GENEALOGISCHE EN HERALDISCHE GEDENKWAARDIGHEDEN Uitgegeven met steun van het Ministerie van Onderwijs, — Kunsten en Wetenschappen GENEALOGISCHE EN HERALDISCHE GEDENKWAARDIGHEDEN IN EN UIT DE KERKEN DER PROVINCIE ZUID-HOLLAND BESCHREVEN DOOR Mr. P. C. BLOYS VAN TRESLONG PRINS DEEL IIA A. OOSTHOEK — UTRECHT — 1922 1. Ned. Herv. Kerk te Gouderak. Op een zerk: Hier rust Ds Jacob Gerard Staringh Anth. fil. geb. te Genderingen den 11 Oct. 1717 predt. te Hummelo den 10 Jan. 1740, te Gouderak den 26 febr. 1741 aldaar overleden den 26 Nov. MDCCCIV zijnde de oudste der toen dienende gereformeerde predikanten in Nederland. Op het orgel: geschenk van de familie Smits van Gouderak anno 1887. Een zerk met uitgekapt wapen ligt onder de banken. Ned. Herv. Kerk te Goudriaan. Men ziet hier de volgende grafschriften: 1. Hier rust Maria Schiltman sa. gewesene huysvrouw van Cornelis van der Licht balliuw van Gouriaen sterft den 7 Augusty 1674 out 27 jare. Drie wapens: I. een dubbele adelaar (Van der Licht); II. drie beurtelings gekanteelde dwarsbalken (Schiltman); III. het wapen van het Gorinchemsch geslacht Van Haeften (de negerkop en de rozen.) Hier rust het doode lijck daer een godsalige ziel Hier in dit leven mee ver zich onder hiel. Dat deel leeft, maar bij God en 't ander deel, 't gebeente, leyt in dit graft bedeckt met puyn en blauw gesteente. Beatrix van Haaften huysvrou van Cornelis van der Licht balliuw van Goudriaenobytden lOYuny 1694out43yaren. (Vgl. De Wapenheraut 1914 blz. 292.) 2. C. A. B. Y11 i e n, da, wed. van C o r n overleden den .. April 1699. 3. Hier leyt oock begraven Adriaen Ariaensen Brouwer out 90 jaere begrave 10 Augustus int jaer ons Heeren 1669. 1 * Goudriaan. 2 4. Hier rust het lichaem van Willemtjen Aerd oock overleden den 12 October anno 1685. 5. Hier leyt begraven Antonis Henricksz. de sone van Henrick Tonisse sterf den 30 April 1650. 6. Jan Aertsen A. J. 7. Hier rus chaem va ... . tien Teu .... vrou van Aerdz leden op Maert a en C o r n e . . . . Speek ov. . . . den 30en ao 1711. 8. Hier leyt begrave Neeltien Hendricx sij sterf den 11 April ano 1646. T. T. C. 9. en oock Theodorus de Haen sone van Do.Theodorus de Haen out ontrent 9 jaren sterft den 19 May 1707. 10. Hier leyt begraven Cornelis Pitersen Broor oudtsijnde 70 jaer sterft den 2 September ontrent ten 8 uren anno 1679. N. T. T. L. 11. Hier leyt begraên Ariaentie Willemsen anno 1648 den 18 Decemberi doen heeft sij haren geest in Gods genade overgegeven tot ter tijt dat onse Heere Jesis sal comen opwecken tot ten eeuwigen leven, out sijnde 85 jaren. 12. (Wapen: drie vogels 2 en 1; helmteeken een vlucht.) Hier leyt begraven AdriaenWillemsen oud ontrent.. jaeren ende is in den Heere ontslapen den 15 Mey anno 1655. en rust hier het lichaem van Jan Aertsz capteyn out sijnde ontrent 64 jaren is overleden op den 27en Dezember anno 1687 en Jannigjen Jans zijn huysvrou out 87 jaren overleden den 15 December ao 17 .. Goudriaan. 3 13. Hier leyt begraven Laurens Aertsoon. Hij is in den Heere gherust den XVIII dach februarii int jaer 1612. G. C. V. en rust hier het ligchaem van Gerrit Cornelisz. Vonck in zijn leven ouderlingh en schepen der gemeynten en vrijheerlijckheyt Goudriaen overleden den 29 Maert ao 1702. 14. Hier leyt begrave Aryen Dircksen Boel sterf den 6 Jannewary anno 1620 out sinde 73 jaer G. L. B. A. C. B. 15. Daem Leenders Smit. A. V. M. S. 16. C. C. H. K. 17. F. W. R. K. 18. Buiten op het kerkhof, dat niet meer gebruikt wordt: N. I. van Slijpe geboren den 27 September 1816 overleden den 10 October 1829. W. ï. van Slijpe geboren 29 April 1827 overleden 12 Juny 1843. Johanna van Wijk geboren 20 April 1788 overleden 21 April 1851. R. D. van SI ij p e geboren 10 July 1779 overleden 8 Mei 1852 burgemeester van Goudriaan enz. 1797—1852. M. van Wijk wed. van R. D. van Slijpe overleden den 22 februari 1855 in den ouderdom van 68 jaren. De preekstoel is van 1642. Op een heerenbank is het wapen Van Tets. Op een bord een wapen: zijnde op groen een zilveren golvende linkerschuinbalk, waaroverheen een blauw schildje beladen met drie zilveren testen (2 en 1). Oudt en nieuw Goudriaan anno 1776. Gedenkzuil / door d'achtbare magistraat dezer plaatsen / alhier opgerigt tot een bewijs van dankbare / nagedagtenis over het bovenstaande dorps/wapen dezer beyde hooge en vrije heerlijkheden / aan denzelven vereerd / door den Weledelgeboren gestrengen Heer en Mr. Arnoldus/Adrianus van Tets vrijheere van deze beyde plaetsen/en van Langerack bezuiden de Lecq mitsgaders raad in de / vroedschap en regeerend schepen der stad Dordrecht bij / zijn Weledelgebn eerste intreede en receptie binnen deze / heerlijkheden op den 29 Mei 1776./ Daaronder het wapen Van Tets. 's Gravenhage. 7 Maria Cornelia comitissa de Wassenaer, domina in Obdam, Lage, Wassenaer, Twickel c. uxor J a c. Did. Car. baronis de Heeckeren, hoe virtutis bellicae monumentum restaurandum curavit Anno Domini MDCCCXLII. 2. Aan den muur het borstbeeld van Dirk Graswinckel, heer van Holy, tusschen allerlei emblemen en boeken, waaronder: Nemo ignavia factus immortalis. Onderaan een wapen: gedeeld I. een staand hert; II. doorsneden, boven een gaande leeuw, beneden hetwapen Graswinckel. R. Verhulst Anno 1670. In het midden leest men: Pietati et honori S. V. N. Theodoro Graswinckelio. J. F. eq. S. Marei, Holiaci. d.n. Delfis . Batavorum . stirpe . cos . prognato. qui. a. prima. aetate. ingenio . quod . nactus. erat. omnium . scientiarum . capacissimum . gravissime . usus. non . solum . delibavit. sed . et. absolvit. encyclopaediam . memoria . tam . vasta. et. fideli. ut omnia . quae. unquam . didicerat opportunissime . semper. promeret. et. ad . prudentiam . legitimam . ac . civilem . quam . sibi. prae. caeteris. desponderat. excolendam. referret. hinc . a . privatis . fori. curis . ad . fisci. patrocinium . translatus. Dicasterioque . lege. pacis . Monasteriensis . cauto . grammateus. datus. chartisque . tradundis. exactor. missus. scriptis . interea. plurimis . patriam . juxta . venetos . aliosque. sibi. obstrinxit. officiis. ac. comitate. quosvis. domi. peregreque . demeritus. eruditione. suppetias. egenis. subsidia. opipara. manu . ferens. pietatis . solidae . cultor. citra. fucum . et. simulationem. sollertia. et. rerum . agundarum . facilitate . nemini. secundus. erecto . spiritu. et. sublimitate . animi. cunctis. antistans. sed . dum . non . minus. impositum. munus. quam. de . jure. 's Gravenhage. 8 summi. imperii. bono. publico. et. nomini Batavico. occeptas. lucubrationes. exequi. satagit et. sic . vel. supremum . anhelitum . reip . impendit. absens. violenta. paralysi. de . medio . tollitur . Mechliniae . ad . D . XII. octobris. anni. CIDDCLXVI. N. D. N. Geertruda van Loon conjugi. de. se. opt. merit. heic ^inhumato . P. C. vixit. annos . LXVI. D . XII. 3. Twee uitgekapte wapens; helmteeken een vlucht, beladen met een beurtelings gekanteelde dwarsbalk. Deo opt. max. Depositum Georgi de Bye, equitis Dni de Albrantswaert, thesaurari gener. ord. foed. Belgi et praes. cam. rat. Holl. et Westfr. obijt 6 Non. April an CI3I0CXXVIII et dilectae uxoris Dnae Mariae ab Almonda obijt 3 Kal. Mart. ano CI3IDCXXV. (Boven en beneden vier uitgekapte kwartieren.) 4. Boven een steenen poort: D. O. M. Cors Nobelaer toparcha in Grisoirt et Anna van der Wiele conjuges hoe sibi suisque monumentum f.f. ao 1617. (Volgens de afbeelding bij Mr. W. van der Lely bevonden zich vroeger boven die deurposten twee wapens: 1. Nobelaer (zie Rietstap, het wapen met den valk) en 2. Van der Wiele.) 5. In den muur, waar hij in 1726 werd geplaatst. Het levensgroote beeld van den gestorvene in harnas, liggende. Het wapen Van Randenrode van der Aa en de kwartieren: Randenrode gheseyt Borgneval van der Aa Ittre (een gekroonde leeuw) Kerreman (drie meerls, Uterliminghen 2 en l) Pypenpoy (drie lelies, Cuyck 2 en 1). Heymbeecke Hier leyt begraven de Weledele Joncheer Geratd van Randenrode geseyt van der Aa sterf den XVI October MDC. 's Gravenhage. 9 6. Ci gist Messire Paul Chovart chevallier seigieuf de Buzanva et de Grand Champ et de la Grange aux Roys; conseiller du Roy tres crestien en son conseil d'estat et gentilhomme ordinaire de Sa chambre; ambassadeur ordinaire pour saMagesté vers messeigneurs les Estas generaux des provinces unies du Pais Bas lequel est mort a la Haye le dernier jour d'Aougst mil sis cents sept. * (Wapen uitgekapt; helmteeken een uitkomende leeuw met een schuinsrechts geplaatste tournooilans, waaraan een vierkant vaantje tusschen de twee voorpooten; het schild is geflankeerd door twee engelen. Zie de afbeelding in het maandblad Ned. Leeuw 1902 blz. 182.) 7. V. cl. Johanni Santeno (d. i. Johan van Santen) cum ampliss. functus honoribus postremum summi apud Batavos auditorij senator anno Christi CDIDCIX suo autem XLII die octobris XXVI ad meliorem vitam migrans grave sui desiderium reliquisset. Uxor et liberi moesti posuere. L. V. D. K. (Een engel houdt in iedere hand een uitgekapt wapenschild vast; vier kwartieren eveneens uitgekapt.) 8. Sepulture van Heer Willem Boreel filius Mheer Jacobs, ridder Baron ende heere van Vrendijck, Vrenhove, heer van Steelant, Duinbeke, Perenboom eet. na verscheyden ampten, bezendingen ende ambassaden, aan Koningen, Republiecken en princen, werde ao CDI3CL ambassadeur ordinaris van desen staet in Vranckrijck, sterf te Paris 29 Sept. 1668, is hier begraven door den Staet 8 January MDCLXIX ende van vrouwe J a c o b a Ca rel, sijne eedgenote filia Jans, baronesse en vrouwe als boven sterft ambassatrijsse in Vrankrijc, tot Paris den XVII Juny Mo DCLVII ende light hier begraven. Twee wapens uitgesleten en zestien kwartieren: h Boreel 1. Carel 2. Gremynck 2. Gremynck 3. Josset 3. Josset 4. D'Axelle 4. Scutin 5. Scheuting 5. Reyghersvliet 6. — 6. Gand 7. Axelle 7. Van den Moere 8. De la Hoye. 8. Steeland. (Vgl. Ned. Adelsboek 1912 blz. 329.) (De kwartieren zijn gefantaseerd.) 's Gravenhage. 10 9. Wapen: een boom op een grasgrond, waartegen rechts een groote hagedis met krulstaart en links een leeuw klimt; helmteeken de hagedis uitkomende. Advocati officio functus annis LUI. Hier leyt begravë Meester Reynier van Amstelreda advocaet voor dë Hove van Hollant sterf den sevenden Novembris in jaer ons Heren 1616. 10. Het wapen Van Neale (drie wassenaars, 2 en 1) en de kwartieren: Neale Verboom Cornish Vierling. Hier legt begraven Stephanus Laurentius grave van Neale stierf den 1 November 1762 en Maria JacobaGrommee stierf den 28 October 1744 en Justina Magdalena Hillerman stierf den 8 Maart 1748. Het wapen Cornish is: een omgekeerde keper beladen met 3 ruiten waarop een klaverbladkruis. Verboom: een uitgerukte boom, vergezeld van drie zwemmende visschen (2 en 1). Vierling: een dwarsbalk, vergezeld van drie rozen (2 en 1). (Deze zerk lag volgens Frese in 1778 in de Mariakapel.) IJ. Grafstede van H. T. E. en I. U. W. (Een doodshoofd en twee gekruiste doodsbeenderen.) Myn dagen sijn vergaen als een schaduwe ende ick verdorre als gras. Psalm 102 vers 15. 12. D. O. M. S. Genovefae Goesiae Arnoldi f. feminae incomparabili quae MDXLV saluts anno, sexto calend Apriles, aetatis XL conjugii XXII partus XVII extincta est. Everardus Nicolaus consilii Frisiae praeses maritus conjugi dulcissimae monumentu cu lachrimis posuit. (Wapen in ruitvorm: gedeeld I. negen lelies, 1, 2, 3, 2, en 1; 11. Van der Goes. 13. Boven in een portiek een uitgekapt wapen; helmteeken een vlucht; onderaan een hoofd, dat aan een lint in den mond een ruitvormig uitgekapt schild vasthoudt. Vier kwartieren bovenaan eveneens uitgeslagen. 's Gravenhage. 11 Hier leyt begrave Cornelis van Aken Cornelisz. in zij leve_ schepe sterf de 11 December a 1566 en Cornelis van Ake Cornelisz. zijn zoè"sterf de" 19 November a 1552. (Vgl. Wapenheraut 1905 blz. 133.) 14. VanBreugel. (Twee uitgekapte wapens.) 15. Hier leyt begraven Godevaert Montis raedt ende tresorier generael was van zijne Extie Maur. prinse van Orangien etc. sterf den 12 Marty 1615 met Jonckvrou Agnes van der Haeghen zijn huysvrouw sterf den 21 Martij 1617. Twee wapens uitgekapt; helmteeken een uitkomend menschenhoofd tusschen een vlucht. Acht kwartieren waarvan te lezen en te onderscheiden: 1. Montis I. — 3. In den schildvoet een 3. Drie vogels (2 en 1) muuranker 4. Een dwarsbalk beladen 4. Montis (een dwarsbalk). met een zwijn 17. D. O. M. S. Nobili et praeclaro viro Henrico ab Hovine (Hendrik van Hoven) dno de Heemstede marito carisso uxor moesta pos. obiit tertio Non. Sept. anno MDCXVHI. Wapen uitgekapt; helmteeken een bokkenkop tusschen een vlucht. 18. Hier leyt begraven de Eedele Heere Emmery de Lyere in sijn leven governeur van den Willemstad:, Clunart, Noortdamme ende die heerlickheeden ende landen daer tho behoorende starf den 6 December ao 1618. Wapen uitgekapt; helmteeken twee uitkomende hertepooten, vluchtsgewijze. Acht kwartieren eveneens uitgekapt. Lyere Berchem Noris Etten Coelgenesse Van der Merruwen Jogny alias Blondel Van der Mols totSuyd- 2, 2. — 16. Van der Goes. dorp. 's Gravenhage. 12 19. Hier leit begraven de Heer Aelbert de Ve e r in sijn leven ridder heer in Callandtsooge en Raedtsheer in de Hooge Raet van Hollandt Zeelandt en Westvrieslandt sterff den 8 February anno 1621. (Twee uitgekapte wapens; helmteeken een struisveer.) ' 20. Vrouwe Cornelia van Gennep geboren Pi 1 anderstierf 9 April 1823. 21. Hyer leydt begraven Laurens Adriaensz. de Lange sa in sijn leven oudt-burgemeester der stede Schoonhoven sterf op den 5 Octobris anno 1621 ende Johanna Symonsdr. sijne huysvrouwe sterf op den 19 Augusty 1629. (Twee uitgekapte wapens; helmteeken een schaap tusschen een vlucht, beneden met een dwarsbalk.) 22. Twee uitgekapte wapens. Memory. Here lies the body of Mary Proctor daughter of R. & M. Proctor who departed this lffe the 12June 1817 aged 1 year. 23. De Edele gestrenge Heer Mr. Andreas Ardesch raad reekenmeester secretaris en griffier der domijnen van Sijne Doorl. Hoogheid den Heere Prince van Orange en Nassau & & & overleeden den 4 December 1788. 24. Wapen uitgekapt; helmteeken een uitkomende triion met in iedere hand een drietand. Vier kwartieren eveneens uitgekapt. Cum Christo surgere vita est. Hic jacet Albert a Schulenburg filius unicus nobilissi ac strenui Leopoldi in Apenburg et Betzendorf in antiqua marchia Brandenburg ob. pie ao MDCXX1II 1 Nov. aetat. XXIV. 25. H. v. G. en M. L V. 26. Hier leyt begraven Harman vau Gesselaer in zijn leve klerck van den Raet van State sterf den 17 April 1633 ende zijn dochter Margrieta van Gesselaer sterf den 12 April 1651. Twee wapens: I. gevierendeeld; II. een dwarsbalk vergezeld van ; helmteeken een uitkomende draak. 's Gravenhage. 13 27. Twee wapens onder een kroon: 1. gevierendeeld: I. en IV. een zandlooper; II. en III. een leenw; 2. gevierendeeld: I. een leeuw vergezeld van staande blokjes; II. en III. een draak; IV. een wildeman met knods over den rechterschouder en een schild in den linkerhand vergezeld van staande blokjes. 28. Twee uitgekapte wapens onder een kroon; schildhouders twee leeuwen. Hier leyt begraave de Heer Adriaen Vosmaer gestorven den 26 January 1761 en desselfs huysvrouw Vrouwe Catharina Alida Heufke gestorven den 12 November 1762. 29. Twee uitgekapte wapens onder een kroon. Hier legt begrave Mr. Cornelis Dierkens secretaris van 4 'sHage obiit 172y61 actas 46:3M. en Albertina Adriana de Blair deszelfs huysvrouwe obiit 17^-70 aetas 65:10 M 30. Grafstede van Mr. Jan Wybo fiscaal en procureur generaal over Holland, Zeeland en Vriesland, mitsgaders fiscaal van de Generaliteyt overleden den 29 November 1761 en Elisabeth Johanna Canzius gestorven den 13 Januari 1752. (Deze zerk zal vermoedelijk onder den tegelvloer van het koor worden bedolven; hij lag bij den stoep vóór het monument Van Wassenaer.) 31. Wapen een St. Andrieskruis, waarvan de schuinsrechtsche balk is beladen met vier hermelijnstaarten en de schuinslinksche met vier sterren (5); helmteeken een gekanteelde muur, waarboven een brandende fakkel. Vier kwartieren: 1. Als hoofdwapen. . 3. Een aanziende ossekop. 2. Drie vogels (2 en 1) en 4. Drie vogels (2 en 1). in een schildhoofd een kalkoen. MDCLXVII. 32. Twee wapens: 1. gedeeld: I. een halve adelaar; II. een dunne dwarsbalk, vergezeld van twee lelies; 2. een keper, vergezeld van drie ringen. , Hehnteekens: 1. een bos pauwenveeren, beladen met den 's Gravenhage. 15 den prince van Oranje sterf den 28 May 1623 met vrouwe M a r a g r i t a van Mee hel en zijn huysvrouw is gestorven den eersten Mert anno 1643. 38. Twee uitgekapte wapens; helmteeken een uitkomende drakenkop met pijltong. D. O. M. And. Hesselaeus de Dinter, senatus Brabarrtici praeses et Illustrmi Arausionensium principis Mauritij Nassci ec. consiliarius, Gelriaeque provtiae et Zutphaniae electus cancellarius, ac imperante Serenmo A n d i u m duce in Belgio finantiarum supremus thezaurarius et Margareta van der Moeien conjuges, hic resurrectionem expectant et misericordiam; ille ab anno 1600 ista 1624. (Vgl. Ned. Adelsboek 1914 blz. 260 sub II.) 39. Twee uitgekapte wapens; helmteeken een snoek met den kop naar beneden schuinslinks geplaatst. Hier leit begraven de Heer Cornelis van Aerssen heere van Over- ende Nedereint van Spiek sterf den 22 Maert 1627 ende Vrouwe Emerentianade Regnyer sine huisvrouwe stierf den 30 January 1627. (Vgl. Ned. Adelsboek 1912 blz. 17.) 40. Wapen uitgekapt. [Hier] leyt begraven de Heer [en Mr.] Pieter Couwenburgh ~, [van] Belois, in sijn leven raed [in de]n Hove van Holland [na]dat sijne E. tselve [amp]t 47 yaren hadde [bediend] en saliglyck in den [Hee]re ontslapen op den 28 Yuny 1644. 41. Op een monument aan den muur: Johannis Joachimus a Rustorf/Archipalatinae Domus consiliarius / intimus / generis nobilitate; vitae integritate / eruditionis singularis, laude celebris, / legationibus ad reges et principes clarus / rerum politicarum ac juridicarum notitia, / nobilium sui temporis nulli secundus, / religionis orthodoxae cultor, / causa palatinae assessor; piam animam deo creatori reddidit/corporis éxuvias hic loei deposuit,/in beata rssurrectione resumendas./ 's Gravenhage. 16 Natus Aurbachii, XXVI Octob. ao MDLXXXIX / Denatus Hagae comit: XXVII Aug. ao MDCXL. / Memento. (Boven het opschrift het wapen Rustorf (op blauw tegen den bovenschildrand in het midden een zilver vierkant; aan weerszijden van het opschrift"twee wapens: 1. als voren; 2. gedeeld: I. op rood een zilveren dwarsbalk; II. effen; onderaan aan weerszijden van „Memento" een wapen: rechts: doorsneden van zilver op zwart met een dier half varken, half visch van het een op het ander; links: op zwart een zilveren dwarsbalk, waarop het woord „Lieb". 42. In den muur van het koor gemetseld: In den rand: Hier leyt begraven int jaer ons Heren MVc LXXXV den X dach novembris. (Wapen gevierendeeld: I. en IV. een leeuw met een strijdbijl in den rechtervoorklauw; II. en III. twee dwarsbalken.) 43. Op een monument tegen een pilaar van het koor: Deo. opt. max. et aet. mem. Mariae Magdalenae, conjugis karissimae matris duleissimae, piissimae undecim liberorem parentis, quorum novem una cum patre superstitibus moerorem de se atque desiderium reliquit, matronae ad exemplum natae, cum incomparabili conjugis luctu, qui ex ea nihil nisi morte doluit, iterum denatae cum Benjamina et Maria primogenitis heic conditae ac sitae in futurae resurectionis spem. . Cum uberrimis lachrymis P. C. Benjaminus Auberius Maurerius, adsessor sanctioris consilii regis christianissimi ejusdemque ad ordines foederatos Belgi legatus. Nata VII Maji anni CIDIDLXXXV, vixit ann. in conjugio XX, extincta XII Novembris anni CIOIOCXX. (Onderaan een doodshoofd.) 's Gravenhage. 17 In de Mariakapel naast het koor: Op een zerk: 44. Het groote graft van het adelijke huisvanHogendorpmet previlegie dat geen ornamenten nog wapenen in de capel sullen mogen geplaatst worden als die van famiellie van devanHogendorpen, alles volgens de acte in dato den 23 January 1744 en geregistreerd in het register van de grafsteden van de St. Jacobskerk in 'sHage fol. 105 vo_ actum ut supra. P. v. d. Poel. Op een monument in die kapel: 45. Bovenaan het wapen van Hogendorp van Hofwegen Ne Jupiter quidem omnibus Sic transit gloria mundi. De voorvaderen tsedert het jaer 1200 tot 1600 sijn in verscheide provinciën van de Nederlanden begraven, waar van eenige zijn verlydt geweest met de landen van Texel, vide het graeflijcke geluwe register anno 1458 sijnde de laeste geweest de Heer van Hogendorp gouverneur van Heusden mitsgaders de burgemeester en bewinthebber van Hogendorp te Rotterdam dewelke tot Heusden en tot Rotterdam begraven zijn geworden. Alhier rusten in den Heere: Jonckr. Gijsbert van Hogendorp, luytenant generi- van Sweden gouverneur van Ments en overste van de infanterie obiit 1632. Jonckr. Diederik van Hogendorp heer in Cromstrijen, drossaart van Steenbergen, raadt en tresorier generi- van den Koningh van Grootbrittange in de Nederlanden obiit 1702. Jonckr. Diederik Johan van Hogendorp vrijheer van Hofwegen, drossaart van Steenbergen, raadt mitsgrs. gecommitteerde raadt wegens Rotterdam obiit 1744. Den Hooggeboore Heer Gijsbert grave van Hogendorp baron van St. Jans ten Steen en Glossenberghe, vrijheer van Hofwegen heere van Steenhuysen, ambachtsheer van Cromstrijen, de Heyningen, oud ontfanger generaal der Vereenigde Nederlanden obiit 1750. Jonckr. Samuel grave van Hogendorp obiit 1765. Jonckheer Wilm Jan grave van Hogendorp oud-scheepen en raad in de vroedschap der stad Haarlem, meesterknaap van Holland quartier van Breederoode obiit 1778. 2* 's Gravenhage. 18 DenHooggeboore Heer Johan Francois graave vanHogendorp Baron van St. Jan Steen en Glossenberge, heere van Steenhuysen raed en oud burgemeester der stad Vlissingen en zeedert den jaare 1740 ontfanger generaal van de Unie obiit 1779. De Hooggeboore Heer Gijsbert Carel graave van Hogendorp burgemeester der stad Wageningen gecommitteerde weegens de provincie Gelderland in het collegie van de admiraliteid in het Noorderquartier obiit 1779. De Hooggeboore Heer Gijsbertus Steenbergensis graave van Hogendorp vrijheer van Hof weegen, Tilborg en Goirle Raad en Rentmeester generaal der Domeynen van Braband obiit 1785. Men acht de doot te fel, omdat ze het leven blust Het leven is een droom, de doot het bedt van rust. (Vgl. Ned. Adelsboek 1914 blz. 321, 333 en 334; uit dit grafschrift blijkt tevens dat Diederik Johan van Hogendorp, die 11744, nog niet rijksgraaf was, vgl. N. A. blz. 334 sub VIII.) Op het koor: 46. Wapen uitgekapt, schildhouders twee leeuwen; boven het schild een kroon. Twee kwartieren eveneens uitgekapt. Voorts allerlei krijgsattributen. Hier rust de Hoogedele Gestrenge Heer Johan Frederik Martfeldt, generaal maior van de infantery colonel en chef van het corps artilleresten ten dienste van den staet der Vereenigde Nederlanden overleeden in 'sHage den 31 Desember 1784 oud 78 jaaren en 4 maanden. Tegen den muur van het koor: 47. Grafplaats van Constantijn en Christiaan Huygens. Vóór den stoep van het koor: 48. Joseph baron de Blockhausen van Luxenburg lid van de Eerste Kamer der Staten Generaal der Nederlanden overleden te 'sGravenhage den 31 January 1816. 49. Hier leyt hetgene sterflijk was van Meester Adriaen Pots raatsheer in den Hove van Holland Zeeland en Friesland gestorven den 15 December 1680 en sijn dochters soon Meester N i c olaes Thomas van der Mark vrijheer tot Leur burgemeester tot Schoonhoven raet ter admiraliteyt in Friesland, domheer tot Uytrecht overleden den 19 May anno 1712. 's Gravenhage. 19 50. Twee wapens: 1. een rechterschuinbalk, beladen met drie ruiten; 2. (in ruitvorm) gevierendeeld: I. en IV. drie pelikanen (2 en 1); II. en III. niette onderscheiden; helmteeken van 1. een uitkomende eenhoorn, van 2. een pelikaan tusschen twee molenwieken. Hier legd begraven Den Heere Wilhelmus Hogerwaard heere van Waverveen en Valkesteyn in leeven oudste bedienaar des godlijken woords in de Gemeynte Jesu Christi te Batavia gebooren den 14 November 1694 en overleden den 21 November 1754 met desselfs huysvrouw Agatha van Tets geboore den 17 Mey 1711 overleeden den 17 Augustus 1759. 51. I. G. M. 17^67 en I. v. d. K. 17^54. 52. Grafstede van Joost Hovius officier van den Ed. Hove van Hollandt en Westvrieslandt sterft den XXII Julius ao 1671 ende sijn huisvrouwe Catharina Foullon. 53. Hier leit begrave" Agatha Nilad weduwe va Lymbri (wapen: een beurtelings gekanteelde dwarsbalk). '54. Wapen gevierendeeld: I. en IV. een leeuw; II. en III. een beurtelings gekanteelde dwarsbalk, vergezeld van vier en drie bijen. Helmteeken een uitkomende leeuw. Crispijn 55. Hier leyt begraven Ysebrant van Bleyswijck in sijn leven agent van de Edele Mogende Heeren van de Ommelanden en de stadt Embden sterf den .. September 1655 ende juffrou Margrieta Maes de Loucquere sijne huysvrou sterft den 18 November 1654. 56. Hendrick Coemans Jacobssoon ende Petronella Groene Adriaens sijne huysvrouwe; dese plaetse besorchden tot hare ruste. Hendrick Coemans Jacobssoon sterft den XXX Aprilis MDCLXIII den IX van den selve maent out geworden sijnde LI jaren. Petronella Groenen Adriaensdochter sterft den X December MDCLXXXI den X Maert out geworden sijnde LXIX jaren. 57. Aan den muur, als men van het koor komt, links, ziet men het monument Van Vosbergen. Bovenaan in ruitvorm het wapen Van Vosbergen gedeeld met Van Panhuys. 's Gravenhage. 20 Voorts vier kwartieren: Van Panhuys ' Eichelenburg gen. Hooft- Du Bois (een dwarsbalk, man vergezeld in den schild- Daelberg. voet van drie bladeren of boonen, 2 en 1) Hier rust/vrouw/Barbara van Panhuys/huysvrouw van Heer Gaspar van/Vosbergen, ridder, heer in Cats /, gedeput. van Zeeland, ter vergadering / van de H. M. Staaten Generaal, / sterf den 3 October XVIc XXXVIII / oud LIX jaaren / met haar Ed. Dogter/jufvrouw/Barbara van Vosberge n,/sterf den IV October XVIc XXXIX oud XXIII jaaren, / alsmede haar Ed. zoon/Jonkheer Gaspar van Vosbergen, /ridder van deordre van St. Michiel, / heer van Duyvendijk, / ambassadeur aan de republiek van Venetië/drost en casteleyn van St. Maartensdijk/ sterf den 11 Maart XVIc XLIII, / oud XXX jaaren / ende nog / Louis van Vosbergen/drost van St. Maartensdijk / sterf den VII April XVIc XLIII, / oud XXIV jaaren /. Onderaan de wapens: Vosbergen — Noorthoeck Panhuys — Eichelenburg gen. Hooftman. 58. Over dit monument, westwaarts, bevindt zich het monument voor Philips landgraaf van Hessen-Philipsthal. Men ziet 's mans beeld in wit marmer liggende en daarboven zijn wapen. Hic situs est P h i 1 i p p u s Landgravius HassiaePhilippsthal, dum viveret strenuus in bello miles, dux fortis, in omni vitae [genere facilis, comis blandus, absque ostentatione integer, sine fuco pius vir [optimus, ad aquas salubres, ut valetudinem foveret, Aquisgranum profectus, [ibi inopinata morte abreptus fuit XVIII die Junii anno 1721 aetatis LXVIP/2, [hinc advectus Trajectum ad Mosam & in templo D. Johannis depositus, postea [Hagam- comitis, olim delicias suas & ubi tranquille extremam viginti [annorum aetatem transegerat, translatus, tandem hic conditus fuit. 's Gravenhage. 21 Catharina Amelia a Solms Laubach, serenissima uxor [perpetuo tam chari capitis permota desiderio, post conjunctissimum XLII annorum conjugium hoe mausoleum aeterni moeroris monumentum posuit, conjux conjugi. Op het koor: 59. De vuyst aan 't roer van Staat in voor- en tegentij De voedsterheer der deugd, de schrik der huichlaarij, De steun van 't vrije volk, de hoop en lust der braaven, De zuil der Wetenschap, ligt hier in Steyn begraaven. J. van Spaan. (Wapen uitgekapt; helmteeken een vogel.) (De zerk betreft Mr. Pieter Stein, raadpensionaris van Holland 15 November 1772.) Op een wapenbord, dat boven dezen zerk hing, las men onder het wapen Steyn: De deugt groeid t'allen tijd In weerwil van de nijd. 60. [D. O. M. Si pajeem quaeris libertatemque viator aut nusquam aut tali sub lapide invenies Leo ab Aitzema, natus 1600 19 Novembris, defunctus 23 February ao 1669. Hic. p. et. 1. expectat. 61. Tegen den muur, opschrift vrij wel afgesleten. Hic juxta / reponuntur exuviae / W a 11 e r i Van e / militis / H e nrici Van e / militis, / Carolo primo magno Brittanniae regis/a sacris conciliis et secretarii principal, / filii quinti/, qui a serenissimo principe auriaco / campo praefectus, / media inter agmina, forti manu sed for- / tiori animo, in praelio seneffensi /, hostium impetum et rabiem repellens, / caeco sed inexpugnabili marte percussus / montii, oppido quod est Hannoniae, / anno Dom. CDDCLXXIIII aetatis suae LV. /, III nonas Augusti invictam per vulnera / reddidit animam / Deo /. (Wapen uitgekapt; helmteeken een geharnaste arm met een zwaard in de hand.) 62. Deze zerk lag in 1919 op het koor boven op de andere zerken; het is dus mogelijk dat hij ergens anders is beland. Onderaan is er een stuk afgebroken. 's Gravenhage. 22 Clarissimo, consultissimo, doctissimo viro Arnoldo Nicolai, antea quide Hollandiae senatus, postea vero supremi concilii ab ordinibus confoederatarum provinciarum Hagae comitis stabiliti praesidi integerrimo, [fratri] charissimo amantissimoque frater et [soror soro]rumque liberi moesti posuere, [vixit annos LXIII1] obijt XIo Kalendas [Feb. anno a] Christo nato [MDXCII]. (Wapen uitgekapt; helmteeken een uitkomende boom.) 63. [Hier leyt begraven] wijle juffrouw Hermina Cornelia Peers obiit 24 January 1739 oud 16 jaren en 9 maenden. Wijle juffrouw Cornelia Koothof weduwe wijle Antony van der Sa lm, obiit 15 April 1748 oud 75 jaren. Wijle de Heer Caspar Peers in sijn leven solliciteur militair, mitsgaders capiteyn van de schutterije alhier, obiit 28 January 1750 oud 65 jaren. Cornelia van der Salm eerder weduwe van Caspar Peers en laetst van Hugo van Son in den Heere ontslaapen den 3e Maart 1773. Dit graf mag binnen de tagtig jaaren na de hier boven gemelde sterfdag niet worden geopent of geroert. 64. I van Byemont en A. van Byemont gebr Schuylenburch en L F. van Byemont en M. C. Baronnesse Collot d'Escury gebr. Lestevenon. S. C. Baronnesse Collot d'Escury gebr. Bickergestr. n Novbr. 1797. (Vgl. Ned. Adelsboek 1913 blz. 108; Machtelina Christina Lestevenon (f 27 December 1788) was echtgenoote van Robert Baron'Collot d'Escury en weduwe van Mr. Jan Francois van Byemont; Robert baron Collot d'Escury hertrouwde in 1796 met Susanna Catharina Bicker voornoemd.) Vóór de stoepen van het koor: 65. Wapen en vier kwartieren uitgekapt. In den rand: Hier is begraven Jonckh. Johan Pers ij n eenich sone Heer Hi pp o 1 y tus en van Vrouwe Elysabe th sterf den 3 January 1625. Middenop: Int jaer 1604 de~ 3 April sterf en is hier begraven Vrouwe Elysabeth de Jonghe, weduwe va de E. Heere H i p p o 1 y t u s P e r s ij n^die twintig jaeren geweest sijnde president soe va Vrieslant als va Utrecht, is aldaer óp te 3 Decêb. 1568 gesturve en leyt St. Catharine begraven. Hier leyt Yonckvrouwe Anna Pers ij n haer lyeder eenige dochter, sterf den 26 November 1609. 's Gravenhage. 30 Elysabeth die starf ao 1615 den 30 Novem. geprocreert bij joncker Otto van der Zeventer nu heere van Kenenburch. Wapen met de kwartieren: Op het koor: 112. Nobili ac praeclaro viro Theodoro ab Egmondt a Nyenburg supremi in Hollandia consilii praesidi dignissimo atque incorruptissimo monumentum hoe Deliana de Blokhuysen charissimo conjugi moestissima conjux posuit obiit anno Domini XVc XCVI VII Idus Jan. J13. H. S. E. Nobiliss.etclariss. HadrianusMilius, Arnoldi F. Cordracenus, juris scientia et titulo eximius, varia prudentia piaeditus, et ad varias dignitates evectus, usque cum sna laude' et bono publico functus, consiliarius in curia Batavae, et in ea denique praeses; vigilans, incorruptus et varus justitiae antistes. qui, omni vita laudabiliter peracta, subito obiit anno Chr. CIOIDXCVI Kal. Julii vixit ann. LH. Lector et patria dolete. (Deze zerk betreft Adriaan van der Mijle.) 114. Hier leyt begraven Sebastiaen van Loosen in zijn leven raet ordinaris in den Hove van Holland en sterf int jaer ons Heeren XV XCVII op den 24sten Aprilis en Johanna van Valckesteyn die huisvrouw was van den voorn. Sebastiaen van Loosen, anno XVc XCVII den UI Aprilis is gestorven en hier bij begraven. Joffrou Johanna van Loosen de voorn. Mr. Sebastiaen vau Loosen eenge dogter huysvrouw was van de Raetsheer Mr. Adriaën T. Jongh. 115. Vrouwe Margareta van Nispen, weduwe van Heer Gillis van Eichelberg genaemt Hooftman, heer van Cleidael Stefvers en Artselaer sterf den XXIII Martii anno MDXCVIII. En de kwartieren: Nispen Van der Meeren Deyms Hertsbach. Lynden Bronckhorst Besten Aller. 116. Heer Cornelis van Eichelberg genaemt Hooftman, 's Gravenhage. 31 ridder heer van Stevers en Artselaer, stierf den 11 Maert MDCXXXH. En de kwartieren: Eichelberg gen. Hooftman Nispen Huse Van der Meeren. 117. HIC WesIJ reCVbant perChare conJVgIS ossa. SpiritVs est coeLo gaVdet In eMpIJreo. Jacet et hic obiit cal. Jul. C. H. de Wees, a 1600. 118. Hier leit begraven Mr. Francois Meerman in sijn leven advocaet starf den XlIIJen Novembris ao XVIc een ende Joffe Geertruyt Ruyghavers sijne huysvrouw starf den Xen Novembris ao XVc XCIX. 119. Hier leght begraven Matheus van Thije sterf den 10 Octobris 1625 ende Mach telt Bogaert sijn huisvrou sterft den 27 Augusty a° 1638 mitsgaders der selven soone Heer Abraham van Thye collonel in dienste dezer landen etc. stierf den 7 December 1645. (Vgl. Mdbl. Ned. Leeuw 1903 blz. 266.) 120. Hier leyt begraven Rochus Jacobzoö in zijne levë Holthbewaerder der Heij-Raet en sterf dê21 dach vaTSeptember 1545. bidt bit voer die ziel. 121. Barbara Duyckia hic sita marito optimo ac nobilias. DudleioCarletonoannos diuturnos suos pariter meosa ue Drecor. Obiit II Die Julii aetatis XXIII, partae salutis MDCXXVIII. (Dit monument is afgebeeld in de collectie van Mr. W. van der Lely op de Koninklijke Bibliotheek te 's Gravenhage en vertoonde bovenaan twee wapens: 1. een rechterschuinbalk, beladen met aangesloten ruiten; 2. gevierendeeld: I. en IV. op goud een roode zuil vergezeld van drie zwanen (als bij Rietstap het wapen Duycking), II. en III. op zwart drie leeuwenkoppen, 2 en 1.) Aan een pilaar: 122. In hoe monumento / siti suntcinerespraestantissimae Dominae BarbaraeDuyckiae/cui parentes fuereAdrianus Duyckius/ dom. de Outkerspel et in Koedijck / secretarius illustr. D. D. ordinum procerum / Hollandiae, et Barbara Dorpia/ex veteri prosapia nata Dorpii; cujus/prius nuptus Nicolaus Troch- 's Gravenhage. 32 mortonus nobiliss. Anglic. fuit,/ex quo peperit Hesteram; quae denata. / Alter deinde conjux nobiliss. erat Dudleyus Carletonus, / sereniss. regis magni Brittanniae legatus/apud praepotentes ord./foederatae Belgicae proceres/et ejusdem majestatis sanctae secretarius, / ex hoe usque annum ad huc 3 progenuit / et Elisabetham; quae itidetn ne ansa defleta./ pariterque hic requiescunt mater piissima,/prior maritus et utraque filia./obiit II Julii, aetatis ann. XXIV. / partae salutis MDCXXVIII / monumentum/Dudleyus CarletOnus/maritus moerens posuit./. 123. Rustplaets van den Heere Francois Ketelaer raetsheer in den Hove van Hollant, Zeelant en Vrieslant, overleden den XXII December MDCCXVIH en Vrouwe Maria Eversdijk sijne huysvrouw gestorven den XXV Juli MDCCXXI. 124. Hier legt begraven Gerard Jansz. Delft in zijn leven thesaurier van Hollant, starf den 26 November 1622. Hier legt begraven de Eerbaere zeer deuchtsame Aechge Pietersdochter, huysvrouwe van Gerard Jansz. Delf t tresorier van de Heeren Staten van Hollant starf den 18en April 163.. 125. Hier leyt begraven Cornelia van Muylwijck Willemsdr. en sterft den XHII Decembris anno XVc Xc IIII. 126. Hier rusten de Heer Diderick van Leeuwen raedt in de Hove provintiael en Hogenraedt van Hollant, sterf den 21 April 1596 ende juffrouw Catarina van der Goes sijn Ed. Huysvrouw sterf den 20 Januari 1608. (Twee wapens uitgekapt.) 127. Hier leit begraven de Ed. Heere Mr. Nicolaes R u gehave r in sin leven raedt in den Hooghen Raede over Hollant Zeelant ende Westvrieslant sterft den 14 July anno 1620 ende zijner Ed. huisvrouwe Jofvrouwe Cornelia van der Eick starf den 18 Decembris anno 1614 alsmede de E. L. Heer Mr. Dirck Graswinkel starf den XII October a° 1666 ende jofo Geertruyt van Loon starf den VIII November 1675. 128. Hier leit begraven Adriaen Duyck in sijn leven heer van Outcarspel, Koedijk end. secretaris van de Ed. Mog. Heere Staten van Holland, stierf den V van Decembris anno Mc VXX. 's Gravenhage. 33 Hier leyt begraven jonckvrou Anna de Rechteren die huysvrou was van Adriaen Duyck, stierf den XXV December MlVc XCV. 129. Hier leyt begraven Jan Dirckz, di in sijn leven wijnverlater was in den Haghe hi sterf den 9en february 1570 stilo communi. 130. Hier leyt begraven Adriaen Mathijsz. Benninck in sijn leven secretaris van dë Hage sterf a 1589 de 27 Octobris en Aleyd Plumius sijn huysvrouwe starf den 27 febr. 1590. 131. Grafstede van de Heer Francois de Roos gesturven_ den 9 Mey 1708, en Yuff. Anna van Dalen sijn huisvrouwe gestorven den 27 Augusty 1715. 132. Eram quod es; eris quod sum. Nemo immortalis Petrus Valkenier per XVIII annos Rei publ. Batavae ablegatus ao 1641, 25 feb. Embricae natus, 1712, 15 Jul. Hagae denatus. etCarolina Bax ab Oersbeek; ejus conjux denata 16 Novemb. ao 1723. 133. Sous ce tombeau de la maison de Werkendam gist messire Renéde Cordeux, chevalier, seigneur marquis de Lancey et maréchal de camp, et colonel d'un régiment de cavallerie étrangère en France. Petit fils de la Noubras de fer, petit neveu de Louise de Colligny veuve de Charles de Telligny et du grand Guillaume prince d'Orange, estoit né 27 Janvier 1628 exilé pour la religion et est décédé è la Haye.le 22 Mars 1712. 134. Boven een portiek vóór in de kerk ziet men thans nog de wapens Emants en Bruynsteen (gedeeld: I. op goud een halve zwarte adelaar; II. op goud een vleugel van zwart, vergezeld van drie groene klaverbladen, 2 en 1). Op een portiek daarnaast leest men op een koperen plaat: 135. Den Wel Edele gestrenge Heer Willem van Schuylenburch heer van Bommenede, gecommitteerde staet ten landdage en ordinaris gedeputeerde ter vergadering van Haer Hoog Mogende de Heeren Staeten Generaal der Vereenigde Nederlanden wegens de provincie van Vrieslandt gebooren den 28n Mey 1717 overleden den 20 Augusti 1769. 3* 's Gravenhage. 34 In de vroegere kapel Van Assendelft, welke den laatsten tijd consistoriekamer was, leest men op een koperen plaat in den muur: 136. Hier leggen begraven die Eedele ende Welgebore Heere en Vrouwe Heer Nicolaes heer va Assendelft, va Heemskerck, va Goudriaen, va Bezoyen, va Hooninghen, va den Laden va den Leek en va den Waele, ridder raedt camerlinck der Roomsen en Coninck ende van onsen genadigen Heere den Aertshertoghe va Oostenrijck, hertoge van Bourgoingnen ende hij sterf, opten vierden dach Septembris int jaer ons Heere dusent vijfhondert en een ende Vrouwe Alijdt va Kyfhouck vrouwe va Assendelft zij gesellinne ende sij sterf op ten derthiensten dach in July int jaer ons Heere dusent vijfhondert ende dertich. Daarnaast leest men op steenen: 137. Hier leit begrave die Eedelle ende Welgebooren Joncfrowe Joncfrou Kathrina va Assendelft eerst weduwe vajonckheer Adriaen van der Leek, heere va Eemskerck, va Cralingen rc. ende naer weduwe van Jonckheer Joost van Halewijn, heere van der Capelle, van Asperen in Vlaendre rc. en zij starf opte XVen dach in Augusto int jaer ons Heere MCCCC en XCHII. 138. Hier leytt begraaffven die Edele ende welgeboorn vrouwe vrouwe Catherina van Assendelft, weduwe van Heere Johan van Cortenbach heere der stadt Helmont erffburggraaffve tot Weren ende Duesborg etc. sij starff op ten vierden dach in November int jaer ons Heeren een duysent vijffhondert drie ende tachtich. Aan weerszijden de kwartieren: Assendelft Kijfhoek Dalem Polanen Cralingen Werve Besoyen Egmond. (Zie de afbeelding in de collectie Van der Lely.) 139. Waarschijnlijk zal in die kapel weer opgesteld worden het voormalige praalgraf Van Assendelft, waarvan men eene afbeelding ziet bij Mr. J. de Riem er, Beschrijving van 's Gravenhage, in de collectie van Mr. W. van der Lely en in het Algemeen Nederlandsch Familieblad V no. 4. 'ssGravenhage. St. Jacobskerk. Overblijfselen van het praalgraf van Gerrit van Assendelft (+ 1486) en zijn vrouw Beatrix van Dalem (f 1492), in de kapel van Assendelft. 's Gravenhage. 35 Op de tombe lagen een ridder en een vrouw slapende. Voorop zag men het wapen Van As-sendelf t en in den boog van het monument de kwartieren: Polanen Zuydwijk- Polanen Pijnssen Monster Borsselen Bleyesteyn V. d. Wale. Op het voetstuk van het monument, dat nog aanwezig is, leest men aan weerszijden van het wapen Assendelf t (het gevierendeelde wapen) gedeeld met Dalem (in ruitvorm): Hier leet begraven die Eedele en Welgebore Gent heer va Assendelft en va Bezoeie, raedt ordinaris,_eerst va dë Hoochgeborë Prince des Hertogen va Bourgonge en daerna va~ den Hoochgeboeren Prince des Eertshertoge van Oisterick in haren glandë~ va Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant ende starff uptë negëdë dach Octobris int jaer ons Heere MCCCC en zesendetachtich. Hier leit begrave joffrou Beatris van Dalem, vrou van Assendelft ende va Bezoyen, gesellinne va dë voirscreven Heer van Assendelft ende starff up ten derden dach Februarij in t jaer ons Heeren duisent vierhondert ende twee en tnegentich. 140. In de kerk ligt een muursteen, overgebracht uit de Kloosterkerk^ waarop men leest: Ano XVc en V optë eerstë dach in October starf Aechte Claes Cocken docht. Jan de Weestvanck wijf was bidt voer haer ziel. Op het koor ziet men de volgende gebrandschilderde vensters: t. Voorstelling van Jezus in de kribbe. En zij vonden Maria en Jozef en het Kindeke. Onderaan de wapens: Rose (op zilver drie roode rozen) en Mole wat er (gevierendeeld: I. en IV. op blauw water een zwart scheprad op zilver; II. en III. op driemaal twee gekruiste zwaarden van zilver met gouden gevest naar beneden (2 en 1). 2. Karei de Ve biddende in een kerk. Restaurata anno Di. MCMXIV. Carolus D. G. Rom. Imp. Hispan. Rex archid. Aust. Dux Burg. Com. Hann. Holl. Seel., Dom. Frisiae. Assendelft Cralingen Haerlem S wi eten Dalem Brakell Zevenbergen Besoyen R o d e n r ij s 's Gravenhage. J36 Bovenaan de wapens Oostenrijk en Spanje. Beneden zestien kwartieren: Austria Burgund. Aragon_ Castella • Masovia Portugall Albuqueq. Lancaster Portugall Borbon Henriquez Portugall Aragon Burgund. Cordova Bragant. 't Prinsenhof J. L. Schouten Delft 1914. Ao Di MCMXIV zijn de XII ondervakken nieuw aan dit glas toegevoegd. 3. Het venster geschonken door deken en kanunniken van de kapel ten hove. Colleguim canonicorum Sanctae Mariae Hagensis 1541. Daarboven knielen dertien kanunniken onder hunne wapens: 1. Heer Jan van Cuyl van Gorinchem, kanunnik en pastoor van Maria ten Hove 1541—1570. Wapen: op rood een omgewende leeuw van zilver, getongd en geklauwd van blauw. 2. Mr. Pieter van Diepenhorst, kanunnikin 1541 en 1557. Wapen gevierendeeld: I. en IV. op goud een zwarte vogel met een blauwen schildzoom; H. en III. op goud twee zwarte dwarsbalken. 3. Onbekend. Wapen: op blauw drie gouden heiblokken. 4. Onbekend. . Wapen: op blauw een zilveren rechterschuinbalk, beladen met drie vlinders, vergezeld in het schildhoofd links van een ster (8) in een cirkel. 5. Onbekend. Wapen: op zilver een roode dwarsbalk, vergezeld in het schildhoofd van drie zwarte lelies. 6. Jan Stalpart van de Wiele. Wapen als bij Rietstap. 7. Cornelis van Myerop, doctor in de rechten, heer van Kethel en Spaland; deken van het kapittel tot 1556, daarfia proost van St. Salvator te Utrecht en aartsdiaken van het bisdom. Wapen als bij Rietstap (de dwarsbalken en de meerls, het blauw van het veld is hier groen). 's Gravenhage. 37 8. Onbekend. Wapen: op rood drie afgerukte gouden arendsbeenen, geklauwd van blauw. 9. Mr. Pi eter Zeghers, 1536 afgevaardigde van het kapittel. Wapen: op goud een roode keper, met een blauw schildhoofd, beladen met zilveren latwerk. 10. Onbekend. Op groen twee zilveren zalmen, vergezeld van negen herkruiste kruisen van goud met gepunten voet. 11. Gerard Wuytiers. Wapen als in Ned. Adelsboek. 12. Heer Nicolaes van Moerkerken, kanunnik, 1555. Wapen: op goud een rood St. Andrieskruis, beladen met vijf zilveren St. Jacobsschelpen. 13. Onbekend. Wapen: gedwarsbalkt van vier stukken rood en zilver. (Zie voor deze wapens: Die Haghe, Bijdragen en mededeelingen 1903 blz. 135 en voor no. 11 ook: Maandblad Gen. Her. genootschap de Ned. Leeuw 1917 blz. 73.) Onder dit venster leest men: Douaire. L. H. Barse Van der Goes van Dirxland geb. Fransen van de Putte heeft in het jaar 1916 dit glas in zijn ouden staat doen herstellen. Jan Schouten. (Hieronder ziet men het alliantiewapen Van derGoesX Fransen van de Putte.) < 4. Lukas 1 vers 11—20. En Zacharias den engel ziende werd ontroerd en vreeze is op hem gevallen. Anno 1918. Onderaan de wapens: Kessler (op goud een blauwe leeuw) en De Lange (op goud een groene griffioen). 5. Wist gij niet dat ik moet zijn in de dingen mijns vaders Lukas 2—16—19. Onderaan de wapens Repelaer en Van Tets, waaronder respectievelijk: Jonkheer Ir- Ocker Jan SusannaEwaldinaConAdriaan Repelaer van stantia Repelaer van Driel Driel geboren Van Tets. 's Gravenhage. 38 Het vorengenoemde boek van A. Frese vermeldt ook het volgende wapenbord, dat men vroeger in de kerk zag: Generosissimo nataliumq. splendore illustrissimo Egero Tam inga, toparchae in Maarsbergen, delegato provinciae Groning. in concessum generalem praepot. ord. Belg. foed. praetori Dalamense et Hertogenradensi etc. de republica per spatium fere dimidii saeculi in variis negotiis optime merito; cum quo extincta antiquissima gente equestri Tamingarum ex qua heroes e fascibus Groningensium videndi, ruptis nunc in tumulo insignibus H. M. F. C. filia unica superstes, Constantia Clara Taminga et gener huic matrimonio junctus, Joh. Jac. de GeerdeRijnhuysen, moestissimi MDCCLII obiit XII feb. Aan weerszijden (wee kwartieren: Taminga Eek Clant Staal. Op een geschilderd bord aan de zuidzijde van het koor tegen een pilaar las men: 1551 Ah, merito misera haec lachrymarum vallis habetur vitaque supplicium carcer et exilium. Job XIX II Reg. XIIII Ecl. XIIII II Cor. V. Esa. XXXVIII Ecles. XXX Apoc. Cap. XIV. Stat sua cuique Dies. De nominatie van den genen die onder den sarck begraven leggen. Pieter Hanneman, in syn leven eerste commissaris van de camer van den Rekening in Hollandt, sterf dë 28 July 1525. Jonckvrouwe Katarina van War Jansdr. zij huysvrouwe sterf de 9 Janr. 1545. Jonckvrouwe Maria Hanneman huysvrouwe was van Hr. Thomas Cassiopijn, sterf den 5 July 1516. Jonckvrouwe Cornelia Hanneman, jonge dochter starf 11 Janry 1553. Mr. Nicasius Hanneman in sijn leven advocaet voor dë Hove van Hollant, sterf den 29 July 1567. 's Gravenhage. 39 Dirck Hanneman, in sijn leven secretaris van Hollant sterf den 17 April 1584. Vincent Hanneman, in sijn leven clercq ords. van de Ed. Mo. Heeren Staten van Hollant, sterf den 7 Augusti 1621. Jan Hanneman, in sijn leven raedt ende rentmr. gnrel van Noirthollant en namaels rekenmr- va Hollt sterf de 23 April 1573. Jonckvrouwe Alijt Dierijks Gotschalk, sijn huysvrouwe sterf dë 27 Aprillis daer aen 1573. Jonckvrouwe AdrianavanKerckwervein haer leven huesvrouwe va Me Pi eter Hanneman griffier van den Hove van Hollant, sterf den XX Aprilis XVc LXXX1X. M. Pieter Hannema hoghe heemraedt va Delfflant ende griffier voornt. sterf opte 21 Janry 1593. Jonckvrouwe Maria van Boseghem, in haer leven huysvrouwe van Willem Hanneman, rentmr. generael van Noorthöllant sterf den 20 April 1598. Magdalena Hanneman weduwe van Sal. Meester Jan van Haerlem, sterft den XXVI Augusty 1590. Cuniera Hanneman huysvrouwe van Johan Steelant ende sterf den 31 Mey 1652. Nicasius Hanneman in sijn leven burgemeester van'sGravenhage sterf den 3 february 1656. • 1583. In het gemeentearchief van 's Gravenhage bevindt zich een boek: „Register der waapens gehangen in de Grote ofte St. Jacobs„kerk in 's Gravenhage zeedert den 11 September 1759 geduurende „het kosterschap van Mr. Godefridus Mo 11." Volgens dit register werden in de kerk opgehangen de volgende borden: 1. Het wapen Van Hoorn en de wapenspreuk „Electus a Deo beatus" en de kwartieren: > .* Van Hoorn De Putter La Lier Huygens Anno 1759 Obiit 13 October. (Dit bord betrof Hendrik van Hoorn, gedeputeerde wegens Zeeland in de vergadering van H. H. M. M., begraven 20 October 1759, in het 4e en 5e graf, 7den regel op het hooge koor.) 2. Het wapen Hoeufft gedeeld met Van Hogendorp ende kwartieren: 's Gravenhage. 40 Anno 1760. Beek, Hogendorp, Van Campen, Lampsins. Gijseling - Ketting Duvelaar- Van der Straete Duyts van Santen - De De Haze - Drieweegen [Waal Hartman de Custer- Van Drieweegen - De la Palma [Collen Obiit 29 Augustus. (Dit bord betrof Maria Sara gravin van Hogendorp huisvrouw van Matheus Theodorus Hoeufft van Oyen; zij werd 4 September met een dood geboren kind op het koor begraven.) 3. Het wapen De Veer en de kwartieren: De Veer Graswinkel Corput Godin Schaak Coolwijk Buyse Ancelmo Anno 1761 Obiit 18 February. (Dit bord betreft Mr. Quintijn de Veer, burgemeester van Delft, die 25 Februari 1761 op het hooge koor werd begraven in het vierde graf in den eersten regel achter de tombe; op den zerk van dit graf zag men de namén en wapens van Aal bert de Veer, heer van Callantsoog, en zijne vrouw Simonétta Schaek; vgl. de zerk sub no. 19.) 4. Het wapen Dierkens en de kwartieren: Dierkens Schuylenburg Walens Van der Vliet Parmantier Van der Wiele Vivien Van der Caamer Anno 1761 Obiit 27 April. (Betreft Mr. Cornelrs Dierkens, secretaris van 'sGravenhage, f zonder kinderen en begraven 4 Mei 1761 in het 8ste graf in den éden regel op het hooge koor; vgl. de zerk sub no. 29.) 5. Het wapen De Vernatty in ruitvorm en de kwartieren: De Vernatty Ruyl Ruyl Bol Anno 1761 Obiit 29 April. (Betreft Jonckvrouwe Anna Albertina de Vernatty begraven 6 Mei 1761 in het 3e en 4e graf, lOen regel in het noordpand van het koor.) 's Gravenhage. 41 6. Het wapen De 11a Fai 11e en de kwartieren: Della Faille Van Heemskerk Delff Pruis van Oswaerdt Anno 1761. Obitt 6 Mei. (Betreft Mr. Je*n Louis Della Faille, dijkgraaf van de Hooge en Lage Zwaluwe, f Delft zonder kinderen, begraven 9 Mei 1761 in het 14e en 15e graf in den 4den regel van het eerste kruiswerk; in dit graf was ook zijne vrouw Petronella Adriana Raveop24Nov. 1739 begraven.) 7. Het wapen Van Nispen gedeeld met Van der Gracht onder een zevenpaarlige kroon. Anno 1762. Obiit 4 January. (Dit bord betrof Anna Maria van der Gracht, weduwe Johan van Nispen; zij werd op 11 Januari 1762 begraven in het ée graf in den derden regel in de zuidkapel van het koor, van ouds genaamd de kruiskapel; op den zerk waren uitgehouwen de wapens van J u s t u s van Nispen en Elisabeth van der Gracht. Johan van Nispen vd. was 1 Jan. 1719 overleden.) 8. Het wapen Reygersman gedeeld met Van der Heyden (ovalen vorm). Anno 1762 obiit 3 February. (Betrof Maria Jacoba van der Heyden de Gouda, huisvrouw van Mr. Jacob Reigersman; zij is 9 Februari begraven in het 11e graf derden regel in het halve kruiswerk onder het orgel. Het graf was afkomstig van Carel van der Heyde, die het gekocht had van Mr. Re y nier van Per sijn, raadsheer in den hove van Hollant; vgl. Ned. Adelsboek 1916 blz. 298.) 9. Het wapen De Carnin, grave van Li llers, met de wapenspreuk „Virtus sibi proemium", onder een kroon en de kwartieren: Carnin Lillers Marquais Moret Pardo Ostrel dit de Lierres Mailly Tramerie De Grault Bethune Flechin Cotterel Havreck Noyelles de Marle Noyelles Noyelles Berghes. Anno 1762 Obiit 5 Mei. (Betrof Theodore Marie de Carnin graaf vaji Lillers, luit. gen. der infanterie in Statendienst, f ongehuwd, begraven 10 Mei 1762 in het graf onder het comptoir op het koor: zijn naam en wapen zijn op een koperen plaat op de kist gespijkerd.) 's Gravenhage. 42 10. Het wapen Van Erpecum gedeeld met Fagel en de kwartieren: (Betreft Francoise Fagel, laatst weduwe Willem van Erpecum te voren van den heer Van Rijemont, begraven 9 Juni in het 7e graf, 2en regel eerste kruiswerk, waarin op 26 Februari 1755 Willem van Erpecum was begraven; op den zerk het wapen Van Erpecum.) 11. Het wapen Meerman. Obiit 28 Juny anno 1762. (Betreft Mr. Pieter Meerman, heer van Piershil, raadsheer in het hof van Holland, begraven 3 Juli 1762 in het 3e graf, 12en regel in het noord pand van het koor.) 12. Het wapen Buteux en de kwartieren: Buteux Huygens Everaers Vincenius (Betreft Dr. Pieter Buteux, gedeputeerde wegens Zeeland in de Staten Generaal, begraven 26 Augustus op het hooge koor; zijne huisvrouw Agnes van Sandick was 5 April 1748 begraven in het graf van den heer Van Goens.) 13. Het wapen Reigersman. Anno 1762 obiit 7 September. (Betreft Mr. Jacob Reigersman, raad in den domeinraad van den Prins van Oranje, begraven 13 September 1762; vgl. het bord sub no. 8 en Ned. Adelsboek 1916 blz. 298.) 14. Het wapen Van Neale en de kwartieren: Neale Cornish Verboom Brand ij n. Wapenspreuk „Vaincre ou mourir." Anno 1762 obiit 1 November. (Betreft Stephanus Laurentius grave van Neale begraven 6 Nov. 1762 in het 1ste graf, lsten regel, noordkapel van het koor. Op den zerk zijn uitgehouwen zijn wapen en vier kwartieren; in dit graf zijn ook begraven zijne eerste vrouwen nl. Maria Jacoba Grommé f2 Nov. 1744 en Justina Magdalena Hillerman f 8 Maart 1748; hij t in de Nieuwe Doelen te's Gravenhage, alwaar hij logeerde; vgl. de zerk sub no. 10.) Fagel Rosa Poignet H o ge v e e n Aux Brebis Tutelaar Du Jardin De Vogel. Anno 1762 Obiit 2 Juny. Anno 1762 obiit 19 Augustus. 's Gravenhage. 43 15. Het wapen Van Br e u ge 1 met spreuk „In trinitate fortitudo". Anno 1763 obiit 4 July. (Betreft Mr Johan Festus van Breugel, advocaat, begraven y Juli 1763, 2e graf in den elfden regel in het noordpand van het koor; vgl. de zerk sub no. 14.) 16. Het wapen Van Schuylenburch en de kwartieren: Schuylenburg Van der Wiellen Van der Vliet Van der Caamer Van Beaumont De Behaut Van Schaagen Van der Voort. Anno 1763. Obiit 15 July. oo^eï-b?^ob?trof Mn Cornel's van Schuylenburch, begraven t l 1 10 het feroHtegraf ten zuiden van het halve kruiswerk zijnde met een deur gesloten, waarin op 27 Januari 1729 begraven w¥ xt,j11 nAuisYrouw Martha Catharina Kemp van Moermont; vgl. Ned. Adelsboek 1917 blz. 119 en de portiek sub no. 135hiervoor.j 17. Op 20 April 1764 werd in het graf bedoeld bij bord no. 3 begraven Pieter de Veer, heer van Calrarttsoog, de laatste van zijn geslacht, waarom zijn wapen boven de kist werd gebroken en mede begraven. (Vgl. de zerk sub no. 19.) 18. Het wapen Van Hogendorp gedeeld metVanCampen en de kwartieren: Van Campen j jcampsens Duvelaar j Ivan der Straten Driewegen n C De Haase De la Palma de St.l (Drieweegen [F u e n t e s 1 Noordhoek j Jvelters Knibbe J V-Oostdijk Smallegange? ) Wallis Focqueday j V.Sm,allegange Anno 1765. Obiit 17 February. (Betreft Sara Johanna van Campen huisvrouw van Mr. Johan £ran?ois grave van Hogendorp, ontvanger generaal van de Unie begraven 25 Februari 1765, 3e, 4e en 5e graf in den 3den regel van' de noordkapel van het koor; vgl. de zerk sub no. 45.) 19. Het wapen Van Eversdijck en de kwartieren: 's Gravenhage. 44 Eversdijck Van den Honert Borsbeek De Witt Van de Velden Hallincq Craeyenhem Bickkers (wapen Bick er) Anno 1765. Obiit 9 July. (Betreft Mr. Herman Cornelis Johan van Eversdijck, secretaris van den Ed. Hove van Holland, f ongehuwd, begraven 15 Juli 1765 in het derde graf, lsten regel hooge koor achter de tombe; op den zerk zag men de wapens en kwartieren De Bye en Van Al monde, daar deze kelder vroeger had toebehoord aan Joris de Bye, thesaurier generaal van de Unie; vgl. de zerk sub no. 3.) 20. Het wapen VanHogendorpen spreuk „Ne Jupiter quidem omnibus" en de kwartieren: Van Hogendorp Radermacher De la Palma De la Rue de St. Fuentes Ghijselin Van de Claver Van der Straten Paris Anno 1765. Obiit 16 July. (Betrof Samuel graaf van Hogendorp oud 11 jaar, begraven 20 Juli 1765 in het familiegraf; vgl. de zerk sub no. 45.) 21. Het wapen Nieupoort gedeeld met Van der Duyn en de kwartieren: Van der Duyn Van Voorburg Vroesen Van Vredenburch Kievit Bosch Snel van Rooyen Prins. Anno 1765 obiit 18 October. (Dit bord betrof Johanna van der Duyn weduwe van Nieupoort, begraven 24 October in het 1ste en 2e graf, 9en regel in het noordpand van het koor. De oorspronkelijke eigenaar van dit graf was lacob Willemse in 't Goude Laken, van wien het overging op zijn kleinzoon Jacob Voorburch in 1674.) 22. Het wapen Van Eversdijck en de kwartieren: Eversdijck Borsbeek Van den Velden Crayenhem Gruythuyse Van Deuren Domburgh Ranst. 's Gravenhage. 45 Anno 1765. Obiit 8 December. (Betreft Mr. Martinus Donius van Eversdijck, vrijheer van Albrantswaard, begraven 16 December 1765 in het graf bij zijn zoon, .vgl. no. 19 en zijne echtgenoote Maria van den Honert, die er 21 December 1756 in begraven was.) 23. Het wapen Van Hoorn in ruitvorm en de kwartieren: Van Hoorn Van Buytenhem De Putter Van Breen. Anno 1766. Obiit 15 July. (Betreft Johanna Regina van Hoorn begraven 19 Juli 1766 bij haar vader, vgl. het bord sub no. 1; in welk graf ook waren begraven de beide huisvrouwen van haren vader nl. Anna Regina van Buytenhem op 27 Januari 1740 en Antonia La Porte op 13 September 1745; vgl. het bord no. 97.) 24. Het wapen Van Nispen, in ruitvorm. Anno 1766 obiit 12 September. (Betrof Digna van Nispen, begraven 19 September 1766 in de kruiskapel bij hare moeder; vgl. bord no. 7.) 25. Het wapen Van Boetzelaer en de kwartieren: Van den Boetzelaer De Raet De Jonghe van Hulshout. [Eliemeet Anno 1768. Obiit 19 February. (Betrof Jacob Oodefroy baron van Boetzelaer van Kijfhoek, f ongehuwd, begraven 23 Februari 1768, 4e en 5e graf, 3den regel in het noordpand van het koor; het graf was door zijn ouders Nicolaas van den Boetzelaer en Elizabeth Dorothea de Raet in 1765 gekocht.) 26. Het wapen Van den Braride gedeeld met Doubleth en de kwartieren: Doublet Quarles Huygens De Vos Huygens Van Berckel Van Baerle Coulster. Anno 1768. Obiit 18 Maart. (Betrof Geertruida Doublet, huisvrouw van Mr. Pieter Adriaan van den Brande oud burgemeester van Wageningen; zij f te Leiden s. h. en is 22 Maart 1768 in deze kerk begraven in het familiegraf Doubleth van St. Annaland, nl. het 23 en 24e graf " 3den regel, eerste kruiswerk. Op den zerk het wapen Doubleth!) *s Gravenhage. 46 27. Het wapen Van Nispen gedeeld met Cabeljau. Anno 1768 obiit 5 April. (Dit bord betrof Petronella Susanna Cabeljau huisvrouw van Mr. Johan van Nispen raad in den Hoogen Raad van Holland; begraven 12 April 1768 bij hare schoonmoeder en schoonzuster; vgl. de borden sub no. 7 en 24.) 28. Het wapen Van Erpecum in ruitvorm en de kwartieren: Van Erpecum Ten Hooven Pancras Fagel. Anno 1768. Obiit 11 Augustus. (Betreft Cornelia van Erpecum, begraven 17 Augustus 1768bij hare schoonzuster, vgl. bord no. 10, en haren broer, in 1755 begraven.) 29. Het wapen Elsevier en de kwartieren: Elsevier De Wildt Blommaert Roodenburg Waesbergen Everdingen Reynst Van der Eggen. Anno 1769. Obiit 12 Mey. (Betreft Willem Elsevier f ongehuwd, begraven in het 10e graf, 2den regel hooge koor.) 30. Het wapen Van Schuylenburch en de kwartieren: Van Schuylenburch Kemp Van der Wiele Hoffer Van der Vliet Bon Van de Camer Groenhove. Anno 1769. Obiit 20 Augustus. (Betreft Mr. Willem van Schuylenburch van Bommenede gedeputeerde wegens Friesland, begraven 26 Augustus 1769; vgl. bord no. 16 en Ned. Adelsboek 1917 blz. 119; vgl. de portiek sub no. 135 hiervoor.) 31. Het wapen Hoynck van Papendrecht en de kwartieren: Hoynck Heemskerck Oem De Roodere Muylwijk Vianen De Zee Putten. 's Gravenhage. 47 Anno 1769. Obiit 12 October. (Dit bord betrof Mr. Reinier Hoynck van Papendrecht, advocaat, begraven 17 October 1769 in het graf der familie Boot liggende ten noorden van het derde kruiswerk; zijne echtgenoote Maria Debora de Moy is begraven 6 December 1736 in het 2de graf, 7en regel in het zuidpand van het koor.) 32\ Het wapen Dierkens gedeeld met BI air en de kwartieren: Blair Bronckhorst , Willocqueau Pauw Faget Ousthooren. Bommert Silverkroon Yonckheyn. Anno 1770. Obiit 27 October. (Dit bord betrof Albertina Adriana de Blair weduwe van Mr. Cornelis Dierkens, begraven 2 November bij haar man, vgl. bord no. 4 en zerk no. 29.) 33. Het wapen Van Byemont gedeeld met Van Schuylenburch en de kwartieren: Van Schuylenburch Van Heemskerck Van der Wiele Pauw Van der Vliet Van Beuningen Van der Camer Van Hoven. Anno 1771. Obiit 22 February. (Dit bord betrof Antonetta van Schuylenburch, huisvrouw van Mr. Jacob van Byemont, begraven 1 Maart 1771, 3den regel lste graf op het hooge koor. Op den zerk las men: I. v.B.en A. v.S.J 34* Het wapen Van Campen en de kwartieren: Van Campen Ouderogge De Haes Stalpart van der [Wielen. Spreuk: In velamento alarum exultabo. Anno 1771. Obiit 2 Maart. (Betrof Willem Cornelis van Campen, f ongehuwd,begraven 9 Maart 2den regel, 19e en 20e graf in het halve kruiswerk, vroeger behoord hebbende aan Johan Oudenrogge.) 35. Het wapen De Kempenaer en de kwartieren: De Kempenaer Van Andringa Van der Waeyen Van Scheltinga. *s Gravenhage. 48 Anno 1772. Obiit 27 September. (Betrof Daniël Livius de Kempenaer, gedeputeerde wegens Friesland in den Raad van State, f 's Hertogenbosch, s. h., begraven in deze kerk 3 October 1772 in het graf der familie Emants ten zuiden van het halve kruiswerk.) 36. Het wapen Steyn; spreuk: „Virtus invidia crescit", en de kwartieren: Steyn Patijn De Grande Van der Schalke Deyman Van den Bergen Maten Wijkenburg. Anno 1772. Obiit 5 November. (Dit bord betrof den raadpensionaris Mr. Pieter Steyn f s.h. begraven 11 November in het 3e graf 11 den regel zuidpand van het koor, vgl. de zerk no. 59.) 37. Het wapen Van Byemont en de spreuk: „Quaerendo",en de kwartieren: Van Byemont Fagel Divoort D'Aux brebis Van den Heuvel Rosa Van der Graaf Poignet. Anno 1773. Obiit 8 Mey. (Betrof Mr. Jacob van Byemont, agent van H. H. M. M., begraven 14 Mei 1773 op het hooge koor bij zijne vrouw; vgl. bord no. 33 en de zerk sub no. 64.) 38. Het wapen Fagel en de kwartieren: Fagel Sluysken Dierkens Van der Heim Rosa De Neuville Rosa Van der Waeyen. Anno 1773. Obiit 28 Augustus. (Dit bord betrof Mr. Fran(ois Fagel, 2e griffier van de Staten Generaal, begraven 2 September 1773, in het 3e graf, lsten regel oostpand van het koor; op den zerk zag men de namen en wapens van den raadsheer Mr. Heyndrick Rosa en zijne vrouw Cornelia Ho ge veen alsook van hunne eenige dochter Maria Rosa huisvrouw van Mr. Fransois Fagel, raad in den Hoogen Raad; vgl. de zerk sub no. 70.) 's Gravenhage. 49 39. Het wapen Cloot en de kwartieren: Cloot Van den Hoorn Cursius Reede van Oudshoorn. Anno 1773. Obiit 28 Augustus. (Betrof Pieter Cloot, begraven 3 September 1773 in het 23e,24e en 25e graf, Isten regel, eerste kruiswerk, welke kelder hij met zifne derde huisvrouw Cornelia Helegonda van Heemskerck op 24 November 1762 had gekocht; op den zerk zag men hun beider wapens; in dit graf werden later ook overgebracht zijn beide eerste huisvrouwen t. w. Maria Margaretha van Bijnkershoekbegraven 6 October 1757 en PhilippinaJacoba Staelbegraven 19September 1760.) 40. Het wapen Hooreman en de kwartieren: Hooreman Brouwers Ponsaar Norwits. Den WelEdele gestrenge Heer Mr. Librecht Hooreman in zijn Edele leve oud eerste raad en directeur generaal van Needer- lands India obiit den 8 February 1774. (Hij werd 15 February 1774 begraven in het 6e graf lsten regel m de kruiskapel; op den zerk zag men den naam en het wapen Hooreman.) 41. Het wapen Van Nispen en de spreuk: Nobilitant hominem bona fama, scientia, virtus. Anno 1776. Obiit 7 January. (Betrof Mr. Johan van Nispen raad in den Hoogen Raad, begraven 13 Januari 1776 in de zuid of kruiskapel op het koor bij zijne huisvrouw; vgl. bord no. 27.) 42. Het wapen Dierkens en de kwartieren: Dierkens Schuylenburch Parmentier Van der Wiele Walens Van der Vliet Vivien Van der Caamer. Anno 1776. Obiit 4 April. (Betreft Mr. Willem Hendrik Dierkens, raadsheer in den Hoogen Raad begraven 10 April in het graf der familie Van Schuylenburch, in welk graf (ten zuiden van het halve kruiswerk) ook waren begraven zijn vader op 18 Januari 1745 en zijne moeder op 26 Juny 1739; vgl. de zerk sub no. 29 en de portiek sub no. 135.) 4 * 's Gravenhage. 50 43. Het wapen Van Hogendorp in ruitvorm en de kwartieren : Hogendorp Ketting Beek Ghijselin Van Santen Hartman De'Wale Van Collen Van Hees Speyart Bartholt De Vos Melisdijck Constant Evertsen Zullens. Spreuk: Ne Jupiter quidem omnibus. Nata 9 Martii 1713 Denata 30 Octobris 1777. (Betrof Jacoba Sara Justina gravin van Hogendorp begraven 7 November 1777 in het bekende graf der familie.) 44. Het wapen Dedel en de kwartieren: Dedel Van de Blocquery Hudde Scholten. Anno MDCCLXXVII. Obiit XXVI Novembris. (Betreft Mr. Jan H udde Dedel, president burgemeester van 'sGravenhage, was 75 jaar geworden op 24 October 1777; begraven 2 December in het 28ste graf 5den regel in het eerste kruiswerk. Op den zerk zag men de wapens van zijne moeder Susanna Sophia van de Blocquery en haren 2den man den raadsheer Mr. Feitrum de Vries; in deze kelder werd op 8 September 1733 ook begraven de huisvrouw van Mr. J. H. Dedel n.1. Magdalena Antonia Muyssart.) 45. Het wapen Van Hogendorp en de kwartieren als op bord no. 43. Natus 6 Januari 1715 Denatus 30 Octobris 1778. (Dit bord betrof Wilm Jan graaf van Hogendorp, raad van Haarlem, meesterknaap van Holland, f Haarlem s. h. en in den familiekelder in deze kerk begraven 6 November 1778.) 46. Het wapen Hoynck van Papendrecht gedeeld met Boot en de kwartieren: Boot Paffenrode De Yonge Van Dam De Pottre Arkel Boot Paffenrode. Anno MDCCLXXIX. Obiit XIII Januarii. (Betrof Jacoba MagtildaBoot, weduwe Hoynck van Papendrecht; begraven 19 Januari bij haar man; vgl. bord sub no. 31.) 's Gravenhage. 51 47. Het wapen Van Hogendorp en de spreuk: Ne Jupiter quidem omnibus, en de kwartieren: Hogendorp Beek Ketting Ghijselin Van Santen De Wale Hartman Van Collen Van Hees Bartholt Speyart De Vos Melisdijck Evertsen Constant Zullens. Natus XIV Decembris MDCC. Denatus XIV Januarii MDCCLXXIX. (Betrof Mr. Johan Francois grave van Hogendorp, Baron van 74^ns5 éeiL' ontvanger generaal van Holland begraven 22 Januari 1779 in den familiekelder, bij zijne vrouw; vgl. het bord sub no. 18.) 48. Het wapen Van Eversdijck in ruitvorm met hartschild Albrant&waard en de kwartieren: Eversdijck Van den Honert Borsbeek De Witt Van de Velden Hallincg Crayenhem Bickers. Anno MDCCLXXIX. Obiit V Aprilis. (Betreft AnnaMariavanEversdijck, vrijvrouwe van Al brantswaard begraven 12 April 1779, in het 3e graf lsten regel op het hooge koor bij hare ouders en broeder, vgl. het bord sub no. 19.) 49. Het wapen Van Hogendorp. Natus VI Aprilis MDCCX. Denatus IX Octobris MDCCLXXIX. (Betreft Gijsbert Carel graaf van Hogendorp burgemeester van Wagemngen, enz. enz. begraven 16 October 1779 in het familiegraf.) 50. Het wapen Van Boetzelaer gedeeld met De R_aet en de kwartieren: De Raet Hulshout Fagel Six. Anno MDCCLXXX. Obiit XXXI Martii. ^•rlft Elizabeth Dorothea de Raet, vrouwe van Dubbeldam, en Kijfhoek, echtgenoote van Nicolaas baron van Boetzelaer ontvanger generaal van Holland; begraven 6 April 1780 bij haren oudsten zoon; vgl. het bord sub no. 25.) Gravenhage. 52 51. Het wapen Thilenus gedeeld met Van der Haer en de kwartieren: Van der Haer Dierquens Fagel Roman. Anno MDCCLXXXI. Obiit XXXI Octobris. (Dit bord betreft Margarétha Elisabeth van der Haer, echtgenoote van Mr. David Jan Thilenus, f s.h., begraven 6 November 1781 in het 2e en 3e graf gelegen in den 3den regel in de zuidkapel van het koor.) 52. Op 7 Januari 1782 is een wapenbord vernieuwd, waarop de wapens Helman en Vermeeren op een mantel onder een gekroonde helm; helmteeken een uitkomende rood getongde gekroonde gouden leeuw; voorts de kwartieren: Helman Hellemans Heubmer Daems Cordes de Watripont Van Santvoort Bernuy De Pape. Obiit 1644. 16 Octobris. (Dit bord betrof Pieter Helman, heer van Muilkerk, zoon van Ferdinando en Anna Hellemans, begraven 23 October 1644 en zijne huisvrouw Maria Vermeeren, dochter van Jan, begraven 20 September 1638, beiden in het. graf van haren vader, zijnde het 2de in den 8sten regel op het hooge koor.) Op den zerk was het wapen uitgehouwen met de volgende inscriptie: Hic jacent. Nob. D. Joannes Vermeeren obiit 12 Octobris 1634. Nob. D. Maria Vermeeren uxor nob. D. Petri Helman dni a Muylquerque, maritus moestus p. c. Illa obiit 8 Septembris 1638; ille obiit 16 Octobris 1644. (Dit graf is 28 februari 1675 overgeboekt op Jan Vermeeren secretaris; vgl. de zerk sub no. 71.) 53. Het wapen Thilenus en de kwartieren: Thilenus Hop Bisschop Verloo. 's Gravenhage. 53 Anno MDCCLXXXII. Obiit VII Aprilis. (Betrof Mr. David Jan Thilenus, f s.h., begraven 12 April 1782 in den kelder, vermeld sub bord no. 51, welke zijn vader Mr. Jan Abraham Thilenus secretaris ter kamer van auditie en sluytinge van de gemeene landsreekeninge van Holland op 2 September 1726 had gekocht van de erfgenamen van Mr. Reynier van Amsterdam advocaat, wiens naam en wapen op den zerk voorkomt, vgl. no. 9.) 54. Het wapen Van Hogendorp gedeeld met Du Bois en de kwartieren: Du Bois Visch De Back Schepers Danen Van Zoelen Vettekeuken Timmers. Tot vreugd gebooren den Tot smart gestorven den 23 April 1744. 23 April 1782. De billijkheid, de deugd, de vriendschap en de reeden vereenigd in dit hart, ligt rustend hier beneeden. (Dit bord betrof Geertruida Adriana du Bois, vrouwe van Molenaarsgraaf, Giessen en Steenhuizen, echtgenoote van Mr. W i 11 e m graaf van Hogendorp, schepen en raad van Vlissingen en wegens dezelve gedeputeerde in het college ter admiraliteit op de Maas, f Rotterdam s. h., hier begraven 29 April 1782 in het familiegraf.) 55. Het wapen Van der Beke (niet ingevuld) en de kwartieren: Van der Beke Van der Burght Bagherach Radermacher. Anno MDCCLXXXII. Obiit XVIII Julii. (Dit bord betrof Mr. Cornelis van der Beke, raad en oud burgemeester van Tholen en gecommitteerde ter generaliteitsrekenkamer wegens .Zeeland, f s. h. op Noordervliet te Voorburg en alhier begraven 22 Juli 1782 in den grafkelder der familie Van Schuylenburch, zijnde zijne nagelatene weduwe, eene dochter van wijlen Mr. Cornelis van Schuylenburch, die 22 Juli 1763 begraven is;, vgl. bord no. 16; hij was de laatste mannelijke nakomeling van zijn geslacht, waarom o. a. het hoofdwapen blind is aangegeven.) 56. Het wapen Van Leyden met spreuk: Nee timide nee tumide, en de kwartieren: Van Leyden De Roovere Van Ruytenburg Van Meerman Paedts Van Beveren Van der Nissen Van Nes. 's Gravenhage. 54 Anno MDCCLXXXII obiit XXV Julii. (Onder het hoofdwapen is nog een wapenrok geschilderd met het wapen op den borst en de beide mouwen; het bord betrof Jan baron van Leyden van Westbarendrecht en Carnisse, generaal majoor der Cavalerie, f ongehuwd te Breda en alhier begraven 2 Augustus 1782 op het hooge koor, 2e graf, 4de regel.) Op den zerk van dezen kelder las men: Hier rust den heere Diderick van Leeuwen raedt in den hove provintiael en Hogen Raedt van Hollant sterft den 21 April 1596 ende juffrou Catarina van der Go es zijn Ed. huisvrouwe sterf den 20 January 1608. (Hierboven waren de wapens uitgehouwen; vgl. de zerk sub no. 126.) 57. De wapens Van Schuylenburch en Gevaerts en de kwartieren: Gevaerts Briele Brandwijk Van Beaumont Liesvelt Beresteyn Snouke De Jonge. Anno MDCCLXXXII. Obiit III Augusti. (Betrof Elizabeth^Maghdalena Gevaerts, weduwe van Mr. Willem van Schuylenburch, raad en burgemeester van Delft, gedeputeerde wegens die stad in het college van gecommitteerde raden, als hoedanig hij in 1755 overleed; zij werd 9 Augustus 1782 begraven in het familiegraf; vgl. de borden nos. 16, 55 en 116.) 58. Het wapen Fagel gedeeld metSluysken en de kwartieren: Sluysken Van der Heym Neufville Heinsius Van der Waeyen Manrique Bex Dedel. Anno MDCCLXXXIII. Obiit V Februarii. (Dit bord betrof Anna Catharina Sluysken echtgenoote van Mr. Hendrik Fagel griffier van de Staten Generaal, die woonde in het Noordeinde Westzijde, en begraven is 10 Februari 178. bij haren zoon; vgl. het bord no. 38.) 59. Het wapen Dierkens gedeeld met De Salis en de kwartieren: De Salis De Raat Boul Nuyts De Salis De Raat De Salis Maas. 's Gravenhage. 66 Anno 1705 obiit 10 September. (Deze baron Von der Reek werd 18 September 1705 begraven bij zijn op 11 Augustus t. v. begraven kind.) 94. Het wapen Van Wassenaer en de kwartieren: Wassenaer WW,: Renesse van der Aa Randenrode van der Aa Arnhem Hoxwier Renesse van Wulven Van der Laan VanStepraedt. Anno 1714 obiit 24 Mei. (Betreft Jacob graaf Van Wassenaer-Obdam, weduwnaar van Adriana Sophia van Raesfelt; vgl. Obreen, Het geslacht Van Wassenaer blz. 145 en voor de kwartieren de Genealogische kwartierstaten Smissaert en Van der Dussen.) 95. Het wapen Van Wassenaer en de kwartieren: Wassenaer Raesvelt Renesse Flodorff Randerode Monster Arnhem Dorth. Anno 1702 obiit 15 Augustus. (Betreft een ongedoopten zoon van den voorgaanden, begraven 22 Augustus 1702.) 96. Het wapen Van Reede en de kwartieren: Reede Brakell Heurn Gooi Wageningen Berlicom Diest Van der Chijs Harn Rich de Leerdam Nyenrode Mahu Zulen van Nievelt Van Goorie Wiltgraaf van Salm Melisdijck. Anno 1743 obiit 6 Februarii. (Betreft Gerrit Adriaan van Reede, kapitein ten dienste van H. H. M. M. begraven 11 Februari 1743 in het 17e graf lsten regel in het eerste kruiswerk; zijne weduwe Elisabeth Feit werd 22 September 1747 naast hem in het 16e graf begraven.) 97. Het wapen Van Buytenhem en de kwartieren: Van Buytenhem Van Hoorn Van Aller De Koning. 's Gravenhage. 67 Anno 1736 obiit 14 Maart. (Betrof een broer van Anna Regina van Buytenhem echtgenoote van Mr. Hendrik van Hoorn+ 14 October 1759 en begraven in de Groote kerk 20 October d. a. v. met zijne 4 kwartieren n.L: Van Hoorn De Putter La Lier Huygens.) (Vgl. het bord no. 23.) 98. Het wapen Van Hogendorp en de kwartieren: Hogendorp Van Santen Van Hees Melisdijck. Anno 1702 obiit 30 Juny. 99. Het alliantiewapen Van Hogendorp X Ketting en de kwartieren: Ketting Hartman Speyart Constant. Anno 1707. Obiit 29 Maart. (Nos. 98 en 99 betroffen Mr. Diederik van Hogendorp heer van Cromstrijen, drossaart van Steenbergen enz. en zijne echtgenoote Petronella Kettingh; vgl. Ned. Adelsboek 1914 blz 321 sub V wat met bovenstaande data kan worden aangevuld; zij waren eerst begraven in de Kloosterkerk te 's Gravenhage, doch zijn in 1744 naar de Groote kerk overgebracht.) 100. Het wapen Van Hogendorp en de kwartieren: Hogendorp Ketting Van Hees Speyart Van Santen Hartman Melisdijck Constant. Anno 1750 obiit 22 October. 101. Het alliantiewapen Van Hogendorp X Becker en de kwartieren: Becker Van Baerle Hoon Sohier Van Baerle M Godin Le Rideur Hoon. Anno 1693 obiit 23 September. (Nos. 100 en 101 betroffen Mr. G ij s b e r t graaf van Hogendorp vrijheer van St. Janssteen enz. en zijne eerste echtgenoote I u 1 i a n a Becker; vgl. Ned. Adelsboek 1914 blz. 333 sub VI bis; het lijk van laatstgenoemde werd eerst in de Kloosterkerk begraven, doch od i\ Januari 1744 naar den familiekelder in de Groote kerk overgebracht.) 's Gravenhage. 68 102. Het wapen Van Hogendorp en de kwartieren Hogendorp Ketting Van Santei De Kuster Van Hees Speyart Melisdijck Constant. Anno 1738 obiit 5 February. (Betrof Petronella van Hogendorp, die eerst op 12 Februari 1738 in de Kloosterkerk was begraven, doch op 24 Januari 1744 naar het familiegraf werd overgebracht.) 103. Het wapen Van Hogendorp en de kwartieren: Hogendorp Beek Ketting Ghyselin Van Santen De Wale Rogier Van Hees Van Collen. Anno 1738 obiit 15 Maart. (Betrof Jonkvrouwe Geertruid van Hogendorp, dochter van voornoemden Mr. graaf G ij sb ert en zijne 2e vrouw Margaretha Catharina Beek.) 104. Het wapen Van Hogendorp en de kwartieren Hogendorp Beek Ketting Ghijselin Duyst van Santen De Wale Hartman de Kuster Van Collen Van Hees Bartholt Melisdijck De Vos Speyart Evertsen Constant Zullins. Anno 1744 obiit 7 September. 105. Het alliantiewapen Van Hogendorp X Du Peyrou. Anno 1747 obiit 12 November. (Nos. 104 en 105 betroffen Mr. Diederikjohanvan Hogendorp, heer van Hofwegen, en zijne weduwe Anna Maria du Peyrou; vgl. de data met Ned. Adelsboek 1914 blz. 334 sub VIL) 106. Het alliantiewapen Van Hogendorp XSlicher en de kwartieren: 's Gravenhage. 69 VanderDus- Temminck-Temminck [sen- Slicher Cincq -Spiegel VanderHoe- [ven - Van der [Hagen Oudshoorn - Veen Wismans -DeGijselaer Roeters -Van Bever- Vlugge -Nicolaï. [ninc Anno 1756 obiit 29 September. (Betrof Cornelia Petronella Slicher echtgenoote van Mr. Diderick Johan graaf van Hogendorp, heer van Steenhuysen; vgl. Elias, De Vroedschap van Amsterdam, II blz. 675.) 107. Het wapen De Hinoj'osa en de kwartieren: De Hinojosa Van Wanroy Utenham Van Almonde Van Welle Wassenaer van Van Zoudenbalch [Duvenvoorde Van Voorst Van Reede tot [Nederhorst. Anno 1741 obiit 28 December. 108. Het alliantiewapen De HinojosaXDe Vicq en de kwartieren: De Vicq Velters VaH de Voorde De Haze. Anno 1738 obiit 13 February. (De nos. 107 en 108 betroffen Mr. Adriaan Pieter de Hinojosa, president van het Hof van Holland, begraven 4 Januari 1742 en zijne vrouw Helena de Vicq, begraven 19 Februari 1738; vgl. Elias t. a. p. II blz. 581.) . 109. Het wapen De Vries en de kwartieren: De Vries Feitrum Beaumont VanderGiesen. Anno 1723 obiit 11 Augustus. 110. Het alliantiewapen De VriesXVan de Blocquery en de kwartieren: Blocquery Scholten Herrewijn Broen. 's Gravenhage. 70 Anno 1733 obiit 30 July. (Nos. 109 en 110 betreffen Mr. Feitrum de Vries, raadsheer in den Hoogen Raad, begraven 17 Augustus 1733 en zijne vrouw Susanna Sophia van de Blocquery, begraven 4 Augustus 1733, eerder "weduwe van Mr. Willem GerritDedel; vgl. Elias t. a. p. II. blz. 682.) 111. Het alliantiewapen Van Oldenbarneveld gen. TullinghXVan Cattenburch en de kwartieren: Cattenburch Godin Copes Boddaert. Anno 1737 obiit 13 Maart. (Dit bord betrof Johanna Moralla Elisabeth van Cattenburch, huisvrouw van Jehan Gerard van Oldenbarneveld gen. Tu 11 ingh; zij werd 18 Maart 1737 begraven: vgl.Ned. Adelsboek 1915 blz. 441.) 112. Het alliantiewapen DelaFailleXRaveende kwartieren: Rave Schuyl Clant Thibault. Anno 1739, obiit 18 Novemb. (Dit bord betreft Petronella Adriana Rave huisvrouw van Mr. JeanLouis delaFaille, baljuw van Hooge en Lage Zwaluwe, begraven 24 November 1739; vgl. het bord no. 6.) 113'. Het wapen Van Santen en de kwartieren: Santen Van der Meersen Welhouck Haeck Duyst van Voorhout Spieringh Muys van Holy Weyts. Anno 1685 obiit 20 February. (Betrof Johan van Santen, heer van Middelharnis, begraven 25 Februari 1685 in het familiegraf op het zuidpand van het koor.) 114. Het alliantiewapen Van Schuylenburch X Van Heem skerck en de kwartieren: Van Heemskerck Pauw Van Beuningen Van Hoven Cant Spingels Burgh Storm van Wena. Anno 1748 obiit 13 September. (Dit bord betrof Alettajohanna van Heemskerck, echtgenoote van Mr. Willem Hendrik van Schuylenburch, begraven in den kelder der familie Van Schuylenburch op 20 September d, a, v.; vgl. het bord sub no. 16 en de portiek sub no. 134.) 's Gravenhage. 71 115. Het wapen Van Schuylenburch en de kwartieren: Schuylenburg Van der Wiellen Van der Vliet Van der Caamer Van Beaumont De Behaut Van Schaagen Van der Voort. Anno 1757 obiit 8 July. (Dit bord betrof Mr. Willem Hendrik van Schuylenburch, voornoemd, begraven in het familiegraf voornoemd bij zijne vrouw; hij was een broer van Mr. Cornelis vermeld sub bord no. 16.) 116. Het wapen Van Schuylenburch en de kwartieren: Schuylenburg De Hochepied Van der Wielen Van de Capelle Van der Vliet Van der Merct Van de Camer Suerland. Anno 1755 obiit 18 January. (Dit bord betrof Mr. Willem van Schuylenburch, raad der stad Delft, en gecommitteerde Raad, begraven in het familiegraf voornoemd 18 January 1755, echtgenoot1 van Elisabeth Magdalena Gevaerts; vgl. het bord sub no. 57.) 117. Het alliantiewapen VerboltXLe Mair en de kwartieren: Le Mair Cuyck van Mierop Walraaven Splinter. Anno 1721 obiit 23 Maart. 118. Het wapen De la Faille en de kwartieren: De la Faille Delff Camerling Hoogenhouck Canin Mierevelt Wielant Van Santen. Anno 1729 obiit 7 November. (Dit bord betrof Johan Bernard de la Faille, auditeur, begraven op 14 November 1729 in zijn grafkelder in den vierden regel in het eerste kruiswerk.) 119. Het alliantiewapen FerlemanXDe Mauregnault en de kwartieren: Mauregnault-Panhuys Huyssen -VanderNisse V osbergen-Vivien Knuyt -Hessen Le P ri n c e - Hoof tman Matenesse-Watervliet N o orthoek - Malapert Tenijs -Pous. 's Gravenhage. 72 Anno 1737 obiit 23 Mey. (Dit bord betrof Maria Corneliade Mauregnault, huisvrouw van Mr. Willem Ferleman, begraven 30 Mey 1737 in het 26e graf van den eersten regel in het eerste kruiswerk.) 120. Het wapen Ferleman. Anno 1743 obiit 5 September. (Dit bord betrof voornoemden Mr. Willem Ferleman, burgemeester van Veere en afgevaardigde ter Staten Generaal.) 121. Het alliantiewapen DedelXMuyssart en de kwartieren: Muyssart De Haze Du Bucquoy Zwaanswijk. Anno 1733 obiit 3 September. (Dit bord betrof Magdalena Antonia Muyssart, weduwe van Mr. Jan Hudde Dedel, schepen van 'sGravenhage; vgl. het bord sub no. 44.) 122. Het wapen Van Steeland en de kwartieren: Steelant Aersen Mechelen Regniers Rooyen Ysselinghen Cock Estourmel Cauwe Schellach Beveren Temsich Ketels Leefdael Sevenbergen Lannoy. Anno 1697 obiit 17 December. 123. Het wapen Van Vrijberghe en de kwartieren: Vrijberghe De Jonge De Vager De Huybert Beens Boense Van der Lisse Van der Lisse. Anno 1690 obiit 10 November. (Dit bord betrof Bonifacius van Vrijberghe, echtgenoot van de hierna te noemen Elisabeth van der Haer en vader van de hierna te noemen M a r i a v a n V r ij b e r g h e; hij werd begraven 16 November 1690 tegelijk met zijne dochter in de Zuid of Kruiskapel van het koor in het graf der familie Van der Haer.) 124. Het alliantiewapen Van VrijbergheXVan der Haer en de kwartieren: 's Gravenhage. 73 Van der Haer Van Kinschot Van der Does Pij 11 Van der Haer Roelfs Van Brienen Boulijn. Anno 1703 obiit 16 Junij. (Betreft voornoemde Elisabeth van der Haer, weduwe Van Bonifacius van Vrijberghe.) 125. Het wapen Van Vrijberghe en de kwartieren: Van Vrijberghe Van der Haer De Jonge Van Kinschot De Vager Van der Does De Humbert Pij 11, Anno 1690 obiit 8 November. (Betreft voornoemde Maria van Vrijberghe, begraven 16November met haren vader, vermeld sub bord no. 123.) 126. Het wapen Vleugels en de kwartieren: Vleugels Van Oosten Bertoens Heeren. Anno 1717 obiit (Dit' bord betrof den fiscaal David Vleugels, begraven in de zuidkapel op het koor in het graf der familie Van der Haer, waarin op 19 Februari 1706 ook eene dochter van hem was begraven.) 127. Het alliantiewapen VleugelsX Van Vrijberghe en de kwartiprpn • Van Vrijberghe Van der Haer De Jonge Van Kinschot De Vager Van der Does De Humbert Pijll. Anno 1714 obiit 27 October. (Dit bord betreft Cornelia van Vrijberghe, de echtgenoote van David Vleugels voornoemd, in voornoemd graf begraven bij hare ouders, zijnde zij eene zuster van Maria van Vrijberghe, vermeld sub no. 125.) 128. Het wapen Van Reede en de kwartieren: Reede Van Eden Diest Kuijb Nyenrode Prunen Velen V. Velsen. % Gravenhage. 74 Anno 1715 obiif 23 Augustus. (Dit bord betrof Frederik baron van Reede tot Renswoude, heer van de Lier, eerder van Schonauwen; hij was de zoon van Johan van Reede van Renswoude en Jacoba van Eede; kleinzoon van Gerard van Reede en Mechteld Peunis en van Hendrik van Eede en Jacomina Cuyp; achterkleinzoon van Goert van 'Reede en Geertruyd van Nijenrode; Johan Peunis alias van Diest en Richerda van Diest, van Jacob van den Eede en Maria Pruynen en van Jan Cuyp en Jacoba de Weser of de Velser;vgl.NieuwBiograf.Woordenboek III, kolom 1033, 1034.) 129. Het wapen Thilenus en de kwartieren: Thilenus Hop Bisschop Verloo. Anno 1742 obiit 18 November. (Dit bord betrof Henriettejudith Thilenus, begraven op 23 November 1742 in haar vaders grafkelder in de Zuid of Kruiskapel op het koor.) 130. Het alliantiewapen Van AssendelftXSteenis en de kwartieren: Steenis Cambier Ouwens Noorwits. Anno 1748 obiit 23 Februarij. (Dit bord betrof Barbara Steenis, huisvrouw van Daniël Pompejus van Assendelft, ontvanger, begraven in het28een 29e graf, een dubbelen kelder in den vierden regel in het eerste kruiswerk op 29 Februari 1748.) 131. Het wapen Diert en de kwartieren: Diert Verseyden Van Waesdorp Prins. Anno 1729 obiit 29 Mei. 132. Het alliantiewapen DiertXDeCocq en de kwartieren: De Cocq Valck Boncamp van Coetsveld Du Quesnoy. Anno 1743 obiit 31 October. (Nos. 131 en 132 betroffen Theodorus Diert en zijne weduwe Maria Cornelia de Cocq, onderscheidenlijk begraven 2 juni 1729 en 7 November 1743.) 133. Het alliantiewapen DiertXVerseydenendekwartieren: Verseyden Prins Van der Scherm Kievit. 's Gravenhage. 82 5. Perpetuae memoriae Nobilisviri Dni Johannis l'Empereur/ab Op py ck, qui post S. studia in Belgii' foederati academiis feliciter exculta et inde quinquennalem per Germania, Helvetiam, Italiam Galliasq. peregri- nationem, quum S. ministerio, cui solius religionis et Christo in serviendi zelo sese devoverat, Leyderdorpii biennium Brilae octennium ei annos totidem Hagae com. singulari pietate, prudentia atq. facundia perfunctus esset, hujus vitae et agrestis et civicae et aulicae pertaesus; semperq. rebus etiam secundis ad caelestem adspirans patriam, tande fiduciae in Deum plenus eo commigravit relicto sui in piorum animis desiderio ardentissimo ao CI3IDCXXXVII: XXII Aug. aetatis suae XLIII Uxor Abigael Thysia Rev. Theologi D. Antonii Thijsii f. liberiq. P. C. In de hoeken vier wapens: I. Gedeeld: 1. een halve adelaar, 2. twee vogels, twee ringen en een ster (6) onder elkaar; schildhouders twee griffioenen. II. Vier wieken (Van der Muelen). III. Gedeeld: 1. op zilver een dorre boom, 2. op blauw drie gouden arrebellen (2 en 1). IV. Op zwart een zilveren dwarsbalk, beladen met vier hermelijnstaartjes. Bovenaan het wapen 1'Empereur d'Oppyck (I), vastgehouden door twee griffioenen; helmteeken een uitkomende adelaar. Onderaan een wapen: gepaald; boven rechts een vrijkwartier, waarin een gekanteelde en tegengekanteelde dwarsbalk. In 1778 was blijkens het vorenaangehaalde werk van A. Frese nog te zien op de zerken: 6. Het wapen Van Dorp en de kwartieren: *s Gravenhage. 83 DorP Schets Nelling Brimeu Wijburg Regtergem Van Apen Van de Werve. Philips van Dorp ridder en admirael van Holland stierf in "t jaer CIOIOCXII oud zijnde 65 jaeren. 7. De wapens Van der Goes en Cromstrijen en de kwartieren : Van der Goes Renoy van Spijk Spangen De Potis ?. Hic quiescit A d r i a n u s G o e s i u s J. C. / F. H. princ. Auriacae / consiliarius / ex patre Delf. praetore / avo et proavo / Hollandiae et Westfrae ' advocatis/obiit VII ld. jan. ao / CDIDCXXXII et Domina Maria [de Cromstrijen]. De(lfM3^S.i6Mk)begraVen CnrisMaa" van der Goes f 8. De wapens Cromstrijen en De Stoppelaer en de kwartieren: Stoppelaer Van de Werve A,monde Brouckhoven. Hic quiescit Nobilis domina A n n a d e S t o p p e 1 a e r/ vidua Domini M a rt i n i de MDCXXXIiien JU"S C°nSulti °biit XV/Januar» anno Domini Cromstrijen Stoppelaer Duvelant Van de Werve. Clarissimus Dominus, Philippus de Cromstrijen/Juris consultus monumentum/hoc sibi Matrique suae poni / testamento cavit. obiit XVIII / maji anno Domini MDCLVII. 9. Hier legt begraven Jonkvrouwe Constantina de Haene dochter van capiteyn Joh. van de Haene sterf den 23 Januari 163. alsmede Johan Berthout van Loo, in sijn leven agent van de quartieren van Vlaenderen, sterf den 25 July 1637 ende Joufvrouwe Justiana de Fyaene sijne huisvrouwe stierf den 28 December 1639. 10. Hier leyt begraven de Ed. Juffrouw Barbara Cromwel 's Gravenhage. 86 Volgens de Wapenheraut 1897 blz. 31 was er voorheen in deze kerkook een grafschrift op den gouv. gen. RijklofvanGoens, luidende: Gloria post obitum major. 'sLants Hooftbevelheer Goens, het oost ten dienst, die fier 't Grootmachtig Indiën ruim vierwerf dartien jaeren Met raet en daet bestierde, in vrede en krijgsgevaeren, Beweent van schrandre zoons, den nijt ten trots, rust hier, Van deugd en dapperheyt in 't helden graf gedragen Terwijl twee werelden van Rijklof's trouw gewagen. Luthersche Kerk te 's Gravenhage. Van deze kerk werd de eerste steen gelegd op 16 Mei 1759; zij werd ingewijd 13 Mei 1761. Zij kwam in de plaats van eene oude Luthersche kerk, die in 1620 werd gesticht en waarin 25 Maart 1759 de laatste dienst werd gehouden door Ds C. van der Heide. In die oude kerk waren 2 monumenten in den muur, welke niet naar de nieuwe kerk werden overgebracht, t. w.: 1. Siste gradum viator/dole mortem viri/quem deflent matres prudentiae theologiae poësis / moeret ecclesia, nam patrem/luget hoe quidquid est templum, nam funda/torem, quaeruntur omnes pii, nam oratorem ecclesiasticum, / Theologicum conscientiosum, / imo doctorem eximium / non verbis solum, sed vita docentem / amiserunt/D. Johannem Schelhammerum, ex antiqua prosapia oriundum; per LIV annos hic loei pastorem / pietate suavitate, candore humilitate / omnibus denique virtutibus Christianis / egregium / transiit ad coelestia gaudia vita satur, / D. 9 febr. St N. ao 1669 P. N. C./aetat. 84. 3 mens. 6 dies / S. et Coh. nom. pos. / Jac. Sigismund Schelhammer J. W. L./Hamb./. 2. Den Wel. Ed. Gestr. en manhaften Heere Johan Roosen capiteyn in dienst van dezen staet, gesneuveld in de bataillie vah Senef op den 1 lden Augusty 1674. (Hierboven het wapen Roosen en er om heen allerlei krijgsattributen.) 's Gravenhage. 87 Wel overgebracht werden de volgende wapenborden, die echter thans niet meer te zien zijn: 3. MDCCXXXIII Johan Friderich von Freyman, geboortig uyt Liefland, major generael van de infantery, luytenant collonel van 't regiment guardes te voet van den Staet der Vereenigde Nederlanden. Obiit V July. 4. Ao MDCCXXXXVI Nicolas Griis, geboortig uyt Norwegen, ridder van de ordre van de Dannebroek, Etatsraadt en extraordinaris envoyé van Sijn Majesteyt de Coning van Denemarquen en Norwegen bij Haar Hoogmogende de Heeren Staten generaal der Vereenigde Nederlanden. Obiit XXVI novembris. 5. De Wel Ed. geboorene Vrouwe Douariere van Palmquist overleden den XXI Januarii MDCCXX. Van de oude naar de nieuwe kerk is overgebracht en thans nog aanwezig een monument, waarop boven een wapen zijnde een zwarte keper op een gouden veld. Schildhouders rechts een zwart hert, links een gouden leeuw. Boven het schild een kroon. 6. P. M. liberi baronis Caroli Guilielmi Sparre ex antiqua et praelustri apud Suecos prosapia oriundi exercituum foederati Belgii praefecti generalis Ostendanae urbis et agri rectoris qui praelio apud Taisnerias fortiter pugnans in ipso victoriae gremio lethali vulnere percussus dein die XXVII Octobris anni MDCCIX gloriosa morte occubuit exemplo, o quisquis hac transis tanti viri ad fortitudinem prudentiam 's Gravenzande. 92 die met opgeheven rechterpoot op een grondje staat en in zijn bek een aal houdt; in het schildhoofd drie sterren (6) naast elkaar. Siste viator. In hoe tumulo jacet in spem gloriosae resurrectionis cadaver Danielis des Marets, Sam. fil. ex nobili Galliae prosapia ortus, Mosae Trajecti natus, Groningae educatus, ad tempus Christianae veritatis praeco, paralisi ictus manuum pedumq. usu orbatus sacro huic muneri renuntiare coactus; attamen praeditus men te sana in corpore debili semper fuit a consiliis Serenissimi Regis Magnae Brittanniae Guilhelmi foederat. Belgii gubernatoris. Multis profuit sibi nocuit, justitiam coluit, thesauros sprevit. In reces.su suo 's Gravesandensi obiit in fide salvifica jesus Christi vita morientis resurrectio credentis ao 1714 aetatis 78 mense Julii die 19. Extinctus loquitur: Corpus eram nuper, nunc sum sine corpore pulvis, pulvis adhuc, tandem denuo corpus ero. 18. Voor het monument sub no. 17 ligt een zerk, waarop het wapen Des Marets en de woorden: Danielis Des Marets. Naast deze zerk liggen: 19. Johanna Boose huisvrouw van Joachjm Lodewijk Loose overleeden 13 December 17.3. *s Gravenzande. 93 20. Het wapen Van Pers ij n (de dwarsbalken met de schuinkruisjes); schildhouders rechts een gewende griffioen met een banier, waarop het wapen Persijn en onderaan omgeven door een lint, waarop: Persijn; links een gewende leeuw, met een banier, waarop het wapen Ouwendijck en onderaan omgeven door een lint, waarop Ouwendijck. Hier leggen van 't Welgebooren geslachte Van Persijn en Ouwendijck bij hun voorouwers en wijven begrave: Adriaen Hendrickz. Persijn Claes Gijsbrechtsz. heer Janszz. sterft 18 April 1545 oud 86 jaren en sijn zoon Cornelis Adriaensz. Persijn bijgenaemt Ouwendijck sterft 27e Mey 1571 out 72 jaren en sijn zoon Willem Cornelisz. Persijn geseyt Ouwendijck sterft den 9 January 1588 out 38 jaren. Joris Willemsz. van Ouwendijck sterft den 10 November 1645 out 64 jaren. Willem Jorisz. van Ouwendijck sterft den 16 January 1686 out 64 jaren. (Eene afbeelding van deze zerk en van het monument Des Marets ziet men in de collectie Van der Lely op de Kon. Bibliotheek te 's Gravenhage.) 21. Rustplaats van Mr. Pieter van Milligen geboren den 28 December 1715 overleden den 1 Augustus 1771. 22. Hier rust het stoffelijk overschot van L. Burgersdijk overleden te 's Gravenzande den 4 September 1808 en deszelfs huisvrouw E. Hioolen overleden aldaar den 15 January 1818 (of 1848). 23. Hier rusten Gerardus Jorissen emeritus predikant van Terheide overleden 30 April 1837 en zijne huisvrouw Elisabeth Beatrice van Heyden Hompesch overleden den5Augustus 1839. 24. Hier rust in hoope het doode lichaam van D°. Johannes Saldenus in zijn leven predikant in de gemeinte Jesu Christi te 's Gravezande gebooren te Delft Tien 15 February 1672 en gestorven te 's Gravezande den 8 April 1754. 25. Hier rust in hoope De Heer Adrianus Hoefnaagel in leven rentmeester van kerk en gasthuys der steede 's Gravezande 's Gravenzande. 94 alsmeede penningmeester vant Nieuwlandt en Noortlandt den 3 Desember 1782 ouwdt zijnde 73 jaar en 11 maande 1 dag. 26. S. t. e. DHeer Cornelis Strijen 1679. 27. Waling Pieterse Lugtigheid 1832. (Twee zerken.) 28. Achter een rond hek bevindt zich een groote zerk, waarop: Van Vredenburch. Volgens het Maandblad van het Gen. Her. gen. de Ned. Leeuw 1884 blz. 30 las men hier vroeger nog op grafsteenen: 29. Hier leyd begraven Claas Willemssoon van der Burg en sterft anno XVIc ende IX den 29 Mey. 30. Hier is begraven Magtelt Willemssterft den 13Maius.... 31. Hier leyd begraven Maartgen Willems de dogter van Willem Claesz. burgemeester van 'sGravenzande woonende op 't Suyderend van 'sGravenzande ende sterft 1600.... Martius. 32. Hier is begraven MelisWillems sterft anno .... Octobris. 33. Hier leyd begraven Maartge Claasz. Bakker en starf UIL jaer anno 1562 den 27 february en Cr ij n Zo est zijn huysvrouw en sterf int jaer 1556 den 20 dag in Marti naer beyder memorie samen alle jaaren nouwe frudarius in de half vasten. 34. Hier is begraven ClaesPietersz. burgemr. van 's Gravenzande starf ano 1576 den 14 Januari. Hier is begraven Lidewy Jans sterf ao 15.. de 1 Nov. 35. Hier is begraven Pieter Claesz. ende sterft anno 1601 den 30 Julius. 36. Hier is begraven Willem Claes v. dr. Burch oud burgermr. tot 'sGravenzande en sterf anno XVIc ende 11 den XXIX Julius. 37. Hier leyd begraven Pieter Claes Backer burgermr. van Scravenzande en sterf anno XVc LXII den 27 February. Vgl. ook de Navorscher 1879 en 1883 blz. 220, volgens welk blad men op de klok leest: Arent van der Put me fee. ao 1620. Ned. Herv. Kerk te Grootammers. De eerste steen dezer kerk is gelegd door W. M. de Vos oud 81 jaren den 5 Mei 1857. De meeste zerken, w.o. 26 groote en dikwijls met wapens voorzien, zijn geheel afgeloopen. Te lezen is nog: 1. Hier leit begraven Mariken Josten de huisvrou van Simon Willems out wesende 44 jaeren en sij sterf den 9dach julius anno 1633. 2. Hier leyt begraven Neeltjen vrou van Louwerens Tuijnenburg oud 71 jaren en is gestorven den 10 Desember anno 1735. 3. Hier leyd begrave Bastiaentie Jans weduwe van Cornelis Ariense Ros in sijn leeven waersman capiteyn in de baronie van Liesveld en Gelckenes sterf den XXVII Mey MDCXC oud LXXII jaren. 4 op Godt, onderhout sijn gebot, hier leyt onder begraven Cornelis Cornelissen de Groothe is ghestorven int jaer ons Heeren op de 19 Juli anno 1620. 5. Pieter Joosten oudt wesende XXXIX jaer sterf denXXIIII November ann. ?. (Wapen uitgesleten.) 6. Hie leyt begraven Jan Florsen sterf den 12 Januari anno 1643. 7. Hier leyt begraven de Heer Yoannes Leeuwenson in sijn edele leven drossaert ende 8 de huisvrou van Aert Adriaense 9. In den Heer gerust is met lust Jacop Willemz. de Nachtegael out sijnde 32 jaren ende Anneken Willemsdr. Cu per sijn huysvrou out sijnde 37 jaer en sijn gerust den 24 Septembr. ao 1636. 10. Wapen, gedeeld: I. een achtspakig wiel; II. ?. Ned. Herv. Kerk te Groote Lindt. Deze kerk is eenige jaren geleden verbrand en toen zijn twee zerken met opschrift op het kerkhof beland, waar zij nu in stukken en brokken liggen. De koster was zoo vriendelijk een schop te halen, waardoor het mogelijk werd het opschrift te ontcijferen. 1. Vreest Godt boven al. Hier leyt begraven Samuel Niclaes1) predicandt alhier met sijn dochter Elisabeth ende hij is gestorven de XXI December anno MVIc XIII. Derthien int apostolische geloove vijandt van alle nieuwichheyt ende ketterije gelijck dat in -sijn dootbedde gebleken is ende doet blijcken met dit sijn opschrift voor alle menschen. Jesa. 57.1. Doch de rechtveerdige coemt omme ende daer is niemant die het ter herten neemt want de reghtveerdige werti wech gheruckt vooer het ongeluck et setra. 2. Een wapen, gedeeld: I. een dwarsbalk beladen met een ster (6), vergezeld boven van twee St. Andrieskruisjes en beneden van een loopende vos; II. drie eenden (2 en 1). Hier leyt begraven Ds. Yohannes van den Oever predikant van de Grote Lint gebooren 11 April 1718 gestorven 13 februari 1772. (Zie ook J. W. R e g t, De Zwijndrechtsche waard, blz. 75.) l) Het handboek van M. W. L. van Alphen 1907 noemt hem Tijkmaker. Ned. Herv. Kerk te Haastrecht Voor den zij-ingang door de consistoriekamer liggen drie zerken; op de middelste ziet men de wapens: Bisdom van Vliet en le Fèvre de Montigny (op blauw een gouden keper, vergezeld van drie zilveren lelies, 2 en 1), en voorts: Na den kerkbrand op 28 November 1896 Haastrecht. 97 werd deze grafkelder hersteld op last van Vrouwe Paulina Maria Bisdom van Vliet weduwe van Johan Jacob Le Fèvre de Montigny laatst overgeblevene van haar geslacht op Haastrecht. Op de beide andere zerken leest men: Bijgezet in dezen grafkelder 1762 3 September Jan de Wijs Bisdom 176Ó 21 October Maria van Harthals huisvrouw van Theodorus [Bisdom van Vliet 1776 26 November Jonkvrouwe Agatha Bisdom 1777 25 October Burgemeester Theodorus [Bisdom van Vliet 1786 14 Januari Evert Bisdom schout bij nacht van Holland en Westfriesland 1790 7 Juni Burgemeester AdriaanJacob [Bisdom heengegaan maar toch gebleven. Overgebracht van het kerkhof in dezen grafkelder 1896 Burgemeester Salomon [Reynders Bisdom van Vliet overleden 30 October 1825 en zijne echtgenoote Vrouwe Paulina Maria * Hondorff Block overleden 19 Juli 1871 Burgemeester Marcellus Bisdom van Vliet overleden 30 November 1877 en zijne echtgenoote Vrouwe Maria Elisabeth [Knogh overleden 6 Juni 1871 Maria Theodora Bisdom overleden 9 Maart 1828 Fredericus Augustinus [Bisdom overleden 4 Juni 1833. De liefde vergaat nimmer meer. Haastrecht 98 Op het orgel ziet men het wapen Bisdom in kleuren. Naast de kerk liggen nog eenige zerken, waarop o.a.: 4. E. W. Stol wij ck secretaris tot Haastrecht. (Wapen doorsneden: boven een boom, waaraan links en rechts een omgewend paard is vastgebonden op een grasgrond; beneden een gekanteelde en tegengekanteelde dwarsbalk.) 5. M. G. Wal Ier geb. 26 Maart 1800 overl. 23 Juni 1837 en J. J. W. Diemont geb. 25 Augustus 1790 overl. 27Maart 1875, predikant alhier, echtgenooten. Verder ziet men er de namen Okhuyzen, Dupper, de Voogt, Mackenster enz. Ned. Herv. Kerk te Hagestein. In den zijmuur is een steen, waarop: Den 20 Mei 1829 is de eerste steen gelegd door de Heer T. van den Berg P.Z. Burgemeester enz. van Hagestein. De preekstoel staat boven op een antiek doopvont. Overigens is in de kerk op gen. en her. gebied niets te zien. De toren is nog overgebleven van de vroegere 17e eeuwsche kerk. Op het kerkhof liggen twee zerken, waarop men leest: Rustplaats van Jonkheer Engelbert George Andries Henri Krayenhoff geb. 25 January 1831 overl. 8 January 1842 en Vrouwe Baronnesse So phie Hermine Madelaine Krayenhoff geb. Rom geb. 10 Maart 1799J) overl. 4 November 1854. Matthijs Augustus Sloot geb. 15 Maart 1680"en overl. 19 Dec. 1860. Dorine Sloot geb. 26 Mei 1862 en overl. 17 Juny 1862. Corneille Jean1) Baron Krayenhoff geb. 21 December 1788 overl. 21 Juny 1863 x). ') Dit klopt niet met Ned. Adelsboek 1915, blz. 32. Haastrecht 99 M. A. Sloot geb. 31 Jan. 1817 overl. 29 Mei 1876 in leven burgemeester van Hagestein en Everdingen en zijne echtgenoote Jonkvrouw C. A. J. R. T. G. Krayenhoff geb. 30 April 1821 overl. 6 feb. 1885. Ned. Herv. Kerk te Hardinxveld. In deze kerk hangt een bord met een tekst en aan weerszijden een wapen. Rechts (her.): gedeeld: I. op blauw een zilveren keper, vergezeld van drie gouden sterren (6); II. doorsneden: boven: op zilver twee roode ossenkoppen en daaronder drie zwarte molenijzers (2 en 1); beneden: op zwart een rood hert. Links (in ruitvorm): op zilver een rood hart doorboord door twee pijlen met de punten naar beneden. Daaronder: Reynier Reyniersz. in sijn?leve die eerste dienaer des godlijcke woorts tot Hertochsvelt 22 jaerë en een half sterf de 24 September anno 1613. In een zijportaal van de kerk is een monument van wit en zwart marmer. De wit marmeren buste van Pompejus de Roovere. Boven zijn wapen (drie molenijzers, 2 en 1) en aan weerszijden vier kwartieren: De Roovere Van Beveren Muys van Holy Van Barendrecht (met hartschild Oem) Keynogen Van Driel (een dubbele adelaar) De Lindt (drie ruiten 2 Van Dijck (een rijksen 1) appel). Memoriae Viri amplissimi et nobilissimi Pompeji de Roovere Har- [dinxveldiae domini nati Kal. Novembr. CIDIDCXLV denati III non.Januari CIOIDCCXXIII [postquam annos LII fuisset urbis Dordrechtanae senator et aliquoties consul, XIII fere [annos Hardinxveld. 100 ejusdem urbis nomine ad illustr. et praepot. Hollandiae West- [frisiaeque ordines deputatus ordinarius et iam ad concilium statuum foederati [Belgii delegatus XLVIII annos praetor Hollandiae Australis quo munere iam ante [C annos avus eius et deinceps pater functi fuerant, vixit caelebs sororemque fratris filiam sororisque liberos scripsit haeredes, quibus omnibus [eius consiliis et re saepe adiutis gratam sui recordationem reliquit, [quibus orbatis eius morte amico certo et velut parente rio fideli in cives suos officio semper sui simili corporis pariter et animi dotibus conspicuo ideoque variis dignitatibus in eum collatis ornato, quare in honorem viri optimi de se meriti hoe m. f. haeredes. (P. Ruebbens fc.) (Vgl. de genealogie de Rovere in den Noordbrabantschen Almanak 1892, blz. 798.) De eerste steen is gelegd den 24n April 1861 doorC. B. Wisboom en F. L. van Rijn. In de consistoriekamer wordt nog bewaard een schilderij van „de Parochiekerck staende op 't midden van Hardinxvelt ao. 1698". Onder een planken vloer moeten zich grafzerken bevinden. Ned. Herv. Kerk te Hazerswoude. . In den muur achter den preekstoel zijn drie zerken geplaatst: 1. Hier leyt begraven Cornelis Maertijnsen Veenbergen sterft den 6en April 1665 ende Hendrick Cornelissen Veenbergen in sijn leven Bailliu ende schout der vrije heerlicheyt van Haserswoude sterf den 27en Mey 1667. (Wapen gedeeld: I. drie rechterschuinbalken; II.«eenige bergen.) Hier leyt begraven Cornz. Veenbergen in sijn leven bailliuw en schout der vrije heerlht van Haserswoude obyt den 27en february 1673. Hazerswoude. 101 2. Twee wapens onder een kroon: I. een stappend paard; II. doorsneden: boven gedeeld: 1. een halve adelaar, 2. drie gekruiste zwaarden met het gevest boven; beneden een liggend hert op een grasgrond. Hier ligt begraven vrouwe Johanna Binkes huysvrouwe van den WelEd. Gest. Heer Gerard Boers bailliu en schout der stede en lande van Schagen en Haserswoude gebooren den 20 Maart 1707 en overleden den 19 January 4771 en De Weled. gestr. Heer Gerard Boers bailliuw en schout van Haserswoude gebooren den 6 Maart 1707 en overleden den 10 April 1772. (Vgl. De Wapenheraut 1902, blz. 94.) 3. Hier leyt begraven Cornelia Boumans huysvrou van Pieter van Heyningen secretaris van Haserswoude sterft den 30 November anno 1669. Nog leyt hier begraven den voorz. van Heyningen obytden len November 1680. (Wapen gedeeld: I. een halve leeuw boven drie liggende blokjes (2 en 1); II. een ster (8) en in een vrijkwartier een koeienkop en hals.) In de kerk liggen de volgende zerken: 4. Hier leyt begr[aven] Pleuntien Ar huisvrou van C Christiaense Leeu sterft februari ao 1.... 5. Dit graf komttoe Jan Bartoholomese van Doeveren, (no. 103) 6. Hier leyt begraven Ne el tie Boudewijns van Maerlevelt huysvrou van Jan Willemse Swanenburch sterf den 13en September 1670. In den muur boven den hoofdingang is binnen in de kerk een marmeren steen, waarop: De dankbare gemeente ter gedachtenis aan Haren Ambachtsheer Jonkhr. Mr. W. Baron Roëll van Hazerswoude overleden te Amsterdam den 12 Maart 1841. Ned. Herv. Kerk te Heenvliet Op een bord, waarop de tien geboden, uit 1599 ziet men vier wapens: I. op goud drie zwarte palen; II. gedeeld (in ruitvorm): 1. als t, 2. op goud een zwarte leeuw; III. op zilver drie roode harten; daaronder: Verba blanda timet; IV. gevierendeeld: 1. en 4. op groen drie figuren in den vorm van houweelen van zilver, 2. en 3. op goud een roode leeuw, waaroverheen een zwarte barensteel; dekkleeden rood en groen; helmteeken een zilveren houweel. Op grafzerken leest men: 1. Hier leyt begraven Geerthien Pietersz. van Blalanckenborch sterf in Novem. 1612. 2. Hier legt begraven Cornelis Leendertse Kauwenoort geboren den 3den Augustus 1643 overleden den .. february 1671 out zijnde.... enden eenen dagh; sijnde een onderdanigh jonghman. (Wapen: een zwaard (paalsgewijze), vergezeld aan weerszijden van een ster (8).) ende Maertie Imans Domis Speciaels is gestorven den 13en July 1658. 3. (Wapen: een aesculaapstaaf, aan den voet twee vleugels; helmteeken een vlucht.) Hier legt begraven De Heer Dirk Villerius in sijn Ed. leeve burgemeester en secretaris der stede ende heerlijckheydt van Heenvliedt, geboore den 16 December ao 1686 overleeden den 1 December ao 1775 oudt 88 yaare 11 maande en 15 dagen. In eene smederij van A. Qua lm ligt een zerk, waarop te lezen: Hier leit begraven Swartewale sterft int yaer 15.. op den derden Mey. Op het huis te Heenvliet, op het stadhuis, op den tol zijn diverse steenen met opschriften, wapens enz. te zien. Heenvliet. 103 In de consistoriekamer hangt het portret van Enghel Willemz. priester te Heenvliet 1520—1553 (alias Merula) en verbrand op 75 jarigen leeftijd. Hij was de eerste predikant te Heenvliet. Ned. Herv. Kerk te Heerjansdam. Men ziet hier de volgende grafzerken: '1. Hier leyt begraven Neeltken Dirckx Verschoor de huisvrouw van Maerten Woutersen van Velsen sterf den 5en October 1680 out 42 jaren. 2. Hier leyt begraven Aeriaentien Damme de huisvrou van Jan Willemsen Metselaer is gestorven den 16 September ao 1657. (Wapen uitgehakt; boven het schild een engelenkopje met vleugels.) 3. Hier leyt begraven Morigen Cornelis de huysvrou van Pieter Leenderse overleden den 25 Augustus an. 1664. 4. Hier leit begraven Isack Ghijsen van Dijck is gesturven den 29 November anno 16.8. Hier leit begraven Passijntie Corneli sijn moe... is gesturven den 1 Augusti anno 16.1. Hier leit begraven Cornelis Leysen van Dijck is gesturven den 1 februarius anno 1683. 5. Hier leit begraven Corneles Leendersen Vlasblom ende Jan Leendersen Vlasblom; den eenen is gesturven den 4 Juni den andre is gesturven den .. Juni 1690. 6. I. A. V. G. M. T. ao 1667. 7. Hier leyt begraven Joosijen Aerijens huysvrou van Hender ij ck Cornelisse als hemeraet des dorp van Heerjansdam is gestorven den 9 february anno 16.. Heerjansdam. 104 8. Hier leit begraven Anna Joostens huisvrou van Jan Janse Stoup hemeraet tot Heerjansdam is gestorven den .. January int jaer ons Heeren 16.. 9. Hier leit begraven Dirck Jansen de so'on van Jan Willensen Messelaer sterf den 1 October anno 16.. Op een heerenbank de wapens: Steengracht en Van Neukirchen gen. Nijvenheim en onderaan een schildje van zilver, beladen met drie zwarte wassenaars. (Zie J. W. Regt, De Zwijndrechtsche waard blz. 91.) Ned. Herv. Kerk te Heer Oudelandsambacht. Er is één zerk met opschrift: Hier leit begrave Mester Wouter Nannez. pastoer was va dese kerck en sterf ao XVc en" XX opte" XXIII dach in Maert bidt voer die ziel pi m. In het midden een miskelk en op een schild drie St. Andrieskruisjes, (2 en 1). Op een heerenbank een wapen: op een rood veld een gouden keper en daaromheen: Heer Oudelantsambacht. Ned. Herv. Kerk te Heicop. {JA- Hd.) De volgende zerken zijn zichtbaar: 1. Hier leyt begrave G ij s b e r t Wo u te rs z. in sijn leve schepen tot Heicop sterf .. februari 163.. (Wapen gedeeld: I. een dwarsbalk, vergezeld boven van een beurtelings gekanteelden dwarsbalk en beneden van een figuur, dat er uitziet als een stuurrad; helmteeken een bijl tusschen een vlucht.) Heicop. 105 2. Andries Dirckxz. 3. Hier legt begraven Bastiaen Dircksoen ende hij is gerust den X September safons te tien uierren anno 1617. 4. Joest Gijsen. (Wapen: een springende hond of een hert.) 5. Hier leyt begrave ....ucht(?)_ Thoni'sz. die sterf in het jaer ons heren ao XVc en dertich dë XIII dach Mei. (Wapen: een leeuw, waaroverheen een dwarsbalk.) 6. Lubbert Thonissen van Cortenoever. 7. H. L. B. G. Cornelis Spruyt. 8. Hier leyt begraven Coernelis Willemsz. den Jongen hij sterf op ten 7en December anno 1612. (Twee wapens: L twee beurtelings gekanteelde dwarsbalken, vergezeld boven van vier en onder van drie lelies; II. een beurtelings gekanteelde dwarsbalk, vergezeld boven van drie en beneden van twee lelies; dit laatste wapen in ruitvorm.) Ned. Herv. Kerk te Heinenoord. Op een heerenbank ziet men een wapen: een gouden hond op blauw, waaronder: Vrijheerlijkheid van Goidschalxoord. Op zerken leest men (tusschen koor en kerk): f. Graftplaats van de Secretaris Yohan Panne boeter. 2. Hier leyt begraven Huicli Leendert Sertsen dejongh out 48 jaren sterft den 10 November int jaer 1666. Hier leyt begraven Marya Geej-its de huysvrou van Huygh Leenderts d. Jongh sterft den 15 Januari 1700 out 68 jaren. Hier leyt begraven Ingentie Pieters de huysvrou van Leendert Leenderts de Jonge. Hier leyt begrave Maryken Aeriens de vrou van Leendert de Jonge. Heinenoord. 106 Hier leyt begrave Aeltge Roele de vrou van Leendert Leenderts de Jonge. 3. Wapen: een gekanteelde en tegengekanteelde dwarsbalk; helmteeken een vlucht. Hier leyt begrave Leendert Leendertsen van de Wael in sijn leven geweest capeteyn tot Heynenoort sterf int jaer ons Heeren 1656 den 22 September oudt ontrent Buiten op het kerkhof: 4. Twee wapens: I. een anker, waaroverheen twee gekruiste stokken; II. drie visschen; helmteeken een vlucht. Hier leyt begraven Dronckertin sijn leven schout van Godtschalcxoord oud 65 jaren is gestorven den 5 Maert anno 1670 en sijn huysvrou Neesie Vissers out 59 jaren gestorven den 5 November anno 1669. 5. Hier leyt begraven Willem Dirckxsen Romein (?) in sijn leven hoogdijckheemraet op Outoort. Hij sterf den .... anno 1634 oudt 6. jaren. (Wapen: een wortel (?) onder een kroon.) 6. Hier leyt begrave Dirck Wilmssen van der Ko Hij sterf den 22 October 1630 out 38 jaren. (Wapen: een kruis, waaraan de rechterarm ontbreekt; door den bovensten arm gaat een dwarsbalkje.) 7. Twee wapens: I. de letters P. W. v. d. S. door elkaar heen; II. als sub no. 6 hiervoor; helmteeken: het figuur uit schild I. Hier leyt begrave Aeltien Antonis van der Ko de huisvrouwe van Pieter Willemse van der S ij d e n sterft den eerste May anno 1662 oudt zinde 56 jaren. Hier leyt begraven Pieter Willemse van der Sijde in sijn leven hooghdijckheemraet van Oost Somerlant, out Heinenoort ende de Bossen out sijnde 66 jaren sterft den 8en December anno 1669 ende sijne dochter Cornelia van der Sijde out een jaer tien weken sterft den 5e October anno 1668. Hier leyt begraven Willem van der Sijde in sijn leven cecretaris en penningmeester van Heynenoort hoogdijkheemraet van de Somerlande sterf de 5 Mei 1705. Hein en oord. 107 8. Adriaentien Lenders sterft den 5 Junius out 78 jaren anno 1654. 9. Hier ligt begraven Jan Leeuwenburgh Pzn. geb. 7 Mei 1789 overl. 12 februari 1876 en zijne echtgenoote Cristina Pesant geb. 21 Januari 1800 overl. 23 Mei 1889. Prachtige zerken moeten nog onder een plankenvloer en op het overvloerde koor liggen. Ned. Herv. Kerk te Hekelingen. De oude kerk is omstreeks 1850 afgebroken. Op de plaats waar zij stond is thans het kerkhof. Vóór en onder het hek liggen nog drie zerken, waarop: 1'. (Een huismerk.) Hier leit begravëMattheus Beyenszoon schout van Hekelingen hij sterf den 18 Augusti int jaer onses Heeren ende Salichmakers Jesu Christi 1628. 2. Hier leit begrave Jan Jacobse Ver rij in sijn leven dijckgraef en penninghmeester van den ouden en nieuwen uytslach van Putten, heemmeraat des rings van Putte gestorve op den 10 Mey 1707 met sijn huysvrouw Jaepti e Jans van de Werve gestorven op den 20 December 1705 te same in den egt geleeft hebbende 35 jaeren 14 maanden 20 dagen. 3. Een merk in een schild. Hier leit begraven Maerten Jakobse Verrij sterft den 13 Mey 1714. Hier leit begrave Claes Arensz. Goudswaert(?) hij sterf dë 13 Sebtember int jaer ons Heeren en Salichmakers Jesu Christi 1623. Op het kerkhof een zuil, waarop: 4. Leendert Blonk predikant te Hekelingen geboren te Schiedam den 22 february 1802 overleden te Hekelingen den 3 Augustus 1866. Bevestigd den 13 September 1829. In de nieuwe kerk, dateerende van 1850, is niets te zien. Ned. Herv. Kerk* te Hekendorp. De eerste steen gelegd / door G. Steenhof f /predikant te 18 Oudewater 18-^45. Ned. Herv. Kerk te Hellevoetsluis. De kerk is in 1661 gebouwd. De aanwezige zerken bevinden zich onder een houten vloer. Van een zijgedeelte is: De eerste steen gelegd door Bartholomeus Tichelman 24 November 1877 oud 2 jaar. Volgens de afbeelding in de collectie van der Lely bevond zich vroeger in de kerk een monument ter eere van Frederik Lodewijk Carel graaf van Waldeck Pyrmont, waarop te zien: In een rond het wapen Waldeck Pyrmont geflankeerd door verschillende vlaggen en wapentuig; boven een komeet een diverse sterren, waarboven weer een vaas. Achter die vaas steken uit 2 strijdkolven, een piek en een strijdbijl. M. S. Illustriss. ac generosiss. juvenis viri Friderici Ludovici Caroli com. in Waldec-Pyrmont, Rappolstein, Hohenae et Gerolsec etc. qui ultram annorum serie inclitae gente Waldeo oriundus atavae virtutis haeres gloriaecom petitor. ex Brittania in Belgium redux praematura morte famae prodigus, impar martis labores heic diva quiete permutavit. Nat. MDCLXXII Denat. MDCLXXXXIV prid. cal. Junii. Ned. Herv. Kerk te Hendrik-Ido-Ambacht. Enkele grafzerken liggen hier en daar, sommige in brokken, in den vloer; andere staan tegen den muur achter het orgel of in de kerk. Men leest er op: 1. Hier leyt begraven Grietgen Cornelisdochter Vermaet uyt Poortegael sterf den 28 Desember ano, 1661 out sijnde vijf en veertich jaer. 2. Hier leydt begraven Pleuntien Clasen van Noordt huysvrou van Yan Yanse Baes. Voorstaet mijn woordt. Oudt sijnde 38 yaren heef sij haer siel bevolen Godt haer Heere den 17 Abril 1659. Yck hoope haer hieryn te vervolgen maer Godt den Heer die weet waneer. (Hieronder in een ovaal drie eggen, 2 en 1). 3. Wapen gevierendeeld: I. en IV. een rijksappel; II. en III. een anker. Helmteeken een uitkomende engel. Begraefplaets van den adt. Mr. Hubert van der Hoop. Mr. Hubert van der Hoop Junior adt. voor den hove van Holland obiit den 19 November 1712. In dit graff begraven de Heer en Mr. Hubert van der Hoop in sijn leven advt. voor den Ed. Hove van Holland obiit op den 13 Juny 1718 oud sijnde negen en vijftig jaaren agt maande. Juffrouw Eva van der Hoop wede. weylen de heer,capn. luytenant Dirk Oostwalt oud 78 jaer en 9 maenden gestorven den 26 Augusti 1719. 4. Wapen: een ingehoekt kruis, waarvan het bovenstuk ontbreekt. (T vormig dus.) Hier leyt begraven Adr iaën tken Ariens in haer leven huysvrouwe van Hinderick Cornelissen Schipper sij sterff in .. November anno 1630 out .... h jare. 5. D. V. S. 6. N. P. waartusschen een hooivork. 7. Haesken Jans. Ned. Herv. Kerk te Hillegom. Op het koor liggen de volgende grafzerken: 1. Een gekroond schild; wapen een hoefijzer, (no. 77) Hier leydt begrave Maria Loogen huysvrouw van Nijs van der Hoeff obit den 11 Juny 1768. Nijs van der Hoeff obiit den 16 Mey 1782. 2. Wapen: twee naakte menschen, die tusschen zich in een hangslot vasthouden. Helmteeken een hangslot tusschen een vlucht. Hier leyt begraven Jacob de Bouvery in sijn leven predicant alhier storf primo July 1644 en sijn huysvrou Elisabet de Fourmenstrara storf ao 1624 26 July en sijn huysvrouw Maria Gailliet storf ao 1630 22 February. (no. 71) (Het handboek van Van Alphen noemt hem Bouritius.) 3. Wapen: (boven het schild drie gekroonde helmen) doorsneden, boven: op goud een zwarte adelaar, gekroond van goud; beneden : op rood een zwarte keper, vergezeld boven van twee blauwe sterren (5), en van een gouden hond beneden. Schildhouders twee griffioenen. Bartholomeus Andrioli civis Mediolanensis obiit Amstelodami die 21 Mayo 1756 anno suae aetatis 72. 4. Wapen doorsneden: boven drie sterren (5), beneden drie golvende dwarsbalken; uit den bovensten komt een haag van riet. Hier lijt begrave Wilhelma van Dijk huysvrouw van Gerrit Abraham van den Ende gebooren den 1 Juny 1722 en overleeden den 11 Augustus 1786. (no. 81) 5. Wapen: drie klaverbladen (2 en 1); helmteeken een hond. Hier legt begraaven Gerrit Abraham van den Ende gebooren 29 Maart anno 1720 en overleden den 13 November anno 1788. Gerard Abraham van den Ende geboren 6 Maart 1736 overleden 9 februari 1825. 6. De grafkelder der familie Six van Hillegom. Bovenaan een S en een X door elkaar. Daaronder de wapens Six en Tulp en: Hillegom. 115 Es quod eram lector quod eris sum corpore ; omnja sunt, dominum praeter amare, nihil. MDCLVI. 7. De wapens Fannius en Van Sypesteyn en aan weerszijden acht kwartieren: Fannius Van Sypesteyn Van Beaumont Van den Corput Helling Van Nijwenrode Halling Buysen De Vleeshouwer Schade Grebert Van Neverom Walen Van den Broeck Van der Bies Hanekop. Hier leyt begraven Heer Cornelis Fannius vrijheer van Oud Haarlem heer van Cortenbos, Raetsheer in den hove van Hollt Zeelt- en Vrieslt. weegens de Heeren Edelen sterf ano 1675 den 3 Novembr. en vrouwe Catharina van Sypesteyn vryvrouwe van Out Haerlem sijn Ed. huysvrouwe die naderhant weeder getrouwt hadde heer Geraerd BickervanZwieten, Heer van Zwieten eerste presiderende (reken)mr. des graeflijckhd. van Holld. (gedep.) ordins. van den selve, (heemrae)t v. Rijnlt., sij sterf den 27 (Mei 1709). (Zie Elias, De Vroedschap van Amsterdam I blz. 176.) Het wapen Van Sypesteyn is: alleen de réchterschuinbalk, beladen met de meerls. Helling: twee rechterschuinbalken. De Vleeshouwer: drie rechterschuinbalken met een vrijkwartier, beladen met zeven hermelijnstaarten (4 en 3). Grebert: een leeuw, vergezeld van zeven sterren (6). Walen: drie kieviten (2 en 1). Van der Bies: een ster (5). Buysen: een kasteel met drie torens, waarop vlaggen. Van Neverom: drie honden (2 en 1). Van den Broeck: drie burchten (2 en 1). Hanecop: drie wassenaars (2 en 1). In de kerk liggen volgens den koster verscheidene grafzerken met opschrift onder de banken, o. a. betreffende de familie Van Sypesteyn. Hillegom. 116 Te zien zijn: 8. Graafland (met wapen). 9. De wapens Blaauw en Van Loon (alliantie). Hier leyd begra(ven) Mr. Willem Bl(aauw) schepen der st(ad) Amsterdam obiit 24 Juny 1(685) en sijn huysvr(ouw) Anna van Loon obiit 11 Juny 1(680). (Vgl. Elias t. a. p. blz. 472; een en ander klopt niet.) In den muur boven het koor: 10. I. I. A. Go gel, geboren 10 December 1760. overleden 13 Juny 1821. Op het koor hangen de volgende rouwborden:- 1. Het wapen Van Brederode. Carel Alexander Thadeus Reynoud van Brederode overleeden den 2e December 1830 en Alexander Carel Bartholomeus Lodewijk van Brederode overleeden den 3e September 1832 beide begraven op het kerkhof alhier. 2. De wapens Van Brederode en Andrioli (zie zerk no. 3 hiervoor). D. O. M. Piae memoriae Perillustris ac gratiosae Dominae, Dominae Corneliae Mariae Catharinae ex marchionibus Andrioli, ducatus mediolanensis, conjugis perillustris et generosi domini Domini Henrici Ludovici Petri comitis de Brederode, Josephi II Romanorum imperatoris et regis Hungariae camerarii actualis atque in castris confaederatarum provinciarum chiliarchi etc. etc, quae vivere desiit vigesimo tertio Novembris 1784 aetatis suae quadragesimo quarto R. I P. Hillegom. 117 3. Het wapen Van Brederode, geallieerd met Andrioli. Cy gissent messir. Bartholomé Andrioli des.marquis de ce nom, natif de Milan, décédé le 21 Mai 1756 agé de 72 années. Son épouse Dame Gertrude Springer décédée le 6 Septembre 1788 agée de 83 années. Sa fille dame Cornélie Marie Cathérine Andrioli, épouse de messir Henri Louis Pierre comte de Bjederode chambellan de S. M. impériale et royale apostolique, collonel d'infanterie au service de la République des provinces unies des Pays Bas décédé le 23 Novembre 1784 agée de 44 années et 6 mois. In de kerk is een bord met een gebed, waarboven het wapen Bas (de zilveren reiger, gedeeld met de zes stukken van vair en rood). Dit 's hier gestelt ter begeerte van Margareta Bas weduwe van Mr. Willem van Loon scheepen en raadt der stadt Amsterdam MDCLXX1X. (Vgl. Elias t.a.p. blz. 441.) In een heerenbank is het wapen Van Loon. Op een bord met teksten: Gegeven bij vrouw Catharina van Neverom weduwe wijle Joncker Cornelis van Nienrode. Anno MDCXX. Op het hek van een oude grafkelder tegen de kerk aan leest men: 18 Testart 12 De kerk wordt ook beschreven in: Beschrijving en kleine kroniek van de gemeente Hillegom door J. B. van L oen en, Lid Mij. van Letterkunde, Lid Hist. Gen. enz. enz. Het is jammer dat deze schrijver bij het opstellen van dit artikel niet eens den raad heeft ingewonnen van een heraldicus of genealoog. Dan zouden diverse fouten achterwege zijn gebleven in dit overigens keurig uitgegeven boek. Zoo wordt op het laatstvermelde bord de naam Catharina van Neverom weggelaten; wordt op het bord gegeven door M. Bas gesproken van het blazoen der familie Van Loon, terwijl het wapen Bas er op is afgebeeld. Zoo worden de 16 kwartieren van den zerk Fannius (no. 7) Hillegom. 118 genoemd: „kwartieren van heerlijkheden of famielje-wapenschilden" en worden zij vermeld van onderen naar boven. Jacob Bouvery wordt De Rouvery genoemd, terwijl voor I. J. A. Go gel (no. 10) wordt gelezen H. A. Go gel en dan van een naamgenoot I. J. A. Go gel gesproken. Beiden zijn dezelfde persoon. Het wapen AridrioH wordt o. a. beneden beschreven als: * twee sterren en twee zijden van een driehoek, waaronder een hondje staat. De lambel van het wapen Brederode heet: een blauwe balk van onderen getand, enz. enz. Het boek is opgedragen aan den HoogEdel geboren Heer Jhr. Dr. J. Six. Deze fouten ontsieren het boek, dat overigens den uitgevers fa. H. Hamberg Jz. te Hillegom alle eer aandoet. Ned. Herv. Kerk te Hilligersberg. Alle zerken liggen onder een planken vloer. Op het koor ligt alleen van wit marmer een zerk, waarop: Uit erkentenis voorMariaTas huisvrouw van W. B. H o o g e nboom overleden den 20 January 1820 in den ouderdom van bijna 43 jaren. Voor echtgenoot en kroost/een waardig dierbaar pand /der droeven hout en troost/een voorbeeld in haar stand,/ligt hier door 't stof gedekt/om eens in eedier dreven te worden opgewekt/voor 't eeuwig zalig leven/. Op het uurwerk in de kerk leest men: De Heer Mr. Claudius Johs. Steenlack, schout, de heer Jacob van Rooye secretaris. Pieter van Straten en Cornelis Jansz. Vollebregt kerkmeesteren. Ned. Herv. Kerk te Hoek van Holland. Niets te vermelden. Ned. Herv. Kerk te Hoogblokland. „De eerste steen is gelegd door Jobs. Servaas Lotsy den 31 Maart 1880" ziet men met de namen van het geheele gemeentebestuur op een steen in den toren. In de kerk is een dergelijke steen, waarop: „De eerste steen is gelegd door A. Slob pres. kerkvoogd den 31 Maart 1880." Hieronder volgt het geheele kerkbestuur. De zerken uit de oude kerk zijn grootendeels in een portaal neergelegd, enkele dienen tot stoep. Men leest er op: _ 1. Hier leyt begraven Jan Anthonis. Hier leyt begrave Adrijaen van Muylwijck jongman sterft den 10 Julius 1653. 2. Hier leyt begraven Jannegen Ti el en de huysvrou van Tonis Cornelissen Boef sterf den 30 Meert anno 1653. Willem Willemsen. 3. Hier leyt begraven A r i e n N ij s s e n hij sterft op den* 13 April anno 1687 oudt 76 jaeren met A e n t i e n L a m b e r t s sijn huysvrou sij sterft op den 24 february anno 1686 oudt 85 jaeren. Hier leyt begraven Dionijs Ariensz. 4. Ariaentien Dircx huysvrouwe van Arien Hendrickz Teek sterft den 18 Junius 1668. 5. Hier leyt begraven Geerit Jansen in sijn leven cappetein van Hoch Blocklant sterf den 12 febrewary 1636. 6. Hier leit begraven Stintgen Wouters weduwe van Sa. JanClaesCoenen sterf dén 6en Octobris anno 1642 out 91 yaren Hoogblokland. 120 boortich van Hooch Blocklant. Hier leyt begraven Teuntje Cornelisdr. Huysvrouw van Jan Hermanz. van Karssen ouwt 76 jaren sterft den 19en December anno 1696. Hier leit begraven Jan Hermansz van Karssen ouwt 80 jaren. 7. Antonis Peters van Muil wij ck sterft den XXVI February 1670 out 35 jaer. Wapens: I. een dwarsbalk, vergezeld boven van negen bollen (5 en 4) en beneden van zes bollen (3, 2 en 1); H. drie rozen (2 en 1); helmteeken een vlucht. 8. Hier leit begT. floris va Muylwijck Ja~sz en sterf ao XVc XXXIIII de XXV dach Augusti ende Floris van Muylwijck Jansen ende sterft den .. September anno 1616. Hier ligt begraven Mayken Cornelisdochter sterf den 18 November 1673(?). (Wapen als I bij no. 7.) 9. Hier leyt begraven Kornelis Kornelissen Boef out 89 jaer sterf den 30 Mey 1661. H. L. B. G. T. A. D. S. T. V. H. B. L. 10. Hier leyt begraven Metien Cornelis Verlek sterf den 12 November 1681 oudt 79 jaer. Hier leyd begraven Lijntje Jans de huysvrouw van Gerreth Dirkz de Gelder ouwd 76 jaar sterft den 4enJanuary anno 1721. Hier leyd begraven Gerreth Dirckz. de Gelder in zijn leven owderling op Hoogblokland owd 83 jaren storf den 8en September anno 1731. Hier leyd begraven De huysvrou van Peter Donk sterft den .. Jan. 1753 out 56. tl. Hier leyt begraven Antonis Arijensen sterft den XI februaryus 1664. 12. Hier leit begraven Woutz Ariensz. van Hoch Blockland sterft den 26 July 'sjaers 1671. Hier leyt begraven Anthony Wemmers van Steen voort in sijn leven waarsman op HooghBloklant out 59 jaar sterft den 24 february anno 1693 ende Maria Rutten sijne huysvrouw oud 48 jaar sterft den 3en iulv anno 1697. Hoogblokland. 121 13. Hier leyt begraven Kuyntijn Jansdochter weduwe van jacop Cornelissen Boef sterf den 5 februwary anno 1630 out 70 jaer. Wapen: in ruitvorm 2 ruiten en daaronder een halve ruit. Hier leyt begraven Antonis Jacobssoon ouden schout op Hoogh Blocklandt oudt 74 jaer sterft den 2en Desember 1677 Hier leyt begraven Gerreth van den Dool int jaer 1729. 14. Hier leit begraven Aeryen Rutten van Blocklant sterft den 31 October anno 1630 en Dirk Wemmers sterft den 8en October ao 1718. Ari Stam. 16. Hier leyt begraven Cornelissen Boef.. jaer sterft den 14 Heimken Antonis Willem Wil- lemszn XXII Junyus 1663 out .. Neeltijin Tonisdr. Als stoep gebruikt: 16. Hier leit begraven Engeltje Aeriensde huysvrou van Pieter Ver ij k van de Groodt sterft den 19 April anno 16.5. Hier leyt begraven Pieter Aryense de Groodt sterft den.. Janwaris anno 1662. 17. A. v. Hier leyt begraven Adriaentien Derckx de huysvrou van Aert Barten sterft den 18 febrewarius anno 1653. 18. A. v. Op den .. Mayus ao 1651. Twee wapens: I. als I. bij no. 7 en II. drie rozen (2 en 1). 19. In het gras: Hier leyt begraven Jan Dircks sterf den .. Augusti des jaers 167.. Op het orgel ziet men twee wapens: I. Op zilver twee blauwe gekanteelde dwarsbalken; helmteeken een vlucht. II. Op blauw een zilveren bijl; helmteeken de bijl. Hoornaar. 125 14 Dircksenge ouderlinck ca(piteyn) en schout van (Hoor)naer mitsgaders (kerck)meester van de out 64 jaer den .. September 1689. 15. Lijsbet de Vries. Willem van Muylwijck. 16. Hier rust Adr. van Reek wed. van D. t Veldhuysen Pr. tot Gore. 3 Meert 1670. W. v. H. 17. R. C. A. vrouw vanArien sen out 66 jaer 6 Augustus 1721. 18. Lauwen out 89 jaer d. 19 Janua. 1702 en Pleun Ariensen out 84 jaer D. 9 febr. 1702. 19. A. H. R. K. 1817. Op een koperen kroon (er is magnifiek koperwerk in deze kerk): Dionys Anthonisen van Muylwijck anno 1649. Ned. Herv. Kerk te Kaag. Deze kerk is in 1873 vernieuwd. Op een steen in den voorgevel leest men: Deze kerk is in den jare / 1873 / gebouwd uit liefdegaven/ bijeengebracht door eene commissie, / bestaande uit de Heeren / D. Beeckman, pred. te Sassenheim V.z./D. Lemmerzaal, pres. kerkvoogd/H. Glenzer secr. kerkvoogd. Van de oude kerk zijn nog eenige koperen voorwerpen over, o. a. een kroon, waarop drie schildjes: 1. het wapen Van Wassenaer met hartschild: op zilver een zwarte leeuw. 2. Johannes Huybertse van Daale. 3. een boeier met zeilen en vlaggen. (Volgens eene overlevering zou deze kroon destijds geschonken zijn door iemand, die nabij de Kaag schipbreuk toed, en aldaar aan wal kwam; het wapen Van Wassenaer heeft wellicht betrekking op Thomas Walraven van Wassenaer, o. m. bezitter van de Kaag; vgl. Obreen, Het geslacht Van Wassenaer, blz. 169.) Ned. Herv. Kerk te Kapelle a. d. IJssel. In een portaal bevindt zich een steen, waarop: „Int yaer ons Heeren ano 1574 den 30 Mey is dese kercke verbrand." In den buitenmuur is een steen, waarop: ■ Int jaer ons Heere 1592 hebben den baeliu en schoudt Derick Willemsz en kerckmeesters Leendert Zene zT Gheert Adriaensz Yan Leedertë Cornelis Yansz in den naemë Goodts deesen tempel beginen wederom op te bouwen als Salemon deede nae tooeverlijden van sijnen vaeder, laeten wij liedë God den Heere altooes biddë danken en looven alle gaeder amë. Boven in den toren is een hardsteen, waarop: Deze toren is herbouwd / onder / het bestuur van Daniël/ Metzelaar en Leendert van Dijk / kerkmeesters. Pieter Verhagen/opziener./De eerste steenen zijn gelegd / door Ary Metzelaar Da. zoon / en Pieter van Dijk op den 19 van Juny/in den jare 1806. De oude zerken hebben langen tijd op de begraafplaats naast de kerk gelegen, maar zijn in 1916 aan passeerende joden verkocht *C ( Ned. Herv. Kerk te Katwijk a. d. Rijn. Op het koor is de prachtige graftombe van Willem van Lyere en Maria van Reygersberg. Op een hardsteenen tombe liggen beiden in wit marmer uitgehouwen door R. Verhulst (fecit) 1663. Katwijk a.d. Rijn. Ned. Herv. Kerk. Tombe (1663) van Willem de Lyere en Maria van Reygersberg, door Rombout Verhulst. Katwijk a. d. Rijn. 127 Daarboven ziet men eveneens in wit marmer de wapens: Lyere en Reygersberg en de kwartieren: Lyere Leefdael Reygersberg De Waerdt Beerland Aelbout Nicolay Coole Berchem Schoonhoven Voxdael Stapel Bourgogne Poelgeest Maelsteede Bautershem. Tusschen de kwartieren op een zwarten steen in witte letters Aeternae memoriae Viri nobilissimorum illustriumque natalium splendore pariter atque omnibus animi corporisque dotibus excellentissimi Wilhelmi a Lyere, Oostervici domini, equestris Hollandiae ordinis nomine curatoribus rei maritimae in collegio quod est Amstelodami magno suo merito inserti; viri illustris Wilhelmi a Lyere Oostervici domini legationibus apud potentissimum Galliae regem serenissimaeque reipublicae Venetae proceres prudenter et generose obitis, optime de foederata Belgica meriti filii primogeniti dignissimique haeredis coniugis sui dum deus fataque sivere Luce magis ipsa delecti non tantum sibi carissimisque beatissimi genialis tori communibusque pignoribus sed et ipsi quoque patriae cui maiorum gentiliumque suorum exemplo eximio futurus fuisset ornamento praepopera et flebili morte in ipso aetatis flore erepti, Nobilissima et generosissima matrona Maria a Reygersberg utriusque catvici et Zandae domina nobilissimi amplissimique viri Johannis a Reygersberg Couwervae Krabbendijcki et Campae domini totiusque Zelandiae questoris atque praetoris filia Sexus sui decus eximium, fide et affectu incomparabili viduata compare jure lugens auspicatissimique coniugii sed nimis proh. dolor immature abrupti semper et ubique memor quo nulla Katwijk a. d. Rijn. 128 unquam die ex pectore demendum moerorem ac desiderium aeternosque suos quos alteri animae sibi ademptae dulcissimae parti proprios sepulchroque servandos dicavit amores testatos faceret hoe monumentum quo et suas suprema die cum carissimo cifiere condi cupit mortalitatis exuvias Adimplevit annos vitae XXXIV coniugii IIII et IV menses obiit ipsis calendis Octobris anno aerae Christianae CDI3CLIV; Sequuta est nobiliss. maritum III ld. decemb. anno CIDIDCLXXIII. Op steenen vóór dit monument leest men: Verder liggen op het koor: 2. Claudina Cornelia Ripperdina van Royen overleden 16 Maart 1806. Pieter Tegel overleden 13 April 1815, echtelieden. (Voor altoos vrijgekogt no. 34.) 3. Beegraafplaats van Dus Jacobus Le Maire obiit den 19en Mey 1791 en Emerentia Le Maire wede Dus An. Wm. Koning obiit 30en Decembr. 1798 benevens haar dochter Antoniajacoba Koning obiit den 2 July 1802. (Voor altoos vrijgekogt no. 73.) 4. Wapen: een springend paard; helmteeken het springende paard uitkomende. Dit is d. graefkelder van D.Heer Carolus Boers bailluw en schout der beyde Katwijken ent Zand ao 1736. 5. Ik verwagte Fredrik van der Kerf notaris en procureur binnen de stad Leyden en desselvs huysvrouw Anna van der G o d d e. fieri curavit. [catvici Dit is den inganck vant graf van den Heer van Catwijck 1654 (1) Inganck van 't graf 1663 (2) Katwijk a. d. Rijn. 129 F. v. d. K. obiit 27 Decemb. 1756. A. v. d. Q. obiit 25 April 1752. 6. De Dobbelde graefkelder van Pieter van Staveren 1754. In de kerk: 7. Hier legt begraven Marthijn Cornelisz. Backer en starf den 13 Juny ano 1581. 8. Wapen: drie dwarsbalken. Verder een miskelk tusschen twee ampullen. Hier leyt begraven Mës. Adriaë Claesz. pastor vFLeymije starf ao XVc XXII de XXII dach Meyi(?). 9. (Een miskelk tusschen twee ampullen.) Meester Bertelmees Volbrechtz starf ano XVc VIdëXXste dach i Decemb. bit voer die ziel. 10. Een merk, bestaande uit de letters P. v. E. W. 11. Hier leyt begraven hu.... Crijnensz ende sterf d Mey 1610. (Wapen: een kruis, vergezeld in de hoeken 1 en 4 van een gekroonde leeuw, en 2 en 3 van een St. Andrieskruis, bestaande uit aaneengesloten ruiten, 5 in elke lijn van het kruis.) 12. Hier leyt begraven Ary... Aryensz. Vreughden enstarf den XVIII en Mey anno 16.. (Een merk.) 13. Hier 1 Jan Re vliet 16en April.. . In den muur: 14. Hier leyt begraven Mr Wouter va Barnevelt predicandt tot beyde Catwijcken en sterf opten 9 July ano 1582. (Een merk bestaande uit de letters W. v. B.) Op het orgel de wapens Van Wassenaer, met hartschild een St. Andrieskruis en Van Wijhe. , Daartusschen hangt aan eene ketting een ridderkruis. Met gansch trouwe. 9* Ned. Herv. Kerk te Klaaswaal. Zie J. W. Regt, De Hoeksche waard blz. 229. Vóór de kerkdeur: N. D. H. V. H. Op zerken in de kerk leest men: 1. Wapen: drie aanziende vossenkoppen; helmteeken een vos tusschen een vlucht. * Hier leyt begraven de Heer Adriaan Vos in zijn leven n... en secretaris van Cromstrijen mitsgaders penningmeester van het Westmaasnieulant alsmede van Nieuw en Groot Cromstrijen etc. sterf den 26 february 1698 oud omtrent 58 jaren. 2. Hier leyt begraven Heyndrick Bortse van der Wael hij sterf op ten 5 Juiny 1632 ende sijn huysvrou Trijntge Cornelis sterff op den 16 Desember anno 1659 ende haren soon Matijs Jacobsen van der Wael sterff op ten 14Maert anno 166. ende sijn huysvrouw Aeriaentie Gabriels sterft op den 18 Maert anno 1675. 3. Hier leyt begraven Roelant Jansz. Weeninck in sijn leven schout van Cromstrien sterf den 15 Juny 1639 Annitgen Roelandtsdr. sterf den 29 July 1640. 4. Hier leit begrave Cornelis Minners Jacobz. sterf de 21 februari 1615 ende sijn huysvrouwe Stijntken Meeuwisdr. sij sterf op den 6 April anno 1626 out 43 jaer ende hare tweden man Adriaen Adryaensz Langevelt hij sterf op den 1 April int jaer ons Heere 1626(?). 5. Hier leit begrave Meeuwis Egbersz. gebore van Saerloos hij sterf den 16 April 1616 en Mariken Meeusdr. sterf dè~ 17 Maert 1617 ende Pieter Meeuwisz. sterf op den 4 November anno 1619 ende Hilligje Meeuwisdochter sterf op den 5 february ao 1621 ende Aryaentien Meeuwis sij sterf op den 22 Mey anno 1623 ende Egbert Meeusz. sterf op den 6 Meert anno 1626 ende Aryaentien Heyndrickxdochter de huysvrouwe van Meeuwis Egbertsen sij sterf op den achsten May anno 1627. Klaaswaal. 134 6. Hier leyt begraven Ariaen Aryaensen Nieuwenboer is gestorven op den 4 November anno 1638. 7 Jansen. Ned. Herv. Kerk te Koudekerk. Op zerken leest men: In de kerk, 1. Wapen: een dwarsbalk, vergezeld van drie adelaars (2 en 1). Hier leyt begrave [Pieter?] va Poelgeest Gerritzoon ende sterf den IX October anno 1607. 2. Wapen a. v. Hier leyt begrave Floris Jansz. va Poelgeest ende sterf den XI dach va December 1646. 3. Dit graff komt toe K. Trettmaet(?). 4 Hier leyt begtav. Si men Florissen st. den 24 Julij ann. 1631. (no. 100) 5. Hier leyt begraven Dirck Florissen st. op den .. February an. 1618. 6. Jan van der Mark geregtsbode. 7. Hier leyt begraven Claes Joris Oosterlingh ende starf den 14 Junius anno 1654. ^ 8. Wanen : een rlwarRhalk vprorn>7olH Aria Mm,a.ki^n„ ~~ i\. , j . w.&w«.wi»« . oh Ulll. lYiav tl UWUCII \t, Cll 1), helmteeken een klaverblad, (no. 68) (Van Klaveren.) Op het koor: 9. Jacobus du Rieu obiit 13 January 1778. Cornelis Hendrik du Rieu obiit 15 Januarii 1780. Vrouwe Johanna van der Hooght eerst weduwe van de Hr C. H. du Rieu en naderhand getrouwt geweest met Mr B. J. Brousson obiit den 1 November 1781. Koudekerk. 135 Wapen: twee golvende dwarsbalken, vergezeld van drie zwemmende eendjes (2 en 1); helmteeken een vliegend eendje. (Vgl. Maandbl. Ned. Leeuw 1899 blz. 73 en 1901 blz. 146.) 10. Groeneveld. (no. 36) Dit grav. komt'toe Paul D. Groeneveld, Jan D. Verbaen, Simon A. van Hijningen, Doede A. van Hijningen. In de koorkapel (thans turfhok): 11. De wapens Van Poelgeest en Van Bergen (in ruitvorm: doorsneden, boven gedeeld: 1. een klimmende leeuw, 2. drie palen; beneden drie maliën (2 en 1). (Deze zerk betreft Gerrit van Poelgeest, heer van Koudekerk, die in 1567 leefde, en zijne vrouw Anna van Bergen.) 12. Een ridder is in de zerk uitgehouwen. (Vermoedelijk betrof deze zerk Gerrit van Poelgeest, wiens huis te Poelgeest door de Kabeljauwsche troepen werd verwoest en die gehuwd was met Maria van Culenborg.) Nog in de kerk: 13. Hier leyt begraven Jacob Bruynen, wonende in den Hoogenwaert ende sterf op den 3 November 1644. In den buitenmuur: 14. D. M. S. / Adr. Cath. Vosmaer / Dom. in/Koudek. e Poelgeest/in nupt. Ren. Sweigholt/nat. VI Jan. CIODCCLV/ vix. ann. LXXXIV D. XV/matri optimae / p. p. Ik. C. Holtius G. Holtius./ (Vgl. Ned. Patriciaat 1914 blz. 200, waar zij abusievelijk is geboren in 1775.) Op de torenklok leest men: Laudate Deum unicum refugium nostrum. me fecit Jan Albert de Grave Amstelodami, anno Domini 1724. Het wapen Van Ripperda. Ludolf Luurd Ripperda, heer van Poelgeest en Koudekerk. Het wapen van Koudekerk. Boudewijn van der Neut, schout, Willem Butterman en Willem Bontenot kerkmeesteren. Koudekerk. 136 Op een bank ziet men een wapen: twee schuingekruiste tournooilansen, de punten omhoog en vergezeld van vier klaver-, bladen in de door de lansen gevormde hoeken; hartschild Poelgeest. (Dit wapen memoreert Jan Lans heer van Koudekerk en Poelgeest, f Woubrugge, begraven in de kerk te Koudekerk 7 October 1778.) Op het bord van de Twaalf artikelen des Algemeenen Christelijken Geloofs: Kornelis Zwaanenburg \7^8d. Op een ander bord een door Leo nard van Meert en leeraar tzaamgestelde overbrenging van Psalm CX1X vs. 129 en 130, welke gedaan is door den toenmaligen schoolmeester Johannes Maree. Aan weerszijden van den preekstoel ziet men een zangbord; beide zijn in 1693 aan de kerk vereerd. Men ziet er op: 1. Het wapen Van Klaveren: op goud een roode dwarsbalk, vergezeld van drie groene klaverbladen (2 en 1). (Het is een geschenk van de gebroeders W. en I. van Klaveren.) 2. Het wapen BÜtterman: op rood een omgekeerde gouden keper, vergezeld van drie groene klaverbladen (1 en 2). Het wapen Keth: gevierendeeld: I. op zilver een halve zwarte leeuw, vergezeld in den voet van drie rangsgewijs geplaatste roode blokjes; II. op rood drie zilveren (?) hoorns (2enl); III. op zwart een zilveren huismerk in den vorm van een X, getopt door drie opstaande roode blokjes; IV. op rood (of blauw?) drie zilveren schildjes. (Het bord was een geschenk van Ch. W. en A. BfcHterman en J. C. en P. C. Keth.) Eindelijk ziet men nog in de kerk een wapenbord, waarop bovenaan: MDCCXVII, en onderaan: Nata XVIII Decembris MDCLXXXV, obiit XXIX Maii. Tusschen beiden het wapen in ovalen vorm: gevierendeeld: I. gedeeld: 1. Ripperda, 2. op zilver drie blauwe wielen (4) (2 en 1); II. gedeeld: 1. gevierendeeld: lo en 4o op blauw een zilveren schaap, 3<\ en 4o_ op zilver een zwarte schaapscheerdersschaar met de scharen naar boven; 2. doorsneden: boven op zilver een roode draak, waarop een blauw blokje, Koudekerk. 137 vergezeld in het hoofd van een gouden voorwerp, beneden: gedeeld lo op goud drie blauwe lelies, 2o op blauw een gouden ster (8); III. gedeeld: 1. gevierendeeld: 1 o en 4o_ op goud drie zwarte schelpen (2 en 1), 2o op blauw drie zilveren kruisen (2 en 1), 3°. op blauw twee eikels en een eikenblad van goud (2 en 1); 2. gevierendeeld: lo en 4o op goud drie zwarte schelpen (2 en 1), 2o op blauw drie zilveren kruisen (2 en 1), 3° op blauw twee eikels en een eikenblad van goud; IV. gedeeld: 1. doorsneden: boven op zilver een uit de snijdingslijn komende halve roode leeuw, beneden op rood een zilveren linkerschuinbalk (Backer), 2. op blauw drie zilveren botte pijlen (2 en 1). Over alles heen van de velden I. en III. het hartschild: op rood een zilveren lelie, vergezeld boven van twee gouden sterren (6); over alles heen van de velden II. en IV. het hartschild Poelgeest. (Dit wapen betreft Alida van Schellingwouw geboren 18Dec. 1685, f Koudekerk 29 Mei 1717, dochter van Nicolaas en Maria Commersteyh, die gehuwd was met Jan Willem van Ripperda, heer van Jensuma enz.; vgl. De Wapenheraut 1901 blz. 270.) Ned. Herv. Kerk te Kralingen. De oude kerk is afgebroken en het terrein is thans de begraafplaats Oud-Kralingen. De nieuwe kerk is aan het einde der Hoflaan. In den binnenmuur zijn twee marmeren steenen, waarop: De eerste steen is gelegd/29 September anno 1841/door/ R. H. van Someren burgemeester/bijgestaan door de jongelingen / H. R. J. van Someren en P. Lambert. / Deze plegtigheid is godsdienstig geleid door / A. H. C. van Senus leeraar. / Kerkvoogden waren: / R. H. van Someren prest/ A. Hoogendijk secs-H. Lambert Pzn./C. Ketting, J. Bakker,/ A. H. C. van Senus, hon. lid./N. H.Boerri gt er ingenieur/ en: . notabelen waren: A. Burkens, P. de Graaff, P. A. de Ridder, A. W. Hoos, J. van den Brand e, G. Zieren, C. L. Cool, J. de Haan, J. C. Betz, W. Hioolen. , A. Roodenburg architect. Kralingen. 138 Op een steen in de zijgalerij leest men: In de jaren 1908 en 1909 heeft deze kerk een nieuw consistorieen galerij-gebouw verkregen, nieuwe banken, die anders werden ingedeeld, en in het jaar 1911 een nieuw orgel. Kerkvoogden: Notabelen: G. Labots pres. A. Barents pres. A. M. van Altena B. H. Beydenwel- A. Harts P. Lammers [len B. J. Gerretson R. Franken A. van der Loo T. Tuinstra J. W. Pas G. van Holten J. de Snoo J. Bol H. Gorter W. J. van Dort J. Roosenschoon W. van Hulst G. J. de Haan C. H. Poulis Architect: A. van der Does T. H. P. Boekesteyn B. H. Beydenwel[secr. [len. Ned. Herv. Kerk te Krimpen a. d. Lek. In deze kerk is een prachtig uit hout gesneden hek voor den preekstoel. Men ziet er in het midden twee wapens onder een kroon: I. een ankerkruis, beladen met een schildje in het midden, waarop drie sterren(6); II. een dwarsbalk, beladen met een roos en vergezeld van drie leeuwen (2enl); over beide wapens heen een hartschild, waarop drie liggende wassenaars (2 en 1) (Krimpen a. d. Lek). Daaronder: Weledc gestr. Heer M. van Berneveld raad en vroedschap der stad Gornighen heere van Crimpen op de Lecq enz. enz. en mevrouw M. Bruynigh. Links hiervan een alliantiewapen zijnde: I. een zwemmende visch; II. drie haken (2 en 1); hieronder: K. van Holst schout en secretaris tot Crimpe op de Lec. W. Verhoef zijn vrouw. Rechts van het middelste wapen, eveneens een alliantiewapen, zijnde: L een leeuw; II. een'ster (8); daaronder I. van der Cf e e r schepen, N. d e J o n g zijn vrouw. Aan de linkerzijde van dat hek ziet men het wapen van Crimpen op de Lecq, en daarnaast een walvischvangst, waaronder: „De Groenlandse visserij". Krimpen a. d. Lek. 139 Boven het hek is een koperen boog, waarop het wapen: de leeuw (zie hiervoor) en: Aan de kerk present gedaan den 29 Augustus ao 1773 door Kornelia, Johanna van der Geer en Neeltie van der Geer. Op den koperen lezenaar van den preekstoel: Present aan de kerk den 6 february 1773. (Eveneens van de familie van der Geer.) Op den preekstoel ziet men in drie paneelen twee gekruiste ankers met de stelen omhoog, onderscheidelijk vergezeld van de letters A. T. A., A. T. R. en A. T. H. Onder elk paar ankers een der drie volgende woorden: Pugno pro patria. 1615. Op een heerenbank het wapen van Krimpen aan de Lek, zijnde: op blauw drie zilveren wassenaars. De volgende grafschriften zijn te zien: 1. Vrouwe Jacoba de Keulenaer weduwe den Heere Willem Mauritz overleden den negende November 1818. (Vgl. De Wapenheraut 1919 blz. 343.) 2. Hier leytbegraven Cornelia W e 11 e huisvrouw van Anthony van Lith geboren den 27 Augustus overleden den ..Maart 1794. 3. Neeltje van der G(eer) overleden den 18 Nov Willem van der G(eer) overleden den 29 Juny Elizabeth S Wed. W. van (der Geer) overleden den 6 Febru (De rest onder de banken.) Leerbroek. 144 en Jan Huygen gewezen borgemeester int leeg eynd van Middelkoop oud 31 jaar sterft den 6en January 1710 en zijn huisvrouw Lijsgen Ariens Kortleven oud 23 jaar st. den Hen January ao 1710. 8. Hier leyt begrave Gillis Willemsen sterft den 26 Apryl anno 1643 ende Maiken Cornelisdo ende Maiken Hendricksd. sijn erfgenamen. 9. Hier leyt begraven Gerrit Abramz. Paardekooper. 10. H. L. B. Kundertie Eedten pelt huysvrou van Gerrit Kornelis Waaghes out 43 jaren sterft den 7 Mey 1703 en Gerrid Waaghal in zijn leve owderling alhier owd 71 jaren sterf den 2 Mey ao. 1726. 11. (In den rand uitgesleten.) Noch leyt hier begraven Willem Huygen uyt 't Laegheynd van Middelkoop hij starf den 20 January anno 1670 out ontrent 85 jaeren. Wapen gedeeld: I. een zesspakig wiel; II. een St. Andrieskruis, vergezeld van vier vogels. en Maayken Gerritz Bikker huysvrouw van Arien Wouterz. Hagen ouwd 48 jaar sterf den 9en November anno 1710. 12 len Boom ontrent 75 jaren sterf den .. Augusti ao 1726. 13. Hier Yuff Wed Nicol vroe sche leyt den oock Yuff Pooc van D Appe(lman) . . .J) pred gest (De rest onder de banken.) ') Betreft waarschijnlijk de weduwe of echtgenoote van Ds. Appelman: er waren 2 predikanten van dien naam te Leerbroek. Leerbroek. 145 14. Hier leyt begrave Cornelis Janse Middelkoop oud sijnde 33 jare sterf den 11 January 1679. 15. Hier leyd begraven Adriaentye Foppen huysvrou van Dirck Pietersen Bicker oud .. jaeren. Sij is gestorven den 2 December anno 1672. 16. Hier leyt begraven Maeyke Abrahams van Veen in haer leven huysvrouw van Cornelis Bicker hooge heemraad van de landen van Arkel boven de Souwen en warsman v.m. out ontrent 70 yare sterft op den 26 Yuli 1680. Noch Cornelis Bicker in sijn leven schout van Leerbroek ende het leegeynd van Middelkoop waarsman ende gadermr. van Middelkoop ende hooghdijk heemraat van der landen van Arkel boven den Souwen ende ouderlingh alhier oud sijnde 72 jaaren sterft op den 2 December ao 1698. Ned. Herv. Kerk te Leerdam. De meeste grafzerken in deze kerk zijn verborgen onder een planken vloer. Een steen met opschrift is nog zichtbaar, waarop: H. L. B. G. Peter Petersen/van Kleef sterft den 26/ Apriel 1671 ende Ann/eken Peters sijn huys/vrouw sterft den 15 Dese/mber 1672. (2 merken.) Boven het bord, waarop de tien geboden, is het wapen van Koning Willem III van Engeland in kleuren. Aan weerszijden van het wapen 16—98. Er onder: W. R. Hooglandsche kerk te Leiden. Binnenkomende door het kostershuis ziet men voor zich de volgende grafschriften, hierop volgen de zerken in den zijgang naar het orgel toe, verder langs het orgel naar de andere zijde 10* Leiden. 146 der kerk en ten slotte die op het koor. De koster deelde mij mede, dat sommige zerken in deze kerk vroeger in de Pieterskerk lagen en omgekeerd. Uit de grafschriften is dus alleen te concludeeren, dat de daarop vermelde personen te Leiden zijn begraven. 1. Een merk, bestaande uit een 4 en de letters S. V. B. 2. Hier leit begraven Annetgen Adriaens sterf den 20en Mey 1650. A. v. Veen. 3. Een merk, bestaande uit de letters N. R. C. M. en E. Jacobus van Tongeren. 4. Jan Schoere. Geraerd Paelm. 5. Dit graf mag nooit geopend worden sie het register van de graven van de heere Kerkmrs. fol. 8 vso. 6. Ansum Janzoon van Marcken out33jaren is gerust in den Heere den 15en er anno 1604. (Twee wapens uitgekapt.) Hier leyt begraven Aeltgen Jansdochter de BruynoutÖO jaer de huysvrou van Ansum Janzoon van Marcken is gerust in den Heere op den 2len Augusti anno 1625 (?). (no. 105) 7. Jan La Bree. (no. 68) 8. A. S. 1702. 9. S. P. (no. 36) 10. 1673 D. G. V. H. 11. Mijn Goel Maria de geboren 18 Maert en gestorven 12. Seymen van der Noordaa 1 m. 1750. 13. Siet op mij etc. D. S. en H. T. (167) 14. Van Banchem wed. v. Aerdenstoff 1686. Leiden. 147 15. C. S. 16. Johannis Soete. 17. Joachim. 18. Hier leyt begrave Pieter Jansen Douwenburgh (Een merk.) (57; 19. I. H. D. (no. 66) (Een merk: twee gekruiste gaffels met drie strepen er dwars overheen.) 20. Nathan Coeterier sijn grafsteede. (124) 21. Cornelis Block graef ... a n Banckers keerck ...keere gheruest den 16 february anno 1646. 22. Hier rust Am os Minne is overleede den 30 Mey 1688. (Een merk: een lijn, uitloopende in twee kruisen. Op de lijn staan drie pijlen uit één punt gaande met de punt naar boven.) (128) 23. Johan van der Waert mr. chirurgijn ao 1686. (Wapen uitgekapt.) 24. Hendrick Knuystingh. (De letters H en K aan elkaar in een schild.) 25. Elisabedt Adryaensdr. van de Wercken starf den 7 Mey anno 1631 oudt sinde seventhijn jaren ende 4 manden. (Een merk: de letters A. W. E. door elkaar.) 26. A. v. Tongeren. D. B. van der Muer. 27. A. v. Keulen. (124) 28. Hier leyt begrave Jan Kerstal en sterf op te Xlde dach in April ao. XVc XIIII en Ma.... 29. Boudewijn de la Court. (Twee wapens uitgekapt.) 30. Pieter van Arkel (?). (Letters door elkaar.) 1684. Leiden. 148 31. Gijsbertus Lukas (?). 32. Exspecto. Mr. Pontiaan van der Codde advoc. ende sijne huysvrouwe Cornelia van Twist. (Wapen uitgekapt.) en nu de schoonzoon Pieter Rouvairolle. (85) 33. Dit is die mondt van 't graf van Assendelft. 34. Dit graf behoort toe de kinderen van Clement Leendertse van de Ruys. 35. Hier leyt begraven Joncheer Nanne Paedts ende starf den len february anno 1604. (Wapen uitgekapt.) Hier leyt mede begraven Steffen van Heussen starf den 9-en Maert sestienhondert een en dertich. 36. Dit graf hoirt toe aen Werck in Wondt tot Lijs. 37. Dit graf behoort toe Dirck Cornelissen van der Schelt en Jan Cornelissen van der Schelt ano 1671. 38. I. B. v. Paesschen. (Een merk: een 4 en de letters I. B. V. en P. door elkaar.) L. v. Borre ao 1669. Cor Keyser ao 1703. 39. Johan Jacobsz. van Dam geleeft hebbende 82 jaren oudt is hier begraven den 11 february 1621 Kout sout syeder en lakencooper is sijn handel geweest met lust. Godt verleene dé syel de eeuwyge rust. 40 ter van den Bogaert. (Letters door elkaar.) 1687. (no. 160) 41. Grafstede Pieter Vergenst. 42. Matthias Gheschyere-Catrina Scheepers. (117) 43. Gelukkig is die mens, die met het aerdsche goed soo leeft en staeg denkt dat hij eens sterve moet. M. T. M. C. G. M. (no. 95) Leiden. 149 44. Mathijs Benninck. (no. 106) 45. Gilles des Obry-Marguerite Castel. 46. en Brande onse harten niet doen wij op den wege waren. Gerrit Francken. (no. 86) 47. Hier leyt begraven Bartholomeus Willem van Assendelft in sijn leven veertich en kerekmeester deser stede ghestorven den 15 Maert anno 1626. (Wapen uitgekapt.) 48. P. H. V. I. (Een merk.) (no. 146) 49. Dit graf behoort toe MarkusDen Drijveranno 1688. (165) 50. Hier leyt begraven Docter bert Gerritz. van Dam out .. jaren en sterf den 18 Maert anno 1642. (156) 51. Jan Vlek ende sijn huysvrouw Adriana Cajharina Laterveer. 52. Hier leyt begrave Cornelis Berckhey sterf den 1 Mey ao 1698. 53. Philips de Groot boekdrukker en verkoper. 54. A. P. H. Samuel de Wit. 55. Cornelis van Leent. 56. Hendrick Karreman. (150) 57. Viro consu.../Zachariae Colbio (Solmensi / qui / Henrico IV Gall. et Navar. regi/et/ Frederico IV electori palatino / a secretis / Frederico V a post regi Boh. / a studijs et consiiijs sacris fuit /. Religione in Deum / pietate in principis / humanitate in omnes / spectatissimo / avunculo magno optime de se merito / XV Aprilis anno christi / MDCXXXIII aetatis LXXX vivis / Leydae exemto / monumentum hoe memoriae et / gratitudinis ergo fieri fecit/ Zacharias Hombergius/haeres /. Leiden. 150 58. nu JanGoddeus 17-^79 (Een merk.) en Maria Lamioo. 59. Geleyn van der Kaey. Engel van der Kaey Galijnszoon. (71) 60. Hier leggen begraven A. Courou bi e (?), W. I. Co urou bi e. 61. Johannes van .... (63) (Onder een bank.) 62. Johannis I .... Bro.... (Onder een bank.) 63. Cornelis Poel wij ck. 64. Pieter Le Clercq. 65. Jacob Cornelisse Nachtegael. W. F K H I F K. H. (no. 143) 66 Willem Govertss schepen deser out 70 jaer sijn huysvrou Alyt «jare ao 1579 den (2 wapens uitgekapt.) 67. Guilliames van Pradellis sijn grafstede. L. B. — M. 1738. 68. Hier leyt begraven Claes Gillisse van Aeckeren in sijn leven cappeteyn van D. Bry(?) sterf int jaer 1620 den 4en September en sijn huisvrou Cornera Ysbrantsdr. van Criecke sterf int jaer 1639 op Pinsterdach. 69 rieta Dircks sterf .... S. Bartolores (letters door elkaar N. B. C.) 70. Hier leyt begraven Pieter Lucasz. Leffenoud41 jaren sterft den 30 October 1667. 71. Sandra 1778. Leiden. 159 202. 1668 d. 7 Nov. Pieter Argiers ende sijn huisvrouw Trijntie Dircks van Purmerent overleden den 7 Julius 1670. (Een merk.) 203. Pieter Sandra. Catarina van Outeren. (41) 204. Cornelis (Een merk.) De verrotting baert Heerlickheyt. 205. H eerinck. 206 Vincent sterf den 62. 207. Frans de Schregel. (27) 208. Isack van Acker. 209. Hendrick Plumeioen. 210. Een merk, waarin de letters B., C. en S. (32) 211. Jacob van Eis 1683. 212. Hier leyt begraven Henrick Cornelisz. 213. M. V. D. B. 1720. 214.. F. V. S. Dit graf hoort toe Pieter Jansen Veerao 1667. 215. Reinier Lommens. 216. 't Graf van Pieter Baelde. (10) 217. Gerard van Heussen starf den 14 Augusty 1667. 218. M. v. d. B. 1720. 219. Gerret Franssen van den Ham. (60) 220. C. v. Langevels. Op het koor: 221. Johannes de Bruyn. (72) (Wapen uitgekapt.) Leiden. 160 222. Dirck Verburch 1684. (Een merk.) 223. Aelbert Krijnne van Rijn 1647. (58) 224. Marya Staffert. 225. Harmanis van Tangeren 1679. (Een radijs in een arkel.) (66) 226. Dirck Banheyningh. (65) (Een klaverblad tusschen de letters: T. V. V. P.) 227. Margareta Barbry in haer leven huysvrou van Mr. Theodorus Schrevelius overleden den 4 Mey 1677 verwacht alhier de zalige opstandinge der dooden, gelijck mede doet vrouwe Elysabet van Peene sijn twede huysvrou overleden den 8 Augusti 1700, laatstelijck noch Mr. T h e o d o r u s S c h r e v elius in sijn leeven voor de achtste maal regeerend burgemeester der stad Leyden overleeden den 2 January 1704. 228. Dirck de Mijter. (120) 229. Dit graf behoort aan Jan van En te. Hier leyt begrave Willem En te soon van En te out sijnde 30 jaer is gestorven op den 22 January 1651. 230. Jan VI e k ende zijn wijf Ad riana Catharina Laterve er. (Twee wapens uitgekapt; helmteeken een papegaai.) 231. Een merk en de letters B. en W. (90) 232. Hier rust de Heer Herman Evertsz. in sijn leven burgemeester deser stad Leyden starf den 19 Novemr. anno 1629 met joffv. Christina Henricxdr. van Gooten sijn huisvrouwe starf den 13 Sept(?) ao 1613. (Twee wapens uitgekapt.) Hier rust de Heer Cornelis Leeusvelt in sijn leven out burgemeester der stad Leyden ende gecommitteerde raed ter admiraliteyt tot Amsterdam starf den 29 July ao 1655 ende joff. Elisabeth Hermans sijn huisvrouwe starf den 18Mey ao 1665. 233. Pieter van Geleyn 1695. Leiden. 161 234. Willem Symonse Hasyus. 235. Hier rust Heer Herman van derMeer heere van Hoogeveen naedat vijf male Burgermr. alhier en gedeputeerde ter vergaderingen van de gecommitteerden raden ende Staten generael is geweest sterf thesaurier ords. en rentmr- van de Universiteyt tot Leyden den XIV Jan. 1679 en vrouwe Eva van Hooge veen vrouwe van Hoogeveen sijn huysvrouwe overleeden den 6 Novemb. 1690. 236. I. P. D. (89) 237. Jan Harmsen. Martha Eversen. 238. Hier leyt begraven Niklaas Verruit in sijn leven Burgermeester der stadt Leyden gestorven den 26 Mey ano 1669. Marya van Sijp sijn huysvrouw is gestorven den 26 Juny ano. 1666. (79) 239. W. (Een merk) F. (9) 240. H. v. H. (13) 241. Dirck de Haen. Jacobus van de Vecht. 242. Hier leyt begrave Cornelis Claesz. Vleishouer starf ano XVc II op XI den d 243. Hier leyt Jacop Florisz. van Tetroe ende heeft i. sin leeven 50 jaer en elf manden school gehouden, is gerust op den 16_ April anno 1632. Hier leyt begrave Neeltgen Cornelisdr. va Tetroe ende sterf int jaer ons Heeren 15.. den 25 Desember. (Wapen: drie meerbladen, 2 en 1.) (31) 244. Een merk, bestaande uit de letters C. C. T. (no. 99) 245. Een merk, bestaande uit de letters G. D. en M.en de 4. (48) 246. H. H. (Een merk) P. B. 247. L v. Capell 1711. 248. Adriaen Anthonisse van Bredaa. li* Leiden. 162 249. Leendert van ... en sijn Lidia van ... anno ... 250. In een hart de letters L V. M. en op het hart het merk 4. 251. F. V. C. C. 252. a (37) M. 253. Roetert Tak. (155) 254. Chemiekonst met gevaaren heb ik ruim dertig jaaren beoefent en met vlijt vol vuurs mijn geestvermogen bij nooit vervelend poogen aan het Retort gewijd. 'k Heb ja mijn loon genooten, 'k zeg dit met dankbaarheid. Maar dat ik ben verstooten door de universiteit, dat heb ik vaak beschreid. Jan Pelgrom P.Hzn. overleden 18, begraven den 23 November 1801 oud ruim 66 jaar. (47) 255. Kouwenhoven, vrouw der Hart 1761. 256. Hier leyt begraven Claes Dirckssoon van Lijn met sijn vader ende sijn huisvrouen, soon ende dochter sterf den 9en April ao 1632. (Wapen uitgekapt.) 257. Een merk, de letters A. en H. (28) 258. De mond van het graf no. 17 en 18. 1688. 259. Hier rust Claes van der Meer geboren den 8en April ao 1594 in sijn leven geweest rentmeester van de Universiteyt ende gecommitteerde raed van de Staten van Holland ende eerste burgemeester deser stad Leyden den 4e December ao 1654 met Leiden. 163 jofr. Weinina Herman sfcijne huisvrouwe geboren den 29 Sept. ao 1600 ende gestorven den 23 April ao 1665. 260. Jan de Witt. (Twee wapens uitgekapt.) 261. Hier leyt begraven Jan Berentsen van Borssen sterf den 22 November anno 1621 met Trijntien Corn e 1 isdr. van der Meer sijn huysvrouw sterf den 26 Augusty anno 1603. 262. Wapen: een golvende dwarsbalk, vergezeld van drie klaverbladen. I. V. D. B. 1662. (128) 263. Dr. Johannes van Brienen. (91) 264. Le Breton en Van Doewerff (?) van Swanevelt. (Twee wapens uitgekapt.) (133) 265. F o y t van S ij p in zijn leven burgemeester der stadt Leyden is overleden den Xlien Octob. ano 1653 ende zijne huisvrouwe Gerritge Wi 11 ems van Outhoorn den Ve November ano 1649. Haer beyde lichamen rusten in desen graven. (126) 266. Anno 1692. Frans Serwouters. Hier leyt begraven Rachel van Duere in haer leven huysvrou van Frans Sei*wouters op den 19 April 1692 out 50 jaere en seve maende met haer dochter Susanna Serwouters out 11 jaer en tien maenden. (135) 267. I. A. C. 268. Van Aken. 269. Hendrick Pringels anno 1700. 270. Hier leyt begraven Fredrick Houwert geboren int jaer ao 1635 gestorven den 16 Septembr ao 1691. (40) 271. Juffrou Johanna Margareta de Bosch ao 1686 huysvrou van Willem van Sande. 272. 1668. De letters A. D. M. en de 4 op een schild. Leiden. t 164 273. H. A. L H. 274. Jan Stoffelsen van Mellingen 1690. 275. Willem Westel. (Wapen uitgekapt.) 276. Twee wapens uitgekapt. Spreuk: Animo non astutia. Hier rust James Gordon in leven generaal major van d'In- fanterije en collonel en chef van een Regiment Schotten ten dienste der Vereenigde Nederlanden overleden den 1 february 1776 en desselfs egtgenoote Vrouwe Johanna Maria Heydenrijck overleeden in 'sHage den 17 Augusti 1788. Aen dese kelder grafstede is behorig. (20) 277. Jan Beekendorp overleeden den 10 Octobr. 1678. 278. P. R. 1720. 279. Hier rust Theodora Verhagen in haer leeve huysvrouwe van Mr. Pieter Pla xapiteyn deser steede schutterij overleeden den 21 October 1704 alsmede sijn tweede huysvrouw Margareta Vromans gestorven den 11 July 1728 wijders den voors. Mr. Pieter Pla overleeden den 9en January 1754. 280. Graf Cornelis Jacobsz. de Haas en sijn hier in begraven Cornelis Jacobz. de Haas starf den 8.September 1669 out 69 jaar Jannetie Teunes van Leeuwen sijn huysvrou starf den 28 October 1656 out 38 jaar en Jacob Cornelis de Haas sijn soon starf den 13 January 1658 out vier jaar. (Twee wapens uitgekapt.) 281. Hier leyt begraven Anna Lottens out 35 jaer dochter van Pieter Lotten ende huisvrou van Pieter van Mullem gestorven op den 13en Januarius ao 1630. Hier leyt begraven Pieter Lotten de oude sterf den 26 Jannewary 1643 was op den selven dach 72 jaer oudt. Hier leyt begraven Gillis Lotten sterf den 18 Mart ao 1646 was oudt 36 jaer 9 dagen ende Susanna Raats huysvrouw van Pieter Lotten d'oude out 80 jr. sterf den 10 Novemb. 1651. Hier leyt begraven Claes Lotten soone van Pieter Lotten sterf den 3en September 1630 out 22 yaer. Leiden. 165 Dese 2 graven behooren toe Pieter Lotten ghebooren van HeerseHe. (Wapen uitgekapt.) 282. Hier leydt begraven Jannetgen Lotten dochter van Pieter Lotten starf den 9en September anno 1635 was oudt 35 jaeren ende 15 dagen. Hier leydt begraven Pieter Lotten soone van den ouden Pieter Lotten starf den 22en September anno 1635 was oudt 22 jaere ende 9 weken. 283. De eerbaere Susanna van der Cappe 11 e huysvrou van Jan Alensoon ende is in den Heere gestorven op den 21 en Juny ao 1639. Noch leyt hier begraven de eerbare Catrij na Ipelaer huysvrouw van Jan Alensoon gestorven den 22en September ao 1680. Hier rust meede Jan Alensoon gebooren den 14en Novembr- 1602 en gestorven den 4en janw. 1691. 284. Klaas Wytingh. (112) 285. Marya Outhuys. (108) 286. F. de Groot 10^-^61. (106) 287. Jan Essing. 288. H. W. H. (Een anker.) 289. Cornelis van Hoeck. (92) 290. Abraham Verbeeck. (98) 291. Johannes de Slijpers. 292. Dirck van Werckhoven. 293. Adriana van de Velde weduwe van Jan de Vós. Jannetge Jacobs de weïï. van Wiggert Willem Prins. (83) 294. 1773. B. V. D. M. (100) Dit graft mag in geen vijftig jaren geopend werden, zie het register der graven van H. Kerkmeesteren folio 72 vso. Leiden. 165 295. Jacobus Ree win (?) ao 1755. (Een hamer, waarboven een kroon.) (87) 296. Hier rust Willem Wij mot starf den 21 february 1671. 297 van Sydelaecken sterf den 28ste (De rest onder een stapel banken.) 298. Hier rust J o s i a s G ij s yn sijn leven coopman.... (Eveneens onder die banken.) 299. Hier leyt begraven IsaackPalinghen sterf den 15 September 1667. 300. De wedue van Do Harperisse.... (Onder de banken.) 301. Jacob van Banchen in sijn leven schepen desersteede gestorven den 13 October 1669. Marya Bui tentuyn sijn huysvrou gestorven 16 November 1678. (Wapens uitgekapt.) 302. ... Kemp — S. Kemp — 1759. (no. 140) 303. Jan de Go.... (102) 304. De Brouwer 1759. 305. Dus Georgius van Sonhooven. 306. R I. V. (Een merk) D. M. Op het hooge koor: 307. V. A. L. B. Jaques. (68) 308. Guilein de Becourt. (12) 309. Jonckheer Steven Blankaart jud, schouteth van Heusden ec. stierf den VII Jan. MDCXXV. Leiden. 180 Verbuerg, Willem Pieterse, 214. Verhijl, Geertruyt Gheertsdr., f 6-12-1544,265. Verschuur, Jan, 1694, 80. Vesanevelt, Marijtgen Dircksdr. van, f 7-3-165., 181. Vinck, Dirck Cornelisz., f 29-1-1632, 251. , Bartholomeus Dirckx, f 25-5-1633, 251. Visscher, Anna de, 1663, f 18-12-1696, 312. Vivien, Jean, 302. Vliet, Johan van, f 14-8-1668, 226. Vlucht, Jan van der, 204. Vogelius, George, 233. Vromans, Pieter, 165. Vrij slag, Jacobus, 1715, f 9-7-1796, 227. Waalboer, Cornelis, 314. Waalwijk, Jan van, 186. Waalswijk, Nicolaes van, 1743, 216. Wanningh, Oth, 145. Wareman, Gerrit, 1787, 51. Warmont, Anna van, 238. We esp, Cornelis, f 25-8-1650, 220. Wemmer, Koen raet, 5. Werf, Jacob van der, 1728, 192. Woudenberg, Jan Willem van, 191. Wouters, Aefje, f 27-8-1543, 94. Wijngaarden, J. van, 56. Zeist, Jacob van, f 17-4-1640, 322. , Maria van, f 21-1-1639. i, , Mr. Nicolaes van, f 20-9-1617, 322. Zerneman, Simon, f 20-8-1662, 260. , Tjeleman, 260. Zumbag de Coesfelt, Conr., 144. Fransche Kerk te Leiden. In de collectie van Mr. W. van der Lely vindt men eene afbeelding van het volgende monument: Leiden. 182 3. Jacop Willemsz. en here XVc ende IX nae "Sinte Victoris. 4. Hter leyt begvë^ri Pietersz. va Tyendë en zij ouders en starf i jaer ons Here 1542. (Een merk.) 5. Hier leyt begra Vranckenz end... op den acthienen October. 6. Hier leyt begven Alit Pieters dt Willem Aelbrechtz. Mademakers wedue starf ao XVc XXXIII op Alreheilige. 7. Hier is begravë H e e r t ië D i n c k z. en A e f sy wijf; hi starf dinsdaechs voer Site Jacobs dach it jaer MCCCCXCVI. 8. Hier is begven Gheertruyt Jacop Ouwelat wedewe. bidt voe ziel. (Wapen: twee beurtelings gekanteelde dwarsbalken.) 9. Hier leit begravë Paridö Pieterz. bidt voer sij ziel. (Een merk.) 10. Hier leit begve Marri Pieter Spront (Sprout?) wijf was en staf ao 1523 bit woer de siel. (Doodshoofd tusschen twee doodsbeenderen.) (Cojita mori.) 11. Hier leyt begravë starf int jaer XVc en XXX opten derde dach i JulioendeKatrijn Robbertsdr. ArentGheritz. wijf was starf ao XVc en LH dë och bidt vo (Wapen: een St. Andrieskruis, bestaande uit twaalf aangesloten ruiten.) 12. Hier leit noch begvë Alijt Dirc Claesz. wedewe. 13. Hier leit begravë PhillipsNachtegaelen starif int jaer os Heere MCCCC en LXXXV opt dach in April. (Twee wapens uitgesleten.) Ned. Herv. Kerk te Leiderdorp. De kerk dateert van 1620. Gedeeltelijk onder de banken ligt de zerk van Mr. Cornelis Bicker van Swieten, f 24 Juni 1689, begraven in deze kerk. (Zie Elias, De Vroedschap van Amsterdam, blz. 616/7.) Te zien zijn de linksche kwartieren; de rechtsche zijn aangevuld uit Elias v.d.: [Bicker van Swieten Bicker Witsen De Graeff Boelens Loen Appelman Loen Benningh Bentinck Gerbrands Van Neck Smit Smit Rollema] Tiassens Luersma. (Het wapen Van Neck is als bij Elias blz. 1094 sub no. 11; Bentinck moet wezen Benningh; de namen Loenvertoonen het wapen B o e 1 e n s (de onthoofde leeuw); Smit is een dwarsbalk, vergezeld rechts boven van een ster (6).) .Op het orgel ziet men het jaartal 1781 en de wapens: Van Tol (op goud een roode leeuw met roode blokjes; over den leeuw een blauwe barensteel) en Van Leeuwen (op zwart een zilveren halve leeuw en daaronder drie liggende gouden blokjes). (Vgl. De Wapenheraut 1915, blz. 307.) Op de klok: Anno MCCCCLXXVII. Sanctus Anthonis. Op een heerenbank: CDDCLXXXVII. Op het kerkhof liggen nog verschillende zerken. Ik teekende op: , 1. Hier rust A. C. G. C. van Laren gestorven in den ouderdom van bijna twintig en een half jaar den 25 Juny 1792. 2. Maria Elisabeth van Staphorst geboren teAmsterdam 8 Mei 1795 overleden te Utrecht den 17 febr. 1853. Leiderdorp. 186 3. M. de Raat wed. I. Arentz 1814. 4. C. Deeleman. 5. A. van Riemsdijk geb. 23 Nov. 1798 overl. 8 Augs. 1866. 6. H. E. Oostendorp wed. J. N. Verbrugge overl. 7 Sept. 1837. Johanna Verbrugge overl. 10 Juny 1840. M. H. I. Oostendorp-Verbrugge geb. 25 feb. overl. 17 July 1850. 4 R B. Oostendorp-Verbrugge geb. IS^04 overl. 18^54. 7. P. Q. Houthuysen geb. 11 Juli 1810 overl. 1 Maart 1884. A. J. J. van Geer geb. 8 Jan. 1810 overl. 16 April 1897. 8. Familie Crommelin 1838. 9. G. Coninck. 10. C. Roest 1887. 11. Familie Splinter. 12. Familie Zaalberg. 13. Hier rusten Marianne Mathilde Hoorn echtgenoot van Prof. H. W. Tydeman geb. d. 12 January 1780 overl. d. 21 Maart 1850. Henriette Marianne Tydeman geb. d. 18July 1817gest. d. 5 Juny 1851. Prof. Henrik Willem Tydeman geb. d. 25 Augustus 1778 gest. d. 6 Maart 1863. 14. Cornelia Elisabeth van Bever eerder wede. van Jan van Neel laatst wede. van Gerrit van 't Riet. 15. J. J. Koning 1843. 16. Arnoldus Adriaan Pit geb. 24 April 1775 overl. 8 April 1839. Leiderdorp. 187 Roelof Pit geb. 8 Juny 1804 overl. 8 Maart 1834. Francina Elisabeth Pit geb. 31 January 1827 overl.6December 1835. 17. FrancesAdrianadeMeuronBayard geb. te Lymington in Engeland den 8 April 1811 overl. te Leyden den 15 July 1841 dochter van den colonel F. H. de Meuron Bayard en S. C. de Meuron Bayard geb. Lever. Henri Gustave de Meuron Bayard geb. te Voorburg 27 febr. 1818 overl. te Leyden 19 Mey 1845 broeder van den voorn, overledene. 18. Angelique Slicher wed. P. Nobel Jr. geb. 5Nov. 1783 overl. 25 Juny 1857. * E. A. G. Nobel geb. 9 July 1809 overl. 7 July 1850. Abraham Justus Domis geb. 9 Sept. 1796 te Amsterdam overl. 19 feb. 1858 te Leiden. 19. Familiegraf van Cockuyt. Wapen: eeri roode keper beladen met vijf rozen, vergezeld van drie sterren (6). 20. C. H. Moens. Volgens het Maandblad Ned. Leeuw 1894, blz. 169, vond men vroeger in deze kerk o.a. de volgende wapenborden: 1. Het wapen van Van Matenesse en de kwartieren: Matenes Duvenvoirde Assendelft Noortwij c k Duvenvoorde IJsselstein Freys van Cuinre Beets Cuilenburg Coulsterv. Alkemade Brienen Zwieten Amerongen Alckemade Kerkort Egmont. (Dit bord zal betrekking hebben gehad op Adriaan van Matenesse, heer van Riviere en Opmeer, geboren 1564, f in October 1621, echtgenoot van Henrika van der Does.) 2. Het alliantiewapen Van Matenesse X Van der Does en de kwartieren: Leiderdorp. 188 Van der Does Duvenvoirde Adrichem Egmont Boshuyzen Matenes Ramp Foreest. Obiit 1653. (Dit bord betrof Henrika van der Does vd. dochter van Pieter en Philippote van Duvenvoirde; vgl. Obreen, Het geslacht van Wassenaer, blz. 159.) 3. Het wapen Van Duvenvoirde en de kwartieren: Duvenvoirde Egmont Mathenes Foreest Ijsselstein Spangen Van de Woude Cats. (Mogelijk werd dit bord opgehangen voor Albert van Duvenvoirde, die in 1574 als monnik te Leiden overleed; vgl. Obreen t.a.p., blz. 159.) 4. Het alliantiewapen Van der Does X Van Duvenvoirde en de kwartieren: Duvenvoirde Egmont Mathenes Foreest Ijsselstein Spangen Van de Woude Cats. (Dit bord betreft Philippote van Duvenvoirde, die circa 1623 overleed en in 1586 gehuwd was met Pieter van der Does luitenant admiraal van Holland; vgl. Obreen t.a.p., blz. 159.) 5. Het wapen Van Wassenaer en de kwartieren: Wassenaer Mechelen Noortwijck Nassauw Liere Liere Noris Haeften. Obiit 1648, (Dit bord betrof Jacob van Wassenaer, baljuw van Rijnsburg; vgl. Obreen t.a.p., blz. 130.) 6. Het alliantiewapen Van Wassenaer X De Bruyn van Buytewech. Obiit 1644. (Dit wapen zal betreffen Hester Cornelia de Bruyn van Buytewech, die in 1635 huwde met Albert baron van Wassenaer; vgl. Obreen t.a.p., blz. 167.) Leiderdorp. 189 7: Het wapen Van Wassenaer en de kwartieren: Wassenaer Bruin van Buiteweg Valkenaer Cool Egmont Swieten Boetbergen Blijenburg. (Dit bord zal betrekking hebben gehad op een jong overleden zoon van voornoemd echtpaar, vgl, no. 6, of wel op hunnen zoon Gerard baron van Wassenaer; vgl. Obreert t.a.p., blz. 169.) Ned. Herv. Kerk te Leidschendam. Vóór het orgel en boven een gebeeldhouwden houten heerenbank is het wapen der stad Leiden. Daaronder vier wapens en in het midden CDIOCXCVII. De wapens zijn van: Th. Schrevelius (drie haken 2 en 1) Niclaes van Velde (naast elkaar vijf hoornen, 1,3 en 5 korte, 2 en 4 lange) Jacob Vromans (drie tweelingsbalken en in een schildhoofd drie ballen of schijven) Just. Hogenhoek (drie arendsbeenen 2 en 1). Ned. Herv. Kerk te Leimuiden. Op een heerenbank is het wapen der gemeente in kleuren. De meeste zerken liggen onder een planken vloer. Onder de achterste banken zijn te zien: 1. Hier leyt begrave Derck Cornelisse Boer met sijn huysvrou Leentge Willems gestorve Kerssemis 1635. Loosduinen. 199 Schoonhoven: een bloem met den steel omhoog. Meunicks: een keper,vergezeld van drie sterren (6). Maneveldt: een gewende wassenaar. De Swaen: een omgewende zwaan. Diest: twee dwarsbalken en een vrijkwartier, beladen met een eenhoorn. V e e 1 e n: drie vogels. (Vgl. De Wapenheraut 1902, blz. 380.) In den vloer zijn zichtbaar: 2. Hier leit begraven vrou Cecilia van Abbesteegh Barthoutsdochter sterff den .. Juny anno 1645. 3. Hier leit begraven Claes F ranss en van Campen met siin soon Arent Claessen siin gestorven den 21 Julii 1636. *4. H. L. B. Cornelis Arense van der Vaart sterft den 19 October 1723. 5. Mar i o Wes. (In een schildje een hoofd, hetwelk gelijkt op een chinees.) Hier leit begra joffraue Johanna .. van Mario di B e r n f e 1 s gesto 6. Hier liet begrav. Mariegen Heindrickx en starf anno 1589 den lasten Janwary. 7. Hier ledt begraven Maria Magdalena van Zinderen jonge dochter sterf den 8 Augusti C1313CLXXV1I1I. 8 en leyt begrave Elsken ..ijckman jonge dochter sterft den 2 September anno 1647. 9. Ennie Kornelijs 1651. '•, * Verder ziet men op een bord het verhaal van Margarita Hermanni comitis Hen nebergi ae uxor, de dochter van graaf Floris IV van Holland, die 365 kinderen gehad zou hebben. Daaronder leest men : Éirli Loosduinen. 200 En tibi monstrorum nimfs et memorabile factum, quale nee a mundi conditione datum. Haec lege, mox animo stupefactus lector abibis. Op dit bord bevinden zich twee doopbekkens, waarop: In dese twue beckens sijn alle dese kinderen ghedoopt. Ned. Herv. Kerk te Maasdam. De eerste steenen van deze kerk zijn gelegd 15 Maart 1871 door Johs. Schn. Herweyer oud 8 jaar. (Zie J. W. Regt, De Hoeksche Waard, blz. 98.) Ned. Herv. Kerk te Maasland. Op zerken leest men: 1. D. G. H. T. Frans Sente v ao. 1690. D. H. H. nu Jan Jacobse van der Meer anno 1694. 2. D. G. H. T. Harmanus Soeteman anno 1733. 3. Ps. Droppert. 4. Willem Gerritsz. van Wijn 1681. 5. D. G. H. T. Cornelis Keyzer schout van Maasland en zijn huysvrou Clasina van den Bosch ao. 1719. 6. D. G. H. T. Pieter Jansen Biemond anno 1734 en zijn vrouw Maartje Jacobs van Es anno 1750. 7. D. G. H. T. Ary Pleunen Pijnakker en sijn vrouw Meynsje Ariens Groenewegen anno 1741. Maasland. 201 8. D. G. H. T. Corstiaan Hagers begraven 1 Augustus 1768. 9. D. G. H. T. O. L. v. d. M. met B. J. d. J. 1713. 10. D. G. H. T. Gerret Cornelisz. Groen. 11. Hier leyt begraven Maerigen Pi eters d'huysvrouwe van Dirck Corneliss. van der Houff ende starft op ten XIIII february anno 1613. daer na is begraven Dirck Corneliss e van der Houff op den XIIII Mart anno 1619. 12. .... van der Houdt 1678. (Een merk.) 13. D. G. H. T. Jan Meesz. Leeuwenschild ao. 1726. 14. Hier leit begravë Maritge Aeriens d. Allart Claes huisvrou was sterf ao. XVc XVI XII T April b. v. d. z. Lou Franzoon. 15. D. G. H. T. A. H. K. W. 16. D. G. H. T. C. T. P. 1717. 17. A. O. 1772. K. Gille. A. Valk egtelieden. 18. D. G. H. T. Willem Willems Verkade anno 1772. 19. D. G. H. T. A. L. V. D. L. Abram Leendertse van der Lee in sijn leven stierman op Maassluys sterff, den 4 Maart 1702 out sijnde 83 jare en 3 maanden ende sijne huysvrouw Maartje»Claas Rodenburg. 20. Dit sijn Pouwels Janse drie graven. (Drie wapenschilden : I. een linkerschuinbalk beladen met zeven sterren (6), vergezeld boven van een leeuw (Van der Wallen?); II. een valk, waaronder 1553; III. als I, doch hier is de balk een rechterschuinbalk.) 21. D. G. H. T. Cent Willemz. Verkade en Willem Willemsz. Verkade ao. 1739. 22. Dit graf hoort toe Cornelis Jacobsz. van Dijck. Maasland. 202 23. Hier leet begraven Lijsbet Pietersdochter de huisvrou van Tomas Janse Seylmaker op Maeslantsluis sterf den 17 desembë 1609. (In een schild drie figuren, er uitziende als liggende ladders van twee sporten op zijde gezien (1 en 2), de bovenste ladder is getopt met een pijl.) Aan weerszijden de letters T. I. 24. Leendert jansz. van der Marei. 25. Dit graf behoort toe Willem Gerritz. van Wijn 1660. 26. D. G. H. T. F. T. v. G. D. G. H. T. Ary Claasz. 't Hoen anno 1743. 27. Dit graf hoort toe Gerrit Jansz. den soon. 28. Gerret Claesz. Hoof nu Claes Valckenis. 29. Ditgraf hoort toe Philips Leenders Schinckelhoeck. (Schinckelhoeck is een groote hofstede tusschen Maasland en Vlaardingen.) 30. Hier leyt begraven Jan Consz. Groenevelt sterf den 14de January anno 1619. (Een merk.) 31. Dit graf hoort toe Cornelisz. van Wijn 1651. 32. Her Krijn van der Veer. (Een omgekeerde rijksappel.) 33. Een groote zerk, grootendeels bedekt door den voet van den preekstoel, betreft waarschijnlijk iemand wiens naam eindigt op ... orser. 34. Niets meer van te zien, n.1. geheel bedekt door den preekstoel. 35. D. G. H. T. Jan Arentse van der Weght ao. 1701. (Een merk.) 36. Dit graf behoort toe Jan Gerritsz. van Velde. Dit graf behoort nu toe Ary Janse van Velde ao. 1695. 37. D.,G. H. T. A. G. Lugtigheyt ao. 1701. Maasland. 203 38. D. G. H. T. K. W. 39. Dit graff hoort toe Crijn Jansen van Velde. 40. Hier leyt begraven Ja pi en G eri t starf den lest July in 1629. t>. Graf hoorttoe Cornelis Hendriksoon van Swart. Op het koor liggen: 41. C. v. 't Hoog. 42. I. G. K. N. en N. É D. I. 1772. 43. Dit graf behoord aan Job en Antony v. d. Veer den eerste gestorven en hier begraaven den 25 Augustus 1808 de laatstgenoemde overleden den 24 Maart 1824 en in dit graf begraven den 29 daaraanvolgende. 44. P. D. Jong. 45. D. v. d. Lely. 46. Graf van Ary de Jong en Maartje van der Nol echtelieden 1808. (Tweemaal komt dit opschrift voor.) 47. A. v. Harmeien. 48. P. P. 't Hart. 49. Graf van I. P. v. Dijk en H. van den Akker egtelieden. 50. Twee wapens: I. een boom op een grasgrond; II. gedeeld: 1. een blauwe dwarsbalk, waarboven een burcht, beneden effen groen; 2. ingehoekt van vier stukken (rechts) en een schildhoofd. D. G. H. T. Jan Fajan en Maartie Cente van Es egtelieden. 51. D. G. H. T. Willem Willemse Verkade anno 1772. 52. D. G. H. T. Willem Willemse Verkade anno 1779. 53. D. G. H. T. F. A. K. Walm anno 1779. 54. Graf van Ysaak van der Spek en Neeltje van den Berg echtelieden 1808. Maasland. 204 55. D. G. H. T. Dirk Dirksz. van den Broek en Grietje Verkade v'an der Vaart egtelieden 1772. 56. D. G. H. T. Ary van den Berg en zijn huysvrouw Weintie Stigter anno 1772. 57. P. I. B. M. en N. G. B. 58. Hier rust den Weledelen gestrengen Heer Petrus Coenraad de Coningh oud hoogbailluw van Delfland laatst burgemeester van Maasland overleden den 8 juny 1826 in den ouderdom van 65 jaren en 5 maanden. Dat iedere sterveling / dit graf met eerbied nader/ Hier rust de waardste man / de teerstgeliefde vader/. Vrouwe Catharina Wilhelmi na ClaraDrabbe overleden den 5 September 1828 in den ouderdom van circa 61 jaren. Hier rust bij haren ga / de allerwaardste vrouw, / Het voorbeeld van de deugd / in liefde en huwelijkstrouw /. 59. Twee wapens: I. op blauw twee ringen naast elkaar en daaronder een zeester; II. een springend hert op een grasgrond, achter het hert een boomstronk. Cornelis Keyser schout van Maasland obiit22January 1774 oud 84 jaar 2 m. 23 d. en zijn huysvrouw Clasijna van den Bosch obiit 24 September 1769 oud 79 jaar 8 m. 17 d. 60. Hier leit begraven Heer Jasp er van Egmont commanduer van Maeslant ende sterf int jaer ons Heeren XVc XCV den VI Mey. In het midden het wapen Egmond en de kwartieren: Egmond Allemonde Raephorst Eversdijck Bloeteling (drie lelies, Drenckwaert (een gans) (Vgl. d'Ablaing van Giessenburg, De Ridders der Duitsche orde, blz. XXVI.) 61. Jesus Christus is de opstanding en het leeven. en 2 en 1) Poot (een ketel of pot op drie pooten) Nijehoeven (drie blokjes naast elkaar en daaronder een Jacobsschelp). Maassluis. 211 21. Een nieuw paleis voor Gods dienaren die niet soo seer hadt grijse haeren als wel een grijs ervarenheyt, Hier onder leyt. Hier rust sijn lijf. Sijn siel om hoogh bij Godt verblijf. (Twee wapens: I. een keper, vergezeld boven van twee schildpadden en beneden van drie bloemstengels, die uit den grond komen; 11. drie koeienkoppen (2en 1); helmteeken een schildpad tusschen een vlucht.) /■ Hic situm est corpus Rev. Senis. D. johannis Fenacoly pastoris ecclesiae ad XLIV annos et hujus ad XXXVII, qui incunabula nostrae ecclesiae mibum (?) promovit orthodoxiam conservavit D. Johannis Fenacolius 7 op 't Wout en 37 jaren herder deser kercke sterf den 13 May 1645 out 67 jaren. Margarita Fenacolia sijn huysvrouw sterf den 9 Octobris 1639 out 58 jare. Elisabet Fenacolia J. D. sterf den 21 July 1662. Sylvia Fenacolia J. D. sterf den 1 Augustus 1662. D. G. H. T. Willem Backer. 22. Hier leyt begraven Machtelt Eeuwoutsdr. huysvrouwe van An dries Jacobszn. sterff op den 6en April ao. 1631. (no. 216) 23. Hier leyt begrave De E. Adriaan Jansen Schoonhoven in sijn leven Burgemr. en penningmr. deser plaets sterf den ... October 1648 37 weecken ende sijn huysvrou Maertien Ariensen Schoonhoven sterff den 30 November ao. 1660 out zijnde 59 jare. 24. (Wapen: vijf ruiten aangesloten, 3 en 2.) Hier leyt begraven Pietertien Aryens Ackersdyck oud sijnde 60 jare sterft den 28 Yanuwary 1701 en Leendert-Jorissen Sleydregt gebooren den 5 Augustus 1623 gestorven den 16 November ano. 1705. 25. Hugo Poortvliet. 26. Bogardt. Maassluis. 212 27. Hier leyt begraven Machtelt Volckers van Ereketens de huysvrou van Gijsbert Barentsen Langerack gestorven den 2 len September 1676 ende haer man Gijsbert Baerensen Langerack oudt 73 jaer is gestorven den 3en December anno 1690. 28. Hier leyt begraven T. B. sterf den 25 Januarius 1689. (Wapen: een lam.) 29. D. G. H. T. W. A. B. (no. 344) (Wapen: een zeilend schip en een gedeeld schildhoofd: 1. een leeuw; II. een vogel.) Hier leyt begraven AeltgeWillemsde dochter van Willem Aeriensen Breur sij sterf int jaer 1642 den 17 October en was ontrent out 21 jaren ende haer vader "Willem Aryensen Breur sterf den 19 July 1660 oudt 47 jaren. 30. D. G. H. T. P. G. v. W. (Wapen: als het wapen De Bye.) Op een heerenbank het wapen van Maessluys en 1642. Op een bord: psalm CXX1I. Over de woorde van dezen psalm is op den 9en Octobris ao. 1639 tot een inleidinge deser nieuw gebouwde kercke met groote toeloop en verblijdinge des volex de allereerste predicatie gedaen door onsen eerw. Herder D. Johannem Fenacolium. Ned. Herv. Kerk te Meerkerk. Blijkens een steen in den buitenmuur is de kerk vernieuwd in 1832. Den eersten steen is gelegt door H. de With den 16 April 1832. Bij die gelegenheid zijn de zerken uit de oude kerk als plaveisel voor de nieuwe gebruikt en voor een groot gedeelte in stukken gehakt. Meerkerk. 213 Te zien is nog: 1. Johannis Adriaensen van Benschop den 10Mey 1685. 2. OttoAerts Vermeer. 3. De Groot. 4. Reyer Adriaensoon Verhoef 1643. 5. Aert Cornelisz. 6. Hier leydt begraven d'huysvrouw van Pieter Ghijsbertzen sterft den 19 Juni 1669. 7. Hier leit begraven Juryen Jansen van Arenem anno 1647. 8. Hier leydt begraven Annetje Harmens Kreemers de huysvrouw van Nijs Coenen van Muylwijck is ghestorven den 25e Januarius anno 1670. 9. Hendrick Corneliszn. de Locht. 10. Symen Ghijsbertsz. 11. Vranck Jansen. 12. Cornelis Sweersen. 13. Willem Dircksz. 14. Reyer Adryaensoon Verhoeft 1643. 15. Gijsb Jasper Brak 16 n J a c o p .... Capitey. 17.. Houke.... 18. Aert Cornelis Blommert. Meerkerk. 214 19. Meryen Jansen Verhooï. (Wapen: uitgehakt.) 20. Hier leyt begrave Aerts de huys Claes Jochems den 4 Desember anno 1640. 21. Adriaen Govers Leendert Ve den 31 Aug.... Boven een heerenbank het wapen van Meerkerk waaromheen «Plaatselijk bestuur." Op de klok „Jan Albert de Grave Amstelodami me fecit anno Domini 1724." Ned. Herv. Kerk te Melissant. Aan weerszijden van den ingang op twee steenen: Anno 1663. en in het midden op een steen :' De eerste steen gelegd door L. van Es Jz. burgemeester dezer gemeente den 2en October 1862. Ned. Herv. Kerk te Middelharnis. De kerk is in 1904 afgebrand. Op een steen in een portaal leest men: Nadat dit kerkgebouw op den 24en Juni 1904 grootendeels door brand vernield werd, is het onder leiding van den architect J. Verheul Dzn. te Rotterdam gerestaureerd en in zijn ouden toestand teruggebracht tijdens het beheer van de kerkvoogden G. Middelharnis. 215 Kol ff G.C.M.zn, voorzitter, A. T e e p e, secretaris, J. J. N i p i u s, J. J. Slis, C. Kol ff A.C.zn. en van A. W. Nijgh, kerkelijk ontvanger. Middelharnis Juli 1905. Bij dien brand zijn de meeste zerken geheel vernietigd of onherstelbaar beschadigd. Op het koor in den muur is nog één zerk, waarop twee wapens, vastgehouden door een engel: I. een paal en in een schildhoofd drie visschen schuinslinks geplaatst; II. een merk zijnde een dwarsbalksgewijze geplaatste lat, waaraan mei de binnenste zijden twee X-vormige figuren hangen; tusschen deze Xen de letter b. In den rand: Hier leit begrave.... Anthonis Betten z. rentmeeste va de Middelharnisse sterf ao. XVc en Jouffrou Johanne Jans dochter sij eerste huysfrou sterf ao. XVc XXXIII de .. dach July. Op het koor zijn nog twee steenen, die vóór den brand in den buitenmuur waren: 1. . W. van der Geer dijkgraaf. R. Elsevier geswooren. J. van Oostende geswooren. Middelharnis. L. Vink geswooren. G. Kolff geswooren en secretaris. G. van Eek geswooren. 2. Adrianus Quirinus Kolff heeft van dit portaal den eersten steen gelegt op den 25 April 1752. Buiten tegen de kerk aan is een monument van hardsteen, waarop: Aan zijne nagedachtenis Zijne vrienden en de Afdeeling der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen Middelharnis en Sommelsdijk. Lucas Slotemaker, overleden den 13en Maart 1821. Molenaarsgraaf. 219 14. Hier legt begraven Juffr. Sara Kerkas wed. van de Heer Hermanus Schrijver oud wesende 55 jaren is gestorven den 2en Maart anno 1749. Ned. Herv. Kerk te Monster. De oude kerk werd in de 16e eeuw gebouwd en was gewijd aan St. Machutus. In den muur der kerk is een steen, waarop de in 1901 afgebrande kerk en het wapen van Monster. Na den brand op 13 Juli 1901. Anno MDCCCCII. Bouwmeesters: A. C. Wen tink en J. C. Wen tink. Kerkvoogden waren: A. van Spronsen Czn., I. Lamot, C. A. van den Beukei, H. van Zanten, S. van Veelen. Bij den herbouw in 1902 zijn op een na alle zerken uit den vloer verdwenen. Op den overgeblevene leest men: Hier leit begraven Ne el gen Dircxsd och ter die huisvrouwe van Arent Janzoon tou van der Burch die sterft int jaer ons Heeren sestienhondert en twe den seventienden September. Apocal. XIIII. Salich zin die doden, die in den Heere sterven. W. T. F. E. Poeldijck. Twee wapens: I. een rechterschuinbalk; II. een dwarsbalk; daartusschen een merk. In den muur van het koor zijn twee monumenten betreffende de familie Pieterson. I. Dit monument is van wit marmer;.bovenaan ïs het wapen: doorsneden: boven een haas, omziende; beneden een keper, vergezeld van drie Jacobsschelpen (2 en 1). Daaronder een vers door S. van Hoogstraten: Vivit post funera virtus. Die in dit cierlijk graf met glori legt beslooten was Hollands admirael de dappere Pieterson, die in een veege tijd twee koninglijke vlooten met Ruyter en met Tromp door wijs beleyd verwon; Monster. 220 Hadt noodlot ons beroofd van twee soo grote helden, dees wakkere telg, die uyt het wijd beroemd geslagt der edele Stuarts al van ouds zijn afkomst telden, hat lang verdiend als voogd der zee te zijn geact; dat Zeeland zig beroeme op 't graf dier eerste looten, > handhavers met hun raad en moet van 't vaderland, Polanen houd een held in hare kerk beslooten, die teffens zeevoogd was en Staten afgezant. Obiit 13 Juni ao. MDCCXXII. Hieronder de voorstelling van een zeegevecht. N. Seunties fecit. (Zie ook Mdbl. Ned. Leeuw 1886, blz. 35 en eene afbeelding in Mdbl. 1901, blz. 169.) II. Dit monument is van hardsteen en heeft zeer geleden door den brand. Het opschrift is alleen in het midden overgebleven. Bovenaan is het wapen als sub I. erosissim .... Jacobo Joanni Pieterson .... .... classium foederati Beigiï vice-prae.... .... acrum perpetuae memoriae hoe mo .,... admonitus debito pietatis o .... ultimus de quatuor frat .... dequegente Pietersoniana sup .... .... moestus, sed libens, B .... tus est die XIX Octobris ao. M .... mortuus XXIV febr. ao. M Ned. Herv. Kerk te Moordrecht. Op het orgel ziet men het wapen vanMoordrecht, waaronder: Dit orgel is ingewijd den 27 September 1818 door den Weleerw. Heer J. Sterck pred. alhier. Op een koperen kroon ziet men drie wapens: 1.Moordrecht; 2. op zilver een zwarte keper, vergezeld boven van twee roode koeienkoppen en beneden van een roode roos; 3. op goud een Moordrecht 221 rood schip met zeil, dat de Nederlandsche driekleur voert; hierboven een kroon. Op een tweede kroon: 1. het wapen van Rotterdam; 2. de letters C. v. D., A. M. en het jaartal 1753; 3. het schip van schild no. 3 hiervoor. Op een derde kroon eveneens drie schilden: 1. het wapen vermeld op de eerste kroon sub 2; 2. op goud een roode leeuw (Holland?); 3. doorsneden: boven op goud een meerman, met schild in de linker- en een zwaard in de rechterhand; beneden op zilver drie zwarte vogels (2 en 1). Op grafzerken leest men: Op het koor: 1. Cornelis Nozeman obiit 22 Julij 1786. 2. Over twee zerken: Dese 2 graven komen toe Hillichje Willems Keyser weduwe van sa. Dirk Joris Hooymayer die hier leyt begraven en is gestorven op den 19e November anno 1657 ende sijn huysfrow Hillichje Willems sterft den 9 July 1664. (In het midden een liggende zeis met het mes naar rechts (her.) en naar beneden.) In de kerk: 3. Hier leyt begraven Lambertus Mennodu getrouwen dienaer des oprechten G. woorts in zin leven tot Moordrecht starft den 4 Octobris anno 1613. 4. Hier leyt begraven Yacop Leennaertz. ende sterft op den 2 Maert anno 1598. (Wapen: doorsneden: boven een dubbele adelaar; beneden een huismerk zijnde een tweemaal horizontaal gekruiste paal.) (Vgl. ook De Wapenheraut 1915, blz. 311.) Mijnsheerenland. 223 8. Hier leyt begraven Haesgen Dirc Aeriensz. Fonckertsdr. wijlen huysvr Jt^y**» b^^^t**^ 9. Hier leit begraven de Heer Christiaen Ma e s ka n t in sijn leven geweest hebbend secretaris van Mijns Heerenlant van Moerkercken ende Goodschalckoort mitsgaders penninckmeester van het Westmaesse Nieuwlant etc. out sijnde 46 jaren ende sterff op den 24e n Mayus anno 1676. 10. Grafkelder van den Weledele Gestrenge Heer Arie de C o n i n g h in deszelfs leven Ambachtsheer van Mijnsheerenlant van Moerkerken overleden den eersten Maart 1784 en begraven den 8 derzelve maandt. 11. Hier leyt begraven Huybreght Cornelisse de Lange in sijn leven schout van Mijnsheerenlant van Moerkercken sterft den 2 January XVIc LXXXI out 71 jare ende hier leyt begraven Annighien Heyndricks huysvrouwe van Huybreght Cornelisse de Lange schout van Mijnsheerenlant van Moerkercken out 65 jaer sterft den 8 October anno 1677. 12. Hier leyt begraven Jacob Adriaensz. Maeskant out 63 jaren den Januarius is gestorven Jacob Adriaensz. .... anno 1667. 13. Hier onder leyt begraven Leendert Cornelisse Int Velt is gestorven op den 26 April int jaer onzes Heeren 1673 out sijnde 83 jaren. 14. Hier leyt begraven Bastyane ons moeder sij sterft op den 3 January 1637. 15. Hier leyt begraven F ij eken Woutersdr. huysvrouw van Dirck Hermens van Dijck met 5 kinderen. Sij sterf den 5 Juni 1646 out 41 jaren. Hier leyt begraven Dirck Hermens van Dijck 52 jaeren. Hij sterf op ten 28 Maert 1649. 16. Hier leyt begraven Willem Pieterse Koster sterft den 21 November anno 1646. Hier lijt mede begraven Pieter Willemse Koster is ghestorven den 12 Feberwari int jaer 1654 Naaldwijk. 230 32. (Twee wapens uitgekapt; helmteeken drie takjes met bloemen.) Hier leyt begraven mester Louys SIeenacker oudt70 jaeren ende sterft den 27en April anno 1636. (no. 38) 33. Rustplaats van Christieaen Adrieanus Nissen in leeven secretaris van Naaldwijk geboren den 27 October 1757 overleeden den 1 October 1802. 34. Kornelis Tamboer. In de kerk: 85. Hodie mihi cras tibi. 36. P. V. V. (no. 7Q) 37. I. W. V. R. (no. 221) 38. Dit graft hoort toe Yan Franke van der Vale anno 1702. (no. 223) 39. Als no. 38. (no. 128) 40. J. D. Saar. (no. 116) 41. W. I. V. S. Op het koor is een bord met de tien geboden, waarop het wapen Oranje Nassau. Volgens afbeeldingen bij Mr. W. van der Lely bevond zich vroeger aan een pilaar ter zijde van den preekstoel een hardsteen, waarop: 42. Zassius S. viafori alto sui finis memor, ach peto candide lector sors mea preteriit te, tua certe manet. Mens sit juncta Deo, caro terre q gregis hujus nuper eram socius Zassius hic jaceo obiit Zassius XXVIII January anno XVc XXVI. 43. Volgens dezelfde collectie was op het koor nog een monument waarop: Naaldwijk. 231 Het wapen Von Schmettau tusschen twee zittende vrouwen, één met een spiegel (de voorzichtigheid) en één met een bijbel (de godvruchtigheid). Hic situs est Wolfgangus liber Baro de Schmettau toparcha in Kerkberg et Koningswalde etc. etc. etc. vir singularis exempl. Qui etsi ad summos in toga honores pervenerit, majores tarnen omnium consensu meruit, quod nihil fortunae cuncta sibi deberet, quum clucerent in eo a teneris jam annis praeclara animi ingeniique indoles, incredibile resdivinas humanasque cognescendi studium, justi, rectique amor propositi, sanctitas omnesq. illae virtutes, quibus non nisi in magno pectore locos esse potest. His naturae praesidiis instructus egregios in omni politioris doctrinae genere fuit progressus, atque ideo in ipso aetatis flore a sapientissimo principe Carolo Lu do vi co electore Palatino in aulam vocatus, ab Epistolis ei, mox etiam a consiliis secretioribus et ipsi et dein ejus filio Carolo fuit, postea a Frederico Wil hel mo electore Branden b. maximo sui seculi heroe, in sanctiorem adscitus senatum, ac cum tantum depositum ad se jam recepisset deus, apud FredericumAugustumBorussorum regem paternarum ditionum et virtutum haeredem, eundem dignitatis gradum donec vixit tenuit. Unum et viginti legationes tantorum principum auspiciis ad praecipuos Europae reges ac gentes maxima cum prudentiae et industriae laude ambiit, non minus gratus iis, ad quos mittebatur, quam a quibus erat missus, paci etiam Risvicensi legatus primi ordinis, et cum plena tractandi potestate intertuit, ultimum ad praepotentes Belgicae ordines, denuo delegatus per integrum decennium Res et Rationes regis sui fidelipsime curavit, futuro si fata ferint pacis negotio princeps, ideo legatorum jam nunc destinatus hos honores illustravit magis, quam ab illis illustratus Naaldwijk. 232 est, ita enim eos cessit, ut non tam suis serviret commodis, non fama, non divitiis, quam religioni, principi, patriae Bonoq. publico quibus se suaque omnia devoverat. Vixit annos LXII mens. II dies XXIX Summis Imis, medioxumis carus et acceptus, obiit Hagae comit. Ao. MDCCXI D. V Febr. Charissimo conjugi et optimo parenn' Moestissima vidua Charlotta de Fuchs et quinque liberi superstites hoe amoris et pietatis monumentum multis cum lachrimis P. C. Ned. Herv. Kerk te Nieuw Beyerland. Zie over deze kerk: J. W. Regt, De Hoeksche waard, blz. 279. Zij werd in 1826 vernieuwd. Op zerken leest men: 1. Hier leit begrave Leendert Pietersz. Robol insijnleven schout ende stadhouder van de Beierlanden hij sterf de 8 December anno 1667. 2 Beyerlandt is gestorven op den 18 Septem 1652. Noch, leyt hier begraven Willem Lodewijkse de soon van Lodewijck Pluenen is gestorven op den 7 October 1656. Noch leyt hier begraven 3 sonen van Arien Leen d erts e van der Meer ghenaemt alle 3 Leendert Ariense van der Meer. 3. Hier leit begrave Jannetje Herweyers Gyelisd. is gestorven op de Xlen Desember anno 1606. 4. Hier leyt begraven Aryaentghe Claes frou van Jan Aertse alyasjan Franse gewonnen ende gebooren uyt Strijen is gestorven de 29 Mey 1620. Nieuw Beverland. 233 5. Hier leit begrave Cornelis Janse van 't Hof in sijn leven heemraet van Nieu Beyerlant out 53 jaeren sterf den 22 Mey 1689. Hier leyt begrave Neeltien Arens. van Putten in haer leven huysvrouw van Cornelis Janse van't Hof out 51 jaeren sterf den 22 April anno 1689. 6. Hier leyt begraven Gij lis Herweyer Ja co bsz. dycgraef. Hij sterf de .. Juny ann« 16.. Hier leyt begraveln JacobGillisz. Herweyer diickgraef van Nyeu Beyerlant ende Groot Suyt Beyerlant en is overleden den 11 Augusti 1641 out sijnde 62 jaeren .. maanden .. dagen. (Vgl. De Wapenheraut 1917, blz. 125.) 7. Hier leyt begraven Pieter Cornelisse Decker out 62 jaren en den sterf ano 16 Hier leyt begraven Adriae Jarfs huys ....% van Pieter Cornelisse Decker ... den 20 April 1687 out .2 jaren. 8. "» Hier leyt begraven Pieter Flooren van der Weyden out 46 jaren is gestorven den 29 October anno 1666. Op het kerkhof naast de kerk: 9. Dit graf is gekocht door Ds. P. J. Zaalberg voor zijne echtgenoote Louisa Wilhelmina Alting geboren 12October 1804 overleden 16 Juni 1874. 10. Willem van Woerkom 27 Juni 1812—21 Oct. 1895. 11. Rustplaats van Daniël Los geboren 30 Mei 1781 inleven notaris te Nieuw Beyerland overleden den 13 April 1845 en Nieuw Beyerland. 234 Alida van der Zeiden geboren 13 January 1787overleden 16 September 1847 en Mr. Johannes Los geboren den 19en Augustus 1814 te Nieuw Beyerland in leven advocaat en notaris te Oud Beyerland en aldaar overleden den 20en Juny 1858. Nog ziet men daar de namen Du Boeuff, de Mey Mecima, Verwey. Ned. Herv. Kerk te Nieuwenhoorn. Op zerken leest men: 1. Hier leit begraven Leentge Hutge de huisvrou van Cornelis Corn. Jongejan is gestorven op den 22 October an. 1641. Hier leit begraven Leentie Cornelis de huisvrouwe van Jan Leenderse Tgilde dochter van Cornelis Jongejan sterf den 26 April ao. 1655. Hier leit begraven Cornelis Jongejan out 71 jaren sterf den 24 feberewari 1669. 2. Wapen: drie golvende dwarsbalken. De onder die zerk begraven persoon is overleden in XVc XLVI11. Zijn naam ligt onder een balk. Op de lezenaars van den preekstoel en den voorzanger leest men: G. H. van Hengel en Zn. Rotterdam 1828. Ned. Herv. Kerk te Nieuwerkerk a. d. IJssel. Op het sinds jaren niet meer gebruikte kerkhof om de kerk liggen nog twee kelders gedekt door zerken: 1. N. M. Lans echtgenoote van L. F. Mijnlieff Az. geb. 7 July 1836 overl. 19 October 1865. Nieuwerkerk a. d. IJssel. 235 2. T. Brunt echtgenoote van F. Mijn lief f Azn. geb. 23 December 1824 overl. 28 february 1865. F. Mijnlieff Azn. geb. 23 Mei 1827 overl. 3 Juli 1890. E. van Dam weduwe F. Mijnlieff Azn. geb. 8 September 1835 overl. 14 februari 1905. Voor den preekstoel ligt een steen, waarop: 1738 is dese vloer gelegt als kerkmeesters waren P. H. Hout, A. I. Kooy. Ned. Herv. Kerk te Nieuwe Tonge. Eenige zerken liggen geheel of grootendeels onder banken., Te lezen is: 1. Hier leyd begraven William Sutherlandt geboren te Ketnes 1741 overleden in de Nieuwe Tonge 23 Juni 1808. 2. Hier leit begrave Simon Jacopse Brekenaelde sterf ao. XVc XXX de XVe dach Mey ende Jane Si mons sijn huysvrouwe sterf ao. XVc 3. Hier leit begravë Willem Pietersen (Zie: Beschrijving van Ooedereede en Overflakkeedoor B. Boers, blz. 214.) Ned. Herv. Kerk te Nieuw Helvoet Op het orgel is te lezen: Toegewijd aan de gemeente den 18 November 1877 onder leiding van Ds. W. Stenfert Kroese. Tekst Phil. IV 8 f. „Al wat wel luidt". De aanwezige zerken liggen onder een planken vloer. Ned. Herv. Kerk te Nieuwkoop. In de kerk is niets bijzonders te zien. De oude zerken zijn destijds op het kerkhof achter de kerk neergelegd. In weer en wind liggen zij daar en de opschriften verdwijnen dan ook geleidelijk. Op eenige is niets meer te onderscheiden, op andere is het opschrift niet meer te ontcijferen. Te zien was het volgende: 1. Een kolossale zerk, waarop twee wapens onder een helm; helmteeken een schildje tusschen een vlucht. I. gevierendeeld: 1. en 4. drie schildjes (2 en 1); 2. en 3. een driehoek in de richting van een rechterschuinbalk geplaatst, de punt boven; II. gevierendeeld: 1. en 4. ingehoekt gedeeld van vijf stukken; 2. en 3. vijf kepers boven elkaar, waarop een barensteel. (Nf. vindt men deze wapens ook in een oude toren, welke midden in het dorp staat.) 2. Dit graf mag nooit geopend worden, (no. 44) 3. Claes Govertsz. Baillius is gerust den Ven December anno 1633. 4. Twee wapens: I. een dwarsbalk, vergezeld boven van drie rozen naast elkaar en beneden van drie ruiten (2 en 1); II. een kruis, beladen in het midden met een dubbelen adelaar en vergezeld rechts boven van een meermin. Helmteeken een vlucht, (no. 23) Hier leydt begraven Mr. Cornelis van Se venhoven bailliu der Heerlycheden van Nieucoop, Noorden en Achtienhoven ende sterft den 26 february 1648 ende Aeltjen Heyndrickx van Zijl sijn huisvrouw gestorven den 17 Juni ao. 1655. (Zie het wapen in de genealogie Van Zijl, Algemeen Ned. Familieblad 1891.) 5. Hier is begraven Hendrick van Sevenhoven laest sijnde geweest bailliu en schout van de Heerlyckheyt van Nieucoop etc. ende sterf den 18 Nov. 1691. (no. 25) 6. Opschrift boven het wapen en het wapen uitgesleten. Daaronder: Item Neelgen Jans Bruins (?) huisvrou van Jan Jansz. Kool ende gerust den 5 februari anno 1656. Nieuwkoop. 237 7. Hier leit begrave Jan Hendricksen van Swieten ende is in den Heere gherust den .. februarius anno 16.. en Grietgen Pieters Pavilioen sijn huisvrou in den Heere gerust den 7 febr. 1678 oud 74 jaren. (no. 26) (Wapen: gevierendeeld: i. Swieten (de drie violen); II. een leeuw; III. drie lelies (2 en 1); IV. drie palen.) 8. Hier ligt begraven het stoffelijk overschot van Jan Eduard Jen tink predikant te Nieuwkoop geboren den 9 April 1805 overleden den 27 Mei 1869. Op de nieuwere zerken vindt men voorts de namen: Augustinus, Van den Berg, Quartel en De Jong. Ned. Herv. Kerk te Nieuwland (bij Leerdam). Niets te vermelden. Vermoedelijk zijn eenige grafsteenen met opschrift onder de vaste banken. Op de pilaren bevinden zich muurschilderingen. Ned. Herv. Kerk te Nieuw Lekkerland. Het orgel is versierd met: • Geschenk van den Weledelen Heer Fop Smit van Nw. Lekkerland 1853. Op een bordje leest men: Het legaat aan de Ned. Herv. gemeente alhier vermaakt door Wouter Bongers Az. in deze gemeente overleden den 12 februari 1915 is te zijner gedachtenis door de Kerkvoogden aangewend tot den aanleg van electrische lichtgeleiding in dit kerkgebouw. Nieuw Lekkerland 31 December 1915. Nieuw Lekkerland. 238 In den buitenmuur op een steen: De eerste steen gelegd door T. Ha gen dijk pres. kv te Nieuwlekkerland op den 26 Mei 1847. In de kerk ligt één zerk waarop: (Wapen: doorsneden: boven twee gekruiste palmtakken, beneden gedeeld: I. een Jerusalemskruis; II. twee gekruiste sleutels.) Hier leggen begraven de Eersamen Aert Adryaensen de Haen in sijn leven gereyst viermael tot Romen in Italiën en doen hij ontrent 70 jaer out was doen gereyst naer Jerusalem in Indea hij sterf 5 November 1643 was out 82 jaren ende sijn huysvrou Marijgien Jans sij sterf den 1 October 1635 was out 81 jaren; samen in den echten houwelijcken staet geleeft 54 jaren. Op een anderen steen zijn nog eenige letters te zien, waaruit men zou opmaken dat er een zekere Jannetje Legewerff onder begraven werd. Ned. Herv. Kerk te Nieuwpoort. De volgende zerken zijn zichtbaar. Onder de banken liggen er nog enkele. 1. Hier onder rust ik nu al_/ van de dood versla- / gen ik was jongman / brüdgom man en lijk / en dat in 30 dagen/Johan Pau sterf den 19 April 1673 (no. 29) 2. Nicolaes Coccus ao. 1670. (no. 30) 3. De begraefplaets van J a n G ij s b e rs e Sa 1 e gestorven den 14 Januarius 1708. (no. 61) 4. Hier ligt begraven Baltus Adriaenz. Plack in den Heere gerust den XXV July anno XVIc LUI. Hier leyt begraven Pieter Aerien Hartoch gestorven den 19 November anno 1696. Noordeloos. 244 1. Barnevelt 2. Heemskerke 3. Pompen 4. van den Bergh 5. Bruyningh 6. Koets velt 7. v. Erfrenten 8. Kief. 1. Op rood een zilveren ankerkruis; midden op het kruis een groen schildje, waarop drie gouden sterren (6) (2 en 1). 2. Een leeuw. 3. Doorsneden: boven op goud een gaande roode leeuw; beneden op goud drie zwarte molenijzers (2 en 1). 4. Doorsneden: boven een leeuw in eene omrastering; beneden een merk. 5. Zie: Elias, De vroedschap van Amsterdam, blz. 1077. 6. Gevierendeeld: L een leeuw; II. drie pijlen met de punten naar boven schuinsrechts geplaatst; III. een schenkkan; IV. een scheprad. 7. Op groen een zwarte grond, waarop een gouden springend hert. 8. Op blauw een zilveren dwarsbalk en daaronder een zilveren kievit. Aan den bovenrand van het monument zijn drie wapens: I. Op zilver twee roode dwarsbalken. II. Op zilver twee zwarte dwarsbalken. III. Drie gewende halve manen (2 en 1). Boven het monument hangt een wapenbord, waarop: Ao. MDCCXXXXVIII obiit V April. In het midden het wapen Van Barnevelt en de kwartieren: Barnevelt Bruyningh Pompen v. Erfrenten. (Dit bord betreft Antoni van Barnevelt, geb. 31 Aug. 1728,een zoon van Martinus en Gëertruyda Bruyningh: vgl. voorts : Elias, De vroedschap van Amsterdam, blz. 856.) Het orgel is blijkbaar een geschenk van Mr. Jacob van Dam van Noordeloos; althans zijn wapen prijkt er boven. In den vloer ziet men verschillende grafzerken; verscheidene liggen nog geheel of gedeeltelijk onder planken en banken; deze vermelden echter uitsluitend patronymica zonder namen. Ik teekende op: Nootdorp. 257 13. D. G. H. T. Adryaen Aertzn. nu A. E. (Tweedriehoeken door elkaar heen een ster (6) vormende.) 14. D. G. H. T. de kinderen van Fop Gorisz. 15. Dirck Aertz. 16. D. G. H. T. Oude en Jonge Jan Dierts zoonen. 17. S. M. V. 1772. 18. B. Groenheyden ao. 1759. 19. D. G. H Engelz .': . 20. Doe Huygh 21. Gerrit D. Aertz. Schout. Op het orgel zijn twee wapens in kleuren: I. doorsneden: boven op rood twee gouden gekruiste pelgrimsstaven met het gevest naar boven; beneden op blauw twee gouden arrebellen (Van Collen). II. doorsneden: beneden in rood een blauwe linkerschuinbalk uit het midden van de snijdingslijn komende; boven op blauw een uitkomende gouden leeuw op de plaats, waar de linkerschuinbalk de lijn raakt; de leeuw heeft een gouden bol tusschen de poten (Backer). Ned. Herv. Kerk te Numansdorp. In den toren is een steen, waarop: Deze zijn de leggers van den eersten steen Gijsbert de Winter geboren Boeren en Anna Lauwe Andeweg op den 2 Mey 1781. 17* Ned. Herv. Kerk te Ottoland. Op den koperen lezenaar van den preekstoel leest men: Eychie Maartens Barbara Maartens. Op zerken: 1. Corn. Toom 1679. 2. Hier leyt begraven Mar ij gen Ton is de huisvroh van C o rnelis Cornelissen Jongeneel ende is gerust den XI October anno 1636. (Wapen vermoedelijk doorsneden: boven een boom.) 3. Wapen drie ketelhaken (2 en 1). 4. Hier leyt begraven Jan Adriaens Wingaerden secretaris tot Otterlant sterf den 12 Sebtember anno 1633. 5. Hier leyt begraven Jan Ghisbertsen Wouterloet secretaris tot Ottelandt out 40 jaren sterft den 25 Junius anno 1646. (Een merk: de 4 (gewend) met de letter G door den steel heen en staande op de letter W.) 6. Hier legt begraven Thomas Appels gestorven den 10Mey 1722 out 27 jaren en ontrent 10 maanden sijnde 2 jaren en 4 maanden predicant geweest in Ottoland. Sijn laatste text was Job 14: 1-2. 7. Hier leyt begrave Dirck Cornelisse Groenevelt sterft den 13 Februarij anno 1687. (no. 5) 8. Wapen: drie botten (visschen) (2 en 1) staande. Hier leyt begraven Emmighen Adrian Tonis Both huysvrouw van Jacob Adriaense Corevaer oudt 66 iaren is in den Heere ontslapen den 2 September 1648. Wapen: drie spaden (2 en 1) met de stelen naar boven. Ende har dochter Grietghen Jacobs de huisvroue van Ottoland. 270 Gerrit Pieterse oudt 39 iaren is in den Heere ontslapen den 28 Januari 1652. 9. Hier leyt begraven TynekenJansDockter (sic) gesturven den 5 Desember anno 1636. Hier leyt begraven Wi 11 em Jansen Groen en is gestorven den eersten Marstij anno 1637. Hier leyt begraven Claes Jansen Groen en is gestorven op den 9Mey anno 1637. Hier leit begraven Anna Jans Nieusteeg oud 27 jaren in den Heere gerust door 't water den 16 Juni 1696.(no.4) 10. Hier leyt begraven Adryaen Jansen Groen oudt ontrent 23 jaren ende is in den Heere gerust den 1 Junius anno 1646. 11. Hier leyt begraven Pieter Jansen out sijnde 79 jaren sterft den 2 Januarij anno 1654. Hier leyt begraven Aryen Pietersen uyt Blocklandt out sijnde 73 jaren ende is in den Heere ontslapen den 13 Junius anno 1685. (Een ster (5).) 12. Int jaer 1733 is dese steen gekogtdoor Dingeman Sterrenburgh. Hier leyt begraven JohannaSwagersin haar leven huisvroü van Dingeman Sterrenburgh out sijnde 48 jaren 7 maanden ende 4 dagen en is gestorven den 21 Julius 1734. 13. C. D. Corevaar. Ned. Herv. Kerk te Oud-Alblas. Verscheidene zerken zijn geheel of gedeeltelijk afgewandeld. Te zien is: • 1. Hier ley Cornelis Borgh st 11 April Oud-Alblas. 271 2 begrave n Aryens .... n 27 8 en .... z. Kooiwij k November nt 53 jare. je Jans Lo- .... van A. A. K o o i vv ij k y 1694 out 59 jaren. 3. Hier leidt begraven Cornelis Ockersse oudt ontrent 66 jaren gestorven de vijfden .. ao. 1656. 4. Hier leyt begraven Cornelis Nanningsz. K o r t sturf Prezident heemraad en Kapetein tot Alblas den 18de februarius 't jaar 1686 out 66 jaren 5. (Wapen: een keper, vergezeld van ?.) Hier leyd begraven Cornelis Qijsbertse van der Weiden 3 in zijn leve wagemaker alhier oud zijnde 3-=- (?) jaren sturf den 1 . September 1686. 6. Jan Jongeneel out 51/» jaar sturf den 20 febry. 1704. Antony Jongeneel 7. Hier leit begraven Antoni Pieterszoo Hogerwerf sturf den 28sten November 1686 out 71 jaren. 8 leyt begraven Kornelissen .... Bol is gestorve .... er anno 1651. 9. Hier leit begrave Aeltgen Aeriens geweest de huisvrouw van Willem Jacobse sturf den 8 April anno 1669. Oud-Alblas. 272 10. Hier leyt begraven Cornelis Maertensen Lauwerensen out sijnde ontrent 64 jaren ende is gestorven op den 16Mey anno 1654. Hier leyt begraven Anna Cornelisdochterout sijnde ontrent 27(?) jaren is gesturven den 28sten October anno 1654. Hier leit ook begraven Maerten Corneliszoon out ontrent 33 jaren sterf daags voor den inbreuk die was den 20sten Januarius 't jaar 1663. 11. Wapen: vijf aangeslpten ruiten (3 en 2); helmteeken een vlucht. Dit wapen vertoont overeenkomst met het wapen der gemeente, nl. op goud vijf zwarte ruiten (3 en 2). 12. Hier leit begraven Cornelis Ari-Gleinen sterf den 17 feb. 1682 oud ontrent 74 jaren. Hier leit begraven Annitje Ari-Gleinen sterft den 25 November 1693 oudt 83 jaren. 13. P. D. B. 14. Hier leyt begraven Maerichien Willems Aerdt Teunensen dochter van Alleblas de huysvrouwe van Pieter Lenertsz. ende is gestorven op den 8 Januari 1632 ende waer out 78 jaeren. 15 out heemraad tot Oud Alblas sturf den 20 Maart 't jaar 1680 out 56 jaren en Ne eitje Kornelis huisvrou van den bovengenoemde oud 67 jaren sterf den 10 Oktober 1697. 16. Hier leit begraven Klaes Cornelissen Kalis 1653. Dirck Klaessen Kalis 1656. Gijsbert Klaessen Kalis 1670. Maergie Gijsberts Kalis 1671. (Wapen: een dwarsbalk, vergezeld van drie rozen (2 en 1); helmteeken een roos tusschen een vlucht.) 17. Hier leyt begraven Hubrecht Leyniers dienaerdesgoddelicken woorts tot Oud Alblas sterf den 26 Januarius 1632 out 71 jaren. Op den preekstoel is een wapen: gedeeld: I. op zilver een leeuw half goud, half rood; II. gevierendeeld: 1. en 4. op zilver Oud-Alblas. 273 drie gouden wassenaars; 2. en 3. op zilver een roode dwarsbalk. Schildhouders twee zilveren griffioenen. Op den lezenaar van den voorzanger het jaartal 1853. Ned. Herv. Kerk te Oud-Beyerland. (Zie: J. W. Regt, De Hoeksche waard, blz. 261.) In den muur bevinden zich de volgende opschriften: 1. Int jaer 1650 den 10 Mey soo heeft Mar ij a van Ravesway alleen / geleyt van dese nieuwe kerck den eersten steen. (Wapen: op zwart een gekroonde gouden leeuw, waaroverheen een roode dwarsbalk.) 2. Wapen: op goud een roode leeuw. Anno 1651. Daaronder het wapen Van Egmond, gedeeld met Beyeren, en daaronder weer de volgende vier wapens met onderschrift: Op rood het bovenlichaam van Wapen: Hesselt van Dineen man in 17e eeuwscheklee- ther J. Andries de Dinter, ding van blauw met een blauw baliu en dickgraaf. Schildhoofd, beladen met een zwemmende zilveren aal. D. Daniël Roelat predikant. Op goud drie roode achtspakige wielen (2 en 1), helmteeken een wiel tusschen een vlucht. Gillis Pandelaert rentmr. Op zwart een gekroonde gouden leeuw, waarboven een roode dwarsbalk; helmteeken een uitkomende gekroonde gouden leeuw. Hendrik Goverts van Raveswaey. 3. Sabijn Van EgMont Wils ooCk troV prlnCes Int LeVen, Stierf IVnl 't tVVIntICh een, 't LUCk rVst aLhler beneVen. 18» Oudewater. 281 ipse voluit monumentum quod patri decreverat. Fil. Willebrordus paternae virtutis haeres atq. decusf> ejusdem filius Rudolphus avo ponendum curavit. Verscheidene zerken zijn geheel of gedeeltelijk afgeloopen. Te lezen is nog: 1. Wapen: een moorenkop; helmteeken een boom; schildhouders twee negers. Gerard Kersseboom raad en secretaris der stede Oudewater obiit den 4en Julius ao. 1690. 2. D. Admiraall sijn huysvrou Janige van Vliet ao. 1729. (no. 1) 3. Joost Gerritsen van der Linden ano. 1693. (K. 4 no. 22) 4. Hier liggen begraven Gerard van der Horst sterft den5 Octob. ao. 1671 Ydavan Ghelder sijn huysvrouw stierf den 16 July ao. 1673. Neque ulla es aut magno aut parvo leti fuga quo bene circa lector in his rebus mundanis vive beatus vive memor quam sis aevi brevis. 5. Adriaan van Ingen overleden 1778. 6. Wapen: een ossenkop; helmteeken twee omgekeerde ossenpooten, met de hoeven naar boven. Opschrift uitgesleten; later opgebeiteld: Willem van der Geer. 7. Grafsteede van de Heer Fransois van Hoogstraten raad in de vroedschap oud burgemeester en secretaris dezer steede gebooren den 30 Novb. 1689 overleeden den 25 Febr. 1760. Want gij zult rusten, ende zult opstaan in uw lot inheteynde der daagen. Daniël 12 vs 13. Rust hier o vader die naest God de bron waert van mijn tijdlyk leven. Uw sterflijk deel verblijv' hier tot de jongste dag u 't heil zal geven, om voor des opperrechters troon bevrijd van vreezen te verschijnen, daar 't bitter lijden van zijn zoon den nacht der zonde doet verdwijnen. Oudewater. 282 Vergun mij Hemel Mayesteyt dat ik hem dien ik teer beminden in een vol zalige eeuwigheyt bij de Englen reyen wedervinden Jan Willem van Hoogstraaten. (Vgl, Ned. Patriciaat 1914, blz. 207.) 8. Grafsteede van Vrouwe Catharina Petronella de St. Viance de Puimege dochter van Jean Baptist de St. Viance de Puimege en Emmerentia van Liesveld huisvrouwe van Anthony Bogaardt gebore te Oudewater den 5e January 1711 overleden in 's Gravenhage den 10e May, alhier begrave den 17e dito MDCCLXIX. 9. Hic infra Doem- Arnoldus Brants predicant tot Oudewater stierf den 6 October in het twee en tagtigste jaars sijns ouderdoms en in het stestighste jaer sijnder bedienge 1712. 10. - Henderick Clasen Lexmont ao. 1673. 11. Hier leyt begraven Gijsbert van Praet in sijn leven regerende burgemeester deser stede, die out was 52 jaren is overleeden op den 29 July 1669. 12. Hier leydt begraven Jacop van den Bergh gestorven den 6 Mart 1659 out 82 jaer. 13. R. Voss van Zijll. 14. Wapen : gevierendeeld: I. drie rozen (2 en 1); II. drie leeuwen (2 en 1(?)); III. een keper, vergezeld van drie St. Andrieskruisjes; IV. een linkerschuinbalk beladen met drie harten. Hier leit begraven Elyzabet Jacob Gerritz. wedue en sterf ano. XVc LUI de 1 february en Eu ge Gerritz. haer sust. 1545. 15 consulis filius urbi veteraguinas patriae a secretiscum uxore sua Margareta Arminia mortalitatis exuviis sub hoe saxo depositis expectat resurrectionem, natus est ao. C. MDCXXXII die 25 Aprilis obiit ao. MDCLXXIII die 7 Maji; nata ao. C. MDCXXXVI die 16 Octob. obiit ao. MDCLXXVI die 20 Marty. 16. Gerriedt de Yongh. Oudewater. 283 17. Wapen: gedeeld: 1. een pelikaan met nest; II. gedeeld: 1. een halve adelaar uit de deelingslijn komende, 2. geschaakt met een vrijkwartier beladen met een lelie en een schildhoofd, beladen met een ster (6). Gijsbert Baan en sijn huysvrouw. 18. G. Breda (later opgebeiteld). Wapen: gedeeld: ï. een rechterschuinbalk; II. in drieën doorsneden: 1. drie vogels (2 en 1), 2. twee lussen naast elkaar, 3. twee alen boven elkaar. 19. Wapen: gevierendeeld: I. en IV. een ster (6); II. en III. drie golvende dwarsbalken; helmteeken een ster(6). 20. Gerrit de Yongh. Wapen: een dwarsbalk, vergezeld boven van een ster (6), beneden van drie vogels (2 en 1); helmteeken een ster (6). 21. Hier leyt begraven Jan van Aller Andriessoon obyt in Rotterdam den lOen Octobris anno 1651. 22. Wapen: een ossenkop; helmteeken een ossenkop (Van Aller?). 23. Twee wapens onder een veelpaarlige kroon: I. drie boomen naast elkaar,op een grasgrond; II. drie balken, waarop 4, 5 en 5 aangesloten ruiten. Grafstede van de Heer Johannes Ouwerogge hoogdijckheemraet van den Suyt IJsseldijck en sijn huysvrou Jufr. Maria Clara Schijff. 24. Cornelis Bruyneman ende Aaltie van den Bergh sijn huysvrou ao. 1707. (Wapen: een loopende wolf.) 25. Wapen : drie rozen (2 en 1); helmteeken een mannenhoofd met hoogen hoed op, hetwelk komt uit een walvischstaart. Opschrift onleesbaar. 26. Wapen: zes sterren (8) (2, 2 en 2); helmteeken een ster (8). 27. Hier leit begrve Wille Ghijsbart Janz. va Laen sterf ao. XVc XXVII de XXVII October. Oudewater. 284 (Wapen: gedeeld: I. twee getraliede dwarsbalken; II. driespoelen (2 en 1); helmteeken een vlucht.) Hier leit begve Heer Jan Ghijsbarts va Laen priester pastö et .... sterf XVc XXXVII dë XV Septr. Een miskelk tusschen twee wapens: I. drie koorhemden (2 en 1); II. gekousd. In de hoeken de zinnebeelden der vier evangelisten. M. N. B. 28. Hier leyt begraven De Heer Gijsbert Speyert in sijn leven regerende boorgemeester deser stede sterft den 20 October ao. 1692. Maria Speyert obit den 24 Mayus 1712. 29 Raedt en Oudte .... mester deser st.... gestorven den October 162 en Hillegont Jas sijn huisvrou is ge ven den 28 Septem out 1682 8 30. Hier leyt begraven.... T i e n W i 11 e m s van.... landt huisvrou saliger Dirck va .... Wamelen gestor den 7 April 16 out 8 31. Leendert Fitteri. 32. L. H. V. O. In den rand: 33 de VI dach meye en L ij s b e t sijn wijff sterf ao. XVc en 38 dë 23 (?) July. (In een vierkant een arend, die een schild vasthoudt, waarop een gedeeld wapen: I. een St. Andrieskruis; II. een klimmende gekroonde beer of leeuw.) Oudewater. 285 Dirck Gijsbertz. van Praet burgemeester deser stede sterf den 15 April 1643^ Hier leyt begrave Adryan Corneliszen va Praet sterf de 22 October ano 1646 en syn huisvrou Machtelt Willems Copper sterf den 29 Januwari 1662. Nog op den zerk een miskelk tusschen twee wapentjes: I. een St. Andrieskruis; II. een M, vergezeld van drie ruiten. 34. Aefken Jans Copper. Jan Willemse Copper zal. out 77 jaren sterf den 30 October ao. 1672. 35. Grafstede van Clara en Maria Alckemade. 36. Dirck van Eynthoven ende Jacomina de Goyer Sijn huysvrou ao. 1707. 37. Wapen: gedeeld: I. doorsneden, boven drie palen, beneden een halve leeuw, vergezeld vaneen wassenaar; II. een steigerende eenhoorn. Claes Jansz. van Roodenburch; hij sterf in October 38 zar huisvrou van Mr. Johan de Koninck advct. is overleden den 2 Junii ao. 1670. (Wapen: gedeeld: I. doorsneden, boven een leeuw, beneden een ankerkruis; II. gelinkerschuinbalkt van zes stukken.) 39. De Moeners. 40. Jan Claes Simonz. 41. Isbrant Rengenersë va Bloë schout tot Heckedorp sterf den 14 Septebr ano 1599. (Wapen: een linkerschuinbalk beladen met drie vogels; helmteeken een vlucht waartusschen een vogel.) 42. Wapen: twee golvende dwarsbalken, vergezeld boven van twee ruiten. 43. Hier leyt begraven Ocker Dirckz. ende hij sterf in't jaer anno 1603. 44. Dit graf hoort toe Jan Heynricxz. van Gelder sterf Oudewater. 286 den 18 Januarii 1645 met Annegien Bastiaens sin huysvrou sterf den 24 Augusti 1648. * 45. Hier leyt begraven Jan Janz. Got heb die ziel. 46. W. D. (Een merk.) 47. Copperen. 48. Aeltgen Aerts van Praet. 49. T. van Dam. (Een merk.) 50. Clemens Willësz. dochter 1536. (Wapen: een boom.) 51. Hier leyt begravë Adriaen de Gijselaef sterfden4Juny 16.. (Een merk.) 52. Hier leyt begravë Da mm is Bruis er sterft den 15 Julius ao. 1706 en de kinderen. 53. Dit is 't graft van Heyndrick Strijdt. 54. S. B. Koek. 55. Adriaen Goesez. sterf ao. 1574. (Wapen: twee golvende dwarsbalken, vergezeld boven van twee ruiten.) 56. Dit graf comt toe de nakomelingen van Jan Cornelis Jonghe Jan Kreyyestein. 57. Dit graft hoort toe Dingen Michielsen van Genderen. 58. Hier leyt begraven Claes Luleven uit Diemerbroek en is gestorven den 27 Junius anno 1618. (Wapen: een molenijzer.) 59. Willemken Bodegraven is gestorven den 1 Maert ao. 167. en Neeltien Eyndtoven is gestorven den 4 Maert ao 167. out 72 jaren. Oudshoorn. 294 9. De Heer Mr. Jacob Lieftinck, oud schepen en Raad der stadt Utrecht en wegens de provintie etc. 10. De Heer Hendrik Hooft, Raad fiscaal ter Admiraliteyt tot Amsterdam. 11. De Heer Jan Godefried van Uterwijk, heertotAlerdinck, gecommitteerd wegens Overijsel etc. 12. De Heer Egbertus Emmius, gecommitteerd wegens de provintie van Groeningen. 13. De Heer Ciprianus Bruynsma, Burgemeester tot Slooten en wegens Vrieslant gecommitteerd etc. 5. Het wapen der stad Leiden met onderschrift: Urbis Coss. Links van den toeschouwer de wapens van D. J. El e man en en W. S. Hasius; rechts de wapens van W. Paedts en Mr. G. van Swanenwijck (sic, voor Swaenswijck). 6. Het alliantiewapen Van Haringkarspel X Van Outshoorn, waaronder: De Heer Jacob van Harincarspel, in sijn leeven scheepen en Raedt tot Amsterdam, gecommitteerde Raedt ter Admiraliteyt in 't Noorderquartier, en Mevrouwe Margreta van Outshoorn, 1667. Met acht kwartieren: V. Harencarspel Van Outshoorn Meurlingh Van Bronckhorst Vrient Witiers (sic, voor Wuy ti ers) Boelensz. Haack. Het wapen Meurlingh is: op zilver een moorenkop, vergezeld rechts boven van een roode ster (6). Vrient: op blauw drie zilveren vogels. Boelensz.: op groen een zilveren dwarsbalk. Haack: op blauw een zilveren dwarsbalk, vergezeld boven van drie gouden sterren (6) en beneden van een klaverblad tusschen twee eikels. 7. LaurensBuysero, ridder, heere van Dussen, Muylkercke, Heraertsheyninge, Hulshout etc. Raed ordinaris ende Rekenmeester, mitsgaders greffier ende secretaris van Sijne Hoocheyt etc. Eli- Ned. Herv. Kerk te Goudswaard. Zie: J. W. Regt. „De Hoeksche Waard" blz. 314. Gp de palen van het hek leest men: Pieter Slooter als kerkmeester en Bastiaan van der Bie ao 1818. Op zerken: 1. Twee wapens: 1. twee gekruiste gaffels en een liggende hoofdletter T, die rechts (her.) uit het kruispunt uitgaat; 2. een liggende ladder van twee sporten. Hier leyt begraven Cornelis Arentsen is gestorven op den 30 November ao 1661 out 43 jaren ende sijn huysvrouNingentie Jans is gestorven op den 8 November ao 1661 out 41 jaren ende haren soon JanCornelissenis gestorven op den 23 November ao 1662 out een jaer. (no. 4) B. A. D. W. 2. Hier leyt begravë ClaesVorwonisz(?) sterf an X V*c III Maerti en Eernigaert Adriaens sij wijf was sij sterf an. XV c XXXIII dë XXVIII dach decebris. 3. Hier leyt begraven Aryaentgen Aernes doch. huysvrouwe va Timan Leenderis dijckgraef van de Corendijck ende is begraven op ten XXI October anno 1607. Leeft eer ghij ende nae uw doot sult gij eeuwich leven ame. coemt toe Leentgen Timansdochter. 4. Ende gelick den menschen geset is eens te sterven ende daer na het oordeel. Hebreeën IX Capitelle. Domas Jans secretaris ao 1607. 5. G. (een merk) D. 'ssGravenhage. Groote of St. Jacobskerk. Marmeren praalgraf van Admiraal Jacob van Wassenaar van Obdam (f 1665), door B. Eggers, naar een ontwerp van Corn. Monincx. Ned. Herv. Kerk te 's Gravendeel. Het oude kerkgebouw is afgebrand 10 Mei 1904, herbouwd in de jaren 1904—1905 onder het bestuur van A. Kooiman pres. kerkvoogd, J. V. Warendorp secr. kerkvoogd, L. de Zeeuw Wz. \ P. Ir d Giessen Az kerk den. Bouwcommissie Naaktgeboren Jz. (S. Vervelde Ingewijd 2 April 1905 door Ds. J. v. Wal se m predikant alhier. J. Th. Beljers architect. Het vorenstaande is te lezen op een steen in de kerk. Op het orgel zijn twee schilden: I. een wapen zijnde een roode dwarsbalk op goud, vergezeld van drie oranjeboomen met appels; II. door elkaar heen de letters N. B. B. en G. Groote of St. Jacobskerk te 's Gravenhage. 1. Op het koor ziet men allereerst het praalgraf voorjacob van Wassenaer-Obdam. Aan de voorzijde de wapens der VereenigdeNederlanden en Holland. Onder een troonhemel het standbeeld van den admiraal; naast hem houdt een engel het wapen Van Wassenaer vast. B. Eggers fecit. Aan de vier hoeken de beelden voorstellende: Prudentia, Fortitudo, Fidelitas, Vigilantia. Op het monument leest men: Honori et gloriae herois illustriss: et ex vetustiss. nobilitatis Batavicae stirpe per contin. et legit. successionem prognati Dom. Ja co bi Dynastae de Wassenaer, Dom. in Obdam foeder. Belg. architalassi, etc. rebus praeclare terra marique gestis, non tantum in Atlant. oceano, unde sparsa fugataque Lusitanorum classe, magnaque onustus praeda, domum rediit; sed in freto Baltico ubi pulsis adversariis, 's Gravenhage. 6 et insigni parta Victoria, laboranti Daniae succurrit et simul majestatem reipubl. asseruit et stabilivit ac tandem contra universam regiam Anglorum classem cum paucis fortissime dimicans et undique cinctus, ne sic quidem cessit hostibus: sed magna prius edita strage, incensaque demum praetoria sua navi, Herculeo exemplo flammis viam sibi ad superos paratam invenit, Anno salutis 1665 aetatis LV. Illustriss. et Potentïss. foeder. Belg. proceres viro fortissimo optimeque de republ. merito, monumentum hoe posuere anno Reparatae Salutis 1667. Anno aerae Christianae 1657 classis foederati Belgii ductu Dynastae de Wassenaer prope ostia Tagi naves Lusitanicas e Brasilia reduces invadit. Anno aerae Christianae 1658 foederati Belgii classis ductu et auspiciis dynastae de Wassenaer, % fretum Balticum ingreditur afflictisque Danis rebus salutarem fert opem. pulsa fugataque post acerrimum conflictum adversariorem classe. Jacobus dynasta in Wassenaer Dominus in Obdam, Henbroek, Spierdyck, Woogmeer, Suydwyck, Kernhem etc eques ordinis Daniae regis; anno aetatis suae vicesimo primo quondam praefectus equitum LXIX; tribunus legionum equestrium; nee non in nobilium Hollandiae et Westfrisiae ordinem exceptus; gubernator terrae Heusdanae; et dein confoederatarum provinciarum archithalassus; Hollandiae et Westfrisiae actuarius supremus; qui, anno MDCLXV XIII Junii, in diuturno et ancipiti navali praelio, contra Regiam Anglicanam classem, nave pulvere incensa, in altum cum suis discussus, gloriosissime membra sua pro patria dicavit. Anno aetatis suae LV. Achter het monument leest men op het voetstuk: Pietate in proavum de patria bene meritum sola ex hac stirpe reliqua 's Gravenhage. 14 dwarsbalk en de lelies van het schild; 2. een bak, waaruit een bundel struisveeren komt. 33. Een doodshoofd en twee gekruiste doodsbeenderen. 't Graft van Pieter van der Velde St. Griffier in de Hogen Rade in Hollant. Een zandlooper. 34. Hier rust d'achtbaere Joffrou Christofferina Valcke huysvrou van Adriaen Breeman ambachsheer van de vijff gorssen ende van de S. Lijsbetten polder in Melissant sterff den 11 July 1606 out 29 jaeren. 35. Een portiek, waarin een uitgekapt wapen en vier uitgekapte kwartieren. Onderaan een slapend engeltje; bovenaan twee vrouwenfiguren. Hier leyt begraven joffrou Agatha Buys sijn huisvrou sterf den 2en Januarius anno 1568 ende Willem van derMijehaer luider zoon starf den 19en Augusti anno 1616. 36. Een vrouw met een fakkel over den rechterschouder houdt aan linten twee uitgekapte wapenschilden vast. Hier legt begraven DHeer Joachym van Mierop in sijn leven ontfanger generael van Holland ende Westvrieslandt, sterff den 23 Juli 1643 met sijn huysvrou Joncvrouw A n n a B a n n i n c x sterf den lesten July ano MVIc XXIIII. Een gevleugelde zandlooper. 37. Twee uitgekapte wapens; helmteeken een uitkomende ramskop en hals. Schildhouder, alleen rechts, een gehalsbande windhond. Vier uitgekapte kwartieren: Steelant (schildhouders Mechelen (helmteeken twee gehalsbande haze- een uitkomende een¬ winden) hoorn) Royen (helmteeken een Cock v. Nerijne (helmuitkomende gehalsbande teeken twee hoorns, als hazewind tusschen een een cirkel geplaatst), vlucht) Een engelenkopje en een gevleugelde zandlooper. Hier liggen begraven joncheer Philips van Steelant, heer in Grijsoort, Drossart van Buyren ende raet van Sijn Hoogheyt 's Gravenhage. 23 66. Hier is begraven Joncheer Willem Croeser, die sterf den X October anno 1582 ende joncvrou joanna Bonte, zijn huysvrou was die voir haer tweeden man getraut hadde Joncheer Jan van Boevekercke, zij sterf den XII October anno 1583. (Twee uitgekapte wapens; helmteeken een uitkomende adelaar; het tweede wapen, in ruitvorm, overtopt door een gevleugeld engelenkopje.) In den rand: doot ende lijden wilt onze zielen in den Hemel verblijden. 67. Wapen Pauw onder een gekroonde helm (zie Ned. Adelsboek); hartschild een lelie. Regneri Pavy equitis seatoris in seatu Hollad. sepulti annis. Clara Alewijns 1630. Cornelia van Vaarlaer 1645. 68. Hier leyt begraven [Seger] van der Maes out sch[epen] en cappeteyn van den [Hage] ende is overleden den [5en] Janu" anno 1640. 69 geboren den 16 November Ip2. gestorven den 2 February Vrouwe Catharina van der Hooff desselfs huisvrouw geboren den .. Augusti 1626 (?) gestorven den 29 December 1713. 70. Wapen uitgesleten; helmteeken een roos tusschen een vlucht. Van het opschrift is niets meer te lezen. Hier legt begraven Mr. Hendrick Rosa raedt ords in den Hove van Holtf. overleden 21 January XVIc XXIX ende jofvr. Cornelia van Hoogheveen zijne huysvre , die overleedtden XI Martii XVIc XXI. mitsgaders jofvr. Maria Rosa haer eenighe dr. huysvre van Mr. Franchois Fagel, raed in den Hooghen Raedt int hof, overleden den XXXI Martii ano XVIc XXII. 71. Wapen uitgekapt; helmteeken een klaverblad tusschen een vlucht. Hic jacent Nob. D. Joannis Vermeren obijt 12 Octob. 1634. D. Maria Vermeren uxor Nob. D. Petri Helman Dni a Muylquerque, maritus moestus p. c. Illa obijt 8 Septem. 1638, ille obijt 16 Octob. 1644. 72. Wapen uitgekapt. Gewende helm; helmteeken een uitkomende leeuw. 's Gravenhage. 24 Hier leggen begraven Jofvrouwe Beatris van Dorp huisvrouwe van Jacob Heer mans tresorier van den Hage sterf den 4 Maart ao 1610. Joffrouwe Joanna Heermans huisvrouwe va Cornelis Rosa secretaris van den Hove van Hollandt sterf den len Mei ao 1617. Salich zijn de dooden die in den Heere sterven, zij rusten va haeren arbeyt ende gaen va dit leven tot een beter. Hier legt begraven Jacob Heerman tresorier van den Hage sterf den 3en April 1629 ende juffrouw Maria Heermans huysvrou w van Mr. Willem Paedts advocaet voor den Hove van Hollant sterf den 18en Novembris 1621. 73. Wapen en acht kwartieren uitgekapt: Coenders Entens Schaffers Ompteda Tamminga Entens Ripperda Uterwick. D. O. M. S. Nobiliss. et lepidiss. puella Evertien Coenders ab Helpen nobiliss. conjugum Abelis Coenders et Teedkae Entens filia, anno MDCIIII die XI Aug. Groningae nata; ao MDCXIII die X Decemb. Hagae com. denata, [mejlioremque in vitam [ex vita hac aerumnosa translata, curantib. moestissimis parentib. exuvias suas expectantes gloriosam resurrec. sub hoe saxo posuit.] (Het tusschen haken geplaatste is tengevolge van het pasklaar maken van den zerk verdwenen.) 74. Gedeeltelijk niet meer te onderscheiden. Hoe monumentum conditur vir. cel. Joannis Bueysius (d. i. Jan Buys) Monikend. J. C. curiae Hollandiae senator obiit ao D. MDCXIV feb. D.XII aetatis suae LUI sub certa spe beatae resurrectionis. Hijer leit begraven Jacoba Pietersdr. huysvrouwe van M. JanBuyes van Monickedam, die sterf op den XI Aprilis anno Dni XVc XCVI ende rust in den Heere. 75. Twee uitgekapte wapens; helmteeken een zwemmende baars tusschen een vlucht. Hier leyt begraven Mr^ Willem van Baersdorp in sijn leven Raedt ordinaHs van Hove van Hollandt ende sterft den Xen Meye des jaers CIDDCXHI ende joffrouwe Anna van '8 Gravenhage. 25 Brouchoven, huysvrouwe van den Raedtsheer Baersdorp voornt. die in den Heere gerust is den XXIIen Junius int jaer CIOIDCXXVI. In een zijportaal ten N. van den toren: 76. I K. — M. v. d. P. 1741. 77. C. D. L. B. 78. Hier leyt begraven Maria Beukelaer haer beider dochter en sterf anno .... 79. Josyna weduwe Philip Ver 90. Hier legt begraven Catarina Onderwater huysvrouwe van Pieter Splinter burgemeester van Schravenhage gestorven den 16 Mey anno 1668. (De voorgaande opschriften heb ik in de jaren 1917—1919 successievelijk kunnen opteekenen; wellicht zullen t. z. t. nog grafschriften te voorschijn komen, die vermeld worden in de „Verzameling van gedenkstukken in Nederland" door A. Frese, 's Gravenhage bij Isaac du Mee boekverkooper in de Spuistraat 1778. Deze volgen hierna, waarbij echter opgemerkt moet worden, dat uit vergelijking van dit boek met de nog zichtbare zerken gebleken is, dat deze verzameling niet zeer nauwkeurig is aangelegd.) Bij. het orgel lag destijds een zerk, waarop: 81. Hier leyt begrave Crispyjasz. van Buschhuysen rentmeester generael vaT Zuythollant en" sterf ao XVc XXXIX de XXIIII dag in April enAgnytePietersdochter sijn huisvrouwe erT sterf ao XVc LI dë X1III dach Augusti. 82. Hier leyt begraven Claes Jacobz Valck toegenaemt sterf 23 Maert 1573. Hier leyt begraven Simon van d e r D o e s sferf den XI Aprilis 1587 en Elysabeth Semsdochter sijn huysvrouwe en sterf 26 Augusti 15 ... 83. Hier leyt begraven Mathijs Benninck in sijn leven secrearis van 'sGravenhage starf den 6en Mey 1612 ende Aleyd 's Gravenhage. 26 Jansdr. van Kuyl sijne huysvrouwe starf den 6den November ao 1627. 84. D. O. M. Praestantisso. Jurisconsulto Rebusq. civilibus tractandis exercitatisso viro D. Quinto Weytsen Dno in Brandwijk, regio in Haga comitis consiliario ordine charissima conjux liberique cum lachrymis posuere, obiit an MDLXV Idib. April, aetatis suae XLVII. Obiit Domina Adriana Pers ij n D. Dni in Brandwijk vidua integerrima ao MDLXXXVI ld. nov. hic tum Obiit Domina Maria Weytsen P. Persini uxor chara, ao MDLXXIIII prid. cal. sextj hoe condita tumulo. 85. Hier leit begraven Jan Wolf Jansz. in sijn leven kerekmeester en schepen van den Haghe sterf anno 1584, 21 Mey ende Jan Wolf Jansz. in sijn leven kerekmeester ende schepen van den Haghe sterf den XI July anno 1620. 86. Hier leyt begraven Johan na van Wa veren sal. huysvrouw was van Thomas van Tilt in sijn leven dienaer des evangely sterf ao 1596 dë 16 December. En menigh verscheyde cruys beswaert den Christen naem. De rust en goetheydt Godts maekt dat de vroome 't saem om Christi wil met Hem van hier .... aengaen. In de kruiskapel: 87. Hier leyt begraven jonckheer Adriaen Duyck in sijn leven gouverneur der stadt en casteel van Woerden, sterf den 3 October 1583. 88._ Hier leyt begraven Dirck Gerritsoen Roetring in de Kron sterf opten Nieujaersavent 1584. Hier leyt begraven Hillegont Dirks Dochter sterf den 14 Septembr anno 1609. 89. J. Dousa Jani F. hic cubat, qui vixit ann. XXV menses XI dies IV. Obiit ...... MDXCVII. 90. Hier leyt begraven Heer Jacop van Berchem heere van 's Gravenhage. 27 Endegeest in sijn leven raet van Staten der Vereenigde Nederlanden sterft den 30 October 1654 ende vrouwe Elisabeth van Schouwen tot Endegeest sijne huysvrouwe sterft den 31 October 1652. 91. Hier legt begraven Cornelis Schenck gestorven den IX July anno 1662. 92. Hier leit begraven Pieternelle Jansdochter de Jong weduwe van Claes Jansz. in sijn leven timmerman van den Hage ende sterf den XIX December anno 1601. 93. Hier leyt begraven joncheer Adam van der Duyn, heere van Zanen, in sin leven, hoogheemraedt van Rhijnlandt, ende sterf den XXII July in den jaere MDC1I. Hier leyt begraven joncheer Chyman van der Duyn, heere van Zanen, desselfs eenigen achtergelaten zoon, die sterft ongehoudt den eersten Novembri in den jaere MDCIH oudt XXVI jaeren. Godt geve haer het eewich leven. 94. Hier legt begraven Josina Dircxdochter van Zanten, in haer leve L. Huysvrouwe van Everaert Quirijnsse burgemeester van 's Gravenhage, sterf den XXVII November ano XVIc ende VI. 95. Hier legt begraven jufvrou Angenis Hooft overleden den 10 Maart 1734 oud 57 jaren. 96. Grafstede van Jacobus van Neck in leven regeerend burgermeester van 's Gravenhage obiit 11 februarii MDCCL1I. 97. Hier legt begraven Jacob Cornelissen van Wouw in sijn leeven burgemeester ende kerckmeester va Schravenhage, sterf den 16 Aprilis an. 1620 out 75 jaeren ende sijn huisvrouwe Maria Jans van Suierendaelssterf den 11 february anno 1633. (Vgl. De Wapenheraut 1905 blz. 330.) 98. Hier leyt begraven Jan Hendrick van Bueren out wesende 67 jaeren sterft den 12 December anno 1615. Isabella Maria Meynartsdr. van der Oldcamps, sijne huysvrouwe was out 67 jaerê^ sterf den 12 Martii 1616. 's Gravenhage. 28 99. Hier leyt begraven de Heer Wilhelmus de Jonge sterf den 12 Mey 1645 ende juffrouw Marya de Jonge sijn suster sterf den 20 Mart 1649. 100. Hier legt begraven Johan Anocque in sijn leven commys van de ontfanger generael Philips Doublet, sterf den V Augusty 1661 ende jofvrou Anna van Gorkom sijne huysvrouw gestorven den 15den Xbris 1683. Alsmede Swane Annocque haerluyder dochter sterf den 15 January 1669, ende Johan Annocque haerluyder soon sterft den 1 Juny 1669. 101. Grafstede voor de Heer Marcus van der Hoeven burgermeester van 's Gravenhage ende kerckmeester dezer kercke is gestorven den 22 Maart 1688 oud 88 jaaren. (Vgl. De Wapenheraut 1905 blz. 203.) In de kapel van Ruychrock van de Werve: 102. Hier legt begraven Jufv. Elisabeth Ruychrock van de Werve obiit 27 Juny 1597. Jonckr. Jan van de Wiele obiit 2 Septembr ao 1625. Jonckr. Jacobs van Wiele heer van Werve obiit 2 Maert ao 1642. Met de wapens der kwartieren: [Stalpert] Van der Wiele Van de Werve ' De Jonge Jongelinx Arkel van Montfoort Van Doom van Sonsbeek Heemskerk Gramaye. In de kruiskapel: 103. Hier leyt begraven juffrou Machtelt van Luningen sterf den 14 Augusty 1661. 104. Hier legt begraven Agatha van der Vaart geweezene huysvrouwe van Thomas de Bie sterf 15 October 1703. In de kerk: 105. Hier leyt begraven De Heer ThomasBrouartin zijn leven Raed en tresorier generael van sijn Hoogheyt den Heere Prince van Oranje; ende is gestorven den 20 Julius 1635. 106. Hier leit begraven de Heer Johan van der Veecken in sijn leven raet ende agent van sijne ceurf. Doorl. van Ceulen 's Gravenhage. 29 stierf den 4en Augusty anno 1636 ende yoffrou Elisabeth van der Mast sijne huysvrouwe sterf den 3en November anno 1637. 107. Grafstede van den Hooch Edelen en Welgebooren Heer, Heer Alexander Zoete de Lake van Villers, heer van Villers, Zevender, Potshoek, etc. stierf den XXX Augusti MDCLXXVII1 out LXXV jaren. De Hooch edele en Welgeboore vrouwe, vrouwe Adriaria van Aarssen van Sommelsdijk, vrouwe van Villers etc. sijn huysvrouwe stierf den XV November MDCLXXVII out LXXI jaren. Boven de kwartieren: Danneux dict de Warlu Eichelberg genaemt Hooft- 108. Hier legt begraven Rochus Wilbrenninck is gesturven den 10 Mey a° 1682 in sijn leven agent van 't overquartier van Gelderlant, ende postmeester van 's Gravenhage en jufvrou Maria Snels sijn huisvrouw gestorven den 7 April 1684. 109. Hier legt begraven Heer Roeland van Kinschot, heer van Kinschot in zijn leven eerste raet van den Hogen Rade van Hollant, Zeelant en Vrieslant, gebooren den 16 November 1621 gestorven den 20 februari 1701. 110. Hier leyt begraven Hendrick Geul gestorven den 10 April anno 1640 ende sijne huysvrouwe Maria Jagers gestorven den 6 february anno 1648. 111. Hier leyt begraven de Edele juffrou Janne van Lynden benaemt van Brienen vrouwe in Sinderen, starf indt jaer 1610 den 22 Octo. mitt haer eenger dr. twee jonge kinderen als joncker Hendrick Jan, die starf a° 1618 den 14 Novemb. en jofvrou man Soete de Lake Ranst Montigny dict de Suiry Beneden de kwartieren: Aarssen van Sommelsdijk Regnier Ysselingen Estourmal Nispen Huse Van der Meeren. Borre Telshoud Wielant Suys. ' s Gravenhage. 55 Spreuk: Non auro sed virtute. Anno MDCCLXXXIII obiit V Martii. (Dit bord betrof Jacoba Amarantha de Salis, weduwe van Mr. Willem Hendrik Dierkens, raad in den Hoogen Raad, geboren 29 Juli 1723, begraven 11 Maart 1783 bij haren echtgenoot; vgl. het bord no. 42.) 60. Het wapen Van Byemont (niet ingevuld) en de spreuk: Quaerendo; voorts de kwartieren: Van Byemont Van Schuylenburch Fagel Van Heemskerck Divoort Van der Wiele D'Aux brebis Pauw. Sterft XXV April. MDCCLXXXIII. De kwijnende armoe derft door Byemont's vroegen dood, Een toevlucht in den druk, een redder uit den nood; Het Haagsch gericht een zuil; de Burgerij een vader; De wees een hulp en troost; de weeuw een schild en raader; De wetenschap een baak; de Christenkerk een schoor; En zijn beroemd geslacht het laatste manlijke oir. Johan van Hoogstraten. (Het bord betrof Mr. Johan Frangois van Byemont, burgemeester van 's Gravenhage, f oud ruim 43 jaren op den Kneuterdijk, hoek Plaats, begraven l Mei 1783 bij zijn ouders; vgl. de borden sub nos. 33 en 37.) 61. Het wapen Steyn gedeeld met Schellinger en de kwartieren: Schellinger Van Hoven Van Duynen Taall. Anno MDCCLXXXIII. Ohüt 1 Junü. (Betrof Cornelia Schellinger, weduwe wijlen den raadpensionaris Steyn, f huize IJpenburg bij Delft s. h. en begraven van uit haar huis aan de noordzijde van het plein 6 Juni 1783 bij haar man; vgl. het bord no. 36.) 62. Het wapen Van Hogendorp gedeeld met De laPalma de St. Fuentes en de kwartieren: De la Palma de Ghyselin [St. Fuentes Evertsen Van der Straten Fockeday Van Collen Van Gorcum Drieweege. 's Gravenhage. 56 Anno MDCCXXXVI. Obiit IV Maji. (Betrof Johanna Maria de la Palma de St. Fuentes, eerste echtgenoote van wijlen Mr. Johan F r a n c, o i s graaf van Hogendorp, raad en burgemeester van Vlissmgen, ontvanger generaal der Unie; zij f Vlissingen 4 Mei 1736 en aldaar in de Oostkerk op 11 Mei begraven; haar zoon Mr. Willem graaf van Hogendorp (vermeld bij bord no. 54) heeft haar gebeente in een kistje naar 's Gravenhage laten overbrengen en aldaar op 26 September 1783 doen bijzetten in het familiegraf.) 63. Het wapen Van der Esch en de kwartieren: Van der Esch Quarles Van Zoutelande De Vos Quarles Van Berckel Couwenburg van Coulster. [B e 1 o i s Anno MDCCLXXXIV. Obiit III Martii. (Betrof Mr. Willem van der Esch, fiscaal van den hove van Brabant, f s. h. in de Oude Molstraat, hoek Juffrouw Ydastraat, begraven 8 Maart 1784 in het 4e graf 6den regel noordpand van het koor, op welk graf onder het wapen CouWenburg van Belois.) Op den zerk is uitgehouwen: Hier leyt begraven de Heer en Mr. Pieter Couwenburgh van Belois in sijn leven raed in den Hove van Holland, nadat sijn E. 't selve ampt 47 yaren hadde bedien, saliglyck in den Heere ontslapen op den 28 Juny 1644. (Vgl. de zerk sub no. 40.) 64. Het wapen Hooreman gedeeld met Sonmans in ovalen vorm onder een kroon; en de kwartieren: Sonmans Frossaart Van Mansdale Chosuaw. Obiit XXV Novembs. MDCCLXXXIV. (Betrof Johanna Sonmans, weduwe Mr. Librecht Hooreman, oud eerste raad en directeur generaal van Ned. Indië; zij fop den Nieuwen Uitleg hoek Kanonstraat, begraven 2 December 1784 bij haren laatsten man; vgl. bord no. 40.) 65. Het wapen Du Tour in ruitvorm met schildhouders en een kroon boven het schild. Obiit XIII Januarii MDCCLXXXV. 's Gravenhage. 57 (Betrof Catharina Justina Elizabeth du Tour f oud ruim 19 jaar ten huize harer ouders in de Houtstraat hoek Tournooiveld, begraven 17 Januari 1785 in het graf van hare grootmoeder van moederszijde mevrouw wed. raadsheer Meerman van Piershil, waarin haar grootvader ook was begraven; vgl. het bord no. 11.) 66. Het wapen Van Hogendorp met spreuk: Ne Jupiter quidem omnibus, en de kwartieren: Van Hogendorp Du Peyrou Beek Laguo. Epitaphium Gijsberti Steenbergensis van Hogendorp, nati V Augusti MDCCXXIX & mortui XV Septembris MDCCLXXXV, qui studiis animum, pectus formairt honestis moribus et patriae liber amator erat, Qui Brabantini viguit laus prima senatus Gijsberti cineres servat et ossa lapis. Hieronymus de Bosch. (Betreft Gijsbertus Steenbergensis van Hogendorp, heere van Hofwegen, Tilburg en Goirle, raad en rentmr. der domeinen van Brabant geboren 5 Augustus 1729, oud 56 jaaren en 42 dagen, overleden op 15 September 1785, te 's Hertogenbosch en hier in het familiegraf begraven 20 September 1785, zoon van Diderikjohan van Hogendorp van Hofwegen en Maria Anna du Peyrou.) 67. Het wapen De Roy en de kwartieren: De Roy Houwert Both Bijleveld. Obiit XIX Novembris MDCCLXXXV. (Betrof Mr. Isaac Johan de Roy, advocaat in de eerste Wagen straat oostzijde, begraven 25 November 1785 in den grafkelder van de' familie Half-Wassenaer, waartoe zijne echtgenoote behoorde, 3den regel, 3e en 4e graf op het hooge koor, welke kelder afkomstig was van Johan van der Linden, koopman, die hem 17Mei 1708 kocht van den graaf Van der Nath (voor de eene helft) en van de erfgenamen van den heer De la Torre van Valkenisse (voor de andere helft). Daarna kwam deze kelder op zijne dochter Sophia van der LindenXAdam Halfwassenaer.) Op den zerk leest men: L V. L. 1706. | K. H. L. 1712. 68. Het wapen Van der BekeXVan Schuylenburch en de kwartieren: 's Gravenhage. 58 Van Schuylenburch Kemp Van der Wiele Hoffer Van der Vlet Bon Van de Camer Groenhove. Anno MDCCLXXXV1. Obiit III Martii. (Betrof Anthonetta van Schuylenburch weduwe Mr. Cornelis van der Beke, begraven 22 Juli 1782, vgl. het bord no. 55; zij werd begraven 's avonds 10 Maart 1786 in den kelder der familie Van Schuylenburch; zij was eerder weduwe van Mr. Berent Willem Buys, raad in den Hoogen Raad van Holland, begraven in de Kloosterkerk in het familiegraf Buys 11 Mei 1763.) 69. Het wapen Van Schuylenburch en de kwartieren: Van Schuylenburch Kemp Van der Wiele Hoffer Van der Vliet Bon Van de Camer Groenhove. Anno MDCCLXXXVI. Obiit XXI Junii. (Betreft Pieter van Schuylenburch, f huize Suyderburg onder Stompwijk en Tedingerbroek aan de Vliet, begraven alhier 26 Juni 1786 van uit zijn huis in de Koekamp, ongehuwd en in het familiegraf.) Op de kist las men: De Heer Pieter van Schuylenburchoverleedenden21 Juni 1786 in den ouderdom van 67 jaar en 8 maanden. 70. Het wapen Van Hogendorp X Clifford en het opschrift: Denata X Januarii ) Nata IV Junii MDCCLXXXVI. ) 1733. (Betreft Sara Jacoba Clifford, echtgenoote van Diderik Johan graaf van Hogendorp, heer van St. Janssteen enz., f Amsterdam 10 January 1787 en aldaar tijdelijk bijgezet in de Zuiderkerk, en 10 Maart d. a. v. naar 's Gravenhage vervoerd en in het graf der familie Van Hogendorp begraven.) 71. Het wapen Van der Esch gedeeld met Kiggelaer en de kwartieren: Kiggelaer Van Bayen Van Leeuwen Van Harn Cruyshoek Van Hitzvelt Schrap Versteege. 's Gravenhage. 59 Obiit MDCCLXXXVII. Den XII September. (Betreft Maria Elisabeth Kiggelaer, weduwe Mr. Willem van der Esch, fiscaal van den Raad/van Brabant, f s.h. in de Oude Molstraat te 's Gravenhage en bij haar echtgenoot begraven 25 September; de begrafenis zou eerst 19 September hebben plaats gehad, doch is wegens de relletjes op 18 September t. v. uitgesteld.) 72. Het wapen Patijn en de kwartieren: Patijn Wolfswinkel Van der Schalke Colijn. Ter gedagtenisse van Mr. Johan Patijn, ontfanger generaal van het verhoogde last- en vijlgelden burgemeester van 'sHaage, geboren den XXV July MDCCXXII1, overleeden den XXI Decemb. MDCCLXXXVII. (Mr. Johan Patijn woonde Prinsegracht Noordzijde en werd 25 December 1787 begraven in het le en 2e graf, 2en regel, zuidkapel van het koor, genaamd de Kruiskapel, welk graf 2 Juni 1733 door hem werd gekocht ter begraving van zijn eerste huisvrouw Maria H e e n e m a n.) 73. Het wapen Van Hogendorp X Broenken en de vier kwartieren. (De teekening ontbreekt in het boek.) (Het bord betrof JacobaZoete Broenken, uxor G ij s b e r t i Steenbergensis comitis ab Hogendorp, nata 5 Octobris anni 1732, denata 6 Martii anni 1788, hetwelk men op een tinnen plaatje op de kist las; zij f Brussel 6 Maart 1788 en werd 17 Maart bijgezet in den kelder der familie Van Hogendorp; vgl. het bord sub no. 66.) Verder vermeldt het boek nog de volgende wapenborden, welke vroeger in de kerk waren gehangen en later werden gerestaureerd: 74. Het wapen Chovart en de kwartieren: C h o v a r t. Op rood een gouden leeuw. Op zilver een roode keper, " Op blauw een gouden vergezeld van drie zwarte kruis, meerls. Anno MDCVII. Obiit XXXI Augusti. (Vgl. de zerk sub no. 6.) 75. Het wapen Coenders in ruitvorm en de kwartieren: 's Gravenhage. 60 n^iV •$ Coenders Entens Schatters Ompteda Tamminga Entens Ripperda Uterwick Nata 11 Augusti 1604. Denata 10 Decembris 1613. (Vgl. de zerk sub no. 73.) 76. Het wapen De Montmorency gedeeld met Van Cuyck van Myerop en de kwartieren: t. Cuyck van Myerop 3. Van Velsen n.1.: op goud een verkort uitgeschulpt blauw kruis, vergezeld van twee blauwe kronen van 3 punten, in elk boven kwartier een. 2. Alkemade 4. Feyten n.1.: op goud een roode dwarsbalk, beladen met drie zilveren verkorte paaltjes, bovenaan schuinsrechts afloopend. Obiit 17 Februari i Ao 1670. (Betrof Elizabeth van Cuyck van Myerop, dochter van J oac h i m ontvanger generaal van Holland en Anna Benning, echtgenoote van Jean deMontmorency, marquis de Villeroy, zij werd 2 April 1670 begraven in het graf harer ouders, 2e graf, eersten regel hooge koor; op den zerk waren uitgehouwen de namen van JoachimvanMieropen zijne huisvrouw AnnaBannincx.) 77. Het wapen Le Vasseur Congnies d'Ardenné gedeeld met Van Cuyck van Mierop en de kwartieren: Cuyck van Mierop De Vlaming van [Outshoorn Benningh Van Bronckhorst. Anno MDCLXXXVIH. Obiit XII junii. (Dit bord betrof Vrouwe Amaranthe van Cuyck van Mierop weduwe van Louis Gasper le Vasseur Congnies, marquis d'Ardenné, dochter van Johan en Maria de Vlaming van OutshoOrn, Dirksdochter ex Wendela van Bronckhorst;,zij werd 17 Juni 1688 begraven.) 78. Het wapen: op groen een zilveren schild, waarvan alleen de rand over is gebleven, die in de hoeken en in het midden 's Gravenhage. 61 der vier zijden naar buiten beladen is met zilveren lelies; binnen dien rand een tweede, waarvan de vier zijden in de hoeken en het midden naar binnen beladen zijn met zilveren lelies; binnen dien tweeden rand een zwarte ster (5), vergezeld van drie roode sterren (5), gedeeld met Gillis en de kwartieren: 1. Gillis 3. Van Swieten 2. Op goud een zwarte 4. Van Naaltwijck. wassenaar, vergezeld in het hoofd van een zwarte springende windhond. 1657. (Dit bord betrof een dochter van Pieter Gillis, griffier van den raad van Brabant te 'sGravenhage en van Geertruyd van Swieten (Adriaansdr. ex Josyna van Naaltwijk.) \ 79. Het wapen Cuyck van Mierop, gevierendeeld met op rood een zilveren lelie; gekroonde helm, helmteeken twee uitkomende gouden faisantenveeren en de kwartieren: Cuyck van Mierop Van Haeften en de lelie Van Naaltwijk ? Onder het hoofdwapen een wapenrok, waarop op de borst en mouwen eveneens het hoofdwapen. 80. Het wapen Van der Mijle gedeeld met V,an Oldenbarneveld in ruitvorm en de kwartieren: 1. Oldenbarneveld 5. Van Utrecht 2. Van Lockhorst 6. Op zilver een hoekige roode dwarsbalk, vergezeld in het hoofd van een blauwen barensteel van drie hangers. 3. Van Wee de 7. Op goud een blauwe dwarsbalk. 4. Op zilver drie ijzeren 8. Van der Burch. smidshamers (2 en 1) 1657. (Dit bord betrof Maria van Oldenbarneveld, echtgenoote van Cornelis van der Mijle, heer van der Mijle, Baccum, Dubbeldam, Alblas, Bleskensgraaf, St. Anthonispolder, raad van Prins Maurits, ambassadeur in Frankrijk en Venetië, curator der Leidsche academie, lid van de ridderschap van Holland; zij werd begraven 23 februari 1657 van uit haar huis in het Lange Voorhout en was de dochter van Johan van Oldenbarneveld, den raadpensionaris en Maria van Utrecht.) *s Gravenhage. 62 81. Het wapen Van Naaldwijk gedeeld met Oldenbarneveld in ruitvorm. (Het bord betrof Franr^oise van Oldenbarneveld echtgenoote van Jonker Adriaan van Naaldwijk, erfmaarschalk van Holland en drossaard van Leerdam. Zij lieten twee dochters na: 1. Adriana Catharina X lo. Johan Theodoor van Dam, heer van Moriausard en drossaard van Barlaymont; X 2o. Jaques de Ferand, heer du Thil, ritmeester ten dienste dezer landen. 2. Anna Maria X den Heer van Rhenoy, waaruit eene dochter, gehuwd met Jacob Snouckaert.) 82. Het wapen: op zilver een gewende zwarte roodgebande hoorn, vergezeld in het hoofd van drie groene bladeren; X Scott; helmteeken een bisschopsmyter en de kwartieren: Scott De Ruiter Gillis Montens Coppier van Challer [Kalslagen Douglas de Coeur De Rovere Borssele van der Van der Meulen [Hooge Borssele van Veer Della Faille Foreest Legers Egmont van der Catuwant de Saligny. [Nieburg Wapenspreuk: Amo inspicio. . CDIDCLXXXXVIII. Obiit XVIII Junii. (Dit bord betrof eene dochter van Jacob Schott, f 28 April en begraven 5 Mei 1679, wonende in het Noordeinde en zijne vrouw N. N. de Ruiter,f 12, begraven 19 Augustus 1687.) Op de Koninklijke bibliotheek te 's Gravenhage bevindt zich voorts eene: Notitie van eenige waapens met derzelver quartieren hangende in de groote kerk in 's Hage. Deze collectie is vermeld in het Maandblad Gen. Her. Genootschap de Nederlandsche Leeuw 1900 blz. 4 vlg. Deze wapenborden waren: 83. Het wapen Van Gendt en de kwartieren: 's Gravenhage. 63 Gent Arckel Ripperda Plettenberg Wachten- Lockhorst Heiden Kfile [d o n c k Raasvelt Gelder Twickeloo Manninga Merode Schoonhoven Rede van Bincken [Liesvelt Rossom Broekhuysen Boekhorst Nagel Schenk van Cuylenborg Lintelo van Schultz [Nidek [Reshede Wylich Marwyck Edelstec Oldersomke Haes van Nassau Ghoor Kniphouse. [Coenraads[heyn Anno 1725 obiit 4 Maart. (Dit bord betrof A d r i a a n baron v a n G e n t, heere van Oldersom, begraven in de kapel van Assendelft den 8 Maart 1725, zoon van Johan en Eggerik Adriana Sibilla Ripperda.) 84. Het alliantiewapen Van Beyeren van SchagenXOrmea en de kwartieren: Ormea Kriex Laignier . Milan Visconti. Anno 1718 obiit 28 Augustus. 85. Het alliantiewapen Van Beyeren van Schagen X Solka ma en de kwartieren: Solkama Saeckma Kyklama Boner Tijtema Rinia Terwisga Interna. Anno 1738 obiit 5 Maart.' (Betrof Aldegonda van Solkama, douairière vanBeyeren van Schagen, begraven in de kapel van Assendelft 11 Maart 1738.) 86. Het alliantiewapen Van Beyeren Schagen X Van Aerssen en de kwartieren: Aerssen Pauw Hack Van der Meer Van der Veecken Hogenhoeck [tot Kapelle Graswinkel. Pierling 's Gravenhage. 64 Anno 1748 obiit 13 Maart. (Betrof Isabella van Aerssen, douairière Van Beyeren van Schagen, begraven in de kapel van Assendelft21 Maart 1748.) 87. Het wapen Van Beyeren van Schagen en de kwar¬ tieren : Beyeren van Schagen Solkama Matenes Saeckma Wassenaer Lyklama Lockhorst Boner Assendelft Tijtema Scherpenzeel Terwisga Bronkhorst Rinia Schoonhoven Interna. Anno 1727 obiit 23 April. (Betrof Aelbrecht Nicolaas baron van Schagen, heer van Goudriaan, begraven 29 April 1727 in de kapel van Assendelft, den laatsten van zijn geslacht.) 88. Het alliantiewapen Van Beyeren van Schagen X Van Schagen en de kwartieren: Schaghen Sevender Mathenes Schaghen Wassenaer Brijne Lockhorst Wassenaer. Anno 1705 obiit 29 Sept. (Betrof Anna van Schagen van Heenvliet echtgenoote van voornoemden Albrecht Nicolaas baron van Schagen, heer van Goudriaan; zij werd 2 October 1705 begraven.) 89. Het alliantiewapen Van SchagenXVan Sevender en de kwartieren: Sevender Schaghen Brijne Wassenaer Egmond Assendelft Lynden Scherpenzeel. Anno 1716 obiit 4 Januarii. Betreft de moeder van de sub no. 88 genoemde Anna van Schagen van Heenvliet.) 's Gravenhage. 65 90. Het wapen De Noyelles en de kwartieren: N oyelles - Ketteler Borgogne-Veelen C runingen- Batenburg Longeval -Leevoot Anno 1707 obiit 20 Augustus. Haucourt-Cuyckvan [Myero p St. Pol-Van Velsen Du Bourg-Alkemade Longuineau-Feyten. 91. Het alliantiewapen De Noyelles kwartieren: Haucourt d'Aumale[St. Paul van Luxem[bourgLonguineau-Bourg Hangues-Angoulêmes X Haucourt en de Cuyck van Mierop [Van Velsen Tou te vi 1 le - Mai 11 e Alkemade-Fueyt Schouten - Van den . . [Eynden Van Velsen - Lam. Anno 1715 obiit 17 December. (Betrof de echtgenoote van den voornoemden markies deNoyelles, dochter van Philippe Nicolas d'Aumale, marquis de Haucourt enz. en Anna van Cuyck van Myerop.) 92. Het alliantiewapen Van der HooghXVan Roon en de kwartieren: Van Roon Asperen De Huyter Grevenbrouck Van Diemen Dynterbloeymans Schoonhoven Van den Dyck. Anno 1724 obiit 12 Juny. (Betrof Eleonora van Duyveland van Roon, weduwe Van der Hoogh.) 93. Het wapen Van der Reek zur Horst en de kwartieren: Reek zur Horst Loe zu Fundern Loe zu Geistund Horst-Erbin zur Horst Lanscron zu Tomberg Haes zu Conradts[hei m Quad zu Wickrad Flodorff zu Leuth Reek zu Untrop Von Fericen Boenen zunbergh Palant zu Wachendorf Reek zu Steinfurt Reek zu Hesen Reek zu Reek Reek zu Hesen. 's Gravenhage. 75 Anno 1721 obiit 11 Januarii. (Dit bord betrof Theodora Vers ij den weduwe Mr. Joris Diert; vgl. Ned. Adelsboek 1913 blz. 182, waar deoverlfldensdatum op 11 Januari 1717 is opgegeven.) 134. Het wapen De Cocq en de kwartieren: De Cocq Boncamp Brouwer Groenevelt. Anno 1721 obiit 27 Novembris. (Betrof Dr. J o h a n d e C o c q.) 135. Het wapen De Veer en de kwartieren: De Veer Corput Schaak Buyse Adrichem Van Broek Van Hoorn Hanecops. Anno 1716 obiit 29 Martii. 136. Het alliantiewapen De Veer X Graswinckel en de kwartieren: Graswinckel , Godin Coolwijck Ancelmo Berkels Vivien De Grebber Hooftman. Anno 1725 obiit 15 Augusti. (Nos. 135 en 136 betreffen Mr. Johan de Veer en zijne weduwe Anna Maria Graswinckel, ouders van Mr. Q u i n t ij n de Veer, vermeld op bord no. 3; zij werd 25 Augustus 1725begraven; dit klopt niet met Mdbl. Ned. Leeuw 1915 blz. 229.) 137. Het wapen Van Wivórt van Ossenberg en de kwartieren : Van Wivort van Van Slingelandt [Ossenberg Van Crommon Van Bleiswijk Van Aerssen van Van Beveren [Sommelsdijk De Geer Van der Goes. Anno 1739 obiit 6 Decembris. (Dit bord betrof Barthout van Wivort-Ossenberg, begraven 11 December 1739, zoon van Mr. Johan Marijn, heer van Hoedekenskerke en C h r i s t i n a E1 i s a b e t h van S1 i n ge 1 a n d t.) 's Gravenhage. 76 138. 139. Het wapen Godin en de kwartieren: Godin Winckelman Malapert De Rijcke Vivien Broucqsault Van Fessen Van de Varent Creton Reevaert Behault Eiman Malapert De PEscluse Levin De Bevere. Anno 1697 obiit 18 Decembris. Het wapen Van Liere en de kwartieren: Van Liere De Bye Booms Almonde. Anno 1692 obiit 28 Mey. 140. Het alliantiewapen Van LyereXVan Wijngaarden en de kwartieren: Van Wijngaarden Zuytland Witte Montens. Anno 1689 obiit 4 Juli. (Nos. 139 en 140 betreffen Frederik van Lyere, raadsheer, gewoond hebbende in de Houtstraat, begraven 2 Juni 1692, en zijne huisvrouw Catharina Sophia van Wijngaerden, begraven 9 juli 1689.) 141. Het wapen Jaucourt de Villarmoul en de kwartierenr Villarnoul Gueribalde Gaseau Nigier Mornay De la Tré- Bonevin Daunis [m o u i 11 e De Bar Renée Gaseau Plouer Du Plessis Digoim Bonevin Cailhaut Damas De Beauvoir Gaseau Dunerger [de Chatelus L'Héritièrede De Aarc Bonevin Rignau [Villarnoul De Courtenai De Vigny De la Fayette De la Guiche Gaseau Bonevin Bonevin Gaseau. Anno 1738 obiit 20 Mayi. (De rouwkas was voorts versierd met ridderlijke ornamenten, helm, handschoenen, sporen, staf, degen, wapenrok en banieren en betrof Philippe de Jaucourt marquis de Villarnoul, begraven 24 Mey 1738 in de kapel van Assendelft.) 's Gravenhage. 77 142. Het alliantiewapen Van DonaXVan Solms en: 1657. (Dit bord betrof U r s u 1 a burggravin van D o n a geboren gravin van Solms, begraven 7 September 1657.) Voormalige Hofkapel te 's Gravenhage. Volgens het meer aangehaalde werk van A. Frese, waarin men vele fraaie teekeningen van deze kapel en hare monumenten vindt, werden aldaar o.a. begraven de na te noemen personen. De kapel werd door Floris V gesticht, aan Maria gewijd en is in 1644 afgebrand. In tateren tijd diende zij als kerk der Waalsche gemeente; 28 Sept. 1688 was zij aanmerkelijk vergroot geworden. Sinds dien is zij geheel verdwenen. Men las.er op grafzerken: 1. Hier leyt begrave Govert Wallerand die in zijn leven was 2. In het midden een miskelk en twee zalfoliekruikjes: Obiit venerabilis Dominus Theodricus de Delft in artibus et in medicina magister canonicus hujus capelli anno Dni MCCCCLXXI quinta die decebris cujus anima ppicietur Deus. 3. Hier legt begraven Mr. Maerten va Naerde raet ord. in Hollt. voere psident va Utrecht en lieutenant der stad en Lade va Groningen, en joncfrouwe Petronella Osbrechts zijn huysvrouwe sterf den 1 July 1585. (In 't midden een engel, die twee schilden vasthoudt waarop: I. in rood drie zilveren omziende leeuwenkoppen 2 en 1; II. idem; op zilver gedeeld met een keper, vergezeld van drie zespuntige sterren; in de vier hoeken engelenkopjes.) 4. Int jaer os heer XCCCCLXXXV op Sint Andriesdach sterf die Edel Wolgeboren jouffro Joest docht, va Egmot opXXXdach na haer geboert. Aan weerszijden vier kwartieren: 's Gravenhage. 78 Egmont Weerdenborg Wurtemberg Baden Oostenrijk. Arkel Moers Cleve (In het midden een kind ingewikkeld in doodskleed.) 5. In de hoeken de vier evangelisten in den vorm van een engel, een leeuw, een os en een arend. Hoe sub saxo sepültus venerabilis vir et magister Theodard Claesz. canonicus hujus insignis capelli etquódam officialis toti philip. orientalis qui obiit ao 1537 16 may cuf anima requiescatl pace. (In het midden twee harken ? naast elkaar, met de tanden naar beneden.) 6. Crain Dieu et ses commandemens car cela apartient tout les hommes. In het midden de wapens: Van der Aa en Van der Aa, gedeeld met drie Andrieskruisjes (2 en 1). Helmteeken een merlet tusschen twee horens. In de hoeken de kwartieren: Van der. Aa ? Kerreman D'Ittre. In Mei 1619 werd Johan van Oldenbarnevelt hier bij zijne dochter bijgezet. Wie verder nog hier zijn begraven, zonder dat er in 1778 van hen monumenten of wapenborden aanwezig waren, leest men ook in het aangehaalde werk van A. Frese. De aanwezige grafzerken zijn bedolven onder den planken vloer. Drie zijn in den muur gemetseld. Men ziet hierop: 1. Hier rust ter zaelige opstanding de Weledele Gestrenge Heer en Mr. Johan Francois de Witte van Schooten in zijn WelEde leven ordinaris Raad van Neerlands India en met der zeiver Retourvloot van 24 scheepen gerepatrieerd als admiraal op het schip Hillegom anno 1735 geboore den lste Augusty 1691 gestorve den 24ste January 1743. Daarboven een wapen, gedeeld: I. drie vlinders (2 en 1); II. Kloosterkerk te 's Gravenhage. 's Gravenhage. 79 gevierendeeld: 1. en 4. een leeuw, 2. en 3. een kruis; helmteeken een vlinder; en aan weerszijden vier kwartieren: 1. De Witte (drie vlinders 2 1. Van der Kruck (een vaas, en 1) 2. Keth (doorsneden met een boom over alles heen) 3. Van Peene 4. Van Peene (een keper, Vergezeld boven van twee toegewende korenaren en beneden van een lelie) vergezeld van drie vogels vóór bladeren (2 en 1), de onderste vogel pikkend) 2. Van Sc hoo ten (als hiervoor beschreven sub II) 3. Van der Pol (gevierendeeld: 1. en 4. een arendsbeen, 2. en 3. een gekanteelde en tegengekanteelde dwarsbalk, vergezeld van drie bijen, 2 en 1) 4. Gooi (een leeuw). 2. Hier leggen begraven den WelEedelen Heer Heer Hendrick van Voorhoudt, heer van Sevenhuysen, Wildeveenen etc. overleden den 17en November 1639 ende Vrou Agatha Breeman, vrouwe van Sevenhuysen etc. sijn Wel Eedts huysvrouw overleden den 3en february 1663. (Boven twee wapens: I. drie zwanenhalzen (2 en 1) en een hartschild beladen met een dwarsbalk, met een St. Andrieskruis over alles heen; II. gedeeld: 1. als I. hiervoor, 2. vijf sterren (8) (1, 3 en 1); van het eerste wapen zijn de schildhouders twee leeuwen. De helmteekens zijn: I. een bos struisveeren; II. een uitkomende zwanenhals met vlucht.) Aan weerszijden vier kwartieren: 1. Voorhoudt (als voren I) 1. Breeman (als voren II) 2. Souburch (een burcht) 2. Suitlant (drie gespen 2 en 1), 3. Van der Wiele (chatillon 3. Houcklingh (drie eendjes met twee gekruiste stokken in 2 en 1) het schildhoofd^ 4. De Jonge (een geschaakte 4. Van der Nat (een keper, dwarsbalk van twee rijen) vergezeld van drie sterren (6). 's Gravenhage. 80 3. Die Wel Edele Ghestrenge ende Manhafte Heere Joncheer Abel van Cats in sijn leven Balliu der Stede ende Marquisaets van der Vere sterf den 6en April anno 1606. Die Wel Edele eerentrijcke ende vroome Joncvrouwe Charlotte van Tuyll van Serooskerke sijne huysvrouwe sterff den 16en Juny anno 1629. Daarboven hunne beelden levensgroot; aan zijne voeten een hond en een helm. Aan weerszijden acht kwartieren en bovenaan de wapens Van Cats en Van Cats geallieerd met Van Tuyll van Serooskerken: 1. Cats 1. Tuyll van Serooskercken 2. Ruven(een geschaakte rech- 2. Van den Eijnd (drie wasterschuinbalk van twee rijen) senaars (2 en 1); de eerste bedekt door een vrijkwartier, waarin drie palen) 3. Bruelis 3. Micault (een keper,verge¬ zeld van drie zittende katten) 4. Wissenkercke 4. Cats van Wale (doorsne¬ den: boven drie aaneengesloten ruiten; beneden een gesp) 5. Coulster 5. Sandlijn v. Herenthout (gevierendeeld: 1. en 4. drie hanen (2 en 1), 2. en 3. drie arenden (2 en 1) 6. Alckemade 6. Brimeu (driearenden2en 1) 7. Longijn (gekwarteleerd: 1. 7. Van de Werff (gevierenen 4. vijf blokjes (2,1 en 2), deeld: l.en4. een everzwijn, 2. en 3. vier rechterschuin- 2. en 3. drie kepers) balken) 8. Baenst (eendwarsbalk, ver- 8. Cuyck (negen vogels (3, 3 gezeld in het hoofd van drie en 3), de middelste van de vogels) 2de rij bedekt door een hart- schild, waarop een kruis). Tegen een pilaar een steenen plaat, waarop: Jacob Cats. In den muur zijn twee steenen monumenten, waarop: 4. Expectat hic die suo deum suum *s Gravenhagê. 81 quidquid mortale fuit viri nobilis Arnoldi van Dorp equitis, toparchae Temschae Maesdami et in Middelhernis Machliniae olim mox Ziriczea gubernatoris ob. anno Salutis CI3DC II August, aetatis LXXII accessit filia defuncti Josina van Dorp vidua viri illustris Caroli Du Becq equitis Baronis de Bouvry toparchae Villeboniï, equitum Gallicorum in confoed. Belgio tribuni ob. anno Salutis CIDIDCXLVI aetat. LXXXI. Bovenaan het wapen Van Dorp (gevierendeeld I. en IV. drie leeuwenkoppen (2 en 1); ü. en III. een dwarsbalk; helmteeken een uitkomende leeuwenkop). In de hoeken boven twee wapenschilden ieder bestaande uit vier wapens: links van den toeschouwer: I. Van Dorp; II. drie St. Andrieskruisjes (Almonde); III. een gekroonde leeuw (Alkemade); IV. Chatillon met een barensteel in het schildhoofd (Haeften); rechts van den toeschouwer: I. drie St. Andrieskruisjes (2 en 1) (Weyburg); II. twee afgewende zalmen (Uytwijk); III. een leeuw, waaroverheen een barensteel (v. Vloten); IV. drie wassenaars (2 en 1) (Polanen). In de hoeken beneden naast elkaar vier wapens: rechts van den toeschouwer: I. een gekroonde leeuw; II. een dwarsblak; III. vijf aangesloten ruiten naast elkaar: IV. doorsneden: boven een leeuw, beneden tien schijven (5 en 5); links van den toeschouwer: I. Van Dorp; II. en III. drie St. Andrieskruisjes (2 en 1); IV. twee afgewende zalmen. Onderaan: een alliantiewapen onder een achtpaarlige kroon: I. drie rijen van aaneengesloten spitsruiten; II. Van Dorp; schildhouders twee meerminnen. 6* 's Gravenhage. 84 huisvrouwe van den Ed. Heer "Collonel Johannis Cromwel sterf op den eersten December 1642. 11. Abrah a Wicquefort ser. Poloniae et Suetiae regis ad celsos prae. p. foeder. Belgiï ordines extraordinem ablegatus hoe monumentum sibi suisque posuit A. C. CDDCLXVII Beati mortui qui in Domino moriuntur. 12. Hieronder rust den Ed. Manhaften Heere Isbrand Goske in sijn leven Raet van Indiën en gouverneur van de Caap de Bonne Esperance, sterft den 29en September ao 1691. 13. Quod natum est poterit mori. Dit hoort Mr. Mattheus de Hertoghe advocaedt fiscael MDCCIV. 14. Hier leggen begraven de Heer Johan van Alberding ingenieur en directeur van 's Landt fortificatiën overleden den 11 January 1700 en Vrouwe Maria van der Lande zijn huysvrouwe overleden den 28 October 1711. 15. Hier onder leyd en rust in den Heere Gerard van den Schepper in leven oud gouverneur generael van Surinamen gestorven den 28 April 1763. Hier onder leyd en rust in den Heere Cathari na Lucia van den Schepper gebooren Halkett gestorven den 6 Mey 1758. 16. Op een wapenbord het wapen van Frederik Henrik keurvorst van Bohème. Aan den muur; 17. Rarae pietatis, sincerae fidei, magnae industriae, Solertiae, hospitalitatis, et beneficentiae viro Davidi Nuytio Antwerpiensi: ad Annum aetatis suae LXIV conjugii XXXVIII. Hominis Christiani officiis Bene beateque defuncto Honestissima matrona Magdalena 's Gravenhage. 85 Timmermans ex conjuge vidua ipsius facta Anno Domini CI3DCXXXI die Septembris XXIV. hoe monumentum honoris et amoris ergo moesta posuit. 18. Hospes sis videns / cecedit hic/quidquid caducum fuit / viri militis/D. Edwardi Harwood/Angli/equitis aurati, norfolcia oriundi; qui / praepot. D. D. ordin. gener. in obsid. / Bommeliae (MDXCIX) primo militavit / Ostendae (MDCIl) vexillo dona-/tus Rhenobergae propugnandae / (MDCV1) procenturio centurio /evasit: exin. legionis Angl. illust. / D. Rob. Sydneii vice-com. de Lisle / pro tribun, tribunus factus est. / Denique post XXXIII. Ann. stipendia, / ad obsessam Mosae Trajectum / tertio globulo perfossus officio / simul et fato functus est / quod / immortalis viri, fortis juxta ac boni / Deo patriaeque devotissimi / memoriae, / nee non posterorum exemplo / Henr. Her bert et Nic. Byron, equi/tes aurati, ille tribunus legionis, hic centurio cohortis Anglicanae P. C. A. D. MDCXXXVI. (Zie de afbeelding bij mr. W. van der Lely.) 19. Op een zerk: In deze grafstede leggen begraven: Willem Albert Hoppinck gestorven 6 November 1698, oud 2 jaer en 4 maenden. Pieter Hoppinck gestorven 14 Mey 1709 oud 11 jaer7maenden 19 dagen. Elisabeth Johanna Clercq, huysvrouw van Albert Hoppinck, gestorven 11 November 1721. Albert Hoppinck, in leven commis ter griffie van Haar Hoog Mogende wegens het Landschap Drenthe overleden den 19 Juny 1722. Jacob Willem Hoppinck, in leven commis ter griffie van Haer Hoog. Mogende wegens het landschap Drenthe, overleden den 1 Augustus 1772. Maria Catharina Hoppinck overleden alhier den 18 December 1776. 20. Op een wapenbord: Ao 1727. Christoffel Theodoor van Solligkoffer geboortig uyt Silesiën, bregadier en major van d'Gardes t' voet ten dienste der Vereenigde Nederlanden obiit XVI November. In vorengenoemd werk van A. Frese vindt men voorts vermeld eenige personen, van wie in 1778 de grafzerken of monumenten reeds verdwenen waren. '8 Gravenhage. 88 integritatem excitari te cupiuntque monumentum hoe P. C In de nieuwe kerk werden geplaatst — maar zijn thans verdwenen — een monument, waarop een wapen, versierd met vaandel, standdaarden en ridderlijke eereteekenen en voorts: 7. Den / Doorluchtigen Heere Wilhelm/ paltsgraaf van Birkenfeld; / Keizerl. Koningl. Hongaarsche / en Hollandsche / generael der cavallery/; gouverneur van Namen,/enz. enz. enz./gebooren op den 4den Van Louwmaand / des jaers MDCCI/en overleden op den 23sten van Wintermaend in het jaer MDCCLX. En verder een zerk, waarop: 8. Den Hoog WelGeb. Heer Heinrich Conrad von Kalm generael major van de infanterie en lid van den Hoogen Krijgsraed enz. enz. overleden in den ouderdom van 66 jaeren op den XXIX van Herfstmaend dezes jaers MDCCLXXVIII. Volgens A. Frese, aan wiens verzameling van gedenkstukken ik bovenstaande aanvullingen ontleende, zijn na 1761 in de Nieuwe Luthersche kerk o. a. begraven de predikantenJohannes Torn er f26 Dec. 1763; Johan GabrielLohmeier + 28 Dec. 1768 en Johann Conrad Andreas S a n d e r f Voorburg 7 Aug. 1774 en de koster Jan Dirker. Nieuwe Kerk te 's Gravenhage. De zerken zijn onder een planken vloer. In het midden van de kerk was het hieronder vermelde monument voor Reinier Pauw. In het jaar 1818 is dit monument, ter gelegenheid dat het raam van 's Konings bank in plaats van op te schuiven, op zijde moest schuiven, boven den preekstoel geplaatst, waar het zich thans nog bevindt. 's Gravenhage. 89 Men leest er op: Regnerus Paau eques Hursti et Rhenoburgi domnus, in supremo senatu Hollandiae .,Zeelandiae ac Frisiae praeses elegit sepulcrum sibi et suis in meditullio hujus templi cuius primum lapidem ipse jecit XXIII Augusti ano Doni CIDIOCXLIX. In hoe curarum termino mortale depositum, tinctum rore faustae resurrectionis expectat substantia et forma non peritura ut immortalis anima immortalem induat amictum aeternaque pace et gaudio simul fruantur Obit ano Doni CDIOCLXXVI Aetatis suae LXXXIIII. Deus pavit. (Op het wapenschild bovenaan is niets te zien.) (Zie Elias, De vroedschap van Amsterdam blz. 197.) Volgens de verzameling van Gedenkstukken in Nederland ('s Gravenhage Isaac de Mee 1778), liggen onder de banken o. a.: 1. Grafstede voor Heer Reinier Paau ridder, hr. ter Horst en van Rijnenburg, president in den Hoogen Rade over Hollandt, Zeelandt en Vrieslandt, die leyde den eersten steen van dezer kerek den 23 Augusti des jaers 1649 is gestorven den 20 Januari ao 1676. 2. Piae memoriae D. J o a n n i s R a e t k e, vita defuncti, A. MDCLXI. XXIV Maji; Anglia me genuit Prussi tenueri, Poloni, Italus et Gallus, Teuto, Brito, Batavus, Musas, Neptunum, Martem, sectatus et Aulam nil non expertus denique cuncta nihil et nihil in nihilum in converso corpore fossa servat quod superest, ast animam dominus posuerunt pauperes ex liberalitate defuncti. En was er een wapenbord, waarop: Zijne Excellentie Sebastiaen v, Glabbeecq, L. generael van de artillerye heeft desen staet gedient 66 jaren; stierf oud 80 jr. en 2 maenden XXVI Augustus MDCCLIV. Ned. Herv. Kerk te 's Graven zande. De eerste kerk aldaar is op 5 Mei 1809 ingestort; de tegenwoordige is 1 December 1816 ingewijd, op 10 Augustus 1843 door den bliksem getroffen, in 1850 vergroot en in 1894 andermaal vergroot. Boven den ingang leest men: D. O. M. In het jaar ons Heeren MDCCCXV is deze kerk door Gods zegen en de weldadige bijdrage van Z. M. Willem den Ie Koning der Nederlanden, gesticht en op den ln Juny de eerste steen daaraan gelegd door den Hoog Ed. Gestr. Heer Baron Van Leyden van Westbaredrecht, gouverneur van Zuid-Holland &c. &c. in tegenwoordigheid van den Plaatselijke president A. I. de Konnigh en der kerkmeesters I. v. d. Berg, I. v. d. Hout, G. Middelburg en M. P. Zonneveld. Op zerken in de kerk leest men: 1. Dit graft hoort toe Willem Willemsz. Pinckster nu Jacob 't Hart. (no. 255) 2. D. G. H. T. Van der Hors. (no. 213) 3. Hier leit [begraven] Jan Doe .JJEfc*.-. burch st[erf den...] Maert ' huisvrou ■ Van dr. Sta. . . . 17, Juiny ao 4. Hier leyt begraven Trijn Willemsen van Aerdenhout. (no. 369) '8 Gravenzande. 91 5 n Ariensz. Doel n 15 Augusti ao nde Maertien lis Roobolle rou geweest men Engelen . . . . rBurgh sterf April ano 1674. (no. 317) 6. Dese twee graven Rookise Boudestein. H. L. B. G. sijn huisvrowe Maertien Jans sterf den 21 Maert 1682. (no. 112) 7. Hier leyt begraven Willem Jorisz. Buys sterf den 16Juny ao 1652. (no. 160) 8. Hier leyt begraven Ozierjansz van Dorp in zijn leven kerckmr. deser kercke sterf d. 20 February ao 1666. (no. 181) 9. D. G. H. T. Jacob van Dijk ao 1739. (no. 219) 10. D. G. H. T. Vrank Jorize Bouma. (no. 37) 11. Hier leyt begraven Jan Reyersz. Overschie sterf den 14 April ao (no. 84) 12. Hier leit begraven Philippus Louw ij ck in sijn leven predicant deser kerke van 's Gravesande sterf den 2 Juny ao 1602 ende Jacomina La Faillie sijn huysvrouwe sterf den 29 Juni 1631. (no. 148) 13. D. G. H. T. L. U. C. Hier leyt begraven Louweris van Teilinge sterf den 8 Maert ao 1679. 14. Grafstede van Jan Pietersz. Vinck. Hier leyt begraven Jan Babtista Vinck sterf den 26 9ber 1668. (no. 28) 15. H. L. B. Joris Woutersz. (no. 198) 16. A. Frensel. (no. 100) 17. Buiten tegen de kerk aan ziet men een monument, waarin bovenaan het wapen Des Marets n.1.: op blauw een reiger, Hendrik-Ido-Ambacht. 110 Op het orgel is het wapen Pompe van Meerdervoor n.1. gedeeld: t op zilver een roode roos, met een rechterschildhoek van rood, beladen met een gouden ster (6); II. doorsneden: boven op rood een zilveren leeuw, beneden op rood drie zilveren palen. Voorts ziet men in de kerk twee geschilderde vensters: l; De wapens Pompe van Meerdervoort (als op het orgel) en De Beveren. Cornelis Pompe van Meerdervoort. Hr. Mis Z. Hr. v. Meerdervt, Hendrick, Ido en Schildemans Kinderen Ambachte etc. Schout der stad Dordrecht, bailliou ende dijckgraef van den Lande van Wieldrecht en Strijen alsmede dijckgraef van den Swijndrechtse waert etc. getroudt met Vrouwe Alida de Beveren erfdochter van Swijndrecht, heeft uyt singuliere liefde tot de kercke ende ter memorie boven vele weldaden aen dese kercke gedaen, d'selve vereert met dit glas. Anno 1668. 2- De Swijndrechtsche waert (Twee wapens: I. een roode leeuw op goud; II. een effen schild.) De Heere Cornelis Pompe van Meerdervoort (wapen als hiervoor beschreven). De Heer Matthijs Pompe De Heer Adrianus van den (wapen: Pompe van Slinge- Burgh [landt) (wapen: in een rood schildhoofd De Heer Willem Hallingh twee zilveren bollen; over de (wapen als bij Rietstap) onderste deelingslijn heen een De Heer Adrianus Ieysonides hartschild (op zilver een roode (wapen: op goud een zwarte leeuw); onder het schildje komen driehoek, de punt boven; uit uit op zilver de drie onderste dien punt gaat een loodlijn naar punten van een roode ster) beneden, die de onderste zijde De Heer Everwijn doorsnijdt en uitloopt op een (wapen: de zwijnskop) dwarsstreepje) De Heer L a m b r e c h t s C u y- De Heer Fredrijck Jansz. per [van den Heul (wapen: op zilver een groene (een roode leeuw op goud) grond, waarop een groene boom; daarvoor staat een schaap) Sandelingenambacht (wapen: drie witte hanen op rood) aii*^' (Een landschap.) Alhier penningmeester. Hendrik-Ido-Ambacht. 111 De Heeren Dijckgraef ende Hoogdijckheemraden in der Swijndrechtsche waert hebben uit gunste dit glas aen de kercke van Schildemanskinderen ambachte vereert den 8 Augusti 1669. (Zie J. W. Regt, De Zwijndrechtsche waard blz. 116.) Ned. Herv. Kerk te Herkingen. In den buitenmuur is een steen, waarop: Den eersten steen van deese kerk is gelegt door Jan Deugt schout en secretaris den 17 April 1788. Op de begraafplaats achter de kerk is een groote zerk, waarop In deezen grafkelder legd begraven De Heer Jan Deugt in leven schout en secretaris van Herkingen en Roxenisse overleden den 11 November 1797 in den ouderdom van 57 jaaren 10 maanden en 11 dagen. Op een bord met een lang vers betreffende de stichting der kerk leest men: De collecte is gedaan door de Heeren Jan Deugt schout en secretaris, Fredericus Seeverts predikant, J. S. van Steenbergen predikant alhier. G. Diepenhorst scripsit. K. Kareis 1894. Op een bord met de 12 artikelen des geloofs: Present van den Weledelen gestrengen Heer Jacob van Dam. I. H. Smit scripsit 1790. K. Kareis 1890. Op een bord met het gebed des Heeren: Present van L H. Smit en H. de Blom. I. H. Smit scripsit 1790. Op een bord met de 10 geboden: Present gedaan door den Weledelen gestrengen Heer Jacob van Dam. G. Diepenhorst, scripsit 1789. Herkingen. 112 Op den koperen lezenaar van den voorzanger: Gosuinus Diepenhorst anno 1789. Op het klankbord van den preekstoel twee wapenschilden: op I. L. M. en timmermansattributen; op II. J. M. en metselaarsattributen. (Vgl. Beschrijving van Goedereede en Overflakkee door B. Boers blz. 166.) Ned. Herv. Kerk te Heukelum. Op grafzerken leest men: 1. Hier leyt begraven de Heer Pieter van der Pijll in sijn leven drossard schout dijckgraeff en stadthouder van de Leenen der Steede en Baronnye van Heuckelum sterff den 27en novembr ao 1686. Hier leyt begraven Juffr Adriana de Wolff huysvrou van den Heer Drossaert Pieter van der Pijll sterft den 19 May ao 1705. Hier leyt begraven D'Hr. Nicolaes van der Pijll in leven heer van Haaf ten sterft den 2 November ao 1709, en juffr. Dorothea van der Pijl huysvrouw van de heer Pieter Boe Haard Junior gestorven den 21 September 1719. 2 rianus 1 nzee j rest onder banken. 1772 ) 3. Hier leyt begraven Abrahamus Mirkinius in zijn leven predikant der stede Heukelom starf den 20e August ao 1650 owt 54 iaar. 4. Hier leyt begraven Hilleken Jans huisfrou van Claes Cornelisz. si sterf den 27 dach december ano 1616. (Wapen: drie lelies.) Jan Hermansoen. 5. Hier. leyt.begraven .Reinier.Meercelis.van.Osch.in. sin . leven . schout. ende. dickgraef. alhier. sterft. den. 3. Augustus . 1652. Heukelum. 113 6. L. v. Mil 1781. 7. P. v. d. B. 1792. 8. I. A. Jutting. 9. W. D. van Doorn, capitein 1782. 10. Hier lijd begraven d'heer Pieter de Groot in sijn leven drossaart, schout, dijkgraaf, stathouder van de leenen mitsgaders rentmeester van des heere domaine en gasthuysmr. der steden en baronie van Heuklim sterft den 31e Mey 1718. (Vgl. ook de Wapenheraut 1902 blz. 324.) 11. Hier leit begraven Metgen Jansdr. de Bie van Gorckum sterf ao 1604 den 22 Augusty. In de kerk is nog de rest van een oud doopvont; een gedeelte hiervan ligt op het kerkhof. Achter de kerk is de graftombe der familie Fabricius van Heukelum, met wapen. De toren der oude kerk is met de pastorie en het kerkarchief in 1699 verbrand. Sinds dien is de kerk veel kleiner. Op een steen in een huis ziet men twee wapens onder één helm, met helmteeken een bos pauwenveeren: I. twee beurtelings gekanteelde dwarsbalken, met een rechterschuinbalk over alles heen; II. drie pijlen of lansen (2 en 1). Schildhouders twee leeuwen. God boven al. In een ander huis bevindt zich een steen, waarop: Op den 26 April kwam Odilia van Mil van de plaats van Merkenburg om te leggen den eersten steen aan het huys van Krijtenburg tot gedagtenis van idereen Anno 1773. 8* Ned. Herv. Kerk te Hoogmade. Voor den preekstoel ligt een zerk, waarop een miskelk. Daaromheen: Bid voor sein zeele om Gods wille. In den rand leest men: HieMeyt begrave Heer Meynaert Aerntz. va Aelcmaer die de (rest onder, een bank) sterf It jaer XIIIIc LXXI opte XXIX dach in Julio. Een andere zerk 'is ook vrijwel geheel afgeloopen. Te lezen is nog: Hier leyt begraven Floris Clasö met hertrout sijnde 1528 1596. Boven het orgel ziet men vier wapens: I. op blauw een groene boom op groenen grond; boven den boom een gouden jachthoorn gemond van rood. II. op blauw twee toegewende zilveren vlerken. III. op rood drie veldhoenders in natuurlijke kleur (2 en 1). IV. op blauw een gouden ster (8) (rechts) en een zilveren halve maan (links). Boven den ingang is een steen, waarop een wapen, zijnde een rechterschuinbalk beladen met zeven sterren (6) en vergezeld links boven van een klimmenden leeuw. Ned. Herv. Kerk te Hoogvliet. Deze kerk is gebouwd in 1658. De grafzerken liggen onder een planken vloer. Te lezen is nog: hij sterf den 7 Augustus in het jaar 1666. In den toren is een groote steen, waarop: Deze tooren is gebouwd op last en onder directie van het navolgende kerkbestuur: Hoogvliet. 123 Dirk van 't Zant, Bastiaan van Luyk, Huybregt van den Berg, Willem Hordijk Lzn., Ary de Booy, Pieter de Raadt TPzn., alle leeden dier commissie. Cornelis van Luyk, Jan Stans kerkmeesteren en heeft Jacobus Tromer geb. te Hoogvliet den 22 November 1801 zijnde een kleinzoon van den heer Jacobus Tromer schout en een zoon van den Heer Isaac Tromer secretaris deezer heerlijkheid den eersten steen gelegd op den tweeden Mey 1806. (Zie J. W. Regt, De Zwijndrechtsche waard blz. 246.) Ned. Herv. Kerk te Hoornaar. Op een bord boven het bord der predikanten leest men: Deze kerk is gesticht int jaar 642 door Jan van Arkel I. Door de Noormannen verwoest, werd zij in 694 door Jan van Arkel III herbouwd en door bisschop Wigbert aan den H. Dionysius gewijd. Na de hervorming werden int land van Arkel twee predikanten aangesteld. De eene te Leerbroek, de andere te Hoornaar. Op zerken leest men: I. Hier rust Bartina Nahuys out40 jaer huysvr. van 1. Schalij den 22 Mey 1698. Hier rust Jozina Schalij ouwd 52 jaer den 27 Janwarie 1729. (H. Nahuys was predikant te Hoornaar van 1684—1686.) 2. Hier rust Sara Elisabeth Liens huisvrouw van Do. C o rnelius Craeyveld oud 45 jaar sterft den 27 Maart 1763. De gedagtenis des regtv. zal tot zegen zijn. 3 huisvrou van Ja Jansen out capeteyn en kerck- meester te Hoornaar sterft 3 April 1647. 4. Hier rust Aentye Erf 5 sterf ao XVc XVI op Sinte Steves dach bidt vö~ de ziel. Hier leet begrave Anthonis va Muylwijck Petersz sterf ao. XVc Hoornaar. 124 Wapen: een dwarsbalk, vergezeld boven van negen bollen (5 en 4) en beneden van zes bollen (3, 2 en 1). •6. Hier leyt begraven .. April ao 1604 (wapen Van Muylw ij c k) Vias tuas domine, demonstra mihi et semitas tuas doce me. 7. Hier leyt begrave Adriaen Burgers sterft anno 16.. den 16 Maert ende Anna Claes sijn huisvrou sterft den 27 October anno 16... Hier rust Lijsie Zijdervelt huysvrou van Dvan den Heuvel sterft den 10 february 1789. 8. Hier rust Jaantie van Duuren obiet den 2 Maart 1807 huysvrouw van Wouter Slop. 9. Hier leyt begraven Coen Coenen van Muylwijck sterf den 2 Deserhber ano. 1650. 10. Memoriae Megtelina Praam animae candidissimae Joh. Aalstius H. E. P. uxori morum probitate ac indolis suavitate charissimae lectissimae ex partu pie defunctae ao MDCXCV. XI K. D. aet. XXX. postq. idem semp. volens in fide et pace irrupta dulciter vixisset Hier rust Do Johannes Stulen in zijn leven predikant alhier overleden den 2 December 1753 in den ouderdom van 52 jaaren. (J. Aalstius was predikant te Hoornaar 1687—1698.) 11. Hier leit begraven or de Harduin Tomas Scho den 22 Augusti ao 1637(9). „Bermhertichheit Godts is mijn troost" om een wapen, zijnde een dubbele adelaar, waaroverheen een rechterschuinbalk. 12. Do Albertus Berkhout bevestigt predikant alhier den 19 Nov. obiit 16 Juny 1724 oud 28 jaar. C V. H. 13. Hier leyt begrave Jacob Jansen Blijenberch out capiteyn en ouderlinck mitsgaders kerckmeester sterft den .. September aol6... Hier leyt begraven Tijmenz Blijenburgh oud 76 jaar sterft den .. October ao 1726. Wapen: drie ruiten (2 en 1), van de onderste alleen de bovenhelft. Katwijk a. d. Rijn. 130 Vorenstaande wapens vindt mell ook op het hek van den grafkelder achter de kerk met het jaartal 1758. Op den kelder: Anno 1858, het wapen Van Wassenaer, met gansch trouwe en: Nieuwe ingang naar het familiegraf der Heeren Van Wassenaer Catwij ck. Oude Ned. Herv. Kerk te Katwijk a. Zee. Deze fcerk is bij het in gebruik nemen van de nieuwe kerk verkocht aan een reederij en ligt thans vol haringtonnen, schuiten enz. enz. Enkele zerken zijn nog zichtbaar, maar het opschrift is vrij wel geheel afgeloopen. Op een groote zerk heeft een wapen gestaan; te lezen was nog: 1. Hier leyt begraven Jaepie Thijse Koninck sterf den 20 October anno 1680(9). De voormalige consistoriekamer dient thans tot kantoor der reederij. Men ziet er nog een aquarel van de kerk in 1634. Vóór die kamer ligt een zerk, waarop: 2. Hier leit begraven Dirck Leendertz. Stierman van Cadtwijck op zee is gestorven den 28en Mey int jaer ons Heeren 1611. Ned. Herv. Kerk te Kedichem. Niets te vermelden. Ned. Herv. Kerk te Kethel. In den muur een wit marmeren monument, waarop de wapens: I. De Brauw gevierendeeld met Muys van Holy en hartschild Kethel; II. gevierendeeld 1 en 4 vijf aangesloten spitsruiten in de richting van een rechterschuinbalk geplaatst, 2 en 3. een Kethel. 131 dwarsbalk vergezeld boven van een leeuw; hartschild een keper. Daarboven de wapens De B ra uw en in den rechterschildhoek een schildje, waarop een dwarsbalk, vergezeld van drie wassenaars (2 en 1), en Muys van Holy. Daaronder: Felici memoria viri nobilissimi Jacob de Brauw, equitis toparchae de Kethel, Wouda, Half-Spalant, in civitate Roterodami consulatu scabinatu et ordine senatorio, in camera rationum Holl. ac W. Fris. auditorio munere, demum in consessu praepot. ordinum faeder. Belgic. . deputatorum numero omnibus ubique dignitatibus pari cum laude functi, tandem XIII decemb. CDDCLXXX pie defuncti. nee non Matronae nobilissimae Philippotae Muys ab Holy d. de Kethel Wouda Halfspalant conjugis lectissimae II Octob. CI3I3CLXIX. denatae Jacob Muys de Brauw toparcha item de Kethel Halfspalant eiusdem civitatis consul et senator Hugo, Martina, Katharina de Brauw L. M. Q. P. I. Blommendael fecit anno 1684. Op zerken leest men: 1. Leendert Pieters de Bruyn 1769. 2. Joris Corsz. Post / lijt hieronder met recht/, dewijl hij oirsaeck is / dat dit cierlick ghebouw / van 't pack des vleys Kethel. 132 verlost / als den ghetrouwen knegt / is een ghedachtenis / voor yder man en vrouw. / Hoort nu toe Jacobus Post anno 1730. Hoort nu toe Willem Borst an. 1764. 3. Dit graf hoort toe Ary Aryaense Suyckerbos. Pieter Janse Langelaer. Ary Willemse van Rijn. 4. Dit graf hoort toe Leendert Aryense Ruychrock 1680 hoort nu toe Joh. Hekkenhoek. 5. Dit graf hoort toe Ary Dirckse Suyckerbos hoort 1686 nu toe Jan Ariense Suyckerbos. 6. Annigen Brants. W. T. Bos. Hoort nu toe Anne Cornelis. W. T. Bos en Jan Ariense de Jonge. 7. Poot. 8. Dit graf hoort toe Ary Aelbrechtse Droogh 1686. 9. Dit graf hoort toe Abram Janse Hekkenhoek met Lijsbet Jansdogter sijn huisvrouw sterf den .. November 1661 ende hebben versogt niet geroert te werden. (Een merk.) 10. Maerten Heggenhoock leyt hier begraven sterf de 20 Augusti 1658 out ontrent 91 jaren. Aryaentgen Jansdr. sijn huisvrouw starf den 13 April 1649 oudt 81 gethoudt 55 jaer. hoort nu toe Abram Heggenhoock 1686. fïl, Jacop Aryens Koppert hoort nu toe Willem 12. Hoort nu toe Ary Janse van Swieten 1711. 13. Dit graf hoort Pieterz. Petr... in de Ketel met Hubrechtsdr. anno 1654. 14 Janse Hecken van Ketel en den 8 July 17.. .... sijns ou.... 15. Ary Jooste 1670. Krimpen a. d. Lek. 140 4. Hier legt begraven Michiel Occers Hoogerzeyl oud commandeur gestorven den 25 Mey 177 . oud zijnde 82 jaar 5 maanden en .. dagen. 5 Pjeters 1636. 6. Hier leyt begraven Gerretvan Holst Kr ij nszoon gebooren den 25 Nb. 1720 overleeden den 16 Mt 1790 in leven oud schout en secretaris alhier en hoogdijkheemraad van de Krimpenrewaardt. 7. Hier ligt begraven de Heer Louwerens van der W(al?) hoogheemraad van den Krimpenrewaart schout en secretaris van Krimpen op den IJssel en Stormpolder overleden den 21 Juny 17.. 8. D. van der Geer. A. H. Colonius obiit 1754. Ned. Herv. Kerk te Krimpen a. d. IJssel. Het wapen van Krimpen bevindt zich in den toren. In de kerk hangt een bordje, waarop: Op den 7 April 1865 werd de eerste steen van dezen toren gelegd door Pieter Verboon Jr. oud 8 jaren. Ned. Herv. Kerk te Kijfhoek. In den doorloop tusschen de banken liggen 4 zerken met opschrift: U Hier leyt begraven Isaack Abrahamsen Ieyskoot sterft" den 9en October a° 1661. 2. Hier lyet begraven Adryaen Cornelissen Ieiskoot in sinne leven schout in den ambachte van Kyefhouck sterft op den 21 Augusti anno 1624. (Wapen uitgekapt.) Kijfhoek. 141 3. Hier leyt begraven Neeltgen Adryaens sterft opten 27en februvarius anno 1624. 4. Hier leyt begraven Abraham Adriaenssen Ieyskoot in sijn leeven schout en secretaris van Kijfhouck sterff den 5en January ao 1671 out 67 jaren. Ned. Herv. Kerk te Langerak (Zd. Hd.) Op zerken leest men: 1. Hendrik de Leeuw zijn moeder Maartje Willems Verduin storf den 7 Augusty 1710. 2. Goverdina Adriana van Hoey huysvrouw van D. M. Haack pred. alhier obiit 10 Jan. 1798. 3. Hier onder is begraven Elisabeth Ribbius huisvrouw van Henricus Wagardus leeraar tot Langerak, tot Uytrecht geboren den 13 April 1656 salig in den Heer gerust den 9 October 1688 tot Langerak. Twee wapens onder één helm, en helmteeken een roos tusschen een vlucht; I. een keper beladen met drie rozen en vergezeld van drie vogels (2 en 1); II. drie gewende wassenaars (2 en 1). Op Uwe saligheyd wagt ik O Heere. 4. Wapen: Twee gekruiste stokken, waartegen aan weerszijden een hond staat; helmteeken de gekruiste stokken tusschen een vlucht. Adriaan Brouwer geboren den 18 Augusty in den jare 1665 bevestigt tot predicant alhier den 15 July 1694 ende gestorven den 13 September des jaars 1724. 5. Hier leyt begraven Jan Willemsz. de Best in sijn leven waersman deser heerlickheyt is in den Heer gerust de XXVI Augusti ao 1620. Maritgn Dirxsen huysvrou is in dy Heer gerust den XXV Novembr. 1619. Langerak. 142 6. Wapen: een leeuw met een beurtelings gekanteelden dwarsbalk over alles heen; helmteeken een uitkomende leeuw. Dit graft compt toe Teunis Willemsen Blockelandt en Anton de Ridder. 7. Hier leyt begraven Jacop Thoniszoon en hij sterft op den 28 Januaryus anno 1609 ende sinen sone Adriaenjacofasen is in den Heere ontslapen int jaer anno 1639. Wapen: de leeuw met een beurtelings gekanteelde dwarsbalk over alles heen; zie no. 6. 8. Twee wapens: I. gevierendeeld: 1 en 4 eene staande vrouw; 2. en 3. een breedarmig kruis; helmteeken een zittende hond; II. een kasteel, waarboven een dubbele adelaar; helmteeken een kind, dat een stok in de rechterhand houdt. Hier leyt begraven Susanna Jonolin Roschelius a Bo'norando geboorne Planchard huisvrou van d Heer Johannes Jonolin Roschelius a Bonoranda Hoogen Dijck 9. Anthonis van Abeel in sijn leeven Hoogdyckheemraet van do Alblasserwaert waeterheemraet van den Overwaert ende schout deser vrijheerlickheyt van Langerack. Wapen: als no. 6. Hij sterf den VI Novembris anno 1613. In den tijd van Buchell lag in deze kerk nog een zerk, waarop: 10. Hier leyt begraven Antonis Dircsoon Boon een lantman • die hem met de ploech geneerden in sijn leven leenman van de ridderschap der graeffelicheit van Hollant en van dese vrije heerlickheit va Langeraec hi is in den Heere gerust op den 17 dach van Junio ao 1620. Ned. Herv. Kerk te Langstraat. (Bij Achthuizen, Overflakkee.) De eerste steen gelegd/door C. Maris Az./l Mei 1903. Ned. Herv. Kerk te Leerbroek. Met de zerken uit deze kerk is ook al vreemd rondgesprongen; men vindt op stoepen, onder goten enz. overal brokstukken met enkele letters enz. In de kerk liggen nog in meer of minder goeden staat: 1. Hier leyd begraven Teunis Dircksz. van 't Hoog in sijn leven armmr. alhier oud 53 jaren sterf den 28 Juni anno 1701. 2. Hier leyt begrave Cornelis sterf den 14 April 1638 ende Geert synen soon hij sterf den 22 Meert anno- 1647. 3. Hier leyt begraven Metgen Anthonisdochter van Muylwijck out sijnde 29 jaren ende sterft den 9 April anno 1648. 4. Wapen : een dwarsbalk, vergezeld boven van 9 schelpen (5 en 4) en beneden van 6 schelpen (3, 2 en 1). Hier. leit begraven Antonis Pietersen van Muilwick in sinen leven: gesworen van Lerbroek sterft den verthienden September anno 1619. Hier leyt begraven Jan Klaasz. Jongkind(?) gewezen ouderling en ,heemraad van Leerbroek ouwd .. jaren storv den 3en jUny anno 1717. 5. Wapen: een hert, met een paal over alles heen. Hier leyt begraven sterf den lesten December anno 1622 oudt zijnde 64 jaren ende Lysbeth Willems Sprong h.v. van Jan Janz Deventer. 6. Hier leyt begraven Neeltgen- Cornelis uyt Middelcoop out ontrent 94 jaeren sterf op den 30 Mey anno 1633. 7. Hier leyt begrave PieterHandricksenuyt Middelcoop out ontrent .. jaare hij .. 15 April 1633 en Niesken Jacops sterf op den 12 Desember niwe stijl 1653 vrijdach's te 10 uyren in Middelcoop weduwe geweest van iger Pieter Hand Heksen out inde 96 jaaren. Twee wapens: I. een dwarsbalk, vergezeld boven en beneden van drie ruiten naast elkaar; II. een gekanteelde dwarsbalk, vergezeld boven en beneden van vier lelies(?). Leiden. 151 72. Robbert Ditman. (31) 73. Dit graf behoort toe Pieter Meieuer. 74. Pieter Vonck. (32) 75. H. L. B. Isaac de Visscher overleeden 18 July 1648 ende Anna Ouseel sin huisvrouw overleden 3 Juny 1665. (118) 76. Pieter Caluart 1666. (Een^erk: de letters P.P. en C. en de 4 door elkaar.) (27) 77. Hier leyt begraven Joost G ij s sterf den 26 Desember ao 1644 out 44. 78. Paulus Boogaars. (no. 20) 79. Claes Adriaense van der Werff. 80. Hs. van der Linde. 81. H. T. v. R. (174) 82. Dit graf behoort toe Har me Vonck. 83. D. V. D. L. 84. P. en K. in een hart. 85. H. K. (en een merk). 86. Coolsoon. 87. C. v. Langevelt. 88. M. V. D. B. 1720. 89. Gregorius Bouwman. 1726. (152) 90. Jacob Grommé. (159) 91. De wedue Willem van Noort ao 1697. (198) 92. I. V. W. Leiden. 152 93. W. Berkhey. (116) 94. A. v. L. 1725. (125) 95. Felix. 96. Een merk: de letters S. V. D. en de 4. 97. V. B. (85) 98. Petrus van der Arken. 99. Leeft Visscher ao 1666. October ao 1733. 100. Eva Boerhaave. 101. I M. V. D. 102. Jan Tomasz. de Vogel (een merk) 1665. (117) 103. Marya de Preez wedue van Jan Veranneman. 104. D. . . . 1710. (76) 105. D. W. (een merk). 106. Gerret Hendericsen van der Maes. 107. Dit graft behoort toe Jan Starrevelt. 108. In de vier bladen van een klaverblad de letters: A. D. S., D. D. L. P, B. D. S. en H. V. D. B. 109. Daniël Basijn 1725. 110. Jacobus Overduyn 1727. In den muur: 111. Manibus F. G. de Pestel nat. VIIJan. 1724 denatXVI Oct. 1805 ejusque conjugis dilectissimae S. G. de Redeker nat. XVII Jan. 1731 denat. X Dec. 1783. Dicatum a liberis MDCCCXVI. 112. Hic jacet sepujt. venerabilis dns Gerbradus Lu dermot hs eccl. canic. q obiit ao 1377. 17 aprl. (no. 107) (Later bijgevoegd: 1690 en een merk, nos. 190 en 189). Leiden. 153 103. Dit graf hoort toe Huybert van der Marck. Grafschrift op Alida van der Marck oud 16 (?) jaren 3 maanden 13 dagen overleden den 20 Desember 176. (?) mijn leeven . . . . werken . . . aanschouw eeuwig heyl spoor te bouwen. 1 rV Ik had de trouw gedaan op mijnen bruydegom vroeg die deel is ... . rust des en hoopt ten jongsten dag Gods wek bazuin te hooren. Steeven van Couwenberg(?) (184) 114. Anna Helena Nauta geb. de Loghes oud 31 jaren overl. 6 April 1834. Johan Gerard Nauta geb. 29 Jan. overl. 18 Mei 1834. Bavius Antonius Nauta geb. 24 April 1800 overl. 2 July 1835 oud 35 jaren. 115. Daniels. 116. Dit graft hoort toe D. G. V. L. (145) 117. Maerten Gerrit van Egmont. (111) 118. Hier rust Claes Pieterse van Heemste en is begrave den 4 Jannewa. 1666. (no. 95) 119. De letters C. H. V. om twee ankers heen. (92) 120. Henrick van Abcoude. 12k IzaSc des Bouvrie 1781. 122, Hier leyt begraven Geertruyt Jacobs van der Horn sterft den 8 September 1669. (no. 86) 123. Jan Maartens. D. V. ao 1756. Leiden. 154 124. Een merk, waarin de letters I. en B. (135) 125. De letters P. en K. als merk. (173) 126. De letters T. v. E. door elkaar. 127. Jan Steevensen den 8 Desember 1695. (137) (Wapen uitgekapt.) 128. Jacob Karelse de Meester rust hier in vrede en Dina Bartels sijn huisvrou. (136) 129. P. van der Linden. 130. Samuel de Wild. (149) 131. Hier leyt en rust Jan van den Kerckhove sterf den 10 September 1691 en sijn huysvrouw Adryana van Damme sterf den 15 September 1691. (no. 54) 132. Pieter Gereyn. (105) In een ovaal de letters I. V. W. en twee rozen. 133. Willem Stortenbeeker Wzoon. (66) 134. J. D. H. (no. 34) 135. S. V. D. (74) 136. Hier leyt begraven Cornelis Heyndricx van Gooten in sijn leven schepen der stat Leyden oudt XXXVIII jaere starf de (Twee wapens uitgekapt.) 137. Hier lied begraven Anna van Smonsbergen gesforve den 26 October 1727. (42) 138. Cornelis van Palensteyn. (49) (Twee wapens uitgekapt.) 139. Hier leit begraven Joost(?) van Sonnevelt en starff den 18en December anno 159. (Wapen uitgekapt.) Leiden. 155 140. Jacob Wollaart. (34) 141. D. V. D. D. (Een merk en de letters H. D. en de 4 door elkaar.) 142. Hier leyt begraven Robbrecht Jorisz. de Marengy en starf den 12 Maert anno 1591. Hier leit begraven Baeffgen Govertsdochter van Delft huysvrouwe van Robbrecht Jorisz. de Marengy was ende starf den 24 September anno 1588. (56) (Twee uitgekapte wapens.) 143. Michgyel Farnague. (53) (Wapen uitgekapt.) 144. Matijs Janz. Verhoogh. (Een merk.) (55) 145. Joris Kieman. (1*91) 146. Isaac de Schregel 1695. (82) 147. W. C. V. B. B. (101) 148. Melgior Scholte en Elisabet Rick. (116) (Een merk en de letters B. H. O.) 149. Johannes Raven Arentsoon 1691. 150. Hier leit begraven Den Godtsaligen ende vromen Johannes de Visscher den Ouden wolcooper van Ronse annorum LXII obyt Leydae 2 Juny anno 1617. Comt Heere Jesu. (Een merk.) Hier leyt begraven Johannes de Visscher den soon van den voornoomden Jan de Visscher starf op de 20 Julyusanno 1624. (150) 151. De letters G. en R. als merk. (159) 152. G. K. P. (188) ' 153. C. van der Breggen. 154. C. K. L (178) Leiden. 156 155. P. A. L. E. O. 156. Francoi van der Winkel. 157. Anno 1715. (De letters P. en M.) 4 8 d. 158. Hier leyt begraven Anthonis PieterszvanDieninge in sijn leven vroetschap der stadt Leyden gestorve den 20 July ao 1661 out 70 jaren. 159. A. R. (113) 160. Pieter Heynderickse van Klinckenbergh. (125) 161. S. J. C. D. W. 162. Carel Ba.... (115) 163. Elisabeth ende Judith van Cralingen. (105) 164. Rips 1689. 165 de Coup. (45) 166. Claes Gerritsz van Oyen. 167. Hier leyt begraven Heynderik.... (Twee wapens uitgekapt.) Hier leyt begraven Maria van Heyns(?) huysvrouwe van Heynderick sen van der Haer ende sterf den eersten September 168. Balten Gerritz. van Homade. 169. 't Graf van Dirck G. Nagel (29) 170. Een merk en de letters C en K. 1667. (132) 171. Een merk en de letters T. H. en K. (131) Leiden. 157 172. G. R. (57) 173. Van de Wijnpersse. (123) 174. Gijsbert van Zanten 1669. (138) 175. Hier rusten de lichamen van Pieter Baelde Michielsz in sijn leven coopman overleden den 17 Marty ano 1649 oud sijnde 50 jaren. Petronella Tristram sijn eerste huysvrouw overleden den 29 September ano 1639 out sijnde 34 jaren ende Abighel Kerstemans des voors. Baeldens He ende laetste huysvrou overleden den 23 Mey anno 1650. (Twee wapens uitgekapt.) 176. Dit graf behoort toe Har me Vonck. (145) 177. N. V. D. V. 178. Jasper Ghersen Beckinck. 179. Dit graft behoort toe Pieter Mejeur 1710. (40) 180. Onder dese sarck leyt begraven Karstijntien Yans van Perre huysvrou van Govert Oolyfiersn van den Ende sterft den 28 Yuly anno 1657 out sijnde 47 yaare. (Eene bijbelsche voorstelling in een ovaal.) 181. Pieter Tilburgh Louriszoon anno 1695. (3) 182. L D. S. (69) 183. Pieter. (4) 184. Wapens Van Swieten en een zittende eekhoorn. Hier leyt begraven Floris Reyierz. van Swietenstarfden 26en Novem. anno 1633. 185. Maarten Hoogburgh. 186. K. S. B. 187. Gerrit Fransen van ... eenen. Leiden. 158 188. Hier leyt begraven Pieter Corneliszoon Schaeck starf op de 25 September 1589. (Twee wapens uitgekapt.) ende Catrijne Oliviersdr. sijne huysvrouwe was starf op den XXVI februarius des jaers XVIc ende negentien. 189. Pieter Dirckse Hoogenburgh. 190. Cornelis Koning anno 1699, altijd getrouw, nu Bastiaan de Kommer ao 1764. (47) 191. Johannes anno (49) 192. Jan Spierenburgh (4) 193. Vrouwe Sophia Dina Baronnesse van geborene Baronesse van Leyden(?) overleden 4 Mey 1857(?). 194. De mont van het graf no. 91 en 92. 195. M. H. A. Moorrees overleden 23 Aug. 1842. 196. G. G. Akersloot in leven predikant te Leyden overleden 9 Augustus 1824 en C. A. Danckerts zijne echtgenoote geb. 30 December 1778 overleden 29 Augustus 1847. Zij leven Gode. 197. Cristyaen Blom (148) 198. Hier rust Vrouwe Wilbrenninck geboren Baronesse van Heeckeren geboren 17 Augustus 1815 overleden te Leyden 31 January 1842. 199. F. W. (Een merk.) (68) 200. Hier leyt begraven Cornelis Vergonst is gestorven den 3 Decembr an* 1676 oud zijnde 70 jaren. 201. Jacobus Vergens. (143) (Een merk.) Leiden. 167 Vier kwartieren alle uitgekapt: Blankaart Vierlingh Boll Isselstein (het wapen Van Amstel van IJssel s t e i n is flauw te zien). 310. A la Vefve Miche Chombar. (43) 311. Een merk. (29) 312. Twee wapens uitgekapt. Hier leyt begraven Aeltgen Heynderickx de Munt sterf den 12en November int jaer anno 1635. 313. Antony van Twist 1681. (Wapen uitgekapt.) (16) 314. Dë mont van 't graf van Nassau. 315. Hier leyt begraven den Heer Justinus van Nassau ghewesen in sin leven collonel van 't Walen Regement, admirael van Zeelandt XVII jaren generael van wegen den Groot Mog. Heeren Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt in Vranckricke governeur van Breda XXV jaren sterf int jaer XVIc XXX den XXVI Juny out sijnde LXXII jaren met Mevrouwe Mevrouwe Anna van Merode zijn Ed. huysvrouwe gheboren Baronnesse van Merode sterf int jaer XVIc XXXIIII den VIII Octobris out sijnde LXXI jaren. Hierboven beide personen levensgroot uitgehouwen, J. v.Nassau in wapenrusting en met helm en handschoenen aan de voeten; rechts het wapen VanNassau, links Merode. 316. Joachim Sandra. (De 4 op een drievoet tusschen de letters P. en V. 317. Hier lieget begraben In Hoffnung Christlichen Weerscim (?) Frau Si bi 11a geborne freiïn von Ketler . . von Plesse(?) wittib. so in Leiden. 168 Hernn Freiherrn von Quadt und Wickeradt starf den XIX Januar MDCXLVI. jungfraw S aio mé (Deze zandsteen is voor een groot deel vergaan en van het opschrift kon ik niet meer onderscheiden.) In het midden boven de wapens: I. een stier(?); II. Kettler en aan weerszijden acht kwartieren: f. Quadt. 1. Kettler. 2. (Dwarsbalken gevierendeeld 2. Een leeuw, met een lelie.) 3. M e r o d e. 3. Een gekanteelde en tegenge- kanteelde dwarsbalk. 4. Gevierendeeld: I. en IV. ge- 4. Een rechterschuinbalk. schaakt; II. en III. drie dwarsbalken. 5' (?)- 5. Gedeeld: I. een leeuw; II. (?) 6- (?)• 6. (?). 7* 7. Een dwarsbalk, vergezeld van drie leeuwen (2 en 1). »• (?)• 8. (?). 318. Hier leyt begraven .... Gerrytsdr. huysfrou van Jakop Thomasz. Brouwer starf den 26 february anno 1574 ende Andryes Jacopsz. Brouwer haer soon starf den 6en Meye anno 1585 ende Marya Jacopsd. Floris Reyersz. Brouwers huysvrou was haer dochter starf den 2en july anno 1600. Hier leyt begraven Yacop Thoomaszn Brouwer sterf den XVIIten Jannewa. anno 1606. (2) (Wapen uitgekapt.) Tegen den muur van het koor op een steen: 319. Hulde aan de wetenschappelijke verdiensten van Jan Le FrancqvanBerkhey med. dr. en lector der Nat. historie aan de Hoogeschool. Geb. te Leyden den 28 January 1729 overl. te Leyden den 13 Maart 1812. Leiden. 169 320. Tegen den muur van het koor een epitaaph, waaróp een wapen, zijnde twee lansen met de punt naar boven gekruist en vergezeld van vier sterren (6). Voorts hetzelfde verhaal, wat te lezen is op de zerk hiervoor beschreven onder no. 56. Midden in de kerk: 321. 't Graf van Pieter Adriaensz. van de Werf starf den 5en January ao 1604 out sijnde 74 jaren end Maria Frans Duyste d. van Voorhout sijn huysvrouwe starf den 28 Marty ao 1627 out sijnde 81 jaren. Tegen een pilaar op een epitaaph: 322. Nepotes hoe avo marmor suo posuere P e t r o Hadriani Wervio qui multa obivit pro salute patriae pericla, multa munia in republica, quem Leida vidit consulem bis sexies. Bis ordines Hollandiae dignum sui membrum senatus cuius hoe constantiae debet sub ejus consulatu civitas obsessa bis quod cantabrum pestem famem tumultuante cive plebe milite donec fuit soluta, fortiter tulit. Natus est Leydae ao MDXXIX denatus ao MDCIV uxorem habuit Mariam Duyst a Voorhout Frncisci filiam. johannes j l ab Assendelft Petrus ] Bartholomei Adrianus ) ( filii R. Verhulst 1661. Daaronder de wapens: Van de Werf (een arm die links uit een wolk aan den schildrand komt, een sleutel in de hand houdende) en Duyst van Voorhout. Buchell heeft nog gezien: 323. Hier leyt begrave Cornelis Florissoon.... (Wapen: een St. Andrieskruis van aangesloten ruiten.) Lelden. 170 324. Hier leyt begraven Gerrit van der Mast die sterf dë ... May ao 1615. (Van de sub nos. 57, 315 en 322 vermelde monumenten vindt men afbeeldingen in de collectie van Mr. W. van der Lely.) Marekerk te Leiden. Boven een ingang ziet met het jaartal MDCCXXXIII; ook op het orgel ziet men dit jaartal, evenals 1629. Op het orgel, den preekstoel en diverse portieken ziet men het wapen van Leiden in kleuren. Boven het orgel bevonden zich vijf wapens, die in den loop der tijden met blauwe verf overdekt zijn. In den vloer onder een lantarenpaal ligt een grafzerk, die afkomstig zou zijn uit de Pieterskerk te Leiden. Men leest er op: Hier leyt begraven Elysabet Willemsdr. Roscam in haer leven huysvrou van ...ors Pietersen van Midd sterf den 31 October (Het gestippelde is onder den paal.) Pieterskerk te Leiden. De monumenten en grafschriften, welke zich in deze kerk bevinden en bevonden, zijn beschreven door den Heer Mr. K.J. F. C. Kneppelhout van Sterkenburg, Leiden 1864—68. Aangezien aan dit werk echter geen alphabetische naamlijst is toegevoegd, volgt deze hier. Het laatste cijfer achter de namen is het nummer, waaronder de naam in voornoemd werk voorkomt. Verschillende monumenten zijn ook afgebeeld in de collectie van Mr. W. van der Lely. Leiden. 171 Aa, Anna van der, f 4-6-1653, 220. Aer, Neeltgen Goverts van der, f 10-7-1631, 315. Alfen, P. I van, 272. Alkemade, Willem van, f 1473, 316. Allertz., Mr. Andries, f 26-5-1574, 64. Amya, Herman, 28 Dec. 1668, 272. Annood, Maria, 284. Armuyden, Jan Pietersz. van, 121. Arnhem, Odilia van, f 25-1-1674, 295. Arrixhouck, Neeltgen Dirckx, f 18-2-1631, 251. Assendelft, Catharina van, f 1-11-1670, 94.-""* , Barthout van, f 3-1-1622, 298. Aumale, Nicolas Philippe comte d', f 24-8-1668, 327. Baarsdorp, Ermgaert Jansdr. van, f 24-8-1574,306. , Jan Jansz. van, f 3-8-1608, 306. , Mr. Symon van, f 10-1-1658, 306. , Clemens van, f 11-1-1655, 222. Bacherius, Dr. Andreas, f Dec. 1616, 156 en 157. Banchem, Anna van, f 17-3-1634, 322. , Johan van, 268. Banckerijs, Jacop, f 21-4-1610, 246. Bannings, Emmerentia, f 11-5-1667, 152. Beeckman, Lod. Just. Wilh., f 5-8-1831, 135. Beerendonk, Jan, 1761, 211. Berchem, Anna van, f 14-8-1620, 12. Bergh, van den, Jacob Jansz., f 9-10-1656, 256. - , Joannes, f 11-11-1755, 301. Bergsma, Catharina, f 29-12-1820, 300. Berkel, Gerret van, 43. Berkenrode, Geertruit van, f 7-7-1631, 253. Berlecom, Fran?ois Boudewijns van, f 3-4-1617, 292. Blanckaert, Hermen Leendertse, 90. Bleyker, Jacop Reyersz., 286. Bleykersveld, Dirk, f 23-6-1772, 285. Boekenberg, Petrus van, 1548, 16-1-1617, 153. Bodec, Ernst von, f 1677, 329. Boe Sylvius, Franciscus de le, 326. Boerhaave, 1668, 23-9-1738, 117. Bogaert, Catharina, f 24-12-1665, 112. Bollingijers, Catharina, f 25-5-1598, 216. Leiden. 172 Bondt, Reinier de, 1576, 12-6-1623, 219. , Gerard de, f 15-9-1599, 319. Bonnet van Ypere, Pieter, f 10-4-1605, 120. Boom, Ursula, f 14-3-1663, 258. Borcharen, Anna van, f 2-3-1699, 204. Borckelman, Joh. Fred., f Nov. 1681, 335. Borsen, Mechtelt Symons van, f 22-11-1640, 294. Borssen, Anneken Pieters van, f 28-8-1648, 311. Bosman, Jan Jansen, 63. Brandt, Gerret, 101. Bronckhorst, Everard van, f 27-5-1627, 114 en 115. Brouchoven, Foy van, f 19-3-1610, 137. _, Jacob van, .f 16-6-1642, 152. Brugman tot Woerden, 30. Brugmans, Sebald Justinus, 1763, 22-7-1819, 81. Bruyn, Willem de, 200. — , Gerrit de, 102. Bunck, Hartwich, f 5-8-1681, 331. Buren, Mr. Hendrik van, f 26-6-1789, 300. , Mr. Pieter van, f 10-6-1822, 300. Burgersdijk, Franco, 242. , Mr. Pieter, 242. Buschhuysen, Florus van, 185. Buys, Jacoba, 151. Buytevest, C. R. V., 140. Bij Ier, Jonas van, f 1609, 323. Byman, Simon Pouwelsz., f 17-9-1584, 16. , Margrieta, f 13-11-1603, 16. Campen, Johan van, f 20-8-1673, 94. —, Huygh Zegersen van, f 13-5-1651, 94. , Zeger Huygenz. van, f 10-1-1604, 94. , Nicolaes van, f 2-2-1691, 279. < , Susanna van, f 29-8-1668, 226. Camper, Petrus, 1722, 7-4-1789, 85. Ceulen, Mr. Ludolf van, f 31-12-1610, 320. Chastau, A. du, 1669, 10*. Claesdr, Claertgen, f 10-3-1608, 251. , Elysabet, f 23-10-1602, 182. Cluse, Abraham le, 1694, 170. Clusius, Carel, f 4-4-1609, 77 en 78. Leiden. 173 Cobbaudt, Elisabeth, f 25-5-1655, 178. Coccejus, Joh. Henricus, 1712, 159 en 160. Coerten, Jacob, f 15-10-1652, 122. Coesfelt, Conr. Zumbag de, 144. Commelin, Abraham, 183. Cooper, George, 330. Cops, Davydt, 1660, 142. Cornelisdr., Beatrix, i Juli 1626, 188. , Swaentgen, f 26-3-1606, 247. Corts, Gerardus, 1768, 80. Cottaar, P., 23. Craen, Ewout Henricks, f Nov. 1627, 188. Craken, Willem van—van der Laen, 16. Crenenburch, Mathijs Harmensz. van,f 23-9-1603, 66. Cuevaal, Jan, 46. Cunaeus, Petrus, f 2-12-1638, 322. , 303. Dam, Jacobje Jansdr. van, f 26-4-1617, 247. Da mme, van, 166. David, Jan, 14. Dierckxdr., Grietgen, f 23-1-1621, 286. Diest, Willem van, 1744, 111. Dieu, Ludovicus de, f 23-12-1642, 112. Dodonaeus, Rembertus, 1517 f Maart 1585, 195. Does, Machteld van der, f 1507, 10. , Johanna van der, 310. Dominicusdr., Jannetgen, f 17-9-1599, 179. Doornik, 171. Dorne, Joachim van, t 7-3-1667, 325. Dort, Joost van, 22. Drebber, von, 106. Duvenvoorde, Arnout van, f 28-7-1610, 245. Duyckenburch, f 6-10-1633, 92. Duyn, Margreta van der, f 24-9-1621, 298. Duyvenbode, Willem Cornelisse van, 96. Dytsen, Sophia van, f 2-3-1653, 263. Egmont van derNyenburgh, Adriana.f 14-12-1681,136. Engelvaert, Pieter, f 19-8-1683, 22. Eno, Pieter Yansen, 57. Enspijk, C. F. Kleynhoff van, 1761, 5-4-1819, 189. Leiden. 174 Erpenius, Thomas, 1584, 15-11-1624, 151. Etten, Susanna van, f 5-10-1634, 308. Fris, Jacob, 38 en 236. Gaal, Nicolaas Lottens, 124.. Gaasbeek, G. W. van, 282. Gangeloe, Trijntgen, f 23-1-1620, 246. Gastgebius, Johan Frederik, f Jan. 1628, 317. Geest, Geertruit Andries van der, f 11-12-1629, 252. Gersom, Johs, 1795, 109. Gerstecoren, Justus, 276. Goedt, Nicolaas, 164. Goens, J. W. van, 187. Goris, Gerard, f Jan. 1729, 168. Graft, Thijman Jans van der, 47. , Jan van der, f 12-1-1680, 223. Grassteck, Lodewijk van, f 9-10-1701, 58. 's Gravesande, Dirck, 147. , Laurens, f 16-11-1679, 147. .—, Johan, f 16-3-1695, 147. Grebber, Willem de, f 21-3-1 ..., 6. 'sGrevendijk, Aertie van, 1706, 139. Haarsma, A., 163. Haes, Jan Pietersz. de, f 8-10-1635, 190. , Catrina Jansdr. de, f 22-9-1635, 190. , Ariaentje Jansdr. de, f 24-9-1635, 190. Hal, Adriana Cornelia van der, f 15-4-1647 283 Hartingh, 274. Hartje, Gerrit, f 15-5-1785, 291. Hazenberg, H. W., 1822, 217. Heemskerc, Marritgen Cornelis van, 12-6-15 24 Heerman, Willem, 203. , Adriana, f 12-8-1664, 4. Heimbach, Ursula Wynands van, 257. Heinsius, Maria, 160. Helbach, 1819, 106. Herde, Hieronymus, 1643, 3-4-1668, 20. Heurnius, Joannes, f 11-8-1601, 193. Heussen, Pieter van, f 9-12-1659, 299. Heuven, D. van, 269. Heyns, Jacob, 231. Leiden. 175 Hogemade, Johanna van, 307. Holmannus, Johan, f 26-12-1586, 318. Hommius, Festus, f 5-7-1642, 259. Honschote, Claes Houcke van, 29. Honvle, Anthonia, 1711, 17-7-1773, 227. Hoogen, Anna Cornelis van der, f 23-4-1558, 7. Hoogenhouck, Catharina van, 1674, 11-7-1761, 230. Hoogeveen, Johannes van, 1692, 198. , Amelis van, f 2-2-1620, 306. , Gerrit Melissoon van, f 7-11-1580, 305. , Aelbrecht Gerrits van, f 3-12-1594, 315. , Mr. Aelbrecht van, f 23-6-1651, 4. , Mr. Jacob van, 22-8-1653. 4. Hoones, Salomon, 130. Hooven, Huybert van, 1730, 226. Houcke van Honschote, Claes, 29. Hove, Pieter van, 1719, 139. Huessen, Gilles van, f 11-8-1587, 253. Huigens, Christiaan, f 19-10-1710, 175. Hulsius, Antonius, f feb. 1685, 248. Hurck, Cornelia van, f 12-9-1709, 312. Huybou, Ceyn, f 7-4-1674, 208. ^Huyghens, Zegher, f 1-7-1549, 94.^ Hijl, Gerrit Dirks van der, f 1480, 265. , Geertruyt Gheerts van der, f 6-12-1544, 265. Immerseel, Cornelis Arentsz. van, f 22-10-1623,92. Janse, Willem, f 1620, 191. Junius, Franciscus, f 23-10-1602, 321. Kapelle, Dr. Josias van de, 1632, f 19-3-1696, 105. Kasdorp, I. van, f 14-10-1710, 206. Keiser, Johannes, 225. Kemper, Johan Melchior, 1776, f 20-7-1824, 234 en 296. Kerchove, Johannes van. f 7-3-1660, 11. , Johannes Polyander van, f 4-2-1646, 73. Keth, Maria, f 16-6-1671, 190. Kist, Joost; 86 en 173. Kleynenbergh, Isaac, 1702, 194. Knotter, Maria, f 28-5-1658, 256. , Adryaen, 95. , Maerten, 44. Leiden. 176 Koedijk, Jan, 184. Koene, G. D., 52. Konynenburg, Cornelis, 288. Korse, Claas, 1717, 104. Kouwenberg, Steven Lourisse van, 87. Kouwenhoven, Johannes van, 218. Kuyck, Vincent van, 61. Labroy, Pieter, 255. Ladeux, Adrianus Saintgenoys alias, f 15-8-1579,62. Laen, Willem van Craken van der, 16. Langer, Johs. Arns., 1758, 127. Langrune, 313. Lannoy, Jan Hendrick baron de, f 21-9-1786, 266. Ledeboer, A., 270. Leent, Cornelis van, 287. Leeusvelt, Catrina Jacobsdr. van, f 1-10-1635, 190. Leeuwen, Cornelis Franse van, f 16-4-1650, 244. , van, 28. Lepoole, Jacob, 91. Leveque, Michel, 1776, 280. Lodesteyn, Willem van, 265. Longerspee, Daniël, f 24-2-1613, 216. Loo, Winger la, 229. Louris, Maria, 37. Luzac, Mr. Johan, f 12-1-1807, 143. Maes. Johan van der, 1635, f 8-12-1667, 241. Magnus, Mr. Constantinus, f 10-12-1643, 299. , Eleonora Maria, f 18-2-1659, 299. Malapert, Catharina de, f 29-9-1620, 302. Marck, Johan van der, 290. Marcus, Mr. Pieter, 1674, f 1-11-1744, 230. , Antonia, f 16-3-1780, 300. Massis, Mr. Dk. Muller, 86 en 174. Meer, janneken Jans van der, 1630, 191. , Maria Dircxdr. van der, 1598, f 9-12-1668, 169. Meerman, Gerard der H.R. Rijksbaron, f Dec. 1771, 68. , Johan, 1820, 69. Meersche, Pieter van der, 1710, 133. Meetkercken, van—van Eggeghem, f 7-11-1578, 275. Meulen, Daniël van der, 1554, f 25-7-1600, 289. Leiden. 177 Meulen, Paulus Andreas van der, f 3-6-1704, 336. Mey, Jacob de, 65. Meyners, 274. Middelkoop, Gijsbertus van, 254. Middelburg, Alitha van, 115. Mieris, Frans van, 334. Mist, Mr. Johan Uitenhage de, f 5-9-1634, 258. Montagne, Isak, 1825, 201. Mortier, 1678, 13. Mues, Samuel, 259. Muller Massis, Mr. Dk., 86 en 174. Muuerbreker, Dirck, 82. Mij, Jacob van der, 261. Mijer, Lourens, 1710, 196. Mijter, Dirck de, f 28-5-1658*, 18. Nachtegael, Machteltge Gerritsdr., f 1-10-1625, 190. Nattenhove, Cornelia van, 1642, f 18-7-1668, 241. Noordt, 119. , Claes Cornelisz. van, f 6-11-1613, 180 en 182. , Cornelis Claesz. van, f 28-4-1650, 180 en 181. Noort, Jan Jansen van, 98. Norden, Jacobus van, 49. Oirttens, Jacominus Jacop, f 1465. 121. * Ommers, Wouter van, 2. Oosterdijk, Justus, 239. Orlers, Jan Jansz., 252. Ouderkerck, Jacob van, 1655, f 12-3-1727, 312. Outshoorn, Dirck Salomonsz. van, 154. Paets, 17. , Pieter, f 1-10-1600, 24. , Willem Pieters, f 9-4-16.1, 24. Palm, Joh. Henr. van der, 1763—1840, 205. Pavilioen, Jacob, 1664, 5-4-1682, 221. Peene, M. A. van, Pz., 108 en 309. , Michiel van, 197. Pety, Adriaen, f 29-4-1689, 202. Piaet, Mr. Marcus, 141. Pietermaat, Mr. P., 155. Platteel, Jacob, 110. Pluym, Dominicus van der, f Jan. 1661, 283. 12* Leiden. 178 Poelgeest, Adriaan van, 10. -h, , Pieter van, 1672, 190. Poock, Hendrick Janse, 1588, f 22-12-1666, 169. Poole, Jacob le, 91. Populeus, Gerard, 259. Pot, Catharina Claesdr., f 15-3-1658, 306. Preceau, Vincent, f 11-1-1669, 208. Proot, Claes Joppe Proot, 134. Provo, A. D., 172. Quackenbosche, Eva Albrechts van,f 13-12-1608,305. Raephorst, Pieter van, 273. Reygersberch, van, 95. Righout, Willem, 250. Roelofsz, Martijn, f 19-3-1517, 265. Roest, Andries van, 55. Roswinckel, Herman, f 23-4-1610, 324. Rudiger, Joh. Lud., f 14-2-1675, 281. Saintgenoys alias Ladeux, Adrianus, f 15-8-1579,62. Scaliger, Josephus Just., 15, 76 en 78. Schepers, Adriaan, f 18-5-1683, 332. Schilder, Pieter de, 178. Schlusselfelder, Christoffel Theophilus, f Sept. [1691, 243. de Kirchensittenbach, Christ. [Theoph., 333. Scholart, Adam, 1692, 53. , Kat rij na, 1692, 53. Scholtingh, Barent, 39. , Hendrik, 39. Schouten, Mr. Cornelis, f 16-9-1662, 213. Schrevelius, Hillegonda, 1640, 6-7-1682, 141. , Ewald, f 1647, 235. , Anna, f 12-11-1686, 202. Schuyl, Jan Hermansz., f 26-11-1635, 311. Segwaert, Beatrix van, f 12-4-1611, 222. Smaltius, Joannes, f 20-11-1690, 41. Snarenberg, Jacobus, 1790, 97. Snellius, Mr. Willebrordus, f 30-10-1626, 83 en 84. Sonnevelt, Joost Maartens van, f 10-10-1614, 244. , Maria van, f 8-4-1649, 244. Leiden. 179 Soppe, Willem, 272. Spanheim, Fredericus, f 14-5-1649, 257. Speek, Pietersen, f 1-9-1590, 161. Spillieurs, Joa-nnes, 238. Stanhope, Katharina, f 7-3-1660, 11. Staveren, Adriaan Jansz. van, f 21-6-1651, 294 en 297. , Frangoys van, f 14-1-1653, 297. Steen, Jan Cornelissen, 138. —, Jan Dirkxz., f 20-7-1625, 247. Steenvoorde, Jan van, 125. Stochius, Mr. Nicolaas, f Oct. 1593, 262 en 263. , Petrus, f 19-7-1583, 262 en 263. , Paulus, f 29-9-1650, 263. Strooters, A. P, 52. Struyk, H. van, 79. Suytbrouck, Cornelia Cornelis, f 23-11-1652, 283. —, Cornelis Willemse, f 20-8-1630,'283. Swaenenburch,BaertgenIsaacdr. van, f 10-5-1648,244. Swaenswijck, Nicolaes Laurentsz. van, 147. , Maria van, 235. Swanenburgh, Paulus van, f 4-2-1674, 136. Teerlink, Cornelis, f 27-9-1785, 129. Tetroede, Machteld Jansdr. van, f 1513, 265. Teylingen, Joanna van, f 6-9-1733, 301. Thibaut, Christiaan, f 14-4-1607, 293. Thoorenburch, Justus van, 8. Thijsius, Antonius, f 7-11-1640, 167. Torenvliet, Agatha Willems van, f 25-11-1649, 94. - Tour, Marcus du, f April 1672, 328. Tren, Paulus van der, 128. Tijssink, J. H., 148. Ubbens, Nic., 212. Valckenier, Joh, 1617, f 8-12-1670, 25. Vecht, Jan Jansz., van der, 162. Veen, Kunera Jorisdr. van, f 9-6-1596, 306. Vegt, Johannes, f 15-5-1748, 176. Velde, Catharina van de, 1637, f 12-1-1690, 105. Ven boot, Adelheid, 263. Venlo, Otto, 88. Verboom, Jacob, 242. Leiden. 181 Een adelaar met uitgespreide vlucht. Deo Opt. Max. Sacrum Aeternae memoriae Josephijusti Scaligeri Jul. Ca es. a Burden F. principum Veronensium, nepotis viri qui invicto animo una cum parente Heroe maximo contra Fortunam adsurgens ac jus suum sibi persequens, imperium majoribus ereptum, ingenio, excelso labore indefesso, eruditione inusitata in litteraria per quasi fataliter recuperavit. Sed praefertim ejusdem modestiae quod sibi fieri vetuit iidem, qui in urbem hanc vocarunt, curatores Academiae ac urb. coss. hoe in loco monumentum P. E. L. C. Ipse sibi aeternum in animis hominum reliquit. (Onderaan het wapen als bij Rietstap; helm gekroond; helmteeken een krokodil.) De Lakenhal te Leiden. In dit museum ziet men verschillende grafzerken en grafsteenen, afkomstig uit het tegenwoordige Academiegebouw, destijds Men leest er op: 1. Hier leyt begraven die eerbare man Gerryt Henricez. sterf ao XVc (Voorts een A.) 2. Wapen gedeeld: I. drie ossekoppen (2 en 1); II* (?). Hier leyt begraven Gerritsdochter ende starf ao XVc XXV dach va novëbris(?). Leiden. 183 14. Een miskelk met ouwel tusschen twee ampullen. In de hoeken de zinnebeelden der evangelisten. Sub hoe lapide qescit hon bilis pr. fr. Joes de Palude convet' lovanien. ordis frm. pdicator. pdicator gnalis ac quod. h' convet' confessor obyt ao 1537. 8 May. 15. Een miskelk met ouwel tusschen twee ampullen. Hier leyt begvë HeerCrispijn Roeffs va Luyck priest. èn starf int jaer van XVc én XXIX opte vijfte d. i. mij bidt vo de ziel. (In de hoeken de zinnebeelden der evangelisten.) 16. Hier is begve ose eerwerdige vader broeder Jn. va Scerpenis des covëts in dë Hage pas. en biechvader va dese covent was en starf Tt jaer ons Heere XV hodert en een de XX dach in Junio bidt voer de siel. (Een miskelk.) 17. Twee wapens: I. een dwarsbalk beladen met drie St. Andrieskruisjes en vergezeld van drie alikruiken (2 en 1); II. drie rozen. (2 en 1). Hier leyt begravë Meister Philips Codde doctor seer beroomt in medicinë die sterf op Sinte Katherine avent int jaer ons Heren MCCCCLXXI. bid voer die ziel om Gods wijlle. 18. Wapen gedeeld: I. een klimmende leeuw; II. doorsneden: boven een zwaan, beneden een leeuw. Daarboven twee wapens: I. een linkerschuinbalk, beladen met drie St. Andrieskruisjes; II. een stappende leeuw. Daarbeneden twee wapens: I. een dwarsbalk vergezeld van drie (?); II. twee afgewende staande visschen. In de hoeken vier kwartieren: I. een klimmende leeuw;II. een zwaan; lil. drie violen (2 en 1), vergezeld in het schildhoofd van een schildje; IV. drie (?). Hier leyt begven Ghijsbert va der Bochorst en starf ano XVc XXXVo dë XVII dach novëb. ën Joffrou M a r r ij G h ij sbeT va dë Bochorst wijf was en starf ano XVc XLIX de XVIII dach decbë. Nog is de zerk versierd met de zinnebeelden der evangelisten. 19. Wapen gevierendeeld: I. en IV. geschaakt van vijf rijen; II. en III. een ankerkruis. Gekroonde helm; helmteeken een bos veeren ? Vier kwartieren: 1. als het hoofdwapen; II. een ankerkruis Leiden. 184 met een hartschild, beladen met drie lelies; Hl, (?); IV. drie palen. Hier leyt begraven Jacop van Mötfoerdt Florisz. en starf int jaer ao 1554(?) de 17 dach ïT meye en Joffrou Dirck Boele dt.Jacob va Montfoert huysvrou was starf ao 1566 dë 6ste in Maert. 20. Hier leyt begraven Meester RichaertBarradot secretaris ons conincks Majesteyt starf ao XVc XVIII den XXVIIlt dach Augusti. Godt heb de ziele. (In de hoeken de zinnebeelden der evangelisten.) In het museum hangen voorts de volgende wapenborden: 1. Het wapen Gael en de kwartieren: Gael Leiden Schuilenburch Lanschot. Obiit XVIII Octobri. 2. Het wapen Gael en de kwartieren: Gael Van Vredenburch Sonmans Van der Goes. 3. Het alliantiewapen: Van Zanen (op goud twee aanziende roode leeuwen) X Van der Does (het bekende wapen met een hartschild, beladen met drie jachthoorns, 2 en 1.) en de kwartieren: Van Zanen De Jonge De Bruyn Steyn Van Duyfhuis Van Hertsbergen Bovetius Van Napels. 4. Het alliantiewapen: op rood een gouden dwarsbalk, beladen met drie zwarte vlammende sterren en vergezeld van drie gouden leeuwen X Van Lanschot, en de kwartieren: Lanschot Meerman L'Empereur v. Opmeer Van Hogeveen Vesaneveld Arckenbout Van Peene Vredenburch. OBiit XXVI Decembris. Lexmond. 196 een zwart merk ongeveer als een Z met een streep er dwars door (Gerrit C. Huysman schutmeester). 4. Op zilver een zwarte rechterhand (Dirck de Rie scherjant). 5. Doorsneden: boven op groen een gouden leeuw; beneden op zwart drie gouden ruiten (2 en 1) (TeunisB. Voorts scherjant). 6. Op goud drie zwarte schoorsteenhalen (2 en 1) ((men van Haer corporaal). 7. Op zilver een rood hart (Geerust Cooyman corporal). 8. Op goud drie zilveren lelies (2 en 1) (Jan B. Lossert luytenant). 9. Als no. 3 (Aert C. Huysman scherjant). 10. Op goud drie zilveren eendjes. (?) 11. Op zilver een zwarte kruik (Meerten A. Kruyk corporael). 12. Op goud drie gekruiste sleutels met de baarden omlaag (Cornelis van Kortenoever). 13. Op goud drie roode zuilen (J oost W. Weye schutmeester). 14. Op blauw of zwart een zilveren leeuw met roode tong en een rood Malthezer kruis op de borst (Gerard Haesbroeck schrijver). Ned. Herv. Kerk te de Lier. Het koor is getransformeerd tot cathechisatielokaal en met een planken vloer bedekt. De mooiste zerken liggen hieronder; daar dit koor tot 1870 openbare school was, zullen de zerken wel danig uitgeloopen zijn. In de kerk liggen nog: L Hier leit begraven Vranck Dirckz. starf den 13 May anno 1584. (Wapen: doorsneden: boven twee armen uit de schildranden komende, de handen een ring vasthoudend, die door de andere ring heengaat en een schakel vormt, daarboven de letters H.V.I.E.; beneden gedeeld: I. een kruis; 11. drie takjes met blaadjes paalsgewijze naast elkaar.) De Lier. 197 2. Hier leyt begraven Harmina Ac kersd ij ck-dochter van de Heer Martinus Ackersdijck stadthouder tot 's Hertogenbochs is gestorven den 8 September anno 1663. (Vgl. Annuaire généalogique année 1875, blz. 12 sub 2°.) 3. Hier is begra Wi...doesz. Storm en sterf 1592 de 21 Nove. 4. Hier leit begraven Huibrecht lansz. starf den 14Jahwari ao. 1590. 5. Hier leit begrave Annegien Jans dochter van Jan Joosten Buys gestorven den 17 Mey anno 1616. Op den lezenaar van den voorzanger: D. I. V. B(urgersdijk). (Wapen: geviérendeeld: I. en IV. de drie takjes als in II. van zerk no. 1; II. en HL het kruis van I. van die zerk; hartschild de armen en ringen van zerk no. 1 en daaronder de letters H.V.I.E.) Ned. Herv. Kerk te Lisse. Onder de planken moeten Verscheidene zerken liggen. Achter in de kerk is nog een wit marmeren zerk te zien, waarop twee wapens: i. gevierendeeld: I. en IV. gedeeld: 1. drie kasteelen (2 en 1), 2. drie penningen (2 en 1) en daarboven een pronkende pauw; II. en III. een ster (6), vergezeld boven van twee wassenaars; hartschild drie golvende dwarsbalken en een koe uitkomende uit de bovenste. 2. hetzelfde wapen als hiervoor op het hartschild is hier ook hartschild; daarboven twee sterren (6), beneden een loopende haas. Maria de Hase gemalinne van de Hr Wilhem Adriaan van der Stel obiit primo July ao. MDCCXXI1I aetatis LV ende den voorn. Hr. obiit VI Nov. ao. 1733 aetatis 70. (Aanvulling op Elias, De Vroedschap van Amsterdam, blz. 461.) Op drie koperen • kronen leest men onderscheidenlijk op .vier schildjes: Lisse. 198 l Gegeve bij Engel Jacobsse; Jan Jacobss in den Direkse ende Pieter Wil 1 emss schippers tot Lisse D. V. 1660. II. Gegeven bij den schout, burgemeester ende enijge regeerders van Lisse a. Di. 1660. III. Gegeven door kerkvoogden Arie Guldemond, Cornelis Blokhuis, Marinus Veldhuyzen van Zanten a D. 1906. In den muur van steen: C. J. v. d. Beek 1858. Ned. Herv. Kerk te Loosduinen. In den muur is een zerk gemetseld, waarop de wapens De Raet en Van der Does onder een gekroonde helm; helmteeken een schaats tusschen een vlucht: Hier leit begraven de Ed. Heer GerraertdeRaet sterft den 9 October 1688. Hier leit begraven de Ho. Ed. Welg. juf. Margaritavan uci l/ucü ooiji öi may ioöy. Daaronder zestien kwartieren: De Raet Pelgrom s Boudewijns Van Delft Schoonhoven Meunicks Maneveldt De Swaen Van der Does Zuylen van d. Haer Nienrode Drakenburch Reede Diest Nienrode Veel en. Het wapen Pelgroms is gevierendeeld: I. een adelaar; II. twee toegewende klimmende vossen; III. drie melen (2 en 1); IV. een boom. Boudewijns: doorsneden: boven een hond, beneden een verkort St. Andrieskruis. vtesja Van Delft: een meerblad met den steel omhoog. Ned. Herv. Kerk te Mijnsheerenland. De aanwezige zerken liggen allen op het koor en zijn slechts gedeeltelijk zichtbaar, doordat men een gedeelte van dit koor heeft afgeschoten tot een kamertje.. Bovendien werden enkele zerken bedekt, door turf, hout, e.d. Te zien was: 1. Hier leyt begraven Neliken Dammesdr. van West Iselmonde in haer leven de huysvrouwe van W. van Sijl sterft out ontrent 30 jaeren op ten 4 October anno 1647. 2. Hier leyt begraven Ds. Winandus Canzius sterft int jaer sines ouderdoms 70 sines dienstes 40 den 7 April 1659. 3. Hier leit begraven Karei Cornelis Splinterz. Hij sterf opten XIHIen Juli int jaer 1602 ende Neelken Jasper Adriaen sz.dr. sijnne huisvrouwe sij sterf op ten laetsten Juniï anno voorsz. 4 van Wael wij ck. Hij sterf int jaer ons Heeren 5. Op eene tombe ligt een zwart marmeren vrouwenbeeld. In den rand van de tombe leest men : Sepulture van Vrouwe Elysbette va Loen weduwe va mh. Vrancke va Praet, ridder heere va Moerkerkë, schiltknape raet en camerheer os Ghenadich Here en die overleef deser werelt int jaer os Heere als men screef MVc en XIIII de XVIIIe dach va April. (Volgens de afbeelding bij mr. W. v. d. Lely, was onderaan het alliantiewapen: Van Praet en Van Loon, twee beurtelings gekanteelde dwarsbalken.) 6. Hier leyt begraven Aerien Symons Int Velt. Hij sterft op 19 December int jaer ons Heren 1638. Hier leyt noch begraven Pluentien Tonissen de huisvrouw van Arien Simense Int Velt oudt sijnde 85 jaren sterft den 27 Junijus anno 1678. 7. Sepulturen van Sebastiaen Adriaense Maeskant sterft den XVIII October XVIc LXVI out XCI jaeren en sijn huysvrouw Aeltien Otthen zalr. sterft den XVII Mey XVIc LVIII out LXXI jaeren. Mijnsheerenland. 224 17. Hier leit begraven Marikenjorisdr. die huisvrou van ... Gertz Beesemer sij sterf den 2en Januwaryus int jaer ons Heere 1612. 18. Hier leyt begrave Hermen Ariense den Ouden is gestorven den 25 November 1672 out 47 jaren en sijn soon Arien Hermense den Ouden gestorven 1667. 19. Hier leit begrave Pieter Cornelis Joostensz. hij sterf den XXIX Mey 1603. 20. Hier leit begraven Anthonis Symons Stouchgenswech out 56 jaren sterf op ten 18en Julius 1648. Hier leit begraven Marigen Bastiaensen de huysvrouwe van Anthonis Symons out .7 jaren sterf den 27 December int jaer ons Heeren 1648. (Stougjesdijk is een buurt in het westen van Mijnsheerenland.) 21. Hier leyt begraven Lyntien Woutersdr. de huysvrou van Dirck Janssen. Sij sterf op den 23 April 1641. 22. Hier leyt begraven Aeriaentgen Cornelis Besemer huysvrou van Cornelis Pieterse 't Hoen out 67 jaer sterft den 13 November anno 1663 ende sijn vrou Klara Jans Rave out 44 jaer sterft den 3 January anno 1689. 23. Hier leyt begraven Andries Jacopse Hoogenworf sterft den 16 September int jaer ons Heeren 1657. Hier leyt begraven Aefie Cornelis huysvrouw van Andries Jacobse Hoogenworf sterft den 13 January 1670. Hier leyt begraven Neeltien Andries Hoogerworf sterft vrijster out 78 jaer den 17 October anno 1697. 24. Hier leyt begraven Mariken Wijkentooren dr. van Aesaias Wijkentoorenz. sterf den 7 November 1628. H. L. B. G. S. A. W. T. D. P. K. D. S. S. O. D 17 A. G. 1642, 25. Hier leyt begraven Aelbertge .... wijlen huisvrouwe van Symon Huigensz. Splinter. Sij sterf den 17en Aprilis 1626. Mijnsheerenland. 225 26. Hier leyt begraven Huygh Co die overleedt deser werelt int jaer ons Heeren MVIc ende thien den Vlen dach van Mey stilo novo. 27. Hier leit begraven Symon HuygeTf.. ende sterft int jaer ons Heeren den 24 februari 28. Hier leyt begraven Niesien Jansdr. wijlen huysvrouwe van Simon Huygensz. Splinter sterf den Vlen November anno 1633. Op een bord leest men: Ao. 1595 den 28 Augusti stilo novo ontrent den middachte 12 uren is gestorven die Edele vrouwe vrou Ermgardt van Hommelsberch gênant van Honsteyn naegelaten weduwe van Sa. Jonckheer Qooswijn van Raesvelt in synen leven heere tot Raesvelt ende Moerkercken in Suyt Hollant derwelcke siele inde eeuwighe Ruste is ende 't lychaem alhier ter sepulture bestelt es. Een bord met spreuken is gemaakt door Jean le Duc ao. 1651. Boven een heerenbank een wapen: op goud een rood St. Andrieskruis beladen met vijf Jacobsschelpen en daaronder: Mijnsheerenland van Moerkerken Anno 1651. Boven een ingang leest men: J. de Jong Kerkmr. Anno 1829. Om de kerk heen was vroeger de begraafplaats. Daar ligt nog een zerk, die verleden jaar werd vernieuwd. Men leest er op: 29. Hier ligt begraven Jan Knottenbelt geboren te Amsterdam 4 Mei 1768 van 1795 tot 1840 Herder en leeraar dezer gemeente, als rustend predikant alhier overleden 20 September 1845 en Cornelia Theodora van der Houven eerst weduwe van Assendelft de Coningh later van Jan Knottenbelt van 1793 tot 1863 ambachtsvrouw van Mijnsheerenland 15» Mijnsheerenland. 226 van Moerkerken geboren te Nieuw Beyerland 18 Februari 1771 alhier overleden 4 December 1863. II Cor. 5 V. L (Men zie over deze kerk: J. W. Regt, De Hoeksche waard, blz. 135, waaruit blijkt o.a. dat Jan Knottenbelt en Chr. Maaskant vd. avondmaalbekers hebben geschonken.) Ned. Herv. Kerk te Naaldwijk. Men ziet hier de volgende grafzerken: In de kerk: 1. Hier legt begraven Jan Gerretsoon Aertz. is gestorven 1673 den 11 Augustus. 2. G. J. H. Veen 1733. J. H. V. 1737. 3. Jacob Westerho 4. Anno 1609 starf lken Willemsdochter. 5. Anthonis Jan Sijmenss. sterf den 21 October anno 1636. 6. Bert Elemanszoon sterf in den jare ons Heeren 1615 (?) op den 15en October. Cornelis Saarsen. (Een merk.) 7. Hier leit begraven Aefjen Cornelisdr. de huisvrou van Cornelis Dirxzoon Ploegh sterf int jaer ons Heeren 1650 op den 24en December. (Een merk.) Hier leyt begraven Willem Gijsbertssoon ende is gestorven op den 18en Jannuarius int jaer ons Heeren 1658. 8. D. G. H. toe Dr. v. Onsel. Hier leyt begraven Pieter Pots sterf den 5 Augusti 1682. (no. 172) 9. Hier leyt begraven Jan Pouwelsz. Hoochgend ij ck sterf anno XVIc en LUI den XXX May. Naaldwijk. 227 Op het koor: 10. Hier leyt begraven Jan Gerritszoon sterf den 3 february int jaer ons Heeren 1622. 11. Een groote zerk met wapens, uitgekapt, (no. 6) 12. Hier leit begraven Willem Cornelisz. Senten van Mervestein starf den 30 Maert ano. 1600. (Wapen: een zwaard, waaraan twee kwastjes hangen, met de punt in een plompeblad, vergezeld in het hoofd van twee plompebladen.) (no. 234) 13. Leendert Rocusse 1668. 14. Gijsbert Jans Visser. 15. Dit graf hoort toe anno 1716. (no. 20) 16. Hier leyt begraven Jan Saersen ao. 1604 in October. Hier leyt noch begraven Neeltien Jan Saersen de huisvrou van Jan Jansen Boot sterf int jaer ons Heeren 1652 op den 2 Majus. 17. Hier leyt begraven Maritgen Doevend. die huysvrou van Pieter Jansz. sterf den 9 februarius anno 1639. 18. H. 1. b. g. Pieter Goversz. sterf anno 1642. 19. Willem de Roo. 20. Helmteeken twee pijlen; wapen uitgekapt. Het leven was mij Christus ende het sterven is mij gewin. Jephta Vlietarpius geboren tot Heerencarspel ao. 1619 beroepen tot het predicamt tot Noortscherwoude ao. 1644 ende tot Naeldwijc ao. 1645 is in den Heere ontslapen den 8 October 1688. 21. Helmteeken een kinderhoofd tusschen een vlucht. Op seeckere hoop van een salige opstandinge rust alhier het doode lichaem van Petrus Goethals in sij leve secretaris van Naeltwijck Hondsholredyck Wateringe is geboren binnen Hooren den 1 September 1628 en binnen Naeltwijck gerustelick Nieuwpoort. 239 5. Hier leyt begraven Nee 1 te Aams. Ooms in den Heere gerust den 7 Decemb. 1678 ende Barend Henrickse van Emlichen in den Heere gerust den 24 Augustus 1693 ende Adam van Emlighem is gestorven op den 17 October 1710 ende Jan van Emlighen is gestorven op den 7 Octob. 1714. 6. D. G. H. T. D. J. K. H. L. B. G. K. Sj. v. D. J. K. 1727. (no. 38) 7. Hier leit begrave TrinGerritsSas sterf den 21 October 1608. 8. D. G. H. T. Jan Bunnik. Hier leyt begrave Jan Bunnik oud borgemr. deser steede gestorven den 6 Junius .. oud zijnde 38 jaaren 9 maand en 6 daage. 9. Hier leijt begraven A11i e J a n s de huisvrou van J a n J a s p e r sê Schipper sij sterft den 15 November 1664 out sijnde 72 jaer. 10. Hier leyt begraven Grietgen Thonisdr. uit Langherack de huysvrou va Hert Jacobse Metselaer sterf den23 Aprilis anno 1608. (no. 109) 11. Hier leyt begravë Arien Ariens Treur met sijn dochter. Hij sterf den XX October 1635. 12. Hier leyt begraven Pietertgen Mertens huisvrou van Cornelis Adriaensen Plack is in den Heere gerust op den XXIX dach July 1627 ende Jan Huibertse Verhuyse sterf den 15 December 1678 en A. v. H. H. V. V. J. A. L. sterf den 28 Mey 1683. Hier leit begrave Marigje Jans in den Here gerust den 28 february 1721. Nog is hier begraven Adriana van Zijl in den Here gerust den 11 July 1721. 13. Hier leyt begraven Abram Dyrcksen Hoola en is gestorven den 17 April 1653 ende Hilligje Pi eters huisvrou van Abram Jans Sale burgemeester deser stede sterf den 1 September 1676 ende Jan Sale sterf den 7 Mey 1682. Hier leyt begraven Abraham Janse Sale out borgemeester der stede Nieupoort sterft den 24 November ao. 1697 alsmede Agata Rietvelt gestorvë den 8 Januarius 1704. Noordeloos. 245 1. Hier leyt begraven Thuengen Cornelis de huysvrou van Pieter Cornelissen Broer en out ontrent 86 jaer en is gesturven den 5 Augustus savens tussë acht en negen uren in 't jaer 1661. Hier leyt oock begravë Pieter Cornelissen Broer zaliger in sijn leven schout deser vrije heerlyckheyt Noordeloos is in de Heere gerust den 8 Maert int jaer 1673 smorgens tusse 8 en 9 uren out sijnde ontrent 97 jaeren. Hier leyt begraven Ingen Gerritsz. Boel in sijn leven schout van de heerlyckheyt tot Noordeloos is in den Heere gerust den 9 februwarius int jaer anno 1698 out sijnde ontrent 68 jaeren. (Twee wapens: I. een springende bok; II. drie elgers (2 en 1) met de stelen boven.) 2. (In een ovaal een boom, waartegen een wapen zijnde twee ruiten, waaronder de onderste helft van een ruit.) Hier leyt begraven Cornelis Cornelisz. Verleek van Euverslingerlant sterf den 3 Mart anno 1641 ende Maria jans sin huysvrou van Hooch Blocklant sterf den 4 Mart anno 1621. 3. Wapen: twee dwarsbalken. 4. Hier leyt begraven Pieter Jacobsen van Overslingelant sterf den III december anno 16.9. (In de vier hoeken een wapen; alleen te zien, her. links, boven een paaschlam en beneden een egge.) 5. Hier leyt begraven Maiken Jacobs huisvrouwe van C1 aes Pieterz. van de Leek ende sterft den 30November anno 1642 en ter Jansz. Ver vrijer sterft den .. November 1703. 6. (Wapen: twee dwarsbalken; helmteeken een uitkomend wild zwijn.) Hier leyt begraven den Edele Adriaen van-Nes heere van Suytwyck in sijn leven drossaert der heerlycheyt Noordeloos sterf den 7 Januari 1629. 7. Hier leyt begrave Grietje Damens sterf int jaer ons Heere anno 1622 op den 16 April.' Noordeloos. 246 8. Hier leyt begrave Daem Gerrits sterf int jaer ons Heere anno 1623 den 1 April. 9. Hier leyt begrave Plu in Bastyaensen van Alleblas sterf op den 6 Mey anno 1610. 10. Hier leyt begraven Cornelis Arientsz. Hordt in sijn leeven scheepen op Noordeloos sterf anno 1613 ende Mariken Pi eters sijn huisvrou den 11. Hier leyt begraven Ariaentgen Yoris huisvrouwe van Jan Hendricksen van Nes sterft den 2 December anno 1653. 12. Hier leyt begrave Ne ken Gert sterf den 16Janwarius 1658. 13. Hier leit begraven Annetge Jans die sterf int jaer 1639 en Kornelia Pieters van der Haven sterf den 4December 1727 oud 9 jaer. 14. Hier leit begrave Maetys Jochems. Hij sterf den 20 Augusti ao. 1616. (Wapen: een dubbele adelaar.) P. D. R. 15. Hier leyt begrave Antonis Aettse op den XXVII Julius anno 16.. van sijne kinderen ende drie kinderskinderen. (Wapen: drie rozen, 2 en 1.) 16. H.l.b. Geertghen Baerens van Meerkerck de huysvrou va Teunis Dircksen sterf de 26 April anno 1647. (Twee wapens: I. een gekanteelde dwarsbalk; II. ?.) 17. In den rand nog te lezen Van de Wal Ie (wapen: een dwarsbalk, helmteeken een vlucht, waarover telkens een dwarsbalk.) Dit graft hoort toe Willem Verweerd subst. secretaris en schoolm. tot Noordeloos. 18. Hier leyt begrave Lijsken Jansdor. zalr. van Merkerck huysvrou van Gerrit Jorisz. sterf int jaer ons Heeren den 22 July anno 1656. Ned. Herv. Kerk te Noorden. In de kerk is niets bijzonders te zien. Naast de kerk liggen twee grafzerken, waarop respectievelijk: 1. Hier rust J. C. A. en M. C. P. Boeser. 2. A. van Dijk geb. Hoogendoorn gebn. 16 Novr. 1817 overl. 19 Novr. 1885. Ned. Herv. Kerk te Noordwijk aan Zee. In deze kerk is niets te vermelden dan het wapen der graven Van Limburg Stirum op een heerenbank. Ned. Herv. Kerk te Noordwijk binnen. In de eerste plaats is hier te vermelden het monument voor Janus Dousa en zijne familie. Men leest er op: Sacrum maioribus janus Dousa Nordovix ante omnia musae (de laatste zes woorden om 's mans buste in wit marmer) Imprimis Jano Dousae Nordovici toparchae urbis Leidensis A. MDLXXIV gubernatori et primo academiae curatori, viro cuius paucos similes vidit Batavia nato a. MDXLV mortuo a. MDC1V ceterisque ex eo ultra ducentos annos propagatis quos idem religionis et virtutis amor eruditionis et sapientiae gloria animus patriae pace belloque devotis aeternitati consecrarunt; in his patri optimo quem pietas nominatim dicere iubet Stephano DousaeutriusqueNordovici, Langeveldiï et aliorum feudorum toparchae nato a. MDCC qui proavo[rum exemplo in equestrem Hollandiae FiliamajorWilhelmina Henrietta nata a. MDCCXXVIII in conjugio Caroli Au/gusti a Wulcknitz [legati legionis gubernatoris WillemstadiT et Klunderti rei equestris in principis Arausionensis [aula praefecti, defuncti a. MDCCLXXX [mater factaesttrium filiarum Theodorae Odiliae Stephaniae nuptae [Wilhelmo Noordwijk binnen. 248 ordinem cooptatus et magna eius nomine munera gerens florenti aetate A. MDCCXXXII suis ereptus est [quatuor impuberibus liberis relictis in quibus educandis et ad avitas virtutes formandis patris partes egit mater Theo[dora Odilia a Doys rarumsanctitatiset prudentiae exemplum nata a MDCCVI mortua a MDCCLXXIV; ex his liberis fllius major Wigboldus Janus [T h e o d orus a. MDCCXXVI natus, ordinis [equestris nomine delegatorum Hollandiae or[dinum, praeses aggerum et viarum Rhenolandiae item rei venaticae praefectus, academiae Leidensis curator aliisque honoribus magna cum laude perfunctus ex Wilhelmina Margaretha [Wasse- n a r i a quam a. MDCCLI duxerat decedensa. MDCCLXXXVII duasreliquit [filias Theodoram Odiliam Carolinam Ludovicam et Johannam [Jacobam Herbertinam Mauritiam alteram nuptam Leopoldo comiti a Lim[burg Sty rum alteram TimoniCornelio ab Heerdt Eversbergae toparchae et in ordinem equestrem Transisa[laniae allecto. Abiit XXVII Zeelando a Borssele Borssaliae [dynastae, Ludovicae Fredericae et [Johannae Herbertinae Augustae Wil- [helminae duorum item filiorum Annae Wil[helmi Caroli et Qustavi Frederici [quorum alter undecim annos natus a. [MDCCLXX alter viginti et unum a. MDCCXCI acerba morte raptus est. Filia minor FridericaLudovica nata a. MDCCXXX in matrimonio [Ottonis Friderici comitis a Lynden Ne[derhemerti et Voorstae toparchae ex equestri Gelriae ordine Burggravii Dykgravii et judicis imperii ef civitatis Neomagensis, curatoris academiae [Har- dervicensis mortui a. MDCCLXXXVIII liberis caruit. Filius minor Gerlacus Janus [Doy- s i u s natus a. MDCCXXII equestris [Hollandiae ordini a. MDCCLXXXVII ad[scriptus,amplissimisque in patria honoribus [func- tus et post matris fratrisque obitum, utriusque Nordovici Langeveldii et aliorum feudorum paternorum toparcha ex Herbertina van der [Heim quam duxit a. MDCCLVIII nulla prole beatus annum agens sexagesimum hoe [monumentum posteritatis caussa III Oct. [MDCCXCII posuit ad majores suos cum deus [iusse- rit certa melioris vitae spe quae in servatore reposita est abiturus. ilii MDCCC. Noordwijk binnen. 249 Voor dit monument ligt de grafkelder, waarop het wapen Van der Does gevierendeeld met N o o r d w ij k. Op het koor liggen de volgende zerken: 1. J. V. Struyk. (no. 7) 2. Hier leyt begraven Joffrou Liedewij Sasbout dochter va zal. Heer Arent Sasbout ridder ende president tot Brusel huysvrou van Joncheer Jacob van Scherpenzeel ende sterf dë 14 Mey 1611. (Acht wapens uitgehakt.) (Dit klopt niet met Gen. Her. bladen I, blz. 249: vel. ook ibidem VII, blz. 233.) 3. Hier leit begraven Joncker Joncker Nicolaes va Bronc- horst heer va der stad Sterf ao. 1579 dë 16 Decëber. (Hij was gehuwd met Gijsberta van Schagen, en de zoon van Nicolaas, heer van de Steden Jacquemine van Poelgeest) 4. Joncker Jacob van der Moeien in sijn leven baillye tot Noortwijck sterf ao. 1594 dë 8 Septëb. (Wapen en vier kwartieren uitgekapt.) % In den rand: Preter amare deum omnia praetereunt. 5. Grafkelder van Joachim Wretman sweeds koopman tot Amsterdam overleden den 20 October anno 1782 eertijds toebehoord aan (no. 2) 6. De ingang van de kelder van Dommë Isaacs Dieriecq in sijn leeven predikant alhier gestorven den 19 November en begraven 26 dito anno 1700. 7. Hier leyt begraven den Eedelen seer manhaften Johan Pryce in sijn leve in dë oorloge diversche hooge amptere hebbende bedient en daarnaer geweest sijnde lyeutenant gouverneur in den Bryel aldaer hebbende een compnie voetvolcx ten dienste van de Mtt va Groot Bretagnien stierf alhier den XVen April XVIc negen ende de Eedele ende Deughtsame Joffrouw Margareta Rattaliers sijne huysvrouw die stierf den 24en Septebe ao. 1627. 8. Hyer is begravë Vranck va d. Boechorst starf int jaer Noordwijk binnen. 250 MCCCCLXIII opten XXIIste dach van January en jouffrou Mathya(?) va Bakenes sijn wijf starf in tjaer MCCCCLXXXI XXVIIIen Octob. (Acht wapens uitgekapt.) (Volgens het ms. Van Buchell in de Universiteitsbibliotheek te Utrecht waren deze kwartieren: 1. Bouckhorst 5. Bakenesse 2. Drie rozen (2 en 1) 6. Een leeuw 3. Een kruis, vergezeld 7. Een ster (8) van vier rozen 4. Een zwaan 8. Een dwarsbalk, verge¬ zeld van drie leeuwenkoppen.) 9. Hier leit begraven Jeroen Willemse Schiepper ende sterf int jaer ons Heeren 1626 den 10 Augustus ende zijn huisvrou Bellitge Cornelisse ende sterf in 't jaer ons Heeren 1623 den 29en Janniari. 10. Ingang tot den grafkelder van Jan LangeveldJ. L. en Catharina Erberveld echteluyden. In de kerk | 11. M. v. Struyk. 12. Huygh Jansz. Backer. 13. Hier leyt begraven Hasie Gerrits van der Vlucht sterf den 27 Juny 1682. 14. Hier leit begraven Rijp Arejaense wt de clei sterf in jaer ons Heer 1625 op den 8en September met Maeregen sijn huysvrou st. d. 24 Octob. 1629. 15. S. M. 16. M. S. en een merk. 17. H. I. (een merk) 1, Noordwijk binnen. 251 18. H. L. B. Qrielgen Florisd. F. (Een ster (6).) W. 19. Den inganck van de kelder van Jonckr. Willem van Outshoorn. 20. Sluyters. (no. 34) 21. Hier leyt begraven Grietgen Willemsdo. laest wedewe Willem Willemsz. sterf paesmaendach 1623. 22. Simon Willems. (Een merk.) 23. Anno 1602 dë 25 October sterf Neeltgen Pellen. 24. Hier leyt begraven Willem Janse van der Plas sterf int jaer 1649 den 12 October. 25. Joest Jacobz. va Outva(?). 26. Hier leyt begravëBalte Heinderickz. va Slingelandt starf den 13 May anno 1627 in zin leven wagemaker. (Wapen uitgekapt.) 27. Hier leit begraven Maritgenjansdochterde huysvrouwe van Arent Pietersz. Sunniert(?) ende starf den 4en July ao. 1625 (?). 28. H. L. B. G, Pieter Willemz. Wyckerhelt str. den 11 Oct. 1657. (Een boog in een ovaal.) 29. De inganck van Jonch. Willem van Outshoorns kelder. 30. De Jonge. (no. 51) 31. Jacob van Merwen. 32. 3 broeders de Veer. (no. 18) 33. Hier legt begraven den Heer Jan Gerard Blaauw overleden te Noordwijk binnen den 17 December 1822 in den ouderdom van 57 jaren 3 maanden en 7 dagen. Noordwijk binnen. 252 34. Hier leyt begraven Pieter Willemsz. staf den 12e Mey anno 1586. (Wapen uitgekapt.) 35. H. L. B. G.. Jooris Dirckxz dges s. d. 14 Januari ao. 1619. 36. Hier leyt begraven Leendert Leendertsoon van der P is ghestorven den 20 Jannuary met syn huysvrouw Marijtgen Crijne is ghestorven den 28 Jannuary 1652. 37. H. L. B. Pieter Jansz. starf den 11 Septr. 1638. 38. Hier leit begrave Cornelis Aeriensen Backer 1610. (Een merk.) 39. Hier leit begrave Crin Jacopz. ende Terien Tomen van Nortwijc op zee ende sijn gestorven ynt jaer 1603. 40. Hier leyt begraven Willem Huygensz. starf die 14 October anno 1605. 41. Men hier begravë van die 5 mael heeft gevare naet Oost indysche land over meinch zeevaere Franc Dierckz. Schipper sterf dë 12 december 1644 met Ma rijt ge Jacops sijn huysvrouw sterf d. 5 October 1642. 42. Hier leyt begraven Ma rij tg e Sieppensdr. wt die Klei sta. opten 18 dach van Julius anno 1604. 43. Hier leyt begraven Baertie Hendriksz. huysvrouw van Gerrit Noortwijk gestorven den 10 April 1695. Hier leyt begraven Kornelis Noortwijk soon van Gerrit Noortwijk gestorven den 27 November 1691. 44. G. V. Slingelant. 45. Hier legd Dom. A. van Royen en H. Coerman geb. van Royen geb. 27 Maart 1765 overl. 9 April 1822. 46. Jan Winansen van Leiden obit den 18 Janwarius ao. 1681. (no. 18) Noordwijk binnen. 253 47. De Heer Gerard van der Zoo obit 5 febr. 1826. 48. Adriaan Dircxs van Riet. 49. Hier legd Vrouwe M. Huurman wedw. van Wel Ede. Geb. Heer Mr. L F. Be re wout geb. 19 Dez. 1750 overl. 9 Juny 1825. 50. Hier leyt begraven Fijtgen Gherijdtsdochter uit het ooech starf ano. 1578 den 8sten Augustus. 51. Dirk van Alkema. (no. 9) 52. H. 1. b. Lijsbet Cornelisdr. huysvrou va Claes Pietersz. Schoemaker starf ao. 1584 de 20 M (Een merk.) 53. Hier leyt begrave Gerrit Niclaes ..ermot(?) huysvrou starf ind. cley ao. 1566. 54. Hier leyt begravë Anna Willemsd. starf XVc LXIII dë XX1IH Juni. (Twee gekruiste gaffels.) 55. Een merk bestaande uit de letters M. v. H. 56. Hier leit begraven Jeroen Cornelisz. Backer starf int jaer ons Heeren 1622 den lOen Augustus met zijn huysvrou Marijtge Jans starf int jaer 1635 den 19 Jannevary. 57. Hier leit begravë'Cornelis Frisse starf ao. XVc LIIII de V d. i. Octob. (Wapen: gedeeld: L drie vogels (1 en 2); II. in drieën doorsneden : boven en beneden drie sterren (6), middenin een pelikaan, die zich in de borst pikt.) 58. Requiescant in pace. Hier leit begraven Bartelmeus vëEgmondt ende sterf ano 1555 dë XXIX Aprilis. Hier leit jonkvrouw Anna va Almonde siin huusvrou en sterf ano 1561 dë XIII 8bris. bit vor sielen. (Een tempel boven dit opschrift is uitgehakt.) (Zie: d'Ablaing van Giessenburg, De Ridders van de Duitsche orde, blz. 4.) Noordwijk binnen. 254 59. Hier leyt begrave Clara Laurents Huysvrou van H ector Pietersen is inden Heere ontslapen den 7 Decembris anno 1633. (Een ruiter te paard in een ovaal; de ruiter in wapenrusting met een lans in de rechterhand en een schild in de linker.) In den muur: 60. Een groote zerk, waarop een ridder en zijne vrouw. In den rand: Int jaer ös here MCCCCC en L op Sce Scolastica dach starf Jan va Boechorst heer i Noertich en vi Nortighout. Int jar XVc LXXIX op Alrehylge avent starf EhlsabetvAlkamageselinne Jans. v. d. Boechorst voergenoit bit voer de sielë. In de hoeken vier alliantiewapens: 1. Boechorst en een St.An- 3. Een leeuw en doorsneden: drieskruis. (boven vier leeuwen). 2. Een linkerschuinbalk en een 4. Drie adelaars (2 en 1) en een leeuw. leeuw. (Deze zerk wordt afgebeeld in „Buiten 1908, blz. 306" en heet daar abusievelijk „Grafmonument van Doe sa, heer van Noordwijk".) 61. Rusdtplaas van den Hoochedele en Welgebooren Heer Heer Johan van der_Wyck in sijn leve generael mayoor van dë Artellery in Swede etc. sterf den 22 Novemb. 1679 ende de Hooch Edelen en Welgeboren Vrouwe Vrou Johanna van Hoorn sijn Ed. Huysvrou sterf den 7 Augusty 1680. Bovenaan de wapens Van der Wyck en Van Hoorn (drie hoorns, 2 en 1). Aan de zijden de kwartieren: Wyck Nehem Amelunx Berge Cappel Vaget Oranten Torck Horn Duynen Drua Batenbü / Wassenaer Polanen Bylant Merode. Het wapen Amelunx is: twee palen van vair. Cappel: twee gekruiste potlepels. Dranten: twee golvende dwarsbalken, op elke golf, zoowel boven als beneden, een klaverblad. Horn: drie hoorns (2 en 1). Noordwijk binnen. 255 Drua: twee afgewende leeuwen. Ne hem: een dwarsbalk, vergezeld van zeven harten (4 en 3). Berge: een keper. Vaget: gedeeld. . Batenburg: een St. Andrieskruis, vergezeld van vier droogscheerdersscharen.Druynen: geschaakt. 62. Op twee zerken naast elkaar zijn uitgebeiteld een ridder (met wapen Boeckhorst op de borst) en eene vrouw. In de randen: Hier leyt begraven Florus Arentz. van der Bouchorst balliew van Nortich was en sterf int jaer ons H. MVc en XX opte XIX dach T Novëbë. Hier leyt begrave juffer Jana va Schage Floris wijf was en starf int jaer va XVc en Verder de kwartieren: Boechorst V. Beyeren Schagen Hodenpijl Zwieten. Op een heerenbank een wapen gevierendeeld: I. en IV. Van der Does; II. Noordwijk en III. drie schijven (2 en 1). Op een bord met teksten: de wapens Oranje Nassau en Noordwijk. — Op een dito: de wapens Oranje Nassau in een ring, waarop: „Honi soit qui mal y pense", Van der Does van Noordwijk, Noordwijk en gedeeld: I. rood; II. op goud een blauwe dwarsbalk. Op een steen in den muur: Aan de nagedachtenis van Gerrit Kuyper en Anna Cornelia Pennewart zijne huisvrouw, die in het jaarMDCCCXL het orgel in dit kerkgebouw geschonken hebben. De hervormde gemeente van Noordwijk binnen. Op de torenklokken leest men: 1. Admonet Hora brevis properantem adventere mortem. Petrus Hemony me fecit Amstelodami ao. 1677. 2. Soli Deo Gloria 1690; me fecit I. Ouderogge Rotterodami. Ned. Herv. Kerk te Noordwijkerhout. Voor een der banken ziet men op een kolossale zerk, die overigens onder die banken ligt: Ostium monument! Hier ligt dus de zerk bedoeld in de Ned. Stad en Dorpsbeschrijver, waaronder liggen: Andries van Bronchorst en Anna van Woerden. Hij f 1620, zij 1624. (De predikant zal moeite doen om de zerk eens bloot te leggen.) Ned. Herv. Kerk te Nootdorp. Men ziet hier de volgende opschriften op zerken: 1. I. Mooyman ao. 1759. 2. W. Mooyman ao. 1759. 3. C. Mooyman ao. 1759. (Tweemaal.) 4. K. Kerkhof ao. 1759. (Tweemaal.) 5. I. v. Egmont ao. 1759. 6. I. Hoorweg ao. 1759. 7. N. Suyderhoek ao. 1759. 8. W. Bikberge ao. 1759. 9. R. Rensen ao. 1759. 10. H. B. C. de Bruyn. C. D. Groeneweege ao. 1759. 11. G. Koster ao. 1759. (Tweemaal.) 12. D. G. H. T. Ian Ysbrantz. van Ledo. (Een brandbom in een ovaal.) Numansdorp. 258 In een bijgebouw van de kerk: De eerste steen is gelegd door A. M. Quispel kleindochter van A. L. Andeweg den 19 April 1838. Op zerken in de kerk leest men: 1. (Een schip in een ovaal.) Goores Abi... Leentie Arey ... anno 1654. 2. Hier leyt begraven Mattheus Heckenhouck overleden den 14 September 1749 out 62 yaren .. maenden en 23 dagen, (no. 15) 3. Dese 6 steenen hoort toe Mr. Daniël Kertan 1662. 4. Hier leyt begraven Adriaen Gisbertse van de Polder sterft den 22 April anno 1677. Hier leyt begraven Maergiie Willems sterft den 27 februwari ao. 1692. Neeltgen Ariiens Polder sterft den 2 September ao. 1625 out 38 jaer en 3 maenden. (Wapen: een pauw.) (no. 50) 5. Dit graft hoort toe Jacob Ingensen Boerestein 1662. (Een ankerkruis.) Hier leit begraven Diingena Leenders in haer leven de huisvrouw van Jacob Ingense Boere stein sterft den 3 Maert ao. 1675. 6. Hier leyt begraven twee kienderen van Bastyaen Aeryense Baes anno 1667. Hier leyt begraven Reiinburchie Jacopx Vinck in haer leven de huisvrouw van Bastiaen Ariense Baes sterft den' 17 Junius anno 1676. (Een merk zijnde de 4.) 7. Dit graft hoort toe Iisbrant Cornelisse Gouswaerdt ao. 1674. (Een molen.) (no. 97) 8. Hier leit begraven Cornelis Ariensen Boender sterf den 17 februarius anno 1658 ende Leendertgen Anthonis van de Kooy siinne huisvrou sterf den 16 Junius anno 1659. (Op een schild twee merken.) Numansdorp. 259 9. Hier leyt begraven Juffr. Cornelia Heyndricx Hoogerwerff huysvrouw vanD.Hr. Bastiaen Andriese Coomans obut den 21 December 1686 alsmede de Heer Bastiaen Andriese Coomans in sijn leven out schout en rentmeester van Numansdorp en Claaswaal obiit den 5 November int jaer ons Heeren ao. 1689. (Een anker tusschen de letters B. C. A.) 10. Goutswaers. 11. Hier leydt onder begraven Jan Geeritse van Sarelos ao. 1662. Noch hier begraven Leentie Jans van Sareloos is gestorven den 20 September 1677. Hier leyt begraven Jan Geeritse Sareloos is gestorven den 8 Jannewarie ao. 1686 ende sijn huisvrou Maiken Pieters is gestorven den 5 februari ao. 1695. 12. Hier leyt begrave Jacob Jansen Visser sterft den 12feberwary int jaer ons Heeren 1672. (Wapen: doorsneden: boven drie boomen naast elkaar; beneden drie zwemmende visschen boven elkaar.) 13. Hier leit begraven de huisvrou van Dierick Willemsen van Barendrecht gestorven den 29 Augustus anno 1655 oudt synde 25 jaren. (no. 111) (Wapen: twee gekruiste doodsbeenderen, waarop een doodshoofd; daaronder een lijkkist op een baar.) 14. Dit graeft comt toe Pieter Jansen Visser anno 1662. (Wapen: als sub 12.) 15. Hier lijdt onder begraven Ary Jacobse van der Esch sterft int jaer ao. 1662. 16. Hier leyt begraven Cornelis Rooken sterf den 24 April 1661 met sijn eerste huysvrou Marken Krijnen sterf den 4de Maert 1654 ende sijn twede huysvrou Aken Heyndricks sterf den 10 October 1658. 17. Hier leyt begraven Wilm Foppen Swanevelt out 54 jaren sterft den 5 Jannewary ao. 1685. Hier leyt begraven Lyntie Tuenis huysvrou van Willem Foppen Swanevelt gestorven den 13 febrewari 1688. Numansdorp. 260 (Wapen: drie zwanen; helmteeken een zwaan met opgeheven vleugels.) Hier leyt begraven Stoffel Hendrick. 18. Dit is het graft van Yoris Marselissz. Kool ende hier onder rusten 3 van sijne kinderen. 19. Wapen: drie Jacobsschelpen (2 en 1). Hier leyt begrave Sara Jans van Schelve huisvrou van Pieter Claese van Hasselt sterft den 31 December ao. 1685. (no. 88) Ned. Herv. Kerk te Oegstgeest. Op het koor liggen de volgende zerken met opschrift: 1. Hier leyt begraven Trijntie Pieters Laest wedue van Cornelis Cam ende is gerust den 1 November 1679. 2. Hier rust de eerste zoon, het eerste kind van Paul Chevallier en Theodora Marchant den 7 October 1813. 3. Adriaan van Hall gebooren 1698 overleden 1783 en Sophia Maria van Hall geboren den 20 Mey 1730 overleden den 10 Mey 1793. 4. Wapen: gevierendeeld: I. en IV. drie eikels (2 en 1); II. en III. twee gekruiste stokken, tusschen de onderste einden een wassenaar; helmteeken een eikel. 5. Hier ligt Anna Ekama eenige zuster van Profess. Ekama. Zij stierf binnen Leyden op Woensdag den 28 Mey 1817. 6. J. H. Regenbogen Theologiam Franequerae dein Leydae historiam docuit; ao. aet. XLVI obit die XXII febr. MDCCCXIV. In den muur: 7. A. M. de Leeuw geb. v. Veldhuizen overl. 5 Sept. 1824 oud 78 jaar. Oegstgeest. 261 8. Arent Palingh den 1 Maert 1691. (Een aal in een ovaal.) Achter den preekstoel: 9. Wapen : een hoogen hoed en daaronder drie klaverbladen (2 en 1). 1677. Op het koor ziet men nog enkele fragmenten van een geschilderd venster, waarvan te zien: Johan van Leeuwen; het wapen Van der Marck (op zilver een blauwe dwarsbalk, vergezeld van drie zwarte zwijnenkoppen, 2 en 1.) Een wapen: doorsneden: boven gedeeld: t. op blauw twee gouden dwarsbalden van vijf roode X aan elkaar; II. op goud vier roode keepers; beneden op blauw een gouden dwarsbalk, beladen met vijf roode X aan elkaar; en daar boven het bovenlijf van een mensch met rooden mantel en roode loshangende haren; helmteeken het schild van II. Voorts een linkerschildhouder nl. een gouden leeuw met een banier over den schouder: op zilver een zwarte dwarsbalk beladen met drie schelpen. In de kerk zijn twee geschilderde vensters: I. De wapens Gevers en Deutz van Assendelft. Endegeest (op zwart een zilveren leeuw) en Oegstgeest (op goud een rood ankerkruis). ; V I» Eene afbeelding van het kasteel Endegeest en: Gift van Gevers van Endegeest en zijne vrouw M. J. Deutz van Assendelft anno 1875. II. De wapens van: Mr. Abraham van Alphen 1696. Mr. Hugo de Wildt. er Ma es Burg 15 Juny 16.. (op goud drie groene plompebladeren). Jan van Groenendijck Rippertz. 1640 (op goud een zwart anker). Paulus van Swanenburg obiet den 17 October 1672 (gevierendeeld: I. en IV. op blauw drie zilveren zwanen; II. en III. op zwart drie zilveren plompebladeren). Paul du Rieu (op blauw een zilveren rechterschuinbalk). Mr. Nic. de Bye Burgemeester 1755 obiet 2 Maart 1763. Mr. Nicolaas van Leeuwen veertigraad 1764 (doorsneden: Oegstgeest. 262 boven op zilver een halve leeuw; beneden op zilver drie gouden blokjes, 2 en 1). Mr. Nicolaas Willemsz. van L e e u w e n burgemeester 1763 (wapen alsvoor). Jacob Willem Verboom burgem. den 9„. (op goud een dubbele zwarte adelaar van zwart, op de borst een zespuntig zwart wiel). Dan. Theod. Gevers van Endegeest 1873. Jaca Margtha. Deutz van Assendelft 1873. Endegeest 1873 en Oegstgeest 1873. , Op een marmeren steen in den muur: Der vrouw van Endegeest door liefde en trouw gewijd, haar godsvrucht, geest en deugd zijn boven graf en tijd, M. E. Gevers van Endegeest geb. de Leeuw overl 10 Nov. 1823 oud 50 jaren. Op een heerenbank ziet men het jaartal CI3I0CLXXXIX en de wapens: 1. Leiden. 2. Joh. vandenBergh(op zilver drie roode ruiten, 2 en 1). 3. Mr. Theod. Schrevelius (drie haken, 2 en 1). 4. Dr. Johan vanderMarck (vgl. het venster op het koor). 5. Mr. Coenraedt Ruys (twee toegewende klimmende bokken, in de voorpooten een schildje houdende, beladen met een kruis; boven het schildje een roos). Op het kerkhof bevindt zich o a. een monument van de familie Gevers van Endegeest; een zerk met wapen Irish Stephenson, enz. enz. Ned. Herv. Kerk te Ooltgensplaat. Aan weerszijden van den ingang leest men op twee steenen: Ter vervanging van het in den jare 1555 voltooide kerkgebouw is op de fondamenten van hetzelve deze kerk gesticht Ooltgensplaat. 263 waarvan op den 22 Mei 1847 Johannis Agathus Cornelis Onder het kerkbestuur van: A. van Weel Dz., president. L. Tiggelman. C. de Ruiter. M. Krijgsman. P. N o o r d ij k, secretaris. de eerste steen is gelegd door van Weel. Op enkele zerken ziet men nog een letter en: 1. G. W. L. 1790. 2. Gennep 16.. 3. V. 1774. 4. L D. M. A. Dijkers 1851—1886. Op het kerkhof naast de kerk ziet men grafkelders van de families Van Weel, Mijs, Van Putten, Hobbel en Dorsman. Op oudere zerken leest men: 5. Hier rust de Heer J. P. Hers, geb. 12 Maart 1795 overl. 4 Nov. 1890 geneesheer alhier van af 12 febr. 1830 tot 4 Nov. 1890. 6. Hier rust L. A. Mey er in leven predt. dezer gemeente geboren 9 Juny 1774 overleden 26 January 1850 en zijne echtgenoote E. Ritmeester geboren 29 December 1794 overleden 6 Mei 1880. 7. Hier ligt begraven Martina van Schagen echtgenoot van Anthony Adrianus van Ginkel overleden 24 December 1846 in den ouderdom van 59 jaren 10 maanden en 11 dagen. Anthony Adrianus van Ginkel overleden den 24 September 1862 oud 73 jaaren 6 maanden 4 daagen. 8. Maria Johanna van Ginkel overleden den 25 January 1856 in den ouderdom van 63 jaren en ruim 10 maanden. Hier legt begraven Gerrit van Schagen overleden den 22 january 1829 in den ouderdom van 79 jaren en 10 maanden en Ooltgensplaat. 264 zijne echtgenoote Leentje Braber overleden den 19 Augustus 1829 in den ouderdom van 75 jaren en cirka 4 maanden. Op een antieke koperen kroon in de kerk ziet men drie wapenschildjes: I. Een alliantiewapen: I. gevierendeeld: 1°. en 4°. weer gevierendeeld: 1. en 4. Aerssen; 2. en 3. op goud drie zwarte meerlen (2 en 1); 2°. en 3°. op goud een rooden leeuw. II. gevierendeeld: 1°. Aerssen; 2°. op goud drie zwarte meerlen. II. Doorsneden: boven op goud vijf zwarte rechterschuinbalken; beneden op groen een gouden ton (?). HL Gedeeld: 1. effen goud; 2. doorsneden: boven op blauw een gouden aanziende hertekop; beneden op een geschaakt veld (goud en rood) een rechterschuinbalk van hermelijn op zilver. (Vgl. ook Beschrijving van Goedereede en Overflakkee door B. Boers, blz. 328.) Ned. Herv. Kerk te Oosterwijk Z.H. In een soort van kelder onder de consistoriekamer circa 40 centimeter onder de zoldering ligt eene groote tombe gedekt door een zerk. De tombe is vervallen, men ziet er in o.a. twee volwassen geraamten en een kindergeraamte. De zerk was bedekt met het vuil van jaren. Met veel moeite gelukte het mij echter het opschrift te ontcijferen. In het midden het wapen Van Liere, evenals de kwartieren, uitgekapt en aan weerszijden vier schilden: Liere Baerlandt Berchem Bourgongne Noris Smitty Etten Hesdijn. Hier leyt begrave Heer Willem van Liere in sijner tijdt heere van Oosterwijck Berckou etc. ambassadeur van Hare H. M. Heeren de Staeten Generaal der Vereenichde Nederlanden bij sijne Conincklijcke Mt. van Vrankrijk en de Sereniss. republiek van Venetiën obiit den 2 July 1657. Oosterwijk. 265 O Heer hoe groot is 't goet hetwelck ick heb verkregen, terwijl mijn vlees int graf gerustelijck heeft gelegen. De aerd die doornen draeght selfs voor de leliebloem en sterckt mijn geest nu niet, ick spreeck van beter roem, dan 'sweerels heerlijckheyd; ick vind mijn naam geschreven, niet in de ridderschap, maar 't boeck van euwig leven; en meer en wens ick niet; vergeten is de staet, waarin ick ben geweest, omdat dees hooger gaet. Ned. Herv. Kerk te Oostvoorne. De merkwaardigheden in deze kerk zijn beschreven in de Wapenheraut 1917, blz. 416, door den Heer H. H. van Dam C.Hzn. Op zerken leest men: 1. Hier leyt begraven Cornelis Jopse Decker in't jaer onses Heeren 1613 ende sijn huisvrou Maartie Vrericks sterft int jaer onses Heeren 1631 ende Vrerick Cornelis Decker sterft den .. Junius 1653 oudt 49 j. 2. Hier leyt begraven Arintie Korvijnck huysvrouwe va Frerick Cornelisz. Decker sterf den 15 Juli 1642. Hier leyt begraven Truitie Sens de huisvrow van Vrerick Cornelisse Decker sterft op den 10 Feberuwary anno 1652 ouat omtrent dó jaren. 3. Hier leyt begra[ven] Huybrecht Kley[burgh] in sijn leven smo van Oostvoren den 6 April anno oudt 58 jaren. Hier leyt begrave Neeltie Aren vrou van Huybrecht Kleyburch sterft den 12 December oudt 58 jaren. (Een merk.) Rechterzijde ontbreekt. Oostvoorne. 266 4. Wapen: drie duiven (2 en 1); hartschild: het wapen Sevender (twee beurtelings gekanteelde dwarsbalken); helmteeken een vogel tusschen een vlucht. Hier leyt begraven / De Heer Jacobus Braet / in sijn leven vrijheer/van Sevender overleden / den 2 November 1745 in/den ouderdom van 63 jaren / 4 maanden en 27 dagen. (Vgl. venster no. 5.) De vensters vertoonen het volgende: 1. Het wapen Van Leyden (vgl. Ned. Adelsboek 1915, blz. 116 en 118 sub X) onder een kroon. Heer Diederik van Leiden, heere der stede Vlaardingen en Vlaardinger Ambacht, van Babberspolders, Hardinxveld, West Barendrecht, Carnisse, Oostvoorne, Rugge, Oosterlant, Rocanje, Nieuwen Hoorn, Nieuwe Gote, St. Anna Polder, Roxenisse, Oud en Nieuw Crajers Polders, Raad en schepen der stad Lelden, heemraad van den Lande van Voorne etc. etc. 1744. 2. Zes wapens: I. Oostvoorne (in rood een zilveren burcht waarop een gouden luipaard). II. In zilver een dijk, waarlangs vijf boomen. De schildvoet stelt water voor, waarin een eend (kwak) zwemt. Helmteeken een boom, dekkleeden groen en zilver. Arent Pieterse Quack, schepen. III. Een landschap met in het midden een vuurtoren met blauw driehoekig dak, rechts de zee, waarop een driemaster. Van uit den schildvoet naar links loopt een zandweg met grasranden, links uitloopende op een zwart hek. Helmteeken gouden vlucht; dekkleeden goud en zwart. Jacob Walingsche Heyndijk, schepen. IV. In rood twee gekruiste gouden sleutels, de toegewende baarden naar boven. Helmteeken rood gouden vlucht; dekkleeden goud en rood. Hugo Quack, schepen. V. Een landschap voorstellende een groene polderweide met op den achtergrond een dijk, waarop links een huisje, rechts drie boompjes. In het midden op den voorgrond een in 18e eeuwsche kleederdracht van bruin gekleede mansfiguur met zwarte driekantige steek en dito kousen en schoenen. De man draagt Oostvoorne, Z.H. Ned. Herv. Kerk. Gebrandschilderd venster (gerestaureerd in 1908). Oostvoorne. 267 een polsstok over den rechterschouder, de rechtervoet naar voren geplaatst en de linkerhand in de heup. Helmteeken een vlucht. Crijn Manintveld, schepen. VI. In zilver een houten molen in natuurlijke kleur, de wieken rechts, de molen op drie kolommen op grasgrond staande. Helmteeken rood zilveren vlucht; dekkleeden zilver en rood. Jacob Bouwense Decker, schepen 1744. 3. Bovenaan een wapen: in groen een grijs of zandsteenkleurige toren met driehoekig dak op een grijs terras. Oosterlant. (Dit wapen stelt voor het zoogenaamde steenen baken, een oude vuurtoren, welke aan den dijk van den Ouden Maasmond staat.) Hieronder alleen het helmteeken van een verdwenen wapen nl. een goudzwarte vlucht; dekkleeden goud en zwart. Pieter Arentse Lagerwoud, schepen. Hieronder een wapen: in zilver op een grasgrond links een huisje; op den voorgrond een roode sjees, waarin een boer, met zweep in de hand, eene boerin, de sjees getrokken door een stappend bruin paard. Helmteeken rood zilveren vlucht; dekkleeden zilver en rood. Leendert van der Poll, schepen 1744. 4. Bovenin een nederwaarts vliegende duif. Hieronder: „Heiligste in Uw Waerheit"; hieronder een door twee engelen opgehouden bloemenschild, waarop: „Uw woord is de waerheit". Joh. 17-17. Daaronder een wapen, dat niet meer is te qnderscheiden; helmteeken twee bruine stelen of trommelstokken; dekkleeden rood en zilver. Hermanus van den Houte Bedienaar der godlijken woords te Oostvoorne 1745. 5. In blauw drie zilveren kuifduiven rood gebekt en gepoot; helmteeken een opvliegende duif uit het schild; dekkleeden zilver en blauw. Heer Jacobus Braet vrijheer van Zevender etc. etc. anno 1745. 6. Wapen als sub no. 5. De Heer AdrianusBraet / secretaris van Oostvoorn / Rugge / en Oosterlant anno 1744 /. Oostvoorne. 268 7. Vier wapens: I. In blauw een groene duintop, waarop een zilveren plant (helmkruid ?). R u g g e. II. In zilver een door een achtparelige gouden kroon overtopt brandend rood hart, doorstoken met twee gouden pijlen de punten naar beneden. Helmteeken rood zilveren vlucht; dekkleeden rood en zilver. Dirck Lievense van Bergen, schepen. III. Wapen gedeeld: 1. in goud een zwarte dwarsbalk; 2. in goud drie zwarte adelaars, waarvan die in den schildvoet dubbelkoppig is. Helmteeken dubbele zwarte adelaar; dekkleeden goud en zwart. Isack Vermaat, schepen. IV. Een winterlandschap; de schildvoet is een ijsbaan, afgezet door een dijk met bladerlooze boomen, links eene boerderij met schuur en hooiberg, rechts een brug; op de ijsbaan in het midden een naar links rijdende boer met stok over den schouder, rechts eene naar rechts rijdende boerin en boer; daartusschen een boer die in eene slede eene boerin naar links voortduwt. Helmteeken rood zilveren vlucht; dekkleeden zilver en rood. Jacob Bouwen se Couwenoort 1744. 8. In goud een groengebladerde, roode roos met gouden hart in het schildhoofd, vergezeld van twee roode halve manen. Helmteeken een roode halve maan. Dekkleeden goud en rood. De Heer Nicolaas Honigh capiteyn van de Burgerije der stad Brielle, contrarolleur van haar Hoogmogende Convoyen en Licenten binnen deselve stad, Schout en Penningmeester van Oostvooren Rugge en Oosterlant etc. anno 1744. Oud-Beverland. 274 Op zerken leest men: 1. In de kerk: Hier leit begrave Lisabet Goose weduwe wile van Cornelis Leendertse Roobol sterff den eersten Julij anno 1629 oudt sinde 78 jaere. Hier leit begrave Fop Foppen Jonghman out 45 jaer sterf den 24 October anno 1630. 2. In het zoogenaamde Gravinnekamertje: In wit marmer de alliantiewapens: De Cerf (gevierendeeld: I. en IV. een hertekop schuinslinks geplaatst; II. en III. drie menschenhoofden, een rechts, een links gewend en een aanziende; hartschild Beieren) en Van Arzele (gevierendeeld: I. en IV. een pronkende pauw; II. en III. drie schelpen, 2 en 1). Helmteeken een antieke vlucht. (Dit graf betrof Jan de Cerf uit Amsterdam.) Op een wapenbord ziet men het alliantiewapen MeermanX Schoonhoven en de kwartieren: Schoonhoven Witheyn Van Arzele Boon Tinback Meerman Wessels Van den Velde MDCCLXXXXIV Obiit XXI Januarii. Het wapen Meerman in het midden is: gevierendeeld: I. en IV. op goud een meerman; II. en III. op zilver drie zwarte vogels (2 en 1); hartschild bestaande uit twee schildjes: 1. op rood drie golvende zilveren dwarsbalken; 2. gedeeld: I. Egmond; II. Beyeren. Schoonhoven: doorsneden: boven op blauw een ooievaar met een paling in den bek; beneden op groen drie zwemmende zilveren visschen boven elkaar. Van Arzele: is het wapen Van Herzeele. Tinback: doorsneden van rood en zilver met een blauwe dwarsbalk over de snijlijn heen, vergezeld boven van drie gouden sterren (6) en beneden van een meermin. Wessels: gedeeld: I. op zilver een zwarte dwarsbalk, vergezeld boven van een. rood molenijzer en beneden van een half rood molenijzer komende uit de deelingslijn; II. doorsneden: Oud-Beyerland. 275 boven op zilver een blauwe keper (over dwars staande, met den punt naar rechts), vergezeld rechts van twee en links van één roode rozen met gouden hart; beneden op rood een gouden kasteel. Witheyn: gedeeld: I. op rood een zilveren berg; II. op blauw een wildeman. Boon: op zilver een groene tak met boonen. Meerman: het wapen van de Delftsche familie. Van den Velde: op goud drie golvende roode dwarsbalken en een schildhoofd van zilver met drie zwarte ketelhaken naast elkaar, vergezeld tusschen 1 en 2 en 2 en 3 van een rood St. Andrieskruisje. Blijkens de Wapenheraut 1916, blz. 279 hing vroeger nog in deze kerk een wapenbord, waarop als wapen: gevierendeeld: I. gedeeld: 1. op zilver een zwarte leeuw, 2. gedwarsbalkt; II. driemaal gedeeld: 1. op zilver drie roode kepers, 2. Buren' 3. op zilver een zwarte leeuw, en 4. op zilver een roode leeuw; III. gedeeld: 1. doorsneden rood op zilver, 2. op zwart een zilveren leeuw; IV. driemaal gedeeld: 1. op goud een zwarte leeuw, 2. op zilver een roode leeuw, 3. op zilver drie roode kepers, 4. Buren. Boven het schild een bladerkroon. Ned. Herv. Kerk te Ouddorp. Alle zerken zijn verborgen onder een houten vloer. Volgens de kosteres liggen hier verschillende leden der families Br een, Lodder, Orinwis e.a. begraven. Ook Jan Magchielse Duffel, die te Ouddorp heteersthet haringkaken uitoefende, ligt hier onder een zerk, met haringkakersattributen versierd. blzVnV?eSChiedeniS Va" Qoedereede en Overflakkee van B. Boers, Ned. Herv. Kerk te Oudenhoorn. Deze kerk is een paar jaren geleden afgebrand, en sinds dien, wegens gebrek aan de noodige gelden tot den opbouw, eene ruïne. In den vloer zijn een paar zeer beschadigde grafsteenen, waarop: 1. Hier leit begraven Jacop Janse so ch in sijn leven schout en secretaris van den Oudenhoorn sterf den 1653 ende sijne huysvrou sterf den .. febewarys anno 165., 2. Hier leit begraven Annetie Leenders de huisvrouwe van Thonis Harrentse sterf den 9 September anno 1653. In den rand: _ Hier leit begravë Ariaen Jacops dochter 'ggnjer| ^ G h e e r t s s huisvr. sterf ao. XVc XVIII dë lest dach Septeber. Ned. Herv. Kerk te Ouderkerk a. d. IJssel. Op het koor bevindt zich een groote grafkelder met monument van de heeren Van Nassau-Ouwerkerk. Onder het wapen in wit marmer leest men: D. A. A. de Haas med. doctr. praetorq. Ouderk. Crimp. ad Isalam et Stormpolder primum lapidem huic monumento adiecit X Juli anno 1753; totumq. opus absolutum est XV Novembr. ao. 1757 per I. et A. Wapperom etiamq. I. T. Maas Archit. Hagiens. Aan den voet van de tombe op eén steen: M. S. Gulielmus Mauritius Nassoviae1) comes Ouwerkerkae et ' Woudenbergae dynastes, ') Hij f 26 Mei 1753 X Charlotte gravin van Nassau-Odïjck. (Vgl. Gen. Her. Bladen 1919, blz. 191.) Ouderkerk a.d. IJssel. 277 Reipublicae Belgarum polemarchus, provinciae Flandricae praeses, castel- lorum, quae ad Scaldim posita sunt atque urbis et arcis Slusanae praefectus, equitum alae Chiliarcha comitiorum, nobilitatis Bataviae particeps sibi ac genti suae hoe monumentum vivus fieri jussit, quod quum fato functus A. D. VIII cal. Jun. A. CDIOCCLIII < reliquisset imperfectum Henricus Nassoviae1) et Granthamensis comes, vicecomes Bostoniensis, magnae Britanniae nobilis senator, frater eius lugens moerensque absolvi curavit. In den vloer van de kerk liggen de volgende zerken met opschrift : li Hier leit begraven Hendrick Andriesz. starf op den 20 Augusti anno 1615. Hier leit mede begrave Jan Claesz. steenbacker aen de Cortenoört. Hij is gestorven op den 16en dach December anno 1632. 2. Hier leit begraven Siegen Ariansd. de husvrou was van Cornelis Willemsen ende starf den H September anno 1596. 3. Hendrik Donker geboren te Waarder den 31 October 1760 in leven predikant te Etershem en Schardam en 36 jaren te Ouderkerk en Krimpen aan den IJssel overleden den 25 April 1821. 't Is Donker die hier rust, 't geweld des doods ontrukte hem, in een punt des tijds, aan gade kroos en kerk. Gij, wien zijn leven werk tot in de ziel verrukte, wijdt gaarne hem een traan, op deeze kouden zerk. 3. Hier leyt begraven .... Dercksen de Jonge Klouck van is ghesturven .. Maert anno 16.. (In een ovaal een hart doorboord door twee pijlen, waarboven een kroon; boven de kroon een ster(6).) Sijn naem.... prese. Godt wil zijn ziel genadich sijn. ') Hendrik graaf van Grantham viscount Boston f 5 Dec. 1754 X Henriette Butler. Ouderkerk a.d. IJssel. 278 5. Hier leyt begraven Floris Adriaensz. WtStormpolder,hij is gestorve op den 12en dach Mey anno 1628. 6. Int jaer ons Here XVc en bidt voer die zielle. Int jaer ons Here XVc en IX den XXVIste dach in Julio sterf Teed Meus Willesz. wijf. (Wapen: drie haken, paalsgewijze geplaatst, waartusschen bovenaan vier sterren.) Op een kroon drie schildjes, waarop: Derck Sente, Jacob Pieters Cool, Ariaentje Sente. Ned. Herv. Kerk te Oude Tonge. Men ziet hier de volgende grafschriften: 1. Hier leit begrave Joest Ruychrock de Jonghe rentmeester van de Middelharnisse sterf ao. XVc XXXII de XHIt Septeber bidt voer de ziele. (Wapen: een dwarsbalk, waarboven een barensteel; helmteeken een vlucht.) W. J. B. W. 2. Hier leit begraven Jan .... van S. Annalant .... oudt 59jaer sterf den .. October 1647. (Wapen uitgekapt; helmteeken een vlucht.) 3. Pieter Cornelissen Kool is gestorven 1617. Joris Stevense Kool is gestorven 1640. 4. Hier leit begraven Job Pieters z. 03A ged. ende sterff int jaer ons Heere 1586 den 6 dach in Junio nar den nieuwen stil. bidt voor die ziele. 5. Hier leit begraven Jan Lenaerts is ged. ende sterff int jaer ons Heeren 1592 den 28 dach in Junio nar den nieuwen stil bidt voor die ziel. Oude Tonge. 279 6. Hier leit begrave LeeneCornelisdochter die huysvrouwe va A i c h e C o r n e 1 i s s. sij sterf ao. XVc XXVIIII den XXVsten dach in Meerti. ' 7 Smit out 47 .... gestorven den .... en begraven den .... 30 Mey. 8. Hier leit begrave Joffrou Marike Ruychrock Joest dochter retmeest. va Grisoerde sij .... (Wapen als sub 1 in ruitvorm.) 9. Hier leyt begrave Soete Jan Wittez. wedue die sterf int jaer MVc XLIIII den XXIIIIste february en JannekeWouters huysvrou sterf ao. XVc LXIX de XIIII Sepfëb. 10. Hier leyt begrave Adriaen Gilliszoen hij sterf int jaer MCCCCXXII, XXVI daghe in April en .... 11. Hier leit begraven heer Lenaert Wouterse pastor sterf int jaer MVc en XLV dê VI January. Ano. XVc en XXV de XXVste february sterf Corni(?) Cornelis Jassoe va Rijswijck. Ao. XVc en twee de derde novebris 12. Hier leyt begraven Margriette Goverse starf op den 3 September anno 1604. (Wapen uitgehakt.) Op een koperen kroon drie schildjes, waarop het volgende gedicht uit 1680: Wanneer St. Joris pijl en boge was gebroken Lagh St. Sebastiaan haast in het stof gedoken en vont zigh haast ontset van schutters en geweer, die doelden na het wit en schoten t'sijner eer. Want 't zijn de gildebroeders, die 't regt met al de landen op haar leeraars versoeck gaan stellen in de handen van d'oude Tongsche kerk; daarvan zij een bewijs dees opgehangen kroon Oude Tonge. 280 tot haren roem en prijs. Gansch loflijk is dees daad dus volck en overheden tot heylsamer gebruik, 't verguiste geld besteden. Hierom was een request van haer gepresenteert aan Hollants graaflijkheyt die hierin consenteert. D. Smout. (Op een andere kroon, die echter zóó hoog hing, dat de verzen niet waren te lezen, zijn nog vier verzen, die vermeld zijn in de beschrijving van Goedereede en Overflakkee door B. Boers, blz. 199.) Buiten in een voorportaal op een steen: Adriaen van de Leur heeft aen dit portaal den len steen geleyt den 12en Yuny 1742. Ned. Herv. Kerk te Oudewater. • Nabij het orgel ziet men tegen een pilaar een marmeren bord, waarop bovenaan een wapen: drie rozen (2 en 1). Piae Memoriae viri cl. Rudolphi Snellii a Royen, patricii veteraquinati, qui anno MDXLVII, V Oct. natus juventutis partem docendis Marpurgi in Hessia literis et artibus cum laude exercuit; aetatem reliquam in acad. Leydensi turn mathesos tum hebraeae linguae professioni cum cura fide et bono publico exegit. Bis rectoratu honorifice functus Illmis. duobis Mauricis principi auriaco et landgravio Hassiae ob artium quas amabunt, praestantiam carus, tantum Leydae. Anno aetatis suae sexagesimo secto, II Mart. Deo et naturae consessit. Hoe patriae loco ubi corpus humari Oudewater. 287 60. Jacop Backer. 61. Wapen: drie dwarsbalken. 62. Hier leyt begraven Aeltge Willemsdochter huisvrouw van Claes Jans Crevel sterf den 29 January anno 1618. (Wapen: een plant bestaande uit drie takken.) 63. Wapen: een rechterschuinbalk. 64. Twee wapens: I. Swieten; II. een keper, vergezeld van drie St. Andrieskruisjes. (Een miskelk tusschen de wapens.) Hier leit begrave Jacob Hugez. hij sterf ao. XVc en VII de XXVII Hier leyt begraven Jacob Willems va Swieten sterf den 4e februarii anno 1627 ende Gooltgen Willemsdr. van Swieten wedue wijlen Martijn van der Pol sterf den 4en April anno 1632. 65. Wapen als II. sub no. 64 (Van Zijl). Hier leit begrave Dirck va Zijl hij'sterf {int jaer 1481 op S. Martins dachj; [int jaer XVc XXV] sterf D av i d (of D a n i e 1) va Zijl. bidt voir die zielen. Hier leyt begraven Huygh van Swieten sterf den , ber anno met sijn huysvrouwe Philipp en zij sterf anno 1633. (Onder deze zerk zijn meerdere leden der familie Van Swieten begraven; de zerk is echter zeer afgeloopen, zoodat daarvan niets is te ontcijferen; het tusschen [—] geplaatste is aangevuld uit een Ms. van Van Buchell.) 66. Twee wapens: I. Van Swieten; II. drie ruiten (2 en 1). [Jan Hugenzoo sterf ao. 1504 de 20 November.] (Dit opschrift is ontleend aan .voornoemd Ms. van Van Buchell.) 67. De wapens Van Swieten en Van Zijll. [br. Jan van Swieten priester sterf int jaer os heere 1531 in October.] (Ontleend aan voornoemd handschrift.) Volgens het Ms. van Van Buchell hing destijds bij deze zerken een bord tegen een pilaar, waarop de wapens Van Swieten 'en Van Zijl en dit opschrift: Int jaer 1525 op S. Jacobsdach sterf hr. Jan van Swieten Jacobssoon priester. Oudewater. 288 Int jaer 1480 op S. Mathijsdach sterf Dirc van Zijl. Int jaer 1522 13 Junij sterf Daniël van Zijl. Int jaer 1504 den27November sterf Geerlof van Swieten Jacobzoon. Int jaer 1536 op S. Bartolomeusdach sterf Claes Wouterssoon. Aecht Wouter Claessoons wed. sterf 1544den 19d. in Mey. 68. C. I. van Arckelen. 69. M. C. B. 70. W. Kerk man, kerk- en borgem. van Noordpolsb. (Wapen: gedeeld: I. twee aangesloten dwarsbalken, de bovenste beladen met twee penningen of koeken, de onderste met aangesloten driehoeken, de bases op den onderrand. 71. Adriaen Egmondt. 72. A. L. Goedhart en I. C. van Ouwerkerck. (no. 61) 73. Hier leyt begraven Jaspar Hinrickssoon van m is gestorven den .. Jannuary anno 1619. (Wapen: gedeeld: L doorsneden, boven een dier, beneden drie palen; II. drie ruiten, 2 en 1.) 74. Gerrit Ghijsbartzdr. 75. M. N. B. 76. Hier leit begravë Fije Henrick Ghijsbertz. weduestërf ao. XVc XXXVII. (Twee wapens: L gedeeld: 1. een leeuw, 2. drie lansen (2 en 1); II. drie klaverbladen, 2 en 1.) 77. Hier leyt begraven Dirck Dirckz. 78. A. C. B. de Wed. Arendonck ao. 1707. 79. Hier leit begvë Jacop Janz. va dr. Hoeven ao. 1532 dë 2 April. (Wapen: een ster(8).) Oudewater. 289 80. Hier leydt begraven Cornelis Ghijsbertsen van Bodegraven oudt 89 yaren obijt den 28 Augustus ao. 1667. 81. Hier leyt begravë Cornelis Hendrick Janz. wut Rosen- dael en sterf ao en Marichge zij Wijf starf ao. 151 . op St. Katherine dach. 82. Pieter Keyser. 83. Een geheel uitgesleten zerk van Vlaamschen steen, waarop volgens Buchell was te lezen: Anno 1578 den 29 Januarij sterf mr. Roeloff Danielsz. van Zijl priester van Zijl. Jacob Hugens van Swietens soons wijf sterf ao. 1517 den 18Junij. Ende Alijt Jacobs Hug»nssoonsdr. sterf 1500. Cathrijn van Zijl sterf ao. 1500en Jan van Zijl Dirckszoon sterf ao. 1505. Jan Wouterszoon sterf ao. 1529. Op de torenklokken leest men: L Sancta- Maria Virgo intercede pro toto mundo quia genuisti regem orbis Anno Domini MlIIIIc. Johannes Moer me fecit. (Deze klok is de grootste en weegt 1600 Ned. p.) 2. Ego sum via, veritas et vita; Salvator es mijnen name; Mijn gheluyt sij Gode bequame; Joris Waghenens maecte mij int jaer MlIIIIc XI te Mechelen aende Coepoort. (Deze klok weegt 1000 Ned. P.) 3. Hora est jam nos de somno surgere. Wilhelmus de Wou me fecit anno Domini MVc IX. (Vgl. Bijdragen Gesch. Bisd. Haarlem Xe Deel, blz. 289.) 19» Ned. Herv. Kerk te Oudewetering. De kerk is vergroot in 1843. Boven den preekstoel ziet men het wapen Van Wassenaer met hartschild Alkemade. Op den lezenaar van den voorzanger: „Vereert bij Lambert Teering 1696". Grafschriften zijn niet meer aanwezig. Ned. Herv. Kerk te Oudshoorn. Eene uitvoerige beschrijving van deze kerk vindt men in het Algem. Ned. Familieblad 1900, blz. 9 en volg., en 1902, blz. 161 en volg., door den heer W. M. C. Regt. Men ziet er op grafzerken of tomben: 1. Het hardsteenen middenstuk van eene in 1795 vernielde graftombe : Grafstede opgerecht ter zal. gedachtenisse van de Weleedele Vrouwe, Vrouw Nicolaa Hooft, gemaelin van den Weleedelen Heere, Heer Cornelis van Oudts* hoorn, ridder, heer van Oudtshoorn, ende Gnephoek. Oudtshoorens waerde vrouw legt in dit graf beslooten; Het voorbeelt van de deuchd en onbevlekte trouw. Geen laster krenkt haer eer, geen lof kan die vergrooten. Nu leeft haer ziel omhoog en kent geen leet noch rouw! Het lijk van d'eedele Hooft, van aerdsche zorg ontslagen, Wacht in haer eigen kerk hier d'eindelooze rust; Opdat haer levenszon, die nu schijnt uitgeblust, Met schooner glans weêr in den hemel op zouw dagen. J. Antonides. Overschie. 299 In de afgebrande kerk bevonden zich tal van grafzerken, w.o. prachtige, die evenwel thans allen onder den grond zijn verdwenen. Zoover ik kon nagaan heeft men van de grafschriften geen aischrift gemaakt, ftikele opschriften worden vermeld in het Maandblad van het Her. en Gen. genootschap de Ned. Leeuw 1884, blz. 38. Zij luiden: 1. Jan Lodewijk van Allem, obiit 26 April 1770oud 18jaar en 4 m. en Roelandus van Allem obiit 19 Juni 1770 oud 25 jaar en 10 maanden. 2. Cornelis Aalbert Rijnbende oud 17 maanden, obiit te Delfshaven 23 Sept. 1820. 3. Jan Dirkse Kleyweg. 4 van Sprokkelmaand 1711 Gerhard San(nf?). 5. Cornelis Leendiris Ruygrock, obiit 22 Mei 1751, oud 27 jaar en 2 dagen. • 6 van Jans en van Coelen Backer. 7. Op een blauwe zerk in wit marmer, een doodskop met twee gekruiste doodsbeenderen, benevens een zeis en een spade, en daarboven een gevleugelde zandlooper. Hieronder: M. B. Fabius. Hier rust Gerardus Henricus Blanken, predicant obiit 18 April 1754, oud 43 jaar. 8. Een zerk, waarop slechts te lezen het jaartal 1464, en waarop was uitgegrift een met windsels omwonden lijk. Vier kwartieren: I. een dwarsbalk, vergezeld II. een keper van drie figuren (2 en 1) DL drie leliën (2 en 1) IV. zeven ruiten (4 en 3). Voorts bevonden zich nog in de oude kerk: 1. Een bord met geboden, in 1668 ten geschenke gegevendoor Ariaentje Jans weduwe van Arien Arents Vos. Wapen: op blauw de letters A. A„ waarvan de twee middelste beenen zooveel verlengd zijn, dat zij elkaar kruisen en een Poortugaal. 306 (Wapens uitgekapt; helmteeken een pelikaan, die zich in de borst pikt.) 17 Hier leyt begraven Mare tien Claes Cooyers de huisvrou van Bastiaen Hendricksen Droogendijck was out 63 jaren en 38 weken ende eenen dagh sij sterff op den 2 february anno 1652. 18 Hier leyt begraven Mr. Pieter Cornelisz. v. Maet dickgraef van Albrantswaert sterf den 24 Maert anno 1601. Hier leydt begraven Cornelis Pietersz. Vermaet in sijn leeven gheweest dijckgraef van de Albrantswaert sterf den 19en April anno 1649 oudt weesende onttrent 75 jaaren. 19. M. I. en een merk. 20 Hier leet begrave" heer Corneli s Co rn e 1 i sz. die sterf int jaer ons Heere XVc en XXVII de twaelfde dach i Julius bidt voer die ziele. (Een miskelk.) 21 Hier leydt begraven Willem Heyndericksz. Hoogeworf in'sijn leven gheweest schout van Poortegael onttrent 44 jaaren ende is ghestorven op de I5en Mey int jaer ons Heere 1658 oudt sijnde 79 jaaren ende 4 maenden. , 22 Hier leit begraven Aert Henricxz. van Driel insijnleve dijckgraef en schout va" Poortegael; hij sterf de XIIJuly ao. 1596. 23 Hier leyt begraë dë E. Niclaes Bastiaens Spruit in sijne leevë schout tot Poertegael sterf de 21en September ao 1612 ende Magdalena Claes van Driel zijn huisvrou sterf den lOen September ao. 1626 ende Haesken Claesdr. sterf de30 November 1611. (Twee wapens onder één helm ; helmteeken een vlucht: L geruit, met een dwarsbalk over alles heen; B. een dubbele adelaar, van Driel.) 24 Hier leyt begraven Doen Willemsz. sterf op ten 21 Junyus anno 1575 ende Maertgen Maertens dochter sim huysvrouwe sterf op ten 5 februarius ano 1601. Poortugaal. 307 \i1I\aJL Hier leit begraven Jan Do enz. sterf den 3en September 1604. (Twee wapens: L een zittende vos met een vogel in zijn bek; II een figuur, dat er uitziet als een hoepel, die van onder geopend is, en waardoor een lat.) 25 Hier leit begravë Wouter Wouterszoë cappellaen van deser kercke was hij sterf anno MVc LUI dë sesten dach va December bidt voer die ziel. Het Algemeen Ned. Familieblad 1883 no. 48 blz. 2 vermeldt nog • 26. Hier leit begraven Arien .Claesz. Coyer sterf den 2 Augusti 1634. 27. Schepmanni sepulcrum. 28. Hier leydt begraven Gerrit Bastiaenz. van der Wael en is ghestorven op den 22en Mey 1652 oudt sijnde 43 jaren ende hier leydt begraven Gerrit (Sebastiaenz.) van der Wael en is ghestorven op den 14Junius 1657 oudt sijnde 6 jaren Hier leydt begraven Neeltgen Bastiaensz. van der Wael en is ghestorven op den 3en September 1657 oudt sijnde 21 jaren. Op het koor staan de overblijfselen van een viertal wapenborden, die niet veel meer zijn dan een partijtje brandhout. Op een is nog te zien een wapen: de dubbele arend van rood op een goud veld, blijkbaar behoorende aan de familie Van Driel en: MDCLXXXXVII obiit 7 September. Op een tweede is alleen te zien: MDCCVIII obiitXNovember (Dit laatste en nog een derde betroffen de families Grijp van l valkestein en Boon van Engeland.) Het orgel is versierd met een plaatje, waarop • Geschenk van den Heer en Mevrouw A. van der Poest Clement-Lebret te Poortugael ter gelegenheid van hun 40 jarig huwelijk 16 November 1915. Ne(dZiFaS Ned. Herv. Kerk te Puttershoek. Zie: J. W. Regt, De Hoéksche waard blz. 77. In deze kerk is weinig meer te vermelden. Boven een heerenbank ziet men in hout uitgesneden de wapens Onderwater en Van de Wall met Repelaer, waaronder „Virtus nobilitatis decus." De zichtbare zerken zijn vrijwel geheel afgeloopen. Te lezen is nog: L Hier leyt begraven Yngen Arense Booer naer hemel vooer / en sijn huisvrou 2. Hier leyt begrave Jas Aryense sterf . . October 16.. 3. Hier leyt begraven Claes Cornelisse Vleisouder hij sterf den 15 sij sterf den 27 Augusti 1602. 4. Hier leyt begraven Coernelis Janssen Visser hij sterf den X April 1606. 5. ' Hier leyt begraven Aeriaentien Korssendr. sterf den 25 December anno 1603 oudt 86 jaer. 6 schout in Puttershoek sterf den 16 Juny 1733 out sijnde 84 jaar. 7. Hier leit begraven Yan Ariensen Smouter. Op een schaal van het avondmaalzilver leest men: Deze zilveren schotel met twee kleine, een schenkkan en vier bekers benevens twee offerkisten en een doopbekken zijn aan de Nede Herve Gemeente in Puttershoek ten geschenke gegeven door Vrouwe Maria Jacoba Repelaer douairière jonkhr. Mr. Pieter Hendrik van deWall van Puttershoek, ambachtsvrouwe van Puttershoek en Spijkenisse. December 1859. Leimuiden. 190 2. Hier leit begrave Jannigje Cornelis Moy Clasendochter ende is gestorven den 24en September anno 1638. 3. Hier leyd begraven Jacob Aertsz. ende storf int jaer ons Heeren 1616 den 6 Maert out wesende 82 jaeren. 4. Hier leyt begraven den eersame Daniël Franssen starf den 1 .(?) dach Mey anno 160.(?). Hier leyt begraven Annetgen Pieterse sterf den 18 Augustus anno 1616. 5. Hier leit begraven Wyborch Arentsdr. de huysvrou vïï Isack Isacksen schipper tot Amsterdam is gestorven den 4 Zeptember anno 1635. Ned. Herv. Kerk te Lekkerkerk. Boven den hoofdingang in den toren prijkt een steen, waaropAan dit gebouw is de eerste steen gelegd/in naam van de HoogEdele gebooren Vrouwe/Geertruid Lestevenon douanère H o p / vrij vrouwe van de Lecq, Lekkerkerk / en Zuidbroek etc. etc. door den Heer Martinus Heykoop bailluw schout enz. enz./op den le Augustus MDCCLXXX. Onder de banken zijn twee zerken: 1. Hier leyt begraven Jan Adriaensen Schilman in sijn leven mansman van den Hove ende Hooge Vierschaer van Suythollant, schout tot Lekkerkerck en Suitbroeck ende schout en secretaris tot Crimpen op de Lecq out sijnde 55 jaren sterf den 7 Augustus anno 1672(?) alsmede MagheltienPieters sijne huysvrou sterf den 16 Julij anno 1674 out sijnde 50 jaren ende Adriaen Schilman haerluyder soon hooghdijckheemraet van de Knmpenerwaert out sijnde 21 jaren sterf den 16 July 1674. 2. Hier leyt begraven Adriaen Joosten van Ardenne in sijn leven viercavel (?) van den Crimpenderwaert sterf den 25 July ao 1641 en is geboren den 27 October ao 1595. Lekkerkerk. 191 Hier leyt begraven Ds. Adrianus van Ardenne in sijn leven predicant tot Lekkerkerck sterf den 1 November ao 1699. (Wapen: drie vogels, 2 en 1.) Voor de achterdeur ligt een zerk, waarop: 3. Bartus van Willes theologiae doctor en predikant te Lekkerkerk geboren 1 December 1786 overleden 20 October 1844. Op den lezenaar van den preekstoel ziet men twee wapens: I. drie vogels (2 en 1); helmteeken een vogel met uitgespreide vleugels; II. drie testen (2 en 1); helmteeken een bos pauwe- veeren. Daaronder: A. M. N. 17 A N. 24 W. Y. N. Ned. Herv. Kerk te Lexmond. Men ziet hier de volgende zerken: 1. (Wapen in ruitvorm uitgesleten.) De kelder van Ds. I. F. van Warmvliet predikant tot Lexmont ao 1711. 2. (Een schip in een ovaal.) Hier leyt begraven Aentgen Aert de huysvrou van Marynus Hopman schipper tot Zierckzee sterft den 16 Desem ber ao 1655. 3. Cornelis Harmensz. Neck. 4. Wapen: op blauw een keper, vergezeld van vijf gouden sterren (6), twee boven, drie beneden. Helmteeken een ster (6) tusschen een vlucht. Hier rust Pet Ais Muilmangeb.80ct. 1711 gest. 14Juny 1793, Leeraar der gemeente van Uitwijk en Waardhuizen / daarna van Lexmond en Laakerveld / geduurende den tijd van 54 jaaren. / Zijrte gemeenten getuigen van zijn oprecht gedrag, / nedrigheid, geleerdheid, voorbeeldigen ijver / en beproefde godvrugt. / De hoogachting en de liefde zijner kinderen / vergezelden hunnen waardigen vader tot in dit graf / en waren dit gedenkteeken hunner dankbaarheid / eerbied en ouderliefde zijne zalige nagedagtenisse verschuldigd. / Lexmond. 192 5. Hier leyt begrae Jo Abraham van der Noot is in den Heer gerust den .. Mayus ao 1616. Memento mori gedenck te sterven. In het midden het wapen Van der Noot (vijf schelpen, 1,3 en 1), en aan weerszijden vier kwartieren: Van der Noot Brakell Pipenpoy (drie lelies,2 Nispen en 1) D'Almaras (boven (?); De Wael van beneden twee klaverbla- [Vronestein den met den steel omhoog schuin naar elkaar toegeplaatst) A ? Raephorst. 6. De kelder van de Heeren Van Brederode van Bolswaert. Boven een gekroond wapenschild een dier, half arend, half leeuw met een schild voor zijn lichaam, waarop het wapen Brederode. Het schild is gevierendeeld: I. en IV. Brederode; H. en III. Arkel. Schildhouders: twee adelaars. Spreuk: Et si mortuus urit. Onder aan het schild hangt een ridderorde (een kruis). Deze zark is gelegt om na te koomen d'uyterste wille van wijlen den H. W. G. Heere Lodewijk Pieter van Brederode, heere van Bolsweert en Aarlanderveen in leeve capiteyn ter zee ten dienste van Zijn Allergetrouwste Maiestijd Johannes de 3de Koning van Portugal, ridder van 't Kruys Christus aldaer gestorven den 29 November 1739 oud zijnde 55 jaaren en 7 maanden en begraaven in de parochie van Santos tot Lisbon. Aan weerszijden acht kwartieren: Brederode Nooms Arkel Outshoorn (de drie hoorns) Reede Egmont Oesterum Swieten Renesse Ram (een halve ram) Hattum (de Schaar) Piek van Soelen Salland Isendoorn de Blois Linden (Van Lynden) Bronckhorst. Lexmond. 193 7. Hier ligt Justus Lammeree in leven predikant der hervormde eeredienst laatstelijk van de gemeenten Leksmond, Achthoven en Lakeveld geboren 27 february 1792 overleden 9January In de kerk: 8. Hier leit begrave Gerrit 9. Hier leidt begrave Griet anno 1629. 10. Hier legt begraven ....k Gijsbertz. .... Mey dach 1659 L ij s k e n sijn vrou op den ...toberanno 1663. (Wapen: drie ruiten, 2 en 1.) 11. Marten Franc Kamp. 12. Hier leyt begrave Jantie Jansen sterf den 26 Januarius anno 1692. 13. Mattijs Gere W e e r t s is ge.... den 2 Des. 14. Hier leyt begrave Jan tensoon Solderman 1637 den .. febrewary. 15. Dit graf Jan Ha Bronckhorst. Janneken sijn huisv. 16. Hier ley Philips D Marten 1614. 17. Gijsbert van Laeck. Boven een heerenbank ziet men een wapen, gedeeld: I. doorsneden: boven, gedeeld: 1. op blauw een gouden ster (6), 2. op 13* Cl assen sterf den2 7berao 1646. Aeriens is gestorven den 13 Maert Lexmond. 194 zilver een roode lelie; beneden: op zilver een zwarte duif, die opvliegt van een zwarten grond; II. op goud een zwarte pot met drie poten, ooren en rand van zilver. Met hartschild: gevierendeeld: 1. en 4, Leksmond (op zilver een zwarte zwijnskop); 2. en 3. op goud drie roode zuilen. Bij zerk no. 6 behoort een groot bord, waarop men het volgende leest: Nobilis generosus vir Rijnoldus a Brederode etatis sue LXXXV annorum et V mensium obiit XIII September anno MDCXXXIII. Hier leggen begraven Vrouwe Catharina van Holten vrouwe van Bolsweert overleden in 't jaar 1596 oud zijnde 70 jaaren. Rijnoud van Brederode zoon van Rijnoud den derden geboofen uit de gravelijke huysen van Holland souverijn van Vianen en Ameyde 20e heer van Brederode en burggraaf van Utrecht ridder en deken van 't gulde vlies overleden 13 September 1633 oud 85 jaar en 5 maanden. Josina van Arkel, AsperenVuuren gemalin van Rijnoud van Brederode overleden in 't jaar 1601. Hendrik van Brederode eerst luitenant in de garde van de Koning van Vrankrijk daarna drossaard tot Ameyde overleden 15 Juny 1669 oud bijna 80 jaaren. Vrouwe Geertruy van Reede van Amerongen gemalin van Hendrik van Brederode drossaard tot Ameydeoverlede 18 Augustus 1639.J) Frederic Lodewijk van Brederode drossaard dersteede en lande van Ameyde en Tienhoven hoogdijk heemraad van den Alblasserwaard overleden 3 Augustus 1693 oud 65 jaaren. Vrouwe Theodora Anna van Renessen van Wulp gemalin van Frederic Lodewijk van Brederode Drossaard van Ameyde en Tienhoven Hoogdijk heemraad van den Alblasserwaard overleden 9 January 1682 oud zijnde 48 jaare. Hendrik Maxi mi liaan van Brederode opperhoutvester van den lande van Vianen, overleden 18 Augustus 1700 oud 39 jaar 4 maanden en 13 dagen. Vrouwe Brigitta Margarita Nooms van Aarlanderveen gemalin vanHendrik Maximiliaan van Brederode ') Vgl. Gen. Her. bladen 1912, blz. 148. Lexmond. 195 opperhoutvester van de lande van Vianen overleden 3 february 1692 oud 33 jaar en 7 maanden. Rijnoud Lodewijk Pieter van Brederode zoon van Hendrik Lodewijk Pieter grave van Brederode kamerheer van Zijne Keyzerlijke K. Majesteit collonel in dienst dezer lande overleden den 7 September 1764 oud zijnde 19 maanden. Aan weerszijden vier kwartieren: Holland Renesse van Wulp Egmond Nooms van Aarlan- [derveen Arkel Van Zeiler Reede van Amerongen Andrioli. (Nooms: op blauw een zilver achtpuntig kruis. Van Zeiler: op zwart een verkorte hoekige dwarsbalk van zilver. Andrioli: gevierendeeld: I. op goud een roode leeuw, waarboven een blauwe barensteel; II. en III. op goud een zwarte adelaar; IV. op rood een zwarte keper, vergezeld boven van twee zwarte sterren (6) en beneden van een zilveren hond.) Deze wapens wijken geheel af van die, welke voorkomen op den kwartierstaat van H. L. P. graaf van Brederode in de kwartierstaten van Smissaert en Van der Dussen. Voor in de kerk hangt een bord, waarop net gebed des Heeren, geschilderd door J. van Munninckhof fecit 1695. De schutters van Lexmont door liefd' hiertoe gedreven hebben Christi gebet en al dit werk gegeven. Onderaan ziet men allerlei attributen van de schutterij. Op het bord ziet men voorts in het midden bovenaan een groot wapen tweemaal gevierendeeld naast elkaar met hartschild Vianen: 1. en 6. op zilver een roode roos zwart gepunt, met gouden hart. 2. en 5. op rood een gouden ster (6). 3. en 8. op blauw twee zilveren gekruiste geweien. 4. en 7. Brederode. Voorts de volgende wapens: 1. Op zwart een rood hart beladen met vier gouden sterren (6), (2 en 1) (Diedrick Ambueren capiteyn). 2. Op goud drie zilveren lelies (2 en 1) (Bastiaën Losse rt vaendrager). 3. Op goud een zwarte dubbele adelaar en tusschen de koppen Maasland. 205 Stephanus Izaacus Broekman evangeliedienaar te Maasland, overlèeden den 14 October 1819 in den ouderdom van 67 jaaren. Hier rust het dierbaar koud gebeente van hem die Maaslands kerkgemeente door leer en wandel heeft gestigt, die om zijn deugden en zijn.gaaven wierd weenende gebragt ten graaven en onder deezen steen geligt. P. C. de Coningh schout van Maasland. Deeze zark is geplaatst toen kerkmeesters waaren: B. Klapwijk, P. Dirksz. Keyser, I. Jacobsz. Keyser, I. Pieters Sonneveld, als rentmeester D. van der Ende. Ds. Hendrik Jakob Eykman, geboren te Rotterdam 5 September 1787 overleden te Maasland 28 October 1824. Valt ooit op dezen steen een traan, mijn naam en hart gewijd, hij parel aan mijns Heilands kroon en daauw mij rust na strijd; eens dierbren zien we elkander weer en juichen in ons lot. Volgt volgt getroost me in 't dal des doods Mijn God zij ook uw God. Toen kerkmeesters waren: C. Doelman, L. de Jong, D. van der Lely, C. Stigter, als rentmeester D. van der Ende. . 62. Pieternelle Hoogheveen 1681. 63. A. I. van der Segen. 64. A. v. d. Lely. 65. D. G. H. T. Ary Cornelisz. van der Burg. , 66. Hier leyt begraven Cornelis Willemsz. Proot sterff den 22 November anno 1654. In het koor zijn drie geschilderde vensters: Maasland. 206 I. Jacob van Zuylen van Nievelt commandeur te Maasland 1616—1625. Met wapen en de kwartieren : Zuylen Bloys de Treslong Renesse Egmond. (Zie d'Ablaing van Qiessenburg t.a.p.,- blz. 10.) II. De Heeren Dijkgraef en Hooge heemraden van Delfland en tien wapens: Van Schagen Van Wassenaer Van der Houff Van Zevender Van der Graeff Van der Mijle Musch DeJ°"g Stalpart v. d. Wiele Soetens. Het wapen Musch is op goud een zwarte adelaar met roode kroon en pooten. D e J o n g: op blauw twee gekruiste kruishouten met een zilveren koeienkop in den schildvoet. Soetens: op zilver een groene boom op grasgrond. (Dit venster zal circa het jaar 1650 zijn geschonken, toen was het bestuur van het hoogheemraadschap namelijk als volgt samengesteld : Willem van der Houff dijkgraaf. Hoogheemraden: Diederik van Schagen, vrijheer van Goudriaan. Albrecht van Wassenaer, heer van Alkemade. Jacob Frederik van Zevender, heer van Kenenburg. Jacob van der Graeff, heer van Hoogeveen. Cornelis Musch, ridder, heer van Walsdorp, Carnisse enz. Willem Stalpart van der Wiele, heer van de Werve. Adriaan van der Mijle, heer van Dubbeldam. Mr. Cornelis de Jong, secretaris. Cornelis Soetens, penningmeester.) III. Jacob Frederik van Sevender, heer van Kenenburg, met wapen (gevierendeeld: I. en IV. op goud twee zwarte beurtelings gekanteelde dwarsbalken; II. en III. Egmond). Op een bord met teksten een wapen: op goud een roode lelie. Boven den ingang van een berghok twee wapens: I. Van Sevender; II. Egmond, waaroverheen een golvende dwarsbalk bestaande uit drie rijen n.1. blauw, wit en blauw. Maasland. 207 Boven een deur de wapens: I. Van Zuylen v. Nievelt gedeeld met BI oysv. Treslong. II. Gedeeld: 1. het Duitsche ordenskruis; 2. doorsneden: boven Egmond, beneden gedwarsbalkt van zes stukken zwart en wit. III. Gedeeld: 1. het Duitsche ordenskruis; 2. doorsneden: boven Bloys van Treslong, beneden Egmond. IV. Gedeeld: 1. het Duitsche ordenskruis; 2. doorsneden: boven Van Zuylen van Nievelt, beneden op zilver drie roode molenijzers (2 en 1) (Van Zuylen). Boven een deur de wapens: I. Oranje Nassau met Honi soit qui mal y pense. II. In goud een roode leeuw (A. van Rijn). (Volgens den heer W. van Rhijn, molen de Valk te Leiden betrof dit wapen Arnoldus van Rijn geb. circa 1685, f 1769, notaris te Overschie.) III. Doorsneden: boven op goud een uitkomende roode leeuw, beneden gedwarsbalkt van zes stukken blauw en zilver. Op een linnen doek ziet men de geblinddoekte Gerechtigheid met een zwaard in de hand. Daaromheen een vijftiental wapens, n.1. van G. W. Schweinitz, G. H. Overschie, S. van d. Koog, A. van Rijn (als boven), W. Hooft, W. Vlaardingë~rwout, C. van der Keft, I. Middelman, S. van d. SI ei den, I. Spaniersberg, P. Schim, H. K. Poot, G. van Assendelft, W. van d. Jagt, J. van d. Duyn. Hieronder: 'k Zie geen personen aen, maer weeg slechts quaet en goed; Straf d'ondeugt met Godts zwaert en spaar 't onschuldig bloet. 1726. (Dit doek schijnt met een ander, hetwelk op den muur bevestigd is, destijds eigendom geweest te zijn van eene familie De Koning, die het aan de kerk schonk.) Ned. Herv. Kerk te Maassluis. Men ziet hier de volgende opschriften op grafsteenen. Verschillende zerken liggen onder de banken. In een zijbeuk liggen : Maassluis. 208 1. Twee wapens: I. gedeeld: 1. een linkerschuinbalk, waarboven een leeuw; 2. een golvende dwarsbalk; in een schildhoofd een leeuw; II. drie pompebladeren (2 en 1); helmteeken een uitkomende leeuw. D. G. H. T. V. A. S H. 1580. M. I. D. I. Hier leyt begraven Adriaan Schoonhoven in sijn leven ouderling en kerckmr. van dese kerck sterf den 28 fefruary 1678 out sijnd 46 jaer. Hier rust na den lichamen Jacob Pieterse van der Gaegh sterf den 8 July 1699 oud 45 jaren 9 maenden en verwacht een saligen opstandinge. 2. (Wapen: een rechterschuinbalk, vergezeld van drie ruitvormige kussens, aan de vier punten een kwastje (één boven en twee beneden den balk); helmteeken een kussen uit het schild.) (no. 383) D. G. H. T. G. I. D. L[anghe]. Hier leit begraven Ghijsbrecht Janse de Langhe in sijn leven president burgemeester van Maessluis sterf den 24 JarT 1678 oudt 68 jare en sijn huisvrouw Alida Pieters van den Bergh sterf den 14 July 1689 oudt sijnde 78 jaer. D. G. H. nu toe sijn soon B. D. Ljanghej. Hier leidt begrave Wouter ij na van Bosvelt huisvrou van Bastiaen de Langhe sterft den 25 Octob. 1689 oudt 40jaer. 3. Dit graft hoort toe Symon Clasen Sgeepmaeker. Hier leyt begraven Jantje Jacubs Loeverst huysvrou van Symon Claesz. Abbenbruck en gerust den Hen August ao. 1682 out 67 jaer. (In een ovaal een schip en de letters A. B., waartusschen een merk.) Hier leyt begraven Symon Klaese Appenbroeck sterft •den 16 Juny 1695 out 84 jaer. (no. 384) 4. Wapen: een eenhoorn; helmteeken de eenhoorn uitkomende. Hendriks zoon moest hier vergaaren na 't vierendertigste verjaaren de wedu volgd die Adam liet Sa. Jans Lijs bet Hendriks Zuidervleid, die 't gras en bloem gelijke leeven ses wijnters had en tienmaal zeeven. Maassluis: 209 5. Het wapen Van Beyeren Schagen. (no. 397) 6. D. G. H. T. A. L. V. B. Hier leyt begraven Aryaentien Leenders van Beyeren huisvrouw van Cornelis Overduyn sterf den 22 November 1679. (no. 396) 7. D. G. H. T. Theunis van der Storm's vrou Neeltie van Bourgonie s. 22 f eb. 1733. O. 51 ja. 7 m. 25 d. T. v. Storm st. 18 November 1742. O. 66 ja. 11 m. 8. Ick rust in Godt. Dit graf hoort toe Annetien Gedeonsdr. (Wapen: drie appels (2 en 1); helmteeken een vlucht.) (no. 261) 9. Dit graft hoort toe Anna enMarijaVay. Hier leyt begraven" Stephanus Vay oudt 19 jaren 10 maanden sterf den 4 Maert ao. 1707. (no. 385) ' In de kerk: 10. D. G. H. T. C. O. D. (no. 391) Hier leyt begraven Cornelis Overduyn sterff den 22 January 1681. 11. Hier leyt begraven Aegur Cornelis van Brondgeest huysvrouw van Pieter Wiggerse de Jongh sterft den 6 April 1693 oudt 42 jaren ende haar man Pieter Wiggerse de Jong is gestorven den 1 . (?) November 1700 ende 18 dito begraven oudt synde 53 jaar. 12. D. G. H. T. L. S. V. K. (no. 170) (Een schip in een ovaal.) 13. (Wapen: een schip; helmteeken een vlucht.) Dit graft hoort toe Jan Arentsz. Nolleman. (no. 209) (Een merk: de 4.) 14. D. G. H. T. A. S. V. M. (Wapen: een paal beladen met (?); helmteeken een schip.) (no. 211) 15. (Wapen (slecht te onderscheiden): een vierkant, beladen in 14* Maassluis. 210 den rechterbovenhoek en linkerbenedenhoek met een wassenaar; helmteeken een leeuw tusschen een vlucht.) Dit graf hoort toe Jan van Lis schout van Maessluys sterf den 7 April anno 1660 (?). Hier leyd begrave Maeritien Jansdr. Wijn huysvrou van Jan van Lis schout 2 July anno .... Hier leydt begrave Willem van Lis sterf den 12e Mey anno 16. D. G. H. T. L. S. (Een huismerk.) (no. 109) 17. Dit graf hoort toe Gerret Leenderts Buxhoorn. (no. 141) (Twee wapens: 1. drie springende bokken; H. een boom.) Hier leyt begraven Trientgen Willemsd. sterf den 31e Maert anno 1631. Hier leyt begraven Leendert Gerrit z. B uxh oom sterf den .. October 1638 was out 63 jaren. Hier leyt begraven Leentje Gerritdr. Buxhoorn sterf den 19 November 1646 was out 14 jaer en 7 maenden. Hier leyt begraven Gerrit Leendertsz. Buxhoorn stierf den 2en November ao. 1670 was out 63 jaren en 5 maenden; den 4 Octob. 1715 sterf Leendert G. B. Hout 72 jaer. (no. 179) 18. (Wapen: gevierendeeld: I. en IV. een wildeman; II. en III. een boom; helmteeken een wildeman.) Hier leyt begraven Maerten Nelis in sijn leven convoymr. en penningmr. van de visscherij tot Maassluis sterf den derden Juny des jaers 1666 out 47 jaeren min 11 daegen en sijn huysvroue .... Jacobse KUyenburg out 67 jaer overleden den 14 December 1683. 19. (Wapen: een huismerk.) Hier leyt begraven Neeltge Leenderts Nelis huysvrou van Vranck van Ackersdijck sterf den 12 Maert 1645. Hier leyt begraven Vranck v^an Ackersdijck sterf den .. Juny 1646. 20. D. G. H. T. G. I. van der Swaeuw. Hier leyt begraven sijn huisvrou Lysebet Pietersdr. Vervliet stierf den 2 Julius ao. 1660 out 45 jaren. Middelharnis. 216 Het stoflijk deel eens / wakkren leeraars / dekt deez' aarde / van velen vaak miskend / en niet geschat / naar waarde / Hij was geleerd, begaafd en stichtelijk/van leven/; zijn loopbaan was voltooid /, God wou hem / d'eerkroon geven. Op een leuning van den predikstoel: A. Q. K. A. M. W(af elbakker) 1794. Op den koperen lezenaar van den preekstoel: J. E. V. G. (Over bijzonderheden uit de vorige kerk zie men: Beschrijving van Goedereede en Overflakkee door B. Boers bl. 265.) Ned. Herv. Kerk te Moerkapelie. In den buitenmuur MDCLXII en in steen uitgehouwen daaronder de wapens Van Hogendorp en Hooft. (Zie: Elias, De Vroedschap van Amsterdam bl. 150.) In de kerk zijn twee zerken: 1. Dit is 't graf van Harmen van Pompe 1717. 2. Hier leit begraven Jan Jansse Overijnderden20November 1716. Buiten ligt een groote zerk, die in 2 stukken is: 3. Michiel Montauban van Swijndrecht oud 25 jaren 9 maanden 14 dagen. Matthieu Frédéric Brodier oud ruim 13 jaren en Corneille Henry van den Hoek oud ruim 20 jaren allen geboren te Rotterdam. Zij vonden den dood in het ijs Op den 17den January 1829. Hunne assche ruste in vrede. Uit liefde en vriendschap. Ned. Herv. Kerk te Molenaarsgraaf. Op de zichtbare grafzerken leest men: 1. Hier leyt begraven Adriaen Adryaensen Sannen ende is gerust den XX Junyus anno 1630 ende Nisje Brouwers huysvrou van Adriaen Adriaensz. Sannen d'Jonge sterf den 10 Octob. a° 1678. (Wapen: een beurtelings gekanteelde dwarsbalk, waarboven een roos.) 2 je Swagers huisvrou van Frank Gilen Hijkoopsterf den 24 October anno 1692. Ende begraven Frank Gilen H ij koop in zijn leven president heemraad van Molenaarsgraaf sterf den 3 December anno 1731. 3. Hier legt begraven Wouter Teuwille Verhoek oud wesende 74 jaren en 9 maanden sterf den 15 November anno 1738. 4 Jaspersen Huysman oudeschoudt ende secretaris tot Meulenaersgraef sterf den 4 Janwaris 1645. Hier legt begraven Teunis Janz. Kornaar oud 40 jaren 2 maanden 19 dagen sterf den 5 July 1764. 5. Hier leyt begraven Govert Claesse out. 4 jaren sterf den sesten dach van July anno 1661. 6. Wapen: vijf loopende honden (2, 2, 1). Hier leyt begraven Sij ken Jans huysvrouwe van Claes Gijsbertsen Huysman schout van Molenaarsgraef out sijnde 65 jaren sterft den 20 January 1669. 7. Hier leyt begraven Aeriaentgen Dirckx weduwe van... sterft den 22en November ao. 1665 out 86 jaren. (Wapen: een schip.) 8. Jacob Mathijsse Groenevelt op een maend. ont out wesende 42 jaer en is begrave op een vrijdag den 4 September is gestorven. S. H. wed. v. Son. Molenaarsgraaf. 218 (Wapen: een rechterschuinbalk, die naar beneden breed uitloopt; helmteeken dezelfde balk.) 9. Hier leyt onder begraven Maerghien Mathijsse Groene velt (Wapen, in ruitvorm, als bij no. 8.) Anno 1643 oudt wesende 31 jaer. Hier legt begraven Anna Vink overleden den 8 february a. 1726. 10. Wapen: drie mollen (2 en 1). Hier leyt begraven Marighen Gerritsdochterhuisvrouwe van Jasper Gijsbertsoon sterff den sesten Mey anno 1636. 19 T. J. B. 1733. Hier legt begraven Geertruy Pieters huysvrouw van Teunis Jacobs de Boer sterf den 24 Augustus anno 1735 ende Teunis Jakobz, de Boer sterf den 9 December anno 1736. 11. Wapen: drie zwemmende visschen onder elkaar. Hier leyt begraven Pieter Gerritsen out sijnde 56 jaren sterft op dynsdagh den 27 Maert ao. 1668. 12. Wapen, in ruitvorm: drie vogels (2 en 1). Hier leit begraven Heiltien Huigendr. de huisvrouwe van Hendrick Ghisbertse sterff den29July anno 1623. Hier ligt begrave .... Aeriensen Verhoek oud 66 jaaren sterf den 21 Mei 1766. 13. Hier legt begraven Bastiaentje Arienz. Huysvrouw van Jan Brouwers oud sijnde 51 jare en storf den 1 Januaryus 1742 ende Kornelis Janz. Brouwers oud 12 jaren storf den 3 Januaryus 1742 ende Hermanus Janz. Brouwers oud zijnde 8 jaren sterf den 4 Januarius 1742 en sijn alle drie aan de pokken gestorve en tegelijk begrave op den 9 Januarius anno 1742. Hier leyt begrave Jacomijntje de Knoop huisvrouw van meester Kornelis van den Berg sterf den 23 November anno 1725 ende meester Kornelis van den Berg inzijn leven schoolmeester en voorzanger tot Molenaarsgraaf sterft den 22 September anno 1730. Naaldwijk. 228 in den Heere ontslapen de 26 Marty 1654 item van Jorisien Goethals gebore binnen Naeldwijck den 12 April 1653 en ontslapen binnen Delft den 20 October 1656. 22. Hier is begrave Ary Joosten van der Valck sterf anno XVIc ende XVI den Vsten Augustus. (Wapen: uitgekapt.) en Ary Jorisdr. syn huysvrou sterf ano XVIc XVI de 1III Novembr. waren tsamen in echt LVII jaren. (no. 142) 23. Susanna Johanna van Dam obiit XXVII Augustus MDCCXCIV. Op een monument: 24. Een schild gehouden door een arend en een leeuw. Susanna Theodora Douglas geboore van Lennip obiit XXVII Decembr. MDCCLVI. 25. (Vier wapens uitgekapt: I. gepaald; helmteeken een moorenkop met hoofddoek; II. een dwarsbalk; helmteeken een lelie tusschen een vlucht; III. drie lelies (?); IV. gepaald.) Hier leit begraven den Ed. erentfesten Heere Willem van Hooff in sijn leven superintendent ende ontfanger generael van de goederen toebehoorende den lofflicken huyse van Arenberghe in de geünieerde Nederlantsche provinciën sterff den IXen November anno MDLXXXIII ende joffrouw Alidt van Elderen sijn huysvrouwe sterf den XHen Meert ao. MDLXXXII. item Jor. Robert van Hooff haarluyder beyder eenighen soone starff den XXIIen September ao. MDLXXXIII. item den Heere Cornelis van Reijnegom in sijn leven mede superintendent ende ontfanger generael van de goederen van den voorscreven huyse van Arenberge sterff den Uien July ao. MDCXVI ende Joffrouwe Josina van Hooff sijn huysvrouwe sterff den Vllen May anno MDCXVIII. Wiens aller sielen Moeten rusten in vrede Amen. - (no^l7) 26. Hier leyt begrave Willem Corssenz. va de Vlieten stierf dë XXIIen January ao. XVc LXVII. Hier leit begrave AnneetgenWillemCorssedochter huis- Naaldwijk. 229 vrou va Cornelis Huichgesz. was ede starff de XXVe January ano XVc LVI. 27. Hier leit begrave Lourens Schagt 1702. (no. 256) 28. (Wapen in ruitvorm: een dwarsbalk.) Hier leyt begraven Jannetgen Hacfort 1614. (no. 15) (Wapen uitgekapt; helmteeken een ster (8) tusschen een vlucht.) 29. Hier leydt begraven juffrouw Anna Tuning sterf den 28 November anno 1639. 30. D. O. M. Venerabili viro D. Antonio Lapidano I. U. consulto ecclesiae collegialis Naeltwicenae D. Hadriano sacrae decano ob virtutem, eruditionem eloquentiam principibus caro cognati R e i n e g o m, curatores ex testamento moesti poss. Obiit relicta omni haereditate pauperibus. Anno Dni C10DCV1I. postridie D. Antoni ad Kal. Februar.; sepultus ipso festo B. Agnetis quo etia die nat0-. ; vixit annos LXXXI. Ergo diserte jaces Lapidane et sic tua vitae stamina praecidit parca tagace manu verum mens animi et scaevae non conscia culpae vivit apud summum saecla beata deum. (no. 4) 31. Eximio viro Johanni van Tongeren, . supremi Hollandorum concilii, - dum viveret janitori primario et lectissimae conjugi Elisabethae Sleenackers, posterj^que eorum. (Wapen uitgekapt.) johannes van Tongeren J. U. D. et in utraque Hollandorum justitiae curia advocatus caeterique filii et haeredes M. H. M. P. anno 1662. (no. 39) Nieuwpoort. 240 14. Hier leyt begrave Merten Huybertz. gestorven op den 28 October 1661 ende J. V. H. S. den 30 Augustus 1683 ende Cornelis van Zijl sterf den 13 July 1729 oudt 72 jaar. 15. Hier leyt begraven Johan de Wit van Royen out burgemeester deser stede out 80 jaaren sterf den 20 Augustus 1687. Hier leyt begraven Susanna Starrenborgh huysvrouw van Johan van Royen brouwer en Borgemeester der stat Nieupoort sterf den 9en September 1631 (?) ende Niesje van Rooyen huysvrouw van Cornelis Kuyper burgemeester deser stede oud 61 jaaren sterf den 1 September 1702. 16. Hier ligt begraven ... Pieters sustervan Jan Schipper gestorven op den 10 ao. 1658. 17. R. C. Groenevelt. (no. 65) W. A. S. 1648. 18. Hier leit begrave Tilmannus Cupus out in de 70 jaren, dienaer der gereformeerde kerke in sijn leven binnen Nieupoort 30 jaren, starf den 15 februari ao. 1613. 19. Hier leit begraven Pieternelletje Pi ete rs huisvrou van Tilmannus Cupus starf den 19 Augustus 1611. Hier leit begraven den eerwaardigen Godsaligen en Hooggeleerden Heer Samuel Ponte in sijn leven predicant van de gereformeerde kerck alhier sterf den 2 Julius 1689. (no. 107) 20. Hier leyt begraven Claes Cornelisen out burger der stede Nieuport is gestorven en in den Heere gerust op den 6 Desember 1630. Hier leyt begraven Ghijsbert Clasen den 15 Augustus 21. Hier leit begrave Gert Pitersen Hamer ende hetghewest ens to Jereuesale ende 2 mal tot Romen 2 mal tots Jacop en is ghesteurven den 25 April anno 1602 ende Anna Gerrits zijn dr. huisvrou van Arien Michielsz. Montani si sterf Octbr. 29 ao. 1625. 22. Hier leyt begraven oudt sijnde 79 jaren anno 16471. A. D. V. (no. 192) 23. Rustplaats van de Heer Capitein Severijn Kerkwijk sterft den 21 September ao. 1709. Nieuwpoort 241 24. Hier leyt begraven Jan Michielse out 60 jaren sterf den 29 Augustus 1677. Bij deze zerk behoort een bord waarop: Hier after dees pilaar ben ik om mijne sonden gedaalt int duister graf en van de dood verslondë. Het lighaam leit in d'aard de ziel die gaat tot Godt tot troost der Vromen, want dat is haar deel en lodt. Hier sal het lighaam sijn tot Christus alle volcken sal dagen voor het Regt en komen op de woleken van sijn verheven troon om regten met beleyt (bescheyt?) een ijder hierop aard na sijn geregtigheyt. Het vonnis dat sal sijn komt gesegende des Heeren en gaat vervloecte schaar u na dë afgront keeren. Jan Michielsz. in den Heere gerust 1677 op den 29 Augustus. 25. Hier leyt begraven Maerikenjans de Best huisvrou van de Heer borgemester Adrian Kols tot Nipoort out 64 jaren sterft den 12 Dezember anno 1650. 26. Jannighe Dammis ao. 1697. 27. Hier leyt begrave Henrickjansze. sterf den 9 februari 1615. 28. C. P. Boscoop overleden den 17 Yunius anno 1654. 29. H. L. B. C. B. = J. W. Roos. 30. Hier leid begrave Jan Andriesen V (?) is geboren int jaer 1607 den 17 Julius op een sondag des nagtsten 12uiren en in den Heere gerust op Saturdag den 26 October 1697 ontrent de clocke tien uiren. Op het orgel leest men: Ter gedachtenis aan Gerardina Adriana de Haan geb. te Nieuwpoort 24 Januari 1832 overl. te Sliedrecht 7 October 1870 echtgenoote vanTheodorusPrinsAzn. Ingewijd 10 Maart 1914. Boven den ingang vóór in de kerk op een steen: Jan van der Stok De eerste steen / van deese kerk / geevel is / geleegen door ' Aart Bunnik/schout/deser steede/anno 1774/. 16* Ned. Herv. Kerk te Nieuwveen. De eerste steen gelegd/door/Jers. Schoenmakers/oud 6 jaren/den 14 July 1831. Op de klok leest men: lek ben verandert, maer mijn naem behouden Salvator hiet ick, van stemme bouden. Cornelis Ammeroy me fecit 1604. Op het orgel: Gesticht 1858. Kerkvoogden: J. M. Ko e ke lis, voorzitter; W. A. G. Kapt eyn, secretaris, J. P. Bronkhorst, J. van 't Wout, P. d e Witt. Predikant: P. Schoenmakers. W. Knipscheer orgelmaker te Amsterdam 1858. In het voorportaal leest men op een zerk: Hier leyt begraven Cornelis Maertensen Buys, sterf den Hen December 1632 met Maritghen Cornelis sijn huysvrou sterf den 25en December [16]3. M. Hz. Buys 1639. Vóór een arbeidershuisje op een brokstuk: huysvrouw van Gilles Vlaming schout en secretaris van Nieuwveen, den Uyterbuurt, Zevenhoven en Noorden obiit XXXI May MDCCLXIX. (Gillis Vlaming was schout van 1764—1771; zijne huisvrouw was Cornelia Veegens, die 4 Mei 1769 een zoon Joannis liet doopen; blijkbaar is zij dus gestorven in de kraam van dit kind.) R. Kath. Kerk te Nieuwveen. (Gesticht in 1865). In den doorgang onder den toren leest men op steenen: 1. 1559. (Dit is de stichtingssteen van de oude R. C. Kerk, later tot 1831 Ned. Herv. Kerk.) Nieuwveen. 243 2. De Kok. Nova facio omnia ao. 1740. (Een man voor een haard.) (Dit is de gedenksteen van de hernieuwing der Zevenhovensche kerk, waaronder toen Nieuwveen ressorteerde, door pastoor Henricus Franciscus Cock te Zevenhoven gekomen 21 September 1732 en overleden 1 November 1752.) (Mededeelingen van den Heer W. M. C. Regt te Alphen a.d. Rijn.) Ned. Herv. Kerk te Noordeloos. In deze kerk bevindt zich een groote grafkelder, die de geheele breedte van de kerk beslaat, en waartoe twee deuren toegang verleenen. Tusschen deze deuren is een monument van wit en zwart marmer, waarboven het borstbeeld van den na te noemen heer Martinus van Barnevelt. Op het monument ziet men ook twee wit marmeren engeltjes, die de wapens Van Barnevelt en Bruyningh vasthouden.' De beschrijving dezer wapens volgt hierna. Op twee marmeren platen leest men: Hier rusten: Den Hoogh edelen gestrenge Heer Martinus van Barnevelt in leeven vrijheere der Hooge en Vrije heerlijkheeden Noordeloos en Overslingeland heere van Crimpen op de Leek, Engelen en Vlijmen drossart en dijkgraaf der stad Gorinchem en landen van Arkel gecommitteerd in het edele moogende collegie der admiralitijd op de Maas borgermeester en raad in de vroedschap der stad Gorinchem geboore den XXX July MDCLXXXXI overleeden den XVII Januari MDCCLXXV. De Hoogh edele geboore vrouwe Gëertruyda Bruyningh weduwe van Barnevelt in leeven vrijvrouwe der hooge en vrije heerlijkheeden Noordeloos en Overslingeland vrouwe van Crimpen op de Leek, Engelen en Vlijmen geboore den XIX Juny MDCLXXXXIIII en na een echtverbintenisse van L jaaren en IX maanden overleeden den V April MDCCLXXV. Aan weerszijden hiervan in wit marmer vier kwartieren: Oudshoorn, ZH. Ned. Herv. Kerk. Gebrandschilderd venster (gerestaureerd in 1908). Oudshoorn. 291 Vrouw NICoLaa Hooft ontVoer In VreDe en StIL 'tAarDsCh LlCht In 's GraaVenhaag toen twaaLef sChreef AprlL. J. Petersom. 2. Op een zerk: Alliantiewapen: De Bock (een boom op terras, rechts daartegen een ladder en links daartegen een klimmende bok) en Loop wijk (een golvende linkerschuinbalk tusschen twee van elkander afgewende gebogen linkerschuinbalken). Half aanziende helm met wrong en dekkleeden. Helmteeken uitkomende bok. StrnS) e" Z1J" vrouw Susanna Loopwijk, begr.14 Op de klok leest men: Mijne voorgangster door Cornelis de Vlaming van Oudshoorn anno 1665 ten geschenke gegeven, gebarsten zijnde, werd ik onder het bestuur van den burgemeester L. Kalkoven in hare plaats hier opgehangen. Petit et Fritsen me fuderunt wed. C. Piek en Zoon leveranciers. In den grafkelder der ambachtsheer.en bevinden zich tegen den muur twee plaatjes van doodkisten, waarop: 1. Den Hoog Wel Edelgeboren Heer Barend Hendrik Baron van Reede van Outshoorn overleden den 6 Maart 1793 in den ouderdom van 51 jaren. 2. Barend Frederik Hendrik Baron van Reede van Outshoorn oud 25 jaren overleden den 31 Januy 1819. Op de gebrandschilderde glasramen ziet men: 1670Va" ^ amb3gten V3n 0utsho0™ en Gnephoek. Anno Met de wapens van hen, die met de kerkelijke gemeente in betrekking stonden t.w.: Gerraerdus Haeck, predicant met Maria van der Poel Floris Cornelisz. van Tol, ouderlingh. Oudshoorn. 292 Cornelis Michiels van Swanenburch, ouderlingh. Jan Mourings Lindenburg, diaken. Cornelis Dirks van Swieten, diaken. Jan Cornelis Schenckevelt, armmeester. Jan Gerrits Vermij, armmeester. Cornelis Jans van Leeuwen, kerkmeester. Gijsbert Pieters van Dam, kerkmeester. 2. De Heer Vincent van Bronckhorst, out schepen en Raedt der stadt Amsterdam. Anno 1671. Alliantiewapen Van Bronckhorst X Pauw en de kwartieren: V. Bronckhorst Pauw Boelens-Loen Ruytenburgh De Vlaming Jonckheyn Braems Coole. Het wapen Boelens is: gedeeld: I. op blauw een zilveren leeuw zonder kop; II. op groen een zilveren dwarsbalk. Braems: op rood drie zilveren zwanenhalzen, Ruytenburgh: Op zilver drie zwarte vogels en een hartschild gevierendeeld: I. en IV. op goud een roode leeuw; II. en III. op blauw een zilveren ster (8); hartschild over deze kwartieren heen: op rood een zilveren kastéél. Jonckheyn: gevierendeeld: I. en IV. op groen een zilveren lelie; II. en III. op rood een gouden ster (8). Coole: op zilver een groene grond, waarop een boom met een zwijn er voor. 3. Het wapen van Westfriesland, waaronder: Mercature viget patriae tutamino nostro 1670. Hieromheen dertien andere wapens, waaronder men leest: 1. De Heer Arnold Wolfs, Burgemeester tot Elborg in Gelderlant, wegens deselve gecommitteert in 't colegie ter admiraliteyt tot Hoorn in Westvrieslant in 't Noorder Quartier 1670. 2. De Heer Nicolaes Opmeer, out schepen der stad Amsterdam, wegens deselve etc. 3. De Heer Jacob van Houten, out Burgemeester tot Alkmaar, wegens denselve.... etc. 4. De Heer Cornelis Westwoude, out Burgemeester tot Hoorn, wegens derselve .... etc. Oudshoorn. 293 5. De Heer Adam Cortleven, regerend Burgemeester tot Enkhuysen, wegens derselven etc. 6. De Heer Jan Baen, de Jonge, out Burgemeester totMunnikendam en wegens .... etc. 7. De Heer CornelisBaes (?), out Burgemeester en Raad tot Medemblik, wegens .... etc. 8. De Heer mr. Daniël Ockers uit Zeeland, wegens deselve .... etc. 9. De Heer Abraham van der Dussen, totUtregtwegens etc. 10. De Heer Sacko Idsinga tot Friesland, wegens.... etc. 11. De Heer .... Kerckwijck, out Burgemeester tot Overijssel etc. 12. De Heer Meyndert Sonck, out Burgemeester en Raad der stadt Hoorn, advocaat-fiscaal van het collegie .... etc. 13. De Heer Wilhelm van Neck, regeerende Burgemr. der stadt Hoorn, secretaris in 't collegie etc. (Boven alle wapens eene Hollandsche gravenkroon.) 4. De Hollandsche leeuw in den Hollandschen tuin met onderschrift : Sic Fines nostros legos tutamur et undas 1669. Hieromheen dertien andere wapens met onderschriften: 1. De Heer Rogier van Meurs, oud Burgemeester der stadt Bommel, gecommitteert wegens Gelderland in 't Collegie der Admiraliteyt van Amsterdam. 2. De Heer Carel Bodaan van den Boetselaer, heere van Waalsdorp, gécommitteert wegens de Heeren Ed. van Hollandt en Westvrieslant in 't collegie etc. 3. De Heer Mr. Joan van Akersloot, out schepen en raad der stadt Haarlem en wegens deselve gecommitteert etc. 4. De Heer Johan Houtuyn, dijkgraaff van de Purmer, oud Burgemeester der stadt Edam eh wegens deselve .... etc. . 5. De Heer Cornelis van O u t s h o o r n, heer van OHtshoorn en Gnephoek, oud Burg. en Raad der stadt Amsterdam £n wegens deselve.... etc. 6. De Heer Cornelis de Lange, oud schepen en raad der stadt Gouda en wegens deselve etc. 7. De Heer Mr. Rippert Groenendijk, oud Burgem. en Raad der stad Leyden en wegens deselve .... etc. 8. De Heer Mr. Joan van Reygersbergen, gecommitteert wegens Zeeland int etc. Oudshoorn. 295 zabet van Outshoorn, vrouw van Dussen, Muylkercke, Heraertsheyninge, Hulshout etc. 1667. (Alliantiewapen BuyseroXVan Outshoorn.) 8. Wilhelmus Henricus Dei gratia princeps Arausiae et Nassoviae; comes Catsenellenbogen, Viandae, Dietzy, Lingae, Meursae, Burae, Leerdam etc; marchio Verae, Flissingae etc; Dominus et Baro Bredae, Urbis Graviae et territorij Cuyck, Diestij etc; vicecomes hereditarius Antwerpiae et Vezontij et Mares Gallus hereditarius Hollandiae etc. Anno 1667. Met het wapen Nassau-Dillenburg; hartschild OranjeChalons en bijschildjes boven en onder het hartschild: Veere en Buren; omgeven door de Orde van den Kousenband, en het devies: Hony soit qui mal y pense. Het schild gedekt door een prinsenkroon. 9. De wapens: Hollandia, Dordrecht, Haarlem, Delft, Leiden, Amsterdam, Gouwda, Rotterdam, Schiedam, Schoonhoven en den Briel. (Alle wapens gedekt door een kroon met drie fleurons, uitgezonderd Holland vijf fleurons enAmsterdameen keizerskroon.) 10. Rhijnlandt 1667. Met wapen. 11. De Heer Gerard Bicker, heer van Swieten, Hoogheemraedt van Rhijnlandt, jegenwoordigh gedeputeerde ter auditie van 's Gemenelandts Reeckeningen van Hollandt etc Vrouwe Cornelia Bickers, vrouw van Swieten anno 1666. (Alliantiewapen BickerXBicker.) (Hersteld ao. 1907. Jhr. W. H. Bicker; Jhr. P. H. Bicker.) 12. De Heer Willem van Ruytenburgh, Heer van Vlaardingen en Vlaardingerambacht, scheepen en Raedt der stadt Amsterdam en Mevrouw Alida Jonckhein, Vrouwe van Vlaerdingen en Vlaerdinger Ambacht. 1667. (Alliantiewapen Van Ruytenburgh XJonckheyn.) 13. De Heer Reynier Pauw, Ridder, Heer van Nieuwerkerck en Schalckwijk, Dijckgraef en Balliu van Amstelland en van Oudshoorn. 296 de Waerschappije van de Hooge en Zoute Zeeburg. 1667. (Alliantiewapen PauwXJonckheyn.) (Hersteld in 1865 door C. F. A. Heit mei er en G. Prot Amsterdam.) 14. Het wapen van Amsterdam 1666 en de wapens der burgemeesters en raden met hunne echtgenooten. 1. De Heer NicolaesTulp, Burgemeester en Raad en Vrouwe Majgarita van Outshoorn. 2. De Heer Cornelis van VI ooswij k, heer van Vlooswijk, Diemerbrouck en Papenkoop, Burgemeester en raad en Vrouwe Anna van Hoorn. 3. De Heer Andries de Graeff, Burgemeester en Raad en Vrouwe Elisabeth Bickers van Swieten. 4. De Heer Gilles Valckenier, Burgemeester en Raad en Vrouwe Jacoba Ranst. 5. De Heer Gerard Schaep, Heer van Kortenhoef, Oud Burgemeester en Raad en Vrouwe Maria Spiegels. 6. De Heer Joan van de Poll, Oud Burgemeester en Raad en Vrouwe Duyfje van Gerwen. 7. De Heer Cornelis Witsen, Oud Burgemeester en Raad en Vrouwe Catrina Opsie. 8. De HeerHenderik Dirkse Spiegel, Oud Burgemeester en Raad en Vrouwe Cornelia Francke. 9. De Heer Cornelis van Outshoorn, heer van Outshoorn en Gnephoek, Oud Burgemeester en Raad en Vrouwe Ni co la Hooft. 10. De Heer Hendrik Hooft, Oud Burgemeester en Raad en Vrouwe Agatha Hasselaer. 11. De Heer Simon van Hoorn, Oud Burgemeester en Raad en Vrouwe Henriette van der Graft. 12. De Heer Gerard Hasselaer, Oud Burgemeester en Raad en Vróuwe Agatha Hasselaer. 15. Jonckhr. Dirck van Oudts Hoorn, Balliu en Dijckgraef van Amstellant en Dijckgraef van de Hooge Zee Burgh en Diemerdijck. 1667. Het wapen Van Oudshoorn en de wapens der ambachten van Amstelland: nl. Muyden, Weesp, Weesperkarspel, Loosdrecht, Loenen, Amsterdam, Kortenhoef, Breukelen, Abcouwde en Nichtevecht; onder elk wapen het jaartal 1667. Oudshoorn. 297 16. Vier maaghden hier bij een Die geven tsaem dit glas, Ter eeren van Gods kerck En om'het volck te lichten. Godt wil haer teere Jeucht Hier door sijn leer soo stichten Dat Ider worden mach Als Dorcas Eertijds was. Anno 1671. Wapens van Maartije Willems van Tol, van Neeltijen Jans van Tol, van Maartije Jans van To 1 en van Eech ij en (Aagje) Jans van Tol, waaronder telkens het jaartal 1671. 17. Van de Ambagten van Outshoorn en Gnephoek Anno 1670. Met de wapens van hen, die destijds met de burgerlijke gemeente in betrekking stonden, t.w.: 1. Cornelis van Schellingerhout,schout, en Johanna Stochius sijn huysvrouw. 2. Floris Bruyne Stam, Ambagtsbewaarder. 3. Willem Wilms Ouwen, Ambagtsbewaarder. 4. Abraham Fransz. Meurs, schepen. 5. Dirk Gerritsz. Kalkoven, schepen. 6. Cornelis Symonsz. Vermij, schepen. 7. Pieter Willemsz. Ouwen, schepen. 8. Cornelis Sijmonsz. Bosman, schepen. 9. Mr. Pieter van Vliet, schoolmeester en koster van Outshoorn en Gnephoek. Nog hangen in de kerk de volgende wapenborden: 1. Den Hoog Welgeboren Heer Barend Hendrik Baron van Reede, oudste zoon tot Oudshoorn, Heer van Sandenburg, indertijd canoniek der kerken van St. Marie 't Utrecht. Geëligeerde Raad wegens de Edelen in 't eerste lid van Staat en van de Edel Mogende Heeren Staten 's Lands van Utrecht, derzelver ordinaris gedeputeerde, mitsgaders Raad in 't adelijk jagtgerecht der gemelde provincie. Geboren aan Cabo de Goede Hoop denXXIXJuniMDCCXL.il; gestorven te Utrecht den VI Maart MDCCXCIII en alhier in deszelfs voorouderlijk graf begraven, wordt dit gedenkteeken gesteld . door deszelvs bedroefde weduwe en zonen. Oudshoorn. 298 Met wapen en zestien kwartieren: Van Reede Boesses Van Eys De Knuyt Van Outshoorn Vastricx Verster Cosijns gen. Nuyen Magnus Bentijns Clebank De Leutering Hooft Palmer Daesdonk Van Dompselaar. 2. Ter gedachtenis van William Ferdinand Baron van Reede variOudtshoorn, Heere van Oudtshoorn en de Gnephoek, overleden den XXVIII April MDCCCXXII en van deszelfs beide echtgenooten Susanna Margaretha van Schoor, overleden den XII July MDCCCXVII. Het wapen Van Reede tusschen de wapens Van Schoor en Kersten, vastgehouden door twee gouden griffioenen op groen bronzen console, waarop het devies: Malo mori quam foedari. In het gewelf ziet men: 1. Het wapen De Vlaming van Outshoorn en de vier kwartieren: De Vlaming Wuytiers Van Bronckhorst Haeck. (Dit betreft Cornelis de Vlaming van Outshoorn, den stichter der kerk in 1663.) 2. Het wapen Hooft en de vier kwartieren: Hooft Haeck Jonckheyn Overlandër. (Dit betreft Nicola Hooft de echtgenoote van Cornelis de Vlaming van Outshoorn.) Ned. Herv. Kerk te Overschie. Van deze kerk valt niets te vermelden, dan een bord, waarop: Present gedaan door Wilmien van Hoek overleden 30 Maart 1900. Overschie. 300 St. Andrieskruis vormen, alles van goud. Schildhouders twee gouden vossen. 2. Een bord met een gebod, waarop: Jan Janse van Denderon 1647. 3. Wapen Van Mathenesse op een wapenbord: Jo. Ghijsbert Rheahart van Matenesse, oudt sestalf jaar, starf den 19 febr. 1645. 4. Waperfbord met wapen Van Mathenesse. Jo. Hendrick van Matenesse, oudt omtrent acht jaren, starf den 11 februari ao. 1645. 5. Op een bord aan de kerk vermaakt door Maria Pieters van der Meer, weduwe van Pieter Gerritsjonge Vriend: Og og o wereldsche schijn, hoe besefte gij mijn. Ik was liever in den hemel, • als op de aarde te zijn. O God ik hadde lust ontbonden te sijn, En bij U te weesen dat was mijn verre lust. M. P. vT Meer. 1734. Volgens mededeeling van den heer W. van Rhijn, molen de Valk te Leiden, leest men in den rand van een zilveren doopbekken in deze kerk: Juff. Magdalena van Rijn wed. van d'Heer Joannes van Loudesteyn in leven secretaris van Overschie heeft dit becken in 1708 aan de kerck gemaeckt. Ned. Herv. Kerk te Papendrecht. Niets te vermelden. Ned. Herv. Kerk te Pernis. In den binnenmuur boven in de kerk op een steen: Deez steen, gemeente van Pernis zij allen ter gedachtenis. Hoe in dit jaar uw kerkgebouw verruimd wierd en vergroot door godsdienstijver van een vrouw, Wie God het hart ontsloot. Lof zij haar, die dit werk zoo kostbaar op zich nam; Vereeren wij naast God en kerk Den naam van A. van Dam. Ao. MDCCCXXIV. Boven in den steen een steigerend paard in gele kleur; boven het schild een kroon. Buiten in den muur van dezen aanbouw: De eerste steen gelegd door J ohan nes Gerardus van den Broek op den 20e July 1824. , In de consistoriekamer op een steen een wapen, zijnde een merk in den vorm van een 4 waarboven een kroon en: Deze consistorie is in den jaare 1783 gestigt uyt liefde voor de kerk door Ary Verheul dijkgraaf van Carnisse,'schepen en heemraad van 's Graeven ambagt en Pernis zijnde zijn Ed. vervolgens overleden in den ouderdom van 78 jaeren en 3 maenden op den 24 Mey 1784. Op zerken leest men: 1. Hier leit begraven Adriaen Seegertszn ende is gestorven int jaer 1599 den 30 Augustus ende sijn huisvrouwe Neeltgen Cornelis ende is gestorven int jaer 1609 den 10 Junius. Hier leit begraven Pietertje Hollaar obiit