metsustraat 16; duur 3 j ; kosten ƒ s—ƒ 80 p. j).; Haarlem (Huishoud- en Industrieschool-, duur tenminste 1 j.; kosten f2b p. j.) ; Veendam (Chr. Dag- en Kostschool; duur en kosten aldaar bevragen); en in verscheiden gemeenten in borduurzaken (adressen voor A’dam, ’s-Gravenhage en R'dam vragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid). Duur, kosten, leeftijd en voorwaarde voor toelating (zie voor dc scholen blz. 53.) Examen fraaie handwerken : wordt afgenomen door den Staat; leeftijd voor deelneming: tenminste 18 j. Diploma voor kunstnaaldwerk kan worden verworven aan de Rijksschool te Amsterdam. Beroep of betrekking: zelfstandig gevestigde borduurster, speciaal costuumborduurster; thuiswerkster voor zaken; werkkracht in handwerkwinkels, behangersof meubelzaken, borduurfabriektn, ateliers voor costuumboiduren en ateliers voor kerkelijke kunst. Bezoldiging: ± ƒ 15—ƒ 50 per maand. Opmerking. Slechts een zeer enkele kracht vindt in dit beroep een bescheiden bestaan. Wij raden dit vak af. 112. Handweefster. Diploma niet vereischt. Opleiding te: ’s-Gravenhage (Ned. Kunstweefschool, Prinsegracht 29 en Cursus- of privaatles van Mw. Qeertruid de Graaff, Qroothertoginnelaan 94. Duur en kosten: bevragen aan de school; bij Mw. de Graaff ƒ 12.50 p. 3 mnd. cursusles; ƒ 2.50 p. privaatles. Bezoldiging: op het school-atelier ƒ 40—ƒ 75 p. mnd. Opmerking. Wij raden dit vak als middel van bestaan ten sterkste af. 113. Batikster. Diploma niet vereischt. Opleiding te: Amsterdam (Quellinusschool, Frans Halsstraat 14: Dagteeken- en Kunstambachtsschool, Qabriël Metsustraat 16) en in sommige gemeenten aan particuliere cursussen. Kosten: Quellinusschool ƒ 40—ƒ 80 p. j., vrijstelling mogelijk; Gabriël Metsustraat ƒ s—ƒ 80 p. j. Beroep: thuiswerkster op bestelling. Opmerking. Wij raden dit vak als middel van bestaan af. 114. Lithografe. Diploma niet vereischt. Opleiding te: Amsterdam {Dagteeken- en Kunstam- bachtsschool, Gabriël Metsustraat 16, en Kunstnijverheidsschool „Quellinus/‘Frans Halsstraat 14); ’s-Gravenhage (Academie van Beeldende Kunsten, Prinsessegracht 3); Groningen (Teekenacademie „Minerva"). Kosten p. j.: Quellinusschool ƒ 40—/ 80, vrijstelling mogelijk; Gabriël Metsustraat ƒ 50; ’s-Gravenhage f 25; Groningen ƒ 25. Opmerkingen. Wij raden dit vak ais middel van bestaan af. In steendrukkerijen neemt men slechts bij hooge uitzondering vrouwelijke werkkrachten. Een zéér enkele vindt als hoofd van een eigen atelier, of werkend voor boekbinders, een bescheiden bestaan. Vakorganisatie „Ned. Litho -Photo- Chemigrafenbond." 115. Photografe. Retoucheuse. Diploma bestaat niet. Opleiding: in verschillende gemeenten inphotograflezaken (adressen voor A'dam, ’s-Gravenhage en R’dam vragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid). 1 Duur: =t 3j. voor het geheele vak, 1 a IVz j. voor retoucheeren alleen. Kosten: ± ƒ 100—ƒ 500 p. j. Soms wordt 2, soms 1 j. betaald en verder als volontaire gewerkt. Leeftijd en voorwaarden tot aanneming als leerlinge: bij de meesten 14—16 jaar. Sommigen eischen alleen dat behoorlijk lager onderwijs genoten is, anderen bovendien eenige kennis van talen of scheikunde. Wie een goede retoucheuse wil worden, moet teekenen schilderles nemen. Beroep of betrekking: zelfstandig gevestigde photografe, met of zonder atelier; zelfstandig gevestigde retoucheuse-vergrootster; retoucheuse, bediende, cf bediende-operatrice, bij photograaf of retoucheur. Inkomen der zelfstandig gevestigde photografen en retoucheuses: hangt van de clientèle af; thuis werkend retoucheuse-vergrootster ± ƒ 15 p. w. Inrichtingskosten in groote gemeenten : ƒ6oo—ƒ 2500 zonder atelier; ± ƒ 10.000 met een atelier. Bezoldiging: retoucheuse en bediende-operatrice; gemiddeld f 20—ƒ 25 p. w. Opmerkingen. Het is wenschelijk, eerst het vak in zijn geheelen omvang te leeren op goede Holl. ateliers: daarna onderdeelen op groote ateliers in Parijs, Berlijn of Weenen ; of het vak gedurende 1 of 2 j. hier te leeren en daarna een photografenschool in het buitenland te bezoeken. Vóór men zich zelfstandig vestigt, is jarenlange ervaring noodig. Eerst na ± 3 j. levert het eigen atelier een bestaan op. o j. iuvv.il uti diciici een uesiaan op- Het Bestuur van den „Ned. Fotografen Kunstkring" raadt voor meisjes die over voldoenden artistieken aanleg en voldoend kapitaal beschikken en die niet zenuwzwak zijn, zelfstandige vestiging als photografe niet af. Bekwaming voor ondergeschikte betrekkingen in dit vak raadt het Bestuur wèl af, omdat het vak niet genoeg inkomsten waarborgt, en er in Holland te weinig plaatsen beschikbaar zijn. " ‘•‘“‘6 pioaiotll ucsuilMldill ZIJ 11. Vakorganisaties „Ned. Fotografen Kunstkring*' (voor patroons) „Ned. Fotografen Patroonsver.** en „Ned. Litho-, Photo- Chemigrafenbond*'. 116. 117. 118. Cartonnage-werkster; leerbewerkster, boekbindster ; houtsnijdster, decoratief beeldhouwster. Diploma geen vereischte. Opleiding te: Amsterdam (Rijksschool voor Kunstnijverheid, Stadhouderskade ; Kunstnijverheidsschool, „Quellinus”, Frans Halsstraat 14 (geen leer- en /rartonbewerking) en Dagteeken- en Kunstambachtsschool voor meisjes, Qabriël Metsustraat 16 (geen cartonwerk); Haarlem (School voor Bouwkunde, versierende Kunsten en Kunstambachten) (alleen houtsnijden en decoratief beeldhouwen); Utrecht (Vakschool voor de Typografie, afd. boekbinden); en verder, wat cartonnage, boekbinden en leerbewerking betreft, in sommige gemeenten aan particuliere cursussen of door privaatles. Duur: 3, 4 of sj. Kosten p. j.: Rijksschool ƒ 30; Quellinusschool f 40— ƒ 80, vrijstelling mogelijk ; Gabriël Metsustraatfs—ƒBo (boetseer- en houtsnijcursus ƒ50); Haarlem ƒ3o—ƒ6o, vrijstelling mogelijk ; Utrecht ƒ 60. Leeftijd en voorwaarde voor toelating: Amsterdam, tenminste 16 j., toelatingsexamen wordt afgenomen; Haarlem, lager onderwijs met vrucht genoten hebben ; het doorloopen hebben van M.U.L.O. school of H.B.S. met 3 jar. cursus is wenschelijk, maar niet verplicht; Utrecht, lager onderwijs met vruchtgenoten hebben, goede gezondheid en voldoend gezichtsvermogen bezitten. Opmerking:. Wij raden ook déze vakken als middel van bestaan af, al vindt een enkele zéér bekwame hojtsnijdster, boekbindster, leerbewerkster of cartonnage-werkster, die op bestelling werkt of aan een zaak verbonden is, een bescheiden bestaan of een niet onaardige bijverdienste, en al brengt een zeer enkele houtsnijdster of decoratief-beeldhouwster op een kunstnijverheids-ateiier het tot ± ƒ 15 p. w. 119. Metaalbewerkster. Diploma niet geëischt. Opleiding te: Amsterdam (Rijksschool voor Kunstnijverheid, Stadhouderskade; Kunstnijverheidsschool „Quellinus”, Frans Halsstraat 14); ’s-Gravenhage (Academie van Beeldende Kunsten, Prinsessegracht 3); Haarlem (School voor Bouwkunde, versierende Kunsten en Kunstambachten)-, Schoonhoven (Vakschool voor Goud- en Zilversmeden en Horlogemakers). Duur-, 4 of 5 j. Kosten p. j.: ƒ3O; —ƒ4o—ƒBo, vrijstelling mogelijk; ƒ 25; geheele of gedeeltelijke vrijstelling mogelijk ; ƒ 30—ƒ 60, vrijstelling mogelijk; ƒ 13—ƒ 52, minv. de helft, onverm. geene. Leeftijd en voorwaarde voor toelating: Amsterdam tenminste 16 j.; toelalings-examen wordt afgenomen; Haarlem, het doorloopen hebben van M.U.L.0.- school of H.B.S. met 3-jar. cursus wenschelijk, van lagere school verplicht; Schoonhoven tenminste 12 j., lagere school doorloopen hebben en eenvoudig ornament naar plaat kunnen leekenen. Opmerking:. Wij raden ook dit vak af. 120. 121. 122. 123. 124. Civiel-ingenieur. Scheikundige bij den keuringsdienst. Scheikundige, plantkundige, landbouwkundige, bacterioloog aan rijkslandbouwproefstation. Technoloog (scheikundige in industrieele bedrijven). Assistente bij de Rijkscommissie voor Graadmeting en Waterpassing. Diploma geëischf. Opleiding te: Delft (Technische Hoogeschool); Amsterdam (Gemeentelijke Universiteit); Groningen, Leiden, Utrecht (Rijksuniversiteiten) ; Wageningen (Landbouwhoogeschool). Duur: 5 a 6 j.; Delft en Wageningen 5 j. Kosten: f 200 p. j., gedurende 4 jaar. Voorwaarde voor toelating tot een academisch examen : het met goed gevolg hebben afgelegd van. het eind-examen H.B.S. met 5-j. cursus, eindex. gymnasium of het daarmede parallel loopende staatsexamen ; Delft heeft, voor wie géén dier diploma’s bezit, afzonderlijk toelatingsexamen. Bezoldiging: scheikundige bij den keuringsdienst ƒ 2000-/ 4000; scheikundige enz. aan rijkslandbouwproefstation 2e klasse f 2400—/' 3400, le klasse ƒ 3000—ƒ 4400 (*); technologe in particuliere fabriek ± ƒ 2500—ƒ 4500. Opmerkingen. Voor civiel-ingenieur, technologe, assistente bij de rijkscommissie voor graadmeting en watei passing, rs studie te Delft vereischt; voor landbouwkundige aan’ rijkslandbouwproefstation, studie te Wageningen. Vakorganisatie „Kon. Instituut van Ingenieurs.” 125. 126. Adjuncte en Analyste aan een rijkslandbouwproefstation of laborante aan een laboratorium. Diploma steeds meer geëischt. Opleiding: liefst als voor apothekers-assisfente (zie blz. 87), en verder te Amsterdam (Analystensarsus, gegeven in het laboratorium voor toegepaste scheikunde, ingang Roetersstraat) ; Cursus firma Wijnhof en van Gulpen, Keizersgracht 693; Cursus Dr. A. C. Pliester, van Baerlestraat 114); Culemborg (Cursus Dr. J. W. de Waal, apotheker) ; Rotterdam (Cursus Dr. W. v. Rijn, Provenierssingel 65a). Duur: Analystencursus A’dam 2 winterhalfjaren; Culemborg 2 j.; R'dam 1 j. Kosten: Analystencursus A’dam f 60 per (half)jaar, (*) Zie noot op blz. 34. met een toeslag naar draagkracht tot een max. van ƒ 150; Culemborg ƒ 300 p. j. en boeken; R'dam f 200 of ƒ 300 p. j. Voorwaarden voor toelating; Analystencursus A’dam tenminste 18 j, voldoende lager onderwijs hebben genoten, eenige bekendheid met een vreemde taal; Culemborg tenminste 17 j.; tenminste 3j. H.B.S. of gymnasium bezocht hebben; m.u.1.0.-diploma, liefst B.; bezit acte 1.0. of apothekers-adsistente; R’dam einddiploma H.B.S. 5 jar. cursus of diploma apothekersassistente gewenscht, niet verplicht, indien andere voldoende vooropleiding is genoten. Examen: wordt afgenoraen door de Chemische Ver. Bezoldiging: analyste bij het rijk ƒ 1000—ƒ 2000; adjuncte ƒ 800—ƒ 1800; analyste bij sommige prov. keuringsdiensten ƒ 800—ƒ 1800; aan gasfabriek soms aanvangsalaris ƒ 1200—ƒ 1600. Opmerkingen. Men wordt bij het rijk eerst aangesteld als leerling, bij voldoende kennis en geschiktheid na 1 j. benoemd tot adjnncte, en weer na 1 j. tot analyste. De niet volkomen voor analyste geschikten blijven adjuncten. De kans op plaatsing is gering. Vereischt wordt o.a. een zéér goed gezichtsvermogen. Na de opleiding is er voor enkelen plaatsing als volontaire mogelijk te Arnhem, Dordrecht, Haarlem, Hilversum, Leeuwarden, Rotterdam (adressen vragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid). ai uciu/. Vakorganisatie „Ver. van Analysten in 's rijks dienst/' 127. Taodtechnica. Diploma bestaat niet. Opleiding ■ in enkele gemeenten bij tandarts of tandtechnicus. Duur: hangt van aanleg en ijver af: ±3 j. bij voldoende vóór-opleiding (tenminste M.U.L.O. schoot doorloopen). Kosten: in ieder geval afzonderlijk te bespreken. Soms zal een som p. j. (ƒ 100—ƒ 200) moeten worden betaald, soms zal het te verbruiken materiaal (goud, enz.) op kosten der leerling komen. Examen: wordt afgenomen door de Ned. Tandtechnische Ver. Betrekking of beroep: technica op het atelier van een tandarts, of thuiswerkster voor tandartsen en klanten. Opmerkingen. Voor zwakke meisjes is dit vak niet aan te bevelen, omdat er zwaar werk aan verbonden is (goud pletten). Zelfstandige vestiging thuis, waarbij de technica zich op het één of ander onderdeel van het vak specialiseert zou in groote gemeenten wellicht voor een zéér enkele, zeer bekwame en ijverige kracht een bestaan opleveren. Vakorganisatie „Ned. Tandtechnische Ver." 128. Goudsmid-reparatrice. Diploma bestaat niet. Opleiding: in enkele gemeenten in fabrieken. Betrekking of beroep: reparafrice in een fabriek, een winkel, of thuiswerkster voor winkels of particulieren. Opmerking. Het vak eischt geduld, fijnvoelendheid, voor sommige onderdeden kracht en scherp gezicht, een sterke borst (voor het soldeeren). 129. Pianostemster. Diploma niet vereischt, doch wel gewenscht. Opleiding-, in sommige gemeenten in pianofabriek. Duur, kosten, leeftijd en voorwaarden voor aanneneming: vragen aan de fabriek. Examen-, wordt afgenomen door de Ned. Mij. tot Bevordering der Toonkunst. Beroep of betrekking: zelfstandig gevestigde sfemster, en stemster in een pianomagazijn. Bezoldiging: stemster-werkmeester±ƒ 15—ƒ30 p.w. Opmerking. Vereischten voor het vak zijn: een zeer goede gezondheid, kracht en zeer fijn muzikaal gehoor. 130. Inbouwster van piano’s. Diploma bestaat niet. Opleiding: in pianofabriek. Duur, kosten, eischen van voor-opleiding. vragen aan de fabriek. Bezoldiging: voor bekwaam inbouwster tot ± /20 p. w. 131. Boerin. Landbouwster. Diploma niet vereischt. Opleiding te: Boxtel (R.-K. Landbouwwinterschool) ; Dordrecht (Rijkslandbouwwinferschool); Emmen ( » ) > QOeS C ” ’ \MAAoihnrp Groningen ( „ en Middelbare Landbouwschool); Hengelo (O.) (Rijkslandbouwwinterschool); Leeuwarden ( « . )[ Lier op (R.-K. Landbouwhuishoudschool) ; Meppel (Rijkslandbouwwinterschool); Poster holt (R.-K. Landbouwhuishoudschool); Schagen (Rijkslandbouwwinterschool); Sittard ( ,< ) > Tiel ( >. Utrecht ( » )> Veendam ( ,i )< tt f • / I . *till/i/t n"/ïf'/'/l/l/l ƒ i • Wageningen {Landbouwhoogeschool); Zutphen (Rijkslandbouwwinterschool); en in verschillende, niet ieder jaar dezelfde, gemeenten aan cursussen in landbouwhuishoudkunde, zuivelbereiding, veeteelt en veevoeding, veelal uitgaande van prov. landbouw-ver. (inlichtingen verstrekt het Departement van Onderwijs, Binnenhof ‘s-Gravenhage). Duur: Wageningen sj. ; Rljkslandbouwwinterscholen en RK. Landbouwwinterschool 2 j. (winterhalfjaren); Lieron 1 a 2, liefst 2 j. (aanvang Sept.); Posterholt 2 j.; cursussen 5,4, 2 of 1 j. (jaren van 6 of 8 mnd.). Kosten: Wageningen f 200 p. j., gedurende 4 j.; r»„r f 10 npr win ferhalf\3.2LT Rijkslandbouwwinterscholen j 1U per wimernaiijddr, Boxtel ƒ2O per winterhalfjaar; Lierop J 240 p. j. intern; Posterholt ƒ 225 intern. Leeftijd en voorwaarde voor toelating: Lierop en Posterholt tenminste 15 j.; Rijkslandbouwwintersdiolen en Boxtel tenminste 16 j.; een toelatingsexamen wordt afgenomen; Wageningen, voor deelneming aan de examens wordt einddiploma H.B.S. met 5 jar. cursus, einddiploma B. gymnasium of van het daarmede parallel loopend staatsex. geëischt. Getuigschrift kan worden verworven aan de Rijkslandbouwwinterscholen; diploma van landbouwingenieur te Wageningen. Opmerkingen. De opleiding te Wageningen is de meest wetenschappelijke; deze verdient aanbeveling voor haar, die zelfstandig een landbouwbedrijf zal leiden. Vakorganisaties „Hollandsche”, „Geldersch-Overijselsche”, „Noord-Brabandsche” en „Friesche Mij. van Landbouw”, „Mij. tot Bevordering van Landbouw en Veeteelt in Zeeland”, „Genootschap voor Landbouw en Kruidkunde te Utrecht”, „Groninger Maatschappij van Landbouw en Nijverheid”, „Genootschap ter Bevordering v. d. Landbouw in Drenthe”, „Ver. ter Bevordering van Tuin- en Landbouw in Limburg”, „Overijselsche Landbouw-Maatschappij", „Ver. t. Ontwikkeling v. d. Landbouw in Hollands Noorder-Kwartier”, verschillende Ver. van Oud-Leerlingen van Landbouwhuishoudcursussen, „Ned. Bond van Arbeiders in het Landbouw-, Tuinbouw- en Zuivelbedrijf” en „Ned. R.K. Bloemist-, Landen Tuinliedenbond’. 132. 133. 134. Tuinbouwkundige (kweekster). Tuinierster. Tuinarchitecte. Diploma niet geëischt. Opleiding te: Aalsmeer (Rijkstuinbouwwinterschool); Alkmaar ( , ) Amsterdam (Tuinbouwwintercursus ]der Ned. Mij. voor Tuinbouw en Plantkunde); Boskoop (Rijkstuinbouwwinterschool) ; Hoorn ( , ); Lisse ( , ); Naaldwijk\ „ ); Rijswijk („Huis te Lande”, directrice Mw. Hingst); Wageningen {Landbouw hoogeschool) ; en in tal van gemeenten aan Tuinbouwwintercursussen, uitgaande van verschillende ver. (inlichtingen verstrekt de Directie van den Landbouw, Bezuidenhout 30, ’s-Gravenhage). De aanstaande tuinarchitecte moet, na afloop eener •tuinbouwschool 1 jaar les nemen bij een architect, terwijl de avonden dan moeten worden besteed aan bouwkundig teekenen en aan geschiedenis van de tuinkunst. Duur: Amsterdam i half jaar; Rijkstuinbouwwinterscholen 2 winterhalfjaren; Rijswijk 2of 3 j.; Wageningen 5 j. Kosten: Amsterdam ƒ 3, minverm. ƒ 1.50; Rijkstuinbouwwinterscholen f 10 of ƒ 20 per 2 jar. cursus; Rijswijk ƒ 325 p. j.; Wageningen ƒ 200 p.j. —Privaatles voor de aanstaande tuinarchitecte waarschijnlijk ± ƒ 300. Leeftijd en voorwaarde voor toelating; Amsterdam, tenminste 15 j., voldoend lager onderwijs hebben genoten, tenminste 1 j. in het tuinbouwvak werkzaam zijn ; Rijkstuinbouwwinterscholen, tenminste 16 j., toelatingsex. wordt afgenomen, kennis der moderne talen geëischt van hen, die het, niet-verplichte, onderwijs in die talen willen volgen; bovendien wordt verlangd, dat men praktisch in den tuinbouw werkzaam is geweest; Rijswijk tenminste 17 j.; voldoende algemeene ontwikkeling, inbegrepen kennis van twee vreemde talen; toelatingsex. wordt afgenomen; Wageningen, voor deelneming aan de examens wordt geëischt einddiploma H.B.S. met 5 jar. cursus, eindex. gymnasium, of het daarmede parallel loopende staatsexamen. Getuigschrift kan worden verworven aan de Rijkstuinbouwwinterscholen, diploma te Wageningen. Examens voor practici worden afgenomen door de Ned. Mij. voor Tuinbouw en Plantkunde. Diploma’s worden uitgereikt voor fruit-, groenten- en bloementeelt. Beroep of betrekking: kweekster op eigen grond; „bediende” in anderer kweekerij; tuinierster (vrouwelijke tuinman); tuinarchitecte. Inkomen der tuinarchitecte : hangt van de clientèle af. Ten hoogste kunnen jaarlijks 10 of 12 tuinen worden aangelegd, hetgeen, met leveringvan benoodigdheden, ƒ 1000 a ƒ 1200 inkomen verschaffen kan. Opmerkingen. Alleen wie, behalve over de noodige vakkennis, ook over veel handelsinzicht en een groot kapitaal beschikt, kan als zelfstandig kweekster slagen. De grootte van het benoodigde kapitaal hangt af van de streek waar men zich vestigt, en de soort gewassen die men kweeken wil. Gerekend kan worden ƒ 10.000—ƒ 50.000, terwijl stellig gedurende de eerste jaren de opbrengst onvoldoende is om van te bestaan. Goed onderlegde vrouwelijke „bedienden” vinden ten onzent moeilijk plaatsing. Vrouwelijke „tuiniersters", die de tuinen van klanten of van ziekenhuizen en sanatoria onderhouden, in het buitenland tamelijk veelvuldig voorkomend, zijn er in ons land nog slechts enkelen. Wij raden vooralsnog dit vak als middel van bestaan af. Het vak van tuinarchitecte durven wij alleen aanraden voor sterke en niet onbemiddelde meisjes, die kunnen afwachten, of het aantal opdrachten voldoende zal worden. Na voltooide opleiding verdient het voor haar aanbeveling, een jaar bij een tuinarchitect te werken als volontaire. 135. Houdster van een hoenderpark. Diploma bestaat niet. Opleiding: in sommige gemeenten in een hoenderpark. Opmerkingen. Voor meisjes die buiten wonen, en eenig kapitaal of andere bron van inkomsten bezitten, zou de proef te wagen zijn, of dit vak ook hier te lande aan meer dan een enkele een bestaan waarborgt. Met vak vereischt veel geduld en zorg. Gerekend wordt, dat het le jaar de kosten kunnen worden goedgemaakt, en na 3 j. het bedrijf in vollen gang is. 136. Ymker. Diploma niet vereischt. Opleiding-, aan cursussen in gemeenten, waar ymkers gevestigd zijn, of waar „leerstallen” gehouden worden. Examen: wordt afgenomen door de Ver. tot Bevordering der Bijenteelt in Ned.” (die alle inlichtingen verstrekt; secr. heer W. A. van Os, Wageningen). Opmerking. Dit vak geeft enkel een bijverdienste en is alleen aan te bevelen voor wie buiten woont, een groot stuk grond te harer beschikking heeft en een andere bron van inkomsten bezit. 137. Klerk, commies in dienst ecner spoorwegmaatschappij. Getuigschrift of diploma geëtschf, n.I. einddiploma H. 8.5., gymnasium, getuigschrift van toelating tot 4e of 5e klasse H.B.S. of gymnasium, einddiploma Handelsschool, of M.U.L.0.-diploraa A. of B. Leeftijd voor plaatsing als leerling-klerke; 18—31 j. Na een half jaar dienst onderwerpt de leerling-klerk zich aan het examen voor klerk. Aanstelling tot klerk geschiedt op zijn vroegst na 2 jar. dienst als leerlingklerk. Later kan bevordering tot commies volgen. Bezoldiging: leerlingklerk ƒ 810 het le, ƒ 870 het 2e j., met toelage van f 120 (te Amsterdam f 150) p. j. voor wie niet bij ouders of opvoeders kan inwonen; klerk ƒ 930—ƒ 1350 (7 jaarl. verh. van ƒ 60) ; commies ƒ 1470—ƒ 2430. Opmerking, Vakorganisatie „Bond van Ambtenaren in dienst bij de Ned. Spoorwegen". 138. Hótelhoudster. Diploma niet geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding: als voor huishoudkundige (zie blz. 2), terwijl ook handelskennis wordt vereischt (zie hoofd van handelszaak, blz. 74). Opmerking. Vakorganisaties „Ned. Hótelhoudersbond" en „Ned. .Pensionhoudersbond". 139. Directrice van een post- en telegraafkantoor. 1) Commies. ') Surnumerair. Diploma geëischt. Opleiding: door privaat- of cursusles; of door schrifleltjken cursus van het Bureau tot Publiciteit van Wetenschappelijk Nieuws (Amsterdam, Keizersgracht 1532); of (voor commies) in den dienst. Leeftijd voor benoeming tot surnumerair: 18—22 j. Eischen voor benoeming tot surnumerair: einddiploma H.B.S. 5-jar. cursus, gymnasium, of van een 1) Zie inleiding, biz. 8. 1) i.IC (lllClullIg) u‘ , , , 2) Aan dit Bureau kan iemand, wier woonplaats de gezochte vorming niet verschaft, voor tal van beroepen en examens per correspondentie-onderwijs opleiding vinden. inrichting van onderwijs, die daarmede wordt gelijkgesteld; geneeskundig zijn goedgekeurd. ledere ambtenaar, tenminste 3 j. werkzaam in den dienst van P. T. en T. kan deelnemen aan het (vergelijkend) examen voor aspirant-commies. Opleiding van surnumerairs en aspirant-commiezen (aan de Hoogere Post- en Telegraafschool te Rotterdam; duur 2 j.; kosten geene) tot commies. De directrices worden veelal benoemd uit de commiezen of hoofdcommiezen. Bezoldiging-.I)klerk (uitstervend corps) ƒ 1300—ƒ 2300 (in 12 j.); adjunct-commies (d. i. klerk met radicaal; inlichtingen over cursussen ter verkrijging van radicaal bij Hr. N. M. Graafland, Instituut tot Ambten en Beroepen te Utrecht) f 2000—f 2900 (in 9 j.); commies-titulair (d. i. klerk met 12 dienstjaren-, inlichtingen over cursussen voor het „ontwikkelings-examen”, zelfde adres Utrecht) f 2700—ƒ 3800 (in 10 j.); surnumerair f 50 p. mnd. en ƒ 1.50 voor eiken dag vollen dienst; commies f 1800—ƒ 4500 (in 15 j.); hoofd-commies f 4000—ƒ 5000 (in 10 j.); directrice ƒ 3600—ƒ 5400. Opmerking. Vakorganisaties „Ver. van Directeuren en Commiezen der Posterijen en Telegrafie", „Ned. Post- en Telegraafbond", „Centrale Bond van Ned. Post-, Telegraafen Telefoonpersoneel", „Ned. R.K. Bond van Post-, Telegraafen Telefoonpersoneel „St. Petrus". 140. 141. 142. Telegrafiste. Kantoorbediende in den postdienst. Telefoniste. Diploma geëischt. Opleiding: in vele gemeenten door privaat- of cursusles (adressen voor Amsterdam en Utrecht vragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid), of schriftelijke cursus van het Bureau tot Publiciteit van Wetenschappelijk Nieuws (Amsterdam, Keizersgracht 153). Leeftijd voor deelneming aan het examen-. 18—22 j.; telefoniste 18—23 j. Eischen: goede gezondheid (geneeskundige keuring verplicht); goed lager onderwijs hebben genoten, en eenige kennis van Fransch, Duitsch en Engelsch. 1) Zie noot op blz. 34. Examen wordt afgenomen (gedetailleerde eischen vragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid). Vrijstelling van het ex. en voorrang bij aanstelling geeft einddiploma H.B.S. 3 jar.-cursus, bewijs van overgang naar 4e klasse H.B.S. 5 jar. cursus of gymnasium, of daarmede gelijkgesteld diploma. Bezoldiging: in tijdeüjken dienst (die 1 j. duurt, en waarin de telegrafisten en kantoorbedienden een 8- raaandschen cursus volgen te Amsterdam, Arnhem, ’s-Gravenhage, ’s-Hertogenbosch, Maastricht, Middelburg, Rotterdam, Utrecht, Zwolle, om daarna 4 mnd. op proef te werken), ƒ 55 p. mnd., te Amsterdam, ’s-Gravenhage en Rotterdam f6O p. mnd.; bij vaste aanstelling tot telegrafiste 2e klasse, kantoorbediende 2e klasse, telefoniste 2e klasse in interlocalen dienst ƒ 1300—ƒ 2100 (in 10 j.); bij bevordering tot le klasse (hetgeen geschiedt als men voldaan heeft aan het vakexamen, af te leggen na 3 jar. vasten dienst; inlichtingen over cursussen ter opleiding daarvoor bij Hr. N. M.' Graafland, Instituut tot Ambten en Beroepen te Utrecht) f 1600-/ 2500 (na 10 j.). Bezoldiging telefonisten voor den localen dienst (niet verplaats naar), die hebben te voldoen aan een eenvoudiger ex. (gedetailleerde eischen vragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid) ƒ 1100—ƒ 1800 (na 10 j.). Bezoldiging gemeente-telefonisten, behoudens in enkele gemeenten, lager (’s-Gravenhage max. ƒ 1750; Arnhem f 1000—ƒ 1400, onderchef ƒ 1800—ƒ 2200, chef-telefoniste ƒ 2200—ƒ 2600) ; (de gemeentetelefoon zal waaischijnlijk door het rijk worden overgenomen). Opmerkingen. Vakorganisaties „Ned. Post-en Telegraafbond“, ..Centrale Bond van Ned. Post-, Telegraaf- en Telefoonpersoneel", „Ned. R.K. Bond van Post-, Telegraaf- en Telefoonpersoneel „St. Petrus", „Ned. Bond van Prot. Post- en Telegraafpersoneel „Door Plicht tot Recht en „Ned. Bond van Rijkstelefonisten". * . , il-l i . *,, 1 l PPTI yp(>r STP TK. Het beroep van telefoniste vereischt een zeer sterK zenuwgestel. 143. Ambtenare bij de rijkspostspaarbank. Diploma geëischt. Opleiding: privaat- of cursusles, tenzij H.B.S. of gymnasium werd afgeloopen. Leeftijd voor aanstelling: 18—26 j. Eischen voor aanstelling: tot tijdelijk ambtenaar (aspirant-bureelambtemar) einddiploma H.B.S. met 3 jar. cursus of daarmede gelijkgesteld diploma; tot klerk einddiploma 'H.B.S. 5 jar. cursus, gymnasium of daarmede gelijkgesteld diploma. Bezoldiging: bureelambtenaar en klerk f 800— ƒ 1800 ; adjunct-commies ƒ 1500—ƒ 2500; commies f 2000— ƒ 3000; hoofdcommies f 2800—ƒ 3800. Opmerking. Oproeping voor Klerk verschijnt in de „Staatscourant". Voor plaatsing als lijdelijk ambtenaar wende men zich tot den Directeur. 144. Referendaris, hoofdcommies, commies en adjunctcommies in dienst van rijk, provincie of gemeente. Diploma geëischt. Opleiding; liefst te Amsterdam, Groningen, Leiden of Utrecht (gemeentelijke universiteit, vrije universiteit, rijks-universiteiten), daar voor een rechtstreeksche benoeming tot adjunct-commies en commies de titel van Mr. in de rechten zooal niet rechtens, dan toch feitelijk vereischt wordt. Tevens kunnen klerken tot adjunt-commies enz. worden bevorderd. Bezoldiging: bij het rijk adjunct-commies f 1500— ƒ 2500; commies f 2000—/ 3000; hoofdcommies f 2800 —ƒ 3800; referendaris f 3200—ƒ 4800 ; bij de gemeenten adjunct-commies ± ƒ 1500—ƒ 3000; commies ± f 2000 —f 4000; hoofdcommies =fc ƒ 2500—ƒ 5000. Opmerkingen. Voor plaatsing bij de gemeente verdient het aanbeveling, als volontaire te hebben gewerkt op gemeentesecretarie. Aanbieding, na beëindiging der studie, per advertentie in „De Gemeentestem", uitg. Qebr. Belinfante, den Haag. Vakorganisaties „Bond van Ambtenaren der Departementen van Alg. Bestuur en hooge Colleges van Staat", „Alg. R.K. Ambtenaarsver." Alg. Ned. Chr. Ambtenaarsbond", „Ned. Bond van Gemeente-Ambtenaren", „Nat. Verbond van Qemeeute-Ambtenaren in Ned.“ 145. Klerk in dienst van rijk, provincie of gemeente; bureel-ambtenaar. Diploma vereischt. Opleiding: privaat- of cursusles. Examen : wordt afgenomen, voor rijk en provincie door permanente examen-commissiën; voor de gemeente, door de Ned. Ver. voor Gemeentebelangen en (het zwaardere vakex., ex. B.) door de Ver van Ned. Gemeenten en den Ned. Bond van Gemeente-ambtenaren, terwijl sommige gemeenten (oa. Amsterdam en Rotterdam) eigen ex. afnemen. Het ex. voor klerk bij de Rijksverzekeringsbank en voor ambtenaar bij een Raad van Arbeid (speciale vorming; inlichtingen vragen bij Hr. F. M. Roeterink, p.a. Rijksverzekeringsbank, Amsterdam) wordt afgenomen door het Bestuur der Rijksverzekeringsbank. Leeftijd voor deelneming: 17—25 j.; Rijksverzekeringsbank 18—30 j.; Raad van Arbeid 25—35 j. Exameneischen (behalve voor Raad van Arbeid) verkrijgbaar Nat. Bur. voor Vrouwenarbeid. Betrekking: o.a. klerk aan Departement van Algemeen Bestuur; Centraal Bureau voor de Statistiek; Rijksverzekeringsbank; Raad van Arbeid; Hoofdbestuur van Posterijen ; Octrooiraad; Arbeidsinspectie ; provinciale griffie; gemeentebestuur. In sommige takken van dienst is de titel „ambtenaar”. Bezoldiging: bij het rijk ƒ 800—ƒ 1800; bij de gemeenten ± ƒ 500—ƒ 2500. Opmerking. Vakorganisaties „Bond van Ambtenaren der Departementen van Alg. Betuur en hooge Colleges van Staat , „Ver. van Ambtenaren bij de Rijksverzekeringsbank', „Alg. Bond van Ambtenaren bij de Raden van Arbeid," „Centrale Ned. Ambtenaarsbond" „Alg. R.K. Ambtenaarsver.", „Alg. Ned. Chr. Ambtenaarsbond", „Nat. Verbond van Gemeenteambtenaren in Ned.“, „Ned. Bond van Gemeente-Ambtenaren". 146. Rijksklerk (klerk aan griffiën of ten parkette, bij de registratie en domeinen, de hypotheek en het kadaster, de belastingen). Diploma (voor rijksklerk 2e en le klasse aan griffie of ten parkette) geëischt. Leeftijd en eisch voor benoeming tot rijksklerk: 21—35 j., bij de griffie of ten parkette 21—40 j.; ten minste 2, resp. 3 j. als hulpschrijver bij het dienstvak in questie gewerkt hebben. Opleiding tot rijksklerk 2e en le klasse bij de griffie of ten parkette: door privaat- of cursusles. Examen wordt van tijd tot tijd ter plaatse afgenomen; minimum-leeftijd voor deelneming: 17 j.; eischen bevragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid; vrijstelling voor de niet-specifieke vakken geeft einddiploma H.B.S. 5 jar. cursus, gymnasium of daarmede gelijkgesteld diploma, ook diploma voor klerk aan Departement van Algemeen Bestuur. Bezoldiging:') 3e klasse / 800—ƒ 1600; 2e klasse ƒ 900-f 1800; le kl. ƒ 1500-/ 2500. Opmerking. Vakorganisaties „Centrale Ned. Ambtenaarsbond“, „Alg. R.K. Ambtenaarsver.“, „Alg. Ned. Chr. Ambtenaarsbond“,„Bond van Personeel, werkzaam bij de Registratie en Domeinen, de Hypotheek en het Kadaster", „Ver. van Hulpschrijvers en -schrijfsters bij de rechterlijke macht". 147. Surnumerair, ontvanger der registratie en domeinen. Diploma vereischt. Opleiding: door privaat- of cursusles. Leeftijd en eischen tot deelneming aan het (vergelijkend) examen voor surnumerair: tenminste 20 j.; bezit einddiploma H.B.S. 5 jar. cursus, gymnasium, of daarmede gelijkgesteld diploma; gedurende 2)4 j., voor doctoren in de rechts- of staatswetenschap en voor degenen, die de eerste 2 gedeelten van het notaris-ex. hebben afgelegd gedurende 1 j., werkzaam zijn geweest als klerk aan registratie-kantoor (gedetailleerde eischen vragen Nat. Bur. v. Vrouwenarbeid). Bezoldiging:1) surnumerair f 1400; bij waarneming, de bezoldiging aan het waargenomen ambt verbonden ; voor verlofswaarneming f 3 p. d. boven hun bezoldiging en reiskosten; commies ter directie, tot welk ambt de surnumerair kan worden benoemd: ƒ 2000— 3000 (ook anderen dan surnumerairs kunnen tot commies worden benoemd; na 4 j. dienst en voldaan hebbend aan een ex. zijn ook dezen benoembaar tot ontvanger); ontvanger f 2700—ƒ 6500, wisselend naar de kantoren. Opmerking:. Vakorganisaties, zie boveh. I) Zie noot op blz. 34. 148. 149. Adjunct-inspectrice, ontvanger der Directe Belastingen, Invoerrechten en Accijnzen.. Diploma’s geëischt. Voorbereiding voor adjunct-inspectrice : studie in de rechten (zie beroep van advocaat, verder in dit boekje) ; voor ontvanger (tot dusver alleen op bepaalde kantoren der 3e en 4e klasse) als voor rijksklerk, zie blz. 120. Bezoldiging: ') adjunct-inspectrice f 2400—ƒ 3000; ontvanger f 2500—ƒ 4000. 150. Landmeter bij het Kadaster. Diploma vereischt. Opleiding te Wageningen (Leergang voor Landmeters aan de Landbouwhoogeschool). Duur: 3 j. Kosten: geene. Er wordt een toelage verstrekt van ƒ 1000 p. j., welke som moet worden teruggegeven, indien behalve om ziels- of lichaamsgebreken niet bij het Kadaster wordt in dienst getreden, of die dienst binnen 8 j. verlaten wordt. Eisch van toelating tot de opleiding; één der beschikbare plaatsen veroverd hebben bij vergelijkend examen. Leeftijd en vereischten om daaraan deel te nemen: 18—22 j.; bezit einddiploma H.B.S. met sj. cursus, gymnasium, of daarmede gelijkgesteld diploma; geneeskundig zijn goedgekeurd; 10 mnd. werkzaam zijn geweest onder leiding van een landmeter, en aanleg en geschiktheid bezitten voor den dienst bij het kadaster. Voor die tewerkstelling bij een landmeter moet men zich schriftelijk wenden tot een ingenieurverificateur van het kadaster; onder overlegging van één der bovengenoemde diploma’s. Examen: wordt afgenomen aan de Landbouwhoogeschool. Na verwerving van het einddiploma van den Leergang voor Landmeters (diploma voor landmeter) volgt benoeming tot aspirant-landmeter. 1) Zie noot op blz. 34. Bezoldiging: ‘) aspirant-landmeter le j. ƒ 800, 2e j. ƒ 1000, 3e j. ƒ 1200; landmeter ƒ 1800—ƒ 4000. 151. 152. Teekenaar en Boekhouder bij het Kadaster. Diploma geëischt. Opleiding: privaat-onderwijs bij landmeter. Leeftijd voor deelneming aan het vergelijkend examen: 18—22 j. (eischen vragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid). Bezoldiging:') teekenaar ƒ 1200—ƒ 2300; boekhouder (de boekhouders worden benoemd uit de teekenaars, na ’t afleggen van een voldoend examen, waartoe men wordt toegelaten na 2 j. als teekenaar werkzaam te zijn geweest) ƒ 1800—ƒ 3000. Opmerking. Vakorganisaties „Centrale Ned. Ambtenaarsbond“, „Alg. R.K. Ambtenaarsver.", „Alg. Ned. Chr. Ambtenaarsbond", „Ver. van Teekenaars van het Kadaster en de Domeinen". 153. Rekenaar bij de Sterrenwacht. Diploma niet geëischt. Opleiding: door privaat- of cursusles. Vereischten voor het ambt: eenige kennis van wiskunde, in het bijzonder van de vlakke en bolvormige driehoeksmeting, bekendheid met logarithmen en met de moderne talen. Bezoldiging:') 2e klasse ƒ 900—ƒ 1600, le klasse ƒ 1200-/ 1800. 154. Arrondissementsschoolopziener. Benig diploma gewenScht. Opleiding: liefst zijn voor onderwijzeres aan of hoofd van een lagere school, (zie blz. 27,34) leerares aan een school voor middelbaar onderwijs (zie blz. 56). Bezoldiging: ƒ 800 en ƒ 200 voor bureau-onkosfen. 1) Zie noot op blz. 34. Opmerking. Vakorganisatie „Ver. van Arrondissements-Schoolopzieners". 155. Inspectrice bij het onderwijs. Eenig diploma gewenscht. Opleiding: als voor hoofd eener lagere school, hoofd eener school voor voorbereidend onderwijs, onderwijzeres in nuttige handwerken, leerares bij het m. o. of leerares in industrieele of huishoudelijke vakken (zie blz. 34, 24, 38, 56, 50, 51, 54). Bezoldiging: zeer uiteenloopend naar gelang van ontvang en belangrijkheid der inspectie; te Amsterdam ƒ SCO0—ƒ 7000. 156. Politie-assistente. Diploma gewenscht. Opleiding: liefst te Amsterdam (School voor Maatschappelijk Werk, Pieter de Hooghstraat 78). Duur, kosten, leeftijd en voorwaarden voor toelating, zie blz. 23. Bezoldiging: verschillend in de verschillende gemeenten, ƒ 1200—f 3200. Opmerking. De vrouwelijke politie-assistenten zijn in hoofdzaak werkzaam bij de zedenpolitie en de uitvoering der kinderwetten. Kennis van maatschappelijke toestanden is voor deze betrekking een eerste vereischte. Ook vrouwen met juridische scholing (zie het vak van advocaat verder in dit boekje) kunnen voor benoeming in aanmerking komen. 157. Predikante. Diploma vereischt. Opleiding: te Amsterdam, Groningen, Leiden, Utrecht, (gemeentelijke Universiteit, rijksuniversiteiten) en aan het Seminarium der Alg. Doopsgezinde Sociëteit (te Amsterdam) en het Seminarium der Remonstrantsche Broederschap (te Leiden). Duur: tenminste 5 jaar; voor wie wil promoveeren en dus na het propaedeutisch ex., de 2 candidaatsex. en de 2 proponents-ex. (seminarische ex.) nog het doctoraal ex. moet doen: 6 jaar. Kosten: ƒ 200 p. j. gedurende 4 j„ (collegegeld aan de Universiteit; Seminarium kosteloos). Eisch voor toelating tot de verplichte examens: einddiploma gymnasium (A) of van het daarmede parallel ioopende staatsexamen. Bezoldiging: zeer verschillend in de verschillende gemeenten ; in dorpsgemeenten ± ƒ 1500—ƒ 2700 • te ’s-Gravenhage f 4500—ƒ 7000. t,i,rafrklngen' Séén ander kerkgenootschap in ons land dan bij de Doopsgezinde en de Remonstrantsche Broederschap wordt tot dusver de vrouw tot het predikambt toegelaten. Vakorganisatie „Bond van Ned. Predikanten". 158. Godsdienst-leerares bij de Remonstrantsche Broederschap. Acte geé'ischt. Opleiding: te Leiden (rijks-universiteit en Seminarium der Remonstrantsche Broederschap). Duur: bevragen aan het Seminarium. Kosten: Universiteit / 200 p. j. Eisch voor toelating tot het verplichte candidaatsexamen in de theologie aan de Universiteit, evenals tot de examens, af te leggen aan het Seminarium: einddiploma gymnasium (A) of diploma van het daarmede parallel loopende staats-examen. Betrekking: hulp voor en plaatsvervangster van den predikant bij alle werkzaamheden, met uitzondering van den predikdienst. Bezoldiging: nog niet vastgesteld. 159. Godsdienst-onderwijzeres bij Ned. Herv. gemeenten, de Rem. Broederschap, Doopsgezinde gemeenten, Evang. Luth. gemeenten, het Ned. Israhlietisch Kerkgenootschap, het Port. Isr. Kerkgenootschap, en den Protestantenbond. Diploma vereischt. Opleiding: bij de Ned. Herv. gemeenten door de Commissie voor het godsdienstonderwijs; overigens door privaatles van predikanten. Duur-, meestal 2 a 3 jaar. Kosten: bij de Ned. Herv. gemeenten geene; bij de overige kerkgenootschappen ons onbekend. Examen-, wordt afgenomen door het Classicaal Bestuur, waaronder de gemeente, tot welke de candidate behoort, ressorteert; – een Commissie, benoemd door de Permanente Commissie tot de algemeene zaken van het Ned. Isr. Kerkgenootschap te A'dam; een Commissie van examinatoren van het Port. Isr. Kerkgenootschap'; de Commissie voor godsdienstonderwijs van den Protestantenbond. Leeftijd voor deelneming: ten minste 23 j.; ten minste 18 j. op 1 Jan., op het examen volgend; ons onbekend; ten minste 20 j. Eischen van bekwaamheid voor het verwerven van het diploma: gronden van de Ned. taal en onderwijskunde, algemeene inhoud en geest der Bijbelboeken, lezen en verklaren van den Bijbel, Bijbelsche en kerkelijke geschiedenis, Christelijke geioofs-en zedeleer; voor den len (laagsten) rang: gronden van Ned., gronden van Hebreeuwsch, vertaling in het Ned. der meest gebruikelijke gebeden, uit het hoofd kennen en vertalen der gebruikelijke lofzeggingen, kennis van Bijbelsche geschiedenis en de hoofdtrekken der godsdienstleer, het schrijven van Joodsch schrift; voor den 2e rang: van alle vakken grondiger kennis, vertaling van den Pentateuch (tot het examen voor den hoogsten rang worden vrouwen niet toegelaten). De exameneischen van het Port. Isr. Kerkgenootschap zijn ons onbekend. Die van den Protestantenbond bevragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid. Bezoldiging: bij den Protestantenbond ten hoogste ƒ 950 a ƒ 1000 met kleinen duurtetoeslag: bij Herv. gemeenten, ten hoogste ƒ 600, soms ƒ 40 per wek. lesuur. Meestal kan de godsdienstonderwijzeres van haar salaris alleen niet bestaan. Opmerking. Vakorganisatie „Bond van godsdienstonderwijzeressen". 160. Officier bij het Leger des Heils. Diploma bestaat niet. Opleiding te: Amsterdam (Kweekschool van het Leger des Heils. Overtoom 135—137). Duur: ± 6 maanden. Kosten: f 24. Leeftijd en eisch voor toelating: tenminste 18 j. en gedurende 12 mnd. soldaat van het Leger des Heils zijn geweest. Bezoldiging: hangt af van den post, waarheen de kadet gezonden wordt. leder krijgt den arbeid, waarvoor zij naar de meening harer meerderen het meest geschikt is. 161. 162. Woningopzichteres. Armverzorgster. Diploma niet altijd geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding: te Amsterdam [School voor Maatschappelijk Werk, Pieter de Hooghstraat 78). Duur, kosten, leeftijd en voorwaarden voor toelating, zie blz. 23. Bezoldiging: gemeentelijk woningopzichteres ± ƒ 1500 —ƒ 3000; armverzorgster, bij het Burgerlijk Armbestuur te A’dam (titel „ambtenare voor socialen arbeid”) f 2000-/ 3000. Opmerkingen. Slechts enkele Burgerlijke Armbesturen en Vereenigingen hebben gesalarieerde bezoeksters, administratrices of secretaressen. Ket vak van armverzorgster is slechts aan te raden voor wie een andere bron van inkomsten bezit. Vakorganisatie „Vereeniging van Woningopzichteressen“. 163. Diakones. Diploma bestaat niet. Opleiding te: Amsterdam (Ned. Herv. Diak.-Inrichting, Overtoom 283; en Luth. Diak.-Inrichtmg, Koninginneweg 3); Arnhem (Ned. Herv. Diak. Huis, Bovenbrugstraat); ’s-Gravenhage (Diak.-Huis, Laan v. Meerdervoort 84); Groningen (Ned. Herv. Diak.-Inrichting, Praedmiussingel); Haarlem („Bethesda Sarepta”, Diakonessen Moederhuis; en Diak.-Huis, Hazepaterslaan); Rotterdam (Ned. Herv. Diak.-Huis, Westersingel 111); Utrecht (Ned. Herv. Diak.-Inrichting, Achter Twijnstraat 30—33). Duur: ± 3 jaar. Kosten: geene. Vóóropleiding (niet verplicht) te Amsterdam (Opleidingsschool voor Chr. Maatschappelijken Arbed, de Lairessestraat 114, zie blz. 59) en Arnhem (Mariaschool). Bezoldiging; geen. De diakones verricht den arbeid, die haar, in verband met haar aanleg (die ook haar opleiding bepaalt) en de behoefte, wordt opgedragen. Zij wordt tot haar dood toe verzorgd, en ontvangt eenig kleedgeld. De diakones is eerst voorproefzuster, dan proefzuster, na voltooide opleiding ingezegende zuster. 164. Candidaat-notaris. Diploma vereischf. Opleiding: in verschillende gemeenten, door privaatles bij notaris of candidaat-notaris. Duur: voor wie de ontwikkeling bezit, die H.B.S, 5 jar. cursus of gymnasium schenkt, 4 j. Kosten: ± ƒ 500—ƒ 600 per jaar. Examen: wordt afgenomen door den Staat. Bezoldiging-. ± ƒ 3000. Opmerking. Vakorganisatie „Broederschap van Candidaat-Notarissen“. 165. 166. 167. 168. 169. 170. Advocaat. Arts. Tandarts. Directrice van een laboratorium. Conservatrice van een wetenschappelijke Instelling. Archivares. Adjunctarchlvares. Diploma voor advocaat, arts, tandarts, archivares altijd, voor de andere betrekkingen meestal geëischt. Opleiding: te Amsterdam, Groningen, Leiden, Utrecht, {Gemeentelijke Universiteit, Vrije Universiteit; Rijksuniversiteiten) ') ; voor tandarts alleen Utrecht; voor arts en directrice van laboratorium niet Vrije Universiteit; voor archivares ’s-Gravenhage {Archiefschool verbonden aan de Alg. Rijksarchiefbewaarplaats.) Duur; voor advocaat ± 3 j.; voor tandarts (Tandheelkundig Instituut; om tot dat Instituut te worden toegelaten moet men met goed gevolg het theoretisch tandheelkundig ex. hebben afgelegd) 5 j.; overigens 6 a 7 j. Kosten: ƒ 200 p. j. gedurende 4 jaar, benevens boeken en examengelden ; Archief school f 200 p. j. Vooropleiding: gymnasium of H.B.S. met 5 jar.- cursus, of privaat- of cursusles, opleidend voor eindex. H. 8.5., gymnasium of het daarmede parallel loopende staatsex. Zonder dat één dezer diploma’s is behaald, kan géén academisch ex. worden afgelegd. De archief-ambtenaar 1° klasse moet, alvorens de Archiefschool te bezoeken, den graad van Dr. in de rechten of in de Ned. letteren behalen. Voor de archiefambtenaar 2e klasse is dat niet noodig. Deze legt ook een eenvoudiger specifiek examen af. Inkomen : van advocaat, vrij practiseerend arts, tandarts hangt af van praktijk; school- en gemeente-arts vast salaris, wisselend van ± / 400 a ƒ 500 tot ± ƒ 4000 a ƒ 5000 p. j. Opmerkingen. De vrouwelijke Mr. in de rechten verwerft zich tot dusver hier te lande moeilijk praktijk, doch vindt tegenwoordig betrekkelijk gemakkelijk op andere wijze een behoorlijk gesalarieerde betrekking (ambtenare bij rijk of gemeente). I) Zie noot op blz. 86. Nederlandsche Leidraad. 5 De bekwame vr. arts of tandarts kan zich een goede praktijk scheppen. Verscheiden vr. artsen zijn directrice of geneeskundige aan Ziekenhuis, Kliniek of Krankzinnigengesticht, geneeskundige aan ziekenfonds, gemeente- of schoolarts. Om tot conservatrice te worden benoemd is universitaire vorming niet een besliste noodzakelijkheid, ofschoon bij het ontbreken daarvan de kans van slagen geringer wordt. De archief-ambtenaren le en 2e klasse moeten, na verwerving van het archief-diploma, resp. tenminste 1 j. en 6 mnd. werkzaam zijn aan archief-bewaarplaats. Vakorganisaties „Ned. Advocaten-Ver.", „Ned. Mij. t. Bevordering der geneeskunst", „Ver. t. Behartiging der ideëele en materieele Belangen van de geneeskundigen, verbonden aan de Krankzinnigengestichten in Ned", „Ned. Ver. van schoolartsen", „Ned. Mij. t. Bevordering der Tandheelkunst" „Ver. van Ned. Tandartsen", „Ned. Tandheelkundig Genootschap", „Ver. van Archivarissen in Ned". 171. Architect. Diploma gewenscht. Opleiding: Delft (Technische Hoogeschool) of in vele gemeenten op architecten-bureau,met aanvullende theoretische opleiding. Duur, kosten, voorwaarde voor toelating tot examens te Delft, zie blz. 108 (bij civiel-ingenieur.) Toekomst-, valt niet te voorspellen. 172. Vee-arts. Diploma vereischt. Opleiding: te Utrecht (Vee-artsenijkundige Hoogeschool). Duur-, 5 j. Kosten: / 200 p. j. gedurende 4 j. Voorwaarde voor toelating tot de examens: einddiploma H. 8.5., gymnasium of daarmede gelijkstaand diploma. Beroep : zelfstandig gevestigd vee-arts ; specialiste voor huisdieren. Vooruitzichten: vallen niet te voorspellen. 173. Bibliothecares, bibliotheek-beambte. Diploma gewenscht. Opleiding: te Amsterdam (School voor maatschappelijk Werk, Pieter de Hooghstraat 78). Duur, kosten, leeftijd en eischen voor toelating: zie blz. 59. Betrekking: assistente of bibliothecaresse aan bibliotheek of, veelal openbare, leeszaal en boekerij. Bezoldiging: bibliothecares ± ƒ 800—ƒ 2400, gemiddeld ƒ ICoo—ƒ 1200; assistente ± ƒ 400—ƒ 1600, gemiddeld ƒ 800, Opmerkingen. De toekomst in dit vak is voor vrouwen niet gunstig. Vakorganisatie „Ncd. Ver. van Bibliothecarissen en Bibliotheek-Ambtenaren“. 174. Accountant. Diploma vereischt. Opleiding te: Rotterdam {Handelshoogeschool), en verder in Amsterdam, ’s-Gravenhage en Rotterdam Cursus van het „Ned. Instituut van Accountants”). Duur: Handelshoogeschool ±4 j.; Cursussen 3a5 j. Kosten : Handelshoogeschool ƒ 200 p. j. Voorwaarde voor deelneming aan de examens der Handelshoogeschool : einddiploma H.B.S. 5 jar. cursus, Gymnasium, Hoogere Handelsschool of daarmede gelijkstaand diploma. Examen: wordt afgenomen door het Ned. Instituut van Accountants, de Ned. Academie van Accountants, den Ned. Bond van Accountants, de Ned. Ver. van Accountants en het Ned. Genootschap van Accountants (adressen der secr. en gedetailleerde eischen voor het ex. bevragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid). Ambt of beroep: adj. accountant bij den dienst der Directe Belastingen; zelfstandig gevestigde accountant, tot inrichting, geregelde en accidenteele controle van groote administratie bij industrieele en bankzaken. Bezoldiging: adj. accountant Dir. Belastingen ƒ 2000 ƒ 3000; inkomen zelfstandig gevestigde accountant: hangt van de clientèle af. Opmerking:. Vakorganisaties, zie boven, en „Ver. van Adj.-Accountants der Dir. Belastingen". 175. Actuaris, adjunct-actuaris. Diploma geëischt. Opleiding: soms te ’s-Gravenhage, soms elders (Cursus van de „Ver. van Wiskundige Adviseurs bij Ned. Mijen voor Levensverzekering”) of Aoorprivaatonderwijs. Duur: voor wie het wiskunde-ex. Ki met goed gevolg heeft afgelegd of de wiskundige kennis en ontwikkeling bezit van iemand die het einddiploma H.B.S. 5-jar. cursus verworven heeft, en practisch op de wiskundige afdeeling van een verzekeringsmij. werkzaam is, ± 1 j. Kosten: Cursus, vragen aan den Secr. der Ver.den Hr. D. C. Paraira, Sarphatistraat 117, A’dam. Examen: wordt afgenomen door de Ver. van Wiskundige Adviseurs. Bezoldiging: candidaat-actuaris ± ƒ 1500tot/2500 ; actuaris hooger. Opmerkingen, De kans op plaatsing is zeer gering. Vakorganisatie „Ver. van Wiskundige Adviseurs bij Ned. Mijen. v. Levensverz." en de „Ver. van Levensverzekering". 176. Becedigd translatrice. Diploma niet altijd geëischt, meestal gewenscht. Opleiding: als voor leerares (in een vreemde taal) aan een middelbare school (zie blz. 56). Opmerking. De beëedigde translatrices worden door de rechtbank benoemd. Alleen in groote steden levert deze arbeid voor die translatrices, die voor verschillende talen zijn aangesteld en van wier diensten ruim gebruik wordt gemaakt, meer dan een bijverdienste op. 177. Scheppend kunstenares op het gebied der beeldende kunsten. Diploma bestaat niet. Opleiding te: Amsterdam (Rijksacademie van beeldende Kunsten, Stadhouderskade); ’s-Gravenhage {Academie van beeldende Kunsten, Prinsessegracht 3) ; Groningen (Academie „Minerva"); Rotterdam (Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen) en doorprivaat-onderricht van beeldende kunstenaars. Kos*en p. j.: Amsterdam ƒ100; ’s-Gravenhage ƒ 90; Groningen ƒ 25—ƒ 40; Rotterdam ƒ 50. Beroep: schilderes, etsster, graveerster, illustratrice, beeldhouwster. Inkomen: afhangend van aanleg en omstandigheden, Opmerking. Vakorganisaties ,Ned. Kring van Beeldhouwers*, ,MiJ. Arti et Amiciliae*4, „Schilderkundig Genootschap „Pulchri Studio*4, „De Rotterdammers4*, „Ver. van Beeldende Kunstunaars**, „Ver. Pictura Veluvensis'4. 178. Componiste. Diploma bestaat niet. Opleiding te: Amsterdam (Conservatorium van „Toonkunst", Keizersgracht 123, en Conservatorium, v. de Veldestr. 2); ’s-Gravenhage (Kon. Conservatorium voor Muziek, Korte Beestenmarkt 7); Rotterdam (Muziekschool van ,Toonkunst", v. d. Duijnstraat en Conservatorium Mauritsweg 4); Utrecht (Muziekschool van „Toonkunst”) en verder in enkele grootere plaatsen door privaatles. Kosten p. j.: Amsterdam (Keizersgracht) ƒ250 of ƒ3OO, tv. d. Veldestraat) f 250, solozang ƒ 300; 's-Gravcnhage f 75 ƒ 250, onvermogenden van bijzonderen aanleg, geene; Rotterdam in de kunstklassen ƒ 60— ƒ 150; – Utrecht f 40-ƒ 250. Opmerking. Vakorganisatie „Genootschap van Ned. Componisten" en „Alg. Ned. Componisten-ver." 179. Uitvoerend kunstenares op het gebied der muziek. Diploma bestaat niet. Opleiding: lezelfder plaatse als voor componiste (zie boven). Examen voor organiste wordt afgenomen door de Ned. Organisten-Ver. Beroep of betrekking: soliste, concert-meesteres, orkestlid, koriste, organiste (bij een Doopsgezinde, Ned. Herv. of R.-K. gemeente). Inkomen der soliste; hangt af van aanleg en omstandigheden. Bezoldiging: orkestleden ± ƒ 2100—ƒ 2500, aspirantorkestleden ± ƒ 900—ƒ 1500 ; koristen ± ƒ 100 a ƒ 120 p. mnd.; organiste =t ƒ 150—ƒ 300 p. j. Opmerking. Vakorganisaties „Ned. Centrale Bond van Geëmployeerden in het Kunst- en Amusementsbedrijf," „Koristenver.", „Ned. Toonkunstenaarsver.", „Alg. Ned. Toonkunstenaarsver." en „Ned. Muziek-paedagogisph Verbond." 180. Tooneelspeelster. Diploma niet vereischt. Opleiding: te Amsterdam (Tooneelschool, Marnixstraat 150, en School voor vocale en dramatische Kunst, Weteringschans 101). Duur (Tooneelschool): 3 jaar. Kosten p. j.; (Tooneelschool) ƒ 100. Leeftijd en eischen voor toelating (Tooneelschool) -. tenminste 17 j.: de algemeene ontwikkeling vereischt voor eindex. H.B.S. met 3 jar.-cursus, voldoend uiterlijk voorkomen, stemmiddelen en aanleg voor het tooneel. Diploma der Tooneelschool kan worden verworven Bezoldiging: zeer verschillend bij de verschillende tooneelgezelschappen, en afhangend van ieders prestatie ; zeer goede krachten ± ƒ 3000—/ 6000, waarbij zelf voor toilet moet worden gezorgd. Opmerking. Vakorganisatie „Ned. Tooneelkunstenaarsver.“ 181. Balletdanseres. Diploma bestaat niet. Opleiding te ’s-Gravenhage (Dansschool van Lili Green, Schuijtstraat 20). , Duur en kosten: aldaar bevragen. Bezoldiging: ons onbekend. 182. Declamatrice. Diploma niet vereischt. Opleiding: als voor tooneelsp. (zie blz. 134), en verder Haarlem (Instituut voor Muziek, Zijlweg); Rotterdam (Muziekschool van „Toonkunstv. d. Duijnstraat). Kosten p. j.: Haarlem ƒ 175; Rotterdam ƒ 75. Inkomen: hangt af van aanleg en omstandigheden. Nederlandsche Leidraad 5* 11. Eenlge inlichtingen omtrent vooruitzichten en vakorganisatie in de ambten, beroepen en betrekkingen, door vrouwen vervuld, waarvoor in ons land (nog) geen opleiding bestaat, of waarvoor opleiding niet noodig is. 1. Huisverzorgster. Betrekking: lijdelijke hulp in gezinnen, waar de huisvrouw lijdelijk geheel of gedeeltelijk voor haar arbeid ongeschikt is. Voor de beide landelijke vereenigingen, zie biz. 16. Ook zenden ± 45 plaatselijke ver. „huisverzorgsters” uit (gemeenten en adressen bevragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid). Bezoldiging: landelijke ver., zie blz. 16; plaatseiijke ver., in groote gemeenten soms ƒ 1,30 p. dag, ƒ 1 voor een dag van B—4 uur, ƒ 0,85 voor B—2 uur; soms ƒ 1.50 p. heelen, ƒ 0.75 p. halven dag; soms huisverzorgsters ƒ 8.75, kraamverzorgsters ƒ 10 p. w„ ƒ 5,50 voor halve dagen. 2. Juffrouw van gezelschap. Bezoldiging: wisselend (usschen enkel kost en inwoning, en ƒ 300—/ 400 p. j„ intern. 3. Hofdame. Bezoldiging: ons onbekend. 4. Kosteres. Bezoldiging: ons onbekend. 5. Toiletjuffrouw. Bezoldiging: in hótel-restauranfs soms ƒ 12 p. w. met den kost. 6. Badvrouw. Bezoldiging: te Schevenin gen fl2 p. w. 7. Garderobe-bewaarster. Bezoldiging : soms ƒl5 p. mnd.; ƒ 0.25 extra per matinee en vele emolumenten. 8. Werkvrouw. Bezoldiging: ± ƒ I—ƒ 2.50 per dag met den kost; gemeenteschoonmaakster in groote gemeente ± ƒ 17,50 per week. Opmerking-. Vakorganisaties „Ned. Bond van Werklieden in Openbare Diensten en Bedrijven", „Ned. federatieve Bond van Personeel in Openbare Diensten", „Ned. Chr. Bond van Personeel in Publieken Dienst", „Ned. R.K. Bond van Overheidspersoneel", „Dienstboden- en Werkvrouwenver. „Vast in Beleid en Sterk in den Strijd.” 9. Kamerverhuursfer of pensionhoudster. Inkomen: evenals bij alle commercieele ondernemingen, wisselend naar omstandigheden. Opmerking. Vakorganisaties„Ned. Ver. van Huisvrouwen" en „Ned. Pensionhoudersbond". 10. Assistente bij een arts of aan een polikliniek. Bezoldiging: ± ƒ 20 a ƒ 30 p. mnd., terwijl dikwijls in ’t geheel geen honorarium wordt uitgekeerd ; bij een tandarts soms ƒ 50 p. mnd. 11. Administratrice (van ziekenfondsen, begrafenisfondsen, vereenigingen of instellingen van philanthropischen of maatschappelijken aard). Bezoldiging: ± ƒ 1200—/ 3000. 12. Particulier secretares. Bezoldiging; zeer verschillend; van ƒ 500 (voor halve dagen) tot ƒ3600. Opmerking. Wij meenen dit vak, behalve onder zeer bijzondere omstandigheden, te moeten ontraden. Slechts een enkele zeer bekwame kracht vindt als zoodanig plaatsing. 13. Buffetjuffrouw. Bezoldiging; in melksalons ± ƒ 2.50—ƒ 6p. w., soms intern, soms met den kost; in lunchrooms ±ƒ4.so— p. w. met fooien; in hotels en restaurants ± ƒ 15— ƒ5O p. mnd., meestal ƒ25—ƒ35, intern; hoofdjuffrouw ± ƒ 40-ƒ6O. Opmerking-. Vakorganisaties „Ned. Centrale Bond van Personeel in het Hotel-, Café- en Restaurant-bedrijf" en „Ned. R.K. Bond van Hotel-, Café-en Restaurant-geëmployeerden". 14. Ouvreuse in schouwburg of bioscoop. Bezoldiging: ± ƒ0.75 of ƒ1 per voorstelling. 15. Bode. Bezoldiging: ons onbekend. 16. Agentes. Inkomen: een zeker percentage van den verkoop ; of, in het verzekeringsbedrijf, van het aantal afgesloten posten, het bedrag der geïnde premiën of het verzekerde bedrag. 17. Inspectrice of adjunct-inspectrice eener verzekeringsmaatschappij. Bezoldiging -. ± ƒ 1200—ƒ 3000, benevens percenten en vergoeding van reis- en verblijfkosten. Opmerking. Voor flinke vrouwen is in den buitendienst van het verzekeringsbedrijf een goede toekomst gelegen. Vakorganisatie „Ver. voor Levensverzekering*', die een afdeeling „Buitendienst** heeft. 18. Handelsrelzigster. Bezoldiging: ± ƒlooo—ƒ 8000 voor mannelijke handelsreizigers. Opmerkingen. Haar die zich voor dit beroep wenschen te bekwamen, wordt ter bestudeering aanbevolen het boekje „Hoe word ik een goed handelsreiziger?" voor Nederland bewerkt door C. van Dam. DewcrKi uuur van uaiu. Vakorganisatie „Ned. Bond van Handelsreizigersver." 19. Acquisitrice, colportrice. Inkomen: hangt ten deele van den omzet af. Meestal wordt een vast salaris gegeven, al of niet met provisie. 20. Depöthoudster. Bezoldiging: van ±ƒ 6 p. w. fot ± ƒ 600 p. j., veelal mei vrije woning; soms geen satans, alleen behalve vrije woning een percentage van den verkoop. 21. Kioskjuffrouw. Bezoldiging: ± ƒ7—ƒ 12.50 p. w., soms met provisie. 22. 23. 24. 25. Makelaarster. Houdster van een bemiddelingsbureau. Besteedster. Koopvrouw. Inkomen; hangt van clientèle of omzet af. 26. Collectrice van de Staatsloterij. Bezoldiging: ƒ 1800 per jaar. Opmerking. Alleen wanneer er in het corps collecteurs en collectrices een vacature ontstaat, heeft er een nieuwe benoeming plaats. De sollicitanten moeten de beschikking hebben over een kapitaal van ƒ 6000. De kans op plaatsing is uiterst gering. 27. Bibliotheekhoudster. Opmerkingen. Het verdient aanbeveling voor bibliotheekhoudsters, zich terwille van de volks-hygiëne een ontsmettingsoven aan te schaffen, zooals in gebruik is bij den Gemeentelijken Gezondheidsdienst. De inrichtingskosten bedragen, wanneer men begint met pl.m. 1000 Hollandsche boeken en pl.m. 400 boeken in moderne (alen, pl.m. / 7000. 28. Uitgeefster. Inkomen: hangt af van aanleg, energie en omstandigheden. 29. Arbeidster in de wasch-industrte fmet uitzondering van de strijkster, de detacheuse, en de hoofdopzichleres). Bezoldiging: =t ƒ 4—f 12, hoofdjuffrouwen ± /13— ƒ 14 p. w. Opmerking. Vakorganisaties „Neutrale Bond van Personeel in de Waschindustrieën“, „Centrale Bond van Transportarbeiders", „Ned. Bond van Chr. Fabrieks-, Haven- en Transportarbeiders", „Ned. R.K. Fabrieksarbeidersbond", „Ver. van Personeel, werkzaam in Wasch- en Strijkinrichtingen „Vooruitgang is ons Streven". 30. 31. 32. 33. Arbeidster in de kalkfabrlcage; in de fabricage van steen of grof aardewerk; fijn aardewerk en porcelein ; glas, kristal, spiegels. Bezoldiging: ± ƒ 3—ƒ 11 p. w. Opmerking. Vakorganisatie „Bond van Qlas- en Aardewerkers „God en ons recht'1 te Maastricht. 34. Arbeidster in het Boekbindersbedrijf. Bezoldiging: 9—36 ets. p. uur. Opmerking. Vakorganisaties „Alg Ned. Typografenbond", „Ned. Chr. Grafische Bond", en ,Ned. R.K. Grafische bond“. 33. 36. 37. 38. 39. 40 Arbeidster in de chemische nijverheid ; In de fabricage van kaarsen, olie, vernis, vet, zeep; van lucifers; van verfstoffen, kunstmest, lijm ; van kurk-, stroo-, borstelwerk ; van snij- en draaiwerk. Bezoldiging : lucifersfabrieken ± ƒ 5 ƒ 11 p. w.; kaarsenfabriek ƒ 4.50 ƒ 11.25 met aandeel in de winst; bij stukloon kan ƒ2 S ƒ3 p. w. méér verdiend worden. Opmerking-. Vakorganisaties „Ned. Ver. van Fabrieksarbeiders", „Bond van Ned. Chr. Houtbewerkers, Meubelmakers, Behangers en aanverwante Vakgenooten", .Ned. R.K. Houtbewerkersbond", „Alg. Ned. Borstelmakersbond „D.E.V." 41, 42. 43. Arbtidster bij de fabricage van parapluies en parasols ; in de beddenfabricage ; —in de dekeufabricage. Bezoldiging: ons onbekend. Opmerking. Vakorganisaties „Alg. Ned. Bond van Meubelmakers, Behangers en aanverwante Vakgenooten’’, „Bond van Ned. Chr. Houtbewerkers. Meubelmakers, Behangers en aanverwante vakgenooten”, „Alg. Ned, Bond van Textielarbeiders „de Eendracht”, „Ned. Chr. Textiel-Arbeidersbond „Unitas", „Ned. R.K. Textiel-Arbeidersbond „St. Lambertus” en „Federatie van Textielarbeiders”. 44, Arbeidster in de leerfabricage. Bezoldiging: ƒ 6 ƒ 12 p. w. Opmerking. Vakorganisaties „Ned. R.K. Lederbewerkershond” en „Ned. Neutrale Schoen- en Lederbewerkers(sters) Bond". 45. Stalenplakster. Bezoldiging; ons onbekend. 46. Arbeidster in de fabricage van wasdoek en caoutchouc. Bezoldiging: ons onbekend. 47. 48. Verveenster. Arbeidster inde turfstrooiselfabricage. Bezoldiging: in de Drentsche veenderijen 3 mnd. ƒ 1.90, 4 mnd. ƒ 2.45, 5 mnd. ƒ 2.95 p. d., ± ƒ 500 p. j.; die enkel droogmaken ± ƒ 400; die o-.k op het schip helpen ± ƒ 600; Overijsselsche veenderijen 3 mnd. 20, 9 mnd. 25 ets. p. u.,± /418 p. j.; die enkel droogmaken ± ƒ 350; die mede laden tot ƒ 450. 49. 50., 51. Bewerkster van edele metalen ; van niet edele metalen. Arbeidster in de fabricage van electrische gloeilampen. Bezoldiging: in goudsmederijen ± ƒ 0.25—f 0.50 p. u. of ƒ 11.25—ƒ 22,50 p. w.; electrische gloeilampenfabrieken volwassen meisjes =J= ƒ 11.50 vast weekloon, met stukloon kan ƒ 15 worden gehaald. Opmerking:. Vakorganisaties „Alg. Ned. Metaalbewerkersbond „Chr. Metaalbewerkersbond in Ned.” en ,Ned. R.K. Metaalbewerkersbond”. 52. 53. Arbeidster in de iompeosortcerderij; —in de papierfabricage. Bezoldiging: in de papierfabricage ƒ s—ƒ 15 p. w. 54. 55. Arbeidster bij de papier- en cartonbewerking ; in de etuisfabricage. Bezoldiging: bij de papier- en cartonbewerking ± ƒ 3—f 19 p. w. Opmerking. Vakorganisatie „Ned. R.K. Grafische Bond”. 56. 57. 58. 59. 60. Hekelaarster. Breister. Arbeidster bij het apprèteeren, bleeken, drukken, verven. Arbeidster in de band-, koord-, passement- en wattenfabricage. Arbeidster in de touwfabricage. Bezoldiging: breisters ± f 9—ƒ 11 p. w.; —in bleekerijen en ververijen ± f B—ƒ 11 p. w.; in bandfabrieken ± ƒ 9—ƒ 12 p. w. in katoendrukkerijen ± / 9—ll p. w.; in passementfabrieken ±ƒ 10 —ƒ 14 p. w. Opmerking. Vakorganisaties van textielarbeiders, zie blz. 100. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. Arbeidster bij de meelfabrlcage ; bij de fabricage van koek, puddingpoeder, biscuit, vermicelli, suikerwerken ; in de beetwortelsuiker-, aardappelmeel-, stroopen stijfselfabricage; in de cacao- en chocoiadefabricage; bij de bewerking van koffie, cichorei en suikerstroop ; in de fabricage van verduurzaamde levensmiddelen ; in de darmschraperij; haringspeetster; garnalenpelster; oestersteckster; arbeidster in de margarinefabricage ; in de vruchtensappenfabricage ; in de drankindustrie; in de tabak- en sigarenfabricage ; in de erwten- en zaadiezerij. Bezoldiging-, in koek-, puddingpoeder- en biscuitfabrieken in grootere gemeenten ƒ s—ƒ 10 p. w.; in cacaofabrieken in grootere gemeenten ƒB—ƒls p. w.; in suikerwerk- en chocoladefabrieken in grootere gemeenten ƒ 4—ƒ 16 p. w.; hoofdjuffrouwen tot ƒ 24; in fabrieken van verduurzaamde levensmiddelen tenminste ƒ 9 p. w., soldeersters in de blikslagerij bovendien een premie van tenminste ƒ 1 p. w.: garnalenpelsters 30 ets. per K.Q. gepelde garnalen; in margarinefabrieken (inpaksters, afweegsters, etiquetten- en doosjespiaksters) ƒ 4.50—ƒ 10 p. w.; in tabak- en sigarenfabrieken (plaksters en sorteersters) tenminste ƒ 9.50 p. w. met duurtetoeslag; met stukwerk kan ƒ 17—ƒ 18 worden gehaald. Opmerking:. Vakorganisaties „Alg. Ned. Bond van Arbeiders (en Arbeidsters), werkzaam in het Bakkers-, Chocoladeen Suikerbewerkingsbedrijf”, „Ned. Centr. Bond van Christ. Arbeiders(sters) in de Bedrijven van Voedings- en Genotmiddelen", „Ned. R.K. Bond van Bakkers-, Chocolade- en Suikerbewerkers", „Ned. Sigarenmakers en Tabakbewerkersbond", „Ned. R.K. Tabakbewerkersbond", „Alg. Ned. Bond van Arbeiders(sters) in de Drankindustrie" en „R.K. Zuivelen Margarine-bewerkersbond". 76. Amanuensis in een laboratorium. Bezoldiging: 2e klasse / 900—ƒ 1600, le klasse ƒ 1200-/ 1800 p. j. 77. Weg- en Wisselwachteres. Bezoldiging. f 1 p. d. Opmerking:. Vakorganisatie „Chr. Ver. van Spoor- en Tramwegpersoneel*’. 78. Gids. Bezoldiging-, bij de Ver. ter bevordering van het vreemdelingenverkeer te’s-Gravenhage, Scheveningen en Omstreken ƒ lp u.; voor 4 uur vóór 12 of 4 uur na 1 uur: ƒ 3; voor een dag ƒ6; bij het Bureau voor toerisme en vreemdelingenverkeer. Weteringschans 22, A’dam, ƒ 5 voor een ochtend, ƒ7.50 vooreen middag, ƒ 10 voor een dag. Opmerking. Bovengenoemde ver. stellen niet aan, maar men kan zich aldaar beschikbaar stellen, met opgave der talen, voor welke men zich aanbiedt en die men volkomen machtig moet zijn. Verder is grondige kennis van stad en omstreken, gebouwen en plaatselijke geschiedenis vereischt. Aan het A’sche Bureau (waar ook beschaafde vrouwen uit andere plaatsen zich als gids kunnen doen inschrijven), kan men zich voor een bepaald genre opgeven, bijv. voor het rondleiden in musea, het organiseeren van uitstapjes in den omtrek, enz. 79. Brievengaardster. Bezoldiging-, f 500—ƒ 2000 (kleinste minimum en grootste maximum). Opmerking. Vakorganisaties zie blz. 118 en „Bond van Brievengaarders in Ned.“ 80. Schrijfster op jaarloon (bij rijk, provincie of gemeente). Bezoldiging bij het rijk: ƒ 800— ƒ 1500. Opmerking. Vakorganisaties, zie ambtenaarsver. blz. 120. 81. Directrice, Adj.-Directrice eener strafgevangenis. Bezoldiging: directrice tusschen ƒ 1500—/ 4000; adj.- directrice f 2000—ƒ 2400. Opmerking. Vakorganisatie „Ver. van Directie-Ambtenaren van Straf- en aanverwante Gestichten in Ned.“ 82. Hoofdbewaarster, bewaarster, zaalopzichtster aan een strafgevangenis. Bezoldiging: ƒ 800— ƒ 1500. Opmerking. Vakorganisatie „Bond van Beambten bij het Gevangeniswezen". 83. Inspectrice, adjunct-inspectrice van den arbeid. Bezoldiging: adj.-inspectrice ƒlsoo—/ 1800, inspectrice ƒ 2000-/ 3600. 84. Directrice of adjunct-directrice eener gemeentelijke arbeidsbeurs. Bezoldiging -, ± ƒlooo—/ 3000. 85. Ambtenare voor de Kinderwetten. Bezoldiging-, ons onbekend. 86. Stationsjuffrouw. Bezoldiging: /250—ƒ750; soms ƒBOO met vrij wonen, vuur en licht voor twee samenwerkende stations-juffrouwen. Opmerking. De werkzaamheden der stationsjuffrouw bestaan in bewaking der stations, halten van stoomtrams, booten, enz., ten einde meisjes, die in een vreemde plaats in betrekking gaan of doortrekkende zijn, met raad en daad behulpzaam te zijn, haar goede logementen en tehuizen aan te wijzen, haar tegen slechte en verdachte huizen te waarschuwen en onderzoek te doen naar de personen, bij wie zij in dienstbetrekking willen komen. 87. Propagandiste [in dienst eener vereeniging] Bezoldiging: 7400—1200 per jaar, 88. Correctrlce, Bezoldiging: soms aan groofe bladen ƒl5OO aanvangsalaris. Opmerkingen. Correctie-arbeid wordt, behalve aan de bureaux van periodieken, verricht bij uitgevers en drukkers. Het is niet gemakkelijk. een aanstelling als correctrice te verwerven. 89. Letterkundige. Opmerkingen. Het inkomen eener letterkundige is in ons land niet toereikend, om er zonder andere bronnen van inkomsten van te kunnen leven. Vakorganisatie „Noord-Ned. Ver. van Letterkundigen". 90—91. Redactrice. Journaliste-verslaggeefster; recensente. Opmerkingen. Het „Ned. Muziek-paedagogisch Verbond" (zie blz. 44) leidt op voor muziek-recensente, uitteraard alleen voor zoover het muzikale gedeelte van het werk betreft. Het aantal vrouwen, die, buiten den kring der vrouwenbladen, in de redactiën van couranten of tijdschriften zijn opgenomen, is betrekkelijk gering. Vakorganisatie „Ned. Journalistenkring". 92. Souffleuse. Bezoldiging: ƒ 1400 a 1500 p. j. 93. Lectrice (voorlezeres). Bezoldiging: zeer verschillend, somtijds ƒ25 per maand voor ’s ochtends, s’middags of ’s avonds. ALPHABETISCH REGISTER der behandelde ambten, betrekkingen en beroepen. Blz. I) iC 1. Accountant 131 2. Acquisitrice, colportrice 138 3. Actuaris en adjunct-actuaris 132 4. Adjunct-inspectrice bij de directe belastingen .... 122 5. Administratrice 137 >■ 6. Advocaat 129 7. Agentes 138 \ 8. Amanuensis in een laboratorium 143 > 9. Ambtenare aan een gasfabriek 56 10. Ambtenare voor de Kinderwetten 144 11. Ambtenare bij een Raad van Arbeid 119 12. Ambtenare bij de i ijkspostspaarbank 118 13. Analyste aan een rijkslandbouwproefstation of laborante aan een laboratorium 109 14. Apotheker 86 15. Apothekers-adsistente 87 16. Arbeidster bij het apprêteeren, bleeken, drukken, verven 141 17. „ in de band-, koord-, passement- en wattenfabricage 141 18. Arbeidster in de beddenfabricage 140 19. * „ „ beetwortel-, aardappelmeel-, stroop-en stijfselfabricage 142 20. Arbeidster in het boekbindersbedrijf 140 21. „ „de cacao- en chocoladefabricage .... 142 22. „ „ „ chemische nijverheid 140 23. „ ~ „ darmschraperij 142 24. „ „ , dekentabricage 140 25. „ „ „ drankindustrie 142 26. „ „ „ erwten- en zaadlezerij 142 27. , „ „ etuisfabricage 141 28. , „ „ fabricage v. fijn aardewerk en porcelein 140 29. „ „ „ * „ eicctrische gloeilampen. . 141 33. „ „ „ , „ glas, kristal, spiegels . . 140 31. „ , „ , kaarsen, olie, vernis, vet zeep . . . . . 140 32. „ „ , , , koek, puddingpoeder, biscuit, vermicelli, suikerwerken 142 33. Arbeidster in de fabricage v. kurk-, stroo-,'.borstelwerk 140 34. „ „ „ „ „ lucifers 140 35. „ „ „ „ „ parapluies en parasols. . 140 36. „ „ „ „ „ snij- en draaiwerk ... 140 37. „ „ „ „ „ steen en grof aardewerk. 140 38. „ „ „ „ „ verduurzaamde levensmiddelen 142 1) Hier worden de bladzijden genoemd-, waaiop omtrent opleiding voor en (of) vooruitzichten in de betreffende ambten, betrekkingen of beroepen inlichtingen te vinden zijn. Bladz. 39. Arbeidster in de fabricage van verfstoffen, kunstmest, 1 ij m 140 40. „ „ „ „ „ wasdoek en caoutchouc 141 41. „ „ „ kalkfabricage 140 42. „ „ „ bewerking van koffie, cichorei en suikerstroop 142 43. „ „ „ hoedenfabricage 99 44. „ „ „ leerfabricage 140 45. „ „ „ lompensorteerderij 141 46. „ „ „ margarinefabricage 142 47. „ „ „ meelfabricage 142 48. „ „ ~ metaalindustrie 141 49. „ „ „ papierfabricage 141 50. ~ ~ papier- en cartonbewerking 141 51. ~ „ schoenenfabricage 99 52. „ „ „ tabak- en sigarenfabricage 142 53. „ „ „ textielnijverheid 141 54. „ „ „ touwfabricage 141 55. „ „ „ turfstrooiselfabricage 141 56. „ ~ „ vruchtensappenfabricage 142 57. „ „ „ wasch-industrie 139 58. „ ~ „ zuivelfabricage ICO 59. Architecte 130 60. Archivares, adjunct-archivares 129 61. Armverzorgster 127 62. Arrondissements-schoolopzienster 123 63. Arts 129 64. Assistent-accountant 75 65. Assistente aan een hoogeschool 58 66. „ bij een arts of aan een polikliniek .... 137 67. ~ bij de rijksconimissie voor graadmeting en waterpassing 108 68. Badvrouw 137 69. Baker * 69 70. Balletdanseres * 134 71. Barbierster 90 72. Batikster 105 73. Beambte of bediende in een coöperatieve vereeniging: 84 74. Beëedigd translatrice 132 75. Beeldhouwster 132 76. Behangersnaaister 98 77. Besteedster 139 78. Bibliothecares, bibliotheek-beambte 130 79. Bibliotheekhoudster 139 80. Bloemenbindster 103 81. Bode 138 82. Boekbindster 107 83. Boekhoudster 75 84. Boekhoudster aan het kadaster 123 85. Boerin 112 86. Bontwerkster 98 87. Borduurster 104 88. Brievengaardster 143 89. Buffetjuffrouw 138 90. Bureelambtenaar 119 Bladz. 91. Caissière «4 • I ! Ö*T 92. Candidaat-notaris 12A '-auuiuaai-noians 128 93. Cartonnagewerkster 107 94. Civiel-ingenieur 108 »**• lUy 95. Collectrice van de staatsloterij 139 96. Commies ia den post- en telegraafdienst 116 97- » „ dienst van rijk, provincie of gemeente. . 119 dienst van een spoorwegmaatschappij. . 115 – ” . . >» • .ij/uui »bsiiiaaiov.nauuii . , 110 99, Commissionaire in effecten 85 100. Componiste 133 101. Concertmeesteres ’ ’ 133 102. Conservatrice aan een wetenschappelijke instelling! . 129 x ««*** wciciistiiappenjKe instelling. . i^y 103. Correctnce 144 1 fl/l PAfrücnAnHjan+A ( 104. Correspondente 7ó 105. Corsettenmaakster-bandagiste ~.!!! 92 VVlUV>>vuiii>iunu>vi a* 106. Costuumnaaister, kleedermaakster 92 107. Coupeuse 92 1(18. nprlamatrirp iok lUö. Declamatnce 135 109. Decoratief beeldhouwster 107 11n r>„„a♦ t. ‘ 110. Depóthoudster 139 111. Detacheuse (vlekkenuitmaa'ksterj 88 112. Diakones 127 113. Diamantbewerkster 101 1 1/1 niono+Krt/ln . /' 114. Dienstbode 16 115. Directrice of adjunct-directrice eener gemeentelijks arbeidsbeurs.. 144 116. Directrice van een armhuis 20 117. „ eener bankinstelling 86 118. „ van een coöperatieve keuken 20 119. „ van een laboratorium 129 120. Directrice van een particulier opvoedingsgesticht, doorgangshuis of reddingshuis 59 121. Directrice van een post- en telegraafkantoor .... 116 122. „ van het rijksopvoedingsgesticht 37 •23. „ , onder-directrice eener strafgevangenis . . 143 124. „ van een school voor M.O 56 125. „ „ „ tehuis voor schoolgaande kinderen 23 126. „ „ de tuchtschool voor meisjes 37 127. „ „ een vacantiekolonie of herstellingsoord 66 128- .. „ 11 volkshuis (Toynbee-inrichting) . . 60 129. „ „ „ weeshuis 59 130. „ „ „ ziekenhuis 60 131. Drogiste 88 132. Enquêtrice-huisbezoekster in dienst der tuberculosebestrijding 71 133. Etsster • 132 134. Qarderobe-bewaarster 137 135. Garnalenpelster 142 136. Gids 143 137. Godsdienstlerares b.d. Remonstrantsche Bioederschap 125 138. Godsdienstonderwijzeres 125 139. Goudborduurster 104 140. Goudsmid-reparatrice Ili 141. Gouvernante 21 142. Graveerster 132 Bladz. 143. handelsreizigster 138 144. Handweefster 105 145. Haringspeetster 142 146. Heilgymnaste-masseuse 72 147. Hofdame ’ 135 ó’ IOD 148. Hoofdcommies in dienst van rijk, provincie of gemeente 11& .«vv.uvui.iuiivü »«1J I IJH, ui gcmcciuc 11» 149. Hoofdopzichteres in de wasch-industrie i~ „f „ i i i.i. • ... 150. Hoofd van een crèche of een toevlucht voor zuigelingen 70 151. „ „ „ fabriekmatig bedrijf 86 1 crlinnl *52. „ „ school voor voorbereidend onderwijs. . 24 1 Pi? crrr»r»thnnHolc_ r\f urinlmlfnolr 153. „ „ „ groothandels- of winkelzaak 74 154. „ „ „ lagere school 34 155. Hoogleeraar ' 5a J56. Horlogemaakster 102 jou. 157. Hótelhoudster 116 txJI. lIUIUIIUUUSICI llt) 158. Houdster van een bemiddelingsbureau I3!> 159. „ „ „ hoenderpark 115 160. Houtsnijdster in? J Vv» I lUlllOillJUolLl IV// 161. Huishoudster of huishoudkundige , 12 162. Huisnaaister. . . ’ 97 163. Huisverzorgster . 13g 164. Hulp in de huishouding 12 165. Hulpkracht in een crèche 70 166* „ in een particulier opvoedingsgesticht, door- gangs- of reddingshuis . 59 ■ i>uunigouuio , , gy 167. Hulpkracht in een tehuis van schoolgaande kinderen. 23 ui ccu icnuis vtui &tmjuij;aaiuie Kinaeren . tó ■6B. „ aan een vacantie-kolonie of herstellingsoord 66 »» aau v.vii v av-au uc-nuiuii u; ui nel slcillllUsUUru DO 169. Illustratrice 132 170. ïnbouwster van piano's ! . m 171. Inspectrice en adjunct-inspectrice van den arbeid . . 144 172. „ bij het onderwijs 124 173. „ en adjunct-inspectrice bij een verzekerings- maatschappij jog 17/1 IA urn n 1 i ii _ . _ 174. Journaliste 14^ UWUllldllolt I4D 175. Juffrouw van gezelschap . . . . 135 * ■ jumuu» y ail iOO-176. Kamenier 19 177. Kamenier-iinnenmeisie . 10 • itaiiiviiibi'iMiutiiiiiciojc iy 178. Kamerverhuurster, pensionhoudster 137 179. Kantoorbediende in den dienst der posterijen en telegrafie 117 S““ic 117 180. Kantwerkster lÓi 181. Kapster, haarbewerkster 90 182. Kinderjuffrouw 21 183. Kioskjuffrouvv 139 184. Klerk in dienst van rijk, provincie of gemeente ... 119 OK 1 gCiUCCIiIC . . . Uit .. » .. » m een spoorwegmaatschappij ... 115 toe I, ”, . ” CCII wct'uiaau.cnappij ... Ito 186. Kookster, kokkin jg 187. Koopvrouw 139 188. Kosteres !.!.!!! 135 189. Kraamverzorgster . ’ . ’ 68 * 190. Krankzinnigenverpleegster 1 67 191. Kunstnaaldwerkster ! ! 104 192. Landbouwster ’ | \\<2 393. Landmeter bij het kadaster ’ 122 194. Lector aan een hoogeschool ! ! . ! 58 Bladz. 195. Lectrice (voorlezeres) 145 /■ 196. Leerares in het costuumvak 50 197. Leerares in fraaie handwerken 52 198. „ in huishoudkunde . . 54 199. „ in hygiënjsch spreken ol ademgymnastiek . 72 200. „ in koken en voedingsleer 54 201. ~ bij het landbouwhuishoudonderwijs .... 55 202. „ in het lingerievak 51 203. aan een school voor middelbaar onderwijs . 56 204. „ aan een school voor voorbereidend hooger onderwijs 57 205. Leerares in waschbehandeling en strijken 54 206. Leerbewerkster 107 207. Leidster van Montessorischool 24 208. Letterkundige 144 209. Linnenjuffrouw op een boot 20 210. Linnennaaister 96 211. Lithografe 105 212. Manicure en pedicure 73 213. Makelaarster 139 214. Mantelwerkster 92 215. Meesteres-vroedvrouw 69 216. Metaalbewerkster 108 217. Modiste 91 218. Oestersteekster 142 219. Officier van het Leger des Heils 127 220. Onderwijzeres of leerares in boekhouden 49 221. „ „ „ dansen 46 222. „ „ „ declamatie en hygiënisch * spreken 44 X 223. „ aan een school voor voorber. onderwijs 24 224. „ of leerares in gymnastiek 45 225. „ „ „ „ handelscorrespondentie . 49 -f* 226. „ in koken en huishoudelijke vakken . . 40 227. „ aan een lagere school 27 228. „ of leerares in muziek 43 229. „ „ „ „ nuttige handwerken . . 38 230. „ aan het rijksopvoedingsgesticht voor meisjes 37 231. „ aan een school voor achterlijken ... 35 232. „ of leerares aan een school voor doofstommen 36 233. „ of leerares in stenografie . 47 234. „ aan een strafgevangenis of rijkswerkinrichting 38 235. „ of leerares in teekenen 42 236. „ aan de tuchtschool voor meisjes ... 37 237. „ of leerares in zang......... 43 238. „ „ „ „ zwemmen 47 239. Ontvanger der directe belastingen 122 240. „ „ registratie en domeinen 121 241. Opvoedster i. een Christelijk philanthropische inrichting 59 242. Organiste 133 243. Ouvreuse in schouwburg of bioscoop 138 244. Particulier secretares 137 Bladz. 245. Pettenmaakster * 91 246. Photografe, retoucheuse 106 247. Pianostemmer 111 248. Politie-assistente . * 124 249. Privaat-docente aan een hoogeschool 58 250. Predikante 124 251. Propagandiste 144 252. Provisor 86 253. Recensente 145 254. Redactrice 145 255. Referendaris bij een Departement van Algemeen Bestuur 119 256. Rekenaar bij de sterrenwacht 123 257. Reserve-zuster bij den diakonessenarbeid 66 258. Rietvlechtster 103 259. Rokkenwerkster 92 260. Rijksklerk 120 261. Scheikundige bij den keuringsdienst 108 262. Scheikundige aan rijkslandbouwproefstation .... 108 263. Schilderes 132 264. Schrijfster op jaarloon * . . 143 265. Soliste 133 266. Souffleuse 145 267. Stalenplakster 141 268. Stationsjuffrouw 144 269. Stenotypiste 75 270. Stewardess 20 271. Stopster 97 272. Strijkster 89 273. Surnumerair bij posterijen en telegrafie 116 274. Surnumerair der registratie en domeinen 121 275. Taillewerkster 92 276. Tandarts 129 277. Tandtechnica 110 278. Technologe 108 279. Teekenaar aan het kadaster 123 280. Telefoniste 117 '2Bl. Telegrafiste 117 282. Toiletjuffrouw 136 283. Tooneelspeelster 134 284. Tuinarchitecte 113 285. Tuinbouwkundige (kweekster) 113 286. Tuinierster 113 287. Typiste 75 288. Typografe 102 289. Uitgeefster 139 290. Uitvoerend kunstenares op het gebied van muziek. . 133 291. Vee-arts 130 292. Verkoopster, winkelbediende 84 293. Verpleegster, eerste verpleegster, hoofdverpleegster . 60 294. „ (particulier) 60 295. „ (wijk) 60 296. Verslaggeefster 145 297. Verstelnaaister 87 298. Verveenster 141 299. Vroedvrouw 69 Bladz 300. Weefster 99 om tir— ...; 1 .li . 301. Weg- en wisselwachteres 143 302. Werkmeesteres aan het rijksopvoedingsgesticht ... 56 303. Werkvrouw 137 304. Woningopzichteres 127 305. Ymker 115 Qrtc ; i :_i• . . , 306. Zaalopzichtster in een rijksstrafinrichting 144 *7 7 Hctür Ifrt A *■ rtl nAf f* Ai» nnAI i ( I r A A 307. Zuster voor maatschappelijk ziekenhuiswerk .... 60 Stenografie Riënts Balt Zelfond. 90 ct. In den Boekh. en na postw; bij Riënts B Balt, Den Haag, bij wien ook schrift, en mond. onderr. ■ Het schrift wordt gebruikt op een groot % aantal Kantoren, niet het minst door Dames. “ „Ik ben in betrekking bij .... en heb daar mijn ft positie speciaal te danken aan Uw Stenografie. Ik ft ben daar nu correspondent en stenografeer in het K lioll., Fransch, Engelsch en Duitsch.” (w.g.) I. L. te R. ft Rotterdamsche Huishoudschool Directrice: M. BAKELS 2e MIDDELLANDSTRAAT 19. Onderwijs in alle vakken van het HUISHOUDONDERWIJS. Prospectus op aanvraag verkrijgbaar. SPREEKUREN DER DIRECTIE: DINSDAG 10—12 UUR WOENSDAG 2—4 UUR. Wie een Huishoudster zoekt, wende zich tot het BEMIDDELiNGS-BUREAU voor GEDIPL. HUISHOUDSTERS. Inlichtingen worden gaarne verstrekt door de vertegenwoordigster Mej, B. OTT DE VRIES, AMSTERDAM, Valeriusstraat 205. Spreekuur Woensdag 2—4 uur. Amsterdamsche Huishoudschool OPLEIDING TOT: Huishoudster Leerares in koken en voedingsleer „ „ huishoudkunde „ „ waschbehandeling Hoofdopzichteres aan waschinrichtingen Onderw. in koken, huish.kunde en waschbeh. Hulp in de huishouding Kinderjuffrouw CURSUSSEN IN; Koken Huishoudelijk werk Waschbehandeling en strijken Naaien DRUKKERIJ JOH. MULDER GOUDA DRUKWERK OP ELK GEBIED Nationaal Bureau voor Vrouwenarbeid. VAN SPEIjKSTRAAT 30, ’s-GRAVENHAGE. SUPPLEMENT op den tweeden druk van den Leidraad voor Nederlandsche Meisjes bij de Keuze van een Beroep. Aanvullingen en wijzigingen in de opgaven omtrent de volgende ambten, betrekkingen en beroepen: 1. Hulp in de huishouding. Huishoudster of Huishoudkundige, blz. 12. Opleiding ook; Bussum (Gooische Huishoud- en Vakschool voor Meisjes', inlichtingen Koningslaan 43) ; Gors s e 1 ( Vrouwenarbeidschool; alleen voor hulp); Meppel {Vrouwenarbeidschool-, alleen voor hulp-, kosten f 2.25 p. 3 mnd.). Duur, kosten, voorwaarde voor toelating R. K. Huishoudschool Haarlem: voor huishoudkundige 2 j.; f 250 p. j.; pl.m. 17 jar. leeftijd, voldoend m.u.1.0. of m. o. genoten hebben ; voor hulp 2 j.; f 60 p. j. 2. Dienstbode, blz. 16. Opleiding ook: Bussum (Gooische Huishoud-en Vakschool voor Meisjes-, inlichtingen Koningslaan 43); Qors s e\ (Vrouwenarbeidschool)Haarlem {R.-K. Huishoudschool; duur 2 j.; kosten f 12 p. j.; voorwaarde voor toelating: lagere school met vrucht doorloopen hebben); Meppel {Vrouwenarbeidschool; kosten f 2.25 p. 3 mnd.). 3. Hoofd van en onderwijzeres aan een school voor voorbereidend lager onderwijs, blz. 24. Salaris : hoofden in groote gemeenten (A’dam en R’dam) tot f 3300 en f 3600; onderwijzeressen tot f 2400 en f2BOO plus f 200 voor acte B. 4. Onderwijzeres of leerares in nuttige handwerken, blz. 38. Opleiding ook: Haarlem {R.-K. Huishoudschool;’kosten f 50 p. j.). 5. Onderwijzeres of leerares in teekenen, blz. 42. Salaris : aan meisjesvakscholen f 1340—f 3000 ; aan lagere scholen te R'dam f 3000—f 4500 (voor 30 lesuren p. w). 6. Onderwijzeres of leerares in muziek of zang, blz. 43. Opleiding ook: Tilburg (R.K. Conservatorium). 7. Onderwijzeres of leerares in gymnastiek, blz. 45. Opleiding ook: ’s-Gravenhage (Centraal Instituut voor Lichamelijke Opvoeding, inlichtingen Badhuisweg 181, Scheveningen). Salaris: aan lagere scholen te Rotterdam f 3000 tot f 4500 (voor 30 lesuren p. w.) 8. Leerares in het costuumvak; het lingerievak; fraaie handwerken; de huishoudvakken, blz. 50, 51, 52,54. Salaris: f 1340 f 3000; directrice f 2400 f 4200. 9. Leerares bij het landbouwhuishoudonderwijs, blz. 55. Opleiding ook: Posterholt (R.K. Opleidingsschool voor vr. leerkrachten bij het landbouwhuishoudonderwijs). Lesgeld aan de „Rollecate”; f 75 per cursus van anderhalf jaar. Salaris: f 1800—f 2800 met vergoeding van reis- en verblijfkosten. 10. Assistente aan een hoogeschool, blz. 58. Salaris: vast assistente pl.m. f 2000—f 3000. 11. Verpleegster blz. 60. Bezoldiging: is steeds stijgende. Speciale vorming voor wijkverpleegster (blz. 65) ook: Utrecht (Cursus van „Het Groene Kruis”; daar 5 mnd.; kosten: geene; aangifte en verdere inlichtingen, Oudegracht 35, Utrecht). 12. Enquêtrice in dienst der tuberculose-bestrij ding, blz. 71. Bezoldiging: tot f 2000. 13. Correspondente, steno-typiste, typiste, boekhoudster, blz. 75. Opleiding ook: ’s-G raven ha g e (Mercurius-cursussen, aangifte en inlichtingen bij Hr. S. Gerritsen, Charlotte de Bourbonstraat 183). Opleiding te Qronimgen (niet voor boekhouden) thans in plaats van Mw. van Zadelhoff, Mw. J. G. Bakker, Gelkingestraat 46a. 14. Caissière, blz. 84 Bezoldiging: tot f 1750 (te Amsterdam ) 15. Apothekers-adsistente, blz. 87. Bezoldiging: tot f 2500 (in ziekenhuis). 16. Costuumnaaister, blz. 92. Opleiding ook: Amstelveen (Knip- en Naaischool); Qors s e 1 (Vrouwenarbeidschool); Haarlem (R.K. Huishoudschool; duur: 4 j.; kosten: fl2 p. j, gedurende 2 j.; voorwaarde voor toelating: lagere school met vrucht doorloopen hebben); Mep pel (Vrouwenarbeidschool). 17. Llnnennaaister, blz. 96. Opleiding ook: Amstelveen (Knip- en Naaischool); Gors s e 1 (Vrouwenarbeidschool): Haarlem (R.K. Huishoudschool; duur: 3 j.; kosten: fl2 p. j.; voorwaarde voor toelating: lagere school met vrucht doorloopen hebben); M e p p e 1 (Vrouwenarbeidschool). 18. Bloemenbindster, j.blz. 103. Opleiding ook; Hees (bij Nijmegen; Rijksfuinbouwwinterschool). 19. Scheikundige aan rijkslandbouwproefstation, blz. 108. Bezoldiging: f 3000 – f 6000. eï-20. Adjuncte en analyste aan rijkslandbouwpro ()- station, blz. 109. Bezoldiging: analyste f 1600— f 260 adjuncte f 1300—f2300. 21.' Boerin, blz. 112. Opleiding ook: Noord-Deurn i n g e n bij Denekamp (R.K. Boerinnen-pensionaat-,lduur: 2 j.; kosten-, f3o—fBo p.j. en, voor internen, f3OO kostgeld; aanmelding en verdere inlichtingen bij de Eerwaarde Overste van hetSt. Nicolaas-gesticht te Denekamp); en Drachten (Rijkslandbouwwinterschool). 22. Tuinbouwkundige, blz. 113. Opleiding 'ook; Hees (bij Nijmegen; Rijksfuinbouwwinterschool). 23. Directrice van een post- en telegraafkantoor. Commies. Surnumerair, blz. 116. Bezoldiging: directrice f3600—f5400; hoofd-commies f4BOO-f5400; commies f2200—f4500; surnumerair f 1500 en f 2 per dag bij dienstverrichting. 24. Telegrafiste. Kantoorbediende in den postdienst. Telefoniste, blz. 117. Bezoldiging: als leerling in groote plaatsen f 75 (indien de ouders elders wonen f9O) p. mnd.; bij vaste aanstelling (na 1 j.), fl3OO f 2300; le klasse tot f 2700. Toelage chef-telefoniste f 100 —f3oo p.j.; toezichthoudster f 100 p. j. 25. Ambtenare bij de rijkspostspaarbank, blz. 118. Bezoldiging: bureel-ambtenaar en klerk f 1300—f 2300; adjunct-commies f 2000 – f 3000; commies f 2800— f 3800; hoofdcommies f 4000—f 5000. 26. Referendaris, hoofdcommies, commies, adjunct-commies in dienst van het rijk, blz. 119. Bezoldiging: adj, commies f2ooo—f 3000; commies f 2800—f 3800; hoofd-commies f 4000-5000; referendaris f 4800—f6OOO. 27. Klerk in dienst van het rijk, blz. 119. Bezoldiging: f 1300—f 2300. Vrijstelling van het examen voor klerk bij de Rijksverzekeringsbank geeft einddiploma gymnasium, H.B.S. met 5-jar. cursus, handelsschool met 5-jar. cursus, hoogere handelsschool, en hoofdonderwijzersakte, verkregen na kweekschoolopleiding. 28. Rijksklerk, blz. 120. Bezoldiging: 3e klasse fl3oo—f2loo (ter griffie of ten parkette tot f 2300); 2e klasse fl3oo-f2300; le klasse f2ooo—f3ooo. 29. Surnumerair, ontvanger der registratie en domeinen, blz. 121. Bezoldiging: surnumerair f 1800; commies ter directie f2700—f3400; ontvanger f 3000— f 6600. 30. Adjunct-inspectrice, ontvanger der directe belastingen, invoerrechten en accijnzen, blz, 122. Bezoldiging : adjunct-inspectrice f 3000—f 4000: ontvanger f 3000—f 4600. 31. Landmeter bij het Kadaster, blz. 122. Bezoldiging : f 2400—f 5400. 32. Teekenaar en boekhouder bij het Kadaster, blz. 123. Bezoldiging-, teekenaar f 2000—f 3\oo-, boekhouder f 2800 f 3800. 33. Rekenaar bij de Sterrenwacht, blz. 123. Bezoldiging-. 2e klasse f 1400—f 2400; le klasse f 1600— f 2600. 34. Woningopzichteres, blz. 127. Vooruitzichten: verscheiden gemeenten hebben gemeentelijke adjunctinspectrices, inspectrices, hoofdinspectrice aangesteld. Bezoldiging (te A’dam) adj.-inspectrice f2200—f2500; inspectrice f 2500—f 3000; hoo/d-inspectri(e f 3000— f 3800. 35. Bibllothecares, bibliotheek-beambte, blz. 130. Opleiding ook : Nijme g e n (Opleidingscursus voor R.-K. Leeszaalwerk ■ duur: 3 mnd.; inlichtingen bij het Bestuur der Openbare Leeszaal en Boekerij te Nijmegen). 36. Accountant, blz. 131. Bij den rijksdienst der Directe Belastingen worden geen vrouwen meer benoemd. 37. Amanuensis in laboratorium, blz. 143. Bezoldiging: 2e klasse f 1500-f2OOO ; le klasse f 1600— f 2500. 38. Brievengaardster , blz. 143. Naam nu : Kantoorhoudster. Bezoldiging: le klasse f 1900 -f2700 • 2e klasse f 1700—f 2400 ; 3e klasse f 1400-f 2000; 4e klasse minder. 39. Schrijver op jaarloon, blz. 143. Bezoldiging: bij het rijk f 1200—f 2000. 40. Directrice, adjunct-dlrectrice eener strafgevangenis, blz. 143. Bezoldiging: f4BOO-f 5400, met aftrek voor vrije woning, enz. 41. Bewaarster aan een strafgevangenis, blz. 144. Bezoldiging: bewaarster f 1500 —f2000; hoofdbewaarster f 1600 f 2300. 42. Inspectrice, adjunct-inspectrice van den arbeid, blz. 144. Bezoldiging ■ adjunct-inspectrice f 2000— f 3000; inspectrice f 2800—f4300. 43. Opzichteres van den arbeid, nog niet genoemd ambt. Bezoldiging: f 2000 f 3100. 44. Bouwkundig teekenaarster, nog niet genoemd beroep. Opleiding: Amsterdam (Rijksacademie van Beeldende Kunsten ; Rijksschool voor Kunstnijverheid ; Kunstnijverheidsschool „Quellinus”); ’s-Gravenhage (Academie van Beeldende Kunsten); Haarlem (School voor Bouwkunde, Versierende Kunsten en Kunstambachten) ; ’s-Hertogenbosch (Kon. School voor Kunst, Techniek en Ambacht); Leeuwarden (Middelbare Technische School); Rotterdam (Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen); Sneek (Middelbare Technische School voor Bouwkunde) ; Utrecht (Middelbare Technische School). n „ rtn O *•/> Vl i+A f* fl – XrtA tl f Bflf flf ITI Beroep■ teekenaarster op architecten-kantoor, ot in gemeente-dienst. Bezoldiging■ tot f 3500. 45. politle-agente, nog niet genoemd beroep. Vooruitzichten: ons onbekend. Nog slechts te Amsterdam werd ééne vrouw tot politie-agente benoemd. 46. Ambtenare voor de beoefening van de Indische talen, nog niet genoemd ambt. Opleiding■ Leiden (Rijksuniversiteit-, duur 7 j.; kosten geene, terwijl een jaarlijksche toelage van f 1000 of f 1200 wordt verstrekt; voorwaarde voor toelating; bezit einddiploma A. gymnasium of Staatsdiploma A. Ambt: ambtenare voor de beoefening'der Indische talen in N.0.-Indië. Bezoldiging: f4oo—f 1000 p. mnd., benevens vrije overtocht en tegemoetkoming voor uitrusting. ’s-ORAVENHAGE, najaar 1920. Nationaal Bureau voor Vrouwenarbeid VAN SPEIJKSTRAAT 30 – 's-GRAVENHAGE TWEEDE SUPPLEMENT op den tweeden druk van den Leidraad voor Nederlandsche Meisjes bij de Keuze van een Beroep ')■ Aanvullingen en wijzigingen in de opgaven omtrent de volgende ambten, betrekkingen en beroepen: 1. Hulp In de huishouding Huishoudster of Huishoudkundige, blz. 12. Opleiding ook: Eindhoven (Huishoudschool van de Zusters Ursulinen)-, Heerlen (Huishoud- en Industrieschool voor meisjes. Gasthuisstraat 26-, duur voor hulp 2 kosten f 6 p. mnd.); Hilversum (Gooische Huishoudschool-, duur voor hulp 3 kosten f!2-f36 p, j.; eisch voor toelating-. lagere school met vrucht doorloopen hebben; voor huishoudkundige, duur 2 j.; kosten f 250 p. j., intern f 1150; leeftijd en eisch voor toelating: tenminste 17 j., m.u.1.0. schooi of tenminste 3 klassen H.B.S. hebben doorloopen); Kollum (Huishoud- en Industrieschool)-. Maastricht (Vakschool voor Meisjes „Villa Wijkerveld”; voor hulp. duur 2 j.; kosten fl2 p. j.; eisch voor toelating: lagere school met vrucht doorloopen hebben; voor huishoudkundige, duur 2j.; kosten f 100 p. j.; leeftijd en eisch voor toelating: voldoend m.u.1.0. of m.o, genoten hebben); Utrecht (/?.-Katholieke Nijverheidsschool voor Meisjes. N. Gracht 56 ; duur voor hulp (Avondonderwijs of Dogcursus A.) 2 j.; kosten voor hulp (Avondonderwijs) 30 ets, p. week; (Dagcmsyxs A.) f 60 p. j.; kosten huishoudkundige (Dagcursus B.) !) In plaats van een nieuwen plaatselijken Leidraad wordt dit Supplement óók gezonden aan de Amsterdamsche, Haagsche ea Roi terdamsche scholen met vrouwelijke leerlingen. Niet èlle, doch verscheiden opgaven hebben ook voor de meisjes uit die gemeenten belang. De in den tekst genoemde bladzijden slaan op den algemeenen Gids, niet op de plaatselijke. f 200 p j ; eisch voor toelating-.voor Avondonderwijshet Vervolgonderwijs aan de R.-K. Meisjesavondscholen hebben doorloopen; voor Dagcmsns A ulo hebben genoten); Weert (R .Katholieke Huishoudschool van de Zusters Ursulinen)-, Zaandam (Gemeentelijke Vakschool voor Meisjes■ duur 3j ; kosten f 10-f 50 haar draagkracht; eisch voor toelatingoldoend lager of m.u.1.0. genoten hebben); Zeist (Industrie- en Huishoudschool). 2. Dienstbode, blz. 16. Opleiding ook: aan de meeste der bovengenoemde scholen. Duur, kosten, eisch voor toelating te Utrecht (R.-K. Nijverheidsschool voor Meisjes. N, Gracht 56): 2 j.- 30 ets, p. w.; het Vervolgonderwijs aan de R.-K. Meisjesavondscholen hebben doorloopen. 3. Kinderjuffrouw, blz. 21. Opleiding ook: Hilversum (Gooische Huishoudschool■. duur 3 j.; kosten ( 12—f 36 p. j.■ eisch voor toelating: lagere school met vrucht doorloopen hebben). De „Tesselschade”-cursus te ’s-Gravenhage is opgeheven. 4. Onderwijzeres aan een lagere school, blz. 27. Opleiding voor de hoofdacte ook: Hilversum (Cursus Holthuizen— Schelts van Kloosterhuis, Vaartweg 81. schriftelijke cursus). 5. Onderwijzeres in nuttige handwerken, blz. 38, Opleiding ook,- Amsterdam (R.-Katholieke Mode-Cursus, Camperstraat 7); Heerlen (Huishoud- cn Industrieschool voor Meisjes, Gasthuisstraat 76; duur 1 j.; kosten f5O tot f6O p, j.); en Ro 11 erd a m (R.- Katholieke Vakschool voor Meisjes, van der Duynstr. 9). Bezoldiging; aan meisjesvakscholen (in gemeenten der le klasse) f 1450—12250. 6. Leerares in teekenen, blz. 42. Bezoldiging voor bezitsters der middelbare acte, aan meisjesvakscholen (in gemeenten der le klasse) f 2350 —f3350. 7. leerares in het costuum- en In hetiingerievak, blz, 50 en 51. Opleiding ook: Utrecht (R.-Katholieke Nijver- heidsschool voor Meisjes, N. Gracht 56). Bezoldiging aan meisjesvakscholen (in gemeenten der le klasse) f 2350—f 3350. Bezoldiging directrices dier scholen f 3200 —f 4400 tot f4200—f5400, naar gelang van de grootte der school. 8. Leerares In fraaie handwerken, blz, 52. Opleiding ook; Amsterdam (R.-Katholieke Mode Cursus, Camperstraat 7). 9. Leerares In huishoudkunde; koken en voedingsleer; waschbehandeling en strijken, blz. 54. Opleiding ook: Utrecht (R.-Katholieke Nijverheidsschool voor Meisjes, N. Gracht 56). Examen in huishoudkunde en waschbehandeling wordt thans samen genomen. Bezoldiging: aan meisjesvakscholen (in gemeenten der le klasse) f 2350 —f3350. Directrices f 3200 —f4400 tot f 4200—f 5400, naar gelang van de grootte der school. 10. Leerares aan een school voor middelbaar onderwijs, blz. 56, Opleiding voor Nederlandsch en geschiedenis ook; Utrecht (Cursus van „Het Nuf”, L. Nieuwstraat 11; duur voor Nederlandsch 4 j.; geschiedenis 3 j.; kosten f 150 p. j.; eisch voor toelating: einddiploma Gymnasium. H. 8.5., of daarmede gelijk te stellen diploma; ook hoofdacte met kennis van tenminste 2 moderne talen. Opleiding yoor moderne talen kan thans geheel aan de Umversiteit geschieden, terwijl door bezitsters van einddiploma Gymnasium A. of staatsexamen A. in die vakken thans ook academische examens kunnen worden afgelegd (voor candidaats wordt 3 j., voor doctoraal nogmaals 3 j gerekend) en de doctorstitel kan worden behaald. Bezitsters van acte M.O, A. kunnen tot 1924 met bijwerken van Latijn en andere vakken te bevragen bij haar leeraar alsnog opgaan voor het candidaatsexamen. Opleiding voor de vakken, waaraan praktisch of laboratoriumwerk verbonden is, zooals plant- en dierkunde (biologie), natuur kunde, scheikunde. ook aardrijkskunde ■. uitsluitend aan de Universiteiten. Duur (voor het middelbaar examen) 3 of 4 j. Kosten-, f 200 p. j„ benevens boeken en instrumenten 11. Directrice van een weeshuis (blz. 59), van een volkshuls (blz, 60), woningopzichteres (blz. 127), armverzorgster (blz. 127), bibllothecares (blz. 130). Opleiding ook: Amsterdam (R.-Katholieke School voor Maatschappelijk Werk-, kosten f75—1200 p. j., naar draagkracht; verdere inlichtingen: Amstels)-,en Sittard (R.-Katholieke School voor Maatschappelijk Werk-, duur 2 of 3 j.; leergeld flOO p. j., pensionprijs voor internen f 700 p. j.; leeftijd voor toelating-, ±2O toelatingsexamen wordt afgenomen, behalve van de bezitsters van einddiploma Gymnasium, H.B.S. of daarmede gelijk gesteld diploma, óók acte L. 0.). 12. Kraamverzorgster, blz. 68. Opleiding ook; 's-Gravenhage (Kraamvrouwenkliniek, Frankenslag). Duur 1 j. ; nl. ± 9 maanden in de kliniek en ± 3 maanden in de wijk. Eisch voor toelating: goed lager onderwijs hebben genoten en gezond verstand bezitten. 13. Hoofd van of deelgenoote In groothandels-of winkelzaak, blz, 74. Opmerking-, bij het kleiner worden van de kans op plaatsing in den dienst der Posterijen en Telegrafie, zoowel wat de lagere als wat de hoogere rangen betreft; het vrijwel uitsluiten van vrouwelijke krachten van den dienst der Spoorwegen; de geleidelijke vermindering van het aantal telefonisten, door het automatisch of half-automatisch worden van het bedrijf; en de verminderde kans van plaatsing op kantoren, is het zelfstandig oprichten eener zaak méér dan óóit aan te bevelen. 14. Correspondente; steno-typiste; typiste; boekhoudster, blz. 75. Adres Cursus Hodde (blz. 81) nü: Turfweg 56. Rotterdam. Er zijn nog verscheiden andere schriftelijke cursussen. Adressen te bevragen Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid, van Speykstraat 30. den Haag; evenals van andere, dan in den Leidraad genoemde, mondelinge privaatof cursuslessen. . . Opmerking. De toekomst in deze vakken is, zoowel wat plaatsingskans als wat bezoldiging betreft, belangrijk ongunstiger geworden. 15, Costuunuiaaister. blz. 92; linnenraaister, blz. 96. Opleiding ook: Amsterdam (R.-Katholieke Mode cursus, Camperstraat 7); Heerlen (Huishoud- en Industrieschool voor Meisjes, Gasthuisstraat 26; duur 3 j,; kosten f 6 p, mnd.); Hilversum (Gooische Huishoudschool-, duur 4 j.; kosten fl2-f36 p. j„ naar draagkracht; eisch voor toelating-. lagere school moet met vrucht doorloopen zijn) Ko 11 u m (Huishoud en Industrieschool); Maastricht (Vakschool voor Meisjes „Villa Wijkerveld”; duur 4 j.; kosten fl2 p, j,; eisch voor toelatinglagere school met vrucht doorloopen hebben)-, Rotterdam (R.-Katholieke Vakschool voor Meisjes, van der Duynstraat 9); Utrecht (R.-Katholieke Nijverheidsschool voor Meisjes, N, Gracht 56); Zaandam (Gemeentelijke Vakschool voor Meisjes-, duur 3 j.; kosten flo-f5O p. ]., naar draagkracht; eisch voor toelating: lager of mu. 1.0. moet met vrucht gevolgd zijn) -, Zeist (Industrie- en Huishoudschool). Opleiding voor coupeuse ook; Amsterdam (R-Katholieke Mode- Cursus, Camperstraat 7 (ook voor //nnencoupeuse) en Pereboom’s Vakschool voor coupeur en coupeuse, Amstelveld 17); Rotterdam (R.- Katholieke Vakschool voor Meisjes, van der Duynstraat 9). Adres voor inlichtingen voor de Gooische Vakschool voor Meisjes te Bussum; Nieuwe ’s-Gravelandsche Weg 11. 16, Kantwerkster, blz. 103, De Kantwerkschool te ’s-Gr ave moer is opgeheven. 17. Klerk In dienst eener spoorwegmaatschappij, blz. 115. Opmerking. Dit beroep is volstrekt af te raden, aangezien vrouwelijke ambtenaren tegenwoordig zooveel mogelijk worden geweerd en tot de laagste rangen beperkt blijven. 18. Surnumerair, blz. 116; telegrafiste en kantoorbediende in den postdienst, blz, 117. Opmerking. Voor 1921 werden vrouwelijke gegadigden van de surnumerairsbenoeming uitgesloten; en vrouwelijke leerling-telegrafisten en leerling-kanfoorbedienden slechts tot een be- perkt aantal aangenomen. De mogelijkheid bestaat dat dit ook m de volgende jaren het geval zal zijn De kans op plaatsing in den postdienst is dus, zoowel in de hoogere als in de lagere rangen, belangrijk ongunstiger geworden. 1 s-GRAVENHAGE, najaar 1921,