'■Wuft
SI
ONTWERP EN GEWIJZIGD ONTWERP
BESMETTELIJKE ZIEKTENWET 1924
EN DE DAARBIJ BEHOORENDESTUKKEN; VERGELEKEN MET DE BESTAANDE WETTEN VAN 1872 EN 1884 TOT REGELING VAN DE BESTRIJDING DEZER ZIEKTEN EN VAN AANTEEKENINGEN VOORZIEN DOOR
Arts W. SCHUURMANS stekhoven
PRACTISEEREND GENEESHEER TE UTRECHT Éf MET EEN VOORWOORD VAN
Mr. l lietaert peerbolte
DIRECTEUR-GEN ER AAL VAN DE VOLKSGEZONDHEID TE 'S-GRAVENHAGE
ALPHEN AAN DEN RIJN
N. SAMSOM
1924
m












ONTWERP EN GEWIJZIGD ONTWERP BESMETTELIJKE ZIEKTEN WET 1924






ONTWERP EN GEWIJZIGD ONTWERP BESMETTELIJKE ZIEKTENWET
EN DE DAARBIJ BEHOORENDE STUKKEN, VERGELEKEN MET DE BESTAANDE WETTEN VAN 1872 EN 1884 TOT REGELING VAN DE BESTRIJDING DEZER ZIEKTEN EN VAN AANTEEKENINGEN VOORZIEN DOOR
Arts W. SCHUÜRMANS STEKHOVEN
practiseerend geneesheer te utrecht
Mr. L. LIETAERT PEERBOLTE
DIRECTEUR-GENERAAL VAN DE VOLKSGEZONDHEID tb 'S-GRAVENHAGE
1924
met een voorwoord van
alphen aan den run
N. SAMSOM
1924






EEN WOORD VOORAF.
Het voorstel van de Regeering om de wettelijke strijdmiddelen tegen de besmettelijke ziekten te modemiseeren en in overeenstemming met den tegenwoordigen stand der wetenschap te brengen, is niet dan bij uitzondering objectief onderzocht. Hooren en zien verging dra door het groot spektakel, dat in een paar kleine maar rumoerige bijeenkomsten werd gemaakt over één punt: de tegemoetkoming aan het gewetensbezwaar tegen de vaccinatie.
Het rumoer was te hevig voor opbouwende critiek. Nu is het weer stil. Oogenschijnhjk een gunstige atmospheer, om nog tot een rustigen kijk te komen. Wie dat wil doen, zal daarbg gaarne weten, wat er zakehjks gezegd of geschreven is. De arts W. Schtjurmans Stekhoven zal hem een veilige gids zijn, wiens gezelschap hem onmisbaar, maar ook aangenaam zal blijken door de wijze, waarop hg in dit werkje objectief en overzichtelijk gegroepeerd heeft, wat de Regeering en de critici hebben aangevoerd.
Ik hoop, dat velen van dit boekje kennis zullen nemen. Gezondheid, rechten, plichten en belastinggeld van het Nederlandsche volk zijn wel niet rechtstreeks in het geding, maar toch nauw betrokken bij een wetgeving als deze.
L. LlETAERT PEERBOLTE.






VOORBERICHT VAN DEN SCHRIJVER.
Doel van deze uitgave is aUerminst stelling te nemen voor of tegen eenige bepaling van de bestaande wetten, regelende de bestrijding der besmettelijke ziekten of van het aanhangige wetsontwerp.
Zij wil slechts voorzien in de door velen gevoelde behoefte om dit wetsontwerp te kunnen bestudeeren in een zóó overzichtelijken vorm, dat daarin ook door minder deskundige belanghebbenden en door belangstellende leeken gemakkelijk de weg gevonden worden kan. De kring nu van belanghebbenden en belangstellenden is ditmaal bijzonder groot en ongelijksoortig: zij omvat eenerzijds de gemeentelijke overheid, die zich bij dit, als bij elk wetsontwerp, rekenschap moet geven van de daarin voorgestelde wijzigingen van haar rechten en plichten en vooral van de eischen, die deze aan de gemeentefinanciën stellen.
Z\j omvat bovendien de geneeskundigen, zoowel de practiseerende als de ambtehjke, die het ontwerp moeten toetsen aan den stand der wetenschap en aan de eischen der geneeskundige practijk.
Zij omvat ten slotte de groote schare van belangstellende — speciaal ontwikkelde — leeken, die zich bij de beoordeeling van dezen wetgevenden arbeid afvraagt of en in hoeverre daarin een evenwichtige verhouding gevonden wordt tusschen algemeene en persoonlijke belangen en vooral of de mate van beperking der persoonlijke vrijheid, die het ontwerp met zich brengt, gewettigd wordt door de eischen, die het algemeen belang (in casu de volksgezondheid) stelt.
In deze uitgave is er naar gestreefd zooveel mogelijk te voorzien in de behoefte aan gegevens, noodig ter beoordeeling van de verdiensten van het aanhangige wetsontwerp.
In deze uitgave is er tevens naar gestreefd een overzicht te geven van de belangrijkste op- en aanmerkingen, die naar aanleiding van het wetsontwerp van verschillende zqde mondeling of schriftelijk op verschillende plaatsen gemaakt zijn, voorzoover deze voldoen aan zekere eischen, wat vorm en objectiviteit betreft, en voorzoover zij niet door de letter van het Ontwerp of van de Memorie van Toelichting voldoende weerlegd worden. Want het spreekt van zelf dat hg, die elk artikel van een wetsontwerp, gewijd aan een zoo moeihjke en



VIII
gespecialiseerde materie, ontleedt en als het ware onder den microscoop van alle zgden bestudeert, een antwoord vindt op vele vragen, die bij oppervlakkige en eenzijdige beschouwing open büjven.
In verband met den ongeüjksoortigen lezerskring en het samengestelde doel, zal de inhoud van dit boekje niet een ieder kunnen bevredigen: sommigen zullen er een te veel aan feiten in vinden, dat hen in gevaar brengt door de boomen het bosch uit het oog te verhezen; anderen zullen leemten ontdekken juist in die onderdeelen, welke hen in nog fijner details interesseeren, maar dat kan nu eenmaal niet anders. Indien alle belanghebbende en belangstellende lezers in dit werkje slechts een bruikbaren gids vinden, die hen zoover wegwijs maakt, dat zij zonder moeite het doel, dat zij voor oogen hebben, doet bereiken, zal ieder tevreden mogen en moeten zijn.
Om deze uitgave spoedig na het verschijnen van de Memorie van Antwoord het licht te kunnen laten zien, moest met de bewerking van de wetten van 1872 en 1884 en het ontwerp 1924 en zijn Memorie van Toelichting een aanvang worden gemaakt, vóór eerstgenoemde Memorie verschenen was. De bewerking van het Voorloopig Verslag, de Memorie van Antwoord en de vele wijzigingen, die het gewijzigd ontwerp ten opzichte van het oorspronkelijke ontwerp vertoonen, bracht dientengevolge niet geringe moeilijkheden met zich mede.
Voorzoover het daardoor hier en daar onmogelijk bleek een harmonisch en afgerond geheel te maken van de bewerkte stof, moet dat geweten worden aan de bovengenoemde omstandigheden. Aan de bruikbaarheid van deze uitgave zal een en ander vermoedelijk weinig afdoen; integendeel.
Om den omvang van deze uitgave te beperken werd, hoewel noode, afgezien van het aanvankelijke voornemen om er ook de voorgeschiedenis van de wetten van 1872 en 1884 en de lotgevallen van de wetsontwerpen van 1903 in te verwerken.



INHOUDSOPGAVE.
Blz.
Een woord vooraf van Mr. L. Lietaert Peerbolte v
Voorbericht van den schrijver vn
Verwijzingen xm
Inleiding _ xv
Ziekten, die onder de wet vallen (W. 72, art. 1; 0. en G. 0. 24, art. 1) 1 Aangifteplicht der geneeskundigen (W. 65, art. 6; W. 72, art. 16;
O. en G. O. 24, art. 2) 5
Aangifteplicht van schippers en het verbod van gemeenschap
met den vasten wal (W. 72, art. 10) 10
Aangifteplicht der gezinshoofden enz. (W. 72, art. 19) 12
Het kenmerk of kenteeken (briefje op de deur) (W. 72, art. 20) 14 Opruimen van mest en vuil; epidemisch verklaren (W. 72, artt. 6,
21, 24) 16
Verhouding van burgemeester en inspecteur inzake de leiding der
bestrijding (W. 72* art. 26) 18
Afzondering en verpleging van lijders aan besmettelijke ziekten
van groep A (W. 72, art. 2; O. en G. O. 24, art. 3) .... 26 Afzondering en verpleging van lijders aan besmettelijke ziekten
van groep B (0. en G. O. 24, art. 4) 33
Maatregelen ten opzichte van verdachten, contacten en ziektekiemdragers groep A en B (0. en G. 0. 24, art. 5) 38
Verwijdering van ziektekiemdragers uit bepaalde beroepen en
bedrijven (0. en G. 0. 24, art. 6) 43
Verbieden van jaarmarkten, kermissen en openbare vergaderingen
of vermakelijkheden (W. 72, artt. 22, 23; 0. en G. 0. 24, art. 7) 46 Bezoek van school en kinderbewaarplaats door bewoners van
besmette woningen enz. (W. 72, art. 14; O. en G. O. 24, art. 8,
eerste deel) 49
Plicht der ouders en verzorgers om het schoolbezoek van kinderen uit besmette woningen enz. te beletten (0. en G. O. 24, art. 8, tweede deel) 50
Onderzoek naar zieken en ziektekiemdragers onder personeel en leerlingen (O. 24, art. 8, derde deel, G. O. 24, art. 9) 55
Plicht van schoolhoofden om het schoolbezoek van personen uit besmette woningen enz. te beletten (W. 72, art. 15) 57
Geheele of gedeeltelijke sluiting van scholen en kinderbewaarplaatsen (O. 24, art. 9, G. O. 24, art. 10) 58
Algemeene regeling van de inenting tegen de pokken (W. 72, artt. 17, 17a; O. 24, artt. 10, 11 en G. 0. 24, artt. 11, 12) ... 59



X
Blz.
Algemeene regeling van de vrijstelling van de inenting (W. 72, art. 17c; O. 24, artt. 12, 13 en G. O. 24, artt. 13, 14) ... . 63
Vrijstelling van de inenting op grond van gezondheidsbezwaar (W. 72, art. 176; O. 24, art. 14 en G. O. 24, art. 15) ... . 74
Vrijstelling van de inenting op grond van godsdienstige gewetensbezwaren (O. 24, art. 15, G. O. 24, art. 16) 78
Beperking van het aantal bewijzen van bezwaar tegen de inenting (O. 24, art. 16, G. O. vervallen) . 83
Vorm enz. van bewijzen van inenting en van bezwaar tegen de inenting; de gelegenheid tot kostelooze inenting en herinenting (W. 72, artt. lid, 18; O. en G. O. 24, artt. 17, 18) 87
Vervoeren of doen vervoeren van lijders aan besmettelijke ziekten (W. 72, artt. 8, 9; O. en G. O. 24, art. 19) 89
Vervoer van lijken van aan besmettelijke ziekte overleden personen (W. 72, artt. 11, 12, 13; O. en G. O. 24, artt. 20, 21) . . . . 92
Reiniging en ontsmetting; vervoer van verdachte of besmette goederen, eet- en drinkwaren (W. 72, artt. 3, 4; O. en G. O. 24, art. 22) 95
Reiniging en ontsmetting; waardeering en vernietiging van zaken, die niet voor reiniging of ontsmetting in aanmerking komen (W. 72, artt. 5, 25; O. en G. O. 24, artt. 23, 24) 98
Regeling (land)quarantaine van besmette of verdachte personen en goederen (W. 84, art. 1; O. en G. O. 24, art. 25) 101
Tegemoetkoming in geleden schade aan gezonde personen, die afgezonderd enz. zijn (O. en G. O. 24, art. 26) 103
Gelegenheid tot vervoer, afzondering, verpleging enz. van personen en tot vervoer enz. van goederen (W. 72, art. 7; O. en G. O. 24, art. 27) 106
Algemeene regeling der bijdragen uit 's Rijks kas aan de gemeenten (O. en G. O. 24, art. 28) 108
Rijksbijdrage voor oprichting, exploitatie, leiding enz. van gemeentelijke ontsmettingsdiensten (W. 72, art. 56; O. en G. O. 24, art. 29) 110
Bijdrage door de belanghebbenden in de kosten van vervoer, afzondering, verpleging enz. (W. 72, art. 5a; O. en G. O. 24, art. 30) 112
Rijksbijdrage aan vereenigingen voor oprichting, exploitatie, leiding enz. van ontsmettingsdiensten (W. 72, art. 5c; O. en G. O. 24, art. 31) 113
Bevoegdheid van aangewezen geneeskundigen enz. tot binnentreden van scholen, woningen enz. (W. 72, artt. 27, 28; O. en G. O. 24, artt. 32, 33) 114
Bevoegdheid der gemeentebesturen tot vaststellen van reglementen en verordeningen (W. 72, art. 29; O. en G. O. 24, art. 34) 117
Strafbepalingen gericht tegen personen (W. 72, artt. 30, 31 en W. 84, artt. 2, 3; O. en G. O. 24, artt. 35-39) 119
x



XI
Blz.
Inbeslagneming, verbeurdverklaring enz. van goederen, voer- en
vaartuigen en het ontslag tegen zekerheid (W. 84, artt. 4, 5;
O. en G. O. 24, artt. 40, 41) 123
Ambtenaren belast met het opsporen van overtredingen en hunne
bevoegdheden (W. 84, art. 6; O. en G. O. 24, artt. 42, 43) . 126 Vervallen artikelen en wetten; slotartikelen (W. 72, artt. 32—34;
W. 84, art. 7; O. en G. O. 24, artt. 44—47) 128
Wijziging van de bepalingen ten opzichte van gemeenten enz.,
welke een gezondheidsdienst hebben (O. en G. O. 24, art. 46) 130 lijst van geldende algemeene maatregelen van bestuur, laatstelijk
uitgevaardigd krachtens de wetten van 4 December 1872 en
26 April 1884 133
Lijst van uit te vaardigen algemeene maatregelen van bestuur, waarvan sprake is in het gewijzigd ontwerp Besmettelijke Ziektenwet 1924 135
A. Overzicht van de voornaamste wijzigingen, die in het ontwerp Besmettelijke Ziektenwet 1924 zijn aangebracht ten opzichte van de wetten van 1872 en 1884, met uitzondering van die, welke in het gewijzigd ontwerp weer zijn veranderd (zie overzicht B) 137
B. Overzicht van de voornaamste wijzigingen, die in het gewijzigd ontwerp Besmettelijke Ziektenwet 1924 zijn aangebracht ten opzichte van het oorspronkelijke ontwerp (zie ook overzicht A) 140
Systematisch register der artikelen 142
Alphabetisch zaakregister 143
XI






VERWIJZINGEN.
Bn* de samenstelling van deze uitgave is als uitgangspunt gekozen voor wat betreft:
De wet van 4 Dec, 1872 (verder aangeduid als W. 72)
het besluit van den 2den Juni 1903 (St.bl. no. 160), houdende bekendmaking van den tekst der wet van 4 December 1872 (St.bl. no. 134), tot voorziening tegen besmettelijke ziekten, zooals die is gewijzigd bg de wetten van 3 December 1874 (St.bl. no. 188), 28 Maart 1877 (St.bl. no. 36), 15 April 1886 (St.bl. no. 64), 8 April 1893 (St.bl. no. 64), 21 Juli 1899 (St.bl. no. 166) en 21 Juni 1901 (St.bl. no. 157).
In dien tekst zijn aangebracht de wijzigingen en aanvullingen nader vastgesteld bij de
wet van 14 Juli 1910 (St.bl. no. 204): invoeging artt. 5a, 56, 5c;
wet van 17 Juli 1911 (St.bl. no. 208): vervanging van art. 17 door
artt. 17, 17a, 176, 17c en Yld, wijziging van al. 1 en 2 in art. 18
en toevoeging van artikel 30, tweede lid. Armenwet van 17 April 1912 (St.bl. no. 165): redactiewijziging art. 19. Wet op woonwagens en woonschepen van 26 Juli 1918 (St.bl. no. 492):
redactiewijziging artt. 21, 31, 4, 14, 20.
Gezondheidswet van 27 November 1919 (St.bl. no. 784): redactiewnziirine , artt. 27, 3, 16, 26.
De wet van 26 April 1884 (verder aangeduid als W. 84)
de wet zelve, zooals deze is opgenomen in het StM. no. 80. Daarin zgn aangebracht de wijzigingen en aanvullingen nader vastgesteld bh' de wet van 20 Juli 1884 (8t.bl. no. 164): toevoeging 2e alinea art. 4; wet van 15 April 1886 (St.bl. no. 64): redactiewijziging art. 3; wet van 9 Juli 1915 (St.bl. no. 314): aanvulling art. 1 met vlektyphus; wet van 31 December 1920 (St.bl. no. 954): toevoeging 2e alinea art. 1.
Het Ontwerp Besmettelijke Ziektenwet 1924 (verder aangeduid als 0.24) dit ontwerp, zooals het aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal ia aangeboden bn' Koninklijke Boodschap van 1 Maart 1924 (Stukken Zitting 1923-1924, no. 297). Het gewijzigd ontwerp is aangeduid als Q-. 0. 24. (Zie overzicht van de voornaamste wijzigingen achterin.) Daaraan is, ter verklaring en verduidelijking, een groot gedeelte toegevoegd der Memorie van Toelichting (aangeduid als M. v. T.); van het Voorloopig Verslag (aangeduid als V.V.) en van de Memorie van Antwoord (aangeduid als M.v. A.). De aanteekeningen van den schrijver zijn met kleine letter gedrukt.






INLEIDING.
„Drieërlei wetten — aldus de Memorie van Toelichting bij het Ontwerp 1924 — dienen om het Nederlandsche volk te beschermen tegen besmettelijke ziekten. De wet van 4 December 1872 (Staatsblad 134), houdende voorzieningen tegen besmettelijke ziekten; de wet van 26 April 1884 (Staatsblad 80), houdende buitengewone maatregelen tot afwending van eenige besmettelijke ziekten en tot wering harer uitbreiding en gevolgen; en de wet van 28 Maart 1877 (Staatsblad 35) tot wering van besmetting door uit zee aankomende schepen (de z.g. zeequarantainewet). Laatstgenoemde wet is bij de wet van 31 Juli 1915 (Staatsblad 346) gemoderniseerd en kan hier verder buiten bespreking blijven, zoowel omdat zij een verjongingskuur heeft ondergaan als omdat zij materieel en formeel steeds scherp gescheiden was van de beide eerstgenoemde wetten.
„Het gaat thans alleen om de eerste twee wetten, die, wat grondslag en structuur betreft, zeer verouderd zgn. Dit bezwaar geldt het meest de wet van 1872. De wet van 1884 is uitermate rekbaar en laat groote vrijheid van beweging, maar desniettemin is zij zelve verouderd en vormt zij met de wet van 1872 een wonderlijk rammelend samenstel van wetgeving, waarmede de praktijk zich zoo goed mogelijk heeft weten te redden, dank zij de vaagheid van de wet van 1884.
„Bij herhaling bereikten de Regeering verzoeken om de totaal verouderde wet op de besmettelijke ziekten te herzien. De voormalige Centrale Gezondheidsraad adviseerde erover; de medische inspectie ontstak haar licht; de Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst drong op herziening aan. Bovendien geldt nog het bezwaar, dat de bepalingen van de wet niet geven wat zij geven moeten voor een doeltreffende bestrijding."
Eenige korte opmerkingen van algemeenen en historischen aard ter toelichting.
Wanneer men in enkele woorden samen vatten wil, wat de beide bestaande wetten bevatten en ook de quintessense vormt van het nieuwe Ontwerp, dan zou men kunnen zeggen:
a. bepalingen met betrekking tot de algemeene organisatie der bestrijding van besmettelijke ziekten, voorzoover deze de volksgezondheid bedreigen (kunnen);
b. bepalingen omtrent maatregelen, die ter bestrijding dierziekten genomen worden kunnen en onder bepaalde omstandigheden genomen worden moeten;
c. bepalingen met betrekking tot de vaccinatie tegen de pokken en wat daarmede samenhangt.
De logische gedachtengang van deze overigens eenigszins schematische verdeeling is deze: eerst moet men de ziekten aanwijzen, die bestreden worden moeten (hier dus de besmettelijke ziekten, waarbij het vraagstuk



XVI
der besmettelijkheid in het middelpunt der belangstelling staat); vervolgens moet worden vastgesteld aan wie de taak, deze besmettelijke ziekten te bestrijden, is toebedeeld (Staat, provincie, gemeente, geneeskundigen en leekenpubliek hebben hun eigen rol); daarna moet een overzicht volgen van de hulpmiddelen en bijzondere maatregelen, die voor toepassing in aanmerking komen (afzondering der lijders, ontsmetting van besmette voorwerpen, waarschuwing, enz.). Ten slotte neemt de vaccinatie tegen de pokken, de eenige algemeen toegepaste onvatbaarmaking tegen een bepaalde besmettelijke ziekte - in dit geval de pokken - onder de maatregelen ter bestrijding een zóó bijzondere plaats in, (omdat hierbij tal van geneeskundige, sociale, moreele en godsdienstige overwegingen een rol spelen), dat daaraan ongetwijfeld een afzonderlijke behandeling toekomt.
Daarbij moet men zich er rekenschap van geven, dat onder al onze (ruim 1000) wetten feitelijk de besmettelijke ziektenwet een der weinige is, die gebaseerd is op de directe praktische toepassing van de geneeskundige wetenschap.
De - niet deskundige - wetgever staat hier dus voor de zeer moeilijke taak de vorderingen der wetenschap te benutten bq de regeling van de bestrijding der besmettelijke ziekten. Hij wordt daarbij in niet geringe mate bemoeilijkt door de veranderlijkheid van de meening der deskundigen.
De algemeene organisatie der bestrijding toch moet gebaseerd zijn op de kennis omtrent het wezen der besmettelijke ziekten.
Daaronder verstaan we ziekten, die door „ziektekiemen" (dus levende organismen, die zich vermenigvuldigen) worden overgebracht. Deze overbrenging kan plaats hebben:
1°. door levenlooze voorwerpen (gebruiksbenoodigdheden, eetgerei,
meubelen);
2° door eetwaren (melk, drinkwater);
3°. door insecten (muggen, vliegen, vlooien enz.) en kleine dieren (ratten, muizen); 4° door de lucht (rioolgas, moerasgas e. d.);
5«. door directe aanraking van, althans nauw contact tusschen zieken en gezonden; .
6° door middel van gezonde tusschenpersonen (baculendragers).
In den tijd, toen de oude wetten gemaakt werden en nog langen tijd daarna, ja tot voor enkele jaren werden de levenlooze voorwerpen als hoofdschuldigen bij het overbrengen der meeste besmettelijke ziekten beschouwd. De ontsmetting stond dan ook in het middelpunt der. belangstelling. Ook aan overbrengen door de lucht hechtte men toen waarde. Van het bestaan van gezonde tusschenpersonen, die ziektekiemen herbercen, wist men aanvankelijk niets. Thans hecht men aan het overbrengen door levenlooze voorwerpen hoe langer hoe minder waarde en verliest de ontsmetting meer en meer beteekenis. Thans staat de overbrenging door directe aanraking en door gezonde tusschenpersonen in het middelpunt der belangstelling en daardoor was een grondige wiizieine van de bestrijdingswijze noodzakelijk geworden.
Eender eerste eischen daarbij is te zorgen voor de noodige uniformiteit; deze ontbrak de laatste jaren, te meer, waar de kentering



XVII
van de denkbeelden der deskundigen niet overal met het zelfde tempo plaats had. De resulteerende verhoudingen konden ook in het belang van een zuinige gemeente- en rijkshuishouding op den duur niet bestendigd worden.
In verband met een en ander is in het nieuwe wetsontwerp het zwaartepunt verplaatst, zoowel wat de organisatie en deskundige leiding betreft; daarbij is een grootere adviseerende en leidende rol dan tot dusverre toegekend aan het geneeskundig Staatstoezicht — als wat de bestrijdingsmiddelen betreft — daarbij heeft de vrees plaats moeten maken voor kennis, en de bacillenjacht in de omgeving van den patiënt voor maatregelen, die een tijdige onderkenning en afzondering en voorkoming van besmetting der omgeving zullen bevorderen.






W. 72, art. 1 10. en G. 0. 24, art. 1
ZIEKTEN, DIE ONDER DE WET VALLEN.
Wet 1872 artikel 1K
De besmettelijke ziekten, waarop deze wet van toepassing is, zijn:
a. Aziatische cholera;
b. typhus en febris typhoïdea;
c. pokken (variolae en variololdes);
d. roodvonk;
e. diphtheritis;
ƒ. dysenterie1»; g. pest.
Een algemeene maatregel van inwendig bestuur3 kan deze wet geheel of gedeeltelijk ook op andere ziekten voor een bepaalden tijd in aan te wijzen gemeenten, in deelen van het Rijk 2» of het geheele Rijk, van toepassing verklaren. Die maatregel is niet langer verbindbaar dan gedurende een jaar na zijne afkondiging, tenzij bij binnen dat tijdperk door de wet bekrachtigd zij 8*.
Ontwerp 1924 artikel 1 h 7< »•
1. Voor de toepassing van deze wet gelden als besmettelijke ziekten, de ziekten, die als zoodanig bij algemeenen maatregelvan bestuur8 zijn genoemd. Tuberculose en geslachtsziekten * blijven hiervan uitgezonderd.
2. Bij den algemeenen maatregel van bestuur, bedoeld in het vorige lid, wordt bepaald, op welke van de daarin genoemde ziekten artikel 3 dezer wet en op welke artikel 4 dezer wet van toepassing is. Die ziekten worden onderscheidenlijk aangeduid met groep A en groep B 5.
3. Voor de toepassing van deze wet wordt verstaan onder „Onze Minister" de Minister, belast met de uitvoering van deze wet; onderscheidenlijk onder „hoofdinspecteur" en „inspecteur" de hoofdinspecteur en de inspecteur van het Staatstoezicht op de volksgezondheid, die Wij daarvoör hebben aangewezen 6.
1 M. v. T.: W. 72, art. 1 noemt een zevental ziekten als besmettelijke ziekten en geeft voor deze gelijke voorschriften. De voortgang der wetenschap heeft evenwel geleerd, dat deze 7 ziekten onderling zeer verscheiden zijn in mate van gevaarlijkheid en in wijze van verspreiding. Ook is van belang de omstandigheid, of een ziekte steeds binnen de landsgrenzen voorkomt (endemisch is) of wel slechts uit den vreemde kan worden binnen gebracht. Bovendien is de lijst te beperkt. Wel kan zij bg algemeenen maatregel van bestuur telkens voor een jaar worden uitgebreid (W. 72, art. 1, lid 2), maar jaarlijksche vernieuwing van een Koninklijk besluit is noodeloos omslachtig.
1» In deze lijst Ie dysenterie in 1874 opgenomen en daarvan Is ln 1899 mazelen geschrapt. Later heeft geen wijziging plaats gehad (zie ook noot 2b).
8 Van deze bevoegdheid is herhaaldelijk gebruik gemaakt. Op nekkramp (meningitis cerebrospinalis epidemica) en voorts op inheemsohe slaapziekte (encephalitis letharglca) en kinderverlamming (poliomyelitis anterior acuta) is W. 72 thans (Koninklijk besluit 8 Sept. 1924, StM. no. 441) van toepassing, met ■uitzondering van W. 72, ar*. 20 (zie aldaar).
S. S. - Besmettelijke Ziektenwet
1
1



W. 72, art. 1 2 0. en G. 0. 24, art. 1
2a Een zoodanige gedeeltelijk van toepassing verklaring heeft nooit plaats gehad. In O 24 art 1 is de mogelijkheid eener gedeeltelijk van toepassing verklaring niet overgenomen. De bestrijding van ziekten, die daarvoor In aanmerking zouden komen, is aan het initiatief der gemeentelijke overheid overgelaten We noot 3, 4e en 5e alinea en O. 24, art. 34).
2b Een zoodanige wettelijke bekrachtiging heeft nooit plaats gehad. 8 M v. T. Een opsomming (van de ziekten die besmettelijk zijn en onder deze wet vallen) is niet raadzaam, omdat bij de snelle ontwikkeling van de wetenschap, die morgen mogelijk maakt wat heden onbereikbaar is, het inzicht in gevaar van ziekten voor de samenleving snel kan veranderen en bovendien nieuwe ziekten zich kunnen voordoen, tot welker afwering de wettelijke middelen noodig kunnen zijn. Wetswijziging telkens ware buitengewoon omslachtig.
De besmettelijke ziekten zijn te onderscheiden in drie groepen. De eerste groep, die der z.g. exotische, omvat o. m. cholera, pest, vlektvphus, welke ziekten in ons land gewoonlijk met voorkomen, maar uit het buitenland overgebracht worden. Gele koorts behoeft hier niet genoemd te worden, omdat de overbrenger, de speciale mug, in ons klimaat niet kan leven. Tot deze groep moeten ook de pokken gerekend worden. Ten aanzien van deze ziekten is snel en krachtig handelen noodzakelijk om het eerste optreden te kunnen stuiten. De afzondering, het eerst noodige, is voorgeschreven m art. 3.
De tweede groep omvat o.m. buiktyphus, diphthene, roodvonk, dysenterie. Deze ziekten zijn grootendeels in ons land endemisch. Het zal voorshands niet mogelijk zijn, die geheel uit te roeien. Het zou met geraden en doorgaans ook niet noodig zijn, tegen deze ziekten met dezelfde maatregelen op te treden als tegen de ziekten van de eerste groep, vooral niet, wanneer in de omgeving van den lijder de noodige maatregelen worden genomen om besmetting van anderen te voorkomen. Heeft de ziekte een gevaarlijk karakter, dan moet er krachtiger worden opgetreden: art. 4 opent daarvoor de mogelijkheid.
De derde groep omvat de overige besmettelijke ziekten. Hiertoe behooren de ziekten, welke veel geringer gevaar voor overbrenging opleveren of waartegen slechts met grondige kennis van pkatsellke toestanden kan worden opgetreden (malaria). Ook moeten tot deze groep gerekend worden ziekten, als mazelen, die wel is waar groot gevaar voor besmetting opleveren, doch waartegen de wetenschap niet afdoende bestrijdingsmiddelen aan de hand heeft kunnen doen.
Bii de bestrijding van de ziekten van de derde groep zullen de plaatselijke besturen de voorlichting hebben van de inspectie of van den gezondheidsdienst. . .
4 M v T. Tuberculose en geslachtsziekte kunnen met met de andere'besmettelijke ziekten gelijk worden gesteld. Zij verschJlen er in aard van doordat zij ten nauwste samenhangen ^■«aaJf.t<?f; standen en - wat de geslachtsziekten betreft - met he= ethische leven. Bovendien vorderen zij gansch andere methoden van bestrijding - zoowel door haar aard als door de gevoelens van het publiek te haren opzichte. Behooren zij daarom in dit ontwerp niet thuis dit beteekent niet, dat de Overheid met die ziekten geen bemoeienis zou moeten hebben, maar die zal van een anderen aard moeten zijn.
2



W. 72, art. 1
3
O. en G. 0. 24, art. 1
4a Van geneeskundige zijde wordt de opmerking gemaakt, dat men met deze beschouwingen weliswaar volkomen accoord gaat, maar toch zoolang als de bestrijding der geslachtsziekten en der tuberculose niet wettelijk geregeld is, het uitdrukkelijk noemen van beide als niet vallende onder deze wet betreurt, omdat daarmede de mogelijkheid vervalt — die thans bestaat en in zeldzame gevallen benut wordt — om gevallen van tuberculose en geslachtsziekten aan te geven zonder in conflict te komen met het beroepsgeheim. Bovendien kunnen de inzichten over het wezen en de bestrijding van deze ziekten een verandering ondergaan. (Zie ook noot 7.)
5 Groep A omvat dus de gevaarlijke exotische in noot 3, al. 2 bedoelde ziekten. Groep B de in noot 3, al. 3 bedoelde tweede groep, terwijl hierbij naar behoefte „andere" besmettelijke ziekten (waarvan als „derde" groep In noot 3, al. 4 Bprake is) kunnen worden ondergebracht.
• Dat zijn thans de „hoofdinspecteur belast met de leiding van het geneeskundig staatstoezicht, met uitzondering van kinderhygiëne en tuberculosebestrijding" en de territoriale inspecteurs onder dezen ressorteerende.
i V. V. Algemeene beschouwingen 8; Onder de aan het woord zijnde leden waren er intusschen, die niet blind waren voor de voordeelen, welke de regeling, in het wetsontwerp vervat, met zich brengt.
In de eerste plaats zagen zij een voordeel in de vereenvoudiging, welke wordt verkregen doordat de materie, die tot dusver over twee wetten verdeeld was, thans in één wet wordt samengevat.
In de tweede plaats achtten deze leden het een verbetering, dat de opsomming van de ziekten, welke als besmettelijk worden beschouwd, niet meer in de wet voorkomt. Dit schijnt juister dan het thans gevolgde systeem, omdat er telkens iets nieuws kan opkomen op medisch gebied, waardoor een genoemde ziekte zou moeten worden geschrapt of een nieuwe aan de lijst toegevoegd. Intusschen zouden deze leden nog verder in deze richting willen gaan en ook de indeeling van de besmettelijke ziekten in twee groepen, A en B, willen doen vervallen. Ook op die indeeling toch kunnen nieuwe ontdekkingen of inzichten van invloed zijn. In denzelfden gedachtengang achtte men het ongewenscht, dat de tuberculose en de geslachtsziekten met name van de besmettelijke ziekten zijn uitgezonderd. Beide zijn toch in wezen besmettelijke ziekten. De laatstgenoemde categorie draagt zelfs een bij uitstek infectueus karakter. Gaarne wilde men toegeven, dat bij de bestrijding van deze ziekten geheel andere methoden toepassing zullen moeten vinden dan bij de bestrijding van die, welke onder de gebruikehjke bepalingen omtrent de besmettelijke ziekten vallen, maar daarmede is niet uitgemaakt, dat ook op den duur geen behoefte aan voorschriten ter bestrijding van deze ziekten zal komen te bestaan. Zooals de wet nu luidt, zou voor de vastetelling van zoodanige voorschriften de wettelijke grondslag ontbreken, zoodat, gelet op de bezwaren, veelal aan wetsherziening verbonden, het nemen van de voor de bestrijding van de genoemde ziekten gewenschte maatregelen ernstige vertraging kan ondervinden.
(Zie voor de bevoegdheid der gemeentebesturen om plaatselijke verordeningen met betrekking tot deze ziekten te maken O. 24, art. 34, noot 3.)
Enkele leden vonden in deze beschouwing aanleiding als hun meening te kennen te geven, dat zij het zeer juist achtten, dat de tuberculose en de geslachtsziekten buiten de verplichte aangifte zijn gehouden.



W. 72, art. 1
4
O. en G. O. 24, art. 1
8 M. v. A. Algemeene beschouwingen. Het verheugt de ondergeteekenden, dat er ook onder de leden, die een zoo uitermate somberen kijk op het wetsontwerp hadden, eenigen waren, die een open oog hadden voor de voordeelen, die het ontwerp biedt. Ten aanzien van de door deze leden gemaakte opmerkingen wordt het volgende aangevoerd.
De indeeling van de besmettehjke ziekten in twee groepen is van belang voor de maatregelen, die kunnen worden toegepast. Die maatregelen zijn in overeerateinming met den stand der wetenschap. Eenige begrenzing daarvan in de wet is zeer gewenscht, opdat wettelijk vaststa, hoever ingegrepen kan worden. Verviel de hoofdindeeling in twee groepen, dan zou aan de met de uitvoering der wet belaste autoriteiten meer macht worden gelaten dan naar het tegenwoordig inzicht noodig is. Het komt den ondergeteekenden voor, dat dit niet voldoende gemotiveerd zou zijn met een beroep op hetgeen in de toekomst wellicht kan gebeuren. Zij achten het juister, dat later, zoo noodig, een voorstel tot wijziging van de nieuwe wet aanhangig wordt gemaakt.
Ook na overweging van hetgeen in het V. V. wordt aangevoerd vóór opneming van tuberculose en geslachtsziekten in dit ontwerp, meenen de ondergeteekenden, dat het niet goed zou zijn, indien daartoe werd overgegaan. De maatregelen, die het ontwerp kent, zijn voor die beide ziekten niet geschikt, hetzij omdat zij in de volksopvattingen geen steun zouden vinden, hetzij omdat die ziekten gansch andere middelen van bestrijding vorderen. Werden die beide ziekten in het ontwerp opgenomen, dan zouden zij het onderwerp van een afzonderlijk hoofdstuk moeten vormen, maar over hetgeen dat hoofdstuk zou moeten behelzen, bestaat vooralsnog eenheid van inzioht niet.
» V. V. 1° In aansluiting aan hetgeen te dezer zake reeds bij de algemeene beschouwingen werd gezegd, wees men op de wenschelijkheid om de bepalingen van dit en de volgende artikelen zoodanig te formuleeren, dat op eenvoudige wijze niet-genoemde ziekten, bijv. griep, als dit uit medische overwegingen wenschehjk blijkt, zullen kunnen worden opgenomen onder die, waarop afzonderings- en andere voorschriften van toepassing zullen zijn.
i» M. v. A. Aan het hier uitgesproken verlangen voldoet het artikel. Immers, bij algemeenen maatregel van bestuur zal worden uitgemaakt, welke ziekten als besmettelijke zullen gelden. Opneming van bijv. griep in zoodanig Koninklijk besluit, is, bezien van den admnuatratieven kant, hoogst eenvoudig.



W. 65, art. 6; W. 72, art. 16 5 O. en G. O. 24, art. 2
AANGIFTEPLICHT DER GENEESKUNDIGEN.
Wet 1 Juli 1865 artikel 61 s.
Zij geven aan den inspecteur van hun district en aan burgemeester en wethouders hunner gemeente onverwijld en uiterlijk binnen drie dagen* kennis, wanneer een ziekte waardoor de volksgezondheid bedreigt wordt, door hen is waargenomen.
Wet 1872 artikel 16.
Onverminderd de kennisgeving aan den geneeskundigen inspecteur in art. 6 der wet van 1 Juni 186518 (Staatsblad no. 60) voorgeschreven, geeft de geneeskundige, die een lijder aan Aziatische cholera, pokken of pest waarneemt, daarvan binnen 24 uren4 kennis aan den burgemeester van de gemeente, waarin de zieke is aangetroffen.
De burgemeester zendt van die kennisgeving onverwijld een afschrift aan den inspecteur.
Ontwerp 1924 artikel 2 «.
Iedere geneeskundige' die een geval van besmettelijke ziekte vermoedt of vaststelt2*9, geeft onverwijld, in ieder geval binnen 24 uren 4, daarvan kennis7 aan den burgemeester van de gemeente, binnen welke de lijder zich bevindt en aan den inspecteur».
Zie gewijzigd ontwerp artikel 2".
» M. v. T. Art. 6 wet 1 Juli 1865la heeft practisch slechts beteekenis met betrekking tot de ziekten genoemd in W. 72, art. 1. Andere besmettelijke (voor de volksgezondheid gevaariijke) ziekten worden nooitlb aangegeven. Wel is waar heeft de toenmalige Minister van BinnenJandsche Zaken bij een brief van 6 September 1866 als zijn meening te kermen gegeven, dat hier niets anders dan epidemische ziekten worden bedoeld, maar niemand zal betwisten, dat die uitspraak, voor dien ouden tijd wellicht wijs, per slot even weinig belijnd is als het wettelijk voorschrift en dat sinds zij werd gegeven de wetenschap het inzicht in aard en wezen van ziekten sterk vermeerderd heeft. Er zijn onderscheidene niet in de wet genoemde ziekten, van welker voorkomen de organen voor de gezondheidszorg op de hoogte moeten zn'n, om tijdig maatregelen te kunnen nemen. Het is bijv. bekend, hoe de malaria in Noordholland10 op zeer uitgebreide schaal de volkskracht dreigde te ondermijnen. Eerst toen de endemie heftig was opgetreden, werd zij goed wereldkundig. Toen moesten zeer kostbare maatregelen genomen worden om haar te stuiten. Het is niet gewaagd te veronderstellen, dat, had plicht van aangifte bestaan, het kwaad eerder onderkend en met veel minder kosten bestreden had kunnen worden. Maatregelen tegen deze meer lokaal optredende ziekte
5



W. 65, art. 6; W. 72, art. 16 6
O. en 6. O. 24, art. 2
kunnen uitgaan van de gemeenten; art. 34 van het thans aangeboden ontwerp voorziet daarin.
De onzekerheid, die met betrekking tot den phcht tot aangifte bestaat, moet worden opgeheven, door bij wettelijk voorschrift te doen vaststellen welke ziekten als besmettelijke ziekten worden beschouwd _ (zie 024, art. 1). De grondslag voor de wet en haar toepassing zal daardoor komen vast te staan.
1» De wet regelende de uitoefening van de geneeskunst. lb Zie O. 24, art. 1, noot 4a.
Ie Van geneeskundige zijde wordt opgekomen tegen de Juistheid van dit voorbeeld. Het staatstoezicht was op de hoogte, kon althans zonder verplichte aangifte op de hoogte zijn. Ook zou het zeer twijfelachtig zijn of de malariaepidemie had kunnen worden voorkomen.
a M. v. T. In dit artikel worden twee gevallen onderscheiden: vaststellen en vermoeden van een geval van besmettelijke ziekte. Dat van het vaststellen kennis moet worden gegeven, behoeft geen betoog.
Twijfel zou op het eerste gezicht kunnen rijzen met betrekking tot het vermoeden2». Die twijfel wordt opgeheven door de volgende overwegingen. In menig geval heeft een geneeskundige eerst laat voldoende zekerheid omtrent een ziektegeval. Dat kan een gevolg van de omstandigheden zijn, ook van tekort aan ervaring ten opzichte van de ziekte. Wordt te elfder ure een geval vastgesteld, dan kan al veel besmetting verspreid zijn.
Wordt van het vermoeden2b kennis gegeven, dan wordt met alleen veel vroeger de gelegenheid tot beveiliging geboden zonder dat dit voor den patiënt onaangename gevolgen20 behoeft te hebben, doch tevens de mogelijkheid geopend om door speciale onderzoekingsmethoden de diagnose vast te stellen. Immers — wordt het vermoeden _ evenals het vaststellen — medegedeeld aan den inspec'.eur of aan den directeur van den gezondheidsdienst, dan kan deze terstond met den behandelenden geneeskundige in overleg treden . In afwachting van een conclusie kunnen reeds memand hinderende beveihgingsmaatregelen, als bijv. ontsmetting van üjf- of beddegoed, van se- of excreta worden genomen.
2a Van geneeskundige zijde wordt gevreesd dat de theoretisch Juiste verplichting tot aangifte van alle vermoedelijke gevallen van besmettelijke ziekten in de praehjk niet zonder bezwaar zal blijken, omdat er geen grens bestaat tusschen de begrippen mogelijk en vermoedelijk; buiten tijden van diphtherie-epidemie bijv. wordt elke keelontsteking mogelijk door diphtheriebacillen veroorzaakt, ln tilden van zoodanige epidemie neigt men er toe elk mogelijk geval als een vermoedelijk geval te beschouwen. Ceteris paribus bestaat dezelfde verhouding tusschen diarrhee en typhus. Zoo bezien kan in eptdemietijd het aantal mogelijke en vermoedelijke gevallen enorme afmetingen aannemen, afmetingen zoo groot, dat de aangiften veel last veroorzaken en geen enkel nuttig effect sorteeren zouden, omdat een onderzoek naar die gevallen (door inspectie, resp. directeur gezondheidsdienst) onmogelijk zou zijn. (Zie ook noot 9 en O. O.)
Verder wordt door sommigen naar voren gebracht, dat het zelden ot nooit wettig en overtuigend te bewijzen zal zijn dat een geneesheer een „vermoeden als hier bedoeld, heeft gehad en er iets voor te zeggen is dit artikel zoo te formuleeren, dat een geneeskundige ook dan tot aangifte verplicht is, indien hij „redelijkerwijze geacht kan worden in staat te zijn de diagnose te stellen".
Ten slotte wordt opgemerkt, dat tweemaal aangifte moet plaats hebben als de geneeskundige eerst vermoedt en vervolgens vaststelt, zooals veelvuldig het geval is. Sommige geneeskundigen achten een dergelijke dubbele aangifte overbodig, anderen
6



W. 65, art. 6;.W. 72» art. 16 7
O. en G. O. 24, art. 2
daarentegen zijn van oordeel dat de inspecteur en de burgemeester toch kennis moeten krijgen of het vermoeden gegrond of ongegrond bleek.
2b Ook moet men onderscheid maken tusschen groep A en groep B. Vermoedelijke gevallen van groep A. worden reeds thans vrijwel zonder uitzondering aangegeven, omdat de behandelende arts de verantwoordelijkheid der diagnose gaarne met den geneeskundigen ambtenaar deelt en vaak ook deskundige voorlichting bij die diagnose wenscht.
Dienovereenkomstig wordt er van geneeskundige zijde op aangedrongen de aangifteplicht te beperken tot vastgestelde gevallen van groep A en B en tot vermoedelijke gevallen van groep A met dien verstande, dat bij algemeenen maatregel van bestuur tijdelijk (en event. plaatselijk) ook den geneeskundige de plicht kan worden opgelegd vermoedelijke gevallen van één of meer ziekten van groep B aan te geven. Onder normale omstandigheden is trouwens de geneeskundige volkomen in staat alle voor beperking der besmetting bij vermoedelijke gevallen van groep B gewenschte voorschriften te geven, wat ten opzichte van groep A niet gezegd kan worden. (Zie G. O.)
»• Met name verdient het aanbeveling ruchtbaarheid te vermijden tot de diagnose vaststaat. Allereerst om verontrusting der bevolking te voorkomen en de reputatie van huisarts en deskundige, die zich beide vergist kunnen hebben, hoog te houden. Voor geval het kenmerk mocht worden behouden, zal dit niet aangebracht mogen worden op grond van vermoeden alleen. In de groote havensteden komt daar nog een andere factor bij, n.L de overgroote oeconomische belangen van een ongestoord handelsverkeer en de vérstrekkende gevolgen, die het vaststellen van een der tot groep A behoorende ziekte heeft overeenkomstig de bestaande internationale overeenkomsten: het „besmet" verklaren. Worden „vermoedelijke" gevallen van pest of cholera bijv. ruchtbaar, dan zullen de groote zeevarende mogendheden, die daarvan onmiddellijk — binnen enkele uren — kennis krijgen door middel van hun consulaire en andere ambtenaren, het zekere voor het onzekere nemen en tot besmetverklaring overgaan, een maatregel die, ook als zij slechts een of enkele dagen duurt, levensbelangen van een havenstad ernstig schaden kan.
Sd Zie ook voor de verhouding tusschen behandelend geneesheer en inspecteur W. 72, art. 20, noot 4 en de nieuwe regeling in het G. O.
* Onder „iedere geneeskundige" moet worden verstaan, ieder die de bevoegdheid heeft in Nederland de geneeskunst in vollen omvang uit te oefenen. Kwakzalvers vallen daaronder niet. Aangezien de plicht van het hoofd van het gezin om een geval van besmettelijke ziekte aan te geven — thans een doode letter — komt te vervallen, wordt door sommige artsen gewezen op het gevaar dat besmettelijke zieken, die door onbevoegden behandeld worden, voor de volksgezondheid opleveren, nu niemand tot aangifte verplicht is of in verzuim gesteld kan worden als aangifte achterwege blijft (zie W. 72; art. 19, noot 2).
Onder „iedere geneeskundige" moet allereerst verstaan worden de behandelende huisarts, resp. de in consult geroepen arts (dubbele aangifte kan echter gevoegelijk achterwege blijven). Ook schoolartsen, controleerende artsen, fabrieksartsen zijn ongetwijfeld tot aangifte verplicht. Van geneeskundige zijde gaan stemmen op, om dezen aangifteplicht niet te ver uit te strekken, zoodat de arts niet verplicht zou zijn bijv. een vervellend kind, dat hij op straat of in gezelschap tegenkomt, als een vermoedelijk geval van roodvonk aan te geven (beperken tot „in de uitoefening van zijn beroep"). Deze beperking kan ten opzichte van de gevaarlijke ziekten van groep A niet verdedigd worden. (Zie dienovereenkomstig de regeling in het G. O.)
* Door inkrimping van den termijn van aangifte tot 24 uur kon W. 72, art. 16 vervallen. Br was trouwens geen enkel argument, dat uitstel der aangifte verdedigbaar maakte. Deze verkorting staat in verband met de grootere snelheid waarmede tegenwoordig besmettelijke ziekten door de betere verkeersmiddelen verspreid worden en om zich heen grijpen.
6 Overeenkomstig O. 24, art. 46 moet de aangifte op plaatsen, waar een gemeentelijke gezondheidsdienst, is niet bij den inspecteur maar bij den directeur van dezen dienst geschieden. In dat geval vervalt de verplichting tot aangifte bij den burgemeester, omdat op plaatsen, waar een gemeentelijke gezondheidsdienst is, niet bij den burgemeester maar bij den directeur van genoemden dienst de draden van de besmettelijke ziektebestrijding samenkomen.
7



W. 65, art. 6; W. 72, art. 16 8
O. en G. 0. 24, art. 2
6 Op overtreding van W. 72, art. 16 was (zie W. 72, art. 30, tweede lid) een boete van ƒ 0,50 tot f 25 — of een hechtenis van één tot drie dagen gesteld; op overtreding van O. 24, art. 2 alleen een boete van ten hoogste ƒ 1000,— (zie O. 24, art. 36).
7 Deze kennisgeving moet omvatten naam, woonplaats, geslacht en leeftijd van den patiënt of vermoedelijken patiënt.
8 Dit artikel zal vervallen. Zie O. 24, art. 44.
9 V. V. i» De omsclirijving „Iedere geneeskundige, die vermoedt" werd te ver gaande geacht. Bij elke keelaandoening is er eenig vermoeden van diphterie. Op beperking van dit voorschrift werd aangedrongen. (Zie ook noot 2a.)
10 M. v. A. Met betrekking tot de endemische ziekten is aan het eerste, in het V. V. geopperde bezwaar tegemoet gekomen. Voor het geval van vermoeden van zoodanige ziekte behelst het tweede lid van het artikel thans de opdracht aan den behandelenden geneeskundige, onverwijld maatregelen te nemen om de uitbreiding der vermoede ziekte te voorkomen. Ten aanzien van de exotische, zooveel gevaarhjker ziekte, is kennisgeving van het vermoeden behouden, terwüle van een spoediger zekerheid. Aan het eerste lid is voor het geval van vermoeden van een exotische ziekte een slotzin toegevoegd, waarin een beroep wordt gedaan op de medewerking van den geneeskundige.
Ten slotte is de plicht van den medicus ten aanzien van de endemische ziekten beperkt tot hetgeen hij bij een door hem behandeld persoon waarneemt. In verband met het zooveel grootere gevaar, dat van de exotische ziekten dreigt, is die beperking met betrekking tot deze ziekten weggelaten.
11 Nieuwe redactie. Gewijzigd ontwerp artikel 2.
1. Iedere geneeskundige, 8 die een geval van een besmettelijke ziekte van groep A*b vermoedt of vaststelt, geeft onverwijld, in ieder geval binnen 24 uren*, daarvan kennis 7 aan den burgemeester van de gemeente, binnen welke de vermoedelijke lijder of de lijder zich bevindt en aan den inspecteur 8. Hij neemt maatregelen, waardoor de uitbreiding van zoodanige ziekte kan worden voorkomen.
2. Iedere geneeskundige, die bij een door hem behandeld i» persoon een geval van een besmettelijke ziekte van groep Ba* vermoedt, neemt onverwijld maatregelen, waardoor de uitbreiding van zoodanige ziekte kan worden voorkomen. Zoodra hij een geval van een besmettelijke ziekte van groep B heeft vastgesteld, geeft hij binnen
8



W. 65, art. 6; W. 72, art. 16 9
O. en G. O. 24, art. 2
24 uren * daarvan kennis i aan den bnrgemeester en aan den inspecteur s en neemt bij, voor zoover dat nog niet is geschied, maatregelen om uitbreiding der ziekte te voorkomen.
3. Wi| stellen den vorm voor de kennisgevingen, bedoeld in dit artikel, vast.
9



W. 72, art. 10
10
Vervallen
AANGIFTEPLICHT VAN SCHIPPEES EN VERBOD VAN GEMEENSCHAP MET DEN VASTEN WAL.
Wet 1872 artikel 10. 1. Onverminderd de wettelijke bepalingen tot wering van besmetting door uit zee aankomende schepen, zijn schippers van vaartuigen, waarin zieh een lijder aan een der ingevolge art. 1 dezer wet als besmettelijk aangeduide ziekten bevindt, of waarin iemand in de laatste 14 dagen aan een dier ziekten geleden heeft of gestorven is, gehouden voor of bij het binnenvaren van eene gemeente, waar zij willen vertoeven of aanleggen, kennis van bovengenoemde omstandigheden te geven i aan den burgemeester. Zij zijn verpligt met hun vaartuig de door hem aan te wijzen ligplaats in te nemen en aldaar zonder gemeenschap met den wal of met andere vaartuigen te blijven, totdat ontsmetting overeenkomstig art. 25 heeft plaats gehad.
2. Het verbod van gemeenschap met den vasten wal» of met andere vaartuigen brengt mede, dat geen der opvarenden het vaartuig mag verlaten en dat niemand zich aan boord daarvan mag begeven, met uitzondering van den loods, de geneeskundigen met het gezondheidsonderzoek en de personen met de ontsmetting belast, en van de geneeskundigen of geestelijken, belast met het verleenen van geneeskundige of geestelijke hulp aan de lijders, en van de Rijksambtenaren der belastingen tot uitoefening hunner lunetten, alsmede van ambtenaren van justitie en politie, wanneer hunne ambtsverrigtingen dit vereischen; dat geen goederen gelost mogen worden en geen andere goederen aan boord



W. 72, art. 10
11
Vervallen
gebragt mogen worden, dan die, welke voor het levensonderhoud der opvarenden of ter verpleging der lijders noodig zijn, met bepaling dat de personen, met het overbrengen belast, zich niet aan boord mogen begeven. De kleederen van de personen, die krachtens de vorige zinsnede aan boord worden toegelaten, worden onmiddellijk na het veriaten van het schip op de krachtens art. 25 voorgeschreven wijze ontsmet. Zij, die zich in strijd met het verbod van gemeenschap aan boord hebben begeven, worden onder de opvarenden gerekend en zijn aan dezelfde bepalingen als deze onderworpen, onverminderd de straffen tegen de gepleegde overtreding bedreigd.
1 Met den aangifteplicht van gezinshoofden enz. ex W. 72, art. 19 zal ook de plicht van den schipper, in dit artikel geformuleerd, opgeheven worden. Dezelfde bedenkingen tegen de sohrapplng van W. 72, art. 19 (zie noot 2 aldaar) worden ook hierbij door sommige geneeskundigen aangevoerd, speciaal In verband met de veelvuldig aan boord voorkomende gevallen van lichte buiktyphus door het gebruik van besmet vaart water.
2 Deze zeer vergaande bepalingen, die getuigen van de In vroeger jaren maar al te zeer gewettigde vrees voor het overbrengen van besmettelijke ziekten door schippers en schepelingen (in 1872 lag de cholera-epidemie van 1866—1867 nog versch in het geheugen) zijn geschrapt, omdat zij niet meer in overeenstemming met de kennis der besmettelijke ziekten geacht moesten worden. Terecht zijn „vaartuigen", voorzoover zij als woning dienen, in elk opzicht gelijk gesteld met „hulzen" (zie O. 24, art. 38); en voorzoover zij voor vervoer van waren en personen gebruikt worden, met „voertuigen".
Zie voor de nieuwe regeling van de gemeenschap met den vasten wal O. 24, art. 3, speciaal noot 10.



W. 72, art. 19
12
Vervallen
AANGIFTEPLICHT DER GEZINSHOOFDEN ENZ.
Wet 1872 artikel 19 K Het hoofd van een gezin*, de honder of houderes van eene slaapstede of een logement, de schipper van een in eene gemeente vertoevend vaartuig, de bestuurders van gestichten van weldadigheid in artt 1 en 2 der armenwet vermeld, van gevangenissen, van Rijksopvoedingsgestichten, van Rijkswerkinrigtingen, van bedelaars- en krankzinnigengestichten geven, wanneer daarin eene besmettelijke ziekte voorkomt, hiervan binnen 24 uren, nadat hun het feit ter kennis is gekomen, mededeeling aan den burgemeester.
Gelijkvoorschrift geldt» voor de kommandanten van legercorpsen of oorlogsschepen in havens, voor de onder hun toezigt staande kazernen, schepen of andere lokalen.
1 M. v. T. Voor den leek is dit artikel een doode letter.
2 Ondertusschen zou een vervallen van dit artikel door enkele geneeskundigen betreurd worden, omdat daardoor een nieuwe bron van ontduiking van de wet geboden wordt. Straffeloos zal namelijk «tjn, wie btj een geval van besmettelijke ziekte geen (bevoegde) geneeskundige hulp Inroept. De verleiding voor den leider van een bedrijf als bedoeld In O. 24, art. 6 om te trachten een geval van besmettelijke ziekte door het niet Inroepen van bevoegde geneeskundige hulp te verheimelijken, wordt groot. Daartegenover kan weliswaar worden opgemerkt, dat ook thans overtredingen van W 72 art. 19 zelden achterhaald worden, omdat het sleohts uiterst zelden te bewijzen Is, dat het hoofd van het gezin enz. „met den aard der ziekte bekend was , maar door het laten vervallen van dit artikel zouden ook eclatante overtredingen straffeloos worden. Enkele geneeskundigen willen zelfs nog verder gaan en ook den leek den plicht opleggen vermoedelijke gevallen aan te geven. Gewezen wordt in dit verband op de Kon. besluiten (zie lijst achterin) tot nadere vaststelling van buitengewone maatregelen tot afwending resp. van pokken, pest, aziatische cholera envlektyphus en tot wering hunner uitbreiding en gevolgen (alle genomen krachtens W.84), waarvan art. 3 luidt: „Een ieder, die waarneemt, dat een persoon aan pokken (resp. pest, aziatische cholera of vlektyphus) lijdt of verschijnselen vertoont, welke doen vermoeden, dat hij door die ziekte is besmet, ls verplicht daarvan onverwijld kennis te geven aan den burgemeester of den meest nabtjztjnden ambtenaar van Rijks- of gemeentepolitie.
Deze verlichting rust in het bijzonder op houders van vervoermiddelen en daarbij geëmployeerden". ~„ _(f
Volgens een artikel van deze Kon. besluiten zijn ook conducteurs van eiken uit het buitenland binnenkomenden trein of tram verplicht den geneeskundige zoo spoedig mogelijk na aankomst van den trein of tram aan het station kennis te geven van verdachte verschijnselen, die zij bij bepaalde groepen van personen (landloopers en zigeuners, landverhuizers en personen, die bij troepen reizen en bij personen afkomstig uit besmette streken) hebben waargenomen enz.



W. 72, art. 19
13
Vervallen
3 De aangifteplicht voor de commandanten enz. van leger en vloot is vervallen, omdat de inrichting van den militair-geneeskundigen dienst en van den geneeskundigen dienst bij de zeemacht een snelle aangifte van besmettelijke ziekten waarborgt. De officieren van gezondheid vallen onder O. 24, art. 2 en moeten dus waargenomen en vermoedelijke gevallen ook aangeven bij burgemeester en inspecteur.
* V. V. 6 bij O. 24, art. 2: Het wegvallen van den aangifteplicht voor het hoofd van het gezin werd betreurd. Er zijn gezinnen, die afgelegen wonen, waar geen dokter komt. Doet zich daar een geval van ernstigen aard voor, bijv. cholera, dan zal het gezinshoofd daarvan onder de tegenwoordige wet wèl aangifte doen. Onder de nieuwe regeling wellicht niet. De verphehting tot aangifte behoort daarom, naar men meende, behouden te blijven.
Andere leden hechtten weinig waarde aan de naleving der aangifteverphehting door de hoofden van gezinnen als hierbedoeld.
Ook waren er leden, die de verphehting tot aangifte uitsluitend aan den geneesheer wilden zien opgelegd, omdat alleen deze tot het stellen van een diagnose in staat is.
« M. v. A. bij 0. 24, art. 2: De verphehting van het hoofd van een gezin aangifte te doen, is naar de meening van de ondergeteekenden niet wel te handhaven. Of een geval van een besmettelijke ziekte voorkomt, kan alleen de medicus vaststellen , « en voor dezen geldt de plicht van aangifte. Ia. het geval, dat in het V. V. gesteld wordt, zal de leek zeker niet in staat zijn, te zeggen, dat de ziekte voorkomt. Het gezinshoofd zal dan, als hij zijn plicht betracht, den dokter roepen; daarmede zijn allen gebaat. Een mededeeling van dat hoofd aan den burgemeester baat niet, tenzij de diagnose behoorlijk is gesteld, maar dan moet de dokter de wet naleven.
• Zie ondertusschen tweede helft noot 2.



W. 72, art. 20 14 Vervallen
HET KENMERK OF KENTEEKEN („BRIEFJE OP DE DEUR").
Wet 1872 artikel 201» ».
Huizen, woonwagens, woonschepen en vaartuigen, waarin eene besmettelijke ziekte voorkomt, worden onmiddellijk en uiterlijk binnen 24 uren na de aangifte door de zorg van den burgemeester, ten koste der gemeente, voorzien van een van buiten duidelijk zigtbaar kenmerk, zoo noodig van meer dan één, de woorden „besmettelijke ziekte" en den naam der ziekte vermeldende.
Het kenmerk moet aldaar verblijven, totdat door eene verklaring van eenen geneeskundige is gebleken * dat het gevaar van besmetting geweken is.
i M. v. T. Het voorschrift, dat aan iedere woning, waar een geval van een der in de wet genoemde besmettelijke ziekten voorkomt, een kenteeken moet worden gehecht, moet als zeer onvoldoende beschouwd worden. Het gevaar wordt niet zonder meer gevormd door de aanwezigheid van een lijder, maar veel meer door de gelegenheid, welke men aan de door den lijder uit- en afgescheiden ziektekiemen geeft om op andere personen over te gaan. Het kenteeken geeft geen enkele zekerheid, dat in het aldus gebrandmerkte huis de noodige maatregelen worden genomen om de geproduceerde ziektekiemen onschadehjk te maken. En toch komt het uitsluitend op die maatregelen aan. Worden zij goed getroffen, dan is het kenteeken overbodig en noodeloos hinderlijk. Als maatregel van waarschuwing van het pubüek toch heeft het formeel een schromelijk overdreven effect en is het voor hén, die voor hun bestaan dagelijks met het publiek in aanraking moeten komen, fnuikend door de geheimzinnige vrees, waardoor het pubhek bevangen wordt. Tallooze ontduikingen van het voorschrift worden dan ook beproefd en met succes.
Het kenteeken dient als ondeugdelijk en verouderd middel te worden losgelaten. Daarvoor in de plaats is voor gevaarlijke besmettelijke ziekten de pohtiebewaking gekomen. Zie O. 24, art. 3, sub 3 en de daarbij behoorende aanteekening (noot 6).
2 BtJ het van toepassing verklaren van de wet van 1872 (zie noot 2 btj art. 1) op nekkramp enz. is btj Kon. besluit van 8 September 1924 (St.W. no. 441) art. 20 reeds uitgezonderd.
3 Aanvankelijk is er ook Tan geneeskundige zijde herhaaldelijk, ongeveer op de gronden als in de bovenstaande M. v. T. aangegeven, aangedrongen op afschaffing van het kenmerk. Vooral de telkens weer ontdekte ontduikingen en de pressie, die ln vele gevallen van de zijde van het publiek, speciaal door winkeliers die achter of
Zie gewijzigd ontwerp artikel 3, derde lid.
14



W. 72, art. 20
15
Vervallen
boven hun winkel woonden en door eigenaars van (bad)hotels, op den behandelenden arts werd uitgeoefend, gaven daartoe aanleiding.
Thans, nu de wetgever voorstellen in dezen zin doet, schrikken vele geneeskundigen van de consequentie terug, te meer waar er een kentering te bespeuren valt in de gevoelens van vrees van het publiek voor besmettelijke ziekten. Tegenover het nadeel van de ontduiking staat verder het voordeel, dat aanbrengen van het kenmerk de ziekenhuisopneming bevordert. Ten slotte is het optimisme der geneeskundigen ten opzichte van de doeltreffende medewerking van het publiek om door de noodige maatregelen het kenmerk werkelijk overbodig te maken, voor de allernaaste toekomst niet groot en is men van oordeel, dat het publiek recht heeft te weten, waar gevallen van besmettelijke ziekten voorkomen.
In huizen waar lijders aan besmettelijke ziekte verpleegd worden, is, ook als dat volgens de regelen der kunst zeer zorgvuldig geschiedt, de kans op besmetting toch steeds grooter dan daarbuiten. Niemand zal daar bij voorkeur zijn kinderen heenzenden; evenmin als een patiënt, die uit een of anderen hoofde in een ziekenhuis moet worden verpleegd, in de barakken voor besmettelijke ziekte zou wenschen verpleegd te worden. (Algeheele) afschaffing zou mitsdien thans door vele geneeskundigen worden betreurd. Btj behoud van het kenmerk zou de beslissing over het al of niet aanbrengen bij den inspecteur kunnen berusten. (Zie noot 7 en G. O. 24, art. 3, vierde lid.)
4 Met het kenmerk «ou ook de verklaring van den behandelenden geneeskundige, dat het besmettingsgevaar geweken is, vervallen. Samenwerking tusschen inspecteur en behandelend geneesheer 5 0p een of andere wijze zal toch noodig, zoo niet onmisbaar zijn, omdat de Inspecteur zich niet persoonlijk ln ieder geval ten huize van den pattent èn van den toestand van den patiënt èn van de genomen maatregelen enz. zal kunnen overtuigen en htj, om in staat te zijn tot reiniging en ontsmetting (zie O. 24, art. 22), tot wederom toelating tot de school (zie O. 24, art. 8, noot 7), tot opheffing der politiebewaking van woningen, vaar- en voertuigen (zie O. 24, art. 3, noot 7) enz. te advlseeren, een „deskundige" verklaring zal behoeven. In O. 24, art. 4, noot 3 spreekt de M. v. T. dan ook van „overleg met den behandelenden geneeskundige". Bovendien wijst O. 24, art. 8, derde lid, er reeds op, dat het de bedoeling is dezé aangelegenheid ln den hier bedoelden geest te regelen. Dat is dan ook met het G. O. op deze wijze geschied. Van geneeskundige zijde wordt er op aangedrongen, dat in zake dit „overleg", meer ln het algemeen in zake de verhouding en de samenwerking tusschen behandelende geneeskundigen en de (hoofd)lnspecteur(s) bij algemeenen maatregel van bestuur voorschriften zullen worden gegeven en dat moeilijkheden, uit deze bepalingen voortvloelende, aan de geneeskundige rechtspraak zullen worden onderworpen. (Zie voor de verhouding tusschen ziekenhuisdirecteuren (resp. leidend geneesheer eener besmettelijke afdeeling) en den inspecteur O. 24, art. 3, noot 3). Vele geneeskundigen betreuren het uit letter en geest van het ontwerp la te moeten opmaken, dat hun arbeid op het terrein der besmettelijke ziektebestrijding niet naar verdienste gewaardeerd wordt en meerdere bepalingen er, naar zij vreezen, toe zullen bijdragen, dat de band tusschen hulsarts en publiek nog losser wordt. Zij vreezen, dat er zonder hun medewerking weinig van de „perlphere prophylaxis" zal terecht komen. Zie voor de vraag of de arts daarvoor gehonoreerd moet worden O. 24, art. 4 noot 12. 4a zie onder andere M. v. T. W. 72, art. 26 (noot 1).
V. V., M. v. A. en G. O. Zie wat de verhouding tusschen inspectie en behandelend geneesheer betreft en over de vraag of de M. v. T. wel getuigt van voldoende waardeering van den arbeid der practiseerende geneeskundigen V. V. en M v A bil W. 72, art. 26. .
8 V. V.» In het vervallen van het besmetteJgke-ziektebriefje werd door vele leden een nadeel gezien.
» M. v. A. Bij de bespreking van de artt. 3 en 4 zal blijken, dat volgens het gewijzigd ontwerp het kenteeken binnen zekere grenzen toegepast zal kunnen worden.



W. 72, art. 6, 21, 24 16 Vervallen
OPRUIMEN VAN MEST EN VUIL, EPIDEMISCH VERKLAREN.
Wet 1872 artikel 6 ». Bij het verschijnen of dreigen van besmettelijke ziekten kunnen burgemeester en wethouders ten koste van de gemeente verzamelingen van mest en ander vuil, waar die zich ook bevinden, doen opruimen of onschadelijk maken, goten en slooten doen reinigen en andere voorzieningen tot bevordering der openbare reinheid treffen. Dit geschiedt niet dan nadat hij, dien het aangaat, in de gelegenheid is gesteld, binnen een door hen te bepalen tijd, daarin op eigen kosten te voorzien.
Wet 1872 artikel 21.
Zoodra de epidemische verschijning 2 van eene besmettelijke ziekte in eene gemeente den inspecteur is gebleken, geeft deze daarvan kennis aan den burgemeester, welke daarop bij openbare aankondiging bekend maakt, dat die ziekte in de gemeente epidemisch voorkomt.
Van dit tijdstip af, maakt de burgemeester wekelijks, de week gerekend van Maandag tot en met Zondag, het aantal der aangegeven aangetasten en dat der aan de ziekte overledenen bekend».
Wet 1872 artikel 24.
Wanneer in eene gemeente Aziatische ehelera of pest voorkomt, maakt de burgemeester, onverminderd het bepaalde in het 2de lid van artikel 21, dit onmiddellijk aan de ingezetenen bekend.
Vervolgens maakt hij dagelijks bekend», hoeveel personen in de verloopen 24 uren als aan de ziekte overleden zijn aangegeven.
16



W. 72, artt. 6, 21, 24
17
Vervallen
l M. v. T. Opruimen of onschadelijk maken van mestvaalten behoort tot de middelen, die zelden of nooit zjjn toegepast en welker toepassing weinig resultaat belooft, ook in verband met de daarvoor noodige groote kosten. Afzonderlijke vermelding vordert het stellig niet. Te midden van stedelijke bevoUring komen mestvaalten en vuilnisverzamelingen niet meer voor; op het platte land zijn zq, wat besmettelijke ziekten betreft, niet uitermate schadelijk mits men er zorg voor draagt, dat niet-ontsmette dejecta van lijders aan besmettelijke darmziekten er niet op worden uitgestort. Dit is echter op eenvoudiger wijze te bereiken dan door de kostbare maatregelen, die noodig zijn om mestvaalten afdoende onschadelijk te maken.
* M. v. T. De epidemisch verldaring is een middel om onrust onder de bevolking te brengen en door vrees de vatbaarheid te verhoogen zonder practisch nut. Bij een goede organisatie kan een besmettelijke ziekte, die onder de wet moet vallen — de ervaring leert 't — niet zoodanige uitbreiding verkrijgen, dat er van epidemisch verklaring sprake kan zijn. Het middel moet als verouderd worden losgelaten. (Zie ook W. 72, art. 25.)
8 De verplichting tot publicatie der ziekte- en sterftecijfers is geschrapt, mogelijk mede om niet verplicht te zijn de bevolking door deze gegevens te verontrusten. Het recht tot publicatie is natuurlijk onbeperkt en meestal zal daarvan gebruikt gemaakt worden om de wenschen van pers en publiek te bevredigen en te voorkomen, dat bij het ontbreken van offlcieele cijfers de meest fantastische geruchten de ronde doen.
S. S. - Besmettelijke Ziektenwet
8



W. 72, art. 26
18
Vervallen
VERHOUDING VAN BURGEMEESTER EN INSPECTEUR INZAKE DE LEIDING DER BESTRIJDING.
Wet 1872 artikel 261 * ».
Van hetgeen door hem krachtens deze wet is verrigt geeft de burgemeester onmiddellijk berigt aan den inspecteur.
Indien den inspecteur blijkt, dat door den burgemeester van eene tot zijnen dienstkring behoorende gemeente geen of geen voldoend gebruik wordt gemaakt van de hem bij deze wet toegekende bevoegdheid tot het nemen van maatregelen of het verordenen van voorschriften, geeft hij daarvan, met aanhaling van dit wetsartikel, aan dien burgemeester schriftelijk kennis, met opgave van de door hem noodzakelijk geachte maatregelen of voorschriften en van den termijn, binnen welken die maatregelen of voorschriften naar zijne meening behooren te zijn genomen of verordend. Te gelijker tijd zendt de inspecteur een afschrift van deze kennisgeving aan den Commissaris der Koningin in de provincie. Zoo spoedig mogelijk, uiterlijk terstond na afloop van den termijn, door den inspecteur in zijne kennisgeving genoemd, is de burgemeester verpligt aan den Commissaris der Koningin schriftelijk kennis te geven, dat aan het advies van den inspecteur is gevolg gegeven, of, zoo niét, welke bezwaren het nemen of verordenen van de door dien ambtenaar noodzakelijk geachte maatregelen of voorschriften hebben belet. Van deze kennisgeving zendt de burgemeester te gelijker tijd een afschrift aan den inspecteur.
l M. v. T. W. 72, art. 26 kent den burgemeester als handelend orgaan; deze heeft allerlei bevoegdheden, waarvan hij gebruik kan maken of niet, na medisch advies. Nu is het meer en meer gebleken, dat der-



Wet 72, art. 26
19
Vervallen
gelijk advies slechts verstrekt kan worden door den medicus, die van de aetiologie en de epidemiologie der te bestrijden ziekte geheel op de hoogte is. Behalve in enkele steden, waar de burgemeester het advies kan inwinnen van een epidemioloog, moeten de burgemeesters steunen op de adviezen van medici1*, die door hun dagelijksche praktijk tijd en gelegenheid missen om de vordering der wetenschap op het gebied van de bacteriologie en epidemiologie bij te houden. De burgemeester moet dan ook vaak zeilen op gebrekkig compas; menig compas is defect; menig burgemeester is alles behalve een liefhebber van zeilen in hygiënisch vaarwater. Zoo wordt er veel overtolligs, veel onkundigs wel, veel noodzakelijks niet gedaan. De groote vorderingen, die de wetenschap heeft gemaakt, stellen voor een doeltreffende en economische bestrijding van besmettelijke ziekten als onafwijsbaren eisch, dat de leiding beruste bij deskundigen, die weten wat noodig, wat overtollig is.
1* Ondertussohen bestaan er hier uitzonderingen. Bovendien zal, zoolang er niet overal districtsgezondheidsdiensten zijn (zie noot 2), — en ook dan nog — de medewerking der behandelende geneeskundigen, vooral ten plattelande, aan de bestrijding der besmettelijke ziekten onmisbaar blijken. Zie voor de verhouding tusschen inspecteur en behandelend geneesheer W. 72, art. 20, noot 4 (en de regeling in het G. O.).
8 M. v. T. Het eenvoudigste zou zijn geweest, indien bij de samenstelling van het wetsontwerp zekerheid had bestaan, • dat er gezondheidsdiensten zullen komen, welker leiders de deskundigen zullen zijn op het gebied der epidemiologie en op wie dus de verantwoordelijkheid voor het initiatief moet komen te rusten. Thans werden de inspecteurs van de volksgezondheid als de deskundigen aangewezen. In O. 24, art. 46 is een speciale voorziening getroffen voor de gemeenten, die een gezondheidsdienst hebben, welks directeur in de plaats van den inspecteur kan treden. (Zie O. 24, art. 46, noot 1 en 4.)
8 M. v. T. De burgemeesters zuilen evenwel de uitvoerende personen moeten zijn waar maatregelen tegenover individuen moeten worden getroffen; ook zullen zij bezwaren moeten kunnen opperen tegen de deskundige adviezen, maar de inspecteurs of de directeuren van gezondheidsdiensten zullen in beginsel steeds den weg, het doel en de middelen moeten aangeven. Alleen dan is er waarborg, dat geschiedt wat noodig is en niet meer dan dat. Bij dit alles zuilen de hoof dinspecteur of de inspecteurs van het Staatstoezicht op de Volksgezondheid moeten toezien en zoo noodig leiding geven. In enkele gevallen zullen zij door hun uitspraak moeten vaststellen langs welke lijn gewerkt zal worden.
4 V. V. 5 Algemeene beschouwingen. Het meerendeel der leden, die zich ter zake uitbeten, waren onaangenaam getroffen door het sterk ambtelijke karakter, dat aan de voorgestelde regeling is gegeven. De dienst der volksgezondheid, die, naar men meende te mogen aannemen, een belangrijk aandeel in de voorbereiding van het wetsontwerp heeft gehad, moet wel in zeer sterke mate van eigen voortreffelijkheid doordrongen zijn om den Minister van Arbeid, Handel en Nijverheid te adviseeren een voorstel tot wetsherziening te doen, dat, gelijk ook in de M. v. T. wordt medegedeeld, in hoofdzaak zijn rechtvaardiging moet vinden in de meerdere kennis en het beter inzicht in de quaesties, welke hier aan de orde zijn, van de ambtenaren der volksgezondheid boven



W. 72, art. 26
20
Vervallen
hen, die thans met het nemen van maatregelen ter bestrijding van ziekten enz. zijn, belast. Intusschen meenden sommigen zich te herinneren, dat vele der hierbedoelde ambtenaren nog niet zoo lang geleden, vóórdat hunne superioriteit het ambtelijke ijkmerk had ontvangen, slechts medici waren ais hunne ook thans nog met-ambtelijke collega's en zich slechts nu en dan met meer of minder succes op het gebied der openbare gezondheidszorg hadden bewogen.
De beschouwingen in den boven aangeduiden geest, in de M. v. T. aan bet optreden van de burgemeesters en de practiseerende geneesheeren gewijd, werden voor dezen in hooge mate grievend geacht. Onder de hier aan het woord zijnde leden vonden zoowel de burgemeesters als de medici verdedigers van het aandeel, dat dezen tot dusver in de bestrijding van besmettelijke ziekten hebben genomen. Het verwjjt van gebrek aan belangstelling werd in hooge mate onbillijk geacht. Een groot aantal burgemeesters heeft met niet genoeg te prijzen belangstelling, ijver en voortvarendheid de plichten vervuld, welke de tegenwoordige wet hun oplegt. En wat de medici betreft, hun wordt, naar men opmerkte, toch zeker grof onrecht gedaan, als hun allen te zamen en ieder voor zich onkunde op hygiënisch gebied wordt verweten en van de op hun advies handelende Overheid gezegd wordt, dat zij op verkeerd kompas zeilt. Dit verwijt van onkunde is, vooral ten aanzien van de jongere generatie van medici, geheel onverdiend. Zelfs schoolartsen en anderen, die zich krachtens hun ambt bij uitslmting op het gebied der hygiëne bewegen, worden hier als ondeskundig gedisquauficeerd. Tegen uitlatingen als de hier gewraakte meenden de leden, hier aan het woord, met kracht te moeten protesteeren.
Van het ambtelijk karakter, dat de voorgestelde regeling draagt, zal naar dezelfde leden opmerkten, zonder twijfel het gevolg zijn, dat de belangstelling voor algemeene belangen bij de medici sterk zal gaan venninderen. De medici waren tot nog toe, vooral op kleine plaatsen, de vertrouwde raadgevers van hun patiënten. Doordringing van de aan het Departement bestaande opvatting zal geschikt zijn om dit vertrouwen te schokken. Trouwens de medici, die zich afhankelijk zullen gaan voelen van de opvattingen, welke bij de Regeeringsinspeotie bovendrijven, zullen zich ook niet meer gerechtigd achten, evenals tot dusver, hun patiënten en hunne gezinnen van advies te dienen.
Voorts werd het zeer de vraag geacht, of het Staatstoezicht de nieuwe taak welke het zich door deze Wet zal zien opgelegd, naar behooren zal kunnen vervullen. Eén hoofdinspecteur en vijf inspecteurs zullen het werk niet afkunnen. De afstand van hunne standplaats tot vele gemeenten in hun ressort is veel te groot dan dat het geoorloofd zou zijn het plaatselijk gezag te veriagen tot een uitvoerend orgaan, gebonden aan het advies van de inspecteurs. Vooral in tijden yan epidemie zullen zich de nadeelen van het gekozen omslachtige stelsel doen gevoelen. Maatregelen tot afzondering en vervoer van lijders aan besmettelijke ziekten zullen door den burgemeester niet meer kunnen worden gelast dan na advies van den inspecteur. Evenzeer zal uitsluitend op advies van den inspecteur kunnen worden overgegaan tot het treffen van maatregelen tegen hen, die verdacht worden aan een besmettelijke ziekte te lijden, tot reiniging en ontsmetting; tot bet beletten van het gebruik van eet- of drinkwaren, die gevaar voor ziekte-



W. 72, art. 26
21
Vervallen
verspreiding veroorzaken; tot het beletten van het vervoer van verdachte en besmette voorwerpen; tot het onmiddellijk vervoer van een overledene naar het lijkenhuis. De hiergenoemde maatregelen zijn nu eenmaal niet zoodanige, die kunnen wachten op het advies van een inspecteur, die ver verwijderd is van de plaats, waar zij moeten worden getroffen en die bovendien in geval van epidemie het zóó druk zal hebben, dat hij onmogelijk onmiddellijk na de aanvrage zijn oordeel aan de betrokken autoriteit zal kunnen doen weten. In zulke gevallen moet het plaatselijk gezag bevoegd zijn, dadelijk en geheel naar eigen inzicht te handelen.
Mocht het stelsel van dit ontwerp worden aanvaard, dan zou, wil er van de uitvoering iets terecht komen, in elk geval tot zeer aanzienlijke uitbreiding van het aantal inspecteurs moeten worden overgegaan, tenzij het in de bedoeling mocht liggen de vroeger samengestelde, maar voornamelijk om redenen van bezuiniging aanhangig gebleven plannen tot instelhng van gezondheidsdiensten alsnog uit te voeren.
Sommige leden verklaarden in dit verband zich niet te kunnen onttrekken aan den indruk, dat niet bij den Minister van Arbeid, Handel en Nijverheid, wiens goede trouw zij boven twijfel verheven achtten, maar bij diens adviseurs, althans bij een deel van hen, de opzet moet hebben voorgezeten, door middel van de thans voorgestelde organisatie te dwingen om de bedoelde plannen, waarvan de jaarhjksche kosten voor den Staat naar hunne meening op 10 nulhoen gulden moeten worden geschat, toch nog zoo spoedig mogelijk tot vemezenJflkmg te brengen. Hoe doeltreffend het ontwerp in deze richting zijn werking doet, is reeds daaruit gebleken, dat op het Gezondheidscongres te Amsterdam, aan dit ontwerp gewijd, de wensch naar voren is gekomen, dat de nieuwe wet niet zal worden ingevoerd voordat gezondheidsdiensten als de destijds voorgestelde in werking zullen zijn.
Mocht het in betere tijden wellicht mogelijk zijn hetzij de hierbedoelde diensten in te voeren, hetzij de inspectie belangrijk uit te breiden, ook dan nog zou men het niet geoorloofd achten de practiseerende medici achteruit te zetten op de wijze, waarop zulks in dit wetsontwerp geschiedt.
Behalve voor de uitbreiding dèr inspectie of voor gezondheidsdiensten zullen uit deze nieuwe regeling vele kosten voortvloeien voor vernietiging, ontsmetting, afzondering en vervoer van lijders en verdachten, enz. Men verzocht in verband hiermede, dat aan de Kamer een berekening zal worden overgelegd van de venneerdering van uitgaven, welke uit onderscheiden hoofde, zoowel voor het Rijk als voor de gemeenten, van de uitvoering van dit ontwerp het gevolg zouden zijn, Ernstig werd gevreesd, dat deze vermeerdering van uitgaven zeer aanzienlijk zal blijken te zijn. Waar zoo'n groote invloed op de uitvoering van de wet is toegekend aan het Staatstoezicht, zal zonder twijfel toegegeven worden aan de neiging der hygiënisten om alles, althans in theorie, te volmaken. Afgezien van de verdiensten der voorgestelde regeling, rijst de vraag, of, waar in vergehjking met andere landen in Nederland de gezondheidstoestand bij uitstek gunstig is, er wel aanleiding bestaat, in de tegenwoordige omstandigheden over te gaan tot het treffen van maatregelen, welke aanzienlijk hoogere lasten op de schatkist zullen leggen dan de thans geldende voorschriften. Men meende, dat het in de bedoeling der Regeering lag, thans alleen in buitengewoon dringende



W. 72, art. 26
22
Vervallen
omstandigheden over te gaan tot het indienen van voorstellen, welke bij aanvaarding nieuwe offers van de schatkist zouden vragen. Van zulk een dringende omstandigheid is hier aUerminst sprake. Wel wordt in de Memorie van Toelichting medegedeeld, dat de voormalige Centrale Gezondheidsdienst en de Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunde op herziening van de tegenwoordige wet hebben aangedrongen, doch dat een herziening gelijk deze, welke vermeerdering van uitgaven met zich brengt, door een noodtoestand noodzakelijk is geworden, wordt in dat stuk niet aangetoond. Trouwens, dat van een zoodanigen noodtoestand aUerminst sprake is, wordt wel het best bewezen door de uitspraken van de Volkenbondsartsen, die onlangs in ons land vertoefden, en die niets dan lof hadden voor den uitstekenden hygiënischen toestand, welken zij hier hadden aangetroffen. Mocht op eenige bepaalde punten een voorziening noodzakelijk zijn, dan zou die door wijziging van de thans geldende wet op deze punten kunnen worden verkregen.
8 M. v. A. Algemeene beschouwingen. De ondergeteekenden betreuren het, dat het wetsontwerp vrij algemeen ongunstig werd ontvangen. Zien zij goed, dan werkten hiertoe twee oorzaken samen: 1». het sterk ambtelijk karakter, dat men in de voorgestelde regeling zag; 2°. de hoogere kosten, die men er van verwacht.
Ten eerste. Het ambtelijk karakter. De M. v. T. heeft den indruk gewekt, alsof alle medici en burgemeesters gedisqualificeerd werden voor de uitvoering van de wet van 1872. Die Memorie geeft onomwonden een uiteenzetting van den bestaanden toestand, maar zij behelst allerminst een algemeene disquaJificatie. Met name is niet geschreven, zooals in het V. V. op bladz. 4 wordt aangenomen dat gedaan ia', dat de Overheid, handelende op advies van de medici, op verkeerd compas zeilt. In de M. v. T. staat: De burgemeester moet dan ook vaak zeilen op gebrekkig compas, menig compas is defect. Deze ervaring moge men onaangenaam vinden, de mededeeling er van in de toeüchting geeft niet het recht tot de voorstelling, die in het V. V. wordt gegeven. De ondergeteekenden betuigen hun waardeering voor de medici en de burgemeesters, die met kennis van zaken en doortastendheid bij de bestrijding van besmettelijke ziekten te werk gingen, maar daarnaast blijft het feit bestaan, dat in menig geval de inspectie zeer snel ter plaatse moet komen, zal het noodzakelijke, niet minder en met meer, gedaan worden. De inspectie, die, waar dat mogelijk is, een vruchtbare samenwerking met medici heeft, is door de omstandigheden gedrongen geweest leiding te geven, die haar dikwijls maar al te gaarne gelaten werd. Had zij minder krachtig geleid bij de praktijk van de onteigeningen en ontsmettingen, dan zouden de kosten daarvan nog beduidend hooger zijn dan thans het geval is. De inspectie, welker taak het is, van de epidemiologie op de hoogte te zijn, en welke gevormd wordt door medici, die reeds voordat zij hun tegenwoordig ambt bekleedden, aandacht wijdden aan de bestrijding van besmettelijke ziekten, heeft ten deze goed werk geleverd en verdient beters dan de weinig sympathieke woorden, die in het V. V. aan haar worden gewijd.
Zooals in de M. v. T. werd getracht den bestaanden toestand te schetsen, is het wetsontwerp een weerspiegeling van dienzelfden



W. 72, art. 26
23
Vervallen
toestand. Gevoel van eigen voortreffelijkheid van den dienst der volksgezondheid heeft daarbij evenmin voorgezeten als de in het V. V.veronderstelde poging, langs den weg van dit wetsontwerp te dwingen tot aanvaarding van de plannen tot invoering van gezondheidsdiensten. Een dergelijke poging zou even ongepast als gebrekkig zijn en de bewindsman, die zich er voor het gebruiken, moge al een betuiging van goede trouw in ontvangst kunnen nemen, in doorzicht zou hij in bedenkelijke mate te kort zijn geschoten. Het bevreemdt de ondergeteekenden, dat een vermoeden als dit, zonder een zweem van bewijs in het V. V. tot uiting kon komen. Zoowel de Minister van Arbeid, Handel en Nijverheid, als de ambtenaren, die hem ter zake van dit wetsontwerp adviseerden, aanvaarden zonder reserve de noodzakelijkheid, onder de tegenwoordige fmancieele omstandigheden het plan tot invoering van gezondheidsdiensten op te geven. Dat men in de kringen van de deskundigen dat plan van den aanvang af heeft toegejuicht, een gevoelen, dat op het Gezondheidscongres te Amsterdam andermaal tot uiting kwam, is een feit, dat reeds bestond vóór de indiening van dit ontwerp tot betere bestrijding van de besmettelijke ziekten. Het doet de ondergeteekenden leed, dat dit ontwerp met zóóveel ongemotiveerden argwaan is bezien.
Zoekende naar gemeen overleg hebben de ondergeteekenden, wat de bemoeiingen van de inspectie betreft, het ontwerp aan een herziening onderworpen. Daarbij moest voorop staan, dat wanneer werkelijk gevaar dreigt, de mogelijkheid van ingrijpen door het Rijksgezag moet blijven bestaan, omdat — en dit geldt vooral ten aanzien van de exotische ziekten — zeer spoedig algemeene handels- en verkeersbelangen in het spel komen en het Rijk door een internationale sanitaire conventie gehouden is tot verantwoordelijkheid.
Zoowel ten aanzien van de exotische als van de endemische ziekten (artt. 3 en 4) is de niet-ambtelijke geneeskundige ingeschakeld. Zoolang deze en de burgemeester het noodige doen, kan de inspecteur op den achtergrond blijven. Blijkt, dat de noodige maatregelen niet worden genomen, dan kan hij advies geven, dat dan overeenkomstig het oorspronkelijke voorstel een dwingend karakter heeft, behoudens beroep van den burgemeester op den hoofdinspecteur. In het nieuwe eerste lid van art. 4 en in art. 2 wordt thans een wissel getrokken op de werkzaamheid en waakzaamheid van den behandelenden geneeskundige. Soortgelijke inschakeling als in art. 4, heeft plaats gehad in artt. 3, eerste lid, 8 (verbod van schoolbezoek) en in de artt. 21, 22 en 23 (vervoer, ontsmetting en vernietiging). Bij de bespreking van deze artikelen zullen de wijzigingen nader worden toegelicht.
Minder nog dan bij het oorspronkelijk ontwerp behoeft thans vrees te bestaan, dat uitbreiding van de inspectie noodig zal zijn. Zij krijgt ook onder de tegenwoordige regeling kennis van de gevallen van besmettelijke ziekte en is verplicht zich er rekenschap van te geven of gevaar voor mtbreiding bestaat en voldoende geweerd wordt.
Ten tweede. De hoogere kosten. Blijkens het V. V. vreest men, dat uit deze nieuwe regeling veel kosten zullen voortvloeien „voor



W. 72, art. 26
24
Vervallen
vernietiging, ontsmetting, afzondering en vervoer van lijders en verdachten enz.". Later, bij art. 29, wordt in het V. V. medegedeeld, dat zeer vele leden ernstig bezwaar hebben tegen het leggen van nieuwe lasten op de gemeenten.
In de M. v. T. wordt aan het ebt van de algemeene beschouwingen over de kosten gehandeld. Op, naar de ondergeteekenden meenen, duidelijke wijze is daar uiteen gezet, dat ten aanzien van de kosten dit wetsontwerp geen verandering brengt in de regeling, die geldt krachtens de bestaande voorachriften. De ondergeteekenden hebben vergeefs gezocht naar de oorzaak van het misverstand, waarvan het V. V. blijk geeft. Art. 29 legt geen nieuwe lasten op de gemeenten. Dat artikel is bijna woordelijk gelijkluidend aan art. 56, dat, in plaats van lasten op te leggen, Rijkssteun aan de gemeenten toezegt. Het ontwerp legt dus ook niet nieuwe lasten op het Rijk. Herhaald moge worden, met andere woorden, wat reeds in de M. v. T. is uiteengezet: dit ontwerp brengt geen verandering in het stelsel van de wet van 1872, dat de kosten van de bestrijding van besmettelijke ziekten voor rekening van de gemeenten bracht. Daarin wordt niets veranderd. Vervoer en aJzondering van lijders aan een der in de wet genoemde of bij Koninklijk besluit daarmede gelijk gestelde besmettelijke ziekten, die gevaar voor versprdding opleveren, geschiedt ook thans reeds, en wel op kosten der gemeente. Afzondering van verdachten, waar die noodig is, vindt ook reeds plaats, maar de medewerking moet nu min of meer gekocht worden; zij zal volgens het ontwerp in alle gevallen plicht zijn. Geldelijke te^moethoming deswege aan economisch zwakken zal voortaan wettelijken grondslag hebben, n.1. in O. 24, art. 26. Nieuw is alleen:
a. O. 24, art. 6, waar sprake is van maatregelen tegen hen, die door het bedrijf, dat zij uitoefenen, gevaarlijk voor de samenleving blijken te zijn. Inderdaad kan hier, maar ook hier alleen, van hoogere kosten gesproken worden, maar de aandacht worde er met eenigen nadruk op gevestigd, dat de burgemeester niet verplicht is, aan het advies van den inspecteur gevolg te geven; hij kan weigeren; de inspecteur heeft daartegen beroep op den Minister, die bij zijn beslissing terstond de financieele gevolgen zal overwegen, zoowel voor de gemeente als voor het Rijk (zie art. 28, derde lid, waar de helft van de kosten voor Rijksrekening worden gebracht).
6. O. 24, art. 27. Er moge nadnikkelijk op worden gewezen, dat dit artikel niet vordert, dat de gemeenten zeiven de daar bedoelde inrichtingen zullen hebben. Zij hebben thans reeds voor reiniging en ontsmetting regelingen met bestaande diensten van het Groene Kruis, het Witte Kruis, hier en daar ook van eene gemeente, die vrijwillig een ontsmettingsdienst instelde. Het Rijk subsidieerde daarvoor krachtens W. 72, artt. 56 en 5c. Verschillende gemeenten hebben thans reeds krachtens contract met particuliere of openbare ziekenhuizen de beschikking over een gelegenheid tot verpleging van lijders, die afgezonderd moeten worden. Er zijn gemeenten, die, zooals in den laatsten tijd nog is voorgekomen, een lijder zouden moeten afzonderen in een hok of iets dat niet veel meer is dan dat. Dezulke zullen een regeling



W. 72, art. 26
25
Vervallen
moeten treffen, zooals te elfder ure ook in dat geval gebeurde, met een bestaand ziekenhuis.
c. O. 24, art. 9, lid 1. Het hier bedoelde geval zal niet veel voorkomen. En wat zal dan nog het onderzoek kosten?
Op de vraag, in het V. V. gedaan, aan de Kamer over te leggen een berekening van de meerdere uitgaven, die van de uitvoering van het ontwerp het gevolg zouden zijn, kan, wanneer voor een oogenblik van O. 24, art. 6 wordt afgezien, slechts worden geantwoord, dat meerdere kosten niet zullen voorkomen, weshalve een berekening daarvan niet gegeven kan worden.
Toepassing van O. 24, art. 6 zal tot de zeldzaamheden behooren; in die zeldzame gevallen, die tot dusver voorkwamen, is het gemis aan eenige bevoegdheid tot bescherming tegen gevaar sterk gevoeld. Een raming van kosten kan daarvoor niet gegeven worden. O. 24, art. 27 zal in de enkele gevallen, waarin het toepassing zal moeten vinden, tot hoogst onbeduidende kosten leiden. Immers, de beschikking wordt voor weinig geld verkregen; de eigenlijke kosten ontstaan eerst, als er een lijder verpleegd moet worden en die kosten zijn allicht hooger, wanneer op het laatste oogenblik de gelegenheid moet worden gezocht en gekocht, dan wanneer zij tijdig te voren wordt verkregen.
Met de indiening van dit ontwerp is dan ook in geenen deele afgeweken van het besluit der Regeering, alleen in buitengewoon dringende omstandigheden over te gaan tot het indienen van voorstellen, welker aanvaarding nieuwe offers van de schatkist zal vragen. Voor het geval men geneigd mocht zijn in O. 24, art. 28, nieuwe lasten voor het Rijk te speuren, moge bij voorbaat worden opgemerkt, dat dit artikel, als men het boven besproken art. 6 en art. 26, tweede hd, een oogenblik ter zijde laat, de bestaande practijk vastlegt. Iets nieuws komt daarin niet voor.
Dat de gezondheidstoestand tot dusver gunstig was, erkent de Regeering met dankbaarheid. De ondergeteekenden zien evenwel niet in, welke reden hieraan ontleend zou kunnen worden om het wettelijk apparaat tegen de besmettelijke ziekten, dat ten deele verouderd is, niet in overeenstemming met de tegenwoordige kennis van die ziekten te brengen. Mag alleen een noodtoestand er toe leiden, dat de wetgever partij trekt van de veroveringen van de wetenschap?
Ook in dit verband komt in het V. V. tot uiting een vrees voor den invloed van het Staatstoezicht op de volksgezondheid. De ondergeteekenden zouden gaarne in het Verslag een vermelding van feiten, welke die vrees wettigen, hebben aangetroffen. De schier dagelijksche ervaring van de Regeering is, dat het Staatstoezicht streeft naar inkrimping van uitgaven. Dank zij een lang volgehouden moeizame voorlichting en drang van de inspectie wordt thans op veel minder ruimen voet ontsmet en onteigend. De inspectie is door haar kennis van de epidemiologie in staat het overtollige van veel dat tot dusver als noodig of veilig werd beschouwd, aan te toonen. In de M. v. T. is hierop reeds gewezen. Het moge hier herhaald worden in de hoop, dat dit ervaringsfeit zal opwegen tegen een in het V. V. uitgesproken, niet gemotiveerde verwachting of meening.



W. 72, art. 2
26
O. en G. O. 24, art. 3
AFZONDERING EN VERPLEGING VAN LIJDERS AAN BESMETTELIJKE ZIEKTEN VAN GROEP A.
Wet 1872 artikel 2. Ontwerp 1924 artikel 3 ». De burgemeester is bevoegd, na 1. Een lijder aan een besmetteingewonnen advies van een genees- lijke ziekte van groep A a wordt, kundige, lijders aan eene besmet- totdat de inspecteur het getelijke ziekte, die zieh in slaap- vaar voor besmetting gewesteden, logementen, woonwagens of ken acht», afgezonderd en verwoonschepen i« bevinden, naar pleegd in een openbare of andere eene openbare inrigting of andere inrichting *, bestemd voor de ververblijfplaats ter verpleging te doen pleging van lijders aan besmettelijke overbrengen, wanneer de toestand ziekten, tenzij de behandelende van den lijder overeenkomstig de geneeskundige verklaart, dat verklaring van den geneeskundige de lijder niet vervoerbaar is6, zulks gedoogt 2. Indien de lijder in een inrichDe kosten van de overbrenging ting wordt verpleegd, worden bij worden, des noodig, ten laste van hem, met uitzondering van den de gemeente gebragt. behandelenden geneeskundige en
het personeel, dat met zijn verpleging is belast, alleen zij toe¬
gelaten aB, ore zien onderwerpen aan de voorschriften, die de directeur van de inrichting9 geeft
3. De woning, het vaartuig of voertuig, waarin de lijder zieh bevindt of zich bevond vóór zijn opneming in de inrichting, wordt onder bewaking van de politie 8b * gesteld, totdat de inspecteur i schriftelijk heeft verklaard, dat het gevaar voor besmetting is geweken.
4. Zoolang die verklaring niet is gegeven, is het den bewoners verboden de woning, het vaartuig™ of voertuig te verlaten, tenzfl op last van den burgemeester tot het ondergaan van maatregelen van afzondering, reiniging en ontsmetting, en is het ieder ander, met uitzondering van een geneeskundige, verboden daarin binnen te treden, tenzij met toestemming van den burgemeester. Zij, die in strijd met dit verbod de woning, het vaartuig of voertuig binnentreden, worden aan dezelfde maatregelen
Zie gewijzigd ontwerp artikel 3 i*.



W. 72, art. 2
27
O. en G. 0. 24, art. 3
als de bewoners onderworpen, onverminderd de straf, op de overtreding gesteld s.
i M. v. T. Lijders in slaapsteden of logementen kan de burgemeester doen afzonderen. Krachtens de wet van 1884 is bij enkele Koninklijke besluiten voor speciale ziektenla de mogelijkheid van afzondering ook van andere lijders geopend, maar die besluiten zijn lang niet algemeen bekend. Bovendien behooren dergelijke fundamenteele voorschriften in een wet thuis. De bepaling blijft in den regel een doode letter, behoudens in de groote steden met goede gezondheidsdiensten. Maar gevallen van pest, cholera, vlektyphus, pokken moeten steeds terstond geïsoleerd worden, omdat anders verbreiding van de ziekte niet kan worden voorkomen.
1* Zie de lijst dezer uitvoeringsbesluiten achterin. De hierbedoelde speciale ziekten zijn pokken, pest, aziatische cholera en vlektyphus.
s M. v. T. In dit artikel worden de z.g. exotische ziekten bedoeld, als cholera, pest, vlektyphus, pokken. Volstrekte afzondering is voor deze gevallen onvoorwaardelijke eisch van beveiliging en die kan alleen bereikt worden in speciale inrichtingen (art. 27). In de algemeene beschouwingen werd reeds opgemerkt, dat en waarom de geldende wet op dit punt onvoldoende is.
2a M. v. T. Het eerste en het tweede lid beoogen die afzondering te waarborgen in alle gevallen, wat den lijder betreft. Zij, die zich aan de voorsohriften onderwerpen, zullen kunnen worden toegelaten. Dit zal moeten geschieden met den geestelijke, die een hjder bezoekt, en een notaris, die zijn diensten moet verleenen. Het is, met de allernoodzakelijkste voorzorgen, geboden, dat dezen de toegang niet wordt geweigerd. (Zie G. O.)
2b M. v. T. Het derde lid beoogt hetzelfde doel in verband met zijn omgeving. De oude wet schrijft hier het kenteeken voor, maar dat papier waarborgt niet dat ziektekiemen niet uit het huis worden overgebracht. Absolute afzondering, die hier eisch is, valt alleen te bereiken door politiebewaking en het verbod van het vierde lid. Aangezien de maatregelen van afzondering, reiniging en ontsmetting onder deskundige leiding worden uitgevoerd, zullen zij tot het noodzakelijke beperkt blijven en snel kunnen afloopen. Maar zoolang de deskundige het gevaar voor besmetting niet geweken acht, moet de volstrekte afzondering ook gehandhaafd blijven. (Zie ook noot 6 en G. O.)
" Over het ontslag uit het ziekenhuis van een lijder van groep A (zie voor groep B O. 24, art. 4, noot 12), zal niet de afdeelingsgeneesheer, resp.de geneesheer-directeur, in laatste instantie de beslissing hebben, maar de inspecteur (c. q. de directeur van den gezondheidsdienst, volgens O. 24, art. 46). Ontslag toch is geen aangelegenheid van internen aard, maar een daad ten opzichte van de maatschappelijke samenleving. Bovendien geldt het hier ziekten waaromtrent de Regeering door internationale overeenkomsten (Sanitaire Conventie) tot krachtdadig ingrijpen gebonden is, zoodat zij het toezicht ook op de ziekhuisverpleging van den lijder niet aan niet-verantwoordelijke personen kan overlaten. Natuurlijk kan de inspectie (c. q. de directeur van den gezondheidsdienst) algemeene regelen voor het ontslag stellen of zelfs tot op zekere hoogte zijn macht in deze delegeeren aan den geneesheer-directeur, resp. aan den chef der besmettelijke af deeling. Zie ook voor de verhouding tusschen den inspecteur en



W. 72, art. 2
28
O. en G. O. 24, art. 3
den behandelenden geneeskundige W. 72, art. 20, noot 4. Zie de nieuwe regeling van deze verhouding; M. v. A. bij W. 72, art. 26, noot 5.
Van de zijde der ziekenhuisdirecteuren gaan daartegenover vele stemmen op om de beslissing ter zake aan den deskundigen leider van het ziekenhuis over te laten. Althans moet bij verschil van meening beroep op den hoofdinspecteur mogelijk zijn. Waar een gezondheidsdienst Is treedt, volgens O. 24, art. 46, de directeur van dezen dienst in de plaats van den Inspecteur (zie ook O. 24, art. 40, noot 4).
* Van geneeskundige zijde wordt er op aangedrongen hierbij tevens de mogelijkheid te openen bij algemeenen maatregel van bestuur voorschriften te geven met betrekking tot de eischen, waaraan deze inrichtingen moeten voldoen. W. 72, art. 7 maakt het den Staat wel mogelijk te zorgen, dat er overal één inrichting is, die aan de eischen voldoet, maar verhindert tot op zekere hoogte niet, dat daarnaast inrichtingen voor de verpleging van besmettelijke ziekten bestaan, die niet aan redelijke eischen voldoen (zie ook O. 24, art. 5 en O. 24, art. 27). Vele geneeskundigen zijn van oordeel, dat de overheid, zoodra zij iemand dwingt zich in een ziekenhuis te doen opnemen, ook rechtens verplicht is te zorgen, dat die verpleging volgens de regelen der kunst en de eischen der wetenschap geschiedt.
5 De beslissing omtrent de vervoerbaarheid zal, evenals tot dusverre, bij den behandelenden geneeskundige blijven berusten. Dit zal te minder moeilijkheden geven, nu als consekwentie van het niet vervoerd (kunnen) worden, politiebewaking wettelijk voorgeschreven is (O. 24, art. 3, derde lid). Ondertusschen zijn sommige geneeskundigen van oordeel, dat deze beslissing den behandelenden arts te veel macht geeft, maar ook te veel verantwoording op zijn schouders laadt. Zij pleiten er daarom voer, ook hier de beslissing aan den inspecteur over te laten, eventueel met hooger beroep op.den hoofdinspecteur. Dat zou ln zooverre verdedigbaar zijn, dat in het theoretische geval, waarin het persoonlijk belang van den lijder (in de eerste plaats voorgestaan door den behandelenden arts) strijdig is met het algemeen belang (in de eerste plaats voorgestaan door den Inspecteur), dit laatste en deze laatste den doorslag geeft. (Zie ook O. 24, art. 4, noot 4 en 4a.)
• Deze maatregel vervangt bij deze gevaarlijke besmettelijke ziekten tot op zekere hoogte het kenmerk. (Zie ook noot 2b). Bij kazernewoningen zal deze bepaling wel eenige moeite geven, maar bij de poging om een beginnende epidemie den kop in te drukken, zal geen maatregel te moeilijk of te kostbaar mogen worden geaoht. Om te voorkomen, dat door het publiek aan de politiebewaking een verkeerde uitleg gegeven wordt, is van verschillende zijden voor deze gevallen behoud van het kenmerk aanbevolen, zoo ook voor het geval, dat bij het mislukken van de poging tot het onderdrukken der epidemie, door het groote aantal gevallen, aan bewaking van alle besmette perceelen niet te denken valt. (Zie voor het kenmerk W. 72, art. 20 en de daarbij behoorende nooten. Zie ook G. O. 24, art. i, vierde lid en M. v. A., noot 13.)
1 Zie voor de verhouding tusschen inspecteur en behandelend geneesheer W. 72, art. 20, noot 4 en M. v. A. bij W. 72, art. 26, noot S.
8 Zie voor de strafbepalingen O. 24, art. 34 en 37.
9 Aangezien niet overal een deskundige directie aan het hoofd staat van inrichtingen waar besmettelijke zieken worden verpleegd, wordt er door enkelen voorgepleit, dat het bezoek geregeld wordt door den cemeesAcer-dlrecteur of (resp. en) volgens voorschriften door den inspecteur (e.q. directeur gezondheidsdienst) of bij algemeenen maatregel van bestuur te geven.
10 W. 72, art. 10 regelde aanvankelijk deze aangelegenheid op draconische wijze (zie daar speciaal noot 2).
li V. V.18 18 De leden, die bij de algemeene beschouwingen (zie V. V. onder W. 72, art. 26, noot 4) reeds hadden gewezen op de hun inziens te belangrijke plaats, welke in het ontwerp aan het Staatstoezicht is ingeruimd, zagen een zeer sterk argument voor deze opvatting in het eerste lid van dit artikel. Lu het daar behandelde geval toch moet de inmenging van den inspecteur geheel overbodig worden geacht. De beoordeeling van het al dan niet hersteld zijn van een lijder, die in een geneeskundige inrichting wordt verpleegd, behoort toch geheel te staan aan den directeur van die inrichting. Voor inmenging van den



W. 72, art. 2
29
O. en G. 0. 24, art. 3
Inspecteur is hier geen enkele reden. Dat, ingevolge het bepaalde bij artikel 46 de directeur van den gemeentelijken gezondheidsdienst, zoo deze ter plaatse bestaat, in de plaats van den inspecteur kan treden, doet hieraan niets af. Er heeft hier onnoodige en in vele gevallen schadelijke ambtelijke inmenging plaats.
Enkele leden achtten het een leemte in het ontwerp, dat het geen voorschrift bevat, krachtens hetwelk de Regeering de oprichting van plaatselijke verplegingsinrichtingen voor besmettelijke ziekten kan belasten, alsmede de aanstelling van deskundig verplegingspersoneel aan de gemeentebesturen voorschrijven. Bovendien behoorde, naar men meende, het Rijk zelf door het in dienst nemen van ambulant personeel zich gereed te houden om de gemeenten te hulp te komen. (Zie ook O. 24, art. 27, noot 3.)
Gevraagd werd, hoe men zich de toepassing van het eerste lid van artikel 3 voorstelt ten aanzien van lijders, wonende in gemeenten, waar geen inrichting voor de verpleging van lijders aan besmettelijke ziekten aanwezig is.
De in het derde lid genoemde pohtiebewaking werd zeer bezwaarlijk geacht. Het thans voorgeschreven kenmerk, waarvan men, gelijk hierboven reeds werd medegedeeld, het verdwijnen betreurde, is van veel onschuldiger strekking.
Verscheidene leden wezen er op, dat volgens de bepalingen van dit artikel een geestelijke, die een lijder wil bezoeken, daarvoor de toestemming van den burgemeester noodig heeft. Volgens de thans geldende bepalingen zijn geestelijken niet verplicht deze toestemming te vragen. Gaarne zou men op dit punt den bestaanden toestand zien gehandhaafd.
12 M. v. A. Algemeene beschouwingen. Zie W. 72, art. 26, noot 5.
l* M. v. A. 14 Hoewel de critiek, die op de in O. 24, art. 3 aan den inspecteur toegedachte rol wordt geoefend, niet in alle opzichten juist kan worden geacht, hebben de ondergeteekenden toch het eerste lid in dien zin gewijzigd, dat een door den burgemeester onder goedkeuring van den inspecteur aangewezen geneeskundige, beslist over den duinder afzondering. Wordt de lijder verpleegd in een inrichting, die op de hoogte van haar taak staat, dan kan het hoofd van die inrichting aangewezen worden. Wordt de lijder niet in een inrichting verpleegd, dan zal zoo eenigszins mogelijk een ander geneeskundige aangewezen moeten worden. Imperatieve voorschriften kan de wet hiervoor niet geven, omdat met plaatselijke toestanden gerekend moet worden en de aanwijzing mede van het inzicht van den burgemeester moet afhangen. Waarom de inspecteur ten slotte moet kunnen ingrijpen, werd betoogd bij de algemeene beschouwingen. (Zie M. v. A. bij W. 72, art. 26, noot 5.)
Het komt den ondergeteekenden voor, dat de wenschen, die in de tweede alinea van het V. V. bn'dit artikel worden geuit, veel te ver gaan. In art. 27 van het wetsontwerp is voorzien in het geval, dat een gemeente alle voorzorg verwaarloost. Verder gaan, is niet noodig. Moest het Rijk zelf ambulant personeel in dienst houden om de gemeenten zoo noodig bij te springen, dan zou het kosten moeten maken, die voor het overgroote déél nutteloos zouden zijn, omdat dit personeel in den



W. 72, art. 2
30
O. en G. O. 24, art. 3
regel geen werk zou hebben. Bovendien zou het bestaan van een dergelijke Rijksreserve verslappend werken op de activiteit der gemeenten; de neiging zou ontstaan, om die reserve uit te breiden en ter beschikking van de gemeenten te stellen. De gemeenten kunnen, in den regel zonder groote mspanning en kosten, een overeenkomst sluiten met een ziekenhuis, waardoor in de behoefte is voorzien. Voor spoedeischende gevallen heeft het Rijk eenige barakken, die reeds jaren gebruikt worden om aan gemeenten verhuurd te worden, indien zich een geval van besmettelijke ziekte voordoet en spoedige afzondering niet mogelijk is. Voor personeel zorge ook dan de gemeente zelve; de inspectie is daarbij steeds tot hulp bereid.
De vraag, hoe men zich de toepassing van het tweede lid van art. 3 voorstelt in gemeenten, waar geen inrichting voor de verpleging van lijders aanwezig is, is in het bovenstaande reeds beantwoord.
Ter tegemoetkoming aan het bezwaar tegen de politiebewaking, voorgeschreven in het oorspronkelijk derde lid, is dat lid vervangen door het nieuwe vierde lid, waarin den burgemeester de zorg voor de afzondering van de woning enz. wordt opgedragen en hem daartoe de bevoegdheid wordt gegeven van pohtiebewaking en het aanbrengen van een kenmerk. Min of meer als ultimum remedium wordt hier dus het kenmerk weder ingevoerd. Het publiek zal weten, dat, wanneer onder de werking van deze bepaling een kenmerk wordt aangebracht, er inderdaad gevaar bestaat. Het is de bedoeling, dat hierop ook in den inhoud van het kenmerk gewezen wordt.
In het tweede lid is alsnog de geestelijke en met dezen de notaris opgenomen onder hen, die den lijder mogen bezoeken.
In het vierde, thans derde, lid is ten aanzien van het besmettingsgevaar van de woning de aangewezen geneeskundige ingevoegd naast den inspecteur, als de persoon, die de verklaring, dat het gevaar geweken is, moet afgeven.
Ln een nieuw vijfde lid is de mogelijkheid geopend, dat de inspecteur door een verzoek aan den burgemeester leiding geeft. Hiervan zal alleen dan sprake zijn, indien de reeds getroffen maatregelen onvoldoende zijn om het gevaar te bezweren.
14 Nieuwe redactie G. O.
Gewijzigd ontwerp artikel 3 i».
1. Een hjder aan een besmettelijke ziekte van groep A wordt afgezonderd en verpleegd in een openbare of andere inrichting, bestemd voor de verpleging van hjders aan besmettelijke ziekten. Indien evenwel de behandelende geneeskundige verklaart, dat de lijder niet vervoerbaar is*», worden ten aanzien van den lijder en zijn verblijf maatregelen van afzondering toegepast. De afzondering duurt



31
O. en G. O. 24, art. 3
totdat een door den burgemeester onder goedkeuring van den inspecteur aangewezen geneeskundige i of de inspecteur schriftelijk aan den burgemeester verklaard heeft, dat het gevaar voor besmetting geweken is.
2. Indien de lijder in een inrichting wordt verpleegd, worden bij hem, met uitzondering van den behandelenden geneeskundige, het personeel, dat met zjjn verpleging is belast, een geestelijke en een notaris, alleen zij toegelaten, 2a die zich onderwerpen aan de voorschriften, die de directeur van de inrichting * geeft.
3. Totdat de door den burgemeester onder goedkeuring van den inspecteur aangewezen geneeskundige of de inspecteur schriftelijk heeft verklaard, dat het gevaar voor besmetting is geweken, is het den bewoners verboden, de woning, het vaartuig of voertuig te verlaten, tenzij op last van den burgemeester tot het ondergaan van maatregelen van afzondering, reiniging en ontsmetting, en is het ieder ander, met uitzondering van een geneeskundige, verboden daarin binnen te treden, tenzij met toestemming van of van wege den burgemeester. Hen, die in strijd met dit verbod in de woning, het vaartuig of voertuig binnentreden, doet de burgemeester aan dezelfde maatregelen als de bewoners onderwerpen, onverminderd de straf, op de overtreding gesteld s.
4. De burgemeester draagt zorg voor de naleving van het bepaalde in het eerste en het derde lid. Hij kan daartoe, totdat de in het derde lid bedoelde geneeskundige of de inspecteur heeft verklaard, dat het gevaar voor besmetting is geweken, tijdelijk alle of eenige bewoners naar een andere verblijfplaats doen overbrengen, *« de woning sluiten



W. 72, art. 2
32
O. en G. O. 24, art. 3
en het vaartuig of voertuig in beslag nemen, de woning, het vaartuig of voertuig onder politiebewaking stellen en een kenmerk 2b, 6, is doen aanbrengen, waarvoor het model door Onzen Minister wordt vastgesteld.
5. De inspecteur kan den burgemeester schriftelijk verzoeken een of meer van de maatregelen, bedoeld in het vorige lid, toe te passen. De burgemeester geeft daaraan gevolg. Indien hij evenwel daartegen bezwaar heeft, kan hij binnen 12 uur nadat hem dat verzoek bereikte, de beslissing van den hoofdinspecteur vragen onder opschorting van den maatregel. Hij voert de beslissing van den hoofdinspecteur onverwijld uit.
15 Toelichting: Zie behalve noot 13 ook M. v. A. bij W. 72, art. 26, noot 6.
16 Zie ook O. 21, art. 22, noot 5 en 8.



Nieuw
33
O. en G. O. 24, art. 4
AFZONDERING EN VERPLEGING VAN LIJDERS AAN BESMETTELIJKE ZIEKTEN VAN GROEP B.
Gewijzigd ontwerp artikel 4.
1. Een lijder aan een ziekte van groep B i kan in zijn woning, zijn vaartuig of voertuig verpleegd worden. De behandelende geneeskundige schrijft maatregelen voor om uitbreiding der ziekte te weren.
2. Indien de behandelende geneeskundige 7 of de inspecteur aan den burgemeester bericht, dat de noodige maatregelen om uitbreiding van de ziekte te weren, niet voldoende worden of kunnen worden toegepast, kan de burgemeester *• op advies van den behandelenden geneeskundige of van den inspecteur den lijder doen overbrengen naar een openbare of andere inrichting, bestemd voor de verpleging van lijders aan besmettelijke ziekten, totdat die geneeskundige ? of de inspecteur heeft verklaard, dat het gevaar voor besmetting is geweken.
3. Ongewijzigd.
4. De lijder, wiens
tegen de overbrenging bezwaar maken, tenzij de hoofdinspecteur reeds ingevolge het vorige lid een beslissing heeft gegeven.
Ontwerp 1924 artikel 4 is.
1. Indien in bijzondere mate i gevaar voor verspreiding van een besmettelijke ziekte van groep B i bestaat, kan de burgemeester, op advies van den inspecteur8, ten aanzien van lijders u> aan die ziekte maatregelen van afzondering» in de woning M voorschrijven 18.
2. Indien de inspecteur aan den burgemeester bericht, dat die maatregelen niet voldoende worden toegepast5, kan de burgemeester, op advies van den inspecteur den lijder doen overbrengen naar een openbare of andere inrichting, bestemd voor de verpleging van lijders aan besmettelijke ziekten.
3. Indien de burgemeester niet binnen 24 uren aan het advies van den inspecteur i? gevolg heeft gegeven, kan deze de beslissing van den hoofdinspecteur vragen*».
4. De lijder, wiens overbrenging is gelast, of, indien de lijder een minderjarige is, een meerderjarig verzorger, kan, zoodra hij van den last tot overbrenging kennis krijgt, bij den burgemeester tegen de overbrenging bezwaar maken*. De burgemeester stelt den hoofdinspecteur onverwijld met het bezwaar in kennis. De overbrenging wordt opgeschort totdat de hoofdinspecteur beslist? heeft.
5. De hoofdinspecteur beslist binnen tweemaal 24 uren en geeft van zijn beslissing onverwijld kennis aan den inspecteur, aan den burgemeester en aan den belanghebbende, zoo deze bezwaar heeft gemaakt. De burgemeester voert de beslissing van den hoofdinspecteur onverwijld uit*.
Besmettelijke Ziektenwet



Nieuw
34
O. en G. O. 24, art. 4
lijder niet vervoerbaar is en die geneeskundige of de inspecteur de afzondering van den lijder niet voldoende acht, kan de burgemeester een van de maatregelen, vermeld in het vierde lid van artikel 3 toepassen, s w Het bepaalde in het vijfde lid van dat artikel is van toepassing.
6. Indien de behandelende geneeskundige verklaart, dat de lijder niet vervoerbaar* is en de inspecteur de afzondering van den lijder niet voldoende acht, stelt de burgemeester de woning onder bewaking
i M. v. T. De in dit artikel bedoelde ziekten (zie ook O. 24, art. 1, noot 3 en 5) zijn de z.g. endemische, als bijv. buiktyphus, roodvonk, diphtherie. In ieder geval van die ziekte is afzondering wel is waar noodig, maar de Overheid behoeft nog niet terstond zich daarmede in te laten.
8 M. v. T. Alleen indien in bijzondere mate2* gevaar voor verspreiding van een dier ziekten bestaat — en dit is in den regel niet het geval — is ingrijpen door de Overheid noodzakelijk ter bescherming van de gezonden, maar het is zeer wel mogelijk, die in de woning van den lijder te bereiken.
8» Sommige geneeskundigen bevredigt deze beperking niet ol vreezen moeilijkheden in de practijk. Zij meenen, dat ook ten opzichte van de ziekten van groep B bijzondere mate van gevaar voor besmetting voorkomen worden moet". Andere geneeskundigen z«n overtuigd, dat de practisohe resultaten niet evenredig zouden zijn aan de mate van beperking der persoonlijke vrijheid, die van draconische maatregelen bij groep B het direct gevolg zou zijn. Anderen merken op, dat er tegen O. 24, art. 4, eerste lid, theoretische bezwaren zijn: de „bijzondere mate van gevaar" vloeit juist ln vele overvulde woningen voort uit de onmogelijkheid van maatregelen van afzondering ln de woning te treffen.
» M. v. T. De inspecteur zal moeten beoordeelen, of de toestand zóó ernstig is en zoo ja, of de noodige afzondering bereikt wordt. Meent hij dat het laatste niet het geval is, dan zal overbrenging naar een inrichting moeten geschieden.
4 M. v. T. Maar aangezien hier niet zóó acuut gevaar dreigt als bij de ziekten van art. 3, kan de gelegenheid worden gelaten, dat de burgemeester of de lijder of zijn verzorger bezwaar maakt. Da dat geval moet de hoofdinspecteur beslissen.
5 M. v. T. Om zich een oordeel over de afzondering te vormen behoeft de inspecteur niet in ieder geval in de woning te komen. Hij zal in de meeste gevallen door overleg met den behandelenden geneesheer zich de noodige zekerheid kunnen en moeten verschaffen. (Zie ook W. 72, art. 20, noot 4.)
6 M. v. T. Verklaart de behandelende geneeskundige6» den lijder niet vervoerbaar, dan moet het huis onder bewaking worden gesteld. (Zie noot 8.)
6a zie ook O. 24, art. 3, noot 8. Hier weegt het algemeen belang naar verhouding minder zwaar en kan de behandelende medicus, die verondersteld wordt de behandeling dezer ziekte volkomen te beheerschen, wat ten opziohte van de onder normale omstandigheden nooit voorkomende ziekten van groep A niet het geval Is, den doorslag geven.



Nieuw
35
O. en G. O. 24, art. 4
' Zie voor de verhouding tusschen (hoofd)inspecteur en burgemeester W. 72, art. 26. In gemeenten waar een gezondheidsdienst is, treedt de directeur van dezen dienst, overeenkomstig O. 24, art. 46, in de plaats van den inspecteur. Voor het beroep bedoeld in O. 24, art. 4, vierde lid, treedt de inspecteur dan in de plaats van den hoofdinspecteur.
• M. v. T. Die bewaking kan volstaan met een helpend en waarschuwend handelen, en behoeft niet zoo gestreng te zijn als de bewaking, die 0. 24, art. 3 beoogt. Zij kan worden toevertrouwd aan verplegendof ontsmettingspersoneel.
Zie voor het in dat geval wenschelijk zijn van het kenmerk als aanvullende maatregel W 72, art. 20, noot 3 (in het G. O. opgenomen).
9 Maatregelen van afzondering houden hier verschillende maatregelen van reiniging en ontsmetting in.
10 Hiar is alleen sprake van lijders; voor maatregelen ten opzichte van verdachten, contacten en ziektekiemdragers zie O. 24, art. 5, noot 7.
11 Dwang tot ziekenhuisopname is dus (zie het tweede lid) slechts mogelijk, indien de voorgeschreven maatregelen niet voldoende worden toegepast. Sommige geneeskundigen achten deze beperking van de bevoegdheid van den inspecteur niet gewensoht; deze beperking is echter slechts schijnbaar, omdat de inspecteur zoo noodig O. 24, art. 5, eerste lid kan doen toepassen. Vele geneeskundigen zouden rechtstreeksche bemoeienis van den inspecteur met maatregelen van afzondering in de woning betreuren, omdat deze zich dan als het ware indringt tusschen behandelend geneesheer en patiënt. Zij zouden gaarne zien, dat deze maatregelen geheel aan het inzicht van den behandelenden geneesheer werden overgelaten, te meer waar het peil der geneeskundige opleiding naar hun meening een voldoende deskundigheid op dat gebied bij den praetiseerenden arts waarborgt. In de practijk zal bovendien een harmonische samenwerking tusschen inspecteur en praetiseerenden geneeskundige onmisbaar zijn. (Zie ook voor de verhouding tusschen inspecteur en behandelend geneesheer W. 72e art. 20, noot 4.) Het is uitgesloten, dat de inspecteur persoonlijk al deze zaken behartigt. Br zou dan ook veel te veel kostbare tijd verloren gaan (zie G. O.),
18 Hierbij is niet, zooals bijv. btj art. 3, vermeld, wanneer deze maatregelen een einde nemen, met name wie beoordeelen moet of het gevaar voor besmetting, het bijzonder gevaar voor verspreiding geweken Is. De beslissing over het ontslag uit ev. ziekenhuisverpleging is ter zake geheel aan den geneesheer-directeur, resp. chef der besmettelijke afdeeling, zulks in tegenstelling tot de verhoudingen bij zieken van groep A (zie O. 24, art. 3, noot 3). Ook hier zal de medewerking der practiseerende geneeskundigen onmisbaar zijn (zie ook noot 11 en wat de verhouding tot den inspecteur betreft W. 72, art. 20, noot 4). De vraag of deze medewerking der practiseerende geneeskundigen gehonoreerd zal moeten worden, wordt door enkele geneeskundigen bevestigend, door velen ontkennend beantwoord.
1* Zie voor de bedreiging met straf van hen, die zich aan deze maatregelen onttrekken, O. 24, art. 35.
" V. V. De in het eerste lid bedoelde bevoegdheid wenschten enkele leden doorgaande aan den burgemeester te zien gegeven. Er moet — aldus deze leden — niet gewacht worden tot er in bijzondere mate gevaar voor verspreiding is; zoo ver mag het nooit komen.
Van het in het vierde en vijfde lid opengestelde beroep op den hoofdinspecteur werd vertraging van de te nemen maatregelen gevreesd; men meende, dat in elk geval zou behooren te worden bepaald, dat dé hoofdinspecteur binnen 24 uur zijn beslissing moet geven.
Sommige leden achtten het gewenscht, dat in dit artikel worde voorgeschreven, dat bij verschil van meening tusschen den inspecteur en den burgemeester in beroep kan worden gekomen niet bij den hoofdinspecteur, doch bij den Minister, met de uitvoering van de wet belast.



Nieuw
36
O. en G. O. 24, art. 4
Practiseh zal ddt waarschijnlijk wel op hetzelfde neerkomen, daar toch de Minister wel door den hoofdinspecteur zal worden geadviseerd, doch het schijnt juister den Minister dan den hoofdinspecteur in het openbaar over de ambtsdaden van den burgemeester te doen oordeelen.
Ook tegen de in het zesde lid van dit artikel bedoelde bewaking had men bezwaar. Men meende, dat hier voor bewaking door de politie geen reden is. Liefst zou men ook hier een kenmerk zien aangebracht, maar dan een ander dan voor de besmettelijke ziekten van artikel 3 van het ontwerp.
i« M. v. A. i« Overweging van de ook elders dan in het V. V. over dit artikel gemaakte opmerkingen heeft geleid tot wijziging met name van het eerste en het tweede lid.
Het nieuwe eerste lid houdt in, dat een lijder in zijn woning verpleegd kan worden (in tegenstelling met art. 3) en behelst de opdracht aan den behandelenden geneeskundige, maatregelen voor te schrijven om uitbreiding der ziekte te weren. In overeenstemming met het nieuwe tweede lid van art. 2 wordt ook hier op de medewerking der medici een beroep gedaan. De wettelijke vorm is die van een opdracht, maar in wezen kan het niet anders zjjn dan een beroep op medewerking. Sanctie op onthouding zou tactisch ongewenscht en practiseh hoogst moeilijk uitvoerbaar zijn.
i« M. v. A. Het tweede lid is in dien zin gewijzigd, dat de burgemeester afzondering kan gelasten, indien de behandelende geneeskundige of de inspecteur hem berichten, dat de noodige maatregelen tegen verspreiding der ziekte niet voldoende worden of kunnen worden toegepast. De burgemeester kan de afzondering gelasten op advies van den behandelenden geneeskundige of van den inspecteur. Voor het geval de inspecteur adviseert, is de procedure van het artikel behouden. Volgens deze regeling zal de inspecteur eerst in de tweede plaats optreden, indien n.1. het óf bq den medicus ter plaatse óf bg den burgemeester aan de noodige activiteit ontbreekt. De bescherming van de openbare gezondheid vordert dan, dat worde ingegrepen, waartoe het Rijksgezag geroepen is. De inspecteur weet spoedig, op wie hij rekenen kan, op wie niet; hij zal dus in veel gevallen niet tot inmenging overgaan.
lï M. v. A. Ln het derde lid is alleen aan het advies van den inspecteur niet ook aan dat van den geneeskundige, een dwingende kracht gegeven. Plaatselijke verhoudingen kunnen het zeer ongeraden maken, dat de burgemeester door het advies van een plaatselijken geneeskundige eenigermate gedwongen zou kunnen worden. Bovendien is de inspecteur vóór allen geroepen, te waken voor het algemeen belang.
In geval van beroep zal de hoofdinspecteur steeds zoo spoedig mogelijk beslissen. Het is evenwel denkbaar, dat een tenmja van 24 uur te kort zou zijn. Beroep op den Minister zou niet zoo vlug kunnen verloopen als dat op den hoofdinspecteur; de Minister zou den hoofdinspecteur moeten hooren. Aangezien het bovendien niet gaat om handelingen van veel gewicht en het oordeel voornamelijk op medische gronden gebaseerd moet zijn, komt het den ondergeteekenden juister voor, dat niet op den Minister beroep wordt opengesteld.



Nieuw
37
O. en G. O. 24, art. 4
In het zesde lid is, in navolging in zoover van de wijziging van art. 3, den burgemeester de bevoegdheid gegeven de woning onder bewaking te stellen en een kenmerk aan te brengen. Naar hetgeen hiervoor over het vierde lid van art. 3 werd opgemerkt, moge te dezer plaatse worden verwezen.
18 De burgemeester heeft in dat geval dus het recht — als ultlmum remedium (zie d» M. t. A. — het huis onder politiebewaking te stellen of het kenmerk aan te brengen.



Nieuw
38
O. en G. O. 24, art. 5
MAATREGELEN TEN OPZICHTE VAN VERDACHTEN, CONTACTEN EN ZIEKTEKIEMDRAGERS GROEP A EN B.
Gewijzigd ontwerp artikel 5. 1. Hij die
van afzondering l*, waarneming, toezicht en onderzoek, u
passing, indien naar het oordeel van den inspecteur B de verspreiding van die ziekte in bijzondere mate i dreigt voort te gaan. 2. Ongewijzigd.
3. Vervallen (overbodig).
3. Blijkt den inspecteur» dat
Ontwerp 1924 artikel 5. »
1. Hij die naar het oordeel van den inspecteur6 gevaar oplevert voor overbrenging van * of verdacht moét worden te lijden aan1 een besmettelijke ziekte van groep A 2 7 kan door den burgemeester op advies van dien inspecteur" onderworpen worden aan maatregelen van afzondering en waarneming8». De inspecteur deelt in zijn advies de feiten mede, waarop het steunt. Het bepaalde in de beide vórige zinsneden vindt tot wering van een besmettelijke ziekte van groep B i overeenkomstige toepassing, indien het geval gesteld in artikel 4, eerste lid, zieh voordoet.
2. Didien de burgemeester niet binnen 24 uren aan het advies van den inspecteur gevolg heeft gegeven, kan deze de beslissing van den hoofdinspecteur vragen8.
3. Blijkt dat gevaar bestaat voor overbrenging van een besmettelijke ziekte van groep A, dan vindt het bepaalde in artikel 3 toepassing op den persoon, van wien het gevaar dreigt, totdat de inspecteur verklaart dat het gevaar is geweken. Blijkt dat gevaar bestaat voor overbrenging van een besmettelijke ziekte van groep B, dan kunnen met toestemming van den inspecteur en voor een door hem tè bepalen tijd maatregelen van afzondering, reiniging en ontsmetting worden toegepast.
4. Blijkt een geval van een besmettelijke ziekte van groep A of van groep B aanwezig te zijn, dan vindt artikel 3 of artikel 4 toepassing.



Nieuw
39
O. en G. O. 24, art. 5
4. Blijkt den inspecteur, dat
5. Ongewijzigd.
5. Blijkt, dat gevaar voor besmetting of een geval van besmettelijke ziekte van een der beide groepen niet aanwezig is, dan worden de maatregelen onverwijld opgeheven.
6. Wij behouden Ons voor bij algemeenen maatregel van bestuur nadere voorschriften » te geven met betrekking tot de in dit artikel bedoelde maatregelen.
* M. v. T. Dit artikel is gericht tegen verdachten, contacten en ziektekiemdragers. De verdachten en de contacten bieden hier geen moeilijkheid voor zoover het betreft na te gaan of de ziekte binnen het wetenschappelijk vastgestelde incubatietijdperk al of niet uitbreekt. 2 Zie O. 24, art. 1, noot 3 en 5; zie ook noot 7 bij dit artikel. ' Zie noot 4 bij O. 24, art. 3, inzake de wenschen der geneeskundigen over het steUen van eischen, waaraan de desbetreffende inrichtingen moeten voldoen. In de groote steden zijn die eischen niet gering, omdat tijdens een epidemie personen uit alle lagen der bevolking geïsoleerd zullen moeten kunnen worden en scheiding naar geslachten en naar graad van welstand en ontwikkeling mogelijk zal moeten zijn, terwijl oók geheele gezinnen behoorlijk gezamenlijk geïsoleerd moeten kunnen worden. Waarneming (observatie) sluit hier onderzoek in. Dusdanige „waarneming" kan in een ziekenhuis geschieden, doch ook thuis, zooals ook thans reedo geschieden kan met schepelingen, die van verdachte schepen tot het vrije verkeer worden toegelaten, op voorwaarde, dat ze onder geneeskundige controle zullen blijven. Van geneeskundige zijde wordt er op aangedrongen hier ln het bijzonder nog eens „ontsmetting en reiniging" te vermelden. Deze zijn ondertusschen reeds thans mogelijk door ze op te nemen onder de nadere voorschriften, waarvan ln het zesde Ud sprake is. Daarbij zal ook kunnen worden vastgesteld hoever men zonder toestemming van den onderzochte bij het onderzoek ma? gaan (met name of het verrichten van diagnostische reacties, het aftappen van bloed e.d. geoorloofd is zonder toestemming van den onderzochte).
4 M. v. T. Afzondering en waarneming zijn de noodzakelijke maatregelen; afzondering ter beveüiging tegen overbrenging van besmetting; waarneming voor het komen tot een conclusie. Die maatregelen moeten evenwel nader worden omschreven — wat lid 6 (G. O. 5) voorbehoudt aan een algemeenen maatregel van bestuur en dat wel, omdat men hier rechtstreeks afhankelijk is van de resultaten van een wetenschap, die zich snel ontwikkelt. Wat heden door moeizaam onderzoek moet worden vastgesteld kan wellicht morgen door een eenvoudige reactie4» worden beslist. Blijkt dat men te doen heeft met gevaar voor een der ziekten van 0. 24, art. 3, dan past weder absolute beveihging. Heeft men te denken aan een der ziekten van 0. 24, art. 4, dan staat men voor een ruimer veld van mogelijkheden, bekendheden en onbekendheden. Men zie bij dit artikel 0. 24, art. 26.
Het kan echter voorkomen, dat personen, bij wie ziektesymptomen niet optreden, toch besmet zijn. ln een deel der gevallen is dit niet van verdere beteekenis, doch voor een ander deel wel, wanneer n.1. de personen tot zoogenaamde ziektekiemdragers zijn geworden. Deze ziektekiemdragers40 vindt men ook onder de herstelde zieken. Het



Nieuw
40
O. en G. O. 24, art. 5
is nu juist in de laatste decenniën gebleken, hoe bij verschillende ziekten deze ziektekiemdragers oorzaak zgn van het optreden van gevallen in een omgeving, die langer dan den duur van het incubatietijdperk vrij was gebleven van de ziekte. Het is niet te verwonderen dat men vroeger deze gevallen toeschreef aan besmette goederen, waaraan men thans reeds minder denkt, omdat het leven van de ziektekiemen buiten den mensch gewoonlijk zeer kort is*8. Van wetenschappelijke zijde bezien leent dit verschijnsel zich nog voor veel studie en beschouwing.
Het komt ons voor, dat alles hier ter zijde te moeten laten en alleen met het verschijnsel rekening te moeten houden. Dragers van ziektekiemen40, die zelf geen ziekteverschijnselen vertoonen, kunnen voor hun omgeving een grooter gevaar zijn dan lijders, die door ieder als bron van besmetting worden beschouwd, vooral wanneer zij wërkzaam zijn onder omstandigheden, waardoor contact met anderen zeer voor de hand ligt. Zoo bijv. wanneer een drager van typhuskiemen werkzaam is in het melkbedrijf, wanneer een onderwijzer of onderwijzeres diphtheriekiemen 4d heeft. Hoewel het verschijnsel nog niet in alle deelen is opgehelderd en er nog vragen open zn'n, staat het wel zoo stevig als feit, dat een wet tegen de besmettelijke ziekten er rekening mede moet houden.
4a Hierbij is gedacht aan de „reactie van Schick" bij diphtherie, die daarin bestaat» dat men een weinig diphtheriegif in de huid spuit van den arm (soms ter contröle nog een weinig verwarmd diphtheriegif in den anderen arm). Het na zeker tijdsverloop optreden van een omschreven roodheid en zwelling — een positieve reactie —bewijst met aan zekerheid grenzende mate van waarschijnlijkheid, dat Iemand vatbaar is voor diphtherie, een negatieve reactie dat iemand niet vatbaar ie. Bil roodvonk is een overeenkomstige „reactie van Dick" ontdekt, maar nog in het stadium der proefnemingen. (Zie ook O. 24, art. 10, noot 3.)
4b Onder ziektekiemdragers moet men dragers van virulente ziektekiemen verstaanl (Zie O. 24, art. 6, noot 7a.)
4c Dat is ook de reden waarom de ontsmetting in zeer vele gevallen overbodig is en hoe langer hoe meer op den achtergrond komt.
4d Zie voor het nemen van maatregelen ten opzichte van onderwijzenden, die verdacht worden aan een besmettelijke ziekte te lijden of gevaar op te leveren voor overbrenging der besmetting O. 24, art. 8, derde en vierde lid.
• Zie voor de verhouding tusschen (hoofd)inspecteur en burgemeester W. 72, art. 26. Waar een gezondheidsdienst is treedt de inspecteur, overeenkomstig O. 24, art. 46, in de plaats van den hoofdinspecteur.
6 Zie voor de verhouding tusschen inspecteur en behandelend geneesheer W. 72, art. 20, noot 4. Waar een (gemeentelijke) gezondheidsdienst is treedt de directeur van dezen dienst, overeenkomstig O. 24, art. 46, ln de plaats van den Inspecteur.
7 Maatregelen ten opzichte van verdachten, contacten en ziektekiemdragers van ziekten van Groep B zijn dus slechts mogelijk indien in bijzondere mate gevaar bestaat voor verspreiding. (Zie ook O. 24, art. 4, noot 2 en 2a.)
8 Zie voor de bedreiging met straf van hen, die zich aan deze maatregelen onttrekken, O. 24, art. 35.
9 V. V. io Met de regeling, in het wetsontwerp ten aanzien van bacillendragers getroffen, konden sommige leden zich niet vereenigen. Zij achtten haar zeer bezwarend voor de betrokkenen. Zij vreesden, dat dezen ten gevolge van de maatregelen, welke te hunnen opzichte zullen worden getroffen, zoo niet voor hun geheele leven, dan toch voor geruhnen tijd, als gevaarlijk zullen worden beschouwd. Bovendien



Nieuw
41
O. en G. O. 24, art. 5
meenden zij, dat het oogenblik nog niet gekomen is om de thans op dit punt bovendrijvende medische opvattingen in wettelijke verplichtingen om te zetten.
Enkele leden achtten het voorschrift, gegeven in het eerste lid van dit artikel, onvolledig. Behalve afzondering en waarneming moesten ook onderzoekingsmaatregelen verplicht worden gesteld, bijv. bloedonderzoek. Echter zouden deze leden de te nemen maatregelen aanvankelijk voorzichtig willen zien toegepast. Op deze wijze zou, naar zij meenden, zonder dat verzet wordt gewekt, in de toekomst groot nut worden bereikt.
Ook hier werd aangedrongen op het treffen van de noodige maatregelen, opdat alom de vereischte inrichtingen in het leven kunnen worden geroepen.
*• M. v. A. In de M. v. T. hebben de ondergeteekenden er op gewezen, dat ten aanzien van de ziektekiemdragers volledig inzicht nog metis verkregen. Dit maant tot groote voorzichtigheid. Voor het feit, dat ziektekiemdragers bronnen van besmetting zijn gebleken, kan men evenwel bn' de bestrijding van de besmettelijke ziekten niet meer de oogen sluiten. Evenmin mag het besef, dat het voor den persoon, dien dit lot treft, hoogst onaangenaam is, dat hij ziektekiemen verspreidt en daarom aan maatregelen van beveiliging onderworpen wordt, afhouden van het nemen van die maatregelen. De bekende-bronnen van verepreiding eener besmettelijke ziekte moeten worden aangetast; men heeft geen keus, tenzij men bewust half werk zou willen doen. Deed men dat, dan zou men kunnen schuldig staan aan opofferen van gezondheid of leven van burgers.
De vrees, dat de betrokkenen voor hun geheele leven of voor geruimen tijd als gevaarlijk zullen worden beschouwd, komt den ondergeteekenden niet gegrond voor. Het toepassen van maatregelen dient juist om aan den gevaarlijken toestand een einde te maken. Opdat evenwel in de ruimste mate de voorzichtigheid worde betracht, wordt in het laatste lid de algemeene maatregel van bestuur imperatief gesteld. Aan het toepassen van dit artikel zal dus een deugdelijk voorbereide regeling voorafgaan.
11 M. v. A. Ln het eerste lid is ook „onderzoek" opgenomen. Bij den algemeenen maatregel van bestuur zal worden beslist, welke maatregelen van onderzoek toegelaten zullen zijn. Mede is „toezicht" opgenomen, en wel, opdat schade en kosten bespaard kunnen worden. Het zal daardoor toch mogelijk zijn, dat een verdachte niet in waarneming en afzondering wordt gehouden, maar zich vrij kan bewegen, onder zeker medisch toezicht gedurende den tijd van onderzoek.
Deze afzondering enz. kunnen plaats vinden in een ziekenhuis. Het is niet noodig, dat daarvoor nieuwe inrichtingen in het leven worden geroepen.
18 V. V. i« Met betrekking tot het voorschrijven van afzondering werd de vraag gesteld, of de regeling van het ontwerp wel geheel afdoende zal zijn. In Amsterdam heeft men ten tijde van de interneering en de verzorging van vluchtelingen hier te lande, ter voorkoming van het ontstaan van epidemieën, veel moeten doen ter bestrijding van de



Nieuw
42
O. en G. O. 24, art. 5
kleederluizenplaag. Ook daarvoor was afzondering het aangewezen middel. De bestaande wettelijke bepalingen laten echter niet toe, in zulk een geval dwingend op te treden. Zullen de nieuwe voorschriften daartoe toereikend zijn? Gaarne zou men hieromtrent worden ingelicht.
i* M. v. A. Artikel 5 van het ontwerp zal toereikend zijn om, indien gevaar voor vlektyphus dreigt, de kleederluizenplaag te bestrijden.
u v. V. Sommige leden achtten het gewenscht, dat in de wet rekening zal worden gehouden met de mogelijkheid, dat te eeniger tijd de behoefte zal komen te ontstaan om bepaalde personen, of in bepaalde tijden een ieder, ter voorbehoeding of genezing, aan kunstbewerkingen te onderwerpen. Gedacht werd daarbij aan soortgelijke maatregelen als de koepokinenting, doch dan ter bestrijding van andere besmettelijke ziekten. Naar de meening der hier aan het woord zijnde leden behoort de wet de mogelijkheid te scheppen, dat dienaangaande dwingende voorschriften worden uitgevaardigd.
De leden, die reeds eerder voor de persoonhjke vrijheid der burgers waren opgekomen, verklaarden het noodig te achten, dat, indien zoodanige voorschriften mochten worden mogelijk gemaakt, van te voren zal komen vast te staan, dat daarbij dan evenzeer als bij de koepokinenting met het bestaan van eventueele gewetensbezwaren rekening zal worden gehouden. Bovendien wenschten deze leden te waarschuwen tegen het verleenen van ver gaande bevoegdheid in dit opzicht aan de medische autoriteiten. Bloote verdenking zal reeds voldoende zijn om allerlei afzonderingsmaatregelen voor te schrijven. Men achtte willekeur in dezen niet uitgesloten.
16 M. v. A. Het komt den ondergeteekenden niet noodig voor, ten aanzien van andere ziekten de mogelijkheid van dwang tot het ondergaan van kunstbewerkingen op te nemen. De stand van geen enkele dier ziekten is zóó, dat dwang met een beroep daarop te rechtvaardigen zou zijn. En ook zij, die per slot tegen dwang geen bezwaar hebben, zullen daartoe toch alleen dan willen overgaan, wanneer de omstandigheden die onvermijdehjk|maken.



Nieuw
43
O. en 6. O. 24, art. 6
VERWIJDERING VAN ZIEKTEKIEMDRAGERS UIT BEPAALDE BEROEPEN EN BEDRIJVEN.
Gewijzigd ontwerp'artikel 6. 1. De burgemeester
kennis aan den burgemeester van die gemeente, in geval van vertrek zonder voorafgaande mededeeling aan het bevolkingsregister maakt de burgemeester het verbod in één of meer dagbladen bekend. 18
2. Ongewijzigd.
3. Ongewijzigd.
Ontwerp 1924 artikel 6 i s.
1. De burgemeester kan op advies van den inspecteur6 verbieden, dat een persoon «, van wien door onderzoek is komen vast te staan», dat hij gevaar oplevert voor verspreiding van een bij algemeenen maatregel van bestuur voor de toepassing van dit artikel genoemde besmettelijke ziekte, werkzaam is of blijft* in een beroep of bedrijf, dat bevorderlijk is aan de verspreiding van die ziekte 4. De burgemeester geeft in geval van vertrek naar een andere gemeente van het verbod kennis aan den burgemeester van die gemeente. io Het wordt opgeheven » op advies van den inspecteur binnen wiens ambtsgebied de persoon woont.
2. De belanghebbende kan bij Onzen Minister in beroep8 komen tegen het verbod. De inspecteur, aan wien de burgemeester binnen 24 uren afschrift van zijn beschikking zendt, kan binnen acht dagen tegen de beschikking in beroep komen bij Onzen voormelden Minister86. Gelijk beroep staat open, indien de burgemeester kennelijk een beschikking op het advies van den inspecteur achterwege laat.
3. De beslissing van Onzen Minister treedt voor de toepassing van deze wet in de plaats van die van den burgemeester.
1 M. v. T. Dit artikel (gewijd aan de verwijdering van ziektekiemdragers - zie O. 24, art. 5 - uit bepaalde bedrijven) zal voorzien in een leemte, die in de laatste jaren sterk gevoeld is. Een melkslijter, typhusbacillendrager, met eenige leden van zijn gezin, bleek oorzaak te zijn geweest van ettelijke «yphusgevallen in Amsterdam. Diphtherie bleek eenige malen in een school uitgebroken, doordat een onderwijzer



Nieuw
44
O. en G. O. 24, art. 6
of onderwijzeres drager was van diphtheriebacillen. In dergelijke gevallen moet op wettelijken grondslag kunnen worden ingegrepen.
8 M. v. T. Aangezien hier een terrein betreden moet worden, dat nog niet in allen deele bekend is, wordt in het tweede lid beroep op den Minister open gelaten. Niet omdat deze meer van de zaak zal weten dan de inspecteur, maar omdat deze de gelegenheid heeft andere erkende deskundigen te hooren en zoo tot een beslissing te komen die hij, staande boven het geval, beter dan een ander kan nemen.
8 Van geneeskundige zijde wordt er op aangedrongen mogelijk te maken, dat niet alleen „werkzaam zijn en blijven" verboden wordt, maar ook „het zich ophouden" in de bedrijven in kwestie. Sommigen wilden zelfs nog verder gaan en wenschen dat het mogelijk zij een bedrijf van overheidswege onmiddellijk te doen stopzetten, zoodra ls komen vast te staan dat van het bedrijf in kwestie besmetting is uitgegaan, zonder dat het nog gelukt is de eigenlijke bron op te sporen. In dit verband wordt ook behoud bepleit van W. 72, art. 8, laatste alinea: „Het ls verboden door onvoorzichtigheid of achteloosheid gevaar voor besmetting, dat voorzien kan worden, voor anderen te doen ontstaan". (Zie ook noot 11 en 12 en G. O. 24, art. 10, tweede lid.)
6 Zie ook voor de verhouding van burgemeester en inspecteur W. 72, art. 26Waar een gezondheidsdienst ls treedt de directeur van dezen dienst, overeenkomstig O. 24, art. 48, in de plaats van den inspecteur.
« Zie voor de mogelijkheid om aan minvermogende personen, die krachtens dit artikel uit hun beroep of'bedrijf verwijderd zijn een tegemoetkoming te geven ln geleden schade, O. 24, art. 26.
'MvT Het verbod, dat dit artikel mogelijk zal maken, zal niet blijvend behoeven te zijn. Zoodra de persoon vrij ls van virulente ziektekiemen, moet het worden opgeheven. Niet op het woord ziektekiemen ligt hier den nadruk, maar op het woord virulent. Hier ligt een der voetangels en klemmen van de onderhavige moeilijke materie Vooral bij diphtherie komt dat steeds naar voren. Volgens meerdere deskundigen heeft het morphologisch onderzoek' van de praeparaten en kuituren, die men na „afstrijken van de neus-keelholte krijgt, weinig waarde, omdat een niet onbelangrijk deel der aldus ontdekte diphtherlekiemen niet vinOent Is. Het onderzoek op virulentie gaat echter gepaard met een niet onaanzienlijke opoffering van tijd, proefdieren en geld.
« Zie voor de strafbepalingen O. 24, art. 37 (strafmaat hechtenis van ten hoogste 6 maanden of geldboete van ten hoogste / 1000).
9 Wie zich aan dat onderzoek onttrekt ls strafbaar krachtens O. 24, art. 35.
10 Zie wat do kosten betreft M. v. A. bij W. 72, art. 26, noot 5.
u V. V. Het voorschrift van dit artikel werd door enkelen onvoldoende geacht. Men ontdekt eerst, in welk bedrijf - een melkbedrijf bijvoorbeeld - de besmetting voorkomt; eerst daarna, welke persoon de ziektekiemen overbrengt. De bevoegdheid moet dus bestaan het bedrijf in zijn geheel te sluiten, totdat de bewuste persoon is ontdekt en verwijderd en de gevolgen van zijn aanwezigheid zijn onschadelijk gemaakt.
Andere leden hadden tegen dit artikel bezwaar. Zij wezen er op, dat het zeer moeilijk is een bacillendrager als zoodanig te herkennen en gaven dp grond daarvan als hun meening te kennen, dat de Staat er zich voor heeft te wachten, op dit gebied zoo stringente en zoo diep ingrijpende voorschriften te geven, als in dit artikelen vervat. De door enkele leden gewensohte bevoegdheid om een bedrijf in zijn geheel te sluiten, werd door hen ontoelaatbaar en practiseh niet uitvoerbaar
^Het tweede lid van het artikel geeft beroep op den Minister. Zal deze — vroeg men — zich voldoende weten te verzetten tegen overdreven eischen der hygiënisten?



Nieuw
45
O. en G. O. 24, art. 6
12 M. v. A. Sluiting van een bedrijf zou een bestaan kunnen vernietigen. Dit zou veel verder gaan dan noodig is. Heeft men eenmaal ontdekt, uit welk bedrijf de besmetting voortkomt, dan kan krachtens artikel 22 het vervoer van verdachte voorwerpen of van verdachte eetof drinkwaren worden belet; daarnaast is de drager van ziektekiemen ook vrij spoedig op te sporen, omdat — naar de ervaring tot dusver leerde — alleen in kleine bedrijven, waar men dus met enkele personen te maken heeft, dit gevaar zich voordoet. De ziektekiemdrager kan uit het bedrijf verwijderd worden, tijdelijk of blijvend. In theorie kan onverwijlde sluiting van het bedrijf het snelst en meest afdoende zijn, het middel is voor de praktijk te drastisch.
Aan hen, die tegen dit artikel bezwaar hadden, wordt gereedelijk toegegeven, dat hier met veel omzichtigheid te werk moet worden gegaan; maar ook hier geldt, wat bij art. 5 werd opgemerkt: de bekende bronnen van verspreiding van een ziekte moeten aangetast worden. Het zijn gelukkig zeldzame gevallen geweest, maar in de gevallen, die zich voordeden, zijn velen het slachtoffer geworden van den toestand van één of tweè personen in een bedrijf. Het baat niet, of de wetgever voor dergelijk feit de oogen zou sluiten of het ongeroerd zou laten, omdat er moeilijkheden te overwinnen zijn. Voor de noodige voorzichtigheid bij de toepassing zjja in dit artikel voldoende waarborgen gegeven. De maatregel kan alleen op advies van den inspecteur, die werkt onder de bevelen van den verantwoordelijken Minister, getroffen worden. Zou bij onvoorzichtige adviezen geven, dan zou hij zich moeten verantwoorden. De belanghebbende heeft bovendien beroep op den Minister, die eventueel zich in het Parlement zal hebben te verantwoorden. Deze kan adviezen inwinnen, ook bij niet-hygiënisten, en zal beslissen nadat hij het vóór en het tegen rijpelijk heeft overwogen. De ondergeteekenden meenen, dat er onder deze omstandigheden voor vrees voor toegeven aan overdreven eisehen der hygiënisten, zoo deze al mochten voorkomen, geen grond is; te minder omdat een Minister zijn aandacht aan allerlei belangen moet geven en de hygiëne-knobbel niet den meesten kans van onevenwichtigen groei heeft.
IS G. O.: deze toevoeging spreekt voor zich zelf.



W. 72, artt. 22, 23
46
O. en G. 0. 24, art. 7
VERBIEDEN VAN JAARMARKTEN, KERMISSEN EN OPENBARE VERGADERINGEN OF VERMAKELIJKHEDEN.
Wet 1872 artikel 22 K
Wanneer Aziatische cholera, pokken, roodvonk of pest in eene gemeente epidemisch8 zijn waargenomen, worden aldaar geene kermissen noch jaarmarkten gehouden. Zij worden in dat geval van gemeentewege geschorst.
Wet 1872 artikel 23.
Bij epidemische8 verspreiding van besmettelijke ziekten kan het houden van kermissen en jaarmarkten, waar ze niet van gemeentewege geschorst zijn, door Ons verboden worden in aan te wijzen gemeenten, in deelen van het Rijk of het geheele Rijk.
Ontwerp 1924, artikel 7 s. (Zie G.O.!)
Onze Minister * kan het houden van kermissen, markten en openbare vergaderingen of vermakelijkheden in een of meer gemeenten verbieden op grond van den omvang, dien de uitbreiding van een der bij algemeenen maatregel van bestuur voor de toepassing van dit artikel8 genoemde besmettelijke ziekten heeft verkregen of dreigt te verkrijgen. De burgemeester van iedere gemeente, voor welke dit verbod geldt, doet het houden van kermissen, jaarmarkten en openbare vergaderingen of vermakelijkheden, zoo noodig, metterdaad beletten.
Gewijzigd ontwerp artikel 7«.
1. De burgemeester kan het houden van kermissen, markten en openbare vergaderingen of vermakelijkheden in de gemeente verbieden op grond van den omvang, dien de uitbreiding van een besmettelijke ziekte heeft verkregen of dreigt te verkrijgen.
2. Onze Minister * kan het houden van kermissen, markten en openbare vergaderingen of vermakelijkheden, voor zoover de burgemeester dat niet heeft verboden, in een of meer gemeenten verbieden op grond van den omvang, dien de uitbreiding van een der bij algemeenen maatregel van bestuur 8 voor de toepassing van deze bepaling aangewezen besmettelijke ziekten heeft verkregen of dreigt te verkrijgen. De burgemeester van iedere gemeente, voor welke dit verbod geldt, doet het houden van kermissen, jaarmarkten en open-



W. 72, artt. 22, 23
47
O. en G. O. 24, art. 7
bare vergaderingen of vermakelijkheden, zoo noodig, metterdaad beletten.
i M. v. T. W. 72, artt. 22 en 23 hebben als grondslag voor het verbod de „epidemische verspreiding" « eener ziekte. Dit is niet juist. Het staat aUerminst vast wat onder dien term moet worden verstaan. Voor zoover er een bepaalde zin aan kan worden gehecht, is zij iets, dat voorkomen moet worden. Zóó ruime verapreiding eener ziekte als men epidemisch kan noemen, kan bevorderd worden door kermissen en jaarmarkten en moet worden voorkomen door een verbod, zoodra een besmettelijke ziekte dreigt zich ruimer te verspreiden.
* M. v. T. Niet alle besmettelijke-ziekten komen hiervoor in aanmerking; bijv. niet malaria, mazelen. Daarom moet bij algemeenen maatregel van bestuur worden aangewezen, bij welke ziekten dit artikel kan worden toegepast.
* Zie ook W. 72, artt. 21 en 24, speciaal noot 2.
* Niet de burgemeester noch de inspectie, maar de Minister heelt hier de leiding. De groote belangen, ook van economischen en anderen aard, die hier op het spel staan wettigen dit.
6 V. V.« De in dit artikel vervatte regeling werd een kras staaltje van centralisatie geacht. De Minister van Arbeid, Handel en Nijverheid zal in een gemeente op allerlei gebied verbodsbepalingen kunnen instellen. De burgemeester wordt slechts uitvoerder.
De bevoegdheid tot het verbieden van vergaderingen werd te mgrijpend geacht. Is het - werd gevraagd - de bedoeling, dat onder vergaderingen ook godsdienstoefeningen zullen zijn begrepen? Een zoodanige beperking van grondwettelijke rechten achtte men niet geoorloofd.
Andere leden gaven als hun meemng te kennen, dat onder vergaderingen godsdienstoefeningen niet begrepen kunnen zijn. Zij beriepen zich daarbij op de artikelen 9 en 171 der Grondwet, zoowel in onderling verband als in verband met de wet van 1855, ter uitvoering van het eerstgenoemde artikel.
« M. v. A. Zij, die dit artikel een kras staaltje van centralisatie achtten, hebben vermoedelijk over het hoofd gezien, dat art. 23 van de geldende wet dezelfde bevoegdheid geeft aan de Koningin. Het ontwerp noemt mede openbare vergaderingen en vermakelijkheden, maar dat heeft met centralisatie niets uit te staan. Deze bevoegdheid kan niet gemist worden. Om alle gedachte aan zucht naar terzijdestelling van de gemeentelijke autoriteiten uit te schakelen, is het artikel, zij het ten overvloede, in dien zin gewijzigd, dat het eerste lid betrekking heeft op de bevoegdheid van den burgemeester ten aanzien van zijn gemeente. Ten aanzien van welke ziekten die bevoegdheid zal gelden, kan de gemeenteraad vaststellen. Het tweede lid behelst de bevoegdheid van den Minister.



W. 72, art. 22, 23
48
O. en G. O. 24, art. 7
Ook vergaderingen kunnen, wanneer een ziekte zekere uitbreiding heeft gekregen, gevaarlijk zijn. Dank zij de moderne bestrij<lingswijze is de kans, dat het zóóver komt, niet groot, maar er moet toch mede gerekend worden. De kans, dat deze bevoegdheid zal worden gebruikt met politieke bedoelingen, is uitgesloten, omdat de feitelijke grondslag, een gevaarlijke verspreiding van een besmettelijke ziekte, niet dan hoogst zelden aanwezig zal zijn.
Godsdienstoefeningen zijn niet onder vergaderingen begrepen, evenmin als zij begrepen worden onder den term: recht van vergaderen.
«



W. 72, art. 14
49 O. en G. O. 24, art. 8, le deel
BEZOEK VAN SCHOOL EN KINDERBEWAARPLAATS DOOR BEWONERS VAN „BESMETTE" WONINGEN ENZ.
Wet 1872 artikel 14 » ».
Bewoners van huizen, woonwagens, woonschepen of vaartuigen, waarin eene besmettelijke ziekte voorkwam, mogen geen scholen bezoeken, dan na verloop van 8 dagen nadat de ziekte, volgens schriftelijke verklaring van eenen geneeskundige, uit die huizen of vaartuigen geweken is.
Het verbod wordt opgeheven, zoodra ontsmetting overeenkomstig art. 25 dezer wet heeft plaats gehad.
Zie gewijzigd ontwerp
artikel 8, eerste, tweede en derde lid.
Ontwerp 1924 artikel 8, le lid «.
1. Een bewoner* van een woning, voertuig of vaartuig, waarin een geval van een besmettelijke ziekte van groep A of van groep B s is vastgesteld io, mag een kinderbe waarplaatsi of school8 niet bezoeken, tenzij de inspecteur i aan het hoofd van de bewaarplaats of van de school een schriftelijke verklaring geeft, dat gevaar voor overbrenging van de ziekte niet bestaat. Deze verklaring kan worden herroepen; door herroeping treedt het verbod weder in werking. Het verbod geldt mede voor hen, die de woning, het vaartuig of voertuig bewoonden5 in een tijdperk van drie weken ■ voorafgaande aan het vaststellen van het geval*.
l M. v. T. W. 72, art. 14 noemt alleen scholen. Het ontwerp noemt ook kinderbewaarplaatsen. Kinderbewaarplaatsen zjjn hier en daar niet meer dan kinderpakhuizen en, door de overvulhng van onhygiënische ruimte, kweekplaatsen van besmettelijke ziekten. De toestand van deze inrichtingen zal een punt van onderzoek uitmaken; wellicht zullen speciale voorschriften noodig blijken. Maar er dient alvast te worden begonnen met het in O. 24, art. 8, opgenomen verbod. Dat dit in de wet van 1872 niet voorkwam is te verklaren door het feit, dat de kinderbewaarplaatsen eerst in latere jaren ingang hebben gevonden.
8 M. v. T. Onder scholen zijn te verstaan alle inrichtingen voor klassikaal onderwijs8*; het woord is algemeen gebruikt en omvat dus zoowel bewaarscholen als lagere en middelbare scholen en gymnasia.
2a Een kerkekamer, waar catechisatie gegeven wordt, valt bier niet onder. (Arrest van den Hoogen Raad van 14 Deo. 1908.) Zie ook O. 24, art. 16, noot 3.
8 M. v. T. W. 72, art. 14 is niet duidelijk; in het eerste lid is een termijn van 8 dagen genoemd voor beëindiging van het verbod, ook indien niet ontsmet is; het tweede lid stelt als einde voor het verbod ontsmetting. In beide gevallen kan de bedoeling geen andere zijn, dan dat het verbod vervalt, indien het gevaar voor overbrenging der ziekte is geweken. Maar ook zóó opgevat, gaat het artikel verder dan noodig is. Indien een lijder voldoende afgezonderd wordt gehouden in zijn
S. S. - Besmettelijke Ziektenwet
4
49



W. 72, art. 14
60 O. en G. O. 24, art. 8, le deel
woning is er geen reden, kinderen uit het gezin te beletten de school te bezoeken, mits de deskundige, de inspecteur, verklaard hebbe, dat er geen gevaar is. Worden de maatregelen onvoldoende gehandhaafd, dan kan hij de verklaring herroepen en treedt het verbod weder in werking.
* M. v. T. W. 72, art. 14 laat toe, dat kinderen uit een gezin weggezonden worden, vóórdat het geval van de ziekte officieel is vastgesteld, maar nadat vermoeden of zekerheid aangaande de ziekte is ontstaan. Deze practijk moet worden geweerd. Daartoe strekt de laatste zin van het eerste lid. (Zie ook noot 6.)
6 Onder bewoner wordt tevens verstaan tijdelijk inwonen in den zin van „logeeren".
6 In verband met de verschillen in den duur van het incubatletijdperk, gedurende welke de peisonen ziektekiemen herbergen en rondstrooien kunnen, zonder zelf verschijnselen der ziekte te vertoonen, wordt van geneeskundige zijde gewezen op bet schematische karakter van deze „drie weken" en aangedrongen op een vervanging door een meer algemeene bepaling, die voor elke besmettelijke ziekte vaststelling van dezen termijn bü algemeenen maatregel van bestuur mogelijk maakt. (Zie noot 11, 12 en G. O.)
Hierbij kan in herinnering gebracht worden, dat bijvoorbeeld de internationale quarantainevoorschriften voor cholera, pest en gele koorts slechts een afzondering eischen van 5 dagen en dat de incubatieperiode voor pokken, typhus en waterpokken tot drie weken toe kan bedragen, voor diphtherie echter niet meer dan 2 tot 10 dagen en voor roodvonk 1 tot 8 dagen, zoodat bij deze beide laatste, veelvuldig als kinderziekte voorkomende besmettelijke ziekten, met een wering uit de school gedurende twee weken na het contact zou kunnen worden volstaan. In dit verband kan er ook op gewezen worden, dat het logisch is den termijn van drie (resp. event. twee) weken zóó op te vatten, dat de tijd, die sedert het bewonen van woning, voertuig of vaartuig verstreken ls, in mindering wordt gébracht. De inspecteur kan trouwens met een en ander rekening houden en vrijstelling verleenen.
1 Niet de behandelende geneesheer, zooals tot dusverre, maar de inspecteur zal de verklaring afgeven, dat gevaar voor overbrenging van de ziekte niet bestaat, behalve voor wat betreft de besmettelijkheid (resp. toelaatbaarheid tot de school) van personeel en leerlingen, die overeenkomstig O. 24, art. 8, derde lid, wegens ziekte, ziektekiemdragen of wegens weigering zich te laten onderzoeken, de school niet mogen bezoeken. Op overeenkomstige wijze zal samenwerking tusschen inspecteur en behandelend geneesheer ook ter zake kunnen worden geregeld; onder regelen, bij algemeenen maatregel van bestuur te stellen. (Zie de regeling van het G. O., die daaraan voldoet.) Zie voor de samenwerking tusschen behandelend geneesheer en inspecteur W. 72, art. 20, noot 4. Waar een gezondheidsdienst is treedt, overeenkomstig O. 24, art. 46, de directeur voor dezen dienst in de plaats van den inspecteur.
S Zie voor de indeeling in groepen O. 24, art. 1, noot 3 en 5. Hier zou volgens sommigen do vermelding van groep A gemist kunnen worden, omdat de patiënt en al Zijn hulsgenooten en zelfs alle contacten, die zich in het incubatietijdperk kunnen bevinden of gevonden zijn in een ziekenhuis of in hun woning. Volgens anderen bestaan er uitzonderingsgevallen, waarbij contacten tot het vrije verkeer worden toegelaten (vlektyphus-contacten bijv. die ontluisd zijn, pokken-contacten, die gevaccineerd zijn en een „vroege reactie" vertoonen). (Zie ook noot 11.)
9 Op overtreding van W. 72, art. 14 (zie W. 72, art. 30) stond een boete van ƒ 0,50 tot ƒ 25,— of hechtenis van één tot drie dagen; op overtreding O. 24, art. 8 (zie O. 24. art. 37) staat slechts „voor zoover zij geschiedt door minderjarigen, beboerende tot het personeel van een kinderbewaarplaats of een school" hechtenis van ten hoogste zes maanden of geldboete van ten hoogste ƒ 1000,—.
10 Sommigen pleiten er voor hier aan toe te voegen „vermoed" (zie O. 24, art. 2, noot 2).
u V. V. i2 Sommige leden oordeelden het verbod, in dit artikel neergelegd, niet voldoende. Zij meenden, dat het voor een doeltreffende controle noodig is, dat van het voorkomen van de ziekte ambtshalve
60



W. 72, art. 14
51 O. en G. O. 24, art. 8, le deel
kennis worde gegeven aan de hoofden van scholen en kinderbewaarplaatsen. Ook aan de openbare leeszalen behoorde een kennisgeving te worden gericht, opdat de besturen hiervan kunnen zorg dragen, dat de boeken, welke zich onder hun beheer bevinden, niet in besmette woningen komen. Boeken vooral leveren groot gevaar op voor de overbrenging van ziektekiemen. (Zie noot 12 en W. 72, art. 15, noot 2.)
Gevraagd werd, of het wel noodig is, ook groep A in dit artikel te noemen. De lijders aan onder deze groep vallende ziekten immers zullen in inrichtingen verpleegd moeten worden. Of heeft men hier slechts het geval op het oog, dat zoodanige lijders niet vervoerd kunnen worden? (Zie ook noot 8.)
Dat in de slotbepaling van het eerste lid van dit artikel een vaste termijn van 3 weken wordt aangenomen, werd niet juist geacht. Deze termijn is voor sommige ziekten te lang, voor andere weer te kort. (Zie noot 6.)
Verzocht werd, duidelijk in het artikel te doen uitkomen, dat onder „bewoners" ook zijn begrepen tijdelijk inwonenden (logé's). Ook moet duidelijk blijken, wie het besmettingsgevaar geweken kan of moet verklaren en hoe het verlof tot het weder bezoeken der school na de gewekenverklaring van de ziekte zal worden verleend. (Zie noot 7 en G. 0.)
18 M. v. A. Kennisgeving aan de hoofden van scholen en kinderbewaarplaatsen veroorzaakt vooral in groote gemeenten, waar telkens een geval van de eene of andere besmettelijke ziekte voorkomt, een beduidenden administratieven omslag. Practiseh zou zij niet overal uitvoerbaar zijn, omdat niet alle kinderbewaarplaatsen bij het gemeentebestuur bekend behoeven te zijn. Willen gemeentebesturen zich de moeite en kosten getroosten, dan mogen zij dat doen; de ondergeteekenden meenen, dat de noodzakelijkheid niet in zóó sterke mate bestaat, dat de wetgever haar moet opleggen.
Het gevaar, dat besmetting door boeken wordt overgebracht, is zóó gering, dat kennisgeving aan openbare leeszalen onnoodig moet worden geacht. (Zie noot 11 en W. 72, art. 15, noot 2.)
Het komt den ondergeteekenden bij nadere overweging niet noodig voor, groep A in dit artikel te noemen. De hierover in het V. V. gemaakte opmerking is juist.
Naar aanleiding van de opmerking in het V. V. is de slotbepaling van het oude, eerste lid, die welstandshalve tot een nieuw tweede lid is gemaakt, in dien zin gewijzigd, dat de Minister voor de verschillende ziekten de termijnen vaststelt. (Zie noot 11 en 6.)
Het woord „bewoner" is algemeen gebruikt; er is zoowel de tijdelijke als de blijvende bewoner onder begrepen. Wie de verklaring, dat het besmettingsgevaar geweken is, moet geven, bleek en blijkt duidelijk uit het eerste lid, volgens welks thans gewijzigde redactie de behandelende geneeskundige dit moet doen.
i* M. v. A. 14 Ten deele onafhankelijk van de in het V. V. gemaakte opmerkingen is het artikel gewijzigd, om de bedoeling duidelijker naar voren te brengen. Het gewijzigde eerste lid heeft alleen betrekking op een meerderjarige, waarmede gelijk wordt gesteld een minderjarige,
51



W. 72, art. 14
52 O. en G. O. 24, art. 8, le deel
die in de school of bewaarplaats arbeid verricht. Het tweede (thans vierde) lid is aldus gewijzigd, dat het alleen slaat op andere minderjarigen, wat wel steeds leerlingen of kleine kinderen zuilen zijn. Voor dezen wordt de plicht gelegd op hen, bij wie zij inwonen. De tweede helft van dat lid is geschrapt, omdat bij nadere overweging de ondergeteekenden meenen, dat hij, die minderjarige commensalen houdt, dien plicht kan en moet nakomen door de overeenkomst, krachtens welke zij in zijn woning zijn, te beëindigen, indien zij ondanks het wettelijk verbod en zijn bemoeiingen toch naar de school zouden gaan.
Van den tweeden zin van het oude eerste lid is welstandshalve een nieuw derde lid gemaakt. Om dezelfde reden zijn het oude derde en vierde lid gemaakt tot een nieuw artikel 9.
In het tweede lid van het nieuwe artikel 9 (oud: vierde lid van artikel 8) is een wijziging gebracht. Voor iedere rubriek van gevallen, die zich kan voordoen, worden de daarop betrekking hebbende, voorafgaande bepalingen, van toepassing verklaard.
14 Nieuwe redactie: Gewijzigd ontwerp art 8.
1. Een meerderjarig *8 bewoner van een woning, een vaartuig of voertuig, waarin een geval van een besmettelijke ziekte van groep B is vastgesteld, mag een kinderbewaarplaats of school niet bezoeken, tenzij de behandelende geneeskundige ? aan het hoofd van de bewaarplaats of van de school een schriftelijke verklaring geeft, dat gevaar voor overbrenging van de ziekte niet bestaat. Voor de toepassing van deze bepaling wordt met een meerderjarig bewoner gelijk gesteld een minderjarig bewoner, die in een kinderbewaarplaats of een school arbeid verricht
2. Het verbod, gesteld in het vorig lid, geldt mede voor hen, die in de woning, het vaartuig of voertuig verbleven 6 in een aan het vaststellen van het geval voorafgaand tijdperk, dat voor iedere ziekte door Onzen Minister wordt bepaald « ».
3. De verklaring, bedoeld in het eerste lid, kan worden herroepen hetzij door den behandelenden geneeskundige hétzij door den inspecteur; door herroeping treedt het verbod weder in werking.
52



Nieuw
53 O. en G. O. 24, art. 8, 2e deel
PUCJHT DER OUDERS EN VERZORGERS OM HET SCHOOLBEZOEK VAN KINDEREN UIT „BESMETTE WONINGEN" TE BELETTEN
Gewijzigd ontwerp artikel 8, vierde en vijfde lid. *
4. Hij in wiens woning, vaartuig of voertuig een geval van een besmettelijke ziekte van groep B is vastgesteld, en bij wien minderjarigen inwonen, is verplicht te zorgen, dat dezen niet een kinderbewaarplaats óf een school bezoeken, tenzij de behandelende geneeskundige aan het hoofd van de bewaarplaats of de school een schriftelijke verklaring geeft, dat gevaar voor overbrenging van de ziekte niet bestaat. Het bepaalde in het derde lid is van toepassing.
5. De verplichting, omschreven in het vorige lid, geldt mede ten aanzien van hem, bij wien minderjarigen inwonen, die in een andere woning, een ander vaartuig of voertuig, waarin een geval van besmettelijke ziekte van groep B is vastgesteld, verbleven w in een aan het vaststellen van dat geval voorafgaand tijdperk, dat voor iedere ziekte door Onzen Minister wordt bepaald u.
Ontwerp 1924 artikel 8,2e lid i 7. 2. Hij in wiens woning, voertuig of vaartuig een geval van een besmettelijke ziekte van groep A • of van groep B voorkomt, en bij wien minderjarigen, die een kinderbewaarplaats of een school* bezoeken, inwonen s of in een tijdperk van drie weken*, voorafgaande aan het vaststellen van het geval hebben ingewoond, is verplicht te zorgen, dat dezen niet in strijd met het bepaalde in het eerste lid een kinderbewaarplaats of een school bezoeken. In geval de inwonende minderjarigen* niet tot zijn gezin a behooren, wordt hij geacht aan de verplichting te hebben voldaan, indien hij bewijst, dat hij binnen vier en twintig uren, nadat het geval is vastgesteld, aan het hoofd van de kinderbewaarplaats of van de school daarvan kennis heeft gegeven. In die kennisgeving moet de naam van den inwonenden minderjarige wórden vermeld.
* M. v. T. Dit lid dient om den ouders den plicht op te leggenla te zorgen, dat hun kinderen niet in strijd met het voorschrift een kinderbewaarplaats of een school bezoeken. (Zie ook O. 24, art. 8, vierde lid, noot 6.)
1» Hierbij kan opgemerkt worden, dat het noodig zal zijn de ouders van tijd tot tijd aan dezen plicht te herinneren. In de missive van den Minister van Binnenlandsche Zaken van 15 April 1873 wordt reeds de wenschelijkheid betoogd de Ingezetenen bij openbare aankondiging te herinneren aan de verplichtingen, hen bij W. 72, artt. 14 en 15 en andere artikelen opgelegd. Herhaling dier bekendmaking „zoodra zich een besmettelijke ziekte in de gemeente vertoont" wordt een nnttige maatregel genoemd.
* M. v. T. Die plicht wordt ten aanzien van hen, bij wie kinderen „in de kost" zijn, beperkt tot de kennisgeving, bedoeld in de tweede zinsnede. Verder reikende verpHchting zou ten aanzien van dezen niet billijk zijn, omdat zij geen gezag, rechtens, tegenover de bij hen ondeis gebrachte kinderen hebben.
53



Nieuw
54 O. en 6. O. 24, art. 8, 2e deel
» M. v. T. De term „minderjarigen" is hier genomen om kinderen van een kinderbewaarplaats en leerlingen van een school te omvatten, ter vereenvoudiging van de redactie.
4 Zie O. 24, art. 8, eerste lid, noot 2.
6 Zie O. 24, art. 8, eerste lid, noot 5.
* Zie O. 24, art. 8, eerste lid, noot R.
f Op overtreding van O. 24, art. 8, tweede lid is geen overtreding gesteld (zie ook O. 24, art. 8, eerste lid, noot 9) voor de ouders en verzorgers, die niet zorgen, dat een kind een kinderbewaarplaats of school niet bezoekt, als dat krachtens O. 24, art. 8, tweede lid of vierde lid verboden is; wel strafbaar ls het hoofd der bewaarplaats of school, dat een kennisgeving als bedoeld in de tweede zinsnede ontving en het desbetreffende kind toch gedurende de geldigheid van het verbod toelaat (zie O. 24, art. 38); strafmaat geldboete van ten hoogste ƒ 300,—.
8 Toelichting G. O. Zie O. en G. O. 24, art. 8, le deel.
9 Zie O. en G. O. 24, art. 8, le deel, noot 8 en 11.
10 Zie O. en G. O. 24, art. 8, le deel, noot fi.
11 zie O. en G. O. 24, art. 8, le deel, noot 6 en 11.
54



Nieuw
55
O. 24, art. 8, 3e deel 6. O. 24, art. 9
ONDERZOEK NAAR ZIEKEN EN ZIEKTEKIE3ÏDRAGERS ONDER PERSONEEL EN LEERLINGEN.
Gewijzigd ontwerp artikel 9».
1. Gelijkluidend met O. 24, art. derde lid.
2. Ten aanzien van hen die blijken te lijden aan een der besmettelijke ziekten van groep A of van groep B, is het bepaalde in de artikelen 3 of 4 van toepassing; ten aanzien van hen, die blijken gevaar op te leveren voor de verspreiding van een dier ziekten, is het bepaalde in artikel 5 van toepassing; ten aanzien van hen, die zich aan het onderzoek hebben onttrokken, geldt het verbod, gesteld in het eerste lid en het gebod, gesteld in het vierde lid van artikel 8, met dien verstande dat in de plaats van een verklaring van den behandelenden geneeskundige treedt een gedagteekende en onderteekende verklaring van een geneeskundige, welke voldoet aan de voorschriften, bjjj algemeenen maatregel van bestuur gegeven.
Ontwerp 1924 artikel 8, 3e en 4e lid s.
3. Indien is gebleken i, dat het bezoeken van een kinderbewaarplaats of van een school oorzaak is geweest van de verspreiding van een besmettelijke ziekte van groep A of van groep B, kan de burgemeester aan een door hem op
advies van den inspecteur i daar voor aangewezen geneeskundige op dragen te onderzoeken of perso neel van die inrichtingen o minderjarigen, die haar be
zoeken », lijden aan of gevaar opleveren voor overbrenging 4 van een der besmettelijke ziekten van groep A of van groep Bs. Het personeel en de minderjarigen zijn verplicht zich aan dat onderzoek te onderwerpen 2, tenzij zij zich daaraan onttrekken door onverwijlde verwijdering uit de inrichting. Zij die blijken te lijden aan of gevaar opleveren voor overbrenging van een der besmettelijke ziekten van groep A of van groep B en zij, die zich aan het onderzoek hebben onttrokken, mogen dezelfde of een andere inrichting niet meer bezoeken zonder een gedagteekende en onderteekende verklaring van een geneeskundige, die voldoet aan de voorschriften, bij algemeenen maatregel van bestnur gegeven2.
4. Het bepaalde in het tweede lid vindt overeenkomstige toepassing ten aanzien van hem, bij wien minderjarigen inwonen, voor welke het verbod, omschreven in de laatste zinsnede van het vorige lid, geldt«.



Nieuw 56 O. en G. O. 24, art. 8, 3e deel
G. O. 24, art. 9
i M. v. T. Bestaat er vermoeden1», dat een lid van het onderwijzend personeel van een school of een leerling gevaar oplevert voor besmetting, dan is de gezondheidszorg thans machteloos indien men een onderzoek door een geneeskundige weigert of de geneeskundige weigert een verklaring af te geven. Het derde hd voorziet in deze leemte.
1» „Indien is gebleken" is veel positiever dan „bestaat er vermoeden". Van geneeskundige zijde aoht men de laatste redactie juister dan de eerste, omdat vrijwel' nooit volstrekte zekerheid bestaat op geneeskundig terrein.
8 M. v. T. Wil men zich niet aan het onderzoek onderwerpen, dan moet men de school verlaten en daaruit wegblijven, totdat een geneeskundige verklaring wordt overgelegd, die de noodige zekerheid geeft. Opdat daarbij niet volstaan worde met een zinledige formahteit, moeten bij algemeenen maatregel van bestuur daarvoor eischen worden gesteld.
s M. v. T. „Minderjarigen'' staat hier tegenover „personeel", waaronder ook minderjarigen kunnen voorkomen, maar van wie niet gezegd kan worden, dat zij een kinderbewaarplaats of school „bezoeken".
4 Zie over ziektekiemdragers ook O. 24, art. 6, noot 7a.
5 Zie O. 24, art. 1, noot 3 en 5.
6 Dat wil dus zeggen, dat de ouders en verzorgers ook verplicht zijn het schoolbezoek te beletten van hun kinderen, Indien die zich — in negen van de tien gevallen op hun bevel — onttrokken hebben aan het ln O. 24, art. 8, derde Ud bedoelde onderzoek. Idem voor kostkinderen kennisgeving aan het hoofd der school, wat alleen mogelijk zal zijn als hen bekend is, dat deze zich aan onderzoek onttrokken hebben. (Zie ook de strafbepaUngen O. 24, art. 38e; O. 24, art. 8, tweede Ud, noot 7.)
7 Waar een gezondheidsdienst ls treedt, overeenkomstig O. 24, art. 46, de directeur van dezen dienst ter zake als adviseur van den burgemeester op. Uiteraard zal meestal een schoolarts of gemeentearts worden aangewezen.
8 Zie voor de strafbepalingen O. 24, art. 85.
• G. O. Toelichting. Zie O. en G. O. 24, art. 8, le deel, noot 13.
56 <



W. 72, aart. 15
57
Vervallen
PLICHT VAN SCHOOLHOOFDEN OM HET SCHOOLBEZOEK VAN PERSONEN UIT BESMETTE WONINGEN ENZ. TE BELETTEN.
Wet 1S72 artikel 15 i 2 s. Hoofden of bestuurders van de in het vorig artikel genoemde inrigtingen mogen de daarbij vermelde personen, zoolang het verbod duurt, niet tot die inrigtingen toelaten.
1 M. v. T. W. 72, art. 15 houdt een verbod in voor hoofden van scholen.
Dergelijke verbodsbepaling (zie de daarop gestelde straf W. 72, art. 30, zevende lid), kunnen de hoofden alleen dan naleven, indien de wet waarborgt, dat zij van het in werking treden van het verbod voor ieder voorkomend geval kennis krijgen. Dit nu is zonder zeer grooten omslag in de grootere gemeenten niet te bereiken. Voor zooveel het personeel betreft, is bovendien een verbód, tot het personeel gericht, ondér bedreiging van straf op overtreding, voldoende (O. 24, art. 37); voor zooveel het kinderen of leerlingen betreft, is een voorzièning getroffen in het tweede en het vierde lid en in de artt. 37 en 38.
8 Sommige geneeskundigen zouden het schrappen van dit artikel betreuren. Enkelen zouden zelfs verder willen gaan en wenschen, dat de burgemeesters, behalve aan de hoofden en bestuurders van scholen en kinderbewaarplaatsen, ook aan bestuurders van openbare leeszalen en bibliotheken in de gemeente kennis zal geven van gevallen van besmettelijke ziekten. Zij wenschen dat ook deze laatste personen die gevaar voor verspreiding opleveren, uit hun zalen zullen weren en besmet veronderstelde boeken zullen doen ontsmetten. Daartegenover zijn vele geneeskundigen van oordeel, dat de rol, die de scholen als zoodanig (gezwegen van bibliotheken en openbare leeszalen) spelen bij het overbrengen van besmettelijke ziekten, van ondergeschikte beteekenis ls en dat een kennisgeving aan bestuurders van openbare leeszalen enz. practiseh gesproken waardeloos zou zijn, te meer waar de „besmet veronderstelling" van boeken twijfelachtig is en ontsmetting daarvan door hen overbodig geacht wordt.
» Zie ook O. 24, art. 38, houdende strafbepalingen ten opzichte van hoofden van soholen, die kinderen en personeel toelaten, terwijl dat verboden was. (Zie V. V. O. en Q. O. 24, art. 8, le deel, noot 11, ld. M. v. A„ noot 12.)



Nieuw
58 O. 24, art. 9, G. O. 24, art. 10
GEHEELE OF GEDEELTELIJKE SLUITING VAN SCHOLEN EN KINDERBEWAARPLAATSEN.
Ontwerp 1924 artikel 91«. Gewijzigd ontwerp artikel 10.
1. De burgemeester gelast geheele of gedeeltelijke sluiting van een kinderbewaarplaats 8 of een school, indien de inspecteur* hem schriftelijk verklaard heeft, dat het gevaar voor de verspreiding van een besmettelijke ziekte dat naar zijn meening noodzakelijk maakt4. De sluiting blijft gehandhaafd, totdat de inspecteur het gevaar geweken acht.
2. Indien de burgemeester bezwaar heeft tegen het advies van den inspecteur, kan hij binnen 12 uur nadat hem dat advies bereikte, de beslissing van den hoofdinspecteur* vragen, onder opschorting van de uitvoering van dat advies. Het schoolbestuur kan bij den hoofdinspecteur in beroep komen. De burgemeester voert de beslissing van den hoofdinspecteur onverwijld uit.
i M. v. T. Dit artikel is een aanvulling van O. 24, art. 8. Sluiting van gemeentescholen kwam nu en dan voor; het stond aan den burgemeester daarover te beslissen. De beslissing zal in de toekomst bij hem bhjven, onder controle door de mogelijkheid van beroep op den hoofdinspecteur.
2 zie voor de gevaren, aan ondoelmatig Ingerichte kinderbewaarplaatsen verhonden, O. 24, art. 8, eerste Ud, noot 1.
8 Zie voor de verhouding tusschen burgemeester en Inspecteur W. 72, art. 26; waar een gezondheidsdienst ls treedt, overeenkomstig O. 24, art. 46, de directeur van dezen dienst ln de plaats van den Inspecteur en voor het beroep de inspecteur ln de plaats van den hoofdinspecteur.
4 Dit is veel minder dan vroeger het geval, omdat „het gevaar van verspreiding van een besmettelijke ziekte" niet door de sohooUokalen en leermiddelen gegeven wordt, maar door de aanwezigheid van ziektekiemdragers (zie ook O. 24, art. 5, noot 4 en O. 24. art. 6, noot 7a), zoodat de Inspecteur (resp. directeur van den gezondheidsdienst) alvorens tot geheele of gedeeltelijke sluiting te advlseeren, zal beginnen toepassing van O. 24, art. 8, derde Ud, voor te stellen, vooral bij diphtherie, omdat daarbij het opsporen van ziektekiemdragers geen onoverkomelijke moeilijkheden met zloh brengt en bovendien de „reactie van Schick" (zie O. 24, ait. 5, noot 4a) een waardevol hulpmiddel ls om zloh een Indruk te verschaffen van de vatbaarheid der kinderen.
6 Zie ook de strafbepalingen ten opzichte van het hoofd der school, die gedurende de sluiting toch kinderen en personeel toelaat, O. 24, art. 38.
58



W. 72, artt. 17, 17a
59
O. 24, artt. 10, 11 G. O. 24, artt. 11, 12
ALGEMEENE REGELING VAN DE INENTING TEGEN DE POKKEN.
Wet 1872 artikel 17 * ».
Onderwijzers, onderwijzeressen en leerlingen worden in de scholen slechts toegelaten, indien wordt overgelegd eene verklaring van een geneeskundige, dat zij met goed gevolg of meer dan eens de inenting tegen de pokken hebben ondergaan of aan de natuurlijke kinderpokken (variolae) hebben geleden.
Onderwijzers, onderwijzeressen en leerlingen evenwel, die eene onderteekende en gedagteekende verklaring overleggen van een geneeskundige, dat zij zonder goed gevolg éénmaal de inenting tegen de pokken hebben ondergaan, worden gedurende één jaar, te rekenen van den dag, waarop de inenting geschied is, in de scholen toegelaten.
Wet 1872 artikel 17a.
Onder inenting tegen de pokken, geschied na een bij algemeenen maatregel van bestuur te bepalen tijdstip, wordt verstaan de inenting, welke is verricht met inachtneming van de voorschriften, daaromtrent bij dien algemeenen maatregel van » bestuur gegeven.
Zie gewijzigd ontwerp artikel 11 en 12.
Ontwerp 1924 artikel 10 s.
1. Onderwijzers, onderwijzeressen en leerlingen? worden in de scholen * slechts toegelaten, indien wordt overgelegd een verklaring van een geneeskundige, dat zij met goed gevolg of meer dan eens s de inenting * ' tegen de pokken hebben ondergaan of aan de natuurlijke kinderpokken (variolae) 6 hebben geleden.
2. Onderwijzers, onderwijzeressen en leerlingen evenwel, die een onderteekende en gedagteekende verklaring overleggen van een geneeskundige, dat zij zonder goed gevolg éénmaal5 de inenting tegen de pokken hebben ondergaan, worden gednrende één jaar &, te rekenen van den dag, waarop de inenting geschied is, in de scholen toegelaten.
Ontwerp 1924 artikel 11.
Onder inenting tegen de pokken, geschied na 31 December 1924, wordt verstaan de inenting *, welke is verricht met inachtneming van de voorschriften i, daaromtrent bij algemeenen maatregel van bestuur 9 gegeven.
i M. v. T; Aan de voorscluiften nopens vaccinatie, die trouwens van later tijd dagteekenen, behoeft niet gewijzigd1» te worden, behoudens een poging om tegemoet te komen aan eerlijke gewetensbezwaren (zie de artt. 12—17) en een enkele wijziging, die bij art. 18 van het ontwerp wordt toegelicht.
la Sommige geneeskundigen pleiten voor wijziging in dien zin, dat geen 5 schrabjes of prikjes meer zullen worden geëischt, maar met een of twee volstaan kan worden.
2 De huidige redactie van artt. 17, 17a, 176, 17c en 17<i dateert van 1911 (zie ook M. v. T. bij O. 24, art. 12, noot 3). Vóór dien tijd luidde W. 72, art. 17 als volgt: „Onderwijzers, onderwijzeressen of leerlingen, die niet, blijkens verklaring van een genees-



W. 72, art*. 17, 17a 60 O. 24, artt. 10, 11
G. O. 24, artt. 11, 12
kundige, met goed gevolg ol meer dan eens de inenting der koepokken hebben ondergaan, of aan de natuurlijke kinderpokken (variolae) hebben geleden, worden in de scholen niet toegelaten.
De vorm, de plaats, de wijze van inlevering, bewaring en teruggave dier verklaringen worden bij algemeenen maatregel van inwendig bestuur geregeld". (O. 24, artt. 10 en 11 ztjn gelijkluidend met W. 72, artt. 17e en 17a.)
8 Van geneeskundige zijde wordt er op aangedrongen voor onderwijzers en leeraren, onderwijzeressen en leeraressen en voor leerlingen boven 12 jaar, voor wie toelating gevraagd wordt voor inrichtingen voor voortgezet lager, middelbaar en voorbereidend hooger onderwijs en daarmede gelijk te stellen inrichtingen, als kweekschool, ambachtsschool, zeevaartschool e. d., een bewijs van herinenting te eischen. Enkelen zouden nog verder willen gaan en wenschen, dat de overheid aan al haar ambtenaren den eisch zal stellen, dat ze gerevaccineerd zijn. Zie G. O. noot 10, 11.
Verder is er van geneeskundige zijde op gewezen, dat het wenschelijk geacht werd, evenals in vorige ontwerpen, ook in dit ontwerp bepalingen op te nemen, die ten doel hebben de bevordering van de toepassing van preventieve kunstbewerkingen ln het algemeen (als voorbeeld kan genoemd worden inenting tegen diphtherie, typhus, dysenterie en cholera). Ten slotte wordt er van geneeskundige zijde op aangedrongen, door een bepaling in het ontwerp de mogelijkheid te openen bij algemeenen maatregel van bestuur voorschriften te geven voor diagnostische kunstbewerkingen (als voorbeeld kunnen de „reactie van Schlok" bij diphtherie en de „reactie van Dlek" bij roodvonk genoemd worden (zie ook O. 24, art. 5, noot 4 en 4a). Daarbij kan aangeteekend worden, dat reeds thans de reactie van Schirk en de immunlsatie tegen diphtherie met medewerking van ouders en sohoolpersoneel onder leiding van het staatstoezicht op flinke schaal overal worden toegepast, waar een dlphtherle-epldemie uitbreekt of dreigt.
4 Zie voor hetgeen onder scholen verstaan moet worden O. 24, art. 8, eerste lid, noot 2.
6 Is de inenting de eerste maal zonder gevolg (d. i. „komen de pokken niet op"), dan kan men dat toeschrijven öf aan verminderde of ontbrekende vatbaarheid óf aan fouten bij de inenting gemaakt óf aan minder deugdelijke pokstof óf aan toevallige omstandigheden van onbekenden aard. Komen bij de inenting een jaar later weer de pokken niet op, terwijl de pokstof volwaardig blijkt, dan mag aangenomen worden dat verminderde vatbaarheid, resp. onvatbaarheid aanwezig ls.
6 Deze zinsnede is gelukkig zoo goed als een doode letter, behalve mogelijk voor kinderen, die ln het buitenland of ln Indifi echte pokken gehad hebben (waterpokken ztjn, zooals bekend verondersteld wordt, geen echte pokken).
7 Vele geneeskundigen pleiten er voor, de toelating tot de scholen voor onderwijzers en onderwijzeressen en voor leerlingen boven 12 Jaar, afhankelijk te stellen van een bewijs van berinenting (zie ook O. 24, art. 16, noot).
8 Zie voor de straf, waarmede hoofden van scholen bedreigd worden, die leerlingen en personeel in strijd met dit artikel, toelaten, O. 24, art. 38. De strafmaat bedraagt geldboete van hoogstens ƒ 300,—, terwijl overtreding van W. 72, art. 17 gestraft wordt met een boete van f 0,50 tot ƒ 25,— of hechtenis van 1—3 dagen.
» Zie ook het uitvoeringsbesluit (Kon. besluit 29 Februari 1912, StM no. 97).
i* V. V. Algemeene beschouwingen: Sommige leden verklaarden het zeer te betreuren, dat in het wetsontwerp en in de Memorie van Toelichting met geen enkel woord over de hermenting wordt gesproken. Het is toch gebleken, dat, wil de bevolking tegen het pokkengevaar beschut blijven, ook de volle aandacht aan de hermenting moet worden geschonken, wijl de inenting op zich zelf slechts een betrekkelijk middel van beschutting is. (Zie ook noot 3, 7 en 11.)
li V. V. Eenige leden verklaarden het, onder verwijzing naar het te dezer zake bij de algemeene beschouwingen opgemerkte (zie noot 10), nu de gelegenheid om vrijstelling van den vaccinatieplicht te verkrijgen, staat te worden verniimd, noodzakelijk te achten, dat strenge
60



W. 72, artt. 17, 17a 61 O. 24, artt. 10, 11
G. O. 24, artt. 11, 12
voorschriften worden opgenomen omtrent revaccinatie van de overige onderwijzers en leerlingen. In andere landen schijnen zoodanige voorschriften reeds te bestaan. Gaarne zou men worden ingelicht omtrent de thans te dezen aanzien in Frankrijk geldende bepalingen.
Andere leden konden zich niet vereenigen met het hier aan de Regeering gegeven advies om strenge voorschriften omtrent revaccinatie van onderwijzers en leerlingen in de wet op te nemen. De Staat wachte zich voor verdere uitbreiding van den vaccinatiedwang.
i* M. v. A. Artikel 10 (nieuw 11). Zooals reeds in de algemeene beschouwingen werd medegedeeld, is de plicht tot revaccinatie in het ontwerp opgenomen. In verband daarmede is de redactie van dit artikel gewijzigd i*. Lid 2 bevat nu den eisch van herinenting ten aanzien van onderwijzers, onderwijzeressen en leerlingen boven 11 jaar; ten aanzien van hen, die vroeger vrijstehing van inenting verkregen, treedt de menting in de plaats van herinenting. Lid 1 omvat de leerlingen beneden 11 jaar. Na hetgeen ten deze in het algemeen deel dezer Memorie werd aangevoerd, vordert deze wijziging niet nadere toelichting.
Da artikel 4ö is een zinsnede opgenomen, die het mogehjk maakt, dat de revaccinatiebepaling later in werking treedt dan het overig deel der wet, opdat gelegenheid zij tot tijdige hermenting.
18 Nieuwe redactie art. 10:
Gewijzigd ontwerp art. 11 (oud 10). t. Leerlingen beneden 11 jaar 12
worden in scholen * slechts toegelaten, indien wordt overgelegd een verklaring van een geneeskundige, dat zij met goed gevolg of meer dan eens 5 de inenting 8 1 te* en de pokken hebben ondergaan of aan de natuurlijke kinderpokken (variolae) « hebben geleden. Leerlingen beneden 11 jaar evenwel, die overleggen een onderteekende en gedagteekende verklaring van een geneeskundige, dat zij zonder goed gevolg éénmaal 5 de inenting tegen de pokken hebben ondergaan, worden gedurende één jaar 6, te rekenen van den dag, waarop de inenting geschied is, in de scholen toegelaten.
2. Onderwijzers, onderwijzeressen, alsmede leerlingen boven 11 jaar worden in scholen slechts toegelaten, indien wordt overgelegd een bewijs van herinenting 81112. Ten aanzien van hen, die vóór het
61



W. 72, artt. 17, 17a 62 O. 24, artt. 10, 11
G. O. 24, artt. 11, 12 twaalfde jaar niet zijn ingeënt, treedt het bewijs yan inenting in de plaats van dat van de herinenting.
14 V. V. Artikel 11. Gaarne zou men den in dit artikel genoemden datum van 31 December 1924 zien toegelicht.
16 M. v. A. Artikel 11 (nieuw 12). De datum van 31 December 1924 was voorloopig genoemd, omdat een tijdsbepaling noodig is en de kans niet uitgesloten scheen, dat de wet tegen dien tijd in werking zou kunnen treden. De redactie is in dien zin gewijzigd, dat het tijdstip van in werking treden der nieuwe wet als beslissend geldt.
ifi Nieuwe redactie art. 11:
Gewijzigd ontwerp artikel 12 (oud 11).
Onder inenting en herinenüng 8 li 18 tegen de pokken, geschied na het in werking treden van deze wet 14, wordt verstaan de inenting en de herinenting, welke is verricht met inachtneming van de voorschriften 1, daaromtrent bij algemeenen maatregel van bestuur* gegeven.
62



W. 72, art. 17c
63
O. 24, artt. 12, 13 G. O. 24, artt. 13, 14
ALGEMEENE REGELING VAN DE VRIJSTELLING VAN DE INENTING.
Wet 1872 artikel 17c ». Ontwerp 1924 artikel 12 a s i 9.
Een persoon, voor wien eene ver- 1. Met afwijking van het beklanng, als bedoeld in het vorige paalde in artikel 10 (G. 0.11) wordt artikel i, is overgelegd, wordt even- een onderwijzer, een onderwijwel in eene school niet toegelaten z er e s io 0f een leerling in een school na den dag, waarop de burgemeester mede toegelaten, indien wordt overyan de gemeente, waarin de school gelegd een bewijs van bezwaar is gelegen, of van de gemeente, tegen de inenting», door den waarm die persoon met der woon burgemeester of een wethouder ? is gevestigd, ingevolge artikel 21 der woonplaats afgegeven. Deze bn^ openbare aankondiging heeft toelating wordt opgeschort met den bekend gemaakt, dat de pokken in dag, volgende op dien, waarop de de gemeente epidemische voor- burgemeester van de gemeente,
komen- waar de school gelegen is, op ad-
— ■ vies van den inspecteur « aan
Gewijzigd ontwerp art. 13 het hoofd van de school bericht (oud 12). heeft gezonden, dat op grond van
1. ... de inenting of herinenting, voorkomen der pokken tegen door den burgemeester der woon- toelating bezwaar bestaat Zij wordt plaats afgegeven. Zoodanig bewijs weder van kracht met den dag volis geldig gedurende de daarin ver- Sende op dien, waarop de burgemelde drie achtereenvolgende school- meester dier gemeente op advies jaren 20. van den inspecteur aan evenbedoeld
2. De toelating tot de school hoofd bericht heeft gezonden, dat wordt opgeschort met den dag, bezwaar tegen de toelating is volgende op dien, waarop de bur- vervallen.
gemeester van de gemeente, waar 2. Indien de burgemeester bede school gelegen is, op advies Zffaar heeft tegen het advies van den inspecteur aan het hoofd van den inspecteurs of meent, van de school bericht heeft ge- dat deze t*n onreehte zich van zonden, dat op grond van het advies onthoudt, kan hij • de bevoorkomen der pokken in de woon- slissing van den hoofdinspecteur plaats van den onderwijzer, de vragen; indien de inspecteur advies onderwijzeres of den leerling tegen neeft gegeven, voert hij dat inmidtoelating bezwaar bestaat. Zij wordt dels uit. De burgemeester voert de weder van kracht met den dag besUssing van den hoofdinspecteur volgende op dien, waarop de bur- onverwijld uit. gemeester dier gemeente op advies
van den inspecteur aan evenbe- Ontwerp 1924 artikel 13 8. (O. 0.14) doeld hoofd bericht heeft gezon- Het bewijs van bezwaar tegen de den, dat het bezwaar tegen de inenting wordt, wanneer het een toelating is vervallen. meerderjarige 10 betreft, door de-
3. Indien de burgemeester be- zen zelf, wanneer het een minderzwaar heeft jarige door h dje dfi



W. 72, art. 17c
64
4. Met toestemming van Onzen Commissaris in de provincie kan de burgemeester de toepassing van dit artikel geheel ol ten deele opdragen aan een wethouder
Gewijzigd ontwerp artikel 14. le lid ongewijzigd.
2. Indien de persoon, te wiens behoeve het verzoek werd ingezonden, meerderjarig wordt, vóór dat het bewijs van bezwaar is afgegeven, wordt aan het verzoek verder geen gevolg gegeven*1.
t O. 24, artt. 12, 13
6. O. 24, artt. 13, 14 ouderlijke macht heeft, of door den voogd gevraagd aan den burgemeester van de woonplaats, door het indienen van een onderteekend en gedagteekend verzoek, dat gegrond moet zijn hetzij op gezondheidsbezwaar hetzij op gewetensbezwaar tegen de inenting. Indien het verzoek niet voldoet aan het bepaalde in artikel 14 (G. O. 15) of artikel 15, (G. O. 16) blijft het buiten behandeling.
1 Zie W. 72, art. 176 bij O. 21, art. 14.
* M. v. T. In deze artikelen is gepoogd, hen, die bezwaren hebben tegen de vaccinatie, tegemoet te komen. De bezwaren kunnen tweeërlei zijn. De gezondheidstoestand van het individu kan een beletsel zijn. De wet voorziet hierin reeds in de artt. 176 en c. Maar het kan ook zijn, dat de ouders van den leerling of de meerderjarige zelf gewetensbezwaar tegen de inenting hebben. De wet voorziet daarin niet en plaatst daardoor hen, die op godsdienstige gronden eerhjk overtuigd zijn, dat zij zich niet mogen laten inenten, voor de keuze tusschen doen wat hun geweten verbiedt en trachten ten koste van de waarheid een verklaring van geneeskundigen2" machtig te worden, dat de inenting gevaar voor de gezondheid oplevert, tenzij men financieel in staat is, het buiten schoolbezoek te stellen. In dezen toestand mag niet worden berust.
2» Dit slaat op enkele geneeskundigen, die ten behoeve van elk kind, dat btj hen gebracht werd of zelfs zonder onderzoek een verklaring afgaven, dat de inenting voor de gezondheid bijzonder gevaar opleverde. (O. 24, art. 17, noot 6.)
* M. v. T. Er bestaat geen aanleiding om principieel ten opzichte van de vaccinatie een ander standpunt in te nemen dan de wetgever van 1872 innam en bij het overgroote deel van het Nederlandsche volk ingang heeft gevonden.
Het gewetensbezwaar tegen de vaccinatie is, waar het zich bij het Nederlandsche volk voordoet, een gevolg van een godsdienstige overtuiging. Aan den wetgever komt daarover een oordeel niet toe. Eerbiediging van het bezwaar sluit geenszins instemming in. De poging, die in het wetsontwerp wordt gedaan om aan dit bezwaar tegemoet te komen, berust mede op de volgende overwegingen. De ervaring in Engeland leert, dat, maakt de wetgever het verkrijgen van een vrijstelling zeer gemakkelijk, talloozen daarvan gebruik maken, waarvan een groot deel zich laat vaccineeren, zoodra pokkengevaar dreigt. Tegen gemakzucht moet gewaakt ter wille zoowel van het gezag van de wet als van het belang van de volksgezondheid. In Engeland stijgen de ziekte- en sterftecijfers van pokken.
* M. v. T. De ondergeteekenden meenen, dat niet is weer-



W. 72, art. 17c 65 O. 24, artt. 12, 13
G. O. 24, artt. 13, 14 legd, veeleer door de ervaring bevestigd de stelling, dat de vaccinatie een sterk, zij 't ook niet absoluut voorbehoedmiddel is tegen de pokken. Er dient dus tegen gewaakt te worden, dat de tegemoetkoming aan bezwaren niet verder ga dan de bezwaren en dat dit geschiedt zonder noemenswaardig gevaar voor het overgroote deel der bevolking. (Ook moet rekening gehouden met de ervaring, dat dezelfde geloofsovertuiging bij denzelfden persoon in den loop van den tijd ander inzicht toelaat, zoodat, wie aanvankelijk bezwaar had', dat later niet meer heeft.) 4a
4a Met de in noot 4 gespatieerde beschouwingen kan men zich van geneeskundige zijde over het algemeen vereenigen. Enkele geneeskundigen daargelaten, die a prior! de waarde van elk gewetensbezwaar of het verschil tusschen godsdienstige en andere gewetensbezwaren ontkennen 4b, is de overgroote meerderheid bereid aan personen met eerlijke en welgemeende gewetensbezwaren, op godsdienstige overtuiging gegrond, vrijstelling van inenting te geven, mits dit geschieden kan zonder noemenswaardig gevaar voor het overgroote deel der bevolking. Dit nu is een betrekkelijk en kwalitatief begrip; de in geneeskundige kringen dienaangaande heerscbende opvattingen kan men vinden in O. 24; art. 16, noot 2.
4b Hieronder zijn er enkelen, die bijzondere waarde hechten aan het volgende argument: „de ouders vragen niet voor zichzelf vrijstelling van inenting, maar voor hunne kinderen, die nog niet kunnen kiezen tusschen voldoening aan gemoedsbezwaren en de kans om pokken te krijgen". Voor de bezwaarde ouders zelve heeft dit argument uit den aard der zaak geen waarde. (Zie ook V. V.)
6 zie de verhouding tusschen inspecteur (resp. hoofdinspecteur) en burgemeester bij W. 72, art. 26. Waar een gezondheidsdienst is treedt krachtens O. 24, art. 46 de directeur van dezen dienst in de plaats van den inspecteur en voor het bedoelde beroep treedt de inspecteur in de plaats van den hoofdinspecteur.
6 Zie voor de afschaffing van de epidemisch verklaring W. 72, aitt. 21 en 24.
7 De mogelijkheid ook door een wethouder dergelijke bewijzen te doen afgeven is geopend, omdat te voorzien valt, dat in enkele gemeenten het aantal aanvragen zoo groot zal ztjn, dat voor de behandeling daarvan meer beslag op de arbeidskracht van den burgemeester zou worden gelegd dan vereenigbaar is met de eischen, die dit ambt stelt. (Zie ook H. v. A.)
8 M. v. T. Het systeem van de artt. 12—16 is nu als volgt. De burgemeester (of een wethouder: zie art. 15, laatste Ud) kan een bewijs van bezwaar geven, dat recht geeft tot schoolbezoek zonder inenting, zoolang niet dat bezoek op grond van het voorkomen van ziektegevaUen bedenkehjk moet worden geacht. (O. 24, art. 12.) Dat bewijs van bezwaar wordt afgegeven op grond van een verzoek van den bezwaarde (O. 24, art. 13), waarbij kan zijn gevoegd een medisch attest, dat de inenting voor den gezondheidstoestand bijzonder gevaar oplevert (O. 24, art. 14) of waarvan de strekking kan zijn, dat gewetensbezwaren aan de inenting in den weg staan (O. 24, art. 15). In het laatste geval moeten die bezwaren mondehng voor den burgemeester worden medegedeeld en moeten twee getuigen, meerderjarige, te goeder naam en den verzoeker bekende ingezetenen, de geloofwaardigheid van de verklaring bevestigen. Dit moet éénmaal herhaald worden. Het bewijs zal gedurende een jaar van kracht zijn, omdat de kans bestaat, dat het bezwaar na eenigen tijd is vervallen. Blijft het bestaan, dan zal de bezwaarde zich na een jaar een hernieuwd verzoek moeten getroosten. Tegenover het gevaar van gemakzucht en onverschilligheid moet deze eisch gesteld worden8".
S. S. - Besmettelijke Ziektenwet
5
65



W. 72, art. 17c 66 O. 24, artt. 12, 13
G. O. 24, artt. 13, 14
8» De vraag of de moeite, die deze bezwaarden zich aldus moeten getroosten om telken jare vrijstelling te erlangen, een voldoende waarborg is tegen ontduiking uit gemakzucht en onverschilligheid door hen, die gewetensbezwaren voorwenden, wordt verschillend beantwoord, zoo ook de vraag of de hier bedoelde bijeenkomsten van burgemeester (of wethouders) en bezwaarden met hun getuigen niet dreigen te ontaarden tot een zinledige vertooning, althans formaliteit. Door sommigen wordt ook het gevaar niet denkbeeldig geacht, dat burgemeester en wethouders zich gemakkelijk van deze moeilijke en verantwoordelijke taak zullen afmaken, vooral als zij tot de parttjgenooten der bezwaarden behooren en de kans groot ls, dat zloh een corps „beroepsgetuigen" zal vormen. (Zie voor den aard der bezwaren O. 24, art. 15, noot 3.)
9 Zie voor de strafbepalingen O. 24, art. 38 en O. 24, art. 10, noot 8.
10 Velen achten voor vrijstelling van (meerderjarige) onderwijzers en onderwijzeressen, op grond van gewetensbezwaar, geen grond aanwezig, omdat niemand ver> plicht ls dit beroep te kiezen; de indirecte Inentingsdwang, die op leerlingen uitgeoefend wordt, vormt voor een dergelijke vrijstelling naar hun meening wel een grond.
11 V. V.14 Algemeene beschouwingen. Door verscheidene leden werd toegejuicht, dat door twee Ministers uit dit Kabinet door de indiening van dit wetsontwerp een poging is gedaan om de bij een deel der bevolking nog steeds bestaande bezwaren tegen den vaccinatiedwang uit den weg te ruimen. Op de wijze, waarop getracht is dit doel te bereiken, wenschten deze leden bij de behandeling van de artikelen terug te komen. Nu reeds wenschten zij echter blijk te geven van hun instemming met deze houding, waarin zij zagen de erkenning van de zijde der Regeering van het beginsel, dat een iegeHjk de vrije beschikking behoort te hebben over zijn eigen lichaam en zijn eigen consciëntie. Na de mtrekking in 1905 van de in 1903 ingediende voorloopige voorziening op dit punt, is het thans voor het eerst, dat van de zijde der Overheid een poging wordt gedaan om de gewetensvrijheid te hersteUen. Wat ook overigens het lot van het nu ingediende wetsontwerp moge zijn, voor het doen van het hierbedoelde voorstel verdienen deze Ministers en het Kabinet, waarvan zij deel uitmaken, waardeering.
Verscheidene andere leden konden zich met deze beschouwing niet vereenigen. Zij waren gaarne bereid eerbied te toonen voor de overtuigingen van anderen, doch meenden daarin niet zóó ver te mogen gaan, dat zij met die overtuigingen rekening zouden willen houden ook als daardoor de veiligheid van medeburgers in gevaar zou worden gebracht. Deze leden gaven als hun oordeel te kennen, dat onvoldoende is toegelicht, waarom thans zulk een ingrijpend voorstel wordt ingediend. De vroeger bestaande bezwaren tegen de vaccinatie waren, naar zij meenden, bn het meerendeel van hen, die ze vroeger koesterden, verdwenen of althans aanmerkelijk verzwakt. Dit had voor de Regeering een reden te meer moeten zijn om niet met zulk een buitengewoon gevaarlijk experiment te komen. In Engeland, Zwitserland en Amerika is gebleken, tot welke betreurenswaardige gevolgen de openstelling van de mogelijkheid tot het ontvangen van vrijstelhng van de vaccinatieverphchting leidt. Het wetsontwerp van 1903 was, gelijk ook duidelijk in het licht is gesteld in het Verslag der Commissie van Voorbereiding, voornamelijk gegrond op twijfel aan de deugdelijkheid van de inenting als voorbehoedmiddel en op de gevaren, aan de inenting verbonden. Zoowel die twijfel als die vrees bestaan echter thans bij de medici niet
') Gedrukte Stukken Tweede Kamer, 1902—1903. — 186; 1904—1905. — 88.
66



W. 72, art. 17c 67 O. 24, artt. 12, 13
G. O. 24, artt. 13, 14 meer. Aan de deugdelijkheid van het middel wordt niet meer getwijfeld en voor gevaar behoeft — behalve in enkele gevallen van uitwendig zichtbare kwalen, waarin de medici vanzelf geen vaccinatie toepassen — niet meer te worden gevreesd. Dit wordt volmondig erkend door ter zake bevoegden, die overigens geestverwant zijn van de volksgroepen, waaronder vroeger de bezwaren tegen de vaccinatie leefden. Blijkbaar heeft men dus thans te doen met het drijven van een kleine groep, die de bezwaren tegen de vaccinatie heeft opgewarmd. De Minister van Arbeid, Handel en Nijverheid had voor dit drijven niet mogen zwichten. Het gevolg van het gedane voorstel zal zijn, dat in bepaalde landsgedeelten haarden van infectie zullen ontstaan, welke voor het geheele volk gevaarlijk kunnen worden. In elk geval echter had de genoemde Minister, naar men meende, een regeling als deze niet in het onderhavige wetsontwerp moeten opnemen, doch in den vorm van een afzonderlijk ontwerp moeten aanhangig maken.
Door de eerst aan het woord zijnde leden werd tegenover deze beschouwingen ontkend, dat het bezwaar tegen den vaccinatiedwang slechts nog in een kleine volksgroep zou leven. Deze leden, die persoonlijk noch godsdienstige noch medische bezwaren tegen toepassing van de inenting koesterden, kwamen met kracht op voor de vrijheid van de wel bezwaarden om de inspraak van hun geweten te volgen. Of al wat in de jaren 1903—1905 over het nut en de mogelijke gevaren van de inenting is aangevoerd, wel zoo geheel verouderd is als door de tegenstanders van de hierbedoelde regeling wordt beweerd, werd door hen trouwens zeer betwijfeld. Het verslag der Commissie van Voorbereiding van 1905 bevat uiterst belangrijke gegevens en is vooral op statistisch gebied met groote zorg bewerkt. Ook in die dagen kon men van de zijde der omcieele wetenschap dezelfde uitspraken ten gunste van de vaccinatie vernemen, welke thans tot uiting komen, maar daarmede was niet weggeredeneerd al hetgeen, blijkens het genoemde verslag, tot een afwijkende conclusie zou moeten leiden. Intusschen was en is thans nog het hoofdbezwaar van hen, die tegen den vaccinatiedwang ijveren, een principieel bezwaar. Naar hun meening valt dwang tot toepassing van een bepaalde geneeskundige behandeling — en dat nog wel vóórdat van ziekte eenige sprake is — buiten de bevoegdheid van de Overheid, te eer als die dwang zich niet slechts richt tegen wetenschappelijke of andere bedenkingen, maar ook tegen gewetensbezwaren, te weten bezwaren, voortkomende uit de godsdienstige overtuiging van de betrokkenen.
De bewering, dat deze materie in een afzonderlijk wetsontwerp zou behooren te worden geregeld, verklaarden de hier aan het woord zijnde leden op zich zelf niet juist te achten. Waar de verplichte vaccinatie in dit ontwerp wordt geregeld, behoort ook de vrijstelling hier een plaats te vinden. Een andere vraag is echter naar de meening van sommigen hunner, of het, ter verkrijging van een zuiver oordeel over de verschillende voorgestelde bepalingen, niet gewenscht zou zijn, de vrgsteUing van gewetensbezwaarden uit dit wetsontwerp te lichten om deze hetzij nu, hetzij later, afzonderlijk te behandelen. Had een zoodanige behandeling later plaats, dan zou daaraan nog een weten-
67



W. 72, art. 17c 68 O. 24, artt. 12, 13
G. O. 24, artt. 13, 14 schappelijk onderzoek omtrent de waarde der inenting en de al of niet noodzakelijkheid van herinenting kunnen voorafgaan.
ia V. V. Een der leden, die zich meer in het bijzonder geroepen achtte op te komen voor de belangen van hen, die op godsdienstige overwegingen tegen vaccinedwang bezwaar hebben, verklaarde gaarne met de in den aanhef van dit verslag aan het woord zijnde leden in te stemmen, waar zij de Regeering hulde brachten voor haar initiatief tot het treffen van een regeling, waardoor aan te dezen aanzien gevoelde gewetensbezwaren te gemoet kan worden gekomen. Intusschen betreurde dit lid het zeer, dat de Regeering niet verder is gegaan en niet den vaccinatiedwang geheel heeft afgeschaft. Met een beroep op de Heilige Schrift gaf dit lid als zijn oordeel te kennen, dat de vaccinatie ongeoorloofd is. Het behoorde daarom naar zijn meening verre van de Overheid te zijn, de burgers tot het doen verrichten van deze kunstbewerking aan hun kinderen te verplichten. Doch ook al aanvaardt men den vaccinatiephcht in het algemeen als onafwijsbaar, dan nog kan, naar het hier aan het woord zijnde Ud meende, met een regeling ten aanzien van gewetensbezwaren, gelijk deze in het ontwerp voorkomt, niet worden volstaan. Deze regeling toch is veel te omslachtig, maakt het den gewetensbezwaarden te moeiüjk hunne bezwaren te doen eerbiedigen. Ook dit Ud wenschte bij de behandeling van de artikelen op verschillende onderdeelen dezer regeling terug te komen. Hij stelde er echter prijs op de algemeene beschouwing, welke hij aan deze zaak wijdde, te besluiten met de zeer positieve uitspraak, dat, al stelde hij de goede bedoeling van de Regeering op prijs, de aan de Kamer voorgelegde regeling hem geenszins kon bevredigen.
Andere leden zagen in de Heilige Schrift geen enkel bewijs, dat de vaccinatie als een voorbehoedmiddel tegen ziekte ongeoorloofd zou zijn. Integendeel is de mensch geroepen de gevolgen der zonde te bestrijden ook door het nemen van maatregelen ter voorkoming van krankheid. Men wees in dit verband op de wetten tegen de melaatschheid, door God zelf ingesteld. Of deze bestrijding geschiedt door inenting of door het toedienen van een of ander medicijn, doet niets ter zake. De zaak, waar het hier om gaat, is de bevoegdheid van den Staat om in dezen door dwangmiddelen in te grijpen.
Ook waren er leden, die de voorgestelde regeling der vaccinatie wel bij wijze van proefneming zouden willen aanvaarden, mits de zekerheid verkregen wordt, dat bij het dreigen van een epidemie onmiddellijk doortastende maatregelen kunnen en zullen worden getroffen.
Eenige leden verklaarden ook daarom de voorgestelde regeling van de vaccinatie zeer toe te juichen, omdat daardoor een einde zal worden gemaakt aan den zoo zonderlingen toestand, welken jhr. mr. A. F. de Savoniin Lohman op bladz. 188 van „Gezag en Vrijheid" zoo juist typeert, wanneer hij, van den Staat sprekende, zegt: „De oudera, zoo spreekt ons aller Voogd, mogen de kinderen niet „mishandelen" door hun onderwijs en inenting te onthouden! Maar mishandelen zij hen door hen aan de pokken bloot te stellen, dan zal ik een stap verder gaan en hen — in hun belang altijd — ook van onderwijs versteken."
68



W. 72, art. 17c 69 O. 24, artt. 12, 13
G. O. 24, artt. 13, 14
18 V. V. Ten slotte merkten eenige leden in dit verband nog op> dat, indien het ontwerp tot wet mocht worden verheven, vrijstelling van het verplichte schoolbezoek zal moeten worden toegestaan ten behoeve van kinderen, wier ouders er bezwaar tegen hebben, dat zij voortdurend in nauwe aanraking komen met niet-ingeënten. Deze leden verwezen naar het voor een deel aan het vraagstuk der vaccinatie gewijde artikel van de hand van dr. E. J. Abrahams, voorkomende op bladz. 872 e. v. van den zesden jaargang van het tijdschrift De Opbouw.
Afgezien van het punt van den vaccinatiedwang, waaromtrent, gelijk uit de hierboven weergegeven beschouwingen blijkt, verdeeldheid van gevoelens bestond, werd het wetsontwerp vrij algemeen ongunstig ontvangen.
14 M. v. A. ii Algemeene beschouwingen. Bij de beantwoording van het V. V. wordt de volgorde van dat Verslag in acht genomen. Aan een verdediging van het wetsontwerp in het algemeen ga daarom een beschouwing over de vaccmatie-bepalingen vooraf. Al zijn ondergeteekenden ten gerieve der lezers van V. V. en M. v. A. bereid aldus te handelen, zoo kunnen zij dit toch niet doen dan met de zeer nadrukkelijke opmerking, dat zij daarmee aUerminst wenschen te kennen te geven, dat de bepalingen omtrent de vaccinatie het belangrijkste deel van het onderhavige wetsontwerp zouden uitmaken.
Die bepalingen zijn, hoe belangrijk dan ook op zich zelf, slechts een gering onderdeel van het groote geheel. Zij betreuren het, dat de zeer bijzondere aandacht, welke deze enkele bepalingen bij voor - en tegenstanders ge trokken hebben, tot gevolg heeft gehad, dat de groote practische beteekenis van de voorgestelde nieuwe wettelijke regeling van de voorzieningen tegen besmettelijke ziekten maar al te zeer uit het oog werd verloren.
Het verheugt de ondergeteekenden, dat hun poging om een oplossing te vinden voor een reeds jaren bestaande moeilijkheid, door verscheidene leden werd toegejuicht. Onder die moeüijkheid verstaan de ondergeteekenden het feit, dat de wetgever tot vaccinatie dwingt ook hen, naar wier godsdienstige overtuiging zij niet geoorloofd is. Het constateeren van dit niet te weerspreken feit achten de ondergeteekenden voldoende toelichting voor de indiening van dit voorstel, in afwijking van het oordeel der leden, die blijkens het V. V. onvoldoende toegeUcht achtten, waarom thans het voorstel is ingediend. De kracht van dat feit wordt niet verminderd door de omstandigheid, dat het jarenlang bestaat en dat sinds 1903 geen poging is gedaan om er aan tegemoet te komen. Nu een voorstel werd gedaan om de wet tot bestrijding van de besmettelijke ziekten op de hoogte te brengen van de tegenwoordige kennis dier ziekten, mochten de ondergeteekenden aan de boven omschreven moeilijkheid met voorbij gaan, zouden zij niet te kort schieten in het betrachten van den eisch, dat de Regeering de gewetens van de onderdanen ontzie.
Wie in dit verband spreekt van opwarmen van bezwaren tegen de vaccinatie, zooals in het V. V. (zie noot 11) geschiedt, miskent de feiten. Wordt daarbij het voorstel geweten aan een zwichten van den eerst-
69



W. 72, art. 17c 70 O. 24, artt. 12, 13
G. O. 24, artt. 13, 14 ondergeteekende voor dit drijven, dan wordt daaraan toegevoegd nnskenning van de mededeeling der motieven in de M. v. T., een mededeeling, op welker aanvaarding als eerlijk, aanspraak moet en mag worden gemaakt. Aan de hier bedoelde onjuiste voorstelling, die het V. V. ontsiert, worde verder geen woord verspild. Zij was te minder op haar plaats, waar toch de eerst-ondergeteekende ook bij andere materie van wetgeving er naar gestreefd heeft, gewetensbezwaren zoo ver mogelijk te ontzien. ■
16 M. v. A.ia Tegenover de verachillende meeningen, die in het V. V. aan het woord zijn, plaatsen de ondergeteekenden zoowel de beperkte strekking als de beperkte motiveering van het voorstel. Het nut van de vaccinatie is in de M. v. T. nadrukkelijk buiten het geding gesteld. Dat de vaccinatie in beginsel ongeoorloofd zou zijn, kunnen de ondergeteekenden aan het eene lid, dat deze stelling poneerde, niet toegeven; dit gevoelen wordt ook door de overgroote meerderheid van het Nederlandsche volk, waaronder groote groepen, die de Heilige Schrift als hoogste gezag erkennen, niet gedeeld. Evenmin kunnen de ondergeteekenden instemmen met hen, die vaccinatiedwang principieel veroordeelen. Het zou practiseh geen nut hebben, deze afwijkende meening te motiveeren; de motieven, die van beide zijden in den loop der jaren werden aangevoerd, zijn trouwens voldoende bekend. Op het verschil in inzicht tusschen de ondergeteekenden en de leden, die in het V. V. aan het woord waren, wordt hier alleen gewezen om de strekking van het voorstel, zooals die in de M. v. T. is aangegeven, duidelijk te houden.
Het zou niet juist zijn, de tegemoetkoming aan gewetensbezwaren in een afzonderhjk wetsontwerp op te nemen. Er wordt in het V. V. te recht op gewezen: in de wet, waarin de dwang is opgenomen, moet ook de tegemoetkoming aan bezwaren tegen dien dwang worden ondergebracht. Voor een onderzoek naar de waarde van de inenting is van het standpunt van de ondergeteekenden geen aanleiding; noch in het algemeen noch in verband met hun voorstel zou van hun standpunt zoodanig onderzoek te motiveeren zijn. De doeltreffendheid er van meenen zij dan ook in dit verband buiten beschouwing te mogen laten.
i« M. v. A. Zij, (zie noot 13) die in ernst vrijstelling van verplicht schoolbezoek bepleiten ten behoeve van kinderen, wier ouders er bezwaar tegen hebben, dat zij voortdurend in nauwe aanraking komen met niet-ingeëriten, maken zich in meer dan één opzicht schuldig aan overdrijving. In de eerste plaats worden de kinderen niet meer in de school toegelaten, zoodra in hun woonplaats pokken voorkomen. Bovendien leidt schoolbezoek op zich zelf lang niet altijd tot „voortdurend in nauwe aanraking" komen met andere scholieren. In de tweede plaats zijn de kinderen van deze nieuwe bezwaarden gevaccineerd. Is het vertrouwen in de beschuttende kracht van de vaccinatie nu op eens geweken? In de derde plaats vergeten zij, die dit bezwaar poneeren, dat de vaccinatie-toestand van ons volk zóó is, dat ieder dagelijks in aanraking komt met personen, die niet, niet meer of weinig immuun zijn tegen de pokken. (Men leze hiervoor het artikel van den hoofdinspecteur dr. J. Terburgh over den vaccinatietoestand van ons volk in de Mededeelingen betreffende de Volksgezondheid van Januari
70



W. 72, art. 17c 71 O. 24, artt. 12, 13
G. O. 24, artt. 13, 14
1923.) Gevaccineerd zijn geldt niet als keur voor den omgang, voor een nauwe aanraking met anderen. Waarom dan alleen in verband met het voorstel der Regeering een bezwaar geopperd, dat op die keur berust? In de vierde plaats gaat het'bij het voorstel der Regeering om een bezwaar, dat voortspruit uit een bewuste onderworpenheid aan Gods gebod. Bij het nieuwe bezwaar is daarvan de rede niet. Van de ondergeteekenden is dan ook geen voorstel te verwachten om aan de in het V. V. overgenomen opmerking van dr. E. J. Abrahams te voldoen.
17 M. v. A. Overweging van de tegen het voorstel ingebrachte bezwaren en van de gemaakte opmerkingen (zie noot 11, 12 en 13) heeft de ondergeteekenden geleid tot een wijziging van de regeling, waarvan de hoofdzaak hier vermelding vinde. Bijzonderheden kunnen, zoo noodig, bij de artikelen worden besproken.
1. In art. 10 (nieuw 11) is de plicht tot revaccinatie opgenomen, voor zooveel betreft onderwijzers en onderwijzeressen, alsmede leerlingen boven 11 jaar. Het behoeft geen betoog, dat hierdoor de immuniteitstoestand van het Nederlandsche volk een groote verbetering zal ondergaan. Voor zoover de onderzoekingen reiken, mag worden aangenomen, dat de immuniteit, verkregen door revaccinatie, veel langer duurt dan die, verkregen door vaccinatie.
2. Zij, die vaccinatie in strijd achten met Gods gebod, zullen ook alle soorten van verzekering ongeoorloofd achten. Zoo wordt een objectief criterium verkregen, waardoor volstaan kan worden met een schriftelijke verklaring, waarvoor het model ingevolge art. 17 moet worden vastgesteld bij Koninklijk besluit, opdat geen twijfel mogelijk zij aangaande omvang en aard van de levenspraktijk, die als bewijs van echtheid van het gewetensbezwaar zal gelden. De burgemeester zal volgens het nieuwe art. 16 een onderzoek kunnen instellen. Li de verklaring in strijd met de waarheid, dan zal hij, die haar deed, strafbaar zijn ingevolge het tweede lid van art. 38.
Bij deze nieuwe regeling kon het oorspronkehjk voorgestelde art. 16, dat tot misverstand aanleiding gaf, vervallen.
Ten slotte wordt er tegenover het beroep, dat op den toestand in Engeland wordt gedaan, op gewezen, dat men daar sinds 1907 kan volstaan met de inzending, binnen 4 maanden na de geboorte van een kind, van een verklaring, dat men (d. w. z. de vader of moeder, met-geneeskundige) overtuigd is, dat de vaccinatie schadelijk zal zijn voor de gezondheid van het kind. Men leze hierover het artikel van den arts J. A. Putto in het Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde van 1924, tweede helft no. 1. Zwitserland kenmerkt zich door ontstentenis van vaecinatieplicht in eenige cantons. Waar in beide landen de wettelijke regeling zóó gansch anders is dan de ondergeteekenden voorstellen, moet iedere vergehjking met die landen ter toetsing van het aanhangige voorstel worden afgewezen. Bedoelt men met het beroep op die landen een waarschuwing, dan is die voor de ondergeteekenden
71



W. 72, art. 17c 72 O. 24, artt. 12, 13
G. O. 24, artt. 13, 14 onnoodig, vermits zij den vaccinatiedwang handhaven en een afwijking van zeer beperkte strekking voorstellen.
18 V. V. i» Artikel 12. Eenige leden wenschten de gelegenheid om vrijstelüng te verkrijgen, niet opengesteld te zien voor onderwijzers. Voor hen bestaat geen wettelijke verpHchting om de school te bezoeken. Wie gemoedsbezwaren heeft tegen de inenting, moet maar geen onderwijzer worden. (Zie ook noot 10.)
Enkele leden hadden bezwaar tegen gehjkstelHng van die verklaring van een wethouder met die van den burgemeester. In groote steden, waar een bepaalde werkverdeeling hééft plaats gehad, is deze vervanging wel toelaatbaar, maar niet in alle gemeenten. (Zie noot 7 en 19.)
Nog hadden enkele leden er bezwaar tegen, dat de ongevaccineerden zullen worden toegelaten op alle scholen, dus ook op de openbare. Het wetsontwerp van 1903 beperkt deze toelating tot de bijzondere scholen. Deze zijn vrij, ongewenschte leerlingen te weigeren. Weigeren zij ongevaccineerden op te nemen, dan zullen dezen toelating tot de openbare school eischen, welke hun moet worden verleend. (Zie noot 19.)
Tegen deze beschouwing werd van andere zijde ter wille van de gewetensvrijheid opgekomen. Er zijn niet overal bijzondere scholen voor elke gezindheid.
Een der leden wenschte in de wet de mogelijkheid te zien geopend om in tijden van epidemie de ongevaccineerden door een zichtbaar te dragen teeken als zoodanig kenbaar te maken. (Zie noot 19.)
Andere leden meenden zich hiertegen ten sterkste te moeten verzetten. Zij zouden het zeer onjuist achten, dat op deze wijze de ongevaccineerden als het ware zouden worden gebrandmerkt.
i» M. v. A. Artikel 12 (nieuw 13). Het zou onrechtvaardig zijn, iemand die gewetensbezwaar tegen de vaccinatie heeft, uit te sluiten van het geven van onderwijs. De ondergeteekenden kunnen daarom aan den wensch van eenige leden geen gevolg geven.
De gehjkstelling van den burgemeester met een wethouder is ter tegemoetkoming aan het geopperde bezwaar geschrapt. (Zie noot 7 en 18.) In een nieuw, vierde lid, is de mogelijkheid geopend, dat met toestemming van den Commissaris der Koningin de burgemeester de behandeling van deze zaken overlaat aan een wethouder. De Commissaris zal toezien, dat het overlaten alleen bij noodzaak en aan een geschikt persoon plaats vindt.
Beperking van de toelating van ongevaccineerden tot de bijzondere scholen zou alleen dan geoorloofd zijn, indien met volkomen zekerheid vaststond dat zij, die gewetensbezwaar hebben tegen de vaccinatie, de openbare school mijden en kunnen mijden. Aangezien die zekerheid niet bestaat, zou de beperking nieuwe moeilijkheden in het leven roepen. (Zie noot 18.)
Ongevaccineerden in tijden van epidemie een zichtbaar teeken te doen dragen, zou een ongemeen stuitende maatregel zijn, die het kenmerk van inconsequentie wel zeer sterk zou vertoonen. Immers, het nalaten van de vaccinatie kan alleen als motief voor dergelijk signaleeren gelden indien het een ernstig feit is, en dat kan het alleen geacht worden, als aan de vaccinatie groote kracht van beschutting wordt toegekend.
72



W. 72, art. 17c 73 O. 24, art. 12 13,
G. O, 24. artt 13, 14.
Welke reden kan er dan nog zijn verdere beveiliging te zoeken en dan nog wel in een maatregel van zóó stuitenden aard? (Zie noot 18.)
20 M. v. A. Het eerste lid van het artikel is gesplitst in twee leden. Aan het slot van het eerste lid is bepaald, dat het bewijs geldig is voor drie daarin vermelde schooljaren. Het komt thans voor, dat de geldigheid van een bewijs afloopt vóór het einde van een schooljaar. Vragen in dat geval de ouders niet tijdig te voren een nieuw bewijs aan, dan moet het kind het schooljaar onderbreken of afbreken.
Over den duur van de geldigheid van het bewijs wordt gehandeld bij art. 15 (nieuw 16).
ai M. v. A. In verband met de verandering in artikel 15 (nieuw: 16), is de eerste zin van Ud 6 van dat artikel overgebracht naar art. 13 (nieuw: 14), waarvan hij het tweede lid vormt.
73



W. 72, art. 176
74 O. 24, art. 14, G. O. 24, art. 15
VRIJSTELLING VAN INENTING OP GROND VAN GEZONDHEIDSBEZWAAR.
Wet 1872 artikel 176.
Met afwijking van het bepaalde in artikel 17, wordt een onderwijzer, eene onderwijzeres of een leerling in eene school mede toegelaten, indien wordt overgelegd eene onderteekende, gedagteekende en met redenen omkleede^ verklaring van twee geneeskundigen4, dat van de inenting tegen de pokken voor de gezondheid van den persoon, te wiens behoeve de verklaring wordt overgelegd, bijzonder gevaar te duchten is.
Zoodanige verklaring blijft gedurende drie jarens na de afgifte van kracht.
Zie gewijzigd ontwerp artikel 15».
i M. v. T. Zie de algemeene beschouwingen bij O. 24, artt. 12 en 13.
2 VervaUen „met redenen omkleed". Sommige artsen bepleiten het behond van deze woorden en het invoeren op grond daarvan van een soort keuringsformulier. Dit zou de beoordeeling van den inspecteur vergemakkelijken.
3 De toevoegingen „niet langer dan 3 maanden te voren afgegeven" en „blijkens door hem persoonlijk verrioht onderzoek" hebben ten doel aan enkele misbruiken, die zioh op zeer bescheiden schaal hebben voorgedaan, een einde te maken.
4 De verandering van „twee geneeskundigen" in „één geneeskundige" moet be" zien worden ln verband met de toevoeging van het ln O. 24, art. 14, eerste Ud, 2e alinea verelsohte „visum," van den inspecteur. Dit visum heeft o. a. ten doel preventief en repressief op te treden togen het misbruik, op zeer bescheiden schaal door enkele geneeskundigen gemaakt, dle*van elk kind (waarvoor een verklaring ex W. 72, art. 176 gevraagd werd) verklaarden, dat van inenting „bijzonder gevaar te duchten" was. De beslissing is thans bij een geneeskundig rijksambtenaar gebraoht. (In de groote steden, waar een gezondheidsdienst bestaat, treedt voor dit artikel de directeur van den gezondheidsdienst niet in de plaats van den Inspecteur. Zie O. 21, art. 16, noot 3.)
Om meeningsversohulen te beslechten wordt het opnemen bepleit van een bepaling, die beroep op don hoofdinspecteur of op de geneeskundige rechtspraak (zie ook W. 72, art. 20, noot 4) mogelijk maakt.
5 Door verkorting van den geldigheidsduur van 3 Jaar tot 1 jaar is de uitgesproken bedoeling van het geheele wetsartikel nog eenigszins verscherpt.
6 De gangbare meening in geneeskundige kringen is dat het aantal gevallen, waarin gevaar (resp. „bijzonder gevaar") van de inenting te duchten valt, zeer klein ls. Practiseh komen als tegenaanwijzing alleen huiduitslag (eczeem, dauwwurm) in aan-
Ontwerp 1924 artikel 141.
1. Indien het verzoek, bedoeld in het vorige artikel, is gegrond op gezondheidsbezwaar «, moet daarbij zijn overgelegd een onderteekende en gedagteekende, niet langer dan drie maanden te voren afgegeven «verklaring van één geneeskundige4, dat blijkens door hem persoonlijk verricht onderzoek«, de inenting voor de gezondheid van den persoon, te wiens behoeve de verklaring is ingezonden, bijzonder gevaar 6 oplevert. De burgemeester geeft onverwijld een gedagteekend bewijs van bezwaar af, dat niet geldig is vóór dat de inspecteur het voor ,,gezien" heeft geteekend *.
2. Dit bewijs blijft gedurende één jaar s na de dagteekening van kracht.
74



W. 72, art. 176
75 O. 24, art. 14, G. O. 24, art. 15
merking. Sommige geneeskundigen trekken de grens, waarbinnen zij veiligheidshalve inenting uitstellen, iets wijderen beschouwen als betrekkelijke tegenaanwtjzing algemeene zwakte, zeer jeugdigen leeftijd (beneden 3 maanden), koorts, Engelsche ziekte in hevigen graad en voorbeschiktheid voor het ontstaan van bloedingen (haemorrhagische diathese). Voor de veronderstelling van enkele zeer fanatieke vaccinatiebestrijders in binnen- en buitenland, die aan de vaccinatie zoo goed als alle plagen der menschheid, speciaal tuberculose en syphiüls, toeschrijven, bestaat, zooals in ons land wel algemeen bekend is, geen enkele grond. Van het vroeger zoo rijke zondenregister der vaccinatie hoort men tegenwoordig dan ook weinig of niets meer.
7 V. V. De waarborgen, in dit artikel gevraagd ten aanzien van hen, die op vrijstelling van den vaccinatieplicht aanspraak maken op grond van gezondheidsbezwaren, achtte men zóó zwak, dat men in de toekomst voor sterke uitbreiding van het aantal vrijstellingen meende te moeten vreezen. Men had den indruk, dat het aantal der hierbedoelden tot dusver zoo gering was, dat er geen vrees behoeft te bestaan voor door hen veroorzaakte gevaren. Wordt het aantal vrijstellingen aanzienlijk uitgebreid, dan is daarvan echter wel degelijk het ontstaan van zeer ernstige gevaren te vreezen. Gaarne verklaarde men in dit verband cijfers omtrent het aantal vrijgestelden op grond van gezondheidsredenen in de laatste jaren te zullen zien overgelegd.
Reeds nu wordt, naar de hier aan het woord zijnde leden opmerkten, in couranten vermeld, bij welke doctoren men de voor vrijstelling noodige verklaring kan krijgen. De adressen der anti-vaccinedoctoren worden in het openbaar vermeld. Gevraagd werd, of de Minister van Arbeid, Handel en Nijverheid of de inspectie zich tot heden niet geroepen hebben geacht, daartegen maatregelen te nemen. Mocht niets in deze richting zijn geschied, dan zou men alsnog op het treffen van zoodanige maatregelen willen aandringen. Bij de nieuwe regeling worden de waarborgen, dat er inderdaad gezondheidsbezwaren bestaan, nog verzwakt, omdat er voortaan in plaats van twee slechts één medische verklaring noodig zal zijn. De leden, die deze opmerkingen maakten, drongen er op aan, dat de waarborgen voor het niet lichtvaardig afgeven van de hierbedoelde verklaringen zoo streng mogelijk gehandhaafd en toegepast zullen worden. Zij zouden boven de voorgestelde regeling de voorkeur geven aan een voorschrift, dat de verklaring zou eischen van een door den Minister aangewezen medicus.
Van andere zijde werd er op gewezen, dat in het bekendmaken van de namen en adressen van doctoren, die bereid zijn verklaringen van gezondheidsbezwaar af te geven, niets verdachts is gelegen. Deze handelwijze ligt voor de hand, wijl de meerderheid der medici door dik en dun vóór het doen verrichten der vaccinatie adviseeren. (Zie noot 6.)
Eén lid wenschte te worden ingelicht omtrent de beteekenis van het voor „gezien" teekenen door den inspecteur. Zal de inspecteur dit kunnen weigeren, als overigens aan de wettelijke voorschriften is Voldaan? (Zie noot 4 en 8.)
8 M. v. A. Artikel 14 (nieuw 15). De waarborgen, die in dit artikel gegeven worden, zijn niet zwakker dan die, welke W. 72, art. 176 geeft. De wet vordert een met redenen omkleede verklaring van twee geneeskundigen. Het ontwerp vordert persoonlijk onderzoek van het kind of den onderwijzer door één geneeskundige, gedekt door een visum van den inspecteur. Nu algemeen bekend is, welke geneeskundigen
75



W. 72, art. 176
76 O. 24, art. 14, G. O. 24, art. 15
bereid zijn, zoodanige verklaring af te geven, geeft de eisch, dat twee geneeskundigen haar moeten teekenen, evenveel of even weinig waarborg als die dat één haar moet afgeven. Daarentegen geeft het vereischte van visum aan den inspecteur een veel krachtiger waarborg, omdat deze het visum zal weigeren, indien blijkt, dat hjj te doen heeft met medici, die hohtvaardig of op grond van algemeene opvattingen aangaande de vaccinatie verklaringen afgeven. De redactie is in dien zin gewijzigd, dat de inspecteur het „visum" moet weigeren, indien hij oordeelt, dat de verklaringen niet aan de gestelde vereischten voldoen of ten onreohte zijn afgegeven.
Aanzienlijke uitbreiding van de vrijstellingen is van dit artikel allerminst te verwachten; eer een beduidende inkrimping. Bovendien valt te bedenken — er werd in de Memorie van Toehchting op gewezen — dat van deze vrijstelling ook gebruik wordt gemaakt door hen, die gewetensbezwaar hebben. Wordt het ontwerp wet, dan zal dat ophouden en zullen de gewetensbezwaren afzonderlijk behandeld worden. Het aantal vrijstellingen, op grond van art. 176 der wet verleend,
op 31 Deo.
1913 94 )
1914 138 j 407
1915 175 I
1916 145 458
1917 146 466
1918 171 462
1919 225 542
1920 187 583
1921 60 472
1922 341 588
1923 355 756
Deze virijsteUingen zijn voor drie jaren geldig. Na de eerste drie jaren valt er, voor het totaal dus één jaar af. Zoo was op 31 December 1915 het totaal van de eerste drie jaren 407. Ln 1916 kwamen er 145 bewijzen bij; die van 1913 vervielen. Totaal dus op 31 December 1916: 407 + 145 — 94 = 458.
Tot dusver heeft de Minister van Arbeid, Handel en Nijverheid zoo min als de inspectie zich geroepen geacht, tegen de praktijk van de anti-vaccinedoktoren maatregelen te nemen, omdat het kwaad van zeer beperkten omvang was en middelen daartegen niet dan zeer moeilijk zouden znn te vinden. Op wetswijziging, die het bewandelen van den rechten weg zal toelaten, is de eerst-ondergeteekende reeds lang bedacht geweest.
Aan het eerste Ud is toegevoegd de mogelijkheid van beroep op den Minister, indien de inspecteur weigert visum te geven.
De ondergeteekenden achten de waarborgen van het ontwerp ruimschoots voldoende en vinden geen aanleiding gevolg te geven aan den wensen, in het V. V. geuit, dat de verklaring zou moeten worden afgegeven door een door den Minister aangewezen medicus. Zij betwijfelen ook of het scheppen van een klasse van ministerieele vaccinatiedoktoren wel een gelukkige maatregel zou znn.
De redactie van het eerste lid is in dien zin gewijzigd, dat ontwijfel-
76



W. 72, art. 176
77 O. 24, art. 14, G. O. 24, art. 15
baar vaststaat, dat de medicus den persoon, voor wien de verklaring wordt gevraagd, moet hebben onderzocht.
Het tweede Ud is geschrapt in verband met de aanvulling van het eerste Ud van art. 12 (nieuw 13).
• Nieuwe redactie:
Gewijzigd ontwerp artikel 15 (oud 14).
Indien het verzoek, bedoeld in het vorige artikel, is gegrond op gezondheidsbezwaar *, moet daarbij zijn overgelegd een onderteekende en gedagteekende, niet langer dan drie maanden te voren afgegeven8 verklaring van één geneeskundige 4, dat blijkens door hem persoonlijk verricht onderzoek 6 van den persoon, te wiens behoeve de verklaring is ingezonden, de inenting of de herinenting voor diens gezondheid bijzonder gevaar oplevert. De burgemeester geeft onverwijld een gedagteekend bewijs van bezwaar af, dat niet geldig is vóór dat de inspecteur de verklaring van den geneeskundige en dat bewijs 4 voor „gezien" heeft geteekend. Indien de inspecteur oordeelt, dat de verklaring niet aan de in dit artikel gestelde vereischten voldoet of ten onrechte is afgegeven, weigert hij beide stukken voor „gezien" te teekenen 9, de verzoeker kan alsdan de beslissing van Onzen Minister vragen, die door den inspecteur wordt uitgevoerd, indien Onze Minister van oordeel is, dat de weigering van den inspecteur niet gegrond is s.
77



Nieuw
78 O. 24, art. 15, G. O. 24, art. 16
VRIJSTELLING VAN DE INENTING OP GROND VAN GODSDIENSTIGE GEWETENSBEZWAREN.
Gewijzigd ontwerp artikel 16 (oud 15)8.
1. Indien het verzoek gegrond is op gewetensbezwaar, moet het inhouden, dat de verzoeker op grond van zijn godsdienstige overtuiging de inenting of de herinenting tegen de pokken niet geoorloofd acht.
2. Bij het verzoek moet worden overgelegd een gedagteekende en onderteekende verklaring ' van den verzoeker, dat op grond van zijn godsdienstige overtuiging * hij noch zijn minderjarige kinderen op eenigerlei wijze tegen de geldelijke gevolgen van eenige persoonlijke of zakelijke ramp of ongeval door hem of door zijn echtgenoote of met zijn medewerking door derden zijn verzekerd.
3. De burgemeester beschikt binnen veertien dagen na ontvangst van het verzoek. Hij kan een onderzoek instellen en den verzoeker inlichtingen vragen. Zijn den burgemeester geen feiten bekend of blijkt hem niet van feiten, die strijden met den inhoud der verklaring, dan geeft hij het bewijs af. Zijn den burgemeester zoodanige feiten wel bekend of blijkt hem daarvan of verstrekt de verzoeker niet de gevraagde inlichtingen, dan weigert hij het bewijs schriftehjk onder mededeeling van de redenen. Op gelijke gronden en op dezelfde wijze kan een bewijs worden ingetrokken.
4. Ingeval van weigering of intrekking van het bewijs heeft de verzoeker beroep op Onzen Minister. De burgemeester voert de beslissing van Onzen Minister uit.
Ontwerp 1924 artikel 15 81.
1. Indien het verzoek gegrond is op gewetensbezwaar is moet het inhouden, dat de verzoeker op grond van zijn godsdienstige overtuiging de inenting tegen de pokken niet geoorloofd4 acht. Li het verzoek moeten zijn vermeld de namen Van twee getuigen 8. Dezen moeten zijn meerderjarige, den verzoeker persoonlijk en te goeder naam bekende ingezetenen der gemeente. Oordeelt de burgemeester, dat een getuige niet aan deze eischen voldoet, dan geeft hij daarvan binnen acht dagen na ontvangst van de mededeeling kennis aan den verzoeker. Deze kan alsnog binnen acht dagen daarna den naam van een anderen getuige opgeven. Oordeelt de burgemeester, dat ook deze getuige niet aan de gestelde eischen voldoet, dan blijft het verzoek buiten behandeling. De burgemeester geeft daarvan kennis aan den verzoeker en aan den inspecteur.
2. De burgemeester roept, indien het verzoek niet buiten behandeling moet worden gelaten, den bezwaarde op om op een bepaalden dag, niet later dan dertig dagen nadat hem de namen van twee toelaatbare getuigen zijn opgegeven, voor hem te verschijnen, vergezeld van zijn beide getuigen.
3. De burgemeester stelt op den bepaalden dag den bezwaarde in de gelegenheid te verklaren, dat en waarom hij de inenting tegen de pokken niet geoorloofd acht. Stemt die verklaring overeen met de mededeeling in het verzoekschrift, dan stelt de burgemeester de beide
78



Nieuw
79 O. 24, art. 15, G. O. 24, art. 16
5. De burgemeester geeft van getuigen in diezelfde bijeenkomst ieder bewijs kennis aan den inspec- in de gelegenheid te verklaren, dat, teur». Deze kan tegen de afgifte naar hun oordeel, de bezwaarde, bij Onzen Minister in beroep komen, wat betreft zijn mededeeling, geloofwaardig is en hij haar op grond van zijn godsdienstige overtuiging en niét uit traagheid of onverschilligheid heeft ingezonden.
4. De bezwaarde kan binnen veertien dagen daarna zijn verzoek schriftelijk herhalen. Het bepaalde in het eerste, het tweede enfhet derde lid vindt andermaal toepassing, met dien verstande dat andere getuigen moeten worden genoemd.
5. Is bij het tweede verhoor voldaan aan het bepaalde in het derde Ud, dan geeft de burgemeester onverwijld een bewijs van bezwaar af, dat gedurende een jaar na de dagteekening van kracht blijft.
6. Indien de persoon, te wiens behoeve het verzoek werd ingezonden, meerderjarig wordt, vóórdat het bewijs van bezwaar is afgegeven, wordt aan het verzoek verder geen gevolg gegeven. Een verzoek, ingezonden door een persoon binnen een jaar nadat hij vergeefs is opgeroepen om voor den burgemeester te verschijnen, blijft buiten behandeling.
7. De burgemeester kan de in dit artikel bedoelde werkzaamheden overlaten aan een wethouder*.
1 M. v. T. Zie de algemeene beschouwingen bij O. 24, artt. 12 en 13, noot 3 e. v.
2 zie ook M. v. T. bij O. 24, artt. 12 en 13, noot 8. * Zie ook O. 24, artt. 12 en 13, noot 7.
4 De groep van personen, die „op grond van zijn godsdienstige overtuiging de inenting tegen de pokken niet geoorloofd" d. i. in strijd met Gods gebod acht, behoort niet, zooals velen verondersteUen, tot de Gereformeerde kerken (en tot de anti-revolutionnaire partij, die slechts tegen den inentings-dwane gekant is en strijdt voor „concientievrijheid"), maar tot de Chrlsteltjk-Gereformeerde kerk, wier voorman op poUtlek gebied Ds. Kersten uit Zierikzee is. Deze groep heeft vooral grooten aanhang op de Zeeuwsche en Zuld-Hollandsche eUanden, waar in sommige gemeenten 50 pCt. der bevolking tot deze kerk behoort (dit percentage is belangrijk: zie O. 24, art. 16, noot 1). Deze groep is van oordeel, dat het geloof in de voorzienigheids Gods niet vereenigbaar ls met maatregelen, die men onder het begrip „verzekering" kan samenvatten. Zij heeft zich mitsdien krachtig verzet tegen verplichte Invallditeits- en onderdomsverzekering en tegen verplichte landbouwongevallenverzekerlng, wat tengevolge
79 (



Nieuw
80 O. 24, art. 15, G. O. 24, art. 16
gehad heeft, dat van deze verplichting op zekere voorwaarden vrijstelling verleend is aan de bezwaarden.
Met dit precedent voor oogen wordt door velen, ook door vele geneeskundigen, boven het in O. 24, art. 15 ontwikkelde stelsel de voorkeur gegeven aan één, waarbij van de bezwaarden een schriftelijke verklaring, event. bevestigd door twee getuigen, gevraagd wordt, waaruit blijkt dat zij „op grond van hun godsdienstige overtuiging bezwaar hebben tegen verzekeringen en prophylactische kunstbewerkingen in eiken vorm en noch direct noch indirect eigen leven, have en goed, noch dat hunner kinderen of verwanten verzekerd hebben tegen eenige risico". Ben valsche verklaring zou als zoodanig strafbaar kunnen worden gesteld. Opgemerkt wordt hierbij dat zij, die in dezen tijd zich onthouden van verzekeren van have en goed, toonen veel voor hun beginsel over te hebben.
Volgens anderen worden op deze wijze wel de formaliteiten ln O. 24, art. 15 genoemd, vermeden, maar zou de kans op ontduiking niet verminderen. (Zie ook O. 24, art. 12 en 13, noot 8 en 8a.)
6 V. V. Zie de algemeene beschouwingen bij O. 24, artt. 12, 13.
• V. V. Artikel 15. Enkele leden vroegen, waarom het juist godsdienstige bezwaren moeten zijn, die als gewetensbezwaren worden erkend.
Anderen betuigden instemming met de gemaakte onderscheicüng, onder verwnzing overigens naar het debat, ter gelegenheid van het dienstweigeringsontwerp in de Kamer gevoerd.
Verschillende leden achtten het onjuist, het bestaan van gewetensbezwaren door getuigen te doen staven. Over het bestaan van zoodanige bezwaren kan door anderen niet geoordeeld worden. Om dezelfde reden achtten zij het onjuist, dat aan den burgemeester de bevoegdheid wordt gegeven naar goedvinden de vrijstelling te verleenen of te weigeren. Ook hij kan over gewetensbezwaren niet oordeelen. Veel juister zouden zij het achten indien de regeling werd nagevolgd, thans ten opzichte van de lnvanditeiteveraekering geldende. Vrijstelling van betaling van de premie kan daarbij verkregen worden, mits de betrokkene het bewijs overlegt, dat hij in geen enkel opzicht verzekerd is, noch tegen brand, noch tegen inbraak, noch tegen ongelukken, enz. Aangezien de gewetensbezwaren tegen vaccinatie en tegen verzekering van gelijkscortigen aard zijn, ware hier deze regeling over te nemen. De echtheid der bezwaren wordt aldus inderdaad getoetst; de betrokkene toont er financieele offers voor over te hebben.
Bovenbedoelde bezwaren tegen de voorgestelde regeling werden door andere leden niet gedeeld. Ook leden, die niet met de vrijstelling ingenomen waren, achtten het gekozen middel ter toetsing en schifting niet ondoeltreffend. Als rem tegen wat zij onjuist achtten, was dit middel hun trouwens zeer welkom.
Opgemerkt werd, dat zich, evenals thans met anti-vaccinedoctoren het geval is, mocht deze wet in werking treden, in elke gemeente wel een paar anti-vaccinegetuigen op den voorgrond zullen stellen, die altijd bereid zullen zijn, van de aanwezigheid van gewetensbezwaren te getuigen.
Andere leden meenden, dat hiertegen gewaakt zal moeten en kunnen worden. Door den eisch, dat het „toelaatbare" getuigen zijn, moeten huns inziens beroepsgetuigen, zooals thans in vele gevallen optreden, en de bovenbedoelde gewoontegetuigen uitgesloten worden geacht. Zoo noodig zal het artikel in dit opzicht zijn te verduidehjken.
80



Nieuw
81 O. 24, art. 15, G. O. 24, art. 16
Een der leden achtte de in dit artikel voorgeschreven procedure veel te omslachtig. Waar twee „toelaatbare" getuigen de juistheid van de verklaringen van den belanghebbende zullen moeten staven, schijnt een tweede verhoor aUerminst noodig.
Hetzelfde Ud zag in de hierbedoelde regeling gevaar voor wülekeurige beslissingen van burgemeesters. Ware het niet gewenscht — vroeg hij —, van de beslissing van den burgemeester beroep op een hoogere autoriteit open te steUen?
Krachtens het bepaalde in het vijfde Ud van het artikel bhjven de afgegeven bewijzen van bezwaar gedurende een jaar van kracht. Men achtte het juister, deze bewijzen geldig te doen zijn gedurende den geheelen tijd, waarin het kind de school bezoekt.
In verband met dit artikel werd nog het verwijt tot de onderteekenaars van de M. v. T. gericht, dat zij het blijkbaar niet noodig hebben geacht de gevolgen van hun wijken voor gewetensbezwaren van medisch standpunt te verdedigen.
' M. v. A. Artikel 15 (nieuw 16). Dit artikel is gewijzigd in overeenstemming met hetgeen in de algemeene beschouwingen is medegedeeld. (Zie O. 24, artt. 12, 13.)
Voor de verklaring, bedoeld in het tweede Ud, zal krachtens art. 17 een model worden vastgesteld, opdat nauwkeurig vast sta, over welke feiten zij moet gaan en wat daarover verklaard moet worden. In het tweede Ud is van de echtgenoote geen melding gemaakt omdat de mogelijkheid bestaat, dat man en vrouw op dit punt verschiUend denken. Het nieuwe tweede Ud van artikel 38 bedreigt straf tegen hem, die, wat de objectieve feiten betreft, een onware verklaring aflegt. De godsdienstige overtuiging blijft bij een eventueele strafvervolging om voor de hand liggende redenen buiten het geding.
De verklaring moet luiden, dat op grond van znn godsdienstige overtuiging de verzoeker en zijn minderjarige kinderen niet door hem of door zijn echtgenoote of met znn medewerking door derden verzekerd zijn. Verzekering door tusschenkomst van een derde wordt hierdoor mede uitgesloten.
Het derde Ud behoudt voor den burgemeester de bevoegdheid voor, een onderzoek in te stellen; in kleine gemeenten zal de burgemeester doorgaans wel weten, of de verklaring waar is of niet. Weigert de burgemeester de verklaring af te geven, dan staat beroep open op den Minister (4de Ud); geeft hij haar, dan kan de inspecteur in beroep komen (5de Ud), voor het geval, dat hij reden heeft om aan te nemen, dat de verklaring niet is in overeenstemrning met de waarheid.
8 M. v. A. De verandering van dit artikel, die vrijwel overeenstemt met een in het V. V. gemaakte opmerking, maakt beantwoording van hetgeen over het oorspronkelijk artikel werd aangevoerd, overbodig.
Op twee opmerkingen worde hier nog ingegaan.
De ondergeteekenden zouden het — voor het doel dat met deze wet beoogd wordt — niet juist achten, indien de verklaring geldig was voor den geheelen tijd, waarin het kind de school bezoekt. De omstandigheden en de opvatting der ouders kunnen veranderen in dien tijd en waar een zoo nauw mogeüjk begrensde afwijking van den wetteüjken
S. S. - Besmettelijke Ziektenwet
81



Nieuw
82 O. 24, art. 15, G. O. 24, art. 16
regel wordt toegelaten, moet de tijdsduur daarvan niet ruim worden genomen. Aangezien de wet evenwel reeds een geldigheidsduur van drie jaren kent, is deze termijn in G. O. (art. 13) overgenomen. (Zie O. 24, artt. 12 en 13, noot 20.)
Het verwijt, dat de onderteekenaars der M. v. T. het niet noodig hebben geacht, de gevolgen van hun wijken voor gewetensbezwaar van medisch standpunt te verdedigen, kan alleen aanvaard worden door hen, die in deze materie het medisch standpunt van meer of hooger belang achten dan het geweten. Voor de ondergeteekenden, die dat niet doen en alleen aan het laatste van deze twee absolute beteekenis toekennen, kan hier van een verwüt geen sprake zijn.
9 Zie ook O. 24, art. 16, noot 4.
82



Nieuw
83 O. 24, art. 16, G. O. Vervallen
BEPERKING VAN HET AANTAL BEWIJZEN VAN BEZWAAR TEGEN DE INENTING.
Bij gewijzigd ontwerp is dit artikel vervallen.
Ontwerp 1924 artikel 16 i * 5.
1. Het aantal der in een kalenderjaar krachtens artikel 12 voor de eerste maal af te geven bewijzen mag niet grooter zijn dan een ten honderd 2 van het aantal kinderen, dat in dat jaar voor het eerst tot alle scholen 8 in de gemeente wordt toegelaten.
2. Wanneer het in het vorige lid bedoelde aantal is bereikt, geeft de burgemeester hiervan onverwijld kennis aan Onzen Minister, zonder wiens toestemming hij nieuwe bewijzen niet afgeeft'.
3. Onze Minister verleent die toestemming niet dan nadat hem gebleken is2, dat niet ten onrechte bewijzen zijn uitgereikt. Bewijzen, die ten onrechte zijn uitgereikt, trekt Onze Minister in.
1 M. v. T. In welken omvang de godsdienstige bezwaren bestaan is a priori niet te zeggen. De ervaring doet veronderstellen, dat het aantal gering zalla zijn. Om nü zooveel mogelijk een waarborg te scheppen tegen lichtvaardig handelen, ook van de zijde van een burgemeester, is in O. 24, art. 16 het aantal bewijzen, dat de burgemeester in een kalenderjaar voor de eerste maal op eigen verantwoordelijkheid mag afgeven, bepaald op 1 pCt. van het aantal in dat jaar voor het eerst tot alle scholen8 in zijn gemeente toegelaten kinderen, ln 1903 werd het aantal der kinderen, die tengevolge van de vaccinatievoorschriften niet ter schole gingen, op 1000 geschat. Ln verband met de 6 a 7 schooljaren, waarop dit cijfer betrekking heeft, kan worden aangenomen, dat er per jaar ongeveer 150 ongevaccineerde kinderen bijkomen. Stelt men het aantal nieuw toegelaten leerlingen in een jaar op 150.000, dan kan men de burgemeesters jaarlijks 1500 bewijzen laten afgeven. Wordt dit aantal niet overschreden, dan kan er ook van het standpunt van de voorstanders der vaccinatie geen bezwaar rijzen. Zou in een gemeente het aantal grooter worden, dan, aldus O. 24, art. 16, moet de verantwoordelijke Minister eerst onderzoeken of ook lichtvaardig bewnzen zijn afgegeven, d. w. z. op verzoeken, die niet aan de wettelijke bepahngen voldeden of waarbij
83 (



Nieuw
84 O. 24, art. 16, G. O. Vervallen
kennelijk misleiding plaats vond. Deze oplossing is goeddeels ontleend aan het wetsontwerp tot wijziging van de wet van 1872, dat is ingediend bij Koninküjke boodschap van 11 Maart 1903 (Zitting 1902/1903 no. 136), zooals dat ontwerp na het overleg met de commissie van voorbereiding is gewijzigd. (Zitting 1904/1905, no. 28). Op drie punten is verschil. Het ontwerp beoogde alleen de bezoekers van bijzondere scholen. De ondergeteekenden meenen, dat bijzondere en openbare scholen gelijkelijk behandeld moeten worden. Het bewijs zal volgens het tegenwoordig ontwerp voor één jaar geldig znn.
1» Vele geneeskundigen deelen deze veronderstelling der Regeering niet, omdat zij, de mentaliteit van sommige kringen van ons volk kennende, vreezen, dat toch velen om verschillende redenen misbruik van deze bepalingen zullen maken (zie ook O. 24, artt. 12 en 13, noot 8a). Door sommigen, die ervaring hebben over herinenting op groote schaal van dienstplichtigen, wordt op de besmettelijkheid van gemoedsbezwaren gewezen en op het feit hoe slecht deze bezwaren meestal gefundeerd zijn.
2 De beperking tot 1 pOt. is een (tijdelijke) rem, die op velen een minder aangenamen Indruk gemaakt heeft. Zij vragen zich daarbij af, op welke wijze zloh de Minister van de gegrondheid van veler bezwaren zal overtuigen. Op dit terrein bestaat geen enkele objectieve maatstaf, tenzij de Minister een verklaring mocht willen eischen als waarvan in O. 24, art. 15, noot 4a sprake ls. Mocht de Minister aan een dergelijke verklaring waarde hechten, dan zouden velen er de voorkeur aan geven, wanneer een zoodanige verklaring in de plaats kwam van de in O. 24, art. 15 ontworpen formaliteiten. Door sommigen wordt aangedrongen op het absoluut stellen van de grens van 1 pCt., door anderen wordt er op gewezen, dat een zoodanige absolute grens onvereenigbaar is met het karakter der vrijstelling op grond van godsdienstige bezwaren.
De vraag of een beperking van het aantal bewijzen van bezwaar tot 1 pCt, „noemenswaardig gevaar voor het overgroote deel der bevolking" van ons land met zloh brengt, wordt door vele geneeskundigen ontkennend beantwoord. Hun groote bezwaar is, dat h. 1. een beperking tot 1 pCt. niet mogelijk zal blijken en de aandrang om dit percentage te verhoogen dan steeds grooter zal worden. Daarbij komt dan nog een ander bezwaar, dat voor sommigen zwaar weegt: n.1. dat zloh op sommige plaatsen (b.v. op Zuid-Beveland; zie O. 24, art. 15, noot 4), waar 50 pCt. der bevolking gewetensbezwaren tegen de inenting heeft, „kernen van ongevaccineerden" zullen vormen, die voorbeschikt ztjn een uitgangspunt voor epidemie te worden. Trouwens, meer nog dan de weinige oningeënt gebleven kinderen, vormen de uit hen gegroeide volwassen personen een gevaar voor de samenleving. (Zie O. 24, artt. 12,13, noot 18).
Daar komt nog btj, dat de „vaccinatietoestand" van ons land slechts aan zeer bescheiden eischen voldoet. Onder vaccinatietoestand wordt dan verstaan de verhouding tusschen het aantal onvatbaren, half-vatbaren en vatbaren met dien verstande, dat de beschuttende werking der vaccinatie niet langer dan een jaar of 6 duurt (hoogstens). Slechts door alle pasgeboren kinderen vóór het beëindigen van het eerste levensjaar te enten en herinenting op 6-jarigen, 12-jarigen, 18-jarigen, 24-jarigen leeftijd te doen plaats vinden, krijgt men een idealen „vaccinatietoestand". In ons land ontbreekt daaraan nog zeer veel. Daarom zien de geneeskundigen in de geprojecteerde „verslapping van den inentingsdwang" een ernstig gevaar, te meer waar elke maatregel, die den vaceinatietoestand minder gunstig maakt, niet alleen voor de niet-gevaccineerden maar ook voor de niet-tijdig-gevaccineerden nadeelige gevolgen kan hebben. Daarbij moet nog opgemerkt worden, dat de verbetering van den vaccinatietoestand in Nederland des tp noodzakelijker geacht moet worden, nu die vaceinatietoestand in de ons omringende landen er op achteruitgegaan is. (Zie Q. O.)
Dat is ook de reden waarom vele geneeskundigen betreuren, dat er geen verpliohte herinenting, althans op 12-jarigen en 18-jarigen leeftijd, bestaat. Als tegenwicht tegen een „verslapping van den inentingsdwang" zou daaraan nu dubbel behoefte zijn* naar het oordeel van vele geneeskundigen. Zij zouden gaarne indirecte herinentingsdwang zien door slechts gerevaccineerden tot het onderwijs toe te laten, en ook voor toelating tot de scholen van leerlingen boven 12 jaar een bewijs van herinenting te vragen (zie ook O. 24, artt. 10, 11, noot 7). Ten slotte zou de overheid, naar hun meening, het recht hebben aan haar ambtenaren den eisch te stellen dat zij (geregeld) gerevaccineerd worden. Aan de bezwaren, die tegen herinenting kunnen worden ingebracht, kan op dezelfde wijze tegemoet gekomen worden als aan die tegen de inenting. (Zie G. O.)
84



Nieuw
85 O. 24, art. 16, G. O. Vervallen
In verband met het feit, dat vele, ook prineipieele tegenstanders der Inenting, in epidemlettjd wel tot deze kunstbewerking overgaan, wordt wel eens de waag gesteld, waarom men niet met vaccinatie op groote schaal kan wachten tot de eerste gevallen zloh voordoen en tevens of de moderne hygiënische maatregelen — afzondeling in de eerste plaats — niet voldoende zijn om zoodanige epidemie in de klem te smoren. De ervaring leert het tegenovergestelde. De verklaring daarvan ligt voor de hand: de eerste gevallen worden vrijwel nooit direct als zoodanig herkend óf omdat de personen (die meenden dat waterpokken in het spel waren) zloh niet of niet tijdig onder behandeling stelden, óf omdat de behandelende geneesheer, die mogelijk nooit te voren echte pokken zag, de diagnose waterpokken stelde. Bovendien maakt het hedendaagsche intensieve maatschappelijke verkeer het enorme aantal contacten verklaarbaar, te meer waar de lijder reeds in het incubatietijdperk, voordat de verschijnselen optreden, die onderkenning mogelijk maken, besmettelijk ls.
Om deze redenen hebben de geneeskundigen overwegende bezwaren tegen verslapping van den vaccinatiedwang, zonder verplichte herinenting als tegenwicht en zonder voldoende waarborgen voor misbruik. De geprikkelde stemming, waarvan sommige geneeskundigen blijk gegeven hebben bij de bespreking van het aanhangige ontwerp, vindt bovendien een gereede verklaring in het feit, dat zij een politieken achtergrond meenden te zien en dat zij zeer onaangenaam getroffen waren door de wijze, waarop kort geleden de Minister van Oorlog uit de voorschriften van den Militairen Geneeskundigen Dienst, met betrekking tót het optreden van officieren van gezondheid tegenover militairen, die bezwaren opperden tegen (her)inenting, de zinsnede geschrapt had: „Br is geen bezwaar om te trachten, de bedoelde personen door een bedaard betoog op welwillende wijze te overreden zich alsnog aan de inenting te onderwerpen". Alhoewel nu het schrappen van deze zinsnede geen verbod inhoudt, hebben de geneeskundigen daarin toch een wenk gezien, een wenk, waaraan zij niet konden en mochten voldoen, omdat zij, toen zij arts werden, beloofd of gezworen hadden de practijk te zullen uitoefenen naar hun beste weten en niet naar het (betere of slechtere) weten hunner superieuren en omdat van hen, die geneeskundigen waren, toen ze officier werden en officier zijn geworden en hebben kunnen worden, enkel omdat zij geneeskundigen waren, in redelijkheid en ook rechtens niet mocht worden gevorderd, dat zij aan den eed als geneeskundige tekort zouden doen.
* Indien onder „alle scholen", evenals in O. 24, art. 8, eerste lid (zie M. v. T. bij dit artikel, noot 2) alle inrichtingen voor klassikaal onderwijs moeten worden verstaan, dan is het aantal zonder meer af te geven bewijzen van vrijstelling dubbel zoo groot dan wanneer daarónder alleen „alle inrichtingen voor lager onderwijs" bedoeld zijn. Op verduidelijking der wet wordt dan ook door sommigen aangedrongen.
4 Toevoeging wordt bepleit van een vierde lid, dat voorschrijft, dat van alle door een burgemeester of wethouder afgegeven bewijzen een afschrift gezonden wordt aan den betrokken inspecteur. Deze krijgt reeds de bewijzen van vrijstelling, gegrond op gezondheidsbezwaar, ter viseeiing (O. 24, art. 14); het ls echter wenscheltjk, dat hij ook op de hoogte is van het aantal bewijzen van vrijstelling, dat op gewetensbezwaar gegrond is. Een en ander is trouwens ook zonder wettelijk voorschrift mogelijk (zie het van 1867 dateerende ministerieele voorschrift, dat de gemeentebesturen jaarlijks een staat moeten zenden, waarin opgegeven is het „getal verrigte vaccinatiën" gespecificeerd volgens de leeftijden (1 Jr., 1—3, 3—6, 6—12 en 12 + jaar)); deze zaak is ook geregeld btj het uitvoeringsbesluit, behoorende bij W. 72, artt. 17a en lid (Kon. besluit 4 December 1872, St.bl. no. 134).
8 V. V. • De toelichting, bij dit artikel gegeven, wérd onvolledig geacht en de schatting van de vermoedehjk te verleenen vrijstellingen oppervlakkig. De moeilijkheden zullen zich, naar men opmerkte, eerst recht voordoen, nadat in een gemeente het wettelijke 1 pot. der toegelaten kinderen bereikt is.
Ook sommige voorstanders van de eerbiediging van gewetensbezwarén achtten deze limiet van 1 % zonderling. Zjj verdraagt zich met die eerbiediging niet.
De vrees werd geuit, dat de gestelde grens vaak zal worden overschreden, zij het dan wellicht langs den wettelijken weg, als de Minister
85



Nieuw
86 O. 24, art. 16 G. O. Vervallen
op ruime wijze gebruik maakt van zijn bevoegdheid om vrijstellingen te verleenen boven het in de wet genoemde aantal. Welken maatstaf — vroeg men — zal de Minister aanleggen bij de beoordeeling van de vraag, of vrijstellingen boven het wettebjke aantal behooren te worden verleend? Zal hij in gevallen van volkomen gestaafde gewetensbezwaren vrijstelling kunnen weigeren? Men vergete hierbij niet, dat de bezwaren vooral ontstaan bij opeenhooping van veel ongevaccineerden in een bepaalde streek, bijv. in Zeeland, waar de aankomst van de Engelsche booten toch al besmettingsgevaar oplevert.
Door anderen werd het gekozen stelsel wel rationeel geoordeeld. Is eenmaal een zeker aantal vrijstellingen gegeven, dan wordt het verleenen van verdere ontheffingen een ernstige zaak. Te recht zal dit niet kunnen geschieden buiten bemoeiing van een hoogere autoriteit.
Sommige leden stelden er prijs op uitdrukkehjk te constateeren, dat uit de hierbedoelde beperking duidelijk blijkt, dat de Regeering inziet, op welk een gevaarlijken weg de wetgever zich hier is gaan begeven.
Gevraagd werd, wat verstaan moet worden onder „alle scholen" in het eerste lid van het artikel. Men onderstelde, dat hiermede alleen scholen voor lager onderwijs bedoeld zijn.
Ook zou men gaarne vernemen, hoe het voorgestelde percentage van één ten honderd zal werken ten aanzien van gemeenten, welke minder dan 100 schoolkinderen tellen.
6 M. v. A. Van een weerlegging van de over dit artikel gemaakte opmerkingen wordt afgezien, nu het vervallen is tengevolge van de wijziging van O. 24, art. 15.
86



W. 72, artt. lid, 18
87 O. en G. 0. 24, artt. 17, 18
VORM ENZ. VAN BEWIJZEN VAN INENTING EN VAN BEZWAAR TEGEN DE INENTING; DE GELEGENHEID TOT KOSTELOOZE INENTING EN HERINENTING.
Wet 1872 artikel 17d!.
De vorm, de plaats en de wijze van inlevering, van bewaring en van teruggave der verklaringen, bedoeld in de artikelen 17 en 176, worden bij algemeenen maatregel van bestuur6 geregeld.
Deze verklaringen zijn vrij van zegelrecht en van de formaliteit van registratie.
Wet 1872 artikel 18.
Di elke gemeente wordt door de zorg van het gemeentebestuur minstens eenmaal in elke drie maanden gelegenheid gegeven tot kostelooze inenting en herinenting, „met inachtneming van de voorschriften, omtrent de inenting tegen de pokken door Ons ingevolge artikel 17a gegeven". Die gelegenheid wordt minstens eenmaal 's maands gegeven, wanneer Onze Minister van Binnenlandsche Zaken ter algemeene kennis heeft gebragt, dat de pokken in eenig deel van het Rijk epidemisch verbreid zijn en minstens eenmaal 's weeks, wanneer in de gemeente pokken voorkomen. Tijd en plaats voor de inenting wordt bij openbare aankondiging ter algemeene kennis gebragt.
Tot het verleenen van subsidien* ter tegemoetkoming in de kosten van inrigtingen, welke bevordering dier kunstbewerking „met inachtneming van de voorschriften, omtrent de inenting tegen de pokken door Ons ingevolge artikel 17a gegeven", ten doel hebben, wordt jaarlijks eene som op de Staatsbegrooting uitgetrokken.
Ontwerp 1924 artikel 17.
De vorm, de plaats en de wijze van inlevering, van bewaring en van teruggave der stukken, bedoeld in de artikelen 10, 12, 13,14 en 15 (G. O.: 11,13,14,16 en 16) worden Mj algemeenen maatregel van bestuur6 geregeld.
Ontwerp 1924 artikel 18.
Di iedere gemeente geeft het gemeentebestuur naar het oordeel van den inspecteur* voldoende gelegenheid i tot kostelooze inenting en hermenting met inachtneming van de voorschriften, die Wij ter zake van inenting ingevolge artikel 11 (G. 0.: 12) hebben gegeven. Die gelegenheid wordt tenminste eenmaal per maand gegeven, indien de inspecteur* dat noodig verklaart*, hetzij voor een of meer gemeenten, hetzij voor een deel des Rijks en tenminste eenmaal per week, wanneer in de gemeente pokken voorkomen. Tijd en plaats voor de inenting worden bij openbare aankondiging ter algemeene kennis gebracht.
87



W. 72, artt. lid, 18
88 O. en G. 0. 24, artt. 17, 18
l M. v. T. Volgens W. 72, art. 18 moet tenminste eenmaal in de drie maanden gelegenheid tot kostelooze inenting worden gegeven. Dit is voor de meerderheid van de gemeenten te veel. De wet kan de noodige onderscheiding niet maken. Daarom is het verstandiger, de leiding te geven aan den inspecteur. (Zie ook V. V. onder noot 6 en 7.)
a M. v. T. W. 72, art. 18 bepaalt voorts, dat de gelegenheid voor maandelijksche inenting opengesteld moet worden, indien de Minister in eenig deel van het Rijk de ziekte epidemisch verklaart. Met epidemisch verklaring is (zie W. 72, artt. 21, 24, noot 2) gebroken. De met-deskundige Minister zou bn dergelijke verklaring wel nooit anders gedaan hebben — indien dé bepaling ware toegepast — dan herhalen, openlijk, wat zijn inspecteur hem schriftelijk voorlegde. Het is beter hier formeel de verantwoordelijkheid te leggen, waar zij feitelijk is: bij den inspecteur (zie ook noot 3). Gaat deze te ver, of is hij traag, dan kan de Minister, onder wiens bevelen hjj werkt, hem tot de orde roepen en zoo noodig straffen.
3 Waar een gezondheidsdienst is treedt, overeenkomstig O. 24, art. 46, de directeur van dezen dienst in de plaats van den inspecteur, (Bü O. O. vervaUenll)
* M. v. T. Het tweede lid van W. 72, art. 18 is achterwege gelaten omdat het uit den tijd is, bij de wet voor te schrijven, dat er een post op een begrooting zal staan. Er worden allerlei subsidies aan noodzakelijke instellingen gegeven zonder dat er een dwingend wetsvoorschrift is. De bepaling is in het kader van den tijd, waarin zij tot stand kwam, jbe verklaren, maar mist voor den tegenwoordigen tijd zin.
6 Zie ook het uitvoeringsbesluit (Kon. besluit 29 Februari 1912, St.bl. no. 97).
• V. V. 7 Sommige leden merkten op, dat met „voldoende" gelegenheid niet kan worden volstaan. Tot vaccinatie zoowel als tot revaccinatie behoort op'ruimer schaal dan thans gelegenheid te worden gegeven. (Zie ook noot 1.)
7 M. v. A. Dat op ruimer schaal dan thans gelegenheid tot vaccinatie en revaccinatie zou moeten worden gegeven, kunnen de ondergeteekenden geenszins toestemmen. De gelegenheid bestaat alom; nog nooit zijn klachten gerezen over of is gebleken van onvoldoendheid. Werden de gemeentebesturen verplicht om meer dan voldoende gelegenheid te geven, dan zou de wetgever van overdrgving beschuldigd kunnen worden.
88



W. 72, artt. 8, 9
89
O. en G. 0. 24, art. 19
VERVOEREN OF DOEN VERVOEREN VAN LIJDERS AAN BESMETTELIJKE ZIEKTE.
Wet 1872 artikel 8.
Het is verboden, lijders i aan eene besmettelijke ziekte te vervoeren of te doen vervoeren, behalve in de gevallen in deze wet aangewezen; zich, daaraan lijdende, naar eene andere plaats te begeven; voorwerpen i, die in aanraking waren met lijders of overledenen aan eene besmettelijke ziekte of daarvan afkomstig, te vervoeren, te doen vervoeren, ten geschenke of in gebruik te geven of te doen geven, te nemen of te doen nemen, tenzij na ontsmetting volgens art. 25; door onvoorzigtigheid of achteloosheid gevaar van besmetting, dat voorzien kon worden, voor anderen te doen ontstaan 2.
Wet 1872 artikel 9.
1. Vervoer van lijders aan eene besmettelijke ziekte naar een ziekenhuis of naar hunne woning is geoorloofd volgens de daarvoor bij plaatselijke verordening te stellen voorschriften.
2. In bijzondere gevallen i kan vervoer van lijders aan eene besmettelijke ziekte door den burgemeester wórden toegestaan onder door hem te geven voorschriften.
3. Dit vervoer met gebruik van openbare vervoermiddelen is verboden B.
4. Voer- of vaartuigen, waarmede het vervoer heeft plaats gehad, moeten onmiddellijk 6 daarna door de zorg en ten koste van den eigenaar ontsmet worden.
5. Indien het vervoer naar eene andere gemeente geschiedt geeft de
Ontwerp 1924 artikel 19 B. (Zie 0.0.)
JL Het is verboden* een lijder i aan een besmettelijke ziekte van groep A of van groep B te vervoeren of te doen vervoeren", tenzij met inachtneming van de voorschriften, die de burgemeester op advies van den inspecteur * heeft gegeven.
Gewijzigd ontwerp artikel 19 7.
1. Het is verboden een lijder aan een besmettelijke ziekte van groep A of van groep B of een persoon, die door den behandelenden geneeskundige verdacht wordt aan zoodanige ziekte te lijden7, te vervoeren of te doen vervoeren tenzij met inachtneming van de voorschriften, die de burgemeester na advies van den inspecteur heeft vastgesteld. Vervoer met gebruik van openbare vervoermiddelen is verboden 7.
2. Het is verboden, door onvoorzichtigheid of achteloosheid, gevaar van besmetting, dat voorzien kon worden, voor anderen te doen ontstaan.



W. 72, artt. 8, 9
90
O. en G. O. 24, art. 19
burgemeester der gemeente van vertrek onmiddellijk aan den burgemeester der gemeente van bestemming kennis van de verleende vergunning en van de daartoe gegeven voorschriften.
6. Vervoer van voorwerpen naar de plaats voor ontsmetting bestemd, is met inachtneming van de door den burgemeester te geven voorschriften geoorloofd.
* W. 72, art. 8 regelde, behalve het vervoer van lijders, ook het vervoer van besmette goederen. In O. 24, art. 19 ls, ln verband met de zeer verschillende eischen, die aan het vervoer van lijders en goederen gesteld moeten worden, de regeling van beide aangelegenheden in verschillende artikelen ondergebraoht. (Zie voor het vervoer van besmette goederen O. 24, art. 22, tweede lid; zie voor het vervoer van lijken O. 24, art. 20.) Het vervoer van verdachten, contacten en ziektekiemdragers is dus niet aan beperkende bepalingen gebonden. (Zie voor het „zich verplaatsen" van lijders noot 7.) W. 72, art. 9 maakt vervoer van lijders slechts in bijzondere gevallen mogelijk; dit vervoer — dat met daarvoor bestemde of ingerichte vervoermiddelen zonder gevaar voor de volksgezondheid geschieden kan — zal in den vervolge steeds mogelijk zijn, mits de gegeven voorschriften in acht genomen worden.
2 Zie het pleidooi voor behoud van deze zinsnede noot 7 en verder O. 24, art. 6, noot 3, slot. Deze zinsnede is .ondertusschen tot dusverre een doode letter geweest.
5 Zie voor de verhouding van burgemeester en inspecteur W. 72, art. 26; waar een gezondheidsdienst is treedt, krachtens O. 24, art. 46, de directeur van dezen dienst in de plaats van den inspecteur.
* Zie voor de strafbepalingen O. 24, art. 37 (hechtenis van ten hoogste 6 maanden of geldboete van ten hoogste f 1000).
8 Zie voor de strafbepalingen O. 24, art. 37 (strafmaat: hechtenis van ten hoogste 6 maanden of geldboete van hoogstens ƒ 1000), terwijl overtreding van W. 72, artt. 8 en 9, vierde Ud, indien de overtreder met den aard van de ziekte bekend was, gestraft wordt met boete van f 0,50 tot / 25 en met hechtenis van één tot drie dagen (W. 72, art. 30, derde lid) en overtreding van W. 72, art. 9, derde Ud, indien de overtreder met den aard der ziekte bekend was, met een boete van ƒ 0,50 tot / 100, of met hechtenis van één dag tot eene maand.
6 De beperkende bepalingen ten opzichte van het zieh verplaatsen zijn dus vervaUen. De lijder, die aan de afzondering ontsnapt, is ook niet strafbaar, als hij gebruik maakt van openbare middelen van vervoer, wel de vervoerder, maar deze zal meestal onkundig ztjn van de aanwezigheid van een dergelijk lijder. Ook in dit verband wordt door sommige geneeskundigen gepleit voor behoud van de ln noot 2 bedoelde zinsnede. De lijder, die aan de afzondering ontsnapt, is ondertusschen wel strafbaar voor „het zloh onttrekken aan maatregelen" enz. (zie O. 24, art. 35).
7 M. v. A. In verband met elders gemaakte opmerkingen is dit artikel gewijzigd:
a. Het verbod van vervoer is uitgestrekt tot hem, die door den behandelenden geneeskundige verdacht wordt aan een besmettelijke ziekte van groep A of groep B te lijden.
6. Voor: „op advies van den inspecteur heeft gegeven", wordt gelezen: „na advies van den inspecteur heeft vastgesteld". Het initiatief kan nu uitgaan van den burgemeester, die den inspecteur moet hooren. De voorschriften moeten algemeene zijn en niet voor ieder speciaal geval gegeven worden.



W. 72, art. 8, 9
91
O. en G. O, 24, art. 19
- c. Uit de wet is alsnog overgenomen het verbod, openbare middelen van vervoer te gebruiken.
d. In een nieuw, tweede lid, is overgenomen het verbod, voorkomend aan het slot van art. 8 der wet, door onvoorzichtigheid of achteloosheid gevaar voor besmetting voor anderen te doen ontstaan. In dit verbod wordt de overige inhoud van art. 8 der wet op gelukkige wijze samengevat.



W. 72, artt. 11, 12, 13 92 O. en 6. 0. 24, artt. 20, 21
VERVOER VAN LIJKEN VAN AAN BESMETTELIJKE ZIEKTE OVERLEDEN PERSONEN.
Wet 1872 artikel 111. Ontwerp 1924 artikel 20 ».
Overledenen aan Aziatische cho- Het lijk van een persoon, die aan lera, typhus of febris typhoïdea, een der bij algemeenen maatregel pokken, roodvonk, diphtheritis, van bestuur genoemde besmettedysenterie of pest mogen niet wor- lijke ziekten is overleden, mag den vervoerd naar andere dan de slechts worden vervoerd met invoor de ingezetenen der gemeente achtneming van de voorschriften, gebruikelijke, algemeene of bijzon- die Wij ^ bij dien maatregel geven, dere begraafplaatsen.
Het vervoer mag niet plaats hebben in voer- of vaartuigen voor levenden bestemd en moet langs den kortsten weg geschieden.
Art. 11 der wet van 10 April 1869 (Staatsblad no. 65) blijft van toepassing.
Wet 1872 artikel 12 «. Bij elke begraafplaats wordt uiterlijk binnen een jaar na het in werking treden dezer wet, een lokaal ingerigt voor tijdelijke bewaring van overledenen aan eene besmettelijke ziekte. Bij verzuim wordt, zoo het eene algemeene begraafplaats is, door de zorg van Onzen Commissaris in de provincie, ten koste van de gemeente, en zoo het eene bijzondere begraafplaats is, door de zorg van burgemeester en wethouders, ten koste van hen aan wie die behoort, ten spoedigste zoodanig lokaal ingerigt.
Wet 1872 artikel 13. Onverminderd art. 6 der wet van 10 April 1869 (Staatsblad no. 65), kan de burgemeester, indien de zorg voor de gezondheid van de bewoners van het sterfhuis of van de bevolking dit vereischt, des noodig ten koste van de gemeente, onmiddellijk vervoer naar het lijkenhuis gelasten van overledenen aan eene besmettelijke ziekte.
Ontwerp 1924 artikel 211. Onverminderd artikel 6 van de wet van 10 April 1869» (Staatsblad no. 65) gelast de burgemeester, indien de inspecteur4 (G. O.: of de behandelende geneeskundige) dat noodig acht, onmiddellijk vervoer naar het lijkenhuis of een andere bewaarplaats, desnoods ten koste van de gemeente, van lijken van personen, die aan een bij algemeenen maatregel van bestuur voor de toepassing van dit artikel genoemde besmettelijke ziekte overleden zijn *.
92



W. 72, artt. 11, 12, 13
93
O. en G. 0. 24, artt. 20, 21
Voer- of vaartuigen, waarmede het vervoer heeft plaats gehad, moeten onmiddellijk daarna door de zorg en ten koste van den eigenaar worden ontsmet.
Indien het vervoer naar eene andere gemeente geschiedt, geeft de burgemeester der gemeente van vertrek onmiddellijk aan den burgemeester der gemeente van bestemming kennis van de verleende vergunning en van de daartoe gegeven voorschriften.
Vervoer van voorwerpen, naar de plaats voor ontsmetting bestemd, is, met inachtneming van de door den burgemeester te geven voor-? schriften, geoorloofd.
1 Deze voorschriften hebben een belangrijke vereenvoudiging ondergaan, doordat de oude, zeer vérgaande, weinig soepele bepalingen vervaUen zijn en regeling bij algemeenen maatregel van bestuur mogelijk gemaakt is. Zie ook de strafbepalingen O. 24, art. 37 (hechtenis van ten hoogste zes maanden of geldboete van ten hoogste f 1000).
8 Niet de inspecteur, maar de Kroon zal bij algemeenen maatregel van bestuur de noodige voorschriften geven, omdat hier nog andere dan geneeskundige overwegingen een rol spelen.
Dit artikel vertoont mitsdien overeenKomst met art. 11 van de wet van 10 AprU 1869, tot vaststelling van bepalingen betrekkelijk het begraven van lijken enz. (Begrafeniswet), luidende: „Tijdens het heerschen eener besmettelijke ziekte kan het vervoer van lijken uit eene gemeente, op wier grondgebied eene of meer begraafplaatsen zijn, door Ons worden verboden of slechts worden toegestaan onder door Ons te steUen voorwaarden".
3 Art. 6 der Begrafeniswet luidt: „Geen begraving geschiedt vroeger dan 36 uren of later dan op den vijfden dag na het overlijden.
Ontheffing van deze bepaling kan door den burgemeester, na verhoor van een geneeskundige, schriftelijk worden verleend.
Wanneer een geneeskundige verklaart, dat bespoediging of uitstel der begraving noodig is, kan het begraven op een vroeger of later tijdstip, dan in het eerste Ud van dit artikel is bepaald, door den burgemeester schriftelijk worden gelast.
Door burgemeester en wethouders kan in het belang der volksgezondheid worden bevolen, dat overledenen aan een bepaald aangewezen ziekte, op eenen zelfs binnen de 36 uren na het overlijden te bepalen tijd, worden overgebragt naar een lijkenhuis, indien dit aanwezig is."
4 zie voor de verhouding tusschen inspecteur en behandelend geneesheer W. 72, art. 2, noot 4. Waar een gezondheidsdienst is treedt de directeur van dezen dienst in de plaats van den inspecteur (O. 24, art. 46).
6 Van geneeskundige zijde gaan stemmen op om van deze gelegenheid gebruik te maken door in een in sommige gevallen gevoelde leemte te voorzien, door n.1. in de nieuwe wet bepalingen op te nemen, onder de noodige beperkingen, die het onderzoek (o. q. de opening) van een lijk, indien dat in het belang van den strijd tegen de besmettelijke ziekten wenschelijk resp. noodzakelijk is, mogelijk maken, althans ten opzichte van gevallen en vermoedelijke gevallen eener ziekte behoorende tot groep A. (Zie V. V. bij noot 8.)
6 Het schrappen van W. 72, art. 12 wordt door sommige geneeskundigen betreurd, tenzij de eisch, dat elke begraafplaats beschikt over een behoorlijk lijkenhuis, wordt



W. 72, artt. 11, 12, 13
94 O. en G. 0. 24, artt. 20, 21
vastgelegd in den algemeenen maatregel van bestuur, waarvan in O. 24, artt. 20 en 21
sprake is. (Zie ook V. V. onder noot 9.)
' Zie voor de strafbepalingen O. 24, art. 37 (strafmaat: hechtenis van ten lioogste 6 maanden of geldboete van ten hoogste / 1000), terwijl overtreding van W. 72, art. 11, eerste en tweede lid, gestraft wordt met boete van ƒ 0,50 tot / 25 of met hechtenis van één tot drie dagen, en van overtreding van W. 72, art. 11, tweede lid, gestraft wordt met boete van / 0,50 tot ƒ 100 of met hechtenis van één dag tot eene maand, indien de overtreder met den aard van de ziekte bekend was.
8 V. V. Artikel 20. Opgemerkt werd, dat dit artikel ook voorschriften omtrent het onderzoek van lijken zou behooren te bevatten. (Zie ook noot 5.)
M. v. A. Het opnemen van voorschriften aangaande het onderzoek van lijken achten de ondergeteekenden niet geraden. De noodzaak om over het lijk van een lijder of een vermoedelijken lijder te beschikken is niet zód groot, dat met een beroep daarop aannemelijk kan worden een maatregel, die zou strijden met de volkszeden. Is in een enkel geval lijkonderzoek gewenscht, dan worde daartoe niet overgegaan zonder toestemming van de nabestaanden.
9 V. V. Artikel 21. Men wees er op, dat in het ontwerp het thans bestaande voorschrift omtrent de aanwezigheid van een lijkenhuisje ontbreekt. (Zie ook noot 6.)
M. v. A. Het voorschrift van de wet betreffende de aanwezigheid van een afzonderlijk lijkenhuisje is niet overgenomen, omdat bij vrijwel iedere begraafplaats een lijkenhuis is, dat zonder gevaar gebruikt kan worden. Een afzonderlijk huisje voor overleden lijders aan een besmettelijke ziekte is niet noodig. Het artikel laat bovendien de keus tusschen een lijkenhuis en een andere bewaarplaats.
94



W. 72, artt. 3, 4 95 O. en G. 0. 24, art. 22
REINIGING EN ONTSMETTING; VERVOER VAN VERDACHTE OF BESMETTE GOEDEREN, EET- EN DRINKWAREN.
Wet 1872 artikel 3.
De burgemeester is bevoegd in de in bét vorige artikel genoemde slaapsteden, logementen, woonwagens of woonschepen* maatregelen tot ontsmetting en, na ingewonnen advies van den inspecteur *, krachtens de gezondheidswet belast met het toezigt op de handhaving van de wettelijke bepalingen betreffende besmettelijke ziekte, ook andere maatregelen ter voorkoming van verspreiding der ziekte voor te schrijven en, zoo noodig, te doen uitvoeren.
Bij verzet tegen de volgens dit en het voorgaande artikel te nemen maatregelen, wordt de slaapstede of het logement door den burgemeester, na ingewonnen advies van den inspecteur, gedurende een door hem te bepalen tijd gesloten verklaard.
Wet 1872 artikel 4.
De burgemeester is bevoegd, na ingewonnen advies van den ambtenaar, in het vorig artikel vermeld, of van een in de gemeente praktiserend geneeskundige, huizen, woonwagens of woonschepen, keeten en vaartuigen, die brandpunten van besmetting zijn of dreigen te worden, geheel of gedeeltelijk ten koste van de gemeente te doen reinigen en ontsmetten.
Zie ook wet 1872 artikel 5.
Ontwerp 1924 artikel 22 s.
1. De burgemeester gelast op advies van den inspecteur*0 reiniging en ontsmettingi door een goedgekeurden ontsmettingsdiensts van huizen, keeteniu, yoer- en vaartuigen* en van voorwerpen, goederen of waren*, die gevaar voor verspreiding van een besmettelijke ziekte opleveren. Bij verzet6 tegen eenigen maatregel kan hij het huisio sluiten en onder politiebewaking6 stellen en het voerof vaartuig in beslag nemen'.
2. De burgemeester doet op advies van den inspecteur * » beletten het vervoer van verdachte of voor het overbrengen van besmetting vatbare voorwerpen* uit een huis, keetio, erf, voerof vaartuig, waar een geval van besmettelijke ziekte voorkwam of voorkomt; hij doet op advies van den inspecteur 2 9 mede beletten het gebruik van eet- of drinkwaren o, die gevaar voor verspreiding van een besmettelijke ziekte opleveren en doet die voorwerpen en waren zoo noodig in beslag nemen' en verzegelen.
3. Indien de burgemeester bezwaar heeft tegen een advies van den inspecteur kan hij binnen 12 uur, nadat hem dat advies bereikte, de beslissing van den hoofdinspecteur* vragen onder opschorting van de uitvoering van dat advies. Hij voert de beslissing van den hoofdinspecteur onverwijld uit. (Zie G. O., derde Ud nieuw.)
95



W. 72, artt. 3, 4
96
O. en G. 0. 24, art. 22
l M. v. T. Ontsmetting van huizen gaat dikwijls veel verder dan noodig is. Ook met ontsmetting van goederen kan — mits men handelt naar hetgeen de wetenschap leert — veel meer matiging betracht worden, dan de praktijk thans te zien geeft, nu de burgemeester handelt op eigen hand of op advies van een medicus, die lang niet altijd epidemioloog is. Onteigening en vernietiging is al mede een onmisbaar middel, maar ook dat middel wordt vaak zóó onoordeelkundig toegepast, dat er veel te veel geld voor besteed wordt. Doordat de kosten van onteigening geheel voor Rijksrekening komen, geeft de wet bovendien nog een prikkel daartoe en is menig minder bevoorrecht burger op Rijkskosten goed in kleeren of huisraad gekomen door volmaakt overbodige onteigening. (Zie ook O. 24, art. 23, noot 1 en 2.)
2 Zie voor de verhouding van inspecteur (resp. hoofdinspecteur) en burgemeester W. 72, art. 26 en voor de verhouding van inspecteur en behandelend geneesheer W. 72, art. 20, noot 4. Waar een gezondheidsdienst is treedt, krachtens O. 24, art. 46, de directeur van dezen dienst in de plaats van den inspecteur en voor het beroep, bedoeld in het derde lid, de inspecteur in de plaats van den hoofdinspecteur.
3 De eischen, waaraan een ontsmettingsdienst moet voldoen, om door den Minister te worden goedgekeurd, kunnen door dezen vastgesteld worden overeenkomstig O. 24, art. 27 (zie daar noot 2). Ontsmetting, welke door een niet goedgekeurden dienst of op een wijze, die in strijd is met de gegeven voorschriften, zal zijn verricht, zal ongeldig zijn. Zie voor de Rijksbijdragen aan de gemeenten O. 24, art. 28.
* M. v. T. W. 72, art. 3 noemt slaapsteden en logementen en geeft den burgemeester een onbepaalde bevoegdheid ten aanzien van deze inrichtingen; zij noemt in art. 4 huizen, keeten en vaartuigen, die brandpunten van besmetting znn of dreigen te worden. Deze onderscheiding is niet juist. Lang vóórdat een huis enz. „brandpunt van besmetting" is of zelfs dreigt te worden, kan er besmetting van uitgaan. Aan den anderen kant is het niet noodig, logementen en slaapsteden afzonderlijk te vermelden. De deskundigen weten tegenwoordig al te goed, hoe gevaarlijk deze inrichtingen kunnen zijn, maar zij kunnen begrepen worden onder den algemeenen term ,,huizen". Andere maatregelen dan reiniging, ontsmetting en zoo noodig sluiting behoeven naast de voorzieningen van O. 24, artt. 3 en 4 niet getroffen te worden; de onbeperkte bevoegdheid, die den burgemeester in O. 24, art. 3 is toegekend, is niet noodig.
Voor alle huizen, keeten, voer- en vaartuigen moet als criterium voor de noodzakelijkheid van ingrijpen gelden, dat z\j gevaar voor besmetting opleveren.
5 Zie voor politiebewaking O. 24, art. 3, noot 6. Van geneeskundige zijde wordt gewenscht geacht hierbij een bepaling op te nemen, die den burgemeester, op advies van den inspecteur, het recht geeft bewoners van huizen, voer- en vaartuigen, wier verblijven gereinigd en ontsmet worden, tijdelijk over te brengen naar een daartoe geschikte verblijfplaats. (Zie ook noot 8 en G. O. 24, art. 3, vierde lid.)
• M. v. T. O. 24, art. 22, tweede lid, heeft betrekking op goederen en eet- of drinkwaren.
W. 72, art. 5 handelt over de ontsmetting van goederen 6a. De onteigening en vernietiging, die dat artikel ook kent, zijn ondergebracht in O. 24, art. 23. Deze splitsing is zakelijk juister dan de vereeniging.
Het tweede lid omvat meer dan W. 72, art. 5. In de eerste plaats opent het de mogelijkheid, vervoer van voorwerpen of goederen, die gevaarlijk znn voor besmetting, te beletten. W. 72, art. 8 heeft een



W. 72, artt. 3, 4
97
O. en G. 0. 24, art. 22
min of meer overeenkomstige bepaling, maar is te beperkt, doordat het alleen slaat op „voorwerpen, die in aanraking waren met lijders of overledenen aan een besmettelijke ziekte". Het ontwerp noemt: verdacht of voor het overbrengen van besmetting vatbare voorwerpen uit een huis enz., waar een geval van besmettelijke ziekte voorkomt of voorkwam. De leiding is ook hier bij den inspecteur, die door het recht van beroep van den burgemeester op den hoofdinspecteur, voorzien in het derde Ud, niet oppermachtig is.
Nieuw, in het tweede Ud, is de mogelijkheid van maatregelen ten aanzien van eet- of drinkwaren. Melk, water, om twee voor de hand liggende voorbeelden te noemen, kunnen besmet of van besmetting verdacht zijn. Dan moet kunnen worden ingegrepen, desnoods door beslag en door verzegeUng van bijv. een pomp, die besmet water levert6».
6» Het onttrekken van voorwerpen aan krachtens dit artikel voorgeschreven maatregelen, ls strafbaar (O. 24, arti 'óöy, strafmaat: hechtenis van ten hoogste 6 maanden of geldboete van ten hoogste / 1000.
7 Zie over verbeurdverklaring en ontslag tegen zekerheid O. 24, artt. 40, 41.
8 In dit artikel ls geen rekening gehouden met de nieuwere methoden van ontsmetting met oyaangassen. Indien een huis ontsmet moet worden met cyaan- en andere gevaarlijke gassen, moet het mogelijk zijn, dat men het huis zelf en desnoods ook de aangrenzende huizen laat ontruimen, Indien de ontsmetting gevaar voor de omwonenden oplevert. De burgemeester zal een zoodanige ontruiming op advies van den Inspecteur moeten kunnen gelasten. (Geregeld in G. O. 24, art. 3, vierde Ud.)
(Zie ook de wet van 6 Mei 1922, St.bl. no. 272 „tot toepassing van middelen voor ontsmettings- of zuiveringsdoeleinden"—in de wandeling bekend als het „blauwzunrwetje" — krachtens welke de Minister de ontsmettings- en zuiveringsmiddelen aanwijst, welke slechts met inachtneming van de door dezen Minister te geven voorschriften mogen worden toegepast; deze wet ls 1 October 1924 In werking getreden —zie Kon. besluit van 26 Mei 1924, St.bl. no. 264 — waarbij tevens de noodig geoordeelde voorschriften betreflende de toepassing van bedoelde middelen ztjn gegeven.)
» In het G. O. Is „de burgemeester" gelast resp. doet beletten, — om „ook ruimte te maken voor het advies van een geneeskundige", veranderd ln
de burgemeester kan op advies van een geneeskundige gelasten, resp. doen beletten.
10 In het G. O. wordt voor „huizen en keeten" gelezen gebouwen.
11 In het G. O. is om de mogelijkheid open te laten dat de Inspecteur ingrijpt, het derde Ud gewijzigd in:
3. De inspecteur kan den burgemeester schriftelijk verzoeken, een of meer van de maatregelen, bedoeld in dit artikel, toe te passen. De burgemeester geeft daaraan gevolg. Indien hij evenwel daartegen bezwaar heeft, kan hij binnen 12 uur, nadat hem dat verzoek bereikte, de besUssing van den hoofdinspecteur vragen onder opschorting van den maatregel. Hij voert de besUssing van den hoofdinspecteur onverwnld uit.
S. S. - Besmettelijke Ziektenwet
7



W. 72, artt. 5, 25
98 O. en G. 0. 24, artt. 23, 24
REINIGING EN ONTSMETTING; WAARDEERLNG EN VERNIETIGING TAN ZAKEN, DIE NIET VOOR REINIGING ÖF ONTSMETTING LN AANMERKING KOMEN.
Wet 1872 artikel 5 %
De burgemeester is bevoegd 2 besmette of van besmetting verdachte voorwerpen ten hoste van 7 de gemeente te doen ontsmetten, of na voorafgaande onteigening te doen vernietigen. Dj zijn daartoe te nemen besluit worden de goederen, die onteigend moeten worden, met opnoeming van de namen der eigenaars, aangewezen, en wordt daarin wijders melding gemaakt van de schriftelijke verklaring van een geneeskundige 2, waaruit van de noodzakelijkheid der onteigening blijkt. Het besluit wordt op de gebruikelijke wijze ter openbare kennis gebragt. De in het besluit ter onteigening aangewezen goederen worden door den burgemeester onmiddellijk in beslag genomen.
Artt. 70, 71 en 72 van de wet van 28 Augustus 1851 (Staatsblad no. 125) zijn op deze onteigening toepasselijk.
Wet 1872 artikel 25.
De regelen omtrent het verbranden of op andere wijze vernietigen van voorwerpen, volgens deze wet onteigend, het ontsmetten van besmette en van de bij art. 8 genoemde voorwerpen, de ontsmetting van gebouwen, voer- of vaartuigen en de onschadelijkmaking van mestvaalten en andere verzamelingen van vuil, de inrigting en plaatsing van het in art. 20 vermelde kenmerk, worden door Ons bij algemeenen maatregel van inwendig bestuur vastgesteld.
Ontwerp 1924 artikel 23.
1. De burgemeester doet op advies van den inspecteur 2 voorwerpen, goederen of waren, die gevaar voor verspreiding van een besmettelijke ziekte opleveren en niet voor reiniging of ontsmetting in aanmerking komen, na voorafgaande onteigening vernietigen 5. Ln zijn daartoe strekkend besluit worden de goederen, die onteigend moeten worden, onder vermelding van de namen der eigenaren, genoemd en wordt melding gemaakt van het advies van den inspecteur. Het besluit wordt op de gebruikelijke wijze ter openbare kennis gebracht. De burgemeester doet de ter onteigening aangewezen goederen onmiddellijk in beslag nemen *>.
2. De artikelen 70, 71 en 72, lid 1 en 2, van de wet van 28 Augustus 1851 (Staatsblad no. 125)3 zooals die wet bij latere wetten is gewijzigd, zijn op deze onteigening van toepassing.
3. Het bepaalde in het derde Ud van artikel 22 is van toepassing2.
Zie gewijzigd ontwerp artikel 23 ».
Ontwerp 1924 artikel 24*. Wij behouden Ons vöor, voorschriften te geven omtrent het verbranden of op andere wijze vernietigen van voorwerpen, volgens deze wet onteigend, en omtrent de reiniging en de ontsmetting.
98



W. 72, artt. 5, 25
99 O. en G. 0. 24, artt. 23, 24
1 Zie M. v. T. bij O. 24, art. 22, noot 6.
Zie voor het misbruik, dat van W. 72, art. S en vooral van art. 69 der Onteigeningswet ls gemaakt, de ministerieele missives van 8 April 1874, 12 Augustus 1886 3 Juli 1902, enz.
2 Het bij noot 1 genoemde misbruik is ook een van de redenen geweest, waarom men oorspronkelijk de beoordeeling van de noodzakelijkheid ter zake aan „een geneeskundige" en de bevoegdheid om zelfstandig te beslissen zelfs aan den burgemeester wilde ontnemen en het deskundig advies van den inspecteur ln deze ook economisch belangrijke aangelegenheid den doorslag geven zon. (Zie ook O. 24, art. 22, noot 1.) Zie voor de verhouding van inspecteur (resp. hoofdinspecteur) en burgemeester W. 72, art. 26. Waar een gezondheidsdienst ls treedt, krachtens O. 24, art. 46, de directeur van dezen dienst in de plaats van den inspecteur. (Zie G. O. art. 46.)
8 Deze wet regelt de onteigening ten algemeenen nutte. De desbetreffende artikelen hebben betrekking op de wijze, waarop bij gebreke van minnelijke schikking de kantonrechter de onteigening uitspreekt en de schadeloosstelling bepaalt, gehoord het oordeel der deskundigen omtrent de hoegrootheid der schadeloosstelling. O. 24, art. 23 treedt in de plaats van art. 69 van de Onteigeningswet (deze maakt „ter afwering eener gevreesde of tot het stuiten van den voortgang eener aanwezige besmetting" onteigening door den Minister, door Gedeputeerde Staten en in „zeer dringende gevallen" ook door gemeentebesturen, mogelijk). (Zie G. O. en noot 9.)
4 Door het schrappen van de W. 72, art. 20 (over het kenmerk: zie aldaar) en W. 72, art. 6 (over opruimen van mest en vuil en het reinigen van goten en slooten: zie aldaar) konden de daarop betrekking hebbende zinsneden uit W. 72, art. 25 vervallen. Het overblijvende vindt men dan in vereenvoudigden vorm in O. 24, art. 24 in zijn geheel terug. Een en ander was tot dusverre geregeld btj Kon. besluit van 29 Juni 1907 (S<.&:. no. 155).
6 Het onttrekken van voorwerpen aan deze maatregelen is strafbaar (O. 24, art. 35>, terwijl overtreding van W. 72, art. 5 niet strafbaar was.
* Zie over verbeurdverklaring en ontslag tegen zekerheid O. 24, artt. 40 en 41.
7 Zie over de regeling van de kosten O. 24, art. 29.
8 Nieuwe redactie:
Gewijzigd ontwerp artikel 23».
1. De burgemeester kan op advies van een geneeskundige voorwerpen, goederen of waren, die gevaar voor verspreiding van een besmettelijke ziekte opleveren en niet voor reiniging of ontsmetting in aanmerking komen, doen vernietigen. Die voorwerpen, goederen of waren worden vóór de vernietiging door of vanwege den burgemeester gewaardeerd na advies van een door den burgemeester aan te wijzen deskundige. Het bedrag, waarop de voorwerpen, goederen en waren gewaardeerd zijn, wordt den eigenaar als schadeloosstelling uitgekeerd.
2. Wij behouden ons voor nadere voorschriften» te geven voor de wijze waarop voorwerpen, goederen of waren vóór de vernietiging wor-
99



W. 72, artt. 6, 25
100 O. en G. O. 24, artt. 23, 24
den gewaardeerd en daarbij ten aanzien van bepaalde voorwerpen, goederen of waren af te wijken van hetgeen daaromtrent in het eerste lid is bepaald.
3. Het bepaalde in het derde lid van artikel 22 is van toepassing.
». M. v. A. In verhand met artikel 153 van de Grondwet is dit artikel in dien zin gewijzigd, dat er alleen van vernietiging en schadeloosstelling sprake is. De vernietiging geldt in vrij wel alle gevallen eenvoudige gebruiksvoorwerpen als beddegoed enz. Daarom en ook omdat zij meer en meer tot de uitzonderingen gaat behooren, kan de waardeering worden overgelaten aan den burgemeester, die een deskundige zal moeten hooren. Het tweede lid opent de mogelijkheid van regeling bij Koninklijk besluit, indien zou bhjken, dat de eenvoudige regeling van het artikel in eenig geval niet zou voldoen.
10 In Q. O. toegevoegd „goederen of waren" en weg gelaten „volgens deze viel onteigend" (in verband met de wijziging die O. 24, art. 23 ondergaan beeft).
100



W. 84, art. 1
101 O. en G. O. 24, art. 25
REGELING (LAND)QUARANTAINE VAN BESMETTE OF VERDACHTE PERSONEN EN GOEDEREN.
Wet 1884 artikel 1 *.
Bij het bestaan, binnen of buiten 'stands, van Aziatische cholera, pest, gele koorts, pokken of vlektyphus (typhus), kan door Ons bij algemeenen maatregel van inwendig bestuur in-, door- en vervoer van lompen, gebruikte kleedingstukken, ongewasschen lijf- en beddegoed, onbewerkte wol en haar, huiden, bontwerk en andere voor het overbrengen van besmetting vatbare voorwerpen voor den tijd van ten hoogste een jaar verboden worden. Op gelijke wijze kunnen door Ons bepalingen vastgesteld worden omtrent het onderzoek, de afzondering en de ontsmetting van personen en goederen, het vervoer van personen en goederen en de middelen, zoo openbare als bijzondere, waarmede dat vervoer geschiedt, een en ander onverminderd de bepalingen der wet van 4 December 1872 (Staatsblad no. 134), aangevuld bij die van 3 December 1874 (Staatsblad no. 188) en de wetten van 28 Maart 1877 (Staatsblad nos. 35 en 36).
Door Ons kan worden verboden of beperkt:
a. het binnenkomen in het land van personen, komende uit landen of streken, waar een der genoemde ziekten voorkomt;
b. het doortrekken door en het verkeer in het land van personen, komende uit landen, streken of plaatsen, buitenslands of binnenslands, waar een der genoemde ziekten voorkomt.
Ontwerp 1924 artikel 26»<«.
1. Wij behouden Ons voor te verbieden i, te beperken of toe te staan onder voorwaarden nopens vervoer, onderzoek, afzondering, reiniging en ontsmetting, die Onze Minister noodig acht:
a. het binnen komen in het land? van personen, komende uits landen, streken of plaatsen, waar een der bij algemeenen maatregel van bestuur genoemde besmettelijke ziekten in zoodanigen omvang voorkomt, dat ernstig gevaar voor overbrenging bestaat; alsmede het binnenkomen in het land?, van landloopers en zigeuners en van personen, die bij troepen reizen of de grens overtrekken;
b. het doortrekken door en het verkeer in het land van personen komende nits landen, streken of plaatsen buitenslands, waar een der bedoelde ziekten in zoodanigen omvang voorkomt dat ernstig gevaar voor overbrenging bestaat;
c. het binnen komen van schepen langs binnenwateren.
2. Wij behouden Ons voor, ter wering van bij algemeenen maatregel van bestuur voor de toepassing van dit artikel genoemde besmettelijke ziekten in-, door- of vervoer van voor overbrenging van besmetting vatbare goederen8 telkens voor ten hoogste een jaar te verbieden of voorwaardelijk toe te staan.
3. Een besluit, dat Wij krachtens dit artikel nemen, bevat de gronden, waarop het berust, en wordt openbaar gemaakt in de Nederlandsche Staatscourant.
101



W. 84, art. 1
102
O. en G. O. 24, art. 25
i M. v. T. Het artikel van het wetsontwerp beoogt bescherming van de volksgezondheid hier te lande tegen gevaren, die dreigen van personen uit het buitenland en van invoer van goederen. Komt in eenig vreemd land of eenig deel van een vreemd land een, nader te noemen besmettelijke ziekte voor in zoodanigen omvang, dat ernstig gevaar voor overbrenging bestaat, dan moeten tegen personen, afkomstig uit dat land of die streek, maatregelen getroffen kunnen worden. Die maatregelen zullen moeten zijn verbod van binnenkomst, doortrekken of verkeer, beperking daarvan, indien de toevloed groot is in verband met de kosten van de te treffen maatregelen, of toelaten onder voorwaarden nopens onderzoek, afzondering, ontsmetting en reiniging. Hetzelfde geldt ten aanzien van landloopers, zigeuners en personen, die bij groepen over de grens komen. Deze personen leveren doorgaans het grootste gevaar op voor overbrenging van besmetting.
Het bepaalde onder a en b van het eerste Ud voorziet hierin.
Letter c van het eerste Ud betreft de binnenschipperij. De (zee)quarantainewet waakt tegen besmetting door het verkeer over zee.
8 M. v. T. Het tweede Ud beoogt in de eerste plaats het vervoer van lompen en Ujfgoed; maar het moet ook dienen om andere besmette goederen, als b.v. met mütvuur besmette scheerkwasten, besmette wol en dergelijke, te weren of slechts voorwaardehjk toe te laten.
* M. v. T. De kosten van maatregelen aan de grens (art. 25) om overbrenging van besmetting uit het buitenland te weren, moeten natuurlijk door het Rijk worden betaald (art. 28, Ud 3).
4 Overtreding van vooreohriften krachtens O. 24, art. 25, eerste lid, ls strafbaar (zie O. 24, art. 37), evenals overtreding voorschriften krachtens W. 84, art. 1 strafbaar was (zie W. 84, artt. 2—5).
6 Zie voor inbeslagneming en verbeurdverklaring O. 24, art. 40.
6 Zie de pest-, pokken- en cholerabeslulten (Kon. besluit 1924)
7 in het o. o. is toegevoegd: over de landsgrenzen
omdat, aldus de M. v. A. de z.g. Zeequarantainewet voorziet ln het binnenkomen aan de zeezijde.
8 In het G. O. is „komende uit" veranderd in
die in een telkens door ons te bepalen tijdvak vertoefd hebben in
een en ander om moeilijkheden van Interpretatie af te snijden (M. v. A.)



Nieuw
103 O. en G. O. 24, art. 26
TEGEMOETKOMING IN GELEDEN SCHADE AAN GEZONDE PERSONEN, DIE AFGEZONDERD ENZ. ZIJN.
Ontwerp 1924 artikel 261 7.
1. Aan hen, die niet lijden aan een besmettelijke ziekte, maar» tengevolge van krachtens deze wet te hunnen aanzien toegepaste maatregelen van afzondering, waarneming, reiniging en ontsmetting inkomsten6 derven, kan 2 door den burgemeester een tegemoetkoming in geleden schade 6 worden toegekend, voor zoover zij on- of minvermogende zijn.
2. Aan hen, die tengevolge van de toepassing van artikel 6 een beroep of bedrijf moeten opgeven, kan 2 door den burgemeester een tegemoetkoming in schade worden toegekend, voor zoover zij onof minvermogend" zijn.
3. Wïj geven bij algemeenen maatregel van bestuur 4 nadere voorschriften voor de toepassing van het eerste en het tweede lid van dit artikel.
1 M. v. T. O. 24, art. 26 heeft natuurlijk alleen op gezonden betrekking. Zij, die aan een ziekte lijden, hebben de schade te wijten 3 aan de ziekte, niet aan de maatregelen, die te hunnen opzichte moeten worden getroffen.
2 M. v. T. O. 24, art. 26 is facultatief. Of in het geval, voorzien in het tweede lid, schadeloosstelling zal worden toegekend, zal in de eerste plaats moeten afhangen van de mogelijkheid, een ander bestaan te vinden. Onder de voorschriften, die bij algemeenen maatregel van bestuur zullen worden gegeven, zullen er ook moeten voorkomen, die recht van terugvordering waarborgen voor het geval het verboden beroep toch weder mocht worden opgevat. (Men zie ook O. 24, art. 37). Dat met de toekenning van schadevergoeding spaarzaam moet worden omgegaan, behoeft geen betoog. Bij den algemeenen maatregel van bestuur zullen voorschriften hiervoor gegeven worden.
8 Van geneeskundige zijde wordt betoogd, dat de lijder de ondervonden schade in sommige gevallen niet te wijten (zie noot 1) heeft aan zijn ziekte, maar aan de maatregelen, niet ln ztjn direct belang, maar ln het algemeen belang genomen. Daarom
103



Nieuw
104 O. en G. O. 24, art. 26
zonden sommige geneeskundigen zelfs uit den aanhef van O. 24, art. 26 de zinsnede „die niet lijden aan een besmettelijke ziekte, maar" geschrapt willen zien (zie ook O. 24, art. 28. noot 2), anderen daartegenover betoogen, dat schadeloosstelling van lijders een zaas/ls, die voor regeling in een Ziektewet ln aanmerking komt. 4 Zie ook O. 24, art. 88, tweede lid.
6 Van handelszijde wordt betoogd dat „inkomsten derven" en „schade lijden" niet synoniem ls, het eerste heeft een wijder strekking dan het laatste. In de pest, pokken- en oholerabesluiten is ook sprake van „inkomsten derven".
6 De beperking tot on- en minvermogenden vindt btj enkelen prlncipleele bezwaren. Deze beperking zou ook voor de zoo noodige algemeene medewerking van het publiek niet bevorderlijk zijn. (Zie ook noot 8 en 10.)
7 De kosten, uit de toepassing van dit artikel voor de gemeenten voortvloeiende' worden voor de helft door het Kijk gedragen indien de toepassing plaats had na voorafgaande goedkeuring van den Minister. O. 24, art. 28, tweede lid.
Reeds thans ls in de pest, pokken- en oholerabesluiten een bepaling opgenomen, die behelst dat „Indien het gemeentebestuur aan personen, die Inkomsten derven tengevolge van ten opzichte van verdachten, contacten en ziektekiemdragers (dus gezonden) genomen maatregelen van afzondering deswege schadeloosstelling verleent", de Staat 60 pCt. bijdraagt in de kosten daarvan.
8 V. V. In dit artikel wordt de schadevergoeding beperkt tot onen nunvermogenden. Men oordeelde dit niet juist. Het geldt hier maatregelen in het belang van de gemeenschap. Lijdt iemand, wie dan ook, door zoodanige maatregelen schade, dan behoort deze hem uit de openbare kas te worden vergoed. (Zie ook noot 6 en M. v. A. noot 8.)
» V. V. Eenige leden wezen er op, dat het zal voorkomen, dat een bacillendrager, wonende in een kleine gemeente, slechts gevaar oplevert voor een naburige groote gemeente. In Amsterdam bijv. kunnen typhusgevallen voorkomen als gevolg van het feit, dat een veehouder in een naburige kleine gemeente ziektekiemdrager is. Het zou nu toch niet billijk zijn laatstgenoemde gemeente de in dit artikel bedoelde vergoeding te doen betalen. Bovendien kunnen uit de regeling, zooals deze in het artikel vervat is, verschillende moeilijkheden tusschen gemeenten als de bovenbedoelde voortspruiten. Men achtte het de beste oplossing, dat het Rijk de kosten, uit de krachtens dit artikel uit te keeren schadevergoeding voortvloeiende, op zich neemt.
10 M. v. A. 8 De ondergeteekenden kunnen niet beamen, dat iemand» die in staat is, de hier bedoelde schade zelf te dragen, die uit de publieke kas vergoed zou moeten krijgen. De schade wordt veroorzaakt door zijn eigen toestand, die gevaarlijk is voor zijn omgeving en noopt tot maatregelen van verweer. Wie zijn socialen plicht goed begrijpt, zal, zoo hij eenigszins kan, uit eigen beweging maatregelen nemen waardoor uit. hem dreigend gevaar voor zijn omgeving bezworen wordt. Waar die sociale zin gemist wordt, is er geen reden, daarop een kroon te zetten door een vergoeding uit de publieke kas indien men die voor zijn bestaan niet volstrekt noodig heeft.
11 M. v. A. • Voor de vraag, welke gemeente de vergoeding zal betalen, is niet van overwegend belang de quaestie, of ook in een andere gemeente het gevaar zich kan doen gelden. De woonplaats profiteert van haar inwoner, die er zijn bedrijf heeft en in de belastingen betaalt. Het is billijk, dat zij ook de kosten draagt, indien dien inwoner dat bedrijf ontzegd moet worden. Voor het Rijk is er in het geheel geen
104



Nieuw
105
O. en 6. O. 24, art. 26
reden, de lasten op zich te nemen, in afwijking van het beginsel der wét. Zou dat hier geschieden, dan zou het weinig kunst van redeneeren vorderen te betoogen, dat het Rijk de kosten van de wet moet dragen. Het gansche land kan immers profiteeren van de activiteit van ééne gemeente! Daartegenover moge gesteld worden, dat de gemeente met haar ingezetenen de eerste en naaste belanghebbende is. Welke moeilijkheden tusschen gemeenten zich kunnen voordoen, zien de ondergeteekenden niet in; nog minder welke zouden worden ondervangen, indien deze last op den Rijksrug werd geladen.



W. 72, art. 7
106 O. en G. O. 24, art. 27
GELEGENHEID TOT VEEVOER, AFZONDERING, VERPLEGING ENZ. VAN PERSONEN EN TOT VERVOER ENZ. VAN GOEDEREN.
Wet 1872 artikel 7.
In iedere gemeente, waar dit door Gedeputeerde Staten der provincie wordt bepaald, is het gemeentebestuur verpügt eene gelegenheid tot afzondering en verpleging4 van lijders aan besmettelijke ziekten in te rigten. Zij bevelen tevens of die inrigting van tijdelijken dan wel duurzamen aard zal zijn.
Besturen van nabij elkander gelegen gemeenten kunnen zich omtrent die inrigting, volgens artt. 121 en 122 der gemeentewet, met elkander verstaan.
Ontwerp 1924 artikel 27 e s.
Een of meer gemeenten, die W ij 7 daarvoor aanwijzen, hebben ten genoegen' van Onzen Minister de beschikking over één of meer gelegenheden 3 0 voor vervoer, afzondering, waarneming, reiniging, ontsmetting en verpleging4 van personen en voor vervoer, reiniging en ontsmetting van goederen6.
l M. v. T. W. 72, art. 7 opent de mogelijkheid, dat een gemeente door Gedeputeerde Staten verplicht wordt een gelegenheid ter afzondering en verpleging van lijdens in te richten. Juist waar de behoefte aan die inrichtingen het grootst is — buiten de steden — is deze bepaling een doode letter gebleven. Nu en danlB wordt op hoogst pijnlijke wijze het gevolg daarvan gevoeld. De voorziening behoeft niet in de eerste plaats te bestaan in een eigen inrichting. Ln de eerste plaats moet worden gestreefd naar overeenkomsten met ziekenhuizen, die in de gemeente zelve of in de omgeving, zijn. Kan op die wijze een uitweg niet worden gevonden, dan kan worden overwogen een eenvoudige voorziening voor eenige gemeenten gezamenlijk.
1» Slechts zelden, omdat epidemlën ten plattelande zeldzaam zijn. Bovendien kunnen dergelijke Inrichtingen ten plattenlande vanwege de kosten niet aan bescheiden eischen voldoen en geven de meeste geneeskundigen aan vervoer naar een Inrichting ln bevolkingscentra op niet al te groeten afstand de voorkeur.
2 Hier is de mogelijkheid geopend, dat de Minister voorschriften geeft met betrekking tot de eischen, waaraan deze inriohtlngen moeten voldoen. Hierdoor wordt tot op zekere hoogte tegemoet gekomen aan den wensch van vele geneeskundigen (zie noot 4 bij O. 24, art. 3). Tot op zekere hoogte verhindert dit art. niet, dat daarnaast nog inriohtlngen voor de verpleging van besmettelijke zieken bestaan, die niet aan redelijke eischen voldoen. Zie ook O. 24, art. 22, noot 3.
3 Als tijdelijke en gemakkelijk verplaatsbare voorziening beschikt de Staat over verplaatsbare barakken, waarvan btj het ontbreken van epidemlën als anderszins de laatste jaren — na de epidemie gedurende de mobilisatiejaren — weinig gebruik meer gemaakt is. Van geneeskundige zijde is voorts het plan geopperd drijvende barakken voor dit doel te vervaardigen en een klein corps van verplegenden beschikbaar te hebben om deze inriohtlngen te bedienen. De practlsche en flnancieele bezwaren, die aan dit plan verbonden waren, zijn eohter onoverkomelijk gebleken. Het inrichten als noodzlekenbarak van huizen, scholen of andere gebouwen ter plaatse
106



72, art. 7
107 O. en G. 0. 24, art. 27
blijft natuurlijk steeds mogelijk (zie ook noot la). Zie voor de Rijksbijdrage in de kosten van oprichting, exploitatie enz. dezer diensten O. 24, artt. 29 en 31.
4 W. 72, art. 7 heeft alleen betrekking op afzondering en verpleging; O. 24, art. 27 heeft veel wijder strekking, waar het ook betrekking heeft op vervoer, reiniging en ontsmetting. Onder waarneming moet hier ook onderzoek gerekend worden (zie O. 24, art. 5, noot 3, tweede gedeelte).
6 Bovendien heeft O. 24, art. 27 nog betrekking op vervoer, reiniging en ontsmetting van goederen als bedoeld ln O. 24, art. 22.
6 Zie voor de regeling der Rijksbijdragen O. 24, artt. 28, 29. ' Niet Gedeputeerden maar de Kroon zal dus ln den vervolge de gemeenten aanwijzen waar barakken, ontsmettingsdiensten e. d. gevestigd moeten zijn.
8 Zie wat de kosten betreft M. v. A. bij W. 72, art. 26, noot 5. Daarbij wordt er nadrukkelijk op gewezen, dat O. 24, art. 27 niet vordert dat de gemeenten zeiven de bedoelde inrichtingen zullen hebben.
9 Zie de wensch van sommigen, dat de staat de gemeentebesturen zal kunnen gelasten dergelijke inrichtingen op te richten en zelf ambulant personeel zal geroed houden om de gemeenten te hulp te komen. Noot 3 en V. V. en M. v. A. bij O. 24, art. 3 (noot 11 en 13).
107



Nieuw
108
O. en 6. O. 24, art. 28
ALGEMEENE REGELING DER BIJDRAGEN UIT 'S RIJKS KAS AAN DE GEMEENTEN.
Gewijzigd ontwerp artikel 28.
1. De gemeente draagt de kosten van maatregelen, die krachtens deze wet worden genomen, behoudens het bepaalde in het vierde Ud van dit artikel ?.
2. Onder de voorwaarden.... (gelijkluidend aan O. 24, art. 28, eerste Ud).
3. O. O.
4. G. O.
Ontwerp 1924 artikel 281 *.
1. Onder de voorwaarden, bij algemeenen maatregel van bestuur te bepalen, wórdt aan een gemeente een bijdrage uit 's Rijks kas verleend ter tegemoetkoming in of ter vergoeding van de kosten van maatregelen die krachtens deze wet worden genomen, voor zoover die niet door belanghebbenden 2 kunnen worden vergoed en de gemeente moet worden geaeht niet in staat te zijn die te dragen.
2. De tegemoetkoming, die op grond van het tweede lid van artikel 26« wordt toegekend, wordt voor de helft door het Rijk aan de gemeente vergoed, indien de toekenning heeft plaats gehad na voorafgaande goedkeuring van Onzen Minister. Wij behouden Ons voorbij algemeenen maatregel van bestuur4 nadere voorschriften te geven.
3. Het Rijk draagt de kosten, veroorzaakt door maatregelen, die krachtens artikel 25 5 worden genomen voor zoover zij niet door belanghebbenden s worden vergoed. Wij behouden Ons voor bij algemeenen maatregel van bestuur nadere voorschriften te geven voor de vaststelling van die vergoeding en de invordering daarvan.
l M. v. T. De wetgever van 1872 ging uit van het beginsel, dat de kosten der bestrijding van besmettehjke ziekten znn voor rekening der gemeenten. De kosten van onteigening werden voor rekening van het Rijk gebracht. Van het beginsel dat de gemeente de kosten draagt, is evenwel in de latere jaren eenigermate afgeweken. De wet van 14 JuU 1910, Staatsblad no. 204, die de artt. 5a, 6 en c in de wet van 1872 invoegde, schreef vergoeding van de helft der kosten van reiniging en ontsmetting door het Rijk voor. En art. 4 van het z.g. pokken-



Nieuw
109 O. en G. O. 24, art. 28
besluit bepaalt, dat kosten van schadeloosstelling wegens afzondering voor de helft door het Ruk worden gedragen. Daarnaast ontstond in toenemende mate de gewoonte dat zwakke gemeenten, die maatregelen tot beteugeling van een besmettelijke ziekte hadden genomen, een deel, tenminste de helft, van het Rijk vergoed kregen. Dit bevorderde snel handelen, dat bij bestrijding van besmettelijke ziekten in veel gevallen noodig is. ln het ontwerp is van deze regeling principieel niet afgeweken, behoudens ten aanzien van de onteigeningen. Er is geen reden om de kosten daarvan langer geheel voor Rijksrekening te latenla.
la Volgens sommigen wordt volgens deze regeling een grooter deel van de lasten der wet dan billijk is, op de schouders der gemeenten afgewenteld en met name wordt het door hen onbillijk geacht, dat de algemeene kosten van een gezondheidsdienst, waarvan de directeur de taak van den inspecteur overneemt, geheel ten laste der gemeente blijven. Dat zal de activiteit der groote gemeenten, die nog geen gezondheidsdienst bezitten, niet prikkelen om er een in te stellen (zie ook O. 24, art. 29 noot 5).
2 M. v. T. O. 24, art. 28 legt de bestaande praktijk, behalve met betrekking tot onteigening en ontsmetting, vast. Ten aanzien van de nieuwe vergoeding, die art. 26 van dit ontwerp mogelijk zal maken, is als voorwaarde gesteld, dat de goedkeuring van den Minister van Arbeid, Handel en Nijverheid voor ieder geval vooraf moet zijn gevraagd en verkregen.
8 Van geneeskundige zijde wordt betoogd, dat de gemeenschap bij een goede toepassing meer belang heeft dan de lijders, contacten, verdachten en ziektekiemdragers (zie ook O. 24, art. 26, noot 3) en men slechts dan op (algeheele) medewerking van het publiek zal kunnen rekenen, als de openbare kas de kosten betaalt.
4 Zie ook O. 24, art. 26, derde lid.
6 M. v. T. De kosten, die de toepassing van art. 25 veroorzaakt, worden gemaakt ter bescherming tegen gevaar uit het buitenland. Het is daarom billijk, dat die kosten door het Rijk worden gedragen. 6 Zie O. 24, art. 26, noot 7.
' M. v. A. Het overoude beginsel, dat de gemeente de kosten draagt, ligt in de redactie opgesloten. Duidelijkheidshalve is het neergelegd in een nieuw eerst lid van dit artikel.
(Zie verder M. v. A. Algemeene beschouwingen bij W. 72, art. 26, noot S.)
109



W. 72, art. 56
110
O. en G. O. O. 24, art. 29
RIJKSBIJDRAGE VOOR OPRICHTING, EXPL0FTATD3, LEIDING ENZ. VAN GEMEENTELIJKE ONTSMETTLNGSDIENSTEN.
Wet 1872 artikel 56.
Door den Staat wordt, in de gevallen en onder de voorwaarden bij algemeenen maatregel van bestuur6 te bepalen, aan de gemeenten eene bijdrage verleend van vijftig ten honderd van:
1°. de kosten van oprichting en van uitbreiding van een gemeentelijken ontsmettingsdienst;
2°. de uitgaven over elk dienstjaar voor de reiniging en de ontsmetting, in de artt. 4 en 5 bedoeld, voor zooverre die niet ingevolge het bepaalde in art. 5a door belanghebbenden worden gedragen;
3°. de uitgaven over elk dienstjaar voor de opleiding tot ontsmetter van daartoe door het bestuur der gemeente aangewezen personen; en
4°. de uitgaven over elk dienstjaar voor deskundige leiding van den ontsmettingsdienst.
Ontwerp 1924 artikel 29.
1. Het Rijk verleent in de gevallen en onder de voorwaarden, bij algemeenen maatregel van bestuur6 te bepalen, aan de gemeenten een bijdrage van vijftig ten honderd van:
1°. de kosten van oprichting, vernieuwing1 en uitbreiding van een gemeentelijken ontsmettingsdienst8;
2°. de uitgaven over elk dienstjaar voor de reiniging, de ontsmetting, de onteigening en de vernietiging i bij ziekten, bij algemeenen maatregel van bestuur te noemen, voor zooverre die niet door belanghebbenden kunnen i worden gedragen; (Zie G. O.)
3°. de uitgaven over elk dienstjaar voor de opleiding tot ontsmetter van daartoe door het bestuur der gemeente aangewezen personen;
4°. de uitgaven over elk dienstjaar voor deskundige leiding2 van een gemeentelijken ontsmettingsdienst8.
2. Wij behouden Ons voor bij algemeenen maatregel van bestuur8 nader te bepalen, welke uitgaven geacht worden te behooren tot die, bedoeld onder 2°.
1 Art. 5b (W. 72) en art. 29 (O. 24), eerste Ud, zijn gelijkluidend, behoudens opneming in het ontwerp van de kosten voor vernieuwing (zie ook O. 24, art. 31, uoot 1) van den ontsmettingsdienst en van de kosten van onteigening en vernietiging, alsmede van het woordje „kunnen".
2 Zie met betrekking tot de „deskundige leiding" O. 24, art. 31, noot 2.
3 Aan O. 24, art. 29 is een tweede lid toegevoegd, in verband met de groote versohlUen en opvattingen (met de daaraan verbonden flnancieele gevolgen), die bij sommige gemeentebesturen bleken te bestaan met betrekking tot den gewensehten omvang van reiniging, ontsmetting enz.
4 Zie voor „belanghebbende" O. 24, art. 28, noot 2 en O. 24, art. 26, noot 3.
6 Van de zijde der gemeentelijke gezondheidsdiensten wordt betoogd, dat deze diensten, voor zoover het Rijk voor de toepassing van de bepalingen dezer wet van



W. 72, art. 56
111 O. en G. 0. 24, art. 29
hun diensten gebruik maken wil, ook aanspraak mogen maken voor een rijksbijdrage in de kosten. (Zie ook O. 24, art. 28, noot la.)
6 Zie ook het uitvoeringsbesluit (Kon. besluit 20 December 1911, 8t.bl. no. 364) en de missive van den Minister van Arbeid van 25 October 1922 aan de gemeentebesturen, betreffende Indiening van aanvragen om bijdragen ln kosten van reiniging en ontsmetting.
7 V. V. 8 9 Tegen het leggen van nieuwe lasten op de gemeenten, hetwelk ook in andere artikelen, doch voornamelijk in .dit artikel geschiedt, verklaarden zeer vele leden ernstig bezwaar te hebben. Zoolang niet de financieele verhouding tusschen Rijk en gemeenten in een voor de gemeenten gunstigen zin is gewijzigd, behoort, naar deze leden meenden, het Rijk zich te onthouden van elk voorschrift en eiken maatregel, welke de gemeentelijke kassen op eenigerlei wijze bezwaren.-
Te minder achtten sommige leden het geoorloofd, de uitgaven, welke het gevolg van de voorgestelde regeling zullen zijn, voor een deel door de gemeenten te doen dragen, wijl deze wet toch bedoelt in een algemeen landsbelang te voorzien en niet in een belang van de gemeenten als zoodanig.
Andere leden verklaarden het niet onbillijk te achten, dat door de gemeenten wordt bijgedragen in de kosten van uitvoering van de wet. Op deze wijze toch worden de kosten over de verschillende deelen van het land verdeeld naar evenredigheid van het nut dat zij daarvan trekken.
8 M. v. A. Algemeene beschouwingen: zie M. v. A. bij W. 72, art. 26, noot 5.
9 M. v. A. Ter beantwoording van de bij dit artikel gemaakte opmerkingen moge worden verwezen naar hetgeen daarover in de. algemeene beschouwingen is aangevoerd. Ook hier moge er aan worden herinnerd, dat dit artikel uit de geldende wet is overgenomen en dat het nog nooit tot bezwaren heeft geleid, veeleer tot erkentelijkheid van de gemeenten, die er een tegemoetkoming uit 's Rijks kas door verkregen.
Dat en waarom de onteigening (vernietiging) in deze met de ontsmetting gelijk wordt gesteld, is reeds in de M. v. T. medegedeeld.
8 In het G. O. is de aanhef veranderd in
1. Onder de voorwaarden, bij algemeenen maatregel van bestuur te bepalen, wordt uit 's Rijks kas aan de gemeenten een bijdrage verleend van vijftig ten honderd van:
en in sub 2* achter de „reiniging, de ontsmetting", de onteigening geschrapt (in verband met de wijziging van O. 24, art. 23), verder achter „de vernietiging" toegevoegd:
waaronder mede begrepen wordt de schadeloosstelling, bij ziekten, bij algemeenen maatregel van bestuur te noemen.
111



W. 72, art. 5a
112 O. en G. O. 24, art. 30
BIJDRAGE DOOR DE BELANGHEBBENDEN IN DE KOSTEN YAN VERVOER, AFZONDERING, VERPLEGING ENZ.
Wet 1872 artikel 5a.
Ter vergoeding van of ter tegemoetkoming in de kosten van de reiniging en de ontsmetting2, in de twee voorgaande artikelen bedoeld, kan* van de belanghebbenden, met uitzondering van onen minvermogenden, eene bijdrage gevorderd worden, volgens een tarief vast te stellen met inachtneming van de artt. 232-236 en 254 der Gemeentewet.
De invordering daarvan wordt geregeld door eene plaatselijke verordening overeenkomstig de bepalingen van de artt. 258—262 dier wet.
Ontwerp 1924 artikel 30.
1. Met in achtneming van de artikelen 232—236 der Gemeentewet wordt i van de belanghebbenden3, met uitzondering van on- en minvermogenden, in de kosten van vervoer, afzondering, onderzoek, verpleging, reiniging en ontsmetting2eene bijdrage * gevorderd.
2. De invordering daarvan wordt geregeld door een plaatselijke verordening overeenkomstig de bepalingen van de artt 258—262 dier wet.
l M. v. T. Terwijl W. 72, art. 5a de vergoeding van belanghebbenden facultatief stelt, wordt zij in O. 24, art. 30 imperatief gemaakt. Er is geen enkele reden om niet voor te schrijven, dat wie in deze kosten kan bijdragen, dat ook moet doen. (Zie ook noot 3.)
2 Art. 5a (W. 72) heelt alleen betrekking op reiniging en ontsmetting, art. 30 (O. 24) bovendien op verroer, afzondering, onderzoek en verpleging.
3 Zie voor „belanghebbende" O. 24, art. 29, noot 2.
4 In het O. O. is dit artikel omgezet en „eene bijdrage" veranderd in
eene bijdrage in of vergoeding van .de kosten van vervoer enz.
M. v. A. Deze wijziging is in overeenstemming met de bestaande praktijk. Personen met voldoend inkomen kunnen de volle kosten betalen.
112



W. 72, art. 5c
113 O. en G. 0. 24, art. 31
RIJKSBIJDRAGE AAN VEREENIGINGEN VOOR OPRICHTING, EXPLOITATIE, LEIDING ENZ. VAN ONTSMETTINGSDIENSTEN.
Wet 1S72 artikel 5c. ' Door den Staat wordt, in de gevallen en onder de voorwaarden bij algemeenen maatregel van bestuur* te bepalen, aan de vereenigingen, die zich de uitvoering van de reiniging en van de ontsmetting, bedoeld in de artt. 4 en 5, ten doel stellen, eene bijdrage verleend van vijftig ten honderd van de kosten van oprichting en van uitbreiding van een ontsmettingsdienst, alsmede van de uitgaven over elk dienstjaar voor de opleiding tot ontsmetter van daartoe door de vereeniging aangewezen personen en voor deskundige leiding van den ontsmettingsdienst.
Ontwerp 1924 artikel 31 K Het Rijk verleent in de gevallen en onder de voorwaarden,bij algemeenen maatregel van bestuur4 te bepalen, aan de vereenigingen 8, die zich de uitvoering van de reiniging en van de ontsmetting, bedoeld in art. 22 ten doel stellen, een bijdrage van vijftig ten honderd van de kosten van oprichting, vernieuwing 1 en uitbreiding van een ontsmettingsdienst, alsmede van de uitgaven over elk dienstjaar voor de opleiding tot ontsmetter van daartoe door de vereeniging aangewezen personen en voor deskundige leiding2 van den ontsmettingsdienst.
1 O. 24, art. 31 ls gelijkluidend met W. 72, art. Sc, behoudens toevoeging van het woord „vernieuwing'' (zie ook O. 24, art. 29, noot 1).
8 Over het begrip deskundige leiding bestaat ernstig verschil van meening tusschen de geneeskundige epidemiologen en de ontsmettings-teohnioi. De eerste betoogen, dat de leider van den ontsmettingsdienst sleohts dan op deskundigheid aanspraak mag maken, wanneer hij geneeskundig-epidemiologisch geschoold is. Zij dringen er op aan het woord „deskundige" te vervangen door „geneeskundig-epidemiologische".
De tweede categorie betoogt, dat de technische verhoudingen op dit gebied zoo moeilijk en ingewikkeld zijn, dat zonder „ontsmettings-teclnische" scholing van deskundigheid geen sprake zal kunnen zijn. Zij wenschen aan het woord „deskundige", toegevoegd te zien „ontsmettings-technische". De geneeskundigen stellen daartegenover als hun meening, dat de ervaring der laatste jaren geleerd heeft, dat de ontsmetting hoe langer hoe meer op den achtergrond komt en hoe langer hoe eenvoudiger wordt, zóó zelfs, dat zij meer en meer aan verplegenden en huisgenooten overgelaten wordt en hier en daar zelfs ontsmettingsinriohtingen gesloten ztjn. Minister Heemskerk stond aanvankelijk (1910) geheel op het standpunt der geneeskundige epidemiologen, terwijl hij later (1911) ook de leiding der ontsmettingstechnici toelaatbaar achtte. Zoowel de geneeskundige-epidemiologen als de ontsmettingstechnici dringen er op aan, dat de wetgever thans partij zal kiezen.
8 Sommigen achten het gewenscht hierbij vast te leggen, dat geen bijdragen zullen worden verleend aan dergelijke vereenigingen in gemeenten, waar reeds een gemeentelijke ontsmettingsdienst werkzaam ls.
* Zie ook het uitvoeringsbesluit (Kon. besluit 20 December 1911, St.bl. no. 364).
6 In het Q. O. is de aanhef veranderd in:
Onder de voorwaarden, bij algemeenen maatregel van bestuur te bepalen, wordt uit 's Rijks kas aan de vereenigingen enz.
S. S. - Besmettelijke Ziektenwet
113



W. 72, artt. 27, 28
114 O. en G. 0. 24, artt. 32, 33
BEVOEGDHEID VAN AANGEWEZEN GENEESKUNDIGEN ENZ. TOT BLNNENTBEDEN VAN SCHOLEN, WONINGEN ENZ.
Wet 1872 artikel 27.
Bij het verschijnen van besmettelijke ziekten2 zijn de voorzitter, de secretaris en de leden van den Gezondheidsraad in het geheele Rijk, de inspecteurs en de leden van de gezondheidscommissiën binnen hun ambtsgebied bevoegd, de woningen der ingezetenen binnen te treden.
Wanneer in het in het eerste Ud van dit artikel omschreven geval eene woning moet worden binnen getreden tegen den wU van den bewoner, kan de aldaar bedoelde bevoegdheid slechts worden uitgeoefend op vertoon van een schriftelijken bijzonderen last van den kantonregter of van den burgemeester en in bijzijn van den kantonregter, den burgemeester, een wethouder der gemeente of een commissaris van politie.
Van dit binnentreden en van de redenen die daartoe geleid hebben, wordt door dengene, die deze handeling heeft verricht, proces-verbaal opgemaakt en binnen tweemaal 24 uren aan den ingezetene wiens woning is binnengetreden, in afschrift medegedeeld.
De in het tweede Ud van dit artikel bedoelde last hondt in voor hoe langen tijd hij geldig is en mag niet tusschen zonsondergang en zonsopgang worden uitgevoerd, tenzij hij inhoudt, dat de uitvoering daarvan te allen tijde mag plaats hebben.
Ontwerp 1924 artikel 32 *.
1. Indien een besmettelijke ziekte voorkomt of indien gegrond vermoeden bestaat, dat zij voorkomt2, zijn de hoofdinspecteur en iedere inspecteur, benevens de door den burgemeester op advies van den inspecteur aangewezen geneeskundigen, binnen hun ambtsgebied bevoegd de woningen * der ingezetenen binnen te treden. De door den burgemeester op advies van den inspecteur aangewezen geneeskundigen 1 zijn in de gestelde gevallen medebevoegd alle scholen en andere tot het geven van onderwijs bestemde lokalen, kinderbewaarplaatsen, gestichten van Uefdadigheid, weeshuizen, herbergen, logementen, slaapsteden, voer- en vaartuigen, fabrieken, werkplaatsen, magazijnen, winkels, gevangenissen, ziekeninrichtingen, badhuizen en eethuizen binnen te treden 4.
2. Wanneer in het in het eerste Ud van dit artikel omschreven geval een woning of een bewoond vaartuig moet worden binnengetreden tegen den wil van den bewoner, kan de aldaar bedoelde bevoegdheid slechts worden toegepast op vertoon van een schriftelijken bijzonderen last van den kantonrechter of van den burgemeester. (Zie G. O.)
3. Van dit binnentreden en van de redenen, die daartoe geleid hebben, wordt door dengene, die deze handeling heeft verricht, procesverbaal opgemaakt, dat binnen tweemaal vier en twintig uren aan den ingezetene wiens woning is binnengetreden, in afschrift wordt medegedeeld.
114



W. 72, artt. 27, 28
115 O. en G. 0. 24, artt. 32, 33
Wet 1872 artikel 28.
De burgemeester, alleen of vergezeld van de door hem daartoe noodig gekeurde en aangewezen personen, is bevoegd de woningen der ingezetenen huns ondanks tusschen zonsop- en ondergang binnen te treden, ter uitvoering van de bepalingen dezer wet of van de krachtens deze wet uitgevaardigde besluiten.
1 M. v. T. O. 24, art. 32 is in hoofdzaak ontleend aan W. 72, art. 27. De door den burgemeester op advies van den inspecteur aangewezen geneeskundige kan een medisch Ud van de gezondheidscommissie zijn of, indien een gezondheidsdienst bestaat (O. 24, art. 46) een geneeskundige, verbonden aan dien dienst.
De zeer ruime omschrijving, die W. 72, art. 27 van de wet geeft, gaat veel verder dan noodig is. De bevoegdheid kan en moet tot geneeskundigen beperkt bhjven. (Zie ook O en G. O. 24 art. 43 tweede Ud).
De tweede zin van het eerste Ud omschrijft een bevoegdheid, die de leden van het staatstoezicht op de volksgezondheid reeds hebben krachtens art. 16 van de Gezondheidswet.
2 M. v. T. W. 72, art. 27 van de wet kent als aanleiding voor het binnentreden „het verschijnen van besmettelijke ziekten". Deze omschrijving is te beperkt. Ook indien gegrond vermoeden bestaat, dat een ziektegeval verzwegen of niet onderkend wordt, moet het aangewezen personeel het recht hebben zelf een onderzoek in te steUen.
8 Deze beperking wordt door sommigen niet geacht ln overeenstemming met de geweldige belangen, die bijv. bij het bestrijden van een tot groep A behoorende besmettelijke ziekte op het spel staan.
4 Erven en terreinen zijn hierbij niet genoemd, omdat de poUtie en andere opsporingsambtenaren voor het betreden daarvan geene bijzondere machtiging noodig hebben.
8 In G. O. art. 32, is aan den eersten zin van het eerste lid toegevoegd:
„en de erven van woningen te betreden".
en aan den tweeden zin van het eerste lid:
„en de erven daarvan te betreden".
4. De in het tweede Ud van dit artikel bedoelde last houdt in voor hoe langen tijd hij geldig is en mag niet tusschen zonsondergang en zonsopgang worden uitgevoerd, tenzij hij inhoudt, dat de uitvoering daarvan te aUen tijde mag plaats hebben.
Ontwerp 1924 artikel 33.
De burgemeesters, aUeen of vergezeld van de door hem aangewezen personen, is bevoegd de woningen der ingezetenen huns ondanks tusschen zonsop- en zonsondergang s binnen te treden ter uitvoering van de bepalingen dezer wet of van de krachtens deze wet uitgevaardigde besluiten.
115



W. 72, artt. 27, 28
116 O. en G. 0. 24, artt. 32, 33
Het tweede lid is als volgt geredigeerd:
2. Wanneer in een der in het eerste Ud van dit artikel omschreven gevallen in een woning of een bewoond vaartuig moet worden binnengetreden tegen den wil van den bewoner, kan van de in dat lid omschreven bevoegdheid slechts worden gebruik gemaakt op vertoon van een schriftelijken hjjzonderen last van den kantonrechter of van den burgemeester.
Het derde en vierde lid bleven ongewijzigd, zoo ook art. 33.
6 V. V. 7 Artikel 33. Enkele leden achtten de in dit artikel aan den burgemeester gegeven bevoegdheid te ruim. Zij meenden, dat hier het inwinnen van het advies van den officier van justitie dient te worden voorgeschreven.
7 M. v. A. Artikel 33. Art. 28 van de geldende wet geeft den burgemeester de bevoegdheid tot binnentreden in woningen. Dit is noodzakelijk, omdat hij in het systeem van de wet de handelende en verantwoordelijke autoriteit is. Tegen deze bevoegdheid is nooit bezwaar gerezen; misbruik is er nooit, gebruik zoo ooit dan toch hoogst zelden van gemaakt. Welke reden er nu zou kunnen zijn, de gelijksoortige bevoegdheid die het ontwerp aan dezen verantwoordelijken persoon wil toekennen afhankelijk te stellen van de medewerking van den officier van justitie, kunnen de ondergeteekenden niet inzien. Zij zouden het bedenkelijk achten, omdat het zou kunnen voorkomen, dat de burgemeester in een geval, waar snel gehandeld zou moeten worden ter wering van gevaar, de verantwoordelijkheid niet zou kunnen dragen. Dit klemt te meer, nu de burgemeester door de, in den geest van het V. V., in het ontwerp gemaakte veranderingen meer zelfstandigheid van oordeel zal krijgen.
In het eerste lid zijn ook de erven van woningen opgenomen. Het kan noodig zijn, bijv. voor onderzoek van drinkwater als bron van besmetting, een erf te betreden.
116



W. 72, art. 29
117 O. en G. 0. 24, art. 34
BEVOEGDHEID DER GEMEENTEBESTUREN TOT VASTSTELLEN VAN REGLEMENTEN EN VERORDENINGEN.
Wet 1872 artikel 29. Ontwerp 1924 artikel 34.
Provinciale en gemeentebesturen 1. De gemeentebesturen behoubehouden de bevoegdheid i tot den de bevoegdheid i tot het het vaststellen van reglementen of vaststellen van reglementen of ververordeningen tot voorkoming, we- ordeningen tot voorkoming, wering ring of beteugeling van besmette- of beteugeling van besmettelijke lijke ziekten, voor zoover zij niet ziekten, voor zoover zij niet in in strijd zijn met de bepalingen strijd zijn met de bepalingen, bij dezer wet. of krachtens deze wet vastgesteld.
Bij zoodanige verordening kunnen voorschriften van deze wet of krachtens deze wet vastgesteld, van toepassing worden verklaard op besmettelijke ziekten, op welke zij ingevolge deze wet niet van toepassing zijn2 s. De kosten van de toepassing van zoodanige verordening zijn voor rekening van de gemeente.
2. Deze verordeningen worden binnen veertien dagen, nadat zij zijn vastgesteld, medegedeeld aan Gedeputeerde Staten en aan den inspecteur. De inspecteur kan bij Gedeputeerde Staten bezwaren inbrengen binnen dertig dagen na ontvangst van de verordening.
3. Gedeputeerde Staten beslissen binnen drie maanden na ontvangst van het bezwaarschrift bij een met redenen omkleed besluit.
4. Van de besUssing van Gedeputeerde Staten kunnen binnen dertig dagen na de ontvangst daarvan de gemeenteraad, Burgemeester en Wethouders en de inspecteur bij Ons in beroep komen.
l M. v. T. W. 72, art. 29 bepaalt, dat provinciale en gemeentebesturen de bevoegdheid behouden om bepalingen vast te steUen ter voorkoming of wering van besmettelijke ziekten.
De provinoiale besturen hebben zich daarmede niet onledig gehoudenla. De gemeentebesturen deden 't hier en daar wel. Het Ugt in den opzet van dit ontwerp en van het ontwerp betreffende
117



W. 72, art. 29
118 O. en G. O. 24, art. 34
de gezondheidsdiensten, dat zij dat meer zullen gaan doen, zoowel om door plaatselijke toestanden gevorderde aanvullingen bij de wettelijke voorschriften te geven met betrekking tot de ziekten, waartegen het wettelijk apparaat is gericht, als met betrekking tot ziekten als malaria, mazelen, die een centraal ingrijpen niet noodig maken, maar die wel plaatselijk een zoodanig karakter kunnen verkrijgen, dat maatregelen noodig zijn. Nu te verwachten is, dat de plaatselijke besturen tot meer activiteit geprikkeld zullen worden, is toezicht van Gedeputeerde Staten wenschehjk.
la De bevoegdheid der provinciale besturen om dat te doen, is dus thans vervallen.
2 zie ook O. 21, art. 1, noot 2a en 3.
Als voorbeelden kunnen hier genoemd worden malaria, favus en andere niet tot groep A of B behoorende besmettelijke ziekten. Of het mogelijk is ook plaatselijke bepalingen te maken, waarbij ten opzichte van tnberonlense onderwijzenden en geslachtszieke kinderen (vnlvovagnits gonorrhoioa), maatregelen worden voorgeschreven, wordt door sommige geneeskundigen betwijfelt en mitsdien wordt door hen op een duidelijker redactie van O. 21, art. 31, eerste lid aangedrongen. (Zie noot 3enl).
In het G. O. is deze zinsnede gewijzigd in:
besmettelijke ziekten, op welke deze wet niet van toepassing is.
* V. V. * De uitsluiting van geslachtsziekte en tuberculose in 0. 24, art. 1, doet de vraag rijzen, of nu ook de bevoegdheid van de gemeentebesturen, genoemd in artikel 34, om bij verordening nadere bepalingen ter bestrijding van besmettehjke ziekten vast te stellen, niet geacht moet worden hun te zijn onthouden ten opzichte van tuberculose en geslachtsziekten. Dit zou een hoogst ongewenscht gevolg van de uitsluiting van deze ziekten zijn. Andere leden betwijfelden, of de in dezen gemaakte gevolgtrekking wel juist is. Toegegeven, dat de gemeentebesturen niet krachtens art. 34 verordeningen zullen kunnen vaststellen ter bestrijding van besmettehjke ziekten, waarop deze wet niet van toepassing is, dan behouden zij toch hun algemeene bevoegdheid om in het belang der gemeente te dezer zake verordenend op te treden, juist omdat zij dan ten opzichte van die ziekten niet door eenige wetsbepaling zijn beperkt. Gaarne zouden deze leden intusschen van het gevoelen der Regeering in dezen op de hoogte worden gesteld.
4 M. v. A. De bevoegdheid van de gemeentebesturen ten opzichte van deze twee ziekten wordt door 0. 24, art. 34 in geenen deele ingekort. De gemeentebesturen ontleenen hun bevoegdheid, zich met de openbare gezondheid te bemoeien, aan art. 135 van de Gemeentewet. Met betrekking tot de ziekten, waartegen de Rijkswet maatregelen aan de hand doet, zou die bevoegdheid in twijfel getrokken kunnen worden, indien niet O. 24, art. 34, haar handhaafde. Met betrekking tot tuberculose en geslachtsziekte blijft die bevoegdheid voor en na onveranderd.
118



W. 72, artt. 30, 31; W. 84, artt. 2,3 119 O. en G. O. 24, artt. 35-39 STRAFBEPALINGEN GERICHT TEGEN PERSONEN.
Wet 1872 artikel 30.
Met eene boete van / 0,50 tot / 25 of met hechtenis van één tot drie dagen worden gestraft:
1°. (Vervallen.)
2°. overtreding van de artikelen 11 io, 1ste en 2de lid, 14*, 15 2, 16i, 17 7, behoudens het bepaalde in artikel 176, 1ste Ud, en van artikel 17c?.
Wegens het in de school zenden van kinderen in strijd met het bepaalde in de artikelen 145, 17 7 — behoudens het bepaalde in artikel 176, lste Ud —, en in artikel 17c7, zijn de ouders of voogden dier kinderen strafbaar.
Wegens overtreding van artikel 177, behoudens het bepaalde in artikel 176, lste Ud, en van artikel 17c 7, zijn verder strafbaar de hoofden of de bestuurders der scholen, die de onderwijzers of onderwijzeressen hebben toegelaten, en de onderwijzers en onderwijzeressen zeiven, die onderwijs op de school hebben gegeven;
3°. overtreding van artt. 8» en 9 0, 4de Ud, indien de overtreder met den aard van de ziekte bekend was.
Wet 1872 artikel 31.
Met eene boete van / 0,50 tot / 100 of met hechtenis van één dag tot eene maand wordt gestraft:
1°. (Vervallen.)
2°. overtreding van artt. 9 0, 3de lid, 10 3, 1110, 2de Ud, indien de overtreder met den aard van de ziekte bekend was, en van art. 198;
3°. (Vervallen.)
Wet 1884 artikel 2 is. Onverminderd de toepassing van bij andere wetten bedreigde straffen,
Ontwerp 1924 artikel 35. Onverminderd de toepassing van bij andere wetten bedreigde straffen 14, zoo daartoe termen zijn, wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste zes maanden of geldboete van ten hoogste duizend gulden hij die zich onttrekt3 aan bij of krachtens deze wet te zijnen aanzien voorgeschreven maatregelen, of goederen of voorwerpen onttrekt 12 aan krachtens deze wet voorgeschreven maatregelen.
Ontwerp 1924 artikel 36 1*.
Be geneeskundige, die het bepaalde in artikel 21, overtreedt, wordt gestraft met geldboete van ten hoogste duizend gulden. (Zie G. O.)
Ontwerp 1924 artikel 37 is. Overtreding van een der bepalingen van artikel 3, vierde Ud, artikel 8*, voor zoover zij geschiedt door minderjarigen, behoorende tot het personeel van een kinderbewaarplaats of van een school, artikel 19», eerste Ud», of artikel 20io of van een verbod, gegeven krachtens artikel 6 of van een voorschrift, gegeven krachtens artikel 25 is, wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste zes maanden of geldboete van ten hoogste duizend gulden.
Ontwerp 1924 artikel 38 Het hoofd van een kinderbewaarplaats of van een school, dat een schriftelijke kennisgeving, als bedoeld in het tweede of het vierde Ud van artikel 8, heeft ontvangen en de minderjarige, daarin vermeld, gedurende de geldigheid van het
119



W.72, artt. 30, 31; W, 84, artt. 2,3 120
O. en G. O. 24, artt. 36-39
zoo daartoe termen zijn, worden gestraft met gevangenis van een dag tot twee jaren of geldboete van / 0,60 tot / 2000:
1°. hij, die een der voorschriften, door Ons krachtens het voorgaande artikel gegeven, overtreedt;
2°. hij, die opzettelijk niet voldoet aan een bevel of eene vordering, krachtens Onze voormelde voorschriften gegeven of gedaan door een daartoe bij art. 5 dezer wet of Onze voormelde voorschriften bevoegd verklaarden persoon;
3°. hij, die opzettelijk eenige handeling door een daartoe bij art. 5 dezer wet of Onze voormelde voorschriften bevoegd verklaarden persoon, ter uitvoering van die voorschriften ondernomen, belet, belemmert of verijdelt.
Wet 1884 artikel 3.
Indien tijdens het plegen van het misdrijf nog geen twee jaren zijn verloopen, sedert een vroegere veroordeeling van den schuldige wegens gelijk feit onherroepelijk is geworden, kunnen de in art. 2 bepaalde straffen met een derde worden verhoogd.
verbod, omschreven in artikel 8, eerste lid, tot de inrichting toelaat6, of gedurende de sluiting, voorgeschreven krachtens artikel 9, minderjarigen tot het bezoeken van of personeel tot het verrichten van arbeid in de inrichting toelaat 6, en het hoofd van een school, dat in strijd met het bepaalde in artikel 10 of 12, onderwijzers, onderwijzeressen of leerlingen tot de school toelaat?, worden gestraft met geldboete van ten hoogste driehonderd gulden.
Ontwerp 1924 artikel 39.
De in de artikelen 35—38 strafbaar gestelde feiten worden beschouwd als overtredingen.
1 Zie O. 24, art. 2, noot 6.
2 Deze artikelen ztjn vervallen (zie aldaar).
3 Zie O. 24, artt. 3, 4, 5, 8, derde Ud; O. 24, art, 19, noot 7.
4 Zie O. 24, art. 8, eerste Ud, noot 9. 6 Zie O. 24, art. 8, tweede Ud, noot 7.
6 Zie O. 24, art. 9.
7 Zie O. 24, art. 10, noot 8.
5 Deze twee woorden zijn in G. O. vervallen. 9 Zie O. 24, art. 19, noot 7.
10 Zie O. 24, art. 20, noot 7.
11 Zie O. 24, artt. 22, 23.
12 Zie O. 24, art. 25, noot 4. In G. O. toegevoegd „waren".
18 Art. 184, Wetb. van Strafrecht is hier niet meer toepasselijk, omdat O. 24, art. 39 aUe ln O. 24, artt. 35 tot 38 strafbaar gestelde feiten als overtredingen beschouwt, wat onder W. 72 en 84 niet het geval was.
1* V. V. Ernstig bezwaar had men er tegen, dat hier de geneesheer, wiens tusschenkomst en medewerking eerst geheel is uitgeschakeld,
L20



W.72, artt. 30, 31; W. 84, artt. 2,3 121 O. en G. O. 24, artt. 35-39
met een boete tot een maximum van niet minder dan duizend gulden bedreigd wordt.
M. v. A. Door de wijzigingen van het ontwerp is het in het V. V. geopperde bezwaar ondervangen. Al ware dit niet geschied, dan zou naar de meening van de ondergeteekenden een strafbedreiging tegen den geneeskundige, die verzuimde van een geval van besmettelijke ziekte kennis te geven, toch nog ten volle als redelijk te verantwoorden zijn.
G. O. Nieuwe redactie:
Gewijzigd ontwerp artikel 36.
De geneeskundige, die een geval van een besmettelijke ziekte heeft vastgesteld, en de kennisgeving, voorgeschreven in artikel 2, niet binnen den in dat artikel vastgestelden termijn doet, wordt gestraft met geldboete van ten hoogste duizend gulden.
18 V. V. Artikelen 37 en 38. De strafbepalingen oordeelde men niet duidelijk en evenmin volledig. Waar — vroeg men — is strafbaar gesteld de overtreding van artikel 8 door een meerderjarig onderwijzer aan een school of kinderbewaarplaats? Waar de overtreding van het tweede Ud van artikel 8 door de ouders?
M. v. A. De redactie van deze artikelen is gewijzigd16 in verband met de veranderingen, die de daarin genoemde artikelen ondergingen. De in het V. V. gestelde vragen zijn daardoor mede opgelost.
Het nieuwe tweede Ud van art. 38 is reeds besproken bij art. 16.
18 Nieuwe redactie:
Gewijzigd ontwerp artikel 37.
Overtreding van een der bepalingen van de artikelen 3, derde lid, 8, 19 of 20 of van een verbod, gegeven krachtens artikel 6 of van een voorschrift, gegeven krachtens artikel 25, wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste zes maanden of geldboete van ten hoogste duizend gulden.
Gewijzigd ontwerp artikel 38.
1. Het hoofd van een kinderbewaarplaats of van een school, dat gedurende de sluiting, voorgeschreven krachtens artikel 10, minderjarigen tot het bezoeken van de inrichting toelaat, en het hoofd van een school, dat in strijd met het bepaalde in artikel 11 of
121



W.72,artt.30,31;W.84,artt.2,3 122 O. en G. O. 24, artt. 35-39
13, onderwijzers, onderwijzeressen of leerlingen tot de school toelaat, wordt gestraft met geldboete van ten hoogste driehonderd gulden.
2. Hij, die bij een verzoek, als bedoeld in artikel 16, eerste lid, in strijd met de waarheid verklaart dat hij noch zijn minderjarige kinderen op eenigerlei wijze tegen de geldelijke gevolgen van eenige persoonlijke of zakelijke ramp of ongeval door hem of door zijn echtgenoote of met zijn medewerking door derden zijn verzekerd, wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste zes maanden of geldboete van ten hoogste drie honderd gulden 16.
122



W. 84, artt. 4, 5
123 O. en G. O. 24, artt. 40, 41
INBESLAGNEMING, VERBEURDVERKLARING ENZ. VAN GOEDEREN, VOER- EN VAARTUIGEN EN HET ONTSLAG TEGEN ZEKERHEID.
Wet 1884 artikel 4.
1. Hetgeen in strijd met Onze in art. 1 bedoelde voorschriften ingevoerd, doorgevoerd of vervoerd is en alle voer- of vaartuigen en andere voorwerpen, die gebruikt zijn tot het invoeren, doorvoeren of vervoeren of tot het plegen van eenige handeling, die bij art. 2 strafbaar is gesteld, worden in beslag genomen en kunnen door den rechter in geval van veroordeeling verbeurd verklaard worden.
2. Echter heeft verbeurdverklaring der voer- of vaartuigen, die gebruikt zijn tot het invoeren, doorvoeren of vervoeren, alleen dan plaats, zoo het strafbare feit door den vervoerder is gepleegd.
3. Voor zooveel in het belang der gezondheid of ter wering van besmetting noodig is, worden de in beslag genomen voorwerpen, op last van den burgemeester, vernietigd of onschadelijk gemaakt.
4. Vernietiging geschiedt niet dan na waardeering door een deskundige, te benoemen door den kantonrechter van het kanton, waarin de inbeslagneming heeft plaats gehad; de deskundige legt in handen van den kantonrechter een eed (verklaring) af, dat hij de hem vertoonde voorwerpen naar znn beste weten naar waarheid heeft gewaardeerd *.
5. De geldsom vertegenwoordigende de waarde van hetgeen vernietigd is, wordt, in geval van vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging, of indien de verbeurdverring niet is uitgesproken, aan den eigenaar van de vernietigde voor-
Ontwerp 1924 artikel 40 i 2.
1. Hetgeen in strijd met bij of krachtens deze wet gegeven voorschriften ingevoerd, doorgevoerd of vervoerd is en alle voer- of vaartuigen en andere voorwerpen, die gebruikt zijn tot het invoeren, doorvoeren of vervoeren, of tot het plegen van eenige handeling, die bij een der artikelen 35—38 strafbaar is gesteld, worden in beslag genomen en kunnen door den rechter in geval van veroordeeling verbeurd verklaard worden.
2. Echter heeft verbeurdverklaring der voer- of vaartuigen, die gebruikt zijn tot het invoeren, doorvoeren of vervoeren, alleen dan plaats, zoo het strafbare feit door den vervoerder is gepleegd.
3. Voor zooveel in het belang der gezondheid of ter wering van besmetting noodig is, doet de burgemeester de in beslag genomen voorwerpen op advies van den inspecteur (G. O. van een geneeskundige) 6 vernietigen of onschadelijk maken.
4. Vernietiging geschiedt niet dan na waardeering door een deskundige, te benoemen door den kantonrechter van het kanton, waarin de inbeslagneming heeft plaats gehad; de deskundige legt in handen van den kantonrechter een eed (verklaring) af, dat hij de hem vertoonde voorwerpen naar zijn beste weten naar waarheid zal waardeerenö. (Zie G. O.)
5. De geldsom, vertegenwoordigende de waarde van hetgeen vernietigd is, wordt, in geval van vrijspraak of ontslag van rechtsver-
123



W. 84, artt. 4, 5
124 O. en G. 0. 24, artt. 40, 41
werpen ten laste van 's Rijks schatkist uitgekeerd.
6. Wanneer de in beslag genomen voorwerpen niet zijn vernietigd, worden zij, in geval van vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging, of wanneer de rechter geene termen tot verbeurdverklaring heeft gevonden, aan den eigenaar teruggegeven in den toestand waarin zij zich bevinden.
De bewaarde onschadelijke of onschadelijk gemaakte voorwerpen, die verbeurd verklaard zijn, worden ten bate van 's Rijks schatkist in het openbaar verkocht.
Wet 1884 artikel 5. Het in beslag genomen voer- of vaartuig met zijnen inventaris wordt tegen zekerheid ontslagen volgens regelen, die bij algemeenen maatregel van inwendig bestuur4 door Ons worden gesteld.
volging, of indien de verbeurdverklaring niet is uitgesproken, aan den eigenaar van de vernietigde voorwerpen ten laste van 's Rijks schatkist uitgekeerd.
6. Wanneer de in beslag genomen voorwerpen niet zijn vernietigd, worden zij, in geval van vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging, of wanneer de rechter termen tot verbeurdverklaring niet heeft gevonden, aan den eigenaar teruggegeven in den toestand waarin zij zich bevinden. Zijn die goederen besmet, dan worden zij, zoo mogelijk, ontsmet en& teruggegeven na vergoeding van de kosten van ontsmetting».
7. De bewaarde onschadelijke of onschadelijk gemaakte voorwerpen, die verbeurd verklaard zijn, worden ten bate van 's Rijks schatkist in het openbaar verkocht.
Ontwerp 1924 artikel 41 a. Het in beslag genomen voer- of vaartuig met zijn inventaris wordt tegen zekerheid ontslagen volgens regelen, die bij algemeenen maatregel van bestuur4 worden gesteld.
1 Behoudens enkele redactiewijzigingen en een aanvulling 3) van het zesde lid, die voor zichzelf spreekt, ztjn de bestaande bepalingen onveranderd overgenomen. Vooral ten aanzien van ingevoerde goederen, is inbeslagneming en zoo noodig vernietiging het aangewezen middel.
2 Zie O. 24, artt. 22, 23 en 25, tweede Ud.
3 Kleine redactiewijzigingen en aanvullingen die voor zichzelf spreken.
4 Zie het uitvoeringsbesluit (Kon. besluit 15 Januari 1885, St.bl. no. -5).
5 In het G. O. ls in het derde Ud „op advies van den inspecteur" vervangen door „op advies van een geneeskundige".
Wat het vierde Ud betreft merkt de M. v. A. op: Aangezien vernietiging ook voor de toepassing van dit artikel zeer zelden zal voorkomen en zn vrij wel uitsluitend eenvoudige artikelen van dagelijksch gebruik zal treffen, is in het vierde lid de meer eenvoudige regeling van artikel 23 van toepassing verklaard.
In het G. O. is het vierde Ud aldus geredigeerd:
4. Vernietiging geschiedt niet dan na waardeering overeenkom-
124



W. 84, artt. 4, 5
125 O. en G. 0. 24, artt. 40, 41
stig het bepaalde in artikel 23, eerste lid of de voorschriften, die Wij gegeven hebben krachtens artikel 23, tweede lid.
In het G. O. is in het zesde lid in den 2den zin achter „zoo mogelijk ontsmet" en ingevoegd:
„tenzij de rechthebbende on- of minvermogend is".
125



W. 84, art. 6
126 O. en G. 0. 24, artt. 42, 43
AMBTENAREN BELAST MET HET OPSPOREN VAN OVERTREDINGEN EN HUNNE BEVOEGDHEDEN.
Wet 1884 artikel 6.
1. Met het opsporen van de overtredingen van deze wet en de door Ons ingevolge art. 1 uitgevaardigde algemeene maatregelen van inwendig bestuur zijn, behalve de bij art. 11 van het Wetboek van Strafvordering aangewezen personen, belast de ambtenaren der invoerrechten en accijnzen, alle ambtenaren en beambten van de Rijks- en gemeentepolitie en zoodanige andere personen, als bij de bedoelde besluiten daartoe zullen worden aangewezen.
2. De in het eerste Ud van dit artikel bedoelde personen hebben te allen tijde vrijen toegang tot voerof vaartuigen, waarmede zij vermoeden, dat voorwerpen, waarvan de in-, door- en vervoer tijdelijk verboden zijn, worden vervoerd, alsmede tot de winkels en bergplaatsen, waar zij vermoeden, dat die voorwerpen worden verkocht of bewaard. Wordt hun de toegang geweigerd, dan verschaffen zij zich dien, desnoods met inroeping van den sterken arm.
3. Woningen en bewoonde vaartuigen treden zij tegen den wil van den bewoner niet binnen, dan op schriftelijken last van den burgemeester.
4. Van dit binnentreden wordt door hen binnen tweemaal vier en
Ontwerp 1924 artikel 42 ».
Op feiten, strafbaar gesteld bij deze wet, zijn niet van toepassing de strafbepalingen, voorkomende in de wetten betreffende de invoerrechten en accijnzen.
Ontwerp 1924 artikel 43 «.
1. Met het opsporen van de overtredingen van deze wet en de krachtens deze wet gegeven voorschriften zijn, behalve de bij artikel 8 van het Wetboek van Strafvordering aangewezen personen en de in artikel 17 der Gezondheidswet3 (Staatsblad 1919, no. 784) genoemde ambtenaren, belast de ambtenaren der invoerrechten en accijnzen, alle ambtenaren en beambten van de Rijks- en gemeentepolitie, en zoodanige andere personen, als bij de bedoelde voorschriften daartoe mochten worden aangewezen.
2. De in het eerste Ud van dit artikel bedoelde personen hebben te aUen tijde vrijen toegang tot voer- of vaartuigen, waarmede zij vermoeden, dat. voorwerpen, waarvan in-, door- en vervoer tijdelijk verboden zijn, worden vervoerd, alsmede tot de winkels en bergplaatsen, waar zij vermoeden, dat die voorwerpen worden verkocht of bewaard. Wordt hun de toegang geweigerd, dan verschaffen zij zich dien, desnoods met inroeping van den sterken arm.
3. Het bepaalde in het tweede, derde en vierde Ud van artikel 32 is van toepassing.
126



W. 84, art. 6
127 O. en G. O. 24, artt. 42, 43
twintig uren proces-verbaal opgemaakt en aan den bewoner in afschrift medegedeeld.
i M. v. T. Art. 42 is ontleend aan de Veewet la (art. 95).
la Dit artikel houdt verband met de omstandigheid dat de feiten, welke volgens deze wet strafbaar zijn, plaats kunnen vinden onder zoodanige omstandigheden dat daardoor tevens de belastingwetgeving wordt overtreden; frauduleuze invoer, vervoer zonder het vereischte accijnsbiljet enz. Het is wenscheltjk, dat deze z.g. „ééndaagsche samenloop" wordt vermeden, vooral omdat hij door de eigenaardigheid van het fiscale strafrecht tot allerlei lastige kwesties kan leiden. Gelijke voorschriften als hierboven aangegeven komen ook voor in de Absinthwet 1909 (art. 6) en de Opiumwet 1919 (art. 6).
2 Behoudens enkele kleine wijzigingen, die voor zichzelf spreken, is O. 24, art. 43 gelijkluidend met W. 84, art. 8.
3 Dit ztjn de hoofdinspecteurs en de inspecteurs van het Staatstoezicht op de Volksgezondheid en de aan deze toegevoegde ambtenaren, alsmede de leden en de secretarissen van de Gezondheidscommissies. Zie wat ae bevoegdheid tot binnentreden van woningen, scholen enz. betreft ook O. en G. O. 24 art. 32.
127



W.72, artt. 32, 33, 34; W. 84, art. 7 128 O. 24, artt. 44, 46, 46, 47 VERVALLEN ARTIKELEN EN WETTEN; SLOTARTIKELEN.
Wet 1872 artikel 32. (Vervallen.)
Wet 1872 artikel 33. (Vervallen.)
Wet 1872 artikel 34. Deze wet treedt in werking vóór of op den lsten Mei 1873.
Wet 1884 artikel 7. Deze wet treedt in werking op den dag harer afkondiging.
Ontwerp 1924 artikel 44.
De wet van 4 December 1872 (Staatsblad no. 134), houdende voorzieningen tegen besmettelijke ziekten; de wet van 26 April 1884 (Staatsblad no. 80), houdende buitengewone maatregelen tot afwending van eenige besmettelijke ziekte en tot wering harer uitbreiding en gevolgen, en artikel 6 van de wet van 1 Juni 1865 (Staatsblad no. 60), houdende bepalingen op de uitoefening van de geneeskunst, zooals die wetten zijn gewijzigd bij latere wetten, vervallen.
Ontwerp 1924 artikel 45. Deze wet treedt in werking met ingang van een door Ons te bepalen dag.
Toevoeging 6. O.:1
Wij behouden Ons voor te bepalen, dat het tweede lid van artikel 11 met ingang van een lateren dag in werking treedt dan de overige voorschriften van deze wet. Ten aanzien van de inwerkingtreding van te harer uitvoering vastgestelde algemeene maatregelen van bestuur kan worden afgeweken van de voorschriften van de wet van 26 April 1852 (Staatsblad no. 92), laatstelijk gewijzigd bij de wet van 26 Juli 1918 (Staatsblad no. 499).
Ontwerp 1924 artikel 46. (Zie volgende blz.)
Ontwerp 1924 artikel 47. Deze wet kan worden aangehaald onder den titel „Besmettelijke Ziektenwet" onder vermelding van jaargang en nummer van het Staatsblad, waarin zij is geplaatst.
128



W.72, artt. 32, 33, 34; W. 84, art. 7 129 O. 24, art. 44, 45, 46, 47
i De tweede zin van dit artikel opent de mogelijkheid, dat gelegenheid voor herinenting wordt geopend vóórdat het verbod van schoolbezoek in werking treedt.
Het is denkbaar, dat een algemeene maatregel van bestuur zon moeten in werking treden op een vroeger tijdstip dan de wet van 26 April 1852 (Staatsblad no. 92) toelaat. Daarom is in een nieuwen zin van dit artikel afwijking van die wet nadrukkelijk toegelaten.
S. S. - Besmettelijke Ziektenwet
129



Nieuw
130 O. en G. O. 24, art. 46
WIJZIGING VAN DE BEPALINGEN TEN OPZICHTE VAN GEMEENTEN ENZ., WELKE EEN GEZONDHEIDSDIENST HEBBEN.
Gewijzigd ontwerp art. 46. Ten aanzien van....
A 1°. De kennisgeving, bedoeld in artikel 2, wordt gedaan aan den directeur van den gezondheidsdienst binnen welks gebied de lijder of de vermoede lijder zich bevindt. De directeur enz.
G. O.: besmettelijke ziekte van groep A.
G. O.: 3, 4, 5, 6, 8, 10, 13, 19, 21 en 22.
G. O.: 3 Vijfde lid, 4, derde en vierde Ud; 5, tweede lid; 10, tweede lid; 13, derde lid.
Ontwerp 1924 artikel 46. Ten aanzien van een gemeente of een groep van gemeenten, welke een gezondheidsdienst heeft, hetzij ingevolge wettelijk voorschrift, * hetzij alleen ingevolge plaatselijke verordening onder goedkeuring van Onzen Minister, gelden de bepalingen van deze wet met de hierna volgende wijzigingen:
A. Artikel 22 wordt gelezen als volgt:
„1. Iedere geneeskundige, die een geval van besmettelijke ziekte vermoedt of vaststelt geeft onverwijld, in ieder geval binnen 24 uren, daarvan kennis aan den directeur van den gezondheidsdienst binnen welks gebied de lijder of de vermoede lijder zieh bevindt. De directeur doet van het vaststellen van een geval van besmettelijke ziekte binnen 24 uren, nadat het tot zijn kennis gebracht of hij er zelf toe heeft medegewerkt, mededeeling aan den burgemeester van de gemeente, binnen welke de lijder zieh bevindt en aan den inspecteur.
2. Indien de geneeskundige een geval van besmettelijke ziekte vermoedt, kan de directeur van den gezondheidsdienst het oordeel van den inspecteur vragen. Diens uitspraak is beslissend voor de toepassing van deze wet op het geval."
B. Voor de toepassing van de artikelen 3, 4, 5, 6, 8, 9, 12, 18, 19, 21, 22, 23 en 40 treedt de directeur van den gezondheidsdienst in de plaats van den inspecteur 8 *.
C. Voor het beroep, bedoeld in de artikelen 4, derde lid, 5, tweede lid, 9, tweede Ud, 12, tweede Ud,
130



Nieuw
131
O. en G. O. 24, art. 46
G. O.: 9, eerste lid en 32, eerste Ud.
en 22, derde Ud, treedt de inspecteur in de plaats van den hoofdinspecteur *.
D. In de plaats van den door den burgemeester op advies van den inspecteur aangewezen geneeskundige, bedoeld in de artikelen 8, derde Ud, en 32, eerste Ud, treedt de aangewezen geneeskundige van den gezondheidsdienst.
l M. v. T. Kon bij de samenstelling van dit ontwerp niet worden gerekend met wettehjke invoering van gezondheidsdiensten, er kon wel voorziening worden getroffen voor die gemeenten, die een gezondheidsdienst hebben, en voor het geval dat die diensten, die op den duur onmisbaar zijn, algemeen zullen zijn ingevoerd. Heeft een gemeente een gezondheidsdienst, die door de Regeering is goedgekeurd, dan kan deze dienst de leidende taak van den inspecteur overnemen; de inspecteur krijgt dan de taak van toezicht.
la Door vele, inzonderheid ambtelijke, geneeskundigen wordt het voorloopig oningevoerd blijven der geprojecteerde districts-gezondheidsdiensten betreurd. Deze diensten toch worden onmisbaar geacht voor een behoorlijke intercommunale bestrijding van vele besmettelijke ziekten (als sprekend voorbeeld wordt de typhus genoemd, waarbij de besmetting niet zelden door melk, uit andere plaatsen aangevoerd, wordt overgebracht en waarbij intercommunale opsporing en onschadeltjkmaking van ziektekiemdragers tot een der meest noodige maatregelen om aan deze ziekten paal en perk te stellen, behoort). De invoering van de desbetreffende wet zou weinig geld behoeven te kosten, naar sommiger meening.
Terwijl bij invoering dier diensten de bestrijding in handen der directeuren, welke voldoende voor den strijd waren toegerust, had kunnen worden gelegd, is nn die taak hoofdzakelijk opgedragen aan de inspecteurs. De vraag rijst in dit verband of de inspecteurs, die gering in aantal zijn, de nauwkeurige uitvoering zullen kunnen waarborgen van de in het ontwerp neergelegde voorschriften. Sommigen zijn van meening, dat dat alleen dan mogelijk zal zijn, wanneer men hun de noodige hulpmiddelen verschaft om hun taak behoorlijk uit te voeren. In het laatste geval krijgt men echter een organisatie, die niet beter is dan de districtsgezondheidsdiensten en dezelfde kosten zal medebrengen. (Zie ook W 72, Art. 26 noot 4 en 5).
Enkelen verwachten dat de provinciale besturen de hand thans aan den ploeg zullen slaan en provinciale gezondheidsdiensten in het leven zullen roepen. Aan de regeling, zooals die in het ontwerp van wet op de districtsgezondheidsdiensten is neergelegd, zouden zij echter verre de voorkeur geven.
Zie ook wat de medewerking der practiseerende geneeskundigen betreft W. 72, art. 20, noot 4.
2 zie alle aanteekeningen bij O. 24, art. 2.
3 Zie bij al deze artikelen. Bij deze opsomming ontbreekt art. 14. Zie O. 24, art. 14, noot 4. Bij G. O. is art. 18 van deze lijst geschrapt, verder die artikelen waarin „de inspecteur" vervangen was door „een geneeskundige".
4 Van geneeskundige zijde maakt men bezwaar tegen deze plaatselijke promotie van den inspecteur tot „super-arbiter". Dit zou tengevolge hebben, dat wanneer te eeniger tfld de samenwerking tusschen inspecteurs en hoofdinspecteur te wenschen overlaat, de inspecteurs de leiding der bestrijding van de besmettelijke ziekten in de groote steden hebben, terwijl de hoofdinspecteur de leiding ten plattenlande heeft. Bovendien wordt opgemerkt, dat wat deskundigheid betreft, de directeur van een gezondheidsdienst meestal de gelijke zal zijn en zelfs de meerdere kan zijn van den inspecteur en dat op dit gebied de bekendheid van den directeur met de plaatse-



Nieuw
132
O. en G. O. 24, art. 46
lijke verhoudingen van persoonlijken en zakelijken aard, ln vele gevallen zwaarder behoort te wegen dan de algemeene kijk van den inspecteur en zijn onbevooroordeeldheid.
ln dit verband wordt ook gewezen op de moeUijkheden, die kunnen voortvloeien uit O. 24, art. 3, eerste lid, wanneer de directeur van den gezondheidsdienst gemeenteambtenaar chef van één diensttak is en de directeur van het gemeenteziekenhuis ook gemeenteambtenaar chef van een anderen diensttak is, en de laatste ln epidemiologische kennis zoo niet de mindere dan toch de gelijke van den eerste is.
Overeenkomstige moeilijkheden kunnen ook ontstaan waar de directeur van den gezondheidsdienst en de directeur van den ontsmettingsdienst hoofden van verschillende diensttakken zijn.
Mitsdien wordt van geneeskundige zijde aangedrongen op regeling van deze verhouding op een wijze, die zoo mogelijk het algemeen belang dient en voor beide partijen bevredigend is. (Zie ook O. 24, art. 3, noot 3).
• M. v. A. In dit artikel znn wijzigingen gebracht, die noodig waren door de veranderingen van de voorafgaande artikelen.
(Zie de open kolom naast het artikel.)
ft. Deze bewoordingen houden rekening met een mogelijke invoering van het wetsontwerp houdende instelling van gezondheidsdiensten. (Gedrukte stukken 1920—1921 no. 319, 1921—1922 no. 83).



133
LIJST VAN GELDENDE ALGEMEENE MAATREGELEN VAN BESTUUR
laatstelijk uitgevaardigd krachtens:
De wet van 4 December 1878, enz.
1. Besluit van 29 Juni 1907 (St.bl. no. 156) houdende regelen, op te volgen bij verbranding of vernietiging van onteigende voorwerpen, ontsmetting van besmette voorwerpen, gebouwen, voer- of vaartuigen en onschadelijkmaking van mestvaalten en andere verzamelingen van vuil, benevens bjj de inrichting en plaatsing van het kenmerk, vermeld in art. 20 der wet van 4 December 1872 enz.
Nadere voorschriften als bedoeld in art. 1 van dit Kon. besluit znn bij beschikking van den Minister van Binnenlandsche Zaken van 16 Juli 1907 gegeven. Zij houden:
a. aanwijzing der middelen;
6. voorschriften omtrent het ontsmetten van besmette en verdachte voorwerpen, gebouwen, vertrekken en vaar- of voertuigen;
c. voorschriften omtrent lijken;
d. voorschriften omtrent het onschadelijk maken van door zieken langs verschillende wegen ontlaste stoffen;
e. voorschriften omtrent het onschadelijk maken of ontsmetten van water en van verzamelingen van vuil en omtrent het ontsmetten van privaten en urinoirs;
/. voorschriften omtrent het onschadelijk maken van besmet of van besmetting verdacht ongedierte;
g. voorschriften omtrent het onschadelijk maken van water, in het bijzonder aan boord van schepen.
2'. Besluit van 20 December 1911 (St.bl. no. 364) tot uitvoering van artt. 36 en 5c der wet van 4 December 1872, regelende de aanvrage en toekenning van rijksbijdragen voor oprichting, uitbreiding, exploitatie enz. van gemeentelijke en particuliere ontsmettingsdiensten.
3. Besluit van 29 Februari 1912 (St.bl. no. 97) tot uitvoering van artt. 17a en 17a* der wet van 4 December 1872, regelende de inenting tegen de pokken en den vorm, de plaats en de wijze van inlevering, bewaring en teruggave der bewijzen van vaccinatie, vrijstelling van vaccinatie enz.
Vaststelling der voorwaarde waaraan de entstofinrichtingen hebben te voldoen en vaststelling van het model van de verklaring en van het verslag door den veearts, verbonden aan deze inrichtingen, uit te brengen, heeft plaats gehad bjj beschikking van den Minister van Binnenlandsche Zaken van 19 April 1912.
4. Besluit van 8 September 1924 (St.bl. no. 441) waarbij de wet van 4 December 1872, met uitzondering van art. 20, van toepassing verklaard wordt op nekkramp (meningitis cerebrospinalis epidemica), inheemsche slaapziekte (encephalitis lethargica) en besmettelijke kinderverlamming (poliomyelitis anterior acuta).



134
De wet van 26 April 1884 enz.
1. Besluit van 15 Januari 1885 (St.bl. no. 5) tot vaststelling der regelen volgens welke krachtens de wet van 26 April 1884 enz. in beslag genomen voer- of vaartuigen met hun inventaris tegen zekerheid worden ontslagen.
2. Besluit van 14 Januari 1924 (St.bl. no. 11) tot nadere vaststelling van buitengewone maatregelen tot afwending van de pokken en tot wering harer uitbreiding en gevolgen.
3. Besluit van 18 Maart 1924 (St.bl. no. 123) tot vaststelling van eenige buitengewone maatregelen tot afwending van de pest en de
aziatische cholera en tot wering harer uitbreiding en gevolgen.
4. Besluit van 19 Maart 1924 (St.bl. no. 128) tot vaststelling van bintengewone maatregelen tot afwending van eenige besmettelijke ziekten (pest en aziatische cholera) en tot wering harer uitbreiding en gevolgen.
5. Besluit van 9 Mei 1924 (St.bl. no. 237) tot nadere vaststelling van buitengewone maatregelen tot afwending van de aziatische cholera en tot wering harer uitbreiding en gevolgen.
6. Besluit van 9 Mei 1924 (St.bl. no. 238) tot nadere vaststelling van buitengewone maatregelen tot afwending der vlektyphus en tot wering harer uitbreiding en gevolgen.
7. Besluit van 9 Mei 1924 (St.bl. no. 239) tot vaststelhng van buitengewone maatregelen tot afwending van pest en tot wering zijner .uitbreiding en gevolgen.



135
LIJST VAN UIT TE VAARDIGEN, ALGEMEENE MAATREGELEN VAN BESTUUR
waarvan sprake is in het Gewijzigd Ontwerp Besmettehjke Ziektenwet 1924; ter nadere uitvoering van:
Art. 1: tot aanwijzing van de ziekte, die voor de toepassing van deze wet als besmettelijk zullen gelden, en op welke daarvan art. 3 (groep A) en op welke art. 4 (groep B) van toepassing is.
Art. 2: tot vaststelling van den vorm der kennisgevingen behelzende de aangifte van gevallen en vermoedelijke gevallen van besmette hjke ziekten aan burgemeester en inspecteur, resp. directeur gezondheidsdienst.
Art. 3: tot vaststelling van het model van het kenmerk (briefje op de deur).
Art 6: tot vaststelling van nadere voorschriften met betrekking tot de maatregelen van afzondering en waarneming (resp. reiniging en ontsmetting), te nemen ten opzichte van personen, die geacht worden gevaar op te leveren voor overbrenging of verdacht worden te lijden aan een besmettehjke ziekte van groep A en van groep B, voorzoover daarbij in bijzondere mate gevaar voor verspreiding bestaat.
Art. 7: tot aanwijzing van de besmettehjke ziekten, die voor toepassing van het verbod van het houden van kermissen, jaarmarkten en openbare vergaderingen of vermakelijkheden door den Minister in aanmerking komen.
Art. 8, 2e en 5e lid: tot vaststelling van het tijdperk voor de verschillende ziekten, gedurende welke het verbod van schoolbezoek zal gelden voor hen, die verbleven hebben in woningen enz., waar een geval van een besmettelijke ziekte werd vastgesteld.
Art. 9, 2e Ud: tot vaststelling van de voorschriften, waaraan de verklaring voldoen moet van een geneeskundige omtrent de toelaatbaarheid tot de school van zieke, ziektekiemdragende en daarvan verdachte leerlingen en onderwijzenden.
Art. 12: tot vaststeUing van de voorschriften, in acht te nemen bij de inenting en herinenting.
Art. 17: tot regeling van den vorm, de plaats en de wijze van inlevering van bewaring en van teruggave der stukken, die op de inenting en herinenting resp. de vrijstelling van inenting en herinenting betrekking hebben.
Art. 20: tot vaststelling van voorschriften, in acht te nemen bn het vervoer van het Ujk van een persoon, die aan een besmettelijke ziekte in den zin der wet overleden is.
Art. 23: tot vaststeUing van nadere voorschriften voor de wijze, waarop voorwerpen, goederen of waren voor de vernietiging worden gewaardeerd.



136
Art. 24: tot nadere vaststelling van voorschriften omtrent het verbranden of op andere wijze vernietigen van voorwerpen, volgens de wet onteigend, en omtrent de reiniging en ontsmetting.
Art. 25, le lid: tot vaststelling van voorschriften omtrent het verbieden, beperken of toestaan (onder voorwaarden nopens vervoer, onderzoek, afzondering, reiniging en ontsmetting), het binnenkomen van verschillende categorieën van personen uit besmette of verdachte streken, het doortrekken door, resp. het verkeer in het land van deze personen, resp. het binnenkomen van schepen langs binnenwateren.
Art. 25, 2e lid: tot vaststelling van voorwaarden omtrent het verbieden en voorwaardelijk toestaan gedurende ten hoogste één jaar van in-, door- of vervoer van voor overbrenging van besmetting vatbare goederen.
Art. 26: tot vaststelling van nadere voorschriften omtrent het verleenen van tegemoetkoming in geleden schade aan on- of minvermogenden, voorzoover zjj niet lijden aan een besmettehjke ziekte maar tengevolge krachtens deze wet te hunnen aanzien toegepaste maatregelen inkomsten derven of een beroep of bedrijf moeten opgeven.
Art. 28, le lid: tot regeling der voorwaarden, waaronder aan gemeenten rnksbijdragen verléend worden ter tegemoetkoming in of ter vergoeding van de kosten van maatregelen, die krachtens deze wet worden genomen, voorzoover zg niet door de belanghebbenden en door de gemeenten zelve kunnen worden gedragen.
Art. 28, 3e lid: tot vaststelling van nadere voorschriften voor de vaststelling van de vergoeding (en van de invordering daarvan) door belanghebbenden van de kosten van de maatregelen, krachtens art. 25 genomen.
Art. 29: ter nadere bepaling van de uitgaven, die geacht worden te behooren tot die voor reiniging) ontsmetting en onteigening en vernietiging.
Art. 31: tot vaststelling van voorwaarden, onder welke een rijksbijdrage kan worden verleend aan particuliere ontsmettingsdiensten in de kosten van oprichting, vernieuwing en uitbreiding, alsmede in de kosten van opleiding tot ontsmetter en die voor deskundige leiding.
Art. 41: tot vaststelling van regelen, volgens welke in beslag genomen voer- of vaartuigen met hun inventaris tegen zekerheid kunnen worden ontslagen.
Art. 46: tot vaststelling van den dag waarop deze wet in werking treedt, eventueel met voorloopige uitzondering van art. 11, tweede lid (om gelegenheid voor herinenting te kunnen openen, vóórdat het verbod van schoolbezoek in werking treedt).



137
A. OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE WIJZIGINGEN, die in het ontwerp Besmettelijke Ziektenwet 1924 zijn aangebracht ten
opzichte van de wetten van 1872 en 1884, met uitzondering van die, welke in het gewijzigd ontwerp weer zijn veranderd (zie overzicht B).
1. Verdeeling van de ziekten, die onder de wet vallen, in groep A en groep B (nader bij algemeenen maatregel van bestuur te noemen) uitzondering van tuberculose en geslachtsziekten (O. en G. O. 24, art. 1).
2. Verphehting tot aangifte binnen 24 uur door den geneeskundige van alle gevallen van besmettehjke ziekten en van vermoedelijke gevallen van ziekten van groep A (0. en G. 0. 24, art. 2).
3. Vervallen is de aangiftephoht van schippers en gezinshoofden, zoo ook het verbod van gemeenschap met den vasten wal (W. 72, art. 10 en 19).
4. Vervallen is het kenmerk (briefje op de deur) bij alle gevallen van besmettelijke ziekten (behoudens de in het G. O. gemaakte uitzonderingen) (W. 72, art. 20).
5. Vervallen is het artikel, dat handelt over het opruimen van mest en vuil en het reinigen van goten en slooten, zoo ook de epidemisch verklaring (W. 72, art. 6, 21, 24).
6. Gewijzigd is de verhouding tusschen burgemeester en inspecteur inzake de leiding der bestrijding, in dien zin, dat de burgemeester, behoudens hooger beroep op den hoofdinspecteur, gehouden is zijn medewerking te verleenen tot de maatregelen, die de inspecteur hem adviseert.
7. Verplichte ziekenhuisverpleging van lijders aan een besmettelijke ziekte van groep A, tenzij onvervoerbaar. De burgemeester kan (G. 0.) in overleg met behandelend arts en/of inspecteur de woning sluiten, de bewoners overbrengen naar een andere verbbjfplaats, politiebewaking en het aanbrengen van een kenmerk gelasten.
8. De ten opzichte van gevallen van besmettelijke ziekten van groep A genoemde vergaande bevoegdheid tot het nemen van regoureuse maatregelen bestaat ook ten opzichte van gevallen van besmettelijke ziekten van groep B, wanneer de voorgeschreven maatregelen niet voldoende worden of kunnen worden uitgevoerd (O. 24, art. 4).
9. Verdachten, contacten en ziektekiemdragers kunnen op advies van den inspecteur aan maatregelen van afzondering en waarneming worden onderworpen (0. 24, art. 5).
10. Ziektekiemdragers, die gevaar voor verspreiding van een besmettelijke ziekte opleveren zullen uit een beroep of be(irijf dat bevorderlijk is voor die bestrijding verwijderd kunnen worden (0. 24, art. 6).



138
11. Bewoners van woningen enz., waar een geval van besmettelijke ziekte is vastgesteld, zullen behalve scholen ook kinderbewaarplaatsen niet mogen bezoeken (0. 24, art. 8).
12. Indien blijkt, dat op scholen of kinderbewaarplaatsen verspreiding van besmettelijke ziekten plaats heeft, zal een onderzoek naar zieken en ziektekiemdragers onder personeel en leerlingen kunnen worden ingesteld (0. 24, art. 8).
13. Vervallen is de plicht van hoofden en bestuurders van scholen om het schoolverbod te handhaven (W. 72, art. 15).
14. De burgemeester heeft het recht (op advies van den inspecteur) geheele of gedeeltelijke sluiting van scholen en kinderbewaarplaatsen te gelasten, wanneer het gevaar voor verspreiding van een besmettehjke ziekte dat noodzakelijk maakt (0. 24, art. 9).
16. Bij voorkomen van pokken zullen kinderen en onderwijzers, die vrijgesteld zijn van inenting, de scholen niet mogen bezoeken (O. 24, art. 12).
16. Nieuwe vereenvoudigde voorschriften zullen worden gegeven omtrent het vervoeren en doen vervoeren van lijders aan besmettelijke ziekte en omtrent het vervoer van lijders van aan besmettehjke ziekte overleden personen (O. 24, art. 19 en 20).
17. Nieuwe vereenvoudigde voorschriften zullen worden gegeven omtrent de reiniging en ontsmetting. De burgemeester heeft volledige bevoegdheid na advies van den inspecteur, woningen enz., voorwerpen enz. te doen reinigen en ontsmetten en het gebruik van eet- en drinkwaren, die gevaarlijk geacht worden, te verhinderen (O. 24, art. 22).
18. Nieuwe voorschriften zullen kunnen worden gegeven omtrent de regeling van de landquarantaine van besmette of verdachte personen of goederen (0. 24, art. 25).
19. Aan gezonde personen, die schade lijden door maatregelen bij of krachtens de wet gelast, zal een tegemoetkoming in geleden schade kunnen worden toegekend, voor zoover zij on- of minvermogend zijn (O. 24, art. 26).
20. Het Rijk draagt de kosten der landquarantaine en de halve kosten der tegemoetkoming in de schadeloosstelling van gezonde personen (ex. art. 26); het Rijk zal kunnen bijdragen in de kosten die de gemeente niet kan betalen (0. 24, art. 28).
21. Het Rijk zal onder nader vast te stellen voorwaarden de helft betalen van de door de gemeente te maken kosten voor oprichting, exploitatie vemieuuring, uitbreiding en opleiding tot ontsmetten en deskundige leiding van gemeentelijke ontsmettingsdiensten (0. 24, 29).
22. De bevoegdheid tot binnentreden van scholen, woningen enz. in verband met de bestrijding van besmettelijke ziekten is tot aangewezen geneeskundigen beperkt, zij is uitgebreid tot de gevallen, waarin gegrond vermoeden bestaat van het voorkomen van besmettelijke ziekten (0. 24, art. 32).



139
23. De bevoegdheid tot het vaststellen van plaatselijke reglementen en verordeningen op de bestrijding der besmettehjke ziekten is aan de provinciale besturen ontnomen en beperkt tot de gemeentebesturen, die zich daarbij het toezicht van Gedeputeerde Staten zullen moeten laten welgevallen (0. 24, art. 34).
24. Nieuwe strafbepalingen (art. 35 tot 39).
25. Overgangs- en slotbepalingen (O. 24, art. 44, 45 en 47).
26. Di gemeenten met een goedgekeurden gezondheidsdienst treedt de directeur van dezen dienst in de plaats van den inspecteur en bjj beroepszaken de inspecteur in de plaats van den hoofdinspecteur, behoudens enkele uitzonderingen (0. 24, art. 46).



140
B. OVERZICHT VAN DE VOORNAAMSTE WIJZIGINGEN, die in het gewijzigd ontwerp Besmettelijke Ziektenwet 1924 zijn aangebracht ten opzichte van het oorspronkelijke ontwerp (zie ook overzicht A).
1. De verplichte aangifte van vermoedelijke gevallen van besmettehjke ziekten door een geneeskundige is beperkt tot gevallen van ziekten behoorende tot groep A (G. O. art. 2).
2. Aan de behandelende geneeskundigen is een plaats en een taak toegewezen als adviseurs bij de bestrijding der besmettelijke ziekten (div. artikelen).
3. Het kenmerk is in de handen der burgemeesters als ultimum remedium behoudens voor die gevallen, waarin door het achterwege laten — althans blijven — van maatregelen inderdaad gevaar voor besmetting bestaat naar het oordeel van behandelend geneesheer of inspecteur (G. O. art. 3).
4. Verdachten, contacten en ziektekiemdragers zullen verplicht zijn zich behalve aan afzondering en waarneming, ook aan toezicht en onderzoek te onderwerpen in gevallen, die daarvoor in aanmerking komen (G. O., art. 5).
6. Zonder voorafgaande mededeeling aan het bevolkingsregister vertrokken ziektekiemdragers, die uit bepaalde beroepen en bedrijven waren geweerd, zullen in een of meer dagbladen gesignaleerd worden (G. O., art. 6).
6. De burgemeesters behouden het recht kermissen enz. te verbieden, de Minister zal in bepaalde gevallen bovendien een verbod kunnen uitvaardigen (G. O., art. 7).
7. Het tijdperk gedurende welke het verbod van schoolbezoek zal gelden voor hen die verbleven hebben in woningen enz. waar een geval van besmettelijke ziekte wordt vastgesteld zal voor iedere ziekte afzonderlijk door den Minister worden bepaald (G. O., art. 8).
9. De behandelende geneeskundigen zullen de noodige verklaringen omtrent de besmettelijkheid blijven afgeven (div. artikelen). Geregeld is het overleg tusschen inspecteur en burgemeester eenerzij ds en de inschakeling van de bemoeiing van den niet-ambtelijke geneeskundige anderzijds.
10. l^rlingen boven 11 jaar en onderwijzend personeel zullen slechts in de scholen worden toegelaten indien zij een bewijs van herinenting overleggen (G. O., art. 11).
11. Bewijzen van bezwaar tegen inenting, resp. herinenting zullen gedurende de drie daarin vermelde achtereenvolgende schooljaren geldig zijn (G. O., art. 13).



141
12. Het afgeven van bewijzen van bezwaar tegen inenting resp. herinenting zal slechts met toestemming van den Commissaris der Koningin aan een wethouder mogen worden opgedragen (G. O., art. 13).
13. De verklaring van één geneeskundige, dat de inenting of herinenting bijzonder gevaar voor de gezondheid van den desbetrefïenden persoon oplevert zal het visum van den inspecteur behoeven. Deze is verplicht het viseeren van deze verklaring te weigeren, indien hij oordeelt, dat de verklaring niet aan de eischen voldoet of ten onrechte is afgegeven, behoudens beroep op den Minister (G. 0., art. 14).
14. Ten bewijze van het bestaan van gewetensbezwaar op grond van godsdienstige overtuiging tegen de inenting wordt een verklaring vereischt van den betrokkene, dat hij, noch zijn minderjarige kinderen op eenigerlei wijze tegen de geldelijke gevolgen van eenige persoonhjke of zakelijke ramp of ongeval door hem zelf, door zijn echtgenoote of met zijn medewerking door derden zijn verzekerd (G. 0., art. 16).
16. De burgemeester kan bewijs van bezwaar weigeren, behoudens beroep op den Minister. Het aantal af te geven bewijzen van bezwaar is verder aan geenerlei beperking onderhevig (O. art. 16 vervallen).
16. Vervoeren van lijders aan besmettelijke ziekte en personen, die door den behandelenden geneesheer verdacht worden aan zoodanige ziekte te lijden, met gebruik van openbare vervoermiddelen is verboden (G. O., art. 19, eerste lid).
17. Behouden blijft het verbod door onvoorzichtigheid of achteloosheid gevaar voor besmetting, dat voorzien kon worden, voor anderen te doen ontstaan (G. O., art. 19, tweede lid).
18. Aan de vernietiging van zaken, die voor reiniging en ontsmetting niet in aanmerking komen, zal geen onteigening voorafgaan maar uitsluitend waardeering door of vanwege den burgemeester na advies van een door den burgemeester aan te wijzen deskundige (G. O., art. 23).
19. Van personen met voldoend inkomen zullen de volle kosten van vervoer, afzondering, verpleging enz. gevorderd worden (G. 0., art. 30).
20. Het in strijd met de waarheid verklaren, dat men zich noch znn kinderen tegen eenig risico verzekerd heeft of laten verzekeren zal worden gestraft met hechtenis van ten hoogste zes maanden of geldboete van ten hoogste drie honderd gulden (G. 0., art. 38).
21. De kosten van ontsmetting van in beslag genomen goederen, die niet verbeurd verklaard worden zullen van on- en minvermogenden niet worden gevorderd (G. 0., art. 40).
22. De mogelijkheid is geopend, dat gelegenheid voor herinenting zal worden geopend, voordat het verbod van schoolbezoek in werking treedt (G. 0., art. 45).



142
SYSTEMATISCH REGISTER DER ARTIKELEN.
Wet Gewijzigd Gewijzigd Wet 1 Wet I ™
1872. ontwerp 1924. Blz- "fgE* 1872. 1884. Blz-
Art.
1 1 111 1
2 3 26 2 16*) 6—9
3 ) 99 Q~ 10,19,20 10—15 ± \ 9 6,21,24 16
5 23 98 26 18 5a,b,c 29—31 110—113 3 2 26—32
6 Vervallen 16 4 33
7 27 106 5 38
8 \ ia 80 6 43
9 J 10 7 22 23 46-48
10 Vervallen 10 8 14 49 52
11 I 8 53—56
12 20, 21 92 9 55
13 I 15 57
14 8 49—52 10 58
15 Vervallen 57 11 17 59
16 2 5—9 12 17a 59
17 11 59—62 13, 14 17c 63 17a 12 59—62 15 176 74—77 17c 13, 14 63 16 78 176 15 74—77 17 17d 87 17d 17 87 18 18 87
18 18 87 19 8, 9 89
19 Vervallen 12 20, 21 11,12,13 92
20 „ 14 22 3, 4 95
21 „ 16 23 5 98
22 ) 24 25 1 98
23 ] 7 4b 25 101
24 Vervallen 16 26 103
25 24 98 27 7 106
26 Vervallen 18 28 108
27 32 114 29 56 110
28 33 114 30 5a 112
29 34 117 31 5c 113
& I »-» 119 8 S 111
g | Reeds vervallen 128 ^ J; J JJJ
34 45 128 40, 41 123
Wet 42 1
1884. 43 J
1 25 101 44 7 128
i> l ü 46 34 128
o | 35—39 119 46 130
f } 47 128
5 | 40, 41 123
6 43 126
7 46 128
•) en art. 6 Wet 1 Juk 1865.



ALPHABETISCH ZAAKREGISTER.
(De cijfers verwijzen naar de bladzijden.)
Aangifte (verplichte) gevallen besmettelijke ziekten (zie ook Kennisgeving).
— geneeskundigen . . 5, 7, 8
— schippers 10
— gezinshoofden, slaapstedeen logementhouders, bestuurders gestichten en inrichtingen
enz 12
— bij directeur (gemeentelijke) gezondheidsdienst . . 7, 130
Aankondiging gelegenheid tot inenting en herinenting .... 87
Aantal aangetasten besmettelijke ziekten bij epidemische verschijning; publicatie —. ... 16
— overledenen cholera of pest; publicatie — 16
— geneeskundigen, dat de bewijzen van bezwaar tegen
de inenting onderteekent ... 74
— vrijstellingen van inenting op grond van gezondheidsbezwaar 1913 tot 1923 ... 76
— bewijzen van bezwaar tegen inenting; beperking van
— 83
Abrahams. Dr. E. J., en de inenting 71
Accijns. Wet op de — niet toepasselijk op overtredingen van de Besmettelijke Ziektenwet . 126
— Ambtenaren wel belast met de opsporing 126
Achteloosheid. Gevaar voor besmetting door — strafbaar 44, 89
Advies bij de bestrijding der besmettelijke ziekten . . . 19 e. v.
— inspecteur aan burgemeester inzake maatregelen ten opzichte van verdachten, contacten en Memdragers .... 38
— idem inzake afzondering en verpleging lijders aan ziekten van groep B 33
— behandelend geneesheer aan burgemeester idem ... 33
101
22
Afstrijken neuskeelholte bij diphtherie 44
Afzondering lijders ziekten groep A 26, 33
— lijders ziekten groep B in hun woning 33
— verdachten, contacten en ziektekiemdragers 38
— door-, in- en vervoerde besmette en verdachte goederen
en waren
■—■ lijders en verdachten. Kosten van —
— gelegenheid voor — van besmette en verdachte personen 106
— gezonde personen en schadeloosstelling 103
— bijdrage door belanghebbenden in de kosten van — . 112
Ambtelijk karakter van het wetsontwerp 19, 22
Ambtenaren belast met het op
sporen van overtredingen . Ambulant personeel voor de be handeling van gevallen van be
smettelijke ziekten . . , Anti-vaccinedoktoren . . ,
126
29 75
Aziatische cholera. Zie Cholera.
Bacillendrager. Zie Ziektekiemdrager.
Badhuizen. Bevoegdheid tot het binnentreden van — .... 114
Barakken. Verplaatsbare en drijvende — voor de afzondering en verpleging van lijders 30, 106
Beambten van Rijks- en gemeentepolitie belast met het opsporen van overtredingen ..... 126
Beddegoed. Zie Goederen .... 101
Bedelaarsgestichten. Aangifteplicht bestuurderen ten opzichte van lijders aan besmettelijke ziekten 12



144
Alphabetisch zaakregister (De cijfers verwijzen naar de bladzijden)
Bedrijven. Verwijderen van ziek- Beroep gemeenteraad en burge-
tekiemdragers uit bepaalde — 44 meester op den Miriister inzake
— Sluiting van bepaalde — de bevoegdheid tot het vast-
44, 46 stellen van plaatselijke veror-
Begraafplaats. Lijkenhuis op — 92 deningen 117
Begraaf wet en besmettelijke ziekte 93 Beroepen. Verwijdering van ziek-
Behandelend geneeskundige. Mede- tekiemdragers uit bepaalde - 44
werking aan de bestrijding der Beslag op (te vernietigen) be-
besmettelijke ziekten .... 36 smette of verdachte goederen 95, 98
— «nverklaring betref- BesUssing hoofdinspecteur op belende net geweken ziin van be- . . f ■
° ^ . „ roep tegen adviezen van de m-
smettingsgevaar . . . 49, 51 specteurs . 33, S8 68 63> 95
— en de verklaring betref-
fende de vervoerbaarheid van Besmette voorwerpen. Vervoer
lijders aan besmettelijke ziek- van — 95
ten 26, 34 Besmettelijke ziekten. Omschrij-
— adviseert den burgemees- ving — die onder de wet vallen
ter inzake afzondering en ver- en verdeeling in groepen . . 1
pleging van Ujders aan groep _ VervaUen oude wetteUjke
^ • • • " bepaling en naam nieuwe wet . 128
— adviseert den burgemeester inzake vervoer van be- Besmettelijke-ziekte-bcstrijding.
smette of verdachte lijken naar intercommunale — 131
lijkenhuis 92 Besmettelijke-ziekte-briefje. Zie
Belanghebbenden. Vergoeding van Kenmerk. of bijdrage in de kosten van Besmettingsgevaar door ziektemaatregelen door — .... 108 Memdragers 38, 43
— Idem in de kosten van _ bewoners besmette woreiniging en ontsmetting — . 110 ningen 49
— Idem in de kosten van _ boeken en 'openbare' leesvervoer enz 112 . . 61f 57
Beletten schoolbezoek van kin- — leermiddelen 58
deren en minderjarige onder- — gebouwen, goederen, eet-
wijzenden uit besmette of ver- en drinkwaren 95
dachte gezinnen door ouders —onvoorzichtigheid en ach-
en verzorgers 53 teloosheid 89
— Idem door hoofden en be- — personen en goederen uit stuurders van scholen .... 57 het buitenland 101
— gebruik van besmette en Bestuurderen. School— beletten verdachte eet- en drinkwaren 95 schoolb8zoek kinderen uit be-
Beperking aantal bewijzen van smette gezinnen 67
bezwaar tegen de inenting .83 •■ — gestichten en verplichte
_ . . _ , aangifte van gevallen van be- .
Bergplaatsen. Toegang tot-door smettelijke ziekten. Zie Aan-
ambtenaren belast met de op- gifte sporing van overtredingen . 126
_ TT ,A Bestuursmaatregelen. Zie Over-
Beroep op Hoofdinspecteur . 19, 68 zicht
— op Minister inzake weigering bewijs van bezwaar op Bevoegdheid aangewezen geneesgrond van gewetensbezwaar kundigen tot binnentreden van tegen de inenting 78 scholen, gebouwen enz. ... 114
— idem door ziektekiem- —gemeentebesturen tot vastdragers enz. inzake tegen hen stellen van plaatselijke regiegenomen maatregelen .... 43 men ten en verordeningen . . 117



Alphabetisch zaakregister 145
(De cijfers verwijzen naar de bladzijden)
Bewaarplaats lijken van aan be- — onderzoek naar zieken en
smettelijke ziekte overleden ziektekiemdragers op scholen
personen 92 en schoolsluiting 51, 68
Bewaking lijders besmettelijke — verdachten, contacten en
ziekten groep B 35 ziektekiemdragers 38
x, ,__ , _,. . —• verwijdering ziektelriem-
Bewanng bewijzen van mentmg dragers uit bepaalde bedrijven 43
en herinenting en van bezwaar _ be8mette en verdaChte
tegen mentmg en herin- goederen, eet-en drinkwaren 95, 97
^ °' — vervoer besmettelijke zie-
Bewoner. Omschrijving van het ken en aan zoodanige ziekte
begrip — 51 overleden personen .... 89, 92
Bewijzen van bezwaar tegen in- ~ en ontsmetting
enting en herinenting en de deren^18011611' * ^ g°6" q5
beperking van het aantal dezer ■ , ' ' * *
bewijzen .... 63 83 ~~ ^f*»"»»» besmette
u„ en verdachte goederen, voer-
Bezoek aan lijders enz. Zie Toe- en vaartuigen en vernietiging
gang en Toelating. daarvan 95, 98, 123
Bezwaar tegen inenting en her- ~~ binnentreden van wonin-
inenting 63e.v. g6n' scholen enz 114
— Idem vorm van bewijzen Burgemeester en de afgifte van v*n — g7 bewijzen van bezwaar tegen de
_— tegen overbrenging naar inenting 74, 78'
ziekenhuis 33 — en de verhouding tot den
Bibliotheken en besmettingsge- inspecteur inzake de leiding
vaar .... 57 bestrijding 18
— en beroep op hoofdinspecBinnenschipperij en overbrenging teur en Minister. Zie Beroep.
van besmetting 102
— ontvangt aangifte van Binnenwateren. Binnenkomen van gevallen van directeur geschepen langs — en landqua- zondheidsdienst 130
rantaine 101 _ zendt bericht aan den
Blauwzuurwetje 97 inspecteur van de afgegeven
_ . , bewijzen van bezwaar tegen de
Boeken en besmettingsgevaar 51, 57 inenting en herinenting op
Bontwerk. Zie Goederen .... 101 grond van godsdienstige ge-
D . ,, . . „. • wetensbezwaren 79
Briefje op de deur. Zie Kenmerk 14, 27
Bijbel en Inenting 68
Burgemeester. Bevoegdheid tot „,,,.„„„ .. , , „.
— pubüctte r«. „s^1"— do:r.be."°g-112
tasten en overledenen .... 16
— opruimen mest en vuil en Bijzonder gevaar voor verspreireinigen goten en slooten 16 ding van besmettelijke ziekten
—■ ontruimen huizen en woon- 33, 34
schepen 26 Catechisatie geen klassikaal on-
— aanbrengen kenmerk en derwijs 4&
poUtiebewaking 32, 33 Cholera (aziatische) . . 1, 2, 6, 12
—afzondering lijders en over- — afzondering bij — ... 26
brengen naar ziekenhuizen . . 33 — bekendmaking 16
— verbieden jaarmarkten, — in-, door- en vervoer van kermissen, vergaderingen en besmette en verdachte goedevermakelijkheden 46 I ren .101
s. s. - Besmettelijke Ziektenwet jq
145



146 Alphabettsch zaakregister
(De cijfers verwijzen naar de bladzijden)
Cholera (aziatische) en schade- Diagnostische reacties. Zie Reacties.
loosstelling van gezonde per- Diek> Reactie van _ 40
sonen 104 . ...
Dienstweigering en inenting (vnj-
Christelijk gereformeerde kerk en stelling voor godsdienstige gede inenting 78 wetensbezwaarden bij —) . . 80
Commissaris der Koningin en de Diphtheritls f, 2, 92
kennisgeving van den inspec- aangifte vormgelijke ge-
teur over de besmettehjke ziek- vallen 6
tenbestrijding . . . . . . . 18 ^^ektekiemdragers bij — 40
— en het inrichten van lijkenbewaarplaatsen 92 Directeur gezondheidsdienst en
— en de toestemming tot het zijn rol bij de besmettelijke
overdragen door den burge- ziektenbestrijding 130
meester aan een wethouder van Disqualificaties burgemeesters en
zijn taak in verband met het huisartsen bij de besmettehjke
afgeven van bewijzen van be- ziektenbesti^ding 22
zwaar tegen inenting en her-
inenting 64, 72 Districtsgezondheidsdiensten. Zie
Gezondheidsdiensten 131
Compas. Defect — bij de bestrijding der besmettelijke ziek- Dominee. Toelating tot afgezonden . . 19 22 derde personen 29, 31
Conducteurs internationale trei- Doortrekken door het land van
nen en het toezicht op ver- verdachte en besmette perso-
dachte en besmette personen. 12 nen
Contacten. Maatregelen ten op- Doorroer van besmette en verzicht* van — 38. dachte goederen 101
Controleerende artsen. Aangifte- Drinkwaren. Maatregelen ten opplicht van . 7 zichte van besmette of ver-
' .' dachte— 96
Conventie. Internationale Sanitaire- en de besmettelijke ziek- Drlnkwateronderzoek en de be-
tenbestrijding 23,27 voegdheid tot het betreden van
erven en terreinen 11*
Cyaangassen. Ontsmetting met
behulp van — en het Blauw- Dysenterie 1, 2, 92
zuurwetje 97
Eendaadsche samenloop van
Dagbladen. Publicatie van zonder strafbare feiten 127
kennisgeving vertrokken ziekte- Eet- en drinkwaren. Maatregelen
kiemdragers 43 ten opzichte van besmette en
— Publicatie van het aantal verdachte — 95
aangetasten en overledenen en — Beletten van het gebruik
van epidemische verschijning 16 Van besmette en verdachte — 95
Deskundige leiding bij de bestrij- Eethuizen. Bevoegdheid tot het
ding der besmettelijke ziekten 19 betreden van — 114
— van ontsmettingsdiensten Encephalitis lethargica. Zie Slaapvan gemeenten en particulieren ziekte (inheemsch).
110, 113 Engelsehe booten en het besmetDeskundigen. Waardeering door tingsgevaar van keuren onge— van te vernietigen goederen 123 vaccineerden in Zeeland ... 86
Diagnose van besmettelijke ziek- Epidemiologische kennis huisart-
ten alleen door medicus moge- sen 19
lijk? 13 — inspectie 25
146



Alphabetisch zaakregister 147
(De cijfers verwijzen naar de bladzijden)
Epidemisch verklaren 16 Gele koorts en in-, door- en
Epidemische verspreiding en het verv°er van ^smette en ver-
v. j • i.ï i dachte goederen 101
verbod van jaarmarkten, ker- °
missen, vergaderingen en ver- Gemeenschap met den vasten wal
makelijkheden 46 van besmette of verdachte
Erven en woningen. schePe'110
— Besmette of verdachte Gemeenten waar gelegenheid voor voorwerpen op — 95 vervoer, afzondering enz. van
— Bevoegdheid tot het be- verdachte en besmette persotreden van — 114 nen en goederen moet zijn . 106
„ i_ti_« i ï-i _ _, • — die de kosten der maat-
Exploitatie gemeentelijke en parti- , , , .
. ... * j. . regelen krachtens deze wet
culiere ontsmettingsdiensten ° , , , _ „
met Rijksbijdragen . . 110, 113 genomen met kunnen dragen 108
Fabrieken. Bevoegdheid tot het Gemeentoontsmettingsdienst.
.... — Deskundige leiding —. . 110
binnentreden van — .... 114 77., . . ,
— Kijks bijdrage m de kosten
Fabrieksartsen. De aangifteplicht van ■—• 110
van 7 Gemeentepolitie belast met het
Favus. Plaatselijke verordeningen opsporen van overtredingen . 126
op de bestrijding van — . . 118 , , . ,
Gemeenteraad kan zich op den
Febris typhoidea. Zie Typhus. Minister beroepen terzake van Fiscale wetten niet toepasselijk op door Gedeputeerde Staten geovertredingen bij eendaadsche weigerde medewerking tot het samenloop van strafbare feiten 126 vaststellen van plaatselijke ver-
ordeningen 117
Frauduleuze invoer van besmette
of verdachte goederen .... 127 Gemeentescholen. Sluiting van— 58
Gemeentewet en de bemoeienis
Gassen. Ontsmetting met vergif- der gemeenten met de openbare
tige —' 97 gezondheid en de besmettelijke
Gebouwen. Reiniging en ontsmet- ziektenbestrijding 118
ting van — .96, 97 Gemoedsbezwaren tegen de inen-
Gedeputeerde Staten en de goed- tia864' 78 e,v>
keuring van plaatselijke veror- Geneeskundige. „Iedere" . . . . 7, 8
deningen en reglementen. . . 117 — Aangifteplicht — . 5, 7, 8
— en de gelegenheid voor — Strafbaarheid — .... 119 vervoer, afzondering, enz. van — verklaring omtrent gebesmette en verdachte personen zondheidsbezwaar tegen de in-
en goederen in de gemeenten 106 enting 74
Geestelijke. Toelating — tot af- — Zie ook Behandelend ge-
gezonderde, zieke, besmette en neeshundtge.
verdachte personen . . 27, 29, 31 Geneeskunst. Wet 1 Juli 1865,
Geheimhouding aangifte vermoe- 6 vervalt 128
delijke gevallen van besmette- Geoorloofdheid inenting en inen-
lijke ziekten van groep A . . 7 tingsdwang 78
Geldigheid bewijzen van bezwaar Gereformeerde kerken en de inentegen de inenting 73 ting 79
Gelegenheid tot inenting en herin- Geslachtsziekten vallen niet onder
enting 87 de wet 1, 23,
— tot vervoer, afzondering — en de bevoegdheid der enz. van besmette en verdachte gemeenten tot het vaststellen goederen en personen .... 106 van plaatselijke verordeningen 118
Bismgüsossf
147



148 Alphabetisch zaakregister
(De cijfers verwijzen naar de bladzijden)
Gestichten vaa liefdadigheid en de I Godsdienstige bezwaren tegen de
aangifteplicht vanbestuurderen 12 inenting 64, 78
— en de bevoegdheid tot
binnentreden 114 Godsdienstoefeningen geen openbare vergaderingen 47
Getuigen met betrekking tot het
bestaan van godsdienstige ge- Goederen (besmette en verdachte),
wetensbezwaren tegen de inen- — ontsmetting en vervoer . 95
ting •. 78 — vernietiging 97
— inbeslagneming . 95, 98, 123 Gevangenissen. Aangifteplicht be- — in-, ver- en doorvoer . . 101
stuurders van — 12
— Bevoegdheid tot binnen- Goedkeuring van uitgaven voor treden van . .114 maatregelen krachtens deze wet
gevaar voor het Rijk .... 108
Gevaren aan de inenting verbonden . . .64 Goten en slooten. Reiniging van—> 16
— aan vej^prjing van den Grenslandquarantaine 101
inentingsdwang verbonden . . 84
„ . , . Griep. Maatregelen ten opzichte
Gewetensbezwaren tegen de men- y' ^
ting en de vrijstelling op grond
daarvan 64, 78 Groep A en B. Verdeeling besmet-
— tegen andere vormen van telijke ziekten in —. . . . 1, 3, 4
verzekering 79 — Afzondering en verpleging
. van lijders aan ziekten van — 26,33 Gezinshoofden. Aangifteplicht — 12
Gezondheidsbezwaar tegen de in- Haar. Zie Goederen 101
enting en de vrijstelling op
grond daarvan 64, 74 Handelsbelangen en het geheimhouden van vermoedelijke geGezondheidscommissiën en de be- vallen . 23 voegdheid harer leden en secretarissen tot binnentreden 114, 127 Herbergen. De bevoegdheid tot
„ ,. , binnentreden van — .... 114 Gezondheidscongres. Wenschen— 21
Gezondheidsdiensten. Wetsontwerp e nen ' ' ' 'T . 59 e.v. 63 e.v. . , , . . „■ ioo —voordat verbod van schoolhoudende instelling van — .132 , , . ,. .
TJ , , . bezoek in werking treedt . . 129
— Idem plan voorloopig op- °
gegeven 23 Hoofden van scholen. Plicht tot
— Wijziging der bepalingen beletten va» schoolbezoek van van deze wet ten opzichte van kinderen uit besmette gezinnen gemeenten die — hebben . . 130 enx> .... .57
— en de leiding der bestrijding 19 Hoofdinspecteur. Beslissing — bij
— Kosten — ten laste der beroep op adviezen door den gemeenten 109 inspecteur gegeven 33, 38, 68, 63, 96
— Aanwijzing — 1, 3
Gezondheidsraad adviseerde tot Bevoegdheid binnen -
wijziging van de wet IX . . treden worlirigen enz. .... 114
— Bevoegdheid leden — tot
binnentreden van woningen enz. 114 Huiden. Zie Goederen 101
Gezondheidstoestand thans gun- Huizen en het kenmerk ... 14, 27
stig 25 — Zie ook Woningen.
Gezondheidswet. Art. 17 en de
ambtenaren belast met de op- Incubatietijdperk en duur termijn
sporing 126 schoolverbod 60
148



Alphabetisch zaakregister 149 (De cijfers verwijzen naar de bladzijden)
Inenting. Algemeene regeling—59 e.v. — ontsmetting enz. van
— Vrijstelling van —, alge- besmette en verdachte goederen meene regeling 63 e. v. en personen, woningen, eet-
— Wetsontwerp 1903 — 66 e. v., en drinkwaren enz 96, 98
84 — de gelegenheid tot inen-
— Waarde als voorbehoed- ting en herinenting 87
middel 64 — toelating tot de school
— Gevaren verbonden aan— 64 van niet-ingeènten 63
— Gevaren verbonden aan — ontvangst der kennisgeverslapping der — 84 vingen van de (behandelende)
— Beperking bewijzen van geneeskundigen 5
bezwaar tegen de — .... 83 —ontvangt mededeeling van
— Gelegenheid tot koste- de afgegeven bewijzen van belooze — 87 zwaar tegen inenting en her- ,s
— Vorm, inlevering enz. be- inenting 79
wijzen van — 87 — viseert de bewijzen van
Inentingstoestand (Dr. Terburgh) 70 gezondheidsbezwaar tegen de
inenting 74
Inkomsten derven en schadeloos- _ wordt gekend in de vaststelling 103 stelling van plaatselijke veror-
Inlevering bewijzen van inenting, deningen en reglementen . . 117
berinenting en bezwaar tegen — kan zich op den Minister
een van beide 87 beroepen met betrekking tot
w _i v.i „ , . .... plaatselijke verordeningen en
Inrichting. Overbrenging lijders reglementen ....... 117
aan besmettelijke ziekten van
groep A en B naar — ... 26, 33 Inspectie. Uitbreiding niet
— Eischen aan zoodanige — noodig 21, 23
te stellen 28 , . ... ^_aM
Intercommunale bestrijding van
Inspecteur. Aanwijzing — . . . 1, 3 besmettelijke ziekten .... 131
— Verhouding tot de burge- _
meesters in zake de leiding der Inventaris van in beslaggenomen
bestrijding 18 voer- en vaartuigen en ontslag
— Verhouding 'tot 'de be- te8en 124
handelende geneeskundigen . Invoer besmette en verdachte
— treedt in de plaats van den goederen 101
hoofdinspecteur 131
— Bevoegdheid tot het be- Invoerrechten. Bepalingen met treden van woningen enz. . 114 betrekking tot — niet toepas-
— treedt op als adviseur van sehjk 126
den burgemeester inzake het Invordering van bijdragen in de
nemen van maatregelen met kosben van maatregelen van
betrekking tot: belanghebbenden 112
-— afzondering en verpleging lijders groep B 33
— geweken verklaren van Jaarmarkten. Verbodsmogehjk-
het besmettingsgevaar voor heid 46
scholen en kinderbewaarplaatsen 49 Kazernen. Aangifteplicht kom-
— verdachten, contacten en mandanten — 12
ziektekiemdragers 38 -n- . „ , ... ...
_ • i_i Keeten. Ontsmetting en reiniging
— verwijdering van ziekte- ° 6
kiemdragers uit bepaalde be-
roepen en bedrijven 43 Kenmerk. (Briefje op de deur) 14, 27
— vervoer van lijders en — behouden als ultimum relijken 89, 92 medium 30
149



150
Alphabetisch zaakregister (De cijfers verwijzen naar de bladzijden)
Kennisgeving. (Zie ook Aangifte). Kommandanten legercorpsen, ka-
— van gevallen en vermoede- zernes, oorlogsschepen en halijke gevallen aan burgemeester vens en aangifteplicht .... 12 en inspecteur door geneeskun- Kostelooze inenting. Gelegenheid
■ ■ ■ •. • 5 tot — 87
— van burgemeester aan inspecteur . 18 Kosten der wet door de gemeen -
— van irwricteur 'aan bur- ten gedragen 108
gemeester omtrent epidemisch _ Schatting gevraagd — 21, 23, optreden van besmettelijke ziek-
ten , 10 — Bijdragen uit 's Rijks kas.
— aan hoofden van 'scholen Zie Rijksbijdragen 108
over het voorkomen van ge- Kostgangers en schoolbezoek . . 53
vallen van besmettehjke ziekte Krankzinnigengestichten. Aangif-
51' 57 toplicht bestuurders 12
— aan bestuurders van openbare leeszalen en bibliotheken 57 Kroon (de —). Zie Bestuursmaat-
— aan belanghebbenden van regelen (Overzicht).
het besluit tot vernietiging van Kunstbewerkingen. Voorbehoe-
besmette of verdachte goederen dende of genezende — ... 42
enz 98
Kenteeken ingeênten in epidemie- Landloopers. Verdachte verschijn-
tijd 72 selen bij — 12
— (briefje op de deur) . . 14, 27 — Landquarantaine — . . 101
— behouden als ultimurn re- Landquarantaine 101
medium 30 .
Landsgrenzen en quarantaine . . 102
Kerkekamer geen school .... 49 Landverhulzers. Verdachte verKermissen. Verbodsmogelijkheid schijnselen bij — ...... 12
— *6 Leeraren en de inenting .... 59
Kersten. Ds. en de inenting . . 78 Leerlingen en de inenting 59 e. v.
Keuren van ongevaccineerden in
Zeeland . . .86 Leermiddelen en besmettingsgevaar 58
Kinderbewaarplaatsen. Bezoek _ , . , , ,
, , , Leeszalen (openbare) en besmetvan — door bewoners van be- .. v ' _„
.„ tmessevaar öl, 57
smette woningen 49 6 0
— Sluiting door den Burge- Leiding. Deskundige — ontsmetmeester 58 tingsdiensten 110, 113
— Verspreiding van besmet- Localen. Bevoegdheid binnen-
telijke ziekten door— .... 55 treden 114
—■ Bevoegdheid tot binnen- w , , „
, , ,,. Logees en schoolbezoek . . . 50, 51
treden van — 114 °
. .. „„ „„ Logementen. Ontsmetting en slui-
Kinderpokken 59, 63 ^ g6
Kinderverlamming (besmettelijke — Bevoegdheid binnentre-
— poliomyelitis anterior acuta) 1 den — 114
— Geen kenmerk bij — . . 14 — Overbrenging lijders uit
— naar ziekenhuis 26
Klassikaal onderwijs (omschrijving van „scholen") .... 49 Logementhouders. Aangifteplicht 12
Kleederlulzenplaag.Bestrijding— 40 Lompen. Zie Goederen.
Kleedlngstukken. Gebruikte - Lnlzenplaagbestrrjdlng 42
Zie Goederen 101 Lijfgoed. Zie Goederen 101



Alphabetisch zaakregister 151 (De cijfers verwijzen naar de bladzijden)
Lijken. Vervoer van—van lijders — beslist inzake uitdeeling
aan besmettelijke ziekten . . 92 bewijzen van vrijstelling op
Lijkenhuis 92, 94 grond van godsdienstige gewe-
tensbezwaren tegen de inenting 78
Lijkopening van personen over- _ ^ ^voegd jaarmarkten,
leden aan besmettehjke ziekten 93 kermissen, openbare vergade-
ringen en vermakelijkheden te
Maatregelen van Bestuur. Zie verbieden 46
Overzicht. — beslist op beroep van
Maatschappij tot bevordering der gemeenteraad, B. en W. of geneeskunst (Nederlandsche) inspecteur in zake de vaststeladviseerde tot moderniseering ^g van plaatselijke verordeder wet IX ningen : ... 117
Magazijnen. Bevoegdheid tot het Minister Tan Oorlog en de inenting 85
binnentreden van — .... 114 .... . „. ~ ,
Minvermogenden. Zie Onvermogenden.
Malaria 2, 5
— Geen verbod jaarmarkten, Misbruik onteigeningswet ... 98 kermissen, vergaderingen enz. — vrijstelling van inenting 84 bij — 47
— Plaatselijke veroirieningen Nekkramp (meningitis cerebrospi-
kunnen gemaakt worden ter nalis epidemica) 1
bestrijding van—■ 118 — Geen kenmerk bij — . . 14
Mazelen . 1,2 Uoodziekenbarak 106
— Geen verbod van jaarmarkten, kermissen, vergade- Notaris. Toelating — tot zieke en ringen enz. bij 47 besmette of verdachte afgezon-
Medewerking behandelend" ge- derde personen 27, 31
neesheeren aan de besmettelijke
ziektenbestrijding 36 Officieren van gezondheid. Aangif-
Meerderjarige schoolbezoekers. . 52 teplicht — . . . ✓ . . . . 1
* — en de mentmg van müi-
Melk. Besmettingsgevaar door — 97 tairen 85
Melkbedrijf en typhusbacülendra- Officieren van Justitie en de be-
g©rs 40 voegdheid tot binnentreden van
Melksltjter en tvphusbacillendra- woningen enz 116
gers 43 On- en minvermogenden zijn geen
Meningitis cerebrospinalis epide- bijdragen verschuldigd in de
mica. Zie Nekkramp. kosten van:
vervoer, afzondering enz. . 112
Mest. Opruimen van — en mest- ontsmetting van inbeslag geno-
vaalten 16 men goederen 125
Militair Geneeskundige Dienst en ~ ontvangen een tegemoet-
de inenting 85 koming in geleden schade . . 103
— Aangifteplicht besmette- Onderwijzenden en de inenting 59 e.v. lijke ziekten 13 — Diphtheriebacillendragers
Miltvuur en scheerkwasten ... 102 orlder — .• • ■ 40, 43
— Onderzoek naar zieken en
Minderjarige schoolbezoekers . . 52 ziektekiemdragers onder — . 55
Minister belast met de uitvoering Onderzoek verdachten, contacten
der wet 1 en ziektekiemdragers . . . 38, 41
— beslist op beroep van ziek- — personeel en leerlingen van tekiemdragers, die uit hun be- scholen op de aanwezigheid van roep of bedrijf verwijderd zijn .43 zieken en ziektekiemdragers . 55
151



152 Alphabetisch zaakregister
(De cijfers verwijzen naar de bladzijden)
Onderzoek van in-, door- en ver- Ontsmettingsmiddelen en het
voerde besmette of verdachte Blauwzuurwetje 97
goederen . 101 Ontsmettingspersoneel en de be-
— Bijdrage door belangheb- waki van afgezoJlderde ^era benden te betalen in de kosten aan besmetteiijke ziekten van
groep B 35
Ondeskundigheid van sommige ge- Onttrekken van voorwerpen aan
neeskundigen. met betrekking maatregelen strafbaar . . . 119
tot besmettelijke ziektenbestm- rf- . . ,
^jj^ * 19 — Zieh — aan onderzoek
° door onderwijzenden en leerlin-
Ongevaceineerden. Kenteeken van gen 55
Onvoorzichtigheid. Gevaar voor
Onrust onder de bevolking door besmetting door — .... 44, 89
epidemisch verklaring .... 17 0penbare Tergaderingen en verOnteigening van besmette en ver- makelijkheden (verbodsmoge-
dachte voorwerpen en goederen, rijkheid) 46
• eet- en drinkwaren 97 „ . , , , ,
, . " ... Openbare verkooping van in beslag
— kosten door het nik ge- I ioa dragen . 108. &*°™>* goederen. 124
. misbruik voorheen ge- Openbare vervoermiddelen en het
maakt ... 98 vervoer van besmettelijke zie-
Ontruimen van huizen bij ont- ^6n
smetting . 97 Oprichting gemeentelijke en par-
, , ........ t. ticuhere ontsmettingsdienst met
Ontslag uit het ziekenhuis. Be- .... lln
., " , . . Rijksbijdrage ..... 110, 113 voegdheid tot het verleenen van
27 28 Opsporen van overtredingen en
„ . . , , .. . , ambtenaren daarmede belast 126
Ontslag tegen zekerheid van mbe-
slag genomen voer- en vaartui- Ouders. Plicht schoolbezoek te
gen met hun inventaris . . . 124 beletten 53
Ontsmetter. Rijksbijdrage in de Overbrengen van bewoners van te opleiding tot — in gemeentelij- ontsmetten woningen naar anken of particulieren dienst 110, 113 dere verblijfplaats 32
„ . .„ . . — van lijders aan besmette-
Untsmetting van huizen en goe- .... • _ » r>
dere e s _ _ hjke ziekten van groep A en B
.' " ',naar ziekeninrichtingen . . 26, 33
— van inge-, doorge- en vervoerde besmette of verdachte Overbrenging van besmettehjke goederen 101 ziekten. Zie Besmettingsgevaar.
— voor teruggave van in Overledenen. Zie Lijken .... 92 beslag genomen goederen . . 124 „ ,
u j Overtredingen 119
— Gelegenheid voor — van ... t , ^ besmette en verdachte perso- „ ~ Ambtenaren belast met nen en goederen 106 het op8?016» 126
— Bijdragen door belanghebbenden in de kosten van — 112 Personeel. Onderzoek naar zieken
— kosten 22 ©n ziektekiemdragers onderwij -
— en schadeloosstelling van zend — 55
gezonde personen 103 Zie ook Verplegend personeel.
Ontsmettingsdiensten 95 Pest 1, 2, 5, 92
— Bijdrage uit 's Rijks kas — Afzondering bij — ... 26 in de kosten van gemeentelijke — Bekendmaking van het
en particuliere — . . . 110, 113 voorkomen van — 16
— De gemeenten waar — — en de schadeloosstelling moeten zijn 106 van gezonden 104
152



Alphabetisch zaakregister 153 (De cijfers verwijzen naar de bladzijden)
Pest en in-, door- en vervoer Reglementen, bevoegdheid -provan besmette en verdachte goe- vinciale en gemeentebesturen deren 101 tot vaststellen plaatselijke — 117
Plaatselijke Terordeningen op de Reiniging van huizen en goederen
invordering van bijdragen in de enz> _ gg
kosten van belanghebbenden .112 _ Van inge-, doorge-en ver-
— op de besmettelijke ziek- voerde besmette of verdachte tenbestrijding 117 goederen 101
Platteland. Gelegenheid voor af- — Gelegenheid voor — van
zondering, verpleging enz. van besmette en verdachte perso-
besmette en verdachte personen nen en goederen 106
en goederen 106 — door gemeentelijke en par-
Pokken 1 2 5 12 92 ticuliere reinigingsdiensten met
Zie ook Inenting ' 59 e! v.' en rijksbijdragen 110, 113
63 e v — Bijdragen belanghebben-
— en schadeloosstelling van den in de kosten — .... 112 gezonde personen .... 104, 108 ~ en schadeloosstelling ge-
—en in-,door-en vervoer van 2011(16 P^sonen 103
besmette en verdachte goederen 101 Revaccinatie. Zie Herinenting
Pokkenbriefjes. Vorm, inlevering, 59, 63 e. v.
teruggave enz 87 Boodvonk x> 92
Poliomyelitis anterior acuta. Zie
Kinderverlamming. Ruchtbaarheid aangifte vermoe-
_ u , , , , , . deliike gevallen van besmette-
Politle belast met net opsporen l"k ziekte 7
van overtredingen 126
„ ,,,, , ,. . , , , . Rijksbijdragen oprichting, exploi-
Pohtiebewaking m plaats van het \ r . r
, . - . » ,. tatie enz. gemeentelijke en par-
kenmerk 14, 27 .. ,. ■ ■■ ' *~
, . ~„ „„ ticuliere reimgings- en ont-
— woning, vaartuig enz. 26, 28, 8mettmgschensten- . . . no, 113
— bij verzet tegen reiniging' Rijksopvoedingsgestichten. Aangif-
en ontsmetting 95 toplicht bestuurders 12
Pomp en besmet water .... 97 Rijkspolitie, belast met het op-
„_ ., . „. . sporen van overtredingen . . 126
Practiseerende artsen. Zie Benam- r
delende geneeskundigen. RtJkswerUnriehtingen. Aangifte-
ti,. , , ... plicht bestuurderen — ... 12
Proces-verbaal binnentreden . . 114 r
Prophylaetlsehe inentingen ... 42 ganitalre Conveiltie 23, 27
ProTtociale besturen en de be- gaT0Mto Loh ^ ^ A F
neid tot het vaststellen van j„ j • _ co
, . , , de •—- en de inenting 68
plaatselijke reglementen en
verordeningen 117 Schadeloosstelling van gezonde
Putto. Arts J. A. en de inenting personen . . . . . . • • • • 103
_ , , ° — Rijksbijdragen in de kos-
in Engeland 71 *^ ' 8 ...
& ten van — 111
~ . , „. _ . Scheerkwasten besmet met miltUjuarantaine. Zie Lanaquaran- vuur 102 taine, Zeequarantaine en Internationale Sanitaire Conventie. Schick, reactie van —. . . . 40, 58
Schippers aangifteplicht . . .10, 12
Reacties diagnostische (van Dick — Verbod gemeenschap met
bij roodvonk en van Schick bij den vasten wal 10
diphtherie) 39, 40, 58 gchool en besmettelijke ziekten-
Registratiebewijzen van inenting : 87 I verspreiding 55, 58
153



154
Alphabetisch zaakregister (De cijfers verwijzen naar de bladzijden)
School en inenting en herinenting Toelaatbaarheid van getuigen ten
59 e. v., 63 e. v. opzichte van gewetensbezwaren
— Diphtherieepidemie door tegen de inenting . 80
bacillendragers 43
—bestuur kan zich beroepen Toelating tot de school van niet
op hoofdinspecteur inzake epënte of hergeënte kinderen . 63
schoolsluiting 58 — notaris, geestelijke tot
— bezoek door bewoners be- 216116 611 besmette of verdachte smette woningen 49 afgezonderde personen ... 27
—bezoek beletten door ouders, Toestemming burgemeester be-
verzorgers en schoolhoofden 63, 57 ^ 26
—sluiting geheel of gedeeltelijk 58 Toezicht op verdachten, contacten
— Bevoegdheid tot binnen- en ziektekiemdragers . . . 38,41
treden 114
Troepen personen, die over de
Schoolartsen en aangifteplicht . 7 grens trekken en besmettings-
Siaapsteden. Aangifteplicht hou- gevaar 101
°-ers ~~~ ••■.'■*■■■' 12 Tuberculose valt niet onder de
— Overbrenging van lijders wet j 23
uit — naar ziekeninrichting . 26 _'en 'pl^tee'lij'ke' verorde-'
— Bevoegdheid binnentreden ningen .118 — 114 ™
— Ontsmetting en reiniging 95 Typhns. 1, 92
Slaapziekte. (Inheemsche -) En- — Aangifte vermoedelijke
cephaJitis lethargica) 1, geen gevallen .......... 6
kenmerk 14 ~ Overbrenging door bacil-
lendragers 40
Slooten. Reinigen — 16 — Intercommunale bestrij-
Sluitcn scholen en kinderbewaar- ding •■'"1
plaatsen 68 — en in-, door- en vervoer
— huizen enz. bij verzet tegen van besmette en verdachte reiniging en ontsmetting ... 95 goederen 101
a «. um -n. 1.1 • j.- in — en schadeloosstelling van
Sterftecijfers. Publicaties — . . 17 * ... ° ..
uit beroep of bedrijf verwij-
Strafbepalingen 119 derde personen 104
Subsidie koepokinrichtingen • • 87
— Zie ook Rijksbijdragen. Uitbreiding gemeentelijke en par¬
ticuliere ontsmettingsdienst
Terburgh, Dr. J. en de „vaccina- met Rijksbijdrage . . . . 110, 113
tietoestand" van Nederland . 70
Termijn aangifteplicht 7 Vaartuigen (en Voertuigen). Toe-
— schoolverbod 49 gang tot — voor beambten be-
Terrelnen, bevoegdheid tot het stemd met het opsporen van
betreden van — H4 overtredingen 126
_ . . an — Bevoegdheid tot het be-
Teruggave bewijzen van mentmg 87 treden van — 114
— van inbeslag genomen goe- ^ _ fcbeslagnerning - '. \ '. 123
— ontsmetting na lijkenToegang tot besmette woningen, vervoer 92
vaartuigen enz 26 _ ©n het kenmerk . . . 14, 27
Zie ook Toelating. _ yerDQ^ gemeenschap met
— tot voer- en vaartuigen, den wal ... .■ 10
winkels en huizen enz. door _ politiebewaking .... 26 ambtenaren belast met opsporing
van overtredingen 126 Vaccinatie. Zie Inenting.



Alphabetisch zaakregister (De cijfers verwijzen naar de bladzijden)
155
Vatbaarheid besmettelijke ziekten verhoogd door vreesaanjaging 17
Veewet (art. 95) 126
Verbeurdverklaring van goederen,
voer- en vaartuigen 123
— Verkooping 124
Verbod vervoer besmettehjke zieken 89
— binnentreden woningen lijders groep A 26
Verdachte voorwerpen en goederen. Ontsmetting reiniging, en vervoer — 95
— personen. (Maatregelen ten opzichte van) 38
kosten afzondering en
ontsmetting 22
Vereenigingen voor reiniging en ontsmetting met Rijksbijdrage 113
Vergaderingen (openbare). Verbodsmogelijkheid 46
Vergoeding. Zie ook Schadeloosstelling en van kosten van afzondering enz. door belanghebbenden 112
— van kosten van ontsmetting enz. van in beslag genomen goederen 124
Verhouding inspectie en behandelende geneeskundigen .... 22
— burgemeester en inspectie 18
Verkeer in het land van personen, die van besmette of verdachte plaatsen komen 101
Verkeersbelangen en ruchtbaarheid vermoedelijke gevallen .... 23
Verklaring niet verzekerd te zijn ten behoeve van vrijstelling van inenting op grond van godsdienstige gewetensbezwaren . 78
Verklaring (geneeskundigen) omtrent gezondheidsbezwaren tegen de inenting 74
— (valsche) strafbaarheid . 122 Verkooping in het openbaar van
verbeurdverklaarde goederen . 124 Vermakelijkheden (openbare) verbodsmogelijkheid 46
Vermoedelijke gevallen. Aangifteplicht
— geneeskundigen . . . 5, 6, 8
— leeken 12
Vernietiging. Kosten — .... 22
— inbeslag genomen goederen, voer- en vaartuigen . . . 123
— voorwerpen, goederen, waren 97
Vernieuwing gemeentelijke en particuliere ontsmettingsdienst met Rijksbijdrage 110, 113
Verordeningen. Bevoegdheid provinciale- en gemeentebesturen tot het vaststellen van plaatselijke — 117
Verplaatsen (zich —) van besmettelijke zieken 90
Verplegend personeel en de bewaking van lijders aan ziekten van groep B 35
Verpleging lijders besmettehjke ziekten groep A en groep B 27, 33
—Bijdragen van belanghebbenden in de kosten der — . 112
— Gelegenheid tot — van besmette en verdachte personen 106
Verslapping inentingsdwang. (Gevaren —) 84
Verspreiding van besmettehjke ziekten. Zie Besmettingsgevaar.
Vervoer van:
— lijders en lijken besmettelijke ziekten 89, 92
— besmette en verdachte goederen en voorwerpen • 95, 101
— Gelegenheid voor — personen en goederen 106
— Bijdrage door belanghebbenden in de kosten — . . .112
Vervoerbaarheid van lijders aan besmettelijke ziekten van groep A en B 28, 34
Verzegelen in beslag genomen besmette of verdachte voorwerpen, eet- of drinkwaren ... 95
Verzekering. Bezwaar tegen — en inenting 7°
Verzet tegen reiniging en ontsmetting 05
Verzoekschrift vrijstelling van inenting 78
Verzorgers, plicht schoolbezoek te beletten 53



156
Alphabetisch zaakregister
(De cijfers verwijzen naar de bladzijden)
Virulentie ziektekiemen van bacillendragers 40, 44
Vlektyphus 2, 12, 26
— en kleederluizenplaag . . 42
— en in-, door- en vervoer van besmette en verdachte goederen 101
Voertuigen. Zie bij Vaartuigen.
Volkenbondsartsen. Oordeel over de sanitaire organisatie in Nederland 22
Voorbehoedende kunstbewerkingen. Zie ook Inenting .... 42
Voorwerpen. Vernietiging. ... 97
— Vervoer besmette en verdachte — 95
Vrees voor besmettehjke ziekten en vatbaarheid . 17
Vrijstelling van inenting en herinenting. Zie aldaar 59 e.v. en 63 e.v.
Vuil. Opruimen van — .... 16
Vulroraginitis gonorrhoica en
plaatselijke verordeningen . . 118
Waardeering van te vernietigen
goederen 97, 123
Waarneming (observatie) verdach. ten, contacten en ziektekiemdragers 38
— Gelegenheid tot — van besmette en verdachte personen 106
— en schadeloosstelling van gezonde personen 103
Wal. Zie Goederen 101
Wal. Verbod gemeenschap met den vasten — 10
Waren. Zie Eet- en drinkwaren.
Water. Zie Drinkwater en Besmettingsgevaar 97
Waterpokken en pokken .... 85
Weeshulzen. Bevoegdheid tot het betreden van — 114
Weg. Vervoer lijken over den — 92
Werkplaatsen. Bevoegdheid tot binnentreden van — .... 114
Wetboek van Strafrecht (art. 184). Toepasselijkheid — 120
Wetboek ran Strafvordering (art. 8). Ambtenaren belast met opsporing van overtredingen krachtens — 126
Wethouders en afgeven van bewijzen van bezwaar tegen de inenting 63, 79
Wetsontwerp 1903 en de inenting
66, 84
Winkels. Toegang tot en de bevoegdheid tot het betreden van — . . 114, 126
Woning. Afzondering in de — . 33
— sluiting 31
— Politiebewaking — . 26, 33
— ontsmetting 96
—■ Toegang tot en betreden
van— 114, 126
— Kenmerk aan de — 14, 27, 30
Woonwagens en woonschepen. Zie
Woningen.
Zeeland. Keuren van ongevaccineerden in —- ....... 86
Zeequarantainewet 102
Zegelrechtbewijzen van inenting 87
Ziekenhuis. Ontslag uit — . 27. 28
— Bevoegdheid binnentreden van — 114
— Eischen waaraan zij voldoen moeten 28
Ziektecijfers. Publicatie — ... 17
Ziektekiemdragers. Virulentie
ziektekiemen 44
—■ Besmettingsgevaar door — 38, 43
— Onderzoek op de scholen naar — . . . . • 56
— Verwijdering uit bepaalde beroepen en bedrijven van — 43
— Schadeloosstelling van —
en geleden schade 103
Ziekten die onder de wet vallen 1, 2, 3
— die niet onder de wet vallen, bevoegdheid gemeentebesturen tot vaststelling plaatselijke verordeningen ten opzichte van — 117
Zigeuners. Verdachte verschijnselen bij — 12
— Landquarantaine ten opzichte van — 101
Zuiveringsmiddelen en het Blauwzuurwetje 97






•