SHAKESPEARE'S HAMLET






SHAKESPEARE'S ^ HAMLET
VERTAALD DOOR
Dr B.A.P. VAN DAM
UITGEGEVEN BIJ BOOSTEN & STOLS MAASTRICHT 1924






Aan William Shakespeare.
Gelijk de golven naar het keistrand slaan, Zoo, naar hun einde, reppen zich onze uren; Elk uur vervangt het uur voorafgegaan En al door blijft het aangewemel duren, 't Geborene, eenmaal in het lichtheelal, Kruipt naar zijn rijpheid; is die troon bestegen, Dan wacht diens praal de kamp met boos verval En Tijd, die gaf, vernielt wat werd verkregen. Tjjd dooft den luister, jonkheid omgespreid, En delft op schoonheids aangezicht de voren, Voedt zich met heerlijkste onbedorvenheid En niets, wat is, gaat voor zijn zeis verloren.
Toch, wjjjl 't U roemt, zal tot in hoopb're dagen Tijds wreede hand zich aan dit vers niet wagen. Shakespeare's Sonnet 60.



rt



INLEIDING.
De tekst van Shakespeare's tooneelstukken staat niet vast, niet alleen omdat de groote schrijver geen toezicht op den druk heeft gehouden, maar vooral ook omdat zijn stukken eerst aan den drukker zijn gegeven, nadat er door anderen allerlei veranderingen in zijn aangebracht, die ter wille der opvoering wenschelijk werden geoordeeld. Met betrekking tot den Hamlet-tékst verkeert men in den gelukkigen uitzonderingstoestand, dat er niet minder dan drie min of meer onderling afwijkende en min of meer gezaghebbende vroege drukken van bestaan. Maar aangezien de tekstkritiek er sinds drie eeuwen niet in kon slagen met voldoende waarschijnlijkheid de juiste verhouding te bepalen, waarin die drie teksten tot elkander staan, noch de mate van gezag te schatten, die aan elk hunner behoort te worden toegekend, heeft de trits bronnen meer misverstand dan opheldering veroorzaakt en zijn ten slotte alle moderne Hamlet-téksten ontsierd door velerlei gissingen, die op een stelsellooze schifting der afwijkende lezingen berusten. De minst waardevolle druk van 1603 werd als bron en bouwstof ten onrechte geheel ter zijde gesteld, terwijl almede ten onrechte de druk van 1623 in 't algemeen met hooger gezag werd bekleed dan de druk van 1604.
Na een onderzoek van vele jaren vlei ik mij de ingewikkelde verhouding der oude stukken te hebben ontward. In hoofdzaak komt mijn opvatting, die sterk afwijkt van wat men in den jongsten tijd geneigd is te aanvaarden, hierop neer:
1° dat de drie vroege drukken verschillende ontwikkelingsvormen, of liever verwordingsvormen, vertegenwoordigen van den slechts éénmaal door Shakespeare geschreven Hamlet-tekst;
2° dat de kwartijn van 1603 is gedrukt naar een stenogram van den op het tooneel gesproken tekst, — een tekst, die ter wille der opvoering hier en daar veranderd en sterk
7



besnoeid is, en die bovendien van de gebrekkige rolvastheid der tooneelspelers veel te lijden heeft gehad; 3° dat de kwartijn van 1604 vermoedelijk is gedrukt naar het handschrift van Shakespeare, dat echter een doorloopende bewerking heeft ondergaan om den tekst voor het schouwburgpubliek bevattelijker en doeltreffender te maken;
4° dat de tekst in den foliant van 1623 is gedrukt naar een souffleursboek, dat met hetzelfde doel nog meer .veranderingen heeft ondergaan en waarvan de mindere betrouwbaarheid o. a. daaruit blijkt, dat verschillende drukfouten, die in den tekst van 1604 voorkomen, verkeerd zijn verbeterd.
Wie derhalve den oorspronkelijksn tekst van Shakespeare nauwlettend wil vaststellen, behoort den kwartijn van 1604 tot grondslag te nemen, de gapingen aan te vullen met de gegevens, die de beide andere teksten verschaffen, voor het verbeteren der vele en soms ernstige drukfouten de beide andere teksten in aanmerking te nemen en ten slotte de veranderingen, die veelal uit kleine bijvoegingen bestaan en die uit de tooneelbewerking voortspruiten, op te zoeken en aan te wijzen of uit te bannen. In The Text of Shakespeare's Hamlet, London, The Bodley Head, 1924, heb ik naar deze beginselen een nieuwen tekst saamgesteld en de redenen uiteengezet, die tot mjjn nieuwe opvattingen dwingen. Hierachter volgt de vertaling van den door mij benaderden Engelschen tekst. Wie de juistheid dier vertaling wil beoordeelen, heeft dus met mijn Engelschen tekst te rade te gaan, die vrij dikwijls en soms opvallend van de gangbare teksten afwijkt. Er komen b.v. 32 regels in voor, die aan den druk van 1603 zijn ontleend en die in geen enkelen modernen Hamlet-tekst z^jn te vinden. Regel I, 2, 104a behoort er toe, de inlasch is onmisbaar, hij herstelt Claudius' en Shakespeare's logica. Dan verder mist men in mijn vertaling de kleine bijvoegingen, die men ter wille der opvoering in Shakespeare's tekst heeft noodig geacht. Een paar voorbeelden laat ik volgen. 8
8



By het fijn hakken van Priamus door Pyrrhus slaakte Hecuba zulk een jammerkreet, dat de uitbarsting er van, tenzij het aardsche de goden in 't minst niet roert,
Would haue made milch the burning eyes of
heauen II, 2, 540
And passion in the gods. 541
Wat beteekent de oogen melkgevend maken, of melk laten druppelen?
't Schjjnt raadselachtig, maar wanneer men zich herinnert de overdrachtelijke beteekenis, waarin Shakespeare eenige malen het woord melk gebruikt, „Aduersities sweete milke, Philosophie", „the sweet Milke of Concord", „Milke of humane kindnesse", dan is het niet moeilijk te begrijpen, dat Shakespeare hier met melk laten schreien het doen storten van tranen van deernis heeft bedoeld. En als men er nu ook nog aan denkt, dat Shakespeare met 's hemels brandende oogen de groote planeten (elders noemt hij ze de zeven sterren)/Mercurius, Venus, Mars, Jupiter, Saturnus,iUronuo en Neptunua zal hebben bedoeld, dat wil dus zeggen de goden der klassieke oudheid, dan beteekent regel 540, dat Hecuba's kreet die goden tot medelijden zou hebben bewogen en regel 541 zegt hetzelfde. Regel 540 is onverstaanbaar voor het schouwburgpubliek en daarom heeft men de vertolking er van in den volgenden regel er bijgevoegd. Als men eenmaal weet, wat regel 540 beteekent, weet men tevens, dat de anticlimax in de wijze van uitdrukking niet tot den oorspronkehjken tekst kan hebben behoord.
Alle teksten hebben :
Foei, foei, gij slet Fortuin! En goden, gij, II, 2, 515 In vollen raad ontrukt haar hare macht, 516 Breekt spaak en velgen uit haar rad en werpt 517 De ronde naaf den hemelheuvel af 518 Tot in der duiv'len diepte! 519
Regel 519 is niet van Shakespeare, de bijvoeging beoogt een nog krachtiger indruk op het schouwburgpubliek te
9
9



maken, dan waartoe de voorafgaande regels zich reeds leenen. De schrapping van regel 519 is de schrapping van een dwaasheid, want het gaat niet aan iets van den klassieken Olympus in de Christelijke hel te werpen. Om grooter tooneeleffect te bereiken en om gelegenheid te hebben het gebarenspel beter tot zijn recht te laten komen bedient de tooneelspeler zich vaak van herhalingen, die de auteur niet noodig heeft gevonden. Zoo b.v. in de volgende regels, die Horatio tot het Spook richt:
Indien gij over klank of stem beschikt, 1,1,128 Spreek* tot mij; 129 Indien er eenig goed werk valt te doen, 130 Wat u tot troost en mij tot lof verstrekt, 131 Spreek tot mij; 132 Indien gij weet van Denemarken's lot, 133 't Welk voorweet mooglijk nog te keeren wist, 134 O, spreek; 135 Of, zoo gij opgetast hebt by uw leven 136 Ontwrongen schatten in den schoot der aard', 137 Waarvoor, naar 't heet, gij, spoken, hebt te waren, 138 Vertel het, sta en spreek! Keer het, Marcellus! 139
De regels 129, 132 en 135, die het vers verstoren en slechts herhalingen zijn van wat reeds tweemaal in regel 139 wordt gezegd, zijn tooneellisten.
Soms wordt door verschuiving van een paar regels de tekst voor de opvoering meer geschikt gemaakt. Wanneer de groote samenspraak tusschen Hamlet en zijn moeder ten einde loopt, sleurt Hamlet bij het verlaten van het tooneel het lijk van Polonius mede. Shakespeare schreef en beëindigde het bedrijf met een rijm:
Komaan, mijnheer, om met u af te reeknen! — Moeder, goenacht! — Die man zal mij doen sjeezen! ? Ik sleep den smeerbuik in het naast vertrek. — Moeder, goenacht! — Die staatsraad hier is thans Heel kalm, heel kiesch, heel ernstig inderdaad, Maar stak te voren vol van zottepraat.
10
10



Neen, zegt de ervaren tooneelist, die regels deugen niet als tooneeltekst; beter zijn ze aldus:
Die man zal mn" doen sjeezen! ? III, 3,211
Ik sleep den smeerbuik in het naast vertrek. — 212 Moeder, goenacht! — Die staatsraad hier is thans 213 Heel kalm, heel kiesch, heel ernstig inderdaad, 214 Maar stak te voren vol van zottepraat. 215 Komaan, mijnheer, om met u af te reeknen! — 216 Moeder, goenacht! 217
By „Komaan" pak ik Polonius bij de beenen, sleep ik hem weg en, als ik bij de deur ben gekomen, zeg ik „Moeder, goenacht!" want het gebaar moet passen bij het woord en het woord bij het gebaar (zie III, 2, 20). Iedere kunst heeft hare eigene eischen. In Engeland schijnt geen tooneelstuk te worden opgevoerd, zooals het werd geschreven. Het herstel van Shakespeare's oorspronkelijken tekst brengt litteraire winst voor den lezer, maar wanneer men de vertaling van den gezuiverd en tekst voor een opVoering wil gebruiken, is er veel vóór te zeggen, en is er niets tegen, haar eerst een zelfstandige tooneelbewerking te laten ondergaan. Men kan zich daarbij laten leiden door het Engelsche voorbeeld, maar men moet zich hoeden voor de vele fouten, die het gevolg van een klakkelooze navolging zouden zijn.
De gebruikelijke verdeeling van den Hamlet-tékst in tooneelen en bedrijven is niet van Shakespeare afkomstig en aan gerechten twijfel onderhevig. Het vierde en het vijfde tooneel van het eerste bedrijf zijn waarschijnlijk als een tooneel bedoeld. De scheiding tusschen het derde en vierde bedrijf is zelfs onverdedigbaar, want al de drie oude drukken laten Geertruida op het tooneel blijven en Claudius binnentreden. Toch is het nauwelijks van eenig belang in dit opzicht verbeteringen voor te stellen of op te dringen, terwijl het aan den anderen kant van veel belang is, dat er zooveel mogelijk een uniforme regeling behouden blijft. Ik heb daarom, evenals de Engelsche Concordances en de
11
11



Duitsche Shakespeare-woordenboeken, de regelbenoeming van de Globe Ediüon behouden en aanvaard. De gebruikelijke plaatsbeschrijvingen, waar de handeling geschiedt, en talrijke andere tooneelaanwijzingen zijn almede bijwerk van later tijd. Een zeer oplettend lezer kan ze missen, maar de beleefdheid eischt het den lezer gemakkelijk te maken; ik heb getracht hem te gerieven door de meest wenschelijke toevoegingen tusschen rechthoekige haakjes te plaatsen. Ook in den tekst, die gesproken wordt, vindt men hier en daar zulke haakjes, die aanwijzen, dat de woorden, die zij omsluiten, in den overgeleverden tekst ontbreken.
12






PERSONEN:
Claudius, vorst van Denemarken.
Hamlet, neef van Claudius en zoon van Hamlet, den vorigen vorst.
Fortinbras, prins van Noorwegen. Poloniüs, staatsraad. LaËrtbs, zoon van Polonius. Horatio, vriend van Hamlet.
rosencrans, \ guyldensterne, J
Ostricke, j hovelingen.
Voltimand, \ cornelius, ] Edellieden.
Twee Engelsche Gezanten.
Marcellus, )
Barnardo, ( landzaten.
Francisco, )
Een Noorsch Hopman.
Een Spook (de oude vorst Hamlet).
Een Priester.
Reinoud, bediende van Polonius.
Tooneelspelers.
Twee Doodgravers.
Boden.
Bedienden.
Zeelieden.
Noorsch Krijgsvolk. Denen.
Geertruida, vorstin van Denemarken. Ophelia, dochter van Polonius. Hofdames.
Het stuk speelt in en nabij Elseneur.
14



HAMLET, Prins van Denemarken. Treurspel.
[EERSTE BEDRIJF.] [EERSTE TOONEEL.]
[Elseneur. Een terras voor het kasteel.] Francisco [op ivacht], Barnardo treedt op.
barnakdo.
Wie daar ? i, i, 1
Francisco.
Neen, antwoord my. Sta en zeg op,
Wie is 't ? Barnardo.
Lang leev' de vorst! Francisco.
Barnardo!
Barnardo.
't Is 'm.
Francisco.
Gü komt al heel nauwkeurig op uw tü'd. Barnardo.
Net sloeg het twaalf. Francisco, ga naar bed. Francisco.
Dank, dat gü' me aflost. Het is bitter koud,
Ik voel me naar.
Barnardo.
Hadt gü eên stille wacht ?
Francisco.
Geen muis bewoog zich. 10 Barnardo.
Goed, goenacht! Als gif
HAMLET 2 15
15



I i, 12 Horatio en Marcellus tegenkomt,
Die met <mü waken, vraag hen zich te haasten.
Horatio en Marcellus treden op.
Francisco.
'k Meen hen te hooren. Hola, sta! Wie daar ? Horatio.
Vrienden van 't rijk. Marcellus.
Vazallen van den Deen.
Francisco. Goenacht gewenscht! Marcellus.
Tot weerziens, braaf soldaat!
Wie loste u af ? Francisco.
Barnardo staat op post. Goenacht gewenscht! Francisco af.
Marcellus.
Hola, Barnardo.
Barnardo.
Nou?
Wat, is Horatio daar ? mfflfi Horatio.
Een brok van hem.
Barnardo. 20 Welkom, Horatio! Marcellus.
Is dat ding van nacht Alweer verschenen ? Barnardo.
Ik heb niets gezien.
Marcellus.
Horatio zegt, dat wy 't ons maar verbeelden, En gunt aan het geloof in 't schrikgezicht, Tot tweemaal toe door ons gezien, geen vat. 'k Heb daarom hem verzocht om saam met ons Den lieven nacht lang op de wacht te waken, 16
16



Opdat, als 't spooksel weerkomt, hij ons oog i, 1,28
Beamen kan en 't spook te woord kan staan.
Horatio.
Ba, 't zal niet komen. Barnardo.
Ga wat zitten. Gun 30 Ons nog eens weer een aanval op uw oor, Dat zoo verschanst is tegen het verhaal Van wat wy tweemaal zagen. Horatio.
Goed, gaat zitten; En laat ons hooren, wat Barnardo zegt. Barnardo.
Verleden nacht, juist met den slag van een, 35+39 Toen gindsche ster, ten westen van de pool, 36 Op hare baan dat hemeldeel bestraalde, 37 Waar zy nu vonkt, Marcellus en ik zelf.... 38
Het spook treedt op.
Marcellus.
Wees stil, houd op! Kyk, kyk, daar komt het weer! 40 Barnardo.
Dezelfde stal, als de overleden vorst! Marcellus.
Gy waart op studie, spreek het aan, Horatio. Barnardo.
Lykt hy' niet op den vorst ? Let op, Horatio! Horatio.
Sprekend! 't Benauwt me met bevreemding, angst.
Barnardo.
't Moet toegesproken.
Marcellus.
Spreek er mee, Horatio. '
Horatio.
Wie zy't gy', inbreukmaker op den nacht
En op dien schoonen, strydb'ren vorm, waarin
De majesteit van den begraven vorst
Voordezen schreed ? By' God, 'k gebied u, spreek!
17
17



Marcellus. Het is beleedigd. Barnardo.
' *' 50 Kü'k, het stapt weer wee:
Horatio.
'k Gebied u, spreek! Het k af
Marcellus.
't Is weg en 't antwoordt niet.
Barnardo. Horatio, gij beeft en gü" ziet bleek. Is 't niet iet» meer, dan dat wü 't ons verbeelden ? Wat denkt g© ervan ? Horatio.
Waarachtig, ik had nooit Hieraan geloofd, zonder 't zintuigelyk En trouw bescheid van eigen oog. Marcellus.
XT. Gelijkt het
Niet op den vorst ?
Horatio.
Als ge op u zelf gelijkt. 60 Juist eender was het harnas, dat hij droeg, Toen hü den gloriezieken Noor bestreed; ' Zoo dreigend keek hü, toen in boos gesprek Hü den geduchten strüdbü'I smeet op 't ü's Marcellus.
Zoo is hy tweemaal, juist op dit doodsch uur, Met krijgsmansstap langs onze wacht gegaan Horatio.
Waar ik 't precies moet zoeken, weet ik niet; Maar naar mü'n indruk, zoo in 't algemeen,' Voorspelt het aan ons rü'k een vreemden schok Marcellus. 70 Toe nu, gaat zitten, en wie 't weet, vertel, Waarom met deze angstvallig stipte wacht Zoo eiken nacht de landzaat wordt bezwaard ? Waartoe dat daaglüksch gieten van geschut, Die koop van oorlogstuig in 't buitenland ? 18
18



Waartoe dat pressen van scheepstimmerliên, I, 1, 75
Wier harde taak geen Zon- van werkdag scheidt ?
Wat wordt verwacht, dat deze zure haast
Den nacht maakt tot een werkgenoot des dags ?
Wie kan my onderrichten ?
Horatio.
Dat kan ik.
Althans, dit fluistert men: wijlen de vorst, 80
Wiens schim zoo even nog aan ons verscheen,
Was, naar gü weet, door Fortinbras, den Noor,
Die door eergier'gen trots werd aangezet,
Ten kamp gedaagd, waarin de dapp're Hamlet
(Want deze kant der aarde noemt hem zoo)
Dien Fortinbras versloeg, die bij verdrag,
Naar eisch bekrachtigd volgens ridderwet,
Aan d'overwinnaar, met zy'n leven meê,
Al 't land verbeurde, waar hy heer van was.
Hiertegenover was door onzen vorst 90
Een evenwaardig landsdeel ingezet,
Dat Fortinbras ten erfdeel viel, had hy'
Gezegevierd; zooals door de overeenkomst
En meening van 't voornoemd artikel 't zy'n
Aan Hamlet kwam. De jonge Fortinbras,
Gloedheet en vol van onbeproefden moed,
Heeft nu in 't Noorsche grensland hier en daar
Een aantal desperado's saamgegaard,
Voor kost en voedsel, om iets 't onderstaan
Waar durf toe hoort, hetgeen niets anders is, 100
Naar het ten duid'lijkst blijkt aan onzen staat,
Dan te herkrijgen, door de sterke hand
En oorlogsdaden, het genoemd gebied,
Verloren door zy'n vader. Dit, naar 'k meen,
Is de hoofdoorzaak onzer toebereids'len,
De reden onzer wacht hier en de bron
Van dit gehaast en druk gedoe in 't land.
Barnardo.
'k Geloof niet, dat het anders zit, dan zoo. Het past er goed by', dat deze onheilsstal
19
19



li 110 Gewapend onze wacht stoort, zoo geluk
Den vorst, om wien zich de oorlog draaide en draait xiORATIO.
Het is eèn stofje, dat het zielsoog kwelt.
Te Rome, iri den bloeitijd van zü'n roem,
Kort voor de hoogdoorluchte Julius viel,
Stond elk graf ledig, de gewade lijken '
Piepten en kalden midden in de stad; lie* [De aard' rilde bij 't aanschouwen van de teek'nen]
Als bloeddauw, sterren met een sleep van vuur,
Zonsstorenissen ; en de vochte ster
Wier invloed 't rijk des zeegods ondergaat, 120 Was, schier tot stervens .toe, ziek aan eklips. 7* jt
Juist zulk voorafgaan van wat huiv'ren doet,
Als vaste voorboo van 't onkeerbaar lot
En voorbericht van 't onheil, dat genaakt,
Wordt aan ons land en onzen landgenoot
Door aarde en hemel saam geopenbaard.
Het spook treedt op. Maar stil, ziet toe, daar komt het weer! Ik treed Het tegen, al verderft het mij. Sta, schijnbeeld! Het spreidt Indien gy over klank of stem beschikt, de armen uit.
130 indien er eemg goed werk valt te doen, Wat u tot troost en mij tot lof verstrekt, Indien gij weet van Denemarken's lot, *t Welk voorweet mooglyk nog te keeren wist, Of, zoo gij opgetast hebt bij uw leven Ontwrongen schatten in den schoot der aard' Waarvoor, naar 't heet, gij spoken, hebt te waren, De haan Vertel het, sta en spreek! Keer het, Marcellus! kraait Marcellus.
140 Zal ik het dreigen met mijn helbaard ? Horatio.
Doe 't
Als 't niet wil staan, i Barnardo.
't Is hier.
20
20



Horatio.
't Is hier. Het spook af.
Marcellus.
't Is weg. i, i, ua
't Is zoo vol majesteit, wij krenken het Door het te dreigen met geweldvertoon, Want 't is onkwetsbaar, als de lucht, en ons Onnuttig slaan is booze spotternij. Barnardo.
't Wou juist gaan spreken, toen de haan ging kraaien. Horatio.
't Kreeg toen een schok, gelijk een schuldig wezen
Bij een gevreesd ontbod. 'k Heb wel gehoord,
Dat de bazuiner van den uchtendstond i&o
Met zijn luidruchtigen en schellen strot
Den daggod wekt, en dat op dit vermaan,
Al is 't in zee of vuur, in aarde of lucht,
Het dolend en rondwarend spook zich rept
Naar zijne woon; en dat dit waarheid is,
Daarvoor getuigt, hetgeen ons oog hier zag.
Marcellus.
't Vervaagde bij het kraaien van den haan.
Er wordt beweerd, dat steeds, als de tijd naakt,
Waarop men de geboorte Christi viert,
Deze uchtendvogel heel den nacht door kraait 160
En dan, beweert men, dat geen spook zich roert»
De nacht is heilzaam, geen planeet doet kwaad,
Geen elf behekst, geen kol heeft toovermacht,
Zoo vol gena, zoo heilig is die tijd.
Horatio.
Dat hoorde ik ook en deels geloof ik het. Ziet de uchtendstond,in 't roode mantelkleed, Betreedt den dauw van 't gindsche duin in 't oost. Breekt op de wacht. En laat ons, naar ik raad, Den jongen Hamlet mededeelen 't geen
Van nacht gebeurd is ; want, zoo waar ik leef, 170 Dat spook, dat zweeg, zal spreken tegen hem.
21



ï }, 172 Stemt ge er in toe, dat wü het hem verhalen
^tvTendSCha* 1 6iScht « * ons b^amt I
Laat ons het doen. Ik ga van morgen speuren
Waar ons bezoek 't gelegenst kan gebeuren. Allen af.
[TWEEDE TOONEEL.]
[Een zaal vn het kasteel.'] Trompetgeschal. Claudius, Geertruida, Hamlet Polonius, Laërtes en anderen treden op. Claudius.
I. 2, l Schoon van den dood van lieven broeder Hamlet De ennn nhg groen is en het paste aan ons, iJat ons hart rouw droeg, en aan heel ons rijk -Uat het ineenkromp tot één smartgelaat, Toch heeft verstand reeds op gevoel bevochten l»at wy met wijze smart aan hem gedenken En tevens aan ons zelf gedachtig zijn. Des hebben wü de hooge weduwvrouw Van dezen strydb'ren staat, eerst zuster, nu 10 Gade van ons, als 't waar' met manke vreugd Met een heilspellend en een tranend oog Met bjkstoetsjubel en met bruiloftsrouw ' Blijdschap en droefheid juist in d'eevnaar houdend lot vrouw genomen; en wü' weerden niet Uw wijzer oordeel, dat in deze zaak Ons vrijuit steunt. Voor alles onzen dank' Nu volgt bekends: de jonge Fortinbras, Die onze waarde kleinacht, of vermoedt, Dat wijlen onzes lieven broeders dood 20 Den staat ontwrichtte en uit zijn voegen rukte ~.n ™* met dezen kansdroom complotteert, Heeft met verzuimd met brieven ons te kwellen, Waarin hy vraagt teruggaaf van 't gebied, ■Dat door zy'n vader wettig is verbeurd Aan onzen dapp'ren broer. Dit over hem. 22
22



Nu over ons en deze samenkomst. i, 2, 26
De zaak is zoo: wü hebben hier den Noor,
Oom van den jongen Fortinbras, geschreven
(Die, ziek'lijk en bedleegrig, nauwlü'ks hoort
Van wat zijn neef in 't schild voert,) om diens voortgaan 30
In zoover te beletten, dat de werving
Van volk en vendels heel en al geschiedt
Uit zijne hoor'gen; en wü zenden u,
Goede Cornelis, en u, Voltimand,
Als boden van dien groet aan d'ouden Noor;
Wü geven u geen verdere eigen macht
Om met den vorst te hand'len, dan de zin
Van deze uitvoer'ge artikelen gedoogt.
Vaartwel, uw heenspoed zij uw plichtsbetuiging !
Cornelius & Voltimand.
Hierin en immer zal onze ijver blijken. 40 Claudius.
Niet wü betwy'flen 't. Vaart van harte wel! —
Cornelius en Voltimand af. En nu Laërtes, wat voor nieuws hebt gij ? Gij spraakt van een verzoek, wat is 't, Laërtes? Gy kunt niets reedlijks uiten tot den Deen, Dat zou te loor gaan. Wat zoudt gij begeeren, Dat niet my'n aanbod zy'n zal, niet uw vraag ? Het hoofd is zelfs niet nader aan het hart, De hand niet meer dienstplichtig aan den mond Dan Denemarken's troon aan uwen vader. Wat wildet gij, Laërtes? Laërtes.
Hooge heer, 50 Uw oorlof om naar Frankrijk weer te keeren, Waaruit, schoon graag, 'k naar Denemarken kwam Om u te huld'gen op uw kroningsfeest. Nu, na vervulden plicht, moet ik bekennen, Dat mijn verlangen weer naar Frankrijk neigt En neerknielt voor uw vorstlü'ke bewilging. Claudius.
Bewilgt uw vader het ? Wat zegt Polonius ?
23
23



Polonius.
I. a, 58 Hü heeft mü door aanhoudend smeeken, heer Een loom verlof ontwrongen en ten laatst' m Heb ik zün wensch onwillig toegestaan. Ik bid u, geef hem oorlof tot vertrek Claudius.
Grijp 't gunstig uur, het staat u vrij, Laërtes' En uwe jeugd, verleef haar, naar 't u lust — Maar nu, mün Hamlet, neef en zoon zoowel,. Hamlet. [Ter zijde:]
Meer dan verwant en minder dan welwillend» claudius.
Waarom zie ik u steeds in wolkenschauw ? Hamlet.
Zoois 't niet, heer; 'k sta in de vaderzon. Geerteuida.
Mün goede Hamlet, werp uw nachtkleur af An sla als vriend uw oog op Denemarken. 70 Bluf wnmer niet met neergeslagen blik Uw nooblen vader zoeken in het stof. Gu weet, hoe 't gaat: wü leven korten tüd Hamlet" d°°r * IeVe" naar de onsterf'1«kheid.
Mevrouw, het gaat zoo. Geerteuida.
xit , ... Als 't zoo gaat, welnu,
HamIe? * h6t 200 iets vreemds voor u ?
„Schijnt" ? Neen, mevrouw, het is. Ik ken geen „schijnt", t is met alleen mun inkthuik, koele moeder Noch het gebruik'lijk kleed van plechtig zwart, .Noch t hoorbaar halen van beklemden adem, 80 Neen, noch de rüke vochtstroom in het oog, ■Noch de betrokken aanblik van 't gelaat Te zamen met elk mooglük leedvertoon, Die mu naar waarheid teek'nen. Dat al schü'nt, want al dat doen kan best vertooning zü'n;
24
24



't Is enkel kleed en franje van de smart, i, 2, 86
Maar meer dan 't zichtb're zit mij diep in 't hart. Claudius.
't Is lief en prijzenswaard in uw karakter
Uw rouwplicht te vervullen voor uw vader,
Maar, weet, uw vader zelf verloor een vader,
Die weer den zijne, en de overlever moet . 90
In zoonsplichtschuldigheid voor zeekren tijd
De rouwgebruiken houden; te volharden
In eigenwijs verdriet is een bedrijf
Van booze koppigheid, onmanlijk leed;
Het toont een wil, die Gods wil wederstreeft,
Een hart vol zwakte, of een gemoed onlijdzaam,
Een oordeel, kinderlijk en ongeschoold;
Want wat wij weten, dat geschieden moet
En dat gewoon is, als het meest gewone,
Waarom zou dat ons, onder kindsch verzet, 100 Ter harte gaan? Foei, zonde is 't tegen God! En zonde tegen dooden, tegen 't leven! 't Vloekt met de rede, wier gewone stof De dood van vaders is, en die steeds riep: „Wie leeft op aarde, is voor den dood geboren". ' Van 't eerste lijk tot hem, die heden stierf, Moet dit zoo zy'n. Wy vragen u, werp af D'onnutten weedom en gedenk aan ons Als aan een vader, want een elk zij kond: Gy' staat het allernaast aan onzen troon
En met niet minder liefdesadel, dan no
De beste vader koestert voor zy'n kind,
Spreek ik tot u. Wat voorts uw plan betreft
Om weer naar Wittenberg te gaan studeeren,
Dat gaat dwars tegen onze wenschen in;
Wy vragen u, schik u er in te blijven
Hier in de vreugde en bystand van ons oog
Onze eerste hoovling, onze neef en zoon.
Geerteuida.
Laat niet voor niet uw moeder smeeken, Hamlet, Ik smeek u, blijf, ga niet naar Wittenberg.
25
25



Hamlet.
t 2, 120 Mevrouw, ik zal zoo goed ik kan, uw wil doen Claudius.
Komaan, dat is een goed en vriend'lüjk antwoord
Wees, als wü zelf zün in dit rijk! — Mevrouw
Dn goedig en gewillig ja van Hamlet
Zit lachend aan mün hart, ter eer waarvan
Deenmark van daag geen blüden heildronk drinkt
Ut t groot kanon zaï 't melden aan het zwerk
En, wederkaatsend d'aardschen donder, zal
De hemel 's vorsten teug verkonden. Kom!
hamlet Trompetgeschal. Allen af. behalve Hamlet.
O, mocht dit te té aangevochten vleesch 130 Wegsmelten en vervloeien tot een dauw ; Of, had niet de Immerdurende ingesteld Zy'n canon tegen zelfmoord! O, God, God! Hoe muf, vervelend, saai en noodeloos Schijnt me al 't gewurm van deze wereld toe! Foei, foei! Zü is een ongewiede tuin, Die in het zaad schiet; onkruid, geil en grof Verstikt al 't andre! Dat het zóó moest komên' Twee maanden dood! Neen, niet zoo lang; geen twee ! „ S „ mtnemend v<*st' die was, naast dezen, 140 Een Hyperion! Zóó goed voor mün moeder, Dat hü niet duldde, dat des hemels wind Te ruw haar aanzicht zocht! Hemel en aard' Moet ik 't herdenken? Wel, ze omhelsde hem,* Alsof uit de bevrediging de groei Der graagte voortsproot. Toch, binnen een maand» ZieL denk niet door! Broosheid, uw naam is vrouw' £en kleine maand, nog eer het schoeisel sleet, Waarmee zü 't lük mü'ns armen vaders volgde, Als Niobe, al tranen, moest ze (o, God! 150 Een beest, dat het beraad der rede mist,
Droeg langer rouw!) gaan trouwen met mü'n oom Muns vaders broer, maar op mün vader lükend Als ik op Hercules! Binnen een maand, 26
26



Eer nog het zout van meest geveinsde tranen i, 2, 154
Haar rood gezwollen oog verlaten had,
Was zij hertrouwd! O, allerboosste spoed!
Zoo rap zich reppen naar 't bloedschendig bed!
't Is niet en 't kan niet leiden tot iets goeds.
Laat mü t besterven, want ik mag niet spreken!
Horatio, Marcellus en Barnardo treden op.
Horatio.
Heil, uwe hoogheid! Hamlet.
Blü U wel te zien. 160 Horatio, of ik ken mij zeiven niet. Horatio.
Hü is het, prins, en steeds uw arme dienaar. Hamlet.
Zeg, goede vriend "jf ik neem het dienaarschap. En waarom komt ge uit Wittenberg, Horatio? [Tot Marcettus:] Marcellus ? Marcellus.
Beste prins!
Hamlet.
[Tot Barnardo:] Goendag, mijnheer?
[Tot Horatio:]
Maar waarom, zeg, komt gij uit Wittenberg ? Horatio.
Uit lust om lui te zün, mün waarde prins! Hamlet.
Ik zou 't niet dulden, sprak uw vü'and zoo; 170
Noch zult gij dat geweld doen aan mijn oor,
Dat het uw eigen woord vertrouwen schenkt
Tegen u zelf. Ik weet gü züt geen luiaard.
Maar wat hebt gij in Elseneur te doen ?
Gij leert hier hijschen, voor ge weer vertrekt.
Horatio.
Hoogheid, ik kwam voor de uitvaart van uw vader. Hamlet.
Ik bid u, spot niet met me, studiemakker;
Ik denk gü kwaamt mün moeders trouwen zien.
27
27



Horatio.
*2'179 mlSF*uw h00gheid;*volgde er sp06di^ m
180 Uit zuinigheid, Horatio! De pastijen
Van 't lykmaal sierden koud den bruüoftsdisch k Had myn aartsvijand liever in den hemel Ontmoet, dan dien dag ooit gezien, Horatio Mun vader, 'k zie mijn vader' Horatio.
Hamlet. Hoogheid, waar?
In mijn ziels oog. Horatio.
„ Hü was een kranig vorst
Hamlet.
Hij was een man, als ge alles neemt in alles; Zy'n wederga zal ik niet wederzien Horatio.
Hoogheid, ik zag hem gisternacht. Hamlet.
190 Horatio. zag? wien?
Den vorst, uw vader, prins. Hamlet.
Horatio. Den vorst, myn vader?
Houd uw verbazing voor een poos wat in Met een attent oor, tot ik u dit wonder Op het getuigenis van deze heeren Verhalen kan. Hamlet.
Om Gods wiL laat me 't hooren.
Horatio.
Twee nachten, volgend, werden deze heeren, Marcellus en Barnardo, op hun post, li? doo<teche leeg en midden van den nacht, Aldus bezocht: een stal, als van uw vader, 200 Van top tot teen in vollen wapendos 28
28



Doemt voor hen op en gaat met f ieren tred I, 3, 201
Langzaam en statig langs hen; driemaal stapt hij
Langs hun door schroom en schrik bevangen oog
Op minder afstand dan zijn schepters lengte.
Zü, schier tot dril geslagen door den angst,
Staan wezenloos en spreken hem niet aan.
In bang geheim werd mü dit meegedeeld.
Den derden nacht ga 'k met hen mee op post,
Toen, juist op tijd en juist van uitzicht zóó,
Als zij 't vertelden, elk woord waar gemaakt, 310
Het spookverschijnsel komt. Ik kende uw vader,
Het leek, als dit paar handen.
Hamlet.
Maar, waar was 't?
Marcellus.
Waar wü op post staan, prins, op het terras. Hamlet.
Hebt gü 't niet aangesproken? Horatio.
'k Deed het, prins; Maar antwoord gaf het niet; toch, dacht mij, eens Hief het zijn hoofd op en het scheen wel, of 't Aanstalten maakte, alsof het spreken wou, Maar toen juist kraaide luid de morgenhaan En, op dien klank, deinsde het ijlings af En week uit ons gezicht. Hamlet.
Het is heel vreemd. 220
Horatio.
Zoo waar ik leef, vereerde prins, 't is waar. En wü bedachten, dat wü moesten zorgen, Dat u van 't voorval weet. Hamlet.
Het baart mij zorg. Gaat gü van avond weer op wacht? Horatio, Marcellus & Barnardo.
Ja, prins.
29



Hamlet. I, 2, 226 In wapendos?
Horatio, Marcellus & Barnardo. Ja, prins.
Hamlet.
Van top tot teen? Horatio, Marcellus & Barnardo. Van hoofd tot voet. Hamlet.
horati zaagt 26 gezicht niet-
230 Wel zeker, prins, 't vizier was opgeslagen. Hamlet.
Hoe keek hü', ontevreê? Horatio.
Uit zijn gelaat Sprak eerder leed, dan boosheid. Hamlet.
„ Bleek, of rood?
Horatio.
Neen, droevig bleek. Hamlet.
En keek hü u strak aan?
Horatio.
Aanhoudend.
Hamlet.
'k Was er gaarne bü geweest.
Horatio.
Het had u sterk getroffen. Hamlet.
Bleef het lang?
Horatio.
Men kon tot honderd tellen. Marcellus & Barnardo.
TT Langer, langer.
Horatio.
Niet toen ik 't zag.
90



Hamlet.
Zy'n baard was grijzend, niet? i, 2, 240
Horatio.
Net als ik bij zijn leven dien gezien heb,
Een zilv'rig zwart.
Hamlet.
Ik ga van nacht op post. Misschien zal 't weer verschijnen. Horatio.
Zeker zal 't.
Hamlet.
Als 't komt in vaders nobelen persoon, Dan spreek ik 't aan, al gaapt de hel mij toe En heet mij zwijgen. Ik verzoek u allen, Als gij tot nu toe van dit voorval zweegt, Laat het steeds houdbaar in uw zwijgen zy'n; En wat er voorts van nacht gebeuren zal,
Besteedt er aandacht, maar geen woorden aan. 250
Uw vriendschap zal 'k vergelden. Vaart dan wel!
Op het terras en tusschen elf en twaalf
Zal 'k u bezoeken.
Horatio, Marcellus & Barnardo.
Onze hulde, uw hoogheid.
Hamlet.
Zegt vriendschap, vriendschap wederzijds! Vaartwel!
Horatio, Marcellus en Barnardo af. Mijn vader spookt! Gewapend! Iets is mis; 'k Vermoed iets laags, 'k Verlang, al naar den nacht. Wacht kalm, mijn ziel! Een misdaad komt naar buiten, Al zou haar de aarde in haren boezem sluiten. Af.
[DERDE TOONEEL.] [Een hamer in het huis van Polonius.] Laërtes en Ophélia treden op.
Laërtes.
Myn reisbehoeften zy'n aan boord. Vaarwel! 1. 8.1
En als de winden scheepsgelegenheid
HAMLET 3 31
31



I, 3, 3 Bescheren, zuster, slaap in meêhulp niet, Maar laat me iets hooren. Ophelia.
' _ Twijfelt gü daaraan?
Laërtes.
Wat Hamlet aangaat en zijn vleierijtjes,
Denk maar, dat hoort zoo, 't is een dartel speL
Een Maartsch viooltje in 't hoogtü van het voorjaar,
Vroeg, blü'vend niet, welriekend, maar niet lang,
De geur en gave van een oogenblik,
Niets meer.
Ophelia.
Niets meer dan dat?
Laërtes.
10 Acht hen niets meer.
Want wassend leven neemt niet enkel toe In kracht en omvang; met den tempelgroei Wast en ontwikkelt zich de inwendige dienst Van geest en ziel. Nu mint hü u misschien En nu misschien bevlekt geen smet of arglist De reinheid van zün wenschen ; maar bedenk, Dat, in zün stand, zün wensch niet hem behoort, Want hü is zelf hoorig aan zü'n geboorte; Hü mag niet, als gewone menschen doen, 20 Zich zelf bedienen, want aan zün keus hangt WeEzü'n en welvaart van den ganschen staat, En daarom moet zy'n keus besneden worden Naar 't oordeel en het oorlof van dien romp, Waarvan hy 't hoofd is. .Zoo hü zegt: hü mint u ; Moet uw verstand in zóóver het gelooven, Als hy', in zün bizond're sfeer en handel, Zü'n woord gestand kan doen ; niet verder dus, Dan Denemarken's volksstem het gedoogt. Wik welk verlies uw eer kan ondergaan, 30 Als gü zü'n Ked hoort met te willig oor, Uw hart verliest, of uwen kuischen schat Bloot geeft, als hi^ zich zelf niet meester is. Ducht het, Ophelia, ducht het, zusterlief ; 32
32



Houd u in de achterhoede van uw liefde i, 3, 34
Schotvrij en buiten het gevaar voor lust.
Het meest behoedzaam meisje spilt genoeg,
Als zij haar schoonheid voor de maan onthult.
Deugd zelve ontsnapt des lasters aanslag niet.
De kanker treft de kinderen der lent'
Te vaak aleer hun knoppen zijn ontplooid 40
En in jeugds ochtendstond en vochten dauw
Zy'n smetstof zwang're vlagen 't meest te duchten.
Wees waakzaam des : schroom is het beste schild;
Zelfs, als ze alleen is, jeugd is muitziek wild.
Ophelia.
Mij zal de leering dezer wijze les
Tot wacht des harten zijn ; maar, lieve broer,
Doe niet, als enk'le zond'ge priesters doen,
Mij 't steil en doornig pad ten hemel wijzen,
Terwijl zoo'n losbol zelf, verwaand en wuft,
't Bebloemde pad der dartelheid betreedt &o
En eigen eer belacht.
Polonius treedt op.
Laërtes.
O, vrees het niet! Ik toef te lang. Hier komt mijn vader aan. Een dubb'le zeegning is een dubbel heil: Mijn goed fortuin lacht nog een afscheid toe. Polonius.
Nog hier Laërt! Naar boord, naar boord! 't Is schand'!
De wind zit in den schouder van uw zeil;
Gij wordt verwacht. Daar, neem mijn zegen meê
En zorg, dat gij deze enk'le lessen grift
In uw geheugen: Houd uw plannen stil
En voer geen enkel ondoordacht plan uit. 60
Gemeenzaam moogt gij zijn, maar nimmer plat.
Hebt gü" een vriend en is diens keus beproefd,
Klamp hem met stalen hoepels aan uw ziel ;
Maar stomp uw handpalm door 't onthaal niet af
Van makkers, pas uit 't ei gekropen. Wacht u
In twist te komen ; maar in twist geraakt,
33
33



I, 3,67 Maak, dat uw weerpartij zich wacht voor u.
Geef elk uw oor, maar enk'len slechts uw oordeel.
Hoor ieder aan, maar schort uw meening op. 70 Kleed u zoo duur, als het uw beurs vergunt,
Maar zonder grilligheid, rijk, niet opzichtig;
Want de kleedij verkondigt vaak den man, .
En menschen van den hoogsten stand en rang
Doen, daarin bovenal, zich keurig voor.
Vraag niet te leen en leen niet uit, want vaak
Gaat geld-te-goed met vriend en al te loor
En 't scherp der spaarzaamheid wordt bot door leenen.
Dit boven al: Wees voor u zelf waarachtig
En het moet volgen, als op dag volgt nacht, 80 Dat gij dan jegens niemand valsch kunt zijn.
Vaarwel, mijn zegen rijpe dit in iju^
Laërtes.
Meest onderdanig neem ik afscheid, heer. Polonius.
De tijd berent u; ga, uw dienaars wachten! Laërtes.
Vaarwel, Ophelia, en onthoud hetgeen
Ik zei.
Ophelia.
't Is achter slot in mijn geheugen En gij krijgt zelf den sleutel ervan meê. Laërtes af. Polonius.
Wat is 't, Ophelia, dat hij zei aan u ? Ophelia.
89 Met uw verlof, iets dat prins Hamlet raakt. Polonius.
91 't Is mij verteld, sinds kort heeft hij heel vaak Zijn vrijen tijd aan u besteed en gij Zijt met uw aandacht heel royaal geweest. Als dat zoo is, en 't is mij zoo bericht, Bij wijze van een wenk, moet ik u zeggen, Dat gij u zelve niet zoo goed begrijpt, Als het mijn dochter en uw eer betaamt. Wat is er tusschen u ? Zeg mij de waarheid. 34
34



Ophelia.
Hij gaf mij, heer, veel blijken, dat hij 't meent. i, 3, 99
Polonius.
Verliefdheid, ba! Gij spreekt als een groen meisje, 101 Nog onbeproefd in zoo'n gevaarlijk iets. Gelooft ge aan wat gij blijken van hem noemt ? Ophelia.
'k Weet niet, heer vader, wat ik denken moet. Polonius.
WeL 'k zal u helpen: Houd u voor een kind, Daar gij die blijken van geen volle waarde. Voor deugd'lijk houdt. Geef blijk meer op te passen, Of (om 't arm woord niet buiten aam te jagen) Bij dat geblijk, zal ik een zotskap blijken. Ophelia.
Hij heeft mij, heer, manierlijk aangezocht 110
Polonius.
„Manierlijk" moogt gij zeggen. Toe maar, toe maar! Ophelia.
En heeft zijn woorden klem gegeven, heer, Met al haast alle heilige eeden Gods. Polonius.
Klemmen voor domme snippen! 'k Weet, hoe gul De ziel haar eeden aan de lippen leent, Als het bloed blaakt. Zoo'n [heilige] eedvlam, dochter, Meer licht dan warmte gevend, reeds gedoofd In 't oogenblik, waarin ze iets schoons beloofde, Moet gij voor vuur niet houden. Wees voortaan 120 Meer spaarzaam met uw maagd'lijke gedaante ; Zet uw gesprekken op een hoog'ren prijs Dan het bevel tot onderhoud. Prins Hamlet, Wees daar gerust op, is een jonge man, Die aan een lang'ren tuier loopen mag, Dan men u gunnen kan. In 't kort, Ophelia, jtl! Geloof zijn eeden niet, want zij zijn maaklaars, Niet van die snit, die hun kleedij vertoont, Maar smeekers, die een zondig aanzoek doen, Zich voordoend als een heilige verplichting 130
85
35



131 Om beter te misleiden. Eens vooral,
'k Wou niet, ronduit gezegd, dat gij voortaan
Een ledig oogenblikje zóó onteerde
Om daarin met prins Hamlet te staan praten.
Ophelia.
Ik zal uw wil doen, heer, zoo goed ik kan.
Polonius. 136a Ophelia, ontvang zijn brieven niet,
Want vleitaal is een valstrik voor het hart.
Weiger geschenken; brief en pand zijn sleutels
Om 't slot der kuischheid te oopnen voor den lust.
6a binnen, dochter! Zulke mannen zijn 136/ Vaak groot in woorden, {maar in liefde klein. Beiden af.
[VIERDE TOONEEL.] [Het terras.] Hamlet, Horatio en Marcettus treden op. Hamlet.
De lucht bijt vinnig. Horatio.
4, ï Het is snerpend en
Een scherpe lucht. Hamlet.
Hoe laat is 't nu ?
Horatio.
't Zal dicht
Bij twaalven zijn. Marcellus.
Neen, 't is geslagen.
Horatio. ,
WerkTjjk?
Ik hoorde 't niet. Dan gaat het naar den tijd Waarin het spook zijn rondgang placht te doen.'
Trompetgeschal en het afschieten van 2 kanonnen. Hamlet.
De vorst is op van nacht, brast, drinkt adf undums; 't Lawaaierig gelukskind slingerbeent; io En als hij zijne gulpen Rijnwijn slokt, 36
36



Bomt dus de keteltrom en bralt de hoorn i, 4, 11
Triomf na zijnen dronk.
Horatio.
Is 't zede ?
Hamlet.
Ja,
Maar naar ik meen, schoon ik hier thuis behoor
En er bij groot gebracht werd, is 't een zede,
Meer eerbiedwaard, als men haar schendt, dan volgt.
Dit dom gefuif maakt, dat in 't oost en west
Ons and're volken gispen en kleineeren;
Men heet ons dronkaards en met groven schimp
Bevuilt men onzen naam en, ja, 't ontneemt 20
Aan onze daden, hoe voortreff'lijk ook,
De pit en 't merg van toegekenden lof.
Zoo ook gebeurt het vaak bij iemand, dat,
't Zij om een ingeschapen fout, als komt
Uit de afkomst, waarin niemand schuldig staat,
Daar 't leven niet zijn oorsprong kiezen kan,
't Zij door de woek'ring van een temp'rament,
Die dikwijls wal en fort der rede sloopt,
't Zij door een aanwenst, die te veel doorzuurt
Den goeden omgangsvorm, .... dat die persoon, 30
Die, zeg ik, d' afdruk draagt van één gebrek,
Of aangeboren, of des noodlots merk,
Zijn voorts zijn deugden zuiver als gena
En zoo oneindig als een mensch 't verdraagt,
In de algemeene opinie staat veroordeeld
Om die bizond're fout; het aasje kwaad
Verdonkert tot zijn eigen schandepeil
Al de edele substantie.
Het spook treedt op.
Horatio.
Prins, het komt!
Hamlet.
Engelen en genadeboden hoedt ons! —
't Zij gij een heilgeest of een daemon zijt, 40
37
37



i, 4, 41 Een hemeladem of een heivlaag brengt, 't Zij uw bedoeling boos of liefd'rijk is, Gij komt tot mij in zoo'n bevraagb'ren vorm, Dat ik u spreken wil. Ik noem u Hamlet, Vorst, vader! Koninklijke Deen, geef antwoord! Splijt mij het hart in weetnood niet, maar zeg, Waarom 't gebeent, welks lijkplicht werd vervuld* Zijn waswa heeft gespleten ? Waarom 't graf, Waarin wij u kalm zagen neergelegd, 50 Zijn zwaren, marm'ren muil heeft opgespard Om u weer uit te werpen ? Wat kan 't zijn, Dat gij, dood mensen, in volle rusting wéér De glimpen van het maanlicht herbezoekt. Den nacht vergruwt en ons, geboren zotten, Zoo ijs'lijk het gestel schokt door gedachten,' Die verder gaan, dan onze ziel doorgrondt ? Zeg ons, waarom ? Waarvoor ? Wat moet gedaan ?
Het spook wenkt.
Horatio.
Het wenkt u toe om er mee weg-te gaan, Alsof 't een mededeeling had te doen Aan u alleen. marcellus.
60 Kijk, met welk heusch gebaar
't U wuift naar een meer afgelegen plaats ; Maar ga er niet mee meê! Horatio.
In geen geval!
Hamlet.
Als het niet spreken wil, dan volg ik het. Horatio.
Prins, doe het niet! Hamlet.
Wel, wat valt er te vree zen ? 'k Geef om mijn leven nog geen rooden duit En om mijn ziel,... wat kan het daaraan doen ? Die is onaardsch van aard, als het spook zelf. Het wuift me alweder voort; ik zal het volgen. 38
38



Horatio.
Maar prins, wanneer het u naar 't water lokt, i, 4, 69
Of naar den ijselijken top der rots, 70
Die uit zijn grondvlak overhelt in zee,
En 't daar een and'ren schrikvorm aanneemt, die
U de oppermacht der rede rooven kon
En u krankzinnig maken ? Denk eens aan:
De plaats alleen reeds, zonder meer motief,
Jaagt vlagen van verbijst'ring door elk brein
Dat zooveel vadems diep de golven ziet
En 't buld'ren hoort omlaag.
Hamlet.
Het wuift me aldoor.
Marcellus.
Neen, prins, gij moogt niet meegaan.
Hamlet. „ , . ,
Handen thuis! 80
Horatio.
Luister, gij moogt niet gaan. Hamlet.
Mijn noodlot roept En maakt het luttelste adertje in mijn lichaam Zóó taai-sterk, als een pees van Nemea's leeuw. Men noodt mij al door. Heeren, laat mij los! Bij God, ik maak een spook van wie mij hindert. Ik zeg, gaat weg ! — Ga voor, ik volg u na!
Het spook en Hamlet af.
Horatio.
Inbeeldingskracht voert hem tot razernij. Marcellus.
Kom mee! 't Past niet, dat w' hem gehoorzaam zijn. Horatio.
Hem na! Wat zal er van dit alles komen ? Marcellus.
Er is iets rots in 't rijk van Denemarken. 90 Horatio.
God zal het wijzen.
Marcellus, xt , , . „ ,
JNeen, hem na, hem na! Beiden af.
39
39



[VIJFDE TOONEEL.]
[Een ander deel van het terras."] Het Spook en Hamlet treden op.
Hamlet.
, 1 Spreek! Waarheen leidt ge mij ? Ik ga niet verder. Spook. Let op! Hamlet.
Ik zal 't. Spook.
Mijn uur is zeer nabij, Waarop ik aan het mart'lend zwavelvuur Mij overgeven moet. Hamlet.
Helaas, arm spook!
Spook.
Erbarm u niet, maar leen uw ernstig hooren
Aan 't geen ik ga ontvouwen.
Hamlet.
Spreek, 't is plicht
Te luisteren. Spook.
En om te wreken, als Gij weten zult. Hamlet.
Wat?
Spook.
'k Ben uws vaders geest, 10 Gedoemd voor zeekren tijd 's nachts rond te waren En 's daags, gehecht, te vasten in het vuur, Tot al de zonden, die mijn vleesch beging, Verbrand en uitgedreven zijn. O, mocht ik Vertellen de geheimen van mijn kerker. Ik kon verhalen doen, wier zwakste woord Uw ziel zou schrijnen, uw jong bloed bevriezen, Uw oogenpaar als sterren doen ontsferen, 40
40



Uw saamgestrengde lokken scheiden zou i, 6, 18
En ieder haar recht overeind doen staan,
Als pennen van het angstig stekelzwijn ; 20
Maar deze onaardsche kondschap is niet goed
Voor 't oor van vleesch en bloed. Hoor, hoor, o, hoor!
Als ge ooit uw lieven vader hebt bemind,
Wreek dan diens lagen en barbaarschen moord,
Meest lagen moord, en elke moord is laag,
Maar deze is laag, barbaarsch en onnatuurlijk.
Hamlet.
Haast mij tot weet, opdat ik vleugelvlug,
Als liefdes mijm'ring of gedachtenspel, 30
Mij reppen kan tot wraak.
Spook.
'k Vind u ontvank'lijk; En suffer waart gij dan de dikke zwam, Die doodbedaard op Lethe's steiger stoelt, Als gij niet hand'len zoudt. Nu, Hamlet, hoor: 't Werd rondverteld, dat slapend in mijn gaard Een slang mij stak; zoo werd heel 't oor van 't rijk Brutaal bedrogen met een valsch verhaal Van mijnen dood. Maar, nooble jong'ling, weet: De slang, die naar uws vaders leven stak, Draagt nu zijn kroon. Hamlet.
O, (mijn profeteziel! 40 Spook. r Él :'•
Ja, dat bloedschendig, overspelig beest Won, door bekoren en verraadMjk mildzijn, (O, booze kunst en gaven, die 't verstaan Zóó te verleiden !) tot zijn zond'gen lust Den wil van mijn schijneerbare vorstin. O, Hamlet, wat was daar een diepe val Van mij, wiens liefde steeds zoo waardig was, Dat ze immer hand in hand ging met den eed, Dien 'k haar bij 't huw'lijk toezwoer! Af te dalen 50 Naar een sujet, schraal door natuur bedeeld!
41
41



I, 5,53 Maar, zooals kuischheid zich niet laat ontroeren, Al zoekt begeerte in godenvorm haar aan, Zal lust, al is zijn gade een stralende engel, Zich overeten in een hemelsch bed. Maar stil; mij dunkt, ik ruik de morgenlucht, 'k Zal kort zijn. Toen ik in mijn gaarde sliep, 60 Dat 's middags altijd mijn gewoonte was, Besloop uw oom mijn uur van zorgloosheid Met vloekbaar taxissap in een fiool En druppelde in de voorhal van mijn oor Het schurftig distillaat, waarvan de werking Zoo sterk vijandig is aan menschenblced, Dat het alom, als kwik zoo vlug, doorkruist Elke aangeboren poort en gang van 't lichaam En door een snelle werkzaamheid verdikt En stolt, als scherpe droppels doen in melk, 70 Het dun en nuttig bloed; zoo ging 't bij mij En een onmidlijke uitslag hield omschorst, Met vuile en vieze korst, heel mijn glad lichaam. Zoo was ik, slapend, door eens broeders hand Op eens beroofd van leven, kroon, vorstin, En afgesneên in mijner zonden bloei; Geen hostie, voorbereiding, oliesel, Geen biecht, maar ter verantwoording gestuurd Met al mijn onvolmaaktheid op mijn hoofd! 80 O, vrees'lijk, vrees'lijk, allervreeselijkst! Als in u 't bloed spreekt, o, verdraag het niet! Laat Denemarken's koningsbed geen koets Voor wulpschheid en vervloekte bloedschand zijn! Maar hoe gij ook die daad bestraffen wilt, Smet niet uw geest, noch laat uw ziel iets doen Tegen uw moeder ; haar zij 't oordeel Gods, Haar zij het steken van die doornen, die Haar eigen boezem huisvest. Plots vaarwel! De glimworm toont, hoe na de morgen is, 90 Door 't bleeken van zijn onwerkdadig vuur. Vaarwel, vaarwel, vaarwel, en denk aan mij !
Het spook af.
42
42



Hamlet.
O, legerscharen Gods! 0, aard ! Wat meer ? I, 5, 92
En moet de hel erbij ? Hart, houd het uit!
En gij, mijn pezen, wordt niet plots'ling oud
Maar houdt mij stram rechtop ! Denken aan u ?
Zeker, arm spook, zoolang er heug'nis huist
In dit onstelde hoofd. Denken aan u ?
Ja, van de tafels van mijn heug'nis zal 'k
Wegwisschen alle dwaze beuz'larij
Van spreuk, van beeld, van indruk van weleer, ioo
Door jeugd en observatie opgeteekend ;
En heel alleen zal leven uw bevel,
In boek en band van mijne hers'nen, vrij
Van lagere vermenging ; ja, bij God!
Schurk, schurk ! 0, lachende en vervloekte schurk!
Mijn tafels! Goed is 't, dat ik 't nederschrijf,
Dat men kan lachen, lachen en een schurk zijn;
Dat kan ten minste in Denemarken zeker.
Zoo, oom, daar staat ge! Nu mijn leus getrouw! 110 Zij luidt: vaarwel, vaarwel en denk aan mij ! Horatio. [Achter het tooneel;] Prins, prins!
Marcellus. [Achter het tooneel:]
Prins Hamlet! Horatio. [Achter het tooneel:]
God behoede hem!
Hamlet.
Zoo zij 't! — Hallo, hallo, kom ventje, kom!
Horatio en Marcellus treden op.
Marcellus.
Hoe is het, eedle prins ? Hamlet.
O, wonderbaar!
Horatio.
Verhaal 't ons, prins. Hamlet.
Neen, gij vertelt het over.
48
48



Horatio.
Prins, bij den hemel niet! Marcellus.
li M 20 Ik ook niet, prins!
Hamlet.
Wat meent gij dan, kan 's menschen hart bevroeden.... Maar g'houdt het stil ? Horatio & Marcellus.
Ja, bij den hemel, prins!
Hamlet.
Er woont geen schurk in 't heele Denemarken,
Of 't is een groot schavuit.
Horatio.
't Vereischt geen spook
Voor zulk een boodschap. Hamlet.
Juist; gij hebt gelijk. En daarom, zonder een'gen omhaal meer, Acht ik het goed, dat wij elkander groeten. Gij gaat, waarheen of werk of wensch u roept, 130 Want iedereen heeft werk en heeft een wensch, Al is 't er naar. Wat mijn arm ik betreft.... Horatio.
Dat zijn maar wilde warrelwoorden, prins. Hamlet.
't Spijt me van harte, dat ze u aanstoot geven;
Van harte, heusch!
Horatio.
Er is geen aanstoot, prins.
Hamlet.
Toch wel Horatio; bij Sint Patrik, ja! En erg veel aanstoot! Deze spookverschijning Is, 'k wil 't u zeggen, een betrouwbaar spook. En voorts uw weetgier naar ons onderhoud 140 Bedwing dien naar vermogen. Goede vrienden, Staat mij als vrienden, krijgs- en studiemakkers, Een klein verzoek toe.
44



Horatio.
Wat dan, prins ? Wij doen 't. i, 5, 143
Hamlet.
Nooit te vertellen wat gij zaagt van nacht. Horatio & Marcellus. Nooit doen we 't, prins. Hamlet.
Neen, zweert het.
Horatio.
Waarlijk, prins,
Ik zal 't niet doen. Marcellus.
Waarlijk, ik ook niet, prins.
Hamlet.
Hier op mijn zwaard. Marcellus.
't Is reeds bezworen, prins.
Hamlet.
Formeel, hier op mijn zwaard! Formeel! SPOOK. [Onder het tooneel:]
Zweert!
Hamlet.
Ha!
Ha, knaap, zeg jij dat ? Ben je daar, mijn ventje ? ibo Komaan, gij hoort dien kerel in den kelder, Stemt in den eed toe. Horatio.
Spreek de woorden, prins.
Hamlet.
Te zwijgen van 't geval. Zweert op 't zwaard! Spook. [Onder het tooneel:]
Zweert!
Hamlet.
Hic et ubique ? Dan verplaatsen we ons.
Komt hierheen, heeren, en legt wederom
Uw handen op mijn zwaard. Zweert bij mijn zwaard
Te zwijgen van 't geval. 160
45



Spook. [Onder het tooneel:] i, 5, 161 Zweert bij zijn zwaard.
Hamlet.
Mooi, oude mol! Doorwroet gij de aard zoo vlug ? Een best genist! Nog maar wat verderop ! Horatio.
O, dag en nacht, maar dit is wondervreemd. Hamlet.
En heet het daarom, als een vreemd'ling, welkom. Er is op aarde en in den hemel meer, Dan waar uw schoolsche kennisleer van droomt. Hier, als te voren, nooit, zoo helpe u God,
170 Hoe vreemd of raar ik me ook gedragen zal, Wanneer ik goed vind naderhand misschien Een wonderen gemoedsaard te vertoonen, Dat gij, mij daarmee doende ziend', nooit zult, Door armen, zóó, in wanhoop, hoof dgeschud, Of door een woordje, dat te denken geeft, „We weten iets", „we konden als wij wilden", „Als" 't ons beliefde", „er zijn er, als ze mochten", Of derg'lijk duister zeggen, laten merken, Dat gij iets van mij weet, dit zweert gij mij,
iso Zoo helpe in doodsnood Gods erbarming u! Zweert!
Spook. [Onder het tooneel:]
Zweert! [Horatio en Marcellus zweren.']
Hamlet.
Bedaar onrustig spook! Nu, heeren, Van heeler hart beveel ik me aan bij u. En wat zoo'n poover mensen, als Hamlet is, Kan doen om u zijn vriendschap te bewijzen, Zal, hengt het God, niet haapren. Laat ons gaan En steeds uw vingers op uw lippen, bid ik. De tijd is ziek. Vervloekt, moet ik het wezen, 190 Wiens taak het is dien zieke te genezen! Allen af.
46



[TWEEDE BEDRIJF.]
[EERSTE TOONEEL.] [Een kamer in het huis van Polonius."] Polonius treedt op met een of twee bedienden. Polonius.
Geef hem dit geld en deze brieven, Reinoud. ii, 1, 1
Reinoud.
Ik zal het, heer.
Polonius.
Gü zult verrassend wijs doen, Eer gij hem opzoekt, eerst naar zijn gedrag Een onderzoek te doen. Reinoud.
Het was mijn plan.
Polonius.
Komaan, dat 's goed, dat 's heel goed. Dan, mijnheer,
Vraag eerst eens, welke Denen in Parijs zijn,
En hoe, en wie, wat midd'len; waar zü wonen,
In welk gezelschap, voor hoeveel; en merkt gij
Door deze omcirkeling en dezen omweg, 10
Dat men mijn zoon kent, dan komt gij al verder
Dan 't rechtstreeksch vragen u bereiken laat.
Gij doet, als 't ware, of gn' hem even kent;
Zeg zoo: ik ken zijn vader en zijn vrienden
En hem wel wat.
Reinoud.
Ja, opperbestig, heer.
Polonius.
En hem wel wat, maar, voegt ge er bij, niet goed.
Als hij 't is, dien 'k bedoel, die is erg wild,
Verzot op dit en dat; en dan bekladt g' hem
Met wat ge maar verzint. Hum, niet zoo grof, 20
Dat het tot oneer strekt; pas daarvoor op!
Maar noem gewone, dart'le kromme-sprongen
Die algemeen voor makkers staan te boek
Van jeugd en vrijheid.
HAMLET 4 47
4<



Reinoud.
Dobbelen?
Polonius.
n, i, 24 Jawel,
Of drinken, schermen, vloeken, ruziemaken,
Los leven...
Reinoud.
Heer, dat zou tot oneer zijn.
Polonius.
Wel neen, gij kunt verzachten wat gij aanwrijft. Van iets, hem vreemd, moet gij hem niet betichten. 30 Dat hü zich voor onkuischheid vinden laat, Bedoel ik niet; spreek van zijn fout zóó handig, Dat die een- smetje van de vrijheid schijnt, Een opvlam, uitbarst van een hittig hart, Een wildheid in het ongebreideld bloed, Die vélen aantast. Reinoud.
Maar, mijn beste heer,
Polonius.
Waarom gij dat zoo zeggen moet? Reinoud.
Ja, heer,
Dat wou ik weten. Polonius.
Wel, hier wil ik heen En ik geloof, het is slim aangelegd: Indien gij op mijn zoon die vlekjes spat, ~ 40 Zoo wat als iets, dat door 't gebruik wat vuil ziet, ,Dan gaat uw kennis, wien gij polsen wilt, Indien hij ooit den jonkman, dien gij noemt, Aan de gemelde fouten schuldig zag, Heel zeker met u meê, aldus vervolgend: Mijn beste, of zoo, of vriendlief, of mijnheer, _ Al naar de spreekwijs of betiteling
Van volk en land
Reinoud.
Om u te dienen, heer.
48
48



Polonius.
En dan zal hij, meneer, hij zal Bij God li, 1, 49
Ik wilde juist iets zeggen, iets waar brak 50
Ik af? Reinoud.
Bij hij gaat meê, aldus vervolgend. POLONIUS.
Bq hij gaat meê, aldus vervolgend, juist!
Zoo gaat hij met u meê: ik ken dien heer,
Ik zag hem gisteren, of onlangs nog,
Of toen, bij hem, of hem, en, naar gij zegt,
Daar speelde hij, daar vond men hem beschonken,
Daar in een twist bij tennis, of misschien:
Ik zag hem een verkoophuis binnengaan, 60
Een huis van ontucht naamlijk, of zoo meer.
Met kunstaas haalt men echte karpers op.
Zoo komen wij, door wijsheid en door tact,
Met kunstgreep en vernuftig draaieffect,
Langs kromme lijnen rechtstreeks tot ons doel.
En zoo, na dit voorafgaand onderricht,
Bereikt gij 't ook. Begrepen, hebt gij niet?
Reinoud.
Ik heb het, heer.
Polonius.
Vaarwel! Wees God bevolen! 69 Geef zelf op zijne neigingen goed acht. 71 En laat hem maar zijn gang gaan. Reinoud.
Bestig, heer!
Polonius. Vaarwel!
Reinoud af.
Ophelia treedt op. Hoe nu, Ophelia! Wat is er?
Ophelia.
'k Ben zoo geschrikt!
69
49



Polonius.
ii, 2, 76 Waarvan, in 's Hemels naam?
Ophelia.
Heer, 'k zat te naaien op mijn kamer, toen Prins Hamlet, met zijn wambuis losgeknoopt, Geen hoed op 't hoofd, zijn kousen vuil bemorst 80 En los, tot op zijn enkels afgezakt,
Bleek als een doek, en in zijn knieën knikkend,
En met een blik zoo inerbarmelijk,
Alsof hij uit de hel was losgelaten
Om gruwzaams te verhalen, ... hij daar staat.
Polonius.
Gek van verliefdheid? Ophelia.
Heer, ik weet het niet, Maar, heusch, ik vrees het wel. Polonius.
Wat zeide hij ?
Ophelia.
Hg greep mij bij den pols en kneep mij vast, Met gaat hij op armslengte van mij staan En, zóó aan 't voorhoofd met zijn and're hand,
90 Begint hü mijn gezicht zoo op te nemen, Of hü 't wou teekenen. Lang stond hü zoo, Dan eind'lijk schudde hü mün arm ietwat, Bewoog zün hoofd zóó, driemaal op en neer, En zuchtte zoo erbarmelijk en diep, Alsof het heel zün lichaam splijten zou En 't leven enden; toen liet hü mij los En, met zün hoofd over zyn schouder heen, Scheen zonder oogen hü zün weg te zien, Want zonder hunne hulp ging hü naar buiten
100 En richtte tot het laatst hun licht op mij. Polonius.
Ga met mü meê; 'k ga zoeken naar den vorst. — Hier ziet ge de echte liefdesrazernij, Wier heftige eigenheid zich zelf verdoet En 's menschen wil tot wanhoopsdaden voert, 50
50



Schier meer dan andere ondermaansche hartstocht, n, 1, los
Die 't menschdom teistert. O, het doet mij leed. — Zeg, hebt gij onlangs hem nog toegesproken? Ophelia.
Neen, beste heer, maar volgens uw gebod Wees ik zijn brieven af en weigerde ik
Om hem te zien. 1W Polonius.
Dat heeft hem gek gemaakt. Het spijt me, dat ik hem niet met meer zorg Heb ga geslagen, 'k Vreesde, 't was hem spel slechts, Dat u verderven moest. Ach, mijn verdenking! Bij God, 't is onzen leeftijd even eigen Dat we ons te buiten gaan in Onze zienswijs, Als het gewoon is bij de jongelui Oordeel te missen. Kom, ga met mij meê. 't Is plicht te spreken, als allicht meer kwaad Van 't zwijgen komt, dan van het spreken haat.
Beiden af.
[TWEEDE TOONEEL.]
[Een zaal in het kasteel.']
Trompetgeschal. Claudius en Geertruida [met gevolg] treden op, [daarna] Rosencrans en Guyldensterne.
Claudius.
Welkom, mijn Rosencrans en Guyldensterne! n, 2,1
Behalve dat wij zeer naar u verlangden, Veroorzaakte behoefte aan uwen dienst Den snellen oproep. Iets hebt gij gehoord Van Hamlet's transformatie, noem het zoo, „ Sinds noch het uiterlijk, noch 't binnenst wezen Gelijkt op wat het was. Wat het zou zijn, Buiten zijns vaders dood, dat hem gebracht heeft Zoo ver van het besef van 't eigen ik,
Kan ik niet droomen. Ik verzoek u bei, 10 Omdat gij zoo van jongs af met hem groot werdt
51
51



n, 2,12 En zoo verbuurtschapt aan zijn jeugd en doen zijt, Zoo goed te zijn een poos hier aan ons hof Te toeven, dus door uw gezelschap hem Afleiding te bezorgen en vermaak, En, naar gelang gelegenheid zich biedt, Te zien of iets, ons onbekend, hem kwelt, Dat, als wij 't weten, kan verholpen worden. Geerteuida.
Mqn beste heeren, hij sprak vaak van u; 20 'k Ben zeker, dat er geen twee menschen zijn, Aan wie hij meer gehecht is. Blieft het u Zoo hoff'lijk, zoo tot hulp bereid te zijn Om uwen tijd een poos met ons te slijten Tot vord'ring en vervulling onzer hoop, Dan zal aan uw bezoek die dank geworden, Die 't vorst'lijk heugen past. Rosencrans.
Beide uwe hoogheên Vermochten door uw souvereine macht Uw hoog believen eer in een bevel Dan in verzoek te kleeden. Guyldensterne.
Maar wij bei 30 Gehoorzamen en wijden ons ten zeerst
Om onzen dienst gul aan uw voet te leggen. Claudius.
Dank, Rosencrans en waarde Guyldensterne! Geerteuida.
Dank, Guyldensterne en waarde Rosencrans! En 'k smeek u om mijn zoon, al te anders nu, Onmid'lijk op te zoeken. — Een van u Breng* deze heeren daar, waar Hamlet is. Guyldensterne.
God geve, dat ons doen en bijzijn hem Tot vreugde en voordeel strekken! Geerteuida.
Amen, ja! Rosencrans en Guyldensterne af.
52
52



Polonius treedt op.
Polonius.
't Gezantschap is blijmoedig weergekeerd. ii, 2, 40
Claudius.
Gij waart nog steeds de vader van goed nieuws. Polonius.
Was ik het, heer? 'k Verzeker u, mjjn vorst, Ik wijd mijn dienst en zoo wijd ik mijn ziel Beide aan mijn God en mijn genaadgen vorst. En ik vermeen, of anders speurt dit brein Niet meer zoo zeker 't spoor der staatsmanskunst, Als het gewoon was, dat ik heb doorgrond De ware reden van, prins Hamlet's maanzucht. Claudius.
Vertel me daarvan, daar verlang ik naar. 50 Polonius.
Verleen aan het gezantschap eerst gehoor, Mijn nieuws zal 't fruit zijn bij dat groot festijn. Claudius.
Ga zelf hen huldigen en breng hen hier. —
[Polonius af.] Hjj zegt me, Geertrui, dat hij heeft doorgrond De bron en oorzaak van uws zoons ontsteldheid. Geertruida.
'k Vrees, 't is niet anders dan de groote zaak: Zijns vaders dood en ons snel huwelijk. Claudius.
Wy zullen hem doorvorschen. —
[Polonius en] de gezanten treden op.
Welkom, vrienden! Zeg Voltimand, wat antwoordt broeder Noor? Voltimand.
Den schoonsten wedergroet en wederwensch! 60 Al dadelijk zond hij bevel tot staking Van zijns neefs troepenwerving, die hem scheen
58
53



ii, 2,63 Een krijgstoerusting tegen Polen, maar Die hem, bij beter toezien, werk'lijk bleek Bedoeld tegen uw hoogheid. Hij, gekrenkt, Daar van zijn ziekte, zwakte en ouderdom Misbruik gemaakt was, dagvaart Fortinbras, Die aan dien roep, om kort te gaan, voldoet, Bestraft wordt door den Noor en op het laatst 70 Den eed doet aan zy'n oom om nimmermeer Uw hoogheid met de waapnen aan te vallen. Dan de oude Noor, door blijdschap overmand, Geeft hem; een jaargeld van drie duizend kronen En den verlofbrief tot gebruik der troepen, Geworven als vermeld, tegen den Pool, Met een verzoek, hier breeder in vermeld,
[Hij reikt een brief over] Of 't u behagen moge in uw gebied Den krijgstocht rustig doortocht te gedoogen Onder beding van veiligheid en oorlof, Als hierin is omschreven. Claudius.
80 't Staat ons aan
En te geleegner tijd gaan wij aan 't lezen,. Afdoen en overwegen van die zaak. Intusschen dank voor uw geslaagden arbeid! Gaat rusten, t'avond zien we u aan 't banket. Meest welkom thuis! De gezanten af.
Polonius.
js' Die zaak is goed beëindigd.
1 Mij n leenheer en mevrouw, uiteen te zetten Wat majesteit moet zijn, wat leenplicht is, Waarom dag dag, nacht nacht is en tijd tijd, Waar' slechts het spillen van nacht, dag en tijd. 90 Sinds bondigheid de ziel is van 't vernuft
En breedheid 't lichaam en 't versierend kleed, Zal 'k bondig zijn; uw eedle zoon is gek! Gek noem ik 't, want, omschrijf ik 't echte gek-zijn, Wat is 't, dan anders niet, dan gek te zy'n? Maar laat dat daar. 54
54



geertruida. ii, 2, 95
Meer zaaks met minder woordkunst!
Polonius.
Mevrouw, waarachtig, woordkunst is mij vreemd.
De prins is gek, 't is waar; 't is waar, 't is jammer;
En jammer is 't, het waar is ... dwaze wending,
Maar weg er meê, van woordkunst moet ik niets!
Neem aan dan, dat hij gek is, en ons rest 100
Te zoeken naar de reden van dien toestand,
Of liever, naar de reden van dien misstand,
Want die misstand'ge toestand heeft een reden;
Dat rest ons nu en dat is 't wat resteert.
geertruida.
Heer, maak het kort. Polonius.
Ik zal 't, mevrouw. Geef acht: Ik heb een dochter („heb", zoolang dat duurt, Want wat men 't zekerst acht, gaat vaak te loor), . 106a
Die mij plichtmatig en gehoorzaam, zie, Dit heeft gegeven. Denk nu na en gisvf
Aan de hemelsche en mijner ziele afgod, de meest
verengeld© Ophelia ... Dat 's een slecht woord, een leelijk woord; „verengeld" no Is leelijk. Maar gij moet het hooren; 't luidt:
voor haar uitnemend blanken boezem zij dit enz.
geertruida.
Kwam dat van Hamlet? Polonius.
Eén moment, mevrouw.
Twijfel of 't gesternte vuur is,
Of zich waarheid nimmer plooit,
'Of de loop der zon sekuur is,
Maar verdenk mijn liefde nooit! O, lieve Ophelia, ik ben een slecht verzenmaker; ik heb geen 120 talent om maatvast te kreunen, maar dat ik u innig bemin, allerinnigst, vertrouw daarop. Vaarwel! Immer de uwe, liefste jonkvrouw, zoolang deze machine behoort aan:
Hamlet.
55
55



ii, 2, 126 Zie daar wat zij, naar plicht, mij heeft getoond. En bovendien heeft zjj zijn aanzoek steeds, Als 't viel naar tijd, gelegenheid, en plaats, Mijn ooren toevertrouwd. Claudius.
Maar hoe heeft zij
Zy'n liefde ontvangen? Polonius.
Waarvoor houdt gij mij ?
Claudius.
130 Voor een getrouw en eerbiedwaardig man. Polonius.
Ik' zou 't graag blijken, maar wat zoudt gij denken,
Als ik, toen ik die passie doende zag,
Zooals ik 't merkte ('k wil dat gij dit weet) ,
Eer het mijn dochter zeide ... wat zoudt gij,
Of hier haar majesteit, uw gade, denken,
Als ik voor opschrijfboekje had gespeeld,
Mijn hart gelast had stil en stom te zy'n,
Of op die liefde in jok had neergezien?
Wat zoudt gy denken ? Neen, 'k ging recht door zee,
140 Tot mijn jong dametje sprak ik aldus: Heer Hamlet is een prins, buiten uw sfeer; Het mag niet zijn. En toen schreef ik haar voor, Dat zjj zich spenen moest van zy'n bezoek En boden, noch geschenken moest ontvangen. Daarop nam zjj de vrucht aan van mijn raad; En hy, geweerd, om kort te gaan, verviel Tot droefheid, dan tot vasten, tot slaaploosheid, Tot een verzwakking, tot lichthoofd igheid En, dalend langs die trap, tot de zinloosheid
160 Waar hij in tobt en wij bedroefd om zijn. Claudius. Gelooft gij dit?
geertruida.
Het kan best moogljjk zy'n.
Polonius.
Is 't ooit gebeurd, dat zou ik gaarne weten, 56
56



Dat ik met stelligheid u zei, 't is zóó, ii, 2,153
Als 't anders bleek te zijn?
Claudius.
Niet, dat ik weet. Polonius [op hoofd en borst vrijzend:] Neem dit van dit, als dit zou anders zijn. Als mjj de feiten leiden, vind ik wel Waar waarheid schuilt, al zou ze in 't middelpunt Der aarde schuilen. Claudius.
Is het uit te maken?
Polonius.
Gij weet, hij wandelt somtijds uren lang
Hier in de galerij. 160
geertruida.
Dat doet hij, ja.
Polonius.
Doet hij het weer, 'k zal hem mijn dochter sturen; Sta gij met mij dan achter 't wandtapijt, Let op de ontmoeting; als hij haar niet mint En daardoor zijn verstand is kwijt geraakt, Laat mjj dan niet een staat tot stut zijn, maar Een hoeve en lummels houden. Claudius.
Neem de proef. Hamlet treedt op.
geertruida.
Kijk eens, hoe droef de stakkerd lezend aankomt. Polonius.
Gaat weg, verzoek ik u, gaat beiden weg.
Ik klamp hem daadlijk aan. Veroorlooft mjj! 170
Claudius en Geertruida af. Hoe vaart mijn beste hoogheid? Hamlet.
God's genade!
57



Polonius. ii, 2, 173 Kent uwe hoogheid mij? Hamlet.
Ja, opperbest,
Gij zn't een vischboer. Polonius.
Prins, dat ben ik niet.
Hamlet.
Dan zag 'k u graag zoo eerlijk. Polonius.
Eerlijk?
Hamlet.
Ja!
Mijnheer, zooals 't op aarde toegaat, vindt men Op de tien duizend maar één eerlijk mensch. Polonius. 180 Dat is zeer waar, mijn prins. Hamlet.
Want als de zon
Maden verwekt bij 't dood dier, dat een kreng is,
Hebt gij een dochter? Polonius.
Ja, mijn prins.
Hamlet.
Verbied haar Den zonneschijn. Ontvang'nis is een zegen,
Maar zoo als zij ontvangen kon Pas op, vriend!
Polonius [Ter zijde:]
Wat zegt ge ervan? Steeds maalt hij op mijn dochter, 190 Eerst zeide hij, dat ik een vischboer was; Hij is ver heen. Ja, in mijn jongen tijd Heb ik om liefde heel wat uitgestaan, Haast evenveel. Ik spreek hem nog eens aan. — Wat leest gij prins? Hamlet.
Woorden, woorden, woorden. Polonius.
Waar gaat het over, prins? 58
58



Hamlet.
Tusschen wie? If, 2, 196
Polonius.
Ik bedoel, waar het over gaat in uw boek, prins? Hamlet.
Over smaad, mijnheer; want de hekelaar zegt hier, dat oude mannen grijze baarden hebben, dat hun gezichten gerimpeld zijn, dat uit hun oogen dikke amber en pruimboom- 200 gom druipen, en dat zjj een overvloedig verstandsgemis aan erg zwakke dijen paren; al hetwelk ik, mijnheer, ofschoon ik het machtig en krachtig geloof, toch niet fatsoenlijk vind om het zoo te laten drukken; want gij zelf, mijnheer, zult zoo oud worden, als ik ben, als gij, als een krab, achteruit kondt gaan. Polonius [Terzijde:]
Al is 't krankzinnigheid, er zit methode in. — Wilt gij u uit de tochtigheid begeven, prins ? Hamlet.
Naar mijn graf? 210 Polonius^
Dat is radikaal uit de tochtigheid.
[Ter zijde:] Hoe raak zijn soms zijn antwoorden! Een mooi iets, dat krankzinnigheid dikwijls bereikt, terwijl het bjj rede en gezond verstand niet zoo voorspoedig loskomt! Ik ga hem verlaten en dadelijk een plan van ontmoeting verzinnen tusschen hem en mijn dochter. Prins, ik wil afscheid van u nemen. Hamlet.
Gjj kunt van mij niets nemen, dat ik liever afsta. 220
Guyldensterne en Rosencrans treden op.
Polonius.
Vaarwel, prins!
Hamlet [Ter zijde:]
Die vervelende oude gekken!
Polonius.
Gij komt prins Hamlet zoeken? Daar is hij.
[Polonius af.] 59
59



Rosencrans. n, 2, 236 God hoede u, mijnheer! Guyldensterne. Mijn vereerde prins! Rosencrans. Mijn dierbare prins! Hamlet.
Mijn liefste vrienden! Guyldensterne, hoe gaat het? 230 Ah, Rosencrans! Hoe gaat het beste jongens? Rosencrans.
Zooals 't gewone menschenkind'ren gaat. Guyldensterne.
't Gaat daarin goed, dat het niet té goed gaat; Wij zijn de pluim niet op Fortuna's hoed. Hamlet.
Noch de zolen van haar schoenen?
Rosencrans.
Geen van tweeën, prins.
Hamlet.
Dan huist gij zoo wat bij haar gordel, of in het midden
van haar gunst.
Guyldensterne.
Haar schamele lansknechten zijn we. Hamlet.
Lansknechten in de schamelheid van Fortuna! O 't is al 240 te waar, zij is een slet. Wat nieuws? Rosencrans.
Geen, prins, behalve dat de wereld eerlijk is geworden. Hamlet.
Dan is de jongste dag nabij, maar uw nieuws is niet waar. Veroorloof mij meer in 't bizonder te vragen: hoe hebt gij het, beste vrienden, aan Fortuna verdiend, dat zij u hierheen naar het tuchthuis zendt?
guyldensteene.
Het tuchthuis, prins? Hamlet.
Denemarken is een tuchthuis.
60



Rosencrans.
Dan is de wereld er een. ii, 2, 260
Hamlet.
Een best tuchthuis met vele afsluitingen, cellen en onderaardsche hokken; Denemarken is een van de slechtste. Rosencrans.
Wy denken er anders over, prins. Hamlet.
Wel, dan is het er geen voor u, want er is geen goed en geen kwaad, maar ons denken maakt het; voor mij is het een tuchthuis. Rosencrans.
Wel, dan maakt uw eerzucht het daartoe: ■ 't is te klein
voor uw geesf.
Hamlet.
O God, ik zou in een notedop opgesloten kunnen worden 260 en mij voor een koning van oneindige ruimte houden, was het niet, dat ik booze droomen had. Guyldensterne.
Die droomen juist zijn eerzucht; want het wezen van den eerzuchtige is slechts de schaduw van een droom. Hamlet.
Een droom zelf .is maar een schaduw. Rosencrans.
Dat is waar en ik houd eerzucht voor zoo'n luchtige en lichte hoedanigheid, dat zjj maar de schaduw van een schaduw is. Hamlet.
Dan zijn onze bedelaars het wezenlijke en onze vorsten en opgehemelde helden de schaduwen van de bedelaars. Willen 270 wjj naar 't hof gaan, want, waarachtig, ik kan niet verstandig redeneeren? Rosencrans & Guyldensterne. Tot uw dienst. Hamlet.
Neen, dat niet! Ik wil u niet gelijk stellen met de rest van mjjn bedienden; want om openhartig met u te spreken:
61



11,2,276 ik word allerafschuwelijkst opgepast. Maar, in den versleten naam der vriendschap, wat doet gij in Elseneur? Rosencrans.
U bezoeken, prins, niets anders. Hamlet.
280 Stumperd, die ik ben; ik ben zelfs arm in dankbaarheid, maar ik dank u en weest er zeker van, waarde vrienden, mijn bedankje is een halve stuiver te duur. Heeft men u niet ontboden? Komt gjj uit eigen beweging? Brengt gij een vrijwillig bezoek? Kom, kom, handelt rechtuit met mjj. Kom, kom, neen, zegt het. Guyldensterne. Wat zullen wij zeggen, prins? Hamlet.
Wat gij wilt, maar ter zake. Gjj waart ontboden en er zit een soort van bekentenis in uw blikken, terwijl uw betamelijkheidsgevoel slim genoeg is daaraan een schijnschoonen 290 glimp te geven. Ik weet, dat onze goede vorst en vorstin u ontboden hebben. Rosencrans. Waarvoor, prins? Hamlet'.
Dat moet gij mjj zeggen. Maar, laat mij u bezweren bjj de rechten van onze kameraadschap, bij de harmonie onzer jonge jaren, bij de plichten onzer steeds behouden vriendschap en bij het nog meer dierbare, waarmede een beter spreker beroep op u kan doen, weest eerlijk en oprecht met mij en zegt, of gij ontboden waart of niet. Rosencrans [Ter zijde tot Guyldensterne:] 300 Wat antwoordt gjj ? Hamlet [Ter zijde:] Neen, dan doorzie ik u. —
Als gij mjj vriendschap toedraagt, sluit uw hart niet!
Guyldensterne.
Prins, wij werden ontboden.
Hamlet.
Ik zal u zeggen waarom, dan zal mijn voorbarigheid uw onthulling voorkomen en uw geheimhouding, aan vorst en 62
62



vorstin verschuldigd, er geen veer bij laten. Ik heb in den II, 2,306 laatsten tn'd, maar de reden weet ik niet, al mijn levensvreugd verloren, al mijn gewone oefeningen opgegeven en het is inderdaad zoo treurig met mij gesteld, dat deze prachtige bouw, onze aarde, mjj een onvruchtbare rotskaap 310 toeschijnt, dat deze meest uitnemende baldakijn, onze lucht, ziet gij, dat dit luisterrijk overwulvend uitspansel, dit majestueuze dak, ingelegd met gouden vuur, wel, het schijnt mjj slechts een smerige en pestilente samenpakking van uitwasemingen toe. Wat een stuk werk is een man! Hoe edel in verstandsgave, hoe oneindig in vermogen, in gedaante en beweging hoe doeltreffend en bewonderenswaardig! In gebarenspel hoe aan een engel gelijk, in bevatting hoe gelijk aan een god! De praal der wereld, de weergalooze onder de dieren! En toch, wat geef ik om dit 320 alleredelste product der stof? Mij behagen de mannen niet
de vrouwen ook niet, ofschoon gij door uw glimlach
dat te kennen schijnt te geven. Rosencrans.
Prins, aan iets dergelijks dacht ik niet. Hamlet.
Waarom hebt ge dan gelachen, toen ik zei: mij behagen
de mannen niet?
Rosencrans.
Bh' de gedachte, prins, dat als gij in de mannen geen behagen schept, wat een mager onthaal de tooneelspelers te wachten staat; wij gingen ze voorbij, ze komen hierheen 330 om u hun diensten aan te bieden. Hamlet.
Wie voor koning speelt, zal welkom zijn, zijne majesteit zal van mjj schatting beuren, de moedige ridder zal voor zjjn zwaard en schild gebruik vinden, de minnaar zal niet gratis zuchten, de karakterspeler zal zonder hinder zjjn rol uitzeggen, de komiek zal de goedlachschen doen schateren, en de dame zal vrijuit zeggen wat zij op 't hart heeft, anders gaan de versregels er kreupel om. Welke troep is het? 340
HAMLET 5
63



Rosencrans.
ii, 2, 341 Dezelfde, die gij zoo gaarne placht te zien, de treurspelers uit de stad. Hamlet.
Hoe komt het, dat ze er op uit trekken? Thuisblijven was beter, zoowel voor hun naam als voor hun profijt. Rosencrans.
Ik denk, dat hun roerigheid het gevolg is van de laatste
nieuwigheden.
Hamlet.
Genieten zjj hetzelfde aanzien, als toen ik in de stad was ? 360 Hebben zjj evenveel toeloop? Rosencrans.
Neen, dat inderdaad niet. Hamlet.
Hoe komt het? Is de fut er uit? Rosencrans.
Neen, zjj doen nog hun best als vroeger, maar er is, mijnheer, een roofvogelnest van kinderen gekomen, nog kaal broedsel, die boven alles uitgillen en daarvoor allerdolst worden toegejuicht; die kindertroep is nu in de mode en zóó beratelen zij de planken, dat menschen, die degens dragen, bang zjjn van ganzepennen en er nauwelijks heen 360 durven. Hamlet.
Wat, zijn het kinderen? Wie geeft hun den kost? Hoe worden zjj betaald ? Zullen zh' niet langer bij het beroep blh'ven, dan de hoogte van hun stem aanhoudt? Zullen zjj naderhand niet beweren, als zij tot rondtrekkende spelers opgroeien (wat zeer waarschijnlijk is, als zij geen beter middel van bestaan hebben), dat hun schrijvers hun onrecht aandeden door hen tegen hun eigen toekomst te laten uitvaren?Rosencrans.
Ja, van weerskanten is er veel over te doen geweest en de 370 menschen zien er geen kwaad in hen tot strijd aan té hitsen. Er was een tijdje voor geen gegeven geld te maken,
64



als in die zaak schrijver en speler er niet duchtig op los ii, 2, 372
hieuwen.
Hamlet.
Hoe is 't mogeln'k?
Guyldensterne. .
O, er is veel talent versmeten.
Hamlet.
Hebben de kinderen de zege weggedragen? Rosencrans.
Ja, dat hebben zü, prins; Hercules en zjjn vrachtje er bij. Hamlet.
Het is niet erg vreemd, want mjjn oom is vorst van Dene- 380 marken en wie een vies gezicht tegen hem zetten, toen mjjn vader leefde, geven nu twintig, veertig, vijftig, honderd dukaten het stuk voor zjjn miniatuur portret. Vervloekt, er is iets bovennatuurlijks in, als de wetenschap het maar ontdekken kon. Trompetgeschal. Guyldensterne. Daar is de troep. Hamlet.
Heeren, gij zjjt welkom te Elseneur. Geeft mij de hand, komaan! Bh' een welkom behooren beleefdheid en plichtplegingen. Staat mjj toe op deze wh'ze hoffelijk te zijn, anders zou mün houding tegenover de acteurs, die, zeg ik 390 u, in de puntjes behoort te zy'n, meer op een goed onthaal gelijken, dan het uwe. Gü zq't welkom! Maar mün oomvader en mün tante-moeder komen bedrogen uit. Guyldensterne. Waarin, waarde prins? Hamlet.
Ik ben alleen gek noordnoordwest; bjj zuidelü'ker winden kan ik een valk van een reiger onderscheiden.
Polonius treedt op.
Polonius.
De zegen, heeren!
Hamlet.
Luister eens, Guyldensterne, en gü ook, aan èlk oor een
65
65



ii, 2, 400 hoorder, dat groote kind, dat gh' daar ziet, is nog niet uit zjjn luiers. Rosencrans.
Misschien is hij voor den tweeden keer ingebakerd, want men zegt, dat een oud man ten tweede male een kind is. Hamlet.
Ik voorspel, dat hij mjj-van de tooneelspelers komt vertellen, let eens op. {Luider:'] Dat zegt u wel, mijnheer, op een Maandag morgen, toen was het gebeurd. Polonius.
Prins, ik heb u nieuws te vertellen. Hamlet.
Heer, ik heb u nieuws te vertellen: toen Roscius tooneel-
410 speler in Rome was
Polonius.
De troep is aangekomen, prins.
Hamlet.
St, st!
Polonius.
Op mijn woord van eer. Hamlet.
Toen kwam elk speler op zijn ezel
Polonius.
De beste troep in de wereld, 't zjj voor treurspel, blijspel, historiespel, herderspel, herderblijspel, historieherderspel, treurhistoriespel, treurblijhistorieherderspel, ononderscheidbaar tooneelspel. of voor ongebonden dicht. Seneca 420 kan niet te ernstig en Plautus niet te speelsch zjjn. Voor de regelen en voor de vrijheid in de kunst zjjn die mannen eenig. Hamlet.
O, Jephta, richter Israels, wat een kleinood hadt gn'! Polonius.
Wat een kleinood had hij, prins? Hamlet.
Wel, enkel maar één schoone dochter, Die hij beminde boven al.
66



Polonius.
Steeds over mjjn dochter. n, 2, 428
Hamlet.
Is het niet zoo, oude Jephta? Polonius.
Als gh" mjj Jephta noemt, ik heb een dochter, die ik bo- 430 venal bemin.
Hamlet. «h* n\
Neen, dat volgt niet. Polonius.
Wat volgt dan wel, prins? Hamlet.
Wel, „toen naar 't lot, beschikt door God" en dan weet ge
„Het niet kon missen, als 't viel te gissen;" de eerste kolom van het bijbelsch liedje zal u meer vertellen, want, kijk, daar komt mjjn verstrooiing aan.
De tooneelspelers treden op.
Gij zjjt welkom, mannen, welkom allen! 't Verheugt mjj 440 u welvarend te zien, welkom beste vrienden! O, oude vriend; wel, uw gezicht is gestoffeerd, sinds ik u het laatst zag; komt gij mij in Denemarken den baard vegen? Wat, mejuffrouw en mjjn jonge dame! Bh" onze Lieve Vrouw, uw jufferschap is een kurken hak hoog dichter bij den hemel, dan toen ik u laatst zag. God geve, dat uw stem niet haar klank verloren heeft als een gebarsten goudstuk. Mannen, gij zjjt allen welkom. Wh* trekken er op los, als Fransche valkeniers, op alles af, dat we zien. Wij krijgen 450 dadelijk een voordracht; kom, geef ons een proefje van uW talent, een passage vol hartstocht. Speler.
Welke passage, beste prins? Hamlet.
Ik hoorde u eens een passage voordragen, maar die was nooit gespeeld; of, als zij gespeeld was, niet meer dan
v7
07



II, 2, 456 eens, want het stuk, herinner ik mij, beviel niet, 't was kaviaar voor den grooten hoop, maar het was, naar mjjn opvatting en naar die van anderen, wier oordeel in zulke zaken ver boven het mijne staat, een uitmuntend stuk, goed
460 in tooneelen geordend en geschreven met evenveel matiging als vernuft. Ik herinner mjj iemand te hebben hooren zeggen, dat er in de regels geen kruiderij voorkwam om de stof smakelijk te maken en in de bewoordingen geen stof, die den schrijver van precieusheid kon beschuldigen; echter noemde hij het een eerlijke schrijfkunst, even frisch als aangenaam en veel flinker dan keurig. Eén passage er in beviel mij vooral, 't was het verhaal van Aeneas aan Dido en dat gedeelte in 't bizonder, waar hu' spreekt van Priaam's moord. Als gij het van buiten kent, begin dan
470 met dezen regel laat eens zien laat eens zien
De ruige Pyrrhus, als t Hyrcaansche dier
zoo is 't niet, het begint met Pyrrhus
De ruige Pyrrhus, wiens blazoen van sabel, Zwart als zjjn doelwit, op den nacht geleek, Toen hu' gehurkt zat in 't noodlottig paard, Heeft nu die nare en zwarte kleur besmeerd Met droever heraldiek; van hoofd tot voet Is hij nu enkel keel, ijs'lijk gemerkt
480 Met bloed van vaders, moeders, dochters, zoons, Dat vastbakt door den schroeigloed van de stad, Die een wreedaardig en vervloekt licht leent Aan harer heeren moord; in toorn en vuur Geblaakt en dus 'met stolsels bloed besmeurd, Met oogen als robijnen, helsche Pyrrhus Zoekt grootvaer Priamus. Ga gij verder. Polonius.
Bjj God, prins, goed voorgedragen, met juiste en oordeelkundige dictie! Speler.
490 Hij vindt hem dra,
Vergeefs naar Grieken houwend; zjjn oud zwaard, Den arm weerbarstig, met bevel in strijd, 68
68



Ligt, waar het valt. De sterke Pyrrhus ijlt n, 2, 493
Den grh'saard tegen, houwt in woede mis,
Maar door den fluitwind van het fel zwaard valt
De ontspierde vader. Dan, het zielloos Ilium
Schijnt dezen slag te voelen, buigt naar de aard'
De omvlamde spits en boeit met helsch gekraak
Het oor van Pyrrhus, want, ziedaar, zijn zwaard,
Dat nederdaalde naar het melkwit hoofd 500
Van d'achtb'ren Priamus, bleef halfweg steken.
Zoo, als een woestaard op een prent, stond Pyrrhus
En als onzijdig naast zjjn wil en zaak.
Maar juist als wij vaak zien, dat vóór een storm
De heemlen zwijgen en het zwerk niet kruit,
Vermeetle winden spraakloos staan en de aard'
Doodstil is, dat dan plots de ontzagb're donder
De luchtgewesten splijt, zoo, na beraad,
Zet hem ontwaakte wraaklust weer aan 't werk: 610
Nooit daalde een hamer der Cyklopen neêr
Op staal, ten eeuw*gen dienst voor Mars gesmeed,
Met minder deernis, dan dat bloedend zwaard.
Foei, foei, gij slet Fortuin! En goden, gij,
In vollen raad ontrukt haar hare macht,
Breekt spaak en velgen uit haar rad en werpt
De ronde naaf den hemelheuvel af.
Polonius.
Dat is te lang. 520 Hamlet.
't Moet samen met uw baard naar den kapper. — Ik verzoek u voort te gaan; hij houdt van een klucht, of van wat schuins, anders valt hij in slaap; ga verder, kom aan Hecuba. Speler.
Maar wie, o, wee, de ruchtb're vrouw aanschouwd had, ... Hamlet.
De ruchtb're vrouw!?
Polonius.
Dat is goed.
69



Speler.
ii, 2, 528 Barvoets rondrennend, met haar tranenzee
De vlammen dreigend; om dat hoofd een doek,
530 Waar pas de kroon nog zat, en slechts voor kleed Rondom haar slappe en gansch verdorde lenden Een deken, in d'alarmschrik opgeraapt. Wie 't had aanschouwd, diens tong, in gift gedoopt, Had op Fortuna's majesteit gesmaald. » Hadden de goden zeiven haar aanschouwd, Toen zjj 't kwaadaardig spel van Pyrrhus zag, Die haars mans lijf fijn hakte met zjjn zwaard, De uitbarsting van haar jammerkreten deed, Tenzij het aardsche hen in 't minst niet roert,
540 Des hemels brandende oogen deernis schreien. Polonius.
Kijk, of zjjn kleur niet verschoten is en er tranen in zjjn
oogen staan! Niet verder, als 't u blieft.
Hamlet.
't Is genoeg; ik zal u de rest binnen kort laten voordragen. — [Tot Polonius.] Beste heer, wilt gij er voor zorgen, dat de troep goed logies krijgt? Hoort gjj het? Laat ze goed behandeld worden, want zjj zjjn de hoofdinhoud en korte kronieken van den tijd. Na uw dood waart gjj er 650 met een leelijk grafschrift beter aan toe, dan wanneer zjj bh' uw leven kwaad van u spraken. Polonius.
Prins, ik zal hen naar hun verdiensten behandelen. Hamlet.
Allemachtig, mensch, veel beter! Als ge iedereen naar verdiensten behandelt, wie ontkomt dan een pak slaag? Behandel hen overeenkomstig uw eigen stand en waardigheid; hoe minder zij het verdienen, hoe meer verdienste er in uw goedgeefschheid ligt. Neem ze meê. Polonius. Komt, heeren. Hamlet.
660 Volgt hem, vrienden! Morgen krijgen wjj een stuk te hoo-
70



ren. — Luister even, kameraad! Kunt gij „De Moord van II, 2, 662 Gonzaga" spelen?
[Polonius en de tooneelspelers op één na af.]
Speler. Ja, prins. Hamlet.
Morgen avond dan. Gij kondt, als 't moest, een stukje van
twaalf of zestien regels instudeeren, dat ik schrijven en
inlasschen zal; kondt gjj niet?
Speler.
Ja, prins.
Hamlet.
Heel goed! Volg dien heer en pas op, dat ge hem niet voor 670 't lapje houdï. —[Tot Rosencrans en Guyldensterne."] Mjjn beste vrienden, ik verlaat u tot van avond, gjj zijt welkom te Elseneur. [Speler af.]
Rosencrans.
Beste prins. Rosencrans en Guyldensterne af.
Hamlet.
Ja, zoo! God zij met u! — Nu ben 'k alleen. O, wat voor vent, wat lompe slaaf ben ik! Is het niet schrikk'lijk, dat hier die acteur, Slechts in een fictie, in een droom van hartstocht, Zjjn ziel zoo in zjjn speelrol leggen kan,
Dat door haar invloed zjjn gezicht verbleekt, 680
Zjjn oogen tranen, wanhoop van hem straalt,
Zjjn stem blijft haapren en zijn gansche doen
Zich naar zjjn rol vervormt en dat om niets?
Wat 's Hecuba voor hem, of hh' voor haar,
Dat hh' om haar zou schreien? Wat deed hjj,
Dreef hem de drjjfveer en die roep om drift,
Als mjj? Hij baadde het tooneel in tranen
En scheurde elks oor door h'seljjke taal:
De schuldige werd dol, de reine bang, 690
De onwetende verward en oog en oor
Versuften bh' het zien en hooren. Ik,
Besluitelooze lammeling, gluip weg,
Als Jan de Droomer, onberoerd door plicht.
71
71



II, 2, 696 Ik kan niet spreken; neen, niet voor een vorst, Wiens eigendom, wiens dierbaar leven werd Op vloekb're wjjs verdaan. Ben ik een lafaard ? Wie scheldt mij schoft? Slaat mjj een gat in 't hoofd?
6oo Plukt aan mjjn baard en blaast het haar mjj toe ? Knijpt me in mjjn neus? Noemt mij een leugenaar In hart en nieren? Wie, wie doet me dit? Verdoemd, ik zou het dulden! 't Is niet anders, Ik heb een duivelever en mis gal, Die hartzeer bitter maakt, of 'k had allang De wouwen uit de hooge lucht gemest Met d'afval van dien slaaf. SBloed'ge boeleerder!
609 Barbaarsche, valsche, wulpsche, ontmenschte schoft!
611 Wel wat een ezel ben ik! Dat staat fraai, Dat ik, de zoon eens dierbaren vermoorde, Door hel en hemel tot mjjn wraak geprest, Juist als een hoer, mjjn hart sta lucht te geven En, als een straatslet, aan het schelden sla! 't Is schande, foei! Aan 't werk, mjjn brein! 't Gebeurt, Dat in een schouwburgzaal een schuldig mensch Zoo door de kunst van 't geen hij spelen ziet
620 In 't hart gegrepen wordt, dat hjj op eens Zjjn booze daden openbaart; want moord, Schoon hjj de tong mist, moet zich uiten op Miraculeuze wijs. Ik zal dien troep Iets als de moord mijns vaders laten spelen In 't bijzijn van mijn oom. l"k let 'op hem; Ik peil hem tot op 't leven, als hjj krimpt, Ken ik mjjn weg. Het spook, door mjj gezien, Kon best een duivel zjjn en die heeft macht Een hupschen stal te kiezen. Ja, misschien,
630 Omdat ik wankel en zwartgallig, ben En hjj op die gestellen veel vermag, Misleidt hjj mjj tot mjjn verderf. Ik wil Meer zekerheid. Het schouwspel is de val, Waarin ik ooms geweten vangen zal.
72



[DERDE BEDRIJF.]
[EERSTE TOONEEL.]
[Een zaal in het kasteel.]
Claudius, Geertruida, Polonius, Ophelia, Rosencrans en Guyldensterne treden op.
Claudius.
En kunt gij op geen enkele manier m, h 1
Het uit hem krijgen, wat zijn geest verwart
En wat de kalmte zijner dagen kwelt
Met woelzieke en gevaarlijke zinloosheid ?
Rosencbans.
Zelf geeft hij toe, dat het bij hem niet pluis is,, Maar waar 't van komt, houdt hij hardnekkig stil. Guyldensterne.
Ook is hij niet gemaklijk uit te hooren Maar, slimgek, houdt hij zich oostindisch doof, Als wij hem tot een opbiecht willen brengen. Geerteuida.
Ontving hij u beleefd ? 10 Rosencrans.
Volmaakt correct.
Guyldensterne.
Maar moeite had hij om zich goed te houden. Rosencrans.
Zuinig op zaakrijks, maar op elke vraag Breed in zijn antwoord. Geertruida.
Zocht gij hem te winnen ?
Rosencrans.
Mevrouw, toevallig haalden we onderweg Een troep acteurs in ; wij vertelden 't hem En dat bericht scheen hem wat op te beuren. De troep is hier aan 't hof en, heb ik 't wel,
Dan hebben zij reeds opdracht om voor hem 20 Van avond op te treden.,
73
73



Polonius.
iii, 1,21 Dat is juist;
En hij verzocht me uw hoogheden te nooden. Claudius.
Volgaarne en het verschaft mij veel voldoening. — Mijn beste heeren, sterkt hem in dien lust En moedigt hem tot die vermaken aan. Rosencrans. Gaarne, mijn vorst!
Rosencrans en Guyldensterne af.
Claudius.
Mijn lieve vrouw, ga ook : Wij hebben heimlijk Hamlet hier bescheiden, 30 Opdat hij hier Ophelia bij toeval Ontmoeten zou; haar vader en ik zelf Verschuilen ons om ongezien te zien En over hun ontmoeting onbevangen Te oordeelen en te gissen uit zijn doen, Of het de ellende is van zijn liefde, of niet, Die hem dus lijden doet. Geertruida.
Ik zal uw wil doen. — En om u zelve, Ophelia, hoop ik, dat Uw schoonheid de gelukkige oorzaak is 40 Van Hamlet's waanzin ; des dat uw vermogen Hem weer zal maken, tot uw beider eer, Tot wat hij placht te zijn. Ophelia.
, (.v » Ik hoop 't, mevrouw!
Geertruida af.
Polonius.
Ophelia, wandel hier ! — Genaadge, blieft het, Dat we ons verschuilen? [Tot Ophelia:] Lees in dit brevier, Opdat vertoon van ootmoed uw alleenzijn Tot schijngrond dient. Vaak treft ons hierin blaam, 't Is wel bekend, dat wij met vroom gebaar En mom van godsvrucht oversuikeren Den duivel zeiven. * 74
74



Claudius.
[Terzijde:] O, het is te waar! iii, 1,49
Wat zweepslag geeft dat woord aan mijn geweten! 60 De hoerewang, door verfkunst mooi gemaakt, Steekt niet zóó af bij 't verfsel, dat haar helpt, Als mijn daad doet bij mijn geveinsde taal.
Hamlet treedt op.
Polonius.
Ik hoor hem komen ; ga ter zij, mijn vorst!
[Claudius en Polonius afJ]
Hamlet.
Leven, of niet ?.... Dit is het, waar 't om gaat:
Wat noobler is, van het verbolgen lot
De porren en de prikken te verkroppen,
Of 't zwaard te heffen tegen zorgenzeeën
En pal staand te verscheiden ? Sterven ? Slapen,
Meer niet! En, kan men stuiten door een slaap
Het hartzeer en de duizend tegenheên,
Die 't vleesch ten erfdeel zijn, 't is een vervulling
Ootmoediglijk te wenschen ! Sterven ? Slapen! 60
Droomen misschien ? Daar ligt de zorg'lijkheid,
Want wat voor droomen 't in dien doodsslaap zijn,
Als we aan 't rumoer des levens zijn ontglipt,
Dwingt aarz'ling af. Daar ligt de [diepe] grond,
Waarom ellende zulk lang leven leidt.
Want wie verdroeg den hoon en knoet zijns tijds, 70
Smaad van den trotschaard, 't juk van den tiran,
Smart van gesmade min, gedraal van 't recht,
Ambt'lijke grofheid en den aanstoot, dien
Gelaten deugd van den onwaard'ge duldt,
Wanneer hij met een simp'len ponjaard zelf
De zaak kon afdoen ? Wie zou pakken dragen,
En morrend zwoegen onder 't harde lot,
Als niet de vrees voor dingen na den dood,
Voor 't onontdekte' land, uit welks gebied
Geen zwerver keert, den wil onthutst doet staan 80
75
75



LU, 1,81 En eerder doet aanvaarden wat ons pijnt,
Dan vlieden naar een pijn, die niemand kent ? / 't Geweten des maakt ieder onzer laf; / Des wordt beslistheids aangeboren kleur / Verzieklijkt door bepeinzings vale tint;
Des wordt een grootsch, gewichtig ondernemen
Door die berading uit zijn baan geleid
En mag geen daad meer heeten. Zacht wat nu!
De schoone Ophelia! Nimf, in uw gebeden
Beveel ik al mijn zonden!
Ophelia.
90 Beste prins,
Hoe maakt uw hoogheid het sinds al dien tijd ? Hamlet.
Ik dank u needrig ; goed. | Ophelia.
Van u heb ik gedachtenissen, prins,
Die 'k lang al heb verlangd terug te geven.
'k Verzoek u, neem ze thans.
Hamlet.
Neen, niet ik; ik gaf u nimmer iets. Ophelia.
Vereerde prins, gij weet heel goed van wel, Gij voegde er woorden bij van zoet geluid, Waardoor haar waarde steeg; die geur vervlogen, 100 Neem ze terug: voor hem, die edel denkt, Is 't rijkste poover, als een nurk het schenkt. Hamlet.
Ha, ha, zijt gij kuisch ?
Ophelia.
O, prins!
Hamlet.
Zijt gij mooi ?
Ophelia.
Wat wil uw hoogheid ? Hamlet.
Dat, als gij kuisch en mooi zijt, uw kuischheid geen onderhoud aan uw schoonheid moest toestaan. 76
76



Ophelia.
Kon kuischheid, prins, een beetren omgang hebben ? iii, 1, ho Hamlet.
Ja, zeer zeker, want de macht der schoonheid zal eerder de kuischheid van wat zij is in een koppelaarster herscheppen, dan dat de kracht der kuischheid tot haar evenbeeld de schoonheid kan hervormen. Vroeger was dit een paradox, maar nu bewijst de tijd de waarheid er van. Eens had ik u lief. Ophelia.
Prins, inderdaad, gij deedt het mij gelooven. Hamlet.
Gij moest mij niet hebben geloofd, want men kan de deugd
zóó niet op onzen ouden stam enten, of er blijft iets van
den ouden Adam over. Ik had u niet lief. 120
Ophelia.
Ik was te meer misleid. Hamlet.
Ga naar een klooster! Waarom zoudt gij de moeder van zondaars willen worden ? Zelf ben ik tamelijk kuisch, maar toch zou ik mij kunnen beschuldigen van zulke dingen, dat het beter was, als mijn moeder mij niet had gebaard. Ik ben erg trotsch, wraakzuchtig, eergierig; met {meer zonden onder mijn bevel, dan ik gedachten heb om ze er in te kleeden, verbeelding om ze vorm te geven, of tijd om ze er in uit te voeren. Wat moeten zulke anenschen als ik tusschen hemel en aarde wurmen ? Wij zijn allemaal deug- 130 nieten, geloof niemand van ons. Ga uws weegs naar een klooster! Waar is uw vader ? Ophelia.
Prins, hij is thuis. Hamlet.
Laat de deuren achter hem op slot doen, zoodat hij nergens den gek kan uithangen dan in zijn eigen huis. Vaarwel ! Ophelia.
O, help hem, lieve hemel!
77
77



Hamlet.
1,139 Als gij trouwt, geef ik u dezen vloek voor bruidschat: 140 Wees zoo kuisch als ijs, zoo rein als sneeuw, aan den laster ontsnapt gij niet! Ga naar een klooster, vaarwel! Of, wilt gij met geweld trouwen» trouw een malloot, want wijze mannen weten maar al te goed wat voor monsters gij van hen maakt. Naar een klooster, ga, en gauw ook ! Vaarwel! Ophelia.
Hemelsche (macht, genees hem! Hamlet.
Ik heb ook genoeg van uw blanketten gehoord; God heeft 150 u een gezicht gegeven en gij maakt het anders ; gij neuriet en trippelt en gij lispelt, gij geeft bijnaampjes aan schepselen Gods en laat uw dartelheid voor uw onnoozelheid doorgaan. Ga weg; ik moet er niets meer van hebben; 't heeft me gek gemaakt. Ik zeg, dat er geen trouwerij meer mag zijn; die al getrouwd zijn mogen, op één na, in 't "teven blijven; de anderen moeten blijven, zooals zij zijn. Naar een klooster, weg! Hamlet af.
Ophelia.
O, wat een eedle geest ging hier te loor! Des hooflings, dichters, krijgmans oog, tong, zwaard, 160 De hoop, de roos van dit aanzienlijk rijk,
Der zeden spiegel, 't voorbeeld der voornaamheid, Geacht door elk, die acht gaf.... alles weg! En ik, de meest verworpene der vrouwen, Die honing puurde uit eeden van muziek, Bevind dat nobel, souverein verstand Als ratelend gebeier valsch en schel, Die weergalooze leest van jeugd in bloem Vérhavend door den waanzin ! Wee mij, die Zag, wat ik zag, en zien moest, wat ik zie!
Ophelia af.
Claudius en Polonius treden op.
Claudius.
170 Liefde ? Zijn neiging gaat niet dien kant uit; En wat hij sprak, al was de vorm niet best, 78
78



Was lang niet gek. Er is iets in zijn ziel, in, l, 172
Waarop zijn zwarte gal te broeden zit
En 'k vrees, dat met de ontschaling van het broed
Gevaar gepaard zal gaan; tot welks voorkoming
Ik heb in snel besluit aldus beslist,
Dat hij met spoed naar Engeland moet gaan
Om de verzuimde schatting op te vragen.
Het kon web dat de zee en 't ander land
Met hun verscheidenheden uit zijn hart 180 Verdrijven wat zich daar heeft vastgezet, Waarop zijn hersens steeds imaar haamrend hem Vervreemden van zich zelf. Wat denkt ge ervan ? Polonius.
't Zal goed zijn. Maar ik meen toch, dat de bron En het begin van al zijn lijden schuilt
[Ophelia treedt op.] In liefde, die geen weerklank vond. — Ophelia ? Gij hoeft ons van prins Hamlet niets te zeggen, Wij hoorden alles. — Doe uw wil, mijn vorst, Maar, als gij 't goed vindt, laat zijn vorstin-moeder Na 't stuk hem nooden om met haar alleen 190 Zijn lijden te uiten; laat haar rechtuit spreken En, met uw wil, stel ik 'mij op in 't oor Der samenspraak. Als zij hem niet doorziet, Zend hem naar Engeland, of ban hem, waar Uw inzicht best acht. Claudius.
't Zij zoo. Onderwijl Waanzin bij.grooten eischt een oog in 't zeil.
AUen af.
[TWEEDE TOONEEL.]
[Een zaal in 't kasteel.] Hamlet en drie van de tooneelspelers treden op. Hamlet.
Spreek de zinnen, als 't u blieft, zooals ik ze u voorzei, ni, 2, l luchtigjes van de tong, maar als gij aan 't galmen gaat,
HAMLET 6 79
79



iii, 2, 3 zooals vele acteurs doen, had ik net zoo lief, dat de omroeper mijn regels voordroeg. Zaag de lucht ook niet te veel met uw hand, zóó, maar doe alles kalmpjes, want zelfs in den woesten stroom, den storm, en als ik 't zeggen mag, in de windhoos van uw hartstocht, moet gij u een gematigdheid eigen maken en aankweeken, die den hartstocht gratie kan verleenen. O, het ergert mij tot in de ziel, als ik 10 hoor, hoe een pruikkoppig krachtmensen een passie aan flarden en rafels rijt om de ooren van het engelenbakpubliek te verscheuren, dat meerendeels voor niets ontvankelijk is dan voor onbegrijpelijke pantomines en getier. Ik zou zoo'n kerel gegeeseld willen hebben voor zijn overdrijving van Termagant; 't is erger den Herodes uithangen dan Herodes doet. Als 't u blieft, vermijd het! Speler.
Uw hoogheid kan er op aan. Hamlet.
Wees ook niet te tam, maar ga met uw gezond verstand te 20 rade; laat het gebaar passen bij het woord, het woord bij het gebaar, onder deze bizondere voorzorg, dat gij de bescheidene werkelijkheid niet overschrijdt. Want elke dergelijke overdrijving mist de bedoeling van het tooneelspel die, vroeger en thans, was en is aan de natuur als 't ware een spiegel voor te houden, aan de deugd haar trekken, aan het verachtelijke zijn gedaante en aan het bizondere en eigenaardige van den tijd zijn beeld en afdruk te toonen. Wordt dit overdreven, of geschiedt het lamzalig, al laat het den onkundige lachen, het kan slechts den des30 kundige verdriet doen, wiens oordeel, naar gij zult toegeven, meer weegt dan dat van een schouwburg vol anderen. O, er zijn acteurs, die ik heb zien spelen en door anderen hooren prijzen, hooglijk nog wel, die, om het zacht uit te drukken, over geen Christengeluid beschikten, noch over den gang van een Christen, Heiden, of Turk, en zoo dwaas liepen en bulkten, dat de gedachte bij mij opkwam enkele losse werklui, bij natuur in dienst, hadden menschen gemaakt en hadden ze niet goed gemaakt, zoo afgrijselijk bootsten zij de menschheid na. 80
80



Speler.
Ik hoop, dat wij dit bij ons zoo tamelijk verholpen hebben. 01, 2.40 Hamlet.
O, verhelp het heel en al. En laten zij, die bij u den komiek spelen, niets meer zeggen, dan voor hen bestemd is, want er zijn er onder hen, die uit eigen beweging gaan lachen om een deel van het botte publiek ook aan 't lachen te krijgen, ofschoon onderwijl een onontbeerlijke passage de aandacht vergt. Zoo iets is schandalig en verraadt een zeer beklagenswaardige eerzucht bij den dwaas, die het uit- 50 haalt. En dan zijn er weer anderen, die er een bepaald 50a stel aardigheden op na houden, even als anen iemand aan een bepaald stel kleeren kent; (en heeren schrijven die aardigheden op) zoo b. v. vóór zij met het stuk beginnen : „Kunt ge niet wachten tot ik mijn bord havermout op heb?" en „Gij zijt mij drie maanden salaris schuldig!" en „Mijn tabberd (mist een onderschei dingsteeken" en „Uw bier is zuur!" en dan beweegt hij met zijn lippen, alsof hij wat vertelt, en blijft hij in zijn vijfpas van aardigheden, terwijl, God weet het, de tukke komiek geen aardigheid zeggen kan, dan bij toeval, zooals de blindeman een haas vangt. Mannen, spreekt er hem over. Spelers.
Wij zullen het doen, prins. 60/ Hamlet.
Gaat u klaar maken. [De tooneelspelers af.] 60
Polonius, Rosencrans en Guyldensterne treden op.
Hoe is 't er mede, heer, komt de vorst naar dat stuk luisteren ? Polonius.
En de vorstin ook, dadelijk zelfs. Hamlet.
Verzoek de acteurs zich te haasten. —
[Polonius af.]
Wilt gij beiden een handje helpen om ze tot spoed aan te zetten ?
81
81



Rosencrans.
iii, 2,56 Ja, prins. Rosencrans en Guyldensterne af.
Hamlet. Horatio!
Horatio treedt op.
Horatio.
Hier, tot uw dienst, mijn prins!
Hamlet.
Horatio, gij zijt zoo'n deeglijk man, 60 Als 'k in mijn omgang ergens heb ontmoet. Horatio. O, waarde prins! Hamlet.
Neen, meen niet, dat ik vlei; Want welk profijt kan ik van u verwachten, Die niets dan uwe flinkheid hebt, die u En voedt en kleedt. Zou men den arme vleien ? De suik'ren tong belikke dwazen pronk En draaie 't willige scharnier der knie, Waar kruipen winst kan geven. Let gij op ? Sinds mijne ziel meest'res was van haar keus En mensch uit mensen kon kennen, heeft haar voorkeur 70 U voor zichzelv' gewaarmerkt, Want gij waart, Als iemand, die bij 't grootste leed niet lijdt, Een man, die, met gelijken dank, van 't lot En loon en hoon ontvangt. Gezegend hij, Bij wien verstand en hart zoo zijn gepaard, Dat hij geen fluit is, waar 's lots vingergreep 't Verlangd geluid uit haalt. Geef mij den man, Die passie's slaaf niet is en 'k zal hem sluiten In 's harten binnenst, in mijns harten hart, Zooals ik 't u doe. Reeds te veel hierover.
In den kwartijn van 1603 vindt men de regels 65—67 verbeterd tot:
Laat vleitaal zitten op de flikflooitong En dazen met den man, die haakt naar lof, Maar niet met iemand, zooals gij, Horatio! 82
82



Er wordt van avond voor den vorst gespeeld Hl, 2,80
En één tooneel lijkt op de omstandigheid,
Die 'k u verteld heb van mijns vaders dood;
'k Verzoek u, ziet gij dat bedrijf in gang,
Met al het overleg van uwe ziel
Oom ga te slaan ; als zijn verholen schuld
Bij één passage zelv' niet uit het hol springt,
Dan is 't een helsch spook, dat ons heeft bezocht,
En mijn verdenking is zóó smerig, als
De smidse van Vulkaan. Geef zorgvol acht;
Ik zal mijn oog vastklinken op zijn aanzicht 90 En later zullen uwe en mijne meening Raad houden saam, hoe hij zich hield. Horatio.
Goed, prins! Als hij iets steelt, terwijl het stuk in gang is En niet gesnapt wordt, is de scha voor mij.
Trompetgeschal en getrommel. Claudius, Geertruida, Polonius, Ophelia, [Rosencrans, Guyldensterne, andere heeren van het gevolg en de lijfwacht, toortsen dragende, treden op.]
Hamlet.
'Men komt naar 't stuk. Ik moet krankzinnig zijn.
Kies u een plaats.
Claudius.
Hoe vaart neef Hamlet thans ?
Hamlet.
Keurig! Zooals een schip op 't zand! Mijn zeil
Staat door beloften bol en daarmeê maalt men
De molens niet. 100
Claudius.
'k Heb niets aan zulk een antwoord. Hamlet, ik vraag dat niet. Hamlet.
Ik evenmin.— [Tot Polonius:] Hoor eens, mijnheer, hebt gij vroeger aan de universiteit geacteerd, zegt gij ?
ft
8?



Polonius.
lil, 2,106 Dat heb ik, prins, en men hield mij voor een goed acteur. Hamlet.
En welke rol speelde u ? Polonius.
Dx speelde Julius Caesar, ik werd gedood in 't kapitool;
Brutus doodde mij.
Hamlet.
110 Dat was een brute daad van hem om zoo'n kapitaal kalf daar te dooden. Zijn de acteurs gereed ? Rosencrans.
Ja, prins, zij wachten op uw verlof. Geertruida.
Kom hierheen, Hamlet-lief, kom naast mij zitten. Hamlet.
Neen, beste moeder, hier is meer aantrekkelijks. Polonius.
[Terzijde tot den vorst:] O, ho, heeft u dat gehoord? Hamlet.
Jonkvrouw, mag ik op uw schoot liggen ? Ophelia. 120 Neen, prins! Hamlet.
Ik bedoel met mijn hoofd op uw schoot ?
Ophelia.
Ja, prins!
Hamlet.
Denkt gij, dat ik iets ongemanierds bedoelde ? Ophelia.
Ik denk niets, prins. Hamlet.
[Ter zijde:] Hoe zalig, tusschen meisjesbeenen liggen! Ophelia.
Wat is er, prins ? Hamlet. Niets. Ophelia.
Gij zijt vroolijk, prins. 84
84



Hamlet.
Wie, ik ? ni.
Ophelia.
Ja, prins.
Hamlet.
0, God! Een grootere grappenmaker is er niet. Wat moet een mensch anders doen dan vroolijk zijn, want kijk eens, hoe opgewekt mijn moeder er uit ziet en mijn vader stierf nog geen twee uur geleden. Ophelia.
Neen, 't is nog geen twee maanden, prins. Hamlet.
Zoo lang al? Neen, laat dan de duivel zich in het zwart steken, want ik ga sabel dragen. Lieve hemel, twee maanden geleden gestorven en nog niet vergeten! Dan is er hoop, dat de nagedachtenis van een groot man hem een half jaar zal overleven; maar, Jezus Maria, dan dient hij kerken te bouwen of anders zal hij het niet-gedenken hebben te ondergaan, net als de moorendansers, wier grafschrift luidt: Vergeten is de moorendans; o, wee!
Trompetgeschal, daarna pantomine.
Een koning en een koningin treden op; de koningin omarmt hem en hij haar; zij knielt en doet, alsof zij tegenover hem een plechtige belofte aflegt; hij heft haar op en laat zijn hoofd op haar hals rusten; hij gaat liggen op een bank van bloemen; als zij hem in slaap ziet, verlaat zij hem. Dadelijk komt iemand anders binnen, hij neemt de kroon af, kust die, giet gif in het oor van den slaper en gaat heen.De koningin komt terug, vindt den koning dood en maakt hartstochtelijke gebaren; de gifmenger samen met twee of drie anderen komt terug en schijnt met haar te treuren; het lijk wordt weggedragen; de gifmenger zoekt de koningin met geschenken aan, zij schijnt een poos onvermurwbaar, maar neemt ten slotte zijn liefde aan.
Ophelia.
Wat beteekent dit, prins ?
85
85



Hamlet.
in, 2,148 Te duivel, 't is mucho malhecho, 't beteekent iets crimineels. Ophelia.
Waarschijnlijk geeft deze vertooning den inhoud van het 160 stuk te verstaan.
De proloogspreker treedt op.
Hamlet.
Wij zullen het van dezen man hooren, de tooneelspelers kunnen niets geheim houden, zij vertellen alles. Ophelia.
Zal hij ons vertellen, wat die vertooning beteekende ? Hamlet.
Zeker! En elke vertooning, die gij hem vertoonen wilt. Wees niet beschroomd iets te vertoonen en hij zal niet schrootmen u duidelijk te maken, wat er de beteekenis van is. Ophelia.
Gij zijt ondeugend. Ik ga op 't stuk letten. Proloogspreker.
Gunt ons, dat dit ons treurtooneel, 160 Terwijl 'k mij needrig aanbeveel, Uw goedertierene aandacht steel.
[Proloogspreker af."]
Hamlet.
Is dit een proloog, of is 't een rijmpje voor een ring ?
Ophelia.
't Is kort, prins.
Hamlet.
Als vrouweliefde.
De Koning en de Koningin treden op.
Koning.
Vol dertig maal reed Phoebus' wagen rond Neptuin's zilt vocht en Tellus' bollen grond
In den kwartijn van 1603 vindt men de regels 165—170 verbeterd tot:
Van veertig jaren is de duur vergleden, Sinds 't heiluur onze harten samensmeedde ; 86
86



En twaalf maal dertig bleeke manen schenen Hl, 2,167
Dertig dozijn keer over de aarde henen,
Sinds liefde ons 't hart en Hymen hand in hand
Weerzijds aaneen bond met den hechtsten band. 170
Koningin.
Vóór de echtband breke, mogen zon en maan Nog even vaak langs hare banen gaan! Maar, ach, ik zie, dat ge in den laatsten tijd Niet wel, niets vroolijk en zóó anders zijt, Dat ik 't mistrouw; maar schoon ik het mistrouw» Mag dit niet u ontrusten, want een vrouw
Is te beangst; juist, als zij liefheeft, [duidt 176« Liefde haar angst en angst haar liefden uit.] 17üb Haar angst en liefde loopen parallel: Of bei zijn niets, of bei zijn uiterst féL Nu, wat mijn liefde is, heb ik u getoond»
En zóó groot is ook de angst, die in mij woont. 180
Waar liefde groot is, ziet men ras gevaar;
Waar 't minste al angst wekt, groote liefde is daar!
Koning.
Heusch, lieve vrouw, 'k moet scheiden gaan en dra;
Mijn levenskrachten laten d' arbeid na;
En gij blijft achter op de lieflijke aard
Geëerd, bemind; en mooglijk even waard
Zal u de man zijn....
Koningin.
O, houd op met spreken ! Door zulk een liefde zou 'k mijn eed verbreken ; Tot vloek zij mij zulk huw'lijk! Niemand dan Wie d'eersten doodde, neemt een tweeden man. 190 Hamlet. [Terzijde:] Alsem! Koningin.
Wanneer een vrouw een tweede huw'lijk sluit, Drijft haar geen liefde, ze is op voordeel uit. Mijn man bereid ik andermaal den dood, Kust me in mijn koets een ander echtgenoot.
87



Koning.
m, 2,196 'k Geloof wel, dat gij meent wat gij nu zegt,
Maar wat men voorneemt, houdt )men dikwijls slecht; 't Plan is' de slaaf slechts der herinnering, Schoon heetgebakerd, is 't een poover ding,
200 Dat eerst, als groen fruit, hecht zit aan den tros, Maar, hangt het lang, 't laat zonder schudden los. 't Is allernoodigst, dat de mensch vermijdt, Dat hij een schuld, aan zich verschuldigd, kwijt; Als hij vol ijver tot een daad besluit, Wordt deze onnuttig, heeft die ijver uit. De heftigheid van vreugde of van verdriet Doet hunnen raadslag met hen zelf te niet. Waar vreugd luidst juicht, uit leed de droefste klacht En 't is om niets schier, dat vreugd treurt, leed lacht.
210 Dit aardsche is niet voor eeuwig, noch is 't zot, Dat zelfs de liefde wisselt met ons lot, Want op de vraag wacht men nog steeds bescheid, Of liefde 't lot, dan 't lot de liefde leidt ? Wien 't lot verneert, ziet vlieden wien hij mint, Maar wien 't verheft, diens vijand maakt het vrind; Nog steeds is voorspoed vriendschaps adjudant, Want wie niet derft, mist nooit een vriendehand, En wié in geldnood tot een voos vriend gaat Heeft al diens vriendschap omgezet in haat.
220 Maar, om te komen tot een ord'lijk slot, Ons willen is zóó strijdig met ons lot, Dat er naar onze plannen niets geschiedt: Ons is 't ontwerp, maar ons is de uitslag niet. Denk vrij, gij neemt geen tweeden echtgenoot, Zoo de eerste sterft, ook die gedachte is dood. Koningin.
De hemel bann' mij 't licht, de aarde elk gerecht; Vermaak en rust zijn dag en nacht me ontzegd; Tot wanhoop worde waar 'k imijn hoop in stel; Mijn wereld zij een drievoet in een cel; 230 Elk strijdig iets, dat vreugdes wang verflenst, Verniele al 't geen 'k in welstand heb gewenscht; 88
88



Hier en hiernamaals pijn' mij eeuw'ge twist; Hl, 2,232
Zoo 'k ooit weer vrouw werd en mij weduw wist!
hamlet. [Terzijde;]
Als zij haar eed nu eens brak!
Koning.
Een krachtige eed ! Vrouw, laat me -wat alleen, Mijn geest wordt dof en met wat slaap kom 'k heen Door d' al te langen dag. Koningin.
Slaap wiege u 't brein! En moge aan ons geen ramp beschoren zijn ! Koningin af. Hamlet.
Mevrouw, hoe bevalt u dit stuk ? Geerteuida.
De dame, dunkt mij, protesteert te gul. 240 Hamlet.
O, maar zij zal woord houden. Claudius.
Kent gij den loop van het stuk ? Komt er niets aanstoote-
lijks in voor ?
Hamlet.
Wel neen, zij schertsen maar; gif in scherts, heelemaal
niet aanstootelijk.
Claudius.
Hoe heet het stuk ?
Hamlet.
De Muizenval. Hoe dat zoo valt? Figuurlijk! Dit stuk brengt
in beeld een moord in Weenén. Gonzago is de naam van
den vorst, zijn vrouw heet Baptista. U zal dadelijk zien,
dat het een vuil stuk werk is, maar wat doet er dat toe ? 260
Uw majesteit en ons, die een gerust geweten hebben, raakt
het niet. Laat de geschaafde knol krimpen van pijn, onze
lenden doen geen zeer.
Lucianus treedt op.
Dit is een zekere Lucianus, een neef van den Koning. Ophelia.
Gij zijt even goed als een koor, prins.
89
89



Hamlet.
iii, 2,256 Ik zou tusschen u en uw minnaar het gesprek kunnen voeren, als ik de poppenkast maar spelen zag. Ophelia.
Gij zijt scherp, prins, gij zijt scherp. Hamlet.
260 't Zou u een kreuntje kosten om er de snee af te krijgen. Ophelia.
Nog beter en slechter. Hamlet.
Zoo gaat het in het huwelijk.— [Tot Lucianus:'] Begin, moordenaar! Scheid uit met dat verdoemd gezichtentrekken en begin ! Kom: Krassende raven bulderen om wraak! Lucianus.
Plan zwart, hand klaar, gif dienstig, tijd gelegen, 't Al meêbehulpzaam, spie op veld noch wegen. Laat, vuile drank, uit midnachtkruid gestookt, Met heksenvloek driemaal besmet, bespookt, 270 Uw toovermacht en gruw'lijke eigenheden Plots haar geweld doen op gezonde leden!
[Hij drupt het gif in het oor van den koning.]
Hamlet.
In den tuin vergiftigt hij hem om zijn bezittingen. Zijn naam is Gonzago. De geschiedenis is in den handel en geschreven in keurig Italiaansch. Gij zult dadelijk' zien, hoe de moordenaar de liefde van Gonzago's vrouw verwerft. Ophelia.
De vorst staat op.
Geertruida.
Wat scheelt mijn heer ?
Polonius.
Staakt de opvoering! Claudius. 280 Geeft mij wat licht, maakt plaats! Polonius. Licht, licht, licht!
Allen af behalve Hamlet en Horatio.
90



Hamlet.
't Getroffen hert mag schreien gaan, Hl, 2,282
't Gemiste zich vermaken; Wij komen voor- of-achteraan,
Zoo is de loop der zaken. Zou dit niet, mijnheer, met een bosch veêren, als het met de rest van mijn zaken hommeles wordt, en samen met Provincaalsche rozen op mijn opengewerkte schoenen mij ' een lidmaatschapsaandeel verschaffen in een troep acteurs? Horatio.
Een half aandeel. 290
Hamlet.
Een heel, zeg ik.
Jupijn ontviel aan dit gebied,
Dat weet gij, Damon-lief, En nu regeert hier', naar gij ziet,
Een echte, een echte....: patser. Horatio.
Gij hadt kunnen rijmen. Hamlet.
O, beste Horatio, ik verwed duizend pond op de woorden
van het spook. Merkte gij 't ?
Horatio.
Heel goed, prins.
Hamlet.
Bij de praat van het vergiftigen. 300 Horatio.
Ik hield hem goed in 't oog. Hamlet.
Aha! Kom, wat muziek, kom, de fluiten! Want als de vorst geen pret heeft in het moppie, Dan denk ik.... wel» 't bevalt hem niet, jandoppie! Kom, wat muziek!
Rosencrans en Guyldensterne treden op.
Guyldensterne.
Waarde prins, veroorloof mij een enkel woord.
91



Hamlet.
iii, 2,309 Mijnheer, een heele geschiedenis ! Guyldensterne. 310 De vorst, mijnheer.... Hamlet.
Ja, mijnheer. Wat is er met hem ? Guyldensterne.
.... is in het vertrek, waar hij zich teruggetrokken heeft,
buiten zich zeiven.
Hamlet.
Van drank, mijnheer ? Guyldensterne. Neen, prins, van gal. Hamlet.
Uw verstand zou zich van een betere zijde doen kennen, wanneer u dit aan zijn dokter (mededeelde, want, als ik hem iets voor zijn zuivering gaf, zou de gal hem misschien veel erger gaan plagen. Guyldensterne. 320 Waarde prins, stel wat orde op hetgeen u zegt en hol niet zoo wild van mijn boodschap weg. Hamlet.
Ik ben mak, mijnheer. Uit u! Guyldensterne.
De vorstin, uw moeder, heeft in heftige gemoedsbeweging
mij naar u gezonden.
Hamlet.
Gij zijt welkom.
Guyldensterne.
Neen, waarde prins, deze hoffelijkheid is niet van de goede soort. Als het u zal behagen mij een redelijk antwoord te geven, zal ik uw moeders bevel gehoorzamen, zoo niet, uw oorlof en pnijn terugkeer zullen een eind aan de zaak 330 maken. Hamlet.
Mijnheer, ik kan niet. Rosencrans. Wat niet, prins ? 92
92



Hamlet.
U een redelijk antwoord geven, mijn verstand is niet orde. iii, 2,333 Maar, mijnheer, zulk antwoord, als ik geven kan, daarover kunt u beschikken, of liever, zooals u zegt, mijn moeder. Daarom niets meer daarover, maar tot de zaak: mijn moeder, zegt u? Rosencrans.
Dan, zoo zegt zij : Uw gedrag heeft haar verbaasd en verwonderd.Hamlet.
O, wonderbare zoon, die een moeder zoo verbazen kan! 340 Maar volgt er niets op de hielen van deze moeders verwondering ? Deel het mede! Rosencrans.
Zij verlangt met u te spreken in haar vertrek, voordat gij
naar bed gaat.
Hamlet.
Wij zullen gehoorzamen, al was zij tien maal onze moeder. Heeft u nog iets ter onderhandeling met ons ? Rosencrans.
Prins, gij hieldt eens van mij. Hamlet.
Dat doe ik nog. [Zijn handen toonende:] Bij deze dieven
en roovers!
Rosencrans.
Waarde prins, wat is de reden van uwe ontsteldheid ? Ze- 350 ker sluit gij de deur voor uw eigen vrijheid, indien gij uw leed achterhoudt voor uw vriend. Hamlet.
Mijnheer, ik mis bevordering. Rosencrans.
Hoe kan dat, wanneer gij de toezegging van den vorst zelve hebt voor de troonsopvolging in Denemarken?
De tooneelspelers treden op met fluiten in de hand.
Hamlet.
Ja, mijnheer, «maar van de lip tot den beker.... het spreekwoord is wat schimmelig. — O, de fluiten! Laat mij er een 360
93
93



Iir, 2,361 zien. Om even met u op zij te gaan : waarom tracht gij mij den wind af te vangen, alsof gij mij in de netten woudt drijven ? Guyldensterne.
O, prins, als mijn plichtsbetrachting te ondernemend zou
zijn, is mijn vriendschap te onmanierlijk.
Hamlet.
Dat versta ik niet goed. Wilt gij deze fluit bespelen ? Guyldensterne. Prins, ik kan het niet. . Hamlet. Ik verzoek het u. Guyldensterne. Geloof mij, ik kan het niet. Hamlet. 370 Ik smeek hêt u. Guyldensterne.
Ik ken er geen enkele greep van, prins. Hamlet.
't Is even gemakkelijk als liegen; beheersch deze gaatjes met uw vinger en duim, blaas er adem in met uw mond en zij zal allerwelsprekendste imuziek laten hooren. Ziet u, hier zijn de klepjes. Guyldensterne.
Maar ik kan ze niet dwingen tot een harmonische uiting;
ik mis de bekwaamheid.
Hamlet.
Ziet gij nu welk onwaardig ding gij van mij maakt! Gij 380 woudt op mij spelen ; gij woudt het doen voorkomen, of gij mijn klepjes kende; gij woudt het hart van mijn geheim uitrukken; gij woudt mij geluid laten geven van de laagste noot tot de hoogste van mijn register! Niettegenstaande er veel muziek, uitmuntend geluid in dit kleine instrument zit, kunt gij het er niet uithalen! Wat drommel, denkt gij, dat ik gemakkelijker te bespelen ben dan een fluit ? Noem mij wat instrument gij wilt, al ontstemt gij mij, gij kunt 390 mij niet bespelen. God zegen u, mijnheer.
[Rosencrans en Guyldensterne af.\
94
94



Polonius treedt op.
Polonius.
Prins, de vorstin wilde u spreken en dadelijk. m, 2,391
Hamlet.
Ziet gjj die wolk daar, die bijna den vorm van een kameel
heeft?
Polonius.
Allemendig, 't is zoo; zh' ljjkt wezenlijk op een kameel. Hamlet.
Me dunkt, zjj lijkt op een wezel. Polonius.
Zij heeft een rug, die op een wezel ljjkt. Hamlet.
Of op een walvisch. Polonius.
Precies een walvisch. Hamlet.
Dan zal ik dadelijk bh' mjjn moeder komen. 400 [Ter zijde:] Ze bedotten mjj tot de grens van mjjn lijdzaamheid.
[Tot Polonius:] Ik zal dadelijk komen. Ik zal het, zeg dat.
[Polonius en Horatio af.] Dadelh'k is gemakkelijk gezegd. — Nu heeft de nacht haar spookuur ingezet, Waarop het kerkhof gaapt en hel haar smetstof Uitademt. Nu zou 'k warm bloed kunnen drinken En zulk een bitter ding doen, dat de dag
Van 't zien zou sidd'ren. Wacht, nu naar mijn moeder. «O
O, hart, verLiesjiw aard niet, laat niet ooit
De ziel van Nero dit trouw binnenst ingaan,
Laat mij niet onnatuurlijk zjjn, wel wreed:
'k Zal dolken spreken, maar 'k gebruik er geen;
Mjjn tong en ziel zijn hierin huichelaars!
Hoe deerlijk ook mjjn woorden haar kastijden,
Die te bezeeglen ziel, dat zult gjj mijden! Af.
HAMLET 7
95



[DERDE TOONEEL.]
[Een vertrek in 't kasteel.] Claudius, Rosencrans en Guyldensterne treden op. Claudius.
m, 3, l Ik mag hem niet en 't is niet veilig ook
Zjjn waanzin vrij te laten. Maakt u klaar; Ik zal in eens uw opdracht af gaan doen En hü moet met u meê naar Engeland. Met onzen rang is niet vereenigbaar Zulk na gevaar, als uit zün brouwsels ons Elk uur bedreigt. . Guyldensterne.
Wü maken ons gereed. Het is een heilige en godvruchtg vrees Om al die velen, velen te beveil'gen, 10 Wier gansch bestaan aan uwe hoogheid hangt. Rosencrans.
Elk enkel en bizonder leven moet Met alle kracht en 't harnas van den geest Voor schade zich bewaren; maar veel meer Moet hü het doen, wiens welzqn stut en steun Voor velen is. Eindt majesteit, zü sterft Alleen niet, maar gelyk een maalstroom zuigt ze Wat na is weg. Of ze is een wichtig wiel, Geplant op 't kruinpunt van den hoogsten berg, Welks spfaakwerk met tien duizend stuks klein goed 20 Gelascht is en vereend, waarbü, als 't neerkomt, Elk laschstuk, elk aanhangend deeltje deelt In krakende versplint'ring. Nimmer steunt Het koningshart, of elke woning kreunt. Claudius.
Maakt u gereed voor deze snelle reis,
Want 't is mün doel de vrees in boei te slaan,
Die nu te vrij zich roert.
96



Rosencrans.
Wij haasten ons. Hl, 3, 26
Rosencrans en Guyldensterne af.
Polonius treedt op.
Polonius.
Mijn vorst, hjj wandelt naar zijn moeders kamer. Ik ga mjj plaatsen achter 't wandtapijt En luister daar. Wat zal hij er van lusten!
En, als gjj zeide, en wijs was het gezegd, 30
't Is goed, dat iemand anders dan een moeder,
Omdat haar de natuur partijdig maakt,
Ook het gesprookne hoort. Vaarwel, mijn vorst!
Eer gjj naar bed gaat, kom ik bh' u aan
En zeg u, wat ik weet.
Claudius.
Dank, waarde heer.
Polonius af.
I O, dat dit vocht, dat langs mjjn kaken druipt, 35a De misdaad schoon uit mjjn geweten wiesch! Schouw ik ten hemel, 'k zie mh'n overtreding. En de aarde schreeuwt het om mjjn doodzonde uit: „Boet mij den broeder- en den vorstenmoord En 't wulpsche spel, dat gij bedreven hebt!" "W Voor deze zonden is er geen vergeving. Maar toch, al was mjjn schuld zoo zwart, als git, Berouw kan haar zoo wit, als sneeuw, doen worden. Ja, maar het steeds volharden in het kwaad, Dat is een zonde, die Gods Almacht tart. Rampzalig mensch, kniel, buig uw star gemoed, Vraag Gods gena, dat ze u voor wanhoop hoed'.
Hij knielt. 35m
O, mjjn vergrijp is vuil, het stinkt ten hemel, 36 Het staat bezwaard met den eerst oudsten vloek. Een broedermoord [er] ! Bidden kan ik niet. Al zou mjjn aandrift brandend zjjn, als lust,
[Hij staat op.]
\ Mjjn sterk're schuld verwint mh'n sterken wil; 40
»
97



m, 3,41 En, als een man met dubb'le taak belast, Sta ik te peinzen, waar 'k beginnen moet, En doe ik niets. Toch, was dees vloekb're hand Nog meer dan eens zoo dik van broederbloed, Ontbrak 't den lieven hemel dan aan regen Haar blank te wasschen? Waartoe dient gena, Dan om voor misdaads aangezicht te treden? Wat zit in 't bidden, dan dit tweeërlei: Dat het ons afhoudt, vóór wh' struik'len, of 60 Vergeving brengt er na? Des schep ik moed. Mijn schuld voorbij! Maar, o, welk soort gebed Staat mjj ten dienst? „Vergeef den lagen moord?" Dat kan niet, daar ik immer voortbezit Al dat, waarvoor ik dezen moord bedreef: Mijn kroon, mijn eigen eerzucht, mh'n vorstin. Is er vergiffenis, waar de aanstoot blijft? In den verdorven loop van 's werelds zaken
Duwt misdaads gouden hand soms 't recht op zjj
En dikwijls ziet men, dat de booze buit 60 De straffen afkoopt. Anders is 't omhoog;
Daar helpt geen slimheid, daar verschijnt de daad
In haren waren aard, wij zjjn verplicht,
Ja, zelfs in 't open aanschijn onzer schuld,
Zelf te getuigen. Maar wat dan? Wat rest?
Zie, wat berouw kan doen. Wat kan het niet?
Wat kan het wel, als 't niet van harte gaat?
Rampzaalge toestand! Boezem, zwart als dood! \ Gestrikte ziel, die, worst'lend om de vrijheid, V Zich meer verstrikt! Helpt engten! Doet uw best, 70 Buigt, stijve knieën! Hart, met stalen koorden,
Word murw als vezels van den zuigeling!
Hij knielt.
Hamlet treedt op.
Hamlet.
Nu bidt hij, nu kan ik het heerlijk doen. 1 En Tc zal het nu, dan gaat hij naar den hemel \ En dan ben ik gewroken. Laat eens zien: 98
98



Een schurk vermoordt mh'n vader en daarvoor ih, 3,76
Zend ik, zh'n een'g» zoon, dien schurk ten hemel? 't Zou min en kinderachtig zh'n, geen wraak! Hh' nam mh'n vader grof weg, zat van brood, 80 Met al zh'n schuld ontloken, frisch als Mei, En hoe zh'n reekning staat, de hemel weet het, Maar, naar hetgeen een mensch vermoeden moet, Heeft hh' het moeizaam. Heb ik dan mh'n wraak, Zoo ik hem pak bij 't zuiv'ren van zjjn ziel, Als hij voor de afreis zich heeft voorbereid? ^Veg, zwaard, en zorg, dat gjj meer gruwzaam raakt, Wanneer hh' toornt, of als hjj dronken ronkt, Of in de bloedschand' van zh'n bedvermaak, 90 Bh' spel, bij vloeken, of bh' dit of dat, Waarin geen aasje hoop op redding steekt, Dan licht hem 't been, dat hij den hemel schopp' En dat zh'n ziel zoo zwart zij en verdoemd, Als hel, waarheen zij gaat. Mh'n moeder beidt. Dit middel maakt maar, dat gij langer lijdt.
Hamlet af.
Claudius.
Mijn woord stijgt op, mjjn ziel blijft lager dwalen; Het zielloos woord zal nooit den hemel halen.
[VIERDE TOONEEL.] [Een vertrek der Vorstin."]
Geertruida en Polonius treden op.
Polonius.
Hij komt direct. Zorg, dat hh' het .goed voelt;- m> 4> 1
Zeg, dat zh'n streken niet te dulden zh'n, En dat uw majesteit tot scherm was tusschen Heet vuur en hem. 'k Leg mh' hier 't zwijgen op. Houd u kordaat.
99
99



Geertruida.
ui, 4, 6 Ja, stellig, heb geen vrees.
Verberg u, 'k hoor hem komen.
[Polonius verbergt zich achter het wandtapijt.]
Hamlet treedt op.
Hamlet.
Zeg, wat is er?
Geertruida.
Hamlet, gij hebt uw vader erg beleedigd. Hamlet.
10 Moeder, gij hebt mjjn vader erg beleedigd. Geertruida.
Kom, kom, gij antwoordt met een' dwaze tong. Hamlet.
Loop heen, gij zelv' spreekt met een booze tong.
Geertruida.
Hoe nu, zeg, Hamlet?
Hamlet.
Wel, wat is er nu?
Geertruida.
Vergeet gjj, wie ik ben? Hamlet.
Bij 't kruis niet, neen! Want gij zjjt de vorstin, uws mans broers vrouw, En, 'k wou het niet zoo was, gij zjjt mijn moeder. Geertruida.
Neen maar, 'k haal and'ren om hier 't woord te doen. Hamlet.
Kom, kom, ga zitten en verroer geen vin. Gij gaat niet, voor ik u een spiegel toon, . .
5» Waarin gij 't binnenst van u zelv* kunt zien. Geertruida.
Wat gaat gjj doen? Wilt gn' mij gaan vermoorden?
Help, ho!
Hamlet.
Een rat! Dood, om een tientje, dood! [Hamlet steekt door het tapijt heen Polonius dood.]
100
100



Geertruida.
O, wat hebt gjj gedaan? Hamlet.
Is het de vorst? in, 4,26
Geertruida.
O, wat een rasch en bloedig doen is dat! Hamlet.
Een bloedig doen, haast even slecht, goêmoeder,
Als vorstenmoord en trouwen met zijn broeder.
Geertruida.
Als vorstenmoord?
Hamlet.
Ja,'t was mh'n woord, mevrouw!— 30 [Hamlet trekt het tapijt op zij.] Rampzaalge, konkelende zot, vaarwel! Ik hield u voor uw meerd're; neem uw lot, Gevaarlijk is 't zich oovral mee te moeien! — Och, laat dat handenwringen. Stil, ga zitten En laat mh' 't hart u wringen, want dat zal 'k, Als het van stof, die meegeeft, is gemaakt, Als vloekbare aanwenst het niet zoo verhard heeft, Dat rede 't pantser niet doorboren kan. Geertruida.
Wat deed ik, dat gij met zulk ruw geluid Tot mh' uw tong durft roeren?
Hamlet. L
Zulk een daad, 40 Die zwier en blos der eerbaarheid verhavent, Die deugd een huich'laar noemt, de roos ontrooft Aan 't blanke voorhoofd van een reine liefde En daar een zweer zet, echtgeloften maakt Zoo valsch als de eed van spelers; zulk een daad, Die uit het lichaam van den echtbond plukt De ziel zelve, en van dierb'ren godsdienst maakt Een woordenrompslomp, 's Hemels aanzicht gloeit Boven dees stevigheid en vasten klomp; 't Vertoornd gelaat, als tegen d'oordeelsdag, Beangst zich om die daad.
101
101



Geertruida.
iiti *>51 Ach, welke daad,
Die zoo luid tiert en-brult in 't voorbericht ? Hamlet.
Zie eens naar dit beeld en naar dat er naast, De konterfeitsels van een broederpaar. Zie, wat een gratie zetelde in dit aanzicht: 't Hoofd van Juph'n en Hyperion's lokken, . Een oog, als Mars, dat dreigt en dat beveelt, Een houding als de boó Mercurius, Juist neergestreken op een Alpenkruin,
60 Een samenvoeging en een stal, voorwaar,
Waarop elk god zh'n stempel scheen te drukken Om de aarde te overtuigen: 't is een man! Zoo was uw gade. Let nu op, wat volgt. Zoo is uw gade: een brandige aar, die zengt Zh'n kerngezonden broeder. Kunt gij zien? Kondt gjj die schoone bergwei laten staan En grazen in dien poel? Ha, kunt gjj zien? Noem het geen liefde, op uwe jaren is. Het hopsa in het bloed gezeglijk, needrig,
70 Het wacht op 't wikkend oordeel en wat oordeel Verviel van dat op dit? Uw zinnen hebt gij, Of de aandrang had ontbroken, maar die Zinnen Zh'n lam geslagen, want geen gek-zijn dwaalt, Geen zintuig is van waanzin zulk een slaaf, Of het behoudt nog iets van vrije keus. Genoeg voor zulk verschil. Welk duivel was 't, Die zoo u heeft gefopt bh' blinde koe? 't Oog zonder voelen, 't voelen zonder zien, 't Oor zonder hand of oog, alleen maar reuk,
80 Of een ziek deel slechts van één deugd'lijk zintuig Kon zoo niet suffen. Schaamt', waar is- uw blos? Als gjj kunt muiten in matronenmerg, Moog deugd als was zh'n bjj de vuurge jeugd En smelten bh' haar gloed. Roep niet van schand', Wanneer onbluschb're lust den aanval doet,
102



Daar vrieskou zelve al even heftig brandt lil, 4,87
En rede aan lust ter wil is.
Geertruida.
Ga niet voort! Gjj laat mh' schouwen in mh'n zielebinnenst, Op zulk een zwarte en ingevreten plek, 90 Dat ze onuitwischbaar is. Hamlet.
Maar leven, neen, In 't stinkend zweet van het besmoesde bed, Gestoofd in ontucht; liefdoen, koózerh'
In 't walgelijke kot
Geertruida.
O, ga niet voort! Uw woord dringt als een dolksteek in mh'n oor. Houd op! Hamlet.
Een moordenaar en een schavuit, Een slaaf, die van uw eersten heer niet haalt Het twintigst tiendpart, een gekroond hansworst, Een beurzensnijder van 't gezag en 't rh'k,
Die van een plank den kostb'ren hoofdband stal ioo
En dien
Geertruida.
Houd op!
Het spook treedt op.
Hamlet.
Een vorst van vodden, lappen, —
Hoed mij en schut mij met uw vleug'len af Gij, eng'lenschaar. —
[ Tot het spook: ] Wat wenschte uw heilgedaant' ? Komt gjj niet smalen op uw tragen zoon, Die, uitgeglipt in tijd en jjver, nalaat Het grootsch volvoeren van uw hoog bevel? Spook.
Vergeet het niet! Dit mjjn bezoek bedoelt 110
103
103



lil, 4, iu Slechts uw schier stomp geworden plan te scherpen. Maar zie, verbh'st'ring grh'pt uw moeder aan; Wees midd'laar bh' haar worst'len met haar ziel. Verbeelding werkt in 't zwakste lichaam 't sterkst. Hamlet [tot Geertruida:] Hoe is 't met u ? Geertruida.
Helaas, hoe is 't met u, Dat jgn' uw oog op ijle ruimte richt En met de onstoffelijke lucht oreert? Uw geesten schijnen wild bij de oogen uit 120 En als in-slaape krjjgsliên bh' 't alarm Springt al uw liggend haar. recht overeind, Alsof 't zelf leven had. O, lieve zoon, Sprenkel een koele kalmte op hitte en vlam Van uw ontsteltenis. Waar staart gjj op? Hamlet.
Op hem, op hem! Zie toch dien doffen blik! Zh'n stal en zaak vereend, tot steenen sprekend, Zou hen ontvank'lh'k maken. — Kjjk niet zoo, Opdat uw droef gebaar mh'n streng besluit Niet omwerpt; dan ontbrak er voor mh'n taak
130 De ware kleur, tranen misschien voor bloed.
Geertruida.
Aan wien vertelt gh' dit? Hamlet.
Ziet gij daar niets?
Geertruida.
Neen niets, maar alles zie ik wat er is. Hamlet.
En hebt gh' niets gehoord? Geertruida.
Neen, slechts ons bei.
Hamlet.
Wel, kjjk dan daar! Kh'k, hoe het henen sluipt!
Mh'n vader, net als bij zijn leven! Kijk,
Daar gaat hjj heen, juist nu door het portaal. Spook af.
104



Geertruida.
Dit is de muntslag van uw eigen brein, ni, 4,137
Die lichaamlooze schepping [is] de waanzin!
Hamlet.
Mijn pols, als de uwe, houdt gematigd maat • 140
En geeft gezonde tonen; 't is geen waanzin,
Wat ik geuit heb; stel mjj op de proef
En 'k zal al dat herzeggen, waarbij waanzin
Op hol zou slaan. Moeder, om Gods gena,
Strijk op uw ziel 't verzachtend zalfje niet,
Dat niet uw mispas maar mijn waanzin spreekt!
't Sluit met een vlies slechts de etterende wond,
Terwijl het stinkend vuil, voortgravend in
De diepte, heimlh'k aansteekt. Biecht bh' God;
Rouw om 't gebeurde; ontwh'k, wat komen moet, 160
En spreid geen mest op 't onkruid, die zh'n groei
Bevord'ren zou. Vergeef mh'n braafheid mij,
Want in de bolheid onzer paffe tijden
Moet deugd verschooning vragen aan het kwaad ,
Ja, bukken, vleien, dat ze 't baten mag!
Geertruida.
Hamlet, gij hebt mh'n hart in twee gekloofd. Hamlet.
O, werp het booze deel ver van u af En leef te reiner met die and're helft. Goenacht! Maar ga niet naar het bed van oom. Huichel een deugd, als gh' haar niet bezit! 160 Dat monster, sleur, dat alle zinnen doodt, Die duivel van ons doen, is engel hierin, Dat, bh' practh'k van goede en eedle daden, Het eveneens livrei of pij verleent, Die graag wordt aangedaan. Mjjd hém van nacht En dat geeft u allicht een soort gemak Hem weer te mijden; 't gaat al makk'ljjker; Door wennen kan men de inborst schier verand'ren, [Toomt] men den duivel [in], of smijt hem uit Met wonderlijk geweld. Nog eens, goenacht! 170 En als gij naar den zegen Gods verlangt,
105
105



lil, 4,172 Smeek ik den uwen af. Om dezen man
Heb ik berouw, maar 't is Gods wil geweest, Om mjj door hem en hem door mjj te straffen, Zoodat ik zjjn moest beul en geesel Gods. Ik zal .hem bergen en mjj van zjjn dood Te zuiv'ren weten. Dus nog eens, goenacht! Wreed moet ik zjjn om een goed zoon te wezen. Het kwaad vangt aan en erger staat te vreezen! Nog iets, mevrouwlief! Geertruida.
180 Wel, wat moet ik doen?
Hamlet.
Vooral niet dit, wat ik u aanbeveel: De paffe vorst lokke u maar weer naar bed, Knijp' speelsch uw wang, noeme u zjjn kleine muis En late u voor een vieze kus of wat, Of halsgeaai met zjjn verdoemde vingers, Haarfijn vertellen, hoe de zaken staan, Dat ik toch eig'lijk niet dolzinnig ben, Maar dol van loosheid. Goed waar 't, gij het zei, Want wie, die maar vorstin is, eêl, kiesch, wjjs 190 Zou voor een vleermuis, voor een pad, een kater Iets zoo gewichtigs zwijgen? Wie zou 't doen? Neen, gij moet, kieschheid en verstand ten trots, Den korf ontsluiten op de nok van 't huis, De vogels laten vliegen en als de aap Den korf inkruipen uit nieuwsgierigheid En 't met uw hals bekoopen. Geertruida.
Wees gerust! Als woorden adem zjjn en adem leven, Durf ik niet aadmen, wat gh' hebt gezegd. Hamlet.
Ik moet naar Engeland; dat weet gjj. Geertruida. 200 Ach, 'k Had het vergeten, 't is aldus bepaald.
106



Hamlet.
Missives zh'n gelakt. Mh'n kameraads, Hl, 4,202
Die 'k als een giftig adderpaar vertrouw,
Doen bodendienst. Zij moeten 't schurkenpad
Mn' banen en mjj voorgaan! 't Ga zijn gang,
Want 't is de kunst om met hun eigen bus
Mjjnleggers op te blazen, 't Zal er spannen,
Als ik geen el beneên hun mijnen graaf
En hen naar 't maantje stuur, 't Is 't aardigst, zoo men
Twee slimme plannen ziet in botsing komen. — 210
Komaan, mijnheer, om met u af te reeknen! —
Moeder, goenacht! —
Die man zal mjj doen sjeezen! ? Ik sleep den smeerbuik in het naast vertrek. — Moeder, goenacht! — Die staatsraad hier is thans Heel kalm, heel kiesch, heel ernstig inderdaad, Maar stak te voren vol van zottepraat.
Hamlet af, het lijk medesleepend.
107



[VIEECDE BEDRIJF.]
[EERSTE TOONEEL.] [Een zaal.']
Claudius, Geertruida, Rosencrans en Guyldensterne treden op.
Claudius.
IV, l, l Die zuchten meenen iets, dat diepe halen
Moet gij vertolken; 't hoort, dat wij 't verstaan. Waar is uw zoon?
Geerteuida [tot Rosencrans en Guyldensterne:]
Gunt voor een korte poos De zaal aan ons. [Rosencrans en Guyldensterne af.] Mjjn beste heer, ach, wat
Heb ik beleefd! Claudius.
Geertruida, hoe is Hamlet?
Geertruida.
Dol, als de zee en wind in beider kamp Wie 't machtigst is. Hh', in zjjn kwade bui, Iets achter het tapijt bewegen hoorend, 10 Trekt plots zh'n degen, roept: „een rat, een rat!" ; \j En in die dolle meening doodt hh' den Onzichtb'ren, goeden oude. Claudius.
O, gruweldaad! Hadden wh' daar gestaan, 't ware ons gebeurd. Voor allen is zijn vrjjheid vol gevaar, Ook voor u zelv\ voor ons, voor iedereen. Helaas, hoe moet dat bloed verantwoord worden? Ons zal men 't wjjten, ons, wier voorzorg moest Dien gekken jong'ling hebben ingetoomd En goed bewaakt; maar onze liefde liet 20 Ons niet begrijpen, wat het noódigst was. Maar, als een lijder aan een vieze kwaal, Lieten wh', bang voor ruchtbaarheid, haar azen Zelfs op het levensmerg. Waar is hjj heen ? 108
108



Geertruida.
Hu' sleept het lijk van den gedoode weg, iv, 1, 24
Waarbij zjjn waanzin, als wat goud, dat zit
Met lagere metalen in het erts,
Zich edel toont: hjj weent om wat hjj deed.
Claudius.
Zoodra niet straalt de zon de bergen aan,
Of hü moet onder zeil zjjn. Aan dien moord 30 Dient met al onze kunde en majesteit Glimp en excuus gegeven. — Guyldensterne!
Rosencrans en Guyldensterne treden op. Gaat, vrienden, neemt meer hulp mee; Hamlet heeft In zinloosheid Polonius gedood En uit zh'n moeders kamer weggesleept. Gaat, zoekt hem, praat met hem en brengt het lh'k In de kapel, 'k Verzoek u, haast u wat!
Rosencrans en Guyldensterne af. Geertrui, wij roepen onze wijsste vrienden En zeggen èn wat onze plannen zh'n
En wat ontijdig voorviel; [zoo moog* laster,] 40
Wiens fluist'ren over 's werelds middellijn,
Zoo regelrecht als het kanon naar 't wit
Zjjn giftig schot zendt, missen onzen naam
En raken 't wondvrjj ruim. Kom mede! Weet:
Mh'n ziel is vol van onvree, angst en leed. Allen af.
[TWEEDE TOONEEL.]
[Een kamer in het kasteel.] Hamlet treedt op.
Hamlet.
Geborgen! Stil! Hier komen zij. Wie roept? iv,2,1
Rosencrans en anderen treden op.
Rosencrans.
Wat hebt gjj met het lijk gedaan, mijn prins? Hamlet.
Ik mengde het met stof, waaraan 't verwant is.
109
109



Rosencrans.
iv, 2,7 Zeg ons, waar 't ligt, dan nemen wij het meê En dragen het naar de kapel. Hamlet. Geloof het niet. Rosencrans. 10 Wat gelooven?
Hamlet. .
Dat ik uw geheim kan bewaren en 't mijne niet. Bovendien,
als hh' uitgehoord wordt door een spons, welk antwoord
zou de vorstenzoon moeten geven?
Rosencrans.
Ziet gij mij aan voor een spons, prins? Hamlet.
Ja, mh'nheer, die des vorsten gezag opslurpt, diens belooningen, diens waardigheden. Maar zulke dienaars doen op 't eind den vorst de beste diensten. Hij houdt hen, als een aap een appel doet, in zijn wangzak, 't eerst gehapt om 't 20 laatst geslikt te worden. Wanneer hij noodig heeft, wat gh' hebt opgezameld, dan wordt gij maar gewrongen en, spons, gij zijt weer droog. Rosencrans. Ik begrijp u niet, prins. Hamlet.
Daar ben ik blij om. [Ter zijde: ]
Een schelmsch gezegde slaapt in 't stump'rig oor. Rosencrans.
Prins, gij moet ons vertellen, waar het lh'k is, en met ons
meê gaan naar den vorst.
Hamlet.
Het lh'k is bh' den vorst, maar de vorst is niet bij het lh'k.
30 De vorst is een ding
Guyldensterne. Een ding, prins? Hamlet.
Van niets. Breng mh' bh' hem. AUen af.
110



[DERDE TOONEEL.]
[Een zaal in het kasteel.] Claudius met gevolg treedt op.
Claudius.
Ik zond om 't lijk te zoeken en om hem. lv> 8,1
Wat is 't gevaarlijk, dat die man vrjj rondgaat!
Toch mag 't niet, dat de strenge wet hem recht'.
Hij is geliefd bij het uitzinnig volk,
Welks liefde in 't oog, maar niet in 't oordeel stoelt;
En waar 't zoo staat, daar let men op de roê,
Nooit op de fout. Een glad en vlot verloop
Eischt, dat zijn haastige verwijdering
Rijp overdacht schijnt. Ziekten, uiterst zwaar,
Genezen door een uiterst middel nog, w
Of in 't geheel niet.
Rosencrans en anderen treden op.
Wel, wat is geschied?
Rosencrans.
Waar hij het lh'k geborgen heeft, mjjn vorst,
Houdt hij voor ons geheim.
Claudius.
Maar waar is hh' ?
Rosencrans.
Hier buiten, vorst, bewaakt, tot uw beschikking. Claudius.
Geleid hem voor ons. Rosenceans.
Mannen, brengt den prins. Hamlet treedt op, omgeven door een wacht.
Claudius.
Hamlet, waar is Polonius? Hamlet.
Bij 't eten.
Claudius. Bij 't eten, waar?
HAMLET 8 Hl
111



Hamlet.
iv, 3, ao Niet waar hu' eet, maar waar hij wordt gegeten. Een zeker concilie van slimme wormen is juist met hem bezig. Zoo'n worm is je ware keizer voor een eet-bjjeenkomst; wij mesten alle andere schepsels om ons te mesten en wij mesten ons zeiven voor maden. Je vette koning en je magere bedelaar verschillen maar in de.wh'ze van opdienen, 't zjjn twee schotels, maar voor dezelfde tafel. Ziedaar 't einde! Claudius. Helaas, helaas! Hamlet.
Iemand kan hengelen met den worm, die van een koning heeft gegeten, en eten van den visch, die op dien worm 30 heeft geaasd. Claudius.
Wat wilt gjj daarmee zeggen? Hamlet.
Alleen u toonen, hoe een koning een praaltocht kan houden
door de darmen van een bedelaar.
Claudius.
Waar is Polonius?
Hamlet.
In den hemel. Laat daar gaan kjjken! Als uw bode hem daar niet vindt, zoek hem dan zelf in de andere gelegenheid. Maar heusch, als gij hem niet binnen een maand vindt, zult gij hem ruiken, als gh' in het voorportaal de trap oploopt.
Claudius [tot enkele heeren van het gevolg:] 40 Gaat, zoekt hem daar! Hamlet.
Hij wacht er, tot gij komt. Claudius. [Heeren af.]
Hamlet, die moord moet voor uw eigen best, Waar wh' voor waken, even als wh' rouwen Om wat gij deedt, u ver van hier doen gaan. Daarom maak u gereed met vuurgen spoed, De bark is zeilree en de wind staat gunstig, 112
112



Uw reisgezelschap wacht en alles haakt iv, 3,47
Naar Eng'land.
Hamlet.
Engeland ?
Claudius.
Ja, Hamlet.
Hamlet.
Goed.
Claudius. ;y;
Zoo is 't, indien gh' de bedoeling weet. Hamlet.
Een cherub zie 'k, die 't weet. Komaan, naar Eng'land! 60
Vaarwel, mama!
Claudius.
Uw waarde vader, Hamlet.
Hamlet.
Mijn moeder. Pa en ma zjjn man en vrouw,
[En] man en vrouw zh'n één vleesch, dus: mjjn moeder!
Hamlet af.
Claudius.
Volgt op zjjn hielen; lokt hem snel aan boord; Vertraagt het niet; hij moet van avond weg, Want alles is gereed en afgedaan, Wat verder aan de zaak hangt. Toe, maakt voort!
[Alleai af behalve Claudius.] En Eng'land, zoo ge iets aan mjjn vriendschap hecht, 60 (Wier waarde u uit mjjn groote macht kan blijken, Omdat uw wondmerk, rauw en rood, nog staart Naar 't Deensche zwaard en uw spontaan ontzag Ons hulde brengt) hebt gh' te letten op Mh'n souvereine instructie, die bepaalt In brieven, die u daartoe ernstig manen, Hamlet's onmiddellijken dood. Doe 't, Eng'land! Want als de wondkoorts woedt hij in mjjn bloed. ' Gjj moet mh' heelen. Vóór ik 't weet gedaan, Wat me ook geschiedt, blijft mij de vreugde ver. 70 In hem schuilt meer, dan 't ondiep oog bevroedt; 70a Als hjj eens dood is, ben ik welgemoed. 706
113



[VIERDE TOONEEL.]
[Een heirweg."] Fortinbras treedt op aan het hoofd van een krijgsmacht. Fortinbras.
iv, i, 1 Ga, hopman, groet den Deenschen vorst van mh'. Zeg hem, dat met zh'n oorlof Fortinbras 't Gelei vraagt voor een toegestanen marsch Door zh'n gebied. Gh' weet, waarheen wh' gaan. Wanneer zh'n majesteit iets van ons wenscht, Zal onze knie voor zh'n persoon zich buigen. Laat hem dat weten. Hopman.
Heer, ik zal het doen.
Fortinbras.
Ga kiesch te werk.
[Allen af behalve de hopman. Hamlet, Rosencrans en anderen treden op. Hamlet.
Mijnheer, wiens volk is dat?
Hopman. 10 Noorsch volk, mijnheer. Hamlet.
Wat is hun doel, mijnheer?
Hopman.
Zjj gaan naar Polen. Hamlet.
En wie voert hen aan?
Hopman.
De neef van d'ouden koning, Fortinbras. Hamlet.
Gaat het op 't hart van Polen af, mijnheer? Hopman.
Om waar te zjjn en zonder te overdrijven, Wij gaan een luttel hoekje gronds veroovren, Waar geen profijt in zit, dan in den naam. 114
114



Voor vh'f dukaten, vijf, pachtte ik het niet. iv, 4,20
En bij verkoop in vrijen eigendom
Kreeg Noor noch Pool er vetter opbrengst van.
Hamlet.
Dan zal de Pool het nooit verdeedgen willen. Hopman.
Toch wel, er is al garnizoen gelegd. Hamlet.
Twee duizend man en tien maal meer dukaten Beslissen 't vraagstuk van dit strootje niet. 't Is de etterbuil van vrede en welvaart, die Naar binnen doorbreekt en niet buiten toont, Waarom de lijder sterft. Mijnheer, mh'n dank! Hopman.
God zij met u! [Hopman af.]
Rosencrans.
Prins, wilt gij verder gaan? 30
Hamlet.
Ik kom onmidlh'k; ga maar wat vooruit.
[Allen af behalve* Hamlet.] Al wat gebeurt, hoe klaagt het me aan en zweept het Mijn loome wraaklust op! Wat is een mensch, Wiens hoogste goed en markt zijns levens gaat Om slaap en voedsel slechts? Een dier, niets meer! Wis, wie ons schiep met zulk een groot verstand, Dat voor- en achteruit ziet, leende ons niet Dat godlh'k denkvermogen om in ons Onnuttig te verschalen. Nu, of 't is
Dierlijk vergeten, of een bloo bezwaar 40 Bh' te kieskeurig wikken der gevolgen ... Gedachte, die gevierdeeld, één kwart wijsheid En zeker drie kwart lafheid bergt... ik weet niet, Waarom ik steeds maar praat: 'k heb dit te doen, Terwh'l ik reden, wil, kracht, midd'len heb Om het te doen. Een aardgrof voorbeeld maant mh': Zie, hoe dit leger van zoo'n grootte en kracht Gehoorzaamt aan een ranken, teng'ren prins, Wiens ziel, van een verheven roemzucht bol,
115
115



iv, 4, bo De onzichtbare gevolgen tergt en tart
En 't sterflijke en onwisse bloot geeft aan Al wat fortuin, gevaar, of dood vermag, Zelfs om een eidop. Waarlijk hoogstaan doet Niet hjj, die opbruist zonder hooge reden, Maar wie 't hoog opneemt om een nietigheid, Als de eer op 't spel staat. Hoe dan is 't met mjj ? Vermoord werd vader, moeder werd onteerd; Mjj hetst mjjn bloed en mjjn verstand en ik Laat alles rusten; 'k zie zelfs tot mjjn schand 60 In doodsgevaren twintig duizend man,
Die voor een gril, een eerzuchtsdroom, naar 't graf
Als naar hun bed gaan, vechten om wat grond,
Waarop hun aantal plaats mist voor den kamp
En dat als kerkhof niet hun doodental
Zou kunnen bergen. O, van nu, voor goed,
Zal ik niet denken dan alleen aan bloed! Af.
[VIJFDE TOONEEL.] [Een vertrek in 't kasteel.'] Geertruida en een hoveling treden op. Geertruida. iv, 6,1 Ik wil haar niet ontvangen. Hoveling.
Ze is zeer dringend; Zjj ziet er deerniswekkend uit. Geertruida.
Wat wil ze?
Hoveling.
Zjj praat veel van haar vader; zegt, zij hoort De wereld is vol streken, hemt en slaat zich, Schopt boos naar strootjes, praat iets dubbelzinnigs, Dat men maar half begrijpt; haar taal is niets, Maar het verward gebruik der woorden dringt Tot zoeken naar verband; men staat te gapen 10 En flanst den zin saam volgens eigen meening; Haar blikken, hoofd- en handgebaren doen 116
116



Vermoeden, dat zü' waarlü'k iets bedoelt, iv, ">»12
Wat, schoon onzeker, wis zeer droevig is.
Geertruida.
't Waar goed met haar te spreken, zü' kon strooien Een schaadlijk gissen in 't kwaadwillig hart.
Hoveling af.
Mü'n zieke ziel, naar d'echten aard der zonde,
Vreest elke beuz'ling komt een ramp verkonden;
De reedlooze argwaan is bü schuld zoo groot,
Dat met haar doodsangst schuld zich zelve doodt. 20
Ophelia treedt op.
Ophelia..
Waar is de schoone Deensche majesteit? Geertruida. Hoe nu, Ophelia? Ophelia, zingend:
Waaraan zou 'k uw zoetelief
Kennen en niet dwalen?
Aan zü'n schulphoed en zün staf
En aan zü'n sandalen,
Geertruida.
Helaas, melieve, wat beduidt dit lied? Ophelia.
Wat blief? Neen, let eens op:
zingend: Hü is dood en heen, jonkvróuw;
Hy is dood en henen. 30
Bü' zü'n hoofd een groene zoo,
Bü zün voeten steenen.
Oho!
Geertruida.
Neen maar, Ophelia!
Ophelia.
Let eens op:
zingend: Wit als bergsneeuw was zün wa
Claudius treedt op.
Geertruida.
Ach, zie eens hier, mün vorst!
117
117



Ophelia, zingend: iv, 5,37 Met gebloemf belegen, 1
Dat bij de uitvaart missen moest Zoetliefs tranenregen.
Claudius. 40 Hoe gaat het, lieve jonkvrouw? Ophelia.
Goed, God vergoede het u! Men beweert, dat de uil een bakkersdochter was. O, Heer, wjj weten wat wh' zjjn, maar niet wat er van ons kan worden. God zjj aan uw disch! Claudius.
Slaat op haar vader. Ophelia.
Och toe, laat ons daarover niet praten, maar als men u vraagt, wat het beduidt, zeg dan: < [zingend:] Al in den ochtend morgen vroeg
Is 't Sinte Valentjjn. 50 En ik, een maagd, sta bij uw raam
Om uw zoet-lief te zjjn.
Hij, opgestaan, deed kleênen aan En ging de deur ontsluiten, Liet in de maagd, maar zjj, als maagd, Kwam nimmermeer naar buiten.
Claudius. Lieve Ophelia! Ophelia.
Heusch, zonder vloeken zal ik er een eind aan maken: [zingend:] O, jeminee! Och, lieve deugd!
O, foei! Wat is het slecht! Zoo'n jonkman doet het; als 't kan, dan moet het! Verdraaid, het is niet recht!
Zh' zei: gjj hebt, eer 't was gebeurd, Mjj trouw beloofd met eeden. — Bij eed en trouw, gij waart mjjn vrouw, Hadt gjj mjjn bed gemeden.
Claudius.
Hoe lang al is zjj zoo? 118
118



Ophelia.
Ik hoop, dat alles terecht zal komen. Wh' moeten geduld iv, 6,68 hebben, maar ik kan niet anders dan schreien, als ik- denk, dat ze hem in den killen grond wilden leggen. Mijn broeder 70 moet het weten en ik dank u dus voor uw goeden raad. Goenacht, dames, goenacht! Lieve dames, goenacht, goenacht!
Ophelia af.
Claudius.
Volg van nabij! Let goed op haar, verzoek ik!
Hoveling af. Ziedaar het gif van een groot leed, welks bron De dood haars vaders is; aanziet dat nu! Als zorgen komen, komt niet de enk'le spie, Maar dichte drommen. Eerst haar vader dood ; Daarna uw zoon weg; hij de heftige oorzaak 80 Van zjjn gerechte heenreis; 't volk verward, Onklaar en ziek'lh'k in zijn denken, fluist'ren Om vriend Polonius; het wlas dom van ons In heimenis hem te begraven; zij, Aan zich ontrukt en aan haar eêl verstand, Waarvan 't gemis ons maakt tot beeld of dier; Ten laatste en even erg als dat al saam: Haar broer keerde in 't geheim uit Frankrijk weer; Vervuld is hh' van 't nieuws, hh' uit zich niet En mist geen fluist'raars, die zjjn oor besmetten 90 Met giftig woord omtrent zijns vaders dood, Waarbij het weetgebrek, om stof verlegen, Niet aarz'len zal om ons van oor tot oor De schuld te geven. Lieve Geertrui, dit Geeft, als een moordmortier, op vele plaatsen Me een overtol'gen dood.
Getier buiten het vertrek.
Geertruida.
Helaas!
Claudius.
Geeft acht!
Waar zijn mijn Zwitsers? Houdt de deur bewaakt!
119
119



Een bode treedt op.
Wat is er gaande? Bode.
iv, 6,96 Bed u zelf, mijn vorst!
De zee, die boven haar omdijking rijst, 100 Verzwelgt de polders met geen gulz'ger haast, Dan nu Laërtes in een volksoploop Uw dienaars wegzwalpt. 't Straatvolk schreeuwt zh'n naam En juist alsof de wereld thans begon, Gebruik, noch overleevring was bekend, Galmen de ja- en amenzeggers uit: Kiest, kiest! Laërtes, die moet koning zijn! Hoed, hand en tong bejuublen 't naar omhoog: Laërtes, die moet koning zjjn! Laërtes! Geertruida.
Hoe heeler hart juicht men op 't valsche spoor! no Dit loopt in 't honderd, valsche Deensche doggen!
Getier buiten het vertrek.
Laërtes en anderen treden op.
Claudius.
De deur bezwijkt.
Laërtes.
Waar is die [vloekb're] vorst? — Heeren, blijft buiten staan. Allen.
Neen, laat ons in.
Laërtes.
Och toe, laat mjj begaan. Allen.
't Is goed, 't is goed!
[De anderen af.]
Laërtes.
Dank u, bewaakt de deur. — O, lage vorst,
Geef mij mh'n vader!
Geertruida.
Kalmpjes, mh'n Laërtes!
120
120



Laërtes.
Elk dropje bloed, dat kalm is, scheldt mij bastaard, iv, 5,117
Roept hoornkop tot mijn vader, merkt tot hoer,
Juist hier, het kuisch en vlekloos voorhoofd van
Mijn trouwe moeder.
Claudius.
Wat 's, Laërtes, de oorzaak, 12o Dat gij zoo hemelstormend rebelleert? — Laat hem toch, Geertrui! Heb voor ons geen vrees; Door zulk een godsmacht wordt een vorst omschut, Dat hoogverraad zh'n doel slechts kan begluren En luttel uitricht. — Zeg mij eens, Laërtes, Waarom zoo heftig? — Geertrui, laat hem toch! — Man, spreek! Laërtes.
Spreek gjj! Waar is mh'n vader?
Claudius.
Dood.
Geertruida.
Zjjn schuld is 't niet.
Claudius.
Laat hem zh'n vragen doen.
Laërtes.
Hoe kwam hij dood ? Ik laat mij niet misleiden. 130
Trouw, vaar ter hel! Eed, naar den zwartsten duivel!
Geweten en gena, naar 't diepste diep!
Ik tart verdoem'nis. 't Is met mh' zoo ver,
Dat ik om aarde en hemel niet meer maal.
Er koom', wat komt! Alleen, ik wil mh'n wraak.
Claudius.
Wie let het u?
Laërtes.
Mijn wil, niet het heelal! En met mh'n midd'len ga ik zoo te werk, Dat ik met weinig ver kom. Claudius.
Mjjn Laërtes,
Wanneer gjj zekerheid verlangt omtrent 140
121
121



iv, 6,141 Uw dierb'ren vader, eischt uw wraaklust dan, Dat gij maar alles, vriend en vijand, pakt? Laërtes.
Alleen zjjn haters. Claudius.
Weet gjj dan, wie 't zh'n?
Laërtes.
Zoo open ik mjjn armen voor zh'n vrienden En, als de liefde-grootsche pelikaan, Voed ik hen met mjjn bloed. Claudius.
Nu spreekt gjj taal Van een goed zoon en een echt edelman. Dat ik geen schuld heb aan uws vaders dood 160 En er gevoelig door getroffen word,
Zal aan uw oordeel even duid'ljjk blijken, Als daglicht aan uw oogen.
Geraas buiten. Ophelia treedt op, [door anderen weerhouden.] Laat haar binnen!
Laërtes.
Vuur, droog mjjn brein uit! Tranen, zes maal zout, Brandt weg het zichtvermogen van mjjn oog! Bij God, uw waanzin wordt betaald gezet, Tot onze schaal zal doorslaan. Roos van Mei, Lief meisje, goede zuster, zoete Ophelia! O, God, is 't moogljjk, dat een jong verstand 160 Zoo sterflijk als een stokoud lichaam is? Natuur is eêl in liefde en waar ze is eêl, Daar zendtze van zich zelve ©en kostbaar deel Achter 't geliefde na. Ophelia [zingend'.]
Met bloot gelaat naar 't graf geleid
Hei la larie, larie, hei larie! En menig traan er bij geschreid ... Vaarwel, mh'n duif! 122
122



Laërtes.
Hadt ge uw verstand en drongt gü" aan op wraak, IV, 6,168
't Kon zoo niet roeren.
Ophelia.
Gü' moet zingen: „Hela, hola ï" als gü' hem roept. 170
„Ehola!" Wat past het wiel er mooi bü'!
't Is de valsche rentmeester, die zijns heers dochter stal.
Laërtes.
Dit niets is meer dan zaakrijk. Ophelia.
Daar hebt ge roosmarün, dit is voor 't onthouden. Onthoud het liefste! En daar hebt ge pensées, die geven te denken. Laërtes.
Leering in waanzin: bü 't onthouden denken! Ophelia.
Daar hebt ge venkel en akelei. — Daar is wünruit voor u en iso hier is wat voor mü'; wü kunnen het Zondagsgenadekruid noemen; gü' moogt het met een andere beteekenis dragen. — Daar hebt ge een madeliefje; ik wilde u wat viooltjes brengen, maar ze verlepten allemaal, toen mün vader stierf. Men vertelde, dat hij een zalig sterfbed heeft gehad. [Zingend:"] Want vroolüke Frans is mh'n eenige vreugd! Laërtes.
Ellende en droefheid, smart, zelfs helleleed Maakt zü' aanvallig en aanminnelijk. Ophelia zingend:
En komt hü niet meer weerom? 190
En komt hü' niet meer weerom?
Neen, neen, hü' is dood;
't Geeft mü den genadestoot.
Hü komt niet meer weerom.
Zü'n baard zoo wit als sneeuw,
Het hoofd met vlas omvaan.
Hü' is heen, hü is heen
En vergeefsch is ons geween.
God zij met zün ziel begaan! En met alle Christenzielen. God zü" met u! 200
Ophelia af. 123
123



Laërtes. iv, 5,201 Aanziet gij dit, o God? Claudius.
Laërtes, 'k heb te spreken met uw leed, Zoo niet, ge ontzegt me een recht. Ga slechts ter zjj, Kies uit uw wjjsste vrienden, wie gjj wilt, En hun zjj 't oordeel tusschen u en mij. Vindt men ons rechtstreeks of maar zijdelings Er in gemoeid, dan komt ons vorstendom, Leven en kroon, al wat het onze heet U ter voldoening; maar, gaan wij vrij uit, 210 Wees dan tevreê ons uw geduld te toonen, Opdat wij, samenwerkend met uw ziel, Haar deugdelijk tevreden stellen. Laërtes.
't Zij zoo.
De oorzaak zijns doods, 't begraven in 't geheim, Geen siersel, zwaard, noch wapen op zijn graf, Geen hoofsche lijkdienst, plechtig eerbetoon, ... 't Roept om gehoor, als 't ware van omhoog, Dat ik het te onderzoeken heb. Claudius.
*t Is goed!
En waar de schuld ligt, worde zh' geboet. Allen af.
[ZESDE TOONEEL.] [Een kamer in het kasteel.'] Horatio en anderen treden op.
Horatio.
iv, 6,1 Wat voor menschen zijn het, die mij willen spreken? Bediende.
Zeelui, mijnheer; zh" zeggen, dat zij brieven voor u hebben.
Horatio.
Laat ze binnen.
Ik zou niet weten welke wereldhoek
Zeelui treden op. Mij groeten stuurt, tenzij prins Hamlet ze afzendt. 124
124



Zeeman.
God zegen u, mijnheer! IV, 6,6
Horatio.
Moge Hij 't u ook doen! Zeeman.
Dat zal Hjj» mijnheer, als 't Hem behaagt. Hier is een brief voor u, mijnheer, die komt van den gezant, die naar Engeland zou gaan, als uw naam Horatio is, zooals men mjj 10 te verstaan heeft gegeven. Horatio [lezende:']
Horatio, wanneer gjj dit gelezen zult hebben, bezorg dan de brengers toegang tot den vorst; zh' hebben brieven voor hem. Eer wh' twee dagen op zee waren, zette ons een sterk uitgeruste kaper na. Bemerkende, dat hjj ons inzeilde, huichelden wjj een gedwongen moed en sprong ik, toen wij geënterd werden, op hem over. Dadelijk daarop raakte de kaper van ons schip los en zoo werd ik alleen hun gevangene. Zij hebben als dieven van genade mjj behandeld, maar 20 zjj wisten wat zh' deden, ik moet hun een wederdienst bewijzen. Laat de vorst de brieven krijgen, die ik gezonden heb, en kom gjj even snel naar mjj toe, als gij den dood zoudt ontvluchten; ik heb u woorden in 't oor te fluisteren, die u met stomheid zullen slaan; toch zh'n ze veel te licht voor het belang der zaak. Deze beste menschen zullen u bij mjj brengen. Rosencrans en Guyldensterne koersen op Engeland aan; van hen heb ik u veel te verhalen. Vaarwel! 30 Hh', dien gh' de Uwe weet: Hamlet.
Horatio.
Komt mede, ik baan den weg voor uwe brieven
En des te sneller, opdat gij mjj leidt. Allen af. .
[ZEVENDE TOONEEL.] [Een zaal in 't kasteel.] Claudius en Laërtes treden op.
Claudius.
Nu moet uw ziel mjjn vrijspraak onderteeknen iv, 7,1
En moet uw hart me erkennen voor uw vriend,
125
125



iv, 7,3 Sinds gjj, en met een schrander oor, vernaamt, Dat hij, die uwen nooblen vader sloeg, Mh'n leven zocht. Laërtes.
't Blijkt zonneklaar; maar zeg me Waarom gjj niets deedt tegen handelingen, Van zoo zwaarzond'gen en misdaadgen aard, Terwh'1 uw veiligheid, hoog-, wijsheid, alles U machtig dreef? Claudius.
O, om twee redenen, 10 Die u misschien erg week'ljjk schijnen, maar Voor mij zwaar wegen. De vorstin, zijn moeder, Leeft haast van hem te zien i wat mjj betreft, Tot mjjn verdienste of vloek, 't zij, zoo het zh', Ze is zoo verzelvigd met mjjn ziel en leven, Dat ik slechts, als een ster in eigen sfeer, Bh' haar bestaan kan. 't Andere motief, Waarom ik hem niet openlijk mocht rechten, Is zijn groot aanzien bij den grooten hoop, Die, al zjjn fouten in hun liefde doopend, 20 Gelijk de bron, die hout in steen verkeert, Wis boei tot harnas omschiep; des mh'n pijl, Te licht gebouwd voor zoo'n beproefd kuras, Weer naar mijn boog zou zijn teruggesneld. Laërtes.
En zoo moet ik een nooblen vader missen, Een zuster zien in reddeloozen staat, Wier waarde, zoo de lof herdenken mag, Op aller tjjden top de weerga tartte Van haar voortrefljjkheên. Mij is de wraak! Claudius.
30 Heb daar geen zorg voor; beeld u toch niet in, Dat wjj bestaan uit stof, zoo slap en loom, Dat het gevaar ons aan den baard kan trekken En wjj het aardig vinden. Hoor nog meer: Ik had uw vader, 'k heb mh' zeiven lief
En dat zal, hoop ik, u bevroeden doen
126
126



Een bode brengt brieven. Wat nu? Wat is er? Bode.
Brieven, heer, van Hamlet: iv, 7,36
Deze aan Uw Majesteit. Claudius.
Wie bracht ze?
Bode.
Zeelui,
Zoo zegt men, heer; ik zag hen niet. Ik kreeg
't Pakket van Claudio, die het aannam. 40
Claudius.
Ga. Bode af.
[Hij leest:] Doorluchtige, gij moet weten, dat ik ontbloot in uw vorstendom ben gezet. Morgen zal ik oorlof vragen uwe vorstelijke oogen te mogen zien, wanneer ik, na eerst daartoe uwe toestemming te hebben verkregen, de wijze verhalen zal van mh'n plotselinge en nog vreemder terugkomst. Hamlet.
Wat is dat nu? Zjjn ze allen weer terug? 50
Of zou 't misschien een list zjjn, of zou 't niet?
Laërtes.
Kent gjj het schrift? Claudius.
't Is Hamlet's hand. „Ontbloot"! In een postscriptum zegt hjj hier: alleen. Laërtes.
Ik vat het niet, mh'n vorst, maar laat hem komen! Want het verwarmt de ziekte van mijn hart, Dat ik hem eenmaal nog eens toe zal bijten: Dat, dat deedt gjj! Claudius.
Laërtes, als 't zoo is, Hoe zou 't zoo zjjn? Hoe kon het anders zijn? Wilt ge u gezeggen laten? Laërtes.
Ja, mh'n vorst, 60 Mits gü nnj niet tot vrede dwingen wilt.
HAMLET 9 127
127



Claudius.
iv, 7,62 Tot vrede met u zeiven. Als hh' nu
Terug is, uit zh'n koers gedwaald, en hij
De reis niet meer wil doen, dan zal ik hem
Bewegen tot een daad, in plan nu rijp,
Die hem geen keus laat dan zjjn ondergang.
Geen wind van blaam zal opslaan om zh'n dood,
Maar zelfs zijn moeder zal de list ontschulden,
Het toeval heeten.
Laërtes.
Ik laat mjj gezeggen, 70 Te liever als gij 't zoo bedenken kunt, Dat ik het werktuig ben. Claudius.
Dat komt goed uit. Sinds uw vertrek heeft men u druk geroemd, En wel waar Hamlet bij was, om een kunst, Waarin gjj uitblinkt, zegt men; al uw goeds Te zamen maakte hem niet zoo jaloersch Als juist dat ééne, dat in mjjn oog slechts Het laagst in rang is. Laërtes.
Welke kunst is dat?
Claudius.
Een fleurig lint, dat jonkheids muts versiert, Doch ook zh'n nut heeft, want niet minder past so Aan jeugd haar losse en zorgelooze dracht, Dan bont, of laken rh'p're jaren kleedt, Welvaart en ernst uitbeeldend. Onlangs was Hier een Normand isch edelman. Ik zag De Franschen zelf en diende tegen hen, En rjjden kunnen zh', maar dit jong mensch Deed tooverij, hij kleefde in 't zadel vast En bracht zh'n paard tot zooveel wonderbaars, Alsof hjj was verlichaamd en vergroeid Met het mooi dier; daarin verbaasde hij me, 90 Dat ik niet zooveel kunstigs kon verzinnen, Als hjj volbracht. 128
128



Laërtes.
Was 't een Normandiër? IV, 7,91
Ik zweer het was Lamord. Claudius.
Dezelfde, juist!
Laërtes.
Ik ken hem goed; 't is waar, hjj is 't juweel
En aller roem.
Claudius.
Hjj sprak van u te kennen En gaf zoo hoog op van de meesterkunst, Waarmee gij met de Wapens u verweert En meer bizonder met het korte zwaard,
Dat hjj het uitriep: 't ware iets wonderschoons 100
Als men u paren kon; hun schermers, zwoer hjj,
Misten de vlugheid, waakzaamheid, 't scherp oog,
Als gjj hun tegentraadt. Dit zeggen van hem
Vergiftigde prins Hamlet zoo met njjd,
Dat hjj niets deed dan wenschen en verlangen,
Dat ge overkwaamt om u met hem te meten.
Nu, uit dit feit
Laërtes.
Uw hoogheid, uit dit feit ?
Claudius.
Laërtes, hieldt gjj van uw vader veel, Of ljjkt gjj op een uitgeschilderd leed, Een aanzicht zonder hart? Laërtes.
Waarom die vraag? 110
Claudius.
Niet, wijl ik meen, dat gjj niet van hem hieldt, Maar wjjl ik weet, dat liefde stoelt in tijd, En wjjl ik zie in zaken, die 't bewijzen, Dat tijd de vonk en t vuur der liefde tempert. In 't midden van de vlam der liefde huist Een soort van pit of tonder, die haar dooft; En niets blijft steeds gelijk in deegljjkheid, Want deegljjkheid, die overdadig wordt,
129
129



iv, 7,119 Verstikt in haar teveel. Wat men wil doen,
Móét men bh' 't willen doen; de wil verandert En lijdt zoo vaak aan uitstel en verzwakking Als iets gezegd, gedaan wordt, of gebeurt, En dan is 't móét gelijk de zucht, die spilt En door verlichten schaadt. De zweer gepeild: Hamlet keert weer, wat durft gjj onderstaan, Waardoor ge u meer dan slechts door woorden toont Uws vaders zoon? Laërtes.
Hem kelen in de kerk.
Claudius.
Geen plaats, 't is waar, moest moord tot vrijplaats zjjn, Niets moest de wraak beperken. Maar, Laërtes, 130 Zoo gij dat wilt, houd u dan binnenskamers. Als Hamlet hier is, hoort hh' van uw komst; Wjj zullen zorgen, dat uw faam weerklinkt En dat de toegezwaaide lof zal stralen Met dubb'len glans; dan brengen we u te zamen En wedden op u bei; hij, zorgeloos, Steeds heel royaal en wars van complotteeren, Zal niet de wapens nazien; met gemak Of met wat handigheid West gij een zwaard, Onafgestompt, en met een slinkschen stoot Betaalt g* hem voor uw vader. Laërtes.
140 'k Zal het doen
En voor dat doel zal ik mh'n wapen zalven. Ik kocht een smeersel van een oliekoop, Zoo doodlak, dat, doop slechts een mes er in, Waar 't bloed trekt, kan geen pleister, hoe vermaard, Tezaamgesteld uit al wat heelkracht heeft Onder de maan, het ding den dood ontrukken, Dat maar er meê geschramd is; met die pest Besmeer 'k de punt, zoodat, als ik hem raak, De dood moog' volgen. Claudius.
Laat ons nader zien.
130
130



Wik wat omstandigheên van tijd en midd'len IV, 7,160
Ons plan bevord'ren kunnen. Als 't niet ging
En lomp volvoeren 't doel doorschouwen liet,
Waar 't beter niet beproefd; daarom behoeft
Dit plan een steun, een tweede, dat het doet,
Als 't misloopt met het eerste. Wacht, Iaat zien,
Wjj zullen plechtig wedden op uw kunst.
Als gij bh' 't schermen warm en dorstig zjjt,
Waartoe 'ge uw uitvallen meer heftig maakt,
En hh" te drinken vraagt, houd ik een dronk klaar 160 Voor die gelegenheid; proeft hh' maar even, Als hh" soms aan uw gift'gen stoot ontsnapt, Ons doel wordt toch bereikt. Wat hoor ik? Stil!
Geertruida treedt op.
Geertruida.
Het eene leed treedt op de hiel van 't andre.
Uw zuster is verdronken.
Laërtes.
Waar? Verdronken?
Geertruida.
Er groeit een wilg dwars over 't water heen, Die 't grijs blad spiegelt in de glazen beek; Daarmede vlocht zjj grillige guirlandes
Van netel, boterbloem, meliefke en paarsjes, 170
DSe wulpsche herders met een grover woord,
Maar kuische meisjes lijkenvingers noemen.
Daar klauf rend, om op 't hangend twijgdak haar
Festoens te spannen, brak een nijdig hout
En viel zjj met haar wilde-bloemen-tooi
In 't weenend water; wh'duit spreidde 'r kleed
En hield haar boven als een zeemeermin,
Terwijl zh' regels uit de psalmen zong,
Als iemand, die haar toestand niet beseft,
Of als een schepsel, door zjjn aard beschikt 180 Voor 't vochtige element; het duurde kort, Tot haar kleedjj, zwaar van 't gezogen nat,
131
131



iv, 7,183 De stumper wegtrok van 't welluidend lied Ten modderdood. Laërtes.
Ach, dan is zh' verdronken! Te rh'k'lh'k water hebt gij, arme Ophelia! En 'k houd daarom mijn tranen in, maar toch Het zit in ons, natuur houdt haar gebruik. Laat schande smalen, als ik heb geschreid, 190 Dan is de vrouw er uit. Vaarwel, mh'n vorst! Ik denk een taal van vuur, die op wil vlammen, Maar deze dwaasheid smoort haar. Laërtes af.
Claudius.
Laat ons volgen! Wat moeite had ik met hem te bedaren! Nu vrees ik, dat hij weder uit zal varen.
Beiden af.
132



[VIJFDE BEDRIJF.]
[EERSTE TOONEEL.] [Een kerkhof."] Twee doodgravers treden op. lste Doodgraver.
Moet zij een Christelijke begrafenis krijgen, als zij eigen- v, l, 1 dunkeljjk haar eigen zaligheid zoekt? 2<ie Doodgraver.
Dat moet zij, zeg ik je. Graaf daarom haar graf dadelijk. De lijkschouwer heeft over haar gezeten en vindt het: Christelijke begrafenis, lste Doodgraver.
Hoe kan dat, behalve wanneer zh' zich verdronken heeft in
zelfverdediging?
2de Doodgraver.
Wel; hh' vindt het zoo.
lste Doodgraver.
Het moet zijn zie-op-het-end-zoo, anders kan het niet, want
hier komt het op aan: als ik mij opzettelijk verdrink, be- io
wh'st dat een daad, en een daad heeft drie vertakkingen,
't is handelen, doen, uitvoeren; des daarom zh' verdronk '
zich opzettelijk.
2de Doodgraver.
Neen, maar hoor eens, kameraad doodgraver
lste Doodgraver.
Laat mh' uitpraten! Hier ligt het water, goed; hier staat de man, goed; als de man naar dit water gaat en zich verdrinkt, dan is het, of hij wil of niet, uit met hem, onthoud dat; maar als het water naar hem komt en hem verdrinkt, 20 dan verdrinkt hij zich niet; des daarom, wie niet schuldig is aan zh'n eigen dood, verkort zjjn eigen leven niet. 2de Doodgraver. Maar is dat de wet?
138
133



lste Doodgraver. v, 1, 24 Ja zeker! Dat is lijkschouwerswet. 2<ie Doodgraver.
Wil je de waarheid weten? Als zij geen freule geweest was, had ze naar een Christelijke begrafenis kunnen fluiten.
lste Doodgraver.
Dat zeg je wel! En 't is des te erger, dat de groote lui in 30 deze wereld meer recht hebben om zich te verdrinken, of op te hangen, dan hun evennaasten. Komaan, mjjn spaai! De oudste grondheeren zjjn tuinlui, aard werkers en doodgravers ; zjj houden Adam's stand op. 2de Doodgraver. Was Adam een heer? lste Doodgraver.
Hjj was de allereerste, die een rok droeg.
2de doodgravee.
. Kom, dien had hij niet. lste Doodgraver. 40 Wat! Ben jjj een heiden? Hoe versta je de Schrift? De Schrift zegt: „De Heer maakte voor Adam rokken". Zou hjj die dan niet gedragen hebben? Ik zal je wat anders vragen. Als je mjj geen goed antwtoord geeft, zeg dan maar,
dat je een
2de Doodgraver.
Zeur niet!
lste Doodgraver.
Welk ambachtsman bouwt solieder dan de metselaar, de scheepsbouwer, of de timmerman? 2de Doodgraver.
De galgenmaker, want dat getimmert overleeft honderden, 60 die er het recht van gebruik op krjjgen. lste Doodgraver.
Aardig geantwoord, waarachtig! De galg is goed! Maar waarvoor is zjj goed? Zjj is goed voor de menschen, die kwlaad doen; jij doet kwaad met te zeggen, dat de galg van solieder bouw is dan de kerk; des daarom zou de galg goed zh'n voor jou. Nog eens geraden, komaan! 134
134



2de Doodgraver.
Wie bouwt solieder dan een metselaar, een scheepsbouwer v, 1, 67
of een timmerman?
lste Doodgraver.
Ja, vertel me dat en schiet af!
2de Doodgraver.
Zeker, nu weet ik het. 60
lste Doodgraver.
Toe dan!
2de Doodgraver.
Verdikke, ik weet het niet.
[Op den achtergrond treden Hamlet en Horatio op.]
lste Doodgraver.
Knuppel je hersens er niet langer om, want een stomme ezel loopt niet beter, als je hem slaat. En als jou die vraag nog eens gedaan wordt, zeg dan: een doodgraver. De woningen, die hij maakt, dienen tot den jongs ten dag. Toe, ga binnen en haal me een stoop drank.
[2de Doodgraver af.] Hig zingt: Toen 'k jong was en verliefd, verliefd,
Had ik in 't huw'lijk zin. 70
En later, o, toen het mjj had geriefd,
O, ik zag er toen niemendal in.
Hamlet.
Heeft die man geen besef van zh'n werk? Hh' zingt bh' het
delven van een graf.
Horatio.
Gewoonte heeft gemaakt, dat hjj er zich niets van aantrekt. Hamlet.
't Is zoo; de hand, die weinig uitvoert, heeft het fijnste gevoel.
lste Doodgraver, zingend:
Maar de ouderdom, zoo steelsch van stap,
Heeft me in zijn klauwen beet 80
En heeft mh' aan den dijk gezet,
Als had ik van jeugd geen weet.
135
135



Hamlet.
v, i, 83 Die doodskop had een tong van binnen en kon eens zingen. Wat keilt de kerel hem op den grond, alsof ie Kaï'n's kakebeen was, dat den eersten moord deed! Dié andere kon de kop geweest zijn van een groot man in de politiek, dien deze ezel nu zjjn meerderheid laat voelen ... iemand, die God een vlieg zou willen afvangen. Kon het niet? Horatio. Het kon, prins. Hamlet.
90 Of van een hof pop, die kon zeggen: goede morgen, lieve mgnheer; hoe vaert u, lieve mijnheer? Die kop kon mijnheer Dieëndie geweest zjjn, die mijnheer Dieëndie's paard prees, toen hjj het ging afbedelen. Kon het niet? Horatio. Ja, prins. Hamlet.
Precies! En nu behoort hjj aan mijnheer Worm; kaakloos en op den bol getikt met de spa van een doodgraver! Hier is een pracht van een omkeer, als wjj maar oog hebben om 't mooie te zien. Hebben deze beenderen niet meer loo van maken gekost dan om ze voor een werpspel te gebruiken? De mijne doen zeer, als ik er aan denk. lste Doodgraver, zingend:
Een pikhouweel, een spaai, een spaai
En nog een ljjkelaken!
't Is net iets voor zoo'n ouwen paai
Een kuil in de aard te maken.
Hamlet.
Alweer een! Waarom kan die niet de doodskop van een advokaat zjjn? Waar zjjn zijn fijne onderscheidingen nu, zh'n spitsvondigheden, zjjn gewijsden, zjjn titels en zjjn streken? Waarom laat hij dien lolligen lummel toe hem met ïio een vuile schop op zjjn knikker te tikken en kikt hjj niet van zh'n vordering wegens onrechtmatig toedienen van slagen? Hum, deze man kon in zjjn tijd wel een groot aankooper van land zjjn geweest, met zh'n verbanden, zjjn hypotheken, zjjn eigendomsbewijzen, zh'n getuigen, zh'n akten 136
136



van overdracht. Is dit wat er over is van die overdrachten, v, 1, 115 is dit de overgang van die overgangen: zijn fijne bol vol te hebben met fh'nen grond? Willen zijn getuigen hem van zjjn aankoopen niet meer waarborgen dan de lengte en breedte bedraagt van een koopcontract in duplo? Al de overdrachten van zjjn landbezit kunnen nauwelijks in deze 120 doos liggen en behoort de eigenaar zelf dan niet meer ruimte te hebben ? Ha! Horatio.
Geen haarbreed meer, prins. Hamlet.
Wordt perkament niet van schapevel gemaakt? Horatio.
Ja, prins, en van kalfsvel ook. Hamlet.
't Zijn schapen en kalveren, die daarin hun zekerheid zoeken. Ik wil dien man eens aanspreken. Wiens graf is dit, vriend ?
lste Doodgraver. 't Mijne, mijnheer.
{Hijzingt:] 't Is net iets voor zoo'n ouwen paai
Een kuil in de aard te maken. 130
Hamlet.
't Zou het jouwe wel kunnen zh'n, want je staat er in te
leuteren.
lste Doodgraver.
Gjj staat er, met uw geleuter, buiten, mijnheer, en daarom is het het uwe niet. Wat mjj aangaat, ik sta er niet in te leuteren en het is toch het mijne. Hamlet.
Je staat er in te leuteren, omdat je zegt, dat het het jouwe is; 't is voor een doode en niet voor een levende en daarom leuter je. lste Doodgraver.
't Is een levendig geleuter, mijnheer; 't wil weer weg van
mjj naar u. 140
Hamlet.
Voor wien graaft ge het?
137
137



lste Doodgraver. v, 1,142 Voor geen man, mh'nheer. Hamlet.
Voor welke vrouw dan? lste Doodgraver. Evenmin voor een vrouw. Hamlet.
Wie moet er in begraven worden? lste Doodgraver.
Iemand, die een vrouw was, mn'nheer; maar, zij ruste in
vrede, zij is dood.
Hamlet.
Wat is de man precies! We moeten wiskundig juist spreken of een dubbelzinnigheid laat het ons afleggen. Bij God, 160 Horatio, de laatste drie jaren heb ik er op gelet, onze tijd is zoo verfh'nd geworden, dat de teen van den boer zoo nabij den hak van den hofjonker komt, dat zjjn winterhiel
— wordt aangestooten. — Hoe lang zjjt gjj al doodgraver? lste Doodgraver.
Van mjjn leven ben ik er mee begonnen op den dag, toen onze vorige vorst Hamlet Fortinbras versloeg. Hamlet.
Hoe lang is dit geleden? lste Doodgraver.
Weet gh' dat niet? Elke zot weet dat. 't Was op den zélfden 160 dag, dat de jongs Hamlet werd geboren, Hamlet, die gek
— is, en die naar Engeland is gestuurd. Hamlet.
Werkeljjk? Waarom is hh' naar Engeland gestuurd? lste Doodgraver.
Wel, omdat hij gek was. Hjj moet daar beter worden; of,
als hh' niet beter wordt, komt het er daar niet zoo erg
op aan.
Hamlet.
Waarom niet?
lste Doodgraver.
't Valt daar niet op. De menschen zjjn daar net zoo gek 170 als hjj. 138
138



Hamlet.
Hoe werd hü' gek? v, 1,171
lste Doodgraver.
Op een heel vreemde manier, wordt er verteld. Hamlet.
Op welke vreemde manier? lste Doodgraver.
Naar mü'n beste weten door zü'n verstand te verliezen.
Hamlet.
Op grond van?
lste Doodgraver.
Wel, hier, op grond van Denemarken. Ik ben hier in kerkdienst geweest, als man en jonggezel, dertig jaar lang. Hamlet.
Hoe lang ligt iemand in den grond, voor hü vergaan is? lste Doodgraver.
Naar mü'n beste weten, als hij al niet rot is, voor hü sterft, 180 want wjj krijgen veel aangestoken lijken, die het amper de begrafenis uithouden, zal hü een jaar of acht, of negen duren. Een looier duurt negen jaar. Hamlet.
Waarom hü' langer dan een ander? lste Doodgraver.
Wel, mijnheer, zü'n vel is door zün bedrijf zoo gelooid, dat
hü het water lang tegenhoudt, en dat water is een eerste
vernieler van zoo'n duivekaters lijk. Hier heb je nu een
doodskop, die drie en twintig jaar in den grond heeft ge- 190
legen.
Hamlet.
Van wien was die? lste Doodgraver.
Van een duivekaters lolligen vent was die. Van wien denkt
gü, dat die was?
Hamlet.
Neen, ik weet niet. lste Doodgraver.
De pest mag hü' krügen, de lollige vagabond, die hü was! Eens goot hü over mü'n kop een kan Rijnwijn leeg. Die
189
189



v, 1, 198 zelfde doodskop, mn'nheer, was de kop van Yorick, den hofnar. Hamlet. 200 Deze?
lste Doodgraver. Precies die! Hamlet.
Ach, arme Yorick! Ik heb hem gekend, Horatio; een man van onuitputteljjken luim, van uitnemende invallen! Hij heeft mjj wel duizend maal op zh'n rug laten zitten, en nu, hoe afschuwelh'k is het, als ik er aan denk: ik kokhals er van. Hier zaten de lippen, die ik, ik weet niet hoe dikwijls, heb gekust. Waar zh'n nu uw spotternijen, uw sprongen, 210 uw liedjes, uw vroolh'ke uitvallen, die de tafel plachten te doen schateren? Geen enkele nu om met uw eigen grijnzen den gek te scheren? Heelemaal de fut er uit? Ga nu eens naar mevrouws toiletkamer en zeg haar, dat, al blanket zij zich een duim dik, zjj er zóó uit zal komen te zien. Breng haar daarmeê aan 't lachen. — Toe, Horatio, vertel me eens iets. Horatio. Wat dan, prins? Hamlet.
Gelooft gij, dat Alexander er op die manier onder den grond uitzag? Horatio. 220 Juist zoo. Hamlet.
En zoo rook? Ba!
Horatio.
Juist zoo, prins!
Hamlet.
Hoe onwaardig kan er naderhand met ons omgesprongen worden, Horatio! Waarom kan onze phantasie het edele stof van Alexander niet naspeuren, tot zjj bemerkt, dat er een bomgat mee toegemaakt is? Horatio.
't Zou al te fijn uitgesponnen zjjn het zoo uit te spinnen. 140
140



Hamlet.
Werkelijk niet, volstrekt niet 1 Hoor maar eens, hoe men v» h 229 dat zonder de minste overdrijving waarschijnlijk kan maken : Alexander stierf, Alexander werd begraven, Alexander keerde weder tot stof, stof is aarde, van aarde maken wh* leem, en waarom kan men met dit leem, waarin hij veranderd was, geen biervat dicht smeren? De klei, waartoe de Caesars wederkeeren, Kan reten dichten om den wind te weren. O, moet dat stof, dat volkeren deed bukken, Een muur toepleist'ren tegen 's winters nukken! Maar stil, wees even stil! Hier komt de vorst, 240 En de vorstin, het hof wien volgen zij ?
Claudius, Geertruida, Laërtes en het lijk treden op.
En met zoo'n halve staatsie? Dit beteekent: 't Lijk, dat zjj volgen, heeft met wanhoops hand Zichzelf verdaan; het was van zeekren rang. Laërtes.
Welk verder rituaal? Hamlet.
Dat is Laërtes,
Een nooble knaap. Laërtes.
Welk verder rituaal?
Priester.
In haren lijkdienst is zoo ver voorzien,
Als 't ons geoorloofd is; zij stierf bedenk'lijk 250
En, zonder het bevel van hooger hand,
Moest zij in ongewjjden grond verblijven
Tot d'oordeelsdag; in steê van het gebed
Moest zij met grint en scherven zijn geworpen.
Toch werd haar hier haar maagdekrans gegund,
Het bloemenstrooien en ter ruste brengen
Met bel en uitvaart.
Laërtes.
Volgt niets verder meer?
141



Priester. ™: v, 1, 269 De lijkdienst werd door ons geprofaneerd, Als wjj voor haar een zielmis zongen, als Voor wie in vrede stierf. Laërtes.
Leg haar in de aard! Moge uit haar eêl en onbezoedeld vleesch 't Viooltje spruiten! Weet het, lompe paap, Gods dienende engel zal mijn zuster zjjn, Als gij de tanden knarst! Geertruida.
't Lieve aan de lieve! Ik hoopte, dat gij Hamlet's vrouw zoudt zijn. Ik dacht uw bruidsbed, meisjelief, te spreiden, Maar niet uw graf te tooien. Laërtes.
Wee, drievuldig, 270 Val tienmaal dubbel op dat vloekb're hoofd, Wiens booze daad uw rijk begaafd verstand Aan u ontnam! Wacht met die aarde wat, Tot ik haar nog eens in mijn armen sluit.
[ffv springt in het graf.] Hoopt nu uw stof op 't lijk en hem, die leeft, Tot gij dees vlakte tot een hoog*ren töp Dan de oude Pelion of 't blauw hemelhoofd Van den Olympus maakt. Hamlet.
Wie is 't, wiens leed Zich met dien nadruk uit? Wiens smartewoord Planeten oproept en ze stil doet staan, 280 Als wien een wonder aantast. Hier ben ik!
[Hié springt in het graf en verstelt met Laërtes.] Laërtes.
De duivel hale uw ziel! Hamlet,
Gij bidt niet goed. Ik bid u, neem die vingers van mijn strot, Want, schoon ik driftig, noch kwaadaardig ben, 142
142



Toch heb ik in mij een gevaarlijk iets, v, l, 285
Dat uw verstand moest vreezen. Weg die hand!
Claudius.
Haalt ze uit elkander!
[Hamlet en Laërtes worden gescheiden.']
Horatio.
Beste prins, wees kalm!
Hamlet.
Wat! Om dat strijdpunt ga ik hem te lijf,
Totdat mijn ooglid niet meer knippen kan. 290
'k Hield van Ophelia. Veertig duizend broeders
Haalden, met al hun liefden saamgeteld,
De mijne niet.
Claudius.
O, hij is gek, Laërtes.
Geertruida. Om Godes wil! Hamlet.
Vervloekt! Wat woudt gij doen? Gaan huilen? Vechten? Vasten? U verscheuren? Gaan edik drinken? Krokodillen eten?
[Bij God,] ik doe 't! Komt ge om te grienen hier? 300
Mjj te beschamen met een sprong in 't graf?
Begraaf u levend met haar, ik doe 't ook!
En, als gij praat van bergen, laat op ons
Millioenen bunders werpen tot die grond,
Zh'n kruin verzengend aan de zonnesfeer,
Den Ossa maakt tot wrat. Neen, als gh' snoeft,
Dan poch ik even hard.
Geertruida.
't Is enkel waanzin. Zoo, voor een poos, blijft de aanval hem de baas. Dra zal, geduldig als de moederduif,
Wanneer haar goudgeel koppel is ontschaald, 310
Zjjn zwjjgen zitten treuren.
Hamlet.
Hoort gij, heer? Wat reden hebt gij mjj dit aan te doen?
HAMLET 10 143
143



v, 1, 813 'k Hield steeds van u. Maar 't komt er niet op aan: Of Hercules al raast en tiert, of treurt, De poes miauwt, een hond, die krijgt zijn beurt. Hamlet af Claudius.
Horatio, 'k verzoek u hem te volgen. — en Horatio af. [Tot Laërtes.] Sterk uw geduld met gisteravond's woord ; Wh' maken van de zaak onmid'ljjk werk. — Zorg, dat uw zoon bewaakt wordt, Geertruilief! — 330 Hier rjjze een grafnaald, die de tijden tart! — Een uur van rust breekt weldra voor ons aan, Laat ons tot dan geduldig voorwaarts gaan. Allen af.
[TWEEDE TOONEEL.]
[Een zaal in 't kasteel.] Hamlet en Horatio treden op.
Hamlet.
v, 2, i Genoeg daarvan, ge erinnert u al de Bizonderheên? Horatio.
Herinner ze, mh'n prins.
Hamlet.
Mijnheer, er was in mjj een soort van strijd, Die mjj niet slapen liet; me dacht, ik lag Erger dan in de voétboei. Instinctmatig ... En 'k prijs er de intuïtie voor; erken, Dat soms onze onbedachtheid ons goed dient, Als grondige opzet faalt; en dat moest leeren: 10 Er is een godsmacht, die 't bestek bepaalt, Hoe we ook in 't ruwe ons best doen. Horatio.
Ja, zeer zeker!
Hamlet.
Mjjn zeebuis omgeslagen, in het donker, Ging 'k op den tast hen zoeken, kreeg mh'n zin, Ontfutselde hun brieven en ontsloop 144
144



Weer naar mijn eigen hut; ik ging zoo ver v, 2, 16
(Mijn vrees vergat manieren!) hun mandaat Te ontzegelen, waarin ik vond, Horatio, (O, vorst'lijk boevenstuk!) een strikt bevel,
Met allerhande redenen doorspekt, 20
Bedoelend ons land's heil en Eng"land's meê,
Met, o, zoo'n spook- en weerwolfsangst voor mij,
Dat, na de lezing, zonder 't minst gedraal,
Neen, zonder 't uitstel om den bijl te slijpen,
Mh'n hoofd er af moest.
Horatio.
Is het mogelijk?
Hamlet.
Hier is 't mandaat, lees het, zoodra 't u schikt. Maar wilt gij hooren, hoe ik voortvoer? Horatio.
Gaarne. 'wf$
Hamlet.
Aldus omstrikt door boeven, ging ik zitten
(Eer ik mh'n hersens voorbereiden kon, 30
Was reeds hun spel begonnen), ik verzon
Een fonkelnieuw mandaat, ik schreef het netjes;
Ik vond het vroeger, zooals staatslui nog,
Een min ding mooi te schrijven en ik zwoegde
Die kunst weer te verleeren, maar, mijnheer,
Nu deed zh' trouwe diensten. Wilt gh' weten,
Wat ik in hoofdzaak schreef?
Horatio. 0>y Ja, beste prins !
Hamlet.
Een ernstig, dringend aanzoek van den vorst:
Daar Engeland hem trouw en cijnsbaar was,
Daar, als de palm, hun vriendschap mocht floreeren, 40
Daar vrede steeds zijn koornkrans dragen moest
En tot een schalm van beider vriendschap staan,
(En menig wichtig dergelijk gedaar!)
Moest hij bij 't zien en kennen van dit stuk
En zonder verder uitstel, lang of kort,
145
145



v, 2, 46 De brengers treffen met een snellen dood En hun geen biechttjjd gunnen. Horatio.
Maar het zegel?
Hamlet.
Wel, dat zelfs had de hemel voorbeschikt. Ik had mijns vaders zegel in mh'n beurs, 60 Dat naar dat Deensche zegel was gemaakt;
'k Vouwde 't mandaat op in den vorm van 't and're, Ik teekende 't, ik zegelde 't en bergde 't; Men had geen erg in 't wisselkind. Den dag Daarna was ons gevecht en wat toen volgde. Horatio.
Met Guyldensterne en Rosencrans is 't uit. Hamlet.
Wel, man, zij vrijden om gebruikt te worden, Zij laten mijn geweten koud; hun dood Is van hun eigen moeizucht het gevolg. 60 Het is gevaarlijk, als de mind're man Tusschen het woeden van de klingen komt Van macht'ge tegenstanders. Horatio.
Wat een vorst I
Hamlet.
Is 't niet, naar het u voorkomt, nu mjjn plicht Hem, die mh'n vorst sloeg, met mh'n moeder hoerde, Zich indrong tusschen 't kiesrecht en mijn hoop, Zijn hengel uitwierp naar mijn eigen leven,
En zoo gemeen, is 't geen gewetensplicht
Hem met dees arm te loonen? Is 't niet vloekbaar 70 Dien kanker tot meer kwaad te laten wjoek'ren? Horatio.
't Wordt hem uit Eng'land binnenkort bekend, Wat van de zaak daar de gevolgen zijn. Hamlet.
Ja, binnenkort! Mij komt de tusschenth'd. Een menschenleven is een tel, niet meer. Maar 't spijt mij zeer, beste Horatio, 146
146



Dat met Laërtes ik mij zelf vergat, v. 2, 76
Want naast het afbeeld van mh'n wraakgrond, zie ik
't Beeld van den zijne; 'k hoop zijn gunst te winnen,
Maar, waarlijk, 't pralen met zijn leed deed mij
Doldriftig worden.
Horatio.
Stil, wie komt daar aan? 80 Ostricke treedt op.
OSTRICKE.
Uw hoogheid hier terug is hart'lijk welkom! Hamlet.
Nederig dank, mijnheer 1 —
[Ter zijde tot Horatio:] Kent gij die watervlieg?
Horatio [Ter zijde tot Hamlet:"]
Neen, beste prins.
Hamlet [Ter zijde tot Horatio:]
Uw toestand is des te gelukzaliger, want 't is een zonde hem te kennen. Hh' heeft veel en vruchtbaar land. Laat een beest koning van beesten zijn en zijn etensbak zal op 's konings tafel staan, 't Is een kauw, maar, als gezegd, zijn bezit aan vuiligheid is omvangrijk. 90 Ostricke.
Lieve prins, als het uwe hoogheid gelegen kwam, zou ik u iets kenbaar maken namens zijne majesteit. Hamlet.
Ik zal het aanhooren, mijnheer, met alle mogelijke dienstbaarheid des geestes. Maak van uw hoed het juiste gebruik, hh' dient voor het hoofd. Ostricke.
Ik dank uw hoogheid. Het is erg warm. Hamlet.
Neen, geloof mh', 't is erg koud, de wind is noordelijk. Ostricke.
Waarlijk, prins, 't is wel wat koud. 100 Hamlet.
Maar toch dunkt mij, dat het voor mijn gestel erg zwoel en warm is.
147
147



Ostricke.
V, 2, 103 Buitengewoon, prins! 't Is erg zwoel, als 't ware ik
kan niet zeggen hoe. Prins, zh'ne majesteit verzocht mij u te verwittigen, dat hij een groote weddenschap op u heeft
aangegaan. Mijnheer, dit ia de zaak
Hamlet.
Vergun mij u te herinneren
Ostricke.
Neen, beste prins, 't is mij aangenamer, wezenlijk! Mh'n110 heer, hier is kort geleden aan het hof gearriveerd Laërtes; geloof mij, een volmaakt edelman, vol van de meest uitmuntende verscheidenheden, van een bizonder gemakkelijken omgang en een grootsch voorkomen. Ja, als ik een juist idee van hem moest geven, zou ik zeggen, dat hij het wetboek of leerboek van de wellevendheid is, want gij zult in hem het albegrip vinden van elke eigenschap, waarover een edelman zou wenschen te beschikken. Hamlet.
Mijnheer, zh'n circumscriptie lijdt geen verlies door u, ofschoon, ik weet het, hem bij wijze van een inventaris uiteen te halen, zou de rekenkunde van het geheugen doen 120 duizelen en toch niet nader sturen van wege zjjn snel zeilvermogen. Maar, in loftuitingswaarheid, ik houd hem voor een geest van gewilde waar en een aftreksel van hem voor zoo schaarsch en zeldzaam, dat, om met juistheid van hem te spreken, zh'n spiegelbeeld zijn gelijke en, wie voorts in zh'n spoor zou willen treden, zijn schaduw is, niets meer. Ostricke,
Uw hoogheid uit zich over hem op onfeilbare wijze. Hamlet.
De concernatie, mijnheer! Waarom involveeren wh' den edelman in onzen groveren adem? Ostricke. 130 Mijnheer? Horatio.
Is 't niet mogelijk elkander's taal te verstaan? Heusch, mijnheer, gh' zult het ons moeilijk maken.
148



Hamlet.
Wat bedoelt u met het noemen van dezen edelman? v, 2, 133
Ostricke. Van Laërtes ? Horatio [Terzijde:]
Zijn beurs is al leeg; al zh'n gouden woorden zh'n uitgegeven.Hamlet.
Van hem, mijnheer. Ostricke.
Ik weet, dat gij niet onwetend zijt
Hamlet.
Ik wou, dat gij 't wist, mijnheer; maar waarlijk, als gij 140 't wist, zou ik er niet beter om zijn. Wel, mijnheer? Ostricke.
Gij zijt niet onwetend, hoe Laërtes uitmunt
Hamlet.
Dat durf ik niet bekennen, uit vrees van mij met hem in uitmuntendheid te meten. Iemand goed te kennen zou zh'n zich zeiven te kennen. Ostricke.
Ik bedoel, mijnheer, op zijn wapen; maar volgens de reputatie, die hij zich verworven heeft, is hij op dit gebied weergaloos. 150 Hamlet.
Wat is zijn wapen? Ostricke. Zwaard en dolk. Hamlet.
Dat zijn twee van zijn wapens, maar goed. Ostricke.
De vorst, mijnheer, heeft zes Barbarij sche paarden verwed, waartegenover hh' geïmponeerd heeft, als ik 't goed begrepen heb, zes Fransche zwaarden en dolken, met hun accessoires, zooals gordel, hangsel en zoo. Drie van de hangwerken zijn om verliefd op te worden, juist in stijl met de gevesten, allerkeurigste hangwerken en luxueus bewerkt. 160
149
149



Hamlet.
v, 2,161 Wat noemt u de hangwerken?
Horatio [Ter zijde tot Hamlet:]
Ik dacht wel, dat gij door woorden in margine gesticht
moest worden, voor gij klaar waart.
Ostricke.
De hangwerken, mijnheer, zijn de hangsels. Hamlet.
Het woord zou beter passen bh' de zaak, als wh' een deur aan den gordel konden dragen; tot het zoover is, wou ik wel, dat het bij hangsels bleef. Maar verder! Zes Barbarijsche paarden tegen zes Fransche zwaarden, hun accessoires en drie luxueus bewerkte hangsels, dat is de Fran170 sche weddenschap, tegen de Deensche. Waarom werd dit geïmponeerd, zooals ü dat noemt? Ostricke.
De vorst, mijnheer, heeft gewed, mijnheer, dat, als u twaalf beurten met Laërtes doet, hh' u niet drie raakstooten voor zal zh'n en het zou onmiddellijk uitgemaakt kunnen worden, indien uw hoogheid goedgunstig zou willen antwoorden. Hamlet.
Wat, als ik neen antwoord? Ostricke.
180 Ik bedoel, prins, uw persoon als tegenpartij te stellen in den schermwedstrjjd. Hamlet.
Mijnheer, ik zal hier in de hal wandelen; als het zh'n majesteit behaagt, voor mh' is het mijn vrije tijd. Laat de wapens brengen. Als de mijnheer wil en de vorst bij zijn voorslag blijft, zal ik voor hem winnen, als ik kan; zoo niet, dan zal ik er niets meê verdienen dan mh'n schande en de verschillende raakstooten. Ostricke.
Zal ik uw woorden zoo overbrengen? Hamlet.
Naar de bedoeling, mijnheer; zoo bloemrijk, als het uw karakter behaagt. 150
150



Ostricke.
Ik beveel mijn hulde bij uwe edelheid aan. v, 2, 189
Hamlet.
Uw edelheid doet goed zelve de aanbeveling te doen, elke andere tong zou te kort schieten.
[Ostricke »ƒ.]
Horatio.
Die kieviet loopt weg met de schaal op zijn kop. Hamlet.
Hij maakte complimenten tegen den tepel, voordat hij er aan zoog. Aldus heeft hij en hébben vele anderen van dezelfde bent, op wie ik weet, dat onze frivole eeuw verzot is, slechts den th'dsdeun beet en de manier om zich voor te doen. 't Is een soort opgeschuimde levenswijsheid, die hen royaal heen helpt door de meest diep gaande en verfijnde 200 kritiek; en, laat de wind der beproeving over hen heen varen, de bellen slaan neêr.
Een hoveling treedt op.
Hoveling.
Prins, zijne majesteit liet zich aan u recommandeeren door den jongen Ostricke, die de boodschap terugbrengt, dat gij hem in de hal wacht; hjj laat u vragen, of het u blijft behagen met Laërtes te schermen, of dat gij liever uitstel wilt nemen? Hamlet.
Ik houd mjj aan mjjn voornemens en die worden beheerscht
door des vorsten welbehagen: als zjjn bereidheid spreekt,
is de mijne gereed; nu, of wanneer ook, mits ik er even aio
goed toe in staat ben als nu.
Hoveling.
De vorst en vorstin en allen komen naar beneden. Hamlet.
Dat treft gelukkig. Hoveling.
De vorstin verlangt, dat gij Laërtes minzaam zult toespreken, voordat gij aan 't schermen gaat.
HAMLET 11 161
151



Hamlet.
v, 2, 118 Zij geeft mjj een goed voorschrift.
{De hoveling af.]
Horatio.
Gij zult het verliezen, prins. Hamlet.
220 Dat denk ik niet. Sinds hjj naar Frankrijk vertrok, heb ik mü steeds geoefend; ik zal winnen door de voorgift. Gy kunt u niet voorstellen wat een ellendig gevoel ik aan mü'n hart heb, maar het doet ër niet toe. Horatio.
Neen, beste prins
Hamlet.
Het is maar gekheid, maar het is zoo'n soort van wegzinking, als misschien een vrouw zou beangstigen. Horatio.
Als uw gemoed met iets geen vrede heeft, geef er gehoor aan. Ik zal hun voor zü'n, voordat ze hierheen komen, en zeggen, dat gü niet op dreef zijt. Hamlet.
230 Geen denken aan! Wü lachen om voorteekenen. Er is een bizondere voorzienigheid in den val van een musch. Als het nu is, is 't niet naderhand; als het niet naderhand is, zal het nu zü'n; als het niet nu is, moet het toch komen! Bereid staan is alles! Sinds niemand van iets, dat hü achterlaat, weet heeft, wat maakt het dan uit bij tijds heen te gaan? Welaan!
Een tafel met wijn en bekers, zwaarden en dolken worden binnengebracht.Trompetters, trommelslagers en beambten, die kussens dragen, treden op; daarna Claudius, Geertruida, Laërtes {en het geheele gevolg.]
Claudius.
Kom, Hamlet, kom, aanvaard van mü dees hand.
{Hij legt de hand van Laërtes in die van Hamlet.]
Hamlet.
Mijnheer, vergeef mü! 'k Deed u onrecht aan, 152
152



Maar wil 't vergeven, als een edelman. v, 2, 238
Elkeen hier weet, ook u moet het bekend zijn,
Hoe ik gestraft word met een boos verward-zijn. 240
Wat uw gemoedsaard, eer en tegenspraak
Ruw wakker riep, verklaar ik hier voor waanzin.
Was 't Hamlet, die Laërtes griefde? Gansch niet!
Als Hamlet aan zich zeiven is ontrukt , .4
En niet zichzelf is en Laërtes kwetst,
Dan doet het Hamlet niet; Hamlet ontkent het.
Wie doet het dan? Zjjn waanzin. Als 't zoo is,
Staat Hamlet bij den kant, die onrecht lijdt.
Zijn waanzin is des armen Hamiets vijand. 250
Laat mjjn ontkenning van opzetljjk kwaad
Me ontheffen in uw ridderziel tot op:
Dat ik mjjn pijl schoot over 't huis en trof
Mijn broeder.
Laërtes.
Gij bevredigt mijn gemoedsaard, Wiens aandrang mij tot wraak in dit geval 't Meest nopen zou; maar wat mjjn eer betreft, Blijf ik op afstand en wensch geen verzoening, Tot ik van oudere en hoogstaande meesters Een uitspraak krijg en precedent van vreê, 260 Zoodat mijn naam geen scha lijdt. Tot dien tijd Neem ik voor vriendschap 't vriendschapsaanbod aan En zal 't niet krenken. Hamlet.
Ik ga gul akkoord En ga kordaat dien broederwedkamp aan.' De zwaarden hier! Komaan! Laërtes.
Kom, een voor mjj!
Hamlet.
Laërtes, 'k zal uw lijst zjjn; in mjjn lompheid Zal uwe kunst staan schitt'ren, als een ster, Die lichtend afsteekt. Laërtes.
Heer, gij spot met mjj.
153
153



Hamlet.
Neen, bij dees hand. CLAUDIUS.
v, 2, 270 Reik hun de zwaarden. — Hamlet,
Gjj kent de weddenschap? Hamlet.
Heel goed, mjjn vorst! Uw hoogheid houdt het op de zwakste zh'. Claudius.
Dat vrees ik niet; ik heb u bei gezien,
Hij 's beter, maar wij krjjgen daarom voor.
Laërtes.
Dit is te zwaar, laat mjj een ander zien. Hamlet.
Zjjn ze allen even lang? Ostricke.
Ja, beste prins!
Claudius.
Zet op die tafel daar de stoopen wijn.
Als Hamlet geeft het eerste of tweede raak,
280 Of kiet maakt in den derden uitvaltoer, Vuurt dan 't geschut op alle tinnen af; De vorst zal drinken op 't succes van Hamlet En in den kelk zal hh' een parel doen, Rh'ker dan die, die de vier laatste vorsten In 's lands kroon droegen. Reikt de bekers aan En laat de trommel konddtoen tot den hoorn, De hoorn daar buiten tot den kanonnier, 't Geschut tot hooger, 't hemelhoog tot de aard: Nu drinkt de vorst op Hamlet! — Kom, begint!
Trompetgeschal.
290 En gjj, arbiters, houdt een waakzaam oog. Hamlet.
Komaan, mijnheer! Laërtes.
Kom, prins! Zij schermen.
Hamlet.
Dat 's één.
154



Laërtes.
Neen!
Hamlet.
Uitspraak! v, 2, 291
Ostricke.
't Was raak, het was heel duid'lh'k raak!
Trommelslag, trompetgeschal en afvuren van een kanon. Laërtes.
Opnieuw!
Claudius.
Wacht! Reik me een dronk! Hamlet, dees paarl is de uwe! Op uw gezondheid! Reik den kelk hem, [Ostricke] ! Hamlet.
Eerst deze beurt nog. Zet hem even neer! Kom. Weer geraakt! Is 't zoo ? Laërtes.
Ik geef het toe.
Claudius [tot Geertrui:] Uw zoon is voor. Geertruida.
Hij is verhit en hijgt. Hier, Hamlet, neem mh'n zakdoek, wrijf u af En de vorstin drinkt op uw voorspoed, Hamlet! 300 Hamlet.
[Aanstonds] mevrouwlief! Claudius.
Geertrui, drink dat niet!
Geertruida.
Ik wensch het, heer! Verschoon mij, bid ik u.
Claudius [Ter zijde:]
Het is de kelk met gif. Het is te laat!
Hamlet.
Ik durf nog niet.
Geertruida.
Kom, laat me u 't aanzicht wisschen.
Laërtes.
Mh'n vorst, nu raak ik hem.
155
155



Claudius.
306 'k Geloof het niet.
Laërtes [Ter zijde:] Toch is 't haast tegen mijn geweten in. Hamlet.
Laërtes, om de derde, kom! Gij schertst maar. *k Verzoek u vriend'lh'k: doe uw uiterst best! 310 'k Ben zeker, dat ge een speelpop van mij maakt. Laërtes.
Zegt gij dat? Kom dan! Ostricke.
Geen van beiden raak.
Laërtes. Nu opgepast!
[In het handgemeen worden de zwaarden verwisseld.'] Claudius.
Scheidt ze, ze worden woedend.
Hamlet.
Neen, kom, opnieuw! [Geertruida zakt ineen.]
Ostricke.
Ziet de vorstin daar! Halt!
Horatio.
Zij bloeden. Prins, hoe is 't? ,>*'», r
Ostricke.
Hoe is 't, Laërtes?
Laërtes.
Wel, als een snip, die in zijn eigen strik zit; Mjjn laagheid wordt mjj ten gerechten dood. Hamlet.
Hoe maakt mevrouw 't? Claudius.
In zwijm bij 't zien van bloed.
Geertruida.
320 Neen, neen, de wjjn, de wh'n! O, lieve Hamlet!
[Zij sterft]
Hamlet. s O, schurkerij! Halt, doet de deur op slot.
[Laërtes zakt ineen."]
156
156



Laërtes.
Hier is zij, Hamlet! 't Is met u gedaan; v, 2, 324
Geen middel op de wereld kan u helpen;
Er rest in u geen half uur levens meer.
't Perfide werktuig hebt gij in uw hand,
Onafgestompt en giftig. Tegen mij
Heeft 't schelmstuk zich gekeerd. Hier lig ik, zie,
Om nooit meer op te staan ... Mevrouw dronk gif 330
Ik kan niet meer. ... De vorst, de vorst heeft schuld. Hamlet.
Vergiftigd ook al! Doe uw werk, vergif!
[Hij verwondt den vorst.]
Claudius.
Helpt mij toch, vrienden; ik ben slechts gewond. Hamlet.
Hier, gij bloedschender, moord'naar, vloekb're Deen,
Drink op dien drank! Is hier de parel in?
Ga, volg mh'n moeder! De vorst sterft.
Laërtes.
Hij krijgt loon naar werk; Het is een gif, zelf door hem klaar gemaakt. Ruil, nooble prins, met mij vergeving uit: 340 Vaders en mijn dood komen niet op u! Noch de uwe op mij ! [Laërtes sterft.]
Hamlet.
God reekne 't u niet aan!
Tc "Ben dood, Horatio. — Droeve vrouw, vaarwel! —
Gij, die verbleekt en bh' dit voorval beeft,
Die slechts toeluistert, of getuigen zijt,
Als 'k tijd had, maar die barre baljuw Dood
Is stipt in zijn arrest, o, 'k zou verhalen,
Maar laat dat daar. — Horatio, 'k ben dood, i Gij leeft, vertel mijn zaak, zooals zij is, 350 j Aan de onbevredigden.
Horatio.
Dat denkt gij maar! Meer dan een Deen ben ik een oud Romein, Hier is nog van den drank.
157
157



Hamlet.
v, 2, 353 Als gij een man zijt,
[ Geef mij den kelk, laat los ! Bjj God, ik wil 't. I O God, Horatio, wat geschonden naam, / Als alles onbekend blijft, laat ik achter! J Als gij mij ooit in 't hart gedragen hebt, Speen van de zaligheid u nog een poos
359 En adem pijnlijk in dees harde wereld
Salvo van uit de verte.
Een hoveling treedt op.
Hoveling.
361 De jonge Fortinbras, de held van Polen, Begroet het Engelsche gezantschap met Dit krijgsmanssalvo. Hamlet.
O, ik sterf, Horatio! Het krachtig gif kraait koning in mijn brein. Ik zal niet meer het nieuws uit Eng'land hooren, Maar ik voorspel, dat de verkiezing valt Op Fortinbras; hjj heeft mijn veege stem. Vertel hem dat, met alles, meer of min,
Wat roersel is geweest de rest is zwijgen!
O, o, o, o! Hij sterft.
Horatio.
370 Nu breekt een nobel hart.
Goenacht, mjjn prins! En eng'lenscharen zingen U in uw rust! — Wat komt die trom hier doen?
Fortinbras en de Engelsche gezanten treden op.
Fortinbras. Waar is het? Horatio.
Wat is 't, dat gh' wenscht te zien? Iets droefs, of iets ver bij st'rends? Staak uw zoeken!
158



Fortinbras.
Wat menschenslachting! O, hoovaard'ge dood, v, 2, 376
Wat zal 't een feest zijn in uw eeuw*ge kluis, Nu gij zoovele grooten te gelijk Zoo bloedig hebt geraakt!
Gbzant- 't Gezicht is naar;
En ons bericht uit Eng'land komt te laat.
Doof is het oor, dat van ons hooren zou, 380
Dat er voldaan is aan het doodsbevel,
Dat Rosencrans en Guyldensterne betrof.
Waar krijgen we onzen dank?
Horatio.
Niet uit zijn mond, Om hen te dooden gaf hij nooit bevel. Maar sinds, juist na dit bloedige geschil, Gij uit den Poolschen oorlog, gij uit Eng'land Zijt hier gekomen, ordert, dat die lijken Hoog op een schouwplaats worden neergelegd, En laat mh' hun, die 't nog niet weten, zeggen, 390 Hoe alles is gebeurd; en dan hoort gij Van wulpschheid, bloeddorst en onmensch'lh'kheid, Van ongedacht gericht, onwilgen doodslag, Van moord, bewerkt door list en redendwang, En eind'lh'k van bedoelingen, mislukt, Die haar ontwerpers troffen. Al dit kan 'k Naar waarheid melden.
Fortinbras. Spoeden we ons tot luist'ren.
En roept daartoe de waardigsten bijeen.
Ik, hier, aanvaard met droefheid mijn fortuin.
'k Heb oude rechten op dit Denenrijk, *oo
Die 'k opeisch, nu gelegenheid mij noodt.
Horatio.
Ook daarvan heb ik reden om te spreken
En namens hem, wiens stem meer stemmen trekt.
Maar 't worde dan onmiddellijk gedaan,
Nu 't in de geesten stormt, opdat meer kwaad
Niet uit den wirwar volge.
159
159



Fortinbras.
V, 2, 406 Laat vier hopliên
Hamlet als krijgsman naar de schouwplaats dragen, Want hij waarschijnlijk, voor de taak gesteld, Had zich groótsch vorst getoond. En voor zjjn heenvaart 410 Laat krijgsmuziek en eereschoten luid 411 + 414 Hem huldigen! — Ga, vraag den troep te vuren! — Neemt al de lijken op! Hetgeen gij ziet, Vereert het slagveld, maar hier deugt het niet.
Allen af in militairen pas, waarna kanonschoten worden afgevuurd.
FINIS.
160



AANTEEKENINGEN.
I, 1, 112. Deze regel, met wat volgt, heeft tot onnoodig misverstand aanleiding gegeven. Horatio wil zeggen, dat het zien van een spook de ziel kwelt en beteekenis heeft, maar toch slechts een kleinigheid is, vergeleken met de menigte van spoken en de andere voorteekenen, die aan den dood van Julius Caesar voorafgingen. Horatio studeerde in Wittenberg en Shakespeare legitimeert hem bij zjjn eerste optreden als een geletterde door hem zjjn kennis van de klassieke oudheid ten toon te laten spreiden. I, 1, 117. Het woord bloeddauw is ongebruikelijk; als beangstigend voorteeken is bloedregen beter bekend. Dit verschijnsel wordt verschillend verklaard. Sommige vlinders ontlasten na de ontpopping een paar druppeltjes van een dikke roest-bruine vloeistof en daar die vlinders wel eens in groote zwermen voorkomen, kunnen hunne uitwerpselen voor bloedregen zijn gehouden. Peirescus beweert een rooden regen te hebben waargenomen doordat de vallende druppels kleine roode diertjes, die in de lucht zw|eefden, mede nedersloegen. Volgens nieuwere verklaringen zou regen rossig gekleurd kunnen zjjn door het fijne stof van verbrande meteoren of van vulkanische uitbarstingen. Zelf heb ik eens een verschijnsel gezien, dat men vroeger wel met den naam van bloeddauw had kunnen bestempelen: op een morgen waren er tusschen het natte gras in mijn stadstuintje allerlei kleinere en groote vlekken van een prachtig roode kleur, zjj bleken koloniën van Bacillus prodigiosus te zijn, die op weggeworpen aardappelkruim waren gegroeid. Een gemeenlijk meer vervuild rood, door denzelfden bacil veroorzaakt, kan men ten platten lande wel eens in sloten zien, waarin landbouwproducten zijn weggeworpen.
I, 5,32. Shakespeare's fat weede is vermoedelijk een zwam van het geslacht Polyporus.
II, 2, 379. Hercules, den aardkloot torsende, was het gevelmerk van den ouden Gïo&e-schouwburg te Londen.
III, 2,15 & 16. Termagant is een denkbeeldige woestaard,



die door de kruisvaarders voor een Moslimsche godheid werd gehouden. Hij komt o. a. voor in de oude mysteriespelen en daarin wordt ook Herodes als een woeste pochhans voorgesteld.
III, 2,147. Mucho malhecho is Spaansch en beteekent: veel kwaad.
III, 2, 248. Deze moord te Weenen geschiedde 7 Mei 1592. III, 2,255. Met koor wordt bedoeld het koor der klassieke tragedie, dat den loop der gebeurtenissen bespreekt en opheldert; in Shakespeare's tjjd was dit „kooi'' tot één persoon geslonken, die weinig anders deed dan den proloog zeggen. Zie b.v. het begin van het tweede bedrh'f in Romeo & 3vliet.
III, 3,80. Zat van brood. Zie Ezeehiël XVI, 49.
III, 4,122. Vroeger werden de haren niet als levende deelen des lichaams, doch als doode uitwerpselen beschouwd.
IV, 5, 25 & 26. iSchulphoed, staf en sandalen duiden den pelgrim aan, die uit Santiago de Compostela den pelgrimsschelp (Pecten jacobaeus) had meegebracht.
IV, 7,123. Naar oude opvatting waren zuchten nadeelig voor de gezondheid.
IV, 7,170. Onder „(lange) paarsjes" moet men de bloemen van een orchidee verstaan, zeer mogelijk Orchis macvlata, waarvan de knolletjes evengoed in Nederland als in Engeland tot obscene benamingen aanleiding hebben gegeven.
V, 1, 9. „Zie-op-het-end-zoo" moet men opvatten als de wijze, waarop de doodgraver de Latijnsche uitdrukking se defend&ndo weergeeft.
V, 1, 257. „Als er eenich uutvaert was en doerst men metten ljjck achter straeten niet gaen met de priesters ende met de belle alsoe men pleech" De Pottre, Dagb. 96. (Woordenboek der Ned. Taal.)
V, 2, 89. De kauw is een vogel, dien men kan leeren praten. Zie ook The Tempest II, 1, 266. V, 2,157. „Hanghsel. Stroppus, vinculum de <mo gladius appendet." C. van Kiel. Etymologicum.
162












ï