HET JONGENSHUIS






Uitdagend hield hg 't vlak bjj 't prikkeldraad, schril roepend: „Bijt me maar! ksssst kssss!" (Blz. 28.)


(Leeftijd 7—10 jaar.)
f Ons Genoegen 1
~ Bibliotheek voor Jongens en Meisjes ^ • 1111111111111111 ij « [i 1111111111111111 •
Serie A — Jongensboeken
HET JONGENSHUIS
door A. C. C. DE VLETTER
geïllustreerd door FRANS LAZAROM
ffl
ALKMAAR — GEBR. KLUITMAN


JONGENSBOEKEN van A. 0. 0. DE VLETTER: (Leeftijd 9—14 jaar.)
ZEVEN JONGENS IN 'N OUWE
SCHUIT, 5e druk. R$k Geïllustreerd.
ADMIRAAL SNOR, 3e druk Geïllustr.
door A. RUNCKEL en O. GEERLING.
ARENDSKOP, 3e druk. Geïllustreerd
door O. GEERLING.
HET BETOOVERDE KASTEEL, 2e dr.
Geïllustreerd.
ZEVEN JONGENS IN DE KNEL,
2e druk Geül. door W. K. DE BRUIN. HEIN PAST OP DE DUBBELTJES, 2e dr. Geül. door F. VAN NOORDEN. ACHTTIEN JONGENS EN EEN OUWE KAR, 2e dr. Geïllustreerd door IS. VAN MENS.
OM HET KAMPVUUR. Geïllustreerd
door IS. VAN MENS.
ZEVEN JONGENS KRUIPEN IN DEN
GROND. Geïll. door IS. VAN MENS.
DE KROMME SPIJKER. Geïllustreerd
door FRANS VAN NOORDEN.
DE ZEVEN ROBINSONS. Geïllustr. d.
FRANS VAN NOORDEN.
KARI EN OLO. Geïllustr. door FRANS
VAN NOORDEN.
DE STAD VAN KARTON. Geülustr.
door G. WILDSCHUT.
DE DOLENDE RIDDER, 2e dr. Geïll.
door O. GEERLING.
PIPPER VALT DOOR DE AARDE,
2e druk. Geïllustreerd.
IN DE VACANTIE, 2e druk. Geïllustr.
door J. G. KESLER.
(Leeftijd 8—12 jaar.) EEN HUIS VOL KINDEREN. Geül. door FRANS LAZAROM.
(Leeftijd 7—10 jaar.) ROSSE EN Z'N MOEDER. Geïllustr. door J. G. KESLER. HET WITTE HUIS. Geïllustreerd door J. G. KESLER.
DE ZEVEN VROOLIJKE VINKEN,
Geïllustreerd door J. G. KESLER. HET JONGENSHUIS. Geïllustr. door FRANS LAZAROM.


I.
PRINS FREDERIK.
„Ik wil wel, maar ik kan niet!" riep de veertienjarige Prins Frederik, en hij keek z'n leermeester met vochtige oogen aan. Z'n wangen gloeiden en z'n vingers speelden zenuwachtig met 't boek, dat open vóór hem op de tafel lag.
De heer Casper, gouverneur van den jongen prins, wist op dat oogenblik geen antwoord te geven! Hij keek door z'n brilleglazen 't hooge venster uit en volgde 't woest heen en weer bewegen van de zware beuken in 't park Waldenheim. Hij wist wel, dat z'n leerling niet kon, al wilde hij nog zoo graag, 't Ging 'm genoeg aan 't hart 't jonge kereltje allerlei .kundigheden te moeten leeren, waarmee 't ventje zoo ontzettend veel moeite had.
Prins Frederik was nu eenmaal niet knap, hij hield niet van leeren. Z ij n hart trok 'm naar buiten, naar z'n honden, z'n goudvisschen, z'n herten en paarden.
Waarom moest de jongen z'n leven slij-


6
ten in 'n donkere sombere leerkamer? Waarom mocht hij niet veel meer buiten loopen en genieten van de zon, de dieren en de bloemen?
Ach ja, zóó was 't vroeger geweest, tijdens 't leven van z'n ouders.
Dikwijls vertelde de jonge Prins aan z'n gouverneur, hoe prettig hij vroeger leefde.
Z'n lieve moeder, die óók zooveel van de natuur hield, liet 'm heel vrij en z'n vader, 'n hartstochtelijk jager, dacht er niet aan om 'm binnen te houden.
En zoo had de jongen 'n zonnige heerlijke jeugd doorgebracht, één en al levend, voor z'n gezondheid. En toen de donkere avonden 's winters kwamen of sombere regendagen, leerde z'n moeder hem wat hij weten moest en dat ging wel langzaam, maar 't lukte toch.
Kort na elkander waren zijn ouders gestorven en 'n bloedverwante, de in zich zelf gekeerde gravin Winterfeld, trok als gebiedster Waldenheim binnen en toen, ja, toen was 't prettige leventje uit.
De gravin hield van stiptheid en heelemaal niet van drukte, rumoerig gelach en gestoei. En van die akelige honden wilde ze niet weten!
Ze eischte regelmaat in alles! ze kon


7
zich niet voorstellen, dat 'n jongen behoefte had aan veel beweging, aan levendige vermaken, aan den omgang met anderen.
Leeren werd 't wachtwoord, vooral, toen haar bleek, dat Frederik in sommige vakken volgens haar meening, achter was.
Hij kreeg dus verschillende leermeesters en alleen op bepaalde tijden mocht hij spelen. En dan nog niet eens wat hij zelf graag wilde, neen, dat werd 'm voorgeschreven. Zonder broers of zusters sleet de jonge prins z'n leven, troost zoekend in de eenige vrienden, die hem overbleven — de dieren.
Maar veel gelegenheid om met z'n honden en paarden om te gaan, kreeg hij niet. De gravin verbood hem 't paardrijden, dat was veel te gevaarlijk, vond ze. En de honden mochten niet los loopen, want ze maakten haar grasperken te leelijk.
Zóó stonden de zaken.
De jonge prins kwijnde dan ook en vooral des winters, als 't buiten stormde of regende, kwam er 'n onstuimig verlangen naar de vroolijke gelukkige dagen van vroeger.
Van z'n leermeesters bleef er ten slotte maar één over — de heer Casper en daarmee trof hij 't ten minste.


8
Met oneindig veel geduld trachtte deze hem te leeren en nog beter, hij werd z'n trooster, want hij hoorde de klachten van z'n leerling niet alleen aan, neen, hij probeerde óók hem moed te geven. Als hij maar eerst achttien jaar was, dan ging hij naar de Hoogeschool om daar te studeeren. En dus leerde prins Frederik zoo goed hij kon, maar — 't bleef moeielijk gaan. Ja, hij wilde wel, maar hij kon niet!
't Was waarheid, 't Kostte hem de grootste moeite te onthouden wat hij leerde, hoe goed hij 't ook gekend had.
En nu — nu op dien gedenkwaardigen dag kwam er plotseling 'n groote verandering in z'n leven ...
„Ik wil wel, maar ik kan niet!"
Voor de zooveelste maal dacht de gouverneur over 'n geschikt middel om z'n leerling te helpen.
Eiken dag verder zag hij den jongen meer en meer versuffen! Hij moest naar buiten, vrij rond loopen, stoeien en ravotten!
De heer Casper maakte zich werkelijk ongerust over de lichamelijke gesteldheid van z'n leerling en dus besloot hij mevrouw de gravin er over te gaan spreken.
Na afloop van de les gaf hij den kamer-


9
dienaar last, aan de gravin te verzoeken wanneer ze hem ontvangen kon.
'n Half uur later trad hij bij de oude vrouw binnen.
Ze zag er wel uit om iemand bang te maken met de scherpe trekken en fonkelende oogen.
De gouverneur begon voor z'n leerling te pleiten, hij sprak over 't bleeke gezicht, 't kwijnende uiterlijk van den prins, over z'n toenemende suffigheid en met nadruk wees hij op de noodzakelijkheid van 'n gezonder leven.
Toen de heer Casper uitgesproken had, bleef 't enkele minuten stil.
Blijkbaar dacht de oude vrouw na.
Eindelijk kwam er: „Wat zoudt ü dan willen?"
De gouverneur voelde een groote vreugde, want die vraag bewees, dat ze tenminste luisteren wilde.
„Méér vrijheid, mevrouw, méér frissche lucht, minder leeren! De prins kwijnt en als 't zóó doorgaat, is 't einde, dat 'n dokter zal zeggen, wat ik u op het oogenblik aanraad."
Toen zei de oude vrouw: „Vindt u dan ook niet, dat 'n jongen van z ij n geboorte véél moet weten?"


10
„Ja zeker, mevrouw, maar niet ten koste van z'n gezondheid. Zijne Hoogheid heeft nu eenmaal geen hoofd om gemakkelijk te leeren. Hij wil heusch wel, maar hij kan niet."
Weer herhaalde de heer Casper de vroegere woorden en ook nu vreesde hij 't bekende antwoord te zullen hooren: „Hij moet!" Maar dezen dag kwam 't noodlottige zinnetje niet.
Tot z'n groote verbazing belde de gravin en tot den binnenkomenden bediende zei ze:
„Laat Zijne Hoogheid, prins Freddy bij mij komen."
Bevend trad 't ventje even later binnen en schuchter stond hij bij de deur te wachten.
De heer Casper kreeg 'n innig medelijden met 't dreumesje.
Wat was hij toch klein en nietig voor z'n leeftijd en hoe schraal en ziekelijk zag hij er uit!
Merkte de gravin er dan niets van?
„Kom 's hier, Fré," zei ze, en met 'n ongewone zachtheid vroeg ze: „Valt 't leeren je nog altijd zoo moeilijk? waar ligt dat toch aan?"
Freddy wilde antwoord geven, maar 't vreemde geval, de angst voor de strenge


11
oude vrouw deed hem in 'n krampachtig snikken uitbarsten.
Misnoegd trok de gravin de wenkbrauwen samen! Ze hield niet van tranen.dat vond ze kinderachtig.
Ze vergat hoe jong Freddy nog was en hoe overspannen 't ventje maanden lang had geleefd.
De gouverneur klopte den jongen op z'n schouder, zei zachte aanmoedigende woorden en toen herstelde Freddy zich.
Z'n heldere oogen keken de gravin weer onbevangen aan en flinkweg zei hij:
„Wees maar niet boos op me, mevrouw, ik heb heusch m'n best gedaan, nietwaar meneer?"
„Zeker Freddy, zeker!" haastte de heer Casper zich te zeggen, „je wil was altijd uitstekend, maar alle jongens kunnen niet even knap zijn. Wie z'n best doet, kan tevreden zijn."
De gravin keek van den man naar den jongen. Ze hoorde wel aan den toon, hoe goed die twee 't samen konden vinden. In haar tegenwoordigheid moest ze die gemeenzaamheid eigenlijk niet dulden.
Ze stond op 't punt 'n scherpe aanmerking te maken, toen ze weer aan den brief dacht.


12
Ja, die brief!...
Eensklaps zei ze: „Ik vind niet, dat je er goed uit ziet! Je moet dan maar wat minder les hebben en veel buiten gaan."
Freddy vergat heelemaal hoe streng de gravin gesteld was op 't naleven van de vormen.
Hij werd vuurrood, keek den heer Casper met groote schitterende oogen aan, slaakte 'n onderdrukten kreet, greep de hand van de gravin en kuste die ...
Ondanks haar ongevoelig hart trof haar die stille dank.
„Hij is toch 'n echte prins!" dacht ze, „ondanks z'n nietig voorkomen! Hij zal als koning geliefd zijn!"
Als-koning?
Ja!
Nauwelijks was de gravin weer alleen, of ze herlas den brief, dien dag ontvangen.
Daarin schreef 'n hofdame, dat 't met de gezondheid van den koning niet al te best stond. En — als 't ergste gebeurde, dan moest prins Frederik opvolgen als de naaste mannelijke bloedverwant.
De gravin was er door wakker geschud!
De jonge Freddy was de eenige overlevende mannelijke bloedverwant van den koning — dus — dus —


13
Ze liet haar gedachten gaan en — en — ja, dan zou de Regeering zich met 't bleekneuzige kleine kereltje bemoeien!
Vreemde heeren kwamen poolshoogte nemen en natuurlijk namen ze hem mee naar 't Hof.
De koningin werd dan Regentes tot de meerderjarigheid van den prins en al wat 't kereltje te kort schoot, zou haar, de gravin, geweten worden!
En nu juist kwam die gouverneur met z'n klacht, over de gezondheid van den prins. Als ze dien man gingen uithooren! lieve help, hij was zoo waarheidlievend.
Gelukkig leefde de koning nog, maar — hij scheen niet sterk te zijn!
Oppassen!
Toen dus Freddy bij de gravin binnentrad, viel 't haar op, hoe slecht de jongen er uit zag.
Ja, dit mocht zoo niet blijven en zoo kreeg de prins dien dag z'n vrijheid voor 'n deel terug.
„Koest Karo! ja, de baas komt bij jullie óók!"
'n Verschrikkelijk geblaf en gejank ontstond in den hondenstal, toen Freddy binnenkwam. In geen weken hadden de dieren hun jongen baas gezien.


14
Geen wonder, dat ze als dol aan hun kettingen trokken en op de voorpooten neerploften, om dan weer omhoog te springen.
Om beurten werd elk van de acht honden geliefkoosd en toegesproken en zoo kwamen ze eindelijk tot bedaren.
In den paardenstal was de ontvangst minder luidruchtig, maar toch stampvoet-' ten de mooie rijdieren driftig met de voorpooten en de koppen deden de kettingen wild rammelen.
En de stalknechts en al de bedienden en arbeiders keken met opgewekte gezichten elkander aan.
De prins was er weer!
Alléén! En op dit uur!
Er móést wat bizonders gebeurd zijn!
Allerlei onderstellingen waagden ze, maar niemand wist 'n verklaring te geven.
Wat deed 't er ook toe!
Ze mochten allemaal hun kleinen prins dolgraag lijden en niet één, of hij voelde mee met 't verdriet van den jongen, die tegen z'n aard en natuur in te veel van z'n vrijheid moest missen.
't Scheen of overal veel meer levendigheid begon te heerschen!
De één vertelde 't groote nieuws aan den ander:


15
„De prins is weer in de stallen!"
En de vrouw van den koetsier riep uit de volheid van d'r hart: „O, die schat!"
Maar toen ze hem zag, schrikte ze toch van z'n voorkomen.
„In die paar weken is hij vrééselijk veranderd" zei ze.
Freddy wist niet, hoe hij 't meest genieten zou van z'n vrijheid!
Wat 'n gevoel van geluk, niet te moeten leeren en zoo stil zitten voor 'n boek!
De heer Casper liet 'm kalm begaan! Wie weet hoe kort de pret zou duren, want deze verstandige geleerde begreep wel, dat er iets achter stak.
Freddy zocht al de oude plekjes in 't park op, om telkens weer bij z'n honden terug te keeren.
„Je zult zien," zei hij tegen Tom, de stalknecht, „dat ik ze morgen los mag maken en dat ik weer paard ga rijden."
En Tom lachte maar met z'n heele gezicht. Hij vond 't best, o ja, en hij deed z'n prins graag plezier. Al wou die den heelen nacht door rijden en hèm aan den staart hangen, o ja, 't was goed, hoor!
Waarom mocht die in 's hemelsnaam zoo weinig buiten en nooit paard rijden of hollen met de honden?


16
't Ging z'n begrip te boven!
Als h ij 'n zoon had, nou, dan wist die wel, dat die niet zou moeten leeren. Je ging er bijna aan dood!
Intusschen kreeg Freddy van opwindingen van vreugde 'n fiksche kleur, maar hij maakte zich ook verbazend moe.
Dus zocht hij, als in vroeger jaren, 't koetsiershuis op, om zoo eenvoudig mogelijk wat melk te drinken en 'n stuk zoete koek te eten.
„Dat is in lang niet gebeurd, Tonia," zei hij, smakelijk happend van 'n koek.
„Neen, Uwe Hoogheid..."
„Ik heet Freddy," viel de prins in.
„Ach ja, ik ben 't niet meer gewoon, u...
„Je moet j e zeggen, net als vroeger," kommandeerde de jongen.
Tonia deed van verlegenheid rare dingen — ze liet de melkkan vallen, gelukkig leeg en dan nog op de mat. Ze stootte in 't achteruitgaan tegen de tafel en daardoor tuimelde de koffiepot om en de oude kater, die juist achter haar stond te fleemen, trapte ze op z'n teenen, zoodat 't dier hevig krijschend wegvluchtte.
„Ach, die arme Bob!" riep Freddy, maar toch lachte hij om Tonia en ze moest wel mee doen ook.
Heel gezellig praatten ze 'n poosje, tot


17
meneer Casper binnen kwam stappen.
Hij moest toch eris zien, hoe 't met z'n leerling stond. En daar vond hij 'm, gierend van pret om die malle Tonia.
„Nou," zei de gouverneur, „die paar uren hebben je al heel wat opgeknapt!"
„Zeg, meneer Casper, vraag u aan de gravin of 'k morgen met 'n hond mag uitloopen en dat ik zoo dolgraag op m'n pony wou rijden."
Natuurlijk beloofde de goede man alles en vergenoegd kuierden ze samen naar de eetzaal, waar ze met hun tweeën koffiedronken.
De gravin bleef 't liefst op haar eigen kamer en dus konden de man en de jongen naar hartelust babbelen.
De vorige dagen zat Freddy er meestal gedrukt bij, vermoeid van 't leeren en ontevreden op zich zelf omdat 't toch niet vlug genoeg ging.
Maar nü!
. Hij praatte haast aan één stuk door en deed de zonderlingste vragen.
Ook hij had er blijkbaar over nagedacht, waarom de gravin zich zoo plotseling toegeeflijk toonde.
„Ze heeft zeker gedroomd," geloofde hij, „of in 'n boek over jongens gelezen."
Meneer Casper lachte, leidde hem af, maar
Het Jongenshuis. 2


18
telkens begon hij er weer over.
„De gravin leest veel boeken, dat weet ik van Liesje, de linnenmeid, ze heeft vast 'n boek gelezen van 'n jongen, die niet goed leeren kon.
I k krijg nou zeker ook weer 'n mooi boek? toe, zeg nu ja! ik büjf toch een domme jongen!"
,,'n Domme jongen ben je volstrekt niet," antwoordde meneer Casper.
Nadenkend keek Freddy hem aan.
„En ik leer zoo moeielijk!" zei hij, na 'n poos gezwegen te hebben.
„Dat komt niet door je domheid, maar door je zwakke geheugen! Je onthoudt slecht, maar allerlei dingen begrijp je heel goed. Als je geen prins was, zou je koopman moeten worden... 1
„Of Poolreiziger, dat zou ik willen!" riep Freddy.
De heer Casper moest glimlachen om de gedachte, dat 't tengere kleine kereltje de gevaren en moeielijkheden van zoo'n reis zou willen trotseeren.
„Moet ik werkelijk naar de Hoogeschool?" vroeg hij na 'n korte pauze.
De gouverneur zette 'n bedenkelijk gezicht en antwoordde: „Voor mij niet, maar —"
Freddy begreep 't al en zweeg 'n poos.


19
Toen vroeg hij: „Wie meerderjarig is, mag doen wat hij wil, is 't niet?"
„Ten minste, als je niet tegen de wetten handelt."
„Dan studeer ik aan de Hoogeschool niets, en als ik meerderjarig ben, ga ik 'n reis om de wereld maken en naar China en naar Japan en naar de Pool!"
De jongen raakte in vuur en kalm liet de heer Casper hem uitspreken.
Toen zei hij: „Toch moet je allerlei dingen leeren, Freddy, iemand die niet goed geleerd heeft, telt niet mee!"
„Dan word ik koopman!" besliste de jongen.
„Je weet niet eens wat daaraan vastzit. Dan moet je 't vak op 'n handelskantoor leeren..."
„O neen!" riep de prins uit, „ik wil iets worden, waardoor ik altijd buiten kan zijn."
„Geleerd moet er in elk geval worden. Dat is zeker!" zei meneer Casper.
„Ik w i 1 wel," antwoordde Freddy, „als 't maar is van dieren en planten."
„Dat is niet genoeg!"
„Waarom niet? U hebt zelf gezegd, dat ik er niet m'n brood mee behoef te verdienen! Waarom moet ik dan al die vervelende dingen leeren?"
„Er zijn dingen, die alle menschen in jouw
2*


20
stand weten. Je wilt toch niet als 'n domoor bekend staan?"
Freddy zuchtte. Hij begreep dat hij nooit van 't leeren kon afkomen.
Maar allo! dat hinderde niet! als hij maar tijd overhield om buiten te zijn!
Den volgenden dag scheen de zon weer even prachtig, alle gezichten straalden en de jonge prins genoot nog meer van z'n vrijheid, want Karo mocht los!
Ja zeker, de gravin had toegestemd!
En paardrijden zou óók aan de orde komen.
Karo wist van gekkigheid niet wat hij deed. Los! los!
Sinds wanneer had hij ook weer zonder dien vervelenden ketting geloopen?
Was 't geen anderhalf jaar geleden of nog langer?
Waarom liet die goeie kleine baas hem toch zoo alleen thuis en vastgebonden net als 'n paard?
Hij begreep 't niet, want hij deed toch geen kwaad! Nou, vandaag wel!
Hij sprong uitgelaten over de bloembedden en één keer er midden in!
Freddy beknorde 'm heftig en daardoor kalmeerde hij gelukkig.
Toen trokken ze samen naar de hoeken


21
van 't park tot aan de draadversperring.
O, daar was 't zoo heerlijk tusschen 't hooge hout en op 't dikke mos, en verder achter de afsluiting zag je de donkere bergen.
„Ben jij al eens in de bergen geweest?" vroeg hij aan Karo.
De hond kwispelstaartte en misschien wist hij wel iets van bergen af, want de oude baas trok vroeger er soms dagen lang op uit met de honden erbij.
Dan knalden de schoten, de paarden vlogen en de vossen waren verloren...
Peinzend keek de jonge prins voor zich uit en de zucht tot reizen en trekken deed hem weer 'n vraag richten tot Karo.
„Durf jij over 't prikkeldraad heen te springen?"
Karo begreep 'm heel goed, niet door de woorden, maar door de gebaren.
Hij blafte en legde den kop op de vooruitgestoken voorpooten, sprong toen weer om 't prinsje heen.
De hond kon 't niet vertellen, maar hij herinnerde zich nog wel dien reuzensprong van den ouden baas, toen die als bewijs van waardeering voor belangrijke diensten aan 'tland bewezen, vereerd werd met den titel van prins, terwijl hij maar 'n geboren graaf was geweest.


22
Om gauw thuis te zijn, ging 't met 'n vaartje over de draadversperring heen en toen had hij wel moeten volgen!
Ja, 't kostte hem 'n leelijke bos haar uit z'n achterpoot, maar hij was er over!
Moest 't nu weer gebeuren voor den jongen baas?
Neen — neen — liever niet!
Wat zei die nou weer tegen 'm?...
Wat ging die doen?...
Er over klimmen?...
Waarschuwend blafte Karo!
Hij dacht aan één van z'n kinderen, die met z'n vel uren lang in 't prikkeldraad vastgezeten had, tot de jagermeester 'm kwam verlossen...
Ah! gelukkig hij ging weg!
Freddy dwaalde in 'n heerlijke stemming van geluk door 't uitgestrekte park, tot hij eensklaps lust kreeg in paardrijden.
Met den hond draafde hij naar Tom en dadelijk moest die de pony optuigen.
„Zou ik 't nog kunnen?"
„Dat verleert niet," antwoordde Tom.
Neen, 't ging prachtig en, alsof 't kleine paardje blij was, dat 't z'n jongen baas weer rijden mocht, 't draafde met flinke opgetrokken beenen en zwaaienden kop vlug langs de hoofdwegen van 't park.


23
En Karo sprong luid blaffend achter hem aan!
Dien middag zei de hofmeester, dat mevrouw de gravin aan den gemeenschappelijken maaltijd zou verschijnen.
Dat beteekende: alles moest in de puntjes gebeuren!
Ook meneer Casper zou mee aanzitten!
Frisch gewasschen en met 'n ander pak aan verscheen Freddy aan tafel en dadelijk voelde hij de onderzoekende oogen van de gravin op zich gevestigd.
„Je ziet er al veel beter uit!" zei ze, „ik zal je dus toestemming geven om meer buiten te zijn. U, meneer de gouverneur, u staat er voor in, dat Zijne Hoogheid voldoende leert."
„Ik geef u de verzekering, mevrouw, dat Zijne Hoogheid in deze omstandigheden meer vorderingen zal maken dan vroeger."
De gravin knikte goedkeurend en toen hoorde Freddy wat hij 't allerlaatst verwacht had.
„Als u 't noodig oordeelt, kunt u met Zijne Hoogheid kleine uitstapjes maken, 't Is wenschelijk dat Zijne Hoogheid wat ondervinding op doet in de wereld buiten Waldheim."
Freddy liet van vreugde z'n vork vallen, wat hem 'n strengen blik van de gravin bezorgde.


24
't Was ook prachtig!
Uitstapjes maken! mèt meneer Casper!
O — o — o!
Na den maaltijd kreeg de gouverneur 't te kwaad!
Hij moest duizend vragen beantwoorden, maar hij deed 't ook met onuitputtelijk geduld.
En dien nacht sliep de jongen slecht!
Hij voelde de groote verandering, die in z'n leven was gekomen, maar begrijpen waarom, neen, dat deed hij niet.
Midden in den nacht stond hij op bette z'n gloeiend hoofd en ging voor 't venster staan.
De maan goot 'n zilver licht over 't park, 't was windstil, zoodat heel de natuur als betooverd leek.
Freddy bleef enkele minuten staan — hij dacht aan de komende heerlijke dagen en iets in z'n binnenste voorspelde hem nog meer gewichtige gebeurtenissen.
Eindelijk kreeg de slaap medelijden met hem en zoo lag hij weldra rustig in z'n bed, onbewust van alles wat de toekomst hem verborg — 'n zonderlinge vriendschap, 'n machtige verandering van z'n eenvoudig leventje van vergeten prinsje.


n.
ALLEEN OP DE WERELD.
„Wat is er toch, Karo? stil toch!"
Freddy lag languit op 't mos, dicht bij de uiterste grens van 't park.
Het was 'n warme dag, enkele weken na de veranderde stemming van de gravin.
Karo, die rustig naast z'n jongen baas had liggen dutten, deed de laatste minuten niets dan zacht grommen en eindelijk sprong hij blaffend overeind.
Blijkbaar was er onraad, zoodat Freddy ging zitten en scherp uitkeek.
Karo liep zenuwachtig langs de afrastering heen en weer, telkens woedend uitvallend tegen 'n onzichtbaren vijand.
Nu stond Freddy op en begon 't terrein achter 't prikkeldraad met de oogen te verkennen.
Eerst ontdekte hij niets verdachts, maar op eens bemerkte hij 'n hoofd en in dat hoofd 'n paar scherpe oogen.
De kin van 't hoofd rustte in z'n handen en de ellebogen op den grond.


26
't Was 'n jong gezicht, dat kon Freddy wel zien en dood op z'n gemak lag de eigenaar van 't gezicht voorover op 't mos.
Freddy bleef enkele oogenblikken aandachtig staan kijken.
Wat deed die jongen daar?... Vast 'n armelui's kind... 'n vuil gezicht... gescheurde kleeren en als je den prins van Waldheim toch zag, dan stond je beleefd op, hè? Ten minste, zóó had Freddy altijd ondervonden.
Die brutale jongen bleef onbeschaamd liggen, en nog erger, hij riep wat.
Verschrikkelijk! alsof je zoo maar 'n prins aan mag spreken.
Van verbazing bleef Freddy stokstijf staan en volgde met aandacht al de bewegingen van den vreemden jongen.
Die riep weer: „Hallo!"
Toen stond die langzaam op en kwam naderbij ondanks 't woedende blaffen van Karo.
Freddy werd kwaad!
Van jongs af waren hem de begrippen omtrent de verschillende standen in de maatschappij goed ingeprent. Hij wist, dat hij 'n prinsje was en dus —
„Ga weg!" riep hij tegen den vreemden jongen, die stellig vier jaren minder telde.
„Ga jij weg!" hoorde hij als antwoord.


27
Freddy kreeg 'n bloedroode kleur.
Wat verbeeldde die boerenkinkel zich wel!
Hij hitste Karo aan, zoodat 't dier nog heftiger te keer ging.
Toch bleef de jongen kalm staan en toen de hond even zweeg, riep hij:
,,'k Ben niet bang hoor! voor mijn part bijt die me dood."
Die woorden troffen Freddy en nu ook zag hij pas, hoe verdrietig de jongen uit de oogen keek.
De aangeboren trots van 'n edelknaap werd weggevaagd door 'n hooger gevoel.
Eensklaps kreeg hij medelijden met den onbekenden jongen, die zulke harde woorden kon zeggen.
„Koest Karo! liggen! zoet!" riep hij, en toen de hond onwillig op den grond ging zitten, vroeg hij:
„Wie ben je?"
„Gaat je niks an!"
„Wat doe je dan hier?"
„Moet ik 't soms aan jou vragen?"
Freddy zweeg en de jongen zweeg — ze keken elkander aan.
Toen vroeg de onbekende: „Dacht je, dat 'k niet bij je durfde komen? 'k Ben niet bang voor dien keffer, laat die me maar bijten! hier! hier!"


28
Met driftige bewegingen trok de jongen z'n broekspijp op, duwde z'n kous naar omlaag en vertoonde z'n bloote been.
Uitdagend hield hij 't vlak bij 't prikkeldraad, schril roepend:
„Bijt me maar! kssss! kssss!"
Karo liet zich ophitsen! hij vlóóg op 't been af, maar Freddy gaf 'm eensklaps 'n flinken slag met z'n zweep, zoodat de hond afdroop.
Weer keken de twee knapen elkander aan, tot de onbekende zei: „Waarom laat je 'm niet bijten?"
Freddy wist geen antwoord op die vraag! hij kwam met 'n andere:
„Wat wil je toch hier?"
,,'k Weet 't niet."
De toon werd al veel minder prikkelend dan zoo straks en 't been ging terug. „Hoor je hier in de buurt thuis?" „Neen."
„Weet je wie ik ben?" „Neen."
„Prins Frederik."
Freddy verwachte nu 'n vertoon van verbazing en eerbied zooals hij honderden malen had bijgewoond op z'n uitstapjes met den gouverneur.
Maar de vreemde jongen verroerde zich


29
niet. Hij zei alleen: „Ben jij 'n prins?"
„Ja," antwoordde Freddy, „prins Frederik." „Atju!"
Zonder iets meer draaide de onbekende jongen zich om en wilde weggaan.
Maar Freddy voelde onwillekeurig, dat er iets bizonders met dien raren baas gebeurd was. Hij moest 't weten!
„Hei!"
Even keek de jongen om en weer wuifde hij met de hand roepend: „Atju!" „Hoor's!" „Wat wou je?" „Is d'r wat met je?" „Niks!"
„En je kijkt zoo verdrietig!" „Kijk naar je eigen!"
Al 'n paar meters was de jongen van de afrastering verwijderd, met de handen in de zakken liep hij door.
Freddy's nieuwsgierigheid móést bevredigd worden! Hij kon de onverschilligheid van dien kinkel niet uitstaan.
„Je durft hier niet te komen! je bent 'n blufferd!" riep hij op eens, alleen om den jongen te prikkelen.
't Hielp!
Plotseling keerde de knaap zich om en z'n twee handen op 'n paal leggend, ging hij met


30
'n vaart over de afscheiding heen en plofte vlak voor den prins neer.
Karo vlóóg op den indringer af, maar Freddy joeg 't dier terug, 't ging tusschen hen beiden.
Ze stonden nu tegenover elkaar en allebei voelden ze, dat er wat gebeuren ging.
„Durf 'k niet?" riep de jongen uitdagend, „hou je hond maar niet tegen!"
Freddy dacht er niet aan!
Wèl was de jongen grooter dan hij, maar lang niet zoo oud.
Omdat Freddy bleef zwijgen, toch wel wat benauwd voor de flikkerende oogen en gebalde vuisten, begon de ander:
„Je hebt gezien, dat 'k wel durf, jij, mooie prins! Atju!"
En de onbekende maakte zich klaar om op denzelfden weg te gaan als hij gekomen was.
't Mocht niet! Freddy wilde meer weten!
Maar — joep! daar stond de jongen alweer aan den anderen kant en smalend klonk z'n stem: „Atju, mooie prins! prins van koek! kippenprins!"
Nu werd Freddy toch in ernst nijdig! Hèm uitschelden, hèm, dat liet hij nooit toe!
In z'n woede hitste hij Karo aan, beduidde hem er op los te stormen.
De hond, blij met de toestemming om z'n


31
gehechtheid en zijn moed te toonen, nam 'n sprong, en — waarschijnlijk door de haast — 't was te laag... 't prikkeldraad greep z'n vel en met 'n hevig janken viel 't beest op 't mos, terwijl één poot bleef haken...
Eerst lachte de vreemde jongen, maar toen 't dier niet ophield met janken kwam hij naderbij en eensklaps hoorde Freddy hem zachte woordjes zeggen en z'n gezicht stond vol medelijden.
Freddy wist niet wat hij moest beginnen, maar de jongen wèl. %t<pU
„Zeg 'm, dat die koest moet zijn, dan zal ik 'm helpen!" riep hij.
Freddy deed den hond bedaren en nu ging de jongen voort met 't zeggen van zachte liefkoozende woordjes.
„Wees maar stil hoor! we zullen je wel helpen! Doet 't nou zoo'n pijn? ja, 't zit leelijk. Zoete hond!"
En onderwijl tilde hij 't dier van den grond, kommandeerde: „Maak jij zijn poot nou los! gauw, al doet 't ook pijn, hij moet los!"
Freddy haastte zich te gehoorzamen! Er moest gehandeld worden.
Alsof Karo begreep, dat de twee jongens hem wilden helpen, hij hield zich rustig en lag hijgend in de armen van den vijand.
Freddy probeerde 't prikkeldraad uit 't


32
vel te krijgen, maar 't lukte niet — hij morrelde en trok zonder eenig gevolg.
De vreemde jongen werd er zenuwachtig van en riep telkens: „Wat ben je toch onhandig! eerst meegeven, dan terugtrekken! ja, wees maar zoet, ik zal je wel helpen! Hier, jij prins! d'r over! hier komen, aan dezen kant, ik zal 't wel losmaken!"
Maar — Freddy zag geen kans den sprong na te doen en dus kroop hij op z'n buik onder 't prikkeldraad dóór en nu stonden ze naast elkaar buiten 't park.
„Hou vast!" kommandeerde de vreemde, en Freddy hield vast!
Vlug en behendig bevrijdde de ander Karo en toen de hond nog zacht jankend naar Freddy hinkte, hield hij niet op met z'n troostende woordjes:
,,'t Gaat gauw over! wees maar stil! waar is de hond dan?"
Karo wist niet, hoe zich te houden!
Moest hij dien lieven jongen bijten?
Dat was te gek!
Waarom wilde de baas 't dan?
Wat moest die nu doen?
Die vreemde had 'm toch eigenlijk los gemaakt.
Karo keek ze één voor één aan, en in de oogen van alle twee las hij deelneming, vrien-


33
delijkheid... Er viel dus niet te bijten! Integendeel!
Dus hij liet toe, dat de vreemde hem over den kop streek.
,,'t Bloedt haast niet!" zei Freddy.
,,'n Bloedwond doet niet eens zoo'n pijn!" verzekerde de ander, „maar 't gaat bij 'n hond gauw over."
Om 't hardst streelden ze Karo en die vergat z'n pijn om dat heerlijke praten van allebei.
Opeens zei de onbekende jongen:
„De mijne is dood."
Freddy begreep 'm eerst niet, hij keek 'm vragend aan en daarom herhaalde de ander: „M ij n hond is dood."
Freddy zag 't gezicht betrekken, er kwam 'n uitdrukking van groot verdriet in de oogen van den jongen en even later volgde 'n uitroep van wanhoop:
„H ij heeft 'm doodgeslagen!"
Er kwam 'n lange pauze, waarin Karo voortdurend geliefkoosd werd.
Freddy voelde dat hij niet vragen moest, want de vreemde jongen worstelde met z'n aandoeningen.
Eindelijk waagde de prins te vragen:
„Wie heeft je hond dood geslagen?"
Ruw stootte de ander uit:
Het Jongenshuis. 3


34
„De baas!" Weer 'n stilte ...
Toen Freddy „Was 't jouw eigen hond?"
Er gebeurde iets wonderlijks want de lip van den onbekenden jongen begon te trekken en eensklaps barstte hij in felle snikken uit, terwijl hij voorover op den grond 't gezicht in de handen verborg.
Freddy's oogen werden vochtig bij 't zien van zoo'n groot verdriet en als van zelf kwam hij naderbij, legde 'n hand op z'n schouder en zei zacht:
„Dat's geméén, jouw eigen hond mag niemand dood slaan!"
De vreemde jongen hoorde aan den klank van de stem, dat de prins echt medelijden had.
Met 'n paar woeste vegen droogde hij z'n tranen weg en hij vroeg: IÉ!»
„Als ze jouw hond, die daar, dood sloegen, wat zou jij dan doen?"
„Dan zou ik... dan zou ik... Ik zou den moordenaar óók doodslaan!" riep Freddy.
De oogen van den vreemden jongen begonnen weer te fonkelen, en hij schreeuwde haast uit:
„Ja! ja! dat heb ik óók gedaan!" Freddy schrikte...
Hij had bij z'n woorden niet nagedacht


35
en nu de daad was gepleegd, begreep hij plotseling 't vreeselijke ervan.
„Heb jij je baas dood geslagen?" vroeg hij toonloos en met wijde angstige oogen keek hij den ander aan.
„Niet dood!" antwoordde deze, „ik wou 'm dood slaan, maar ik deed 't niet hard genoeg !"
Freddy haalde geruster adem! 't leek hem toch al te kras! en... en... 't mocht immers niet? je mócht immers geen menschen dooden?
Met hevige spanning keek hij den vreemden jongen aan — er zou wel 'n nadere uitlegging komen.
En ze kwam.
„Ik ben weggeloopen," zoo begon de ander na 'n pauze.
Nu begreep Freddy al heel veel! Daarom was die jongen hier bij 't park! Daarom deed hij zoo onverschillig! Daarom mocht Karo hem doodbijten!
„Hoe heet je eigenlijk?" vroeg de prins.
„Willem," was 't korte antwoord.
„Ben je weggeloopen? En wat doe je nou?"
Willem haalde de schouders op en zei: ,,'k Weet 't niet, 't kan me niet schelen!"
„Zoeken ze je niet?"
„Misschien wel! laat ze maar komen, m'n
3 *


36
hond is toch dood!"
Treurig keek Willem voor zich uit en Freddy wachtte op 't verhaal.
Waarom had die baas van Wim den hond dood geslagen en wat was er verder gebeurd?
De twee jongens zaten met Karo tusschen zich op 't mos. Ze vergaten tijd en plaats en ze beschouwden elkander nu al met vriendschappelijke oogen.
Eindelijk begon Wim weer te vertellen...
,,'t Was zoo'n aardig dier, m'n Fick! 'k had 'm heel jong gekregen en zélf heb ik 'm groot gebracht dat was nog al niet moeilijk!"
„Met een flesch zeker?" vroeg Freddy.
„Ja, en hij groeide echt! Als ik maar 'n minuutje vrij kon komen, dan ging ik m'n Fickie opzoeken."
„Wat moest je dan doen?"
„In de wagenmakerij helpen! dat vond ik wel 'n best baantje. Zie je, ik heb geen vader en moeder meer."
„Net als ik," viel Freddy in.
„Ja, voor jou hindert dat zoo niet! jullie hebben geld genoeg, maar bij ons viel niets te halen. Ik kwam bij 'n oom van me en die wou me niet voor niemendal den kost geven. Ik mocht niet langer naar schopl, want ik ben pas tien jaar..."
„Ben je pas tien? en je steekt wel 'n hoofd


37
boven me uit!"
„Jij bent ook zoo'n puckie."
Ze lachten om dit gekke woord, vreemd in Freddy's ooren en daarna vervolgde Wim:
,,'k Moest werken en stilletjes van school weg blijven. Dat vond ik niet erg en 't zou best gegaan zijn als de baas maar niet zoo wreed was geweest!"
„Je baas? en je sprak over je oom?"
„Ik noemde 'm altijd baas! hij wou niet weten, dat we familie waren! Ja, hij kon zoo gemeen valsch doen en dan werd ik altijd kwaad. Nou, altijd loerde die op m'n Fick. Hij kon niet uitstaan, dat ik zoo op 't beest gesteld was! Als die kon, deed die m'n hondje kwaad! Maar ik lette d'r op en Fick zelf wist ook wel, dat die 'm uit de voeten moest blijven. Ging ik uit, dan nam ik Fick altijd mee.
Van morgen moest ik 'n boodschap voor 'm doen. Ik wou Fick gaan halen, maar hij riep:
„Gauw 'n beetje, d'r is haast bij!"
Nou, 't was niet ver en dus holde ik weg. Toen ik terug kwam, hoorde ik Fick al schreeuwen. O jö, 'k werd woedend en holde de. wagenmakerij binnen, en wat ik zag? ..."
Met hoogroode wangen luisterde Freddy, en zenuwachtig vroeg hij:


38
„Wat dan? wat dan?"
„Fick hing aan 'n touw en nou slingerde de baas m'n hond heen en weer!...
Ik stoof op Fick af en in 'n seconde had ik 't beest los gemaakt, maar ik was zoo kwaad, dat ik den baas uitschold voor beul..."
„En toen?"
„Hij werd óók nijdig en hij schreeuwde: „Beul, beul? dan zal ik 'm z'n kop afslaan ... Hij nam 'n hakbijl en voor ik m'n Fick kon waarschuwen, smeet hij de bijl op 'm af... hij raakte m'n hond... en met 'n vreeselijk gegil lag die over den vloer... bloedend uit 'n diepe wond... Zou jij je dan goed kunnen houden? Ik niet! 'k Werd zóó kwaad, dat ik 'n houten hamer opnam en daarmee op 'm afvloog en 'm er mee sloeg tegen z'n hoofd. Hij viel achterover...
Toen ik bij m'n Fick kwam, was die dood.
— Toen ben ik eerst weggeloopen, huilend,
— hoe heet jij? ..." „Freddy."
„Ö ja, nou, ik hoorde eerst niets, maar naderhand vonden ze den baas. Ze hebben 'm bijgebracht en toen ben ik ongemerkt weggeloopen en aldoor dacht ik aan m'n armen Fick..."
Freddy had met z'n levendige verbeelding alles voor z'n oogen zien gebeuren.


39
Hoe goed kon hij zich 't verdriet van Wim voorstellen.
„Waarom ben je hierheen geloopen?" vroeg hij.
„'k Wist niet waar ik naar toe liep. Eerst ging ik maar verder, hoe lang weet ik niet, toen heb 'k gerust en weer na 'n poos ben ik hier bij 't prikkeldraad gaan liggen. Toen kwam jij..."
Ja, toen was Freddy gekomen en daar zat hij met dien Wim op 't mos aan den verkeerden kant van de afrastering.
„Wat ga je nou doen?" vroeg hij.
,,'k Weet 't niet."
„Als ze je pakken, wat dan?"
„Dan moet ik naar de gevangenis."
„Wat! jongens gaan nooit in de gevangenis."
„Ja, dat is toch net 'n gevangenis Je mag er nooit uit en 't is heel streng, — maar ik wil er niet in."
„Als ze je dan met d'r tienen beet pakken?"
„Ik loop hard weg, ik kruip in 'n hol, of ik verstop me boven in 'n boom."
Freddy voelde groote bewondering voor Wim, hij staarde hem aan met wijde oogen.
Toen vroeg hij: „Waarom sluiten ze je op? je hebt toch je baas alleen geslagen, omdat die je hond dood sloeg?"
„Ja maar, ik mocht hem niks doen, o, als


40
m'n vader nog geleefd had! die zou me wel geholpen hebben, en m'n moeder! o ja! Maar dat wist de baas wel, anders had die 't nooit gedurfd. Niemand kon me helpen!"
„Ik zou je geholpen hebben!" zei Freddy met 'n vastberaden uitdrukking op z'n gezicht.
„Jij?"
„Ja, ik!"
„En je hebt ook geen vader en moeder meer, dat heb je zelf gezegd." „De gravin is er ook nog!" „Is dat je tante?"
„Gek toch! net als bij jou! ik zeg nooit tante, maar altijd mevrouw."
„Dacht je, dat die 'n armen jongen, zooals ik, helpen zou?"
„Natuurlijk!" riep Freddy met vuur, „als ik 't d'r vraag."
,,'k Zou 't maar niet doen, wat geven ze om 'n dooien hond!"
„Ik wel! ik zou net zoo gedaan hebben als jij, al ben 'k ook 'n prins!"
,,'n Prins is hóóg, is 't niet?"
Freddy knikte.
„Eet je eiken dag roomhorens en gebraden kastanjes?"
Freddy antwoordde met'n verbaasd gezicht: ,,'k Heb nog nooit roomhorens gegeten, en gebraden kastanjes, daar heb 'k nog nooit van


41
gehoord."
„Wat eet je dan?" „Broodjes en zoo." „Wat is er dan öp?"
„Soms rookvleesch of ham, ook wel koek." En 's middags?"
„Vleesch en aardappelen en groenten en dan wat toe."
„Ik dacht, dat prinsen altijd taart en van die fijne dingen aten."
„Wel neen, alleen bij feestjes of zoo."
De eerbied voor 'n prins daalde bij Wim, maar hij gaf 't nog niet öp!
„Is 't mooi bij jullie binnen?"
„Kom maar 's mee, dan zal ik 't je laten zien!"
Wim keek verbluft en vroeg: „Mag dat voor de gravin?"
„Bij haar komen we niet! ik zal 't aan meneer Casper vragen."
„Wie is dat nou weer?"
„M'n gouverneur."
„Wat is dat?"
„Die leert me alles."
„Alles? wat dan? aardrijkskunde ook?"
„Ja, net als op school, zegt die altijd."
,,'t Is toch wel fijn, om prins te worden."
„Zoo erg niet! dat leeren is vervelend."
„Vindt je dat? ik zou wel veel willen leeren!"


42
„Je wordt er zoo suf van."
„Wel neen! 't gaat veel gemakkelijker als wagens maken."
„Dan kun je zeker goed onthouden?"
„O ja, ik ken nog al de lesjes opzeggen, die ik vroeger heb gelezen."
En hij begon woordelijk enkele verhaaltjes op te rammelen tot groote verbazing van Freddy.
Plotseling hield hij op... hij werd bleek, sloot de oogen en zakte half achterover.
Freddy schrikte ervan! hij begreep de oorzaak niet en hulpeloos keek hij in 't rond. 't Duurde gelukkig niet lang!
Wim herstelde zich en zei half treurig:
,,'t Zal van den honger zijn."
„Honger? heb je... ?"
Dadelijk stond hij op, vastbesloten wat te gaan halen, maar Wim hield 'm tegen.
„Wat wou je doen? Ik zal wel ergens 'n stuk brood krijgen, laat me gaan!"
Maar Freddy schudde heftig van neen en riep: „Ik zal je helpen!... "
Op dat oogenblik sloeg Karo aan, richtte z'n snuit naar den bergkant.
Wim stond snel op en zei met angstige stem:
„Ze zoeken me."
„I k zal je helpen," zei Freddy zacht.


43
,,'t Geeft niks, ze zijn sterker!"
Even dacht de prins na, toen zei hij eensklaps :
„Ga met me mee!"
„Met jou mee?"-
„Ja, de gravin zal je helpen!"
„Neen, neen, dat doet ze nooit! neen, liever vlucht ik weg!"
En hij wilde er van door gaan!
Maar Freddy hield 'm vast en zei:
„Verstop je dan bij ons!"
„Waar dan? Ze zullen me zien, jullie knechts, ze zullen me grijpen."
„Neen, als i k 't ze vraag, doen ze 't voor mij! Toe Wim, ze mogen je niet meenemen, laat mij je helpen! Toe, spring er over!"
Na een korte aarzeling was Wim met één forschen sprong over de afrastering. Freddy kroop er weer onder door, gevolgd door Karo.
„Vooruit!" riep de prins, en met d'r drieën zetten ze 't op 'n loopen.
„Waar verstop je me?"
„Bij Tom!"
„Wie is Tom?"
„De koetsier! 'n goeie kerel."
Buiten adem bereikten ze 't huisje van Tonia.


44
Freddy duwde Wim naar binnen, Karo moest wachten.
Tonia keek gek op, toen ze dien haveloozen vreemden jongen met prins Frederik in haar kleine kamertje zag stappen.
„Tonia," zei Freddy hijgend, „dat is Wim, je moet 'm verstoppen!"
En nu vertelde Freddy 't heele verhaal zóó goed, dat ook Tonia medelijden met Wim kreeg.
„Ik zal je helpen, jongen," zei ze eenvoudig.
„En de gravin?" vroeg Wim.
„Over 'n paar dagen zal ik haar alles vertellen, dat gaat niet zoo in eens."
Daar klonk de stem van meneer Casper:
„Is Freddy hier? Karo wijst den weg."
„Hèm zeg ik alles!" riep Freddy nog en hij vloog naar buiten.
„Kom Freddy, 't is al lang tijd, waar zit je toch?"
En onderweg naar de leerkamer vertelde de prins alles aan z'n gouverneur en ook die zei:
„Ik zal je helpen, jou en je beschermeling."


III.
JONGE HARTEN.
„Vindt u ook niet, mevrouw, dat 't voor 'n jongen als Freddy niet goed is, altijd zoo alleen te spelen?"
Dood onschuldig had meneer Casper die woorden tot de gravin gericht en nu wachtte hij in spanning op haar antwoord.
Heel voorzichtig moest hij te werk gaan, om de toestemming te krijgen voor 'n verblijf van den vluchteling in 't huis van Tonia en voor haar hooge bescherming, als de jongen soms opgeëischt werd.
Dat leverde groote moeilijkheden op, want de oom van Wim was z'n voogd en móést op 'm passen, voor 'm zorgen en 'm niet aan z'n lot overlaten. En wat voor 'n leven zou de jongen krijgen als hij weer bij 'm moest wonen! Trouwens, Wim zelf had met saamgeknepen lippen gezegd, dat hij bij zoo'n dierenbeul niet kon leven.
Ja, Wim kon dat wel zeggen en 't was heel goed te verklaren, maar — maar — de jongen stond onder 't wettig toezicht


46
van z'n oom, hij moest hèm gehoorzamen ...
De heer Casper wilde dus probeeren de gravin voor z'n plan te winnen om den vluchteling op Waldheim te houden.
Door beloften en desnoods door bedreigingen moest de oom overgehaald worden om den jongen vrij te laten.
Zou de gravin toestemmen?
Op z'n eerste vraag kreeg hij 'n vrij scherp antwoord:
„Freddy heeft gezelschap genoeg! al die honden en z'n paardjes."
„Zeker mevrouw, maar 'n echte jongen verlangt méér," meende de gouverneur.
„Bedöèlt u iets met uw vragen? zeg 't dan maar in eens! Is er in de buurt 'n familie met kinderen komen wonen? Ik weet er niets van. Of heeft u soms 'n neefje beschikbaar? Zeg 't me dadelijk!"
't Werd benauwend voor meneer Casper.
Zoo in eens kon hij de waarheid niet vertellen, dan liep alles vast mis en op staanden voet zou Wim weggestuurd worden.
Wat moest hij dan zeggen?
Hij kon toch geen leugens vertellen!
Toen schoot hem in de gedachten, dat nog nooit iemand berouw gevoeld had om flinkweg de waarheid te spreken.
Vooruit dus maar!


47
En eensklaps hoorde de gravin 'n heel andere stem, ze zag z'n gelaat vol uitdrukking en ze werd zelf geboeid door de manier, waarop de heer Casper den vluchteling verdedigde.
Alsof hij zelf den dood van Fick had bijgewoond en alsof 't zijn eigen hond was geweest, zóó gevoelig vertelde de gouverneur de gansche geschiedenis.
En toen kwam hij ineens met de groote vraag:
„Vindt u 't goed, als wij den jongen beschermen? U kunt zooveel, u hebt zoo'n groot medelijden voor verlaten en slecht behandelde kinderen. Ik zal voor alles zorgen, maar ü moet alles goed vinden."
De gouverneur deed z'n best, want de gravin zei eerst niets en ze keek heelemaal niet boos.
Ze voelde zich gevleid door de lofspraak van meneer Casper. „Staat u voor den jongen in?" vroeg ze. „Jawel, mevrouw."
,,'t Is toch niet uw bedoeling Freddy met dien jongen te laten omgaan?" „Jawel, mevrouw."
„O neen, dat kan niet! Wat denkt u wel, meneer de gouverneur, moet Zijne Hoogheid met 'n krullejongen omgaan? O


48
neen, dat gebeurt niet!"
Nu kwam 't er op aan! Deftig spreken!
„Mevrouw de gravin veroorlooft mij zeker wel op te merken, dat Zijne Hoogheid anders is aangewezen op 't gezelschap van 'n koetsier en z'n vrouw, 'n stalknecht, 'n tuinman en méér menschen uit den krulle jongensstand ?"
De gouverneur speelde gewaagd spel!
Als de gravin boos werd, dan kon hij wel ophouden, dan hielp er niets meer aan! Maar — o wonder! ze werd heelemaal niet boos! Integendeel, ze lachte!
Jawel, ze lachte!
De heer Casper kon z'n ooren en z'n oogen niet gelooven!
„Kijk ereens, meneer Casper!" zoo ging ze voort, „ik ben heel blij, dat u me openhartig de waarheid vertelt en niet achter m'n rug om handelt. U hebt zeker wel gemerkt, dat ik tegenover u en Freddy 'n andere gedragslijn heb gevolgd dan vroeger. Ik wil u ronduit bekennen, dat 't me moeite heeft gekost, omdat ik meende goed te hebben gehandeld door Freddy streng groot te brengen. Ik zie in, dat hij er niet tegen kan, vooral merk ik 't op, nu hij er in de laatste weken zoo goed uit ziet.


49
U schijnt hem beter te kennen dan ik en u moet in deze zaak dus maar beslissen. Gelooft u werkelijk, dat Freddy door den omgang met zoo'n werkjongen niet in z'n nadeel zal veranderen?" De heer Casper juichte in z'n hart! Hij had gewonnen!
„Mevrouw," antwoordde hij, „die Wim is 'n dierenvriend, dat pleit vóór hem. Hij houdt van leeren, alweer 'n voorspraak waard en — hij wil niet zonder uw toestemming in 't geheim blijven! Ziet u, mevrouw, dat alleen vind ik al genoeg om hem voor Freddy 'n geschikte speelmakker te noemen. Ja, hij mist de manieren van uw stand, de beleefdheidsvormen, maar die neemt hij gauw genoeg over. 'n Jongen met goede hersenen en met 'n hart is goud waard. Ik zal 'm zélf onder handen nemen! Hij moet natuurlijk z'n plaats weten en daarom blijft hij inwonen bij Tom, den koetsier, alsof hij hun zoon was. Als 't nu maar lukt met dien oom!"
„Laat dat maar aan mij over," zei de gravin en de heer Casper zag 't bekende strenge gezicht.
Hij had dus 't pleit gewonnen en goed ook!
Met ongewone hartelijkheid bedankte hij
Het Jongenshuis. 4


50
de gravin en verliet snel de kamer. Freddy wachtte ...
Nauwelijks hoorde deze, hoe de gouverneur geslaagd was, of hij rende weg, in één adem door naar Tonia's huisje endaar riep hij met hijgende stem:
„Wim, je mag blijven!"
Kort daarop verscheen de wagenmaker op Waldheim met 't vaste voornemen om dien onbeschaamden rekel desnoods bij z'n kraag weer terug te halen, maar hij kwam van 'n koude kermis thuis.
De gravin bracht 'm op haar ijskoude manier aan z'n verstand, hoe onrechtvaardig en wreed hij gehandeld had. Ze begon over 'n aanklacht bij de rechtbank wegens z'n ongeschiktheid voor z'n zusters kind behoorlijk te zorgen.
Toen ook stelde ze hem vóór, om z ij n plichten over te nemen en den jongen op haar kosten groot te brengen ...
Onder den invloed van die scherpe strenge oogen achtte de wagenmaker 't geraden, toe te stemmen en zóó kwam 't, dat de prins en de zoon van 'n vrachtrijder samen achter 'n tulen gordijntje stonden te gluren en 'n tamelijk dikken man zoo lang ze


51
konden na oogden, 't Was dus beslist!
Willem Stein werd als pleegkind bij Tom en Tonia opgenomen tegen 'n behoorlijke vergoeding.
Prins Frederik had 'n nieuwen vriend gekregen, 'n hoofd grooter dan hij zelf en eenige jaren jonger!
Enkele dagen later.
De prins kwam bij Tonia binnen loopen en daar vond hij z'n vriend in 'n splinterniéuw pak gestoken en met behoorlijke schoenen aan.
„Wat zie je d'r nu netjes uit!"
„Ja hé, je kent me niet meer! Ben ik nou óók geen prins?"
„Kom maar mee, ik moet je aan de gravin voorstellen," riep Freddy.
'n Oogenblik later gingen ze samen op weg eh nu deed Wim de noodige vragen.
„Moet ik 'n diepe buiging maken?"
„Wel neen! je doet als 'n gewone jongen!"
„Geen hand geven?"
„Neen, je moet wachten tot ze wat tegen je zegt en dan noem je d'r mevrouw de gravin."
„Blijf je bij me? 'k vind 't toch wel 'n
4»


52
beetje beroerd."
„Beroerd mag je nooit zeggen!" O'"
„Kom Wim! kijk niet zoo ernstig, 't is heelemaal niet erg! Ze is heusch zoo kwaad niet!"
Verwonderd keek Wim in 't rond, toen ze samen door de groote voorhal liepen en de breede trap beklommen.
„Ja, zóó had ik 't me gedacht," fluisterde hij tegen Freddy, mooi hoor!"
De kamerdienaar kondigde de bezoekers aan en nu traden ze de zitkamer van de gravin binnen.
Nou, Wim hield zich goed, en de gravin monsterde hem met welgevallen.
'n Verstandig gezicht, dacht ze, de oogen kijken flink rechtuit en voor zoo'n armen jongen gedraagt hij zich behoorlijk.
Ze deed hem allerlei vragen over z'n leven, bij z'n ouders en bij z'n oom. Ze wees hem op 't voorrecht, met 'n prins te mogen omgaan en ze hoopte, dat hij haar vertrouwen niet te leur zou stellen.
Verder vertelde ze, dat hij samen met Freddy les zou krijgen.
Binnen vijf minuten was 't onderhoud afgeloopen en met 'n verlicht hart trokken de twee jongens naar Freddy's kamer,


53
nog 'n verdieping hooger.
Omdat 't regende, bleven ze daar langer dan 'n uur, en Wim deed niets dan bewonderen, want niet alleen de kamer boezemde hem ontzag in, ook de schilderijen, de meubels, de gordijnen, de kasten met boeken.
Dadelijk wilde hij weten hoever Freddy gevorderd was en met bizondere aandacht bekeek hij de schriften met vertalingen en de studieboeken.
In 'n groote ingebouwde kast vonden ze 'n massa oud speelgoed en ook die wonderen van spoortreinen met vele meters rails, 'n steenen bouwdoos, 'n vracht ballen en zakjes met de mooiste knikkers, 'n lading prentenboeken enzoovoort brachten Wim in verrukking.
Alles raakte hij aan, alles bekeek hij met z'n ernstige aandachtige oogen en van alles wilde hij nauwkeurig de werking en de bedoeling weten.
Toen 't droog was, draafden ze naar buiten!
Karo werd los gemaakt en Wim koos uit de andere honden er één, die 't meest op z'n Fick geleek.
Dadelijk waren Turk en hij goede maatjes en luidruchtig trok 't viertal 't park in.


54
Van 't eerste oogenblik af schikte Freddy zich in alles naar den veel jongeren vriend, maar die was ook heel wat wijzer in z'n doen en laten.
„Vandaag zullen we 'n verkenningstocht ondernemen!" zei hij, „we zullen samen voor padvinders spelen."
„Padvinders?" vroeg Freddy nadenkend, dat zijn van die jongens met bruine pakken, hè?"
„Dat zijn van die jongens, die van 't buitenleven houden en die iedereen zooveel mogelijk helpen."
„Zooals jij!" meende Freddy.
Vroolijk sprongen de honden om hen heen en vooral Turk, verrukt over z'n bevrijding uit 't lange stalleven, deed onstuimig.
Met veel overleg doorkruiste Wim ' t park en 't mooiste punt koos hij uit voor de rust.
Geen van beiden zou 't gezegd hebben, toen ze als vijanden tegenover elkander stonden, dat ze nu als gelijken met elkaar zouden omgaan.
„Mag je nooit buiten 't park?" vroeg Wim.
„Ik ga met meneer Casper overal heen." „Met je gouverneur?" vroeg Wim, en hij


55
trok z'n lip op. „Ik bedoel alleen."
„Alleen?" Freddy kon zich niet voorstellen, dat je alleen uit mocht gaan, net zoo min als Wim begreep, waarom of dat niet werd toegestaan.
„Is dat omdat je 'n prins bent?"
,,'k Denk 't wel."
„Zouden ze je dan kwaad doen, als je alleen liep?"
„Neen, waarom?"
„Dan snap ik 't heelemaal niet!"
,,'t Past niet," merkte Freddy op.
„Wat bedoel je daarmee?"
„Ja, zie je, 'n prins is nu eenmaal 'n prins en die leeft heel anders dan gewone menschen."
„Waarom dan?"
„Je vraagt zulke gekke dingen! 't Is altijd zoo geweest!"
„Ik dacht, dat je kon doen wat je wou, als je 'n prins was. Dan had i k 't nog beter, want ik liep overal heen, als 'k geen werk had, en jij mag dit park niet eens uit."
„Jij mocht er vroeger niet eens i n!"
Die steek gaf Freddy hem terug, want hij kon toch niet goed velen, dat die jongen van arme ouders 't prettiger zou ge-


56
had hebben, dan hij, 'n prins!
Na 'n korte pauze stapten ze weer op en overal merkte Wim alles op. H ij zag dadelijk 'n sperwer vliegen, hij herkende eekhoorns en houtduiven en merkte onmiddellijk 't hol van een vos.
Freddy wou niet gelooven, dat er in 't park zelfs 'n vossenhol zou zijn.
„Hij heeft natuurlijk nog drie uitgangen buiten 't rasterwerk," zei Wim, „maar 't kan ook van vroeger tijd zijn."
Uren lang doolden ze rond en in dien tijd had de nieuwe bewoner van Waldheim z'n hond drie kunststukken geleerd, — luisteren naar 'n eigenaardig gefluit, blaffen op bevel, en over 'n stokje springen.
Karo keek jaloersch, maar ondanks de pogingen van Freddy leek 't na 'n heelen tijd oefenen nog nergens naar.
„Jou gaat alles even makkelijk af," zei de prins 'n beetje spijtig en toch met bewondering.
„Ik doe 't heusch niet met opzet," antwoordde Wim.
„Paardrijden kun je zeker óók dadelijk?"
„Zou je 't goed vinden?" vroeg Wim met geestdrift.
„Natuurlijk! Kom maar mee!"
Daar ging 't op den stal af en geen kwar-


57
tier later, of Wim deed z'n best op 'n paardenrug te blijven zitten.
't Viel 'm niet mee, en Freddy lachte tranen met tuiten om de wanhopige pogingen van z'n nieuwen vriend, om z'n rare buitelingen en z'n koddige gezichten.
Maar in Wim huisde 'n sterke wil en dat merkt 'n paard gauw genoeg.
't Ging dus precies zooals Freddy had gedacht!
Verwonderlijk snel leerde Wim 't paard bedwingen en alleen door onervarenheid lukte 't nog niet heelemaal.
Toch reed hij al 'n poosje naast den prins, al was 't ook in 't zweet zijns aanschijns!
't Paardje, Hans werd 't genoemd, kwam, evenals Karo, dadelijk onder den invloed van den nieuwen berijder en in den stal keek 't Wim net aan of 't wou zeggen: „Je bent wel geen prins, maar toch 'n bovenst beste jongen, dat heb ik wel begrepen."
Diénzelfden dag kreeg Wim apart les van den gouverneur, maar Freddy mocht er bij zijn.
De heer Casper begon met 'n grondig


58
onderzoek, om te weten, hoe 't met z'n nieuwen leerling stond.
Dat viel verbazend mee!
Ver gevorderd was hij niet, dat spreekt, maar 't geleerde zat er stevig in.
't Bleek al heel gauw, dat de vrachtrijderszoon 'n vlug begrip, 'n uitstekend geheugen en den noodigen ijver bezat.
Meneer Casper merkte aan heel z'n doen, wat voor vleesch of hij in de kuip had.
Eenmaal met iets bezig, liet Wim zich niet afleiden, en luisteren! geen woord ontsnapte hem! En wat hij in z'n hoofd kreeg, dat liep nooit weg, maar bleef er in, z'n leven lang!
't Prinsje merkte 't wel terdege op en bij zichzelf maakte hij de gevolgtrekking: „Die haalt me gauw genoeg in!"
Waar Freddy altijd hevig mee sukkelde, daar nam Wim 't spelenderwijs in zich op: rekenen! wiskunde!
Freddy moest er niets van hebben, maar Wim voelde er zich toe aangetrokken en kon al de vraagstukken zoo maar dadelijk oplossen.
Om jaloersch van te worden!
AUeen in vreemde talen bleef Freddy hem verreweg de baas om de eenvoudige reden, dat Wim er nooit aan gedaan had.


59
Maar wat schoot me die jongen op!
In de volgende weken kwam er van 't mooie spelen niet veel.
Die Wim nam zoowaar z'n boeken mee als ze er met de honden van door gingen. En op 'n rustig plekje begon hij Freddy te dwingen hem te helpen, want 't meeste last had hij met de uitspraak.
Freddy hielp wat hij kon en omgekeerd trachtte Wim hèm de geheimen van de moeielijke wiskunde te ontsluieren.
En ze overhoorden elkaar, ja, per slot van rekening leerden ze samen.
Door 'n echt jongensachtige manier wist de nieuweling de rijtjes en regels veel gauwer in Freddy's hoofd te krijgen dan 't dien zelf gelukt was.
Veel verschil van jaren bestond er eigenlijk niet meer en de gouverneur verbaasde zich eiken dag opnieuw over den merkwaardigen aanleg van den armen vrachtrijderszoon.
Tot z'n groote vreugde merkte hij echter bij Freddy ook 'n toenemende gemakkelijkheid in 't onthouden van allerlei leerstof.
Wim leek 'n toovenaar! Hij sleepte Freddy eenvoudig mee en zoo moest hij wel volgen!


60
„Wat moet jij eigenlijk worden?" vroeg Wim eens op een keer, terwijl ze door 't park dwaalden.
„Ik word niets," was het antwoord.
„Waarvoor leer je dan?"
„Dat hoort zoo."
„Wat ga je dan doen als je ouder bent?"
„Jagen en reizen."
Wim zweeg, tot Freddy hèm vroeg:
„Wat wil jij worden?"
„Ja, — ik word uitvinder," kwam er.
„Uitvinder?" herhaalde Freddy verbaasd, „wat ga je dan uitvinden?"
„Dat weet ik nog niet."
Peinzend keek Wim vóór zich uit, als zag hij in 'n verre toekomst onbekende stoffen en dingen. mm
„Uitvinden gaat toch alleen bij toeval," vond Freddy.
„Wel neen! door studeeren en proeven nemen kan je net zoo lang zoeken, tot je vindt wat je hebt gedacht."
„Dus je wordt eigenlijk 'n geleerde?"
„Ook al! ik zou dokter willen worden en 'n heele boel middelen uitvinden om de menschen van zooveel vreeselijke ziekten te genezen.
Ja, dat doe ik vast! En jij helpt me, nietwaar Freddy? jij bent rijk en ik ben


61
arm» Jij kunt zooveel voor me doen!
En als ik dan m'n eigen brood verdien, ga ik zoeken en als ik dan allerlei prachtige middelen gevonden heb, krijg ik daar véél geld voor; en dan laat ik reusachtige ziekenhuizen bouwen en alle arme menschen help ik aan werk en ik kom in de regeering ook! Dan laat ik wetten maken om de dieren te beschermen tegen wreede beulen en om arme jongens, die geen ouders hebben, vooruit te helpen. O, je zult eens zien, wat ik doe!"
Freddy zag, hoe z'n oogen schitterden en z'n wangen gloeiden.
De geestdrift van den jongen sleepte hem mee en ook hij kreeg aanvechting om later bizonder mooie dingen te doen, al praatte hij Wim eigenlijk na.
Van nu af aan werd 't gewoonte om over 'n toekomst te redeneeren waarin ze samen de prachtigste daden zouden verrichten.
Vooral de lange gure winterdagen gaven de twee jongens volop gelegenheid samen te babbelen op Freddy's kamer.
Ze lazen boeken, die de heer Casper uitkoos en die lang niet allemaal vreeselijk „braaf" waren. Maar 't liefst las Wim van Stephenson en van Edison.


62
„Oók arme jongens!" zei hij na de lezing van hun levensgeschiedenis, „en die kenden nog niet eens 'n prins! En hoever hebben die 't niet gebracht!"
't Allermeest genoten de jongens, als de heer Casper ze meenam op één van de vele tochtjes, die geen ander doel hadden, dan prins Frederik 'n kijkje in de wereld buiten Waldheim te gunnen.
Op 'n voorjaarsdag, ruim 'n half uur na de komst van Wim, trokken ze er 's morgens vroeg op uit.
In overleg met de gravin reisde de gouverneur zoo eenvoudig mogelijk, net als gewone menschen.
Ze namen eerst den trein en niemand vermoedde wie de vriendelijke heer met die twee jongens was, de ééne met 't open onschuldige gezicht en de andere met z'n ernstig rondziende oogen!
Geen sterveling zou gezegd hebben, dat 'n prins, heel ver familie van den koning, op reis was met 'n vrachtrijderszoon!
En toch — daar gingen ze.
Wim merkte alles op, niets ontging den schranderen knaap, terwijl Freddy meer z'n vreugde toonde door 'n druk gebabbel en 'n aanstekelijke opgewektheid.
Wim vroeg alles wat hij niet wist of


63
waarvan hij de beteekenis niet begreep, en in z'n helder hoofd vulden zich de ruimten met tal van nieuwe begrippen. En over menschen en dingen gaf hij z'n meening, ronduit en meestal juist.
In de stad bezochten ze 'n museum van schilderijen en diep getroffen stond Wim stil tegenover 'n stuk, dat de droefheid van 'n verlaten kind weergaf. Maar ook voor andere kunstwerken toonde hij veel meer belangstelling dan Freddy.
Juist, toen ze 't museum verlieten, gebeurde er iets vreemds.
De twee jongens liepen aan weerskanten van den gouverneur.
Op eens voelde deze Wims hand en 'n gejaagde stem vroeg: „Geef me wat geld meneer!"
Verwonderd keek meneer Casper den jongen aan en wilde weten waarvóór.
Als eenig antwoord wees de knaap hem op 'n vrouw, die 'n piependen kinderwagen voortduwde. Erin lagen twee bleekneuzige schapen en aan haar rokken sleepte ze er nog enkelen mee. De honger zag ze allen de oogen uit en op 't gezicht van de moeder lag zoo'n treurige uitdrukking, dat ook de heer Casper er door werd getroffen.
Onmiddellijk trok hij z'n beurs, gaf


64
Wim wat geld en toen haastte deze zich naar de moeder om 't haar in de hand te stoppen.
't Ziekelijke mensch keek verbaasd op en wilde weigeren, maar Wim wierp 't geld in den wagen en snelde terug.
Toen klonk eensklaps de stem van de vrouw:
„Dank je, jongeheer, je zult ervoor beloond worden!"
Wim kreeg 'n kleur, duwde meneer Casper haastig 'n zijstraat in, want vele menschen keken naar 'm.
Meneer Casper zei niets, maar hij dacht na. —
Buiten de stad doorkruisten ze de omstreken om er 't mooie van te genieten en eenvoudig gebruikten ze 't een en ander in 'n melkhuisje. Zoo ging de dag voorbij met prettige en nuttige bezigheden.
Ze bezochten 's middags 'n groote meubelfabriek en hier rustte Wim niet, of hij moest de werking van allerlei machines kennen.
Hij verbaasde den ingenieur, die hen geleidde, (die wist wèl wie één van de twee jongens was) door z'n schrandere opmerkingen en z'n doordachte vragen.
Op weg naar 't station kwam er nog 'n


65
moeilijk oogenblik.
Er liep een eindje voor hen uit, 'n groote kérel en naast hem trok 'n kleine magere hond 'n kar vol zakken en kisten.
De tong hing 't beest uit den bek en schuw keek 't telkens öm naar den sterken man. Wim zag, hoe 't dier zwoegde en bijkans niet meer kon.
Opeens stoof hij op de kar af, greep 'n loshangend touw en zonder 'n woord te spreken begon hij te trekken, waardoor hij 't afgejakkerde beest rust gaf.
Meneer Casper wist niet wat te doen en, om geen opstootje te veroorzaken, liet hij den jongen maar begaan.
De kerel deed dat niet!
Die begon hevig te vloeken en te dreigen, maar Wim stoorde er zich niet aan, hij trok nog harder.
Toen nam de kerel 'n stok en vloog op Wim af, maar die keek den wreedaard met fonkelende oogen aan en met 'n schelle stem schreeuwde hij:
„Sla mij maar! ik kan er tegen! dat stomme dier heeft al genoeg gehad!"
Tal van voorbijgangers bleven staan, vestigden nu hun aandacht op 't afgebeulde dier.
De kerel aarzelde en van die gelegenheid maakte Wim gebruik om meneer Casper
Het Jongenshuis. 5


66
te smeeken: „Koop dat beest, meneer, toe, ik kan 't niet verdragen, hij zal 'm dood slaan."
De heer Casper koos de verstandigste partij, wat kwam 't er ook voor den prins op aan.
Bovendien voelde hij ook 'n diep medelijden met 't uitgeputte dier en nu vroeg hij met opzet:
„Wat dunkt Uwe Hoogheid ervan?"
Die woorden hadden de gewenschte gevolgen, want ook de kerel begreep, dat hij niet met den eersten den besten te doen had.
Onmiddellijk dacht hij aan een voordeeltje en — hij kreeg 't ook, want de heer Casper betaalde met klinkende munt.
Opgewonden sneed Wim met wilde rukken de touwen dóór, sprak vriendelijke woorden tot den afgebeulden hond en toen 't dier z'n kwelgeest zag weggaan mèt de kar, toen wist 't niet anders te doen dan de hand van Wim te likken.
Tal van handen waren bereid om te helpen en zoo droeg 'n besteller den hond naar 'n apotheek, waar 't beest verbonden werd.
Volgens 'n tweede opdracht moest 't beest naar 'n Asyl vervoerd worden voor reke-


67
5 *
ning van Zijne Hoogheid, prins Frederik van Waldheim.
In den trein kreeg Wim 'n kleine berisping van meneer Casper:
„Je hebt een zeer gevoelig hart, dat blijkt, maar ik kan heusch niet alle mishandelde honden opkoopen!"
En Wim antwoordde: „Ik kon 't niet zien meneer, u moet 't mij maar niet kwalijk nemen. Als ik groot ben, doe ik het w è 1 !"
Weer kreeg dat gezicht 'n scherpe uitdrukking en de oogen staarden door 't raampje als zagen ze in de toekomst, die géén mishandelde honden en afgesjouwde moeders meer duldde.


IV.
VAARWEL!
Drie jaren gingen voorbij.
De lessen van den heer Casper droegen de schoonste vruchten, want Willem Stein ontwikkelde zich naar z'n geest tot 'n zeer bekwame jongen. In alle vakken muntte hij uit en door z ij n voorbeeld en steun had ook Freddy uitstekende vorderingen gemaakt.
Altijd leerende met Wim, viel 't hem niet meer zoo zwaar en ook prikkelde z'n vriend hem tot volhouden.
De oom van Wim leefde niet meer en de gravin had alle zorgen voor den knaap overgenomen.
Ingelicht door den gouverneur besloot ze den veelbelovenden jongen later óók in de gelegenheid te stellen verder te leeren.
Tusschen de twee vrienden groeide in die jaren 'n vaste band, die niet gemakkelijk verbroken zou kunnen worden.
Ondanks 't verschil in stand en geboorte


69
leefden ze als volkomen gelijken. Toen stierf koning Alexander!...
Op 'n donkeren avond kwam 't telegram uit de hoofdstad: — Koning stervende — en den volgenden morgen bracht 'n tweede de doodstijding.
De gravin zag bleek, toen ze aan 't ontbijt verscheen, ze beefde ...
't Oogenblik was dus gekomen!
Nu moest Freddy alles weten ...
En dus zat ze dien volgenden morgen tegenover hem, maar ze gebruikte niets.
Maar de jonge prins merkte wel, dat er wat gaande was, maar 't rechte wist hij niet.
Met smaak at hij z'n brood.
De gravin aarzelde...
Ja, nu toch voelde ze hoe ze aan den jongen gehecht was. Ondanks haar uiterlijke koelheid leefde er toch in dat vrouwenhart 'n warme genegenheid voor Freddy.
Ze zou 'm van nu af aan moeten missen, 't kon niet anders! En toch — wat werd haar leven nu dor en koud!
Nooit meer de opgewekte babbeltjes, de vroolijke juichkreten, de levendige verslagen van uitstapjes. Ze zou Waldheim


70
moeten verlaten, omdat haar taak was volbracht.
'n Vochtig floers weefde zich voor d'r oogen en ze bleef zwijgen.
Opeens vroeg Freddy: „Hebt u verdriet?"
Die woorden grepen haar aan!
Ja, ze had verdriet, méér dan iemand vermoedde. De oude trots kwam boven, ze herstelde zich en zoo kalm mogelijk zei ze:
„Freddy, ik moet je iets heel gewichtigs vertellen! Luister 's goed."
De jonge prins legde vork en mes neer, keek de gravin met groote oogen aan en hij luisterde.
„Koning Alexander is gestorven ..."
Freddy keek verrast op. Van Wim had hij allerlei verhalen gehoord... de koning leed aan 'n ongeneeslijke ziekte, maar moedig doorstond hij de pijnen en vervulde in alle opzichten z'n plichten in 't vooruitzicht van den dood. En ieders bewondering had hij gewekt door z'n blijvende belangstelling in tal van zaken, tot hij de laatste maanden zich niet meer in staat voelde tot arbeiden.
De gravin liet Freddy even rustig zitten — toen vervolgde ze: „De koning heeft geen kinderen, géén broers of zus-


71
ters. Van z'n heele familie is er nog maar één nakomeling over, 't kind van 'n achterneef en dat kind —"
Hier wachtte de gravin ...
Begreep Freddy al wat er volgen zou?
Blijkbaar niet, want met kalme vragende oogen keek hij haar aan ...
Had hij er dan nooit van gehoord?
Zou Wim er geen enkele maal over gesproken hebben?
Ze móést nu dóórgaan en dus zei ze: ben jij, Freddy!... "
En nu gebeurde er iets vreemds!
„Is 't dan toch waar?" vroeg de jonge prins, „ja, ik had er wel van gehoord, maar nooit wilde ik 't gelooven. Moet i k nu koning worden? Ik wil niet!"
Van schrik over die woorden slaakte de gravin tegen haar gewoonte 'n zachten kreet.
Wat was dat nu? Wilde hij niet? wist de jongen wel wat hij zei? wat beteekende dat?
Freddy was vuurrood geworden en strak keek hij de gravin aan.
„Wat bedoel je, Freddy?" vroeg ze eindelijk.
„Ik wil geen koning zijn," herhaalde de prins.


72
„Dat mag je niet zeggen! je weet heel goed, dat je móét!"
Freddy keek voor zich — hij kon niet tegen die scherpe blikken en hij zweeg, maar z'n lippen trilden.
„Waarom wil je niet, Freddy, hoe kom je er bij? Elke andere jongen zou juichen en van dolle blijdschap in 't rond springen. Weet je wel, wat 't beteekent? Koning zijn! Regeeren over millioenen menschen! Ze zullen je liefhebben, want je hebt 'n goed hart!"
Toen kwam 't plotseling bij den jongen prins los.
,,'k Ben te dom, om koning te zijn!"
't Trof de gravin! dat had ze niet verwacht! Te dom?
Was 't niet 't gevolg van haar eigen vitten? Z ij had immers altijd zoo gehamerd op méér leeren, méér leeren, omdat ze hem zoo dom vond?
Nu zei de jongen 't zelf!
„Neen Freddy, je bent volstrekt niet dom! je hebt 'n uitstekend verstand. Wat je mist, ja, dat is, zooals de menschen zeggen, 'n studiekop, maar met 'n gezond verstand en 'n gevoelig hart zul je 'n goed koning zijn."
Weer zweeg Freddy.


73
Wat er in 'm omging, vermoedde de gravin niet.
„Móét ik 't worden?" vroeg hij. „Ja, 't is je plicht! al zou je 't nog zoo naar vinden, je bént er voor aangewezen, 't belang van 't land eischt 't. Je hebt 't recht niet te weigeren, er valt niet te weigeren, de wet gebiedt. Je bent de laatste nakomeling van 't koninklijk geslacht, 't is je opgelegd!"
Freddy hoorde de gravin spreken en zoetjes aan werd 't hem duidelijk, dat er geen uitkomst was.
En toch — hij wilde niet! Zoo dikwijls al had hij in z'n droomen de toekomst gezien!
De vage geruchten, die er liepen en waarvan enkele soms tot hem doordrongen, brachten hem aan 't denken.
Hij voelde zich niet bekwaam genoeg, dat wist hij te veel! hij zag er tegen op, 't leek hem iets zoo ontzettend moeielijks, dat hij nooit in staat zou zijn, de zware taak te vervullen.
Wim had er eigenlijk 't meeste schuld aan, want die kwam op 'n keer met 'n koningsverhaal voor den dag, waarin de hoofdpersoon als 'n wondermensch werd voorgesteld.


74
De koning deed zóó ontzaglijk veel en hij wist alles en alle fouten en verkeerdheden bij de mannen, die 'm hielpen, merkte hij op.
Had Wim toen niet uitgeroepen: „Zóó moet 'n koning zijn! voor iedereen 'n voorbeeld." Dat was nog niet lang geleden en samen hadden ze nog 'n boek gelezen, van 'n schrijver, die óók al begon over 'n geweldig knap man, die aan sterrekunde deed en met allerlei geleerden omging en als koning met buitengewone bekwaamheid over 't volk regeerde.
„Nooit zal ik zóó kunnen zijn!" had Freddy in zichzelf gedacht en dikwijls lag hij er in z'n bed over te denken, maar tegenover Wim liet hij er zich niet over uit. En nu zou 't gaan gebeuren! hij koning! hij! die alleen met de hulp van z'n vriend 't zoover had gebracht.
Wat maalde hij om 't schitterende en prachtige waarin hij leven zou?
Als 'n zware last zag hij de toekomst vóór zich, — iedereen zou knapper zijn dan hij, nergens wist hij bizonder veel van! O, hij zou zich schamen, nooit 'n goed koning zijn!
Werktuigelijk gaf hij telkens ja ten antwoord, want één ding begreep hij:


75
,,'t Moest! 't moest!"
Toen hij de gravin verliet, klopte z'n hoofd, 't scheen of er 'n storm in was los gebroken. Voortdurend zag hij in z'n gedachten 'n koning, zooals de platen afbeelden, in 'n rooden mantel met wit hermelijn, 'n kroon op 't hoofd, en om hem heen 'n drom van rijk gekleede hovelingen en hofdames, en allen in 'n schitterend verlichte zaal.
Nu al voelde hij zich angstig te moede en in z'n ooren klonken duizenden stemmen van lachende menschen, die naar 'm keken en dan zacht praatten over z'n handelingen.
De heer Casper wachtte den prins op ...
Hij wist 't groote nieuws!
Toen hij 't kleine ventje, ach zoo nietig voor z'n leeftijd, aan zag komen, hield hij z'n hart vast.
„Moest die de reusachtige taak op zich nemen om 'n goed koning te zijn," dacht hij. 'n Innig medelijden welde in 'm op, want de jonge prins voelde zelf z'n te kort. Hij miste alle zelfvertrouwen en kracht.
Zeventien jaren telde hij nu! Nog twaalf maanden bleef er over om 't kind, ja, 'n kind was hij toch nog, voor


76
te bereiden.
Konden ze in dien korten tijd 'n man van 'm makén?
'n Man! met 'n helder hoofd, 'n groote geestkracht, 'n sterken wil en toch met 'n ruim hart!
Ach, z'n zachte aardige Freddy zou 'n speelbal worden in de handen van véél bekwamere en doortastender mannen.
't Eerste wat Freddy deed, versterkte z'n medelijden.
„Meneer Casper, weet u 't al? ik moet koning worden!"
't Klonk als 'n jammerklacht in plaats van als 'n juichkreet.
Wat kon de gouverneur anders doen dan hem moed inspreken.
„Iedereen zal je helpen, tal van knappe mannen geven je in alles raad. Laat je leiden door je gezonde verstand, jongen, pas op voor de vleiers en vóór alles: laat je hart in elke moeilijkheid beslissen!"
Meneer Casper meende 't zoo goed. Hij zelf was immers ook van nature 'n gevoelig zacht man. Hij kende de macht van 'n waarlijk goed mensch. Die macht moest over z'n leerling heerschen, waar hij in kennis te kort schoot.
„Als ik achttien jaar ben, mag ik toch


77
weigeren," zei Freddy na 'n poos geluisterd te hebben.
De gouverneur achtte het z'n plicht op z ij n beurt den prins te wijzen op de noodzakelijkheid moedig en zelfbewust den troon te bestijgen, 't Heele land rekende op hèm! wie anders zou in zijn plaats kunnen treden?
De jongen begreep, dat er geen ontkomen aan was! Lafhartig wegloopen, neen, dat wilde hij toch ook niet.
En meneer Casper troostte hem op z'n deelnemende manier.
Wat zou Wim wel zeggen!
Als hij dacht aan de komende scheiding ... Waldheim verlaten ... de honden, de paarden, 't park, z'n gouverneur, z'n vriend Wim!... dat leek hem zoo vreeselijk!
En Wim wist nog nergens van!
Onmiddellijk zocht hij z'n vriend bij Tonia. Daar vond hij 'm niet.
Even keek Freddy in de stallen — ja, Turk ontbrak!
De prins verdween in 't park :en na eenig zoeken vond hij Wim met den hond dicht bij 't koepeltje, voorover in 't gras liggen.
En als dood bleef hij in die houding,


78
toen Freddy vlak bij 'm stond.
„Wim, wat scheelt er aan? wat heb je?"
De prins bukte en raakte Wims schouder aan.
Toen kwam de jonge vriend overeind en toonde z'n betraand gezicht.
„Huil je? wat is er gebeurd?"
„Dus je begrijpt 't niet eens? je vóélt niet wat 't zeggen wil, dat jij weg gaat, dat ik alleen achter blijf en zonder jou moet leven?"
De tranen werden snel weggeveegd en met roodgloeiende wangen stond de vriend tegenover den prins.
Daaraan had Freddy niet eens gedacht, alleen vervuld van z'n eigen zorgen, vergat hij den vriend, die achter zou blijven.
„Wim," stotterde hij, „vindt je 't zoo naar?"
En om z'n aandoening te verbergen, begon Wim woest met Turk te stoeien, luidkeels roepende: „Hij gaat weg, Turk, hij wordt koning! dan vergeet die ons! wij hebben verdriet en hij viert feest!"
Maar Freddy bracht hem tot bedaren en stortte z'n hart voor 'm uit.
Toen werd Wim weer de nadenkende ernstige jongen en verontwaardigd deed hij omdat Freddy repte van géén koning


79
te willen worden.
„Meen je dat? neen toch? je moest je schamen!"
Weg was z'n verdriet en hij rustte niet voordat hij er uit kreeg, waarom z'n vriend niet wilde.
En toen hij hoorde van Freddy's angst omdat hij niet knap genoeg was, barstte hij los:
„Zoek 't niet alleen in knapheid, Freddy! van alle kanten zullen ze je helpen. Laat die knapperds 't moeielijke werk doen en jij houdt dan nog zooveel mooiers over waar 'n koning nooit over denkt, omdat die 't niet weet."
„Je bedoelt, dat er zooveel ongelukkige menschen zijn?"
„En dieren!" voegde Wim erbij, „als je koning bent, denk daar dan aan uit naam van onze vriendschap!"
„Je blijft toch m'n vriend!" riep Freddy.
Ze stonden tegenover elkaar, de jonge menschen en ze keken elkaar in de oogen. De driejarige omgang had voor beiden vruchten gedragen.
Wat zou er van hen groeien?
Zagen ze elkaar ooit weer?
„Weet je al, wanneer je weggaat?" vroeg Wim, nu weer de oude speelmakker. De


80
scherpe uitdrukking van z'n gezicht trok weg en met matte stem deed hij z'n vragen.
„Neen," antwoordde Freddy, ,,'t zal wel gauw beslist worden. Ik moet aan 't Hof wonen, 't heerlijke vrije leventje is voorbij."
Even staarde de prins voor zich uit — toen weer drong hij aan: „Wim, ik móét je blijven zien, ik kom je opzoeken, daar kun je op aan! De gravin zal voor je zorgen, ik wil alles van je weten!"
Wim schudde 't hoofd en hij zei: „Ik ga weg, 'k kan hier niet alleen achterblijven, 'k ga de wereld in, 'k zal m'n eigen weg wel vinden. Ik zegen 't oogenblik, toen we elkaar ontmoetten, ik dank je voor je vriendschap, 'k heb genoeg geleerd om me zelf verder te helpen."
„S c h r ij f me dan, Wim, belóóf me, dat je me zult schrijven," riep Freddy.
,,'k Weet 't niet, misschien!..,"
Dat waren de laatste woorden, die ze samen wisselden.
De prins werd i gezocht en moest naar binnen, — van nu af aan hield hij geen oogenblik voor zich zelf over.
De twee jongelieden drukten elkaar de hand en, te sterk ontroerd, spraken ze geen van beiden 'n woord meer.


81
Zoo kwam de vijfde April.
De heer Casper kon z'n tranen niet bedwingen, want nog enkele minuten en de jongen, de jonge man bijna, ging Waldheim verlaten.
In al die jaren was de gouverneur aan z'n gewilligen leerling gehecht als aan z'n zoon.
En nu gingen zij beiden Waldheim verlaten !
Wat zou er met z'n Freddy gebeuren?
Neen, kracht en doortastendheid konden hem niet helpen, maar z'n zachte aard, z'n eerlijk karakter moesten 't werk doen, want in den jongen prins zat geen kwaad en de macht van 'n goed mensch is niet gering.
Daar was Freddy.
Voor 't laatst mocht de heer Casper dien naam gebruiken — 't zou voortaan niet meer mogen.
Bleek liep de jonge prins over de gang, naderde z'n leermeester van zooveel jaren.
Den vorigen avond had hij 'm al bedankt met woorden en geschenken.
Nu volgde alleen 't afscheid nog.
't Was kort.
„Freddy, Freddy, als je in moeilijkheden komt, denk dan aan déze jaren terug, en
Het Jongenshuis. 6


82
laat altijd je hart spreken, jongen."
'n Stevigen handdruk, 'n lange blik — daar ging 't kleine kereltje met opeengeklemde lippen om flink te blijven.
En buiten stond 't personeel, waarvan de meesten door aandoening zich zelf geen meester bleven.
Nu voelden ze pas, hoezeer ze aan hun prinsje gehecht waren.
Eén voor één had hij hen den vorigen dag met eigen handen 'n geschenk gegeven en nu wuifden ze hem toe met 'n wegstervend geroep van: „Leve prins Frederik!"
Maar Freddy's oogen dwaalden over hun hoofden heen — waar was Wim?
Hij zag 'm niet... zou hij 't • laatste oogenblik ... ?
De open auto reed van 't bordes weg... de gravin vergezelde Freddy voor de laatste maal...
'n Hevige beklemming kneep den jongen prins de keel toe ...
Waar was Wim? ...
Langzaam reed de auto de breede oprijlaan af tusschen de eeuwenoude hooge boomen door.
Waldheim lag al achter hem en mèt Waldheim z'n jeugd.
Waarom vertoonde Wim zich niet? Mis-


83
schien stond hij aan den uitgang!
En ja — bij 't hek zag hij den vriend van de laatste mooie jaren staan ... onbeweeglijk ...
Weer overmande de droefheid den jongen prins — hij kreeg 'n neiging om uit de auto te springen en met Wim mee te vluchten, de wereld in, niet naar 't Hof met al die vreemden ...
Op dit oogenblik zei de gravin:
„Denk er om, dat 'n koning zich altijd en in alle omstandigheden moet weten te beheerschen."
— Ja — ja — daar was 't weer! hij wist 't wel! Hij deed niets anders dan zich beheerschen!...
De auto snorde voort... naderde 't hek, maar nu beheerschte de aanstaande koning zich heelemaal niet. Hij toonde in de eerste oogenblikken na z'n vertrek van Waldheim, dat hij vóór alles de inspraak zou volgen van z'n warm gevoelend hart.
„Chauffeur, stil houden!" riep hij plotseling ...
De auto remde en ondanks 't verzet van mevrouw de gravin, sprong Freddy uit den wagen, liep snel op z'n vriend toe en terwijl hem de tranen langs de wangen stroomden, greep hij de hand van Wim en
6*


84
stootend zei hij: „Vergeet me niet!" Toen kwam hij weer even snel terug, i „Vooruit!"
Weg reed de auto en Wim, overmand door dit afscheid, wuifde uit alle macht en herhaalde telkens weer:
„Vaarwel!"


V.
DE JONGE KONING.
Vijf jaar later.
Op 't terras van 'n groote restauratie in de hoofdstad gebruikte 'n jonge man met 'n gebruind gelaat en scherpe oogen 't tweede ontbijt.
Vroolijk scheen de najaarszon over de drukke beweeglijkheid van de breede hoofdstraat, vol wagens, trams en auto's.
Op de stoepen slijferde 'n onafgebroken menigte voetgangers in tegengestelde richting langs de rijen weelderige restaurants aan weerskanten.
'n Oorverdoovend geraas, getoeter en gerommel vervulde de lucht.
Met 'n ernstig gezicht keek de jonge man telkens naar de rumoerige drukte, dronk kalm z'n koffie en verorberde z'n broodjes.
'n Kwartier later volgde hij de menschenstroom, tot hij aan 'n groot plantsoen kwam met boomgroepen, vijvers en honderden rustbanken.


86
Daar vond Willem Stein 'n heerlijk zitje buiten 't gewoel van de drukke stad.
Den vorigen avond was hij in 't vaderland teruggekeerd, had z'n intrek genomen in één van de beste hotels en nu wilde hij eens wat genieten van z'n vrijheid.
Vijf jaren maakten 'n man van den vroegeren vrachtrijderszoon.
Door stalen wilskracht, 'n ongewonen aanleg en veel voorspoed wist hij in Berlijn 'n uitmuntende betrekking te krijgen als ingenieur aan 'n bekende fabriek voor chemische stoffen.
't Diploma dat hij na 'n korte voortreflijke studie verworven had, stelde hem in staat mee te dingen naar de beste plaatsen.
En dadelijk onderscheidde hij zich door z'n buitengewone kennis, z'n nauwgezetten ijver en z'n helder inzicht.
Z'n verlof bracht hij in 't gebergte dóór en na 'n bezoek aan Waldheim wilde hij de laatste dagen slijten in de hoofdstad van 't koninkrijk waarover Frederik de vierde regeerde.
De bladeren van de boomen verkleurden en de weerspiegeling van 't bruin en geel met tal van schakeeringen in de heldere vijvers boeide den ingenieur.
't Deed hem denken aan vervlogen jaren,


87
toen hij met Turk en nog iemand door 'n groot park draafde en ook aan den vijverkant zat te kijken naar de mooie kleuren in 't water.
Opeens hoorde hij achter zich 'n barsche stem:
„Gauw! maak, dat je weg komt, kwaje rekel!"
Stein keek om en zag 'n reus van 'n agent, die met groote stappen op 'n jongen afkwam.
En wat voor 'n jongen!
'n Hoofd vol met vuilgele pieken — 'n stel kleeren aan om van te huilen — 'n paar voeten in veel te wijde schoenen, — 'n gezicht, ja, vol sproeten en vuile plekken, maar met twee oogen, zóó klaar en zóó guitig, dat Stein er verbaasd van stond.
In z'n hand hield 't schooiertje, want zóó zag hij er toch uit, 'n stuk hout. Midden op was 'n soort mast gestoken met 'n vies lapje bij wijze van zeil. 't Moest 'n schip verbeelden!
De groote agent keek ontzettend boos en natuurlijk zette de jongen 't op 'n loopen.
Om 'n praatje te hebben, begon de agent tegen Stein: „Toch 'n last, die schooiers, ze worden eiken dag brutaler!"


88
„Wat deed die daar voor kwaad?" vroeg Stein.
„Hij zat aan den kant te modderen! ze trappen 't gras plat, bederven de oevers en ze zijn 'n schrik voor fatsoenlijke menschen."
„Waar moet die jongen dan z'n scheepje laten varen?" vroeg Stein kalm.
„Z'n scheepje? wie weet, waar hij dat stuk hout vandaan heeft! natuurlijk weer ergens weggekaapt!"
„Ik geloof, dat die jongen heelemaal geen kwaad in den zin had. Hij wou alleen maar spelen."
„Ik ken 'm wel! Hij weet heel goed, dat die niet aan den kant mag gaan en door 't gras loopen. Neen, 't is een schelm."
De groote agent wandelde door, volgde met scherpe blikken de wandelaars, maar den schelm zag hij niet meer.
Stein bleef zitten en dacht weer aan z'n eigen jeugd, toen hij ook als 'n schooier voor 't prikkeldraad van Waldheim lag.
Plotseling hoorde hij achter zich 'n onderdrukt lachen en omziende, herkende hij den jongen met 't schip.
De ingenieur moest lachen om 't grappige gezicht, waarmee de schelm daar stond en met z'n oogen den agent aan


89
wees, terwijl hij zei: „Kek sein!"
Behoedzaam hield hij z'n plankje vast als was 't de schoonste boot uit den duurBten winkel.
Stein werd aangetrokken tot den jongen en hij vroeg: „Is dat 'n duikboot?"
Grinnekend sloeg de schelm haast dubbel van pret en antwoordde: „An me laars!"
Ach ja, 't was 'n kind van zeer arme ouders, wie had hem geleerd hoe die spreken mocht tegen vreemden?
Stein wist 't maar al te goed en hij kreeg 'n inval om eens voor dien jongen als onbekende weldoener te spelen.
„Zou je graag 'n echt scheepje hebben?" vroeg hij plotseling.
't Schooiertje keek dien meneer met z'n prachtoogen aan. Hij vertrouwde 'm niet en daarom liep hij 'n eindje achteruit en deed 'n allesbehalve nette vraag hooren.
Maar Stein werd volstrekt niet kwaad, hij nam 'n groot geldstuk uit z'n beurs, liet dat zien en vroeg:
„Wil je 't hebben om er 'n scheepje voor te koopen?"
Toen gebeurde er iets vreemds, want heftig schudde de jongen van neen en toch staarden z'n oogen begeerig naar 't groote geldstuk, dat zoo verlokkend in de


90
hand van dien vreemden meneer lag te blinken.
Stein begreep 't nu werkelijk niet!
Waarom nam hij 't geld niet?
„Wil je 't niet hebben?" vroeg hij.
»'k Wil 't wèl hebben, maar ik koop er géén scheepje voor!" was 't antwoord.
Er ging Stein 'n licht op en snel deed hij de vraag: „Wou je er wat anders voor koopen?"
Daar ging 't hoofd van den jongen heftig op en neer. „Mag ik 't niet weten?" ,,'n Fluit!" ,,'n Fluit?"
Aldoor knikte de jongen maar van ja.
Toen vroeg Stein: „Hou je van muziek?"
Alweer dat woest bewegen van 't jongenshoofd.
Daar ging 't stel — de goed gekleede heer en de havelooze vuile jongen, en ieder die 't tweetal zag gaan, keek ze na.
Langzaam wandelde Stein door 't plantsoen en door allerlei behendige vragen kwam hij méér te weten van z'n beschermeling.
. Bert leefde met 'n heele vracht broers en zusjes in 'n heel ver achterstraatje in 'n heel klein huisje.


91
Niets bizonders!
Bert had veel slechte eigenschappen!
Hoe kon 't ook anders door 'n leven in armoede en in 'n slechte omgeving?
Bert toonde óók goede eigenschappen te bezitten.
Hij sprak met vuur over z'n vader, die zoo prachtig op de occarino kon'spelen en daarmee heel veel centen verdiende. En Bert wou op de fluit spelen, op 'n goede fluit.
„Ken je veel wijsjes uit je hoofd?"
Tot verbazing van de voorbijgangers begon de kleine jongen met z'n mond 't ééne deuntje na 't andere te fluiten, niet maar zoo doodgewoon, neen, met trillers en dolvlugge rijtjes van toonen.
Allerlei straatdeunen natuurlijk, maar ook bekende wijsjes uit de opera.
Stein stond er verbaasd van en nu begreep hij 't verlangen van den jongen om 'n instrument te bezitten.
Hij zou 'm helpen!
Ze naderden den hoofdweg, die van 't plantsoen naar de stad voerde, waarlangs honderden rijtuigen en auto's met rijke dames en heeren plezierritjes maakten.
Stein en z'n fluitjongen troffen 't nog, want juist hield de stroom 'n beetje op en


92
rustig wandelden ze naast elkander voort, terwijl Bert niet meer praatte.
Telkens keek hij met z'n sprekende oogen z'n beschermer in 't gezicht en als deze dan hem tegen knikte, lachte hij maar. Op eens bleef de jongen stokstijf staan — z'n oogen sperden zich wagenwijd open en hij wees met uitgestrekten arm in de richting van 'n rijtuig met twee paarden.
„De koning!"
Nu ging er 'n schok door Stein... De koning?
Stein bleef staan als aan den grond genageld ...
Bliksemsnel schoot 't verleden hem in de herinnering ... Waldheim, 't prinsje
En daar kwam hij, de koning.
't Rijtuig naderde... tal van menschen namen den hoed af en 'n kleine gedaante boog telkens om de groeten te beantwoorden.
O, hij moest 'm zien, vlak bij! Stein liep snel tot aan den rand van den rijweg en vatte daar post.
Hoe zou z'n Freddy er nu uit zien?
Ook Bert kwam aan den weg staan en nu al zwaaide hij z'n pet.
't Open rijtuig naderde de plek, waar de twee stonden en toen al kon Stein den


93
koning zien ...
Neen, hij was niet veel veranderd 't
zelfde open onschuldige gezicht... maar toch ... oud en zorgelijk ...
Heel eenvoudig was de koning gekleed en naast hem zat 'n jonge vrouw, koningin Maria.
Stein nam den hoed af en boog...
Koning Frederik reed voorbij ... Maar in dat oogenblik keken de twee vroegere speelmakkers elkaar aan en — herkende de koning z'n vriend uit z'n jeugd?...
Waarschijnlijk wèl!
Hij maakte 'n beweging van plotselinge verwondering en hij keek tot tweemaal toe ter zijde, als wilde hij zich overtuigen, dat hij goed had gezien...
Toen gebeurde er iets wonderlijks!
't Koninklijke rijtuig hield eensklaps stil en 'n lakei kreeg bevel dien meneer naast dat vuile schooiertje te roepen ...
Stein stond nog stil, als in gedachten verdiept, — hij kon 't niet gelooven, dat hij vroeger met den prins had gespeeld en aangegrepen door de macht van de herinnering stond hij daar en staarde 't rijtuig na.
En Bert praatte aan één stuk door over den koning!
Toen de jongen 't rijtuig zag stilstaan,


94
vermoedde z'n straatslijpersnatuur dadelijk iets bizonders en dus wilde hij er op af stuiven, maar tot z'n verbazing greep de goeie meneer hem bij den pols en hield 'm tegen, want ook Stein begreep bij ingeving wat er volgen zou.
Hij zag den lakei naderen en toen de man begon te spreken, hoorde hij niet eens wat hij wilde en toch begreep hij 't wel.
Zonder 'n woord te zeggen, wenkte hij den totaal overbluften Bert en liep naar 't rijtuig.
Er waren niet véél getuigen van 't ongewone voorval...
Bij 't rijtuig nam Stein weer den hoed af en alsof hij stom was geworden, zoo stond hij daar sprakeloos.
De stem van den jongen koning kwam tot hem als uit de verte.
„Wim, jij! eindelijk toch! waarom ben je niet gekomen, toen ik je riep?"
Hij wendde zich tot de koningin en zei: „Dat is die! Wim, — Wim Stein!"
De koningin knikte en lachte — ze wist er natuurlijk méér van.
En Stein boog en prevelde: „Uwe Majesteit!"
Hij kon niets zeggen en z'n oogen vertelden van z'n groote ontroering.


95
Maar wie heelemaal de kluts kwijt raakte, dat was Bert.
Vlak bij den koning mocht die staan — hij hoorde z'n stem en de goede meneer werd door den koning toegesproken en de koningin lachte en — en — de koningin keek naar hèm ook en hij hoorde de goeie meneer eindelijk zeggen: „dat is m'n beschermeling !"
Bert zonk haast door den grond en beefde over al z'n leden.
Wèl bleven z'n oogen wijd open om te zien — alles te zien en 't eenige wat hij wist te doen, dat was z'n smerige pet zwaaien...
En hij zag, hoe ook de koningin om 'm lachte en dat ze over 'm praatten.
O — o — o! wat 'n dag, wat 'n gebeurtenis !
Bert zag alles door 'n nevel en hij dacht: „Die goeie meneer, die goeie meneer, die kent den koning ... hij wordt door 'm geroepen, hij lacht met 'm ... en wat hoorde hij daar zeggen: „Je moet vast komen! geef me je woord, je doet me werkelijk verdriet als je niet komt. En anders kom ik bij jou!"
„Ja, duidelijk hoorde hij 't den koning zeggen ... de koning! die kwam bij z'n goeie


96
meneer! Vast! Op school, één van de weinige keeren, dat Bert trouw kwam, had hij wel 's gelezen van 'n koning, die in 't geheim door de straten liep.
Die goeie meneer was misschien óók 'n koning of 'n prins. Wie gaf anders aan arme jongens zoo maar 'n fluit cadeau? En daar reed 't rijtuig met den koning en de koningin weg... kijk eris, wat 'n menschen of er stonden, en allemaal zagen ze, hoe de koning toch zoo hartelijk deed tegen zijn goeien meneer ...
Nu zou die wel niet meer om dien armen Bert denken... maar dat hinderde niet hij had den koning vlak bij gezien, 'm hooren praten! Maar wat was dat?
De goeie meneer nam weer z'n pols en liep snel met 'm weg, nagegaapt door de vele nieuwsgierigen, die vol verbazing opmerkten, dat die onbekende met't scherpe gezicht op straat door den koning was toegesproken, terwijl diezelfde man met 'n klein schooiertje zijn weg vervolgde! Ondoorgrondelijk raadsel! Bert draafde mee, zóó verbouwereerd, dat hij niets vroeg! Aldoor sloeg hij de groote verwonderde oogen naar Stein öp, en 'n stille vereering groeide in dat jongenshart.


97
Vlak bij de Almstraat gebeurde er weer 'n wonder!
De goeie meneer stapte in de tram en hij, Bert, die nooit anders dan tweemaal er achter gehangen had, mocht ook mee.
Voorop stond hij, naast die geheimzinnige kruk, waarmee je de tram vooruit liet gaan of stil houden.
Daar gingen ze... O — o — o! wat 'n genot! Wat 'n genot! Wat maalde Bert om de vieskijkende gezichten van andere menschen!
Z ij n meneer, de vermomde prins, knikte telkens tegen 'm.
Waarom toch? waarom?
In 't schrandere jongenshoofd werd die moeilijke vraag niet beantwoord ...
Midden in de stad stapten ze uit en nu ging 't regelrecht op 'n winkel af, waar muziekinstrumenten verkocht werden.
Alweer merkte Bert de fronsende wenkbrauwen van den meneer achter de toonbank, maar hij lachte er wat om — 'n prins beschermde hem immers!
De winkelier legde nu 'n aantal fluiten vóór Stein neer en blies op elk 'n paar noten.
Bert luisterde en toen zei z'n beschermer: „Zeg maar, welke je wilt hebben."
Eet Jongenshuis. 7


98
Plotseling deed Bert z'n keus!
Z'n gevoelige muzikale ooren hadden in één van de instrumenten de mooie zuivere tonen gehoord...
Ja, ze was duurder dan één van de anderen, maar dat wist Bert niet. Hij mocht kiezen en dus kóós hij.
„Verlangt u er 'n handleiding bij?"
Stein glimlachte en bedankte.
Stralend van geluk stapte Bert den winkel uit, met 't instrument, 'n mooie fijne dwarsfluit in de hand.
Op straat vroeg Stein naar z'n juiste woonplaats en beloofde, dat hij heel gauw zou komen hooren, hoe ver z'n beschermeling al gevorderd was.
Toen liep hij nog 'n paar winkels binnen, kocht er wat levensmiddelen, stopte die Bert in de hand en — stuurde hem weg.
De jongen bedankte niet met z'n mond, alleen met z'n oogen — als 'n dolleman stoof hij weg, tusschen de menschen door, dwars de straat over, vlak voorbij auto's en in 'n paar minuten was hij uit 't oog verdwenen.
Stein keek 'm na, om toen langzaam naar z'n hotel terug te keeren.


99
Z'n hoofd was nog vervuld van de ontmoeting met Freddy. Zou hij gaan? ... Hij had 't beloofd!
En toch — hij deed 't liever niet!...
Na vijf jaren kon de oude vriendschapsband toch niet meer worden aangeknoopt.
Ze verschilden immers te veel, hij, de koning en 'n eenvoudig ingenieur!
Wat moest dat worden?
Gunsten wilde hij niet aannemen — hij zelf wilde z'n naam maken. Nog maar enkele maanden van proeven nemen en hij had zekerheid omtrent z'n nieuw licht — dan was z'n fortuin gemaakt!...
Maar z'n belofte...
Hij ging!
Doodeenvoudig werd hij in 't paleis ontvangen. Ja, 't was er mooi en alles liep in de puntjes, maar net als in 'n hotel wandelde hij de gangen door, werd aangediend en — even later stond hij tegenover den koning, tegenover z'n jeugdvriend Freddy.
En 't eerste woord, dat hij hoorde, was: „Wim! eindelijk!"
Ze waren samen en nu ook kwam alles bij Stein boven!
Hij dacht niet meer aan 'n koning, daar
7 *


100
stond de vriend van zooveel jaren.
't Tooverwoord Wim sloeg alles uit den weg en evenals vroeger riep Stein: „Freddy!"
„Goddank!" riep de jonge koning, „nu is 't weer in orde!"
Samen gingen ze zitten en nu moest Stein opbiechten.
„Waarom ben je weggebleven? waarom heb je niet geschreven?"
Stein zweeg enkele seconden, maar toen begon hij met zachte stem te vertellen:
„Ik wilde niet, neen, met opzet ben ik uit je weg gebleven. Ik begreep, hoe anders je leven zou worden.
Zélf moest je 't klaarspelen, ik mocht niet langer naast je staan, 't Zou je veel vijanden bezorgd hebben, alleen al, doordat ik de zoon van 'n armen kerel was. Ik wilde eerst m'n eigen leven maken, niet langer je gunsten aannemen, 't zou onze vriendschap binnen korten tijd gedood hebben.
Ik wou je vriend blijven, niet je gunsteling worden, omdat ik ver genoeg gevorderd was, om zelf vooruit te komen.
Dat is alles. Ik ben nu ingenieur en als 't me lukt, zal je misschien gauw van m'n ontdekking hooren."
„Dus je wordt toch 'n beroemd man!


101
ja, 't kon niet anders! Dan heb je 't récht hier te komen, dan mag ik je altijd ontvangen en niemand kan er iets anders in zien, dan de bewondering van 'n koning voor 'n koning in de wetenschap."
Stein lachte om die woorden en duidelijk voelde hij, dat daar de oude Freddy nog zat, beminnelijk, eerlijk en goed.
„Vertel me van jouw leven," zei hij, en nu werd 't gelaat van den jongen koning weer strakker.
„Van mijn leven? ja... 'k heb gewerkt, Wim, maar bij alles dacht ik aan meneer Casper en aan jou! Door knappe mannen leerde ik verbazend veel en als ik moest oordeelen over moeilijke verschillen, dan vroeg ik raad aan m'n hart, en tot nog toe gevoel ik me daar gelukkig bij. En m'n lieve vrouw, zij steunt me zoo prachtig, o, je moet haar zien, ze wil je ook leeren kennen, want alles, alles heb ik d'r verteld."
Lang bleven de vrienden samen en beiden stortten 't hart voor elkaar uit. Ze hadden moeielijke jaren achter den rug, maar gelouterd en als mannen stonden ze nu elk in 'n eigen omgeving, de één machtig door geboorte en stand, de ander door kennis en genie.


102
Koningin Maria, met wie Stein naderhand aan tafel zat om 't tweede ontbijt te gebruiken, paste wondergoed bij den ouden Freddy, en doodeenvoudig, zonder praal en hoogheid, keuvelden de drie aan de volstrekt niet overladen koffietafel.
Zoo was 't dan toch gekomen!
De arme jongen, die door eigen kracht na de eerste hulp, omhoog was geklommen, werd door z'n jeugdvriend niet vergeten. De koning zelf had 'm gedwongen en allerminst zat hij nu hier als 'n indringer.
Naderhand kwam 't gesprek ook op 't kleine schooiertje en Stein vertelde van z'n ontmoeting in 't plantsoen, van de fluit.
„Net iets voor jöü,. Wim!" riep Freddy, en dadelijk haalde hij 't gebeurde op, toen ze met meneer Casper 'n uitstapje maakten.
„Ach," antwoordde Stein, „ik ben zelf in moeilijke omstandigheden geweest, ik voel nu eenmaal veel voor alle lijdende schepsels."
„Wat doet u nu verder?" vroeg de koningin.
„Ik ga er naar toe en als de jongen niet gelogen heeft, dan help ik 'm vooruit!"
„Ik doe mee!" riep de koning plotseling, „niet waar, Maria? nu ben ik man genoeg, nu weet ik van alles voldoende om me óók


103
meer te bemoeien met z ij n plannen. Ja, jouw plannen. H ij heeft 't altijd gezegd, dat er zooveel aanleg en talent verloren gaat, omdat zooveel jongens ...
„En meisjes!" viel de koningin lachend in.
„En meisjes door armoede en onwetendheid met de middelen om vooruit te komen en door onverschilligheid en hebzucht van de ouders verloren gaan. Van dit oogenblik af zal ik me met dat onderwerp bezig houden.
Maar ik heb goede raadgevers noodig en jij, Wim, jij wilt me helpen, niet waar?"
In dat uur van wederzien, sloten de twee mannen 'n verbond, waarvan vele ongelukkigen de gevolgen zouden ondervinden!


VI.
LICHT EN DUISTERNIS.
Vóór z'n vertrek naar Berlijn, besloot Stein z'n jongen fluitblazer op te gaan zoeken.
En zoo verscheen hij in 't huisje Gortstraat No. 3, juist op 't oogenblik, dat de ouders met Bert en de zusjes thuis waren.
De jongen slaakte 'n herkenningskreet en door de verwonderde gezichten van de anderen riep hij: „Dat is die! de prins!"
Stein moest lachen, groette kalm en antwoordde: „Neen, nu géén prins! ik heet Stein en ik ben maar 'n doodgewoon mensch."
Hij ging zitten en dadelijk kwam Bert met de fluit op de proppen.
Met 'n vuurrood gezicht speelde hij wat bekende wijsjes.
Stein stond verbaasd over de snelle vorderingen van Bert en hij prees hem dan ook uitbundig.
Stralend keek de jongen z'n ouders aan als vroeg hij: „Heb ik te veel gezegd? is 't geen goeie lieve man?"


105
Stein moest met alle geweld 'n kop koffie drinken en door z'n vriendelijke manieren stelde hij allen op d'r gemak.
Door 'n levendig gesprek stelde hij zich op de hoogte van den toestand en z'n scherpe opmerkingsgave wist hem de waarheid te doen vinden en de eindindruk bevestigde den goeden dunk, dien hij van 't gezin kreeg.
Hier was dringend hulp noodig en die gaf Stein.
Hij wilde ze uit de Gortstraat weg hebben in 'n betere buurt in 'n behoorlijke woning. Hij hoorde van de schulden en betaalde ze niet alleen, maar stortte ook nog 'n voorschot.
Voor Bert moest 'n muziekonderwijzer gezocht worden om hem les te geven en dan — z'n gewone schooltijden had hij leelijk verzuimd en dus diende hij 'n herhalingsschool te bezoeken.
Ook de andere kinderen werden onder handen genomen, en zoo ontstond er in No. 3 binnen enkele uren een geweldige verandering.
De moeder deed niets dan schreien en telkens wilde ze Steins hand drukken, maar deze ménschenvriend zei telkens: „Je hebt 't aan den koning te danken!"


106
Zou 't waar zijn? dachten ze.
't Móést wel want ook voor de toekomst voorspelde de vreemde meneer zonderlinge gebeurtenissen.
Na alles flink geregeld te hebben, vertrok Stein, verheugd van hart, want hij zag wel, dat hier 't zaad was gestrooid voor latere gelijksoortige edelmoedigheid.
's Avonds zaten alle leden van 't gezin in de gelukkigste stemming van de wereld bijeen.
Waaraan hadden ze zooveel voorspoed te danken? Aan den koning? Waarom?
Ze wisten 't niet en ze dachten er ook niet verder over — 't leven werd nu vol zonneschijn, de moeder knapte op, er kwam meer geld in huis, want er ontstond 'n onverklaarbare belangstelling voor 't occarinospel van den vader.
Eens moest hij zich laten hooren in 't groote gebouw, waar de voornaamste personen uit de stad dikwijls samen vergaderden en waar ook wel feesten werden gegeven.
Dat leverde den ouden Bert 'n daggeld,


107
zoo hoog als hij anders in 'n maand verdiende.
En toen volgde 't wonder!
Meestal trok de oude Bert er in de schemering op uit.
Dan stond hij op 'n plein of onder de boomen van 'n breede met linden beplante straat en hij speelde zóó, dat velen luisterden naar de mooie tonen, die in de avondstilte opklonken.
Op zekeren avond blies hij weer z'n schoonste deuntjes, toen er 'n rijtuig kwam aangereden en plotseling ging 't nieuwtje door de tallooze luisteraars: „De koning!"
Tot aller verbazing hield 't rijtuig stil en de kleine gedaante naast de grootere figuur van koningin Maria wenkte de menigte tot stilte en beduidde den occarinospeler dóór te gaan.
'n Schok voer door diens lichaam ...
Spelen? voor den koning spelen? ...
Eerst kon hij niet!
Alles draaide, en de zonderlinge stilte benauwde hem.
Van mond tot mond ging de tijding: „De koning en de koningin!"
Rijtuigen, auto's — alles hield stil.
Opeens kwam de oude Bert tot zich zelf...


108
Ah! hij zöü spelen! zóó mooi, als nooit te voren!
Snel had hij zich den hoed van 't hoofd getrokken en nu liet hij de parelende glasheldere tonen uit z'n instrument opklinken.
Werkelijk heel bizonder speelde hij 't volkslied, telkens enkele maten en dan weer enkele maten en dan weer de melodie als verward in 'n stormloop van korte vlugge rijtjes tonen. Nu weer klonk 'tlief en weemoedig, dan weer krijgshaftig met herhaalde stooten. Neen, nooit of nimmer te voren had de oude Bert zóó voortreffelijk gespeeld.
De koning luisterde tot aan 't eind en terwijl de toehoorders zacht hun bijval betuigden, moest de kunstenaar bij 't rijtuig komen en die 't hooren konden, brachten de woorden over: „Gij zijt de vader van Bert, nietwaar? ge hebt met groot talent gespeeld! Ik zal verder voor je zoon en voor je zelf zorgen! Goede talenten mogen niet verloren gaan."
Verbijsterd bleef de oude Bert nog lang op dezelfde plek staan.
Hij wist niet, wat die schreeuwerige menschen mankeerden en wat ze van 'm vérlangden.
Eén ding hamerde in z'n hoofd: — 't Is


109
gekomen! eerst m'n zoon en nou ik!
Zonder zich verder om iemand te bekommeren, zette hij 't op 'n loopen en gelijk z'n jongen kort te voren, zoo stormde hij nu No. 3 binnen en vertelde, vertelde...
'n Maand later woonde de familie Halle in 'n nette straat in 'n keurig huisje.
Allemaal gingen ze behoorlijk gekleed en 't ging ze allemaal goed.
Er was 'n wedren ontstaan van liefhebbers om óók zoo mooi op die eenvoudige occarino te leeren blazen en ze wilden les hebben van den man, die voor den koning had gespeeld.
De moeder, flink aangesterkt, verzorgde 't huishouden op 'n uitstekende manier.
De kinderen gingen op goede scholen of kwamen in zeer goede betrekkingen en Bert...
Bert verscheen op 'n dag in 'n groot gebouw met 'n groote vestibule.
Hij moest in de kleine kamer komen, waar alleen 'n vleugelpiano stond.
'n Lange meneer met vreeselijk veel grijze krullen riep 'm bij zich, ging zelf zitten en keek 'm eerst 'n poos aan.
Toen zei hij: „Hm! jij kunt er zóó wel


110
komen, hm, — hm — de koning
hm, hm."
Er volgden allerhande vragen, die Bert flink beantwoordde en toen, ja, toen moest hij op z'n fluit blazen!
En Bert blies!
Hij wist, dat 't er op aankwam, want hij speelde voor den directeur van de muziekschool, 'n zeer beroemd kunstenaar.
Bert liet de tonen klinken en met bewonderenswaardig gevoel speelde hij 'n bekend volkwijsje met tal van versieringen, evenals z'n vader dat zoo knap op de occarino kon.
Hij vergat den directeur, 't kamertje -— hij speelde ...
En aan 't slot keek hij den heer tegenover hem aan, en hij zag, dat hij had overwonnen!
't Strenge gezicht werd vriendelijker en met zachte stem zei de directeur: „We zullen je helpen, vriendje, je bent van 't echte ras. Ik plaats je op de vioolklasse."
Bert suizebolde!
In de vioolklasse? Moest hij dan niet op de fluit studeeren?
De directeur zag z'n verbazing en daarom zei hij:
„Je leert viool, omdat je daarmee verder


111
komt, begrepen? viool en piano! De fluit mag je voor de aardigheid er óók nog bij nemen."
Bert Halle kreeg 'n leerviool en thuis verscheen 'n piano, alleen omdat er 'n vreemde heer geweest was, die enkele vragen deed en weer verdween met den al zoo dikwijls gehoorden zin: „De koning wil 't zoo."
'n Nieuw leven brak voor Bert aan, 'n leven van hard werken, maar 'n leven vol hoop en geluk.
Op de muziekschool onderscheidde hij zich dadelijk door aanleg en ijver, en kreeg er tal van vrienden.
Hoezeer ze ook in beslag werden genomen door de muziek, toch bléven ze jongens met lust in grappen en stoeipartijen.
Vooral de Zondagen besteedden ze aan gezamenlijke tochten en spelen.
Bij slecht weer maakte Bert met z'n vader muziek.
Dat waren gelukkige avonden!
De oude Bert leerde veel van z'n zoon en deze met z'n aangeboren talent wist al heel gauw weg op de toetsen, fantaseerde zelf de begeleiding als z'n vader speelde.
Ook viool en occarino samen klonken


112
soms in de kleine kamer, nog maar simpele stukjes, maar in de ooren van de andere familieleden wonderschoon. Ook de zusjes en de broers begonnen zich te oefenen en profiteerden van de lessen, die Bert ontving.
't Werd met recht 'n muzikale kring.
De winter ging voorbij ...
Toen gebeurde er iets vreeselijks!...
In 't groote laboratorium van de electriciteitsfabriek van gebroeders Brettling werkte de ingenieur Stein aan z'n nieuwe manier om 't licht goedkooper te maken.
Al z'n proeven gelukten en de eigenaars verheugden zich bij voorbaat in den toenemenden bloei van hun fabriek.
Stein zou 'n behoorlijk aandeel in de winst krijgen, maar er bleef genoeg voor hen zelf over.
't Was 19 Maart.
Stein liep met 'n gevoel van trots in 't laboratorium rond, — 't bewijs van z'n nieuwe vinding zou hij meteen leveren! Nu had hij zekerheid! Alles werkte uitstekend en beantwoordde volkomen aan z'n verwachting.
Minder stroom en méér licht!
Nog even zich overtuigd, dat alles goed werkte.


113
„Geef stroom!" kommandeerde hij aan z'n helper, en terwijl hij met de rechterhand den knop vasthield om meteen den electrischen stroom door te laten, nam hij met de linker 'n linnen doek weg, die 'n aantal glazen kolven bedekte, alle door geleidingen aangeschakeld.
Eén beweging! en de stroom kwam vrij ...
Toen 'n heftige bliksemstraal, die omhoog schoot, 'n doffe knal en 'n wild gerinkel van glas ...
Stein wankelde... 'n brandende pijn folterde hem in 't gezicht en hij zag niets meer...
'n Begin van brand ontstond ... toesnellende opzichters en één van de gebroeders Brettling brachten hulp, maar Stein konden ze niet helpen ...
't Wreede noodlot deed hem sneuvelen vóórdat de slag gewonnen was!
De beste dokters onderzochten de oogen, maar géén van hen wist redding ...
Stein kon niet meer zien! nooit meer!
De eerste dagen meende hij te zullen sterven van wanhoop!
Hoe kon hij nu de waarde van z'n ontdekking bewijzen? En dan, — altijd in 't donker te leven, nooit meer de zon, de bloemen en de bergen te zien. Hij verloor
Het Jongenshuis. 8


114
den moed en krampachtig schreiend lag hij in 't bed, onaangedaan voor alle troostredenen.
Alles werd van 'm weggenomen, alles!
Neen, hij kon niet leven in z'n treurig niets doen, hij, de stoere werker met 't gouden hart, die zich door eigen kracht omhoog geworsteld had.
Voorover, de arme verbonden oogen met de brandende pijn tegen 't zwachtel gedrukt, de vingers in 't dek geklemd, lag de neergeworpen strijder met de wanhoop in 't hart en hij smeekte God om verlossing
„Zóó kan ik niet leven, zóó niet! o Heer! laat me sterven!... "
Eensklaps voelde hij 'n hand op z'n schouder en 'n bekende stem sprak zacht:
„Wim, — Wim..."
't Hart van den lijder stond even stil... Wie was dat... ?
Die stem ... ja, — Freddy... de koning! Onbeweeglijk luisterde Stein ...
„Wim, — 'n vriend is bij je... ik kom je halen! je hoort bij mij!..."
Nog lag de arme blinde doodstil, als dood, maar de ontroerende woorden van z'n jeugdvriend, die in dit vreeselijke uur tot hem kwam, braken z'n wanhoop ...


115
Eensklaps greep hij zoekend den arm van koning Frederik en hartstochtelijk klemde hij zich aan 'm vast, terwijl z'n fluisterende stem bad:
„Freddy, Freddy, laat 'k me aan jöü toevertrouwen!"
Enkele oogenblikken bleef 't stil...
De koning worstelde met z'n aandoening en almaar streek hij over de witte handen van den zacht snikkenden vriend...
Ze waren alleen, en wat er tusschen de beide mannen gesproken werd, hoorde geen sterveling.
Stein geloofde eindelijk weer aan 'n toekomst, 'n leven in de nabijheid van z'n vriend.
„Wat ik nu ben, dank ik voor 'n groot deel aan de omgang met jou," zei Freddy, „nu kan ik je terugbetalen! Al moet je verder door mijn oogen zien, je prachtige hart klopt nog, je helder hoofd werkt des te scherper. Je blijft bij me, ons oude plan wordt werkelijkheid! je zult m'n raadsman zijn, ja, nu nog méér dan vroeger! Alles wil ik doen om je leven te vullen, om 't je dragelijk te maken. Je zult 'n doel hebben, dat je kan verzoenen met je ontzaglijk leed."
Stein luisterde ...
8*


116
Hij voelde de trillende handen van den koning, — en voor z'n geest zag hij 't edele gelaat, de groote zielvolle oogen.
Er kwam 'n stille berusting over den zwaar beproefden man. Hij wist zich veilig aan de zijde van 'n trouw vriend en vóór zich zag hij de toekomst, — werken met hèm voor zoovelen die leden als hij!...
In alle stilte werd Stein overgebracht naar 't koninklijk paleis, waar de gemakkelijkste kamers voor hem in orde gemaakt waren.
Géén scherpe hoeken, géén gevaarlijke voorwerpen, — alles, alles moest den blinde dienen. De besten uit 't personeel zouden hem bijstaan en steunen.
Vol fijngevoeligheid wachtte koningin Maria, tot de blinde zich had aangepast en zich vrij uit wist te bewegen in z'n vertrekken, geheel op den tast.
Maar toen ook hield ze hem dikwijls gezelschap en ze verbaasde zich telkens meer over z'n helder verstand, z'n groote kennis en z'n warm hart.
Zoo vaak ze konden, namen Freddy en z'n vrouw hem mee in de auto en maakten lange tochten om 'm de heerlijke lente-


117
lucht te doen voelen, de prikkelende geur van de bloesems.
En alles wat ze zagen, vertelden ze hem, zóó, dat hij 't zelf meende te zien.
Dikwijls lachte hij weer en vergat z'n leed.
En koningin Maria voerde lange gesprekken met hem en leerde zóó z'n plannen kennen. Ze wandelden in 't koninklijk park, terwijl Stein onmerkbaar door haar werd geleid.
Alleen de maaltijden gebruikte de blinde alleen, want niemand mocht zien, hoe hij morste en met de handen at, — hij schaamde zich er voor, en zich laten helpen, wilde hij niet. —
Na de gewone staatszaken hield de koning zich meestal 'n uur bezig met de plannen, die in z'n hoofd woelden en die hij geregeld met Stein besprak.
De beide mannen kwamen tot de overtuiging, dat 't ongeluk van zooveel menschen z'n oorsprong vindt in drie dingen: 'n Gebrekkige gezondheid, luiheid en drankzucht.
Met de grootste kracht wilde de koning hiertegen alle mogelijke maatregelen nemen, te beginnen met de verbetering van de algemeene gezondheid.


118
In 't plan van beide mannen lag 'n totale opruiming van vunzige achterbuurten, sloppen en stegen, strenge bepalingen omtrent 't wonen van meer dan 'n zeker aantal menschen in één huis en stipte handhaving van verscherpte voorschriften tegen overtredingen van de besluiten der gezondheidscommissie.
Met tal van uitstekende mannen werden vergaderingen gehouden onder voorzitterschap van den koning.
't Gebeurde tijdens de voorbereiding van al die plannen, dat Stein op 'n avond met den koning ging wandelen.
De auto bracht hen in 't Hout, 'n groot bosch, dicht bij de stad en daar ging het langs eenzame paden rustig voort, terwijl Stein den arm van z'n vriend vasthield.
Op zeker oogenblik naderden van den tegenovergestelden kant 'n tweetal gedaanten, donker opdoemend uit de schemering in het bosch.
Niet veel bewoners van de hoofdstad wisten, dat de koning hier dikwijls wandelde en die hem tegenkwamen herkenden in dien eenvoudigen kleinen heer den vorst niet.
Maar 't naderende tweetal, blijkbaar 'n vader met z'n zoon, scheen den koning


119
beter te kennen, want ook Stein hoorde duidelijk de woorden: „De koning, vader! en — de prins!"
't Waren de oude en de jonge Halle! Naast elkander stonden de twee, eerbiedig groetend...
„Daar hebben we je kleine beschermeling," zei de koning.
Stein was stil blijven staan ja, nu
herinnerde hij zich z'n fluitspeler... Bert — ja, Bert!
Door de vreeselijke, droevige dagen had hij niet eerder aan z'n kennismaking in 't plantsoen gedacht.
En hij sprak de twee aan.
Ze wisten wel door geruchten, dat Stein in 't paleis leefde, en óók hadden ze van z'n ongeluk gehoord — dus wisten ze niet, hoe ze zich moesten houden.
Medelijden, dankbaarheid, bewondering en ontzag mengden zich dooréén.
't Werd 'n vreemd gesprek!
Géén van de vier kon ooit vermoed hebben, dat 't wedervinden onder zulke omstandigheden zou plaats grijpen.
Freddy voelde 't moeilijke van den toestand! Vandaar dat hij plotseling zei: „Ben je morgenmiddag vrij, Bert?"
De koning zei Bert tegen'm! tegen hèm!


120
De vader moest antwoorden, zóó raakte de jongen in de war.
„Na drieën, Uwe Majesteit!"
„Dan wordt hij om half vier afgehaald en hij brengt z'n fluit mee, meneer Stein moet 'm hooren spelen."
,,'k Kan piano en viool óók, Majesteit, Prins Stein!" riep Bert opgewonden en alsof hij zelf begreep, hoe vreemd 't klonk, voegde hij er bij: „Dat móést voor den directeur ... en ik dank u, Majesteit en u ... "
't Gesprek trok de aandacht van de voorbijkomende wandelaars — 'n enkele scheen den kleinen koning te herkennen.
Vandaar, dat deze er 'n eind aan maakte: „Doe je flink je best, ja? 'k kom morgen óók luisteren, adieu!"
Freddy en Wim wandelden verder en spraken over de muzikale familie, waarover één van de hofintendanten waakte en die telkens rapport uitbracht.
Zoo hoorde Stein, welke heerlijke gevolgen z'n eerste daad van goedheid gedragen had!
Bert tuurde de verdonkerde gedaanten zoo lang hij kon na.


121
Toen begon hij zenuwachtig te redeneeren.
De gedachte, dat hij den volgenden morgen zou afgehaald worden door 'n auto, om in 't paleis voor z'n koning te spelen ... 't was wel om den jongen van streek te maken. En voor den prins!...
Hoe z'n vader ook uitlegde, dat die ingenieur, waarmee 't ongeluk was gebeurd, en die in 't paleis leefde, indertijd als de goeie meneer den grondslag had gelegd voor z'n groot geluk, Bert bleef hardnekkig gelooven aan 'n prins.
Waarom mocht hij anders bij den koning wonen, waarom met 'm wandelen? ...
Ze draafden samen naar huis, om 't groote nieuws te vertellen en — om nog gauw te studeeren!
Bert moest immers spelen voor den prins en voor den koning!
De jongen bracht 't heele huis in rep en roer, opgewonden greep hij z'n fluit, dan weer z'n viool, om vijf minuten later de piano te openen.
En telkens hield hij op, om te vragen, hoe hij zich moest gedragen, of hij hoorde te buigen eer hij begon, of hij diende te wachten met beginnen, tot de koning 't vroeg, en zoo meer.


122
Z'n moeder bracht den jongen op d'r bedaarde manier tot kalmte en vrij gerust ging hij naar bed, droomend van den grooten dag...


VII.
HET JONGENSHUIS.
Op zekeren dag tegen vier uur merkten de agenten 'n ongewone toevloed van jongens in de nabijheid van 't paleis.
Ze hadden wel 't een en ander gehoord van die malle Bond, door de jongens onder elkaar opgericht. Door de goedheid van den koning hadden ze al een zwembad. Iedereen sprak over dat nieuwtje. Lieve deugd! die jongens hadden al praats genoeg! Wat voerden ze nu weer uit! En nou die Bond! Dwaasheid! Padvinderij was al aardig genoeg!
Wat moesten die massa jongens nou weer bij 't paleis? Zeker weer wat vragen?
't Zou niet gebeuren! Koning Frederik was véél te goed! die liet alles maar toe! dat duurde net zoo lang, tot die 'n ongeluk kreeg. Neen, ze zouden over 'm waken, want al was die klein, 'n juweel van 'n koning vonden ze 'm. Er werd naar 't hoofdbureau getelefoneerd, er kwam versterking en toen er even na vieren 'n


124
buitengewoon groote menigte jongens op 't plein vóór 't paleis samenstroomde, rukte er ook 'n troep agenten aan en die begonnen 't plein schoon te vegen.
't Duurde niet lang, want de leidende inspecteur kreeg van uit 't paleis bevel onmiddellijk terug te trekken en alleen toezicht te houden. Vele agenten waren ontzaglijk verbaasd.
Wat scheelde den koning? Moesten die kwajongens hier den baas spelen? ...
Morrend keken ze toe, maar ze zagen niets verkeerds!
't Waren allemaal groepjes, blijkbaar elk met 'n aanvoerder, en ze gedroegen zich verwonderlijk bedaard.
Op 'n zeker oogenblik steeg er 'n luid gejuich de lucht in —
De agenten begrepen eerst volstrekt niet waarom. Toen ontdekten ze 'n troepje van twaalf, dat zich uit den hoop los maakte en 't paleis naderde.
Zou de koning die apen van jongens binnenlaten? vroegen de agenten elkaar, maar neen, ze schenen alleen maar iets af te geven, daarna keerden ze terug en geen tien minuten later of de heele menigte verspreidde zich ordelijk zonder dat één agent 'n hand behoefde uit te steken.


125
Van uit één der bovenvensters had de koning 't tooneel gade geslagen en wat hij zag, stemde hem tot nadenken.
In 'n later gesprek met Stein stemde hij volkomen met hem in: Er zijn niet zooveel slechte jongens! Ze moeten bezigheid hebben, d'r handen kunnen gebruiken en voor 'n goed doel werken. Dus viel 't verzoekschrift in goede handen.
De onderhandelingen met den wethouder van Openbare Werken leidden tot 'n gunstig gevolg.
De Gemeenteraad keurde 't ontworpen plan goed en — 'n jongensparadijs ontstond aan de Oostzijde van de stad.
'n Paradijs! Frederiksplaats!
Van alles vonden daar de rakkers! Hoog geboomte, waar ze naar hartelust in konden klimmen. Heuvels om er in te graven, boschjes uitstekend geschikt voor 't maken van hutten en spelonken, 'n Groote uitgestrektheid grasveld, bestemd voor 'n reusachtig aantal voetbalterreinen. Ondiepe vijvers, die zeer geschikt waren voor oceaan, om er heele vloten te laten schipbreuk lijden. En de zwemplaats lag er niet ver vandaan, zoodat ze vuil en smerig van 't ravotten, zich konden verfrisschen in 't bad.


126
Alles vonden ze daar, behalve agenten, want zélf hielden de jongens toezicht.
De Bond vertrouwde de Kern!
Ongerechtigheden werden eenvoudig geseind naar de Twaalf en op doortastende wijze grepen die in. Openlijk klaagden ze de schuldigen aan en evenals in oude tijden moesten ze te midden van al de jongens, die haastig toesnelden, 't vonnis hooren. De zwaarste straf was wel 't verlies van 't Bondskruis.
Elke jongen droeg 't eenvoudige kruisje met trots en zoetjesaan begreep elk ook z'n plichten.
Nog sterker dan bij de padvinders kwam er 'n geest van onderlinge hulpvaardigheid, van éénheidsgevoel, van gemeenschappelijk leven en algemeen hulpbetoon.
Door de invoering van nieuwe regelingen betreffende de schooltijden bleef er zoo heerlijk veel tijd over voor de versterking van 't lichaam.
En de groote menschen, die eerst 't hoofd hadden geschud, kwamen ten slotte kijken en overtuigden zich, hoe gezellig en dol prettig de jongens zich vermaakten en vanzelf verdwenen nu de verbodsbepalingen, de rasterwerken, de loerende veldwachters in de omstreken. Overal mocht


127
iedereen loopen en alleen van slechte groote menschen had de politie nog last.
En 's winters liepen groote gedeelten van Frederiksplaats onder water door 't openen van 'n sluis en daar kreeg je me de prachtigste ijsvelden, van de wereld.
Langzamerhand hadden ook de meisjes zich in 't Paradijs gewaagd, waarom ook niet?
De jongens behoefden ze nu niet meer te plagen en vanzelf bleef elke partij aan 'n bepaalden kant.
Alleen op 't ijs werd 't een ware dooreenmengeling en de ongeloovigste mensch móést toestemmen, dat 't wonderlijk was.
Al lang rijpte in Bert 'n grootsch plan. Hij wilde den koning en de koningin den dank van al de jongens en meisjes overbrengen, maar voor allen tegelijk!
De gansche Bond juichte dit plan toe en ieder was nieuwsgierig naar de uitvoering ervan.
Hóé zou 't gebeuren?
Na lange beraadslagingen viel 't besluit: 'n Serenade.
Ha! dat zou schitterend worden!
Tienduizend kinderen op z'n minst, alle


128
met lampions, zouden naar 't paleis trekken om den koning te bedanken voor alles wat hij óók voor de jeugd had gedaan, want niet één, of hij wist, hoeveel de jonge vorst tot stand wist te brengen in 't belang van allen!
Ze hoorden er hun ouders genoeg over praten!
Stein polste den koning over 't plan en die scheen er eerst niet van te willen weten!
„Ach Wim," zei hij, „ik hou niet van die bedankjes, 'k Vind 't heerlijk als ik veel goed kan doen!"
Maar Stein wist hem over te halen, z'n toestemming te verleenen ter wille van de jongens.
Ook de burgemeester liet z'n bezwaren vervallen en beloofde na de voorspraak van invloedrijke mannen, dat hij voor 'n goede regeling zou zorg dragen...
't Zou dus gebeuren!
En de natuur hielp mee, want de 2iste September leverde 'n pracht van 'n avond, windstil en helder weer.
Voortreffelijk hadden de twaalf den optocht geregeld. Vanaf Frederiksplaats stelde de stoet zich in beweging en heel de bevolking toonde haar ingenomenheid door


129
'n vrijwillige medewerking om de orde te handhaven.
't Leek 'n sprookje!
Duizenden en duizenden kleurige lampions bewogen door de donkere straten. Zooveel mogelijk hadden de meisjes zich in 't wit gekleed en zij waren vergezeld door 'n broer of 'n vader.
Hier en daar ontgloeide 'n sterk bengaalsch licht en van af de balcons zagen de toeschouwers den reuzenslinger voorbij bewegen.
Drie muziekcorpsen bliezen 'n vroolijke marsch — de bondsvlag werd trots voorop gedragen en verder talrijke kleinere vaandels en banieren.
Af en toe zongen al die duizenden kinderstemmen mee en ook 't kantpubliek aangestoken door 't voorbeeld jubelde uit volle borst.
't Plein voor 't paleis was vrij gehouden en regelmatig marcheerden de jongens en meisjes langs de rechterzijde naar voren, dan langs 't paleis heen, om daarna volgens 'n vast plan de bestemde plaats te bezetten.
't Gansche plein leek nu 'n zee van veelkleurige golfjes, grillig voortspelend naar 't donkere strand, 't paleis.
Het Jongenshuis. 9


130
Midden in schikte zich de muziek en eensklaps werd 't stil...
Ook de groote massa toeschouwers verstomde als door 'n afgesproken teeken.
Want in den voorgevel van 't paleis werd 'n deur geopend, 'n kleine figuur verscheen in 't helle licht, dat naar buiten viel, en er naast de slanke gedaante van 'n vrouw.
Toen steeg uit honderdduizend kelen 'n gejuich op, om 't tweetal te begroeten, hij, zoo klein en toch zoo groot, met haar, die hem in alles trouw ter zijde stond.
En achter 't koningspaar stond 'n man, die niets zag van 't wonderschoon tooneel, maar toch leefde hij mee, want wat daar gebeurde was ook door hem mogelijk geworden.
Na 't donderend gejuich zette de muziek den huldezang in en daar klonk in de avondstilte 'n danklied omhoog, éénstemmig, maar machtig door 't gevoel, dat uit de muziek tot ieders hart moest spreken.
Stil luisterden allen — óók 't drietal boven op 't balcon, want ontroerend mooi steeg 't kinderlied omhoog ...
Aan 't eind bleef 't stil en niet éér, vóórdat de koning en de koningin wuivend dankend terugtraden, brak 'n nieuwe jubel los.


131
O p gingen de lampions en ze zwaaiden er mee, en ze juichten, juichten en alles deed mee!
Toen trok de stoet op de tonen van 'n vroolijke marsch huiswaarts.
Ja waarlijk, heel de stad voelde, dat de jongens niet mooier hun dank konden brengen aan hun koning — 't was overweldigend geweest! —
En Stein, alleen in z'n kamer, trilde óók van ontroering — wat hij vroeger als arme jongen zoo vaak had gedroomd, 't was werkelijkheid geworden!
De machtige geest van één mensch werkte zegenend op duizenden!
Als belooning voor hun harde werken werden de jongens, leden van de Kern in 't paleis ontboden en nu hoorden ze 't volgende verbazende nieuws.
„Op Frederiksplaats zal 'n reusachtig gebouw verrijzen, vol met allerlei zalen, waarin jullie ook 's winters kunnen spelen. Het zal 'n prachtige bibliotheek hebben met alle goede boeken, die er maar zijn. Dan 'n turnzaal, 'n schermzaal, 'n bioscoopzaal ..."
9 *


132
Nu konden de jongens zich niet langer bedwingen en als één man verhieven ze zich van d'r stoelen en riepen: „Hoera! leve onze koning!"
Frederik lachte en begon toen weer zelf met hen te praten, terwijl de bedienden versnaperingen aanboden.
In 'n roes van uitgelaten blijdschap verlieten de twaalf 't paleis en buiten stelden ze zich aan als zotten!
Binnen enkele uren wisten de meeste Bondsleden 't groote nieuws en alleen, omdat de koning gevraagd had, géén openlijke dankbetuiging op touw te zetten, namen ze genoegen met 'n prachtstuk van 'n dankbrief, waarin met wonderschoone letters namens alle leden de zeldzame instemming werd betuigd met 't kostelijke geschenk. Allemaal moesten ze teekenen, allemaal!
Kort daarop hingen de plannen voor 't Jongenshuis te kijk, en wat vooral Bert zoo aantrok, er kwam ook 'n muziekzaal in.
Zonder er iemand met 'n enkel woord over te spreken, vormde Bert 'n plan!...
Met de grootste belangstelling volgden alle jongens, groot en klein, de voorbereidende werkzaamheden.
't Hoeveelste gebouw werd dit al niet,


133
hoofdzakelijk door invloed en steun van den koning opgetrokken?
'n Nieuw kinderziekenhuis was enkele maanden te voren geopend, daargelaten 'n toevluchtsoord voor gebrekkige en verwaarloosde stumpers. Dan had je nog 'n uitgebreide inrichting voor geneeskundige diensten, 'n bureau tot steun van onvermogende jongens en meisjes van aanleg en behalve dat alles, nog tal van stichtingen ten behoeve van lijdenden en verdrukten.
Bert was aangewezen om den eersten steen te leggen, 'n plechtigheid, die duizenden op de been bracht en die oók door 'n bioscopische opname werd bewaard.
De koning was verhinderd dien dag zelf te komen, maar in zijn plaats woonde de burgemeester de steenlegging bij.
En Bert hield zich flink — hij kwam met den troffel aangestapt te midden van de aanzienlijke menigte en hij streek met veel deftigheid de kalk op de bepaalde plek, al was 't er 'n beetje naast.
Z'n moeder, die met de heele familie op de mooiste plaatsen zat, moest d'r oogen uitwisschen en ze zei tegen d'r man:
„Wie had 't ooit kunnen denken?"
Én na dien tijd kwamen eiken dag


134
drommen nieuwsgierigen de vorderingen van 't Jongenshuis gadeslaan!
En 't groeide, groeide tot 'n prachtig gebouw met 'n breeden voorgevel, 'n toren met 'n klok en middenin 'n koepel.
Maanden lang flapperden duizenden tongen in duizenden huizen over 't wonder.
Onderwijl bleef Bert op 'n onnavolgbare wijze voortstudeeren.
Hoeveel tijd. de Bond ook in beslag nam, toch liet Bert geen oogenblik verloren gaan waarin hij niet z'n viool greep, hardnekkig de grootste moeielijkheden over speelde^ en nog eens over speelde en altijd even schitterend op de muziekles z'n taak ten gehoore bracht.
Ook z'n pianostudies hield hij trouw bij, al bleef de viool z'n innigste vriend.
Z'n leeraars prezen hem uitbundig en omdat ze ook wisten, hoezeer hij bij den koning in de gunst stond, waakten ze nog meer over den veelbelovenden jongen.
Hij vorderde dan ook ongelooflijk en wie 'm hoorde spelen, twijfelde niet of 'n prachtige loopbaan als kunstenaar was voor 'm weggelegd.
Snel verliepen de maanden met weinig buitengewone voorvallen.
De winter ging voorbij, de zomer, nog


135
'n winter en toen —
Daar stond 't Jongenshuis, kant en klaar!
Met z'n kloeken toren, z'n sierlijken koepel en z'n indrukwekkenden gevel stak 't tegen de blauwe lucht af als 'n groote langwerpige kerk.
Daaromheen prijkten de hooge boomen als 'n groene lijst en er vóór kwamen mooie bloemversieringen.
't Groote oogenblik naderde al meer en meer, dat de feestelijke opening zou plaats hebben en hoe zou dat gaan?
Bert besloot nü met z'n plan voor den dag te komen.
Op de vergadering van de Kern hield hij 'n korte toespraak en met eenige aarzeling omdat 't aldoor over zich zelf was, vertelde hij: „Ik heb 'n groot muziekstuk gemaakt..."
Hij hield op, want onder de andere jongens ontstond 'n beweging van verrassing.
Hij? 'n muziekstuk? 'n jongen van 16 jaar? Zou 't mogelijk zijn?
Onder de twaalf bevonden zich nog vier muzikale talenten, die óók veel beloofden, maar géén van hen dacht nog aan componeeren, aan 't scheppen van muziek.
Zoo iets verwachtte je alleen van mannen als Beethoven, Mozart, Wagner en


136
dergelijke beroemde componisten, die toen ze nog heel jong waren, al uitblonken. Zou Bert?...
Met groote oogen keken ze hem aan, toen hij vervolgde: „M'n vioolleeraar heeft 't goed genoeg gevonden om 't aan den directeur te laten zien en die zei —"
Weer wachtte Bert even — 't lag niet in z'n aard om zooveel over zich zelf te spreken.
't Bleef stil en even glimlachte de jongen bij 't zien van al die strakke gezichten.
En die zei, dat 't uitgevoerd zou
worden."
Wouter reikte in 'n opwelling van echt gemeende bewondering aan z'n knappen vriend de hand en de anderen volgden.
„Dat was je geheim dus?" vroeg Guus, ,,en wat voor muziekstuk is 't?"
Nu kwam Bert los:
„O, 't is 'n hulde aan den koning!"
„Dat dacht ik wel!" riep Cor, „dat móét wel mooi zijn, want jij vooral hebt ondervonden hoe goed en edel hij is!"
„Daar zeg je precies de waarheid!" antwoordde Bert, ,,'k heb in ellende geleefd, 'k wist niet eens, dat ik aanleg had.
Toen kwam de ontmoeting met meneer Stein. Als ik 'n hulde aan den koning heb


137
gecomponeerd, dan is dat natuurlijk tegelijk een lofzang op z'n vriend, z'n steun. Die meneer Stein heeft me 't eerst geholpen en door hèm heeft ook onze koning zoo goed geweten, wat er in de lagere woningen voor moois schuilt. Mijn muziekwerk geldt beide mannen en dit zal de koning best begrijpen.
De directeur zal me helpen en jullie allemaal want 't wordt door jongens en meisjes gezongen met begeleiding van orkest, en dat zou dan bij de opening van 't Jongenshuis gebeuren in onze eigen muziekzaal!"
Met 'n eenigszins vermoeid gezicht staarde Bert voor zich uit — hij zag zich zelf al staan, want h ij en niemand anders zou z'n eigen werk dirigeeren!
Hij zélf had 't niet gewild, maar de directeur stond er op, terwijl hij de repetities zou leiden.
Natuurlijk werd er nog lang over de komende gebeurtenis geboomd en met 'n stille bewondering keken ze Bert Halle aan — neen, zóó iets hadden ze toch niet achter 'm gezocht.
Daniël van Leijden, zélf 'n bekend com-


138
ponist, directeur van de koninklijke muziekschool en leider van 't uitstekende van Leijden-orkest, nam de heele uitvoering onder z'n bescherming.
Tot z'n groote verbazing vond hij in 't werk van Bert Halle zulke buitengewone schoonheden, dat hij vast besloot, 't stuk met al z'n krachten te doen slagen.
Die jongen, ja, 'n jongen was hij eigenlijk niet meer, en toch — hoe eenvoudig en echt deed hij zich vóór! Die jongen moest 'n diep gevoel hebben! In z'n hart leefde 'n waarachtige dankbaarheid en 'n gloeiende bewondering om die muziek te kunnen schrijven. En wat 'n reusachtig talent en wat 'n stalen ijver om dit werk op zoo'n jeugdigen leeftijd te kunnen scheppen en neer te schrijven.
Natuurlijk werden uit de Bondsleden de medewerkenden gezocht en hoofdzakelijk de goede stemmen en de muzikale ooren.
Eerst studeerden 'n aantal muziekonderwijzers met afzonderlijke groepjes 't werk in, daarna volgden repetities met enkele groepjes samen, tot eindelijk Daniël van Leijden zelf de ruim zes honderd jonge zangers en zangeressen onder z ij n leiding met elkaar liet zingen.
Dat gebeurde in de muziekzaal van 't


139
Jongenshuis.
Vervuld van 'n stille vereering voor den man, die zóóveel voor hen deed en na 'n korte toespraak van den directeur, zaten ze allen op 't podium in de ruime eenvoudige zaal.
Daniël van Leijden was geen gemakkelijk heer, 't moest telkens en telkens weer overgedaan worden, eer 't naar z ij n zin klonk.
Maar met vuur en vol aandacht herhaalden de zes honderd de moeielijke gedeelten en zoo merkten ze ten slotte aan 't goedkeurend knikken van den dirigent, dat hij tevreden was. Nog verscheidene malen werd er in de zaal gerepeteerd en eindelijk ook met orkest.
Al die jeugdige zangers en zangeressen keken met verwondering naar 't groot aantal heeren met hun instrumenten.
Hoe kon dat allemaal samen mooi klinken? En achteraan stonden de zware contrabassen, reuzenviolen, die op den vloer rustten en vreeselijk knorden en bromden. En dan die koperen gevaarten, waarop meneeren bliezen met bolle wangen en dikke lippen, en de pauken, volgens Guus net halve wereldbollen. Daarop raasde iemand met leeren knoppen aan 'n houten


140
steel. Telkens draaide die aan de schroeven en hield z'n hand op 't vel om de geluiden te dempen.
Wat 'n geknir, 'n ge—pan—pan, 'n getoeter, 'n ge—pie—pie, 'n getril, 'n gekerm, 'n gebrom als van 'n waanzinnige menigte wilde beesten!
En eensklaps, was alles stil, doodstil en aller oogen gericht op den dirigent, die met felle oogen rondkeek, 't zwarte stokje omhoog geheven.
Néér ging 't en — 'n machtig accoord klonk door de wijde ruimte ...
't Koor van jongens en meisjes luisterde, bevangen door den zwaren dreun, van de muziek. V
Toen eensklaps de weeke melodie van de violen, klagend en smeekend, dan weer de schallende jubel, uitgeschetterd door de bazuinen en heel 't orkest, heftig bewogen, aanvullend 't luid klinkend getuigen van geestdrift.
En toen in eens, 'n hevig zwaaien van 't zwarte stokje — invallen, invallen!
O ja — o ja! Zes honderd jonge stemmen vermengden zich met de instrumenten...
Daniël' van Leijden eischte véél, heel véél, maar 't werd dan ook goed.
En Bert Halle keek toe, stil en bleek,


141
volgde elke beweging van z'n leermeester en hij hóórde nu z'n muziek buiten zich klinken, ja, zóó had 't óók geklonken al zoovele maanden i n hem, ja, zóó wilde hij z'n dank tot uiting brengen voor de mannen die hem op deze hoogte hadden gebracht! —
Na 'n korte pauze wenkte de dirigent hem en nu moest Bert zélf den scepter zwaaien en die massa van zeven honderd hoorde zich naar hèm te richten.
Daar stond Bert, slank en ferm rechtop! Hij voelde wat er van 'm geëischt werd, en hij zou 't weten te volbrengen!
't Was z ij n muziek, z ij n geest en die voerde hem boven allen uit.
Daar stond geen jongen meer, maar 'n kunstenaar, 'n mééster, die de meerdere was van allen!
En, alsof jong en oud toonen wilde, hoezeer ook zij voelden wat de muziek uitdrukte, ze zongen en speelden met 'n toewijding, die zelfs Daniël van Leijden verheugde.
Hij prees Bert om z'n directie, wees hem nog op enkele wijzigingen en met 'n verlicht hart trok Bert huiswaarts, vol hoop voor 't welslagen van den volgenden avond.


142
Nu gloeiden alom de electrische lichten! Heel 't terrein om 't Jongenshuis baadde zich in den witten gloed.
Van alle kanten rolden de rijtuigen en auto's aan tusschen de lange rijen voetgangers door.
Groote biljetten aan de muren vertelden iedereen, dat dezen avond 't Jongenshuis feestelijk zou wtoden geopend en dat Zijne Majesteit, Frederik IV, met Hare Majesteit, koningin Maria, tegenwoordig zouden zijn.
Verder vermeldden de berichten, dat 'n koor van zes honderd jongelieden zou uitvoeren „De Hulde aan den Koning", gecomponeerd door Albertus Halle.
't Beroemde Van Leijden-orkest werkte mee.
Langzaam liep de groote zaal vol en behalve vele Bondsleden verschenen ook de Burgemeester, de wethouders, tal van aanzienlijke dames en heeren, die met den koning voor 't Jongenshuis hadden geijverd.
Op 't podium zaten de jonge meisjes in 't wit met groene linten in 't haar en om 't middel en ze lachten en babbelden, maar toch met 'n gevoel van zenuwachtigheid.


143
De jongens deden gewichtiger en alle oogen tuurden de zaal in, propvol, en als 'n spannend rumoer steeg 't geluid van zoovele stemmen door de ruimte.
't Orkest stemde ...
Eensklaps weerklonk 't trompetsignaal — de koning en de koningin!
Heel de zaal rees overeind, terwijl de vorstelijke personen binnen traden en plaats namen op de eerezetels.
Ook Stein vergezelde den koning en hij zat met 't scherpe bleeke gezicht achter hem.
Nauwelijks waren de toeschouwers weer gezeten of de voorzitter van de Commissie van Toezicht verscheen op 't podium, waar hij in 't kort vertelde hoe dit Jongensgebouw tot stand was gekomen en wat 't wilde en moest zijn: 'n toevlucht, 'n verzamelplaats van alle jonge menschen, die thuis te veel missen om de behoeften van geest en lichaam te kunnen bevredigen. Hij herinnerde aan de oprichting van den Bond en aan de bemoeiingen van den koning, dien hij hier ook voor zooveel meer den dank bracht van allen.
Na 'n korte pauze gebeurde er iets vreemds — 'n jongen — neen, 'n jonge man, ja toch, 'n jongen kwam uit de opening rechts van 't podium, liep met snelle


144
passen over den looper, schuin omlaag naar voren, kwam bij 't dirigentenhokje, klom op de verhevenheid en bóóg.
De koning herkende Bert Halle niet dadelijk, vroeg om inlichtingen en toen hij 't hoorde en 't aan Stein ook vertelde, geloofde hij z'n oogen niet.
Nu pas leed Stein door 't verlies van z'n oogen — hoe dolgraag had hij z'n beschermeling gezien, „den kleinen schooier van vroeger."
Maar stil — elk geluid ving hij op... eerst 't tikken van den dirigent... hij dus! hij! en hoe oud kon die zijn? zestien, zeventien... ging die dirigeer en? 't Was voor de twee mannen 'n groote verrassing! — 't had dan ook moeite gekost 't geheim zoolang te bewaren.
Stil... 't begon!
Wat speelden ze óók? vroeg Stein in zich zelf, — o ja, 't heette 'n „Hulde aan den Koning."
Smeltend zetten de violen in... dat klonk goed! maar — wat was dat...? 't was of er uit de muziek stemmen tot hem spraken ... hoort! ja duidelijk meende hij die van z'n moeder te hooren, lang geJeden gestorven ...
De muziek deed z'n jeugd herleven...


Hjj sprong vastberaden vóór 't paard, greep den tengel en bracht 't door 'n forschen ruk tot staan. (Blz. 156.)




145
diep verborgen gedachten welden in hem öp... hij voelde nu, dat de jonge componist gebruik had gemaakt van alles wat hij wist uit 't leven van z'n koning en van diens trouwen vriend.
Hoort! angstige tonen van de hobo's, 'n zwaar gebrom bij de bassen... fel daardoor heen de snelle tonenreeksen van de violen en cellen...
Weer zag Stein 't tooneel, waarin hij wreker werd van z'n gefolterden hond...
't Orkest gaf z'n onrust na de daad, de angst van z'n vlucht en — God, o God! wat greep den armen blinde zóó hevig aan...?
't Koor viel in — zes honderd jonge reine kinderstemmen zongen met klare tonen van 't prinsje dat eenzaam leefde op 'n buitenplaats en daar 'n armen jongen ontmoette, de jongen met 't gouden hart, de vriend van dieren en nu alleen op de wereld...
Dat was hij zelf! — hij ... ja, wéér zag hij zich liggen vóór 't prikkeldraad en tegenover hem dien kleinen prins met de open oogen, de innemende trekken...
En 't koor zong van 'n trouwe vriendschap tusschen 'n prins en 'n verschoppeling ....
Het Jongenshuis. 10


146
Zacht zweefden de zoete meisjesstemmen door de zaal, roerend vertelden ze van 'n komende scheiding — heel 't orkest, dat begeleidde met gedempte tonen, verhoogde de stemming van weemoed en toen aan 't slot 'n smartelijk „Vaarwel" wegstierf, voelde Stein, hoe de hand van den koning de zijne zocht — ook hij doorleefde de scheiding...
't Tweede gedeelte betrof meer 't leven van Bert Halle zelf. Er kwam meer beweging in de geluidmassa's, en telkens hoorde Stein de zelfde melodie dóórklinken. En 't koor zong met stijgende kracht van den jongen koning, één van zin met 'n trouwen vriend uit z'n jeugd.
Steins hart begon heftig te kloppen — o, méér dan anderen werkte deze muziek op hem in — hoort! eerst de meisjes, prijzend de mannen met gouden harten, dan de jongens jubelend over hun koning, en de bazuinen schalden, telkens viel opnieuw 'n deel van 't koor in, met 'n machtig sterker worden, om ten slotte allen los te barsten in één zang van triomf, de zegepraal van 't goede!
En daarna 't danklied met de bede voor 't behoud van koning en vriend.
Stein, sterk ontroerd, snikte 't uit, en


147
de koning moest zich afwenden om z'n tranen te verbergen.
Nauwelijks waren de laatste tonen weggestorven, of de jonge vorst stond op en dankte met beide armen.
Dat werd 't sein voor heel de zaal om los te barsten in één donder van toejuiching — nog nooit woonden velen 'n dergelijke geestdrift bij.
En de jonge dirigent wankelde onmerkbaar, niet om al die bewondering van de menigte, maar omdat hij mét z'n muziek ook weer z'n leven had zien voorbijgaan — 'n doodelijke vermoeidheid deed hem één oogenblik alle bezinning verliezen.
Hij hoorde 't donderend bravo geroep, hij zag de beweging van de witte meisjes en de donkere knapen en als in 'n droom stond hij daar met één gedachte: „ik heb m'n dankbaarheid getoond."
De groote pauze bracht de gemoederen niet tot bedaren — iedereen was vervuld van 't gehoorde en vol verbazing over dit werk van 'n zoo jong kunstenaar.
In de ontvangkamer werd deze binnen gelaten en daar stond hij tegenover den koning, de koningin, Stein en anderen.
Frederik trad op hem toe en in 'n opwelling van groote bewondering voor dit
10*


148
genie greep hij z'n beide handen, keek den jongen dirigent in de oogen en zacht zei hij: „Ik dank je, nog nooit ben ik zóó diep getroffen als dezen avond. Je wordt 'n groot man, de trots van 't vaderland!"
Ook de koningin dankte en prees hem, maar Stein kon niet spreken en deed niets dan hem de hand drukken.
Ververschingen werden aangeboden en onderwijl onderhield de koning zich met Bert.
„Ik begrijp niet, hoe je zoo iets moois hebt kunnen componeeren," zei hij.
En op z'n eenvoudige manier antwoordde Bert:
„Ik heb neergeschreven wat er in mij omging, ü hebt me alles ingegeven, dat werd muziek!"
't Jongenshuis was geopend!
'n Bestuur regelde de gang van zaken en 'n staf van helpers hield toezicht.
Heel de stad liep de volgende dagen storm om 't fraaie gebouw te bezichtigen tegen 'n kleinigheid ten voordeele van de onderhoudskas.
Iedereen voelde opnieuw wat één man toch kan als hij wil. Daaraan werd elke


149
bezoeker herinnerd door de gulden woorden in de vóórhal: „Men kan niet alles, maar wel véél als men wil!"
En de jongens in de stad waren trotsch!
Dat was hun Huis, waarover alle kranten schreven en alle tijdschriften afbeeldingen gaven.
Zeker, 't verbroederde armen en rijken, want iedereen kon lid zijn en uit alle standen kwamen ook de leden voort.
Op vaste avonden hadden er bioscoopvoorstellingen plaats en de vertoonde filmen gaven veel moois te zien, behalve tafereelen van wreedheid en zonde.
't Koor, dat de Hulde aan den koning zóó schitterend had uitgevoerd, blééf bestaan en herhaalde 't muziekwerk nog vele malen. Later gaf het geregeld uitvoeringen van andere kunst.
En de turnzaal trok veel liefhebbers, als je blieft, en de bibliotheek!
Bestond er in de heele wereld zoo'n bibliotheek? Met zooveel nummers en niet alleen boeken voor plezier, maar óók prachtwerken over dieren en planten, over zooveel moois en zooveel vreemds. Ook studieboeken voor jongens, die wilden, maar zonder geld niet konden leeren. Geen vreemdeling, of hij bezocht 't


150
Jongenshuis en de meesten waren vol lof, omdat allen begrepen, dat flinke heldere jongens en meisjes moeten opgroeien tot ferme verstandige mannen en vrouwen, als ze zóó den juisten weg worden opgedreven.
Eén ding temperde 't geluk in 't land, waarover koning Frederik IV regeerde — z'n huwelijk bleef zonder kinderen.
Vooral koningin Maria leed daaronder, omdat ze dol veel van kinderen hield.
Maar ziet — ook dit geluk werd haar geschonken! —
Op 'n zonnigen Junimorgen zaten Bert en Guus op 't balconnetje van 'n kleine bovenkamer ten huize van den tweede, toen er eensklaps 'n kanonschot de lucht deed trillen.
Beide jongens keken verrast op en de voorbijgangers luisterden, riepen elkaar toe: ,,'n Prinsesje of 'n prins!" Weer 'n schot!
Hoera! er was 'n prinsesje of 'n prins geboren!
Bert en Guus bleven zitten en telden... 'n Meisje, dat zou één-en-vijftig schoten geven, 'n jongen honderd-één!


151
En wie hoopte niet op 'n jongen? 'n prins? Die zou zijn als z'n vader en hem later opvolgen en in diens geest regeeren.
Maar 'n meisje was óók goed, natuurlijk! Waarom mocht 't geen meisje zijn?
Kon die niet even goed besturen als d'r vader?
Zeker! zeker! maar toch — 't meisje zou trouwen met 'n vreemden prins... neen, 'n jongen wilden ze allemaal liever!
Bert en Guus óók!
Ze telden ... en 't werd 49 • • • 50 . • • ha!
daar had je 51 • • • /. M i
Wat nu? Kwam er nog een? Nog een?
Ze luisterden... boem!...
„Hoera, hoera! twéé-en-vijftig! 'n Jongen, 'n jongen, 'n jongen!"...
Bert én Guus dansten daar op % balconnetje opgewonden in 't rond, en de geestdrift in de stad kende geen grenzen meer.
Nu 't eenmaal een prinsje was, ]a, nu uitten ze allen d'r vreugde zonder zich in te toornen. Als door 'n tooverslag stonden alle zaken stil, iedereen dacht alleen maar aan 't pas geboren prinsje.
Ondanks de afwezigheid van moeder en kind, stroomden heele scharen luidruchtig jubelende menschen naar 't paleis.


152
Ze wilden ten minste 't paleis zien en daar opgewonden samen zingen ...
En wat klonk uit die massa? 'n straatdeun? Neen, 't jubellied uit Halle's Hulde! En 's avonds leek de stad 'n tooversprookje.
De meeste bewoners hadden al te voren hun plannen klaar en zóó kon 'n algemeene verlichting gemakkelijk ontstoken worden, groen en rood!
De koning had 'n zoon!
Op Waldheim lag in 'n rose bedje 'n heel klein prinsje en de gelukkige oogen van 'n kleinen vader met 'n gróóten naam, keken op 't kind neer.
De moeder rustte hier op Waldheim kalmpjes uit en in de heerlijke lucht van 't park groeide 't prinsje als kool.
Stein vergezelde den koning natuurlijk en samen zochten ze weer de oude plekjes op, waaraan zooveel herinneringen verbonden waren.
Den geheelen zomer bleef de familie op Waldheim en dagelijks reed de moeder met 't kind uit.
Eerst met October verscheen Prins Frederik in de hoofdstad en 't duurde niet


153
lang, of hij maakte kennis met al de bewoners.
Iedereen wilde 't kleine hummeltje zien, dat flink ingepakt, trouw door 't Hout reed, en alle moeders vonden 't een snoes en 'n dot, ofschoon ze nauwelijks 't toppetje van 't prinselijke neusje gezien hadden.
Ja, sommigen beweerden dat 't sprekend op z'n vader leek!
En later, enkele jaren verder, zat 't prinsje parmantig in 't rijtuig te kijken en ja, 't was toch zoo, 't leek op den koning! óók klein, en met dezelfde trouwe oogen.
De koning en de koningin waren dol op hun schat en als Freddy, vermoeid van de dagelijksche beslommeringen, die 't besturen van 't land eischte, troost en afleiding zocht, dan speelde hij, ach welja, net als 'n gewone vader met z'n jongen.
En öf hij spelen kon!
Was de koning uitgeput, dan stond er weer 'n ander klaar, niemand anders dan Stein, maar die moest bedaarder zijn en die vertelde 't liefst grappige verhaaltjes van honden en paarden.
En als dan 't kind naar bed moest, bleven de twee mannen soms peinzend zitten en meermalen zei de koning:
„Ik voel me zóó gelukkig, Wim, alles


154
heb ik bereikt — o, als ik jöü genezen kon!"
Dan lachte Stein en hij antwoordde: „Ik heb me getroost, Freddy, door jöü
zie ik even goed! Jouw geluk is 't mijne!
God geve, dat je zoon mag opgroeien om
je werk voort te zetten!"
Maar de koning zou z'n jongen niet
groot zien!
Enkele maanden later trof de ramp 't voorspoedige land!...
't Was in den tijd, dat Bert Halle z'n eerste concert gaf.
Door z'n zeldzamen aanleg wist hij al jong 'n hoogte te bereiken, die zelfs de grootste kunstenaars eerst op rijpen leeftijd naderden.
Z'n geliefde viool bracht hem lauweren en — geld, en dat geld gebruikte hij in de eerste plaats voor z'n ouders, broers en zusters, om die te steunen en voort te helpen in de maatschappij.
Maar ook de stichting: 't bureau om veelbelovende jongens en meisjes vooruit te helpen, ontving telkens 'n groot deel van wat elk concert opbracht en dat was niet weinig.


155
En meermalen speelde hij geheel en al ten voordeele van dit goede doel.
Ook z'n muziekwerken werden grif verkocht en uitgevoerd — 'n schitterende toekomst lag vóór den jongen kunstenaar!
En altijd bleef z'n vereering voor „den goeien meneer" en den koning in hem voortleven.
Waarom wilde 't noodlot, dat hij juist getuige moest zijn van de ramp?...
Meermalen wandelde hij in 't Hout, omdat hij veel van de natuur en stilte hield.
Daar hoorde hij 't duidelijkste de melodieën in z'n hoofd zingen, als hij diep in 't woud alleen bleef met vogels en planten.
Z'n hond vergezelde hem en 't dier wist, dat z'n meester 'm dikwijls heelemaal vergat. Geduldig wachtte hij dan, tot de oogen weer minder strak stonden, de lippen zich niet langer bewogen en 't potloodje niet verder allerlei kriebeltjes teekende op 'n stuk papier met strepen.
O, de baas hield van den hond, alleen jammer, dat die soms zoo vervelend deed.
Op den morgen van den vierden Mei zat 'Bert weer op z'n gewone plaatsje achter in 't Hout.


156
Wonderschoone muziek hoorde hij zingen en juist wilde hij z'n muziekpapier te voorschijn halen, toen z'n oor 'n vreemd geluid opving., den snellen hoefslag van 'n paard ... hulpkreten ...
Verschrikt stond hij op... 'n eind van 'm af liep 'n rijpad... er scheen wat gebeurd ...
Snel drong hij tusschen de boomen dóór, en de hond sprong blaffend vooruit.
Daar bereikte hij 't pad van dik mul zand en... groote Goden!... daar kwam 'n paard aanhollen en met den voet in den stijgbeugel hing 'n man, met 't hoofd op den grond!
'n Rijknecht schreeuwde uit alle macht... Bert aarzelde geen oogenblik ... even flitste 'n vreeselijke gedachte hem door 't hoofd ... die rijknecht met goudgalon!... de koning was 't toch niet! Lang viel er niet te denken! Hij sprong vastberaden vóór 't paard, greep den teugel en bracht 't door 'n forschen ruk tot staan.
En toen... eensklaps herkende hij de kleine gedaante ... 't was koning Frederik!...
In tien seconden sneed hij met de hulp van den rijknecht den koning los en nu legden ze hem voorzichtig aan den kant


157
van 't pad.
Bert ondersteunde 't bevuilde hoofd met de gesloten oogen en riep hartstochtelijk:
„Hulp... haal hulp! in godsnaam!"
En gillend vloog de man te paard weg, terwijl Bert probeerde den koning bij te brengen.
Er kwam hulp, maar te laat...
Koning Frederik IV stierf in Berts armen!
Zoo hevig trof de vreeselijke slag, dat niemand eerst de waarheid wilde gelooven.
De koning dood?... Onmogelijk! 't kon niet!
En toch ...
Heel 't volk rouwde ...
Zelden werd 'n mensch onder oprechter deelneming naar z'n laatste rustplaats geleid.
En de eerste oprichters van den Bond hadden verzocht om hun edelen beschermer te mogen volgen op zijn laatsten tocht.
En duizenden nieuwe leden vergezelden hun koning ...
Menigeen, die den stoet zag voorbijtrekken, voelde de oogen vochtig worden en zeer velen, die ondervonden, hoeveel goed de koning nog in stilte had gedaan, weenden.


158
De predikant bij de laatste rustplaats wist de juiste woorden te kiezen, toen hij zei:
„Nooit zullen we hem vergeten, hij was niet alleen onze koning, maar boven alles 'n goed edel mensen."
En terwijl deze woorden werden gesproken, zat de blinde Stein met den kleinen prins op z'n knie... de moeder schreide bittere tranen ...
De jonge prins begreep wel, dat er iets bizonders aan de hand was en voor de vierde maal vroeg hij:
„Waar blijft m'n vader toch?"
Toen kon Stein zich ook niet langer goed houden! Hij drukte 't kind tegen zich aan en met ontroerde stem zei hij:
„Freddy... vader is voor 'n heele heele lange reis weggegaan..."
En terwijl 't kind angstig naar 't blinde gezicht keek, bad de vriend van den gestorven koning:
„Spaar dit kind, o God! laat 't de grootsche taak van z'n vader volbrengen, maak van hèm óók 'n koning met 'n hart van goud!"


INHOUD.
Hoofdst. Blz-
1. Prins Frederik
2. Alleen op de wereld 25
3. Jonge harten ....
4. Vaarwel 68
5. De jonge Koning 85
6. Licht en Duisternis 104
7. Het Jongenshuis 123




11
Bibliotheek „Ons Genoegen."
Prijs: Ing. in gekleurd omslag a ƒ 0.75, in prachtb. a ƒ 1.20. Serie A. Jongensboeken. (Leeftijd 7—10 jaar.)
BERT EN BRAM, 5e druk, door Chr. van Abkoude.
WILLEM'S VERJAARSGESCHENK, 4e dr., door Chr. van Abkoude.
BOB ZONDER ZORG, 4e druk, door Chr. van Abkoude.
EEN ONGELUKSVOGEL, 4e druk, door Chr. van Abkoude.
DE VOETBALCLUB, 4e druk, door Chr. van Abkoude.
DE KRISTALLEN STAD, door J. H. van Balen.
FRANS EN HET GEHEIM, 3e druk, door Marie Boddaert.
VOLHARDING BEKROOND, 3e druk, door W. Brouwer.
IN EN OM DE BQSCHHUT, door E. L. de Bruin.
WILLEM VAN DEN MOLENAAR, 5e druk door P. Elzer.
AVONTUREN VAN KAPITEIN GRAEME, door G. A. Henty.
IN BALLINGSCHAP, door G. A. Henty.
IN DIENST VAN DEN PRINS, door G. A. Henty.
DE CORNET DER RUITERIJ, door G. A. Henty.
DE JONGE VAANDRIG, door G. A. Henty.
DE PAGES VAN FRANCIS VERE, door G. A. Henty.
DE GEHEIMZINNIGE EILANDEN, door David Ker.
DE WITTE OLIFANT, door David Ker.
DE TWEE BROEDERS, 5e druk, door C. Joh. Kieviet.
VAN TWEE VRIENDEN, 2e druk, door B. Knoop.
BRAM TERVOORT, door R. L. Lubberts.
ARNOLD EN ZIJN VRIENDJES, door
R. L. Lubberts. MARC EN ZIJN OOM, 4e druk, door
L. van der Meer.
OP DEN GOEDEN WEG, door J. Schutter.
DE SLEUTEL VAN HET STICHT,
door Jac. van Veenendaal. ROSSE EN Z'N MOEDER, door A. C. C. de Vletter.
HET WITTE HUIS, door A. C. C. de Vletter.
Een betrouwbare gids bjj het aanschaffen van Kinderboeken is-: GEBR. KIiTJITMAN'S GEÏLLUSTREERDE CATALOGUS. Toezending op aanvrage gratis en franco.


Bibliotheek „Ons Genoegen."
Serie A. Voor Jongens. (Leeftijd 7—10 jaar.)
Ing. in gekleurd omslag a ƒ 0.75, Geb. a ƒ 1.20..
EEN ONGELUKSVOGEL, 4e dr., door CHR. VAN ABKOUDE. Geïllustreerd door W. K. DE BRUIN.
Piet Parker is een ongeluksvogel; alles wat hij doet loopt hem tegen, maar oom Piet weet 't hem anders aan zijn verstand te brengen. De vermakelijke grappen die de jeugdige Piet met onverstoorbare kalmte uithaalt, zijn vaak allerkostelijkst.
EN BRAM. 5e druk. door *
CHR. VAN ABKOUDE. Geïllustr. door A. RUNCKEL.
Welk een echt-Hollandsche geestigheid heeft de schrijver in dit boekje weten te leggen. Hoe goedrond, hoe jolig, zijn deze knapen, hoe vervuld van humor hun gesprekken. Zulke lectuur is een bad voor den geest.
WILLEM VAN DEN MOLENAAR, 5e dr., door
P. ELZER. Geïllustreerd door A. RUNCKEL.
De molenaar is een gewichtig persoon op een dorp, en diens zoon, vooral wanneer dat een flinke, rondborstige jongen is, heeft vriendjes genoeg. Maar Willem had ook een vijand, Jan Donkers, die hem op allerlei listige manieren trachtte te benadeelen. De geschiedenis dier knapen is vlot geschreven en prettig te lezen.
VAN TWEE VRIENDEN, 2e dr., door B. KNOOP. Geïllustreerd door FRANS VAN NOORDEN.
De vrienden, waarvan hier wordt verhaald, heeten Karei en Willem, vroolijke, levenslustige knapen. Hun lotgevallen zijn lang niet alledaagsch, daar door hun toedoen een begraven schat in de ruïne van Hardek wordt gevonden en een oud familiegeheim ontraadseld.


ARNOLD EN ZIJN VRIENDJES, door R. L. Lub berts, Geïllustreerd door Willem Hardenberg.
Arnold, de zoon van een overleden broer, wordt bij zijn oom, kruidenier v. d. Steen, in huis genomen en bestemd om eveneens kruidenier te worden, hoewel hij een geprononceerd wetenschappelijken aanleg heeft.
De oom, een hardvochtig, ij del en egoïstisch man, speelt zooals van zelf spreekt, een onsympathieke rol.
Na een ernstige ziekte verbetert hij zich gelukkig.
Jan, de bediende en Sientje, de oude meid, zijn twee aantrekkelijke
figuren.
Op smakelijke wijze wordt dit alles verteld. * (Het Onderwas.)
FRANS EN HET GEHEIM, 3e dr., door MARIE BODDAERT. Geïllustreerd door O. GEERLING.
Dit boekje bevat twee verhalen: Frans en het Geheim en Op Wendehuis. Beide verhalen zijn vlot geschreven, aardig vertelt en met een inhoud die boeit. Het eerste heeft een geschiedkundig geraamte en speelt in den Franschen Tijd, op een Geldersch dorp, waar een flinke ionge jongén een vluchteling helpt ontkomen. Het tweede verplaatst ons aan de grenzen van Limburg en laat ons zien, dat er uit een verdorven smokkelaarsjongen nog wel een goed! mensch kan groeien, als
nem cie naiiu maai. b""""1 .. »~—
5È~^LÊUTÊL VAN HET STICHT, d. J. VAN VEENENDAAL. Geïllustr. door WILLEM HARDENBERG.
Rhenen, de kleine, maar sterke vesting, strekte de stad Utrecht tot waarborg tegen de invallen der Geldersche plunderaars. Hoe de belegeraars onder Maarten van Rossum werden afgeslagen, doch met list hun doel bereikten, vinden wij hier weergegeven.


DE VOETBALCLUB, 4e druk, door CHR. VAN ABKOUDE. Geïllustreerd door O. GEERLING.
Meneer Hilgers was een goed onderwijzer van wien alle jongens veel hielden. Veel belangstelling had hij voor hun doen en laten, en toen er een voetbalclub opgericht zou worden, spande hij er zich voor.
Het opwekkende voetbalspel en de heerlijke buitenlucht maken den vroolijken vriendenkring tot een club van pootige sportjongens, die daarbij de studie niet verwaarloozen.
WILLEM'S VERJAARSGESCHENK, 4e dr., door CHR. VAN ABKOUDE. Geïllustreerd door Mevrouw BROECKMAN-KLINKHAMER.
Wim Bergmans heeft voor zijn verjaardag een prachtig cadeau gekregen, een hok met vier konijnen, en Daan Timmers is daar zóó jaloersch op, dat hij 's nachts de konijnen steelt om ze in de vaart te verdrinken. Om deze
geDeurtems groepeeren zien ae verdere lotgevallen der knapen, die met grooten humor en vol genot zijn beschreven.
OP DEN GOEDEN WEG, door J. Schutter, Geïllustr. door Willem Hardenberg.
Het verhaal van een verwenden jongen, die z'n ouders veel verdriet aandoet. Als hij, ouder geworden, tot niets deugt en zich ten slotte aan het goed van z'n vader vergrijpt, trekt hij naar Amerika, zijn ouders in den waan brengend, dat hij is
verdronken. Een nichtje, door W.'s ouders als kind aangenomen en dat met vreemde hulp haar zangtalent heeft kunnen ontwikkelen, wordt de trots harer pleegouders.
Haar lief karakter komt vooral uit, waar zij W.'s ouders het verdriet over de ondeugden van hun eigen kind wil besparen.
Op een rondreis, die Roosje in Amerika maakt, tot het geven van enkele concerten, ontmoet ze èn den ouden knecht Overveen èn Willem.
Alles komt weer „op den goeden weg" en de ouders zien op hun ouden dag „den verloren zoon" als berouwvol zondaar terug. (Het Onderwijs.)