B J
I
r 88 j



0912 3289















P. H. DAMSTÉ
CARMINA MINORA
VERZAMELD EN OPNIEUW UITGEGEVEN TER GELEGENHEID VAN 'S DICHTERS VIJF-EN-TWINTIG-JARIG JUBILEUM ALS HOOGLEERAAR AAN DE RIJKS-UNIVERSITEIT TE UTRECHT (17 NOVEMBER 1927)
DRUK VAN A. W. SIJTHOFF'S UITG.MAATSCHAPPIJ, LEIDEN






WOORD VOORAF.
De groote moeilijkheid bij het samenstellen van dit boekje was de merkwaardige omstandigheid, dat alles buiten weten van den dichter moest geschieden. Wars van officieele huldigingen en feestelijkheden als hij is, zou de jubilaris ook wellicht in dezen vorm er niet aan hebben willen gelooven, indien wij hem van onze plannen op de hoogte hadden gebracht. Wij zijn echter vol hoop, dat hij, eenmaal voor het fait accompli gesteld, deze kleine en eerbiedige hulde aan zijn merkwaardig talent zal willen aanvaarden.
Reeds eerder verscheen bij A. W. Sijthoff's Uitgevers-Mij een bundel Carmina Latina van Prof. Dr. P. H. Damsté, als 2e deel der serie Otium Classicum. Daarin waren opgenomen de gedichten, die in den jaarlijkschen wedstrijd van het Hoeufftiaansch Legaat met goud bekroond of eervol vermeld waren (uitgezonderd Duo Signa, dat wij thans hebben opgenomen), benevens eenige andere.
In dit bundeltje vindt men, behalve Duo Signa, voornamelijk kleinere gedichten, vogels van diverse pluimage, maar alle getuigend voor des dichters geliefkoosde stelling: dat men alles, zelfs de meest moderne onderwerpen in het Latijn kan behandelen, mits men genoeg Latijn kent.
Daar verschillende toespelingen voor oningewijden onbegrijpelijk zijn, hebben wij achterin enkele aanteekeningen gegeven, waarbij wij ons tot het hoogst noodige hebben beperkt.
Moge dan dit boekje er toe bijdragen belangstelling voor het levende Latijn op te wekken, ook buiten den ruimen kring van rs dichters oud-leerlingen, vrienden en vereerders!
in






GENS ARAUSICA.
Stabat perpetuo saevis tranquillus in undis,
Robore dum staret patria nostra suo, Cumque anima fudit vocem Taciturnus in au ras
Sollicitam votisque annuit ipse Deus: ,Ah! miserere mei, nostri miserere popelli!'
Gordibus in nostris iamque perenne cubat. Filius ecce subit: tandem fit surculus arbor!
Militiae prompsit maxima gesta suae. Virtutis verae testis Nova Porta manebit,
Cum procul ipse suas iussit abesse rates. Heros alter adest, illi qui sanguine iunctus
Nee minus ingenii nobilis arte fuit: Oppida mille domans, quicquid fera fata ferebant
Pro patre ac patria fortiter usque tulit. Plurima processit sic semper Arausica proles:
Iamdudum numero tot benefacta carent. Tu, Regina, virum tantorum clara propago,
Stirpis magnanimae Tu manifesta fides, Haud aliter, quovis surgente ubicumque periclo,
Genti dilectae prospicere ipsa soles. Et Tua perpetuo posthac incepta secundet,
Civibus et servet Te Deus Omnipotens!
i



DUO SIGNA.
Qua ruit atque tuos late secat, Africa, campos Praeceps Valis aquis sabuloque rubentior ipso, Agmine procedunt denso tristique Britanni. Non auro invehitur ductor phalerisque decorus, Non procul effulgent insignia centurionum, Pugnaces gladii, radiant non militis arma: Sunt saga pulvereo cunctis fuscoque colore. Quin ne signa quidem cernas fluitantia ventis: Pro! ignava iacent tuta statione relicta. Compositis agmen gradibus lugubre soloque Concolor incedit, lacrimosi funeris instar. Ad socios, armis procul atque indagine clausos, Perveniant opus est, solvant ut vincula fessis. Surgunt ecce humiles salebroso vertice colles: Prospiciunt homines raros in culmine summo. ,,Hostis adest!" clamare viri; consistitur ultro: Iussa ducis captant omnes promptique facessunt, Iamque instructa phalanx, densis stipata catervis, Pergit iter lateque suos expandit in hostem. Prosiliunt Scoti, muliebri veste superbi, Horrisono stridens dum flatur tibia cantu, Emensique oculis spatium certamine campum Corripiunt, avidi visos incessere telis. At quos non videre latent, propiora tenentes, Contecti scrobibus saxisve in collibus imis. Fulminea subito tum terra dehiscere rima Visa est, quae sonitu crepitante volatile plumbum Spargit et effusa prosternit grandine Scotos! Eheu! mille iacent, aevi modo flore virentes, Matribus orbatis saevi iam causa doloris.
z



Haud tarnen inde audax aliis fiducia cessit Letiferum tandem cursu transmittere campum. Procurrunt modo, quos viridans Hibernia fronde Edidit, at reduces verrunt pro! pectore terram. In sua fata ruunt modo quos Australia duros Misit in arma viros, non his allecta rapinis! Invaduntque tuae, glacialis Canada, turmae, Sed pedites remeant multi multique in arenis Prostrati remanent, superant quae vulneris aestum. Turn dux multa gemens: „Numeros vae! pulveris illi Aequant, quos nostrae nequeunt detrudere vires." Et mox Londini repetit mendacia q ui vis: „Innumeri nostros rursus vicere manipli!" Immo quot validis legionibus imperat ille, Vix totidem possunt illi numerare cohortes! Sed bellatores illos sustentat agrestes Libertatis amor, non lucri dira cupido. Sic totum sine fine diem certamina belli Continuant quamvis adverso Marte Britanni: Imponit finem pugnae turn noctis imago.
Imperitas late totique, Britannia, ponto! Sed nulli valeant umquam restinguere fluctus Quam tibi legavit moriens Transvalia labem. Flebile cantabunt pueri per saecula carmen, Quae tu bella geras, quantis heroibus ipsum Abstuleris natale solum patriosque penates. Inferior quotiens tu consilioque manuque Sed melior numeris, illis dare terga solebas! Sed te nulla movet tantae virtutis in hoste Magnanimo, te nulla tuae reverentia famae. Nam quos non acie potuisti frangere iusta —
3



Quos praestare tibi virtute et moribus aequis Nusquam non patuit, iam debellare nefandis Artibus aggressa es. Nil proficientibus armis, Quae tuus auxilio turpi submiserat orbis, Tela pudenda cies stygiasque in proelia vires, Saevit et in laetos acies Vulcania campos! lam sua tecta vident atros considere in ignes, At stetit invictis mens inconcussa colonis. Tune tu cauponumque avidus grex ille tuorum, Inventrix scelerum sollers, nova figere castra Non verita es densisque hominum eomplere catervis. Quam gratus labor ille viris! Gratissimus autem, Dux praeclare, tibi, studiis addicte Dianae! Quis tua non legit, raptor, tremuitque legendo: „Tot mihi sunt matres, parvi tot praeda diurna." Scilicet hos visum est istis includere saeptis, Ut tantos melius posses lenire labores! Anglia, Mercurii proles semperque alienis Insidians opibus, rapias, sed desine tandem Nominibus falsis quodvis praetexere furtum! Hostes si tibi sunt nudi nigrique coloris, Nulla mora est, miseros ferroque ignique trucidas: At similes si forte tuis sunt ore habituque, Nempe novis tune consiliis prudenter agendum est, Siquidem adhuc aliquid parcis popularibus auris. Quid tantum sceleris gens illa admisit ? Idem quod Interitu solvere suo quondam Matabeli: Terras auriferas latasque utrique colebant! Imperitas late totique, Britannia, ponto! Sed tantas purgent maculas non aequora cuncta Quas ausa es patrio turpes inspergere signo. Quid tandem trinas vel nunc tua lintea iactant,
4



Imperiosa, cruces, triplici distincta colore? *) lustos sanctorum decorent pia signa virorum! Te decet atricolor pannus piraticus, in quo Ossa decussatim ringenti subdita calvae. Nulla tuam poterunt tenuare oblivia culpam, Vindex quam memori signavit arundine Glio!
II.
„Quae gens illa siet generoso pectore praestans
Et tarnen indigno pressa perenne iugo ? Ut sua iura sibi libertatemque pararet,
Sanguinis et rerum plurima damna tulit. Eia agedum, cives, fluitantia tollite signa:
Tantis iam lacrimis denique finis adest! Nostrorum memori cantu celebrate triumphos:
Nos gens illa sumus, libera servitio! Nos gens illa ferox cunctisque infensa tyrannis,
Nos gens illa sumus! Vincula nostra iacent!"
Has puer ingeminans leni cum murmure voces (Post duo lustra duos vixdum compleverat annos) Praesidio cautus se qualicumque tegebat Hostibus obductae propero molimine fossae. Vertice subnüsso nervisque intentus et armis Exspectare ducis quamvis optabile signum Sustinet usque sui, sed nondum opponere tempus Horrisono ferri nimbo contraria tela. Letifer interea circum demittitur imber. Nunc displosa sonant stridentis pondera massae
*) Vexillum Britannicum insigniunt cruces Sancti Georgii (Angiiae), Sancti Andreae (Scotiae), Sancti Patricii (Hiberniae).
5



Praesentemque viris intentant fragmina mortem;
Nunc nova monstra furunt, quorum mugitibus aether
Horrendis retonat, taetris armata venenis;
Pleraque nil nocitura quidem merguntur arenis
Limosis gelidosque ferunt pro caede tremores,
At quae prona ruunt scopulosamque impete terram
Percutiunt magno, tanta dilapsa ruina
Pestiferos subito spirant ubicumque vapores.
Sed diris immota minis stat rustica turba
Et silet, infandis circumvallata periclis.
Nee pueri mentem conturbat mortis imago:
In statione manet iussa semperque Britannos
Obtutu tacito propius prospectat euntes.
Ictibus at nondum datur illos sternere certis:
Longius accedant opus est, ne missile tandem
Emittat quisquam vano conamine plumbum.
Ingruit interea circum undique ferreus imber.
Impatiens iamque ille morae sua murmurat usque:
,,Quae gens illa siet generoso pectore praestans,"
Signum cum crepitans resonat ductoris et agmen
Adversum feriunt immani caede coloni!
Hoe retro fugit attonitum: quis posse putaret
Ut premerent homines etiamnunc ista locorum
Quae tot subruerant belli tormenta per horas?
Fatiferum est quodcumque iacit manus Africa plumbum!
Sed medios quamquam variant tot corpora campos
Quot certis petiere oculis manibusque peritis
Ruricolae validi, pudor est in corde Britanni:
In levitate sua perstat semperque cohortes
Viribus infractis in fata tenaciter urget.
Exigui quamvis numero nituntur agrestes
Solis ad occasum contra tot milia firmi
6



Et, quacumque ruit, densus depellitur hostis. Quantos turn iuvenes deflevit terra Britannist Et sua pauca licet numero plorant sed acerba Funera victores. Heu! immedicabile vulnus Parvulus ille gerit: posita cervice reclinis Quaeque etiam superest vitae vix conscius ipse ,,Quae gens illa siet" tenui ciet usque susurro. Vix iam verba strepunt, et cum pervenit ad illa: „Vincula nostra iacent" animam diffundit in auras.
Te non arma virum, te non certamina belli,
Te non innumerae valuerunt' subdere gentes:
Suppliciis distorta iaces, Transvalia, diris!
Te vero arma prius movisse, Britannia iactat,
Hoe quoque dissimulare nefas faüaciter ausa.
Quis tam stultus homo, qui vasta mole leaenam
Ipse petat manibus pugnamque invadat iniquam?
At si forte minax oculis lea prodit et ungue,
Quam rabidi dudum stimulant ieiunia ventris,
Iamque parat saltus, fauces iam pandit hiantes:
Quis turn tam vecors, quis tam male fortis et amens,
Quolibet ut rapto non se defendere telo
Quaerat et impendens a se depellere letum?
Haud secus occurrit seseque immiscuit armis
Heroum genus omne tuum. Quae carmina possunt,
Botha, De Wet, De La Rey, vestros narrare triumphos ?
Quis tantas merito peragat, Transvalia, laudes?
At quae ferali resonabit nenia questu,
Illis digna satis, qui passi multa diuque
Pro patria vano tandem periere labore?
Et puer ille iacet. Iamiam mandabitur humo.
Ah! mater, pia mater, ubi nunc illa tuorum
7



Cura tibi ? Qua te tandem regione requirant, Ut suprema feras lacrimans et lumina condas, Veste et funerea cingas puerilia membra? Tene tenent longaque necant muliebria castra Morte ubi, turpe nefas! raptim perit Africa proles An te demisere neci cruciatibus usi Omnibus indigenae, multum per plana vagantem, Flammis cum rutilis hostes tua tecta dedissent ? Sis secura licet. Parvo iam iusta sodali Persolvunt comités, condunt iam membra sepulcro. Quid praeter solitum vario splendore decorus Corporis occisi radiat feralis amictus ? Quattuor ingenui distinguunt lina colores! Quos trans oceanum trinos vexilla Batava Pandunt, ecce, color campi praetexit amoeni. Nobile vexillum forti velamina fortes Instravere suum; sub terras ibit et ipsum Immortale decus, tantis illustre triumphis. Hic nunc pro patria bene cum patriaque iacebit, Cuius in aeternum manet indelebile nomen!
8



NYMPHA ERICA.
„Die, quid in ore tuo risus scintillat, Erica, Undula ceu crispis rutilans illudit arenis?"
„Prodere qui possum — ne quaeras, aura Favoni!
Qualiacumque meo pectore clausa iacent ? Nempe tuast artis magicae vis atque potestas,
Qua mihi miranti gaudia blanda moves. Venae vere tument, grata velut illice captae: Quin age et hic risus quid velit ipse doce!"
„Cur tollis tremulos, praedulcis Erica, cachinnos, Litora ceu circa distinguit spuma refulgens?" „Auster, qua ratione alacrem tibi pandere fando
Laetitiam, nostro quae ruit ore, queam? Aura aestiva tepens ditis coquit ubera glebae,
Applicat et labris oscula casta meis. Quis divinus adest ardor, mihi, vente, susurra, Qui veluti vetulo nectare corda replet!"
„Cur tegit ista manus, nebulas qua texis, ocellos, Die age, quid gemis et ploras tam flebile, Erica?" „Eure, procellosum flamen, quis credere possit ?
Fletus assidui me quoque causa latet. Frigida curarumst moles, spes omnis ademptast,
Quid quod et autumni me premit atra diés! Quicquid adhuc viguit languet: sine viribus aegra Praeque dolore vagor; vente ferox, metuo".
9



„Quid perstas meditans et contemplaris, Erica, Arcanos motus, virgae quos Temporis edunt ?" „Quod Spes nascenti, Boreas dux, adstat Amori,
ld mecum reputo multaque iam meditor. Hanc mentem tetigit praeclara Scientia rerum Cum Ratione intrans — somnia nunc video! Terra velut per humum gelidam sua germina mittit, Sic ad Amorem abeunt Plausus et ipse Dolor".
10



VOX MAXIMA MUNDI.
Eia age, funde illo claro clamore loquelas
Per quaecumque tuens splendida detineor, Et vocem mihi volve Tuam, quae mille canoris
Quamvis ipsa sonans est modulata modis! Sunt maris aestivi tenues placidique susurri,
Sunt strepitus, raucis quos rotat aestus aquis; Murmura sunt rivi salientis, cantica sunt quae
Sub torrente crepant verticibus nitidis. Tristia nunc languens ducit suspiria ventus,
Nunc graviter reboans saeva procella gemit. Cum stridore ruit sitientes imber in agros
Et loca senta situ frigida gutta lavat. Grandine pugnat hiems acri nivibusque caducis:
Lenius haud umquam vita caduca fugit. Saxum flebiliter queritur modo sole perustum,
Nunc pressum nimio clamat acerba gelu. Aetherio caelum resonat tellusque fragore,
Fulgore et rutilo fulgura dissiliunt. Arbor quot viridans, quot habet lethargica voces,
Sive comas molles seu sua membra movet! Ipsaque dum tollit teneras ad sidera frondes,
Turgida cum foliis germina lene crepant, Protinus et magico Naturae concita thyrso
Lentam dedignans gemma resolvit humum. Ah! Genitor, sine percipiam, ne quis sonus umquam
Concentus tanti me fugiens lateat! Auribus instilla rarum quemcumque sonorem,
Quem captem meditans, ne mihi mutus eat! Tu cum verba, Pater, sine voce loquentia dicis,
O utinam patulis auribus ista feram!
ii



L. S.
Raedam multivagam dicebant Omnibus olim:
Liber enim currus omnibus usus erat. Nunc quocumque volunt foetens vehit Autobus omnes,
Omnibus at merito menstrua charta vocor, Omnibus ingenii fetus quia largior omnes,
Quos genuere omnes Gymnasii comités. Quare tu facito ne te vehat autobus uüus,
Tecum quin habeas Omnibus et recites. Sic convectores clamabunt protinus omnes:
,,Omnibus ah! nobis omne fefellit iter."
Omnibus.
12



PASTOR BONUS.
Aisne? Longum militiae tibi Tempus decoram laureolam tulit ? Et iusta palma dicta causa est Curriculi spatium peracti?
Quis credat usquam? Tot iuvenes negant Qui rite ductus sunt memores tui; Negant ad unum omnes alumni, Te duce qui studiis inhaerent.
Quicumque pectus fructibus imbuit Semel venustis ingenii tui, Haec voce clara profitetur, Dum subeunt bona tanta mentem:
Semper fidelis virginibus tuis Ductor fuisti nee pueris minus, Non mole doctrinae iuventam Discrucians tenerasque mentes.
Tu nos ad artes egregias vocas: Per te, magister, gymnasii sui Haud unus abscedens sodalis
Mnemosynon tulit omne in aevum!
Quapropter alto non alius magis Honore dignus scilicet exstitit. Sed falsa dicta est causa! Vera Pectore sub memori tuorum est.
13



MUSA HOMICIDA.
SATIRA.
Ars Musica Optitna Rerum!
Nuper iter faciens in raeda paene referta
Vectorum vultus obiter circumspiciebam,
Cum simul agnovi carum veteremque sodalem.
„Carolus ecce meus! Quid agis, dulcissime rerum?"
Clamabam. Mussans vix tandem me resalutat
Atque „Vides" inquit „socii plorabilis umbram."
Tune ego „Quis te morbus habet ? Prius usque valebas."
Carolus haec contra: „Quondam fortuna benigna
Quae fuit, heu! facta est crudelis. Sum mihi visus
Crure uno iam nunc in cumba stare Charontis.
Si cladis nostrae quaeris pernoscere causas,
Tantorum cumulum tristem iam disce malorum!
Enitet in medio patriae praedulcis ocellus,
Urbs antiqua, sua sublimi turre superba,
Martinus cui sanctus eques vice praesidis instat,
Et turres Batavas longe supereminet omnes.
Sub hac vixerunt blanda per saecla quiete
Mortales vivuntque sua gravitate beati.
Ingens urbis honos — Traiectum nomine dicunt—
Nee minus allexit vicinia semper amoena:
Ergo meos illo statui transferre penates,
Mendaci specie nee non spe captus inani.
Pandere quot tulerim cruciatus lingua recusat!
Intra Traiecti muros cantatur et extra!
Musae, quae flectunt animos modulamine cantus,
Assiduo strepitu tota bacchantur in urbe:
Sphaerarum velut harmonia pulsatur aperta.
14



A primis cunis usque ad confinia mortis Qualescumque sonos nullus non incola sorbet. Scilicet imbuitur iam iam puerilibus annis Unusquisque artis resonae ratione viaque: Quemvis nosse volunt, etiamsi posse negatumstl Sic vel afiovaóratov Musis servire petessunt. Saepe sacerdotes summos lis vexat acerba, Cuius consilium praestet, quae norma docendi. Doctus tum surgit fidicen, Cornelius ipse, Cui stat pro titulo florens sine fine iuventa: Prosilit et Lyrius, cantor spectabilis, atque Censor acutus adest, praebet cui fistula nomen, Et totidem in partes cives scinduntur alacres: Artis Apollineae furit effrenata libido! Iam nunc exitii causam cognosce secundam. Organa tam rauco strident ubi dissona cantu? Organici nusquam tam bruti tamque protervi Mendicant, siquidem mea tintinnabula rumpunt, Ianua siquando tarde recluditur illis, Aut se crura mihi fracturos esse minantur Desuper oranti, semel ut sine munere pergant. Ingenuas, credo, didicere fideliter artes, Sed mores potuit non emollire feroces. Non vero graviora tuli tormenta doloris Quam quibus artifices sancti nos excruciabant: Scilicet in culpa est Exercitus ille Salutis, Octavo qui quoque die mihi dira parabat. Quae si percipies, quam' te miserebit amici! Vespera cum primum tenebrosas nuntiat horas, Ocius ancillam nostris excedere fas est Aedibus ut luxus atque oblectamina captet, Quae nunc erudiunt tunicatum nempe popellum.
15



Me tarnen octonis horis finire laborem Non licet et studüs animum defigere conor — Frustra, nam subito vocum discordia concors Increpat et rauco strepuerunt cornua cantu Et tuba terrificis fregit clangoribus auras. Nee satis est: quidam mox tintinnabula pulsat Et me depositis libris descendere cogit. Fortiter invitaque manu tune ostia pando: Assiliens mihi nescioquis tendensque libellum: „Bellicus en tibi Clamor!" ait Mavortia pubes. Obstipui steteruntque comae, vox faucibus haesit! Mente recollecta potui vix reddere dicta: „Talia, bellator, mea bibliotheca perodit. Pacis amans ego sum nee mens peccata fateri (Eheu, sunt numerosa nimis!) cum plebe palamque Appetit in scamno. Miles, tu vive valeque!" Perdideram frustra non proficientia verba: Impetus ille sacer mihi non sinit esse salutem. Cornua non cessant, perstat discordia vocum Horribilique domum pergunt miscere tumultu. Nulla mali requies: torquent nos undique Musae!"
Motus eram dictis. Quamquam statione propinqua lam prope tempus erat rapido descendere curru, His tarnen aüoquiis curas solabar amici: „Perfer et obdura! Mentem demittere noli, Carole mi; turpe est nullam sperare salutem. Iste tuus morbus, nisi me sententia fallit, Est hyperaesthesis medici quem nomine dicunt, Perniciosa lues, sed non spes omnis adempta est. Crastina puniceos cum lux detexerit ortus, Ipse ego discipulum magni Pastoris adibo
16



Arcessamque serum, quo non praestantius ullum. Quid sera non pollent, quos non mactare bacillos ? Fortiter iniectum venis id te tibi reddet. Sin minus, obturare aures quandoque licebit Clamosamque nimis stuppis excludere Musam. Iamque vale! Laetum sit iter prosperque recursus!"
Philomelos.
17



HORA NONA MATUTINA.
Lucidus rediit dies! Rursus mane novum subit, Omnibus referens opus Strenuumque laborem.
Rauco mox sonitu viae Et fragore gravi strepunt, lam scatet Via Nobilis Garriente caterva.
Nempe gymnasium petunt Non pari comités gradu, Quis ,,phalanx Hieronymi" Est celebre vocamen.
Virgines pedibus citis Postico introeunt domum, Casta qua fuit antea Fratrum cella Minorum.
Porta sed pueris data est Maior illa Latina, quae Quinque saecula iam stetit Perstabitque perenne.
Canceüos prope ferreos Agmen mobile cum videt, Risu Donders aheneo, Ut solet, resalutat.
18



lamque introrsus et ultimos Tintinnabula convocant, Quos iam detinet Area Sancto dicta Ioanni.
Quanta gaudia percipit Rector ipse oculis nitens, Cum post otia denuo Vos accedere cernit!
Mnemon.
19



EPISTULA DAEDALI.
Filius Icario cum fecit nomina ponto,
Ars mea terrigenis invidiosa fuit. Nuper at infernas pervenit rumor ad umbras,
Muitos sidereas rursus inire plagas, Nomine barbarico, speciem praebente Latinam,
Quos 'aviatores' barbara lingua vocat. Gerte equidem crebras animas accedere vidi
Fluctus ad Stygios, spectra caduca nimis! Quoscumque alituum vacuüm per inane deorsum
Machina Taenariis implicuit tenebris, Scilicet assidue studiose multa rogabam:
Res mea sed quanto est deteriore loco! Nostram igitur, socii volucres, ne spernite vocem,
E campis quamquam mittitur Elysiis. Daedalus ille ego sum, redivivae conditor artis,
Me praeeunte vias carpitis aërias. Iactat Gallus homo primo superasse volatu
Aequora nee falsum credula turba putat, Verum apinas viles priscique imitamina facti
Ostentat Blériot: Daedalus auctor eram! Transilit ille fretum quo non angustius ullum,
At maris Interni transgrediebar aquas. Nostris idcirco monitis advertite mentes,
Quos avium cursus aequiparare iuvat! Alas ipse meis manibus conferre solebam
(Structurae methodum Naso poeta refert), Artubus atque meis liquidas tranare per auras:
Motus remigii nomine dignus er at. Non fragor ullus erat: tacite sublime vehebar
Nee minus aetherius cursus et ipse silens.
20



Quam nitidum spectaclum oculis exinde videbar,
Cum volitans aquilae praepetis instar eram! Stabat turba stupens quique aethera carpere possem
E superis unum credidit esse deum. Nunc sibi nescioquis parat instrumenta volandi,
Munere fortunae quem comitantur opes. Non volat ipse quidem neque enim sua bracchia iactat
Alas degeneres momina nulla cient. Motor pestiferos sine fine exspirat odores
Et fremitu rauco terrificoque furit. Ipse immotus iners magno stridore movetur:
Iamque aviator ovat! Sic imitatur aves! At fugit omnis avis tanto perculsa tumultu:
Monstrum horrendum ingens lugubre pergit iter. Dum loquor, exsangues it nuntia Fama per umbras,
Tres homines ausum maius adisse fide: Audaces iuvenes generosa e gente Batava
Per Styga! mirandam corripuisse viam; Pervenisse etenim, dignumst si credere, ad Indos
Atque per aetherias isse iter omne plagas. Macte ista virtute, trias, patriae decus ingens,
Grandis ad ast ra, viri, strata per ast ra via est! Hoopius et Poelman nee non Braccatus agaso:
Nomina vestra mea mente reposta manent. Nee minor artifici contingit fama sagaci:
Fokker ubi volitat cumque per ora hominum. Postmodo par non est me vobis esse magistrum:
Artibus est istis ars mea victa novis, lam cedunt priscae vestris motoribus alae:
Actum est de nostris ilicet aligeris!
Daedalus.
Datum apud Inferos.
21



QUERIMONIA.
Quam me taedia languida Vitae perpetuo premunt! Dulce colloquium velim Assidentis amici.
Cuius at monitus petam? Quis solatiolum feret Mentis sollicitae mihi Curarumque levamen?
Appio dadaïsmus est Cunctis carior orgiis, Bertus exagitat pilas Somniatque sonatque.
Cóbus usque puellulam Scilicet perit unicam, Dorus inheit aëra Spirans vile tabacum.
Ada plus nimio loquax Res semper nihili crepat, Bella deposuit suas Cum dulcedine vittas.
Clara nil sapiens sibi Uni docta videtur et Dora luminibus micans Est proterva virago.
22



Turba tota bioscopos, Plebis delicias putres, Oblectamina vilia, Effrenata pererrat.
Opprimunt alios mala Foeda, nomine quae carent, Una sed medici solent Voce dicere nervos.
Quin arcessere non libet Quemquam: desipiunt si mul Omnes; immedicabilis Morbi semina cerno.
Ae grum dum meditor gregem Nostri temporis et mala Enervantia, nescio An sim sanior illis.
NüRKSIUS.
23



VERSLAG VAN EEN VOETBAL-MATCH IN HEDENDAAGSCH NEDERLANDSCH, VERTAALD IN SAPPHISCHE STROPHEN.
Zoo zijn we dan naar recht en billijkheid uit de tweede klasse, waarin we tot onze ergernis zoo lang zijn blijven hangen, en voortaan zal het elftal van Hercules tot de eersteklasser behooren.
Rite promoti sumus e secunda Classe, qua longe stetimus frementes, Inque primanis numeratur ultra Herculis agmen.
Men denke echter niet, dat onze boys de overwinning behaald hebben door het voordeel van den wind of doordat het terrein zoo bijzonder naar hun smaak was! Integendeel, door hunne uitstekende spelcapaciteiten en door hun prachtig uithoudingsvermogen hebben zij hun welverdiende zege weggedragen.
Non tarnen vento nimium favente Vel loco nostri remeant ovantes, Arte sed summa solidisque nervis Palma parata est.
Maar, sakkerloot, wat hebben onze supporters geknepen, toen die middenspeler er met den bal vandoor ging, ik bedoel dien snellen linksbuitenspeler, die tevens de captain is van hun team.
Hercle! fautores tremuere nostri, Cum pilam princeps rapuit ruitque, Hostium ductor validusque laevae Extimus alae.
24



Daar zond hij den bal naar ons doel, maar hij miste een dot van een kans: hij scheerde den bovenlat en het lukte hem niet het leer in ons net te werken!
Percutit follem pede: porta sed non Nostra transmittit: ferit asserem qui Distinet palos, corioque frustra Rete poposcit!
Wat heeft toen onze middenlinie, niet minder dan de forwards en de backs, zich ingespannen om hunnen tegenstanders de baas te worden! Tot viermaal toe hebben zij den keeper der roodbroeken weten te passeeren en hun goal te vinden, voordat de umpire, die onzes inziens dikwijls ongemotiveerd strafpunten uitdeelde, constateerde, dat het oogenblik voor de rust was aangebroken, en zijn fluitje aan beide partijen verademing bracht.
Praeter hastatosque triariosque Principes nostri superare certant Agmen adversum: quater est reperta
Meta rubrorum, Antequam multis monitis abusus Alterum pugnae spatium peractum Arbiter cernit requiemque utrisque
Fistula reddit.
Daarna toch heeft de strijd zich geheel op het terrein der tegenpartij afgespeeld en heeft deze geen schijn van een kans meer gehad.
Nempe certamen fuit omne posthac Parte in illa quam tuebantur hostes, Nee data est illis stata pars arenae Amplius ulla.
25



Hoera! Zoo hebben we dan toch eindelijk den veelbegeerden prijs veroverd en welverdiend hebben onze blauwt ruien den gouden cup in de wacht gesleept!
Eia! Praeclarum pretium tenemus! Auream tandem pateram reportant Caeruli nostri merito sodales In sua castra!
Heraclides.
26



VIVAT AGADEMIA!
Natales Academiae beatos lam lustro redeunte sol reducit Cum solemnibus et iocis facetis. Ad sedes properant tuas alumni, Quot sunt quotque fuere, Mater Alma, Quotque post aliis erunt in annis. Festam iubila consonant per urbem, Dum videt rediviva spectra regum. Incedit Pharaonis agmen ingens, Prisci temporis integratur aetas. Siccant pocula prandiisque passim Indulgent iuvenes senesque opimis, Atque ubique choris vacant puellae: Doctis nunc requies datur Camenis! Nemo non tibi rite gratulatur, Alma Mater, at Omnibus profecto Cum vectoribus omnibus suisque Aurigis bona multa verba portat. Sic votis Tibi debitis precatur: „Crescat, floreat Alma nostra Mater!"
27



CANTICUM.
Quis frustrabitur vocatus Almae Matris, in sedem Cum citat suos alumnos summe venerabilem? Omnes ergo respondemus, verba laeta ferimus, Cum residimus libenter his augustis aedibus.
Salve, Mater Traiectinae huius Academiae, Adsis nobis hoe sollemni ac laetifico die! Adsis nobis dux et auspex rebus florentissimis, Qualis nobis adfuisti nostris in miseriis!
Tuam non delevit tempus iuvenilem speciem: Saecla tria superasti unam veluti diem. Nos marcemus, at tu crescis; nos abimus, tu manes, Nova semper tuas vires reparat progenies.
Nostrum cuique mox sonabit hora vitae ultima: Utinam, precamur, nostri grata stet memoria! At perenne tu tuaeque res manebunt integrae Inque aeternum praevalebit tecum Sol Iustitiae!
28



CANTUS.
QUO CELEBRANTUR GYMNASII RHENO-TRAIECTINI CCCCL NATALICIA.
Canunt Musae:
Ecce lux adest beata! Stat post saeculorum fata
Domus Hieronymi. Ad quae festa celebranda Turba convenit probanda Eius sodalicii.
Iam ad scholae discipulos se convertunt et canere pergunt: Vos, o pueri, salvete! Vos salvete, virgines! Libere iam respondete, Quo sit loco nostra res. Nosne pie coluistis? Facem porro praetulistis Lucidam Mnemosynes?
Respondent Discipuli:
Verecunde respondemus, Dum praesentes vos gaudemus
Hoe laetifico die. Vos nam usque veneramur! Sitis utinam, precamur,
Numquam non propitiae! Cuncti sancte pollicemur: Vos vestraque intuemur
Sempiterni vindices. Artes vestras celebramus Et pro viribus pugnamus
Ut sit salva vestra res.
29



Foeda vitia grassentur, Mentes sordidae morentur
Nostrum ministerium: Nos habetis defensores, Vestrum ius per nos, sorores,
Stat et stabit integrum!
Musae iterum canunt:
Artes nostrae non sordebunt, Cordi vobis dum manebunt
Heliconis Numina. Gaudio iam exsultamus Et vobiscum celebramus
Scholae natalicia!
30



TIJDVERS.
Musae Con Celebrant gratis Cum Civibus annum, nobiLe quo panXit leX pia gymnasIVm.
INSCRIPTIE.
Hoe exornata est Academia munere ab Urbe, Foederis antiqui quae manet usque memor. '
31



B. J. KOUWER. VIRO CLARISSIMO ATQUE ERUDITISSIMO, diem mcmorialem, quo ante haec quinque lustra munus in Universitate Rheno-Traiectina auspicatus est, gratulatur P. H. Damsté.
Nomina non raro (mirumst!) mendacia iactant:
Sin minus, haud quisquam frigore te premeret! Nam tu ,frigidior' cunctis sine fine vocaris:
Haud tarnen ignorant molle cor esse tibi. Caldior ecquis adest animo vel mitior isto,
Qui multis retegis dulce salutis iter? Te sibi marcenti venisse puerpera gaudet
Plurima, dum circum pignora fert oculos. Te nunc discipuli, legio stipata, salutant
Et festum cupiunt hunc celebrare diem, Ut meritas promant memori de pectore grates,
Quod praeceptor adhuc usque benignus eras. E quibus Angelicum Cor testifieetur aperte,
Certatim Batavos hoe dare iudicium: Exstitit ingenium nulli subtilius umquam,
Ista nulla fuit dextera dexterior. Frigoris asperitas quamvis in nomine regnet,
Fervidior nullo pectore regnat amor!
a. d. XIV Kal. Febr. a. MCMXXIV. —
32



VIRO DOCTISSIMO ET MUSICO PERITISSIMO PHILIPPO HENRICO PEYROT Rectori Gymnasii Amisfurtani S. P. D. P. H. Damsté.
Denique iam stabat doctis invisere Musis
Et ditare bonis arva Batava suis. Unanimis placuit primum consistere in urbe
Amisfurtana, barbara quae fuerat. Mox cives, merito venerati numina cultu,
Virginibus sacris instituere domum. Dulce dehinc divis fuit ista sede morari
Nee manet in toto carior orbe locus. Lustra decem Titan quingentis addidit annis,
Ut stat Gymnasium, grande decus patriae. Vivat et egregium teneat per saecula nomen
Musis ante alias semper amata domus! Tu vero, Rector, sana ratione manuque
Forti Pieridum mitia castra regis! Artes ingenuas tradis prudenter alumnis,
Candidus atque omni tempore pastor eras. Te fide conspicuum Musarum praeses amavit
Et tacite chordas aggravat usque tuas. Quod tibi discipuli qui nunc sunt quique fuere
Scilicet exoptant, hoe ego rite precor: Firmis tu viribus perstes, Henrice, diuque
Gymnasio praesis, Rector amice, tuo.
Traiecti ad Rh., Id. Nov. a. MCMXXVI.
33



LAUS I. C. NABERI. MDCCCLXXXV—MCMXXV.
Quis non hunc animo memori gratoque salutat
Solemnem merito laetificumque diem? Quis non Naberiae peragit praeconia laudis,
Dum recolit tanti tot benefacta viri? Ille quater denos doctrina floruit annos,
Enitet et studiis nunc quoque fertilibus. Impiger interea iuvenum doctusque magister
Nee non virginibus pastor amicus erat. Illi discipuli nunc sunt, quorum ipse parentes
Artibus excoluit fervidus ingenuis, Nee tarnen insenuit libris: feliciter omni
Fungitur offcio: mascula vis animi est. Ergo laetantur Glio Cliusque sorores,
Mnemosyne vero, strenua mater, adest. Ipsa favens ultro solemnia gaudia iungit
Et dat laetitiae signa benigna suae, Iamque ex divino profundit pectore voces,
Vultus dum placidae pignora mentis habet: ,Nabere mi, quo non cultor mihi carior ullus,
Himc tibi formosum gratulor ipsa diem. In mea tu quondam iurasti verba nee umquam
Est tua lapsa fides: intemerata manet. Maximus ingenio semper patiensque laboris,
Constans et stabilis propositique tenax, Tanta iam frueris fama qua tenditur orbis,
Quanta perraro doctus homo potitur. Quo factum est ut in extremas extendere terras
Mnemosynes nomen iam tibi contigerit. Macte esto virtute pia, mi hde sacerdos:
34



Gens praeclara tuis ar guit ur meritis!' Dixerat atque (hora est!) aeternum scandit Olympum
Annuit at vulgi densa corona deae. Si nos mortales divae succedere fas est
Votaque divinis iungere nostra licet, Accipe iam, vir magne, preces quas fundit ubique
Omnis docta cohors extera cum patria. Nam quicumque tuum novit laudatque parentem,
Te nomenque tuum diligit et celebrat. Quod semel exemplum virtutis praebuit ille,
Fratrum vestra trias vindicat atque soror. Haec chartis lepidis illustrat gesta vetusta,
Temporis et vindex et varii generis. Qui minimus Naber, sollers inventor et idem
Doctus homo, variis tendit ad astra modis: Et modo conatur Sirenum vincere cantus
In genio docili clarisonaque tuba, Interdum rate mirifica sub gurgite mersus
Navigat et perstat Drebbelis ultor ovans, Rursus Pythagorae, Samiae telluris alumno,
Fautor dexter adest auxiliumque refert. Naberior quondam praestans in classe Batava
Praefectus populisque arbiter aequus erat: Cursibus emeritis scriptor nunc mente sagaci
Nautis a patriis arva retecta notat. Tu vero, decus egregium, Naberrimus ipse,
Qui sis scit quivis et modo fata dea est. Luce tua laetans Academia nostra refulget,
Quam colis et fido semper amore foves. Ergo te, rerum penitus fandique peritum,
Collegae redamant, Mater et Alma simul, Atque tibi cuncti concordi mente precantur,
35



Protinus ut vitam det Deus Omnipotens Conservetque diu validas in corpore vires
Et, quod fecit adhuc, prosperet ingenium. Iam quisque exsultans animo tua festa secundat
Supplicibus votis auspiciisque bonis! a. d. XI Kal. Oct MCMXXV.
36



AD E C. NABER VIRUM CLARISSIMUM.
Bis quinquennia quattuor Naber est hodie suo, Clarus et sapiens homo, Rite munere functus.
Quantos ingenii sui Fructus protuht artifex, Iuris ille Quiritium Dicendique peritus!
Censor insuper improbus Tentavit iuvenum rudem Fallacemque scientiam Virginumque paventum.
At non notitiam modo Iuris Corporis integri — Cunctas res veterum simul Nos rogare solebat.
Plurimum tribuit suis Nempe discipulis, suo Metiens modulo ac pede Agmen omne minorum.
Heu, quam saepe fefellimus Spes blandas celebris viri! Voce iam veniam vaga Publicaque precamur.
37



Naber, alloquium tua Aure percipias pium, Strenuus Themidis sacrae Cultor atque sacerdos!
Liquit ipsa semel dea Terras ultima caelitum: Sic noster maneas diu Seros ductor in annos!
Medicus.
a. d. XI Kal. Oct. a. MCMXXV.
38



PATRIAE SALVETE MINISTRI.
Jhr. Mr. D. J. de Geer Kabinetsformateur en Minister v. Financiën. Cui non Geerius artifex videtur, Qui solus facit ac legit ministros? Quid quod impiger administrat aeris Quidquid pectore pensitamus aegro.
Mr. ƒ. B. Kan Minister v. Binnenlandsche Zaken. Adest Gantharus! Ille res anhelans Internas coquit intimis medullis.
Jhr. Mr. H. A. van Karnebeek Minister v. Buitenlandsche Zaken. Carnifontius exteros ocellis Blandis atque animis simul tuetur.
Prof. L. A. van Royen Minister v. Oorlog en a. i. van Marine. Armis haec toga cedat! Ah, iuvat me Terra fortiter emori marique.
Dr. J. C. Koningsberger Minister^v. Koloniën. Regimontius India relicta Nostros eminus elevat colonos.
Mr. Dr. ƒ. Donner Minister v. Justitie. Nomine qui tonat altisono, Iovis alma propago, Vmdex iustitiae nempe severus erit.
39



Prof. Dr. J. R. Slotemaker de Bruine Minister v. Arbeid, Nijverheid en Handel. Nomine qui fuscus nee non claustrarius audit,
Monstrabat populis flavus ad astra viam. Iamque hominum prudens opera et commercia curat Inque labore manet qui fuit in precibus.
Mr. H. van der Vegte Minister van Waterstaat.
Vidrus te genuit, fuit Amnis gentis origo: Est tarnen in tantis nulla fides atavis.
Principiis obsta! Sero medicina paratur, Aggeribus ruptis cum super arva ruunt.
Mr. M. A. M. Waszink Minister v. Onderwijs, K. en W. Debita gymnasiis reddas et pristina iura, Unde vir excellens iure vocere tuo!
Batavus.
Non. Mart. A. D. MCMXXVI.
40



ATJEHSCHE LES.
Blandus amor cuicumque imo de pectore manat Et procul est quaevis férrea durities,
Illi vel picea noctis caligine stella Solis flammigeri quaelibet instar erit!
Luna licet tumido niteat plenissima vultu, Densis nox tenebris hunc ubicumque premet,
Vivere cui vitam sors invidiosa negavit Moribus humanis atque in amore pio.
4i



DE CAPILLAMENTO MULIEBRI HODIERNO QUERITUR UMBRA APULEI.
Ut me summa dies manes demisit ad imos, Desidiosus iners haec tristia regna peragro. Primo pauca quidem me delectare solebant, Sive metu gelido Cocyti stagna tueri, Tetrum sive canem iactis vexare lapillis, Sed mox pertaesum est: vacuus loca vasta pererro Nee mihi sunt aliquid manes umbraeque recentes: Non nisi saltatus fatuos, mimos, pugilatus, Currus automatos, nugas sine fine loquuntur. Ut fallam lentas horas animumque relaxem, Ripas per Stygias spatior, qua lurida cumba Itque reditque viam, nigri dum portitor Orci Inrequietus agit remos et traicit umbras. Prospicere e tumulo iuvat et cognoscere quales Advectet tenues semper sine corpore vitas. Est haec una tarnen mihi iam finita voluptas. Scilicet exspectans hesterno mane sedebam Atque in conspectum venit hirti cumba Charontis. Res miranda! Satin oculis ego cerno? Gravata Est e more ratis defunctorum simulacris, Verum quotquot habet spatiosi sarcina lembi Vectores, cuncti puerorum spectra videntur, Quippe piüs plane brevibus capita omnia vernant. ,Heu! quae dira lues primaevo flore iuventam Tantam corripuit subito senioque pepercit!' Haec cum fatus eram, iam nostris appulit oris Proram nauta ferox turbamque escendere iussit. Turn vero obtutu stabam defixus in uno: Quos iuvenes puerosque animosos esse putabam,
42



Quam sunt diversi sexuque annisque habituque! Nempe exit manus atque, vide, cum flore iuventae Matronaeque graves simul egrediuntur anusque Rugosae, pariter deformes vertice tonso, Nee summum muliebre decus comparet in una! O mores, mores! Varium et mutabile semper Femineum genus esse monet nos alter Homerus, At vero fieri quondam quis posse putaret Ut fluidos cunctae truncarent sponte capillos? Atqui tale nefas ne quis committeret umquam Praemonui vivens multo sermone pedestri, Nunc — opus est! — nu me ris iterum post fata monebo. Caesaries, decus eximium, nativa venustas Feminei capitis, quae te praeconia digne Coüaudent ? Superas quaevis decora arte parata. Ecce tibi virgo, muliebri splendida forma:l) Illa licet caelo nobis demissa benigno, Aequore nata siet, nulli cessura dearum, Sit licet ipsa Venus, Charitum stipata caterva, Et toto comitata choro Cythereis Amorum, Balsama quae rorat, splendet cui balteus auro — Vertice si calvo (dirum!) processerit illa, Vulcano placita esse suo non ipsa valebit. Quid cum clarus adest fulgor gratusque capillis Inlucet color atque adversus sidera solis Fulgurat interdum vegetus placidusve nitescit? Aut alia nostros oculos ratione remulcens Aspectum variat, dum lenem meilis in umbram Deprimitur radians auro piceove nigrore Aequat corvorum fuscas imitamine plumas?
*) Vid. Apul. Metam. II C. 8 extr. et C. 9.
43



Quid cum rore Arabo redolens et pectine comptus Discretus nitidusque oculis occurrit amici, Gratior ut velut in speculo reddatur imago? Quid cum compositus sublimi vertice surgit, Spissus cum sobole innumera, vel dorsa solutus Laevia prolixa serie permanat abunde? Denique caesaries tanto laetatur honore, Ut quaevis muiier, quamvis ornata lapillis Caris et tunicis Tyriis incedat et auro, Non cuiquam potent satis exornata videri, Si non sollicita distinxerit arte capülos. Ergo audite, nurus castae pulchraeque puellae Matronaeque graves! Huc, huc advertite mentem: Nil pudeat curtos iterum promittere crines, Ne mala deformet posthac tonsura comas, quo Stet vestrum varium genus et mutabile semper!
44



VAE PEDITIBUS!
Ambulet: et subito mirantur funus amici.
(Propertius).
Urbis per plateas quondam spatiabar amoenas,
Dum comes ex sociis unus et alter erat; Gratum erat interea blandis sermonibus horas
Fallere et umbrosas ire subinde vias; Nemo non etiam medio tutissimus ibat:
Omnibus innocuum quodque patebat iter; Si quos incautos pedites auriga videbat,
Sollicita dociles arte tenebat equos; Publicus in quovis non stabat tramite custos,
Dextra qui domina datque negatque viam. Iam vero sonipes acer vix cernitur ullus
Nee nisi rara piger claustra caballus agit. Automati cur rus intentant undique mortem,
Visu terribiles monstriferique simul: Cadillac, Rolls-Royce, Citroën, Buick, Hudson et Essex
Et quae praeterea barbara monstra furunt. Impete pervolitant nunc oppida ruraque caeco,
Nulla rotatori semita sancta fero est. Nullus iam pediti locus est per strata viarum;
Impia turba dehinc occupat omne solum. Horrendum faciunt strepitum spirantque mephitin,
Haud semel et miseros duriter interimunt. Credibili maiora putas me plangere, lector?
Quin age et experto postmodo crede viro! Accidit ut casus nuper spectator adessem
(Horresco referens!) tristis et insoliti. Ibam forte Via Lata, sicut meus est mos,
Cum crebro titubans est mihi visus homo.
45



Ille mero gravis est (mecum meditabar) amaro,
Quod natalis adest coniugüve dies. Scilicet indulsit genio veterator amico,
At, credo, fuerant pocula mixta parum. Protinus obstipui: subito nam passibus aegris
Traiecturus erat compita trita rotis. Multorum ad monitum ,Cave Fiat!' mussitat ille
,Quid fiat caveam?' turn sine more ruit, In sua fata ruit, nam magno turbine currus
Exitialis adest comminuitque virum! Qui modo visus erat laetans Bacchoque beatus,
Illius, infandum! membra minuta iacent. Quid quod et illa superveniens cito corripuit Ford
Raeda quidem vilis spolia digna tulit!
Undique iam, lector, funesta pericula surgunt;
Circumstant hominem fata sinistra nimis. Inde ego quae moneo, memori sis mente reponas:
Paree exire foras! Atria tuta tene! Una salus pediti, patrios servare penates:
Istic Mnemosyne gaudia larga feret. Si quis forte neget fido parere monenti,
Ambulet et iam iam flebile funus erit!
46



VIRGINIBUS PUERISQUE.
An vestra tandem, Castalidum cohors, Cessit potestas fractaque iam iacet? Proh tempora inversique mores! Aoniae latitant alumnae!
Ubique friget nunc Polyhymnia, Ducit nee ullos Terpsichore choros: Totum per orbem membra torquent Barbarico fatuoque ritu.
Severa Clio veridicos viros Palma virenti leniter allicit, Sed spernit imberbis iuventus Scripta caduca prioris aevi.
Raro poëtas Uranie iuvat. Caeli meatus sideraque ignea Tuentur et linguis faventes, Pieridum immemores, stupescunt.
Trahit vix ullos Melpomene viros, Tristi cothurno quae graditur gravis; Non dulce scurratur Thalia, Mobilibus macerata scenis.
Vates quis umquam Calliopen vocat Magnosque cantu concelebrat duces? Heroa torpent, torpet aeque Heu! elegeia gravi veterno.
47



Verum usque vires robore stant suo Nostris Camenis: usque Erato canit Et carmen Euterpe sororis Dulciloquis calamis remiscet.
Ilias tueri propositumst mihi, Ilias verebor suppliciter deas. Si forte quis siem rogabis: Virginibus puerisque canto!
48



AANTEEKENINGEN.
I. Gens Arausica verscheen in „het Boek der Koningin", dat op 31 Aug. 1919 aan H. M. Koningin Wilhelmina werd aangeboden. Onder het Latijn staat de volgende vertaling:
Het Huis van Oranje. Te midden van 't geweld der teugellooze baren
Stond steeds de Zwijger pal, tot Holland pal kon staan: Toen is met deze beê zijn ziel omhoog gevaren:
,Wees, Heer, met mij en met dit arme volk begaan!' God heeft zijn beê verhoord, 't Volk bood den grooten
[Zwijger
Een zachte en eeuwge rustplaats in zijn harten aan. En eindlijk wordt het twijgje een boom — zie Maurits
[dagen!
Hij wint met geest en zwaard den vaderlandschen grond, En van zijn heldenmoed zal Nieuwpoort steeds gewagen,
Vanwaar hij vóór den strijd zijn schepen verre zond. De stedendwinger naakt, één met hem van geslachte en
Niet minder heerlijk door den adel van zijn geest. Wat ook aan werken hem de zware tijden brachten —
Geen is voor Vaderland en Vader hem te zwaar geweest. Zóó zijn zij voortgegaan, Oranje's heldenzonen;
Wie kan hun weldaan tellen, die hun daden leest ?
Gij, Koningin, verheven nakroost van die helden, Gij, onmiskenbre loot van edelaardigen stam,
Gij drukt hun voetspoor: komt gevaar of ramp men melden, Gij snelt Uw volk te hulp, Gij stelt 't gevaar een dam.
Zoo moge God 't gebed van 't dankbaar volk verhooren: .Schenk immer voorspoed Haar! Spaar Haar voor
[Nederland!'
49



II. Duo Signa verwierf in 1904 bij den jaarlijkschen wedstrijd van het Hoeufftiaansch legaat het praedicaat „magna laude ornatum" en werd opgenomen in den bundel, waarin telken jare de beste inzendingen worden verzameld. De andere gedichten, door Prof. Damsté voor dezen wedstrijd ingezonden, zijn allen opgenomen in de bij de Fa. Sijthoff verschenen Carmina Latina; het zijn: Patria Rura (1901), Hymenaea (1902), Feriae Aestivae (1903), Codex (1905), Solatiolum (1912), Alma Quies (1913). Van dezen verwierven Patria Rura en Feriae Aestivae den prijs, de overigen werden eervol vermeld.
Waarom Duo Signa niet in de Carmina Latina werd opgenomen, weten wij niet, maar als men bedenkt, dat tijdens de verschijning van dien bundel de wereldoorlog woedde, ligt de verklaring voor de hand; nu echter ook die oorlog reeds historie is geworden, meenden wij dat de dichter tegen een herdruk van het 23 jaar oude Duo Signa geen bezwaar zou hebben.
Aanteekeningen: III en TV. Deze gedichten, verschenen in de Mnemosyne Vol. XLVIII (1920), zijn vertalingen van Engelsche gedichten door Rev. A. Blakiston, die vele jaren predikant was bij de Engelsche gemeente te Utrecht. De origineelen luiden als volgt:
III. THE MAID OF THE MOOR-LANDS.
,,What does that smile mean, maid of the Moor-lands, Rippling like waveiets on silver-ribbed sands ?" „Wind of the West, O Wind of the West, How can I teil thee what's locked in my breast ?
so



Thine is the magie, thine the soft might,
Hast touched me to wonder, surprise and delight.
The Spring's in my veins: I feel his dear guile;
— Nay, teil me thyself, gentle Wind, why I smile!"
,,What is that laughter for, maid of the Moor-lands, Shaking as jewelled foam creaming the strands?" „Wind of the South, O Wind of the South, How may I name the joy bursts from my mouth ? Summer's warm breath hath caressed the rich sod, Hath dwelt on my lips, like the kiss of a god! Discourse to me, Wind, of this ardour divine That fills me with mirth, as a draught of newwine!"
„What art thou weeping for, maid of the Moor-lands, Shielding thine eyes with the mist-wreathing hands?" „Wind of the East, O Wind of the East, What mean these tears I shed, that I know least. Cold is the pressure of sorrow, despair, Laid to my heart by this dank Autumn air. That which hath stirred in me sickens, betrayed By its pain, O stern East Wind, and lo, I'm afraid!"
„What art thou brooding o'er, maid of the Moor-lands, Watching the mystical wave of Time's wands ?" „Wind of the North, O Wind of the North, I muse o'er the Hope attends Love's going forth. Knowledge is come to me; Reason suprème Hath lodged in the heart of me — therefore, I dream! As Earth thrusts her shoots through pale Winter above, So Joy, and the Pain, of Life quicken to Love!"
5»



IV. EARTH'S MANY VOICES.
Speak to me, then, with that clear call which floats
Through all the Beauty that mine eye entrances,
And let me hear Thy Voice, whose lucent notes
Have each their thousand liquid utterances!
Soft, placid lispings of a summer sea;
Deep-throated boomings of the raging surge;
A dancing brooklet's murmur, and the glee
Of glancing eddies by a torrent's verge;
Sad, gentle sobbings of a languid wind,
And heady blusterings of the tempest's fray;
The plash of rain of fevered Earth's parched rind,
And droppings chili that cleanse her lush decay;
Hail's sharp artillery, and the snow flakes blown
Upon a breath as light as Life's last sigh;
When wracked by torrid suns, the rock's sweet moan, —
In steely frost's embrace, its rending cry;
The jagged lightning's riving crack, that rolls
In solemn diapason down the skies;
The whispering trees, whose groaning limbs and boles
That travail mightily, majestic rise
Each with her several voice; a bursting pod;
An opening bud; the very leaf's unfold;
And ceaselessly, by Nature's magie rod,
The tender shoot's disdain of clinging mould.
Ah! let me hearken well, that not a strain
Of all this melody escapes my heart!
Open mine ears, that every rare refrain
I, musing, catch ere it in muteness part!
When as, in mystic tones, Thou speakest plain,
Grant that I be not deaf, Lord, to Thine Art!
52



V. Toen Prof. Damsté eenige jaren geleden door zijn huisarts tot een vrij langdurige rust was veroordeeld, nam hij de Latijnsche lier, die sinds jaren niet meer had geruischt, ter hand. Het Utrechtsche Gymnasiastenblad „Omnibus" profiteerde er van. Van dit gedichtje, dat in Nb. 2 van den 2en jaargang verscheen, vervaardigde S. E. S. de volgende vertaling, die in No. 3 van datzelfde jaar werd opgenomen:
DE OMNIBUS.
Omnibus noemde men vroeger een wagen, geschikt voor
[ons allen,
Want het gebruik van die kar stond voor een ieder toen vrij. Stinkende voert nu de autobus allen, waarheen ze maar
[willen.
Omnibus word ik genoemd naar de verdienste van 't blad, Daar ik aan allen verschaf van den geest de verschillende
[vruchten,
Welke zijn voortgebracht door alle bezoekers van 't Gym. Laat U dus niet door 'n autobus meenemen als niet
n ., [geregeld Umnibus is in Uw zak en gij haar voorleest aan elk. Dan zullen werkelijk allen te zamen het volgende roepen: O, het is d'Omnibus, die nu ook den weg heeft verkort.
VI. Pastor bonus is de Heer J. J. van Noorle Jansen, die met een ridderorde werd vereerd wegens langdurigen trouwen dienst, maar in werkelijkheid op heel wat meer en grootere verdiensten aanspraak kan doen gelden. Het gedicht verscheen in Omnibus, 2e Jrg. No. 2.
53



VIL MusaHomicida, eveneens in Omnibus (3e Jrg. No. 4) verschenen, bevat verschillende toespelingen op Utrechtsche muziektoestanden. Het motto „Ars Musica Optima Rerum" is de naam van de Utr. Gymn. Muziekvereeniging. Verder vindt men er in verstopt de namen van de Heeren Jongkees, van Lier en Pijper, die in de ingezonden-stukken-rubriek van het Utr. Dagblad een muzikalen veldslag hebben geleverd, waarover een tijdlang iedereen meepraatte. Dat de Bellicus Clamor het orgaan van het Leger des Heils is, zal wel een overbodige opmerking zijn.
VIII. Hora nona matutina, uit Omnibus 2e Jrg. No. 3. Het Utr. Sted. Gymnasium, „de aloude Hieronymusschool" ligt aan het St. Janskerkhof; de meisjes gaan door den ingang aan de Minrebroederstraat, terwijl de meeste leerlingen het Gymnasium bereiken via de Nobelstraat. Voor het gebouw bevindt zich het standbeeld van den grooten oogheelkundige, Prof. Donders.
IX. Epistula Daedali (Omnibus 2e Jrg. No. 4), ter eere van den Holland-Indië vliegtocht door Thomassen a Tuessink van der Hoop, van der Weerden Poelman en van den Broeke.
X. Querimonia verschenen in Omnibus 3e Jrg. No. 5.
XI. Van de Sapphische strophen (Omnibus 2e Jrg. No. 9) maakte Dr. Edw. B. Koster de volgende vertaling (Omnibus 3e Jrg. No. 4);
54



VERTALING VAN DE SAPPHISCHE STROPHEN VAN HERACLIDES (ze Jaargang No. 9).
We waren te lang nummer twee, We knarsetandden van verdriet, Nu zijn wij eerste klas, hoezee, God Hercules verlaat ons niet.
We wonnen 't niet door gunst'gen wind Of door geschiktheid van terrein, Neen, stevig waren we en gezwind, Met beenen speelden we en met brein.
Linksbuiten van den and'ren kant Ging met het leer er vlug vandoor, O wee, wij lillebeenden van 't Hard hollen van dien trapmajoor.
Hij schoot keihard, maar 't ging niet glad, De bal ging niet ons doel voorbij, Hij scheerde langs den bovenlat, Wat ademden we toen weer vrij!
Ten aanval togen wij nu weer En alle linies werkten fel, Herhaald'lijk schopten wij het leer Tot bij hun goal, ja viermaal wel!
De referee was meer dan lauw
En lette lang niet pienter op,
Maar eind'lijk klonk het fluitje en nauw
Ontkwamen we aan een lammen strop.
55



Nadien woedde op hun deel van 't veld De zware kamp, wij werden mans, Wij kwamen op met groot geweld, Zij kregen zelfs geen schijntje kans.
Hoera, aan ons is 't eermetaal, De gouden beker is ons deel, We gaan er gauw mee aan den haal, De blauwe truien kunnen veel! den Haag. Dr. Edw. B. Koster.
XII. Vivat Academia verschenen in Omnibus 3e Jrg. No. 6. Toespeling op de Utrechtsche Lustrumfeesten in 1926, waarbij de hoofdpersonen waren Echnaton en Horemheb.
XIII. Dit Canticum is de tekst van het door Dr. Joh. Wagenaar gecomponeerde vierstemmige koorlied, dat op Woensdag 22 Juni 1921 werd gezongen ter gelegenheid van de onthulling van het standbeeld van Prof. Donders.
XIV. Cantus Gymnasii getoonzet door Jan Wagenaar en gezongen ter gelegenheid van het 450-jarig bestaan van het Utr. Sted. Gymnasium op 18 December 1924.
Bovendien werd hetzelfde Gymnasium nog verblijd met het volgende lied, een Latijnsche zetting van de Hollandsche woorden door G. Schmidt, waarbij B. van Lier muziek componeerde:
Iö, iam surgat canticum
Cum laeto jubilo, Quod tribuat praeconium
Nostro Gymnasio! Quocumque diducemur
Per vitae itinera, Cum fide nos tuemur Quae dedit munera!
56



Vivat per longa saecla
Nostrum Gymnasium! Uti „Porta Latina" stat,
Stet in perpetuum! Thesauros ferat suos
Omni generi: Gloriamur vocari nos
Cives Gymnasii!
XV. Distichon op bronzen plaquette, het eergeschenk der oud-leerlingen van het Sted. Gymnasium te Utrecht aan Curatoren. De letters MCCCCLXXIV vormen het jaar 1474, dat der stichting der Hieronymus-school. Aangeboden bij de feesten op 4 Dec. 1924.
XVI. Distichon op de bronzen fontein in de Kloostergang door de Gemeente Utrecht aan de Universiteit geschonken bij de 1 oo-jarige herdenking der herleving van de Universiteit.
XVII. Ter gelegenheid van het jubileum van Prof. B. J. Kouwer, hoogleeraar in de gynaecologie te Utrecht, op 19 Jan. 1924. „Angelicum Cor" is Prof. Dr. J. L. B. Engelhard, thans hoogleeraar te Groningen.
XVIII. Verschenen in het Programma der feestelijkheden ter gelegenheid van het 350-jarig bestaan van het Amersfoortsch Gymnasium.
XIX. Ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van Prof. Mr. I. C. Naber (Sept. 1925) verschenen in de Mnemosyne, waarvan de jubilaris een getrouw medewerker is.
57



XX. Vox Studiosorum 24 Sept. 1925. Bovendien bevatte dit nummer een portret van Prof. Naber met het volgende onderschrift:
NABERO V. CL.
Vile tibi videar quamvis et bèta kakiston, Iuris amans vivo nee minus usque tui.
In culpa est Limburgus homo, qui porrigit escam, Turpiter innocuos illaqueans pueros.
Ergo lenis ades, tibi dum gratamur ovantes Nos quoque formoso, bèta kakista, die!
Door de wet-Limburg kregen nl. ook de „bèta's" het recht examens in de rechten af te leggen, wat Prof. Naber een doorn in 't oog was.
XXII. Dit gedichtje is een Latijnsche vertaling van een Atjèhsch gedichtje, dat door H. T. Damsté in het Koloniaal Tijdschrift van Maart 1926 als volgt in het Hollandsen wordt weergegeven:
Is er liefde,
Dan is er licht! Dan spreidt in 't dichtste duister Een sterreflits zonneluister!
Maar zendt er de maan ook haar rijksten schijn, Zoo zal het op aarde toch duisternis zijn —
Voor wien het niet is gegeven
Zijn leven in liefde te leven.
58



Het origineel luidt:
Meung na gaséh deungon sajang siblah bintang peungeuïh donja. Hana gaséh deungón sajang, adat boeleuën trang peugóm tjahja.
XXIII en XXIV verschenen in de Mnemosyne van April 1927.
XXV. ,,Virginibus puerisque canto" is de naam van het orgaan der leerlingen van het 2e Haagsche Gymnasium. Het gedicht verscheen in No. 1 van den 2en jaargang.
59



INHOUD.
Bldz.
Woord vooraf
I. Gens Arausica i
II. Duo Signa 2
III. Nympha Erica 9
IV. Vox Maxima Mundi n
V. Omnibus 12
VI. Pastor bonus 13
VII. Musa homicida 14
VIII. Hora nona matutina 18
IX. Epistula Daedali 20
X. Querimonia 22
XI. Voetbal-match 24
XII. Vivat Academia 27
XIII. Canticum 28
XIV. Cantus Gymnasii 29
XV. Tijdvers 31
XVI. Inscriptie 31
XVII. Aan B. J. Kouwer 32
XVIII. In honorem Ph. H. Peyrot 33
XIX. Laus I. C. Naberi 34
XX. Ad I. C. Naber 37
XXI. Patriae salvete Ministri 39
XXII. Atjèhsche les 41
XXIII. De capillamento muliebri hodierno. ... 42
XXIV. Vae peditibus! 45
XXV. Virginibus puerisque , • • • 47
XXVI. Aanteekeningen 49
60