11
Zoodat hij geen geld meer kon besteden aan de jongens van andere menschen, vertelde hij, houtig glimlachend, den even houtig glimlachenden Gideon. ,,'t Leven is te duur, amice. En er zijn nu genoeg Hemmings." «
Als had hij zijn plicht in het leven nu vervuld, stierf oom Daniël plotseling, toen zijn jongste zoon een jaar oud was. En al het zijne kwam aan vrouw en kroost. Geen lilliputterig legaatje zelfsvoor den hopenden en verwachtenden Gideon. Slag no. 2. Begrijpelijkerwijze kreeg oom Daniëls weduwe reeds troost in den vorm van huwelijksaanzoeken, terwijl zij nog in zwaren rouw treurde. Binnen nogmaals een jaar was zij mevrouw van der Plaats, en volgde zij met haar kleine jongens Donald en James haar tweeden man naar Indië.
In de jaren volgend op oom Daniëls wreede vonnis over kleine Greet, was er een groote verkoeling ontstaan tusschen de familie Hemming-de Kroon en Hemming-Veldt. Mevrouw Hemming-de Kroon placht zich dood te ergeren over de suprème domheid van mevrouw Hemming-Veldt, die in een ieders bijzijn door haar man werd vermaand en afgesnauwd als een klein kind, en maar alles opnam voor zoetekoek. „Wat een vent, die Gideon!"
Voor Greet had tante Nelly intusschen altijd een zwak behouden, en na oom Daniëls dood bood zij zelfs schriftelijk Gideon en Hermine aan iets voor Greet te doen? Wat wilden zij? Dadelijk een som geld voor haar opvoeding of een jaarlijksche bijdrage daartoe ? Gideon was in hooge mate beleedigd. Stel je voor, hij, Gideon Hemming, de rechtmatige erfgenaam, was niet eens in het testament genoemd, terwijl die indringster alles maar in beslag had genomen. Hij beantwoordde de vraag dus met een uiterst hoogmoedig-ironisch epistel: Hij achtte zich nog wel in staat den kost voor de zijnen te verdienen, en behoefde nog geen aalmoezen aan te nemen.
Mevrouw Hemming-Veldt zag het eerst mevrouw Hemming-de Kroon aan den arm van den heer van der Plaats op straat, en om Gideon een plezier te doen, wond zij zich zeer op over deze zaak! „Ja, die verpleegsters, 't is om woedend te worden, ze palmen de zieken maar in of 't niks is, en als ze geen zieken hebben, nemen ze gezonden." Gdeon grijnsde. „Dat hoef je mij niet te vertellen, vrouw, hoe je nonsens maar voor je." Hermine teet verschrikt op haar lip en zweeg.
Men werd verder niet gewaar of er nog jongens en meisjes van der Plaats zich bij de Hemmings in Indië kwamen voegen. Wel vernam Gideon in later jaren van een collega, dat deze had aangenomen twee jongens uit Indië op te voeden en te bekwamen voor gymnasium en hoogere burgerschool, Donald en James Hemming. Onmiddellijk staakte Gideon zijn bezaeken bij dien collega, en ver-



12
bood zijn vrouw ooit naar des collega's vrouw te gaan. „Hóór je, Hermine, je gaat er nóóit heen."
„Nee pa, nee, beloofde zij verschrikt gehoorzaam.
Hermine noemde haar man nu altijd pa.
Gideon had de gewoonte, als hij tot haar sprak, en zijn stem was zwaar en krakerig geworden, de bovenlip hoog op te trekken tot zijn rij breede tanden wreed glinsterend zich toonden in een soort van, verstarden glimlach, terwijl zijn oogen haar strak en koud aanstaarden. Hetgeen Hermine steeds totaal van de wijs bracht.
In het begin -van hun huwelijk had hij nog wel een geschertst, ' gaf hij zijn vrouw goede aanteekeningen, tienen en negens voor een welgeslaagde appelpudding, een goed gebraden rollade of een keurig gebakken vischje; kwade, vieren en drieën voor slappe thee, te rauwe biefstuk of te zure salade. Maar sedert jaren kwam daar niets meer van in. Hij beval, zij gehoorzaamde, de gade uit het oude testament, die niets weet en wil en kent dan den wil haars meesters. Hij kende haar een massa feilen toe, maar zichzelf geen. Hij was Jehovah, die alles schiep op zijn tijd en zag dat het goed was, en zij aanbad hem als dien toornenden God. Hij liet haar voortdurend voelen de genade zijner afdaling tot een huwelijk met haar, arme, wier verstandelijke ontwikkeling zoo vér beneden de zijné bleek. En zij zegde hem dagelijks dank voor deze genade en staarde verstomd op tegen zijn pyramidale meerderheid. En een volslagen minachting grijnsde in hem voor de vleeschelijke nul, die hij van haar gemaakt had door haar verstand, zelfs als het 't duidelijkst blijk gaf dat 't daar was, weg te dringen met zijn betweterige schijnredenen. Nooit mocht zij gelijk hebben. Haar oordeel moest haar ontnomen, haar zelfstandigheid opgeslorpt in de zijne als een plas nat in een spons. Zij werd door hem gekneed als was, en terwijl hij haar kneedde, raasde hij nog dat zij zóó „stom" was 't zich te laten doen.
Nu bleek het sprankje dichterlijkheid, eenmaal flauwtjes in hem glorend, geheel gedoofd. Hij was thans niets dan koud, zakelijk, nuchter, dor, laag bij den grond proza, een aartsvitter en bediller. En hij had zijn vrouw uitdrukkelijk verboden ooit hem of zijn opgroeiende kinderen over zijn jeugdverzen te spreken. Doch hij had gerekend buiten zijn vrome tante Carolien, die, zooals bij verklaarde, maar niet dood wou, en die buitendien haar vergeeld exemplaar stilletjes uitleende aan Julia, Theodoor, en Diana. Greet leek haar te dom toe om er een juist oordeel over te vellen, zij wilde echter weten, hoe de slimmere spruiten over deze jeugdescapade huns vaders zouden oordeelen. Het drietal vermaakte zich met „de poezië van pa". Pa sentimenteel, teemend over bloempjes en twijgjes en vogeltjes, - stel je nou voor. Toch durfden zij



19
trakteeren op een lekker advokaatje, nou gaarf we naar Seinpost, hoor."
„Nee, nee, ik zeg niks," monterde het kind zich op, wegpinkend een paar tranen, die haar kwamen verlichten. Maar al vertelde tante verder nog zoo gezellig van menschen, die Greet nooit gezien had en nooit zou zien, en al was 't advokaatje zóó dik, dat je 't kon snijden als een boterham, de zoetheid ervan verkeerde voor Greet in bitterheid, en de verhalen van tante Karlien klonken haar in de ooren als het leege geklep van een kinderratel, terwijl de zeebries geen blos woei op haar mager bleek snuitje, dat een ouweüjken trek had gekregen: Zij „was de schuld" dat er thuis zoo gerekend moest worden.
Ontdaan kwam zij in de huiskamer terug van het prettig verjaardagsuitstapje, en werd door haar vader om haar lange gezicht naar de keuken gestuurd. Maar al had hij haar in een rijtuig met vier paarden naar een paleiszaal laten vervoeren, zou zij daar van het keurigst maal evenmin hebben genoten. Het kwam toen niet in haar op te denken, dat haar vader toch geen recht had haar, zijn eigen kind, te haten, al had hij door haar geld gemist; tot dit besef kwam zij pas later. Zij wenschte op haar twaalfden verjaardag alleen maar „dat tante Karlien niets gezegd had." Zij zou tante niet verraden, o neen, 't was gemeen te klikken, 't gemeenste wat je doen kon, vooral als iemand je meenam naar Scheveningen en trakteerde op zoo'n verschrikkelijk dik advocaatje met zóó'n lang beschuitje, dat zoo duur kostte, zeven stuivers met het fooitje aan den kellner derbij. Maar niks gezegd, niks geweten, en zij, Greet, behoefde er niet nog akeliger aan toe dan ze al was. Nou hoor, maar die oom Daniël was ook 'n mispunt. Eerst zooveel te beloven en dan niks te geven. Zij, Greet, hield niks van pa, god, o god, ze was als de dood voor 'em, maar oom Daniël was net zoo goed 'n draak, hoor.
Toen zij later vernam, dat oom Daniëls kinderen in Holland waren, verlangde Greet ze nóóit te zien.
HOOFDSTUK IV.
De goede tante Caroline, wie het lot van Greet zeer ter harte ging, had het reeds vroeg noodig geacht voor de ziel van het kind te zorgen. Hier was een meisje, achterhjk in het leeren, gebrekkig, niet snugger, niet mooi, arm, vooral later, .— dus bij uitstek geschikt om zich aan den wil des Heeren te onderwerpen, en vroom, nederig vroom te worden. Hier was zaad te zaaien, dat eenmaal



22
En het geval van Daniël in den leeuwenkuil, zij wist van school dat leeuwen menschen verscheurden, kwam haar zeer verdacht voor. „Zeker wollen leeuwen geweest, öf opgezette om 'm bang te maken. Maar 't was voor Daniël wel prettig, dat ie der zoo goed afkwam, want verbeeld je nou héuzige leeuwen." De andere wonderen in het Oude Testament en meneer Mozès, Greet behandelde iedereen altijd heel beleefd, met de stokslagen en de Iriladerjeten over de Roode zee, en de wonderen in het Nieuwe vond zij toch wel gezellig en leuk. Dat er in het Nieuwe vijf duizend menschen werden gevoed met vijf brooden en twee vischjes en er dan nog zóóveel korven over waren, was gewoon zalig. Zij wou, dat zij daarbij geweest was, bij die visch. Ze hield dol van visch, gut als ze 't 's 'n enkelen keer hadden, hè ? „maar weet je wat ook lékker was geweest," vertelde zij tante Caroline, „pannekpeken, zooals bij Hans en Grietje, en die hadden ze wel tóé kunnen geven." En bij Hans en Grietje was 't dak nog van suiker. Zij, Greet, was altijd maar blij als er iets van eten en drinken^ in die verhaaltjes kwam. Véél kregen ze der eigenlijk nóóit. Want bijv., toen die juffrouw Ruth op visite kwam bij meneer Boaz in 't koren, toen gaf meneer Boaz die juffrouw geroosterd koren, zou dat noü lekker zijn, tante Karlien, en toen zei meneer, .sop u uw brood maar in de azijn...' dat vind ik nou goed als *t azijn is van komkommersla, maar gewone azijn . .. Nee, dan hadden ze best voor bij de koffie nog komijne kaas kunnen halen, of zoete, als meneer Boaz eieren of rookvleesch te duur vond. En die meneer Petrus, zoo'n valscherd, nee, 'n mispunt. Hè, net die valsche jongen van Kolff, die altijd in je arm kneep, en dan 'n gezicht trok of ie van niks wist, want wat hóéfde nou die meneer Petrus tot de dienstmaagd in de zaal te zeggen, dat hij meneer niet kende als hij meneer wél kende. Dat was me ook wat, zoo echt gemeen. „Ik had al gauw gezegd: Jawél, ik ken meneer héél goed, en meneer heeft eigenlijk niks gedaan, dus hangt u meneer alsjeblieft maar niet op!"
Tante Carolien viel bijna flauw van ontzetting bij het aanhooren dezer goddelooze op- en aanmerkingen. Dat kwam er nou van, óch Heere met een luie domme moeder en een kwaadaardigen ongeloovigen vader. De ziel van dat kind moest immers 't verderf wel tegemoet. Zij liet met de meid weten, dat zij haar neef alléén wenschte te spreken.
„Begint u alstublieft bij 't eind van wat u te vertellen hebt," zei Gdeon kalm, toen de oude juffrouw haar mond breed open zette, als iemand die zich gereed maakt tot een lang verhaal. „Ik ben gepresseerd." En toen bij alles zoo wat wist, glimlachte hij zijn lachloozen glimlach en tikte tegen zijn voorhoofd: „Iemand moet



23
't hier hebben om een kind van elf jaar en dan zóó'n kind den bijbel te geven." „Ik zou 't dus hier hebben?" kreet tante Carolien, ontzet en verontwaardigd over deze ontdekking. „Zoo daaromtrent", • bevestigde Gideön, en boog zich wederom over de te corrigeeren schoolschriften. Intusschen kon 't hem zoo weinig schelen wat een halve idioot als Greet las, dat hij haar den bijbel niet afnam, en zij grasduinde er dus in naar hartelust, het edelverhevene, het teedere en liefdevolle, het Oostersch-zinnebeeldige en het tot de uiterste grenzen gedreven menschelijk kwade op haar kindermanier uitleggend. Het goede deed haar geen goed, het booze geen kwaad, zij vond alles alleen maar gek. Overigens was zij blij, dat er voor den verloren zoon het gemeste kalf werd geslacht, kalfsvleesch was ten minste lekkerder dan brood en azijn. En op die bruiloft dronken ze toch nog wijn, en 't water werd ook nog in wijn veranderd. „Hè, gebeurde dat 's middags maar 's an tafel."
„Schepsel!" kreet tante Carolien, „denk toch aan je zondige ziel, en niet den heelen tijd aan eten en drinken."
„Nou, al kregen ze der niet veel, daar aten ze en dronken ze toch ook, der staat den heelen tijd in: „En hij at en hij dronk." Wat zou dat eigenlijk zijn, tante Karlien, 'n ziel? Hoe zou dat er uitzien? Verleden maakte meneer Kas, de vischboer, twee haringen voor me schoon, voor bij de koffie, en toen zei die: „Kijk jongejuffrouw, hier hebben we ons hommetje, hier hebben we ons kuitje, en daar hebben we onze zieltjes," en dat waren van die dikke gladde glibberige koordjes. Ik ben benieuwd of u en ik der ook zoo een hebben van binnen, u niet?"
Op behoorlijken tijd zond men het kroost Hemming naar de catechisatie, maar Greet kreeg niet als de overigen een vrijzinnigen dominee. Tante Carolien had Hermine bang gemaakt, „Greet had een verstokt gemoed," en moest toevertrouwd aan een orthodoxen. Gideon grijnsde en haalde de schouders op. „Doe wat je niet laten kunt," zei hij. Dominee Hofkamp boezemde anders Greet niet de minste vrees in, gelijk tante Carolien het gewenscht had, want hij zag er zoo goedig hef en zacht uit, dat Greet dadelijk vurig wenschte „zóó'n pa!" te hebben. Zij vroeg hem onmiddellijk of er ooit wel eens iemand bang voor hem geweest was. Dominee antwoordde, dat hij 't er nooit op had aangelegd iemand bang te maken. „M'n lieve Margreetje?" Én hij streek Greet zacht over het blond kroezend haar. Greet blikte innig dankbaar tot hem op, een straal van verheuging in haar grijze oogen, rijk met dit blijk van genegenheid. „O nou, maar dan moet u pa hebben, we zijn allemaal als de dood voor pa," vertelde zij hem vertrouwelijk. „Ja, maar alle menschen zijn niet *t zelfde" legde haar



24
vriend haar uit, „en met pa zal 't ook wel zoo erg niet wezen." Daar de dominee zonder kwade kiemen ter wereld was gekomen, had hij zich ontwikkeld tot een goed mensch, op wien het Nieuwe Testament met de vereischte heilzaamheid had ingewerkt, en daar hij „alleen het klare Woord in zijn grootschen eenvoud" zag, praatte hij niet krom wat recht was, huichelde hij niet er voor, en keef hij er niet over. Berustte hij bij wat geschreven stond. Zijnde waarlijk geloovig, duldde hij alle gelooven, ook ongeloof,'en alle rassen, ook het oude volk. Hij stelde Greet gerust, zij behoefde niet, als tante Carolien had voorspeld, naar de hel „om daar levend verbrand" te worden. En zij mocht wél houden van Sophie de Behr, haar lièfste schoolkennisje, „zoo'n mooi kind, dominee,' en Iriladeriet van haar geloof." Nadat dominee een verklaring van dit geloof gevraagd had en verkregen, zei hij, dat God alle menschen liefhad, waarom dus niet Sophie de Behr, en dat, zoo Sophie de Behr in dit leven haar plicht deed, zij niet tot lang na haar dood verdoemd zou wezen,, hierin vergiste zich tante Carolien, maar ook eens haar aandeel zou hebben in de zedigheid, die het loon is van alle braven. „Nou, dat doet ze wel, dominee, want ze wascht tusschen schooltijd altijd voor der moe de koppies, en ik zal 't lekker tante Karlien 's vertellen. Wat die op 'r neus zal staan kijken. U weet er meer van dan zij. Sliep uit! Lékker!"
De dominee werd voor Greet vader-en-moeder. Wel was zij het niet altijd met hem eens. Wanneer hij bijv. vertelde, dat de Hemelsche vader zoo goed was, en dat kinderen, om alleen een flauw begrip te krijgen van die goedheid, maar moesten denken aan hun aardschen vader, brak er een groot oproer in haar los: „Nou maar, nee, dat kan niet dominee, want als ik nou denk aan mijn pa, hij is nog al niet venijnig.'' En zachtmoedig bestraft door de zachte stem en de goedige blauwe oogen onder de grijze wenkbrauwen, snikte Greet: „O, als pa maar keek als tl, o maar zoo kijkt pa nooit, heusch." Toen de andere cathechisantjes naar huis gingen, bleef zij nog even praten, en fluisterde haar vriend toe: „Waarom slaat hij me dan zoo dikwijls voor niet?" Het gelóóf kreeg de dominee er nooit in. Het kind was te wild-ongelukkig, te bitter-ongelukkig door het gebrek aan liefde van de haar omringenden, aan onmiddellijke liefde, dan dat zij zich het minste begrip kon vormen van een liefde, komend uit onzichtbare bron. Waar was die liefde, die bestond niet, zij voelde niet, zij begreep niet. Bij dien ouden man alleen dorst Greet haar volle onschuldige hunkerende hart uitstorten. Hij alleen kwam te weten wat er in dit kind school, en vooral wat er van dit kind onder een goede leiding had kunnen worden. En hij, met zijn groote kinderhart, schreide bijna met haar mede over de onverdiende oorvijgen, de verkeer-'



CORNÉL1E NOORDWAL nH.;
GREET HEMMING












GREET HEMMING
DOOR
CORNELIE NOORDWAL.
DERDE DRUK.
A. W. BRUNA <S ZOON'S UltOEVERSMAATSCHAPPIJ — UTRECHT.
1919.






HOOFDSTUK I.
Greet, Margaretha Hermine Hemming, was bepaald geboren onder een ongelukkig gesternte. Alleen haar komst in de wereld deed haar strengen vader de som van vijftig duizend gulden ontgaan. Feit waarover Gildeon Hemming nooit kon heenstappen. Kapitaal misdrijf.
Gideon Johannes Hemming, thans hoofd eener Haagsche gemeenteschool en leeraar Middelbaar Nederlandsen, had zich van jongs af voorbestemd gewaand tot iets bijzanders, iets groots. Zijn ouders, hoewel het nooit eens met elkaar, waren het daarin eens met hém. Reeds in zijn prille jeugd bracht Gideon zijn familie in verrukking door zijn dichtgave. En op zijn twintigste jaar, gaf hij, na angstvallig schiften, onder het pseudoniem Boudewijn, een bundel verzen uit, getiteld: „Kamperfoelieranken", schoon de eenige ongetrouwde zuster zijns vader, tante Caroline, die van een matige lijfrente leefde en tevens vroom was, hem nog had aangeraden te kiezen: „Geen druiven van doornen". Men bleef dan meteen inde planten en het was stichtelijker, terwijl Gid er op kon rekenen, dat hij met zijn Kamperfoelieranken zou blijven zitten.
Gideon glimlachte destijds medelijdend. Tot zijn ontzetting en tante Caroliens voldoening bleek zij echter een ongeluksprofetesse. De Kamperfoelieranken schenen door een gebrek aan stichtelijkheid of een ander gebrek het pubhek niet te kunnen bekoren. Zij bleken onverkoopbaar. De uitgever behoefde intusschen niet te zuchten, want Gideon Hemming zelf had alle kosten gedragen, en hij zuchtte dus in plaats van den uitgever. De eerste uitgave raakte nimmer uitgeput. En in waarheid ditmaal niet omdat de uitgever bij vergissing duizend ■ exemplaren had doen drukken met vijfhonderd in 't contract tusschen hem en den schrijver, gelijk Gideon vermoedde, komende dit abuis wel zoo sporadisch voor bij uitgevers. Doch waarvoor deze uitgever zich speciaal gewacht had, omdat hij dadelijk wel kon snappen dat hij met „Kamperfoelieranken" geen villa in Noordwijk-aan-Zee zou bouwen.
De na „Kamperfoelieranken" verschenen „Tuberozen", tante Carolien had zonder bril in de haast eerst gelezen „ Tuberculose",



4
bleken evenmin een succes. Toen zag Gdeon Hemming in, dat zeker iemand zijn spaarpenningen toch beter kon besteden dan aan een ondankbaar publiek. In stille hoogheid trok hij zich met zijn ongewaardeerd talent terug in zijn studeerkamer, troost vindend in de feiten, dat hij schitterend slaagde voor al zijn examens, zijn collega's jaloersch maakte, en in blakende gunst stond bij zijn oom Daniël Hemming, den eenigen rijken broeder zijns vaders, die begreep, hoewel hij zijn vermogen verworven h^d in de suiker, wat poëzie was. Oom Daniël was in de vijftig en ongehuwd, en zijn manier van rijk worden werd innerlijk door den dichterlijk aangelegden Gideon met de snijdendste minachting gehoond. Uit principe bleek Gideon tegen handel. Hij noemde zich Hagenaar van geboorte. Oom Daniël sukkelde gelukkig zeer met de gezondheid. Tante Carolien beweerde, dat Daniël in geen goed vel stak. Op oom Daniëls vier en vijftigste jaar kreeg hij, onder de meest buitengewone en hartelijke blijken van belangstelling zijner bezorgde verwanten, een zware ingewandsziekte, die de belangwekkendste verwachtingen opwekte. Een lief nichtje, Nelly de Kroon, verpleegster, tevens wees, even bloeiend, rozig en mollig, als oom Daniël, na zijn langdurig hard werken in de tropen, geel gerimpeld, mager en perkamentachtig mocht heeten, werd onder toezicht van eenige venijnige tantes en nichten regentessen, aan wier hoofd tante Carolien, aangesteld om oom Daniël op te passen. „Je kunt ze beter onder den duim houën dan een vreemde", beweerde tante Carolien.
Doch juist toen de heeren-familieleden reeds dachten over nieuwe hooge hoeden met rouwbanden voor de begrafenis, en de dames aan het kibbelen geraakten over het garneeren van oude zwarte japonnen met nieuwe krep, ving oom Daniël aan op de meest wonderdadige wijze te herstellen, neen, werd hij zelfs, in spijt van alle *t-tegendeel-bewerende tantes en nichtjes, allerakeligst kerngezond. Alle ziektestoffen schenen uit hem geweken. Het bleek te zijn geweest een crisis, door hem roemrijk te boven gekomen. Het nichtje lachte en zegepraalde met hem. De patiënt deed haar eer aan. ( De dames uit de familie, met aan het hoofd de venijnigste tante, beweerden dat het nichtje een voddige* verpleegster was. Nooit had ze gedaan als zij gezegd hadden, 't eigenwijze nest. En fleemerig voor Daniël! 't Was neef voor en neef na 1
De heeren uit de familie beten op hun snorpunten, en enkelen gaven het nichtje, terwijl zij leelijk grinnikten, eenige allesbehalve vleiende namen. Maar Gideon Hemming, die in onbegrepen hoogheid thans stil voor zich heen gedichten maakte en een afkeer had van zijn prozaïsche bloedverwanten, sloot de lippen in norsch zwijgen en zonderde zich af van „die troep". Nu had oom Daniël, bij



5
den aanvang van zijn herstel, neen in zijn ziekte reeds, een ongemeen behagen geschept in het nichtje, en gezien, hoe zij gedrild werd door al die oudere vrouwmenschen. Haar mollig rozig persoontje beviel hem bijzonder. "Waarschijnlijk om met zijn nieuwe gezondheidsphase een nieuwe levensphase in te treden, trouwde oom Daniël het veroordeelde en daardoor heelemaal als paria geschuwde nichtje, koos tot een der getuigen den zwijgenden Gideon Hemming, dien hij een fatsoenlijken jongen vond, ging jolig met zijn jeugdige gade een reis om de wereld doen, en liet zijn familieleden z,itten met hun toorn, hun droefheid, de niet aangeschafte hooge hoeden en de ongekochte ellen krep. Bij zijn eindelijke terugkomst in de residentie, bevond oom Daniël, hoewel hij grootmoedig de hand ter verzoening wilde reiken, dat de familie nóg niet over zijn zot huwelijk heen was, en juist niet minzaam ten opzichte van hem gestemd. Alleen Gideon kwam hem verwelkomen, hebbende trotsch en kort tot de anderen gezegd: „De man heeft mij nooit iets gedaan". En Gideon vond zich onovertroffen in zielegrootheid. Een half jaar tevoren getrouwd met Hermine Velt, nam hij dus zijn wijfje mede, om haar voor te stellen. Mevrouw Hemming vond haar Gideon den held van den dag. „Hoe christelijk en lief van je Gid, dat jij hem vergééft, 't Is juist als dominee Hoos laatst preekte, we moeten vergeven. En..." een licht ging haar op, een visioen trad haar voor: „Wie wéét als ... hè?
„Hij..." zei Gideon.
„Kinderloos ..." peinsde mevrouw.
„Overlijdt..." zuchtte Gideon. „Neen, denken we daaraan niet, vrouw. Laat ons alleen verheven zijn boven dien naren boel, mijn familie.
„Och ja, je hebt gelijk, Gid," zuchtte Mevrouw Hemming bijna. „Laat ons er nooit meer aan denken, laat ons christelijk zijn* zooals tante Carolien zegt, dat dominee Hoos zegt." Daar men echter onmogelijk op commando, zelfs van dominee Hoos, christelijk kan worden, dachten Gideon en Hermine sterk, den ganschen weg, aan oom Daniëls overlijden, maar het sterkst toen zij hem wederzagen. Oom Daniël toonde zich verheugd hen te zien, uitte zich in eenige scherp-minachtende volzinnen over de rest die wegbleef, en wees met lachenden trots op zijn eertijds rozige nu zonverbrande jonge vrouw. „Ze is bruin geworden, hè? Ja, ze moet toch wat op haar man lijken." Zijn reis om de wereld had drie jaren geduurd, maar geen kleine Hemminkjes opgeleverd, vertelde hij Gideon, veelbeteekenend glimlachend. En Gideon, zijn eigen slanke toch forsche gestalte vergelijkend bij die van den afgetakelden oom, glimlachte fijntjes terug, terwijl mevrouw Hemming-Velt een kleur kreeg, en mevrouw Hemming-de Kroon, ex-



6
verpleegster, die de natuur de natuur vond, blikte noch bloosde iets waarvoor mevrouw Hemming-Veldt haar in stilte schold voor onbeschaamd mensch. tWas wèl waar, de familie had tóch gelijk, t was een onbeschaamd schepsel, die Nelly de Kroon, en zoo intrigant.
Dit oordeel belette niet, dat deze vier Hemmings elkaar verbazend veel begonnen te zien in een groote vriendschap. Dikwijls kwamen oom Danië en Nelly, de dames noemden elkaar bij den naam. naar de bescheiden bovenwoning van. Gideon, die toen solliciteerde naar zijn tegenwoordige betrekking, iets waarover hij jaren deed en even dikwij s gingen Gideon en Hermine naar de prachtige villa, die oom Daniël zich bij Voorburg had laten bouwen. En deze vriendschap bloeide zeer tot afgunst der overige familieleden. 7.an£ C.arohen. die het hafdst had geschreeuwd, was nu het liefst bij üamel gekomen, maar hij wilde haar niet zien. Gdeon intusschen droeg de borst hoog. Hij gedacht zijn inmiddels overleden ouders. Zij moesten nu eens weten, hoe goed zich alles nog schikte voor hun eenige.
Oom Daniël n 1. voorziend dat hij zelf niet den naam Hemming zou doen voortleven tot in door hem nooit te kennen tijden, wilde in de toekomst den man beloonen dien hij, zoo iemand, tot dit feit m staat achtte, en hij beloofde Gideon vijftig duizend gulden, indien Gideons eerstgeborene een zoon mocht blijken. En hij wilde meteen met die uitbundige vrijgevigheid een welverdiende les toedienen aan de overige familie, die, hij begreep er alles van zijn dood gewenscht had. Gdeon bezat ze reeds, de vijftigduizend gu den Hi, zag ze. hij telde ze. Het bonsde in zijn ooren als hij het getal uitsprak. Hij zag het in gloeiende cijfers geschreven staan op het zwarte schoolbord. Het beduide rijkdom voor hem. den hoofdonderwijzer met zijn nog vrij wankele positie en het beetje, het bit ere beetje geërfd van zijn ouders. Hermine Velt kon haar man, als dochter van een onvermogend gepensionneerd marine-officier niets aanbrengen; zou nooit iets van iemand ter wereld erven Wdeon had haar genomen om haar zachte karakter „en den stand," als tante Carolien zei Gideon wilde baas zijn in huis. en hij had gezien, hoe zijn ontwikkelde vader altijd gedwongen was geweest te kampen tegen zijn ontwikkelde moeder. Och wat, de man moest verstand voor twèe hebben, de vrouw behoefde maar een goede huisvrouw te zijn, die onderdanig tot zijn hoogheid opzag. Dit alles vond hij ruimschoots in Hermine Veldt. dus droeg hij haar in het begin van hun huwelijk zekere liefde toe, liefde die in zijn zelfzucht had wortel geschoten. Het afhankelijke, het hulpelooze van Herrmne bekoorde hem nog wel. Gideon Hemming was van het dorre, droge, taaie, schrale ras, dat niet edelmoedig beminnen kan,



7
het bloedelooze, bleeke, practische nuchtere ras, het hóüten ras. Vandaar de onverkoopbaarheid der „Kamperfoelieranken." De nuchtere berekenende liefde, waarmede hij zijn vrouw gelukkig maakte, groeide eerst aan in haar zwangerschap. Zij zou hem geld aanbrengen, geld. Eens had hij gedroomd van roem. Hij zou iets groots zijn in Holland, de éérste dichter.
Bah, hoe belachelijk, hoe in-zot leek hem dit nu toe. Beróémd in Hólland... En dichten 1 Hij wou, dat hij nooit gedicht had. Nooit wilde hij weer nonsens neerkrabbelen, nooit. Geld wilde hij tellen, geld, geld. En zijn vrije, zoowel als zijn werkuren werden in beslag genomen door het denken aan dit geld. Soms even folterden hem angst en twijfel... als 't nu eens een meisje was... Maar neen, maar neen, zoo wreed kon 't lot niet wezen. Hij zóu ze hebben, zijn vijftig duizend gulden.
En toen ... en tóén werd Greet geboren, met het eene beentje korter dan het andere en het mondje een weinig scheef; lang geen mooi kindje, ,,'t Is een meisje, meneer."
Die geboorte van Greet was een slag voor Gideon, een zwareverdóóvende slag, die hem een oogenblik geestelijk neervelde. En daarna borrelde een woede in hem op, een kokende schuimende woede... Zijn vrouw, dat onbeduidend schepseltje had 't gewaagd ... had hem haar supérieur, dit durven aandoen .,. god gód... Hij kon haar niet aankijken. Hóé hij den tocht naar oom Daniëls villa volbracht, kwam hij zelf nooit recht te weten; soms weigerden hem zijn beenen hun gang en tweemaal stapte hij in een verkeerde tram. Toch noopte zijn trots hem voort, zijn trots en een flauw goudglimpken van hoop aan den horizon zijner levensverwachtingen. Wie weet... misschien, misschien had oom Daniël, die toch van hem hield, medelijden. Met benepen pijnlijken grijns deelde hij oom Daniël het gewichtige nieuws mede. Oom Daniël was ook gedurende een minuut of wat geslagen. Toen barstte zijn verbittering los. Wat beteekende dat nu van 't lot? Was 't dan gek? Gideon en hij én een paar stokoude neven waren de eenige mannelijke Hemmings, voor de rest alles vrouw, en wat vrouw, begin met je lieve Carolien. Toen hij zoo danig sukkelde met zijn gezondheid, en de doktoren hem zwijgend heten voelen, dat hij vóór zijn tijd zou sterven, had hij niet willen trouwen. Nu hij heelemaal beter was en getrouwd, kreeg hij geen kinderen, terwijl hij zóó op een zoon gehoopt had, zijnde Nelly zeer krachtig en bloeiend. En nu had hij minstens verwacht dat Gideon, Gideon ... En hij zei: „Jij bent wél te condoleeren, jongen, van al wat vróuw is in onze familie heeft nooit iets gedeugd, ik zie ze nog om m'n bed staan, de hevelingen, met 'r valsche vriendelijkheid... en nou jij weer belast met een van dat soort... Nee, jij bent dubbel en dwars te



8
condoleeren. Toen hij Greet zag, kende zijn verontwaardiging geen grenzen... Hij hield van het dikke, gevulde, bloeiende vrouwsoort, en het magere, stumperige, huilende kindje, dat Greet was, wekte zijn weerzin allerhevigst op. „Komaan, dat zou iets moois worden."
„Nou, meisje," féliciteerde hij Hermine, ,,'t doet je geen eer aan, hoor... jullie hebt 't al heel slecht getroffen. Wat zóu ik van Gideons zoon gehouden hebben. Ik zeg je, hij zou m'n eigen kind geweest zijn, m'n eigen kind... 't Is om te huilen."
„Och.. ." verzette zich het nieuwe mamaatje, in spijt van alles moedig, hoopvol en veerkrachtig, en meer het teere kinderkopje tellend dan de nooit in haar bezit te komen vijftig duizend gulden. „Een meisje is toch óók zoo aardig, nietwaar Gideon? Ssjt, ssjt dan, m'n prulletje, ja, ja..."
„Zeker, ze is ons van harte welkom," sprak Gdeon trotsch, zijn woede tegenover het huilend stumpertje met geweld bedwingend.
„Natuurlijk," beaamde mevrouw Hemming-de Kroon, het kind sussend, handiger dan de moeder. Leelijk als het was, bekeek zij het met gretige oogeh.
„'t Is 'n misvormd wichtje," bromde oom Daniël, „jullie moet er maar 'n Carolien van maken, zoo'n fijne kwezel."
Hermine Veldt, wier uiterst kalm temperament haar niet licht deed ontvlammen, vuurde nu toch op. „Ze is toch wat aardig, oom. t Is nou jammer van dat voetje zoo, maar voor mij is ze nét zoo goed, voor óns is ze nét zoo goed, juist méér nog, hè Gid^ .. Kom, zeg nou ook eens wat... Jij bent nou toch de vader."
Gdeon zei niets, hij dacht zooveel te meer. Hij ziedde eenvoudig De brutaliteit van die vrouw... hij de vader van zoo n mormel. Ja, natuurlijk, hij was de vader, hij was helaas de vader. Mevrouw Hemming-de Kroon omhelsde vol medelijden mevrouw HemmingVeldt. En het deed Hermine goed.
Na het vertrek van oom Daniël en Nelly, klaagde Hermine niettegenstaande haar beklemdheid tegenover Gdeons onheilspellend zwijgen: „Gunst, en nou heeft oom niet eens gezegd dat Margreetje wat van hem krijgt. En is dat noü zóón bijzondere naam, Hemming, dat ons kind daarom geen meisje mag zijn! Waarom moet die naam nou juist voortleven. Als 't nou nog mooi franschachtig klonk. Maar Hemming! Niemand zal er warempel z'n ooren voor spitsen om dat nog 's te hooren. Als jij nou met je verzen was voortgegaan onder ie eigen naam, Gid, zou ik nog 's gezegd hebben, dan zouën afle menschen je meer gekend hebben. En als Margreetje niet trouwt, wat te voorzien is met dat voetje, blijft ze ook 'n Hemming. Nee hoor, ik zeg en blijf er bij, 't is alleen je ooms akelige gierigheid. Hij is Wij, dat hij zijn geld kan houen.



9
Wie weet wat 'n spijt hij al dien tijd gehad heeft van zijn belofte, 't Was ook zóó iets bijzonders. Ik dacht al: nóü... Jij twijfelde nooit, maar ik nog wel..," En mevrouw Hemming wiegde haar eerstgeborene op haar knieën, droogde haar schreiende oogen en drukte toen haar kind, in hetwelk men haar zoo gekrenkt had, vast tegen zich aan.
Maar Gideon, nog meer verwoed, omdat Hermine, met haar gèestelijke minderheid, in haar klacht hem enkele keeren gevoelig geraakt had, natuurlijk zonder zich er rekenschap van te kunnen geven — Gideon bezorgde haar bijna een toeval, door zijn groote blanke vuist plots dreigend te doen dalen tot vlak bij het teere weeke kale kopje van het veroordeelde en gelaakte Margreetje, welks grijze oogjes zich doodelijk verschrikt sloten.
„Hou je mond, vrouw, met je ossige domheden en je gevoelloosheid. Je weet heel goed dat we op oom, die een man van eer is, hadden kunnen rekenen. Maanden lang heb ik op dat beetje fortuin gehoopt, en door 't wicht, dat jij daar op je schoot hebt, ontsnapt 't me. Maar voor mij voel je niets, alleen maar voor dat wórm, dat je hebt voortgebracht, dat... Als 't bij de Spartanen geboren was, nou ..." Doch mevrouw Hemming bleek reeds lang vergeten wat de Spartanen met een baby als Greet mochten hebben uitgevoerd, wel kwam zij er toe te denken dat Gideon toch recht had tegen haar uit te varen, en daar zij zielsveel van hem hield, verteerde een innig medelijden haar gemoed. Arme Gid, voor hem was 't ook zoo'n teleurstelling. En ondanks zijn tegenstribbelen, greep zij zijn hand en bedekte die met kussen. Arm mevrouwtje Hemming. Zij troostte haar Gideon met de hoop op een stellig door oom Daniël te beloonen zoon. Zij zou werkelijk dapper, bij nog negen andere kindergeboorten, haar leven voor Gideon hebben veil gehad, ak zij hem maar éénmaal de gewenschte vijftig duizend gulden door middel van een zoon had kunnen schenken. Doch Gideon, die zoo iets een doodnatuurlijke gedachte van haar vond, en niet meer dan een staaltje van haar plicht als echtgenoote, stootte haar toewijdende liefde bruusk af, als iets vervelends dat hem last gaf, en hij had haar gaarne geslagen met de hand, die zij kuste. Al wat hem eerst zoet en bekoorlijk aan haar had geschenen, stond hem plots tegen. „Stoffel," gaf hij haar na in gedachten. En aldus legde Greets geboorte bij hem den grondslag tot de minachting voor zijn vrouw, waarvan Hermine gedurende haar gansche verdere leven het slachtoffer zou blijven. En Hermine vatte nooit het rechte van wat er omging in zijn gemoed ten opzichte van haar. In haar een weinig onnoozelen eenvoud dacht zij steeds, dat Gdeon, ondanks zijn heersch- en kwelzucht, haar oprecht lief had. ,,'t Was allemaal zijn humeurtje maar, nietwaar Gid?"(



10
Öom Daniël werd inmiddels door zijn vrouw, minder ondèrdanmg dan Hermine, de les gelezen, 't Was beneden critiek zooals hij Hermine gekwetst had, en waarom werd hij nu op eens zoo miserabel gierig? Van zijn ongehoorde edelmoedigheid vóór de geboorte had zij verbaasd gestaan, maar van zijn wreede gierigheid er na, begreep zij nog minder. Kon hij Greetje nu niet wat geven? Al was t maar tien duizend, vijf duizend. Hè, zij hadden toch geld genoeg met hun beiden, ze verteerden hun renten niet en kinderen kwamen er hoogst waarschijnlijk toch nooit...
'\\r nooit' herhaalde Daniël Hemming bitter.
„Wel nee," vervolgde zijn vrouw achteloos, „en bij Gideon hebben ze t zoo noodig. O nee, die stakkerd van een Hermien, ik kon het niet met droge oogen aanzien." Maar oom Daniël wachtte geen standjes af van een doodarme vrouw, die hij tot eer en aanzien verheven had. „Als dat mormel dood gaat, en er komt een zoon, zal ik nog eens zien," gromde hij, „maar dit krijgt niets en jij houd je mond. En nou weet je 't."
En als iemand ooit berouw had over een daad in haar leven was het Nelly de Kroon over haar huwelijk met dien kwaadluimigen drogen ouden man. God, hoe was zij er toe gekomen terwijl zij een helder hoofd had en twee handen om te werken aan haar lijf Hermine Hemming aanbad tenminste haar Gideon, en al bleek de aanbidding ook misplaatst, het was altijd nog een troost m Hermines leven, maar zij, wat had zij?
Gideon keek niet meer naar Greet om. Mevrouw Hemming, die er menigmaal om schreide, was er zeker van dat haar man nog niet precies wist, hoe het kind er uitzag, toen Greet twee jaar was. fin angstig verborg zij haar kleine dochter en trachtte dier prille kreten te smoren met een verschrikkend: „pó, daar heb \~
V u?r c man en y?der' ^n 2ii een vreezende afgodische helde bleef toedragen. Niettegenstaande zijn in het oog loopende onvolmaaktheden, die zeer velen van hem verwijderden, bleef *jideon m Hermines oogen onaantastbaar.
Na Greet, werd Julia geboren, door haar vader, thans beter gepantserd tegen de mokerhouwen van het noodlot, dat met niets dan dochters op hem af scheen te willen komen, meer geduld dan ^reet, het steeds goorbleeke magere leelijke kind met het te korte beentje en wat scheeve mondje. Julia was een mooi dik aanvallig Kind. Haar mond was recht en zij toonde twee gelijkmatige stevigronde beenen. Na Julia kwam Diana, en daarna Theodoor met zijn komst de familie verblijden. Maar het hielp niet of Theodoor al tot het mannelijk geslacht behoorde, want oom Daniëls vrouw had hem m dien tusschentijd niet minder dan twee zoons geschonken.



13
er nooit met hem over praten, instinctief bevreesd voor zijn gramschap, zijn vadergezag, dat met sterke macht over hen heerschte. èh waaraan zelfs de sterkste onder hen zich met vermocht te onttrekken Het ijzerharde nuchtere schoolmeesterlijke knersende, gezaa Inderdaad was de heer Gideon Hemming met de jaren meer en meer schoolmeester geworden. Het was hem nu steeds een drang des harten de menschen onderwijzend op hun plaats te zetten Het onderwijzen zat hem wel is waar in het bloed, zijn vader was onderwijzer geweest, zijn moeder onderwijzeres. Het wasjiem ingeënt en openbaarde zich steeds heviger. Hij zag nu e*n leerling iri iedereen, tot in den tramkondukteur die de tramdeur met achter zich toeschoof in den winter, en dit verkéérdelijk deed in den zomer; tot in de schoonmaakster, die kwam helpen ak men zonder meid zat- tot in de waschvrouw, die zijn half hemden thuisbracht; tot in den gasfitter, die even naar den meter kwam zien. Het waren allemaaCschooljongens en schoolmeisjes om hem heen. Niemand was ooTt opgegroeid behalve hij. De heele wereld was hem een nroote klas. en hij de aangewezen hoofdonderwijzer van het msti< tuut des heelak. Hoe ze 't eigenlijk in andere. steden en landen met het onderwijs gedaan gekregen zonder Gideon Hemming. was hem in het binnenste van zijn gemoed een raadsel. Hij duldde geen tegenspraak, hij had altijd gelijk, als minister van onderwijs. Zijn leerlingen en hulponderwijzers beefden bij zijn binnenkomen. Hij strafte zijn kinderen streng voor het minste vergrijp, daarmede verliezend al de liefde die zij hem ak vader konden hebben toegêdragen. Naarmate zij gr'ooter werden, waagden zij het toch wel brutaal tegenover hem te zijn. En bij dien opstand van Diana, Julia Lucie Dirk en Theodoor, wist Gdeon Hemming, schoon hij niets daarvan trachtte te laten merken, toch nog in hen te waardeeren het verstand dat hen in staat stelde zijn op- en aanmerkingen, te weerleggen, hun geestelijke scherpte dus. En hij herkende zijn eigen bloed - en zag dat het goed was. Aan den anderen kant ergerde en verwonderde het hem natuurlijk zeer, dat iets door hem geschapen hem durfde weerspreken. En in zekeren zin kwam hij daar wel nooit over heen. Daarom was uiterste gestrengheid de zaak.
Hij telde alleen maar als zijn eigen kinderen al wat vernuft bezat, dus Julia, Diana, Theodoor, Lucie, Dirk en heel naderhand Ghristientje. Greet was nooit iets voor hem. noch kleine Anton, het hekkesluitertje.
Met zulk een vader groeide Greet op.



H
HOOFDSTUK II.
De ongelukkige kleine Greet. van jongsaf gedrild in de vreeze en het godenontzag voor pa, trachtte, zoodra zij pa's voetstappen hoorde, haar woestste smartbuien te smoren en te doen overgaanin een zacht onderworpen gekreun, pijnlijker om aan te hooren dan schreeuwen. En dan nog knipten haar oogen in hulpelooze ontzetting aan tegen de groote dreigende hand, die op haar neerkwam, en waartegen haar moeder, schoon zij er onder leed, haar niet dorst beschermên, want die hand was pa's hand. Pa bleef de verschrikking in Greets leven. Hij was de tot vleesch geworden gram, zijn nijdige opmerkingen en vermaningen hingen in de lucht boven haar hoofd als zooveel zwaarden van Damocles. Begon hij maar tegen haar te spreken, dan schrikte zij, arme, zachte, goedige, onderworvfL?re<*.' lV™9*; die' als Hermir* wel eens bepeinsde, den Veldt-aard had. Maakte pa vinnige aanmerkingen op het weer, dan voelde Greet zich als had zij dit weer besteld; als had zij er deel aan door bijv. de hemelkraan, die regen kon loslaten om te draaien of de wind aan het blazen te brengen door een luchtklep open te rukken. Vitte hij, toen zij aankomend meisje was. smalend op de kosten van het damestoilet, geeselde hij met zijn hoon onnoodige kwikken en strikken, dan knaagde in Greet het zelfverwijt, schoon de afleggertjes van ma voor haar werden vermaakt, en zij zich behielp met jurken niet meer gewild door de zusjes, welke jurken zij waschte, keerde, uitstreek, verlengde, ja zelfs trachtte uit te stoomen dodr ze uren lang geduldig over kefelwasem te houden Keeds vroeg toonde zij in al deze werkjes een buitengewone hantt zeggen P 2ij °P haar ouwe^'k maniertje Zij leerde reeds vroeg ook zich bedienen van huismoederlijke of afges eten groote-menschen-gezegden. Dingen ' waarin zij zekere troost vond Zij speelde groote-menschje, door haar gedruktheid en droefheid geen onbezorgd kind, als de broertjes en zusjes. Men deed haar vroeg de school verlaten, daar zij geen hoofd had om te leeren Zij moest bedden opmaken, stoffen, vegen, en voelde zich vervuld van een sterk besef harer eigen onwaarde, haar geen recht hebben op het duimpje gronds, dat zij op aarde besloeg. In hopen en vreezen in doórloopend zenuwachtigen toestand had haar moeder haar onder het hart gedragen, en een zenuwachtig kind, op vele punten niet voor ontwikkeling vatbaar, doch overgevoelig en uiterst hjn besnaard, had zij ter wereld gebracht. Zoo fijn besnaard, dat Ureet met den grootsten kunstenaar, wat haar gewaarwordingen betoof had kunnen wedijveren. Een allerzonderlingst samenstel wondershm hier, heel naïf daar, te veel licht op een plaats in de hersens,



15
te veel duister op een andere. Geen schoolopstel kon zij netjes samenflansen, waar het een gegeven onderwerp gold, maar had zij al haar gedachten en gevoelens onder woorden kunnen brengen, en neerschrijven, zij zouden meer waard zijn bevonden dan alle gedachten en gevoelens van alle geleerde Hemmings en nog een massa meer geleerde menschen te zamen. Zij had een rollend los zenuwachtig lachje, dat haar vader heur geitenlachje noemde. Zij liet daarbij iets van het rose tandvleesch boven haar witte tanden zien. En de bruine wimpers van haar grijze oogen knipten in een zenuwtrekking altijd snel en verscheidene malen achtereen. Haar serie knipoogjes, zeiden de broers.
Greet kreeg allengs zoo iets te verduren, naarmate de bloeiende' troep om haar heen opgroeide. Hoe vreesde zij ze allen, omdat zij niet was als deze. Hoe werd zij geplaagd en geknepen, gestompt en geduwd. Want wetend dat ma te laf was en niet tegen hen en pa op kon, te laf en te willoos, en hoe pa een doorn in het oög had en die doorn Greet, schoon zij niet gisten waaróm juist, nemend alleen Greets beperkte verstandelijke vermogens in aanmerking —■ dorsten zij haar alle kwellingen aandoen, waartoe een troep kwaadwillige overmoedige gezonde kinderen in staat blijkt. Als Greet van haar moeder, die het las in de courant, vernam dat de weeskinderen ergens een pleizierig dagje hadden genoten, dacht zij steeds van harte: „Hè, was ik maar zoo'n weeskind."
Dat was nog een van de weinige genoegens harer kinderjaren: op paradedagen, als een van de broertjes goed op haar was, mocht zij naast hem voorthobbelen naar de Maliebaan, waar de gewerengelederen der wemelende soldatenrijen flitsten onder den blauwen hemel. Als dan de heele Haagsche armee, na volbrachte taak, vroolijk afmarcheerde onder Dunkiers bekende marsch: „ Turf in je ransel, turf in je berenmuts," en Greet ambachtslui en straatjongens jolig arm in arm in lange slierten zag achterna dansen en hoorde lachen en meezingen, terwijl de paarden onder het klare gebazuin op hun hooge slanke pooten gingen trippelen, voelde Greet zich gelukkig. O, 't was mooi, het leger in zijn beste kleurige uniformen onder de groene boomen. Kijk die kranige kerels lustig toeterend en blazend, gezeten op hun stoere glanzend bruine paarden, en de officieren met hun oranjesjerpen en witte pluimen, 't Was 't leger, 't vaderland, 't was voor Greet om bij te snikken van trots daarop, 't was Holland, en zij wist zelf niet waarom, maar zij was blij een Hollandsche te zijn, o zoo blij. Zij schaterde om die gekke werklui, terwijl zij moeite had de dikke tranen binnen te houden, zoo greep 't alles haar aan. Zij voelde zich familie van het leger, en zou wel zoo mee gewild hebben, als niarketentster, waarheen was haar onverschillig. O was zij maar niet mank, of néén, niet mank én dan een



16
jongen. Wat zou dat zalig zijn. En juist omdat de lucht zoo zomersch blauwde, 't rood-wit-en-blauw van de vlaggen met hun oranjewimpels zoo jolig wapperde, liep haar hart hoe langer hoe meer vol weemoed. Maar 't was een zalige weemoed. De broers en zusters bevroedden natuurlijk niets van wat er in haar omging. 'Gloeiende tangen zouden het niet uit haar hebben gerukt. „Kijk de jagers eens rietjes zijn! En hier heb je de grenadiers... o zie je de grenadiers?" zei zij alleen. „Uil!" snoefde bij zoon gelegenheid eens de zooveel jongere Theodoor, „uil." En met jeugdig cynisme -vertelde hij, dat de jagers en grenadiers natuurlijk dolblij waren van de corvée af te zijn. Maar Greet geloofde hem niet. Verbeeld je, zij, Greet Hemming, die met het heele leger niets te maken had, voelde zich al trotsch op die keurige soldaten, die voor Holland zouden vechten als het noodig was, hoe trotsch moesten ze dan zélf wel niet zijn. 't Was je maar zoo niks, door al die menschen op straat bewonderd te worden. Waarom was zij nou niet «de dochter van zoo'n officier, desnoods van een onderofficier. Hoe grootsch zou zij op zoo'n pa geweest zijn! Een pa, die van zijn paard af haar gendag had gezegd, zóó gekomen- was met zijn sabel bij zijn schako!
Toen zij ouder werd, ging Greet niet meer naar parades. Zij waagde zich met haar slechten gang niet dan hoogst ongaarne onder dichte dringende menigten. Maar als een der broers, tot ergernis van Lucie en Diana, die een beetje piano speelden, doch zich verbeeldden het heel mooi te doen, op het goedkoope oude instrument trommelde: ,Turf in je ransel,' stond Greet in eens op het groene zonnige Malieveld, volgde zij de soldaten in hun gesloten gelederen • en keurige uniformen langs het paleis van den prins von Wied, hoorde zij het vroolijk geschetter uit de koperen blaasinstrumenten, het paardengetrappel, het volksgejuich, en doorleefde zij eenige harer beste jeugd-oogenblikken.
Greet deed dus reeds vroeg met behulp van een dagmeid of schoonmaakster al het huiswerk. En voor al haar sloven kreeg zij tot zij. zestien was een kwartje en op haar zeventiende jaar twee kwartjes in de week van ma, die ze aftrok van haar huishoudgeld; en later een enkelen gulden haar toegestopt door Julia, Diana of Lucie, toen deze aan het verdienen gingen, als loon voor naaikar-weitjes, die hun kosten aan een verstelnaaister bespaarden. En met -dit geld moest Greet toe voor handschoenen, natuurlijk nóóit glacés, en kleine toiletbenoodigdheden als een spons, zeep, haarspelden enz. Ook kocht ma wel eens tersluiks op lappendag een lap voor een rok of blouse, en in de schoonmaak, wanneer Greet, haar hoofd omwonden met een oude servet, zwart zag van stof en smeer, «en fleschje eau de cologne. Op zulke dagen kon Greet een streep



17
aan de balken zetten. Zij duchtte, reeds als aankomend meisje, zich aan haar familie te vertoonen in een door haar vervaardigd geheel nieuw kleedingstuk, daar er dan zulk een kreet van verwondering en spot opging, dat zij zich nauw te bergen wist. En de zusjes snibden, dat 't niet goed zat of afschuwelijk was. Diana, de verwaande, zei altijd: „affreus, affreus." En Greet was dan vooral bang voor pa's stillen hoon. AJ^dat misbaar, en zij wist zich niet te weren.
Van kind af kon Greet zich niet indenken in het feit, dat haar familie haar eens vriendelijk tegemoet zou komen. Het zou haar even vreemd izijn geweest als iemand, die in een land van altijd regen, plots vol en vlot de zon over hem heen ziet lichten. Greets gebrek aan snedigheid ergerde pa en 't overige kroost evenzeer als haar huisbakkenheid. En dit gebrek aan snedigheid, gepaard aan haar onkunde om te huichelen, haar kleine-kinderoprechtheid deed haar altijd het verkeerde woord op de verkeerde plaats zeggen. En flaters, die zij beging waren spreekwoordelijk, toen zij nog klein was, en^broertjes en zusjes plachten ze met genoegen tergend té herhalen. De onbewuste goedheid van het kind, aandoenlijk naïef als hondentrouw, haar aanhankelijkheid en opofferingsgezindheid werden door Gdeon uitgemaakt voor sufferigheid, lafheid enonbenulhgheid. „Ik kan wel zien van wie ze een dóchter is, vróuw." En niettegenstaande dit ironisch gezegde van pa. lichtte mevrouw Hemmings moeder-instinct toch soms helderder dan de knapste schijnlogica van pa, en stond zij wel eens in haar eenvoud versteïo over het natuurlijk-edele van het kind, dat nooit jaloersch was bij de zoo zichtbare bevoorrechting van broertjes en zusjes. En als Julia later door een examen kwam, Diana met haar diploma's thuis pochte, de broertjes op de burgerschool overgingen, dan openden Greets grijze oogen zich wijd en glansden van vreugdige trots, als was haarzelf iets heerlijks overkomen. In zulke oogenblikken, als zij dacht dat haar man, pa, haar niet kon zien, trok mevrouw Hemming Greet tot zich en kuste zij haar in het donkerste hoekje van de keuken, of in een kleerkast. En dan druppelden dikke tranen op Greets aschblonde kroezige haar. Greet was haar moeder zoo dankbaar voor deze kleine schuw gegeven blijkjes van genegenheid, dat zij zich met genoegen op zulke oogenblikken voor ma door pa zou hebben laten doodslaan. En in extase keek zij met haar zachtgrijze kijkers haar moeder aan. „Ja kind," zuchtte Hermine dan: „we zijn niet allemaal even knap. Jij kunt er toch ook niets aan doen, stumper. Waarom mag jij er nou niet wezen?"
Oreet Hemming.
2



18
HOOFDSTUK III.
Het was tante Carolien, door Greet in de gauwigheid altijd tante Karlien genaamd, die Greet op haar twaalfden verjaardag een gulden gaf, haar medenam naar Scheveningen en het kind het genoegen van dit uitstapje totaal bedierf door te vertellerTvan de vijftigduizend gulden "en oom Daniël. „En begrijp je 't nou, kind, daarom word jij altijd achter geschoven, daarom kan je pa jou niet uitstaan," En tante wist 't van ma, die, omdat tante een brave vrouw was, eens haar hart bij tante had uitgestort, 't Was altijd een geheim gebleven tusscheh pa en ma, maar tante had t er toch uit gekregen, toen ma verleden eens zoo huilde, je weet wel~ op dien avond toen pa 'naar de vergadering was en jullie allemaal naar bed. „Ik vond 't ook altijd zoo gek, dat je pa 't zoo niets op je voorzien had, kind." Ma had tante wel gesmeekt Greetje niets te zeggen, maar tante vond toch maar beter ... 't Was altijd goed voor later als je de dingen wist. En tante Karlien, die, sedert zij haar wetenschap uit Hermine gewurmd had, om Greet rondliep als een kip die een ei moet leggen, haalde verlicht adem. Het ei was gelegd en zij bevrijd van den last. „Ja kind, stakker, aardig is 't niet van je pa, maar 't is ook heel wat geld," beklaagde de vrome dikke dame het magere kind met het bleeke droef-peinzende gezichtje, dat aan haar zijde voorthobbelde in haar stijfgestreken verstelde katoenen feestjurk.
Greet had als een knotsslag op haar hoofdje bekomen. „Vijftig duizend gulden! Wat een geld!" Gewend haar vader met haar moeder te hooren haarkloven over een stuiver, klonk het in Greets ooren aan als vijftig millioen.
Te denken dat als zij Gerrit, Jan, of Daniël zou geheeten hebben, haar vader nu dit geld had kunnen natellen. Greet was er kapot van. Zou zij dan ook al nooit in staat zijn iets te begrijpen van algebra of natuurkunde; als verdrukt, slovend, vroeg haar moeder helpend kind, had zij een scherp open oog voor de huishoudelijke nooden en behoeften, en haar kijkers schitterden van zegepraal als zij voor ma een dubbeltje op dit kon uitsparen, zeven en een halven cent op iets anders. En nu... vijftig duizend gulden verloren door haar schuld... Jongens, ze kon begrijpen, dat pa kwaad was, woest. Op eens zag tante Carolien met schrik de gevolgen harer onthullingen op het aschbleek kindergezichtje; de wijde starende oogen, dien gapenden mond. „Zeg nou maar niks thuis anders krijg je nog van je pa," waarschuwde tante, beducht, nu de kip het ei gelegd had, voor mogelijke gevolgen. „En nou zal ik je aan zee



20
welig zou opschieten, hier was een zieltje te rijpen voor den hemel. En hebbend steeds een voorraad bijbels in huis, haar toevertrouwd door een vrome vermogende vriendin, die haar opdroeg ze uit te reiken aan nooddruftigen, en 't zonde van het geld vindend nog opzettelijk een kinderbijbel te koopen voor die halve idioot, die je zoo gek kon aankijken met die grijze oogen, gaf zij Greet op dier elfden verjaardag een bijbel ten geschenke. Hermine Veldt, die haar belijdenis had gedaan, maar sinds lang vergeten was, wat er in den bijbel al zoo stond, vond dit een heerlijk present voor Greet, 't zou haar braaf maken. En Gideon zeer vrijdenkend en tante Carolien hatend om haar gefemel en lijzige stem, luisterde nauwelijks, toen zijn vrouw hem vertelde wat tante Greet gegeven had. Van hem kreeg Greet niets voor haar verjaardag, dat wist hij wel. Gréét, wie was nu Gréét? Hij ergerde zich maar ziek over haar achterlijkheid, en bedremmelde haar dan al te gaarne door zijn aansnauwen. Ze was te stom dat ze liep. Hij vroeg haar nooit wat zij uitvoerde, waar zij van hield, dus was 't hem volslagen onbekend, dat zij voor zulk een achterlijk kind een wonderlijk behagen schepte in lezen. Greet bezat niets dan een paar allergewoonste prentenboekjes, waarvan zij den inhoud uit het hoofd kende, dingen die zij van ma, soms van de meid of schoonmaakster had gekregen. Zij gaf dus tante Carolien een klinkenden zoen, toen deze met wat te lezen aankwam, overwinnend haar natuurlijken afkeer van de zalvende lijzige stem, de gluiperige smalle oogen.
„Zijn dat mooie verhaaltjes, tante Karlien?"
„Verhaaltjes?" verontwaardigde zich de geefster van het geschenk. „Verhaaltjes, stout nest. 't Is 't heilige der heiligen."
„Gunst!" verbaasde zich Greet, uit het veld geslagen door den plechtigen toon en geen recht begrip krijgend van al die heiligheid. Doch zij zette zich met ijver aan het lezen. De kleine druk hinderde haar niet. Zaterdags, den halven dag vrij en Zondags, nadat zij aan de bedden geholpen had, kopjes had gespoeld en gestoft, zat zij met gekruiste beenen als een kleine Turk in den leunstoel van haar gestorven grootvader, „opa Hemming," en las en las den bijbel, terwijl haar zusjes en broertjes uit wandelen gingen onder streng geleide van pa, of op bezoek waren bij vriendjes en vriendinnetjes. Zoo vond haar dikwijls tante Carolien, die, geloofde Greet, drie keer 's Zondags naar de kerk ging. „Zaad voor den hemel," prevelde tante Carolien dan tot Greets moeder, die, reeds niet meer lettend op wat het kind las, tante angstig aanstaarde, en meende, dat Greet vroeg zou sterven, daar tante zoo onheilspellend keek.
Het was anders zaad van een bijzondere soort, dat de bijbel zaaide in Greets kinderbrein. Zij vond den bijbel een gék boek.



21
Heel anders dan Roodkapje, Sneeuwwitje, de gelaarsde Kat, Ezelsvel en Piet de Smeerpoes, 't Was waar, er stonden soms wel • aardige verhaaltjes in, maar ze waren toch raar ook, en er kwamen zulke gekke namen in, zulke lange, nee de verhaaltjes waren wel gék. Heel gek.
En ze begreep ze niet goed en ze waren zoo gauw uit. De god uit het Oude Testament moest zoowat opa Hemming zijn, wiens portret in de huiskamer hing, een lange oude meneer met een breed bol gezicht, booze oogen onder een paar borstelige wenkbrauwen, en met een lange gekleede jas aan, waarop een golvende grijze baard afhing. Ma had wel eens verteld, dat opa Hemming vreeselijk streng was, en ook den heelen tijd standjes maakte. Nu had Greet uitgevonden, dat God en de Heer één en dezelfde waren, en zij wou wel eens weten waarom die meneer nou de menschen uit de verhaaltjes maar aldoor vertelde, dat hij de Heer was, terwijl die menschen 't toch best wisten, en waarom die menschen meneer dan weer mofesten zeggen: ,U bent de Heer,' terwijl meneer toch ook wel wist, dat hij meneer was en geen ander. „Verbeeld je, als de juffrouw op school nou den heelen tijd tegen haar zei: Jij bent Greet,' en zij zei dan weer tegen de juffrouw: ,Ik ben Greet,' of de juffrouw tegen een ander kind: Jij bent Jet,' en 't kind zei dan: .Ikberijet.' Je kon dan wel aan den gang blijven. Maar 't was waar, als er dat niet telkens in stond, zou 't boek niet zoo dik zijn." Telkens als meneer de Heer, wat Greet noemde, de Iriladerieten, met allerlei straffen dreigde, indien zij dit niet zouden doen of dat niet, dacht Greet: „O, daar heb je menéér weer, nou hebben ze toch niks gedaan, en nou is 't wéér niet goed." 't Was eigenlijk zoo'n valsche man, want daar had je nou meneer Job, die ook niks deed en ineens bezocht werd, wat zou dat zijn ? met booze zweren, en eerst rijk was, en toen op eens arm werd gemaakt, 't Was gemeen eigenlijk. En die meneer Job nam een potscherf en krabde zich. Dat had Greet niet gedaan, zij zou lekker met een stopnaald de zweren doorgeprikt hebben. Gunst, wat werden er den heelen tijd een hoop menschen doodgeslagen, en om meneer plezier te doen, zooveel kalven verbrand en runderen. Greet sloeg ook wel een boel Over, vooral als er te veel namen kwamen. Toen Samuel, waarin zij nogal belang stelde, drie keer door den Heer geroepen werd des nachts en naar Eli den hoogepriester liep om te vragen wat deze wilde, omdat hij niet wist dat de Heer „schreeuwde", vond Greet dit heel natuurlijk. „Nou maar, dat 's ook flauw, want hoe zou ie dat nou weten. Als je nou meneer nooit had hooren roepen. Ik zou ook al gedacht hebben, wie roept me daar nou?" Die groote druiventros, uit 't land waar ze dan heen mochten en die twee mannen moesten dragen, was wel leuk.



25
delijk toegepaste bestraffingen, de hardheid en de wreedheid van Gideon Hemming. Hij ging zelf eens, ziende hoe Greets gevoelige natuur er onder leed, spreken met Gideon. Maar Gideon had een hekel aan vrome menschen. Hij ontving Greets vriend stug en norsch, zei, dat zijn oudste dochter behoefte had aan strenge tucht,, dat zij loog en onhandelbaar was. Troosteloos keerde dominee huiswaarts. Hij wist wel dat als Greet loog, het uit vrees was voor haar strengen vader. Hij bad voor Greet en Gideon beiden, maar smaakte niet de voldoening den toestand er ook maar eenigszins beter op te zien worden.
Even voor Greet haar belijdenis moest doen, stierf dominee Hofkamp, en Greet zou nimmer den dag vergeten van zijn overlijden. Nooit het oogenblik, dat zij het betraand gezicht van de oude meid zag, die heelemaal buiten zichzelf aan de deur kwam, en zei: „Overleden." „Nou kan ik ook wel dood," dacht Greet,. „nou heb ik niemand meer."
Dominees weduwe was een zachte vrouw, maar toch niet dat, en geheel verloren in haar groot verdriet, bezat zij de macht niet anderer verdriet te verdrijven, laat staan te peilen. Daarenboven verliet zij den Haag, om buiten te gaan wonen bij een zuster.
In dezen hoogen nood keerde Greefzich tot de familie de Behr, waar zij altijd welkom was. Gelukkig, zij had die toch nog, zij had er zoo gauw niet aan gedacht. De de Behrs waren eenvoudige menschen, gul en prettig in den omgang. Zij kenden Greet door en door, beter dan een harer huisgenooten, hielden zeer veel van haar en namen dadelijk deel in haar treurigheid. Zij wisten wel, dat Gideon Hemming hen minachtte om hun Aziatischen oorsprong, maar zij lachten hem uit, en voelden zich met den trots van fatsoenlijke lieden hoog boven hem. Als hij nu zoo'n groote idioot wilde zijn, dan mocht hij gerust, hoor. Meneer de Behr was eerste violist in het orchest van de opera en speelde nog mede in andere orchesten, daarbij gaf hij van den ochtend tot den avond privaatles in viool, piano en muziektheorie. Zijn vrouw gaf voor haar huwelijk en ook in haar huwelijk piano- en zangles. Sedert een paar jaar eerst had zij er mede opgehouden. Drie kinderen van de vijf werden opgeleid voor muziek. „Natuurlijk," smaalde Gideon, ,,'t zijn joden, dus moeten ze muziek maken."
„Nou, nog beter dan ruzie, dan hoor je ten minste nóg iets moois," was Greet eens uitgevallen, tot ontzettende verwondering van haar vader. Maar zijn blik versteende haar ditmaal niet. Voor haarzelf was zij laf, liet zij op zich trappen, te moe van ziel reeds om zich aan den druk van zijn despotisme te ontheffen, maar voor haar vrienden kwam zij met warmte op, vooral naarmate zij ouder werd.



26
Met meneer de Behr praatte zij gemoedelijk uit over alles, en nu zij voor haar belijdenis stond, weifelend, ongeloovig ging zij, tot hem om steun, er niet aan denkend dat hij geen christen was, alleen maar voelend zijn vaderlijke goedheid tegenover haar, de eenzame.
Meneer de Behr glimlachte teeder'-toegeeflijk, als was Greet zijn kind, en keek haar aan met den levendigen warmen blik zijner groote Oostersch-bruine oogen. Zijn hand ging over zijn langen bruinen baard. In zijn jeugd had hij de gebeden geleerd, die zijn godsdienst hem voorschreef, hij kende de verhalen van het Oude Testament, het Nieuwe had hij nooit gelezen.
„Mijn begrip van godsdienst, Greet je, bestaat uit een woord van vier letters, en dat is goed, Góéd trachten te zijn. Voor de rest kan je wel naar huis gaan. En als ik bid, doe ik 't in muziek. Mijn hoogste, mijn opperste gebeden zijn de negen symphoniën ..."
„De negen symphonieën ..."
„Ja kind, van Beethoven. Als ik me geërgerd voel, of mijn vrouw voelt zich geërgerd, dan zeg ik: laten we straks, als we even tijd hebben een symphonie a quatre mains spelen. En dat doen we, en daarna voelen we ons opgelucht, verruimd, kalm, vergevensgezind, hooger, al wat je maar wilt. We lachen om onze boosheid, want die is zoo'n gek ding bij die muziek. Beethoven is voor ons God, Beethoven had God sterk in zich, 't sterkst van alles wat we kennen, hè vrouw, daarom gaan we naar wat hooger is dóór Beethoven, snap je?"
Greet zat verbijsterd, zij dacht aan de bijbellezingen, waarheen zij zoo dikwijls met tante Carolien geweest was. En hoe kon godsdienst zitten in muziek zonder kerk en zonder orgel ? Meneer de Behr las op haar gezicht wat zij dacht.
,,'n Massa menschen zouden natuurlijk meenen, als ze ons hoorden, dat 't ons in onze bovenverdieping hapert. Maar dat vinden we juist bést, dat die zoo iets meenen. Als iedereen je zóó verstandig vindt, is 't gewoonlijk mis met je. Door al die goedkeuring van al die lieve beste brave lui, waar zelf zooveel aan mankeert, word je gewoonlijk, als je niet totaal van de wijs raakt en lijden gaat aan grootheidswaanzin, maar misseüjk banaal. Je bent op 't laatst je zelf niet meer, je hebt geen ik, je bezit je niet meer, je bent wat een ander zégt dat je bent, je doet geen moeite meer om de ladder op te klimmen, terwijl afkeuring, en zeker on verdiende afkeuring, staalt, maakt dat de ideeën in je losbreken, dat je je toetst aan anderen, enfin, ik weet niet of je me snapt..."
„Jawel," zei Greet, „nou ben ik er, en ik zal 't onthouën, als ze thuis weer zeggen, dat ik niet wijs ben."
„Ferm, dan ben je al een pasje vooruit naar 't geluk."



27
„Geluk, verbééld je..." zuchtte Greet. „Hè, ik vind 't altijd zoo heerlijk met u te praten. Ik begrijp niet dat pa... en tante Carolien..." zij zweeg verward en vaurrood. Angstig keek zij op, bang gekwetst te hebben. , ,
Meneer de Behr had plots zijn bijzonderen fijnen glimlach, zijn oogen gingen half toe, en Greet meende toch iets bitters om zijn mond te zien, maar éven; het verdween direct, nadat zijn vrouw hem over zijn haar had gestreken.
„Ja, lieve kind. Als ik me overwerkt heb, kan ik dikwijls 's nachts "niet slapen, en dan lig ik te denken aan dat gekke haten, dat de menschen mekaar doen, en dan doe ik mijn best me te verbeelden wat haat is, en hoe ik me zou voelen als ik iemand haatte. Maar ik kan er maar niet achter komen, ik kan niet haten. En eens zei ik hardop: haat, wat is dat nou eigenlijk? Toen werd ik op eens blauw van schrik en blauw van arm, zoo kneep mijn vrouw me. O, 't is zoo'n geniepigerd... Ik zal 't 'r bij gelegenheid betaald zetten, op 'r verjaardag."
„Ik kneep niet, ik trok."
„Nou, als jij dat trekken noemt... Maar je zei: .Gróóte gek van 'n Jacques, ga alsjeblieft slapen, want je hebt morgen ochtend om zeven uur 'n les.' Nou, Greetje, toen moest ik wel zoet zijn en snurken. Trouw maar nooit, want dan mag je niet hardop meer peinzen. Enfin, op zóó'n manier, als je zoo door je vrouw gekoeionneerd wordt, kan je der natuurlijk nooit achterkomen wat haat is. En door m'n leerlingen kom ik er ook nooit achter. Ze zijn allemaal protestant vroom of vrij, en katholiek vroom of vrij. Maar wat kan me dat schelen? 't Zijn mijn kinderen. Ik hou van ze of ze m'n kinderen waren. En zij van mij als 'n soort van oom. Ik ben oom de Behr. Als er een 't bij zijn ouwelui verkorven heeft, Wie wordt er op afgestuurd om 't goed te maken, oom de Behr. Ik verzoek ze hier. zooals je weet, we makerj muziek, m'n knijpende vrouw schenkt ons 'n kopje koffie...
„Nou en wat 'n zalige zet u, zoo sterk!" zei Greet, smakkend met de lippen.
„Zie je wel, m'n vrouw knijpt mij en zet 'n zalige en presenteert een koekje, soms gekocht bij 'n bakker die op Zaterdag niet mag bakken, maar eerst spelen we Beethoven en Bach en Chopin. We hebben muziek en tevredenheid, mijn liefje wat wil je nog meer. Dan hebben we toch godsdienst genoeg. En als er eens een zegt: ,Oom de Behr, 't spijt me geweldig, maar ik ,moet uitscheiën.' dan spijt 't mij waarachtig niet in de eerste plaats om 't geld, geld is niet alles, je hebt 't noodig om van te leven, maar der is beter en veel beter ook. 't Spijt me allereerst: om 't vriendelijk gezicht, dat ik op dit of dat uur niet meer 'zal zien, de harteüjk



28
uitgestoken hand, die ik niet meer zal drukken, de goedhartige jongensoogen die niet meer zoo vol vertrouwen naar me zullen opkijken. "Maar altijd zien we dan gelukkig mekaar weer van tijd tot tijd. Soms komen ze na vijf zes jaar uit Indië, hè vrouw? Ik schuif 'n stóel aan, zeg: Kees, Jan, Gerrit, weet je nog van de moeite, die je hadt met die lastige maten in die étude van... blijf nou eten, dan halen we alle moeilijke maten nog eens op. Iedereen schrijft me nog... Ik heb er een heelemaal in Canada, maar hij vergeet oom de Behr nóóit. En hij fiedelt nog lustig."
„Och ja, en weet je nog van kleine Rickers ?" beklaagde mevrouw de Behr. „Dat was zoo'n stumper, zoo bleek..."
„Och god ja, één is er dood, kleine Rickers. Hij was streng katholiek, zoo'n bést ventje en dól, dól op muziek. Ik was 'm gerecommandeerd door 'n schoolvriendje. Hij had de tering, ik heb menigmaal bij zijn bed gezeten. Eens, 't ging hoe langer hoe slechter, zat ik er waarachtig bij te grienen, en toen ging op eens de deur open, der kwam 'n lange zwarte jas binnen.., 't was 'n pastoor, zijn pastoor, 'n Góéie man, 'n beste man, keek zóó meewarig dat ik mijn hand uitstak, de pastoor stak ook zijn hand uit, we drukten mekaar de hand. De jongen op zijn bed keek toe en glimlachte zoo zwak... met z'n arme bleeke gezicht zoo diep in de kussens. Ik zei tegen z'n pastoor: o meneer, 't is naar, 't is beroerd... En ik schoot weg, ik kon t wel uitbulderen. En 't was lastig, want ik moest de straat op, als ik er nog aan denk. En terwijl ik naar 'n andere les liep, dacht ik: Wat komt 't er nou op aan wat je bent, of je noü pastoor bent, 'n arme stervende jongen, of 'n muziekmeester van Aziatischen oorsprong, met vijf' kinderen en géén toekomst... als je maar 'n hart hebt, als je mekaar maar vindt... als alle menschen mekaar maar vónden... déar zit 'em de knoop."
„Hè ja," zei Greet, „maar thuis bijv. zal ik wel nooit iemand vinden. Niemand denkt er als u. Nou zal ik u toch 's de bijbel brengen, want ik ben benieuwd hoe u daar nou over denkt. Ik kan der niet mee over weg."
„Ja, dat 's best, ik wil wel 's zien waaraan jullie eigenlijk moet gelooven. Ik was al lang van plan 't eens te onderzoeken, maar nou wil ik er tijd voor vinden. Maar je moet me 'm veertien dagen laten. En bedenk, dat wij er heel andérs tegenover staan dan jullie."
„Nou, maar wat beteekent dat nou ? Tante Carolien is 'n vrome, en daar ben ik ook nooit veel wijzer door geworden. Ik wou dat ik er maar wat an kón hebben. O, ik moet iets hebben waar ik van kan houën, o ik wil van wat houën... Ziet u of ü wat vindt voor me... Als ik u zoo hoor vertellen van u met uw leerlingen, dan-



29
kan ik jaloersch worden, dan voel ik me nog lammer dan ik al ben, o dan voel ik me zóó verlaten."
„Arme meid, nou, ik beloof je, ik zal zien of ik wat voor je vinden kan. Misschien, 't is waar, sta ik er frisscher tegenover dan de lui in wie jullie geloof geënt is. Geloof is meestal niets dan een inenting, 't gaat je, in den moederschoot in je bloed zitten, je krijgt 't dus mee met je geboorte, je leert wat jè ouders je leeren, je beüjdtdat, je brengt 't weer over op jouw kinderen, en dat maakt *t godsdienstras. Maar op jou als op mij heeft de inenting geen vat gehad, 't Is ongelukkig voor je, want 't zou héél wat zijn in je leven. Wie geloof heeft, heeft 'n toevlucht.'
Na veertien dagen kwam Greet terug. Het was Zondag, de kinderen waren uit, meneer de Behr zat met zijn vrouw in de huiskamer, waar de piano schuin een grooten hoek uitbrak.
Meneer de Behr had den bijbel voor zich, hij schoof hem Greet toe. Hij wees haar iets aan, en zij las:
Onze Vader, die in de hemelen zijt, Uw naam worde geheiligd; Uw Koninkrijk komen; Uw wil geschiede gelijk in den hemel alzóó ook op de aarde * Geef ons heden ons dagelijksch brood; en vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren; en leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van den booze; want uw is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid, in der eeuwigheid. Amen.
„Wie dat gezegd heeft is om duizendmaal lief te hebben. Vind je dat niet heerlijk, kind? Kan je dat geen troost geven? Daarin lost zich alles wat er in staat op. 't Is een brok van de negende symphonie en van de groote mis van Bach samen."
„Ik begrijp wel, dat 't mooi is," zei Greet, „maar voor mij zijn 't toch maar dorre letters, 't is maar klinkklank, wat heb ik er aan?"
„Greetje, ééns ééns zul je begrijpen hoe mooi t is, moet je *t begrijpen, en dan zal 't je troost geven en alles wat je noodig hebt. Maar je moet nog door heel veel gaan, door heel veel..." Hij keek haar droomerig aan, als iemand die ziet onzichtbare dingen.
„Door nog naarders dan thüis...? vroeg Lrreet angstig.
„Misschien ... misschien ... maar geen zorgen voor den tijd. Zooals in je bijbel staat: elke dag heeft genoeg aan,zijn eigen kwaad."



30
„En hoe vindt u nou den bijbel?" vroeg Greet belangstellend. ,,'t Nieuwe Testament?"
„Dat begrijp je door wat ik je zeg, meisjelief. Mijn vrouw en ik, nietwaar Jet, zijn over 't algemeen en al nemen we niet aan wat óns tegenstrijdig lijkt, en dat wel verdicht zal zijn, diep getroffen door de machtige liefde die er van uitgaat, we hebben er bijna over gesnikt tusschenbeide. 't Is maar jammer dat al dat goddelijke juist op menschen moest vallen, hè vrouw?"
Mevrouw de Behr knikte.
„Op wat had 't dan moeten vallen?" vroeg Greet verbaasd.
„Op gezond verstand, kind, op harten, zielen, onderscheidingsvermogen, op iets hoogers dan menschen en dan van menschen. Dat zei ik nog tegen mijn vrouw, als al die liefde en voorname wijsheid maar voor 'n duizendste deel gesnapt waren geworden eerst in 't Oosten door 't hééle volk waar 't voor bestemd was, en toen in 't Westen, zou de wereld al op 'r grondslagen getrild hebben van menschenliefde en broedermin en barmhartigheid. Maar natuurlijk, eerst kwam 't te land bij pijpela-nauwe rakkers van hoogepriesters met hun geloof in 'n benauwd corsetje, en daarna bij akelig wreede Noordelijke rassen, die me der 'n caricatuur in 'n bloedbad van gemaakt hebben. Even heeft 't maas kunnen gloren, hóé begrijp ik 't, in z'n prachtigen brand van geesteslicht met zijn groote liefde en zijn heerlijke teerheid, en toen is de brand gedoofd en alles werd kouwe asch en sintels er over heen. 't Is nou een bedolven stad, die niemand meer kent. De menschen praten erover, maar zoo kunnen ze net zoo goed doen over Herculanum en Pompeji. En die zinnebeeldige asch daarover heen is duizendmaal akeliger dan de grauwste asch in werkelijkheid over de mooiste steden. Want 't is de asch van gewoonheid, uitgesletenheid, vinnige dwarsdrijverij en betweterigheid van 'n troep beroerde schoolmeesters."
„Zooals pa," prevelde Greet, in een compliment gericht aan haar vader, en dadelijk thuis op dit gebied, waar zij meneer de Behr nu goed kon volgen.
„Schoolmeesters, Greetje, zijn niet alleen te vinden in scholen met jongens en meisjes, die dieren nestelen overal. Tusschen schoolmeesters en onderwijzers bestaat een hemelsbreed onderscheid, meisjelief. Schoolmeesters of stijfkoppen van rabbijnen hebben ons, 't heele volk waar ik van afstam, nog veel ongelukkiger gemaakt dan, zoo je zegt, jouw pa 't jou doet. In plaats van de juweelen uit hun profeten en wet en den Talmud te lichten, en die bij 't mooiste van de vrijheid gevende mooiheid van jouw profeet te doen, die mij met zijn liefdeleer oneindig sympathieker is dan die harde, wreede priesters, en ook wel éls 'n zoon Gods boven



31
ze staat, hebben ze me de zaak met hun verstopte breinen totaalmisverstaan, en zijn me 's eventjes om hun geloof nog hoogere staketsels gaan bouwen dan er al waren. En in latere eeuwen, toen ze in 't. noorden zagen dat 't arme volk door al die Oóstersche rariteiten, die 't afscheidden van de rest van 't menschdom, hoe langer hoe rampzaliger werd, in plaats dat ze zich toén matigden in hun malligheden, water in hun wijn deden, en zeien: ,nou gaan we den boel eens grondig nakijken, we scheiden af wat van God is, dus goéd en verheven, en we schrappen de menschelijke nonsens, die er omheen is gekorst, af; we zien dat er door ónze stómme schuld al bitter weinig van de uitverkorenheid is te recht gekomen, we leven niet moer als tóén, de landen zijn, koud en heel anders bewoond, wij zijn er geen baas, dus laten we jullie banden wat slaken en jullie geestelijk wat vrij geven en wat meer licht, passen jullie je aan, sluit je aan, leer van de menschen waar je bij woont, maar gedraag je altijd zóó, dat zij van jullie nog meer leeren; jullie zijn niets minder maar ook niets méér!' *— néé, niets er van, 't moest altijd maar zoo voortgaan als voor duizenden jaren in de óüwe ouwe sleur; wie tegensprak onderzocht of onderzoeken wilde, beging een doodzonde en was een afvallige, een verworpene voor ééuwig bij die wijze menschen. Want 't volk moest toch, om zoo'n bijzonderen God, en familiechef, die alleen in de verbeelding van de wetgevers en rabbijnen bestond, plezier te doen, en de rabbijnen in hun gezag te sterken, apart worden gehouden, om des te beter gedonderd te kunnen worden door andere volken, en op 'n aparte, 'n héél bijzondere manier te lijden, zooals geen volk ooit geleden heeft... Die kerels moesten zóo gauw ze hun mond opendeden, of hun pen opnamen om nog meer in te sluiten, eenvoudig in regentonnen naar de maan zijn gevaren en daar zijn blijven drijven. Dan waren wij er nu beter aan toe, lieve Greetje, en dan, heusch, zouën je papa en tante Carolien en wat dies meer zij, geen gelegenheid hebben om op 't ouwe volk te schimpen. Wij persoonlijk vegen 't aan onze laars, zoo niet, maar je hoeft niet altijd aan je zelf te denken, je denkt aan je ongelukkige broeders ook.- Nou moet je niet veronderstellen, dat de geestelijke chefs van den anderen kant met hun vermoord evangelie uit brave Hendrikken bestonden, zooals ik je al zei, ze deden in stomheid voor de geleerde rabbijnen niet onder, misschien overtroffen ze die nog, en ze waren er nog van 'n ongeëvenaarde wreedheid bij. Maar er waren goeie lui en knappe lui ook, die zijn er altijd geweest, en in elk geval 't ras, 't Noordelijke ras was in de meerderheid, 't wóónde in die landen, 't hóórde daar, en 't beschouwde die Oostersche menschen, prat op hun Oostersche voornaamheid en hun allerbijzonderste bij-



32
zonderheden, als maar op visite. En laat de visite doen als de gastheer, of blijf eenvoudig weg. En 't heerlijkst was dat die vrome geleerde schoolmeesters van ons dan altijd nog, in tegenstelling van 't volk zelf, zekere achting genoten van den anderen kant, want zij waren ten slotte toch de vrome en vroede mannen, en zij héérschten over de schapen, en wie héérschen kan, heeft altijd meer gelijk dan iemand die beheerseht wórdt... 'n Volk denkt zélf nooit, er wórdt maar voor gedacht. En die lui hebben gemaakt, dat 't onze gevloekt, verwrongen, en miskend is geworden."
„Jacques, wil ik je je viool geven?" vroeg mevrouw de Behr zacht. „Je windt je zoo op." Maar hij achtte haar schijnbaar niet, zijn blik scheen noch de kamer, noch Greet, noch zijn vrouw te zien.
Hansworsten in hun lange jurken, ze hebben van 't geloof 'n muffe gevangenis gemaakt, met 'n gezond verstand in de boeien, en den vrijen wil aan 'n touw. Want waarom, als er waren die dat wilden, mochten die zich niet vermengen met de anderen, is *n mensch dan géén mensch en maar mensch, en is ten slotte niet 't heele menschdom één grootê familie? God, dat èr zoo'n knoeiboel gemaakt is van wat gelukkig had móéten maken. En nooit zal er 'n beetje geluk en vrede zijn voor alles in gezond verstand, zoo niet liefde, één is; voor alle Chineesche scheidsmuren gevallen zijn. Nóóit! En 't moet komen, 't zal..." Hij liep rond. „Wie sprak er van een viool, o ja, geef me Beethoven, en laat me nooit meer spreken over godsdienst; 't maakt me razend en treurig en troosteloos en alles wat maar naar is."
„O, dus u wilt u niet bekeeren?" aarzelde Greet. Ik kwam tante Karlien tegen, toen ik u den bijbel bracht, en die dacht 't."
„Zou ze daar zelf niet 's over denken, zij heeft 't meer noodig dan wij. Wij hebben de bekeering al mét onze geboorte meegekregen, wij vatten den geest van 't evangelie, nietwaar vrouw, en dat is mogelijk méér dan lui die daar jaren voor studeeren, om er ten slotte examen in te doen. We vergeven tante Karlien en wat dies meer zij, al 't geschimp, omdat ze niet weten wat ze doen. En laat tante Karlien 't Onze Vader, dat ik heb overgeschreven, maar's bidden. Maar als belijdenis houden wij ons aan de negen symphonieëu, want we zijn muziekmenschen. Vrouw- heb je al thee voor Greetje? En ik wou ook wel 'n kopje."
„Kon ik er maar 'n beetje beter aan toe worden, door de negen symphonieën, had ik maar zóó iets," zuchtte Greet.
„Ik sta nou voor mijn belijdenis en ik doe *m, omdat ik 't dominee Hofkamp beloofd heb, hij was zoo'n beste man en nou is ie dood ... maar o thuis ... Dominee hield me, omdat ik thuis altijd voor half gaar werd gescholden, altoos Voor: .Zalig zijn de armen



33
van geest, want ze zullen God zien.' Nou, ik wou, dat ik God dan maar zag, dan zou ik 'm lekker's vertellen, hoe lam ik 't hier heb. En ze hebben geen recht om 't me zoo zuur te maken, wat hebben ze voor recht?" Greet legde haar hoofd'in haar handen op tafel en snikte het uit. Zij keek plots op, en met haar betraande oogen de de Behrs woest aanstarend: „Ik. wou menschen om me heen, die van me hielden, alle dag, alle dag. Kan ik helpen dat ik er ben, ik kan er toch ook niks an doen."
„Och," zei mevrouw de Behr, en zij kuste Greet teederlijk: „Kom maar dikwijls hier, m'n arme meid."
„Als ik maar niet zoo'n pa had," zuchtte Greet, „ma zou nog gaan, dat is 'n arm zwak mensch, die maar met de hoop meedoet. En 't is of de duvel der mee speelt, alle broertjes en zusjes hebben pa's aard. Ma zegt wel 's zoo, als ze 'n extra goeie bui heeft: Jij en ik zijn de eenige Veldts, Greet. Voor de rest zijn 't allemaal Hemmings'. Nou, want geloof u nou maar niet, dat ma 't ook zoo plezierig heeft."
„0, de wereld is vol Hemmings," troostte meneer de Behr. „Je stikt in de Hemmings."
„Gunst, dan zou ik 'n aardige famielje hebben," overpeinsde Greet, „ik heb an de mijne alsjeblieft al genoeg. Nou, ik moet naar huis, want ik mocht maar tot vier uur uit blijven. Dag mevrouw, dag meneer .... u wordt nog wel bedankt allebei voor 't prettige praten, dat ik hier altijd, mag doen, en al de vriendelijkheid en de thee en zoo
„Compliment aan tante Karlien, doe haar de boodschap, en ze wordt bedankt voor de belangstelling."
Mevrouw de Behr pakte gauw een paar stukken koek in voor Greet, gaf haar die mee naar huis. „Daar poes, voor jou heel alleen, hoor." „Och, ik geef ma toch wat, stilletjes. Dank u duizendmaal", zei Greet.
Greet bracht met plezier de boodschap woordelijk over aan tante Karlien. '
„Ze geloqven waarin?" haalde de oude Juffrouw gebelgd uit. „In de negen symphonieën." „In de negen wat?" „Symphonieën
„Sjees, wat is dat voor 'n geloof? Is dat iets Hebreeuwsch?"
„Dat is muziek, tante Karlien, van Beethoven. En u wordt bedankt voor de belangstelling."
Mejuffrouw C. Hemming was niet bijster op de hoogte waar het klassieke muziek betrof. „Bééthoven? Is dat die man van 't portret in muziekwinkels, met die woeste half schele oógen en die heidensche pruik op z'n hoofd? Hij ziet er uit als de lijflijke dui-
Greet Hemming. 3



34
vel. Wat kan die voor stichtelijks gezegd hebben ? O, 't heidensch vee! 't Ongedoopte volk! Denken ze, dat ik niet begrijp, hoe ze de draak met me steken! De goddeloozen! En dat je bij zulke goddeloozen komt, dat is 't gevaar voor je ziel. Ik zal er 's met je moeder over spreken."
„Nou goed," bromde Greet, bleek wordend, „mensch, neem me dat ook nog maar weg."
Maar mevrouw Hemming kon 't best vinden met de de Behrs, en zij begreep niet wat tante Carolien eigenlijk wou. Zij vond 't een lief en eendrachtig gezin, en mevrouw Hemming hield óók wel van muziek. „Als ze samen spelen allemaal, met mevrouw an de piano.... Nee, dat vind ik nou juist heel lief zoo. Ik zeg wel 's hier tegen de meisjes, ik wou dat wij dat óók hadden, 't Vroolijkt nog 's op. 't Is nog 's 'n vertier voor Greet. En als pa der nog ies tegen had
„Mientje Veldt, heel goed, laat jij jouw dochter maar bij die heidenen komen. En je zal zien wat 'n verderf ze over je huis brengt. Der heerscht hier toch al door je man zoo'n zondig ongeloof!" Tante Carolien zwaaide haar paraplu als een dirigeerstok.
„O tante, wat schreeuwt u in eens. De meid hoeft 't waarendig toch niet te hooren, nou moet u niet zoo schreeuwen. Greet, doe de deur maar dicht. Als pa thuis was, nóu....
Nee, Greet mag ook wel 's wat hebben, en an Sophietje de Behr heeft ze 'n heel aardig vriendinnetje."
En Greet deed haar belijdenis. Een vreemde dominee, wiens onaangename stem haar tegenstond, maakte haar lidmaat van de kerk. En zij twijfelde en bleef twijfelen, 2ij sprak gedurende jaren niet meer over haar gevoelens op godsdienstig gebied tot iemand. Waarom? Wie kon met haar meevoelen,
Tot Piet Proppers bij de Hemmings in dienst' kwam, op Greets een en twintigste jaar.
Piet Proppers, een lange stevige boerenmeid uit Monster, met groote roode werkrtenden, waar zij vervaarlijke vuisten van kon ballen, bolle roóde wangen, verschoten bruin haar met rosse strepen er door in een dikke toet tegen haar stoeren zonverbranden nek aan, en een paar frissche blauwe oogen als reuzenvergeetmijnieten onder haar blanke voorhoofd. Piet had iets uiterst beslists in haar optreden.
„Ben ik hief terecht, juffrouw, bij mevrouw Hemming, die 'n meid alleenig vraagt?" vroeg Piet met benauwd gezicht, toen Greet voor de zooveelste maal na een schellen de deur opendeed voor de mogelijke gedienstige, die afkwam op de advertentie. En Greet in de gulheid van haar hart, monsterde Piet, en zei verheugd: „Ja,



35
en ik hoop dat ma je direct neemt, want je ziet er zoo stevig en zindelijk uit, met je schoone schort. En je bent zeker erg gezond. De vorige meid was altijd ziek." De plooi in Piets witte voorhoofd streek zich dadelijk glad. Haar blauwe oogen schenen op eens allerzonnigst.
„Nou wie weet, juffrouw,'1 zei zij voorzichtig met boerenvoorbehoud. „Waar is uw ma?"
Mevrouw Hemming, klein als zij was, schrok eerst van de groote Piet, die met wat bedenkelijks en als rook zij iets vies, de nuffige dochtertjes Julia, Diana en Lucie opnam, die om de tafel zaten te handwerken.
Mevrouw Hemming sprak met Piet. „Mijn oudste dochter, zeide zij, „doet veel mee." Ma had instructies van pa.
„Is dat de juffrouw, die mijn daarnet opendeed, mevrouw?" Mevrouw Hemming knikte.
„Nou, dan wil ik wel komme, want die bevalt me alvast goed," zei Piet, „en u zelf ziet er ook zoo kwaad niet uit."
„Je Verdient hier honderd gulden!" zei mevrouw Hemming gewichtig, „en zes en twidig gulden waschgeld."
„Ja, dat *s noodig, van den wind kan ik ook niet leven, en van Haagsche wind ook niet," zei Piet, en weer monsterde zij stuurs kalm de nuffige dochtertjes, die fijntjès tegen elkaar glimlachten.
„Heet je énkel Piet?" vroeg Diana met haar hooge keelstem. „Je zal wel Petronella heeten."
„Ik hiet Piet Proppers van me naam en anders niet, 't is geen weesjonge, heur, als 't iemand nieten anstaat.... Maar ik ken wérreke en daarvoor kom ik."
„Ja, dat is 't Voornaamste," meende Lucie.
„U werkt zeker nooit. De juffrouwen hier doene zeker niks?" vroeg Piet, haar oprecht blauw oogenpaar weer over het drietal latende gaan.
„Mijn dochters.... de.... de jonge dames studééren stotterde mevrouw Hemming, geen raad wetend met deze drieste maagd van hooge forsche gestalte. Zij zou straks wel van haar geleerde dochters een standje krijgen, omdat zij al deze familiariteit toeliet. Maar wat moqst zij doen, voor de ziekelijke, waren nog drie andere meiden weggeloopen en het was tusschentijds.
„O! Piets korte sproetige neus krinkelde zich weèr, alsof zij iets vies rook, omhoog. Nou, heb u me getuigeschrifte gezien, en als u nou nog zellef bij de mensche. wil gaan, ken u 't doen. Ze hebbe acht kinders .... en ze gane na Groningen, anders was ik der nóg, maar daar hè'k geen sjenieïgheid an. Ik verzette der anders héél wat. De juffrouw is 'n best mensch, en meheer is driftig, maar lang geen kwaje. Hij noemde me de tamboer-majoor. Maar



36
ik lei me der bij neer, en omdat de juffrouw klein en dik was as U, zei die tegen die: .kleine korreperaal.'
Mevrouw Hemming huurde Piet, en gaf haar de godspenning, door Pi^tvopgestreken als „goospenning" met onverschillig gezicht. „Dus dan komp ik de neerste-n-April, mekoffer komp vooraf. Genavond saam," zei Piet en marcheerde de kamer uit. In de gang zocht zij Greet, die dadelijk uit de keuken, waar zij vaten waschte, kwam aanschieten, met gezicht vol spanning en verwachting.
,,'t Is der toch van gekomme, juffrouw," zei Piet. „Ik komp de neerste-n-April.
Greet wuifde verheugd met haar vatendoek. „Nou héérlijk."
Piets oogen kregen alweer veel zon, en' haar groote roode mond lachte om haar breede blanke tanden, die zij altijd met zout poetste.
Zij keek Greet aan als was deze een klein kind, haar blik welde vol medelijden en dook naar omlaag.
„Ja, ik ben mank," zei Greet bedremmeld zacht.
„Doet niks, juffrouw, doet niks," er kwam iets heerschigs in Piets stem. „Motte der óók zijn. Wat doet u nou in de keuken?" Zij schraapte haar keel zeer hoorbaar. "
„Vaten wasschen."
„Kom, zoo'n paar vaatjes, laat mijn 't voor u dóen?"
„Nee," weerde Greet af. „Je bent pas gehuurd."
„Kom, 't is geen weesjonge, heur, van banjefiek, u zal er is zien hoe gauw Piet Proppers vaten wascht. Toen ik nog tamboermajoor was, had ik wel acht kinders der bij schoon te houwe."
„Toen je wat was?" verbaasde zich Greet.
„Tamboer-majoor in me vorige diens," legde Piet uit, stapte de keuken in, zei : „Nou mag u droge, as u toch detloek niet en geef, dan gaat 't gauw, dan zal ik nog vertelle van me kleine korreperaal ook."
Greet voelde zich zoo eenzaam niet meer, de stoere krachtige Piet werd als een jonge forsche eik in haar levensgaard, een eik, die haar schutte met zijn frissche sappige groen, en waartegen zij, de jeudig vermoeide, leunen kon.
Piet kende weldra de gansche familie door en door. „Ze benne me geen cent waard op u en je moe na." Piet knipte met duim en wijsvinger, dat 't klapte. En Piet gaf eens, op Greets navraag, lucht aan haar ideeën op religieus gebied.
„Goddiens, juffrouw," zei Piet, „is voor mijn net as soep. As u nou ziek ben, en ik geef u goeie soep, om u weer op stréek te hellepe, dan doet 't u lijf goed, maar as ik de soep laat anbrande, dan kan u ze niet in u lijf houë, en word u der doodmisselijk van. En zoo is 't nou met de goddiens van de juffrouw, u tante Kerlien bijv.



37
Ik kan der niet zien, of 't gaat me al in me maag draaie. Van juffrouw Kerlien en nog 'n heeleboel meer. Mijn eigen móéder, nee maar, juffrouw, die had 'r óók 'n handje van. Ze gilde pesalleme dat 'n mens der gewoon stokdoof van werd, en ze wist niet eens wat ze zong en waar ze 't over had. Dat wete die lui die zegge dat ze zoo verschikkelijk stijf in de leer benne, gewoonlijk nooit, juffrouw. En dat is dan derlui goddiens. O, dat was zoo gek bij me moeder. Nou kan je der goejig óók bij zijn, en kwaadaardig was me moeder der heelemaal niet, bij, dat mo'k zegge. .Méns, hou toch je mond, en stop liever me sokke en doe meer zout an de aarappele," zei me vader soms wel, ,dan steek ik me pijp der 's bij op, en daar hê je dan ook goddiens."
HOOFDSTUK V.
De wekker op Greets kamer liep af, gilde plots met zijn razenden uitval van schril gelui in haar verschrikte ooren. Zij hief het looine hóófd en de zware oogleden, die weer machteloos over de appels zakten. Werktuigelijk rukte ze het dek van haar schouders, en de daardoor ontstane koude deed haar eenigszins tot besef komen. Maar op eens schoot door Greets sldperig brein het heerlijk bewustzijn dat het Zondag was en zij dus nog een uurtje kon blijven liggen. „Hè gelukkig." Haastig trok ze het dek weerhoog, héél hoog tot aan haar neus, en een hernieuwde, nog zaliger warmte dan voorheen doorstroomde haar blijde lichaam, als het lager kroop onder de ruige wol van haar door geen lakens verkilde dekens. Greet het zich doorstoven, en krulde zich verlustigend op als een poes voor het vuur, terwijl de warrige blondheid van haar hoofd het lauwste plekje zocht in de zachtheid van het snel koud geworden oorkussen. Vast drukte zij het er in; slapen, slapen nog.
De wekker klingelde voort, doch zwakker; zijn gelui, het einde nabij, minderde staag in hevig-vijandige gejaagdheid. Hij vertelde Greet nu als een goed vriend, dat zij er om half acht pas uit behoefde in een zondagsrust-genieten. Den wekker een paar uur te vroeg zetten was Greets wintersche Zondagstractatie aan zichzelf, een der weinige genietingen haars levens. Zij sprak er soms over met Piet „Hè, vind je dat niet zalig, als je der niet dadelijk uit hoeft?" Dit even weten, dat een uurtje langer rust het hare was, kon trouwens het feestelijkst worden genoemd, dat deze dag voor haar opleverde.
Toch gewend op de klok te slapen, ontwaakte zij na een uur ten volle, stapte uit bed, en keek met zekere voldoening haar kamertje rond. Een afgeschoten hokje op zolder, welks gewitte muren zij



38
zelf met behulp van Piet de meid behangen had. Piet was er, opzettelijk uit genegenheid voor Greet, een vrijen Zondag voor thuis gebleven. En het behangsel was de grauwe voering van wérkelijk behangsel.
De dag, die met klare vrbolijke blauwe oogen de ruitjes van Greets klapraampje binnenkeek, bleek een zonnig winderige beginAprildag.
„Mooi weer, maar wind," keurde Greet goed en af, met bedenkelijken blïk door het strak getrokken gazig gordijntje. Een van Greets zorgelijk-bejaarde blikken.
„En ik ben nog wel jarig ook vandaag. Zes en twintig, zes en twintig .... en waartoe dient 't.... Anfijn ...."
Zij maakte haar krullig haar los uit de dikke nachtvlecht en schudde de dofblonde massa, dat de lokken haar woest om de óoren stoven, ,,'t Eénige, letterlijk dat nog iets aan Greet is, dat haar," vergoelijkten de zusters bits. Maar Greet, die als huissloof het eerst beneden moest zijn en niet veel tijd aan een kapsel kon besteden, schold op de weerbarstige krullen, waarvan het uitkammen haar in het dagekjksch ochtendreppen dikwijls tot een pijniging werd. Zij vergenoegde zich nu ook met ze in een gezwind doorgetrokken knoop boven op het hoofd te leggen, minachtend prevelend. „Lékker haar, mot je jacht hebben."
Greets uitdrukkingen waren nog steeds even huisbakken en onsierlijk, tot onuitsprekelijke ergernis vooral van Julia, die, na lager Fransch en- lager Engelsch gedaan te hebben, nu studeerde voor de akte middelbaar Nederlandsen, en zich heimelijk reeds veel knapper vond dan pa, „met zijn middelbaar Nederlandsche geleerdheid uit den ouden tijd." En pa, bevroedend Julia's minachten van zijn weten, noemde Julia, die zelfs zijn taalfouten en zijn uitdrukkingen wilde verbeteren, ironisch de taaiarts van de familie; en achtte zich ontzettend geestig daarom, ,,'t Is maar waar je plezier in heb," mompelde Greet, een redekavelen van den vorigen avond tusschen pa en Julia herdenkend, terwijl zij haar gezicht schuierde met een harden bezeepten nagelborstel, om er goed het stof af te krijgen. Toen gooide zij haar nachtjapon op bed en wiesch en borstelde haar gansche zachte lichaam tot haar huid gloeirozerood werd. Het was een tenger doch mooi welgemaakt lichaam, maar Greet die slechts keek naar haar eene been korter dan het andere, vond het afschuwelijk, En zij schuierde nu ook maar voort, in een soort van bittere vergenoegdheid neuriënd: „Van je hela hola, schuieren moet je maar," gedreven door een haast om zoo spoedig mogelijk zindelijk te worden.
„Zes en twintig, zes en en twintïg, geen taartjes voor mijn, geen cadeautjes voor mijn," prevelde zij. „Piet, nou ja.... ze is geen



39
familie, maar anfijn, toch wel prettig, dat ze om me denkt '
Zij hulde zich wegens den Zondag in schoon ondergoed, waarvan zij de gestreken vouwen in verfrisschende én verkwikkende reinheid tegen zich aanvoelde, zei: „Hè, dat knapt een mensch op!" En borstelde met dezelfde verwoedheid van zooeven haar rijen regelmatig witte tanden tot ze blonken.
Waarna zij haar bed afhaalde, en als Zondagsweelde een sneeuwig kraagje en wit kanten dasje omdeed boven een stellig al tien maal gewasschén grauw flanellen blouse, in haar blauwe huishoudschort schoot, haar zolderraam openklapte, en de blauwe lucht daarboven als een bekende goeden dag knikte. Toen hobbelde ze, mank als zij was, naar beneden, na een laatsten blik vol trots rond haar kale kamertje. Lekker, 't was van haar alleen, terwijl Lucie en Diana zich samen behielpen en de geleerde Julia Christientje bij zich dulden moest. En wat een getob had zij gehad om het te krijgen, wat een gezeur van pa, wien 't feitelijk niets aanging, en die er geen hand om behoefde uit te steken.
De slaapkamerdeuren van broers en zusters overslaand, klopte Greet bescheiden maar beslist op die van haar vader en moeder, roepend: „bij achten!"
Niemand antwoordde, en zij hobbelde dus maar weer trappen af naar de huiskamer en ging daar vlug dekken voor het ontbijt. En dacht weer na.
Al prees geen mensch, genaamd Hemming, haar er ooit om, neen, al zou de familie het allernatuurlijkst hebben gevonden, indien zij nóg meer had afgedaan, was het Greets trots en glorie dat zij. met al haar gebrekkigheid het huishouden keuriger kon doen en gauwer dan de meeste vrouwen wier voeten plat naast elkaar op den vloer stonden. Diana, Lucie en Julia, die volgens Piet geen kopje behoorlijk konden wasschen, trokken voor Greets kunde hoog den neus op. Ma, die sedert jaren, door haar dikte, „niet meer zoo mee kon," verliet zich geheel^op Greet, liep alleen met haar sleutelmandje door het huis, doch verkeerde in den beminnelijken waan, dat zij een massa uitvoerde en niets zonder haar goed ging. Greet schikte borden en kopjes, zette stoelen klaar schoof voetbankjes onder drie, voor ma, Julia en Diana.
De meid, die haar kamertje had aan het andere eind van den zolder, en „op de koekoekklok" bij de buren sliep, was reeds een half uur in de keuken, toen Greet daar binnentrad om theewater.
„Goemorgen Piet," groette Greet het eerst; de zusters vonden zoo iets beneden hun waardigheid, deden altijd zeer trotsch tegenover de meid. Maar Greet, die met Piet schuierde, boende en poetste sedert vijf jaar, voelde deze geheel als kameraad en gelijke, meer kameraad en gelijke dan haar zusters.



40
„Morrege, juffrouw," zei de meid met iets hartelijk familiaars en haar oog teederde Greet toe. Zonder juffrouw Greet was zij hier al lang weg, ,,'n hond had ook wel 's behoefte an 'n vrindelijk woord o, zoo. Maar juffrouw Gréét, 't was gewoon meer dan femielje."
„Alweer 'n Zondag, juffrouw."
„Ja," haalde Greet uit, „alweer 'n Zondag."
„Nou juffrouw, wees u maar blij, zij gane gelukkig allemaal uit, 't is mooi weer, dan ken u hier ook lekker alleenig doen wat u wil."
„Och ja," Greet zou zich maar met deze troost vergenoegen.
„En u ben der nog jarig ook bij." Piet droogde haar natte hand af: „Nou juffrouw, dat 't u dan nog jare na wensch mag
gaan ik meen pleizieriger dan hier bij'u pa en ma, Dat u der
nog 's 'n goeie man bij krijg."
„Ik en 'n man." Greet, die er bij was gaan zitten, staarde naar haar voeten, gansch verscholen in lompe leeren pantoffels. . „Kom juffrouw, waarom niet ? oolijkte de meid, „als iemand nou 's werkelek van u hiel, denk u dat ie dan daarop zag ? Der benne me van zen leve wel bochels getrouwd van wat bén je me. En zoo is u nou heelemaal niet. En u heb nog wat 'n aardig gezich. Veel aardiger dan juffrouw Diejana bijv., da 's net zoo'n wit konijn."
„Nee, dat 's niet waar," verzette zich Greet. „Diana, dat zegt iedereen, heeft 'n fijn gezicht en sjiek figuur."
„Poe, 't is geen weesjonge, heur," minachtte de meid, en zag Greet aan met iets heel schalks in haar open blauwe oogen. „Nou, maar hier heb u van mijn dan 'n brosje, want dat zeg 'k nog verlèjen tegen Dorus, de juffrouw hét nou nóóit ies." Zij reikte Greet een doosje toe, waar op rose watte een dunne zilveren M prijkte. „U hiet toch Margreta
„Gunst...." een blos steeg Greet naar de wangen. „Piet.... néé Piet, dat had je nou niet moeten doen. Zooveel geld uit geven voor mijn...." Zij streek over Piets dikke koonen.
„Kom juffrouw 1... draag u 't met gezondheid, en laan we zinge van: „Wie Neeflands bloed in 'n pannetje doet, en zet op't vuur, en doet er azijn en suiker bij, dan smaakt 't lekker zuur." ( „Ja, ik weet wel, jij ben zoo blij omdat je vandaag weer met je Dorus uitgaat,.'
„Nou juffrouw Zóó büj...." De meid trok dadelijk een
wat-maal-ik-er-om gezicht,
„Nou, kom, als je 'em ziet om den hoek van de straat, hè?" „Wie ? Dorus, juffrouw T'
„Wie anders. Gunst we staan hier onzen heelen tijd te verpraten, en zoo meteen zal je pa hooren. Kookt je water al, Piet?"



41
„Nee juffrouw, nog geen denken an, ja wacht 's," de meid lichtte het deksel van den grooten ijzeren ketel, „ja, 't gaat al borrele. O, en nou heb ik nog geen eens gedocht an scheerwater voor meneer en meneer Theodoor."
< „Je heb aan Dorus gedacht." Bij haar familie was Greet altijd met stomheid geslagen, maar in de keuken barstte haar jolijt nogal eens los.
„Nou, juffrouw, as ü 'n Dorus had, wie wéét hoe ü om 'em zoo denke."
„Geef nou gauw theewater," hield Greet aan. „En scheerwater."
„Ben u mal ? dat breng ik wel effetjes. Wat hebbe we daar voor geschreeuw? O, 't zalige Kerstientje, juffrouw. Ga u daar maar na- toe, 't lijkt waarachtig 'n varken dat gekeeld wordt."
Greet zuchtte zwaar en hobbelde naar boven, waar Christientje Hemming, haar jongste zuster, oud twaalf jaar, het lastigste, brutaalste kind, dat ooit den aardbodem bewandeld had, en Greets bijzondere bezoeking, schreeuwde, dat haar Zondagsche ceinture weg was; terwijl Julia, in haar nachtjapon, stilte gebood en weer in bed stapte. „Jij heb 'm weggemaakt", beet Christientje Greet. toe.
„Kind, loop heen, wees wijzer, wat zou ik met jou sentuur doen ? Ik doe 'em zeker om als ik kook."
„Goeie God, sentuur t" zuchtte Julia, de taalartst, van uit bed, en hulde zich vaster in haar dekens.
„Hier is ie al, in de groote doos.... daar, doe om!" zei Greet gelaten.
Christientje griste den gordel uit Greets handen, en stak haar tong uit. ;
„Mooi voor 'n jongejuffrouw," bewonderde Greet.
„Voor jou, omdat je vandaag jarig ben, je cadeautje," spotte Christientje tergend.
Julia giegelde, Greet werd rood, schudde Christientje.
„O ja, Greet, dat 's waar, geféliciteerd, hoor!" geeuwde Julia, „Ik zou wel wat voor je gekocht hebben, maar ik had geen geld en...."
„O laat 's zien, wat heb je daar op je das 'n broche, 'n zilveren. O, van wie ? O ja, natuurlijk van je vriendin Piet. En hoe oud ben je nou ? Zes en twintig. Gut, wat 'n ouwe vrijster al, hè Juul? En niet geëngageerd. Nóóit geëngageerd, lekker."
„Zóó'n kind," besliste Greet, „is nou, geloof ik, in den heelen Haag niet te vinden. Waar haalt ze de brutaliteit vandaan ? O, al» ik toch pa en ma was...."
„Maar je bfent pa en ma niet, je bent maar Greet, lekker."
„Christientje," bestrafte Julia nu even flauwtjes. „Doe nu je ceinture maar om. '



42
„Mispunt" bromde Greet tusschen de tanden en repte zich heen, zij hoorde haar vader roepen om zijn scheerriem. Het geniepige sluwe van Christientje bracht als altijd haar zenuwen van streek. Zij vroeg zich af wat zij dit kind toch wel ooit mocht gedaan hebben. Altijd wist Christientje haar, dfe zooveel oudere, bij familie en kennissen belachelijk te maken.
Een voor een kwamen de Hemmings beneden. Pa Hemming, wien de jaren statiger en houteriger, tevens schoolmeesterachtiger hadden gemaakt, het eerst. Er liep thans wat grijs door het zwartbruin van zijn haar en korte baard, en zijn koude, alsdoode oogen keken door een zwaarderen bril. Vlak achter hem, dwergklein tegen zijn lengte aan, schommelde ma binnen, steeds dik, steeds blond, een valsche vlecht gewonden om haar knoopje eigen haar. Ruim het vel onder haar oogen, boven haar stevige rozige wangen. Volgden de jonge dames Diana, thans boekhoudster met acte middelbaar wiskunde, op het kantoor eener levensverzekeringsmaatschappij, en Lucie, onderwijzeres in teekenen en nuttige en fraaie handwerken aan twee a drie scholen. Een geleerdheid, waarvan Greet bijna ijsde.
Zij werden woest achternagerend door het lang uitgegroeid Christientje, wier touwige, blonde vlecht lustig haar spichtige hoofd . achternabengelde, als zij voortgejaagd werd door Anton, de dikke, gewoonlijk loome bolwang, ma's evenbeeld, tien jaar en hekkesluitertje. De boterhammen-eter van de familie, waarvoor Greet kon snijden en smeren, al naar meneer verkoos. Daarop verscheen in staatsie, met veel blikken in den spiegel van het buffet en evenveel in dien boven den schoorsteen, Julia, de taaiarts, terwijl even later de heeren Theodoor en Dirk, respectievelijk tweeëntwintig en zeventien, en zich zeer voelend in hun ambten van secondant aan een jongeheerenschool en klerk aan een bankinstelling, den kring voltallig maakten. Zij werden wegens hun niet op tijd zijn aan het ontbijt dadelijk' bestraft, door pa, die promptheid in alles verlangde.
Toen de bestraffing afgeloopen was, hief ma een beschroomden blik naar pa, en toen naar Greet, en zei; „Gunst ja, Margreetje is jarig, hartelijk gefeliciteerd, kind. Ik zal dezer dagen weer 's uitgaan om 'n coupon voor 'n blousje.... dat heb je wel noo-
dig.... voor je verjaardag
Mevrouw Hemming scharrelde uit haar stoel, en na weer een blik op pa en nog een op Greet, trok zij de laatste, die beschroomd .aarzelde en de vertooning voor de heele familie haatte, naar zich toe, en gaf haar een vluchtigeri kus op de wang. Greet kuste toch haar moeder terug. Arme ma, zij wilde wel, maar kon niet.
„O, wel gefeliciteerd..." klonk 't hooghartig dooreen, uit de



43
monden van Diana, Lucie, Theodoor en Dirk, en Greet zag het glimlachje, dat zij altijd voor haar over hadden, dansen in,hun koude oogen en om hun mond. „O, daar had je pa.... héérlijk...."
„Veel geluk Margarétha, op je zes en twintigsten verjaardag." kraakte pa's plechtige stem en ik wensch 't je van harte toe, dat je voortaan beter zult weten waar je de dingen laat, want mijn scheerriem van morgen....
De broers en zusters vingen halfluid een gesprek onder elkaar aan....
„Stilte;" gebood pa, en ging voort met Greet te bestraffen. Greet slikte pa's woorden in op haar Zondagsche ontbijtboterham met kaas. Het gebeurde dikwijls dat de broers haar niets heten dan de korstjes en een dubbele portie namen, doch omdat zij vandaag jarig was.... Pa vond sermoenen noodzakelijk in het leven, doch zeker op een verjaardag.
„Hij wenscht me geluk," dacht Greet bitter, als bij er iets aan toe kan doen, zal ik wel geluk hebben. Hij heeft er al veel aan toe gedaan, 't Is toch zijn schuld, dat ik ze hier allemaal tegen me heb, hij heeft ze zoo gewend, 'tls jammer dat pa geen dominee of advokaat is geworden. Pa hoort pa zoo graag spreken. Margaréthaa.... die a.... Geen mensch op aarde spreekt zoo een a uit."
„Hm, 'n M, 'n zilveren M!" prees Diana plots sarcastisch, toen er een oogenblik stilte heerschte, omdat pa zijn grooten kop thee achter elkaar uitdronk.
„Ja, wat zég je ervan, van haar vriendin Piet," Julia's mooie hoofdje knikte veelmalen. Christientje giegelde vergenoegd.
„Wat is ze royaal," vond Lucie, „dit jaar "
„Nou 't is ook haar vriendin," bevestigde Theodoor.
„Illustre connectie," grinnikte Dirk.
Ma, medelijden hebbend met Greet, die vuurrood zag, tranen dringend naar haar oogen, suste : „Nou, 't is toch aardig van zoo'n meid, 't is hartelijk "
,,'t Is.... 't is altijd nog meer dan ik van iemand hier krijg," prevelde Greet, maar niemand verstond het, en zij was tenslotte blij, te trotsch hen te laten voelen, dat zij haar altijd krenkten door niets te geven.
„Margaréthaa," ving pa weer aan, blij met gelegenheid vqor een preek, „bezit ongetwijfeld socialistische neigingen "
„Weet ze wel ééns wat dat is ?" twijfelde Theodoor halfluid. Greet beet haar lippen stuk. Ze wilde maar geen antwoord geven. Ze verdedigde Piet anders gauw, maar nu was ze er zelf zoo mee gemoeid. Ze mochten toch eens denken, dat ze erg gaf om een cadeautje van hen. Dan zouden ze nog plezier hebben. Ze vond zichzelf laf, akelig laf, maar ze kon niets zeggen, de zenuwen



44
schroefden haar keel toe. „O God, dat 't toch steeds maar zoo bleef met haar, dat er nóóit verandering kwam zes en twintig vandaag, zes en twintig.,., 't was oud natuurlijk, maar toch ook betrekkelijk jong nog hoe lang zou zij nog te leven hebben onder
dien hatelijken troep.... En als ze eens alleen zou staan, hoe moest het dan?.... Alleen en ellende.... Toch nog beter alleen....
o' duizendmaal beter alleen en bedelen voor den kost veel
beter. Dan had je je vrijheid ten minste."
Een kwartier later bonkte zij op de bedden, als had zij een aantal pa's onder handen.
„Heb u nog iets gekrege, juffrouw, voor u verjaardag ?" ondervroeg Piet. Zij vroeg sedert de vijf jaar, dat zij bij de Hemmings diende elk jaar dezelfde vraag, en altijd kwam hetzelfde antwoord. Greets wenkbrauwen gingen even smalend omhoog, haar lippen persten zich even opeen. „Ja, 'n standje van pa "
„Of van u ma soms, ik doch..,."
„O 'n blouse, de blouse maar hij is er nog niet, hij moet
nog gekocht, 't gewone liedje."
„Nou, zeg u dat wel, 't is van banjefiek. Heb u me brosje niet an, juffrouw?.... o ja.... Hadden ze der niet van te zegge binne, ik kan 't zoo denke
„Och. 't is^ allemeal nijdigheid op mijn," ontweek Greet, „en wat doe ik ze... .'*
„Ja net, troep vee 't is zonde dat 'k 't zeg, juffrouw, maar
't is zoo." Zij gingen nu samen naar Diana's en Lucie's kamer, om die in orde te maken. Diana trad er tot hun verwondering op eens uit. Greet schrikte. Misschien had Diana het gesprek in de kamer daarnaast wel verstaan, en waren er nieuwe plagerijen en nieuwe; ellende voor haar in het vooruitzicht. „Zeg 's, je kunt mijn kamer nu niet doen !" snibde Diana hooghartig Greet tegemoet. „Ik moet er nog wezen."
„Ja, maar wanneer moet ik 'em dan doen?"
„Je wacht eenvoudig tot na de kóffie....
Piét, toch al verwoed, daar zij wel vermoedde, hoe men haar geschenk binnen .gesmaad had, schreeuwde met bloedrood gezicht: „Wel ja, na de koffie! me hebbe hier op Zondag niks anders te doen, dan na de koffie
„Jij houd je mond, jij gaat uit."
„Jij houd je mond ?!!" citeerde Piet gillend, dat kan u voor mijn doen, begrijp je, want u heb niks geen verstand van 'n huishouwink, met al je geleerdegeit. Versta je ? Nou voor den drommel nog mooier,.,. Als der zoo een as u hier te zegge had, zou 't er van banjefiek uitzien! En we zalle u kamer doen, want juffrouw Greet hêt met 't ete en de koppies,.na de koffie, meer



45
dan genoeg werrek.... 't Is geen weesjonge, heur.... Dan naai je of borduur je zoo lang maar in de huiskamer
„Ja; gut Diana, kan je niet even....?" waagde Greet.
Diana beefde van gramschap. Met neergeslagen oogen greep zij haar werkdoosje en de handschoenen waaraan- knoopjes moestent deed of er geen Piet en Greet bestonden en daalde naar beneden. Piet wilde in een zegevierenden schaterlach uitbarsten, maar bedwong zich voor Greet, die haar ontzet aanstaarde, ,,'t Was \vaar, 't zou allemaal maar op juffrouw Greet neerkomme, stumper "
„Maar dat u je zoo door die lui laat koejonneere, juffrouw, dat u je nog zoo om ze bekommert, dat u nog zoo blij ben as ze door heksames komme-n-en zoo. Ik had zoo me tande in der kenne zette, in die witte muizesnuit. En wat had ze nou heelendal te doen hier? 'n paar knoopjes an der muizesnuiterige handschoene te zette, 't Was nergens anders voor dan om u maar in 't haarwater te zette."
,,'t Vaarwater bedoel je."
„Nou ja, 'n f of 'n h, ik ben ook maar van Monster," zei Piet, „en ik bedoelde toch dat ze in u hare zit."
Om half twaalf jachtte Greet zich weer naar de huiskamer, waar een tweede maal gedekt moest worden, en wel voor de koffie. Diana, Lucie en Theodoor lagen in luie stoelen te lezen, smoorden nu en cU)n een uitroep van ongeduld over het beweeglijke van taaiarts Julia, die haar verloofde Johan Tonijn verwachtte ; welke jonkman maar niet verkoos op te dagen. Julia dribbelde van de huiskamer naar de voorkamer en terug, ging voor het raam staan, keerde weer, schouderophalend, voorhoofd fronsend, ongedurige rukknikjes gevend, aan haar japon plukkend, een boek opnemend en weer neerleggend, klakkend met de tong, zuchtend.
„Sapperloot, Julia, wat ben je toch een aartszeur," onderbrak haar eindelijk doodkalm Theodoor, die aan wijsbegeerte-studie deed, daar heel trotsch op was, en zich diensvolgens uitgaf voor wijsgeer. „^Vas dan met Jan meegegaan, zijn ouwe tante van 't spoor halen."
„Ik stel niets geen belang in die oude tante" weerlegde en verbeterde Julia. „Ik dénk er niet aan."
„Nou," meende Lucie, „ga dan maar zitten, dan heb je ook niets te reclameeren.' «
„Heelemaél niets," beten Diana's scherp tongetje en dunne lippen haar toe. Julia's hoofd ging achterover, haar hals rekte zich. Haar oog weidde smalend over de n/e^-verloofde zusters, die onmogelijk kónden oordeelen over den gemoedstoestand waarin een geëngageerd meisje verkeert, wanneer hij het w^agt haar te veronachtzamen. De zusters, echter, vooral Diana, hadden haar honderdmaal



46
beduid, dat zij haar met Jan Tonijn niets benijdden en hem niet zouden willen, hetgeen Julia jubelend toeschreef aan groote nijdigheid en afgunst. Zij drilde Jan Tonijn behoorlijk, maar was intusschen zeer trotsch op het feit verloofd te zijn, en achtte zichzelf veel meer waard dan Diana en Lucie. Greet kon een ding buiten kwestie genoemd worden. Die telde nu totaal niet méé. Verbeeld je, Gréét.
„Zeg, wat klepper jij toch met die borden !" verweet Theodoor nu Greet, „onuitstaanbaar." v
„Ik klépperen ?" verdedigde zich Greet, die altijd hoorde naar wat haar geleerde familie vertelde met de oogen wijd en den mond half open, hetgeen haar een onsnugger aanzien gaf en jammerlijk versterkte de geringschatting der wetenschapsmenschen te haren opzichte. „Ik klepper geen eens."
„Niet eens, hè ?" klonk het van Julia.
„Ook al goed, niets eens dan," herhaalde Greet gedwee.
„En je kleppert altijd," besliste Diana.
„Altijd," bevestigde Lucie.
„Is 't niet met de borden, dan toch met je mond," was Theodoor geestig.
Greet zou er maar weer het zwijgen aan toe doen, en ging naar de keuken, na nog even een bhk op Theodoor, blauwoogig, gebrild, rozig van kaken, de geelblonde haren, volgens tante Carolien, gekruld gelijk die van het lam, dat Johannes den apostel in diens jeugd altijd op plaatjes vergezelt. Theodoor zat daar in al zijn jonge waanwijs- en betweterigheid, en verheugde zich over het feit, dat hij niet was in de positie van Jan Tonijn, en nog niet gezwicht voor de „verlókkende gestalten" der vriendinnetjes van zijn zusters, die het hem hier kwamen lastig maken.
Greet, die, terugkomend, de laatste zinnen juist mede aanhoorde, kon een glimlach niet bedwingen. Zij wist hoe tot over de oor en verhefd Theodoor was op Sophie de Behr, het mooie dochtertje van het oude volk, dat hem achter zijn rug uidachte om zijn verwaandheid, en wel betere vrijers kon krijgen dan hij. Het gekste was dat Theodoor zich alleen te dien opzichte in zijn ware gedaante vertoonde aan Greet, wie hij, verteerd door zijn verlangen, altijd uitvroeg over Sophie de Behr, terwijl hij tegenover de andere zusters haar naam niet noemde ; van „die de Behrs" sprekend met de achtelooze minachting, vereischt wanneer men het over lieden van Aziatischen oorsprong heeft. Greet vond dit „echt gemeen" van hem, en haar vriendin getrouw, had zij het hem rondborstig verteld. „Nou ja," bromde Theodoor. Greet begreep, door haar fijne ingeving van hoogst gevoelige, dat hij met onhandige verlegenheid zijn hem schroeiende liefde voor Sophie tegenover de snib-



47
bige, looze, zoo graag wetende zusters wilde dekken, en daarom, het voorwerp dezer liefde ging hoonen.
Als nu Theodoor zich zoo blij toonde, dat geen vriendinnetje zijner zusters het hem hier kwam lastig maken, dacht Greet terwijl zij hem sterk aanzag: „Hm, als Sophie de Behr maar kwam. De rozige kleur op Theodoors meisjeswangen felde aan tot rood, zijn instinct deed hem onmiddellijk vatten dit denken van Greet.
Intusschen antwoordde Lucie, zichzelf en Diana verdedigend, ThedÉoor met: „Nou, en wij hebben reden 't zelfde van jouw kennissen te zeggen."
„Psst,..." smaalde Diana, „die schatten, jongens om op te lóéren, hè ?"
„Och kom," plaagde Theodoor, „ze maken 't jullie niet lastig; jullie wou 't wel, maar helaas!"
„Maar helaas!" beklaagde ook Julia, de verloofde, gloriënd üv haar verloofden staat.
„Nou, ik zeg niks meer," Theodoors schelblauw oog dwaalde naar den hoek der kas en bleef zoo even veelzeggend rusten op het fijnbesneden puntig profiel van Diana, en het veel goediger ronder snoetje van Lucie, blozend als een appeltje.
„Maar gelóóven, zie je, gelóóven, is een andere zaak," besloot de broer.
„God, jongen, geloof ons dan niet," berustte Lucie,
't Geloof is een gave en gedachten zijn tolvrij," waagde Greet, die koffie zette, zich op haar zes en twintigsten verjaardag eens als lid der familie te doen gelden. Een koor van protesten verhief zich onmiddellijk.
„Zeg's, zet jij nou maar koffie," grinnikte Theodoor. Want mocht hij ook al in 't geheim spreken met Greet over Sophie de Behr, in 't openbaar moest hij zijn gezag doen gelden over haar. „Zet jij nou maar gerust koffie, hoor'"
„Dan doe je ten minste nog iets nüttigs!" beaamde Julia, die zich enkel gekleed had dien morgen.
„Als je nu nog snapte, waar we 't over hadden," hernam Diana, haar langen hals opheffend van haar boek.
- „O, dat doet ze nóóit," mompelde Lucie, meer om met de anderen mee te doen dan om tegen Greet te zijn, Greets óogen keken even in die van Lucie, en Lucie kreeg eenige wroeging. Zij sloeg de hare neer.
„Nou, 't is anders moeielijk om te begrijpen, waar jullie 't over hebt," mompelde Greet, „ik ben nou wél half gaar, maar zooveel verstand heb ik nog wel." Zij ging heen naar de keuken, de deur achter zich toeslaand.



48
„Wat zég je van 'r, hè?" vroeg Theodoor. „Ze begint
En eigenlijk sloeg ze wel den spijker op den kop."
„Nou ja...." weerde Julia af, „ze kan zich buiten onze gesprekken houden. Laat ze maar naar de meid gaan, met die is ze op één hoogte."
„Haar geliefde vriendin," smaalde Diana.
„O, daar komt een andere vriendin van 'r, 't meisje de Behr," kondigde Lucie aan, die uit 't raam keek, in de voorkamer, Theodoor wist niet waar hij zich bergen moest. Hij werd gloeirood, rukte^ zijn zakdoek uit zijn zak, zei: „Verdomd benauwd? hier, hoor," Gooide zijn zakdoek op den grond, en raapte hem op. En dit alles om Sophie de Behr, haar prachtige trotsche donkerblauwe oogen in haar ovaal blank gezichtje, orakruld door het weelderigste kastanjebruine haar, gedekt door een bonten mutsje, dat hij ooit had gezien.
„Ze ziet er toch wel snoezig uit," vond Lucie.
„J ja " stond Julia benepen toe, haar mondje bijeen-
trekkend; nader komend.
„Ik hou niet van dat soort van gezichten!" bitste Diana. „En wat gek dat ze nóu nog een bonten muts op heeft. Allemaal coquetterie. Nest."
Theodoor had het maar over de warmte.
„Ga dan toch ook niet vlak bij de kachel staan," vermaande, even omkijkend, Julia, te verdiept in de naderende Sophie, om op zijn gelaatswisselingen acht te geven.
„Nou, ik groet jullie, hoor, ik ga er van door." Haastig schoot hij de deur uit.
„Doe dan meteen Sophie de Behr open, ze belt aan I" galmde Lucie hem achterna.
Theodoor liet het zich geen tweemaal zeggen.
„Ik geloof toch wel," meende de scherpoogige Diana, „dat Theo een tikje beet heeft, hoor."
„Och wel nee, ben je nou mal, Theo zal nooit een jodin nemen," bitste Julia, zijn levensloop voor hem regelend.
„Nemen en verliefd zijn op zijn twee "
„Ja, dat vind ik ook," beaamde Lucie. „Maar 't is nu niet te zeggen, dat 't zoo is.... Hij spreekt nooit over Phie de Behr, hè Juul?"
„O. als 't soms daarin steekt ?" meende Diana, de kenster, schamper lachend. Greet, hoe geplaagd ook door Theodoor, was steeds zoo grootmoedig geweest zich niet te zijnen opzichte tegenover de zusters uit te laten. Verraden mocht zij worden, zij verried nooit Alleen wist zij, dat zijn kans bij Sophie hopeloos stond. Eens, toen zij met roode oogen door Sophie werd overvallen en uitgevraagd,



49
bekende zij dat Theodoor en Dirk haar zoo gesard hadden, ,,'t Is wel noodig dat tante Karlien Theo nog vergelijkt bij 't lam van Johannes. O, 't is zoo'n lam."
Sophie, hoewel de zaak van een ander en minder vroom standpunt beziend, vond het beeld zeer juist gekozen ... die dikke gele haarvacht en dat meisjesvel.... En gloeiend van verontwaardiging over wat ze thuis die arme Greet aandeden, noemde Sophie nu Theodoor trouw „gekrulde lam." „Zeg, dat gekrulde lam van jullie kwam ik tegen van middag."
Toen „het gekrulde lam", nü vol bevende verwachting voor de bevallige Sophie de straatdeur ontsloot, kreeg hij op zijn diepe buiging een trotsch stijf knikje. „Menéér."
„Juffrouw.... de Behr.... hoe maakt u 't, komt u binnen."
„Nee, dank u .... ik wilde Greet alleen maar even hebben. Kan ze even komen?"
„Komt u toch binnen!" drong Theodoor aan. In de voorkamer, 't salon
„Nee, nee," weerstreefde Sophie, „dank u. Dan alleen maar even in de gang, ik moet dadelijk weg."
„Nee, nee, in de voorkamer...." Theodoor opende zoo haastig de deur van dit vertrek, dat hij zelf bijna met die deur mede naar binnen schoot. Sophie glimlachte.
En volgde hem gracieus, bedaard, statig, wel wetend hoe grooten indruk haar mooi op hem maakte. „Neemt u plaats, Seemt u plaats," hij bood haar een stoel.
„Ik zal dadelijk Greet gaan roepen." Opgewonden, opgetogen repte zich Theodoor heen, dat Greet dadelijk wist wie er was. Zijn oogen stonden groot en wijd, en hij glimlachte verdwaald en plukte bijna een knoop van zijn jasje. „Greet.... ze...." bracht hij uit.
Diana Hemming brandde van nieuwsgierigheid naar de reden van Sophie's bezoek, maar zij zou dat nest de Behr niet verwelkomen, dank je wel. Nest, dat alleen maar notitie nam van Greet, en deed of er geen andere meisjes Hemming bestonden. Niet dat zij, Diana, er op gesteld was aan huis te komen bij die joden... zij wist niet wat zij liever deed.... maar, enfin, er kwamen veel jongelui over den vloer, het was, er gezellig, ma was er wel geweest, die hadden ze soms gevraagd.... en enfin, 't was wél een groote brutaliteit van die joden, haar, Diana Hemming nooit te vragen. Ze zouden integendeel heel blij moeten geweest_zijn met de komst van zoo'n lief gedistingeerd meisje. Want zijzelf waren en bleven toch maar....
„Ga jij 's kijken, fluisterde ze tot Lucie.
Lucie, goedhartiger over de de Behrs denkend, ging, en stond Greet Hemming. 4



50
een oogenblik getroffen door de schoonheid van Sophie, op wier blanke wangen de frissche voorjaarswind rozeblosjes had gekust, terwijl de bruine haren met hun goudglanzing er omheen golfden, krinkelden, kroesden. „Ze is wél een beeldje," dacht Lucie. Juffrouw de Behr," groette zij. Sophie was drie jaar jonger dan Greet, maar had alleen met déze van alle meisjes Hemming schoolgegaan op een gemeenteschool; Lucie had een deftiger school bezocht, zoo ook Diana en Julia.
„Juffrouw Hemming," groette Sophie afgemeten. Lucie stak na eenig aarzelen haar hand uit, Sophie deed eveneens. „U.... u komt zeker voor Greet?" zei Lucie, uit 't veld geslagen tegenover die hooghartigheid en weinige tègemoetkoming. Maar Sophie had altijd een gevoel als was zij bij de Hemmings niet welkom.
„Ja," antwoordde Sophie, ik kom Greet even féliciteeren en haar meteen wat vragen. Excuseert u me, dat ik op dit uur kom, maar van middag kan ik niet en ik heb van morgen nog les gegeven."
„O ...." zei Lucie onhandig.... „dan zal ik maar weggaan."
„Och...." meende Sophie, blij met dit welkome nieuws, quasi protesteerend. Zij verheugde zich, dat Diana niet kwam.
Diana kon zij niet uitstaan.
Greet kwam uit de keuken, waar zij Piet maar even op de te bakken eieren liet passen, werd rood van blijdschap op het gezicht
van Sophie, schoon zij al wist dat Sophie er was Maar o, een
wezen»te zien dat haar hartelijk lief had.... gekust te worden, omhelsd, het was zóóvéél voor Greet.
„Laat ik 's kijken, hoe je er uitziet op je verjaardag, O, nogal goed.. .." Sophie hield Greets gezicht bij de kin en drukte een pakje in Greets handen. „Van vader, moeder en mezelf.... Nou nog niet opendoen, straks."
„Nee, nóu....!" riep Greet onstuimig. „O!" riep ze, blij als een kind, toen er een mooie lichtblauw zijden das te voorschijn kwam. „Van mij!" zei Sophie stralend. „Ik ben erg blij dat ie je bevalt. Staat goed bij je haar."
„Hier heb je der twee zoenen voor!" zei Greet. „En dat lekkere opschrijfboekje met snoezig 'potloodje. ,»Van vader!" hernam Sophie.... „En de kanten strik is van moeder, en ook 't beursje, dat heeft ze zelf voor je gehaakt. Donkergroen vond ze de beste kleur, zeg. Jij vond haar beursje toch altijd zoo aardig."
„God, ik kan er niet over Uit," fluisterde Greet, op al die rijkdommen starend, „van me heele famielje heb ik zoo lang ik leef nooit zooveel bij mekaar gehad, maar daarvoor is 't ook famielje... daar moet je 't maar van hebben."
„Of niet van hebben," veronderstelde Sophie. „Nou, dag Greetje, ik ga gauw heen, o ja, en ik wou je vragen of je komende week



51
Zondag, vandaag kupnen wij niet en jij zeker ook niet, 's middags een kopje thee komt drinken. Dan wordt er wel wat muziek gemaakt en dat is dan gezellig voor je."
„Ja? nou, dol!.... god, je weet niet wat 't voor me is.... als ik bij jullie ben, vergeet ik m'n ellende eens."
„Ssst, ssstt.... je zusters zitten m de andere kamer ...,"
„Laten ze voor mijn part.... bromde Greet.
„Heb je weer niets gehad voor je verjaardag?"
„Verbeeld je, van wie? Ja toch, van Piet, onze meid, deze broche, een zilveren M."
„Hoe vrééselijk aardig van zoo'n meid. Ze moet er toch zelf ook hard voor werken. Nou, ik vlieg heen, tot Zondag over acht dagen dan, Dag snoes.... amuseer je maar
Sophie hield middenin Op en bedacht zich....
Greet lachte, 't Is goed dat je je bedenkt."
„Nou dag," in de gang pakte Sophie haar nog eens hartelijk, en Theodoor, die in arren moede van beneden naar boven was getrippeld en juist wéér naar beneden kwam, met vurig ongeduld het oogenblik verbeidend dat Sophie wegging, en hij mee zou kunnen uitlaten, Theodoor zag de vertooning van over de trapleuning aan, .ongezien door beide meisjes. „Hè," zuchtte hij innerlijk, „was dat maar gedoopt en mijn vrouw! Die hadden ze waarachtig toch wel kunnen laten doopen. 't Is om gek er van te worden, als je ziet hoe ze dat mormel van een Greet zoent, en ik krijg niks. Ik zal 'r toch vragen en dan direct laten doopen. Ik wil voor de wereld verantwoord zijn. En ze heeft talent, ze speelt prachtig piano, ze kan in ons huwelijk nog les geven, Dan snijdt het mes aan twee kanten."
„Dat ik je nou niks kan presenteeren!" betreurde Greet, „en bij
jullie zijn ze altijd zoo gul Een lekker kopje koffie? koffie
heb ik al...."
„Ben je... ik ga gauw zelf koffiedrinken thuis, nou dag Sophie rukte zich los en vluchtte, de straatdeur met een ruk openend, vóór Theodoor toe kon schieten. Greet staarde haar vriendin na. „Hè, wat was die Phie toch gelukkig, zij had zoo'n heerlijk thuis .... Zoo'n lieve vader en móéder, aardige broers ...." En zij wuifde Phie tóe, die nog eens omkeek, haar toelachend.
De zusters hadden zich intusschen in de voorkamer meester gemaakt van de geschenken, die Greet er had laten liggen. „Wat zeg je van zoo'n royaalheid ? 'n Mooie das.... die kon ze mij wel geven," zei Diana, „En 'n beursje, en 'n kanten strik, goed voor jou, Lucie ...." „O en ik wil dat opschrijfboekje..." En Christientje greep het Diana af, stak het in haar zak en holde weg ...
„Hè, dat 's nou flauw...," protesteerde Lucie eventjes, maar noch zij, noch Diana rende Christientje na.



52
Greet, na in de voorkamer gezien te hebben, dat haar nieuwe bezittingen weg waren, kwam met onthutst gezicht bij de zusters.
„Waar zijn mijn dingen nou? O Hè, befrommel die das
nou niet! Hè, maak nou toch niks an die strik ik kom aan
jullie dassen en strikken ook niet.- ..
„Geef ze ons maar," zei Diana, hopend dat Greet het zou Hoen, „jij kleedt je toch niet."
„Zoo, dat zal ik nou 's niet, begrijp je? Nou nog mooier. Ik vraag jullie niks, ik wil niks van jullie, maar jullie nog geven wat ik van 'n ander krijg, nee, dat is...."
„Gut kind, hier heb je de prullen van je joden terug, we willen ze niet eens!" Diana frommelde de das ineen, schoof het papier met alles wat er op was weg en Greet toe. Greets oogen vlamden, het was als sidderde er goud door hun grijs, zij naderde Diana, haar vingers kromden zich om Diana's arm en knepen er in. „Ja, schelden op menschen die goed zijn en van mijn houën, dat kan je...: hè, dat kan je, Diana Hemming, en mijn alles laten doen voor je akelig naar modél! Om die mooie das te bederven!"
Diana slaakte gilletje op gilletje. „Daar, daar, daar!" riep Greet buiten zichzelf, en steeds met dezelfde verwijde oogen, greep zij haar nieuwe schatten, sloeg er haar huishoudschort over en rende zoo goed en kwaad het ging naar boven, tegen haar vader aan, die naar beneden kwam om koffie te drinken.
„Margaréthaa," vermaande zijn harde krakende stem. „Heila ... zie waar je loopt Krijg je dan nóóit manieren?"
„Ja nou goed," bromde Greet, hem voor één keer in haar leven niet achtend. Zij klom naar den zolder, streek hijgend haar das en strik glad, beroerde ze liefkozend met haar wijsvinger, borg het
beursje Hemel het notitieboekje, 't presentje van meneer
de Behr, haar besten vriend was weg wég die tangen,
die spoken, dat hadden ze toch nog gehouden. Maar aan tafel zou zij
Steeds hijgend rood kwam'zij de huiskamer binnen, waar allen reeds om de tafel geschaard zaten. Men wachtte op haar om koffie te schenken.
„Waar is mijn opschrijfboekje!" riep zij gezagvól. Haar vader dacht dat ze gek was geworden, en staarde haar met zekere oplettendheid aan. Zoo'n toon had hij nooit van haar gehoord. „Margaréthaa...." gebood hij. Christientje giegelde. Greet begreep.
„O, best, ik zal wachten tot na de koffie." Zij greep de kan en ging aan het inschenken.
Diana glimlachte sarcastisch en wreef haar arm. Zij zou Greet die knepen wel betaald zetten. Zij was geen kind, dat aan tafel



53
ging klikken wat Greet haar gedaan had, maar zij zou verfijnde kwellingen uitdenken.
Lucie had achter Greets rug Greet in het gelijk gesteld, en ook Julia, die er bij was gekomen, vond dat Diana schuld had. Julia, die niet met Diana over weg kon, begreep zelfs heel goed hoe Greet er toe gekomen was Diana te knijpen, ,,'t Ging jou niets aan, *t waren haar cadeautjes. Had ze haar gelaten. Je bent net 'n schoolkind
„Ik had moeten bedenken dat menschen die een streek weg hebben, onderhevig kunnen zijn aan aanvallen van krankzinnigheid," zei Diana kalm. „Dat is waar, daarin had ik ongelijk."
Greets hevig plezier in de geschenken van de de Behrs was toch weg. Het mooie notitieboekje, dat daar zat in den zak van het nare Christientje....
Zij at haar zondagsboterham met rookvleesch en een half gebakken ei terloops op, zittend op de punt van haar stoel, snijdend, schenkend, smerend voor de anderen; bitterheid in haar hart, ongelukkiger dan ooit. Niemand achtte haar en zij zweeg.
Na de koffie waschte zij met Piet de borden en kopjes weer om, een wroeging kwelde haar ook om het geval met Diana. Zij had, op haar zes en twintigsten verjaardag, Diana geknepen .... En zij was toch Christientje niet, zij was toch geen klein kind. Excuus vragen, dat ging niet, maar iets vriendelijks doen... Het was nog niet zoozeer om Diana dat zij wroeging voelde... maar zij had zichzélf zoo te kort gedaan, haar eigen waardigheid, haar ik, haar innerlijk had zij verlaagd door toe te geven aan dien aanval van drift. Was 't niet veel mooier geweest, als zij stil de dingen had opgepakt, er mee naar boven was gegaan en Diana niet aan had gekeken? Maar op dit oogenbljk had zij niet gekund.
„Wat is je leve, juffrouw?" wijsgeerde Piet, „ete, drinke en koppies wassche ...."
„J .... ja ...." stotterde Greet, en tot verbazing van Piet barstte zij plots in snikken los.
„Kom, juffrouw, wat is dat nou, op u verjaardag?" verwonderde Piet zich vol medelijden. „En juffrouw de Behr was der nog wel. Ik doch nog al, meschien breng ze u nog 'n kadootje."
„Dat heeft ze ook gedaan ...." haperde Greet, en daar zij den last harer ziel, die nog altijd een kinderziel was, kwijt moest, vertelde zij Piet van de scène met Diana..
Piet verheugde zich innig. Zij nam volstrekt geen deel in Greets berouw. „O heerelek, juffrouw.... nou, maar dat is dan maar nét goed, dat u die muizensnuit eris op der plaats heb gezet. Berouw? En knijpe ? Mens, ik ben Piet Proppers en lang geen kwaje, maar as zij mijn behandelde zooas ze u doet, ik had ze tot gruis gemale.



54
En 'n ieder redelijk mens, die niet hallef gaar is, zal u zegge
wat ik zeg. O, daar hè je dat gedierte hier Wat wil die nou
weer
Greet keek om, ten einde zich te vergewissen welk gedierte zich in de keuken vertoonde, en ontwaarde het grijnzend gezichtje van Christientje, die jolig danste en als een kleine sater haar toesarde:
„Ja, ik heb 't wel hoor. 't Zit in mijn zak."
„Goeie hemel ja, m'n opschrijfboekje, dat ik van meneer de Behr gekregen heb!" herinnerde Greet zich plots weer met schrik.
„Wat!? heeft zij dat, die aap? Hier dermee! Voor den dag dermee, of je zal zien wat Piet Proppers doet!" Piets forsche knuisten grepen het magere kind, drukten het op een stoel, maakten zich meester van Christientjes beide handen. „Hier juffrouw, zoek u nou maar goed. Vooruit."
„Ik schop, hoor," zei Christientje, „ik ga schoppen."
„Wacht, ik zal met me eene hand der beene wel vasthouë, 't stuk^masjien!" bromde Piet woedend, ,,'t Is er niet, ze heeft 't niet," betreurde Greet teleurgesteld.
„Heb ze 't niet? waar hê-je-n-'t ja juffrouw, ze heb 't
wel onder der bloesje ik voel 't hier, hier heb u 't. Zoo'n
beest van 'n kind. Wacht 's Mot jij je oudste zuster zoo
behandele, as de juffrouw nog wel jarig is..., hè ?"
„Oudste zuster, nou ja, ze is toch " Christientje hield haar
woorden in, maar een groote slimheid vol ironie lichtte uit haar helgroen oog van vroegrijp kind, haar wijsvinger ging halverwege op naar haar voorhoofd.
Met Piets zelfbedwang was het al heel gauw uit, haar woede ontlaaide heviger, en voor Christientje wist wat er met haar gebeurde, was zij van den stoel afgérukt, omschroefden Piets ijzeren wijsvinger en duim haar pols, en werd zij heen en weer geschud als een servet dat wordt uitgeslagen; de dunne vlecht zwiepte op en neer. „Schei uit, booi!" schold Christientje, „je bent 'n boerin en 'n booi...."
„Ben ik dat, apekind, turref hoog!? Dat wil ik weze! Omdat je oudste zuster nou geen heksames hêt gedaan.... Ze is jullie allemaal waard, hoor. Met jullie geleerdegeit. O was ik je vader maar,
hoe zou ik je ransele met de tang, met de koleschop tot je
bont en blauw zag!" Piet wond zich dermate op, haar wangen zwollen en purperden zoodanig, haar oogen werden zoo groot, dat Christientje de angst om het hart sloeg. Met een laatsten zwaai 'werd zij tegen Greet en de rechtbank tegelijk aangeworpen. Zij had nu geen lust meer brutale dingen te zeggen, en liet haar blouse lijdelijk schaapsgedwee door Greet vasthaken. „De familie Hemming is vandaag aan 't vechten," dacht Greet. „Nou," suste zij, weer mede-



55
lijden krijgend „ze zal 't nooit meer doen, waar? Wees dan maar zoet."
Maar nu werd Gréét door Piet bestraft.
„God juffrouw, wat ben u toch gék, 't is zonde da 'k 't zeg, maar zoo iets mot u nou juustement ook niet zegge, 't Is te hope, dat ze 't niet en weer doet, en ze mot 't ook weer 's prebeere, waar ik bij ben. Maar hou u je dan ook streng en je ponteneur wat in de hoogte. - As u toch 's wat meer ponteneur had.... Goejigheid is ommers tegen zóó'n stuk draak niks gedaan. Met een stók der op los!"
Christientje had de ooren gespitst. Haar spotlust verdreef de bangheid, haar moed schoot weer op, welig als onkruid. „Hi hi, ponteneur ...," giegelde ze „ponteneur ...." Zij voelde Piet weer de mindere en haar eigen kracht van jongejuffrouw.
„Me keuken uit," dreigde Piet, ,,of ik ga na je pa...."
„O, ik ga al naar 'em toe...." zegepraalde Christiéntje, en zij ging, lakoniek over haar schouders heen, de twee beturend. Zij kwam weldra terug met de nuffig gesproken boodschap: „Je moet even bij pa komen, hoor."
„Wie? ik?" haperde Greet aschbleek, denkend aan Diana.
„].... jaa...." tergde Christientje langzaam, met wreede oogen.
„Nee, jij niet...." smaalde ze toen gauw. „Lafferd" vormden heur lippen.
„O.... poe.... maakte Piet zich op tot gaan, een schoone schort voorbindend. „Ik ben niet bang voor geen duizend pa's. 't Is geen weesjonge, heur. En dat weet meneer wel."
„Ze kenne me toch niet misse," overpeinsde zij op de trap terwijl een inwendige lach haar schouders deed schudden en haar wangen bollen. „As de schoolmeester nou denk, dat ie Piet Proppers te pakken krég, hèt ie 't toch krek mis oök. Van banjefiek."
Na een tikje op de deur, trad zij binnen, onbeschroomd en beslist stappend in het vertfek, dat de heer Gideon Hemming zich op de eerste verdieping tot studeerkamer had ingericht. Strenge volle boekenkasten bekleedden de wanden, terwijl een met groen laken bespannen tafel, in het midden, zwoegde onder nogmaals boeken en cahiers en paperassen. Vóór die tafel trad Piet als de beschuldigde, er achter zat de heer Gideon Hemming als rechter. Piet voelde zich anders niets schuldig, vond alleen meneers oogen zoo hard en griezelig door zijn brilleglazen heen. „Net oogen van een lijk, dacht ze. Vent, als je toch eris wist hoe ik 't mier an je heb."
„Meneer?" vroeg Piet beleefd overluid.
„Jij hebt je zooeven tegenover de jongejuffrouw Christine uitgelaten in termen ... ."



56
„O lieve Jezus, daar begint de geleerdegeit," dacht Piet, „nou gauw, Piet, en plukkend aan haar witte gesteven schort, viel zii snel uit: '
„Neturelek, dat meneer zen termijne anders benne dan mijn termijne, maar dat neemp niet en weg, al heb ik geen heksames gedaan, dat ik drommels goed men weetje heb. En juustement omdat ik weet dat, t 'em in heksames niet en zit, ken ik niet vele dat er altoos hier op juffrouw Greet geschimp wor. Heksames, dat benne maar dinge zóó... anfijn, die je van de natuur niet mee kr.jg, wil ik maar zegge." Piet gaf een knik. zeer voldaan over Fiet droppers, „ t benne maar angeleerde dinge." Lekker, dat had ze m eris netjes gelapt, en de schoolmeester zat er gewoon stom van te krjke. Hi, hi, zie zoo.
. „Nou heur." smaalde zij hem toe, ,,'t is geen weesjonge, meneer, t is géén weesjonge."
„Dat is een uitdrukking, die in hoegenaamd geen verband staat, met....
'n Verband, zeker om je been, dacht Piet, maar zij smaalde weer vlot: „Nou t verband, op 't verband komp 't hier niet an. meneer. Ik wou dan wel der is zien, hoe-e-me 't hier zouë stelle zonder juffrouw Greet."
„Je hebt de jongejuffrouw Christine
„Nou meneer, 't zou wel 's best zijn óók as meneer der is goed achter heen zat, achter die bengel, ze wor der met de jare al maar bertaler op. Om zooveul as te zegge dat 'r oudste zuster niet goed snik is. bn as t met voor juffrouw Greet was, zou ik hier werachies al die jare niet gebleve zijn.... maar ik kan 't niet over men hart verkrijge t wurm an der lot over late, 't arme goeie wurm."
„Is t nou uit?" Gideon Hemming verhief zijn statige forsche lengte uit zijn leunstoel. „Wie is hier de baas, jij of ik ?"
„Nou u neturelek, meneer, ikke niet, dat spreek." .
„Je hébt mijn kinderen niet te slaan en te stompen. Toen de jongejuffrouw Christine in de keuken kwam, heb jij haar gestompt!"
„Nou meneer, dat heb meneer, zen eige óók maar mooi late wijsmake, dat weet meneer óók wel beter. As de jongejuffrouw Kerstma voor der eerste leugen tien cente had gekrege en as 't dan zoo voort was gegaan, dan was ze nou rentenier en rijker dan ik. Maar as de jongejuffrouw Kerstina opschrijfboekies steelt en dan zeg dat juffrouw Greet niet wijs is, neem ik die der eerst af, en draai ze dan bij der arm eris in 't rond. En da's de volle waarheid meneer, of ik hiet geen Piet Proppers. Ik denk
„Jij behoeft niet te denken!" stentorde Gideon, „denken doe ik wel voor je.
„O nee, alstublieft niet, meneer, ik ben wel maar Piet Proppers,



57
en 'n domme boerin, maar der hoef voor mijn niet gedocht, heur, denken dat wil 'k zellef, daarvoor heb ik van mezelf te veel in me hoof. Ik denk meer as iemand lief is. En ik denk nóu dat jongejuffrouw Kerstina eerst 's 'n flink pak rammel en dan 'n vracht standjes van u most hebbe."
Gideon barstte bijna van woede. Zoo'n koe hè, zoo'n koe in de wei, die hem, het geëerbiedigd hoofd van een groote gemeenteschool, durfde vertellen wat hij doen en laten moest en hoe hij zijn kinderen op moest voeden; hem, wien als hij toornig was, niemand dorst weerspreken, voor wien iedereen sidderde.
„Nou meneer.... ik ga me kleeje, ik mot uit," zei Piet en keerde zich om.
„Blijf!" donderde de heer Hemming. Ik zal je leeren op die manier tegen mij te spreken.... tegen mij." En Piet kreeg een preek, een harde strenge preek, naar welke zij bleef luisteren, vastgehouden doör het gezag dat er van dien man uitging, zijn stem, de breede gebaren zijner blanke welverzorgde handen, zijn oogen, welke zij katachtig glinsterend op haar gericht voelde. Zij beet zenuwachtig op de punt van haar schort en proefde den stijfselsmaak. Zij was als een wild paard aan een teugel, onwillig te gehoorzamen, rukkend om los te komen. Het duurde niet lang of de grenzen van Piets geduld waren overschreden, zij moest haar recht terughebben, die man had immers ongelijk. Zoodra zij kon, zeide zij dus zoo lakoniek mogelijk: „Ja en of meneer nou al groen praat of blauw, ik ben toch in me rech met jongejuffrouw Kerstientje. Ze mot gestraft voor der bertaliteit. En nou he'k er genog van en nou gaan 'k uit, en as 't niet en was voor juffrouw Greet, kwam 'k heelendal niet terug, 't Is geen weesjonge." De deur ging achter Piet dicht, en zij liet haar meneer, als gewoonlijk in zulk een geval, achter in een staat van verbluftheid. Waarom bij deze meid niet wegzond? Och, zij was goedkoop, weinigen waren tegenwoordig te vinaen voor dit loon, in zulk een drukke huishouding als de zijne. Dat volk werd er hoe langer hoe aanmatigender op. Maar o, dat hij haar niet kon breken, deze bronzen, deze steenen, deze uit een rots gehouwen machine! Ontelbare malen had hij haar den dienst opgezegd, even zooveel malen had zij haar dienst opgezegd, en steeds was zij gebleven uit een soort van hondentrouw aan Greet, de onbenulligstë nietswaardigste persoon in zijn huis. Schepsel, dat kopjes kon wasschen en meer niet. Wat ervan 'r moest worden later, als hij er niet meer zou zijn, zonder middel van bestaan .... Zij en die meid.... soort zoekt soort....
,,'t Is geen weesjonge," klonk hem plots in de ooren.... Aan folklore doende, hij had Piet eens gevraagd wat zij „met deze alleronzinnigste uitdrukking" bedoelde, ,,'t Is heelemaal niet onzinnig,



58
meneer," zei Piet vroolijk, 'n weesjonge, da's bar, vooral as ie 'n jaar oud is, maar juffrouw Gréét, da's nog veel erreger as 'n weesjonge." Die koe wilde op haar manier nog geestig zijnl Enfin, wat zou hij, Gideon Hemming, zich nu kwaad maken over deze koe, dit stuk vee dat de ploeg zijner huishouding voorttrok. Hij wilde zich nu kleeden.'hij moest met zijn vrouw Zondagsvisites gaan maken.
Greet kleedde intusschen haar moeder aan gelijk een klein kind. Mevrouw Hemming had in haar toenemende dikte iets bij uitstek hulpeloos. Zij gaf haar noodelooze bevelen omtrent het vleesch, want Greet kon beter koken dan zij. „Dus je weet 't, Greet, bedruip 't goed, op een rollade is pa altijd zoo fel en zoo precies."
„Juustement." Greet stak een paar spelden in haar mond.
„O, heb je weer zoo'n allerakeligst vocabulaire?" vroeg Julia, die voor den spiegel ronddraaide, en een chiquen hoed oppaste. „Je wordt hoe langer hoe meer kéuken.
Als er iemand Greet bestrafte, deed mevrouw Hemming in haar goede weerhaanachtige domheid gewoonlijk dadelijk mee; in haar toon de overtuiging dat zij, Hermine Hemming-Veldt en de wijsheid een paar vormden, terwijl Greet heel goed wist hoe haar moeder de speelbal was van een ieder mét een weinig overredingskracht.
„Ik vind 't geschikt," zei Greet. „Nou uw lijf ma." Mevrouw Hemming, geleid door Greet, wrong met de noodige voorzorgs-r maatregelen haar dikke armen in de nauwe mouwen van het gestreept zijden lijf, gekeerd en door Greet zorgvuldig versteld.
„Maar ma," bestrafte taaiarts Julia, „ik hoorde ü ook zeggen: ,pa is zoo precies op een rollade.' En wat beteekent dat nu?"
„Ja kind," zuchtte mevrouw Hemming, die dit gespannen zijn in haar verdacht krakend corsage, eerder een straf dan een genoegen achtte: „Met mij moet je 't maar zoo nauw niet nemen, ik ben van 't jaar vijf en vijftig, toen leerden ze alles niet zoo..."
„O, ze hadden slechtere methodes dan nü," beaamde Julia, „maar wie zijn verstand gebruikte en ter dege oplette
„Groote genade, kind, ik. héb altijd mijn verstand gebruikt." Mevrouw Hemmings kleine blauwe oogen, in haar overgezond dik rood gelaat, zagen Julia verschrikt aan.
Julia spitste haar mondje zoo klein, dat men er een stuivertje op kon leggen, en keek zeer bedenkelijk. Mevrouw Hemming en Greet leken haar hopelooze gevallen van chronischen aard toe. Nóóit, nóóit zouden die twee fatsoenlijk leeren spreken, de ziekte was te diep ingeworteld. En dit oordeel sprak zij uit.
„Gunst, gUnst, heere menschen nog toe," mompelde Greet, ma's kapotje voorzichtig op ma's grijzigblonde haar latende dalen, 't Is je me toch watU'



59
„Je reine waschvrouw," beoordeelde Julia.
„Wat blief je, zie ik er uit als een waschvrouw?" verontrustte en verontwaardigde mevrouw zich.
„U weet best dat ik doel op de uitdrukkingen van uw lieve oudste."
„Dan maar 'n waschvrouw, ten minste 'n zindelijk mensch," berustte Greet. „O, je kijkt me zoo an, Juul, ik moet zeker zien of jij van achteren goed ben."
„Ja," zuchtte Julia, en haar gemartelde ooren hadden hun best gedaan niets te hooren. „Draai rond," beval Greet, en liet ma in den steek. Maar deze dame protesteerde wanhopig, brengend Greet tot plichtbesef en den plechtigen ommegang der geleerde Julia tot plotselingen stilstand. „Hoor eens Greet, alsjeblieft, je helpt mij eerst, ik ben je moeder." Greet wist dat ma zoo sprak uit pure pa-vrees. Inderdaad liet ma aarzelend volgen, om zich te rechtvaardigen bij Julia, die zich gekrenkt kon gevoelen:
„Pa roept dan maar an de trap. En ik bedank jullie wél" .... handhaafde mevrouw Hemming tot slot haar gezag, op min of meer energieke doch onduidelijke wijze. „Ik bedank der voor." Daar Greet méér dan éénige Hemming duchtte het geroep van pa aan een trap, waar ter plaatse de draagkracht van pa's stem zich schrikbarender deed gelden dan ergens anders, haastten zich Greets rappe vingers ma's voile te binden over ma's gezicht.
„Een nieuwe voile? wat een wéélde!" bedilde Julia, die het grootste gedeelte van haar salaris besteedde aan haar kleeding.
„Zeventien stuivers maar," suste Greet.
„God Greet, je bindt 'em veel te stijf over m'n neus, m'n heele neus gaat plat!" klaagde mevrouw Hemming, haar snel gaande adem nat tegen de stijve tullen mazen. „En hij staat van boven zoo gek op, ik zie der warempel uit als.... als 'n Turk." Ma tuurde angstig naar Julia.
„Nee, nee ma," suste Greet weer, den rand neerslaand, „daar, zoo goed? en 'n'net strikkie van achteren."
„ Turk en strikkie " barstte Julia los.
„Strik-je, strik-je," haastte zich Greet, en hobbelde naar de hangkast, om ma's voorjaarsmantel, drie seizoenen geleden nieuw. „Hier ma; voorzichtig nou met uw armsgaten. Ja veel kan u je met dit lijf niet roeren. Maar 't is ook uw visitehjf, moet u denken... uw bezoeklijf..." verbeterde zij zichzelf ter wille van het taalartselijk gezag, dat op haar loerde. Doch zij kwam gezelligjes van de braadpan in het vuur terecht. Julia proestte het spottend uit.
„Meisjes," protesteerde mevrouw Hemming nu dól zenuwachtig, „je maakt 'n eenvoudig mensch als ik ben heelemaal van streek, „met jullie fouten en jullie geverbéter. Jij en Diana, Julia.... Greet is nou eenmaal dóm, laat 'r dan zoo. Je krijgt 't er toch nóóit



60
bij der in. En of *t nou mijn bezoeklijf is of mijn visitelijf, zal er wel niet op ankomen." Mevrouw Hemming stak haastig haar duim in den wijsvinger van een harer nieuwe glacéhandschoenen, nog aan elkaar verbonden door een paar steekjes roode zij. Greet kwam met een schaartje. „Waarom heb je ze niet los gemaakt, Greet, je doet ook nooit wat voor je moeder."
„En u had ze weggesloten in uw linnenkast, daar kan ik zeker doorheen grijpen!" rechtvaardigde zich Greet.
„Dat is niet waar! weerlegde mevrouw, angstig hijgend onder de dreiging van het dadelijk te verwachten geroep van haar strengen heer en meester: „Je bent 'n akelige meid, je vergeet altijd alles, Niks heb ik an je, niks, niks heb je voor je moeder over...
Greet haalde de schouders op. Julia vond dat de modiste haar bloemen wel beter had kunnen vastnaaien op den nieuwen hoed.
„Vróuw!!" klonk het plots toornig-uitdagend naar omhoog. En het viel op mevrouw als een donderslag, het verlamde haar een oogenblik, gelijk bliksem.
„Ja man, ja pa, jaaa!" riep zij toen. „Tut, tut, tut, tut, ik sta hier woorden te verspillen aan 'n domme gans als Greet, en pa wacht beneden."
Zij ontwrong haar dikke kussentjeshanden, gedrongen in de 63/* glacés, aan de knoopjes vastdoende Greet. „M'n parasol, ik meen m'n en tout cas! Ja pa, jaaa ....!! ik kóm al...." Het zweet sprong door mevrouws voile heen, Greet beklaagde haar, moeder van harte. Julia's onderlip flapte uit in een: „Prrr... " Als haar verloofde straks kwam, zou hij eens hooren dat zij géén ma was.
Greet en haar moeder vonden hun vader en echtgenoot in de huiskamer. „Hier ben ik al, pa!" kondigde mevrouw Hemming zich op verzoenende wijze aan, terwijl in krimjiende vrees.
,,'t Wordt tijd, vróuw, de heer Hemming stak het dunne gouden uurwerk, waarop hij had staan turen, weer bij zich, 't wordt waarachtig tijd."
„Greet, je weet 't nou van 't vleesch en de groente," gaf mevrouw Hemming nog zachtjes haar aanwijzingen.
„Onuitstaanbaar, vrouw, dat je altijd nog op de laatste minuut je bevelen geeft."
„Maar pa, 't is voor u, voor de rollade."
„Als 't eten niet goed is, en ik trek 't tegenovergestelde zeer in twijfel," bemoedigde de heer Hemming Greet, „zal 't er door jouw vermaningen héüsch niet beter op worden vrouw. Laat ons nu gaan."
Mevrouw schommelde dus gedwee pa achterna door de gang. Greet liet hen uit, zag pa's hoogen hoed boven zijn slanke leeraarsgestalte door de door hem opengerukte, straatdeur verdwijnen. De



61
wind speelde de gang in. Greet staarde haar ouders na, in de zonnige zindelijke leege Zondag-straat. „Dag pa, dag ma," had zij gezegd. „Dag kind," bekwam zij van mevrouw, haar vader achtte hét de moeite niet waard haar te groeten. „Meteen waait pa zijn hoed nog af om den hoek met dien wind," peinsde ze. Hoe gek leken pa's zorgvuldige bijna behaagzieke pasjes - naast de huismoederachtige slofgang van ma, zijn lange smalle voeten in de spiegelig gepoetste laarzen, naast de dikke breede in ouderwetsche stoffen bottines gehulde van ma. Ma kon geen leer velen.
Hoe dikwijls had Greet pa niet hooren zeggen: „Laat toch dat geslóf, vrouw." Maar dan werd ma juist zenuwachtig en slofte harder dan ooit.
„Nóü, dat is bezending no. 1 geblazen voor den Zondag," prevelde Greet. Of aan pa's scherpe ingeving deze oneerbiedige opmerking werd geopenbaard, was naderhand voor zijn oudste twijfelachtig, doch onaangename zekerheid kwam vooreerst over haar, toen pa zich eensklaps omdraaide en op hun huis toestapte. „Standje in 't vet," kon .Greet nog juist denken.
„Heb u iets vergeten!" wild^Ê zij hem voor wezen, „gauw halen, pa?"
„Nee, ik héb niets vergeten, en je behóéft niets te halen," klonk de doordringende koude stem met den bekenden gebiedenden nadruk Greet in de ooren. „Maar mag ik je beleefd verzoeken naar binnen te gaan, en mij en je moeder niet na te staren als was je de dienstbode?"
„O neturelek," zei de onthutste Greet, en achteruitstappend, liet zij de huisdeur dichtvallen voor den gestrengen vaderlijken adelaarsneus, waarover de fijne huid bijna pijnlijk strak was heengetrokken. De heer Hemming tuurde nog wel een minuut lang op de leverkleurige deur, vreezend dat de burgerlijk doende Gréét, zóó -was zijn rug gewend, er weer uit zou schieten. Toen haalde hij met versnelden pas zijn geduldig met open mond wachtende gade in,
„Deed Greetje iets, vond je iets niet goed, pa?"
„Gréétje dééd...." de heer Hémming herhaalde wat hij in Greetjes doen niet goed had gevonden.
Mevrouw Hemming zuchtte. Zij bedacht dat Greet vandaag jarig was. Zij had van Lucie gehoord over den twist met Diana en de cadeautjes van de de Behrs, en van Piet over de brutaliteit van
Christientje 't Was geen plezierige verjaardag voor Greet. En
zij waagde het te beweren, dat dit even kijken in de straat nu nog zoo heel erg niet was. En, met een voor haar werkelijken leeuwenmoed, vervolgde zij: „Och, je moet nou 's bedenken, pa waf hééft Greetje nou eigenlijk? Ze gaat haast nooit uit, en 't is nou nogal der verjaardag en zulk mooi weer. Zulk blij weer eigenlijk."



62
„Ja, of 't nou blij weer is of treurig weer," bestrafte de heer Hemming dit voor hem, als komend van zijn gade, te oorspronkelijk bijv.n.woord. Als hij het nu nog gebezigd had, „En of 't nu
de verjaardag van je oudste dochter is of niet 'r verjaardag
Je kunt 't van de andere meisjes, die de heele week naar bureaux , zijn en uit les geven, niet vergen, Hermine, dat ze Zondags thuis blijven. Julia, Lucie en Diana wérken, doen wat met hun hérsens, en Margaretha doet een beetje de huishouding en méér niet. De hersens van Margaretha hebben nóóit gewerkt. Ik betwijfel zelfs of ze ooit één oogenblik in 'r leven heeft nagedacht. Op dommekoeienmanier de handen bewegen, dat kan 'n ieder. Als ik me er morgen toe zet 'n kamer te doen, kan ik 't ook, al heb ik 't nooit gedaan. Daar behoef je inderdaad maar half idioot te zijn." „Nou maar ...." waagde mevrouw.
„Op domme-koeienmanier werkt Margaretha," sneed haar heer en meester driftig dit flauwe tegenstreven af.
,,'n Bewijs van 'r ezelachtige domheid, is 'r familiaar omgaan met die kóé van 'n meid van je van wie ze de meidenmanieren maar overneemt. Zonder^ dat ze ons nakijkt in de straat, heeft ze al meidemanieren genoeg. Als Margaretha niet op de vingers getikt wordt, verandert ze nooit. Dat ze mijn dochter is," •Gideon zette de borst hoog, „kan ik nooit begrijpen."
Mevrouw Hemming kleurde en zuchtte.
Inderdaad hoe kon zij zoo'n domme spruit als Greetje ter wereld hebben gebracht, zij bij de gratie Gods echtgenoote van zulk een knap en geleerd man? En zij zeide toch niet te kunnen vatten waar Margaretha die meidenmanieren vandaan haalde. Piet was pas vijf jaar bij hen. En ma was Greetje toch altijd in 't goede voorgegaan. Zij gaf toch waarlijk het voorbeeld niet. Zij, was in alles even netjes en deftig, „nietwaar pa ?" Meneer Hemming keek zijn vrouw aan met den schuinen blik vol verbeten wrevel van iemand, die het op een vergadering niet eens is met den geachten spreker. Mevrouw bemerkte daar niets van, en schommelde vol welbehagen, zielstevreden met zichzelf en pa's gunst, naast pa voort.
Greet hielp intusschen Lucie, die uit wandelen moest met Diana, in haar appelgroene japon. Een nieuwe japon maakte de kalme Lucie altijd eenigszins gejaagd en zenuwachtig, zij vreesde ook de uitroepen van ongeduld der op haar wachtende Diana. Greet zag of Lucie van achteren goed was; Greets specialiteit. Om nog een Verzetje te hebben, ongedachtig aan pa's heilig verbod, ging Greet met de zusters mede naar de voordeur.
' Zóó hadden deze uitgaande vrouwelijke Hemmings den drempel harer woning overschreden, of zij hieven kin en borst, strakten hun schouders en regelden hun armen in de Haagsche wandelhouding;



63
trokken, wat Sophie de Behr noemde, „hun wandel-air" aan. Waarna zij langzaam minzaam groetten hun voor het raam zittende buren, zich terwijl spiegelend in dezer ruiten, om te zien of hun houding de geijkte en de correcte was. Het bleek, als steeds Diana die daartoe het voorbeeld gaf; Lucie, achteloozer, zou zich meer hebben laten gaan.
Diana, een grijs hoedje met breed uitstaande witte vleugels op de omhooge bruine kunstmatig golvende haren, lang, bleek spichtig, een echte Hemming en Gideons evenbeeld, liep met keurige pasjes door in haar muisgrijs wandelpak.
Heelemaal pa, vond Greet, terwijl de dikke roodwangige Lucie, met haar zwaren blonden knoedel uit den lagen zwarten stroohoed, zoo echt ma, wat zwaar naast haar voortliep.
„Komt goed bij Diana, je jepon, Luus!" moedigde Greet aan, in haar behoefte een vriendschappelijke stemming er in te houden, na de ruzie dien morgen met Diana, die niets meer tot Greet gezegd had, maar uit wier zwijgen Greets ingeving een heimelijke zeer kwaadaardige vijandigheid ried. Zij had dan nog maar liever een paar nare woorden.
Diana, gestoord in haar zelfbewuste, aristocratische doen, klemde de lippen, halsstafrig voor zich kijkend, gramstorig over dit goedhartig burgerlijk beschermend inmengend geroep, dat de buren konden gehoord hebben. Lucie wende het hoofd om, in een schuw knikje, bang niet comme-il-faut te handelen.
„Nou, dat 's bezending no. twee," dacht Greet, de beiden naoogend in de hóógstfatsoenlijke straat zonder één winkel, in welker boven- en benedenhuizen zij menschen wist met beperkte inkomens hun toegereikt door staat of stad: ambtenaren en onderwijzers. Al meer en meer deuren openden zich, om de op zijn mooist aangedane Zondagswandelaars naar buiten te laten, terwijl zij die thuis bleven kritiseerend loerden achter de gordijnen. „Daar heb je,ze van Dufour ook," prevelde Greet, „mevrouw heeft een'nieuwen mantel, want 'n gekken loop heeft meneer toch, wel iets van pa heeft ie, nee, toch anders.... En 't meisje de Ban.... o, hij geeft 'r nou toch 'n arm, die meneer Scheerder.... nou is 't engagement er zeker dóór. Nou, mijn zegen hébben ze." En Greet sloot de deur en hobbelde naar binnen.
„Die Greet toch.... toch 'n goeie sukkel eigenlijk.... Nooit jaloersch of zoo ...." weifelde Lucie,
„Mag ik ook vragen waar ze jaloersch op hóéft te zijn of kan zijn?" wrevelde Diana, met den ontevredenNgebiedenden nadruk haars vaders. Mogen wij soms 's Zondags, na 'n heele week hard gewerkt te hebben, ik op kantoor en jij op school, niet 'n beetje



64
wandelen? Als we dat nog niet eens hadden, konden we ons wel verdrinken. Wat hébben we, waar kómen we, waar gaan we naar toe? Zij gaat wel door de week boodschappen doen met ma, of naar tante Carolin of de nichten Alting."
„Nou, dat zijn me ook amusementen, bij zulke vrome ouwe jongejuffrouwen, en die boodschappen met ma, 'n klosje garen en 'n nieuwe werkborstel ik geef ze je cadeau."
„Ze heeft toch 'r de Behrs," zei Diana met onvergelijkelijke minachting. „Ze heeft ze van morgen nog zoo heldhaftig verdedigd." ,
„Nou Diana, laat 'r die nou, als ze daar nou ééns in de maand
„Ik zal ze 'r heusch niet afnemen. Ik gun ze haar," schamperde Diana. Zulke kennissen." > * -
„En 's Zondags, wanneer komt ze 'r nu s Zondags uftf Mee hoor, ik vind ze wél 'n stumper en zoo mank," beklaagde Lucie.
„Maar dat is nu toch niemands schuld, als je nou zoo geboren bent," rechtvaardigde Diana zichzelf en iedereen. „Zoo heb je er zooveel en nog erger...." vergoeilijkte zij de natuur. En nogmaals strakte zij haar gestalte, trachtte zij haar kin te dubbelen, en spiegelde ze zich in een venster. Hoewel niet half zoo ver als Greet in het ontleden van zielsgewaarwordingen, want diep leed alleen, als Greet geleden had en lééd kon zulkev fijne voelhorens geven en Lucie leefde innerlijk slechts al te oppervlakkig vermocht Lucie nu toch op Diana's gezicht een zegeviering te lezen, een dankgebed aan haar gesternte, dat zij geen Greet was, en het vervulde haar werkelijk met eenige ontzetting.
tiHè " was de inwendige uitroep dezer goediger zuster van
Greet, „wat is Diana toch venijnig. Die arme Greet, wat doet ze nou eigenlijk? Om zóó 't land aan haar te hebben "
Diana Hemming vond zich een ware Diana, beeldschoon, slank, élégant. Vaneen zeer belangwekkend mooi; Oneindig ingebeelder en eigenlievender bleek zij dan Julia, die zich bovendien gaf zooals zij was, en bij wie de minder aangename eigenschappen onschuldiger naar buiten traden. Diana trachtte zorgvuldig haar intiemste zijn te verbergen, doch het gelukte haar zelden. Want haar intiemste zijn, het hoogmoedige, spijtige, venijnige, afgunstige ik je kankerde in haar als een worm in een vrucht, at haar op, en belette haar te bloeien in de fleurige gezónde jeugd van Julia en Lucie, met hun blos van perzik en roos. En de meest onpartijdige en minst snuggere toeschouwer bemerkte spoedig genoeg de symptomen van Diana's karakterziekte, die lichamelijk op haar inwerkte.
„Als je Greet soms voortaan's Zondags zoo graag mee wilt hebben?" bood Diana aan met iets gevaarlijk-vriendelijks, „maar reken



65
dan eenvoudig niet op mij, want ik verkies geen zot figuur te slaan tusschen jullie beiden in. Ik lang en slank, jij kort en dik, en Greet alsjeblieft korter dan jij en mank. 'n Parade. Je hebt tóch al zoo weinig in je leven," besloot zij klagelijk, „laat staan dat je dan zoo iets voor je Zondag er nog bij hebt."
„God, Diana, jij neemt alles dadelijk altijd zoo óp. Ik wéét niet.... dat bedoel ik immers niet/ en Greet zou niet eens kunnen, want Piet gaat de meeste Zondagen uit, en wie moet er dan koken?"
„Gelukkig, dat er nog een straal verstandelijk licht door je brem, flitst," deed Diana voornaam wijs littérair, 't Ergste aan Greet vind ik altijd haar ongedistingeerdheid," volhardde zij in haar afkeer. „Dat ze niet is als ik, neem ik natuurlijk aan, dat ze niet is als Julia, of zelfs jij neem ik ook nog aan, maar dat ze is als ze is.... van *n sans gêne dat alle perken te buiten gaat.... je reine keukenmeid .... Pfff...." Diana's wangen bolden zich plots in een proesten. „Zou Greet nu ooit nog aantrekkelijkheid kunnen hebben ?"
„Voor wie.... voor een man bedoel je?" aarzelde Lucie. „Natuurlijk, voor wie anders?"
In een aandrang tot vertrouwelijkheid sterker dan haar wil, wendde Diana Lucie haar volle gelaat toe. Haar gewone preutschheidsmasker was weggevaagd, en Lucie zag haar zusters bruine oogen vurig glinsteren van een fel ondeugdelijk heimelijk behagen, dat, als een duiveltje uit hun diepten opgedoken, zich daar uit los maakte en naar den voorgrond drong; Diana's gansche wezen in beslag nemend, boos makend al haar trekken. „Gunst," stamelde Lucie nog onthutster dan zooeven over dit nieuwe kijkje achter Diana's zieleschermen, maar zich toch niet recht rekenschap kunnende geven van haar indruk. Wat had Diana vandaag toch, ze leek wel niet wijs.
Doch zij wilde niets laten blijken, Diana was zoo snibbig, en zij, Lucie zou toch haar gevoelens niet onder woorden hebben kunnen brengen. Zij zeide dus alleen maar: „Arme Greet, god, stakker, zoo onnoozel en zoo mank .... god .... Nee hoor, Diana, nu moet je niet zoo flauw den draak steken. Ze kan 't toch niet helpen. Als jij nou zoo was of ik...."
„ƒ&!!??" kreet Diana, alle Haagsche wandel-comme-il-fautheid vergeten.
„Nou, waarom niet?" verzette zich Lucie, met iets van haar moeders plompe lijdelijke verzet. „Je bent toch geen godin. En van gezicht vind ik Greet nog zoo leelijk niet."
,,'t Mondje kon wel wat rechter anders, en't neusje wat minder wippend en kleiner van vleugels."
„Greet heeft heel mooie tanden."
Greet Hemming.
5



66
„Ze moet iets hebben." Diana zelf had zeer spits toeloopende tandjes, als die eener muis. „Van die afgeknabbelde," zei Piet altijd. „En Greets goed zit altijd even flodderig aan haar lijf."
„Nou ja, japonnen van ma."
„Lucie, ik bid je," smeekte Diana, alsof Lucie alleen schuld had aan dit gesprek, „laten we van dit alleronverkwikkelijkst onderwerp afstappen. We doen precies als zijn we pas aan Margaretha Hemming voorgesteld. O, Felix Hubrechts."
Een knap rijzig jongmensen nam hoffelijk voor de meisjes den hoed af. Zij groetten statig en waardig terug. Diana moest zich zeer inspannen om haar voldoening niet naar buiten te laten komen in een verraderlijk blosje. Felix Hubrechts was de zoon van haar patroon, haar directeur. Zij zag hem dagelijks op kantoor, waar hij reeds chef van een afdeeling was, doch haar hart klopte toch gejaagd, nu zij hem op de wandeling tegenkwam. Ook Lucie vond het een gebeurtenis. De zon scheen een oogenblik rijker voor deze twee meisjes, door haar gebrek aan fortuin vrij stellig gedoemd tot een werkend oude vrijsterschap.
„Snoezig is hij, vind je niet?" dweepte Lucie een oogenblik sentimenteel.
„Och, gewóón, zoo zoo " Diana trok den mond samen
en haalde de schouders op.
„Hè, wat ben jij toch flauw je wilt nou nooit...." En Lucie
dacht na over het zinnelijke in Diana's blik, met betrekking tot Greet en de mannen die niet op Greet zouden verlieven', dat haar zooeven op zulk een onaangename wijze beroerd had. Nu stonden Diana's roodbruine oogen weer hard en scherp, als gewoonlijk. Koel en degelijk.
„Wat wil ik niet?" Diana boog de onderlip in.
„Bekennen dat je een man aardig vindt."
Lucie waagde hel heel even over haar schouder te gluren. „Hij loopt zoo chique nonchalant door, zeg."
Diana vuurde op: „Lucie Hemming, ben je nou gek, ben je nou dwaas? Om óm te kijken. Een mooi idee zal hij van ons, van jou krijgen En ik, die hem eiken ochtend op kantoor zie."
„Hemel, hij kijkt niet eens. Zooveel ben jij i— zijn wij hem niet eens waard," schoot Lucie nu toch even een pijltje af.
„Dat verlang ik ook niet — ik verlang alleen dat jij je fatsoen houdt. Nu, waar gaan we nu ten slotte heen ? We moeten een doel hebben."
„Ik wou wel naar Promenade, en dan een advokaatje "
„Ik wou 't je juist voorstellen. Mag wel voor den Zondag.
Iets moet je hebben." En Diana stak haar kin in de hoogte en
verviel weer in haar eeuwige ontevredenheid.



67
„Kom, jij hebt Felix Hubrechts," plaagde Lucie, „je ziet hem eiken dag."
„Je bent onverdraaglijk, Lucie
En zedig-fier-haagsch wandelden deze beide Hemmings door hun Duinoord naar den Scheveningschen weg, op weg naar hun wekelijksche genieting «3 het advokaatje.
Inmiddels hield Julia den brand in haar kwaad humeur, daar haar verloofde Johan Tonijn nogal niet bleek verschenen. En het was Greet, door al de zusters verondersteld niets van de liefde te weten, die onthaald werd op klachten over de onwaardigheid der mannen. Nooit wisten de mannen, volgens Julia, de opofferingsgezindheid der vrouwen te waardeeren.
Greet, na een haastig gehobbel naar „haar eten" in de keuken, luisterde geduldig toe, de handen op Piet-achtige manier in de zijden, en het benieuwde Greet innerlijk zeer in wélk opzicht haar zuster Julia, gedurende het jaar dat deze verloofd was met Johan Tonijiy, zich ooit voor dezen goedigen lamzachten jonkman mocht hebben opgeofferd. Zij zeide echter maar niets, uit vrees van zich op liefde- en taalgebied te bezondigen, knabbelde slechts bedenkelijk op haar onderlip en liet van tijd tot tijd een: „Ja.... ja
hooren. Lijkend dit haar toe de meest diplomatisch-neutrale wijze van oordeel uitspreken.
„Jij zegt maar, ja, ja," sloeg de vlam van Julia's toorn hoog op Greet over.
Greet vroeg wat zij dan moest zeggen. „Geef ik af op Tonijn, dan krijg ik den wind van voren, en trek ik partij voor 'm, is 't al nét zoo. Als je 't mijn nou maar uit wou leggen, 't Is hier ommers nooit goed wat Gréét zegt."
„Ommers en mijn, ik hoor Piet," ging Julia te keer. „Enfin, je taalfouten wil ik nu over het hoofd zien, maar je kon in elk geval een verstandig woord spreken."
„En ik ben half gaar," er twinkelde plots een geestig lichtje in Greets droef-grijze oogen. „Als je half gaar bent, heb je geen verstand, dat's uitgesloten. Nou, weet je wat, ik ga nog even naar me andijvie. „O", toen een zacht, uiterst bescheiden belletje zich deed hooren, «hier komt iemand die verstandiger spreekt dan ik."
„Doe Johan even open!" beval Juli.
Maar Johan Tonijn werd al „opengedaan", door Anton en Christientje, die de voordeur losrukten en de straat injoelden. „Pa moest ze hooren," zei Greet bedenkelijk.
Julia achtte Greet niet; haar gelaat was merkbaar opgeklaard, met zegevierenden glimlach en vreugde in al haar bewegingen, ging zij naar de voorkamer, de suitedeuren achter zich dicht trekkend. En Greet hoorde toch haar stemmetje scherp in verwijt opklinken tegen



68
de lage sussende tonen 4an Johan, die bloemen aanbood en chocolade. Hoe kon Juul nu zóó aangaan op die tante Mie, ze was een erftante.
„Me," smaalde Julia aljeen dat ze Mie heet.... die naam
Mie 't is (dégoutant. Een mensch dat Mie heet."
„Nou ja, 't is een ouderwetsch mensch," verontschuldigde de gemartelde Johan Tonijn, die al dien tijd Julia's frisch mondje niet had kunnen genaken, de gesmade Mie. En hij viel, naar het Greet toescheen, plots op Julia's lippen aan, en liet Julia geen gelegenheid meer tot razen over Mie. „Als ze nieuwerwetsch was. tjielp tjielp tjielp ... heette ze.... tjielp.... tjielp.... tok.... tok Mies
Cn -n0?: f' Pt,ielp Mie- Be9riiP J'e- schatje ? Wat heb
je toch héérlijke wangen, Juul, net fluweel.... nee, zachter nog .... Schatje .... O ..., zalig zijn ze .... die wangen van jou....
„Sjees," prevelde Greet, toen Julia, het beetje tegenstrevende flinkheid in haar verloofde waardeerend, niettegenstaande haar bazigheid in een lach schoot, een lach van zalig genoegen.
Johan Tonijn vroeg zijn „schatje" waarom zij niet was komen koffiedrinken bij hem thuis.
Nu zag Julia eenigszins neer op mevrouw Tonijn, echtgenoote van een gewezen grooten schoenmaker uit het noorden, die in den Haag van zijn renten was komen leven, en met zijn vrouw verbazend veel taalfouten maakte, welke hij maar niet verkoos dat men verbeterde. Hij werd zelfs zéér kwaad als Julia het deed. Eenige opmerkingen op grammaticaal gebied van Gdeon Hemming waren door den ouden heer Tonijn totaal genegeerd geworden. „Dat geschoolmeester, wat dachten ze wel?"
„Johan," zei Julia nu, „je moe had me best kunnen inviteeren, ze had hier moeten komen."
„Maar Juul," verweet Johan Tonijn liefdevol. „Je bent toch altijd weUtom, en je ma komt toch niet bij mij, om mij te noodigen."
En toen Julia pruilde als een bedorven kind:
sesMlhè?"*UUl' ^ *C DU m'Jn prinses' bén je toch 9een Prin" „Nou juustement," mompelde Greet, haar duimnagel bekijkend, waarop zij gebeten had, „al mijn zusjes hebben 't zoo hoog in hun bol.
Klaarblijkelijk vond Johan Tonijn dat Julia er al pruilend onweerstaanbaar lief uitzag .... ten minste ....
„Daar beginnen ze me waarachtig al wéér," peinsde Greet leunend tegen de gesloten deur. „Ik zal nou maar aftrekken, want als ze me hier vinden, zijn ze nog kwaad toe." Doch zij ging niet weg, ze bieet staan luisteren naar dat daar binnen. En eën vage triestheid



69
besloop haar, een verdriet waarvan ze geen nota nam eerst, gewend als ze was aan zich gedrukt en ongelukkig voelen en eenzaam en verlaten. Maar het verdrietsgevoel scherpte aan, stak heviger, snoerde haar borst stijf toe en legde een killen band er om, deed een brok in haar keel zwellen. Steenen van leed stapelden zich zwaar op haar, een nieuw, ganschelijk ongekend leed, een zeer en bitter wee. En op eens wist zij het, zoo klaar, zoo glasklaar: het was het heimwee naar liefdesgeluk, het trotsche vrije jonge jubelende geluk van een paar vogels op groenen boom, dat Julia zoo dikwijls zalig blij deed opzingen en haar nu deed lachen. En och, het bittere harde vaste weten dat géén man haar, Greet, ooit zou vragen wat Johan Tonijn Julia gevraagd had, want zij was immers maar Greet, mank en leelijk en dom en zonder manieren. En zij had haar brood niet in haar hand als Julia, Diana, Lucie, Theodoor, Dirk, die thuis gerust praats konden hebben, want ze betaalden allemaal ma pension. En zij, Greet, at genadebrood. Ja, want al deed zij de huishouding, wreef
zij en boende zij zij bracht niets in, en wat gaf 't later? Een
jongmensch kon haar met haar mankheid maar bespotten en dat was alles. Zij wischte haar tranen af met den rug van haar hand, a la Piét de meid, en greep toen onwillekeurig, als had zij de bestraffingen harer zusters gehoord, naar haar zakdoek, stekend uit haar schortezak. „Je reine Piet', zou Diana zeggen. Och, waarom zou zij anders doen dan Piet. Zij was ook maar meid hier altijd geweest. Och — misschien verbééldde zij zich, dat dit vrijen van Julia en Jphan zoo plezierig was — als 't haar gebeurde, zou zij 't mogelijk niet eens zoo bar prettig vinden. En Johan en Julia kibbelden toch dikwijls, maar na de verzoening waren ze altijd weer engelachtig met elkaar. „Anfijn. Greet, je bent gek, meid, je deedt beter naar
je groente " Maar neen, de weemoed overmeesterde haar weer.
De zon scheen zoo hel-vroolijk, de kanarie van Christientje trillerde plots zoo jolig, in het tuintje schraalden een paar aprilheestertjes zoo teer jong groen, de blaadjes trilden in den sterken wind als vleugeltjes van groene kapellen, de gele tulpjes in het middenperkje leken precies gouden flambouwtjes in de zon, die over ze heen dansten van plezier. O alles was hoop en verwachting, zoete blijde zömerverwachting daarbuiten, en daarbinnen was jong geluk, lentegeluk, en wat was er voor haar ? Noch hoop, noch verwachting, noch iets alleen maar verlangen naar beter, gedoemd tot teleurstelling, onvermijdelijke teleurstelling.
Zij begreep er eigenlijk niets van. Honderdmaal had zij Johan en Julia in huis- of woonkamer, tuintje of gang elkaar zien zoenen, en het had haar ganschelijk onverschillig gelaten. Wat meer is, zij keerde zich dikwijls in weerzin af, daar dit gestreel zoo iets was buiten haar eigen rustige gemoedssfeer, 't Wee-glazerige in Johans



70
oogen dan, die weeë aanbidding, 't begeerige van zijn vooruitgestoken mond, en' 't zich dit laten welgevallen van Julia in
wier oogen iets glansde, dat, vond Greet, er eigenlijk niet in hoorde. iÉsvP
Maar nu door de dichte deur het kussen en verliefd praten gedempt klonk, maakte het vandaag, gèk, juist vandaag, een tegenovergestelden indruk op haar eigen ongerept zinneleven. Zij wilde altijd dat men van haar hield, maar nu begon zij opeens te snakken naar een genegenheid als die Julia kreeg van Johan Tonijn. O, wat was Julia toch rijk; mooi, begaafd, bemind, o alles was voor Julia, en zij,
Greet Hoe gek, en zij waren zusters, zij waren toch zusters,
bloedeigen zusters. Ja, de eene zuster of de andere. Nooit had zij, Greet, haar buitengeslotenheid zóó gevoeld, was zij er zich zoo hevig van bewust geweest, zoo stekend-scherp van bewust.
En de kanarie, die maar wreed dol en uitgelaten doorzong, als was alles zóó extra plezierig, en die bleekgroene smalle blaadjes buiten, die maar goedendag zeiden, en die zon, die wel gék leek, fladderend over die gele tulpjes, en die blauwe vroolijke lucht, met net één flarde witte wol er doorjagend. O nee, maar 't maakte haar opeens kregel, ongelukkig, helsch, zij wist zeif niet wat. Als 't zulk mooi weer was, dan dacht je eigenlijk dat er voor je zelf óók iets
kwam, iets prettigs 't was als hoorde een deel van 't moois je
toe. Och, en er was tóch niets voor je er was toch niets. Alles
zoo gewoon, zoo misselijk gewoon. Vandaag zes en twintig, komende jaar zeven en twintig, overkomende jaar acht en....
„Gréét l" klonk plots Julia's helle stemmetje wel gebiedend, toch ongemeen-toegeeflijk Greet, bén je daar nog?"
„Kóm," Greet rukte haar schouders omhoog, schudde haar hoofd over haar eigen nonsens, en gaf een stamp als een paard in een stal, eer zij gesmoord, zich verontschuldigend, riep: „Ja.... Juul ik.,., e stof afnemen wat zoo...,"
Nu was het Julia totaal onverschillig wat Greet deed, zij had haar noodig: „Och, haal jij even mijn hoed en parasol en handschoenen van boven o ja en mijn jaquette, vergeet vooral mijn
jaquette niet. De sleutels steken op mijn hangkast en commode."
Greet bedacht dat Julia vóór Johan Tonijns komst, ruim den tijd gehad had, al deze artikelen naar beneden te halen.
„Maar och, juffrouw, de liefde is blind," vertelde haar Piet de' meid, die na een lang Zondagsch boenen en schrobben van haar maagdelijk lichaam, Greet op de trap tegenkwam, gereed en gekleed om haar Dorus te ontmoeten, die precies half drie om den hoek van de straat zou staan. Schoon zeer trotsch op het dorp Monster en haar boerin zijn, deed Piet al haar best Julia's élégance na te bootsen, en bleef zij staan tot Greet terugkwam met de kleeren



71
van juffrouw Julia, ten einde zich nog eens aan al dit fraais te vergasten, en haar eigen erwtengroene manteltje dat machtig fleurig deed bij haar landelijk roode bolle wangen te vergelijken bij Juha's marineblauwe jaquette.
„De juffrouw hêt 't toch nog anders op de mouwe, ziet u wel, en die kantjes der onder uit, ik had 't de naaister nog zoo gezeid, en die stalen knoopjes...." Piets mond kreeg iets spijtigs, haar blauwe oogen iets ontevredens. Maar spoedig brak de zon weer bij haar door. „Wat zeg u van me nieuwe persol? Is dat geen mooie bruine ?" „
„Nou " zei Greet. „Dorus zal 'em ook wel mooi vinden.
„Hè juffrouw, en hij hêt 'em me zellef gegeve. Nou, dag juffrouw, pas u maar goed op 't vleesch, hoor."
„'t Zal wel losloopen. Ga maar gauw naar hem toe. Hij staat er al."
„O, gunst nou zóó'n pret, we motten-ook nog eerst na
Loosduinen toe, na zijn moeder, en dat is zoo'n saaie. En zen oudste zuster zoo'n vrome, precies u tante. Nou..., 't is krek 'n weesjonge." . , c
„Trek de deur goed achter je toe, Piet, met die wmd. rin Greet ging naar de voorkamer, bedenkend hoe „woest" Julia zou geweest zijn, indien zij Piets grove boerehwerkvingers haar fijne kanten lubben had zien hanteeren.
„Dag Tonijn," zei Greet prozaïsch-burgerlijk. Julia ergerend. Tonijn stak de hand uit naar Greet. Julia zette'haar hoed op, plots weer onaangenaam getroffen door den familienaam tevens vischnaam haars aanstaanden mans. Zij verzuimden dan ook nimmer den lieden om wier lippen zij, bij het voorstellen van haar Johan, de schaduw eens glimlachs ried, uit te leggen dat de naam Tonijn, oorspronkelijk een fransche was. Tonin verkorting van Antonin. „In de familie van mijn aanstaande" — beweerde Julia met al de vrijmoedige fantazie van iemand uit de goede stad 's-Gravenhage -r- „bevinden zich papieren die daar lange verslagen van geven. De heer Johan Tonijn werd, bij het aanhooren van dergelijke verÜtaringen uit den geliefden mond, stom als zijn naamgenoot de tonijn.
Hij wist evenmin waarom hij Tonijn heette als andere menschen weten waarom ze Kreeft, Krab, Kervel, Bot, Schol, Snoek, Peperman of Pad heeten. Hij was aan den naam Tonijn gewend, en vond hem nog zoo leelijk niet, en hoegenaamd niet belachelijk.
Zijn vader had dertig jaar lang met eere zijn zaak in schoenen gedreven, nu stond Johans broer Gerrit aan het hoofd. „Schoenen van Tonijn," als je dat zei, sprak je van iets solide, want alleen eerste



72
klas iabrikaat werd bij Tonijn verkocht. Johan zelf had intusschen verkozen bij het onderwijs te gaan, en hij middelbaarde er voor het Fransch op los, na zijn akten lager Fransch en lager Engelsch, gelijk Julia deed voor het Nederlandsen. Johan Tonijn had Julia innig lief, en indien het Julia's geweten rust verschafte zijn vaderen den naam van Antonin te bezorgen, waarom zou hij dan Julia deze rust niet gunnen? Verleden jaar had hij een vergeefsche poging gedaan akte middelbaar A te halen en twee maanden te voren was hij zestien dagen naar Parijs geweest, om het juiste Fransch accent te bemachtigen. En de Fransche menschen in het Parijsehe pension de familie, waar hij door middel van „de Vacature" was aangeland, verstonden, tot zijn verbazing, nóóit recht zijn Fransch, terwijl hij zich onthutst afvroeg of hün Fransch wel het rechte Fransch was, zoo geheel anders had hij het in Holland, en daar wisten ze 't toch waarachtig wel, en bij zijn leeraar die middelbaar -P had, geleerd. Maar enfin, die menschen in dat pension dan, noemden hem allemaal monsieur Tonin, en ook monsieur Antonin. Nu verhaspelden zij alle buitenlandsche namen wel tot iets zeer zonderlings, maar- 't kwam dan toch maar uit met wat Julia, die snoes, beweerde. Dus bij onderzoek, wie weet. „Als iedereen eens ging onderzoeken wie zijn voorouders waren, hè Juul? Wie weet wat er dan voor den dag kwam."
Tonijns katholieke geloof, schoon hij zeer vrijzinnig mocht heeten, had eerst bij den heer Gideon Hemming eenigen tegenstand verwekt. Doch, ten slotte in overweging nemend, wat Julia, die gaarne verloofd wilde zijn, hem voorhield, dat Luther eerst in 1483 geboren was, en de Hemmings zonder hem niet protestant konden geweest zijn, terwijl bij het ontstaan van het christendom de apostelen in elk geval bij ongeluk nog zoo iets als Israëlieten waren, hetgeen zij gemeoa hadden met de meeste menschen in het Heilige Land toen ter tijde, dat alle zielen zonder onderscheid in den hemel terecht komen, zoo zij niet blijven steken in het stoffelijk omhulsel onder de aarde, en last not least, dat het voor meisjes zonder geld tegenwoordig een heele toer is om aan den man te geraken — was de heer Gideon Hemming, gelijk hij Julia met nadruk onder het oog bracht, uit vaderliefde over zijn bezwaren heengestapt. Julia was zoo vrij geweest achter zijn rug met Diana over die „vaderliefde" te giegelen. Julia, die, als Haagsche, schoenen-en-laarzenverkoop haatte, achtte het een geluk dat Assen en den Haag zoover van élkander verwijderd waren en geen harer kennissen ooit iets van dien winkel zag. In het huwelijk zouden schoenen en laarzen, al stonden zij zoo veel lager dan Middelbaar, bruikbaar zijn, vooral indien er kleine Tonijntjes den naam Tonijn zouden doen voortleven. Doch daaraan wilde Julia vooreerst maar niet denken.



73
„Greet is vandaag jarig," zei Julia achteloos, terwijl zij met haar verloofde naar de voordeur stapte.
„O ja? Wel gefeliciteerd, hoor, Greet.... had ik dat geweten, ik had je een doos chocolade meegebracht." Hij trok haar hand in zijn stevig warmen greep en drukte die hartelijk.
Greet kleurde ervan, zij voedde iets van haar heimwee wijken, en die koestering den kouden afsluitband om haar hart doordringen.
„Verbeeld je. Tonijn, dat zou niet eens héfeben gehóéfd 't is
al aardig dat je 't zegt."
„Gut, ga nu toch méé, Johan," Julia keek op haar sierlijk gouden horlogetje, Johans verlovingsgeschenk.
Tonijn klopte Greet bemoedigend op den schouder. Hij mocht Greet wel, hij vond haar goedig, eenvoudig, en hartelijk, terwijl de spitse bitse gemaakte Diana hem, den natuurlijken ronden nog zoo échten jongen, bepaald tegenstond. De lucht betrok, vond hij, als Diana Hemming maar zichtbaar werd. Als hij haar door een kier van de deur te zien kreeg, of haar hoofd zag uitsteken boven de trapleuning had hij al genoeg.
„Dag Juul, dag Tonijn, wandel plezierig, hoor. Juul, je bent keurig, snoezig."
Johan Tonijn knikte Greet nog eens vriendelijk toe, dankbaar voor die hulde aan zijn meisje, en Julia gaf een ongeduldig rukje met haar hoofd.
„Goed meisje, die Greet van jullie," zei Johan Tonijn.
„O ja...." Julia zuchtte, met naar de lucht geheven blik. „Héél goed.... alleen wat zwaar op de hand."
„Nou ze moet wat hebben, volmaakt is niemand," vond Johan Tonijn, „maar ze is ten minste hartelijk en lief."
„Lief," zuchtte Julia.
„O ben je jaloersch, jij wil zeker alleen lief zijn." Greet staarde het tweetal na.
„Bezending no. 3," dacht ze, ,',ook weer weg voor den Zondag om hun eigen te amuseeren." Juul was toch mooi, hoor, met dat donkerblonde haar, net zij, en dat blanke vel. Nou, dat Tonijn verliefd was, best te begrijpen. En dat nieuwe donkerblauwe costuum.... stond 'r, ze was werkelijk om te stelen. Verschil' met Diana, hoor, nóu. Tonijn Was ook lang niet onknap, groot en forsch en degelijk van gezicht. Mooi kon je nou direct niet zeggen, maar dat hoefde dan ook niet voor 'n man, als hij maar goed z'n brood kon verdienen later. Hij had zulke goedige oogen, en die snor stond 'm best....
„Zeg, laat óns eens passeeren. Je barricadeert de heele deur," kwam een blufferige jongensstem achter haar, Greets overpeinzingen storen. Het was Dirk, die met Theodoor uitging.



74
„O, nou, ik hoorde jullie zoo gauw niet, met dat rijtuig dat net voorbij kwam. Dag Theo, dag Dirk. Wandel plezierig."
„Bonjour, zég," klonk het afstootend terug. En in hun Haagsche eer getast, omdat Greet in haar boezelaar aan de deur stond: „Zég, zou jij niet 's naar binnen gaan?"
„Noodig voor je, snap je?"
„Kijk maar naar de soep, ze kookt over," grinnikte Dirk.,
„Ja hoor, 't is goed," berustte Greet, hun plagen ditmaal niet achtend. „Kijk maar recht voor je uit, als je mijn niet zien wilt."
„Traktatie, die Greet," blufte Dirk weer met jongenshooghartigheid, terwijl zij vlug voortstapten in den lentezonneschijn. „Kunnen wij naderhand nog voor optrekken. Ze zal nooit in staat zijn 'r eigen kost te verdienen, zeg, zoo mank ook nog."
„Spreek me der niet van."
„Komt nooit aan de man."
„Nee, maar wél in 'n hofje." Theodoors schelblauwe oogen kregen iets zeer hards, hij glimlachte even strakjes. Maar Dirk lachte luid en onbedwongen zijn wreeden jongenslach. „Ook plezierig voor ons, zeg." Toen scheen hij verzacht te worden tot eenig medegevoel. „En toch.... nee, maar dat is nou inderdaad zonder gekheid, niet kwaad, zeg, 'n goeie duvel wel."
„Nou ja," vergoelijkte Theodoor, even boven zijn wenkbrauwen wijzend, „als je niet zoo heel frisch bent hier, ben je meestal ijselijk goedig en doedelig. Dat heb je van zulke lui altijd. Dat soort is slap, week, zonder wil, kan je mee doen wat je wilt, hè?" En Theodoor drukte met geweld neer het beschamend weten, dat Greet hem zoo doorzag in zake zijn liefde voor Sophie de Behr. Hij moest toch den meerdere uithangen tegenover den jongeren broer. En het was nu eenmaal een wet van Meden en Perzen bij de Hemmings, dat Greet verstandelijk hun aller mindere moest zijn. Zij had immers nooit kunnen leeren.
„Nou, zeg dat niet, amice," blufte Dirk terug, „je hebt kwaadaardigen genoeg, hoor, onder dat soort
„O, dan konden we der niet in huis hebben, als ze kwaadaardig was. En nou basta der over, ze begint me te vervelen, en ik wou wel naar 't bosch." I
„Ja, maar ik kan maar 'n eind met je mee, want ik wil, hoe heet die vent, Reegers, afhalen, om 'm te spreken over die voetbalgeschiedenis, en dan gaan we samen naar Mees. En die lui hebben dan zeker weer plannen."
„Doe wat je niet laten kan, maar had 't dan maar eerder gezegd .... enfin, ik zal van der Wilg nou nog zien op te snorren. Wees nou practisch, loop niet met faij mee, maar poets 'm. Nou, bonjour."



75
„Hadie!"
En Greet had de beide broers nog in zekere bewondering nagestaard, 't Waren toch wel knappe jongens, flinkerds om zoo te zien. Ze stapten zoo jolig naast elkaar voort."
„Nou, dat 's de laatste bezending." Zij sloot nu de deur voor goed. Er was niemand meer uit te laten of na te kijken. Het heele huis was leeg. Zij hobbelde weer naar achter, naar de keuken. En zij neuriede tevreden een deuntje. De drukking op haar borst was weg, de afwezigheid van allen stemde haar prettig. Zij lichtte het deksel van de groote donkerblauwe kookpan, waarin de Zondagsche soep stond te trekken. Hè lekker, zoo alleen, 'n verlichting. Nee hoor, je hoefde der niet rouwig om te zijn, dat je alleen moest thuisblijven.'t Was een feest feitelijk. Wat kreeg je? Van die een snauw en van die een grauw. Niemand had je noodig en als ze der waren, was je meer alleen dan nou. Wacht, ze ging 't zich, in voorstellingen, eens lekker griezelig maken:
Verbeeld je met pa en ma op visite — brrr — de vermaningen van pa. Ma was al net zoo'n schoolkind bij pa. Ma kwam altoos bedrukt er van thuis, met een gezicht of ze huilen ging, en pa was dan in 'n vreeselijk humeur. „Je had dit tegen mevrouw van der Bek moeten zeggen, vróuw, en waarom antwoordde je meneer Paapen zoo gek, Paapen, de rijke Paapen, de eminente Paapen??" Want deze meneer Paapen was schatrijk en architect en had als zoodanig naam. En hij was nog heel in de verte familie van ma. Ma vond hem een verschrikking. Terwille van hem kreeg zij altijd standjes van pa, wist Greet. Met Julia en Johan was 't natuurlijk absoluut onmogelijk uit te gaan, zoo'n paar verliefde tortels; de broers, stel je voor, die zouën haar nog al voort willen loodsen. Lucie alleen, dat was nog wat geweest, Luus kon wel 's gezellig zijn, maar die vervelende stijve spitse Diana, die op 'r teenen liep van verwaandheid. Nou en zeg, met de kinderen sjouwen, Anton en Chistientje, geen minuut bleven ze bij je, altijd liepen ze van je weg. Nee hoor, 't was heelemaal nies gedaan met de familie uit. Je zou ten slotte onder weg nog spijt hebben, dat je niet veilig thuis was gebleven, bij de stoelen en de tafels, de onnoozele dingen, die zeiën je wel nies, maar ze scholden je niet uit ook, ze grinnikten niet valsch, en ze wezen niet naar hun hoofd als je iets verkeerd zei. 't Was om van ze te houën, heusch, de stomme dingen. Gek, als de familie er was, hadden zelfs de meubels iets nijdigs, maar zoodra de familie verdween, en zij, Greet had het opperbestuur in huis, kregen ze iets goedigs, en leken de glimplichtjes zooveel vriendelijke lonkjes en lachjes. Jammer, dat de poes was weggeloopen, hè, óók zoo'n lief gezelschap, 't was zoo'n heerlijk, mollig zacht, doddig beest, precies 'n kind, je kon je gezicht in 'r bonten bast drukken en met 'r sollen



7è
zooveel je wou. Net had ze geleerd op te zitten als 'n hondje en 'n pootje te geven, zoo lékker, of ze liep weg. Zeker naar 'n vrijer op een of ander dak. Als ze nou maar terugkwam. En anders kreeg zij misschien een poesje van Sophie de Behr. „Als onze Minet mama wordt," had mevrouw de Behr gelachen. Hè, wat een verschil de de Behrs, of dit nare huishouden. En meneer de Behr, die altijd nog dacht om een ander in zijn ongeluk, om zijn arme broeders, als hij ze noemde, in Rusland en al die smerige landen, al was hij zelf gelukkig — Wat een verschil met pa. Stel je voor dat pa iemand die geen famielje was broeder zou noemen, 't Geloof van de de Behrs werd door alle Hemmings behalve door haar, Greet, als een maatschappelijke ramp beschouwd, nou zij zou wat graag 'n dochter van meneer en mevrouw de Behr geweest zijn. Gék waren ze
met z'n allen, pa en Theodoor en tante Karlien Zij, Greet
was zoogenaamd de idioot van de familie, maar zij had alsjeblieft haar gezond beetje hersens nög bij mekaar, o zóó en o zóó. Die dénken de wijsheid in pacht te hebben, zijn er dikwijls andersom an toe. Domheid hebben ze in pacht, ja, Piet zei 't ook: „U pa" had Piet eens gezegd, „is eigelijk mal van geleerdegeit geworre. Ik had 'em al dalijk in de doppe."
Nóü, zij ging 's heerlijk wat lezen in ma's boek, vertaald uit 't 'DuitSch. Daar had ma ook wat voor te verduren, dat ze vertaalde boeken las. Ma had nooit aanleg gehad voor 't leeren van vreemde talen. Net of je dat nou kon helpen. Nou, ma was óók voor der plezier getrouwd. Zoo'n draak als pa, daar was eiken dag nog wel aankomen an. Maar 't was toch wel hoe je 'n man wende ook; altijd alles maar afwachten en toegeven. Wacht, ze ging bij 't. raam en den plantenbak zitten. Lekker, die hyacinthen waren zoo
allemaal uit, een donkerrose, een lichtrose, en paars en een wit
Net lampeglazenwisschers, met hun stijve rechte trossen vol krullerige klokjes. Als je daarover dacht, over 't verschil dat je hadt
in bloemen en planten, werd je gewoon suf En over al
die insecten; als je dacht; dat is nou 't kleinste beestje dat er bestaat, kwam er een nóg veel kleiner. Zij lette daar juist op, omdat ze zooveel stof afnam. En als je dan 's ging denken over de lucht, met al de sterren en al die ruimte
Van avond visite, die van Koppers en die van Smits natuurlijk weer. Die kwamen tegenwoordig zóó druk, ze moesten maar heelemaal hier intrekken met 'r famieljes. Zij, Greet, zou zich van avond maar weer koest houden, want anders zei je weer iets doms en kwam der geen eind aan de bestraffingen, als de visite weg was.
Dolletjes, hoor. Maar tóch, al zou ze zwijgen erger dan 't graf, dan nóg zou Juli beweren dat zij, Greet, den trekpot niet goed had gehouën, en Diana, dat ze op 'n te lómpe manier suiker in de kopjes



77
gedaan had. Waar haalden ze der vitterijen vandaan ? Spijkers op laag water. En net als verleden, toen was er ook nog herrie, met al de zussen door elkaar krijschend, toen had ze eerst de zuster van mevrouw Koppers moeten presenteeren, en niet eerst mieneer Smits of meneer Koppers, wist zij wat.... Je werdt er gewoon wee van. „Nou, kom an, Greetje," zij rekte zich eens heerlijk lui uit, „ga nog maar 's gauw naar je soep kijken."
Terugkomend uit de keuken, las zij een paar hoofdstukken. Maar het bewustzijn dat er weer nieuwe plichten op haar rustten, maakte haar ongedurig.
„Weet je wat,..." zij sloeg het boek dicht, „ik moest nou maar 's gaan dekken, dan ben ik er af vóór paa met ma thuiskomt." Van middag was 't het Zondagsche feestmaal met rhumpudding tóe. Zij zou er wel niet te veel van krijgen. En, zij kende zich zelf ter dege, zij zou met haar gewone zwakke goedigheid haar hapje nog aan een ander geven, die er haar niet eens een dankje voor zou toesnauwen. Maar god, in dat hapje pudding lag hem 't geluk toch ook niet. Of ze dat nu niet kreeg of wel.... Christientje zou 't wel weer afgrissen.
Kwart voor zessen.... brrr.... sleutel in 't slot, hoor. 't Was je natuurlijk paaa met ma.
De bekende sleutel, in 't slot van de straatdeur, knarste erin rond. Alle dingen die met pa in aanraking kwamen en hem toehoorden, hadden iets nijdigs en kwaadaardigs. Die sleutel had wat overgenomen van zijn stem. Nou moest ma weer uitgekleed worden en de Zondagsche hoed van paaa moest in de ouderwetsche hoedendoos, van boven breed van onderen smal, die al vijf jaar had dienst gedaan en er uitzag of die nieuw was. Dat moest je zeggen, pa was keurig op zijn goed. O lieve help, was hij maar minder keurig geweest. Stappen in de gang; daar zou je't hebben!
„ Mar-ga-r e-thaaa J!"
„Ja paél" Greet overzag met zekere voldoening de keurig gedekte blanke en blinkende Zondagstafel, en hobbelde weg de gang in, pa's a nog in haar ooren.
De heer Hemming achtte het een taaiverminking eigennamen af te korten. Greet veronderstelde dat hij, ter wille van den a klank dien hij zoozeer scheen te beminnen, zijn drie oudste meisjes Margaretha, Julia, en Diana had genoemd. Zij zelf zou naar grootmoeder Hemming Margot hebben moeten heeten. Diana was eigenlijk oma Veldts naamgenoot en haar kwam de naam van Jeanne toe, terwijl Julia feitelijk als Juliette-Marie bij den burgerlijken stand behoorde ingeschreven. Lucia bleek pa zeker te machtig, anders Zou deze zus ook nog van pa's bijzondere a hebben kunnen genieten. Maar Diana, die, als aankomend meisje, er een ongemeen behagen



78
in schepte de buren wanneer deze uitgingen te bespotten tot zij het bemerkten, wist anders ekstra-ekstra over pa's a mee te praten. „Dianaaa, ga van 't vester af, Dianaa."
Greet hoorden nog het rekken der a's en zag pa's arm zich uitstrekken om Diana bij de haren van het raam weg te sleuren. Diana's beminnelijkheid was door deze wijze van opvoeden juist niet bevorderd.
Greet wist niet welken goeden geest zij dank moest zeggen voor het feit, dat haar familie dien middag geen aanmerkingen maakte op het voor het grootste deel door haar toebereide eten. Goedkeuring zou natuurlijk onnatuurlijk geweest zijn; niets zeggen bleek de hoogste lof waarop Margaretha Hemming aanspraak mocht maken. Zij vroeg maar niet: „Vinden jullie de pudding lekker?" schoon zij de familie deze zeer gretig zag verorberen, zij vreesde een ironisch antwoord.
Een drie kwartiér na afloop van den maaltijd daagde het verwacht bezoek op. De twee hoofdonderwijzers van den ouden stempel, de heer Koppers en Smits, met gaden en kroost, benevens de ongehuwde zuster van - mevrouw Koppers, door Greet onlangs beleedigd bij het thee-presenteeren. Evenals mevrouw Hemming' waren mevrouwen Koppers en Smits hunnen mannen onderdanig en zagen in dezen goden.
Julia, in dier verloofden trots, hield zich op de canapé bezig met Jan Tonijn, en werd aldaar met haar aanstaande van thee en toebehooren voorzien. Diana, Lucie, Theodoor en Dirk praatten met de dochters en zoons Koppers en Smits, ,,'t Regende je weer Koppers en Smits vanavond," dacht Greet, aan haar kleine tafeltje terzijde tegen den muur, als een soort van buffetjuffrouw. Zij moest tusschenbeide naar boven, om wat te brengen aan Anton en Christientje, die niet bij de groote menschen mochten, samen kien zaten te spelen op de ouderlijke slaapkamer, en het altijd te weinig vonden wat Greet bracht. Christientje vergat nooit haar tong uit te steken, prettig kind.
Verder hield Greet, wanneer zij geen thee schonk of koekjes bood, of later op den avond vrij zurigen Bordeaux met stukjes zandtaart — zich bezig met een haakwerkje. Waarvan bijna alle familieleden beweerden nooit het begin te hébben gezien en nooit het einde te zullen zien. Het waren zooveel ellen smalle kant voor hemden, en er schakelden zich eindjes wit aan eindjes grauw of grijs, al naarmate Greets vingers koud, heet of klam waren geweest. Anton en Christientje hadden er al eens paardje mee gespeeld en het kluwen garen achter hen aan door de gang gesleept, in plaats van het af te knippen. Greet herinnerde zich nog de moeite, het knie-



79
lend ontwarren van het uit haar werkmandje door Christientje gestolene.
Tot overmaat van ramp raakte pa's, de laatste traptrede afdalende been in die haakkatoen gevangen, en zijn toorn was onbeschrijfelijk geweest. Met vies gezicht had hij de sliert weggeschopt en gevraagd wat dit wel was? „Zelfs 't minste werk kan je niet behoorlijk verrichten, Margaretha, een kind als Christientje kan 't je verbeteren." Begrijpelijk, dat Greets gezag over de kinderen onder zulke vaderlijke opmerkingen geheel verloren ging.
Hoe dit ook zij, op visite-avonden nam Greet gaarne haar toevlucht tot de verachte ellen. Want wetend dat zij ook door de geleerde Koppersen en Smitsen als veel te dom werd beschouwd om mee te praten, en kennend de verachting waarmede deze op haar neerzagen en welke zij hun trouwens met woeker teruggaf, wist Greet bij zulk een gelegenheid nooit wat te doen met haar oogen, die als betooverd de Koppersen en Smitsen móésten aanstaren en elke bijzonderheid van hun Koppers en Smits uiterlijk en kleeding in zich opnemen. Zij wist niet wélke macht haar dwong dit te doen, want al die menschen, voor het meerendeel vlasharig, nuchter-hollandsch-bleek en breed-zelf-voldaan-onbeduidend van gelaat, stonden haar al evenzeer tegen, maar haar blikken bleven geboeid aan dit hevig antipathieke. Als zij haakte of thee schonk of koekjes bood, voelde zij hun spottende geringschatting schrijnen over haar met glycerine zoo glad mogelijk gehouden werkhanden, haar gestreken dasje, haar veel maal gewasschen plompe blouse. En zij had pa Koppers pa Hemming eens in de gang hooren beklagen, terwijl pa Koppers, wachtend op ma Koppers, zijn jas aantrok. „Jongens, amice, wat is dat een naar geval met die oudste van je, dat meisje heeft zóó iets stomps en sufs, letterlijk niets zit er bij, geen mond doet ze open. Zeker nooit tot eenig examen in staat geweest. Daar komt nooit iets van terecht, dat kan ik je wel voorspellen. Zoo iets is een zwaar kruis, man, maar je moet 't dragen."
„Margaréthaa," had pa Hemming, innerlijk gloeiend van woede, koel-trotsch wederleggend geantwoord, „maakt zich verdienstelijk in de huishouding. Wij zijn nu eenmaal allemaal geen uitverkorenen van geest, ik beleef al zóóveel plezier van Julia, Diana, Lucie, Theodoor en Dirk.... Niets is volmaakt onder de zon, waarde vriend. Zulken als Margaréthaa moesten er ook zijn."
Daar Greet wist bij niemand dan Piet op medegevoel te kunnen rekenen, broers en zusters zouden pa Koppers maar hebben toegejuicht, vertelde zij Piet hoe diep haar eigenwaarde wederom gewond was geworden. Piet werd dadelijk „helsch" en zon sedert voor Greet op middelen van wraak. „Ouwe Koppers! Gooi u toch 'n appelesieneschil in de gang, juffrouw, as u de navond weet dat ie



80
komp. Vlak voor zen voete, juffrouw, misschien valt ie der over, glijdt ie uit en breekt ie zen enkel. Want ik weet 'n bóér bij ons die dat gedaan heb. Of nee, ik weet nóg wat beters, vraagt ie u nou wéér om 'n luusefertje voor zen sigaar, dan strijk u 't af vlak bij zen dikke mopneus zen punt, of u brand bij abuis zen vingers. Dan heb hij ook zen kruis, want dan heb ie 'n groote blaar. Zoo'n schurk! Kon ik 'em maar wat doen, maar ik ben neturelik ook' maar meid hier. As ik zen hooge hoed er in weg maakte, of *n gaatje brandde in de rug van zen overjas ? O o, as Dorus 'em maar deris tegenkwam, die kon 'em wel beentje lichte! En wat zeg ik nou altijd van de heksames, juffrouw? Schoeljerige dinge. Wie daar toch 't eerst aan gedocht heit. Ik hou 't vol, juffrouw, tot an me dood, azze ze nooit geen mode ware geweest, kon niemand der groos op zijn dat ie ze heb, dan ware men allemaal even wijs. Om n pa nog zoo gemeen tegen u op te stoke, u die 't hier toch al zoo naar heb door al die heksames juist."
„Nou ja maar, Piet, der zijn beste brave menschen ook die examens hebben gedaan, dominee Hofkamp, juffrouw Freeze en de Fransche meester vroeger bij ons op school; en meneer en mevrouw de Behr en Sophie hebben in muziek toch ook hun examen gedaan."
„O, dat benne brave beste lui, de Beertjes !" beaamde Piet. „Maar juffrouw, ik mot 't u al weer zegge, want u is nou weer te onnoozel om 't te begrijpe. Dat is 't 'em juustement, die hebbe wel heksames gedaan, maar die ziene der niet zóóveul in, dat 't ze 'n harde netuur heb gegeve. Ik meen 't nou kort en goed zoo: heksames kenne, net als sjokkela in de mense der lijve, verkéérd in der hoofde werreke óf góéd. En hier, in deze eigenste huishouwing hebben ze alvast verkeerd gewerrekt en bij Koppers en Smits ook. Praat u mijn der niet van. 't Is deze keer wél 'n weesjonge, want 't is bar."
En Piet had haar dweil uitgewrongen, want zij deed de gang gedurende dit gesprek, met al de kracht harer gespierde jonge handen. En toen oolijk vriendelijk uit haar bukken opkijkend: „Hè, zoo moest ik hém nou onder hande hebbe, juffrouw! Ouwe Koppers moest die dweil zijn. Uitwringe..., zoo.... van banjefiek "
Deze dingen herdenkend, haakte Greet den avond om. Tegen elf uur werd er gebeld. „Piet goddank," dacht zij met een schokje van blijdschap. Gelukkig 'n bevriend wezen om even wat tegen te zeggen. Zij stond op om haar bondgenoot binnen te laten. „U krijgt nog meer visite en zoo laat!" zei juffrouw Smedink, mevrouw Koppers zuster, die zich voor veertien dagen beleedigd had gevoeld met theepresenteeren. „O, 't is de meid maar," haastte zich Diana.
„Ö ja." zei mevrouw Koppers' zuster flauwtjes.
„Maar," dacht Greet.
„Ja, het was Piet, thuisgebracht door Dorus, die op teedere wijze



81
afscheid van haar nam, Greet wachtte geregeld kalm met opendoen, achter de gesloten deur, tot de zoenpartij over was. „Wat klinkt 't duidelijk in de stille straat," dacht ze, „net gefluit. Hij houdt wel dól van *r, dat kan je wel merken. Iets voor Julia, zeg, of Lucie of Diana, om dat te hooren van de meid. Nou, ik vind 't geschikt, 't is de natuur, als der twee bij mekaar zijn die van elkaar houën. Waarom mag Julia nu wel en Piet niet?
Wie weet hoe Diana zou wezen, al doet ze nog zoo fijntjes nou. Ik zal nu toch maar 's open maken, ééns moeten ze toch gedaan hebben, 't Is nou zeker wel 'n paar minuten al." Dus schoof Greet den knip weg en rukte de straatdeur binnenwaarts, zag Dorus haastig achteruit schieten, met zijn hoed schuin op zijn vuurrood hoofd, en een smeekend-wanhopigen blik naar zijn geliefde uit zijn zwart oog; terwijl Piets hemelsblauwe kijkers schitterden, dwazig opgewonden, toch schalks, boven een paar scharlaken dikke wangen. Ook Piets hoed hing op één oor; wreed wendde zij geen blik meer naar Dorus; een wreedheid die, ontleend, bestond uit schroom, omdat Greet toekeek, en uit de behaagzucht eener beminde vrouw, die weet dat zij geen moeite behoeft te doen voor den haar met hondentrouw aanhangenden geliefde. Greet raadde het alles en haar hart neep toe, niet van ijverzucht, maar van het eenzaamheidsgevoel weer, dat haar in den namiddag zoo had gemarteld. Hoe rijk was Piet in genegenheid, hoe doodarm zij zelf. En voor haar niet zulk een genegenheid, en geen kruimpje eener andere, van eigen vleesch en bloed. „Genavond, juffrouw, der is nog veel wind buiten," Piet giegelde, omdat Dorus op eenige passen afstands bleef luisteren. Dorus kón nóóit scheiden.
„Zoo Piet, ja, dat kan je wel voelen," Greet knikte goedig, en stak een hand om de deur. Piet wendde zich om: „Ga toch heen, malle Dorus, de juffrouw krijg alle trek maar in de juffrouw der gezich. En 't is me knappies koud, van banjefiek."
Verbluft nam Dorus den hoed af voor Greet, zijn oogen stonden steeds verwijd, bijna verwilderd. Doch hij verdween thans met hazengezwindheid. Piets oogen bléven schitteren, zij sloeg de deur toe met harden slag. Toen zette zij haar verliefdheid plots practisch aan kant, met de wilskracht waarmede zij rederen namiddag den grooten ijzeren pot met aardappelen voor al de Hemmings van het vuur lichtte.
„Is der nog fesite, juffrouw?"
„Nou en of."
„De ouwe draak " Piet knikte. „Heb u nog koppies T
„Ja, ik had nog geen tijd om ze te spoelen. Met al die bediening,
en dan nog de kinderen boven, dat begrijp je. Niemand die 'n
hand voor me zal uitsteken."
Greet Hemming. 6



82
„Akelig vee," bromde Piet. „Maar, beere, bekommer u je der niet over, geef u ze mijn maar gauw, dan wasch ik ze wel om."
Piet was al in de keuken, griste zich den hoed van 't hoofd, en haar manteltje van 't lijf, sloeg haar mouwen tot aan de ellebogen op, greep den ketel voor 't water. En zij stond thans niet meer tegenover Greet als de verliefde vrouw, met een gansch anderen zieletoestand dan Greet den haren noemde en die haar van Greet vervreemdde. Greet kon haar nu weer voelen als de trouwe hartelijke kameraad, op wie zij kon rekenen, haar medewerkster.
t Vreemde gespuis gelukkig al weer weg," mompelde Greet, toen de geheele familie naar bed, zij alleen met Piet den boel afruimde. Van de zandtaart, waarvan Greet slechts een schraal stukje had bekomen, juist een proefje om haar te doen snakken naar meer, lagen nog maar een paar kruimels op tafel.
Ma had alle lekkernijen veilig achter slot eh grendel gebracht, iets dat haar steeds in den pleizierigen waan sterkte, dat de huishouding zonder haar zuinigheid en wijs beleid aan een onvermijdelijken ondergang was overgeleverd. Zij had de gewoonte tot kennissen te klagen: „Och, ik ben weer doodmoe. U begrijpt, zoo'n gezin, en niemand doet hier iets behalve ik; mijn oudste dochter, nou ja, die helpt me 'n beetje." De menschen, op een enkele na, die scherper zag en Greet beklaagde, praatten dan ook steeds van „arme dikke ma Hemming met al die geléérde dochters en zóó'n hulp in de huishouding."
„U zat zeker maar te hake, hè juffrouw?"
„Ja, wat zou 'k er anders bij uit hebben gevoerd."
„Ja, 't beste wat 'n mens der bij doen kan, hake of breie."
„Breien, als er visite is, dat zouën de zussen veel te burgerlijk vinden."
„En as zijlui nou geen heele hiele-n-in derlui kouse hebbe op Maandag, dan mot u ze der wel op Zondag inzette."
„Ja, maar dan niet in de kamer waar visite is."
„En waarover had de ouwe draak 't zoo al, juffrouw? Zeker weer over heksames. Met zen lang uitgestreken bakkes, waarin zen mopneus niet ééns past. 't Is me 'n gebak om tegen Sint Niklaas bij de spikkelaas voor 't raam te zette."
„Nee, hij had 't nou over 't ministerie. Met zoo'n ministerie als er op 't oogenblik is, móét 't land wel naar den kelder, zei hij, en pa sprak netuurlijk tegen."
„O ja, die zei dat 't na de zolder gaat. As u pa en de ouwe draak eris ministeries werde, dan zouën ze *t wel klaarspele. Wat mot je as ministerie nou al zoo doen, juffrouw?"
„O weet ik 't, je moet 't land helpen regeeren, en zorgen dat iedereen tevreden is en zoo."



83
„Nou, maar dan ben ik blij dat ik geen ministerie ben. Ik ben dan ook maar liever Piet Proppers, wat u? Maar de ministerie van oorlog, mot die nou zorge dat er geen oorlog komp, juffrouw ? O hoe zit 'em dat?"
„Eén man is geen ministerie, minister moet je zeggen. En wat ie doet, ja, god, dat wéét ik niet 't toezicht houën over 't leger, hij zegt wanneer der geweren noodig zijn en hij verandert, zei Dirk ten minste, de jassen en petten nou en dan, , en dan moet ie inspecteeren of alles wel precies gedaan wordt als ie 't gezegd heeft. Enfin, zóó iets. Hij zal wel genoeg te doen hebben, Zoo n heel leger moet je denken."
„Ja, 't is geen bewaarschooltje," beaamde Piet, „da's sekuur."
„Laten we voortmaken, Piet, ik heb zoo'n slaap."
Ongelukkigerwijze hadden de stemmen van Greet en Piet zich al te zeer verheven; het ouderlijk slaapvertrek was boven de voorkamer, alwaar men het bezoek ontvangen had.
„Margaréthaa!" klonk 's heeren Hemmings stem door het gansche huis, wekkend de reeds ingeslapenen: „Je wordt belééfd verzócht beneden geruischloos je werk af te doen. Zeg dat ook aap de meid IJ"
„Heere god," bromde Piet, gestekeld door dat woord MEID en den minachtenden nadruk daarop, en totaal niets snappend van het woord geruischloos; „Meneer kan zelf nog 's best geruisloos knecht worde."
„Oóóó!" fluisterde Greet ontzet, de wenkbrauwen fronsend. Zij zag haar statigen vader reeds vernederd afdalen van zijn troon waarop hij majesteitelijk gezeten was, en knecht worden. „Pa heeft zóóveel aktes, dat kan nooit, Piet."
„Ja ja ja, aktes, ze draaie, ik zeg 't u voor de tweeduuzendste maal, juhrouw. gewoon de harte in der lui der lijve om as de halze van kippe.'
Piet ging Greet voor met den blaker naar boven in het nu spookachtig sombere huis, waar hun schaduwen zich plechtig bewogen tegen den witgekalkten gangmuur. En Piet fluisterde, somber-veelzeggend als een waarzegster, Greet in 't oor: „Had u pa u ma maar nooit gevraagd, juffrouw, dan was ü der nooit gewees, of nee, had maar iemand anders u ma gevraag, dan zou 't er nóü wel anders met u uitzien. En as u dan nog gebore was met twee gelijke beene.... Maar, stumper, u heb nou ook alles op u dak. Dorus zeg 't ook. Hij heb pertinent meejelijden met u. Hij zeit: ,azze wij getrouwd benne, stane der tien kommetjes koffie klaar voor juffrouw Greet, wijf.' Hij noemp me dikwijls wijf, want hij hóudt van me, gód juffrouw, daar kan u je niet indenke hoeveel Dorus van me houdt. Nou, genach juffrouw, slaap u maar lekker, hoor, en droomp



84
u maar niet van die ouwe schoolmeester met zen kale kop en zen snoekesnuit. Ik wou óók dat ik 'm had, onder 'n kaasstolp, 't Is geen weesjonge 1 Ik gaan toch maar een beetje van me Dorus droome, 'n Mens mot wat hebben. Al ben ik maar de meid. Hi hi!'
Zij waren nu voor de deur van Greets kamertje. Greet drukte Piet de hand. „Gnacht Piet, wees maar blij dat jij de meid bent, jij kan ten minste weggaan wanneer je wilt, maar ik moet altijd hier blijven!"
„O jongens ja, toch joppe, nou dan maar lekker meid, veel liever dan de dochter van u pa! O, want zóó'n pa!" Zij gaf Greet den blaker en knipoogde. Greet trad haar koude kamertje binnen.
„Weer 'n Zondag en m'n verjaardag voorbij!"
Hoeveel zouden er nog komen, eentonige, eentonige, eentonige; zij zuchtte zwaar. Ja inderdaad. Piet was te benijden, vergeleken bij haar! Piet, de meid, met haar kortdaatheid, haar Dorus, haar gelijke beenen, haar vrije dagen en bovenal haar vrijheid! „Morgen de vuile wasch," bedacht Greet nog, reeds half ingeslapen.
HOOFDSTUK VI.
„Goddank," dacht Greet den volgenden Zondag, en trok de straatdeur achter zich dicht. Het regende. En het meerendeel der familie Hemming bleef thuis, lezend, gapend, zich vervelend, kwetsend eikaars doen en laten beoordeelend. Greet ging naar haar vrienden de Behr; voor haar was het feest, scheen de zon. Zij ging genieten van vroolijk gezelschap, muziek en zang, haar oogen straalden, haar wangen gloeiden. Zij had er aan de koffietafel zoo opmerkelijk aardig uitgezien, dat Diana spijtig afgunstig snibde: „Kind, wat zie jij er opgewonden uit, ik kan wel zien dat je van middag veroveringen moet maken." Waarop natuurlijk een gelach was gevolgd, Greet alleronaangenaamst stemmend. Weer een benauwd oogenblikje geweest. Enfin, nu bleek ze dit verdriet al weer te boven, 't Kwam toch maar van haar goddelijke famielje." Ma, nog niet in de ge> legenheid geweest zijnd de bewuste blouse te koopen, had Greet voorloopig twee gulden verjaardagsgeld in de hand gestopt. Greet voelde zich rijk er mee. Wacht, ze ging zalig de tram nemen naar de Toussaintkade, waar de de Behrs woonden. Een trammetje was al een weelde voor Greet; de respectieve kleeding en aangezichten der passagiers, de beleefdheid van den aan zijn pet tikkenden en haar



85
dame noemenden conducteur, dé hulpvaardigheid van iemand, die, om haar mankheid, haar de hand reikte tot instappen, of binnen plaats voor haar maakte!.... Nu ook weer een oude heer, zoo vaderlijk.... „O, hier kunt u nog bést zitten, als we allemaal wat opschikken." Greet kreeg er bijna tranen in de oogen van. „O, dank ut wél, meneer. Zij knikte, en de oude heer greep even aan zijn hoed. Haar hart zwol van erkentelijkheid. Thuis gevoelde zij Zich altijd zoo de mindere; hier kende niemand haar en zij werd geacht.
Bij de de Behrs werd zij, als gewoonlijk, met gejubel ontvangen. De meid, die er al jaren was, zei vriendelijk: „O, dag juffrouw Greet, wat een wéér, vindt u niet ? Zal 'k u 's gauw helpen met uw manteltje? Gelukkig, erg nat ben u niet."
Sophie kwam de gang inhollen, achterna gerend door Albert; haar jongsten broer. „O schattekind, ben je daar?" juichte Sophie ,Arm schaap, ben je niet nat? kom gauw mee, ik was al
bang dat je niet komen kon, dat er thuis weer iets zou zijn met paa óf 't gekrulde lam, of 't steile lam, ze zijn eigenlijk allemaal lam, hè, 't is één en al lam, behalve je ma."
„Nou, zeg dat wél, nee hoor, al hadden ze me vastgebonden, ik zou me hebben losgerukt voor die enkele maal dat ik 's weg mag.... en bij jullie."
„Ik zou ze allemaal doodschieten!" was Albert de Behr met zijn veertien jaar voor „een radikaal geneesmiddel."
„Hoor hém," lachte Greet. Maar zelfs Alberts overmoed deed haar prettig aan, er bleek uit dat hij partij voor haar trok, haar waardeerde. Greet dacht aan „het gekrulde lam," aan Theodoors gretige oogen, toen hij hoorde waar zij heen ging. Wat zou hij dolgraag mèt haar mee zijn gegaan, en hoe moest hij zich bedwingen om niets te zeggen, in doodsangst dat iemand anders dan zij zou merken hoe verliefd hij was. En die Phie, die als een dolle om hem lachte.... sjees.... 't was me toch n geschiedenis.
„Zoo Greetjelief," zei moeder de Behr, en zij kuste haar, „ik vind 't erg aardig dat je der bent, ik zei nog tegen Phie aan de koffie, hè, ik verheug me 'r al op Greet weer 's te zien."
Mevrouw de Behr was een mollig ffisch blozend moedertje, met lachende donkerblauwe kijkers, minder trotsch van blik dan die van Sophie, minder voornaam, vond Greet, maar 't waren toch de liefste oogen die je bedenken kon, zoo zacht en in-goed. En dat mooie bruine kroeshaar, dat ze allebei hadden. Bij mevrouw, nu acht en veertig, nog geen grijs draadje er door. Precies jongemeisjeshaar en zoo zwaar. Greet streek er eens over.
„Nou kom je gezellig naast mij zitten, hoor, dan drinken we straks een extra lekker kopje thee."
„Maar wij eten eerst samen al de theekransjes op, Greet en ik,"



86
dreigde Albert, „Greet, van die heerlijke bruine, met witte glacé ringen er op, zulke dikke slangen.... ik zeg je, fijn, eersterangs ...." hij smakte met de lippen. |
„Bengel, als je er soms al aan bent geweest, dat je 't zoo goed weet...." verontrustte zich Sophie' daar zij iets in de bruine jongènsoogen zag oolijken dat haar niet pluis toeleek.
„Ik heb maar even de kwaliteit onderzocht," stelde Albert haar gerust, „voor den czaar van Rusland moet ook alle voedsel geproefd worden.... Wees jullie maar blij. Hoe wist je anders dat ze vergiftvrij zijn. Dat is nou mijn dank." Hij trok een zeer deugdzaam gezicht.
„Ma, word u toch bóós, lacht u toch niet om dat sujet!" wanhoopte Sophie, „is dat nu een opvoeding die u geeft. Greet, lach niet."
„Ik ben bijna vijftien, als ik nóü nog opgevoed moet worden, mag jullie wel *t achterste voren beginnen," verontwaardigde zich de jongenheer.
„Juist, 't achterste voren, over de knie met een mattenklopper. Hóéveel heb je genomen? zeg 't, of je mag van avond niet naar de komedie met Ernst!" Sophie greep hem bij den schouder.
„Hè, die Phie.... de kommissaris van politie kan wel bij 'r in de leer. Nou, twee en een half...."
„Maar waar is de andere halve dan?"
„O, die zit in m'n vestjeszak, m'n horloge is tijdelijk in de maak, dat moet toch 'n remplacant hebben. Greet, hebben? Zalig hij hield het haar voor. „Kom, hap toe.... Wees niet bang voor Phie, ik ben 't óók niet." ti*'x!
„O ja, Greet moet noodig jouw koekje uit je benauwde zakje. Oneerlijke bengel, als ik 't weer merk, krijg je in een maand geen pianoles van me en mag je in geen maand uit."
Dat zeg jij, maar dat zegt moes niet, hè, gezellige dikke moes!" vleide de jongen, beide armen stijf om haar heen en zijn gezicht tegen haar gevulde wangen drukkend. „Kind, laat me los, ik stik,
zeker Phie heeft heeft gelijk," hijgde mevrouw, bijna gesmoord.
Maar de jongen zoende haar.
„O, ze is toch zoo heerlijk. Greet, de joligste moeder op aarde, de leukste. En ze vindt dat ik veel te groot ben om nog opgevoed te worden door Phie en door haarzelf. Nietwaar, moezemijntje, kom jij maar bij je Bertje! En Phie, wat zal jij toch 'n vreeselijke ouwe juffrouw zijn, geen mensch zal je willen trouwen, met je bedillerigheid. Nét jouw zuster Diana, hè Greet, zeg nou maar ja, want anders heeft zij weer alleen gelijk."
,,'t Is niet om dat koekje, akelige jongen," rechtvaardigde Sophie haar wijze van optreden, ,,'t is 't geniepige van 't snoepen dat me



87
zoo kwaad maakt. Al nam je drie tegelijk oit 't trommeltje, als er gepresenteerd wordt, dan..,.
„O, maar dat doe ik straks dan wel, zés als je wilt. Nou Phie, wees nou maar weer zoet, en goed op je Bertje, want als je ooit een vrijer krijgt, die zoo bezorgd alle eten en drinken voor je proeft als ik, mag je blij zijn, hè Greet? Toe geef jij mij nou gelijk, zeg."
„Voor mijn wordt 't nog meer dan geproefd, ze eten 't wel heelemaal op," bekende Greet ^openhartig.
„Daar, zie je wel?" toonde Albert zijn volkomen onschuld aan.
„O, dat is koren op zijn molen," lachte Sophie.
„Hè ik zal ook blij zijn "
„Als ik goed getrouwd ben—" voltooide Albert snel. „Nee van jou af, aap van een jongen."
„Nou, ik zal nooit bij mijn zwager in komen wonen, dank je verschrikkelijk." Zijn brutale tronie wipte opwaarts, zijn oogen schoven scheel, zijn mond wijdde uit met de bliksemsnelheid, al het elastische van een clownsgrimas.
„Zoo'n jongen toch," klaagde Greet kwasi, haar oogen afdrogend. Zij had als altijd dolle pret hier. „Die Bert, gladde aal. Zoo heb ik Dirk of Theodoor nooit gekend. Hij lijkt er wel een uit een circus?'
„O, hij moet zich nu natuurlijk voor jóü uitsloven. Ja, je bént geestig.... én beestig," Sophie schudde het hoofd, terwijl de heer Albert het bevallige zijner mimiek nog verhoogde door scheel en wel te trachten verscheidene malen achtereen zeer snel met de punt zijner tong de tip van zijn neus aan te raken. Hij werd in dit aanminnig spel gestoord door de binnenkomst van zijn vader met twee heeren; jongelui, waarvan een, een blonde, Frits Arndt, leerling van den heer de Bèhr, Greet bekend was, terwijl de ander, donker, mevrouw de Behr, Sophie en haarzelf werd voorgesteld als Donald Hemming, candidaat in de rechten.
Donald Hemming. Greets hart stond er bijna stil van. Zij dorst nauw opkijken naar de lange slanke gestalte vóór haar; zou dat een zoon van pa's oom wezen ?
„Juffrouw Hemming," Hoorde zij meneer de Behr als in een droom zeggen, „ja, de juffrouw is een naamgenoote van u.... toevallig ...."
„Zéér toevallig, bijzonder toevallig," klonk een krachtig-welhuV dende beschaafde jonge stem, de aangenaamste door Greet ooit gehoord. Zij ried een diepe buiging van de gedaante tegenover haar, want heur oogen werden door haar onoverkoombaren schroom steeds omlaag naar één plek van het tapijt getrokken, de plek naast twee keurig glimmende heerenlaarsvoeten, de zijne. 7a) had een gevoel als zou zij nooit haar hoofd weer kunnen heffen. „Is de juffrouw hier uit den Haag?"



88
„].... ja.... meneer...." stamelde Greet, haar oogen opwaarts dwingend, en niet goed wagend te kijken in twee groote fluweelbruine appels, waaruit haar iets jongensachtigs durvend-schalks toelonkte, iets dat zich vriendelijk scheen vrooüjk te maken over haar onbeholpenheid. Wat een verschil tusschen dit en den spot van thuis. Donald Hemming lachte even als aangenaam aangedaan, een prettig vol lachje, het klonk als muziek door de kamer, vond Greet, die gloeirood was geworden. „Naamgenooten moeten elkaar de hand geven, nietwaar meneer de Behr?"
Greets blos donkerde uit tot purper. Haar vingers dorsten die toegestoken hand niet ontmoeten.
„Je maakt de juffrouw bang!" bestrafte Frits Arndt, de blonde jóngen. „Hij is overal maar dadelijk thuis én met iedereen even familiaar. En de lui zijn er waarachtig niet altijd van gediend, hoor." Frits Arndt was een tikje jaloersch op Hemmings salonvaardigheid.
„Nou Frits, dat is juist wel aardig," vergoelijkte mevrouw de
Behr. „Hier mag iedereen dadelijk thuis zijn die stijfheid
altijd...."
„Bang jij, met je bang — de juffrouw is niet bang, hoe
kan de juffrouw nu bang zijn voor mij ? Kijkt u me maar eens aan, juffrouw. Zie ik er nu zóó verschrikkeüjk uit, dat ik iemand bang maak? Weméé toch " hij dwong haar blik omhoog.
Greets schroom werd verdrongen door een lust tot lachen, haar ernst waasde weg in een glimlach, zij zag hem nu eerlijk en vrij aan. „Ziezoo, nu weet ik meteen de kleur van uw oogen," zei hij eenvoudigweg. Greet kleurde weer, haar hart begon te kloppen. Zij voelde haar hand gegrepen en gedrukt, en een tot nu toe ongekende trilling, in een zonderlinge gewaarwording, haar arm doorloopen. Donald Hemming nam een stoel naast den haren, en. zei losjes:
„Ik wil wedden dat we nog familie zijn. Raden?"
„J.... ja... s stotterde Greet weer bedremmeld, en het viel haar in wat meneer de Behr jaren geleden eens, zij wist nu sarcastisch, gezegd had, dat de wereld vol Hemmings zat. „U is toch niet de zoon van pa's oom Daniël."
„Oom Daniël?" vroeg hij verrast.... „Ja, natuurlijk, mijn vader heette Daniël, Daniël Hemming. Ik heb hem nooit gekend, helaas."
„Daniël Hemming.... en uw moeder, uw mama?"
„Moeder? Moeder is een de Kroon van zichzelf. Nelly de Kroon, maar ze is na vaders dood mevrouw van der Plaats geworden, en na, is ze weduwe van der Plaats. Na haar tweede huwelijk is moeder met ons naar Indië gegaan. Er zijn twee zusjes van der Plaats, Marie en Suze. Moeder woont 's winters in Nice met de zusjes, of in San Remo, en 's zomers reist ze veel door Duitschland, Oosten-



89
rijk, Zweden en Noorwegen," hij maakte een achteloos rondgangaanduidend gebaar, „dan hebben ze 't in 't Zuiden te warm natuurlijk."
„Ja, 's zomers zoekt iedereen de koelte," zei mevrouw de Behr, „ofschoon de zomers van de laatste jaren.... Phietje! krijgen we een kopje thee?"
Het duizelde Greet. Wat een weelde, ging het door haar hoofd, en hij sprak er over of 't zoo niets was. Nice, stel je voor, dat wist zij nog van de kaart op school, lag heel in 't zuiden van
Frankrijk, goddelijk moest 't daar zijn Hadden ze zeker dan
'n prachtig huis, zoo'n villa. Vergelijk daarbij haar eens, altijd bij Piet in de keuken met potten en pannen, 't groote fornuis, de glazen kast met de borden en schalen. Nee maar, wat had je op aarde toch een lotsverschil.
„En üw vader," vroeg de jonge man. Greets bük weer opwaarts tot den zijnen dwingend, „is dat dan niet Gideon Hemming, 't hoofd van een school hier in den Haag?"
Greet knikte bevestigend, en zij zag een guitig fijn glimlachje huiveren om Donalds onbehaarden rooden mond, en hetzelfde glimlachje tintelde uit zijn bruin oog naar het hare. Hij móét weten hoe pa bestaat, schichtte het door Greet, zeker van zijn moeder.
„Maar dan zijn we neef en nicht," kwam Donald op eens tót gevolgtrekking, „en moeten we elkaar als familieleden nog eens begroeten."
,,'t Is hém maar om de hand van juffrouw Hemming te doen," beweerde Frits Arndt, van wiens broer Donald de vriend was.
„Zeg 's Fritsje, hou je stil of ik neem je nooit meer mee
uit wandelen."
„En hier mee op visite " bracht Albert de Behr in't midden.
„Nee, die is óók goed, ik introduceer hém hier.... Omdat Jan ziek is en hij zich bij ons verveelde, zeg ik kom mee, ik zal je brengen
„Bij een lollige familie " maakte Albert reclame.
„Maar Bertje, ben je nou «iet góéd!" riep mevrouw de Behr. „Wat is dat nou voor een uitdrukking."
„Kwajongen," bromde meneer, „altijd zijn duit in 't zakje."
„Hij heeft gelijk, hij zegt waar 't op staat, alleen zullen we 't bijv.n.woord voor de netheid veranderen in prettig, jolig, hef.... ik laat de familie de keus. Juffrouw Hemming, wat kiest u ?"
„O, alle drie!" riep Greet, nu volkomen op haar gemak. „En nog een heeleboel aardigs meer."
„Uitstekend, ik neem dit kopje thee in dank aan uit de handen van mejuffrouw de Behr
„Van 't blaadje " zei de letterlijke Frits weer.



90
„Uit de lieve handjes van mejuffrouw de Behr," Donald stond op, „en drink 't uit op de gezondheid van de gastvrije familie de Behr en die van mijn nicht, mejuffrouw Hemming, met wie ik helaas veel vroeger had moeten kennis maken."
„Daar hoort eigenlijk wijn bij lachte Sophie. „Thee is veel
te slap."
„ Jeremineer nou maar niet over 't verléden, geniet van 't tegenwoordige," bromde Frits Arndt, „zooals ik van mijn thee doe. Hè, 't doet me goed; ik had net zoo'n dorst mevrouw; we hebben bij de koffie eieren met ham gehad, en dat was zoo'n beroerd zoute geschiedenis. Onze keukenmeid is zeker hevig verliefd."
„Wel wel, dus u is nu de dochter van Gideon Hemming," vervolgde Donald tot Greet, „de oudste?" Zijn lippen doken in het kopje.
„Ja, ik ben Greet." Greet kleurde voor de derde maal bloedrood; de vijftig duizend gulden historie speelde zich af in haar hersenen, die toch nog niet geheel van den eersten schrik waren bekomen. Daar wist hij toch zeker van.... van dat geld.
„O ja — dat is waar, Greet, de oudste. Nog meer meisjes, hé ?"
Greet vertelde van haar zusters, hun werkkring, hun leeftijd. Toen van haar broers.
„En u, heeft u ook een vak?"
„N nee ik ben maar gewoon zoo in de huishouding.
Och 't is eigenlijk nies .... niks " Zij ghmlachte pijnlijk
verlegen, toonend dat zij eigen verdiensten zoo gering mogelijk 'schatte.
„Kom Gréêtje, wees nu maar niet al te bescheiden," bestrafte mevrouw de Behr, „we mogen genist zeggen, dat alles thuis zoo wat op jou neerkomt.... als jij er niet was.... hoe zouden ze 't dan stellen?"
„Ja zeker," beaamde Sophie, „'t mag waarüjk wel 's gezegd worden, al doen ze bij je thuis of...." haar stem daalde tot gefluister voor zich heen, „spoken."
„Phie, Phie," kwam meneer de Behr goedig haar verontwaardiging dooven.
„Nou pa, gut, 't is toch waór," pruttelde Sophie, in haar verdedigingsijver meer water op de thee schenkend dan noodzakelijk was.
„Gunst, mevrouw, Phie—" Greet werd angstig onder al dien lof in 't openbaar. Nog nooit was zij zoo op den voorgrond geschoven, zoo hooggeschat geworden.
„Nee, nee, u geloof ik nu niet meer," zei Donald vriendelijk, „wel de dames de Behr. U kamt u zelf maar af "
„O, dat doet ze altijd viel Sophie weer snel in, „en dat is
juist zoo verkeerd, omdat ze thuis...."



91
„God Phie," verontrustte zich meneer dé Behr weer, „bedenk toch
„Och pa, meneer Hemming zal er toch wel 'n visite maken en wel zelf alles zien. Heerlijk, dat 't eens aan den dag zal komen," pruttelde zij, met een haarspeld het kousje van het spiritus-kómfoortje omhoog wroetend, ,,'t is 'n uitzonderlijk geval, dat er zoo op iemand wordt neergezien door haar familie.
Donald Hemming spitste de ooren. Hij zat zich af te vragen wat dit toch was met Greet, wier grijze oogen Phie toelachten, waterig zonnig verlegen, in een gedwongen opgeruimdheid, waarachter haar grauwe berustende treurnis schuilevinkje speelde. Dat meisje is thuis ongelukkig, was Donalds innerlijke overweging, en goedhartig zijnde, kreeg hij medelijden-; en keek haar ééns zoo vriendelijk aan, met een deelneming in zijn donkere kijkers, die Greets ongerepte hart weer pijnlijk fel deed kloppen, en de kleur op haar wangen deed branden tot stekens toe.
Wat was hij lief, schattig tegenover haar, Greet. Neen maar, was 't wel waar, en droomde zij niet, om dadelijk wakker te worden in haar smalle ijzeren bed op de zolderkamer met het voeringbehangsel over de gewitte muren. Neen hoor, 't was waar. Hij zat naast haar, Greet, Margaretha Hermine Hemming» een beeld van een. jongen, niet regelmatig mooi van gezicht, maar zoo aangenaamvoornaam uiterlijk, en keurig gekleed. Hij sprak met haar, en van mooie Phie nam hij, wonder der wonderen, niet eens zoo'n notitie,
die liet hij, meer aan Frits Arndt over hij sprak met haar,
Greet. Stel je voor, als Diana, die al huizen hoog sprong als ze
de jaspand van Felix Hubrechts gewaar werd, dit eens zag
En hóórde en hoorde Wat wat was 't, hoe kwam 't, dat dit
haar, de verachte Greet, te beurt viel, haar de onwetende examen-
looze Greet 't Lot hield er wel rare wendingen op na. Door
al het overige gepraat heen, klonk de stem van Donald Hemming vrij en vrank, en helder als een klok. Hij studeerde te Leiden, vertelde hij, „ja, 'n lief stadje nogal, maar wel saai hoor, om 'n kanon door te schieten. Enfin, je had, als Je er wonen móést, den
Haag vlak bij, en Amsterdam En hij vloog er wel uit, uit
Holland, parbleu, naar Parijs, Weenen, Berlijn Weer dat
achtelooze gebaar van afstand en géld zijn voor mij NIETS.
Parijs dacht Greet eer ik dat te zien krijg. En bij hem
is 't maar zoo niks.
„II heeft toch nog een broer?" waagde zij.
„Ja zeker, James, Jemmy.... maar dat is Delft.... Jemmy. Hij
is al bijna ingenieur.... Nee, Jemmy, dat is Delft Over 'n
paar maanden zal hij er zijn."
„Civiel ingenieur?" vroeg meneer de Behr maar voor Greet. Hij



92
veronderstelde dat zij niet erg thuis was in het onderwérp en raadde juist. Greet vond 't heerlijk dat hij 't vroeg, zij wist niet wat te zeggen. Van ingenieurs had ze geen verstand. Niemand sprak er thuis over.
„Nee, mijnen; hij gaat naar Spanje, naar Zuid-Amerika, naar Rusland later, weet ik al wat. Jemmy vost zich dood, hij is er voor geboren. Heel anders dan ik, ik leg 't maar op m'n gemak aan.... ik ben de oudste, bijna vier en twintig en pas candidaat. Ja, moeder is er alles behalve over gesticht, maar que voulez-vous, ik moet 't leven genieten, dat is nu mijn roeping."
Greet wist niet waarom, maar zij gevoelde een spijt haar dóórvaren dat zij een paar jaar ouder was.
„Als u 't kunt dóén...." meneer de Behr glimlachte, ,,'t Is geloof ik, zoowat iedereen zijn roeping, alleen de middelen ontbreken helaas maar al te vaak om die roeping te volgen. Ik heb altijd hard moeten werken. Als ik gefortuneerd was geweest, zou ik mijn muziekstudie hebben voortgezet. Enfin, ik heb zorgen, maar ik ben tevreden en benijd niemand. Ik heb 't zoo'n beetje in me, de zon, de tevredenheid."
„Wat is u dan veel gelukkiger dan ik. Ik moet eeuwig zoeken naar wat nieuws dat me afleiding geeft. Ik wou dat ik ook die tevredenheid in me had. Ik verveel me hartgrondig van tijd tot tijd. II niet, zeker?"
„Mijn waarde heer, nooit tijd voor gehad. Als je zooveel mondjes
den kost moet geven ofschoon, de last is mét de jaren veel
lichter geworden. Mijn dochter hier, Sophie, heeft veel lessen, heel veel, en mijn zoons, Ernst en Dolf, ze zijn uit nu, verdienen ook
al heel aardig respectievelijk als klarinettist en fagotist en
altijd piano er bij. Ja, dat gaat heel best, heel goed. Michel is klerk bij Mr. de Bracht advokaat, en Albert, dat weten we nog niet precies.... hij heeft veel aanleg voor teekenen. Maar of er 'n schilder in 'em steekt...."
„En bij u in huis? de grooten ook."
„Ja natuurlijk ze zouën nie anders willen. Waarom moeten
die jongens nu weg ? Moeder kan ze niet missen, hè moeder ? Ze zijn zoo vrij als vogels, maar 't zijn oppassende jongens en spaarzaam. Neen, ze blijven allemaal bij me tot zij trouwen, en dan zullen moeder en ik 't aan den eenen kant naar vinden dat er, al is 't maar een minder aan tafel zit."
Greet zuchtte. Zij zou 't dol prettig gevonden hebben als erjbij de Hemmings in Duinoord een minder aan tafel had gezeten, voor haar dan zooveel sarrende opmerkingen minder. Wat een verschil en wat was zij toch een ongelukkige ziel om in zoo'n vijandelijke atmosfeer te moeten leven altijd.
„En wie weet hoe gauw er iemand trouwt," Donald Hemming



93
glimlachte veelbeteekenend tot den heer de Behr, na een blik op de met Frits Arndt sprekende Sophie, die Donald wel hoorde, nuffig haar rozig mondje introk, en „dien vent" brutaal vond.
De heer de Behr liet zijn uitgespreide hand langzaam over snor en baard gaan. „O, niets van te zeggen." Hij haalde de wenkbrauwen en schouders even op. „Kunnen ze 't góéd doen, dan is 't de aangewezen weg, maar anders is vrijheid goud waard, meneer. Dat hou ik m'n volkje altijd maar voor. Maar ééns zal 't er wel van komen voor een of meer, dat is zéker."
O god, o god, trouwden ze bij óns maar allemaal tegelijk, peinsde Greet, hoe kom ik ooit van ze af? Als ik alleen thuis overblijf bij paa en ma, heb ik ook wel geen vooruitzicht, maar dan is 't voor 'n poos toch beter voor me, dan hoefde ik maar van paa alleen complimenten af te wachten. Ma kan er nog mee door.
„Ontzettend aardig, zoo'n plezierig familieleven, juffrouw ik
meen nicht Gretha als ik dat'mag zeggen?" oolijkte Donald.
„Ja, hier...." stotterde Greet, hem in 't onzekere van haar bedoeling latend.
De de Behrs konden nooit lang leven zonder muziek. En daar Donald muziek ging bespreken, liep Sophie al spoedig naar de piano, om te vragen of hij dit van Chopin kende, dat van Beethoven, iets anders van Schumann.
Sophie speelde een quatre-mains met Frits Arndt, meneer de Behr kreeg zijn viool, mevrouw accompagneerde hem. Eindelijk zette Donald, die zich lang had doen noodigen, bewerend dat hij niets was na dit alles, zich voor den vleugel, en speelde
Greet dacht dat zij nóóit zóó had hooren spelen.
„Een fantasie van Schumann," zei hij. Natuurlijk zou het, wat meneer de Behr altijd noemde, technisch wel niet zoo goed zijn
als Sophie of mevrouw, maar 't was eenvoudig goddelijk Het
scheen tóch wel goed te wezen, want de heele familie de Behr, zélfs Frits Arndt, klapte in de handen. „Bravo! bravo —" Iedereen bleek opgetogen.
Donald Hemming draaide zich met een ruk om, op de pianokruk. „Och kom, 't is niets ik ben maar liefhebber, dilettant "
„U moest geen dilettant zijn — U hebt een kolossale dispositie, hoor," meneer de Behr blonk van genoegen, omdat bij kon prijzen en een talent ontdekt had in de kunst die hij aanbad.
„O ja, ik beken, dat ik dit ook veel liever had gedaan dan
ploeteren in de rechten, die me tegenstaan. Maar moeder was hier beslist tegen, en ik was bij de keus van m'n beroep minderjarig. ,Geen muzikant, alsjeblieft,' zei moeder, 't goeie mensch begrijpt niets van kunst, absoluut niets. Een Mozart zelfs zou ze miskend hebben." Ifejifll



94
„Ja, we zijn niet allemaal eender!" troostte meneer de Behr.
Greet bemerkte op eens tot haar schrik dat het treurig grijze van den Aprilregendag tot een volmaakten schemer was vergrauwd buiten, verzwart eigenlijk. In de kamer heerschte een gezellig halfduister, met een kleine geel omkapte lamp goud schijnend op tafel, en kaarsen aangestoken in de pianocandelabres, die de muziek voor de spelers belichtten en de geëtste Beethoven- en Bachkoppen er boven geheimzinniger somberder-grootsch maakten dan zijn overdag leken. Zij moest naar huis, wat een-standje, wat een standje zou zij krijgen. Zelfs Piet, die vroeg na het eten uit moest, zou kwaad zijn, brommen; niet op haar mondje gevallen. Goed, o ijselijk goed, maar je moest 'r toch goed laten. En het gekst was dat Greet, al bléék ze zich hevig bewust van de noodzakelijkheid weg te moeten, niet weg dórst en niet weg kón. Al dien tijd had zij daar op haar stoel gezeten, gekluisterd, vurig hopend dat Donald Hemming en vriend het eerst heen zouden gaan. Dan behoefde hij niet te zien dat zij mank was. Nooit had Greet zich zoo bepaald geschaamd over haar mankheid; zag ze die met zulk een onpartijdig oog. Op dit oogenblik leek haar gebrekkigheid haar afschuwelijk toe ak een door haar onbewust begane misdaad, Ze werd bleek bij de gedachte aan het veranderen zijner vriendelijkheid in hoon, zóó zou hij haar zien loopen. O, zijn hoon, voor haar wreeder dan de hoon van wien ook, zou gaan over haar ongelijken gang. Haar uiterlijk was haar altijd onverschillig geweest, zij wist dat zij mooi haar had en 't nooit netjes kappen kon, en hoe haar grijze oogen met de bruine wimpers góed zouden zijn als ze vroolijk keken, maar ze hadden zoo weinig gelegenheid tot vroolijk kijken. En och, al had ze nog een hoogen rug er bij gehad, wat zóu 't, hè ? Of men nu op straat, dien enkelen keer dat zij verscheen, als eens zei: .Okijk die 's. Oókongelukkig,' of iets dergelijks. Wat had zij feitelijk met de wereld uitstaande, zij, zoo goed als dood, terwijl zij nog leefde. Maar tegenover hém kwam 't er wél op aan, want hij, de mooie lieve, had haar echt doen weten dat zij vrouw was en in léven; hij had haar niet bekeken onverschillig of afkeerig integendeel, zijn oogen hadden haar huid,
haar blonde haar en haar grijze kijkers gestreeld, zijn mond had als
gekust met zoet innemend geglimlach God, was 't wel waar,
Wel waar?! Neen, zij kón niet opstaan en hem laten zien dat zij mank was, en al dat lieve ongedaan maken; zij vermocht ze niet weg te gooien, die schatten, dien middag, o dien gezegenden middag ontvangen, en waar zij misschien haar hééle leven lang op moest teren. En toch móést ze naar huis, waar grauwen en snauwen haar wachten, toch móést ze.... naar huis.... Verschrikkelijk woord.
„Kom, ik moet weg," prevelde ze. Niemand verstond het, en het angstzweet brak haar uit. O, als Sophie haar nu een arm gaf, stond



95
t misschien 200 gek niet. Maar Sophie dacht er niet aan Greet een arm aan te bieden, Sophie plaagde Frits Arndt, die evenals Theodoor tot over de ooren verliefd óp haar was. „O," zuchtte Greet zwaar op, eer zij de macht had te bedenken dat dit geen pas gaf. Het trok de aandacht van mevrouw de Behr. „Greetje, kind, wat
scheelt er aan, voel je je niet goed wat zie je bleek." Iedereen
hield op met spreken, en in die plotselinge stilte drong men zich belangstellend om de steeds zittende Greet heen.
,,'t Is zoo warm hier...." bracht zij uit in groote verlegenheid, het resultaat harer verzuchting ziend.
„Gut ja," zei Sophie medelijdend „arm schaap dat daar
maar geduldig zit te luisteren."
„Kom even met me mee in de gang," mevrouw omvatte Greets middel, en steunend op deze vriendin verbet Greet de kamer, zoosterk bevend dat mevrouw de Behr meende dat zij koorts had. Nu had haar blijven zitten niets gebaat, zie je wel, hij merkte het toch, toch. Och, ze leek wel krankzinnig, hij móést toch merken, zooals iederéén. Zij kón 't toch onmogelijk verbergen, Hè, god, hoe vervelend, waarom kon zij dit nu niet kalmer dragen, ze had toch al zooveel verdriet gehad.... of er nu nog een grientje meer bij kwam. Dan dat prettige van eerst óók maar weg.
Greets in de gang zijn bleek voor Frits Arndt en Donald het sein tot afscheidnemen. Zij gingen ook naar de gang om hun overjassen aan te trekken. Meneer de Behr, Sophie en Albert. volgden hen. Er klonk weer vroolijk gesnap en gelach. „Hoe is 't nu met Greetje?" was meneer de Behr bezorgd.
„O, 't is al weer over, meneer, 't was eigenlijk zoo flauw van me ...." Greet schudde het hoofd, strakte de schouders.
„Wel nee, als je je niet goed vóelde.... dat kan ons allemaal overkomen."
„Ik zal voor 't nichtje wel een rijtuig halen ?" bood Donald aan.
„Een rijtuig!" gilde Greet bijna.... „god, nee meneer, voor mij.,.. zoo'n uitgave ? Alsjeblieft niet." En zij had een visioen van pa, die haar zag thuiskomen in een rijtuig. En 't geld— waar zou zij 't geld vandaan halen? Eennegentig had ze nog, nou ja, maar daar moest ze nog zoo lang mee toe.
Haar verschriktheid deed Donald bijna lachen. Stumpertje, eenvoudig zieltje. ;*fliÉÉ
„Ja, maar ik offreer 't, doet u mij nu 't groote pleizier die kleinigheid aan te nemen. We hebben nu zoo genoeglijk kennis gemaakt."
„Ja, ja...." riepen de de Behrs dooreen. „Laat je neef je nu thuis brengen in een rijtuig, Greet i 't Regent zoo. Je wordt maar dood-verkouden."



96
De de Behrs waren zóó blij dat Greet eens een beetje succes had, arm kind ....
Greet zag zich genoodzaakt voor de overmacht te wijken, en in beven en vreezen stond zij te wachten, terwijl Albert, die het boodschapje zegende, even naar den naastbijzijnden stalhouder holde, en als een prins gezeten in het rijtuig terug kwam. „Ziezoo, nog een lekker ritje gehad." Hij sprong er uit, bood Greet galant den arm vóór Donald het doen kon, en hielp haar er in.
„Heb ik hem dat niet keurig gelapt?" vroeg hij haastig, en toeterde den koetsier Greets adres toe. Greet wuifde haar hand tegen de ook wuivende en lachende de Behrs, en daarna liet Donald, om zorgzaam Greet te hoeden voor nat en tocht een der raampjes geheel neer, het andere half. En een groote verlegenheid kroop verlammend over Greet, en maakte haar onbekwaam tob het zeggen van het geringste gelegenheidswoord. Verbeeld je, zij in een rijtuig! het was haar misschien twee keer in haar leven gebeurd, maar dan zeker niet alleen met een jongmensen, en een mooi knap jongmensen. En het aanstaand standje thuis luidde in haar reeds lijdende ooren, en vergalde haar alle genoegen.
„Nu is ze weer bang voor me, hè?" zei hij speelsch vleiend, als sprak hij tot een kind van drie jaar.
„Ik.... ik ben niet bang.... ik denk alleen maar aan thuis.... wat ze zullen zeggen.... pa "
„Maar meisjelief. U houdt me die benaming ten goede, waarde nicht, maar ik wou zeggen u is toch een volwassen mensch, de oudste dochter "
„O, dat doet er thuis niks toe," hijgde Greet, zich't angstzweet van het voorhoofd wisschend, dat er dadelijk weer ijskoud uitbrak.
„Och toe och houdt u, houdt u alstublieft, alstublieft
niet voor de deur stil..... vóór de deur bij mijn...."
„Maar waarom niet?" vroeg Donald, een weinig in zijn ijdelheid gekrenkt, hij meende het zoo alleroprechtst. „Ik mag toch wel vertoond worden. Ben ik dan zóó verschrikkelijk? Ik breng zoo dikwijls dames thuis."
„Verschrikkelijk? Gunst nee, niet u, maar pa en allemaal. Mijn leven thuis is verschrikkelijk. O, als u wist.... Nee, u kan niet vertopnd worden aan pa. En verbeeld je, ik ben natuurlijk nooit door 'n meneer thuis gebracht "
„Natuurlijk? Vind je dat natuurlijk in een jongemeisjesleven, 't is onnatuurlijk in de hoogste mate. Ik weet niet wat ik hóór." Inderdaad vond hij 't ongerijmd, bespottelijk, haast een sprookje, hij wereldsche jonge man, die zijn leven kón 'inrichten zooals hij verkoos, die anderen eer dwong te doen wat hij wilde, dan dat hij deed wat zij wilden. Stel je nou voor, dit schepseltje staarde hem aan als



97
deed hij haar den dood tegemoet varen door haar te brengen naar het ouderlijk huis, haar rechtmatige schuilplaats en beveiliging voor alle leed. Hij had bij de Behr wel zoo wat begrepen, dat ze 't juist niet prettig had maar zóó bar
„Ik ik héb geen jongemeisjesleven, wat je noemt een jon-
gemeisjesleven...." hervatte Greet zenuwachtig luid lachend. „Ik tel geen eens thuis, ik ben niks — ik ben.... Gréét."
„Ik kan er niet over uit " verbaasde hij zich nogmaals. Wat
zijn dat dan toch voor lui bij jou, kind? Kannibalen, wilden?" Hij sprak sussend; bijna koozend was zijn toon, en Greet bemerkte het wel, haar verwonderd oor ving wel de zoete klanken op, doch het dronk ze niet gretig in, haar binnenste werd er niet zalig van doordrongen, als in de gezellige huiskamer bij haar vrienden was geschied, ze gunde zich geen tijd wat hij zei te verwerken. Haar gedachten werden als door een stekende lichamelijke pijn gedwongen zich samen te trekken op één punt en daarin op te gaan, zoodat haar gansche zijn haar tot pijn werd. En dat kranke punt was hier haar liefhebbende familie. De vasthoudendheid in hekelen en haten van pa kende zij maar al te goed. Pa, die gezworen had dat er nooit een DaniëlHemming over zijn vloer zou komen, moest haar er noodig mee
thuis néé, uit een rijtuig zien stappen Hij zou al helsch
worden als Julia of Diana hem zoo iets bakte maar dan zij,
Greet. Haar angst groeide aan tot koorts, zij voelde de spieren in haar nek kloppen, ziek werd ze ervan, gewoon ziek. Misschien
liet hij haar de deur niet in God weet, wat hij doen zou, tot
alles achtte ze hem in staat.
„Och, laat u mijn alsjeblieft uit 't rijtuig," kwam' zij plots tot een, wanhoopsbesluit. „Ik krijg dan wel 'n standje over te laat komen, maar an standjes ben ik gewend, 't Is mijn lot, standjes. Ik heb nooit anders gehad."
„Plezierig," vond Donald.
„O, ik zeg u, ik kan nooit 't minste vertier hebben, of als ik thuis ben, weg is de pret, 't wordt me altijd bedorven. Hoe ze 't doen, doen ze 't. 't Is me nou ook weer vergald."
„Hoor eens, ik hoop niet door mij " opperde Donald weer
eenigszins spijtig,
Ieder jong meisje zou t „dol gevonden hebben met knappen Donald Hemming alleen in een rijtuig te zitten, en zoo'n gebrekkig kind raasde of hij een tijger was, om van hem weg te komen —
„Nee, nee, 't is niet voor u, ik ben u dankbaar voor uw groote vriendelijkheid, zóó vreeselijk dankbaar! wie is er vriendelijk voor
mijn, behalve bij de Behr? Maar 't is o, gelooft u me toch,
gelóóft u me " tranen hepen haar langs de wangen, zij snikte
het bijna uit.
Greet Hemming. '



98
„Ja, ja.... ik geloof je, arm klein kleutertje, ik geloof je, hoor.... Wees gerust.... ik zal je nog voor den hoek van de straat er uit laten gaan. Maar niet eerder, anders word je te nat. Ik begrijp niets van die monsters bij je thuis, zeg. Ze moesten juist van je houden, juist.... omdat je...." hij hield plotseling beschroomd in wat hij wilde zeggen, vond zich tactloos eigenlijk, beet zich de lippen.
Een schrikschokje, een wee van ander soort, doorvoer Greet, maar zij wilde moedig zijn: „Omdat ik mank ben? O juist niet. Kan u begrijpen."
„Ik wou zeggen, omdat je de oudste bent en zoo goedig en eenvoudig.
„Och nee, zeg u maar gerust wat u wóu zeggen," hernam zij eenigszins bitter. „Ik bén toch mank."
„Nu ja, wat komt dat er op aan ?.... ik bedóél.... juist dat je moeilijk loopt, moest je aanspraak geven op hun steun, hun liefheid. Ik zou zoo'n zusje juist getroeteld hebben."
Een snik welde uit Greets keel, haar mondhoeken trokken neer.
„Arm klein ding, arm klein ding. Huil nu maar niet." Hij boog zich voorover, klopte haar op den schouder.
„U zei.... u zei daarnet van eenvoudig. Dat noemen ze altijd half gaar bij ons. Ik ben half gaar."
„Zé zijn zélf nóóit gaar geweest."
„Ze hebben allemaal aktes thuis."
„Laten ze er naar de duivel mee loopen, voor den dónder, als ze hun eigen kind en zuster daar 't bestaan zóó om bederven."
„Och, ik had nies moeten zeggen, ik ben een flapuit.... en zoo oud al.... och, u denkt natuurlijk ook, ze is half gaar."
„Kind, ben je nou heelemaal zót? Ik ben man van de wereld genoeg en heb gezond verstand genoeg, om er alles van te begrijpen. Ik ken dat soort van droogstoppels wel. Ik sta alleen verbaasd dat 't nog zoo welig tiert. Met de toenemende beschaving moest dit er nu wel een beetje uit zijn, 't idee dat iemand alleen wat is, als hij een examen achter den rug heeft. Zoo crinolinetijdachtig. Ze moesten al die aktepapjertjes op hun rug plakken als ze uit wandelen gaan."
„Laat u me der hier nou maar uit...." bad Greet.... „nou dag, meneer.... meneer Hemming."
„Donald bedoel je toch zeker? We zijn neef en .nicht."
„Ik dank u duizend maal ."
„Voor wat?"
„Voor 't rijtuig en dat u me thuis brengt." „Thuis wil je niet eens dat ik je breng.... en ik zelf haat regen als de eerste de beste poes; 't rijtuig is er voor mij ook."



99
„Moet u nou nog heelemaal naar Leiden?"
„Naar Leiden, kind? wel nee, ik woon in den Haag, op het Huygensplein, daar heb ik wat gezellige kamers, kom me maar eens opzoeken, dan drinken we een lekker kopje thee en dan zorg ik voor taartjes, fijne bonbons, en wat je maar wilt. Ik heb over je te zeggen, ik ben, laat ik eens zien, mijn vader was een oom van den jouwe je bent mij gehoorzaamheid schuldig."
Greet kreeg het nog benauwder dan zij het al had. Zij greep naar den kop van het portier.
„Ik kom wel 's een visite bij jullie maken."
„God néé, alstublieft niet!"
Hij schaterde het uit. „Vleiend voor me. Kóm, als de pipa van
honk is ik choqueer je, ik meen als ZEd. niet thuis is O
ja, ik wéét 't wel, hij houdt niet van ons, hè ? En juist daarom wil ik hem zien en je zusjes zien en je broers en je moeder. O wat een caricaturen.... ik verheug me er al op, zeg."
„En Donald Hemming, beste zieltje, heeft nog nooit gezegd dat hij iets zou doen, of hij hééft 't gedaan, vooral waar 't betrof een ander, die 't verdient of dien hij niet uit kan staan, in 't
vaarwater te zitten, dus hij komt. Voorzichtig, kind, ik zal
laat ik je helpen, wacht, eerst nog eens die stomme koetsier, die
maar doorrijdt, beduiden dat hij stopt " Donald stak zijn hoofd
uit het raampje, schreeuwend: „Hei, stoppen, kerel, de dame moet hier afgezet worden. Ik heb je al vijfmaal geklopt."
„Der was mijn gezeid in de straat waar de dame woonde nummer tachtig" hield de koetsier gemelijk koppig vol. Anfijn 't is mijn krek eender." Hij trok aan de leidsels tot de paarden stil stonden. Toen rukte hij het portier open, en tilde Greet er letterlijk uit.... „Voorzichtig met die plas, juffrouw.... anders zou je natte voetjes krijge wacht.... meneer, de juffrouw der perplu hier, ik zal 'em Open doen, zóó " Hij schudde het hoofd
over dat arme manke kind, dat daar in den regen alleen moest hobbelen, terwijl die sinjeur op zijn elf en dertigst bleef zitten, 't Was je me tegenwoordig de wereld wel. En ze schreeuwde nog van „bedankt, bedankt!"
„Tot ziens hoor, ik kóm wel!" riep Donald schalks, „ja je zal me zien verschijnen!"
Daarna smeet hij zijn adres in het oor van den . geheel in hun gesprek opgegaan zijnde koetsier, die Greet bleef nakijken en reed naar huis, een en al glimlach over dit onverwacht avontuur. O, hij móést er heen, naar die schoolmeestersfamilie. Moeder had wel verteld van dien pedanten kwast, Gideon, en hoe hij dat arme schaap van een kind als zuigeling letterlijk stil vervloekt had omdat 't geen jongen was en hij .vijftig duizend gulden verloor aan



100
'n dochtertje. De ouwe van hém, Donald, óók 'n verstandig man, zég. Daar moest je toch een van de vijf voor kwijt zijn, om zóó iets te beloven. En die andere was et twéé kwijt van de vijf, pm er zoo vast op te bouwen, op die halve ton. 'n Halve ton, 't was me nogal zoo niets. God, dat kind, wat 'n lief, goedig schaap, zoo zacht en kinderlijk; en 'n onschuldig snuitje. Dat dochtertje de Behr was 'n beeldje, maar die had wel iets erg kordaats over zich. Hem een beetje te onafhankelijk. Vrouwen moesten zacht, week en teer zijn en den man ondergeschikt. Zoodra ze zoo wisten wat ze wilden, was 't mis. Ze konden niet te zacht en te goedig zijn naar zijn, Donald Hemmings, zin. O zeker, hij moest er heen. En dan al die akte-zusjes doodergeren door Greetje 't hof te maken, door héél lief te zijn voor Greetje. Hij vond haar wel lief, al was ze mank. Ze had iets treffend onschuldigs in haar oogen en zoo'n puur maagdengezichtje, je kon zien dat ze nooit iets op liefdegebied doorleefd had. En dit beviel hem, dan kon hij inwijden. Ze was niet bedorven door-flirt, als de meeste Haagschè nufjes. Ze sprak allemachtig huiselijk, met een slordig accent, dat mijn van 'r, maar dit kreeg hij er wel uit.... En 't was beter dan zoo'n gemaaktheid, ze gaf zich zooals ze bestond. Gelijk had ze. Ze was een brok natuur, ze dacht niet na. Neê, daar ging niets van af, hij moest er heen. God, god, de grootste klucht die je je kon verbeelden, hij bij Gideon Hemming, den schoolmeester, op visite, bij dat caricatuur van een vent, altijd zoo bespot door zijn moeder. „Als jullie nu 's aardig bent, zal ik vanavond Gideon Hemming nog 's even nadoen," was 't altijd, toen ze kinderen waren, en óf ze dan aardig waren, ze lachten zich pijn in de zij, ze deden hem zélf na, zooals hij op eieren liep met zijn keurige pasjes.... En dat hém, Donald, nu het genoegen, 't buitenkansje te beurt viel dat creatuur eens van aangezicht tot aangezicht te mogen aanschouwen.... dat moest hij eens naar huis schrijven. Hola! hij was er nog niet, hij moest er nog eens op gaan broeden hoe hij hem dat klaar zou spelen. Door dat kind Greet zou hij er stellig niet komen, die was als de dood en erger voor haar heven pipa.... 't Beste was, als hij 's Zondags bijv. eens op 't alleronverwachtst aanschelde .... Hij lachte zich vooraf een stuip bij 't denken aan al die stijve-prentensnoeten. „Bij ons hebben ze allemaal aktes." En daar waren ze natuurlijk Zoo „grootsch" op, daar deden ze „gróótsch" mee tegenover dat kind, dat zeker niet goed had kunnen leeren en misschien eens gedropen was. Daar zat hun verdiensté in, in de „aktes", 'n Kostelijke boel om 's een beetje in de war te schoppen voor Donald Hemming, die zich af en toe zoo heidensch-gruwelijk verveelde. Hij wreef zich de handen. „O juffrouw, juffrouw," zei Piet, toen zij Greet de deur open-



101
deed, medelijdend verwijtend. In haar oogen blonk toch een blijheid dat ze Greet weer zag.
„God, Piet " stotterde Greet .zitten zitten ze al aan
tafel? Gebeurt me nóóit anders."
„Al de heksames zijn der omheen geschaard, as, de geliefde hoorders,' zooas dominee in de kerk preekt," oolijkte Piet, „alleen u bent er niet. 't Wachte-n-is op «."
„Pa ...." Greet sloeg haar druipnatte paraplu neer .... „wat heeft pa al gezegd?" haar' stem klonk gedempt-nederig treurig. *. >
„Nou, wat ie altoos zeit. Heb u meheer wel 's in een goed humeur gezien? Ikke nog nooit. Maar kom u nou maar gauw derin, 't is nog geen weesjonge, heur." Zij trok snel Greets manteltje uit, en de spelden uit haar hoed. „Jonges, u mantel is nog nat ook, kon u geen tram genome hebbe?"
„Ja, toen ik er heenging, maar och, ik dacht terug .... zoo — Greet schopte haar eene overschoen uit, trok aan den anderen.
„Ja.... ja.... u dee 't ook al om te spare.... maar zoo bezorg u je eiges nog meer nadeel an u goed."
Greet wenschte zich in Piets plaats, Piet kon zich zoo heerlijk veilig in haar keuken bergen, die had niet noodig al de tergende snijdend-spottende gezichten aan te kijken, en gekwetst te worden door allerlei minne gezegden, 't Zou natuurlijk schimpen zijn op die lieve de Behrs. Maar dat zou ze lekker niet afwachten, dan
kregen ze de wind van voren Met bevende hand draaide ze
de deur open, zag eerst als door een nevel de helle vleeschkleur der gezichten plekken onder den sterken gloed der groote gaslamp boven de tafel. Toen onderscheidde zij beter; ma keek benauwd; Diana en Christientje, haar ergste vijanden onder de zusters, ginnegapten van genoegen dat er een standje voor Greet op komst was; Julia hield zich druk pratend met Tonijn; Theodoor staarde haar doordringend strak aan, zij wist óók wel waarom, en de donkere ronde oogen van pa, Piet had wel gelijk, er school iets krachtigs in, glinsterden onheilspellend. Als onbeweeglijke balletjes lichtten ze in zijn hoofd achter zijn brilleglazen. Net twee grimmige lantarentjes, half neergedraaid, Huu
Margaréthaa zei hij 't nog niet? Nee, hij zei:
„Nnnóü" En hij knikte heel langzaam met het hoofd.
„Hmm " kuchte opzettelijk Dirk. Jij moet er noodig bij
komen, dacht Greet, zoekend naar haar stoel tusschen Christientje en Anton. 'n Héérlijke plaats. Zoo van kinderjuf. Zij moest die twee altijd bedienen.
„Margarethaó", Gideon Hemming trok den mond tot een glimlach die geen glimlach was, waarbij al zijn groote tanden te zien



102
kwamen, en hij vestigde zijn dooden toch zoo veelzeggenden blik op Greet, blik, waaruit al zijn wrevel en onwil haar tegemoet traden en beklemden: „Ik geloof dat je wél weet dat ik en je moeder vanavond op bezoek gaan. Voor dien hóógst enkelen keer dat wij daarom eens vroeger eten, had jij JIJ "
Hemel ja een nieuwe schrik sloeg Greet om 't hart, waar
ook paa moe* je met ma naar de Koppersen, of was 't naar de
Smitsen En zij moest ma kleeden, en voor pa ook nog dingen
aangeven. Intusschen hamerde het in haar ooren: „Schandelijke
zelfzucht verregaande achteloosheid enz. enz.: Goddank, 't
begin was er, timmer der nou maar op los, dacht ze onverschillig.
„De sóép " klonk 't plotseling harder, „de sóép is al op,
wie niet op tijd is, moet 't maar zonder soep doen."
Dit luidde op eens bespottelijk schoolmeesterachtig in Greets ooren, maar haar gezicht hield zich strak, zij keek op haar bord, haar wimpers zelf verroerden niet. Als ik nou een aanval van kiespijn had, wijsgeerde ze innerlijk, moest ik die pijn ook wel verdragen. Ik zal maar denken dat paa kiespijn is. Nu, indien de soep op moest heeten, kon van de groente, waar ze met het vleesch aan bezig waren, zoo goed als hetzelfde worden gezegd, ten minste Greets deel was een waar póppendeel. Doch ze maakte geen enkele aanmerkjng, vurig hopend dat de preek met de vele heids er in nu maar gauw zou afloopen, als de wekker op haar kamertje s morgens na zijn woedenst getjingel. Doch het ergste kwam nog. „Waar ben je geweest?"
„Naar de de Behrs natuurlijk," verkondigde Christientje blij.
Dit prikkelde Greet buitengewoon dezen keer. Het leedvermaak in de valsche oogen van het kind, de bijzondere minachtende toon, de hoon, die fijntjes van haar neusvleugels scheen af te glijden naar haar dunne lippen
„Hou jij je alsjeblieft stil, akelig brutaal nest, jij hoeft je met mijn niet te bemoeien, ik ben oud en wijs genoeg om te antwoorden ....
Zóó waren de woorden haar den mond uit, bemerkte Greet dat zij weer iets ongelukkigs gezegd had. „Oud ja ..!" begon Theodoor.
„Maar wijs " grinnikte Theodoors vriend en broeder.
t Staat te bezien." Diana had haar lieven glimlach en Christienïur Cen PieP^9tie van hartgrondig pleizier niet onderdrukken. Ma het. als een opgejaagde duif, haar ronde blauwe oogen angstig, verschrikt over het geleerd gezelschap en Greet weiden, willende den opkomenden twist bezweren. Lucie keek bedrukt. Zij had toch eigenlijk te doen met die arme Greet, die èr altijd zoo vervelend inliep. Greet kon er toch niets aan verhelpen, dat ze geen hoogvlie-



103
ger was. Hemel, als iedereen altijd wat te zeggen had gehad op Diana, zou Diana....
Johan Tonijn, hijgend om Greet bij te staan, zat sterk te bedenken, met alle verliefde gedachten aan Julia weg, hóé hij dit kon doen; zijn medelijden was groot, en de handen jeukten hem om Christientje af te rossen, op haar te beuken tot ze bont en blauw zag. O als hij Julia maar eens hier uit huis had, dan zou hij die Diana en dat Christientje ....
Pa Hemming ghmlachte intusschen zijn lachloozen, zijn skelettenglimlach. „Waar ben jij gewéést?" herbaalde hij nogmaals op dien vorschenden inquisitorialen toon voor een volwassene als Greet zoo beleedigend, vooral in het bijzijn der jongeren en Jan Tonijn. Greet voelde de vernedering tot in het merg van haar gebeente. „Dat heb u toch gehoord van die lieverds daarf" barstte zij, zich niet meer kunnende bedwingen, in een helsche zenuwdrift los, „bij de de Behrs!" Zij schreeuwde het hem bepaald toe nu. Niet gewoon aan zulk een tegenstand van haar, wijdden zijn oogen uit in verbazing, trokken zijn wenkbrauwen zich ironisch op. „Ik zal je wel klein krijgen," las Greet op dat gelaat, waarvan geen uitdrukking haar ontgaan kon. Maar zij kroop niet ineen van vrees, zij voelde zich een leeuwin, een getergd dier in moed.
„Bij de j " begon Diana, en haar oogen gluurden op hun
hatelijkst.
„Zwijg jij !" kreet Greet lijkbleek, of ik bega een ongeluk an je, gooi je wat naar je hoofd, dan kan. je óók iets voelen, al is 't niet in je hart."
„Sjtt sjtt, jongen, jongen, is 't zóó erg, heb jij die lui zóó
lief " sneed pa's stem. Nou, ik denk dat ik eens een einde
maak aan die bezoeken van jou bij die oudtestamentische vrienden van je. Ze hebben een onaangename uitwerking op jouw humeur. Je zult daar niet weer heen." Greet was nu bloedrood, haar wangen zwollen, gloeiend, haar oogen puilden wild uit het hoofd, zij vermocht haar blik niet te vestigen, alles warrelde om haar heen.
„Flink zoo zegepraalde Diana. „Lekker!" Christientje klapte
in de handen.
Thans kón Johan Tonijn het niet langer uithouden. Al moest
zijn verloving met Julia er om afraken hij zóu spreken. Iets,
een kracht die hij nooit in zich had geweten, lichtte hem van zijn stoel. Tot iedereens verbazing stond hij daar in eens, vastberaden.
„Met uw verlof, meneer Hemming," zei hij zoo onbevangen, dat Gideon zijn ooren niet waagde te gelooven. „Ik kan 't niet langer aanhooren, ik kan 't niet begrijpen."
„Wat kun jij niet langer aanhooren, jongmensen?" vroeg Gdeon



104
Hemming achteloos-majesteitelijk, innerlijk ten zeerste vergramd over deze brutaliteit.
„Ik vind, meneer Hemming, u kunt 't met me eens zijn of niet, daf: uw dochters Diana en Christientje, 't op zijn zachtst gezegd, alleronhebbelijkst uitvaren tegen Greetje. Greetje is altijd zacht én
geduldig.,.. Maar je kuift iemand wel zóó tergen 't is om
gek van te worden, je zou er inderdaad van de wijs van raken. Als
een van mijn zusters zulke dingen naar 'r hoofd kreeg Ze
zou wegloopen, ze zou ik moet u eerlijk zeggen, dat ik als
man En dat u zoo iets toestaat Nee mijn vader
nee maar, dót weet ik beslist BESLIST "
„Ja, dat is waar!" riep Lucie, moed krijgend, terwijl Johan zich 't voorhoofd bij vergissing wischte met zijn servet. „Krijg je zakdoek," fluisterde Julia hem toe. „Diana," vervolgde Lucie, „wordt
hoe langer hoe onverdraaglijker. En die Christientje op school
heb ik niet één kind zoo.... ik zou gauw zeggen nou "
Lucie zweeg.
„O god, 't is zoo n spook, 't zijn zulke spoken," mompelde Julia, en zij knikte haar verloofde toe, blij met zijn flinkheid. Maar Johan Tonijn was niet zeer tevreden over zijn pleidooi, hij betwijfelde of het doeltreffend genoeg was. Enfin, hij had gezegd wat hij kón. Die loerende blik van meneer Hemming maakte hem zenuwachtig.
„Christientje ga naar bed!" gebood ma, blij dat er hulp voor Greet was komen opdagen. Diana noch Christientje trokken zich van het geval iets aan, zij proesten onderdrukt, genótén.
„Pa " hervatte ma, „ik vind, vindt u nu ook niet, dat Christientje nu toch maar naar bed moest gaan." Zij blikte beschroomd tot hem omhoog. Hij achtte .haar evenmin als de vlieg die om de lamp zoemde.
„Gut, ik heb me pudding nog niet eens op, dag ma ...." sarde Christientje. En toen héél overmoedig, ongehóórd overmoedig: „dag pa ...."
Gideon Hemming verhief zich op eens langzaam en statig uit zijn grooten stoel, naderde met een paar katachtige sluipende passen het, plots over het geheele lijf sidderend doodsbleeke, met de handen afwerende, kind, strekte zijn groote hand uit naar haar bord Htftii^ap,e Pu<^in9' schoof dit met zulk een kracht voort over het tafellaken, dat de pudding glijdend van het bord, belandde op de knieën van Johan Tonijn, deed toen zijn groote vlakke hand tweemaal met klinkende kracht neerdalen op elk van Christiehtjes platte schrale wangen, en duwde haar met een geweldigen bof in den rug de deur uit, tegen de gangmuur aan. „Naar de keuken! Kom me van avond niet meer onder de oogen, en morgen zul je géén gekookt eten hebben en niet aan tafel komen, dan weet je wat,dag



105
pa' beduidt," Hij sloot de deur, men hoorde Christientje in de gang luidop huilen. „Stil," gebood de heer Hemming. „of je krijg nog meer!" Het huilen bedaarde onmiddellijk. Die het medehjdendst had gekeken, was Greet geweest. Zij had voor het kind geleden. Maar de spanning was voor haar voorbij. Zij werd haar gewone zelf weer. Zij knipoogde even dankbaar tegen Johan Tonijn, „goeie jongen", en hij knikte haar toe, zich ergerend, terwijl hij met zijn zakdoek wreef op de natte plekken van die bèsausde pudding op zijn besten pantalon, over pa Hemming. Gelukkig dat dat lamme kind „dagpa" had getreiterd, anders zou* ze er nog zonder slaag zijn afgekomen, kataas. Diana moest ook zoo maar 's wat hebben van tijd tot tijd. Nee maar, dat zou hij, Tonijn, nou met genot aanzien. Hij had er nog 'n rijksdaalder voor over ook. Als hij ooit aan iemand t dand gehad had, was ,'t aan die meid, die Diana.
„Was.... was 't er plezierig bij je vrienden ?" vroeg Diana onverstoorbaar, en willende toonen dat zij Jan Tonijn niet achtte.
En nu barstte Greet weer onstuimig los: „Héél plezierig, als altijd, ik heb me dól geamuseerd, en ik hoop 't een volgende keer nog méér te doen." Zij staarde haar vader recht in de Oogen, maar Gideon Hemming, steeds overhoop met het onverwacht optreden van Johan Tonijn, en zich afvragend naar de ware oorzaak der plotselinge stoutmoedigheid dezes beschroomden jonkmans, die zich , gewoonlijk in tegenwoordigheid van Julia's vader muisstil hield, vooral aan tafel — Gideon ging niet op Greets tartenden blik of gezegde in. Geen medelijden kennend, medelijden, een verzachtende dauw, een vruchtbare regen op den akker van het menschen-innerlijk," eb 's heeren Hemmings innerlijk was een allerdorste heide, steeds droog gehouden door zijn schroeiende zelfzucht — kon hij zich niet verbeelden wat Johans gevoelens ten opzichte van Greet wel waren. Kom, Gréét had er niets mee te maken, 't was eên kunstje, een voorbereiding, een truc.... hij wou misschien zoo langzamerhand af zien te komen van Julia.... mogelijk waren ze er bij hem thuis
tóch tégen verschillend geloof en bij de Hemmings geen geld....
Julia verdiénde wel, maar dat hield waarschijnlijk op met haar huwelijk. Jongens, zoo iets had hij nooit van dat Tonijntje gedacht Stille waters hebben diepe gronden, ja ja En hij,
Gideon Hemming; hij kón zeggen dat hij menschenkennis had, alsjeblieft Ja, hij moest nu scherp opletten wat dat ging worden met
dat jongmensch.... Wou hij terugkrabbelen, dan zou Julia's vader als vader eens even zijn stem laten hooren. Raakte Julia's engagement af, dan had dit voor Diana, die er niet aangenamer op zou worden met de jaren, en voor Lucie ook weer nadeelige gevolgen. En hij, Gdeon, bedankte er voor te blijven zitten met een schep dochters ouwe jongejuffrouwen allemaal. Hij wou later ook



106
wel eens een beetje lucht hebben in zijn huis Greet, nou ja, dat
bleef altijd een struikelblok.... Enfin, ze bewees meidendiensten, en naderhand zou ze naarmate 't gezin kleiner werd, hem meidenloon uitsparen altijd nog een geluk bij een ongeluk.
Greet, intusschen, voelde dat zij zichzelf nog niet was en haar zenuwen haar de baas waren, maar prettig de baas, o ja, prettig voor het oogenblik; ze durfde alles. Nog nooit had ze zulk een behoefte gevoeld en zoo den moed gehad haar vader en Diana onaangename dingen te zeggen, 't Kon haar wat schelen. Hield Donald Hemming woord en maakte bf) een visite, dan kwam 't immers toch uit. Maar zij moest nu grieven, wonden.
„O Lüus, 't was er zoo aardig, der waren weer jongelui, der zijn altijd jongelui, en ik ben er door een thuisgebracht in een rijtuig."
„Wat??" gilde Diana letterlijk.... „jij?"
„Ja ik— ha ha ha.... niet jij Diana, maar ik, Greet. En pa, ü raadt nooit hoe die jonge man heet....
„Margaréthaa," Greets verhoogde kleur en koortsig schitterende oogen, haar van zenuwachtigheid schrille stem, en farniliare doen tegenover hém, tot wien zij uit zichzelf nooit het woord richtte, trokken plots de bijzondere aandacht van het hoofd des huizes. Een oogenblikje schokte een schrik door hem.
Jan Tonijn —. had zooeven gezegd.... inderdaad zou dit meisje.... krenking in de hersens.... nooit snugger geweest.... daar kon hij last mee krijgen. Dus zei hij bedarend: „Margaréthaa, we zullen 't er nu maar voor houden dat ons aller woorden dezen avond niet gesproken zijn.
We waren allemaal een beetje opgewonden. Jij 't meest. Ik geef je dus verlof op te staan en naar je kamer te gaan." Greets ooren spitsten zich. Wat was pa vriendelijk. Zou hij bij ongeluk naar de kerk zijn geweest? Bekeerd wezen door tante Karlien?
„O nou, alsjeblieft, graag, hier is 't zoo plezierig niet voor me," zei Greet, „maar ik wil u den naam van 't jongmensch dat me thuisgebracht heeft, anders wél zeggen; 't is nog famielje van u ook en hij wil u een visite maken — Donald Hemming, de zoon van uw •oom Daniël, u wéét wel." Zij staarde hem doordringend aan.
Gdeon Hemming werd er bleek van. Zoo'n onbeschaamdheid.... En van zoo'n wicht als Greet, die thuis gebracht was door.... door Donald Hemming.... zijn aartsvijand....
„Margaréthaa!" hij verhief zich wederom gestreng.... „Eerst had ik nog medelijden met je.... maar nu "
„U met mijn?" vroeg zij ongeloovig. „Nou, maar maak u dat óók de poes wijs...."
„Margarethaó.... mag ik je verzoeken...." hij wees met gestrekten vinger naar de deur.... „Dwing me niet tot 't uiterste "



107
„O, ik dwing u niet.... ik zal wel gaan. ..." Zij legden allen hun servetten neer, stonden van tafel op.
„Hè nee, pa," werd Julia op eens tot een, Johan Tonijn onaangenaam aandoende, belangstelling bewogen. „Laat Greet nu even vertellen van Donald Hemming. „Wat is 't voor een jongen, Greet.... Aardig ?"
„Mijn gezag wordt totaal miskend tegenwoordig ...." maakte zich haar vader nijdig.
„O nonsens," riep Julia, „uw gezag wordt niet miskend, maar wij zijn geen kleine kinderen meer, we zijn niet allemaal Christientjes, we konden zelf al moeders wezen en vaders .... ten minste, Theodoor kon getrouwd zijn.... Bedenk u dat toch ook Julia las de groote bewondering gemengeld met schrik in ma's oogen. Ma zweeg getrouwelijk.
„Maar je woont onder 't ouderlijk dak."
„Daar betalen we voor," snibde Diana. „We zullen wel ergens anders ook ons geld brengen. We betalen. Behalve natuurlijk uw lieve oudste.... die is voor niets bij u in de kost."
„O, die zal jullie wel 's verlossen 'van 'r persoon" bromde Greet.... „die zal wel....
„Ja zeker, je trouwt met een van de aanbidders, die je bij je lieve vrienden vindt."
„Met die vrijer die je thuisbracht...." spotte Dirk.
„Met Donald Hemming!" bevestigde Theodoor.
„Houd jullie je nu toch stil, plaag Greet niet langer, ik wil weten van Donald Hemming!" riep Julia.
„Greet, hoe ziet hij er uit? Is hij knap, lang?"
„Hij is wel knap, heel lang en zoo," zei Greet, schouderophalend, uit voorzorg onverschillig doend.
„En hij bracht jóu thuis?" vroeg Diana.
„Ja, góéd?" spotte Greet nu op haar beurt, ,,'t Was niet mijn schim, ik was 't zélf."
- „En in een rijtuig!?" betuigde Dirk zijn ongeloof, „wij hebben niet eens een rijtuig hooren stilhouën
„Toch eens aan Piet vragen, die je opendeed, of jij uit een rijtuig geholpen tyerd door een heer," kwam Theodoor.
Greet kleurde. Op eens vatte zij moedig een besluit. Waarom niet de waarheid gezegd ? Zij aarzelde nog even.
„O zie je wel, dat je ons maar wat voorliegt.... je wordt rood als vuur. Ik zie al een jongmensch jóü thuisbrengen en per rijtuig."
„Heb je soms een paar glaasjes likeur gedronken bij je vrienden?" vroeg Diana minzaam.
„Dat zou kunnen," beaamde Theodoor.
„Hè, houd jullie toch op ...." kwam Lucie tusschenbeide.



108
Gideon zag Johan Tonijn het hoofd schudden en de vuist ballen, en hij verwonderde zich opnieuw. Maar Greet vond in zich de kracht hen allen te tarten. „Ja, wou jullie niet dat ik maar wat jokte, vooral jij, Diana, hé? Nee, der was geen likeur bij Phie, der was gewoon thee.... en ik zat met Donald Hemming in een rijtuig, maar omdat ik natuurlijk wel wist hoe lief Jullie altijd voor me zijn en van de heele geschiedenis maar niks wou zeggen voor 't geklets, vroeg ik hem of hij op de hoek van hier de straat wou laten stilhouën.... Hij wou eerst niet uit beleefdheid, omdat ik dan nat zou worden, maar ik drong an en zoo kwam ik er uit. En toen der nou toch misbaar kwam, dacht ik, nou, kompliment an je grootje, nou zeg ik 't maar om Diana ook 's 'n plezier te doen."
Diana glimlachte fijntjes. „Kind, je verbaast me."
„Ja, ken ik je niet goed ?.... al ben ik nou half gaar."
„Ik begrijp niet waarom wij de relaties met die Hemmings uit Indië nooit hebben aangehouden," hervatte levendig Julia, die, als ttaaiarts, zich wel geërgerd had over Greets huiselijk gedaan relaas, maar er niets van zei, te gehaast, te zeer brandend van nieuws" gierigheid, nu er zich zulk een nieuws opdeed in het alledaagsche leven der Hemmings. ,,'t Heeft mij altijd geïntrigeerd."
Behalve Greet, die nooit verraden had wat tante Karlien haar eens toevertrouwde, wist geen, der kinderen Hemming van hetgeen Gideon thans innerlijk smalend noemde, die gemeene fopperij van dien beroerden fielt oom Daniël. Alle kinderen Hemming kenden hun vaders fouten, gelijk zij waarlijk hunne eigene niet kenden, en indien hij kwade vrienden was met het grootste gedeelte zijner familie, zoo schreven de broers, Jülia, Diana en Lucie dit toe aan zijn hatelijk karakter, dat hem noopte tot weerzien zonder redelijke beweeggronden tegen een massa menschen die hem persoonlijk niets in den weg legden. Dus verwonderde hen die brouille met Hemming-Indië niet zoo heel erg.
„Och kom, begrijp jij niet, juffrouw Julia, waarom je vader die relaties niet wenschte aan te houden, en heeft dat jóü altijd geïntrigeerd? Och kom."
„Hémel pa, u hoeft u niet zoo boos te maken .... u vertelt ons nóóit iets. Wat hebben die menschen u dan toch eigenlijk gedaan ? Is 't omdat ze zooveel rijker zijn dan wij?" Dit wist Julia van tante Karlien, die verder niets had durven loslaten. „Pa is jaloersch op hun geld," dacht Julia, en een fijne ironie glinsterde onbedwingbaar uit haar oogen Gideon tegemoet.
De aderen pver zijn voorhoofd zwollen op, paarsige slangetjes. Hij ergerde zich in een kokende ergernis. Die nesten, allemaal dorsten ze hem weerstaan, tot die half onwijze oudste toe, maar die zou hij wel fijn knijpen, ,,'t Karakter van die moeder van die jon-



109
gens Hemming heeft mij nooit aangestaan. Die zoogenaamde tante van me is een eersterangs intrigante, een indringster, een komediante." Boosaardig glommen zijn oogen.
„O, dan zal 't stellig wel 'n aardig mensch wezen," peinsde Julia, en weer schoten er fijne pijltjes van spot uit haar oogen.
„Ja, dat karakter van Nelly de Kroon, hè pa?" aarzelde mevrouw Hemming.
„Wat wou jij zeggen, vrouw, hmm?" Hier had hij gelukkig nog gezag over. Dit was behoorlijk onderdanig.
„Ik wou maar zeggen, pa, dat 't karakter van Nelly de Kroon
maar gut pa, wordt 't geen tijd voor ons om naar Koppers te gaan?" Hier belandde ma op een voor haar veihger terrein.
„Jij had me daar wel éérder aan kunnen herinneren vróuw "
„Ja, gut pa "
„Maar dat zég ik jullie: die zoon van Nelly de Kroon komt hier nooit over den vloer al moest ik hem er eigenhandig uitgooien
„Ja zeker, pa heeft gelijk " knikte ma.
„Gut ma, wat weet ü er nou van ?" minachtte Diana. Woedend was zij. Geen succes hebbend bij de door haar geringgeschatte vrienden van Theodoor, den jongen Hubrechts bijna nooit anders te zien krijgend dan öp bureau, waar hij haar maar al te weinig opmerkzaamheid schonk, was die ontmoeting van Greet met een rijken knappen jongen neef een wónder, een uitkomst, een redding uit benauwdheid, een glimpje paradijs, en nu schoof die zótte zelfzuchtige pa, altijd maar bedacht op voldoening van eigen aandriften en uitvoering van eigen wtaakjes, weer voor dat plekje hemelblauw, dat haar op eens toelachte, de donkere wolken van zijn nijdige humeur. Zouden de meisjes Hemming dan nóóit wat mogen hebben in hun leven, nooit iemand te zien krijgen? En zij pruttelde hardop: „Als pa elk jongmensen enfin, iedereen, enfin,
voor iedereen zijn deur sluit dan zullen wij wel 's in de conversatie komen Zoo word je maar oud en je hebt nooit iets
en je komt nergens.... maar als pa maar kan
„Wat als pa maar kan i. . sprak deze heer opeens, met zijn
dreigendste wenkbrauwfronsing wat als pa maar Paa zal
in zijn eigen huis nog doen en laten wat hem goeddunkt, iiij zal er als meester regeeren. Dan ga jij er maar uit, als 't je niet bevalt. Maar ik duld geen Donald Hemming hier."
Dirk, wien het geheele geval bijzonder amuseerde en die niets goen belang stelde in Donald Hemming, schoot in zijn schel tergend schooljongenslachje van voldoening. Was Diana nou gek, om zóó te laten blijken dat ze al verzot op zoo'n knul was, voor ze hem nog had gezien, 't Zou me anders 't type wel zijn, zeg, die Greet had opge-



110
merkt.... Gréét, wie daar nou notitie van nam. En hij fluisterde met Theodoor, die proestte en hem aanstootte met den elleboog, 't Was dan ook zoo hóógst vermakelijk. /,
„Ja, of jij nou al lacht, zoo'n kind als jij, daar ben ik boven," smaalde Diana. „Ik zeg 't alleen maar daarom .... 't lijkt hier wel 'n klooster, 'n gevangenis, die mag er niet in en die niet. Laatst ook nog, mevrouw Thijssen.... 't mensch had gewoon niks gedaan .... op ééns mag ze hier niet meer komen .... voor pa ...."
„Mevrouw Thijssen, Dianaa, is een gescheiden vrouw
„Nou, ze heeft een slechten man gehad, dat kan iedereen overkomen."
„Jou ook v..." grinnikte Dirk.
Diana's wimpers raakten bijna haar wangen, zoo wilde zij Dirk laten voelen hoe gering zij hem achtte. Haar lippen bewogen niet.
„Mevrouw Thijssen heeft wel degelijk den naam," zei haar vader, „van haar man bedrogen te hebben. En mijn huis zal niet gefrèquenteerd worden door zoo een. Wie oneer doet aan mijn huis, die gaat er uit
„Ja, zeker, pa heeft gelijk," zei ma, „Wie hier 't huis oneer aandoet.... die moet er maar uit."
„Kom vróuw ga jij je alsjeblieft kleeden ...." de heer Hemming keek op zijn horloge. „Margaréthaa, als je bekomen bent van je vlaag van zinneloosheid, dan doe je me 't plezier je moeder aan haar mantel te helpen, we komen anders nooit weg, we zijn al twintig minuten over den tijd." Ma was uit pa-vrees al heengeschommeld zoo snel zij kon, pa volgde, en daarna waagde Greet het pas te gaan. Toen zij haar voet over den drempel had, voelde zij zich plots bij den arm gegrepen door Dirk, die, rood van het ingehouden lachen, zei: Nou, dus je wéét 't, al wie 't huis hier oneer aandoet, gaat er uit. Als jij soms later 'n minnaar der op nahoudt hier stikte Dirk bijna, hij kón niet meer, hij sloeg er van óm.
„Jongen, ben je gék, Is me dat maken schrikken, je knijpt mijn arm blauw."
„Nou, 't kón toch met Donald Hemming," hijgde hij. Greet voelde haar wangen branden, en keek hem kwaad aan. Ellendig dat zoo'n aap haar zag kleuren.
„O, zie je wel, haar hart staat al in lichte laaie, de gloed kaatst af op haar wang," deklameerde Dirk.
„Margaréthaa, alsjeblieft "
„Ja paal"
Dirk lachte steeds gillend om het idee van Greet bemind door Donald Hemming. Hij wou zoo'n knul toch wel eens zien.
Intusschen had Dirks vader, op weg met zijn vrouw naar de fami-



111
lie Koppers, ruimschoots den tijd den door hem uitgesproken ban~ vloek over Donald Hemming te berouwen. Het gebeurde hem niet dikwijls dat hij op een eens genomen besluit terugkwam, maar
nu En terwijl zijn vrouw, naast hem voortstrompelend, klaagde
over de natte voeten die zij kreeg, daar zij nooit de plassen zag, maar er onverhoeds instapte, redeneerde hij: Eigenlijk.... ja.... was 't wel wijs van hem een rijk jongmensch de deur voor den neus dicht te doen ? Want wat een kapitale wraak ook zou 't zijn, als deze Hemming eens verliefde op Diana, Lucie of Julia— de manke Greet telde van zelf niet mee, die had hij natuurlijk uit medelijden thuis gebracht, hij zou gauw genoeg hebben gezien dat er totaal niets bij zat en ze was waarachtig geen verschijning om een knappen kerel liefde in te boezemen. Julia's engagement met dat Tonijntje mocht wat hem, Gideon, betrof, gerust afraken, als ze 'n Donald Hemming kon bemachtigen. Wat zóu ze staan te kijken, die mevrouw van der Plaats, wat zóu ze oogen opzetten en in stilte handen wringen, als ze kwam te weten dat haar lieve Daniëls geld ten slotte toch nog terecht zou komen bij één ten minste van de réchtmatige erfgenamen. Door zoo uit te varen tegen de meisjes had hij wél zijn eigen glazen ingegooid. En hoe kreeg hij nu dien jongen in huis, zonder afbreuk te doen aan zijn vaderlijk gezag, dat met den dag meer ondermijnd werd? Als hij 't zaakje eens op zijn vrouw schoof?
„Die dochter van je, die Margaréthaa heeft vandaag succes gehad. Thuisgebracht door een meneer in een rijtuig, wel, wel%,.."
„Ja, o!" mevrouw stapte in haar dertiende plas en gaf een gilletje» ,,'t is wel iets bijzonders voor Greetje, pa."
„Hij heeft een raren smaak, hoor, die meneer," volhardde Gideon in de beminnelijke gewoonte over Greet te spreken, als waszij een buiten-echtelijk kind door mevrouw Hemming aangebracht.
„Och," goedigde mevrouw Hemming, „ik zal nou niet zeggen dat Greetje móói is, nee, dat zal ik nou héüsch niet zeggen, maar zóó leelijk, pa "
,,'t Is ten minste een verschil met Lucie, met Julia
„Ja...." viel mevrouw Hemming gretig uit, „wat zou hij nü wel zeggen als hij die zag, want onze Juul, hoor eens, pa, die mag er wezen."
„Lucie óók, vróuw...." (Gelukkig, de visch slokte het aas in.)
„Nou, en onze Luus, met dat heve snoetje, ik zat ze der van avond nog op an te kijken, dat aardige kleurtje dat ze altijd heeft Ik denk ook wel 's, nou moest 't Luus der beurt 's worden voor 'n engagement— Hè pa?"
„Ze heeft toch wél bewonderaars, vrouw."
„Och pa. dat is nou wel zoo.... de vrienden van onze Theo



112
maar wat zijn dat nou eigenlijk voor partijen voor de meisjes ? Ze verdienen zóó weinig, die jongens. Daar heb je nou van Kerk-
man August, die adjunct-commies is an oorlog.... en Duco,
die net de burgerschool heeft afgeloopen en onderwijzer wordt, en Gerrit, die nou pas in z'n ooms zaak is opgenomen, dat moeten ze bij Kerkman toch ook eerst afwachten, wat dat geeft.... en de jongens Koppers, die pas secondant zijn en bij Smits ook dito....
nee dat is allemaal niks En onze meisjes, die zoo begaafd
zijn, hebben natuurlijk 'n beetje pretentie.... Daar heb je nou
Diana zoo knap Je kan 't er niet kwalijk nemen, pa....
dat meisje is een en al studie, net u, pa."
Was ik die maar kwijt, dacht de vader, dat zal me 'n oud vrijstertje worden. Haar kin staat er al heelemaal naar, de vinnigheid springt er uit.
„Ja, kijk 's even aan, vrouw," vereerde nu Gideon Hemming zijn echtgenoote met een vertrouwelijkheid die haar ten zeerste verrukte. „Ik ben een góéd vader "
„Gut pa, die daaraan twijfelt, dat zeg ik altijd tegen de meisjes, pa heeft altijd zoo hard voor jullie gewerkt, en wat pa doet is eenig en alleen voor jullie welzijn "
„O zóó, vróuw, als jij dat maar begrijpt Ik ben ten zeerste
gesteld op goede partijen voor ze en daarom is 't te betreuren
dat juist die Donald Hemming...."
„Ja, 't is wél naar...." was mevrouw Hemming hem gretig voqr.
„Laat me uitspreken, vróuw, dat is zoo n onhebbelijke gewoonte van je, dat in de rede vallen.... daarom is 't te betreuren dat Donald Hemming de zoon is van Nelly de Kroon. Van die xantippe Nelly de Kroon."
Hij hypnotiseerde zijn gade met zijn doordringenden glansloozen blik, hij dacht voor haar, zij antwoordde:
„Ja, maar is dat nou zoo héél erg, pa? Hij kan wel héél anders zijn dan zijn moeder."
„Dat kan hij ook.... ik ben niet onrechtvaardig." fSffcf
„Wie heeft dat óóit gezegd, pa? Wie dat nou zegt "
„Juist, en daarom wilde ik.... enfin, ik zei tegen de meisjes om
hun mijn vaderlijke voorzorg góéd te doen kennen "
s„Juist Nee, maar dat wéten ze dan ook wel."
„Stil toch, vróuw.... we moeten dat jongemensch.... hm.... die Donald Hemming eerst, eens wat beter leeren kennen...."
„Wel ja, als je 'm nou maar 's 'n beetje beter kon, pa, hè?"
„Kénde, vrouw.... wat 'n taalfout.... dat je nü nog niet weet
hoe men 't werkwoord kénnen verbuigt Ik kénde, je kénde,
hij kénde, wij kénden ,



113
Mevrouw boog zuchtend het hoofd. „Ja, ik ben maar 'n dom mensch, pa. De verbuigingen
„Je dochter Margaréthaa heeft dat in elk geval met je gemeen," grijnsde Hemming. „Enfin.,.. Ik wilde dan maar zeggen dat die Donald, dat wij...."
„Ja maar pa, als je 'em wilt kennen, dan moet ie bij óns komen I" ging ma een licht op, „want of Greetje 'em nou bij de Behr ontmoet "
„Greetje en 'r vrienden de Behr de Behr DE BEHR."
„Maar als ze 'em ziet.... 'n volgende maal.... als ze 'm dan er 's vroeg dm op de thee te komen hè pa?"
„Dat zou ze,... daar zou jóuw dochter Margaréthaa, met 'r onbehoorlijke wijze van spreken, niet toe in staat zijn, vrouw. In elk geval heeft dat jongmensen je dochter Margaretha een beleefdheid gedaan, en daarvoor dient hij bedankt te worden door mij.... Als zij 't niet kan." Gideon wist wel, dat hij tot zijn vrouw alle enormiteiten kon zeggen.
„O pa, dat is nou vrééselijk aardig van je, na al die onaangename behandelingen Vooral van die Nelly de Kroon."
„Ik dien hier eigen gevoelens buiten kwestie te laten, vróüw, ik vervul hier een plicht.... mijn plicht van vaékr."
Mevrouw Hemming verhief zich op de teenen, om onder het Ücht van een lantaarn de trekken haars echtgenoots te bewonderen. Wat een édel mensch was hij toch, de kinderen mochten toch waarachtig zóó'n vader wel waardeeren.
En dit zeide zij hem.
,,'t Staat te betwijfelen of ze 't doén, vrouw, maar dat belet me niet.... Enfin, ik sta te hóóg om tegenover mijn ondankbare kinderen mijn eigen lof te verkondigen en te doen of ik ze om de gunst smeek m'n waarde te erkennen. Jij zégt dus, vrouw, dat jij met mij gepraat hebt—"
„Ja pa, ja pa " Mevrouw Hemmings oogen schitterden, haar
lippen bleven ten halve geopend.
„En ik schuif dus mijn edelmoedigheid op jóu "
„Ja pa, ja pa, jawel—"
„En je zegt dus, ik heb je pa overgehaald—"
„Ja, maar nee 't zou toch wel beter zijn als ik zei, kijk
nou 's an, kinderen „Aan, vrouw."
„Nou ja, pa, zoo in de gauwigheid, kijk nou 's aan, kinderen, hoe lief en goed je pa is. Zóó sprak ik met 'em over Donald Hemming, of hij zei, nou, in elk geval heeft hij Greetje een dienst bewezen enfin, ik zal de kinderen wél onder 't oog brengen, dat ze die
lieve trek nou weer in je móéten apprécieeren. Ik ben niet voor niets
Greet Hemming. 8



114
je vrouw geweest zooveel jaren." Haar liefdevolle blik deed Gideon in weeë afkeerigheid het hoofd wenden.
„De tegenwoordige jeugd, vrouw, apprécieert niets wat van de ouders komt. Zelfs de onsnuggere Margaréthaa "
„Och pa Greetje is één en al ontzag voor u."
„Vrouw, haar grenzelooze brutaliteit heeft 't van avond bewezen. Enfiin, we willen haar geestestoestand in aanmerking nemen. Ja, als je met zoo'n gevalletje gezegend bent, is dragen wél 't parool," hij zuchtte zwaar. Mevrouw Hemming voelde het óüde iverwijt haar hart toenijpen. Haar oogen vulden zich met tranen. En den geheelen avond bij Koppers, gaf zij antwoorden, die kant noch wal raakten, zoo zat zij er over te tobben wat een édel édel mensch pa toch was en hoe weinig waardeering hij in 't algemeen ondervond.
Diana, die zich niet langer had kunnen bedwingen, was intusschen onhoorbaar Greet achterna geslopen, die in de keuken voor theewater kon gaan zorgen, want Julia moest met haar aanstaande naar de komedie en wilde eerst nog thee. Lucie en Diana kregen zoo dadelijk een gemeenschappelijk kennisje, Willemien Pols, op bezoek, en het was stilzwijgend dat Greet zich dan afzonderde bij de kinderen of op haar kamertje, dus vóór morgenochtend kreeg Diana Greet niet te spreken. En zij wilde weten, wéten. Haar magere witte handen
gloeiden koortsig, haar oogen schitterden verwijd en gretig
haar lengte kromde zich....
„Ménsch!" Greet voer een stap achteruit, toen zij, zich omwendend van het gastoestel, de sluipende Diana gewaar werd, katachtig lenig 'in haar nauwe grijze japon.
„Hè, is me dat schrikken...." zij legde haar hand tegen haar hart. „Wat kom je nóu hier doen ?"
„God kind, maak je zoo druk niet, ik mag wel even lucifers komen halen."
Die ongewone toon van toegeeflijkheid wekte Greets argwaan, doch zij zweeg, reikte de lucifers. „Hier."
„Je zegt dat met een air ...." Diana kuchte .... „je bent zeker zoo trotsch, dat je van avond in een rijtuig door een meneer bent thuisgebracht."
Een vermoeden dook op in Greet, deed haar de lippen opeen klemmen om niet te lachen. O zie je wel, hoe happig Diana er op was nog meer te hóór en.
„Gut, ik denk er niet meer over, wel wat anders an m'n hoofd. Zeg, morgen gaat de wasch, als je soms nog wat hebt, 'n witte rok, zakdoeken.... onderlijfjes.... leg maar neer op de grond, dan haal ik 't wel weg
„Ja ja, als je door 'n mooie meneer bent thuisgebracht. Hoe



115
hoe is 't mogelijk—" Diana's oogen glinsterden van een ziekelijken glans fosforisch groenig-bruin-rood.
„Alles is mogelijk.... behalve "
„Behalve wat ?"
„Behalve dat jij 'em ziet. Diana Hemming."
„God kind, ik verlang jouw conquêtes nooit te zien, hoor, jóuw conquêtes." Zij speelde vangballetje met het doosje lucifers, dat houtachtig rammelend op tafel viel.
„Nóu, heb der maar geen zorg over. Je zal 'em wel nooit te
zien krijgen ook " Greet draaide de gaspit hooger, „als pa
ééns wat zegt
„O pa—" Diana werd nog bleeker dan zij al was; haar mond breedde minachtend en wreed-beraden uit. En Greet zag alle Diana's weinig dochterlijke gevoelens in dit hppentrekken. Maar iets deed Diana toch buitengewoon genoegen en haar oogen glommen. Zij zwóm in voldoening, dat Gréét hem evenmin ooit wéér zou zien. Zij voelde echter plots haar vroolijkheid zich dooven, haar hart steenzwaar zinken, want Greet zou hem zien bij de de Behrs, waar zij, Diana, maar niet kon komen. En afgunst reet haar binnenste vabeen. Dat lamme volk.
Greet, den theewaterketel in haar hand, stond haar zuster verbaasd aan te staren. Zij zag Diana's trekken, die eerst zoo hadden geglunderd, verstarren, haar oogen klein en Chineesch schuin worden. Het toch al puntige gezicht scheen nog te versmallen, de bleeke tint vergrauwde. Diana zelf voelde haar huid klam, en als doorprikt van heel fijne speldjes. Zij wreef hard de handen over beide wangen, om die steekjes te dooden. Ze wordt opgegeten van de zenuwen, dacht Greet, óók ongeduldig. Der zit geen droppel bloed meer in 'r, als ze zoo is. En deze overdenking stemde Greet eenigszins medelijdend. Plots schrikte zij opnieuw, van een harden smak; Diana gooide een keukenstoel tegen den grond, nam de lucifers, smeet die weer op de witgeschuurde tafel en ging heen, zonder Greet meer aan te kijken.
„En je kwam om de lucifers!" riep Greet haar na.
„O ja, dat 's waar, maar ik heb dorst ook, geef me 'n glas water alsjeblieft, gauw wat— laat eerst uitloopen, je geeft 't altijd lauw."
„U heb maar voor 't bevelen, majoor," pruttelde Greet, het glas omspoelend.
Diana zwolg het water in een paar teugen in, keek Greet kwaad aan en vertrok voor goed.
„Daar is ze neturelijk maar kwaad om, dat hij hier niet mag komen, net of ik dat nou kan helpen,
Hè, god nog toe, wist ik maar 'n middel om der uit te komen.



116
Ma zei pa daarnet zoo papegaaiachtig na: „al wie hier 't huis oneer aandoet, moet er maar uit." Kon ik alsjeblieft 't huis maar oneer aandoen, dan was ik er uit. 't Eenige is, hoe kom ik dan an brood. En hóé oneer? Ik heb der geen eens gelegenheid toe, jammer genoeg. Ik doe ze nou wel al oneer an, omdat'k half gaar ben, maar
dat is dan toch nog wat anders. Oneer wat mijn nou nog voor
oneer kon overkomen, zou 'k wel 's willen zien, zoo'n éér heb ik nou van m'n leven ook nooit genoten; als je toch al altijd gescholden wordt Anfijn, al praat ik er lang over of kort over,
ik kan geen oneer uit de grond slaan, en ik blijf hier zitten
Nou maar 's gauw thee zetten, anders is daar binnen weer herrie over, en krijg ik nog te hooren wat Willemien Pols van me zei. Die zégt netuurlijk uit 'r eigen niks, maar 't lieve Diaantje pompt
't uit 'r. Ik wou dolgraag vroeg naar bed, hoor God, kon dat
nou niet voor éénen keer, Luus en Diana, net of die nou niet 't gas kunnen uitdraaien en 't lampje voor pa en ma klaarmaken. Ik zeg 't ze meteen ook...."
Maar toen Greet met de thee binnenkwam, toonde Diana noch Lucie zin, ma, die daar natuurüjk om vragen zou, met uitkleeden te helpen. Dat deed Greet toch altijd, waarom nou juist van avond niet? En zij raadden haar aan dan maar zoo lang boven wat bij de kinderen te gaan zitten dommelen. Hopeloos zag Greet van het eene strakke onwillige gezicht naar het andere.
Q ja, dommelen bij de kinderen. Er viel anders wél aan te denken eer ze naar bed waren. En ze verkozen 't volstrekt niet, 't was nog lang geen tijd. Eerst moest er nog kien met ze gespeeld worden, onderbroken door theedrinken, waarbij Christientje nijdig en afgunstig veronderstelde dat Anton meer melk had dan zij, en hem op een gegeven oogenblik het kopje uit de hand kwam rukken, om zich te overtuigen. Anton klemde het oortje tusschen de vingers, Christientje gaf er een stomp op, de theemelk vloog over tafel en vloer, overspoelend de scherven van het tegen den tafehand kapot gevallen kopje, en Greet kon den boel opredderen.
Daarna mocht ze weer kiennummers uitroepen, hetgeen ze vermoeid-werktuigelijk deed. Volgde het uitkleeden, met Christientje zoo lang mogehjk talmend om Greet te pleizieren. Eindelijk lag Anton, in zijn kabinetje naast de ouderlijke slaapkamer, behoorlijk ingestopt onder de dekens, hij leek Greet in dien staat altijd een dikke worst tóe, en trok Christientje, die niet wenschte ingestopt te worden, in Julia's kamer haar laatste kleedingstuk uit, zich, van alles ontdaan, toonend griezelig schriel en dun, een vermenschehjkt bezemsteeltje.
„Genacht," zei Greet kortaf. Christientje stak haar lange bleekroode tong uit, haar gebruikelijke avondgroet.



117
Greet achtte het niet eens de moeite waard haar schouders op te halen; en ging zich beneden in de keuken zetten tot slapen, het hoofd schuin tegen den muur, het eene oor gereed tot opvangen van roep- of belgeluiden, die Piet of de oudelui zouden thuis brengen. Zij wist niét of pa aan den sleutel had gedacht; 't zou wel, hij was zoo precies, maar hij belde toch nog graag, om bevelend diensten van een ander te vergen. Alvorens in te dutten, soesde zij met gesloten oogen eindelijk eens op haar gemak over Donald Hemming. Haar verbeelding riep hem voor zich op, zij het zijn blikken, zijn woorden haar nog eens doordringen, als zooveel zalige zonnekoesterinkjes in dien winter, haar léven. Hè, hoe ver scheen de middag al achter haar te hggen. Het nare had het aangename al weer zóó verdrongen, bijna heelemaal. Misschien was het wel goed in haar leven. Zij mocht toch geen hoop hebben, hoop op verandering, verademing. Verbeeld je, net of die jongen die nou voor haar aan kon brengen, verandering. Heerlijk wel, dat hij zoo vriendelijk geweest was, het zou haar altijd een schattige herinnering blijven,
maar meer kon 't toch ook niet voor haar worden. Och wel
goed ook. Paste nou zoo'n rijke knappe weeldejongen in 't leven van Greet Hemming? Net zoo min als zij, Greet, in een juweliers, winkel om er brillanten uit te zoeken, of tante Karlien, met 'r manieren, op een partij bij 'n gravin. Zij peinsde nog even over zijn reizende mama, zeker altijd met veel koffers aan 't spoor, je kon 't je zoo denken, zag het achtelooze afstanden-niet-tellende armgebaar van: „Duitschland, Oostenrijk, Zweden en Noorwegen "
Toen sloot de haar overmannende slaap Greet de oogen. Schijnbaar na een óógenblik, werd zij uit haar staat van onbewustheid gerukt door het schellen van Piet, eerder thuis dan pa en ma, en juist de gang in komend, toen Willemien Pols er door Diana en Lucie zusterlijk werd uitgeleid. „Dag Wim," „dag Mien!" Zoenen en handen. Schelle stemmen.
Héére, wat 'n snoezigheid, dacht Greet, achter het drietal aan. 't Is of zij alles voor ze doet wat ik doe. En Diana, die Willemiens paraplu opstak; DIANA! Oók 'n komedie.
Piet, haar wangen twee gloeiende bolle pioenen, frisch ruikend van de koude vochte straatlucht, was bescheiden uitgeweken voor de visite, en haastte zich met haar natte regenscherm voor Diana en Lucie heen, naar de keuken, werwaarts Greet haar volgde.
„Benne u pa en ma der nóg al niet?" Piet bekeek kritisch haar hoed.
Greet schudde het hoofd, geeuwend.
„Sjees, wat 'n prét mot er dan bij de ouwe draak, ik meen bij Koppers weze, juffrouw, dat ze der nóg niet en benne „Ze geven zeker 'n bal," gaapte Greet weer.



118
„Nou, kan u denke, de ouwe draak danst vooran met u ma, en ze hebben wafels na met warreme wijn," fantaseerde Piets levendig voorstellingsvermogen.
„Ja, ma kan nogal uit de voeten," weerlegde Greet, de armen strak rekkend, boven haar hoofd, om zich te strammen. „O gunst, dat 't al zoo laat is, 't hjkt me pas 'n minuut, sinds 'k insliep.
En wafels met warme wijn bij Koppers zulke krenten dat
's óók wat."
„Nou, u begrijp, 't is van mijn ook maar larie," stelde Piet gerust met schuinen monddruk.
Den volgenden middag om vijf uur. Tooneel huiskamer. Ma zit te mazen Antons kousen, Greet verstelt ondergoed. Lucie en Diana hangen op stoelen, pas thuis van school en kantoor. „En heb je je neef nu al geschreven Greetje, om 'em te bedanken?" verrast ma opeens haar dochters diplomatisch zoetsappig, vooral Greet totaal van de wijs brengend.
Greet, met opengesperden mond, kan den nééf niet dadelijk thuis brengen. „Mijn nééf? Welke neef? Ik heb geen neer."
„Hè suffer," Diana, schoon onkundig van het pa en ma komplot, begréép onmiddellijk. „Donald, Donald Hemming natuurlijk."
„Is dat zóó naturelijk voor jóu zeker. We zijn hier anders
wel gewoon an neven", weerstreefde Greet. „Ja neturelijk, ma, ik heb 'em in 't rijtuig bedankt." Greet prikte in haar wijsvinger, schudde ongeduldig den gekwetste en zoog de wond toen hoorbaar uit.
'"„Ja...." aarzelde ma, „maar 'n briefje, je had 'em, je moest 'em 'n briefje schrijven."
„Ik!?" waarvóór? Valt me niet in," Greet hief wenkbrauwen en kin, en wendde even het hoofd af, terwijl haar blik smaalde naar ma en Diana.
„Kind, kijk ons maar niet zoo scheel aan Je bent tóch al
niet móói En 't valt je niet in? Omdat je ook zoo aartsdom
bent ezelachtig dom "
„Dan maar weer aartsdom, ik vind 't geschikt, nou maar, ik zou anders van hier wat gehoord hebben, als ik dat gedaan had. Hoe komt u in vredesnaam daar nou an, ma?"
„Je— pa.... pa zegt dat 't tot de goede toon behoort
zoo iets te doen " deed mevrouw Hemming heur best het
correct Hollandsen haars echtgenoots na te spreken.
„Nou maar, ik bedank je, hoor.... wat zou die jongen wel van me denken ? En pa.... zegt u — En hij mag hier nóóit komen van pa! ? Nee maar, zeg, nou nog mooier.... éérst gisteravond zoo'n spektakel der over, en nou wordt er in eens op mijn weer wat gezocht



119
en ben ik weer onbeleefd geweest. God, wat 'n lieve man is pa toch,
wat ben 'k bhj met zóó'n pa als ik nou tante Karlien was, zou ik 's
naar de kerk gaan en zingen van: „Loof, loof den Heer, sjing la la boem, boem, boem," en wat ze verder zanikt voor vromigheid."
„Greetje, Greetje.... je pa is een van de braafste edelmoedigste "mannen "
„Nou, ik mot 't dan nog merken —" prevelde Greet, één oog dichtgeknepen, scherp turend in het oog van haar naald, waar een te dikke draad niet door wilde.
„Als je pa je al 's bestraft, is dat voor je welzijn."
Greet vond innerlijk, dat zij op haar zes en twintigste meer dan haar bekomst had van dit welzijn, maar zweeg. Gelukkig, de draad wpü eindelijk met zijn nu zwarte punt in de naald. Het benieuwde haar intusschen wat daar nu weer achter stak, en waarvoor zij wel moest dienen. Nóü, zij zou er wel achter zien te komen.
„God, suffer van een kind, raas toch zoo burgerlijk niet." Diana had kunnen dansen van blijdschap, „wees liever tevreden dat pa...."
„O, daar had je die weer," Greet, onbewust de lippen bewegend, gebukt over den vaderlijken tricot pantalon, waar zij een stukje jager inzette, keek op, zag het aangezicht Diana's belicht door een vreugdezon, klakte met de tong, dacht er het hare van, en zei toen:
„Nou, weet je wat, kind, schrijf jij dan, jij kan 't keuriger dan ik. Ik schrijf schandalig, en jullie zeggen, dat ik geen brief kan opstellen."
Diana voelde zich, niettegenstaande dit compliment, nijdig worden over die hoogdoenerigheid van een onwijze stumper als Greet; woest-afgunstig. Want haar, Diana's geluk, hing af van den man; zij leefde slechts op in de tegenwoordigheid der sterkere sekse, terwijl zij giste dat vrede te dien opzichte troonde in Greets gemoed, alles was daar kinderlijk-rustig. Toch in zeker opzicht was dit haar, Diana, een reden tot verheugenis ook. En wat gaf 't, al was die jongen nu eens aardig tegen die mormelige Greet geweest, als hij maar ééns hier was, zou hij geen Greet meer genaken en geen Greet hem, daar zou Diana Hemming wel voorzorgen. En 'n aardig verschil, Gréét of zij. Zij de zon, Greet een nachtlichtje. Enfin, hij zou 't wel zien, hij zou 't wel zien.
Greet, onbewust van deze plannen, naaide rustig voort.
„En dus en dus dus heeft pa " mevrouw Hemming
vond de taak door Greets onverwachten tegenstand oneindig moeiehjker dan zij gedacht had.... „dus heeft pa "
„Wat heeft pa?" vroeg Greet, lont ruikend, en op eens bloedrood wordend bij de gedachte dat hij toch wel hier zou kunnen komen.
Om de zaak nu spoedig in het klare te brengen en zich een houf



120
ding te geven, vond mevrouw Hemming het als naar gewoonte noodig Greet af te snauwen. Pa's gezag móést gehandhaafd.
„Lieve hemel, Greet, zóó ijselijk dom als jij toch ben, Diana heeft gelijk, 't is verschrikkelijk, pa zei 't ook nog gisteravond, in elk geval heeft dat jongmensch Greet een dienst bewezen, door haar in den regen thuis te brengen, ja, want je kan toch niet zeggen dat 't gisteravond mooi wéér was en omdat Greet te dom en te onhandig
is om een fatsoenlijk briefje in orde te maken, ten minste zoo iets
zei pa zal pa 't zelf doen en en om óók iets te doen
hém— hém op de thee, op de thee vragen."
„Lieve help!!! christene ziele god bewaar me "
„Vloek zoo niet, Greet.... alsjeblieft.... 't Is hier de huiskamer."
„Ik vloeken? Ik verbaas me alleen maar, anfijn, ik vind 't geschikt; 't is net zoo als ik dacht, 't is om mijn 'n streek te spelen. Want als die jongen dan hier goed en wel zit thee te drinken,
zegt pa: ,Mijn dochter Margaréthaa heeft de groote wacht's
welk woord eindigt op heid? O ja.... onoplettendheid, nee, achteloosheid gehad....' 't is kras.... ik wou dat ik Piet was, dat ik van me af dorst spreken."
„Kind, dat doe je nóü zeker niet, met je vulgaire spektakels," bestrafte de van genoegen glimmende, neen fonkelende Diana, wier roodbruine haar, naar Greet meende op te merken, er van ging krullen.
„Nou maar Diana, hoe nou even je mond," zei Lucie, die tot
nog toe dommelig-stil alles in zich had zitten opnemen ik
vind 't ook wel raar, dat die jongen, na de herrie van gisteravond,
ineens door pa op de théé wordt verzocht Julia zal ook staan
te kijken en Tonijn...."
„Nou Tonijn, wie is nou Tonijn!??" hoonde Diana.
Lucie, die goedig, Tonijn wel mocht, keek Greet aan, die toevallig opziend, haar blik ving. Greet zoog veelbeteekenend haar wangen in, en ook Lucie dacht, als hij jou maar gevraagd had, Diana.
Julia's stem werd in de gang gehoord, en Julia's mooie frissche persoontje versierde dra de kamer. Het viel Greet op hoe hef zij er uitzag met dat rose gezichtje, een pas ontloken tulp, en niettegenstaande zij Julia die schoonheid van harte gunde, werd haar hart drbefzwaar in baar.
* „Op mijn let hij toch niet, als hij ze allemaal ziet. Nou, wat kan t mijn schelen, laat ie komen, en me óók uitlachen," gromde zij innerlijk.
„Zeg 's Juul, wat zeg jij daar nu van?" vroeg de gemoedelijke Lucie, „nee maar, vind jij dat nou ook niet gèk van pa, nou mag Donald Hemming, je weet wel, in eens weer wél komen van pa, en wordt hij op de thee gevraagd, 'n Avondje."



121
„Wat?" gilde Julia, oogen opzettend. „Maaa!! 't Ia toch niet waar?!"
„Ja, kind...." mevrouw Hemming knikte berustend, en vonniste, ,,'t is omdat Greet weer zoo dom is geweest hem geen bedankbriefje. .'.."
„Oóó ha ha ha ha!" Julia viel in pa's leuningstoel, haarzakdoek tegen haar kin.... ,,'t is om 'n zenuwtoeval te krijgen!" Haar
vroolijkheid vulde het vertrek met dartele klanken „O, ik lach
me suf Wat zal Johan daarvan zeggen. En Dirk en Theo,
weten die 't nieuws al "
„Kom, ik ga maar 's naar me aardappelen zien," zei Greet en stond op, daar Piet om een boodschap was.
„Ja, ga maar, dat is 't beste voor je...." troostte Diana.
„En ik begrijp wel wat 't beste voor jou is," prevelde Greet.
Theodoor, die het beneden zich vond hartelijk te lachen, proestte heel even, met een schraperig keelneusgeluid; bewerend dat je niet gek kon worden wanneer je wóu, er bestond een tijd toe. Doch Dirk gilde het schooljongensachtig uit, en hij vond, dat de ouwe nóü goed begon te worden voor père noble in een draak van een Amsterdamsen theater. Zou hij, Dirk, hem een engagement zoeken f „Geen kwaad idee," meende zijn broer.
Ma Hemming was wanhopig. „Kijk 's, zoo n edele man, hoe wreed ie miskend wordt door zijn eigen kinderen, na alles wat hij voor ze gedaan heeft." En ma's oogen werden vochtig. Niemand had medelijden.
, „En juffrouw, wat heb ik u nou altoos gezeid?" vroeg Piet, nadat zij alles vernomen had wat zij niet wist, en zij wist van den vorigen avond reeds iets, want in het revolutiebouwhuis, met zijn kaarten muren, werd een zucht ook gehoord, en pa Hemming galmde steeds luide als een prediker van den kansel.... „U pa is door de geleerdegeit onwijs geworre.... mevrouw mag óók wel oppasse, nou 't is me nóü wel 'n weesjonge dit keer echt, heur
Donald Hemming verscheurde juist zijn twaalfdetkladje van een verzoenenden brief aan pa Hemming, toén zijn hospita klopte en, op zijn „binnen," hem Gideons epistel voorlegde: „Menéér
„Ja.... dank u, juffrouw." En Donald staarde het hem onbekende damesachtige handschrift aan, bekeek het postmerk „'s-Gravenhage," sneed de enveloppe voorzichtig open.... 't Was zoo'n meisjeshand, zou dat manke kind hem tóch avances.... Nee.... hoor.... waarachtig.... 't was van den kerel, den kérel.... hij werd op de thee gevraagd.... op de thee ,Ha ha ha!" Hij scha-



122
terde het uit — O nee, maar daar zou je nou 's lol van beleven.... hij zou me daar 's even de peentjes opscheppen. Jongens, wat een zaakje naar zijn smaakje» De vent dacht natuurlijk al dat hij beet had. De vijftig duizend gulden moesten in den zak van een van de
•dochtertjes. Jawel Een fijne, die Donald Hemming er in liet
loopen. En die Greetje, al zoo bang dat hij daar komen zou. Nee, maar dat was wel echt geweest van Greetje, dat was wel gemeend schaap. Ze was te onnoozel, te argeloos om komedie te
spelen. Dat zou hij toch dien troep eens laten voelen, hoe gemeen ze waren voor dat stakkertje. Hij zou haar wel 'n handje helpen daar, en al had ze vierkant ongelijk, kreeg ze van hem nog gelijk. Dadelijk aan
Jemmy pennen. Bij den kerel op de théé! En 's avonds 'n soirée.
Wacht 's, nog eens goed overlezen. Verontschuldigingen nog, omdat
Margaretha niet zoo goed met de pen terecht kon zie je, 't was
net als zé gezegd had, ze moest voor half gaar doorgaan en 't kind
was wijzer dan die gek Erkentelijkheid achtte hij een groote
plicht, het.zou hem hoogst aangenaam zijn, indien de pas aangeknoopte vriendschapsbanden nauwer werden toegehaald
„Met veters door gaatjes," prevelde Donald, verrukt over den stijl. Hoe kwam de vent op eens zoo tot inkeer? Toch eens bij Greetje, die 't wel zou vertellen, navorschen.... En hij zou gaan
op zijn sjiekst 'n Rijtuig. Ben je gek? néé. Ja, misschien
toch.... pour épater la galerie. Enfin, ze zouden hem, den rijken neef, genieten in al zijn glorie, hoor. Rók? Nee, dan geloofden ze stellig dat hij 'n loopje met ze nam, en zoo'n partij zou 't ook wel niet wezen, 't kon er niet zóó af, dat rokken de rigueur warén. Nou maar zijn nieuwe smoking, rose anjer als boutonnière, zijn mooiste wit satijnen das, zijn juweelen dasspeld zouden wat Hemmingvróüw was, aan zijn voeten brengen. Indruk maken op de damesschare! Daar hoorde een glaasje malaga vóór 't diner op. Nostrorum sanitas 1
Op de gezondheid van Greetje Nee, op de gezondheid van
Donald Hemming, daar hield hij toch nog 't meeste van, die was hem heel dierbaar.... En op 't welslagen van de/ onderneming.
HOOFDSTUK VII.
Johan Tonijn trok een allerbenauwdst gezicht, toen Julia hem lachend de groote gebeurtenis op komst, meedeelde.
Donald Hemming had een zeer beleefd antwoord op de uitnoodiging geschreven, en nadat dit antwoord minstens driemaal door



123
de geheele familie op Greet na gelezen was, bleek het op eens, toen pa Hemming het in zijn portefeuille wilde steken, spoorloos verdwenen. Natuurlijk beschuldigde men Greet van het ergerlijk feit, zij had het in haar zak gestoken. Omdat zij nu thuis was gebracht door hem, verbeeldde zij zich zeker— s
„Nou, kijk al mijn zakken maar na," Greet stalde gul den inhoud ervan op tafel uit, „maar ik heb 't anders niks voorzien op dat briefle. Ondervraag jullie maar 's iemand anders. Der zitten hier nog veel, die der mogelijk meer om malen dan ik."
Johan Tonijn, met de familie om de theetafel gezeten, keek Greet even aan, en beider blik trok onwillekeurig naar Diana. Diana had het hoogste woord met haar gladde tong over Greets „briefle" in
plaats van briefje. „En dat malen " En Johan Tonijn en Greet
wisten beiden het briefje veilig in Diana's zak. Johan Tonijn hoopte vurig, dat Donald Hemming maar op Diana mocht verheven, haar trouwen na een verloving van drie maanden of minder, en met haar naar Indië gaan of Schotland, waar de Hemmings eigenlijk uit stamden; later hadden zij zich verhollandscht. Lucie kon die Donald Hemming ook krijgen, als hij maar niet naar Julia omkeek, 't Was wel een angstig bezit, zoo'n mooi lief meisje als Julia.
De meisjes Hemming, wéér op Greet na, die zich niet in de kwestje mengde, omdat haar oordeel toch niet gold, vonden eigenlijk dat het niet aanging Donald alléén te verzoeken, ,,'t Zou zoo echt zijn, of je niemand had dan hém, of je zoo op zijn komst zat te azen," vond Diana.
Nou, dacht Greet ironisch, we weten wel dat jij dat niet doet.
„Gunst Diana, we kunnen toch eigenlijk geen partij voor hem aanleggen," zei bedeesd ma, die tusschen haar dochters in zat als een verschrikte kloek onder oproerige kuikens.
„Ja maar ma, u wil nou ook nóóit iets," werd zij dadelijk néérgesnauwd, „UI! als we uw zin deden, zagen we nooit iemand, gingen we nooit ergens; hè...."
„Gut kindje, ik vind 't al goed maar 't is maar als pa "
„Kom, wat heeft pa er nu mee te maken."
„Zóó liefje, 't is 't huis van pa en 't geld "
„O nonsens, wij betalen de traktatie. Ik een derde, Lucie een derde en Julia ook een.":
„Zég eens," zei Julia „beschik jij niet over mijn beurs. Ik
moet nog nieuwe handschoenen hebben, een parasol, jabots, odeur ...."
„Nou, maar we moeten Don ik meen de visite toch behoorlijk
onthalen Mevrouw Koppers is altijd heel gul "
„Ja, dat 's waar, mevrouw Koppers is wél altijd gul," kwam



124
ma, blij dat zij iets kon beamen. „Ofschoon ze de vorigen keer niets bijzonders gaf."
„Nou, zie je," Diana nam bij deze gelegenheid zelfs dankbaar deze slappe hulp' aan, „en Juul, voor parasols, jabots en handschoenen is Johan Tonijn wel. Je hebt maar voor 't spreken."
„Gut Diaantje... ." zei ma angstig, en haar ronde oogen schenen nog ronder te worden.
,,'n Mooie afzetterij," prevelde Greet, die bij 't raam kousen zat te stoppen.
„Wat mompel jij daar?" was Diana weerlichtsnel er bij.
„Gut mensch, hou je gemak, ik tel m'n draden."
„Wel ja, laat Gréétje nou maar kousen stoppen, wat heeft die er nou ook mee te maken. Heb je mijn witte katoenen der bij, Greetje?" beschermde ma.
„Ja ma.... hier zijn ze, in de mand, onderan."
„Of ze moest ook willen bijdragen tot de partij?" smaalde Diana, met een blik naar Greet.
, „Ik zal de koppies en borden toch wel moeten wasschen en alles klaarzetten, dan draag ik ook wat bij " bromde Greet.
„Ja, dat s waar, dan kun je niet anders zeggen," moedigde ma aan. „Greetje verdient nou niet, maar ze wascht wel voor jullie om en zóó dus dat 's dan toch óók wat, al is 't niet veel.'*
„Dus Juul", hervatte Diana zeer vriendelijk, „als je je Jantje maar 's hef aankijkt, krijg jij wel 'n parasol
„Hè Diana, hou je nóü toch stil," weerstreefde Lucie. „Als hij 't nu uit zichzelf geeft, maar anders is 't toch echt afhalen, hoor. Hij geeft Juha al genoeg, en al heeft zijn vader nou geld, hij heeft toch maar zijn onderwijzerstraktement, wat jij, Juul?"
Julia was bloedrood geworden van ergernis. Het stuitte haar op eens verloofd te zijn met iemand die maar zijn onderwijzerstraktement had. „Wat ben ik blij dat jullie mij toch ook eindelijk aan 't woord laat, en me dunkt, ik heb toch ook eigenlijk alleen in dezen te beschikken. Natuurlijk kan ik alles wat ik-wil van Johan krijgen, maar ik sta te hoog voor zelfs kleine toespellingen op mijn parasolloozen staat."
„Gut, en je heb nog twee zulke mooie!" riep Greet, die op een heel oude zwarte van ma boogde.
„Kind, je kan de leelijkste krijgen, als ik een nieuwe heb," was Juha grootmoedig.
Na, wat Greet toeleken, eindelooze beraadslagingen, waarbij haar ooren onophoudelijk gekwetst werden door de namen Koppers en Smits, wist men ten slotte wie men mét Donald Hemming vragen zóu, en waar men hém, maar vooral hem, en dan het overige bezoek, op zou trakteeren. En Greet, in haar eenvoud, bedacht dat zoo'n



125
rijke jongen die 't geld met handenvol weggooide, misschien heelemaal niet zou letten op die koekjes en andere dingen, door Diana, wier bleeke wangen twee geraniumroode plekjes uitblakerden van gejaagdheid, op de lijst van „Eigen Hulp", uitgezocht. Want natuurhjk was men bij de Hemmings lid van „de Coöperatieve vereeniging." Een busje zalm, vond Diana het toppunt. Nou, dacht Greet, hij zal ook liever versche eten. „En kreeft misschien ...." aarzelde Diana.
Diana had het grootste aandeel aan de traktatiekosten op zich genomen. Zij deed 't voor hém natuurlijk, wat konden de Koppersen en Smitsen haar schelen ?
Papa verheelde nauw een fijnen glimlach, toen ma hem het besluit der meisjes meedeelde en Diana's gulheid prees. „Nou pa,
dus ik dacht als pa der toch geen kosten op heeft. je moet al
's wat doen, hè, voor de jongelui zoo
„Zéker vróuw, zéker, ik ben 't ditmaal ook volkómen met je eens." De ghmlach die geen glimlach was, verdiepte de vouwen om 's heeren Hemmings mond, en ma vond pa zóó vriendelijk, dat zij pa's hand gréep en er een kus op drukte.
Hij trok snel die hand terug. „Alsjeblieft, vrouw, géén sentimentaliteiten. We zijn niet pas getrouwd."
„Och pa," smeekte ma met bevenden mond.
Gdeón keek zijn vrouw verwonderd aan. Dit mensch moest toch zeker lijden aan een hersensverweeking, dat ze nu nóg niet wist hoe onduldbaar ze hem eigenlijk was.
Als er zulk een groote partij gegeven werd, dat er bepaald rondgediend moest worden in beide kamers, mocht Greet eigenlijk niet verschijnen. Met haar manken gang ging dit ook niet, ze kon niet rondpresenteeren, vonden de zusters. Ook had zij zulke rare gezegden tegen de jongelui, had Diana afgeluisterd. Zooals voor twee jaar bijv. Een vriend van Theodoor, een nogal chique jongen, August van der Haar voor het eerst bij de Hemmings, zat te praten met Gerrit Koppers, toen Greet op eens voor hem kwam met een bestapelde soezenmand. Het jongmensch blikte even achteloos naar de poppige geraspte broodjes, belegd met kaas en rookzalm, saucisse en sardines.
„Nee, dank u...." weerde hij af met de hand, zeker in Grëet, aan wie hij niet was voorgesteld, geen lid van de familie ziend.
„Kóm," was Greets huismoederlijk betoog, zij gunde het den menschen zoo graag, „neemt u dan een broodje met kaas, zoo'n broodje met kaas wil er bij 'n jongmensch als u nog wel 's in. Héusch, ze zijn zoo klein."



126
De jonge van der Haar, steeds Greet voor juf of anderen dienenden geest houdend, proestte het even licht uit over dien beschermenden toon, weerde nogmaals af'met een ongeduldig „nee, héüsch niet," en zijn dansende oogen keken in die van Gerrit Koppers. Hij wilde iets spottends zeggen.
Gerrit, echter, fronste met bedenkelijk gezicht de wenkbrauwen, „Zeg, sjt, alsjeblieft, dat 's ook 'n dochter."
„Dit!?" vroeg August van der Haar, ongeloovig, onvoorzichtigluid, Greet, hem den rug had toegekeerd, in het hart kwetsend, dat twee Vanen haar gloeiheet uit de oogen sprongen.
„En ik ben niet voorgesteld?" vervolgde hij een weinig zachter, onthutst.
„Och, maar dat doen ze nóóit met haar .... je ziet *t wel hè.... 't is zoo n .... zieltje...." Greet vóélde hóé Gerrit Koppers de schouders ophaalde, schoon zij niet meer verstond.
„O .... nou ja...." beaamde van der Haar, „maar zoo'n mensch moesten ze dan niet laten ronddienen, 't Is eenvoudig belachelijk. Laten ze 'r op haar kamer zetten met 'n paar taartjes en 'n glaasje punch, daar is ze best."
„Nou ja, gebrek aan personeel, zeg .... hm," want hier ontwaarde Koppers Diana, uit wier loerend bruinrood oog een vlam laaide van nauw bedwongen toorn.
„Krijgen we niet eens een stukje, juffrouw Hemming?" Gerrit maakte geestig met beide handen een pianospelende beweging.
„Nee," had Diana gebitst. Kunnen huilen had zij, als Greet, maar van woede; en kunnen mishandelen dadelijk ter plaatse had zij Greet. Zij greep haar ruw bij den schouder en schudde haar, een uur later in de keuken, waar Greet kopjes zat te wasschen, het zout harer tranen zich vermengend met het heete water.
„Schepsel, nooit zal jij weer binnen, als we visite hebben. En pa zal 't weten. Als jij je niet zoo gek had aangesteld, zou er van niets sprake geweest zijn. Je neemt ons de kroon van het hoofd."
Toen zij hoorde wat Greet gedaan had, vond ma het 'ook. „Zeker, je neemt ons de kroon van het hoofd." Ma had eigenlijk nooit recht over de beteekenis van dit gezegde nagedacht. Het was dus een uitgemaakte zaak dat Piet en een nichtje van Piet, die linnenmeid was een deftige familie met „vijf booien", maar toch wel graag een gulden wilde verdienen, zouden ronddienen op den Donald-Hemming-avond, zooals het geijkte woord luidde.
Het viel evenwel Lucie in dat men Greet toch niet heelemaal verdonkeremanen kon, vooral daar men de kennismaking met Donald Hemming eigenlijk aan haar dankte
„O, zóó," mompelde Johan Tonijn, die niet kon uit staan, dat



127
er zoo'n drukte van dien vent zou gemaakt worden, terwijl ze voor hem nooit een hand hadden bewogen.
„Greet zal wel binnen moeten komen of zitten," bepeinsde Lucie.
„Nee maar, dat zal wel uitkomen!" barstte Johan Tonijn los. „de óüdste dóchter! Verbeeld je dat dat onze Marie gebeurde, die is zoo gemakkelijk niet als Greet. Ze zou jullie,,,, enfiin,,,, ik zal er maar 't zwijgen aan toe doen."
„Ze zou wat?" wilde Diana tarten.
„Ze zou jullie je oogen uit 't hoofd krabben, en nou weet je 't precies, freule". ^lllli
„Hè, wat 'n uitdrukking...." Diana proestte smalend.
„O ja, je reine huisknecht en zoo, dat kennen we," maakte Tonijn zich zenuwachtig.
Greet, die op dat oogenblik binnenkwam, verklaarde a la Greet, dat zij de genade van dit binnen-gelaten-mogen-worden volstrekt niet waardeerde; „Ik wil geneens binnen, en als ik niet presenteer, wat moet ik er dan dóén ? Nog 's door iemand anders dan jullie voor idioot uitgescholden worden?"
,,'t Is toch wat te zeggen •• verontwaardigde zich weer Johan
Tonijn. „Waarom nou idioot?"
„Nou, is 't dan soms niet waar ?" vroeg Greet bitter „der is niks makkelijker dan iemand een leelijke naam te geven, 'n ander zal 'em gerust wel overnemen. Als 't wat goeds is, doen ze 't niet, maar nou 't zoo iets is, heeft iedereen der zóó'n plezier in, als at ie taartjes,"
„Ja," zuchtte Johan Tonijn, ,,'t is 't is rampspoedig."
Diana sloeg bijna dubbel van den lach over dit gekke woord. Johan Tonijn had haar kunnen vernielen.
„Hoor 's " zei Greet, „als Piet met 'r nicht dan tóch rond-
presenteert, zou ik die avond dan wel *s vroeg naar bed willen. Ik verlang heusch niet der bij te zijn, Tegen tien uur val ik altijd om van de slaap en dan moet ik juist altijd zoo'n eeuwige boel doen. De kopjes en bordjes die overblijven, wasch ik dan de morgen daarna wel om, en jullie hoeft niks voor me te bewaren ook, Jullie zou 't toch niet doen, maar ik voorkom jullie maar."
„Ja maar, wat zal Donald Hemming dan zeggen?", vroeg ma hulpeloos, met ronde blauwe oogen groot stijfstarend.
„Héére god, néé maar ma, dat zal me óók m'n zórg zijn, wat Donald Hemming zegt, Sjees, als ik me daarom moest bekommeren, om wat Donald Hemming zegt, en hij komt toch voor paa. Goed als ik 'em nou nog gevraagd had," minachtte Greet opzettelijk, zich zeer opwindend om haar smart te verbergen. „En Diana kan met 'em praten, die heeft er méér den slag van dan ik. ,^. En ik héb niks om an te doen óók, ma.... Wat mot ik in godsnaam;



128
antrekken? Als a 't me maar vóórzegt, zal ik 't u wel nazeggen. Ik heb al twee keer stukken onder de armen van dat ouwe schotsche lijf gezet. En de laatste zijn de grootste, en 't is m'n beste lijf."
„Dan hou je je armen maar stijf tegen je aan," luidde Lucie's advies.
„Zoo— en als ik dan m'n kopje thee moet drinken, of m'n neus moet snuiten?" informeerde Greet, „dan moet je toch je arm oplichten. Nou nog fraaier."
„Maar wat had je dan in vredesnaam verléden Zondag bij de de Behrs aan, Greet?"
„Wat ik toen anhad ? Ja god, dat weet ik al niet meer, veel soeps zal 't wel niet geweest zijn. O, ja, netuurlijk óók dat schotsche lijf, maar met de kleine stukken toen nog, en 't was donker weer en ik had m'n witte kanten das der op, dat gaf nog zoo'n schijntje. Maar toen ik 't de volgende dag bekeek, om te zien of der soms 'n steek hier en daar te hechten viel, zag ik in eens zóóveel gaten, dat ik der maar wat grootere stukken in heb gezet, ik heb
't netjes op de ruit genaaid maar je ziet 't naturelijk tóch,
vooral bij gaslicht."
„Nou, maar misschien gaat 't dan nog wel...." trachtte ma te sussen, „als je 't netjes genaaid heb, en je houdt je armen stijf, zooals Luus zegt
„Kind, je hoeft toch niet aanhoudend je neus te snuiten," spotte Diana „of thee te drinken. En snuiven doe je niet."
„Greet, hoor 's, graag doe ik 't niet, maar als je belooft er heel netjes op te zijn, wil ik je wel mijn grijze japon leenen begunstigde Lucie, met onwillige stem en onwillig gezicht.
„Nee, dank je wel, hoor, hou jij je japon maar voor je. En ik ben veel dunner dan jij, ik verdrink er in, en 'ik kan 'em voor die eene avond toch niet nauwer maken."
„Als als Greet nu eens.... 'n.... zoo'n sjaaltje omdeed, als
tegenwoordig mode is?" veronderstelde Johan Tonijn, „bijv, wit? Dat zou wel gekleed staan, wit op schötsch."
Julia, die thuiskwam van een boodschap, en het voorstel baars verloofden juist door de op een kier staande deur veraam, schaterde het zoo frisch uit, dat zij Johan ook tot vroohjkheid stemde. Inderdaad lachte iedereen, behalve Greet. Ma, die eigenlijk niet wist wat reden tot vroohjkheid er was, glimlachte weeïg van den weeromStuit. En Greet, die hen allemaal had kunnen slaan, zat met norsch gezicht onder al die joligheid. Dat kónden ze, hè, haar uitlachen. Volop in de kleeren zaten ze, en zij had gewoon nies, nies om an te trekken. Zij hadden goed lachen.
„Nee, ik ga maar hever vroeg naar bed...." herhaalde Greet koppig-dof. „Om daar voor gék te zitten, met 'n sjaaltje.... 'n



129
wit sjaaltje, als 'n ouwe zieke tante. En óók 'n vlag op *n modder" schuit, 'n wit sjaaltje op dat donkere dóód-ouwe hjf. Tonijn denkt zeker dat 't hier de komedie is en dat 't tocht. Maar 't aardigste is nog.... ik heb geen eens 'n wit sjaaltje."
„Wel ja, kind...." beschermde Diana, wier oogen van sluwe zegepraal en levenslust in haar hoofd stonden te blinken, Greet, die in Julia's dierenatlas een gekleurde afdeelding van een vos had gezien, vond dat haar tweede zuster sprekend op dit akelige spitssnuitige roodachtige dier leek.... „Rust jij maar 's flink uit, dan kun je den volgenden ochtend weer flink voort."
„Ja, maar, hoor 's meisje, als je pa dat nou maar goed vindt beangstigde zich ma, „want Greet hééft nou kennis gemaakt met Donald Hemming, en zij kent 'em, en wij kennen 'em niet, en wat zal hij ervan zeggen en denken als hij Greet niet ziet, dus .... 't Is net of wij nou Greet wegmoffelen en dat is 't nou tóch niet, 't is nou wel waar met dat lijf zoo, maar dat 's dan ook 't éénige
„En 't voornaamste ...." mompelde Juha.
„Héére, zeg u dan dat ik op visite ben gevraagd, desnoods bij de bakker ...." Greets wenkbrauwen gingen smalend opwaarts. „Maar ik maak lekker van de gelegenheid gebruik om 's vroeg naar m'n bed te gaan. Niemand zal me missen en dan ga 'k 's lekker uitrusten. En als ze van Koppers en Smits naar me vragen, dan ben ik doodgewoon uit logeeren bij 'n schatrijke erftante, waar Tonijn?" Zij knipoogde en lachte haar zenuwachtig troosteloos lachje. Hij schudde medelijdend het hoofd.
„Greet wordt geestig nou nou...." Diana ook schudde het hoofd.
„Ja, wat zeg je dervan, hè? In 't idioten gesticht zeggen ze ook wel 's wat waars, en in 't gekkenhuis ook, maar omdat de lui die der bazen zoo verschrikkelijk wijs zijn, en niet voor gék willen doorgaan, wordt 't altijd den kop ingedrukt."
„Gunst, Greetje, hou toch je mond met je onzin, als pa je hoorde...." „Of de jongens," veronderstelde Lucie, was ma bevreesd.
„Ik zou maar nooit probeeren geestig te zijn, want 't loopt altijd op raaskallen uit met jou," vond Diana en ma knikte. „Als je nou koorts had, zou 'k zeggen...." haal even wat in de apotheek." Ma knikte nogmaals.
„Ja, maar dat 's niet waór ...." oordeelde Johan Tonijn. „Greetje redeneert nog zoo slecht niet, ze wou maar zeggen
„Gut Johan, hoe kan je nou zoo iets verdedigen?" wrevelde Julia, Johans tong knakte licht ongeduldig tegen zijn verhemelte.
„Moet je ook niet doen, Gréét verdedigen, wat hebbie deran, Tonijn en mijn baat 't toch niet." Greet ging naar de deur.
Greet Hemming. 9



130
„Hebbie deran! Mijn!" werd haar uit twee geleerde monden nageschreeuwd. „En dat wil redeneeren."
In beven en vreezen deelde ma, des avonds laat op de slaapkamer, pa Greets besluit mede. „Als u 't nou maar goed vond, pa."
De lachlooze ghmlach vouwde zich om Gideons mond. „Góéd vinden doe ik 't aan den éénen kant, zéker vrouw. Je kunt niet zeggen dat die oudste dochter van je een sieraad van je salon is
Als 't maar geen onware vermoedens wekt in wacht, ik praat
te hoog voor je, ik wil zeggen als Donald Hemming maar niet denkt dat we Margaréthaa opzettelijk hebben weg gestuurd."
„Juist pa, dat hebben de meisjes en ik juist besproken."
„Nou, weet je wat, ze kan naar bed gaan, ik zal 'r nietdwiii-, gen binnen te komen als ze niet wil."
„Nou, 't is vreeselijk aardig van u, pa. Ik moet ook zeggen, 't valt juist goed uit ook, want met dat óüwe schotsche lijf
„Ja ja ja, met Margaretha's kleeding hoef je me in détails niet lastig te vallen, vrouw. Ik geloof dat ik genoeg voor mijn kinderen gedaan heb en doe. Ik kan Margaréthaa geen toiletten van twee honderd gulden bezorgen. Zoo ver rijken mijn middelen niet. Ze zal ons haar leven lang tot last bhjven, haar ongelukkige toestand geestelijk en lichamelijk wil dat nu wel eenigszins, maar 't neemt niet weg, vrouw, dat ik tot mijn stervensuur nooit zal kunnen zeggen dat ik rust heb genoten. En zij, vrouw, is daar de hoofdoorzaak van. Bedénk dat wél."
„Arme pa!" zuchtte mevrouw Hemming, die haar nachtmuts, als te prozaïsch bij deze strenge grootsche redeneering, haast niet durfde opzetten. „Nee maar 't is waar."
Domme koe, ze begrijpt natuurhjk niets, geeft maar uit bangheid in den blinde gelijk, dacht Gideon, die haar had kunnen schudden. Nu deed hij 't zijn hoofdkussen maar.
En met een soort van bitter welbehagen strekte Greet, na haar zolderdeur gegrendeld te hebben, den bewüsten avond haar vermoeide leden uit in haar kleine ijzeren ledikant. Hij zou komen, hij en hij zou haar niet vinden. En zij verlangde zoo hem weer te zien,- ó zij verlangde zoo. Of zij al die dagen, in spijt van haar innerlijk tegenstreven, niet aan hem gedacht had, hé? Misschien meer dan Diana, die hem niet eens kende, de malloot. En tóch en tóch en tóch vond zij het heerlijk hier in eenzaamheid donker en stilte te liggen, ver van hem, terwijl de tranen haar dik en traag over de wangen biggelden. Het was haar trots, haar schuwe woeste trots, zooals zij wist dat geen harer zusters bezat, die haar zich hier had doen afzonderen, veel meer nog dan een willen toegeven aan haar vermoeidheid na een dag werkens en drentelens. O zij kón hem niet weer zien, waar al die hatelijke wezens beneden bij waren.



131
Die zouden immers al het mooie en heerlijke van het weerzien afnemen, afnijdigen. En dan het geklets van Diana, Julie, Theodoor en Dirk naderhand nog. Om niet te spreken van paa. ,Wat was je weer onhandig, Margaréthaa/ Nou zou lekker niemand iets kunnen zeggen, ze was er eenvoudig niet. Piet had zich dol kwaad gemaakt. „Wel god in den hemel, juffrouw, zie u nou niet dat ze t er op an hebbe gelegd om u der uit te knikkere? Nee maar heur, de zaak is gezond, as de burregemeester zei, toe z'n yrouw stierf. Nou zal die gaan spreke met dat spitse konijn van n juffrouw Diejana, en die gaat temet in 'r indringerij nog met 'm strijke-n-ook, en ik was al zoo blij voor u dat u nou ook's kennis had opgedaan. Ik zeg nog tege Dorus, dat vin 'k nou echt joppe voor juffrouw Greet. En Dorus zei: .nou meid, ik vin 't rejaal echt voor je juffrouw.' En daar gaat u in u kamertje en hij ziet u niet. En gunst, as hij van u houdt, wat let ie dan op u schotse lijf? dan had u voor zijn part 'n pimpelpaars lijf an. Denk u dat n jonge daarop ziet? Asti van 'n meisje houdt? Nou, maar u ken jonges niet, heur. Ikke wel."
„Och Piet, je meent 't goed met me, maar denk je nou dat die rijke neef van mijn houdt? Hij heeft nette manieren en daarom was ie beleefd en vriendelijk. Maar hij zal niet letten op zoo'n mank mensch als ik, mank en leelijk.... wat héb ik?.... m'n haar, nog 't eenige en ik kan 't toch niet kappen, 't zit altijd slordig....'
„En uw oogen, azze ze vroolijk staan, en uw mooie tande
en uw kuiltjes as u deris lacht U heb nog wat veel."
„Och kom, Piet nou, en laten we der nou maar over zwijgen, t kan me niks schelen, 't Wordt me ommers toch niet gegund dat 'k beneden zit en als iedereen netjes is, ik oud en
kaal en versleten, 'n assepoes en die Koppersjongens en die
Smitsen en ik zou toch geen woord met 'em kunnen praten,
goed bij de Behr, die laten me an 't woord "
„Nóü,'was u daar maar een dochter van Anfijn, 't is niks
gedaan, dat zie ik wel, en u heb gelijk ook eigenlijk bah....
wat 'n eindje leven heb u nou toch. Nou, as ik wat van 't snoepgoed voor u kan smokkele, doe ik 't. 't Is wel vervelend dat u ma zoo telt."
„Och, doe 't toch niet, of ik nou 'n oudbakken taartje eet 'n Maandag, ja of nee, en jij zou misschien nog de schuld krijgen, want ma spreekt er dan dadelijk met pa over."
Is hier nog erger dan op een dorrep!" had Piet gezucht.
Dit gesprek speelde door Greéts hoofd, terwijl zij haar best deed kalm te gaan slapen. Wat zou hij nou doen beneden? Zou hij naar haar gevraagd hebben? Over haar spreken? Hij had



132
haar toch 't eerst gezien. Vóór iemand anders. Of ze nog wel 's met 'em in aanraking zou komen ? O ze hóópte 't zoo^maar voor haar was alles teleurstelling, één groote naarheid, waarom zou dit dan juist gebeuren?
Donald Hemming was laat gekomen. Met opzet natuurlijk. Ze moesten een beetje op hem wachten. Diana's hart sprong bijna door haar japon heen, toen haar oor, na rijtuigwiel-geratel, een éven-tóch-beslist schelleklankje vernam. Wel iemand die wist wat hij wou. Je hoorde het aan zijn bellen. Ook de oogen der mooie Julia staarden, tot ontzetting van Johan Tonijn, ietwat te gretig naar de deur. Lucie kleurde, maar keek bedeesd voor zich, plukkend aan de franje van het tafelkleed. Op de aangezichten van het overig reeds daarzijnd bezoek was eenige spanning te lezen. Pa Koppers, echter, die zich de gewichtigste aller menschen op aarde vond, rukte de schouders omhoog, bij voorbaat reeds vijandig gestemd tegenover dat studentje met zijn airs. En hij keek zeer kwaadaardig uit zijn grauwgrijs ringbaardje.
„Ik zal onze gast maar eens eventjes verwelkomen," verbaasde Gideon Hemming met zijn ongewone grootmoedige beminnelijkheid iedereen, maar zeker ma, die haar oog nog eens haastig verschrikt het weiden over de schaaltjes met sinaasappelen, vijgen en andere wintersche heerlijkheden op het buffet, en de thee en biscuits op tafel. Wat was pa toch lief, na al wat ze hem bij Hemming-Kroon hadden aangedaan. En vluchtig, met een flauw zelfverwijt, gingen haar gedachten naar Greet, cbe daar eenzaam lag boven. Zou ze al slapen? 't Was toch wel ziehg voor der dat ze nou nergens bij kon zijn. 't Was nou met dat schotsche lijf ook. Dat kwam,, ze verdiende zelf niks, zooals de meisjes, ja, 't was wel vervelend. Toch maar wat voor der bewaren» wat biscuitjes, en 'n taartje.
Och, die Greet, ze was zoo gauw al tevreden, met 'n kleinigheid kon je der al plezier doen.
Donald Hemming moest intusschen met ijzeren wil zijn lachen bedwingen, toen hij Gdeon Hemming, als theaterschoonvader in. de toekomst met twee uitgestoken handen op hem zag afkomens Neen, zóóveel liefde en innigheid had bij niet verwacht. Maar 't wa. 'n heel lollige vertooning anders .... je kon er zoo doorheen zien. Bewaar me, wat had me die vent 'n schoolmeesterssnuit. Je ware je klassieke schoolfrik. Gideon Hemming heette bezadigd-zalvend zijn waarden neef welkom, betreurde het dat familieomstandigheden .... of eigenlijk verkoeling.... hij had het nooit zoo gewild ....
Een gelukkig toeval had nu geleid tot een ontmoeting.... Hij



133
hoopte dat de goede verhouding een blijvende mocht blijken, „een blijvende ~., waarde neef."
Ja Cicero, was Donalds innerlijk antwoord. God, god, wat een beroerde leugens liet de kerel je slikken.... Maar hardop vond hij het toeval ook allerleukst, en was hij zeker dat de goede verhouding een blijvende zou bhjken. Hij vroeg zich intusschen af of men nu al kon spreken van een goede verhouding. Klaarblijkelijk scheen deze onderwijzer zich geen rekenschap te geven van de beteekenis zijner woorden. Zijn opgewondenheid werkte misschien als wijn op hem in. Nota bene, als dat altijd zoo ging, patent voor z'n leerlingen, hoor. Vooral als hij stijlles gaf.
En Donald trad achter zijn gastheer aan naar binnen. En zich verlustigend in de uitdrukking der „snuiten" van de hem in spanning gewacht hebbenden, rondom de theetafel en ter zijde op canapé of in fauteuils, naderde zijn hooge ranke gestalte de gastvrouw, die hij dadelijk ontwaarde in mé, zooals, dolde hij innerlijk, wijlen Jeanne d'Arc haar vorst herkende te middèn zijner edelen. Zulk een verschrikt uitziende onderdanig doende moeke móést de echtgenoote zijn van dien statigen giraffe-achtigen schoolmeester. Zulke lui hielden er altijd zulke verschrikte doetjes als gemaliinnnn op na. En pret schitterde uit Donalds donkere oogen, terwijl hij na diep voor ma gebogen te hebben, zich Fransch sierlijk over haar dikke hand bukte, waar, aan een pofdik vierde vingertje, de trouwring gekneld blonk in gladden eenvoud, teeken heurer vazallentrouw aan haar heer gemaal.
Gdeon nam de taak van voorstellen op zich.
Wat is dat voor 'n mensch? dacht Donald, o ja, „mijn dochter Diana." Waarom juist mijn dochter, net of ze aan den schoolmeester alleen, en niet aan haar moeder hoorde. Wat was ze gerekt, die godin der jacht.... alles behalve Grieksche vormen. De Grieken hielden van geronde boezems, hier was niet eens een boezem, laat staan 'n geronde. En wat 'n kleine roodbruine oogjes en zoo'n lange kin en bleek.... nee, die had nou alles tegen. Daar mevrouw Koppers naast Diana zat, werd hij, na Diana, aan haar voorgesteld. En zij boog met een zeer beleedigend gezicht, daar zij vond dat men niet eerst 't gezin, maar wel eerst 't bezoek moest voorstellen. En bij 't naar huis gaan, hoopte zij met haar man en kinderen en zuster en de familie Smits, 't daar wel deugdelijk over te hebben, 't Kon waarlijk niet door den beugel.
Gideon' Hemming had klaarblijkelijk zijn dwaling ingezien en diensvolgens kletterde het in Donalds ooren van reeksen Koppersen en reeksen Smitsen en nog andere namen, die hem even weinig belang inboezemden als de laarzen der eigenaars zelf. Als er een van die lui in den loop van den avond het woord op wat eigenge-



134
rechtigde wijze nam, dacht hij: Dit is een Smits, en als het geen Smits is, is het een Koppers, en anders is het iemand anders.
Nadat Gideon Hemming met het bezoek had afgedalft, kwamen de* eigen dochteren en zonen weer aan de beurt, en verwonderde Donald zich over wat hij noemde de domme dikte van Lucie naast de vroegrijpe shmme magerheid van Christientje. Wier lichtkleurige oogen hem verslonden, en die nog even in den salon had mogen bhjven om den wonderneef te aanschouwen, wiens fijne bleekheid en chique distinctie vreemd deden tusschen het gezond burgerlijke en wat onbebouwene der Hollandsche jonge-mannentypen om hem heen. Hij had kunnen doorgaan voor een zuid-Franschman met die levendige donkere oogen, wier snelle blik overal heenschoot, dacht Julia. Julia viel Donald mee. Hij had niet gedacht dat er onder de spruiten Gideons nog zoo iets moois school. Werkelijk een heel aardig frisch snoetje, ten minste iets verkwikkelijkers dan die uitgemergelde jachtgodin, die er uitzag of ze in geen zeven weken iets te eten had gekregen. Maar waar was Greetje, dat arme manke kind. Bewaar me, waar hadden ze die nou gestopt ? Zeker weggemoffeld, de stakkerd. Wat een vee, nee maar, nou zou hij juist eens vragen, en voor hij zich er goed van bewust was, klonk zijn heldere stem bijna bevelend luide: „Waar is Gréétje ?" En toen iedereen zeer verwonderd opkeek, de Hemmings tevens ietwat ontstemd staarden, bij deze ongeveinsde belangstelling in zoo iets onbeduidends, vervolgde hij wraakzuchtig, gezeten tusschen Diana, wier hart een knauw kreeg van wangunst, en Lucie, die het wel gek van hem vond: „Ik heb met veel genoegen kennis gemaakt, nicht," hij boog even in de richting van mevrouw Hemming, „met uw oudste dochter, een allerliefst meisje."
En zonderlinge ghmlachjes, mondvertrekkinkjes, grijnsjes gewaar wordend op vele aangezichten, terwijl hij zelfs hier en daar een giegelinkje hoorde opklinken in de stilte die zijn woorden volgde, herhaalde hij, zijn oogen nu hard tintelend van bedwongen woede, al de vleiende charme er uit verdwenen, gezagvol den blik in hetjond latende gaan; „Een allerliefst, eenvoudig en bescheiden meisje." En hij merkte met voldoening op dat de aangezichten strak werden. Ziezoo, hij zou ze leeren. Vee, pedant vee, examen-vee. Ze hadden zijn ijdelheid beleedigd in Gréétje. Hij duldde van zulk volk geen spotten met zijn gezegden.
Ma Hemmings dikke wangen hadden zich purper gekleurd, zij voelde haar .moederhart kloppen onder haar te nauwe visitelijf, en haar oogen vochtig van wroegingstranen. Arme Greet, ach, 't was waar, al snauwden ze allemaal, 't was toch zoo n goeierd; arme Greetje, die daar boven lag in donker en eenzaamheid, weggestopt omdat ze te onsjiek was, geen kleeren om mee voor den dag te



135
komen, 't overkwam haar ook niet dikwijls dat iemand zoo iets vriendelijk van haar zei, arme meid.
„Margaréthaa had hoofdpijn, nietwaar vróuw?"
„Hóófdpijnf' flapte Lucie er onwillekeurig verbluft uit.
„Hoofdpijn," bevestigde statig het hoofd eener school, haar vader, terwijl dreigende wrevelrimpels als dikke vormen zich bewogen over zijn voorhoofd.
„Ik zélf heb haar den raad gegeven maar vroeg naar bed te gaan."
Móói zoo, vaderlijke bezorgdheid, verandering van rol, bepeinsde Donald, terwijl ma Hemmings toch al verhoogde blos zich nog uitdonkerde; volgens Dónald tot roodekoolkleur. Had zij 't niet gedacht dat die neef zóü vragen, en 't nog op iets naars ging uitloopen? Gut, maar wie zou pa nou niet gelooven, eigenlijk? Pa had toch zoo'n autoriteit op school en zoo.
„U hebt Greet ontmoet bij die jóden, hè?" vroeg Diana, haar oogen in die van Donald latende gaan, er in rondwoelend met haar blik, hopend er een antwoordende ironie in te vinden, benevens een lieve tegemoetkoming voor haar zelf.
„Bij die wat?" de gelijke bogen zijner wenkbrauwen trokken zich op, zijn blik werd strak.
„O nou ja, ik bedoel bij de Behr
„Bij de familie de Behr o jawel. Och, wat ze zijn van hun
geloof kan me niet schelen. Verduiveld aardige lui, alleraardigste hartelijke lui. Ik heb me er kostelijk geamuseerd toen, dien Zondag. Uw zusje ook."
Een lemmet drong in Diana's hart .zusje*
„Ja, maar 't zijn tóch joden " herhaalde zij wraaknemend,
met haar eigenaardig sarrend glimlachje.
„Maar, gód juffrouw, ik herhaal u dat me dat geen bal raakt, voor mijn part zijn 't koelies; 't zijn aardige lui, en aardige' lui zijn aardige lui. Daar gaat niets van af. U houdt me toch niet voor idioot? Ik weet nog wel dat twee maal twee vier is, hoop ik."
„O ja, dat wel.... ik.... e ,,,,"
„O, u is1 zeker anti-semiet. Ieder heeft zoo z'n plezier. Vroeger deden de dames veel aan haken, m'n moeder ook, we hebben nog 'n vracht antimacassars thuis, gruwelijke dingen."
Johan Tonijn, die met Julia dichtbij zat, wreef zich de handen van genoegen. Hij knikte Donald toe met een blik van verstandhouding, Donald knipoogde terug naar hij dacht onmerkbaar, maar Diana bemerkte het toch. Zij had Johan Tonijn kunnen knijpen, slaan en krabben, Domme ezel, hoe dorst hij tegen haar samenspannen met dezen jongen, dien zij zoo mooi en chique en knap vond, dat zij op hém, in spijt van zijn gunstig oordeel over de de Behrs, niet kwaad kón worden.



136
„Och, ik zeg 't maar zóó.... gewóónte," verontschuldigde ze zich tot Donald.
„Ja juist," zei hij achteloos en besloot toen, haar vriendelijk vast, bijna streelend, aankijkend: ,,'t Zal die menschen ook wel heelemaal niet kunnen schélen, zelfs al komen ze te weten wat tl zegt. Daarvoor beschouw ik ze als te verstandig." En hij goot al de charme van zijn blik in haar pupillen, die bedwelmd zich eerst verwijdden, toen verkleinden. Zij voelde wel het addertje in het malsche gras, maar zij drukte het snel den kop in. Wat een schat, als hij zoo kijkt, dacht ze.
't Spijt me zeer dat uw zusje Greetje hoofdpijn heeft," herhaalde hij allerliefst tergend, „voor mij is er iets aangenaams uit den avond weg".
„Houdt u mij nou voor de gek?" vroeg Diana onwillekeurig.
„Nee, houdt u mij weer voor de gek ?" vroeg Donald, haar steeds in de oogen kijkend, tot zij kleurde, voor zoover haar bloedelooze huid dit toeliet. Donald vond dat hij nog nimmer iemand had aanschouwd zoo lijkbleek als deze geleerde maagd.
„Volstrekt niet, ik begrijp alleen niet hoe iemand als Greet ü kan interesseeren."
„En waaróm begrijpt u dat niet?"
„Nou hoor eens, 't is mijn eigen zuster, maar dat neemt niet weg.... aantrekkelijk is ze niet, noch lichamelijk noch geestelijk."
„Nou, hoor eens, 't is mijn eigen zuster, maar dat neemt niet niks.... dacht Donald, en liet zijn hand over zijn hppen gaan, om een veelbeteekenend glimlachje te verbergen. Had hij Greet op straat , gezien, of haar leeren kennen onder voor haar gunstige, doch voor ieder ander normaal huiselijke omstandigheden, dan zou hij, de schoonheidlievende, allerwaarschijnlijkst den blik van haar hebben afgewend, onverschillig, of met iets vluchtig medelijdends, en zijn gedachten zouden stellig nooit door haar in beslag zijn genomen; doch het ongewone van haar positie in haar eigen tehuis, de hardheid die zij moest ondervinden van heur nabestaanden, maakten zijn gemeenlijk ras ontvlamde en ras gedoofde verontwaardiging gaande én wekte zijn medelijden; roepend tot haar bescherming wat er goeds school in zijn hart, dat nog een echt jongenshart was, al veronderstelde hij zichzelf te zijn een rijpe man. Zekere strijdlijst, neiging tot tegenspraak, zin tot heerschen dwongen hem mede haar verdediging op zich te nemen, haar warme pleitbezorger te wezen. Donald Hemming deed gaarne wat een ander niet deed. Hij haatte banaliteit in alle mogelijke vormen, bij alle mogelijke gelegenheden. Afwijkingen daarvan waren hem langzamerhand een behoefte geworden. O, als hij die snuiten rondom hem aanzag.... Je zoudt ze fijn malen. Dien avond woedde in hem een felle weerzin



137
tegen zijn omgeving van die paar uren, vooral daar die brave lui schenen te denken, neen zoo zéker waren van een sterk eigen leven te hebben, terwijl 't eenvoudig doode sleurpoppen waren. Hij schepte er een grimmig behagen in naar hun „nonsens" te luisteren, en Diana zette hij verder nog schaakmat, als dit deze jonge dame pooit was overkomen. Gewoonlijk verschrikte zij jongelui door haar snibbigen mond. Zij begreep er niets van, in één verbazing hoorde en keek zij hem aan. Maar zijn wil werd niet de hare, hij stemde haar niet zachter tegenover Greet, integendeel haar weerzin sterkte zich aan, nijd folterde haar hart dat hij zooveel scheen te geven om die halve idioot. Diana had van de zusters steeds het vijandelijkst tegenover Greet gestaan, voelend door een énkelen blik van Greet, een los daarheen geworpen woord, hóé deze haar doorgrondde, hóé haar innerlijk krimpend armoedig naakt lag, een aardworm, voor de schouwende keurende oogen van Greets zuivere ziel. Door Greets plompe argeloos-geuite oordeel, tegenspraken en smalend-heftige beweringen heen lichtte maar al te dikwijls een adel van denken een breede rechtvaardigheidszin zóó lijnrecht in strijd met Diana's voos zelfzuchtig-benepen gedachten-leventje, dat het Diana bepaald onthutste, onrustig maakte, al gaf ze zich van die onrust geen rekenschap. Helsch kon zij worden dat zij dit meerdere, dit eenvoudige, dit oprechte niet in Greet vermocht te onderdrukken. Zij had véél te verbergen en Gréét niets. Haar weten, haar beschaving was maar een schraal dekentje over het mismaakte van haar binnenste, telkens kwam er iets gedrochtelijks, iets onaangenaam aandoends te voorschijn; Greet wierp alle dek van zich af. en gaf zich onbevangen als moeder natuur zelf, Greet kón zich geven. En dit vranke en vrije was niet van Greet weg te nemen, noch door haar. Diana, aan te leeren; dit snapte zij wel. En daarom moest Greet gehoond, vernederd, besmeurd. „Och kom," zij schudde zoetjes glimlachend, tergend ongeloovig het hoofd, terwijl Donald sprak, viel hem in de rede: „Hoe komt u er bij? Zoo is Greet volstrekt niet, nee maar u vergist u deerlijk. U maakt er 'n soort verdrukte heihge van, U kent haar niet en wij wél."
Intusschen werkte Donald steeds bekorend op Diana, zij vond hem tóch een snoes, een charmanten heven vent. Dat voortrekken van Greet, nu ja, daar zou hij wel op terugkomen.
Meid, serpent, tang, schold Donald haar inwendig, terwijl zijn lippen beleefdheden uitspraken, juist toen papa Gideon, in een ongewoon vrpolijke grootmoedige bui, de jongelui voor kwam stellen een da"nsje te maken, met genoegen ziend hoe het tusschen Diana en den nieuwen neef scheen te vlotten.
„Pa!" kreet Diana bijna ontsteld. In de doode óogen van Gdeon schemerde iets van gloed.



138
„De jeugd/' bevestigde hij tot Donald. „moet zich een beetje vermaken Hij het het hoofd goedmoedig heen en weer gaai. riet stond hem vreemd.
„O, we amuseerden ons toch al dolletjes ...." beweerde Donald vriendelijk, niet zonder sarcasme, Doch geheel in zijn fonkelnieuwe ro1' Ton*?mfl Dianas vader deze spot van zijn gast.
„Ik ben er" altijd voor, dat mijn jong volkje zich amuseert, 't JLfauis moet aantrekkelijk wezen," ging Gideon voort met, wat Diana noemde, den goeden vader uit te hangen
Vooral voor je dochter Greet, dacht Donaid. „Daar hebt u gieüjk in, zei hij ernstig.
„Nu, juffrouw, ik meen nicht Diana, willen wij dan maar't bal openen ? Hi, bood haar den arm, zij giegelde en kleurde flauwtjes, legde haar hand in de kromming van zijn zwarte mouw, blikte taomfantelijk in t rond. Julia, wier oogen uitpuilden, moest zich behelpen met maar Jan Tonijn, Lucie met een Smits. De oudste jongen Koppers had zich opofferend aan de piano gezet, en trommelde dansen uit de kreunende oude snaren.
Aan het soupertje dat de soirée besloot J en, volgens Dirk de C10Ü er van was, hij deed zich te goed aan alles wat hij gewoonlijk niet kreeg ~ gelukte het Juha toch nog. tot kwelling van haar verloofde, een gesprek te voeren met Donald, die haar om den benauwd kijkenden Tonijn te plezieren-, na beleefd vergunning vragen aan dezen, walsend in zijn armen door de kamer had gevoerd. Maar toen het heve rosé mondje van Julia pedant begon te doen. nam zij
i °fu j -paald 2ich in' "Kom' '* is nu geen tijd voor ge¬
leerdheid weerde bij af. Wees maar jolig jong. dat past beter
*! "•• u, l] iICt fi,n bÜk 9Uiti9 kozenci over haar gezichtje gaan, tot zij bloosde als een rose bloem. Tóch 'n caricatuurtje veroordeelde Donald innerlijk, 'n Aanstellertje, denkt ook dat zij 't alleen weet. Wat snauwt ze dien jongen van 'r af, arme kerel. En hii kreeg zeker medelijden met Johan Tonijn, knikte hem onwille- ' keurig m sympathie toe. Hetgeen Johan Tonijn bedroefd-toornig opnam voor plagerij. Eerst had hij dezen neef. die zoo flink Diana terechtzette, met vriendelijke oogen aangezien, maar nu was hij goed op weg hem te willen doorpriemen.
."?efV"'' bIie8 Donald. zich gooiend in den hoek van zijn rijtuig, dat tot ergernis der met hem vertrekkende Koppersen en bmitsen, meneer Hemming was komen halen. „Dat feest is ook al weer afgeloopen. Bah, wat 'n benauwend burgerlijk volk. Nee ik had nou toch n tientje gegeven, als dat manke kind er bij geweest was. U wat zou ik r m'n cour hebben gemaakt, om zé allemaal uit hun velletje te laten springen. De godin der jacht heb ik te pakken.



139
of eigenlijk zij heeft het te pakken, maai; mij pakt ze niet, jongens, wat heeft ze 't al beet. Nou de digestie-visite, en dan 't manke kind en de magere tang, die toehoort en toeziet en zich opeet, zich af knauwt van nijd en ergernis, tot er niets dan 'r gebeente overblijft. Enfin, hard hoeft ze niet te knauwen om n skelet te worden, 'n Lief meisje, maar ik gun 'r 'n ander. Eer de ouwe daar van afkomt .... voor ouwe vrijster in de wieg gelegd. En moe.... och god, de hulpelooze moe, 'n verschrikte achtervolgde dikke gans. Dood-goed, beter goed-dood, ofschoon misschien de beste nog van de troep met kleine Greet. De schoolmeester was zoet, was lief, maar de vent speelt toch verduiveld slecht komedie, hoor."
Toen Donald voor zijn digestie-visite aanschelde en Piet hem open deed, klonk hem het galmen van een frissche jonge stem in de ooren: wu
.Mijnheer van Zon is een brave kapitein,
En hij bemint zijn vollek in 't groot en klein,
O, wat zeg je van mijn kippen, o wat zeg je van mijn haan.
Heeft mijn haan geen mooie veeren,
Of staat jou die kleur niet aan?'
Daarna ging 't er weer lustig op los, da capo:
Mijnhee-eer van Zon enz,
Donald schoot in den lach om het doodouderwetsche kinderlijke liedje, en Piet glimlachte vroolijk. „Da's juffrouw Greet," zei ze, „We zijn an 't bruinboene van meneer zen studeerkamer same. en nou boent de juffrouw alleenig en is de juffrouw vroolijk. Nou, mag wel, hè meneer?" Zij trok even om toégevendheid vragend de wenkbrauwen op, hield het hoofd schuin.
Donald keek in de trouwe groote blauwe oogen, open als ontloken blauwe bloemen in de gevulde rooskleurige facie van Piet.
„Voor mij, gerust, hoor," lachte hij. Hij begreep eigenlijk niet hoe Greet in zoo'n huishouden nog vróólijk kon zijn. ,,'t Is heel goed voor de juffrouw."
„Nou meneer en óf." Tenminste 'n goeierd die, dacht Piet.
Het was Woensdagmiddag, Julia en Lucie waren thuis. Diana werd elk oogenblik thuis verwacht. Ma was voor haar doen eenigszins ontroerd, licht zenuwachtig door dat tweede bezoek van den knappen chiquen neef. Hij had 't toch stellig op een van de meisjes voorzien, meende ze. Zeker op Diana, daar had hij zich ook zoo lief en druk mee onderhouden, Juha kwam uit de huiskamer, een en al vriendelijkheid en aanvalligheid, 't salon binnen, waar Donalds



140
blikken zich opnieuw te goed deden aan de stijve burgerlijkheid der mahonie en zwartgebloemd trijpen meubelen, bij Gideons trouwen aangeschaft, en nu en dan met een nieuw stuk even stijf-en
burgerlijk vermeerderd. Die kastjes met prulletjes en vaasjes
Donald vond het eene nog smakeloozer dan het andere.
„Zoo, waarde neef!" verwelkomde Juha op haar. vroolijkst en
heftalligst, beide handen naar hem uitstekend. Waarde nicht "
beantwoordde Donald levendig haar groet, de handjes vattend. Lucie kleurde, zij vond Julia veel te vrij, en voor een verloofd meisje zeker, Julia bloeide op onder Donalds haar schoonheid prijzend kijken"; zóó lief-galant bekeek Johan Tonijn haar nooit, hij kón het eenvoudig niet, stakker. Verrukkelijk, zij had een nieuw japonnetje aan, en ma stak gelukkig , in een nieuw corsage. Het yisitelijf namelijk had, na de soirée, toen ma er door Piet hardhandig was uitgesleurd, zóón geduchten knak bekomen, dat de aankoop voor stof van een nieuw niet langer kon worden uitgesteld. Bij die gelegenheid had ma tevens een bloeselap voor Greet gekocht. Daar ma natuurlijk voorging, was ma's blouse eerst door Greet en de huisnaaister gefabriceerd, en lag die van Greet, ongeknipt in de naaimand, nog op een beurt te wachten, zoodat Greet steeds niet in staat was zich aan bezoekers te vertoonèn.
„En waar is Greetje?" vroeg Donald, opzettelijk buitengewoon belangstellend, „is de hoofdpijn beter en kan ik haar nu niet eens zien ?"
Van boven klonk'thans flauw het refrein van een ander gloednieuw lied, dat Donalds lachspieren weer kittelde door zijn naïveteit:
.O zeg, o zeg, o aardig beest, Wie of uw meester is geweest.
Dit eenige malen herhaald.
Julia steeg het bloed naar de wangen van ergernis, want niet alleen was het lied afschuwelijk meid-achtig, maar Piet en Greet heten telkens nog zoo op zijn volks de t's weg achter beest en geweest.
„Greetje " aarzelde mevrouw Hemming kleurend Greetje
heeft eigenlijk ik geloof Greetje heeft e wat
hoofdpijn ...."
„Ze is boven bezig, ma," hielp Lucie. (i „Laat u haar toch beneden komen," plaagde Donold, schik in 't geval krijgend, zijn gezicht allervriendelijkst onschuldig.
Mevrouw keek hulpeloos met ronde oogen van Julia, die zich op de lippen beet, naar Lucie, die Donald een vuurrood profiel toedraaide, „Ja," aarzelde ma ik geloof dat kan....
niet.... Ze kan nu niet, ziet...."



141
Wel God bewaar me, dacht Donald, juist omdat ze haar zoo wegstoppen, W/7 ik haar zien. Wat 'n kraaièn....
Hij rees van zijn stoel. „O nou, maar dan ga ik wel eventjes naar haar toe.... 't zou anders zoo onhartelijk zijn "
In een oogwenk stonden ma, Lucie en Julia zeer verschrikt om hem heen.
„O nee, doet u dat niet
„Ze is niet toonbaar ...." prevelde Lucie.
„Ze is aan 't werk ...." mompelde ma.
„Nou ja maar," streefde Donald tegen, „op toilet zie ik niet."
„Ja, maar zóó'n toilet " kwam Lucie flauwtjes..
„Ze zal toch wel wat aanhebben," tergde Donald, die genoot. „U neemt 't me niet kwahjk lieve dames, maar in paradijscostuum zal ze toch wel niet wezen."
„Meneer, neef!!" ma viel in haar fauteuil neer van ontzetting. Julia gaf, zeer gechoqueerd, een stampje op den vloer, en Lucie vond dat dit er nu toch niet door kon. Die jóngen werd gewoon grof, onbeschaamd.
„Dat is iets van een student " snibde Julia, tevens zeer in
haar ijdelheid van mooi meisje getast, dat een knap jongmensch als hij een Julia naast zich had en met alle geweld een wezen als Gréét wilde zien.
„Iets van een student?? Waarom nou juist van een student?" kwelde Donald zoetsappig en leukjes-weg. „Néé, dat zou iederéén u toch kunnen vertellen. Iedereen weet toch dat er ééns een paradijs was, en hoe de goê gemeente daarin rondwandelde. Vooraan in den bijbel staat 't, nietwaar? En wat 'n aardige pantoffelparade moet 't geweest zijn." Hij knikte plechtig nadenkend.
„Hoor u* eens meneer Donald nééf.,.." stamelde eindelijk onbijbelsche ma Hemming met den moed der wanhoop, ,,'t
is hier een groote huishouwing één meid kan hier onmogehjk
alles alleen af...."
„Dat 's zeker pff.... nét zóó " kwam Lucie gereede-
lijk schutterig helpen.
„Ja, en daar Greetje nooit vlug was in 't leeren "
„Bepaald achterlijke vermogens heeft " versterkte smalend
Juha, turend op haar geborduurd zakdoekje, geparfumeerd met een modegeurtje dat Donalds neusgaten onaangenaam prikkelde.
„Och kom, heeft ze achterlijke vermogens?" verbaasde hij zich beleefd. „ „Gut, hoor 's, dat kan nou toch ook wel iederéén merken, „Ik ben iedereen niet, 't is mij volkomen ontsnapt." » „Ja, kijk 's an," ging de steeds wanhopige ma Hemming voort, opa zegt altijd, fortuin hebben we niet, 'n ieder hééft géén for-



142
turn .... en daar Greet nou eenmaal niet voor examens kón leeren daar kan ze nou wel niks an doen, en zoo meen ik 't ook niet, maar m eik geval, dóén moet ze wat, ze móét wat dóén. Op *n stoel en n stoof kunnen wij der niet zetten "
„Dat hoeft ook niet " viel Donald snel in.
„Daar zijn we niet rijk genoeg voor. Daar zouën we uw mó voor moeten wezen." Ma Hemming achtte zich bijzonder moedig, zij vond dat zij pa's eer zeer ophield, en blikte met overtuiging Lucie aan. Donald boog, als bracht ma Hemming de zijne hulde
„U, t is best.. ." barstte Julia driftig los, „wilt ü iets heel leelijks zien, gaat u dan naar boven, ze staat op pa's kamer 'n kast te boenen of zoo iets. In elk geval zal ik 'r zeggen dat ze uitscheidt met dat allerordinairst gegalm."
„Waarom zal ik dan zoo iets leelijks zien ?" verzette zich Donald, „Uw zuster Greet is niet leelijk. Ze heeft mooi haar en...."
„Nou god ja, wat moet ze hebben "
„Wat kan ik u presenteeren?" vroeg ma, „Een bittertje, een likeurtje of een kopje thee?
De meisjes vonden dit onuitstaanbaar van ma.
Men bracht eenvoudig een theeblad binnen, en deed alsof de familie eiken dag tusschen vieren en half vijf thee dronk; maar ma wist nu ook niets .... 't leek gewoon of ze van onder de Hottentotten kwam, Lucie en Julia keken elkander aan in een voor elkaar voelen en begrijpen. En ma was toch de dochter van een zeeofficier. Donald had feitelijk in niets trek.... hij aarzelde kijkend naar den zich vernieuwenden blos op de meisjesgezichten, de verstoordheid in Julia's groote bruine oogen en in Lucie's dommelige grauwblauwe.
Gelukkig bracht de thuiskomst van Diana een wending in den gang van zaken. Lucie maakte van de gelegenheid gebruik thee te gaan zetten, daar zij Greet of Piet niet wilde roepen, en Julia holde naar boven, om deze beiden, die verschrikt hun boenen en wrijven staakten te bestraffen. „Zeg eens, jullie, schei toch fn vredesnaam uit met dat afschuwelijk gegalm, zijn jullie gek? Als je de dochter van een aschman was, Greet, kon je niet ordinairder uithalen. Jbn er is nog wel visite."
„O ja, je hoeft mijn niet te zeggen, wie der is. ik weet 't al met je visite. Greet kon niet uitstaan dien toon van gewicht. „Domoor, is dat dan géén visite "
„Ja, ook wel.. maar niet zóó'n visite als van Koppers of ömits of Werkhof. Die mispunten.
Julia mompelde smalend iets van „halfgaar." Piets vuist balde zich.
„Ik begrijp wel wat juffrouw Greet bedoelt, juffrouw. De juf-



143
frouw bedoelt as dat u neef 'n goejiger mens is, en der voor hém niet zoo'n omslag hoef te worden gemaakt, waar juffrouw Greet ?"
„Ja, zóó iets, 't zal hém wel niks kennen schelen of ik zing of wij hier zingen. Maar ik wil wel ophouën, 't kan mijn niet schelen, ik vind alles geschikt. Piet krijg ik wat was van je, die in 't kommetje is op ...."
Julia rukte de schouders omhoog, en spoedde zich heen.
,,'t Moest mijn zus zijn .,.." woedde Piet, „ik En-as u nou
heelemaal eris de dochter van 'n asbaas was, juffrouw...." Piet hield ervan de menschen boven haar tot haar peil neer te halen, „dan had u misschien 'n vrindelijker pa as u nou heb
„Nou ja, misschien heeft ze wel gelijk, peinsde Greet, we haalden wél uit, teminste ik En meneer Donald is in elk geval
visite, Juul is zoo precies."
Beneden genoot Diana van de tegenwoordigheid van den knappen neef, en het gesprek werd levendig. Diana werd een ander mensch in een witte blouse.
Daarboven bleven Piet en Greet boenen, Greet, hoewel te trotsch, Piet iets te laten blijken, werkte in verbittering voort. Natuurlijk, dat genoegentje gunde hét lot, en haar lot was eigenlijk die tróep beneden, haar ook niet. Zij Greet, wie zij zijn komst hierheen dankten, mocht hem niet te zien krijgen, alleen Julia, die geëngageerd was, en Lucie en Diana, die toch in elk geval wat vertier in hun leven hadden, waren zoo gelukkig.* En haar hart hunkerde naar hem, God, nee, niet omdat hij een jongmensch was. 't Kon haar wat schelen, ze zou hem toch nooit iets worden. Maar hij was liéf en vriendelijk voor haar geweest. Hij en de de Behrs en dominee die dood was, nét de eenigen. En zij was er zóó dankbaar voor, voor den lieven blik, het vriendelijk woord. Wanneer zou ze hem nu weerzien ? Mogelijk nooit. Precies iets voor haar. En och, wat zou ze er feitelijk aan hebben, als ze hem weerzag benéden, waar ze allemaal bij waren.
Tien minuten na zijn tweede kopje thee, nam Donald afscheid, zijn denken steeds bij Greet, de weggestopte Greet.
Was zij er gewéést, dan zou hij mogelijk op straat reeds niet meer aan haar gedacht hebben, maar nu zij zoo verborgen was gebleven, waarde er iets geheimzinnigs over haar persoon, en dit geheimzinnige trok hem. Arme stakkerd, arm mank kind, niet eens een kopje thee hadden ze haar gebracht. Strafbaar bepaald. Zou ze er nu werkelijk zóó uitgezien hebben dat ze volstrekt ontoonbaar bleek. Telkens was hij op het punt geweest de voor hém zoo lieve dames te plagen met: „Krijgt Greet nu niets?" Of: „Zal ik Greet een kopje thee brengen?" Maar als bij ingeving wist hij dat, al zou hij genieten van de plagerij, het haar eerder kwaad zou doen dan



144
goed. Vooral die schrale jachtgodin zou zich nog op haar wreken. Nog al 'n schepsel voor 'n witte blouse, die ze om hém gauw eventjes was gaan aantrekken. Precies of ze in 'r doodshemd zat. Nare lui, daar ging niets van af. Tóch de vriendschap aanhouden, o ja zeker. Zoetjes en hefjes kwellen, tot ze inzagen hoe gemeen ze deden tegenover Greetje. Dat kind moest toch ééns voor den dag komen. Dat ze zong, zeg. Waar had He stumper nog plezier in? Kassian. Ze moesten noodig spreken van haar achterlijke vermogens. Die handwerkjuffrouw vooral, had anders 't buskruit uitgevonden. Wat een genie! God bewaar me. En móé. Allebei Hans komt door zijn domheid voort. Enfin, met zoo'n moeder kón je achterlijk zijn. Hoor's 't was 'n familie om op te schieten. Jammer, dat Jemmy te veel voste om er belang in te stellen.
HOOFDSTUK VIII.
Greet en Piet konden genieten van een laten schoonmaak. Het vroege voorjaar was zeer guur geweest, en pa verkoos dat men eerst zou beginnen met het étrhte intreden der lente. Hij bedankte er voor in een tochtige kamer zonder kachel te zitten, kalkgeurtjes en boenwasluchtjes op te snuiven en van het eene kille vertrek naar 't andere gejaagd te worden zonder eigenlijke noodzaak; iets waar Greet hem van harte gelijk in gaf, schoon hij niet haar. doch wel haar moeder zijn bevelen deed geworden.
„Dan word je maar wat later schóón vróuw, 't is toch over 'n paar weken weer vuil, niettegenstaande al je malle geschrob en geplas en geboen," kraakte zijn stem vol gezag en nadruk.
„Nou, heel goed, pa, 't zal niet gebeuren als u niet wil. U heb gelijk," was het gehoorzame antwoord geweest. De ronde blauwe oogen in het gevulde gezicht boven het hooge grijze boezelaar, dat ma in huis droeg, staarden hem gedwee-verschrikt aan. Gideon Hemming had zijn vrouw nooit anders dan verschrikt naar hem zien kijken. En hij vervolgde hatelijk, want hij gevoelde steeds behoefte haar, de arme, te kwetsen:
„Of je dóchter Margaréthaa nü mijn kamer overhoop haalt of later' komt precies op 't zelfde neer."
„Ja, dat is zeker, pa."
En zoo kwam het dat mevrouws dochter Margaretha en Piet op een heerlijken dag, half Mei, die naar buiten lokte in zijn groen



145
en goud en blauw, pa's boeken uit de kasten haalden, ze ontdeden van het stof en in een paar afgedankte waschmanden netjes opstapelen tot later, als zij onder toezicht van pa er weer in zouden moeten. Greet verheugde zich niet op dit later, het waren altijd benauwde oogenblikken voor haar met de vreemde-talen-titels.
„Voorzichtig, Piet, met die snippers die tusschen de bladen zitten, je laat er een vallen"
„t Is niks juffrouw, 'n gewoon stukkie wit papier." „Laat zien, nee nee, der staat nog wat op geschreven, en Greet las hardop een fragment van pa's oordeel over de producten eener schrijfster van kinderboeken, want hij gaf tusschenbeide critiek in schoolbladen én in pedante droge bladen. Greet spelde met eenige moeite uit, tweemaal om te weten of zij wèl goed las: „Haar zéér onbeduidend geschrijf is allerverderfelijkst voor de jeugd."
„Heere god, wat 's dat nou voor klets?1' minachtte Piet, die er heelemaal niets van vatte. „Dat 's nou weer zoo'n verhevendegeit van u pa." Nota bene al had Gideon Salomons wijsheid verkondigd en Piet had het verstaan, zou zij evenzoo gesproken hebben, omdat zij haar meneer nu eenmaal niet luchten kon.
„Haar zeer onbeduidend geschrijf is allerverderfelijkst voor de jeugd," bepeinsde Greet, „nou maar, nee, daar kan ik ook niet bij, want als 't nou zóó onbeduidend is, kan 't de jeugd niet bederven. Ik ben nou wel oliedom, maar als ik die mevrouw was, zou 'k me der ook niks van antrekken."
„Juffrouw, ik zeg 't nou voor de duuzend en éénste maal, dat u pa door te veel geleerdegeit gék is geworde. Gelóóf u me dan toch," zei Piet vol welbehagen. „Nóü, mot dat stukkie nou nog in 't boek, ja of nee?"
„Ja neturelijk, als 't er niet in was, zou pa aardig op ons razen later, 't Is neturelijk iets dat ie in 'n tijdschrift mot schrijven, of heeft geschreven... óó wacht 's, ik bén der al... 't was Juul ook opgevallen dat 't zoo gek is, ik heb 's zoo iets gehoord toen 'k binnenkwam om koffie te zetten... Maar gut, dat gaat je dan weer door je hoofd."
„Dan benne ze daar toch zeker niet goed gaar, in dat tijdschrift," bromde Piet. „Azze wij boeremense uit Monster nou nog zoo ies eris zeiën, dan kon *n mens nog 's denke, maar u pa... ^ die schóólmeestef is." Piet hief veelbeteekenend de wenkbrauwen, smakte met de lippen en schudde het hoofd.
„God Piet.... schoolmeester ssjt.... als de zussen 'et hooren ...." smeekte Greet angstig opluisterend, daar er gebeld werd. Piet luisterde ook en proestte. „Wat is u pa dan bij de juffrou-
we " vroeg zij onder de hand door.
„Nou in-sti-tu-teur—" Greet vond 't woord altijd moeilijk om uit te spreken.
Greet Hemming.
10



146
„O goeie Jezus, insterlertateur.... da's óók 'n woord wie dat nou verzonne heb, was ook zeker niet goed." ,,'t Is Fransch . "
„O, ja, nou.... ken ik niet, heur, u ken 't nog Wel hè, juffrouw," besloot Piet met zekeren eerbied.
„O nou ja, kennen; 't is zoo moeilijk met die grammaire .... ik heb er wat standjes voor gehad. Goed achter komen kon ik er nooit."
„Nou, u heb 't hier geneens noodig, gelukkig."
„Och nee, 't is altijd prettig als je der 'n hoofd voor heb, maar ik kom toch van m'n leven niet in Frankrijk."
„U, verbéél je!" Piet Schaterde het op eens uit, gebukt de handen op de knieën slaand, toen legde ze den vinger op den mond.
„Ssjt juffrouw juffrou Lucie doet open.... nou, wees u ook
maar niet bang dat er een van de zussen boven komp. 't Is u neef met juffrouw Diejane. Hoe die zoo samen an de wandel komme. Ze is 'em zeker gaan afhale van Huygensplein hi hi."
„Wie Donald? Diana Donald gaan afhalen?" Greet werd bloedrood.
„Ja, want ze is jaloers op u. Laast toe u om die boodschappe was, u weet wel breikatoen en koffie en spelden en voor uw ma's hoed om te verandere, was ie toch ook hier, en ik heb u toch verteld, hij had zen ééne voet maar op de mat, of hij zei zoo hard as 'n dorpsomroeper: ,En, hoe gaat 't juffrouw Greetje, Piet? Wannéér krijg ik die nou 's te zien?' Hij.... nee, da 's sekuur, .hij hêt bepaald 'n goed oogie op u. Weet u wat u nou doen most, juffrouw ? u treft 't ook altijd zoo akelig dat u 'em nooit ziet, nou most u u eige der is netjes ankleeje, en lekkertjes na beneje gaan."
„Ik zou je feestelijk danken," zei Greet weer met een blos, nu van trots. Mannen naloopen doe ik niet.
„Gunst nog toe, juffrouw, da 's nou toch geen naloope, neem u toch niet alles zoo oog op. 't Is gewóón om ze benede te treitere, en dan ziet u hém medeen, want hoor 's juffrouw, 'n knappe lieve jonge, die zie tl net zoo graag as ik. Ik zie liever 'n knapperd as 'n lillikerd, en as Dorus 'n lilhkerd was, liep ik gen eens met 'em, lékker." Piet knikte energisch. •
„En ze zeggen zelf altijd dat 'n man niet mooier hoeft te zijn dan 'n aap," leidde Greet af.
„O, nou ja, omdat je der juustement veel opefiezelemië onder heb ...." verduidelijkte Piet, „maar dat neemp nieten weg, der zijn veel knappe ook bij, en die benne maar wat groozig op der eige. Nou, dat begrijp ik wel, want die worde zoo achterangereje dóór 't vrouwvolk. Én wat dat betref, je heb mormels van vróüwe-n-ook. Och, 't komp zoowat 't zelfde uit. Hè, toe, ga u nou toch na beneje, juffrouw hij zal 't juust aardig van u vinde."



147
„Néé, beet Greet kortaf en heel ongewoon Piet toe, „dat doe ik nou 's niet. Ik hoef niet als 'n hondje te komen kwispelstaarten en net zoo gek te doen als Diana, die nooit over 'em heeft uitgepraat. En laten we ons nou maar gauw haasten met de boeken, der zijn der nog zooveel." 1
Piet keek Greet weer aan met iets van eerbied. Juffrouw Greet had 'n mooi karakter, ze hiel der ponteneur tegenover 't manvolk hoog, maar toch in der binnenste hart móst de juffrouw der verdriet van hebbe, want gekheid, 'n mens is maar 'n mens. En 'n knappe vent 'n knappe vent.
Greet had ook verdriet. Zij leed omdat zij hem nooit zag, maar nog meer omdat hij zich zoo in beslag liet nemen door dien troep beneden, 't Was waar, hij kon niet naar haar, Greet, toe komen stormen, en den laatsten keer, dat was ook waar, was zij zelf boodschappen wezen doen, maar tóch .... O! die onuitstaanbare Diana, die z'n minste woord herhaalde en geestig vond, al zijn gezegden herkauwde als 'n koe gras in de wei. Alles werd akelig, leelijk, pedant in den mond van Diana, haar gemaakte schelle stem.... haar lachje, dat net als pa's lachje, er feitelijk geen was, 't klonk schel met veel geluid, en tóch waar was de eigenlijke klank, 't volle en ronde van een hartelijken lach?
„Kan u nou mevrouw de Behr nog niet 's vrage, of ze hem en u tegelijk verzoeke wil, juffrouw ?" begon Piet weer onnoozeltjesweg. De aanhouder wint, en Piet zou nou toch zoo graag juffrouw Greet gelukkig hébben gezien.
„Dat zal ik nooit doen, dan zie 'k 'em maar nooit...." riep Greet. Zij wilde nog meer zeggen, maar hield ziGh in, wit als een handdoek, vond Piet, want er klonken stemmen onder aan de trap, de vroolijke van Donald, de hooge van Diana.
„Gut Donald, ben je nou gek?.... Doe 't toch niet."
(>Maar ik doe 't wél, ik wil Greet zien, juist omdat jullie haar altijd zoo gemeen wegmoffelt." Zijn vlugge voeten holden naar boven. Diana volgde hem angstig. >
„God en Wat zie ik er uit " Greet greep onwillekeurig naar
haar lubberenden openstaanden halsboord. Zij had een oud wijnkleurig hjfje aan en een nog ouderen donkerbruinen rok, een afdankseltje van ma. Doe de deur toch dicht, Piet," riep zij gejaagd.
„Wel nee, juffrouw," zei Piet, „Iaat juffrouw Diejana nou toch 's plezier hebbe." En Piet zette de deur nog wijder open.
En Diana had plezier, want Donald naderde snel met uitgestoken handen Greet. „Zoo Greetje, eindelijk dan toch 1 Hè, wat hebben we mekaar in lang niet gezien!" En hij lachte hartelijk, de vinnige uitdrukking op het witte gezicht van Diana was hem een gulden waard. Maar het deed hem toch ook werkehjk genoegen „arme



148
kleine Greet," weer eens te kunnen beschermen. Greet was gloei rood geworden en hield de oogen neergeslagen. Zij wist niet waar zich te bergen van verlegenheid, en hóé hevig zij ook verlangd had naar een tweede ontmoeting, zóó, in tegenwoordigheid van Piet en Diana en in haar schoonmaak-costuum wenschte zij die ontmoeting geenszins. Was hij nóü ook maar weggebleven, was haar innerlijke opmerking. Donald vond dat verlegene heel aardig, zoo ongekuntseld, wat een frisch kind was 't toch nee, hij had zich niet in haar vergist, god wat een verschil, bij die gemaakte troep beneden .. . Kijk, nou ze ze opsloeg wat een mooie grijze kijkers met
lange bruine krulwimpers En die vonden ze beneden zoo lee-
lijk. Blank vel had ze ook haar hals was als melk neus
en mond lieten te wenschen over, maar ze had anders tien maal meer intelligentie in 'r trekken dan de handwerkjuf. Maar ze was schuw, angstig, onderdrukt, stakker, en zoo mank, kassian.
„En ben je hier zoo druk aan 't werk, Greetje hè? Dat is heel loffelijk."
„Och " Greet haalde ne schouders op. „Niets loffelijks an
ik doe 't omdat 't moet. Maar ik ging vandaag anders veel liever uit rijen in een open^jijtuig."
„Kind, 't zou je nogal staan," smaalde Diana. „Je bent er nogal naar gekleed. Je hebt gratie."
„Stil jij," zei Donald ongegeneerd. Meisjes die hem naliepen sprak hij altijd zoo toe. „Greetje dat gaan wij eens heerhjk samen doen, rijden naar de Boschjes, hoor, en dan gaan we daar op een bankje bij de waterwerken zitten "
„Ja, jawel in 't jaar tweeduizend," prevelde Greet wrevelig. Zij had toch niet zoo naar hem verlangd, alleen om nu voor den gek te worden gehouden.
„Wat zei je daar, ik geloof iets geestigs " verheugde hij
zich werkelijk.
Diana proestte. Greet werd nu in ernst boos. „God, gaan jullie
toch wég, beneden thee drinken of zoo ies wat doen jullie
nou eigenlijk hier?.... Meneer .... ik meen neef, u neemt me (
met kwahjk, maar ik zie er niet uit voor visite en we hebben
zooveel te doen nog, Piet en ik, en als we niet voortmaken, z&t je pa hooren." Dit beviel Donald zeer.
„Ik maak dat ik wegkom, ik wil de dames niet langer storen. Nee, heusch in ernst nou, Greetje, ik vind 't kolossaal prettig je weer eens te hebben gezien, geloof me toch, kind. Waarom was je nou Zondag niet bij de. familie de Behr, ik was er."
O ja, gunst ik —" Greet werd pioenrood, ik maakte noa
schoon.... ik
„Nee, je kóókte kind," vinnigde Diana.



149
„Op Zondag ook al?" veinsde Donald verwondering. „Dat is nou toch te ...."
„Ja natuurlijk, of eten we soms op Zondag niet?" vroeg Diana rad, doch hem aanziend met iets smeltends in haar b\u\, een teederheid die er haars ondanks steeds uit barstte, en Donalds spottende antipathie opwekte.
„Maar kun jij dat dan niet eens voor haar doen?" tergde hij Diana, haar vol in 't gezicht kijkend.
Zij kleurde flauw, haalde de schouders op. „Ik hoef waarachtig niet voor keukenmeid te spelen als ik de heele week op bureau ben
„Op bureau, nou, daar zal je wel wat uitvoeren, daar doe je niet zulk zwaar werk als Greetje hier."
„Lékker, net goed," formeerden Piets lippen, terwijl zij met den rug naar de familie toegekeerd boekenkastplanken afstofte, alvorens ze te zeepen, ook Greet was maar weer aan het werk gegaan en liet die twee maar harrewarren.
„Pff, ik geloof dat ik wat meer doe!" smaalde Diana, boos op hem beginnende te worden. „Ik geloof dat mijn hoofd me zooeven gewerkt heeft in mijn leven."
„Nou, dan mag 't nou wel 's rusten, en je handen wat meer doen, help Greet dan n beetje. He toe, blijf nou boven en doe wat mee!" gebood hij, wijzend op de ijverig boenende Greet en Piet, dié tersluiks even omkeken. Diana ontwaarde met haar scherp oog een smalen dat Greets mondhoeken uitbreedde, terwijl leedvermaakhchtjes dansten in de vergeetmijnietblauwe durvende kijkers van Piet, die ronduit zei: „God meneer, laat juffrouw Diejana anders hier maar wegbhjve, me kenne de juffrouw misse, me hebbe nou wel geen heksames derin gedaan juffrouw Gréet en ik, maar 't is
toch 'en ieder zen werk nog niet ook, om goed schoon te make
wat weet de juffrouw der van, met 'r dameshandjes nou heur,
't is geen weesjonge
„Wat is 't dan wél, 'n weesmeisje?" oolijkte Donald, die Piet vreeselijk aardig vond. Zoo'n echte boerendeern, 'h boerenroos. Gelukkig dat arme Greet die ten minste mee had, die had ook tegen 'r kunnen zijn.
Piets blos verhoogde zich nog. Zij zei niets meer en doopte haar spons in het schuimende zeepsop. Diana stond zich te verbijten, en zij sidderde van woede, toen Donald tot besluit zei: „Nou, dag beste Greetje," hij streek haar liefkozend over het kroezend blond haar apropos, ik ben in je vaders heiligdom, hè?"
„Ja...." beet Diana hem toe.
Donald gunde haar geen blik. „Nou, dag jonge dames, werk maar ijverig, hoor. Greetje, toe, kom Zondag bij de de Behrs, ik



150
ga er weer heen, en als 't mooi weer is, neem ik jou, mevrouw en Sophietje mee uit rijden.... dan gaan we 't heele bosch door, naar de Vink, enfin, waar je maar wilt.... jij mag kiezen."
„Nóü juffrouw...." prees Piet aan, dolbhj voor Greet, met opgetrokken wenkbrauwen en gesperde oogleden, hoofdknikkend.
,3rave meisjes, die nooit iets hebben, moeten beloond worden!" sarde Donald. Diana, die wegkromp van naijver; haar huid trok elastiekstrak om de scherpe kaken, haar voorhoofd daarentegen rimpelde pijnhjk.
Greet had zich ongewend en staarde Donald aan met zooveel verheuging, verbazing en dankbaarheid, als had hij een reuzengeldzak voor haar leeggeschud. Zij vermocht niets te zeggen, en hij was zoo door dit kinderlijk oprechte ^n haar getroffen, dat hij haar graag als een kind gekust had, in diep medelijden ook. Arm schepsel, arm verdrongen schepsel. Verdrongen, waarom toch? Alles was valsch en naar dit caricaturen huishouden, behalve zij. Ze was lief en goed en eenvoudig en ze had zulk heerlijk zacht haar, net zij.
„Nou hoor, dus tot Zondag. Zal je er om twee uur wezen....
Anders kom ik je halen " Greet kón niets , uitbrengen, zij knikte
maar snel achtereen.
,,'t Zal misschien wel regenen," bemoedigde de liefdevolle Diana, zich al verheugend in dit somber vooruitzicht.
O, dan doen we wat anders," troostte Donald gauw, „dan laat ik een groote taart halen, en daar drinken we dan thee bij, en dan maken we muziek en spelen we spelletjes. We zullen ons 't leven wel zoo aangenaam mogelijk te maken bij die jollige beertjes.... die moeder is 'n dotje, zoo n gezellig gevuld maatje.... Er heerscht daar zoo'n lieve toon, nicht Diana." Hij werd opeens zeer beleefd en plechtig. „Je kunt zoo zien dat al die menschen zoo van elkaar hóüden, ze zijn zoo ongeveinsd innig. Ze kijven niet, ze hebben geen gekke ongemotiveerde hekel aan elkaar, nee, 't is daar 'n ideaal huishouden."
.Niet?" stemde Greet opeens juichend in, haar tong terugvindend, nu het gold te prijzen van wie ze hield.
„Wil je niet nog een kopje thee, Donald?" noodigde Diana.
„Ja, dat kon ik wel doen. Nou, dag Greetje, dan in elk geval tot half twee, Zondag.
„O ja.'.. k nou ik dolgraag, al ben ik half dood, kom ik nog, hoor, Donald!" riep Greet geestdriftig. En om Diana den doodsteek te geven, wierp hij Greet een kushand toe.
„God- juffrouw, ik kan u der wel haast mee fieliesieteeren," juichte Piet, toen zij met hun beiden en het werk waren achtergelaten. „U zal zien, dat wórdt wat, Zondag. U komt nog gangesjeerd terug. Wat zal Dorus dót' aardig vinde."



151
„Ja, kan je denken, 'n manke vrouw; iemand die zoo knap van persoon is zal der wel voor oppassen 'n gebrekkig mensch als ik te nemen."
„Zoo, dus de juffrouw vindt 'em dan toch knap," informeerde Piet schalks.
„Zeg 's ik heb m'n oogen niet in m'n zak."
„En wat streek die hef Over u haar, hè juffrouw?"
„Nou ja, maar dat had ie ook wel kunnen laten. Dat vind ik
nou wel voor-de-mal-houërig zoo En natuurhjk dat deed ie
om Diana, die zbo zot is, woedend te maken. Zoo slim ben ik nog wel, hóór."
„Hè nee, juffrouw, dat 's nie waar, hij meende 't echt, u kon 't neturelek niet en zién, want u hebt geen ooge-n-in u achterhoofd, maar meneer keek zoo teer, nét mijn Dorus."
„Nou, als je Dorus zóó sjiek was in zijn manieren," twijfelde Greet. „Want Donald Hemming IS heel sjiek."
„Gunst juffrouw, nee, maar al benne wellie nou niet sjiek op Monster, me kenne net zoo goed teer zijn als stadslui. Dorus kan wat zacht strijke, zen hand is eelterig, maar 't is dan net of je dat niet voelt.'1
„Ja, ja, ik begrijp je wel, hoor." En Greet klopte met haar zeephand op Piets zeephand, bang dat zij haar eenige vriendin hier pijn had gedaan.
' En een groote treurigheid oversmartte Greet, naar haar uitbundige vreugde; zij had zóó in snikken los kunnen barsten.
't Was zoo gek, zoo vreemd en zoo veel voor haar, veel te Veel. Och, en al had zij 't genoten, daarna zou wel weer iets naars komen. Zouden ze hier haar 't gaan naar de Behr niet
onmogelijk kunnen maken gelukkig dat de kamer van pa morgen
heelemaal klaar zou komen misschien overmorgen nog de laatste dingetjes. Der zou beneden 'n drukte over wezen, pa, Theodoor, Dirk; Diana zou 'r mondje roeren.
Zij sprak deze vrees uit tot Piet.
„Kom juffrouw, geen zorge voor de tijd, 'n elleke dag heeft genoeg an zen eigen kwaad en dan spreek u maar flink van u
af u werk toch ook, dan heb u ook eerlijk recht op 'n uitgaansdag. Geef ze, dat ze niet kenne staan op derlui voeten
„Ja...." zei Greet flauwtjes.



152
HOOFDSTUK IX.
Greet kon maar niet van zich afzetten, die gedachte dat Donald alleen bij haar boven was gekomen om Diana en de rest van de familie te sarren. Zij vermócht niet te gelooven aan het goede. Was zij voor hém ook al een mikpunt? Daarna drong weer een bhnkend straaltje door de duisternis: hij was toch den eersten keer bij de de Behrs zoo hef geweest, en toen kende hij ze thuis niet.
Enfin, maar niet te veel verwachten dan viel 't niet tegen
ook. Diana, in haar woedende afgunst, had zorg gedragen het groote nieuws van de te ondernemen rijtoer met het noodige sarcasme en eenige toespelingen op den Aziatischen oorsprong der familie de Behr aan te kondigen. Men zat aan tafel.
„Zal ik mevrouw de Behr even schrijven, om te vragen of je soms mee mag, want dat is 't toch maar?" vroeg Greet lijkwit. „Of ga in mijn plaats, dan kan je zien hoe je ontvangen wordt." . ,"°' öoor Greet eens. ze wordt bij de hand!" smaalde het ouwelijke Christientje.
De broers grinnikten en Gideon had zijn glimlach. Christientje, ziende hoe zij werd aangemoedigd, ging door, straffeloos, tot Greet die naast haar zat, haar op eens den mond snoerde door een harden ruk, als aan een schellekoord, aan de lange dunne blonde vlecht te geven. „Hier, brutaal nest, voor jou."
„Au au!" schreeuwde Christientje verschrikt.
„Ik zou me nu maar op dat kind niet wreken, Margarethaó," vermaande Gideon. Er vlamde haat uit Greets oogen, terwijl zij naar hem keek. O Gód, zóó'n vader, die het bloed uit haar hjf
tergde, nee En intusschen knelde zij Christientjes hand, die
haar slaan wild, in de schroef der hare.
Gelukkig dat Lucie in den laatsten tijd erg te lijden had gehad van Umstientjes brutaliteit. Zij gaf Greet geen gelijk, maar haalde weer eigen grieven tegen Christientje op. Gideon sprak daar weer tegen m, de broers voegden ginnegappend het hunne er bij, en de aandacht werd van Greet afgewend. Diana was niet in staat te eten, het ging maar in een relletje door haar hoofd: Donald naar boven om Greet te zien, Donald Greet prijzen en over, het haar strijken, Donald Zondag uit rijden met Greet en als het regende Greet toch zien bij die de Behrs.... O.... zij. Diana wilde... wilde.... O kon zij die lamme Greet Zondag maar verhinderen te gaan.... werd ze maar ziek, die Greet.... verbood pa haar maar.... Zij moest pa zien te bewerken, na dep eten, dat hij Greet niet liet gaan, Zondag.... zij zou hem spreken over den invloed van die joden op Greet.... zij konden best een jjpdin van Greet maken en zoo....



153
Maar Gideon, ontevreden, omdat hij, wegens den schoonmaak, na den maaltijd in zijn studeerkamer geen slaapje kon doen, zooals hij gewoon was en in geen andere kamer zooveel rust vond, trok in de gang zijn overjas aan om naar een kennis te gaan, en hoorde maar terloops toe; zijn minachting, versterkt door zijn woedend humeur, luide uitsprekend ,met: „Je zuster Margaréthaa moet maar weten wat kennissen zij er op nahoudt. Zij hoeft ze daarom niet hier te brengen. Als je me niets anders te vertellen hebt.... ? Zal ze op 't laatst bij de de Behrs gaan wónen ? Zóó, dan dóét ze dat maar. Ze mogen 't vrachtje gerust van me overnemen, gerust hoor. Hö-hö-hó," hij lachte zijn verwaand kraaklachje juist in de ooren van Greet, die met een stapel borden in haar armen over den drempel kwam der huiskamer. Hoe zij ook verhard was in het leed dat zijn smaad haar veroorzaakte, voelde zij toch nogmaals dat het bloed week tot zelfs uit haar lippen. Indien hij het allerlaatste greintje dochterhjk gevoel uit haar had willen weghoonen, kon hij het zeker hebben gedaan met deze woorden, maar er huisde zelfs geen allerlaatste greintje van dit artikel meer in Greets gemoed voor hem. Alleen voelde zij het ontembare, het woest verlangen in zich opkomen, sterker dan ooit te voren, verlost te worden van die daar binnen, van hém vooral.
Dien Zondag was het weer een gouden dag in den groenen Mei. En na de koffie, trok Greet aan wat zij haar beste pak noemde. De nieuwe eigengemaakte blouse, van het donkerst marineblauw dat zij had kunnen vinden, boven een dezelfde kleur geverfde rok van ma, door haar vermaakt. Een zwarte hoed, dien Lucie niet meer verkoos te dragen, versierd met een weggeworpen zwart fluweelen strik van Julia, vermooide het goud van haar blonde haar, extra zorgvuldig gekapt. Een koortsig rood dekte haar wangen.
Zij zeide maar niemand goedendag dan Piet, die haar bewonderend nastaarde, het toch zoo'n zonde vindend voor juffrouw Greet dat zij mank was. Ze had toch zoo'n aardig gezich.
De zusters zagen haar haastig voorbij de ramen hobbelen, Greet kéék niet, maar vtist ze daar, vooral Diana met oogen vol afgunst en spijt. Zij nam een tram naar de de Behrs. En in spijt van haar dolle blijdschap over den mooien dag, het vooruitzicht, haar vrienden, maar vooral Donald weer te zien, doorkankerde haar de bittere gedachte dat zij zoo gebonden was aan dat thuis, vastgeroest er in, gekneld er aan.
En, die gedachte temperde het geluksgevoel, doodde het op enkele oogenblikken geheel.
Zij stonden allen bij het wachtend rijtuig voor de deur, de mee-



154
gaanden; mevrouw de Behr, Sophie, allerbekoorlijkst in lentetoilet, zachtgrijs, en grooten witten hoed met een toef rozen, Donald, een echte gommeux, op zijn sjiekst aangetogen, Albert, die op den bok mee mocht, ook netjes. En Greet trachtte te glimlachen, maar had vochtige oogen, terwijl zij op hen toeschommelde, zichzelf beschamend wetend een poovere, kleine, gebrekkig gaande figuur. Maar hun scheen dit niet op te vallen, Donald greep haar eene hand, Sophie haar andere, mevrouw de Behr kneep haar plagend in de wang. „Ha, daar is ze, 't telaatkomertje." „We dachten al, waar blijf je kind?" „Is Diana niet met je mee, wou ze niet soms, dat spijt me, dat spijt me zeer," spotte Donald, en hij trok een geparfumeerd zijden zakdoekje, waarvan een tipje uit zijn bovenzak zichtbaar was, te voorschijn en bette er zijn oogen mee. Greet schoot onwillekeurig in een lach.
„Ze zou wat graag meegaan."
Greet werd naast Donald op de bank gedrongen, maar zij weigerde beslist.
„Nee, ne, jij Phie," en zij zette zich naast mevrouw de Behr. „Mal kind, wat betéékent dat nu?" lachte Donald. „Net of ik je dan niet zié, als je over me zit, dan zfe ik je toch juist veel béter."
Greet kleurde als een klein meisje, zij voelde haar oogleden zich als vastklemmen van schroom, zij voelde hoe het geluk zich meester maakte van haar heele wezen, geestelijk en lichamelijk, het klopte in haar hart, het tikte aan haar slapen, het suisde in haar ooren, het jubelde door haar hoofd. Dit zei hij Donald, die aardige knappe tot haar, arme Greet. Kón zij het gelooven, waakte zij wél droomde zij niet? Zij Greet, gevleid door Donald Hemming, zijn oogen van een doordringende teerheid op haar, en zij werd gereden, aan de zijde van die goede mevrouw de Behr, die haar hand greep en drukte, door de meigroene, de zwaar smaragden lanen van het bosch, dat zij nooit zoo heerlijk had gezien als nu, weinig als zij er was gekomen. Zij stond nu eens niet in de keuken voor de groote blauwe pan met zondagssoep, en haar poovere afleiding was niet gejaagd even een paar bladzijden lezen in de huiskamer in den uit het Duitsch vertaalden roman van ma. O, kon dit maar altijd duren zoo.... maar, voor een paar uur was 't maar, voor een paar uur, en dan zag ze die lamme troep thuis weer terug.... net een gevangene, die even in de vrije lucht is geweest ee dan weer terug moet in zijn cel, zijn hok.... De dood was beter, kon zij maar dood. En de zon trok weg voor haar, dook straalloos heen achter grauwe kim.... tranen bibberden haar plots voor de oogen.
„Greetje, wat is dat, wat kijk je ineens bedroefd...." verontrustte zich Donald. In het eerst had hij werkelijk genoten van de verrukking op haar arm gezicht, toen het rijtuig zich in beweging



155
zette. Ongelooflijk, die eenvoud, die naïeveteit in een meisje van
dien leeftijd 't leek wel een baby van drie Maar toch
aardig, verduiveld aardig .... Ze toomde zich niet in, ze liet zien dat ze innig genoot, 't Was aan haar besteed, arm kind, 't was waarachtig aan haar besteed. Wat hij uitgedacht had, nog meer om Diana te sarren dan Greet genoegen te geven, gaf hem zelf een genoegen, dat, hij nooit gekend had. Die dankbare verrukking op dat geduldige snoetje met zijn lijdenslijnen en zijn meer dan berustende oogen! Wel verdómd, wat had dat kind toch gedaan om zóó genegerd te worden? In de gevangenis, móesten ze met hun allen, dat vee bij haar thuis en die vader moest eenvoudig onthoofd. Dat daar geen straf op stond, als je zoon vader was, en dat je niet van je vaderschap kon ontzet worden en gebannen uit de maatschappij. En dat voor zoo'n sujet iedereen nog z'n hoed afnam, als 't achtbaar hoofd van *n school. Je zoudt 'm doodtrappen, waarachtig....
Greet vond het ondankbaar van zichzelf dat zij bedroefd keek> nu haar vriend toch al het mogelijke gedaan had om haar plezier te doen, zij knikte hem glimlachend toe, trachtte met haar wimpers
de tranen terug te dringen Och, zij kon haar leven lang nog
denken aan thuis. Nou maar niet voor dat uurtje, nu maar genieten. En toen Albert de Behr, op den bok, zich omkeerde en iets geks zei, luisterde zij en deed zij haar best mee te lachen.*
De dag was heerlijk. De rijtoer, de halt aan de Vink, de terugrit....
„Greet, je blijft bij ons eten, hoor, meneer Hemming blijft ook," zei mevrouw de Behr.
Greet werd bleek van geluk en angst.
„Gut mevrouw, hoe kan ik dat nou .... voor thuis?"
„Onzin, we sturen Albert even met een boodschap."
„Ja ja. hoor," schreeuwde Albert, „ik ben niet bang voor ze, ik sta er zes, zeven, acht, negen. Ik zal zulke leelijke gezichten trekken, dat ze niet weten of ik gek ben of dat zij 't zijn."
,,'t Laatste is waarschijnhjker," vond Donald.
Albert knikte mannelijk. Hij vond Greet, die hij zijn leven lang gekend had en van wie hij heel veel hield, bijna zooveel als van Phie, een wezen om te beschermen, iets van tien jaar. Hij sloeg zich theatraal op de borst, galmend: „Verlaat u op mij, geloof me vrij, schoone maagd, 't wordt u gevraagd, door uw vriend meneer, Albert de Behr."
„Bravo, jongmensch!" applaudisseerde Donald. „Er steekt een dichter in je."
„Ja," zei Albert bescheiden de oogen neerslaand, „ik studeer eigenlijk voor Vondel, maar zeg jullie 't niemand, de afgunst is groot, en ik sta er aan bloot."
„O hemel, meneer Hemming, prijst u hem niet meer 1" smeekte



156
Phie, nu krijgen we den heelen avond gerijmel, 't Zal eenvoudia ontzettend worden." v
„Wat gerijmel/?" verontwaardigde zich Albert, „schoone verzen! Maak jij ze, als je kan. Ondankbare Sophie, mensch zonder genie, mensch zonder geest, als ik nooit ben geweest, mensch zonder ziel, ik lap je aan mijn hiel."
„Albert, hou je op?"
„Mensch met altijd wat raars, ik lap je aan m'n laars."
De angst van Greet trok geheel weg, zij genoot als altijd van Alberts dolheid, begreep maar niet waar hij alles vandaan haalde.
„Uit mijn hoofd, dat veel belooft," legde hij uit. „Meneer Hemming, u zou 't niet gelooven, maar ik ben een miskend man."
"~.,zi? * *e aan" beklaagde Donald. Ik heb kassian met je.'
„üij doet wel met dit te hebben. Wat 'n mooi woord is Gij.... ik hou er van, Greet, jij ook?"
„Ben je mal, jongen, waarom zou ik er van houën?"
„Doet 't je dan niet denken aan de deftigheid van je pa? als hij spreekt?
„Albert, Albert!" bestrafte mevrouw, ,,'t is nou genoeg, nou stil. Geen hatelijkheden." Zij schudde het hoofd.
„Och mevrouw, gut 't kan mijn wat schelen, mijn hindert
t niet, pa is voor mijn ook zoo lief niet. Dat weet u wel ' En zij dacht aan pa's laatste .lievigheid'. „Als ze die n's eens wegliet, held glimlachend. „Maar och, 't is juist haar natuurlijk-
Zij waren thuis, stapten uit, en Albert kreeg van zijn moeder een dubbeltje voor de tram, om zoo gauw mogelijk Greets familie van de ongewone gebeurtenis te verwittigen. Het dubbeltje nam hij aan, schoon manachtig betuigend dat hij dat dubbeltje nog wel uit zijn zak voor Greet had willen geven, „waar Greet, meid?" Ureet knipoogde. „God," bedacht ze, „als pa maar niet met je mee terug komt om me te halen."
„Héére Joosje, allah is allah en de rest gilde Albert, „dan licht ik em toch éérst bééntje! En dan geef ik 't eenvoudig aan. Dan zullen we wel zien wie gelijk krijgt aan *t politiebureau, hoor. Ik heb wat meer in de melk te brokken dan hij. Ik ben de man van
de toekomst en hij is de man "
„Die er nooit had moeten zijn, haastte zich Donald. „Precies," meende Sophie. Zij namen Greet onder de armen, en mee naar binnen. Haar wangen waren frisch en rozig, zij was nog als bedwelmd door dien ganschen heerhjken middag van buitenlucht, haar oogen straalden ongewoon groot en open, de pupillen waren donkerder, het grijs eveneens, het blonde kroeshaar kwam wat verwaaid onder den opstaanden zwarten hoedrand uit. Donald vond



157
haar heel aardig zoo En zijn kennersblik ging van haar naar
Sophie de Behr. Wel een kleine schoonheid dit Phietje, maar ze had dat vreeselijk gedécideerde, dat hem in haar bleef hinderen. Ze wist zoo wat ze wou, en behandelde hem steeds maar gewoon-weg .... Wel 'n pretentie voor 't dochtertje van een muziekmeester, maar
anders een charmant meisje Greet was veel onrijper dan dit
Sophietje 't schaap om zielsmedelijden te hebben.
„Greet, nou ga ma en ik ons goed even afdoen, hou jij nou je neef maar wat gezelschap, hoor kind," beval Sophie op haar moedertjes-manier. „Neem jij de honneurs maar waar."
„Ja, jullie excuseert ons wel heel even?" vroeg mevrouw de Behr. „Meneer Hemming, mag ik u nog wat offreeren voor den
eten, een likeurtje, een bittertje Jij Greet, zeg 't maar kind?"
„O nee mevrouw, ik denk er niet aan, dank u wel." En ook Greet protesteerde. Mevrouw de Behr liet de twee alleen.
„Vriendelijke menschen, hè?" vroeg Donald, zich naast Greet zettend, die hem hulpeloos zat aan te kijken.
„Snoezen, schatten!" zei Greet oplevend, gulweg. „En vind je Phie geen beeldje?"
Hij lachte. „Ja zeker heel mooi Ze zal wel gauw trouwen."
O, dat had ze al zóó dikwijls kunnen doen, maar ze heeft nog niet gewild. Nou, gelijk heeft ze, ze verdient geld als water met al der lessen, ze heeft wat 'n spaarpot, en ze heeft zoo'n heerlijk thuis, dol zijn ze op 'r. Hè, zoo'n thuis...." Zij zuchtte zwaar. „Jij wou wel graag uit 't jouwe, hè Greetje. „Nóü.... Maar wie verlost mijn, hè?" , „Misschien trouw je nog wel."
„Ikll" Het bloed golfde heet naar Greets wangen. „Kom, nou zeg u ook maar wat, dat u niet meent, wie zou mij nou nemen?" Op eens bedenkend dat zij in wellevendheid was te kort geschoten: „Neef Donald, ik dank u duizendmaal voor al 't heerlijke van van middag, ik zal 't nooit vergeten! Hè, dat bosch, dat rijtuig, die Vink ! En die'hèérlijke limonade, waar u op getrakteerd hebt. zalig!"
Donald schaterde het uit, hij meende dat hij nooit bedaren zou van het lachen. Die Greet, zij was in haar eenvoud werkelijk om te zoenen. Hij dacht aan de geraffineerde demi-mondaines, die hij in Parijs had trachten te amuseeren met de kostbaarste amusementen denkbaar, en die hem in haar geblaseerdheid geen dankje hadden gezegd; hij dacht aan de Haagsche getrouwde, vrouw van de wereld, met wie hij een liaison had gehad, en die zich even weinig aan hem en zijn dolle verliefdheid gelegen liet liggen als de demi-mondaines; aan wie zij met bijeen gehouden kleeren voorbijging, waarschijnhjk omdat deze in het openbaar deden, wat zij, de practische en eerbaar getrouwde in het geheim voor de zooveelste maal deed, om haar



158
verveling te verdrijven. En hij vergeleek ze allen bij Greet en de „zalige limonade." Limonade, gerechte hemel.... limonade!
„Greet ik herinner me uit Indië een dominee, die altijd zei:
.Zalig zijn de eenvoudigen van geest' „Want ze zullen God
zien, ja dat kén ik," Greet kleurde van weerzin, „dat beteekent ook zooveel als dat ik half gaar ben, öls ze thuis zeggen. Daar hoef je niet eens de bijbel bij te halen." j
„Kind, ben je nou gek, ik vind je juist zoo oprecht en gulgezellig. Je bent verrukkelijk van oprechtheid. En ben je nou kwaad op armen Donald? Gauw, een pootje, zoen 'em af, stout kind."
Greets oogen gingen al wijder en wijder open. ,Een pootje
zoen 'em af.... stout kind'. Haar ooren, ongewoon aan liefdetaal, wisten niet wat zij hoorden. Want al hield zij nu van hem.... hij kon toch niet van haar houden. Dat was onmogelijk.
„Nou?" vroeg hij, dollen schik hebbend in dien blik van verschrikt lam. „Krijg ik haast wat?"
,,'n Hemd kan u gerust krijgen," zei Greet verlegen, „maar neturelijk 't andere niet. Voor wat ziet u me wel an?"
„Voor 't liefste kind dat er bestaat." Zijn oogen streelden haar.
„Och, zeg dan toch zulke dingen niet!" Greet schreide half, „der is immers niks van an, en dat wéét u toch, dat ziet u toch, en goddank, ik weet 't ook, ik ben niet blind voor me eigen."
„Wat moet ik dén. zeggen?" vroeg hij, wat bedremmeld door haar droefheid, die hem zonderling doch roerend-eenvoudig toeleek. Hij had lust weer te lachen en toch wilde hij dit volstrekt niet. Het zou. haar zoo kwetsen.
„Wees u gewoon.... als van middag."
„Nou goed, hoor, dan zal ik gewoon zijn,"
„Hè, kwam Albert maar terug. Ik wou dat ie al hier was." Zij haalde gerustgesteld adem, en keek vlak daarop benauwd van onrust. Haar maagspieren trokken samen.
' Maar God, ben je dan zóó bang? Ze kunnen je toch niet terughalen, of buiten sluiten. En dan heb je nog een thuis hier, of anders bij mij, dan kom je maar bij mij. En hoor eens, Greetje,". zijn toon werd zóó ernstig dat het haar trof, „als ze? je 't ooit zóó bont maken dat je 't niet meer kunt uithouden, dan kom maar bij niij, hoor, schaap. Ik zal je zien te helpen, ik ben je vriend, hoor, ik zal voor je zorgen dan.... Ik ben je wére vriend."
„O, dank u maar hoe helpen? In een betrekking? als
ze me daar maar willen, omdat ik mank ben
„Ja, hóé, dat weet ik nog niet. Ze jagen je ook niet weg maar is 't uur gekomen, reken dan op Donald."
„O alsjeblieft.... u ben wel vriendelijk."



159
„En krijg ik nou 'n pootje, ik heb 't nog altijd niet, zeg. Nu zie je toch dat ik zoo bedaard, ben, zoo serieus...."
„O ja, hier hebt u der een." Hij drukte haar vingers zoo stevig hij kon, uit werkelijke sympathie, en zij vóelde weer dezelfde trillingen haar arm doorloopen, als toen hij den eersten keer haar hand in de zijne had gesloten, trillingen die haar beangstigend zalig maakten. Hij het haar vingers los, de deur ging open. Mevrouw, Sophie, meneer, een van de oudere zoons kwamen binnen.
Albert kwam terug, lachend, dansend.
„Wat hebben ze gezegd, wat?" Greet vermocht het nauwelijks te krijgen uit haar toegekrampte keel.
„Die mispunten? niks. Ik heb de meid gesproken. Lékker. Dat is een leuke. Ze grinnikte van jool, gaf een sprong, en zei. O, joppe!.... Daar doe ik ze binnen 'n plezier mee, als ik 't zeg. Nou heur, 't is geen weesjonge, zeg u maar an de juffrouw, dat ze niet zoo gek bang mot zijn, ze most 't ze meer lappe, dan wenden ze der medeen an'. En ik zei, want ik voelde me na dat .weesjongen' in 'n verheven bui: Mijne dochter uit uwen mond, vloeit 't goud der wijsheid, maak dat je maar binnen komt, je aardappelen branden an, ik ruik ze. Nou, toen smeerde ik 'em, en toen smeerde zij 'em, en hier ben ik. Die meid is geld waard. Ze zou opblijven om je open te doen, als *t laat werd. Ik heb 't graag voor de juffrouw over', zei ze. Dat is wat ik noem 'n geregelde poes van 'n meid."
Donald bracht Greet thuis. Eerst weer in een rijtuig. Toen een straat of wat te voet, Greet aan zijn arm. Hij voelde haar bevende lichaam tegen het zijne aan botsen, en weer doorgutste hem een innig medelijden. Arm zwak klein schepsel; een bang vogeltje leek ze wel.
Greet leunde doodsbleek tegen de huisdeur. „Je moet niet denken dat ik zoo laf ben, Donald," fluisterde ze heesch, «.alleen heb ik zoogenoten van middag, ben ik zoo gelukkig geweest, en als ze dat mooie nou wegnemen van me met hun schimpen en kijven, zal ik weer zoo diep ongelukkig zijn. O, als ik dat heerlijke niet had gehad, was 't misschien oeter geweest.... dan wist ik niet beter, nou is 't zoo hard. Wat ben jij toch gelukkig. Jij woont alleen op kamers, niemand hindert je, niemand vraagt je uit, plaagt je "
„Ik zou niemand me laten hinderen," zei Donald trotsch. „Greetjelief, ik moet bellen, hoor. We kunnen hier niet blijven staan, meisje."
„Ja Donald ja, dank je, dank je voor alles." Hij schelde zacht, zag haar grijze oogen zóó kinderlijk, zóó innig en ongeknutseld naar hem opgaan, en hij bukte zich over haar heen en kuste het blonde



160
donzige zijden haar op haar voorhoofd en langs haar slapen, bijna vaderlijk.
„Dag arm lief hartje," zei hij mededoogend. „Slaap wel hoor, en wees niet bang, wees niet bang, je hebt Donald. Denk maar aan hém, droom maar van hem."
Greet bezwijmde bijna van geluk. Plots viel boven met harden slag een raam neer. En in haar sidderenden schrik uitte Greet bij ingeving het woord „Diana."
Inderdaad het was Diana, en zij had alles gehoord.
Tegelijkertijd ging de deur open. Piet trok Greet in triomf naar binnen. Donald nam den hoed af, zijn vlugge stappen klonken door de heel stille nachtstraat.
HOOFDSTUK X.
„Juffrouw, zie u nou wel.... hij bracht u thuis, der komp wat van, der komp bepaald wat van....
„Och .... nou ja .... nee, onzin .... thuisbrengen ...." zuchtte Greet, al diep ongelukkig door het neerslaan van het raam. Verbeeld je toch dat heerlijke waarop zij zoo trótsch was, niet meer haar eigendom! Morgen zou het bevuild, besmeerd door Diana's wangunst en hoonenden spot, als een rotte vrucht haar in het gezicht worden gesmeten; het heele huishouden zou zich over haar vroolijk maken. Nog weken, neen maanden zou zij moeten hooren.... O dat, waarop zij trotsch was als een koningin op haar rijk, zou haar tot schande worden.... tot een hellefoltering. „Wat heb u nóü, juffrouw, u ziet zoo wit als 'n doosje.... Meneer- was toch lief voor u. Ik was al blij." \
„Piet. hortte Greet uit.... „zij.... Diana lag op de loer...
haar raam viel toe .... En morgen ...."
„Zoo'n sarrepent...." Piet werd bijna even bleek als Greet. „Nou juffrouw, heur, trek u je eige der maar niks van an. Wat kón ze nou geheurd hebbe, dat vel, dat fenijn?" Piets oogen lichtten gretig nieuwsgierig. Juffrouw Greet met 'n beminde, 't was je toch wat.
„Och .... je weet hoe ze is .... van 't geringste maakt ze zoo'n boel.... ontweek Greet.... „Hij zei gewoon niks dan goeiennacht.... en iets om me te troosten, want hij begrijpt wel hoe beestig ze mórgen zijn, maar gut. Piet, 't is al zoo laat, ga nou maar gauw naar bed, ja, dank je wel dat je voor me bent opgebleven hoor. Zeg, waren ze niet woest?.... Dat ik wegbleef?"
„Nou, woest, dat benne ze altijd, tam benne ze nooit. Der ware as



161
gewoon anmerkinge, maar got, daar mot u je eige nou maar niks van antrekke, voel u je nou maar gelukkig." Zij drukte Greets elleboog in sympathie tegen zich aan.
„Morgen weer bezuren." Greet ontkleedde zich langzaam, starend door het vitrage gordijntje, naar de als doorschijnend blauwe nachtlucht bevonkeld met sterren. Zij stak haar kaars niet aan, het was widicht van maan in haar kamertje. En zij vroeg zich droomerig af, waarom er altijd als kwade geesten haar achterna zaten .... „Voor mijn bestaat er niks goeds op aarde, kan der maar niks goeds bestaan." De vleugels van haar hopen waren gekortwiekt, een moedeloosheid sloeg haar veerkracht lam. Zij zonk op een stoel, haar eenigen stoel, neer. Lamme meid, die Diana, gunde zich tot geen slaap toe, om haar te tergen, pa, precies pa.... 'n wonder nog_ dat pa niet was opgebleven zou 't pa's raam nee nee, 't was 't raam van Diana;
zij, Greet, kende dat neerslaan wel, niemand liet zóó een raam vallen als Diana.... zoo'n nijdige plofdreun. Lucie zou er wel wakker van zijn geworden .... Maar niet tobben, maar naar bed gaan.
Zij sliep koortsig, benauwd, onrustig. Telkens werd zij wakker met toegeknepen borst, het was als perste zich haar borst en maag bijeen .... „Wat zou dat toch zijn ....?" Soms sloeg zij het dek van zich af, stapte uit bed, ging drinken, op haar gloeiende bloote voeten, die gretig de koude planken raakten, kroop trillend weer onder de dekens. Door haar dommelend bewustzijn toortste vreugdevol weten dat haar iets goeds was overkomen, maar onmiddellijk daarna stak angst zijn grijpklauw weer naar haar uit.... morgen.... Diana.... Zoo geslingerd tusschen gevoelens van zeer onderscheiden aard, die haar lichamelijk en geestelijk afmatten, sliep zij ten slotte in toen het bjjna daagde. Het was schier meer dan Diana deed, in de kamer vlak onder Greets zolderhokje. Diana had dien Zondag niet kunnen eten, zoo dacht zij aan Greet-en-Donald-samen; zij had om Lucie te misleiden zich vroeger dan haar zuster te bed gelegd, en shep zoogenaamd toen Lucie boven kwam, zoodat deze onder het uitkleeden niet tot haar kon spreken. Toen Lucie goed en wel het hoofd op het kussen had, en als altijd dadelijk wegloomde in gezonden jeugdslaap, klom Diana te voorschijn, schoof zoo zacht mogelijk het raam omhoog en ging wachten op Greet. Haar hangend hart bonsde als wachtte zij een geliefde, in plaats van haar zuster Greet. De late avondkoelte drong door haar dunne nachtjapon heen; kou-huiveringen vlaagden door haar magere teere lichaam, vooral haar armen kregen er kippenvel van, zij achtte ze niet, zij kende geen lichaam, zij kende alleen de gedachte Greet en Donald, Greet en Donald. Verbeeld je .... Gréét.... en Donald.
Zou hij haar thuisbrengen, of de de Behrs .... Wat zag hij toch in Greet ? In zoo'n gebrekkig mormel ? Hoe ruw, hoe min, was hij tegen
Greet Hemming. 11



162
haar, Diana. En ellendig, allerellendigst, het maakte dat zij hoe langer hoe meer van hem hield. Het was eenvoudig om gek te worden.... gék.... Zij starde haar oogen tegen den slaap .... zïj wilde wakker worden, zij zóü weten. Juist halve idioten als Greet waren leep op die punten, zouden niets vertellen. Mispunt die Greet, ze wist wel hoe de dingen voor zich te houden .... Ze was daar knapper in dan zij, Diana.
Eindelijk, eindelijk hoorde zij voetstappen; bekénde stappen. In die grafstille straat kon je alles hooren.... alles.... Haar hart beukte nu zóó heftig, dat het haar opmerkzaamheid trok, ook voelde zij plots kou op den rug, aan de schouders.... maar dat was niets.... zij stak voorzichtig het hoofd uit het raam.... Ja, hij was 't.... Donald Hemming in zijn élégant zomerpak, wat was hij toch sjiek.... Zij vergat even haar knagende hartepijn in haar groote bewondering .... Toen weer: God dat hij Gréét thuisbracht, Gréét..." Zij zag zijn oogen koozend teer neer, Greet fluisterde schor .... er was ondanks de stilte bijna niets van te verstaan .... maar toen zei hij hardop: „Ik zou me niet laten hinderen". Hij belde zachtjes. Daarna ging zijn hoed af, zijn hoofd boog zich, zijn gestalte bukte zich.... O dat zij niet zien kon hóé hij Greet zoende, want dat móést zij zien al werd zij ook verscheurd, uiteengereten van pijn.... maar zij kon zich niet verder uit het raam wagen zonder haar evenwicht te verliezen. Zij hoorde als gesmoord door kussen: „Dag arm lief hartje, slaap wel, en wees niet bang, je hebt Donald denk maar aan hém, dróóm maar van hem." Die kussen .... ó.... voor Gréét 1 En wat een zaligheid zouden ze haar geweest zijn. Het duizelde haar, het scheelde weinig of zij was uit het raam voor de twee.daaronder neergevallen. Door een forsche poging instinctmatig willend lijfsbehoud, dwong zij zich achterover, het het raam vallen, nam er dof nota van dat Lucie van schrik bewoog, ging de kamer weer in en viel met haar verkrampte verkleumde lichaam machteloos languit op bed neer. Zij kroop niet eens onder het dek. Zooals haar smart haar had doen vallen, bleef zij, slachtoffer van haar liefdeleed. Zoo lag zij, de uren door. Zij kende geen uren, zij kende alleen de wanhoop.
En de morgen vond haar ziek van een zware verkoudheid. Zoo ziek dat zij niet naar haar bureau kon gaan, en verklaarde haar kamer te willen houden. Zij kwam niet naar beneden, zij wilde alleen blijven, en joeg verschrikte ma weg.
Aan het ontbijt verlangde pa te weten wie er nog laat 's avonds een tweede-verdieping venster, hij sprak altijd van vensters, had laten neervallen. Hij had zich doodgeschrikt.
„Jij?" wendde hij zich nijdig tot Greet.



163
„Ik heb daar niet eens een raam om te laten vallen, en mijn zolderraam heeft maar een haak," antwoordde zij onverschillig, „en dat klap altjljd zacht toe."
„Nee," verdedigde ma flauwtjes, „een haak, dat maakt geen leven."
„Hoe laat ben jij gisteren avond wel thuis gekomen ?" vroeg pa.
„Ja, dat weet ik zoo precies niet, ik geloof om elf uur..i."
„Weet ik zoo precies niet, ik verkies niet dat jij als een landloopster zoo laat bij den weg loopt. Dat gebeurt niet meer, hoor, dat je bij die vrienden van je eet. De brutaliteit van zulke lui om hun kwajongen aan mijn deur te sturen.... En hoe ben je thuis gekomen, alléén?*^
Greet had zich al voorbereid op die vraag. „Néé, ze hebben me gebracht — ." zij hield de oogen op den trekpot waar zij mee bezig was, haar best doende haar bloed te beletten naar haar wangen te stroomen, en zij zegende Diana's ongesteldheid.
„Ze...." hervatte Gideon, zijn stem vol twijfel.
,,'t Heeft in elk geval niks met 't raam te maken, daar hoef u mijn niet de schuld van te géven ...." poogde Greet af te, wenden.
„Nee," kwam Lucie, Greet onbewust helpend, tussschenbeide, „dat vind ik nou ook, daar kunnen ze van de Behr niets aan doen, dat Diana zoo gek is voor 't open raam te gaan zitten. Ik ben er ook even van wakker geworden, en ze is er zelf doodverkouden van, en ik wou dat ze 't maar niet meer dééd, want ik kan er nog kiespijn van krijgen, ik heb toch al zoo'n last van die twee wortels links."
Gideons toorn keerde zich naar Diana. Waarom deed Diana dat? Was ze gek?
„Ze zat misschien te lezen..,, een mooi boek...." vergoelijkte ma zacht.
„Een mooi boek? Dat kan ze over dag lezen en dan behoeft ze dat nog niet voor 't open venster te doen, vrouw.... Ik zou nou maar zwijgen, 't Treft me als steeds wat een onlogische gedachtengang iedereen er hier op nahoudt."
„Nóü, iederéén." Theodoor kuchte veelbeteekenend, trok de lippen in, knikte langzaam en keek Dirk aan.
„Gewoonlijk," knarste pa, „dwalen jullie gedachten van de rechte lijn af en brengen jullie onzin voor den dag." Greet dacht onwillekeurig aan het oordeel over de schrijfster wier zéér onbeduidend geschrijf voor de jeugd zoo verderfelijk was. Wat zou dat dan wel zijn? Zeker wijsheid.
Toen Diana, na twee dagen van hevige verkoudheid, beneden kwam, bloedeloozer dan ooit, spoot haar dadelijk als een koudwaterstraal een vinnig standje van pa tegemoet. Zij zweeg.



164
Zij had nagedacht. Eerst was zij van plan geweest zich op Greet te wreken door aan tafel alles te vertellen, een plastische voorstelling van het geval te geven, maar zij bedacht bijtijds dat zij dan al te zeer de aandacht, vooral der broers, op zich zou vestigen en het spotternijen ook op haar zou regenen, want zij plaagden haar nu al met Donald. Zij duchtte vooral de glossen van Dirk, die vreeselijk kon zijn in zijn onbarmhartigheid, en het niets op haar voorzien had. Inderdaad zij was het zich bewust haar broeders en zusters niet zeer sympathiek te zijn, iets dat haar volkomen koud liet, doch hóón wilde zij niet, dien mocht Greet hebben. Greet, intusschen verkeerde in een staat van spanning. Hoe had zij het nu met Diana ? Kwam er niets ? 't Was heelemaal niets voor Diana zoo bescheiden te zijn. En zekere angst besloop Greet. Zij vond het „éng". Dan zou Diana haar in de toekomst op een andere manier kwaad doen.
Dit zóu Diana ook, zij nam het zich heilig voor; het toeval moest haar maar dienen. Intusschen heelemaal kon zij niet zwijgen, en zij vertelde van de nachtelijke gebeurtenis aan Lucie, wier oogen zich in verbazing vergrootten. „Nou," zei ze eindelijk in zeker medelijden, „zeg maar niks, zeg, anders zal Greet zoo te lijden hebben, stumper. Zij zoende hém toch niet."
„Dat moest ze ook nog, 't schandalig wezen dat ze is. Natuurlijk dat hij haar voor den gek houdt...."
„Nou, dat weet je niet.... mannensmaken zijn zóó raar, hij vindt 'r misschien erg aardig. Nou, laat hij maar...."
„Jij bent ook niet éprise van hem. Evenmin als ik."
„Nou, zeg Diana, hoor 's, je hebt 't wel erg op 'em voorzien. Dirk zei laatst nog
Diana's oogen vlamden van woede. „Wat zei Dirk?"
„Ja, hoor 's, dat weet ik zoo precies niet meer, maar we merken 't heel goed. 't Staat duidelijk op je gezicht te lezen, Mij leg je der niets mee in den weg, hoor. Ik vind 't best. Hij boezemt mij heelemaal geen belang in, die jongen, mijn genre is 't niet. Dan vind ik^ Jan Tonijn nog aardiger. Daar kun je tenminste mee spreken."
„Jan Tonijn ! ?" vuurde Diana op, smalend met de grootste minachting. „Dat is nu een ingrediënt dat heelemaal niet telt op aarde. Juul heeft hem natuurlijk bij gebrek aan iets beters genomen, maar als je nu spreekt van verliefd op Donald Hemming, dan is Juul 't. Haar oogen puilen ervan uit, als hij binnenkomt."
„Maar niet als jij, en niet als jóuw oogen," bepeinsde Lucie zachtmoedig-dommelig-kalm, maar met den onverzettelijken waarheidszin, die Diana steeds wreeder geeselde dan het vlijmendst sarcasme.



165
„Kind je liegt!" ontlaaide zij weer hartstochtelijk. Met je tactelooze domme leugens 1"
Lucie haalde de dikke schouders bezadigd moederhjk omhoog. Het bloed vloeide zeer rustig-hollandsch-degelijk door Lucies aderen, zij had geen temperament, het minste eigenlijk van alle zusters. Zij zag met eenige bevreemding hoeveel Diana er van dit, voor een meisje zeer ongewenscht artikel, op nahield. „Als jij 't nou wil weten, maar je kunt geen mensch zijn oogen toedrukken, iedereen ziet 't," ging haar logge preciese waarheidsliefde voort zonder oogmerk Diana te tergen.
„Greet...." viel Diana uit.
„O, Greet is niet zooals jij, heelemaal niet, ze is veel kalmer altijd. Vooral op dat punt."
„Mooi kalm, ze nam wat graag zijn zoenen aan, hoor, 't misselijk schepsel."
„Gunst, 't was misschien maar 'n grapje."
„Ja, dat was 't ook, natuurlijk houdt hij haar voor den gek. Dat zei ik je toch, suffer."
„Nou, dan mag jij Greet wel 's waarschuwen, ze is zoo dom, ze loopt er zoo nog in.
„Nou laat ze der in loopen, voor mijn part."
„Hè Diana, néé.... zoo mag je niet zijn, jij hebt 't gezien, jij moet 'r waarschuwen, als je dat denkt."
„Ik zal pa waarschuwen."
„God, Diana, als je dat doet, nee, dan wil ik niet meer met je op één kamer slapen; pa, verbeeld je." Gideon Hemming wist niet hoe bemind Gideon Hemming bij zijn kroost was. Zij verdroegen elkaar allen meer of minder maar pa was in elk geval de gemeenschappelijke vijand dien ieder van hen verplicht was te bestrijden.
Daarin moesten zij solidair bhjven, vond Lucie.
„En wat zit je altijd te hakken op Greet, ging Lucie voort, „ze doet in alle geval 't noodige voor je, waar je zelf geen zin in hebt, mazen en verstellen, strijken, dat zou je toch ook wel kosten als je 't moest betalen. En als Donald Hemming nou weer 's aardig tegen jou is, dan zal je maar wat blij zijn."
„Kind, met je plompheden. Ik ben er niets op gesteld de opvolgster van Greet te worden."
„Zoo, nou," twijfelde Lucie.
„Dan zou ik iets fijns zijn."
„In alle geval, hou je mond maar tegenover pa. Jij kan zelf 's wat hebben in je leven, of ik 's, of Juul 's dan willen wij ook niet dat hij 't weet." . "
„Ik zal weten wat me te doen staat," zeide Diana. Maar zij oordeelde toch zwijgen het beste. Het ging niet aan zich bloot te geven,



166
haars vaders grijns te verdragen. Ellendig dat zij zich niet kon beheerschen, haar trekken niet kon dwingen tot een masker van koude onverschilligheid en haar oogen niet verstarren, als er sprake was van Donald, of als hij haar gelukkig maakte met zijn binnënjtreden.
En zoo bleef Gideon in onwetendheid van de ontkiemende liefde van Greet voor Donald Hemming en vice versa. „Pa schoolmeestert ons waarachtig al genoeg," had Lucie tot besluit geprutteld. Het was eigenlijk haar nieuwsgierigheid en haar verlangen te doen als andere meisjes, die Lucie aanleiding gaven tot spreken over, jonge mannen met Diana. In het eerst had zij belang gesteld in Donald Hemming, hij was iets nieuws, iets frisch in hun omgeving, maar nu hij geen notitie van haar nam .... zou zij zich waarlijk niet aan hem opdringen. Het bevreemdde haar wel <dat hij zóóveel aan Greet scheen te vinden.... Maar ga nou daar maar 's tegen in, en als hij daar nou plezier in had.... ze moesten 't maar weten. Verbeeld je, Gréét uitgezocht door n mooien rijken jongen, Gréét, 't was wél gek, dol, maar, je zag zoovéél geks. Zij, Lucie, zou er zich niet moeilijk over maken. Wat niet van haar was, nou, daar maakte ze geen aanspraak op.... doodgewoon. Zich ziek te kniezen voor een jongen als Diana deed, dank je feestelijk.
Diana wilde toch nog Julia met het nieuws verschrikken, en zij slaagde volkomen. Julia schrikte. Zij vond het ongehoord. Zij vónd het innerlijk brutaal van hém. Hoe dorst die jongen, waar zij, Julia was, nota te nemen van zoo iets als Greet? Zij had het zich dikwijls afgevraagd, maar nu zij van dfe zoenpartij hoorde.... En deugdzaam verontwaardigde zij zich. Zij sprak er over met Johan Tonijn, die het altijd zoo opnam voor Greet. „Zie je nou wel, stille waters hebben diepe gronden...." Doch Johan Tonijn verheugde zich buitengewoon. Een vloed van zon verlichtte hem plots het donker hestaan. Zijn Juul was dus veilig, buiten gevaar in zijn armen. De galante neef, die hem, den burgerlijken Johan, zoozeer in de schaduw stelde, had het nier op haar voorzien. O Johan Tonijns milde zegen ging uit over Greet en Donald! Dat ze maar een paar mochten worden, een gelukkig paar. En hij drukte zijn weerstrevend meisje vast aan 't hart; heroverde schatten waren hem haar lippen.
„Johan, ben je nu heelemaal niet wijs?'' snibde Julia.
„O, ik ben zoo wijs!" suste hij, haar nog vaster omklemmend, „heel wijs ben ik. En ik kan 't best van Donald begrijpen, hoor."
„Hij heeft geen smaak!" riep Julia heftig.
„Nou juist," vond Johan, „Greet heeft haar verdiensten natuurlijk, maar ik heb méér smaak."



167
HOOFDSTUK XI.
Donald ging vroolijk voort met zijn bezoeken bij de Hemmings, „zijn dierbare bloedverwanten." Nu eens zag hij Greet, dan weer zag hij haar niet, maar daar hij op de onverwachtste wijze verscheen, viel het den zusters hoe langer hoe moeilijker Greet uit hun midden te bannen. En Donald genoot, wanneer hij Diana zag, „tot stervens toe gewond" door zijn veronachtzaming, zijn zich wijden aan Greet, wie hij daar eigenlijk mee kwelde. Greet zou hem innig dankbaar geweest zijn, indien hij haar in tegenwoordigheid van haar liefhebbende familie met rust had gelaten, al hield zij nog zoo van hem. Juist daaróm. Want Greet was schuw met dien schat van liefde angstig in zich geborgen. O hoe wilde zij hem beveiligen voor hoon en spot. Zij wist nu wat liefde was; dien gedenkwaardigen voorjaarsdag, toen zij de zon in goud zag dansen over de gele tulpen, wist zij het nog niet, doch nu begreep zij hoe men naar iemand kon hangen en verlangen met lichaam en ziel, met elke zenuw die in je wezen trilde. Och, zij dacht aan het kussen achter de deur van Johan en Juha, dat haar zoo had doen lijden, dat haar hart had gedreigd te doen barsten vap den weemoed harer eenzaamheid — wat was nu het genegenheidje van Julia voor Johan Tonijn, als het nog genegenheid mocht heeten en geen vrees voor ongetrouwd blijven! Wat bleek het bij wat zij, Greet, voor Donald voelde. Een poover krokusje bij een heerlijke roos. Hij was haar gansche leven geworden. Maar o, dat geen hunner het merken zou, Donald zelf behoefde het ook eigenlijk nóóit te weten! Wat zij voelde was te mooi om uit te spreken. Zij zou het ook niet onder woorden hebben kunnen brengen. Zij wist geenszins waaraan zij het stilzwijgen van Diana te danken had, maar in elk geval was zij er erkentelijk voor in de hoogste mate, al duchtte zij steeds de nu loerende wraak voor later. Enfin, zij kon voor het tegenwoordige ten minste rustig terugdenken aan het zalig oogenblik, toen zij zijn warme kussen voelde op haar oogen, voorhoofd en haren. Zij beschouwde het als een groote, een zeldzame eer zóó uitverkoren te zijn. Maar zij dorst nooit een veelzeggenden bhk van Donald, noch zijn durvende scherts beantwoorden. Zij stelde zich nimmer in zijn weg, verzon nooit een van die kleine liefde-listen om langer dan de anderen van zijn daar-wezen te genieten of hem alleen te ontmoeten. Het denkbeeld dat vrij en ongestoord geluk toch niet voor haar was weggelegd, woóg met groote zwaarte steeds op haar. En al bonsde haar hart tot berstens toe van verlangen, zij gaf niet toe aan den drang van dit hart.
Diana begreep haar niet. Zij speurde Greets gangen na als een



168
ijverige jachthond een opgejaagd stuk wild, maar raakte het spoor bijster. En zij vroeg zich steeds af of Greet dan volkomen geslachteloos en temperamentloos kon zijn. Elk meisje zou dol, dól zijn geweest met zóóvéél attentie van Donald; zij, Greet, deed maar net of hij de eerste de beste timmermansknecht was, die in huis een karwei kwam verrichten, Onnoozelheid ?
Nee, dat was 't niet, nü niet, 't was gemeene hstigheid.... naderhand zou ze haar slag slaan .... in stilte .... o, 't was n komediante, diezelfde Greet, o, ze wisten hier niet hoeveel laags er zat achter dat stille mom, ze wisten 't niet.... alleen zij, Diana wist, zag. Maar naderhand zie je, naderhand!
Eens bracht Donald een ware sensatie te weeg. Het was inde maand Juni. Hij kwam met een prachtigen bouquet donkere rozen, rozen met lange stelen, voorname rozen; als men ze alleen ziet bij goede bloemisten voor.... Greet.
Het werdl Diana ziek om 't hart. Ma, die een onderlijfje zat te verstellen en Donald zag inkomen met die rozen, opende wijd haar ronde oogen, en dacht toch heusch, pa, dat hij ze zou geven aan Diaantje, Lucie, of zelfs aan Julia, maar hij gaf Ze aan Greet. Aan Gréét.
Hij stapte, zonder een v«n de andere zusters aan te kijken, er mee naar Greef. En hij zei; „Greet, een kleine zomerhulde!"
Greet had eenigen tijd noodig om van den gróóten schrik te bekomen, zij was als verlamd. Eerst werd zij wit, toen rood als die rozen.
Hij glimlachte, had medelijden, maar toch ook moeite niet los te barsten in een schater. Zoo iets komieks had hij van zijn leven niet gezien. „Nu?" vroeg hij losweg, neem ze maar aan hoor, ze zijn voor jou en geen mensch anders."
„O .... d .... dank u .. .. dank je ...." stotterde Greet, voelend al die familie-oogen haar steken als doornen, „ik zal.... ik zal ze maar dadelijk in water zetten."
En prozaïsch, na dit gezegde, hobbelde zij weg met de bloemen, die nog een heerlijken geur in de woonkamer achterlieten.
„Wat ruiken ze lekker...." brak ma de stilte.
„Ja," zei hij opgeruimd, ,,'t is nu de tijd van rozen...." en hij zette zich tusschen Lucie en Diana in, zoo even thuis van hun kantoor- en schoolwerkzaamheden. Meestal verraste hij hen op dit uur.
„Die Greet," barstte Julia los.... ,,'t is of ze drie jaar is, nog te onhandig om behoorlijk te bedanken."
,/t Gebeurt niet al te dikwijls," Diana glimlachte zoetjesvenijnig.
„Nee," bevestigde ma, „dat is Greet nou stelhg nog nooit gebeurd. Neef Donald, wilt u niet een glaasje limonade? Met die warmte nu, thee. Een frischje is dan nog 't beste. ..."



169
„Heel graag," zei Donald. „Dat maakt Diana wel eens voor me klaar, niet?"
„O Greet is daar veel handiger in dan ik." Diana verzekerde het op haar meest veelbeteekenden toon, latende tegelijkertijd haar diepe gekrenktheid blijken.
„O, heb je dat nog niet eens voor me over?" tergde Donald. „Nu dan maar wachten op Greet."
„Waar blijft zei" vroeg Julia, een lichten geeuw bedwingend. Het kwam Donald voor dat deze geeuw nier natuurlijk was. Juha wilde eenvoudig onverschilligheid voorwenden voor zijn daarzijn. Zij was even gekrenkt als Diana.
„Bij wie anders dan Piet? Die moet de bloemen toch bewonderen," lichtte Diana in.
„Piet is een alleraardigste meid," vond Donald blijgeestig.
,,'t Is géén weesjongen," spotte Diana.
„O, ja, ze houdt er van die typische gezegden op na. Zoo'n echte volksrondborstigheid, ik mag 't wel."
„Ik kan wel zien dat je niet eiken dag met 'r te maken hebt...." snibde Diana. „En die wartaal te houden voor iets aardigs. Er loopt een streek door, heel gewoon."
„Piet...." ma Hemming hief haar ronde blauwe oogen op van het kapotte onderlijfje, eigenlijk niet wetend of zij het weg moest leggen of er aan voortgaan, „Piet is dóm, héél dom. Een dom boerenmensen, 't is, zooals pa zegt, een os. Maar we hebben ze noodig in een huishouden als dit."
„Juist, juist," beaamde Donald vriendelijk. „Ossen zijn verbazend nuttige dieren, ik voor mij mag ze heel graag."
„Excuseert u toch vooral m'n onderlijfje, ik meen m'n naaiwerk,," verwarde ma zich.... „uw ma zal ook wel.... nietwaar ?"
„O zeker, die repareert ook wel onderlijfjes."
Greet trad weer binnen, voorzichtig met de rozen in wijde vaas met water. Van hun purperen fulpen pracht ging een rijke doordringende geur uit, een bijna scherpe rozengeur, die Greet als omhulde en vulde heel de kamer.
„Hè," snoof ma begeerig op, ,,'t is of je zóó in een tuin komt."
„Nou, ze zijn voor ü...." haastte zich Greet goedig, ze onder haar moeders neus houdend. „U mag ze, hoor. Gerust."
„Tactvol...." prevelde Diana, Donald schuin aankijkend.
„Maar hij achtte haar niet, sterk kijkend naar Greet. Nee, toch geen spoor van coquetterie. 't Was natuur, 't Was verbazend.
„Ik wil ze niet allemaal...." zei ma edelmoedig.
„Nou dan de helft, de mooiste...." bood Greet. „Straks doe ik ze wel in uw witte vaasje, góed?"



170
Greet gaf er zich geen rekenschap van, maar zij voelde plots een overweldigend medelijden met haar moeder, versuft onder de hardheid van den wreeden vader. Zij vergat in die opwelling van kinderliefde een oogenblik Donald. Zij had kunnen schreien om haar moeder, haar moeder om den hals kunnen vallen en zoenen beschermend-teer. Nooit had zij zich zóó na aan haar moeder gevoeld, haar moeder, eenvoudige van geest en toch ook een
uitgestootene als zij hier. .Zalig zijn de eenvoudigen,'. enz O
't was zoo mooi gezegd, maar van zoo'n zaligheid bliefde je verschoond te blijven. Wat had ma? Een bedorven leven, net als zij. Nee, ze zou nooit nooit begrijpen : .Zalig zijn de eenvoudigen van geest,' al zei meneer de Behr van wel.
„Wie moet er nog meer limonade?" vroeg zij këllnerachtig-huiselijk, toen haar de bereiding van dezen drang werd opgedragen. „Eén citroen of meer? Der zijn der nog drie in de provisiekast."
„Keukenmeid ...." prevelde Diana.
Lucie en Juha wilden wel. Diana had geen dorst, Greet en ma namen niets, om te sparen. Greet zou wel in de keuken water drinken. Toen zij bij Piet kwam, stond deze nog blij na te denken over de bloemen. „Ik kan der maar niet over uit, juffrouw. *t Wordt wat' 't gaat langzaam maar zeker der na toe."
„Ik vind 't geschikt...." weerde Greet af.
„Hè, wat ben u toch flauw. J.." vond Piet. „Zulleke rózen, dat beduidt toch wat. 't Zijn geen blomme die je voor 'n dubbeltje zoo van 'n blommeman of 'n vrouw koopt, op straat."
„O ja .... dat wél.... maar zie je, hij kon 't toch wel gedaaan hebben om Diana te plagen. Ik zal maar gauw die citroenen persen, anders schreeuwen ze weer.... Wat 'n pitten zitten der in. Piet, 't zijn verdroogde ....."
,,'t Zijn zomercitroene," verklaarde Piet, teleurgesteld dat de juffrouw der eigen nou nooit eris gaf. „In wintercitroene zit veel meer sap."
„Op je gezondheid, Greet," Donald zag haar zoo diep in de oogen, dat zij kleurend het hoofd afwendde, en moeite had „dank je," te prevelen. O, als zij alleen met hem was geweest. En tóch, het gaf haar zoo'n vreemde gewaarwording^ dit kijken van hem. Het deed haar half aangenaam, half onaangenaam aan. Het maakte haar eigenlijk een' beetje kregel én bang. Misschien zou hij hem toch niets hebben durven zeggen, alleen met hem. O, waarom keek hij zoo, hij moest 't niet doen. Hij kon toch niets meenen tegenover haar.
Diana zat zich in wrange wangunst af te vragen wat die blos van Greet beduidde. Liefde, verbeeld je, net of die idioot wist wat het beteekende te smachten. Zij, Diana wist het; zij was vrouw.



171
Om dit te voelen, moesten je,geestelijke vermogens ontwikkeld zijn, en de geestelijke vermogens van Greet waren van een volstrekt mindere kwaliteit. O, 't was om helsch te worden dat die jongen....
„Ga u niet op reis van den zomer?" hoorde zij opeens haar moeders gemoedelijke stem. ;
„Ik weet niet, misschien ...." zei hij achteloos. Als ik plezierig gezelschap kan krijgen ...." Zijn oog vestigde zich op Greet, die maar aan het zoomen van handdoeken was gegaan, om aan zijn blikken te ontsnapppen. Alle zusters keken stom verbaasd. Verbeeld je, met Gréét op reis, op reis.... naar Duitschland of Zwitserland, 't Zou me een hapje zijn, met manke Greet en haar burgerhjke redenaties. Dat je nou rozen gaf was nog i'ers, maar op reis....
Hij meent er niets van, dacht Diana en benijdde: O .... op reis.... nee.... ik op reis met hem.
Donald ging naar het station van het Hollandsche spoor, om een vriend af te halen, nadenkend over het zusterental.
Hoe vreemd .... wat een vreemd wicht, die Greet, enfin, ze was bang voor haar lieve familie .... En toch moest ze dol blij geweest zijn met die bloemen. O, wat had hij de anderen daar een slag in de lieve gezichtjes mee gegeven.... Diaantje.... bestierf 't. Arme eenvoudige Greet, die dadelijk die bloemen met haar moeder ging deelen. Wel niet erg vleiend voor hem, maar 't trók hem juist aan. 't Was weer een typisch staaltje van haar goedheid en natuurlijkheid. Haar oogen waren mooi geweest vandaag. Jammer hè, dat ze mank was.... Dat ze daar niets aan deden, ze konden haar een hooge laars geven .... Hij.... zou hij. Ben je nou gek .... hij zou haar er nog mee kwetsen, hij had immers geen recht op haar. Verkóós hij, Donald, recht op haar te hebben? Wat zou hij met haar aan moeten vangen, want trouwen.... daar was toch geen sprake van .... > 't was niet voor hem. Hij moest een mooie élégante wéreldsche vrouw hebben, als zijn jeugdvriendin Patty Burger bijv,, geen gebrekkige, slovende, arme.
Trouwens met Greet, verbééld je.... En tóch, er was iets, hij wist niet precies wat, dat hem stérk aantrok in Greet.... Ja, hij wist 't wel, wél immers, 't was dat zielsonschuldige, dat goedige ongekunstelde en eenvoudige 't wekte ten zeerste zijn sympathie en medelijden op Hij zou daar nog wel dikwijls heengaan, hij wilde graag met Greet alleen zijn, om precies te weten wat er in haar zat.



172
HOOFDSTUK XII.
Donald vond de piano bij de Hemmings een oud monster, maar hij ging er toch bijna altijd voorzitten, en haalde er forsche, teere, liefelijke of grootsche melodieën uit van oude en nieuwe meesters. En zijn muzikaliteit maakte de oude snaren minder schril; onder zijn vingers zongen zij breede zangen uit, als blij hun meester te hebben gevonden. Hoé is 't mógelijk, dacht Greet, die zich nu precies,van de zaak geen rekenschap kon geven, maar wier gedachten erover aan 't werk gingen: Wat een verschil met als Diana speelt. Hij maakt de piano héél anders. „Gréét wat is dat ?" vroeg hij op een middag, toen alle zusters om hem heen zaten te handwerken. „Tweede gedeelte van de eerste symphonie," antwoordde zij prompt.
„Juist 't adante. Maar van welke componist?"
„Beethoven, hè, dat 's óók 'n vraag."
„Kind, wat ben jij opeens bijster knap. 't mag in de courant," smaalde Diana, die het nooit verder gebracht had dan walsjes en polka's en opéra-potpourri's gearrangeerd voor piano. „Waar haal je 't vandaan."
„God, ménsch, ik kom toch niet voor niks van kind af bij de Behr.... O, heb ik *t jullie nooit gezegd, nou dan wist ik wél wat ik deed."
„Je hebt 't wél gezegd O ja.... O ja ...." Juha barstte
op eens in een schaterlach uit.... „dat is hun geloof hè, de negen symphonieën, dat kan tante Carolien ze nooit vergeven, voor die moeten ze naar hun kerk.... en die negen.... ik meen ze zegt simpelemieën ...." „Juul, je overdrijft," verklaarde Lucie.
„O, volkomen met ze eens, volkomen, 't beste geloof dat ze er op na kunnen houden," viel Donald in, „en tante Carolien is 'n verouderd artikel zonder recht van existentie. Dat ze ooit heeft durven spreken is n brutaliteit waarop tien jaar cel minstens had moeten staan. Ja, god, als ik me altijd heelemaal aan muziek had gewijd, was ik misschien nou
„Wat?" vroeg Diana vol belangstelling.
„Voel jij voor muziek? hij keek haar doordingend aan.
„].... ja .... aarzelde ze .... „heel veel."
„Nonsens," zei hij ruw, „je zegt 't om mij 'n plezier te doen, en omdat je de capaciteit niet hebt er iets voor te voelen, zeg ik je niets wat mezelf betreft. Jij Julia?"
„O, ik heb me er nooit mee opgehouden," zei Juha, verstandiger willende blijken dan Diana, nuffig uit de hoogte. „Muziek.... laat ik voor de de Behrs over."
„Gelukkig voor de "muziek dan én voor het middelbaar Neder-



173
landsch, beide. Lucie, jij? Vooruit maar, ik eet je heusch niet op, als we 't niet eens zijn."
„Ja, ik vind 't wel mooi, als jij speelt, Donald, maar ik hecht er toch niets aan. We hebben er hier geen aanleg voor, zooals bij de Behr.'"
„Ten minste oprecht." Donald keek haar in de oogen met iets verrasts in zijn blik. Zou er nu werkelijk behalve Greet nog één spruit Gideons een greintje goedheid in het Hemming-gemoed herbergen?
„We zijn geen joden," prevelde Diana, gekrenkt omdat Lucie geprezen werd.
„Jammer, voor- jou vooral," betreurde Donald.
„Pfff.... en waaróm ? 't Is me nogal 'n jammer."
„Nou god, dan was je toch zeker anders dan je nóü bent, en Vertelde je me misschien niet altijd 'tzelfde. 't Is waarachtig net of je messen slijpt, sliep slap, sliep slap."
Diana dacht er over de kamer te verlaten, maar daar zij giste hóe Donald achter haar rug de zusjes zou laten genieten, bleef zij.
„Wat ben je toch onverdraaglijk lomp."
„Verveel me dan niet. Greet, jij voelt wel voor muziek, hè, kleintje?"
Diana's hart gaf een sprong van schrik. Greet kleurde even. „Nou, ik wel, 't brengt me ten minste ergens anders...." „Ja, bij je geliefkoosde de Behrs."
„Kind, dat bedoel ik niet, ik meen, 't brengt me ten minste waar ik genieten kan •♦»„'*••'
„In een andere sfeer. " hielp Donald, „hooger."
„Ja," beaamde Greet dankbaar, aarzelend ,ik vergeet al
m'n narigheid.... ik leef voor 'n poosje in iets moois en lichts.... ik weet niet
„Waarom heb je nooit les genomen, Greet?" vroeg Donald zacht, op dien teeren toon, die Diana méér deed lijden dan alle lompheden aan haar adres.
„Ik en muziekles, verbeeld je. Toen ik 'n jaar of veertien was, wou meneer de Behr 't me geven, voor niks, stel je voor, maar ik mocht niet voor pa natuurlijk. Pa wóü geen verphchtingen hebben, en meneer de Behr was toen 's hier om met pa der over te spreken, en toen heeft ie bij de piano leelijk gevonden en gezegd dat die valsch was en gestemd moest worden en zoo. En je weet hoe pa is.... dat was zóó brutaal. En toen zei pa: .Margaréthaa heeft wel wat anders te doen dan op de piano te tokkelen, ze kan nog niet eens rekenen."
„O, dat heeft Beethoven ook nooit gekund ...." troostte Donald, Diana, wier oogen spottend begonnen te lichten, met zijn blik temmend, tot zij ze neersloeg.



174
„Ik huilde ine der ziek om," vervolgde Greet, „maar der was niks aan te doen, en zoo ben 'k geworden, die ik ben. Wat wil je anders nouT hè?"
„Net of je mét je muziek een licht was geworden," smaalde Juha.
„Op concerten had je toch nooit kunnen spelen, met je been zoo...." bedacht de preciese en waarheidhevende Lucie, zonder kwade bedoeling.
„Al had ze 't maar voor eigen genoegen kunnen doen,/ zei Donald niet onvriendelijk tot Lucie. En Diana en Julia bemerkten zeer goed zijn meerdere hoffelijkheid. Diana beschuldigde Lucie al van intrigeeren.
„Ja, of misschien les geven, pianojuffrouw...." .peinsde Greét, haar grijze oogen wijd open. En een visioen voor haarzelf in een keurige kamer met leerlingetjes dook even voor haar op. Maar men gunde haar zelfs dit niet.
„Kind, jij les geven, jij?" greep Juha ruw in, en Julia's oogen zochten het plafond. „Je moet toch een béétje voorkomen en manieren hebben, om je te presenteeren. Verbeeld je dat je op een gegeven oogenblik binnen komt hobbelen bij een chique familie."
„„En dat je zegt: ,Heb u mijn ook noodig voor pianolessen,' hielp Diana. .Mevrouw vliegt je zóó om den hals."
„Nou, dat is, gelóóf ik, méér dan iemand jou en Julia op 't oogenblik zou doen. Greet, trek je er niets van aan, hoor, allemaal jaloezie. En wat ga jij nou weer zeggen?" was Donald nieuwsgierig:
„Geef ze flink alsjeblieft, mijn steun heb je."
„Nou bést, kind, dan maar nier, ik vind 't al weer geschikt," gaf Greet gelaten goedig toe. En dat goedige bekoorde Donald, die zelf niet goedig was, als steeds, ,,'t Was ommers toch nooit gebeurd, wees maar gerust."
„Ommers."
Donald boog, opstaand met een overdreven buiging voor Juha en Diana „Dames;" stak Lucie de hand toe, nam tot Greets ontzetting haar kin stevig beet, en streelde met de andere hand haar wang .... „Gréét.... laat je me uit?"
Greet zat stom, bloedrood; trachtte haar gezicht te bevrijden.
„Kleintje.... kom, wees niet zoo verlegen
„Kleintje ze is nota bene de óüdste.... als is ze de onwijste " prevelde Diana, toch bang voor Donald, onhoorbaar.
Greets lippen wilden iets uitbrengen, maar zij konden het niet. Het was een marteling voor haar.
„Nu, laat je me niet uit?" hield Donald aan.
„Dat zal ik wel doen." snibde Diana.
„Ja, maar ik vraag 't jou niet, ik vraag 't Greet."



175
„O, laat 't haar maar doen," kon Greet eindelijk zeggen, „zij loopt zooveel netter." Op eieren, dacht zij er bij, doch zij zweeg verder. Wat had je aan die hatelijkheden ?
„Zeg Donald, wanneer kom je ons nu eens halen voor het Kurhaus?" drong Julia verzoenend aan. „Je hebt 't ons zoo lang beloofd."
„Wanneer je maar wilt, waarde nicht."
„Nu ja, dat is mal van je, je weet wel dat jij.... dat we ons 'naar jóü schikken,.omdat jij inviteert
„Is Zaterdagavond goed? Zondag vind ik 't er altijd afschuwelijk."
„O ja.... ik vind 't wel.... en julhe Diana.... Lucie
„Je mag Johan toch wel vragen of hij ook meegaat," meende Lucie, „anders loopt Donald met zoo'n schep dames, en dat doet geen één heer graag."
Julia trok een pruillipje. Met Johan, die zoo jaloersch was, zou de aardigheid er voor haar wel af zijn, maar enfin.... hij kón feitelijk niet thuis gelaten worden.... eens zou hij toch haar man wezen.
„Nou ja.... natuurlijk," zei ze onwillig.
Donald glimlachte vermaakt. Zijn bruine oogen glinsteren. Kende hij Juultje Hemming niet? O zoo. „En onze lieve Greet?" vroeg hij.
De zusters zwegen. Als Greet meeging was voor Juha en Diana zeker het genoegen verbitterd, zou het zoet in zuur verkeeren. Greet las het van de onderscheidene aangezichten af. Lucie keek bedenkelijk.
„Zaterdagavond, strijkavond," stelde Greet gerust. „Onze heve Greet mag strijken."
De zusters haalden verlicht adem.
„Stel dat strijken dan maar uit voor éénen keer, bemoedigde Donald.
„Ik dank je, zeg," weerstreefde Greet hem ongegeneerd. „Der zijn witte vesten van pa bij, en boorden en overhemden, ze moesten der 's niet zijn, Zondag; je zou wat hooren."
„En mijn jabots en mijn witte pak en myn grijze katoenen japon," kwam Juha helpen, „anders kan ik Maandag .niet naar school."
„Moet je die allemaal tegehjk aan op school?" informeerde Donald ernstig. ■
„En de schorten van Christientje," zei Lucie, „en onze witte.. *"
„Jupons," zei Diana om Donald; die nu met de hand over den mond streek, lachlust buitelend uit zijn oogen.
„O ja, die rokken,' vertaalde al radend Greet, die niet begreep waarom zij daar een Fransch woord voor hadden, en het aanstellerij vond.



176
„Maar gut, wat zou ik nou op 't Kóérhaus doen .... niet dat ik wel weten wou hoe 't er is van binnen, maar ik heb de menschen der wel buitenop zien wandelen, en zoo stijfs net beweegbare poppen uit modewinkels, de heele tijd maar heen en weer. Als je der daar niet keurig uitziet, kan je óók wel thuis blijven, en wat heb ik nou om an te doen? Ze komen toch allemaal op vertoon, om zich te laten zien. Nee, dan maar an de strijk, dan hinder ik meteen niemand, daar zou ik maar gek doen.... en om daar met schele oogen te worden aangegluurd ...."
Donald schaterde om de Kurhauskritiek van Greet.... Hij had op eens een levendig visioen van dat omhekt terras, als een groote kooi, waar al die pronkers en pronksters inderdaad te kijk liepen voor de zoogenaamd minder bevoorrechten beneden. Preutsche vrijwillige gevangenen, slaven van hun coteriegeest.
„Ruk Greet nu maar niet uit haar element, zei Julia. „Haar element is de keuken. En haar vriendin Piet."
„Omdat jullie dat zoo wóu!" barstte Donald lós. „Natuurlijk als jullie je allemaal van haar afkeert, 'n Schandaal is 't.... Ik heb 't nog nooit gezien, in niet één familie!"
„O, ze wil zelf wel zoo.... zij mijdt óns, niet Greet? Haar aard is nu eenmaal zoo. Ze helt over naar 't vulgaire."
„Nou bonjour hoor, dames, tot Zaterdagavond."
„Hoe laat zal je er zijn?"
„Half acht, is dat goed?"
„Zou zeven uur niet beter zijn."
„Ja, ik zal zien dat ik er* om kwart over zeven ben, maar ik beloof 't niet vast, omdat ik dineer met 'n kennis uit Leiden."
„Breng hém^mee!" vond Juha, „dat verhoogt de gezelligheid."
„Wel ja, hoe meer ziel hoe meer vreugd, als hij maar wil, hij is niet etg voor de gezelligheid, 't Is 'n rare sijs."
„O, juist interessant" verheugde Diana zich. „Kóm ik word jaloersch," spotte Donald.
„Zeg Donald, Johan betaalt voor mij, hoor."
„God, kind, zeur toch niet, denk je dat ik over de kosten zit te piekeren? Nu, mesdames, au revoir."
Natuurlijk toog Diana mede de gang door.
Zoo was Donald de kamer uit of Julia bestrafte Greet. „Netjes was dat, hè kind, je in je kin te laten knijpen en over je wang te laten strijken."
Greet kleurde hevig, zei niets.
„Je het 't zoo lamzacht toe, natuurlijk heeft hij 't meer gedaan .... Je moet niet denken dat we hier doof en blind zijn. We weten heel goed ..,."
Lucie vestigde haar blik dringend op Julia.



177
„Och, hou toch jé mond," barstte Greet los, „hij doet zulke dingen altijd om Diana te tergen, en mijn in verlegenheid te brengen. Als je soms denkt dat 't mijn plezier deed, dat gefrunnik an m'n gezicht.
„Ja, dót denk ik nou óók," bekrachtigde Lucie met de haar karakteristieke wijsheid. „Hij wil er Diana mee plagen. Diana laat 't zóó verschrikkelijk zien.... 't is voor ons bepaald gênant
„Zoo, wou hij Diana ook plagen die Zondagavond .... je wéét wel, toen hij jóu thuis bracht van de de Behrs...." stak Julia
Greet door het hart „O, wat heeft hij je toen voor de gek
gehouden. Je mag ook wel oppassen. Ik waarschuw je maar.
Greet werd bleek. Zij had die gebeurtenis gesmoord gewaand in de vergetelheid, en nu dook zij weer op om haar te tergen, een akelig duiveltje uit een ■ doosje. Op eens werd 't haar te machtig en ging zij de kamer uit. Hoe zouden ze haar voortaan nu nog kunnen sarren, daarmede. Een angst sloeg haar verlammend door de leden.
"Hè, waarom plaag je .haar daar nou mee?" had Lucie medelijden. „Jij hebt toch Johan. Wat kan 't jou schelen? Of Donald 'r nou een zoen gaf. 't Is toch nog familie."
„Kind, denk je soms dat ik jaloersch ben?" vuurde Julia onmiddellijk op, zich bloot gevend. „Dat ik Greet de zoenen van dat noceurtje benijd? Hij wou een vrouwenwang hebben, en daarom nam hij dien avond Greet. E^Q heele eer nog voor Gréét, want niemand zal zich waarachtig ooit om haar bekommeren." Entoen Diana binnen trad, met verhoogde blos en fonkelende oogen: „Wel, heb je nog genóten van 't héérlijk gezelschap? Ook een streekje over je wang gehad?"
Diana begreep onmiddellijk hoe de zaken stonden.
„Ja, netjes was 't, hè, ik heb 't hem lekker gezegd, dat als pa zoo iets zag
„En wat zei hij?'' vroeg Juha gretig, en ook Lucie hield den adem in.
„Hij zei: .O, Greet is meer waard alleen, dan jullie allemaal samen;' je weet wel met dat duivelsch lachje dat hij zoo heeft. „En ik zeg jullie," zij balde krampachtig in toorn de vuist. „Hij is slecht en. gevaarlijk 1"
„Voor jouw rust zeker, Diaantje."
Julia rende op haar beurt uit de kamer en naar de hare. O, zij voelde zich zoo ongelukkig, diep ongelukkig. Zij snakte naar liefde, zaligmakende hefde. En wie kon haar die geven? Stellig»niet, die schaapachtige Johan Tonijn! Zij zou eenmaal zijn weerbarstige vrouw zijn, en de weerbarstige moeder van zijn kinderen. O, zij benijdde Greet, die vrij was en in de gunst bij hem, den charmeur.
Greet Hemming. 12



178
En was 't niet beter dan verloofd te zijn met zoo'n saaierd? Zoo'n
charmeur en Gréét.... krankzinnig, gewoon krankzinnig En
zij Julia zooveel mooier, liever, intelligenter, zij wérd versmaad.
Heete tranen hepen haar langs de wangen. Hoe was 't mogelijk, hoe gedoogde de hemel hetl
En beneden twistten Diana en de preciese bedaarde Lucie, die maar niet vermocht te begrijpen waarom Diana en Juha dan nog met geweld in gezelschap van zoo'n vreeselijken jongen naar 't Kurhaus wilden. En hij had ze aardig terechtgezet, ze hadden geen eigenwaarde bepaald.
En den bewusten avond.
Men had vroeg gegeten, en Piet en Greet, na samen de vaten te hebben gewasschen in de overwarme keuken, kregen het strijkgoed en legden het op de tafel. Piet nam de heete ijzers van het vuur, en begon alvast met schorten van Christientje. Greet ging ma kleeden, die met pa naar Promenade moest. Het was een drukte, een geloop en gedraaf in huis van belang.
„Je zou zeggen dat er 'n aardbeving op til is," peinsde Greet.
En als u neef nou nog maar komp" had Piet gezegd. „Hij kan ze best nog laten zitte>n-óok."
En het scheen inderdaad of Piet juist veronderstelde. Diana, Lucie, Juha, Johan Tonijn en Theodoor allen „in pontificaal (als Dirk die niet meeging, grinnikte), stonden en zaten in de huiskamér te wachten, maar wie er verscheen, geen Donald.
De heeren van het gezelschap bliezen en foeterden en wilden niet langer wachten en zeiden dat Donald dan maar moest volgen. Johan Tonijn, die eigenlijk zeer in zijn schik was met deze niet-komst, roerde zich het hardst. Iets waarover Diana, die er Johan Tonijn om haatte met feilen haat, in verontwaardiging loslaaide. „Omdat jullie nu zoo onbeleefd bent, hoef ik 't niet te zijn. Hij invitéért ons en we gaan zonder hem heen. Ik zal wachten, al zat ik hier tot twaalf uur in den nacht."
„Nou dan inviteer ik jou!" trachtte Johan te sussen, ,,'t komt er gelukkig nog niet op een gulden aan, waar Juul, vrouw?"
„Nou maar," weerstreefde Julia, ,,'t is wél onbeleefd zonder hem te gaan. Ik vind 't ook."
„God, ga jullie maar, gaa jullie!" woédde Diana a la pa, haar mond wagenwijd open en de g's zagend diep uit baar keel, zich in haar vaders leunstoel neerlatend, en haar rug zóó vast in <len stoelrug drukkend, als wilde zij er dien instempelen om Donald te overtuigen van haar trouw. „We zullen je er niet uitlichten, gerust niet," verzekerde Theodoor, terwijl Dirk vroeg of iemand



179
ook een hamer en een spijkerdoos wist, dan wilde hij Diana wei voor goed aan de zitting kluisteren. Met alle genoegen.
„Die snuiter begint me alleraardigst te vervelen," ging Theodoor voort met pruttelen. „Hij heeft allemans praats, en wat is hij nou nóg? Sjeest gewoon voor al z'n examens en ziet dan nog op 'n ander neer.... Brutale aap.... rijstslikker.... klapperboom .... saffraangezicht." En Theodoor bekeek zijn rozig aanschijn in den spiegel.
„Omdat ie nou 'n paar duiten heeft...." grijnsde Dirk.
„En 'n soort van mopneus," vond Theodoor, „waair meneer de vrouwen mee bekoort.... Kan je glad zien wat 'n gekkinnen, om zich door zóó iets te laten charmeeren." En Theodoor bedacht met afgunst Donalds herhaaldelijk komen bij Sophie de Behr, die hij steeds met hart en ziel begeerde.
„Mopneus," minachtte Johan Tonijn, ondanks zijn goedhartigheid zeer genietend. „Hondenneus zeg dót."
„Johan 1" waarschuwde Julia dreigend,
Johan schrikte even. „Nou ja.... mompelde hij.
„Ja, dót is nou een uitdrukking, die heusch niet door den bengel kan," zei de alles kalm opnemende Lucie. „Ik vind 't wel saai dat onze mooie avond nou heengaat, zonder dat we iets genieten.' Zóóveel gaan we nou ook niet uit.... en voor die énkele maal nou .... jakkes
Diana zat daar met bleek martelaarsgelaat Donald te verdedigen tegenover zulke onwaardige schepselen zou zijn hém én zichzelf belachelijk maken. Zwijgen was maar 't beste, zwijgen en wachten. Alle wrok uit jaloezie tegen hem was weer vergeten, alleen haar liefde heerschte.
Intusschen waren pa en ma klaar gekomen voor Promenade, Greet was al weer in de keuken, en pa toog eerst nog derwaarts, om te zien, of Greet, die zuinigheidshalve en óók daar zij dreigde te stikken van de hitte, bij een spaarlamp je streek —< niet te veel licht verbruikte. „Ja minder kan ik 't niet," weerstreefde Greet, onrustig, schoon hij niets zei, alleen maar rondloerde met zijn strenge doode oogen, onder het afdak van zijn bijeengeknepen voorhoofd en zware wenkbrauwen. „Héélemaal in de donker kan ik neturelijk nies uitvoeren, ik ben óók geen uil." Zijn blik trachtte haar gevangen te houden, zijn mond grijnsde; Dat zóó iets nog tegen durfde spreken.
„Ik heb je daar juist altijd voor aangezien, Margaréthaa, goeden óóvond." Greet antwoordde hem niet, het betreurend dat zij zich er weer zoo deerlijk had ingewerkt, en Gdeon, blij doel getroffen te hebben en zich allergeestigst vindend, liep met zijn op-eieren-pasjes de keuken uit, de gang door, riep bevelend zijn



180
vrouw, die als een gehoorzame slavin haar heer wachtte, gezeten op eèn der onderste traptreden.
Pa en ma weg, werd er gebeld. Het bleek de post, en Piet bracht een brief binnen. Zij gaf dien aan Diana, die nog witter werd dan zij reeds was, van aandoening. „Van Donald?" vroeg Julia's gesmoorde stem en haar benauwde blik hing aan de enveloppe. „Ja" knikte Diana, geheel opgeleefd, met stralende oogen, zielsverheugd dat zij de bevoorrechte was tot wien hij zich wel wilde richten.
„Hij kan zeker niet komen," zei lakoniek de het steeds kalm opnemende Lucie.
„Kind!" bestrafte Diana onmiddellijk, „zijn vriend, die hem van ochtend pas een briefje stuurde, anders denk je nog dat hij.... moest hem over verschillende dingen spreken, en die wou niet met óns mee. Dus zal Donald ons om negen uur op 't Kurhaus opzoeken."
„Zie je wel, ik dacht wel dat er zóó iets aan de hand was," Lucie ademde verruimd. „Kom nou alsjeblieft maar gauw mee. Want ik heb behoefte aan frissche lucht.... Nog langer in die benauwde kamer te draaien."
„Als je soms op den stoel wil blijven zitten," vroeg Theodoor Diana, „dan pakken Tonijn en ik op straat wel elk een leuning."
„Je bent nou in elk geval zeker van 't feit dat hij hier NIÉT komt," zette Dirk kracht bij. „En ik betaal wel voor je," bood Tonijn andermaal aan.
„Dank je feestehjk, hoor," loonde Diana deze vriendelijkheid, „ik kan 't zelf ook wel."
„Zeg Diana, matig je alsjeblieft wat," viel Juha scherp uit. Tonijn keek zijn meisje dankbaar aan.
Nóü nèt, dat kan er nou niet mee door...." beaamde Lucie. „Je wordt hoe langer ho.e kattiger."
„Kind, hou toch je mond met je wijheid en je voorspellende geest, hoe wist jij nou van z'n vriend?"
„Zég, leg die brief toch vooral tusschen watte!' raadde Dirk.
„In de pekel," vond Tonijn.
„Zet 'm in 'n gouden lijstje!" spotte Juha.
„Draag 'em op je hart!" adviseerde Theodoor.
„Nee, om den hals in een médaillon!" meende Lucie. „Zeg, komen jullie nou haast? 't Wordt al bijna donker."
„Laat jullie dan nou je parasols maar thuis," zei Dirk. De zon zal jullie niet steken."
„Kom jij niet mee?" vroeg 'Tonijn, terwijl zij de gang instapten.
„Merci, ik ga nog even bij 'n-vrind an ik leg 't zoo grootsch
niet aan als jullie met je allen. Nou Diana, ik hoop voor jou



181
dat ie komt, hoor. En spring nou niet van wanhoop in zee, als 't niet zoo is, want dat geeft veel te veel werk. Bonsoir met z'n allen." ,,'n Avond.... Dag .... Niet te laat thuis, zeg 1 Denk aan je paaa!"
Een harde slag en de straatdeur viel achter hen dicht. Met genot ademden zij de zoele zomeravondlucht in, die ook in deze banale buiten-af straat al een voorsmaakje gaf van een paradijs. Zelfs Diana ontkwam niet aan deze sensatie, hoe fel de woede ook haar gansche zijn in beslag nam, en eiken vezel van haar lichaam deed beven. Zij had ze allen kunnen vernielen, en alleen loopend achter Lucie en Theodoor aan, staarde zij, het hoofd wendend, den een tegenovergestelde richting inslaanden Dirk na, die met blufferige jongenshaast, zijn stok zwaaiend, luchthartig voortstapte naar zijn vriend., Hoe gelukkig waren jongens toch, dacht Diana. De wereld was hun.... Terwijl de arme vrouwen.... hjden en vernederd worden.... Wat wisten ze nou van haar eigenlijk, en toch plagen en grieven.
„Ik kan te doen hebben met Greet," zei Johan Tonijn, die nietr tegenstaande de zoele atmosfeer het gewaagd had zijn arm door dien van Julia te steken, en al bhj was dat hij niet terug werd gestooten. „Zoo te strijken in die óverheete keuken met zulk zalig weer. 't Is je niet alles...." En Tonijn zuchtte. Hij zelf voelde zich in den laatsten alles behalve gelukkig, zijn geluk hing aan een draadje, een woordje te veel van zijn kant,' en Julia, hij wist het in zijn diepste ik, al trachtte zijn oppervlakkige het ook te ontkennen en goed te praten <— en Julia nam een schaartje .... en .... air was 't. Halve nachten lag hij er van wakker, zoo leed hij er onder. Zij hield niet van hem en hij kon haar niet missen. En allemaal de schuld van dien vervloekten vent, dién neef. Zijn hart wist alles, al sprak Juha er niet van. Zijn ziel schouwde diep in de hare. Hij wou gewoon dat de kerel voor schuld naar't buitenland moest, of in de gevangenis of dat ie z'n eigen opknoopte, ja, god, als de vent maar wegkwam <— zoo'n ongeluk-aanbrenger. Hij had iets in z'n oogen, zoo iets streelends en vleierigs èn verliefd doends, dat voor vrouwen van 't hoogste gevaar was, van 't hoogste gevaar.
Je zou weer zien wat 't gaf van avond. Enfin, nou zou Diana 'em wel bezig houën.
„Wat zei je van Greet?" vroeg Juha, die ook had loopen droomen. Tien gulden had Tonijn gegeven om te weten waaraan zij dacht.
„Nou ik, ik zei van Greet..., in die hitte en zoo.... strijken." Zijn belangstelling was eigenlijk al van het onderwerp af. Hij was nog ongelukkiger dan Greet, vond Johan, die werd ten minste niet gemarteld door een liefde, als hij; zij leefde gewoon haar leven



182
van hard werkend meisje uit, maar haar ziel had vrede, haar gemoed rust. En hij vond Julia niet wreed als soms, toen zij hem toewrevelde: „Gréét? M'n hemel, Johan, dat is ze toch gewend, ze strijkt immers altijd, ze moet toch wat doen." Hij zweeg minstens tien minuten.
„O Juul, ik hóü zoo van je," fluisterde hij toen, bijna in een snik, haar arm tegen zich aandrukkend, sidderend van begeerte de mollige ronding door de dunne stof betastend met zijn gloeiende vingers. „Als je maar een klein beetje
Een hevige ergernis kookte op in Julia. O waarom zei een ander dit niet? Hoe hemelsch zou 't dan geweest zijn. En toch teederde er zeker medehjden gemengd met voldoening door haar afkeer gram heen. Arme Johan, toch 'n ziel hij had zichzelf toch ook niet gemaakt hè ? En hij was zoo doodgoed. En hij zou haar nooit laten, nooit, al deed zij het ook voor zijn oogen een moord. Ja, liever hem als pis-aller dan oude vrijster. Dat zou iets gruwelijks zijn met Diana thuis.... En er zou zich toch nooit iemand anders opdoen .... kan je denken, hè ?
Daarom knikte zij hem vriendehjk toe, maar trok meteen zachtjes haar arm uit zijn druk. Jo, je moet me niet kwalijk nemen, maar ik heb 't zoo intens warm.... en je. handjes maken me nóg benauwder.
Johan Tonijn excuseerde zich, beschaamd, ónmiddellijk. Zijn passie trok zich terug in haar diepsten schuilhoek.
Greet en Piet streken er inmiddels dapper op los. „Weet je. waar 't nou lekker moet zijn?" zuchtte Greet, „midden in zee, en dan met al je goed uit."
„Ik wou dat wij met z'n beidjes na Schrevelinge toe konne," zuchtte Piet,',,u zou niet te groos zijn, hè juffrouw, om met mijn te gaan.... langs 't strand in 't donker."
„Ménsch!...." Greets oogen gingen in vriendschappelijk verwijt over Piet, „als ik later 's in de wereld zoo'n betrekking heb als jij hier, mag ik m'n handjes toeknijpen. O god m'n hóófd, hè, ik heb zoo'n hoofdpijn.... ik kan gewoon niet tegen die hitte, m'n hoofd is als lood. En dan moet je zulk haar hebben."
„Doe u je haar toch los.... niemand ziet u hier toch, en voor-e ze thuis komme, leg u al lang in je bed. Ik hellep u ma wel."
„Daar zeg je zoo wat," Greet begon te trekken aan de haarspelden, „maar dan krijg ik al die warmte in m'n nek."
„Ja, maar dan is u hoofd lichter toch, en as 't u te warm is, doet u twee vlechte.... da's dan medeen voor vannacht ook.
God, wat ben u nou mooi, met die kleur en al dat blonde krulhaar zoo om u gezicht, as nou u neef u deris zag, dan zou die



183
u zoo kieze, en dan lette-n-ie geneens op u been. da's nou ook zoo'n flauwiteit altijd van u . ^..." ,
„Nou, gelukkig dat ie me maar niet ziet, ik zou me nog doodgeneeren."
„Doodsjeneeren me* zullek haar? bij 'n kapper krijg u der gerust nog vijftig gulden voor. Nou als ik sullek haar had, ik maakte-n-et elleke Zondagavond voor Dorus los. U bent nou ook zoo bang en kwibusachtig daarin."
Zij streken in stilte weer een poos voort, het lamplicht, hoe flauw het ook brandde, tooverde telkens nog gouden schijnseltjes over Greets weelderigen krullendos. En Piet kon niet nalaten nu en dan eens in bewondering te staren.
Greets arm, waar de lokken over vielen, kon nu sneller bewegen, haar hoofd gevoelde zich .verlicht. Zij dacht niet meer aan twee vlechten maken.
Plots werd er gebeld, bescheiden klonk een hel geluidje door het huis; een roepend stemmetje.
„Wie kan dat nou zijn?" vroeg Greet zichzelf en Piet in verbazing af, ,,'t Haagsche krantje hebben ze in de bus gedaan en de post is al geweest voor de tweede keer, de bakker en zoo komen neturelijk pas morgen, misschien 'n fopbel.... doe nog maar niet open.... dan hebben ze der geen plezier van bepaald straatjongens, die hard wegloopen als ze je om de deur zien."
„Misschien is 't iemand die verkéérd is..." bepeinsde Piet. „Nee, ik doen niet open, zoo met je beie vrouwen alleen in huis, je kan nooit wete-n-ook in zoo'n stille straat. Mót u dit ijzer nog
al? 't is koud, laat ik 't nog efFetjes opzette zóó heb u
der niks an."
„Ja, mijn goed.... wacht, dan neem ik dat.... dat is nog warm."
Het schellen herhaalde zich plots luider, gebiedend zelfs. Zij wérden er bijna bleek van, keken elkaar aan met groote verschrikte oogen over den gestoorden vrede, hielden op met werken.
„Jakkes!" zuchtte Greet, op den nagel van haar wijsvinger bijtend .... „hoe éng."
„Ze mótte toch hier zijn besliste Piet „zou 'k dan
maar niet effe kijke ? Voorzichtig om de hoek "
„O gód, néé," zuchtte Greet, plots bevangen door eenhevigen angst. „Laten ze nog maar 's bellen eerst."
„Ja maar, als der maar geen brand is...." bedacht Piet, „dan mótte-n-u en ik der wel uit."
„Brand, hoe kan er nou brand zijn, der is geen vuur, behalve hier 't komfoor, en dan zouën wij toch ook wel wat ruiken."



184
„Nou ja, maar 't kan best bij de bure. Maar as 't nou u nééf eris was," kreeg Piet een ingeving en haar oogen tintelden vroolijk op.
„Piet, ben je nou heelemaal, en je hoorde zelf nog van de brief, terwijl je de kamer uitging " *
„Nou ja maar 'n Mens kan nooit wete."
Voor de derde maal klonk het schellen, steeds luider en bevelender. Piet ging op weg, Greet staarde haar angstig na. „Doe
de ketting op de deur, Piet, of nee, kijk boven door het raam "
Maar Piet toog onvervaard naar voren, schoof de knip van de deur, rukte die open en stond tegenover Donald Hemming.
Tegenover Donald Hemming op zijn keurigst, een rose bloemetje, dat Piet niet kende, in zijn knoopsgat, zijn groote diepe donkere oogen lachènd, glanzend, ongewoon glanzend, grooter dan anders en prachtiger, vond Piet.
„Juffrouw Greet?" vroeg hij, en al zijn witte tanden toonden zich in zijn breeden glimlach.
„De juffrouw is in de keuken, meneer," zei Piet zacht, met zekere zegepraal in haar oogen en stem. Lekker, juffrouw Greet was net zoo móói ook, nou zou hij haar 's zien. Juist lollig, ze had toch nooit niks, en nou in eens die knappe vent die om der ging male. En hij het die andere mooie puffe, daar op dat Koerhous, of hoe hiette'n-et ding dan. Lékker. Hij deed 't zeker ekspres ook.
Donald schreed haar al voorbij, regelrecht naar de keuken, 't Is uw nééf, juffrouw!" riep Piet met een uithaaltje, en zij spoedde zich maar even naar boven, naar haar kamertje.
Greets scherp oor had al opgevangen. Als verstéénd stond zij daar, en haar vingers trachtten machteloos de gouden krullen weer aan haar hoofd te knoesten. Eén arm hield zij geheven, met in haar hand een bos kroezig zijdig blond.... haar vingers waren droog en schroeiend heet.
Donald bleef even op den drempel staan, zijn blik geboeid. Hij wist niet dat Greet zóó mooi kon zijn. God wat was ze mooi. Haar neus en mond telden niet, maar wél die zachte grijze oogen, verwijd, met een ongewoon licht er in. En dat haar, dat haar, en haar wangen zoo rood, dat kuiltje in haar kin
„Niet doen," beval hij, „niet opsteken, 't is veel te mooi, je
hoeft je voor mij niet te geneeren, ik hóü toch van je en
je bent prachtig zóó. En de arm van Greet zakte willoos neer.
Zij prachtig Greet! Zij zag het felle helle sparkelen zijner
appels die hingen aan de hare, en zij weerstreefde niet. want haar ontbrak ten eenemale het vermogen er toe, toen hij naderde, haar omvatte, ging zitten, haar op zijn knie trok als was zij een klein



185
kind. En sidderingen doorvoeren haar zoet en zalig, dezelfde die zij eens voelde toen hij voor het eerst haar arm aanraakte. O, het was zoo goed hef te hebben en te worden bemind, rijk, schatrijk te worden na zóó arm te zijn geweest als zij.... zoo arm als bijna niemand was, die familie had.
„Kleine kleuter " zij voelde zijn kussen als fluweel haar
gezicht, haar oogen, heur lokken overdonzen, „o kleine kleine kleuter, ik hou van je, ik hou zoo van je. Jij van mij ook? Hè? Jij van mij ook?"
Zij kón niet antwoorden, drukte alleen haar hoofd vaster tegen hem aan, en dit scheen hem genoeg, want hij vroeg niets meer. Zij had kunnen steunen van geluk, zij dacht aan niets, aan verleden noch toekomst, zij voelde alleen maar haar geluk als iets einderloos, eindeloos. Ten laatste vond zij kracht genoeg te fluisteren, „maar waarom heb je hun dan niet heelemaal afgeschreven
„O, weet ik 't, ik wou ze voor de gek houden .... die vervelende boel.... die Diana...." Zijn oogen glinsterden plots zóó verdacht op, de ironie lichtte er zóó fel uit, dat als twee kleine scherpe zwaarden die hchtjes door Greets argelooze hart gingen. „Donald," zij trachtte zich los te rukken, „je bent hier gekomen om Diana te tergen, niet om mijn persoon.... niet om Greet....
zooveel ben ik je niet waard -o, ik was gék dai ik me gaan
het.... wat zal je me weer uitlachen.... En m'n haar los....
't is schandehjk " Maar hij dwong haar armen neer, die het
haar wilden opbinden. Stil, stil, kleintje, je bent van mij en dat
weet je wel, stil, of je krijgt zoentjes, zoentjes van Donald
Jij weet niet wat liefde is, hè, Greet?"
Greet kón niet antwoorden.
„Ik zal 't je leeren, ik zal je leeren wat liefde is, hè Greet? Hè? Toe lach nu 's, lach 's, tóé
Hij trok haar weer op zijn knie, boog haar hoofd achterover, zijn lippen naderden de hare, en het kwam Greet in haar halve bedwelming toch voor dat er iets vreemds en weifelends, iets onvasts sidderde door de thans weer zoo zoete glanzing zijner oogen, diep nu weer als donkere, donkere onpeilbare meren, en zoo even toen hij van Diana sprak, wreed snijdend staal en vlak, volkomen vlak.
„God Donald," hijgde zij, „laat me los, laat me gaan, nee, ik
weet niet wat liefde is, of ik weet 't wel ik weet zelf niet
wat je meent.... zoo heeft niemand ooit tegen me gesproken.... laat me los.... laat me nou los."
|„Heeft niemand nog zoo tegen je gepraat juist heerlijk en
nou dóe ik 't Greet, nou doet Donald 't. En klinkt 't nu hef in kleine oortjes, hè, onder al dat zware goud? Lief hè? Vind je 't lief.... Toe, zeg 't dan!"



186
Hij lichte heur lokken op, wreef haar oorlapje tusschen duim en wijsvinger.
„Ja .... nee ...." een woeste angst overweldigde Greet.... „O
god Dónald, laat me nou los laat me gaan.... waarom praat
je zoo tegen mijn? Ik ben toch Greet maar, niet mooi, niet rijk,
niet knap, niet geleerd Ik ben niks voor jou, niks— ik bén
geen meisje voor je en als je weg bent, komt toch al 't werk
weer op mijn neer waar blijft Piet nou toch P " Zij
opende den mond om in een schreeuw Piet te roepen.... maar hij drukte de hand vast op haar mond, en haar krachtlooze lippen voelden den binnenkant daarvan satijnzacht en warm. Er ging ook Van zijn kleeren uit een geur, een wonderzoet parfum, dat Greet voor het eerst van haar leven rook en waar zij nu eerst acht op sloeg, dat haar reukorgaan zich opeens hevig bewust werd. Het was als een
bloeiend stérk geurende bloem iets van hyacinthen nee
toch niet wat was 't zij wist 't niet 't Was alleen
heerlijk als als hij zelf. En toe hij haar oogen zag smee-
ken, versmachtten de zijne in een teederheid, als welke zij nooit gedacht had dat uit de oogen van een man kon zachten.... Oogen had hij nu, zooals alleen een lieve vrouw zou kunnen hebben, een heel lieve vrouw, een wonderzachte vrouw. „Piet is een heel verstandige meid dat ze wegblijft, kleuter kabouterman Ze
heeft bepaald tact. Waarom zou jij nou ook niet eens 't leven een beetje mogen genieten, hè .... m'n kleine lief?" Zijn oogen gingen steeds dieper, steeds wonderzachter in de hare. Greet voelde zich als zinken in een fluweelen diepte. En wonderlijk tóch dacht ze op dit oogenblik, doorleefde ze op eens tooversnel veel van haar arme leven. En hóé het gebeurde, welke de geestesschakel was die haar aan hem bond, wist zij niet, zóu zij nooit weten, maar zij gedacht eensklaps meneer de Behr; zag scherp belijnd voor zich zijn knap verstandig goed mangelaat met de bruine oogen; oogen, ook bruin, als die van Donald, ook donker en warm en vol gloed, maar een gloed gansch anders, een reine gloed van profeet, van apostel, die zegen wil aanbrengen en geen onheil. Ze keken haar zoo droef trouw en vaderlijk aan, en zij hoorde hem spreken, duidelijk, duidelijk die woorden van vele jaren geleden, toen zij haar belijdenis moest doen en feitelijk niet kón, omdat zij geen overtuiging had, en radeloos tot hem kwam, want zij wilde aardsche liefde en vermocht zich maar geen begrip te maken van een hoogere. En hij schudde zoo droef het hoofd, wees haar op het Onze Vader, zei dat Greet nog door zooveel moest gaan, eer zij dit zou kunnen vatten en voelen. Millioenen waren er die het beléden en nóóit zouden vatten. Hij kón 't, want hij was van het oude volk, dat toen bestond en voor wie dat was gezegd, en hij wilde dat Greet ook.... „Hoe



187
kom ik daar op eens allemaal aan?" peinsde Greet verwilderd.
„Dónald!"' kreet zij hevig, en zijn blik stuitte op iets rotsvasts in den haren, en haar ontwakende en worstelende wil beurde haar omhoog. „Laat me lós!!!" En in weerzin gemengeld met schaamte, vond zij kracht hem van zich af te stooten, „ga weg.... ga.... ga ze opzoeken op Scheveningen, ze wachten op je .... ze hebben hier ook al zoo lang gewacht... Piet... Piet!! waar blijf je toch ? Piet!!" Zij stond nu, wond zich gezwind het zware haar om het hoofd.
„Ik was wel dol, stapel, om zóó met me te laten sollen.... wie denk je dat je voor hebt, hè?"
Tranen sprongen haar uit de oogen, hepen haar langs de wangen. Een snik hikte op uit haar keel.
Donald schrikte en keek plots berouwvol. Zijn oogen verdoften .... „Dus je hebt ineens een hekel aan me?"
Greet kon niet veinzen, schudde droef het hoofd.
„Ik hoop dat ik je nóóit meer zie."
Hij stelde op eens wonderveel belang, zooals altijd wanneer een vrouw tegen hem in opstand kwam.
„Ja, mooi ben ik, hè?" vroeg Greet, voor haar doen sarcastisch, t,en zóó loop ik, zóó... zie maar."
„Greet," hij greep haar twee handen, „eerst was je zoo lief, zoo schattig, wat weerhield je ineens om me lief te hebben?"
„M'n gezond verstand.... goddank dat ik 't nog heb .... gelukkig .... dag Donald. Als je nou niet gaat...." ■
Dat was geen liefde daarnet van jou." Greet droogde haar oogen, de lange wimpers pinkend.
En dat eenvoudig gebaar, die zakdoek voor haar gezicht, greep Donald op eens meer in de ziel dan al haar voorafgaande protesten. Dat berustende, dat dit nieuwe leed ook weer op zich nemen uit die even-vochtigen blik van die trouwe grijze kijkers onder hun wimper-gordijntjes. Hij was nu geheel vrij van den wijn, dien hij met zijn vriend had gedronken, en die hem beneveld had.
„Schoft,, die ik was ...." prevelde hij.
„Nacht Greet, lieveling, wel te rusten, vergeef me, toe vergeef me."
„Ja, Donald," zei ze zacht-treurig. ,Ik .... ik heb mezelf nóg meer te vergeven dan jou. Ik was slecht voor mezelf. Want 't eenige wat ik in de wereld heb, is mezelf.... is m'n trots van vrouw."
„Greet," zijn oogen lichtten nogmaals in hevige nieuwsgierigheid : „Vertel me hoe en waarom je me op eens zoo verschrikkelijk afstootte. Je zag mij niet meer, je zag iets anders, iets of iemand, ik las 't in je oogen, ik had je niet mèer in mijn macht, al je hefde voor mij, want je hebt me lief, kindje, ging weg. Wat was 't Greet, dat sterker was dan ik, wat zag je?"



188
Greet werd rood, ze kneep haar handen samen.
„Och, dat hoef jij niet te wetën. 't Gaat jóu niet an."
Donald verbaasde zich en werd een beetje kregel. Toch vermaakte 't hem ook wel dat kleine Greet zich zoo dapper weerde. Zij onoozel, zij? Die noemden ze onnoozel.
„Was 't 'n meneer, 'n móóie meneer, mooier dan ik?"
Greets oogen vlamden, de zijne puilden uit van nieuwsgierigheid. Wat was dat in 't leven van Greet, die zoo onschuldig leek. Zou ze tóch iets uitstaande hebben gehad met een man? Dat had hij nóóit van haar gedacht. Hoe was 't mógelijk. Was er dan geen onschuldig vrouwenmensen meer op de wéreld ? Nou zij óók al.
Diep in hem woelde spijtig teleurstelling. Zoo graag was hij de éérste geweest die haar hart had beroerd, zooals hij dit trouwens graag was ten opzichte van élke vrouw. En hij vond dat hij er récht op had. Daarvoor was hij toch Donald Hemming.
Maar Greet kon óók in bogen lezen. „Nee Donald, 't is niet 't leelijke waaraan jij dadelijk denkt. Je hoeft me niet van iets mins te verdenken. Maar ik vertel 't je toch niet; jij zou me toch niet begrijpen."
Hij bad, hij vleide, hij smeekte, maar kreeg 't niet uit haar. Het amuseerde hem, maar krenkte hem toch een weinig. Hij stond dus niet 't hoogste in haar achting. Misschien vertelde ze het aan Diana.... hij plaagde haar, maar zij was niet gesteund voor scherts. „Kom ga heen, ga nou heen. En als je nou nog gaat naar Scheveningen, vertel ze dan alsjeblieft niet om hun te plagen dat je hier was en van mijn losse haar.... maak me nou niet nóg zielsongelukkiger dan ik al ben."
Piet trad op dit oogenblik de keuken binnen, recht vergenoegd. Nou zou der toch wel wat van gekomme zijn, nou' zou de juffrouw toch wel gangesjeerd rake, kijk hij hiel der hand vast.... en de jüffrouw had gehuild, neturelik van andoening, 't schaap ..., as nou de ouwe de juffrouw maar geen dwarsbalk voor der voete ging legge... Zoo'n ouwe eendvogel van 'n schoolmeester.
„Greet, laat je me even uit?" vroeg Donald.
Zij knikte. Piet vond het allernatuurlijkst.
„God, kind, kijk toch niet zoo bedroefd," zei hij in de gang, „je geeft me 'n wroeging.... van de andere wereld.... nou zal ik zoo'n beroerden tijd hebben.... Wat heb ik nou gedaan.... je even in m'n armen genomen, omdat ik van je hou. Wil je nou dat ik 'n beroerden tijd heb door jou? Daarvoor hou je nou toch te veel van me."
„Zwijg der nou maar over, Donald, goeien nacht."
„Vergééf je me dan?"
„God, ja, ja ...."



189
„Nou nacht, kind, nacht snoes " hij kneep haar in de nog
natte gloeiende wang. „nee, ik zal niet alleen je handje maar....
zóó...." hij drukte er nu in oprecht berouw zijn lippen op.
Opeens stak zich een sleutel in het slot van de straatdeur, die gezagvol door iemand werd opengestooten. Greet en Donald stonden hand in hand voor pa en ma Hemming.
Greet dacht zóó te bezwijmen van schrik.
Gideon Henming, alreeds in een moordenaarshumeur, omdat zijn vrienden, de Koppersen, hem vroeger verlaten hadden dan hij verkozen had dat zij doen zouden, vestigde zijn nijdig gloeiende oogen op het paartje. Donald zag dat de ure des gevaars voor Greet was gekomen, en drukte haar hand zoo vast, dat 't haar pijn deed.
„Jongmensch," schérpte Gideon hem toe. Zou ik ook mogen weten de oorzaak van je aanwezigheid hier? terwijl mijn dóchters, (alsof Greet geen dochter was, vond Donald) „je wachten op 't Kürhaus."
Donalds trots, alleronaangenaamst geraakt door den eigendunkelijken toon van „dien vent," deed hem eerst den ondervrager van het hoofd tot de voeten meten, voor hij luchtigjes-hoog antwoordde : „O jawel, ó zéker, mag u dat.... ik kwam te Iaat van m'n vrienden weg, om nog uw andere dochters op 't Kürhaus te kunnen rejoigneeren, en pour acquit de conscience ben ik dat aan Greetje even komen zeggen, dan kon die de boodschap overbrengen. En ze is 'n goed kind, dus dat doet ze wel, hè Greet?" Greet had intusschen haar hand losgerukt.
„Je stond anders wel in een.... e.... 'n intieme houding naast elkaar ...." blameerde Gdeon. „Margaretha, van joü beschouw ik dat als vrij onvoegzaam."
„Ja, dat 's waar," viel ma gehoorzaam in, „dat 's wél waar. Héél onvoegzaam."
„O, mag je mekaar hier in huis geen hemd geven?" spotte Donald. „Nu dan wrijven we voortaan eikaars neuzen tegen elkander. Nu, nacht neef, nicht, nichtje. Bonne nuit." Hij maakte een buiging, den hoed in de hand, en was met één pas door de half open deur op straat, Greet wél beklagend, die nog zoo iets te hooren zou hebben. Kassian, stakkertje.
Maar hem wachtte ook nog het noodige. Op den hoek van de straat n.1. kwam hij een gezelschap tegen, en dat bestond uit Diana (aan het hoofd natuurlijk) en Lucie, Juha, Theodoor, Tonijn en Dirk, dien ze onderweg hadden opgevischt.
Donald had Diana nog nooit zoo op haar vader zien lijken, als toen zij op hem afstapte, om hem onder handen te nemen. „O, daar



190
is meneer. We mogen u zeker wel danken voor 't aangenaam gezelschap, 't plezier en 't genoegen
Doe er nou nog amusement ook bij, dan heb je drie kleuren voor één geld, Diaantje, Juha, synoniemen Nederlandsche taal. Je krijgt hier tocb altijd maar les. Wel, wel, wel, 't is vreeselijk, hè, daar is hij nou, de zondaar.... Schoone jachtgodin.... hoe kan ik me verzoenen met je?"
„Hi hi hi!" grinnikte Dirk....
„Natuurlijk ben je bij Greet geweest...." siste Diana ,hoe
kom je anders hier? Niemand wandelt voor zijn plezier in deze straat."
„Nou, maar dat raad je óók, zeg. En ze zag er allerliefst uit van avond. Der haar was zoo mooi, net goud.... ze stond 't net los te maken, toen ik inkwam. God, wat 'n prachtig haar.... jij mocht willen dat jij 't zoo had. Nou, nacht heeren en dames.... ik wensch jullie op de innigste wijze wél te rusten. Ik spoed me voort, anders word ik nog doodgesermoend en dat wil ik niet! Thuis verneem julhe wel alles. Au revoir!" En den stok onder den arm, de handen tegen de ooren, in grappige wanhoop, nu schaterend om het heele geval, alles vergeten, geen berouw meer hebbend om Greet, holde hij voort. Theodoor, Tonijn, en Dirk lachten luid, Tonijn het hardst. Hij kon tevreden zijn. '■i ,,'t Is toch 'n oolijkerd," zei Tonijn.
Julia had haar fiancé kunnen slaan.
,,'t Was natuurlijk 'n afspraak tusschen dat wicht, die idioot Greet en hem; natuurlijk." Diana's stem sidderde. Zij vermocht zich niet in te houden.
„Kom, kom," suste Tonijn.
„O die vrouwelijke jaloezie!" wijsgeerde Theodoor. „Hééft Greet zulk mooi haar ? daar heb ik nooit op gelet. Van dat gruttenblond, dat slordig zit. „Ook 'n smaak van zoo'n knul."
„Wie let er op 't haar van Gréét?" minachtte Dirk.
„Och, dat zei hij natuurlijk om Diana helsch te maken!" was Julia beminnehjk.
„Nou, dat geloof ik nou vast ook," versterkte de bezadigde Lucie.
„Diana, ban 'em nou maar uit je hart!" raadde Dirk. „Neem maar 'n andere koning, hoor. Zeg maar: le roi est mort, vive le roi!"
Diana zei niets, ze zwoer inwendig dat ze het Greet zou betaald zetten.



191
HOOFDSTUK XIII.
Donald sprong op een tram, steeds zeer vroolijk.
„Wat was Diaantje kwaad.... o genade.... kostelijk!" hij wreef zich de handen. Niks heerlijker dan zoo'n soort, zoo'n mal exemplaar woest te maken. Plots bracht hij de hand aan den mond, in schrik. Alle duivels, nou had hij toch gezegd van Greets haar, nou had hij haar toch verraden. Arme kleine drommel. Wat was hij toch 'n onbesuisd en onbekookt sujet.... 't Ging altijd zoo met hem, hij nam zich altijd alles heilig voor, hij meende 't zoo in-goed op het oogenblik, en vijf minuten later.... Daar zou die arme kleuter nou voor moeten boeten .... de oogen van dien vent, dien schoolfrik glommen zoo boosaardig in z'n levenloozen kop.... Allemachtig jammer.
Bepaald terneergeslagen bereikte hij zijn kamers, wandelde rond, de handen in de zakken.
Ze was waarachtig móói van avond o, hij zou haar dolgraag,
dólgraag hefgehad hebben .... schattig was ze .... en ze had zulke witte tanden .... Net zoo'n kind had ze daar hulpeloos gelegen en hem aangekeken, net zoo'n kind .... Hè.... 't was nóg in staat je te agiteeren. Maar niet te veel aan denken, want 't maakte je maar beroerd. Gesteld ze had toegegeven .... en hem voor 'n oogenblik
zahg gemaakt.... Nee, 't had .... néé, nog goed dat Want dan
zou hij ze hebben moeten trouwen.... of misschien niet.... ja, maar als zij later de gevolgen moest dragen.... lastig.
Hij ging er bij zitten voor het open raam, stak er een sigaar bij op, blies kleine wolkjes naar buiten. Het rooken kalmeerde hem. Nee, nog goed dat zij tot bezinning kwam.... Wat die omkeer op eens in 'r te weeg bracht? Dat wou ze maar niet zeggen. Het prikkelde hem. Ze had geen verleden, zei ze. Nou, hij geloofde 't ook wel, kon je wel zien, maar wat had ze dan? Een plotselinge aanval van pruderie zeker.
Maar dat wist hij wel: nooit zou hij weer zou iets met haar durven beginnen. Ze had zoo'n waardigheid op eens gekregen in haar oogen en houding. En hoe ze dat zei : m'n trots van vrouw. Hoe kwam ze aan de woorden? Gehoord ergens misschien? Mogelijk gelezen .... Nee, maar zoo is ze toch niet, ze praat niet na .... Met 'r kinderoogen, verbaasde grijze kinderoogen met lange wimpers .... die ze opslaat, precies of ze pas op de wereld is gekomen en alles gek vindt. Alles is ook gek.... alles is zoo ingewikkeld. Bijv.: ik vraag je waarom tweè menschen als Greet en ik elkaar niet kunnen hef hebben .... zóó. Waarom zou je mekaar niet knnnen zien.... van tijd tot tijd alleen, waarom juist gekluisterd en



192
gekweld zitten in 'n huwelijk?? Dat zou hem toch wel gauw beginnen te vervelen, 'n huwelijk met Greet.... want daarvoor was haar conversatie niet pikant genoeg.... Pikant!! Hij moest op eens schateren in zijn johgen jongenslach, zijn hoofd achterover tegen de leuning van zijn fauteuil, hij herinnerde zich een revue in de Folies-Bergère, waarin een monsterhjk Duitsch schepsel, allernaïfst opgetuigd, zei: „Ich bin piquant... ."Wat had hij daar een duivelsche lol om gehad met Vastman en Nathers en Gauthier, die Franschman, en hoe hadden ze met hun drieën die Duitscher, die dinges .... hoe heette die ook weer .... o ja Reich .... in 't vaarwater gezeten. Drie dagen lang had de kerel moeten hooren: „Ich
bin piquant " Als hij Greet eens mee naar Parijs nam—daar
zou ze me nog 's eventjes oogen opzetten.... de Boulevards.... de monumenten. Ze is mooi, Greet.... niet alleen 't haar, maar'r buste klein en rond, en haar heupen slank.... Grieksch; jammer van dat been, zij zou volmaakt zijn als ze gelijke beenen had. Stommelingen daar, die door de ouwe blousjes en rokken niet zien hoe mooi ze is. Pedant schoolvolk.... voor geen oortje smaak. Hij wou dat hij Greet nu bij zich had, de dot, hij Zou haar troosten en troetelen, en hij zou haar hjn voor hjn aanwijzen hoe prachtig ze was. Haar hals was zoo blank. Natuurlijk was ze heelemaal blank. Zou ze nou zelf weten dat ze op haar korte been na, mooi was.... Ja, zijn verbéélding zag haar nu, maar gesteld zij was op dit oogenblik hier in levende lijve met al haar blonde kroeshaar los om haar heen over haar naakte hals en armen en rug.... Hij balde zijn handen krampachtig, en klemde zijn tanden, sissend den adem inhalend. Nee, daar moest hij toch maar niet aan denken. Vergehjk daar de jachtgodin bij, plat als een strijkplank, met dat krommige rondige in haar rug. Juultje was knap, maar toch . niet zoo mooi van buste als Greet, breeder, en breeder van heup ook. Ja óók wel mooi, maar weer anders, en ze had zoo iets wetends, iéts durvends in haar oogen.... God, wat zonde van Greet toch.... En dan had je die gemoedelijke dikke moe in 't jong, die Lucie, die was hém veel te vet, precies 'n gemeste Straatsburger gans. O god zég, de jachtgodin nóü hier aan z'n voeten, 't was net lichte maan, in den maneschijn smeekend om zijn lie-ie-iefde, vleiend met 'r smalle knoopsgatenoogjes, met hun balletjes rood als die van 'n konijn.... „Donaldlief...." Brrrr, hij zou op 'r trappen, hij zou haar wegschoppen, verhefde makreel dat ze was. Maar 't zou toch wel om goddehjk over te kraaien zijn. Zij had geen trots van vrouw. Nee hoor, dan heilig Greet, heilig! „Ik hóü van 'r. O klein kindje, o klein kindje, ik wou dat ik je had
Hij moest Greet nu van zich afzetten, anders zou hij nog naar buiten loopen en ergens een flesch champagne drinken, en nog heel



193
andere gekke dingen doen, die hij morgenochtend verdomd vervelend zou vinden .... niet dat hij ze ongerechtigd vond, integendeel,/ maar omdat.... nou ja, omdat 't 'n drom duiten wegsmijten was, en dat kwam er nu wel zoo heel erg niet op aan, maar wat had je nóg feitelijk? niks dan misère na. En hij wilde ook Greets beeld nu zoo lang hij kon zuiver in zich houden.
Hij beging nou wel herhaaldelijk van die zotheden, maar toch.... hij kon niet bepaald zeggen, dat hij er zóóveel satisfactie van ondervond. Niets voldeed hem meer van dien aard, eh hij was pas vier en twintig .... Gód, wat 'n beroerd aantal jaren lagen er nog voor hem, en eeuwig 't zelfde dat en dat en dat en nog eens dat. En dat noemden ze dan 't eenige, 't hoogste. Om je óp te hangen, verdómd als 't niet waar was. Wou hij niet ruilen met een kind, een daglooner, een boerenknecht? Wat een boel toch, 't menschenbestaan. Hij schoot plots in een lach. Hoe of 't zijn getrouwde vrouw maakte? Was zeker nu weer innig met 'r manlief. Ja, die mocht alles, want ze was getrouwd, én rijk, én voornaam, én mooi, en chique én gezien .... En voor onbedorven Greet zou ze haar neusje optrekken op straat. Verduiveld.... de identiteit van den papa van haar toekomstige baby.... dat was 'n probleem niet onaardig om te trachten op te lossen op 'n vervelende partij of aan 'n diner naast 'n preutsche nuf. Misschien was hij 't zelf wel.... Hij, Donald Hemming vader! om je ziek te lachen, zeg, en 'n andere meneer die goedig zijn, Donalds vaderplichten vaderlijk vervulde ha ha ha!! Nou, maar die meneer had dat misschien al wel drie keer gedaan, als 't niet méér was. Zij wou wel zoo, hè, en hij, Donald vleide zich nier de éérste te zijn. Geen gewetenszaak, hoor. Hij rekte de armen in een geeuw, die telkens onderbrak zijn verlangend : „O, klein kindje! O klein kindje.... ooaaa, klein wicht, oooaa, ik wou dat ik je had...." je hier had om heerlijk mee te sollen in m'n armen, Ik ben geen mensch van avond.... wel een beest.... en ik verveel me stom in 't leven .... O kindje kindje, 't is zoo eeuwig beroerd, dat weet jij niet, zelfs al denk je 't omdat je vaten moet wasschen. O jij, je bent zoo goed, zoo zuiver, zoo lief, en ik, ik ben zoo'n béést, want ik zou wel dat zuivere in je willen wegmaken.... en toch kan ik niet anders, want ik ben zoo. En straks ben ik weer nier zoo, en verwonder me der over hoe ik daarnet 't omgekeerde was.... Van muziek gesproken, ik kon wel 's
wat spelen om m'n beroerdheid te verdrijven Beethoven.... de
god van meneer de Behr en de mijne. Ik hou van die de Behr, góéie vent, zuiver ook, origineel. Beethoven of hij gelijk heeft, mooier dan 'n kerk." En hij zag neer, vooraan in het sonatenboek, op den majesteitelijken woesten kop met de ondoorgrondelijke, onpeilbare vreemd-zwaarmoedige oogen met hun wereld van smart, hun heelal
Greet Hemming.
13



194
van lijden. Donald aanbad dien kop, dien leeuwenkop, in vrome vereering. Hij had hem in portret, in statuette, en altijd als hij hem in een uitstalling zag, verloor hij zich in de beschouwing ervan, in de mystiek die er van uitging. Nu waasde er vocht over zijn blik, hij verdiepte zich weer in de eigenaardige trekken, het prachtige leelijk. „Hoe goddelijk gelukkig was hij in elk geval toch met zijn wijden hemel in zich, terwijl er zooveel zijn die alleen een hél in zich hebben." Hij ging naar zijn sofa in den donkersten hoek der kamer, strekte zich languit en sloot de oogen. Toen ging hij zich Beethoven verbeelden in diens begih-negentiend-eeuwsche kleedij, met de lange haren breed en hoog uit boven het gefronste voorhoofd, omringd door zijn vrienden, en zijn leerlingen Ries en Schindler. Toen deed hij die weer weg, hij wilde Beethoven alleen hebben, hij zag hem zitten voor een ouderwetsch klavier, den leeuwenkop geheven, woest lijdende, in aanklacht tegen den weedom die hem trachtte te overweldigen.... de meester begon te spelen .... was het maar hoorbaar .... de Mondschein .... Toen zuchtte hij, en sloop naar de piano, en zijn zucht was bijna een snik.... „Hij heeft ook veel liefgehad.... en hij was toch groot. Groot? oneindig, majesteitelijk.... Jacques de Behr hééft gelijk. In hem heeft alles wat disharmonie was zich opgelost, is alle strijd geworden tot vrede. Door hem kan je komen tot vrede .... door hem alleen kan ik 't.... al ben ik 'em misschien niet waard. Nee, waard ben ik 'em niet. Hoe kom ik zoo beroerd? Nooit heb ik me zoo gevoeld. Jouw schuld, kleine manke Greet." Hij kon goddank spelen, zijn eeuwig en erfelijk op hem jankende benedenburen waren voor zes weken op reis, de onderwijzer naast hem, die laat in den nacht studeerde, genoot er altijd van, en de juffrouw met haar man ronkten door alles heen, bedacht hij gauw, terwijl hij zich op de tabouret zette, het hoofd in de handen. Op eens hief hij het tegen het weifelend duister wit van het plafond. Zacht vroom en plechtig begon de Mondschein Sonate zich onder zijn vingers uit te zingen, wond zij zich heen door de kamer, als geweven uit de zilveren maanlichtstralen, in het goddelijk weemoedschoon, haar eigendom. En Donald bleef spelen, spelen driekwart van den nacht. En hij vergat Greet.
Den volgenden morgen ontving Dónald een brandbrief van zijn moeder. Hij moest afstudeeren, hij moest. En hij kneep den brief tot een bal, razend en vloekend, hem gooiend achter de piano. „Ik verdom 'et.... met je lamme wetboeken."



195
HOOFDSTUK XIV.
Terwijl Donald op zijn kamer zat, ver van het gewoel der overige Hemmings, had Greet dienzelfden avond van zijn bezoek het nog zwaar te verantwoorden. Allen drongen op haar aan, om haar heen. de jongens spotten, pa sermoende met uitzetting van stem,
Diana en Juha riepen dooreen En Greet stond daar klein,
scheef leunend tegen de tafel hen aan te hooren, denkend er gek ' van te worden, tot Piet uit de keuken schoot, met vuurrood hoofd, om haar te verdedigen. „En 't ken me allegaar niks schele, al is 't mijn plaas niet om me der in te bemoeie en mot ik der om heen, meneer, maar ik wou wel er is wete, wat de juffrouw nou schuld hêt, 't wurm, dat hep staan te strijke de heele avond, ik was der ommes bij.... wat ken de juffrouw nou hellepe dat meneer, dat de juffrouw der neef hier kwam, hij kwam maar afzegge, hij had zeker geen plezier der in om met juffrouw Diejane te gaan, maar daar ken hier de juffrouw toch niks an doen, wel heere mense nog toe, en as ter nou heelemaal geen gerechtigheid meer en is op de wereld, zal Piet Proppers der wel 's effe make, heur! 't Is offe ze hier met zen alle van stapelenburg benne, waarachies. We hebbe staan te werreke met ons beije, totte we gewoon twee badde konne neme in 't zweet.... En de juffrouw der losse haar, dat
zei ik der 't schaap had 'n hoofdpijn dat ze der gewoon scheel
van keek, ik zeg, mens, zeg ik, doe toch je haar los, der is hier ommers geen mens, en net had de juffrouw 't los, of der werd gebeld, ik doe open neturelik, ik kan óók niet 't huis late inbelle, en pardoes schiet meneer Hemming me na in de keuke en gaf z'n boosschap, en as ie der 'n menuut en was, was 't veel, de juffrouw schrikte der eige dood en ze stak 't gauw op.'.., En daar hê je nou de heele onfersoenlikheid. As 'n mens dat nou hep voor z'n slove, om juffrouw Juha en juffrouw Diejane der witte boel te strijke.... Lane ze dan werachies 't zellef doen, den kenne ze der ook is van proeve .... hoe 't smaakt.... wel nóü nog fraaier." Piet' rukte haar hoofd op verontwaardigd boersche wijze schuin, en hield'zich zeer boos, zeer tevreden overigens dat haar speech indruk scheen te maken. Het was Lucie, de kalme, die het eerst bedenkelijk sprak; „Ja. dat is wel waar, in de keuken is 't altijd warm."
„Och ja...." suste ma, „en 't was nou toch ook niet te voorzien, pa, dat Donald ...."
„Zwijg vrouw, ik zal zelf hierin rechten."
„Rechtei?" viel Piet weer uit met vlammende oogen, „meneer» der valt hier net zoo min te rechte as te schuine en te schuine as



196
te rechte. Kom, juffrouw Greet, huil der niet óm, je dee je plicht, je streek je dood.... kom, ga na bed en rus je goed uit.... late je züsse maar huile.... of liever ze zalle wel lache, want al der rokke en der sjakette benne gestreke, trek u je der niks van an." Zij nam Greet kordaat onder den arm en voerde haar weg na het geheele gezelschap omvat te hebben in haar zegevierenden blik.
„Zoon koe!" nijdigde Gideon, den mond breed rekkend.
„Nee," kwam Johan Tonijn er moedig tegen op, „dat mensch is geen kóé, waarom nou juist een kóé ?.... dat mensch heeft gróót gehjk. 't Is méér dan schande zooals Greet behandeld wordt."
Gideon wilde hem met een blik tot zwijgen dwingen, maar Johan Tonijn stond zijn man ditmaal. „Nee, meneer Hemming, al moest ik nou zoo Juha der om laten, maar ik zeg dat deze meid 'n mensch is met 'n hart. Al drukt ze zich nou minder juist uit taalkundig
„Afgrijselijk...." zei Julia, die toch weer zekere bewondering in zich voelde opstijgen voor haar verloofde.
„Ja, ze studeert natuurlijk niet voor middelbaar...." ging hij voort, de schouders ophalend.
„Kom, 'n meid. ..." kalmeerde Lucie, „wat wil je daar nou van? Als ze der werk maar doet."
„Nou, maar, dat zeg ik nou ook," beaamde ma.
„Ze is brutaal als 'n koetspaard," toornde Gideon.
„Ten minste *n graad hooger ...." Dirk knikte wijs.
„Wat zeg jij daar, kwajongen?"
„Kwajongen.... ik zit nou niet meer op school. En als iemand in vijf seconden wordt bevorderd van koe tot koetspaard, noem ik dat 'n snelle en flinke promotie, o zóó."
„Wou jij je over je vader vroohjk maken, hè?"
„Nou beter vroolijk dan treurig."
„Dirk!" kreet ma angstig. Pas toch op!"
„Jawel, jawel.... afbreuk gedaan, rechtmatig gezag.... genacht met je allen!" hij was met twee passen en een bluffend armbewegen, de deur uit.
„Brutale vlegel!" mompelde Gideon. ,,'t Wordt met den dag hier verschrikkelijker. Maar waar 't met die oudste dochter van jou heen moet, vrouw, dat weet ik niet."
„Nou pa, wat heeft Gréét nou gedaan?" waagde Lucie, terwijl Diana genoot met blinkend roodbruine nauwe oogjes.
„Jij ook al?"
Ma knipoogde hevig tegen Lucie, die voort ging met protesteeren. „'t Is me hier 'n plezierige boel, bromde Theodoor. „Ja ja ...." hij liet zijn gestalte deinen van de hakken op de teenen.
„Meneer, mevrouw," zei Johan Tonijn plechtig, „ik wensch u



197
wel te rusten, meisjes hij boog en vatte Julia's hand. En Julia,*
meer om haar vader te tergen dan Johan plezier te doen, sloeg haar arm om zijn hals, ging met hem de gang in.
„Wacht even, Tonijn f" riep Theodoor, „even m'n hoed krijgen, ik loop nog een eindje met je mee."
In den regel was hij zoo Tonijnsgezind niét, maar nu had hij er behoefte aan zijn hart te luchten over zijn ellendig thuis.
Woerdend ging Gideon Hemming zijn vrouw voor naar boven, nadat Piet, die den meter moest afsluiten, het gas royaalweg voor zijn neus had uitgedraaid, en eerst met een blaker aankwam, toen hij een paar minuten in den donker geraasd had. „Ja, alles tegelijk ken ik ook niet doen, meneer," zei Piet, dol van vreugde innerlijk, daar ze hem een poets had kunnen spelen.
„Ik doe jou morgen weg ...."
„U hóéf mijn niks te doen, gaap kan 'k alleenig nog en wel. Genacht meneer, genacht mevrouw."
Gdeon kon er niet van slapen. Hij had zoo gehoopt nu eens eindelijk af te komen van Diana, en daar stak die miserabele Osdomme onnoozele Greet, die in elk geval dit nut deed dat ze hem, haar vader, gehuurde hulp uitspaarde, een spaak in het wiel. Satanskind. Was tot zijn ongeluk geboren. Met 'r vervloekte lijdzame brutaliteit. En wat zag die idioot van 'n jongen in 'r.... aan zoo'n abnormaal kreatuur ? Trouwen zou hij haar natuurlijk toch niet. 't Was maar gekken en mallen. Hij zou dien jongen toch 's spreken! Maar.... waarover ? Hij zou nog uitgelachen worden op den koop toe. Zwijgen en wachten was 't beste. Zoo'n lamme jongen.... Nooit zou hij, Gdeon, zich op die weduwe van der Plaats kunnen wreken .... anderen zou zoo'n buitenkansje ten deel vallen, maar hem niet. Hij was bepaald voor 't ongeluk geboren.
Diana, in haar bed, dacht precies hetzelfde. Donald en Greet samen.... Greet met heur haar los.... natuurlijk expres.... Diana wist wel dat Greet mooi haar had.... natuurlijk had bij haar weer gezoend. Zij, Diana, had dat in pa's oor willen schreeuwén, maar die zottin van 'n Lucie'had haar zoo'n trap op haar voet gegeven.... En zij kon *t feitelijk ook niet zeggen, want dan begonnen de jongens natuurlijk weer.
Het duurde zeer lang eer Diana insliep.
En Julia verdeelde haar gedachten tusschen Tonijn en Donald. In vredesnaam. Tonijn begon toch al wat natuurlijker te worden. Als hij nu maar zoo voortging.... je kon nu eenmaal niet alles hebben, 't Was wel om te huilen, zooals die Donald met die lamme Greet was. Zoo'n suffer.... ze had nogal attractie.



198
„Jij bent gelukkig!" zei Theodoor tot Tonijn, „dat jij er niet in bent.... in dat huishouden."
„Wel, ga er dan uit, op kamers...." raadde Tonijn aan.
„Duiten, man, duiten, nou kan ik nog wat overleggen voor later. Ben jij nou gelukkig met Juul, zeg ?" Het viel Theodoor op eens in.... en zoo lang kende hij Tonijn al. Dit kwam omdat het hem steeds zwaarder op het hart woog.
„Ja.... ja zeker, ik hou dol van Juul. En als we eens getrouwd zijn, maak ik me sterk dat.... dat we heel gelukkig samen zullen zijn
„Dat we heel gelukkig samen zullen zijn!" herhaalde Theodoor ak in echo.... En zuchtte.... zuchtte ....
„Jongen, waarom vraag jij toch geen meisje, dan was je toch niet altijd op je zusters aangewezen, op Diana."
Het deed Theodoor goed dien afkeer uit Tonijns toon te vernemen.
„O, ik ken er genoeg," blufte Theodoor, „maar ze bevallen me niet."
„Nou, kom, dat 's nou ook wat, er zal toch al s hcht 'n aardige bij zijn
„Ja.... nóü.... dat 's te zeggen, maar alle aardig is nou mijn aardig óók niet, en alle mooi niet mijn mooi."
„O, dat 's zeker.... we kunnen niet allemaal één weg uit—" Maar één heb je toch allicht gevonden, die je aardiger vond dan de rest."
J .... jaaa ...." zei Theodoor, verlegen als een klein schoolmeisje en donkerrood kleurend, „maar ik vertel 't jou nou maar .... daar kan toch nooit iets van komen.... Ze is niet als anderen."
„Toch niet gebocheld?"
„Nee, god nee, 'n bochel.... zoo recht als 'n kaars." „Mank?"
„Néé.... mank.... dat 's nou ook wat.... als Greet zeker." „Nou, dat 's ongelukkig genoeg. Maar schéél dan?" „Scheel.... nee, dat ook al niet „Toch niet blind
„Je hebt 't al wéér mis.... 'n paar prachtoogen.... ze fonkelen."
„Lam.... 'n Baard?.... heeft ze 'n baard ?"
„Schei nou maar ui'r, 't heeft heelemaal niks met 't lichaam te maken.... 't is gééstelijk.... uitsluitend gééstehjk."
„Is ze dan niet goed bij 'r hoofd? Lijdt ze aan aanvallen van waanzin?....
„Nee god, néé, zóó niet.... Ze is zoo bij als jij én ik. Ze is zelfs, buitengewóón bij. We zijn alleen niet van één geloof, zie je." , Johan Tonijn haalde verlicht adem.



199
„Is 't anders niet? Dat zijn Juul en ik evenmin. Ik geloof niet dat 't in de bedoeling van den schepper van "t wereldplan gelegen heeft 'n onderscheid te maken tusschen menschen en menschen. Dat hebben de rotte lui allemaal zelf gedaan."
„Ja, maar zij is jodin, zie je, dat is 'n veel érger iets."
„Kom, bén je nou heelemaal gék? Trouw je nou 't geloof of 't meisje? En waarom zou dat erger zijn dan roomsch?"
„Als wij, die er zoo buitenstaan, dat niet wisten zouden we 't niet aan 'r zeggen, zie je.... ze is er heelemaal 't gewone type niet van, snap je ...." blufte Theodoor.,.. „Praahtige heerlijke blauwe oogen .... zwart haar .... ten minste zoo donker bruin.... dat 't
„Maar wie is 't dan toch? 't is toch niet die mooie Sophie de Behr, dat beeldje?"
„Ja, natuurlijk.... Ik moet ze natuurlijk, als ik er toe overga, eerst doopen.... tot mensch van de samenleving maken."
„Sophie de Behr...." Tonijn deed tot Theodoors ergernis een stap achteruit en keek Theodoor met zijn groote bolle oogen aan, „en jij.... Sophie de Behr..... gedóópt door jóü.... door jóü....?!" En tot Theodoors onuitsprekelijke woede, barstte Tonijn op eens in zoo'n ongewonen feilen schellen schater, dat de straat er van daverde. Want Tonijn dacht aan het gekrulde leun van Johannes. „Ha ha ha!!...." en de energieke trotsche Sophie trad hem
levendiger en levendiger voor den geest „Gedóópt door jóü
Sophie de Behr! Nou je zou .... ha ha ha.... wel invloed op 'r hebben.... daar ziet ze me nogal naar uit.... ha ha ha! Maak dat nou de kat wijs, zeg .... wees nou wijzer...." Johan Tonijn veegde zijn oogen af. „Als je me nou nog vertelde van 'n doetje, 'n heel sullig menschje .... maar Sophie de Behr. En houdt ze van jou?" Tonijn keek zeer ongeloovig.
„Ik zeg je niks meer...." norschte Theodoor, „je bent mijn vertrouwen niet waard."
„Nee maar, zeg, Dorus, in ernst, hóüdt ze van jou?"
„Nou, ze is nogal niet fel op me, ze wou maar dat ze me kreeg."
Tonijn keek nog ongelooviger. „Heb je 't 'r dan gevraagd?"
„Nee, natuurlijk niet, ik ben 't met me zelf nog niet eens of ik 'r vragen zal, want de afkomst
„Nou hoor 's, je moet me nou nier kwalijk nemen, maar of je vioolles geeft, of je geeft les in 'n school, jouw vader is toch ook niet zóó'n hóóge piet."
„Néé, dat bedoel ik ook niet, 't is maar dat andere
„En als ze nou nief door jou gedoopt wil worden?" vervolgde



200
Tonijn, die echt schik in de zaak kreeg. „En daar heb je hard kans op ook."
„Ja, dan kan er eenvoudig niets van komen," zei Theodoor hoog, en het zijn kin op zijn boord rusten. „En dat is dan je liefde." „Nou ja ...."
„En denk je dat ik derop gekeken had, als Jüül een jodinnetje was geweest? Ik had 'r net zoo lief gehad, nee nog véél liever, want m'n hart zou voor 'r gebróken zijn van méélij, als anderen op 'r néér hadden gezien...." tranen traden heet en groot in Tonijns oogen. „En ik had ze! o god, ik zou ze dóód voor der hebben geslagen," hij balde de vuist. „Ik vind 't 'n brutaliteit van den een om neer te durven zien op den ander daarom, 'n Mensch is toch waarachtig maar 'n eendagsvheg. Vandaag groot, morgen dóód. En nou nóg wat: Door dat gedoop zal Sophie dan mensch van de samenleving worden, maar wat is ze dan nóü ? Geen mensch ? Dus jij bent verliefd op géén mensch?"
Theodoor had Tonijn nog nooit zoo ad rem gezien. Hij wist niet wat den vent bezielde.
Ja .... natuurlijk .... ze is wel 'n mensch.... maar toch .
der kleeft zekere smet op 'r."
„Och, misselijk gedrocht, loop naar de maan met je smet en je liefde. Weet jij nou wat liefde is ? Je houdt van 't mooie snoetje; en daarvan houd je óók nog niét eens genoeg."
Theodoor duikelde als onverwacht van een ladder. Hij had zoo verwacht dat de eenvoudige Jan Tonijn, met wien hij innerlijk en openhjk den draak stak, uiterst vereerd zou geweest zijn met zijn vertrouwenr en ziedaar, Jan Tonijn waagde het, waagde het hém. Theodoor Hemming de les te lezen. Zoo iets ongehoords was nog nooit op dezen aardbodem voorgevallen. De les lezen aan hém, Theodoor Hemming.... Zoo'n stoffel, die geen tien kon tellen als er visite was.... die blij mocht zijn in een familie als de Hemmings te land te komen.
„Jij kan oprukken, zeg Jantje Tonijn, naar je naamgenoot in zee."
„Doe jij dat, goeien nacht. En ik hoop dat je Sophie, dat prachtmeisje nóóit krijgt.. Om zoo over dat beeld te spreken.... 't maakte me gewoon helsch. En nou weet je t."
„Mag ik weten?" vroeg Theodoor ironisch, onder wiens invloed jij tegenwoordig, staat, want zoo iets heb je nooit alleen kunnen uitdenken. Gerüst niet. Ik ken je toch, amice."
Tonijn keek „het gekrulde lam," schouderophalend minachtend aan .... Bah!" was alles was hij zei. En hij verwijderde zich haastig. Theodoor zag hem spottend glimlachend na .... Maar op eens



201
verdween zijn vroolijkheid en een groote onrust rees in hem op, maakte zich geheel van hem meester. Als Johan Tonijn alles eens
ging vetrellen aan Julia en Diana Diana .... Het leed was
niet te overzien. En zijn gansche trots weg, verdrongen door dit onheilsdreigen, holde hij Tonijn als een schooljongen na. „Hei zeg.'... pssst! psssttü"
„Nou?" vroeg Johan Tonijn, onwillig stilhoudend.
„Zeg, ik wou je maar even waarschuwen: mondje dicht, hoor, want anders heb ik thuis geen leven met die beiden."
„Als iemand me wat toevertrouwt, is 't veilig. Ik zeg zelfs aan Juul niks."
„Zeg ... ." Theodoor kwam nieuwsgierig naderbij en zag hem sterk aan, een nieuwe onrust hem glurend uit de knippende oogen: „Jij hóüdt van Juul, hè? Zég je. En hoe komt 't dan dat je Sophie de Behr 'n prachtmeisje vindt?"
„O, dus liefde wordt alléén gewekt door schoonheid. Zie je wel, je hebt er niet 't minste begrip van.... van wat liefde is. Je kent alleen maar een beetje verliefdheid. Al werd Juul morgen ^door de pokken geschonden, dan was ze toch nog altijd Juul voor mij, mijn vrouw, mijn eigen Juul. Maar schoonheid kan ik wel bewonderen zonder te begeeren, sekuur hoor. Ik bewonder Sophie als een mooie schilderij, voor Juul geef ik m'n leven."
„Ja?" Theodoors oogen wijdden uit in verbazing en ongeloof. Speelde die vent nou komedie? „Nou hoor, zoo'n deuntje heb ik nog nooit op 'n orgel hooren afdraaien. Je bent me 'n rare
„Voor jóü, voor 'n ander, die me snapt, niet. Ja één ding is er,
dat nog iets hooger gaat dan Juul dat is recht. En Juul móét
ook Greet beter behandelen, of.... Nou, bonsoir, zeg, ik wil nog wat werken." ,,'n Avond."
Zij gingen, als beschaamd over die dingen gesproken te hebben, haastig uiteen, met buitengewoon groote stappen.
Theodoor ging natuurlijk naar het huis van Sophie de Behr; hij bleef er ten minste zoo dicht mogehjk bij ronddwalen, na zorgvuldig op een afstand alle mogelijke ramen geïnspecteerd te hebben. Hoe dikwijls niet had hij een vergeefschen tocht gemaakt en alle ramen leeg gevonden op de gordijnen na. Zooals nu weer. Zij vertoonde zich maar niet.
En hij dacht, wanhopig over dit wegblijven, na over de woorden van dien mallen kwast,'Jan Tonijn. Zop iets dweeperigs had de vent. En nou moest hij 's weten dat Juul zoo onverschillig en koud was ten opzichte van haar Jantje. Och ja, die vrouwen, 't was de moeite niet waard dat je 'n stap voor ze verzette. Dat zag je wel aan je
eigen zusters en aan dat nest de Behr Vroeger was hij
Greet, tot Greets verbazing, wel eens komen afhalen als die er



202
's avonds op bezoek was .... maar al bleek de ontvangst vriendelijk .... ze was koel. 't Leek net of ze iets tegen hem hadden — gek, want ze konden toch niet aan zijn néüs zien dat hij antisemiet was. Brutaal volk.... en die Sophie, die trotsch en uit de hoogte deed.... of ze een prinses voorstelde .... en wat was de afkomst .... wat . ze mocht blij zijn dat hij haar aanzag. Waarachtig, had je ze daar niet.... met 'r moeder.... en er liep 'n
meneer bij dien hij, Theodoor, niet kende, en dan waren er twee
broers bij, Michiel en die aap Albert. Dat was 'n brutaal potstuk.... om levend verbrand te worden. Was hij laatst niet met een anderen schooljongen hem, Theodoor, tegen gekomen, en had hij toen niet hardop gezegd: „Heb jij wel 's gehoord van 't gekrulde lam ? Kijk, daar heb je 't nou, 't wordt vet, 't gaat naar de landbouwtentoonstelling."
Die misselijke Greet, had zelcer verteld van tante Carolien, malle ouwe mummie. Allemachtig, die kerel liep eerst naast moeder de
Behr, en nou kwam hij op eens naast Sophie een knappe lange
blonde vent.... blond.... en niet van de natie. — dat kon je wel zien. Theodoor voelde hoe, in een harteschok, hij van kleur verschoot. Hij werd eerst bleek en gloeide toen brandend rood. Hij, Theodoor Hemming stond zich te versjagrijnen, geduldig als een trouwe New Foundlander voor haar deur, en zij kwam aanzetten met een ander zonder hem, Theodoor, te zien.
Kijk, hoe ze lachte en praatte met dien vent, dien ze behekste .... om je ziek te ergeren. Kijk, hoe hij haar opat met zijn oogen. En nu waren ze voor de deur. De meneer schelde aan, steeds pratend met Sophie, als iemand die de bel héél goed kent. Hij boog zijn gezicht zoo dicht mogelijk naar 't hare, de schobbejak, en moeder de Behr lachte en de broers lachten en zij zélf lachte.... geméén volk.... net iets voor jóden.... en hij Theodoor kon daar staan en 't allemaal aanzien. O, als ze maar zoo verduiveld móói niet was .... Hij zou nou, voor de lol, zie je, toch eens die flirterij onderbreken, en eens onverwacht gauw komen aanloopen. De deur was tóch nog dicht. En in een aandrift trad hij nader, gelukkig, ze hadden hem niet zien staan. En met een zwaai nam hij zijn hoed af. Mevrouw de Behr groette vriendelijk terug, de jongens met bijzondere gezichten, de flirtende meneer week verschrikt achteruit, lekker, greep verbluft naar zijn hoofddeksel, Sophie fronste licht de wenkbrauwen in een éven heel fier buiginkje. Woest dat ze gestoord werd, natuurlijk. En Theodoor liep voorbij met verbazende stappen, als wilde hij den voorlaatsten trein nog halen. Hij had wel gezien wat Sophie aan en op had; een bleékrose japonnetje, dat haar blanken hals geheel vrij liet, en een grooten witten hoed met niets dan een rooskleur strik. Om te stelen was



203
ze. Maar het ergste kwam nog. „Wie is dat?" hoorde hij, achter zich, vrij luid den meneer vragen met aangenaam klinkende stem, resonneerend over de stille avondkade. En zij Sophie, dorst, verbeeld je, dórst antwoorden zeer beslist. „Och niemand
En hij voelde in zijn rug het minachtend schouderophalen, en hij zag de gezichten der jongens. Theodoor keek bijna om. Een machtige trots weerhield hem gelukkig. Een mensch moest de eigenwaarde hebben om dat tuig te toonen dat.... Hij hoorde de deur
opengaan wacht, nu zou die vént wel afscheid nemen, daar zou
hij op wachten, dien dan eens achterna loopen en eens flink op die joden afgeven. Misschien kon hij hem nog bekeeren.
't Was me ook wat fijns, die vent, om met zulk volk te heulen. Zeker een bankroetier of zoo iets, want wie zóu nou.... Nee en nu móést hij, Theodoor, toch omkijken.... sterker dan zijn wil was 't. En wat zag hij ? ? daar was die vént naar buiten gekomen, die de Behr zélf, en die dreef ze allemaal, als en herdershond zijn schapen, in huis. En die blonde kerel ging met een zeer verheugd gezicht, terwijl die de Behr hem op den schouder sloeg, mee naar binnen. Onsmakelijk was t, walgelijk, je werd er gewoon onpasselijk van. Zoo'n aangehaal! zoo'n kruiperij! zoo'n vleierij! Blij dat er iemand die hóóger stond, ómdat hij van een ander geloof en alsjeblieft 'n ander en supérieur ras was, mee naar binnen ging. En die vent, die zich liet beduvelen. Zulk naar volk. Hoe kregen ze 't gedaan, hoe kregen ze 't gedaan, vraag ik je!.... En wat zonden ze nou daarbinnen nog uitvoeren? Eten, drinken en natuurlijk muziek spelen, muziek, muziek, muziek.... Natuurlijk, daar waren ze jóden voor. En zij zou lachen met dien vent, en die vent zou 'r mooi vinden. Ja, mooi was ze, daar ging geen haar af. Het duurde lang eer Theodoor thuis was, en eer hij in bed lag. Dirk, die een kamer met hem deelde, werd er wakker van, zoo hard schreeuwde Theodoor in zijn droom, akelig lachend: „Muziek muziek .... Sophie de Behr .... joden! joden!"
Deze droom kwam Dirk een beetje verdacht voor. „Nou, als die vent niet dol met Phie de Behr was!"
„Zeg's, van wie heb jij van nacht gedroomd?" vroeg Dirk, aan 't ontbijt, met allen om de tafel gezeten:
„Van jóü niet, hoor!" kribde Theodoor, lont ruikend.
„Ja, dat merkte ondergeteekende, want je brulde me eenvoudig klaar wakker met je: „Muziek, muziek, Sophie de Behr, joden, joden!" Ben je zóó dóódehjk van Phie? Ongelukkig voor je."
Diana, Julia, en het beminnenswaardig Christientje gilden het uit van den lach, en keken Greet aan, om te zien of zij niet, evenals de beklagenswaardige Theodoor, met zijn hem ontsnapt geheim,



204
op de pijnbank zat. Woedetranen drongen Theodoor in de oogen, en Greet, die hem kende, begreep, had medelijden met hem. Theodoor bukte zich onder de tafel, om Anton, die zich alleen bemoeide met zijn dikke boterham, te zeggen dat deze hem schopte. „Ik doe niks!" weerstreefde deze verongelijkte onschuldige. „Ik dóé geen ééns wat."
„Och, och," zong Dirk, „de liefde, de liefde heeft hem zoover gebracht."
„Wel nóódig van zulk volk te droomen, al erg genoeg dat 't bestaat...." verkondigde pa Hemming, zijn derde snede brood boterend. Greet vond dat dit weer erg leek op: „onbeduidend en tegelijk verderfelijk voor de jeugd schrijven."
„Ja, maar over je droomen!" onderwees Dirk, „heb je niks te zeggen, en over je hart ook niet, wat dat betreft."
„Zoodra iemand een schuldige neiging voor een uit dit volk in zich voelt opkomen, is hij gedwongen die neiging te bestrijden; is hij zedelijk verplicht daartoe," zette Gideon zijn taak voort*
„Wel heere gód!" ontsnapte Greet nu toch. "Wat wou jij, hè ?" snerpte Gideon.
„Ik wou dat 'k ze maar had tot famielje!" trotseerde Greet.
„Ja, dat 's nou óók wat.... ik bedoel van pa.... die menschen doen ons niks!" meende Lucie, „en Phie de Behr is een mooi meisje. Daar gaat niks van af."
,,'t Is zónde ...." kwam er op eens uit het ronde verschrikte gezicht van ma, waarin de ronde oogen angstig ronddwaalden. Theodoor bestreed dat hij zelfs in een droom zulken waanzin geuit had. Dirk loog het, zooals hij altijd alles loog.
„Nou kom, dat zal ook wel!" suste ma. „Dorus ziet de menschen nooit, hoe kan ie dan van ze dróómen? En waarom moet ie nóu juist verliefd zijn? En op Phie de Behr nog wel."
,,'t Is nou genoeg over die lui, vróüw!" bestrafte Gideon.
Vóór één keer in zijn leven voelde Theodoor zich eenigszins verwant aan zijn moeder, ofschoon toch nog meer aan Lucie. Het had hem goed gedaan dat Lucie Phie de Behr beschermd had. Zijn vader, nou ja, die was op één punt gek, dat wist iedereen.
Na haastig eenige brokken door zijn keel te hebben gewrongen, stond hij van tafel op, wétend dat ze 't over hem zouden hébben, vernêderd, te kort gedaan in zijn eer. O ver weg, ver weg! Indië, Transvaal, Austrahë. Wat bónd hem hier? Niet zijn lieve familie. Nee, waarachtig niet, om den dóód niet. 't Was alleen zij. Sophie de Behr. O, dat hij zoo ongelukkig moest zijn juist op haar te verlieven, op een van die. En, heelemaal, zij was hem niet waard. Als hij dacht aan dien kerel van gisteravond! Je kon zien, zij hield van dien kerel, nier van de natie, en óók blond, net als hij, Theodoor I



205
Hij deed moeite het niet uit te snikken. Want hij hield van haar, hij hield zóóveel van haar, het deed hem al goed als hij het huis maar zag dat haar borg. Maar hij begon er nu toch aan te twijfelen, of hij haar ooit zou kunnen doopen en tot mensch in de samenleving maken. Want die vent van gisteravond....
HOOFDSTUK XV.
Donald bleef op eens weg van de Hemmings, men zag hem niet meer. Het maakte Diana en ook Juha wanhopend. Lucie nam het doodkalm op. „Gut, als die jongen nou toch geen lust heeft om hier te kómen, dan heeft ie toch wel vrijheid om wég te blijven. Als je zóó vrij nog niet bent."
„Wel ja," beaamde Greet, maar zij had al dadelijk spijt iets gezegd te hebben, want boven haar hoofd barstten de wolken natuurlijk los. Diana vloog zelfs op haar aan en greep haar bij den arm. „En ik zeg je dat hij door jou niet meer hier komt, door jou, door jou!! Wat je die avond gedaan heb, weet ik niet."
Ma moest de twee scheiden. „Diaantje, kalm *n beetje, kalm 'n béétje. Wat heb jullie der nu aan zoo te plukharen? Denk nou 's an pa, die zou dat toch ook nies goedvinden. Toe, denk nou 's an pa, Diaantjelief."
„Paaa?" smaalde Diaantjelief', „wat geef ik om paaa? U vergeet ook altijd dat we geen schoolkinderen meer zijn." Ma zuchtte zwaar. Zij voelde zich niet bij machte Diana te regeeren, zij was bang voor haar. Dit felle hartstochtsschepsel kon zij, eenvoudige ziel, niet begrijpen, en zij wenschte evenals haar man maar dat Diana getrouwd mocht wezen. Maar daar zij zelf buitengéwooh zedig in haar optreden was, stuitte deze heftigheid steeds zeer haar gemoedswezen. Zij was een kalm kabbelend beekje, Diana een onstuimige zee. En het beekje kon er niet over uit, dat het de zee had voortgebracht. *t Was waar, Diaantje was zoo^knap. Misschien was zij een beetje zenuwachtig van wege 't vele studeeren. Och ja, dat had je meer zoo. Maar dat bedaarde wel.... zeker, dat bedaarde wel.
„Greet, geef jij nou ook 'n beetje toe. Jij mot ook nou 's een
beetie verdraagzaam wezen, zoo hard heb je 't nou ook niet "
redeneerde zij ongerijmd en gejaagd, niet wetend hóé den vrede weer te verkrijgen.
„Wie werd er nou geschud?" vroeg Greet op den man af, „Diana of ik? En ik doe niet eens wat terug. Laat zij zich gek aanstellen, ik niet,"



206
„Nou ja maar.... Greet, pa heeft gisteren erg geklaagd over de gaten in zijn sokken, ik zou ze maar 's gaan stoppen."
„Ik vind 't geschikt...." zei Greet. Diana was buiten zichzelf over Greet, maar Lucie keurde goed, en Juha glimlachte fijntjes.
Terwijl zij stopte, peinsde Greet over Donald. Zij miste hem even hard als de anderen, zöo niet meer, want zij had hem innig hef, en toch voelde zij zich veilig, nu hij niet meer kwan; 't was of er een dreigend gevaar voor haar geweken was. Zijn bekorende persoonlijkheid beroofde baar toch steeds van de gemoedsrust die zij zoo noodig had. Zijn groote donkere oogen, die zoo konden vleien en streelen met hun bruin dons, waar je als in wegzonk.... Zijn lange slanke lenige lichaam zijn mooie welgevormde handen .... Nu was zij gelukkig sterk geweest.... maar zou zij ze een tweeden keer weerstaan, ongelukkig en verlaten op aarde ais ze zich voelde ? ^Vaarom was het zondig, veel, heel veel van iemand te houden, vooral voor een vrouw?.... Ze voelde nog zijn kussen, en heel haar wezen trilde nog van de zaligheid, die haar toen doorvaren had, als zij er aan dacht Als hij nu weer eens kwam....
O kwam hij maar, kwam hij maar.... dan zou ze hem al die kussen teruggeven, haar armen om zijn hals. Zij had tijden nu dat zij loom haar huiswerk verrichtte, moeite hebbend het tusschenbeide niet uit te schreeuwen van het wee dat haar naar de lippen drong. Eerst was zij zoo blij geweest met haar eigen kamertje' en zijn jurkje van voeringgrauw, maar nu werd het baar soms of het haar zou smoren tusschen zijn enge zonnige heete wanden. En wanneer de zon den zolder niet blakerde, en de regen alles vergrijsde met zware schaduwen op de muren, dan voelde zij het geheel van een troosteloozen zwaarmoed en verlatenheid, of dit het einde der werel was en geen terugkeer mogelijk naar bewoonde en gezelliger streken. Haar hart smachtte. En het deed haar ontzettend leed dat hij was gekomen in haar dor en vreugdeloos bestaan, om haar dit nog moeilijker te dragen te maken. En dan weer was zij dankbaar dat hij haar was verschenen, want het eenige héél héél lieve, dat zóete waar elke vrouw op wacht eens, had hij haar toch gegeven. En was dat niet heerlijk? Zij, de verschoppehng, zij had zijn kussen genoten, een voorsmaakje van het paradijs, zij en niet Julia, niet Diana, niet Lucie, zij, de stumperige Greet. Maar omdat het ook zoo heel mooi was geweest, had zij het niet lang mogen behouden, dit geluk. Want geluk was nu eenmaal niet voor haar. Wat kon zij verwachten? Zij moest alles maar geschikt vinden.
En aldus zakten alle hevige gevoelens uit in berusting, effenden zich tot kalme waterpaslijn. Het móést gedragen worden. En het zóü gedragen worden bij al het overige.



207
Toch laaiden nu en dan weer uit die berusting vonken op, maar geen liefdevonken, het staal van haar fierheid sloeg die vonken uit. Hij had haar mooi voor den gek gehouden hè? Zie je wel, nu kwam hij niet meer met zijn „kleuter," en „wat ben je mooi." Hij was dien avond opgewonden geweest, overmoedig, hij had behoefte gehad aan vrouwenliefkoozing, en hij had haar durven gebruiken daarvoor! Haar, de ongerepte. Het bloed steeg haar heet naar de wangen, zij sloeg de handen voor het gezicht, zoo schaamde zij zich in de eenzaamheid van haar kamertje. O goddank, zij was sterk geweest, o goddank, goddank. Neen, nooit zou zij zich weggooien, nooit, 't Was immers toch geen ware liefde van hem, *t was toch maar spel. En met honderd meisjes had hij stellig al zoo gedaan.... Hij kon jaren wegblijven, tien, twintig, dertig jaar, hij kon wegblijven zoolang zij en hij leefden, nooit zou zij hem schrijven, of zelfs iemand die hem kende er naar vragen waar hij gebleven was. Want hij had haar toch beleedigd, zwaar beleedigd. Zijn doen dien avond was éen akelige zwarte vlek in al het reeds sombere harer herinneringen, een vlek van rouw, door geen tranen uit te wisschen.
Doch als de brand des toorns daarbinnen toch eenigszins gebluscht was door die tranen, vergaf zij hem weer en berustte. Maar schrijven zou zij hem nooit en naar hem vragen ook niet. En dan was zij weer blij, zielsblij met haar kale kamertje, waar zij zich veilig gevoelde om haar gedachten, die zij vreesde dat men zou kunnen raden en vijandig bespreken, uit te denken.
Diana dacht er anders over. Zij stapte, na drie weken van hevig verlangen en onrust, naar Donalds kamers, maar de juffrouw stelde haar hevig teleur door te zeggen: „Meneer is al langer dan veertien dagen op reis, juffrouw, dame, naar meneers mama in Oostenrijk
„En waar is meneers adres....?"
„Ja " aarzelde de juffrouw, „dat mag ik eigenlijk niemand geven op één mensch na en die zal ü wel niet
zijn
„Zoo, die zal ik wél zijn, ik ben meneers nicht ik ben hier,
wel 's geweest, een enkelen keer
„Dat herinner ik me niet " aarzelde de juffrouw, „maar misschien heeft Reintje u dan opengedaan."
„Mijn naam is ook Hemming dus dan kunt u toch begrijpen dat ik een nicht ben." Diana was op het punt haar visitekaartje te geven, maar bedacht zich plots. Het gezicht der juffrouw had intusschen zijn bedenkelijke plooi verloren en was opgeklaard in zekere beminnelijkheid.
„Is u dan meneers nicht, juffrouw Gréét Hemming?" vroeg de



208
juffrouw, op haar beslist, hoewel steeds bedeesd bescheiden toontje. Zij beschouwde Diana toch nog met eenigen argwaan.
Diana's hart kreeg een knauw, al was het eenvoudig vraagje van dit zedig menschje, met echt burgerlijk Hollandsch van het voorhoofd achterover getrokken haar, en oogjes als half dichte schelpjes — een wild beest geweest, dat er plots zijn tanden in zette. Zij werd er bleek van, maar:
„Ja," loog zij onvervaard, met harden blik trachtend te bestrijden het wantrouwen haar toeglurend van onder de geloken oogklepjes van het mager menschje, wier beenige vingers besluiteloos plukten aan een helder blanken boezelaar. Eindelijk week dit wantrouwen voor Diana's beslistheid. „Komt u dan maar hier, dame...." Zij ging de nicht van haar huurder voor door een breede zindelijk witte gang naar een klein zijvertrek, bijna geheel ingenomen door een groote ovale tafel met wijnrood kleed. Daarop stond een werkmandje en Diana bespiedde haar met stekende basiliskenblikken uit haar kleine rosbruine oogen, terwijl de juffrouw een bundeltje breven op haar hand uitschoof als een spel kaarten.
„Hier ...." zei de juffrouw eindelijk, „heeft u het adres, maar meneer heeft u nog een brief geschreven, ten minste als die voor u is " U bent dus wél juffrouw Greet Hemming, zegt u?"
„Zeker, natuurlijk." Diana- werd zéér driftig, zóó driftig, dat de juffrouw eindehjk gelóófde. Diana rukte haar het uit een zakboek gescheurd papiertje en den brief uit de hand, las zonder blikken of blozen het adres: „Mejuffrouw Margaretha Hemming, in handen," knikte de juffrouw nurksch toe, en zei: „U hebt hier zeker altijd met rare menschen te doen, dat u mij niet geloofde. Ik begrijp niet hoe mijn neef hier blijft. Ik zal 't hem zeggen hoe u was, hoor."
„Vraag excuus, dame," de juffrouw werd er rood van, „wij hebben hier altoos kéürige menschen, en meneer Hemming is hier dubbel en dwars tevreden, maar als die menschen, onze huurders, vertrouwen in óns stellen, dan kunnen wij niet te sekuur zijn, nee, dat kunnen wij nóóit." Zij het Diana uit en tuurde haar na. „O gód, wat een akelige hagedis van een mensch is dót nou, meneer Hemming keek nogal zoo teer, toen ie 't over der had. Nou, maar dat 's me ook de. smaak wel, dat had ik nooit van meneer Hemming gedacht, maar je kan op den smaak van de mannen nou wel nóóit an. Zou 't 'n geheim angaasjement zijn? Zeker wel, de ouwelui
maggen der zeker niks van weten. Daar scheurt ze de brief open
o, wat 'n kwaadaardig akelig bleek gezicht gód, als ze 't nou
toch 's nier was wat zou'k dan wel op m'n geweten hebben..;.
was nou Gijs maar thuis, die heeft veel meer flezelemiekennis als ik maar zoo'n man! net 'n boosschap als je n'em nóódig heb



209
Gijs had 'cm der misschien niet gegeven. Maar ze hiet toch ook
Hemming— anfijn—" de juffrouw haalde de schouders op, en sloeg de deur toe, met het gevoel als had ze iets gedaan dat niet goed was.
Diana was intusschen naar een bank'in het park gestapt, zette zich en las, terwijl haar de letters voor de oogen schemerden en het papier in haar wasbleeke vingers trilde als een espenblad;* dien brief, overvloeiend van teederheid en liefde voor Greet. En wat haar het meest er in hinderde was de eerbied voor Greets zuiverheid van ziel. „En je bent mooi. Je beeld wil me maar niet loslaten, Greet, ik zie je nog steeds met je grijze kinderoogen en je losse goudblonde
kroesharen— of eigenlijk net bleek goud is je haar en zoo
zijdig, zoo zacht ik druk er mijn gezicht in terwijl ik je schrijf,
helaas, ik moet 't doen in mijn verbeelding. Mijn moeder is plots ziek geworden te Praag, en zij wil mij zien. Arme ziel, ik heb haar in mijn leven genoeg tegengewerkt, om niet dadehjk te gehoorzamen nu. Ik durf je, om heve Diana, geen brief over de post sturen. Ik weet dat je van me houdt, Greet, zuiver schatje, ik heb je hartje voelen kloppen tegen mijn hart, je zult wel naar mij toekomen als je me niet ziet.... want je bent toch niet meer boos op me.... op je Donny, noem me eens Donny, zoo werd ik genoemd toen ik een kind was, en zoo wil ik voortaan genoemd worden door jou "
Diana kón het niet langer uithouden, zij frommelde eerst den brief ineen tot een bal, en scheurde hem toen in kleine stukjes. Ze waren maar steeds niet klein genoeg. Kunnen eten had zij ze, kunnen malen. „Daar Donny en Greet, daar heb jullie wat van Diana!" En zij deed de handvol snippers als sneeuwvlokken dalen over het geschoren groene gras, dat een bed hooge bloeiende rozen in zijn breeden ovalen band sloot. Akelig kil wit als stukjes lijkwade deden ze op het keurig zonnig groen, dat er iets slordigs door kreeg. Zij wankelde op haar loodzware beenen, toen ze zich verhief van de bank, om den verren tocht naar huis te ondernemen, dien gedenkwaardigen Zondagmorgen.
In de tram zat zij op verdere wraak te zinnen, met zulk een nijdig venijnig gezicht, dat een klein blond meisje, over haar, er, bang, iets van zei tegen moe. Het adres had zij eveneens verscheurd, doch met voor haar alleen verstaanbare afkortingen opgeschreven in haar notitieboekje. Als zij eens Greets hand nabootste enhemeenvin-
nigen afwijzenden brief schreef Maar de studie daarvoor, en
Greets hand verschilde zoo totaal van de hare Greet had een
ronde kinderhand en zij een spits, zeer ineengedrongen schrift. Toch maar probeeren. Op zolder, dat wist zij, lagen oude schoolboeken van Greet met oude van hen allemaal. Er waren nog Wel cahiers ook
Greet Hemming.
14



210
„Wat doet Diana toch, gaat ze nog leeren schoonschrijven op haar ouden dag ?" vroeg Julia aan Lucie.
„Ja, dat heb ik ook al gedacht. Ze zegt dat ze op bureau over haar schrift klagen
„En merken ze dat nü pas ?" verbaasde zich Julia. „Dat hadden ze haar dan ook wel vroeger kunnen vertellen."
„Nou ja, maar misschien is 't in den laatsten tijd erger geworden, zoodat ze bang is voor ontslag
„Dat kan, en men is nooit te oud om zich te beteren," leeraarde de taaiarts.
„Nou, als dat met 'r lieve humeur dan ook maar 't geval was...." zuchtte Lucie, „maar dat betert niet. Ik zal wel niet trouwen, maar' later met Diana samen wonen, dat nóóit."
De brief werd behoorlijk door Diana verzonden. En het rood harer kleine oogen lachte in zegepraal, en om haar mond gleed iets wat des duivels was, toen zij hem in de bus liet vallen.
En de famihe Hemming verbaasde zich over het voortdurend wegblijven en zwijgen van Donald, zonder reden. Natuurlijk zag Gideon er Greet nijdig op aan. Diana, in de zekerheid dat héér de zege was, plaagde Greet openhjk met hem. „Jammer voor je, hè, nou kan -hij je mooie héér'niet meer bewonderen." Greet gunde haar geen antwoord, en Dirk, niet om Greet bij te staan, maar om Diana te tergen, vroeg: „Ben je daar nou nóg altijd jalóérsch op ? Jongens, jongens." . *
Toen begon Gideon te toornen. „Dat komt, jullie die mij altijd tegenspreekt, moest natuurlijk met geweld weer dien kerel in huis halen. En ik wist wel wat soort van gebroed 't was. Met zóó'n moeder."
Daar geen hunner in een zijner hévige buien tegen pa op kon, zwegen zij allen solidair. Doch met uitzondering van Greet, schamperden zij naderhand ma neer, die zich verplicht gevoelde pa te beschermen' en te verontschuldigen.
De zomer liet in zonnedagen traag zijn groen ros verven door een laten herfst, en het bruin en roode loof werd verschrompeld van de boomen gerukt door den ruwen winterwind, die grimmig om hun hulpelooze naaktheid heenhuilde, folterend hun kale takken en genietend van hun rillingen. En steeds geen nieuws van Donald Hemming. Nog vertrouwend had Greet de lichtende zonnedagen meegeleefd, dè herfst schonk ook haar iets van zijn rijken weemoed, deed haar, al was 't slechts hélf, gelooven aan iets beters, er bloeiden



211
nog asters veelkleurig in het tuintje, zij hieven hun paarse rose en donkerroode sterren naar blauwe lucht, er was leven, er was hoop; doch de winter met zijn doode dagen bracht ook in haar jonge ziel de dood. Elke winter, wel is waar, schonk haar behoorlijk haar deel zijner troosteloosheid, maar de grauwe soberheid thans de hare, bleek haar schier te machtig. En dit terwijl zij het betrekkelijk beter dan vroeger had,, want Lucie, die haar dwalingen tegenover Greet scheen in te zien en wier antipathie tegen de kribbige Diana toenam, was nu vriendelijk voor Greet, had haar een grijze japon zoo goed als nieuw gegeven, en een paar zeer weinig gedragen blouses; ma had op een lappendag een coupon gevonden, waaruit Greet een rok voor zich mocht maken; Theodoor, die zijn eigen leed te verduwen had, plaagde haar niet meer, en het brutale Christientje werd door de dreigende vuist van Piet Proppers in bedwang gehouden, terwijl Johan Tonijn zelfs gezorgd had dat zijn ouders Greet eens op de koffie vroegen. En van eens kwam meermalen. , Vader en Moeder Tonijn, wien de geleerdheid Julia's steeds drukte, verwonderden zich, toen zij Greet nader leerden kennen, zéér, dat de familie Hemming nog zulk een ongeknutseld lid telde, en moeder Tonijn weidde naar hartelust tegen Greet uit over huishouden en koken. „Och kind," zeide zij eens in een uur van vertrouwelijkheid, toen het gebleken was dat Greet beter flensjes kon omgooien in de pan dan zij, „óch, kreeg ik jóü maar tot schoondochter, dan zou 'k véél meer op mijn gemak zijn, want met al die geleerdheid weet ik toch geen weg.
Jij bent je gewicht in goud waard voor de keuken, en daar wij tóch in schoenen en laarzen doen, zouën we je met plezier van je been hebben afgeholpen. Wij zouën je wel récht gedaan hebben, want onrecht nee, dat kunnen wij niet zetten. Ik weet alles wel door onzen Jan, ja, we weten 't hier wel." En mama Tonijn knikte langzaam plechtig. pllll
„Och," zei Greet droevig, „ik heb 't tegenwoordig nogal schikkelijk, als 't maar weer een beetje gaat."
„En je hebt waarachtig nog mooi haar ook," bewonderde papa Tonijn, met zijn pijp er naar wijzend.
„Der zijn der van zijn leven getrouwd...." een haal nóü "
hier maakte hij Greet onzichtbaar door haar te hullen in een wolk
tabaksrook „die véél minder waren dan jij." Greet voelde zich
ondanks alles een weinig opgemonterd door deze troostredenen, en de tabakswolk hinderde haar niet, geblazen als die werd uit een mond waaruit tevens iets vriendelijks kwam voor haar.
, Donald bij zijn vrij ernstige zieke moeder, had indertijd een schok gekregen bij de lezing van het door Diana saamgeflansten epistel, een schok van pijn én teleurstelling over zooveel vinnigs



212
en venijnigs, (want Diana had natuurlijk de ingevingen haars harten gevolgd,) schok als hij gemeend had nimmer dpor één vrouw te kunnen ontvangen. „Dit van Greet, dit.... 't was om niet te gelóóven .... Maar 't zou wel van haar zijn, natuurlijk was 't van haar, die ronde onbenullige letters, die taalfouten, die stijl van Jan Kalebas. Maar de geest van Diana was toen zeker in haar gevaren. Misschien had ze die lieve zuster in vertrouwen genomen en geraadpleegd en had die gedicteerd. Maar neen, dan zou de stijl beter geweest zijn .... Want dat: „ik vin 'tgeschik ...." zonder d en t .... was toch wél écht Gréét. Enfin, hij had zich een beetje laten vervoeren dien avond .... maar om nu zoo grof plomp dienstmeidachtig te worden terecht gezet.... 't Was om haar nooit meer aan te kijken. Hij kon er niet over uit. Zou ze .... zou ze nou écht dat tang, niet die tang, maar dat tang, dat stuk tang in vertrouwen hebben genomen, zou ze zoo alles ontheiligd hebben ? Zou ze hem daar tegenover hebben verraden, zij, de trotsche ? 't Was om razend te worden. Zijn liefde, dien avond, mocht al niet van de édelste soort geweest zijn. lief had hij haar gehad, en hij hield nóg Van haar. Kleine Greet, dat hij zich zóó in haar vergist had .... Maar och, zoo n stumper ook weer, wat een leven, wat een opvoeding. En toch dat zij hem dit lapte, zij, die hij juist bewonderd had om haar goedheid en liefheid in dat beróérde huishouden, waar haar ziel zich wond stootte aan de boosaardigheid van iedereen. Zij was een plekje zonnige goedheid daar, onbesmet gebleven al die jaren door 't laag-kleinziehge om haar heen; als lelie waarachtig was zij uitgebloeid boven doornen en distels.... en daar bakte zij hem zoo'n poets.
Na de volslagen zielloosheid van al zijn flirtdames en gekochte en ongekochte geliefden, had de onbevangen kinderhjkheid, de eenvoudige oprechtheid en de zedige schroom toch vooral van het arme versukkelde wezen dat zich Greet Hemming noemde, hem nog frisch aangedaan als bosch- en veldgeuren, na bedompte stadslucht. En hij ademde met verrukking in die vrije reine atmosfeer .... Of hij het altijd zou doen — betwijfelde hij, want hij was zeer ongestadig, maar enfin, voor het oogenblik wenschte hij niets dan dat.... en daar werd het frische bosch plots voor zijn neus afgesloten door een gedrochtelijk hek — Nee hoor 't was bar ongelooflijk.
Mevrouw van der Plaats had naar Greet gevraagd en Donald had haar verteld zooveel hij wilde. Zij beklaagde Greet in alle oprechtheid. Maar den wensch iets voor haar te doen, wilde zij niet bevredigen. „Greet zou in ónze omgeving niet passen," zeide zij, ,,'t is een sloofje, en dat zal ze altijd blijven. En jij bent nu toevalligerwijze met hen in aanraking gekomen, maar ik verkies van al wat er buiten mijn eigen gezin Hemming heet, bevrijd te blijven. Laat



213
jij je nu alsjeblieft niet door medelijden verleiden tot iets geks, Donald. Je moet altijd alles anders doen dan een ander, maar tracht nu alsjeblieft de gevolgen vooruit te zien. Je deedt beter gauw af te studeeren dan je om Greet Hemming te bekommeren."
Wanneer iemand Donald de les begon te lezen, kwam zijn bloed aan het koken, geen beter middel had mevrouw van der Plaats kunnen bedenken om hem op te wekken tot handelingen in strijd met haar uitspraken. „Geluk kun jij haar toch niet geven,'t; arme schepsel is gedoemd tot ongeluk, en je komt in een familie, waar geen mensch die een greintje redelijkheid bezit, in zou willen komen."
„Zóó en de aanstaande van Juha dan, Jan Tonijn?"
„Nu ja, zoo n burgerjongen, een schoenmakerszoon ziet op tegen een onderwijzersdochter, en als hij een verstandige schoenmakerszoon was, deed hij 't ook niet. Maar hij heeft zeker veel weg van de visch waar hij naar heet.
Wie wil nu de schoonzoon worden van Gideon Hemming ? Dan kan ik veel beter begrijpen, dat iemand 't wordt van die muziekvrienden van je, de Behr. Dat zijn tenminste menschen, volgens je beschrijving, ofschoon ik ook liever heb dat je daar niet komt, 't houdt je maar van je werk af."
„En dan moet je de heerlijke Gideon over die lui hooren te keer gaan."
„Nu ja, maar heb jij nou gehoord van iemand over wie hij niet te keerging? Waar die man voor op de wereld gekomen is ? Alleen om een ander den dood aan te doen. En laten we er nu maar over zwijgen en Greet Hemming in de keuken laten met haar potten en pannen. Hè, ik kan niet meer praten, mijn borst en keel doen pijn. Roep de verpleegster, Donald, en laat zij de omslagen ververschen."
Alleen op zijn kamer meesmuilde Donald over die lesjes van zijn mama, die met al haar wijsheid net zoo min begreep wat 't leven van een jongmensch was als de eeuwig verschrikte moe Hemming. Zij moest eens weten hoe Donaldje echt lééfde 't léven. En misschien wist zij 't wel door Jemmy, maar ze hield zich van den domme. Hij had er al wat duiten doorgelapt, god bewaar me, als hij 't allemaal hier op tafel had, dan zou hij nu aardig zijn beren kunnen afdoen. Die zou hij nu ook wel kunnen afdoen, maar dan moest hij 't yoor een poos heel krap aanleggen, en daar had hij om den dood geen zin in, snap dat wél. Als de oude vrouw, die hij nu zeer ontzien moest en week moest krijgen door den liefdevollen zoon te spelen, nu maar ééns béter was, dan zou hij 't 'r wel aan het verstand brengen dat hij 't verdómde langer met die verdómde wetboeken opgescheept te zitten, dat muziek zijn sfeer was en bleef, dat hij zich



214
aan zijn piano wenschte te wijden en ook zijn stem, een lichte maar goede tenor, verder wilde ontwikkelen. Tenoren waren goud waard tegenwoordig. Hij wilde wel bij de opera, als er wat, uit werd. Acteurs! lollige lui, beter dan bourgeois. Die drukte van mama. Wat was de óüwe geweest.... koopman in suiker en nog
wat hoe hij Donald, met zijn poëtischen aanleg, nog uit al die
suiker was te voorschijn gekomen!?? Onbegrijpelijk. Er waren
raadsels in de natuur waar je eenvoudig voor stil stond Toch
zeker 'n geval van atavisme misschien de over-groo'tvader van
den ouwe, of van zijn moeder En hij zou zich blijven bemoeien
met kleine Greet, want hij was de eenige die 't worm een beetje troetelde.... er was toch geen kwaad bij.... hij zou zich wel bedwingen, en zij zou ook wel zorgen.... En tóén kreeg hij Greers brief.
Na woedende tooneelen met zijn moeder, die hij na haar beterschap bijna even ziek maakte als zij geweest was, reisde Donald naar Holland. Hij had nu zijn vast besluit genomen, hij zou nog een maand of wat in Holland blijven om zijn zaken te regelen, en dan naar Parijs gaan, om zijn muziekstudie ernstig aan te vangen. Zijn tenor moest gekeurd worden door een groote autoriteit, en dan zou hij verder zien. Hier wisten ze er, volgens hem, toch niets van.
Mevrouw van der Plaats oordeelde dat hij de familie ging onteeren, de zusjes van der Plaats vonden 't toch wel leuk en interessant, en de vossende Jemmy schreef Donald: dat iedereen maar moest weten wat hij deed, doch James Hemming zou zich het lot van zijn broer niet aantrekken als die zotte onderneming mislukte, en wat kon je er anders van verwachten? Daarbij schold hij Donald voor een mallen kwast van wien nooit iets terecht zou komen. „Geléérde idioot," schreef Donald, wiens trots vuur en vlammen spuwde, terug, ik sprong nog liever in de Seine, dan ooit jouw hulp in te roepen bij tegenspoed, en ik zou waarachtig niet van je vorderen dat je naar de Morgue kwam, om mijn lijk te identificeren. Voor mijn part tol jij naar den bliksem. Hier scheiden zich onze wegen voor goed."
Aan zijn moeder zond hij deze laatste onderstreepte phrase eveneens.
Wanneer hij zich op muziekgebied eens naam zou hebben verworven, kon mevrouw van der Plaats die de meisjes nu belette hem sympathie te betuigen, de eerste stappen doen tot een toenadering, hij zou zich nooit daartoe verwaardigen.
Mama van der Plaats toornde, scheurde den rampspoedsbrief in tweeën, en stuurde Donald de stukken terug. Zijn broeder lachte zich kwasi slap om zijn Donaldschen epistel en besloot hem zorgvuldig te bewaren. „Uw oudste zoon," bemoedigde James



215
Hemming, die alle kunst uit den boozen achtte, zijn moeder, „draait nog eens de kast in, en dan kunnen wij nog optreden als getuigen a décharge, zoo niet a charge." En met dit al schreiden de zusjes van der Plaats, en hielden zij duizendmaal meer van den driftigen, slechten lichtzinnigen, aantrekkelijken, soms nog zoo heel jongen Donald, dan van den bezadigden, deugdzamen, koelen, hengstenden méér dan verstandigen Jemmy. En als zij goed gisten, meenden zij dat hun moeder dit óók deed, al wilde zij het niet weten. Donald was de verloren zoon, en in de toekomst zou1 hij berouwvol wederkeeren. Dit beeld was zeer aantrekkelijk. En James Hemming bevond dat deugd op aarde niet altijd haar belooning vindt. Niet vroom, hoewél deugdzaam, kon hij zich moeilijk troosten met hiernamaals. Hij troostte zich dus met zijn geleerdheid hier beneden, en hengstte onvermoeid verder.
Hoe blij ben ik dat ik binnenkort voor goed uit dit gat kom, smaalde Donald, op een winkelstraattournée door de koninklijke residentie, 't Zal aan mij niet liggen, als ik nooit die Spuistraat meer.zie. Spuistraat? Spuistéég, Veenestéég en Hoogstéég, 't is 't centrum, en dan ben je uitgewandeld, dan kun je den anderen weg door een paar andere stegen nog. weerom naar huis. Om één ding ben ik blij, ik hoef ten minste geen afscheid te nemen van mijn lieve familie op Duinoord. Ik zou een mooi figuur maken als ik daar nu in eens kwam aanzetten, berouwvol en wel. Sacré nom de .... nom d'un chien de nom d'un chien daar had je waarachtig de jachtgodin, niet met 'n halve maan op 'r hoofd als 'r mythologische peettante, maar met een allermalst hoedje; de jachtgodin, lang, plat, wafelijzerachtig uitgehold. En wie had ze daar bij zich? Wie geleidde zij zorgzaam en behoedzaam? 'n Knekelhuis. O, 't was die levende mummie, die haar laatsten adem maar niet kwijt kon, die zich ingeschreven had op de onsterfelijkheidslijst.... tante Carolien. Daar móést Diana voor betaald worden, dat deed ze nooit voor niks* dat zou Gréét doen. In vredesnaam even schuilen.... Koekbakker taartjes eten? hij had er geen trek in, en daar kwamen zij óók natuurlijk. Wollen goederenmagazijn, kinderkousjes koopen of kapertjes? hij was goddank geen vader, en daar kwamen zij óók. In vredesnaam dan maar die goudsmid; een trouwring bestellen of een dozijn zilveren taartevorkjes. Naderhand kon hij zeggen dat de dame voor wie 't was van de bestelling afzag. Bij een goudsmid zou geen spruit Gideons hem durven volgen, En hij schoot in bij den goudsmid, die verheugd opkeek en boog.
„Ik wou .... e beweegbare breloqües zien," verzon hij, met verbazing over zijn vindingrijkheid, „een ventje dat armen en beenen beweegt, een varkentje dat knikt met zijn kop, een danseresje dat



216
huppelt met haar beenen ik bedoel ja tóch met haar béénen."
De meneer uit den winkel herhaalde, plechtig buigend: „Juist meneer met haar béénen, zéér juist."
En Donald, die inmiddels Diana en tante Carolien des goudsmids uitstalling zag bewonderen, viel het op dat iemand moeihjk met zijn armen kon huppelen. „Met haar béénen," herhaalde hij als in een droom.
„En wenscht u dat in goud?" vroeg de meneer achter de toonbank, „of in zilver. In goud heb ik enkele zeer précieus bewerkte en ook eenvoudige artikelen, maar in zilver nog den ruimere keuze, waar ik grooten' aftrek van heb."
„O,.... in góüd .... sprak Donald haastig met één oog op den winkelier en het andere op tante Carolien, wier zeer ingerimpelde huid hij waarnam. Zou hij zelf er ook eens zóó uitzien, dat had in elk geval nog den tijd. O nèe, wacht u eens, ik meen in zilver."
De winkelier had gebogen voor het „goud," nu boog hij nogmaals voor het „zilver." „Ik zal u beide laten zien, dan kunt u keus maken."
„Uitstekend...." zuchtte Donald, „dan kan ik keus maken."
Rukten ze nou nógal niet op, 't werd tijd, hoor. 1:^3
Hij moet me erg verstandig vinden, bedacht Donald op eens, terwijl de winkelier zocht, den rug naar hem toe. Hij zal denken, wat een verstandige klant is dat. Maar hém wachten ook geen twee gorgonen, als hij zijn deur uitkomt. Hè, nou een of*ander bijtend vocht en in 't raam een gaatje en dan spuiten tot hun schoonheid voor eeuwig is geschonden.
Ziet u eens, hoe bevalt u dit zilveren piasje? U trekt aan dit ringetje, bevestigend aan dit staafje, en dan bewegen armpjes en beentjes. Een allerliefste Pierrot, vindt u niét?"
„O een doddige kleine kerel!" barstte Donald in geestdrift los, „een kranig zilveren mannetje. En wat ik vooral bewonder is zijn zilveren kraagje, zijn hals is toch óók zeker van zilver?"
„Hij is gehéél van zilver," verontwaardigde zich de meneer achter de toonbank, „hier heeft u de keuren. „Een uiterst solide artikel. En hier heeft u twee Glückssweinchen een in goud.... een in zilver. Daar voor het raam liggen er ook twee."
Nee ze staan.... dacht Donald, en wat een lieve gelukszwijntjes, ware dótten ooK. Waren ze maar van zilver.
„Als u soms keus wilt maken uit die voor 't raam?"
„Nee, dank u," verzette zich Donald met klem. „Ik zal.... ik wil me décideeren op een varken. Maar ik moet absoluut een varken hebben dat knikt met zijn kop. 't Is voor een dame die daar speciaal op gesteld is.... op zoo'n varkensgroetje."
„Deze bewegen wel hup staartjes, óók heel aardig."



217
„Ja, maar dat is geen kop .... een staart is geen kóp," weerlegde Donald. „En u weet hoe lastig dames kunnen zijn, als ze hun zin niet krijgen." Die voor 't raam bewijzen 't me, voegde hij er innerlijk bij.
De winkeher ghmlachte een fijnen glimlach.
„O meneer, dat bemerken we hier genoegzaam."
Fraai Nederlandsch spreekt #ie man, dacht Donald, en hij weet niet hóé waar zijn woorden op 't oogenblik zijn. De winkelier legde den vinger tegen de lippen. „Ik geloof dat ik toch nog wat
voor u heb, ja, ik héb nog wat voor u eentje in goud, een
varkentje met een bewegend hóófdje én een bewegend staartje.
't Is 't laatste van een serie varkentjes en kost maar veertien gulden vijftig. U hebt er een koopje aan."
„Laat u dan maar 's zien," zuchtte Donald ten einde raad. Gelukkig ze gingen het werd licht en heerlijk voor 't raam
wat een bevrijding. Nu nog wat talmen over 't varkentje, dat hem dan toch nog geluk had* aangebracht. Uit dankbaarheid bevrijdde hij er den winkelier van, wien dat ook weer geluk aanbracht. En zoo verheugden zij zich beiden. Donald, geheel de dame vergetend wie het varkentje ten derde male geluk aan moest brengen, liet het zich door den winkeleigenaar aan de horlogeketting bevestigen.
„Bonjour, meneer."
„Menéért... dank u beleefd...," de deur werd voor hem opengedaan en hij hapte straatlucht in, ƒ14,50 lichter. „Enfin" hij haalde de schouders op, keek behoedzaam rond. Daar liepen ze.... daa dan hij den anderen kant op.
Maar hij had eenvoudig buiten Diana en de liefde gerekend. „Donald!" klonk het op eens gejaagd achter hem.
Verschrikt keerde hij zich onwillekeurig om, en hij zag Diana, hijgend met inderdaad wat kleur op haar dunne witte wangen. Zij had tante Carolien even tegen een muur gezet, en was hem achternagesneld, onbevreesd voor het opzienwekkende van zulk een daad in de Spuistraat. En daanvóoi* bengelde nu een geluksvarken a ƒ14,50 aan zijn horlogeketting. Donald nam den hoed af. „Diana, hoe maak je 't, neem me niet kwalijk, ik ben zeer gepresseerd, ik moet een vrind van den trein halen," loog hij als in één adem, „hou me niet op, anders mis ik hem."
Het kwam Diana verdacht voor.
„Donald, 't doet me zoo'n oprecht plezier je te zien, waarom ben je in zoo lang niet geweest?"
„Mama was ziek, ik was den heelen tijd in 't buitenland en ik ga er nu weer heen ...."
„O waar?" vroeg Diana met groote belangstelling.
„Parijs .... en daar blijf ik voor góéd ... ."



218
„Voor.... góéd ? ?" stamelden Diana's verbleekende lippen. Alle zon ging uit haar leven.
„Ja.... nou, dag Diana, 't ga je wel, waarom laat je dat ouwe mensch tegen die winkelkast staan, ze zal vallen en onder den voet raken, en dat heb jij dan op je geweten, bonjour!"
„Kom, je eens aan?"
„Geen tijd, zal zien, bonjour, compliment, ze wankelt, ze valt,
daar ligt ze o nee, ze ligt nog niet, maar ga naar haar toe...."
Hij verliet haar met enorme haaststappen, en Diana snelde naar tante Carolien, die machteloos, maar uiterst nieuwsgierig, ondanks haar hoogen leeftijd, van uit de verte alles had aangezien.
Daar tante Carolien wel geen erftante was, doch haar lijfrente niet verteerde en een spaarduitje bezat, was Diana nogal eens lief voor haar, welke liefheid, als Donald gegist had, beloond werd met rijksdaalders, soms wel met muntjes van tien. En 't was altijd meegenomen, vond Diana, die van het geld thuis niets zei, en het heel oude mensch naar haar hand wist te zetten.
„Jij mispunt," bromde Donald, plukkend aan het varken, tevens denkend aan Diana. „Enfin, varken, ik zal jou 's bij gelegenheid
present doen aan iemand die ik niet luchten of zien kan maar
tóch niet aan Diana Hemming. Daar ben je nog te goed voor. En als Greet nog dezelfde lieve ongekunstelde was ging ik voor haar, maar nou, ik dénk er niet aan, Diaantje."
Diaantje overlegde intusschen bij zichzelf of zij van de ontmoeting thuis zou reppen of haar zou verzwijgen. Doch zij leed zeer bij het denkbeeld dat Donald voor goed de stad zou verlaten, en Greet en Julia mochten er ook wel een beetje verdriet van hebben. Waarom zij alleen?"
„Ik heb Donald ontmoet," vertelde zij dus aan tafel. En zij had het genoegen én Julia én Greet bleek te zien worden. Julia ontviel zelfs haar vork.
„En komt hij niet eens aan?" vroeg ma.
Diana vertelde wat zij sedert maanden wist en met zekere zegepraal in haar droefheid, voegde zij er bij: „En hij gaat nu weg,
't land uit voor goed " Zij keek Greet, die de oogen neer
had en bang was voor tranen, strak aan.
„En hij studeert hier ...." ergerde zich Theodoor.
„Zoo'n gebluf," vond Dirk.
„Als Holland van zoo'n sujet verlost wordt, is dat nog zoo kwaad niet," oordeelde de teleurgestelde Gideon, weer ten diepste betreurend al de gastvrijheid, die hij dit sujet had geschonken, „maar 't zal met die plannen nog wel zoo'n vaart niet loopen. En ik verlang geen afscheidsvisite van hem. Hij kan wegblijven."
„Juffrouw Greet Hemming is er voor u geweest," berichtte



219
Donalds huisjuffrouw hem den volgenden middag met zekeren nadruk bij zijn thuiskomst van een wandeling. Een vreugdeschok deed zijn hart kloppen, zijn gelaat verhelderde, er kwam tintelleven in het donker zijner oogen.
„Juffrouw wie?" herhaalde hij, met bijna een trilling in zijn stem.
„Greet Hemming, meneer."
„Dezelfde jonge dame aan wie u mijn brief en adres gaf van den zomer?"
„Ja ja, sekuur, meneer. Ik heb ze wel goed onthouën. 't Speet de juffrouw erg dat u niet thuis was, maar ze komt morgen. Zondag, om vier uur 's middags terug. Dat moest ik u zeggen."
Donalds hart jubelde. Lieve kleine Greet, ze had zeker berouw
god, kleine schat, hij zou haar een welkom geven als ze nog nooit érgens gehad had, taartjes.... ijs.... thee, bonbons, een groote taart, en hij zou haar een koninklijken eerbied betoonen, een koninklijken eerbied. 'En zijn gezicht was vol vriendelijk licht toen hij het de juffrouw toewendde om haar zijn orders uit te deelèn.
Dé juffrouw bleef hem oplettend gadeslaan. Hoe was 't heeregods-mense mogelijk dat iemand nou op zóó'n draadnagel verlieven kon, dacht de juffrouw. Dan reken ik men eigen toch nog wel beter. Der zit ten minste an mijn toch iets meer. In elk geval ze was 't, 't spook, en mijn geweten heeft gerustigheid.
Den volgenden middag om half vier was Donald al druk in de weer om met de juffrouw alles te schikken. „Der is eigenlijk veel te veel voor één mensch, meneer," zei de juffrouw bedenkelijk, de wenkbrauwen op.
„Nou, maar ik lust ook wel wat, hoor, en ik zal u en uw-man ook goed bedeelen."
„Nou alsjeblieft dan, meneer, en 't spijt ons dan nog dat u wegga." De juffrouw bracht haar schort aan de oogen, en Donald zegende de bel, die de juffrouw naar beneden riep.
„Daar hè je misschien de dame al...." Nooit was de juffrouw zoo vlug en Donald zoo blij geweest. Het denkeeld van schuld tegenover Gréét had hem omdanks al zijn goed praten, nooit willen verlaten. Hij had niet dien avond.... en.... hij achtte haar hoog, omdat ze weerstand had geboden.... enfin, daar was ze.... ze vergaf hem.... goed best kind.... baby, in spijt van haar leeftijd.... Daar was ze. Hij opende de deur.... hoorde de juffrouw vriendelijk praten op de trap.... de andere, die naar boven kwam, zweeg. Hij trok zich terug, daar de juffrouw die misschien overgedienstig meekwam, het welkom niet behoefde te bespieden.... Hoe raar, 't leek niets op Greets vrij ongelijken tred.... angstig luisterde hij toe....



220
Thans werd de deur geopend. Zijn oogen glansden het in blijde verwachting .... en hij stond tegenover.... Diana. Zijn oogen puilden uit van teleurstelling. Hij deinsde terug alsof hij onverhoeds een slag had ontvangen. En zonder zich te bedenken, gloeiend van spijtige gram over deze indringerigheid, riep hij: En waar is Gréét?"
„Greet?" Diana glimlachte arglistig. „Had je met die dan een afspraak?" Zij legde 'een fleemerig zoeten nadruk op elke lettergreep.
„In elk geval had ik met jou géén afspraak," ontweek hij. „Heb ik je soms gevraagd hier te komen. Hè?"
„Kom, kom," zei Diana, partij trekkend van zijn verlegenheid die zij ried, en met welgevallen de verleidelijk aangerichte theetafel in oogenschouw nemend. „Als jij met Greet een afspraak had, dan zal ze wel kómen, en zoodra zij komt, ga ik weg, dat beloof ik je.... ik wil jullie idylle niet storen."
Donald zei niets meer, hij klemde de tanden opeen, en kneep toen zijn onderlip bijna aan bloed tusschen duim en wijsvinger. Woedetranen had hij kunnen schreien. Dat hij, Donald Hemming, de trotsche, die iedereen dien hij niet wilde van zich afsmeet als een oude jas, zóó de dupe moest zijn telkens van dit voddig wezen, deze alleronbeduidendste onbeduidenheid, dje in niets uitblonk dan slimheid. Wat móést hij doen? Haar er Uitgooien, schandaal maken ? En zij was al bezig met theelichtje en trekpot, deed haar mantel af met een snelheid, die iemand van het tooneel haar niet verbeterd zou hebben. Hij wilde zich ook niet verder uitlaten over Greet tegenover deze lieveling, die toch alles verkeerd zou overbrengen. En er was immers hoop, Greet kón nog komen. Wel beroerd dat dit wezen nu wist.... had hij maar m'ers gezegd
„Wat heb je hier allemaal zalige fijne dingen, Donald," genoot zij met neus en oogen
„Ja, ik verwacht nog meer kennissen ...." trachtte hij zijn eerste onhandigheid goed te maken.
„Ja, dat zei je immers Gréét!" zij glimlachte fijntjes, zoet
klonk haar stem, terwijl haar hart pijn deed van ijverzucht. Zij wenschte zich toch nog geluk met haar brief afhalen en schrijven dezen zomer. Verbeeld je, Greet nu hier, genietend van hem en al dit heerlijks.
„In elk geval, Diana!" hij zag haar dreigend aan, „hoop ik dat je bezoek niet al te lang duurt. Gevraagd heb ik je niet, en mijn geduld heeft zijn grenzen ...."
Zij glimlachte nu smeekend. „Hè Donald, wat ben je toch altijd wreed voor me."
„Kan wel, reden toe. Zeg's, wat ben jij op eens hef geworden,



221
om die ouwe Trijn, ik meen tante Carolien, door de Haagsche straten te escorteeren. Ben je nou gezelschapsjuffrouw geworden? Geeft dat goed, dat baantje?" Hij voelde een behoefte haar te tergen. Nu kleurde Diana toch.
Zij begon met veel ijver thee te schenken, een taart te snijden,
„Geven .... ik doe 't niet voor geld, 't ouwe mensch wou zoo graag nog eens de winkels zien. Misschien is 't voor 't laatst zei ze.... en ik vroeg er 'n paar uurtjes vrij voor."
„O, liet je haar daarom alleen staan, in die drukke straat?"
„Enfin, misschien was 't voor 't laatst. En dan ben ik blij haar nog zooveel plezier gedaan te hebben. Want na die wandeling voelde ze zich niets goed, en nu zal ze maar thuis blijven voortaan."
„De beste plaats voor zoo iemand, 't bed nog beter. Is ze er ziek van geworden? zei je dat niet?"
„Och, 'n heel oud mensch sukkelt toch altijd zoo n beetje, nietwaar ?"
„Maar daar moest jij dan niet toe bijgedragen hebben. Om 'r op 't drukste uur door die volle straat te sleepen..Diana's mond vertrok zich; zij hield vol: „Maar ze wóu 't zelf, ze had 't me gevraagd, en om 'r 'n plezier te doen..
„Ja ja, hm .... als ze dood gaat, heb jij 't op je geweten hoor." Diana wenschte over iets anders te spreken, en begon op een giegeltoontje.... „Weet je 't van ...." Maar hij sloeg er geen acht op, en terwijl hij met een hoofdbeweging de lekkernijen die zij hem voorhield, weigerde, want hij wilde niet samen met haar gebruiken, sarde hij verder: „Zoo, zoo, en ben jij alleen zoo in de gratie bij de ouwe dame, of deel je die gratie met de andère zusjes?"
„Och, ik geloof wel dat ze van mij 't meest houdt.... Greet kan ze niet uitstaan, heeft ze nooit kunnen uitstaan.
„Begrijpelijk. Greet is veel te rondborstig en te goed voor zóó iets."
„Vind je?" Diana trok nuffig spijtig haar mond bijeen. „O...." giegelde zij, „weet je 't van Phie de Behr?"
„Nee, geëngageerd?" vroeg Dónald met levendige belangstelling.
„Geëngageerd.... welnee.... ze wóu *t, zoo'n flirtkind.... dan zie je 'r met die en dan met die."
„Nou, maar dat zou jij tóch ook doen, als je maar kón, Diaantje:"
„O nee Donald, ik ben standvastig."
„Daar kan je dan nog iemand anders dan mij in de verre toe-, komst 'n groot plezier mee doen, maar je moet me niet *t meisje de Behr gaan belasteren uit pure jaloezie. Zoo'n mooi meisje heeft natuurlijk 'n massa aanbidders, en die heb jij niet. En dan is 't ook je ...."



222
„O, ik weet wat je zeggen wil, 't is mijn antisemitisme
Maar dat is al 'n boel minder sedert jij me hebt leeren denken, 't Zou precies zijn bijv. of ik zei, ik hou niet van blónde menschen."
„Ze zijn meestal dónker van haar, berouwvol Diaantje. Ik geloof aan je berouw, en 't is roererfd dat je oprechte natuur je daartoe dwingt. En nou Diaantje, heb ik genoeg van ons duet en ga ik een loopje maken ."
„En je wacht je kennissen
„O, die ga ik afhalen, en dan eten we verder samen de boel op." „O, dus wil je niet hooren van Phie de Behr „God ja, met je geheimzinnigheden, 't mensch heeft toch geen moord gedaan."
„Nee, ze speelt alleen maar, als ze Greet heeft verteld, op soirées bij adellijke families. Verbeeld je, de de Behrs en adel."
„Ik kan je nog wel iets gékkers opnoemen, maar ik ontferm me. En is dat al? Tant de bruit pour une omelette? Ik hoop dat Sophietje 't er goed afbrengt, en dat 't wat money inbrengt, dat is 't voornaamste voor 't kind, hél" eindigde hij met zijn hooghartig kin-oplichten, heen en weer loopend, de duimen in de armsgaten van zijn vest; helsch steeds over die wrede teleurstelling.
Grééts oprechte kinderkijkers of die roode judasgluurdertjes van Diana.
Dat sympathiek uitgesproken „kind" stak intusschen zijn bezoekster. „Och ja, want jóden zien altijd zoo uit naar géld, hè?"
„Waarom wandel jij met tante Carolien? Nou, dag Diana, geachte nicht, compliment thuis! Aan alle zaken komt een einde, dus ook aan 't geduld van Donald Hemming. .Laten onze wegen zich hier nu scheiden,' zei de de pastoor tegen de dominee, toen ze
samen stevig gedineerd hadden. Jij hebt hier ook gedineerd
maar als je nog méér lust.... 't is allemaal tot je dispositie.... ik zal de vrijheid nemen me te retireeren.... Dag.... Er is nog een trekpot vol thee.'
„Hè, Donald, wat ben je gróf.... ik heb nog nooit iemand zóó ongalant gezien." Hij, echter, stapte toe op zijn slaapkamer, die met het\ salon ineenliep, en sloeg de deur met harden slag dicht, waarnaar hij haar afsloot, en zich op de sopha voor zijn bed wierp, dat de veeren kraakten.
Een oogenblik voelde Diana het beleedigende van deze handelwijze, en drongen haar bijtend de tranen in de oogen. Toch bleef zij staan. Zij wilde zich niet gewonnen geven. „Donald!" riep ze.
Geen antwoord.
Zij riep driemaal met hetzelfde gevolg, en haar tong droogde zich dorstig van zenuwachtigheid. Hij zou wel weer binnenkomen.



223
1 •
Het was maar een gril. Daar stond nog zooveel van het voor
Greet bestemde Van 't voor Greet bestemde .... Was 't niet
érgerlijk Zou hij toch een afspraak met Greet hebben? Och,
wel nee, Greet had kookdag, Piet was uit.... zij stond voor het fornuis, toen Diana wegging maar de juffrouw hier had natuurlijk gezegd: juffrouw Greet Hemming is er geweest.
't Was ellendig dat hij nu zoo .... Zou hij zóó razend zijn met Greet.... 't was toch niet om te gelóóven, zijn hersens moesten dan op één punt ziek zijn. Wat zag hij aan 'r? Als zij zich nu in den spiegel keek, zij, Diana met haar knap tenger figuurtje. En dan gééstelijk, hoe blonk ze niet uit! En haar gezichtje zoo lief en fijn. Dat móést toch indruk maken op élken man. Niemand kón
er feitelijk ongevoelig voor blijven Móói was ze, bepaald
móói, ze had een mooi aristocratisch gezichtje; o zóó...." En langzaam draaide zij voor den spiegel rond, reeds een beetje getroost. Zuchtend nam zij nog een kopje thee. En omdat haar tong zoo droog was, schepte ze zich wat ijs ook af. Eindelijk voelde ze dat ze toch niet den heelen tijd daar zoo alleen kon zitten. „Dag Donald!" riep ze nu door het sleutelgat. „Tot ziens! Als je wat beter gehumeurd bent," voegde zij er schalks bij.
„O is dit 't afscheid?" verwaardigde zich Donald eindelijk te zeggën. „De thee óp? Adieu, adieu, waarde nicht, de complimenten thuis."
Een uur bleef Donald nog liggen. Toen was alle hoop Greet nog te zien in hem gestorven. Het was thans volslagen donker. Hij verhief zich van zijn ligplaats, rekte de leden, tastte naar lucifers, stak zijn gaskroon aan, ontsloot de deur, maakte licht ook in zijn salon, overzag de verwoesting op tafel. „Bah!" zei hij. Hij schelde de juffrouw. Hij wenschte dien viezen rommel weg, nu Greet er niet van had genoten.
„Meneer."
„Daar juffrouw, neemt u mee, voor u."
„Dank u, meneer." Het viel haar op dat hij er zoo troosteloos uitzag.
„Juffrouw 1" riep hij haar na, toen zij al bij de deur was met het theeblad. Zij wendde zich om, kwam terug.
„Hoorde ik u niet zeggen, toen er voor 't bezoek van die dame gebeld werd, ,daar is juffrouw Greet Hemming?'
„Ja, natuurlijk meneer, en toen liet ik juffrouw Greet Hemming bij iu boven. O ik begrijp 't al, meneer vindt 't zeker
te famieljaar dat ik de juffrouw der voornaam noemde, maar omdat meneer zelf zei met nadruk van den zomer: ,U geeft dézen brief en dit adres nog ampart aan niemand anders dan juffrouw Gréét Hemming ...."'



224
„En toen gaf u mijn brief aan déze dame?" De juffrouw schrikte van Donalds vlammende oogen en bleek gezicht.
„Ja natuurlijk, meneer, als deze dame toch zeit: ,ik ben Greet
Hemming,' kan ik toch dan staat 't toch werachies niet aan
mijn om te zeggen: u ben 't niet. Ik kan der ook niks an doen als ze 't bij ongeluk niet en is, ik zei, of liever de dame zei dat ze kwam voor u en dat ze Hemming heette óók. Ik zei : ben ü dan juffrouw Gréét Hemming? Anders mag ik niks geven. Ja, zeit ze, dat ben ik. En toen werd ze nog kwaad op de koop toe, omdat ik zoo'n beetje me sanspiesjes had, ziet u, en dat liet merken. En de dame, ik keek der nog na en zag der de brief openscheuren en lezen, zou zich nog over me beklagen bij u, omdat ik sanspiesjes had. Maar daar kan je niks on doen: als je sanspiesjes heb, dan heb je sanspiesjes, en dan kom je der niet van af óók. En ik heb ze nóg. Ik von 't direkt 'n vreemde zaak en ik vin ,t nog
„Best juffrouw, neemt u maar mee."
„Jawel meneer dank u " Met een beetje kwaad rood
■gezicht, omdat zij niet in meneers vertrouwen genomen werd, wendde de juffrouw zich af met het overvolle theeblad, en zeilde zoo statig mogelijk, de deur met haar voet verder openstoótend, heen. „Ik kom nog effen terug, meneer, met de kleine dienbak."
„Best juffrouw, uitstekend."
Het was Donald een marteling het mensch nog voor hem aan *t werk te zien. Zij ruimde af, veegde kruimels van het tafelkleed, nam het witte theeservet weg en de vingerdoekjes. Eindelijk ging ze voor goed, met een schuinen blik van voldoening op meneer, die in den pekel scheen te zitten.
Donald liep als een getergd wild dier in zijn kooi de kamer rond, zijn trots ten hevigste gekwetst.
Diana Hemming zich uitgegeven voor Greet.... Diana Hemming zijn brief opengebroken en gelezen.... en toen Greet zeker opgestookt om hem dien brutalen lorrigen espistel terug te schrijven. Hij had haar kunnen slaan en trappen. O, had hij dit van middag geweten, toen ze daar tegenover hem zat te snoepen. En dus had Greet géén berouw gehad, géén berouw, die had hij dus ook al voor beter aangezien dan ze was. Hij vloekte.... En hij,
gek, die zoo blij was geweest Ja gek, dol was hij ook, om zich
te vervaardigen te gaan houden van zoo ietszoo'n gebrekkig schepseltje.... dat hij voor fijn had aangezien en zoo grof als kabeltouw bleek.... Al zijn ongelijk tegenover Greet was hij weer vergeten.
Dien avond ging hij met vrienden uit tot laat in den nacht, «n het was bijna morgen toen hij thuis kwam, afgemat, ziek bijna



225
van opwinding. Hij wierp zich op zijn bed en sliep een halven dag. Maar het zieke was nier uit hem geweken. Integendeel hij gevoelde zich nog koortsig, lam, beroerd. Wat had hij toch? Zeker
kou gevat en dan dat van Greet ergerde hem buitengewoon.
Hij worstelde zoo een paar dagen door, liet een dokter halen, luisterde niet naar diens raad, voelde zich weer beter, en ging op een zonnigen dag een toertje in een dicht rijtuig door de stad maken. ■ „Scheveningsche weg, voornaamste gedeelten Duinoord en zoo." „Best, meneer."
Hij gaf er zich niet bepaald rekenschap van, maar hij hoopte vurig Greet op straat te ontmoeten. Naar haar huis voor geen géld, maar hij verlangde hevig haar te zien, om dat weerstand bieden.
En hij zag Greet, om den hoek van een Duinoordstraat. Zij hobbelde voort met haar moeizamen gang, en haar gezichtje stond bedrukt. Zijn hart gaf hem een bonk van blijden schrik. Al zijn verlangen en willen ging uit naar dit gebrekkig klein figuurtje, burgerhjk, bijna schamel gekleed, maar met kroes haar dat als gesponnen goud trilde in den zonnewind om haar puur meisjesgezicht, rozig van het loopen. Hij opende met een ruk het portier, sprong uit het voortgaand rijtuig, op gevaar van zijn beenen te breken, tot verbazing van den koetsier, en holde toe op Greet, die bijna tegen een muur sloeg van gelukzalige verschrikking, toen ze die lange lenige vlugge figuur, van de weinigen haar hef de liefste, zag aankomen. Hij belette haar te vallen, greep haar onder den arm. Greet...." hij' staarde haar aan met vochtigen blik, zijn stem trilde haar naam uit als een jubeling.
„Donald...." de hare bracht zijn naam voort als een ademtocht zoo zacht, de aandoening benam haar alle geluid. Het kwam als een schier onhoorbaar klachtje over haar hppen.
„Greet, waarom schreef je me die brief?"
„Een brief? Ik..;, ik heb je er nóóit een geschreven."
„Wat! ? Zeg dat niet alsjeblieft Ik heb er in Oostenrijk
van kunnen genieten."
„Maar Donald, ik zeg je dat ik je nooit een brief geschréven heb. Als jij mijn der nu een geschreven had, zou ik neturelijk geantwoord hebben. Maar ik loop niemand na.... dat wéét je wel."
„Gréét!" hij greep haar twee handen, Waarvan een uit een kaal bonten mofje kwam en de andere een pakje vasthield.... „gelfikkig hoor, goddank.... dan ben je toch wél mijn kleine eenvoudige lieve Greet. Maar wie heeft dan dat nare briefje geschreven, met Greet er onder in ronde kinderletters.... en een stijl van Jan Kalebas....?"
Greet werd er angstig van. Hij vond haar antwoord echt a la Greet.
Greet Hemming. 15



226
„Gód, zou 't 'n andere Gréét wézen?" Zij sprak hem aan met gefronst voorhoofd en zulke verwonderde open kijkers, dat hij haar graag midden op straat gezoend had. ,',Wat raar.... 't is waarachtig tooverij.... Maar heb jij mijn dan geschreven, zeg, Donald ? Ik heb nooir iets ontvangen, nóóit
„Hééft Diana je héüsch niets gegeven?"
„Diana!? Hoe komt Diana dertoe, die neemt bijna nooit wat bij ons uit de bus
„Diana heeft hem bij mij afgehaald."
„Bij jou afgehaald.... hoe wist ze dan dat ze gaan moest? En waarom heeft ze mijn niks gegeven, en waarom heb jij 'em niet bij ons thuis gestuurd....?"
„Dat dorst ik niet, ik was bang dat ze je hem niet zouden geven. En er was nog iets anders. Ik hoopte dat je me hef genoeg zou hebben om uit eigen beweging te komen hooren, waarom ik opeens wegbleef*"
„Greet boog het hoofd.
„Heb je me niet lief, hou je, niet van me?"
„Ja.... jawel."
„Waarom ben je dan niet gekomen?" Zij schudde het hoofd. „Dat kón ik nou eenmaal niet doen." „Daar heb je weer dat duiveltje sterker dan je liefde." ,,'t Is geen duiveltje," zei Greet het hoofd heffend, „ik ben 't zelf."
Hij schaterde van genoegen, omdat ze was ajs ze was. '
„Maar Donald, -wie kan toch die brief geschreven hebben? ...."
„ .... Ja, weet ik *t.... misschien heeft Diana 'em wel zelf gefabriceerd.... Kom mee in, m'n rijtuig, Greet, dan breng ik je even thuis."
„Maar zet me dan om de hoek af, alsjeblieft, Donald, want ik heb al genoeg te verdragen van ze, al heb ik 't tegenwoordig een aasje beter." j
Hij hielp haar er in, sloeg het portier dicht, legde zijn arm om haar heen, nam haar gezichtje in zijn hand. „Hè, Donald, begin nou niet weer."
„Even maar, Qreejc, ik zal je geen kwaad doen, maar je bent zoo frisch en zacht, zod satijnig, net 'n roos." Zijn lippen drukten zich gretig in1 haar donzen huid. „Och, mijn hef klein poedeltje. Weet je dat ik wégga, Greet, hoe vind je dat?" Zijn oogen lichtten nieuwsgierig. En die van Greet in hun grijze treurnis vertelden hem hoe verschrikkéhjk zij het vond. Hij zag er groote tranen in, die aan haar wimpers gingen hangen, doorschijnende kogeltjes, en toen neerplasten op zijn hand, snel rollend van haar wangen af.
%



227
„Kom je nóóit terug?" vroeg zij gesmoord. „Jawel soms, alléén om jou te zien."
„Och," weerde zij af ,dat.... dat zou me nog ongelukkiger
maken 't is beter voor me dat ik je niet zie." Haar hart
dreigde te breken in een grooten snik. Hij legde haar hoofd tegen zijn schouder, op dit oogenblik was zij hem alles.
„Zou je met me mee willen gaan naar Parijs, Greet?
Met een paar woorden vertelde hij haar van zijn plannen in de reuzenstad aan de Seine.
„J ja, nee Donald," weerde zij toen snel af. „wat zou ik
daar dóén bij jou.... ik zou je maar in de weg zijn, hinderen.... Wat zou je moeten doen met zoo'n gebrekkig mensch als ik....T'
„Je liefhebben ...."
„Trouwen, Donajd?"
„J ja, ja zeker We zouden heel gelukkig zijn met ons
tweetjes, we passen heel goed bij elkaar."
De eerste hchte aarzeling was haar niet ontgaan, deed haar huiveren. „N nee Donald, nee," zei ze in smartelijk hoofdschudden.
„Dat zou ik niet eens willen. Wélke man zou ik, Greet Hemming,
nou gelukkig maken? Nee laat maar ik zal wel blijven meid
spelen bij pa tot an zijn dood.... en dan verstelnaaister of zoo iets tot mijn eigen dood. Ik heb 't nou al uitgemaakt. Ik spreek der dikwijls over met Piet."
,,Och god, m n kleine Greet...." en zijn hart deed werkelijk zeer
van innig mededoogen met haar. Maar ze had gelijk wat zou
hij daar, waar hij zich in een éléganten kring ging bewegen, met haar aanvangen? En toch, 't was hard haar zoo te laten. „Waar kom je vandaan?" zei hij, „was je aan 't boodschappen doen?"
„Ja ook, en dan kwam ik van tante Karlien, ze is ziek och,
zé zal wel dood gaan. Ze wou eerst iemand van ons zien, en toen stuurt ma mijn, maar toen ik voor der bed kwam, kraste ze wét gauw: .Diana'. Nou, toen ging ik neturelijk heen wat ik heen kon gaan^ Ik zal me niet opdringen. Ik zal Diana wel sturen. Die heeft toch al maanden lang om der heen gedraaid. Piet kwam 's 'n schoteltje brengén van ma om 'n uur of vijf, en toen moest ze binnenkomen en zag ze Diana de bijbel voorlezen an tante Karlien. Piet zei dadelijk tegen mijn: ,nou dat 's ook niet om 't velletje, maar om 't lieve gelletje.'"
„Diana en de bijbel. "
„O, hier zijn we der
„Nee nog niet al die straten van Duinoord lijken op elkaar,
de eene hoek is als de andere."
„Ga je geen afscheid nemen bij de familie de Behr?" vroeg Greet, „ze mochten je zoo graag." •



228
„Zeker, alleraardigste lui. Gaat 't ze goed?" „O ja, heel best, Phie speelt tegenwoordig op soirées, komende week heeft ze weer een „Zoo, en heeft ze succes?"
„Ja, o ja, ik ben zoo blij voor der. Ze krijgt geld, soms cadeaux en bloemen,"
„Arme Greet. Nog gelukkig dat je die menschen hebt."
„Nou, as ik die niet had. Phie zegt altijd, kom maar bij ons wonen.... maar och, ik wil ze niet tot last zijn. Vroeger zei ze dikwijls: .Greet, als jij en ik eens oud zijn, gaan we samen wonen'.... maar och, ze zal wel gauw trouwen."
„Is ze dan geëngageerd?"
Zoo half en half.... 't is er nog niet heelemaal door. Maar ik vertel niks meer, want ze vertelde 't mijn in 't geheim. Nou, hier ben ik der toch wel.... laat nou maar stilhouën, Donald. Goeien dag. Nu je weet dat ik niet zoo valsch was, kom je toch goeien dag zeggen?"
„Natuurlijk, nu dag Greet, arm hartje.... hè toe, één zoen, eentje maar.... je houdt toch van me
Toen Greet zich met gloeiend gezicht uit zijn armen losmaakte, keek een dame door het rijtuigportier. En het was Diana, die van kantoor thuis kwam. Zij en Greet keken elkaar net in 't gezicht. Om Diana's verbleekende lippen speelde een hoonlachje.
„Daar heb 't al...." zuchtte Greet. „ik word altijd door 't ongeluk vervolgd."
„Ze zal je niets doen ...." stelde Donald gerust, „ze was gisteren nog bij me." En hij vertelde gauw van haar bezoek. Greet was een .en al verbazing. Zij herinnerde zich nu plots Diana's schrijfoefeningen, die zoogenaamd voor kantoor waren, en déze hadden haar natuurlijk in staat gesteld haar, Greèts, hand na te maken. De vrees sloeg Greet om het hart, wat kon zij nog niet te wachten hebben van deze zusterlijke zuster?
Zij bracht, thuisgekomen, haar moeder tante Caroliens boodschap over, en Diana's hebzucht onmiddellijk opgewekt, deed haar op staanden voet vertrekken naar de woning der oude vrouw. Den volgenden morgen stierf tante Caroline, en Diana was tien duizend gulden rijker. Zij was universeele erfgename.
En het stemde Gideon toch weer bitter dat men hém persoonhjk over het hoofd gezien had. Doch aan den anderen kant troostte hij Zich met het feit dat deze som, als bruidschat, hem in de toekomst nog eens kon bevrijden van dochter Diana, wier kribbig humeur te veel overeenkomst kreeg met het zijne dan dat hij het langer kon verdragen. Greet behoefde inderdaad niet te vreezen dat Diana spieken zou. Diana zweeg. Zij kon Greet niet verraden, bang



229
dat Greet het haar zou doen. Doch in haar hart sloeg de bitterheid weliger dan ooit haar ranken uit, en zij beloofde Greet innerlijk dat een volgende maal haar wraak krachtdadig zou zijn. Zij was nu gehéél verziekt door ijverzucht. Geen gezond plekje bezat haar karakter meer, het kwaad scheen haar gezicht en de oogen uit, en ma Hemming werd wezenhjk banger voor „Diaantje" dan zij ooit voor haar man geweest was. Zij kon maar niet begrijpen dat zij en Diaantje familie van elkaar waren, laat staan moeder en dochter. Rare gevallen had je toch in de/Wereld.
HOOFDSTUK XVI.
Het had Gideons ergernis zeer gewekt dat Sophie de Behr speelde op soirées bij adellijken. Hij grijnsde er onophoudelijk over. Hij wilde weten hoe zij daartoe gekomen was, wie haar daar had aanbevolen.
Donald die een afschèidsvisite was komen maken, doch geen mensch thuis vond dan den heer des huizes, ma was boodschappen met Greet, genoot zeer van 's mans boosheid. Gezeten in zijn grooten stoel in de huiskamer, rookte Gideon veel pijpen achtereen op en toornde op de de Behrs. Zoo'n brutaliteit, zoo'n ongehóórde
brutaliteit. Om zich in te dringen bij den adel. Bij den adel
't Was
„Maar mag ik vragen wat 't u eigenlijk kan schélen?" vroeg Donald kalm, de wenkbrauwen optrekkend.
„Schélen!? Schelen kan 't me niets, jongmensch, ik wensch alleen dat dat volk zich houdt waar 't hóórt, dat 't niet te vóórschijn komt!"
„Donald schaterde het uit, „Nóü, wie wéét wat ze op ü zeggen!" Gideon, woedend, oreerde voort:
,,'t Kan zich houden in de onbeschaafdheid van zijn ghetto's.... van zijn ghetto's."
„Is dat zóó noodzakelijk?"
„Voor dót volk, ja."
„Maar 't is nou juist niet te zeggen dat Sophie dóór den adel in de onbeschaafdheid komt. 't Is maar wat je onder beschaafdheid
verstaat " sarde Donald. Hij dacht dat Gdeon barsten zou
van woede. Hij had graag een schoteltje gehouden onder Gideons oogen.
„Zou jij me willen zeggen, jongmensch, dat de adel nier beschaafd is?!"



230
„Dat hangt er van af, zeg ik u. En wat heeft Phie de Behr u toch gedaan? Is 't omdat ze zoo mooi is?"
„Mooi, vind jij dat mooi...." fe$f|ï$
„Ja, dat vind ik, en ik wed dat onze vriend Theodoor 't in dat opzicht volkomen met me eens is."
„Met wat.... waarover heb je *t?" Theodoor kwam thuis van
school, boeken onder den arm. „Bonjour " de jongelui wisselden
een. koelen groet: „Je bent in lang niet geweest, zeg."
„Nee, ik was op reis, mijn moeder was ziek, en nou ga ik weer weg, naar ik hoop voor goed."
„Ja, dat wéét ik. 't Is nogal 'n gewaagd iets om de heele boel er zoo maar aan te geven."
„Om een ééns gekozen loopbaan niet te vervolgen," viel Gideon jn. „Een zoon van mij moest 't me nier gelapt hebben. Te hebt zeker — . je bent zeker geïnspireerd geworden door de familie de Béhr
„Ja juist daar hebt u 't nou," genoot Donald. „Fideele lui."
„Wel, Theodoor Hemming ...." hij sloeg hem op den schouder, „wat vind jij nou van Phie de Behr, hè ? Is ze niet móói, je vader zegt van nier."
Theodoor kon ongelukkigerwijze niet verhinderen dat hij bleek en rood werd van onverhoedsche ontroering. Daarenboven hinderde hem geweldig den gezagvollen toon van zijn vader en het: „Een zóón van mij." Voor den dit en den dat, hij was toch geen schoolkind. Altijd bestraft te worden in den huiselijken kring was voor een volwassen man al beroerd genoeg, maar dat je eigenwaarde nog zoo werd geknakt in tegenwoordigheid van een vreemde van je eigen leeftijd .... Alles had zijn grenzen.
Een hevig verlangen ziedde in hem op, om op zijn beurt te wonden. Hij sprak dus zoo los en luchtig als hij kon: „O ja, natuurlijk, wie zegt dat ze niet mooi is, heeft geen óógen. En mijn vader hoort thuis in de middeleeuwen met zijn razend geschimp, 't Allerbelachelijkste van de zaak is dat de lui 't zelf tóch niet hooren. Waar is nou 't plezier eigenlijk, als ik vragen mag. De voldoening?" Theodoor had thans zijn meerderheidshouding, zijn juiste evenwicht gevonden.
„Ja, dat zou 'k óók wel eens willen weten? Als u nou vóór meneer de Behr stond, zou u hem dan durven zeggen wat u nóü zegt. Nee toch, hè?" Donalds tintelende blikken hielden sterk aan op Gideons lichtlooze pupillen.
„Zeker, waarom niet? En ik zou 't den man in zijn eigen huis durven zeggen!" wilde Gideon niet wijken voor de grenzenlooze brutaliteit van die twee kwajongens. „En mijn uur zal nog wel eens komen ook."



231
„Pfff, hij heeft je noodig, ouwe heer, hij roept 'n politieagent, die je keurig naar 't bureau escorteert. Dan kan je nog terechtstaan wegens beleediging. 'n Ieder is baas in zijn eigen huis, zou ik denken!" Theodoor wond zich zeer op, zijn gezicht gloeide fel rood, zijn blauwe oogen schoten bliksems, volgens Donald; die, achterover in ma Hemmings leunstoel, lag te lachen tot hij schaterde over dezen méér dan idioten onzin. „Bravo! Bravo!" En onder Theodoors bombarie ried hij een groote verliefdheid op Phie de Behr, een zaak die aan de voelhorens Gideons totaal scheen te ontsnappen. „En Phie de Behr heeft zoo'n succes, hè tegenwoordig?" ging de plaaggeest voort.
„Succes?" Theodoor kleurde weer fel, daar hij Phie in gedachten omringd zag van nieuwe bewonderaars, en hij voelde zoo geheel en ten onrechte buiten haar leven te zijn gesloten, „s .... succes, ja natuurlijk.... ze speelt heel goed." Hij had haar helaas slechts eens gehoord.
„En je vader is maar nieuwsgierig te weten hoe ze in zulk soort van dingen komt
„Weet ik 't?" trachtte - Theodoor nu, met één schouder omhoog, onverschillig voor te wenden. „Moet je Greet vragen
„Nou kom, jij zal 't óók wel wéten ...." Donald glimlachte zoo genoegelijk, dat Theodoor bekende: „Ze is er in gekomen door een violist, een kennis van 'r broer, moet 'n heel knappe vent zijn, ken 'em niet."
„En dus luistert ze salons op met haar talent," ging Donald voort, nu Gideon weer strak, aankijkend.
„Jawél, opluisteren," smaadde Gdeon .... „opluisteren," hij deed een geduchten haal aan zijn pijp.
„Nou dan néérluisteren " vermaakte zich Donald, door een
wolk rook heen, die hem werd toegeblazen.
„Welja," gaf Theodoor toe. „Dat is 'n héél mooi werkwoord voor als vader weer eens 'n kritiek schrijft. Ik luister néér, hij luistert néér."
„Ik zal deze salon dan maar eens néérluisteren door héén te gaan." Donald stond op.
"Waarde neef, 't ga u* wel, ik kom toch nog wel eens terug, ik neem graag taal- en stijlles. Beterschap met.... e.... uw hóést
„Ik hóést niet, jongmensch," zei Gideon onverstoorbaar statig.
„O, ik dacht 't. Nou, dan met wat anders, beterschap kan nooit kwaad; voor geen mensch.".
„Dan vóór jóü ook zeker ,niet.... moreel, bedoel ik."
„Ik ben een doortrapte schelm. Ik kan niet eens meer beter i wórden. Aan mij valt niks meer te bederven. Nu, au revoir, compliment aan de overige familieleden."



232
Den volgenden Zondag bevond zich Donald gelijktijdig met Greet bij de familie de Behr, en daar vernamen zij het blijde nieuws dat Sophie verloofd was. En de gelukkig uitverkorene was de blonde meneer op wien Theodoor zoo doodelijk jaloersch was geweest, zekeren zomeravond, en heette Schraube.
„Is hij een Duitscher?" vroeg Donald meneer de Behr in een hoekje. „Zoo blond
„Nee, een Hollander, maar een Elzasser van afkomst. En de heer de Behr schoot in een lach, want als Donald, op dit oogenblik, dacht hij aan Gideon Hemming, „hij is nog protestant er ook bij."
'n Alleraardigst paar," zei Donald, kijkend eerst naar het mooie gelukkige gezichtje, toen naar den bevoorrechte, stralend van tróts. En het spijtigde in hem van een weinig gekrenktheid, dat hij, Donald, dus heelemaal nooit geteld had in Sophie*s gevoelsleven. Dat dit kind nóóit op hem had gelet.
„Ja.... maar 't beste is dat ze innig van elkaar houden. En onze Phie is héél moeielijk.... Deze jonge man heeft wel anderhalf jaar om haar heen gedraaid
,,'t Is misschien brutaal van me 't te vragen, omdat ik zooveel jonger ben dan u en u nog niet zoo heel lang ken.... maar gaf ü dadelijk üw toestemming?"
„Waarom niet?"
,„t Verschil in geloof.... zoo
„Nóü, 't gelóóf.... alle gelooven hebben tot grondslag naasten^ ligfde, en die is hier bij beide partijen extra sterk ontwikkeld. Als er toch een God was, meneer Hemming, die tegen heeft op de mooie liefde tusschen twee jonge menschen, en die zich ophoudt met de 1001 gelooven als de menschen ze belijden, dan zou ik 't heelal ten diepste beklagen. Er zullen altijd wel stopnaalden genoeg zijn om de menschelijke kousen te mazen, maar nóóit genoeg om de menschelijke breinen door te prikkelen en van lucht te voorzien. En lacht is toch zoo noodzakelijk, meneer Hemming."
„Volkomen met u eens
„U wou nog wat zeggen, meneer Hemming? Gerust, hoor
„Maar dat zal toch wel niet de opvatting zijn van uw rasgenooten, uw stamverwanten ...."
„Ik ken geen speciale rasgenooten, meneer Hemming, ik ken alleen menschen; en hier in Holland Hollanders, zooais ik in Frankrijk alleen zou kennen Franschen en in China Chineezen. Vroeger had ik ook van die begrippen, maar met wat hersengymnastiek heb ik me er van ontdaan. Ik ben Hollander, mijn vader, mijn grootVader, mijn overgrootvader, die in den slag van Waterloo een arm is kwijtgeraakt, alles Hollandsen. En kwam Holland in nood, dan zou 't bloed van mijn zoons toch vloeien voor Holland, nietwaar, en mis-



233
schien mijn eigen bloed nog er bij. Wat andere Hollanders dus van mij zeggen, laat me volkomen koud. 't Doel van de schepping is klaarblijkelijk dat de mensch voortschrijdt, en dat de verschillen innerlyk bij de menschen geëffend worden door herscheppingen van den geest. En geestelijke opklimming lijdt tot geestesvréde. Dat menschen uit zekere heel warme streek duizenden jaren geleden zich door priesters, dus ook maar menschen, hebben laten wijsmaken dat er een zware vloek op ze zou rusten, als ze niet allemaal onder elkaar trouwden, is in aanmerking genomen de tijden van toen, waarin dat misschien noodzakelijk was, heel begrijpelijk. Dat die menschen door hun bekrompen koppige priesters 't allerzwaarst hebben geleden waardoor een aantal deugden, geflankeerd door gróót^jgebreken en treffende eigenaardigheden zijn ontstaan, is een natuurlijk gevolg. Maar verder nu is na en tóén is tóén. En ik ben de man van nü en méér dan nü. En vraagt u er verder Greet maar naar, ik heb haar jaren geleden al heel veel verteld."
„En als uw zoons er bijv. anders over denken dan uw dochter ?"
„Dan is me dat éven zoo welkom, meneer Hemming, als hun vrouwtjes maar goeie menschen zijn. Goedheid leidt tot opklimmen, ik herhaal 't u. Staan zelfs die vrouwtjes-in-de-toekomst op een lager levensplan, dan hebben ze nog meer récht op erbarmen, iets goeds zal er wel in kiemen, een kiem wordt een knop, en een knop een bloem. En mijn jongens kweeken wel die bloem, daarvoor ken ik ze wel. De mensch is oorspronkelijk niet bestemd tot lijden, maar tot geluk. Dat geluk, en geluk is gééstelijke verheffing in vrijheid, moet hij zich worstelend door een dikke duisternis van geestesdwalingen heen, veroveren, om aan zijn roeping te voldoen. En zoo zullen we dan wel eens komen tot de negende symphonie. Ik zeg niet dat 't mórgen is, en ook niet dat 't over duizend jaar is, maar we kunnen nu toch al vast met 't naar boven gaan beginnen.
En iedereen, die dat wil. is bij mij welkom, eet aan mijn tafel en drinkt uit mijn glas, al was zijn overgrootvader een Chineesch biggetje. Mag ik u nog eens inschenken?"
„U is een echte enthousiast, meneer de Behr, u heeft meer idealen dan ik ooit gehad heb. Ik heb ze nooit gehad, ik weet zelf niet hoe 't komt." Donald zuchtte.
„Schande voor je, jongmensch, schande voor je. Héb idealen. Idealen zijn je schatten die niet verteerd worden door de roest en de mot, en die helpen je door 't leven. Idealen zijn mijn rijkdom. Want met les geven en viool strijken zal ik voor mijn dood geen Rockefeller worden, heusch niet, en geen Rothschild ook."
„Ik zou wel een Rockefeller willen zijn," zei Donald. Hè zóóveel duiten."
„Ik dank je, ik niet. Ja, toch wel.... om 't allergrootste deel



234
weer weg te geven, en te doen wat ik kon voor vrede en eendracht."
„Maar als u rijk was, dus niet wie u bent, zoudt u misschien anders denken."
,,'t Zou voor me zelf te hopen zijn geweest van nier."
„Ik wou dat ik rijk was!" zuchtte Greet, zich naast meneer de Behr zettend, „dan wist ik wel wat ik deed."
„Ik weet al vast iets, Greet, wat je komende week kunt doen en mepeer Hemming ook. Jullie komen gezellig om twee uur hier en blijft tot 's avonds laat, om Phie's verloving te vieren, hè?" Hij streelde Greets wang, terwijl haar oogen hem verrukt aankeken.
„O," dacht Greet, „ik meneer de Behrs kind en dan geëngageerd met Donald."
Donald bracht Greet thuis. Dat zou hij toch hebben gedaan, maar nu wilde hij genieten van Gideons verontwaardiging en Theodoors gezicht. Arme drommel, die Theodoor! Als die werkehjk wat voor Phietje vóélde, had hij met dien toch wel medelijden.
De Heer Gideon Hemming verbleekte van drift. Die de Behr kwam zoo vroeg van zijn eenige dochter af, en hij blééf zitten met zoovéél. En met iemand niet van zijn geloof en zijn ras! „De kerel moest zich schamen, om zóó iets toe te laten," zei hij tot Donald.
„Nóü is de kerel heelemaal verachtelijk."
„En ik vind 'em 'n prachtman, hoor!" schaterde Donald. „Hij leve, hij leve!"
„Bij meneer de Behr is ten minste 'n mensch 'n mensch, zei Greet, „en geen hónd."
„Jij, jij!" gromde Gideon driftig. „Dat praat na wat ze gehoord heeft.... 'n mensch 'n ménsch. Zij wil ook wat zeggen, ook een duit in in 't kérkezakje gooien."
„Nou, maar dat is toch ook zoo, daar heeft meneer de Behr gróót gelijk in, dat 'n mensch 'n mensch is," zei Lucie, „'mensch is toch geen gebakken visch."
„En wat kan 't u schélen?" vroeg onnoozeltjes Donald, die vond dat zijn middag heerlijk'eindigde.
„Schélen?!! 't Kan me niks schelen! Ik zeg alleen dat 't nooit goed zal gaan. Zulke dingen zijn eeuwige érgernissen. Schandvlekken in de maatschappij."
„Ja, maar dat hoeven ze toch voor ü niet te zijn» waarde neef, u heeft er niets mee te maken! Dat gaat toch de luitjes zelf alléén aan. Trekt u 't zich toch niet zoo aan, u maakt u zoo zenuwachtig."
Ma zweeg maar. 't Voorzichtigste, als pa in zoo'n bui was 1 Zij begreep maar niet hoe Donald pa zoo aan durfde; een durf, hoor. Het was even voor het eten. Diana, Julia met Johan Tonijn, Dirk,



235
Theodoor de kinderen, allen uit geweest, kwamen terug van de wandehng. Ma, pa en Lucie waren vroeger thuis gekomen.
„Wat is er toch hier voor ruzie?" vroeg Julia, die het eerst binnentrad. „Je hebt hier nu altijd wat."
„Ik zal jullie 't belangwekkende nieuws maar terstond verkondigen. Mejuffrouw Sophie de Behr is verloofd!" zei Donald met blijde oogen.
Diana verbleekte. „Jodin.... Met wie ?"
„Met meneer Schraube, protestant én violist of eerst violist en dan protestant."
„Natuurlijk, in de muziek moeten ze blijven...." grijnsde Gideon.
„Ha ha ha!" schaterde Diana wild. „Die komt daar nogal van pas. Een protestant."
„Hij is er méér op zijn plaats dan jij. Kom, ik ga naar huis. Vriend Theodoor, als je me nog even een straatje wilt geleiden, terwijl de tafel gedekt wordt
Een medelijden met dézen arme, die zijn best deed niet te lijden en niet te laten zien dat hij leed, bewoog Donald. En Greet, die in deze ure diep met haar broer meevoelde, had de wimpers neer, om hem niet te verraden. Theodoor nam het aanbod dankbaar zwijgend aan, hij móést weer de lucht in. Hij sri'AÏe in die kamer.
En in stomme verslagenheid, met dompig hoofd dat pijn begon te doen, als had iemand hem er een knodsslag op gegéven, liep hij voort, strompelend, struikelend over een stoep die hij niet af behoefde te gaan, naast den onbezorgden Donald, die met vasten tred voortschreed. Hij nam op eens den hoed af, het den kouden winterwind om zich heen waaien, bonsde aan tegen een lantaarnpaal.
„Ik ga daar wég, ik moet er uit.... ik wil heen " kwam
er eindelijk met schorre stem bij Theodoor uit.
„Of je gelijk hebt, kerel.... waar wil je heen?"
„Indië, Amerika, kan me niet schelen wat ik doe, maar ik móét daar uit.... uit die verdomd misselijke boel. Jè wordt er gék. Van nou af, van morgen af zal ik er werk van maken. Kan ik niks als onderwijzer, dan.... dan.... wil ik zelfs op koelies passen op 'n plantage, maar weg móét ik.... Op 'n plantage wil ik .... alleen .... heel alleen."
„O, als je dat wilt, kan ik je wel aanbevelingen geven...."
Theodoor greep Donalds hand. Nooit was Donalds hand zoo krampachtig in een kalm killen greep gedrukt geworden. Een kille ijzeren schroef.
Een schipbreukeling klemt zich aan een wrak vast, dacht Donald, en als een mist van zwaarmoed sloeg zwaar over hem heen. Jacques



236
de Behr met zijn vreugdevol gelooven en hopen op beter had hem dien middag opgemonterd, maar nu beklemde hem plots een rare bangheid.
Het geluk diende Greet, die, met haar vriendin en dienstmaagd Piet, de gansche week angsten had uitgestaan dat een akelige omstandigheid, of een of andere pa'sche uitspraak of verbod haar zou beletten te gaan naar Sophie de Behrs verlovingspartij. Verbeeld je pa en ma, maar sekuur pa en ma werden onverwacht genoodigd bij een vroegeren collega van pa te Leiden, die zijn vijf-en-twintigjarig onderwijzerschap vierde. Meneer Leesenaar had vroeger onder pa gewerkt, en was sedert vervuld gebleven van een heilige vreeze voor zijn exsupéf^eur, mitsgaders de innige overtuiging dat de heer Gideon Hemming een eminent man was. Dat Gideon het met iedereen oneens bleek, achtte hij een bewijs van •karakter, vond hij kranig. En Gideon, al wilde hij het niet bekennen, gevleid met deze hulde, had dus gretig de uitnoodiging voor hem en zijn vrouw aangenomen.
Ma zuchtte innerlijk, zij zou daar stellig weer iets zeggën dat niet naar pa's zin bleek. Maar zwijgen, maar stil zijn, 't beste.
De heer Leesenaar, had, wat Greet betrof, kunnen gelooven dat rajtjetoe vanille-ijs was, als hij haar maar dien Zondag van pa en diens humeur bevrijdde. Den volgenden morgen vroeg eerst zouden Gdeon en gade wederkeeren. De vriend had hen te logeeren gevraagd en met ware verlichting, eenige voeten diep ademhalend, zag Greet na de aankleedpartij van ma, het ouderpaar de richting nemen naar een tram, die het voeren zou naar het station. Zij wist niet of haar vader de verlovingspartij vergeten was, óf dat eigen blijdschap over het „er eens een dagje uit zijn," hem tot toegevendheid te haren opzichte stemde .... in elk geval de naam de Behr kwam niet over zijn lippen, na ontvangst zijner invitatie, noch eenige toespelling daarop.
„Hè, zoo most 't nou altijd zijn.... zoo lekker leeg ...." zei Piet. „En nou na de koffie, gane me u's netjes kleeje. Wat 'n geluk dat die smerige kindere ook op vesite benne, vooral die smerige Kerstientje, Antonnetje gaat nog."
„Ja," zei Greet, eigenlijk niet recht hoorend wat Piet zei, ze was te gelukkig. In de lichtgrijze japon, die zij van Lucie had gekregen en voor zich vermaakt, was, vrij sierlijk, een kanten stukje. Lucie gaf haar een paar katoenen rozen er bij, en bevestigde die op haar borst.
„Zoo kan je gerust gaan, en zie je der werkelijk netjes uit, Greet. Veel plezier."



237
„Nou Luus, dank je... . hoor ...." Zeldzaam iets, zij gaven elkaar een zoen. En later zou Greet zich dit nog herinneren.
Niemand dan Piet wist het dat Donald Greet om den hoek van zekere straat opwachtte in een rijtuig.
„God juffrouw, u ben zoo netjes, Dorus zou ook zóó zin in u hebbe.... Nou hoor, veramuseer u je eige goed,
En juffrouw, ik komp wel uit me bed voor u, as u belt
tot twaalf uur blijf ik op maar 't wordt zeker later. U ma
en pa komme gelukkig van nacht niet thuis. Nou juffrouw, geef u > een stevige ruk an de bel asjeblieft, want ik ben dan óók in m'n eerste slaap." Greet beloofde het en vertrok.
Piet, aan de deur staand, zag haar na, zooals zij weghobbelde, en Greet keerde zich instinctmatig om, wuifde Piet toe. Gezellige goeie Piet. Trouwe ziel. Hè, als zij Piet toch niet eens had!
Het rijtuig wachtte. Donald stapte er uit, deed Greet instijgen. Eenige dameshoofdeh voor ramen werden geschud, en eenige dames vonden dit een verdachte zaak, toen het rijtuig in snéllen draf wegreed.
„Heerlijk bij jóü met jou!" juichte Greet, „naar de de
Behrs God, ik ben zoo blij, zoo blij Donald! Nooit zal
*k zoo iets meer hebben!"
„Greet dat weet je niet." Heerlijk vond hij haar gulle juichende opgewondenheid.
„Nu moet ik tot belooning wat van jou hebben Tóé?"
Greet streek haar zachte wang tegen de zijne, heel voorzichtig, al was de zijne efen baby-koontje. „Nou goed?" vroeg zij als aan een kind.
„O, maar half."
„Nou ja, laten we 't nou maar laten je gaat toch weg voor
goed. Nee, niet, aan denken vandaag. Vandaag nog genieten....bhj zijn met Phie."
„Ja, laat ons alleen maar bhj zijn vandaag. Hij kneep haar hand in de zijne. Het was een zalige tocht.
En bij de Behr alles feestelijkheid en vreugdestraling en bloemen; en steeds meer bloemen, en menschen, steeds meer menschen. En omhelzingen en handdrukken en goede wenschen. Er scheen geen einc? aan te komen. Phie's leerlingen Schraubes leerlingen, leerlingen van meneer de Behr en hun ouders, familie en vrienden. Maar dat vond Greet zoo lief van Phie, Phie was niet trotsch geworden door haar engagement. En beeldig was ze in haar lichtblauwe japon.
Nee, nog steeds de lieve eenvoudige Phie, al keek zij zielsgelukkig op naar haar man van tijd tot tijd, die haar met argusoogen bewaakte.
„Gunst kind, ik geef in m'n trouwen nog harder les dan ooit te



238
voren, en je komt maar elke week eten, koffiedrinken, ontbijten, logeeren, wat je wilt. Franz, dit is mijn beste, mijn allerbeste vriendin, hoor. Wie aan m'n Greet komt, komt aan mij. Maar je weet 't al van verleden week. Ik hoop dat je 't onthouden hebt.
En Franz greep Greets twee handen, en drukte die. „Gretchen," zij hij vriendelijk. Hij had een paar trouwe zachtblauwe oogen.
„Nogal niet heerlijk!" vond Greet. „Maar je trouwt toch nog niet dadehjk, Phie?"
„Nee, over een jaar pas, Gretchen, en we zijn zoo blij met je plant, kind, die bewaren we als 'n schat, en zetten we in ons éigen huis voor 't raam, in een grooten koperen pot, die Franz van 'n tante geërfd heeft, hè Franz?" Een knappe blonde Franz kuste Phies hand.
Door Piet, die tuinlui te over kende op Monster, was het Greet gelukt de plant spotgoedkoop te bemachtigen-, als iets degelijks, waar Phie lang aan zdu hebben.
De middag wiekte voorbij als met een enkelen vleugelslag. Het licht werd opgestoken, de receptie liep af, de stroom van vreemde menschen ebde weg, de intiemen alleen bleven. En toen was er groot diner in de andere kamer, een heerlijk diner, waar Greet oprecht van genoot. Zij leefde als in een zaligen roes, en at en lachte maar, lachte maar, vond alles goed en mooi en aardig. Gasten toastten, en meneer de Behr toastte op den aanstaanden schoonzoon en familie, en die toastten toen weer terug. En plotseling stond Donald op, met zijn groote donkere oogen gloedvol in zijn bleek gezicht, en sprak den heer de Behr toe en zei bhj te zijn zulk een man in het leven te hebben ontmoet en zijn ideaal ook te stellen in de kunst, waaraan hij
zich nu geheel ging wijden En de heer de Behr en Donald drukten
elkaar ontroerd de hand over de tafel heen. En de broers, de ooms en allemaal riepen: „Bravo, bravo 17 O het was heerhjk, 'heerlijk, heerlijk, een wonderland, een tooverland voor Greet. Al die vriendelijke blijde gezichten om die prachtig gedekte tafel met bloemen ....
En na tafel weer koffie in de andere kamer en likeur.... en daarna thee.... en daarna muziek, zoo mooi als niemand het ooit gehoord kón hebben, vond Greet. Phie en Franz speelden samen,
zij piano, hij viool, de broers speelden en meneer de Behr speelde
En Donald speelde.... en zóng. O, Greet wist niet eens dat hij zong .... En prachtige stem had hij. En meneer de Behr voorspelde Donald een glansrijke toekomst op muzikaal gebied. En Donald keek toen gelukkig en Greet nog gelukkiger. En de anderen dansten en Greet zat en keek toe. En Donald danste ook een paar keer, maar verder zat bij naast haar.... En Phie kwam haar den heelen tijd een zoen geven, en Albert maakte gekheid. O, 't was om te huilen.



239
Het was drie uur. Greet en Donald reden terug door de stille nachtstraten. Greet overwakker van opwinding, Donald noo alles met haar bepratend; hand in hand zaten zij. Daar pa tn ma niet thuis waren; lieten zij bijna voor de deur stilhouden. Donald ging aanschellen, Greet bleef zitten met geopend portier
„Wat is dat nou met die bel?" vroeg Donald haastig ongeduldig, „die bel gaat niet.... die bel zit vast."
"YaSt]" Vr°eQ Greet an9sti9- "Gód Donald "
„Ja, die bel zit vast, zoo vóst als 'n müür, hoor. 't Dina zit vast of t ding is kapot ö
„Wil ik 's trekke, meneer?" De zeer dikke koetsier deed zijn corpulentie langzaam van den bok dalen, greep met wollen want, die er op afgleed, den gladden schelknop, deed zijn want uit, trok.... drukte zijn koetsierscylinder lager om zijn hoofd.
„Nee meneer hêt gelijk, die bel gaat niet, offie is kapot. Ik weet met wat ze dermee uitgevoerd hebbe, de loi. Ik heb toch nogal kracht in me fikke."
Hij beukte met de vuist op de deur, die niet rammelde; niemand scheen te hooren. Geen geluid stoorde de stilte daarbinnen, noch de stilte m de verlaten straat. Alleen een poes zonder huis miauwde zwakjes als weenend.
„Waar bén jé, dier?" riep Greet en voelde zich lotgenoote.
„Ze benne zeker vast in der slaap," besloot de koetsier, de armen over elkaar slaand tegen de koude, de groote wollen wanten Happend tegen zijn schouders. Donald morrelde met een sleutel in het sleutelgat. JMaar Donald, er zitten toch knippen op van binnen, drie . .. riep Greet en haar stem klonk helder in het kristal der nachtatmosfeer Het vroor klaarbhjkelijk. De sterren hchttrildfen klaar aap een hemel van het donkerste blauw.
„Ja." versterkte de koetsier, of meneer 't al teuge knippe in perbeert das niks gedaan, 's Nachts doen de loi de knippe derop. btraks ziene ze meneer nog voor *n inbreker an temet....
Donald, opvliegend als hij was, kookte van ergernis, en stampvoette van kou daar kon hij last mee krijgen, met deze geschiedenis. En toch, in een aandrift, riep hij: „Hoor 's Greet, ik heb er genoeg van in die Siberische nachtlucht, ik ben pas ziek geweest en we maken nog burengerucht ook. Kom eenvoudig met mij mee, bij de Behr hebben ze logés maar je kan op mijn kamer slapen en ik zal zien iets in n hotel te krijgen."
„Kan je niet meer krijge, meneer, in 'n hotel, over drieë en waar? Der is me hier nogal 'n hotel...." lijmde de koetsier!
„Nee ik bedoel bij mij in de buurt...." Donald gaf hem een ongeduldigen blik, sprong in het rijtuig. Je vader en je moeder



240
komen toch ook morgen vroeg pas thuis, ik zal je natuurlijk thuis brengen, 't Is geen doen hier
„Nee, da's nét geen doen met die bel zoo hier," was de dikke koetsier het eens, blij dat de zaak opschoot. Dus waarheen dan nóü, meneer?" Hij sloot het portier.
„Huygensplein No " gaf Donald het adrés, „en rij wat aan
alsjeblieft, ik zal 't wel met je vinden."
„Best meneer, alsublief meneer " Zij voelden het wagentje
hellen, terwijl het dikke lichaam zich den bok opheesch.
Vliegensvlug rammelde het rijtuig, dat gekeerd had, weg door de zwijgende straat, voort en voort, als het gekomen was.
Donald zat daar als versuft, hij trachtte te peinzen, maar alles
•dwarrelde door zijn hoofd. Die wijn.ook, die champagne dat
spelen, dat dansen, die likeur, nu dit weer, dit onverwachte, nooit gedachte Ging dit hem in den weg staan?
Op eens scheurde een snik naast hem op uit de kleine gedoken gestalte, die hij een wijle niet geacht had. ^En zijn hart liep vol teer medelijden. „Wat is er Greet, hondje?"
„God, Donald, nou ben ik jóü tot last jóü 'tisvreese-
lijk. Was ik dan maar hever gestorven."
„Nou, dan ben je toch nog liever bij Donald, hè " hij kuste
haar. „Dood kun je lang genoeg zijn bah niet aan denken. Geef me ook maar 'n zoen, zóó. Och, ze is zoo klein en lief. Leg je kopje maar tegen mijn schouder, zóó " En hij was getroffen door de tegenstelling van zijn baatzucht en haar onbaatzuchtigheid. „Gemeen, om je buiten te sluiten 't is bepaald
een streek die ze je hebben gespeeld als de bel ten minste
niet stuk is. Wie slaapt er voor bij jullie "
„Pa en ma .... en Diana en Lucie .... Anton "
„O, dan is 't Diaantje wel, en die heqft ons wel hooren beuken en praten ook. De slang!"
En in steeds grooter medelijden, sloot hij Greet vast tegen zich aan, streek haar het haar uit de natte oogen. Nou goed, en als 't dan zoo moest zijn néén, hij wilde niet verder denken.
Diana, in een wollen sjaal gehuld, had zegepralend het rijtuig hooren wegratelen. Zij zégepraalde, maar naarmate het rijtuig voortging, scheen uit dat zich verwijderend geratel ook zegepraal te juichen i als zekere muziek, zeker lied dat luidde: „Wij hebben elkaar, wij hebben elkaar!" En die triomf scheen de hare te overstemmen. Gréét had zij voortgejaagd uit het ouderlijke huis, maar zij joeg Greet tegelijkertijd in de armen van Donald. Die twee waren nu bij elkander, genoten eikaars bijzijn, hadden elkander lief natuurlijk. En wat had zij?



241
De van liefde geslagene ?
Niets dan eenzaamheid en grauwe ellende voor haar smartehart.
Zwaar zuchtend, op onzekere voeten, sloop zij de koude donkere trappen af, sleepte de trapladder door de ijzigkille, stille, de zwaarstille gang, die met looden gewicht op haar woog en haar beangstigde door heur grillige zwarte, als wenkende schaduwen; klom op de leer, doodsbang om te slaan, te vallen, en bond met uiterste inspanning op den tast de bel weer los, die zij met zooveel moeite en succes had vastgebonden. Het was haar steeds of de gang beleefd was met gebarende, haar besprekende schimmen. Koortsrillend lag zij eindelijk in bed en vermoeienis sloot haar de oogen en koortsdroomen deden haar pprijzen met ijzig bezweet voorhoofd. 1.1 i l E ^ad door alles heengeslapen dezen-keer. Die zou niet klikken. En Greet.... Greet had nu in elk geval een vlek op haar naam.
En dit waren de gebeurtenissen van dien gedenkwaardigen nacht.
HOOFDSTUK XVII.
Donald wilde uit het portierraampje zien door welke straat zij nu reden, en Greet wikkelde zich los uit zijn haar omvattende armen, en schoof weer in heur hoekje om eens goed na te denken. Greets besluit stond op eens póólvast. Donald, wiens éven-wrevei en ongeduld en denken-aan-zichzelf-hët-eerst haar, ondanks zijn liefheid, als een steen op het hart wogen, zou zij het niet lang lastig maken. Maar naar huis zou zij evenmin ooit gaan. Nóóit, nóóit! klonk het in haar. Als een hond weer te liggen aan de ketting, waarvan de moeten zich zóó diep in haar ziel hadden geboord, dat zij er eeuwig de litteekeüs van zou dragen, verkoos zij het allerminst, Zij greep in gedachten de trouwe knuist van Piet, de eenige werkelijke mensch in het booze ouderhuis, dat zijn kwaadaardige deur in het holle van den nacht eigenlijk plots zoo uitkomstrijk voor haar gesloten hield.
„Al wie dit huis oneer aandoet, moet er maar uit," hadden pa en ma eens gezegd. Nu, nóü deed zij, Greet, 't huis oneer aan, ze ging er met een jongmensch van door om over drieën 's nachts. Want zoo wijs was zij ook wel, al bleef zij zuiver als onbetreden sneeuw, de lieve menschen zouden haar toch wel betichten. Ze zou geméén zijn. Nou, in godsnaam dan maar, 't was bij die schatten tóch nooit goed wat je deed, dan geméén er nog maar bij. Een vrouw was altijd dadelijk geméén, al wisten ze niets van 'r, Greet Hemming. jg



242
dat kende zij, Gréét, wel van paa en de jongens; 'n man kon doen wat hij wou. Op Donald zouden ze wel niets zeggen. O jé de Koppersen en Smitsen, die zouden me zoo eventjes op haar razen ! Nooit tot 'n examen in staat geweest, en nou dat. De ouwe draak ging pa weer beklagen, innerlijk dól bhj, en pa kon me een gezicht trekken lang als drie dakschoorsteenen op mekaar. En de meisjes en jongens Koppers, Smits, Kerkman, Werkhof en al dat vee: „God, hoe vind je nou toch die halve gare Greet Hemming ?" En dan de kennissen van die : „O, dat manke meisje ?..." „Ze zou door de stad komen. Nóü, kon haar wat schelen, 't was geschikt, hoor. Uitgepraat over Greet Hemming, kwam er wel weer 'n ander, dien ze bij den kop konden nemen. Laat zien, wat zou ze nou doen ? Ze kon verstelnaaister worden, uit koken gaan, uit wérken. Al had ze maar een klein kamertje voor een gulden per week, als Betje Janssen, de huisnaaister, de lucht zou er altijd blauw zijn, ook bij leelijk weer, en bij
regen zou de zon nog schijnen, want vrijheid Zoo dikwijls had ze
er over getobd hóé er uit te komen, standjes had ze gehad over haar lafheid van Phie de Behr, van de jongens de Behr, die op zolder wilden gaan slapen en hun kamertje geven, en mevrouw de Behr had al voor jaren gezegd: „je bent ons kind,kom maar hier 1*1 en meneer ook.... fe-lcS
En gék, hè, wat was 't toch, wat was 't toch, nooit had ze
gedurfd Ja: 't-een-ander-tot-last zijn hield 'r natuurlijk ook
tegen. Over de vaten in zeepsop had ze dagdroomen over wegloopen en weggejaagd worden gehad, en alles als op een tooneel duidelijk
gezien, tot den vinger van pa, die haar de deur wees, toe Over de
eeuwige bedden met hun dekens en lakens had ze ma gezien, die dan een standje van pa kreeg, omdat ze huilde. Och, ma was tusschenbeide niets hef geweest voor haar, en toch, om ma had ze 't
ook nog gelaten. Stumper Maar toch nou, Goddank, dat ze
die deur gesloten had gevonden 't was iets dat zoo had móéten
zijn. Die deur had haar er uitgedreven, een keerpunt voor haar gemaakt, haar den weg gewezen, anders was ze uit sleurgeest nog jaren aan den ketting blijven liggen, de hond van pa, van heve Diana en *t schattig Christientje. Dat beloofde wat, dat zou me een brokje worden. Zij, Greet, zou nu maar dadelijk haar plannen kenbaar maken aan Donald, opdat hij haar niet mocht verdenken van indringerij en zoo, en van op hem te rekenen. O, het griefde haar danig te denken dat zij hem last bezorgde. Het was misschien ook laf, niet goed, onzedig dat zij zijn kussen aangenomen had altijd, als een klein kind, maar, zij had hem zóó lief en heel haar leven zóó gesnakt naar. teerheid en genegenheid, waarom zou ze dan niet aannemen wat hij haar gaf, plukken ook maar een paar bloemetjes in 's levens wei.... Was dat nu zondig voor een verschoppeling als zij ? Nou, en dan was 't



243
maar zondig, hoor, dacht zij plots driftig. Zij had er kaas aan. Maar tot last wezen wilde zij hem in geen geval. Geen genadebrood meer, ze had het lang genoeg geslikt, en nu van niemand meer, hoor.
„Donald," hij was ingedommeld en schrok van den wil in den klank harer stem.
„Ja Greet?"
„Je hoeft niet te denken dat ik je een minuut langer in de weg zal zijn dan 't moet. Maar thuis hoef je me niet te brengen. Nooit ga ik meer naar huis, nóóit."
„Greet, god, kind, ben je nou gèk ?" riep hij, opeens klaar wakj l at ,e ^ be9innen?" Hij was reeds vergeten wat hij gedacht had bij het in het rijtuig stappen, en zeker wat hij Greet eens beloofd had, na den boschrit met mevrouw de Behr Sophie 'en Albert.
Maar Greet hoorde weer en duidelijk zijn hartelijke woorden van toen en hij doorstak haar met de ondoordachte wreede van thans. Zij voelde haar keel zich toeknijpen tot een bal van verdriet, kon niet antwoorden eerst. „Dus... dus ik moet voor jóü naar dat lékkere thuis met Diana, póa en Christientje,..." haarjstem smoorde zich
in weenen waar ze je zülke dingen andoen, waar 'k zoo
ongelukkig ben geweest al die jaren?"
„Néé, god,^ néé, hondje, je moet niet kwaad op me worden,
zoo meen ik 't niet, ik wil voor je doen wat ik kan, 't is maar
wat wóü je eigenlijk, hè?"
„Ik wil verstelnaaister worden."
„Mooie positie, brillant." Hij spotte, met vocht toch in zijn oogen, trok haar arm door den zijnen, getroffen als steeds door haar gullen eénvoud.
„Mooi ? voor mijn hóéft niets mooi, een stuk droog brood is genoeg, als ik 't maar alleen eet. Ik kan uit werken gaan, uit koken, uit naaien en stoppen. Als ik maar een klein kamertje heb met een bed , een stoel en 'n tafel. Hé Donald, ik durf 't haast niet vragen
„Vraag, vraag maar kleinè Greet, alles mag jij Donald vragen."
„Zou jij me wat geld willen leenen léénen zie je o
ik zwéér je, Donald, dat ik 't je éérlijk zal teruggeven, cent voor cent zal ik 't opsparen, wegleggen, Donald, al moest ik er niet om eten, al ging ik er om dóód... Dóód, héérlijk, als je goed dood bent, voel je niet meer.,.."
„Cht.... stil, wily'y wel 's zwijgen.... ? M'n arm klein drommeltje, ik zal wel voor je zorgen, hoor, geen haar op je hoofd zal ik krenken, maar ik zal..."
„Nee nee!" weerstreefde Greet, „ik zal voor mezélf zorgen. Ik wil geen sta in de weg zijn voor 'n ander Nou is 't oogenblik gekomen om me vrij te maken. Ze hebben me lang genoeg



244
getrapi omdat ik geen aktes had, nou 's zien of ik er, als is 't nog maar zoo armoedig, kan komen zonder aktes. Ik geef niet om rijkdom, wat zou 'k der mee doen, alléén als ik maar genoeg heb om van te leven
„Greet, ik geloof, dat ik weer koorts krijg, zooals laatst, ik ben rillerig, alles wat je maar wilt...."
„O nee, Donald.... en je was zoo vroolijk de heele avond..."
„Ja, maar dat belet niet dat ik me nou weer ziek voel als
laatst Greet, we zijn er. Laat me je helpen om er uit te
komen, vrouwtje.... Hier.... voorzichtig, laat mij eerst gaan.... ziezoo nou de koetsier «betalen..., hier vriend."
„Dank u beleefd, meneer.... nou, 't is te hope dat de dame morgenoggend in de dame der huis kan da's ook 'n geschiedenis dat 'n mens niet in zen eige huis kan.... dank u beleefd
meneer, dame
Donald ontsloot de deur, deed die vervolgens op 't nachtslot, hij zou wel de laatste zijn die thuiskwam.
En het was Greet raar te moede, toen zij, op zijn arm leunend, de donkere trappen beklom. Donald hield een poppig electrisch lantarentje voor zich uit, en in het doodstille huis kraakten hun treden zwaar.
„De juffrouw moest me zoo eens zien!" schertste Donald, „ze zou wpnder wat denken "
„God!" zuchtte Greet, dadelijk angstig voor hém: „Zou ze kwaad van je denken. Donald ? Jij kan 't toch niet helpen. En ik ga toch morgenochtend weer weg."
„Wel nee, kind, en wat komt 't er nu op aan wat zoo'n ménsch dénkt.... als zij haar huur maar binnen krijgt, is ze al best tevreden." Hij schoot in een lach om die naïeveteit van Greet. 't Was toch eigenlijk wél een beetje kras voor haar leeftijd. Maar toch, hoe góédig om dadelijk aan hém te denken. Ze was een hondje. Zij gingen het portaal eerste verdieping over.
„Hier kind...." hij ontsloot zijn kamerdeur. „Welkom, in mijn heiligdom. In diesen heiligen Hallen...."
Hij maakte licht, en in den gloed van een groote staande lamp met rooskleur kap en op vergulden voet, zag Greet het vertrek opleven uit de gestalteloosheid der duisternis. Een consoletje Louis quinze trok haar aandacht, en ook Donalds boekenkast, waar de deelen heenschenen door verguld traliewerk. „Gu-unst... Donald....
hoe prachtig allemaal . wat is 't hier móói!" Zij opende haar
oogen wijd.
„O die lamp, dat consoletje, en dat kleine kastje en waar de boeken in zijn, hooren uw onderdanige dienaar en ook de piano en die aquarellen; voor de rest is 't 'n banale verhuur-historie "



245
„Nou, maar 't is toch prachtig.... die gordijnen...," vond Greet.... „Wat moet je 't bij ons kaal vinden..., wat is er nou bij ons.... Donald haalde de schouders op.
„Ja, m'n beste Greetje, ik kan nou niet zeggen dat ik met je papa dweep, maar ik respecteer 't in hem dat hij zich geen splinternieuw ameublement op de pof heeft gekocht.... Hij kan 't niet helpen dat hij geen held heeft, hè.... Maar hij zal ten minste wel met door den deurwaarder achterna worden gezeten
„Nee, dat niet," zuchtte Greet, denkend aan de vijftig duizend gulden. ' °
„Was ik maar nooit geboren.... of maar een jongen geweest."
„Dan zou hij vijftig duizend gulden gehad hebben, hé ?" Donald proestte. Greet kleurde, twijfelde:
„J.... ja.... misschien ook niet.... nee, 't zou toch niet
„Natuurlijk niet, mal gansje, mijn alles behalve scheutige ouwe heer heeft dat in een oogenblik van onwijsheid eens gezegd. Had zeker een Catsje te veel op. Dat iemand die zooveel akten heeft dat kon gelooven is om te kraaien."
„Nou, ik wou dat je pa 't dan.maar nooit beloofd had.... 't zou alsjeblieft beter geweest zijn voor mijn."
„Zeg Donald ik zal wel een beetje gaan rusten op die kanapé, die ziet er zoo lekker makkelijk uit, ga jij nou maar gauw naar bed. je hebt kóórts, zeg je.... Hoe ben je nou?" Zij liet haar zachte oogen vol bezorgdheid gaan over zijn gezicht.
„Ik voel me nou weer iets beter, 't zijn van die vlagen, en ben je mal, kind, jij gaat in mijn kamer naar bed, je kun je opsluiten en je zal zoo veilig zijn als thuis in je eigen kamertje. Je maakt morgen ochtend maar gebruik van al mijn toiletartikelen, een zondvloed van odeur, een zee van eau de cologne, een doos van twaalf stukken zeep, t is alles tot je dispositie.... zelfs mijn pantoffels en badmuilen kun je over elkaar aandoen.... en mijn borstels, mijn kammen mag je allemaal tegelijk gebruiken."
Maar Greet wilde met dien overvloed niets te maken hebben. „Nee Donald, dat zou verschrikkelijk zijn.... ik jou uit je bed jagen.... ik ben t thuis óók zoo goed niet gewend. Met je zee van odeur! En die kanapé is best.... toe, ga jij nou....
„Als je nou niet dadelijk gaat.... neem ik je op en draag ik je er heen.... wacht, voelen of je zwaar bent.... nee, niet erg toch nog zwaarder dan ik dacht.... klein poppeke."
"?fr\me^eei neer* smeekte Greet ik zal wel gaan. Nou,
nacht Donald.... dank je hartelijk voor alles.... en morgen ochtend vroeg....
„Ja, ja, dan spreken we elkaar nader nacht snoes. je
ziet er bleek en afgetobd uit. Zal je nou zoet gaan slapen en niet knie-



246
zen ? Ja, ik héb dekens dat is een bed-sofa, zie je ? Hier in die
la zit alles zou je niet zeggen, hè ? En de leuningen sla ik uit...
zóu.... zie je " Hij rukte de haken los.
„O, laat ik dan gauw even 't bed opmaken, jij ben 'n man, dat doe jij toch niet goed
„Wees nou niet stout, moet vader Donald boos worden, ik ben
je vader, hoor. Maak dat je weg komt. je deur in marsch. Draai
den sleutel om in 't slot, dat ik 't hóór. Zoo — nou, nacht, slaap wel. Ik vlij me eveneens neer."
Maar ofschoon hij zijn lichaam neervlijde, zijn oogleden werden niet neergevlijd door een weldadigen slaap. Koorts en onrust hielden hem wakker.
God gód, wat moest dat nu géven met dat kind daar, die stumper ? Ja, na haar nachtelijke escapade zou ze 't thuis" natuurlijk eens zoo
hard hebben Die ellendige Diana zou geloofd worden.... en
Greet niet.
Kon hij haar maar ergens bezorgen — kostgeld voor haar betalen Als hij dat nu eens op zich nam— Maar bij hartelijke
goeie trouwe lui dan zou ze niet bij de de Behrs kunnen ? Dje
begrépen wel Zulke trouwe frisscfie lui.... 't Was me 'n
ellende, hoor Hij goeide de reisdekens, die hij op zich gestapeld
had, van zich af zijn hoofd bonsde, zijn handen waren klam, hij
werd van binnen verbrand, er lekten vlammen aan zijn ingewanden, vlammen terstond gebluscht door koudwaterstralen, die hem rillen deden in lange zonderlinge huiveringen. Hij trok de dekens weer over zich heen, hulde zich er stijf in ; ze konden hem niet warmen, Beroerd, dat was toch wel je echte koorts, zijn kop leek week als was, en zijn denken dreef telkens weg.
Had zich den eersten keer beter moeten verzorgen, de verkoudheid uitvieren Och genade, als hij morgenochtend maar met
dat kind mee kon.... Néé, naar dat hol waar ze uit kwam, kón
ze ook niet meer dat was buiten kwestie. Maar hij, Donald, zat er
intusschen wel mee opgescheept. Wacht eens, hij kon haar brengen naar de, de Behrs, en zelf den schoolmeester op de hoogte brengen, want al was die nu een eerste-klasse fielt, hij moest toch weten, en de moe kreeg misschien 'n beroerte, als ze zag dat Greet niet thuis kwam. Goddank, 'n bevredigende oplossing tusschen twee huiveringen in gevonden.... zien of hij dat exemplaar, Gdeon, niet klein kon krijgen.
Brr.... tóé maar, weer zoo'n koude spuit over zijn rug door een onzichtbaren badman losgelaten; en dan nog zijn hoofd, zijn



247
hersens, die wegzwommen als eenden in 't water. Had hij dat van
morgen gedacht ? Gek, dat hij Greet eens zoo hevig lichamelijk
begeerd had, dat ze hem met haar onschuld bijna dol had gemaakt, niettegenstaande haar mankheid. Hij begreep er nu niets meer van... Dat was dood nu.
Alleen maar een groote-broersgenegenheid had hij voor haar,
neen, heusch, een hartelijke en oprechte zorg voor haar welzijn
Ze hield hem in elk geval vast met iets dat in haar was. Dat eigenlijk van haar uitging onbewust.... een zielegeur. iets bijzonder zuivers.... ze was als frisch gras.... als jonge zomer.... zoo
frisch zoo frisch.... Nou was hij op 't oogenblik ook geen
mensch, geen man enfin, wat je dan man noemde.... hij
voeldè zich lichamelijk ellendig.... Maar hij zou nu toch, al
was hij nog— ai hij kreeg koppijn, dat beróérde hoofd
zoo flink geweest dan zou hij toch geen laagheid in zulke
omstandigheden— O god wat was hij ziek.... die lamme
kop van hem.... bonzen zwemmen.... gedachten gingen
weg.... kon niet denken.... te veel al gedacht.... en te zwaar
Greet.... o beroerd....
In de andere kamer lag Greet te tobben. Hoe allervreemdst dat zij, Greet Hemming, daar lag, geheel gekleed, op Donalds bed, gesloten in Donalds mooie slaapkamer, zoo ver van huis, van haar vertrouwd kamertje met de voeringgrijze muren, en het met wit vitrage overspannen dakraampje, waardoor altijd de maan zoo rond en blank kon zien schijnen en de sterren zien trillen als vlinders van licht aan den donkeren nachthemel. Hoe dikwijls had ze daar niet zekeren troost in gevonden, wanneer zij niet gauw kon inslapen, of, zeldzamer midden in den nacht wakker werd! Lieve hemel, wat zouden ze bij de Behr zeggen, als ze het te weten kwamen ? Neen, die zouden haar wel gelooven, als ze alles vertelde, die waren veel te goed . en te hef— En Piet, wat zou Piet morgen ochtend zeggen, als zij juffrouw Greet niet vond, die goeie beste trouwe Piet, haar eenige vriendin in huis. Piet zou er vrééselijk van zijn, ze zou wel huilen van onrust.... Ma, wat zou ma zeggen ?.... en Julia en Lucie en de kinderen'.... lieve Diaantje, die alles op haar geweten had, zou wel't hardst schimpen.... 't kón dat de bel kapot was, dat straatjongens 'em kapot hadden getrokken, maar
't was bijna onmogelijk, nee Diana zou wel En paaa
t laatste maar 't beste.... die zou me zooeven razen.... huuu.... 't was om te rillen als je der an dacht.... Néé, néé, zij wilde daar niet meer terug, zij kón niet. En in dit stille nachtuur doorploegde



248
al het leed, dat zij door hem geleden had, nog eens zwaar haar hart,
en diepte daar nog uit de smartevoren Neen.... 't was toch
buigen of barsten geweest den laatsten tijd, zij móést van hém heen, zij móést.... Als hij haar thuis wilde hebben, was 't alleen om haar meidenwerk te laten doen, zij begreep hem heel goed.... de anderen ééns heen, kon zij dienen als meid. Dan zou zij misschien nog in de keuken alleen moeten eten als Piet, niet dat zij dit niet oneindig verkiezen zou boven met pa te eten. maar zij wilde zich toch niet laten dwingen daartoe.... nooit. God.... haar góéd.... 't beetje, 't heel kleine beetje onder- en bovengoed.... zou hij dat afgeven ?
Hoe zou ze daaraan komen ? Misschien door Piet Als ze morgen
eerst eens naar de Behr ging, en daar alles vertelde, dan zou mevrouw misschien wel.... Ze zouden natuurlijk wel gek opkijken....
Zoo vroeg mogelijk maar opstaan morgen.... wegsluipen nee,
dat kon toch niet.... eerst Donald goeiendag zeggen.... De slaap overmande Greet — haar onrustig denken verwarde tot een even onrustig droomen, waarin zij nog eens dien ganschen Zondag doorleefde, maar verward en vreemd, de werkelijkheid door elkaar gegooid tot een allerzonderlingst mengelmoes. Zi) werd met een schrik wakker, op eens bedenkend hoe gek de avond na al die feestelijkheid geëindigd was, wierp zich heen en weer, gehinderd door haar kleeren, haar corset, dat knelde in die liggende houding. Toen trokken haar oogleden weer dicht, beneveld als zij was door den slaap.
Onpasselijk, het hoofd zwaar als lood en pijnlijk, de beenen geslagen met lamheid, werkte Donald zich los uit de sjaals en dekens, wankelde naar de tafel waarop zijn horloge lag, bij het licht van een nachtlampje. In de kamer was het nog geheel nacht, met de blinden gesloten, en ten overvloede de ondergordijnen gezakt.
Half zeven, schemerde het voor zijn oogen. De meid en de juffrouw waren al op, dit wist hij. Nooit zou hij de straat op kunnen vandaag, het was hem al te veel dat hij stond.... o zijn bed, zijn eigen béd. Hij hunkerde er naar.
Daarbinnen vernam hij geen geluid. Het was wreed dat arme kind
wakker te maken Zij sliep misschien wel tot een uur of twaalf....
hij zou haar den raad geven maar alleen naar de Behrs te gaan.... al was hun huis vol logé's, ze zouden wel raad schaffen.... misschien bij andere menschen.... Voor ze heen ging, moest ze wat eten, 't schaap. En de meid moest hem nu den dokter even halen.
Wie weet wat hij onder de leden had ak hij maar niet naar 't
ziekenhuis moest. Nu moest hij die juffrouw met zijn pijnlijke keel



249
ook nog vertellen van Greet.... en zulk soort van menschen begreep nooit.
Enfin, nu zou de juffrouw eindelijk zien wie Greet Hemming was, daar had ze immers al zoo lang op gevlast. En een glimlach speelde zijns ondanks om Donalds lippen.
Water. waar was water?.... o ja, in zijn slaapkamer, en die was door Greet afgesloten. Ja, hij móest''t de juffrouw vertellen, de Mmer moest tóch gedaan worden, zoodat hij naar zijn bed kon, en zij zouden Greet zien. Maar'n beetje op 't gemoed van de juffrouw werken. Hoe hij de woorden uit zijn dikke keel zou krijgen....
Hij waggelde naar den muur, schelde, en viel weer neer op het geïmproviseerde bed. met het windkussen tegen een peluw en de reisdekens daarover.
„Wat een plezierige toestand...." En hij proestte plots, even denkend aan drogen hengstenden Jemmy, den echten Hemming, en dan aan moeder en de zusjes. Wat zouden die van dit alles gezegd rï u- .N^^'k;dat hij gék was. Dat woord hadden ze ten allen tijde bij de hand. Van omstandigheden die je tegen je wil tot iets noodzaakten, hadden ze geen flauw begrip.
De meid klopte, verscheen met verbaasd gezicht over het ongewoon vroege uur, en keek nog verbaasder daar zij Donald hier vond liggen.
„Meneer.... wou meneer ies ?"
„Ja...." kwam er schor bij Donald uit.... „ik ben. "
„Is meneer ziek ja, dat hoor ik, en dat zien ik an meneers gezicht en oogen. Zal ik de juffrouw maar deris roepen ?"
„Ja....' knikte hij zuchtend, duizelig, blij dat zij zijn wensen raadde. Met meisje schudde medelijdend het hoofd met tullen plakje, en ging heen, de deur onhoorbaar sluitend. Weldra kwam de juftrouw, mager, spits en burgerlijk in baar granaatroode morgenjapon, met. blauw geruit keukenschort voor. „Wel menéérr" begon aj klagelijk, wat hêt Reintje me daar nou verteld, dat u zoo ziek ben.... hoe komt dat nou ineene zoo ? En waarom leg u hier en niet in uw bed.... Te benauwd soms? Och ja, dat had me moe zaliger soms ook van die benauwdheden die "
; Donald kreeg het nog benauwder door de benauwdheden waar hij ' in het verhaal op getrakteerd zou worden en vond het 't best den knoop maar door te hakken. Aleajactaest.... nu moest 't maar.... „Juttrouw... komt.... u even hier zitten hier.... kan niet hard spreken keel doet te veel pijn."
De juffrouw „ies griezeligs en geheimachtigs" voorziend, deed als haar bevolen werd, boog het oor naar Donalds mond.
„Op mijn.... bed.... ligt iemand anders, juffrouw."



250
Hoewel de juffrouw dadelijk haar sanspiesjes gehad had, hief zij toch het hoofd in schrik, ,,'n.... *n Vrind, meneer ? Drr.... dronken, vraag excuus?"
JN nee " zuchtte Donald zwaar,, ,,'n dame Juffrouw
• Greet Hemming de ware ditmaal."
De oogen der juffrouw flakkerden, puilend van nieuwsgierigheid... zij hield den adem in. „De ware.... meneer? 't Is zonde...."
"Ja, juffrouw die andere was haar zuster, juffrouw Diana
Hemming.. ." De juffrouw schokte achteruit.
„De draadnagel 1" ontsnapte de juffrouw onwillekeurig. „Om haar zusters brief open te breken en haar zusters naam op te geven ! Ik had dadehjk me sanspiesjes, o délijk, meneer. De nare nijdige draadnagel!"
Donald was blij de juffrouw zoo sympathiek te vinden. „Juffrouw Diana Hemming," ging hij voort, met iets meer kracht
in zijn stem is, hoewel mijn achternicht,'n heel slécht mensch,
juffrouw." De juffrouw knikte hevig.
„Haar zuster Margreet en ik waren gisteravond toevallig samen op een verlovingspartij gevraagd, en omdat juffrouw Diana Hemming niet op die partij genoodigd was, iedereen heeft 't land aan haar," de juffrouw knikte haar hoofd bijna af, heeft zij de bel óf vastgebonden óf kapot gemaakt, wét weten we niet, maar dit is zeker, toen ik juffrouw Greet in een rijtuig thuis bracht, konden we trekken zoo hard wei wilden, maar geluid gaf de bel nier. Ik kon natuurlijk dat arme kind niet op straat laten staan, om drie uur in den nacht.... t
,,'t Is zónde meneer, néé.. dét kón u niet, dót kan n ieder begrijpen." i . li
„En dus heb ik haar maar hier gebracht, en hgt ze hier in alle eer en deugd opgesloten, te slapen."
De hospita, vereerd met het vertrouwen, twijfelde geen oogenblik aan Diana's schuld.
„De juffrouw der heele snuit staat er na, meneer, ik vraag excuus, ik meen dé juffrouw der heele snoet, nee, ik meen de juffrouw der heele gezicht." '
Het was Donald om het even wét de juffrouw méénde, zijn bonzende hersenen verlangden naar rust; het was hem tevens of een zwerm bijen de angels in zijn keel drukten. De juffrouw schikte het windkussen onder zijn hoofd terecht. „Zóó'n draadnagel! Laat ik nou gauw een lekkeren sterken kop thee voor u zetten, en dan zal ik ueen hooger kussen halen, want u hebt 'tzóó toch al ijselijk ongemakkelijk. En als 't temet niet beter wordt, dan moet Reintje maar om 'n dokter," De juffrouw draafde met gewichtig bezorgd gezicht heen. Donalds gezicht dankte in haar afwezigheid voor de eenzaam-



251
heid, maar weldra was zij weer terug, in staat van drukte en bereddering. Enfin, zij maakte het hem meer comfortabel, en dit was ten minste een zegen. Al zag de juffrouw dat Donald met gesloten oogen lééd, opende zij toch even goed de sluizen harer welsprekendheid en speelde zij gerechtshofje over Diana Hemming. „Nóü, maar als ik der vader was, ik zou.... Ik begrijp niet hoe de ouwers
zoo'n susjet in huis houwe En dan dat gezicht van lijkianus
hou je maar vast, van bleeke Janus koffiedik, nét de dood op rollen. Zoo zag ik ze, denk ik, nóü, dat 's me ook femielje van mageré Hein. Enne.... zoo groos als ze nog op der eigen leek.... Kijk, nou leg u heel anders. En zoo jaloers van der eigen zus,.. precies eigenlijk mijn zus, die was ook altijd zoo jaloers van mijn, maar dat zou ze me toch niet gelapt hebben, néé, dat niet. Maar die juffrouw binnen is zeker veel mooier, hè meneer 11"
De juffrouw beefde nu van willen weten, haar heele wezen was er ten prooi aan.
„Hm...." steunde Donald, even de oogen openend, en toen, daar de schelm in hem de overhand kreeg op zijn ziekeonmacht: „Juffrouw Greet is mank, juffrouw."
De juffrouw viel er letterlijk van achteruit. „Mank!" riep zij, „wat een...." Ze had op de tong : „wat 'n rare kolleksje houdt u der op na," maar zich met geweld bedwingend, zei ze : „Och, de ziel.. .."
Daarna dribbelde ze weer weg om de thee, die zij Donald gloeiend heet bracht. Hij dronk ze, gedwongen door haar, met kleine teugjes, en het heete vocht leschte wel zijn koortsdorst, terwijl het de bijensteken scheen uit te branden. „Wat zou ik daar op eens hebben ? zeker een ontsteking," dacht 'hij. ~
„Als de juffrouw nou maar gauw wakker wordt, dan kan u uw bed in, maar 't mot toch eerst luchten en weer opgemaakt worden."
„Dat — kind is moe, juffrouw laat maar slapen. Laat alsjeblieft 'n dokter halen, ik ik wil weten wat ik heb."
„Ik hóór wat...." de juffrouw luisterde geweldig met hetééne
oor.... „ze is óp— uw nichtje.... de dame is op " Gaarne
had de juffrouw gewacht tot Greet geheel gereed de kamer uit was gekomen, zij vernam duidelijk een plassen met water. Daar kreeg zij een kostelijken inval: „De dame mot toch ontbijt hebben, hè
meneer ? Zal ik dan maar hier klaarzetten 't ruikt hier nog wel
nachtelijk, maar anfijn, de juffrouw kan 't toch zoo nauw niet nemen ook bij 'n zieke en niet bij der eigen thuis."
„Zet 't raam maar open...." fluisterde Donald.... ik trek de dekens wel over m'n hoofd."
De juffrouw wilde het eerst volstrekt niet, maar Donald dwong haar met „ja, ja," en gebaar.



252
De weldadige schemering ging verdwijnen met het openen der blinden. Een schelle morgen uit helderen hemel klaarde verblindend brutaal naar binnen, in een schok, pijnlijk voor de knippende oogen, toen de juffrouw de gordijnen optrok. En als zij de lange tweeruitsramen opensloeg, vloedde koude morgenlucht, frisch en onstuimig als een bergstroom, de kamer in, op Donald toe, en voerde in haar zuiverheid alle kwade slaap-en ziekedampen heen. „Gelukkig een droge dag, meneer," verzekerde de juffrouw, als een magere schildwacht bij het raam. Kwaad doen zal 't u niet. Ziezoo, nog effetjes, en dan gaat de boel dicht. En dan mot Reintje hier de kachel maar aanmaken ook."
Toen zij wat later binnenkwam met een blad vol ontbijtgerei, een paar servetten over haar arm, draaide de sleutel in het slot der andere kamer om, week de deur en mocht de juffrouw dan eindelijk zien binnenhobbelen een kleine, overigens welgevormde vrouwengestalte, met een fijn bleek kindergezichtje omzacht door blonde kroes. Zag de juffrouw als het beste in dit onregelmatig gezichtje met te breed neusje en droef neertrekkenden mond, twee trouwe, onschuldige, treurende grijze kijkers, overdonkerd door lange wimpers. Och, wat 'n schattige oogen, dacht de juffrouw, zoo zacht, zoo zacht als van een lief dier dat verdriet heeft. Ze raken bepaald je gemoed. Alzoo gaf het hart van de juffrouw Greet dadelijk een welkom. Nou, maar dat zieltje zal nou toch ook 't kwaad niet in de wereld brengen, je kon de fatsoenlijkheid van 'r gezicht aflezen. En al was ze nou mank, 't wurm, was ze nog duizendmaal te verkiezen boven dat lijk van een draadnagel, 't Was om der meehjen mee te hebben, en dat had hier'meneer zeker. Ja, nou begreep de
juffrouw der alles van je moest eerst maar 's zelf zien, dan
marcheerden je sanspiesjes wel af. En zoo was 't nét."
Greets bleeke wangen overtrokken zich met schaamrood, toen zij de juffrouw, die vriendelijk knikte, gewaar werd. Voor 't eerst voelde ze sterk dat zij hier eigenhjk niet paste dat zij aanleiding gaf tot praatjes gisteravond in het rijtuig had ze dien
last licht op zich genomen, maar nu merkte ze toch wel— En terwijl Greet zich aan de tafel vasthield, schokte door haar heen de ontstellende gedachte: Waarvoor zal dat mensch me houën....
gód En andere dergelijke schuimden mede op. Tot nog was haar
leven zoo besloten in een doosje geweest, zoo onbesproken.... De juffrouw nam haar met vriendelijk toegeknepen oogjes waar: „Neemt u plaats, dame, gaat u zitten, hier hebt u een prettige
stoel.... zóó Ja, ja, we weten der alles van, meneer heeft me
al verteld wat een leelijke poets ze u gebakken hebben.... eet u maar gauw wat.... ik heb de thee gezet, der is brood, kaas, boter en eieren.... Tóé, probeert u maar 's...."



253
„Slaapt meneer T fluisterde Greet, met een blik naar de gebolde dekens, die Donals hoofd steeds verhulden. Hij was in die houding gebleven, om zich aan het gepraat van de juffrouw te onttrekken.
„Meneer is niet erg goed...." fluisterde de juffrouw terug, „meneer heeft wat koorts. Trek u 't u niet zoo an."
Want Greets lippen beelden opeens hevig, en de altijd reede tranen sprongen over de grijze appels.
„O, dat heeft meneer van nacht gekregen, met de bel 't was
zoo koud.... ik voel me alsof ik er de schuld van ben...." Het sneed de juffrouw waarachtig dwars door de ziel.
„Nee neen Greetjelief," klonk het dof, en een hand wierp het
dek van zich af ik ben er zelf de schuld van, ik had me beter
moeten soigneeren, den eersten keer. Kom, kind, eet maar wat
De juffrouw moest eigenlijk, met een laatsten blik op het tweetal heengaan. Zij schudde het hoofd. *t Was je toch wat.
HOOFDSTUK XVIII.
De eerste gedachte van Piet Proppers toen zij opstond, was.- „Hoe gek dat ik juffrouw Greet niet heb,hooren bellen.... hoe zou ze der in zijn gekomme ? Zeker iemand anders open gedaan. Juffrouw Lucie misschien of meneer Theodoor." Zij ging naar de keuken en zorgde daar voor het noodige, zooals zij alle morgen deed, in drukke haast kastdeuren open en toeklappend, eetgerei neerkletterend.
Een half uur. drie kwartier verstreken, en toen er nog geen Greet verscheen, viel dit Piet op en maakte een vage onrust zich van haar meester. „Waar blijft juffrouw Greet ? Ze zal toch niks mankeere, t worm, dan zal ik 'r gauw 'n koppie thee brengen." Zij holde naar den zolder, klopte aan Greets deur, geen antwoord. „Juffrouw Greet, ben u op ? Bén u op V' Geen antwoord. Piet werd er bleek van God, ze zal toch niet dood.... der eigens van kant.... Zij draaide de deur snel open en verbazing gaf haar als een stomp in hét gezicht voor haar verwijde oogen stond daar Gteets bed onbeslagen en het nachttafeltje ordelijk ; onaangeroerd glansden witte kom en kan. „Juffrouw Greet niet thuis..... van nacht niet thuis.... god,
t schaap, als 'r maar geen ongeluk overkomme was " Piet kreeg
er kramp in 't lijf van — Plots lachte haar een geruststellende gedachte toe.... 't Was zeker met de petij van juffrouw Sefie vreeselijk laat geworren en juffrouw Greet was daar maar blijve slape,
wel ja zoo om 'n uur of acht zou ze wel komme, o lieve help, als
ze dan der maar eerder was als der pa. Want anders zou der wat in



254
't vet zijn. Stumper, voor ééne keer in der leven dat ze 'n pretje
had die akelige ouwe pias van 'n schoolmeester, hij werd met
den dag erger.
Er kwam langzamerhand leven in den vroeg-ochtendstillen huize Hemming, de heeren Theodoor en Dirk, die naar school en naar kantoor moesten, bevolkten het eerst met hun gewichtige tegenwoordigheid de daardoor ontwakende huiskamer, en werdenbediend door Piet.
„Greet er niet? juffrouw Greet?" vroeg Dirk.
Daar had je 't, dacht Piet angstig. Maar zorgeloos antwoordde ze : „De juffrouw zal daar wel komme. Zeker vannacht laat geworre met de petij. Juffrouw Sefie der angaasjementspetij ommers."
Theodoor verbleekte en boog zich over zijn kop slappe thee. Die gansche week'had hij ontzettend geleden, wetend van die verloving, en toch was 't of hij 't nu weer voort 't eerst hoorde. Zóó raakte Piet met ruwen vinger zijn zeere rauwe wond aan. Hij vroeg zich thans niet eens meer wrevelig af waaróm hij moest lijden, hij weerstreefde niet meer; hij leed als een dier dat zich niet verweren kan, hij gaf zich lijdzaam over aan een macht sterker dan hij. En die Schraube, hij wist 't nu, was de vent dien hij toen gezien had....
O toen, toen en nü De kop thee beefde in zijn vingers* het
vocht stortte zich over het schoteltje. Hoe vernederd voelde hij zich. Goddank, dat zij niet wist.
Dirk schrokte zijn boterham naar binnen, maar zag toch even op : „Wat heb/i/, zeg ? Je ziet er op eens zoo bestorven uit." Theodoor hoestte, proestte, deed of hij zich verslikte, en dit leidde Dirk weer af. Lucie kwam binnen, gevolg door de kinderen. Zij had ze geholpen met kleeden. Christientje, die geen mogelijkheid had gezien Juha te bewegen haar jurk vast te haken, toen Greet onvindbaar bleek, was maar naar goediger Lucie getogen, die, wijzend op de half dichte bedgordijnen der steeds slapende Diana, haar vermaande met „ssjt 1 ssjt!"
„Gut, waar is Gréét?" vroeg Lucie met iets angstigs. „Is ze dan hier niet ?" t
„Ze zit in mijn zak een partijtje te kaarten," Dirk nam een slok
thee. i i_ i_ ti
„Weet ik niet, hoor!" zei Theodoor schijnbaar luchthartig. Ik heb de freule niet gezien."
„Op den loop zeker met haar beminde. „Nee, maar in alle ernst, begon Dirk zich te verwonderen, „waar is onze geliefde oudste? Is ze niet ergens boven?"
„Dan is ze vannacht niet thuis gekomen," zei Lucie, verbaasd over de woorden die ze moest uitspreken. „Begrijp jullie dat van Gréét...." |
„Gréét ?" Christientje danste rond van pleizier over t ongewone



255
feit. „Greet uitgebleven vannacht. Ik dacht ze was'n boodschap... suiker of thee of koffie of zoo, of groene zeep."
„Waar was ze dan, bij de Behr?" vroeg Dirk.
„Ja natuurlijk, dat wéét je toch wel." Lucie herinnerde het hem met even gefronste wenkbrauwen.
„Wéét je toch wel, ik neem geen notitie van 't doen en laten van dierbare Gréét,', smaalde Dirk, negeerend Piets. mededeeling.
„Maar der zal aardig wat opzitten voor dei? van de ouwe heer. Die zal daar nogal op gesteld zijn dat ze de nacht uitblijft. Gréét aan t nachtbraken 1"
Christientje giegelde, en Piet die binnenkwam met de „post" en voelde waar zij 't over hadden, flitste haar een dreigenden blik toe, en haat borrelde nijdig in haar op jegens de geheele familie, die Greet alleen miste omdat ze nuttig en noodig was.
„Och, juffrouw, juffrouw Greet kon zeker geen tram of geen rijtuig vinde, en toe is ze zeker bij mevrouw de Behr blijve oyerlosjeere. Ze zal daar wel komme." -fpSf
„Ja, nou je 't zegt, denk ik dat ook wel, Piet." Lucie knikte op haar kalme manier. „Jongens, nog thee? Christientje, je danst al t stof uit t kleed. Ga toch zitten, vervelend kind. Anton, kóm, gauw, eet je boterhammen." Anton kwam snuffelend naderbij.
„En maak alsjeblieft eerst gebruik van je zakdoek !" beval Theodoor. Anton keek hem suf verwonderd aan en snoof harder nog.
„Snuit je néus, jongménsch 1" beval Dirk.
«Der is 'n brief voor Diana, wil ik 'em der brengen?" was Christientje gedienstig, en haar groenige oogen gingen gretig achtend over het adres.
„Nee," gebood Lucie wrevelig. „Diana zal daar wel komen. Daar is ze misschien. Ze heeft zich erg gehaast, dat ze nou al klaar is ik begrijp n....
Maar toen de deur geopend werd, kwam Julia binnen. „Nou. en waar is Greet nu ?" vroeg ze, zonder iemand goeden morgen te zeggen, als vervolgde ze een gesprek met een hunner.
„Zeker blijven overnachten bij de de Behrs." berustte Lucie, die voortging met theeschenken.
„Wat 'n brutaliteit van Gréét!" verbaasde zich Julia, verontwaardigd. „Ze émandpeert zich. Hoe durft ze."
„Nou, maar als ze nou geen tram of rijtuig meer kon krijgen," verdedigde Lude, „dat kan jou, mij en iedereen gebeuren. Als je op n partij bent...."
„'t Zal me 'n partij geweest zijn, bij de Béhr," minachtte Dirk.
„Bij die jóden," grinnikte Christientje.
„Stil jij, brutale aóp !" dreigde Theodoor. Christientje keek hem verwonderd aan.



256
„Je zal pa hooren, als hij thuiskomt, pfff!" voorspelde Julia, haar wangen bollend. Christientje giegelde van voorpret en leedvermaak.
„Pa slaat 'r misschien," hoopte ze. „Hij neemt misschien zijn stok wel." Tegen die gebeurlijkheid kwamen de ouderen, zich allen gekrenkt voelend in hun waardigheid, in koor op. „Zeg's dat dat kind der mónd houdt," verlangde Theodoor van Lucie.
„Slaag is voor blagen als jij. Ik wil je met pleizier afranselen." Dirk verliet zijn stoel, naderde met opgeheven hand.
„Jongen, ik sla je lekker terug," tartte Christientje,.voor niemand en niets bevreesd.
„Pijpesteel, ik maak je en breek je! Pepermuntstokje! Evenbeeld Diana's!"
Christientje, ten hoogste beleedigd, hief een woedend gehuil aan, werd door Juha, wier gehoorzenuwen zoo vroeg niet geschrijnd wilden worden, bij den arm genomen en in een hoek geduwd. „Daar nest." Maar Theodoor op eens buiten zichzelf; zijn door Sophie zoo zwaar beleedigde gevoelens móésten eindelijk lucht hebben, ging er heen, en sloeg op Christientje los, dat het een aard had. Hij trok haar aan de ooren, aan haar vlecht, met wreede rukken. „Nou voei je 't, hè?"
„God Juul, Dorus, had jtdlie 'r nou maar laten éten, ze komt zóó heelemaal niet naar school," verontrustte zich Lucie, Piet bellend.
„Piet, ga toch 's hooren waar juffrouw Diana blijft, zeg dat ze te laat komt, als ze niet voortmaakt."
Piet vond dit een gansch overbodige zusterlijke bezorgdheid, en haalde de schouders op. Waar diende dat nou toe, dan om haar nog 's trappen op te laten klimmen, ze had waarendig al genog te •doen.
Piet kwam terug. „Juffrouw Diejéna," Piet sprak eigenhjk den naam nooit zonder wrevel uit, „legt zoo gék te doen in der bed, dat....
Dirk proestte, en barstte toen, het hoofd achterover, in een geweldigen lach, en een glimlach zweefde ook om Theodoors lippen.
„Wel nóü, 't is toch waar ?" brutaalde Piet gebelgd, „ze woelt *van de-n-eene kant na de-n-andere, en ze mompert precies als *n ouwe best. Ik kan der geen wijs uit worre, zoo niet. Der voorhoofd glimp als boter, nou wéét je 't."
„Is 't géén weesjonge of wél een?" ging Dirk voort met plagën.
,,'t Is der géén, heur." Piet verdween, deed de deur vrij hoorbaar dicht. Christientje had met sluwe wetende oogen gadegeslagen, jnet gretige ooren toegeluisterd, terwijl zij de pijnlijke plekken aan



257
haar armen wreef. „Der voorhoofd glimp als boter," deed zii Piet na. '
„Lucie, ga jij 's zien wat dat nu weer is!" zei Julia zeer gezagvol, opkijkend van de courant die zij bezig was te lezen; feitelijk onverschillig voor Diana's toestand, maar wel een beetje nieuwsgierig.
Lucie haalde op haar beurt de schouders omhoog en ging. tViZc ZiCf1 Zeker interessant maken, onze Diaantje," hoonde Dirk. „Maar 't is hier van morgen heelemaal zoo'n interessante huishouding, zég, Dorus ; de ouwe der niet, Greet op de vlucht,
Diaantje met 'n botervoorhoofd, gek doend op 'r legerstede '*
„Nog 't allerinteressantst dat," beet Theodoor af. „Nou lui, ik ga der van door. Compliment an de ouwelui, als ze thuis komen.;' „En an Gréét!" .gilde Christientje onvervaard. „Moet je nog méér hebben, schrééuwbigge ?" dreigde Theodoor, „anders zal Dirk er ook 's bijkomen." „Dan vermóórden we je!" hielp Dirk bemoedigend.
Theodoor stapte hoog onverschillig weg, om op straat zijn verdriet weer uit te lijden. Hij zou zorgen, dat hij niet langer in dit huis bleef dan strikt noodzakelijk was, en niemand iets zeggen voor hij volkomen zekerheid had van zijn kunnen weggaan. Maar weggaan zou hij, en niemand daar zou hij betreuren in dit liefdelooze huishouden.... misschien Dirk een beetje.... Ja, god....
ja en Sophie's beeld dook plotseling duidelijker dan ooit voor
hem op 't was of er een aantal portretten van haar in de lucht
hingen. Haar verlovingsfeest hadden ze gevierd Ze had zich
durven verloven zonder hém, Theodoor Hemming.
Lucie was inmiddels teruggekomen, haar gezicht een beetje betrokken. „Diana heeft koorts, heel gewoon. Wat moeten we doen, zal ik Piet om dokter Robberts sturen ?"
„Ben je nou heelemaal?" gispte Dirk, zijn dasspeld verstekend voor den buffetspiegel. „Ouwe Robberts.... ? ik heb óók wel's koorts gehad, en is de vent dadelijk voor mij gehaald?"
„Wacht 't eerst nog maar 's af," was Julia van meening, op haar horloge kijkend, „en schrijf maar even naar 'r bureau, dat
ze niet komt of Dirk, jij gaat er voorbij, hè ?"
„Ja.... nou, best, ik zal dat zaakje wel opknappen. Nou, onze Greet houdt 't uit, zeg, half negen al."
„Nou en pa dan?" vond Lucie op eenmaal, Julia bedenkelijk aankijkend. „Wat zeg je van pa?"
„Ja en pa ook. Wat een feestvierderij! Dieu de mon ame!" Ma sloegen zij uit gewoonte over. Die telde nooit in hun denken. „Greet wordt losbandig," verontrustte zich Dirk, „wat moet
dat in de toekomst geven? Strenge maatr "
„Daar heb je pa, daar heb je pa met ma!" jubelde Christientje, Greet Hemming. i7



258
die nog nóóit haar vader zoo graag gezien had in de voorkamer.
„En Greet nóg niet thuis, lékkér !" Zij kwam in de huiskamer ronddansen, haar ooievaarsbeenen hoog schoppend van onder haar korten rok, haar voeten spichtig in de als altijd te wijde laarzen, die afstonden om de denkbeeldige kuiten in zwarte kousen.
„Kind, wees toch niet zoo zot blij, 't is of je naar 'n vuurwerk moet K vermaande Lucie. „Jakkes, ik dank je voor dat gebulder van pa. Ik ga ook weg.... 's morgens vroeg al, als je pas ontbeten hebt 'n hapje."
„O, ik ga met je mee, Luus, Wat hebben wij er feitelijk mee te maken? Wij hebben Greet niet naar de Behr toe gestuurd! was Julia sohdair. De meisjes holden heen, naar boven.
„Nou, bonjour, hoor, ik poets 'em eveneens!" galmde Dirk in de gang, lachend.
Toen de heer Hemming de huisdeur opende, stuitte hij op Dirk, die hem en ma haastig voorbijstapte. „Zoo pa, dag ma, plezier gehad ? Nou, ik hoor 't van middag wel, 't is al laat.' En als een hazewind schoot hij hen voorbij, zich onderweg verkneuterend dat de ouwe niemand zou vinden binnen dan de kinderen.
't Was niet zoozeer voor Greet, hij had 'r zoo dikwijls standjes gegeven of mee aangehoord, maar hier was nou 's echt de gelegenheid den ouwe te toonen dat de grooten zich maar -niet zoo heten drillen. Je geduld raakte toch wel 's eindlijk op. Kranig van de meisjes dat zij weggingen. En hoor's, Greet mocht een eerste WaS suffer zijn, maar die poets had ze den ouwe dan maar eens flink gebakken.
Christientje hippelde uitgelaten de gang door, de ouders tegemoet, beschroomd en langzaam gevolgd door dikhoofdigen Anton, met twee vingers in den mond en kruimels aan de hoeken daarvan.
„Dag pa! dag ma!" piepgilde Christientje juichend. „Gréét is vannacht niet thuis gekomen! Ze is wég!"
Gideon opende de lippen, doch faalde in zijn poging tot spreken. De verbazing sloeg hem stóm. Het voelde in hem aan of Christientje hém onverwachts den raken mep toebracht, waarop hij haar zoo dikwijls dito dito trakteerde.
„Kindje, wat vertel je nóü?" riep ma ontzet, ditmaal vlugger ter sprake dan haar heer en meester.
„Ja en Diana is ziek," vervolgde Christientje, dansend over de verrukkelijke uitwerking harer eerste mededeeling en genietend in deze tweede, nieuwe- ontsteltenis aanbrengende. „Piet zei dat ze zoo gék praat en dat 'r voorhoofd ghmt als boter. Echt waar hoor, allemaal, ma! Zoo gék!" zij kneep, in zalig genieten, samen de magere roode koude vingertjes, ware kreeftenschaartjes; haar oogballen krompen ineen, lachvouwen trokken haar wangen breed. Geslepenheid lichtte uit haar heele wezen.



259
Plots kwam Gideon tot besef. Het gezag moest gehandhaafd worden. „Naar binnen !" donderde hij, „en geen wóórd meer !"
Christientje zweeg, doodelijk verschrikt, borg zich tegen ma's dikte aan. Ma smoorde uit pa-vrees een zucht. Ook de heer Hemming zweeg in een drukkende stilte, die het échte onweder zijns toorns moest vooraf gaan. Het voorhoofd in diepe fronsen, de neusvleugels wijd, de oogen star gloeiend, stapte Gideon de gang door, als hoofd des huizes.
Och, och, treurde inwendig ma, nou was pa zóó in zijn schik over die lieve ontvangst bij de familie Leesenaar, en nou is er dit weer. Dat je nou ook nóóit ies kan hebben. Je heele plezier vergald. En zij schommelde onderworpen achter hem aan. Piet, zich om geen boosheid pa's bekommerend, daar hèt hier gold Greet te verdedigen, haastte zich naar de huiskamer met de vriéndelijke vraag of meneer en mevrouw soms nog versche thee wilden....
„Ik kan best nog effe zette."
„Néé!" brak barsch uit Gideon lo%: „Jij behóéft-geen théé te zetten. Wij hebben al ontbeten."
„Juffrouw Greet " vormden ma's beklemde lippen zonder
geluid te geven. Piet las het er van af.
„Och mevrouw," zorgeloosde Piet, „de juffrouw zal daar wel sebiet thuis komme, 't is ommers pas hallef negen. Die Kerstientje maakt der zoo'n drukte van, en wat is 't nou. Zeker blijve overlosjeere bij mevrouw de Behr. Mot u nou niet 's na juffrouw Diejana gaan, de juffrouw schijnt ziek te zijn."
Gideon deed als bestond er geen Diana.
„Bij mevrouw de Béhr," herhaalde hij ironisch, „de juffrouw is blijven logééren bij mevrouw de Béhr. Hoe durft men't wagen bij zulk vólk te blijven logééren. En hoe durft zij 't wagen, 't heelemaal wagen, zonder mijn voorkennis, een nacht uit te blijven ?"
„Wel nou, meneer, 't zal der nogal geen heereleke petij geweest zijn, juffrouw Greet heeft 't der toch altijd zoo plezierig," verdedigde Piet onbevreesd.
,,'n Heerlijke petij!" herhaalde Gideon, „bij mevrouw de Behr. Ja, bij die lui is ook geen partij, daar is maar 'n petij. Ze heeft gebruik gemaakt van mijn afwezigheid om 'r slag te slaan."
Vent, dacht Piet, als ik zooveel geleerd had als jij, dan zou ik lekker meer deuge-n-ook. De heksames hebbe jou ziel ten minste heelendal slecht gemaakt.
„Nou pa, ze zal wel zoo thuis wezen," dorst ma te troosten. ,,'t Kan gebeuren."
,,'t Kan gebéuren? 't Kan gebeuren, vróuw??! 't Kan nier gebeuren. Van iemand als- jóuw oudste dochter, van iemand die niet iri staat was een woord Fransch te leeren, verwacht ik zoo iets niet."



260
Op dit oogenblik hoorde Piet de juffrouwen Julia en Lucie de gang doorhollen, de huisdeur toeslaan. En het deed haar een innig plezier. Zij hoorde ze wel lachen op straat.
„Wat was dat nu weer ?" maakte Gideon zich opnieuw driftig.
„Juffrouw Lucie, meneer, en juffrouw Julia, ze gaan na school zeker. Ze hebbe haast," zei Piet achteloos.
„Die dochters van jóü, vróüw worden te overdréven brutaal."
Hoor zoo'n vent, peinsde Piet net of mevrouw ze daar alleenig gekregen hêt. Wat 'n Janklaasenvader. „Zal ik nou maar afruimei als;u toch niet eet?"
„Ja Piet, goed.... Ik zal ik zal éven naar Diaantje gaan
zien, pa." Blij een uitvluchtje te hebben, wilde zij ijlings heenschommelen. Gideon weerhield haar met zware stem. Zij wendde zich verschrikt om en zag hem op zijn horloge kijken. „Als dat wézen, die óüdste dochter van jou, er om twaalf uur nóg niet is, zal ik haar wel even bij die lui, die vrienden van haar, gaan halen! Haar wérk in de steek te laten en bij zülk volk haar tijd te verluieren Juist bij zulke lui, bij die jóden. Had ik 't geweten,
had ik 't geweten, ze zou er niet héén zijn gegaan, dat belóóf ik je...."
„Wat lékker, dat ie der niks van wist, die hllikerd, dacht Piet, 't prétje heeft juffrouw Greet ten minste al beet. En om zoo op meneer en mevrouw de Behr te schelde. Hij is nog te min om derlui laarze-n-an te rijge. God, as ter toch maar geen straf op stond, wat zou 'k 'em dan dolgraag in zen eige hooge hoed smore, of 'em pekele in 'n groote pot.
„Ik moet nu naar schóól...." besloot Gideon, zijn horloge weer in zijn vestzakje stekend.
Zat je der nog maar, om matjes te vlechte, dacht Piet, vlug de ontbijtborden tot een stapei hoogend en ze onder haar arm mee naar de keuken nemend,
Zij en haar mevrouw haalden even diep adem vón verhchting, toen het hoofd des huizes met harden slag de straatdeur achter zich deed dichtvallen. Goddank, hij was weg, je was vrij. Mevrouw Hemming keek een oogenblik Piet aan met blijken blik, en sloeg dien toen haastighjk beschaamd neer, want zelfs in gedachten mocht zij pa niet te kort doen.
Ik geloof, peinsde Piet, dat, als mevrouw meneer voor mevrouws oogen een móórd zag doen, mevrouw nóg zou zeggen: 't is góéd, pa.
„Piet, kom je even mee naar juffrouw Diana?" noodigde ma uit, en Piet begreep mevrouws vrees voor een uitval van deze zoozeer op pa gelijkende dochter.
Boven gekomen, het Piet de deur wagenwijd achter haar open,



261
het rook danig onfrisch ; bedorven lucht hing zwaar en bedomot in die kamer waar twee volwassen menscheS van wie één zS den nacht hadden doorgeslapen, terwijl Lucie ten overvloede afles nog stnf dicht had gelaten. Wie van buiten kwam, a£2£<Ï£ hjk, het sloeg dikke mevrouw Hemming tegen de keel, zij green haar zakdoek; bijna onpasselijk. De koorts was af, toen de beide vrouwen het met wit omhangen bed naderden, waarvïï een goï dun was teruggeslagen Zij zagen Diana als schijndoodf rusten met de dekens tot aan het voeteneind van zich afgegooid, en vS schopt tot een verwarde hoop roode en gelige wol. met het noria
katoen" HoeVf gewron9-<** reuzenbaf^ wofen
katoen . Hoe hef de juffrouw 't zoo gekrége ?" vroeg Piet verbaasd. Het beenderenmasker scheen heen door he^ dïnne vel en Piet, in een weer lichtsnellen indruk, starend op het nog vermagerd gelaat zag Diana reeds gestorven. OmP den neus vooTal dreigde de huid van strakheid te barsten, te scheuren^Ssj™ et de juffrouw slaapt. * fluisterde mevrouw meewarig. Piet trok
telTlJ0?010^^?9 °P' ? d£ hdle Zonni9e winterdag beüchtte uit zijn gnjzigblauwen hemel, ten volle het zieke klamme gezicht met de kraaltjes zweet, en de gesloten oogen paarsig om!
alom 2 £ V88611' Het>°9e echt HemmingvoorhooH glom als gee wit porcelein, en schuin er over plakten dunne vlok-
'ibnanC SurCeP,\S- DenachtiaP°n was zeker ookinkoorts■^faA*m**P~Th*d °P«8««At. ^ gestrookte kraag ver afgegleden van den dunnen hals, en het onverbiddelijke, hetmee-
ver van°XiCht ^f*™? ™ wat er té kijk lag tusschen de ver van elkaar verwijderde sluitingszoomen.... de platte schrale borst blank, maar hard van lijnen, bottig, met bleekrode £o£ van even geschetsten boezem. *""pjes
drinken3'8 ^ ^ hUlpd°°S ^ °P£n' ak d^«9 vragend om
Di£^Se""ü mevrouw Hemming verschrikt Gut
JJiaantje.... hoe kóm je zoo. kindje?"
Want mevrouw Hemmings geheele vrees was verdwenen en enke teere angstige moederliefde er voor in de plaats getreden Maar Diaantje antwoordde niet. a
thZ?**** Wf de LuffroU,w 's wat ümenade-thee kookte, mevrouw thee met citroen derin ? '
keelfZJr de!*èni,dat da* tdpen ZOU' Piet ?" Mevrouw Hemming ^teZ^S"** d3nkbaar VeHiCht 3an' klemde haar ziel vas?
rJ'f^ff ) meDSCh ^eeft kou 9evat' cn anders « *t niet. Daar En fj lPTT n°9 me£r 7fn transP«eere, maar da's juist goed. En dan flink der maar in blijve, 'n dag of twee. Late we de? nou



262
's wat water voorhouë, u zal zien dat de juffrouw drinkt
Ik zal wat versch halen an 't fonteintje beneje. Dek u der toch toe, 't is zonde zooas de juffrouw daar legt."
Diana dronk gretig, toen het koude glas water haar lippen raakte, opende de oogen, keek daar glazig Piet en ma mee aan.
„M.... ma.... Greet...,"
„Néé, Greet is nog niet thuis, kindje."
Piet verwonderde zich ten zeerste over déze zusterlijke bezorgdheid. Misschien was juffrouw Diejana in de koors bekeerd geworre. Nou, dat zou bestig zijn voor 't mens. Met kwam ze nog in de hemel te land.
„Greet met. Donald prevelde Diana, en haar blik dwaalde
weer af en kreeg opnieuw het onvaste van een uur geleden, toen Piet getracht had haar aan het spreken te krijgen.
„Nee, Greet is bij mevrouw de Behr " mevrouw Hemming
schudde het hoofd. „Je bent heelemaal in de war, kindje. Der is geen sprake, van Donald. Die zal wel op zijn kamers zitten. Piet zal je een lekker kopje limonade-thee brengen. Daar zal je wel van opknappen. En ik kom zoo bij je terug, ik zal eerst mijn goed 's
af gaan doen. Piet, och, knoop jij even m'n laarzen los hè, 't
is vervelend dat Greet nog niet thuis is, ik wou dat ze maar kwam ik heb 'r elk oogenblik noodig." -\
Piet vond 't een verdacht iets dat „Greer rnef Donald." Maar anfijn, 't mens had koors en dan reutelde je zooveel. Zij hielp mevrouw met uitkleeden, vroeg of 't plezierig was geweest bij Leesenaar, zette limonade-thee, bezorgde alles in de huishouding, maakte de kamers aan kant. Het werd tien uur, elf uur, geen Greet daagde op. En er kwam een oogenblik dat Piet en mevrouw Hemming, terwijl zij samen op zolder de vuile wasch uitzochten voor den bleeker, door eenzelfde gedachte verschrikt werden, die gelijktijd dig bij hen tot uiting kwam: „Als der maar geen ongeluk overkomen is." Het potlood ontrolde mevrouw, die, terwijl Piet afriep, de lijst opschreef in het waschboekje, en Piet verrees uit haar knielende houding. Zoo stonden zij tegenover elkaar, bleek van angst.
„God Piet....
„God mevrouw...,"
En Piet, wetend dat Greet met Donald naar die partij was gereden, voelde zich nog radeloozer dan ma, die maar heelemaal in den donker rondtastte. Gesteld dat meneer Donalds ies kwaads voor had gehad met juffrouw Greet, na zoo'n petij, wijn dronk je dan en je zei
van alles En als juffrouw Greet nou niet erisjes durfde thuis-
komme, 't schaap. O, dat manvollek, dat zich zoo fleemerig en strooplekkerig anstelde. Maar och, dat was 't meschiens toch niet.



263
Juffrouw Greet lag stellig op één oor bij mevrouw de Behr. „Mevrouw? as ik nou 's alvast na mevrouw de Behr toegong?",
„Nee nee, /Piet, menéér zal er naar toe gaan, dat mag niet als meneer zal gaan."
„Heere gót " verontwaardigde zich Piet, „néé mevrouw, maar
as u nou toch in ongerustegeit zit en ikken ook. Meneer is toch ook werachies Onze lieve Heer niet. En wie is Onze lieve Heer ? Heb u 'em ooit gezien. Ik niet. De dominee vertel je, dat je na zen evenbeeld geschape ben, dan mot ie der aardig uitzien met honderdduuzend gezichte. Anfijn, ik weet er niks van, ik weet alleen dat er voor ons lui op aarde 'n hoop beroerdegeit is, en as 't nou zóó'n goeie man was azze ze zegge, zou die dat niet toelate. Maar hij blijft ook lekker in zen hemel zen petijtje damme met engel Gabriël en engel Miegaël."
„Tante Carolien zei altijd "
„Hoor 's mevrouw, wat zoo'n salemander nou zei of niet en zei, dat raak me nachtmus niet, en de-n-uwe-n-ook niet. Voor mijn part neemp de Heere boven zen hooge hoed voor der af, hij zal wel 'n hooge zijë-n-ophebbe. Ik wou alleenig dat juffrouw Greet maar thuis was, 't wurrem." Tranen sprongen Piet uit de groote blauwe oogen, en zij zag ze tegehjkertijd uit die van haar mevrouw rollen. En dit verwarmde Piets -hart, en deed haar de ruwe werkhand op mevrouws dikke pofhandje leggen. Goddank, mevrouw was toch moeder genoeg, om nog iets voor haar arme miskende kind te voelen. „Ja, Piet—" verzuchtte ma, „ik ben wél zóo schandelijk ongodsdienstig niet als jij, maar dat moet ik toch óók zeggen, 't is hier op aarde wél altijd wat raars en zelden wat goeds. Want wat een thuiskomst, wat een thuiskomst! En meneer was gisteren nog zoo tevreden over 't eten bij Leesenaar. Hij maakte nog gekheid met mevrouw over de kip en zei: .mevrouw Leesenaar, je verdient 'n tien.'
En hij nam tweemaal van de cabinetpudding, och jeetje " Ma
zuchtte weer zwaar, zeer zwaar. „Nou kan je begrijpen, Piet, in wat 'n goed humeur meneer was, en nóü ineens....
„Hé mevrouw, toe, laan 'k nou maar effe gaan, dan benne we medeen uit de onrust. Verbeel u dat juffrouw Greet daar nou's ziek legt van te veel taart ete-n-of zoo. Dan kan toch ook bestig."
„Nee Piet, menéér zal wel
„Mevrouw, 'n moeder staat 'n kind nog veel nader as 'n vader. *n Vader hêt er toch bijna geen part of deel an."
„PIET! 1 ?" Mevrouw werd daar aalbessenrood van.
„Nou jawél, mevrouw, hij hêt er wel parr of deel an, maar 't is toch geen moeder, heur. En u hou toch ook 'n massa meer van juffrouw Greet dan meneer."
„Nee Piet, dat 's niet waar, meneer houdt juist veel van...."



264
„Hóór 's mevrouw, maak u dat nou óók de kat wijs, Piet Proppers is nog niet onpluis in der bol. Die heb nog geen spinneragge-nop zolder."
„Piet, wie zijn kinders liefheeft, kastijdt ze zei tante Carolien."
„„Appelesien zei zotte Trien," rijmde Piet gebelgd. „Komp mevrouw nou wéér met die ouwe Japenees andrage ? Wie zen kindere liefheb, maak ze gelukkig, en dat was juffrouw Greet hier nóóit.' En as meneer gisteren in zoo'n lekker hemeur was, dan wou 'k dat de femielje Leesenaar maar hier in kwam wone. Ik wil met plezier derlui bedde-n-öpmake. Nou, mot er niet nog 's na juffrouw Diejana gezien worre I"
Toen, om twintig minuten over twaalven prompt, de heer Hemming de huiskamer instapte, vond hij daar niemand dan zijn gade, met een doek om het voorhoofd boven een doodsbleek gezicht, waarin een paar behuilde oogen.
Een oogenblik later verscheen Piet, dragend de gevulde heete koffiekan.
„Vróuw," nijdigde de heer Gideon Hemming, „doe die doek onmiddellijk van je hoofd. Zulke aanstellerij stuit me, dat weet je." „Ik heb zoo'n hoofdpijn, pa."
„Dan zal dat door die doek niet beter worden, vróuw. Is die oudste dochter van je nog niet thuis?"
„Nee pa". Mevrouw rukte zich den gevouwen zakdoek af. Stopte hem, vochtig als hij was, in haar zak.
„Wat!! ? Je wilt toch niet zeggen dat ze nóg is bij die vrienden van 'r, die jóden, dat ze de brutaliteit heeft hier heelemaal vandaan te blijven ? Wacht, ik zal de jonge dame eens gaan vertéllen wat ik daar van dénk, en die lui de Béhr ook. Menéér en mevrouw de Béhr, nietwaar ? Welzeker. Menéér en mevrouw de Béhr, Toussaint-
kade ah ah ah oh öh öh {" Gideon lachte een lach vol haat en
minachting, zijn eigenaardigen dooden lach, zonder een enkelen klank er in die aan een lach deed denken. „Ik zal ze 's een beetje gaan opfrisschen, menéér en mevrouw de Behr van de Toussaintkade."
En dat er niemand is om 'em op te hangen, dacht Piet, die van het hoofd tot de voeten beefde, evenals mevrouw Hemming, geboren Veldt, doch om een andere reden.
„Om godswil, pa,..."
,W^at!?.... En wat wóü jij nou, vrouw, hé, met je ,om gódswil ....' ik gelóóf dat ik als hóófd des huizes hier nog wel de baas ben hè.... ?" Hij toonde haar zijn breede tanden, die de. jaren vergeeld hadden. Net of ie gaat bijte, dacht Piet. Sjisses, hoe eng.
„Eet eerst 'n boterhammetje, pa," smeekte ma.



265
„Néé vrouw, ik zal niet eerst 'n boterhammetje eten, ik zal mij nu t eten eens ontzeggen, om recht te oefenen."
„Diaantje is zoo ziek, pa, der zal wel om de dokter moeten gestuurd, trachtte ma hem te verteederen.
„Diana ziek ? zóó, zeker een gewone verkoudheid, vrouw, dan* moet ze zich maar warm houden. Er behoeft niet voor elk wissewasje een dokter hier te komen, Begrépen ? Die overdrijving altijd" van jou. t Geld groeit me nog niet op den rüg."
Hij stapte de kamer uit, de gang door, en de beide vrouwen, kregen den slag der huisdeur, toen hij die toegooidé, als op het hart.
„Piet, snikte mevrouw Hemming.
Toen Julia, Theodoor en de rest thuiskwamen, vonden zij ma, die een zenuwtoeval had, in de armen van Piet.
,,'t Wordt hier plezierig," zei Dirk. „Tweede bedrijf van 't drama. Wat krijgen we nóü nog?"
Gideon Hemming stapte voort in een duivelsche bui. Hij had den ganschen morgen zijn kwaadheid opgekropt, nu móést zij losbulderen. De ongehoorde brutaliteit van dat wicht Greet, in samenzwering met die joden! Die haar natuurlijk tegen haar vader 00hitsten v
Dat elk ander kind van hem den nacht zou uitblijven, zonder hém vooraf daarvan te verwittigen, was zeker een ongehóórd feit, maar Greet, Gréét, een vod, een lor, een prul van 'n intellect, dat alle onderwijzers als hopeloos hadden moeten opgeven.... dat was En
zijn oude wrok tegen Greet verscherpte zich weer, doorknarstê zijn gemoed, zette de wolfstanden in hem. 't Was als had zij hem gisteren door haar komst in de wereld oom Daniëls geld doen ontgaan..
Gideon Hemming was een geboren vrijgezel. Hij zou zijn leven best hebben kunnen uitleven zónder vrouw en kinderen, en duizendmaal in zijn bestaan had hij betreurd dat hij zich bezwaard had met deze lasten. Hij was zichzelf genoeg immers, hij hield van Gideon Hemming en van niemand anders. Alleen en vrij, zou ook vroeger zijn inkomen hem ruim voldoende geweest zijn ; hij zou zijn willen en wenschen, zijn luimen en lusten hebben kunnen bevredigen, en wat was er nü ooit voor hem persoonlijk overgeschoten ? Beknot had het gezin hem! in zijn rechten, slachtoffer was hij van het huwelijk, den verwénschten huwelijksstaat. 'n Vrijgezel. Behoefde die een kind te erkennen, waarvan hij de vader was ? Dertig kinderen konden een vrijgezel het aanzijn te danken hebben, en de móéders alléén, waren aansprakelijk voor die kinderen. En dat was góéd, dat waShéérlijk, zoo hóórde 't. Met 'n grijns moest je ze van je afgooien en aan de moeders laten. Dan moesten die zich maar niet wéggooien ! Maar hij, hij was helaas een gevangene van de wet, en na het zich gevangen geven was hij verplicht de lasten en gevolgen van dien



266
waanzin te dragen. En dit deed hij sedert jaren met ijzeren vuist neerkomen op zijn gezin. DIT: dat hij te kort vrijgezel was geweest. Neen, dat hij het niet was gebléven.
Hun leven lang zouden zijn kinderen hem dank weten voor wat hij had opgeofferd. Het verkankerde zijn dagen, dat ze zoo brutaal werden. Had hij Lucie niet onlangs in -de gang tegen Theodoor hooren zeggen : dat zij er genoeg van kreeg, ze ging solliciteeren naar een betrekking buiten de stad, en Theodoor meende gewichtig raadselachtig te kunnen beweren dat hij óók zijn plannen had. De blagen ! Om niet met hem erover te spreken. En nóü dat onbeduidend stuk kind weer, dat den nacht uitbleef. Fatsoenlijk. Wie weet hoe 't daar was toegegaan, bij die joden, wat een braspartij. Als zulke lui uit het gareel raakten, werd 't natuurlijk een pan van je welste. En dat zijn kind, in 'elk geval, al was ze nu een stuk ongeluk, ze droeg toch zijn naam, den éérlijken naam van Hemming, daarbij was geweest: en juist omdat ze half gaar was, ging ze natuurlijk als 'n lijdzaam lammetje mee.
Wat zou hij wel kunnen zeggen daar, om die joden voor hun brutaliteit eens flink op hun kop te geven. Hij zoü voor dien kerel gaan staan en mompelen: Jood.... jóden. Daar konden ze nooit tegen. En als die vent zich beriep op zijn zoogenaamde genegenheid voor Margaréthaa, zou hij zeggen: Joden zijn altijd zoo kleverig, daarom zijn ze geringer dan andere menschen, ga ga ga! met een schamperen lach. Daar zou de vent natuurlijk niet tegen op kunnen.
Dat was afdoende, kranig afdoende. Zoo'n kerel die zijn dochter liet trouwen met een protestant. En hoe kwam hij, Gideon, van Diana af, zijn lieve Diaanje? Hij kon hem niet luchten, dien de Behr.... met dat zoogenaamde vroolijke en joviale. Twee leerlingen had die de Behr dikwijls bij zich op straat, aan iederen arm één, en als de kerel hem, Gideon Hemming, zag, nam hij niet alleen zijn hoed af, maar wuifde hij nog familiaar-joviaal met zijn
hand. „Bonjóór meneer Hemming!" zijn gelijke ziend, waar
hij den supérieur moest zien. Beroerde kerel, 't Was je nogal om blij te wezen, als je zóó'n familie erop nahield. Dat moest dan beteekenen: Ik tel m'n lasten niet, ze wegen licht. Zoo iets jóódsch-drüktemakerigs en bedriegerigs. Vooral bedriegerigs.
Toen Greet een kind was, kon 't hém, haar vader, volstrekt niet schelen wat vriendinnetjes zij er op nahield, zij mocht voor zijn part met Chineezen omgaan. Naderhand vond hij dien omgang van Greet met de de Behrs een uitstekende gelegenheid om op joden te schelden. En daar dit tot zijn levensbehoeften behoorde, zou't hem zelfs zéér gèspeten hebben, als zij er was wéggebleven, en hem deze bevrediging ontnomen had. Maar hij zou ze nou wel klein krijgen, hij, de christen en méérdere.



267
Aldus uiterst tevreden over zijn aanstaand succes, nam de heer Hemming de tram, om dit succes te bespoedigen.
Voor de deur der de Behrs bonsde er een niet-verwachte teleurstelling dof pijnlijk op hem aan, 't was als stootje hij onverwachts zijn neus, want daar stond die kerel zelf lachend te praten met een meneer en diens zoon, een langen, blonden jongen ; christenen zoo als hij, Gideon Hemming.
En de meneer drukte stevig de hand van dat muziekmeestertje en zei: „Nou, meneer de Behr, dat blijft dan afgesproken zoo • „Hij," wijzend op zijn zoon, „komt eiken Woensdag van half vijf tot half zes. We zijn erg blij dat u dat uur nog hebt, we eten om zes. En om kwart voor zeven u al weer een les ? Sakkerloot, man, je wordt schatrijk. Ha ha ! O ja, a propos, nog veel geluk, hoor, met uw dochter, 't was 'n aardige dag gisteren, onze Thijs vertelde ons dervan. Dus de schoonzoon ook al in de muziek?
Allemachtig aardig. Wél ja, samen maar werken, jongelui. En 'n mooi vak ook, als 't 'n beetje gaat, 'n héél mooi vak. Ja, Gerard hier heeft er ook machtig veel zin in, u hebt nou Thijs gehad, maar dat was meer liefhebberij, dat wou toch bij de posterijen, ofschoon hij doet er nog héél aardig aan, zoo 's avonds, niet Gerard ? Maar Gerard is veel muzikaler, dus dan maar flink aan de gang. Ik vertrouw 'em u toe, wat ? Ha ha ha, maak u der maar 'n Paganini van!" Het vleezig lichaam van den grooten dikken vader schudde weer, zijn oogen doken weg onder de joligheidskrinkels en hij liet zijn lach, die Gideon zeer antipathiek was, de lucht in schallen. Die de Behr glimlachte. Gideon stond Zich te verbijten.
„Wel zeker, meneer de Bruyn, maar lustig der op los gestreken. Waar wil is en ijver, heb ik er zelf zoo'n kolossaal plezier in, dan zien we niet op 'n kwartiertje. Dat komt best terecht." •
„Ja, meneer de Behr, dat weten we, dat herinneren we ons dankbaar van Thijs. En omdat dit ons juist zoo bijzonder beviel, zei mijn vrouw dadelijk...."
Gideon vloekte tusschen de tanden. O, dat goedmoedige en beverige. Dat ze 't zoo ééns waren ! Zeker 'n stommeling, die de Bruijn. En net of ze dat niet binnen hadden kunnen bepraten.
„Nou, dan nemen wij de tocht maar weer 's aan, en compliment aan 't vrouwtje, hoor, en aan de mooie dochter en aan je jongens.... Dag, meneer de Behr.... tot 't genoegen."
„Meneer de Bruyn, dank u; dag Gerard, compliment thuis ook Gerard, zeg aan Thijs, dat hij nog 's komt inlöopen, zoo 's avonds, laat hij z'n baas niet vergeten. Tot ziens."
Nogmaals handdrukken, hoeden van vader en zoon af, die de Behr boog, knikte. Vader en zoon om, met verheugde gezichten waarop de vriendelijkheid breed uitbloeide. Tot zij plots aanbonkten



268
tegen den grimmigen schildwachtenden Gideon, wien zij in het gelaat staarden, verbluft, met over hun trekken schichtend een onwillekeurig daarop weerspiegelde hoogst onaangename aandoening. „O pardon, meneer!" de papa tastte even aan zijn hoed.
En Gideon smaakte de voldoening te hooren, terwijl zij verder liepen, want vader de Bruyns stemvolume was geweldig, en hij vermocht het niet in te toornen : „Bewaar me, wat 'n bullebak van 'n vent is dat nou! Zou dat óók 'n élève zijn ? Dat ie daar zoo schildert?"
„O ken u 'em met, pa ? 't is Hémming. Jan Vink wees 'em 's an. Hemming, de schoolmeester, 't Is 'n kwaje, hoor. Hij staat der voor bekend."
„O, maar als ie maar ééns góéd heeft leeren fiedelen op zen ouwe dag — Wel 'n plezierige léérling! 'n Leerling I"
En dit denkbeeld kittelde 's heeren de Bruyns lachspieren weer zóódanig, dat hij naar adem hapte, en toen tegen een lantaarnpaal ging staan om 't tegenover zijn zoon, die mede genóót, uit te bulderen, het hoofd achterover, in vele gerekt vroolijke bas-ho ho's. De menschen keken glimlachend naar hem om, Gideon stónd het alles aan te zien, de oogen hem brandend in de kassen. Het herhaalde
zich in zijn ooren: ,Hemming de schoolmeester, 'n kwaje de
schoolmeester hij staat er voor bekend!' Zou je dat volk dat
hem durfde uitlachen niet doodschieten ? De -vent stond misschien zelf postzegels achter 'n loket te verkoopen, en dat durfde hém.... hém '>'"**■'
Jaques de Behr, die eerst gedacht had dat „die beroerde Hemming," bij hém moest zijn, sloot nu maar de deur, die hij even had opengehouden, verlicht dat 't niet zoo bleek. Hij groette den vent op straat alleen om Greetje, anders, waarachtig....
Gideon vond dus, toen hij met de de Bruyns klaar was, een dichte deur, en woedend schelde hij aan. Had die de Behr niet kunnen wachten? „Hei hei, ik moet hier ook zijn," berichtte hij met snelle handbeweging, toen hem toegang verleend werd. Zijn uur had nu geslagen.
„Best, meneer Hemming, komt u er in. Mag ik u maar voorgaan ? Waaraan heb ik 't zeldzaam genoegen te danken.... Thuis alles wel?"
Meneer de Behr trad een zijkamertje, uitziend op straat, binnen. „Neemt u plaats," hij schoof een fauteuil aan. Maar Gideon bleef staan, dus Jacques de Behr eveneens.
„Meneer
„Meneer ?"
Wat Gideon ten hevigste tegenstond in den violist was dat deze knap van uiterlijk en gedistingeerd in zijn doen was; rechte neus, die van Gideon, alhoewel een christenneus, was hélaas króm; geen



269
groote voeten geen gebogen houding, en geen joodsche tongval, een bedaarde beschaafde stem, en géén overbodige gebaren. Waar had het jodendom aan gedacht tóen het dezen mensch voortbracht? En waai' had het christendom aan gedacht toen het, hem, Gdeon zoo n neus toedeelde ! Ellendig toch, die vergissingen van de natuur. Ook stond die de Behr daar als iemand die niets op zijn geweten heeft De brutale kalmte waarmee hij zei: „Gaat u toch zitten, meneer Hemming....
„Nee meneer, ik ga niet zitten," knarste Gideon. „Mag ik u
Vra9u/ J^r,U,Tmrtjmi[n d?Shter Margarethaa hebt uitgevoerd?"
„ Waibkef?lUw dochter Margaretha? Gréét? Gréétje? Die is hier gisteren heel prettig geweest, heeft hier gedineerd en de avond doorgebracht. Maar ze is toch bij u thuis, dan weet u toch alles wel hè V
"w ^f.n?er' * weet niets- Ze is niet bi) mij thuis."
„Wat!? Jacques de Behr deed een stap achteruit. „Niet thuis ? Greetje Gód !
„En dat weet u toch ook wel dat ze niet thuis is, U." snauwde Gideon, met al de minachting die hij op dit woord kon leggen en die zijn gezicht kon uitdrukken. Een gloed van toorn sloeg dén violist naar het gelaat, hij balde de vuist, bedacht zich, kruiste de armen.
„Meneer Hemming, alsjeblieft.... Een andere tóón, als ik u verzoeken mag, of ik zal u even voorgaan naar de straatdeur en die voor u openhouden.
,,'t Kan me niet schelen wat jij doet, wat jullie doen " „Ja maar mij kan 't geweldig veel schelen wat iemand die hier komt doet. En spreken de lui mij niet fatsoenlijk toe, dan marsch al waren ze van vórstelijken bloede. Ik zal nu hier wat toegevendheid gebruiken, u is de vader van Greetje en verkeert in opgewonden, ergo abnormalen toestand. Uw dochter Greet heeft gisteravond ot t was tamelijk laat geworden met die partij, dus ik kan wel zeggen gisternacht, ons huis verlaten in een rijtuig met uw eigen neef Donald Hemming die haar thuis zou brengen. En dat is alles wat ik u er van uertellen kan."
„Donald Hemming?!" Gideon verbleekte. „De ongehoorde brutaliteit van dien slungel en dat nest! En dat liet u dus toe V'
„Ik geloof 't wel. Uw neef Donald Hemming fréquenteert uw huis druk, en Greetje is, alsjeblieft, méérderjarig, maar al was ze minderjarig, dan is 't 'nog aUernatuurlijkst dat ze door een neef wordt thuisgebracht, vooral wanneer die meneer veel bij u komt " „Mijn dochter Margaréthaa, meneer, dat weet u ook wel. is nooit meerderjarig geweest, kan nooit meerderjarig worden, u was dus wel degelijk aansprakelijk voor haar handelwijze wanneer ze bii U was. >



270
„Wel gód allemachtig ! Uw dochter Margaretha, meneer Hemming, is, niettegenstaande al uw misdadig pogen om haar intelligentie te onderdrukken, méér meerderjarig dan u ooit geweest bent, begrijpt u? Ze kent u ten minste zoo goed als u uzelf nier kent. En dat ze bij u gebleven is, na haar meerderjarigheid, is hoofdzakehjk omdat ze nog hecht aan haar moeder, die.... enfin.... we zullen er verder maar over zwijgen 't Was altijd zoo'n beróérde geschiedenis." Ww^i "
„]a,jij deedt ook beter te zwijgen over dingen die je niet aangaan, kraakte Gideon.
,,'t Gaat me in zóó ver aan, dat ik 't Volle recht heb te protesteeren tegen onrecht en " Thans voelde Gideon dat zijn uur
gekomen was. Hij naderde den vlolist, die hem kalm afwachtte, bracht zijn scherpen neus bijna tegen diens gezicht, en terwijl een hatende uitdrukking het koude staren zijner oogen even verlevendigde, diepte hij die in de warme opene van Jacques de Behr en
siste hem toe: „Jóód Joden bemoeien zich altijd met dingen1
die hun niet aangaan. Dat is hun indringerigheid, hun ergerlijke brutaliteit."
„Ah!" riep meneer de Behr verwelkomend vriendelijk, zich de handen wrijvend: „Ah.... daar hebben we't. Ca y est! Wèl mag 't ü bekomen, meneer Hemming ! Dat frischt op hè, amice ? 't Moet je 'n verlichting van-wat-ben-je-me zijn dat 't er uir is. 'h Middeleeuwsch niesbuitje. Ik heb 't al lang zien aankomen. Als u nog meer wilt niezen, geneer u zich niet! 't is vervelend als je met zulke zinkings chronisch geplaagd bent, 't verstopt de poriën van je hersens zoo. En maakt u zich nu maar niet bezorgd over Greètje, hoor. Ik heb uw neef zelf't adres aan zijn koetsier hooren opgeven, en 't rijtuig ging wel degelijk in uw richting heen. Maar 't heele huis was zeker in diepen slaap, ze kunnen best gebeld hebben en niet gehoord zijn. En dan heeft uw neef stellig Greetje ergens goed bezorgd bij kennissen of in een hotel. Ik neem hier alles aan wat fatsoenlijk en mogelijk is, u deed dus 't best —
„Ik heb je instructies niet noodig "
„En ik uw aanwezigheid niet, ik wensch er alsjeblieft van ontslagen te worden. En ik zou u zelfs hier zoo lang niet geduld hebben, als 't niet was terwille van Greetje. Maar Greet was altijd mijn kind en niet 't uwe, en de eenige misdaad die ik op mijn geweten heb, is : dat ik, zoo was ze meerderjarig er nog niet met meer klem op heb aangedrongen dat ze bij mij in huis zou komen. Zooals ik u zeg, dat ze nog aan haar moeder scheen te hechten, weerhield me, maar nu ik u, na zooveel jaren, weer hoor, en voor me zie, onuitstaanbaarder dan óóit, wordt 't me duidelijker dan óóit wat dat kind door u geleden heeft en vind ik 't onvergeeflijk laks van t mezelf "



271
„Och, wat je zegt, heb je haar zóó lief?"
„Ja, meneer, ik heb jouw kind zóó lief, omdat ze zoo hemelsbreed van jóü verschilt. Ze is, wat mij betreft, met jouw dienstbode, 't eenige goeds in jouw huis. Dat kind kan bij mij geen kwaad doen, en al had ze den nacht in een verdacht huis doorgebracht, dan nog staat mijn deur wagenwijd voor haar open, voor de arme lieve beklagenswaardige Greetje; juist dan. Ze moet nu maar bij^ ons komen, voor goed— Ze is ons tiendubbel welkom 't Moet nu eindelijk maar uit zijn, met dat hjden
dat gebeul van u .'..*."
„Menéér!" brulde Gdeon. „Je dürft véél.... ik ben christen, wéét jij dat wél ? Wéét jij dat wél ? ! Hè-è ?"
„Goed dat je 't me zégt, meneer, anders had ik je der nóóit Voor aangezien."
„De godheid vindt zich in óns, in mij terug "
„Wat zal die godheid daar blij om zijn
„Maar in jullie, in jou vindt ze zich nier terug "
„O nee?"
„Dat laat je kóüd, hè?"
„Integendeel, 't doet me schrikbarend veel genóégen. Ik ben er zelfs héél veréérd mee."
„Jij, die je dochter aan een protestant geeft, bent zelfs bij jouw bijzondere god in ongenade."
„Ja, als je, onder de les, met den jongen die naast je zit, haasje over springt, dat ziet de ouwe heer nooit graag ; net zoo min als u, voor de klas."
„Ben jij niet bang voor straf ? Hè ?"
„Ja, ik zal wel schóól moeten blijven."
„Die straf kan erg zijn."
„Ik word misschien wel van school gejaagd met een slecht rapport, of ik krijg met de liniaal. Nou, meneer Hemming, hier hebt u de déür, ik ga koffiedrinken, en dan zal ik wel eens met Greetje gaan spreken, hoor. 't Beste met uw zinkings alvast. Ik hoop u nooit weer hier te zien, ik ben niets gesteld op zulke goddelijke portretten."
Gideons uur sloeg ten tweede male.
„Die genegenheid voor mijn dochter Margaréthaa is allemaal kleverigheid. Jullie zijn kleverig, dus geringer dan anderen."
„Nóü, maar die gom barst er wel af door 't verkeer met evenbeelden van de godheid, als u en consorten. Maakt u zich daar niet te ongerust over, amice Hemming. U bent toch nog wel ergens goed voor. U brengt 't gezond verstand aan 't werk ; als u er niet was, zou 't indommelen. En wat werd er dan van de beschaving, hè? Is u nu nóg niet weg ? U moet nóódig een ander van kleverigheid be-



272
schuldigen. Uw voeten schijnen aan mijn vloer vastgekleefd. Enfin; dén kléverigen van alle gezindten zal veel vergeven worden, omdat ze veel maar verkeerd hebben liefgehad, dat ze heengaan en niet meer zondigen tegen hun eigenwaarde, en u zal ook weer veel vergeven worden, omdat ü nooit iemand of iets hebt liefgehad."
„Gha gha gha " Gideon, geheel buiten zichzelf, ging zich
een joodsch accent schrapen.
„Kóm, kóm, kóm, doet u nou de godheid niet te kórt, als u dat gaat doen, brengt u 't mensch op een dwaalspoor, dan vindt ze zich •niet meer in u terug, dan denkt ze dat u met sinaasappelen loopt. NOBLESSE OBLIGE, alsjeblieft. Dag, meneer Hemming, waarde vriend. Van harte beterschap!"
De deur sloeg toe achter Jacques de Behr. Gideon stond alleen in het zijkamertje en weldra in de gang, waar hij aan het einde juist zijn tegenstander zag verdwijnen. Achter een verre deur hoorde hij hem lachen en praten. Zeker zijn vrouw vertellen — !
De heer Hemming nam de tram, een beroerte van woede nabij. En met het twistgesprek nog gonzend in zijn terecht gezette ooren, raasde hij inwendig op de Behr, op Donald, op Margaretha, door wier vervloekte schuld hij al die beleedigingen had opgeloopen. O, ze zou er van opfrisschen als ze thuiskwam, dat schandaal. Zoo half gaar was ze niet, dat ze wel wist hoe ze zijn huis onteerd had. Hij zou haar opsluiten, nooit mocht ze meer 't huis uit. Ze kon voortaan al het werk alleen doen, dan kon die brutale stomme koe, die Piet Proppers, meteen weg ; zijn vrouw moest dan ook maar wat poot aan spelen, hij zou 't haar wel beduiden, dan werd ze meteen wat dunner. Ze had nu al jaren lang uitgerust. Gek was hij geweest, om haar zoo te verwennen, zooveel meidenloon te geven. Veel te goed, veel te goed.
Hij zag er, ten gevolge van dit innerlijk te keer gaan, zoo ongenaakbaar uit, dat de conducteur zich in onderdanige vrees verre van hem hield ; tot, op één na zijn halte, er een nieuwe dame naast Gideon kwam zitten. Toen waagde de man het meteen maar, en kreeg een geduchte schrobbeering, daar hij dien meneer niet eerder een billetje had gegeven en om betaling gevraagd. Gideon Hemming kon nu eindelijk zijn gemoed luchten, want de verschikte conducteur bleek met sprakeloosheid geslagen, en hij, Gideon had het dus over plichtverzuim en gebrek aan plichtgevoel en zijn eigen onkreukbare eerlijkheid. En daar een luide schoolmeesteren altijd wel ingang vindt, smaakte hij het genoegen eenige menschen wijs-instemmend met hem mede te zien knikken. Een juffrouw, die zich overigens zelf heelemaal niet over den trampassagiersverzorger te beklagen had, genóót in t-Gideons : „Dit is een aan onéérlijkheidgrénzende onvergeeflijke achte, loosheid," en ving aan, met een blik van verwijt op den visch-stillen



273
beambte, wien vele blikken van verwijt troffen ; „O, ze benne tegenwoordig zóó—" Hier moest zij er uit en Gideon met haar.
Teleurstelling no. 2 trof Gideon in het feit dat, bij zijn driftige intrede in de huiskamer, zijn gade niet daar was, ze zat boven bij Diana, vertelde hem zijn overige kroost; dat, gedaan hebbend met het twaalfuurtje, zich gereed maakte heen te gaan.
„En is Greet bij de Behr?" waagde Juha.
„Als Greet, Margaréthaa, bij de Béhr was, zou ik haar wel mee naar huis hebben gesleept en geen brutaliteiten van die joden hebben afgewacht Ze is niet bij de Behr, ze is bij jullie geliefden neef,
Donald Hemming ! Ze is nou heelemaal onwaardig den naam Hemming te dragen. Ze heeft mijn huis onteerd, zich vergooid. Ik ga haar nu halen, maar ze zal voortaan weten wat ze gedaan heeft. In een rijtuig zijn ze samen weggereden, meneer en mejuffrouw."
Julia werd bleek; Gréét weg met Donald Hemming ! Gód....
Gréét.... En dat hij zooveel van haar hield Ben je gek, hij
hield niet van 'r zoo'n chique jongen en manke Greet; maar 't
was tóch om jaloersch te worden. „Greet moet opgesloten worden in een gesticht " Juha kon nauwelijks adem halen.
„Hè, waaróm nou, je weet nog niet eens wat er van is "
zei Lucie. Ze hebben misschien een ongeluk gekregen met 't rijtuig...."
„Een ongeluk " haar vader glimlachte duivelsch, „een ongeluk dat is ze ook, en dat was ze altijd, mijn ongeluk."
Hier kwam Piet opgewonden binnen met een verward verhaal. Zij had de meid van de buren rechts gesproken, en die vertelde: dat ze vannacht een rijtuig had hooren stilhouden, en op de deur, hier de deur, kloppen en een dame en een heer had hooren praten met mekaar, ze slaapt op zolder aan straat. „Dus dat is dan zeker juffrouw Greet geweest, de stakker kon der niet in!" Piet schoot in een huilbui, tot Gdeons woede, die zich naar haar keerde. „En waarom liet jij jouw juffrouw Greet der dan niet in, hè? Als' jij zooveel van haar hóüdt
„Wel nou, meneer, denk u da 'k dat niet gedaan had, as ik maar even gewete had dat de stakker der was, maar ik heb de bel niet gehoord, ik ben óók maar 'n mens, ik heb óók slaap. Dat er nou ook niemand anders opengedaan hêt — En. houë doe 'k van der, meer as u."
„Voort, naar de keuken...."
„Maak u maar zoo'n drukte niet; als juffrouw Greet soms wegblijf, en gelijk zou ze hebbe as ze-n-et dee, ben ik hier ook de langste tijd gewees. Dan kan u je medeen van een ander voorzien." Gdeon Hemming, alleen maar denkend aan eigen gram, niet aan Greet Hemming. jg



274
de „zedelijk verloren" Margaréthaa, noch aan Diana's ziekte of zijn vrouws leed, holde naar boven,
Christientje genoot. „Greet bij Donald en terugsleept door pa Nou zal ze wel slaag krijgen ook."
„Och, jij lam kind," beet Lucie haar toe, zenuwachtig door het ongewone van den toestand in huis. „Met je slaag. Je bent net pa. Zoo gemeen wreed."
„Dat ga 'k 'em lekker zeggen,"
„Zeg wat je wilt, ga maar naar school."
„Juist ga naar school!" beval Theodoor, „en dadelijk, of ik breng je. Maar eerst zal ik je nog erger afranselen dan van morgen." Hij hief de hand. Christientje maakte beenen.
Toen Christientje en Anton de kamer uit waren, bespraken de ouderen het geval.
„Begrijp jij iets van die bel?" vroeg Lucie Julia.
„Nee, 't is me ,n raadsel."
„Hoor 's " kwam Theodoor tot besluit.... „de ouwe gaat
nou heen om Greet te halen, maar onze waardigheid is er net zoo goed mee gemoeid, en als hij, haar, als oudste, zou gaan slaan, dan houden we hem tegen, en dan gaan we sohdair onmiddellijk 't huis uit. Want als we dat toelaten, dan steekt hij morgen zijn handjes uit naar ons. Ik zou hier toch nooit gebleven zijn, ik heb er mijn
bekomst van en méér dan mijn bekomst maar zoodra hij Greet
aanraakt, ga ik dadelijk, en jullie doet 't ook onder protest. Laat hij ons dan maar achterna'zitten. Hij maakt zich eenvoudig onmogelijk."
„Hij is gek, stapelgek," zei Dirk. „En ik was nooit heel Greeterig gezind, maar als ze wegblijft, rijst ze in mijn achting.
„Maar Dirk, waar moet ze naar toe, stumper, gebrekkige
stumper " Voor het eerst van haar leven- voelde Lucie haar
oogen vochtig worden om Greet.
„Zonder geld."
„Nou Donald of die de Behrs.... ik heb 't nier "
„Nonsens, Dirk, zelfs met geld.... Greet móét terug— ze
kan toch niet bij Donald blijven," vond Juha. „Ze zou zich
onteeren."
„Nou, dat heeft ze zich al gedaan," veroordeelde Dirk. ,,'n Meisje dat 's nachts met een jongen uitblijft— Maar wat zal ons Diaantje er wel van zeggen, als ze hoort dat Greet met haar liefje op den loop is. Nee maar, nóg eens, beste lui, kunnen jullie er bij : Gréét ? Bedenk jullie Gréér / ?"
„Nee, maar 't is helaas nu zoo " wrevelde Julia; tóén, als
trof haar plotseling zéér iets i „Maar hoe gék dat Diana juist ziek is, juist vannacht ziek moest worden. En gisteren was ze toch hóén-



275
gezond. Heb jij gisteren iets bijzonders aan 'r gemerkt, Luus?"
Lucie schudde bedaard het hoofd. „Ik heb niet veel notitie van 'r genomen. Maar ik geloof ze was net als altijd."
„Venijnig," spotte Dirk.
„Misschien trouwt die knul Greet " meende Theodoor.
„God, Dórus, gebruik nu alsjeblieft je verstand!" bestrafte Julia. „Donald Hemming, aartsflirt, rijk, knap van persoon en héél intelligent zou 'n Gréét trouwen ! Néé maar "
„Zoo.... als hij.... e.... in zekere.... enfin.... dan zou hij 'n groote fielt zijn. En we kunnen hem wel dwingen, zie je."
„Dank jij den duivel!" verontwaardigde zich Dirk, „als hij 'n
smet op ónzen naam gooit, dan zullen wij Móét je dan alles
maar afwachien ? Da hórt ja die Weltgeschichte bei auf!"
Lucie kleurde op eens hevig ; zij gevoelde zich als jong meisje zeer gekrenkt over deze gewaagde veronderstellingen en gevolgtrekkingen, vooral als komend van jóngens. „Jullie zijn gék met je aljen!" riep zij, voor één keer geheel rakend uit haar gewone flegma. „Ik ken Greet. Greet is door en door fatsoenlijk. Ze heeft meer eigenwaarde dan Diana, die liet 't altijd zoo echt zien, dat ze, nou ja Greet is heel trotsch "
„Ah, de goeie eigenschappen van Greet duiken in eens op, als parels uit de zee.... ! Greet en trotsch l" blagueerde Dirk.
„Als ze der vannacht niet in kon, is 't ook haar schuld niet," ging Lucie voort.
„Nee, maar ze hoeft niet wég te blijven " beweerde Theodoor, „dat pleit sterk tegen 'r. Maar, zeg, onder ons gezegd en gezwegen, ik geloof tóch wel dat die sinjeur 'n beetje op *r verkikkerd is, hoor. Ik herinner me nou toch wel dingen gezegden en zoo....
Hij stak de handen in de zakken, liet het hoofd overtuigd op en neer gaan, tot hevige ergernis van Juha.
„En wat herinner jij je, Dorus?" Juha stampte in wrevel op
den vloer, dat Theodoor er van schrikte. Gezégden en zoo ? I
Allemaal om Diana te plagen. Hij is een aarts-voor-den-gekhouder^ die heele Donald. Hij houdt van niemand, hij is er niet eens in staat toe !" Haar oogen weerlichtten onheilspellend. O, alles wilde zij» behalve hooren, dat Donald Greet liefhad.
„Ja precies, *t was om Diana te sarren", kwam Lucie nu weer doodkalm onbewust Juha helpen. „En dat zei Greet toch zelf ook altijd." Lucie haalde de schouders op.
„Dan heeft ze tóch nog een greintje meer verstand dan ik dacht," bevond Dirk. „Nou lui, ik ben benieuwd wat uit deze zaak wordt, en om vijf uur weten we met ons allen méér, dat is sekuur. Ik' moet naar kantoor, anders krijg ik op m'n nek van m'n baas. En



276
die kan ik er niet aangeven, vooral niet als ik hier solidair met jullie vandaan moet. Zeg, de ouwe zal 't wel voelen in zijn zak, als wij allemaal opkrassen, en drommels voelen ook."
„Nou maar, dan éten we toch niet," wees Juha, nu bedaard, Dirk terecht, ,,'t Zou mij wel hjken van hem bevrijd te worden. Dan gaan wij samen wonen, tot ik ga trouwen, hè Luus?"
,,'t Is nog zoo ver niet..." was Lucie voorzichtig. „Laten we eerst maar afwachten. Nu, ik moet óók weg. Dag samen."
Zij gingen allen huns weegs. Geen hunner had gedacht aan de moeder, die boven stil en suf aan Diana's ziekbed zat. Zij had nooit bij hen geteld, en werd nu als onnut artikel totaal over het hoofd gezien.
Intusschen had Gideon Hemming flink geraasd tot zijn, na haar zenuwtoeval, uitgeputte vrouw, terwijl de zieke Diana nog steeds koortsmompelde: „Greet, Donald,"
„Weet je waar ze is, die oudste dochter van je ? Met een man is ze op den loop, met je lieven Donald, die je zoo goed ontvangen hebt, en getrakteerd op wijn, taart en limonade ! Met den zoon van je ex-vriendin Nelly de Kroon, jawel."
In stomme verschrildang hief ma de ronde blauwe oogen en staarde pa aan, den mond wijd gesperd.
„Greetje...." kon zij eindelijk uitbrengen in gehijg.
„Ja, je Gréétje, je lieve oudste dochter. Eerst was ik bij die joden, ik dacht dat ze daar was, maar die kerel vertelde me dat ze gisternacht laat met je waarden neef is weggereden. Dat heb je nu van je vriendschap met je de Behrs....
„Maar pa...,"
„Maar pa / ?" Geen wóórd, vróuw, tot je verontschuldiging. „Jij bént niet te verontschuldigen."
Zedelijk verbrijzeld, bewaarde ma het stilzwijgen.
„Greet-Donald " klonk het uit den bleeken uitgezakten mond
op het kussen.
„Wat is dat!?" barstte Gdeon los. „Greet Donald! ?" Weet zij ervan? Was ze misschien mee in 't complot—"
Maar nu ontwaakte op eens weer de moeder in ma.
„Nee pa, nee, ze is ziek, doodziek, 't arme kind weet van nies af."
„Van nies af 1" spotte Gideon na, ,,'n lief kind "
„Om godswil, pa, zeg Diaantje nu maar nies, en haal Greetje terug. Haal ze terug...."
„Durf jij mij commandeeren vrouw, hè ? Haal ze terug, "ja, dat zal ik ook wel dóén, vróuw. Jij hoeft mij m'n vaderplichten niet onder 't oog te brengen. Hij keek op zijn horloge. „Maar om die lieve oudste dochter van jou, die naar alle waarschijnlijkheid toch



277
verloren is, zal ik mijn plichten als hoofd van de schóól niet verzuimen. Of ze nu een paar uur langer bij 'r geliefde vertoeft of kórter.... Ik kom toch al te laat.... bij haar, én op school. En de schóól gaat vóór."
Ma hief plots in verbijstering handen en oogen .God
pa.... !" kreet zij eindelijk.
„Wat, god pa? Wat heb je nog meer te vertellen? Hé?"
„Als — als Donald als ze maar niet de stad.... de
stad uit zijn...."
„Daar kom je wel wat laat op, vróuw. Dat zullen ze ook wel. En dan beloof ik je dat die oudste dochter van jóü mijn drempel nóóit meer overschrijdt. Ze is dood voor mij en voor jou dan. Begrepen ?"
„Nee, nee...." weerde ma smeekend af, „zeg dat niet, pa, voor mij is ze ra'ef dood, arme Greetje, en voor u kan ze toch ook niet dood zijn, pa. U houdt toch van 'r."
Geen ongelukkiger woord kon ma gezegd hebben.
„Ik houd van 'r, o ik hóüd zoo van 'r. Niets dan ellende heb ik
van dat wezen gehad van *t uur dat ze geboren werd tot nu toe.
Enfin.... ik breng 'r om • vijf uur méé.... en dan zal ik 'r gedurende haar heele volgende leven laten voelen de schande die ze me heeft aangedaan, of ik breng er nier mee, en dan zet ze hier nooit een voet meer. Tot ziens! vrouw."
„Pa," was al wat hulpeloos ma uit kon steunen. Toen Gdeon de slaapkamerdeur opende, stuitte hij op Piet, die een kopje bouillon voor haar mevrouw kwam brengen. Gideon vroeg niet voor wien het bestemd was, hij nam het van het blaadje, dronk het uit en zette het neer. Hij voelde nu dat hij nog niet getwaalfuurd had,
„O, dan zal ik voor mevrouw wel 'n ander halen," mompelde de verbouwereerde Piet. „Ditte was voor mevróüw."
„Zoo kóé," snauwde Gdeon. „Met je boerenmanieren."
„Nou, dan maar 'n kóe," nijdigde Piet, ,,'n koe, zal nog wel meer liefde voor der jong voele-n-as u voor ü jong."
De oogen van Gideon puilden hem uit de kassen.
„Jóü zal ik betalen, wacht maar."
„Dat 's goed, meneer, cénte kenne wellie altoos gebruike." Gideon hief de hand, maar bedacht zich met een visioen van door Piet eventueel te halen „peliesje."
Piet staarde hem onversaagd, zonder oogknippen, aan. „Ja, 't is goed dat u 't niet en doet, heur. Piet Proppers staat 'r man."
Gideon siste van toorn tusschen zijn opeengeklemde tanden, stapte Piet voorbij en ging de trappen af. Zoo'n koe, die nog eeuwig *t laatste woord wilde hebben. Enfin, niet waard om over te denken.



278
De hoogste klasse, in haar apart lokaaltje, die van Gideon les zou krijgen om half twee, had nog nooit zóó'n duchtig plezier gehad als dien middag. De uitbundigheid zou alleen overtroffen hebben kunnen worden door het bericht van meneers plotsen dood óf door zijn afreis voor goed naar een ander instituut.
Meneer kwam liefst drie kwartier te laat, en al dien tijd speelde de klasse, onder vreezen en beven, lékker haasje over, stuivertje wisselen, de boksende kangoeroe, het gedresseerde varken, en wat dies meer zij. Elke vijf minuten ontstond er een paniek en werden de banken bestormd onder: „Daar héb je 'em ! Daar is ie ! Allemachtig, daar is ie !" zooveel betuigingen van innig leedwezen, dat weer verkeerde in dito gelukzaligheid als het alarm loos bleek.
Toen Gdegn, na katachtig de gang te zijn doorgeslopen, plots zijn hoofd door de half door hém geopende deur stak, ontwaarde hij een bende ademloos dooreen springende en rennende leerlingen. Haasje over enz. waren in vollen gang. Het gedresseerde varken schoot juist met proppen. Eén prop kwam tegen Gideons bennentredenden neus aan. De vergrijpen werden zwaar gestaft, dóch het gedresseerde varken zou weten dat zijn vergrijp het zwaarst was. En wist van toen af wat majesteitsschennis beduidde.
HOOFDSTUK XIX.
De juffrouw van Donald had dadehjk haar „sanspiesjes", toen de meid óm kwart voor vijven haar kwam zeggen dat er een menéér was om juffrouw Margaretha Hemming te spreken.
„Zoo'n engerd, juffrouw, je wordt der bang van. Margaréthaa, zeit ie.... zoo knerserig as 'n stroeve tuindeur. Hij ziet er zoo woejend uit, 't is meneer Hemming, zeit ie."
„O, dat is der pa. Ik zal 'em wel ontvangen in 't zijkamertje." De juffrouw, die de laatste hand legde aan haar diner, bond zich een schoon schort voor, en stapte naar voren, als iemand die voor geen klein geruchtje vervaard is, in bewondering nagestaard door haar dienstbode.
„Menéér," schijnbaar onderdanig maar losjes boog de juffrouw „de deftigheid na." Want zij had daar vroeger jaren lang als keukenmeid „onder verkeerd." Zij noodigde Gideon in het kamertje. „Als meneer maar even hier wil komen." Zij schoof een stoel aan.
Deze bijna beschermende toon beviel Gideon niets.
„Bevindt zich ten uwen huize een juffrouw Margaretha Hemming?" begon hij gezagvol.



279
„Jawel, meneer. De juffrouw is net even 'n paar boodschappen." Gideons trekken verlengden zich merkbaar. De juffrouw sloeg hem gade van onder haar geloken oogleden. „Zij heeft hier den nacht doorgebracht?"
„Jawel meneer, de juffrouw heeft hier in een kamer, die ik de juffrouw heb aangewezen, 'n paar uur geslapen, behoorhjk opge^ sloten en alléén. *t Is hier 'n dood-ordentelijk huis, maar als meneers andere dochter de bel vastbindt of kapot maakt, dan kan meneers ééne dochter, wat te begrijpen is, den nacht niet op straat passeeren. Dat doet geen een ordentelijke vrouw, ik kan 't ook niet, Iedereen kan hier den nacht passeeren, die fatsóénlijk is, begrijpt u ?"
„Zoo, juffrouw, zóó," Gideon Hemming stond weer gezagvol op. „En waar is de juffrouw nü, zegt u?"
„Ja meneer, 'n paar boodschappen, zei de juffrouw, 't Is an mijn niet, om de juffrouw na te gaan."
„Nee, maar wel aan mij, om m'n dochter na te gaan en op te sporen. En van die boodschappen geloof ik mers, juffrouw. Waar is meneer Donald Hemming ?"
„Menéér-Donald Hemming, meneer, is ziek, legt met een keel-, ontsteking te bed."
„Wijst u mij de kamer van meneer Donald Hemming."
„Dat zal ik niet doen, meneer, al voor ik weet dat meneer Donald Hemming u wil ontvangen. Meneer kan ter nauw spreken."
„Ik wil...."
„U wil hier niks, meneer, want dit is mijn huis, 't huis van mijn en me man. Toch 's kijken wie hier baas is. Nee maar, nou
nog móóier, wie denkt u dat u voor heb ? Ik zal voor uzien
óf meneer Hemming u kan spreken, en kan meneer niet, dan wordt u vriendelijk verzocht te gaan als u gekommen ben." Voor Gideon nog iets kon zeggen, schoot de juffrouw de deur uit. „Reintje," waarschuwde zij in snel gefluister de ijhngs naderende meid, „je hou je bij de straatdeur en je roept de poliesje, zoodra die vent mijn achterna komt, hoor."
Gideon zat zich in het leeg vertrekje te verbijten. Zending no. 2 mislukt. Dat die kerel juist ziek moest zijn, en natuurlijk zat dat lor van 'n kind bij zijn bed.
„Na eenige minuten verscheen de juffrouw met bezorgd gezicht. „Meneer, meneer kan 'u niet spreken, meneer kan mijn zelfs niet antwoorden, meneers keel is te dik. Der zal misschien wel 'n operaasje noodig zijn."
„Dan zab ik na die operatie wel bij meneer komen, u is nog niet van me af, juffrouw," dreigde Gideon opstaand.
„Dat zallen we zien, meneer, Me man is der óók nog."



280
„Ja, dat zullen we óók wel zien. En apropos wat vertelde u me van een van mijn dochters die de bel had vastgebonden ? Hè ?"
„Nou meneer, dat 's toch juffrouw Diana Hemming."
„En hoe ként u juffrouw Diana Hemming ? Hoe durft u daarvan spreken, hè?"
„Hoe 'k dat durf? Nou, de juffrouw is de juffrouw der neef anders aardig komen naloopen hier ! Nee, nee, nee, die kennen me hier wat best, juffrouw Diana Hemming. Ondervraagt u de juffrouw zelf maar over vot ze vannacht met de bel heb gedaan."
„Mijn dochter, mejuffrouw Diana Hemming is ziek, juffrouw."
„O, óók al? Dat 's dein 't hospitaal bij u ook. Maar dat komt er van als je zoo midden in den nacht opstaat, om je arme zuster 'n streek te spelen. Nou dag meneer, u ekskuseert mijn, ik mot na mijn eten."
Gideon hep de straat op in blinde woede. Hij beleefde pleizier van zijn dochters. Stomme Diana! Gekkin! Om zoo haar eigen glazen in te gooien. En dol van ergernis bedacht hij dat Greet meerderjarig was, en hij niets tegen haar vermocht. Zij kon doen en laten wat ze wilde.... Als zij verkoos weg te blijven.... 't brutale lor.... kón ze 't doen. Ze kon zich met dien kerel afgeven, bij haar lieve de Behrs gaan.... met één van hun jongens trouwen; ze hadden toch zoó graag christenen in de familie —
De dokter was naar Diana komen zien in Gideons afwezigheid.
,,'t Is nevrose...." hij haalde de schouders op ,uw dochter
is wel ziek, mevrouw, maar 't zijn ook zenuwen, en wel voor 't mee-
rendeel wat 'n verbazend nerveus schepseltje Er komt wat
kóu bij "
„Nevrose...." herhaalde mevrouw vol schrik ,Dat e
dat heeft toch niets te maken met de hersens, dokter.... krankzinnigheid ?"
„Née, nee nee mevrouw maar alleen uw dochter heeft altijd
een verbazend geagiteerd gemoedsleven gehad, dat weten we al lang. En wat meer is, er schijnt nu een last op haar ziel te drukken. Enfin, warm houden en kalm, vooral kalm, is de zaak."
„Kunt u haar niets geven ?"
„O ja zeker, mevrouw, want die koorts moet weg, en ook die kuch.... Enfin, 't zal wel los loopen. Ik kom nog wel eens terug morgen."
„Dadelijk bij zijn thuiskomst werd Gideon het relaas gedaan. Hij nam zijn plaats in aan tafel, waar de welvarende rest van het gezin reeds in de hevigste spanning om geschaard zat, en verhaalde op zijn beurt zijn wedervaren, uitrazend tegen Diana, tegen Greet.



281
„En bereid jullie er maar vast op vóór," knarste hij, „dat die oudste dochter van je moeder, als ze morgen er ook niet in wil, er nóóit meer inkomt. Morgen hoop ik haar 't laakbare van haar gedrag onder 't oog te kunnen brengen, en wil ze niet, dan kan ze voor mijn part — Hoe durft men *t wagen als lid van een hoogst fatsoenlijke en eerbare familie zich zoo te vergooien En jullie
fuster Diana, zoodra ze zich weer aan tafel vertoont, zal ook 't noodige hooren...."
Juha was doodsbleek. Het denkbeeld van Greet en Donald steeds samen was meer dan zij kon dragen.
„De juffrouw was boodschappen, de juffrouw " grimde
Gdeon. ^JfciÉ;
„Ja ja ja...." bromde Theodoor.
„Wat ja ja ja "
„Nou, ik wou maar zeggen dat wij grooten der nou's eindelijk onze bekomst van krijgen...." „Zoo kwajongen "
„Ja, kwajongen of geen kwajongen. Maar dat eeuwige ruzieën van u, dat verveelt hoor, dat verveelt. En danig ook." Julia, Lucie en Dirk knikten vastberaden.
„Wat er nou van waar is van die bel, kan me niks schelen. Diana kan schuld hebben, Greet kan schuld hebben ; maar in elk geval, als u twee groote menschen gaat afstraffen als twee kleine kinderen, dan zult u zien wat wij doen. Dat hebben we al afgesproken. En van mij zoudt u toch niet lang last hebben, want ik ga naar Indië. Ik was 't al 'n tijd van plan, als onderwijzer of iets anders. Maar voor 'n paar dagen hoorde ik van Dekkers, dat die zijn broer terug wil, omdat zijn vrouw niet tegen Indië kan of zoo iets, en de directeur van de school daar zoekt nieuwe hulp en had graag iemand versch uit Holland, een frisch element. Dekkers zei, ,als je wilt, heb je alle kans, schrijf dadelijk.' Ik heb 't gedaan en nou wachten
we maar resultaat *t Is Bandong,'' besloot hij, vol trots over
zijn energie, „en ik zeg 't jullie nou maar ineens ik moest 't
toch eens."
„God, Dorusje " steunde ma wanhopig. En haar rond blauw
oog zocht dat baars oudsten zoons. Iets van medelijden doorweekte Theodoor; voor het eerst in zijn leven voelde hij dat er, tusschen hem en dat dikke mensch daar, iets bestond, zekere band. Toch maakte het hem weer wrevelig, hij wilde geen beletsel van welken aard ook. „O moeder, 't is 'n gezond klimaat en je ziet me wel met verlof, maar hier is 't niet langer voor mij uit te houën. Ik stik hier, ik snak naar adem !" hij knoopte zijn vest los.
„Dat is 't voor niemand," beaamd Juha? „We stikken allemaal hier."



282
„Psst, nóü en óf , vond Dirk. Gideon had zijn gezicht van :
Hoe vind je ze?
„En pa " verontwaardigde zich Lucie, „doet nou net of Greet
'n uitgeworpene is, als ze niet terugkomt, maar dat zie ik volstrekt niet in. Als zij ook 's vrij wil zijn....
„ Vrij wil zijn !" raasde Gdeon, haar stem naboótsend. „Gekken, rebellen, onbeschaamden 1 Jullie zult zien wat ik wil. Jullie hebt niks te vertellen, 'n Halve gare die vrij wil zijn ! Wat doet ze met »die vrijheid, dan mijn naam door 't slijk sleuren ? Stommerds, hè ? Dat begrijpen ze niet wat een éérlijke naam is, een schitterende naam als de mijne. Jullie zult den naam Hemming wel niet zoo hoog houden, als IK 'em altijd gehouden heb."
Bij de thee bracht Piet een brief. Hij bleek voor ma en van Greet. Gideon was even naar zijn studeerkamer. Ma's handen beefden te veel, zij kon hem niet openen, Theodoor nam met een besliste beweging haar de enveloppe uit de machtelooze vingers, en sneed met zijn zakmesje het couvert los. „Lezen ?" vroeg hij, haar den epistel kwasi overreikend. Zij knikte stom, wees naar hem, Theodoor ; borg het gelaat in de handen. Juha, Lucie, Dirk Christientje, allen hingen over Theodoors rug heen. Hij draaide zich wrevelig om. „Jullie beneemt me m'n adem en 't licht. Ga alsjeblieft zitten met
je allèn.... Nou hmm.... ik kan kort zijn, zij is 't ook. En
hij las:
„Ma, u zou ik nog wel eens graag willen zien en spreken, maar thuis kom ik nóóit meer, nóóit. En 't is niet omdat ik er vannacht niet in kon, door de bel die vast zat, maar omdat ik altijd zoo diep ongelukkig thuis geweest ben. Ongelukkiger dan ik thuis ben geweest, kan ik nooit ergens meer worden, 'n Zoen voor u en Piet. Zij was 't beste voor me thuis, maar zij was ook 'n vréémde."
GREET.
Ma zat even, wit als een doek, met open mond verwilderd te staren. Een oogenblik waren zij bang voor een beroerte, maar een snik, gevolgd door meerdere, verloste haar uit gevaar en hen uit een onwillekeurigen angst.
Christientje werd om een glas water gezonden en ging, ongemeen gedwee, naar de keuken.
„God " steunde Lucie.... „als ze zich maar niet...."
„Wat bedoel je ? van kant heeft gemaakt " wilde Dirk
zorgeloos zijn, „wélnee."
Julia wees op ma, door wie een nieuwe vrees scheen te sidderen.
„Van kant " hijgde ze God, Greetje m'n oudste
kind.... o god, ze is ongelukkig geweest hier.... ongelukkig....



283
O god, wie weet of ze zich niet verdronken heeft in de zee....
in 'n gracht."
„Hè Dirk, had jij dan ook niets gezegd, wat ben je toch onbesuisd berispte Lucie.
„En jij zei zelf...."
„Dat 's niet waar, ik zei zoo half en half...."
„Nou ja, en toen zei ik de rest. Hoe kon ik nou weten dat ma zoo te keer zou gaan ?"
„Ik ga niet te keer," verontschuldigde ma zich nederig, steeds snikkend.
„God, komt dat ellendige kind nou nóg niet terug met dat glas water!" verzette zich Theodoor plots heftig. „Ja, waar blijft ze, vervelend nest!"
Julia liep naar de deur, Lucie liep naar de deur, Theodoor liep Paar de deur, en Dirk hep naar de keuken, in nog meer ijver; zij hadden allen groote behoefte aan handelen. En Dirk vond Christientje, een leeg glas in de hand, voor den gootsteen bij de open kraan, waaruit een stortvloed neerruischte, pratend met Piet.
En alle broers en zusters gingen zeer aan op Christientje, zoo lang uitgebleven met dat glas water, dat op zijn tocht door de gang zijn halven inhoud nog had verloren. Zij verhieven hun stemmen en schreeuwden, zij gilden, sprekend van het glas water als over een redding-aanbrenger, zij hielden het hun moeder als om strijd voor, alsof met dat glas water het jarenlange onrecht, door hen aan Greet bedreven, kon worden goed-gemaakt. En blij dat zij iets van de schuld, die ieder voelde knagen aan zijn geheimste ik, op Christientje konden overdragen, zwoeren zij bijna dat met Christientje andere maatregelen zouden genomen worden, want het liep de spuigaten uit met haar. Hun luide stemmen moesten dooden de stille stem, die diep in hen hun geweten kwelde, en die toch harder schreeuwde dan het geluid dat naar buiten galmde.
Christientje, terneer geveld, juichte niet meer over de afwezigheid van Greet, zei dat zij Piet van den brief had verteld, en dat Piet vast besloten was Greet te gaan zoeken, om haar nog eens te Zien. Te midden van dit tumult stond op eens, zonder dat iemand zijn binnentreden bespeurd had, de heer Gideon Hemming onder hen. Hij begreep bij ingeving van wien de met tranen bevlekte brief was die op tafel lag, greep hem, las hem, scheurde hem in tweeën, en wierp hem toen in een bal op tafel.
Zijn grootste en onuitgesproken grief er tegen bleek dat hij de vader, het hoofd des gezins, niet genoemd was in dien epistel, dat die aan zijn vróüw, die nul, was gericht. Natuurlijk, een hul zou ook wel aan een nul schrijven, soort zoekt soort.
„En jij gaat er niet héén, vrouw, naar die de Behrs of waar ze



284
mag zijn, en als ze niet meekomt wanneer ik haar te spreken krijg, ik herhaal 't, overschrijdt ze mijn drempel niet meer."
„Och, pa," snikte ma, als bij Greets geboorte, ,,'t is toch uw kind ook. Wat moet ze beginnen ?"
„Uw kind ook, "fa. mijn kind, 'n lief kind, 'n heerhjk kind, altijd geweest. En wat ze moet beginnen zal zij wel weten."
Voor het eerst in haar huwelijk kwam ma in verzoeking pa ongehoorzaam te wezen.
HOOFDSTUK XX.
Greet had dien heuglijken dag doodsangsten uitgestaan om Donald. Toen de juffrouw de kamer 's morgens verliet, bleef Greet stom roerloos voor het ontbijt zitten, kon niet eten of drinken, alleen maar haar tranen afslikken.
„Toe,. Greet," wrong Donald uit zijn zieke keel, „gebruik nu iets.... je doet mij er zóó'n plezier mee, vrouwtje."
Dat „vrouwtje" en de ongewoon zachte smeekende blik joegen Greet een blos op de wangen. O was zij inderdaad zijn vrouwtje geweest, dan had zij nu het recnr hem te koesteren en op te passen. Hij lag daar zoo ziek en hulpeloos, stakker. Zou bij willen dat zij
bij hem bleef? God, als hij eens heel erg werd.... en
en heen ging voor goed, zooals dominee was heengegaan, na een ziekte van een paar dagen. Donald was wel jong, maar 't kon toch.... Zie hem daar nu liggen, arme jongen, toch ook maar alleen hier, zonder familie.... Voor zij het wist, ontsnapte haar gesmoord : „Donald...." $ÈÊ
„Greetje
Zij knielde neer voor de sofa, bij het hoofdeinde, voelde zijn voorhoofd dat klam was, zijn handen die gloeiden. Haar binnenste neep toe van onrust. „Donald...." fluisterde zij heesch, „als.... je gezond was geweest, zou ik dadelijk heen zijn gegaan, maar nou kan ik niet.... ik kan je niet laten zoo .... ik zou gek worden van angst.... Mag.... mag ik je oppassen.... ten minste vandaag ? Tot je iemand anders hebt.... ik wil.... me niet opdringen."
Hij knikte flauw, en zijn trekken helderden merkbaar op. „Maar
in elk geval, Greetje wil ik dat je van middag naar mevrouw
de Behr gaat.... ze moeten weten daar.... dat je.... hoe.... je.... dat Diana...."
„Ja ja, Donald, ik zal gaan. Ik geloof dat 't je helpen zou als er wat ijs werd gehaald, en ik een zakdoek met koud water om je keel deed ?"



285
Hij knikte weer met blijde oogen.
„En je slaapkamer heeft nu lang genoeg gelucht. Ik zal zeggen dat ze de waschtafel doen, en 't bed wat opschudden. Ik heb maar bovenop gelegen maar toch "
En bedenkend dat er dien dag ongewone diensten van haar gevergd konden worden: „Donald, doe maar voor vandaag of ik je moeder ben. Ontzie me niet, ik zal 't mezelf ook niet doèn. Niemand kan der wat op zeggen. Een ziek mensch is heilig, Donald."
Zij keek hem zoo ernstig, bijna geestdriftig aan, met haar trouwe grijze kijkers, dat hij haar hand nam en kuste. Zij voelde zijn vingers gloeiende staafjes en zijn lippen zoo hard droog, zoo verdord, dat zij ervan schrikte. Doch zij zei hem niets. Beredderde alleen maar alles zoo snel mogelijk om hem heen, zoo onhoorbaar loopend als ze maar kon.
■ De juffrouw en de meid stonden haar gaarne bij; er kwam ijs, zij legde een kompres om zijn keel, hielp hem in béd, ging er voor zitten, wenschte <kit zij wat te doen had, iets te verstellen voor hem.
Toen de dokter kwam, vond hij alles heel goed wat zij gedaan had, alleen deed hij een lap flanel om het koud verband, ,,'t Is een ontsteking," hij liet haar een groote dikke witte blaar zien op het vuurroode keelvleesch. „Als dit nu door is, krijgt de arme jongen meer lucht. Zusje van hem ?"
. «Nee meneer.... stamelde Greet, hevig blozend, daar zij iets verdachts, een hoonend satertje meende te zien opduiken in den artselijken blik. „Ik— ik ben zijn nicht ik heet ook Hemming.... maar ik blijf vandaag hier.... ik kón hem zoo niet laten dokter."
De dokter zette even groote oogen op, heel even maar. Die van Greet overneveld door tranen ziend, en instinctmatig voelend dat hij met een goed eenvoudig wezen te doen had, stak hij haar de hand toe. „Ja zeker, kind, je doet best, hoor. 't Is heel lief van je. Huil er maar niet om."
Hij beloofde haar tegen zeven uur in den avond weer te komen, drukte ook Donald de hand en vertrok, Greet met bezwaard hart achterlatend. Zijn blik woog nog met ponden op haar. Hij keek tóch/wel raar, doorklonk haar moedeloos. Toen schudde zij wilskrachtig het blonde hoofd en het gewicht van zich af. Wat kwam het er op aan wat die man dacht, zooveel menschen zouden nog het hunne dénken, haar naam was toch weg. Als Piet maar begreep, en dat zou ze wel en de de Behrtjes ook. Zij had graag zulke haar pijndoende blikken voor haar armen zieken jongen over, graag. Hoe scherper zij kwetsten, hoe meer voldoening zij ervan zou hebben. Wat kon zij hem anders geven ? zij zoo arm en onbekwaam. Zij wilde zich wapenen met grooten, grooten moed, om 't niet



286
meer te voelen als er zóó gekeken zou worden. Donald had haar liggen gadeslaan. En hij vroeg zich af wat treurspel zich in haar afspeelde, wat haar grijze appels plots in vuur zette, zoodat het dezelfde niet meer leken, maar wel somber gloeiende juweelen. 't Was geen passie toch, die zou ze wel niet kennen, arme verdrukte Greet. Hij moest haar toch eens polsen.
„Greet..,." drong hij uit zijn zieke, zich steeds dikkende keel.... „kom eens hier.... hóii je van me? Van Donny?"
Greet haastte zich, een en al ontroering, naar hem toe, knielde weer bij hem neer, nam zijn gezicht tusschen haar koele handen
„O Donald," was al wat zij kon zeggen, haar heele hart in
haar stem, in haar trillenden mond, in het teeder licht hater warme zachte kijkers, die over hem gingen als was zij zijn moeder, hij haar kleine kind. Het fluweel van haar blik koesterde zijn grillig hart van verwenden jongen, die zich eenzaam begon te voelen en zielsziek van een heimwee naar iemand hem na. „Je...." begon Greet, en dacht het verder maar uit, het mocht opdringerig klinken als zij het uitsprak, dat: Je bent alles op aarde voor me. Zij kleurde hevig.
„Nu...." drong hij aan.
„Je bent zoo ziek, ik heb zoo te doen met je."
Hij schudde het hoofd, plaagde met moeite: „Nee, dat was 't niet wat je wou zeggen, 't was veel mooier."
En flirt als hij was, had hij er grooten schik in Greet nogmaals donkerrood te zien worden tot aan haar haarwortels, en toen weer het rood te zien wegebben, latend nog een flauwe rose gloejing op haar onschuldig eerhjk gezichtje. Zijn heete vingers streken over haar zijdige blonde kroes, over de dikke gevlochten knot tegen haar achterhoofd. „Prachtig," prevelde hij. Zij begreep niet wat hij precies bedoelde.
Doet 't je een beetje plezier, Donald, dat Greet bij je is, nou je zoo ziek bent?" vroeg zij als een kind aan een kind om goedkeuring, haar oogen op hem aangehouden.
„Zoodra je beter bent, ga ik weer weg. Goed ?"
Hij knikte, schudde toen het hoofd, streelde haar wangen, zich werkelijk getroost en gelukkig voelend in haar bijzijn. Lief klein Greetje. Zoet meisje.
Hij sliep in, een benauwden slaap. Greet zat bij hem. Zoo verstreken de uren.
Mevrouw de Behr deed zelf open op Greets schellen. Zij schreide van blijdschap, sloot het meisje in haar armen. „God, kind, ik ben zoo blij je te zien, je hier te hebben. Je pa is hier geweest.... en meneer de Behr en ik wisten eigenlijk niet hoe te handelen in dit geval. Phie is net thuis, we wisten al niet wat te doen van



287
wanhoop. En haar stem verheffend : „Phie, Phie, daar is ze, daar is Gréétje !"
Sophie kwam aangerend, riep ! „O jij, stout wicht! Hoe heerlijk dat je der bent, snoezekind!"
En moeder en dochter voerden haar in triomf naar binnen, zetten haar in een leunstoel. Zij moest vertellen. Greet deelde hun alles van haar avontuur mede, en terwijl angstigdé het door haar hoofd dat haar wreede vader hier was geweest, en meneerde Behr misschien beleedigd had.
„Wat heeft pa gezegd? Iets naars?"
„God kindje, dat weten we al niet meer. Neem nu eens een lekker glaasje madera, dat zal je opknappen. Je bent uitgevast, je ziet er ten- minste zóó uit!"
„Ik heb bijna nies gegeten," zei Greet. „Ik kon niet. Donald was er kwaad om, maar ik had een bal in mijn keel de heele dag."
„Is 't je niet raar dat je niet thuis bent ?" vroeg Sophie.
„Raar, ja, maar ik wil er nóóit meer heen. Dat weet ik zeker. Zoo zeker als ik hier zit."
„Ja, dat( begrijpen we god, maar kindlief, je ma.... Je
moeder—" bedacht mevrouw de Behr. „Zou ze niet ongerust zijn ?"
Greet zuchtte zwaar. „Ma ja.... dat is naar, maar daar zal ik overheen móéten.... ma zit vast an pa, en die twee krijg ik niet yan elkaar. Ik heb ma al 'n paar regels geschreven..,. O gunst ja, was ma weduwe, dan zou 'k voor der werken tot ik er bij neerviel, maar ik kan niet meer dezelfde lucht inademen als pa. Nóü ben ik al zoo gelukkig, nou ik hém de heele dag niet gezien heb. God geeft dat ik hem nooit op straat tegen kom. Daarom wil ik ook hier niet blijven in de stad, ik moet er uit, Donald is nou te ziek om er lang over te spreken, maar hij heeft gezegd dat hij wat voor me doen zal in 't buitenland.... hij heeft kennissen in Parijs, die kunnen zorgen dat ik in 't modevak kom.... de dame is Hollandsen daar kan ik dan in huis "
Mevrouw de Behr deed het niet om Greet te grieven, maar zij schudde onwillekeurig het hoofd. „Kindje, daar moet je toch goed
Fransch voor kennen om op zoo'n atelier te zijn.... Blijf toch
liever bij ons Enfin, meneer zal er wel met je over spreken."
„O mevrouw 1 Greet weende bijna, ,,'t is heel lief van u gepresenteerd, schattig, maar laat me toch alsjeblieft hier weggaan I
En Fransch dat leert wel, mevrouw, als je móét, móét je
En als ik 't vak nou maar eenmaal ken, kan ik toch overal terecht .... als je 't in Parijs geleerd hebt, ben je gered.... en dan ben ik onafhankelijk, dan heb ik mijn brood in m'n hand, net als Phie. U begrijpt niet wat 't voor me is, 't idee dat ik er uit ben



288
en nou ook 's wat kan leeren waar 'k mee kan verdienen ; Phie ook niet. U hebt 't hier prettig en goeden best gehad altijd, maar je moet eerst maar 's in mijn plaats wezen. Ik zie me anders al op een dag die geen Zondag is met u zitten praten op dit uur. U hoeft niet te denken dat 't geen eerlijke zaak is, Donald verschiet 't me maar. Naderhand als ik verdien, geef ik 'em alles terug. Ik zou er niet an denken 'n penning van iemand an te nemen, mevrouw."
Tranen liepen Greet langs de wangen, mevrouw de Behr kuste haar op de eene, Sophie op de andere.
„Gut, m'n liefje, we denken er niet aan je te wantrouwen, jij zoo eerlijk en goed, arm kind. Maar onze deur staat te allen tijde wijd voor je open, hoor, dat zei mijn man nog toen je pa weg was, Onze logé's zijn met Albert uit en moeten vóór 't éten weer heen, en dan kom jij maar gauw in de plaats voor góéd. We willen geen gevangene van je maken, ik meen dus zoo lang als je wilt."
„Ja heerhjk, hoor," zei Sophie, „en wij zullen je wel verdedigen tegenover honderd pa's en wat dies meer zij. Gelukkig voor je dat dat mensch Karlien de zaligheidspoorten al binnen is, anders had je daar ook nog last van."
„God, ja, wat zou die er wel van gezegd hebben!" Tranen nog op haar gezicht, schoot Greet in een lach. „Maar och, ze was nou toch te oud geweest, om te stoken."
„Ma!" riep Phie op eens, „wat zegt u toch van die Diana, hebt u ooit zóó n vél gezien?"
„Ja maar, zou zij 't nou wel gedaan hebben ?" opperde mevrouw. „Och, wie anders ?" verontwaardigde zich Greet, en vertelde hen van Donalds afscheidsbrief aan haar, dien Diana haar nooit had. gegeven, en van den anderen dien zij gefingeerd had.
„Wat verzint 't mensch ! Is ze gék ? En wat heeft ze nu nog ?" „Ik vond Diana altijd de vermenschelijkte venijnigheid en spijtigheid," zei Sophie, „maar Greet, doe jij nu 's lekker je hoed af
en je manteltje uit en blijf hier eten. En na 't eten "
„O nee, nee, dat kan ik niet!" zei Greet gejaagd, „want Donald is alleen en zoo ziek. Ik kan hem niet aan zijn lot over laten! 't Is heel vriendelijk van jullie, maar
„Maar lieve kindje, hij dient een verpleger te hebben, je kunt nu wel overdag hem een beetje gezelschap houën, maar 's nachts,
dat gaat toch niet En er wordt al zoo licht gepraat. Nee,
dat raden we je beslist af. Dat moet je niet doen. "Pan bederf je 't voor later ook. En hier ben je veilig. Wees nou 's redelijk, liefje, we raden om bestwil, heusch."
,,'t Zou Greet aardig aftobben ook," bedacht Sophie, „te waken bij een ziek mensch, ze is toch al overstuur, óp van de zenuwen. Ma, weet u wat u doet, ik groet oom en tante Sanders en Gien wel



289
voor u, gaat u nu met haar mee even naar Douald, dan ziet de juffrouw meteen dat Greet goeie vrienden heeft; en laat de juffrouw dan even om een verpleger gaan. En komt u dan mét Greet nog voor 't eten terug Dan is pa ook uit de ongerustheid."
„Ja, dat is 'n idee, dat zullen we doen, hè Greetje ?"
Greet knikte. De de Behrs waren zoo lief, zij dorst niet weigeren, waar kon zij beter zijn dan bij hen ? En in andere omstandigheden zou een voorloopig verblijf in den huize de Behr haar
zielsgelukkig hebben gemaakt, maar nu nu haar arme jongen
daar zoo alleen ziek lag.... 'n Verpleger? die was misschien hardhandig en naar. Arme lieve Donald, stakker.
Mevrouw de Behr las op Greets droeve gezicht haar gedachten. „Heusch, poes, 't is veel beter, hoor, dat je neef een ziekenoppasser heeft."
De juffrouw toonde zich zeer verheugd voor Greet. Zij had „dalijk haar „sanspiesjes" gehad. Wel zeker, góéie kennissen, daar was de juffrouw 't best bij. En de juffrouw kon toch immers iedere dag naar der neef kommen zien, wat u mevrouw ? „En juffrouw uw pa is der geweest! maar meneer is met de kous op meneers hoofd weer na huis motten sjeezen, o zóó." De juffrouw deed verslag. Greet werd bleek van schrik, hoorde maar half.
„Meneer is toch niet boven geweest, bij meneer ?"
„Kan u begrijpen, nee, zóó laten wij de lui geen baas spelen in *n huis waarvan wij de huur betalen. Maar ga u even na boven met mevrouw, zoodat uw neef ziet dat u bezorgd bent, want daar leit ie misschien over te tobben. Zoon zieke "
Inderdaad een licht van blijde verrassing vloog over Donalds ontdane, door koorts opgezette trekken, en sprankelde op uit zijn doffen blik, toen hij Greet met mevrouw de Behr zijn legerstede zag naderen.
„Dat 's goed—" trachtte hij te zeggen.
„Arme jóngen," beklaagde mevrouw de Behr, denkend aan haar eigen jongens. „Heb je 't zoo te pakken ? Och !" En zij streek hem moederlijk over het klamme haar, dat hem verward steil over het voorhoofd veel. Zij glimlachte hem toe, met een visioen van den van. levenslust sparkelenden dandy, die haar huiskamer zoo dikwijls vulde met zijn ongedwongen charme, en deed weerklinken van zijn hartelijken vroolijken lach. „Och, m'n arme vent!" zijn donkere zieke oogen schenen teeder, hij werd graag gekoesterd door vrouwen. Het was zijn roeping op aarde. En hij was nu een ziek klein kind. „Kom," zei mevrouw de Behr, wilskrachtig opgeruimd, „nu niet teemen, handelen, wat doen. Ik ga even met de juffrouw spreken over een verpleger, Greetje blijft dan even hier, en Donald, Greet Hemming. 19



290
Greetje zal je eiken dag een beetje gezelschap komen houden, hoor, maar ze woont bij ons, ze blijft bij ons zoo lang ze wil, veilig en wel." Hij knikte nadrukkelijk en tevreden, greep mevrouws hand. Zij schrikte van de koortsgloeiing, zei echter niets, en wipte met verwonderlijke vlugheid de kamer uit, de trappen af, zocht de juffrouw.
„Dan maar een van de Deo," zei de juffrouw, „dat bennen zulleke beste, mijn man hêt ze ook gehad. Ik weet er anders zoo gauw geen. 't Uur is zoo ongeschikt. U begrijp, men man is meubelmaker en de heele dag op 't werk en ik heb 't mijne te doen hier, maar omdat de juffrouw hier toch bij meneer was, heb ik der nog niet om gedacht. Dan maar Reintje met de tram na de Deo."
„Maar meneer is protestant."
„Wellie óók, mevrouw, daar male zij wat om, ze gaan óveral, zulleke goeierds. Ik hoop dat er een vrij is, men man heeft daar 'n engel gehad, ik hoop dat die kan. Als meneer maar niet na 't ziekenhuis mot. Anfijn, wie dan leeft, wie dan zorgt. Ik ben maar blij toch dat dat arme wurm bij u onder dank komt. 't Is toch wat te zeggen, met zoo'n femielje. 't Is God geklaagd."
,,'t Is 't liefste, beste braafste meisje, dat op aarde bestaat," verzekerde mevrouw de Behr met nadruk, ,,'t Kind heeft zich altijd uitgesloofd voor haar moeder en zusters, maar ze is nooit geteld thuis, omdat ze geen examens heeft gedaan."
„Examens?!" gilde de juffrouw, gloeiend van kwaadheid. „En word je dan pas geteld, als je die heb. M'n man is al dertig jaar lang meubelmaker, en vindt u 's 'n betere werkman, en denkt u dat
bij examens het gedaan! Wel nou nog fraaier En denkt u dat
ik examens heb, en waarvoor mot je ze hebben ? Nou, anfijn hoor Reintje! Rei-eintje !"
Mevrouw de Behr holde; naar boven en Reintje naar beneden. Meteen werd er gescheld, het bleek de dokter, die weer achter mevrouw de Behr kwam triptrappen. En zoo zag Donald opeens zijn kamer bevolkt door drie menschen. Greet had al dien tijd zwijgend, haar trahen wegkroppend, bij zijn bed gestaan. Zij wilde hem niet met spreken vermoeien.
„Ferm zoo," knikte de dokter mevrouw de Behr toe, „onze patiënt blijkt dus niet van iedereen verlaten. Familie, mevrouw ?"
„Goeie kennissen, dokter, en deze jonge dame, meneers nichtje, logeert bij mij. We gaan nu weg, maar komen morgen terug, en 't dienstmeisje hier gaat een verpleger halen." Greet voelde toch eenige verlichting, dat de dokter liaar nu met gewone oogen kon bezien en niet voor „ik-weet-niet-wat" hield.
„Uitstekend, uitstekend. Laat eens zien, zieke, hoe staat 't leven nu ? Kom 's overeind, vriendlief, zóó.... Och mevrouwtje, komt u



291
even hier met dat lampje, zóó— perfect.... Mond open, zoo
wijd je kan Weg met je tong, die moet ik 'niet hebben, naar
beneden daarmee; 't is me 'n keeltje maar 't is niets, hoor,
we krijgen 't wel klein. Heb je braaf gegorgeld ? Dat zal je wel 'n beetje gebaat hebben. Kón niet ? O. Ik sla er morgen eenvoudig even 'n lepelsteel op, en klaar is Kees. 't Is niets, 'n zware kou, 'n onvoorzichtige jonkman geweest n angine, 'n ontsteking, mevrouwtje. Ja ja, die jonkmannen, hé nichtje? Nou, laten we hem nu maar flink laten transpireeren, rust en warmte, 'n Oost-indische hitte is alles wat hij noodig heeft. Die koorts is niets, die verdwijnt wel. Ik kom morgen vroeg weer bij hem terug.... adieu dames.... Au revoir, zieke, hou je ferm, hoor, je belooning zal gezondheid zijn, zet alle zeilen bij."
Mevrouw de Behr ging met den dokter mee, om te hooren of het werkelijk niets was. „Nou, 't is nogal *n flinke ontsteking, maar hij komt er wel weer gauw bovenop. Hij heeft quinine poeiers.
En als dat ding nu maar eenmaal door is 't moet rijpen. Misschien
breekt vannacht de boel los, des te beter. Maakt u zich niet ongerust. Aan zijn moeder schrijven ? Welnéé. Laat die goeie vrouw maar blijven waar ze is. De jongen heeft gewoon een hoofdverkoudheid, dat hij niet uit zijn oogen kan zien. De boel zit vast bij hem, warmte, warmte, uitstoomen, dag mevrouw!"
De juffrouw, die als alle juffrouwen genoot in ziekte verslagen, luisterde in de gang gretig toe, en zei dat warmte alles verdreef, terwijl kou der altijd alles inbracht, en zoo er geen broeder beschikbaar was, zou haar man vannacht wel 's naar meneer omzien. Dus vertrokken Greet en mevrouw de Behr gerustgesteld en Donald legde in vrede zijn zieke hoofd op het kussen, dankbaar dat Greet bezorgd was en haar goede naam in veiligheid. Niemand zou nu iets durven zeggen, arm lief kind. En dan verder wel zien, hij kon niet meer denken.
„Gréét, dochtertje !" Meneer de Behr liep op haar toe en omknelde haar zoo innig, als ware zij Phie geweest. „Hè, gelukkig dat je goed en wel hier bent."
„U hebt toch geen kwaad van me gedacht?" fluisterde Greet.
„Kind...." verweet hij op denzelfden toon, toen luider „Ja, Sophietje heeft me der alles van verteld al. Ik dacht dat jullie niet gehoord waren, maar wie denkt aan een vastgebonden bel ? Mijn vrouw dacht nog aan een ongeluk met 't rijtuig, hè vrouw, maar jullie wagen was zoo goed en stevig en jullie koetsier fatsoenlijk en nuchter. Huil nu maar weer niet, gélukkig dat 't zoo gekomen is ; jij dorst niet, en nu hebben de omstandigheden je een wil gegeven. Ja meisje, je ziet nou dat je toch nog bij vader en moeder de Behr moest te land komen. Slapen? Last ? Hou je toch stil.



292
Vannacht heb je een bed op Phie's kamer nog, en verder je eigen hokje. Phie is je zus nu, en hier zijn je broers, en de logé's zijn weg, je bent nu heelemaal thuis."
De jongens de Behr drongen om Greet heen, verwelkomden op hun jolige manier, ,,'t Is ons 'n waar feest, zuster Margaretha!"
„Zij leve, zij leve!"
„En 'r ouwe heer zal staan te beven," rijmde de dichterlijk aangelegde Albert. „Zoodat dra 't leven hem zal begeven !" „Albert!" waarschuwde mama ontzet.
„Nou moe, als hij negen en negentig drie kwart is, zoodat er om zijn dood niet veel smart is, gebeurt 't tóch, hè Greet ? Nou ga ik jullie allemaal verblijden door Greet aan tafel te geleiden."
„Wie zet nou toch die mooie verzen van Ab eens op muziek?" verontrustte zich Dolf de Behr. „Is er nou.nog geen Schumann voor zóó'n Heine?"
„Sire, hou uw koninkhjke snater, dat gebeurt later," stelde hem Albert gerust. „Hier Greet, tusschen moe en mij mag je zitten, een eer hè ? En wees maar blij dat er gisteren voor Phie feest was, want nou zijn er lekker nog zoo'n boel klieken. Anders hou ik niks van klieken, maar nou wel. Om twaalf uur hadden we ze ook. Jammer dat jij er toen niet was."
,,'t Is heerlijk " zei Greet verward, „maar ik kan niet eten."
„Nonsens, kan niet.... je móét," beval haar gastheer. „Drink jij maar 's 'n lekker glaasje wijn eerst, dat vroolijkt je wat op, en dan gaat 'n bordje soep er wel in. Je zou je ziek maken anders, meisjemaat."
Greet glimlachte met tranen in de oogen. Het deed haar zoo goed hier in de gezellige vertrouwde kamer te zitten, aan de groote ronde witte tafel, gisteren voor de gelegenheid met inschuifbladen verlengd, nu weer gewoon. Iedereen was haar lief hier, tot Betje toe, die het eten opbracht, met haar muts wat schuin, als naar gewoonte. En zij dacht aan Piet, in zorg over juffrouw Greet zeker, stumper. De wijn verkwikte haar, zij voelde een aangename warmte haar maag en leden doorgloeien. Om haar vrienden genoegen te doen, begon zij aan de soep. En werkelijk, die ging er in. 't Smaakte haar, en zij kon verder eten van het vleesch en wat er volgde. Doch haar hart, haar innigste denken waren bij Donald.
Toch op een gegeven oogenblik, legde zij mes en vork neer, en keek verbaasd rond.
„God mevrouw, had u dat óóit van me gedacht, dat ik 's Maandags hier aan tafel zou ziften?"
„Je hadt hier heelemaal al jaren moeten zitten!" gromde Dolf.
„Nee Greet, dat vergeef ik je nooit, dat je 't tot je zes en twintigste in zóó n pan hebt uitgehouden."



293
„Ik was ten minste al weggeloopen toen ik geboren was !" Albert deed zich te goed aan zijn kippenkluifje.
„Ik had daar in 't geheel niet geboren willen wórden, dat 's nog heel wat anders," beweerde Michel. „Je grondslag was al verkeerd."
„O mevrouw, hoort u hém?" Greet voelde zich al wat vroolijker nu. „O als ik pa nou morgen maar niet op straat tegenkom," fluisterde zij tot mevrouw de Behr. Toen luid tot meneer: „Meneer, wat zei pa wel tegen u? Was pa erg akelig?"
„Je pa, Greetje? was heel vriendelijk."
„Hij was zelfs vermakelijk," beweerde Ernst. „Van akelig is geen sprake."
,,'n Verstandig man. Jammer dat hij 't wereldbestuur niet in handen heeft," betreurde Dolf.
,,'n Electrisch verlicht mensch. Hoor 's Greetje, daar heeft de eeuw toch nog 's wat aan. Zulke lui laten sporen achter, je mag nou zeggen wat je wil."
„Hij pakt de eeuw bij den kop en sleurt 'r 'n eind vooruit."
„De eeuw ? de eeuwèn alsjeblieft, hij is rijp voor de eeuwigheid."
»Je moet er toch eigenlijk mee te doen hebben," vond ma de Behr, „dat iemand zóó bekrompen is, hè?"
„Nou ik heb er veel liever niet mee te doen. Laat 'n ander dat baantje maar voor me waarnemen." Michel trok een vies gezicht en verzocht om de aardappelen.
Maar Greet geraakte in verontwaardiging. „Nou mevrouw ik bedank u lékker om met pa nog te doen te hebben. Ik geloof niet dat ik 'em zou willen oppassen, als ie weer ziek werd. Hij had met mijn ook nooit te doen. En lastig dat ie dan is."
„Ja, maar dan vindt de gódheid zich in jou niet terug, Greetje. Dan ben je niet braaf, als je daarop ziet."
„O, nou, laat de gódheid pa dan maar komen oppassen. Ik heb er nou genoeg van."
„De godheid als verpleegster," bepeinsde Ernst, ,,aan 'sheeren Hemmings bed. Wel lief, hè ?"
„Laat ons dit religieus gesprek staken en alleen Greets eindelijke energie bewonderen," raadde Dolf.
„Laat ons op Greets gezondheid en heil drinken."
„Daar gaat de deur open, om 't dessert binnen te laten. Laat ons de halve pudding van gisteren en de drie-in-de-pan van vandaag eten, maar Bét er niet bij inslikken."
Op het gezicht van den stapel pannekoekjes met krenten, hief Albert een plechtig vreugdegegrom aan. Michels stem maakte het tot een duo, die van Ernst tot een trio, die van Dolf tot een quartet. Zoodat 't op 't laatst een woest berengehuil werd ! Sophie, met de handen tegen de ooren. Greet zat tranen te lachen, tot vreugde van



294
meneer de Behr, mevrouw vermaande. „Jongens, jongens!" Bet verdween, voldaan glimlachend. „Dat is nou ultra-moderne muziek, Greetje! Nieuwer dan Straus en Mahler."
„Nee, Greet, dit zijn onze béren-teekenen van goedkeuring. We moeten onzen naam toch eer aandoen. Zoo verwelkomden wij altijd pannekoeken, van jongs af, hè moeder? En alle dingen die we goed vinden. Enfin, je kent 't, geloof ik, van ons."
„Maar als jullie nou iets nier goed vindt ?" wilde Greet weten.
„Ja god, dan huilen we natuurlijk ééns zoo hard."
„Weer op een andere manier dan, dan brullen we meer."
„Er moet leven in de brouwerij zijn."
„En bier, zeg. Pipa, geef mij dat beetje dat voor je staat."
„Zeg's, dat moeten we Schraube nog leeren, huilen. Hij doet nou niks dan lachen, en dat 's treurig. Moreel is 't treurig met den vent gesteld," meende Michel.
„Laat 'em nou nog maar wat lachen. Phie zal hem in zijn huwehjk genoeg laten huilen."
„Phie is 'n mannenbeulin."
„Ja maar, hij heet Schraube, hij zet 'r de schroeven wel aan, de duimschroeven.',
„Ze zal 't plezierig bij 'em hebben."
„Ze houdt 't geen maand uit. Ze komt hier bleek en hongerig terug, zeg."
„En haveloos alsjeblieft, en haveloos.
„Och god, m'n arme Phie," verteederde zich moeder de Behr over haar eenig meisje.
„Hoor moe, die heeft er al 'n hevig visioen van, ze ziet 't voor haar oogen gebeuren.'"
„Deze voorspellingen, moezemijntje, zullen nier bewaarheid worden," troostte Sophie, zeer kalm onder de beproeving.
,,'t Komt net andersom uit," bevestigde haar vader.
„Hoor 's moeder, je dochter verdient wat, ze verlaat onze gezelligen kring, ze is 'n afvallige, ze laat 'r arme broers aan hun lot over." SwÉBr^'
„Ze gaat zich wijden aan 'n vréémd manspersoon."
„Die ons dertig jaar geleden nog geheel onbekend was."
„Die vér van ons geboren werd."
„Die ons zijn geboorte niet eens heeft aangekondigd."
„Ja, die ongemanierde paai."
„Vergeef ik 'em nooit."
„Is dan ook onvergééflijk."
„Greetje, proef dan toch van je pannekoek. Ze zit maar te luisteren naar wat die zotten uitkramen!" vermaande Sophie. Want Greet luisterde, ouder gewoonte, met open mond toe.



295
„Nou, ik amuseer me," verontschuldigde zich Greet.
Alle broers bogen tegelijktijdig in hulde en dank aan Greet, die zoo beleefd was, terwijl Sophie niet wist hoe 't hoorde.
„Schraube mocht willen dat hij zoo zot was, hé? Juffer?"
„Zeg, we willen haar niet meer als zuster. Ze negeert ons vernuft, die mevrouw Schraube."
„Dat heeft ze altijd gedaan, alleen jij merkte 't nooit. We schaffen haar doodgewoon af, en we nemen 'n andere zuster. We nemen Greetje."
„Ja, maar Phie heeft toch nog wel onze kousen gestopt, 's avonds.
Iets goeds had ze soms wel. En ze sneed brood 's morgens, laten we dat als verzachtende omstandigheden, voor we afschaffen, in aanmerking nemen,
„Nou ja, ieder mensch heeft nog wel iets goed. 'n Galeiboef aait ook nog wel 's 'n hond. Zelfs jouw pa, Greet, zal nog wel 's teer zijn zoo, hè ?"
„Hij strijkt misschien wel 's over de kat."
„Pa ? !" kreet Greet. „Nóóit. Hij weet niet eens wat 't is teer
„Waarvoor werd ie dan pa ? Enfin, we nemen jou aan tot zuster, hoor Greetje. Of we zullen allemaal 'n pa voor je zijn. Te beginnen met Albert."
„Nou alsjeblieft niet, ik heb er aan één al genoeg. En zoo lang ik hier ben, zal ik jullie kousen wat graag stoppen. Geef maar hier, zooveel je wilt, na den eten..,."
„Och, ze denkt nog dat we 't méénen. Schattig, hè?.... Nee hoor, Greetemah, dat hoef je niet, je hoeft niets te doen hier. Wij stoppen onze kousen wel zelf. Mevrouw Schraube zal 't ons leeren." -
„We maken der 'n handwerkcursus van.".
„Na elven 's avonds. Tot dagbesluit. O, wat 'n pieperig genieperig belletje. Natuurlijk Schraube."
„De hefde dwingt 'em hierheen. Zijn schreden worden gedwongen!"
„De roover."
„De apache."
„Phie, gauw, doe" open. Je geliefde beidt je." „Bijt je schroeft je."
„Ik zal 't 'em allemaal vertellen hoe jullie over hem spreekt, boosaardige wezens. En als jullie denkt dat ik in m'n engagement nog 'n sok voor jullie stop....."
„Oeff, we zijn niet bang, en we hebben Greetje, om ons te verdedigen. Greetje, plaats je voor ons. Wees onze verschansing."
„Onze vesting..,
„Hij is 't misschien niet eens, 't is een brief, hij schrijft je af." „Welnee, hij komt zélf, om 't af te maken," zei Dolf, „ik hóór hem. Als je't af wil hebben, kom je altijd zélf. Deed ik ook altijd."



296
De deur ging na een klopje open» en Schraube stond groot en blond voor hen, ietwat verlegen glimlachend, toch stralend; niemand ziend dan Phie natuurlijk, al maar knikkend, buigend.
Alle broers stormden op hem toe, eer Phie kon naderen.
„Geliefde zwager ! Welkom ! We hebben nét zoo minzaam over je gesproken ! Zooveel goeds van je gezegd ! Kom je 't nou afmaken ? Dat is heelemaal niet mooi van je! Hoe kan je onze arme Phie dat aandoen ? Je moest je schamen!"
„Afmaken !" schaterde hij, „voor geen millioen !"
„Laat meneer Hemming je niet hóóren, ongelukkige, door de godheid verlatene! Van de wereld versmade!"
„Hou ons nou niet voor de mal, je heele gezicht staat er naar, je wilt 't afhebben." Zij omringden hem in dichten kring, steeds vol bezorgdheid. Condoleerden ; hielden hun zakdoeken tegen hün oogen en tegen de zijne, vroegen wat hij verkoos: eau de cologne of vlugzout.
„Laat die jongen toch naar zijn meisje toe," vermaande hun vader.
„Dat hóéft niet; hij hééft geen meisje meer ; hij komt voor ons, 't engagement is af."
„Hij doet 't voornamehjk Om meneer Hemming te plezieren, en ook om weer te worden gevonden door de godheid."
„Die al *n omroeper met 'n bel door .'t dorp naar 'em heeft uitgestuurd."
„Franz, Franz, ik beklaag jou met zulke zwagers, kom, geef mij maar 'n hand," zei mevrouw, „ik trek je wel uit de klem. „Hier Phie, hier heb je 'em hoor, je mannetje."
Schraube toonde dat hij toch zoo heel verlegen niet was. Over deze brutaliteit konden de broers niet heen.
„Hij zóént 'r, heb je 't gezien ?"
„Laten we 'm fusilleeren. Zoo iets is nog nooit op aarde voorgekomen."
„We beleven wat op onze ouwe dag! Der zijn geen kinderen meer." „Die waren er nóóit."
„God, kon meneer Hemming 'em nóü aanschouwen! Hij zou genieten!"
Maar zij werden nu heel gastvrij voor Schraube; haalden hém van Phie af, dwongen hem op een stoel, bonden hem een ontbijtservet voor, dat Michel uit de buffetla trok, strikten het in een reuzenstrik tegen zijn nek aan, voorzagen hem van pannekoeken, betreurden het dat die koud geworden waren, belden om warme, pelden sinaasappelen voor hem, zeiden zoo lief te zijn uit medelijden, omdat zijn engagement af was. Schraube liet wijselijk maar met zich sollen, knigoogde tegen zijn Phie, die terugknipoogde;



297
deed eer aan de pannekoeken, jn spijt van zijn oprechte liefde.
Hij vroeg wat hij toch in naam van alles wat belachelijk was, te maken had met meneer Hemming! ? Men legde het hem uit en huilde over hem, terwijl hij beweerde den heer Hemming de keus te zullen geven tusschen Geel en Meerenberg. Hij wou ook wel eens weten wat 't meneer Hemming aanging. Als hij meneer Hemming zag, zou hij meneer Hemming wel spreken, hoor.
Toen werden de jongens op eens bewogen door een vreeselijk medelijden met „de verlaten Phiei'" dwongen haar op een stoel naast Schraube, bonden haar een tafellaken voor, dat in de wasch moest, als mevrouw riep, maar in de buffétla lag, gaven haar een schoon bord met een kouden pannekoek, bevalen haar dien op te eten, dan kwam 't engagement weer aan. Albert sprak de tooverspreuk uit:
't Is weer an met San en Jan."
Daarop féliciteerden hij en zijn broers van harte, en wreven zich de handen van voldoening.
„Wat zeg je van zulke kindéten ? verontwaardigde zich mevrouw de Behr. ,,'t Is hier de bewaarschool. Schraube, Phie en Greet zijn de eenige verstandigen."
„O arme Gretchen, ik heb haar geloof ik, geen hand gegeven," kwam Schraube opeens beschaamd tot besef, schoot op van zijn stoel, op Greet toe, die lachte.
Daar begon het koor weer.
„Sterk, hè lui ?"
„Ze is toch nog wel te zien; ze is altijd grooter dan zijn manchetknoop."
„Crimineel, zoo blind te zijn."
„Phie, wat hebben wij je nou bij je vóórlaatste engagement met dien man zonder mond gezegd ?: de liefde is sterk bijziende." „Bestaat geen lorgnet voor."
„Laten we daar een kopje thee op drinken," vond Dolf, „en dan moet ik naar 'n les en helaas dit paartje alleen laten. Gretelein zal 't bewaken voor me, pas op dat zij hém niet schaakt, hoor ?"
„God Hemming..." viel Schraube ontsteld uit.... 't is
toch niet Gretchens vader die meneer Hemming. Heet zij ook
niet* Hemming ?" -
„Néé néé.... welnee dat is een héél andere vader —
'n heel andere Hemming. Dit is een middeleeuwsche Hemming. De Hemmings zijn ontelbaar, hê Greet?"
„Greet knikte. Zij stond versteld over wat haar vader gedurfd had. Zij drukte Schraubes hand opnieuw en hij de hare.
„Ze komt hier voor onbepaalden tijd logeeren," zei meneer de Behr. „Ze is ons dochtertje en jouw zusje, Franz."



29&
„Thee, thee !" riep Dolf, „om op de gezondheden te drinken, en ik moet wég.... moeder, bedenk 't. Bel om théé, wat ik je bidden mag!"
Mevrouw de Behr had er op aangedrongen dat Greet vroeg naar bed zou gaan, want in spijt van Greets innigen schik in al die joligheid om haar heen, stonden haar oogen hol en moe. Dankbaar liet zij haar leden zinken in het zachte bed op Sophies kamertje. Sophie dekte haar toe, stopte haar in, knuffelde haar als een klein kind, en zij zonk dadelijk weg in onbewustheid, en werd niet wakker voor den volgenden ochtend, tien uur. Zij opende haar oogen, wreef ze uit, en staarde in de trouwe blauwe van Piet Proppers, die vlak voor het ledikant zat, een groote bundel op haar schoot. „Piet!" gilde Greet in vreugdevolle verrassing, „o god, hoe heerlijk dat ik je weerzie, goeie ouwe trouwe Piet!" En zij sloeg haar armen om Piets hals en kuste haar dat het klapte op de bolle roode wangen. Piet snikte er bijna van. „Got juffrouw.... wat 'n geluk da 'k u weerzie.... ik kon "t niet langer uithoowe na u. En ik had zoo'n voorgevoel dat u hier was o, waarom schreef u 't niet ? Zeker niet
uit angst voor u pa. Hier heb u u goed, 't beste, want 't heele ouwe
heb ik maar thuis gelate ja, u laarze benne der ook. Venacht heb
ik haast geen oog dicht gedaan. Hoe is 't u gegaan, vertél u 's ?"
En toen Greets verhaal uit was : „Nou en of u gelijk heb, dat u der niet meer in komp. U had 't al lang motte doen. Ik blijf alleenig nog voor u ma, maar as u pa me 't te bont maakt, poets ik 'em ook. Jongeneer Theodoor gaat na de Oost, en ik geloof dat ze allemaal weg willen, u pa gaat zóó te keer. En juffrouw Diejana is ziek, en zal voor de dokter, as ze'n 't bed uit mag en nier beter in der hoofd is, na zoo'n raar woord toe motte, om daar met koud water te worre geslote, want 'r zenuwe benne heelendal van streek, zei dokter van oggend. Wat was 't woord ook weer ? konservatorium... nee, sarretorium, u wéét wel."
„Gód!" zei Greet, ontzet starend.
„Ja, ik doch dalik wel dat zij der de hand had in gehad, want ze doet maar niks as roepe om u en u neef. Gelukkig dat ze dat geld nog van u tante heb geörreve, want u pa zou 't niet betale, zeit ie. Hij zeit dat 't maar anstellerij is, zeit ie. Anfijn ik zeg maar: loontje komp om zen boontje, maar wees u maar blij dat u der uit ben. Dorus zal 't óók zoo bést vinde. En blijf u nou maar hier, 't benne hier beste mense."
„Nee, nee!" riep Greet. „Ik hoop 'n vak te leeren, misschien buiten de stad. God Piet, zeg 't maar an niemand, hoor."
„Kén u denke, waar ziet u Piet Proppers voor an ? Gek benne me nog niet. En gut, u neef nou óók ziek. Hoe stumperig nou



299
toch ook. Juffrouw, u ma en ik hebbe lekker gewacht tot u pa der van door was, en de voornaamste boel was opgeruimd, en toe ben 'k as ,n haas met de trem hier na toe gereje."
„Ma zal nou wel veel te doen hebben," bedacht Greet in wroeging.
„Da's juist góéd voor 't mens, dat geeft 'r afleiding, anders zou ze maar zitte huile. En as ze nou maar weet dat u goed ben angeland."
„Was ma naar over me?"
„Ja; 't dee me nog plezier voor u, en u ma zee nog -tegen de juffrouwe en de jongeneere datte ze nooit niks lief voor u war-nen zoo, en toe Verweet de-n-een-de-n-ander. Dat gaat altoos zoo. Jan gooit 't op Klaas, en Klaas op Trijn. Anfijn, as mevrouw* de Behr 't goedvond, wou u ma na de koffie, as u pa weg is, hier effe komme, ze durréf 't wel niet goed voor u pa, maar ik zeg: kóm mevrouw, hij hêt er geen weet van, en zoo wil mevrouw dan wel."
Mevrouw de Behr kwam zelf binnen met Greets ontbijt. Piet zag met verrukking dat er kaas was en twéé eieren. "Verbeel je, juffrouw Greet, twéé eiere 's morgens vroeg voor ü...." juichte ze. „Heere gosje!"
„Greetje, heb je goed geslapen ? Hé, we hebben je heerlijk laten liggen, en je moet nou alles opeten," zei mevrouw. Greet voelde zich, na haar rust, hongerig en het zich dankbaar en gehoorzaam voeren. Piet deed mevrouw de Behr verslag van den staat van zaken thuis, en mevrouw juichte het idee dat ma Hèmming zou komen van harte toe. „Arm mensch, al wou ze eiken dag komen, hoor Piet."
„Nou elleke dag, dat zou mevrouw nóóit doen." Piet stond op. „Dan zou mevrouw veels te bang weze dat meneer der achter kwam. Nou ik gaan maar 's gauw na mevrouw toe, en dolblij da 'k ben dat juffrouw Greet bij u is. Mag 'k nog 's komme, mevrouw ?"
„Beste meid, de deur staat wagenwijd voor je open, hoor, al was 't twéémaal per dag. Je bent 'n brave Piet, dat weten we hier al zóó lang."
Piets gezicht gloeide rooder op van hevige vereerdheid.
„Nou dan, dag juffrouw." Greet trok haar weer tot zich en kuste haar. „Dag mevrouw," zij stak haar wollen handschoenhand mevrouw de Behr toe; haar gezicht vertrok ien zij barstte in tranen uit. „O, u weet niet wat 't voor mijn is, vijf jaar heb ik juffrouw Greet altijd bij me gehad, maar toch liever zóó, heur, liever
zóó o, as 't de juffrouw nou verder maar na wens mag gaan.
Dag mevrouw, juffrouw, u goed heb u, der zijne nog twee verstelde rokke bij. Sjéés Wat 'n lamme wereld toch."
Mevrouw de Behr deed Piet uitgeleide, en kwam weer boven bij Greet, die lag te schreien, ,,'t Is niks, mevrouw, laat u me maar,



300
ik huil om ma en Piet, maar 't doet me goed.... en o Donald
ik wil zoo graag weten' hoe 't hem is."
„Ik ga met je mee, goed? Sta dan op, en kleed je gauw aan."
„O ja, alsjeblieft, alsjeblieft, wat is u toch allerliefst voor me. Is t nou niet te veel moeite ?"
„Wil je wel zwijgen, stoute meid ! We nemen even de tram "
Reintje had een broeder gevonden, en Donald was er zeer mee gebaat geweest, hij had den heelen nacht koorts gehad; maar met zijn keel ging het veel beter, en de koorts was af nu.
„Abses door," sprak hij moeielijk tot Greet en mevrouw de
Behr.... „nog pijnlijk.... maar verlicht."
„Spreek nou maar niet te veel, spreek in 't gehéél niet!" smeekte Greet, erkentelijk voor die aanvankelijke beterschap. De broeder had Donalds gezicht gewasschen met water en zeep, en Greet bette het nu met eau de cologne, deed hem het geurig vocht opsnuiven. Hij staarde haar dankbaar aan, het verfrischte hem. Hij drukte haar hand tegen zijn wang. Mevrouw de Behr keek onwillekeurig glimlachend toe, Greet kleurde.
„Zoo goed...." vertelde Donald mevrouw de Behr.... „snóésje " , '„ T *
„Ja, dat is ze.... je kunt 'r nooit genoeg apprécieeren," beaamde mevrouw de Behr.
„God, nou spreekt ie tóch !" huilde Greet bijna. „Wil je nou wel's stil zijn, akelige jongen ? Of je krijgt slaag van me."
Hij glimlachte vol teederheid, blij dat hij zoo vertroeteld werd, Zij bleven bij hem vol zorgjes en beijveringen voor zijn welzijn tot half twaalf. De dokter was geweest en heel tevreden. Donald moest maar ijs slikken nu, zooals hij verlangde, dat zon den brand wel koelen.
Hij drukte, met oogen vol verlangen, de handen van zijn bezoeksters, toen zij afscheid van hem namen.
„Greetje...." smeekte hij, en Greet werd nogmaals heel rood. „Ja, ze komt terug, heusch," zei mevrouw maar voor haar. „U ook?"
„Ja stellig. Maar je hebt Greetje toch nog liever, hé ?" Hij glimlachte even beteekenisvol, een bijzonder licht schijnend uit zijn oogen.
God, dacht mevrouw de Behr met een schokje van vreugde, hij lijkt tocht oprecht van 'r te houden. Mocht 't toch nog eens wat worden! Ze is zoo zacht en goed, ze zou zoo'n lieven invloed op hem kunnen hebben! O hoe wensch ik 't voor haar. 't Zou rijkdom voor haar zijn, na al "t geledene. Tot Greet praatte zij er op den terugweg niet over. Zij las in Greets hart wat haar duidehjk te lezen



301
stond. Maar het zou Greet kunnen kwetsen als het werd uitgesproken, en mevrouw wilde geen vertrouwen afdwingen.
Toen haar man er, later op den dag, alleen met haar, over sprak, bevond zij dat hij niet zoo geestdriftig over een huwelijk van Donald met Greet dacht als zijzelve. ,,'t Is 'n charmante lieve jongen, maar beslist 'n viveurtje, hoor, en ik moet je zeggen, toen Hemming bij me kwam gistermorgen, hield ik m'n hart toch even vast, kreeg m'n maag eventjes kramp, want Greet is zoo zielseenvoudig, zoo róérend eenvoudig. En zou 't niet te begrijpen geweest zijn, hij 'n charmeur, en dit kind, dat ze thuis zóó behandeld
hebben Ze is natuurlijk veel ontvankelijker nog voor lieve
woordjes dan een ander meisje. Enfin, goddank, dat hij als een gentleman heeft gehandeld. Maar Jet, 'n huwelijk zelfs met hem zou Greet niet gelukkig maken. De man is te grillig, hij is niet huiselijk als Schraube, als onze jóngens, en al heeft hij geld.... hij heeft toch geen positie; z'n geld daar is wel doorkomen aan "
„Maar ik zeg je, Jacques, dat hij "
„Ja natuurlijk, nóü trekt Greet 'em vreeselijk, 't kind weet 't zelf niet, maar niettegenstaande 'r gebrekkigheid hééft ze voor mannen veel aantrekkelijks ; dat zachte waas over der, dat onschuldswaas, precies bloemendons. En juist zulke kereltjes als Donald, die al blasé zijn op zeker gebied, trekt dat machtig. Maar zie nou onze jongens, géén Donald, en ze zijn wel niet verhefd, maar ze houën oprécht veel van Greet; zie Schraube, hij is dadelijk vriendelijk tegen 'r ; Frits Arndt zei dat ze zoo'n lief zacht kind was. Ze wekt sympathie.... met 'r lieve oogen. En ze is geen schoonheid, ze is mank, ze is op 't achterlijke af naïf in tamelijk veel opzichten, ze heeft niets geleerd, kan over niet veel meepraten, en toch en toch trekt ze, 't valt niet te ontkennen."
„Das ewig weibliche."
„Ja, zoo iets, 't is niet goed te definieeren. Ze heeft iets door en door zuivers en oprechts. De kern van haar innerlijke wezen gaat naar je uit.... en 't doet je goed."
„God en als je nou toch bij haar thuis ze hoort aangaan en
die kennissen van ze...."
„Ja maar Jet, we hebben 't nu over ménschen, hè ? Niet over wat benéden die staat. De Gideon Hemmings en consorten zijn alleen geschikt om bij Barnum en Baily te kijk te staan. Gelukkig is Donald alleen van naam 'n Hemming. Op Gideons, wat je dan noemt, zedelijk gedrag, was nooit iets aan te merken, maar ik geef je zijn deügd cadeau, en verkies voor mij de ondeugd vah zijn neef. *t Is waarachtig jammer van Donald, 'n best sympathieke vent, zijn leeftijd ver vooruit, ruime humane opvattingen en zoo.... Hij staat niemand in den weg dan Donald Hemming. Greetje kon niet vandaan onder haar



302
vaders plak en Donald is de speelbal van zijn caprices op liefdegebied, en ik weet niet wie van de twee er naarder aan toe is."
„En als zij nu een lieven invloed op hem heeft, Jacques ?"
„Och kindlief, die invloed zal immers maar tijdelijk blijken. Hij is getroffen door 't mooie van 'r eenvoud, hij ziet 'n margrietje in 't groen, en dat moet óók in zijn plantentrommel, maar na drie maanden weet hij niet eens meer hoe 't er uitzag, toen hij er voor 't eerst naar keek. En zoo heb je zoo n massa mannen. Dolf, Schraube, Arndt, dat zijn jongens die op kunnen gaan in één vrouw voor hun heele leven, maar 't aantal is legio dat een harem moet aanleggen, n galerij van levende beelden, met altijd nieuwe sujetten en de ouwe afgedankt. Dat is al naar 't temperament. En doe jij daar maar wat aan. Daar valt eenvoudig niet tegen te redeneeren,
al praat je van nou tot over duizend jaar. Ja en mogelijk is
Donalds verliefdheid met Donalds beterschap al weer weg, ik geloof heelemaal niet dat hij Greetje zal vragen. En dat modevak laten leeren, waarvan je me vertelde.... in Parijs.... hoe 't kind dat zal moeten klaarspelen.... och kom, nonsens. Ik wou waarachtig voor haarzelf dat ze 'em nóóit had leeren kennen, dan had ze 'r gemoedsrust ten minste nog dat moet er nog bij komen .... bij al 't andere dat ze heeft te dragen. Ik wou dat we der veilig en wel hier konden houden, waar iedereen 't best met 'r meent. Kwam er dan nog eens 'n goeie man, wat ouder dan ze
zelf, graag maar Donald.... En in 'n betrekking.... waér
moet ze nou in betrekking... Ze beulen 'r af, ze maken misbruik van 'r gedienstigheid.... ze kan weer voor meid spelen, zooals thuis bij 'r lieven pa.... 't schaap."
„Ja, of 't moeten al exceptioneel lieve menschen zijn."
„Lieve menschen, ja, precies, lieve menschen. En die dan Greetje noodig hebben. Niemand begrijpt 'r. Wij kennen ze door en door, maar wie zal de moete nemen anders.... er zijn zooveel Gideon Hemmings, die goedheid aanzien voor sulligheid en onbenulligheid, en dan gaan inhakken en houwen op zoo'n teer gemoed. 'tWee van de onbegrepenen in deze verrukkelijke wereld is tienduizend
maal erger dan 't lichamelijk wee door de zwaarste operaties
Maar aan de onbegrepenen wordt niet gedacht wel aan allerlei
oppervlakkigen onzin."
„Ja, ik wou ook maar dat die jongen goed en wel in Parijs zat, en Greetje vergat, en dan vergeet ze hem ook wel. En dan zullen wij 't 'r wel zoo prettig maken, dat ze geen ander thuis meer wil dan bij ons.... hè man ? We gaan met *r naar de komedie en naar concert, en de jongens maken pret en zoo — Och, 't zal nog wel schikken."
„Ik hoop 't, ik hoop 't, als Donald nu maar eens van de baan is. Vóór dien tijd ben ik niet gerust."



303
Mevrouw Hemming, paffig-bleek en verdrietig, kwam te gelegenertfjd Greet met haar bezoek verblijden, en zij weenden in eikaars armen.
„O kindje," snikte mevrouw, „wil je nu niet meer thuiskomen, hoe vreeselijk! Pa zal wel bedaren, Diaantje is óók zoo ziek, hoe vind je 't toch? O, alles komt tegelijk."
Greet drukte, in diep medelijden, haar moeder vast tegen zich aan, „Ma, al moest ik zóó gaan bedelen, ik kan 't niet en ik wil niet. Nooit kom ik er weer in." Ma opende haar behuilde oogen zeer wijd.
„Maar Greetje, hoe.... hoe kom je nóü opeens zóó?"
„O, dus ik heb al die jaren niks gevoeld? Al was ik nou laf en bang, ging 't toch allemaal met messen door me heen. Ik ben lang genoeg gepriemd, ik heb lang genoeg gebloed, nou priem
ik 's terug. Nee, ma, u hoeft niet an te dringen als u alléén
was, o god, ik zat al weer bij u, voor u te naaien en te stoppen, maar ik kan niet meer bij pa in huis, ik kan 't niet, en u ken pa, en pa is u. En nou ben u aardig, maar zoodra u onder pa staat, -ben ik toch niks meer voor u."
„Maar wat ga je dan beginnen ? Hier kan je toch ook niet blijven." ,
„Ik weet 't niet. Ik wil werken, al is 't maar als verstelnaaister." Greet hield wijselijk het modeplan vóór zich.
„God, wat zal pa dót schandelijk vinden."
,,'t Kan me niet schelen wat pa vindt!"
Mevrouw Hemming smeekte Greet nog geruimen tijd, haar voorhoudend hoe slecht en ongehoorzaam ze was en dat men zijn ouders moest eeren en hefhebben. Het eenige antwoord van Greet luidde: „Ik ben maar blij dat ik meerderjarig ben."
Mevrouw Hemming die, uit pa-vrees verschrikt opluisterde als zich een voetstap in de gang deed hooren, en hoewel pa niets Van haar bezoek wist, toch doodsbang bleek voor zijn standje, vertrok na ongeveer twaalf maal gezegd te hebben: „Nóü kind..." En al bij de kamerdeur, was zij dan" telkens weer teruggestapt om Greet te bepreeken. Maar Greet, naar den grond starend, hield zich doof. Zij vond het plots zoo gek; het was als een zaak die haar niet aanging, dat haar moeder hier kwam met heur: „Je móét mee met me, je hó^rt bij ons."
Het was bij haar, Greet, immers al zoo uitgemaakt als het eenmaal sterven: het nóóit meer kruipen in die oude huid, die haar zoo lang omspannen had, eindelijk van haar af was gebarsten en nu als een verfrommeld vod aan haar voeten lag.
„Nee, je hoeft me niet uit te laten," wrevelde mevrouw Hemming, weer met heimehjke pa-vrees. Gut iemand, een kennis, die voorbijging, mocht Greets hoofd eens om de deur zien steken en het pa overbrieven. Hoe zij zelf ongedeerd hier uit zou komen, was ma een raadsel, 't Was toch een heele durf.



304
In de gang ontmoette zij mevrouw de Behr, die haar vriendelijk verwelkomde, en mee wilde troonen naar de huiskamer, maar mevrouw Hemming weigerde beslist. „O nee, ik ben hier al veel te lang geweest. O, wat zegt u van Greetje, dat ze zoo koppig is en ondeugend. En gut, 't is zoo druk npu bij ons met de ziekte van Diaantje, der is zooveel te doen, Greet móét Piet helpen, ik moet nu zelf zóó voort. Pa heeft gelijk !" Mevrouw Hemming barstte in versohe tranen uit, het tranenreservoir liet nog heel wat bezendingen nat toe. Mevrouw de Behr keek zuinig; verontwaardigd, in spijt van de stortvloeden, over het droge egïsme, dat, zoo koedom, maar stijf en star, niet voor rede vatbaar, zijn standpunt bleef handhaven. „Greetje is meerderjarig, mevrouw. Eens komt een tijd dat ieder mensch vrij is te handelen hoe hij wil. En Greetje wil niets dan wat eerhjk en goed is, heusch."
„Ze handelt in tegen de wtl van pa," volhardde mevrouw Hemming, „en dat is alvast verkeerd."
„Maar pa heeft niet altijd te zeggen over zijn meer dan meerderjarige kinderen, mevrouw."
„Ja, maar met Greetje is 't n ander geval, die was zoo dom altijd. Die moet naar raad luisteren. Ik begrijp niet, wie haar .ineens zoo heeft gemaakt, zeker Donald, die valsche jongen. Zè heeft 'em bij u ontmoet; och was ze maar nooit bij u gekomen. Ik herinner me nou de woorden van tante Carolien, die zei dat 't 't verderf was voor Greetje, dat komen bij u. Och, had ik tóén maar naar die geluisterd."
„Dag, mevrouw Hemming, u neemt me niet kwalijk, maar ik moet even naar de keuken."
Ma kwam door mevrouw de Behrs plots koude beleefdheid tot besef dat zij iets gezegd had 't welk niet bépaald te pas kwam. „Och 't is waar, ik ben zoo zenuwachtig.... ik ben toch nog blij
dat ze bij a is verbeeld u, als ze bij hém was. Ja, daar
mag ik u toch nog dankbaar voor zijn, en dat ben ik ook, want Greetje is zoo dom, zoo dom.... En thuis nou weer Diaantje
„Nu, dag mevrouw Hemming, wel thuis. Ja zeker, neemt u de tram maar, 't béste voor u. O zeker, u kunt Greetje dag en nacht hier komen zien. Adieu."
Vriendelijk knikkend nu weer, sloot Sophies moeder de huisdeur achter het bezoek. „Nóü hoor, 't is me ook de doedel wel. Hoe kon Hemming zóó iets trouwen indertijd? Enfin.... de wereld houdt er aardige pensionnaires op na. Dat is nou 'n goed 'mensch, en door gebrek aan hersens heeft ze niets dan kwaad gebrouwen."



305
HOOFDSTUK XXI.
Greet ging voortaan alleen naar Donald, in de uren dat zij haar vader in school wist. Gideon, onversaagd, was nog eens naar de Behrs gestapt, en toevallig had Jacques de Behr zelf opengedaan, en hoog-kalm gezegd: „Hoor eens, meneer Hemming, u komt aan mijn deur niet méér, alsjeblieft; 't is nu uit hè, tenzij u met de politie wilt kennismaken. Graag dan, wat mij betreft."
Donalds hospita ontving hem op nog minder aangename manier, en dier man, niet voor een klein geruchtje vervaard, stelde zich in al zijn breedte en lengte voor de huisdeur en strooptè zijn mpuwen op. „Wat wil jij hè, jij hebt hier niks en niemendal te vertellen ! Speel bij je eigen thuis de baas ! Denk jij dat wij bang benne voor jóü ? Alló ! Vort! Jij hóeft hier geen standjes te kommen schoppen en ons te beschoolmeesteren ! Vrouw, als die kerel niet weggaat, haal je zóó 'en agent. Dan zal je ook weten hoe je thuis komt met je bril op je kromme neus! Da's dan ook 'n eksame voor je, 'n nieuw soort bi hi 1 Ik heb van me leven in harder hout dan jou gekorreven!"
Het slot van deze rede had Gideon het meest gehinderd. Dat spotten met zijn geleerdheid. In plaats dat zulks véé daar diep ontzag voor had. Enfin, wat kon je van zulke modder, 't was toch maar modder, welbeschouwd, verwachten? Hij had wijselijk gezwegen tegenover hen, met opeengeklemde tanden, want hij wenschte niet geëscorteerd te worden door een politieagent. Dat was ook vreeselijk dat je je door zulk vee straffeloos moest laten beleedigen, en door zoo'n de Behr ! Er was geen wet en geen recht in dit vervloekte land voor een fatsoenlijk, hoogst eerbaar man, die dat land diende met al zijn krachten. Alleen voor modder was er recht, voor modder!
Donald beterde nu vrij snel, des nachts bewaakt door broeders, die echter niet lang noodig waren, en des daags bezocht door Greet, naar welk bezoek hij reikhalzend begon uit te zien. Want vrouwengezelschap was hem ten allen tijde een levensbehoefte. Op de sofa liggend, volgde hij haar bewegingen zeer belangstellend. Haar zachte oogen werden hem twee lichtjes, die hij dacht niet meer te kunnen missen in zijn leven. 'En het denkbeeld daagde in hem op dat hij Greet, het lieve zuivere onbedorven schepsel, maar moest trouwen. Dan was 't kind eigenhjk heelemaal uit alle misère, en dan kon zij meteen eens leeren wat liefde was. Subliem haar in te wijden in al 't haar onbekende. Hij voelde zich nu weer mensch en man tegenover haar, maar het waren zijn zinnen niet alleen die. spraken, het hartelijke houden van Greet dat, zoo had hij haar ge-
Greet Hemming. 20



306
zien, hem aan haar bond, versterkte zich en dit was hem een vingerwijzing ; daar het hem nog bij geen andere vrouw was overkomen. Het beteekende rust in hem, den rustelooze ; voedsel, nieuwe spijs voor hem, den oververzadigde; de onbevredigheid, die hem van jongs af gekweld had, zou wijken en hij zou komen tot vrede door Greet. Zij zou natuurlijk een ideaal-echtgenoote zijn, want ze aanbad hem, in hem zoo haar tienmaal meerdere ziend ; en hij zou honderdmaal af kunnen wijken van het pad der deugd, Greet zou er haar geluk in vinden hem een volkomen absolutie te schenken. Neen, zoo een moest hij hebben. Een lievere trouwe ziel kon hij niet vinden. En ze was toch heusch zoo dom niet, hoor, ze had een heel goed oordeel over menschen en dingen. Ze kwam werkelijk in alle onbewustheid, want nooit had ze natuurlijk van den goeden man gehoord, in haar oordeel over haar vader zoowat overeen met Labruyère ; .11 y a d' étranges péres, etdont toute la vie ne semble occapée qua préparer a leurs enfants des raisons de se consoler de leur mort.'
Een bewijs dat de zeventiende eeuw had gezien wat Greet nu zag. En ze was heusch amusant ook soms. Als ze van haar kindsheid vertelde, hoe ze den bijbel las, en dien op haar manier uitlegde.... hoe zij vindingrijke en in 't geheim voor zichzelf poppen maakte uit lapjes, met koppen van oude weggegooide kurk, waarin zij twee ronde kraaltjes reeg voor oogen en één lange kraal voor neus, hoe zij in haar eentje speelde voor dokter, groenteman, en pa, of pa met mé, waarin de rollen werden omgekeerd en ma heldhaftig pa standjes gaf; hoe zij en Phie de Behr, elk met een oude mof op het hoofd en een versleten sjaal om, voor beer fungeerden. Hij had middagen dat hij tranen om haar lachte. En zij kon werkelijk kostelijk tante Carohen en de Koppersen en Smitsen en andere Hemmingkennissen nabootsen. Jé, zoo déden die luitjes wel. Greet had het leven maar door haar zolderraampje en van uit haar kameren keukenhoekje gezien, véél was haar oog nier voorbijgetrokken, maar wét zij had kunnen bespeuren, had ze ten minste góéd waargenomen, en dit was meer, vond hij, dan een massa lui deden en, nota bene, kónden, diè vrij uit in de wereld hadden mogen rondzwalken ; die lange reizen hadden gedaan en met legio menschen verkeerd. Vraag nuchtere Jemmy eens naar méér een beschrijving van persoon of kamer, en hij zou met den mond vol tanden staan, terwijl hij bóórdevol geleerdheid zat en Greet méts had geleerd. Dat komt Greet had van de natuur een zeldzaam opmerkingsvermogen gekregen, door lijden tevens van jongs af gescherpt. Het was bijna iets artistieks in haar. Jammer dat ze het waargenomene niet op papier kon uitbeelden. En Donald kwam evenals wijlen Greets goede oude dominee tot de conclusie dat van Greet heel wat te maken was



307
geweest in een ander tehuis, door menschen in staat uit hun oogen te zien. Geen droog onderwijs, frissche, aanschouwelijkheid, en de nevels die er over haar geest hingen met veel geduld weggeraagd. Enfin, ze was zooals ze was, onbewust charmant, voor hem goéd genoeg. Wat ook een machtige factor bleek in zijn besluit Greet te trouwen, was zijn Donald-Hemming natuur ; zijn moeder zou helseh zijn; Jemmy grijnzen; Gdeon die met Diana en haar koudwaterkuur bleef zitten, kon uit zijn vel springen ; het ging de aanvallige Julia en haar zusjes den genadeslag toebrengen; de kennissen vielen natuurlijk om van verbazing over zóó'n keus ; terwijl er zooveel mooie, knappe ontwikkelde/meisjes voor 't grijpen bleken. Ja beste lui, raas jullie maar en tier jullie, verbaas jullie je en lach jullie.... ik ben Donald Hemming, ik ben iets aparts, en ik zal doen wat ik wil. Maar wat hem er finaal toe deed besluiten, was eigenlijk een bezoek van meneer de Behr, die een twintig minuten op zijn lessen had uitgebroken, om naar zijn, Donalds gezondheid te komen informeeren, dat heel hartelijk was, én hem op vriendelijke wijze een sermoentje toe te dienen. En dit laatste liet hij, Dónald, al hield hij ook nóg zoo van meneer de Behr, zich niet welgevallen; Hij wachtte geen preeken af, en hij móést altijd in strijd er mee handelen.
Meneer de Behr was geen vijf minuten gezeten, of hij bracht het gesprek op Greet. Greet had 't zoo goed nu, ze werd zoo dik al, ze zag er zoo best uit, waar kon ze 't beter hebben dan bij haar beertjes, die haar wel voor alle leed zouden beveiligen. En van 't modevak gesproken, het verdroot Greet dat ze niet onafhankelijk was, ze foeterde er over, maar dit kon ze nét zoo goed hier in den Haag leeren, 't modevak.... als Donald haar dan hierin wat wou bijstaan, dan kon ze 't hem later, als ze verdiende, teruggeven en altijd bij haar beertjes blijven. Parijs was maar gekheid voor een kind
als Greet, ze zou zich er dood-ongelukkig voelen op zoo'n
atelier met snibbige Francaisetjes, die een taal die ze niet verstond, spraken. „U hóüdt van Greet, meneer Hemming, ik wil nu maar aannemen als een broer van een zuster, nietwaar, u wilt dus haar welzijn en vindt dat wij 't beste beoogen?" En toen Donald niet dadelijk antwoordde, wat autoritair „nietwaar ?"
„Ik hou iets meer van 'r dan van een zuster, meneer de Behr."
„Nu ja, zulke nuances.... laten we nu maar positief zijn.... U...."
„Maar beste meneer de Behr, als Greetje nu zelf naar Parijs wil.... Ze heeft toch ook een stem hier,"
„Maar 't zal 't kind 'r ongeluk worden, meneer Hemming." „Hoe weet ü dat nu ? ik ben er tóch."
„Nu ja.... ü.... hm. Hoor eens, laten we mekaar nu 's flink



308
in de oogen zien, meneer Hemming, en elkaar geen knollen voor citroenen verkoopen; we zijn allebei mannen hè, al ben ik vrij oud en u jong, en we weten nu wel hoe 't leven van een veel uitgaand jongmensch is en dat in Parijs. II zult machtig veel tijd hebben om u te bemoeien met een eenvoudig kind als Gréétje. En vooral als u nog in muziekkringen er bij zit.... Ze zal véél aan u hebben
„Juist, meneer de Behr, dat zal ze ook.... en héél veel." „Meneer Hémming ? ?"
„Als mijn vrouw nee, nee, kijkt u niet bang, mijn wéttige
vrouw."
En in plaats dat meneer de Behr daar verrukt over keek, fronste zich, heel onvleiend voor Donald, zijn voorhoofd nog dieper, was zijn blik bijna dreigend. „Hoor 's meneer Hemming, ik hou héél veel van u, dat weet u, maar nu geen gekheid. Ik duld hier geen misplaatste scherts, daarvoor acht ik Greetje te hoog."
,,'t Is me heilige érnst, meneer de Behr."
„Hebt u haar dan gevróógd ?" ,
„Nee, nog niet, maar ik ben 't serieus van plan."
„Beste meneer Hemming, op gevaar van uw genegenheid te verliezen en door u voor indiscreet, brutaal, indringerig,-wat je maar wilt, te worden aangezien, weet wél wat je begint. Dat kind heeft al zóóveel treurnis gehad, als jij daar nou nog 'n macht bij wilt doen 1 Maak 'r nou niet heelemaal ongelukkig."
„Is dat 'r ongelukkig maken, als ik 'r de éér aandoe ze te trouwen. Ik trouw, ik tróuw, meneer de Behr, ik trouw I"
„Ja, m'n1 waarde heer, al trouwde je 'r op drie stadhuizen achter mekaar, je bent ,n charmante jongen, heel muzikaal, je kan schitteren in een salon, maar je bent nü nog geen man voor 't huwelijk met al zijn lasten en verplichtingen en zeker geen man voor Gréétje. Wijd je nu eerst tien jaar aan de nieuw gekozen carrière, en zie dan uit naar 'n vrouw, wel te verstaan 'n echtgenoote. Als je daar dan nog behóéfte aan voelt!"
„Hebt u nóg iets? 'n Geluk dat]ik u heel graag mag en niet gauw boos op u word."
„Wórd boos, mijn beste jongen, wórd boos. Iemand die de waarheid zegt, moet geen instemming verwachten. Maar in ernst nou, bedenk je flink, bedenk je tienmaal eer je met Greetje een woord., over deze historie spreekt."
„Historie l ? dat 's ook een móói woord voor de gelegenheid. Ik hou serieus van Greetje en 't kind houdt dól van mij, dól."
„Ja, dat is 't ongeluk, 't groote ongeluk."
„Juist, want als ik wegging van 'r, zou ze om me kwijnen. En wat had u dan nóg hè. Greetje voelt zoo diep."



309
,ifa, dat weet ik wel, o 't is zoo mooi, 't innerlijk van Greetje. Als u 't maar apprecieert. Ja u hebt 'r betooverd."
„Le prince charmant." Donald had even zijn lachje. „Ik heb er al véél betooverd, meneer de Behr."
„O, wat is u nog jóng, meneer Hemming. Is ü.... En dat wil tróuwen. Enfin, laat ons hopen, dat u uw serie betooveringen in uw huwelijk dan niet met tientallen vermeerdert, dus Greetjes hart breekt."
„Ik herken den ouderdom, die zich pessimistisch bezorgd maakt
en verschrikkelijk overdrijft romantisch overdrijft. Dertig jaren
uit 't leven van een dobbelaar. Kom, meneer de Behr, nog 'n sigaar."
Meneer de Behr stond op. „Nee, dank u. Nou, in godsnaam, als feilbaar mensch heb ik getracht u af te houden van een stap, die ik de grootste dwaasheid acht die u op 't oogenblik begaan kunt. Wilt ü me daarom een wrok gaan toedragen, a la bonne heure — ik zal 't me moeten getroosten, en u altijd in vriendschap blijven gedenken. En verder mijn zegen over u en Greetje."
„Meneer* de Behr, u zult 't zien, we zullen ons heele leven twee hoofden onder één kaproen zijn."
„Ja precies, ons heele leven. Nu ik hoop 't, ik hoop 't. Tot ziens, meneer Hemming."
En meneer de Behr ging weg, mismoedig, zijn hart zwaar voor Greetje.
HOOFDSTUK XXII.
„Greet," zei Donald. den volgenden middag, toen zij bij hem zat: „Zou je nu je heele leven wel zoo bij me willen zitten ? Altijd bij me willen blijven ?"
„Mijn heele leven...." Greet werd er bleek van.
„Ja, eiken dag.... elk uur — dag en nacht en nacht en dag.,.."
„O Donald.... ik maar jij.... Zou jij dat dan willen?
Graag hebben?"
„Greet, je bent waarachtig goud waard!" Onstuimig strekten zijn armen zich naar haar uit. „Ik ga getrouwd naar Prijs, Greet, weet je met wie?"
„Toch niet met mijn.... prevelde Greet, wit tot aan haar bevende lippen, „O Donald, ik kan 't niet gelooven."
„Ja, ja, ja, kleine Greet," hij drukte zijn gezicht op het hare, „met jou, met jou, met jou 1 Kleine kleuterbaas! We trouwen



310
samen mét behulp van dén ambtenaar van dén burgerlijkén stand, heel deftig. En dan hoef je niet te sukkelen op een modeatelier, dan krijg je je eigen thuis met mij, met je man, met Donny. Geef me daar nou 's een zoen voor, hè?"
Greets lippen trilden zoo, dat zij niet kussen konden. Haar oogen staafden hem wijd én verwilderd aan.
„Nou, kom, je doet net of je een groote ramp is overkomen."
„Nee.... ja...." Greet begroef het gezicht in de handen. Hij trok die handen weg en staarde in twee grijze kijkers, die hem zoo aanbiddend en zielsteeder tegenlichtten, dat hij iets vochtigs voelde dringen in. de zijne. O, zijn Greet, ze was zoo heerlijk naïef en trouw en oprecht en spontaan, en alles wat maar goed was. O, hij zou ook goed voor haar zijn, in-goed, ziejsgoed, 't was
geen caprice waaraan hij ging voldoen, 't was echt Hij voelde
zich in staat tot reuzenwerk om haar gelukkig te maken.
„Mijn kleiné Margriet, m'n blank madeliefje...." prevelde hij tusschen zijn kussen door. „Wie zou niet goed voor jou zijn, onschuldig en vertrouwend als je bent. Jij hebt ook welvertrouwen in je mannetje, hè ?"
„Ja, ja Donald, maar ik ben toch ook bang...."
„Bang ? Waarvoor ?"
„Dat 't te véél geluk is voor me, En dat ik je vervelen zal, dat je berouw zal hebben, spijt, dat ik je tot last zal zijn. Maar.... maar als ik dat merkte, Donald, dan zou ik dadelijk heengaan van je. Want ik zou je niet tot last willen zijn. Liever dood."
Hij lachte zacht en lang. „Ze denkt nou al aan wegloopen. Bemoedigend. Och, 't is me zoo'n mal klein ventje, die Greet. Als ik dacht dat je me tot last zou zijn, zou ik je niet vragen, gek jongetje."
„En dat ik mank ben ?" prevelde zij, haar appels beschroomd smeekend in de zijne, met een wereld van zelfbeklag en hem beklagen er in.
Hij boog haar hoofd achterover en drukte zijn lippen lang en vast op de hare. „Daar, zei hij eindelijk.
„Maar Donald, dat is juist zoo vreeselijk voor jou. Als jij nou ook leelijk was, net als ik, maar je bent zoo mooi, zoo knap wil ik zeggen—"
Zijn oogen blonken van voldoening.
„Vind je me heusch mooi, Greet ? D^t heb je me nog nooit gezegd. Ze vindt me mooi, ze vindt me mooi. Toe, zeg 't nog eens, kleuter.... Bén ik mooi ?"
„O, Donald, hoe kan je dat nou vragen, en daarom ben ik maar bang dat je op den duur zal vinden dat "ik zoo afsteek bij je."
Er flikkerde plots een licht door zijn blik, een gretig vuur dat



311
den haren zengde. „Ik zal je wel leeren hoe mooi je bent. Ik wed dat jij je zelf niet kent, Greet." Greet begreep er niets van.
„Nou of ik mezelf ken. Beter dan iemand anders. Ik zie al mijn gebreken."
„Nee nee," lachte hij, „je kent Greet niet, ik zal je 'r wel lééren kennen. En nu gelukkig zijn, hoor, of Donny wordt boos. Geen bedenkingen meer en andere dwaasheden \"
En toen straalde Greets gezichtje van louter geluk.
Mevrouw de Behr. Phie, de jongens waren in één extase. „Moeder, u geeft een diner, hoor, om Greets verloving te vieren, 't Is wel naar dat ze weggaat, maar toch zalig voor haar, zalig.... 't Is kranig van Donald ? En Greet, dat je naar Parijs gaat, Parijs, verbeeld je ! Ik gaf honderd gulden als ik 't op 't oogenblik zien kon. Nou, maar wij sparen op voor een reisje en komen je opzoeken. O bepaald, bepaald. Ook n geluk, zeg, dat ze meerderjarig is, anders had ze 'r pipa noodig !" Het was een door elkaar geroep en gejuich om Greet heen! Duizelig van zaligheid, stond ze, gesteund door een half dozijn armen, het alles aan te hooren, zonder te verstaan.
„We moeten nog huilen van geluk over Greet," zei Albert aan tafel.
„Dat zullen we op 't stadhuis doen."
Meneer de Behr beet zich op de lippen, hij hoopte vurig dat Greet in haar huwelijk maar niet te huilen zou hebben. Arme Greet, zooals zij daar over hem aan tafel zat, te gelukkig om te eten, haar grijze appels tusschen haar lange wimpers, haar blonde kroes trillend om en over haar voorhoofd, was ze bijna mooi. En hij reikte haar, over schalen en borden en glazen heen, de hand. „Geef mij maar een pootje van je, m'n dochtertje."
Greet schreef op aanraden van Donald en mevrouw de Behr haar moeder een brief met het bericht van haar verloving. Donald verkneuterde zich in de sensatie die het bericht in derfi huize Hemming zou maken, doch Greet werd, na het in de bus doen van haar epistel, bevangen door een grooten angst. Nog knelden de oude ketens.'
„Lieve hemel, Greet, daar kan ik nu kwaad om worden," betoogde Sophie, „je hebt nü toch waarlijk niets meer met ze van noode. Moet je nu nog bezorgd wezen over wat die menschen zeggen ? Want 't is je familie niet, 't zijn gewoon maar menschen, die je vroeger kende."
Gideon blafte bijna van woede, toen ma, die in zijn afwezigheid, den brief aan haar gericht, had durven openbreken, hem dien



312
in handen gaf. Daar stond hij op eens voor een brutaal feit. Even zegepraalde hij! Ah, weduwe van der Plaats kon ten minste genieten .... dus toch kwamen de duiten aan een kind van hem
toch, maar toen kreeg zijn helsch humeur weer de overhand. De brutaliteit van zoo'n lor en prul als Margaréthaa! Den moed te
hebben zich te verloven zonder zijn toestemming en met zoo'n
lor van een jongen, die geen betrekking had, „Maar pa, nu is toch
alles goed " verstoutte zich ma, „ze trouwen.,.. Daar was u
toch eerst immers zoo bang voor, dat Greetje iets ongepasts gedaan had, dus wees u nu maar blij."
Zij had niets ongelukkigers kunnen zeggen. Een donderbui barstte boven haar hoofd los, die Piet, toch waarlijk wel aan meneer gewend, deed schrikken in haar keuken.
„Krisje wat zou meneer nou wel hebbe ? 'n Varken in z'n keel ?"
„Een mooi engagement!" tierde Gideon, „een heerlijk engagement voor die oudste dochter van jou! Een nietsdoener, een galgebrok ! Nee, jij gaat er niet héén, naar haar vrienden, de joden, om te féliciteeren! En mijn toestemming geef ik niet. En als ze 't waagt hier te komen
Mevrouw Hemming, die al dien tijd lijkbleek had staan te beven, barstte in snikken los, en zoo vond haar Lucie, die, het eerst thuiskomend van school, Aet het groote nieuws bekend werd gemaakt: Zij gooide olie op de vlammen van haar vaders toorn, door kalm te zeggen op haar bezadigde manier: „Maar god, is dat nou zoo erg, dat kan toch ieder meisje overkomen, ik dacht toén ik binnenkwam, dat de stad u had opgezegd...."
„Wat!? hoe durf jij veronderstellen "
„Wel ja, dat u uw betrekking kwijt was. U maakt zoo'n leven., Ik heb 't al lang zien aankomen van Greet. ik ben der niks verwonderd over "
„Jij hebt 't al lang zien aankomen! En jij bent er niks verwonderd over "
„Welnee, hij heeft altijd veel werk van der gemaakt."
„Hij heeft* altijd veel werk van der gemaakt," spotte Gideon na. „Jij wordt ook hoe langer hoe brutaler, nest."
Lucie, gebelgd, rood, vertelde hem dat zij nu meerderjarig was en geen standjes van klein kind behoorde te krijgen, als zij gewoon wat zei; iets dat hier te pas kwam. En al ging pa nog zoo te keer, hij kon toch tegen Greets huwelijk niks.
„Dat zal je zien," dreigde Gideon. „Brutale opstandeling."
Lucie haalde de schouders op. Door Piet gewaar geworden waar Greet verbleef, was zij al eens in alle stilte naar de de -Behrs toegestapt 's middags na vieren, doch moest tot haar spijt vernemen van mevrouw de Behr, die haar vriendelijk ontving, blij dat een



313
van Greets zusters nog een beetje hart toonde — dat Greet niet thuis was; „boodschappen en meteen naar Donald." Lucie beloofde nog eens terug te zullen komen, en verliet mevrouw de Behr met een prettigen indruk van dit moedertje.
Sedert had zij zich nog geen tijd gegund voor een tweede visite, maar nu achtte zij het oogenblik gekomen, en zij antwoordde niet eens, toen haar vader haar gebood daar niet heen te gaan. Zij keek naar schreiende ma en deze door heur tranen heen naar haar, en zij begrepen elkander.
Julia greep een stoel tot steun en zonk er op neer, alle kleur geweken uit haar bloeiende wangen. Greet verloofd, nee maar écht verloofd, met Donald, en naar Parijs met hém. Huiselijke burgerlijke Greet, die precies tien, woorden Fransch kende, als zij ze nog uit haar schooltijd onthouden had. Julia vloog, na vijf minuten, op van haar stoel naar de kamer van Diana, die, een schim nog van haar vroegere magere zelf, in een leunstoel zat bij hetzelfde raam waaruit zij eens zoo gretig Greet en Donald beluisterd had.
Diana's geest, een poos verzwakt door koorts, was nu weer normaal geworden. Maar, diep ongelukkig, broedde'zij toch voortdurend over de twee, wier verloving, als Juha haar nu kwam vertellen, zij, Diana, zoo netjes in de hand had gewerkt.
„Denk je dat hij haat ooit gevraagd zou hebben, als jij niet zoo ellendig stom haar letterlijk in zijn armen had gegooid!" Julia vergat haar ultra-beschaafde spreekwijze van altijd, om de nauwelijks herstelde Diana te overstelpen met ruw-geuite verwijten. Diana, met gesloten oogen, het hoofd geleund tegen den fauteuilrug, half bezwijmd onder dezen op haar neerkletterenden hagel. In haar klonk boven alles uit: Greet geëngageerd met Donald, Greet
trouwen, wettig trouwen met Donald, Greet mevrouw. En zij
Diana, en zij — De doodsklok luidde nu voor haar, o, mocht de dood gauw volgen. En haar eigen schuld, alles haar eigen schuld. Hoe zouden zij met haar spotten, haar verachten. Maar de oude duivel was nog niet dood in haar, al wenschte zij door sterven een algeheele ongevoeligheid voor hjden. De welbekende glimlach breedde haar mond uit, terwijl die, met meer nadruk dan Julia van haar verwacht had, zei: „Tróuwen is niet altijd gelukkig zijn. Wie weet hoeveel ( haar nog boven 't hoofd hangt, hij zal wel gauw genoeg van z'n Greet hebben."
„O, dat zal hij zeker," beaamde Julia bitter „Ze is er nog niet, als ze dit maar begrijpt. Indringster. Wie had 't ooit achter die alleronbeduidendste Greet gezocht? Hè-è?"
Maar Diana, na die poging tot wilskracht, de nawerking van den schok nog te zeer voelend, had de obgen weer gesloten, en antwoordde niet. Zij leek, zoo gezeten, dermate afgeleefd en uitge-



314
teerd, een half gestorvene, dat Julia zekere nooit gekende deernis in zich voelde opzachten. Verschrikkelijk toch, zóó gepassionneerd te zijn als Diana, zoo 't slachtoffer van je gestel, je zelf. Arme meid 1 Maar dat ze zich daar niet tegen kon verzetten. Bah, zij Juha wilde niet langer 't slachtoffer zijn van haar verdriet, zij had genoeg geleden om.... nou ja.... om dien lammen jongen. En nu was 't uit, hoor, nu zóu 't uit zijn. Alsjeblieft, 't Leven was nog rijk en mooi. En zij had Jan Tonijn, die toch veel minder lobbes was gebleken dan waarvoor zij hem in het begin hield. Want ook na Greets vlucht, had hij flink opgesproken voor Greet, en gezegd hoe hij hoopte dat Greet nu eens verstandig zou zijn en nóóit terugkomen. En zat Greet in nood, zij kon Op zijn beurs rekenen. Toch wel erg mooi van Jantje Tonijn. Hoewel woest jaloersch op Greet, had het Julia oprechtelijk goed gedaan te zien hoe mannelijk Johan daar stond tegenover pa. En zelfs voor haar, Julia, was hij bij die gelegenheid streng geweest. En zijn oogen hadden haar toegèglinsterd hard, vol gram, omdat zij altijd zoo onbillijk was geweest voor arme Greetje. Haar onbillijkheid kon Juha niet voelen, maar Johans flinkheid beviel haar. En zij had werkelijk veel moeite moeten doen hem weer lief en vriendelijk te krijgen, ergo in zijn normalen toestand. Julia was een van die vrouwen die nu en dan een oorvijg van een goeden man moeten hebben, om hem naar waarde te schatten. Neen, voor geen geld zou ze haar engagement afmaken en als oude jongejuffrouw sterven, dat het ze over voor Lucie, en Diana, als die beter werd. Dan maar mevrouw Tonijn. Zij, Julia, Was tèn minste gekozen. En zij dacht nu reeds niet meer in medelijden aan Diana, terwijl ze zich naar beneden spoedde, waar Lucie, alleen met Theodoor en Dirk, deze de blijde boodschap verkondigde. Deze heeren, met hun gewone pocherige aanstellerij van over niets verwonderd kunnen zijn, proestten even heel schraperig, met stijf gesloten monden. „Aha....." zei Dirk.... „Dus 't zal zijn; mevrouw Hemming-Hemming."
„Nou...." zei Theodoor wijs-kalm, de handen in de zakken, terwijl zijn hart pijn deed van het oude onheelbare wee om Sophie, „jullie ziet eenvoudig, menschen, dat ik goed gezien heb. Juul, jij moest noodig zoo opstuiven. Ik zeg niet dat de snuiter veel deugt, en of ze 't op den duur met elkaar vinden is de kwestie, maar in elk geval is 't n bóf voor Greet. En voor onzen naam is 't n massa beter." Hij knikte veelbeteekenend, de onderlip naar voren.
„Dat is 't zeker," bepeinsde Dirk, „want de lui hebben natuurlijk toch gekletst. Gisteren vroeg me de oudste Werkhof nog naar Greet, met zóó'n raar glimlachje, dat ik de vent gewoon op z'n bakkes had kunnen geven. Gréét geëngageerd. Valt de hémel niet op de aarde? Zég?"



315
„Nog niet," snibde Julia, kregel de jongens zoo rustigjes voldaan te zien, terwijl \'t binnen in haar toch nog alles behalve in orde was. Daar kwam Christientje op haar ooievaarsbeenen, waarlangs een springtouw slierde. „Gaan we nogal niet eten, zeg, jullie? Ik heb zoo'n honger. En Anton heeft al twee boterhammen uit de broodtrommel gestolen."
„Niet waar!" gilde Anton haar achterna, met den mond vol, en boter op zijn wang.
„Gu-u-u-u-t!" snerpte Christientje, nadat Dirk haar sarcastisch deftig geféliciteerd had met haar oudste zuster. „Gréét! En zoo oud al en zoo'n doedel.... En dan • trouwen en in Parijs! Juul, dat wou jij ook wel, hè, in Parij-ij-ijs! Nee maar! Veel leuker dan hier, hè?"
„Kind, hou je toch stil met je ordinaire verbazing. Precies 'n kind van n Scheveningster, dat met visch aan de deur komt. Verrukkelijk staaltje. En 't engagement kan nog afraken." Met deze hoopvolle veronderstelling ging Theodoor geenszins accoord.
„Nou, zeg laat ons hopen van niet, voor alle partijen."
„Amen," bevestigde Dirk. „Ze is nu gélukkig onder dak, de oudste, en de jongste dreigt 'r in snuggerheid te evenaren." Want Anton kon er maar niet achter komen wat geëngageerd wel mocht beduiden. Tot nog toe had deze bolwangige spruit Gideons zich zoo ijverig op het eten van dikke boterhammen toegelegd, dat de meer ingewikkelde levensvraagstukken zijn aandacht waren ontsnapt.
„Dommert," snauwde Christientje. „Greet gaat trouwen met Donald, en nou zit ze alvast op zijn schoot, en krijgt eiken dag een heeleboel zoenen en aaien en knijpen in der wang en chocolade en presentjes en bloemen, en taartjes met limonade als ze uitgaat, wat leuk, net als Juul met Johan, waar Juul?" wilde zij fleemerig Juha verzoenen. „Waa-aar?"
„Ja precies, precies, precies, idióót van een kind !" snauwde de steeds stroever uitziende verloofde van Johan Tonijn. „En nou hou je je mond, hè?"
,,'t Wordt ten minste tijd.,., beaamde Theodoor, wien deze opsomming der genoegens eener verloving eveneens allerakeligst scheen aan te doen. Christientje, op wie tegenwoordig iedereen trouw hakte, Greet moest toch een plaatsvervangster hebben, ontwipte vogelsnel zijn dreigend geheven hand, nooit, vóór Greets vlucht, had zij zooveel klappen om haar ooren gekregen — stak haar brutale bleekroode tong het gezelschap' toe, en holde de kamer Uit, de keuken in; waar Piet, die het kolossale nieuws reeds van mevrouw wist, bij de rechtbank een deuntje stond te huilen van blijdschap.
„O, dat ze 't nou toch nog zoo best krijgt, die beste goeierd



316
van 'n juffrouw Greet. Och, hoe dikwels hebbe me same de vate niet gewassche, enne de kamers an kant gemaakt. Werreke kan ze as de beste. Toch wel goed aszeneris geen meid mocht krijge, daar. En zoon knappe vent! Daar ken ze mee grooze! Nog wat anders as meneer Tonijn, hè mevrouw? Wat zal Dorus staan te kajke, jonge nog toe. Wie had dat ooit van juffrouw Greet gedacht?"
„Zoo loopt ze " Christientje deed haar zuster na, en ontving als
verrassing, op haar oor, van Piet den klinkenden klap dien Theodoor haar had willen toedienen. „Mevrouw neemp 't me niet kwalik, maar me hand schoot uit na zoo'n karrekas!" Christientje huilde van woede, riep: „MaaaU" maar tot haar allergrootste verwondering, gaf ma moedig Piet gelijk. „Ik zal 't an pa zeggen!" drijnde Christientje. „Dan zeg jen 't maar heur, donderskind. Mevrouw, 't is zonde da 'k 't zeg, maar al 't slaag doet dat schepsel nog
geen goed. Wat ? wou je schoppen ?! dan zal ik je met de bezem
Ik gaan meneer Theodoor maar 's hale." Daar Christientje niet op diens komst gesteld scheen, hield zij wijselijk haar beenen voor zich, als Piet haar beval te doen.
Piet ging den volgenden avond naar Greet, om te féliciteeren, en werd in de huiskamer ontvangen, en daar als Greets vriendin en steun bewonderd. Zij vond Greet overgelukkig, met oogen schitterend als sterretjes, en haar Pietenbart sprong op van vreugde. Gelukkig toch maar voor de juffrouw, hoor. „En waar is meneer nou, juffrouw, bij hém thuis nog?" „Ja, want hij mag nog niet in de avondlucht, meneer Ernst zit nou bij 'em, tot gezelschap 'n beetje.
„Nou, maar dat 's toch u niet, wat zal die na u verlange. Jonges, juffrouw, Dorus kwam gisteravond an de deur, en hij werd gewoon gék van de verrassing. As u 'em nog 's zien wil voor u heengaat."
„Ja, ik wel," zei Greet. „Dorus was altijd 'n vriend van me."
Piet had Greet steeds naar waarde geschat, maar nu zij ging trouwen met een knappen rijken man, steeg zij letterhjk van een stoof naar de hoogste sport van een ladder. „Ik kan der maar niet over uit," zei Piet. Mevrouw de Behr trachtte haar tot kalmte te brengen met een kopje thee en een koekje. Hetgeen Piet in zulk een vreeselijken staat van vereerdheid, tevens verbouwereerdheid bracht, dat zij het lepeltje in haar mond stak in plaats van in haar thee, en er zoo lang op zoog, dat het de jongens de Behr bepaald begon te verontrusten. „En juffrouw Lucie komp u ook fieliesenteere, juffrouw," kondigde Piet aan. „Gut, ik ken de juffrouw der maar niet genoeg op ankijke, mevrouw."
Lucie kwam behoorlijk, en was, voor haar kalme doen, waarlijk



317
zeer hartelijk tegenover Greet. Het viel mevrouw de Behr en Sophie ontzettend mee. Zij wenschte de dames de Behr zelfs veel geluk nog met Sophies verloving, en bleef een half uurtje genoegelijk keuvelen. Theodoor en Dirk zouden Greet bij Donald ontmoeten, vertelde zij Greet, die haar uitliet, in de gang. Ja, dit begreep Greet best.'
„Ik meen ook nou wel dat Theo 't zoo'n beetje op mooie Phie
voorzien had," fluisterde Lucie, „en daarom niet enfin, hij wil
afscheid nemen voor hij naar Indië gaat. 't Is nou vast."
„Ja, dat vertelde Piet me."
Zij bleven nog een poosje vertrouwelijk babbelen als zusters, kinderen uit een gezin, te zamen opgegroeid. En een zucht maakte zich los uit Greets borst. Waarom was het niet altijd zoo geweest tusschen haar en Lucie. Enfin,'Lucie bleek toch een goed meisje, ze was niet jaloersch.
„Moet Diana nog naar een gesticht?" vroeg Greet. „Zoo'n koudwaterplaats ?!"
„Nee, 't hoeft niet meer, dokter was er wel bang voor," zei Lucie. „Nou, je hoeft 'r niet te benijden, Greet, want ze zal wel 'n sukkel blijven haar leven lang. Gelukkig dat ze van tante Carolien geërfd heeft, want of ze ooit weer tot veel werk in staat zal zijn.... daar twijfel ik hard aan.""
„Blijven jullie?" was Greet nieuwsgierig. „Jij en Juul!?"
„Ja, gut, ik weet er nog niks van. Ik heb gesolliciteerd naar een betrekking in Voorburg, en als dat niet mis loopt, verdien ik genoeg om 't met Juul te bolwerken, met m'n andere scholen en
m'n lessen der bij. Op 'n kostschool vroegen ze iemand Nou, ik
zie je nog wel, dan vertel ik 't je wel, hoor dag Greet. O ja, wat ik je nog zeggen wou, Juul en Tonijn hebben vreeselijk ruzie gehad om jou, want Tonijn wou je komen féliciteeren hier met Juul, en zij wou niet, en hij zei dat ze moest, en zij wil zich niet laten dwingen, 't Zal mij benieuwen hoe dat afloopt."
„Gut, laat ze wegblijven," berustte Greet, „als ze 't niet van harte doet, is 't toch maar valsch."
„Ik weet 't zoo net niet met Juul. Ik geloof dat ze niettegenstaande der geëngageerd zijn, 't een beetje voorzien had
„Op Donald," zei Greet kalm, „maar hij nooit op haat, hoor."
„Altijd op jou, hè?" Greet knikte. Lucie zweeg, keek alleen Greet er nog eens op aan, als Piet gedaan had.
Ze is wel aangedikt, dacht Lude, en ze ziet er nu bepaald aardig uit, maar 't is toch van zoo'n jongen *n zonderlinge keus. Zij sloeg haar arm om Greets hals en gaf haar een zoen. Zoo scheidden zij. En Greet sloot de deur achter Lude; zij, Greet, de eens schraal bedeelde, voelde zich een weeldekind nu. De zusters wa-



318
ren nu arm. Lucie bleef 200 ze was, een enkeling, en Julia werd bepaald niet gelukkig met Tonijn.
Mevrouw van der Plaats, evenmin als Gideon, kon het huwelijk een hinderpaal in den weg leggen, en zij gaven hun toestemming, om elkaar flink te hinderen eigenlijk. Mevrouw van der Plaats haatte er Gideon eens zoo fel om, en hij verkneuterde zich toch bij de gedachte aan haar machtelooze woede. Dirk, zou gaarne, „om den ouwe woest te maken," getuige geweest zijn, maar bleek te jong, en Lucie, van alle zusters, was tegenwoordig bij het kleeden van de bruid, en slaakte een kreet van verbazing over Greets élègancein een marineblauw wandelkostuum, grooten zwarten gevederden hoed, boa en groote mof van skungs. De kleeding deed toch veel, hoor. Greet had bepaald een goed figuur nu, en ze leek heelemaal zoo mank ook niet meer met 't paar aangemeten laarzen, waarvan een zoo'n hoogen hak had. Donald moest toch wel erg doodelijkvan 'r zijn, alles, alles had ze van hém. Enfin, geld genoeg. Maar wat zou Diana zeggen, kon ze Greet zien, Diana die zich ziek zat te hjden, daar op haar verre kamer. Greet zelf, voor wie goed gekleed iets als een sprookje was geweest, had, onbewust a la Margueritè zich zelf voor den spiegel wel twintig keer afgevraagd of hier nu werkelijk wel Greet Hemming stond, Greet Hemming die ging trouwen met Donald. „Ben jij dat nou heusch zelf wel, Greet?"
Donald had zich gedurende hun zes-weken engagement allerliefst en teer getoond, en keek zoo ontroerd en zielsinnig op haar neer, toen zij sprakeloos van geluk»*hem naderde in haar mooie donkere stadstoilet, dat iets als een knellende band blij afsprong van het hart van meneer de Behr, en 't daar warm en hel werd van vreugdelicht. Hij zag den donkeren voorhang, waarachter hij tot nu toe vol angst Greets toekomst verscholen waande, een weinig wegschuiven en iets van hoopvol bezond groen doorlaten. Verruimd zuchtend steeg er uit het diepst van zijn ziel een bede voor haar welzijn op. Arm dochtertje, mocht 't zoo blijven, ze verdiende 't zoo. Natuurlijk had ma niet bij Greets trouwen mogen zijn „van pa" als Christientje zej, doch twee dagen te voren, toen pa 's avonds naar een vergadering was en de kinders te bed, kwam zij onder beven en vreezen en het vergieten van een grooten voorraad tranen, onder geleide van Lucie en Piet, Greet haar huwelijksgeschenken brengen, te weten een oude gouden broche van oma Veldt, ma hoopte dat pa er maar niets van zou merken en nooit naar zou vragen, zij zou op Piets raad zeggen dat ze 't ding pp straat verloren had, en een nieuw aangekochten zilveren suikerstrooier en theeschepje. Zij betreurde het niet meer te kunnen geven, zij had 't op haar huishoudgeld moeten bezuinigen, en pa wist er natuurlijk nies van. Mevrouw de Behr bedacht dat zij, met een man als Gideon



319
Hemming, zich den tweeden dag na haar huwelijk al verdronken zou hebben. Greet, die meende dat dit een afscheid voor eeuwig was, want zoo lang pa leefde zou haar moeder wel nooit meer met haar in aanraking durven komen, weende hartstochtëlijk aan arme ma's hals en beloofde brieven aan ma, onder couvert aan mevrouw de Behr, te zullen schrijven. Snikkend was ma daarop heengeleid door Piet, die vurig doch onchristelijk hoopte, dat Gideon overreden mocht worden thuisgebracht, en Lucie, die, hoewel het niet denkend, dit nu zoo heel verschrikkelijk niet zou gevonden hebben. Als pa er maar niet was, bepeinsde Lucie, dan zou ik wel bij ma blijven. Enfin, ik kan 'r dikwijls opzoeken. Maar pa is zoo'n bezoeking. Hij was, is en blijft de geesel van 't gezin.
Na de huwehjksvoltrekking, alleen op het stadhuis, gaven meneer en mevrouw de Behr een klein doch gezellig déjeuner dinatoire. Zij hadden enkele trouwe vrienden van henzelf verzocht en een paar van Donald, als de jongens Arndt; Dirk en Lucie waren er, Schraube, en Jan Tonijn zonder Julia, die zich wegens zware hoofdpijn had laten verontschuldigen. Tonijn, hoewel verrukt Greet eindelijk gelukkig te zien, voelde zich dit zelf alles behalve. Hij wist wel wat Julia's uitvlucht beduidde. Het was niet een parti pris tegen de de Behrs, als zij hem wilde wijsmaken, het was wel degelijk jaloerschheid op Greet, die den knappen neef tot man kreeg. Julia had geschreid en gesnikt aan zijn borst als een hulpeloos kind, en vol deernis had hij haar gezichtje gekust, even rampzalig als zij, en wetend dat de schaduw van Donald altijd zou huiveren over zijn, Johans, huwelijksgeluk. Arme Juul, beklaagde hij innerlijk, en toch neemt ze me graag, houdt ze nog van me. 't Zal misschien wel overgaan. Ik zal mijn best doen.
Dirk, die altijd had gesmaald op de de Behrs, gevoelde zich, voor het eerst van zijn leven bij hen, geheel ontwapend door hun warme, toch waardige vriendehjkheid. Hij verbaasde zich over den toon daar in huis; aangenamer dan bij hen. Hij zag dat ook een Dirk Hemming; kantoorbediende, oud zeventien en een half jaar, het wel eens mis kon hebben. En nadat zij later allen Greet met haar man tot aan het rijtuig begeleid hadden en goede reis en veel geluk gewenscht, en Jan Tonijn alleen naar huis ging, wandelde Dirk samen heen met Lucie, die het ijselijk goedig en hef vond wat de de Behrs allemaal voor Greet hadden gedaan. Zonder hen zou Greet toch op straat gestaan hebben. Je mocht zeggen wat je^ wou. En dan al die cadeaux nog mee. Van die dit, van die
f, van Sophie zoo'n prachtige tafellooper, van meneer en mevrouw prachtige kristallen gebakschotel met zilveren hengsel. Meneer moest 't toch ook zelf maar verdienen, en de jongens en Phie ook. 't Waren toch geen renteniers, waarendig.



320
„Ja," beaamde Dirk genadig, ,,'t is een kranig slag. Ze kunnen toch ook niet helpen wat ze zijn, hè ? Maar ze vielen me geducht mee. Ik begrijp nou toch wel dat Greet er altijd graag kwam, ze zijn erg gul en netjes en beschaafd en zoo. Dat is heusch wel 'n mooi meisje, die Sophie; die dinges, die galant van 'r, die meneer Schraube, heeft toch wel goed uit z'n oogen gekeken. Ik geloof dat onze Dorus 't nog geweldig van 'r te pakken heeft, bij zal in Indië nog wel 's meer van 'r droomen. Dat vindt je zelden, hè, bruin haar en blauwe oogen.... En 't is waar, die Sophie speelt prachtig. Heb jij nog trek voor zes uur? ik niet.... We hebben daar zooveel gekregen."
Lucie had op zijn laatste gebabbel geen acht geslagen. „Kannen niet helpen wat ze zijn," herhaalde zij verontwaardigd. „Wat is er nou voor verschil tusschen de de Behrs en andere nette lui. 't Is altijd net of ze 'n moord hebben gedaan, zoo wordt er over de menschen gesproken. Omdat ze nou niet gedoopt zijn en aangenomen. Was pa dan maar altijd zoo redelijk als meneer de Behr geweest en zoo aardig. Hij was ontzettend aardig voor me aan tafel, hij weet beter hoe 't hoort dan pa, die je nooit iets aanreikt en altijd 't eerst in 'n tram stapt, in plaats dat hij ma voor laat gaan. Nou, gelukkig, ik ben niet valsch geweest vandaag. Ik heb nooit op de de Behrs geschimpt, als de rest bij ons. Ma, Greet en ik, net de eenigen. Wij .hebben 't van de Veldts zeker, die waren zoo gek niet"
„Noem jij dat maar gék, de meeste lui denken toch zoo, ga de wereld maar rond. Moet je bij ons op kantoor komen."
„O, zijn ze daar dan niet gek? Met dat malle geschimp. Zoo onhebbelijk. Ik heb juist in de laatste tijd met al die ruzie bij ons der eens sterk over gedacht : wat komen we met ons allen op aarde doen, feitelijk, wat beteekent 't? Ja, mekaar 't leven i zuur maken.
„Maak jij de wereld maar anders."
„Ik wou dat ik 't kon. Maar enfin, als ik dan lui zoo hoor aangaan, zal ik ten minste de de Behrs eens prijzen en tot voorbeeld stellen. Daarin ben ik 't heelemaal eens met Jan Tonijn."
„Die had ook moeite niet sip te kijken. Ik snapte wel waarom Juultje wegbleef. Ik ben niet van gisteren. Dat is een vreugdedag voor ons Diaantje ook, zeg."
„Nou en of. Nee, ik zal niet thuis kunnen blijven, pa én Diana.... 't is te veel, al heb ik nog zoo te doen met ma. En Christientje, die opgroeit "
„Diana no. 2," Dirk floot. „Nou zal je de ouwe aan tafel hooren, zeg, dat wij toch zijn geweest tegen zijn bevelen in. Solidair blijven, aansluiten, zeggen tegen Juul en Dorus. Ook lam dat ik minderjarig ben nog. Als hij niet wil, de ouwe, kan ik der toch in de eerste jaren niet uit."



321
Maar toen zij thuiskwamen, daagde er onverwachts redding op. Do Koppersen hadden familie, ook onderwijzers, over, en tot verhooging van de gezelligheid pa en ma Hemming ten eten gevraagd.
„Kon pa maar eeuwig daar bhjven dooreten!" betreurde Dirk de onmogelijkheid van dit pleizierig feit.
HOOFDSTUK XXIII.
„Zeg, Donald, begrijp jij 't nou? nee, maar begrijp jij der iets van?" Greet vroeg plots onder het naar spoor rijden. „Van wat kleine Greet?"
„Heusch waar, Greet. En man en vrouw zijn we nu nog niet, dat ik er nou eerst recht verstéld van sta.... god gód, als 't maar goed afloopt, als 't maar niet te veel geluk is voor mijn! Als ik jou op den duur maar gelukkig kan maken Donald, hè? Ik zoo dom en jij zoo knap. Wat moet dat geven ? Ik ben weer zoo bang."
„Wil je nou wel 's onmiddellijk stil zijn, ondeugende Greet? Je bent heerhjk, zooals je bent. ik zou je niet eens anders willen hébben!"
„Héüsch waar, Donald?"
„Héüsch waar, Greet. En man en vrouw zijn we nu nog niet, dat
zijn we pas als we mekaar heel teer hebben liefgehad begrijp
je hè ?" hij vatte haar bij de kin, zag haar diep in de oogen,
waarvan dadelijk de bovenoogleden zakten, blanke schelpen in een gezichtje dat zich purperde, een gloeiende roos. „Och, ze is nog zoo klein, ze is twee jaar pas," koosde hij. „Hè, of ben je al drie?"
Greet kon niet antwoorden, haar hart klopte zoo, dat het haar den adem en de macht tot spreken benam. Zij was angstig gelukzalig, doch angst had bijkans de overhand.
„God, Donald, zoen me nou niet zoo.... in een rijtuig!" fluisterde zij heesch, „ze kijken aan alle kanten in, want daar vóór is 't ook al van glas."
Maar hij, die zoo voor manieren was en decorum, hij die Greet manieren wilde leeren, luisterde naar geen reden, zijn kussen waren een jubel die moest losbarsten. „O, mag ik mijn eigen vrouw soms geen zoen geven? Dat ontbreekt er nog maar aan."
„Gut, maar ze weten toch niet zoo dadelijk dat ik je vrouw ben. Dir is toch geen trouwrijtuig. Zij staarde hem hulpeloos aan en hij lachte luidkeels. „Ik kan toch echt zien, dat ik geen weduwe getrouwd heb, hoor."
„Ik weduwe? Van wie moest ik dat nou geweest zijn. Zeker van pa's leuningstoel."
Greet Hemming. 21



322
„Och kind, schatje, doe me 'n plezier en spreek tegen mij nooit weer 't woord pa uit met betrekking tot de jouwe, want ik kan 't niet hooren of ik voel 'n lust tot worgen in me opkomen. Nooit zal de kerel je weer zien, en al word je zoo aan zijn sterfbed geroepen, ga je niet, hoor Greet. Zweer me dat."
„Natuurlijk ga ik niet, Donald. „O," juichte ze, „aan jou heb ik
't toch maar te danken dat ik van 'em af ben " Zij sloeg beide
handen om zijn arm en keek hem in extase aan. „Hoe kan ik je dankbaar zijn?"
„Door erg lief te wezen, heel gehoorzaam.... Dat heb je toch
op 't stadhuis beloofd, hè, kleine jongen?"
„O ja ja, natuurlijk," zei langzaam droomerig Greet, die in baar
koortsachtige "overspanning, evenmin als bij mevrouw de Behr voor den spiegel, op het stadhuis zich iets klaar bewust was geworden. Het was haar al dien tijd geweest of zij in opdracht van iemand anders een rol vervulde, een soort van bange getuige van haar eigen huwelijk. Greet Hemming, wier handen stonden naar kamerdoen en bedden opmaken, die eens gezegd had blij te zullen zijn indien zij een meidenbaantje als Piet kreeg, Greet Hemming, die niet goed bleek voor den omgang met haar eigen famihe kon toch onmogelijk een rijke mevrouw worden. En tegen Greet Hemming kon haar broer Dirk aan dat déjeuner toch onmogelijk zoo half verlegen lachachtig vriendelijk doen. Er ontbrak nog maar een zoen aan,
1 dien hij haar nog nooit gegeven had, natuurlijk. Nu, zóóveel eischte ze niet. Toen zij met Donald de trappen van het stadhuis zou bestijgen, had zij vooraan onder de menigte Piet zien «taan, die met haar zakdoek gewuifd had, haar gezicht zoo aanbiddend opgetogen, als was Greet een koningin geweest. Piet had zooveel innigheid in den trouwen blik van haar blauw oog gelegd als zij maar kon, en Greet had, heUr hart vol teederheid, dien blik beloond met al de liefde die zij in den haren kon leggen, en toch had 't alles in haar gewaarwording zoo onwerkelijk aangevoeld, 't Was bepaald een droom, je dacht 't was écht en 't bléék onwaar, en 't ging zoo gauw. Maar toeft zij getrouwd terug kwam met Donald, stond de heuzige Piet nog voor de trappen op dezelfde plaats, zij drong uit de menigte naar voren, en warme tranen op haar bol hoogblozend gezicht, verheugd schreiend, fluisterde ze snel: „Juffrouw Greet, mevrouw, meneer, o duizendmaal gefieliesenteerd „Kom je nog " had Greet gehaperd.
„O ja mevrouw, ik komp gauw nog effetjes met de trem en
dat u nou mevrouw ben o " jubelde ze. „Wie had dat
ooit gedacht. O, en wat ben u prachtig."
Hier was Piet op zijde gestooten geworden, door een anderen (rouwstoet, die naar boven ging, en Greet steeds als in een droom.



323
zoo onwezenlijk, had haar verontwaardigd hooren roepen: „ Welnou, mens, 't is men eigen juffrouw die trouwt, heur. Voor mijn meer as femielje." Zelfs Donald, die aristocratisch, niets hield van scènes en sèntimenteele vertooningen op straat, had vriendelijk geghmlacht om die goeie trouwe drommel van een Piet. En hij had Greets arm gedrukt, en zij had hem zahg verward aangeblikt.
En bij mevrouw de Behr in de keuken, had zij Piet nog eens gevonden, die haar een zilveren taarteschepje in de hand had gedrukt.
„Daar juffrouw Greet, van mijn en Dprus, en u mot duizend feliesentaasjes hebbe van Dorus ook, hij is toch zóó fn zijn schik, dat
u der zoo goed an toe ben, hij zeit: ,,'k zou wel kenne danse "
. En nou mot ik weg, juffrouw, mevrouw, want anders weet u pa dat 'k geweest ben, en dan krijg u ma weer van alles de schuld, en nou ken 'k u ma nog vertelle, en juffrouw, as u ooit eris tijd heb, dan schrijf u maat deris an ouwe Piet, die u nooit vergete zal, heur juffrouw, en altijd dol, dol van u zal houwe!"
„Ja neturelijk, Piet, beste ouwe trouwe, dat zal ik ik zal je
schrijven."
„As u zoo wat bekomme ben van al 't geluk en de vreemdegeit. En juffrouw, ik gaan ook meschiens gauw in de trouwboot. Dorus zeit, meid, wat hebbe me te wachte, zeit ie, jij heb wat overlegd en ikke wat, me doene duitje bij duitje, me legge-n-et eenvoudig
an Nou dag juffrouw, dag lieverd och, dat u nou toch
heus nóg 'en man heb, en zoo'n knappe.... weet u wel, ik zei 't u
altoos nog, u wou me niet geloove, en kijk nou er is Nee,
vindt u nou 't kedoo van Dorus en mijn niet te duur, me hadde-n-et-er voor óver, want we houwe van geen mens zooveel as vanu... Nou, ik gaan der dan maar van deur, u ma zou voor ééne keer koppies voor
me wasse O got, ik vin 't toch zoo heerelik voor u pa....
daar is-ti nou nog maar 't kwaajst om, juffrouw, dat u onder zijn plak vandaan ben. Maar u ma is toch wel blij, en juffrouw Diejane is helsch, dat begrijp u, die lange sladood."
„Greet, kind," had meneer de Behr gefluisterd, toen hij haar in zijn armen sloot ten afscheid. „Vergeet ons nooit, hoor, in geluk of in tegenspoed. Donald wordt nu alles voor je, de wereld, maar houd alsjeblieft nog een hoekje in je hart open voor je beertjes
„O meneer, hoe zou ik u ooit kunnen vergeten, u en mevrouw
hier en allemaal, die zooveel voor me gedaan hebben altijd "
Ik kan u toch nooit genoeg danken. U bent mijn beste vrienden." Zij kuste hem als was hij de vader, dien ze had moeten hebben.
„Bitter weinig hebben we voor je gedaan, bitter weinig. Was 't maar meer geweest, dat verwijt ik me steeds nog. En, dochtertje,



324
't is niet om je naar te stemmen op je feestdag, maar alles kan gebeuren, niets is bestendig, mocht 't je ooit minder goed gaan.... we lichten de deur uit de hengseb en je wordt met staatsie ingehaald, hè vrouw, "Phie. jongens.... Want hier is en zal je thuis zijn! Zoo lang wij nog 'n boterham hebben, heb jij 'em ook, kindf
En Greet nu, in het rijtuig, naast Donald, hoorde nog de hartelijke uitroepen van instemming, voelde nog hun stevige vingers om de hare, hun zoenen op haar gezicht. O, zij hadden haar zoo lief en zij hen. Maar in nood zou zij toch wel niet komen, nooit,
daar zou Donald toch wel voor zorgen. En nee dan zou ze't
toch niet laten zien brr, weg met die nare gedachten.
Het jonge paar trad op het perron van het Hollandsche spoor. Donald stak de twee eerste-klasse biljetten in zijn vestjeszak.
„God Donald, éérste, is dat niet duur?" fluisterde Greet. Hij schoot in een lach. „Ben jij wel ooit op reis geweest, Greet, met een trein?"
Greet kleurde „Nee eigenlijk niet— ja, eens toen ik
heel klein was, naar Schiedam met tante Carolien daar had
ze een vrome vriendin.'
„Zwijg me van die ouwe schildpad. En heel klein, dat ben je immers nou nóg. Wat zal jij genieten, o wat zal jij genieten van Parijs...." ' „
„Ik ben zoo blij al dat we op reis gaan met t spóór
Greet kneep in verrukking zijn arm. Zij keek rond naar.de door elkaar loopende reizigers, en wist zeker dat er niet één zoo zalig was als zij. Er konden nog wel een paar dozijn jong getrouwden zijp, maar de vrouwtjes hadden niet zóó'n man als Donald, en Donald was éénig op aarde. Vóór hem was er nooit zoo een geweest, en na hem zou er wel nooit zoo een komen, 't Tegenovergestelde zou bepaald onnatuurlijk wezen.
Donald betreurde het dat alleen D-treinen naar het buitenland gingen ; hartstochtelijk als hij was, had hij gaarne, in een coupé met Greet alleen, haar als een baby op zijn knieën genomen, haar vast omkneld. Nu zaten zij in hun eerste klasse coupé met nog eenige personen: een oude dame die, bedacht Donald, even gepassionneerd een valiesje op haar schoot in haar omhelzing gevangen hield, als hij het Greet wenschte te doen; een Engelschman, die zich telkens vergewiste of zijn bagage wel goed in het net lag; een oude heer, die verdiept scheen in een reisgids; een dame van niet te bepalen leeftijd, die Donald en Greet met onverholen nieuwsgierigheid aanstaarde, en dan preutsch den blik neersloeg, met een nuffig vertrekken van haar dunnen onjeugdigen mond, als Donald haar heur staren teruggaf. Gelukkig dat hij Greet nog naast zich kon hebben, 't had wel zóó uit kunnen vallen dat zij over hem had moeten zitten. Nu konden ze ten minste



325
dicht aaneen samen fluisteren. Hij stak zijn hand in haar mof, en hield de hare stijf omklemd. Greet geneerde zich wel een weinig, dat die strenge juffrouw aan den overkant op alles wat zij beiden deden zoo lette, en er dan bijna onmerkbaar over glimlachte, maar Donald deed haar lachen door aan haar oor te zeggen, dat deze juffrouw een en veertig en een half jaar was en jaloersch. Het was een eigenschap van een en veertig en een half jarige ongehuwden met stijve golfjes op hun voorhoofd en lange gezichten, doodelijk jaloersch te zijn op jonggehuwden. „Zeg Donald," fluisterde Greet terug, „had je dat óóit van me gedacht, toen je me voor 't eerst zag bij mevrouw de Behr en later bij ons, dat ik nog eens als je vrouw met je reizen zou.... waarom koos je Phie de Behr toch niet, zeg?"
„Daar was ik nooit verliefd op."
„Maar 't is toch 'n beeldje...."
„Wat komt er dat op aan.... of 't 'n bééldje is.... mooi is mooi.... maar er is toch iets dat dieper gaat dan mooi.... Kijk nou die vervelende tijgerkat aan den overkant lóéren.... ik zal je alles vertellen als we alleen zijn, Greet, ventje." Hij streek een blond krulletje weg van haar voorhoofd en zag haar diep in de zachte oogen, en hij deed het even goed om de dame, welke hij ongetrouwd veronderstelde en een en veertig en een half, te ergeren, als om te voldoen aan zijn behoefte Greet te lief koozen. Want o, hij was nog zulk een kwajongen in zijn hart. En Greet, hoe zij hem ook aanbad en opging in hem, voelde met haar scherpe intuïtie dit wel eenigszins, en zij beklaagde van harte de vfóuw met het benepen verdorde gezicht, over haar wier eenige heul en troost, na een zeker aan liefde arm leven misschien was: dit spottend dringen in het intiem doen en zijn van anderen; met nijd dan 't eenige dat nog in haar kon ontvlammen en haar bloed aan 't koken brengen. Je hadt zoo van die menschen zoo'n dedruiven-zijn-zuur-soort met hun hart boordevol teleurstelling en narigheid en spijtigheid. En Greets denken ging uit naar Diana, in de verre Duinoordstraat op haar kamer, de ware zuster in den geest van deze vinnige spitse reizende juffer. Diana, veertig, zóó. Ja, toch 'n stumper, Diana, peinsde Greet, als ze nu echt Donald liefheeft, op hóór manier, ze kon 't toch ook niet helpen en net zoo min dat ze zoo in alles en alles op pó lijkt. Hè, vrouwen,'t waren toch wel zielen, want was Diana een jongen geweest, dan zou ze bij al 'r onaangenaamheden toch dót bekrompene niet hebben gehad, en dan had ze ook vrijer door de wereld kunnen gaan. Nou zou ze haar leven lang stijf en strak haar oudevrijsterspaadje moeten blijven beloopen, zonder naar links of naar rechts te kijken, en nooit mogen toegeven aan haar drang naar wat geluk, of ze zou



326
heelemaal een verschoppeling wezen; ze kon zich niet laten gaan in eep liefdesgeschiedenisje, en wie zóü haar vragen zijn vrouw te worden en wie zou zelfs een hefdesgeschiedenisje met haar willen beginnen? Donald had gezegd: niemand zal 't ooit in zijn hoofd krijgen met zóó'n hoedenspeld te flirten. Dus ze zou hoe langer hoe vinniger worden.... Ze was niet sterk; mogehjk stierf ze voor haar tijd, en dat Zou dan nog 'n verlossing zijn./ Maar arme Lucie, toch 'n lief meisje, die, en wat zou die hebben in 'r leven, wie keek er naar die om? Die jongens, zoodra ze van huis waren, natüürhjk uit 't oog uit *t hart, moet je net Theo en Dirk voor hebben; ma, suf en oud voor haar tijd, als zoo'n elastieken windkussen gefatsoeneerd door pa, 'q mensch waar niemand wat aan had. Geld was er niet voor Lucie, behalve wat ze verdiende. Zou ze nu moeten sterven zonder één grientje liefde ooit te hebben genoten ? Arm kind. Tranen van deernis drongen Greet in de oogen. Zij, de versmade, vroeger zoo arm, voelde zich millioenenrijk nu door Donalds liefde. Donalds geld kon haar zooveel niet schelen, 't was goed dat hij 't had, maar Greet zou met liefde voor hem gewerkt hebben, de vloeren geschrobd, de stoelen geboend, het eten gekookt in een heel klein huisje. Eigenlijk veel prettiger, want nu kon ze hem niets teruggeven dan haar liefde, 't Was nu al maar krijgen voor haar, al maar ontvangen. In den Haag had hij haar al zooveel gekocht, 't was benauwend.... en in Parijs ging ze nog zoo ontzettend veel krijgen. Parijs, god, Parijs, 't leek haar zoon tooverwoord toe; ze had altijd met iets van eerbied naar den klank geluisterd, zoo'n sprookjesgeluid, zoo'n weeldeklank. In de Haagsche courant las ze vroeger de berichten uit Parijs, zelfs al begreep ze er niets van, als het politiek was, maar toch wilde ze altijd zien wat 't beduidde. Parijs, je dacht onwillekeurig aan iets moois, iets heerlijks, iets zonnigs en hchts en aan bloemen en prachtig gekleede dames en keurige heeren en prachtige huizen en allerlei wonderen. Eén zoon van Werkhof was er eens geweest, en die had er van verteld, en Donald had er haar veel van verteld; zij had hem terdege uitgehoord. Hoe zij met Piet lachen moest eens bij de gedachte dat zij, Greet, wel nooit in Parijs zou komen.... ze deden toen samen pa's kamer, 't leek gisteren. Toch wel een angstig idee dat ze nu Fransch zou moeten spreken. Vooreerst gingen }é in een hotel, maar naderhand .zouden ze éen appartement hebben en natuurlijk een Fransche meid. Hoe ze 't daarmee stellen zou? In 't hotel nog maar flink probeeren te leeren. In de laatste weken had ze trouw gestudeerd met Phie en Dolf, 't ging veel gemakkelijker nu dan als kind, toen ze ook niet goed les kreeg; reeksen zinnen kénde ze nu. Ze had met Phie wat afgelachen er over. En Ernst de Behr, die haar altijd 't meest plaagde, had gezegde „Ja, nou denk je dat je heel wat weet, maar daar sta je toch



327
nog met je mond vol tanden; daar. spreken ze zoo gauw, dat je er geen woord van verstaan kunt."
Jan Tonijn had haar ook nog een paar' lessen gegeven, hij was er heel knap in; maar Donald en Phie beweerden dat hij 't veel te zwaar uitsprak, hij bracht er zijn keel zoo bij te pas in plaats van zijn hppen. Arme Jan, hij keek zoo sip vandaag, omdat zijn Juul er niet was. Juul had hoofdpijn. Donald had er zoo echt ondeugend om geglimlacht, hij was zoo n shmmerd. Allemaal waren ze op hem verliefd geweest, alle meisjes Hemming, Lucie, ook eerst een tikje, maar dat was gauw bekoeld. Phie de Behr, gek, had met Donald nooit zoo erg opgehad, maar die hield eigenlijk altijd van Schraube, en Donald had Schraube niet kunnen verdringen. Gek. Franz zoo zacht, Phie zoo erg flink, bijzonder bij de band soms; en dol op elkaar toch, ze hadden zich altijd zoo tot mekaar aangetrokken gevoeld, en zij, Greet was zacht en zwak, en Donald zoo n uitgelaten spotter en wreed dikwijls voor andere vrouwen..,. want, o, wat kon hij Diana négeren.... En dat hij haar, Greet, gekozen had, nee, 't was niet om voor waar te houden.... Phie de Behr zong dikwijls een Duitsch lied — van Schumann, geloofde ze, daar kwam in van een meisje dat wel sterven wou van zaligheid, omdat ze geëngageerd was... nee, uitverkoren boven alle anderen En Greet keek terzijde op naar Donald, daar zat hij naast haar, rijzig fecht met die groote glanzende donkere oogen in zijn bleek gezicht, b was hij geen bééld*? Zotte Theodoor en Dirk wilden vroeger altijd beweren, dat Donald er Indisch uitzag.... heelemaal niets van aan.... En hoe kon 't zijn vader Hollandsen
en zijn moeder— en hij niet eens in Indië geboren. Hij had zoon mooien vollen mond; de lippen zoo frisch rood. Vergelijk daar die scheeve van haar bij. Wel prettig dat hij geen snor of baard droeg, dat zou zoo prikkerig op je gezicht zijn, ofschoon, hij zou er wel wat ouder door lijken, nu zag hij er zoo jongensachtig uit.... maar toch wel flink, gelukkig.... O, haar Donald, haar eigen eigen jongen.... God, ze kón 't niet gelooven dat hij van haar was, van haar.... dat zijn oogen, zijn hppen van haar waren, van haar heel alleen. Dat niemand hem van haar af kon nemen, niemand.
„Greet...." fluisterde Donald, die haaf stil had zitten gadeslaan al dien tijd.... „waar ben je geweest met je gedachten, bij mij of op reis?"
„Bij jou en.... bij.... en bij thuis ook...." fluisterde zij terug, maar toch 't meest bij jóü." Zij staarde hem aan met vochtigen blik, haar blik vol trouw en oprechtheid en aanhankelijkheid en overgave. En Donald beefde, terwijl hij haar hand in de mof bijna brak.... beefde van ingehouden hartstocht, verwenschte den



328
trein, de menschen er in..'. >«vooral de een en veertig en een half jarige.
Zij stapten te Brussel uit, want eerst moest Greet Brussel bewonderen, om daarna nog meer te genieten van Parijs. Het grootste deel van hun bagage stuurde Donald door naar het Grand Hötel. Hier gingen zij in hotel Métropole.
En Greet zag Brussel, met de gezellige Boulevards Anspach en du Nord, de musea, het Palais de justice, maar wat haar 't meest beviel was wat zij noemde: 'de gouden Plaats, de groote markt met het Raadhuis. Dat kon zij niet genoeg bewonderen. Donald vond 't ook prachtig en had schik in haar opgetogenheid. „Donald, nou moet je niet eerst zeggen hoe jij 't vindt laat ik zeggen hoé ik 't vind, en dan zeg je of ik gelijk heb en een goeie smaak, want ik ken niks en weet niks en heb niks gezien, en jij weet alles en hebt zooveel gezien."
En als zij vermoeid op stoelen vielen in hun hotelkamer. „Jij bent 't mooist Van alles, Greet." En hij maakte heur haar los, het alle krullen als een hoofddoek van levend goud om haar heen vallen, sloot haar vast aan zich.... En Greet wist niet meer dat zij bestond. Zij verloor zich in hem en zijn liefde, kon niet begrijpen hoe zij eens geleefd had zónder hem. Wat was dat een ellendig armelijk bestaantje geweest! Hij was haar aarde en haar hemel. O, hoe had zij óóit kunnen gissen dat er zóóveel geluk bestond. Al werd zij nog eens diep ongelukkig, zou de herinnering aan déze zalige dagen toch altijd voor haar blijven lichten, een verre ster. En hij bewonderde haar mooie schouders, haar armen; „Greet, je bent subliem, weet je dat wel? Je zou best een beeldhouwersmodel kunnen zijn.... Nee, maar wéét je dat niet, weet je dat nu héüsch niet?" Hij legde haar hoofd op zijn schouder.
„Gunst nee, ik heb nooit zoo op me eigen gelet, dat kortere been vond ik alleen maar afschuwelijk."
„Nonsens, zóó zag ik je, wist ik dat je mooi was, in spijt van je voddige blousjes en zoo."
„Hè, Donald, wat een rare gedachten dadelijk."
„Kindlief, dat zijn mannengedachten."
„Nou maar, dan vind ik mannengedachten heel mal. Wie denkt nou dadelijk daar aan. Zijn alle mannen zooals jij, zou je denken? Griezelig."
„Voor 't grootste gedeelte wel, hoor."
„Dan hou ik meer van 't kleinste gedeelte."
„O," jubelde hij, „wat ben je toch n uniek kereltje, Greet, 'n snoezig ventje."
„Waarom noem je me toch altijd kereltje en jongetje?"



329
„Juist, omdat je er niets van hebt vind je dat dan niet
aardig? Ik moet altijd wat bijzonders verzinnen."
„O ja, alles van jou vind ik aardig."
„Ook de mannengedachten die ik dadelijk had ?"
„Och, die neem ik dan maar op den koop toe, omdat ik van je hou, van je hóü. Ik vind me niet als jij me vindt, maar ik ben zoo blij dat ik in je smaak val. Nu is m'n angst weg, Donald. Ik geloof dan toch wel dat we heel gelukkig zullen zijn samen."
„Natuurlijk, natuurlijk, als je bij je Donny bent, moet je dan nog bang zijn....?"
„Donny is zoo'n lieve naam...." peinsde Greet.... „Donald....
als als we ooit eens 'n kindje hebben.... laten we 't dan
Donny noemen."
„Als 't 'n jongetje is, ja...."
„En als 't 'n meisje is, kan 't dan niet ? "
„Och ja, ook wel, waarom niet ? Voor verkorting
„Dan kon 't Donalda heeten," peinsde Greet, verbaasd over haar eigen vindingrijkheid. „Donalda Jacqueline."
„Naar wie Jacqueline?" vroeg hij nieuwsgierig.
„Naar meneer de Behr, eh die zal dan opa rijn van mijn kindje. Een anderen opa zal 't nooit kennen."
„Jóuw kindje ons kindje. Dat eigent zich maar dadelijk mijn telg heelemaal toe."
„Nee, natuurlijk niet, 't is van jou evenveel als van mij. Jij bent mijn eigen jongen toch 1"
„Dank je wel voor de concessie. Hoor eens, ik ben jaloersch, op vader de Behr, je houdt meer van hem dan van mij...."
„Nee, natuurlijk nier, maar na jou.... och, ik heb zooveel vertrouwen in meneer de Behr, zie je.... Hij is zoo goed...."
„En heb je geen vertrouwen in mij, ben ik dan nier goed?"
„Och, ja, natuurlijk wel..:. maar 't is weer heel iets anders, ik kan 't je niet uideggen."
„Ik word jaloersch, hoor, mevrouw Hemming."
„Dat hoef je anders niet te wezen !" Greet nam zijn donker hoofd tusschen haar beide handen, zijn oogen lachten op haar neer, hij kuste haar, en zij- waren gelukkig „M'n kleine wijf," fluisterde hij teer.
Hij was een en al zorg en teederheid voor haar, vooral in die dagen; zij mocht niet te veel wandelen, zelfs niet de lange mooie lichte Avenues langs en in het Park. Ze zou zich te veel vermoeien ; en Greet die, als meisje, een ritje per tram een weelde had gevonden, stapte nu auto in auto uit, rijtuig in, rijtuig uit. Ze gewende zich er spoedig aan, zooals men doet, aan het goede.



330
Zij bezochten theaters en eenige concerten. Greet leefde in een tooverland, en Donald verheugde zich maar bij ,het denkbeeld hoe Parijs haar nog opgetogener zou stemmen. Uit genegenheid maar ook toch uit een gril had hij Greet getrouwd. Zijn moeder had hoegenaamd niets van zich laten hooren, noch Jemmy, noch de zusjes; een afspraak. De wereld was er niet van omgevallen; en dit alles zou hem teleurstelling hebben kunnen baren, als zijn gril hem niet goed was bekomen. Hij verwonderde zich daar buitengewoon over. Was hij Donald, voor wien eens, behalve; een jeugdvriendin, Patty Burger, geen vrouw mooi, welgemaakt en geestig genoeg was ? Hoe was het mogelijk dat hij zich ten uiterste voldaan voelde met dit gul eenvoudige wezen, onwetend en onwereldsch. En dat hem, den wereldling, soms met diepen eerbied kon vervullen. Och, ze was zoo hef, zoo puur, zoo zoet. En mooi werd ze ook. De zorgehjk trek, de angsttrek van vroeger was heelemaal aan 't verdwijnen; §en enkele maal ontsierde hij haar gezichtje, maar o, hij was zoo gauw verdreven door een zoen een woord van hem. Hij vond baar opmerkingen origineeler dan ooit. Het Brusselsch Fransch luidde al prachtig in haar ongeoefende ooren, en wanneer Donald haar beduidde dat het Fransch te Parijs veel mooier klonk, keek zij hem vol ongeloof aan. Dat ongeloof, dat niet gehéél in alles meegaan met hem, beviel hem wel. 't Gaf iets piquants,, iets heerlijks., Het Brusselsch Vlaamsch vond ze afschuwelijk, zei ze hem eens in den schouwburg. „Hoe komen ze nou aan zóó'n taal, zeg Donald, 't klinkt bepaald vies." Hij lachte zich slap om haar verontwaardiging, vond het woord ,vies' kostelijk.
„Nou, maar 't is toch waar," bevestigde Greet, „hoor nou die mooi gekleede dame aan. Toen ze der mond nog dicht had, zag ze der beeldig fijn uit, in 'r zwarte kanten jurk, met die parels om 'r hals, maar nou ze begint te spreken, wordt ze ineens 'n ordinair mensch, je echte groentevrouw."
„Nou, misschien is ze dat wel."
„Hè? En dan zou ze hier op zoo'n dure plaats zitten? Kom, Greet is nou wel dom, maar je maakt 'r toch niet alles wijs."
„Néé ? vroeg hij, op den koozenden toon die haar oor streelde als fluweel, en haar hart steeds deed kloppen van zaligheid. Dan moest ze altijd naar hem opkijken. Dan keek bij terug. En dan warén ze gelukkig.
Het was pauze, en zij zaten in den foyer hun ijs te eten. Ijs, vroeger ongekende weelde voor Greet, nu een versnapering die tot 't dagelijksche behoorde. Donald legde Greet het in het Fransch gegeven stuk uit, en had weer verbazenden schik in haar „raaknaïeve" op- en aanmerkingen. Greet was nooit naar de komedie geweest. Gideon Hemming ging eens een enkelen keer nijdig alleen;



331
Theodoor en Dirk wel eens samen ; Julia, vooral in haar engagement, met Johan ; Lucie samen met Diana, maar niemand had ooit er aan gedacht Greet er heen te loodsen.
Tante Carolien vond altijd den schouwburg vol zonde en verderf, zij wist dat de lijflijke duivel in een loge zat.
„God, dat is 'n idee," verheugde zich Donald, „laten we die 's gaan zoeken, straks, de hjfhjke duivel, hij is zeker in 't zwart, net als ik. Ik ben 't misschien, Greet, of ben ik een engel ?" Zij kneep zijn hand.
„Ik had vroeger als kind zoo'n idee dat ie fluweelig zwart was, de duivel," zei Greet,1 „met strak getrokken vel, precies *n tricot, en met rooie gekromde hoorntjes op zijn hoofd, en heele lange puntige voeten aan dunne lange beenen.... en dan bewoog ie zoo schimmig, zoo schaduwachtig langs n muur."
„Mephisto.... 1 Greet, we moeten Faust gaan zien in de Monnaie; eerst hier en dan in de groote opera in Parijs."
Greet zuchtte ervan. ,,Als 't maar niet al te veel mooiigheid voor mijn wordt. God, Donald, ik denk in eens weer an thuis, verbeeld
je, als zé me nou hier zóó zagen zitten zoo in 't bruin fluweel
naast jou...."
„Wat deed je op dit uur thuis? 't Is nou half elf.... enfin, iets er over "
„O, soms zat ik nog te verstellen, soms waschte ik nog koppies/ soms sneed ik nog boterhammen voor Theo en Dirk, die moesten altijd eten, eer ze naar bed gingen. En hoe heerlijk dat ik 't nou nooit meer zal hoeven te doen. Altijd bij jou, hè Don.... altijd."
„Altijd m'n jongetje, altijd."
„Tot onze dood toe, hè Don ?"
„Hoe zou 'k nou kunnen sterven, zonder jou, m'n kleine wijf, en je zal zien» ik sterf éérder." Zwaarmoed dofte een oogenblik den glans van zijn blik weg.
„God Donald, plaag me nou toch niet met zulke nare gezegden.... hoe kom je daar nou ineens aan, midden in de komedie ?"
„Midden in, ja." Hij schoot in een lach, en dit stelde Greet weer gerust.
„Kom, kleine, wijf, je moet je man maar nemen zooals hij is. 't Ijs smaakt je nog maar steeds, hè?"
„Nou of.... 't is zoo zalig.... hm...." Greet wuifde met haar lepeltje. „Ik vind 't eigenlijk altijd weer lekkerder. Jammer dat 't zoo heel koud is, je tanden rillen der soms van."
„Ik zal 't een volgende keer warm bestellen. Góéd?"
„Bestel dan maar ineens warm water. Jij hebt 't zeker veel gegeten altijd?"
„Och kind, in Indië maakten we 't altijd zelf.... Moeder had zoo'n ijstrommèl, of hoe noem je zoo'n ding. En eens hadden we



332
'n kok, en die deed, volgens moeder, met 'n ei wonderen. Hij hoefde niet eens room er voor te hebben."
„Hé, jij hadt toch wel 'n zalig thuis, hé ?"
„Waaróm, om dat ijs ? Je went aan alles, zelfs aan hangen, zelfs aan koffie- en frambozenijs. En dat zal me niet beletten vroeg te sterven."
„God, daar begint ie v wéér, is 't nou uit? Wil je nou m'n heele avond bederven?
„Nee, maar Greet, heusch, als ik nou van je wegging, ik bedoel stierf.... wat zou jij dan doen ? Verder een lekker leventje leiden ?"
„Akelige plaag van 'n jongen ik zou me doodsnikken op
je graf, ik zou niet eten of drinken meer, net zoo lang tot ik ook dood was, en dan ging ik bij jou in 't graf. En hou je nou je mond met die akeligheid, of ik loop van je weg "
„O ja, dat moest je doen, en waar zou je dan heen gaan ?"
„Weet ik niet."
„Och god, ze kan toch niet buiten 'r Donny, ze was binnen 't uur weer bij 'em terug."
„Binnen 't uur ? Binnen vijf minuten. Nee maar, zeg Donald, kan jij nou begrijpen dat jij een getrouwd man ben?"
„Néé Greetje," hij schudde het hoofd, „ik ga nog 's gauw naar den burgelijken stand in den Haag, om te vragen of 't wel waar is. Daar heb je de bel, we moeten gaan, kind. Kom jij maar hier, bij je mannetje, kleine patrijs."
„Dat 's óók 'n naam."
„Je wordt zoo gebombeerd als 'n kleine dikke patrijs...." Hij stak zijn arm door den haren, ondersteunde haar teeder, tot zij weer in hun fauteuils waren aangeland.
„Greet, wat staat dat bruin fluweel toch keurig bij je blonde haar. Al die andere vrouwen hebben 'n massa valschheden op hun hoofden, misschien geitenkrullen of schapenboucles, en jij hebt alles écht. Weet je wel dat ik daar heel trotsch op ben?"
Een andere vrouw, een coquette, had natuurlijk geantwoord, dat hij dit behoorde te zijn enz. enz., hij wist dit wel bij ondervinding van zijn vroegere geliefden, maar Greet keek hem verrukt kinderlijk aan, en riep : „Ja, lékker, hè écht lekker. Jakkes, ik zou niks nagemaakts op mijn hoofd willen hebben. Verbeeld je, als je je uitkleedt, dat je dan al die namaaksels op je nachttafeltje legt."
„Cht, cht," waarschuwde hij fluisterend. „Brussel zit vol Hollanders, er zitten mogelijk wel Hollanders achter ons."
Greet draaide zich onmiddellijk om, tuurde. „Nee, nee," fluisterde zij geruststellend terug, „ze zien er heusch allemaal op z'n Brusselsch uit."
Donald meesmuilde, en toch genoot hij van haar ongekunsteldheid.



333
Het doek ging omhoog, het spel nam zijn aandacht in beslag. Ook die van Greet, schoon ze van het gesprokene niets verstond. Maar toch klonken Donalds akelige voorspellingen betreffendè zijn eigen dood telkens in haar ooren. Zij rilde ervan, 't was als kwam iets ijzigkils en donkers plots aangevaren op haar warm jong bloeiend geluk. Akelige gekke jongen. Kom, zij zou zich niet aan hem storen, hoor.
Zij zagen Faust. En Greet was vol verontwaardiging, schoon zij genóót van de heerlijke muziek, over den slechten Faust en den snooden Mephisto. „Daar heb je 'em nou, de lijflijke duivel van tante Karlien," fluisterde ze. „Dat is ie nou echt. En gut, hij lijkt toch waarlijk op de duivel uit mijn verbeelding van kind."
„Je hebt een geniale fantasie altijd gehad, zie je wel."
Zij reden naar hun hotel terug. Greet, nog de oogen vol van den prachtigen schouwburg, de toiletten; de ooren vol muziek; het hart vol droefheid. Want Greet beklaagde zeer haar arme naamgenootje.
„Och, die stumper, zoo'n hef mooi meisje. En dat ze nou zoo ellendig in de gevangenis terecht komt. Had ze nou maar dat kind niet gehad, hè Donald ?"
„Ja Greetje, och waren alle menschen wijs, de wereld was een paradijs
„God, maar was 't nou zóó slecht van 'r 'n kind te krijgen.... als ze nou toch die meneer liefhad, die Faust," maakte Greet zich driftig.
„Daarom kwam ze der ook niet in, ze had 'r kind vermoord."
„Nou ja, dat weet ik wel, maar als de wereld niet zoo mal was geweest, had ze 't niet gedaan, want 't was 'n lief meisje. Dat kon je zoo wel zien, met die twee lange vlechten, 'n Snoesje, zoo'n zacht gezichtje."
Haar man gierde het uit, hij lachte tranen.
„Gód Gréét, zoo iets kostelijks als jij moet er nog bestaan, je gaat er zoo in op, dat je denkt dat 't waar is allemaal. Je zoudt *s wat zien als de actrice der pruik afzet; misschien heeft ze wel n kaal hoofd."
„Maar 't is toch in 't leven ook zotf, en in 't stuk dan "
Greet kleurde bij de gedachte dat hij haar zoo dom moest vinden.
„Ze hadden die akelige Faust óók in de gevangenis moeten stoppen, en alle heuzige Fausten moesten er in, maar de Fausten loopen maar vrij, die hebben maar vrij spel. Na die weer 'n ander, 't Is toch eigenlijk om hélsch te worden."
„Greet, ik wist niet dat ik zoo'n feministe had getrouwd...." maar er willen een massa Gretchens wel zoo, hoor. 't Zijn niet allemaal verdrukte onschuldjes en heiligjes."



334
Een, donkerrood overtoog Greets wangen. Ze wendde opeens het hoofd af van Donald. Ze gedacht dien bewusten avond in de keuken van het ouderlijk huis, toen zij met Piet aan het strijken was
Bijna.... bijna hè, zou zij als dat meisje óp 't tooneel....
toen was Donald ook 'n Faust.... de gedachte aan meneer de Behr had haar toen gered, 't Zou toch verschrikkelijk geweest zijn.
„Greet, wat keer je je opeens van me af, waar denk je aan?"
„Donald, geloof jij niet dat er menschen in 't leven zijn, die zoo'n goeie invloed op je hebben, dat ze altijd met je zijn ?"
„Hm jjja.... weet ik zoo net niet.... met mij was er
nooit iemand, jij bent nou met me, dat weet ik alleen. En ik ben met jou, dat meen je zeker...."
„Nee," zéi Greet eerlijk, „ik dacht aan iemand anders."
„Greet, waarachtig hoor, ik word jaloersch. Heb ik dan je heele hartje niet?"
„Ja ja, mijn hart heb je heelemaal én heelemaal," zij nestelde zich nu weer in zijn armen als een moe en slaperig kind. ,,'t Is maar....
„Maar aan wie dacht je dan ? Toch niet weer aan vader de Behr ?"«raadde hij met snelle ingeving. „Die man schijnt *n funesten invloed op jou te hebben, dat hij je afkeerig van mij maakt—"
„Funest.... is dat akelig ? Nee, nee, Donald. Meneer de Behr heeft juist altijd 'n heel goeie invloed op me gehad.... Hij...."
„Hij ? Hoor 's Greet, wat heb je voor me te verbergen ? Dat mag je niet. Voor den dag er mee. Heeft hij je soms opgestookt tegen mij 1"
„Opgestookt ? Verbééld je l.'.. Nee Donald.... zal je niet
boos worden 1.... Maar.... ik.... dacht.... weet je nog wel die avond lang.... geleden.... o.... ik kan 't niet zeggen .... toen in de keuken...."
„God, Greet " hij verschoot van kleur.... „dat is gemeen,
dat je me dat nooit vergeven hebt en ik heb je toch geen kwaad gedaan, ik wóü je geen kwaad doen.... mijn eigen hondje.... Dat ben je toch niet aan meneer de Behr gaan vertellen ?"
„Hé 'Donald, ben je nou heelemaal gék ? Ik zou toch hever gestorven zijn. Alleen ik zag opeens zijn gezicht, zoo bedroefd en lief net 'n goeie vader.i.."
„O, was 't dat wat je me toen niet wou zeggen?"
„Ja, ik ben stapelmal, ik had 't je niet moeten vertellen. Je spot er toch maar mee. Maar omdat ik toch je vrouw ben en heelemaal van jou."
„Ik spot niet met jou, kleine Greet. „Je bent toch mijn vrouwtje, ja, ik moet alles van je weten."
„En ik van jóü, hè Donald?"



335
„Hmm —" En toen haar blik aandrong : „O ja, zeker."
Hij keek haar lachend aan, met teeder toegeeflijken spot in zijn blik, en hij dacht hoe gek Greet zou staan kijken, als ze alles wist wat hij in dè vroegrijpheid van zijn jongemannenleven had uitgevoerd, en waarvan hij tot zichzelf en soms tegen andere manmen sprak als „mijn schelmenstreken," met vergoelijkend schouderophalen. Zou ze dan een afkeer van hem krijgen ? Och, wélneen, zoo onnoozel was ze niet, dat ze wel wist hoe heel anders dan gewone vrouwen mannen leefden. Neen, zie je, haar zou hij zonder wettig huwelijk nooit gekregen hebben, en hij had haar gewild, die witte roos, want zóó een was er nog niet geweest in den bouquet waarvan hij de klèurige bloemen, na te hebben genoten van hun donzen bloei, een voor een had weggeworpen, als waardeloos.
„Nee," herhaalde Greet, meer sprekend tot zichzelf dan hem, „dat er altijd zoo tweeërlei rechtvaardigheid bestond, dat voor de vrouw zondig en schandelijk was en is, wat voor een man niet telt, zie je Donald, dat vind ik "
„Dat vergeef jij de wereld nóóit, hè ? Wat zal de wereld toch beginnen, als mijn kleine wijf haar niet vergeeft?" Hij stoeide met haar, drukte haar gezichtje tegen zijn wang. „En zelf heeft ze heel gezelligjes zoo'n zondaar getrouwd, hè? En alle vrouwen trouwen zondaars. De meesten zouden niet anders willen. En de grootste zondaars, zooals jouw man, Greetje, zijn altijd 't gezochtste. Daar véchten ze juis^ om. Ja ja, ik ken jullie. Weet je wel dat je er mooi uitzag van avond, hè Greet ? Je was mooi met je lichtende grijze oogen en je blonde kroes om je gezicht. En, zal 't je niet ingebeeld maken, maar ik zag mannen naar je kijken."
„O, omdat ik niet loop als een ander?"
„Nee, je liep niét, je zat in de foyer. Prettig, hè? Ze keken heel belangstellend." „Kan me niks schelen."
„Mij wel, dan ben je des te meer waard voor mij. Je moet alsjeblieft wat coquetter zijn, hoor."
„Maar wat kan mijn dat nou schelen, of er zoo'n vreemde map naar mé, kijkt, ik heb liever dat jij naar me kijkt. En, o Donald, der hebben zoo'n boel vrouwen naar jou gekeken. Ik zag 't."
Zijn oogen schitterden op. „Ja, dat weet ik wel, kleine wijf, dat doen ze altijd. Ben je jaloersch, Greet ?"
„Jaloersch? Ben je mal, ik ben blij dat ik zoo'n mooie man heb."
„O, zeg 't nóg eens."
„Hè, flauwe jongen."



336
HOOFDSTUK XXIV.
Eindelijk zaten zij in den trein naar Parijs. Greet, met kloppend hart van verwachting. Uitstarend naar de vrij eentonige landschappen die men voorbijging. Eindelijk zou ze het dan zien, het wonderoord. En zij begreep maar niet hoe Donald zoo bedaard kon blijven zitten, zijn courantje lezen, alsof men naar een dorp ging.
„Mal kind, ik ken 't immers zoo door en door."
Dat wilde er bij Greet niet in. „Maar tóch," zei ze, „maar tóch, 't is toch Parijs."
„Ja, ja, ja," hij lachte. „Je bent alleen maar zoo verlangend naar de toiletten hè...."
„God, jongen hè dat 's nief waar, ik heb zoo toch al genoeg toilet " /
„Ja, vroeger, als Greetje thuis, maar niet als mijn vrouw in Parijs. Ik moet je toch aan mijn kennissen voorstellen."
„Maar ik kan toch niet met ze spreken...." opperde zij benauwd.
„O, dat komt wel, de zaak is nu vooral dat je chique voor den dag komt, daar letten de Fransche heeren en ook de dames bijzonder op. Etre a la mode, c'est tout. Je moet altijd naar de mode zijn."
„En als die mode nu leelijk is?"
„De mode is nooit leelijk. Hangt af van hoe je de dingen draagt. Mooie vrouwen zijn overal mooi mee. Zelfs met 't gewaagdste." „En geen mooie?"
„Die moeten de mode uit de verte volgen." „Wat zal ik dan wel hebben te doen?"
„Dat zal ik je wel zéggen, klein ding. Heb jij nou . maar vertrouwen in je mannetje, hoor. Hij heeft smaak voor jou meteen."
Greets hart vulde zich weer met gouden weelde. Hoe ver lag het oude leven nu achter haar. Waar was de keuken met Piet, pad met ma, de broers en zusters, en zelfs de goede de Behrs schenen te wonen in een land, ergens in het nevelige noorden, dat in een droom bestond.
Ja, zij had vertrouwen in haar Donald; was hij 't niet, die het deurtje van de enge huiskooi voor haar geopend had, zoodat zij ook, als haar medemenschen, eens kon rondkijken in het groene levensdal, om dan, hoog boven hen, haar vlucht te nemen naar een blauwen hemel van geluk ? O, hij was de koning van haar ziel en lichaam, haar gedachten- en gemoedsleven. Parijs kon mooi zijn, maar hij was en bleef 't mooist in haar bestaan. Hem dankte ze het dat ze zich niet meer minderwaardig voelde, dat ze vrij ademde als
ieder ander En het geluk beangstigde haar nu niet meer. Hoe
zou het ooit weg kunnen gaan ? Hoe zou het ooit ? Het had zich met haar vereenzelvigd.



337
„O, is t dét nou? vroeg ze, aan Donalds arm getreden uit het groote Gare du Nord, de drukke hooghuizige maar toch aUedaagsche Kue de Uunkerque in oogenschouw nemend, de café's aan den overkant met hun „terrasses" vol tafeltjes, de Métropolitain uit- en ingang recht», terwijl van links, in eindelooze opvolging, omnibussen, rijtuigen en karren draafden, gekruist door andere omnibussen en autobussen en trams en karren; een roezemoezig grootsteedsch, prozaïsch bewegen en leven, dat wegrommelde links naar Place de Roubaix, de rue La fayette, Boulevard Denain; den hoek om, langs de stationsgebouwen en hun overkapte met rails bedekte terreinen, naar de alles' behalve mooie rue du Faubourg St. Denis. Donald bekend, maar Greet nog met „Is t dat nou, nou had ik 't me toch heel anders voorgesteld."
Hij schaterde het uit. „Ik heb altijd dolle schik, kleintje, als ik Hollanders, die hier nooit geweest zijn, afhaal. Dan kijken ze met een beteuterd gezicht die rue de Dunkerque in, want ze verwachten te belanden in een feeëntuin, begrensd door wit marmeren paleizen, en met in 't midden fonteinen met rose bekkens, en daaromheen weer prachten van vrouwen in kleurige gewaden, bevallig gestrekt op banken, halfverborgen onder bloei van neerhangende amandeltakken of zoo iets. Wacht maar, je zal zóóveel van Parijs gaan houden, dat je er niet weg wilt. We nemen een aütotaxi, en gaan zoo naar 't Grand Hotel. Daar logeeren we vooreerst, om t jou te laten zien, dan gaan we naar iets minder voornaams, en dan zoeken we onder de hand een appartement, en hebben we iets naar onzen zin gevonden, dan laten we die Vlaamsche meid komen uit Brussel, en dan zul jij je wel redden met 't huishouden, he pop? ik zal de chauffeur zeggen welke straten ik wil dat hij neemt— dan kun je meteen al wat zien."
Greet knikte verheugd, haar oogen straalden van dankbaarheid. Z,ij vond alles goed. al had hij gezegd dat zij in een groentekelder gingen wonen, en nu den weg namen door louter modder. Zij vroeg Donald bijna vergiffenis voor haar uitroep van teleurstelling eerst. tSn als zij naast hem voortgejaagd werd in de auto, door die kleurige handelsstraat rue La Fayette, met heur lichte vroolijke winkels, gewijd meest aan de vrouw en wat haar siert, te midden van de overweldigende drukte, en het rumoer, dat Greet doof dreigde te maken; terwijl zij duizend angsten uitstond over hoe hun auto zich nu tegenover de Galeries Lafayette, wel zou redden uitdien warboel van andere auto's en alle mogelijke voertuigen, die er op aan schenen te schieten met het éénig doel haar en Donald en den chauffeur er uit te gooien en te verbrijzelen, trachtte zij, om Donald. die verheugd en onbevreesd rondkeek, de hooge, hooge huizen te bewonderen en de uitstallingen van de magazijnen der Galeries, die naar voor de oogen dwarrelden.
Gréet Hemming. 22



338
„O, o Donald, kijk hier 's, o, kijk daar 's, wat 'n prachtige mantels, wat 'n prachtige blouses, o hier heb je hoeden! Hoeden, zie je wel?" O god, daar gaan we, dacht ze, nou is 't gedaan. Zij sloot de oogen. Nee, 't is niet gedaan, gelukkig.
„Ja, ja, kleine Greet, je zal nog wel meer zien dan hoeden, wacht maar. Och, ze is nog zoo klein."
„Maar god, Donald, wat wonen die menschen toch in hooge huizen, 't is eng. Gaan wij nou ook zoo heel hoog wonen?"
„Ik zal zien iets op een derde of vierde te krijgen, maar hoe hooger hoe meer lucht, 't Is in zooverre gemakkelijker dan n heel huis, zoo'n appartement, dat alles op één verdieping is, beter dan bij ons vind ik, niet zoo'n rompslomp."
„Heeft niemand hier een eigen huis?" vroeg Greet.
„Zeker, de schat- en schatrijken, de millionairs. Zelfs de kleinste eigen huizen, Greet, de hotels particuhers, zooals ze hier zeggen, zijn zoo razend duur, om niet bij te komen." v „Dus wij zullen wel nooit in een eigen huisje wonen, hè Don?"
„Nee kindje, of we moeten naar de omstreken gaan, en daar heb ik geen lust in. Veel Parijzenaars doen 't omdat ze denken betere lucht te hebben, maar ik hou van de stad, ik ben meer Parisien dan 'n massa Parisiens."
Greet schrikte van de weelde van het Grand Hotel, met zijn prachtige zalen, zijn bekleede trappen, en zij groette altijd de buigende kellners zeer beleefd terug, zooals zij trouwens reeds in Brussel gedaan had. En zij verwonderde zich zeer over den eerbied dien men haar betoonde, en vond het eigenhjk wel een beetje gedurfd van Donald, dat hij, de kin in de hoogte, deze gedistingeerde zwart gerokte, wit geoverhemde heeren voorbijging, zonder den blik zijner trotsche donkere oogen op hen te vestigen. „Ze hebben hier wel een hoog idee van ons, hè Donald? Van jou ten minste. Want gut, als ik denk an mezelf bij Piet in de keuken vroeger. Wat zou Piet wel zeggen, als ze me hier toch zag?"
„Dat zal eerst heel hoog zijn als we een goeie fooi geven, Greetjelief, nu leven ze nog in zoete hoop, in blijde verwachting."
Zij namen een slaap- en zitkamer op de vierde verdieping, en gebruikten, vooral den eersten tijd, alleen hun vroeg ontbijt, hun petit déjeuner du matin, in het hotel; en liet Donald Greet Parijs zien, haar overal rondvoerend. En tot zijn blijdschap verrukte Parijs haar, en bezorgde zij hem door haar frisschen verschen kijk op de dingen ook waarlijk nog nieuwe indrukken.
„Greet, je knijpt mijn arm nog kapot, j'en aurai des bleus, ik zal 'n regiment blauwe plekken hebben van avond!" schertste hij.



339
als zij juichte over de Boulevards, en zijn bewondering wilde afdwingen voor „zalige uitstallingen," van bonbons-en chocoladewinkels, juweliers- en speelgoed- en bloemenwinkels.
„Wil ik je een mooie pop koopen, Greet, waarachtig, je verdient er een. En van welke Boulevard hou je nou 't meest?"
Dat kon Greet niet zeggen; zij hield van allemaal, elk had zijn eigen genre, zijn eigenaardigheden. Telkens vond zij, kwam je-in een nieuwe stad. Precies veel steden in één stad is Parijs, hè Donald? Elk kwartier is weer anders." Haar oogen en ooren waren spoedig gewend aan het groote, dat haar blik eerst niet vermocht te omvatten, aan het woelig drukke, dat haar oor overdonderde; Zij had nu geen gevoel meer of haar hoofd zou barsten en een kanon vlak bij haar oor werd afgeschoten.
Zij genoot van den gedeeltelijk zoo statigen aristocratischen Boulevard St. Germain, veel minder handelsdruk dan de overige, schoon voor Greet altijd nog druk genoeg; van den levendigen joligen „Boul Mich," als Donald die van Saint Michel noemde, met zijn stroomen studenten en hun zonderling uitgedoste vriendinnetjes, die allen dit jaar een voorkeur schenen te koesteren voor torenhooge achteroverneigende mutshoeden, bijna tot over hun wenkbrauwen zakkend, zoodat hun groote meestal zwarte oogen nog donkerder leken en hun gepoederde ordinaire of fijnmooie snoetjes nog witter; zeer korte nauwe rokken gelijk aan één wijde mansbroekspijp, doorschijnende kousen en lage schoenen met vervaarlijk hooge strikken. ,,'t Lijkt of ze allemaal afgesproken hebben," vond Greet, die het niet zeer op deze kleeding voorzien had. De kleurige weelderige Boulevards de la Madeleine, des Capucines, des Italiëns, met altijd die eindelooze rijen achter elkaar aan dravende rijtuigen, waarvan de paarden belletjes lieten klinken, als in Holland bij sneeuw en sleden op 't ijs, omdat zij anders in 't geraas en gedruisch niet zouden gehoord worden; die over 't gladde hout achter elkaar schuivende, glijdende, rollende, vliegende, toeterende auto's, waarvoor men alleen veilig was op de vluchtheuvels en op de stoepen en die van alle kanten als weversspoelen door de draden van het verkeer toeschoten, verrukten en beangstigden Greet tegelijkvNooit, noqit hield het op, dat verkeer en dat leven door elkaar; al maar heen en weer, heen en weer. En dan de eenzame politieagent er midden tusschen niet een witte korte dikke staf, die hij hief als hij een vfjftig menschen zag wachten om over te steken, hetgeen zij zonder levensgevaar niet zouden kunnen; daarbij gevend nog geduldig en uitvoerig uitleg wat den weg betrof aan twintig anderen in enkele minuten, en bange oude dames tusschenbeide voorgaand naar den overkant. Ook verraste Greet er een, die in de drukte zijn vrouw een hand en een zoen gaf en haar met zijn witten staf jolig toewuifde, terwijl



340
zij wegreed, hoog boven op de bus Madeleine-Bastille. En het deed Greets' hart goed te weten dat die man van dat gevaarlijk baantje een wezen bezat dat hem liefhad en dat hij hef had. 't Was wel komiek, dat zoenen op straat, verbeeld je zoo iets in Holland, maar hier deed iedereen 't, 't was n hartelijk volk, dat zich niet schaamde voor l zijn gevoel, en dacht: hou je van mekaar, dan hou je van mekaar. Behalve de omnibussen en trams, waren er nog de autobussen, de oude op zware wielen, Donald noemde ze de mastedons, de nieuwe lichter en sierlijker. Bij den Montmartre Boulevard, vond Greet het verkeer, als 't kon, nog drukker, maar de café's de winkels, het pubhek zelfs werden minder chic en gedistingeerd, dit bemerkte Greet heel goed. En naarmate het voortging Boulevard Poissonnière, Bonne Nouvelle, werd het winkelbedrijf minder rijk, burgerlijker en het publiek veel joliger en ongegeneerder; de hooge heerenhoeden werden schaarser en de slappe schildershoeden talrijker. Ook zag men meer „femmes en cheveux," werkmansvrouwen en 1 fabrieksmeisjes zonder hoed. ,,'t Is hier allemaal meer bohème," legde Donald uit, met een verklaring van dat woord voor Greet. En het viel hem weer op hoe snel zij vatte, hoeveel zij opmerkte wat aan veel geleerder lieden dan zij, voorbijging. „Je bent hier zoo vrij l" riep ze den heelen tijd, ,,'t is hier net of je pas geboren bent, dat je maar niks geneert, maar ineens groot mensch dan toch, om alles op te letten." Niemand kende niemand, dames spraken onbekende heeren aan en heeren onbekende dames, iedereen deed en het wat hij wilde. Vijftig talen spraken zich dooreen, het sierlijk Fransch werd nu en dan geheel overstemd door Duitsch, Engelsen, Russisch, enz. Donald kon het alles onderscheiden, en hij wees Greet de verschillende nationaliteiten aan. Deze, met die breede gele gezichten, breede neuzen, zwarte haren, en een beetje schuine diepliggende oogen waren Russen, en deze met hun tengere slankheid, hun zoetelijke glimlachjes, hun jolige slimme kriekenkijkers, hun donkere krullebollen, hun taal vol muziek, Italianen; deze stug en trotsch uitziende, met zwaardere trekken, en huid van een donkerder geel, met meer blauw in hun zwarte hartstochtsoogen en meer blauw in hun zwarte steile haren met nog voller rooder hppen, lippen zwellend granaat, breedere schouders, en steviger spierep, met trotscher, maar stroever stugger taal waren Spanjaarden; tintje Arabisch in hun uitzicht en taalklanken; maar deze bruine slanke daar links, waren echte oosterlingen, Arabieren. En hier had je onze vrienden, de Duitschers, de méestal plompe vreedzame blanke zonen Germanje's, met hun breede welbehaaglijkheid en hun minachtend smalen: „Nunja," op al het luchtig mooi Fransch gedoe; zij waren zooveel soheder en deugdzamer in alles, welk gedoe zij dan toch maar wat graag wilden, o zoo, evenals hun deftige stamverwanten,



341
de Hollanders; 'die alles doodlangzaam in oogènschouw namen en zich altijd gemoedelijker toonden.
Hier had je een rij preutsch miauwende misses, in bijna manskostuum, stijf, steil en recht, en daar had je de gladgeschoren zonén Albions, die, elkaar van hun geringste doen en laten vertelden met heerlijk strak gewichtige tronies, en op een toon van
ministerieel gewicht; het ai van hun I I I I.... bovenuit
klinkend ,De ikheid van zoo'n Engelschman!" smaalde Donald. „Als ik, Engelschman 'n glas bier drink voor dit of dat café, dan moet ik vertellen hoe mijn tong eerst door 't schuim is gedrongen, en is 't Gladstoniaansch verbazingwekkender-mooier dan de Notre-Dame."
Amerika, Amurrica, bleek ook steeds stevig vertegenwoordigd.
De gladgeschoren zonen van dit verre werelddeel waren meest zeer vleezig en rond van aanschijn. Greet vond dat ze iets boterachtigs in hun vel"* hadden, en allemaal iets schooljongensachtigs. Maar dit zoo lijkend onnoozele hunner trekken werd weer vergoed door het kalme degelijke vaste van hun grijzen of blauwen blik, die respect afdwong. „Ta," zei Donald, „ze zijn zoo makkelijk niet, onze Yankeebroeders, al spreken ze nog zoo lief kinderlijk door hun neuzen en kelen, met hun Yankee-twang. Dat Fransch van ze, zeg, je zou denken dat 't Chineesch was. En hun vrouwtjes grof, zeemelappenvellig meestal, met roodhuidschuine oogjes dikwijls. Je mag zeggen wat je wil, maar in echte Yankees zit nog iets Indiaansen. Maar daarom zijn ze ook kinderlijker, ronder, opener en onbevangener dan hun yoedsterbroertjes de diplomatieke Engelschen. „Gut. kijk 's, négers," verwonderde zich Greet. „Nou wat zou dat? Hebben net zoo goed recht op hun plaatsje op aarde."
„En wat zeg je van ons bruin meneertje met aan zijn arm dit juffertje?" En zijn oogen duidden Greet een kleurling aan en een chique grisette, wier dik geblanket, bijna geëmailleerd gezicht zich blijkbaar vol liefde naar de bruine tronie haars ridders toeboog. „Ze schijnt wel van 'em te houden," bepeinsde Greet.
„Ja maar zijn portemonnaie heeft ze nog veel liever, Greetje, zelfs al was hij zoo blank als sneeuw, zou dat ook zoo^zijn."
Nooit was Greets kijk- en opmerkenslust verzadigd. Voor café s zitten vond zij iets goddelijks om dan zoo rustig het gewoel te kunnen gadeslaan. Het liefst zat zij voor Américain, Riche, of La Paix, onder het Grand Hotel, dan kon zij over de woelige place de 1'Opéra heenturen naar de élégante Boulevard des Italiens of naar vlak aan den overkant de weeldevolle Avenue de 1'Opéra, lang hel hcht en ruim.
„Zoo'n hoed, nee maar, Donald, „hoe kreeg 't mensch er 'n voile om?"



342
„Wat? die katafalk? nou maar ze heeft drie aanbidders bij zich, een spande de voile van voren uit, en de andere twee links en rechts. Je moet de manslui bezig houden, anders wijken ze van 't pad der deugd af."
„Gut en die arme juffrouw," riep Greet, „met der zotte jaquetje. In Holland zou ze straatjongens achter zich hebben, en die zouën der naschreeuwen."
„Lieve vrouw, een klein volk moet zich toch altijd groot toohen in 't kleine, volgens voorschrift; en voor de moreele verbetering van de voorbijgangers moet er van den kant van de Hollandsche straatjongens gezórgd worden. Holland is fél moreel en de jassen zijn fél moreel. Dat ondervinden alle vreemdelingen tot hun stichting en vermaak. .Behold the moral Pecksniff.' Bij ons zou deze onmoreele giraffe-gele getailleerde jas van dien meneer daar, al zwart wezen van de daarop gegooide modder, eer de stakker 'n halve mijl van z'n huis af was, uit pure naastenliefde en zorg dat alles volgens 't Hollandsen begrip is. Mogelijk is 't in buitenlandsche kleine steden net zoo, maar bij ons is 't alleen maar allemachtig lastig, dat zelfs de grootste steden nog dorpen zijn, vooral op dat laatste gebied."
Greet keek in het eerst vreemd op van die magazijnen tot op de vijfde, zesde, zevende verdieping van een huis toe; maar kreeg er vrede mee, toen Donald haar vertelde dat er gewoekerd moest worden met eiken duim gronds. „En beklaag je daar niet over, 't geeft kleurigheid en variatie aan de gevels. En anders had jij niet je heerlijke reclamelichten, baby."
Want deze reclamelichten aan alle mogelijke huizen, vooral aan alle mogelijke straat- en boulevardhoeken verschaften Greet een kinderlijk genot. Ademloos wachtte zij af hoe elke letter zich aanstak in geel, in rood, in blauw, groen, violet. Soms ging het bliksemsnel ineens, na een poos leeg van licht te zijn gebleven. „O Donald, 't wordt blauw, 't wordt paars, kijk dan toch! Chocolat Meunier, mooi hè?"
„Prachtig, m'n driejarige."
„Nou maar, jij hebt ook alles en alles in de wereld gezien, maar ik sta voor alles kersversch. Jij vindt niks mooi meer, jij bent alles gewend."
„Ik vind jou mooi, aan zoo iets als jij ben ik niet gewend." Zij keek hem vol liefde aan, en zij waren gelukkig. Hij nam haar kleine hand in de zijne, nu geen werkhand meer als vroeger thuis, maar zacht en wit; deed zijn vinger kruipen in de opening van haar handschoen.
Zijn blik zocht steeds gretig de mooie vrouwen; die alléén, uit de menigte op de boulevards, werden nagestaard uit bewondering



343
voor het schoone, waarmee het Fransche volk zoo gul is. De mooie vrouwen met hun donkere prachtkijkers, dikwijls vol list en geraffineerde passie. En toch voelde hij dat hij ze kon laten gaan voor het oogenblik; wat hij later zou doen, wist hij niet, maar nu bleek Greet hem genoeg. Haar onschuld, haar zuiverheid waren hem dierbaar; 't was hem als reisde hij met een lief kind, dat zich in alle opzichten willig aan hem onderwierp. Hij was een jaar of anderhalf jonger, maar hij voelde zich twintig jaar ouder. O, kostelijk was ze, en met den dag ging ze er liever uitzien. Hier keken ook nog mannen naar haar puur blond kopje.
Wat Greet echter het meest aantrok van heel Parijs, was de rivier, de Seine, met haar reeksen breede bruggen. Was het mooi weer en blauwde de lucht het water, dan kon zij minuten lang staren naar de heerhjke vergezichten aan beide kanten; zoo scherp klein afgeteekende huizen en spitse kerktorens, of zich doezelend verliezend in een gulden, zilverigen of lila nevel; al naar de zon aan effen hemel klaarde of schalks door de witte of grijze wolken speelde. Dan op het water, tusschen de groene oevers, de groote en kleurige handelsstoom- en sleepbooten met heele huishoudingen op dek, de wasch werd gedaan, kinderen speelden met den hond, men zag kolen en aardappelen liggen in een afgeschoten ruimte; en de vervoerbooten vol passagiers, die dienst deden op Parijs en omstreken. Maar enkele bruggen hadden viaducten, zooals le Pont de Passy, waar de métropolitaintreinen elkaar voorbijvlogen, 's avonds als vurige meteoren, boven de tooverachtig rood en geel verlichte brug. En waar geen viaduct kroonde, krioelde onbeschut op de altijd licht deinende vloeren de menschenmenigte; uit de verte gezien, zwerm poppetjes, als gevaarloos doorsneden door autobussen, trams, auto's en rijtuigen,' die sierlijk licht voort schenen te schuiven als kinderspeelgoed. En onder de hooge of lage ronde bogen, de Pont de 1'Alma het laagst, klotste onstuimig, of kabbelde droomend de breede rivier voort, waarover zich bogen de reeds ontluikende lentetakken der oeverboomen, soms de zwellende knoppen doopend in het gastvrij nat. De trotsche machtige breede Pont Alexandre III met zijn keur van bronzen beelden en rijkbevallige lantarens aan beide kanten, zijn vier hooge kolommen met vergulde pegasussen aan de uiteinden, was Greets bijzondere charme, en werd door haar de gouden brug genoemd.
En steeds die reuzenruimte, dat hchte, opene, ijle, héél zonnige, dat opwekkende, vreugdedronken makende, als het maar even mooi weer was, die champagneprikkeling in de atmosfeer, die zelfs druilig weer niet ontnemen kon; die gulden vrijheid, die neertintelde op



344
iedereen uit de blijde wijde rijke welvende luchten, die Parijs zijn eigen atmosfeer geven boven de hooge huizen; die late middagluchten; hun lachend met rozenwolkjes overdonsde blauw boven de
Tuilerieëntuinën Donald, dat is 't paradijs," zei Greet dan.
Greet, opstarend naar die majesteitelijke luchten, zag de wolken als in gejuich voorbijzeilen, zij voelde ze goed voor iedereen; ze hadden de menschen lief, ze gunden iedereen geluk, ze knepen een oogje dicht voor wat er veroordeeld werd in de provinciesteden om dit en om dat, uit kleinzieligheid, met er boven een lucht vol venijn. De luchten van Parijs lachten, ze lachten de phariseeërs uit, deden de strengen vriendelijk opblikken, schonken den troosteloozen moed. „Geniet, geniet!" riepen zij. „Drinkt in de schoonheden van ons blauw opaal en lila, van de met hartstochtelijk oranje doorvlamde rooderozene en gele vuurzeeën, die zich bezadigen in violette wolkbanken, van onze goddelijke zonsondergangen; dringt, als wij grijs zijn in de geheimenissen onzer goedige nevelsluiers, waarin wij tijdelijk onze schittering verhullen, en wees vervuld van het vreugdevolle weten dat onze pracht toch altijd voor u daar is; en ziet hoe vertrouwensvol, hoe intiem en na, alles dan lijkt in de schemering, als het waaiend goud der lantarenvlammetjes opbloeit als wonderbloesems, en de paartjes dichter aaneengesloten in liefde, zich heen en weerspoeden. Drinkt in de schoonheid van de reuzenstad, de onze; van haar fiere paleizen en kerken, haar parken en pleinen en tuinen, haar musea met de kunst van werelden en eeuwen. Drinkt in tot bedwelmens toe en oververzadiging, maar geen oververzadiging is mogehjk, want Parijs is oud, maar heeft in haar aanschijn de eeuwige jeugd, en de jeugd is durend bekoorlijk. En de jeugd van Parijs verjongt zich steeds, ontluikt en ontknopt en groeit en bloeit al maar weer, al opnieuw. Parijs is de zon, en wordt de zon ooit oud? Festijn ook vindt de armste er, zoo zijn ellende hem vatbaar laat voor iets anders dan zijn ellende, want zijn oogen biedt het de weelde der stralende kleuren, zijn ooren de jolijt der schallende vroohjkheid. En uit dat wordt de kunst geboren. Op de wereld zijn steden o, veel, maar één Parijs is er, de parel." Zoo hoorde arme onwetende Greet het lied van Parijs haar doorzingen, na al wat zij gezien had: de pracht van het grijze Louvre met zijn kunstschatten en de antieke kunstweelde zijner grijze gebeeldhouwde cours; la Place du Caroussel, met het Gambetta standbeeld voor het Square, liefehjk van bloembedden in gazons; de Are de Triomphe du Caroussel; le jardin des Tuileries; de Are de 1'ritoile; de Champs Elysées, de Avenue du Bois de Boulogne, de stralende Place de la Concorde, dat schitterblanke hart van Parijs, reuzenopaal tegen het saffier der Seine, ontroerend van nobel wereldstadsschoon, met haar bronzen watergoden-en-dolfijnen fonteinen, die hun juwee



345
len pluimen op en neer spuiten, flankeerend haar slanke Obélisque; hèar woelig verkeer, haar verre grens van de statig-eerwaardige grijze gebouwen, ministerie van Marine en oud-Hötel de Crillon-Coislin, haar viervoudig vergezicht, haar oostgrens van witte Tuilerien tuinmuur, hoog boven overgroend door 't geboomte der sierlijk aangelegde gronden.
Greet sidderde ervan.
„Donald, ik voel dat ik hier nóóit vandaan zal kunnen. Waarom ben ik hier niet geboren ? Waarom heb ik al dien tijd geleefd en toch niet geleefd?"
„Dat hebben er al zooveel gevraagd, kleine Greet. Je wordt bepaald dichterlijk, je verbaast me."
„Ik weet niet wat ik word of ben, ik voel maaqdat ik hier hóór, omdat hier 't geluk is."
„Natuurlijk, 't geluk is er ook, omdat ik hier bij je ben. In Watergraafsmeer zou je met Donald ook gelukkig zijn." Er was eenige gekrenktheid in zijn toon. Greet drukte haasjtig zijn arm. ; „Hè, lieverd, word nou niet boos. Je bent mijn eigen schat, maar
(? 1 mC ZC*f Z°° verwend door me in al dat mooie te brengen. Ik kan overal gelukkig zijn met jou, al was 't in een steeg ; maar ik bedoel zelfs al heb je 't hier schraal, al kun je nergens heen, naar geen komedies en concerten, dan heb je nog genot door al die pracht om je heen, dat mooie, dat ruime."
„Als je je maag maar vol hebt, baby, dat is altijd een heel voorname factor."
Zij schudde het hoofd : „Zelfs al heb je maar een paar stuiversbroodjes daags, en eet je ze op een bank, en verder kijk je naar t mooie."
„Laat ons dan nu maar gaan dineeren niet op een bank en met iets meer dan een stuiversbroodje. Maar je ziet wel, jij mal jongetje, dat je toch ongelijk had, bij je aankomst
„O ja ja. Ben je dan weer goed öp me, Donald ? Wees maar weer goed op me.... tóé...."
Hij lachte, zijn oogen plots teeder van heel veel liefde. En hij kuste haar snel, midden op straat. „Snoes, daar. Dat kan je lekker in Parijs doen. Zè kennen ons toch niet."
„Maar al kenden ze ons, zou ik er nog maling aan hebben." wenrstreefde Greet moedig.
„Hè, kijk 's wat 'n paar mooie chique vrouwen." Begeerig gingen zijn blikken over de slanke tengere Parisiennes.
„Ja, dat zijn ze, mooi en sjiek, maar de gezichten zijn zoo gekalkt en de lippen zoo geverfd. Vind je dat nou mooi, Donald?"
„Ja, och, 't hoort bij ze. Iedereen heeft niet een natuurlijk mooi teint als jij. Jij hebt geen poeier moodig."



346
„Donald, zal je altijd zóó van me houën, als je nou doet?" „Altijd. Geen meisje is me ooit goed genoeg geweest om 'r te vragen mijn vrouw te worden, en ik heb jóü gevraagd." Greets hart zwol van trots.
„Greet, als ik eens afweek van 't pad der deugd, zou jij me wel vergeven, hè?"
„Hoe meen je, Donald?"
„Als ik 's keek naar 'n andere vrouw, met 'r sprak.
„O verbeeld je, je hoeft toch niet altijd met je eigen vrouw te praten, naar je eigen vrouw te kijken. Dat is niet afwijken van 't pad der deugd." ,
„Maar gesteld dat ik eens heel ondeugend was, voor n poosje maar, om me te amuseeren, zou je me dan vergeven ?"
„Ik.... ik zou niks te vergeven hebben, omdat ik al zooveel van je gekregen heb, terwijl ik je niets terug kan geven dan mn liefde. Alleen, en dat heb ik je dadehjk gezegd, Donald, als ik zag dat ik je verveelde, zou ik van je weggaan."
„Maar dat mag je niet, kind, je bent mijn vrouw. De wet zegt " .
„O, wat kan me de wet schelen, de wet is mijn hart. Als je van iemand houdt en je bent 'em tot overlast, ga je weg."
„En zou je dan nooit meer terugkomen?"
„Nee, nóóit." ,
Zij zag hem zoo vastberaden aan, dat't hem groot plezier deed; die kleine niet te temmen weerbarstigheden vond hij heerhjk in haar.
„En als ik je nu terug liet halen?"
„Dan zou 'k dadehjk komen, omdat ik dan zou denken: hij houdt nog van me."
„Maar als ik 't nou deed zooals je lieve pa wou doen; tspijt me dat ik 't woord moet uitspreken, uit baasspelerij ?"
„Alles zou van jou nog beter zijn dan onverschilligheid, dat is heelemaal de dood. En vergelijk je zelf alsjebheft niet bij pa."
„Maar gesteld ik was onverschillig en we hadden n kind samen, zou je me dat dan laten ?"
„Nee, ik gelóóf 't niet nee néé, dat zou ik niet kunnen,
't 'zou 't eenige zijn dan wat ik nog van je zou hebben. En jij
zoudt er wel niet om geven, omdat 't van mij was als je van
een ander was gaan houën."
„O, dus je zoudt 't beschouwen als een souvenir aan je»huwelijk met mij ?" ,
„Als jij me niet liefhad." besloot zij met een snik, zou ik toch wat moeten hebben om lief te hebben. Ik heb lang zonder liefde en teerheid geleefd, alleen door de de Behrs kreeg ik er nu en dan een



347
schijntje van, maar nou ik door jou zoo echt weet wat 't is, kan ik er niet zonder."
„Och, m'n kleine schat, ik martel je, huil maar niet en vergeef Donny maar. Zeg; Donny, ik vergeef je. Je zegt nooit Donny, altijd dat harde Donald."
„Ja, gek, hè, ik kan zoo moeielijk wat anders zeggen, 't is zeker omdat ik zélf nooit vertroeteld ben. Hoe kom je toch aan zoo'n vreemde naam ? Donny dan maar "
,,'t Is 'n Schotsche of 'n Engelsche, m'n broer heeft 'n Engelsche. In de ouwe tijd waren we toch Schotten. Greet. Zekere Donald James Hemming, 'n reeder, is in 't midden van de achttiende eeuw naar Rotterdam gekomen, heeft zich daar neergelaten, 'n Hollandsche vrouw getrouwd, en zoo is er één tak van de familie Hollandsen geworden. M'n ouwe heer heeft 'n heele beschrijving van ons geslacht nagelaten. Daar stel je zeker geen belang in?"
„Gut nee, voor mijn part waren we vroeger Chineezen geweest. Als jij maar van me houdt, dat 's alles wat ik vraag, en als ik jou op den duur maar kan voldoen."
„Ik heb nog nooit gehoord van iemand die zoo ongevoelig is voor zijn voorouders. We hadden een massa dominees ook in de familie, ministers noemden ze zich."
„O hou je mónd, 'n geluk dat ze mijn niet gekend hebben, ze zouën dadelijk hebben gezegd: .zalig zijn de armen van geest.' En wat gek om zich ministers te noemen. O, is dat in Schotland 't woord voor dominee. En schoolmeesters ? hadden we die ?"
,,'n Paar professoren aan universiteiten."
„O, dacht ik 't niet, daar stamt dan zeker pa van af!" Greets gulle afschuw deed Donald in een schaterlach uitbarsten. Ze was al te vermakelijk, die Greet. „Nee, Greet, stel je gerust, hoe zou 'k jóü nou óóit ontrouw kunnen worden, in geen andere vrouw zou ik ooit zóó'n schik hebben."
HOOFDSTUK XXV.
Donald had na een week of zes genoeg van het hotelléven, hij verlangde naar een eigen huis, waar hij prettig zijn kennissen, die hij nog niet was gaan opzoeken, kon ontvangen. En ook Greet snakte naar een geregeld leven. Dus gingen zij ijverig aan het zoeken van appartementen, nieuwe, met modern comfort in huizen met liften, opdat het trappen loopen Greet niet te veel zou vermoeien. Greet zou dolgraag vlak aan het water gewoond hebben, doch zei



348
er maar niets van tot Donald, die wat hij voor moderns aan het water had gezien te peperduur vond, en met het dure ouderwetsche geen genoegen wilde nemen- Je hebt de Seine vlak bij, Passy ook, en ik wil electrisch licht, centrale verwarming en een badkamer. Als je de metrotrappen afgaat, heb je zoo 't water voor je, met de booten er op om je naar St. Cloud etc. en de stad te brengen, en de trams op de kade." Dus huurden zij, aan het begin van Passy in de fonkelnieuwe, nog half in aanbouw zijnde rue Chernovitz, een appartement op de vijfde verdieping in een geheel wit huis, met geruite spiegeldeuren in de marmeren vestibule, en geruite spiegeldeuren aan de extra gedistingeerde loge van een nukkige stuursche vrouwelijke conciërge, wie het te veel was dat zij iemand te woord stond. Dit, echter, beweerde Donald, was een kleinigheid, waar je maar over heen moest.
Het huis verrukte Greet, haar man vond het iets van een kasteel, met de smalle pluchig bessenrood-belooperde trappen, die allen torenachtig opspiraalden naar verdiepingen van één appartement met witte deuren, waaraan kantachtig verguld bewerkte kbnken. Hun kamers waren ruim, licht en zonnig, zagen hoog uit op huizen over keurig aangelegde kleine tuinen, en van een breed balcon terzijde, kon Greet waarhjk nog haar geliefde vriendin de Seine zien blinken in een vrij breed vlak. De keuken was het zonnigst en klaarst van alles, daar heerschte nu de volle dag, een verrukkelijk blank licht; en Greet,*die toch eigenlijk in een keuken thuis was als een visch in zijn element, het water, beloofde zich daar heerlijke uurtjes met fijne schoteltjes klaarmaken voor Donald. Maar daar kwam Donald met kracht tegen op. „Alsjeblieft, je bent nu mevrouw Hemming, mijn vrouw* je woont in een van de rijkste kwartieren van Parijs, en je hebt niet te koken, dat doet Katrien, je meid, en die doet alle inkoopen en bezorgt alles. Je kunt handwerken, lezen, wandelen met mij of alleen, als ik les neem, en dan studeer je alsjeblieft je Fransch. Ik zal je vooreerst zelf leeren, maar als je genoeg van mij weet, bezorg ik je een juffrouw, die geregeld komt, want meisjehef anders ben je hier waarachtig diep ongelukkig. Een andere taal dan Hollandsen ken je niet 't is zoo verduiveld lastig, hè?"
Greet, kleurde, zich schamend. „Nee " zei ze dof. En ze
voelde het verdrietig-scherp hoeveel haar nog scheidde van hem, die vier vijf talen vloeiend sprak en zooveel wist. Hij had haar vriendelijk aangekeken, maar met overwicht in zijn blik, dat ook in zijn toon niet ontbrak.
„Ik zal héüsch mijn best doen, Donald, ik zal dag en nacht studeeren. Al deed ik 't maar voor jou, voor mijn eigen jongen."
„Kijk maar niet zoo benauwd, hondje. We moeten geduld heb-



349
Je°' Je ^ent niet vlu9 i° 't leeren, maar dat kun jij niet helpen, he? En Fransch is zoo ontzettend moeilijk, voor knapper lui dan jij, hoor, al denken n heeleboel van niet, omdat ze Fransch van alle talen 't eerst op school leeren. O Fransch, je schoenlapper in den Haag spreekt óók Fransch, maar hóé hè ? Ik lach me nog dood om wat Tonijn me vertelde; hij moest voor zijn examen grammairebeuzelarijen leeren. waarvan de Franschen in zijn pension, gestudeerde lui, nota bene, nooit hadden gehoord toen hij er tegen hen op pochte; hij had zich gek geblokt op de fabels van laFontaineof zoo iets. en toen hij hier aan de Gare du Nord aankwam, stond hij tegenover zoo'n gauw sprekende kruier met zijn mond vol tanden maar geen woord Fransch. Die kruier vroeg natuurlijk niet naar 'n tabel ^van la Fontaine en naar de Subjonctif Présent. Hij heeft van geen van drieën ooit gehoord, hij spreekt alleen zijn móérs taal, en dót deed Tonijn óók, 't was maar ongelukkig dat 't van Tonijn Hollandsch was. En zoo is 't 'em in winkels ook gegaan. Hij wou hier n jas hebben, en wist niet hoe armsgaten te noemen. Maar tóch hield ie vol dat die la-Fontaine-leerderij je ware was. Wel mag 't em bekomen."
„Vroeger dacht ik altijd: wat is die Tonijn toch knap." , .Jawel, hij wéét ook wel wat; tamelijk veel zelfs, maar *t is n verkéérde knapheid. Hij is met zijn leeren van achteren naar voren begonnen, in plaats van van voren naar achteren. Die examen-leerprogramma-vlieger ging bij hem alvast niet op. Chercher la petite béte, le poil de 1'oeuf van de theorie en voor geen duit praktijk. De puntjes wek maar niet de groote lijnen. Laat Tonijn nou s eerst vloeiend Fransch spréken, en dan kan hij gaan denken over de ouwe schrijvers, over La Fontaine. Ze verdiepen zich in't verleden, die goede lui, zonder 't tegenwoordige te kennen. We léven 4iiet in de zeventiende eeuw, wel in 't begin twintigste, maar zelfs m de zeventiende zeien de Franschen geen fabels van La Fontaine op, als ze bij den bakker om 'n broodje kwamen, of bij den melkboer om n half pond boter."
„Had jij daar met pa niet 's zoo'n vreeselijke ruzie over. 't was dien Vrijdagavond in Mei, ik stond met Piet vaten te wasschen, we hadden t keukenraam opgeschoven, 't was zoo warm, en we konden net al die ij's |ën a's van pa hooren. Piet zei nog, wat legt uw pa weer n eieren.,'
„Die Piet.... pfff.... O nee.... wacht's, wat was dat ook weer? waarover vlogen we mekaar in de haren ? Ik weet 't niet meer... O ja, tóch.... 't was over die knappe sijs. Jan Buffers, die kennis van Theodoor. hij was met glans door z'n A, en ging voor z'n B naar Groningen. Ik zei dat de vent naar de Sorbonne moest en je pa zwoer bij Groningen. Enfin, mogen de wijzen der aarde uit-



350
maken wie gelijk heeft, zorg jij nu maar dat je, als we eens samen in den Haag zijn, Jan Tonijn beschaamt met jouw vloeiend Fransch."
„Jakkes, ik verlang niet naar den Haag terug, en jij Don ?"
„Nou, ik nou ook niet precies, maar we moeten ons toch 's laten kijken, Diana moet uit 'r vel springen als ze nog vel hééft, en je paa moet zich een aap schrikken. Pak nou maar gauw je boeken uit, zitten die nog in de koffer? Moet 't mannetje er weer bijkomen, om 't vrouwtje te helpen?"
Hij ging met haar mee naar het rommelkamertje, waar de koffers half uitgepakt stonden. De boeken lagen op den bodem van dien van Greet. Daar vond Donald ook haar ouden bijbel. „Wat is da£ voor iets voorwereldlijks ? maar Greet, ik wist niet dat ik zóó'n vrome vrouw had."
„Och, ik hecht er an, omdat 't me herinnert an m'n jeugd en an dominee en meneer de Behr en Phie zei: je moet 'em meenemen, er staan toch mooie dingen in."
„Zei Phie dat....? Dat 's heel aardig van Phie. Ik voor mij wou wel in 'n land leven waar de menschen nooit van 'n bijbel gehoord hadden en nooit van één godsdienst. Dan konden ze ten minste niet schimpen op die van 'n ander of op géén van 'n ander. Bij m'n pantoffels, wat 'n verrukkelijke zielen zouën dat zijn, zoo gezond."
„Heidenen dan, meen je...."
„Nee, ook nog niet precies, want die aanbidden nog afgoden, en als je dan niet devotelijk teer den neus of den grooten teen van zoo'n steenen meneer zoent, krijg je van die lui natuurlijk óók weer op je baadje. Nee, ze moesten nooit van iets dat naar godsdienst zwéémt gehoord hebben. Ik weet niet waar je zulke lui vind, ergens
achter Vuurland misschien ik geloof dat je ten slotte bij de
dieren moet te land komen. Zoo'n fatsoenlijke leeuw, 'n redelijke ijsbeer, 'n loyale tijger, 'n logisch denkend van aardappelschillenhé-
vend varken dat zijn je echte patente jongens om 'n voorbeeld
aan te nemen. Die hebben 'n oprecht gemoed, 'n zuivere geest 1"
„Kóm jij," 'zei Greet, trok hem aan zijn oor, en zij stoeiden samen. ,
„Wacht," zei Greet, „ik zal 'em weer netjes opbergen, mn bijbel, anders maak jij 'em nog kapot."
„Ja, daar doe je wel aan."
„Weet jij er nou niks meer van, Don ?'
„Kindlief, 't Ouwe Testament heeft me 'n eeuwige indruk gelaten van linzensoep en Esau, 'n harige jongenheer." „En 't nieuwe....?"
„Daar herinner ik me sterk van Maria Magdalena, met mógelijke gouden haren en ten hemel geslagen oogen. Daar bad ik altijd



351
zoo graag mee kennis gemaakt. Zoo'n interessant meisje. Tammer
dat ze zoo huilt op schilderijen."
„Hè, meneer de Behr sprak er heel anders over"
„Dat kan meneer de Behr doen. hij is 'n heilig mensch, en ik
ben batan in persoon. Ik ben de Satan uit Faust. En hier heb jij een
zoen voor de groote verwonderde oogen, die je opzet, en nou gaan
we rransch leeren, mevrouw."
Wat was dat een gelukkig jaar voor Greet. Donald bleek noa verliefd genoeg om geheel in haar op te gaan ; en haar sierlijk Hollandsen gemeubeld woninkje, hoog in de lucht, was haar paradijs. Karnen, de Vlaamsche meid, de schutsengel daarvan. Want zij wreef boende en poetste met Hollandsche zindelijkheid en Vlaamschen ijver' Greet had zelfs in t eerst haar Vlaamsch niet verstaan, hetgeen zij nog altijd boerschleelijk vond, maar langzamerhand wendde haar onwillig oor zich aan de klanken, en het „hewél" en „zulle" luiddè haar zelfs vertrouwelijk toe. Katrien was ook blij met al die stevige Holiandsche meubelen, waar zij haar nijvere knuisten op kon beproeven, en Donald wist zeker dat een Louis quinze of seize ameublement in drie maanden onder Katriens handjes „naar de maan" zou zijn geweest. Hij had uit een soort van snobisme tegenover ziin Fransche kennissen, en ook omdat hij 't mooi vond, meubelen uit hun vaderland laten komen. Enkele mooie echt antieke dingen, als vazen, kastjes en stoeltjes, een spinet. Het groen reps en eiken stond deftig in de eetkamer, en koperen luchters brandden s avonds van
Ta a h£t 9e2elli,gst licht neer' dat ooit «gens geschenen
had, dacht Greet. Het salon was grijsblauw en noten, de slaapkamer wijnrood met repsen gordijnen ook. en groote spiegelkasten. Meneer had zijn cabinet de toilette ; en een naar behooren ingerichte badkamer verrukte mevrouws hart zoo, dat het Donalds ergernis opwekte. „Ga dan toch in vredesnaam niet elke vijf minuten naar dat bad kijken, daii begrijpt Katrien dat 't je vreemd is "
„Nou, maar dat is 't toch ook, we hadden thuis maar n paar tinnen kuipen en de meesten gingen altijd naar de badinrichting."
Het kwam Greet vreemd voor toen zij voor het eerst kennissen ontvingen, Franschen, een meneer en mevrouw Perraud. een architect en zijn vrouw ; hij een jolige man. met peper-en-zout kuif en vrij hooge kleur, die een leverkwaal had en bijzonder veel van lekker eten en drinken hield ; en zij een tengere fijnbleeke vrouw met diepe donkergrijze oogen, onberispelijk gepenseelde wenkbrauwen, als gebeeldhouwd neusje, en een massa prachtig kastanjebruin haar. Haar kleeding was wélgekozen chic, van een gedistingeerden eenvoud. Zii waren beide groote muziekliefhebbers en Donald had hen op een concert leeren kennen. Zij waren „enchantés" hem getrouwd te



352
vinden, en betreurden het zeer dat Greet nog zoo weinig Fransch kende, maar Donald deed dienst als tolk, en Greet voorzag hen van overvloed van lekkernijen bij de thee ; waarom de heer Perraud, die, onder den uitroep van „ah c'est du bon," de koekjes in zijn maag goochelde, haar een charmante petite femme noemde. Mevrouw Perraud greep telkens Greets hand en drukte die, en Greet, zoo ontvankelijk voor vriendelijkheid en teerheid, kleurde dan van blijdschap, haar bezoekster een engel vindend. Zij gingen bij deze menschen terug in hun keurig ruim appartement Boulevard Delessert, vlak in hun buurt, en werden er ook allerliefst ontvangen. De Perrauds gaven Donald, die met hen, over zijn muziekstudiën sprak, raad. Meneer Perraud speelde viool, mevrouw piano, en Greet vond dit heel prettig voor Donald.
Zij zagen andere menschen van zijn kennis, artisten, musici die Donald ook raad gaven. Greet, onder zijn leiding en met haar juffrouw, ijverig studeerend, begon wel zoo zoetjes aan wat Fransch te verstaan, maar dorst zich toch niet aan een gesprek wagen. Zij zat er maar bij, bewonderend de radheid van tong van al die menschen. Hoe was 't mogelijk dat ze mekaar verstonden als ze allemaal zoo gauw dooreen spraken, i
Donald nam les bij een pianist, leerling van Diémer, die al concerten gaf, en genoot eerste klasse zangonderwijs. Hij geloofde dat hij van den zang zijn beroep zou maken, pianisten waren er al zooveel, en tenoren waren schaars. Men had hem veel hoop gegeven; maar hij, die dacht dat hij al bijzonder ver in de kunst was, kon weer van voren af aan beginnen. „Ik moet uw stem nog póseeren," bemoedigde de leermeester, en Donald trok een vies gezicht, terwijl hij van zijn hoogmoedstrap aftuimelde, doch hij ging toch nu voor het eerst van zijn leven eens serieus studeeren. De lessen kostten hem heel duur, maar Greet was èen zuinige huisvrouw, zij gooide het niet over de balken, en hij bedacht dat hij, zonder Greet met eenige gekochte geliefden veel duurder zou geleefd hebben — en dan, aan je toekomstig métier moest je wat ten koste leggen. Voor hij Holland verliet, had hij zijn schulden afbetaald, en hoe prettig dit ook was, hij had het geld toch liever in zijn zak gehad.
In de maand Augustus ging hij met Greet veertien dagen naar Holland, om haar door de de Behrs, Lucie, Piet en ma Hemming te laten bewonderen.
En hij had het genoegen te bemerken dat men zich de oogen niet genoeg kon verzadigen aan Greets verschijning. Hulpeloosflegmatieke ma Hemming, die in duizendmaal pa-vrees Greet was komen bezoeken in haar hotel „De twee steden," kwam bepaald tot iets van enthousiasme, en zij uitte, in haar gewone verbouwe-



353
reerdheid, deze merkwaardige woorden: „Ik dank je wel, Donald, dat je zoo goed voor mijn dochter bent. Ik kan niet anders zeugen dan dat ze der met die kanten japon kéürig uitziet. Dat is wat anders, he Greetje, dan vroeger thuis?"
Lucie bleef eerst een poos stom voor het feit, dat deze chique dame met het blonde haar naar de allernieuwste mode gekapt, met een echte diamanten broche aan, Greer was, Greef, stel ie voor, maar toen zij tot de overtuiging kwam dat zij geen droom droomde, doch voor een heuzig feit stond, verheugde het haar toch, en kreeg zi, bepaald respect voor Greet. Ook Dirk maakte zijn opwachting bij Donald en Greet, en daar Donald hem vriendeli k maar uit de hoogte behandelde, werd hij bepaald onderdanig en lachachtig, zoodat Greet medelijden kreeg met hem. Tan Tonijn verscheen ook, maar weer zonder Julia. Julia, namelijk, was niet te bewegen geweest Greet in haar glorie te komen bewonderen, en daar zij anders tegenwoordig tamelijk- toeschietelijk en lief was voor Johan, en zij plan hadden het volgend jaar te trouwen, had Johan maar berust. Misschien was het ook beter dat Julia Donald niet zag. De arme Johan voelde zijn geluk nog niet zoo heel zeker, al hing het niet bepaald meer aan een draadje, als vroeger. Hij vertelde Greet, dat Mie, tante Mie Schip, de erftante, wier naam Juha. als Greet zich zeker wel herinnerde, nimmer had kunnen verdragen gestorven was. en hem vijf en twintig duizend gulden had nagelaten hem bevoorrechtend boven alle andere neven Tonijn. Hii .was altijd het beleefdst tegen haar geweest, niet om 't een of ander maar omdat zij een oud mensch was; als kleine jongen reeds had hij nooit gelachen omdat zij door haar neus sprak en zong: Jana Pienewiecï Jang Piertewied, Jang Smeeng is songdaat," in plaats ï?anJan £iedeWied' Jan Piedewied, Jan Smeer is soldaat... haar üjöied. „tin dat zijn nou wel kleinigheden, zulke dingen," besloot Johan, „maar tante Mie was eep fijnvoelend mensch en dat beviel v »m me'Jn dat hceft ze me willen (bewijzën." Donald knikte „^uike opofferingen van iemands vroege kindsheid hebben recht op waardeering hiernamaals, ik meen op lateren leeftijd "
„Nóü beaamde Greet, „ik feliciteer je der van harte mee. lonijn. Dus ik zal Juul niet zien....? Niet erg hartelijk van 'r."
1 omjn keek in het glas sherry, dat Donald hem had ingeschonken. „Juul heeft t nou erg druk met 'r school en ze staat ook bijna voor der examen. Ik ben nou gelukkig geslaagd voor middelbaar zooaIs lk ,ei geschreven heb. en nu hoop ik eindelijk, getrouwd, eens rustig te kunnen studeeren voor middelbaar B."
„Maar moet je daar dan niet voor naar Groningen?" vroeg Ftóns h?" iS tOCh 1 ho°9ste. ressort. Voor
Greet Hemming. 23



354
„Misschien 't laatste half jaar, om 't échte échte Fransch "
„Ja, en voor de uitspraak vooral, die is daar natuurlijk uitstekend."
„Ja " zei Jan Tonijn, „ik ben er 's zestien dagen in Parijs
voor geweest, maar wat dat betrof vond ik 't min
„Néé — Parijs.... wat is nou Parijs voor uitspraak.... Groningen is natuurhjk je ware."
„Ze vatten de dingen daar zoo luchtig op.... ze loopen over alles heen— hier zijn ze veel degehjker, veel dieper "
„Ja, en dat moet je voor uitspraak ook hebben, degelijkheid en diepte. Dat zeg ik altijd tegen Greet, hè wijf?" Greet keek haar man eens aan, maar Donald Zat daar met het gezicht van een begrafenisbidder. „God, je moet die Vlaamsche meid van ons Katrien Ommeganck, hooren Fransch spreken, die heeft 't wel niet in Groningen maar dan toch in Antwerpen geleerd. O, dat is zoo mooi, ook een en al degelijkheid en diepte. Je hart gaat er van open. Ja, de Belgen zijn srerA: wat de uitspraak betreft, heel sterk. Nog een glaasje sherry, kom? n Man die middelbaar A met glans gehaald heeft.... Als je voor de B commissie staat, presenteeren ze je niemendal, n Halfje.... tóé "
„Nou.... nee.... nou, dan n halfje, om op jullie gezondheid
te drinken. Maar wat doet ten slotte de uitspraak er toe,
als je de grammaire maar goed kent en de taal zelf. Wij zijn Hollanders, 't is al mooi van ons, dat we- hun taal leeren."
„Ja, dat is zéker n verdienste."
„Ze zullen 't de onze waarachtig niet doen."
„Nóü, niet zoo gaüw."
„Onze taal moest zich nou ook 's baan breken." „Nou, dat wil ze dan ook wel, hè?"
„ Wil ze dan ook wel, der moet propaganda voor worden gemaakt."
„Volkomen met je eens, maar dat gebeurt dan ook al in België; daar hebben ze 't al n heel eind ver gebracht, de Vlaminganten. Nee, als dat zoo voortgaat, n uitstekend zaakje. Heel Parijs wordt nog's verdietscht, zoodat geen Parijzenaar meer weet wat ie eigenlijk
vroeger voor taal sprak eerst komen de noordelijke steden aan
de beurt, dan kruipt 't zoo tot aan Nice toe naar Italië. — Laten we daar 's op drinken, op 'n Europeesche verhollandsching."
„Jawel, die man van jou, Greet, maakt van alles n lolletje. Als iedereen zoo met de zaken omsprong 't is n gekke, hoor."
„Ja, god, ik ben 'n satan, hè Greet? Ze heeft n satansch leven bij me, nietwaar prul? Wat zeg je van 'r mooie haar, hè, Hollandsen haar, maar 't komt onder n Parijsche leiding pas goed te voorschijn. En schildpadden kammen heeft ze der van der man in."
„Hij is n schat " bekende Greet openhartig, „alleen, hij maakt



355
van alles pretjes. Hij houdt mijn soms zoo voor de gek, Tonijn, dat ik er 'n half uur later pas achter kom. En dan trek ik 'em an zijn ooren voor straf."
„Laat Julia toch hier komen, om les te nemen in 't huwelijksgeluk. Er zal toch wel 'n tien minuten voor ons overschieten, 't Is zoo gek anders, net of ze jaloersch is op Greet," zei Donald weer ernstig.
„Ik zal 't Juul zeggen." Tonijn werd onwillekeurig rood, stond op.
„Met Diana en Christientje is 't 'n andere zaak, die hebben Greet vroeger zoo gemeen gesard, dat ze waar ik ben, geen voet, over den drempel zetten. En onze vriend Theodorus maakt 't goed in de Oost, hè? We hebben één brief gehad."
„Ja, hij heeft 't er best."
„Daar zal hij de blauwe oogen misschien wel vergeten."
„Blauwe oogen, o ja— Nee, dat weet ik zoo net niet, als zoo iets je in 't merg zit.... als je 't beet hebt, heb je 't beet, en hij had 't echt beet. Daarvoor is ie natuurlijk gegaan. Nou, Greet, Donald tot ziens.... ik kom toch 's met Juul."
En onderweg bedacht Tonijn dat Donald toch gelijk had, het maakte Juul bespottelijk dat zij niet kwam. Als ze al ooit, hier kneep Johans hart zich smartelijk toe, iets gevoeld had voor Donald, moest ze zich eigenlijk nou juist gaan vertoonen.
Lucie kwam dien middag na Johan Tonijn. Zij bleef bij Greet en Donald eten en zou dan mee naar Scheveningen gaan.,
Van Juha's en Lucie's plannen om het ouderlijk huis te verlaten was niets gekomen nog. Lucie had het in elk geval nu niet willen doen voor ma, en Juha uit spaarzaamheid. Met haar trouwen was zij toch van pa verlost. Diana was en bleef sukkelend; zij werkte wel, maar op een ander kantoor en verdiende minder. Doch daar zij toch de rente van tante Caroliens kapitaal genoot, kwam dit er zoo nauw niet op aan. Maar met haar gezondheid, vertelde Lucie, was 't akelig gesteld. Aanhoudend kwam de dokter, of ging zij naar hem toe. 't Was 'n nieuwe, want ouwe dokter Robberts had haar vertrouwen niet meer. Maar 't hielp allemaal niets, 't Was misschien wel 'n zenuwtering, dacht Lucie, wde dokter zegt 't niet dus we kunnen der niet achter komen."
„Hij weet 't misschien zelf niet," bedacht Greet.
„Is die dokter 'n getrouwd man?" vroeg Donald.
„Ja, o gunst ja, hij heeft zelfs 'n stuk of vijf kinderen."
„Nou, gelukkig voor hem dan, want als hij weduwnaar of vrijgezel was met zóó'n aanbidster, had ik hem beklaagd."
„Hè, Donald, wat ben je toch wreed," vond Greet.
„Hoor 's, ik ben voor héél wat te vinden, maar niet voor Diana Hemming. Daar heb ik genoeg van."



356
„God, 'n vrouw " begon Greet.... aarzelde en zweeg, verlegen voor Lucie, doch haar man wond er geen doekjes om.
„Ja, 'n vrouw, n vróuw.... ik begrijp heel goed dat 'n vrouw verliefd kan zijn en al die dingen meer, maar daar heb ik 't niet over. Diana heeft n min karakter. Of was ze soms, vóór ze mij kende, lief voor jou?"
„Nee..., dat nou juist niet...."
„Nóü dan...."
„Maar We moeten vergeven."
„Ja, lief heihgje, doe jij dat dan maar, maar ik ben zoo vroom niet."
„Och 't is toch 'n stumper," betuigde Lucie, „je mag nou blij zijn als je zoo n aard niet hebt, maar zit 'r nou 's mee opgescheept. Diana's léven is toch weg, ze is gebroken, geknakt. Wat hééft ze nou?"
„Ze heeft 'r verdiende loon. En jij hebt 't akeliger dan zij, want jij hebt nog dat booze humeur te verdragen," bekrachtigde Donald met mannelijke gestrengheid. „Is er voor jou niets in 't vooruitzicht? Geen vrijer?"
„O nee, stel je voor, en der komen, nou Theo weg is, bijna geen jongelui meer over den vloer. De vrienden van Dirk achttien, negentien.... zulk jong grut.... en Dirk gaat misschien ook naar Indië later, hij heeft er wel zin in. Nee, maar Theo schreef me wel, als hij daar van iets voordeeligs hoort, dat ik dan ook naar Indië moest komen.... als ik 't nou zóó kan krijgen, dat ik vrije overtocht heb, wil ik wel, dat heb ik met ma al besproken. Ze begrijpt ook wel dat 't 'et beste voor me zou zijn.... 't is toch' geen toekomst bepaald zoo, hier. Heb jullie Piet in 'r getrouwden staat al hier gehad?"
„Nee, ik heb 'r wel geschreven, maar 't is zoo ver van Loosduinen naar hier, ten minste voor Piet, of misschien durfde ze niet. Ik zal eerst maar 's naar haar toe gaan, en 'r mijn cadeautje brengen, 'n tafelkleed heb ik nog voor der."
„God Greet, ik vind 't ijselijk hef van jullie, al die dingen die je voor mij heb meegebracht. Je hebt maar gelijk dat je ma niks geeft, want ze zou toch niks durven aannemen voor pa. En ik kan zeggen dat ik ze van mijn geld heb gekocht, maar ma?"
„Dat mensch is ook louter voor haar geluk geboren," vond Donald. „Je pa moest eigenlijk slavenhandelaar geweest zijn, dat is zijn echte roeping."
„En Christientje heeft 't tegenwoordig bar bij 'em. O, je moest 'r nóü zien, .Greet, ze is heelemaal tam geworden. En ze wou nou wel dat jij er nog was, dat begrijp je. Piet weg, jij weg."
„Och," beklaagde Greet. „Ze was toch al zoo dun, nou zal er heelemaal niks van over blijven."
„Hè," maakte Donald zich kwaad, „beklaag toch dat kataas niet,



357
ten minste heeft je vlucht nog iets goeds uitgewerkt thuis. Hij is natuurlijk nog altijd woedend daarover. Maar waarover is ie nier woedend, dat phenomeen?"
„Ja," berustte Lucie, ,,'t zit nou eenmaal in pa's aard. Hij is zoo geboren. We moeten alle menschen maar nemen als ze zijn. Heerlijk eten, hè, in zoo'n hotel, en prettig dat we hier met ons' drieën in jullie zitkamer zijn. Ik vind 't zoo eng, zoo'n table d'höte."
„Ja, in den regel eten we niet hier, maar je kunt hier veel vrijer praten, je wordt niet zoo bekeken."
„Prachtig hotel wel hier, hoe heb jullie 't nou in Parijs?"
Greet legde alles uit en beschreef Katrien, de straten, de Seine, maar vooral de Seine en de Place de la Concorde.
„Gunst," zei Lucie.
„Je moet maar 's komen kijken, Luus. Jij mag wel van Donald, hè vent?"
„O ja, zeker, natuurlijk."
„Och," ontweek Lucie verlegen, ,,'t is zoo'n reis, en jullie hebt chique kennissen en zooveel toilet heb ik niet, en de reis kost nogal geld, en dan heb je der thuis maar weer spektakel over, en 't komt dan maar weer allemaal ten slotte op ma neer. Vroeger dacht ik nooit over ma zoo na. maar ik was eens bij mevrouw de Behr, toen die alleen thuis was, en toen hebben we der lang en breed over gesproken, en och, toen vond ik 't toch zoo zielig voor ma om met
pa en Diana en Christientje opgescheept te zitten en daarom
heb ik me ook al weer geschikt in alles. En verbeeld je, ik ben 'n paar keer bij Piet in Loosduinen geweest. Ze huilde bijna van blijdschap toen ze me zag, want ze denkt nog altijd aan jou, Greet."
„Och, zoo n dot," vond Greet.
„Nee Greet, ik kan er maar niet over uit hoe alles ten beste voor je geschikt is."
„Ja, na zoo'p gemeen leven als ze ook bij jullie had," viel Donald weer uit, „is dit wel vorstelijk."
Lucie sloeg de oogèn neer in wroeging. „Nou, nou," suste Greet.
De familie de Behr jubelde over Greets geluk, er was'natuurlijk een berengebrul-ovatie van belang, en Donald vond het heerlijk meneer de Behr een beetje beschaamd te maken.
„Hè meneer de Behr, wat zeg je der nou wel van, hè? Uitgekomen je profetie? We zouden toch diep rampzalig worden. Ik geloof dat u destijds je naam hulde hebt bewezen."
„Ik was 'n echte brombeer, wat? Ja hmm "
„Nou en of. Maar ik vergeef 't je, 't was je vaderlijke bezorgdheid."
„M'n beste meneer Hemming, ik wensch maar niets liever dan dat julhe geluk duurzaam zal blijken, en ik kan Greetje niet genoeg



358
aankijken, 't Is 'n heel ander schepseltje, dan vroeger dat gedrukte arme slovende kind. Ze is flink nu, onbevreesd, ze heeft de vereischte eigenwaarde. Wat 'n kerel toch, die vader, in plaats dat ie blij is z'n dochter zoo goed bezorgd te zien, mag ze niet thuis komen, en komt hij niet bij haar...."
„Thuis komen? Dat woord kunt u alleen uitspreken met betrekking tot mijn huis in Parijs."
„En haar eenig Hollandsch thuis, meneer Hemming is hier..."
„Meneer de Behr, uw vriendelijke bhk wordt waarachtig weer verdoft door iets dreigends. Twijfelt u nog? Geef me de hand, en komt u met uw vrouw en uw heele familie maar eens dineeren in ons hotel, of waar u wilt."
„De hemel beware me, om u te komen overvallen met zoo'n regiment. Vraagt u Phie en een van de jongens, en de rest verschijnt dan wel bij 't dessert."
„Nee, nee nee.... allemaal, allemaal."
„Heerlijk hè, voor Greetje ?" zei mevrouw de Behr, na afloop van het kleine feest tot haar man, op weg naar huis, met Phie, Schraube, de jongens in vroohjken drom op eenigen afstand achter hen.
Meneer de Behr keek even om, zijn vrouw sterk aan, en antwoordde: „Jetjelief, we zijn er nog niet. De jaren zullen het antwoord brengen."
„En de jaren zullen jou een pessimist noemen." „Ik wensch niets liever."
Schoorvoetend, met hangend. hoofd, trad Julia aan den arm van Johan Tonijn in Greets hotelzitkamer. Zij had ingezien dat wat Johan met klem betoogde, waar was; zij zoü zich bespottelijk aanstellen als zij weigerde Greet te bezoeken en Donald zou dan nog triomfeeren. En ook een onweerstaanbare drang tot weten, tot willen zien en hooren met eigen oogen en ooren hoe Greet deed, sprak en was in haar huwelijksstaat, dwong Julia er toe, in spijt van Diana's hoongelach en de sarcasmen haars vaders.
Maar Greet, hoewel ziende het aarzelende in Julia's houding, het weifelende op haar trekken: „O Juul, hoe lief van je, hoe vreeselijk aardig, dat je toch gekomen bent." En Greet liep op Julia toe, sloeg haar armen om haar zusters hals, drukte Julia's onwillige gezicht tegen zich aan. Onwillig ook, omdat Julia's koudheid zich
schaamde tegenover Greets spontane warmte. „Greet je ziet
er goed uit." stamelde ze.
„Ja, nietwaar?" viel Donald in, „ze heeft 't nog zoo kwaad niet bij me, Juultje. Hoe gaat 't met je? zieltje, goed? Je ziet er een beetje onfiksch uit, wat betróVlten."
„Ik bén toch héél wél," Julia dubbelde fier haar kin, trok heur



359
mondje samen en haar hand terug uit den stevigen greep van Donald, wiens plagerige blikken op haar neerlachten. Dat .zieltje', die beschermende toon staken haar.
Hij was nog altijd even onuitstaanbaar, met van die dringende lichtjes in zijn oogen, vertelde zij zichzelf. Maar toen Donalds zelfde hand nadat die de hare omsloten had, Greets wang streelde en zijn stem koosde: „Mijn kleine wijf," kreeg Julia, niettegenstaande 's mans onuitstaanbaarheid, toch. weer door zich heen het schrikschokje van vroeger, wanneer hij Greet bevoorrechte boven Julia en haar zusters; en zoo mogelijk was dit schokje nu nog heviger. Hier stond hij, chic, rijzig, tintelend van levenslust en joligheid, een echte charmeur nog altijd, en hij hield met de geoorloofde familiariteit van een wettig bezitter omvat; Greet, de stumper uit de familie Hemming, de schoppen zeven thuis. Hij hoorde Greet toe, zij had hem heel en al naar lichaam en ziel, niemand had aanspraak op hem dan Greet. Zij alleen mocht hem kussen, met hem stoeien, zijn hand streelen, genieten van zijn lach; zijn gansche aandacht ongestraft in beslag nemen.
Hij was haar eigendom. Hoe vreesetijk toch. En zij, Julia had niets van hem. Zoo gruwehjk onrechtvaardig. Het voelde in haar aan of Greet haar moedwillig een kostbaar juweel had ontstolen, en haar nu uitlachte door er mede te pronken. Zij dacht eerst toch wel, onder weg. dat ze zich sterker, onverschilliger zou voelen. En zij deed haaf best te praten, te lachen, maar het ging haar zenuwachtig gejaagd af, niet van harte. Greet, in haar blijdschap, bemerkte het zoo niet, zij vond alleen Juul wat druk, wat opgewonden, doch Donald, de vrouwenkenner bij uitnemendheid, proefde wel het gekunstelde, het zich willen verbergen uit de schelle keeltonen van Juha's stemmetje, en, onbarmhartig, geeselde hij Julia fijntjes met zijn knoetjes van zetten en blikken vol beteekenis. Julia's oógen hadden tusschenbeide een hulpelooze uitdrukking van spaar me, spaar me toch, maar dit deed Donald des te meer genieten in zijn beschrijving der gelukkige toekomst die Julia tegemoet ging als mevrouw Johan Tonijn. En Johan Tonijn, het ditmaal geheel eens met Donald, zei: „Ja, Juul, we zullen 't wat knus hebben, meid." Julia had hem kunnen stompen. Zonder Donald was hij heel goed en kon hij spreken; met Donald moest hij zijn mond maar houden,
„Nou zie je," besloot Donald, „dat Greet jullie toch nog allemaal de loef heeft afgestoken. Ze is 't eerst getrouwd van allemaal. Maar we moeten nu toch eens klinken op jouw geluk, Juul," hij zag haar vast in de angstige oogen, waarvan de pupil het dringen der zijne ontweek.
„Hoor 's Greet, ik heb je waarlijk in je liefheid bewonderd,"



360
zei Donald, toen meneer en mevrouw Tonijn in spe vertrokken waren. „Zoo iets vergevensgezinds als jij, heb ik nooit gezien.
Dat lamme Juultje.... Nee, ik vind 'r niet mooi en lief Ze
heeft 'n Gideon Hemming aard. Tonijn is veel te goed voor haar."
„Nou nou, we moeten vergeven en vergeten."
„Zal je nou later voor mij ook zoo zijn, als ik, je weet wel, erg ondeugend word? Ik heb er vast plan op, hoor!"
„Kom, plaag, loop heen. Nee, hoor, jou vergeef ik nou's lekker niet. En morgen ga ik naar m'n Piet, dat rijmt."
„O, ja, ik heb nog een dichteres ook getrouwd."
Piet woonde in een hef klein huisje, even buiten Loosduinen, alwaar Dorus zich nuttig maakte als tuinman bij „groote loi," die groote loi zijnde enkele renteniers, een dokter, een gepensionneerd leeraar enz. Hij was niet thuis, maar Piet snikte het van vreugde uit in Greets armen. „Got, juffrouw Greet, u zoo in een rijtuig hierheen als groote dame, om mijn, u ouwe Piet, nog 's te komme zien. En nou weer dat pracht van 'n tafellaken. En dank u nog duizendmaal voor de briefe. En Dorus zeit, meid, as ik niet wist dat 't gek stond, zou 'k ze zoo in een lijstje late zette. Got juffrouw, u in Parijs, en bevalt u dat nou, zoo as getrouwde mevrouw. En spreke ze daar nou allemaal Fransch, juffrouw, tot de booie toe en de kleine kinderen? Wat moeiélijk hè, ik voor mijn zou der geen woord van verstaan."
„Maar Piet, 't is toch die menschen hun land, jij sprak als klein kind toch Hollandsen."
„Got ja, daar zegt u zoowat.... u pa most me hoore, zoo'n stomme eend as ik toch ben. Hij noemde me altijd koe, as u weet, en toe 'k dan van u vandaan, ik meen uit me diens ging, hadde u pa en ik net de vorige dag zoo'n vreeselijke ruzie gehad, en zei ik: Nou meneer, nou ken u gerust zijn, heur, de koe gaat heen. Nou neemp u maar 'n andere koe. Der zónder ken u tóch niet. Erf hij smeet me uit woede me cente na me gezicht, en draaide zen rug na me toe. Dorus zei, meid je ben gek, zei die, om met dat mierevel nog te gaan wafele, maar ik zei: wat most ie nog van Piet hebben, voor zen na-dessert. U ma huilde toe 'k wegging, en ze keek wel dertig maal zei: ,Och Piet, je was toch wel 'n stut en steun.' En dat gaf me en zóén. Had u dót ooit van u ma gedacht? Ik huilde der van. En ze zei: ,Och Piet, je was toch wel 't stut, en steun.' En dat gaf me zoo'n idee van 'n leiboom voor perzikke. U de perzikke dan en ik de leiboom. En o, nou wou 'k dat u maar *n koppie koffie bij me dronk.... dat zou me ijselijk vergulde. Ik zet lekkere sterke, net as thuis vroeger, weet u wel in de schoonmaak, mochte u en ik wel 's 'n koppie vooraf."



361
Greet bewilligde, en toen Piet haar zag drinken, viel ze met saamgevouwen handen achteruit, als iemand die eén wonder aanschouwt. „Dat u zoo sjiek ben in uw mooie linne kostuum, "t is niet om te ge-
loove En dat smerige Kerstientje, juffrouw Greet, heb 'k nog wel
's met me bloedeige hande 'n loerem om der kop gegeven, as ze oneerbiedig over u sprak toe u weg was, en zoo kreeg ze veel meer
respek voor u. Of meneer u man gelijk heb, dat ie er niet wil zien
en ze brandt neturelik nou van nieuwsgierigheid. En Antonnetje zou toch niet magge van u pa— en Kerstientje ook niet.... u pa, da's de beëedigde en beleedigde duvel. Hij doet net of u 'em kwaad heb gedaan door u huwelik. In plaats dat ie bhj is."
„En ben jij nou gelukkig Piet?"
„O mensch, juffrouw Greet, as 't zoo blijft, heb ik de hemel in Loosduinen. Dorus is nog zoo verkikkerd op me as vóór ons trouwe, eigenlijk nog veel verkikkerder, want hij zei: nou zie 'k pas goed wie je ben, wijf. Hij zeit: heb twintig jaar lang verkeering en je leer je vrouw der karakter niet kenne as acht dage getrouwd. Nou, ik ben ook goed voor 'em, en ik hou de boel bij mekoar, as u ziet."
„En watte we bhj waren met 't kedoo in geld dat u en meneer uit. Parijs stuurde, maar 't was veel te veul, juffrouw, en dat 't nog Hollandsen geld was. Dorus zei: héé, waar baal juffrouw Greet dat nou ineene vandaan?"
„Van 'n bank, Piet, we hebben 't gekocht. Anders had je der last mee gehad. Je heb gelijk dat je der stoelen voor hebt genomen."
Greet bleef zoo lang bij Piet praten, dat Donald haar kwam halen, en Dorus van 't werk kwam. Dorus grinnikte bedremmeld, minder spraakzaam, doch even welmeenend als zijn vrouw, en Piet het Donald het lieve propere huisje zien vol bloemen en planten, met een kleine kweekplaats van Dorus en een tuintje voor en achter. Dorus legde alles uit van zaden en bloemen en Greet vond hem wonderknap" en Donald stak brutaalweg zijn gehandschoenden wijsvinger in Piets bolle roode wang. „Piet en ik zijn ouwe vrienden, Dorus, je bent toch niet jaloersch? Je hebt een tafelkleed, bedenk dat." Piet schaterde.
„Nee nee, meneer, dat zal wel schikke, en 't is 'n wondermooi tepijt. We benne der wat vereerd mee, waar Piet?"
Greet reed aan de zijde van Donald weg met een reuzenbouquet op haar schoot, en Piet en Dorus wuifden haar na met zakdoek en pet.
„Hè, heerlijk, Piet is gelukkig," zuchtte Greet, „net zoo gelukkig als ik, Don. Ik ben bhj dat ik 'r gezien heb."
De veertien dagen vleugelden weg als één dag. Greet had nog nooit haar geboortestad en Scheveningen zoo goed gezien. Alle de



362
Behrs waren aan den trein, vergezeld van Schraube en Lucie, om het jonge paar te zien vertrekken. „Dag schattèkind." Sophie kuste haar veelmaal, „wie weet of Franz later niet uog een betrekking krijgt als viohst in 'n Parijsch orchest, dan zijn we heerlijk bij elkaar hè?"
„O, als dat 's waar was!" juichte Greet. „Dan had ik heelemaal niks meer te wenschen."
Veertien dagen brachtefi Greet en Donald nog te Saint Malo door voor de zeelucht, en met 1 September waren zij weer terug in de Rue Chernowiz, alwaar Katrien, die zoo lang naar België was geweest met kostgeld, hen vol vreugde beneden aan de deur wachtte.
De stugge conciërge scheen tijd gevonden te hebben zich te bedenken, en Donald en Greet niet meer te houden voor een paar wezens van mindere soort, die per gratie onder haar bijzonder toezicht daar mochten wonen, gelijk zij trouwens al haar andere locataires ook deed. Zij had iets van een glimlach voor Greet over, zei: „Madame,
monsieur madame s'est bien amusée dans son pays?" „Oh
oui, madame," antwoordde Greet, getroffen door dit blijk van genade. De conciërge zelf opende de deurtjes van den ascenseur, een glazen en een getrahed, en liet het echtpaar naar de vijfde stijgen. De ascenseur was zulk een nauw hokje, dat een dame met een grooten hoed, volgens Donald, alle ruimte in beslag nam. ,,'t Is gelukkig dat de mensch elastisch is," beweerde hij tot Greet, haar stijf vasthoudend. Op de vijfde aangekomen, zonden zij den ascenseur gauw naar beneden, want andere huurders wachtten. Katrien was maar, als zij Greet nadrukkelijk vertelde, „op haar béénen naar boven geklommen," en dit herinnerde Donald aan zijn bezoek destijds bij den Haagschen goudsmid en vraag naar het zilveren danseresje, om aan de vervolgingen Diana's te ontsnappen.
Greet was. blij haar vroolijke bovenwoning weer te zien'; het zijbalcon van het salon, met het vergezicht en de zilverige glimp Seine zoo frisch en vreugdevol aandoend; de lichte zonnige keuken, waarvan het eene breede raam, een glazen wand, uitzag op Passytuinen, keurig aangelegd. Bijna alle tuinen waren nog vol rozen, en de heerlijke geuren zweefden op door de open vensters, die donkergouden wespen en drukke bijen binnen lieten zoemen, tegen welke „gediertens", als Katrien ze noemde, deze goede meid een gestadigen krijg voerde. Trachtend de bijen onder een braadpan te vangen, werd zij door Greet eenige malen, met verwoed wanhopig gezicht, plat op den buik, op den keukenvloer aangetroffen, den braadpan hoog geheven, zonder één bij natuurlijk. Zij was uitgegleden, vertelde ze, „maar een volgenden keer zou 't raak zijn, dat zou madame wel zien."



363
„Hoe heerlijk hier weer te zijn," prevelde Greet, wanneer zij de Boulevard Delessert overging, en zich met een boek zette in den Trocadéro-tuin, als Donald 's morgens of 's middags naar zijn lessen was. En weer en steeds kwam over haar het zaligmakend besef dat hier vrijheid koningin heerschte. Zeker, zij had den Haag mooi en lief gevonden, poppig klein na dit, maar toch mooi en lief, doch zelfs de verrukkelijkste rijtoertjes, door het groene schoon van Boschjes en Bosch met Donald, werden vergald door herinneringen aan haar treurige jeugd; en het beeld van pa scheen telkens op te duiken achter eiken boom of struikengroep.
Zij had eens op zoo'n rijtoertje een jongen Smits gezien met een jongen ^ Koppers. Beiden hadden den hoed afgenomen, doch met iets spottends elkaar aangestooteh. Donald, die het zag, en reeds naar zijn hoed tastte, had onmiddellijk zijn hand laten zakken en was stokstijf blijven zitten. „Zulk vee, groet ik niet," zei hij. „Jij hebt toch niet goeiendag gezegd, Greet?" „Zoo half." En hij was kwaad geweest, omdat zij dit gedaan had. „Natuurlijk allemaal jaloezie van dat tuig, omdat jij 't nu beter hebt dan zij en in 't buitenland woont."
Greet ging ook dikwijls met mevrouw Perraud naar den Trocadérotuin, een enkelen keer ging zij dan op de trappen van den zijvleugel staan om goed door te kijken over de Pont d'Iéna en de blauwe Seine, onder de arcaden van haar vriend den Eiffeltoren tot aan de Ecole Militaire, het groote grijze gebouw met zijn middendak als een kleine dom. Dan zag zij het deel Champ de Mars tuin, dat de breedte van den Eiffeltoren besloeg, zich lang onder hem uitstrekken in tien grasvlakjes als groene langwerpige tapijtjes daar netjes gespreid op een vloer van witte schelpen, die begrensd werd door een dichte haag van uit de verte zeer klein lijkende half geschoren boompjes; rechts in de verte over dé huizen en boomen heen, hief zich de oude tentoonstellingsclou, het groote rad, als een reuzenwiel heel fijn gestraald, de waggonnetjes voor zijn passagiers als zooveel tanden. Greet was er nog nooit in geweest, Donald had haar verteld dat het een vulgair amusement was. Al wat hij had willen doen, was met haar naar den Eiffeltoren gaan, naar de hoogste verdieping, en vandaar uit had zij heel Parijs en omstreken als speelgoed zien liggen. Zij kende nu genoeg Fransch om zich tegenover mevrouw Perraud verstaanbaar te maken, en terwijl zij beiden op een bank in een zijlaan van den Trocadérotuin zaten, wees zij op den Eiffeltoren, vol bewondering voor zijn hooge slankheid en het gazig aanzicht van zijn door elkaar gestoken zich kruisende ijzeren spijlen, en zei:
„N'est ce pas, il est comme crocheté?"
Madame Perraud lachte hartelijk en drukte haar de band. Zij vond Greet zoo'n kind nog, zoo zacht, goedig en eenvoudig, en dit bekoorde haar, de zeer verstandige slimme Francaise, met haar helder



364
zakenhoofd en doorzicht, die haar man bij zijn werk hulp en raad gaf. Greet achtte zij niet daartoe in staat, zij vond haar alleen een wezentje om te knuffelen en te vertroetelen. Donald zag gaarne haar vriendschap met Greet, die veel van haar zou kunnen leeren. Het was hem een rust te weten dat, terwijl hij werkte, Greet een steun had. En het deed hem genoegen, dat mevrouw Perraud en haar man behagen in zijn vrouw vonden.
„Elle est si enfant.... Mon Dieu, qu'elle est encore enfant.... C'est touchant presque." Donald haastte zich te zeggen, dat Greet heelemaal niet dom was, alleen zij kon zich uitdrukken in een vreemde taal....
„Jawel," zei mevrouw Perraud, „maar ze moet in haar eigen taal ook verrukkelijk naïef zijn, je kunt 't aan haar oogen zien. Elle est tout simplement adorable."
Greet zat er gewoon „stom van te kijken," toen Donald 'haar dit compliment overbracht. Ze keek er een groote wolk op aan, die als een wit donzig schip door de blauwe herfstlucht zeilde.
En omstreeks dezen tijd, toen Donald op een avond, moe van het pianospelen en de moeielijke variaties van Beethoven, zijn vrouwtje naderde, die onder één lichtje van den koperen luchter zat te naaien. Donald voelde bij muziek nooit oververlichting, zag hij Greet opkijken met iets bijzonders in haar blik, iets schuw lachends, dat uitsloeg in een vreugdevlammetje: een lachje ook duikend om haar mond, waarvan de onderlip zich introk. „Wat scheelt je, mal kereltje?" Hij nam haar gezicht tusschen zijn handen, trok het achterover, bukte zich, kuste haar lippen."
,,'t Is groot nieuws! fluisterde zij met moeite, onder zijn kussen door.
,,'t Is wat?" plaagde hij, terwijl een zonderlinge gewaarwording hem doorschokte, hij vroeg zich af of het blijdschap was; er was schrik onder, in elk geval. Greet stond op, sloeg haar armen om zijn hals, drukte haar gezicht vast tegen zijn oor.... fluisterde.... alsof iemand haar kon hooren, behalve haar man.
„Je weet 't toch niet precies..,." hoopte hij, gedempt.
Maar Greet knikte hem overtuigend toe, een dauw overwazend haar gelukkige grijze oogen, ze tot iets onzeggelijk teers makend.
„O " juichte ze, zijn onuitgesproken tegenwerpingen, die ze las
op het weifelende zijner trekken, niet achtend, ,,'t maakt me zoo blij, zóó bhj.... een kind van jou, schat, een kind van jou. O Donald had ik dat ooit gedacht, toen ik nog thuis sloofde, had jij dat ooit van me gedacht ? En nou pas kunnen we er echt over praten hoe we 'em noemen zullen, zooals we toen afspraken. Donald Jacques of Donalda Jacqueline."
De tranen welden krachtiger nog op, maar zij veegde ze weg met



365
den rug van haar hand, de oude Greet, en zag hem aan in één vervoering, hem aanbiddend, omdat hij dezen zegen over haar gebracht had. En toen, nier medevoelend haar zaligheid, alleen als artistiek aangelegde haar mooi madonnaachtig ziende, zoo in die extase, en lief en zacht en van hém, een deel van hém, van het zelf dat hij aanbad, drong er toch ook iets door tot zijn hart. Een afstralinkje harer warmte deed in zoete koestering iets smelten van al wat daar gesmolten lag in harde zelfzucht. Haar lentejuichen trachtte zijn doodschen winter te verdrijven, en hij begon er over te denken hóé hij zich zou gaan voelen ten opzichte van het kleine wezen, waarvan zij, die hij
tot vrouw gekozen had, de kiem in zich omdroeg Hij, die voor
hemzelf altijd het vaderschap verworpen had als iets onzinnigs, moest zich nog mét het idee vertrouwd maken. Hij vond er zich nog te jongensachtig voor, al waren er vaders nog jonger dan hij. die, als hij wist, van een heel ander oordeel waren. Och,'t zou wel gaan; mettertijd zou hij wel voelen wat hij behóórde te voelen, de vaderblijdschap. En, eigenlijk, behoorde hij, Donald Hemming, niet alle toestanden te kennen, te doorleven? te proeven van alle genietingen, die daar als vruchten bloeiden in 's levens tuin? C etait une sensation'è éprouver, zijn zenuwen zouden trillen in een nieuwe aandoening, en * waarom ook die niet? Vader worden schonk duizenden en nogmaals duizenden vreugde, en hij begeerde slechts vreugde in zijn leven, hij die, zóó kon hij denken, naar vreugde gejaagd had. Neen, hij moest dit sterker proeven dan wie ook, hij die zichzelf noemde een gevoekaristocraat, een verfijnde. Al die duizenden beschouwden dit het eigenlijk doel van het leven, zich herboren te zien in een klein lief onschuldig wezen, dat, al groeiend, kon deelen in je wel en wee en je een tweede jeugd gaf. Och, hij, hij vreesde altijd belemmeringen, maar drommels, dit behoefde toch geen belemmering te worden. Hoe vurig hij Greet ook begeerd had, vreesde hij dit ook met betrekldng tot haar eerst, maar Greet belemmerde hem niet in 't minst. Integendeel hij was haar nog lang niet moe, zij was hem welkom naar lichaam en ziel, hij hield van haar, nog altijd, nog altijd. Nog steeds was ze hem nieuw. Hoe was 't mogehjk, want zijn andere caprices hadden zoo kort maar geduurd. En het benieuwde hem of zij hem ooit vervelen zou. Met zijn aard moest dit oogenblik komen, maar nu nog niet. En hij omklemde dankbaar Greet; dankbaar pu ook, daar zij voor hem een nieuwen vreugdebldesem zou doen ontluiken, en ontroerd fluisterde hij: „Je bent mijn kleine prul, mijn kleine zoete lief. Ik wil wel een kindje van jou. Wat zal dat mooi zijn, iets van jouw ziel er in."
Greet deelde beschroomd aan de vrouw van den architect haar vooruitzichten mee.
„II y aura un bébé chez moi fluisterde zij blozend.



366
Mevrouw Perraud lachte even om het grappig Fransch. Zelf kinderloos, vroeger steeds hartstochtelijk een kind verlangd hebbend, voelde zij haar oogen nat worden van medegevoel; van onzegbaren weemoed ook, al had zich met de jaren haar verlangen, bijna gedoofd, om de groote leegte in haar leven van getrouwde vrouw. Haar mem werkte en werkte.... voor wie eigenhjk, want zij beiden waren rijk genoeg. In de toekomst zagen zij den dood, het sterven na elkaar en geen nieuw leven, hen weerspiegelend. Maar zij wilde daaraan niet denken, zij trok Greet tot zich en kuste het zachte gezichtje. Toen kwam de Fransche schelm, altijd gereed tot te voorschijn springen, weer bij haar boven. „Un bébé.... mais il y en aura bien deux...." lachte ze Greet sterk aanziend.
„Oh non! Ca!" weerstreefde Greet, denkend aan een tweeling. „Comment donc, il y aura la mère, la mémère.,.. la petite mémère!" En Greet lachte terug, zalig als een kind, met kuiltjes in haar wangen. Dat koozende deed haar zoo goed, zij had er behoefte aan, als een plant aan zon.
Eenige maanden gingen voorbij, Greet en Donald leefden in ongestoord geluk. Het was November nu, Donald had abonnementen genomen voor concerten, die van Colonne en de Société Philharmonique, en Greet hoorde er spelen en zingen door groote en de allergrootste artisten. Het deed haar ook goed Donald zoo gelukkig te zien, hem te hooren juichen: „Wijf, we krijgen Lamond Zondag bij Colonne, de grootste Beethovenspeler, hè, wat zeg je ervan? Je mag mee met je mannetje."
Hij ondervroeg haar steeds teeder naar haar toestand, had den dokter laten komen, ondervroeg hem lang, ging met haar naar dezen toe. En uren lang spraken zij er over 's avonds hoe hij of zij zou zijn, de hij of zij, die komen zou. Greet had alleen Phie, haar boezemvriendin, het groote nieuws medegedeeld, en Phie mocht het alleen haar moeder vertellen. „Heb je 't jouw moeder verteld. Don?" vroeg Greet op een avond.
„Nee," zei Donald bijna stug. „Mijn moeder was zoo lieftallig bij mijn huwelijk me alles te laten weten door haar zakenman, en nu gaat haar verder ook niets aan wat mij betreft. Zelfs al stierf ik, Greet.... o nee, dan zou je 'r wel wat moeten zeggen voor de erfenis van 't kleintje.... en dan kreeg ze misschien berouw."
„Hè Don, zeg toch niet zulke ellendige dingen altijd, vooral nou ik zóó ben. Waar moet hij hier gedoopt worden, in 1'Oratoire? Katrien zei dat is de voornaamste protestantsche kerk hier, zij gaat er altijd heen.
„O, dacht ik 't niet, 't kind is er nog lang niet, maar 't moet toch al voorzien worden van een étiquette, als een fleschje in een medi-



367
djnkast. Dat is ie, hoor menschen, niet gewoon mensch alléén, n raadsel, zooals jullie allemaal, maar hij behoort ook nog tot die en die klasse van raadsels, 't Zit er toch nog in bij je, wat tante Karlien zaliger heeft gezegd. En me dunkt dat jij toch die zegeningen des geloofs, des ingepompten geloofs, kan ik wel zeggen, niet zoo hebt ondervonden. Waarom kan ons kind niet ruim en vrij opgroeien als een goed mensch, zonder iets aangeleerds. Katrien kan voor mijn part aller coiffer St. Cathérine. Die heeft over mijn kind niets te bedisselen. Katrien.... brutahteit de meid, die over je beschikt."
„Gut, 't kan mijn niet schelen, lieverd, ik zeg 't maar om verantwoord te zijn...."
„Tegenover wie dan Greetje, aangebeden vrouw ? Tegenover't kind zn ziel? Hij mag gelooven aan de negen symphonieën, net als vader de Behr. De kinderen van vader de Behr zijn vrije menschen en niets meer. Als je zulke dingen niet uit overtuiging doet, is *t n laf gehuichel, waar ik van walg. Wat behoeven wij dat kind iets op te dringen en aan te plakken. Als hij achttien is, kan hij zelf beslissen."
Half negen, 't Belletje van de conciërge. Brieven.
Katrien trad door een der deuren van geruit gebiscauteerd spiegelglas, overhandigde Donald een brief.
Greet keek nieuwsgierig toe; er kwam plots zulk een licht en leven in Donalds oogen, dat zijn heele gezicht ervan opklaarde
en een en al zon werd. „Van Pattg /" riep hij ze komen weer
hier.... Verduiveld aardig."
„Patty?" herhaalde Greet, opkijkend van een klein wit en rose wollen schoentje dat zij haakte: „wie is dat nou weer?"
„Patty is Patty," zëi hij, en oploopend als hij was, fronste zich even zijn voorhoofd, in ongeduld over haar onnoozeltjes geen waarde hechten aan die bekende persoon van gewicht voor hem, „daar heb ik je immers al van gesproken: Patty Burger, haar man is schilder
en beeldhouwer, zij is mijn schoolkameraadje van vroeger Toen
we klein waren, hadden we, in de binnenlanden, één gouvernante, juffrouw Rheder, die bij ons woonde, en dan kwam Patty eiken dag bij ons leeren. Ik zie haar nog aan komen draven op haai? paardje "
„O ja — nou weet ik zoo wat — maar goed toch niet. Maar hoe kwam ze in Parijs, of liever ik begrijp niet "
„Och, dom jongetje, vrouwke mijn. Dit is Patty's historie: Patty werd, net als je man en Jem, vroeg naar Holland gestuurd voor haar opvoeding, ze ging met ons op dezelfde boot en we werden toevertrouwd aan den kapitein, die een kennis was van pipa van der Plaats, en nooit notitie van ons nam, zoodat we de noodige dolheden, meest onder Patty's leiding, konden uithalen. Jem en ik togen naar den Haag, en Patty verdween vooreerst naar Leiden, waar een stijve



368
droge tante glad moest strijken al wat er rimpelig en ruw was in Patty's Indisch gemoed, en dat was héél wat. Tante streek tegen de draad in, zat 'r eeuwig en erfelijk achterna, en daar was Patty heelemaal geen kind voor. Ze deed haar best om los te komen, ze is net zoo'n wilde shetlandsche ponny, ze verdraagt geèn teugels, en de listen die ze in practijk bracht om tantes gezag te fnuiken, waren talloos. Haar oom n officier, werd twee jaar later overgeplaatst naar den Haag, en toen werd 't voor arme Patty iets beter. Raad eens hoe oud ze was, toen ze trouwde? nog geen zeventien, en hoe kwam' ze te trouwen? Ze is eenvoudig naar Burger toegeloopen en vroeg of hij ze zoowat wou schaken, o 't is 'n type.... tot alles in staat, net zoo'n jongen. Vreeselijk amusant." •
Greet zat daar met open mond. „Dat heb je me vroeger nooit van 'r verteld."
„O niet? nou, dan ben je 't vergeten, of ik heb 't vergeten, enfin, wat doet 't er toe, ze komt hier."
Er klonk zulk een juichtoon door zijn stem, dat het Greet onwillekeurig deed ontstellen, en haar een voorgevoel van iets naderend naars gaf. Hij betrok haar, zijn vrouw, niet in die blijdschap, zij bleef er buiten, als een vreemde; zij kende die Patty niet. Hij bleef met tinteloogen en vreugdemond gebogen over dien brief. „O, 't is zoon type..,, je lacht je dood als je hoort hoe ze over der man schrijft."
„Nou, maar dat is dan toch zoo aardig niet van 'r," vond Greet. „Ik zou nooit iemand iets geks schrijven van jou."
„God ja maar, kleintje, dat doet ze nou ook niet aan iedereen, maar wij zijn als broer en zuster, en meer dan dat, want een zuster vertelt niet altijd alles aan een broer en dat deed zij mij wel."
„O...." zei Greet beklemd. „En jij haar ook alles ?"
„Nee," lachte Donald, zich achterover in een fauteul gooiend, en een cigarette aanstekend, „wij mannen kunnen niet alles vertellen wat we doen, niet geschikt voor vrouwenooren.... dat wil zeggen voor zekere categorie van vrouwenooren."
„Hoe heet ze van der zelf?" vroeg Greet.
,,'r Familienaam? Glennock, 'n Schotsche naam, en Patty is weer Iersch.... maar al sedert n paar geslachten zijn ze Hollandsen. Of liever Indisch-Hollandsch.... ja, ze zijn wel verindischt." Greet vond Patty een raren naam.
,,'t Is 'n verkorting, of 'n troetelnaam, ik weet niet hoe ze er aan komt. Ze heet Helen Martha, maar thuis en overal werd ze altijd Patty genoemd. Alléén als haar man woedend is, zegt hij Hélène. Hij is ook een type. God, dat zijn nou twee lui die héélemaal niet bij mekaar komen. Hij is dol op 'r, dat weet ik zeker, maar toch altijd standjes en terechtzettingen; en dat werkt bij Patty zoo verkeerd;



369
Ze noemt 'em haar tweede tante Dijkman, je weet wel, die officiersvrouw, en die noemde ze indertijd: ,,'t Hollandsen kanalje'."
„Hémel, hóe zou ze pa dan wel genoemd hebben ?"
„De Hollandsche duivel misschien, weet ik 't, enfin, zij zou niet zoo lang als jij gezucht hebben onder zijn verdrukking, 't is geen kat om zonder handschoenen aan te raken, 't is 'n Oostersch duiveltje. Wij jongens noemden 'r indertijd de kleine rakker, en hier de Franschen ,1e petit gars', want een van 'r trucs om 'r man te ergeren is om verkleed in een van zijn pakken al cigaretten rookend, in zijn atelier te komen, om met zijn vrienden te praten over kunst, of 'n beetje te flirten. De vrienden vinden dat natuurlijk dól, piquant, en bewonderen 'r mooie slanke vormen en zoo, maar der man staat gewoon buiten zijn vel dan."
„Sjees...." uitte G*eet,... ,,'t is ook wel zot,van'ngetrouwde vrouw vooral."
„O, maar dat zich als jongen verkleeden.... die manie had ze altijd, zeg. Vroeger in den Haag, op 'r tantes komedieavond kocht ze de meid om van hun, stopte 'r vlecht onder der neefs garibaldihoedje, trok z'n ouwe pak aan en 'n ouwe overjas die afgedankt op zolder hing. sloeg de kraag op, en kwam naar de van Speijkstraat gehold, waar Jem en ik in huis waren bij onzen leeraar, meneer van Ramschoten. Dan was er 'n bescheiden belletje ; ahjd onder de thee, met mevrouw van Ramschoten achter 't blad. Jemmy en ik keken elkaar al aan, wetend hoe laat 't was; dan kwam onze meid binnen, die nooit namen verstond en zei : Jongeneer Donald, jongeneer Jem, der is 'n jongeneer voor u, ik heb 'em maar in 't salon gelaten, 't is die Indische van laatst, jongeneer Poetie.' We hielden ons hart vast, dat die nuchtere mevrouw van Ramschoten niet zou zeggen : ,laat de jongeneer maar hier komen,' we stonden gauw op, holden naar voren, trokken Patty mee naar boven, naar onze kamer, en daar vertelde ze ons dan snikkend van 't Hollandsche kanalje, waar ze zooveel naadjes voor moest breien en zooveel gaatjes mazen en zooveel stukjes inzetten. Iets voor haar, zeg, ze was altijd een en al artisticiteit. Dan gaven wij allerlei raad; Jemmy was voor vergiftiging, ik voor 'n paar dolkstooten, enfin, we raadden 'r altijd ten beste. God, 't was 'n uitstekend kind, zeg, en met goedheid en begrijpen hadden ze heel veel van 'r gedaan kunnen krijgen. Maar nou... stel je voor, als ze wat boetseerde, kneep tante D, Patty wou nóóit zeggen tante Albertine, 't fijn, en 'r teekeningetjes vond Patty altijd verscheurd. Natuurlijk' 't was wildzang, dat geboetseer en geteeken, maar er was aanleg in, hoor, en wat. De portretten van tante D. léken, hadden door kunnen gaan voor charges. Dat pakte Burger ook, naderhand."
„Werd je nooit verlief op 'r ?"
Greet Hemming 24



370
nVerliefd, ik ? Ja, wat zal ik je zeggen.... eerst was ik te veel
klein kalf zelf later.... zoo'n beetje half, jongensdwepen....
Ja, ze trok me wel aan, maar ze stootte me net zoo hard weer af. Ze was te veel als Donald Hemming zelf, 'n schrikkelijk egoïstje. God, toen ze bakvisch was al, 't had 'r niets kunnen schelen, als we door haar 'n vreesehjke straf bij van Ramschoten hadden opgeloopen, ze kwam onder de thee om ons te plagen en wou al maar binnen, in de huiskamer, om voorgesteld te worden aan mevrouw. Ze holde weg met onze paraplus, kwam er pas de volgende week mee terug, wij konden in dien tusschentijd wel doodverkouden worden door in den regen te loopen, en standjes krijgen, terwijl we niet dorsten klikken, natuurlijk, tegen de brave echtelieden van R. Zij lachte der wat mee, met 'r witte tandjes in 'r Indische mondje, 'n Echte vrouw, hoor, en Indisch capricieus»-'n windwijzer. Slaven moestens de jongens zijn, slaven. Maar voor de rest was ze zoo onbetaalbaar lollig, dat we ons graag wat kleinigheden getroostten. In 'r trouwen, natuurlijk, heeft ze 't leven leeren kennen en is ze coquet geworden, maar toen ze jong was, met al 'r gewikstheid, was ze toch aanbiddelijk rechtuit en onschuldig, en als ik 'r nou over denk, had ik 't tóch wel 'n beetje van 'r te pakken, want ik was anders zoo mak niet voor meisjes. En ze was zoo in trek bij alle jongens, dat prikkelde me ook."
Greet keek haar man weer eens aan, voelde weer die pijnlijke angst haar om 't hart slaan, maar met geweld dreef zij 't gevoelen weg, ze wilde dien druk niet. Ach, hoe weinig wist ze eigenlijk van hem.
„Mooi, Dón, die Patty?"
„Ja, nee, hoe zal ik 't définieeren, wat ze hier noemen, un joh laideron. une beauté du diable. Oogen. zie je, waar wij als kleine jongens al de schoonheid onbewust van ondergingen, blauwzwart, als fluweel, met 't wit helderblauw, Andaluzische oogen, vol ziel,, groot en durvend, vol trots ook, gloriën van oogen. God, maar je kent 'r toch, dat donkere meisje in die witte japon, ze staat in m'n ouwe album, in dat dikke bruine. Der neus is te kort en te gespalkt en 'r lippen zijn te vol. Als kind was ze geel en mager, naderhand blankte ze op en werd dikker, toen werd ze veel mooier.
Ze heeft 'n vreeselijk expressief gezicht, en 'n massa blauwzwart haar.... en 'r figuur is verbazend goed, heel gracieus. Daarmee en met 'r oogen verleidde ze natuurlijk Burger."
„O, laat 'r nou toch nog 's zien,»je hebt zooveel kennissen, ik zal 'r wel gezien hebben, maar ik weet toch niet "
Fluitend ging Donald heen naar de kamer waar zijn vleugel stond. Op een plank van den muziekstandaard lagen zijn albums.
Met één opengeslagen kwam hij bij Greet terug. „Daar, twee zijn



371
er in, een als meisje, een getrouwd. Die ken je toch wel
Maar ze komt eigenlijk nooit goed op 'n portret, ze heeft 'n te beweeglijk gezicht."
„O ja " herkende Greet, „maar ik heb er toch nooit zóó
op gelet, omdat je me nooit, dat weet ik zéker, allemaal zulke dingen verteld hebt, je zei alleen: ,dit is een vriendinnetje uit Indië nog, die in Rome zit met 'r man, ze schrijft nog van tijd tot tijd, *n grappige sijs."
„Och, dat was vóór ons trouwen ook zoo'n dolle boel en"t is bij mij zoo'n beetje uit 't oog uit 't hart, ze heeft nu bijna in geen jaar iets van zich laten hooren. Op m'n trouwbericht, een kort telegram van haar en Burger uit Rome, dat. ik je heb laten zien, maar je hadt 'r geen oog voor, èn daarna, op mijn briefkaart met ons adres, geen boe of ba. Je verliest zoodoende 'n beetje de voeling met de lui, maar nu ik weer 'n brief van 'r krijg, komt alles weer boven en doorleef ik alles weer zoo."
„En komt ze dus nou weer hier, wóónde ze hier vroeger dan ?** „Ja zeker, van hun trouwen af, dus zeven jaar, en een goed jaar hebben ze nu in Rome gewoond, en nu komen ze weer terug in de Rue Falguière, Villa Gabriël, net zoo min 'n villa, als ik er zelf een ben. Enfin, je zult 't wel zien ; 't is, als je dat veel hier hebt, een soort van impasse, van doodloop,' met reeksen atehers boven elkaar. In een daarvan, op de tweede verdieping, een atelier, met kamers er bij, woonde zij met Burger, en zijn beeldhouwplaats •had hij beneden, en nu schrijft ze, hebben ze de huur overgenomen van een vriend op de derde. Ze dachten veel langer in Rome te blijven, waar Burger veel gewerkt heeft, maar Patty vooral verlangt hevig naar Parijs, 'r gewone liedje, al heeft ze in Rome nog zooveel succes gehad. Ze heeft natuurlijk weer net zoo lang...."
Succes—V. herhaalde Greet verbaasd, hem in de rede vallend. „Ja, bij de mannen natuurlijk."
„Gunst, maar wat n gék mensch, wat kunnen je nott andere mannen schelen als je getrouwd bent.... En wie is Burger, wat is 't voor 'n man ?"
„Burger ? o, 'n mooie vent wel, pas maar op dat je niet op 'em verheft. Hij is gevaarlijk 1 Nee, nonsens, maar heusch, 't is 'n verbazend interessante kop, 'n van Dijkskop, voor vrouwen heel aantrekkelijk. Bruin puntbaardje, donkergrijze oogen, blauwer dan de jouwe; iets nobels in zijn trekken, iets klassieks, 'n Flambard draagt ie altijd, en dat maakt er dan heelemaal zoo'n echte schilderskop van. Maar bij is niet erg toegankelijk, verbazend stroef, 'n gemelijke hjn zoo langs zijn neus, net of ie voortdurend pijn heeft. Hij zal zijn tong niet kapot rammelen, kan hij 't met één



372
woord doen, dan geen drie. Iets voor Pat, zoo'n ekster. Ik schiet nogal met 'em op..., soms had ik 't aan den stok met 'em."
„Misschien," bepeinsde Greet, met wonderveel doorzicht, „was ie dan wel jaloersch omdat je zoo goed met z'n vrouw was."
„Nee maar, hoor zoo'n kleine wijsheid.... met schepels komt 't ineens te voorschijn. Nou maar, als Burger op mij jaloersch was, ik, die met Patty omging als 'n broer met 'n zuster, wat moest ie dan niet zijn op 'r werkelijke aanbidders. Nee, je zult *t wel zien, de vent is eenvoudig naar, nurksch, stroef, en 't is met de jaren hoe langer hoe erger geworden. Hij gaat op in zijn" werk, en verder in Patty, met 'n kleingeestige bedillende liefde. Hij had 'r van begin af aan wel willen opsluiten,, maar daar moest je nou weer net Patty voor hebben.... zoo'n jolig, jong, vlug eekhorentje. Dat heeft ze 'em dan ook wel beduid."
„Hoe kwam ze an 'em ?" vroeg Greet bedrukt.
„Hoe ze 'em leerde kennen ? O, in de gang van de teeken-academie. Ze had dan eindelijk 'r zin, ze mocht leeren teekenen en schoon, volgens mij, ze nóg meer aanleg heeft voor muziek, dacht zij dat ze echt 'n roeping volgde. Ik weet niet wat ze in die gang ging doen, misschien 'n wandelingetje maken, omdat ze 't te kwaad had met de lui daarbinnen en de methode, enfin, Burger stapte voorbij, z'n kop trof 'r, ze ging brutaalweg op 'r Pattymanier naar 'em toe, en vroeg hoe laat hij 't had. Hij, die zich weinig met vrouwen bemoeide in z'n leven, stond stil, getroffen, stom verwonderd, keek in'r diepe groote oogen, en toen/was't met'em gedaan. Patty heeft me alles verteld. Ze kon zien dat hij van 'r schrikte, zooals zij eerst van hem was geschrokken, en toen kroop er zoo'n langzame verlegen glimlach over z'n gezicht, en die Patty, in dat opzicht zoo zuidelijk vroeg-rijp, begreep er dadehjk alles van, ze-Kende de macht van 'r oogen, ze lachte, het 'r witte bijtertjes zien en dat bracht Burger nog meer van de wijs; ze raakten in gesprek, de lust tot teekenen was bij Patty dien middag vergaan. Ze zocht doodgewoon hoed en mantel en ging met Burger eerst naar z'n atelier en toen naar huis, of liever hij bracht haar thuis. Tante D stond voor 't raam en raasde uit den treure, maar dat kon de jongejuffrouw niemendal schelen, ze was door den regel van drieën heen. En zooals ik je al zoo wat zei, op 'n goeien dag is ze na 'n hevige scène met tante D. weggeloopen, naar 't atelier van Burger, ergens achter op 't Bezuidenhout, en toen zei ze eenvoudig : .Tróüw me, ik kan 't niet langer uithouën, ik heb geen leven meer. En vannacht zal ik hier blijven, dan móét je me wel trouwen, en als1 je 't niet doet, verdrink ik me in de sloot achter je huis. En Burger, de stille stroeve afgetrokken vent, was er zoo beduveld van en zoo bezeten door 'r oogen, hij was aan 'n portret van 'r bezig, uit zijn hoofd, dat ie



373
'r alleen kon aanstaren met open mond. Toen zei die brutale Patty : ,Kijk niet zoo dom, je houdt van me, je kan niet zonder me en ik niet zonder jou.' Enfin, daarop volgde natuurlijk 'n getortel, 'n geroekoekoe van je welste, en 't paar verscheen, Burgers arm door Patty's arm, voor de strenge tante D en overrompelde die.,Tante D was de man in huis, want 'r man was wel officier, maar had alleen te zeggen over z'n regiment. Tante D was misschien dolblij innerlijk van zoo'n dollemannetje, zoo'n ontembare Schotsche bergponny af te komen, telegrafeerde naar pipa Glennock, om toestemming. Vader rijk, vrouw dood, deed erg aan inlandsche vrouwen, was net zoo min geschikt voor 't vaderschap als jóuw dierbare papa, alleen hij drilde niet, hij had eenvoudig nooit notitie van zijn Spruit genomen. Toestemming dadehjk verkregen, blij van vaderverantwoordelijkheid af te zijn, een schoonzoon gevonden te hebben om 't zaakje op te knappen. Oom officier mocht voor vrouwke informaties nemen, en toen die uitstekend bleken, kreeg Patty 'r moederlijk erfdeel en 'n toelage van vader, en zeilden die twee wezens, in alle opzichten zoo ongelijksoortig, de wereld in. Vader sedert dood. Et voiló."
„Maar Don, wij verschillen toch ook vreeselijk van elkaar. En *t gaat toch goed."
„Ja, lieve prul, maar jij schikt je naar mij, en Patty schikt zich naaf niemand."
„Nou hoor 's, maar ik beklaag dien meneer Burger."
„J.... ja.... hij is1 mal aangeland.... en hij begrijpt 'r ook al niet. Als hij Patty begreep.... Was 't misschien 't gelukkigst huwelijk denkbaar."
„Wie begrijpt 'r dan ?"
„Ik, Donald Hemming."
„Jij?" vroeg Greet, met wanhoop in haar stem, en zelf die vraag overtollig vindend, omdat ze zijn geestdriftig overtuigend antwoord '«(el voorzien had.
„Zeker, ik. Ik alleen, van alle schepsels op aarde, doorgrond Patty Burger. Ik ken 'r nooden en behoeften en wenschen en willen. Patty is 'n kolossaal begaafde vrouw, en in de rechte omgeving zou ze nou misschien 'n beróémde vrouw zijn." De klem krukte zich vaster om Greets hart, zij kon bijna niet ademen. Haar man vervolgde, steeds opgaand in het onderwerp : „Patty is eigenlijk geen vrouw voor 't huwelijk. Ze kan geen man verzorgen als jij doet, Greet."
„Heer," verwonderde zich Greet, „wat kón ze dón?" „Alleen liefhebben." „Dat kan ik ook."
„Ja, maar weer anders, heel anders dan jij heeft ze hef, veel



374
onstuimiger. Jij bent wit en teer. Patty is vlammend purper. Une femme de feu."
„Heeft Patty jóü dan wel 's liefgehad, dat je dat zoo goed weet, Don?" vroeg Greets stem berustend smartelijk.
Een licht rood verfde even Donalds wang. „Nee wijf," lachte hij dadehjk daarop, „maar je man kent de vrouwen genoeg, om ze te kunnen beoordeelen. Patty en ik, maak je niet ongerust, zijn nooit iets zoo intiems voor elkaar geweest, als jij en ik zijn voor elkaar."
„Doet ze an muziek ?" vroeg Greet gesmoord ; nog kon haar stem niet vrijuit klinken.
„Jawel, piano en viool, maar beter viool, n Viool is haar instrument, daar kan ze meer klagende hartstocht in leggen. Haar man speelt n beetje piano, niet goed genoeg om haar te accompagneer ren. Niet bijster muzikaal, Burger." Greet wist nu al wie Patty hier zou accompagneeren.
„Burger is n Hollander toch, of ook uit Indië?"
„Uit Hollandsche ouders, hier geboren. Z'n vader was hthograaf en stierf toen Emile vijftien was, toen ging zijn moeder met hem naar den Haag, daar leerde hij schilderen. Spreekt Hollandsch met 'n beetje vreemd accent, 'n Goeie vent, maar 't klopt niet tusschen hem en jongejuffrouw Pat.
Wat kijk je benauwd, wijf, zoo zou ik me 't lot van monsieur Burgère, als ze hier zeggen, maar niet aantrekken. Anders word ik nog jaloersch. Kom 's hier, geef me 's 'n zoen van je...."
Greet zette zich op zijn knie, sloeg haar armen onstuimig om zijn hals, drukte zich vast tegen hem aan, als bang hem te verhezen.
„Ik hou zoo van je...." fluisterde ze.
„Ik van jou ook. Van jou en *t kleine poppetje dat komen moet. Hmm, m'n kleine donsje.... ze houdt zoo van mannetje...." , „Donald 1"
„Ja, Greet, ik ben heusch niet doof. Je schreeuwt in mijn oor." „Nee maar.... als zij.... als zij „Wie bedoel je ? Patty ?" „Ja...."
„Ben je nou al bang.... o, ik hoef niet jaloersch te zijn, zij
is jaloersch. zij is jalóérsch .... o .... o nu al...." Hij
wiegde haar in zijn armen, en hoewel Greet zijn liefkoozingen van harte beantwoordde gerustgesteld was ze niet.



375
HOOFDSTUK XXVI.
„Ja, god, je begrijpt," zei Donald, „ik móét ze van 't spoor .halen, 't zijn mijn oudste vrienden, Patty is mijn zuster zoowat. We kennen elkaar al van ons derde jaar af. Arme ouwe Pat. Je kunt meegaan, Greet, naar gare de Lyon Dan kun je dadehjk je aanstaande vriendin zien," besloot hij plagend.
„Mijh vriendin,..." beangstigde zich Greet.
„Hoor's, hondje, nou niet zoo mal en kinderachtig doén. Als je zoo begint, gaat Patty met je spotten, en dat kan ze vreeselijk, o, daar is ze zoo knap in. Waar ben je nou toch zoo bang voor ? Wij houën toch van elkaar, nietwaar, maar daarom kan ik wel broederlijk houën van n andere vrouw. Maak een vriendin van Patty en ze is 't beste schepsel, maar wantrouwen wekt dadehjk haar argwaan."
,,'t Is waar, ik ben eigenlijk gek," sprak Greet tot zichzelf meer dan tot hem.
Op een guren Januari-dag hielp Katrien haar dus den langen bonten mantel aandoen, dien Donald haar op zijn Hollandsen voor haar St. Nicolaas had gegeven, en ging zij aan zijn arm de hooge maar gemakkelijke trappen af, langs de rondbogende lichte steenes muren als van een toren, waarin matglazen witte ramen, met een bovenversiering van gele gestyleerde lelies, licht aanbrachten, naar de auto-taxi, die beneden wachtte. Het stemde Greet weer vroolijk, zoo'n rijtoertje met Donald.
„Zoo mag ik 't zien, 't zonnetje breekt weer door. Hij hielp haar in het rijtuig, schoof een zijden kussen onder haar rug, dat Katrien, die achter hen aan was gekomen, hem toereikte. Katrien, knikte vriendehjk góedendag, en bleef het rijtuig nastaren, zij hield van haar „patronne." Zij en Greet konden het best samen vinden, en Greet, met een herinnering aan trouwe Piet, zag graag haar frisch, eerlijk, Vlaamsch gezicht. Katrien stelde verbazend veel belang in de te komen baby. Eiken nacht droomde zij er de wonderlijkste droomen van, en wist zeker dat 't op monsieur zou lijken.
„Zeer gevleid." Donald boog, als Greet hem dit vertelde, terwijl zij wegreden, de blanke Rue Chernoviz' uit, over Boulevard Delessert paar Place de 1'Alma, langs Cour la Reine, waarvan uit Greet haar geliefkoosde bruggen zag over de Seine, grijsgroen en zonloos nu. Alles was grauw dien kouden dag, nevels stegen uit het water op naar de vier vergulde pegasussen op de pilasters van Pont Alexander III, welke gevleugelde paarden respectievelijk geleid door een bevallige fiere gouden jonkvrouw, de faam, Greet



376
eerst altijd aangezien had voor arenden, want van een paard met vleugels begreep zij niets, zei ze nu tot haar man. Donald maakte haar bekend met dit gedeelte fabelleer, en Greet vond 't griezelig. En zij had hevig tegen op de onthoofde Medusa, uit wier bloed Pegasus geboren was, „En wat was 't eigenhjk voor 'n mensch. Don, die Medusa ?" En toen Donald haar lachend een portret schetste van deze onaangename verschijning, rilde ze. „Wat verzonnen de menschen, ze waren'zeker gek met rallen in die ouwe tijd." „Denk maar gauw aan wat anders...." beval Donald.... „hier, de mooie huizen van Rue Solferino, waar we nu ingaan."
„O ja, de paleizen. Don, de menschen hier zullen n aardige huur verworlfen." fev^ifSi
„Nou of. 't Zijn meest allemaal lui die er eigen auto's en rijtuigen op nahouden."
„Waar komen we nou ?" vroeg Greet, „o ja, de Boulevard de St. Germain, die is zalig."
„Die moeten we heelemaal langs, voorbij de Halles aux Vins en de Jardin des Plantes."
„Nou, gezellig," zei Greet, „ik ben dol op de mooiè winkels. Wat gek, hè, 't is toch dezelfde Boulevard, en 't eerste eind van de Rue Solferino af is veel deftiger dan 't laatste, net of ie 'n mooie jas an heeft met leelijke onderkleeren." Donald wees haar het vervallen huis, waar Alfred de Musset geboren was. „Hij was een groot dichter, Greet; over een jaar of twee, als je meer Fransch kent, moet je maar wat van 'em lezen."
„Jakkes, had ie niet in 'n nog viezer huis geboren kunnen worden ?" verontwaardigde zich Greet. „Als ie toch van adel was. Wie woont daar nou?"
„Maar 't huis is oud.... in 1810 werd hij er geboren, entoen was dit gedeelte van Boulevard Saint Germain een kant van Rue des Noyers. 't Is al een eeuw geleden.... Toen hij er in woonde, zal 't wel mooier zijn geweest, kleine domme toetie," hij tikte haar tegen de wang.
„Nou ja, ik bedoelde zijn ouders. Ja, ik ben dom. 't Is te hopen dat 't kindjé in alles op jou lijkt, Donny."
„Wel nee, poes, je bent maar wat onwetend. En ik hoop vurig voor zijn eigen heil dat ie op jóü lijkt."
Het legio tonnen van de Halles aux Vins lag daar grauw buiten in de winterlucht, en de Jardin des Plantes lonkte Greet niet toe als in den groenen zomer, zijn naakte boomen stonden triest, zijn plantsoen leek goor. „We zullen in 't voorjaar eens 't museum van natuurlijke historie gaan zien," beloofde Donald. „Dat zal wel machtig interessant zijn. (
Over de Pont d'Austerlitz bereikten zij la Gare de Lyon, en



377
Greet vond dit lichtkleurige stationsgebouw met zijn sierlijk dak dat twee beeldgroepen toonde en vele raampjes, zijn terras en breede boogramen, zijn rechtervleugel hoog slank uitgebouwd als een koepelend kerktorentje, het mooiste station dat zij nog gezien had. Donald raadpleegde de klok van het torentje.
„Hun trein is aan...." zei hij. Hij ondersteunde Greet zorgzaam de trappen op, en zij kwamen in de wijde voorhal. Donald nam twee perronkaartjes uit het automatisch toestel, door twee tien-centiemestukken in een gleuf te laten glijden. „Train d'Italie, dans le fond et a droite," vertelde hem de beambte.
„Jongens, wat is 't hier groot en mooi.... kijk 's Don, wat is dat voor n zaal daarboven, met die mooie groote ramen en deuren, als je die trappen aan weerskanten opgaat ?"
,,'t Restaurant; kom nou maar gauw mee, Greetje, a droite et
au fond au fond.... wacht.... hier.... dit perron, en deze
trein.... daar moeten we langs.... o waarachtig, daar heb je ze.... Pat wuift al met 'r zakdoek ja.... ja.... ik kóm
Er brak zulk een weerlicht van vreugde uit over Donalds trotsche gezicht, vreugde niet te weerhouden, ontoombaar, dat het Greets borst bijeensnoerde, en zij alle vreugd van zich voelde gaan, op dat druk lawaaiig perron, waar Franschen en Italianen op elkaar afstormden en bijna iedereen omhelsde of de hand drukte, en verheuging over het weerzien hoogtij vierde in luide uitroepen. Greet verweet zich onmiddellijk het pijnhjk wantrouwen dat opnieuw bezit van haar nam. Haar man ontmoette een zuster, zij wilde bhj zijn vóór hem mét hem. Een andere man kon haar, Greet, wel een broer in het leven worden.... Waarom Donald niet gaarne gegund dat hij een zuster weerzag ? Zij voelde dat deze argwaan, een giftig slangetje, de vijand zou kunnen worden van haar huwelijksgeluk. „Kijk!" riep Donald haar opgewonden toe, „hier staat Patty, Greet, hier heb je der, vlak vóór je."
Greet, door zijn stem uit haar gepeinzen gerukt, keek, in haar kleinte, hoog op, en staarde in de oogen van een lange slanke vrouw, meer bekoorlijk dan regelmatig mooi, en buitengewoon chique in een loutre mantel, die haar tot bijna op de voeten hing. Een groote pluchig viltén hoed met opstaanden rand, zijn donkergrijs omwonden door paarsgrijzen sluier, die zich in wazige vouwen om haar kin wond, uitbreedend in enormen strik, dekte heur zwarte haar ; in losse bandeaux dit over haar slapen en ooren, heur profiel versmallend en de zuidelijkheid van haar type nog aantoetsend, nog duidelijker naar voren brengend. Greet die nu al zooveel vreemdelingen gezien had, vond dat zij er eerder Spaansch of Italiaansch uitzag dan Indisch. En zooals Donald zei: 't gehéél was mooi, maar je moest 't gezicht niet gaan ontleden, en 't merkwaardigste erin waren



378
de oogen, groot, vurig zwart, met een fluweelige dauw er over en toch een wilde energie er in, waar Greet van schrikte. Ja, zelfs hun wit was blauw, en als een blauwe vlam doordanste ze. Als dit geen vrouw was die wist wat ze verkoos, nou hoor, dan wist Gréét 't niet. Nooit van haar leven had ze zoo n vrouw aanschouwd, kijk die kin eens trotsch de hoogte in. Op het oogenblik was het gezicht één en al lach van blijde herkenning, maar Greet begreep dat het ,nader-me-niet 1' moest roepen, als de gemoedshemel van mevrouw Helen Martha Burger, alias Patty, bewolkt was.
De echtgenoot, die zijn vrouw als hij kwaad was Hélène noemde, en dien Greet nieuwsgierig begluurde, om te zien of zij, wat Donald gezegd had, bewaarheid kon vinden in zijn trekken, bleek Greet dadehjk veel sympathieker. Vriendelijk zag hij er niet uit, mededeelzaam evenmin, hij scheen ernstig, heel ernstig. Maar in zijn gezicht was gelukkig niet de laatdunkendheid van dat Zijner vrouw, en zijn oogen hadden niets onrustigs of hartstochtelijks, eerder iets kalmdroefs, als droeg hij zeker verdriet met gelatenheid. Deze indrukken ontving Greet snel achtereen.
„Donald!" klonk een stem als muziek, krachtig, buigzaam, een altstem, en Greet zag twee handjes in donker peau de suède uitgestoken naar Donald, die ze in zijn handen nam en hield. Burger nam den hoed af, een slappe zwarte, voor Greet, die er verlegen bij stond. „Greet, hier zijn mijn vrienden, meneer en mevrouw Burger. Patty, Emile, ik stel jullie mijn vrouwtje voor, Margaretha Hemming, maar jullie zegt maar Greet. En Greet, Emile en Patty, hoor."
Er kwam een schijn van een glimlach over de stroeve lippen van Burger, toen Greet hem blozend aankeek, en iets vaag spottends, dat Greet niet ontging, om den mond der mooie Patty, uit wier kleeren Greet een verrukkelijke zegeltjesgeur tegemoet sloeg, die haar een visioen van zon en lente op dien grauwen winterdag gaf. Zij bloosde sterker, en hoewel Patty's oogen vriendelijk wilden kijken, voelde Greet dat zij de Burgers nóóit bij den naam zou kunnen noemen, en zeker niet de vrouw. Er was een bijzonder medelijden, een smalend medelijden in Patty's blik vooral, dat Greets tranen bijna te voorschijn riep, zooals dit het steeds in Holland gedaan had. O god zou zij nu in dit wezen weer aantreffen zoo'n Haagsch type ? waarvan zij zoo dolbhj was verlost te zijn. Zou dit nu hier haar zoet bestaan komen vergallen?
„Greet dan maar " viel Patty, met achtelooze, gemakkelijk
haar afgaande familiariteit uit: „Bevalt 't je goed in Parijs, Greet ?"
„Greet knikte stom, onaangenaam aangedaan. Donald deed maar t woord voor haar. „Ja, zij is hier al heelemaal ingeburgerd, nietwaar kind? Al heelemaal." Greet knikte weer.
Toen Patty's man, die zich zelden of nooit dadehjk met vreemde



379
dames bemoeide, bijna vaderlijk beschermend : „Och, 't went gauw, hé?" zijn oogen gericht op het eenvoudig gezichtje, waaruit de zachte kinderkijkers in de zijne drongen met iets vreesachtigs-onderzoekends. En gehoorzaam antwoordde Greet. „Ja meneer." Hij glimlachte nu bepaald voluit om dat naïeve, verrassing in zijn blik, maar het was geen glimlach die Greet verontrustte; om zijn mond was toegevende goedheid. Met hem zou ik wel op kunnen schieten, dacht Greet, maar met hóór nou
„Emile, jij hebt de recus, hè, toe, ga kijken, vent," dwong Patty hem lieftallig weg met oogen en stem, en Greet zag Burger heengaan, die zwakjes kleurde; verlegen rood zijn wangen, térwijl het nu Donalds beurt was om te glimlachen. Donald vond Patty weer onbetaalbaar. Begrijpelijkerwijze had ze zich met den altijd badaarden zwijgenden Emile gruwelijk verveeld gedurende het lange traject, was nü zielsblij hém, Donald, gevonden te hebben, iets frischs, iets nieuws, en had ze zich dolgaarne Greet ook van den hals geschovèn, om samen met Donald in een restaurant lekker te gaan dineeren en haar hart voor hem uit te storten. Burger, arme kerel, nog steeds doodelijk van haar oogen, voelde natuurlijk weer zijn bloed in beroering, al het nare vergetend, door dien heven blik. O, bij, Donald, kende Pat zoo, want haar karakter was 't zijne zoon beetje, als hij Greet verteld had. Ze voelden elkaar van 't zelfde soort, in het min of meer perverse hunner grilligheid, in hun opwellingen, opvliegendheid en list. Greet en Burger waren eenvoudige naturen, Patty en Donald dubbele, driedubbele. En begrijpend glimlachend keken zij elkaar eens aan. En het was Greet, of zij niet bij hen hoorde, terwijl zij wat opliepen, wachtend op Burger; Greet aan Donalds arm, hij van haar afgekeerd, een en al oor en oog voor Patty aan zijn andere zijde.
„Wat een brutaliteit van jou, Donald, om te gaan tróüwen !" schertste Patty met haar gewonen durf, Greet evenmin achtend ais den conducteur die haar voorbijliep. Met een blik van haar trotsche heerschende oogen had zij Greet geoordeeld en beoordeeld als een zieltje, een stumpertje. En schoon ze zich, na ontvangst van het trouwbericht, in gekrenktheid, had wijsgemaakt, dat Donald maar een kameraad voor haar was en niets meer, verdroot haar dit, zijn huwelijk, bovenmate. Hij had zich, ongetrouwd, toch aan haar kunnen blijven wijden. Hoe kón hij trouwen, terwijl hij haar-troosten moest over haar lot met Burger. En dan met zóó iets. Dit intrigeerde haar sterk. En aan den anderen kant, juichte zij weer, omdat deze, zijn vrouw, heelemaal niets was, en ten minste haar, Patty's schoonheid en schitterende hoedanigheden eerder op den voorgrond zou brengen dan afbreuk doen. Maar toch, het gegriefd zijn over zijn huwelijk behield de overhand in de mengeling harer aandoeningen.



380
Donald had moeite niet te lachen, hij las alles op haar beweeglijk gezicht, haar Carmen-gezicht, als hij het noemde. Mooi was ze vandaag.
„Ja, de kleine jongen, hoe dorst hij, zonder jouw toestemming, hè?"
„Zeker, natuurlijk. Je hadt mij er wel eens over kunnen schrijven," bitste zij. „Ik heb jou altijd van alles wat mij betrof op de hoogte gehouden. En nu zoo schandelijk vernalatigd te worden."
„Lieve kind, ik heb van mijn leven aan alles gedacht, behalve aan 't onder iemands curateele te gaan staan. Zelfs al had jij mijn permissie gevraagd om met Burger te trouwen, had ik jou nog niets verteld van mijn huwelijksplannen. Dus ik heb uwe hoogheid hier maar niet in gekend. En wij zijn wét gelukkig, mijn vrouwtje en ik, nietwaar prul ?" wendde hij zich tot Greet, haar afgewend gezicht aanvattend en naar hem toekeerend.
„O ja," zei Greet oprecht, Patty vol aanstarend. En Patty, nog boos, barstte op eens in een lach om dat naïeve gezicht van Greet. En zij wenschte zichzelf eigenlijk geluk met dien lach, want zij moest het niet zoó hebben laten zien, dat zijn huwelijk haar diep griefde. En des te minder, omdat hij haar met zijn gewone slimheid doorzag en zich nu over haar kon vermaken. Veel te veel eer voor hem. En in haar pruilen daarover zag ze er zoo allerliefst uit, dat Donald graag Greet had losgelaten en ontrouw geweest was.
Een oogenblikje maar.
Burger keerde terug van het douane-onderzoek.
„Ze hebben toch niet al te veel in mijn boel gerommeld ? O Donald. ik heb in Florence zooveel beeldigs gekocht."
„Ja? Dat moet je me allemaal laten zien, Pat. Je veux me rincer 1 'oeil."
Drie groot koffers kwamen aangerold op een wagentje. Twee mannen heschen ze op een auto, door een van hen aangeroepen op Boulevard Diderot.
„Zeg, jullie komt toch even mee nog, in een café wat gebruiken ?" vroeg Patty, voor ze instapte, haar oogen op Donald.
„Graag ik en Greetje wil ook wel, hè wijf?"
Greet knikte om zijnentwille, al dien tijd haar best doend zich opgeruimd en prettig te gevoelen. Die Patty drukte haar zoo neer, 't was als had ze zich gezet op Greets borst.
In de auto zat Greet tegenover haar en Donald. Burger had plaats genomen naast Greet, sprak geen woord, en nam met norsch gezicht waar wat er aan zijn kant buiten in de winterschemering van dien korten dag door het portierraampje te, zien was, het gelaat van Greet afgekeerd.
Donald praatte met Patty en Patty met Donald; hun stemmen



381
klonken onophoudelijk, mengden zich dooreen, in hun haast te worden gehoord.
„O Donald.... Florence.... zalig.... Die musea, die kerken . " j
„Ja ja, ik ken 't immers.... ik...."
„Ik ga er over een maand of drie weer heen, om te werken bij mijn vriendin Agnóla Rigali, én ik moet naar Rome ook nog terug, daar gaf Enrico Festa me zulken heerlijken raad voor m'n werk."
„Je werk? Je muziek ."
„Nee," verweet Party hem eenigszins wrevelig, „mijn beeldhouwen, mijn boetseeren. Dat heb ik je immers geschréven, dat ik boetséérde."
„O ja, juist, maar ik dacht dat 't maar 'n gril van je was. Niet dat je 't zoo serieus opnam."
„Nee, nee, 't is wel degelijk serieus."
„O, dus je wordt een concurrent van je man."
„Ik hoop 't, ja ?"
Burger keek op eens woest om, en hij en Patty zagen elkaar even tartend in de oogen. In Burgers blik beefde iets van woedend smalen; in Patty's kijkers blonk zegepraal, vonkte een hem weerstrevende trots, die er ten slotte als in een blauwen gloed uitsprong, tot vermaak van Donald, die wel begreep, dat hij 't maar niet zoo ernstig op moest vatten, dat boetseeren van Patty.
Burgers schouders gingen bijna onmérkbaar omhoog en hij keek verder uit het raampje. Greet achtte dit eigenlijk het beste dat bij in de gegeven omstandigheden kon doen. Zij vond dit vrouwtje zóó brutaal. Hoe zij haar man aankeek ! Zoo keek Juha wel 's naar Jan Tonijn. Wat waren de mannen toch gék, om zich zoó op te offeren voor een paar oogen. Johan Tonijn zou zijn leven lang de slaaf zijn van die van Juha, en deze man was 't nou weer van die van dat katje aan den overkant. Ja, een móóie kat, dat was ze, een mooi lenig dier, een panterkat, die ineens op je afsprong, als zij, Greet, wel gezien had in Julia's dierenatlas. En nu moest ze natuurlijk weer naar al de menschen met die vreemde namen toe, om haar man te tergen. Als hij dan ook beeldhouwde, waarom kon hij 'r dan geen raad geven, o zoo. En dan zou ze natuurlijk daar ook weer mannenhoofden op hol maken, zooals ze 't met dat van Donald nou al probeerde. Dat kon je zien, daar legde ze 't op aan. Zulke vrouwen gingen eigenlijk als een soort van vloek voor de menschen met wie ze in aanraking kwamen, door de wereld. Niet met hun eigen mannen of vrijers, of wat ze dan hadden, tevreden, moesten ze zich op een dozijntje of meer andere mannen wreken en die voor den mal houden. En die gekken, die trapten op andere goeie vrouwen, waren



382
er dan nog blij mee, als 't van zóó een kwam. Malle driessen! En dat zou Greet haar man wel eens van avond, als ze alleen waren, of later bij gelegenheid vertellen. Want na de ijselijk geleerde redenaties van dat mensch, die panterkat, over kunst, waar zij, Greet niets van snapte eigenlijk, zou Donald zijn vrouw wel schrikkelijk dom vinden. Ze wist zelf niet recht hoe ze zoo scherpzinnig kwam, misschien was het omdat Donald haar, sedert ze getrouwd waren, veel van zulke vrouwen verteld had en ze van de Fransche dames ook wel verhalen had gehoord, waarbij ze giste wat ze niet begreep, en zij door Juha's en Diana's karakter een beetje ingewijd was, maar 't scheen of ze die Patty jaren lang gekend had ; of niets haar vreemd bleek aan Patty ; noch dier uiterlijk, noch dier innerlijk, dat daar klaar en open voor haar lag tentoongesteld. Zij wist dadelijk waaraan ze zich met deze vrouw houden kon. Listig, yalsch was ze, en ze zou haar best doen haar, Greet, Donald te ontstelen, Maar daar zou Greet toch een stokje vöor steken, ze zou haar de waarheid zeggen. Die Patty dacht zeker met een niemendal te doen te hebben, die geen tien kon tellen. Maar al beteekent zij, Greet, nu niet veel wat kennis en geleerdheid betrof, ze had haar recht op geluk even zoo goed als Patty, méér nog, na wat ze geleden had, en ze zou het zich niet goedschiks laten ontnemen.
„Nou, en waar moeten de dames nu heen ?" hoorde zij plots Donald Patty's woordstroom afdammen met een nuchter vraagje: „La Paix, Riche. Américain ?"
„Riche" vloog er dadelijk bij Patty uit, „daar is five o'clock." „Carlton ƒ' waagde Greet „daar is ook muziek en 't is er zoo gezellig en er zijn zulke mooie toiletten." Patty keek boos, dat zoo'n nulletje haar durfde tegenspreken ; toen ziend dat Donald verrast Greet toeglimlachte, hetgeen haar verbaasde : zou hij nu werkelijk om dat wicht géven ? deed zij haar best haar boosheid te boven te komen en zei vleiend vriendelijk : „Ja, maar, mevrouwtje-hef, daar gaan u en ik dan eens samen heen, hé, maar ik heb er nu geen toilet voor. Ik ben nu maar in reiskostuum, mijn man ook." Greet kleurde, en daar Patty's oogen zich liefelijk verzachtten, begreep Greet wat hun invloed kón zijn.
„Dan is Greet ook in reiscostuum, jullie hebt allebei een bonten mantel aan," zei Donald, „enfin, Greet, bezin je, want hier heb je onzen chauffeur, om te vragen waar hij moet stilhouden op de Boulevards. Burger, beste vriend wat dunkt U van deze zaak ?"
„Ca m'est bien égal.... ik schik me naar de meerderheid." Burger haalde de schouders weer op.
„Uitstekend, en ik schik me naar de dames. Dus Greet, wijf, dan maar Riche, hè, dat is dichterbij, hondje."
„Ja.... o.... gped..." gaf Greet toe. Ze wist vooruit wel dat



383
Patty haar zin zou hebben. Zij hield óók van het mooie Café Riche met zijn rijke weelderig geplafonneerde zaal, vol keurig gedekte tafeltjes, gereed om thee, koffie en gebakjes op hun witte servetten te ontvangen, maar zij had Carlton gezegd, om die panterkat te laten zien.... nou ja, 't hielp toch niet.... net als bij Julia, thuis vroeger of Diana, als die wat wilden.... ook zulke dwingelanden. En die panterkat was geboren om haar zin in alles te hebberi, 't stond op 'r gezicht te lezen.
Een kleine groom opende haastig-onderdanig de deuren met tourniquet, dat hen binnenmolende in de chique ruimte. Boven zag een weeldevolle galerij neer op den chic beneden. De zaal bleek reeds bijna gevuld met etenden en drinkenden die praatten of luisterden. De muziek was al aan den gang, en Patty neuriede dadehjk eenslepenne wak na, zoodat eenige heeren aan een tafeltje, niet ver van de deur, met hooge hoeden, en gladgeschoren ak Engekchen, haar met de meest oprechte belangstelling aanstaarden. Greet geneerde zich dood ; zie je wel, daar had je 't al, en Donald fronste even licht de wenkbrauwen, terwijl Burger, die dit van Patty haatte, haar dreigend aanzag, en vlak aan heur zijde voorschreed om die lui te laten zien dat zij van hém was. Patty genoot van deze ontstemming der gemoederen. Hoe „woester" de anderen waren, des te heerlijker. Zij verloochende haar ouden aard niet.
„O nee, niet aan dit tafeltje, daar naast zitten joden." Zij fronsekte met vies gezicht haar neus, als rook zij roet.
Greet vuurde onmiddellijk op, „Die menschen doen u niks en zien er keurig uit. Wij zullen daar wél gaan zitten."
Patty viel als uit de lucht over dien energieken tegenstand. Donald lachte vergenoegd. O heerlijk heerlijk, Greet zoo aan 't tegenspreken te hooren. Nou, wel heel flink, wel kranig. En twee vrouwtjes zoo tegen elkaar in, Hij lééfde bij zoo iets.
„Wel ja, wat beteekent dat nou van je, Patty, mal kind. Kom, kom, kom, kom, geen kuurtjes, hoor. Ik ga daar wel zitten en jij,' Burger ? We mogen bhj zijn dat dit tafeltje vrij is. Juist een gezellig hoekje. We kunnen hier iedereen zien binnenkomen."
Burger zat al, en hij verwonderde Zich er over dat Greet Patty zoo woedend aanstaarde. Mispunt, dacht Greet, je eigen moeder is misschien baboe geweest, en je overgrootvader was mogelijk zoo n halve wilde. Niet dat zij dat zouden kunnen helpen, ze zullen wel beter dan jij zijn geweest, maar wat hoef jij op andere menschen neer te zien, lamme panterkat.
Burger kwam even los. ,,'t Zijn eenvoudig ZuidrFranschen," zei hij, „daar heb je zooveel Oostersche typen onder."
„Oostersch, Semitisch...." zei Patty luid.... 't zijn eenvoudig jóden."



384
„Maar gesteld ze waren dat " Greets stem beefde ;van opwinding, „dan hebben ze toch net zoo goed 't recht hier te zitten als U. Ik zie niet in dat U zooveel méér bent."
Patty opende haar oogen zóó groot en wijd, dat Donald er een leeg schoteltje onder hield. Toen deed een smadelijk glimlachje haar hppen krullen. „Je vrouw behoort er toch zelf niet toe—"
„Nee, want ze is mijn achternichtje, maar Greetje heeft een heel mooi karakter, veel rechtvaardigheidsgevoel."
„Zoo, dus jij geeft haar gelijk?"
„Beslist."
„O " Patty smakte met de lippen, woedend.
Intusschen hadden de door haar gesmade buren; een oude heer met grijs haar, gouden bril op en een rood hntje in het knoopsgat, zijn bejaarde vrouw met donkere oogen en sneeuwwit haar, een jong paartje, hun dochter en schoonzoon, die te letten hadden op een dikke bébé van drie, met haar neusje in een kop chocolade
— op hun beurt de vreemden bepraat. Wat voor taal daar wel werd gesproken ? Hun luisterende ooren trachtten de klanken te onderscheiden, hun oogen gluurden onder de hoeken uit.
- „Ce sont des Russes," zei de schoonzoon, op een toon die geen tegenspraak toeliet.
„Ah, on dirait des Allemands meende de oude dame.
„Jamais de la vie, maman, et moi qui connais fallemand.. /. peut-êtredes Hongrois...." opperde de dochter. „Ils en ont bien 1 air."
„Flink zoo," keurde Donald goed, „als we maar uit dat beroerde Rusland vandaan komen. Voor Hongaar, voor Magyaar wil ik wel doorgaan, en Burger, jij?"
„La brune est jolie " vond de schoonzoon genadiglijk.
„Patty juich, Greet huil," gebood Donald.
Maar de ma zei. „O elle nest pas johe pas ce qu'en appelle
jolie." „Thermometer daalt, vrouw aan 't woord," Donald knikte.
„Ah bien sür qu'elle ne 1'est pas " weerstreefde de jonge
vrouw, die vond dat haar man nu genoeg had gekeken, „je n aime pas du tout'son teint, quant aux lèvres, elle les a.par trop grosses."
„C'est une juive,'' kondigde op zijn beurt de oude heer af, „uné jolie juive! EÜe a le type tout a fait oriental, voyons."
Donald barstte met een : „God bewaar me ! Die is ook goed, zeg!" in zulk een onbedwingbaren schater, dat zelfs'de stroeve Burger ghmlachte, en Greet van harte meelachte, terwijl Patty haar lippen in woede beet. „Daar moet je noodig antisemiet voor zijn," genoot Donald, „óm zoo iets te hooren. O jongenheer Poetoe, wat een nederlaag 1 De slag van Waterloo voor Napoleon."
„Ik begrijp niet, dat ze mij daarvoor aanzien—" wanhoopte Patty, „ik heb daar toch niets van."



385
„Ja ja, jawel je hebt iets Arabisch iets van Ismaël en dat
was een onecht zoontje van Abraham; Greet, je ziet ik ken nog wel bijbelsche geschiedenisjes.
„Laten we toch wat bestellen !" drong Greet aan. „Ik neem chocolade en jij Don ?"
Patty kwam in opstand tegen dat zich Donald toeëigenen van Greet. Donald was nooit van een vrouw vast geweest, hij had altijd nog over zijn vrijheid kunnen beschikken en nu.... 't was ongelooflijk. Gebonden aan zoo iets.... aan zoo iets....
„Wat neem jij, Patty....?"
„O ik weet niet, ik moet nog wat verzinnen, hebben ze hier
ijs ?"
„Ja, natuurlijk. Is dat niet te koud nu?"
„Welnéé — Emile, ik begrijp niet dat jij al niet...."
Burger vertelde stroef, dat hij al drie kellners gewenkt had, maar ze schoten weg als hazen. Hier, ze moesten dezen hebben, die bediende hun afdeeling. „Garcpn!"
De garcpn boog, wipte toe, boog, luisterde eerbiedig, somde de ijzen voor Patty op : vanille, chocolat, café, fraise, citron, pistache...."
„Pistache...."
De gargon boog: „Et madame ?" eerbiedig tot Greet. „Chocolat ? Et ces messieurs?"'
„Un porto, un amer.... et un verre d'eau."
„Une glacé pistache, un chocolat, un porto, un amer...." de garcon somde op.
De chocolade verwarmde Greet, en Patty's toorn scheen door het ijs te dooven, dacht Donald, schertsend even aanstootend met Burger, die aan zijn bittertje nipte. Het was heel gezellig en werd steeds gezelliger van een gedistingeerde drukte in het groote café, Greet keek naar de chique toiletten, en Patty schatte de boa's, de bonten mantels, de pleureuses en paradis op de groote hoeden en hooge toques. „Wat een hoogte, die toques. Straks gaan ze nog hennins dragen," verdiepte zij zich.
„Als Jacoba van Beijeren en tijdgenooten," veronderstelde Donald.
„Hoe is dat dan ?" fluisterde nieuwsgierig Greet, die haar ongeleerdheid moest bekennen.
„Zoo'n suikerbrood," zei Donald.
Burger, bijzonder welwillend, vond Patty, kreeg een enveloppe uit zijn portefeulle, teekende met pollood een hennin voor Greet, „Dank u," zei zij blozend, toen hij haar die zwijgend overhandigde. „Hoe aardig. Wanneer droegen ze dat?"
„Vijftiende eeuw
„Hoe lastig moet dat geweest zijn, op je hoofd, zoo'n puntig gevaarte."
Greet Hemming.
25



386
„Gewoonte...." zei Burger. „Er zat altijd een sluier aan, soms een heel rijke."
„Toen waren de dameshoofden sterker dan nu," spotte Donald. Wat een domoor, dacht Patty, wie weet nu niet hoe een hennin er uitziet. Zeker niets geleerd. En dat dorst mij bestraffen.
Terwijl Greet Burger verder ondervroeg over hennins en dergelijke en de muziek een arrangement van de Marche hongroise uit de Damnation de Faust speelde, wilde Patty van Donald weten, in een begeerig gefluister: „Waarom heb je je vrouw getróuwd, had ze géld?"
„Géén duit, geen halve cent."
„Wat was 't dan ?"
Zijn oogen flikkerden. Hij had dit al dien tijd verwacht. Hij ging treffen. O, hij had al menig spelletje schaak met Patty gespeeld. „Ik hield van r, ik hóü van 'r."
Bloedrood kleurde Patty. Hem dit zóó te hóóren zeggen. Zij hijgde.
„Pas possible.... Héüsch waar?" „Zég 's...."
Het snijdende, ongegeneerd-bevelende van dit begin van tegenspraak overtuigde haar meer dan de stelligste verzekeringen, de langste lofredenen op zijn vrouw. Een gloeiend tangetje zengde Patty's hartevleesch. O hij hield van zijn vrouw, hij hield van dit dom-onbeduidend brutale wezen, dat het gewaagd had haar, Patty, gevierd door Parijsche kunstenaars, mannen van talent, plat te zetten. En mank nog op den koop toe. Nee maar, de aarde hield op te draaien bij zoo iets. Enfin, te dom dat 't staan kon.
Donald wist precies wat zij dacht, hoe het in haar gilde van wrevel en wee.
Hij volgde de alleenspraak haars harten, hij ausculteerde haar ziel als een medicus den rug en de borst van een longlijder.
,,'t Is zoo, hoor, jongejuffrouw," bevestigde hij op een toon die geen twijfel meer toehet. Toch gevoelde hij zich gevleid door haar blos, haar onrust, haar verdriet.
HOOFDSTUK XXVII.
Zij konden zoo heel lang niet blijven, de Burgers, van wege de wachtende auto met de koffers. En terwijl Greet en Donald nog wat bleven bij Riche, scheidde het gezelschap met de belofte elkaar zoo spoedig mogelijk op te zoeken. Eigenlijk was deze belofte een tusschen Donald en Patty alleen. Greet en Burger spraken geen woord mede.



387
„Je begrijpt wel dat ik een beetje afleiding noodig heb," drong Patty bij Donald aan. „In dat hol 9 Rue Falguiére.... en Emile, die den heelen dag zal werken aan zijn bas-reliefs. Hij heeft nu weer een beeldhouw vlaag. Zoo iets tweeslachtigs.... waarom houdt hij zich niet aan één van beide.... ?
Burger beet zich op de hppen.
„God, maar dat heeft je man gemeen met Leonardo, Michel Angelo en meer grooten, wees maar bhj dat je een zoo veelzijdig talent hebt getrouwd."
.Burger liet een soort geknor hooren.
„Donald...." Patty glimlachte haar bekoorlijksten glimlach, „ik vind 't ontzettend aardig van jou.... van jullie, me.... ons af te komen halen," en haar oogen keken diep in de lachende van Donald.
„Nou, Pat, dat was wel 't minste dat we doen konden, hè? Dat had jullie voor ons toch ook wel over gehad."
„O zéker " aarzelde Patty, met een blik naar Greet, die
keek naar den steeds zwijgenden Burger, die haar weer tersluiks stond op te nemen. Er bestaat harmonie hier onderling, spotte Donald innerlijk.
„Nu, en komen wij 't eerst naar jullie toe, of jullie naar ons, Rue Chernoviz ? Bepaal dan maar n dag." .
„O, ik kom wel naar jullie 't eerst. Want Emile — als die eenmaal in zijn klei en zijn pleister zit of met zijn mouleur aan den gang is.... hij moet nu haast maken voor de Salon." Het trof Greet hoe pijnlijk strak Burger keek. „En n dag bepalen.... hm.... wanneer zijn jullie thuis ? Over dag 1, 's Avonds ?"
„Kom, op zijn Hollandsch, een kopje thee drinken, laat ons zeggen overmorgen avond, dan zal je wel uitgerust zijn, maar god, 's avonds is Burger toch ook wel vrij, hè Emile ? Kom jij toch mee, kerel, laat je vrouw toch niet overal alleen heengaan. Dat is hoogst gevaarlijk voor zoo'n mooi jodinnetje."
Patty stak haar tong tegen hem uit, terwijl haar neus zich weer rimpelde. Akelig schepsel, dacht Greet.
„Nou, ik verlang naar huis- en rust," zei Burger.
„Maar zeg 's, naar huis, jullie atelier en de kamers zijn toch niet gemeubeld."
„ Jawel, want wij hebben 't toch gemeubeld en met alles en alles overgenomen van Conway, den Amerikaan, die weer met zijn vróuw naar Chicago terug is."
„O ja, ik meen dat Pat zoo iets schreef, van die meubels, maar 't was me weer ontgaan. Was dat wat, die Conway.... Góéd T'
„Jawel, heeft wel talent. Hij heeft zelfs mentions honorables gehad van jurys, van echte jurys — die 't wéten.... Wat wil je



388
meer ? Nou, au revoir.... Mevrouw Hemming, 't doet me genoegen met u kennis te hebben gemaakt."
„Nou, ik ook.... we hebben wat aardig gepraat...." zei Greet.
"Wat zég je van Burger.... pardiennè.... hij wordt welsprekend en galant beide. Ga zoo voort mijn zoon..." beschermde Donald.
„Jij kon eerder mijn zoon zijn, hè, jongmensch ?"
„Kom kom kom.... we dragen allebei ons haar opgestoken, dus we zijn even oud, dat zei 'n brutaal pedant Hollandsen wicht eens tegen mijn moeder met 'r groote kindren, stel je vodr. Nou gaan jullie heusch 1.... tot ziens dan.... en 't beste in je nieuwe woning."
Burger lichtte zijn flambard, Patty wuifde bevallig coquet met de hand, en zij schreden heen, nageoogd door Greet en Donald. Patty's slanke gestalte en mooie oogen wekten bewondering aan al de tafeltjes waar heeren zaten.
„Wel een knap paar, als je ze zoo ziet.'
„Ja...." zei Gteet.
„Jij bent niet erg in je knollentuin, hè, mevrouw Hemming junr. ?"
„Ik vind haar 'n echte draak. Daar héb je 't nou."
Donald barstte in een lach. „Echt oprecht vrouwelijk."
„Wel ja, ik wind er maar geen doekjes om. Ze werkt met 'r oogen als 'n goochelaar met balletjes."
„Heb jij wél ééns 'n goochelaar gezien?"
„Ja ééns, toen 'k heel klein was met Juha en de meid. Tante Karlien trakteerde."
„Greetje, Greetje, nou ben je toch jaloersch. En je .hebt 't zoo laten zien, je hadt 't zoo zoetjes dadehjk met 'r aan den stok."
„Nou ja. omdat ze dadehjk ging schelden op die menschen, en heelemaal zoo onuitstaanbaar doet."
Tranen drongen Greet in de oogen. Van al de sermoenen die zij zich voorgenomen had tot Donald te houden zou niets komen, dat voelde ze. „Ben je kwaad op me, Don ?" vroeg ze zacht, deemoedig.
„Verbeeld je, schatje, welnee, 't amuseerde me, 't was heel aardig. Alleen, krabben jullie mekaar de oogen niet uit 't hoofd, want ik kan julhe geen andere geven dan glazen, en daar zie je niets door."
Zij keek hem Weer bhj aan, met zonnigen lach, in spijt van het vocht aan haar wimpers. En hij vond haar, met dat zachte waas van blonde kroes over haar voorhoofd en haar lieve oogen, nu weer bekoorlijkèr dan Patty zooeven.
„Kleine margriet, hè?" troostte hij, en zij bloosde van hartegeluk. Hij betaalde, zij hoorden nog een nummertje, en toen ondersteunde hij haar teeder, de zaal uit..
„Hij houdt toch van mijn, toch, en ze zal 'em niet wegnemen."



389
prevelde Greet, terwijl Donald een fiacre aanriep. Het regende en alle auto's waren bezet.
En nu weet Patty nog niet eens van 't kind dat komen moet, peinsde Donald. Wat zou ze zeggen, als ze dat wist, ik vader... Zou ze niets vermoeden ? Maar met die empire-japon van Greet...
En hij besloot 't haar te gaan zeggen, morgen, wanneer hij van zijn les kwam. 't Zou piquant zijn.
En den volgenden morgen, ging hij door de breede burgerlijke rue de Vaugirard ; met haar höpital international de Paris, en slordige gedeelten hier en daar van kleine winkeltjes, de rez de chausseés van lage huizen, naast hooge blanke maisons de rapport, met groote winkels beneden, als dien van den kruidenier om den hoek van de Rue Falguière. Deze kwam hem zoo komiek voor, want eer je aan villa Gabriël kwam, die donkerbruinroode lage gevels, één ten overvloede nog beverfd met alle gloeiende kleuren van den regenboog, als uithangbord van den marchand de couleurs. Langs een ander hoog, grillig gebouwd en gevensterd huis van roode baksteen, dat werkelijk meer aanspraak maakte op den naam villa, kwam hij door het groot wijdopengeslagen hek in „Gabriël," waar heel een schilderende, beeldhouwende en houtsnijdende gemeente woonde, afgescheiden van het straatverkeer. De groote loge van den conciërge was vooraan bij het hek, Donald stapte het gangetje binnen en zag, het hoofd om de eerste kamerdeur, in een vergezicht, de familie conciërge inde achterste kamer aan het déjeuner van half twaalf. Eenige leden dezer familie staarden de oogen naar hem uit, anderen muisden onverschillig voort.
„Monsieur et madame Burgère, s'il vous plait ?" Mama conciërge nam haar cotelette kluif, bij wijze van groet, uit den mond. „J'ai vu sortir monsieur, quant a madame, je ne 1'ai peis vue de la matinee.
Enfin, vous verrez bien montez toujours Tournez le coin....
escalier G dans le fond du jardin a droite oui, c'est au troisième
au dessus de 1'entresol la grille est ouverte bien sür...."
Mama conciërge sloot, na dit lange verhaal, haastig haar mond weer af met het druipend cotelette been, waarmede zij Donald alle richtingen had aangewezen, als stopte zij een kurk in een flesch die overloopt. i
„Merci," zei Donald, die haar volstrekt niet naar het hekje gevraagd had. O, 't is hier iets verbeterd, dacht hij, de rijen ateliers langs gaand, en een hem van aanzien bekenden beeldhouwer groetend, die in een lange witte operatie-kiel in zijn deur stond. Grootë witte poppen zag Donald. „Ca marche-t-il ?" vroeg hij. „Pas trop, vous voulez voir ?" Hij trad een oogenblik binnen en na alles bewonderd te hebben, terwijl de beeldhouwer met twijfel op zijn ge-



390
zicht had staan luisteren, ging hij heen, zich afvragend waarvan het legio beeldhouwers in Parijs, dat geen geld had, wel mocht leven. Burger had van zichzelf een klein fortuintje geërfd ; Patty was rijk, nu haar vader dood was, maar de rest, op enkelen na, die bestellingen kregen Een gelukkige kerel, die daar, hij verlangde
niets, niets dan een mooi model eif een stuk klei de la glaise....
en klaar was je.... zoo wijsgeerig-eenvoudig.... en eten in een gaarkeuken.... en verder vrij als een vogel in de lucht. Of Burger wel eens in de plaats van Brouard daar wou zijn?
Shmme tttnte D had Pat laten trouwen buiten gemeenschap van goederen, daarom kon Pat tegenover haar' man des te meer praats hebben. *"v'
Hij keek naar boven, om te zien of hij Pat ook ergens kon gewaar worden. Hoog ten hemel verhieven zich, achter het aangeharkte grintpadtuintje, met zijn laurierheesters aan de kanten, boven elkaar de vier rijen ateliers met hun breede in zooveel ruiten verdeelde, allen van ondergordijntjes voorziene halfnaakte ongezelhge schoolramen. Elk breed raam verlengde, zich in het midden als tot een groote tand. Eentonig om naar te kijken, dacht Donald, trap G. in den hoek rechts vindend. Hij holde vier hooge smalle bruine gladgeboende trappen op, die evenals de bruine deuren op de lichtkleurig gemuurde portalen verkwikkend Hollandsen zindelijk glansden. En eindehjk stond hij voor Patty's deur, waarop, in 't midden, een visitekaartje hem vertelde dat hier Emile Burger woonde. Hij trok aan het damasten schellekoord met zware kwast, links, dat hij alleen in ouderwetsche Hollandsche kamers gezien had, en hem overal elders dan Parijs door zijn daarzijn zou verrast hebben. Maar in Parijs moest je je over niets verbazen, 't doodouderwfetsehe en 't ultra-moderne mengde zich er zoo oolijk en kalm dooreen ;'t antieke bracht je er terug naar vroeger eeuwen, in vele bovenwoningen, terwijl in de winkels daaronder de tegenwoordige tijd een reuzenpas vooruitschreed. Zoo mijmerend, luisterde hij of hij daarbinnen aanstalten van open komen doen vernam. Plots week de deur met een ruk en Patty stond voor hem in de entrèe, Patty in ruimen kardinaalrooden wollen morgen-japon, hals een weinig uitgesneden, met roodfluweelen boordsel, plooiend onder de borst bijeengehouden door een bont-turksch geborduurden gordel, terwijl aan heur wijde, tot den elleboog reikende mouwen flapten lange strooken van gele Iersche kant, tegen haar lichtgele bloote armen. Zij was bezig een miniatuur van zichzelf op ivoor te schilderen en hield palet en penseel in de hand. Haar lusteloos gezicht klaarde op, in haar donkere oogen kwam gloed, toen zij Donald gewaar werd. Zij begon
vroohjk te lachen ,Ah le voiló al zoo vroeg op't pad?...
Quel bont vent vous amène? Kom er in, zeg."



391
„Vroeg ? vijf minuten over half twaalf, je conciërge zit al te kluiven. Wat een geluk, Pat, dat je man geen Japik, Klaas of Gerrit of Johannes heet, want hoe de Franschen dat uit zouden spreken...."
„O dan veranderen ze 't doodkalm in Classe, Zjerrite, Zjapique, Zjoannès. Ik vind Franschen aanbiddelijk als ze vreemde talen, vooral noordelijke, probeeren te spreken, dan hebben ze zoo iets koddigs, hulpeloos, kinderlijks, 't Is om de mooien te zoenen, vind jij ook niet ?',
„Pat, pas op, als jij mooie mannen gaat zoenen. Je man is er ook nog."
„O.... die telt niet. Maar vind jij nou ook niet, Don, Engelschen en Duitschers zijn afschuwelijk in Fransch. Ik erger me altijd dood. Verbeeld je, die mevrouw Conway had natuurlijk zoo'n Amerikaansche pudibonderie, als de Amerikanen niet nog erger gedébaucheerd zijn dan sommige Franschen, zijn 't ware quakers, en zoo ging ze altijd aan op de Fransche vrouw, waarvan ze ten slotte niemendal wist dan wat ze zag van de schildersmodellen, hier in
de impasse
„Van* wie ze ten slotte nog niets zag dan dat ze aan den arm van hun schilders boodschappen deden.... hef keken en naar 'em oplachten."
„Nou, ja juist, maar zij veroordeelde dan, en verachtte, tot madlle Castagnet, je weet wel, dat knappe beeldhouweresje, 'r is flink op 'r plaats heeft gezet. ,Mais vous n'en savez rien vous, madame, avec vos jugements téméraires.' Enfin, op een avond stopte mevrouw Conway's man, die 't met ons eens was, haar 'n krant in de hand uit Amerika, en toen las ze ons eerlijk voor, zoo maar koudweg vertalend in 't Fransch:
.Malgré que la femme américaine soit si bien soignée en Amerique et que les hommes attendent toujours les femmes.... des milliers de jeunes fllles s'évadent annuellement de New York sans laiser des clues...."
.Comment! ?' riep madlle Castagnet, „des clous de souliers 1 Oh mais vrai alors.'
Burger zei niets, maar ik plaagde: ,Des clous de girofle.' En madlle Castagnet weer: ,Et les hommes attendent les femmes, mais bien sür. En France on ne fait que ga d'ailleurs.... Si c'est la une qualité.... parbleu....'
En arme mevrouw Conway ,Ah mee kome fous eete mokeur tous lee trois!' En Burger, die maar steeds zweeg, stel je voor, alleen zijn oogen tintelden. Eindehjk ontfermde ik me maar, en legde de beteekenis van clue en to wait on uit aan mademoiselle Castagnet, die al dozijnen spijkers op 'n tafel in 'n jongemeisjeskamer zag uitgestald en wachtende mannen aan elke Amerikaansche



392
deur. En als je nou maar weet dat mevrouw Conway al vier en twintig jaar in Parijs woonde. Ze peen dapree natjoer en ze is eeuwig en erfelijk an ruut pour 1 eglise, in plaats van en route. Dat komt ze was wel in Parijs, maar zat toch volop in haar kolonie en 't is de moeite niet waard goed Fransch te leeren."
Donald keek Patty eens aan, en zij beiden gilden het uit. „O Donald 1" riep Patty openhartig, „hoe heerhjk, hoe zalig dat je gekomen bent, want na een ruzie met Burger over die ouwe stoelen, was ik zoo melancholiek. Hoe vind je 't ateher ?"
„Kranig met al die schilderijen aan de muren, en die hooge trap met galerij, waar jullie die bonten tapijten over hebt gehangen 't doet me denken aan Pander in den Haag."
„Kom, hou me niet voor de mal. Nee, serieus nou, hoe vind je 't? Burger is van ochtend om zes uur opgestaan voor die schilderijen
„Patent, die planten van jou achter dat scherm bij 't raam doen heel goed...."
„Mensch, spreek me er niet van, dat is mn tuin. Ze zijn trouwens van mevrouw Conway, en ze heeft me n vork als hark achtergelaten, om de aarde om te spitten, Je hebt hier zoo weinig uitzicht, 't tuintje dat vroeger veel mooier was, die houtsnijwerkplaats aan den overkant, die binnenplaats van'n wasscherij, waar je nooit jemand ziet wasschen, met 'n stakerige pomp die eeuwig loopt ja ? En dan in de verte dat mooie gezicht, mevrouw Conway vond 't mooi, de huizen van die n^re rue de Vaugirard. God, hoe vind je toch de rue de Vaugirard, de rue Falguière en de rue du Cherche Midi ? De drie verschrikkigen van Parijs, en dat die Vaugirard nog zoo zonder einde is. Alleen Amerikanen en Engelschen kunnen daar nog wat aan vinden.
„Zoo erg zijn ze nog niet, ze zijn nog fatsoenlijk. Ga dan maar nooit naar Belleville toe."
„O hemel, daar ging Burger wel eens heen, ik weet niet wat ie
daar uitvoerde. Kom mee die trap op, naar de galerij zie je, hier
staan onze koffers voorloopig en daar die kamer is onze slaapkamer. Die is wel gezellig, hè ik heb wat van mijn rommel
bij de Conway-boel gedaan, want schoon mevrouw Conwah peen d'apree natjoer, heeft ze, volgens mij, voor geen oortje smaak. Hier deze schetsjes uit de Luxembourgtuin zijn van haar, en dit portret van Conway."
„En dus heb je ruzie gehad met Burger ?" Donald, daarover denkend, liet zich op een met grof geel wollen kleed bedekte bank neer, waartegen de scharlakenroode, smaragdgroene en oranje satijnen kussens van Patty prachtig opvlamden. Zij zelf stond er voor, geheel in harmonie met de kleuren om haar heen.



393
Patty kneep de lippen opeen. „Jij, met je Burger...."
„Waarom ben je toch zoo scherp, zoo ruzieachtig je enerveert er je zelf mee, en je maakt anderen ook 't leven onaangenaam. Burger is een goeie vent, maar je hebt 'em altijd tot wanhoop gebracht. Dat weet ik nog best van vroeger.... jullie scènes., t."
„Ik zeg niet dat Burger niet goed is, alleen ik haat m'n leven mét 'em. Ik kom net zoo min bij hém, als...."
„Nou, als " Donald raadde al wat zij wilde, zeggen met betrekking tot hem en Greet.
„Nee, niks...."
„Kom, wat mangelt er aan.... vertel 't mij maar."
„Niks.... ik wou dat ik op Père Lachaise lag, of al was 't maar op Montmartre of Montparnasse, dan kon Burger voor zijn beminde en betreurde vrouw een prachtig grafmonument maken "
Toen plots veranderend van bui, met dien blauwen gloed weer uit haar groote zuidelijke oogen, die lachten, haar mond een purperen opengaande knop vol sappig leven: „Zeg Donald, weet je wat ik ga doen, als ik 't heelemaal niet meer bij Burger kan uithouën, dan loop ik van 'em weg, en ik ga zingen in de Folie Bergères of zoo iets, ik heb 't wel niet noodig, maar zoo'n leventje zou me juist lijken— hè, als jij nog vrij was "
„Kon ik je accompagneeren op de luit, hè ? of moest 't 'n gitaar zijn, malle Pat ? En 't beeldhouwen dat gisteren zoo serieus was ?"
En weer kwam in hem op de bijna onweerstaanbare neiging Greet even ontrouw te worden, en een kus te drukken op dien mond van Patty, waarvan de lippen, bij zijn spot, zich weer vast opeensloten.
„Als je nu maar een kindje nad," zei hij zacht.
Zij schudde treurig het gebogen hoofd. En onder de neergeslagen wimpers, zoo lang, dat ze als schaduwen op haar wangen lagen, 'meende hij iets vochtigs te zien trillen. Haar onderlip schoot plots sidderend uit. Hij raakte zeker een heel teere snaar aan. En hij betreurde dit, terwijl gretig indrinkend, alhoewel hij zijn blikken trachtte te bedwingen, het bevallige van haar lenige lichaam, waar van hij de lijnen gemakkelijk kon raden onder de soupele zachte scharlaken plooien. Het was als een kleed van vuur ; bij de minste harer golvende bewegingen flakkerde er ander rood uit, en de gloed ervan belichtte haar hals, haar wangen, zelfs haar blauwigzwarte haren, in een vlecht om heur hoofd gewonden. Zij was om zoo te schilderen, want beeldhouwen zou te koud zijn voor haar. Of Burger haar zoo al had genomen ? Hij vroeg er haar naar. „Ook, ja," zij wees hem o p een schilderij, half met een lap linnen bedekt, op een verren ezel, „hij is natuurlijk dol op rood en geel en alles wat vlamt.
En ochch, schei toch eindelijk uit met je Burger ik wou dat
ik 'em nooit gekend had."



394
„En je hebt 'em zelf gekozen ?"
„Ja bh oui, bien sür wist ik wat ik toen deed....
sedert ben ik dikwijls in de verzoeking gekomen 'n pistool of zoo te nemen en er 'n eind aan te maken
„Patty, ben je nou gék ?"
„Nee, stel je gerust, niet hem dood schieten, alleen Patty, Helen Martha Glennock maar. Ik zou de kunst niet hebben willen berooven van zoo'n genie als Emile J. C. Burger."
„Maar m'n lieve god, als 't dan zóó staat tusschen jullie tweeën, waarom zijn jullie dan niet al lang gescheiden? Dat is toch veel moreeier dan."
„Ik weet 'ti niet Burger werd altijd zoo doodsbleek als ik
daarover begon.... zelfs onder onze hevigste ruzies.... en ik geloof dat ik nog 'n tipje van 'n hart heb.... God, en met wie anders zou ik moeten wegloopen.... ik heb er nooit van een gehouën.... wel 's 'n vlaag gehad, zooals ik ook nog in 't begin vlagen had voor Burger, maar op den duur waren die andere wezens me toch nog onaangenamer dan hij. Ik weet niet.... aan hem ben ik nog gewend, 'n soort van sleur.... Maar ik zal toch nog eens van 'm weg móéten loopen
„En alleen gaan wonen
„O nee, dank je, ik kan niet zonder aanbidding, al heb ik zelf niet lief, ik wil dat mén mij liefheeft. O, en aanbidders te over. Dértig staan klaar om meneer Burger no. 2 te worden.... ik heb maar voor 't grijpen
„Och, je moest een half dozijn babies hebben, gedésoeuvreerd klein wezen.... dan zou je niet zoo'n verduvelden onzin uitslaan, of bergen werk, geforceerd werk."
Zij het zich in eén fauteuil vallen. „O nee, ik zou geen goeie moeder zijn, ik zou te veel klappen uitdeelen, de kinderen zouden
me in den weg loopen. En kinderen van Burger eh bien merci.
En dan zou hij, met zijn kloósterstijve ideeën, ook zijn stem willen laten gelden in alles wat ze betrof...." *
„Natuurlijk, als vader, en hij zou een goed vader zijn."
,,'n Betere dan jij.... O Donald...." zij lachte hem plots schalks toe.... „verbeeld je, jij vóder.,,
„Nou, wie weet of ik 't niet word.... en heel gauw ook...."
„Hoe meen je.... is je vrouw.... wacht ze een baby?"
„Ja," hij knikte verheugd.
Patty werk bleek, zelfs van haar lippen scheen het rood te sterven, en hij zag haar vingers trillen, eer zij ze, om zich een houding te geven, aan haar japonplooien het plukken. Haar oogleden hielden zich smartelijk neer, en hij voelde zijn hart vol medelijden. Arme Pat. arme, wilde, woeste, malle, nukkige, grillige Pat, zij had toch wel



395
gevoel, zou ze dol jaloersch zijn op Greet, heusch van hém houden, of wat was 't ?
Zij wendde het hoofd geheel van hem weg en tuurde naar den muur. Plots trachtte zij kort en onverschillig te zeggen: „Plezierig voor jullie. Ik heb 't wel gezien al aan 'r, gisteren
Maar nauw had zij 't er uit, of zij wierp zich voorover naar 't raam, schoof open en stak het hoofd naar buiten, opdat hij de tranen niet zou zien, die haar langs de wangen dropen.
„Patty, ben je nou gek, je zeil kou vatten."
De poezele schouders gingen onverschillig op.
„Patty," hij ging naar het raam, sloeg zijn armen om haar middel, trachtte haar weg te rukken,
Zij weerde hem woest af.... „Och, laat toch, wat heb ik met jóü te maken? Jij bent ook al een die...."
„Die wat?"
„Ga nou maar weg, naar je vrouw."
„Om de dood niet, ik wil jou niet zoo ongelukkig hier achter
laten. Kom, ga nou maar weer zitten of nee, laat me liever
't appartement nog eens kijken.... is dat alles wat jullie hebt — Beneden stond een deur open, wat is daar dan nog ?" Zijn alledaagsche nuchtere broederlijke toon deed plots haar toorn zich dooven, stilde den storm in haar, die even had moeten uitreizen. „Jij bent 't eenige wezen op aarde, geloof ik, dat mij, wilde Indiaan, kan kalmeeren. Donald, waarom ben je getrouwd ? En met zóó iets ?"
„Zoo iets hoor 's, zeg tegen mij wat je wilt, maar kom niet
aan m'n vrouw.... 't is 'n juweel van 'n kind."
„Beter dan ik, hè ?" lachte ze bitter.
„Dat zal wel uitkomen," zei hij, haar vast in de oogen ziend, met een diepen ouden rimpel tusschen de zijne.
„Maar waarom ben je getróüwd ? herhaal ik je, je hadt 't toch, vrij, zoo góéd. Werd je dan heusch verliefd, en op zóó iets...,"
„Gódverd.... hou je nou op met je minachtenden toon, moet "t weer tusschen ons beginnen als vroeger, toen je me ook altijd razend maakte "
„Word voor mijn part razend, ik wil weten wat jou dat meisje deed trouwen! Ik heb er recht op, zie je, ik ben je zuster.... méér dan eigenlijk...." haar lippen beefden.
Hij rammelde af:
„Ja, ik werd verliefd, ik had Gréétje hef, ik kreeg 'r lief, ik heb 'r lief.... dat heb ik je al in dat café gezegd toen.... hoe heet 't bij Riche."
„Je kreeg 'r lief Wil ik je eens wat zeggen, Donald, aan
jou, die zooveel woorden noodig hebt om me dat te bevestigen?"
„Best, maar pas op wét je zegt, meisje."



396
Haar oogen werden tragisch-groot en dof-zwart, in zekere berusting. Zij lachte even schamper:
„Voor mijn part schoot je me dóód er om, juist goed, dan konden jij en Burger om me treuren! Je hebt 'r genomen als schild tegen mij, om je te beveiligen tegen mij, omdat ik je onrustig maakte, ik, ja ik, van alle vrouwen, en omdat je Burger, die je vriend is, niet dat wou aandoen, en mij niet wou laten triomfeeren. Je wou rust vinden in dat Greetje, maar je zult 't nóóit nóóit!! terwijl ik er nog ben, nóóit!! Uit dépit, omdat ik niet van je kon zijn, heb je haar genomen, als een pis-aller, en tegen je gevoel in, dat al in beslag was genomen door mij. O, ik ken je zoo goed... Kijk je maar in den spiegel, en je hebt trouwens wel gevoeld hoe
bleek ik je gemaakt heb Gréétje heeft de macht niet je bleek te
maken. Hè ? Hè—è—è.... ? Greetje ?"
„Jij duivel, jij incarnatie van gepassionneerde coquetterie, ben ^je naar Parijs gekomen om me dót te zeggen?"
Zij zag hem aan en glimlachte. En glimldchte. En haar oogen, in hun Javaansche blauwzwarten luister, waren geheimzinnig van bedoeling, terwijl zij hem sarden in hun dringen. Hij sloeg de bedwelming die er van uitging weg met de hand. „Prrr mevrouwtje Burger.... 't zal je niet lukken, hoor." Hij herwon gaandeweg zijn kalmte. „Mijn vredeburcht heb ik zóó vast opgebouwd, die kan niet worden afgebroken door jóü. Ik heb genoeg van 't dobberen op 'n passiezee, ik lig nou veilig in m'n haven voor anker. En niemand zal me mijn vrede stelen, verstaan'? Ik ben geen passetemps meer voor jou. Eerder zou ik jou verraden aóri Burger. Nu, au revoir. Patlief, kom met Burger morgenavond dan maar op 'n kopje thee. En wat ik je bidden mag, wees alsjeblieft een beetje aardiger tegen Greetje, want. vooral' in haar toestand....
„O ja, moet ze gechoyeerd worden.... Ja natuurlijk."
„Kom dan nier, als je ironisch wilt zijn. Wat mij betreft, kun
je gerust heelemaal wegblijven, mijn lieve Pat. Dat je dat
je, enfin, ook uit désoeuvrement, vroeger een beetje met me gespeeld hebt, toen Burger, jij en ik drie jaar geleden dien zomer in Bretagne doorbrachten, en ik toen misschien 'n heel klein beetje gék was, geeft je nou niet 't recht me zoo'n scène te maken." Hij zag haar eindelijk vast in de oogen. „Je hebt niet de eerste de beste voor, verstaan ? Kom, stop de tragédienne nou maar in je zak, je wordt toch nooit een Sarah.... noch een Duse, voor een Rachel ben je niet klassiek genoeg en voor een Ristori niet genoeg Italiaansch. Dat was misschien wel je roeping geweest., tooneel.. daar kon je al je passie aan ten beste hebben gegeven, en ook je gaven."
„Ja, god jó!" een lichtglans vloog plots over Patty's mobiel gezicht en bleef er schitteren. „Zóó iets zou ik moeten gehad heb-



397
ben.... rollen met veel passie er in, en eiken keer weer 'n andere." De
glans verdofte, „maar ik ben te oud nu Vijf en twintig al....
niet Donald ? Ben ik niet te oud ?" smeekte ze als een boetedoend kind, haar oogen en mond een en al lieflijkheid.
„Wel nee— vraag Burger maar verlof, laat je schilderen en boetseeren maar weer in de steek, ga naar 't conservatoire, studeer .... Met 'n ijzeren wil.... ofschoon je vreemd accent zal je wel wat in de weg staan, hè ? t Is wel niet zoo heel sterk, maar toch.... madame n'est pas Frangaise, ca se voit, als onze conciërge zei, zoodra Greet haar mond open deed."
„O, als ik nog maar één illusie kon koesteren.... misschien zou dit ééne nog wel lukken."
„Ja, maar je moet werken, studeeren en hard ook, 's morgens om vijf uur opstaan Kun jij dat, hè? Heb jij volhardingsvermogen genoeg ?"
„Misschien, als ik goed in 't oog hou dat ik naar 't geluk ga "
„Ja, 't is te hopen dat dat je geluk zal geven. En kom nou toch eindelijk eens mee naar beneden, en vertel me nog wat moppigs, als van die mrs. Conway, en dan ga ik heen, naar m'n me wachtende vrouw, déjeuneeren."
Zij gingen achter elkaar de trappen af. Patty droogde haar oogen, zij keek plots naar hem op, die twee treden hooger stond, in een bevallig wenden van het hoofd, op haar trotschen vollen blooten nek, met zijn gloed van geel en zijn huid zacht als dons.
„Hoe komt 't dat ze mank is ? Gevallen toen ze klein was ?" En den nadruk op dat woord mank riep plots Greet duidelijk voor zijn oog; stelde haar naast Patty, zoo volmaakt gebouwd. Hij keek Patty, gevoelig als hij was voor vrouwelijk schoon en nog onder den indruk van haar hoofdbeweging, eenigszins onthutst aan, bleef staren op dien vollen prachtigen hals. En verheugd bemerkte zij het: Bah, wat hij zei, woorden, woorden, woorden, maar wat hij dacht, hè.... wat hij dacht en voelde.
„Nee, zoo geboren," zei hij plots stug.
„Hoe gek."
„Gek ? Komt honderdmaal voor. Maar overigens is ze heel mooi gebouwd. En wat kan 't mij schelen hoe een ander haar vindt ? Ze is mijn vrouw, ik hou van 'r, en ik vind 'r voor mij goed genoeg. Et voila."
„Ze heeft wel iets zachts in haar oogen. Hoe komt 't dat ze zooveel van joden houdt?"
„Haar allerbeste vrienden zijn 't, menschen die een tweede vader en moeder altijd voor 'r geweest zijn. Nobele lui. Greetje heeft 'n heel treurig leven achter zich. Zoo treurig als jij, verwende Pat, 't nooit bij je tante D had; en die vrienden van 'r, waar ik Greetje



398
trouwens leerde kennen, waren de eenigen die zich om 'r bekommerden. En als je die hoorden en zag, zou jij ook wel niet zoo onbesuisd zonder grond minachten eh Vproordeelen.
Daar heeft zoo'n uk als jij geen recht op, én daar heeft trouwens niemand recht op. Je verdient eenvoudig'n klap om je ooren."
„God Donald, ga jij ook de nobele uithangen?"
„Ik dien 't tegenover jou wel te doen. En ik ben in zooveel opzichten jouw supérieur...."
„Dat is niet waar, dat ben je niet "
„O, denk je dat je Burger trouw blijven.... pfff, en trouw blijven tot zeker punt.... om jezezelf niet al te zéér te schaden, want je ikliefde was altijd in 't spel denk je, dat 't in gedachte alleen zondigen, als je 't noemen wilt, en niet «net de daad, jou boven mij stelt ? Heelemaal niet, freule Pat. Nou, iets moppigs nog beneden, en dan je Burger opwachten."
Donald verbet het ateher met een allerliefste herinnering aan een vroolijke bevallige jonge vrouw, die hem had laten schateren van het lachen. Haar reisondervindingen, haar opmerkingen.... het was allemaal even amusant geweest. Hij had haar verteld van zijn muziek, waar ze met belangstelling naar geïnformeerd had. En ze had zijn gemoed overhoop gehaald, als de landman, die de aarde omspit en allerlei onkruidkiempjes, daar diep in verborgen, te voorschijn brengt.
,,'t Zal toch nog een dobber voor me worden misschien. Misschien Enfin, we zullen den strijd aanvaarden, Wel intéressant."
„Ja, hij hoopte er op, want hij verlangde weer naar strijd, na zijn tijdelijke rust. En na strijd mocht de rust weerkomen.
Greet zat hem aan de gedekte tafel te wachten. Hij trad op haar toe, bukte zich om haar te kussen. Zij trilde licht van aandoening, kneep haar oogen half dicht als een poesje, haar blanke wang tintte zich; als- een flauw rose vlammetje kroop er over. „Die Greet hè...." plaagde hij.
„Don, wat kom je laat, of nee, niet zoo heel laat, maar jekippenragoüt is misschien koud geworden.... laat Katrien 'em weer warmen."
„Onderweg kwam ik Barraiier tegen je weet wel, de
violist...."
„O ja.... komt die niet weer 's gauw hier spelen?"
„Weet niet, hij heeft 't druk.... En wat heb jij gedaan van morgen, hondje ? Is de juffrouw voor 't Fransch geweest ?"
- En hij vergeleek de rust van haar puur schuldeloos gezichte bij de passietrekken van Patty.



399
HOOFDSTUK XXVIII.
Tegelijk met de vrienden uit de Rue Chernoviz, zat Patty aan het déjeuner met haar man, in het ruime atelier in de Rue Falguière.
Vijf minuten na Donald, was Burger opgedaagd, twee rollen doek onder zijn arm.
Zij had hem verteld van Donalds bezoek. Waarom zou zij het verzwijgen, parbleu ? Zij had zich voor niets te geneeren. „Hij kwam ons nog eens vragen voor morgenavond."
„Zoo," zei Burger kortaf, plaatsnemend.
„Ik neem mijn viool mee, want anders zal 't met dat Greetje niet uit te houden zijn. Om bij in slaap te vallen. O ja, datiswaór," ironie lichte uit haar donker oog, „jij schoot nogal met haar op, hè ? 't Was ten minste den eersten keer in m'n leven, dat ik je met een vrouw zóó'n geanimeerd gesprek zag voeren. Als je 't vrouw wilt noemen, dat."
Hij maakte een beweging met zijn arm, ,als schudde hij iets van zich af, iets heel onaangenaams, de hark harer hatelijkheden, waarvan de tanden zich in hem dreigden te boren. Haar vaardigheid in dit harken Wist hij buitengewoon. Voor hij op een of andere wijze gebloed had, het zij niet af, Maar hij zou 't ditmaal niet zwijgend verdragen. Eerst antwoordde hij niet, uit gewoonte, en ook omdat hij honger had; hij hapte in zijn omelette aux fines herbes, terwijl Patty voor haar hors d'oeuvre vischpastèitjes had. Altijd iets anders dan haar man, zelfs al gingen hun smaken bij toeval samen. Zij behoefde niet te toonen het eens te zijn met hém, vond Patty. Burger, zijn kwaadheid even vergetend voor iets anders, ging een brief van een kunstbroeder op zijn bureau zoeken, keerde ermee terug, liet zijn halve omelette koud worden en las.
„Van wie ? haalde Patty hem daaruit, want zij moest alles weten.
„Je kent 'em niet
„Maar ik wil weten."
Hij smakte ongeduldig met de lippen. „Leroy."
„Talent?"
„Hm...."
„Zeg, moet je je omelette niet op eten, dan kan ik Augustine bellen
Burger stak den brief verfrommeld in zijn zak, viel aan op zijn koude omelette, waarvan het schuimig geel doorspikkeld was met groene puntjes.
„Zeg—" Patty haalde hem weer uit deze genieting, en lachte plots helder op.
Hij keek haar verbaasd aan. „Nou ?"
Zou jij nou nog verliefd kunnen worden op iets als dat "



400
„Als wat ? die omelette Tl tergde hij terug onmiddellijk gissend waar zij heen wilde in haar vrouwelijke geraffineerdheid. Zij trok een hoogst beleedigd gezicht.
„Nee.... met dat bedoel ik natuurlijk de vrouw van Donald."
„Waarom niet?" zijn oogen daagden haar koel uit. „'t Is een vrouw die heel, veel aantrekkelijks heeft En dat is bewezen. Je vriend heeft haar toch gekozen, en hij iö toch, volgens jou.... enfin, wat hoef ik me te vermoeien met op je nonsens te antwoorden .... Bel alsjeblieft om 't verdere. Wat is er ?"
„Voor jou getruffeerde eend, voor mij lamscoteletten. En dan zijn er nog je pommes frites, en sla*, als je wilt en taart, en brood mét kaas en fruit en koffie. Smul nou maar tóé." harkte zij weer over hem heen, met de hppen smakkend.
„Och kom, en jij lust niets "
„Wat is Donald volgens mij ? 't Was heel interessant wat je ging zeggen."
„Dat kan niet, want ik bén niet interessant. Enfin, hij is toch
jouw ideaal "
„Betrékkehjk ja."
„Jullie zouden 'n heel goed paar zijn geweest,"
„Ja, dat zóüden we ook."
„Jammer dat. hij getrouwd is, hè ?"
„Dat is zéker jammer."
„En jij ook," hij glimlachte.
„Ja en ik ook," zij glimlachte.
Maar zij behaagden elkander niet in dien glimlach.
Hiermede was deze conversatie op spelden uitgeput.
De meid, die men met ateher en toebehooren van de Conways had overgenomen, verscheen om de borden weg te halen en nieuwe te brengen. Het overige van den maaltijd werd in diepe stilte verorberd.
Na de koffie rookte Patty een cigarette, haar neus uitdagend in de lucht, de wolkjes blazend over de nog niet afgeruimde tafel, naar Burger toe, die haar, zijn ,Matin' lezend, schijnbaar niet achtte, maar innerlijk het slachtoffer was eener ontroering, waarin Patty zich dol verlustigd zou hebben, had zij ervan geweten, kleine demon die zij was. Zij verveelde zich zoo hartgrondig aan de zijde van dien man, dien stillen werker, die meest lijdehjk haar luimen verdragen had, dat hem kwellen haar een dringende behoefte was geworden, een levensbehoefte. Zoo kreeg je ten minste nog eenige emotie uit hem. 't Was anders net zoo'n steenklomp. Zou er nu eindelijk en eindelijk eens wat nieuws komen, of bleef 't tot haar en zijn dood toe 't eeuwig eentonig bekende, als een weg waarvan je eiken steen wel droomen kon? Soms, met een vrouw,



401
vond zij 't wel een beetje de moeite waard precies te weten wat er eigenlijk in hem zat. Want wat een zalige afleiding als hij haar jaloersch zou trachten te maken, 't zou haar amuseeren, en dan zou ze misschien wat naar hem op gaan zien. Dat manke vrouwtje— zou dat wat voor 'em zijn En zij Patty dan flink aan
de flirt met Donald, zooals ze al eens met dien geflirt had en met zooveel andere vrienden van Burger. Burger met zijn eeuwige hondentrouw dat gedicht van Tollens, waar tante D. zoo mee
dweepte. God, was zij een man geweest met een vrouw als Patty Glennock, dan zou Patty Glennock al lang doodgestoken zijn geweest of de deur uitgeschopt enfin, iets dergelijks. Sedert een
jaar, hun jaar in Italië, waar zij, och, zóó haar best had gedaan hem te provoceeren door voor zijn oogen te coquetteeren dat het de spuigaten uitliep, was Burger al norscher en koel berustender geworden, en dit gaf Patty's kwelplezier een harder klap dan al zijn vroegere standjes en sermoenen, daar zij er op die manier geen eer mee inlegde. A vaincre sans péril, on triomphe sans gloire. Zij was als een teleurgestelde schooljongen, die zich uitput in het spelen van streken aan een geen nota daarvan nemenden meester. Zou hij onverschilliger worden ? Was 't maar waar, dan was er nog kans op scheiding mogelijk. Kijk, hoe hij daar, terwijl zij zich een ongeluk over hem zat te ergeren, dood-nuchtertjes zijn courantje zat te lezen, als bestond er geen Patty.
Maar Burger las niet, hij staarde strak op het artikel buitenlandsche politiek, zag wel een bedrukte kolom, maar begreep niet Wat deze inhield zijn hoofd te vol van zijn vrouw, die nu al acht jaar lang bezig was te trekken aan de koordjes van zijn teerste en intiemste zijn, om 't dan, uitgerukt, met een van haar smaallachjes in zijn gezicht te smijten. Acht jaar lang, en zijn hartebloed had hij er bij ingeboet. Zij had het als gedronken. En 't ergste was, hij hield van die vrouw, il 1'avait dans la peau en kreeg haar er maar niet uit. Honderdmaal had hij er aan gedacht haar de vrijheid terug te geven, en kwam 't er op aan, dan kón hij eenvoudig niet. Van dat zij naar hem toe was gekomen in die gang van de teekenacademie, een brutale, Oostersche bakvisch, met haar groote zwarte Carmenoogen, was haér geweest zijn gansche wezen, en na acht jaar was 't dit nog, en nooit, hij wist 't, zou hij haar in zich kunnen dooden, in spijt van haar trappen op hem, haar miskennen van wat er heiligst in hem huisde. Zulk een, vreemd geval tusschen hem en haar. Hij zeven en twintig, oud voor zijn jaren door denken en werken, met een geest die veel en een lichaam dat weinig geleefd had, met weinig materieele neigingen, zag zich eensklaps als een vesting veroverd door dit vroegrijpe eh in zekeren zin toch kinderlijke kind. Hij nam de lente harer jeugd tot zich als iets prachtig kostbaars, Greet Hemming. 26



402
dat hij niet mocht ontwijden door passie dadehjk. Geen mannenruwheid, teerheid, zoodat zij zou begrijpen wat ware liefde was, het mooiste zou leeren kennen, dat wat den hartstocht adelt, dus liefde in de hoogste beteekenis des woords. Patty, kind toch nog eerst, begreep niet hoe hij zich bedwong om harentwille, hoe hij zich opofferde. Zij speelde eerst een beetje gezellig vrouwtje, dartelde door het leven als een jong poesje, verrukte hem door malle sprongen, vloeide over van zuiver jong leven als een fontein van spartelend water. Maar na een poos ontwaakte de vrouw in Patty, en de Oostersche, de gloedvrouw; zij zag om zich heen, zag mannen, zag vrouwen, zij hoorde de manneri haar vleien, haar lokken, zij vond Burger eentonig en saai, zij wilde leven het volle leven, den liefdebeker ledigen tot den bodem, ook den droesem daarvan, wat kon 't haar schelen, je moest alles kennen. De wijding, dè innige toegenegenheid van Burger begreep zij niet, hij redeneerde waar zij een en al impulsie was, en het materieele liefdeleven met hém stelde haar diep teleur. Bij hem brandde het vuur stil maar gestadig, hij raakte niet in hevige romantische quasi tragische vervoeringen als Patty's dwaze wilde onbezonnen Oostersche jeugd het vorderde, hij was geen liefdekrater die vlammen braakte, hij was en bleef doodgewoon Emile Burger, met een trouw, sterk en hecht; een trouw als een baken, die het pad van elke hem begrijpende vrouw zou hebben belicht; een berg, waarop iedere vrouw haar huis van- liefde had kunnen bouwen en dan hoog boven de menigte uit had gestaan. Patty spotte wat met dien berg, vlakke grond was haar genoeg ; en haar hefdehuis was een kaartenhuis, dat spoedig uiteenviel, uiteen móést vallen, door haar eigen grilligen wil vernietigd, met dadehjk een nieuw er voor in de plaats. En Burger begreep dat hij haar anders had moeten aan pakken; maar begreep eerst na een paar jaar. En tóén was het te laat; tóén lachte Patty zijn haar ongeruimd voorkomende plotse gestrengheid uit, en boog haar wil niet meer naar den zijnen. O ver, heel ver was zij gegaan met andere mannen, doch, zooals Donald wist, tot het uiterste was zij nooit gekomen, want in niemand stelde zij genoeg belang voor zoo'n opoffering. Met Donald ook had zij haar spel gedreven ; „nietwaar, Don, het hindert niet, nous nous connaissons trop pour nous aimer?" Hij had tegen haar invloed geworsteld, want hij moest heerschen over de vrouw; niet de vrouw over hem, en hij was nog vrij gekomen. Toch had hij in dien strijd een stukje hart achter moeten laten, dat Patty als een buit van het slagveld raapte en bij haar andere tropeeën voegde, maar ook zij zelf was niet ongedeerd te voorschijn gekeerd uit den slag; de. hevigste dien zij in haar onbezonnen jongevrouwbestaan geleverd had. De herinnering aan Donald was haar gevolgd maar



403
Italië, en menigmaal had zij daar luide om hem gesnikt; alleen, liggend met een boek in het gras van den villatuin, waar Burger zijn atelier had. Donald was haar man, dien begeerde zij, Dónald, die gevochten had met zichzelf om niet van haar te zijn, een sterke leeuw, naar zij meende. O kracht en moed bewonderde zij zoo, en passie ook in een man. Koele brave Burger! Een goeie naam had hij, zijn ziel was ook zoo burgerlijk braaf, zoo pot au feu. En niets geen artiest, bah, in haar oogen. Zij dacht zich een artiest heel anders.
O ja, zijn kunstbroeders vonden hem knap, maar zijn kunst, de afspiegeling van zijn ziel was toch koud, er laaiden geen vonken uit zijn coloriet; in marmer bleek hij nog beter; rustig koud. Och, hij was eigenlijk niet de moeite waard om zich het hoofd over te breken, maar als zij góéd dacht over Donald, werd zij gek van verdriet; toen zij hem niet meer zag vooral, dacht zij het. ^Vat zou dat een verrukkelijk bestaan geweest zijn, mét Donald. O ja, die mocht haar terecht zetten, haar beleedigen, haar slaan des noods, om haar te temmen. O, waarom was zij niet met hem van Burger weggeloopen, toen het nog tijd was.... Zij had Donalds tegenstand moeten breken, moeten overwinnen; zij kon, als zij wilde, toch genoeg boeien. En nu.... nu was hij getrouwd. Getrouwd, verbeeld je, hij. Nooit zou hij het weten natuurlijk, maar zijn trouwbericht, dat zij gelukkig ontving toen zij alleen was, had haar bijna in onmacht doen vallen van onverwachte ellende, die als een zware grauwe mist alles om haar heen kwam verduisteren, haar levensdag makend tot nacht. Alleen haar trots, haar geweldige trots had haar er weer boven op geholpen. Burger, schoon niet alles wetend van haar en Donald, vermoedde wel iets, en had haar bespied en begluurd in die dagen, trachtend haar te doorgronden maar met reuzeninspanning had zij zich tegenover hem
vroolijk voorgedaan, haar smart, haar gillend wee bewarend tot zij met zichzelf alleen was. Zij hoopte nog maar steeds dat hij niet van zijn vrouw mocht houden, dat zij, Patty, toch de eerste bleef in zijn hart. Zij hunkerde naar een weerzien en vreesde het. En zie, hij hield van die vrouw, een onbeduidend mank wezen, hij hield ervan. Was hij dan gek, razend, stapel ? Hoe kon hij, na haar, Patty, te hebben gekend, van zóó iets gaan houden ? Neen, het kón niet, hij zei maar wat, hij speelde komedie, en het mócht niet zijn, het was te onnatuurlijk. En zij, Patty, zóü, zij wilde er achter komen, het raadsel ontraadselen. O god, een nieuwe schrik deed haar schier bezwijmen, toen zij van morgen moest vernemen dat Greet een
kind wachtte. Een kind van Donald Moest zij, Patty, dat niet
gehad hebben ? Kwam dit haar niet toe als haar heilig recht ? En wie kreeg het ? dit lor, dit prul, dit onbeduidend stuk mensch. Een



404
heerlijke vrouw voor Burger waarachtig. O, zij moest toch eens van dien Burger weg, hoe had zij het acht lange jaren bij hem uitgehouden ?
En nu zat zij tegenover Burger te kwijnen van verdriet en blies hem hoonend haar cigarettenrook toe. Bah, 't misselijke leven.
Toen verzette zij zich weer. Zij hoopte nogmaals van harte dat Burger heel erg belang zou gaan stellen in Greet, en dan.... o dan zou zij coquetteeren met Donald, om zich op de drie te wreken.
Wat kwam 't er op aan of Greet een baby wachtte 't had niets
met Donalds liefde voor haar, Patty, te maken. Eenmaal Donalds hoofd flink op hol, zou Patty weer verdwijnen naar Italië, en dan na een poos weer terug komen, om te zien hoe 't met den zieke was. Morgenavond hem al vast boeien door haar viool. O actrice zijn, en hém*kunnen boeien door haar spel. Met wat een entrain zou zij spelen voor hem alleen.... Maar wat kon't haar eigenlijk schelen óf Burger belang ging stellen in Greet, zij, Patty, kon even goed flirten met Donald. Eigenlijk juist piquanter nog, nu hij getrouwd was. Het pervers-luchtige van Patty's karakter kwam weer boven, en zij floot het bekende, hed: ,Voulez vous bien ne pas dormir....' om Burger, die niet opkeek, te sarren. Zij stond op, belde Augustine, en zonder haar man goeden middag te wenschen, ging zij heen, de trap van de galerij op, zich kleeden in haar kamer, om uit te gaan.
Toen zij terugkwam, chique, slank, gekleed in een eenvoudig, maar keurig zwart laken wandelkostuum, haar bont om, haar geelbleek, door poeder opgeblankt gezicht, met de zwarte haarbanden, uit onder een grooten schuinen donkergroenen hoed donzig van zwarte pleureuses, een fijne zwarte voilette overgazend het fluweel harer oogen, een sterke doordringende hyacinthengeur uitgaand van heur persoontje —■ zag zij Burger nog zoogenaamd verdiept zitten in zijn courant. Zij keken elkaar strak aan. De tafel was leeg nu, een pluchen kleed lag er over. Zij liep er achteloos voorbij, haar kin voornaam in de lucht, waaronder de groote voilette met een enkele vouw strak gespannen was. Burger was op het punt te vragen: waar ga je heen ? Maar hij bedwong zich ; 't antwoord zou toch luiden: winkelen, of thee drinken bij Hélène Zus of Henriette Zoo, haar vriendinnen. Wat kon 't hem schelen? zou ze vragen.
Zij zagen elkaar even strak in de oogen, en de courant in Burgers handen beefde. Zijn handen beefden van een plotsen hartstocht, die hem doorschokte. Daar ging zij heen, mooi, bekoorlijk, eigendunkelijk, hem niet achtend en zoo begeerlijk. En hij telde voor niets in haar leven.
Zij was al bij de deur, toen hij eindehjk schor kon schreeuwen: „Vrouw.... vrouw...."



405
Zij keek even om, en haar spottend glimlachje sneed hem door de ziel. „Wél?...." haar fluweeloogen bleven op hem rusten.
,',Niérs, ik dacht dat je wat voor me mee kon brengen, maar ik kan 't even goed zélf halen. Ga maar héén."
„O, moet je daarom zoo mal schreeuwen, ik dacht wonder wat." De atelierdeur sloot zich achter haar, na nog een ironisch schuinen blik van onder den grooten hoed uit. Waar ging zij heen, dacht hij.
„Mal schreeuwen," herhaalde hij. Ja, dat had hij ook gedaan. Goddank, dat hij zijn innerlijk toch maar niet voor haar had neergesmeten, dat hij niet als een nietswaardige bedelaar om een aalmoes had gevraagd, dat hij niet had gesnikt: „Ik honger naar een zoen van je, vrouw. In zoo lang heb ik niets van je gehad."
Sterk heerschte nog haar spoor, het parfum.
Hij ging naar de slaapkamer.
Sterk heerschte ook daar nog haar spoor, het parfum, stérker nog. Een brutaal parfum, brutaal uitdagend als zij zelf; als een geur van haar ziel en lichaam beide, 't Bedwelmde je. Toch schoof hij het dichte raam niet open, hij genoot in dien adem van haar hchaam, dit parfum. Hij wierp zich languit op de gele bank met de rijke flamboyante satijnen kussens, groen, rood, oranje, dompelde daar zijn gezicht in .Vrouw, duivel " mompelde
hij in het weeke dons. O haar nu hier, vast in zijn armen; haar nu hier.
Toen sprong hij op van de sofa en keek het vertrek rond; zag haar goed, de kleeren die zij pas had uitgetrokken, nog warm aan haar lichaam, in verwarde hoopjes op den vloer en op stoelen liggen. Haar corset de repos, dat zij 's morgens droeg onder haar peignoir, haar onderlijfje, haar peignoir zelf, haar lange grijze kousen die zij verwisseld had voor andere. Dit moest Augustine, de meid ordenen; maar hij deed 't, strijkend over elk voorwerp, het bijzonder parfum weer van haar corset insnuivend, als kon hij zich niet genoeg verzadigen aan wat van haar was. Hij ging in haar fauteuil zitten, met haar peignoir over zijn knieën als dek. Hij bekeek en snoof aan den met fluweel omboorden hals, waaruit hij haar donzen nek zag komen, prachtig dat modelé van haar nek.
Ja, waar was ze nu — Er was geen man in 't spel, zij bedroog hem niet. Zij behandelde hem met trotsche verachting, maar dit deed zij bijna alle mannen, nadat zij een poosje lief tegen hen was geweest. Wat was zij nu van plan met Hemming ? Zij had al eens een spelletje met hem gedreven, maar 't scheen op Donald toch zoo geen indruk te hebben gemaakt. Ten minste hij had Patty al eens gescholden voor malloot, waar Burger bij was. „Een vrouw waar je verliefd op ben," mompelde Burger, scheld je niet voor malloot." Dus van dezen kant had hij geen kwaad te wachten, 't Zou me nogal



406
iets zijn anders voor dat Greetje in haar toestand. Kom, hij zou maar gaan werken, worstelen met zijn kunst, die had hij ten minste nog. .Allons travailler," zei hij. Als Sandoz in .L'Oeuvre.' En hij dacht aan den ongelukkigen held daarvan, aan Pierre, die zich opgehangen had, omdat hij zijn ideaal in kunst niet vermocht te verwezenlijken. Dat was Pierre het hoogste geweest, en de vrouw die hem aanbad had hij niet geacht, zijn kind had hij alleen geacht toen het dood was, het hjkje omzettend in kunst op het doek. En hij, Burger, die zich meer werkman voelde dan deze Pierre, hij had zoo'n behoefte aan een levenskameraad, een vrouw, die met hem meevoelde en dacht, wier adem zijn adem was, wier harteklop zijn harteklop was. O, dan zou hij eerst hebben kunnen werken, zijn ziel lichtend, glorierijk lichtend in een zon van geluk, maar nu, met het verdriet eeuwig knagend in hem met scherpe muizentandjes.... Want al bedroog zij hem niet, wat was het voor een leven. En een kind, o een heerhjk kind van haar, een zwarte krullekop met zwarte oogen, als een klein Italiaantje, hoe zou hij het vergood hebben, vergood hebben ook in marmer, in brons, in kleuren. En het jonge schalksche dartele springende leven zoo om hem heen, het mollige ronde rozige lijfje, dat hij met zijn handen had kunnen betasten en streelen, met zijn mond kunnen kussen, een feest voor zijn handen, zijn oogen, zijn lippen. Het kleine zilveren stemmetje, het kweelend ge^ luidje, een feest voor zijn ooren. En léég was het hier, léég. Géén kind, en een vrouwtje wel, maar tóch geen vrouw, want een vrouw die hem niet wilde, wat was dat ? Een vróuw die hij moest dwingen zijn vróüw te wezen, die hem tergde. En weer zei hij als Sandoz : „Allons travailler." Die Hemming met zijn vrouwtje, mank wel maar ze had haar man lief naar 't scheen, zoo oppervlakkig gezien.
En onderwijl zat Donald voor zijn piano, zijn denken bij Patty, en niet bij Chopins mazurka's,; waarvan hij de drieëntwintigste studeerde. Zijn gedachten dreven weg naar Burgers atelier, en in het zangerig bruisend hartstochtelijk poolsch vivace hoorde en zag hij Patty. Kras, dat hij haar nu sterker in zich voelde dan ooit, dan tóén in hun geflirt. Misschien toch, dat ze hem van morgen zoo verweten had.... God ja, toen het uit was indertijd tusschen hen, nadat hij al haar slagen flink gepareerd had, want hij verkóós eenvoudig geen slachtoffer te worden van haar, juist van haar, van een jongenheer Poetie, met 'r neefs pak aan en 'r vlecht onder dat garibaldihoedje, ja, toen had hij wel een poosje nagebloed van de bekomen wond, maar vlak er op had hij mevrouw dinges ontmoet, zijn andere getrouwde vrouw, die nog meer waagde dan Patty, nog geraffineerder was en tevens vicieuser.... en daar had hij zich



407
maar mee getroost.... 't was wel niet dat, maar och, die spelletjes
voldeden je nooit en 't sleet uit, wat hij voor Patty voelde,
en als hij van Grèét ging houden, werkehjk met zijn haft als hij meende, was dat met Patty al zóó óüd, en toen hij zich met Greet verloofde, had hij al weer zooveel anders achter zijn rug, god, en toen had hij er toch zóó hevig genóég van, van dat vervloekte heen en weer geslingerd worden; verlangde hij zóó naar rust voor zijn dobberende ziel, zijn overspannen zenuwen, zijn afgematte lichaam.... neen, toen kon hij gerust zeggen dat Patty in zijn denken niet telde, en hij Greet nam met een vrij hart. Patty was van Burger en van dien moest ze maar blijven. Nu en dan dook haar beeld nog wel eens op, en hij bekeek het met genoegen en genegenheid als een zeer vertrouwd, van zijn vroegste kinderjaren af gezien iets, maar gehinderd, nu zij zoo ver van hem was, had zij hem niet meer, en zelfs juichte er zekere dankzegging in hem op dat bij haar ontsnapt was, want ze was wel gevaarlijk, hoor. En omdat ze zijn rust, zoo uit de verte bekeken, heelemaal niet meer stoorde, meende hij nu wel weer kalm te kunnen blikken in haar Carmenoogen en haar lenige golvende bevalligheid wel ongestraft te kunnen bewonderen....
God, en dat ze hem nou van morgen al die dingen was gaan verwijten, dat slangetje; misselijk gewoon. En hij hield van Burger, Burger, een nobele vent, een uitstekende vent, en hij was er bhj om geweest, voor Burger ook, dat die lamme Pat, met 'r verleidelijke kijkers hém niet te pakken had gekregen, want Burger te
bedriegen smerig eigenlijk. Burger had nog zoo iets van t
kind in hem, zoo iets onbedorvens, 't zelfde van vader de Behr en de jongens de Behr en Frits Arndt, die zich zoo stóm konden verwonderen als een ander eens wat uithaalde. Alle donders, nee hoor,
tóch niet, hij wilde die Pat nu óók niet mooie boel, arme
kleine Greet, die hem een klein Donaldje ging geven, dat hem zou toekraaien of een lief mollebolletje van een dochtertje.... Ja,
verduiveld aardig, dat wilde hij toch serieus Nee, nom d un
chien de nom d'un chien, nu genoeg gePat 't is waar, nooit
was ze van hem gewéést.... en er waren wel zoo dingen die hij betreuren kon ; maar toch berusten maar, 't leven was nu eenmaal erg onvolmaakt, en dat moest je aannemen als een feit; van alle vruchten aan den levensboom kón je onmogelijk eten. Pat en hij, too early seen unknown and known too late, als Romeo met Juhet, maar hij wilde om den dood niet zijn graf vinden door Pat,'n wild Indisch veulen. Rust dus in Greet en kind, in Beethoven. Werken. Aanbidders genoeg voor Pat. Medelijden overbodig. Of ze nog aan 't tooneel zou gaan. Nieuwe gril. Wat Burger daarvan zou zeggen ?



408
HOOFDSTUK XXIX.
„Burger," zei Patty den volgenden morgen, in haar hatelijke gewoonte, die zij sedert een dag of wat had hervat, hem aan te spreken bij den familienaam, als was hij haar knecht:
„Neem alsjeblieft voor van avond niets aan, jij, want we gaan daar heen.... naar Passy.
„Ja, wéét wel." Norsch keek hij haar aan, geprikkeld door haar minachting.
Hij ging naar zijn kleiner atelier op de rez de chaussée, om te beeldhouwen, en hij zag Patty niet vóór het déjeuner in gezelschap van een Amerikaansch paar, dat zij geïnviteerd had. Hij richtte niet het woord tot haar noch tot hen, en het Amerikaansch paar, schoon zelf zeer joviaal, tot op het luidruchtige af, vond hen beiden zeer gedistingeerd.
„The Dutch have such beautiful manners," zei de dame tot Burger, die haar ontzag inboezemde door zijn zwijgzaamheid. Burger boog beleefd, en hij zag in Patty's neergebogen gezicht het zwart harer oogen tintelen. Duivelsche kat, dacht hij, die er weer zoo alleraardigst uitzag in een nauwsluitend terra-cotta-kleurig japonnetje, met iets van theerozenroode zijde aan den hals. Kleuren waarin zijn schildersoog zich verlustigde. Mooi was ze, hé, mooi.
's Avonds verscheen zij voor hem in een roomkleur zijdje en lage schoentjes, haar viool aan de hand, terwijl Augustine mevrouws avondmantel, bonten toque en mof nadroeg.
„We zullen maar een taxi nemen," vond hij.
„Waarom ? niet noodig."
„Voor je toilet, omdat je zoo mooi bent...."
„Nonsens " gebood zij, „we kunnen 't best met de métro
af. We stappen eenvoudig hier om den hoek in de Nord-Sud, wisselen aan Pasteur, en gaan er uit aan Passy. Vlak bij rue Chernoviz, zei Donald."
Burger wist hóé graag zij hem bevelend tegensprak, en van avond, omdat zij zoo bijzonder mooi was, gunde hij haar dit genoegen. Wat Patty zelf betrof, zij hield van avond niet alleen van den ondergrondtrein om met hem in meening te verschillen, maar ook omdat een avondrit, zij aan zij met Burger in een auto, haar saai toeleek, vergeleken bij de verlichte lange métro-waggons, waarin aanhoudend in en uitstappende mannen haar schoonheid konden bewonderen. Zij drukte zich de élégante bonten toque, die haar zeer flatteerde diep over de oogen. „Doe ten minste overschoenen aan, er liggen plassen," drong Burger. „En slobkousen. Augustine,. les jambières de madame."



409
„Oui monsieur," Augustine aarzelde, keek vragend haar mevrouw aan, die tot haar man kortaf schamperde:
„Maak je niet bezorgd," en tot Augustine: „Mais non, laissez donc, Augustine, c'est inutile." Augustine, die, slim, alles begreep, beklaagde innerhjk monsieur en vond madame „une rosse." Als zij monsieur was geweest, zou zij mevrouw tusschenbeide een paar „taloches" hebben gegeven, dat mevrouw in de hoogte vloog. En zij zou mevrouw uitlachen, als deze met haar doorschijnende kousen kou in de beenen vatte. „La sale béte!"
Burger nam zwijgend de viool, die Augustine hem aangaf. Patty liep hem driftig vooruit, de straat uit naar de Nord-Sud, in de Rue de Vaugirard; zij voelde nu toch wel haar beenen huiveren in die dunne kousen. Zij rende, op gevaar van op haar hooge hakken te struikelen, de ingangstrappen af. Burger kwam met de viool bedaard achteraan. Hij droeg dit instrument ten behoeve van Donald, die er door moest bekoord worden, hij wist 't. Enfin, als Donald nu maar onkwetsbaar bleef. Met de Nord-Sud was het maar éèn station verder, en in de leege lichte eerste klasse nam nét één oude heer notitie van Patty, terwijl'T'atty hem innerhjk schold voor: „ouwe teut", en „ouwe paa". Zij was bhj aan Pasteur uit te kunnen stappen, en ging nu maar aan Burgers zijde met haar zwevenden tred door het langbreed, electrisch verlicht spiegelend glanswit tegelgewelf, waarin kaatsinkjes van alle vlammekens grilligden in lange en korte vegen, en jolige roode en bonte reclameplaten de muren oplevendigden, de gang door, welker grauw gekalkte zoldering leelijk afstak bij die glanswitte van het perron, en de gang iets rauws, iets onafs gaf, in spijt van de gezellige kleurige wandadvertenties en de gloeipeertjes der electrische lampjes. En zij stapten de trappen op, richting Etoile. „Zeg " viel Patty ineens uit, Burger tot staan dwingend, midden op de trap: „Had jij 't gezien, dat zij een kind wacht?"
Zij drukte iets in haar keel neer, want dat, zie je, dat... „C'est le comble," mompelde zij.
„Wie mrs. Cole?" Ik heb haar van morgen niet zoo bekeken."
„Mrs. Cole?!" herhaalde Patty, minachtend driftig. „Mrs. Cole, 'n mensch van veertig met 'r geverfde blonde haar, nee natuurlijk niet, de vróuw hm van Donald."
„Néé zei Burger verrast, een licht van belangstelling in zijn
blik, die zich dadelijk verduisterde in zwaarmoed. „Haar figuur
is nog niet zóó — die wijde mantel enfin, ik heb er niet zoo
op gelet." En in hem klonk 't: ze geeft hem een kind, een kind. Maar hij wilde zijn vrouw niet van zijn weemoed doen blijken. Zij viel weer wrevelig uit.
„Haar figuur is wél zoo.... maar ik, die anders scherp zie, dacht



410
eergisteren eenvoudig dat ze dat allerlompste ineengedrongen figuur permanent had, en zoo'n figuur zal ze zonder dat ook wel hebben. Enfin, Donald zei me gisteren
Nu was het met Burgers geduld gedaan, en terwijl Greets zachte gezichtje voor hem opdoemde, snauwde hij op zijn beurt: „Jij dacht eenvoudig weer iets hatelijks, omdat je niet anders kunt denken."
Haar oogen amuseerden zich over hem, haar mond zei: „óók goed."
Hij ging voort: „Nog nooit heb ik nu eens één lieve teere vrouwengedachte bij je waargenomen, 't Is eeuwig maar afgeven op een ander in een bespottelijke zelfverheffing " ,
„Uitstekend," snerpte ze, driftig hep ze hem voor, chique slanke gestalte in den fluweelen avondmantel met marterbonten kraag, steeds met dat zwevende, dat onbelemmerd zijn, door welk gewicht ook. En mannen keken haar aan, na; heeren die naar een theater gingen, met hooge hoeden en witte plastrons, waarin de juweelen knoopjes vonkelden, burgerluitjes, werklieden. „Oh, la joliej" riep .een werkman. „Elle est bien, celle la."
Burger kwam achteraan met de viool, zich le mari de la reine voelend, en, met een nauw bedwongen zucht, zette hij zich tegenover, Patty in de eerste klas Métro, en hij zag den voldanen glimlach, om het gevleid zijn geworden, nog om haar mond, in haar oogen.
Ja, zoo'n voorbijgaande lichtzinnig gegeven hulde aan haar exotische schoonheid van wildvréémde mannen, die een minuut later niet meer, aan haar dachten, was haar meer waard dan al de levenslange toewijding van Emile Burger, haar eigen echtgenoot
„Greet, kleed je eens een beetje aardig aan, wijf...." had Donald 's middags gezegd. „Patty maakt altijd veel toilet."
„Goed, wat'zal ik dan andoen, Don? M'n lichteblauwe "
„Je mauve zijdje, dat staat je beeldig."
„Die? Is dat niet te veel statie voor dat mensch?"
Hij schoot in een lach. „Die liefehjkheden tusschen dames altijd. Dat kennen wij mannen gelukkig niet, zoo klein zijn we niet."
„Dan zijn jullie weer klein in iets anders, zei Greet zoo nuchterweg, dat Donald haar een zoen gaf. Die Greet, ze was toch onbetaalbaar.
Greet had uitgehaald, en Donald beweerde van haar volle tafel, dat ze Coquelin, den bekendsten patissier in de Rue de Passy geplunderd had. „Ik vind haat 'n naar mensch," herhaalde Greet,
„maar hij lijkt me goedig toe, hij was aardig tegen mijn en
nou ja tegen mij dan en je kan 't 'em anzien dat ie verdriet
heeft, en dan heeft de stumper hier nog 's 'n gezellig avopdje." Zij zette zich voor haar keurig, aangerichte tafel, waarop de looper van vriendin Sophie, de taarteschep van Piet en de gebakschotel van



311
meneer en mevrouw de Behr prijkten. En Donald vond dat zij er heel hef uitzag, wel geen Patty natuurlijk, maar in-vrouwelijk en zacht-bekoorlijk, en dat ze netjes wist te ontvangen.
„Daar heb je ze " Toen een belletje bescheiden klonk, wist
hij dat Burgers hand dit had bewerkstelligd, terwijl, kort daarop, een overtollig .vinnig gebiedend drukje Patty aanduidde.
Donald haastte zich naar de entrée, waar de gasten hun goed afdeden, wat Katrien aan de koperen knoppen van den kleer- en paraplustandaard Ophing. „Zoo Don " zei Patty vriendschappelijk. „Ca va?" hij en Burger klopten elkaar op den schouder. Burger trad onmiddellijk binnen bij Greet, die achter was gebleven, maar Donald kon de verzoeking niet weerstaan nog even met Patty alleen te zijn.... hij legde haar uit van wie de schilderijen waren aan de wanden der anti-chambre, meest Hollandsche... Zie je, Kever, Tholen, van Soest En onderwijl nam hij haar prachtige figuur waar.
„Wat heb je je móói gemaakt, Patty.... 'n paarlen snoer om je *hals, met een hartje van diamanten, louter diamanten. Is dat een symbool van je eigen hart.... dat zuivere witte vuur? Hè-è?" hij keek haar in de oogen.
„Gut...." Patty haalde achteloos coquet de schouders op. „Heeft jouw vrouw dat dan niet? Ik heb trouwens dat hartje mezelf gekocht, na papa's dood, toen ik de groote kluit binnen kreeg. Toen kon 't er af, hè ? Burger kon me zoo iets niet geven. Tien duizend francs, rue de la Paix."
Burger had verrast, bij zijn entrée de chambre, Greet, zoo keurig gekleed en gekapt ontwaard. Waarachtig, een alleraardigst gezichtje, een lief vrouwtje. En wat deed ze prettig Hollandsch in die Hollandsche omgeving.
„Mevrouw," hij boog, Greet kwam* naar hem toe met haar ongelijken gang, beter, veel beter dan vroeger, maar toch ongehjk. „O meneer Burger, prettig dat u der bent; hè, ik spreek zoo graag met Hollanders; 't Fransch valt me nog zoo moeilijk." Zijn koude vingers omknelden de hare. Het deed hem goed, dat ongekunsteld eenvoudige hartelijke. „Wat hebt u kouwe handen," vervolgde Greet ongegeneerd. „Gaat u hier zitten bij de haard—" .
„Dank u.... Hè, 't is hier beter dan buiten, schoon 't in de métro als naar gewoonte warm was.
„Jakkes, ik vind 't zoo'n akelige lucht in die métro," zei Greet, „en dat nieuwe, die Nord-Sud.... daar ruikt 't zoo apotheekachtig in, vindt u ook niet....? Nee, eigenlijk zoo tandmeesterachtig "
„J.... ja...." hij lachte even.... „dat komt ze besproeien geloof ik, de perrons met créosote— ten minste "
Hij zweeg, zich afvragend waar Patty en Donald zoo lang bleven. Greet voelde haar hart al in onrust nijpen. Zoo'n sluwe slang, zie je



412
wel, dadelijk al. Enfin, maar vriendelijk zijn, misschien kon je ze winnen door vriendelijkheid. Donald zei: ze had gevoel. Hier ging de ruitdeur van gebiseauteerd spiegelglas open, eh Patty, met ook even verrassing in haar blik om het smaakvol intérieur en de smaakvol gekleede Greet, gleed bevallig nader.
„Zoo, mevrouwtje Greet, hoe gaat 't, goed?"
„O— e.... ja.... heel goed u ook?" Greet, die had
verondersteld te veel toilet te hebben gemaakt voor Patty, werd op haar beurt verblind door Patty's pracht, en Patty nam met genoegen de uitwerking van haar gracieuse verschijning op Greet waar. Greet kon nu eenmaal niet verbergen wat zij voelde en dacht, en haar bewondering hing onverholen uit naar de paarlen met het vlammend diamanten hartje om Patty's hals, en de onberispelijke snit der lichtkleurige japon, het corsage gazig van goud-doorwerkte tulle om Patty's trotsche ranke leest. De japon was wel wat al te nieuwmodisch nauw, en mouleerde de vormen' wel een beetje te
veel, het was een „gewaagde" vond Greet, enfin Patty was
zoo beeldig gebouwd, en zij droeg die rijke japon alsof 't zoo niéts was, met een gemak dat Greet haar benijdde.
„Ik mag zeker wel 's even rondkijken, hè?" klonk luchtig Patty's zangerige toon, en natuurlijk vergezelde Donald haar op dien ommegang, en wees haar alles aan.
„O, julhe hebt 't keurig hier, snoezig, als ik dat vergehjk met dat rommelig atelier en bijbehooren van ons, dat Burger a tout prix wil bewonen, en dat nog zoo duur is, moet je weten. Wat heb je nu aan zoo'n ateher.... je bent feitelijk nooit thuis, je kunt er nooit een home van maken. Maar toch, Don, vind ik, als jé 't me niet kwalijk neemt, dat deze kamers, met hun Louis quinzeachtige deuren en ramen en muren, niet geschikt zijn voor jullie Hollandsen ameublement."
„Dat kan wel," zei Donald, „maar we hebben dit niet voor
eeuwig gehuurd. We kunnen er elke drie maanden weer af en
dit is dus maar een voorloopige schikking. Als we eens verhuizen "
„O Don, jakkes, we zitten pas!" riep Greet ontzet, en Patty vond haar echt onuitstaanbaar burgerlijk.
„U vindt wel goed, hè mevrouwtje, dat Don me even alle andere kamers laat zien ?"
„O.... e neturelijk.... gaat uw gang maar...." plompte
Greet er weer uit. Patty wendde even haar donkere hoofd, dat cjeen anderen tooi had dan heur zware blauwzwarte tressen, naar Greet, met een fijnen ghmlach, en haar blik, die zei: „hoe vindt je haar?" tintelde Donald toe.
„Och, 't is zoo'n goeie prul...." zei hij luid. Patty, gekrenkt, beet haar lip. „Mag ik je maar voorgaan, Pat?"



413
„Meneer Burger, als u mee wilt, wil ik u niet tegenhouèn.,.. ga u maar gerust, hoor—" beschermde Greet, die zich wat moe voelde in haar toestand. Donald zou nou ook wel in geen zeven slooten tegelijk loopen.
„Nee, mevrouwtje...." beschermde Burger terug, „ik blijf wel bij u. Ik zie later alles wel eens."
„Dan zal ik u maar vast inschenken," hernam Greet, „schikt u nou 's een beetje gezellig aan tafel.... tóé.... en neemt u wat van al die chocolaadjes en koekjes.... 't is der toch vóór, wij kunnen 't toch niet alleen opeten." Zij keek hem zoo openhartig vriendelijk aan, dat Burger deed als hem gezegd werd, en, terwijl hij zijn thee dronk, ondervroeg hij, de zwijger, Greet over hun manier van leven, hun doen en laten. Greet praatte vrijuit terug, zei hem dat zij het leven hier heerlijk vond, maar dat zij het, na het akelig eentonig bestaan van vroeger thuis, overal eigenlijk veel beter dan daar zou hebben gevonden,
„Bij uw vrouw vergeleken, meneer Burger, ben ik verschrikkelijk dom; Donald heeft me zooveel van der knapheid verteld, en je kan t wel an der zien ook; maar ik kon nooit erg goed leeren en
mijn opvoeding is zoo verwaarloosd geworden U merkt 't
toch, daarom zeg ik 't maar, want u zou u anders nog verbeelden dat ik hooger over me eigen denk dan ik doe."
Burger glimlachte teeder toegeeflijk, het horsche geheel weggevaagd ; en Greet wenschte dat zij van haar leven zoo n broer had gehad. Hoe lief zag hij er uit.nu, veel te goed voor die akelige panterkat daar met Donald. „Laat ik u nog's inschenken," zeide zij, „kom, 't zijn maar kleine kopjes moet u denken."
Terwijl Donald Patty rondleidde, fluisterde zij, haar geurige hoofd plots verleidelijk bij het-zijne, hem toe; „Nu kunnen Burger en je vrouw samen een beetje flirten." Haar lachje zilverde aan zijn oor.
„Greet en flirten, en Burger en flirten Dat "
„Kunnen wij beter, hè?" vleide ze.
„Ja, en óf, wij zijn zoo ervaren in die heerlijke kunst."
„We kunnen er wel middelbaar A in halen
„En voor B komen we er ook glansrijk door."
Zij proestten het beiden uit. Haar geurige lichaam ging steeds dicht naast hem, en hij zou geen man zijn geweest, laat staan Donald, als hij niet gevoeld had dat het gevaar naderde. Maar hij zpu het weerstand bieden. Toch vond hij 't dol aardig het te tarten. Ja, dit moest hij er van hebben.
„Natuurlijk jij.... jouw smaak!" herhaalde zij, bij elke aardige kamerschikking die hij haar liet bewonderen. „Want je vrouw..."
, „O, je vergist je " zei bij plots koel, uit de hoogte, „Greetje
heeft heel veel gezonde smaak." Zij gingen door de slaapkamer



414
heen naar de badkamer. Patty, moedwillig en dartel als een kwajongen, trachtte plots de douche te ontsluiten en over hen beiden los te laten. Hij greep haar bij het dikke van den arm, hield haar met geweld tegen. Ben je nou heelemaal gék?" viel hij ruw-ongegeneerd uit, als tegen een jongen. „Je toilet zou er mooi gaan uitzien Kom, terug, malle Pat," hij klemde haar hand nu een
oogenblik vast in de zijne en trok haar mee. Zij lachte luid overmoedig, als in een roulades van een aria... „Onee... Donald..." hijgde zij eindelijk, toen hij haar losliet; ,,'t Is te dol, hè?... ik heb altijd van- die impulsies, en ik voel me zoo jolig gestemd van
avond, zoo bij jou in je eigen huis kom, laten we nu maar
voor goed al ons vroeger gesjenk vergeten en goeie kameraden zijn voor altijd."
„M'n lieve meisje, dat gesjenk behoort al zoo tot 't grijs verleden, dat ik niet eens meer weet waarover 't was "
„Héüsch?" herhaalde zij ongeloóvig, „en je zei gisteren ",
„O gisteren, gisteren is vandaag niet. Gisteren ligt in Parijs al weer zoo ver achter me. In Holland is vijftien jaar geleden gisteren, maar hier is gisteren vijftien jaar geleden. Je vergeet nergens gauwer dan hier. Leer jij dat nou maar van mij, hoor. En laten we in godsnaam nou Greet en Burger maar op gaan zoeken, anders denken die nog dat we met elkaar op den loop zijn, hè?" Hij keek haar doordringend aan. Het was hem een genot bepaald haar gemoed óók eens op te harken, als zij gisteren dat van hem deed en dat van de mannen altijd placht te doen; om dan de wisselingen op haar gezicht waar te nemen; dat gezicht als een kaleidoscoop, waarop de aandoeningen in bonte rij voorbijtrokken.
„Ja, op den lóóp, en dat kan best eens gebeuren, hè?"
„Dat gebeurt onvoorwaardelijk." spotte hij terug.
En beiden voelden als een ondergrond van iets dat zich bewaarheiden zou, in hun spot.
Teruggaand door de eetkamer, kreeg Patty op den schoorsteen een meisjesportret te pakken, en hetzelfde vond zij ook terug in een groep, een famihegroep op een standaard. „Ah, mooi meisje dit, wie is dat? Een Hollandsche? O ja, naam van een Haagsche fotograaf. Vlam van jou, zeg Don ? Dat zou me nog eens de moeite waard zijn."
„Dat mag jij Greet nou *s vragen of dat een vlam van mij is, hoor."
Zoo, met de twee portretten, kwamen zij weer binnen. Greet zat nog in gesprek met Burger, wiens gezicht, Patty zag het, werkelijk iets geanimeerds had.
Ze bevallen mekaar, 't gaat al. Een slim glimlachje trilde om Patty's mondje.



415
„Mevrouwtje, Don wil 't niet zeggen, maar mag ik van je weten wie dat is? Dat móóie meisje? n Beeldig kopje."
„Dat is mijn beste vriendin, Sophie de Behr."
„Uw vriendin? O " Patty keek naar Greet, als wilde zij zeggen: Hoe kom jij aan zoon schrander uit haar oogen kijkende
vriendin. „En dit is dan zeker haar famihe ?" op de groep
wijzend.
„Ja haar vader en moeder en broers."
„Laat mij 's kijken, Hemming," verzocht Burger.
Donald nam zonder complimenten, als had hij te doen met het kind Patty, jongenheer Poetie, Patty de portretten af, reikte ze haar man over.
„O ja" vond Burger „heel knappe lui allemaal."
„Dus dat is die familie, waar u zooeven van sprak, mevrouw Hemming ?"
„Ja," zei Greet, die blij was zich eens mevrouw Hemming te hooren noemen, ,,'t Zijn, om zoo te zeggen, mijn pleegouders." Er ging Patty een licht op.
„O " zei ze, met een eigenaardig glimlachje. „Ze hebben er
't type nt'er van, hè? Ten minste niet erg."
„Van wat?" vroeg Greet scherp, dadelijk razend, en denkend dat Donald daarbinnen Patty op de hoogte had gebracht.
„Och, niets." Patty bedacht op eens dat Donald haar over de de Behrs gesproken had in de Rue Falguière. én dat hij stellig van dit, zijn bezoek, niet gewaagd had tegen Greet. Er heerschte eerst even een verlegenheidsstilte, doch Greet kon zich toch niet lang bedwingen en barstte los: „Maar al hadden ze der nou duizendmaal. 't type van, wat volstrekt geen schande is, dan zijn 't nog de beste braafste menschen die der bestaan en zijn ze duizend anderen waard, die met 'r neus in de lucht zitten, en zelf niet weten waar ze
vandaan komen, o zóó Wil u niet een kopje thee? Uw man
heeft er al twee op."
Donald barstte in zijn jongenachtigen schater en lachte Greets kwaadheid weg; Patty keek of Greet haar een klap op de wang had gegeven; en Burger ghmlachte kalm en bedaard, met iets voldaans.
„Wil jij niet een cigaret, amice?" vroeg Donald steeds lachend.
„Heel graag.... als 't mevrouw niet hindert."
„O mijn volstrekt niet...." zei Greet, de volle schalen met lekkernijen naar Patty toeschuivend. „Die ingepakte zijn chocoladetruffels en heel lekker," wees zij.
Gretig greep Patty naar de in zilver papier gewikkelde dingskes. Zij keek Greet voor het eerst oprecht vriendelijk aan. „Ja, ik ken ze."
En genietend, als echte smulpaap, proefde ze al zuigend en. knabbelend. „O zalig I"



416
„Patty in 'r element," plaagde Donald. „Maar als jij aan de chocolade bezig bent, wil je zeker geen cigarette, hè?" „Ja, zeker, maar straks."
„Zeg Hemming, ik zou die méneer de Behr wel eens willen leeren kennen, 't Is ten minste, te oordeelen naar wat je vrouw vertelde, geen banaal mensch."
„Dat seküür niet. Ik heb wel uren lang, als hij er n paar vrij had, zoo Zondags, met 'em zitten praten, en dan leek 't vijf mi-, nuten. Hij wist me altijd te interesseeren."
„Hij spreekt zeker met zoo'n.... hm.... accentwas Patty voorzichtig, hoewel zij het niet kon nalaten én Greet te plagen én aan zekere gevoelens lucht te geven.
„Heelemaal niet, geen spoor van, hè Greet? En dat wil hij er ook uit hebben bij zijn lui, die dan minder beschaafd zijn. Hij zei me eens, en dat geloof ik wel: menig fatsoenlijk braaf man, meneer Hemming, staat door dat accent maatschappelijk achter, dat moet er uitgeklopt, en bij de kinderen moet begonnen worden, spraakles, spraakles en nóg eens spraakles. Dat moet weg en 't idee van de uitverkorenheid en 't bange voor de anderen moet weg en de gebaren moeten weg, en enfin, al de knobbels van de eigenaardigheden moeten geëffend, en dan zou er toch wel eindelijk een eind komen aan die narigheden, waarmee ze nog altijd te worstelen hebben; want 't is 't ongelijksoortige dat ze zoo in 't oog doet loopen, en dat nou wel heel aardige stof kan opleveren voor romanciers en schrijvers van beroerde sensatiestukken, maar dat ze 't leven tot 'n schrikkehjken last maakt."
„Volkomen met den man eens," zei Burger.
„Nou, maar als je dan in boeken van ze leest...." smaalde Patty. „'n Vriend van Burger, 'n Hollander, leende me er wel 's, maar daar werd ik bepaald onpasselijk van."
„Ja, maar dat is juist wat dien vriend van Greet en mij zoo verdriet, dat er in boeken en op 't tooneel altijd je smerigste rapalje wordt gegeven, nooit 'n fatsoenlijk beschaafd braaf gezin, alleen 't uitschot. En dat is juist 't gemééne, want 't kweekt bij 't publiek van de andere gezindten dan weer die heerhjke haat aan; terwijl toch waarachtig de fatsoenlijke lui er niets aan kunnen doen dat er zulk schelmentuig bestaat. En jij, jongejuffrouw Pat, gaat toch ook niet om met iemand van jouw geloof, als je zoo iets bezit, die leeft van de verhuur van verdachte huizen. Of met smokkelaars, of valsche munters, hè? Of met lui die gestolen goed koopen."
„O nee...." bromde Patty, met een leehjk gezicht, omdat zij op een harden amandel beet, waar haar tanden gaarne in gesmolten suiker waren verzonken.
„Als er 's een goed is op 't tooneel, of in een boek, dan is 't weer



417
zoo 'n verwrongen mal type, zoo dik-zes-duizend-jaar-geleden-vroom, zegt meneer de Behr, dat iemand, die bij zijn gezond verstand is, uit 't hedendaagsch werkelijk leven, zou zorgen 'em mijlen ver uit den weg te blijven, na kennismaking. Maar dat is dan voor 't schouwburg- of leespubliek van den anderen kant weer je ware; als 't mérk er maar opblijft, 't étiquette dat 't er zóó één is, iets aparts van de kudde. Zoo móéten ze zijn. Weet je wat zijn devies is, Burger, in aanmerking genomen de uitverkorenheid en de vervolgingen daarvan? ,Ils n'avaient mérité ni eet exces d'honneur, ni cette indignité'."
„Zeer juist, ik vind dat de man groot gelijk heeft."
Greet zat zich de handen te wrijven. „O, 't is of ik meneer de Behr hoor. Niet dat ie neer ziet op vrome menschen, maar hij zegt: als ze der maar góéd bij zijn."
„Jammer hè, dat meneer de Behr nooit in een gramophoon heeft gesproken," wrevelde Patty, wier slanke vingertjes nog niet uit de schalen met lekkers waren.
„Ja, dat is 't ook, want dat kon dan nog 'n heeleboel families dienst doen," vond Burger,
„Laten we dan nu maar over hen ophouden, zoo'n plezierig onderwerp is 't ook niet."
„Ja, 't is natuurlijk weer iets anders dan de liaison van meneer Pomp met mevrouw Stomp, of de ontrouw aan haar amant van madame une telle met monsieur un tel," hernam Patty's man, „maar daar kunnen we altijd nog van genieten."
„E e Gréét—" viel Patty brutaalweg uit, „is dat mooie
meisje al geëngageerd?"
„Ja...." Greet voegde er niet bij Patty. Die naam kon nog niet over haar lippen.
„Natuurlijk met iemand, enfin, van haar categorie?"
„Nee, 'r aanstaande is protestant."
„En^mag dat voor de ouders?"
„Natuurlijk, als Phie maar gelukkig wordt. Dat is toch 't voornaamste. Hij is dol met 'r, ze kent 'em al zóó lang."
„Ze zullen nu wel gauw gaan trouwen " troostte Donald,
die zich kostelijk amuseerde met wat er omging in Patty's hoofd en gemoed.
„Heb je zijn portret ook?"
„Daar staan ze allebei, op den schoorsteen; dat ééne portret, néé, dat groote, samen op één." Patty hep er heen, bekeek. „O ja, 'n knappe jongen, en hij kijkt bar verliefd. Enfin, gelukkig voor haar. Wat dóét hij?"
„Violist en zij pianiste."
„O zalig, zeg, dan kunnen ze met mekaar spelen. Zij hem accomGreet Hemming, 27



418
pagneeren. En dat herinnert me aan mijn viool Donald, ik heb
't concert van Mendelssohn meegebracht, dat is n verrukkehjk ding, al noemen 'n heeleboel 't afgezaagd, 't Wordt ook dikwijls zoo verknoeid."
„Nou, ik heb 't hier van Kubelik, Isaye, en Kreissler gehoord," zei Burger, „en toen klonk 't op drie dianieren heel mooi."
„Je noemt ook nog al wat óp. Ik spreek van dilettanten."
„Zeg 's, van Mendelssohn moet jij eigenlijk niet spelen "
waarschuwde Donald.
„Waarom niet, niet klassiek genoeg?"
„Van Semitische afkomst."
„Ja, maar hij heet Bartholdy er achter."
„Dat komt er niets op aan; zijn grootvader was wijsgeer, heette Mozes, let wel Mózes Mendelssohn, en mocht nu en dan, voor zijn plezier, bij Frederik de Groote aan 't hof komen. En wat gek hè, dan trof hij daar altijd een van jouw overgrootmoeders van je ma's kant aan, en dan schoten ze zoo best samen op. Ze hadden 't dan over jou. Ze was er expres even voor over gekomen. Ze bebouwde een rijstveld, maar Mendelssohn was niet trotsch."
„God, gekke Donald, met je flauwe praat, precies zoo'n schooljongen. Kom, ga liever aan de piano."
„Nou ik zal dan maar 's genadig wezen. Wijf, zorg voor een glaasje wijn. Gedenk Burger, de man heeft dorst. En houdt hem bezig. Occupe-toi de Burger, occupe-toi d'Emile, hè Burger?"
„Precies..." zei' de man van Patty, niet met bepaald hartgrondig genoegen ziend hoe Patty zich naar 't muziekboek boog, haar donker hoofd bij dat van Donald. Begon 't nu weer, dat getreiter van 'r."
Het spel der viool was meeslepend mooi, gevoelvol, smeltend; al wat Patty aan teederheid bezat, wist ze in haar spel te leggen; het laatste gedeelte was van een demonische bruisende wildheid, die zelfs Donald, die haar zoo goed kende, verraste, 't Was een beetje re zelfs.
„Hè Don, jij accompagneert heerlijk. Ik wou dat ik dat altijd had. Ik zal maar dikwijls hier komen met je spelen, hè?" „O, ik vind 't best."
Burger en Greet verbleekten beiden. Het glas wijn sidderde in Burgers handen. Hij zette het op tafel neer. En onwillekeurig keken hij en Greet elkaar aan. En haar verwijde oogen ziend, drong een medelijden met haar diep in zijn hart. Arm vrouwtje, in dien toestand ook nog. Hij had haar gaarne getroost, gezegd: 't is allemaal plagen maar van Patty, maar niets wilde hem naar de lippen dringen. En hij kón toch ook eigenlijk niets zeggen; ze lachten en praatten maar, die twee bij de piano.



419
Greet had oprecht genoten van het spel. Natuurlijk zij kon niet * vioökpelen, en het was wel heerhjk voor Donald.dat hij iemand gevonden had; Patty had talent, meneer de Behr zou het stellig ook gevonden hebben. Als, zij, Greet, nu eens iets liefs ervan zei, dat zou Donald misschien ook plezier doen. Zij noemde dus voor het eerst Patty's naam, zei: „Mevrouw.... Pat, 't was heel mooi." Toen wat meer op haar gemak, nu er als 'een stop uit haar mond was genomen: „Ik ken 't, meneer de Behr speelde 't ook, de jongens, of mevrouw, of Phie accompagneerden dan. En haar oogen smeekten: weès lief terug, heb medelijden, doe me dat niet aan.
Donald keek naar haar, verwonderd. Haar blik trof hem. Hij liet Patty en de muziek eensklaps in den steek, hep op zijn vrouw toe en kuste haar: „Wat is er m'n hondje? Ben je moe? Verveelt 't je?"
„Nee.... nee.... juist niet...." stamelde Greet, en zij had kunnen snikken van geluk. Patty's hart, daarentegen, qeep zich samen, zij had kunnen steunen van pijn: Hij houdt van 'r, hij houdt van 'r. Maar terstond daarop dacht zij met de haar eigene perversheid: O, hij doet 't natuurlijk om mij jaloersch te maken. Ik ken Donald. En zij werd daarom heel hef tegen Greet, zette zich naast haar, greep haar hand, beloofde dat zij niet meer met Donald spelen zou, als het Greet moe maakte. Greet keek haar eerst wat versuft aan. Het scherpe nijdige van dat mensch ineens weg, hoe kwam dat zoo? Maar als 't nu toch eens werkeüjk 't gevoel was, waarvan Donald gesproken had? Je kon iemand wel verkeerd beoordeelen. Wie weet wat goeds er nog in dit hart school. En zij, Greet, nam de dingen ook veel te zwaar op, dadehjk. Dat komt, zij had nu het geluk eindelijk beet, en zij kon het niet laten gaan. Vroeger, toen zij als een hopelooze, als een levenddoode door het leven ging, alles winters verstijfd in en voor haar, kon haar niets schelen, 'maar nu de lente voor haar gebloeid had, en zij den zomer, den heerlijken vollen levenszomer tegemoet ging, o neen, nu wilde zij niet teruggeshngerd worden uit de weelde van warm zonnelicht inde koude grauwe winter-troosteloosheid.
Zij gaf Patty vriendelijk antwoord, zei dat deze en Donald nu maar eerst eens een glaasje wijn moesten drinken, en gezellig komen zitten. Dan zou zij, Greet, heel graag nog meer hooren. Heusch, zij was er dol op. Het was altijd de eenige troost in haar leven geweest.
„Ja?" vroeg Patty, en eenige deernis schemerde verzachtend door haar blik, en iets hartelijks doorklonk haar toon.
Burger geraakte nu ook een weinig verzoend met den toestand, en onder den wijn was het gesprek geanimeerd, zelfs Burger kwam wat los, vertelde van schilders- en beeldhouwerstoestanden hier;



420
hoe arm de lui het dikwijls hadden, hoe dolblij er een was, als hij met duizend francs van den staat of een kunstkenner werd aangemoedigd ; hoeveel moeite daar nog voor gedaan moest worden, hoe de beeldhouwers opkeken tegen Rodin, den reus; en toch vrij onder elkander zijn werk critiseerden, als hij het volgens hen maar, uit achteloosheid, zoo zoo had gemaakt, terwijl de kunstcritici en het publiek toch maar juichten, omdat hij het was, de tot zulk een hoogte geklommene en onfeilbare, waarop heel Frankrijk trotsch was, als op een wereldbekende.
Greet genoot van deze, voor haar gloednieuwe, mededeelingen, en haar beide ellebogen ongegeneerd op tafel, luisterde zij ademloos toe, Burger uitvragend, medelijden hebbend met die stakkerds, die het zoo schraal hadden, dat zij vaak zichzelf namen vóór model, als zij geen modellen konden betalen, of de vrouw die met hen leefde, voor hen werkte, en hen steunde met haar verdiensten als naaister of modiste.
„Zulke meisjes staan dikwijls verbazend hoog," verzekerde Burger.
„Maar waarom trouwen ze dan zoo'n meisje niet?" barstte Greets oude verontwaardiging, die Donald deed glimlachen, weer los.
„Dat doen ze dan ook heel dikwijls later, als ze dankbare harten hebben. Ik sprak er verleden nog een in Italië, die 'n erfenisje had gehad en daar een poos kwam werken. Hij stelde me zijn wettige vrouw voor; eens zijn huishoudster, model en de rest. 'n Heel aardig wijfje."
„Bah," zei Patty. „Gelukkig, dat je ze alleen ontmoet hebt. En toch.... als je er nu goed over denkt, wat een heerlijk vrij leven heeft zoo'n meisje, niet aan een man gebonden.... ze blijft bij iemand die ze liefheeft." Dweepend gingen Patty's oogen opwaarts. „Zoo is liefde nog iets moois, zoo ongedwongen."
„Nee, maar dat 's ook wat!" weerstreefde Greet, op haar manier uitvallende „Net of je in je huwelijk nier van iemand kan houën, en of dan liefde ook niet iets moois is. Juist veel mooier, want dan...." Maar Patty viel in de rede;
„Nee, want dan is 't zoo pot-au-feu, mevrouwtje."
„Pot-au-feu, o dat is soep van water, vleesch, een ui, een peen, een raap, een prij, een kruidnagel, peterselie en kervel, en dan maar trekken. Wat dat nou met liefde te maken heeft?"
„Juist,- dat zeurige trekkerige van pot-au-feu zit in 't huwelijk."
„Maar pot-au-feu is 'n heel goed voedzaam eten," hield Greet vol. „Geeft u mijn dan maar pot-au-feu."
„Je ziet, Patty, dat je 't decorum bij mijn vrouw er niet uitkrijgt, nóóit zal ze door je bekeerd worden." Donald en Burger



421
hadden zich beiden zéér geamuseerd onder dit tot uiting komen van die twee geheel verschillende vrouwenkarakters, verschillend als hun verschijningen. „Maar goed ook," mompelde Burger.
En Burger, zoo jaren gewend aan Patty, opgaand in haar grillen, niemand kennend en willend dan haar, van wie hij nu en dan een zacht woord als een aalmoes ontving, vond Greet zoo iets heel nieuws en frisch, en bezag haar met grootere belangstelling. Je kon wel zien dat ze zoo versch uit Holland kwam. Neen, hij begreep toch best dat Donald, juist Donald, de noceur, zich tot Greet had aangetrokken gevoeld. Als Patty in 's hemelsnaam nu maar niet dat mooie geluk ging bederven. Hè, wat een zegen, als je een vrouwtje had dat zoo in je opging. Die blik dien ze met Donald had gewisseld — Zoo een was er nooit tusschen hem en Patty geweest. Zelfs Patty, al had ze Greet met haar ui, prij en peen erg plat-prozaïsch gevonden, had toch moeten glimlachen. Zij vond wel iets koddigs-in Greet. 't Was wel onbeholpen, zooals 't er uit kwam, maar er stak iets aardigs in. Zij zou haar toch maar niet re hard plagen. En opstaand, zei ze tot Donald: „Willen we nog een Mozartje voor piano en viool, hè ? Ik heb in zoo lang niet gestudeerd; aan Beethoven waag ik me nog niet alleen nog maar aan Haydn en Mozart."
Donald knikte, stond op. Greet en Burger luisterden verrukt, het was zoo mooi.
,,'t Was toch 'n aardige avond," zei Patty, op den terugweg in de auto tot Burger, die zij hem maar toegestaan had aan te roepen.
„Heel aardig, 'n lief vrouwtje is zij."
„Ja, niet waar? je moet 'r maar 'n beetje 't hof maken."
„Pas op dat jij dat maar niet te hard aan 'r man doet, of 't hem jou laat doen."
„O, ben je voor den duizendsten keer jaloersch?"
„Ik ? Geen kwestie van. Ik acht alleen dat vrouwtje hoog, en ik wil niet dat 't huwelijksgeluk van twee menschen door jou verstoord wordt."
„Hm, hm," tartte Patty.
HOOFDSTUK XXX.
Greet lag daar doodzwak, uitgeput, lijkbleek, maar met een glans van zaligheid lichtend in haar holle oogen, verheerlijkend haar versmald gezichtje tusschen de blonde krullen, die haar los om de wangen vielen. Donald boog zich teeder over haar heen. ,,'t Is 'n prachtjongen, schatje," fluisterde hij, en drukte zijn lippen vast op de hare „en ik dank je, ik dank je, mijn hef, mijn vrouw." En zijn stem trilde



422
in zicleblijdschap, met weemoed er door, omdat zij zóó geleden had om' zijnentwille.
De dokter en de religieuse weerden hem weg. Maar hij bedekte, eer bij van het bed ging, haar voorhoofd, haar oogen, haar blonde kroezige lokken met kussen. A la bonne heure, ils s'aiment bien, c'est un ménage trés uni, voila ce que j'aime a voir," mompelde de dokter, die als de meeste Franschen, gevoelsuitingen in het openbaar zeer op prijs stelde, tant mieux, tant mieux." En hij knikte tegen de zuster, die terugknikte met een teederen blik naar Greet en dan naar het kleine donzige poppetje op haar schoot, met groote donkere oogen en al verwarde blosjes pluizig zwart haar op zijn hoogrood gekleurd hoofdje.
„Hij lijkt op jou, op jou.... heerlijk," fluisterde Greet onhoor'baar. „En.... hij.... zal Donny.... heeten —"
„.... Ja.... ja.... sssjt stil nu maar!" hij legde zijn vinger
tegen haar lippen, toen tegen de zijne.... „Dag schat."
Zielsgelukkig liet zij haar hoofd nog dieper in de kussens zinken. Zij voelde in haar eindelooze moeheid, na het zware dat zij had ondergaan, dat haar geluk volmaakt was en haar niets meer te wenschen overbleef. En door haar doffe afgetobde hersens schemerde even deze gedachte: Nu sterven, nu hij haar zoo volmaakt toonde lief
te hebben Maar vlak daarop in verzet: „Neen, leven, Voor
hem, voor kleine, lieve, Donny, schattige, kleine, Donny, waarover hij zich nu boog, het ronde kopje beroerend met zijn vinger."
Donald ging heen, om de berichten naar Holland te pennen, en naar eenige kwartieren van Parijs, waar de intiemste kennissen woonden. Hij wilde nu zelf even naar Burger loopen, en geboortekaarten bestellen voor Donald Jacques. En hij moest aan de maire van het arrondissement zeggen, met twee getuigen, dat Donald Jacques geboren was. En het viel hem op dat het zulke twee harde name waren: Donald Jacques. Enfin, gelukkig zou het in de eerste jaren Donny zijn. Hij, vader van een kind, een kind, wettig het zijne. Want daar viel nu geen ontkennen aan, het was zijn kind, en het geleek hem nu al sprekend. Als 't nu maar een anderen aard had dan hij, een aard die 't rust en bevrediging zou geven. En als 't maar nooit zou haken naar een Patty Burger, als 't maar nooit te worstelen zou hebben met een hartstocht die het de baas dreigde te worden, zooals het dit nu zijn vader deed.
Ja, dat was me weer een gezellige historie met die, om 't ronduit te zeggen, vervloekte Patty, die hij zoo lief was gaan krijgen, echt lief, weer op een heel andere manier dan Greet, die hij toch ook echt liefhad.
Zij was gekomen en gekomen met haar lokkende oogen en haar lokkende viool, haar heerhjk klagend instrument, en zij hadden samen



423
zich verdiept in Mendelsshon en Mozart en Beethoven en de kostelijke oude Italianen, tot zij een en al muziek waren en liefde voor elkaar.
Waarom stootte hij haar niet weg, zooals hij zich 't allereerst had voorgenomen? Omdat hij eenvoudig niet kón. Toch meende hij dat hij eerhjk, ter wille van Greet, tegen het gevaar gestreden had. Hij had met zichzelf geredeneerd, met Greet geredeneerd met Patty geredeneerd. Greet was de zaken door hem in een „redelijker licht" gaan zien, zij noemde Patty niet meer de „panterkat," want Patty hielp Donald zoo héérlijk met zijn muziek, ze was zoo in-muzikaal, en Greet zat er immers altijd bij, als ze speelden. Mijn hemel, als je dat nu je man niet gunde. En als er genoeg gespeeld was, gingen ze met hun drieën uit, of Patty ging heen, en Donald sloot Greet vast in zijn armen, vertelde haar dat zij een zoete prul was, die daar zoo muisstil had zitten luisteren en dat hij erg tevreden was over haar en nu zooveel liever kind bleek dan vroeger. Of Patty bleef wat handwerken, en men dronk thee Rue Chernoviz.
En Donald had nogmaals gedacht: 't Is geen liefde voor mij van Patty, Patty is .een vrouw, die emotie moet hebben in haar leven. Ik ben haar speelpop, zoo goed als een ander. Een keer toegegeven, zou ik afgedankt worden, als ze 't zooveel gedaan heeft. Merci. Dit denkbeeld had zijn trots al vroeger een gevoeligen zweepslag toegebracht. Hij verkoos geen stuk speelgoed van Patty te zijn. Zijn trots had het altijd tegen haar uitgehouden, waarom dus ook nu niet? Maar 't ergste bleek thans dat Patty zoo onweerstaanbaar verleidelijk lief werd, zoo schijnbaar goed ea zacht, dat zij Greet er geheel door inpalmde. Zij hield zich veel bezig met Greet, kreeg aanvallen van, bezorgdheid voor 't aanstaand moedertje, en van borduur- en brei- en haaklust voor de te komen baby. En als zij zoo zat te werken, deed zij de grappigste gezelligste dolste verhalen, en bevestigde al wat Donald Greet verteld had van haar malle wilde jeugd. Terwijl zij een spreitje breide voor baby's wagentje, iets dat Greet allerliefst vond, herinnerde zij Donald, die er graag naar keek, het koddig vindend dat Pat zoo vrouwehjk was, aan de naadjes van tante D, die op haar aanging als er acht in plaats van twaalf Waren.
Greet vertelde van haar ondervindingen, en Patty geraakte in de hoogste verontwaardiging over zulk een deemoed en onderwerping. Zij had ze vermóórd, die lui, stelhg! En haar Oostersche oogen gloeiden van wraaklust; of zij, als Donald schaterlachend riep, vader Gideon aan een kris reeg. „Elle voft rouge! Greet haal de politie, 't wordt gevaarlijk. Blusch de woedevlammen van mevrouw Burger alsjeblieft met een kopje thee, stop haar mond met biscuitjes en chocoladetruffels."



424
En Greet keek heel vriendelijk, want Patty móést toch gevoel hebben, om zoo boos te kijken over wat een ander voor naars was overkomen vroeger, om zich zóó te kunnen verplaatsen in Greets toestand van ééns. Patty voelde inderdaad wel voor Greet in zulke oogenblikken, met een goed instinct van sterke, die een zwakke beschermen wil, maar zij haatte, zij de geboren bohème, met een nog sterker instinct die burgerhjke examenfamilie, zoo gelijk aan de ordehjk-strenge tante Dijkman, en zij had de hoofden Hemming graag tegen elkaar tot pap geklopt. Haar hppen beefden ervan, en zij maakte Greet bijna een standje over haar altijd die mispunten toegeven. En Greet vond dit vreeselijk aardig en hartelijk, en voelde een wroeging aan haar geweten knauwen, omdat zij Patty vroeger innerhjk panterkat genoemd had; je kon tóch maar niet oordeelen, voor je de menschen terdege kende.
Op een middag voelde Greet zich, het was eenige maanden voor baby zijn intrede in de wereld deed, zoo zwak en afgetobd, dat zij dadehjk na het déjeuner naar bed was gegaan. Vol teedere bezorgdheid had Donald haar gevraagd of bet spelen haar zou hinderen. Neen, want de slaapkamer was het verst van de muziekkamer en door drie deuren heen, zou alles gedempt klinken, en het zou haar dan heerlijk in slaap wiegen zelfs. Haar wantrouwen was nu door Patty's doen geheel weggesust, het was dood.
Het was een zalig zonnige Meidag.
Patty verscheen in prachtig voorjaarstoilet, een tailleur van licht-, grijze geribde stol met zilveren fluweelgloed, niet anders gesierd dan door zijn onberispelijken snit, die haar schoone gestalte alle hulde deed, en den hoogen wit tullen boord van haar corsage, die een bagatel gele echte kant tusschen de revers liet neerspitsen in fijn gaatjesgewemel. :
Een paar dubbele anjers beroosden haar boutonnière; aan den anderen kant was schuin het sierlijk gesneden vestzakje; tip rozig zijden zakdoekje er uit. Haar blauwzwarte haarweelde werd gedekt door een kolossalen lichtgrijzen stroohoed, zijn golvende rand overdonsd door het dikke gekrul van twee enorme parelgrijze veeren. Grijze Zweedsch leeren laarsjes, zwart gevoorschoend, omsloten haar kleine voeten en fijne enkels, die half onder den rok te voorschijn kwamen.
Donalds oogen verslonden haar; elke bijzonderheid van haar chic werd door hem waargenomen; terwijl zij, zich houdend of zij niets bemerkte, de gele handschoenen losknoopte. Toen zij het hoofd hief, zag hij dat haar oogen rood waren. En vertrouwelijk vroeg hij, haar bloote band grijpend: „Gehuild? Waarom?"
„Och.... Burger.... 't is een ellende.... o god, dat leven
8*



425
met hem, in di* Rue Falguière ik kan, ik kan 't eenvoudig
niet bij hem ufmouden, en ik wil niet, daar! Dat atelier
„Maar m'n god, kind, je hebt 't toch zooveel jaren al uitgehouden bij dien armen goeden Burger.... en dat atelier is in elk geval heel mooi en ruim, 't is een soort van zaal en de aangrenzende kamers zijn aardig en niet klein...."
„Ja, maar rommelige Rue Falguière. Is dit 'n toilet voor rue Falguière ? Ca sort d'une bonne maison, dat zie je toch dadelijk "
„Nou ja, dat is nou toch eenmaal zoo in Parijs. Je meest welgestelde lui wonen door omstandigheden in eenvoudige straten, waar iemand van dezelfde positie in Holland nier zou wonen. En jouw man is artiest, hij kan geen atelier hebben in de Champs Elysêes.... in 't quartier de 1'Etoile.
Ga jullie dan ergens buiten wonen, St. Cloud, Neuilly Meu-
don.... Verbitter Burger zijn leven toch zoo niet. Heb jullie daar? nog lang huur aan, of hoe zit dat?"
,,'t Kan me niet schelen," een snik drong uit Patty's keel. „En jij kiest toch Burgers partij, je bent wreed, hard. Voor mij voel je niets, en je hebt mij dan toch een poosje eerder gekend."
„Kom, kom, kom, 't zal wel weer lósloopen. Zullen we nu maar gauw aan die sonate van Beethoven beginnen? Hier is je viool.... 4
Zij had er twee, en een instrument bleef altijd Ruetuhernoviz.
Hij hielp haar heur jaquett uittrekken, bekeek de blanke satin duchesse voering met het zijden étiquette van binnen. „Paquin.... hm...."
„Ja, maar 't is Paquin en nog wat, Bertholle, van de Boulevard des Capucines maar," zij bette haar oogen met een klein kanten zakdoekje. „Enfin, 't is duur genoeg. Ik zag er een voor 't raam staan en bestelde er een na. Greet er niet ?"
„Nee, die is wat gaan slapen, ze was zoo moe. Ga maar niet naar haar toe.
„O nee ik denk er niet aan.... iemand die slaapt te storen ...." voegde zij er haastig bij, maar hij zag een groote vreugde haar gelaat overstroomen, in haar óogen opschitteren en zij flitsten hem toe met zulk iets innig zaligs, dat hij zijn hart voelde opbonken in. schrik en geluk tegelijk. Zou 't dan toch waar zijn ? inderdaad en inderdaad ? Zou ze hém liefhebben ? Hij wendde het hoofd af, en vastheid trachtende te geven aan zijn stem, bracht hij er ruw uit:
„Kom, nou alsjeblieft begonnen, we staan hier eigenlijk te talmen, 't Allegro.... dat zat er verleden niet goed in. Hij zette zich voor zijn Pleyel-vleugel en préludeerde, maar Patty zag heel goed hoe zijn handen beefden. En hoe muzikaal zij ook mocht



426
zijn, haar gedachten dreven nu weg op de maat der muziek die zij hoorde en toch niet hoorde, naar Donald; zij speelde werktuigelijk. O, was het lot niet ellendig wreed, twee menschen die elkaar lief hadden, als zij en Donald, te scheiden ? Wat had zij aan Burger ? Hij aan die Greet ? Voor een zoo ontwikkeld iemand als Donald was die Greet toch niemendal. Burger kon zijn verstand nog gebruiken als hij wilde, maar die Greet, een halve idioot, hoe ze zich thuis had laten verdrukken. En dat vertelde ze nog. Ze schaamde zich niet eens dat ze zich niet dapper geweerd had. O zij en Donald waren voor elkaar geboren! En ze hadden elkaar niet mogen hebben....
„Kom, allons " viel Donald opeens uit, „je bent er niet bij,
suf je, droom je ? Pat, meisje!"
„Ja," zei zij hard, op een stoel neervallend met haar viool en strijkstok op den schoot.
„Ik dróóm."
„Doe dat dan liever thuis, zeg...." „Nee, ik doe 't hier als ik bij jóü ben."
„Van nieuwe japonnen zeker. Nog niet genoeg? weer wat nieuws gezien?" Hij wilde niet letten op haar veelbeteekenenden nadruk.
„Och, denk je nou heusch dat me dat werkelijk iets kan schélen ? Ik droom van 't geluk, dat ik zonder Burger zou gehad hebben."
„O, als je maar eens van Burger ar was, zou je 'em wel missen, dien besten vent, die zoo zielsveel van je houdt."
„Ik hou van een ander. Wat denk jij daarvan ?"
Hij moest even wachtèn voor hij kon antwoorden:
„Ja, nu je mij tot je vertrouwde maakt, moet ik jé zeggen dat je dat gevoel maar moet doen verdwijnen, want geen man van eer zal.,.."
„Eer? Wat is nou eer? 't Is een oneer dat ik nog met Burger samen woon, terwijl ik van een ander hou
„Ga dan van Burger af en trouw met die andere man," snauwde hij ongeduldig. „En nou 't andante, hè?"
„Ik kan piet, Donald, ik kan vandaag niet spelen. En je bent zoo onbarmhartig voor me."
Haar lippen trilden, haar trekken werkten. En, in al haar oprechte aandoening, nog behaagziek, wetend dat huilen leelijk maakt haastte zij zich ze te bedekken met haar zakdoek.
„Zenuwachtig ? Glas water ?"
Zij knikte ontkennend. Ze had gedacht dat bij haar vol medegevoel in zijn armen zou sluiten, maar hoewel zijn armen trilden van verlangen dit te doen, weerstond hij met een poging den aandrang, en ging, in plaats van er om te bellen, zelf naar de keuken



427
om een glas water. Toen hij terugkwam er mee, zat zij, de oogen neergeslagen, op haar handen te staren.
„Hier, drink maar 's. Ja, ja, die nerveuse natuurtjes."
„Je wilt me niet begrijpen."
„Zóó. Toe, drink nou maar, dan bedaar je wel." „Ik wou dat 't vergift was."
„Ja ja, Socrates met dolle kervel." Zijn oogen tintelden even.
„Weer dramatisch ? Pat, je bent voor 't tooneel geboren. Waarom ben je daar dan in 's hemelsnaam niet aan gaan doen ?"
„Och, ik ben immers te oud en 'n vreemdelinge."
„Drink " hij hield haar steeds het glas onder den mond.
Zij weerde dat kille gladde met zijn kouden inhoud weg van haar lippen.
„Ja, ja ik heb genoeg nu. Denk je dat dat malle glas water
mijn ellende wegspoelt? Als de menschen een ander diep ongelukkig zien, komen ze altijd met een glas water aandragen; dat moet alle rampen te niet doen."
„God, Pat, meisje, spreek toch alsjeblieft zoo dol-dwaas niet. Heb jij rampen en ellende ? 'n Mooie jonge vrouw met 'n bestem man; die, wat fortuin betreft, onafhankelijk is, zelfs van haar man. Kijk eens de straat langs, hoeveel arme stakkers van vrouwen niet met je zouden willen ruilen. Menschen die geen brood hebben, die behoefte hebben aan 't noodigste."
,,'t Hart kan ook zijn behoeften hebben. En mijn hart is eenzaam en ellendig en leeg. 't Knaagt er van honger."
„Och, nonsens."
„Heeft jouw hart er geen meer, nu je met Gréét getrouwd bent ?" Zij kon nooit nalaten een ironischen nadruk op den naam te leggen.
„Néé."
,,Je zegt wat niet waar is."
Zijn gezicht vertrok zenuwachtig. Een roode gloed sloeg er over uit. „Patty, god, ménsch, maak iemand toch niet razend....
Als je dan niet spelen wilt, zet dan je hoed maar weer op en ga heen. Ga gewoon héén, zeg ik je."
„Je bent gastvrij."
„Zoo moet ik tegenover jou zijn, want je redeneert eenvoudig te gek. Ik was wel mal dat samen spelén met je aan te vangen, ik was "
Zij stond eensklaps op, liep op hem toe, sloeg haar armen om zijn hals, snikte :
„Don, och Don, mijn hevehng, dien ik altijd gekend heb, ik ben zoo diep ongelukkig, help me toch."
Hij voelde het bevende mooie warme geurige lichaam tegen zich aandringen. Het schokte, de zachte wang vleide zich tegen de zijne,



428
de roode volle mond zocht die van hem. Het duizelde hem, de hartstocht laaide in hem op, maar toch tegelijkertijd trok weifelend als een schaduw over zijn ziel de twijfel. Zij was zoo listig, zoo n knappe comédienne.... Als 't nu tóch eens spél was, bliksemde het door hem heen, als zij zijn trots toch een wond ging toebrengen, gelijk zij het zoovelen gedaan had. En dit deed hem zijn mond wegwenden van den haren, zooals hij. dien al eens in zijn leven had weggewend ; hij raakte er even haar voorhoofd mee aan, in een broederlijk kille beroering, streek haar over de zijdige haarbanden met hun Spaanschen gloed.
„Nou nou nou, Patty, niet zoo overdreven, hè?" vaderde hij. „Niet zoo re...." En hij bracht haar den genadeslag toè; „Als Gréét ons zoo eens zag "
„O, dat was juist goed...." siste zij, hélsch dat hij Greet er bij te pas bracht, dan zou ze zien dat ik bij jou hoor en niet zij.... Dat onbeduidende
„Zeg, wil je zwijgen ?" Een visioen van arme Greet, hjdend om zijnentwille, trok voorbij zijn geestesoog, hij zag twee zachte kijkers, kinderkijkers, die zijn hart eens gestolen hadden, kijkers die bij steeds zeer liefhad, en hij stootte plots Patty zoo bruusk weg, dat zij uit zijn armen bijna tegen de tafel viel. Een zich vastklemmen aan een hoogen leunstoel alleen, stuitte haar val.
„En nou weg, alsjeblieft, naar je man, daar hoor je. Ik wil noch Burger noch Greet bedriegen. Was Burger een fielt, die je mishandelde... dan... Maar dan was Greet er nog.." zei hij verward.
„Ja, je Gréét " siste zij, gekrenkt tot in het diepst van haar
ziel, „je Gréét.... met 'r meelhart en meelziel.... Van karnemelkspap is ze, je Greet."
„Ja, gelukkig, en dat moest jij ook maar trachten te worden, want op zoo'n manier — Mensch, ik weet nier waar 't naar toe
moet met je. Nu adieu, Patty Ik moet even naar Greet zien,
misschien heeft ze iets noodig."
„Ik zal wel met je meegaan."
Hij keek haar aan of hij dacht dat zij plots gek was geworden.
Zoo stonden zij even tegenover elkaar ; zij, met vochtige oogen en trillende lippen, die zijn hart deden zwellen van medehjden en in wroeging weer denken dat hij haar verkeerd beoordeeld had; en hij, met dien twijfel uitgedrukt op zijn trekken, in aarzeling.
„Nou kom dan maar.... maar je kunt zóó niet.... droog je óogen.... ik begrijp niet wat je nu van Greet wilt, je moest liever naar huis gaan."
„Ik wil zien."
Hij haalde de schouders op en ging haar voor, door tweede salon, eetkamer naar de slaapkamer.



429
Greet was juist wakker, haar blik was nog slaperig, maar lichtte dadehjk op, toen zij haar man gewaar werd. „Don \ riep zij. En haar armen, als was ze een kind, ongehinderd door Patty's tegenwoordigheid, strekten zich naar hem uit. „Ik heb van je gedroomd. Ik droomde dat we zoo heerhjk samen zaten in de Champ de Mars." En zijn mond, nog bevend van ontroering, trachtte te zeggen : „O geen Trocadéro, je geliefkoosde "
En hij bedekte Greets gezicht met de kussen van zijn hartstocht gewijd aan Patty. Greets gezicht was voor hem 't gezicht van Patty, hij kuste er zijn in toom gehouden drang op uit.
En Patty stond er bij, zwelgend in het alsembittere zware leed, dat hij haar aandeed, met zeker vreemd grijnzend genoegen daarin: haar hart móést geheel openscheuren door hem; zij wilde zien, hooren, als Diana Hemming eens had willen zien en hooren. Zij wilde, zij móést zich dompelen in een wel van leed. En zij haatte Greet op dat oogenblik met zulk een feilen haat, dat zij haar gaarne gedood had, gestoken, geslagen tot bloedens toe, enfin, gedood. Straf zou dan volgen, maar dan had Greet hém toch niet meer, en hij haar niet. Nooit was Donald Patty Burger zooveel geweest, nooit. . t i
En Greet verwonderde zich half over die opgewondenheid van Donald, dat woest-lieve, het koorstgloeiende zijner hppen. Maar het sloeg toch ook tintelend door haar heen van zaligheid, dat hij haar zoo liefhad; zij voelde haar hart kloppen. Donald liet haar eindëhjk los, zelf zoo onbevredigd door die kussen, die Greet zoo bevredigd hadden.
„Och Patty, daar staat Patty," bemerkte Greet op eens..;
„gut, je neemt me niet kwalijk— ik had je wel ik zag
dat komt, die Don vloog daar zoo dol op me an .
„Ja, hij vloog op je aan!" echode Patty, met haar muzikale Oostersche stem.
„Heb jullie plezierig gespeeld?"
„Heel plezierig."
„Heb je al thee gehad.... nee toch, Patty?"
„Nee en ik heb 't niet noodig. Ik ga weg naar Burger " Zij keek even Donald aan, maar hij wendde het hoofd af.
God, was ze nu heelemaal krankzinnig, om voor Greet te laten blijken...
„Is hij dan ziek ?" vroeg Greet, in ontsteltenis over dat vreemde doen.
„O nee " Patty klemde haar tanden opeen; zij moest zich
bedwingen om Greet niet te schudden, in grooten afkeer van Greets verwonderd gezicht en dat gansche zich op haar gemak voelen. De rust van Greet, terwijl in Patty Burger alles zoo donkerdiep



430
tragisch woest was. Met een groote poging beheerschte zij zich „Nu, au revoir, jullie."
„Ik ga op staan, roep Katrien even, Donald, dan kan ze me helpen, en blijf dan toch thee drinken, Patty."
„Nee, kan niet Burger wacht me, we krijgen bezoek "
loog Patty, wel gedwongen de uitgestoken hand van Greet, wier oogen nog steeds verwijd in haar hoofd stonden, aan te vatten.
„Wacht, ik laat je even uit," zei Donald, en roep dan meteen Katrien.
„O, die vrouw van jou...." zei Patty, toen hij haar hielp in
haar manteltje, nadat zij haar hoed had opgezet ,dat gezicht,
dat onnoozele gezicht.... hoe kun je 't eiken dag aanzien, en wat een discours...."
Zijn voet trappelde van woede, doch hij zei met gewilde bedaardheid : „Ja, dat wil je, hè, mij aftrekken van dat arme, lieve, onschuldige wezen daarbinnen, dat mijn kind onder haar hart draagt, om me dan weg te gooien. Maar ik. herhaal je, 't zal je niet lukken, jongejuffrouw."
„Dón !" haar oogen zagen hem op eens zóo liefelijk droef
aan, haar mond was zoo smartelijk klagend verwrongen, dat zijn' hart weer een schok kreeg. Niets zei hij, maar zijn oogen, die hij op haar aan het houden, vermocht hij niet te bedwingen. En zij juichte:
„Je houdt van me, je houdt van me ! Zij heeft je niet, ik heb je.'' „Kom, ga héén. Ga heen naar je man, Parijs uit, 't land uit, wat je wilt, maar ga heen, en kom hier niet meer terug." „Je zoudt er anders over denken als 'ik werkelijk ging." „Integendeel ik zou héél dankbaar zijn."
Zij keek hem even aan met ongeloof in haar blik. „Bonjour/' zei hij kort. Toen ging zij eindelijk.
Alleen gelaten, gooide hij zich op een canapé, de eerste de beste die hij vond. Zij zou er niet meer in, 't mocht, 't kon niet. Hij zou daar niet meer heen, maar zij kwam ook niet weer hier.
't Was nu genoeg. Een volgenden keer zou hij bezwijken, en dan was 't voor eeuwig gedaan met zijn rust. Zijn hoofd gloeide, zijn slapen klopten, tot hij dacht, dat zij zouden barsten.
Greet vond hem zoo liggend.
„God Don, wat scheelt er aan, hart, ben je ziek?"
Haar stem hinderde hem op dit oogenblik, maar hij bande snel dien opkomenden wrevel weg; zoo'n zotte tegenstelling immers met zijn liefkoozen van zoo even.
„Nee, nee, alleen wat moe, hoofdpijn. Weet je wat we doen moesten, wijf, als jij ten minste kunt? we moesten nu een kopje thee drinken en dan een toertje gaan maken."



431
„Hè ja, heerlijk r haar bezorgd gezicht verhelderde. „Wat had Patty toch? ik werd er bang van." „Och, ik geloof dat ze gék is vandaag." „Wat zou 'r schelen? Wat mankeert 'r?" Hij lachte schamper.
„Wat 'r mankeert ? Haar mankeert geluk. Ze is ongelukkig met Burger, en dan laat ze der humeurtje op een ander uit. Als ze zoo doet, heb ik waarachtig liever dat ze wegblijft."
„Nóü...." vond Greet ook.
„Dat geklaag en gejammer. Laat ze zich schikken in haar lot."
„En Burger is een engel van een man als je 'em goed kent,"
vond Greet. „Zoo geduldig en verdraagzaam."
„Zou jij nou nog van Burger hebben kunnen houden, Greet ?"
„Ik heb jóü " zij keek hem teeder aan, strijkend over zijn
haar. „Ik heb jóü toch "
„Ja, maar als je mij nou nooit gekend had ?"
„Van een" man als Burger, nou óf " zei Greet naïef-oprecht
en ernstig. „Hij is zoo goed." 2
Donald barstte in een schaterlach uit. Het komische van de situatie trof hem op eens. „Omruilen?" dolde hij. „Stuivertjewisselen ? Wat! ?" .
„Jij," dolde Greet jolig mee. „Ik Burger, jij Patty, hè ?..,. Nee wij blijven bij mekaar, hè vent?"
„Tot we honderd jaar zijn. En geef me nou alsjeblieft een kopje Ceylon van je, want ik smacht van wanhoop, ik meen van dorst." En terwijl hij, gezellig gezeten tegenover Greet, vroohjk met haar babbelde, dacht hij aan die dwaze, oproerige gepassionneerde Patty. Ja, als hij vrij was, en zij vrij, en als ze 't meende. Hij geloofde
dat 't dezen keer echt was maar morgen sloeg ze misschien
weer om.
Een week ging voorbij, Patty kwam niet. Greet had het druk en geen tijd naar de Burgers te gaan. Er kwam nogal bezoek, madame Perraud, heel belangstellend steeds, en anderen.
Donald ging evenmin naar Burger. Gek toch, dat hij niets hoorde.
Op een goeden dag kwam hij Burger tegen op de pont de Passy, of liever hij vond hem droomend starend naar het vergezicht over het water, den kant van den Eiffeltoren uit. De hemel blauwde hoog boven de Seine en er in. De Eiffeltoren tintelde in den zonneschijn, vreemd hoog en slank in zijn ijzergaas, op zijn vier poortbogen, met de gaanderijen zijner verdiepingen. Trotsch stak hij zijn ronden neus in de blauwe lucht, en de menschen wandelden als miniatuurpoppetjes op hem rond, en wemelden van alle kanten onder hem



432
door, muisjes en ratjes. En hij bekommerde zich, met zijn langen giraffehals, om niets, en overzag Parijs en omstreken, die hlhputterig lagen rond zijn vier omgroende steenen voeten. Een mooi hoog groot blank veelvensterig huis, het eerste op de Quai d'Orsay, een dubbel maison de rapport, leunde breed dwergachtig tegen de verwaande zonderlinge lengte zijner gestalte, waar je nooit aan wende.
„Zeg Burger vind jij dat ding nou mooi ?" onderbrak Donald Burgers gepeins, „dat je hier zoo lang op de brug blijft staan ? Je kijkt er 't mooi van af, man." Burger schrikte op, drukte Donalds hand.
,,'t Ergert me door zijn leelijkheid."
„Op wat lijkt 't volgens jou?"
„Op een flesch waar chianti in is. Breed van onderen, smal van boven, met een lange nek."
„Ja, maar dan een verbazend lange, en een bodemlooze buik, alsjeblieft. Een Danaïden-vat. Enfin, hij is de wachter van Parijs en in die kwahteit moeten we hem respecteeren, de ingebeelde sinjeur. Hij ziet nou letterhjk alles, een veldheer, die zijn troepen overziet. Veldheer Tilly met zijn magere lange nek en zijn ijzeren blik. Et ca va?"
„Ik leef nog."
„Dito, dito, zeg. En hoe gaat 't thuis ?" „Ik heb geen thuis meer."-
„Ben je gek ? Dakloos ? Dan maar naar 't nachtasyl. Boulevard Montparnasse is er een, meen ik, of is 't Rue de Sèvres ?"
„O jawel, zóó ben ik er nog niet aan toe, ik heb nog n atelier, maar geen vrouw meer."
Donald verbleekte.
„Wat! ? Toch niet Weggeloopen Patty 1"
Burger knikte
„Ja, zoo goed als. Op een middag thuisgekomen van een boodschap, vond ik een brief. Mevrouw kón eenvoudig 't leven bij mij niet langer uithouden. Ze verveelde zich dood, we pasten heelemaal niet bij mekaar. En voor afwisseling was ze nu maar een poos naar haar dierbare vriendin, de beeldhouweres Agnola Rigali. Ze gaan naar Capri. Ze wist niet of ze ooit in Parijs terugkwam. Ze zou wel zien. Ze wil scheiden.... mevrouw Burger."
„Gód..."
Burger klemde de lippen even vast opeen, als zou hij ze nooit meer ontsluiten. Toen: „En bij jou thuis alles wel ?" „Ja gelukkig."
„Ja, jouw geluk is veilig. Jij bent geborgen. Zulke naturen als van jouw vrouw doen nog aan de vrouw gelooven." .Ja."
„Jij bent toch gelukkig, hè, volmaakt gelukkig....



433
„O, mijn vrouw is best
„Mijn vrouw is best...." herhaalde Burger.
„God, kerel, zie nu de zaken wat beter en hchter in, ze is al meer weggeweest toch, uit logeeren en zoo, ze komt wel weer terug.... Maar je moet geduld met 'r hebben."
„Geduld!? Ik geloof dat niemand 't me verwijten kan dat ik geen
„Nee nee néé ; we weten allemaal wel hoe jij was, 't ligt aan haar, en ook weer niet, ze is zoo ze is, en ze had jou nooit moeten hebben."
„Nee, ze had iemand moeten hebben die op 'r trapt van tijd tot tijd. Wie had ze moeten hebben?"
Donald antwoordde Burger niet, gaf zichzelf innerhjk het antwoord. „Kom, Emile, troost jij je nou maar van jouw kant, maak 'r jaloersch...." t
„Dat kan ik niet, goed voor jou, enfin, voor iemand van jouw gehalte."
„Dank je. Nou, sans rancune, kom dan maar zooveel bij ons als je wilt. Ik ben je vriend, Greet is je vriendin, en als 't kind er is, heb je nog een tweede vriend of vriendin er bij. Kijk 't leven moedig in en hang nou niet heelemaal af van vriendin Pat."
„Zal zien. Bonjour. Vooreerst nog niet, zeg."
Toen Donald toevallig niet thuis was, kwam Burger, had Greet gevonden, en zich door haar wat laten troosten. Hij zag er zoo bleek en vervallen uit, dat Greet overvloeide van medelijden en hem trachtte op te beuren, zoo goed en kwaad het kon, op haar eenvoudig maniertje. En hij staarde in haar zachte oprechte kijkers met hun geduldige lijdzame uitdrukking en 't laafde zijn vermoeide en naar sympathie dorstende ziel. Van geen mensch anders had hij sympathie in dit geval kunnen of willen aannemen. Doch zijn stroeve hppen ontschroéfden zich tegenover Greet. Aan haar alleen bekende hij, dat hij niet van. Patty kón scheiden. „U hebt uw man lief, hè ?"
„O ja?" Greet bloosde ervan, de gloed beroosde zelfs haar hals.
„Nou, dan begrijpt u wat 't voor mij is. En uw man heeft u niets kwaads gedaan, tpt nog toe. U hebt hém niéts te vergeven. Maar ik.... ik heb haar al zóóveel vergeven en tóch en tóch Greet dacht aan Tonijn en Julia, nu getrouwd.
„Ja " aarzelde Greet, „maar óók tóch, als ik zag dat Donald
meer hield van een andere vrouw, zou ik weggaan.... dat zou ik niet kunnen uitstaan...."
„O nonsens, u zoudt doen als ik-.... u zoudt u klampen aan een bespottelijke illusie en u zou bij hem blijven."
Greet schudde het hoofd. „Nee.... néé
Greet Hemming,
28



434
„O ja ja Wij zeggen zooveel en als 't er op aan komt,
wat dóén v* ? En 't zit niet in u zoo krachtig te doen, daar hebt u geen energie genoeg voor. Maar enfin, uw geluk met Dbnald zal wel verzekerd blijven. Ik hoop 't vurig voor u."
„Hoe ik meen, wel vriendelijk van u om dat tégen me te
zeggen. Begrijpt ü hoe Donald myn eigenlijk ooit heeft genomen?"
Burger lachte voor het eerst sedert maanden en maanden.
„Ja, zéker dat begrijp ik bést." Hij staarde in de groote
oprechte kijkers. Van behaagzucht geen spoor, vond hij. En hij, denkend aan Patty, in wier doen en laten hij was opgegaan, die hem honderd maal verteld had dat zij de vrouw, de eigenlijke vrouw was, vond Greet een curiosum.
„Houd 'em maar vaSt, uw Donald Daar wordt gebeld
daar hebt u 'em."
En hij nam waar hoe haar blik vol innig verlangen aanhield op de deur, hoe haar oog lichtte van vreugde, toen de welbekende gestalte, met zijn vluggen fleren vasten stap, haar naderde. En een priem boorde zich recht door Burgers verlaten hart. Arm vrouwtje dacht hij, kon ik haar 't geluk maar verzekeren. En toen die twee elkaar kusten, stierf hij bijna van het hartewee der eenzaamheid.
En nu was kleine Donald geboren, en groote Donald kwam Burger het groote nieuws verkondigen.
Burgers mond vertrok in een trilling, die hij niet kon beheerschen, en zijn vingers omklemden sidderend die van Donald.
„Ik wensch jullie geluk er mee, van harte en van harte. Maak er een man van, een goed mensch."
„God, zou ik dat kunnen?" Donalds blijdschap was reeds bezonken, en hij gevoelde plots een zware verantwoordelijkheid hem drukken.
„Onzin, die wetenschap komt zoetjes aan. 't Kind zal jou nog veel meer leeren dan jij hem. O, 't is zoo mooi zoo'n kiempje mensch te ontwikkelen, 't tot bewustzijn van wat goeds te brengen, o.... 't is zoo...."
„Zeg 's, voor de hoeveelste maal. ben jij wel vader ?" vroeg Donald, wien Burgers geestdrift trof als zooveel grooter dan de zijne.
Een snik drong Burger naar de keel, hij haastte zich de kamer uit, en liet Donald, die daar als versuft bleef zitten, alleen. „Arme
drommel, teere snaar aangeroerd, niet moeten doen " wrevelde
hij „Goedmaken " Hij stond op om Burger te zoeken, maar
deze kwam reeds terug met een paar schetsen van kinderkopjes onder zijn arm. Hij scheen zijn ontroering verbeten te hebben. „Zien?" vroeg hij kort aan Donald.
„Heel graag."



435
„Kleine jongen van Barratier, jou kennis ook. Wel aardig, hè ? Ik voel iets van tevredenheid daarover."
„Dat mag je gerust," zei Donald. „Kom nou even mee naar die mairie, zeg om Donald Jacques aan te geven."
„Ik kan nu niet, en daar moet je twee Franschen voor hebben, meen ik, en je moet naar *t Hollandsch consulaat toch " Burger zuchtte weer zóó zwaar, dat Donald een vraag, die hij altijd op de lippen had, niet langer kon inhouden. Hij verlangde zoo hartstochtelijk iets van Patty te hooren; dag en nacht waren zijn gedachten met haar bezig, overdag peinsde hij over haar, die hem, door haar afwezigheid in stilzwijgen, hoe langer hoe dierbaarder werd; 's nachts droomde hij dikwijls dat zij gestorven was, of dat zij samen zwierven op lange tochten, en zij hem met zich meetrok in het water, lachend haar parelend hoonlachje, haar armen als verstikkende ringen van een slang om zijn hals gesnoerd. En hij ontwaakte met een kreet, kloppend hart, kil angstzweet op zijn gelaat, om zich te vinden in zijn welbekende slaapkamer met Greet, die meestal dan nog in diepe rust was; een enkelen keer hem verschrikt van uit haar bed aankeek. God, hoe verlangde hij naar Patty.
„Zeg.... Burger, je neemt 't me niet kwalijk maar hoor
je niets...."
„O ja, genoeg. Om de twee weken krijg ik een brief vol hevige verwijten, ze wil van mij af, haar hart was nooit van mij, haar hart is van een ander. En van hém zal ze altijd houden, met hem in haar hart zal ze sterven, 't Is n tragedie."
Donald voelde alle bloed uit zijn wangen trekken.
„Och god, ze is gék " barstte hij los, als toen tegen Greet.
„Nee, ze is niet gék, ze weet drommels goed wat ze wil.... die ander, wie is die ander....
„De raadselen van een vrouwenhart," schamperde Ponald, zijn stem als verzakt. „Och kom, kerel, wees toch niet zoo zot, ze wil je eenvoudig 'n beetje plagen, je ként 'r toch. En deed je niet honderdmaal beter je maar van 'r los te maken, dan ben jij vrij en is zij vrij. Jij kunt je dan met een gerust hart heelemaal aan je werk wijden.... En zij —"
„En zij zich aan een ander, aan hém, hè? Aan de bewuste.... Ja, dat moet er nog bijkomen/'
„Noem je dat dan een leven, zooals 't nu is tusschen jou en haar
„Wat zal 't andere dan voor mij zijn?"
„Ja, maar je moet aan haar ook eens denken."
„Ken jij soms dien anderen vent — vriend van je ?" „Ja, o, een intimus," spotte Donald hoog, steeds met wit gezicht. „Kom, kom jij nu maar eens over een paar dagen naar Donald



436
Jacques kijken, dan doe je Greet alvast ook een groot plezier. Greet is je oprecht genegen, maar ik ben niet jaloersch."
Burgers gezicht klaarde wat op, een glimlach zweemde om zijn mond.
„En naderhand krijg je de bestelling van 't portret van Donald Jacques. Greet mag kiezen, marmer of schilderij."
„Greet is een lief wijfje...." bracht Burger er voor zijn doen heel ongewoon uit, „zoo hartelijk en zusterlijk. Je hebt heusch met 'r gebofd....'*
„O.... dat ga ik 'r vertellen."
„Mag je. Naar wie heet je kind Jacques?"
„Naar Greets vriend, meneer de Behr, die haar vader had moeten zijn."
„O, wel aardig."
Burger stond met Donald voor Greets bed.
„Fijne kleine knul, hè?" vroeg Donald Burger, toch met een gevoel van trots, terwijl de religieuse het kind toonde, dat de wat dikke leedjes van pasgeborene loom hief van de groote zwarte appels.
,,'t Lijkt heelemaal niet op Greet," zei Burger, als teleurgesteld, en hij herhaalde langzaam ,,'t lijkt heelemaal niet op je vrouw."
Greet lachte hem toe. „Ik heb liever dat 't op Donald lijkt."
„O waarom "
„Is 't geen lekker schatje ?" vroeg zij, de armen naar net stukje mensch uitstrekkend, met een uitdrukking van zulk zalig verlangen in haar oogen, dat Burger weer het vreemde heimwee voelde naar geluk, dat hem zoo dikwijls in haar tegenwoordigheid deèd hjden, een hevig verlangen naar iets beters dan zijn deel was op aarde ; zijn lot.
Zij achtte niemand meer; noch haar man, noch Burger, noch de pleegzuster. Zij had haar kind, en deed zich er aan te goed; haar moederoog verslond de poppige, even geschetste trekjes, haar moederlippen drukten zich, waar zij konden, op het weeke velletje. „Kijk z'n halsje, z'n nek, hij heeft 'n nék, zoo heerlijk, en z'n lieve kleine muizenpootjes en z'n voetjes.... O god, hij is zoo'n schat, zoo'n vént van z'n moeder, en als ie nou 's wat zal kunnen praten.... God, als Piet 'em zag, en meneer en mevrouw de Behr, och en arme ma.... ma...." tranen drongen Gree» in de oogen, liepen heet over haar wangen. „Greet heeft 'n kindje, 't kindje van Greet. Wie had dat óóit gedacht? O, hij is mijn allesje."
„Ja, en ik niets meer...." zuchtte Donald, gemaakt wanhopig. ' Burgers artiestenoog werd getroffen door de buiging van Greets blonde hoofd, het neergeslagene harer oogen rustend op het kindje. Hij kreeg zijn zakboek en potlood. „O Greetje, ik bid je, nog één



437
oogenblikje zoo.... ik móét dat van je. vasthouden, 't is meer dan móói."
„En dat zal naderhand vermarmerd of verolied worden "
spotte Donald.
„Dag Greet, dank je.... ik zal 't uitwerken, een voor mij houden, en jij krijgt er ook een." „Dat maakt mij heel jaloersch."
Greet lachte. Malle jongen," vol liefde keek zij hem aan, „neem Burger mee, en geef hem een glas port of madera, om op de gezondheid van baby te drinken. Dag Burger,"
Zij drukten elkaar de hand ; Burger met iets innigs in zijn oogen, en ook Greet keek hem zoo hartelijk aan als was hij haar broer.
„Tusschen jullie vlot 't best, naar 't schijnt," zei Donald, als zij over hun wijn zaten.
„Wie nou niet met je vrouwtje over weg kan; 't is net of ik haar altijd gekend heb. Ineens uit me zelf ben ik Greet gaan zeggen
„Natuurlijk.... dat had je dadelijk moeten doen."
„Ja, maar dat is me nooit met één vrouw behalve mijn
eigen.... als ik 'r nog mijn eigen kan noemen, overkomen."
Donald lachte. Hij hield van Greet, o zeker, en 't deed hem goed haar met 't kind te zien, maar zijn gedachten waren hevig bij Patty.
Er was groote blijdschap in den huize de Behr geweest over de geboorte van Greets kind, dit toonden hartelijke lange brieven van meneer en mevrouw samen; van Sophie en Schraube van de vier jongens. Die zulk een luid vreugdegebrul hadden aangeheven, dat de buren van alle kanten waren toegesneld, om te vragen of hier ook beren woonden, die bhj waren. De linker buurman schuin over had zelfs de zedehjksheidspolitie er bij willen roepen, om verdere onbehouwen uitingen te beletten, schreef Albert. Greet genoot van dien joligen nonsens, geheel verplaatst in den prettig bekenden kring. Alle jongens vorderden, naar hun zeggen, elke veertien dagen voortaan een portret van Donald den Tweede, dat zij op hun hart zouden dragen. Zij wilden hem in al de graden van zijn groei gadeslaan, enz. enz.
Piet, die een briefkaart had ontvangen, schreef een langen brief, mede onderteekend door Dorus, vol uitroepen van zegepaal en vol van teederheid voor Greet; Dorus onderteekende: „Die zich noemt, hooggeachte mefrouw, u dienaar Dorus Post." Diana zweeg natuurlijk, in duo met pa, als het graf. Lucie, Dirk en Tonijn schreven heel aardig, vooral Johan, die nu Greets zwager was. Julia schreef ook plichtmatig eenige regels. Omdat ze moest, dacht Greet. Ma's brief was als steeds vol pavrees, maar toch ook vol zorg



438
voor Greet. Ze moest dit doen en dat. Over 't geheel voelde Greet zich rijk aan liefde en genegenheid in die dagen. Madame Perraud kwam eiken dag, dol op het kleintje, en Greet maakte haar eersten rijtoer, met haar, Donald, het kindje en de verpleegster. „Wat een volmaakt gelukkig huishoudentje !" juichte madame Perraud tot haar man. „'t Is een lieve lust."
HOOFDSTUK XXXI.
„Qui est la?" riep Burger vragend, tot Augustine in de keuken, toén er gebeld werd op een kouden Septemberavond, om een uur of tien.
„Je vais voir, monsieur."
Burger, die laat was thuisgekomen, laat gesoupeerd had, dacht aan de post, aan Donald, aan zijn vriend Barratier of een anderen vriend, ging rustig voort met lezen van een courant, terwijl hij het laatste stukje van een peer opat. Plots luisterde hij in schrik, in een vreemd soort van bhjde ontroering. „Mon Dieu, monsieur, c'est madame!" riep Augustine. Zij was het.
Als met lamheid geslagen, bleef Burger zitten; zijn knieën beefden zoo, dat hij zich niet kón oprichten. Maar het schoot door zijn ontstelde brein : Natuurlijk kwam zij niet in vrede en liefde. Het zou weer een zware strijd worden. O gód, o gód.
Daar kwam zij binnen, élégant, slank, in een langen lakenschen reismantel, een klein vilten hoedje op, met dat golvende in haar , gang, dat altijd zijn hart deed kloppen.
„Eh bien " als had zij hem een uur geleden gezien.
„Goeien avond," spraken zijn bevende hppen.
Hij stond op eindelijk, bood haar een stoel aan.
„Ga zitten, doe je goed af, wil ik Augustine bellen ?"
„Niet noodig, ik ben maar even gekomen. Ik ga dadehjk weer heen."
„Gód...." £
„Doe in 's hemelsnaam niet zoo sentimenteel verschrikt, dat ergert me altijd ziek in je. Je weet toch dat ik 't. eenvoudig niet bij je kan uithouden. Ik wil van je af. Je hebt me, al dien tijd dat ik weg was, gesard en gekweld door geen antwoord te geven op mijn dringend smeeken, of te schrijven of ik een kind was, dat niet weet wat ze doet. Ik weet beter wat ik doe dan jij. Ik wil van je af. Ik b^i hier gekomen, om je te dwingen me mijn vrijheid terug te geven. Iedereen heeft toch 't recht te leven hoe



439
hij wil...." Zij stond op, hep gejaagd heen en weer. ,,'t Is een schande, dat iemand met een eigen wil, een eigen karakter, en ten volle bij zijn gezond verstand, gebonden is voor zijn bestaan aan een ander wezen, waar hij niet mee over weg kan, met wie hij eenvoudig niet kan leven."
„Jij, bij je gezond verstand...." hij bracht haar plots ruw tot staan, door haar bij den schouder te grijpen, „dat ben je niet, niet versta je? Een man, die je zoo lief heeft gehad als ik, aoo te behandelen, een man, die zooveel van je heeft verdragen om liefdeswille ...."
„Maar dat is 't juist...." hernam zij heftig geërgerd, zich losrukkend, „ik wil geen liefde van jóü, ik verkies ze niet. Ik hou niet van zulke lijdelijke brave wezens als jij! Jij bent eentonig, vervelend, niet interessant. Ik wil eindelijk leven, begrijp je, léven. En met jou is 't eenvoudig geen leven, 't is de dood
Je lijdelijke zwijgzaamheid.... je.... o, god, ik ril ervan als ik er aan denk. Hoe héb ik 't toch al die jaren kunnen uithouden ?"
„Kunnen uithouden? Ik geloof dat je genoeg je troost gezocht
hebt" , . i
Zij bengelde plots als een riet onder zijn greep, hij schudde haar
met zooveel geweld, als de storm een populier. „Daar, daar, daar,
verdraag dat dan ook maar eventjes, rampzalig wicht dat je bent,
met je ellendige kuren en zotte grillen; met je slecht geëquili-
breerde Indische hersens! Rampzalig heb je me gemaakt, acht
jaar lang, maar nou zal je 's doen wat ik wil, verstaan ?" Hij
gooide haar met een smak in een fauteuil, waarin zij doodsbleeks,
onmachtig van woede neerviel. Hij had haar durven aanraken, hij.
Neen, hém respecteerde ze daar niet om, een ander had ze 't wel
gedaan. ,
„Als ik toch er aan denk hoe er bij Dónald Hemming zoon
heerlijk jong geluk is, met dat kind, waar ze nou zoo in opgaan,
en dat ik door jou nooit een greintje van zoo n geluk genoten
heb dat je nooit iets van me begrepen hebt hebt willen
begrijpen..."
Patty, met oogen puilend uit haar hoofd, luisterde niet naar hem, zij dacht aan het geluk daarginds van Donald met Greet
en 't kind dat er was sinds lang. In Italië had, al die maan-'
den, hét toekomstig en werkelijk daarzijn van het kind haar geknauwd, maar noch Burger noch Donald had haar erover geschreven 't Nu te hóóren hoe gelukkig zij er mee waren, was
meer dan zij kon verdragen.
Hij zat daar, met het gelaat in de handen, aan de nog steeds onafgeruimde tafel.



440
„Op.... op wie lijkt *t?" vroeg ze schor. „Op hém...." antwoordde hij, eenigszins verwonderd dat ze zoo'n gewone vraag stelde. Hij zag haar lusteloos aan. „Niet op haar....?" „Nee, niets."
En, met onwillekeurigen argwaan haar sterk fixeerend, nam hij plots een helle vreugdeschittering in haar oogen waar, die evenwei spoedig doofde en plaats maakte voor een uitdrukking van de diepste neerslachtigheid.
Ja, 't eerst dacht ze: Heerlijk, dat hij haar niet weervindt in dat kind. Toen daarop: O, dat dit kind niet van haar, Patty, was. Ze hield niet van kinderen, maar dat kind zou ze toch misschien wel hebben liefgehad.... een zoon van hém en haar....
,,'t Schijnt een indruk van gemengden aard op je te maken dat 't op hém lijkt."
„Ik vraag je niet me zoo te begluren."
„Maar ik heb er plezier in en 't recht toe. Wie is die ander waar je 't zoo druk over had in je brieven aan mij ? Zou dat soms Donald Hemming zijn? Hè? Flap 't nu maar der uit, zooals je der alles uitflapt, 't Is je man maar, die 't aanhoort."
„Kan wèl...." tartte zij, en weer zag hij die overmoedige vreugde laaien uit haar oogen.
Hij kwam nader, bleef eindelijk voor haar staan.
„Ik wist wel dat je een flirtation met hem gehad hebt, natuurlijk met wie, met wélken man waarmee je in aanraking kwam, heb je nief geflirt, maar ik dacht niet dat je in staat was iets te voelen dat dieper ging dan 'n bevrediging van je ijdelheid."
„O, denk je dat ik niet voelen kan ? Ik ?" zij sprong op, als een tijgerin naar hem toe. „En ik zeg je dat ik Donald Hemming altijd heb liefgehad, van dat ik mijn bewustzijn had als vróuw; dat ik eerst onbewust en toen bewust jaren om hem geleden heb, dat zijn huwelijk een slag voor me was.... als
ik nooit in mijn leven gehad heb! O!!" barstte zij los in
klagend geween, als was Burger, haar man, niet daar: „Waarom heeft Don dat getrouwd, dat.... terwijl ik er nog was.... Hoe kón Donald 'tl, En wij waren voor elkaar bestemd, wij." * Het oprechte van haar toon drong als een dolk door Burger heen. Lijkbleek, zijn oogen verdwaasd, strak-wijd in zijn hoofd, staarde hij naar haar in werkelijke smart verwrongen trekken. Een dolle ijverzucht raasde in hem op: Ze was dus in staat lief te hebben, ze was in staat er toe. Maar hij was de uitverkorene nooit geweest.... 't was Donald Hemming, met wiens vriendschap hij zich getroost had, toen zij maanden lang ver van hem



441
was...'. Donald Hemming. Hij wischte zich het kille zweet van het voorhoofd. Hij vond toch kracht genoeg, om te schamperen: „Ik zou anders maar geen moeite doen voor Donald Hemming, na je scheiding van mij Een getróuwd man..."
„Getróuwd ?" schamperde zij op haar beurt — „Met wet"
ten, hè ? Wetten die hem binden! Heilige wetten, gemaakt door cijferende berekenende mummies, die geen rekening hielden en
houden met menschelijke gevoelens en hartstochten ! Getróuwd
Was ik vroeger niet getrouwd, toen hij mij liefhad— Liefde alleen heeft wetten liefde heeft heilige wetten!"
Heur man greep .haar bij beide handen, toen bij de schouders, zag haar diep in de oogen,' die donker gloeiden, zwarte juweelen in haar geelbleek gezicht.
„Zeg de waarheid, schepsel, zeg de waarheid. Hóé liefhad ? hóéheeft hij je liefgehad?"
Eén oogenbhk aarzelde zij.
Toen behaalde de lust hém den doodsteek te geven, in haar helsche verbittering en afgunst en woede over het nog hernieuwde geluk van Greet en Donald, de overhand op haar zin voorrecht en waarheid. En achteloos, als was 't een bagatel, dat zoo hoorde : „Hóé we elkaar liefhadden? Vind je 't zóó interessant dat te wéten ? Zooals een man en een vrouw elkaar moeten liefhebben, ten volle, ten volle, zooals jij mij waarlijk nooit hebt "
„Dus je bent van hem geweest, als je eens van mij was?"
„O méér; 't was de heerlijkste, heiligste liefde!"
Toen schemerde het rood voor Burgers oogen. Hij greep in zijn razernij het dessertmes van de tafel, waaraan nog een stukje peer kleefde, en het mes geheven, rende hij er mee op haar toe, die met een gil naar de deur vluchtte, waar zij er juist nog een stoot van ontving, het uitgestoken,staal zich borend in haar voorhoofd boven de slaap, zoodat het bloed in volle straal donkerrood spoot uit de snede en vloeide door het blauwzwarte haar en overgutste haar gapsche rechterwang. Hij deinsde terug in schrik. „Moordenaar !" kreet zij, haar zakdoek, die dadelijk rood zoog van bloed, tegen de wond drukkend en gebruik makend van zijn aarzeling om de deur open te rukken. Hij hoorde haar snelle voeten de kleine entrée doorloopen, hij hoorde haar de deur van het appartement dichtslaan, de trappen afhollen. En vernietigd zonk hij op een stoel, half bezwijmd van aandoening,
En zoo vond hem de verschrikte meid, die, uit de keuken gekomen, Patty door dé entrée had zien vliegen.
En toen hij Augustine aankeek, dacht hij eerst dat Hij gedroomd had alles en alles, maar toen bemerkte hij dat hij een mes vasthield, en ontwaarde hij die punt vol kleverig bloed.



442
Augustine nam het hem af, zijn willooze vingers lieten het toe, en zij knikte medelijdend en bemoedigend tegelijk.
„Bah, ca arrivé et il y a de 1'eau chaude. Je comprends tout ét c'est bien fait. Je n'ai rien vu, moi, monsieur n'a pas besoin de se faire de la bile pour si peu de chose." Zij ruimde vlug af, ging naar de keuken. «
„Ah la rosse!" mompelde zij „la sale béte, la gueuse! Elle aura bien fait les quatre cents coups la bas, en Italië, elle s'en
sera vantée, et lui qui est d'un jaloux, le pauvre Ca devrait
arriver un jour, et que j'en suis contente moi.... Je me demande pourquoi il 1'aime tant, cette espèce de négresse.... Je suis cent fbis mieux qu'elle. C'est que ca n'a pas d'yeux, les hommes, ca n'a pas d'yeux évidemment. Ce sont les yeux qui leur manquent. Mais c'est bien fait, c'est bien fait! C'est le conciërge qui sera enchanté des taches de sang dans 1'escalier. Ah, par exemple 1 Eh bien, alors on a saigné du nez, tant pis; ca arrivé....!"
Zij waschte haar vaten, ging zitten goed verstellen in haar kamertje, een hokje dat Burger zelf voor haar had afgeschoten van de rommelkamer, en waar zij hem altijd dankbaar voor bleef. En terwijl zijn dienstbode zegepraalde, zat haar meneer steeds als wezenloos in het groote holle ateher, waar het gas duister brandde, ten prooi aan wroeging en jaloezie en onrust, die hem nepen, hem doorschreeuwden en aan hem rukten, als beesten. God, wat had hij gedaan, wat ? Waar was zij nu ? God weet of zij niet naar hém toe was, en hij haar, ver van het arme niets wetende Greetje, ergens wachtte. Naar Donald Hemming. Donald Hemming, die hem al die jaren bedrogen had. 't Was om waanzinnig te worden Donald Hemming. En alles in hem was een rauwe wond,
een lillende bloedende wond van ellende en hartzeer. En des levens zat, vroeg hij zich af waarom hij zichzelf niet had gestoken in plaats van haar, maar dan in de slaap, zoo diep, dat 't den dood ten gevolge had. Voor zijn part, was de politie nu gehaald, niets kon hem schelen.
HOOFDSTUK XXXII
Patty had ook maar één gedachte, toen zij zich met bloedend hoofd in haar fiacre wierp, en zich eerst naar een apotheker in de Rue de Vaugirard liet rijden, één alles inslokkende gedachte: Donald. Greet, dat aanhangsel van hem, zag zij niet, telde zij niet.



443
Wat bleek zoo'n nul en prul, vergeleken bij haar, de mooie talentvolle, gracieuse ? Greet, met haar minne burgerlijkheid, kwam goed bij die joden, waar ze 't zoo mee op had, daar kon ze wel weer heen, want Donald móést van haar scheiden, dat stond vast als een paal boven water. In den binnenzak van haar ruimen reismantel, vond Patty een schoonen zakdoek, in haar handtaschjé waren er ook. Drie boven elkaar wond ze zich stijf om het hoofd, zij trokken dadelijk vol bloed, maar zij sloeg den rand om van haar slappe vilten hoedje, drukte zich dat als een muts op het hoofd, over haar ooren, wond daar den sluier weer metselvast over heen, en liet zich toen, met een wee verlammend gevoel in al haar leden, zinken tegen de' rijtuigbekleeding aan, op het gekussend 'bankje. Zij ademde met moeite in de dufheid van het rijtuig, al waren de raampjes half neer. Er was al een wilde slag in haar aderen, wondkoorts die opkwam, zeker. Ellendeling van een Burger, om haar zoo te steken. Enfin, ze had 't er naar gemaakt, 't was zijnerzijds billijk, ze had zelfs meer gezegd dan ze ooit verantwoorden kon, maar ze had zich willen wreken op hém, op zijn saaiheid, waardoor haar huwelijk haar zulk een ontgoocheling was geworden, en op zijn onwil tot scheiden. Haar zoo te sarren in Italië. Och wat! wat kwam 't er op aan, of ze hem nu dit wijs maakte of dat? Altijd, tot zijn dood toe, zou hij van haar blijven houden en om haar treuren. Als een hond die je een steen om zijn
hals doet en O god die snee stak en trok Misschien
werd zij doodziek en stierf ze. Ook goed, als 't dan maar was in Donalds armen.
Brrr, gloeiingen in haar rug, als van heete wormen, die langzaam er tegen opkropen. Nu gooide iemand water door haar armen van binnen. O, als ze 't maar zonder flauw worden bolwerkte tot de apotheek. Den kant van' Boulevard Pasteur uit, was er een, laat open. Gelukkig.... de koetsier had 't begrepen ; och natuurlijk, hij zou ook wel boulevard Garibaldi over naar Passy gaan, den kortsten weg....
De koetsier ondersteunde haar medelijdend, zij viel hem met haar uitgestrekte armen, die een houvast zochten, bijkans om den hals. Men leidde haar naar een vertrekje, achter den winkel waarin eenige heengaande menschen. De apotheker liet haar ether ruiken, wiesch de wond uit, legde een verband. En nieuwsgierig wilde hij weten, hoe het gekomen was.
„Oui oui.... j'ai été blessée on m'a blessée stamelde Patty, wie de woorden veel inspanning kostten. Meer vermocht hij niet uit haar te krijgen. Hij keek naar haar handen, zag den trouwring, de alliance, vermoedde dat hier een echtelijk vechtpartijtje had plaats gehad, keek er niets vreemd van op. Hoopte alleen



444
dat hij nooit als getuige voor een of ander zou behoeven te verschijnen. Hij en zijn bediende geleidden Patty zorgvol terug naar het rijtuig. Men vroeg den koetsier of hij wist waar hij heen moest. „Oui .oui, rue Chernoviz, elle me la dit."
„Allons, bon...." het rijtuig rolde voort met zijn last; de apothekers staarden nog even, gingen in huis, de oudste schouderophalend.
„Mooie vrouw," zei de helper ,Een Spaansche...."
„Elle en a 1'alr. Et en outre elle na pas 1'air commode."
„Ze zal wel met haar man gestoeid hebben." De bediende grinnikte, ,,'t mes ging een verkeerden kant uit, bij ongeluk."
„Natuurlijk. En dan zoenen ze mekaar weer af, én zoo voort, én zoo voort. Ainsi va le monde. Vergeet de pillen van meneer Roux» niet, wat ik je bidden mag, éér je heengaat."
Greet was een paar uurtjes naar madame Perraud, wier man voor zakeh de stad uit was. Donald zou haar gaan halen, had van nahet diner aan zijn piano gezeten en zijn gedachten waren, als naar gewoonte, meer dan eens afgedwaald naar Patty. Hévig verlangde hij naar haar. Hij deed juist zijn jas aan in de entrée, toen er gescheld werd. Katrien deed open; het was de conciërge die met kwaad gezicht kwam vertellen dat er een dame, niet haar hoed half op en een verband om haar hoofd, voor de deur in een rijtuig, bij meneer en mevrouw Emmaing moest wezen ; maar madame was zoo ziek, ze kon niet goed loopen zei de koetsier, en zij, de conciërge had waarachtig wel wat anders te doen dan met een mensch dat misschien flauw zou vallen in den ascenseur te gaan. Dat moest monsieur Emmaing of Cathérine dan maar klaarspelen.'t Was erg genoeg, pardi, dat ze voor zulke boodschapjes haar loge uitmoest.... Zij keef nog door, daar had ze altijd nog wel tien minuten beschikbaar voor.
Een schok van ontsteltenis voer door Donald heen. God.... hij wist dat 't Patty was.... wat was er gebeurd ?.... een ongeluk met den trein, met een rijtuig ? In een vaart rende hij Katrien en de verontwaardigde conciërge voorbij, naar beneden, alle lange trappen af, de stoep af, op het rijtuig toe, en zag.
„Goeie god, Patty ben jij 't wat hèb je kom hier
arm kind, tkom maar bij mij— hoe kom je maar laat me je
helpen.... je kan hier niet in dat rijtuig blijven zitten." Hij betaalde den koetsier, die zijn vracht eischte.
Hij hielp haar er uitkruipen, en toen was zij zoo uitgeput door de al heviger opkomende koorts en het bloedverlies, dat 2ij nauwelijks op haar beenen vermocht te staan en alles voor haar oogen rond zag duizelen. Hij droeg haar half naar de lift, en hield haar in zijn armen al den tijd van het stijgen naar zijn verdieping.
De conciërge stond nog met Katrien het geval te bepraten. „Dieu,



445
c'est madame Burgère!" riep zij, herkennend in het schelle electfische licht, dat trap en portaal hel maakte.
Patty had haar naam wel eens gegeven in de loge, als, bij haar onverwachte komst, Donald en Greet er beiden niet waren en de conciërge hen had zien uitgaan. Patty was een chique verschijning, die iedereen steeds in het geheugen bleef; haar bevalligetrotsche gang, haar groote vurige zwarte oogen met hun wisselend uitdrukking, haar hoeden en japonnen, le dernier cri.... boezemden elke rechtgeaarde Francaise respect in. „Madame a eu un accident?'
„Oui oui, madame is uit een ander rijtuig gevallen en bij een apotheker verbonden," fantaseerde Donald alvast maar op goed geluk af.
„Mais monsieur Burgère il faut que mademoiselle Cathérine
aille le chercher...," maakte de conciërge zich bezorgd.
„Mais non, mais non, monsieur Burgère n'est pas en ville...," loog hij ook maar weer, in zijn hart zoo vast voelend dat het een heel akelige geschiedenis was met Patty, en dien nieuwsgierigen conciërge verwenschend. „Mais ouvrez donc la porte du salon, Cathérine ! Madame est souffrante et ne peut pas së tenir debout."
„Tiens c'est drdle, c'est bizarre," mompelde de conciërge Katrien aanziend, maar Katrien, goedig naïef, geloofde wel, en beantwoordde al heengaand niet den wantrouwigen blik van haar, die de huurders noemden, 1'ange gardien de la maison. Au fait est ce que cela me regarde, moi ?" vroeg de zure conciërge zich luide af, „et je ne m'occupe jamais de ce qui ne me regarde pas." Toen wipte zij heen naar beneden, de rpndgaande roode pluchen loopertrappen af van den burchttoren.
Patty's koortsoogen keken Katrien na, die dommelijk de kamer uittoog, om te gaan kijken naar klein Donaldje, dat half gevoed werd door Greet, die er op gestaan had dit te doen, en half met de flesch. Geen nourrice had hij, wel een Greet aanbevolen ervaren kindermeid. Katrien was dol op hem en ook op een praatje met Lisette ; hij zou nu wel wakker zijn en zijn flesch krijgen. "„Madame Burgère" interesseerde Katrien volstrekt niet, zij vond haar een akelig trotsch wijf, en haar „madam" oneindig liever. Als „meneer" haar noodig had, zou hij wel bellen.
Donald, na Patty den mantel en hoed te hebbn afgenomen, geleidde Patty maar naar de slaapkamer; plots, al zijn krachten inspannend, haar dragend in zijn van ontroering trillende armen, die hij met geweld had moeten strammen. Haar hoofd hing slap tegen hem aan, dat dierbare hoofd, dat hij zoo verlangd had te overladen met kussen, heete heftige kussen. Hij legde haar neer op de chaise longue, zij was volkomen bewusteloos. Hij wilde Katrien niet roepen, en domme vragen aanhooren, die hem zouden irriteeren. Hij



446
wiesch het geelbleeke gezicht en de polsen met eau de cologne, het haar ether ruiken, uit Greets medicijnkastje, knoopte haar chemisier los, deed haar kraagje af, zoodat zij wat lucht kreeg. Greet, die hij moest halen, het kind, Burger, alles en iedereen was uit zijn geheugen en weten, hij wist alleen dat Patty daar lag, vlak voor hem, dat zijn hunkeren bevredigd bleek, dat hij zich niet genoeg te goed kon doen aan den aanblik der lang begeerde. En toen zij eindelijk de oogen opsloeg, met hun franje van donkerzijdige wimpers, wist -hij dat zij de vrouw was voor hem, de ware, de eenige, en de vreugdegloed in zijn oogen sprong over in de hare, als een electrische vonk, die haar plots op deed leven, zich in de hoogte richten, de armen naar hem uitstrekken. Ze fluisterde heftig : „O Donald, je bent — van mij.... o, ik heb niets en niemand dan jou—" Haar uitgestoken lippen beefden in verlangen, en de zijne, niet langer onwillig, drukten de hare, gretig, gretig. Dit had zij noodig, wezen van passie als zij was; het gaf haar kracht vooreerst tot'verder spreken.
„O zalig...." hspte ze „o zedig
Hij rukte een stoel aan, zette zich bij haar neer.
„Patty, m'n arme schat, vertel me.... wat is er met je gebeurd .... wat ? Vertel Donald maar alles." •
„Hij.... hij heek me gestoken.,.."
„Hij, wie? Burger?"
„Natuurlijk."
„Maar god, Patty, dat begrijp ik niet — hij hij houdt toch
zoo van je.... en hij is zoo goed "
„Hij is 'n bruut en ik hou van jóü, ik hou van jóü....
't is omdat ik 'em uit Italië schreef dat ik van 'n ander hou....
Nu kan ik van hem scheiden — nu hij gestoken heeft nü....
o, ik ben er blij om voor jou heb ik me opgeoffero, m'n bloed
heb ik voor je veil gehad, Donald, m'n blóéd." Haar volle donkere Oostersche oogen hielden gebiedend op hem aan.
In andere omstandigheden zou Donald mét deze lofspraak gespot hebben, als geschikt voor het tooneel, maar nu vond hij alles móói en góéd en lief en waar wat zij zei, want hij had haar nu lief, zonder nadenken en argwaan, hij had haar eenvoudig lief, zooals hij het nooit een andere vrouw had gehad. Haar tragische toon, haar doen, haar verbonden hoofd, het was alles zoo suprème aandoenlijk. Zij had een hart, arme Patty, arme beklagenswaardige vrouw. En zij was waar, oprecht.... O god, het wreede lot, dat hem van haar gescheiden hield.... Hij schoof zijn arm onder haar hals.
„O Donald.... wij moesten samen heen samen weg naar
Italië.... naar een plek waar 't eeuwig zon is en licht en
daar onze liefde uitleven. We hebben er recht op, liefde heeft rechten."



447
„Dat kan niet Patty, lieveling— ik heb vrouw en kind." En plots, in een bezinnen, dacht hij met schrik aan Greet, die hem zat te wachten, aan Greet, die voortaan een belemmering zou zijn in
zijn leven, Greet en het kind God, wat was hij begonnen toen
hij Greet trouwde.
„Vrouw en kind " schamperde ze.... „vrouw eh kind....
o.... *t is...."
„Sssjtt, ssjt stiste hij „zie te' slapen je bent ziek
Patty, „wind je niet op— je moest "
Zij omklemde hem, gesteund door zijn arm, zich weer wat oprichtend. „O Donald verstoot me niet stuur me niet naar een
ellendig ziekenhuis, waar ik 't naar en eenzaam zal hebben en verlaten als een hond zal liggen.... laat me hier bhjven bij je— zelfs al zegt zij Waar is zij ?" Eveneens in een grooten schrik, zochten haar oogen wild rond Toch niet hier ? Heeft ze gehoord...
nou, ze mag, ze mag
„God. Patty bedaar toch, wees toch rustiger— Ja ja, je
mag blijven Greet is op bezoek ik moet haar halen nu....
ik zal Katrien roepen om bij je te bhjven—"
„Nee, nee ga niet weg laat Katrien haar halen Hier
blijven jij o ga niet, mijn hart en mijn oogen hebben zoo lang
naar je gesmacht, ze zijn zoo bhj dat ze je eindelijk hebben...."
„Patty, 't is absoluut noodzakelijk " begon hij.
Maar zij had zich te veel ingespannen, te veel gesproken, en half in zijn zin bleef hij steken, want de glans in haar oogen verdofte, verdwee», alle leven slonk weer uit haar weg, er/een tweeden keer lag zij daar als een doode, haar mond geopend, haar gezicht geel strak onder het wit verband om haar voorhoofd.
Toen belde hij Katrien, die, met behulp van Lisette, de kindermeid, Patty optilde, naar de logeerkamer droeg, ontkleedde en te bed hielp. Hij, zenuwachtig, gejaagd, ontdaan, geheel gerukt uit zijn normalen toestand van een uur geleden, staarde rond in de nu verlaten kamer, als een die geen rust kan vinden; god, wat was er gebeurd.... ineens zulk een omkeer in zijn ganschedoen en laten.
En hij had het haar gezegd — wat ? Dat hij haar liefhad
Had hij 't haar gezegd of niet God, wat was 't Wat had
hij gezegd? Hij wist 't niet meer, hij wist niets.... alleen dat zij
daar was, in zijn huis en er vooreerst niet uit zou komen,
en dat Greet was in 't huis daarginds op Boulevard Delessert...
en als hij Greet niet haalde, zou Greet toch thuiskomen en
't zou beroerd zijn en naar En hij had Patty zielslief, hij
wilde haar; hij, de hartstochtsman begeerde haar, de hartstochtsvrouw... maar hij hield toch ook van Greet die hem haar
heele hart had gegeven Wat móést hij beginnen— Hij was



448
met Greet toch ook gelukkig geweest.... weer een ander geluk
Plots schoten hem te binnen de uren van zijn ziekte indertijd in den Haag, toen Greet zijn oogenlust was en zijn hartetroost.... en die
visite ^oen van meneer de Behr, die gewaarschuwd had U bent
nog niet geschikt voor 't huwehjk met al zijn lasten en plichten
O god, 't was.... een kogel was misschien't beste voor hem ; alles
wat er voor hem opzat.
Daar ging de deur open, Katrien holde ontsteld op hem toe : „Menier," zei zij, met haar Vlaamschen tongval, „monsieur, madame
Burgère slaapt maar ze wordt niet wakker.... Elle est mor-
te et j'en ai la frousse, moi...." ,
Doodsbleek, met een nieuwen schok hem verlammend, ging Donald op onstandvastige voeten naar de logeerkamer, het zweet hem druipend uit 't voorhoofd. Patty lag nu bewusteloos op het bed, haar prachtige blauwzwarte haar om haar heen, in een veel koppiger bewusteloosheid dan de eerste ; een schijndoode. Hij^liep naar de telefoon om een dokter, zich verwijtend dat hij dit niet dadelijk had gedaan, maar zij had gesproken en Neen, hij moest bekennen, dat hij te zelfzuchtig was opgegaan in zijn blijdschap van haar bij zich te hebben, dan dat hij in staat was geweest zich gewetensvol het allereerst om haar lichamelijk welzijn te bekommeren. En dit trof hem nu toch als het noodzakelijkste. Vol wroeging stond hij daar aan de telefoon. Natuurhjk was de dokter niet thuis, en zond hij Katrien uit om een ander in de buurt. Hij hoorde het kindje huilen, maar kon er zelf niet heen; stuurde Lisette, die nog voor Patty's bed stond.
Er werd gebeld. Wie was dat nu? 't Kon zijn eigen dokter toch niet zijn.
Het was eenvoudig Greet, die verwonderd en ongerust dat hij haar niet kwam halen, als hij beloofd had, maar naar huis was gekomen. „Donald!" riep zij, al aan den ingang der anti-chambre : „Waar ben je? Ben je nog thuis.... Madame Perraud had...."
Het geluid' harer stem, zoo kalm en nuchter, zoo opgaand in het nietig feitje dat hij daar niet was verschenen, prikkelde hem alleronaangenaamst in zijn zenuwachtige bui.
God, als Patty nu maar wakker werd, arme lieveling.
„Donald!?" Zij doorliep het appartement met haar eigenaardigen zwaren gang.
„Ja Greet!" wrevelde hij opeens barsch-luid, tredend uit de logeerkamer haar tegemoet.
Zij stonden tegenover elkaar.
„God, Donald, wat scheelt je?" riep zij ontsteld. „Je ziet er zóó uit!"
„Patty...." begon hij.



449
„Patty T' herhaalde zij in de hoogste verbazing, „die zit toch
in Italië heeft ze je geschreven?"
Hij stampvoette. „Ze is hier." . „Hier ! ? Hier in huis ?" „Ja natuurlijk."
„Hier...." Instinctmatig verbleekte Greet. „En haar man, is die ook hier?"
„Nee, natuurlijk niet. Ze kunnen nogal over weg samen. Hij is een lieverd."
„Nou maar waarom komt ze dan bij óns ?"
„Waarom?" maakte Donald zich driftig, al zijn ontstemming uitlatend op de niet begrijpende Greet. „Omdat ik haar oudste vriend ben, haar broer en meer dan dat. Daarom, 't Arme kind.... Ze wil van hem af, en hij, de bruut, heeft haar met een mes gestoken, zoo'n groote wond heeft ze in haar voorhoofd, op zij, boven haar slaap. Ze had waarachtig dood kunnen wezen, arme Pat. Ik wou, dat die dokter nou maar kwam, die kerels zijn nóóit thuis, als je ze noodig hebt."
Greet stond daar als versteend; zwaar schuin leunend tegen den muur. Tot zelfs haar hppen waren wit, als bloedeloos. Haar oogen staarden wezenloos. Én haar hart zei haar: O, dit wordt jouw
ongeluk, Greet, ze is ziek, ze blijft bier dit móést komen, en je
hebt 't voorvoeld in je angst, toen Donald je trouwde. Je hebt al te lang geluk gekend, 't gaat weg van je.
„Nu, zeg je niets ?" vroeg Donald, zonder acht te slaan op haar bleekheid en ontsteltenis. Patty was nu de eerste in zijn denken en weten.
,,'t Is verschrikkelijk. Maar had jij dat nou wel ooit gedacht van Burger, hij is zoo goed."
„Goed ? Ja, dat zei je. Ga jij nou maar naar bed, zeg. Ik zal dien sinjeur wel afwachten, dien dokter."
„God maar, Donald, ze is toch een vróuw, is 't niet gepaster, als ik...."
„Gepaster ? bij een bewusteloos mensch.... Van wie heb je dat idee ? van je pa nog ? Nee kind, ga jij nou maar naar bed. Morgen als 't niet beter gaat, zullen we een verpleegster nemen, van nacht zal ik wel waken. Van Katrien kan ik 't niet vergen, die meidis moe, en Lisette moet bij 't kind slapen."
„Dan zou ik 't toch moeten doen, ik, als vrouw," hield Greet aan.
„Kom, kom, kom, kom, ga jij nou maar gauw slapen als een zoete meid, en laat je man nou zorgen. Nacht Greetje, wel te rusten, hoor, kind."
„Ik wil haar toch even zien."
Greet Hemming 29



450
Hij smakte ongeduldig met de lippen.
„Als je dat dan volstrekt wilt." En de woorden waarmede Patty Greet geminacht had, flitsten door zijn hoofd. Twee vrouwen, die, in spijt van een tijdelijken wapenstilstand, elkaar nooit zouden begrijpen. Greet was niet ontwikkeld en Patty zoo hoogst begaafd en intelligent. Natuurlijk, hij, als man, had Greet altijd anders gezien. Mannen waren op dat punt toegeeflijker. Enfin
Patty ontwaakte, juist toen Greet voor haar bed stond. „Ga wat achteruit," zei Donald, „misschien schrikt ze als ze je ziet."
„Als ze mijn ziet 1" verwonderde Greet zich. „Nóü, zóó om van te schrikken ben ik óók niet." Hij smakte weer met de lippen ; die Greet begreep ook niets.
Greet ging wat achteruit, in ontsteltenis starend naar het hoofd omwonden met witten doek, op het kussen. „Wat akelig ziet ze der uit," prevelde ze. Toen viel haar plots weer iets op als vreemd en ongepast. „God Donald, Patty heeft geen nachtpon aan."
„Nou is dat zóó erg ?" Hij staarde met belangstelling in zijn oogen op de mooie armen.
„Zal ik der een van mijn geven?"
„Welnee, laat maar."
„Maar ze is ziek, ze kan kou vatten."
„Ook waar ; gééf dan maar."
Het viel hem plots op hoe vriendelijk Greet over Patty dacht,
terwijl Patty Ja, Greet was wel n goed wijfje.
Greet kwam terug met de nachtjapon.
„Hier Donald.... waar is der goed, zou ze geen goed hebben ?"
„Dat heeft ze zeker nog aan de Gare de Lyon, hè, we zullen morgen ochtend wel vragen naar 't recu. Dan kunnen haar koffers hier komen."
Greets gezicht betrok. „Zou ze lang hier moeten bhjven ?"
„Minstens tot ze heelemaal en heelemaal beter is. Je moest je eigenlijk een beetje schamen, Greet, naar zoo iets heel natuurlijks nog te vragen. In plaats dat je diep medelijden hebt."
„Nou " mompelde Greet, kleurend, de oogen neer. „Ik mag
toch wel vragen."
„Is die pon wel warm, niet vochtig van kou.... door 't wasschen, 't mocht haar 's schaden." ' ,,'t Is 'n .heele nieuwe pon, nog nooit gewasschen."
„O zoo, nou, geef dan maar hier.... wacht, ik zal je helpen, hou "'em wijd boven 'r hoofd."
„Licht haar wat op alsjeblieft dan, Donald. Dat kan ik met."
Hij kon onmogelijk tot Greet zeggen. „Ga heen, Patty kan je niet uitstaan, ik zal haar'de nachtjapon wel aantrekken."
Hij moest haar dus laten begaan, en met moeité volbrachten zij



451
dit werkje samen; het machtelooze lichaam van Patty bleek hün een groote belemmering. Haar armen hingen slap; haar hoofd, haar romp, haar hals, niets gaf mee.
Greets lippen vermochten niet uit te brengen iets banaals als: „Zoo Patty," of „Dag Patty, hoe is"t nu met je...." Haar bhk bleef gekluisterd aan den blik dier vrouw, die rampspoed ging aanbrengen over haar en haar gezin.
Patty's ontwakende oogen, die weer vermochten uit te drukken wat haar ziel voelde, doch niet bij machte waren te veinzen, geestkracht daartoe ontbrak haar volkomen, Patty's oogen gaven Greet stuggen harden onwil, die Greets hart in haar maakte tot één loodzwaren klomp. Door Patty's oogen naderde tot Greet het onheil.
„Spijt me moeite geef—" haperde Patty zwak.
Greet schudde het hoofd, wilde zeggen: „dat is niets," kon niet.
„Nacht Donald," fluisterde ze dus— dus je bhjft
waken."
„Ja natuurlijk," viel hij heftig uit. „Nacht vrouwtje, liefje, ga nu maar gauw naar bed jij, hoor. Je zult moe zijn."
Hij bukte zich, en zijn lippen beroerden hchtjes haar voorhoofd en wang. En als hij haar geslagen had, kon het Greets binnenste niet méér in schrik verkild hebben dan dit haastig luchtig wegzenden van haar, zijn wettige vrouw. De oogen harer liefde, harer eerste en eenige liefde, zagen scherp. Hij hijgde om alleen te zijn met die andere, hij wenschte ontslagen te zijn van zijn vrouw. Hij telde haar niet, zij was hem tot last.
En terwijl Greet instinctmatig naar haar kind ging kijken, in een stomme worgende smart, die haar tranen in hun opkomst stolde en haar keel deed zwellen, dacht zij: Er zal wel een tijd komen dat Donaldje geen vader heeft en ik geen man heb. Daarvoor zal zij wel zorgen. Mijn onbestemde angst, mijn woeste angst voor 't weggaan van mijn geluk was zij, en zij en nog eens zij. Meneer de Behr heeft vroeger goed gezien— thuis had ik altijd zwaar verdriet, maar 't was niet alles nog; er moest nog meer komen en god weet wat verdriet.
HOOFDSTUK XXXIII.
En het bewaarheidde zich wat Greet voorvoelde. Het leven in haar eigen huis, waar zij met zachten staf geheerscht had, haar goedige wil een vredige wet was, en men haar wenschen in liefde eerbiedigde, werd haar ondraaglijk gemaakt.
Van no. 1 werd zij no 2, toen no. nul. Patty, als zieke eerst



452
spil waarom alles zich wentelde, de hoofdpersoon in Donalds denken en voelen, troonde bepaald als koningin aan zijn zijde, in haar hoedanigheid van herstellende. En Greet kreeg weer over zich het ellendig bewustzijn van vroeger thuis; dat zich weten niets dan een arme ondergeschikte, een diè geduld werd en méér niet. Patty's lach en sprankelende geest en muzikaliteit bekoorden Donald, verrukten Donald, die haar den glimlach uit de oogen keek, de woorden van de hppen las. Wat waren de gaven van Greet hierbij ? De huishoudelijke gaven ? Greet was Martha die diende, en Patty was de uitverkoren Maria.
En in het eerst nog diende Greet zacht en onderworpen. Haar tranen bedwingend, baar smartekreten smorend, volbracht zij in stilte haar plichten, zich herinneren dat wat zij Donald dankte; door hem genoten had. Haar kind, haar welstand, haar verlost zijn van onaangenamen geestesdruk, alles wat haar tot mensch in de samenleving gemaakt had, gedacht zij. Hij had de zalige hefdein haar gewekt en haar geschonken, hij had haar gewonde ik gezalfd en gestreeld.
En schoon Katrien, Lisette, en mevrouw Perraud alles zagen, sprak zij niet met hen over haar hevig leed, schreef zij naar de de Behrs slechts vroolijke brieven over haar kleinen schat, die het zoo goed maakte, die zoo heerhjk werd, een mollig beertje; hun naamgenootje; en nooit iets zelfs over het feit dat zij een logée hadden. Schuwe schaamte belette haar zelfs daarvan te gewagen.
De eerste maanden na bébé's geboorte nog, had zij het zoo heerlijk gehad; misschien te heerlijk, te mooi. Donald had nog vertrouwelijk met haar over alles gesproken ; was soms wel afgetrokken geweest, maar, och, dat was toch iets heel natuurlijks! Doch bij hield van haar, van 't kindje. Hij nam er soms heel lang notitie van, speelde er mee, een alleraardigste jonge vader. Zij waren dit jaar niet op reis geweest, maar hadden veel tochtjes per auto gemaakt naar de omstreken, Chantilly, Meudon, Versailles, Saint Cloud en zoo. Greet had versteld gestaan over de wijdsch antieke en toch vroolijke lichte pracht van het koninklijk kasteel te Versailles, en de verrukkelijk schilderachtige eigenaardige tuinen met geschoren hagen, heesters, boomen, zooals zij in de zeventiende eeuw waren aangelegd door le Nótre; zij had de fonteinen zien spelen op fonteindag, groote en kleine, en Donald, die veel geschiedenis gelezén had, had haar verteld van het hof van Lodewijk den Veertienden en de weelde daarvan en beloofde baar te zullen voorlezen boeken daarover en ook over die allerongelukkigste Marie Antoinette, wier salons en slaapvertrekken Greet bewonderde, eigenlijk in verbaasden schrik over zooveel kostbaars.
„En dat een mensch daarin kan slapen en eten, Donald." Hij had



453
goedig gelachen en gezegd dat zij, Greet, kostehjk was. Wanneer zei hij het nu? Chantilly beviel Greet het best, zij vond het mooier nog dan Fontainebleau. En zij genoot oprecht van Mahnaison, het Josephine-huis met al de kostbare souvenirs daar. En zij en Dönald lachten daar hartelijk om een bejaarde Engelsche, die op hen toeschoot, en „that gentleman" verzocht een stukje af te snijden van de schors van een ceder, door Josephine eigenhandig geplant. Donald, die altijd genoot in buitensporigheden, stemde toe, en kibbelde met deze dochter Albions over de te ontvellen plek. „I much prefer the top," zei de Engelsche, maar hij vond het voor alle zekerheid beter beneden aan den voet te scalpeeren. „Aoh Josephine, yoü know, she was grand !" deunde de Engelsche, in eerbiedige afwachting, Greet in de ooren, die haar niet begreep, Donald was haast gestikt van ingehouden lach, terwijl in doodsangst voor een parkopzithter. Eindelijk had de Engelsche haar stukje beet, en Donald raadde haar aan het in een gouden omlijstinkje te dragen als broche. Een peinzende uitdrukking op haar gerekt gezicht bewees wel dat zij daar hoogst ernstig over dacht.
Greet, doodmoe, haar oogen verblind nog en vol van de weelde der zalen, het verguldsel en de bonte kleuren, de schitterende pracht der bouworde, den rijkdom der ingelegde vloeren, schilderijen en lichtkronen, was altijd bhj geweest adem te kunnen scheppen in de tuinen dier beroemde kasteelen, die daar troonden in hun eenzame praal, hun vorstelijke koude verlatenheid, plastieke, daadwerkelijke stukken Fransche historie, met, in plaats van de rechtmatige hoofsche koninklijke of prinselijke bewoners, kudden banale toeristen, volgend hun herders, de gidsen, als opgejaagde schapen er mal door. Klein en zot bepaald in hun hedendaagsche allergewoonste gewoonheid, te midden van het plechtig grootsche nobele, dat vergane eeuwen hadden gelaten. Greet, in haar eenvoud, voelde dit sterk.
„Wat steken wij met ons allen toch'leelijk af bij die mooie ouwe boel, die geel en groen en rood satijnen kamers, die goddelijke spiegels en schilderijen, zeide ze, denkend over de vertrekken in Trianon en elders van Marie-Antoinette. „Dat daar allemaal is zoo statig, vind jij nou ook niet, Don?" „J— ja—" had hij gelachen.
Greet had bijna gehuild te Versailles over het portret van den armen dauphin, in zijn moeders slaapkamer. „Wat 'n schat van 'n ventje, met z'n lekkere lange haar. En dat dat wurm nou door zoo'n ellendigen schoenmaker zoo gemeen is mishandeld en naderhand weg is gemoffeld. Verbeeld je, dat ons Donaldje 'n prinsje was, en dat 'em dót overkwam."
„Ja, 't was allemachtig ellendig voor 't kereltje," beaamde haar



454
man, „maar zoo moet je 't je niet aantrekken, Greetje; 't is al over de honderd jaar geleden." „Wat kan mijn dat nou schelen?" verontwaardigde zich Greet, ,,'n moeder kan altijd voelen voor 'n moeder, al was 't vijf duizend jaar geleden. Toen dat kind van die koningin af werd getrokken.... 't wurm, tien jaar pas Zij veegde haar tranen af.
En in het park, wierp Greet zich juichend op haar kleinen dauphin, die, met groote zwarte oogen, geduldig zijn papa en mama op den schoot zijner bonne afwachtte en kraaiend zijn ronde armpjes naar moeder uitstak. Naderhand dronken, zij in het pad» of ergens buiten dan altijd thee, en gingen toeren door het weelderig groen. O, wat een zalige dagen waren dat.
Als Greet daar nu aan dacht. Weg, weg, en nog eens weg. Patty's oordeel werd gevraagd, om Patty's woorden werd vriendelijk gelachen, Patty's blikken en die van Donald ontmoetten elkaar teeder bij elke gelegenheid, en door Greets hart ging dap geregeld een felle steek. Patty's wond was geheel genezen, nauw een klein litteekentje zichtbaar. Zij was mooier dan ooit, in haar Oosterschen bloei door iets kwijnends getemperd, dat hem verfijnde, en Patty overschaduwde Greet geheel. Vooral daar Greet in haar zwaar verdriet er niet mooier op werd, en snel aan 't welken was, met de oude kringen onder haar oogen, den ouden hjdenstrek van de neusvleugels tot de mondhoeken. O, wat was het leed van thuis vroeger bij dit leed, dit kankerend leed ? Thuis had zij ten minste niet noodig jaloersch te zijn ; zij behoefde de gunsten van een haar dierbaar, haar geheele hart in beslag nemend wezen aan niemand te betwisten, om de eenvoudige reden, dat er zulk een wezen niet bestond.
„God Donald," zei zij, na meer dan twee maanden zoo lijdens, „gaat Patty nu nóg niet weg ? Je gaat waarendig toch ééns heen, als je ergens logeert. Als 't nou nog 'n arm mensch was, dat we den kost moeten geven, zou 'k nog zeggen, en 'n arm mensch zou ten minste zoo'n praats piet hebben, maar zij kan toch op 'r zelf gaan wonen."
„Waarom ?" vroeg hij koel, uit de hoogte, „waarom moet ze zich alléén verkniezen? Waarom mag dat arme verlaten schepsel niet Pog een poosje gezelligheid hebben ? Ze zal wel weggaan, als 't haar verveelt, maar wij moeten gastvrij bhjven, Greet."
„Arm verlaten schepsel," pruttelde Greet, „ze heeft een besten man gehad, en als ze dien niet 'r leven lang gesard had, zooals ze mijn erken keer doet, vooral aan tafel, zou hij 'r niet gestoken hebben; maar loontje komt om z'n boontje. Als ik haar man was geweest...."
„God, Greet, ik wist nooit dat je zóó wrééd was."
„Ik ben niet wreed, maar ik zie hier scherper dan jij. En ik zeg je, Donald, dat ik dóód ga, als ze nog langer blijft. Als ik



455
't kind niet had, dan wist ik niet hoe ik nou 't leven zou uithouën. Ik val met den dag af. Kijk me 's an."
Donald keek haar aan, en zijn plotse medelijden deed hem zich bukken en een kus drukken op haar vermagerd gezichtje. „Je bent een dwaze kleine meid, je haalt je allerlei muizenissen in je hoofd...." Snikkend leunde Greet tegen hem aan. „O Don, mijn eigen jongen, als je nu altijd zóó voor me was, vroeger was je zoo, en kon 't nou zoo niet blijven ? Ik ben toch je eigen vrouw, en ik
hou zoo van je Dón We hadden 't zoo heerhjk samen, zoo
goed en gezellig weet je wel, van den zomer, toen met de
kasteelen?"
Hij streelde heur blonde haren, kuste-haar nogmaals, maar in hem zei een stem. dat 't nooit meer zoo kon worden, die andere had héél zijn gemoedsleven nu; hij hijgde naar de omhelzingen, die zij uit behaagzucht hem tot nog toe onthouden had : reculer pour mieux sauter après. Greet was hem geen vróüw meer, niets dan een lief zusje, een best kind, dat hij met een oog van onverschillige genegenheid beschouwde. Nooit had hij haar moeten trouwen, nooit. Vader de Behr had wel gelijk gehad. Als hij zijn eigen stommen kop indertijd maar niet, uit lust tot tegenspreken, had gevolgd. O god, hij had een passievrouw als Patty noodig, een fel purper wezen, niet een vredig lammetje als Greet. Liefde met slaag, als meneer de Behr het pens genoemd had, moest hij hebben.
„Kom vrouwtje, wijfje, ga nu met je kindje wandelen 't is mooi weer, bedaar nu."
Maar zij, hoewel voelend dat het gedaan was, wilde toch zich aan dien stroohalm zijner genegenheid vastklampen, en bleef tegen hem aanleunen.
Hij had innig met haar te doen, werkelijk, het deed hem leed om harentwille, maar haar liefde was hem thans een last, die hem zeer bezwaarde.
„Arm Greetje, arm kind " Zij stonden daar in de muziekkamer, toen de deur zich zachtjes opende en een sterke zoete zegeltjesgeur naar binnen drong, als een lenteadem het vertrek alvast vullend; bode van Patty, die kwam aanzweven in een nauwsluitenden donkergrijs fluweelen tailleur, met een hermehjnen écharpe los sierhjk om de schouders, en een grooten, schuin gezetten donkergrijs fluweelen hoed, met een enkelen piekrechten hoogstaanden stijf gekrulden mauvegrauwen veer, voorop tegen den ronden bol aan. Een nieuwe hoed, die Donald verrukte. Een wijde hermehjnen mof, als een kolossale platte tasch, was achteloos gemoffeld onder Patty's rechterarm. De vingers harer rechterhand, reeds geschoeid, streken langzaam neer het lenig krinkelend glacé over de vingers harer linker. Greet wist het dat zij gisteren deze nieuwe gele hand-



456
schoenen met Donald gekocht had bij Perrin in de Avenue de 1'Opéra. Patty legde even een gouden beursje op tafel.
Patty's stem klonk liefdelijk, vol zang, en vleide: „Don, ik ga nu maar even voor die sonate van Franck, je weet wel, en hebben ze 'em niet in de Rue de Médicis, dan auto ik even naar Place de la Madeleine, of ik ga te voet.... ik weet nog niet. Als je soms mee wilt, hè ?" Zij deed of zij Greet niet zag, tot zij bijna tegen haar aanbonsde; toen verbaasd: \
„O.... e, stoor ik 'n echtelijke idylle?.... 'n liefdestooneeltje? Snoezig voor de scène, c'est du vrai theatre et du bon.... wat ?" En zich innerhjk verbijtend, lachte zij haar muzieklachje, een roulade uit een lach-aria, en staarde Donald in de oogen, die betooverd terugstaarde, haar bevalligheid indronk, met alle toiletbijzonderheden, die het geheel zoo uiterst bekoorhjk maakten. Zij was toch je vrouw, hoor, de te begeeren vrouw, geen wonder dat alle mannen....
■ En Greet bemerkte dat zij door een van die twee gehoond en bespot werd ; door den ander, die zich loswikkelde uit de omvatting harer armen, koel werd weggezonden uit diens hart en gedachten. Zij was niet noodig hier, haar kon men niet gebruiken, zij waren eikaars wereld, elkander genoeg. En een blinde drift joeg in haar op van wanhoop en wangunst op die vrouw, die panterkat in haar blanke bont, wier ziel zwart en vurig was, als haar oogen. En o, zij begreep Burger zoo, die dit chique élégante schepsel gestoken had met een ordinair tafelmes, in zijn roode woede; o zij begreep hem zoo best. Kijk, hoe ze nu lief zedig haar handschoenen vast het knoopen door Donald, valsche roofkat, listige verderfbrengster, die Donalds hart in een val had gelokt,.en 't gevangen hield, zoodat 't naar niemand anders meer uit kon gaan, het willend voor zich alleen. En Greet, zich slecht wetend in haar helsche kwaadheid, had dolgaarne op dit qogenbhk Patty's bloed in een steek doen vloeien, die mooie japon er zich mee zien verven, en Patty dan de trappen af, op straat gesmeten. Vroeger, las Donald haar, Greet,. wel vertaald uit de courantenverslagen voor van moorden uit jaloezie door Fransche vrouwen, en Greet had dan gerild in afschuw, maar nü kon zij, Greet, heel goed in de haar vroeger zoo vreemde gevoelens dezer vrouwen treden ; die vrouwen wreekten eenvoudig hun heiligste rechten, vertrapt door een zedelijk moordende! Wat verdiende deze Patty, nu al meer dan twee maanden bezig met Donald te ontstelen aan zijn gezin, dan anders ? Of moest je haar er soms nog voor danken, dat ze zoo schattig was ? Over het geheele lichaam bevend, haar oogen vol tranen, riep Greet met hokkende stem:
„Wel ja, Donald, ga maar met haar! Zij is hier toch alles. O,



457
hoe durft ze, hè? De brutale kat.... 't.... 't schépsel!" Zij stikte bijna in haar woedewoorden, leunde zwaar tegen den muur.
Patty hief, in een ruk, het gebogen hoofd, als had een zweepslag het opgericht. Doch in een zich snel bezinnen bleef Patty sluw bekoorlijk, sluw hef. „Kindje, je bent niet wijs! Omdat Don en ik, als 'n paar ouwe kameraden, even 'n paar boodschappen gaan doen ? Moet je daar zóó'n malle drukte over maken, zoo'n ónwelópgevoede drukte ? Ik kan wel merken, hoor, dat je geen lady bent, geen dame. Hè Don ?"
„God, wézen !" kreet Greet. „Ik begrijp dat je man jou gestoken heeft, ja, en ik zou, als ik Burger was geweest, nog héél wat anders gedaan hebben ! Vraat jij nog van dame ? Jij, die in mijn huis komt en mij m'n man ontneemt, en je in alles dringt hier ? Je
hebt geen récht hier te zijn, hóór je ga in je eigen huis....
paar je man, als die je nog hebben wil 1" •
„Greet, Greet, matig je " vermaande Donald, bleek van
ergernis, daar hij Greet inwendig een beetje gelijk moest geven.
„Ik matig me nier, ik wil me niet matigen voor dat wezen. Dan ben ik maar grof en lomp en alles wat je wilt, dat wil ik zijn, dat verkies ik te zijn tegen dat wezen! Ik heb me al weken en weken ingehouën. Ik kan 't niet meer. Indertijd dacht ik dat Diana erg was, maar die is niets nog bij dit schepsel."
„God ménschje, je bent niet eens'waard dat ik je aanhoor," Patty draaide haar trotsch den rug toe. „Ga naar je meiden, daar hóór je bij." Zij ging kalm voort met haar écharpe over haar armen te schikken.
„Ja, daar hoor jij nier, die zijn te fatsoenhjk voor jóü!" richtte Greet; in haar woede nog verwonderd de rechte woorden te vinden.
„O, dan naar je jóden, in den Haag. Daar zal je wel zoo'n ordinaire taal van geleerd hebben. Net iets voor joden."
Dit moest, volgens Patty, Greet weer den genadeslag toebrengen. Als Gideon, Theodoor en Diana Hemming was Patty geboren antisemiet. Doch nu kreeg Greet onverwachte hulp van Donald, die zag dat zij bijna onmachtig tegen den muur lag. Hij harddé zijn blik tegenover de schoone verleidster, die daar met spottende oogen stond en zei gestreng: „Nou nou, Patty, 't is genoeg; jij matigt je ook alsjeblief; ik verkies die zotte ruzie niet langer aan te hooren, en dat onhebbehjke schimpen van je op Greets vrienden, die héél brave menschen zijn» kan ik ook niet dulden,* en dat komt hier niet te pas, dat heb ik je al meer gezegd. Greet is nu wat opgewonden, en niet verantwoordelijk, maar jij bent kalm eh wél verantwoordelijk. En wees dus redelijk, jij, alsjeblieft. Jij hebt hier als logée ook je verplichtingen."
„Gisteren wilde ze niet dat ik 't kind zoende, ze nam 't van



458
me af, zoo toen ik 't aanraakte," pruilde de lbgée gebelgd, haar hoed voor den spiegel bewonderend.
„Neturelijk, jij hoeft mijn kind niet an te raken. Als 't op mijn leek, bleef je der wel van af, 't is maar omdat 't op Donald hjkt. Maar 't is en blijft toch mijn kind ! O 't eenige, 't eenige wat ik nog heb, en jij zal 't niet meer zien."
Greet brak in snikken los en hobbelde weg.
Patty proestte, maar Donald stuitte haar lach, met berispend handgebaar.
„Ik féhciteer je met zoo n vrouw, zeg. Zoo iets beschaafds!
Nu begrijp ik toch wel waaróm ze haar thuis achteraf zetten.
„Dat begrijp jij niet, brutale wijsneus, want je weet niets. En jij provoceert Gréét, en daar zou iemand die hooger ontwikkeld is dan Greet, ook niet tegen kunnen. Ik wil dat je, zoo lang je in mijn huis bent, Greet eerbiedigt als de vrouw des huizes, en mij geen ellendig leven bezorgt. Greet is jaloersch op jou, niet op je schoonheid, maar enfin omdat "
„Omdat jij van me houdt, hè Don ?" Zij trad op hem toe en sloeg haar armen om zijn hals...." Maar hij weérde haar angstig weg, een idee hebbend dat Greet,. teruggekomen, aan de deur stond te
luisteren.... „God, doe dan toch zulke dingen niet hier in huis
als een van de meiden binnenkwam.... we zouden eenvoudig belachelijk zijn." Hoe hij ook smachtte naar haar omhelzingen, dit op 't alleronverwachtst zijn wenschen tegemoet treden, juist nü, was hem onaangenaam. Zij was te laken thans, zij had zijn vrede moéten ontzien en hem geen verdere onaangenaamheden bezorgen. Ze kon immers achter Greet om lief doen, maar waarom moest zij openhjk wonden, onbesuisd hakken en houwen. O, die vrouwen, ze hadden geen tact.
„O, mag ik 't dan wel buiten de deur doen ?" spotte Patty, en keek hem zoo fluweelig aan, dat hij lachte zijns ondanks. Ze was toch onweerstaanbaar, die malle Pat. O, als hij maar vrij geweest was, o, als hij.... ze was een eerlijke meid, ze had hem hef en ze het 't zien.
„Kom, ga een beetje niee in de frissche lucht," gebood zij, goede tacticus, snel gebruik makend van het behaalde voordeel. „Dan bedaren je geschokte zenuwen."
„Ja, maar ik zal eerst naar Greet gaan zien...."
„Och, wel nee, laat dat nu maar...." Zij stampvoette.
„Nee nee, ik zal doen wat ik wil." Hij keek haar over zijn schouder even gebiedend aan, en ging heen.
En zij zonk met saamgeknepen hppen op een stoel. Zij kon dan toch niet alles doen wat zij wilde met hem. Enfin, juist prettig. Dan bleek het ook de moeite waard, dat ze zich voor hem inspande.



459
Ze was nieuwsgierig wat hij tegen die schoonmaakster zou zeggen.,, Zou ze hem achternasluipen ? Nee, maar blijven zitten.
Donald ging naar de slaapkamer, daar hij Greet nergens anders zag. Zij lag, wit als haar witte sprei, met een „barstende hoofdpijn" en roodbekreten oogen, op bed. Hij was voornemens geweest haar te zeggen, dat zij zich voortaan betamelijker moest uit laten, maar hij kon 't eenvoudig niet, ziende hoe zij daar lag, het leed in den vleesche. Hij hief de sprei wat op, om haar meer toe te dekken. Zij beurde de gezwollen oogleden, als twee dikke schelpen onder de bogen harer wenkbrauwen. „Laat maar, Donald," haperde z^et toonlooze stem, „ik begrijp waar je voor komt, ik zal me niet meer vernederen door dat schepsel standjes te maken. Ze is ze nog niet eens waard, ik zal wel zwijgen en 'r uit de weg gaan en niet meer an tafel komen, terwijl ze nog hier is. En gaat ze niet weg, dan trek ik eenvoudig met 't kind er uit, dan gaan we maar bedelen samen. Ik heb 't altijd gezegd, als ik je tot last ben, ga ik maar weg. En ik ben je tot last, ik zie 't. Ga nou maar heen, met 'r uit, muziek koopen. Ik ben er vandaag al vast ziek van, van haar muziek, panterkat."
Donald voelde zijn oogen vochtig opeens van ontroering. Hij had een visioen van Greet, voortmankend door de Parijsche straten met haar kind, zijn kind, de hand uitstrekkend naar aalmoezen, Zijn vrouw "
„Greet, ben je nou gek met je verdomde onzin !" viel hij ruw uit. „Daar heb je geen reden voor, zoo iets te zeggen, mij zoo te krenken. Jij bent met de onaangenaamheden begonnen vandaag. Als jij niets gezegd had, enfin, je bent niet in orde, ik wil je geen verwijten meer doen. Zie wat te slapen, dan ben je tegen etenstijd weer frisch, en je moet wel aan tafel komen, want jij bent de vrouw des huizes. Patty gaat nu gauw heen, en dan wordt alles weer als vroeger."
„Ik zal an tafel komen, want zij kan eigenlijk voor mij weggaan, ik hoef 't niet voor haar, maar zelfs als ze weg is zou
't dan ooit hier worden als vroeger? 't Zal aan mij niet liggen, ik zal m'n best wel doen. Pa moest dit weten en Diana, hoe blij zouën
ze zijn. O God " Greet barstte weer in hartstochtelijk snikken
los ,M'n geluk, m'n mooie heerlijke geluk is weg."
Zij drukte woest haar gezicht in het weeke kussenblank.
Donald mengde haar kalmeerende druppels met water. „Daar, daar, wees nou maar zoet, maar stil, drink maar 's." Gehoorzaam
dronk zij. „Dank je wel. Nou, ga maar met'r uit, dag Donald "
besloot zij moedeloos.
Hij raakte met zijn lippen haar blonde haren aan. Onwillig verschoof zij haar hoofd. Zij wenschte niet als een geminachte bedelares kóperen centen, waar zij recht had als een geëerde op gouden



460
tientjes. Hij haalde de schouders op, haar werkelijk te aanmatigend nu vindend, hij had verwacht dat zij zijn hand dankbaar zou kussen. Enfin, je moest iedereen maar nemen zooals hij was, en Greet stumper.... O, die vrouwen, die vrouwen. Hij was waarachtig de ezel van Buridan tusschen die twee in. Hij hield van Greet nog, o zeker, maar't was niet dat, hij hunkerde niet naar haar, zooals hij hunkerde naar de volle hefde van Patty, naar een samenleven met die. Enfin, Patty moest om den vrede 't huis maar uit, ze maakten hem dol met hun tweeën, razend. Hij wischte zich het voorhoofd.
„Je bent aardig lang weggebleven," viel Patty scherp uit.
„Ja, ik heb Greet even wat druppels klaar gemaakt en ingegeven. Ze is óp van de zenuwen. Ik kan 'r daar niet als een hond laten liggen. Ze is mijn vrouw."
„Ik wéét 't...." beet zij hem toe, en terwijl hij zijn hoogen hoed opzette en zijn jas met astrachan voering en kraag aanschoot, ging zij hem in haar élégante slankheid voor, naar beneden, langs de rondende muren met hun geel-bearabeskte dofwitte vensters, waardoor het licht vandaag in wintergrijsheid groezelde. Hij volgde op zijn gemak, zijn handschoenen in de hand.
„Auto ?a vroeg hij, buiten gekomen, zijn hooge gestalte zoo góed passend bij de hare.
„Merci. Loop. Heb behoefte aan lucht."
Hij kende dien telegramstijl wel, het beteekende dat Patty's humeur „massacrant" was, maar 't zijne was dito dito, en dit chique paar, begluurd en nagestaard door velen, wandelde de trotsche Avenue du Trocadéro door naar de drukke^ wijde Place de 1'Alma, alvorens een woord gewisseld te hebben.
Eindelijk barstte Patty in een harer helle schaters los, en die klinkende lach ontrukte Donald aan zijn gepeins. „Wel ?" vroeg hij glimlachend.
„Ik vind 't leven zoo gek. Wat hoeft nu al dat gekemphaan en gesjenk eigenlijk ?"
„Als je dat maar weet. Zeg, 't is 'n verre tocht, Cours la Reine nu, en dan zoo over 't water naar Boul. St. Germain, wil jij nou wel te voet....?"
„O, wat is nou St. Germain.... is dat nou zoo'n end ; dan nemen we Rue de Tournon, en dan zijn we al in de Luxembourg of we nemen wat anders dichtbijs. Als we de muziek hebben, goüteeren we gezellig in die patisserie Medicis, daar hebben ze verrukkelijke gebakjes. En dan alsjeblieft een kop heete chocola, dat hebben we wel verdiend." En zij lachten beiden, zich voelend als kinderfen uit, in dat vrije ruime mooie Parijs, en zij dachten niet meer aan de hopeloos lijdende Greet.
Terwijl zij samen intiem, aan een tafeltje bij het raam in de ver-



461
verschingskamer gezeten, vroolijk smulden, ging een man voorbij met puntbaard en slappen scbildershoed, Die man keek in, zag ben zitten en deinsde terug, zijn bleeke gezicht wit als dat van een doode, zijn holle oogen zich sluitend als in afdring van een afzichtelijk visioen. Ook Donald en Patty voeldennen eletrischen schok door zich heenvaren, als hadden zij den geest van een hun bekenden gestorvene gezien. En gedurende vijf minuten, spraken zij niet, aten noch dronken, heten hun chocolade afkillen in de half leege koppen. Patty haalde eindelijk de schouders op.
,,'t Is zoo ellendig, ik kan niet van hem weg wegens coups et blessures, omdat ik geen getuigen had. Augustine was in de keuken, ze zag me wel, toen ik voorbij vloog, maar hield zich van den domme, en de koetsier weet natuurlijk niets van Burger af. Enfin, dan maar niet scheiden.... of we moesten 't wegens incompatibilité d'humeur kunnen doen.... L
„Nee wegens kwaadwillige verlating van jouw kant.
„Pfff," blies Patty, de schouders ophalen. „Ik wil vooreerst niet mét gerechtshoven en al dat gezeur te maken hebben. Burger moet zich koest houden, hij heeft me gestoken..., later tijd genoeg. En wat geeft 't of ik me vrij maak, jij bent toch niet vrij, hè Don 1 Want jij en je heve Greetje zijn zoo innig aan elkaar verknocht
„Ik zal niet van Greet scheiden," besliste Donald'ernstig. „Ze is 'de moeder van mijn kind, en ik hou van Greet. Weer op een andere manier dan van.... nou ja, dan van jou.... maar ik hóü van 'r."
Patty boog zich voorover tot hem, doorboorde zijn oogen met die groote zwarte diamanten, waarin een donker vuur somberde onder baar wat zware korte zwarte wenkbrauwen.
„Méén je dat nou?"
„Ja, natuurlijk. Anders zei ik 't je nu niet, voor de twaalide
„Gód hm " haar schouders rukten omhoog. Zij gooide
zich weer achterover, tegen de wit bonten écharpe, die zij over haar stoel had gehangen. En in haar gierde een radelooze smart, als een storm. Zij had haar wee wel willen uitgillen. O na alles wat zij voor dien man, dien ellendigen jongen, had opgeofferd, nadat zij zichzelf belasterd had, terwille van hem, tegenover Burger, zichzelf met slijk had besmeurd en er voor gestoken was geworden en ziek geweest — moest hij baar nog vertellen dat hij hield, hield van -die schoonmaakster, die manke schoonmaakster. O mannen, bah!
Wat verdienden ze ! Ze verdienden dat je ze ongelukkig maakte, dat je ze in liefde folterde, dat je ze doodschoot. Zij stond eensklaps op.
„Betaal, ik ga heen."



462
Hij bewoog zich niet, zeer gekrenkt door haar bevelenden toon. „Best, ga heen, ik zal wel betalen. Je kunt gerust zijn." „Ik wil alleen wezen, kom nief thuis eten." „Uitstekend."
„Je.... je schoonmaakster kan gerust zijn." Hij beet zich de lippen, zei niets, draaide zich om, wenkte een bedienend jong meisje: „C'est combien?"
Patty ging de kamer uit, den winkel door, trotsch, hoog, chique, slank, nagestaard door alle heeren die taartjes stónden te eten en hqueurtjes zaten te drinken. „Belle femme," „elle est bien," „elle est jolie...." Maar het bewonderend gemompel ging thans ongenoten haar anders zoo gretig opnemende ooren voorbij. Hij hield nog van dat mormel, gód, hoe was 't mogelijk?!
En Donald ging, een auto aanroepend, alleen naar huis, en dineerde alleen; Greet kon niet opstaan, was te ziek van de hoofdpijn.
HOOFDSTUK XXXIV.
Patty dwaalde eenzaam rond door den kalen Luxembourgtuin, bekeek, zonder te weten wat zij zag, den naakten grooten vijver, waar kinderen hun scheepjes nog lieten varen, keek op de klok van den Sénat, zonder te begrijpen hoe laat de wijzers aanwezen, ging de trappen van het linker terras op en ze weer af, hep nog eens om het bassin heen, ging toen de heele lange bladerlooze Avenue de 1'Observatoire door naar den boulevard Montparnasse, al maar met de gedachte in haar hoofd ? Dat heb ik voor hem opgeofferd en dat zegt hij me. Burger had ten minste nooit van een andere vrouw gehouden, maar Burger was ook een ellendige lijs, niet waard dat je je voor hem inspande. Ja, hij, Donald, had altijd wel beweerd dat hij van zijn Greetje hield maar na die scène die 't schepsel gemaakt had, 't weer zoo te zeggen. En 't ellendigste bleek dat Donald Hemming de man was dien Patty wilde en geen ander. Zij had met een kleine variant, als Carmen kunnen zingen : J'ai des amants a la douzaine, mais ils ne sont pas a mon gré !' En zij moest hem hebben, en zij zóü hem hebben, en hij zou van dat schepsel af. En zij zou Burger door middel van een avoué wel dwingen van haar te scheiden. Donald zou de hare worden. Juist zijn tegenstand maakte hem zoo begeerhjk.
Zoo liep zij Boulevard Montparnasse af, en werd er gegroet, in dit schilderskwartier, door kunstbroeders van haar man, met



463
blikken van eerbiedige bewondering, terwijl iets van een slim glimlachje scheen te glijden in de zware donkere baarden der meesten. Patty groette uiterst stug en voornaam terug, haar neusje in de lucht. Volk, wat dacht 't wel, dat het 't recht had haar te hoonen omdat zij niet bij haar man was ? Vólk, laat 't naar z'n eigen moreele leven kijken. Zooveel fraais was 't waarachtig ook niet.
Zij wilde eerst dineeren in café Lavenue, maar lieve hemel, daar zou zij wéér die lamme Bohème ontmoeten, die daar met elkaar zat bier te drinken en opinies over kunst en vrouwen uit te braken, in een wijsheid die, wat haar Patty betrof, slot noch zin had. Er was goede muziek, maar zij had van avond geen lust die aan te hooren...., De hemel weet of Burger er niet zou zijn, voor een verzetje.... Neen, zij zou maar naar de Rue de Rennes gaan, daar was een Duval. Anders, met zoo'n toilet, hoe heerlijk zou 't geweest zijn te dineeren in 1'Avenue de 1'Opéra, of op een van de groote Boulevards ergens met Donalds — Zij had eigenhjk geen eetlust, maar zij moest iets eten, en zij verkoos die schoonmaakster met haar platte taal van middag niet te zien aan tafel. Onbehouwen schepsel. Donald had tegen haar, Patty, nog niets gezegd van weggaan, zoo ongastvrij was hij niet; zij zou, hoewel zij soms wel verlangde naar een eigen appartement, dus nog een paar weken bhjven, om de schoonmaakster en jodenvriendin te tergen. • In de Duval, met zijn nette maar eenvoudige cliëntèle, maakte haar verschijning den gewonen en door haar steeds begeerden opgang. „C'est une Russe," „une Espagnole," „une Italienne," „une Grecque," „une Hongroise," hoorde zij mompelen, langs de tafeljes gaande. Zij zette zich neer aan een onbezet, doch spoedig was zij omringd van vier vijf heeren aan de omringende, daar vlak bij, terwijl een heer, zich, zooals gebruik was, zette voor het schoone couvert tegenover het hare, aan hetzelfde tafeltje. Zij hield zich trotsch en stug, nog woedend bij de gedachte aan Burgers kor*nuiten. Enfin, zij dachten dat ze. nu zoo mochten kijken, omdat zij haar vroeger wel in manscostuum in het atelier gezien hadden. Maar wat zóü dat nu ? Madame Dieulafoy ging altijd in manscostuum, en George Sand indertijd én Rosa Bonheur en wist zij al wie meer. En al had zij geflirt met ze, George Sand was vrij wat verder gegaan, en wie zegt dat als zij, Patty Glennock, geschreven had, of zij 't niet nog veel beter gedaan zou hebben dan George Sand. De heer tegenover haar vroeg haar eerbiedig de spijskaart, reikte die haar weer buigend over, maar zij lispelde ternauwernood merci. Zij lepelde haar potage naar binnen, at een portie visch, kip, en een stukje in rhum gedoopte cake met geconfijte vruchten, dat men hier bestempelde met den weidschen naam van pudding aux fruits, dronk bij dat alles een balf fleschje witten wijn, betaalde en



464
ging heen. De heer over haar had gezorgd klaar te zijn terzelfder tijd, doch hoewel gelijk met haar uit de deur gaand, dorst hij haar niet van nabij volgen. Avenue du Maine nam zij de Métro en belde aan, rue Chernoviz, appartement Hemming, juist toen Donald er uit trad. En zij zag een vreugdelicht orischitteren in zijn doffen verveelden blik, toen hij haar ontwaarde, en ook de hare schoot die vreugde uit, terwijl haar hart sneller klopte. En zij kon zien, dat zijn trekken zich ontspanden, het benepene zijner uitdrukking zich verruimde. Hij moest innerhjk heel blij zijn haar weer te zien, hoewel hij niets deed dan den hoed afnemen en „bonsoir 1" zeggen.
„Donald...." smeekte ze, al haar wrok gesmolten.
„Ben je al thuis?" vroeg hij koel, „Dat 's gauw, zeg."
„Wanneer had ik dan thuis moeten komen?"
„Weet niet, om een uur of twaalf, half een. Theaters, Olympia, of iets dergehjks.
„Olympia....", smaalde zij, maar werd niet boos. Zij brandde van begeerte met hem uit te gaan; maar hij hardde zijn hart. hij vroeg haar niet. Zij had hem te zeer gegriefd van middag, te zeer als kwajongen behandeld,
„Nou ja...." bromde hij.... „o ja, zonder cavalier gaat 't niet. Enfin, je zult nu wel moe zijn van je omzwervingen. Au revoir."
„Au revoir...." Pruilend ging ze naar binnen, op weg naar haar eigen kamer. De conciërge kwam juist met de brieven toen zij door de entrée schreed. Zij hoorde zeggen : „Madame Emmaing... il y eh a deux pour elle."
Zeker van 'r jodenvrienden, dacht Patty.
„Waar is madame ?" vroeg zij Katrien, die de enveloppen in haar hand hield, en haar wantrouwend aankeek.
„In bed, baar mal a la tête is gelukkig wat beter, mais madame is lasse." Daar Katrien Vlaamsch niet chique genoeg achtte voor Parijs, praatte zij nu het Hollandsen van de famihe een beetje na, doorspekt met Fransch.
„Heeft madame aan tafel gegeten?"
„Non madame, zij was te krank."
Niet het minste medehjden voelde Patty met Greet, alleen betreurde zij het zeer ntet in een tête a tête met Donald gedineerd te hebben.
Greet voelde zich veel beter. Zij had geslapen, met Donaldje wat gespeeld en madame Perraud was even geweest en had bébé bemonderd.
„Oh 1 qu'il est mignon, le petit chou, il est délicieux. Mais c'est bien votre mari, c'est bien Donalde, ah oui, c'est bien lui. Viens donc mon petit Jésus, mon doux petit Jésus...." Greet



465
moest altijd lachen om die bijzondere toespraken van die goede mevrouw Perraud, maar zij vond het heerlijk dat iemand zoo dol op Donaldje was als deze kinderlooze, die hem hartstochtelijk moederlijk koesterde. Bijna geen van mevrouw Perrauds kennissen had babies, en zij genoot van deze als van den lang verwachte en nooit gekomen eigene.
Maar nu was zij weg en Donaldje veilig en wel in zijn wieg bij Lisette.
Mevrouw Perraud had, van Greet afscheid nemend, haar gekust en discreet naar Patty gevraagd : „Elle est encore la?" „Oh oui Greet had een zucht niet kunnen smoren, en madame Perrauds blik vestigde zich in teeder medelijden op haar.
„Ma pauvre enfant, ma chère petite, als je ooit raad of hulp noodig hebt, reken dan op Claudine Perraud. Ik, ma petite, ik weet wat verdriet is. II ne faut pas souffrir en silence comme ca. Ca vous mine." Greet had niets' kunnen doen dan haar verschrikt aankijken, met oogen vol tranen. O, 't was zoo vréésehjk dat iemand raadde, zich wilde mengen in iets wat haar en Donald alleen betrof. Zij had er maar over heen gepraat. En madame Perraud had dien trots geëerbiedigd en droef-teer geglimlacht.
Die ontroering was nu ook al voorbij, en Greet ontving met iets van blijdschap de brieven uit Katriens hand. Katrien, met veel deelneming in haar blikken, vertelde dat monsieur uit was, hij had haar gezegd te gaan kijken naar madame, hij wilde madame maar niet storen, hij bleef niet lang uit en kwam dan wel. Madame' Burgère ;was thuis gekomen, Katrien balde de vuist. Zij, eerhjke Vlaamsche ziel, die meegeleefd had het geluk van dit jonge huishoudinkje; zij gewend eenzaam als kamermeid in hotels te zijn, of als hulp in de keuken iri aanzienlijke gezinnen, zij was haar eenvoudig mevrouwtje dankbaar voor dier goedheid en vriendelijkheid. Een heilige vond zij Greet, en dat arme lieve schepsel nu zoo troosteloos bedroefd telkens te zien. Zij nam de partij van madam. Waarover 't ging, wist ze niet precies, 't zou wel over die madam Burgère zijn, maar haar madam had gehjk. Zij stond er op Greet, die met madame Perraud in haar kamer had thee gedronken, nu een paar zachte eiers te brengen en een paar boterhammetjes. Madam moest wat eten, van de lucht kon je niet leven. Greet bewilligde er in. En Katrien, terugkomend met een en ander, stopte Greet in als was deze Donaldje, schudde de kussens op en bewónderde het mooie blonde haar, vroeg of zij het straks mocht borstelen, dat zou mevrouw goed doen. „Ja," beloofde Greet.
Zij was blij eindelijk alleen te zijn met haar brieven. Die van Lucie, de ander was van Sophie de Behr, deed zij het eerst open. En met verwijde oogen, staarde zij in schrik: Diana was dood.
Greet Hemming. 30



466
Een longontsteking had barmhartig een eind gemaakt aan haar lichamelijk en geestelijk hjden. Zij was dood, en het vinnig duivelachtige in haar was gestorven mét haar. „Tot't laatst toe," schreef Lucie, „is ze 'n duivel geweest, Greet. Nooit heeft ze één zachte gedachte gehad in haar heele ziek zijn. Ik kan 't je nu wel zeggen, jij in je volle geluk mag 't wel weten, ik vroeg haar eens of ze geen berouw had dat ze altijd zoo lam voor je was geweest. „Nee," zei ze, „integendeel, want haar geluk is mijn ongeluk geworden." Ma is er kapot van, zooals te verwachten was; gek, ma was altijd doodsbang voor Diana en had toch een bijzonder zwak voor haar. Maar dat is zoo heelemaal ma. Die heeft behoefte aan bang zijn. Pa keek grimmiger dan ooit, haalde zijn schouders op, en wat er in hem omgaat weet niemand, misschien gaat er mers in hem om. Christientje, die nog altijd dezelfde lieveling is, vindt 't bést, en voornamelijk daarom, dat zij Diana altijd bedienen moest in haar ziekte, 's morgens en als zij uit school kwam. Anton eet nog eens zooveel. Dirk was er een dag stil van; er is aan Theo geschreven. Julia heeft een zenuwtoeval ervan gehad; Tonijn bleef doodkalm, hij had altijd erg 't land aan Diana, en toch stuurde hij altijd fruit en bloemen, en bood dadelijk zijn hulp aan voor 't zorgen voor de begrafenis en zoo; hij blijft dezelfde trouwe hartelijke jongen, die alle kuren en luimen van zijn vrouw geduldig verdraagt. Hij moest haar van tijd tot tijd een flink pak rammel geven, dat durf ik, haar eigen zuster, gerust zeggen. Ze heeft 't zoo best en is nooit tevreden. Pa en moe Tonijn waren laatst eens hier, toen Paa niet thuis was. Moe sukkelt. Zoo je ziet, ben ik nog steeds thuis, Greet; maar, o, ik zal 't toch wel zoo heel lang niet meer blijven. Want raad eens, Greet, wat er met mij is, je dikke zus, ik ben intusschen niet meer zóó'n poffert, maar raad eens: Ik ben verloofd! o Greet en je raadt nóóit met wien, als ik 't je niet
zeg. Jij kent hem ook en wat goed. Met Dolf, Dolf de Behr, die je nog wel zal schrijven er over. 't Kwam zoo : na jouw trouwen, zoo je weet, kwam ik ef dikwijls ; ik vond ze zoo warm, lief en sympathiek, en toen vroegen Schraube en Phie me eens mee uit wandelen. Dolf, die er bij was, lachte en zei: „Nou, maar dat is ook een pretje voor juffrouw Hemming, als facheux troisième met jullie mee te zeulen, juffrouw Hemming, mag ik me dan aanbevelen als cavalier voor u ?' Greet, ik zeg 't je maar ronduit, ik nam 't dolgraag aan, want ik vond hem dadehjk zoo'n lieven eenvoudigen jongen en ik heb zoo weinig jongelui in mijn leven ontmoet. En zoo gingen we met Phie en Schraube naar Scheveningen, wij achter hen aan, en praatten zoo heerlijk en vertrouwd samen, 't Was Dolf uitmuntend bevallen, zei hij, en of we't eens meer wilden doen, als 't mij ook zoo was gegaan, en of ik er iets tegen had



467
met hem alleen te gaan. Gunst nee, zei ik. ,Dan kunnen we eens nader kennis maken, nietwaar?' vroeg hij. En mijn hart klopte er van, Greet, ik vertel je maar alles. En hij keek me zoo lief aan met zijn goedige groote bruine oogen, de oogen van zijn vader. Wat heeft hij toch een knap gezicht, 't is eigenhjk net zoo'n West-Indiër. En zoo gingen we dan verscheidene keeren samen uit, nu hier, dan daar, en altijd trakteerde Dolf zoo royaal en was zoo echt gelant en, vol respect. En eens zei ik, dat ik zoo graag naar Indië wou om wat meer te verdienen, want dat ik hier geen toekomst had geldelijk. Hij werd zoo bleek, hij schrikte ervan, maar toen vertelde hij dat hij plan had naar Canada te gaan, naar Montréal. Een vriend van hem had er een muziekschool opgericht, die heel aardig opneemt, en Dolf kan mede-directeur worden, omdat hij verschillende instrumenten bespeelt en heel knap is. En hij krijgt dadehjk al een heel ruim salaris. Maar hij is vreeselijk huiselijk, Dolf, en hij zou graag een lief meisje meenemen als zijn vrouwtje, en dat meisje, stel je voor, Greet, had hij in mij gevonden, en of ik nou hem dat geluk wou gunnen. Want een beetje geluk moest een mensch hebben. Er was zoo'n angst ui zijn heve oogen, maar die verdween gauw, hoor, want ik zei van harte: Ja Dolf. En toen en toen, nou Greet, jij weet 't wel, want Donald heeft jou ook gevraagd, en dat oogenblik vergeet je nooit. Eno, Greet, toen we van die wandeling, halfweg Leiden, stel je voor, terug kwamen, zoo gelukkig, zoo verlegen en bang met ons geluk eigenlijk, trok Dolf mijn arm door den zijnen en bracht me in de huiskamer, naar vader en moeder de Behr. Hij was krijtwit van
aandoening, arme jongen, en kon niets stamelen dan Vader....
moeder.... En vader de Behr nam mijn gezicht tusschen zijn groote gulle handen en zei: .Dochtertje, welkom,' en gaf me 'n zoen op m'n voorhoofd, en ik hem wel twee terug. En mevrouw huilde van blijdschap en sloot me in haar armen, en de broers en Phie en Schraube kwamen, en Albert ging naar de piano en speelde en zong: .Lang zullen ze leven, lang zullen ze leven in de gloria.' Bijzonder aardig en attent van zoo'n jongen, 't is toch ook nog maar zoo'n broekje, hè ? Ik heb zoo'n beeldig gouden remontoir met ketting van Dolf als engagementscadeau, en ik gaf hem een gouden breloque. En mevrouw en meneer zeiden allebei zoo juichend:
„Een zusje van ons Greetje o daar zijn we zoo bhj om 1
Meneer zei: „Kind, als je er met je vader last over krijgt, dan neemt Dolf eenvoudig ergens zoo lang een kamer en kom jij maar hier in huis.' Maar dat was gelukkig, voor ma vooral, niet noodig. 't Was juist een paar dagen voor Diana's laatste ziekte, en zij kon dus nog van 't nieuws genieten, en doodelijk jaloersch



468
was ze dat ik gekozen was, dat er iemand mij gevraagd had, Je begrijpt hoe ze schimpte en schold: ik vergooide me enz. enz. J5n pa.... o Gréét.... hij werd er blauw van, gewoon blauw, hij schold en raasde en tierde en wilde me eerst te lijf, maar ik had gelukkig Dirk om me te beschermen en met me mee te spreken. Als 't niet was uit medelijden met ma, die altijd de de Behrs graag mocht en heel bhj is vpor me, zou ik vader de Behrs raad gevolgd hebben, maar ma zei: „O kind, nou je toch voor goed weggaat, zie dan nog die poos hier te bhjven voor mij." En dus sta ik nu mét pa op voet van gewapenden vrede. Wij spreken niet tegen elkaar en vermijden elkaar zooveel mogelijk; enfin, 't is plezierig. Gelukkig helpen mijn en jouw beertjes me alles dragen. Over een half jaar trouwen we al, zalig voor me. Ik verlang zoo om er uit te zijn. En pa kan schimpen, maar zij nemen alles zoo nobel op. Toen ik, vlak na onze verloving, eens met behuilde oogen, na nog een naschimpen van pa, bij ze kwam 's avonds, trok vader de Behr me in een hoek, nam uit zijn portefeuille een geel papiertje, zóó oud dat 't bijna uit elkaar viel, en wat denk je dat er op stond:
,En vergeef ons onze schulden.
Zooals wij vergeven onze schuldenaren.'
Dat had hij eens uit jouw bijbel overgeschreven, jaren geleden, en dat was hem steeds een talisman. ,Niet aan denken,' fluisterde hij me in mijn oor, .vroolijk zijn, er boven staan. Beschouw je vader maar als een zieke, alle menschen die aan zoo'n ongezonden haat hjden zijn ziek. Moet je medelijden mee hebben.' God Greét, ik sloeg mijn armen om zijn hals en gaf hem er een zoen voor, dat hij zóó dacht. Je ziet, dat ik heel wat veranderd ben, want nooit heb ik me zoo geuit of kunnen uiten. Maar wij zijn zoo liefdeloos en raar opgevoed; bij de Behr zie ik nu eerst wat familie isf En nou, Greet, vertel 't treurige en 't blijde nieuws aan Donald, knuffel je kleintje voor tante. Lucie, ga zelf voort met heel gelukkig te zijn, en wees hartelijk omhelsd door je zielsgelukkige zuster Lucie Hemming. De kaars waar ik je dit bij schrijf, in mijn kamer, eens die van Julia en Christientje, Christientje slaapt nu in die van mij en Diana, de kaars is bijna opgebrand. Ik had geen tijd je eerder zoo'n lang epistel te pennen, en ik heb gewacht, omdat ik alles uitvoerig wou schrijven. Pa mocht waarachtig bhj zijn, dat een fatsoenlijk knap mensch met positie om me uitkomt. Ik heb geen cent. Je begrijpt wat er een grinnikende pret is onder de Werkhof—Koppers—-en Smitsmeisjes, maar ik laat maar grinniken, en al die mispunten van jongens hadden er, naar ik hoor, zoo'n praats van. En niemand kent de de Behrs,



469
nóta bene, dat is 't aardigste. Ze oordeelen maar en veroordeelen. Praten maar kwaad na, zonder dat ze wéten waaróm ze *t doen. Jakkes, er moet een wereld zonder menschen zijn. Wat zijn menschen! ? De ouwe Koppers, die nog met zijn lieve vijf, zegge vijf maagden, thuis zit, moet dan, volgens pa, op straat gezegd hebben:
„Amice, amice, is dat nu weer niet een condoléance waard?' Piet noemt hem den ouwen draak, zei ze, en ik den ouwen satan. Ik ben het Piet zelf gaan zeggen en ze is zoo bhj 1 Ze is zelf een klein Dorusje of een Gréétje te wachten, vertelde ze, en of ik dat jou vast wou schrijven. Piet is een mensch, Dorus is een mensch, jij bent een mensch, vader en moeder de Behr, Schraube en Phie zijn ieder één en mijn Dolf is fien menschen. Nacht Greet, heerlijk hé ? O ik hou zoo van 'em, hij is een dot!"
Greet legde met gemengde aandoeningen haar hoofd tegen het kussen. Zij juichte in het geluk van Lucie, maar zij stortte toch tranen over Diana; ongelukkig wezen, zóó jong gestorven, zes
en twintig pas Wat had ze aan haar leven gehad met haar
ongelukkige temperament, dat haar gefolterd had en kwaadaardig gemaakt. Zij had toch ook niet kunnen helpen dat ze er was en op zoo'n manier was. Arm schepsel, door niemand betreurd en dat daar nou eenzaam op 't kerkhof lag. Ja, ma zou nog een beetje om Diaantje treuren. Het denken over Diana stemde Greet zachter ten opzichte van Patty. 't Was 'n ellendig mensch, die panterkat, (Greet had altijd een panter voor oogen), maar je moest 'r, als meneer de Behr zei, ook al weer beschouwen met 'n soort van
medehjden. Ofschoon 't was wel moeilijk, hoor, als je der
kokette kunsten zag Als ze nou maar gauw wegging, zou 't
leven wel weer opklaren. O Lucie met Dolf de Behr geëngageerd, zalig, verrukkelijk. Zoo'n beste jongen, die Dolf, nou, een puike man zou hij zijn, en zoo'n interessant gezicht.... hij had zeker schik in Lucie gekregen, omdat ze blond en mollig was. Hij had altijd gezegd: ,ik wil een blond dik blank meisje,' en zijn moeder had dan altijd zoo moeten lachen. En Phie had voorspeld: .O, dan kom je sekuur aan met een magere moriaan/
Donald trad binnen op zijn teenen, omdat hij dacht dat zij shep. „Hoe voel je je nou? Heb je wat gegeten?"
Zijn bezorgdheid deed haar goed. O, als die Patty maar eens uit huis was.
„Ja, zei ze ; hij streelde haar wang en zij kuste zijn hand. „Hier, wil je nieuws lezen ? Diana, stumper is dood."
„Diana dóód ? O nou, c'est un bon débarras pour la maison, dan heeft niemand meer last van 't creatuur." En zijn oude tegenzin



470
verlevendigde zich, terwijl hij zich ergerde over de tranen die Greet weer in de oogen sprongen. „Ja, nou zou ik nog 's beetje huilen om dat skelet. Ze hgt heel goed op Eik en Duinen, of waar ze dan mag liggen, en daar ze geen ziel heeft, kan ze er op een andere planeet niemand mee lastig vallen. Intusschen las hij gretig ; lachend over Lucie's brief.
„Zie je, dat vind ik nou alleraardigst dat engagement van
Dolf met Lucie. En je pipa, die 'r te hjf wilde ! Razend is de vent, in plaats dat ie bhj is dat ze zoo goed te land komt, net zooals ze schrijft. Ze is er waarachtig verstandiger op geworden. Ofschoon, hoe blijft ze nog in huis bij zoo'n schurk, Een solide beste vent als Dolf....'we moeten ze wat geven, 'n mooi cadeautje, waar ze in Amerika mee kunnen pronken als echt Fransch, zoo'n paar vazen uit Nancy of iets dergelijks.... enfin, zoek maar uit met madame Perraud morgen."
„Of met jou...." waagde Greet beschroomd, bitterheid in het hart. Zij moest met madame Perraud gaan, en hij ging met Patty.
Hij bedacht zich, hij kon Patty eens een les toedienen. „O
ja, dat 's waar ook, ik kan morgen, na mijn zanguur dan
moet je me maar komen afhalen, wijf."
Verrukt zag Greet hem aan, vreugde onstuimig stroomend uit haar oogen over haar gezicht. „O Don, hoe goddelijk!"
En hij, voor een oogenblik Patty vergetend, boog zich over haar en kuste haar blonde kopje teeder, als was ze een kind. „Daar, ga nou maar zoet slapen."
„Hè ja," zuchtte Greet, haar armen knellend om zijn hals.
„Nou kan ik, o Don, je bent mijn schat, en ik hou toch zoo van je.
HOOFDSTUK XXXV.
Den volgenden morgen, was Donald, die zich had voorgenomen heel koel te doen, de eerste die Patty aan de onbijttafel ontmoette. Zij stond bij het raam in een peignoir met sleep van rose wollen stof, een groote matrozenkraag van rooskleur fluweel vierkant vallend over haar rug; de lange, puntig uitloopende omslagen, hartvormig een wit kanten stuk insluitend, onder de borst gestuit door een breeden gordel van Rumeensch borduursel, in kleuren zijde : donkerblauw, rood, lichtblauw, groen, goud, geel, brons, een mengeling, die aan Patty's Oosterschen smaak voldeed. Het zwartblauw haar hing met zware knot tegen het warm bleek-



471
geel dons van haar nek, en de lust er een kus op te drukken was Donald bijna te machtig. Kon hij kwaad zijn op deze vrouw ? neen, hij kon het niet. Zoo bekoorlijk en bevallig ; een schilderij, die aan allen kunstsmaak voldeed. Toch wilde hij zich beheerschen.
„Zoo, mevrouw Burger. Goed geslapen na de vermoeienissen van gisteren?" ,
Zij glimlachte vriendelijk, en als Patty vriendelijk glimlachte, als haar trotsche oogen zich fluweelig zachtten tot de donkerste violen, was het met de gemoedsrust van alle mannen gedaan. Zij kende haar macht.
Donald werd er bleek van, toch hield bij zich nog stroef. Z,ij reikte hem de hand : „O, Don, héérlijk dat je weer lief bent. Ik ben zoo ongelukkig en verlaten. Ik heb zoo'n spijt dat ik gisteren zoo stout was. Vergeef je me, hè vent?" Zij stak haar bejuweelde hand naar hem uit.
„O ja, zeker...." zei Donald snel ongeduldig, hoewel zijn hart tot" barstens toe klopte, want Greet trad langzaam door de zich zachtkens openende deur.
„Greet, die schrikte van Patty's opzienbarend schoon: hetwelk zij toch onmiddellijk in stilte hulde deed.
De ontmoeting tusschen de beide vrouwen had iets pi]ai}jks. Greet voelde zich sterk verlegen, mompelde, wendde het hoofd half weg, en praatte toen met neergeslagen oogen voort over dan druiligen morgen, het mistige weer. Patty deed beleefd koel de kin hooghartig in de lucht, met haar air van de heele wereld verachten en Greet in 't bijzonder.
En uit de diepten harer nu brutale gloedrijke kijkers tintelde spot over de gegeneerdheid van Greet, die zij niet begreep en burgerlijk onhandig vond, en verdacht van opnieuw jaloezie. Zij_ vatte met dat deze schroom voortspoot uit een fijngevoel haar, Patty, totaal onbekend. Greet schaamde zich over haar uitvallen van gisteren vooral nu zij en Patty intiem tegenover elkaar aan tafel plaats namen. En hoewel Greet koffie schonk, en chocolade voor Patty leek het of Patty de voornaam doende gastvrouw was, Greet de bescheiden logée, of eigenlijk de modeste juffrouw, die mevrouw hielp in de huishouding en elk oogenblik bevelen kon knjgen. Patty was begonnen met Greet te krenken, doch Patty deed, had het in haar houding of zij verontschuldigingen verwachtte, die zij natuurlijk niet kreeg. Greet voelde het alles diep en een bede steeg haar eerlijk uit het hart: O, dat ze toch gauw weg mocht gaan, die panterkat!
En zij merkte ook wel hoe Donald al weer geheel,oor en oog voor de lieve logée was, terwijl zijn vingers werktuigelijk het lepeltje ronddraaiden in zijn koffie, die hij op dezelfde wijze van



472
Greet in ontvangst had genomen. „Iets nieuws onder de zon?" vroeg Patty gezagvol.
Greet was niet van plan zóó'n mensch te vertellen van Lucie's engagement, en Patty kende immers Lucie niet, maar Donald flapte er uit: „Ja Greetjes zuster is verloofd. Haar eene zuster is dood en haar andere is verloofd.... haar derde...."
„Met wie?" vroeg Patty onverschillig, tóch met iets nieuwsgierigs, daar het het eeuwig aantrekkelijk onderwerp gold.
Een glimlach kroop langzaam om Donalds mond; hij plaagde Patty zoo graag.
„Met een speciale vriend van jou, Dolf de Behr."
„O een zoon van die j...."
„Heb 't hart nou niet 't woord uit te spreken!" vlamde Greet op, haar overschreeuwend, „want dat zal ik, terwijl je hier bent, zeker niet meer van je verdragen!" Greet zag er rood van, haar pogen fonkelden in haar hoofd, en Donald barstte uit in een lach. Greets boosheid vonkte naar hém over. „Wat ben jij toch vervelend, om mevrouw Burger dat te vertellen. Je wist immers wat ze zou zeggen. Én Dolf de Behr is toch net zoo goed een vriend van jou ak van mijn. Je bent niks standvastig in je vriendschap. Ak je een vriend hebt, moet je 'em niet laten bespotten door eep vijand. Dat zal ik alvast Donaldje leeren, zoo gauw hij kan begrijpen."
„Kom, kom, wijf, maak je niet kwaad. Ik hou ontzettend veel van Dolf, ik doe 't maar om Patty in 't vaarwater te zitten."
Tot ergernis van Greet, knikte Patty Donald toe, met een vriendelijken blik van verstandhouding, en zei uitsluitend tot hem:
„Ze zullen wel weer bhj zijn een christin ingepikt te bebben."
„Nee!" heftigde Greet, voor Donald iets kon zeggen, „dat zijn ze niemendal, ze rekenen zich niks minder, waaróm? dan wij, en jóü hadden ze in elk geval nóóit tot schoondochter gewild, al was je nog zoo verliefd geweest op Dolf. Der was 'ns zoo n zangjuffrouw, die wat graag een van de jongens, Ernst, had gewild
je weet wel, Donald, dat mensch zonder kin, met 'r kin bijna aan 'r hals, en ze kwam er altijd eten en drinken, en onder 't spreken, zoo over andere menschen, door, schold en schimpte ze tóch, 't zat zóó in 'r, ze kón 't niet laten. Omdat ze te grof was om te voelen wat ze deed,'en redeneeren toch niet hielp met zóó een, hebben ze 'r eenvoudig geschreven dat ze geen tijd meer voor der beschikbaar hadden. Eerst hadden ze nog inzicht met 'r, maar toen 't niet ging, hebben ze der zóó weggekregen. Ze begreep zelf niet hoe gemeen en laag ze was, en hoe idioot er bij."
„Dat komt omdat ze zoo laf zijn, ik had teruggescholden!" ergerde zich Patty nu.
„Nee," vond Donald, „dan zouën ze net zoo min geweest zijn



473
als dat mensch zelf, daarvoor staan ze te hoog. Eens heeft meneer de Behr 't 'r kalm en redehjk gezegd, en toen zei ze : ,u hebt verkeerd verstaan,' in een excuus nog gekker dan 'r geschimp zelf."
Greet knipte ter bevestiging. Patty was in de engte gedreven.
„Ik verliefd op Dolf!" schamperde Patty dus nu.
„Nou, waarom niet ?" vroeg Donald koel. ,,'t Is een heel knappe jongen, en zelf vond je 'em op portret zoo knap. Denk je dat hij geen meisje anders dan Lucie heeft kunnen krijgen ? Schepels, hoor. 'n Solide vent, en aardig en spraakzaam. En je moest nu maar overtuigd worden van je ongelijk in die kwestie, want anders zie ik niet in wat 't op den duur hier moet geven tusschen jou en Greet.... ze zal daar niet voor jou in wijken."
nee, dat alvast sekuur niet!" beloofde Greet met klem.
„O, ze zal niet lang last van me hebben, ik ga een appartement zoeken. Komende week ben ik al weg."
„Alsjeblieft," prevelde Greet, niet bij machte zich in te houden.
„Gastvrij!" zei Donald, proestend. „Enfin.... Greet, ik vind dat je je maar klaar moest maken, dan ga ik nu met je mee, om wat te koopen voor Dolf en Lucie."
Greet knikte blij en ging de kamer uit.
„Je bent wel vriendelijk," zei Patty.
„Vind je? Ja, dat heb ik wel meer zoo over me."
,,'t Zal je zeker plezier doen als ik weg ben."
„Ja; die eeuwige ruzie verveelt me zoo." Hij strakte zich.
Zij keerde zich van hem af, en hij zag haar profiel dat zich verwrong in weenen. En Patty, schreiend, was onweerstaanbaar. Behalve Diana Hemming, had hij nooit een vrouw kunnen zien schreien, maar Patty kon hij het zeker niet. Patty, met al haar groote fouten, haar gebreken, haar grillen en slechte neigingen was hem dierbaar. Hij bewonderde Greet dikwijls om haar oprechte goedheid; hij had haar zooeven nog bewonderd in haar trouw aan haar vrienden, maar Patty had hij nóódig, hij kon niet langer gebonden bhjven aan een kindvrouw als Greet, hij móést een hartstochtsvrouw hebben. Hij had zoo lang geworsteld, zijn leven was onvolkomen zonder dat zoo onvolkomen. O, als Greet 't maar begreep, zou zij
medelijden met hem hebben.
„Patty...." zijn stem trilde. Maar zij hoorde hem schijnbaar niet, snelde de kamer uit en sloot zich op in haar eigene, hem latend met een hart barstend van- heimwee naar geluk met haar
Greet, dol vroolijk binnenkomend met kleinen Donald in haar armen, gekleed al voor den winkeltocht, stoorde hem in zijn somber gepeins. Zij werd gevolgd door Katrien, die kwam afnëmen en Lisette, die Donaldje weer zou overnemen. „Kijk 's, hoe heerhjk Donny der uit ziet van morgen, kijk 's, wat 'n schat, "hij heeft



474
geslapen, zie 's, wat 'n kleur.... hij lijkt toch sprekend op jou, Don, hè ? Wat gaan we doen, hè, schattebout, gaan ma en pa wat koopen voor tante Lucie om oom Dolf? Hè Don, 't is toch tijd dat we 'n portretje van hem laten' maken.'
„Ja," zei Donald, het kind, zijn kind afgetrokken kussend. „Hij ziet er prachtig uit en we moeten een portretje van hem laten maken. Laat Lisette 'em nu maar nemen, dan kunnen wij gaan." Hij zuchtte zwaar en ongeduldig.
Greet schrikte van zijn toon, zijn zucht, zijn ongeduld. O god, 't was al weer gedaan met zijn liefheid van zooeven. Het voelde in haar aan alsof zij, van de warme lichte goed gemeubelde bovenkamer hier, plots zakte naar een killen vochtigen donkeren kelder. Zij slikte de zwelling ixf haar keel zoo goed mogelijk naar beneden, en zei zacht: „Don, als je nu liever niet gaat, als 't je niet gelegen komt—"
„Nee," hij gaf haar in zijn prikkelbaarheid een woedenden blik, „ik zal wel gaan, ik heb 't je beloofd, ik dóé wat ik beloofd heb."
Zij gingen. Donald riep een fiacre aan, hij zag geen auto, en hij bedacht met welk een genot Patty en hij gisteren dat verre eind gewandeld hadden; met Greet was dit niet mogelijk, zij werd te gauw moe. O god ja, ze was goed en lief en trouw, en alles wat je maar wilde, maar toch geen vrouw voor hem, toch geen vróuw. Zij had gelijk gehad in haar angst, vader de Behr had gelijk gehad, alleen hij was een gek geweest. En zwijgend zat hij naast haar in het rijtuig.
En Greet sprak niet, was te trotsch, wenschte dat, nu het zulk een opoffering voor hem bleek, zij maar niet waren gegaan. Waarom moest hij eigenhjk geld uitgeven voor haar zuster en haar vriend ? Als 't toch niet van harte ging. En, hoewel overvol van het nieuws, vond zij den moed niet hem te vertellen dat Phie de Behrs brief, dien zij pas van morgen had gelezen, overvloeid van geluk, want* zij teekende de volgende week aan. „Wij zijn veel langer verloofd geweest dan wij dachten, Greetjelief," schreef Phie, „maar Franz en ik wilden terdege sparen, want erfooms en erftantes houden we er niet op na, en geld in een huwelijk is een heel noodzakelijk iets. Franz beweerde altijd dat het wel zoo kon, maar ik was de voorzichtigheid in den vleesche en hield hem terug, zeggend: .Leege kisten maken twisten,' en het kon me niet schelen, al pruttelde hij nog zoo. Boos is hij nooit geweest, dat kan hij niet op me zijn, maar hij keek wel eens heel triest en sentimenteel, en dan schold ik hem voor middeleeuwschen ridder. Maar ik hield hem voor dat die alles moesten doen voor hun uitverkorene, en soms, op haar bevel, vijftien jaar wachten op de vervulling van hun wenschen. Enfin, eindelijk is 't er toch van



475
gekomen, en we steken van wal, hopend op „Meeresstille und glückhche Fahrt" (Mendelssohn). Je ziet, muziek moet er altijd bij te pas. Franz heeft een mooi cadeau in geld gestuurd gekregen van famihe uit den Elzas, en paps en maps de Behr doen 't hunne. Wij hebben een snoezig bovenhuisje gehuurd in de Weimarstraat, en daar bhjven wij tot wij eens naar Parijs kunnen gaan, want Franz hoopt daar wel degelijk eens iets te krijgen in een goed orchest. Onze huwelijksreis gaat naar de famihe van Franz ; Straatsburg, Ribeauville, Belfort en Metz. Wij hebben geen tijd Parijs aan te doen, ik moet aan zijn familie, meest muzieklui, worden voorgesteld en wij zijn erg gehaast met onze lessen. We zullen je dus helaas niet zien, Greetje, mijn kind, want hoe dolgraag we je ook op de bruiloft hadden, we durven 't je niet vragen, nu je je kleinen schat hebt. Hem alleen laten, al zijn de meiden nog zoo vertrouwd, zoo je verleden schreef, doe je niet, en dat is heel begrijpelijk. Ik zou 't ook niet durven, vooral omdat je daar geen famihe hebt. Ik verzocht Lucie je niets van dit alles te vertellen in haar brief, wij zijn zulke oer-oude vriendinnen, zelf wilde ik 't je schrijven. Wat zeg je van Lucie en Dolf? Hoe vind je, dat? Iets voor je pa, zeg...."
Zoo was de lange brief van Sophie vroohjk voortgegaan, en Greet, nu denkend over het toekomstig geluk van Phie en Lucie, wist dat hun gelukszon opging en de hare onder. En de hunne zou hoog boven hen bhjven hchten, want Dolf en' Franz waren mannen van een kalm vast karakter, zij hadden niet het heftige, grillige van haar man. Nu moest Phie toch natüürlijk ook een cadeau hebben; zij, Greet zou het maar afnemen van haar huishoudgeld. O, dat die twee meisjes haar, Greet, altijd nog zoo zalig waanden. Nu, laat ze maar, zij zou hen niet uit den waan helpen ; al duurde het jaren, dat rare grillige van Donald. O, de toekomst zag ze nu zoo donker in, hoe zou 't toch gaan, hoe zou t toch gaan? Zoo lang die Patty in Parijs bleef, was er voor Greet Hemming, geen rust. Hoe 't toch die arme, arme Burger maakte, stakker. Patty zou wel van hem scheiden, en die stumper met zijn gebroken leven, zijn verscheurde hart.... Zij, Greet, kon hem zoo in zijn atelier zien zitten.... O god, zij moest er niet aan denken, maar gesteld Donald.... Donald liet haar zitten met het kind. Donald verleid, heelemaal onder den invloed van die Patty.... ja, dan kon ze zich zoo in 't water gooien, want hoe te leven.... als.... „Greet, we zijn er."
De fiacre hield stil voor een porceleinwinkel om den hoek van den Boulevard St. Germain en de Rue du Bac, waar Donald de Fransche vazen had gezien, die hij verlangde aan te koopen.
Donald hielp haar uitstijgen, ondersteunde haar, en gelaten trad



476
zij aan zijn zijde het magazijn in, te moe van ziel, te bedroefd ook, om haar keus hem maar in 't minst op te dringen, haar stem in dezen te doen gelden, doch in stilte besluitend zulk een prachtig theerozenroode dof glazen vaas van bijzonderen vorm, met fijn zwart landschap als er op geëtst, morgen of overmorgen te koopen voor Phie, haar liefste vriendin. Er waren er in alle vormen, en in alle kleuren geel, mauve, nijlgroen; doch dit theerozenrood vond Greet het rijkst, en zij wist dat dit Phie's lievelingskleur was. Donald koos twee donkergele voor Dolf en Lucie. „Je vindt ze immers mooi ?" vroeg hij, nadat hij zijn keus bepaald had. „Ja, verrukkelijk mooi, Ze zullen nogal niet bhj zijn, dank je wel." Met heldenmoed sterkte zij haar stem, drong zij de tranen terug in haar oogen. Hij betaalde, gaf het adres, want het magazijn zou zorgen voor verzending, die hij ook betaalde, douanekosten incluis, en hij hielp Greet weer in de fiacre. Het kiezen, het zien van die mooie kunstvolle zaken had zijn humeur wat verzacht, en hij sprak er met enkele woorden over tot Greet op den terugweg, zijn hart vol woede en smart. Hij voelde ook smart wel om Greet, hij had wel gewaardeerd haar tactvol zwijgen. Zijn woede was tegen de omstandigheden.
Greet antwoordde hem neerslachtig vriendelijk, dit bemerkte hij wel; zij leed, evenals hij. Vier menschen leden nu ; hij, Patty, Greet en Burger. Hij voelde voor Greet en Burger evenveel als voor hemzelf en Patty, die bij elkaar hoorden, zooals Greet en Burger bij elkaar hoorden. Nooit was hem dit zoo klaar geweest.
Toen hij den eersten keer met Patty flirtte, wat een kinderspel was het geweest, want hij had haar toen toch betrekkelijk gemakkelijk kunnen laten, en nu, neen, nu kon hij het nier meer.
Zij waren thuis. Hij hielp Greet zorgzaam als altijd in de ascenseur, die geen bankje had, en waarin zij tegen elkaar aan moesten staan. Als gewoonlijk hield hij Greet vast. Maar Greet voelde zijn greep slap en plichtmatig, als die van een vreemde, niet warm stevig en innig als weleer. Hoe dikwijls had hij haar in dien zelfden ascenseur, waarin alle wit-gedeurde, rood-belooperde étages met hun ééne appartement schenen te dalen, in plaats van zij in den ascenceur te stijgen — hoe dikwijls had hij haar in die nauwe kooi niet gekust van beneden tot boven aan hun vijfde, terwijl Greet dan altijd bang was geweest dat een appartementdeur zou opengaan en iemand hen zou zien. En wat was er nu van ? Hij zweeg, hield zich strak rechtop, zijn hppen waren stijf opeen geknepen, zijn oogen half dicht, als in een hchaamspijn die hij geduldig verdroeg, met bedwongen smart. Ja, zij was hem tot last, zij, door hem ééns juichend zoo naar de hoogte gevoerd. O god 't leven, 't wreede leven toch.



477
Zij waren boven. Donald opende met zijn sleutel. Zij vernamen nieuws. Madame Burgère had een zenuwtoeval gehad, „une crise de nerfs," en was, half ziek nog, haar koffers aan 't pakken; zij ging naar een hotel. Zij verkoos niet langer te bhjven. Lisette vertelde het met Donaldje, die zeer vroolijk gestemd was, daar hij zijn moeder weerzag, op den arm. .
Greet verbleekte; instinctmatig voelde zij dat verder onheil haar stond te wachten. Zij nam het kind even van het meisje af en kuste het hartstochtelijk, onwillekeurig daar haar heul en troost bij zoekend ; weer zoo dankbaar, dat zij dit klompje leven bezat, dat 't het hare was en niemand haar dit kon afnemen. Donald zei niets, fronste de wenkbrauwen, innerlijk woedend op Patty, die daar een scène gemaakt had voor de meiden, in haar onbesuisdheid, god weet wat had losgelaten. Hij ging naar het salon, en Greet miste ten eenenmale den moed hem onmiddellijk te volgen, zijn gezicht stond zoo dreigend, en zij voelde zijn boosheid ook tegen haar gericht.
Patty had wel de stemmen in de entrée vernomen in haar kamer naast die van baby, aan de overzijde van het salon. Patty had Lisette niets gezegd, alleen maar in haar zenuwachtigheid in het Hollandsen uitgegild dat zij weg wilde, dat haar leven haar een last was, enz. De Vlaamsche Katrien, in de entrée werkzaam, had dit opgevangen en als goed nieuws aan de kindermeid medegedeeld. Daarop was Katrien gaan kijken of zij de logée ook van dienst kon eijn, dolblij met den staat van zaken.
Donald, die Patty's deur hoorde opengaan, bleef staan in het salon, waar Patty met onvasten stap binnentrad, om zich te rechtvaardigen tegenover hem en hém alléén, met een uiterlijk zoo ellendig en ontdaan, dat 't zijn hart als een stomp van schrik gaf. En in plaats van haar flink te bestraffen, als hij van plan was geweest, kon hij alleen stamelen:
„M'n god, Patty, wat héb je, wat is er met je?" .
„Wat ik héb, ik ben diep ongelukkig O god, zoo ongelukkig.... ik heb m'n revolver helaas achtergelaten in Italië, anders schoot ik me zoo dood. O, Donald, lieveling.... de eenige die van me houdt en waar ik van hou..
Zij wierp zich in zijn slechts al te bereidwillige armen, die haar niet langer weerstaan konden, streelde zijn wangen, kuste hem op de lippen, die gretig teruggaven.
„O, nu zijn al m'n opofferingen beloond," mompelde Patty, zalig, haar oogen donker en donzig zich verliezend in de zijne, die ze ontvingen, half geloken in sterk genieten, dat hem de gansche wereld, behalve haar, deed vergeten. Hij wilde zelfs gèen woorden met haar, hij wilde alleen haar mond, dien hij snel sloot met den



478
zijnen; zoo vast, zoo vast met den zijnen als zegel. O hij wilde niets dan dien vrouwenmond, rijke, rijperoode vrucht hem verlokkend ten volle geboden, en waarvan hij zich niet genoeg verzadigen kón. Verboden vrucht, te lang ontbeerd, daarom des te begeerlijker. En bedwelmd, dronk hij, genoot hij, dronken van dien kgstelijken wijn.
De salondeur rechts opende zich plots, iemand wilde naar binnen. W*j >"
Het was Greet, wier hart vol onrust haar hierheen dreef, al had zij niet het geluid vernomen van twistende stemmen.
De deur sloot zich even plots, maar hortend.
En zij werd gesloten door de onvaste hand van Greet, die half bezwijmd leunde tegen den muur.
„O god, o god," steunde het in haar, maar haar machtelooze lippen volbrachten niets te uiten. Alleen de gedachte aan haar kind, gaf haar kracht. Zij zweepte zich op om alleen daar aan te denken, daarvoor te voelen. Maar dit wist zij, dit metselde zich oppermachtig in haar bewustzijn vast, dit brandde zich er in als met letters van sterk water: Het was nu voor goed uit tusschen Donald en haar. Patty had hem voor altijd, nooit zou hij zich uit die omhelzing los kunnen wikkelen. En zij, Greet, kón niet blijven in haar eigen huis. Ten tweeden male was zij, uit het huis waar zij hoorde, verjaagd door een vrouw; eerst door haar eigen zuster, uit wangunst ' nu door een vréémde uit wangunst.
Diana, echter, had haar in de armen gegooid van Donald, Patty bande haar daar uit.
- Katrien, die toevallig de keuken uitkwam, vond haar mevrouw in de antichambre geleund met haar hoofd tegen een schilderij, lijkbleek en met verwrongen mond. Katrien verschrikte doodelijk. Ook Katrien voelde instinctmatig dat dit een crisis was in het leven van haar mevrouwtje.
Zwijgend wees Greet op haar slaapkamer.
Katrien ondersteunde haar derwaats. Haperend beduidde zij Katrien dat deze haar papier en pen en inkt moest brengen. Zat daar, verpletterd onder den steenen last van leed, tot de meid ontroerd, terugkwam. „Zet.... op.... op tafel."
Katrien deed het en Greet vond, met een geweldige poging, kracht te schrijven:
Donald.
Ik zie dat je mij niet meer noodig hebt, ik sta je in den weg, ik ben je tot last. Ik ga heen mét 't kind, zooals ik je eens zei. Je ben erg lief en goed voor me geweest, nu kan je 't niet meer.



479
Te was gelukkig met me, zei je, nu ben je 't niet meer. Wantje hebt haar. Wees dan maar gelukkiger met haar dan je zeker ooit was met mij. Ik wil niets dan geluk.
Greet.
Dit briefje sloot zij in een enveloppe, adresseerde het.
„Pak goed.... al 't goed.... rijtuig.... kind.... Lisette.... zei zij tot Katrien, grijpend, na die inspanning van schrijven^ naar haar duizelend hoofd. „Stuur na goed.... madame Perraud.' v Katrien rende de kamer uit, riep Lisette, die dadelijk kwam met Donaldje op den arm, holde heen, de trappen af, de straat op om een rijtuig, vond een leege auto, riep die maar aan, al was het voor zoo'n korten tocht, liet haar wachten voor de deur, heesch zich in den ascenceur naar boven, vond, in Greets kamer, haar mevrouw, die de spelden in haar hoed trachtte te steken en Lisette met het kind klaar op den arm.
Lisette, met groote verschrikte oogen over het plotse ongewone, stijf houdend het onwetende kind, dat kraaide, nu 't zijn kapje, om uit te gaan, op zijn kleine kopje had.f De vier gingen naar beneden, Katrien haar arm vast om de wankelende Greet, die in rillenden afschuw haar hoofd had weggewend van de salondeur. Lisette begreep. „Oh la sale béte," zei ze innerlijk op Patty.
Madame Perraud kwam verschrikt naar voren, en in haar armen eerst zonk Greet in onmacht. Mevrouw Perraud begreep dadelijk.
HOOFDSTUK XXXVI.
De Perrauds namen Greet met kind en Lisette liefdevol op. En terwijl Greet, overspannen van harte-ellende, in hun logeerkamer lag, met mevrouw Perraud aan haar bed gezeten, ging de heer Perraud er 's avond op uit, om met Donald te spreken.
Ce sont des choses qui arrivent, c'est bien grave, mais ca arrivé...." Hij nam als Parijzenaar, de zaak luchtigjes wijsgeerig op. Kom, 't zou wel weer goed worden tusschen die twee, Greet moest 't maar geduldig afwachten. En hij dacht aan eigen afdwalinkjes en het geduld van madame Perraud. En Greet wist dat zijn tocht een vergeefsche was, dat haar geluk dood was, dat zij alleen nog maar te leven had voor haar kind. Als Donald dat maar wilde opvoeden, zou zij voor zichzelf wel werken, verstellen, naaien, zij wist nu nog niet wat. O, dat lachende van hem, waarmee hij eens



480
gezegd had zeker te zijn dat zij hem wel zou vergeven, als hij afweek van het pad der deugd, en hem dan weer liefdevol als den verloren zoon in haar moederarmen zou sluiten, want haar echtelijke teederheid helde zoo dikwijls over naar 't moederlijke, vond hij. O god, haar Donald, haar eigen jongen, haar eigen man, op wien zij zoo
trotsch geweest was was haar ontstolen, ontstolen door die
ellendige Indische slang, die haar gift in hem zou bijten, tot hij er van doordrenkt was en zijn ziel even zwart zou zijn als die Indische ziel, die donkere ziel van haar. Was zij nog een goede vrouw geweest, tot wie Donald zich onweerstaanbaar zou hebben aangetrokken gevoeld, dan zou 't haar, Greet, wel diep rampzalig hebben gemaakt, maar niet zóó, niet zóó, nu zij wist dat hij letterhjk naar zijn verdoemenis ging ; dat al wat hij zachts, liefs en teeders had in zijn gemoed, er uit zou geroeid worden door Patty's wreede hand. O haar kindje, haar kindje, vaderloos nu al! Maar nóóit eigenlijk had Donald innig om het kind gegeven, met een groote vaderliefde ; nimmer, vóór het kwam, had hij er naar gesnakt als Burger haar eens1 vertelde dat hij deed, in een groot groot heimwee. En toen het er was, bleek zijn liefde toch meer plichtmatig dan natuurlijk, al wilde zij, Greet, zich ook steeds het tegenovergestelde wijs maken. O, dat bij daar nu was met haar, dat zij koosden en kusten in de kamers 'waar zij, Greet, eens zoo ziels- en zielsgelukkig was geweest, waar zij altijd zou hebben kunnen bhjven, als 't niet die slang was ingevallen naar Parijs te komen.
„Ma chère enfant, les destinées sont écrites \" troostte haar mevrouw Perraud, die op Greets droef weggetrokken gezichtje las wat zij dacht. En madame bukte zich voorover om Greet te kussen, en zij trachtte te sussen, te troosten.
„O nee, nee," mompelde Greet ,'t is uit.... hij is weg van
me voor goed ze heeft 'em gestolen."
Mevrouw Perraud legde haar bruine hoofd naast het blonde van Greet, op het kussen, wiegde Greet in haar armen, en beiden schreiden samen om het groote gróóte leed dat Greet weervoer, de oudere en rijpere vrouw met herinneringen weer wakker in haar, die lang hadden geslapen. Kepen in haar van oude kwetsuren, die opeens weer allerpijnlijkst aanvoelden. Dragen moest iedereen maar, dragen, dulden en hjden. En juist rein denkende en ruim en fijn voelende vrouwen, als zij en Greet, knauwde dit leed het felst; de grovere sloegen het wel van zich af, wilden zich niet laten,knauwen.
„O, er zijn mannen ook, die " Greet dacht opeens aan Burger. God, Burger, arme énne Burger, die daar eenzaam steeds zat in het groote holle ateher, zeker nog vol wroeging omdat hij dat gewetenlooze schepsel had gestoken. En, om aan haar eigen ellende wat te ontsnappen, vertelde zij madame Perraud, in haar gebroken



481
Fransch, van Burger, die zoo goed was. „Ze heeft drie menschen ongelukkig gemaakt haar man, mij en Donald, want hoe kan hij
op den duur gelukkig zijn met zóó iets " besloot Greet, bitter
in grenzenloozen minachting. „Ze heeft geen hart, vol haat en nijd is ze.... alleen hartstocht kan ze geven, hartstocht....
En zoon wezen daar vliegen alle mannen op af...."
„Ja, dat is de voornaamste factor in hun leven, ma chérie, zoo'n vrouw als Patty moeten ze hebben, de meeste."
De heer Perraud kwam terug.
De conciërge had hem verteld dat het appartement door den huurder verlaten was. Alleen Katrien bevond zich er nog, koffers pakkend. De heer Perraud kon naar boven gaan, als hij wilde, indien hij kwam van „madame Emmaing." De heer Perraud was naar boven gegaan, en had Katrien, met roode oogen, aan het werk gezien. Zij had hem verteld dat mevrouw Burger, een kwartier na mevrouw Hemmings vertrek, met al haar bagage weggereden was naar een hotel, hotel Regine, Place de Rivoli. Dat meneer Hemming, na een vijf minuten versuft en versteld te hebben gestaan over 't vertrek van zijn vrouw, een briefje had geschreven naar den eigenaar van het huis ; een brief had geschreven ook aan zijn vrouw, dien Katrien naar de bus had gebracht; Katrien drie maanden loon had uitbetaald en gezegd dat ze vrij was, en haar den ganschen dag tot zeven uur 's avonds toe, zwijgend had geholpen koffers pakken. Katrien pakte nu nog de laatste van mevrouw. Zij moest vannacht nog in Rue Chernoviz blijven, morgen zouden de meubels alles naar een garde-meuble worden gebracht. Mevrouw kon er over beschikken. En het appartement leeg, kon het te huur en Katrien weg.
Had Katrien hem nog over beschikkingen te vragen, zijn adres was hotel Regina.
Meneer Perraud had zijn vrouw van Greet weggeroepen, en onder treurig hoofdschudden vertelde hij haar dit alles. En hij voelde innig voor Greet. „Pauvre petite, pauvre chère petite, zeg haar toch, chérie, dat ze hier zoo lang kan blijven als ze maar wil. 't Is fataal, fataal, ik had zoo gehoopt hem te kunnen spreken en te overreden."
Madame Perraud wendde het hoofd af, en weende zacht klagend uit in sympathie met Greet. 't Was of haarzelf voor de eerste maal het jonge huwelijksgeluk werd verstoord. Hoe rampzalig had zij zich gevoeld, hoe was alles in haar jeugdig binnenste vaneengereten geworden, hoe hadden haar leden in snikschokken getrild, hoe had zij willen sterven, het uitkrijtend van wee.... en hoe langzaam, langzaam was het alles geheeld, gesloten door vader
Greet Hemming. 31



482
tijd, den grooten geneesheer, die met zalvende hand strijkt over de lillende wonden. Hoe langzaam aan had zij, Claudine Perraud, de groote les geleerd van vergeven, en naar zij dacht ook van vergeten Haar man scheen eenigszins' te vatten wat er in haar
omging. Hij keek haar een beetje beschaamd aan, als in wroeging, greep haar hand en kuste die ridderlijk, hulde doend aan haar noblesse van ziel, waarop zij nooit zich had beroemd. „Ah, chérie, chérie," zei hij zacht. „Wij doen verkeerd met jullie zooveel verdriet te berokkenen. Pauvre petite Marguerite."
„Je ne sais pas comment lui dire " hervatte zij, haar oogen
afwisschend, „arm klein ding, tot voor een paar weken nog zoo gelukkig in haar heerlijk thuisje, en nu alles weg, man weg, meubels weg, alles vernietigd, verwoest, wat bijdroeg om 't daar tot 'n plekje geluk te maken. Alsof er 'n aardbeving was geweest, of 'n groote golf, die met een wreeden slag, al wat 'r vreugde gaf, is komen wegspoelen..., arm klein ding. O, die vrouw die dat
gedaan heeft die zóó'n zedelijken moord op 'r geweten heeft
in de gevangenis moet ze, zoo'n laag wezen! n Arme drommel, die uit honger 'n broodje steelt, moet er wel in, moet zich nog verantwoorden voor 't gerecht, en zoo'n feeks loopt daar straffeloos
gearmd met 'n geroofden man en amuseert zich Ah ne m'en
parlez pas, c'est une rosse et je 1'ai bien vu tout de suite O,
als er een vrouw is, die voor dat arme kleine ding kan voelen, ben ik 't."
„Oui, oui, oui, c'est grave.... mais elle est peut être excusable cette madame Burgère elle 1'aime sans doute
„Wat ? excusable ? met je mannenredenatie, ze is niet excusable, er zijn dingen, die niet excusable zijn. Een vrouw die uit honger, uit weet ik wat, haar lichaam verkoopt is nog eerder te verontschuldigen dan zij. En als ze 'em liefheeft! 1 ? voor een die
nog een beetje gepassionneerder is, zal ze Donald wel laten schieten. Ze heeft al haar braven man laten zitten. Marguerite heeft 't me zooeven nog verteld.... Oh, la malheureuse enfant!"
Er werd gebeld en de meid kwam met een brief.
„Pour madame Emmaing " zei ze beschroomd.
Met natte knippende oogen staarde mevrouw Perraud op het adres. „Maar dadelijk geven, hé?" vroeg ze haar man.
„Ja," vond deze medelijdend. „Ze moet 't toch weten, pauvrette, dus nu maar dadehjk. Ik kom straks ook nog eens."
Mevrouw Perraud vond Greet overeind zitten, met Donaldje in haar armen. Haar blonde krullen vielen over zijn donkere kopje, met het zachte zijdige haar in vlokjes er op geplant. „Mijn kleine loulou, mijn schatje," murmelde ze, met kleine zoentjes. Toen zei ze tot madame Perraud, hij is 't eenige wat ik nog heb."



483
„Ja, ja, gelukkig wat een troost, geef hem mij even, chérie hier is een brief voor je." Madame nam haar het kind af.
Indien het mogelijk was voor Greet nog bleeker te worden dan zij al was, werd zij het. Zij trachtte de hand uit te strekken, maar zij kón het niet. Zij viel terug in dé kussens, steunend, de vermenschehjkte smart.
„Zal ik weggaan ?" vroeg madame Perraud eindelijk. Greet knikte ontkennend. En na eenige minuten kon zij den brief in ontvangst nemen en openen. Ze snikte er luide over, en het deed haar goed dat haar overspanning brak. Gelukkig, vond zij, hij was niet slecht, hij was maar zwak, hij had de verleiding niet kunnen weerstaan, hij, de slaaf van zijn hartstochten, die hem ten slotte toch onbevredigd zouden laten.
„Greet, ik ben niet waard te schrijven aan zoo iets heilig-goeds en reins als jij, ik weet dat ik n fielt ben, maar ik kan niet anders. Ik ben niet voor een als jij, zoo naïef en 'kinderlijk-teer, ik ben voor een andere geschapen, voor een die jij moet verfoeien. Ik heb
zoo lang tegen mijn ware natuur gestreden, tóén is zij gekomen
Ze heeft me lief en is zonder me ongelukkig.
Ik had me tegen mezelf, tegen vrouwen als zij willen beschermen door jou maar de duivel is me de baas geweest.... en
heeft gemaakt dat ik niet zonder haar kan.
Je bent stil van me weggeslopen, zonder een woord van verwijt, integendeel je briefje was zoo mooi, zoo goed, als het madeliefje dat je zelf bent. Zoo wit en onschuldig. Je hebt gedaan zpoals je eens gezegd- hebt dat je zou doen en hebt gelijk gehad.
Greet, weet je dat je een plekje schitterblank ben geweest in mijn donkere zieleleven, een héérlijk plekje waar ik gerust heb? waar mijn vermoeid hart gesluimerd heeft als tegen wit fluweel. En mijn eigenlijke hart hoort jpu, Greet; ik bedoel het beste en nobelste (als je die woorden nog van me wilt hooren) wat ik heb, hoort jóü. In mijn hart is een schrijn, een kleine schrijn met mijn allerheiligste. Neen, daar kan niemand, niemand, niemand bij, Greet, en dat is gewijd aan jou. Nooit zal ik je vergeten, jou mijn eigen vrouw, en als ik eens oud en gebroken bij je weerkom, om uit te rusten, o stoot me dan niet af. En voed mijn kind, ons kind, op tot iets beters dan zijn vader. O, ik lijd zoo om wat ik je moet aandoen, en toch.... toch zou ik niet gelukkig meer zijn mét je, want wij passen niet bij elkaar. Je bent te braaf voor me.
Bhjf hier. Ja, ik weet dat je te trotsch bent om naar Holland te gaan, maar bhjf hier in de stad. Nooit, mijn arm kind, zal 't je aan iets ontbreken, vertrouw op mij. Al werd ik zelf broodeloos, jou zou ik 't ruim geven. Jou en 't kind. Soms zal ik duldeloos verlangen je te zien, me te laven aan je puurheid, je trouw en



484
opgerechtheid, als aan een zuivere bron, en toch zal ik je niet gaan
zien om zooveel redenen. En misschien toch wel eens
Greet, Greet kan je je man vergeven ? Eens zei je lachend ja...,
maar kan je nü neen, je zou bovenmenschelijk zijn als je kón.
Arm eenzaam kind, en ik ben niet bij je gebleven om je te beschermen en te koesteren. Ik heb mijn beloften geschonden, misdadjglijk geschonden. Ik ben laag, ik ben je man, ik ben Donald. Kus mijn kind voor me, en wees gedankt en gezegend.
Greet eindigde de lezing van dien, met zijn tranen bevlekten, brief, in een storm van snikken. Madame Perraud met Donaldje op den schoot, boog zich voorover tot haar, trok het schokkende hoofd op haar schouder. „Ma, chérie, ma pauvre chérie. O, o wat is 't.... straks moet je 't me vertellen. Hier is je thuis,
zoo lang je maar wilt.... Ik ben je vriendin, ik, die zelf
O ja, je komt er over heen, dat moeten we allemaal immers
daarvoor zijn we toch vróüwen. Wij zijn geboren om te lijden....
Goddank, dat je kind een jongen is, hij zal niet zoo hjden
.hij zal laten hjden."
HOOFDSTUK XXXVII.
Een avoué regelde de zaken tusschen Donald en Greet. Donald had niet den wensch uitgedrukt wettig van Greet te scheiden ; was Greet echter geneigd daartoe, dan zou hij bewilligen in haar verlangen. Greet bedacht zich zwaar, haar trots zei haar dat ze moest, en haar heul:, dat hoopte, weerstreefde dien trots. En het kind, dat misschien eens zou vragen om zijn vader
Zij liet weten dat ze zich er op zou bedenken, en zij vond zichzelf ellendig en laf, evenals vroeger thuis, maar o, ze kon nog niet, ze kón nog niet voor goed afstand van hem doen, van haar lief, haat léven, al zondigde hij tegen haar. En de gedachte aan Patty rees bij haar op, en zij gilde het weer woest uit van haat en bitter wee. O neen, b neen, moest dat dolle schepsel nu juichen en hem hebben voor goed, dat schepsel, dat wel zorgen zou van armen Burger af te komen. En dan zouden zij samen trouwen, natuurlijk, natuurlijk. Neen, zij, Greet kón niet, ze wilde niet. Dan stond 't maar onfier en wat ze nog meer verkozen van haar te zeggen. En dan nog dit: als zij wettig scheiden ging, werd haar pngeluk verkondigd, nu wisten ze in Holland nog niets. Zoodra ze kon uitgaan, had Sophie haar cadeautje gestuurd gekregen, en zij en Schraube



485
hadden uitbundig Donald en Greet voor dat heerlijk cadeau bedankt, en hun brief geadresseerd naar Rue Chernoviz ; de conciërge stuurde Gréét maar alle brieven aan monsieur et madame, evenals die aan madame alleen, naar Boulevard Delessert.
Greet schreef eenvoudig dat men verhuizen ging, en dat zij het nieuwe adres wel spoedig melden zou. En steeds loog zij Lucie, Sophy en mevrouw de Behr voor, dat zij heel gelukkig was, met een enkel woord over Donald, die het druk had met musiceeren en les nemen. O, zij schaamde zich zoo over haar ongeluk, haar staat van rouw; liever dóód, liever zich in de Seine gooien dan bekennen hoe spoedig haar zon was ondergegaan, hoe zij wéér was geworden een arme verstootene. Greer Hemming. Ja, zij had haar naam ook niet verwisseld bij het trouwen, en wie en wat was Greet Hemming geweest ? Waar had Greet Hemming recht op ? ,Les destinées sont écrites,' had mevrouw Perraud gezegd, wel een waar woord. Nu, wat over haar, Greet Hemmings lot, ergens in den hemel of zij wist niet wóór bedisseld was bij haar geboorte, was zeker door een kwaadaardig panterkatmensch gezegd. Dat er zulke wezens waren, die zoo maar over je lot konden beschikken als je geboren werd. 't Was gewoon een schande! Iemand willens en wetens zóó ongelukkig te maken. Maar och, zou 't nu wel waar zijn ? Een ander zei weer : alles was toeval. En wat was toeval ? Ak je daar in wou doordringen, kon je je beetje verstand wel goedendag zeggen, want. daar werd je gék van. En als je al gek van verdriet was, ak zij, hielp 't je nog een tikje meer van de wijs. En zij moest haar beetje verstand houden, alsjeblieft houden, want zij had het kind om voor te zorgen en groot te brengen. De schat, de schat, de tiendubbele schat met zijn heerlijke zwarte oogen en zijn kleine mondje en zijn zachte lijfje en zijn doddige handjes en voetjes. Natuurlijk, hij zou, niettegenstaande al haar zorgen, akelig uit kunnen vallen ak hij groot was, maar hij zou goed óók uit kunnen vallen, en dan.... wat zalige troost voor haar. En als zijn vader dan nog eens naar hem verlangde en zag hóé lief hij was opgegroeid .... Neen, ze behoefden in dat voor haar zoo wreede land, waar zij was opgegroeid, niets te weten. En ze hoopte maar vurig dat 't Lucie en Dolf niet in zou vallen haar in Parijs te komen opzoeken voor zij naar Canada gingen. Toen alles nog bloesemde en bloeide aan haar levensboom, zou 't haar een genot geweest zijn dót jonge geluk te zien, er zich in te kunnen verheugen, maar nu dat jonge geluk haar rouw zou moeten aanschouwen, neen, dank je wel. Zij wilde geen tranen van anderen op haar rouw, zelfs niet van die haar lief hadden, die pijn zou re groot zijn. Alleen, in afzondering, viel 't zwaar te dragen, maar met bekende beklagende oogen ging 't heelemaal niet. Alleen madame



486
Perraud, wie eens, al bekende ze niet alles, zelf dergelijk leed was overkomen, mocht met haar komen schreien, haar troosten. Wat een goed, lief, fijngevoelig mensch. Piet zou schik in haar
gehad hebben. God, Piet.... die goeie ouwe trouwe ziel die
moest eens weten hoe juffrouw Greet 't nu had Zalig zijn
de armen van geest....' O ja, o ja, o zoo zalig En:,Vergeef
ons onze schulden, zooals wij vergeven onze schuldenaren.' O ja,
o ja, ook heel mooi Maar kon zij nu die Patty vergeven?
Neen, zij kón 't niet en zij zou 't nóóit kunnen. Door wat narigheid zou zij nog moeten gaan, eer zij 't zou kunnen ? Zij wist 't niet, maar nu haatte zij haar nog met feilen haat, zooals zij haar dadehjk uit instinct gehaat had, dat schepsel, dat in prachtige toiletten naast Donald zou zitten in de opéra of in de comédie ffancaise, of in de concertzaal, op de plaats die haar, Greet, toekwam. En zij, die Patty, zou met hem ijs eten in den foyer en voor haar zou bij lief zijn, en na afloop met haar nog in een café gaan, en dan met haar naar huis rijden in een auto, en zij zou' rusten in zijn armen.... O god, o god.... nee.... oóó.... 't was.... 't was, als je een man liefhad, om nóóit nóóit te overkomen.
Greet wilde de Perrauds niet langer tot last zijn dan noodig was. Zij huurde met behulp van mevrouw Perraud een hef klein appartement van drie kamers op de Quai de Grenelle. En terwijl madame Perraud voor Lisette een andere betrekking zocht en vond, behield^ Greet Katrien. ^V'
Zij was te zwak nog, om huiswerk te doen of te koken, maar zij verlangde innig zich geheel aan haar kind te wijden, nu zij Donald' niet meer had, en Katrien maakte zij dol gelukkig met die schikking. Het was waar: Donaldje zou door Katrien niet veel en geen mooi Fransch leeren, maar och, dat kwam later wel als hij school zou gaan, en zelfs als hij een paar jaar was, kon hij vriendjes krijgen in den Champs de Mars tuin, en al spelend zou hij leeren.
Zij kon slechts een gedeelte van de meubels gebruiken in dat zooveel kleinere appartement, en madame Perraud schreef er over voor haar naar den avoué, die haar uit Donalds naam meldde dat zij maar met de rest moest doen wat haar goeddacht. Zij kon ze verkoopen of laten staan in de garde-meuble. Zij liet ze staan; eens zou Donald ze misschen toch willen hebben, en bhj zijn dat ze voor hem bewaard waren gebleven.
Zij had aan haar geliefde rivier willen bhjven, dicht bij de Perrauds, dicht bij het huis waar zij zoo gelukkig geweest was, en waarvan zij heel in de hooge verte nog een tipje kon zien, in de kamers harer kleine kadewoning. Door welks vensters de zuivere



487
lucht van het bosch van Meudon haar tegemoet woei.... uit welks vensters zij een gezicht had, over de in tweeën gesplitste rivier heen, op de huizenheuvels van het hoog gelegen Passy, met de zware wolken groen van zijn parktuinen daaronder, en er tusschen door en er achter uitstekend; dikke bouquetten van groen, trossen groen, verfrisschend en zwierig sierend den grilligen meest modernen bouw der hooge blanke grijsgedakte huizen, met hun balcons, hun torentjes met belvédères en uitkijkraampjes, die schitterden in de zon als sterretjes. Maar het eigenaardigst, vond Greet, was dat doorsneden worden van het water; dat hooge pad in de rivier zelve, genaamd 1'Ile des Cygnes ; eigenlijk een lange lommerrijke weg, tot pont de Grenelle, met tweè rijen boomen, die vooral Zondags druk bewandeld werd. Greet, gebogen uit het raam, kon de menschen zien tot aan de pont de Passy, rechts, waar het eiland begon, tot aan de pont de la ligne du Champs de Mars, links. En iinks en rechts van het eiland stoomden de booten. Die naar de omstreken, met passagiers gezellig onder gestreept rood en geel linnën tentjes op dek, hielden zich aan de overzijde, den quai de Passy kant; aan Greets kant waren de steenkolen-, de aardappelen- en groentevervoerders, de notendopjes door een of twee man geroeid, en de meeste groote handels- en sleepbooten, schoon er ook groote remorqueurs genoeg aan de overzijde voeren..
Tegen de groene bouquetten der Passy-parktuineri, tusschen het schuttend geboomte der Passy-kade door, zag zij auto's snel schieten, en langzamer schuiven heen en weer de tramways, stoomtrammen, met altijd reizigers op de impériales, Saint Cloud-Louvre, Passy-Hotel-de Ville enz. Het was als een prachtige tooneelschikking, het eene ging, het andere kwam, ordelijk, regelmatig. De groote stoombooten slaakten kreten als wilde beesten, of als zenuwachtig gillende vrouwen, terwijl Greets oog ze volgde onder de brugbogen door in de verte, waar ze het water slechts zag in blauwe gulpen. En onderlangs aan den Grenelle kant donderden hijgend de treinen met hun snuivende gillende locomotieven, als zwarte nijdige beesten, die soms een kwartier voor Greets huis uitrustten, met een spektakel, waarvoor de overige locataires hun ramen nijdig dichtsloegen. De stokers en machinisten, met hun verharde ooren, lachten en praatten, waren bezig met emmers water,, rookten pijpjes en aten boterhammen. De groote buitenlandsche expresses waren het interessantst, vond Greet, met hun mooie waggons, hun gedekte tafeltjes, hun sierlijke banken, maar ook die van Versailles en de la petite Ceinture waren knus, om zoo vertrouwelijk dichtbij te zien ; de menschen lazen er hun couranten, praatten, hingen uit de portieren, vrouwen en meisjes zaten ijverig te handwerken. En hoog boven de pont de Passy vlogen vroeg en laat de métro's,



488
overdag eentonig bruin als een rij aaneengeschakelde doozen, zoo eenvoudig, het bruin soms verlevendigd door het groen van een tweedeklasse compartiment; doch 's avonds eerst komend tot leven door hun electrische lampjes, die hun raampjes maakten tot vurige schakels van lichtende kettingen; staarten van licht, die elkaar kruisend, schoten over het donkere viaduct. Overdag, vond Greet, maakte het viaduct, rustend op zijn slanke pijlers, twee aan twee, met in liet midden de poort en trap dalend naar het lange groene eiland — de brug al tot een mooie gaanderij met rechts en links heerlijke vergezichten over de rivier, maar zoo werd het donker, als tusschen de dunne zuilen afwisselend rood en geel de sierlijke lantarens gloeiden, groote bloemklokken van wondergloed, werd het viaduct spookjesmooi.
En Greet, die de groote Parijsche luchten aanbad, kon hier haar hart ophalen aan de prachtige zonsondergangen over de rivier, haar schoonheidsliefde kon zich laven; en starend op het kleurenspel, eiken avond een ander, kon zij soms zich even ontrukken aan haar droefheid. Een breede hemel van rose en rooden bloei, overgaand in bedaagd hla en paars, als een reusachtig fuchsiaveld. Een rosgele, oranjeroode, zijn levenslust vol passie doende uitbarsten in vlammende barning, die wegbleekend ging uitrusten in tevreden en bezadigd zilver. Een blauwe, als turkoois fluweel, met zon als vredige zachtgulden bal, die met het blauw versmolt tot een onnatuurlijk nijlgroen, een afschaduwing schier van het donkere boomengroen. Een hemel die zich in het westen vertoornde tot een kardinaalrood, als stonden Passy, Auteuil en Meudon in brand, terwijl zijn oosten teederde in den zonnigsten liefelijksten lach van blauw, met een enkel goudig wolkje boven de rivier. Een hemel, die den ganschen dag gedruild had, en tegen den avond opklarend, zoo lang parelgrijs bleef, dat Greet dacht: er komt geen donker. Een hemel als door één reuzenpenseelstreek rose geverfd. En dan vertelde Katrien haar mevrouw sekuur en prozaïsch, dat 't morgen warm zou zijn: „hitte madam." Als de avond ten slotte kwam, legde zich vrede in donker fulpen mantel over de wateren en stilde ze, en over alles, en stilde het. Geluidloos gleden de bateaux parisiens nog tot tamelijk laat heen en weer, geen sprankelende zilverslierten als hun spoor achterlatend, gelijk overdag, doch naar omlaag slaande bloedroode robijnen plasjes, of spartelende groene, of ambergele; soms, doch dit was zeldzaam, blauwe van saffieren en paarse van amethysten, al naar hun lantarentjes, die wel dansende kleurige juweelen leken uit een Indisch bonte tiara ; te voorschijn springend en grillig weer verdwijnend. Terwijl de oeverlantarens staag hun gulden pluimen heten sidderen door de zwarte deining. De rivier, zelfs als zij rustte, scheen zich niet te kunnen



489
verzadigen aan spel van kleur en licht. Eeuwig hunkerde zij, en eeuwig ontving ze in heur waterarmen. En als zij niet kon slapen in den vroegnacht, hoorde Greet de treinen gillen langs den havenkant, woest zwaarmoedig als hartstochtelijk bedroefden in onoverkomelijke wanhoop van gedoemden. Zij kreten mede met Greets arme vergeten hart. En dikwijls van uit heur bed, door de tullen raamgordijnen heen, zag zij ze bliksemen, met grooten feilen blauwen schijn van schichten, die den ganschen omtrek belichtten, als bij onweer en hun locomotieven, ratelend eerst als reuzennaaimachines, gaven donderstooten, ontploffingen van cokes in hun ingewanden, die Greet soms opspringen deden in schrik.
Maar als zij nog laat voor het raam zat, keek zij rond.
Hoog rechts zag zij den ronden Trocadérodom met zijn twee belvédèretorens, als lange stille wachters, spookachtig opsteken naar het geheim nis volle van den nachthemel; het Jgeheimnis volle en toch zooveel sterker vertrouwejjjke dan van den schellen daghemel. De daghemel hield zich trotsch op een afstand,' de nachthemel schéén het oor te buigen, te luisteren naar het wee der menschen. Vooral als hij kalm was, en zijn sterren, lichtende seinen aan het duister lazuur zijner oneindigheid, spraken van hoop, moed en verwachting tegen den kleinen mensch beneden, in wien aanbidding rees van zijn majesteitelijk schoon, dat poëzie schonk aan die duizendhuizige plek reuzenstad.
Het was vroegzomer toen Greet verhuisde, en in die zwoele avonden, als zij zich uit het venster boog, hoorde zij ook, gedragen door het water van den donkeren gladden vloed, verliefelijkt en verzacht, de tonen van het koper der blaasinstrumenten uit de muziekkiosk van het Trocadéroplein. Die verre muziek zond haar een troost toe, een melodierijken groet, en de troost viel zoet en zacht op haar ontredderde ziel. O, hij zou nog eens weerkomen, verlangen naar haar en het kind, zijn eigen. Zij bleef dan, haar tijd verdroomend, zitten aan het open raam, tot haar de slaap overmande. En zij dacht ook aan haar thuis, waar ze niets wisten, aan Lucie, die getrouwd met Dolf, naar Canada was, gelukkig met den man dien zij liefhad; haar, Greet, evenzoo gelukkig wanend; dan aan Phie Schraube, die misschien eens zou komen.
Zij zat veel aan het raam, te naaien voor haar kleinen heveling overdag. En dan keek zij nu en dan met zeker bedrukt genoegen naar het bedrijvig kadegedoe en naar de haven. Eerst kwam de kadestoep met haar dunne jonge boomen, als bossen en pluimen groen, sommige licht, andere heel donker, een enkele kaal, trots den zomer ; dap. volgden de treinrails, gescheiden door hun laag muurtje, dan kwam de haven, de eigenlijke oever, breed plaveisel, waar zich vooral ter hoogte van Greets huis reusachtige witte en grijze



490
steenblokken stapelden, die de aannemers kwamen kiezen voor het bouwen der groote maisons de rapport. Twee stoomkranen werkten den geheelen dag om de vierkante steenblokken uit de booten te lossen en op den oever te brengen of vice versa. Die stoomkranen waren heele samenstellingen van op hooge, breed uitloopende schra- gen rustende kleine huisjes, een grijsrose, een blauwgrijs, met behoorlijke ramen en schoorsteenen, waaruit lustig de rook steeg in dik wit wolkje ; en voor hen uit, er aan vast, was een soort van open brug met rails en kettingen die er langs liepen, en over die rails, onder langs vierkante ijzeren bogen door, gleed de katrol voort, die de kolossale witte of grijzige steen, er aanhangend als een vierkant net omwonden spoorpakket, omlaag of omhoog moest brengen. Hetgeen, bemerkte Greet, nooit ging zonder vervaarlijk hé-hi-ho-geroep, voorzichtigheidsaanmaningen van mannen met slappe verweerde hoeden, in bruin bombazijnen of blauwe katoenen jasjes en broeken; er op, er aan, of er bij, aan het werk. „Zeker erge schade als zoo'n steen breekt," prevelde Greet, toeziend van haar derde verdieping. Het blauwgrijze huisje werd een soort van kameraad voor Greet, was door stoomkracht verplaatsbaar op rails, en nu eens vlak voor haaf deur, dan een eind er van af. Naast het steenlossersbedrijf dadigde het steenkolenbedrijf, en lagen aan het breegevensterde woninkjes, verbazingwekkend zindelijk, in spijt van al de omringende vettige zwartheid. En om het steenkolenbedrijf het plaveisel van den oever verscheidene kolenschuiten gemeerd, met was hét een onophoudehjke warreling van bombazijnen mannen, lossers, met roetzwarte aangezichten waaruit zich schitterzwarte oogen boorden, roetzwarte hoeden en roetzwarte handen, die paarden aan karren rondvoerden of enkele paarden, goedige geduldige magere afgebeulde sukkels, maar gehoorzaam om en om draaiend. Maar nu en dan werd de lossingsijver bekoeld door een forsche regenbui, die • het Seine-oppervlak tot een effen grijzigen vloer maakten, en dan holden de nagemaakte nikkers wat ze hollen konden de glooiing der trappen op onder het viaduct, of ze doken in* de schuitluiken. De sleepbooten, drie platboomde achter elkaar, de laatste geel van kleine steenen, rond als aardappelen, maakten Katriens vreugde uit. Söms riep zij Greet voor een ballon, of een dirigeable, die met eigenaardig geklepper, in vorm een groote gele * komkommer, door de blauwe lucht dreef; het schuitje poppig, maar toch duidelijk zichtbaar in de zon, met de schroef en bemanning, kleuterkleintjes. Die kade werd de wereld voor de verlaten Greet. Er was altijd wat te doen. Bataljons voetvolk en ruiterij met of zon- j der muziek, officieren aan het hoofd; kurassiers met de blinkend koperen helmen, waaraan de paardenstaarten woest wapperden tegen de blinkende stalen rugbekleeding. Auto's en groote automobiles van



491
de Bon Marché, de Samaritaine en Louvre snorden den ganschen dag voorbij. Greet en Katrien en Donaldje gingen soms naar de stad boodschappen doen, of de goede mevrouw Perraud kwam op bezoek en bleef dan, Donaldje en Greet beiden vertroetelend, theedrinken ; hetgeen Greet eigenlijk prettiger vond dan het te doen op BoulevarcM)elessert, want alles daar herinnerde haar steeds zoo aan Donald. Maar op aandrang der Perrauds moest zij er soms wel eten; middagmalen of déjeuneeren. Donalds andere kennissen bleven weg van haar, die zij niet zoo goed kenden als Donald; terwijl, wegens haar steeds nog zeer onvolkomen Fransch, de conversatie met Greet toch altijd eenige moeilijkheden bleef opleveren. Zij oefende zichzelf nog trouw, al maar ten behoeve van Donaldje. En heel langzaam aan, arbeidend voor haar kind, legde zich zekere treurige berustende kalmte over haar innerlijk, waar zooveel ontworteld was door een woesten storm. Zij zou wachten, hij zou komen, hij zou komen. En met al haar leed, achtte zij toch haar leven van nu veel beter dan dat van vroeger, thuis; zij wist nu wat leven was, en zij had haar kind.
Op een dag dat zij met Katrien en Donaldje de Quai d'Orsay. overging naar den Champs-de-Mars-tuin, het was inmiddels September geworden, ging haar een man voorbij, met een zwarten flam-bard diep in zijn oogen gerukt: het was Burger. Greet schrikte zoo, dat zij bijna tegen den kinderwagen, dien Katrien reed, aantuimelde. Hij had haar ook gezien en hield onwillekeurig stil, wilde toen voortgaan. Maar Greet hield hem terug door hem toe te roepen, als iemand die in nood zit: „Meneer Burger ! Meneer Burger !"
En daar hij den naam Hemming haatte, trad hij op haar, de wankelende, toe, en zei kortweg: „Greet ?" den hoed diep afnemend.
Zij was hem er dankbaar voor. Hij keek haar aan, zijn blik weifelend naar Katrien en het kind, dat Katrien liet groeten met zijn kleine handjes. Burger het den groet onbeantwoord, wendde snel het hoofd af, een bittere trek verwrong zijn mond: het kind leek te veel op Donald. Greet zuchtte, begreep, zei tot Katrien: „Rijd maar door, Katrien, en ga vooraan bij den Eiffeltoren zitten met hem." En terwijl Katrien, langzaam voortschreed, duwend haar wagen, keek Burger Greet in de oogen, en zei traag, met doffe stem: „Arm kind, arm kind, jij bent zoo alleen gelaten."
Greets lippen beefden, tranen schoten haar in. de oogen. „Ja," snikte zij half.
„Je riep më, Greet, je riep me zelfs met iets verlangends. Ben je niet afkeerig van me, je weet wet ik gedaan heb ?"
Zij reikte hem de hand. „Ik begrijp 't best. En ik ben zoo bhj dat ik u eens zie...."



492
„Kom mee op die bank daar," zei hij, „dan kunnen we even praten, Greet."
Hadr hand steeds in de zijne, trok hij haar mee. Greet het het toe. Zij zette zich naast hem, en even staarden zij 5»jHjgend naar een voorbijvhegenden trein, en over het water heenjpaar het Trocadérogebouw. Eindelijk zuchtte Burger. „Ja, zoo gaat 't, al wordt een mensch ook verpletterd door verdriet, de wereld gaat toch haar gangetje, treinen en booten en dirigeables, dat alles snort je langs en boven "je hoofd; de lui maken plezier, gaan naar concert en theaters."
„Of vergaan van ellende," zei Greet zacht, „erger nog dan wij....
„Ook waar.... of erger, hoe bedoel je erger.... dat ze geen brood hebben ? Des te beter, dat sloopt je hchaam en dan ben je der des te gauwer uit,"
„Foei, u mag zoo niet spreken."
„Zeg alsjeblieft jij, ik ben volstrekt niet je meerdere; dus Greet, je veracht me niet?" „Natuurlijk niet
„Ik ga nu van haar scheiden, wettig scheiden. Zij heeft een klacht ingediend wegens injures graves "
„Wat is dat?" vroeg Greet ademloos bijna.
„Dat beteekent dat ik haar in 't huwelijk altijd alleen heb gelaten en mijn plichten van echtgenoot niet vervuld heb
„Maar dat zijn toch grove leugens!" barstte Greet verontwaardigd los.
Hij haalde de schouders op.
„En óch, wat doe je nóü?" zij legde haar hand. op zijn arm.
„Mijn beste kind, ik kan niet anders doen dan mijn vróüw haar zin geven en gelükkig maken," schamperde hij. „Ik zeg dat 't waar is wat ze zegt, dat ik 'r ontrouw ben geweest, 'r alleen heb gelaten, voor 't Tribunal Civil de la Seine. 't Duurt een jaar, en dan is ze vrij, precies of ze nu niet vrij is, of ze niet altijd vrij was.... om me te bedriegen.... ó Gód.... Ze had me immers, met twee getuigen, in de gevangenis kunnen brengen. Voor mijn peurt had ze 't gedaan." Hij kneep zijn handen tot vuisten. „Dat ik me zoo voor gék liet gebruiken.... terwijl hij.... o dat ik 'em niet geworgd heb, toen 't nog tijd was.... Of tijd.... tijd..,."
„Wie ?" vroeg Greet angstig. En een ellendig gevoel bekroop haar, sloop, verlammend haar veerkracht, door haar leden. Maar hij hoorde Greet niet, zat in eigen gedenk verzonken, als in een apdere wereld; hij leefde steeds het uitstapje naar Bretagne over, dat hij eens gemaakt had met Patty en Donald, zag de hooge woeste rotsen, de wilde rauwe zee, Donald lachend, Patty lachend, hijzelf goedmoedig toekijkend hoe Donald Patty over de klippen hielp. Zag



493
het waaien van Patty's witten sluier om een rond wit hoedje. En hij had er hem niet afgegooid, de zee in.... En haar er bij, waaróm niet haar erbij, die hem zoo gehoond had.... die zijn leven vernield had, genomen had in haar kleine hand en fijngeknepen.
„Burger!" kreet Greet.... „meneer Burger.... in godsnaam
kijk niet zoo wild.... sluit je niet in jezelf op stort je hart
maar uit voor mijn, ik zal je toch niet verraden.... Wat is er toch.... is er nog een andere man in 't spel geweest behalve Donald.... Wie is die hij....?"
Hij keek, ontwakend, haar verwezen aan, kwam op eens tot besef. Natuurlijk wist zij dat niet, het arme kind, en waarom zou hij dit goede trouwe schepsel nog ongelukkiger maken dan zij reeds was, door haar te vertellen dat haar man nooit iets anders was geweest dan een groote fielt ?
„Nee, nee," stelde hij gerust „er was niets.... ik bedoel er was een andere man
Maar Greet ried in zijn zich afwendenden blik iets dat hij haar verborg. „Waarom heb je haar gestoken ?" fluisterde zij hopeloos, „omdat ze van Donald hield?"
„Ja, ja.... omdat ze me dol maakte ik weet alles nu zoo
precies niet meer." Hij stond op. „Adieu Greetje, wil je wéér de hand geven aan wat de menschen een misdadiger noemen ?"
„Twéé handen; maar ga niet heen, toe, ga nog niet heen, o ik ben zoo blij dat ik even tegen een vriend Hollandsen kan praten. Ga nog even zitten.... ten minste als je wilt.... Ik heb toch 't zelfde verdriet als jij...."
Hij liet zich neer, keek haar dankbaar aan.
„Hou je nog van hém?"
Greet kleurde, sloeg de oogen /neer, die zwollen van tranen. Zij knikte, het hoofd ter neer, greep haar zakdoek om haar bevenden mond te dekken.
Het duurde lang eer zij kon spreken. Eindelijk zei ze: „En ik heb nog hoop dat hij eens...."
„Eens wat....?"
„Berouw heeft "
Burger schudde onmerkbaar het hoofd.
„O !" viel Greet op eens woest uit, „Burger, je moet 't me niet kwahjk nemen, 't is slécht van me, heel slecht, maar ik haat haar!!.... ik zou graag gedaan hebben wat jij hebt gedaan en er niets geen berouw van hebben gehad, Ik was zóó gelukkig.... o je weet niet hoe.... nooit had ik geluk gekend vroeger, ik wist niet wat 't
was, door hém heb ik 't gekend, en zij heeft 't gestolen van me
O, ik zou graag in de gevangenis gezeten hebben.... en 't zou dan toch uit liefde voor hém zijn geweest, hij is zwak, hij is niet slecht...."
igss



494
„Niet slecht ?" Burger tandenknarste. „En dat er nog een vrouw gevonden wordt op aarde, die hem niet slecht vindt en in de gevangenis voor hem had wilten zitten Welke vrouw zou zoo iets
voor mij hebben overgehad ? Je moet maar tot de gelukkigen behooren. De verdómde f...." Hij stond weer op, en Greet zag een der aartjes in beide zijn oogen barsten en het wit vol bloed schieten, zij zag zijn mond tusschen zijn baard en snor onder, tandengeklapper scheef trekken, en zelf, in hopeloosheid niet meer wetend wat ze eigenlijk zei,, kreet ze afwerend: „Néé, néé, zeg dat liever op haar, dat leelijke ! Zij heeft zich in onze woning gedrongen, en met allerlei kunsten mijn man van me afgetroggeld. Want ik weet stellig dat zij hem nooit iets meer was dan een zuster, hij heeft 't me zelf gezegd. O god, laat me nog in hém gelooven, ik heb zijn hart, zijn ware hart, heeft hij me geschreven, o ik wil in hem gelooven, laat me nog, ik heb anders niks meer.... O laat me!"
En hij, Burger, buiten zichzelf, omdat die ander deze groote liefde ook nog bezat, buiten die van zijn vrouw, woest er tegen in smalend:
„Nou ja, geloof in hem, gelóóf, gelóóf en hóóp ! Hij is 't waard, o hij is 't zoo waard, dat je in hem gelooft. Alle vrouwen moeten
in hem gelooven meneer is 't waard! Nee, dat is zoo, hij
was haar nóóit iets meer Nee, dat is " hij lachte met
iets duivelsch.
Hij hield plots op, bleef met oogen vol wanhoop en deernis strak naar Greet staren, die weer neer was gezakt op de bank als een klomp lood ; met dichte oogen, en het kille zweet dat haar sloeg uit de leden, zag hij druppelen van haar voorhoofd. Zij voelde haar lichaam in zulk een ellendige weeë machteloosheid, dat zij dacht het sterven nabij te zijn, het was als ebde alle leven uit haar weg en drukte de dood op haar de ijzige wreede onontkoombare klem van zijn forsche hand. Dat was het hoogtepunt van haar levensleed, hooger kon de vloed niet wassen, zij móést verdrinken
Maar haar wil worstelde tegen haar onmacht, want in een felle klaarheid zag ze op eens haar kind zitten op den schoot van Katrien, daar in den groenen tuin.
Haar kind wachtte— zij wilde naar haar kind, naar haar kind. Zij opende de oogen, zag Burger staan, zijn gezicht een en al berouw, nederig berouw.
„Greetje " hortte hij uit in een snik.... „o, ik ben een
ellendeling, vergeef me Arm arm kind, ik lóóg, ik 't is
niet waar.... ik ben waard doodgeschoten te worden. Zij moest.... 't was mijn woede en mijn woede maakt me waanzinnig."
„Néé, néé...." kreunde Greet, juist overtuigd door zijn heftig ontkennen. „Je hoeft me niet te sparen, waarom zou je me spa-



495
ren ?.... ik zou 't toch te weten gekomen zijn Maar hoe weet
jij wist je dan vroeger— hoe dat ze al, dat ze zoo....
dat ze
„Zij—zij hééft 't me gezegd, me der mee getart.... zij ó !"
„Ze heeft misschien gelogen..'.. Zóón vrouw O Burger,
ze heeft " Greet wilde niet den genadeslag, weerde hem af.
Hij schudde woest het hoofd. „Néé ! dat heeft ze niet. Ze heeft
't me gezegd, op een manier ik voelde dat ze toen waar was
en daarom stak ik — Daarom.... God, als ik er nog aan denk."
De genadeslag was gevallen, de bijl had geraakt.
Greet snikte het plots luid uit. „Waarom is hij in mijn leven
gekomen dan wat deed ik in 't zijne, als hij van haar zóó
heeft gehouën en haar toch niet kon vergeten?" En toen, onder haar wanhoop door, gilde plots haar doodelijk gewonde, haar zwaar gekrenkte trots : „Hij heeft me laten weten dat ik wettig van hem kon scheiden als ik wilde, en nou wil ik Ik zal, ellendig genoeg, denzelfden naam blijven dragen, maar ik wil hem niet meer toehooren, hij hóéft niet te denken dat ik een lór ben, een stuk speelgoed, dat hij weer op kan nemen als hij van die andere genoeg heeft. Met zijn mooie woorden, met zijn afscheidsbrief, die me mijn ongeluk nog deed dragen. Die brief die ik tegen m'n hart droeg, die m'em nog deed liefhebben en naar 'em verlangen zóó verschrikkelijk soms, dat ik der gek van dacht te worden inde stille avonden,.alsik daar alleen zat en in de donkere rivier keek! Hij zei dat ik zoo rein en wit was, maar ik ben toch vróuw, 'n mensch van vleesch en bloed, en zóó heb ik 'em hefgehad, zóó, en mijn heele wezen heeft naar 'em gehuild toen zij 'em van me afrukte. Hij heeft me vrouw gemaakt en moeder, en toén hij 't gedaan had, heef»ie me weggegooid. O, o, 't beste wat ik hem geven kon, wat een vrouw geven* kan, heeft hij weggegooid, hij had 't niet meer noodig, want hij
had die andere, die 'em purper lief kon hebben, ik was maar wit
weet ik al wat nonsens hij me eens voorgekletst heeft, toén ik nog in 'em geloofde als in 'n god En toen ik nou niet wou scheiden, denkend dat hij toch nog 's naar me toe zou komen wat
zal hij toen gelachen hebben met haar en over me gespot 1 En zij!! Dat ik me vernederde was nog niks, want ik had lief, maar dat 't alleen gediend heeft om door hem en haar te worden uitgelachen.... Nou begrijp ik jou, nou begrijp ik jóü pas echt, haar man. En je stak, en je stak...."
Zij keek onwillekeurig Burger aan, die met de hand voor de oogen bij haar stond. „Kom mee. help me, breng me naar m'n kind. Ik kan niet alleen loopen, ik zou vallen en overreden worden, en ik moet leven voor mijn kind."
En beiden werden opeens bevangen door denzelfden schrik, tege-



496
lijktijdig rees een beeld voor ben op. Het kind was Donalds evenbeeld, zou een tweede Donald worden, heette Donald.
Maar bij Greet overheerschte de moeder. „O, m'n schatje, m'n klein heerlijk arm schatje...'. wat zal ik op 'em passen, wat zal ik over 'em waken...."
„Ja.... natuurlijk " prevelde Burger bitter. „Zijn moeder
zal ook wel over hem gewaakt hebben, 't Heeft veel geholpen."
„Nee " weerstreefde Greet, „dat heeft ze nief. Zijn moeder
is een harde vrouw. Ze heeft altijd onverstandig met hem gedaan, heeft niet met hem meegeleefd, niet over 'em gewaakt, ze heeft
maar gedacht aan zichzelf Ze wist hoe hard ik 't altijd gehad
heb, en nooit heeft ze 'n hand uitgestoken om me te helpen, en ze
was woedend over 't huwehjk Woedender dan ik nou ben, kan
ze niet geweest zijn.... En Burger, kan ik nou niks doen ? niet zelf mijn brood verdienen met iets, zoodat ik behalve voor 't kind, niks meer van hem heb aan te nemen ?"
„Maar Greetjelief, wat wóü je doen ? Ep als je zijn kind opvoedt, verdien je heusch wel 't loon dat hij je daarvoor ^geeft "
„Nou ik dat weet, zou niks me te veel zijn, dan zou ik later voor m'n kind kunnen werken, dan zou Donny aan mijn alles te
danken hebben Al al al moest ik uit schoonmaken
gaan, of, hij zei dat mijn schouders en hals zoo goed waren, al
zou 'k gaan als model denk je dat ik me schamen zou, als 't
was om m'n kind brood te geven alles is beter dan nog
leven van hem."
Burger schudde droef glimlachend medelijdend het hoofd. „Je bent nu zoo opgewonden, zoo vreesehjk opgewonden.... alles wat je nu uitvoenbaar veronderstelt, zal later zoo onuitvoerbaar blijken. fZou je denken dat jouw kind, met zijn Donald-aard, trotsch zal zijn op een moeder-schoonmaakster, een moeder-model? Geloof je dat een kind in staat zal zijn te begrijpen wat zijn moeder eens leed als vrouw, en haar zal danken voor haar trots dié zich offerde en hem, 't kind, er bij. Denk je dat je zoon later in jouw gevoelens zal kunnen treden ? Neen Greetje, nee, dan vergis je je. Eerder zal hij je verwijten dat je hem niet hebt grootgebracht in de welstand die zijn vader hem en jou aanbood. We leven in de werkelijkheid en niet in droomen. En je hebt toch een mooie taak nog zoo ; doe je best voor je kind.... O, 't is zoo hard voor een vrouw, alleen, zonder vermogen door de wereld te komen, maar voor een vrouw
beladen met een kind Nu geloof je me niet, maar naderhand
zul je zien, zul je zien. Was je alleen, dan had je recht alle onderhoud van hem af te slaan, ofschoon je zoo'n heldhaftigheid met weinig vrouwen gemeen zult hebben, ja, zeker, er zijn er natuurlijk; maar enfin, nu mag je niet, want je staat niet alleen in 't leven.



497
Hier zijn we er.... Hier zit Katrien.... kun je alleen naar huis.... wil ik even met je meegaan? Waar woon je?"
„Hier vlak bij..., nee, ik kan misschien alleen, of, nou, als je me wilt brengen? 't Is hier op de volgende kade."
„Greetje, ik was ellendig, toen je me riep, maar als jë wist hoe ik me nü voel, nu ik de oorzaak ben dat je nog'weer zoo moest bloeden dan zou je misschien medelijden met me hebben En toen ik naar je toekwam, had ik zulke beste voornemens, zulke broederlijke. En hoe moet 't nou voortaan? Stoot jij, die voor mij de eenige waarachtig goeie mensch bent in deze valsche gemeene vervloekte wereld, me nu voor altijd van je af? Mag ik
niet nog eens komen praten? Mag ik je niet van dienst zijn
als een soort van broer....?"
„J— jja...." haperde Greet, in diep medelijden met zijn deemoed, en een soort van blijdschap in zich voelende tintelen, dat iemand nog zóóveel om haar scheen te geven. „Wil je zien waar
ik woon? Kom dan maar 's praten van tijd tot tijd " Maar
plots viel haar iets in „Burger...."
Hij rilde, hij dacht aan Patty.
„Doe me een plezier en zeg Emile. Als ik een zuster, had, zou ze ook Emile zeggen. En jij bent toch een zuster. Van begin af aan heb ik je zoo gevoeld...."
„Ja, ja, en ik jou als een broer." Op eens, diep beschaamd : „O, ik weet zelf al niet meer wat ik daar net gezegd beb, van Donald en mij. Vond je me gek, onbehoorlijk, onkiesch soms? O, denk dan maar niks leelijks van me, minacht me der niet om. Ik kón me niet bedwingen, zelfs niet waar jij bij stond, als man "
„Kind— kind wat ken je me weinig Jij bent een
lijdend wezen, dat moest klagen, en ik ook. Jij hebt een hart vol droefheid en ik heb er een. Waar halen toch de menschen dat
zotte onderscheid altijd vandaan..,. Man.... vrouw als ze
zich nu maar eens in de ziel willen schouwen. Denk je nu dat de ménsch in den grond van zijn wezen, van al-wat-dés-ménschen-is, niet hetzelfde is en blijft ? al verschilt de bouw, al zijn, door maatschappelijke omstandigheden en opvoeding, de détails van denken en weten anders ? En in een oogenblik als wij nu samen doorleefden, als 't menschelijk hjden zóó groot is, dat 't een aanklacht wordt tegen 't raadsel dat ons geschapen heeft, valt dan niet weg al 't kleine, 't huichelachtige, dat de wereld om ons heen heeft gekorst, en staan we dan niet groot-natuurlijk en zuiver in onze hulpeloosheid, als naakte kleine kinderen midden in een geweldige zee, waarvan de golven spelen en spotten met onze tranen, en is die zee niet 't leven ? Jij en ik, we zijn zoo'n paar kinderen, we kunnen elkaar open en onbevangen aankijken. Ik weet heel goed wat jij je man wijdde,
Greet Hemming. 32



498
want 't was dat wat ik m'n vrouw wijdde. We gaven 't mooiste in ons en ze bleken 't niet waard. En onze liefde en onze trots roepen om hulp.... En daar staan we.... bedelaars, teleurgesteld, met leege handen: we vroegen ze om brood en ze gaven ons steenen. Ziedaar, arme kleine Greet wat ik je tot troost kan meegeven, ik, die je eerbiedig als ik 't geen enkele vrouw doe. Daar, ga naar je kind, maak er een man van.'- Hij wendde het hoofd weer af, om het kind, dat kraaide, niet te zien. O, waarom moest 't op hém lijken, Donalds valsche verraderlijke oogen hebben, en zijn, Burgers, hart met bitterheid en haat en wraaklust vervullen.
Greet zag het. En haar hart deed zeer voor het arme onschuldige kind, voor haarzelf, voor hém ook, haar broer nu. Nooit had zij er feitelijk een gehad. Dit was er een, uit hjden geboren. God, god, wat een ellende toch. Misschien zou nu het kind hem belemmeren haar te verkwikken met broederlijke genegenheid. En zij zei droef: „Ja, hij is altijd bij me, 't dierbaarste wat ik heb. Ik hoor bij hem, hij bij mij, hij is uit mijn ingewanden."
Hij boog het hoofd.
„Ik zal 's avonds komen als hij slaapt." fi<£&
„Misschien zal je eens...." toen barstte zij los. „O, 't is wel hard voor' hem, voor 't arme kleine kind.... dat nog van niets weet...."
„Greet," fluisterde hij bijna; „Jij haat haar, heb je gezegd. Zou jij nu, al houd je nog zoo van kinderen, net als ik, zou jij nu.... met plezier een kind kunnen aankijken, dat sprekend leek op haar ?"
Greet sloeg de oogen neer, wendde het hoofd af.
„We ntoesten eigenlijk
„Ja, we moesten.... hè, wat moesten we, wij lamme, nare, ongelukkige, onophoudelijk onze hoogere natuur te kort doende menschenkinderen. „Wat moesten we nou eigenlijk "
Greet dacht aan Lucie, aan vader de Behr, aan het gele papiertje dat uit elkaar viel. Hij was weer met haar, de goede vader de Behr, en hij hield haar het papiertje voor en zij las: „En vergeef ons onze schulden, zooals wij vergeven "
Neen, zij kón niet, zou zij Patty ooit kunnen vergeven ? Burger sloeg de wisselingen op door zenuwachtigheid donkerrose gekleurd gezichtje gade ; niet zooals Donald dit eens verliefd had gade geslagen, maar toch heel belangstellend; want zij mocht ongeleerd zijn en onwetend, deze Greet, hij vond haar interessanter en dieper dan menige geleerde vrouw, die sociale vraagstukken bespreekt. Zij was niet alleen vrouw, zij was zoo waarachtig ménsch, gul, zuiver, vol en eerlijk oerzuiver mensch. Zulk een verkwikking, na al het valsche gedoe, na al het kunstmatig gedoe om je heen. „Waar tób je over, Greet ?" De vraag deed Greet schrikken, zij deed haar denken aan



499
Donald vroeger. Maar zij antwoordde onbevangen : „Ik dacht aan vader de Behr, hoe hij dat zoo mooi vindt: dat wij onze schuldemoeten vergeven, of liever dat we 't zeggen alsof we 't als iets heel natuurlijks doen."
. „En vergeef ons onze schulden, zooals wij vergeven onze schuldenaren. Hm ja — maar wie kan dat ?" vroeg Burger bitter, „als je bovenmenschelijk bent. En hoe komt 't dat vader de Behrdót leest en daarvan houdt, iets uit een ander geloof?"
„En 't is voor hém gezegd ?" verbaasde zich Greet. „hij zegt, ik' ben tóch uit 't bloed van den man, die dat gezegd heeft en waarom mag hij 't dan niet mooi vinden en zich er aan houën, nee maar. Je sprak daarnet van mannen en vrouwen, en dat ze, diep in ze, zoo precies 't zelfde zijn en voelen, zou je dan niet denken dat 't hiermee net zóó is. Dat is mooi en hoog, en al was vader de Behr nou Turk of Chinees, dan zou hij dat ook mooi kunnen vinden, want vader de Behr gebruikt altijd zijn gezond verstand en erkent wat waar is. Daarom hou ik zoo van 'em. En toch en toch kan ik op 't oogenblik niet doen wat hij zou willen dat ik deed, ik kón niet vergeven, néé, néé!"
„Wil je me een hand geven, Greet ?"
„Ja.... ik hoop dat je zal komen...."
„Ja ja — en ik dank je voor al wat je zei, voor al wat je me leerde kennen van jezelf. Dag Greet. En weet je waarom ik hier
kwam ik wilde naar de Perrauds, vragen om je adres en
dan had ik je misschien geschreven omdat.... omdat.... omdat ik zoo'n behoefte heb aan troost Ik wist niet of je me wou
spreken en wou je eerst polsen.... Dóg.".
Hij liet zijn blauwe oogen, hol in zijn vermagerd betrokken gezicht met droeven schroom over haar heen weiden, nam zijn flambard af, boog diep en liet haar gaan.
Hij was al ver op de Quai d'Orsay, toen hij nog eens terugging. Daar zat zij op dezelfde bank. Tegen haar gezicht drukte zij het gezichtje van Donalds kind.
En aan de overzijde van de Seine gleed het bootje naar Sèvres, Saint Cloud of zoo iets, stillekens voort over de zilverende rivier, en de menschen, onder het gestreept linnen tentje op dek, zaten er vroolijk lachend.... En hij hep daar alleen met zijn eenzaamheid en zijn gebroken hart.



500
HOOFDSTUK XXXI.
Greet wist zelf niet hoe zij van het eindje van den Champs-de-Mars naar haar woning kwam. Zij leunde zwaar op den arm van Katrien, die, in het huis aangeland, Donaldje uit zijn wagen tilde en hem nam op den eenen arm ; terwijl zij, met den anderen, Greet ondersteunde, de trappen op. Greet voelde zich te ziek en af, om te eten. Zij ging tegelijk met het kind naar bed, gaf Katrien een sleutel van het appartement, dan kon Katrien dien aan den conciërge geven, een wandeling^ doen met een kennisje uit de buurt, en den sleutel weer aan de loge afhalen. De meid toog heen met een bezorgden blik op Greets bleekheid, nu de koortskleur verstorven was. Greet had behoefte alleen te zijn met deze nieuwe, deze versche, deze onoverkomelijke smart. Zelfs al zou Katrien in de keuken of andere kamer zijn, benauwde haar tegenwoordigheid nog, en voelde Greet zich onveilig. Zij wilde zelfs Katriens hartelijke bezorgdheid niet, al was de meid zwijgend bescheiden. Zij wilde, hoe zij er ook onder zou lijden, zich dompelen in haar leed als in een vergiftigde bron. Zij wilde alles weer doorleven, het oogenblik dat hij haar vroeg, zijn belofte goed voor haar te zijn, haar engagementstijd, waarin hij zoo lief en teer was geweest, haar huwelijksleven. Altijd had hij haar blankheid van ziel geprezen en gezegd dat hij zelf zwart was, een duivel. Hij had zich vergast aan haar blankheid. Aanhoudend had hij wel schertsend gezegd dat hij haar ontrouw zou worden, maar zij had toch vertrouwd op zijn liefde voor haar — O god, zijn vreugde, zijn bliksemende vreugde, toen hij dien brief ontving dat zij zou komen, Patty, zijn opgaan in haar bij de aankomst.... O ja, o ja, 't was wel waar 1 Als hij alleen maar van haar had gehouden als een zuster, of zelfs een beetje verliefd was geweest, 'n gewoon liefdeshistorietje met 'r had gehad, zou hij zóó bhj niet geweest zijn. En hoe hij den avond van haar brief alles vertelde van 'r, hoe aardig ze deed en hoé origineel en hoe fideel ze ^was. Wie onthield dat van een vro#w waarvan je niet zielsveel hield ; wie zou zich de moeite geven zulke onbeduidende dingen nog eens op te halen, als de persoon in kwestie je niet allerdierbaarst was. En zij, Greet, onnoozele bloed, die daar haar kinderschoentjes had zitten fabriceeren en op alles ja en amen gezegd had.... Nee.... stil.... ze had innerhjk wel gevoeld.... Maar dat hij dat zijn vrouw allemaal zat te vertellen. Wat een minachting.... Och, 't was immers Greet ook maar....
Greet kón het niet langer in bed uithouden. Zij sloeg woest de dekens van zich af, wankelde naar de andere kamer, waar zij schrijf-



501
gerei had op het poppig bureautje van hém gekregen, en pende me bevende hand:
Donald.
Ik heb me bedacht, ik wil wéttig van je scheiden. Ik behoud het kind, en wil jou heelemaal laten aan de vrouw die je vrouw al geweest was voor je mij vroeg. En als zij dan ook gescheiden is, kun je haar voor de wet trouwen.
Greet.
Dit briefje sloot zij in een enveloppe. In haar onervarenheid dacht zij dat het zoo goed was. Nu zou het er wel van komen. Zij zou het briefje brengen naar het kantoor van den avoué, dien zij thans wist te wonen, die zou het Donald zenden, en Donald zou er wel met hem over correspondeeren.
Den volgenden dag bracht zij het weg, alleen. Zij wilde zooveel mogehjk alleen zijn, zij had er zulk een behoefte aan.
De avoué woonde rue Codot-de-Mauroy, een der zijstraten van den Boulevard de la Madeleine, en Greet nam de tram BoulogneMadeleine in Passy. Zij voelde zich te zielsmoede en te ellendig om te letten op den mooien weg dien de tram ging over Avenue Kléber, over de Place de 1'Etoile met den Are de Triomphe in het midden, het reusachtig plein, de ster van de twaalf prachtige Avenues, waar zij eens versteld van verrukking had gestaan aan den arm van Donald. Zij merkte even op hoe de wijde krans van boomen al sterk goudde van herfst. Toen wijdden haar gedachten zich weer aan Donald. Wat zou hij zeggen van dit briefje ? Hij zou er niet van sterven, hij zou vroolijk voortgaan te leven met zijn lieveling, die altijd zijn lieveling gewéést was. Hij zou zich verlustigen in haar prachtige toiletten, zooals hij er zich in de Rue Chernoviz ook altijd in verlustigd had. Wie weet waar zij nu samen liepen, heel chique allebei, en gearmd of dicht naast elkaar. Het was prachtig weer. Misschien zaten zij in Pavillon Royal in het Bois, en keken naar het meer met de zwanen in de verte.... hoe dikwijls had zij, Greet, daar niet met Donald gezeten.... misschien zaten zij in Pavillon d'Armenonville, buiten, in Pré Catelan, of autoden ze naar de Cascade, waar de op fooien beluste grooms en kellners altijd zoo onderdanig en bereidwillig waren voor auto- en eigen- rijtuig-menschen... Misschien.... O nee, Donald zou niet ^an dat briefje van haar,
Greet, stérven God — sterven — hij had altijd gezegd:
.Greet, ik zal eerder sterven dan jij.* Eens, toen in Brussel, was zij er nog zoo naar van geweest — Sterven als Donald nu stierf,



502
zou zij, Greet, zijn vrouw, het nooit te weten komen, want wettig gescheiden.... Ja toch, als hij gestorven was, zou de avoué, die
haar het geld uitkeerde, het haar natuurlijk zeggen O, als
't kind er niet geweest was .... Zij, Greet, zou zich in de rivier hebben gegooid, en daar rust hebben gezocht voor altijd.... Zij zon sterven, zij beiden zouden sterven ver af van elkaar, zij zouden niet elkaar voor 't laatst een zoen geven, niet een hand. Vreemden zouden misschien onverschillig bij hun bed staan, misschien.
Burger kon daar niet bij vergelijken den toestand tusschen hem en Patty.... want tusschen hem en Patty was 't nooit heerlijk en goed geweest als tusschen haar en Donald.... Wat praatte ze toch.... Donald was immers altijd valsch geweest met zijn Patty, hij had toch altijd gelogen O, waarom hechtte zij nog aan die herinneringen .... Als je iemand verloor zoo, door 't leven, was 't eigenlijk nog veel zwaarder dan hem te verliezen door den dood, want dan kon je nog van tijd tot tijd met liefde in je hart naar zijn graf gaan.
Den volgenden dag al, kwam Burger praten, om een uur of acht 's avonds. Hij zei ongerust te zijn over Greet. Hoe was zij nu, dacht zij het te kunnen dragen ? Hij verweet het zichzelf nog onophoudelijk dat hij zoo waanzinnig was geweest iets los te laten —
„Waarom?" vroeg Greet „Ik moest dat hjden ook alweer
ondergaan. Wie weet wat me nog te wachten staat...." En zij vertelde Burger van haar briefje.
Hij verbleekte.
„Ze zullen nu weten dat wij met elkaar spreken...."
„Mag dat dan niet ?" vroeg Greet eenvoudig-weg, „en ik heb er
je naam toch niet bij gezet. Ik heb niets gezegd van jou zóó
heb ik geschreven...." zij herhaalde den tekst.
„Greet, waarom heb je dat zoo overhaast gedaan,'had mij dan nog eerst geraadpleegd...."
„Maar wat viel er te raadplegen ? Ik kan geen valsche toestanden Uitstaan in zoo iets. Nu ik vast weet dat hij me maar voor de leus getrouwd heeft, om eens n beetje afwisseling in zijn leven te hebben .... O, vroeger thuis heb ik veel gedragen, véél, maar wat is 't bij die ellende van nu?"
Den dag daarop volgende zat Greet lusteloos bij de tafel, 's middags om een uur of vier. Zij was te moe van ziel, om zelfs uit het raam te kijken. Niets interesseerde haar nu meer, geen treinen, geen booten. Zij kon niet begrijpen hoe zij ooit in zoo iets nietigs belang had kunnen stellen. Zij dacht aan Donald. Hij zou wel blij zijn, nu zij wilde scheiden, wettig scheiden, nu hij zijn panterkat voor goed en eeuwig had....



503
Plots werd er gebeld. Het geluid deed haar sterk schrikken. God, wie zou daar zijn ?
Zeker mevrouw Perraud, om thee te komen drinken. Hoe hef zij deze vriendin ook had, toch schrijnde haar nu dit bezoek, zoo onverwacht. Neen, zij kón, zij kon zelfs madame Perraud nog niet zeggen, dat alles nu hopeloos verloren, was, voor goed.
Maar het was madame Perraud niet. Katrien had Donaldje, met wien ze in de andere kamer speelde, in zijn stoel gezet en was open gaan doen. Greet, die half was opgerezen uit haar leunstoel, viel plots
als verlamd neer.... O God, wat zou haar nü overkomen ?
Stemmen, en stemmen waren zoo bekend.... het waren Sophie en Schraube ! Hoe kwamen die op eens hier ? Ze zouden haar zien in haar ongeluk. Het was toch geen droom?
Ze kwamen bipnen. Dé oude bekende gezichten. Sophie holde op haar toe : „Gréét, Gréét!" sloot haar in haar armen, overdekte haar gezicht met kussen. „Greet.... mijn arm kind...." Sophie schreide over haar wat ben je vermagerd...."
„Phie " Greet gaf haar heur kussen terug ,hoe kom je zoo
op eens hier Franz ga jullie toch zitten.... ik ben heel
blij jullie te zien " Zij drukte Franz veelmaal de hand.
Zij zetten zich. Greet zond Katrien uit om taartjes en wijn, schoon zij tegenstreefden, zij hadden pas gedéjeuneerd. Zij zagen, nu Greet ze goed bekeek, er bleek en bedrukt uit, en ontrust vroeg zij zich af of er ook aan hun geluk iets haperde.
Sophie vertelde zenuwachtig rad dat zij hier voor eenige dagen waren. Schraube moest op proef spelen. Het was wel laat al in het seizoen, maar op aanbeveling van een Elzasser neef van hem, een vroegere eerste viool bij Colonne, nu dirigent in Ribeauville, kon hij misschien het volgend jaar een goed engagement in een orchest
vinden. Sophie's stem stokte eensklaps zij had moeite niet in
schreien uit te barsten, Franz zat daar hulpeloos somber zwijgend, en Greet keek beiden even hulpeloos zwijgend aan. Zij wist niet waarom, zij voelde dat hun tegenwoordigheid haar nieuw onheil bracht. Een drukking was in de kamer-atmosfeer, iets fataals.
„O Greet I" kreet Sophie plotseling.
En zij kwam op Greet toe, en omhelsde haar weer onstuimig, vast en innig. „Phie, Phie, wat heb je, jullie zijn toch gelukkig ?"
„Ja, o ja, wij wel, wij zijn héél gelukkig, maar daarom.... o mag ik voortgaan, mijn arme lieve Greet—"
„Ja.... jullie weet...." hortte Greet lijkbleek, nu het er uit moest, terugdeinzend als voor een zware operatie.
„Ja ja Want wij logeeren met Franz zijn neef in hetzelfde
hotel, zij zijn nog steeds in dat hotel...."



504
Schraube keek Sophie op eens aan.
„Dat wil zeggen.... ze zijn er niet meer.... ze zijn.... o
ik kan 't.... je niet.... zeggen.... Franz...." radeloos keek Sophie naar haar man. „Franz, zeg jij 't...."
„Ze zijn heen —" stamelde Franz, angstig tegenover Greet met haar weggezonken oogen en bleeken open mond.
„Ze zijn...."
„Dood....?" fluisterde Greet. „Zij is 't...."
„En hij — hij.... o God zeg 't me, Phie, ik zit zoo in
spanning!"
„Hij is nog niet dood.... hij is zwaar gewond.... zij heeftop hem geschoten.... en zichzelf toen van kant gemaakt...."
Greet viel met het hoofd voorover op de tafel.
En gisteren had zij nog zoo luchtig over zijn sterven gedacht. En nu droeg haar, die zich oprichtte, maar één gedachte : „Ik wil hem zien, ik wil hem zien : ik wil bij hem gaan, 'em verplegen, dag en nacht, hij zal beter worden, ik heb hem weer. Zij had 'em me ontstolen, maar nu heb ik hém wéér!"
„Kom dan mee, we hebben een auto voor de deur. Waar is je hoed, je mantel?"
Zij kregen Greet met behulp van Katrien, die juist terugkwam, aangekleed. Franz droeg haar bijna de trappen af, zij zetten haar in de auto, Sophie zette zich naast haar neer. De auto keerde, toeterde, snorde de kade over. En Sophie vertelde Greet onderweg.
Zij en Franz waren gisteravond laat in het hotel aangekomen, waar de neef reeds logeerde; zij waren te moe, konden niet meer naar Greet heen. Van morgen vroeg trad Sophie even haar kamer uit, en tot haar groote verwondering, zag zij aan den overkant een heer, die zijn laarzen kreeg, zijn kamerdeur openen; het was Donald Hemming. Eerst gaf haar hart een sprong van blijdschap, zij dacht Greet te zien en wilde vol vreugde het heerlijk nieuws Franz mededeelen, toen haar op eens inviel hoe gek het was dat Donald en Greet in eén hotel waren, terwijl zij toch hun eigen woning hadden. „Wij vonden het zoo gek, Franz en ik, wij kónden er niet over uit." Donald had Sophie niet gezien, zich heel snel teruggetrokken. Sophie en Schraube loerden, hun deur op een kier; wachtten geduldig tot de bewuste aan den overkant zich zou openen voor goed, en eindelijk zagen zij Donald naar beneden gaan met een mooie knappe groote vrouw, heel chique, 't leek wel een Indische; in 't voorbijgaan zei zij iets in het Hollandsen, waarop hij geen antwoord gaf. Toen hadden Schraube en Sophie begrepen, en elkaar in verbazing en stomme smart om Greet aangestaard. Zij hadden alleen maar een kamer in het hotel, met het kleine ontbijt 's mor-



505
gens. En Ff anz moest dien morgen voorspelen. Nauwelijks van hun ontroering hersteld, gingen zij de straat op, met den neef die hen vergezelde, tegenover wien zij zich niet uit konden spreken. Het proefspelen voor den eenen orchestdirecteur was goed afgeloopen, morgen kwam het andere. Zij hadden hoop. Eerst waren Schraube en Phie gisteren van plan geweest vandaag in de stad te lunchen en dan onmiddellijk Greet te verfassen, maar er was nu iets dat hen weer naar het hotel terugdreef, een heimelijke onrust, een bekommernis over het lot van Greet, Schraube wilde Donald te spreken zien te krijgen, hêm vragen wat er van Greet geworden was.
Toen zij om half een in het hotel terugkwamen en de trappen opliepen naar hun kamer, was dat gedeelte van het groote hotel in rep en roer. Het verschrikkelijke was vijf minuten geleden gebeurd, de commissaris van politie stond op de gang, iets noteerend in een zakboek. Patty's lijk, haar doode vingers hielden zoo krampachtig een revolver omklemd, dat die er niet uit bleek te krijgen, was vervoerd naar Burgers atelier-appartement, villa Gabriël, rue Falguière, waarvan Donald, even bij kennis, het adres had opgegeven; Donald, op zijn verzoek naar höpital Baujon, FauburgSt. Honoré, waar hij een dokter kende, een der internes. Phie en Schraube waren onmiddellijk daarheen geautomobield. Zij hadden hun kaartje afgegeven. „De heer en mevrouw Schraube-de Behr," Donald was gelukkig bij kennis ; hij verlangde hen te zien, zij waren dadehjk bij hem toegelaten.
„En wat zei hij! ?" kreet Greet. „O mijn schat, mijn lieveling, dat hij door haar misschien moet sterven, zoo'n onheilsvrouw!"
„God, Greet, toen ik hem daar zoo zag, zoo wit op zijn bed....
Enfin, ik zal kort zijn. Hij riep ,Phie mevrouwtje ben
je bij Greet geweest roep Greet.... haal Greet .... zij, die
andere, heeft gelogen.... je vader had gelijk eens ik was
niet geschikt om te trouwen — ik wil Greet zien.' De dokter en wij legden hem het zwijgen op, en wij stapten weer in onze auto, om jou te halen. Franz had eerst willen bhjven, maar de dokter vond beter van niet. De operatie moest toen dadelijk gebeuren, de kogels moesten er uit. Drie heeft hij, een in zijn arm, een onder zijn linkerschouder, in 't vleesch, eert in de borst. Als er geen verbloedingen bij komen, kan hij er best weer boven op komen, en heb je je man terug, 't Is een vreeselijke les voor hem, armen ongelukkigen verdoolden jongen."
Patty's leugen had zijn uitwerking behoorlijk gedaan. Het briefje door Greet bij den avoué gebracht, was door een toeval niet dadehjk verzonden geworden en eerst den volgenden morgen met de post van elf uur bezorgd, toen Donald en Patty van een morgenwande-



506
ling terugkwamen. Het ontroerde Donald zoo, dit onbeholpen briefje, dat Patty het hem uit de hand rukte om te zien van wien het kwam. En toen zij zag dat het van Greet was, had zij het in kleine stukjes gescheurd, en met haar hoonlachje, razend van jaloezie, ze Donald in het gezicht geworpen. Hij, ziedend van gram over dit beleedigend doen, had haar aangegrepen, heen en weer geschud en tegen een console aan gesmakt. Daar begon zij hem te tarten met „het manke mormel," als zij Greet noemde. „Dus je hebt haar nog lief, dat manke mormel, terwijl je mij hebt, mij ? Zij had met trots de mooie lijnen van haar hchaam bekeken. En hij woest, buiten zichzelf: „Ja, dat héb ik, want een lichaam is tóch niet alles, zij heeft goedheid, een hart, eP dat heb jij niet — ! Zij heeft noblesse van ziel, en dat heb jij nier...."
„O ja, omdat ze nu van joden houdt, en ik niet, daarom heeft ze noblesse van ziel en hart. In plaats dat je dol gelukkig bent dat ze wettig van je wil scheiden en natuurhjk naar haar joden wil gaan, waar ze hóórt, beleedig je mij.... die me voor jou wil laten scheiden, die mijn leven voor je veil heb gehad en mijn eer
„Hou je mond, 't kan me niet schelen wat je voor me veil hebt gehad, ik heb 't voor jou ook veil gehad. Mijn eer is door jou ook weg, ik heb mijn vrouw en kind aan je geofferd, en ben je 't waard! ? Maar ik ga nu naar Greet, ik wil uit haar eigen mond weten wie me zoo bij haar belasterd heeft, wie gezegd heeft dat jij vroeger ook mijn maïtresse was.... terwijl ik je gespaard heb terwille van jouw eer, de mijne en die van je man. Ik wil weten...."
Een gloeiend rood van toorn vuurde over Patty's wangen. „Jij
zal nier naar je Greet, jij zal hier bhjven bij mij Jou belasterd.
zeg je ? Gesteld, 't was waar geweest, dan zou 't dan toch nog een eer voor je zijn, de allergrootste eer die je kon weervaren. En hoe ze 't weet ? Denk je dat ze jou trouw is ? Dat weet ik wel van niet. Hoe ze 't wéét, natuurhjk door je vriend Burger...."
Patty lachte waanzinnig, terwijl zij met hem worstelde, hem met al de kracht van haar furie op den grond trachtte te krijgen.
„En wie heeft mij dan bij Burger belasterd!" hijgde Donald, zijn keel bevrijdend van haar vinnigen greep.
En zij weer waanzinnig lachend : „Dat heb ik gedaan, ik, malloot, gekkin, ik heb uit liefde voor jóü mijn naam besmeurd, ik wilde van Burger af naar jou, ik had je noodig als lucht, ik snakte naar je, ik wóu je, en ik gaf om niets meer, om geen hemel en aarde meer, alleen om jóü!!! En toen heeft Burger me gestoken, en in mijn dolle haast om naar jou te komen, naar jóü, ondankbare ellendeling die me nooit waard was, heb ik zelfs de meid en de conciërge niet als getuigen genomen, zoodat ik dadehjk van mijn



507
lamme lijs van een vent had afgekund4». En nu zie je dat je van mij hoort, mijn bloed heeft voor jou gevloeid, mijn eer is voor jou tekort gedaan, en nu zal je bij mij of jóuw bloed zal vloeien voor mij, begrijp je?"
„O, denk je dat ik me zoo commandeeren laat door één vrouw .... zelfs al ben jij 't! ? Dan vergis je je toch hard, lieve Patty. Ik zal naar Greet gaan, en wil weten wat Burger haaf gezegd heeft, hóé ze met Burger in aanraking kwam, en alles. Ik wil haar zeggen wat een gemeene lage leugen dat is, ik wil Burger
„Jij wilt Burger, jij zal Burger niets, ra'ers, begrijp je! ? Burger kan haar trouwen, en dan kunnen ze samen praten over joden
„Kom je daar alwéér mee aan, wat hebben die menschen er mee te maken.... Wat hebben ze je ooit gedaan, razend schepsel?"
„Wat ze me hebben gedaan ha ha ha 1 niets, niets! Ik ben, goddank, nooit met ze in aanraking geweest, dat weet je wel, alleen kan ik ze niet uitstaan, ik haat ze, bah, ik walg van ze, en ook omdat ze zijn tusschen jou en mij, omdat jij van ze houdt, omdat jij en ik daardoor in innerlijk verschillen— En ik wil
mijn haat uitlaten, en ik moet, ik moet En als ik 't doe, voel
ik me verlicht en beter, en telkens als ik jou wil tergen
„Kom, met een dronken vrouw valt niet te redeneeren, die is nog erger dan een dronken man. Ga jij je roes maar uitslapen, dan ben je van avond zeker ook beter, en dineer dan maar alleen, want ik heb voor vandaag genoeg van je— Ik heb rust noodig."
Hij vatte haar in een ijzeren greep bij de schouders, duwde haar de zitkamer uit, de daaraan grenzende slaapkamer in, nam zijn overjas, wilde die aanschieten, had zijn eenen arm in een mouw....
„Ik zal je je jas helpen aandoen, vleide zij opeens, „dan kun je gaan naar je lief en haar de gloeiende liefdesbetuigingen doen, die je mij een paar maanden geleden deed. En voor hij het verhinderen kon, had zij uit zijn binnenzak den revolver gewipt, die hij 's avonds altijd bij zich droeg en, zij wist het, ditmaal vergeten had er uit te nemen. En pang ! pang ! pang! vuurde zij drie maal los op hem, die terstond achterover viel en het tapijt rood verfde met zijn bloed. Hem ziende vallen, drukte zij zich vastberaden het wapen tegen de slaap en joeg zich een kogel er door, die uiterst goed doel treffend, haar naast hem deed neerstorten, dood.
Dit was het verhaal dat, een paar dagen later, Greet uit Donalds mond vernam in afgebroken zinnen. Voor hem bestond geen hoop meer op een verder leven met Greet. Het bloedverhes was te groot geweest en daardoor de zwakte, waartegen niets scheen te baten, al deden de doktoren al hun best, en dronk hij champagne, cham-



508
pagne. „Het is mijn heele leven," murmelde hij „mijn heele vroegere
.bestaan ook, dat maakt dat ik nu van je weg moet, Greet Als
ik soheder was geweest, had ik 't kunnen bolwerken."
„Mijn arme schat...." snikte ze. „O Don, mijn eigen eigen jongen.... jij bent zoo jong nog...." Zij bedekte zijn gezicht met haar wanhoopskussen, „je mag niet heen, je bent zoo jong
„Maar mislukt toch, Greet, mislukt.... voor niets degelijks
geschikt.... nee, niet voor muziek ook te weinig ijver....
Ik heb me zelf vernield.... que veux-tu.... zulke levens moeten er ook zijn." Toen, met zijn ouden bekorenden glimlach: „Greet, weet je wel, wijf, ik had je gezegd dat ik éérder zou gaan dan
jij Heb ik niet goed gevoeld.... ? En wat waren we gelukkig
toen, hè? Toen in Brussel.... als je in bruin fluweel was, met je mooie blonde haar.... de mannen keken toen naar je."
„Was jij heusch ooit echt gelukkig met mijn, Don
„Ja ja, wijf, jij bent 't allerbéste wat ik in m'n leven gehad heb, jij in je heiligen eenvoud. Greet, ik wil je nog ééns plagen .zalig zijn de armen van geest, want ze zullen God zien.' Ik ben een heiden, Greet, nee, zooals ik je zei, zelfs dat wil ik niet zijn.... of willen, (ik heb morgen misschien al géén wil meer.... wóü ik niet zijn....) maar je weet wel, midden in den hoop nonsens van dat ouwe boek, de bijbel, staan toch wel enkele mooie dingen, die heel waar zijn. Ja, zélfs in een bijbet is nog wel iets goeds. Gelukkig dat tante Carolien me niet hoort. Misschien bekeert ze me in betere gewesten, hè wijf? Of nee, ik ben niet
te verbeteren, zelfs in een betere wereld niet daar zal ik
altijd ruzie hebben met dominees.,.."
„Zou je Burger niet willen zien, Don ?"
„Waarom ? Voor een theatrale omhelzing iets uit een melodrama .. een draak.. toen omhelsden zij elkaar voor 't laatst.. brrróéders — Geef me liever m'n kind nog eens op mijn bed. Hij heeft zijn dooden schat omhelsd en bloemen op haar baar gestrooid... wat heeft hij noodig met mij.... ?
„Greet, hier, ik heb met potlood dit nog gekrabbeld voor moeder, stuur dit aan haar zakenman in Amsterdam.... waar ze zit
weet ik niet.... en schrijf hem dat ik dood ben of ga hij
heeft mijn testament— Jij en dit kleine zwarte mollige schurkje, dat ik niet kan zien opgroeien, zullen wel genoeg hebben.... jij leeft zoo eenvoudig.... En als hij later maar niet als zijn vader wordt— Greet, huil niet, wijf.... waarom huil je "
„O Don, m'n schat," zij omklemde hem en het kind hartstochtelijk. „Ik kan je niet laten gaan, nee, ik kan niet.... o, als we niets hadden, niets.... en al moest ik uit werken voor je gaan...."
„Nee nee, m'n lief, ik had dolgraag nog voor je geleefd, dol-



509
graag.... maar je weet wel waaróm, je zou altijd verdriet van me nebben gehad...."
„En toch ben je goed, Don, tóch, anders had ik nooit van je gehouën; toe, zie Burger, verzoen je met hém
„Nou wijf, voor jou dan en hij is 'n beste vent.... wie
weet of jullie niet nog samen een prachtig paar wordt.... Ja, dat hoop ik dat eens zal komen, Greet.... in ernsf.... en voor ons ventje hoop ik het ook.... Greet, groet de Schraubes voor me, dank ze voor wat ze deden, lieve beste hartelijke lui, jammer voor jou, dat ze met hun lessen zoo gauw weg moesten, maar ze komen, gelukkig voor jou, hier wonen, en groet vader de Behr innig en innig.... Als ik hém tot vader had gehad en zijn vrouw tot moeder, zou ik gelukkiger geweest zijn dan ik ooit was...."
„Don, god.... je spreekt veel te veel, en ik het 't toe
„Maar ik wil, wijf, ik wil. Ik bekort hever mijn beroerd bestaan 'n paar dagen en spreek vrijuit met jou, dan aanhoudend als 'n levend doode te liggen. Ik wil madame Perraud nog wel zien, haar danken voor wat ze deden voor jou en baby.... Zeg aan je ouwe heer dat als ik op een andere planeet zijn geest ontmoet, ik 'em
wel af zal rossen en trap Christientje voor me fijn, en groet
je ma.... en Lucie, gelukkig dat die uit die boel is, en saluut aan de jongens de Behr. En laat me verbranden in 't Crématoire, met mijn naam in een gedenksteentje in de muur, voor jóü, als je wilt."
Greet had Burger een briefje met noodigen uitleg geschreven. Hij kwam. Het leven ebde al snel weg uit Donald. Toch tintelden zijn donkere oogen nog even guitig dankbaar op, toen bij Burger zag, die zijn hand uitstak; een hand haast even mager als die van Donald zelf, Burgers hart gaf een bonk van schrik, toen hij de groote verandering zag.
„Boete gedaan, ik," fluisterde Donald, „plezierig voor jou, amice. Gek spel, gek leven. Is life worth hving.... Ja, misschien voor braven als jij en Greet Niet voor 'n booze genius als ik."
„Ik vraag je vergeving.... voor haar.... Hemming...."
„Ik jou dito dito voor mij.... bah.... gekkenboel.... fratsen .... Burger, jij bent ook heiden, hè, of minder nog, net als ik. Hoe in naam van alles wat belachelijk is, kom je dan op eens zoo christelijk ? Aan vader de Behr gedacht.... net als mijn kleine wijf altijd ? Ja, kom, zeg 't maar.... Vader de Behr. als missionaris."
„Misschien " zei Burger met droeven glimlach.
„Dat zal vader de Behr plezier doen.... Greet, je schrijft 't hem, hoor. Burger, wil jij een vader zijn voor mijn kind als ik weg ben ?"



510
Tot ccnig antwoord nam Burger het kind van Greet over, kuste het teeder.
„Dank je," fluisterde Donald onhoorbaar. En hij keek tevreden, terwijl Greets tranen warm op zijn gelaat vielen.
Maanden zijn heen over den dood van Donald en Patty. Maanden en. maanden, een jaar en langer.
Greet woont nog steeds in haar kleine appartementje aan haar geliefde Seine. Daar is Donalds moeder haar komen opzoeken, en heeft er, in hartstochtelijk berouw, met haar geschreid. Van ma, van Piet, van Lucie heeft Greet veel deelneming gehad, ook van de goede de Behrs en Tonijn. Misschien, misschien heeft Juha een beetje gezegepraald.... Gideon Hemming heeft wetend gegrijnsd, Schraube en Phie .— die ook op de kade wonen, Schraube is geslaagd met zijn orchesten en heeft leerlingen, en Phie geeft accompagne-
mentlessen zijn haar een heerlijke hulp en steun. Phie wacht
een baby, en Greet is er dol blij mee. Het zal een vriendje of vriendinnetje zijn voor haar kleinen Donald, die zoo lief opgroeit. De Perrauds, vooral mevrouw, komen druk, als trouwe vrienden. En zij en de Schraubes dringen aan bij Greet.... „Met de dooden kan men niet leven.... En Donald zelf heeft het gewild "
Heel veel dingen die waar zijn, zeggen ze. Maar Greet kan nog niet besluiten. O neen, o néén!
De doode leeft nog te sterk in haar. Juist het plotse tragische van zijn dood heeft hem haar dierbaarder dan poit gemaakt, en met de haar eigene trouw hangt ze hem aan, kan ze zich niet van hem losrukken, vergoodt ze hem, vermooit zijn beeld; betreurt diep haar zenden van dat noodlottig briefje. Haar vrienden vertellen haar dat het ziekelijk is. Phie de Béhr, op haar karakteristieke manier, maakt zich kwaad. Bij haar en Schraube is het zoo eenvoudig gegaan. En zij zijn toch zoo zielsgelukkig. „En Greet, je bent ook
zoo koud en koel Burger wil het zoo graag...." O, als Greet
hem nu maar aanmoedigde.... „Malle Greet, malle meid."
Maar Greet weet met scherpe intuïtie dat ook in Burger de doode zijn doode, aan wie Greet niet kén denken zonder bitterheid, nog te sterk leeft. Dat ook hij haar fouten, haar zonden niet meer kent, dat hij haar liefheeft uit alle macht, dat hij zichzelf beschuldigt van dingen waaraan hij geen schuld heeft. Onze dooden verlaten ons niet, zij leven met ons.
Zij beiden kunnen hun dooden niet kwijt.
En toch houden ze van elkaar, zijn ze elkaar verknocht in groote groote vriendschap, warm als hun stevige handdruk. Innig houdt Burger nu van Donaldje. ,,'t Is mijn kind, mijn jongen." zegt hij, met



511
trots, de vorderingen in groei en bloei gadeslaand. En zijn oogen stralen van geluk, als die van een vader.
„Ja," beaamt Greet dankbaar. En zij glimlachen verlegen-droef.
En zij beiden voelen wel dat het licht wat breekt door de treurnevels heen, dat het, helder glorend, hun levens mogelijk ééns zal maken tot iets heel, iets bijzonder moois.
Maar wanneer dat zal zijn? Als het óóit zal zijn?
Zij wachten af.
Er zijn knoppen die zich heel héél langzaam ontsluiten.
EINDE.



Bij Uitgever dezes zijn mede verschenen»
CORNELIE NOORDWAL, Madlle. De Chavise. 2e Druk.
Ing. f 4.50. Geb. f 5.80. ;j id Greet Hemming. 3e Druk.
Ing. f 4.50. Geb. f 5.80. , . j £)e Nieuwe Mevr. Garvliet. 3e Druk.
Ing. f 2.50. Geb. f 3.75. jj i(j Mathilde Polenius, 2e Druk.
Ing. f 2.~, Geb. f 3.25. if4 id. Intra Nos. 6e Druk.
Ing. ƒ 2.50. Geb. f 3.75. if- id. Ursule Hagen. 6e Druk.
Ing. f 2.~. Geb. ƒ 3.25. id id. De Winkeljuffrouw uit 1'Oiseaud'Or.
4e Druk. Ing. f 2.50, Geb. f 3.75. .•j id. Freule Edith. 4e Druk.
W f 1.50. Geb. ƒ2.75. ,j id. Geraldine. 4e Druk.
Ing. ƒ 1.50. Geb. ƒ2.75.
i(\ id. Kleine Trees. 5e Druk.
Ing. ƒ 1.50. Geb. ƒ 2.75.
MEISJES BOEKEN.
CORNELIE NOORDWAL, Nina Donker. 3e Druk.
Ing. f 1.75. Geb. f 3Mj ifj id Ol die Lastige Juf. 6e Druk.
Ing. f 2.25, Geb. f 3.50. ,j id. Pension Brocke. 3e Druk.
Ing. f 2.25. Geb. f 3.50.
Deze werken zijn verkrijgbaar door tusschenkomst van iederen boekhandelaar. De meisjesboeken zijn alle fraai geïllustreerd.