Het gebruik van di, da en a.
225
1°,- Na sommige bijvoegl. naamw., waarvan de meest gebruikelijke zijn:
assente afwezig scevro ontdaan, beroofd
differente \ Terschi,lend yuU verbannen
aiverso I immune bevnjd, vrij, onvatbaar
discosto i verwi|derd esente bevrijd, vrijgesteld
distante f J (esente da dazio vrij van rechten)
remqto ver verwijderd independente onafhankelijk
libero vrij sicuro zeker.
2°„- Na het werkwoord in den lijdenden vorm: Venne ucciso dal suo neniico. Hij werd door zijn vijand vermoord. 3°.- Na werkwoorden, die eene beweging (andare, venire) naar, of een blijven (restare, essere, stare, rimanere, ecc.) hij een persoon uitdrukken. In deze gevallen staat da voor den persoon, die óf het doel van de beweging is, óf bij wien het blijven plaats vindt: Venite da me. Komt tot mij. Vado dal calzclaio. Ik ga naar den schoenmaker. Abiterq da mio nqnno. Ik zal bij mijn grootvader wonen. De werkwoorden, die een vertrekken uitdrukken (partire, uscire, scendere, ecc.), verlangen in, sommige gevallen bij voorkeur di: Vengo da Roma. Maar: Esco di Roma (dalVinterno di Roma). Esco di casa.
Heeft echter het zelfst. naamw. het lidwoord of een voornaamw. vóór zich, dan gebruike men bij voorkeur da:
Esco dalla casa di mio padre. Esco da una chiesa.
4°- Na vele werkwoorden, die in het tweede deel les 11, § worden genoemd.
5°. Om aan te geven, doel, gebruik, een karakteristiek kenteeken, eene bijzondere eigenschap, het geschikt zijn voor iets, zoowel na zelfst. als na bijvoegl. naamw.:
Buqno da mangiare. Goed om te eten.
Acqua da lavare. Waschwater.
Tobacco da fiuto, da naso. Snuiftabak.
Camera da letto. Slaapkamer.
Salqtto da ricevere. Ontvangkamer.
Fucile da caccia. Jachtgeweer.
La ragazzo dai capelli biondi. Hetmeisjemet de blondeharen.



226
Les 4.
Un uamo dabbene (da — bene), dappqco (da — poco).1 Een rechtschapen, een onbeteekenend mensch. Het Nederlandsche: goed voor, geschikt voor, in uitdrukkingen als: dit is een leven goed voor honden (een hondenleven), wordt ook dikwijls door da vertaald: Questa $ una vita da cani.
Op het verschil tusschen di en da moet bij de vertaling van samengestelde Nederlandsche zelfst. naamw. goed worden gelet. Ba geeft nooit het materiaal aan, waaruit iets is gemaakt. Men gebruikt dan di. Zoo is una forndce da mattoni een steenoven, una fornace di mattoni een oven, van steenen gemaakt. Men onderscheide verder: Un bicchiere d' acqua en un bicchiere da acqua. Una bottiglia di vino en una bottiglia da vino, enz. Is het voorwerp in gebruik, dan gebruikt men in plaats van da dikwijls het lidwoord in den genitief: Dammi la bottiglia deU'qlio. Geef mij de olieflesch. E-cco il mercato del pesce. Hier is de vischmarkt. Men gebruikt ook da met het lidwoord, als men van personen spreekt, die iets verkoopen: La dqnna dal latte. De melkvrouw. L'uqmo dalle cüliege. De kersenman. Toch is het verkieslijker in deze gevallen den naam van het beroep te gebruiken. De Italiaansche taal is rijk aan die woorden (ze eindigen meestal op aio, aro, sommige op iere of ere, terwijl weer andere geen bijzonderen uitgang hebben.)
7°.- Soms staat da bij eigennamen, om de geboorteplaats aan te duiden:
Francesca da Rimini. Leonardo da Vinei. 81- Onafhankelijk wordt da gebruikt: a) In bijwoordehjke uitdrukkingen, als: Da banda, da parte ter zijde da destra van rechts
da solo a solo onder vier oogen
da lontano van verre
da vicino van nabij
da senno in ernst
| / da burla in scherts.
1 Hiervan worden zelfs weer abstracta gevormd, als: dabbenaggine (goedhartigheid), dappocaggine ondeugdelijkheid.



6) Om ongeveer een aantal aan te geven: Uscirono da dodici soldati. Ongeveer 12 soldaten traden voor.
Da trenta persone. Ongeveer 30 personen. Hierbij moet men echter er aan denken, dat nooit minder dan het aangegeven getal wordt bedoeld. c) Om aan te geven wijze en hoedanigheid: Vivere da signore. Als een groot heer leven. Ba agito da pazzo. Hij heeft als een dwaas gehandeld. Vestito da prete, da soïdato. Als priester, als soldaat gekleed.
DapQverofigliuolo. (M.) Zoo waar ik een arme jongen ben. Egli ti fara da padre. (M.) Hij zal je als een vader behandelen.
Hiertoe behooren ook de volgende Italianismen : da per te, da per sè, da me, da te, da sè (voor jou alleen, enz.), da prima (dapprima) eerst, da pgi (dappgi) vervolgens:
L'ltalia fara da sè. Italië zal alleen handelen.
Se nessuno m'accompagna, andrg da per me (of dame).
Als niemand mij vergezelt, zal ik alleen gaan. Zooals men ziet, beteekent da voor een voornaamw. van dezelfden persoon als het onderwerp niet meer tot of naar. Vado da me beteekent: ik ga alleen, maar niet: ik ga tot mij (naar huis). Ik ga naar huis, is: Vado a casa.
Maar men zegt: Vado da te ik ga naar jou (je huis).
Opmerking. De zinswendingen met da moeten in het Nederlandsch dikwijls door bijzinnen worden omschreven; b.v.: Non $ra part ito da metter neppure in consulta. (M.) Dat was een uitweg, die zelfs niet in aanmerking kon komen. Un viso da far morire in bocca una preghiera. • Een gezicht, dat iemand het verzoek in den mond deed besterven. Iets dergelijks hebben we in: Son ugmo da andare in persona a far visita. (M.) Ik ben in staat in eigen persoon een bezoek te gaan brengen.
Hl. A.
Behalve den datief geeft a de richting aan naar eene plaats toe. Tevens beteekent het: het blijven op eene plaats (da beweging naar of het blijven bij een
Het gebruik van di, da en a.
227



persoon). Bovendien nog: het geestelijk streven naar een doel.
Meer in 't bijzonder wordt a gebruikt:
1°.- Na' de volgende bijvoegl. naainw.: attento opmerkzaam disposto besloten
atto geschikt eguale gelijk
awezzo gewoon f edele trouw caro lief, dierbaar grato aangenaam
conforme overeenstemmend inferiore ondergeschikt contrario vijandig, tegenover- necessario noodzakelijk
gesteld nocevole, nocivo schadelijk
conveniente passend ngto bekend
corrispondente overeenkomstig risoluto besloten odioso gehaat senstbile waarneembaar
pericoloso gevaarlijk simile gelijk
preparato voorbereid superiore verheven
pronto gereed utile nuttig
proporzionato evenredig vicino dichtbij.
dannoso verderfelijk
21- Na werkwoorden van beweging, als ze gevolgd worden door een infinitief of een zelfst. naamw. als subject:
Andai a vederla. Ik ging haar zien.
Andate a cercarlo. Ga het halen.
Venga a trovarmi qui. Kom mij hier halen.
Andare a spasso. Gaan wandelen.
Venite a pranzo con me. Kom bij mij middagmalen. NB. Ook bij qssere en stare, om een toestand aan te geven in gevallen als:
Mia madre $ a casa. Mijne moeder is thuis.
StQ a vedere quello che farq.' Ik zal eens zien, wat ik zal doen.
Stare a qcchi bassi. Staan met neergeslagen oogen.
Stare a bocca aperta. Staan met open mond. 21- Om aan te duiden het indirecte voorwerp van eene handeling:
Hq parlato a sua sorella. Ik heb uwe zuster gesproken.
Lo dissi a lui, non a lei. Ik zeide het hem, niet haar. 3°>- Om het oogenblik of den tijd aan te geven, waarop eene handeling begint:
A che ora. Hoe laat?
Alle due. Om twee uur.
All'ora fissata. Op het vastgestelde uur.
228
Les 4.



Bijvoeglijke naamwoorden en telwoorden.
241
Zevende les.
Bijvoeglijke naamwoorden en telwoorden.
A. Eigenaardigheden van sommige bijvoegl. naamw. Sommige bijvoegl. naamw., voorafgegaan door het üdwoord, kunnen zonder zelfst. naamw. (dat er dan bii gedacht wordt) gebruikt worden.
1°. La lunga, la breve, la corta, la diritta, la bugna, ecc. (via, strada):
Andar per la breve, per la piü corta. De kortste weg nemen.
2°.- La destra en la sinistra (mano), b. v.:
Ero seduto alla sua destra.
Ik was aan zijne rechterhand gezeten. 3°„- La retta en la curva (linea):
La curva ACB $ piü lunga della retta AB. 4°- La peggia (sgrta): aver la peggia. 5°.- II Manco, il verde, ïl rosso (colore) :
11 verde mi piace piü del rosso.
De groene kleur bevalt mij beter dan de roode. 6°.- II müanese, il pisano, ü senese (territorio):
Nel müanese si coltiva il riso.
In de provincie Milaan wordt rijst verbouwd.
Tutto il senese e" bello.
De geheele provincie Siena is mooi. 7° II francese, Vitaliano, Vinglese (lingua): Paria il francese e Vinglese. Hij spreekt Fransch en Engelsch. 8°- II bello, il giunto, il vero in plaats van la beUezsa, la giusüzia, la verita, ecc. of le cgse belle, giuste, vere, ecc: II vero difficilmente si trgva. De waarheid is moeilijk te vinden. NB. Het bijvoegl. naamw. bello, bel wordt met eemgszins afwijkende beteekenis, in Italiaansche uitdrukkingen gebruikt, als:
II terremoto si sentl nel bel mezzo della ngtte.
De aardbeving werd juist midden in den nacht gevoeld.
Mi diede un bel ng.
Hij antwoordde mij beslist neen.
Tu l'hai bella e finita. Jij hebt het gedaan.
Ital. Gramm. v. Holl.



242
Les 7.
La ha fatto a bella posta.
Hij heeft het met opzet gedaan.
B. Eigenaardigheden bij sommige vormen van vergelijking.
1. Dl of che mag gebruikt worden na bijvoegl. naamw., als meglio, peggio, peggiore, piü en meno; echter met dien verstande, dat:
a) Di meestal wordt gebruikt, indien er sprake is van eene hoedanigheid (bijvoegl. naamw., bijwoord) die twee verschillende begrippen (hoewel in verschillenden graad) gemeen hebben:
La mia casa $ piü grande della tua.
Mijn huis is grooter dan het jouwe.
Io corrg piü presto di lui.
Ik liep harder dan hij.
6) Men geeft aan di de voorkeur bij telwoorden: Piü di cento. Meer dan honderd. Meno di sei. Minder dan zes.
c) Che wordt gewoorilijk gebruikt, als er sprake is van eene handeling (werkwoord), van welke de twee verschillende deelen van de vergehjking, óf als subjecten, óf als objecten, afhangen:
Roma mi piace piü che Firenze.
Rome bevalt mij beter dan Florence.
Arno piü mia madre che i miei frateUi.
Ik houd meer van mijne moeder dan van mijn broers.
d) Che wordt altijd gebruikt: 11- Als het tweede deel der vergelijking beheerscht wordt door een voorzetsel. 2°.- Wanneer het betrekking heeft op een zelfst. naamw. in algemeenen zin genomen en niet voorafgegaan door het lidwoord. 3°.- Als de vergelijking plaats heeft tusschen twee bijvoegl. naamw., praedicaten of bijwoorden, die bij een zelfde onderwerp behooren. 41- Na de bijwoorden prima, piuttgsto, ami, enz. om eene voorkeur aan te duiden.
Voorbeeld: le. Penso piü ad altrui che a me stesso.
Ik denk meer aan anderen dan aan mij zelf.
Lo faccio piü per te che per lei.
Ik doe het meer voor jou dan voor haar.



Bijvoeglijke naamwoorden en telwoorden.
243
2°. II suo cugre è piü duro che pietra (of d'una pietra).
Zijn hart js harder dan steen. 3". $ piü bella che bugna. Zij is meer mooi dan goed.
Mi e\ piü fratello che amico.
Hij is meer een broeder dan een vriend voor mij. Meglio tardi che mai. Beter laat dan nooit. 4". Prima il dovere che la vita. Plicht gaat boven het leven. Piuttgsto essere infelice che fare infelice altrui. Het is beter ongelukkig te zijn, dan anderen ongelukkig te maken. ° 6
2. De ontkenning na den comparatief.
Om de tegenstelling bij vergelijkingen nog duidelijker te doen uitkomen, staat in het Italiaansch voor het tweede gedeelte non. In dat geval heeft de vergelijking plaats door middel van che. Het tweede lid ervan is een zin, en het eerste lid moet eene veronderstelling of eene vraag bevatten, die tegenover het tweede lid eigenhjk eene ontkenning is; b. v.:
Hij is rijker, dan je denkt (d. w. z.: jij denkt niet, dat hij zoo rijk is, als hij werkelijk is).
Jy piü ricco che non credi.
Willen echter de Italianen niet zoozeer den nadruk op die tegenstelling leggen, dan laten zij non ook weg: J
$ piü ricco che credi.
Daarentegen mag de ontkenning niet gebruikt worden, als het eerste lid reeds ontkennend is of wel eene vraag bevat, waarop het antwoord ontkennend zou moeten luiden:
Non $ piü rico che credi.
Hij is niet rijker dan je denkt, d. w. z.: jij denkt, dat hii zoo rijk is, als hij is. J
Siamo noi altri piü contenti che essa (non sia)?
Zijn wij tevredener, als zij is? Antwoord: Neen wii zijn het niet. J
Soms vindt men in een zin, die uit twee zinnen is saamgetrokken en waarin twee subjecten, die met elkaar moeten vergeleken worden, bij een werkwoord staan net tweede subject met non; b. v.:
16»



244
Les 7.
Un paese, dove le dgnne lavorano piü che non (lavorino) gli uomini.
Een land waar de vrouwen meer werken dan de mannen.
Hier mag non ook weggelaten worden. 3. Che of di voor voornaamwoorden.
In het eerste deel, les 18, bid. 75, zeiden wij, dat voor een voornaamw. de vergelijking bijna altijd door di geschiedt. Dit is vooral het geval bij de persoonlijke voornaamw.:
Ne sa piü di voi. Hij weet er meer van dan gij.
Daar echter na di het persoonlijk voornaamw. den accusatiefvorm heeft (di me, di te, di lei), kan onder bepaalde omstandigheden eene dubbelzinnigheid ontstaan, b. v. in den zin: Egli mi ama piü di te, is het niet duidelijk, of bedoeld wordt: Hij houdt meer van mij, dan jij, of: Hij houdt meer van mij dan van jou. In het laatste geval vertale men het daarom door: Egli ama piü me che te. In het eerste geval: Egli mi ama piü che tu (non mi ami).
4. Weglaten van het lidwoord na den superlatief.
De Italianen beschouwen den superlatief eenigszins anders dan wij. Wanneer wij spreken van de mooiste bloem, bedoelen de Italianen een bloem mooier dan andere. Daarom laten ze gewoonlijk het lidwoord weg, als de superlatief op het zelfst. naamw. volgt:
L'azione piü generosa. De edelmoedigste daad.
NB Door het lidwoord te gebruiken, wordt de constructie eenigszins verouderd. De moderne grammatica's veroordeelen het.
Als de superlatief voorafgaat, behoort het lidwoord bij het zelfst. naamw. en moet het geplaatst worden: la piü generosa azione. Maar het lidwoord mag herhaald worden, als eene herhaling van het zelfst. naamw. verondersteld wordt:
La piü generosa azione e anche la piü beUa.
5. Eigenaardigheden van sommige superlatiefvormen.
m Soms wordt de superlatief gebruikt na zelfst. naamw. met het lidwoord der eenheid of zonder lidwoord:



Bijvoeglijke naamwoorden en telwoorden.
245
Un suqlo fra i piü fertili.
Een van de meest vruchtbare bodems.
O terra delle piü generose.
O gij, een der meest edelmoedige landen. 2°.- Zeer zelden wordt de superlativo assóluto (zooals in het latijn) gebruikt met de beteekenis van een superlativo relativo; b. v.:
Erano i Pazzi di tutte Valtre famiglie splendidissima
(Macchiavelli). (Toen) waren de Pazzi's de meest beroemde familie. 3°' Uitdrukkingen als: het mooiste, grootste, leeüjkste enz. ding, dat men zich kan voorstellen, dat er is enz., worden soms weergegeven door: quanto, quei che of cio che. Het werkwoord na che staat dan gewoonlijk in den subjonctief:
Quanto si pQssa trocare di piü bello. Het mooiste, dat men vinden kan. Of ook:
Quei che si pgssa trovare di piü bello. We mogen ook wel zeggen:
La piü bella cgsa che si pgssa trovare (of che trovarsi pgssa).
,., jjS" In de omgangstaal worden meglio en peggio dikwijls gebruikt in plaats van megliore en peggiore:
Certe parole son peggio dei pugni,
Sommige woorden zijn erger dan slagen. NB. De onregelmatige comparatieven en superlatieven: migliore, gttimo, peggiore, pessimo, maggiore massimo, minore, minimo, superiore, sommo of supremo en mfertore, wfimo krijgen nooit piü of meno voor zich. Het zou dus verkeerd zijn te zeggen: piü migliore, meno gttimo.
51- Zooals reeds in het eerste deel is opgemerkt kunnen de bijvoeglijke naamw. op dezelfde wijze als de zelfBt. naamw. vergroot en verkleind worden. Men bedient zich hierbij, afgezien van de bekende achtervoegsels ook van het bijvoegl. naamw. grande (gran) en van de bijwoorden sommamente, infinitamente, fortemente, oltremode, oltre ogni dire, of de voorvoegsels stra en ara (ons: aarts —), of wel men herhaalt het bijvoegl. naamw. J



246
Les 7.
Voorbeeld: Una gran bella cgsa. Eene wondermooie zaak. Un essere sommamenie bugno. Een buitengewoon goed wezen. Un oggetto infinitamente caro. Een oneindig dierbaar voorwerp. Una persona fortemenie turbata. Een uiterst bedroefd persoon. Un ugmo straricco. Een buitengewoon rijk man. Una lettera arcistupida. Een aartsdomme brief.
Bello oltremodo. Buitengewoon mooi.
Insolente oltre ogni dire. Alleronbeschaamdst. Canteremo pian piano. Wij zullen heel zachtjes zingen. Due gcchi neri neri. Twee donkerzwarte oogen. 6°- Andere comparativen en superlativen van Latijnsche afkomst zijn:
d) Zonder positief: -
esteriore estrqmo interiore intimo ulteriore ultimo anteriore.
b) Zonder positief en superlatief:
citeriore iuniore seniore —
c) Zonder de andere trappen:
primo prossimo. NB. d) Anteriore, esteriore, interiore, intimo en prossimo verliezen hun karakter als comparatieven. De eerste drie worden vervangen door andere bijvoegl. naamw.: parte davanti (liever dem anteriore), atti esterni (ook esteriort), camere interne (niet interiori). Intimo en prossimo mogen voorafgegaan worden door piü en meno; l'animo piü intimo; la casa meno prQssima.1
b) citeriore en ulteriore worden alleen aangetroffen bij aardrijkskundige namen: Caldbria citeriore, India ulteriore.
c) Iuniore en seniore worden alleen in de schrijftaal gebruikt om den jongsten of den oudsten van twee broeders enz. aan te duiden.
7"- Onveranderlijk zijn: fu (wijlen, alleen gebruikt in oorkonden), pari (gelijk), dispari, impari (ongelijk), dabbene (rechtschapen), blü (blauw) en het bijvoeglijk gebruikte bijwoord gia (vroeger):
Giovanni, figlio del fu Giuseppe.
Johan, zoon van wijlen Jozef.
Via Cavour, gia Via larga.
Via Cavour, vroeger Via larga.
1 Kanselarijstijl: i prossimigri de naaste bloedverwanten.



252
Les 8.
c) In poëzie en in klassiek proza vervangt ne dikwijls ei; b. v.:
Ne dicono. Zij zeggen ons.
La vgslra Magnificenza ne ha messi. (Bocc. Dec. 9. 1.) Uwe Heerlijkheid heeft ons gezonden.
3. Staat vi of we (of beide) bij een verbonden persoonlijk voornaamw., dan gaan zij meestal daaraan vooraf:
Vi ti vedo. Ik zie je daar.
Ne la credo capace. Ik reken haar er wel toe in staat. Dit is ook het geval als de beide woorden achter het werkwoord worden gevoegd:
Quasi toccasse a me di levarnela. (M.) Als of het mijn plicht was, haar daaruit te halen. Ne wordt ook dikwijls geplaatst voor het hulpwerkwoord in plaats van voor of achter het hoofdwerkwoord; b. v.: non ne pgsso mangiare, voor non pgsso mangiarne.
Ci komt na het voornaamw. te staan: Mi ci recai. Ik begaf er mij heen.
4. Nui en vui zijn poëtische vormen voor noi en voi: Nui chiniam la fronte. (M.)
Wij bogen het hoofd.
5. De datieven en accusatieven van de verbonden persoonl. voornaamw. en eveneens ci, vi en we, verbinden zich meestal met ecco tot een woord; b. v.:
Eccomi hier ben ik. Eccolo hier is het. Eccotene hier heb jij ervan.
6. Lui, le^i, loro, worden gebruikt in plaats van egli, ella, eglino, elleno, essi, esse, als men op die woorden den nadruk wil leggen, om de tegenstelling aan te geven; of na de woorden anche, neanche, nemmeno; of wel als het persoonlijk voornaamw. als onderwerp op het werkwoord volgt (uitgezonderd in den vragenden vorm):
Se lui (egli) lo dice, tutti lo credono. Als hij het zegt, gelooven allen het. Anche lei lo sa. Zelfs zij weet het.
Loro in plaats van eglino, elleno, essi, esse, wordt gebruikt voor de meervoudsvormen signori, signore, als we verschillende personen aanspreken. Verder ook voor hoofdtelwoorden:



Persoonlijke voornaamwoorden.
253
Io dico questo, perchè loro signore m'intendano.
Ik zeg dit, opdat gij, dames, mij moogt begrijpen.
Dissero che loro tre sarebbero andati a trovarlo.
Zij zeiden, dat zij alle drie hem tegemoet zouden gaan. Ook wordt lui, enz. gebruikt, in gevallen als: lui ricco, lui sano, lui amato da tutti, waarbij het werkwoord (e, era) verondersteld wordt.
7. Bij uitroepen staan de nominatieven van de persoonl. voornaamw., als zij met een bijvoegl. naamw. verbonden zijn, daarachter; b. v.:
Cara voi. Gij, mijne lieve.
In den 3°" persoon geeft men de voorkeur aan het mooier klinkende lui en lei:
Benedetto lui! De gelukkige! —Pqvera lei! De arme!
In de omgangstaal (vooral in de lagere volksklasse) gebruiken de Italianen wel het aanwijzend voornaamw. bij het roepen of aanspreken van iemand: Ehi! quei signore! He! mijnheer! Quella Signora! Hoor eens, mevrouw!
8. Verder worden in de volgende gevallen me, te, lui, lei, loro nog gebruikt in plaats van io, tu, ecc.
a) Na: come, siccome, quanto, salvochè, dove, ecco, b. v.: Non son dqtto come te. Ik ben niet geleerd, zoo als jij. Ma non fu, quanto lui, cortese.
Ecco qui loro al tuo cotnandamento.
b) Als zij als praedicaat na de werkwoorden essere, parere, esser creduto, ecc, staan:
Io son qui con uno che, per aoere il mio nome, vuqle essere me.
Ik ben hier met iemand, die, omdat hij mijn naam draagt, mij wil zijn.
9. a) Sommige auteurs gebruikten vroeger het voornaamw. esso (onveranderlijk) voor lui, lei, loro, om aan den zin meer kracht bij te zetten. Maar men vindt dit tegenwoordig alleen nog in officieele stukken:
Sono venuto con esso lui, con esso lei, con esso loro. Ik ben met hem, met haar, men hen gekomen. Da esso imperiale reale governo. Van de keizerlijke en koninlijke regeering.



254
Les 8.
b) Ook vindt men soms wel: con esso meco, con esso teco of con meco, con teco in plaats van meco, teco.
c) Desso (dessa, dessi, desse het zelf) wordt gewoonlijk zonder voornaamw. gebruikt: sono desso ik ben het zelf.
Bij oudere schrijvers vindt men het echter ook met een voornaamw.; b. v.:
(Boce) Come se tu desso fossi als of jij het zelf was. Als subject wordt het slechts hoogst zelden gebruikt: Questa necessita $ dessa uno stravolgimento del mio cervMo. Deze noodzakelijkheid is zelf eene verwarring mijner gedachten (verwart mijne gedachten).
10. De mannelijke accusatief lo wordt dikwijls vervangen door il voor woorden, die met een medeklinker (uitgezonderd de s impura) beginnen; b. v.:
ü vedo ik zie hem, il sq ik weet het. Dit il neemt dan steeds de eerste plaats in: il vi (= ve lo) prometto ik beloof het u. Indien het echter gebruikt wordt bij een der voornaamw. mi, ti, si, gli, ci, vi of non, dan laat men il dikwijls ook volgen. Het verliest daarbij de / en wordt met het voorafgaande woord éen woord: me l, tël, glitfl, cél, ve'l, se'l, no'l of mei, tel, gliel, cel, vél, sei, nol.
11. Indien het directe voorwerp het werkwoord voorafgaat, dan verdient het de voorkeur (evenals in het Fransch), het persoonlijk voornaamw. er aan toe te voegen:
Queste sette medaglie le troverg. Deze zeven medailles zal ik vinden (ik zal ze vinden). La vgstra lettera Vabbiamo ricevuta, ma il danaro ng. Uw brief hebben wij ontvangen, maar het geld niet.
12. Om den nadruk te leggen op het onderwerp, maakt men wel gebruik van het correspondeerende voornaamw., voorafgegaan door anche:
Affinchè i pgveri prigionieri sorridano anch'essi. (S. P.) Opdat de arme gevangenen ook (eens) mogen glimlachen.
Vertaling van het Nederlandsche het. 1. Als het nominatief is, wordt het: a) In het geheel niet vertaald:
Het is koud. 1$ (of fa) freddo.
Het is lang geleden. ïj} un pezzo.
Het is jammer. ij} peccato.



Persoonlijke voornaamwoorden.
255
6) Door egli (ei, e of gli = egli) vertaald:
Egli $ vero. Het is waar. Soms ook in gevallen als:
Egli non erano ancora quattr'ore.
Het was nog geen vier uur.
c) Door la (waarbij cgsa verondersteld wordt) (zie deel 1, les 21):
La $ cosl. Het is zoo. La non va cosl. Het gaat zoo niet. Bijvoegl. naamw. en andere woorden bij la gebruikt, krijgen natuurlijk den vrouwelijken vorm: La $ chiara. Het is duidelijk.
d) In enkele gevallen ook door ella:
Ella non andra sempre cosl. Het zal niet altijd zoo gaan.
2. Zinnen waarin de nadruk gelegd wordt op het persoonlijk voornaamw.: Gij hebt het gezegd (gij zijt het, die het gezegd heeft) vertale men:
Siete voi, che l'avete detto.
In dezen zin volgt de nominatief voi op het werkwoord. Gaat hij eraan vooraf, dan gebruikt men het aanwijzend voornaamw. voor che: Voi siete quelli che l'avete detto.
3. Zinnen als: Ik ben het, die het zeggen, betalen, bevelen enz. moet, worden als volgt vertaald:
Sta of tocca a me a dire, a pagare. Sta of tocca a me il pagare, il comandare. A me sta pagare, comandare. A me appartiene il comandare.
4. Is het accusatief, dan wordt het bijna altijd door lo vertaald:
Ik weet het. Lo sg. Soms ook wel door la: La dica schietta. Ik zeg het ronduit.
5. In vergelijkende zinnen na piü, meno en cosl is het eveneens lo, als n. 1. het tweede deel der vergelijking door che ingeleid Avordt. Na piü en meno staat che met non of di quei che, warbij dan lo gewoonlijk wegblijft:
Adesso $ piü diligente che non lo sia mai stato, of: Adesso g piü diligente di quei che sia mai stato.
Hij is nu vlijtiger, dan hij het ooit was. (Zie 2e deel, les 7 B).



25(
Les 8.
6. In het antwoord op eene vraag vertaalt men het door lo, als het in de plaats komt van een zelfst. of bijvoegl. naamw., waarbij geen lidwoord of bezittelijk voornaamw. staat:
Is u ziek? Ja, ik ben het.
j£ Ella ammalata? Sl, lo sono.
Zijn deze vrouwen getrouwd? Ja, zij zijn het.
Sono maritate queste dgnnf? Sl, lo sono.
Zijt gij Christenen? Ja, wij zijn het.
Siete cristiani? Sl, lo siamo.
Komt het in de plaats van een zelfst. öf bijvoegl. naamw., waarbij wel een lidwoord of bezitt. voornaamw. staat, dan wordt het niet vertaald of wel men herhaalt de vraag:
jjf Ella la madre di questo fanciullo? Sl, of: Sl, sono la madre di questo fanciullo.
7. De volgende Italianismen worden veel gebruikt: Se io fossi in te, in Lgi, enz.
Als ik jouw, in uw plaats was. Non ci reggo piü, Non ne pqsso piü. Ik kan het niet meer uithouden.
Me la paghera. Hij zal ervoor boeten (het mij betalen).
Darsela a gambe. Er van door gaan.
Dargliele sqde. Hem duchtig onderhanden nemen.
Me l'(a)'avete fatta. Gij hebt mij >een streek uitgehaald.
linitela una vqlta. Houd eindelijk eens op.
Egli se Vaspettava. Hij was er op bedacht.
L'ha fatta grossa; adesso cerca d'accomodarla.
Hij heeft een domme streek uitgehaald, nu probeert hij
het weer goed te maken. Non vuql intqnderla? Wilt u het nog niet begrijpen?
Beleefdheidsvormen.
Bij de beleefdheidsvormen wordt het voornaamw., hoewel vrouwelijk, gewoonlijk beschouwd als van geen geslacht te zijn. Bijgevolg krijgen de bijvoegl. naamw. (of deelwoorden) het geslacht van de personen met wie men spreekt. Loro eischt natuurlijk het meervoud. Als er misvéretand mogelijk zou zijn, laat men het voorwerp (met het lidwoord il, la, i, le) volgen door di Lei (enkelv.), di Loro (meerv.).



Persoonlijke voornaamwoorden.
257
Voorbeelden:
Puq Lei dirmi (sapreste dirmi)? Kunt u mij zeggen? -
La prego (di) dirmi. Ik verzoek u, mij te zeggen.
Potrei (Oserei) pregarla di dirmi?
Zou ik u mogen verzoeken, mij te zeggen?
Abbia la compiacenza di dirmi.
Heb de goedheid, mij te zeggen.
Si compiaccia di dirmi. Zegt u mij, als 't u belieft.
Mi far ebbe il favore di dirmi ?
Zou u mij het genoegen willen doen, mij te zeggen?
Mi faccia il piacere di dirmi.
Doe mij het genoegen, mij te zeggen.
Di grazia, non vorrebbe dirmi?
Zou u mij, als 't u belieft, niet willen zeggen?
Favorisca dirmi ? Wilt u mij s. v. p. zeggen ? l
Come sta (Lei)? ) „ ,
Come sta di salute?) Hoe maakt u het?
Non c'g male, come sta Lei? Niet slecht, hoe maakt u het?
Bene, (benone, benissimo), e Lei? Goed en u?
Grazie (La ringrazio). Ik dank u.
L'incomodo? \ „
Le reco incqmodo?) Stoor lk u?
S'accQmodi, Ld prego. 1 Wees zoo goed, plaats te
Prenda posto, La prego.) nemen.
Abbia la bonté di mettersi a sedere.
Wees zoo goed te gaan zitten.
A rivederla, signore, stia bene.
Tot weerziens, mijnheer, het ga u goed.
Non saprei dirglielo. |
Non glielo saprei dire. > Ik zou het u niet kunnen zeggen. Non glielo pgsso dire. )
E Loro, sono Italiani (Italiane)? Zijt gij Italianen? Mi perdonino se passeggio con Loro ? Zou ik met u mede mogen gaan?
Oefening 10.
iz ,Wi^ris daar? Ik ben het' mijnheer. Ah, ben jij het Karei? Wat is er? Een heer wenscht u te spreken, hier is zijn visitekaartje. Laat hem binnenkomen. Goeden dag, mijnheer ik heb de eer, u een brief van uw vriend, mijnheer Borghi, te geven. Dank u, neemt u plaats, als 't u belieftsta mij toe, dat ik het schrijven lees (cong.). Het doet mij genoegen (son lieto), dat mijn waarde vriend B. mij de gelegenheid geeft hem en u, mijnheer Rolli, een dienst te bewijzen U is zeer goed. Uw tegenstander, mijnheer Marchietti, ken ik
Ital. Gramm. v. Hou.



258
Les 8.
heel goed, hij is hoffelijk en gedienstiger, dan hij in dit schrijver wordt (cong.) afgeschilderd (descrivere). Ik zal hem bezoeken, ik zal hem uwe voorstellen opnieuw doen (rinnaverq), ik zal mijn best (possibüe) doen, dit geschil bij te leggen. De zaak is toch zoo, als mijn vriend ze mij heeft uitgelegd? Zij is zoo. Heeft u het contract meegebracht? Hier is het. Het is merkwaardig, dat hij, niettegenstaande (ad onta di) dit contract op dit punt blijft aanhouden (cong.). Hij is het, die .zonder verklaarbare redenen het eerst het contract verbroken (mancato a) heeft. Onder de kooplieden zijn er maar al te veel, die, wat eerlijkheid betreft, een ruim geweten hebben. |Van hem persoonlijk kan men niets ongunstigs zeggen. >)Peze wijze van handelen zou oneerlijk zijn, dat geef ik toe (ne convengo), maar ik reken hem er niet toe in staat. Ik schrijf den oorsprong van dit geschil toe aan eene nalatigheid of aan eene onvoorzichtigheid van zijn vertegenwoordiger. Ik zal dus van middag naar hem toe gaan, en ik hoop de zaak in het reine te brengen (accomodarla). Ik geloof, dat mijnheer Marchetti na eene zoo lange en onvruchtbare (infruttuoso) briefwisseling (carteggio) tevreden zal zijn, de zaak geëindigd te zien. Wilt u mij de eer aandoen, heden avond met mij te eten? Heel gaarne (La ringrazio), met genoegen.
Leesoefening.
La Igtta.
%v& da aspettarsela: Franti, cacciato dal Direttore, volle vendicarsi, e aspett§ Stardi a una cantonata (hoek van eene straat), dopo 1'uscita della scugla, quand' egli passa con sua sorglla, che va a prendere ogni giorno a un Istituto di Via Dgra Grgssa. Mia sorglla Silvia, uscgndo dalla sua lezione, vide tutto e torn§ a casa pigna di spavgnto. Ecco quello che accadde. Franti, col suo berretto di tela cerata schiacciato sur un orecchio, corse in punta di pigdi digtro di Stardi, e per provocarlo, digde una strappata alla treccia di sua sorglla, una strappata cosl fgrte che quasi la gittg in tgrra riygrsa. La ragazzina mise un grido, suo fratello si volt§. Franti, che § molto piü alto e piü fgrte di Stardi, pensava: — O non rifiatera, o gli dar§ le ergste (een pak slaag). — Ma Stardi non stgtte a pensare (dacht niet lang na), e cosl piccolo e tgzzo com'g, si lancig d'un salto su quei grandiglione e cominciö a mescergli fior di pugni (liet een regen van vuistslagen op hem neerdalen). Non ce ne poteva perg, e ne toccava piü di quei che ne desse. Nella strada non c'gran che ragazze, nessufio poteva separarli. Franti lo butt§ in terra: ma quegli su subito, e addgsso daccapo, e Franti picchia (sloeg) come sur un nscio; in un momento gli strapp§ mgzz'orecchia,



Persoonlijke voornaamwoorden.
259
gli ammaccg un gcchio, gli fece uscir sangue del naso. Ma Stardi duro, ruggiva: M'ammazzerai, ma te la fo pagare. — E Franti giü, calci e ceffoni (stooten en oorvijgen), e Stardi sotto, a capate e a pedate (stootendmet het hoofd en trappend). Una dgnna gridg dalla finestra: — Bravo, il piccolo! — Altre dicevano: E un ragazzo che difgnde sua sorella! — Goraggio! Dagliele sgde (sla er maar goed op). E gridavano a Franti: Prepotgnte (brutode rekel), vigliaccone (lafaard). Ma Franti pure s'gra inferocito, fece gambetta (lichtte een beentje), Stardi
cadde, ed egli addgsso: — Arrgnditi! — Ng. — Arrgnditi.
Ng. — e d'un guizzo (snelle beweging) Stardi si rirnise in pigdi, avvinghig Franti alla vita (greep Franti om het middel) e con uno sfgrzo furioso lo stramazz§ sul selciato e gli cascó con un gingcchio sul pgtto. — Ah, 1'infame che ha il coltgllo! — gridg un ugmo accorrgndo per disarmare Franti. Ma gia Stardi, fuori di sè, gli aveva afferrato 'il braccio con due mani e dato al pugno un tal mgrso, che il coltgllo gli gra cascato, e la mano gli sanguinava. Altri ifatanto grano accorsi, li divisero, h nalzarono (opbeuren): Franti se la dgtte a gambe, malconcio,' e Stardi nmase la, graffiato in viso, con 1'gcchio pesto, — ma vincitore — accanto alla sorglla 'che piangeva, mentre alcune ragazze raccogüevano i libri e i quadgrni sparpagliati per la strada. — Bravo il piccolo, — dicevano intorno, — che ha difeso sua sorglla! - Ma Stardi, che si dava piü pensigro del suo zamo (tasch) che della sua vittgria, si mise subito a esamuiare uno per uno i libri e i quadgrni, se non c'gra nulla di mancante o di guasto, li ripull con la manica (mouw) guard$ il penmno, rimise a posto ogni cgsa, e pgi, tranquillo e sgno come sgmpre, disse a sua sorglla: - Andiamo prgsto, che ci hg un problgma di quattro operazioni.
Edm. de Amicis.
Spreekoefening,
Ghe vglle fare Franti?
E che fece infatti?
Ghi vide tutto e quando?
Ghe fece Franti per provocare Stardi?
La ragazzina maltrattata se ne stgtte zitta?
Ghe si pensava Franti?
Ghe fece Stardi il fratello della ragazzina?
Non c'gra nessuno per separarli?
Ghe riuscl a fare Franti al pgvero, ma coraggioso Stardi? Ghe pargle diceva Stardi?
Ghe cgsa dicevano le dgnne che vedevano questa lgtta? Perchè accorse un ugmo? Furono finalmente divisi e da chi? Ghe fece pgi Franti? Ghe fece Stardi?
17»



260
Les 9.
Negende les.
Vragende en betrekkelijke voornaamwoorden.
(1° deel, les 23.)
A. Vragende voornaamwoorden. Behalve het in het eerste deel gezegde, volgt hier
nog:
ti Ons wat, wordt weergegeven, zooals men weet, door che, che cgsa of cgsa. Is het echter een uitroep van verrassing, dan vertaalt men het meestal door come: Come, suo fratello $ mgrto? Wat, uw broer is dood? Quello che is gelijk aan che cgsa of cig che: Tu non sai quello che (che cgsa, cig' che) tu dici. Je weet niet, wat je zegt.
2. De vragende voornaamwoorden worden dikwijls nog versterkt door mai:
Qual mai? Het zal mij benieuwèn, welke.
Che mai dici? Maar wat zeg jij ervan?
Chi mai sarebbe stato? Wie mag het geweest zijn?
Quanto mai avra speso?
Hoeveel zou bij wel hebben uitgegeven? Cui komt in zeldzame gevallen ook als vragend voornaamwoord voor, maar is dan steeds vergezeld door di, o of da, b.v.:
A cui (in plaats van a chi) lo dar ete?
Aan wien zult gij het geven? Het wordt echter tegenwoordig zoo goed als niet meer gebruikt. In indirecte vragen vindt men het ook wel in den accusatief, b. v.:
Non sapeva cui avesse veduto.
Hij wist niet, wien hij had gezien.
B. Betrekkelijke voornaamwoorden. II quale.
Men moet goed het betrekkelijk van het vragend voornaamwoord onderscheiden. Quale zonder het lidwoord is in 't algemeen vragend, met het lidwoord echter is het betrekkelijk. Dus mogen wij nooit zeggen: II quale vólete? maar Quale volete?
L II quale wordt gebruikt in plaats van che (of uno) in de volgende gevallen: '3^1



Vragende en betrekkelijke voornaamwoorden.
261
d) Voor een zelfstandig naamw., als het de beteekenis heeft van een bijvoegl. naamw.:
Ce ne sono due o tre, il quale numero $ piccolo. Er zijn er twee of drie, wat een klein aantal is.
b) Als het behoort bij een zelfst. naamw., waarvan het door verscheiden woorden is gescheiden:
Al morire lascig due figli, un bimbo e una bimba, i quali
furono adottati da una famiglia ricca. Bij zijn dood liet hij twee kinderen na, een jongen en
een meisje, die door eene rijke familie als kinderen
werden aangenomen.
c) In zinnen, als:
IPerde' una posizione, per ottenere la quale, aveva lavorato tutta la sua vita. Hij verloor eene positie, waarvoor hij, om die te verkrijgen, zijn geheele leven had gewerkt. Hier staat la quale voor una in de plaats.
d) Voor een bijzin, die volkomen gescheiden is van den hoofdzin en waarop eenigermate de nadruk valt: '
Fu in quei paesetto un ugmo il cui nome era Giorgio di Saldoni, che faceva il muratore; il quale . . .
Er was in dat dorp een man, die G. d. S. heette en metselaar was; deze . . .
2. H quale verbindt dikwijls zinnen, die in het Nederlandsch zelfstandig (hoofdzinnen) zijn. Men treft dit echter alleen bij ondere schrijvers aan; b. v.: Bocc. Dec. 3. 9.: Ferrando se n'and$ alla badia; il quale come l'abbate vide ecc. F. ging naar de abdij. Toen de abt dit zag, enz.
3. Quale zonder vraagteeken wordt ook gebruikt in zinnen, als:
Mi narrg qual fosse il suo paese; quale l'origine, quali
le guerre vedute. Hij vertelde mij, wat zijn land was, wat zijn afkomst
was, welke oorlogen hij had meegemaakt. Cui.
t. Het voornaamw. cui (bezit geen nominatief) heeft slechts schijnbaar nu en dan het lidwoord voor zich, omdat het zich dan inschuift tusschen het lidwoord en het zelfst. naamw. (in welk geval di ook wegvallen kan, zooals reeds in deel 1, Jes 24 is gezegd); b. v.:
II fanciullo, il (di) cui padre morl l'anno scorso.
De jongen, wiens vader het vorige jaar stierf.



Vragende en betrekkelijke voornaamwoorden.
263
11 giorno e il luqgo ove io lo vidi per la prima vqlta. De dag en de plaats, waar ik hem voor het eerst zag.
g) Onde, kan ook de beteekenis hebben van: opdat, omdat:
Onde penetrare in Italia, Annïbale passq per la Spagna. Om Italië binnen te dringen, ging Hannibal over Spanje.
Che.
In het eerste deel is het voornaamste gezegd, ook met betrekking tot chi. Hier volge nog:
1. Ui che, a clie (waarvan, waarover, waaraan, waaruit) zijn in den regel vragende voornaamw.:
Di che ha parlato? Waarover heeft hij gesproken? Zij worden dikwijls ook als betrekkelijke voornaamw. gebruikt in plaats van del quale, al quale enz.; b.v.: Lo scqpo a che io tendo, $ piu sublime. Het doel, waarnaar ik streef, is verhevener.
2. De Nederlandsche woorden hierop, waarop, hieraan, daaraan, hierdoor enz. worden in het Italiaansch vertaald door con che (waarmee), dopo di che (waarna) enz.
3. Che met het accent is voegwoord en beteekent opdat, want: Dïllo schietto, che non lo dirq a nessuno.
4. Men heeft de volgende Italianismen met che: Un certo non sq che. Een zeker iets.
Un bel che. Een mooi ding. J$ un gran che. Dat is een erge zaak. Un che di peregrino e di gentile. Iets ongewoons en liefelijks.
Oefening 11.
Wat is er voor nieuws? Niets bijzonders. Waartoe dient het den gierigaard, zooveel rijkdommen op te hoopen (accumulare)? Waarmee houdt u zich bezig gedurende de lange vacanties? Wat is het menschelijk leven? Een wijsgeer heeft geantwoord: een droom. Wie houdt dezen aardbol in het wereldruim op zijne plaats (sostenere)? Wie heeft er de grondslagen van gelegd? Een beetje meer roem, een beetje minder rijkdom, wat is dat alles? Wien ter eere richtten de Egyptenaren de pyramiden op? Welke is die goddelijke stem, die in deze wereld tot ons spreekt? Jij bent het, geweten. Jij bent de onfeilbare rechter van het goede en het kwade. Ik heb de zuster van mijn vriend, die gisteren uit Weenen is aangekomen, begroet. De dochter van den dokter, over wie ik u



264
1/68 9.
gesproken heb, is eenige dagen geleden getrouwd. De bijen, waarbij (tra le quali) wij eene bewonderenswaardige orde vinden, zijn zeer nuttige insecten. Het huis, waaruit ik kom, is van mijn schoonvader. De tulpen, waarvan men de kleuren bewondert, hebben geen geur. De toestand, waarin ik mij bevind, is bijna ondragelijk. Keizer Nero, van wiens wreedheid een Romeinsch geschiedschrijver verhaalt, pleegde zelfmoord (gaf zich zelf den dood) in het jaar 60 na Christus. Er is niets (non c'g cosa) waaraan ik vaker denk (cong.), dan aan het treurige lot van mijn vriend. De deugd en de vrijheid zijn de voorwaarden, zonder welke men niet gelukkig kan zijn. Wat ik het meest (di piü) verlang, is u gelukkig te zien. Het is eigenaardig ($ un gran che), dat men deze beide jongens niet tot studeeren kan (cong.) bewegen (indurre). Hij zeide eenige onvriendelijke woorden tot mij, wat mij zeer beleedigde. Een zeker iets (un certo non sg che), zeide mij, (dat ik niet moest weggaan), niet weg te gaan.
Leesoefening.
Le mie prigioni. (Silcio Pellico.)
II venerdi, 13 Ottobre 1820, fui arrestato a Milano e condotto a Santa Margherita. Erano le tre pomeridiane. Mi si fece un lungo interrogatgrio per tutto quei giorno e per altri ancora. Ma di ci§ non dir§ nulla. Simile ad un amante maltrattato dalla sua bella, e dignitosamente risoluto di tenerle broncio (hoos zijn), lascio la politica ove ella sta, e parlo d'altro.
Alle ngve della sera di quei pgvero venerdi 1'attuario mi consegn§ al custgde, e questi, condottomi nella stanza a me destinata, si fece da me rimettere con gentiie invito, per restituirmeli a tempo debito, orolggio, danaro ed ogni altra cgsa, ch'io avessi in tasca, e m'augur§ rispettosamente la buona ngtte.
„Fermatevi, caro voi" gli dissi, „gggi non hg pranzato; fatemi portare qualche cgsa!"
„Subito; la locanda g qui vicina, e sentira, signore, che bugn vino!"
„Vino. — non ne bevo".
A questa risposta il signor Angiolino mi guardö spaventato e sperando ch'io scherzassi. I custgdi di carcen che tgngono bettola (tapperij) inorridiscono d'un prigionigro astemio (die geen wijn drinkt).
„Non ne bevo, davvero."
„M'incresce per Lgi; patira al doppio la solitndine". E vedgndo ch'io non mutava propgsito, usci; ed in meno di mgzz' ora ebbi il pranzo. Mangiai pgchi bocconi, tracannai un bicchier d'acqua, e fui lasciato solo.



268
Les 10.
10. Qualche (een of ander, eenig). Alleen bijvoeglijk. Wordt in het enkelvoud voor beide geslachten gebruikt:
Avete qualche libro ? Hebt gij een of ander boek?
Als het gevolgd wordt door cgsa, dus qualchecosa, beteekent het: iets:
Qualche CQsa di bello. Iets moois.
Ha veduto qualche cgsa (of qualcgsa)? Hebt gij iets gezien?
In enkele gevallen staat un voor qualche en beteekent dan: een zekere:
Un qualche significato. Eene zekere beteekenis.
11. Chiunque, chicchessia, chi si vqglia (wie ook, wie het ook is). Zelfstandig. Zijn onveranderlijk en worden voor beide geslachten in het enkelvoud gebruikt :
Chiunque tu sia. Wie je ook bent. Chicchessia che vgglia parlare con me. Wie het ook is, die met mij wil spreken.
12. Qualunque (wat, welke ook, ieder, de een of andere). Bijvoeglijk. Onveranderlijk. Voor beide geslachten, enkel- en meervoud; b. v.:
Qualunque libro. Wat voor boek ook. Qualunque siano le vgstre ricchezze. Welke uwe rijkdommen ook zijn mogen. Un libro qualunque. Het een of ander boek.
Qualunque kan ook zelfst. voorkomen. Het wordt dan gevolgd door di en beteekent: onverschillig welk:
Qualunque di questi libri onverschillig welk van deze boeken.
Als overzicht diene het volgende lijstje:
[ ogni bijvoegl.
ognuno zelfst.
Ieder ( ciascuno \ . , •• , I . , , > zelfst. en bnvoegl. ciascheduno f J °
( (tutto), (zelfst. en bijvoegl.).
( nessuno )
Geen I m > zelfst. en bijvoegl.
»r j < veruno | J °
Niemand | J7
nullo |
I alcuno (met de ontkenning).



Onbepaalde voornaamw. en bijvoegl. gebruikte voornaamw.
269
T-, • I alcuno zelfst. en bijvoegl. Lenig 7 \
Het een W"1™™ zelfst. e , qualcheduno I of ander * , , . -.
( qualche bijvoegl.
Wie ook ( chiunque, chicchessia, chi si vqglia (zelfst.). Wat ook l qualunque bijvoegl. en zelfst. Wat voor ( qualsisia, qualsivqglia bijvoegl.
Een \uno- \
i l un certo Len zeker 1 /, \ un tale.
Verder geven de volgende woorden nog tot bijzondere opmerkingen aanleiding:
1. Tutto, -a (geheel), pl. tutti, -e (alle), heeft het lidwoord van het zelfst. naamw. achter zich en wordt zoowel bijvoegl. als zelfst. gebruikt:
Tutta la casa. Het geheele huis. Tutti gli uqmini. Alle menschen. Cos» fan tutte. Zoo doen zij alle.
Men vertaalt al wat door tutto ciq che, tutto quello, quei che of quanto:
Farty tutto ci§ che, tutto quei of quello che, of quanto potrQ. Ik zal alles doen, wat ik kan. In sommige uitdrukkingen komt na tutto, -a geen lidwoord: a tutta pqssa uit alle macht, con tutta stima met alle achting, in tutta fietta in alle haast, tutta Italia geheel Italië. Als bijwoord is tutto slechts dan veranderlijk, als de welluidendheid het eischt; b. v.: tutta sbalordita geheel verward.
2. Tutto quanto, tutta quanta,pl. tutti quanti, tutte quante (alle met elkaar, alle). Het richt zich in getal en geslacht naar het zelfst. naamw., waarop het betrekking heeft. Het is krachtiger dan het eenvoudige tutto. Het is bijna steeds zelfstandig:
Li hq veduti tutti quanti.
Ik heb ze allen bij elkaar gezien.
Le pqvere signore furono derubate tutte quante.
De arme dames werden allen beroofd.
Ha venduto tutta quanta la rqba.
Hij heeft al zijne zaken verkocht.
3. Tanto (cotantó), altrettanto (veel, evenzooveel, zoo groot, zooveel), quanto (hoeveel, hoe groot). Ze worden bijvoegl. en zelfst. gebruikt:
Mi digde tanto danaro. Hij gaf mij zooveel geld. Lhq veduto tante vqlte. Ik heb hem zoo dikwijls gezien.



Un tanto re. Een zoo groot koning.
Quante lagrime? Hoe vele tranen?
Tante lagrime. Zoovele tranen.
Egli ritornq con altrettanto danaro.
Hij keerde met evenveel geld terug.
Quanto hq da pagare. Hoeveel moet ik betalen?
Tanto. Zooveel.
Tanto en cotanto komen dikwijls overeen met zoo, zoo zeer, des te. Quanto is ook hoe, hoe zeer, wat betreft, in welk geval het den datief na zich krijgt:
Egli $ tanto ammalato. Hij is zoo ziek.
Quanto mi siete cara. Hoe dierbaar zijt gij mij.
(Wat houd ik van u).
Deve sqffrire tanto. Hij moet zooveel lijden.
Tanto meglio, tanto pgggio. Des te beter, des te erger.
Quanto (in quanto) a me, non andrQ.
Wat mij betreft, ik zal niet gaan.
4. Tanto — quanto, tanto — che. Deze beide woorden zijn steeds door een ander woord gescheiden, en komen overeen met het Nederlandsche: zoowel . . . als, als ook. In deze bijwoordelijke beteekenis zijn zij onveranderlijk:
1 cibi tanto cqtti quanto crudi. De spijzen, zoowel gekookt als rauw. Tanto gli uni che gli altri. Zoowel de eenen als de anderen.
Tanto . .. quanto in de beteekenis van: evenveel (zooveel) als is bijvoeglijk naamw.: Io hq tanti libri quanti ne avete voi. Ik heb evenveel boeken, als gij er hebt.
5. Per quanto (hoe ook, hoe zeer ook, wat ook, voor zooveel, hoeveel, enz.) is altijd onveranderlijk, als het als bijwoord voor een bijvoegl. naamw. of ander bijwoord staat (in dit geval kan men ook zeggen per . . . che (zie les 32, 1" deel.)
Per quanto cara mi sia (of per quanto mi sia cara).
Hoe dierbaar gij mij ook zijt.
Per quanto gli dica. Wat ik hem ook zeg.
Per quanto $ in mio poter e. Voor zooveel in mijne macht is.
Per quanto als bijvoeglijk naamw. gebruikt, beteekent: welke ook:
270
Les 10.



Onbepaalde voornaamw. en bijvoegl. gebruikte voornaamw,
Per quanti sfqrzi egli faccia. Welke pogingen bij ook deed.
Quantunque, dat altijd onveranderlijk is, verschilt in beteekenis niet van per quanto.
6. Alquanto, -a (een beetje, eenige, verscheidene). Wordt bijvoegl, zoowel als zelfst. gebruikt. Bijvoeglijk:
Datemi alquanto pane. Geef mij een beetje brood. Alquanti signori lo vedevano. Verscheiden heeren zagen hem. Zelfst:
Alquanti erano venuti. Eenigen waren gekomen. Alquante partirono. Verscheiden (dames) vertrokken. Alquantuno, een zeer zeldzame vorm, is zelfst. en beteekent iemand.
Oefening 12.
Ieder mensch moet zijn plicht doen. In deze wereld moet een ieder trachten (procurare), zijne plaats waardig in te nemen (occupare). Iedereen weet, dat de koude tegen Allerheiligen begint. Iedereen spreekt over zijn goed hart, maar niemand durft te spreken over zijn verstand. Ik ben in Rome aangekomen, zonder er een vriend, een bekende gezien te hebben. Was er iemand hier? Neen, er was niemand. Al mijne bemoeiingen zijn vergeefsch geweest. Houdt eens op (finitela una vqlta) met uwe verhalen. Gij weet zeer goed, dat niemand een woord gelooft van alles, wat gij zegt. Kent gij iemand van deze heeren? Ik ken er niemand van. Hebt gij eenige bloedverwant in Milaan? Is er iets beters dan de vriendschap van een deugdzaam man? Wie het ook is, die u deze geschiedenis heeft verteld, het is een leugenaar. Gij kunt (er) zeker (van) zijn, dat hij u niet mag (vuql bene). Hoe handig hij ook zij, hij zal toch niet in staat (bekwaam) zijn, dit te doen. Wij waren zeer (affatto) verrast. Hoe streng gij ook zijt, gij zult (er) toch niet (in) slagen, hem van dit leelijke (brutto) gebrek te genezen (corregerlo). Hoe beminnelijk deze jonge dames ook zijn, heeft ieder toch hare gebreken. Elk van deze woorden heeft zijn eigen beteekenis. De wijze vreest de menschen niet, hoe machtig zij ook zijn (cong.). De menschen, hoe groot of klein zij ook zijn, weten, dat zij elkaar noodig hebben. De graaf had bevel gegeven, een ieder (chiunque) goed te ontvangen (accogliere) gedurende zijne afwezigheid. Regulus bleef standvastig, welke de beloften ook waren, die de Karthagers hem deden. Zoowel de vijanden als de vrienden van dien grooten man waren aangedaan, toen zij zijn lot vernamen (sapere). Wat ik hem ook zeg, bij doet toch (nondimeno), wat hij wil. Geef mij een beetje bier.
271



272
Les 10.
Leesoefening.
Vervolg van Le mie prigioni.
La stanza era a pian terreno e metteva (zag uit) sul cortile. Carceri di qua, carceri di la; carceri di sopra, carceri dirimpgtto. M'appoggiai alla fingstra, e stgtti qualche tempo ad ascoltare 1'andare e venire dei carcerieri ed il frengtico canto di parecchi de' rinchiusi.
Pensavo: Un secoio fa, questo gra un monastero: avrgbbero mai le santé e penitenti vergini che lo abitavano, immaginato che le loro celle suonerebbero gggi, non piü di femminei ggmiti e d'inni devoti, ma di bestemmie e di canzoni invereconde (schaamteloos) e che conterrebbero uomini d'ogni fatta e per lo piü destinati agli ergastoli (kerker) o alle forche (galgen)? E fra un secoio, chi respirera in queste celle? Oh, fugacita del tempo! oh mobilita perpeüia delle cgse! Pug chi vi considera affligersi, se fortuna cessg di sorridergli, se vign sepolto in prigione, e gli (si) minaccia il patibolo (galg)? Igri io gra uno de' piü felici mortali del mondo, gggi non hg piü alcuna delle dolcezze che confortavono la mia vita; non piü liberta, non piü consgrzio d'amici, non piü speranze. Ng, il lusingarsi (zich met hoop vleien) sarebbe follia. Di qui non uscir§ se non per gssere gettato ne' piü orribili covili (hólen) o consegnato al carnefice (beul). Ebbgne, il giorno dopo la mia mgrte sara come s'io fossi spirato in un palazzo e portato alla sepoltura (begrafenis) co' piü grandi onori. Gosi il riflettere alla fugacita del tgmpo, m'invigoriva (sterkte) 1'animo. Ma mi ricorsero alla mente il padre, la madre, due fratglli, due sorglle, un' altra famiglia ch'io amava quasi fosse la mia; ed i ragionamenti filosgfici nulla piü valsero. M'intenerii, e piansi come un fanciullo.'
Dialogo.
Dov' gra la stanza di Silvio Pgllico?
Ghe cgsa sentl quando s'appoggig alla üngstra?
Ghi grano stati gli abitanti della prigione di Santa
Margherita un sgcolo prima? Quali erano i sugi pensigri allora? Aveva egli la speranza di uscire da quella prigione? E chi abitava allora le cglle del monastgro? Non aveva Silvio piü genitori, pargnti od amici? Si senü consolato di queste ricordanze?



Vervolg van de onbepaalde voornaamwoorden.
273
Elfde les.
Vervolg van de onbepaalde voornaamwoorden.
1. Altro (-a) (de [een] ander) heeft zoowel betrekking op personen, als op zaken en wordt bijvoegl. en zelfst. gebruikt. Wordt het gebruikt zonder lidwoord en in het enkelvoud, dan beteekent het altra cgsa (iets anders); b. v.:
]$ tutt? altro. Het is geheel iets anders.
Altro $ dire, altro fare. Zeggen en doen zijn twee. Senz' altro = zonder meer, per altro overigens, wat dat betreft, tutS altro, ben' altro, altr altro geheel iets anders.
Opmerkingen, o) De Italianen gebruiken in het gesprek zeer dikwijls het woord altro, of altro che, in de beteekenis van: wel ja, natuurlijk, 't spreekt van zelf.
V) Altro wordt soms gebruikt als een uitroep, om aan te geven iets, dat ver boven iets anders verheven is of er geheel van verschilt, b. v.:
È bella? Altro.
Is zij mooi? Zeer mooi.
Mi presterai questo libro? Altro (zeer gaarne).
Noi en voi gaan soms aan het meervoud altri, -e vooraf, om uit te drukken verschil of gemeenschappelijkheid van geslacht of natie. In het Nederlandsch wordt het niet vertaald; b. v.:
Noi altri Italiani. Wij Italianen. Voi altre dgnne. Gij vrouwen.
Altra, vrouwelijk enkelvoud, zonder lidwoord, is: eene andere (vrouw).
Altra non vugle. Eene andere wil hij niet. Altri (een ander), zelfstandig, zonder lidwoord, mannelijk enkelvoud. Het wordt alleen van personen gebruikt; b. v.:
Se altri lo dicesse. Als een ander het zei. Opmerking, a) Altri wordt soms gebruikt in de beteekenis van men, menigeen.
Altri non vede. Menigeen ziet niet. b) Altri — altri is: de een — de ander. Altri piange e altri ride. De een klaagt, de ander lacht.
Ital. Gramm. v. HoU. 18



2. Altrui (een ander, vreemde menschen). Zelfst., enkelv., zonder lidwoord en nooit in den nominatief (zie le deel, les 25). Di, a en da voor altrui worden dikwijls weggelaten.
II male altrui, l'altrui bene voor il male, il bene d'altrui. Het kwade, het goede van anderen. Pazzo $ colui che bada agli altrui fatti of ai fatti altrui. Een dwaas is hij, die zich in een ander 's zaken mengt. n tqr (tor, tgrre, togliere) altrui la vita. (M.) Een ander van 't leven berooven. L'altrui = De bezitting van een ander.
3. I/uno e l'altro (beide, de een [-e] en de ander [-e]) zelfst. en bijvoegl, enkel- en meervoud.
L'uno e l'altro lo disse. Beiden zeiden het. Dall'una e dall'altra parte. Van beide zijden.
4. L'un l'altro (elkander). Zelfst. Wordt gebruikt in beide geslachten, enkel- en meervoud.
Ci amiamo l'un Vattro (l'una l'altra). Wij houden van elkander. Ci, vi, si mogen niet worden weggelaten. Als l'uno e l'altro als voornaamw. en in collectieve beteekenis, betrekking hebben op zaken of personen van verschillend geslacht, dan komen zij elk voor zich overeen met het woord, waarop zij betrekking hebben. Maar als zij in eene wederkeerige beteekenis worden gebruikt, blijven zij onveranderd:
Lo sanno gli uni e le altre allen wisten het. Maar: Si litigavano l'uno l'altro zij twistten met elkaar.
5. Entrambi (entrambo is verouderd) is: allebei, en heeft dezelfde beteekenis als l'uno e l'altro:
Un solo trqno non ei pui} tener entrambi. Er is geen plaats voor ons beiden op denzelfden troon. Entrambi ebbero tQrto. Beiden hadden ongelijk. Men gebruike echter liever tutti e due (tidt'e due). Zoo ook voor:
6. Ambo (meerv.) beide, zoowel bij mannel. als vrouw, zelfst. naamw.; b. v.:
Ambo i fratelli, ambo le sorelle, ambe le mani. Ambe
(poëtisch) is alleen vrouwelijk. Ambo als zelfst. naamw. is een dubbelgetal in het lottospel. Ambi en de samenstellingen ambidue, ambedue, ambedui, ambeduo, amboduo, ambodue, ambiduo, amendue zijn buiten gebruik en worden thans vervangen door tutti e due (tUtPe due).
274
Les 11.



Vervolg van de onbepaalde voornaamwoorden.
275
7. Tale (cotale) zulk een, zulke. Zelfst. en bijvoegl. Wordt gebruikt met of zonder het bepalend lid woord en het lidwoord der eenheid:
Tal(e) libro. Zulk een boek.
Tali (tai) quadri. Zulke schilderijen.
Un tale, una tale legt meer den nadruk op de zaak:
Un tal abito. Zulk een kleed. Met het bepalend lidwoord, of met questo, quello (ook met un, als daarop geen zelfst naamw. volgt), komt tale overeen met het Nederlandsche: zoo en zoo, een zekere, die en die, een zeker iemand:
La signora tale. Mevrouw zoo en zoo.
11 tale mi disse. Die en die zeide mij.
Un certo tale, un tale $ qui. Een zeker iemand is hier. Cotale wordt soms bijwoordelijk gebruikt:
Un eotal pocolino sorridendo, disse.
Zoo'n klein beetje glimlachend, zeide zij.
8. Parecchi (vr. parecchie) (verscheiden, verschillende, velen). Wordt slechts in het meervoud en zonder lidwoord gebruikt.
Parecchi dicono. Velen zeggen. Parecchi de' miei scolari. Verscheiden van mijne leerlingen.
Opmerkingen. a) De vertaling van het Nederlandsche: menig (met een zelfst. naamw., b. v.: menige boer, menige vrouw), moet in het Itaüaansch door eene omschrijving plaats vinden, omdat in die taal het daarmee overeenkomende woord niet bestaat; b. v.: menige boer is arm, kan vertaald worden:
Piü d'un contadino jJ pover o.
Molti contadini sono poveri.
Parecchi contadini sono pqveri.
6) Wordt menig (-een) zelfst. gebruikt, dan wordt het in het enkelvoud door taluno of door tale en in het meervoud door alcuni, certuni, molti, taluni uitgedrukt; b. v.:
Tale ride qggi che non riderd piü domani.
Menigeen lacht vandaag, die morgen niet meer zal lachen.
18»



276
Les 11.
Taluni credono che ü mondo finira prgsto. Menigeen gelooft, dat de wereld spoedig zal vergaan.
Ook de omschrijving door vi sono (vi e) ... che vindt men dikwijls:
Vi $ ggnte che $ sgmpre scontgnta. Menigeen is altijd ontevreden. Of: Vi sono degli uomini che sono sgmpre malcontgnti.
c) De meesten wordt vertaald door la maggior parte of i piu. Meest of meerendeels door per lo piü:
La maggior parte di questi ufficiali sono austriaci. De meesten van deze officieren zijn Oostenrijkers. I piü erano per la pace. De meesten waren voor den vrede. Erano per lo piü ladroni ed assassini. Het waren meerendeels roovers en moordenaars. (Zie verder bid. 280, over piü en meno).
d) Hier volgen eenige Italianismen: jj; sgmpre il primo a parlare.
Hij spreekt altijd het eerst.
Sono ü solo a negare questo.
Ik ben de eenige, die het ontkent.
Quanto c'$ da Boscoducale a Nimega?
Hoe ver is het van 's Hertogenbosch naar Nijmegen?
A tal fine, a tal uqpo. Te dien einde.
A tal segno che. Zoo, dat.
La cgsa $ tale quale ve la dico.
De zaak is, zooals ik ze u vertel.
Vi hg cercato per ogni dove. Ik heb u overal gezocht.
Cg" niente di nugvo? Is er niets nieuws?
Tant^ (in somma). In éen woord.
Vi darq un tanto al mese.
Ik zal u maandelijks zoo en zooveel geven.
Non lo credevo da tanto.
Ik achtte hem er niet toe in staat.
Di tanto in tanto. Van tijd tot tijd.
Quanto prima. Spoedig.
Non pug gettar la colpa sopra di chicchessia.
Hij kan de schuld op niemand gooien.
In tal guisa (mgdo). Op die manier.



283
Voor persoonlijke voornaamw. krijgt het di: Contro di me tegen mij. Somtijds (maar zelden) ook a: Contro al destino tegen het noodlot. Da van, bij, enz. (les 4, 2" deel). Dattoma rondom, ongeveer, krijgt di en a: Dattorno al (del) mio paese.
Levarsi dattorno qualche cqsa zich van iets los maken. Davanti: voor, in tegenwoordigheid van, in het bijzijn van, kan na zich krijgen di, a en da:
Davanti il, del, al, dal, giudice voor den rechter (davante is verouderd). Dentro in, inwendig, binnen in. Zonder voorzetsels of met di of a:
Dentro di me binnen in mij.
Dentro al (il) mio cugre in mijn hart.
1$ dentro il padrone? is mijnheer binnen? Di van (les 4, 2e deel). Dietro achter, gewoonlijk met a:
Dietro alla casa achter het huis. Zelden zonder voorzetsel of met di:
Digtro la pgrta, dietro di me achter mij. Dimanxi voor, bij. Gewoonlijk met a:
Dinanzi al re voor den koning.
Dinanzi a me non fur (voor furono) cgse create.
Eer ik er was, was er niets geschapen.
11 giorno dinanzi. De dag te voren. Drukt ook voorkeur uit (bovenal, vooral):
Lo ami) dinanzi agli altri sugi figli.
Hij beminde hem boven al zijne andere kinderen.
Dinanzi a me $ un buffone. Volgens mij is hij een gek. Dopo achter, na.
Dopo ü re achter den koning. Soms ook met di:
Dopo di Lei. Na U. Entro in, binnen. Gewoonlijk met o:
Entro (a) due mesi. Binnen twee maand. fflno (sino verbindt zich met in: infino, insino en



284
Les 13.
met per, persmó zelfs.), beteekent: tot, tot aan en krijgt gewoonlijk a:
Fino alla citta tot aan de stad. Met da beteekent bet sedert:
Fin da quei tempo. Sedert dien tijd.
Als bijwoord (gewoonlijkpemwo) beteekent bet: z e 1 f s.: L'hq fino accqlto in casa mia. Ik heb hem zelfs in mijn huis opgenomen. Fin a ora (finora). Tot nu toe, tot op heden. Vi dico fin d'ora che. Ik zeg u van nu af aan, dat.
Fra (infra) tusschen, onder, te midden, binnen. Gewoonlijk zonder voorzetsel:
Fra la casa ed il giardino. Tusschen het huis en den tuin. Vóór personen krijgt het di: Dissero fra di loro. Zij zeiden onder elkander. Parlare fra se stesso. In zich zelf praten. Tra is een andere vorm voor fra:
Tra due mesi. Binnen twee maand. Tra pgchi giorni. Binnen enkele dagen.
Fuqri (fam. fugra en populair fgri, fora) behalve, buiten. Gewoonlijk met di: Fugri dell'uso. Buitengebruik. Fugri di tempo. Buitentijds.
(Fugri! is een uitroep, die men in den schouwburg dikwijls hoort, om een acteur weer voor het voetlicht te roepen.)
Giusta (minder gebruikelijk dan secondo) volgens:
Giusta la prescrizione. Volgens het voorschrift. In (les 4, deel 2) in.
Komt nu en dan voor met su in de beteekenis van tegen of op: In sulla sera. Tegen den avond. In sulla tavola. Op de tafel. Met da beteekent het: tot:
Da trenta in quaranta franchi. Van 30 tot 40 francs. Da tre lire in su. Van af drie lire en meer. Incontro tegen, tegenover. Gewoonlijk met a: Incontro al suo vólere. Tegen zijn wil. ' Incontro al palazzo. Tegenover het paleis.



Voorzetsels.
285
Incontro (-a) beteekent ook: tegemoet: Andrfy incontro (-a) lui. Ik zal hem tegemoet gaan. Infra (zie fra).
Innanzi voor. Heeft het betrekking op tijd, dan staat het zonder lidwoord: Innanzi quei tempo. Voor dien tijd. Innanzi giorno. Voor 't aanbreken van den dag. D'allora innanzi. Van toen af aan.
In elke andere beteekenis krijgt het a: L'amo innanzi ad ogni altro. 1 Ik houd meer van hem, dan van ieder ander.
Intra (zie tra). Lungo langs.
Lungo (a lungo) la spiaggia. Langs het strand. Oltre aan gene zijde, over, behalve. Met a of zonder voorzetsel: Oltre a due mesi. Over de twee maand. Oltre le sue fqrze. Boven zijne krachten. Zelden met di: Oltre di cii}. Behalve dat. Oltre a ciq wordt meestal geschreven oltraccib,. Per voor (les 4, deel I). Prqsso bij, nabij. Zonder voorzetsel: Presso la chiesa. Bij de kerk. Stammi presso. Blijf dicht bij mij. Dikwijls ook met a: Presso alla citta. Nabij de stad. Of met di: Presso di me. Bij mij.
In de beteekenis van ongeveer krijgt het o:
Presso a 12 mila. Ongeveer 12 duizend. Appresso beteekent soms ook: na:
Appresso la cena. Na het souper.
Gli veniva appresso. Hij kwan na hem. A un di presso — ongeveer. Secondo volgens:
Secondo la stagkme. Volgens het jaargetijde.



286
.L,es ia.
Senza zonder, gewoonlijk zonder lidwoord:
Senza danaro. Zonder geld.
Ook met di voor een persoonlijk voornaamw.:
Senza di te. Zonder jou. Sopra (sovra) op, boven. Meest zonder lidwoord. Zelden met di en hoogst zelden met a:
Scagliarsi sopra il nemico. Zich op den vijand werpen.
Sopra il (al of dal) lette. Op het dak.
Sopra al monte. Boven den berg. Sotto onder. Gewoonlijk zonder voorzetsel:
Sotto la tavola. Onder de tafel. Zelden met a. Gevolgd door een persoonlijk voornaamw. krijgt het di:
Guardate sotto di voi. Kijk onder u. Su (zelden sur) op. Gewoonlijk zonder voorzetsel:
Sulla tavola. Op de tafel.
Voor het persoonl. voornaamw. krijgt het di: Lo prgndo su di me. Ik neem het op mij. Tra (zie fra).
Verso jegens. Zonder voorzetsel, echter met di voor de persoonl. voornaamw.: Verso di me. Jegens mij.
Verder laten wij hier eenige uitdrukkingen volgen, waarin de voorzetsels niet woordelijk zijn vertaald:
Aan.
Aan de deur staan. Stare sull'uscio.
Het ooft hangt aan den boom. I frutti pendono dall'aïbero.
Aan de kust. Sulla riva.
Aan de oevers van den Rijn. Sulle sponde del Eeno.
Frankfort aan de Main. Francafqrte sul Meno.
De schoenen aan de voeten Aver le scarpe in piedi. hebben.
Hoofd aan hoofd staan. Stare tgsta tgsta.
Professor aan de universiteit. Professore della universita.
Er is geen goed haar aan hem. Non $ nulla di buqno in lui.
Het ligt aan hem. j£ colpa sua.
Aan eene ziekte lijden. Soffrire di un male.
Gebrek aan water. Mancanza di acqua.
Aan God gelooven. Credere in Dio.
Zich aan eene spijs de maag Scingersi lo stomaco con un overladen. «fto.



Voorzetsels.
287
Op.
Op het land. Alla (nella) campagna, in cam¬
pagna.
Op de reis. Nel viaggio.
Op de straat ' Nella strada.
Op een instrument spelen. Suonare un strumento. Op iemands zijde zijn. Essere del partito di.
Op mijn risico. A mio rischio.
Op bevel des konings, Per ordine del re.
Op deze wijze. Di questa maniera, in questo
mgdo.
Op Fransche manier. Alla francese.
Op mijn verzoek. A mia richiesta.
Op nieuw. Di nuqvo.
°P eens. Ad una vglta.
Op crediet. a credüo.
Op de proef stellen. Mettere alla prgva.
°P jacht. Alla caccia.
Hij ligt op den grond. Giace in terra of per terra.
Uit.
Uit alle macht. A piü non pgssa, a tutto pgssa.
Ut volle borst. Con tutte le fgrze.
Uit eigen beweging. Di prgprio mgto.
Uit een glas drinken. Bere in un bicchiere.
Uit hefde. Per amore.
Van huis uit Fin dalla nascita.
Jaar m, jaar uit. D'anno in anno.
Uit de lucht vallen. Scendere dal cielo.
Hij is uit Florence. $ di Firenze.
Iets uit het hoofd kennen. Sapere qc. a mente, a memoria.
Uit ondervinding weten. Sapere per esperienza.
Uit vrijen wil. Di bugna vqglia.
Uit vergissing^ Per isbaglio.
Het is uit de mode gegaan. J$ passato di mgda.
Uit gebrek aan geld. Per mancanza di danaro.
Bij.
Ik ben bij hem geweest. Sono stato da lui.
Ik heb het boek bij mij. Hq il libro con me.
Bij de zaak blijven. Stare al preposito.
Bij de artillerie dienen. Servire nelVartiglieria.
Bij zich zelf denken. Pensare fra se.
Alles is nog bij het oude. Tutto $ rimasto come era.
Bij ïederen stap. Ad ogni passo.



De voegwoorden.
295
Quantunque il re Agramante non abbonda di capitani. Hoewel koning A. niet te veel kapiteins had.
Quantunque is zelden een adjectief en dan alleen nog in het vrouwelijk meervoud. Het beteekent: hoe dikwijls, hoevele malen:
Quantunque vqlte meco pensai. Hoe dikwijls dacht ik bij mij zelf.
JKLentre is terwijl; b. v.:
Mentre egli era in Ispagna. Terwijl hij in Spanje was.
Opmerking. Ook als zelfst. naamw. komt mentre nu en dan voor; b. v.: in questo (quei) mentre in dezen (dien) tusschen tij d. Moet de tegenstelling worden aangegeven, dan wordt in plaats van mentre liefst intanto che of frattanto che gebruikt:
lntanlo che egli era in Ispagna, .suo fratello percorreva la Svizzera.
Terwijl hij in Spanje was, doorkruiste zijn broer Zwitserland.
Intanto che guardavamo attenti sulla scgna, dei borsaiuqli ci frugavano nelle tasche.
Terwijl wij oplettend naar het tooneel keken, doorzochten zakkenrollers onze zakken.
Dunque (Adunque) dus, dientengevolge: heeft de beteekenis van iets afgeslotens, iets, dat volgt, uit wat voorafgaat; b. v.:
Dunque non c'e' da sperar pace?
Dus is er op geen vrede te hopen?
In deze beteekenis staat het nooit na het werkwoord. In vragen en uitroepen beteekent het toch (het Fransche donc):
Lavorate dunque. .Werk toch. Confessate dunque. Bekent toch.
PerQ (toch, echter) plaatse men bever achter, dan voor het werkwoord:
Mi fece molte promesse; vorrei perq che mi desse una
prqva sicura delle sue intenzioni. (Cantü.) ' Hij deed mij vele beloften; toch zou ik willen, dat hij mij een zeker bewijs gaf van zijne voornemens.
Opmerking. Perq is in de beteekenis van derli fllvp «nn Ywvrï A xrarvjant. •



296
Les 14.
Ogni cgsa perduta si pug ricoverare, ma la vita ng~; per§ (percig) ciascuno deve averne grancura.
Men kan alles, wat verloren is, weer terug krijgen, alleen het leven niet; daarom moet men er zeer veel zorg voor dragen.
Oefening 16.
De dokter heeft je dus aangeraden den winter in Nervi door te brengen. Ik kan je (slechts) verzekeren, dat je naar eene heerlijke plaats gaat, die gedurende de wintermaanden door vreemden van alle naties bezocht wordt, en daar het aan zee ligt en tegen de noordewinden beschut is, zul je je den heelen dag huiten kunnen ophouden. Ik weet niet, of de zoo zeer geroemde (decantato) Riviera di Ponente mooier is dan de Riviera di Levante. In de laatste is de streek boschrijk en zijn de tegenstellingen groot (bruschi): alles is grootsch; terwijl in de andere Riviera de natuur liefelijker, vruchtbaarder en rijker aan plantengroei en bewoners is. Het uitzicht op de blauwe zee en op de schilderachtige dorpen in de Riviera di Levante is zoo betooverend, dat het mij elke keer speet (mHndispettivo), wanneer ik aan de stations het geroep van den conducteur „partenza" hoorde; want ik wist, dat een tunnel het mij spoedig zou hebben onttrokken (rapita) tot aan het volgende station toe. Ik wensch u een goede reis en een prettig verblijf toe, schrijft mij van tijd tot tijd, opdat ik weet, hoe het je gaat en hoe je je dag doorbrengt. Lieve Willem, je vraagt mij om driehonderd gulden; zoo spoedig ik mijne rente zal ontvangen (riscgssa che avrg) hebben, zal ik ze je zenden, op voorwaarde echter, dat je ze mij binnen twee maand terug geeft. Wees niet als je broer, twee maal heb ik hem uit de verlegenheid geholpen (cavato d'impiccio), en toch heeft hij, zoo als mij gezegd werd, de onbeschaamdheid gehad, te zeggen, dat ik hem nooit een dienst heb bewezen. Hij moet maar over mij klagen. Als hij zich weer tot mij wendt, zal ik hem niet eens antwoorden, laat staan hem geld zenden.
Leesoefening.
Lettera del GanganeUi sopra l'ltalia. Non pu§ far meglio, Signor Abate, per distrarsi dagl'impicci e dalle inquietndini, che viaggiar l'ltalia. Ogni ugmo ben istruito deve un omaggio a questo paese tanto rinomatö e tanto degno di gsserlo, ed io La vedr§ con indicibil piacere. Alla Sua vista si presenteranno prima gli Appennini, que'baluardi (bolwerken) datici dalla natura, e quelle Alpi che ci dividono dai Francesi e ci meritarono il titolo d'Oltramontani. Sono monti maestosi, fatti per servire d'ornamento al quadro ch'essi contornano: i ngstri mari sono prospettive che presgntano i piü



Complement].
291
bei punti di vista e mteressano 1 viaggiatori tutti e piü i pittori. Nulla di piü ammirabile che questo suqIo fertile sotto il clima piü bello, ovunque intersecato di vive acque, popolato di villagi e adorno di superbe citta.
Se tanto in onoro vi fosse 1'agricoltura quanto 1'architettura; se il paese non fosse diviso in tanti governi diversi, tutti di varia fórma e quasi tutti deboli e poco estesi, non si vedrebbe la miseria al fianco della magnificgnza e 1'industria sarebbe attiva; ma si § atteso piü all'abbellimento (verfraaiing) delle citta che alla coltura delle campagne, e da per tutto gl'incolti terreni rimproverano agli abitanti la loro infingardaggine. (traagheid) Se Ella entrera in Italia da Venezia, vedra una citta unica al mondo per la sua situazione; $ come un vasto navigglio che si ripgsa tranquillamente sulle acque e a cui non s'arriva che per meizo di navi. Ma non sara questa Tunica cgsa che La sorprendera.
Dialogo.
Qual <j il primo aspetto dell'Italia,
Che dice il G. delle Alpi? dei niari italici?
Che dice di Venezia.
Vijftiende les.
Complementi. Dikwijls krijgt een werkwoord een ander woord bij zich om den zin af te maken. Bij il ragazzo batte, moet men nog een woord plaatsen, als antwoord op de vraag: wien? wat? Men noemt het: Complemento diretto.
In den zin: il ragazzo batte il cane, is il cane het complemento diretto van batte en staat in den accusatief. Toch is niet altijd de zin door de toevoeging van den accusatief geheel af en moet daar nog weer een complemento bij komen. Dit staat gewoonlijk in den datief en heet: complemento indiretto. (Behalve door a kan het ook door di of da worden voorafgegaan). Bij: Carlo da un libro is nog een complemento indiretto noodig en de zin wordt: b. v: Carlo da un libro a suo fratello.
In het Italiaansch lette men voornamelijk op het volgende:
Als hoofdregel geldt, dat een en hetzelfde werkwoord nooit twee accusatieven als complement bii



298
Leg 15.
zich kan krijgen. Eene uitzondering hierop zijn de gevallen, waar de eene accusatief werkelijk voorwerp is, terwijl de andere als eene adverbiale bijbepaling moet worden opgevat:
Hq veduta la zia questa sera.
Ik heb de tante dezen avond gezien.
Iets dergelijks hebben we bij de zoogenaamde voorwerpspraedicaten, bij werkwoorden als: kennen, noemen, enz. (zie deel 2, les 3); b.v.:
1 Francesi elessero Luigi Napoleone loro imperatore.
De Franschen kozen Lodewijk Napoleon tot hun keizer.
L'hanno fatto setwlore. Zij hebben hem senator gemaakt Komen echter in het Nederlandsch bij werkwoorden, zooals bevelen, leeren, enz., twee werkelijke accusatieven: de een als persoonlijk, de ander als zakelijk voorwerp, dan staat het persoonlijk voorwerp in het Italiaansch steeds in den datief:
Karei leert zijn broer de Fransche taal.
Carlo insegna a suo fratello la lingua francese.
Wie heeft het u bevolen?
Chi te (dat.) Vha comandato?
Wanneer hier een infinitief zakelijk voorwerp is, dan komt er o voor te staan:
Insegno a mio fratello a leggere. Ik leer mijn broer lezen.
Van gewicht is het, goed te letten op den zinsbouw bij de twee werkwoorden fare (laten [d. w. z. veroorzaken, dat iets gebeurt]) en lasciare (laten [d. w. z. toestaan, dat iets gebeurt]). Hier onderscheidt men het volgende:
a) Komt in een zin met fare of lasciare slechts éen complemento voor (direct of indirect) dan is de zinsbouw als in het Nederlandsch:
Ik liet den dokter komen. Feei venire il medico. Ik liet den vogel wegvliegen. Lascia volar via Vuccello. Ik het (aan) mijn broeder schrijven. Feci scrivere a mio fratello.
b) Zijn er echter twee complementen, dan lette men er op, of het complemento dat door fare of lasciare wordt geregeerd, een voornaamw. is en een handelend wezen aanduidt. Is dat het geval, dan zet



Les 16.
Partire da vertrekken van. PartiLda Roma tl 3 del corrente mese ik vertrok van Rome den derden van de loopende maand.
Preservare da behoeden voor. Lo preserverQ dal pericolo ik zal hem voor het gevaar behoeden.
Sbrigarsi da zich losmaken Mi sbrigherg da questa noiosa van. affare ik zal mij van die
onaangename zaak losmaken. Tutti volevano scoppiar dalle Scoppiare da 1 uitbarsten risa allen wilden in lachen Smascellarsi da f in. uitbarsten.
Ij/ra cgsa da smascellarsi dalle risa 't was om je dood te lachen.
Venire da komen van. Vgngo dalla stazione ik kom
van het station.
Oefening 19.
Aan wien zul je vragen, of dit'juist is? Aan mijn meester. Wanneer gaat u naar uw oom? Ik ga zelden naar hem toe, maar hij komt dikwijls bij ons. Aan wien is de beurt te spelen (toccare a). De beurt is aan jou. De geschiedenis, die hij ons vertelde, was om in lachen uit te barsten. Er is niets droevigers voor de ouders, dan hunne kinderen te overleven. Heeft u met zijne excellentie den minister gesproken? Neen, maar ik heb met zijn secretaris gesproken. Spreekt uw meester deze taal vloeiend? Zeker, hij spreekt drie talen met groot gemak. Heeft u mijn voorstel wel overdacht? Zeker, maar ik houd het voor raadzamer, mij geheel van eiken alcoholischen drank te onthouden. Ik heb steeds in de behoeften van mijn gezin voorzien. Ik zou mij graag van dit vervelend mensch losmaken, als ik haar maar op eene goede manier (in bel mgdo) van mijn huis kon afhouden (attontanare). Bij welk gedeelte van dit werk is u beginnen te lezen? Bij het eerste. Ik zou heel gelukkig zijn, als ik van deze groote verantwoordelijkheid ontheven zou kunnen worden. Ik zal mij van elke opmerking over uw gedrag onthouden. Bewaar ons, o Heer, voor dezen nood en dit gevaar! Hoedt u voor de zonde en vervul trouw uwe plichten. De rechtvaardige rechter scheidt de schuldigen van de verleiden. Men kan de meeste Italiaansche woorden uit het latijn afleiden.
IV. Werkwoorden met den genitief:
Abbisognare di \ noodig Abbisogno di tutto ik heb alles
Aver bisogna di f hebben. noodig.
306



Werkwoorden en de naamvallen, enz.
307
Abbondare di overvloed hebben 11 paese abbonda di vino het
van" land heeft overvloed van wijn.
Abusare di nusbruiken (mis- Abusa della mia bonté hii
bruik maken van). maakt misbruik van mijne goedheid.
Accgrgersi di bemerken. Mi sono accgrto della sua
débolezza ik heb zijne
,. . zwakheid bemerkt.
Adornare dt versieren met. La camera era adornata di fiori de kamer was met
if„. . 7. . bloemen versierd.
Affligersi di zich bedroeven Si affliga di tutto hij bedroeft
. 0TeF* zich over alles.
Annoiarsi dt zich vervelen Mi sono annoiato del suo
met' parlare zijn praten heeft
. mij verveeld.
Appagarst di zich tevreden Zie contentarsi. stellen met.
Arrossire di blozen over. Arrossii del suo fare ik bloosde
. ,. over zijne handelwijze.
Aver cura dt oppassen voor. Abbia cura del cane past u op
B . • voor den hond.
Beficirsi di 1 zich vroolijk Si burlano di noi zij maken
Burlarst dt f maken over. zich vroolijk over ons.
Cancare dt beladen met. Lo caricarono di sale zij
n i ■,. , , belaadden hem met zout.
Lolmare dt overladen met. Lo colmarono di more zijoverlaadden hem met eer-
r< • , . , bewijzen.
• Comporst dt bestaan uit. Si componeva di tre pezzi het
n , 7 . , bestond uit drie stukken.
Congratularst con qdn. dt qcs. Mi congratulo con te del posto
iemand gelukwenschen met ik wensch u geluk met de ~--
161S. plclclts
Consistere di bestaan uit. Consiste di molti diverse parti
het bestaat uit veel verschillende stukken. Contentarsi di zich tevreden Mi contenterg di dieci lire stellen met. ik zal mij met 10 lire
tevreden stellen. Si contenti = weest zoo vriendelijk.
Coprire di bedekken met. %ra coperto di paglia het was
... bedekt met stroo.
Curarst di zich bekommeren Non ti curar di loro bekommer . om' je niet om hen.
20»



308
Les 16.
Degnare di waardig keuren. Degnare uno di qcs. iemand iets waardig keuren. Egli non mi degnq d'una risposta hij keurde mij geen antwoord waardig.
Discorrere di spreken over. Discorremmo dello stato altuaie dell''impero wij spraken over den tegenwoordigen toestand van het rijk.
Diffidarsi di wantrouwen. Mi diffido di lui ik wantrouw hem.
Disporre di beschikken over. Dispone d'una soslanza vistosa hij beschikt'over een belangrijk vermogen.
Dubitare di twijfelen aan. Dubito della sua véracita ik
twijfel aan zijne waarheidsliefde.
Fidarsi di vertrouwen op. Non mi fido di voi ik vertrouw niet op u.
Impadronarsi di zich meester S'impadroni del governo hij maken van. maakte zich van het bestuur
meester.
Importare di aan iets gelegen Non m'importa di vederlo er liggen. is mij niets aan gelegen, hem
te zien.
Incaricarsi di op zich nemen. Non , vqglio incaricarmi di questa faccenda ik wil deze zaak niet op mij nemen. lnformarsidinaar iets (iemand) Minformerq deUa sua salute vragen. ik zal naar zijn gezondheids¬
toestand vragen. Inquietarsi di zich ergeren S'inquieta di tutto hij ergert
over. zich over alles.
lntqndersi di verstand hebben Non m'intgndo di politica ik van. heb geen verstand van
politiek.
In de beteekenis van: eens worden over, krijgt het ook su b. v.: O'intenderemo senza fdlto su tutto zij zullen het zonder twijfel over alles eens worden.
Lagnarsi di \ zich beklagen Si lagnano delta sua pQca Lamentarsi di ƒ over. delicatezza zij beklagen zich
over zijn geringe fijngevoeligheid.



Onovergankelijke werkwoorden.
313
fuggire ontvluchten ha fuggito il caldo.
gelare bevriezen il fiume $ gelato
gelare bevriezen ha gelato Vuditqrio
giungere aankomen g giunto in ritardo
giungere vouwen ha giunto le mani
guarire genezen, gezond $ guarito perfettamente worden
guarire genezen, gezond maken ha guarito tutti
invecchiare oud worden q invecchiate qui
invecchiare oud maken ha invecchiato l'autore
mancare ontbreken, sterven j mancato ai vivi
mancare verzuimen ha mancato al dovere
passare voorbij gaan £ passato un mese
passare overgaan, doorbrengen ha passato ü ponte
ha passato un mese con me
parüre vertrekken £ partito per Napoli
partire verdeelen ha partito il pane
salire klimmen ^ salito sul monte
satire bestijgen ha salito la cima
scorrere verloopen è scorso il tempo
scorrere doorloopen ha scorso il libro
seguire volgen, geschieden $ seguito un fatto
seguire volgen, nakomen ha seguito il suo deslino
s(u)onare weerklinken $ suonato il tocco
s(u)onare laten klinken, spelen ha suonato il violino
vivere leven ^ vissuto
vivere doorleven ha vissuto in questo paese
volare wegvliegen $ volato sul ramo (tak)
volare vliegen. ha volato sempre.
Oefening 21.
Het concert was reeds begonnen, toen ik de zaal binnentrad. Hoe laat was het? Het had al acht uur geslagen. Is u het concert bevallen? Zeer goed (moltissimo), de pianist N. uit Weenen heeft wondermooi (divinamente) gespeeld en juffrouw N. heeft twee Italiaansche liederen gezongen, waarvan een herhaald moest worden (essere bissato). Hoe lang is u in Rome gebleven? Ik heb veertien dagen in de eeuwige stad doorgebracht. Vertelt iets van uwe indrukken.
Het oude en het christelijke Rome, als ook de werken der renaissance (Rinascimiento) zijn grootsch, grootscher dan ik had gedroomd, maar wat het moderne Rome betreft, hebben mij verschillende dingen mishaagd. Ik ben dikwijls gaan wandelen op het Corso en op de monte Picino, ik heb de moderne Romeinen in de kerken, in den schouwburg en in de herbergen waargenomen, en het scheen mij toe, dat zij niet meer



pasten bij de gedenkteekens van vergane grootheid. Misschien hebben zij gelijk, die zeggen, dat de moderne Romeinen ontaard zijn. In welk hotel heeft u gewoond? In het hotel «de Post», maar ik heb dikwijls in gewone herbergen gegeten. Heeft u uwe nicht gezien? Ja, ik ben haar gisteren voor eene kerk tegengekomen. Het gaat haar goed, maar zij is zoo verouderd, dat ik haar ternauwernood weer kende. Wanneer heeft u Rome verlaten? Zoodra de Paascbdagen voorbij waren. Hoeveel heeft u deze reis gekost, als ik vragen mag (se la domanda $ lecita)? In het geheel 600 lire. Eene kleinere som zou voor eene reis van eene maand niet voldoende zijn geweest.
Leesoefening.
Dolci ricgrdi.
Mio padre, medico in un comunello di montagna, guadagnava quando io ero ragazzetto cinque paoli il giorno, che gggi sargbbero due lire e ottanta centesimi. Coi miseri incgrti (onvoorziene verdiensten) di qualche consulto, di qualche operazioncella e di qualche visita fugri della condotta (kring) si pug calcolare che il suo guadagno arrivasse circa a quattro lire, piottgste meno che piü. Con queste doveva mantenere decorosamente la sua famiglia, un cavallo, un servitore e me all' Universita . . .
Una sera dopo le vacanze del Natale, avevo allora diciassgtte anni, torno a Pisa con la mia mesata d'ottanta lire nel portafggli. II rivedere gli amici mi mette allegria, vado a cena con una brigata (gezelschap vrienden) di quei bontemponi (bonvivants), bevo, mi elettrizzo, giro cantando per le vie della citta fino ad ora tarda, e da ultimo, casco (kwam bij toeval) in una casa di giugco dove in un paio d'ore lascio tutta Ia mesata, piü trenta lire di debito Con un amico che me le prest§. Una piccolezza, se vogliamo, ma una piccolezza che per le condizioni della mia famiglia gra grave, forse trgppo grave.
Arrivato alla mia cameruccia, mi buttai sul lgtto, ma non potei dormire. Sbuffai, mi svoltolai continuamente senza trovar ripgso. Ehbi qualche brgve dormivéglia, ma fu pgggio. Brillantei, assassini, minigre d'oro, coltellate, mostri paurosi, corse a perdita di fiato (adem) per desgrti a perdita d'gcchio, urli, fischi, imprecazioni (verwenschingen) . . . sognai un pg'di tutto: e fmalmen te un gran scossone (schok) e tanto d'occh i spalancati (wijd geopend), grondante di sudore.
Che si fa? — pensavo. Chifdo a qualche amico? Scrivo a qualche parente? a mia madre? a mio . . .? Ah! ... qui bisogna uscirne, e prgsto. Un atto -di contrizione (berouw), un p§'di dramma, quattro urlacci (kreten), due tonfi (bons), magari (een uitroep, b. v.: en of), e perchè ng? magari una fitta
314
Les 17.



Onovergankelijke werkwoorden.
315
dj scapaccioni (hoop slagen), e tutto § finito e non ci si pensa piü. Salto giü dal lgtto, mi faccio prestare pochi sgldi dal primo amico mattiniero che incontro, mi ricantuccio (ik ging in een hoekje zitten) in un vagone di tgrza classe e via a casa. II viaggio mi fece bgne. Parlai continuamente di politica, di guerra e di donne con un associatore (colporteur) di libri che andava a Signa ed ebbi dei momenti nei quali, sognando sul serio gloria, armi ed amori, in faccia al mio associatore che mi guardava, stava zitto e fumava a pipa, dimenticate le mie • miserie, mi sentii quasi orgoglioso- d'aver anch'io la prima bravata da raccontare.
Ma quando vidi spuntare fra i bgschi la torre del mio paeseUo, eppgi il tgtto della mia casa e il fumo che esciva dalla torretta del suo camino, la baldanza (jeugdige overmoed) mi cadde en sentii le gambe Che mi tremavano.
Quand'arrivai a casa, mio padre non c'gra. Mia madre si spaventy perchè vedendomi pallido, mi credette malato.
— Non hg nulla, stg bgne . . . prgprio stg bgne. — II suo viso si rassereng subito e, fatta fgrte da questa bugua certezza, ascolt§ abbasfanza tranquilla, mentre preparava il desinare, il racconto che Ie feci dal canto dal fugco, dove m'gro rannicchiato (ineen gekropen) scaldandomi alla fiamma che schioccava (knetterde) allegra sotto un paiglo (ketel) di rape. Quando ebbi termmato:
—f Figliuglo! . . . io ti domando come si dgve fare a dirlo o quell'gmo — esclamg guardandomi sgomenta (verschrikt). Pgi, dopo una lunga pausa pensosa:
— % impossibille! Come vugi che faccia a rgnderti ora una mesata se ce n'ha appena tanti per andare avanti noi?! . . . Trovarli? ... E dopo? . . . Non c'§ carita, in questo momento, non c^ carita ... Gli sta peggio quei malato e pare che vada a morire . . .
10 stavo zitto a guardarla, lgi si chetg.
11 tepore (zachte warmte) del mio nido, la stanchezza e il mugolio (geruisch) del vgnto su per la gola del camino (schoorsteen) mi conciliarono il sonno e, senza accgrgermene, mi addormentai col copo appoggiato sulla spalliera della sgggiola! Quando mi destai, vidi mio padre seduto dall'altra parte del focolare, che si asciugava alla fiamma i colzoni fradici di pioggia Pareva stanco ed gra pallido. Tossiva malamente ed aveva schizzi (spatten) di fango fino sulla faccia.



Wijzen en tijden.
321
Indicativo.
Deze wijs stelt de werking, door de eene of andere zelfstandigheid verricht, als werkelijk voor. De Italianen zijn veel nauwkeuriger, wat dat betreft, dan wij en gebruiken den Indicativo alleen maar, als iets heel zeker is.
De verschillende tijden van den indicatief, ti Presente.
I0.- De presente stelt den inhoud eener gedachte voor, als in het tegenwoordige nog voortdurend • io parlo ik spreek (ben bezig te spreken).
2°.- De presente wordt ook gebruikt:
a) In zinnen, die eene algemeene beteekenis hebben: La patria f cara a ciascuno.
Het vaderland is een ieder dierbaar.
Chi va piano, va sano.
Die langzaam gaat, gaat zeker.
b) "Wanneer men de woorden van anderen aanhaalt: Dante lo dice. Dante zegt het.
3°.- Verplaatst men zich bij een verhaal geheel in het verleden, dan gebruikt men den tegenwoordigen tijd dikwijls ook: 6
Entro nella stanza, le finestre sono ehiuse, e nel letto
trgvo un uqmo coperto di cenci. Ik kom de kamer in, de vensters zijn dicht, en in het bed vind ik een man met lompen bedekt. 4°- Verplaatst men zich 'geheel in de toekomst dan kan men ook den tegenwoordigen tijd voor het toekomstige gebruiken:
Che dira il padre, quando sente ? Wat zal vader zeggen, als hij hoort? La pqsta non viene che domani. De post komt eerst morgen.
5° Soms wordt de infinitief gebruikt, om meer levendigheid aan het verhaal bij te zetten (historische mfinitief):
Mezz'ora dappqi, ecco (che sento) strUere le chiavi, la
PQrta s'apre. (Siloio Pellico) ... Een half uur later hoor ik de sleutels knarsen, de deur
gaat open . . .
21*



II. Passato prqsslmo, het eigenlijke perfectum, stelt den inhoud der gedachte voor als verleden en tegelijk als geheel afgedaan in het tegenwoordige, zoodat alleen de gevolgen voortduren. Daardoor onderscheidt ze zich van de overige tijden van het verleden^ Zegt men: de Egyptische koningen hebben de pyramiden gebouwd, dan wordt hierbij stilzwijgend aangenomen, dat het gevolg van de handeling (n. 1. de pyramiden) nog aanwezig zijn; terwijl bij: zij bouwden de pyramiden, de handeling, zonder eenige betrekking tot het tegenwoordige, geheel in het verleden komt te liggen:
Hq perduto la mia hor sa d. w. z.: Ik heb ze niet meer. La hq ritrovato. Ik heb ze weer in mijn bezit.
Daarentegen : Perdei la mia borsa d. w. z. in een tijd, die met het tegenwoordige niets meer te maken heeft, la ritrovai ik vond ze weer (maar kan ze thans wel weer kwijt zijn).
De tijden van het verleden zijn: imperfetto, passato remgto, trapassato remgto, trapassato prossimo. Het gebruik ervan wijkt dikwijls af van het Nederlandsch. Men lette er vooral op:
11* Of eene handeling alleen staat.
21 Of zij in betrekking staat tot eene andere. In dit geval moet men onderscheiden, of deze tegelijktijdig of na elkander plaats vinden.
TH. Imperfetto.
Dit is bij voorkeur de beschrijvende tijd. Men gebruikt hem:
11 Bij het beschrijven van karakters, toestanden, landschappen, gewoonten en ook bij handelingjm, die herhaald worden; b. v.:
La moglie del carcerigre soleva portarmi il caffè mattina e dopo pranzo. La seguivano ordinariamente sua figlia e i due figliuQli. Si ritiravano pqi colla madre e si rivoltavano a guardarmi dolcemente ecc. (Peil.) 21 Wanneer twee handelingen naast elkaar voortduren, zonder dat het beginpunt wordt genoemd; b. v.: Gli uni giocavano, mentre gli altri baUavano. 3°. Wanneer van twee handelingen de eene door de andere wordt onderbroken, dan staat die, welke onderbroken wordt, in den imperfetto:
324
Les 19.



Wijzen en tijden.
325
Io dormivo Quando entrg
(wat was er reeds?) (wat gebeurde er?) 4°' Bij een verhaal wordt datgene in den imperfetto geplaatst, wat er niet onmiddellijk toe behoort, maa er bijgevoegd wordt door dengene, die het verhaa doet, als nadere verklaring__of wel om zijn eigei meening uit te drukken. De eigenlijke draad van he verhaat staat in den passato remgto; b. v.:
La ricordanza m'affliggeva e m'tnteneriva. Ma pensa anche alla sqrte di ianti miei amici e non seppi pit giudicare con indulgenza alcuno dei miei awersari lddio mi metteva in una gran prqva. Mio debitt sarebbe stato di sostenerla con virtü (mannenmoed) Non potei, non vqUi. La voluttd (genot) déll'qdu mi piacque piü del perdono: passai una nqtte d'in ferno (Peil.).
bi De Nederlandsche uitdrukkingen: ik, jij, hij enz. had moeten of kunnen, worden dikwijls dooi den imperfetto weergegeven:
Dovevate dirmelo subito.
Jij bad het mij dadelijk moeten zeggen.
/ IV. Passato remqto.
I Deze tijd is bij voorkeur de historische tijd. / H Men geeft er een afgeloopen tijdvak door aan dat niets met het tegenwoordige heeft uit te staan:
Fui a Roma, Vanno scorso. Partimmo il 20. Ottobre. Dopo la mqrte d'Aristide, Cimone s'impadronï del governo.
21 De passato remgto wordt tevens gebruikt in bijzinnen, die met een der voegwoorden dacchè, quando, tostochè, dopochè, beginnen, omdat deze voegwoorden het begin of het eind van eene handeling uitdrukken; b.v.: Quando Santippa scdrse1 i discepoli (leerlingen) di Socrate, esclamQ.
Zoodra Xantippe de leerlingen van Socrates zag, riep zij uif. Tgstoche mi vide, mi pqrse la mano. Zoodra hij mij zag, reikte hij mij de hand.
1 Bij woorden, die 't zelfde worden geschreven, maar verschillende beteekenis hebben, plaatsen de nieuwere schrHvers gaarne een circonflex boven de open o: scórsi ik werd gewaar, scorse ik doorliep, tórre in plaats van tqgliere, torre toren, enz'



326
Les 19.
V. en VI. Trapassato prqssimo en trapassato rèmqto worden afgeleid van de imperfetto en de passato remgto. Het standpunt, waarop de spreker zich plaatst ligt bij beide tijden in het verleden. De trapassato remgto wordt gebruikt, als van dat standpunt uit iets beschouwd wordt, historisch te zijn of wel te behooren tot een bepaald aangeduiden tijd, gewoonlijk dus na voegwoorden en bijwoorden van tijd als appena che, dacchè, tgsto che, un giorno che, ecc.:
Tgsto che ebbi terminato i miei affari, ripartii.
Zoo dra ik mijne zaken had gedaan, vertrok ik.
Appena ebbe pronunciato questa pargla, se ne penti.
Nauwelijks had hij deze woorden geuit, of hij had er berouw over.
De trapassato prgssimo is evenals de verwante imperfetto een beschrijvende tijd, of wel hij geeft voortdurende of herhaald wederkeerende handelingen aan: Avevo gia terminato i miei affari, quando ricevetti la vostra lettera.
Ik had mijne zaken reeds gedaan, toen ik uw brief kreeg. In campagna, quando avevo pranzato, facevo un giro d'un ora.
Buiten, placht ik, als ik gegeten had, eene wandeling van een uur te maken. Maar: Un giorno, dopo che ebbi pranzato bene, feci un giro.
In den eersten zin wordt de handeling voorgesteld, als eene dikwijls zich herhalende, in de laatste als een simpel feit.
De tijden van de toekomst. VII. Futuro.
1. Deze duidt in 't algemeen toekomstige gebeurtenissen of toestanden aan:
Carlo partirh domani. Vi seriverQ fra pgco.
2. De futuro staat na het voegwoord se, als in den daarvan afhankelijken zin eene toekomstige handeling wordt uitgedrukt:
Verrg, se avrg tempg. Ik zal komen, als ik tijd heb. En verder meestal overal, waar in het Nederlandsch \ de tegenwoordige tijd staat, hoewel de toekomende be> doeld wordt:
Scommetto, che non verra gggi.
Ik wed, dat hij vandaag niet komt.



Wijzen en tijden.
327
3. Soms heeft de futuro de beteekenis van een imperatief:
Padre e madre onorerei. Eert uw vader en uwe moeder. La, ci darem la mano. Kom, geven wy elkaar de hand.
4. In vele gevallen worden de Nederlandsche hulpwerkwoorden: moeten, mogen door de futuro weergegeven:
Mi dirai tutto. Je moet mij alles zeggen.
Chi respirerd allora in queste celle?
Wie mag toch wel dan in deze cellen ademen?
NB. Een soort futuro met de bijbeteekenis van iets noodzakelijks of een verbod, wordt door avere da uitgedrukt (les 16, bid. 305); b. v.:
Questo matrimqnio non s'ha da fare. (M.) Dit huwelijk zal niet plaats hebben.
5. De onmiddellijke toekomst, die wij, of door op het punt zijn van of door dadelijk, terstond uitdrukken, geeft het Italiaansch weer door <essere of stare met per voor den infinitief.
Of wel men gebruikt de uitdrukkingen: essere sul punto di, ^ssere in procinto di; b. v.: Egli sta ($) per morire. Hij is op het punt te sterven (2° deel, les 18). lo sono per dirvi. Ik zal u terstond zeggen. Sono sul punto (in procinto) d'andarvi. Ik ga dadelijk weg.
VIII. Futwro passato geeft aan eene handeling, die aan eene nog toekomstige moet voorafgaan: Quando avrq letto la lettera, ne la renderg. Appena che avra ricevuto il denaro, ti pagherh.
In afwijking van het Nederlandsch gebruiken de Italianen den futwro passato in plaats van den futuro (het zelfde geldt van de condisiondle), wanneer zij in gedachten eene nog toekomstige handeling als reeds gebeurd beschouwen:
Continua nella tua mala condotta, e m'avrai spezzato il cugre.
Ga voort met je slecht te gedragen, en je zult mij het hart breken.



328
Les 19.
CondizUmale.
1. De condizionale drukt (evenals in het Nederlandsch) twijfel of onzekerheid uit:
]<: in casa ? Non saprei. Ik zou het u niet kunnen zeggen. Chi lo direbbe? Wie zou het gelooven?
2. Soms wordt (in navolging van het latijn) de imperfetto dell' indicativo gebruikt in plaats van de trapassato del congiuntivo in den hoofdzin en van den con-
" dizionale passato in den bijzin:
Se m'interrogava, gli rispondeva di ng.
Indien hij mij gevraagd had, zou ik hem ontkennend
geantwoord hebben. In plaats van:
Se mi avesse interrogata, gli avrei riposto. Ook kan de imperfetto alleen staan in den bijzin, die de voorwaarde bevat:
Se m'interrogava, gli avrei risposto di ng. En zeer zelden wordt de imperfetto alleen gebruikt in den hoofdzin, in gevallen als b. v.:
E lo facea mdl re Sóbrin lo tenne (Ariosto 40, 20). En hij zou het hebben gedaan, maar koning S. hield hem tegen.
3. Men gebruikt in het Italiaansch den condiz. pass. in plaats van den condiz. pres., wanneer de handeling, die had moeten gebeuren, niet gebeurd is; b. v.:
Ha detto che sarebbe venuto.
Hij heeft gezegd, dat hij zou komen.
Speravo che mi avrebbe scritto.
Ik hoopte, dat hij mij zou schrijven.
4. Soms wordt de condiz. pass. gebruikt in plaats van de trapassato remgto om handelingen uit te drukken, die zeer waarschijnlijk hebben plaats gevonden:
Pare che lui sargbbe stato da un armaiólo a comprare
una revoltella, prima di uccidersi. Het schijnt, dat hij bij een geweermaker was geweest
om een revolver te koopen, voordat hij zich van
kant maakte.
Jmj> erati vo. De imperaüvo komt, voor zoover in het voorgaande niet anders is aangegeven, met de Nederlandsche ge-



Wijzen en tijden.
329
biedende wijs overeen. Men vergete echter niet, dat bij den beleefden vorm steeds de congiuntivo in plaats van den imperativo komt:
Mi dia un bicchiere. Geeft u mij een glas.
De werkwoorden avere, essere, sapere en volere hebben geen eigen vorm voor den 2en persoon meervoud van den imperatief. Men gebruikt daarvoor in de plaats den 2™ persoon meervoud presente congiuntivo:
Abbiate pazienza, siate gentile.
Sapiate vincere le vgstre male intenzioni. Indien een bevestigende imperatief wordt gevolgd door een ontkennenden, mag men nè gebruiken in plaats van e non. Aldus:
Scappa, galantugmo, ne guardar indietro.
Loop weg, goede man, en kijk niet om. Indien het bevel niet onmiddellijk behoeft opgevolgd te worden, gebruikt men meestal den futuro in plaats van den imperativo:
Amerai il prgssimo tuo come te stesso.
Bemin je naasten, als je zelf.
Oefening 24.
Dante Alighieri, de dichter van het majestueuze helden^ dicht (epopea): de Hel, het Vagevuur en het Paradijs, is niet alleen de vader van de Italiaansche taal, maar ook een van de grootste dichters, die de wereld ooit heeft gezien. Uit zijn onsterfelijk gedicht (poema) kwamen voort de bewonderenswaardige figuren van Francesca da Rimini, Pia de Tolomei en de vreeselijke Mirra. Dante was tegelijk (ad un tempo) krijgsman en dichter, zooals Gamoens,"de schrijver van de Lusiada en Cervantes. Zijne terzinen waren altijd de roem van Italië, en hoewel zij den dichter de haaf zijner tijdgenooten bezorgden (attirare a), kroonden zij hem echter met onsterfelijke lauweren. Ik was op het punt u te schrijven, toen uw vriend mij uw telegram (telegramma m.) kwam voorlezen. Wij waren op het punt het eiland Malta te verlaten, toen mijn broeder er'aankwam. Hoe maakt het de zieke? Hij is op het punt, op te staan. Ik was op het punt (essere per), hem mijne meening te zeggen toen hij mij »eide, dat hij handelde op bevel van zijn meester. Leen mij honderd franc. Geef mij een glas wijn. Gaat in vrede. Gaat, gaat ik zal hier blijven in uw plaats. Hoor eens (sentire) mijnheer, ik zal u zeggen, hoe ik over uw gedrag denk. Blijft waar gij zijt, gij zijt er goed.



330
Les 19.
Leesoefening.
Qual(e) fa, tal(e) riceve. Un signorino, appena venuto in eta, spos§ una cittadina ricca di sostanze (rijk aan goederen), ma povera di quello che forma la vera ricchezza, cio§ la bonta dell'anima.
10 non vgglio dirvi nè il nome nè il paese loro, perchè sarebbe maldicenza; ed anche quando sono costretto a rilevarvi i peccati di alcuno, non voglio che voi prendiate mal animo contro (iets krijgen tegen) i peccatori.
11 padre di questo signorino gra ben innanzi cogli anni, (was al op jaren) ed aveva lavorato tutta la vita per lasciare molto agiato (goed bezorgd) questo unico suo fighuglo. Ma diverse infermita lo avevano ridotto a sl cattiva salute, che pareva fino (zelfs) imbecile. II figliuglo e la nuora (schoondochter) avrebbero dovuto avergli compassione alleggerirgli coll'amore il peso degli anni e degli acciacchi (kwalen) e ricambiarlo delle attenzioni altre volte da lui ricevute. Ma credereste? invece non faceano che maltrattarlo? Se il povero vecchio si metteva al focolaio (haard) e trattesi (na uitgetrokken te hebben) le scarpe, scaldava i piedi, gli davano del (behandelden zij hem als) villano, e la cacciavano da banda (op zij). Se non capiva quei che gli gra detto, gli ridevano in faccia, lo chiamavano balordo ed rimbambito. Poi a tavola, se gli cadeva un pgco di brgdo sulla salvietta o se rovesciava il bicchigre sulla tovaglia, facevano un rumore da non dire. E tanto innanzi (zoo ver) arrivg 1'inumanita, di questi due spgsi, che non lo vgllero piü a tavola insigme; ma lo ponevano ad un deschetto in cucina, abbandonato agli scherzi dei servitori e d'un loro ragazzino. Perchè dovevo dirvi che essi avevano un ragazzino fra i quattro e i cinque anni, tutto vispo e gagliardo (opgewekt) ma che dal cattivo esempio dei genitori aveva imparato a trattar male col ngnno e farne disprggio (verachten).
Ora una vglta questo bambino corse nella sala, dove stavano lautamente mangiando padre e madre, e conto loro che il vejcchio barbggio aveva lasciato cascare la scodglla e mandatela in pezzi. Questi sdegnati fgridarono in cattiva maniera il povero vgcchio ed ordinarono che, d'allora in pgi, gli fosse dato a mangiare in una cigtola (nap) di legno, come ai cani. Che triste lezioni dovevano essere queste pel bambino! E pur trgppo ne profittg! Pgchi giorni dopo, i sugi genitori lo trovarono in giardino, affaccendato (bezig) a metter insigme i cgcci (scherven) della scodglla rotta dal ngnno, li congegnava (paste ze aan elkaar) e forandoli (doorborende) con un chiodo (spijker) come fa il pentolaio col trapano, li cuciva insigme con un fil di fgrro. Ridgndo e vezzeggiando, s'accostarono a lui i genitori e gli chiesero:



Verdere opmerkingen omtrent het gebruik der tijden.
331
Ghe fai costï, piccino?
Ghe cgsa fg? rispose quegli. Stg rimettendo all'ordine questa scodglla, in cui dar da mangiare a voi, quando sarete vecchi.
I due si guardarono in faccia ed impallidirono. Intesero benissimo che „ciascuno deve aspettarsi d'^ssere trattato da'sugi figliugli, siccorne egli avra trattato coi genitori* (Cesare Cantü).
Dialogo.
Ghi aveva sposato un giovine signore?
Ghe non vuol fare 1'autore, quando g costretto a rivelare
i peccati di alcuno? Ghe cosa aveva fatto il padre del signorino? A quale stato la avevano ridotto le sue inférmita? Qüale sargbbe stato il dovere del figliuglo e della nuora? In che modo adempirono a questo loro dovere? ' Ghe facevano, quando il vgcchio non capiva quei che gli
gra detto?
Fin a qual punto arriv§ 1'inumanita degli spgsi?
Dove gra relegato il veechio padre?
Gon chi si trovava in cucina?
Ghe raccontö loro una vglta il bambino?
Ghe ordinarono allora gli spgsi?
Dove ritrovarono pgi il figliuglo?
Ghe gli chigsero?
Quale fu la risposta del piccino?
Ghe compresero gli spgsi da questa risposta?
Twintigste les.
Verdere opmerkingen omtrent het gebruik der tijden.
Het is eenigszins moeilijk te weten, in welken tijd het afhandelijke werkwoord in den bijzin moet geplaatst worden ten opzichte van het werkwoord in den hoofdzin.
De volgende regels gelden:
I. Staat bet werkwoord van den hoofdzin in den presente of futuro, dan volgt het werkwoord in den daarvan afhankelijken bijzin in den presente of den passato prossimo (van den indicativo of den congiuntivo):
Scrive che parte domani da Roma.
Hij schrijft, dat hij morgen uit Piome vertrekt.
Conoscete qualcheduno che sappia farlo?
Kent gij iemand, die het kan doen?



335
Les 20.
Gli dirq che tu desideri vederlo.
Ik zal hem zeggen, dat je hem graag wilt zien.
Non sq ancora che cosa m'abbia mandato mia madre.
Ik weet nog niet, wat mijne moeder mij heeft gezonden.
II. Staat het werkwoord in den hoofdzin in een der tijden van het verleden of in den condiziondle, dan moet in den bijzin de imperfetto of de pass. remgto dell' indicativo volgen.
Staat in den bijzin eene gebeurtenis, die vroeger heeft plaats gevonden, dan volgt de passato del congiuntivo of de trapass. prgssimo of remgto; b. v.:
Lo fece, senza ch'io lo sapessi.
Hij deed het, zonder dat ik het wist.
Vorrgi ch'egli venisse. Ik wilde, dat hij kwam.
10 gli scrissi che lo aspettavo per la fine del mese.
Ik schreef hem, dat ik hem tegen het eind der maand verwachtte.
11 avevo avvertito che la casa fra venduta.
Ik had hem medegedeeld, dat het huis verkocht was.
Non avrei pensato, ch'Etta gli avesse scritto.
Ik had niet gedacht, dat u hem geschreven had.
lo temevo ch'egli mi vedesse. Ik vreesde, dat hij mij zag.
III. Op de passato prgssimo kan zoowel de presente als de imperfetto del congiuntivo of dell' indicativo volgen, al naar dat in den bijzin iets tegenwoordigs of iets uit het verleden staat:
Iddio ci ha dato la ragione, affinchè ce ne serviamo. God heeft ons het verstand gegeven, opdat wij het gebruiken.
Gli hq scritto che la mamma g' ammalata.
Ik heb hem geschreven, dat mama ziek is.
Hq sgmpre voluto che tu venissi alle mie nqzze.
Ik heb altijd gewild, dat je op mijn bruiloft kwam. NB. Als in den hoofdzin een van de werkwoorden dire, raccontare, rispondere, scrivere, dichiarare enz. voorkomt, staat het werkwoord van den bijzin in den indicativo, als die bijzin iets beslist zekers bevat. Staat echter de handeling in den bijzin niet geheel vast, dan wordt de congiuntivo gebruikt:
Carlo dice che g ammalato. Karei zegt, dat hij ziek is.
Francesco ha scritto che arriva stasera.
Frans heeft geschreven, dat hij vandaag komt.



Si dice che gli antichi abbiano gia avuto conoscenza del nugvo mondo.
Men zegt, dat de ouden reeds kennis van de nieuwe wereld hebben gehad.
Congiuntivo.
Voor elke handeling of toestand, die nog geen vaststaand feit is, maar slechts als mogelijk wordt voorgesteld, gebruikt men den congiuntivo. Eveneens voor de gevolgen van eene gedachte of een gevoelen.
Meer in 't bijzonder gebruikt men den congiuntivo:
1. Na werkwoorden, die een wenschen, hopen, willen, bevelen, toelaten'uitdrukken, als volere, pretendere, desiderare, bramare, sperare, chiedere, esigere, comandare, proibire. En ook dikwijls na imperatieven; b. v.:
Chiedo ch'egli mi ubbidisca. Ik verlang, dat hij mij gehoorzaamt. Egli voleva ch'io gli dicessi la veritè. Hij wilde, dat ik hem de waarheid zeide. Ditegli che venga. Zeg hem, dat hij komt. Mi dica, dov'egli sia. Zeg mij, waar hij is.
2. Na werkwoorden, die eene ontkenning, een twijfel uitdrukken (hierbij wordt of vertaald door che):
Dubito che suo fratello venga.
Ik twijfel eraan, of uw broeder komt.
Nego che mio figlio abbia fatto cig.
Ik ontken, dat mijn zoon dit heeft gedaan.
Opmerking. In vele gevallen, vooral in poëzie wordt che roor den congiuntivo weggelaten:
Temendo no'l mio dir gli fusse (fosse) grave. (Dante.) Daar ik vreesde, dat mijne woorden hem zonden hinderen. Eveneens wordt se (als in het Nederlandsch) dikwijls weggelaten bij uitroepende zinnen:
Almeno avesse scritto a sua madre.
Als hij ten minste maar aan zijne moeder had geschreven (had bij ten minste ...).
3. Na de werkwoorden, die een gelooven of meen en uitdrukken, waardoor de bijzin iets twijfelichtigs krijgt:
Cr ede (Ella) ch' egli abbia scritto questo? Gelooft u, dat hij dit geschreven heeft? Credo che Francesco arrivi domani. Ik geloof, dat Frans morgen komt.
Verdere opmerkingen omtrent het gebruik der tijden.
333



Is elke twijfel buitengesloten, dan gebruikt men den indicativo: Credo che c'g un Dio.
NB. . Evenals in het Nederlandsch, kan in hét Italiaansch na dergelijke werkwoorden ook wel de futuro staan: Credo che Francesco arrivera domani.
4. Na werkwoorden, die eene vrees, bezorgdheid, klacht, verbazing, verrukking enz. uitdrukken, als temere, aver paura, tremare (sidderen), esser sorpreso, contento, maravigliarsi (zich verwonderen), rallegrarsi (zich verheugen), rincrescere (spijten); b. v.:
Temo che piqva. Ik vrees, dat het regent. Mi meraviglia ch' egli non sia ancora giunto. Ik verbaas mij, dat hij er nog niet is.
5. Na onpersoonlijke werkwoorden als bisogna, preme, impgrta, basta, f meglio, non vi en eveneens na f in verbinding met zelfst. of bijvoegl. naamw.: £ peccato, è possibile, f naturale, è giusto; b. v.:
Basta che me dica una pargla.
Hij behoeft mij slechts éen woord te zeggen.
peccato che non sia venuto ieri. Het is jammer, dat u gisteren niet is gekomen.
6. In betrekkelijke bijzinnen, die met il quale, che, chi, dove (ove), donde (onde) beginnen en vani hoofdzinnen afhangen, die eene verwachting enz. in zich bevatten.
Prenderg un servo che pgssa accompagnarmi in Francia. Ik zal een knecht nemen, die mij naar Frankrijk kan vergezellen.
Scelga un allqggio che abbia la vista sul mare. Kiest u eene woning, die op de zee uitziet. Ook hier wordt echter de indicativo gebruikt als de bijzin een feit bevat; b. v.:
Mostratemi la casa, dove sta il conto P. Wijs mij het huis, waar graaf P. woont.
7. Verder staat de congiuntivo na den superlatief (uitgezonderd de superlatieven van bijwoorden):
Ci vado ü piü spesso che pgsso. Ik ga er zoo spoedig, als ik kan, heen. Ook na ü primo, Tultimo, Tunica, il solo, nessuno, niente, enz., als in den zin eene onzekerheid verborgen ligt, of wel eene mogelijkheid, dat het anders zou kunnen zijn.
334
Les 20.



Verdere opmerkingen omtrent het gebruik der tijden.
335
Wordt echter de zaak voorgesteld, als boven twij fel verheven te zijn, als historisch zeker, dan volgt d< indicativo:
Tu sei Vunico amico, di cui pgssa fidarmi. Jij bent de eenige vriend, op wien ik mij kan verlaten Questa $ una delle ultime lettere che abbia scritte San Paolo Dit is een der laatste brieven, die St. Paulus geschrevei heeft (ten minste voor zoover wij weten). Daarentegen:
Nerone $ il primo imperatore che ha perseguitato Christiani.
Nero is de eerste keizer, die de Christenen heeft vervolgd
8. Eindelijk staat de congiuntivo na alle bij- er voornaamwoorden, die iets onzekers in zich sluiten; b. v.
Chiunque sia, non voglio vederlo.
Wie hij ook is, ik wil hem niet zien.
Qualunque sia la tua sgrte. Wat je lot ook mag zijn
9. Een onafhankelijke congiuntivo wordt gebruikt, waar eene wensch (volesse Iddio [gave God]), eene toestemming (vengapure [laat hij maar komen]) eene uit noodiging (favorisca entrare [kom as je blief binnen]), eene vrees uitdrukkende vraag (fosse mai egli quei tremendc tiranno? [zou hij werkelijk die vreeselijke tyran zijn?]) of onwil ([in dit geval met che] ma che non pqssano mai vivere in pace queste due creature [dat toch deze schepsels nooit in vrede kunnen leven]) uitgesproken wordt.
Oefening 25.
De verkeersmiddelen zijn tegenwoordig (oggidl) zoo ontwikkeld, dat men overal kan weten, wat er in de wereld gebeurt Napoleon beschikte op zijn sterfbed, dat men zijn gebeente naar Parijs zou terugbrengen. De Christelijke liefde (la carita cristiana) wil, dat men zijn naaste als zich zelf bemint, en dat men kwaad met goed vergeldt (rendere bene per male). Ik heb reeds lang (vertaal: het is reeds lang, dat) je broer medegedeeld, dat de heer, met wien hij in verbinding stond (was), geen goede reputatie geniet, en ik verwonder mij (erover), dat hij zijne betrekkingen met hem nog niet heeft afgebroken. Cesar, wil je dat de anderen achting voor je hebben (portare rispetto), begin (dan) met de anderen te achten; als je de anderen hoont, dan is het natuurlijk, dat de anderen jou hoonen. De Voorzienigheid heeft toegelaten, dat de barbaren het romeiDsche rijk vernietigden. Het is jammer, dat je niet kunt meegaan, ik zou je aan mijn vriend, mijnheer W. van



336
Les 20.
Berlijn hebben voorgesteld. Je vader is er zeer op gesteld (importare), dat je (de) kennis maakt met (van) een goed koopman in (di) die stad; want het is noodig, dat je een persoon kent, die je in je zaken met raad kan bijstaan. Ieder vader wenscht, dat zijne kinderen gehoorzaam zijn, op school leeren en (hun) weg (strada) in de wereld maken. Het verheugt mij, dat u het proces heeft gewonnen, ik moet echter bekennen, dat ik in het begin bang was, dat u het zou verhezen. De jeugd is de eenige tijd van het leven, waarin de mensch zich gemakkelijk kan beteren. Ik wilde, dat ik een boek vond, dat mij op mijne tochtern als gids kan dienen. Wijs mij, asjeblief, het huis, waar hij woont, en breng mij dan naar een hotel, dat niet te duur is, waar ik kan overnachten (passar la nqtte).
Oefening 26.
„Mijn lichaam' zeide maarschalk van Biron tot zijne rechters: „heeft geen ader, die niet voor u heeft gebloed." De Bijbel is het beste boek, dat men kan lezen. Rome bezit de rijkste bibliotheken, die er op de wereld zijn. Het is eene schande, dat onder dit volk nog zooveel bijgeloof heerscht, het ware tijd, het uit te roeien. Het is tijd, dat gij naar huis gaat, want het is reeds 10 uur, en morgen moet gij vroeg opstaan, als gij met den eersten trein wilt vertrekken. Gelooft u, dat hij uwe bevelen uitvoert? Ik geloof niet, dat hij het zal doen. Het is voldoende, dat u hem dit zegt. Het is jammer, dat gij niet met ons mee zijt gegaan, gij zoudt u goed hebben vermaakt. De tijdgenooten van Columbus geloofden niet, dat er nog een vierde werelddeel (continente) was. De Amerikanen waren overtuigd, dat Columbus en zijne metgezellen bliksem en weerlicht konden teweeg brengen. Dat is het meest onderhoudende boek, dat ik ooit heb'gelezen. Men zegt, dat de laatste oorlog reeds lang te voren overlegd was. Geloof mij, dat ik het alleen uit liefde voor jou heb gedaan (Ind.). Verlaat u zich op mij. Ik zal ervoor zorgen, dat uw neef hier een goed pension en eenige goede vrienden vindt; het is voldoende, dat hij mij telegrafeert, wanneer en op welk uur hij hier aankomt: ik zal hem aan het station afhalen.
Oefening 27.
Wij ontkennen niet, dat gij gelijk hebt, maar wij twijfelen, of (che) gij het proces wint. Ik ben altijd bang, dat hij geen woord houdt, ofschoon ik niet twijfel, dat hij de beste bedoeling heeft. Je vader twijfelt niet, of jij zult je alle moeite geven om aan zijne verwachtingen te beantwoorden (corrispondere). Ik ontken niet, dat u mij heeft geschreven, ik zeg alleen, dat ik door ziekte niet heb kunnen antwoorden. Gave god, dat mijne voorgevoelens niet uitkomen. Deze groote man is op hoogen



leeftijd (in eta avanzata) gestorven; moge de aarde hem licht zijn. Hij verborg zich, omdat hij vreesde, dat men hem met geweld zou tegenhouden; dit belette niet, dat hij in de gevangenis werd gezet. De Muzelmannen ontkennen niet, dat Jezus een groot profeet is, maar zij ontkennen, dat hij Gods zoon is. Zend mij bericht, als (in caso che) ie niet kunt komen, opdat ik niet vergeefs op je wacht. Is mijnheer de dokter thuis? Ja, komt u alsjeblief in deze kamer en gaat u zitten.
Oefening 28.
Telkenmale, als ik na de vacantie op het punt was weer van huis te vertrekken, om tot mijne studiën terug te keeren, nam (menare) mijn grootvader mij mee naar mijne kamer, en daar voorzag hij mijne beurs met het beetje geld, dat voor mijne kleine behoeften noodig was (mi occorreva); vervolgens zeide hij tot mij: „Mijn zoon, je begint het leven, en ik heb het spoedig beëindigd". God weet, of je mij nog in leven (vivo) zult vinden, als je naar huis terugkeert. Wat ook gebeuren mag, laten wij God loven, omdat hij alles voor ons bestwil (per ngstro bene) doet. Als je op het punt bent, iets (u»W one) te doen, denk (dan) aan vier dingen: God ziet mij! Wat zou je zeggen, als je zag, dat een ander dit deed? Wat zou mijn grootvader zeggen, als hij het wist? Hoe zou je het op je sterf*ed beoordeelen? -Dan liet hij mij knielen, nam zijn muts at, hief de oogen ten hemel, spreidde zijne handen boven mijn Uootd uit en gaf mij zijn zegen. De zegen der ouden, hoe kostbaar is die! Hoe wijs zijn hunne raadgevingen.
Oefening 29.
Anaxemenes redde door eene krijgslist zijn vaderstad uit (da) een zeer groot gevaar. De Lampsacenen (Lansaceni) trokken (favortre) steeds partij (il partito) voor (di) Darius tegen Alexander den Groote. Nadat deze Darius had overwonnen (gerund.) .maakte hij zich vol toorn gereed (andava), om eene verschrikkelijke wraak op (a) hen te nemen. Anaxemenes, die Alexanders leermeester was geweest, ging hem tegemoet, om, als hij kon, de verwoesting van zijne vaderstad te beleften. Alexander die vernomen had (sapere, gerund.), dat hij (colui) kwam, wendde zich tot zijn leger en zwoer Uj alle goden, dat hij juist het tegendeel zou (volere) doen, van dat, wat Anaxemenes hem zou vragen Van dezen eed verwittigd, kwam Anaxemenes tot (presentarsi a) Alexander en werd, als naar gewoonte, hoffelijk ontvangen. (Toen hem daarna) gevraagd (werd), wat hij voor nieuws bracht (recare) ,■ l • am doen' antwoordde hij: „Ik kom, o onoverwinnei'J^ (mvüUssimo) koning, u smeeken, Lampsacus tot den grond toe (tn fino dalle fondamente) te verwoesten en ieder huis te laten plunderen; en geen rekening te houden (aver riguardo)
Ral. Gramm. v. Holl. 2«
Verdere opmerkingen omtrent het gebruik der tijden.
837



388
Les 21.
noch met (a) tempels, noch met mannen, noch met vrouwen, noch toet den leeftijd van wien ook (veruno), en om alles (gerund) te vuur en te zwaard (mettere a ferro e fuQco) te laten verwoesten. Men zegt, dat Alexander, verrast door zulk eene list en gebonden door zijn eed, de Lampsacenen heeft vergeven.
Leesoefening.
La guerra della zucche (pompoenen).
In un pezzo dell' orto dove avvenne il diavolo del quale debbo parlarvi, cominciavano ad arrossire il pomidoro (tomaat) e in certi altri a diventar paonazze (violet) le petronciane (sierplant) Io gra affacciato al balcone: quando incominciai a udire dall' aiuola (tuinbed) dove c' erano le zucche, prima un diverbio fra loro e una piccola quercia, quindi delle grida. Le une domandavano all' altra: che cgsa intendete fare, Madgnna? Crgscere <\ la mia natura. Ma ci fate ombra. E voi elevatevi aha mia altezza. — Non $ posslbile, noi siamo zucche. — Ebbgne. come non § possibile a voi diventar qugrce, non § posslbile a me non Crescere e non elevarmi gigante. — Ma vnoi ci facciamo una cattiva figura. — Me ne dugle; ma non sg che farci; la mia natura § di crescere. — E la ngstra natura g di protestare contro di voi.
Ele zucche cominciarono a gridare: Ortolano! Ortolano! — Ghe cgsa volete, zucche iUüsMssiHie? domandg 1'ortolano. — Cresce in mgzzo a noi una quercia, che ci da ombra: abbattetela con fo tlÉure. L'ortelano non vglle quei giorno contentare le zucche^ ma quelle tonde (rond) en scigcche (kinderachtig) Signore gridarono tanto, tanto schiammazzarono che vinsero. L'ortolano abbattè la qugrcia: ma di 11 a pgco le zucche furono bruciate dal sole. Girqlamo Ragusa Moletti.
Schrijf de moraal van dit verhaal op.
Een en twintigste les.
De onbepaalde wijs.
De onbepaalde wijs (infinitivo) stelt bet verrichten of ondergaan van de werking zelf voor, zonder aanwijzing van eene bepaalde zelfstandigheid, die de werking verricht of ondergaat, en dus als eene onbepaalde werking, die zelf in zekeren zin zelfstandig is. Ze kan dus, als een substantief, zoowel onderwerp als voorwerp van een zin zijn.



De onbepaalde wijs.
339
I. De zelfstandige infinitief.
Als wij voor een Nederlandschen infinitief het bepalend lidwoord of het lidwoord der eenheid, of een ander bepalend woord plaatsen, dan wordt die 'infinitief daardoor tot zelfst. naamw.: het (een, dit) arbeiden. Maar ook de alleenstaande infinitief kan zelfstandig zijn: Schrijven is eene kunst.
Hetzelfde hebben we in het Italiaansch, maar hier wordt de infinitief veel menigvuldiger aejfstandig gebruikt dan bij ons. Toch verliest hier de infinitivo niet zijn karakter van werkwoord en kan door het complemento diretto of indiretto worden gevolgd:
Promettere e dare sono cgse differenti.
Beloven en geven zijn twee.
11 leggere buQni libri $ utile alla gioventü.
Het lezen van goede boeken is nuttig voor de jeugd.
Non mi potei contener dal rider e.
Ik kon mij niet houden van 't lachen.
Lei ha un bel dire.
U heeft goed praten.
11 far del giorno. Het aanbreken van den dag.
E pazzia. il voler saper tutto.
Het is dwaasheid, alles te willen weten.
NélVandare a scugla, perdei il mio libro.
Op weg naar school, verloor ik mijn boek.
II. De afhankelijke infinitief. Na werkwoorden, die eene meening, geloof, veronderstelling uitdrukken, kan men in het Italiaansch voor den bijzin het voegwoord che weglaten. Het werkwoord van dien bijzin verandert dan in een infinitief en het onderwerp komt in den accusatief te staan (is echter het onderwerp een persoonlijk voornaamw en staat het na den infinitief, dan blijft het in den nominatief):
Credendo, lui (ace.) essere golantugmo.
Daar ik gelooWfe, dat hij een rechtschapen man is.
Supponendo, lei (ace.) essere partito.
Daar ik veronderstelde, dat zij vertrokken was. Daarentegen:
Credendo, essere egli (nom.) galantugmo.
Supponendo essere ella (nom.) partita.
22*



340
Les 21.
Hiertoe moet ook worden gerekend de infinitief na ecco (vergel. 2° deel, les 19, § 4).
d) Infinitief zonder voorzetsel.
1. Na werkwoorden, die op de vraag wat? als antwoord een infinitief verlangen (b. v.: ik wil . . . wat? schrijven) komt voor dien infinitief geen voorzetsel. Zulke werkwoorden zijn: potere, sapere, volere, dovere, conviene, bisogna, occorre, $ oVuqpo, fa di mestieri (men moet, het is noodig), desiderare, bramare (zie onder 6), solere (plegen), ar dire, osare:
Voglio scrivere, devo mangiare, pqsso andarmene, non sq scrivere, bisogna aiutare i pqveri, egli soleva dire ecc. Non occorreva farlo. Het was niet noodig, het te doen. Ar disco seriver le. Ik waag het, u te schrijven.
Natuurlijk moet na volere wel che komen als hoofd- en bijzin verschillende onderwerpen hebben. Men vergelijke: Non vugle parlare hij wil niet spreken, en non vugle che io parli hij wil niet, dat ik spreek.
2. Eveneens staat de infinitief zonder voorzetsel na intendere, sentire en udire, vedere, fare en lasciare; b.v.:
Lo vidi cadere. Ik zag hem vallen.
Lo sentii uscire di casa. Ik hoorde hem uitgaan.
Si fa fare una veste. Zij laat zich een japon maken.
3. Na de woorden che, chi, dove (ove), onde (donde), come staat de infinitief dikwijls elliptisch zonder voorzetsel (iets dergelijks hebben wij ook in 't Nederlandsch):
Non sq ove rifuggirmi (d. i. ove debba rifugg.). Ik weet niet, waarheen ik moet vluchten. Non sapeva che rispondere. ''Hij wist niet, wat hij moest antwoorden (wat te antwoorden). Non sapevo a chi rivolgermi. Ik wist niet, tot wien ik'mij moest wenden.
4. Na het werkwoord ? verbonden met bijwoorden en bijvoegl. naamw.: $ meglio, è peggio, è piü difficüe, f piü facile, ecc.; b. v.:
j£ meglio restar a casa. Het is beter, thuis te blijven. È piü facile criticare che far meglig. Het is gemakkelijker kritiek uit tè oefenen, dan het beter te doen.



De deelwoorden en de gerundio.
349
Vedgndoiö, diresti (oï al vederlo, diresti). • Als je hem zag, zou je zeggen. Egli me lo diede, dicgndo (of col dire). Hij gaf het mij, terwijl hij zeide (zeggende). L'hQ perso, ritornando a casa (of nel ritomare). Ik heb het verloren, toen ik naar huis ging.
Oefening 34.
Wat doet u hier in de voorkamer (anticamera)? Ik bekijk (nauwlettend) deze schilderijen, die de veldslagen in den Fransch-Duitschen oorlog voorstellen; er zijn aandoenlijke tooneelen onder: infanteristen en cavalleristen (soldati di fanteria e di cavalleria), die zich op den vijand werpen, overal gewonden en stervenden op den grond; ach, hoe duur moeten de overwinningen betaald worden. Het verheugt ons, dat wij u kunnen mededéelen, dat onze onderneming een uitslag heelt gehad, die aan onze verwachtingen beantwoordt. Men zegt, dat Apelles de druiven zoo natuurlijk schilderde, dat de vogels, ze ziende, er aan kwamen pikken. Daar mijne moeder zwaar ziek is, zal ik deze stad moeten verlaten. Daar ik morgen wil vertrekken, kom ik u vaarwel zeggen. Toen de misdadiger op het schavot was aangekomen, hief hij zijne sidderende handen ten hemel en zeide: «O, Heer, ik heb berouw over mijne misdaad, erbarm u over (avere piëta di) mij».
T^rff1': Oefening 35.
JQ. ligt hier in je kamer te rooken en wij wachten al een uur op je aan het station. Heb je geen bericht gekregen, dat wij vandaag een uitstapje maken? Neen, lieve vrienden, ik zou zeker niet rustig hier lezen, als ik het had geweten. Terwijl wij nuttig zijn (giovare) voor (a) ons vaderland, zijn wij tevens nuttig voor ons zelf. Door de ondeugd te haten, bevestigen wij in ons de liefde tot de deügd. Door het oplettend lezen van de werken van goede schrijvers, leeren wij, ons met gemak, duidelijkheid en elegantie uitdrukken. Op verschillende wijzen drukken de menschen hunne vreugde uit, als zij bloedverwanten en vrienden ontmoeten: Beschaafde menschen groeten, terwijl zij den hoed afnemen, en elkander de hand drukken. Er zijn volkeren, die groeten, door hunne pantoffels uit te trekken, anderen door de neuzen tegen elkaar te (stroppicciare) wrijven, en (weer) anderen, door de vingers tegen elkaar te laten kraken (scricchiolare). Er zijèt ér zelfs (ve ne sono persino di quelli), die zich op den grond rollen, terwijl zij daarbij kreten van vreugde uitstooten.
Leeseoefening. Dal Pincio.
Che sia il Pincio nell'ora che sul ponente color d'arancio si dipinge la gigantesca ombra del San Pietro e del Vaticano,



3ÖU
Les 23.
non c'è. lingua che pgssa dire. E un incanto un'estasi, un sogno, g un confuso viavai (gedrang) d'immensi pensigri, g un tumulto di memgrie grandiose e di speranze arcane, in cui la mente si perde, come in un mare senza confini. Guardando il Gianicolo e Monte Mario, che stanno in faccia, par di vedere nel fondo dell' augusta vallata passar silenziosi i secoli fra le nebbie della sera, e un brivido corre per le gssa, come se da quei fondo si rizzassero taciturni e cupi gli spettri dei grandi, che resero temuta e sacra alle ggnti questa tgrra fatale. Questo piccolo spazio, che lo sguardo abbraccia senza fatica è_ il punto piü stgrico di tutto il mondo. Tutta la civilta antica s'§ condensata fra questi cglli, e di qui, risalgndo il Tgvere, s'§ dis*teso a conquistare la maggior parte della tgrra conosciuta. Di qui mgssero gli esqrciti invasori, qui ne furono celebrati i trionfi, di qui si propagarono le leggi e la lingua che fecero di gran parte dello sterminato impgro un pgpolo solo. Quando pgi i vinti si ribellarono, la non vinta regione soggiogg colle speranze di un' altra. vita tutti coloro che ricusavano il suo dominio in questa, e in nome di Gristo risollev^ 1'impgro caduto. Poichè le furono strappate di mano le armi, regnö disarmata ricuper§ con un altro vessillo la corona perduta, nè fu meno grande e potgnte di prima. E 1' emblgma di questa stgria, ngdo dei tempi anteriori e dei successivi, e la sotto gli gcchi; un obelisco egiziano, portato in Roma dagl' imperatori romani e sormontato dalla croce, compgndia la stgria di tutta la civilta.
Aristide Gabfttï.
Drie en twintigste les.
JParticipio passato.
§ 1. Is het participio passato verbonden met essere of met een der in de plaats van essere staande werkwoorden andare, stare, restare, rimanere, venire, dan komt het met het onderwerp in geslacht en getal overeen; b. v.:
Mio padre $ partito. Mijn vader is vertrokken.
Mia madre $ arrivata. Mijne moeder is aangekomen.
Gli scolari vengono puniti. De leerlingen worden bestraft.
Ella rimase sbalordita. Zij was heel verlegen.
1 birbanti restarono attoniti.
De schurken waren overbluft.
In tusschenzinnen wordt het hulpwerkwoord dikwijls weggelaten. In zulk een geval geldt dezelfde



Participio passato.
351
regel, onverschillig of de verkorte tusschenzin aan het begin of in het midden staat:
I re amati dai loro pqpoli, meritano la stima del mondo intero.
De koningen, die door hun volk bemind worden, verdienen de achting van de geheele wereld.
Cacciati dalValta Asia, gli Ungheresi si stabilirono nella Pannqnia.
Uit Opper-Azië verdreven, vestigden de Hongaren zich in Pannonia.
La principessa, adirata di vedersi ingannata, parti subito.
De vorstin, boos, zich bedrogen te zien, vertrok terstond.
§ 2. Is het participio pass. met avere verbonden, dan kan het overeenkomen met het zelfst. naamw. in den accusatief, onverschillig of dit al of niet voorafgaat; b. v.:
Non hg mai visto of vista tanta gente.
Ik heb nooit zooveel menschen gezien.
Ti mostrerg i regali che hg ricevuto of ricevuti.
Ik zal u de geschenken laten zien, die ik heb gekregen. Wordt echter het accusatief - voorwerp door een verbonden persoonlijk voornaamw. uitgedrukt, dan richt zich het part. pass. steeds daarnaar; b.v.:
Hai veduto gli amici? Si, li hg veduti.
Heb je de vrienden gezien? Ja, ik heb ze gezien.
La lettera, Vhg ricevuta. Den brief heb ik ontvangen. Opmerking. Gewoonlijk komt het met avere verbonden part. pass. dan met het zelfst. naamw. in den accusatief overeen, als de part. pass. meer de beteekenis van een bijvoegl. naamw., dan van een werkwoord heeft. Zoo zegt men:
Ieri hg comprato due cavalli. Maar: Egli ha fatta una bflla sostanza e ora vive felice.
De gevolgen blijven nl. in den laatsten sin voortduren. § 3. Heeft het part. pass. betrekking op een voorafgaand wederkeerend voornaamw., dafc Wijft het gewoonlijk onveranderd:
Ci siamo scritto due volte.
Wij hebben elkaar twee keer geschreven. Staat er echter een zakelijk voorwerp bij, dan richt zich het part. pass. ter wille der welluidendheid daarnaar; b. v.:
Ci sono scritte diverse lettere.
Wij hebben elkaar verscheiden brieven geschreven.



852
Les 23.
Egli si g tagliata la mano. Hij heeft zich in zijn hand gesneden. § 4. Is het met avere verbonden werkwoord onovergankelijk, dan blijft het part. pass. onveranderd, ofschoon che als schijnbaar voorwerp voorafgaat:
Le due ore che (d. i. durante le quali) avete dormito. De twee uren, die gij hebt geslapen. § 5. Soms gebeurt het, dat het voorafgaande che (of il, la, ecc. quale) slechts het schijnbare complement van het partic. pass. is, terwijl het eigenlijke complement volgt in den vorm van een bijzin. In dit geval blijft het part. pass. onveranderd:
Le parqle che avete voluto che gli dicessi. De woorden, die gij gewild hebt, dat ik hem zou zeggen. Hier is che gli dicessi het complement van voluto. § 6. Eveneens blijft het participio met avere onveranderd, niettegenstaande het voorwerp voorafgaat, wanneer op dat participio een infinitief volgt (of eigenlijk moest volgen); b. v.:
Gli hq reso tutti quei servigi che hq potuto (d. w. z. rendergli). Ik heb hem alle diensten bewezen, die ik heb kunnen
bewijzen. Ecco i ■libri che hq voluto leggere. Hier zijn de boeken, die ik heb willen lezen.
Het participio assoluto. Het participio kan alleen (assoluto) d. i. zonder hulpwerkwoord gebruikt worden. Dit gebeurt vooral in die gevallen, waar in het Nederlandsch de bijzin met de voegwoorden nadat, ternauwernood, toen, enz. begint. In dit geval kan de gerundia voor essere en- avere wegvallen; b.v.: vytifSSf)' Essendo mqrto il re, suo figlio sall al trqno of Mqrto tl re, suo figlio sall al trqno. Nadat de koning was gestorven, besteeg zijn zoon den troon, Dergelijke zinnen zijn: Finita la gugrra, l'armata rttornq alla patria (voor
Essendo finita . . . Nadat de oorlog was geëindigd, keerde het leger naar
het vaderland terug. Salutati gli amict, egli parü. . Nadat hij de vrienden had begroet, ging hij weg.



Aanhangsel.
369
esitare aarzelen prosperare gedijen
evacuare ledigen Radicare wortelen
Qenerare scheppen recitare opzeggen
gmbilare jubelen regolare regelen
giudicare een oordeel vellen rieoverare onderdak geven
grandinare hagelen ricupemre weer krijgen
IUuminare verlichten rimproverare verwijten
imitare nabootsen rinwnerare beloonen
immaginarsi zich verbeelden risieare wagen
incomodare lastig vallen riverberare weerkaatsen
interpretare uitleggen roslcare knagen
interrogare ondervragen Seminare zaaien
Lacerare verscheuren sollecitare aansporen
hberare bevrijden solhticare kittelen
htigare strijden spasimare smachten
logorare verslijten stipulare overeenkomen
Mashcare kauwen strepitare lawaai maken
meditare nadenken stuzzicare prikkelen
nulüare in 't leger dienen. superare overwinnen
mitigare verzachten supplicare smeeken
moderare matigen suscitare opwekken
mormorare mompelen Ttrminare eindigen
Navigare varen tollerare dulden
nemcare sneeuwen trafficare handel drijven
nobihtare adelen Vhdare huilen
nominare benoemen Vacuare ledigen
numerare tellen valicare doorwaden
Occupare innemen variare wisselen
operare bewerken vegetare groeien
ordmare bevelen vendieare wreken
Partecipare deelnemen vigilare waken
penetrare doordringen visüare bezoeken
pettinare kammen viticperare berispen
pizzicare knijpen vociferare schreeuwen
praticare uitoefenen vomüare braken
preeipitare afstorten Zoppicare hinken. predicare prediken
De meest gebruikelijke afkortingen van eigennamen zijn:
Baldo Vbaldo, Hubaldus Cecco \ „
Bastiano Sebastiano Checco f Francesco, Frans
S Jozef Og* gy*
E Cr*zia Lucrezia [do
Betta Ehsabetta Dino Bernardino, Bernar-
Mee Beatrice Bgro Isidgro, Teodgro
Btsta Battista, Baptist Drea Andrea
Brogw Ambrqgio Gegia Teresa
Catera Caterina Gianni Giov'mmi, Jan ItaL Gramm. v. Holl. 2i



370
Aanhangsel.
Gianna Giovanna, Johanna Nanni Giovanni, Jan Gigi Luigi, Lodewijk Nardo Bernardo, Leonardo
Gigia Luigia Ngra Eleonora
Gino Ambrogim, Gioac- %« \ Guüeppe
chmo, lMigino ecc. Peppo f 'eJr Ghita Margherita Pie.ro Pietro
Gosto Agostino Pippo Filippo
Lina Carolina, Adelina Pgldo Leopgldo
t-j f Teodolinda Benzo Lorgnzo
m a \ Ermelinda Bina Caterina
Lisa Elisa Sandro Alessandro
Maso Tommaso Tgnio \ Antonio
Mep Bartölommeo Tgni f "
Mgmo \ Girglamo Tita Battista
Momolo f Hieronymus Vico Lodovico.
Nando Ferdinando
Alle mannelijke eigennamen op O hebben eene vrouwelijke vorm op o en verkleinwoorden op ino en ina of etto; bv. Beppo, Beppa; Beppino, Beppina; Cecco, Cecea; Cecchino, Cecchina; Gianni Gianna; Giannino, Giannina; Giannetto, Gianetta ecc.
Alfabetische lijst van de meest gebruikelijke afkortingen.
A. Anno. j es. esempio.
Ab. Abate. j E. V. Era volgare, Eeeétr
A. C. Avanti Cristo. lenza Vgstra.
A. D. Anno Domini. j Ece.m° Eccellentissimo. ant. antimeridiane. i F. A. I. Ferrovie délVAlta Avv. Awocato. Italia.
B. Beato. G. C. Gesu Cristo. B. M. Bugna Memgria. Ill.m° Itlustrissimo.
B. V. Beata Vergine. \ Ing. Ingegnere.
C. o of CM Compagno e Com- I. N. B J. Jesus Nazarenus
pagnia. Bex Judaeorum.
CjCof CC. Conto corrynte. I. B. Imperiale e Beale.
Cfr. of Cf. Confronta. \ Le LL. AA. Le Loro Altezze.
c. s. come sopra. \ Le LL. EE. Le Loro Eccellenze.
Cav. Cavalier e. j Le LL. MM. Le Loro Maesta.
Comm. Commendatore. \ M. of MM. Martire e Martiri.
D. Dona, Dedica. M. B. Molto Beverendo. D. C. D. G. Della Compagnia di Ms. of Mss. Manoscritto e Ma-
Gesii. noscritti. D. D. D. Da, dona, dedica. M. V. Maria Vergine of
D. O. M. Deo Optimo Maxi- Maesta Vgstra.
ma(a DioOttimo N. Ngrd.
Massimo.)' N. B. Ngta bene.
Dev. devotissimo. \ N. O. D. Ngta della Di-\ g> Dott. Dottore. rezione. I-a»
E. Est. \ N.D.B. Ngta della Be-i-ë js ecc. eccetera. dazione. ™



Aanhangsel.
371
N. D. Ngbil Donna. \ Sig., Sig.ra Signore, Signora. N. E. Ngrd-Est. Sig.re
N. N. NonNominato.(En- Sigg. Signori. [sta.
ne Enne.) S. M. Sue Mani,SuaMae-
N. O. Nqrd-Ovest. \ S. M. I. Sua Maesta Impe-
JV. LI. Ngbil Ugmo. riale.
066. Obbedientissimo. S. O. Sud-Ovest.
ObbL Obbligatissimo. S. P. M. Sue prgprie mani.
0. D. C. Offre, dedica, con- S. P. Q. R. Senatus Pgpulusque
sacra. Romanus (II Se-
„„ %°se- nato e il Pqpolo
rr. Posero. Romano.)
Pag. Pagina. S. R. Sua Reverenza.
P. D. O. Parte delVOratgrio. I S. R. C. Sacra Romana
f-<*■ esempio. Chiesa.
P. Ct. R. Per grazia ricevuta. SS. Santissimo, Santi,
P. M. Pontefice Massimo. Signori.
d' ?: \r Pose iuesta lapide. S. S. Santa Sede, Sua
P Q. M. Pose questa Memg- Santita.
rta- T. Tgmo, termine.
pom. pomeridiane. u. s. ultimo scorso.
Prof. Professore. \ V. Vedi, verso, volume,
P 8. Poscritto. Vergine, Venera-
PV.;p.v. Processo Verbale; | bile, ecc.
prqssimo venturo. V. E. VgstraEccellenzao
Rev. Reverendo. VgstraEminenza.
o 7* Ven- FF- VenerabiliFratelli.
%-E Sud-Est. V. S. Vgstra Signoria.
beg of Segg. seguente, seguenti. V.S.I. Vossignoria lllu-
S.Jf.A. I. Societa delle Ferro- strissima. vie dell'Alta Italia.
Gedichten.
1. La Farfalla*) e il Cavolo**).
Una certa farfalletta mQssa un di dalF appetito, svolazzava in sulla vetta d'un bel cavolo fiorito.
E suggendo un breve istante ora questo ed or quei fiore, nauseata, disprezzante, — Ah! — dicea, — che reo sapore!
*) De vlinder. **) De kool.



384
Aanhangsel.
E tu che se'"0 costi, anima viva,
partiti*1 da cotesti che son mgrti! — Ma pgi ch'ei vide ch'io non partiva,
disse: — Per altra via, per altri porti"
verrai a piaggia", non qui, per passare: piü lieve legno convign che ti porti". —
E il Duca'5 a lui: — Caron, non ti crucciare": vuolsi cosl cola", dove si pugte ciö che si vugle", e piü non dimandare". —
Quinci fur qugte le lanose ggte100
al nocchigr1 della livida' palude,
che intorno* agli gcchi avea di fiamme rgte4.
Ma quell'anime, ch'gran lasse e nude, cangiar6 colore e dibattero i dgnti, ratto che* inteser le pargle crude.
Bestemmiavano Iddio e' lor pargnti,
1'umana spgzie, il luggo, il tgmpo e il seme di lor semgnza' e di lor nascimenti*.
Pgi si ritrasser tutte quante' insigme,
fgrte pianggndo, alla riva malvagia10,
che attgnde ciascun ugm che Dio non teme.
Caron dimgnio11, con gcchi di bragia"
loro accennando1', tutte le raccgglie14; batte col rgmo qualunque s'adagia".
u t. °° /*' = n WW1 verwijder je. 88 porti diconsi le
barche da passar fiumi. »» a piaggia aan den oever. 84 piü lieve legno convien che ti pgrti een lichter vaartuig moet je dragen. Charon voorziet, dat hij den dichter niet behoeft °^fr m Betten- Hy zegt deze woorden in afgunst. »s Duca gids. " non ti crucciare erger je niet. »' vuolsi cosl cola zoo wil men het daar. 88 dove si pugte (puf) cig che si vugle waar men dat kan, wat men wil, d. i. in den hemel. »» e piü non domandare vraag niet verder, verlang niet meer. 100 hierop werden de behaarde wangen rustig, d. i. hij zweeg. » nochigr veerman. 2 livido donker, zwart. » "ntorno = intorno. 4 aveva rgte di fiamme had vurige raderen, d. w. z. hij rolde met zijn vurige oogen. * cangiar = cangiarono. « ratio che = tgsto che zoo spoedig als tl seme di lor semenza = de vaders hunner vaderen. 8 di lor nascimento hun eigen geboorte. 8 tutte quante alle. w malvagia, eigenlijk boos, roekeloos; hier: onzalig. « Caron dimgnio de demonische Charon. » bragia kolenvuur. " loro accennando hun wenkend. Ie raccgglie neemt hen op in zijn boot. " qualunque s'adagta ieder die talmt.



Gedichten.
385
Come d'autunno18 si levan1' le fgglie
l'una apprgsso dell'altra, infin che il ramo rende alla terra tutte le sue spgglie";
similemente il mal seme d'Adamo":
gittansi20 di quei lito ad una ad una,
per cenni21, come auggl per suo richiamo22.
Cosl sen vanno su23 per 1'onda bruna, ed avanti che sian di la discese24, anche di qua26 nugva schiera s'aduna8*.
— Figliugl mio, — disse il Maestro cortese, — quelli che mugion nell' ira di Dio, tutti convgngon qui27 d'ogni paese:
e pronti sono a trapassar lo28 rio,
chè28 la divina giustizia li sprona80
sl, che la tema si vglge in disio31. \:iiA^k
Quinci non passa mai anima bugna; e perg se Caron di te si lagna88, ben pugi saper omai che il suo dir sugna83. —
Finitio questo, la buia campagna34
tremg si fgrte, ehe dello spavgnto
la mente*5 di sudore ancor88 mi bagna.
16 d'autunno in den herfst. 17 silevan afvallen. 18 le sue spoglie uitgetrokken kleeding (zijne kleederen). 18 il mal seme d'Adamo de slechte kinderen van Adam = de verdoemden. 80 gittansi = si gittansi (meervoud) storten zich, heeft hier bfr trekking op het collectief seme. 21 per cenni op een wenk. 38 com' augel per sua richiamo als de vogel op de lokspijs. ** sen vanno su zij varen voorwaarts. 34 ed avanti che sian' di la discese en eer zij nog daar uitgestapt zijn. 86 deze zijde. 38 nugva• schiera s'aduna verzamelt zich eene nieuwe schare. 37 convgngon qui komen hier samen. 88 lo = il. 38 chè = perchè. *° sprona drijft hen voort, pijnigt hen. 81 si ehe la tema si vglve «ra disio zoo, dat de vrees verandert in verlangen. 33 se Caron di te st lagna als Charon zich over je ergert, omdat hij je ook niet mag overvaren. 88 ben pugi saper omai che'l suo dir sugna dan liUl; je,nl1 wel begrijpen, wat zijne (ironische) woorden beteekenen.
la buia campagna sombere velden. 36 che dello spavgnto la mente dat de herinnering (in plaats van memgria) aan het ontzettende. 38 ancor heden nog.
Ital. Qramm. v. Holl. gt



386
Aanhangsel.
La tgrra lacrimosa8' digde88 vgnto;
che balen§3' una luce vermiglia,
la qual mi vinse ciascun sentimento40;
E caddi41 come 1'uom cui sonno piglia43.
8' la terra lacrimosa de door tranen gedrenkte aarde. Eene andere verklaring is. lacrimosa ■= mgssa a compassione. 88 diede = mandg fugri. 38 che baleng = che feee balenare. 40 la qual mi vinse ciascun sentimento welk (licht) bij mij elke gevoel overwon. = dat mij door zijn schellen glans verdoofde. 41 caddi ik zonk op den grond. 48 come l'uom cui sonno piglia als iemand, die slaap krijgt.
Lettere familiari.
Caro mio,
Hq avuto la fortuna di ottenere un palco aiï'gpera per questa sera. Si rappresentera la «Cenerentola»*) del nostro Rossini. Se vuoi procurare a mia sorglla e a me il piacere della tua compagnia, fammelo sapere subito, perchè possiamo venirti a prendere colla ngstra carrgzza a casa tua vgrso le 191/» (= le 7l/a di sera). La rappresentazione comincia alle 20 (= alle 8 di sera).
Aspgtto pronta risposta e sono il tuo affezionatissimo . . .
Risposta.
Mi dispiace molto di non poter accetare il tuo gentile invito. Questa sera arriva mio zio da Berlino e dgvo andare alla stazione per riceverlo. Se perö mi sara posslbile di lasciarlo per un' ora, verrö in teatro per darvi la buona sera. Presgnta i miei rispgtti alla signorina Erminia e gradisci un cordiale saluto dal tuo aff.mo
Amico carissimo,
Sono ormai quindici giorni che mi trovo in campagna a Baden. Sai bgne, mio caro, che 1'atmosfgra di quest' amgna citta sparge in abbondanza e zolfo e ngia su coloro che hanno la pgco invidiata fortuna di abitarci. Ricorro a te per liberarmi almeno da uno di questi gspiti pgco graditi. Mi rammento d'aver veduto a casa tua una beha edizione illustrata della Divina Commgdia. Avresti la compiacgnza di mandarmela, per una settimana o due? Pugi gsser sicuro che avrö ogni cura posslbile perchè il libro ti sia restituito in buon essere. Se hai tgmpo, vigni a consolarmi nella mia solitudine.
Con sincgri saluti
il tuo —
*) Asschepoester.



Lettere familiari.
387
Risposta.
Questa lettera ti arrivera unitamente al libro che mi chiedesti. Esso mi § carissimo, essgndomi stato regalato da un amico che ora non $ piü. Scusami se ti raccomando d'adoperarlo con ogni posslbile riguardo. Se le mie occupazioni me lo permetteranno, verró a trovarti domenica ventura. Sta sano e di buon umore. H tuo
Pregiatissima Signorina, La prego di scusarmi se quest'gggi non pgsso venire per la consueta lezione. Un affare d'importanza mi chiama a Neustadt. Vgglia ripassare per la prgssima volta i verbi irregolari della tgrza coniugazione e prepararsi a tradurre il N. 75 della Crestomazia. Giovedl venturo mi procureró senz'altro 1'onore di rivederla. Mi creda intanto, con tutta stima,
.. ': . .' Suo dev.mo —
Egrggio Signore, La ricorrenza del giorno onomastico della mia cara mamma fa sl che gggi non pgsso prgndere la sglita lezione. La prego invece di voler rallegrare della sua presgnza la piccola ngstra festa domestica, questa sera alle 7. Hg studiato diligentemente il ngstro pgzzo a quattro mani e sargi contentissima di poterlo eseguire con Lgi. Nella speranza ch' Ella non vorra mancare mi protgsto. Suo dovet.ma ed affez.m»... '
Brief van Prins Pius van Savoye aan den abt Metastasins.
Moltó Illustre Signor mio Osservandissimo!
L'applauso comune che V. S. molto Illustre si recava nelle poesie e negli altri componimenti, da questo Augustissimo Imperatore approvati, sono la cagione, che io, d'ordine della Maesta Sua, Le esibisco il suo servigio nelle circostanze che a Lei parra piü prgpno d'accettarlo. Conviene che Ella mi motivi ci$ che brama annualmente per onorario fisso, poiché pel residuo non vi sara svario alcuno. II Signor Apgstolo Zgno*) non desidera altro compagno, che V. S. molto Illustre, non conoscgndo egli m ogni sogggtto piü adatto di Lgi per servire un Monarca sl intelliggnte, quale g il ngstro. Dalla di Lgi risposta e richiesta dipendera la trasmessa del danaro pel suo viaggio, godgndo io intanto di quest' apertura per attestarle la stima ed affgtto, che mi coshtuiscono Di V. S. molto Illustre
Vignna 31 Agosto 1729.
Affezionatmo per servirla di cugre
I . Principe Pio di Savgia.
*) Een dichter aan het hof van keizer Karei VI.
25*



394
Aannangsel.
5.
Dopo pranzo.
Sig. F. Adesso che abbiamo. finito di desinare, dove andremo?
Sig. T. Per me g lo stesso; non conosco tanto bgne i ditorni di Pompgi; mi rimetto quindi intresamente al suo parere.
Sig. F. Mi rammento d'aver fatto tempo fa un' amenissima passeggiata attraverso la forgsta fino ad Ercolano.
Sig. T. Ê. lontano di qui?
Sig. F. Un' ora o un' ora e mgzzo, andando adagio. II cammino § ombreggiato ed offre in alcuni lugghi dei belllssimi punti di vista.
Sig. T. Benissimo! Ci fermeremo a Ercolano.
Sig. F. Quelle nnvole che cominciano a levarsi all' occidente presagiscono pgco bgne. In caso che il tgmpo si guastasse, sargbbe mgglio di ritornare alla citta.
Sig. T. Sicuro! La pigggia g la cgsa piü noigsa del mondo, quando si g in campagna. Ma davvero che questa strada e bellissima!
Sig. F. Ggrto! Guardi quelle rovine sulle cime di que' monti; formano 1'orgoglio di questo paese.
Sig. T. Ggdo assai di vedere questi monumenti d'un tgmpo pieno di fgrza, di fede e di romanticismo, in confronto del quale noi altri ugmini d'oggidl facciamo una tristissima figura. Non pgsso ammirare una di queste rovine senza ram- • mentar quella sublime poesia di Vittore Hugo „Amaury, comte de Montfort".
Sig. F. Non si pu§ negare che 1'aspgtto d'un castgllo in rovina fara sgmpre una grande impressione su chi non sia del tutto privo d'immaginazione; trasportandolo, per cosl dire, in quei tgmpi ormai quasi dimenticati. Sembrami per altro che non abbiamo fatto una gran perdita coll essere nati gggi piuttgsto che nei tempi che videro sorgere quei castglli.
Sig. T. Perchè?
Sig. F. Perchè, se fossimo passati cinque cgnto anni fa per questi sentigri, come vi passiamo adgsso, sgnza aver una bugna scgrta di cavaligri per protgggerci, avremmo probabilmente cenato alla Gil Bias in un sotterraneo di queste medesime castglle, le cui rovine Ella sta ora pianggndó tanto poeticamente.
Sig. T. Mi vorra- dunque negare la poesia del mgdio gvo?
Sig. F. Oh, questo ng! Credo tuttavia piü giusto 1'ammirarlo storicamente che desiderarne il ritorno.
Sig. T. Che §? Non ha sentito tuonare?
Sig. F. Tuönare? Infatti, pare che avremo un temporale.



Conversatieoefeningen.
395
Sig. T. Che facciamo? Io proporrej di ritornare alla citta; forse arriyeremo ancora in tempo per andare all'opera. Sig. F. Si rappresenta il Rigoletto, non è vero ? Sig. T. SL
Sig. F. In questo caso preferisco restar qui. Andrö a trovare un mio amico che ha una villa a Ercolano. Vuol venire con me? Ci saremo i benvenuti.
Sig. T. No, grazie, partiro. col prossimo trgno.
Sig. F. Allora le dico addio. Ella conosce la strada fino alla stazione?
Sig. T. Stia tranquillol La vedrö domani in citta?
■Sig. F. Spero di esserci per mezzogiorno. Se vuqI venire a trovarmi, mi fara piacere.
Sig. T. Dunque addio e buon divertimento!
Sig. F. A rivederci domani, a casa mia!
C. M. S.
Conversatieoefeningen.
l.
Favorisca! \
Avanti! ( Binnen. Entrate! \
permesso? Mag ik binnenkomen?
Felicissima, buQna ngtte! Goeden nacht!
Come sta (state)? Hoe maakt u het?
Vi (Le) auguro il bugn giorno. Ik wenschu goedendag. Goedendag.
S'accgmodi (accomodatevi). Neemt u plaats.
Stia bene (state bene). Het ga u goed.
Ggdo di vederla (vedervi). Het doet mij genoegen, u te zien.
Come va la salute? Hoe gaat het?
Servo suo (vgstro)l \ TT m
Padrone! ( Uw dienaar.
Favorisca. Weest zoo goed.
La riverisco. Ik groet u.
Addio! Goedendag (bij 't weggaan).
A rivederci. Tot weerziens.
Bugn giorno. Goedendag (bij 't komen).
2.
Sulla mia pargla. Op mijn woord.
Dove va (andate)? Waar gaat u heen?
Vado in chiesa. Ik ga naar de kerk.
Abbia (abbiate) la compiacenza Weest zoo goed mij te zeggen. di dirmi. . . .



396
Aanhangsel.
Vi (Le) sono molto óbbligato. Ik ben u zeer verplicht.
ChecQsacomanda (comandate)? Wat wenscht u?
4? un pezzo che non l'hq (vi Het is reeds lang geleden, dat
hq) piü veduto. ik u heb gezien.
Scommetto la mia vita che la Ik verwed er mijn leven onder,
(cqsa) $ cosl. dat het zoo is.
Che seccatural Welk eene kwelling!
Mi lasci (lasciatemi) in pace! Laat mij met vree! Ha Ella (avete) mal di tgsta? Heeft u hoofdpijn? Sl, mi duqle la testa? Ja, mijn hoofd doet pijn.
Me ne rincresce. Het spijt mij.
Che c'$ da fare? Wat is er aan te doen?
Che premura! Non puq (non Heeft u zoo'n haast. Kunt u
potete) fermarsi (fermarvi) niet een oogenblik blijven?
un momenlo ? Mi vien male. Ik word ongesteld.
3.
Paria (pariate) italiano, Si- Spreekt u Italiaansch, mijnheer? gnore?
Lo parlo un pqco. Ik spreek het een beetje.
Come si chiama il suo maestro? Hoe heet uw meester ?
J$ il professore Luigi. Het is professor Luigi.
Dove sta (egli) di casa? Waar woont hij?
Via San Niccolb, No. 76. Via San Niccolö No. 76.
Che di nuqvo? Wat is er voor nieuws?
Non hq ancora lgtto il giornale. Ik heb de courant nog niet
gelezen.
Che cqsa si dice in citta? Wat zegt men in de stad?
Corre voce che la regina sia Het praatje gaat, dat de konin-
partita per la campagna. gin naar buiten is gegaan.
Qual g~ il miglior albgrgo di Wat is het beste hotel van
Roma ? Rome?
11 Grand-Hêtel. Het Grand-Hotel.
Vuqle Ella far una passeg- Wilt u eene wandeling maken?
giata ?
Volontieri, son pronto, -a. Graag, ik ben klaar.
Dove andiamo? Waar gaan wij heen?
Andiamo al giardino pubblico. Wij gaan naar den volkstuin.
4.
Che tempo fa gggi ? Wat voor weer is het vandaag?
Fa bel tempo. Het is mooi weer.
Fa cattivo tempo. Het is slecht weer.
Tira vento. Het waait.
Ce" chiaro di luna. Het is heldere maan.
Fa un caldo eccessivo. Het is buitengewoon koud.



<uon versa tieoefemngen.
-397
C'$ la nebbia. Het mist.
11 tempo sta per cambiare. Het wordt ander weer. Le giornate crescono. De dagen worden langer.
Legiornatecomincianoa calare. De dagen beginnen te korten.
Aoremo un temporale. Wij krijgen onweer. Pioviggina. Het motregent.
Lampeggia. Het licht.
Biluvia. Het giet.
Fa molto freddo. Het is zeer koud.
Nevica. Het sneeuwt.
Lo scioglimento del ghiaccio De ijsgang begint. comincia.
Non uscirq con questo freddo. Bij deze kou ga ik niet uit. 5.
Mi preme di vederlo. Ik verlang er na u te zien.
Mi valgo dell' opportunita. \ Ik maak van de gelegenheid Mi prevalgo dell' occasione. f gebruik.
Farq~ capitale della sua parqla. Ik zal mij op zijn woord verlaten.
Non mi prenderq la briga di Ik zal niet de moeite doen,
scrivergli. hem te schrijven.
Egli me Vha dato per giunta. Hij heeft het mij op den koop toe gegeven.
Tocca a me. Dat is mijn zaak.
Un tal discorso non mi va a Zoo'n gesprek bevalt mij niet. genio.
In somma, vi dico che non In 't kÖrtJMk zeg u, dat ik
voglio. niet wil.
Mi si vuql dare ad intendere. U wilt mij iets wijsmaken.
Per altro. Bovendien.
Non lo dico per burla. Ik zeg het niet uit de grap.
Che c'g da fare? Wat moet men doen?
Non lo fare, per quanto ti $ Doe het niet, als je leven je
cara la vita. lief is.
6.
Una vqlta per sempre. Eens voor altijd.
Per me, non vorrei farlo. Wat mij betreft, ik zou het niet doen.
Con questo mezzo. Op deze wijze.
Egli $ in cqttera con me (meco). Hij is boos^pp mij.
Hq parlato in vqstro prq.*) Ik heb te uwen gunste gesproken.
j£ fuqri di senno (sè). Hij is buiten zich zelf. *) Prq oud, prqde goed.



398
Aanhangsel.
Come dissi poc'anzi, testè. Zoo als ik zoo juist heb opgemerkt.
Vuql Ella venire con me? Wilt u met mij meegaan?
Anzi, sicuro. Ja, zeker.
Fatevi indietro! Terug!
7.
Sono bagnato sino al midollo. Ik ben door en door nat.
Al di la del fiume. (Di ld dal.) Aan de overzij van de rivier.
Passammoattraversolaforesta. Wij gingen door het bosch.
Andiamo lungo il fiume! Wjj gaan langs de rivier.
Mantengo il mio propqsito. Ik bhjf bij mijn voorstel.
Agite secondo i vqstriprincipi! Handelt naar uwe principes.
Non possiamo andare d'accqrdo Wij kunnen het daarover niet
su ciq. eens worden.
Hq una grazia da chiederle. Ik heb u eene gunst te vragen.
Spenga la candela! Blaas de kaars uitI
Le negoziazioni furono tron- De onderhandelingen werden
cate. afgebroken.
Non potrd mai venirne a capo. Dat zult u nooit klaarspelen.
8. MsjM"
Egli ha perduto la metd del Hij heeft de helft van zijn
suo avere. vermogen verloren.
Egli fu accusato d'omicidio. Hij werd van moord beschuldigd.
II soldato sarè condannato a De soldaat zal ter dood worden
mqrte. veroordeeld.
Non mi ci pqsso risqlvere. Ik kain dartoe niet besluiten.
Ciq dipende dalle drcostanze. Dat hangt van de omstandigheden af.
Egli la scappq bella. Hjj is het nog juist ontkomen.
La figlia d'un mio amico $ De dochter van een mijner
-arrivata. vrienden is gekomen.
Gqdo di vederla in buqna sa- Ik ben blij u gezond aan te
lute. treffen.
Devoprqndere commiato daLei. Ik moet afscheid van u nemen.
Vqndere al minuto, al detaglio. En detail, en gros verkoopen.
Eenige spreekwoorden.
Chi fa il -conto senza l'qste lo Men moet niet buiten den
fa due vqlte. waard rekenen.
Chi va al mulino s'infarina. Wie met pek omgaat, wordt



Eenige spreekwoorden.
399
Chi troppo abbraccia nullo Die het onderst uit de kan
stringe. wil hebben, krijgt het lid op den neus.
L'abito non fa il monaco. De kleeren maken den man
niet.
Chi presta tempesta e chi Wie leent komt in ongelegen-
accata fa festa. heid en die ontvangt viert feest.
Tal ti ride in bocca, che dietro Wacht u voor die u vleien en
te l'accocca. u achter den rug bepraten.
Meglio soli che male accom- Beter alleen dan in slecht ge-
pagnati. zeischap.
Accosta piü la camicia che la Het hemd is nader dan de rok. gonella.
Chi $ portato giü dalVacgua Een drenkeling houdt zich aan
s'attacca a ogni spino. een stroohalm vast.
Chi ha passato a guado, sa Ondervinding is de beste leer-
quant'acqua tiene. meesteres.
Chi per altri adora per si Wie anderen ophemelt, werkt
lavora. in zijn eigen belang.
Quando la carne diventa frusta Met de jaren komt ook het
anco Vanima s'aggiusta. verstand.
Agnello non figlia lupo. De natuur veraadt zich niet.
Een lam brengt geen wolf voort.
Dare un ago per riaver un Een schelvisch uitgooien om
pal di ferro. een kabeljauw te vangen.
Albero spesso trapiantato mai Een rollende steen vergaart
di frutti $ caricato. geen mos.
Che tardi arriva male alloggia. Die te laat thuis komt, vindt
den hond in den pot.
La festa non $ sgmpre dov^ Het is niet al goud wat blinkt.
l'alloro.
A tal palcotto tal altare. Zoo de monnik zoo de kap.
Zoo heer, zoo knecht.
Chi ha deWamaro in corpo non Uit een verbitterd hart komen
pub sputar dolce. zelden goede woorden. '
Patti chiari, amici cari e la Effen rekening maakt goede
borsa del pari. vrienden.
In van si pesca se l'amo non Wie niet waagt, die niet wint.
ha esca.
11 primo amore non si scorda Oude liefde roest niet. may.
Far veder altrui il diavolo Iemand knollen voor citroenen
neiVampoUa. verkoopen.
Chi va,piano va sano. Langzaam gaat zeker.
lanti ugmini tanti animi. Zooveel hoofden, zooveel zinnen.



40G
Aanhangsel.
Chi troppo tira Varco lo spezza. De boog kan niet altijd gespannen blijven.
Abbondanza $ vicina ad arro- Overvloed baart overmoed. ganza.
Molta fuma e pqco arrqsto. Veel geschreeuw en weinig wol.
Alla prova si scortica Vasino. Aan de vruchten kent men den boom.
Chi trqppo s'assottiglia, si Die het al te fijn wil weten,
savezza. brengt niets tot stand.
Ai segnali si conoseon le balie. Men kent den monnik aan den kap.
Quando lagalta non $ in paese, Als de kat van honk is, dansen
i topi ballano. de muizen.
Quando uno $ in balla bisogna Men moet huilen met de wol-
che balli. ■ ven in het bosch.
Chi baratta imbratta. Ruilen doet huilen.
Cansare i birri e dar nel bar- Van den regen in den drop • gello. komen.
M bisogno non fa legge. Nood breekt wet.
A caval donato non si gtearda Een gegeven paard ziet men
in bocca. niet in den bek.
Veder i bruscoli neWqcchio De splinter zien in het oog
altrui e nel suo non sentire van een ander, maar niet
le trave. de balk in zijn eigen.
Chiudere la stalla quando Den put dempen als het kalf
scapati i buqi. verdronken is.
Dopo il cattivo vigne il buqno. Na regen komt zonneschijn.
Un chiqdo caccia l'altro. De eene hand wascht de andere schoon.
Bisogna battere il fgrro mentre Men moet het ijzer smeden,
g caldo. als het heet is.
Can che dbbaia non morde. Blaffende honden bijten niet.
Se non e) lupo, £ can bigio. Men noemt geen koe bont of
er is een vlekje aan.
A chi consiglia non duqleil capo. Raadgeven kost niets.
Chi fa a suo mqdo, non gli 's Menschen zin is 's menschen
duqle il capo. leven.
Uqcchio del padrone ingrassa Het oog van den meester
il cavallo. maakt het paard vet.
A cavallo che non porta sella, Wie niet werkt, zal ook niet
biada non si crinélla. eten.
Dal detto al fatto c'§ un gran Tusschen zeggen en doen is
tratto. een groot verschil.
11 cinco da del bue all'asino. De eene ezel scheldt den
anderen langoor.
Chi non vuql gssere consigliato Wie niet hooren wil, moet



Eenige spreekwoorden.
Non si puit cantare e portare Men kan geen twee dingen
la croce. tegelijk doen.
Lontan dagli gcchi, lontan dal Uit het oog, uit het hart. cugre.
Bell' abbondanza del cugre Waar het hart vol van is,
paria la lingua. loopt de mond van over.
La botla da il vino che ha. Men kent den boom aan zijne vruchten.
Ogni promessa e' debito. Belofte maakt schuld.
Fincheuno ha denti in bocca, Zoo lang er leven is, is er hoop.
non si sa quei che gli tocca.
II bugn dt si conosce da mattina. Een schoone morgen brengt
een mooie dag.
Ogni dl viene sera. Aan alles komt een eind.
L'ugmo propone e Dio dispone. De mensch wikt en God
beschikt.
Chi dorme non piglia pesci. Een slapende kat vangt geen muizen.
Chi dura vince. De aanhouder wint.
Fatti grbe e ti mangeranno Waar men mee verkeert, wordt
le capre. men mee geeerd.
Chi la fa, Vastetti. Wie kwaad doet, kwaad ontmoet.
Prendere due colombi a una Twee vliegen in éen klap
fam; slaan.
I figli dei gaiti pigliano i Het muist al, wat van katten tePi- komt.
Portar acqua alla fonte. Uilen naar Athene dragen.
Contra la forza la ragion Macht gaat boven recht. non vale.
V. bugn vino non vugle frasca. Goede wijn behoeft geen krans.
Meglio % un fringuello in man Beter een vogel in de hand
che tordo in frasca. dan tien in de lucht.
Che dt galltna nasce, convien Het muist al, wat van katten
che raspt. komt.
Tanto va la gatta al lardo De kruik gaat zoolang te water
che vt lascia lo zampino. tot zij breekt.
Ricevuta la grazia, gabbato il Ondank is 's werelds loon
santo.
La comoditd fa l'ugmo ladro. Gelegenheid maakt den dief.
II lupo cambta il pelo ma non Een vos verliest wel zijn haren, *' ™zt0- maar niet zijn streken.
oa» na tl lupo tn bocca, lo Als men van den duivel spreekt,
ha sulla coppa. is hij dicht bij.
Lafamecacciaillupo dalbosco. Nood leert bidden.
Bal. Gramm. v. HoU. 26
401



402
Aanhangsel.
Chi pecora si fa, il lupo lo Wie zich tot lam maakt, wordt
mangia. ; door de wolven verscheurd.
Lupo non mangia lupo. De eene kraai pikt de andere
de oogen niet uit. Ij! meglio un magro accqrdo Beter een mager vergelijk, dan
che una grossa sentenza. een vet proces.
Aver mantello per ogni acqua. De huif naar den wind hangen.
11 medico pietoso fa la piaga Zachte dokters maken stinkende
puzzolente. wonden. Chi vuql fare Valtrui mestierè Schoenmaker, blijf bij je leest.
fa la zuppa nel paniere.
Chi minaccia non vuql dare. Blaffende honden bijten niet.
A chi vuqle non mancon i Waar de wil is, zijn ook de
mqdi. middelen.
In bocca chiusa non entran Zwijgen is goud.
mosche.
A ogni uceello suo nido $ beUo. Eigen haard is goud waard.
In terra di ciechi, beato chi In 't land der blinden is éénoog
ha un qcchio solo. koning.
Non $ tutto oro che riluce. Het is niet alles goud, wat blinkt.
La padella dice al paiuqlo De pot verwijt *den ketel, dat tiratti in ld, che io mi tingi. hij zwart is.
I paperi vqgliono menare a bere Het kieken wil wijzer zijn dan
le qche. de hen.
II peggio passo $ quello dell'uscio. Alle begin is moeilijk.
Al primo colpo non code la Keulen en Aken zijn niet op quercia. éen dag gebouwd.
Non e'jj rgsa senza spina. Geen roos zonder doornen.
Tanto $ ladro chi ruba che De heler is niet beter dan de chi tiene il sacco. steler.
Sacco vuqto non sta ritto. Met een leege maag is 't niet goed werken.
Appetito non vuql salsa. Honger is de beste kok.
Gif che qcchio non mira, cuqr Wat niet weet, wat niet deert. non sospira.
Bisogna bottere il ferro mentre Men moet hel ijzer smeden, als
$ caldo. het heet is.
Ipensieri non pagano gdbella. Gedachten zijn tolvrij.
Quante teste, tanti cerveUL Zooveel hoofden, zooveel zinnen.
Una rondine non fa primavera. Een zwaluw maakt nog geen lente.
Per rimenar la pasta, il pan Al doende leert men. s'affina.
Cane che abbaia non morde. Blaffende honden bijten niet.



424
Woordenlijst.
avvisarsi gedenken beato zalig
avi-Qlto ingehnld becco snavel, bok
azione f. handeling, daad becearsi bekjes geven
azzurro hemelsblauw. . beffa streek, spotternij
béffare spotten
bélare blaten
bdbbo = padre papa bellezza schoonheid
bacchetta staf, stok béllieoso oorlogszuchtig
baciare kussen bello mooi
bacio kus beltè schoonheid
baco worm bene goed
badare opletten bensi hoewel
bagnaiolo badmeester bere drinken
bagno bad bestemmia vloek, godslastering
baldanza overmoed bestia beest, stommerik
baldanioso koen, overmoedig bestiale beestachtig, ruw
baleno bliksen bettola kroeg
ballo bal betula en betutta berk
balocco speelgoed bevanda drank
baluardo bolwerk betere drinken
balzare hnppelen biada koren
bambino kind biancheggiare glanzen
banca bank (zaak) biarico wit
banchiere m. bankier biancospino hagedoorn
banco bank biasimare beriepen
banda hoop, zijde bicchiere m. glas
bandiera vaan bighellone dwaas
bandire verbannen, omroepen biglietto biljet, kaartje
bara baar bimbo klein kind
baratro afgrond, hier: ge van- biondo blond
genis birbante schurk
barba baard bisognare noodig zijn, moeten
barbaro barbaarsch bisogno behoefte
barca bark bisunto zeer vuil
barcaiuolo bootsman bocca mond
barelle schertsend voor bril bqcda kogel, kristallen flesch
barile m. vat bocciq knop
barüozzo vaatje boccone mondvol, hap
barlume m. schemering bólXire koken
barra balie bonté goedheid
baruffa vechterij borgata 1 , j_
barqccio kar op twee wielen borgo }
base f. grond borghesia burgerij
basilica hoofdkerk borsa beurs
basso laag boschetto boscbje
bastare voldoende zijn bgsco wond
bastimento schip botte f. vat
bastone m. stok, slaag bottega winkel
batter e slaan bottiglia flesch
baltesimo doop bqzzolo cocon
baule m. koffer braccio arm
bazzgtto half gekookt (ei) bramare wenschen



Italiaansch-Nederlandsch.
42S
brano stuk, lap calza kous
bravo dapper, braaf ealzare schoenen aantrekken
breve kort calzolaio schoenmaker
brillare glanzen catnbiale f. wissel
brina rijp cambiamento verandering
briga verdriet cambio ruil
brindisi toast camera kamer
brio levendigheid camerata kameraad
brgcca kruik cameriere kellner
brqdo bouillon camicia hemd
broncio onwil, tener broncio a camminare gaan wandelen
qd. kwaad zijn op iemand cammino weg bronco stam campagna land
bruciare verbranden campana klok
bruco rups campanile klokketoren
brulicchio gedwarrel campare bevrijden, redden
bruito leelijk, slecht campestre landelijk
buca en buco gat, holte campo veld
bue os camposanto kerkhof
bugia leugen canale m. kanaal
bugiardo leugenaar canarino kanarie
buio donker cancellare uitwisschen
burbero ruw cancelleria kanselarij
burla scherts candela kaars
burlone schertsend cane hond
burrasca storm cangstro korf
burro, butirro boter cangiare veranderen
bussa stoot, slag canna riet
bussare aankloppen cannonata kanonschot
bussola kompas cannone m. kanon
busta enveloppe cansare verwijden
buitare werpen. contante zanger, -es cantare zingen
^" canterellare neuriën
caccia jacht cantüena lied
cacciare jagen cantina kelder
cacciatore jager canto gezang, hoek
cadere vallen cantonata hoek van een straat
caduto val cantuccio hoek
caffè koffie, koffiehuis canuto grijs
cagionare veroorzaken canzone f. lied
cagione f. oorzaak, reden capace bekwaam, handig
calamaioinktkoker capanna hut
calarsi zich laten afzakken capata stoot met het hoofd
calca gedrang capello haar
calce kalk capire begrijpen
calcio trap, schop capitale f. hoofdstad
caldo warm, hitte capitano kapitein
ealle m. en f. weg, pad capo hoofd, — d'opera meestercalore m. warmte stuk
calumniare lasteren capogiro duizeling
calvo kaal capolavoro meesterwerk



426
Woordenlijst.
capitombolo buiteling cerata gewast
cappeilo hoed cercare zoeken
cappone m. kapoen cerchia kring
capra geit cerchio kring, ring, sfeer
capriccio gril certezza zekerheid
carcere m, en f. kerker certo zeker
earceriere cipier certa hinde
carestia hongersnood cervgllo hersenen
carezzevóle liefkoozend cesta korf
carica last cesto struik
coricare beladen [heid cesto vechthandschoen
carita naastenliefde, barmhartig- checchè wat ook ^ [worden
carne f. vleescb chetarsi — quietarsi rustig
carnefice beul cheto = quieto rustig, stil
caro lief, dierbaar, duur chiacchierare praten
carretta karretje chiamare roepen, noemen
carrqzza rijtuig ehiarezza helderheid
carta papier chiaro helder, duidelijk
cartolaio papierfabrikant chiasso nauw straatje, lawaai
casa huis chiavare dichtspijkeren .
cascare vallen chiave f. sleutel
cascina boerderij chicco graankorreltje
casetta huisje chiedere vragen
caso geval chigsa kerk
cassa kassa, kist climare neigen, buigen
castello kasteel chiqdo spijker
castigare straffen chiqstro klooster
castigo straf chiudere sluiten
catena ketting chiunque wie ook
catenaccio grendel chiuso gesloten
catrame m. teer ciarlare praten
cattivo slecht cidbatta oude schoen
causa oorzaak cidbattino schoenlapper
cautela voorzichtigheid ciascuno ieder
cauto voorzichtig cibo spijs
cavallo paard cieco blind
cavare uittrekken, afnemen cigno zwaan
cedere afstand doen van cicaleccia gebabbel
ceffo sunit, leelijk gezicht cinta top
ceffone m. muilpeer cimitero kerkhof
celare verbergen cingere omgorden
celebre beroemd cinta gordel, muur
celeste hemelsch cioccolata chocolade
cefla cel ciotolo schoteltje, drinkschaal
cena avondmaal circondare omgeven
cenare soupeeren circostante omstander
cenci lompen citta, stad
cenere f. asch cittadino stedeling, burger
cenno toespeling ciuca ezelin
centesimo centime ciuco ezel
ceppo stam civile burgerlijk
cera was classe f. klasse, soort



Italiaansch-Nederlandsch.
427
clero geestelijkheid complessokrachtig, samengesteld
cqccio scherf comporre samenstellen
cocchiere koetsier compositore samensteller, com-
cocuzzolo schedel ponïst
cqgliere plakken eomunitè gemeente
colazione ontbijt concedere toestaan
collano halssnoer conchiudere besluiten
colle m. heuvel conciliare verzoenen
cqllera toom conchisione f. besluit
collina heuvel concorde eenstemmig
eollocare plaatsen concqrdia eendracht
colloquio gesprek concorrere samenstroomen, tot
colmare vullen, overstelpen iets bijdragen
colomba duif concorso toeloop, concours
colonna colonne condannare veroordeelen
colore m. kleur condire kruiden
colorire kleuren condotta gedrag
colpa schuld condurre voeren, leiden
coltello mes confermare bekrachtigen
cglto zie cqgliere confessare bekennen
colto bebouwd, beschaafd confidare vertrouwen
coUura kuituur, beschaving confidenza vertrouwen
comandare bevelen confine m. grens
combattere bestrijden confondere verwarren
combinazione toeval, combinatie conforme overeenkomstig
cominciare beginnen confortare troosten, sterken
comitiva gevolg confqrto troost
commendevole aanbevelenswaar- confrontare vergelijken, tegen
"'8 over elkaar plaatsen
commercio handel congegnare handig samenvoegen
commesso p. p. v. eommettere conoscente bekende
commesso komies conoscenza kennis
eommettere begaan, opdragen conoscere kennen
commozione beweging conoscitore kenner
commuqvere bewegen, ontroeren conquistatore veroveraar
commutare veranderen comegna overgave
comoditd gemak consegnare overgeven
comodo gemakkelijk conseguenza gevolg
compagno metgezel conseguire verkrijgen, bereiken
comparire verschijnen conservare bewaren
compassione f. medelijden consiglio raad
compatire medelijden hebben consolare troosten
met, verontschuldigen consqrzio vereeniging
compensare schadeloos stellen constare vaststaan
comperare koopen conmeto gewoon
compiacente toegevend consuetudine f. gewoonte
compiacenza welbehagen consumare verbruiken
compiacere bevallen contadino boer
compiacersi de goedheid hebben contare rekenen, tellen
compiangere beklagen, beweenen conté graaf
compiere vervullen contegno houding, gedrag
compito taak contemporaneo tijdgenoot



438
Woordenlijst.
mortale sterfelijk nipote neef, nicht
mgrte dood ndbilld adel mortiflcare krenken, kastijden nocchigro veerman
mortificazione f. krenking noce noot
mgrto dood nqcere schaden
mosca vlieg nocivo schadelijk
mgssa beweging nqia verveling
mgsso bewogen noiare vervelen
mostrare toonen noiato verveeld
motivo beweegreden nome m. naam
moto beweging nominare noemen
movimento beweging noncuranza onachtzaamheid
mucca koe ngnna grootmoeder
mucehio hoop ngnno grootvader
mugghiare brullen, bruisen nonnaenngrma regel, gewoonte
mula muil, pantoffel notizia bericht
muovere bewegen nqtio bekend
muro muur ngte f. nacht
musa muze novglla novelle
musica muziek novgllo nieuwtje
mutare veranderen. novena novene novitd nieuwtje
N« noviziato leertijd, proeftijd
narrare vertellen ngzze f. pl. bruiloft
nascere geboren worden nübe wolk
nascita geboorte nudo naakt
nascondere verbergen nulla niets
naso neus nulladimeno niettemin
nastro lint nugcere schaden
natio 1 eD00rH nugra schoondochter
nativo J ^ r ^ nugvo nieuw
nato geboren nutrice voedster
natura natuur nutrire voeden
naturale natuurlijk nuvola wolk
naufragare schipbreuk lijden nuziale bruilofts —, bruids —. nausea misselijkheid nauseato misselijk
nave f. schip obelisco obelisk
navigare varen occasione f. gelegenheid
naviglio schip gechiali bril
nazione f. natie occhiata blik
nebbia nevel qccchio oog
negare ontkennen occorrente noodig
negletto veronachtzaamd occorrere voorkomen, noodig zijn
nemico vijand occupare bezig zijn, bevatten
nero zwart odiare haten
nessuno niemand odio haat
nettare reinigen odioso gehaat
neve f. sneeuw odore m. geur
nevicare sneeuwen offendere beleedigen
nido nest ojfeso beleedigd
nignte niets officina werkplaats



Italiaansch-Nederlandsch.
439
gggi heden qttiea droombeeld
ognora steeds gttimo vb«ffreflnk
ognuno ieder ovunque overal
oimè helaas </zio ledigheid, rust
olfato geur ozioso luierend. oltre bovendien
omaggio hulde P»
omai tegenwoordig pacato kalm
ombra schaduw pace f. vrede
ombrglio parapluie padre vader
onda golf padrone meester
onesto eerlijk paesano boer
onomastico naamdag paese m. land
onorare eeren pag'a betaling, loon
onore eer pagamento betaling
onorevole eerwaardig paqlia stroo
onta schande pagngtta stuk brood
«pera werk, opera pago tevreden, voldaan
operare volbrengen, werken paio paar
opporre tegenoverstellen palazzo paleis
oppure en toch palco tooneel, schavot
ora uur, nu palesare openbaren
oracolo orakel palese kelder, duidelijk
oramai van nu af aan palla kogel
oratore redenaar pallido bleek
ordigno werktuig panca bank
ordine bevel pancone m. plank
orecchio oor pojte brood
orgoglio trots, hoogmoed jmmt^r» mand originalita oorspronkelijkheid, panno laken
eigenaardigheid papa vader, papa oriundo geboortig, afstammend papa paus
orizzonte m. horizont paragonare vergelijken
orlo zoom, rand parapetto borstwering
ormai zie oramai parco karig
orware versieren pareggiare gelijk komen, gelijk
qro goud maken
orolqgio horloge parentesi f. haakjes orrido^ verschrikking, verschrik- parere schijnen
kelijk parere m. meening, raad
orto tuin parete f. wand
ortolano tuinman pargoletto kind, knaapje
osare wagen pari gelijk
oscuro donker pargla woord
ospedale hospitaal parlare spreken
osservare waarnemen parte deel
ossia of, dat wil zeggen partenza vertrek
gsso been, bot parrgcchia parrochie
ostante tegenoverstaand parsimgnia spaarzaamheid
osteria herberg pascolo weide
ostinato koppig, eigenzinnig passare voorbijgaan
ottenere verkrijgen passeggiare wandelen



440
Woordenlijst.
passeggiata 1 wan<jeline- permesso verlof
passeggio J * perö echter
passeggie.ro voorbijgaand perorare voorspreken
passero musch perpetuo eeuwig, levenslang
passionato hartstochtelijk perseguire vervolgen
passione f. hartstocht perseveranza volharding
passo schrede persino zelfs
pasta deeg, pastei persona persoon
pasteggiare te eten geven persuadere overtuigen
pasto maaltijd persuaso overtuigd
patibolo galg, schavot pertugio opening, spleet
patimento lijden pervenire geraken, toekomen,
patire lijden, dulden gelukken
patria vaderland pesante zwaar
paura vrees pescatore visscher
pauroso bang pesce m. visch
paventare verschrikken pescivendolo vischhandelaar
pazienza geduld peschiera vischvijver
pazzia dwaasheid pesto blauw geslagen
pazzo nar petonciano eierplant
pedata schop petto borst
peccato jammer, zonde pezzo stuk
peccatore zondaar piacere behagen, genoegen
pgcora schaap piacevole aangenaam
peggio erger piaga wonde
pellegrinaggio bedevaarts- piaggia strand
plaats piangere weenen, klagen
peUegrino pelgrim, zwerver piano verdieping, langzaam, pelo haar vlak, vlakte
pena straf, kommer, moeite pianofgrte piano
pendice f. helling piantare planten
pendio hellingrand pianterreno gelijkgrondsch ^>eneZrareindringen, doordringen pianto klacht
penitente boeteling pianura vlakte
penna pen piatto bord, plat
pennino schrijfpen piazza plein
penngllo penseel picchiare kloppen
pensare denken piccolezza kleinigheid
pensiero gedachte, kommer piccolo klein
pentirsi berouwen piede m. voet
pgntola pot pie.no vol
pentolaio pottebakker piëta medelijden, vroomheid
pera peer pietanza gerecht
percorrere doorloopen pietoso medelijdend, vroom
percugtere slaan, bekloppen pietra steen
perdere verliezen pigliare grijpen
perdita verlies pigrizia luiheid
perdonare vergeven pigro lui
perfezionare volmaken pioggia regen
perfido trouweloos piombo lood
pericolo gevaar pigppo populier
perire te gronde gaan piqvere regenen



Italiaansch-Nederlandsch.
441
pilastro peiler precedere voorafgaan
piramide pyramide precetto voorschrift
pirgscafo stoomboot precipüare storten
pittore schilder precipizio afgrond
pittwa schilderkunst, schilderij prgda buit
piü meer predilezione voorliefde
piuttostoAievei predire voorspellen
pizza een soort koek preferenza voorkeur
plaeare kalmeeren, verzoenen preferire verkiezen
plaeido rustig pregare verzoeken
platino platina preghiera verzoek, gebed
plebgo plebeïsch pregiato geacht
pgco weinig premiare beloonen
podesta burgemeester, macht premere drukken
poema m. gedicht (epos) premio belooning, prijs
poesia dichtkunst, gedicht premura zorg, haast
poeta dichter premuroso gehaast
polio hoen prqndere nemen
pólendone log persoon prepotente gewelddadig
pdltrone lafaard prerogativa voorrecht
poltrona leuningstoel presagire waarzeggen
polvere stof, poeder presentarevoorstellen,aanbieden
pomeridiano 's namiddags presente tegenwoordig
pomodgro tomaat presenza tegenwoordigheid
pomposo prachtvol preservare bewaren, beschermen
ponente m. westen pressa haast
popolare bevolken presso dichtbij
popolazione f. bevolking prestare leenen
popolo volk presto snel, gereed
pgrco varken pretendere aanspraak maken;
pgrgere aangeven beweren
pgrta deur prevenire voorkomen
portafgglio portefeuille prevenzione voorkoming
portare brengen, dragen prezioso kostbaar
portata f. gang (aan tafel) prezzo prijs
portico zuilengang, arcade prigione f. gevangenis
pgrto haven prigioniero gevangene
portone groote deur prima eerst
pgsa rust, houding primacera lente
posare plaatsen primaticcio het eerste
pqseia vervolgens principale chef
possedere bezitten principe vorst, prins
possesso bezit principiare beginnen
possessore bezitter principio begin
P0*10 Plaat8 privilegio voorrecht
potenza macht privo beroofd
patere kunnen, macht probdbile waarschijnlijk
povertd, armoede procacciare verschaffen
P°zz0 Pnt . prgde wakker, dapper
pranzare middagmalen prodotto voortbrengsel
pranzo middagmaal produrre voortbrengen
prato weide profondo diep



442
Woordenlijst.
progetlo plan Q.
progresso vordering Qua hier, hierheen
proibire verbieden quaderno schrijfboek
promessa belofte quadro schilderij
promettere beloven quaggiü hier beneden
promuqvere bevorderen qualche eenig
pronlo gereed qualora als
pronunto welriekend qualsiasi )
pronunziare uitspreken qualsisia 1 wat het ook is
propizio gunstig qualsi vqglia )
proporre voorstellen quantitd hoeveelheid
propqsito voorstel quantunque ofschoon proprieta eigenschap, eigendom quassil daar boven
proprietario eigenaar auasi Djjna
proprio eigen, juist quattrino stuiver
prorompere uitbreken quercia eik
prosperante welvarend questuante bedelaar
prosper are gedijen questione f. vraag
prosperita welvaart quetarsi zich geruststellen, tot prqspero bloeiend, gunstig rn8t komen
prospettiva vergezicht aueto - quieto rustig prospetto aanblik ƒ. prjjB
prqssimo naast gM,-?<0 rustig
prostrare neerwerpen quinci vanhier
proteggere beschermen quindi vandaar protestare verklaren, verzekeren quistione = questione
prqva bewijs, poging quivi daar. provare beproeven, bewijzen, proeven
provenire voortkomen Babbioso woedend [zameling
provocare te voorschijn roepen raccQlta, raccglto oogst, ver-
provvedere verzorgen, voorzien raccontare vertellen
proverbio spreekwoord rado dun, spaarzaam
prudenza voorzichtigheidjiiwijs- radunare bijeenroepen, ver-
prugna pruim [heid zamelen
pubblicare openbaar maken raffreddore verkoudheid
pubblico openbaar ragazza meisje
pugnare vechten ragazzo jongen
pugno vuist, vuistslag raggio straal
pulcino koekje raggiungere inhalen, bereiken
pulire reinigen raggiustare herstellen
pulpito spreekgestoelte ragionamento bespreking, be-
pungere steken schouwing, onderzoek
punire straffen ragionare redeneeren
punta punt, spits ragione f. reden, gelijk
punto oogenblik, steek ragionevole verstandig
puntuale stipt raglio gebalk
puntura prik, steek rallegrare verheugen
purchè als — slechts ralientare verlangzamen
pure toch, ook rame koper
purezza reinheid, zuiverheid rammarico kommer, klacht
puro rein, zuiver. rammentare herinneren



Italiaansch-Nederlandsch.
443
ramo tak ricambio rnil
rana kikvorsch ricchezza rijkdom
rapidita snelheid ricco rijk
rapire rooven, wegsleuren ricettare ontvangen
rapito geroofd, verrukt ricevere ontvangen
rapporto bericht, betrekking riehiamare terugroepen
rappresentare voorstellen, op- richiamo oproeping, terugroeping
voeren ricinto ringmuur
raro zeldzaam ricglto oogst rasserenarsi weer vroolijk wor- ricompensa belooning
den riconoscere herkennen
rassomigliare gelijken ricordanza herinnering
rata portie ricordarsi zich herinneren
razza soort, ras ricorrere zich wenden
re koning ricuperare weer krijgen
reale koninklijk, werkelijk rieusare weigeren
realta werkelijkheid ridente lachend
recare brengen ridere lachen
recarsi zich begeven ridicolo belachelijk
recente nieuw ridurre terugvoeren, veranderen
reciproco wederkeerig riedificare herbouwen
reeluso gesloten riescire zie riuscire
reclutare werven riferire berichten
regalare schenken riferirsi zich beroepen op
reggere regeeren rifiatare niets zeggen
rqggia koninklijk verblijf rifiutare weigeren
regina koningin rifiuto weigering, afval
regione f. streek riflettere herkaatsen, over iets regnare regeeren, heerschen nadenken
regno rijk rigido streng, stijf, koud
regola regel rigoglioso krachtig
regolaritd regelmatigheid rigore m. strengheid, hardheid
regolato geregeld riguardare beschouwen
rondere teruggeven riguardo betrekking
rgndita rente rimanere blijven
repente plotseling rimbambito kindsch
resistere weerstaan rimbombare weerklinken
reso begeven, geworden rimettere oversturen, overgeven, respinto afgeslagen uitstellen
restare blijven rimirare beschouwen
restauratore hersteller rimproverare verwijten
restio wederspannigheid rinchiudere opsluiten
restituire teruggeven rincrescere spijten, leed doen
resto rest ringraziare bedanken
rete f. net rinnovare vernieuwen, inwijretrostanza achterkamer den
retto recht rinomato beroemd
ribaldo schurk rinunciare \ , > , ,
ribalta voetlicht rinunziare ƒ afstand doen val»
ribasso rabat ripassare doorgaan, herhalen
ribelle weerspannig ripiegato gebukt
ricambiare wisselen ripicno gevuld



444
Woordenlijst.
ripigliare weer grijpen rotondo rond
riporre neerleggen rotto gebroken
riposare uitrusten rovestiare omgooien
ripgso rust rovina ruïne, verval riprendere hernemen, berispen rozzo ruw, grof
ripulire zie pulire rubare stelen
ripulsa weigering ruggire j , »
riputare gelooven rugghiare ƒ
riputazione reputatie rumore m. lawaai
rischiarare verhelderen rupe f. rots, klip
rischio gevaar rustico landelijk. riservare voorbehouden, bewaren s»
riso gelach Sabbia zand
risqlvere besluiten sacco zak
rispetto achting sacerdota priester
rispettoso eerbiedig sacrificare opofferen
rispondere antwoorden sacro heilig, gewijd
risposta antwoord saggio wijs, proef
rissa strijd sala zaal ristorare herstellen, verkwikken sale zout ristqro herstelling, verkwikking satire beklimmen
ritaglio stuk, coupon salita stijging, hoogte
ritornare terugkeeren aalgtto salon
ritorno terugkeer salma sterfelijk omhulsel ritrarre aftrekken, schilderen, salpare het anker lichten
meenemen saltare springen
ritratto portret salto sprong
ritrovare weervinden salutare groeten
ritto overeind salute f. gezondheid
riunire vereenigen saluto groet
riuscire slagen salvamento redding
riva oever, strand salvare redden
rivedere terugzien salvo gered, uitgezonderd
rivelarsi bekend maken sangue m. bloed
rwgrso ruggelings sanguinare bloeden
rivqlgersi zich wenden sanguinoso bloederig
rgba zaken, goed sono gezond
robusto krachtig santo heilig
rqcca burgt, rots sapere weten
rgccia rots sapone zeep
rodere knagen sapore m. smaak
romano romein sarto kleermaker
romanzo roman sasso steen
romba dof lawaai savio wijs
romore m. lawaai sazio verzadigd
rompere breken sbagliare zich vergissen
rondine zwaluw sbaglio vergissing
rondin$lla zwaluw sbarcare ontschepen
rosa roos sbeffare spotten
rosso rood sbirbare als een schurk leven
rossore m. blozen sbiadirsi verbleeken



Italiaansch-Nederlandech.
445
sboccare uitmonden sciglto opgelost, flink
'sbocco monding, afzetgebied scioperaggine werkeloosheid
sbocconcellare bijten seiqpero werkstaking
(borsare uitbetalen scioperato werkeloos
sbranare stukscheuren sclamare uitroepen
fbrigarsi zich spoeden scoccare slaan (van klokken)
scafo zeeschip scodelia schotel
scagliare werpen, slingeren scqglio klip, rots
scala trap scolorüo kleurloos
scaldare verwarmen scomodo ongemakkelijk
scalino trap sconcertarsi zich laten storen
scambievolmente onderling sconcgrto stoornis
scampagnata uitstapje sconosciuto onbekend
scampare redden, behoeden sconsolato ontroostbaar
scampo heil, redding scqpo doel scansare omloopen, ontwijken scoppiare uitbarsten
scapitare verliezen scoprire ontdekken
scapito verlies scopritore ontdekker scappare vluchten, ontsnappen scordarsi vergeten
scappaccione oorvijg scorgere bemerken scarica geweersalvo, ontlading scorrere doorloopen, stroomei
scarpa schoen scorso verleden, afgeloopen
scarso schaars scgrta geleide
scatola doos scottare verschroeien
scavare uithollen, uitgraven scredüare in miskrediet brengt
scegliere kiezen scrigno bult
scelta keuze scritto schrijven (geschreven)
seemare verminderen scrittoio schrijftafel
sc^na scène scrittore schrijver
scendere afdalen scrivere schrijven >
scettro scepter scrqscio bruisen, sissen schermirsi zich verweren, zich scultore beeldhouwer
onttrekken scuola school
schernire verachten scugtere schudden
scherzare schertsen scuro donker
scherzo scherts scusa verontschuldiging
schiacciato verpletterd, vlak scu?are verontschuldigen
schiaffo oorvijg sdegnare versmaden
sehiarare verlichten sdegno verachting, toorn
schiera rij, schare sdrucciole glijdend
schietto oprecht, echt, klaar sebbene ofschoon
schioccare knallen seccante lastig
schipcco knal secco droog
schioppettata geweerschot secoio eeuw
sehipppo jachtgeweer secondo volgens
schiudersi zich openen sedare kalmeeren
schiuso geopend sede f. zitplaats, zetel
sciabola sabel sedere zitten sciagura ongeluk • sedizioso oproerig
sciagurato ongelukkig sedotto verleid
seiocchezza domheid sedurre verleiden
scigcco dom seggio zitplaats, troon



448
Woordenlijst.
stampa druk (pers) studio studie
stampare drukken studioso vlijtig
stamperia drukkerij stufa kachel
stancare vermoeien stufato gebraad
stanchezza moeheid stupefatto verbaasd
stanco moe slupgndo wonderlijk
stanza kamer stupirsi zich verwonderen stanziarsi zich ophouden, zich stupore m. verbazing
vestigen subire lijden, uithouden
stare staan, blijven subito terstond
stato staat, toestand succedere opvolgen, gebeuren
stazione m. station succgsso gunstig gevolg
stella ster suddito onderdaan
stemma blazoen sufficiënte voldoende
stgndere uitstrekken suggere zuigen, uitzuigen
stentare moeite hebben suglo bodem, grond
stqnto moeite suonare spelen
stima achting suonatore speler
stimare achten superare overtreffen
stimolare aansporen superbia trots, hoogmoed
stivale laars supgrbo trotsch, prachtig
stizza ergernis, woede supplicare smeeken
stolto dwaas supporre vermoeden
stomacato overtollig suprgmo hoogst, uiterst
stomaco maag susina pruim
sforcei'e verdraaien svanire vervliegen
stordito verdoofd, ono verlegd svariato zie variato
storpio verminkt fvegliare wekken
stoviglie aardewerk svegliarsi wakker worden
stracciare verscheuren svelare onthullen
strada straat, weg sventura ongeluk stramazzare wegslingeren, neer- sventurato ongelukkig
smijten sviarsi verdwalen straniero vreemdeling; vreemd svignarsela zich uit de voetei
strano zeldzaam, eigenaardig maken
strappare uitrukken sviluppo ontwikkeling
stravizio uitspatting fvolazzare vliegen, fladderen
strega heks svolgere ontwarren. strepitare lawaai maken
strepito lawaai "
stretta druk Tacere zwijgen
strettezza engte tafano rem
stretto eng, nauw tagliare snijden
stridere gillen talqnto talent
strido kreet .talvolta soms
strillare schreinen, krijschen tampgco evenmin stringere samentrekken (druk- tana hol, krot
ken) tanto zoozeer
strozzare worgen tardanza langzaamheid
struggersi smelten tardi laat
strumento instrument tasca zak
studiare studeeren tastiera klaviatanr



Italiaansch-Nederlandsch.
449
taverna kroeg torre f. toren
tavola tafel torreggiare zich ophoopen
tazza kop forrente m. stroom, beek
feoesco Dmtsch tqrto ongelijk
tela linnen tortorella tortelduif
temere vreezen iortooso gekronkeld
temperare temperen torvo donker
temperino pennemes tQsto spoedig
tempesta storm tQZZ0 kort en dik
*f mpio tempel tracannare verslinden
temporale onweer fo-accio spoor
fempra gesteldheid tradire verraden
tenace taai traditore verrader
tenda gordijn, tent tradurre vertalen
tendenza strekking traduzione vertaling
tendere spannen, zich uitstrek- traffico handel
. en , . tragitto passage
tenente luitenant tranne uitgezonderd
tenere houden tranquilitd rust
teneramente teeder trapano boor
tenerezza teederheid trarre trekken
Unero teeder trascinare sleepen, drijven
tenore verloop, inhoud trascorrere doorloopen
tentare beproeven «rowware veronachtzamen
tpntte dun, zwak, klein tramnettere overzenden, over
termmare eindigen leveren
terreno gelijkvloersch trastullo speelgoed
terrore m ontzetting, schrik trattare handelen, behandelen
terzo derde afsluiten
fesoro schat trattenersi zich ophouden
testa hoofd ft.oW(, rukj trek a un fraUo
testtmonto getuige eens; di tratto in tratto vaï
tetrO ontzettend, treurig tijd tot tijd
tetto dak trattoria herberg
Tevere Tiber «rowplto kommer, zorg
Umtdo schuchter traversare doortrekken
ttmore m. vrees traverso door
<«»fo gekleurd treccia haarvlecht
ttrare trekken, waaien tremare sidderen
Htolo titel tremendo verschrikkelijk, ont-
toceare aanraken zettend
tygtfere wegnemen ir^mito siddering
tollerare dulden imu) trein
<om6o graf tr'epidazione angst
fofto weggenomen tripudiare rondspringen
tonare donderen, weerklinken triste treurig
tgno donder, toon tristezza treurigheid
tgppa: vlek, deurslot fri* slecht, roekeloos
<or|«Zo troebel Mancare afsnijden
tordo hjster <r(W(.0 stam
torma schare [doen <ro«o troon
tornare terugkeeren, iets weer- trotare vinden
Ital. Gramm. v. Holl. 29



450
Woordenlijst.
truffare afzetten, bedriegen vanga spade tuonare donderen, weerklinken vano ijdel, vergeefsch
tugno donder; toon vantaggiare verbeteren
turbare storen, verontrusten vantaggioso voordeelig
turchino blauw ■ vantare pochen, roemen
tureo Turksch vapore m. damp, stoomboot
turrito met torens voorzien variato veranderd, menigvuldig tutela bescherming, verdediging variazione f. verandering
tuttavia toch vario verschillend
tuttora nog altijd vascello schip
va$o vaas, ruimte vastitd uitgestrektheid
übbidire gehoorzamen vecchiaia ouderdom
ubbriaco dronken vqcchio oud
ubbriachezza dronkenschap 'veee f. plaats
nbertoso vruchtbaar vedere zien
ueeello vogel vedova weduwe
uccidere dooden veduta gezicht
udire hooren vegliare wekken
udito gehoord vegnente komend, toekomstig
uditgrio gehoor vela zeil
ufficiale officier veleno vergift
uguagliare gelijk maken vélo sluier
uguale gelijk vendere verkoopen :
ultimo laatst vendetta wraak
umiliare vernederen vendicare wreken
unico eenig vendita verkoop
ugpo doel vendilore verkoop er
ugvo ei veneto venetiaansch
urggnte dringend venire komen
tirlo gehuil venteggiare waaien
usare plegen, gebruiken vgnto wind
usanza gebruik venturo toekomstig
uscio deur venuta komst
useire uitgaan, afstammen verde groen
useir di mente vergeten vergine maagd
usignuglo nachtegaal vergogna schande, schaamte
uso gebruik vergognarsi zich schamen
uiile nuttig vergognoso beschaamd, schande-
uva druif. lijk
verificare bevestigen
^' verita waarheid
vacca koe verme worm
vagare dwalen vero waar
vaglia postwissel verone m. balkon vago vaag, begeering, ronddolend versare gieten, uitschudden
valentugmo voortreffelijk man versato bedreven
valere gelden, waard zijn verso vers, geschreeuw, tegen
vatte f. dal vertenza aangelegenheid, strijd-
valore m. waarde vraag
valoroso dapper verzura groente, kruiden
vampo vlam vestire kleeden



Italiaansch-Nederlandsch.
451
vestito kleeding vista gezicht, uitzicht
vetraio 1 _:tat , vita leven
vetrina ƒ «"tstalraam fea]f
vetta top vittqria overwinning
veltura rijtuig vivace levendig
vezzeggiare liefkoozen vivo levend
vezzoso lief vizio ondeugd
weg voce f. stem
viaggiare reizen vgglia wil
viaggiatore reiziger volentieri gaarne
viaggio reis «oZere willen
viale laan volgave gemeen
*ia»a» gedrang vqlgere wenden, keeren vicenda opeenvolging, voorval volo vlucht
vicino buurman, bij volpe f. vos
vicolo straatje, steeg vglta keer, gewelf
■vietare verbieden voltare wenden, terugkeer
vigile waakzaam volto gezicht
vigliacco lafaard, schoft vglto p. p. van vqlgere. vigna wijngaard
vile laag, gemeen Z.
villa landhuis zaino ransel
villaggio dorp 'zelo ijver
villano boer, onaardig 'zia tante
vilta lafheid, laagheid zio oom
vincere overwinnen, winnen zitto stil
■vincitore overwinnaar zizzania oneenigheid
viola, violetta viooltje zqccolo sokkel
violino viool zqna zone, gordel
virtü f. deugd zgppo mank
visita bezoek zucca pompoen
viso gezicht zucchero suiker
vispo levendig zuppa soep.
29»



452
Opmerking.
De volgende tabellen, die moeten dienen om de groote moeilijkheden van de juiste uitspraak der Italiaansche e en o uit den weg te ruimen, zijn met toestemming van de schrijfster signora Eugenia Levi in Florence aan haar werkje iCome si pronunzia?» (Firenze R. Bemporctd e Figlio) ontleend. Geen Italiaansche Spraakkunst voor niet Italianen (behalve die bij Julius Groos te Heidelberg verschijnen) heeft het recht deze tabellen over te drukken.
Boekdrukkerij C. F. Winter, Darmstadt.



Leerboeken
fg||§|§pr Studie der nieuwe talen
^^^^^l5 volgens de methode Gaspey-Otto-Sauer uitgegeven door Julius Gpoos, Heidelberg.
„Met iedere nieuw aangeleerde taal verkriie-i ™o„
nieuwe ziel" verjmjgt men eene I
" Wilhelm n.
H^^fio^
nieuwe talen het licht doen zien, zooals tot^dSver w"I gefne and^r ! Duitsche firma op dit gebied kan aanwijzen. Het ziin niet nf»J mmder dan 300 banden en bandjes, terwijleendelfde nHnT waaraan de Schrijvers zich getrouw gehouden hehh.t P/ l ?' verzameling kenmerkt. Een vluchtige blik in d^ hoofdwerken !fgeheeJe grammatica's) doet dit princiep duidelijk kennen; ^nïÏÏ^eV.^kj!
m de laatste decenniën eene wereldvermaa rcfh?;^ «>\W hebben
sast i-ssafc***5 -i?4%»tiCtoDr«es
•"•«•'-*»i«>..'..».it..»d.ri,,.rI^J^,j{T(s''£;»js^



Methode Gaspey-Otto-Sauer.
uiterste vervallend, hem uitsluitend tot het opzeggen van eenige algem eene phrasen der gesproken taal africhten, zonder hem in den geest der vreemde taal in te wijden.
Het zwaartepunt der methode ligt in het streven, den studeerende zoo spoedig mogelijk in staat te stellen samenhangende leestukken te begrijpen, vooral echter hem met de gesproken taal bekend te maken. Dit laatste pnnt is zoo karakteristiek bij de schrijvers, dat zij hunne leerboeken, om ze van andere te onderscheiden, conversatie-grammatica's noemen.
De eerste groep omvat de leerboeken voor Duitschers met 86 bandjes voor 26 talen.
Onze verbazing over den rijkdom en de konsekwentie dezer collectie, en over de vruchtbaarheid der schrijvers wordt nog grooter, wanneer wij de dubbel zoo sterke andere groep, namelijk die voor Niet-Duitschers beschouwen.
Wij moeten den schrijvers dezer leerboeken de verdienste toekennen, dat zij voor dat deel der talen studeerende menigte, dat zich voornamelijk om praktische redenen een vreemd idioom wil eigen maken, de grammatische stof in zeer bevattelijken vorm aanbieden; terwijl wij ook niet kunnen nalaten den uitgevers voor de smaakvolle en schoone uitvoering onze waardeering uit te spreken. Aan zulke omstandigheden is het wel voornamelijk te danken, da deze leerboeken zoo populair geworden zijn en zoo spoedig hun weg gevonden hebben.
Wij konstateeren derhalve gaarne, dat de geheele naar samenstelling en middelen afgeronde collectie een flink stuk arbeid en eene zeer goede daad op het gebied van den boekhandel vertegenwoordigt, en in dit opzicht wel als eenig in hare soort is te beschouwen."
Paderborn. . . . . t.
(Uittreksel uit „Die Literarische Rundschau".)
Alle boeken zijn gebonden.
(De prijzen zijn in marken en pfennigen; buiten Duitscbland gelden de In de respektieve landen in de plaats daarvan vastgestelde prijzen.)
Nederlandsche uitgaven: Ipr^
Kleine engelsche Spraakkunst door Coster 2 — ■
Kleine fransche Spraakkunst door Welbergen 2 —
Kleine hoogduitsche Grammatica door Schwippert. 2. Dr. . .12 —
Leerboek der italiaansche Taal door van Binsbergen 4 —
Sleutel bij de Leerboek der italiaansche Taal van Binsbergen 1 60
Kleine spaansche Spraakkunst door van Haaff 2 —
Sleutel bij de kleine spaansche Spraakkunst door van Haaff — 80
Arabische uitgave:
Kleine deutsche Sprachlehre fiïr Araber von Hartmann .... 3 —
Armenische uitgave:
Kleine englische Sprachlehre für Armeniër von Gulian .... 3 —
Bulgaarsche uitgaven:
Kleine deutsche Sprachlehre für Bulgaren von Gawriysky 2. Aufl. 2 40 Kleine englische Sprachlehre für Bulgaren von Gawriysky ... 2 40 Kleine französische Sprachlehre für Bulgaren von Gawriysky . 2 40 Kleine russische Sprachlehre für Bulgaren von Gawriysky ... 2 40 . _ BB I



Methode Gaspey-Otto-Sauer.
II m.\ spt
Dnitsche uitgaven;
JlraXüfdje Konbetfatton8«®raimno.til bon gorter. 2. «ufl 10 —
©tfjlüffet baju bon ©aïber. 2. Ruft 2 80
«rabifdje ë(jreftomatvie bon §arber 10 —
Jïletne arabifdje Sbradjleljre bon £arber , 3 —
JSuIgcmfcfee Konberjatton§=©rammanï bon ®att>rib§!t) 4 60
©fljluffei baju bon ©abmbSïri 1 60
«ri?incfifd?e ffonberfation§»@rommalif bon Setbei '. '. 8 —
Sdjtüffel baju bon Selbel 1 _
Kleine djtnefifd)e ©bradjleJjre bon ©eibel . . 2 —
©(fjtüffel baju bon ©etbel — 80
X>ifntf<$e KonberfationS-®rammatiï bon 2Bleb. 2. «ufl [ 4 80
Sdjlüffel baju bon SBieb. 2. Ruft 1 60
T>nala ©bradjleljre unb 2Bbrtetbudj bon ©eibel . . . 2 —
£ngltfc$e Konber(atton§=®ratnmattï bon ®a§bet)=9hmge. 25. 51 ufl. . . II 3 60
©dblüffel baju bon SKunge. 5. Kufl . i 60
@ngltfd)e§ KonberfationS-Sefebucb. bon ®a§be$.3tunge. 6. «ufl. 3 —
Kleine englifdje ©bradjleljre bon €ito«8hmge. 8. «ufl 1 80
©djlüffet baju bon 9tuitge — 80
(Snfllifdje Sefbrfidje bon Slunge. 3. «ufl . '. l 80
SRaterialten jum überfefcen in8 (Sngltfdje bon Dtfo»5Runge. 4. «ufl. . . 1 80
Sngrtfdje <S$reftontatf)te bon @fibf(e»2BrigI)t. 9. 9ï«fï 3 60
$anbbudj bet engltfdjen unb beutfdjen Jfbionte b. Sange 1 60
<Et»^e ®j)ïodjle|re unb 2Börter6ud) bon ©eibel 2 —
Kleine finntfdje ©bradjleljre bon Sleuljaus 2 —
Stan3$flföe Konberjanon§=©ramm<»tt! bon Cito=3ïunge. 28. «ufl. . . 3 60
©djrüffet baju bon iRunge. 6. Ruft . . 1 60
gronj. Konb.»2efebud) bon Otto-SRunge. I. 10. «ufl., II. 5. «ufl. a . .' 2 40
Sranj. Konb.=2efe6ud) f. ajlöbdjenfdj. b. Dtto=9lunge. I. 5. «ufl., IL 3. «ufl. a 2 40
Kleme fratqbfifdje ©bradjleljre bon Otto«Sübfie. 10. «ufl 2 40
©tfjtiiffer baju bon Otto.Sübfte. 2. Riifï ± —
8fronj6ftfd)e ©ejbrfidje bon Drto«9tunge. 9. «ufl . '. . 1 80
SRatertalien jum ttberjefcen tnS gronjofifdje bon SRunge 1 80
SranjSfifdjfS Sefebud) bon ©übfle. 11. «ufl 3 —
^auffa ©bradjleljre unb SMJrterbud) bon ©eibel 4 —
(Rua) unter ben Xiteln: La langue haoussa. — The Hausa language.)
Jttpanifóe Konberfation§=®rammatiI bon Paut 6 —
©ajlüffcr boju bon iptaut 2 —
Jtalienifdje Konbetfation8«®ratnmattf bon ©ouer. 13. «ufi 3 60
©ajlüffet baju bon Eattaneo. B. Ruft 1 60
3tttljentfd)e§ Konbetfatu>n8»8efebudj bon ©auer. 5. «ufl. 3 60
3taHentfd)e (%eftomau)ie bon Sattaneo. 3. «ufl 2 40
Kleine italienifdje ©bradjleljre bon ©ouer. 10. «ufl 1 80
©ajlüffel baju bon Kattaneo. 2. Ruft ... - 80 fWalienifdje ©efprflrfie bon ©auer-TOorri. 5. «ufl.1 80
Ubungsfiaie jum tiberj. a. b. ©eutfdjen i. 3tal. bon SarbeHi. 5. «ufl. . 1 60
«taroïïanifdje ©braojfó&te bon ©eibel 3 —
Hcuarie^if^e Konberfatton3«®rammatn' bon SBetrotiS 6 —
Sajtüffet baju bon $ettart8 . 2 —
Sebrbud) ber neugtteujifdjen SJoliSforadje bon ^ëtrariS 3 —
^if^Fl^Mfö* Wonbetfafion8.®rammot« bon SSaletie. 2. «ufl. . . 4 80
Sdjtüffel baju bon SSalette. 2. Ruft ... . t 60
SïtebeïlanbifdjeS SonberfolionS-Sefebud) bon èaütie. 2. «ufl. . . . . . 2 80
Kleine niebetlonbtfdje ©btod)lel)re bon SSalette. 3. «ufl 2 —
SfrïïV'?* ^"""JotionS'Srammattf bon Sffiidjerltenjicj. 3. «ufl. ... 4 60
SdjUtffet baju bon SahtferRttotcj. s. Ruft 2 —
j?***1^^^ HonbetfationS'®iatnmottl bon 6b .......'. '. 4 80
fa^tuffeï baju bon Si) , y'J ■ 1 60
Kleine bortugteftfdje Sbrad)leb;re bon Kotbgien-e?. ' 5.' «ufl.' .' .' .' .' .' 2 40



Methode (jaspey-Otto-Sauer.
Duitsche uitgaven:
^utnchtifdje JSonberjationë»$ratmnati! bon Sobera 4 60
©njliiflcl baju bon Bobera 1 60
2Jufftfcr)e Konbetfation§=@rammatif bon gud)§. 5. ««ff 5 —
©Éblüfiet baju bon gudjS. 5. «ufl 2 -
SRufftjdjeS Konber(arionS«8efebud) bon SDBerïïjatipt 2 —
Kleine ruffifdje ©bradjleljre bon Söïottt. 3. Stuff 2 —
SdjtüjTel baju bon Sftottt. 3. Stuft — 80 ,
Sdjïweöifdje KonberïatumS«®rainmatif bon SSoIter(=Öunb). 2. Stuft. . . 4 80
©ttjtttfer baju bon 8BaIter(=2unb). 2. Stufr. .' 1 fi0
Kleine fcbroebifdje ©bradjleljre bon gort. 2. Sluff 2 —-
Serfctfcfye RorberfatlonS'éranmtattt omi STietrobitdj 4 —
©ajlüffel baju bon $etrobitcb 1 60
Spartifdje Konberfatton§=®ramihatt! bon ©auer=SRubbert. 10. Stuft. . . 4 —
©cfilüffel baju bon «uppert. 4. Sufl 1 60
©jpanifdjeS Sefebud) bon Strieaga 3 60
Kleine jbanijdje ©bradjleljrê bon ©auer. 7. Stuft 2 —
©djlüftet baju bon SKuuge- 2. Stuft 1 ~
©bantjdje ®efbrfidje bon ©auer. 4. Stuft 1 80
©banifdje SfafttonSlifte bon ©auer=Korbgten 1 60
SualjiH Konberfation§«®ïammattI bon ©eibel 5 —
©djlüffet baju bon ©eibel o Jn
©uaïjiiï SBSrterbudj bon ©eibel 2 40
JEfdjecbtfdje Konberfatton§-®ramtnattf bon 9Kafd)ner 5 —
Sdilüffel baju bon SDÏafdjner 1 60
Cüriifc^e Konberjaiton§»©ratmnaHf bon Seljlitjdjfa 8 —
©djlttffel baju bon SeSXittijfa 8 -
Kleine urujarHdje ©jiradjletjre bon Stagb. 2. Stuft. 2 —
. ©djtflffeï baju bon Staal) ~ö en
Ungarijdje Êfyrcftomatljte bon Kont 3 uO
Engelsche uitgaTen;
Arabic Grammar by Thatcher ^ ^
Key to the Arabic Grammar by Thatcher 2 80
Arabic Chrestomathy by Harder 10 —
Danish Conversation-Grammar by Thomas 6 —
Key to the Danish Conversation-Grammar by Thomas 2 -
Dutch Conversation-Grammar by Valette. 3. Ed m
Key to the Dutch Convers.-Grammar by Valette 1 ™
Dutch Reader by Valette. 2. Ed. • • • 2 80
French Conversation-Grammar by Otto-Onions. 14. Ed 4 —
Key to the French Convers.-Grammar by Otto-Onions. 8. Ed 1 60
Elementary French Grammar by Wright. 4. Ed 2 —
French Reader by Onions _ 77
Materials for French Prose Composition by Otto-Onions.. 5. Ed. . 2 40
French Dialogues by Otto-Corkran 1 80
Qerman Conversation-Grammar by Otto. 29. Ed 5 —
Key to the German Convers.-Grammar by Otto. 21. Ed 1 60
Elementary German Grammar by Otto. 9. Ed 2
First German Book by Otto. 9. Ed 1 20
German Reader by Otto. L p. 8. Ed., II. p. 5. Ed., III. p. 2. Ed. a 2 40
Materials for transl. Engl. i. Germ. by Otto-Wright. 7. Ed. . . . 2 40
• Key to the Mater, for transl. Engl. i. Germ. by Otto. 8. Ed 1 ™
German Dialogues by Otto. 5. Ed on
Accidence of the German language by Otto-Wright. 2. Ed. ... 1 20
Handbook of English and German Idioms by Lange ...... 1 60
German verbs with their appropriate prepositions by Tebbitt . . 1 . I
Hindustani Conversation-Grammar by Clair-Tisdall 8 —
Key to the Hindustani Conversation-Grammar by Clair-Tisdall 2 — I
1 Italian Conversation-Grammar by Sauer-Arteaga. 9. Ed 4 —
Key to the Italian Convers.-Grammar hy Sauer-Arteaga. 8. Ed 1 60
I '—B J
T,„;J„11.



Methode Graspey-Otto-Sauer. Engelsche uitgaven:
Elementary Italian Grammar by Motti. 4. Ed 2
Italian Reader by Cattaneo. 2. Ed 2 40
Italian Dialogues by Motti 1 80
Japanese Conversation-Grammar by Plaut 6
Key to the Japanese Conversation-Grammar by Plaut 2
Elementary Modern Armenian Grammar by Gulian 3
Modern Persian Conversation-Grammar by St. Clair-Tisdall . . 10 —
Key to the Modern Persian Convers.-Grammar by St. Clair-Tisdall 2 —
Portuguese Conversation-Grammar by Ey 5 _
Key to thé Portuguese Convers.-Grammar by Ey 1 60
Russian Conversation-Grammar by Motti. 3. Ed 6
Key to the Russian Convers.-Grammar by Motti. 3. Ed 1 60
Elementary Russian Grammar by Motti. 3. Ed 2 —
Key to the Elementary Russian Grammar by Motti. 3. Ed — 80
Russian Reader by Werkhaupt and Roller 2 —
Spanish Conversation-Grammar by Sauer-de Arteaga. 7. Ed. . 4
Key to the Spanish Convers.-Grammar by Sauer-de Arteaga. 5. Ed 1 60
Elementary Spanish Grammar by Pavia. 2. Ed 2 —
Spanish Reader by Arteaga 3 60
Spanish Dialogues by Sauer-Corkran 1 80
Elementary Swedish Grammar by Fort. 2. Ed 2
Ottoman Turkish Conversation-Grammar by Hagopian 10
Key to the Ottoman Turkish Convers.-Grammar by Hagopian 4
Fransche uitgayen:
Grammaire allemande par Otto-Nicolas. 18. Ëd 3 60
Corrigé des thèmes de la Grammaire allemande par Otto-Nicolas. 7. Éd. . . 1 60
Petite grammaire allemande par Otto-Verrier. 10. Ed 2 —
Lect. allemandes par Otto. L p. 8. Éd., II. p. 5. Éd., III. p. 2. Ëd. a 2 —
Erstes dentsches Lesebuch von Verrier 2 40
Conversations allemandes par Otto. 5. Ëd 1 80
Grammaire anglaise par Mauron-Verrier. 10. Ëd 3 «0
Corrigé des thèmes de la Grammaire anglaise par Manron-Verrier. 6. Ed. . . 1 60
Petite grammaire anglaise par Mauron. 7. Ëd 2 —
Lectures anglaises par Mauron. 3. Ëd . 2 80
Conversations anglaises par Corkran-Bénassy. 2. Éd . . \ g0
Grammaire arabe par Armez 10 —
Corrigé des thèmes de la Grammaire arabe par Armez 2 80
Grammaire congolaise par Seidel et Struyf . 4 _
Grammaire espagnole par Sauer. 6. Éd ' 4 —
Corrigé des thèmes de la Grammaire espagnole par Sauer. 6. Éd.'.. ' 1 60
Petite grammaire espagnole par Tanty. 3. Ëd 2
Lectures espagnoles par Arteaga ' 3 60
Grammaire grecque par Capos 6 —
Corrigé des thèmes de la Grammaire grecque par Capos . 2 —
Petite grammaire hongroise par Kont ......... \ 2 —
Corrigé des thèmes de la peUte grammaire hongroise par Kont . . ' 'li —
Chrestomathie hongroise par Kont . 3 60
Grammaire italienne par Sauer. 11. Ëd. . 3 ar,
Corrigé des thèmes de la Grammaire italienne par Sauer. 7. Éd. 1 60
Petite grammaire italienne par Motti. 5. Ëd. ...... 2 —
Chrestomathie italienne par Cattaneo. 3. Ëd. . . . ' i ' 2 —
Conversations italiennes par Motti. 2. Éd. . . . '. . 1 80
Grammaire japonaise par Plaut 6 —
Corrigé des thèmes de la Grammaire japonaise par Plaut . ' ' 2 —
Grammaire néerlandaise par Valette. 3. Ëd. . . . ' 4 80
Corrigé des thèmes de la Grammaire néerlandaise par Valette . 1 60
Lectures néerlandaises par Valette. 2. Éd \ 2 S0















LEERBOEK DER ITALIAANSCHE TAAL.






METHODE GASPEY- OTTO-SAUER.
LEERBOEK DER ITALIAANSCHE TAAL
VOOR
SCHOOL- EN ZELFONDERRICHT
DOOR
W. A. A. VAN BINSBERGEN
NISTELttODE.
AMSTERDAM.
J. H. DE BTJSSY - A. DUPONT. — MEÜLENHOFF & CO. GRONINGEN. P. NOORDHOFF. — DEN HAAG. W. P. tak STOCKOM & ZOON. —
ROTTERDAM. W. J. van HENGEL. — H. A. KRAMERS * ZOON. — UTRECHT. KEMINK & ZOON'S BOEKHANDEL. — ANTWERPEN. O FORST — BRUSSEL. G. FRINGS. - KIESSLING & CIE. - LEBÈGUE & C1E. - MISCH tc
THRON. — SOCTÉTÉ BELGE DE LIBRAIRIE. — LUIK. ED. GNÜSÉ,
HEIDELBEBG.
JULIUS GROOS. 1913.



fj De Methode Gaspey-Otto-Sauer is mijn, door koop van de schrijvers verkregen, uitsluitend eigendom. De naar deze methode bewerkte leerboeken worden gedurig verbeterd. Alle rechten, met name het recht
»van bewerking en het recht om te vertalen, voor alle talen, zijn voorbehouden. Nabootsingen en nadruk worden gerechtelijk vervolgd. Voor mededeelingen, die aan het doel van deze werken beantwoorden,
; ben ik dankbaar.
Heidelberg. Julius Groos, uitgever.



Een woord vooraf.
De ondervinding leerde mij, dat voor de studie van vreemde talen de zoogenaamde methode GaspeyOtto-Sauer groote voordeelen heeft. De grammatica wordt den leerling aangeboden in twee gedeelten. Het eerste bevat het geraamte in scherp afgebakende lessen. Enkele hoofdregels, woorden om van buiten te leeren, die in de thema's en leesoefeningen voorkomen en tot slot een dialoog, vormen den inhoud van elk «rvan. In het tweede gedeelte wordt uitvoeriger datgene uitgewerkt, wat in het eerste slechts werd aangeduid. In plaats van de vertaaloefeningen komen grootere prozastukken, die ontleend zijn aan de beste Italiaansche schrijvers.
De buitengewoon groote opgang, die de leerboeken, samengesteld volgens deze methode, in Duitschland maakten, deed mij besluiten ook voor de samenstelling van dit Nederlandsch-Italiaansch leerboek er gebruik van te maken. Ik hoop, dat het menigeen bij het aanleeren van „la bella lingua italiana" van nut kan zijn.
Nistelrode.
W. A. A. van Binsbergen.



m



Inhoud.
Eerste deel.
Bid.
De uitspraak: Letters, schrijfteekens 1
1" les. Het lidwoord 10
2° , Vorming van het meervoud 13
3" „ De verbuiging der zelfstandige naamwoorden ... 17
4e , Voorzetsels 21
5* „ Het zelfstandig naamwoord in den deelingsgenitief 24
6" „ Het zelfstandig naamw. in den deelingsgen. (Vervolg.) 27
7e „ Uitgangen, die de beteekenis der woorden wijzigen . 30
8" , Eigennamen 34
^ 9* , Het hulpwerkwoord: Arere 37
^10* „ Het hulpwerkwoord: j^ssere 42
11" „ Vervolg 46
12" , Aggettivi 49
13" „ Aggettivi. (Vervolg.) 52
14e , Telwoorden 57
15" , Telwoorden (Ranggetallen) 61
16° „ Telwoorden (Aggettivi indefiniti) 66
17° , Het bijvoeglijk naamwoord 69
18* „ Trappen van vergelijking 73
^19° „ Regelmatige werkwoorden 80
^.20° „ Eigenaardigheden van eenige overigens regelmatige
werkwoorden 90
21" , De voornaamwoorden 94
22" „ De verbonden persoonlijke voornaamwoorden . . . 101
23* „ Aanwijzende voornaamwoorden 107
24" „ De bezittelijke en de betrekkelijke voomaamw. . . 114
25* „ Onbepaalde voornaamwoorden 119
26" „ Lijdende werkwoorden 123
^"27e „ Wederkeerende werkwoorden 131
^28* „ Onpersoonlijke werkwoorden 137
29" „ Bijwoorden 141
30* „ Vervolg der bijwoorden • 146
31* „ De voorzetsels 152
32* , De voegwoorden 157
33' „ Tusschenwerpsels 163
X"34* „ Onregelmatige werkwoorden 166
✓35* , Onregelmatige werkwoorden. Vervolg 170
* 36* „ Onregelmatige werkwoorden. Vervolg 182
^37» „ Oefeningen 187



VIII
Inhoud.
Tweede deel. bi<j.
Opmerkingen Tooraf .193
1" les. Het geslacht van de zelfst. naamw ' jgg
2" „ Het meervoud van de zelfst. en de bijvoegl. naamw.' 206
3° „ Het lidwoord ' 212
4" „ Het gebruik van di, da en a ......... [ 221
5" „ Eigenaardigheden bij het gebruik van 'eigennamen '. 231
6" „ Bezittelijke voornaamwoorden 235
7° „ Bijvoeglijke naamwoorden en telwoorden .' .' .' ] ' 241
8e „ Persoonlijke voornaamwoorden ! . ! ! 251
in" ' Xlagende en betrekkelijke voornaamwoorden . . . 260 108 „ Onbepaalde voornaamwoorden en bijvoeglijk gebruikte
voornaamwoorden 265
11" , Vervolg van'de onbepaalde voornaamwoorden .' .' ' 273
12" „ De bijwoorden. De ontkenning 278
13e „ Voorzetsels ' ójgg ,
14e „ De voegwoorden '. 291
15° r Complementi " 297
S> 16" , Werkwoorden en de naamvallen, die er in het
Italiaansch op moeten volgen 301
,^17* „ Onovergankelijke werkwoorden . ......... 311
y 18" , Eigenaardigheden van sommige werkwoorden . ' 316
^19" , Wijzen en tijden \ 322 .
,✓1°" • Verdere opmerkingen omtrent het gebruik 'der tijden 331
^x»zl" » De onbepaalde wijs 330
^,22* , De deelwoorden en de gerundio ......... 347
^,23" „ Participio passato '. 350
„ Verbi diffettivi \ \ ' 355
Alfabetische lijst van de onregelmatige werkwoorden . . 357
Aanhangsel 366
Woordenlijst. Nederlandsch-Italiaansch .......... 403
Italiaansch-Ned erlandsch ' 420
—



Eerste deel.
De uitspraak.
§ 1. De letters.
Het Italiaansche alfabet bestaat uit 21 letters n. 1. vijf klinkers (vocali) a, e, i, o, u, en zestien medeklinkers (consonanti).
A, a, a j H, h, akka I Q, q, koe
B> bi \ I, i, i ] E, r, erre
C, c, tsji i, 1, elle | S, s, esse
-D, d, di üf, «n, emme j T, t, ti
E, e, e \ N, n, enne U, u, oe
-F, ƒ, effe O, o, o \ V, v, woe
dzji | P, ^, pi ! Z, z, dzèta.
De letters K, W, X en Y komen nooit in echte Italiaansche woorden voor.
De J wordt slechts hoogst zelden gebruikt en komt overeen met de I.
§ 2. De schrijfteekens.
We noemen hier:
1. Het afkappingsteeken (') V apostrof o geeft aan, dat er een klinker (of in enkele gevallen eene geheele lettergreep) is weggelaten; b. v.: Vqro (het goud) in plaats van lo qro, dell'anima (van de ziel) in plaats van della anima, un pq' (een beetje) in plaats van un pqco.
2. Het klemtoonteeken (') Taccqnto.
Gewoonlijk wordt alleen het accqnto grave (') gebruikt. Men plaatst het boven den slotklinker van vele woorden, om aan te toonen:
a) dat er eene samentrekking heeft plaats gehad; b. v.: citta (stad) uit cittate;
Ital. Gramm. v. Holl.
1



2
De uitspraak.
b) dat die slotklinker een verbuigingsuitgang is, die met klem moet worden uitgesproken; b. v.: avra (hij zal hebben), amb (hij beminde). Ook wordt het geplaatst:
c) boven è (is), se (zich) en dl (dag) om die woorden te onderscheiden van e (en), se (indien) en di (van). Verder nog boven da (hij geeft), la en U (bijwoorden van plaats) en sï (ja);
d) boven eenlettergrepige woorden, die op een tweeklank eindigen, b. v.: db, gia, pub. Qua en qui krijgen echter geen accent.
Opmerking. Sommige schrijvers gebruiken wel het acc^nto acuto O om in moeilijke gevallen de letter aan te duiden, waarop bij de uitspraak de klemtoon moet vallen; b. v.: leggio, natio, bugia. Het gebruik ervan is echter evenmin algemeen als het gebruik van het samentrekkingsteeken aee^nto circonflqsso ( ) boven de samentrekking van twee i's, als: ginnasi voor ginnasii. In poëzie gebruikt men soms het deelteeken (") la diqresi om aan te duiden, dat de tweeklank, waarboven het geplaatst is, als twee lettergrepen wordt uitgesproken; b. v. misterïosi.
§ 8. De klemtoon bij de uitspraak.
L'accqnto tqnieo.
Opmerking. Om aan te geven, waar de klemtoon moet vallen, is in dit leerboek, telkens, wanneer een woord voor de eerste maal wordt gebruikt, de beklemde klinker met eene vettere letter gedrukt.
Als regel valt in het Italiaansch bij de uitspraak de klemtoon op de voorlaatste lettergreep; b. v.: amate, dite, casa, buqno, vende, enz.
Zulke woorden noemt men vod piane.
Uitzonderingen zijn:
1. De werkwoordvormen en de zelfst. naamw. bij welke de slotklinker den klemtoon heeft; b. v.: amera, credè, bonta, canapé enz.
2. Alle woorden, die den klemtoon op de derde lettergreep van achteren hebben (vod sdrucciole). Door regels kan men niet nauwkeurig aangeven, welke diewoorden zijn. Er behooren o. a. toe de 3e persoon meervoud van alle werkwoorden in alle tijden, uitgezonderd de Futuro; b. v.: crescono, vedono, amavano* crébbero enz.



De uitspraak.
3
§ 4. De uitspraak der klinkers.
A, a, wordt uitgesproken als de Nederlandsche a of aa in baden, raad enz.; b. v.: ama (bemint), cara (lief, duur).
NB. In het bijzonder moet in het Italiaansch gelet worden op de uitspraak van de e en de o.
Zij worden n. 1. beide deels gesloten (d. w. z. met bijna gesloten mond en weinig geopende tanden) deels open (d. w. z. met verder geopenden mond en tanden) uitgesproken. Hier zij reeds opgemerkt, dat op de open e en o bijna zonder uitzondering de klemtoon valt.
In dit leerboek duiden wij de open e en o aan door er het teeken t onder te plaatsen: q.
E, e. le. De gesloten e.
Deze klinkt als onze e of ee in heden, mee, lees, enz.; b. v.: credo, lembo. In de gesloten lettergrepen is de klank korter dan in de open en nadert eenigszins den korten i-klank in ik.
De e op het eind van een woord wordt, indien er niet de klemtoon op valt, steeds kort uitgesproken, echter niet zoo toonloos als in het Nederlandsch. Het meest nog komt zij overeen met den klank van de korte Fransche é. 2". De open e.
De klank van deze letter komt in de gesloten lettergrepen het meest overeen met den klank van de korte Nederlandsche e in melk, kerk, het, enz.; b. v.: tqreo, letto. In de open lettergrepen is hij langer (ongeveer als de Fransche è in lèvre); b. v.: flebïle, esito.
I, i, wordt uitgesproken als de Nederlandsche i in minuut; b. v. inno. Op het eind van een éénlettergrepig woord is de uitspraak scherp en kort; b. v.: mi, ti, si enz. Voor een klinker is zij zeer kort; b. v.: aria (lucht, arie); miseria (elende), uitgezonderd als zij den hoofdtoon heeft: mio, mia.
ï*



4
De uitspraak.
O, o. 1". De gesloten o.
Deze wordt uitgesproken, als de Nederlandsche o of oo in holen, boor enz. (en als de Fransche o in héros); b. v.: ora (uur), padrone (heer). In de gesloten lettergrepen is ze korter : monte. 2e. De open o.
Klinkt in gesloten lettergrepen als onze korte Nederlandsche o in klok, hok, kort enz.; b. v.: fqrte (sterk), qcchio (oog).
In open lettergrepen wordt ze veel langer uitgesproken én komt de klank ervan overeen met die, welke de a heeft in verschillende Nederlandsche dialecten (in de schrijftaal door oa weergegeven); b. v.: moan (voor maan), enz. De klank is dus ook als van de Fransche o in robe; b. v.: Iqde, dqte.
U, u. Klinkt als de Nederlandsche oe in koe en wordt kort uitgesproken (b. v. tu) of lang (cura).
§ 5. Tweeklanken.
Dittqnghi.
Eene klankverbinding van twee klinkers, die in het spreken niet van elkaar losgemaakt mogen worden, heet tweeklank (au, ei, enz.).
Dergelijke tweeklanken bezit het Italiaansch niet.
Wat men hier een tweeklank noemt, is slechts eene verbinding van twee klinkers, waarvan de eene den hoofdtoon heeft. De andere heeft een zwakkeren bijtoon. Ze smelten echter niet tot éen klank samen. Zulke verbindingen zijn: ai, au, ei, eu, ia, ie, io, oi, ua, ue, ui, uo.
Meestal worden ze samen als éen lettergreep beschouwd: mTo. Soms echter (vooral in poëzie) als twee: mi-o. Drie op elkaar volgende klinkers kunnen nooit drie lettergrepen zijn, wel twee of zelfs éen.
Zoo kan men miei (in welk woord_de e den hoofdtoon heeft) slechts als miei of als mi-ei, nooit als mi-e-i uitspreken. Jliv



De uitspraak.
5
De klankverbindingen ae, ai, au en | oa kunnen iü sommige gevallen niet tot éen lettergreep vereenigd worden. Dus spreke men aereo, aire, paura, soave uit als: aereo, aire, paura, soave.
Daar, waar de i voor de a, o of u staat, alléén om de voorafgaande c of g week te houden, zoo als in giaïïo, ciarla enz., is zij eigenlijk slechts een schrijfteeken en wordt niet uitgesproken, hoewel ze nog eenigszins meeklinkt.
§ 6. De uitspraak der medeklinkers.
B, b, wordt uitgesproken als in het Nederlandsch: bello, buoiio, barba.
G, c, wordt op twee wijzen uitgesproken: l6. Hard: Als de Nederlandsche k.
En wel voor medeklinkers en voor de harde klinkers: a, o, u; b. v.: Carlo, caro, corso, credere. 2!. Week: als tsj in plaatsje.
Voor de zachte klinkers e en i; b. v.: cera (uitspr. tsjera).
Staat de c tusschen twee zachte klinkers in, dan wordt ze nog weeker uitgesproken, n. 1. als sj; b. v.: fece klinkt als feesjee, cacio als kaasjio.
Moet voor de e en de i de e hard uitgesproken worden, dan wordt achter de ceene h geplaatst; b. v.: chiesa uitspr.: kièsa, chè uitspr.: kee.
Moet omgekeerd de e voor a, o of u als tsj worden uitgesproken, dan plaatst men achter de c de letter i (die dus hier ook slechts schrijfteeken is); b. v.: cioccolata, uitspr.: tsjokkolata.
cc voor e en i klinkt als ttsj; b. v.: eccëllenea uitspr. eettsjellentsa; cc voor a, o en u als kk; b. v.: peccato.
B, d, wordt uitgesproken als in het Nederlandsch: duro, dare, dêlla.
F, f, als in het Nederlandsch; b. v.: fare, fiero, felice.
G, g, wordt even als de c op twee wijzen uitgesproken:
le. Hard: Als de Duitsche g in gut of de Fransche g in gare, dus tusschen de Nederlandsche



6
De uitspraak.
g en k in. Zoo klinkt de g voor de medeklinkers en de harde klinkers a, o, u; b. v.: gallo, grande. 2e. Week: als dzj.
En wel voor de zachte klinkers e en i; b. v.: genero, giro (uitspr.: dzjènero, dzjiro).
Ook hier weer, even als bij de c, wordt de anders weeke g door er eene h achter te plaatsen hard; b. v.: streghe, of wel de harde g, door er eene i achter te plaatsen, week: giardino, giorno.
gg voor e en i klinkt ongeveer als ddzj; b. y.: legge (uitspr.: leddzje), correggio (uitspr.: correddzjo). H, h. Wordt nooit uitgesproken (zie c en g).
De h komt aan het begin van een woord slechts voor in de vier woorden hg, hai, ha] en hanno (ik heb, jij hebt, hij heeft, zij hebben). J, j klinkt als de Nederlandsche j. Ze komt, zooals reeds gezegd is, in het Italiaansch uiterst zelden voor. .
Tegenwoordig zet men er eene * voor in de
plaats.
h 1 \
-™' m \ Als in het Nederlandsch. N, n 1
P, P '
De dubbele medeklinkers U, mm, nn, pp worden zeer scherp uitgesproken, zoodat men ze elk afzonderlijk hoort; b. v.: lello, uitspr.: bel-lo.
Q q wordt steeds gevolgd door u. Qu wordt uitgesproken koe. Men lette er op, dat de oe werkelijk wordt uitgesproken, al is het dan ook vluchtig. Questo spreke men dus uit: koe-eesto en niet: kweesto. (Evenzoo wordt b. v. sangue niet uitgesproken als saangwee, maar als saangoe-ee.)
E r. Is in het Italiaansch steeds tongletter en wordt rollend uitgesproken. Voor Nederlanders, die gewoon zijn, en die zijn er vele, de r met de keel uit te spreken, levert dus deze letter groote moeilijkheden op.
S, s. Wordt aan het begin van woorden voor klinkers en voor de medeklinkers: c, f, p, Q, *> zeer scherp uitgesproken; b. v.: sak, scarpa. Daarentegen is zij meestal week (meer tusschen de



De uitspraak.
7
Nederlandsche s en z in) tusschen klinkers in, en steeds week voor de overige medeklinkers; b. v.: rq$a roos, chiesa kerk, sbaglio vergissing.1 Sce en sci klinken als sje, sji; b. v.: scétta (sjelta), scirgcco (sjirokko). T, t. Wordt uitgesproken als in het Nederlandsch: tetto (dak).
V, v. Wordt uitgesproken als w: vecchio, uitspr.: wekkio. Z, z. Klinkt nu eens als ts (zoo als de Duitsche z);
b. v.: zio — tsio, dan weer week als dz; b. v.:
?elo = dzèlo.1
§ 7. De uitspraak van gn, en gl.
Deze klanken zijn moeilijk weer te geven. Men moet ze hooren.
le. De gn klinkt ongeveer als nj; ongeveer dus als de gn in het Fransche montagne; b. v.: montagna uitspr.: montaanja, gnocco, uitspr.: njokko.
2'. De gl klinkt ongeveer als lj; b. v.: figlio, uitspr.: fieljo, egli, uitspr.: eelji.
Eene uitzondering hierop is het woord negligere en de daarvan afgeleide woorden, waarbij de gl als gl wordt uitgesproken (de g natuurlijk als de Italiaansche g). Verder is dit ook nog het geval met: glicerina, geroglifica, Anglia, glifo, ganglio.
Opmerking. Een woord, dat op een medeklinker uitgaat, smelt in de uitspraak met net volgende, wanneer dat met een klinker begint, tot éen enkel woord samen; b. v.: per oggi, uitspr.: perqggi, cm amore, uitspr.: conamore.
% 8. Ter oefening in de uitspraak.2
1. La madre, il padre, la casa, il carro, il gatto, il fratello, la sorella, la lettera, le pere, la cucina, la cugina, il libro, 1'erba, il cervo, l'inchiQstro, la chiesa, la lampada, il cielo, celeste, ceneri, Cenerentola, Chiasso, Chio/ggia, Giacomo, Girolamo, Gioacchino,
1 De weeke s en z worden in dit boek als volgt aangegeven: s, z.
2 De vette letter geeft den klemtoon aan.



8
De uitspraak.
scelta, scherma, occhio, ghirlanda, ghermire, che, foglio, vantaggio, biglietto, sconosciuto, scorrere, b'ellezza, rosa, odo, frode, modo, moda.
2. Aglio, meglio, figlio, giglio, meraviglia, loglio, negligenza, negletto, guadagno, magnanimo, falegname, mignatta, cotogno, ognuno, pugno, chiaro, macchina, chlcchera, finocchio, ghiribizzo, gorgheggiare, paese, preghiera, cima, giornata, gfmma, gingillo, fuliggine, maneggevole, guscio, scimia, coscia, ambascia, tozzo, ozio, orgOglio, formaggio, strapazzare, scherzo, schiena, scuola, virtuoso, reggente.
3. Annetta, Angioletta, Antonietta, Felicetta, Marietta, fretta, vetta, mettere, bettola, abbietto, galletto, libretto, tetto, demonietto, foglietto, taglietto, varia, seria, mem9ria, curia, nero, sera, vera, ghiotto, rotto, sotto, allora, ancora, tuttora, autore, dottore, pittore, amore, fiore, corte, corto, del, dello, quel, quello, dei, quei, nei, nello, nella, capello, stella, bestemmia, marernma, ebbe, crebbe, becco, Cecco, seggio, passeggio, penna, Benno, avesse, volesse, potessero, chiamare, chiedere, chiudere, cencio, Cicerone» pasticcio, pelliccia, gentile, gelo, gesto, gigante, Gigi, ginocchio, quale, quando, quasi, quattro, questo, quello, affettuoso, arnoroso, noioso, polveroso, zaino, zero, mezzo, mezzo, rozzo, frizzante, ruzzare, mente, solamente, altamenté, cemento, lamento, tormento, divertimento, divertimenti, altrimenti.
4. Buon giorno, buona sera, buona notte. Como sta? Conio stanno? Bene discretamente, non troppo bene, meglio, peggio; grazie. Oggi, domani, ieri, ieri mattina, ieri sera, ieri 1'altro, stamani, stasera, domattina, doman 1'altro. Vengo, vieni, venga ; ti prego, La prego. Verrö, verremo. Non posso, non puoi, non possiamo, non potete, non possono venire, andare, tornare, partire.
Leesoefening.
Presso il Logo di Como. 11 sole non era ancor tutto apparso sidV oriszonte, quando il padre Cristqforo useï dal suo converito di Pescar^nico, per satire alla casetta dov\ra aspettato. 1$ Pescarqnico una ter-



De uitspraak.
9
ricciuqla sulla riva dell' Adda, o vogliam dire del Logo, pqco discosto dal ponte: un gruppetto di case, abitate la piüparte da pescatori, e addóbbate qua e la di tramagli e di reti tesi ad asciugare. 11 convento t}ra situato (e la fabbrica ne sussiste tuttavia) al di fuqri, ed in faccia all' entrata della tqrra, con di mezzo la strada che da Lqcco conduce a Bqrgatno. B ciejo era tutto sereno; di mano in mano che il sole si alzava diej.ro il monte, si vedevd la sua luce, dolle sommita dei monti opposti, scendere, come spiengandosi rapidamente, giü per i pendii e per le valli.
Dai „Promessi spqsi" di Alessandro Manzoni.



10
Eerste les. Prima Lezione.
Het lidwoord. L'articólo. Het Italiaansch heeft twee geslachten: mannelijk (maschile), en vrouwelijk (femmiwtte), en twee lidwoorden: het bepalend lidwoord (de) en het lidwoord der eenheid (een).
A. Het bepalend lidwoord (l'articólo definito) is: Voor het mannelijk geslacht: U, lo of V; voor het vrouwelijk geslacht: la of V.
I. Mannelijk.
LI wordt gebruikt als het woord, dat er op volgt, met een medeklinker (uitgezonderd de onzuivere s en de 'e) begint; b. v.: il padre (de vader), il fratello (de broeder), il cielo (de hemel).
Lo wordt gebruikt, als het volgende woord met eene onzuivere s of z begint; b. v.: lo sbaglio (de vergissing), lo zuccliero (de suiker).
Opmerking. De Italianen noemen eene s onzuiver (simpura) als zij staat voor een medeklinker; b. v.: sc, se, sd, sf, sg, sm enz. Voor dergelijke samenstellingen laat het Italiaansch slechts noode een anderen medeklinker toe. "Wanneer een woord, beginnende met eene s impura, voorafgegaan wordt door een der voorzetsels: cm (met), in (in), per (bij), dan wordt dikwijls de letter i voor de s geplaatst; b. v.: per isbaglio (bij vergissing). Tegenwoordig neemt men het echter met dezen regel niet zoo heel nauw en laat men, vooral voor eigennamen, die i weg; b. v.: in Spagna (in Spanje).
L' wordt gebruikt, als het woord, dat er op volgt, met een klinker begint; b. v.: l'avaro (de gierigaard), in plaats van: lo avaro, Vqro (het goud), in plaats van lo qro.
II. Vrouwelijk.
La staat voor woorden, die met een medeklinker beginnen: la casa (het huis), la terra (de aarde).



Het lidwoord.
11
1/ Staat la voor een woord, dat met een klinker begint, dan laat men de a weg en vervangt haar door het afkappingsteeken ('); b. v.: Vanima (de ziel) voor la anima.
B. Het lidwoord der eenheid (l'articólo indefinito) is: Voor het mannelijk geslacht un (uno voor s impura of z); voor het vrouwelijk geslacht una (un' voor een woord, dat met een klinker begint); b. v.': un padre (een vader), uno specchio (een spiegel), una madre (eene moeder), un' anima (eene ziel).
Het vrouwelijk lidwoord der eenheid una krijgt dus voor een klinker de apostrofe, het mannelijk lidwoord tin niet.
In gedichten mag un ook gebruikt worden voor s impura en z; b. v. un zqïo (een ijver).
Woorden. Utfc'fiUsAtol*
t7 padre de vader I la ram de roos
la madre de moeder I il Ubro het boek
ü figlio (ilfig- de zoon j la penna de pen
liuqlo) \ la carta het papier
la figlia (la de dochter \ il calamaio de inktpot
figliugla) ! ü quaderno het schrijfboek
il fratello de broeder Vinchiostro de inkt
la sorella de zuster ï U cane de hond
il ragazzo (il de jongen il gatto de kat
fanciullo) ü cavallo het paard
la ragazza (la het meisje Vasino de ezel
fanciulla) l'uccello de vogel
il bambino het kind (man- lo spilt o de speld
nelijk) lo speccliio de spiegel
la bambina het kind (vrou- si ja
welijk) I nq neen
10 zio de oom il mio, la mia1
la zia de tante e en
11 giardino de tuin ed en (voor klinl'eübero de boom kers)
la pianta de plant o of
il fiore de bloem od of (voor klin-
la fqglia het blad kers).
1 Bezittelijk voornaamw. mijn (-e). Voor woorden, die een bloedverwantschap aangeven, laat men het lidwoord ervoor weg; dus: mio, mia.



12
Les 1.
Enkelvoud. Enkelvoud. io hg ik heb hg io? heb ik?
tu hai jij hebt hai iu? heb jij?
e9W\ha hij heeft ha { heeft hij?
esso f J I essof
fst} ha zij heeft h° { ü heeft z'j?
Meervoud. Meervoud,
«os abbiamo wij hebben abbiamo noi? hebben wij?
voi avete gij hebt avete voi? hebt gij?
(eglino)1 \, zij (mann.) . f eglino? \
essi )hann0 hebben hann0 \ essi? hebben zi|?
ewito z\v!hrouw-) wojtr/-
esse / hebben. \esse? )
Oefening 1.
Hai tu il libi'0 o la penna? Io hg il libro, ella ha la penna. II fratello e la sorejla hanno il calamaio e 1'inchiostro. Io hg il giardino. II giardino ha 1'albero, la pianta, il fiore, la fgglia. Tu hai la rgsa. La rosa ha la fgglia. II ragazzo ha un frateUo e (ed) una sor'ella. II padre e la madre hanno un cane e (ed) un gatto. La ragazza ha uno zio e una zia. Mia sore.Ua ha la mia carta e il mio quaderno. Noi abbiamo uno specchio. Mio figlio e mia figlia hanno un cavallo e un asino. Egli ha un uccello. Avete voi uno spillo? II mio bambino e la mia bambina hanno una rgsa.
Oefening 2.
Ik heb het boek. Ik heb eene roos. Gij hebt een broeder en eene zuster. Heb jij een hond? Heb jij een spiegel? Heeft hij het boek, de pen, het papier? Zij hebben een tuin. Hebben zij rozen? Heeft hij brood? Wij hebbenden inktpot. Hebben zij (vr.) een paard en een ezel? Het kind heeft een boek. Mijne tante heeft een kat en een vogel. Mijn oom heeft een hond. Mijn broeder heeft een vriend.
Spreekoefening.
Hq io2 la rgsa? Voi avete le rgse.
Hai tu il libro? Si, io hg il libro.
Avete voi un libro? Si, hg un libro.
Ha il frate.Ho un fiore? Si, il fratello ha un fiore.
1 Egli en ella, meerv. eglino, elleno worden slechts van personen gebruikt. Eglino en elleno gebruikt men echter bijna nooit.
2 Het persoonlijk voornaamw. wordt bij het werkwoord meestal weggelaten (zie les 9).



Vorming van het meervoud.
13
Ha il fratello un calamaio?
Hanno esse una rgsa ?
Ha egli il pane?
Ha ella una zia?
II fancinllo ha uno specchio1?
Si, il fratello ha un calamaio. Si, hanno una rgsa. Si, egli ha il pane. Si, ella ha una zia. Si, ha uno specchio.
Tweede les. Seconda Lezione.
Vorming van het meervoud. Formazione del plurale.
Opmerking. In het vervolg geven wij alleen dan den klemtoon door vetteren druk aan, wanneer hij niet op de voorlaatste lettergreep valt.
A. Van het lidwoord (Délf articolo).
Mannelijk. II wordt in het meervoud i; b. v.: ü padre — i padri, ü libro (het boek) — i Ubri.
Zo en V worden beide in 't meervoud git; b. v.: lo spülo (de speld) — gli spitti, lo succhero — gli zuccheri, l'avaro — gli avari.
Uitzondering: Gli wordt ook geplaatst voor het meervoud van Dio, aldus: gli dei (de goden).
Begint echter het volgende woord met eene *, dan wordt gli, gV, b. v. l'inno (de hymne) — gl'inni.2
Vrouwelijk. La enl' worden beide «e; b. v.: la casa (het huis) — le case, Vanima (de ziel) — le
anime.
Begint echter het volgende woord met eene e, dan wordt le, V; b. v.: Verba (het gras) — Verbe.
1 In een vragenden zin staat het onderwerp, als het een voornaamw. is, achter het werkwoord of hulpwerkwoord; b v • Heb jij een boek? Hai tu un libro? Is het echter een' zeifst naamw., dan staat het gewoonlijk voor het werkwoord en wordt de vraag door den klemtoon uitgedrukt. In tinnen, die met essere (zijn) zijn gevormd, staat het onderwerp, als het een zelfst. naamw. is, achter het werkwoord; b. v.: Is de vader vertrokken? E partito il padre?
* Li wordt gebruikt in plaats van gli voor woorden, waarin gli voorkomt; b. v.: li seggli(de klippen). In gedichten ziet men soms lü en gli (of in den ouden vorm li) ook voor medeklinkersb. v.: lo ralore, li volumi, li vaggi.
Eveneens il en i voor woorden, die met eene z beginnen Verder zegt men in poëzie dikwijls: i Dei, i stolti.



14
Les 2.
Opmerking. Blijft een met eene e beginnend vrouwelijk zelfst. naamw. in het meervoud onveranderd, dan krijgt le ter wille der duidelijkheid geen apostrofe; b. v.: I' etd (de leeftijd) — le etd.
B. Van het zelfstandig naamwoord. (Del sostantivo). L Op * eindigen in het meervoud: a) Alle zelfst. naamw. (mannelijke zoowel als vrouwelijke), die uitgaan op O en e (niet ie); b. v.: il fratello — i fratelli, la mano (de hand) — le mani, il principe (de vorst) — i principi, la madre — le madri.
V) De mannelijke zelfst. naamw. op a; b. v.: il poeta (de dichter) — i poeti, V artista — gli artisti. Opmerking. De namen op a die een beroep aangeven, kunnen ook voor vrouwen gebruikt worden. In dat geval zijn zij vrouwelijk en krijgen in het meervoud eene e; b. v.: Vartista — le artiste.
II. Op e eindigen in het meervoud: Alle vrouwelijke woorden op a; b. v.: la casa — le case, la strada (de straat) — le strade.1
Opmerkingen.
le. De woorden op a, voorafgegaan door eene (harde) e of g, krijgen in het meervoud na die c of g eene h, daar anders de harde g in eene weeke zou veranderen; b. v.: il duca (de hertog) — i duchi, l'gca (de gans) — le gche (uitz. Bélga — Bélgi).
Van de woorden op co en go wordt voorloopig het meervoud telkens afzonderlijk aangegeven (zie le deel les 17 en 2e deel les 2).
2e. De vrouwelijke woorden op cia en giay bij welke de i slechts schrijfteeken is (dus om de c of g week te houden) laten in 't meervoud de i voor de e (omdat die overbodig is) weg; b. v.: la marcia (de marsch) — le marce, la caccia (de jacht) — le cacce*
1 Voorloopig zij reeds hier opgemeikt, dat alle woorden op o mannelijk zijn, met uitzondering van la mano. Verder dat alle woorden op o vrouwelijk zijn, met uitzondering van de namen van mannelijke personen en van vele oorspronkelijk Grieksche woorden. De woorden op e zijn of mannelijk of vrouwelijk.
2 Aan dezen regel wordt niet streng vastgehouden. Men vindt dikwijls, b. v.: provincia — provincie, franchiggia —



Vorming van het meervoud.
15
Valt echter op de i de klemtoon (en is ze dus niet slechts schrijfteeken), dan blijft zij in 't meervoud staan; b. v.: la bugia (de leugen) — le bugie.
Ook behoudt men de i, als men het meervoud anders met een ander woord zon kunnen verwisselen; b. v.: la camicia (het hemd), le camicie; il camice is een priesterlijk kleedingstuk.
3e. De zelfst. naamw. op io, bij welke op de i niet de klemtoon valt, laten in 't meervoud die i weg: il figlio — i£ figli.
UI. Onveranderd blijven in 't meervoud:
a) De eenlettergrepige zelfst. naamw., benevens die welke den klemtoon op de laatste lettergreep hebben: il re (de koning) — % re, la citta (de stad) — le citta.
b) De zelfst. naamw. die op i en ie en s eindigen; b. v.: la crisi (de krisis) — le crisi, la specie (de soort), le speci, il caos — *' caos.
IV. Onregelmatig zijn in 't meervoud: Dio (God) gli dei
l'uomo (de mensch) gli uqmini
la moglie (de echtgenoote) le mogli Vorecchio (het oor) le orecchia
Vqsso het bot le qssa '•■
il dito de vinger le dita
mille 1000 due mila enz.
l'uqvo het ei le uqva
il paio het paar le paia
il frutto de vrucht le frutta en i frutti enz.
Voor verdere bijzonderheden raadplege men het 2e. deel.
jlutls: r Woorden. c*y***. il canale het kanaal I il cugino de neef
il nqnno de grootvader la cugina de nicht
la nqnna degrootmoeder l'qcchio het oog
il nipote de neef ^ g l'amico de vriend
(de klein- ° » Vamica de vriendin
zoon) lg.5 il re de koning
la nipote de nicht I "g I ld regina de koningin
(de klein- 8 ■§ j tl monarca de monarch
dochter) ) g | il papa de paus
franchitte, vesiigia — vestigie, salsiccia — salsiccie (woorden waarbij de klemtoon valt op de voorlaatste lettergreep). Bii dé uitspraak klinkt die i niet mee. «c



Les 2.
il duca de hertog I la finestra het venster
il medico de dokter il quadro de schilderij
ü pane het brood | il nome de naam
la méla de appel j l'ugmo de man, de
la pera de peer mensch
la ciliegia de kers la dgnna de vrouw
il frutto de vrucht l'abito het kleed
il paese het land j il cappello de hoed
la spada de degen | ecco hieris,hierzijn,
il gigco of il \ ziehier
giugco, meerv.} het spel non niet
i giugchi J f hij, zij is
la citta de stad j veduto \ ■
il castello het kasteel visto j *
ü palaszo het paleis - sono zij zijn
la casa het huis | anche ook
la stanza de kamer | ng neen
Za camera de slaapkamer i si ja
l'uscio de deur, de uno een
uitgang | «we twee
la pgrta de deur, de j tre drie
poort I quattro vier quanto (mann.) quanta (vrouw.) hoeveel?
quanti (mann. meerv.) quante (vrouw, meerv.) hoeveel?
io avevo of aveva ik had avevo io? of avevo ? had ik
£w cf.iwz' jij hadt avevi tu? of aoevi? enz.
■«/Zt aveva hij had aveva egli? of aveva?
ella aveva zij had aveva ella? of aveva?
noi avevamo wij hadden avevamo «oi? of avevamo?
voi avevate gij hadt avevate voi? of avevate?
■essi avevano zij hadden (m.) avevano essi? of avevano?
■esse avevano zij hadden (vr.) avevano esse ? of avevano ?
Oefening
II paese è grande. Le citta avevano palazzi e case. II •castello aveva i quadri. % grande il castgllo? Si, anche1 i palazzi sono grandi. Le case hanno stanzc. La mia stanza na due usci e tre fingstre. La citta aveva quattro pgrte. II cugino e la cugina avevano un amico e un' amica, noi avevamo tre amiche. II ngnno aveva due nipoti. La ngnna ha le mele ■e le pere. La nipote aveva il pane e le ciliege. Egli aveva visto il Papa, il Re e la Regina.
1 Anche staat voor het woord, waarop het betrekking heeft. Dus: ook de broeder heeft een tuin, is: Anche il fratello ha un giardino en niet II fratello ha anche un giardino. Dit laatste beteekent: de broeder heeft (behalve andere dingen) ook een tuin.
16



De verbuiging der zelfstandige naamwoorden.
17
Oefening 4.
1. Ik heb drie broeders. De hertog heeft een degen. De kinderen hebben de kersen. Wij hebben de steden gezien. Miine vriendin heeft den dokter gezien. Hier zijn de spelen en de schilderijen. Hier zijn ook de huizen, de kasteelen, en de paleizen. Had zij de hoeden? Neen, zij had de kleeden.
2. De landen hebben kanalen. Mijn vader heeft vier schilderijen. Ik heb de vier katten gezien. Hadden zij drie honden en vier katten ? Neen, zij hadden vier honden en drie katten. De vrouwen hadden de eieren en het fruit. Het oog is groot. Ik heb twee oogen. De namen van de mannen.
Spreekoefening.
Avevamo le mele? - Si, voi avevate le mele.
Avevo i quaderni? Sl, tu avevi i quaderni.
Hai tu le penne? Si, hg le penne.
Gli ugmini hanno visto gli No, gli uomini non hanno visto
dei? gli dei.
I fanciulli avevano i quadri ? I fanciulli non avevano i quadri. I duchi hanno i paesi? Sl, i duchi hanno i paesi e le'
citta.
Avevano essi veduto i castelli Sl, essi avevano veduti i castelli
e le citta? e le citta.
La zia ha le uova? No, essa ha le frutta.
Avete voi la carta? Sl, hg la carta e la penna.
Mio padre ha i fiori? Sl, egli ha i fiori.
Quanti fratelli avevate voi? Io avevo due frateHi e quattro sorelle.
Quanti amici aveva egli? Aveva tre amici.
Avete voi veduto anche il Sl, abbiamo veduto anche il papa? Papa.
Derde Les. Terza Lezione.
De verbuiging (la declinastione) der zelfstandige i>" naamwoorden.
Zooals in alle Romaansche talen (uitgezonderd het Rumeensch) veranderen bij de verbuiging de zelfstandige naamwoorden zelf niet. In den eigenlijken zin des woords bezit dan ook het Italiaansch geene verbuiging. Gemakshalve behouden we echter de benamingen nominatief voor het onderwerp%ccusatief voor het voorwerpV genitief voor den vorm met diC< datief voor den vorm met a en ablatief voor den vorm met da.($
Ital. Gramm. v. HoU.



18
Les 2.
De nominatief <en de accusatief zijn aan elkaar gelijk. De ablatief is een vorm, dien bet Nederlandsch niet kent. Het is eenigszins moeilijk juist te weten, wanneer hij moet worden gebruikt. Voorloopig bebelpe men zich hiermee, dat aan den ablatief het begrip van afkomst of verwijdering of wel het blijven bij of het gaan naar personen ten grondslag ligt. Zoo beteekent del padre: des vaders (van den vader): bezit; dal padre: van den vader (verwijdering) of bij den vader of tot den vader.
(Meer hierover in het tweede deel).
De voorzetsels di, a en da worden met het lidwoord van bepaaldheid steeds tot éen woord samengetrokken, als volgt:
dL
Enkelvoud. Meervoud. Mannelijk.
di il = del \ di i = dei \
di lo1 — dello \ van den di gli = degli \ van de
di l' = dell' ) di gl' = degl' J
Vrouwelijk.
di la = della \ , di le = delle \ ,
„ , ,„ > van de „ , ,,, } van ae
di V = dell' f ai l = dell f
a.
Enkélvoud. Meervoud. Mannelijk.
a il = al | a i = ai 1
a lo — allo > aan den a gli = agli > aan de
al' — o,ll' I a gl' = agV )
Vrouwelijk.
a la = alla \ de a le = alle \ ^ de
a l' = all ) a l = all* \
da.
Enkelvoud. Meervoud. Mannelijk.
da il = dal \ . A da i — dai ) f„t\
da lo = dallo va° (blJ'tot) da gli = dagli Yan^' t0t) da V = dall' J Qen da gl' = dagl' I
1 In gedichten vindt men wel eens de vormen: di lo, di la, a lo, a la, da lo, da la.



De verbuiging der zelfstandige naamwoorden.
19
Vrouwelijk.
da la = dalla \ van (bij, tot) da le = dalle \ van (bij, tot) da V = dalV f de da V = dall' f de
Opmerking. Degl', agl', dagl' worden slechts gebruikt voor woorden, die met eene i beginnen; de vrouwelijke meervouden dell', all' en dall' alleen voor woorden, die met eene e beginnen.
Lidwoord der eenheid.
Mannelijk. Vrouwelijk. N. en Ace. un, uno een una eene
Gen. d'un, d'uno van een d'una van eene Dat. adun, ad uno aan een ad una aan eene Abl. da un, da uno van- da una van (bij) eene. (bij) een.
Voorbeelden, lfc Met het bepalend lidwoord.
Mannelijk (maschile). (Voor medeklinkers, uitgezonderd de s impura).
Enkelvoud (singolare). Meervoud (plurale).
N. en Ace. il padre i padri
G. del padre dei padri
D. al padre ai padri
Abl. dal padre dai padri
Vrouwelijk (femminile). Singolare. Plurale.
N. en Ace. la madre le madri
G. della madre delle madri
D. alla madre alle madri
Abl. dalla madre dolle madri
Mannelijk voor eene s impura. Singoltire. Plurale. N. en Ace. lo scolaro gli scolari
G. dello scolaro degli scolari
D. allo scolaro agli scolari
Abl. dallp scolaro dagli scolari
Mannelijk met de apostrofe. Singolare. Plurale. N. en Ace. Vangélo gli angeli
G. dell'angelo degli angeli
D. all'angelo agli angeli
Abl. dalVangelo dagli angeli



20
Les 3.
Vrouwelijk met de apostrofe. Singolare. Plurale. N. en Ace. Vanima le anime
G. dell'anima delle anime
D. air anima alle anime
Abl. dall'anima dolle anime
2"- Met het lidwoord der eenheid.
Mannelijk. Vrouwelijk.
N. en Ace. un padre una madre
G. d'un padre d'una madre
D. a (ad) un padre a (ad) una madre
Abl. da un padre da una madre.
Woorden.
il creatore de schepper I la nemica de vijand (vr.)
il cielo de hemel j Vopera het werk
la terra de aarde j il ritratto het portret
il sok de zon io vengo da ik kom van
la luna de maan io parlo ik spreek
la stella de sier chi? wie?
■U mondo de wereld di chi $? van wien is?
il giorno de dag di chi sono? van wie zijn?
la nqtte ■ ' de nacht il viale de laan
il sonno de slaap questo (m.) 1 deze ,enk s
la mqrte de dood questa (f.) ƒ -vwipu
«7 vicino de buurman questi (ra.) \ , , \
7 ■• ju _ /* \ <■ deze (meerv.)
/b vtctna de buurvrouw queste (t.) )
il nemico de vijand (m.) | io ik geef.
Oefening 5.
II ciglo, la terra, il sole, la luna, Ie stelle sono gpere del Creatore. Io parlo del mondo, del giorno, della nqtte. Chi ha sonno? II sonno e fratello della mgrte. Io vengo dalla citta. Hg veduto dalla vicina abiti e cappelli: di chi sono? Di chi è il ritratto del vicino? % dell'amico di mio figlio. Di chi sono queste case? Sono del fratello di quest' ugmo. Io dg questi libri agli amici di mio cugino. II cane g nemico del gatto. Questi sono i figli del medico.
Oefening 6.
1. De broeder van den neef. De zusters van de nicht. De poorten van de stad. De huizen van de steden. De vensters van de huizen. God is de Schepper van de wereld. De hond is de vijand van de kat. Hij is de vriend van den mensch. Ik geef het boek aan den neef. Ik geef de kleederen aan de broeders en aan de zusters.



Voorzetsels.
21
2. De slaap van het kind. De dag van den dood van mijn vriend. De bladeren van de rozen en van de boomen. Hier zijn de kleederen van de kinderen. Ik spreek van den dood van mijne vriendin. Ik geef het papier aan mijn buurman.
Spreekoefening.
Chi ha il libro del cugino? Io hg il libro -del cugino.
Hai tu il ritratto della zia? Nq, hg il ritratto dello zio.
Ha egli veduto il giardino del Si, egli ha veduto il giardino
re? e il castello del re.
Avete visto le figlie del medico? Sl, abbiamo veduto le figlie del medico.
Di chi § questo cappeUo? s di mio frate.Ho.
Di chi sono le pere? Sono di mio cugino.
A chi hai dato (gegeven) i Al mio amico. quaderni?
Di chi sono questi giardini? Sono del re e della regina.
Avete visto il cane dell'amico? Ecco il cane dell*amica.
Mio padre q dal vicino? Si, è dal vicino.
Chi § dalla madre? La figlia della sua amica.
Vierde les. Qnarta Lezione.
Voorzetsels. JPreposizioni.
Voorzetsels zijn woorden, welke de betrekkingen aanwijzen, die tusschen twee begrippen bestaan. Verreweg het grootste gedeelte der Italiaansche voorzetsels wordt eenvoudig vóór het zelfstandig naamw. (zonder of met lidwoord) geplaatst.
Voorloopig volgen hier eenige van de meest gebruikelijke voorzetsels:
« aan avanti voor (tijd)
di van dopo na, echter
da van, bij, tot, sedert davanti \
in in dinanzi f voor
per voor, door dwtro achter
con met dürante gedurende
senza zonder contro tegen (vijandelijk)
su °P verso tegen, naar, naar
sopra boven, op, over heen
sotto onder presso bij.
fra f tusscnen



22
Les 4.
upmerKingen. le. De aanwijzende voornaamwoorden questo (m.), questa (f.) deze, dit, en quello (m.), quella (f.) die, dat, worden ook met deze voorzetsels gebruikt, maar natuurlijk zonder het lidwoord: in questo palazzo (in dit paleis). 2e. De voorzetsels in, con, su, smelten met het bepalend lidwoord tot éen woord ineen:
in il = nel con il = col su il = sul
in lo = netto con lo = collo1 su lo = sullo in la = nella con la = colla1 su la = sulla in i = nei con i = coi1 su i = sui
in gli — negli con gli — cogW- su gli — sugli in le = nette con le = colle1 su le — sulle. Veel minder dikwijls ziet men: pel voor per il en pei voor per i.
3e. Men lette op de volgende uitdrukkingen, bij welke het voorzetsel zonder lidwoord wordt gebruikt: in casa in huis in carrgzza in 't rijtuig
in istrada op straat in tasca in den zak
in camera in de kamer in mano . in de hand in cucina in de keuken a casa in huis
in giardino in den tuin a scuqla op school
in cortile in den hof a (in) chiesa in de kerk
in citta in de stad a teatro in den schouw¬
en campagna op het land . burg.
in letto, ac letto in (te) bed enz.
In het algemeen is dit het geval, als er sprake is van dikwijls bezochte plaatsen, die niet nader worden aangewezen. Is echter de plaats nader bepaald, dan gebruikt men het lidwoord wel; b. v.:
Nel giardino della zia In den tuin van de tante
Alla chigsa della Madonna In de kerk van Onze Lieve Vrouw.
4e. Worden de voorzetsels gebrnikt bij bezittelijke voornaamw., dan laat men het lidwoord alléén weg in het enkelvoud, onmiddellijk voor zelfst. naamw., die eene bloedverwantschap uitdrukken: con mio fratello met mijn broeder.
Woorden.
., . 1 de onderwij- la serva de meid
tl maestro > j ; ., ■ j i n
) zer, de meester tl cameriere de kellner
la maestra de onderwij- la cameriera hetkamermeis-
zeres ü cuqco de kok [je
10 scolaro de leerling, de I la cuqca de keukenmeid
scholier la chiesa de kerk
la scolara de leerlinge il cortile de hof
11 servo de knecht | la cucina de keuken
1 Tegenwoordig ook zonder ineensmelting; con lo, con la enz.



Voorzetsels.
23
la tavola de tafel | egli, ella va hiüifcij gaat »1 Za carrgzza het rijtuig « casa naar huis' ' Vacqua het water io vado of »o ik ga bene goed(bijwoord) parlo di . ik spreek over buqno, buqn (m.)\ goed (bijvoegl. andato gegaan bugna (f.) / naamw.) venuto gekomen il teatro de schouwburg ma maar [heen il tetto het dak dove waar, waarin campagna buiten come hoe la piqggia de regen come sla ? hoe gaat het ?
buqn giorno ) gQeden da8 ^\ Lodèwijk
J J goeden morgen grazve dank u
ftwowa sem goeden avond vqstro (m.) t^s- uw (-e)
bugna ngtte goeden nacht tra (f.)
la mattina de morgen «gsZro(m.) «ps- ons, onze
(ochtend) tra (f.)
e$rZ«', ella abita hij, zij woont | tuo, tua jouw, jouwe
D. io sono ik ben sono io? ben ik?
*w sei jij bent sp Zw? ben jij?
egli # hij is ^ e^Z»? is hij?
^ o 9 P Z'J is \ eMa? is ZÜ?
P. noi siamo wij zijn siamo noi? zijn wij?
«o» s«fZe gij zijt siete voi? zijt gij?
essi sono zij zijn (m.) sono essi? zijn zij (m.)?
esse sono zij zijn (vr.) sono esse? . zijn zij (vr.)?
Oefening 7.
Bugn giorno. II maestro e la maestra sono a scuola e hanno molti scolari. Dov'q la scugla? Dove sono gli scolari? La scugla § in campagna, lo scolaro q venuto a casa, la scolara ng II servo q in cucina col cameriere e col cugco. La cameriera e la cugca sono sul cortile del palazzo. L'acqua è sulla tavola. Dove siete il giorno? Siamo in citta la mattina, in campagna la sera. Bugna ngtte Luigi, come sta? Bene, grazie^ Dove va? Vado a casa. Dove abita? Nel castello di mio zio. Dopo la pigggia, Luigi e il fratello sono andati in carrgzza colla sorella. Bugna sera.
Oefening 8.
Waarheen is het kind gegaan? De drie kinderen van mijne 'zuster zijn in de stad; de kinderen van mijn broeder zijn in de school. Wie is in den tuin? De vogels zijn op het dak. Wij zijn in het huis, de meisjes zijn in den hpf. Lodèwijk is in den tuin. Waar ben je dezen avond? Ik ga met mijne zuster naar den schouwburg. Ik spreek over den onderwijzer en over de leerlingen. Goeden morgen, Ennst. Met wien



24
Les 5.
ben je gekomen? Met den knecht en met den kok. Waar is het water? In de keuken, op de tafel. Goeden avond.
Spreekoefening:. Dov' § (= dove ^) Luigi ? 5 m cortile. Dov' § mio figlio? 5 nel giardino dello zio.
Dove sono i ragazzi? Giuocano (zij spélen) davanti
la casa.
Dove sono andate le serve? Sono andate in giardino. Con chi e, venuto il servo? Col mio vicino. Dove siete andati? Siamo andati al castello.
Vostra cugina ^ a scugla? Ng, ^ in chiesa. Va a corte vgstro padre? Si, va alla corte del re d'Italia.
Chi § andato in citta? Mia sorella § andata in citta.
% in casla la sorella? Si, § in casa, ma ^ a letto.
% a casa tuo padre? Ng, ^ andato a Roma.
Le serve sono nella stanza? Ng, sono in cucina. % venuto il medico? Si, § venuto in carrgzza.
Con chi siete andato a teatro ? Siamo andati a teatro con ngs» tro padre.
Vijfde les. Quinta Lezione.
Het zelfstandig naamwoord in den deelingsgenitief. Artieolo partitivo.
Als men een voorwerp wil aanduiden zonder meer, dan laat men in het Nederlandsch het lidwoord weg. Zegt men: brood, wijn, kaas enz. dan geeft men daarbij niet nauwkeurig aan, welke wijn en welk brood bedoeld wordt.
Moet een dergelijk woord zeer in 't algemeen worden opgevat, dan wordt het in het Italiaansch eveneens zonder lidwoord gebruikt; b. v.: Hij verkoopt papier, pennen en potlooden, is: Egli vende carta, penne e lapis. Drukt echter het woord een niet nader bepaald gedeelte van iets uit, of wel een onbepaald, maar niet te groot aantal dingen van dezelfde soort, dan plaatst men (even als dat in het Fransch met de het geval is) di voor het lidwoord en zelfst. naamw., waarbij dan weer di il ineensmelt tot del, de la tot della enz.
Men noemt di hier: artieolo partitivo.
Zoo is dus: il vino1 de wijn, vino wijn (zeer in 't algemeen), del vino (iets) wijn. (Engelsch: some wine).
1 Het artieolo partitivo wordt in het Italiaansch ook voor het bijvoegl. naamw. gebruikt: del bugn vino.



Het zelfstandig naamwoord in den deelingsgenitief.
25
Het volgende voorbeeld geeft de bedoeling duidelijk weer:
Io veda gli uqmini = ik zie de menschen (bepaalde menscben.
io vedo uqmini = ik zie menscben (en b. v. geen boomen).
io vedo degli uqmini = ik zie (eenige) menschen. Overigens wordt er echter zeer willekeurig te werk gegaan met de al of niet plaatsing van het artieolo partitivo. Gewoonlijk wordt geen lidwoord gebruikt als de zin ontkennend is:
Egli non ha danaro hij heeft geen geld.
Non abbiamo fiori wij hebben geen bloemen. Daarentegen zegt men, om de tegenstelling beter te doen uitkomen:
Abbiamo dei fiori e non delle fqglie.
Wij hebben bloemen en geen bladeren.
'Woorden.
il negoziante \ de koopman la minestra de, soep
il mercante f de handelaar il brpdo de bouillon
il forestiero ldevreemdeli la mme het vleesch
10 straniero I 6 che ? \
11 denaro of \ , che cqsat /wat-
il danaro ƒ ë la matita 1 ., ,
il metallo het metaal il lapis ƒ Potlood
l'qro het goud la zuppa de soep
Vargento het zilver il polio het kippen-
il ferro het ijzer vleesch
il ramê het koper l'arrqsto het gebraad
il piombo het lood il fritto gebakken
lo stagna het tin (vleesch, visch
10 zinco het zink enz.)
11 negqzio [ f . *ui ^ier
J \ de handel qua daar
la bottega de winkel il latte de melk
la calza de kous tl burro de boter
la scarpa de schoen il cacio \ , ,
10 stivale de laars il formaggio / s la tasca de zak ü caffè de koffie
11 sale het zout i lo zucchero de suiker il pepe de peper | Vqlio de olie la farina het meel l'aceto de azijn il vino de wijn cómpra hij koopt
la birra het bier vende hij verkoopt
il sidro de cider j comprato gekocht



26
Les 5.
venduto verkocht cè \
. . . ,\ i er is
mangiato gegeten v$ /
bevuto gedronken ci sono \
B . > er znn
i vi sono f J
P. io avrg ik zal hebben avrg io? zal ik hebben? tu avrai jij zult hebben avrai tu? zul jij hebben? egli avra hij zal hebben oord egli? zal hij hebben? G. noi avremo wij zullen heb- avremo noi? zullen wij hebben ben? voi avrete gij zult hebben avrete voi? zult gij hebben? essi avranno zij zullen heb- avranno essi? zullen zij hebben ben ? Oefening 9.
Che cgsa avrai tu ? Avrq dell'gro. Che metallo hai ? Hq dell'argento e del rame. In quel neggzio ^ venuto anche un forestiero, il negöziante ha venduto allo straniero ferro e piombo. Avrete comprato stivali e scarpe e calze in questa bottega? Non avevo denaro in tasca. Avra mangiato la minestra e il fritto? Si, e anche del polio arrgsto e della carne. Avranno bevuto del vino e della birra. Hanno bevuto vino e sidro. Avremo questa sera un brgdo o una zuppa di latte e burro e formaggio. Chi compra farina e sale? Chi vende oho, farina e pepe?
Oefening 10.
Wij hadden boter en kaas. Gij hadt boter en eieren. Hier is het brood. Hier is brood. Die koopman verkoopt lood en ijzer. Mijne zuster zal meel en brood hebben. Hier zijn eieren en fruit. Mijn vader heeft koffie en suiker. De koningin heeft goud en zilver. Ik geef aan den knaap bpeken, potlooden, pennen. De koopman verkoopt papier, inkt, boeken.
Spreekoefening.
Avrai della farina ? Si, avrg del sale e della farina.
Avrete del burro e del pane? Ng, ma avrg della frutta. Che cgsa avete qui? j Abbiamo carne e pane.
Ha delle matite? Ng, ma ha delle penne.
C'§ del vino in casa? Ng, ma c'§ del latte.
Avete visto degli amici? Ng, non abbiamo visto amici.
Che cgsa c'$ in questo palazzo? Ci sono dei libri e dei quadri. Dove c'^ dell'gro? C'$ dell'gro in California.
Tua sorella avra dellozucchero? Mio cugino ha della carta, delle
penne e deirinchigstro. Chi vende cacio? II negöziante vende formaggio.



Het zelfstandig naamwoord in den deelingsgenitief.
27
Ci sono stranieri in citta? Nq, non abbiamo forestieri in
questi giorni. ï) a casa Luigi? No, non c'è.
Zesde les. Sesta Lezione.
Het zelfstandig naamwoord in den deelingsgenitief.
Vervolg. Conti nuazione.
De partitief heeft ook een datief en een accusatief. Natuurlijk zijn het evenmin eigenlijke naamvallen, als de ineensmeltingen van di, a en da met de lidwoorden (zie 3e les).
In den datief komt o (of ad) voor den nominatief.
(Als nominatief geldt de ineensmelting van di met het lidwoord voor het zelfst. naamw., of wel het zelfst. naamw. zonder meer).
Voorbeeld:
Jij denkt steeds aan geld, aan wijn, aan boeken. Tu pensi sempre a (del) danaro, a (dei) vino, a (dei) libri.
Deze naamval wordt echter zelden gebruikt.
In den genitief laat men het lidwoord geheel weg en plaatst men alleen di voor het zelfst. naamw.: b. v.:
Nomin. (della) carta Gen. di carta
» (del) vino » di vino.
De genitief wordt gebruikt:
a) Wanneer een zelfst. naamw. zonder lidwoord als bijstelling bij een ander zelfst. naamw. staat.:
Una bottiglia di vino een flesch wijn Un pezzo di, carne een stuk vleesch.
b) Ter vertaling van een samengesteld Nederlandsch zelfst. naamv.; b. v.:
De muziekmeester il maestro di musica. (Zie verder 2e deel, les 4.)
c) Bij de vertaling van bijvoeglijke naamw., die de stof aangeven, waaruit een voorwerp is gemaakt:
Een gouden ring un anello dïqro.
Een ijzeren ketting una catena di ferro.



28
Les 6.
In rerheven Italiaansche stijl heeft men daarvoor ook wel bijvoegl.. naamw.; b. v. aureo (gouden), argenteo (zilveren), marmQreo (marmeren).
d) Na de bijwoorden van hoedanigheid, als: niente (niets), qualche cgsa (iets); b. v.:
niente di buqno niets goeds,
qualche cqsa di bello iets moois, doch alleen in die gevallen, waar het woord, dat door di beheerscht wordt, een bijvoegl. naamw. is zooals in deze voorbeelden.
NB. De meeste bijwoorden van hoeveelheid, waarop in 't Fransch de moet volgen (beaucoup, peu) zijn in 't Italiaansch geen bijwoorden, maar bijvoégl. naamw.; b. v.:
motto veel tanto zooveel
pqco weinig quant o hoeveel.
trqppo te veel
Ze komen dus in geslacht en getal met het erbij behoorend zelfst. naamw. overeen.
Men mag dus nooit zeggen: ppco di birra.
Komt echter voor ppco het lidwoord der eenheid, dus: un ppco, dan wordt het daardoor tot zelfst. naamw. n. 1. een weinig (een beetje). Wij hebben dan het geval in deze les onder a genoemd en dus komt voor het zelfst. naamw. di ie staan:
Vn pqco di birra een beetje bier.
Staan molto, ppco enz. voor bijvoegl. naamw., dan blijven ze onveranderd (ze worden dan in het Nederlandsch door zeer (heel), weinig, vertaald.); b. v.:
Mia madre $ molto bupna mijne moeder is zeer goed.
De ablatief van den partitief komt zoo zelden voor, dat we voorloopig daarop niet ingaan.
k*AM^s* Cn» A&M Woorden.
la persona de persoon I la bottiglia de flesch
il cucchiaio de lepel ! un litro een liter
la forchetta de vork un chilo \
il coltello het mes j un chilogrammof
la tazza de kop il legno het hout
la tazzina het kopje la cioccolata de chocolade
il bicchiere het glas | un metro een meter



Het zelfstandig naamwoord in den deelingsgenitief.
29
un quintale < 100 kilogram nette, qtlo, nqve zeven, acht, una quantitè, eene hoeveel- negen
heid dieci tien
una dozzina een dozijn mi dia geef mij
la scatola de doos io penso ik denk
il panno het laken sentito gehoord, ge-
il hallo het bal voeld
il concerto het concert preso genomen l'orólqgio het horloge ricevuto ontvangen la catena de ketting bello mooi
l'anello de ring hrutto leelijk
l'ordine de orde sempre altijd
WH» Kora een pond mai nooit [lijk
cinque, set vijf, zes subito terstond, dade-
Oefening 11.
Mio padre aveva molti amici. Siamo andati a balli e a concerti. Io avr§ una dozzina di calze. Voi avrete un fqglio di carta. Essi non avevano niente di buqno. Egli ha bevuto pqco vino. Abbiamo ricevuto1 molti ordini. Noi avremo una catena d'argento. Voi avrete un orologio d'qro. II vicino ha comprato dieci chili di cioccolata. Hq preso una tazza di caffè. ïn campagna abbiamo visto una casa di legno. Hq sentito un brutto concgrto.
Oefening 12.
1. Ik zal pennen hebben. Jij zult een blad papier hebben. Zij zal potlooden hebben. Wij zullen een glas water hebben. Mijn broeder had niets goeds. Ik zal ook eene flesch wijn hebben. Wij hadden twéé" pond suiker, zes pond koffie, een liter bier en tien liter wijn. Ik heb een dozijn kousen, en 100 kg koffie gekocht.. Gij zult een beetje bier hebben.
2. Er zijn zeven meter laken in die doos. Wij hadden een zilveren horloge en een gouden ring. Hoeveel personen hebt gij gezien? Wij hebben drie, zes, tien personen gezien, Gij hadt eene doos van hout. Wij zullen negen meter laken hebben. Wij hebben een liter wijn gedronken. Mijne zuster heeft twee gouden ringen en zes zilveren lepels gekocht. Gij hebt weinig flesschen en te veel glazen.
Spreekoefening.
Che cqsa avete bevuto? Abbiamo bevuto della birra. Che cqsa ha preso Maria? Un bicchiere di latte. Che cqsa avete comprato? Abbiamo comprato tre chilogrammi di zncchero.
1 De overeenkomst van het met avere vervoegd verleden deelwoord met zijn object is aan geen zekere regels gebonden. De welluidendheid geeft den doorslag (zie 2e deel, les 24).



30
Les 7.
Mi dia una tazza di latte con
un pg' di pane! Avete voi anche del caffè? Avete ricevuto qualche cgsa
di bello? Quanti libri avete comprati? Avevano ricevuto la scatola
di legno? Dove avete veduto il maestro
di musica? Siete andati al ballo? Aveva dei fiori? Quanto sale avete ricevuto?
Snbito, signore.
Si, signore! hg del caffè. Ng, non abbiamo ricevuto
niente di beiïo. Abbiamo comprato dieci libri. Non sg (ik weet het niet).
L'hg veduto nel giardino.
Ng, siamo andati al concerto. Sl, aveva molti fiori. Due quintali di sale.
Zevende les. Settima Lezione.
Uitgangen, die de beteekenis der woorden wijzigen. Dei nomi alterati. De Italiaansche taal is buitengewoon rijk aan achtervoegsels, die, achter het zelfst. naamw. (of bijvoegl. naamw.) geplaatst, deze verkleinen of vergrooten. Door vele van die achtervoegsels krijgen de woorden tevens nog eene bijzondere beteekenis en wel zoó, dat men in 't Nederlandsch voor de vertaling meer dan éen bijvoegl. naamw. noodig heeft; b. v.:
avaro gierigaard, avarone groote gièrigaard,
avaraccio vuile gierigaard,
giovane jongeling, giovahotto krachtige jonge man. Vooral aan verkleiningsuitgangen is in hét Italiaansch geen gebrek. Men kan zelfs verkleinwoorden nog weer verkleinen, ja, dikwijls meer dan eens, waarbij dan tevens de oorspronkelijke beteekenis telkens eene kleine wijziging ondergaat. Zoo is:
libro boek, libretto boekje of operatekst, librettino klein aardig boekje, Itbriccino lief, klein boekje, libercolo klein vies boekje, libruccio klein onbeteekenend boekje. De begrippen uitgedrukt door: librettuccio, libriciattolo, libricciuglo kan men zelfs in het Nederlandsch niet weergeven.
Van casa (huis) worden b. v. afgeleid: casaccia, casetta, casettina, casotto, casuccia, casupola, casone, casino.



Uitgangen, die de beteekenis der woorden wijzigen.
31
Men zij echter, vooral in het begin, zeer voorzichtig met het gebruik dezer achtervoegsels. Bepaalde zelfst. naamw. nemen slechts bepaalde uitgangen aan en ook wordt dezelfde uitgang dikwijls in tegenovergestelde beteekenis gebruikt. Zoo is b. v. giovinQtto een sterke jónge man, aquilgtto echter niet een sterke, maar een jonge adelaar, die nog niet vliegen kan. Bovendien is het gebruik dezer achtervoegsels beperkt. Als geen bepaalde schakeering moet worden aangegeven, gebruikt men bijvoegl. naamw. evenals in't Nederlandsch.
De meest gebruikelijke uitgangen zijn:
A. Aumentativi.
I. . . . one (waardoor het woord gewoonlijk mannelijk wordt) geeft het begrip van vergrooting in 't algemeen aan: libro boek, librone groot boek, la pqrta deur il portono groote deur, huisdeur, la sala de zaal, il salone de groote zaal, ugmo wordt omone of ominone.
Opmerkingen.
1. In plaats van . . . one gebruikt men ona, waar dat ter onderscheiding van het-geslacht noodig is:
vecchio ■ véeehione (man.) veeehiona (vrouw.)
giovane giovanone giovanona
spgso sposone sposona.
dottore dottorone dottorona.
Wanneer van dieren sprake is, wordt dat onderscheid gewoonlijk niet gemaakt. Men zegt cavallone, volpone, formicone, zoowel van mannelijke als van vrouwelijke exemplaren.
2. Eindigt het woord reeds op . . . one, dan verandert die uitgang in oncione; b. v.: padrone, padroncione.
3. Achter . . . one kan nog weer een achtervoegsel geplaatst worden: cappetto, eappellone, cappellonaecio (leelijke groote hoed).
II. ... gtto (m.), gtta (f.) geeft de beteekenis van sterk en dik aan het woord; b. v.: contadina boerin, contadingtta stevige boerin, ragazzo jongen, ragazzgtto stevige jongen.
Opmerking. 1. La sala wordt il salgtto, maar dit beteekent kleine zaal, ontvangkamer.
2. Leprgtto, aquilgtto, passergtto en dergelijke geven de nog kleine jongen aan van lepre, aquila, enz.
B. JPeggiorativi.
... accio (m.), .... accia (f.); — astro (m.), .... astra (f.); . . azzo (m.), . . . azza (f.) enz. geven eene slechte, verachtelijke beteekenis aan het woord; b. v.: dottore (dokter), dottoraccio slechte dokter, medico arts,



32
Les 7.
medicastro kwakzalver, poeta dichter, poetazzo pruldichter, amore liefde, amorazzo liaison, ugmo wordt omaccio.
C. Dtminutivi.
1. ... ino (va.), . . . ina (f.); . . . etto (m.), . .. etta (f.); . . . etto (va.), . . . ella (f.); geven aan: verkleining met als bijbeteekenis eene van liefde, medelijden, teederheid enz.; b. v.: povero arm, poyerino, poveretto, poverello, arme man, arme jongen; opera (opera), operetta (operette); vecchio (oude), vecchietto oud mannetje, vecchierello arm oudje; mano hand, manina handje; mamma, mammina hef moedertje.
Opmerking. 1. De uitgangen ... ino, ina dienen ook dikwijls, om twee personen te onderscheiden, die denzelfden titel dragen. Zoo is il conté de graaf, il contino de jonge graaf (de zoon), la contessina de jonge gravin (de dochter).
2. Eindigen de woorden op . . . one, ■ . . ona, dan gebruikt men den uitgang . . . cino; b. v. bastone, bastoncino, poltrone, poltroncino.
II. ... uglo (m.), . . . ugla (f.); . . . uccio (va.), . . . uccia ({.); . . . uzzo (va.), . . . uzza(ï.); verkleining en tevens geringschatting of medelijden: casa, casuccia krot van een huisje; Maria, Mariuccia arm, klein Marietje.
Opmerking. 1. Dikwijls plaatst men ter wille der uitspraak tusschen het woord en den uitgang nog eene letter en verandert men tevens den slotklinker; b. v.: testa hoofd, testolina klein warhoofdje, pazzo nar. pazzerello gekje; cane hond, cagnolino hondje; rete net, reticella (netje).
2. Behalve de hier genoemde uitgangen heeft men nog: . .. iccio, . . . igno, . . . qgnolo voor bijvoegl. naamw.; b. v.: giallggnolo geelachtig, verdiccio (verdaccio) groenachtig. Verder nog: aglia, plébaglia (van plebs), . . . iceiglo, resticciglo klein restje, . . . iccigla, terricigla klein dorpje. Deze laatste worden weinig gebruikt. De bijwoorden kunnen eveneens gewijzigd worden: bene, benone, benino.
3. Men denke eraan, dat niet elk woord, dat een der genoemde uitgangen heeft, daarom een verkleinwoord of een vergrootwoord is. Soms gaat een woord slechts toevallig op . .. one enz. uit b. v.: opinione meening, scodélla schotel enz.
Woorden. 7?V ü marchese de markies il contadino de boer il conté de graaf il pescatore de visscher
U principe de vorst, de , / het land
nrins la { het veld
prins



Uitgangen, die de beteekenis der woorden wijzigen.
33
il monte l dg . I ü spiriio de geest
la montagna f g \ U braccio de arm
la bar ca de bark l'elemqsina de aalmoes
il giovane de jongeling suo, sua zijn^ haar
giovane jong lungo lang
ü vecchio de oude cor<o kort
vecchio oud date geeft (gebie-
U pqvero de arme dende wijs)
pqvero arm dare geven
grazioso \ {[ dato gegeven
carino f ' & I
io era of ero ik was era io of ero? was ik?
tu eri jij waart eri tu? was jij?
egli era hij was era egli? was hij?
ella era zij was era ella? was zij?
noi eravamo wij waren eravamo noi? waren wij?
voi eravate gij waart eravate voi? waart gij?
me ƒ erano Z1J waren ««w» { esse? } waren ziJ?
Oefening 13.
Sua sorella e. una bella giovinetta. II ngstro vicino ha due ragazzine. Dove hai comprato questi libracci? In quella botteguccia dietro il teatrino. In quella citta ctyano moui poetastri e medicastri. Dove eri tu, poverino? Io ero in quella casuccia. Che cgsa vugle (wil) questo vecchietto? Vuole 1'elemosina. E.cco il libretto dell'opera. II giovingtto aveva preso (gevangen) due aquikrtti. I forestigri e,rano nella barchetta del pescatore. 1$ vQstro cugino questo giovingtto? Sl, signore, è^mio cugino. In questo monte c'$ una chiesuoja e la casupola d un contadino. Questo poveretto col suo cappellaccio sulla testa, col suo librone sotto il braccio, veniva (kwam) di campagna. Quel salon e ^ lungo cinque mefri e il mio ^ piti (meer) corto.
Oefening 14.
Hier is het kamertje van mijn broeder. Hier is het hoedje van mijne zuster. Uw neef was een krachtige jonge man met veel (di molto) geest. Deze dikke boerenvrouw'heeft twee aardige kleine kinderen. Marietje heeft een mooi doosje. Wij hebben drie dikke boeken gekocht. Deze pruldichter is de vriend van den jongen markies. Geeft deze boekjes aan het jongetje. Wij hebben dezen armen jongen een glas wijn gegeven. Geeft dit vogeltje een stukje brood. Wie is deze sterke jonge man? Hij is onze dokter, hij woont in dit huisje. Lodewijks zusje was in ons tuintje. Hebt gij het groote
Ital. Gramm. v. HoU. ,
de geest de arm de aalmoes zij^ haar lang kort
geeft (gebiedende wijs) geven gegeven



34
Les 8.
paleis van den jongen vorst gezien? Wie is dat kleine meisje? (Het) is de dochter van onzen jongen graaf.
- Spreekoefening.
Di chi ^ questo libriccino? Da chi avete comprato questo
libraccio? Volete entrare nella mia casetta ? Che cosa vugi (wil je) fare di
questo cappellone? Avete dato del pane al mio
cagnolino? Che cgsa hai perduto (verloren),
poverina? Non \ Marietta una bella
ragazzina? Che cgsa hai nelle tue manine? Che (cgsa) dile (zegt gij) di
questo giovinetto?
Della mia sorellina.
Dal libraio del principino.
Ng, grazie, signorino.
Lo dar§ (ik zal hem geven) a
un povero vecchietto. Ng, non ancora (nog).
Hg perduto il danaro del mio
fratellino. Avete ragione (gelijk): § bella.
Hg il mio cavallino (paardje). 5 un pazzerello.
Achtste les. Ottava Lezione.
Eigennamen. Komi propri.
11- De eigennamen zijn onveranderlijk. De naamvallen worden gevormd met behulp van di, a en da.
2<?,- Voor de namen van personen, steden enz. staat over 't algemeen geen lidwoord: Giovanni Jan, Carlo Karei, JRoma Rome.
Maschile. Femminile.
om' \ Alessandro Giulia
Ace, ƒ
Gen. d''Alessandro di Giulia
Dat. ad Alessandro a Giulia
Abl. da Alessandro da Giulia.
31- Voor de namen van werelddeelen, landen, provinciën, bergen, rivieren enz. staat over 't algemeen wel het lidwoord:
VEuropa Europa, l'ltalia Italië, VOlanda 'Holland.
Nom. Ace. la Francia Gen. della Francia Dat. dlla Francia
Abl. dalla Francia.



Eigennamen.
35
Opmerkingen.
1. In plaats van: de hoed van Karei, de brief van Maria, zegt men in 't Nederlandsch ook: Kareis hoed, Maria's brief.
In 't Italiaansch moet men echter steeds vertalen : II cappello di Carlo, la lettera di Maria.
2. Bij namen van landen worden in en naar beide vertaald door in. Voor den eigennaam wordt het lidwoord weggelaten; b. v.:
ln Balkt = in of naar Italië, In Olanda = in of naar Holland. Bij namen van steden worden in en naar gewoonlijk vertaald door a; b. v. : A Parigi (in of naar Parijs), A Magonza (in of naar Mainz).
3. De uitdrukking: de stad Londen, wordt vertaald door:
La citta di Londra.
Over eigennamen met het lidwoord raadplege men verder het tweede deel.
Woorden.
signore1 mijnheer I Giorgio George
signora mevrouw , Giovanni Jan
signorino jongeheer | Guglielmo Willem signorina juffrouw j Luigia Louise
la lettera de brief | Federico Frederik
la favola de fabel i la Grecia Griekenland
la poesia \, , t I i Paesi Bassi Nederland
ü poema ƒuel gealcnl | Giacomo Jacob la capitale de hoofdstad VAustria Oostenrijk il corso de loop la Francia Frankrijk
la carta de kaart J la Germania Duitschland
il guanto de handschoen j Vlnghilterra Engeland morto gestorven j l'Italia Italië
letto gelezen j la Russia Rusland
vgngo da ik kom van la Prussia Pruissen conosco ik kan la Spagna Spanje
Hri gisteren j la Soizzera Zwitserland
allora toen V Olanda Holland
quando toen (wanneer) | l'Ungheria Hongarije
1 Voor signore, signora, signorina staat in het Italiaansch (uitgezonderd bij de aanspraak) het lidwoord. Men zegt signor als de naam of de titel van den heer er opvolgt: il signor BianchL il signor conté.
3'



36
Les 8.
la Sassqnia Saksen | Torino Turijn
la Belgica België I Genova Genua
Enr ico Hendrik Ginevra Geneve
Giuseppe Jozef M / Monaco
le Alpi de Alpen Momco \ München
Vienna Weenen Brusselle Brussel
Parigi Parijs Colonia Keulen
Berlino Berlijn | Magonza Mainz
Jtoma Rome j Firenze Florence.
Napoli Napels | A^^f^ /
Oefening 15.
Luigi Filippo, re di Francia, mori in Inghilterra. Hq veduto il castello del re di Sassonia. Ngstro fratello Giuseppe g a Monaco. Carlo sta a Colonia. Tuo zio ^ venuto da Venezia. Mio cuginp g in America. Siamo a Firenze. Eravate voi allora a Vienna? Ng, eravamo a Berlino. II corso del Reno ^ lungo. ÏJcco una carta della Germania. Avete letto il poema di Dan te? Ng, ma hg letto le poesie di Schiller. Sccö ie favole d'Esgpo. Dov'§ il Signor Bianchi? • Dove sono i figli del Signor Rossi? %cco la casa della Signora Verdi. ijjcco i cavalli di Carlo. Io fu (was) da Giacomo e da Pigtro, quando tu sgi venuto. Dov'e,rano le lettere di Luigia? In cucina. Date la scatola a Sofia. Date la penna ad Enrico.
Oefening 16.
1. Mijn vader is te Parijs. Mijn oom is te Milaan. Parijs is de hoofdstad van Frankrijk, en Brussel is de hoofdstad van België. Zijne moeder is in Amerika. Waar zijn de handschoenen van Sofie? Waar zijn de boeken van Karei? Frankrijk was altijd de vriendin van Zwitserland. Ik heb de Alpen van Zwitserland gezien.
% Ik kom van Florence. Gisteren was ik (fu) bij Willem en bij Emilia. Ik heb dit boek ontvangen van Frederik en van Willem. De koning van Griekenland en de koningin van Holland zijn te Parijs. De loop van de Po is lang. Ik ken Lombardije, Frankrijk en Engeland. Ik ken ook Turijn, Geneve en Keulen. Ik heb drie boeken aan Willem gegeven, en vier pennen aan Emilia.
Spreekoefening.
Dove gri tu 1'anno scorso (ver- Io era a Parigi.
leden jaar)?
Donde (van waar) vieni tu? Dove sono i guanti di Teresa? Qual paese ^ questo? Che citta q questa?
Io vengo da Napoli. Sono sulla tavola. La Germania. La citta di Londra.



Het hulpwerkwoord.
87
Qual'^ la capitale della Fran- Parigi. cia?
Qual'g la capitale del Belgio? Brusselle.
Chi sono qui? I figli della Signora Tasso.
A chi date questi libri? Li diamo a Garolina.
Dove si trova molto oro? In California.
Avete letto Ie poesie del Leo- Nq Signore, ma abbiamo letto pardi? le tragedie dell' Alfi^ri.
Negende les. Nona Lezione.
Het hulpwerkwoord. II verbo ausiliare.
Avere. Hebben.
Indicativo. (Aantoonende wijs). I. 'Enkelvoudige tijden.
Presente. (Onvoltooid tegenwoordige tijd). io Hq ik heb noi abbiamo wij hebben
tu hai jij hebt voi avete gij hebt
ella f na- zij heeft. esse f hanno Z,J hebben.
Imperfetto. (le Onvoltooid verleden tijd). io avevo (of aveva) ik had noi avevamo wij hadden tu avevi jij hadt voi avevate gij hadt
egli aveva hij had essi avevano zij hadden.
Passato renigto. (2e Onvolt. verleden tijd).
io ebbi ik had noi avemmo wij hadden
tu avesti jij hadt voi aveste gij hadt
egli ebbe hij had essi ebbero zij hadden.
Futuro. (Onvoltooid toekomende tijd). io avrg ik zal hebben noi avremo wij zullen hebben tu avrai jij zult hebben voi avrete gij zult hebben egli avra hij zal hebben essi avranno zij zullen hebben.
Condizionale. (Voorwaardelijke wijs). Presente. (Tegenwoordige tijd). io avrgi ik zou hebben noiavremmo wij zouden hebben tu avresti jij zoudt hebben voi avreste gij zoudt hebben egli avrebbe hij zou hebben essiavrebbero zij zouden hebben.



38
Les 9.
II. Samengestelde tijden. Avuto, -a, -i, -e. Gehad.
Passato prQssimo. (Voltooid tegenwoordige tijd). io hQ avuto ik heb j cr noi abbiamo avuto wij hebben|<n tu hai avuto jij hebt / S* voi avete avuto gij hebt >gf egli ha avuto hij heeft) o. essi hanno avuto zij hebbenI P-
Trapassato prqssimo. (Voltooid tegenwoordige tijd).
io avevo ] ik had \
tu avevi t avuto jij hadt i gehad.
egli aveva > hij had J
noi avevamo \ wij' hadden i
voi avevate l avuto gij hadt > gehad.
essi avevano j zij hadden J
Trapassato remgto. (2e Voltooid verleden tijd).
io ebbi \ ik had |
tu avesti f avuto jij hadt t gehad.
egli ebbe ' hij had '
noi avemmo \ wij hadden 1
voi aveste } avuto gij hadt \ gehad.
essi ebbero I zij hadden '
Futuro passato. (Voltooid toekomende tijd).
ip avrg > ik zal )
iu avrai 1 avuto jij zult \ gehad hebben.
egli avra J ' hij zal '
noi avremo \ wij zullen )
voi avrete l avuto gij zult ■ gehad hebben.
essi avranno j zij zullen J
Condizionale. (Voorwaardelijke wijs). io avrei \ ik zou \
tu avresti l avuto jij zoudt l gehad hebben.
egli avrebbe J hij zou J
noi avremmo \ wij zouden ■>
voi avreste l avuto gij zoudt 1 gehad hebben.
essi avrebbero J zij zouden J
Congiuntivo (Soggiüntivo). (Aanvoegende wijs). I. Enkelvondige tijden.
Presente. (Onvoltooid tegenwoordige tijd). cheio(ch'io)dbbia datikhebbe che noi abbiamo dat wij hebben chetuabbia(abbi) datjijhebbet che voi abbiate dat gij hebbet ch1 egli abbia dat hij hebbe ch'essi abbiano dat zij hebben.



Het hulpwerkwoord.
39
Imperfetto. (Onvoltooid verleden tijd).
ch' io avessi dat ik hadde
che tu avessi dat jij haddet
ch' egli avesse dat hij hadde
che noi avessimo dat wij hadden
che voi. aveste dat gij haddet
ch' essi avessero dat zij hadden.
II. Samengestelde tijden.
Passato. (Voltooid tegenwoordige tijd).
ch' io abbia \ dat ik gehad hebbe
che tu abbia \ avuto dat jij gehad hebbet
ch' egli abbia J dat hij gehad hebbe.
che noi abbiamo i dat wij gehad hebben
che voi abbiate [ avuto dat gij gehad hebbet
ch' essi abbiano J dat zij gehad hebben.
Trapassato. (Voltooid Terleden tfjajY' '.' ch' io avessi i dat ik gehad hadde
che tu avessi l avuto dat jij gehad haddet
ch' egli avesse ) dat hij gehad hadde.
che noi avessimo \ dat wij gehad hadden
che voi aveste l avuto dat gij gehad haddet • ch' essi avessero ) dat zij gehad hadden.
Infmitivo. (Onbepaalde wijs). Presente. Passato. avere hebben avere avuto gehad hebben.
Imperativo. (Gebiedende wijs). Presente. Passato. abbi heb abbiate hebt
abbia hebt (beleefde vorm) abbiano zij zullen hebben,
u zult (meerv.) hebben abbiamo hebben wij, laat ons non avere heb(t) niet. hebben
Gerundio. (Gerundief).
Presente. Passato. avendo terwijl, daar, omdat avendo avuto terwijl, daar men heeft (hebbend) omdat men gehad heeft
(gehad hebbend).
Participi. (Deelwoorden). Presente, Passato. (avente) zelden gebruikt avuto (m.) avuta (f.) \ , ,
pl. avuti (m.) avute (f.) /Setlau-



40
Les 9.
Opmerkingen, li In het Italiaansch plaatst men alleen dan het persoonlijk voornaamwoord voor het werkwoord, als er de klemtoon op valt, of als het ter wille der duidelijkheid noodig is. Anders wordt de persoon voldoende bepaald door den uitgang van het werkwoord.
2. Avere beteekent ook: krijgen, ontvangen.
3. Het participio passato en de infinito] staan vóór het voorwerp; b. v.:
Hq avuto un amico ik heb een vriend gehad Spero d'aver(e)1 tempo ik hoop, tijd te hebben.
4. Niet wordt in het Italiaansch vertaald door non en staat vóór het werkwoord; b. v.: ik heb niet, is non hg. Bij den vragenden vorm is de plaatsing zooals in het Nederlandsch: heb ik? hg io?
Bij den vragend ontkennenden vorm wordt non weer vóór het werkwoord geplaatst: hebt gij niet? non avete?
Met het voornaamw. Zonder het voomaamw.
Io avévo ik had avevo ik had
Avevo io had ik? avevo? had ik?
io non avevo ik had niet non avevo ik had niet non avevo io had ik niet? non avevo? had ik niet?
5. a) Het gebruik van den 2™ persoon enkelvoud tu komt vrij wel overeen met het gebruik van het Nederlandsche jij; b. v.: hai? heb jij? Avevi tu? had jij ? enz.
b) In zakenbrieven en verder in vriendschappelijken toon maakt men gebruik van den 2en persoon meervoud; b. v.: Avete voi? Hebt gij? Volete? Wilt gij ?
c) De beleefdheidsvorm:
Evenals het Nederlandsche u feitelijk eene afkorting is van U edele of Uwe edelheid en er dus liefst het werkwoord in den 3e° persoon enkelvoud op moet volgen, d6nkt men zich in het Italiaansch bij het aanspreken op beleefde wijze het woord Vossignoria
1 De slot e van de infinitieven valt dikwijls weg voor woorden, die met een medeklinker (uitgezonderd de s impura) beginnen.



Het hulpwerkwoord.
41
(uwe heerlijkheid), dat echter tegenwoordig slechts hoogst zeiden wordt gebruikt.
Het werkwoord komt dus te staan in den derden persoon vrouwelijk enkelvoud. Valt op het persoonlijk voornaamwoord in meerdere of mindere mate de nadruk, dan plaatst men vóór het werkwoord een der woorden Ella of Lei (die beide steeds met eene hoofdletter worden geschreven). In den laatsten tijd gebruikt men bij voorkeur Lei; b. v.:
Che cosa comanda? Wat wenseht u? Ella e forlunata (van een heer mag men fortunata of fortunato zeggen) = U is gelukkig. Lei $ a casa la sera ? Is u *s avonds thuis?
i genitori de qüders' félice gelukkig tl dovere de plicht infelice ongelukkig [lijk
la fortuna (het geIuk Qe 9«ntile hef, beminne-
\kans)hetfortuin diligente vlijtig, nauw-
la pazienza het geduld keurig nuQv& nieuw domani morgen
la nttQva het nieuws la fame de honger
la notizia het bericht la sete de dorst
l'affare de zaak mangiato gegeten
la sostanza het vermogen I averlagentüez- de goedheid il carro de kar za hebben
la carrgzza het rijtuig stg bene ik maak het
il dottore de dokter goed la visita het bezoek bugn viaggio goede reis
la traduzione da vertaling forse misschien l'opuscolo de brochure | se als, indien.
Oefening 17.
Io hg pazienza. Tu avevi una bugna notizia. Ebbi il piacere di una visita. Avra Ella fortuna? Non abbiamo notizie del ngstro amico. Questi Signori ebbero una grande sostanza. Egli avra avuto l'opuscolo colle diligenti traduzioni. Avevamo la fortuna di avere dei gentili vicini. Se avessi danaro, avrei anche carrozze e cavalli. Non avér paura. Aveste lettere ieri dai vgstri genitori? Si Signore, abbiamo ricevuto una lettera da ngstra madre. Come sta, Signor dottore? Stg bene, grazie. Bugn viaggio! Grazie. Mi dia notizie di mia cugina. EUa avra notizie fra pgchi giorni.
Oefening 18.
Hadt gij den vrienden berichten gezonden? Ja, wij hadden veel vrienden. Zult u morgen geld hebben? Wij hebben



42
Les 10.
veel genoegen gehad. Gij hebt den brief geschreven. Deze kooplieden hebben veel zaken gehad. Deze kinderen zullen inkt, pennen en schrijfboeken hebben. Dezen avond zal ik (het) bezoek krijgen van mijn onderwijzer. Wat hebt gij gehad? Wij hebben niets gehad. De kinderen hadden honger en dorst. Als zij honger gehad hadden, zouden zij het gebraad gegeten hebben. Mijne nicht zal een inktpot gekregen hebben. Hij had (pass. rem.) het geluk, goede vrienden te (di) hebben. Deze arme man heeft zijn vermógen verloren. De kinderen hadden de soep niet gegeten. Deze vlijtige leerling had vertalingen gemaakt. Jij zult morgen veel boeken hebben. Hij had ongelukkige vrienden gehad. Hij heeft eene brochure over de plichten der menschen geschreven.
Spreekoefening.
Chi ha avuto danaro? II mercante ha avuto danaro.
Avete fame, ragazzi? Ng, abbiamo sete.
Avrete domani una visita? Si, domani avremo una visita.
Abbia la gentilezza di dirmi Al numero 10.
(mij te zeggen) dove abita
il medico?
Grazie tante (dankuzeer), bug- Di nie,nte (geen dank). Felice
na sera? • sera.
Come sta, Signor Carlo? Bene, grazie, e Lei?
Avete avuto fortuna? Non abbiamo avuto fortuna.
Avrebbe forse Lei il mio libro, Sl, hg il Suo libro.
Signora?
Mi dia la lettera che ha rice- Ecco la. lettera. vuta!
Abbi pazienza! Avrö pazienza.
Non aver paura? Non hg paura.
Tiende les. Decima Lezione.
Het hulpwerkwoord Mssere (zijn). Indicatwo. I. Enkelvoudige tijden.
Presente.
io sono ik ben noi siamo wij zijn
tu sei jij bent voi siete gij zijt
egli, ella $ hij is essi, esse sono zij zijn.
Imperfetto.
io era of ero ik was noi eravamo wij waren
tu eri jij waart voi eravate gij waart
egli era hij was essi erano zij waren.
Abbia la gentilezza di dirmi Al numero 10. (mij te zeggen) dove abita il medico?
Grazie tante (dankuzeer), bug- Di niente (geen dank). Felice



Het hulpwerkwoord Essere (zijn).
43
Passato remgto.
io fui ik was noi fummo wij waren
tu fosti jij waart voi foste gij waart
egli fu hij was essi fv/rono zij waren.
Futuro.
io sarb ik zal zijn noi saremo wij zullen zijn
tu sarai jij zult zijn voi sarete gij zult zijn
egli sari hij zal zijn essi saranno zij zullen zijn.
Condiziondle.
Presente.
io sarei ik zou zijn noi saremmo wij zouden zijn
tu saresti jij zoudt zijn voi sareste gij zoudt zijn
egli sarebbe hij zou zijn essi sarebbero zij zouden zijn.
II. Samengestelde tijden. _ Stato -a, -i, -e. Geweest.
Passato prQssimo.
io sono stato, -a ik ben geweest
tu sei stato, -a jij 'bent geweest
egli $ stato hij is geweest
ella § stata zij is geweest
noi siamo stati, -e wij zijn geweest
voi siete stati, -e gij zijt geweest
essi sono stati zij (m.) zijn geweest
esse sono state zij (vr.) zijn geweest.
Trapassato prqssimo.
io era stato, -a ik was geweest
tu eri stato, -a jij waart geweest
egli era stato hij was geweest
noi eravamo stati, -e wij waren geweest
voi eravate stati, -e gij waart geweest
essi qrano stati zij waren geweest.
Trapassato remgto.
io fui stato, -a ik was geweest
tu fosti stato, -a, jij waart geweest
egli fu stato hij was geweest
noi fummo stati, -e wij waren geweest
voi foste stati, -e gij waart geweest
. essi fwrono stati zij waren geweest.



44
Les 10.
Futuro passato.
io sari/ stato, -a ik zal >
tu sar ai stato, -a jij zult
egli sara stato hij zal I ...
noi saremo stati, -e wij zullen ) Seweest zlJn-
voi sarete stati, -e gij zult
essi saranno stati zij zullen |
Condizionale. Passato.
io sarei stato, -a - ik zou ,
tu saresti stato, -a jij zoudt I
egli sarebbe stato hij zou I . ..
noi saremmo stati, -e wij zouden t Seweest z)Jn-
voi sareste stati, -e gij zoudt
essi sarefibero stati zij zouden J
Congiuntivo (Soggiuntivo). I. Enkelvoudige tijden.
Presente.
ch' io sia dat ik zij che noi siamo dat wij zijn
che tu sia (sii) dat jij zijt che voi siate dat gij zijt
ch' egli sia dat hij zij ch' essi siano dat zij zijn.
Imperfetto.
ch' io fossi dat ik ware che noi fossimo dat wij waren che tu fossi dat jij waret che voi foste dat gij waret , ch' egli fosse dat hij ware ch' essi fossero dat zij waren.
II. Samengestelde tijden.
Passato.
ch' io sia j dat ik geweest zij
che tu sia > stato, -a dat jij geweest zijt
ch' egli sia ) dat hij geweest zij
che noi siamo 1 dat wij geweest zijn
che voi siate \ stati, -e dat gij geweest zijt
ch' essi siano J dat zij geweest zijn.
Trapassato.
ch' io fossi \ dat ik geweest ware
che tu fossi \ stato, -a dat jij geweest waret
ch' egli fosse ) dat n ij geweest ware
che noi fossimo | dat wij geweest waren
che voi foste \ stati, -e dat gij geweest waret
ch' essi fossero ) dat zij geweest waren.
ik zal



Het hulpwerkwoord Essere (zijn).
45
Imperativo. sii (sia) wees sia wees (beleefde vorm) siamo zijn wij, laat ons zijn ' siate weest siano weest (beleefde vorm) non essere wees(t) niet.
Infvnito.
Presente. Passato. essere qssere stato.
Gerundia. Presente. Passato. essendo, terwijl, daar, omdat essendo stato, terwijl, daar, men is (zijnde) omdat men geweest is (ge¬
weest zijnde).
Participio. ' Presente. Passato.
(ontbreekt) stat0 ^ 'a ^ \ ffewee<st
(ontDreent) ^ ^ ^ _g (f} ƒ geweest.
De voorwaardelijke wijs. Op se (indien, als, wanneer) volgt in het Italiaansch
de imperfetto del congiuntivo of de trapassato del congiuntivo :
Als ik zou hebben, vertale men dus niet door: se (io) avrei, maar door se (io) avessi.
Enkelvoudige tijd.
se io avessi se fossi.
se tu avessi se fossi
s'egli avesse se fossè
se noi avessimo se fossimo
se voi aveste se foste
se essi avessero se fossero.
Samengestelde tijd.
se avessi avuto enz. se fossi stato enz.
De imperfetto del congiuntivo drukt de voorwaarde uit, de condizionale datgene, wat van die voorwaarde wordt afhankelijk gesteld:
se io avessi amici, io sarei contento als ik vrienden had,
zou ik tevreden zijn; egli avrebbe amici, se avesse danaro hij zou vrienden hebben, als hij geld had.



46
Les 11.
Volgt op als of indien in het Nederlandsch de tegenwoordige tijd van de aantoonende wijs, dan gebruikt men dien zelfden tijd ook in het Italiaansch:
se egli non ha libri, non $ contento als bij geen boeken heeft, is hij niet tevreden. Is de handeling eene toekomstige, dan kan na se onze tegenwoordige tijd zelfs door de futuro vertaald worden:
se avrg denaro, comprerg una casa als ik geld heb, koop ik een huis.
Opmerking. In de oudere poëzie vindt men dikwijls andere dan de tegenwoordig gebruikelijke vormen der hulpwerkwoorden. De meest belangrijke zijn:
I. Avere. II. Essere.
Indic. pres.: aggio voor hg siei voor sei
ave voor ha semo voor siamo
avemo voor abbiamo. sete voor siete
enno voor sono Indic. imp. eramo voor eravamo
erate voor eravate Indic. pass. rem.: ehbono voor fusti voor fosti ebbero fue voor fu
fusie voor foste
furo, furno en fgro voor furono Indic. fut.: averg, averai voor fia, fie voor sarh
avrg, avrai fiano en fieno voor saranno
Condiz. pres.: avria voor avrei saria voor sarei en sar ebbe en avrebbe. sariano voor sarebbero
fgra en fgrano voor sarébbe en sarebboro
avriano voor avrebbero Congiunt. pres.: aggia voor tibbia sie voor sia
aggiano voor abbiano steno voor siano Congiunt. imp. fussi, fusse, fussimo, fuste, fus-
sero, fussino en fossino voor fossi enz.
Gerund.: abbiendo voor avendo sendo voor essendo suto voor stato.
Elfde les. Undecima Lezione.
Woorden.
Vimperatore de keizer il maggiore de majoor
Vimperatrice de keizerin il capitano de kapitein
il generale de generaal il tenente de luitenant
il colonello de kolonel Vufhciale de officier



Het hulpwerkwoord.
47
il soldato 1'ese.rcito la guerra la baïtaglia la vittoria la caccia il caceiatore
10 strepito tranguillo malato ammalato $ peccato la patria
11 leone la tigre la iena il lupo
de soldaat het leger de oorlog de slag de overwinde jacht [ning de jager ■ het geraas rustig, stil
j ziek
het is jammer het vaderland de leeuw de tijger de hyena de wolf
V animale
Valbergo
l'osteria
la trattoria
il campanile
il duotno
la cupola
la torre
valoroso
coraggioso
magnanimo
crudele
tempo
abile
perduto
perchè
het dier het hotel de herberg het restaurant de klokketoren de dom de koepel de toren dapper moedig edelmoedig wreed tijd
bekwaam verloren waarom, omdat.
Oefening 19.
Nerone fu un imperatore crudele. Se il nostro generale non fossifc- stato abile e coraggioso, il nemico non avrebbe perduto la battaglia. II colon^llo § magnanimo. II tenente § stato valoroso. II lupo, la iena, la tigre ed il leone sono animali crudeli. Domani saremo a caccia coi cacciatori del conté. Sia tranquillo, abbiamo ancora tempo. Lo strepito sara- grande'. La cupola di questa chiesa ^ molto bella.1 Le Signore sono state nel Duomo. % peccato che non siano state nel campanile. Quanto t§mpo (hoe lang) fu a Parigi il principe? Egli non fu molto tgmpo (lang) a Parigi. I cugini non furono a Magonza. In questa citta vi (daar) sono tre alberghi e molte trattorie e molti caf% Perchè non siete andati a scugla? Perchè eravamo malati.
Oefening 20.
Wij waren in Rome, in Milaan, in Venetië en in Napels. Zult gij tevreden zijn? Vele Romeinsche keizers waren wreed. Is de moeder tevreden? Waart gij niet te Parijs? De legers van ons vaderland zijn zeer dapper geweest. De soldaten van het leger zullen moedig zijn. Zoudt gij geen geld hebben? Zijt gij niet in de tuinen van den keizer geweest? Waarom zijt gij hier? De vreemdelingen zullen in het hotel zijn. Waarom ben je gisteren niet op jacht geweest? Omdat ik geen tijd heb gehad.
1 Het bijvoeglijk naamw. komt in geslacht en getal met het zelfstandig naamw., waarbij het behoort, overeen.



48
Les 11.
Spreekoefening.
Dov'§ stato suo padre? Dove fu la madre di questo
ragazzo? E,rano a casa le sorelle di vqs-
tra cugina? Chi fu il primo (eerste) re dei
Roman i? E1'ultimo (laatste) imperatore? Sara ella domani a Roma? Chi sarebbe contento, se tu
fossi il primo della tua
classe?
E stato due giorni a Parigi. Fu a Firenze, $ ritornata (terug'
gekeerd) ieri. Nq, erano in chiesa.
Fu Romolo.
Romolo Augnstolo. Nq, sara a Milano. Io sarei molto contento.
Woorden.
la forma de vorm I largo
darei ik zou geven prudente
piü meer
il piü het meest magnifico
meno minder moderno
il meno het minst qggi
guanto hoeveel dopodomani
quanto tempo hoe lang onesto
molto tempo lang (langen stimato
tijd) quel of quello
San Pietro St. Pieter (m.) meerv.
dito hoog queioïquelli
breed verstandig,
voorzichtig prachtig modern heden overmorgen eerlijk geacht die
Oefening 21.
Se io avessi questa tazza, la darei a mia madre. S'egli fosse rico, avrebbe molti amici. La forma della cnpola del duomo sarebbe magnifica, se fosse meno larga. Avete visto la battaglia? Chi non § stato a caccia? Saranno a caccia i cacciatori del conté? Nq, saranno all'osteria. II tempo § trQppo corto. Non furono i Signori ad Alessandria? Napoleone fu uno dei piü grandi generali dei tempi moderni. Non ha (Ella) danaro? Hq pqco danaro Qggi.
Oefening 22.
Hoe lang zijn zij te Venetië geweest? Wie is die heer? Wie zijn die voorzichtige heeren? Die heeren zijn de neven van deze jonge dames. De dom van Milaan is minder hoog dan (che) de koepel van den St. Pieter te Rome. Zou je tevreden geweest zijn, als ik gekomen was? Zouden de kinderen



Aggettivi.
49
tevreden geweest zijn, als zij op den klokketoren waren geweest? Als hij eerlijk ware, zou hij geacht zijn. Zult gij niet voorzichtig zijn? Waar is u? Waar was u? Is u niet soldaat geweest? Hij is luitenant geweest. Als u vrienden had, zou u tevreden zijn. Is u in Italië geweest? De generaal is lang in Spanje geweest. Is u bij den generaal geweest?
Spreekoefening.
Quanto tempo foste a Venezia ?
E dove sarete dopodomani?
Come sono i dintorni (omstreken) di Como?
Quale § il migliore (beste) albergo della nostra citta?
Sarebbe felice la ragazza?
Quando sara (Ella) a Napoli?
Due mesi (maanden) e quin-
dici (15) giorni. Saremo a Napoli. I dintorni di Como sono bel-
lissimi (zeer mooi). % il «Grand Hótel».
Si, se avesse ancora sua madre. Dopodomani.
Twaalfde les. Dodicesima Lezione.
Aggettivi indicativi.
Thans gaan wij over tot de bespreking van de bijvoeglijk gebruikte voornaamwoorden (in de Nederlandsche spraakkunsten worden zij gewoonlijk niet afzonderlijk behandeld). Zij hebben het karakter van bijvoeglijke naamw., als zij bij zelfst. naamw. behooren en worden dan steeds daarvoor geplaatst. De verbuiging geschiedt door middel van di in den genitief, a in den datief en da in den ablatief.
Staan zij in de plaats van zelfst. naamw. en worden zij derhalve zelfstandig gebruikt, dan zijn het voornaamwoorden.
We onderscheiden:
h Aggettivi determinativi.
Zij zijn:
(m.1. auesta (f.) deze. dit \ hii Hon n»«nnn Aa
pi. questi (m.), queste (f.) deze ) spreekt
quello (m.), queüa (f.) die, dat | ?n den sPrekenden en
pl. quelli (m.), quelle (f.) die 1 den aangesproken persoon
J verwijderd



50
Les 12.
cotesto (eodesto) (m.), cotesta (codesta) (f.) | j - ^ deze die dit dat aangesproken pi. cotesft (codesti), {va..), coteste (codeste) (f.) ( persoon deze, die )
10 stesso (m.), la stessa (f.)
pL.pZ» siessi (m.), le stesse (f.) I de, hetzelfde
11 medesimo (m.), la medesima (f.) I dezelfden pl. i medesimi (va..), le medesime (f.) '
1'altro (m.), Valtra (f.) de (het) andere
pl. gli altri (ra..), le altre (f.) de anderen.
Opmerkingen.
1. Questo, -a; quello, -a; cotesto, -a; altro, -a; kunnen voor klinkers het afkappingsteeken krijgen; b. v.: quest' anima deze ziel, quell' ugmo die man.
2. Quello (en eveneens het bijvoegl. naamw. bgllo) verliest in het mannelijk geslacht, indien het vóór een ander woord staat, den uitgang of verandert dien uitgang; b. v.:
Enkelvoud. Meervoud.
quel cavallo dat paard quei cavalli die paarden
(bel cavallo) (mooi paard) (bei cavalli) (mooie paarden)
quell' uqmo die man quegli uqmini die mannen
(belt' uqmo) (mooie man) (begli uqmini) (mooie mannen)
quello spitlo, die speld quegli spilli die spelden
(bello spillo) (mooie speld) (begli spilli) (mooie spelden).
3. De vormen queUi (en betti) worden slechts gebruikt als deze woorden alléén staan; b. v.:
Hq comprato questi guanti, non queili. Questi cavalli sono belli. Ik heb deze handschoenen gekocht, niet die. Deze paarden zijn mooi.
4. Eene afkorting van questa tot sta vindt men in de woorden: stamatHna, stamani (heden morgen), stasera (hedenavond); stangtte (hedennacht), stavglta (deze keer).
LT. Aggettivi interrogativi (vragend) o eselamativi (uitroepend).
Quale? (m. e f.) welk?, welke?, welk een (-e)?; pl. quali? welke?; b. v.:
Qual (-e) bicchiere? Welk glas?
In quali stanze sei stato? In welke kamers ben je geweest? Quale onore! Welk eene eer!



Aggettivi.
51
In het enkelvoud gebruikt men meestal qual, wanneer het volgende woord met een medeklinker (uitgezonderd de s impura) begint. Voor een klinker gebruike men liefst quale:
Qual fazzoletto? Welke zakdoek?
Quale amore? Welke liefde?
C%e(voor mann. en vrouw, enkel- en meerv.) welk(-e) wat (voor)een, wordt meer gebruikt dan quale:
Che fanciullo! Wat een kind!
Che belle ragazze! Wat mooie meisjes!
In che citta $ stato? In welke stad is hij geweest?
Che piacere! Welk een genoegen!
j. idX^I, Woorden.
la fontana de fontein I il garqfano de anjelier
la piazza het plein dolce zoet
il colore de kleur presso (di) bij
la stqffa de stof letto gelezen
il nastro het lint come sichiama? hoe heet?
il biglietto het biljet conosce(Ella)? kent u?
il bue (pl.ibiipi) de os . ,'i | portato gebracht.. ,
Oefening 23.
Un bugn1 libro § un bugn amico. Che bel quadro! Che bej giardini! Abbiamo veduto la gran(de)2 piazza di San2 Marco a Venezia. Le foglie di quell'albero sono molto belle. Come si chiama quel fiore? Si chiama garofano. Questi sono fiori di campo. Io vengo da quella casa. Ècco una stoffa del medesimo colore. Questo biglietto \ trgppo corto. Questa dgnna e quest' ugmo sono malati. Questi contadini sono pQveri. Quegli stivali non sono belli. Codesta scatola \ trgppo alta. Questa mela \ dolce. Conosce (Ella) quei negozianti? Si, sono di questa citta. Non abbiamo portato altri libri. Abbiamo veduto le stesse fontane in un' altra piazza.
1 Bugno volgt dezelfde regels als uno dus: bugn ragazzo (un ragazzo), bugna ragazza (una ragazza), bugno scolaro (uno scolaro), bugn1 amica (un'amica), bugn ugmo (un ugmo).
a Dets dergelijks als bij quello en bello heelt men ook bij grande en santo (heilig). Voorb.: San Carlo, gran campo, sant' ugmo, grand'ugmo, santo Stefano, grande spillo. Men zegt'.echter Santo Padre, Heilige Vader, en vindt ook grande bij mannelijke woorden, die niet met eene s impura beginnen: un grande re. Daarentegen ook gran bij vrouwelijke woorden: una gran fortuna.
4'



52
Les 13.
Oefening 24.
1. Deze koning is rijk. Deze koningin is ook rijk. Deze man is arm. Deze menschen zijn arm. Dat kind is niet gelukkig. Die vrouw is niet tevreden. Die boom (bij den aangespr. persoon) is zeer hoog. Die boomen zijn niet hoog. Dit kleed is heel mooi. Deze kleuren zijn heel mooi. Dat meisje is bij de deur. Welk een groot veld! Het veld van dezen man is heel groot.
2. De hoed van dat meisje is te groot. Deze ossen zijn grooter dan (piü grandi di) die. Ik geef de pennen aan die jongens. Ik geef pennen aan dezen jongen. De ouders van deze kinderen zijn zeer goed. Welk een mooie appel! Welke mooie appels! Die appels zijn niet goed. Het genoegen van deze meisjes is groot. Wij hebben dezelfde boeken gelezen. Ik heb vijf meters lint.
Spreekoefening.
Di chi ^ questa stoffa? Di chi sono questi guanti? Come si chiama la figlia di
quella dgnna? Conosce (Ella) questa pianta? E codesta? Che carta vugi? Sono buone queste penne? Quanto § alta questa chiesa? Che lettera § codesta? A chi da (Ella) questi fiori? A chi dai questi lapis? Si trgva dell'gro in questo
paese?
Vuol (Ella) questi stivali o quelli ? Che ora ^ (Hoe laat is het)?
E di mia sorella.
Sono della Signorina Giulietta.
Si chiama Emilia.
Sicuro, § una rgsa.
E un garofano.
Voglio questa carta, non quella.
Si, sono buonissime.
Ij! alta cento metri.
5 una lettera di mia madre.
Li dg a . quella ragazza.
Li dg a questo ragazzo.
Si, Signore, questo paese è ric-
chissimo (zeer rijk) di (aan)
gro. Datemi quelli.
E un'gra (§ 1'una). Sono le sette (Het is zeven uur).
Dertiende les. Tredicesima Lezione.
III. Aggettivi possessivi.
Zij komen geheel overeen met de Neder landsche bezittelijke voornaamwoorden. Maar in afwijking van onze taal, staat er in het Italiaansch meest het bepalend lidwoord of



Aggettivi.
53
dikwijls ook het lidwoord der eenheid voor. In geslacht en getal komen zij overeen met het woord, dat zij beheerschen. Zij zijn: Singolare. Plurale. Maschile. Femminile. Maschile. Femminile. tl mio la mia i miei le mie mijn, mijne tl tuo la tua i tuoi le tue jouw, jouwe tl suo la sua i suoi le sue zijn (haar), zijne (hare); ., . , verder: uw, uwe (beleefde vorm).
tl nqstro la nqsira i mostri le nqsire ons, onze il vqstro la vqstra i vqstri le vöstre uwe il loro la loro i loro le Ion, hun (hunne)
haar (hare).
Voorbeelden: II mio cappello mijn hoed. II nostro gtardtno onze tuin. La pqrta della ngstra stanza, de deur van onze kamer. La loro casa hun (haar) huis. La Sua mano uwe hand.
Regels:
T* i- P" ,Er is tusschen zijn en haar in het Italiaansch met hetzelfde verschil als in het Nederlandsch. Men moet n. E letten én op het aantal bezitters, én op het geslacht van dat, wat bezeten wordt.
, Is er éen bezitter, dan worden zijn en haar beide vertaald door suo (m.), sua (f), als slechts éen dmg bezeten wordt; suqi (m.), sue (f.), als de bezitter meer dan éen ding heeft.
Is er meer dan éen bezitter, dan gebruikt men steeds (zoowel mannelijk als vrouwelijk, enkel- en meervoud) loro.1
Loro is dus steeds onveranderlijk en neeft steeds het lidwoord voor zich.
I.
Bezitter enkelvoud. Voorwerp mann. enkelv. il padre ama suo figiio
la madre ama suo f^n0
1 In de poëzie en bij oudere schrijvers wordt wel tegen plmiï sue gezondl8d: L* due spade tranche e private delle



54
Les 13.
Bezitter enkelvoud. Voorwerp vrouw, enkelv.
il padre ama sua figlia
la madre ama sua figlia
Bezitter enkelvoud. Voorwerp mann. meerv.
il padre ama i sugi figli
la madre ama * sugi figli
Bezitter enkelvoud. Voorwerp vrouw, meerv.
il padre ama le sue figlie
la madre ama le sue figlie.
IL
Bezitter meerv. Voorw. enkelv. (vrouw.) enkelv. (mann.) gli uqmini amano la loro famiglia il loro diritto
le dqnne amano la loro famiglia il loro diritto.
Bezitter meerv. Voorw. meerv. (vrouw.). meerv. (mann.).
t padri \ aman0 ie ioro f{gUe i loro figli.
le maart }
2°- Staan de aggettivi possessivi in het enkelvoud, onmiddellijk vóór een zelfst. naamw., dat eene familiebetrekking (zie bovenstaand lijstje) of eene waardigheid aanduidt, dan wordt het lidwoord weggelaten; b. v.:
mio padre, mia madre, nqstra cugina; vgstro fratello sua zia, sua Altezza zijne hoogheid. Vgstra Eccellenza Uwe Excellentie. SjN&m
Hierop maakt, zooals reeds gezegd is, loro eene uitzondering: il loro fratello.
Bij babbo en mamma wordt steeds, en bij ngnno en ngnna wordt dikwijls, vooral indien er per of con voor staat, het bepalend lidwoord gebruikt: O mio babbo, la mia mamma, per ü mio ngnno, con la ngstra ngnna.
3° Het aggettvoo possessivo wordt echter wel met het lidwoord gebruikt bij de onder 2egenoemde zelfst. naamw.:
o) Als die zelfst. naamw. in het meervoud staan :
I miei fratelli mijne broeders.
b) Als voor het zelfst. naamw. nog een bijvoegl. naamw. komt:
II mio caro padre mijn lieve vader.
c) Als het agg. poss. achter het zelfst. naamw.
Voorwerp vrouw, enkelv.
staat:
VAltezza sua zijne hoogheid.



Aggettivi.
55
d) Als het zelfst. naamw. een van de in de 7" les genoemde achtervoegsels heeft:
La mia sorellina mijn zusje.
e) Als men den bloedverwant nader wil aanduiden :
CortQSco il vostro fratello ik ken uw broer. Aan de onder 2° en 3e genoemde regels houdt men niet zoo heel streng vast. Men zegt ook wel: la mia madre. Het onderscheid bestaat voornamelijk daarin, dat de verwantschap of de betrekking door het lidwoord scherper wordt aangegeven. Zoo beteekent:
Carlo $ mio amico Karei is mijn vriend.
Carlo $ il mio amico Karei is mijn beste vriend. In zakenbrieven staan kortheidshalve deze aggett. poss., zoowel in het enkel- als in het meervoud, zonder lidwoord.
4°„- Waar een misverstand mogelijk zou zijn, gebruikt men in plaats van suo, sua, sugi, sue de volgende vormen: il (la) di lui zijn, i (le) di lui zijne; il (la) di lei haar, i (le) di lei hare; b. v.:
Luigi ama sua sgrella ed i figli di lei (of i di lei figli). Lodèwijk houdt van zijne zusteT~ënrffar e kinderen, terwijl:
Luigi ama sua sorella ed i s/toi figli. beteekent:
Lodèwijk houdt van zijne zuster en van zijne kinderen.
5°.- Het beleefde uw is: il (Suo), (la) Sua; pl.
i Sugi, le Sue (éen bezitter); pl. il Loro, la Loro; pl.
i Loro, le Loro (meer bezitters). In plaats daarvan
zegt men duidelijkheidshalve ook dikwijls: II di Lei,
la di Lei; pl. i di Lei, le di Lei.
II Suo cappello \ , , ,, , „, • ,
II di Lei cappello ) uw hoed <beleefde vorm)-
6° De aggett. possess. worden, om er meer
nadruk op te leggen, ook achter het zelfst. naamw.
geplaatst. Het lidwoord moet dan worden gebruikt,
behalve in aanspraken:
Mia madre \ ,
T , . > mnne moeder.
La madre mta \ J
Figli miei! Mijne kinderen!



56
Les 13.
7°„ Met het lidwoord der eenheid vormen de aggett. possess. zinswendingen, die men in het Nederlandsch niet woordeli jk kan vertalen, maar moet omschrijven:
un mio amico of un amico mio
is:
een vriend van mij of een mijner vrienden. Men kan ook wel zeggen: uno dei miei amici, maar nooit:
un amico di me.
Woorden.
la patria het vaderland il portafogli/ de portefeuille la luce het licht elettrico electrisch
Villuminazione de verlichting i partito per vertrokken la candéla de kaars naar il canddiere de kandelaar partito da vertrokken van il difftto de fout, het ge- arrivato a aangekomen te
gebrek incontrato ontmoet
lo sbaqlio \ , ■ ■ ricevuto ontvangen Verrore )de verë,sslDg | mortale sterfelijk gli occhiali de bril I immortale onsterfelijk
l'anima de ziel in casa mia bij mij
ü baule de koffer • in casa tua bij jou
la borsa de beurs | in casa sua bij hem.
Oefening 25.
La mia patria ^ Fltalia. Un ngstro nipote § partito per Palermo. II ngstro amico <j ritornato; io sono stato ieri sera in casa sua. E,cco I'ombrello del tuo amico. Dov' § il mio candeliere? Nella sua camera. E la candela? % qui. Mio padre § partito. Mia madre è, a casa. Le mie cugine e i miei cugini sono arrivati. Mio nipote ha trovato il suo portafggli. La nostra nonna ha perduto i sugi occhiali. Le mie nipoti avevano perduto i loro bauli. Vgstra zia $ stata ieri in casa nestra. I loro genitori sono contenti. Sua sorella non ha fatto sbagli (errori) nella lettera. Hq scritto a Suo cugino e ai figli di lui. I padri amano i loro figli. Nella nostra citta gbbiamo 1'illuminazione elettrica. Questo ombrello è senza difetti.
Oefening 26.
ju Holland is ons vaderland. Mijne boeken en mijne pennen. Heeft U uw hoed? Ik heb mijne ouders verloren. Mijne goede .tante heeft haar horloge verloren. Hier is het portret van onze goede moeder. Uw hoed heeft een gebrek, hij is te hoog. Onze ziel is onsterfelijk.



Telwoorden.
57
Mijne nicht heeft hare parapluie gevonden. Uw neefje is in onzen tuin geweest. Uw neef is gisteren bij ons geweest. Waar is uw zusje? Waar hebt gij uw beurs gevonden? Ik heb het mes van uw vader gevonden. Ik heb een neef van hem in Rome ontmoet. Hoeveel fouten heb je in je vertaling gehad? De oom houdt van zijne nicht en hare kinderen. Ons neefje zal morgen in Rome zijn.
Spreekoefening.
Dov' ^ mio fratello? F* andato (gegaan) in giardino.
Dov' $ il tuo libro? E.ccolo qui1 sulla tavola.
Chi ha perduto il suo berretto? Frederico ha perduto il suo
berretto.
Chihatrovatoinostri quaderni? Enrico li ha trovati. Di chi § questo baule? Ë di ngstro nonno.
Ha la luce elettrica in casa Sua ? Non ancora, ma 1'avrö. Avete incontratole mie sorelle? Sl, erano colla loro maestra. Dove abita tuo cugino? In casa nostra.
Quanti sbagli hai avuto nel tgma? Ne hg avuto cinque. Dov' § la casa di tua zia? In via Mazzini — Nnmero 9.
Veertiende les. Qnattordicesima Lezione.
Telwoorden. Aggettivi (Nomi) numerali. Wij onderscheiden hier drie soorten van telwoorden; nl. 1° Hoofdgetallen, 2°- Ranggetallen, 3°.- Onbepaalde telwoorden.
L Hoofdgetallen. Numeri cardinati.
0 dodici 12
un, uno (m.) 1 tredici 13
una, un' (f.) 1 quattordici 14
öue 2 quimdici 15
tre 3 sedici 16
quattro l diciassette 17
cinque 5 diciqtto 18
s?1 6 diciannqve 19
s$tte 7 venti 20
Qtto 8 ventuno 21
nQ™ 9 ventidue 22
<%c* 10 ventitre 23
undici 11 ventqtto 28
1 Een pleonasme, dat in het Italiaansch veel wordt gebruikt.
Dov ^ mio fratello? Dov' ^ il tuo libro? Chi ba perduto il suo berretto ?
Chi ha trovato i nostri quadgrni? Di chi § questo baule? Ha la luce elettrica in casa Sua ? Avete incontrato le mie sorelle? Dove abita tuo cugino? Quanti sbagli hai avuto nel tgma ? Dov' è la casa di tua zia?
Veertiende les. Qnattordicesima Lezione.
Telwoorden. Aggettivi (Nomi) numerali.
Wij onderscheiden hier drie soorten van telwoorden; nl. jfe- Hoofdgetallen, 2°.- Ranggetallen, 3°.- Onbepaalde telwoorden.



58
Les 14.
trenta 30 cento 100
trentuno 31 duecenio 200
trentqtto 38 trecento 300
quaranta 40 quattrocento 400
qnarantuno 41 centoquattro 104
quarantadue 42 cinquecento 500
quarantQtto 48 cen*oc<«g,Me 105
cinquanta 50 'Jfj: miKe 1000
sessanta 60 duemila 2000
settanta 70 diecimila 10000
ottanta 80 centomüa 100000
novanta 90 mm milione een millioen,
Opmerkingen.
1. Ce»ifo is onveranderlijk: duecento, trecento, enz. Men mag niet zeggen: itndicicewfo, dodicicento
maar slechts: millecento, müleduecento enz.
2. Na de getallen: wwittwo, trentuno enz. volgt het zelfst. naamw. in het enkelvoud: quarantuna persona, settantun giorno 41 personen, 71 dagen.
Gaat echter het zelfst. naamw. vooraf, dan plaatst men bij het zelfst. naamw. in het meervoud het telwoord in het mannelijk enkelvoud: Persone quarantuno — giorni settantuno.
3. De dagen van de maand, worden (uitgezonderd il primo de eerste, en Vultimo de laatste) met het hoofdgetal aangeduid:
Parigi, cinque (of il cinque) Maggio. Parijs den vijfden Mei. II primo dicembre de eerste December. Soms laten ze het verouderde lidwoord li toe: li cinque de vijfde.
4. Zelfstandig gebruikt zijn de hoofdgetallen mannelijk: un due, un sei, uno zero.
11 tre di cuqri hartendrie enz.
5. In het aangeven van den leeftijd wijkt het Italiaansch van het Nederlandsch af. Men zegt niet: Ik ben 20 jaar, maar:
Ik heb 20 jaar. lo hq 20 anni. Hoe oud ben je? Quanti anni hai? (Hoeveel jaren heb je?) of Che eta hai? (Welken leeftijd heb je?). 6. Het woordje voor, met betrekking tot het verleden gebruikt, wordt vertaald door fa (het maakt)



Telwoorden.
59
of or f (nu is) in het enkelvoud en or sono (nu zijn er) in het meervoud:
Voor een jaar (een jaar geleden): or e un anno of un anno fa.
Voor 12 jaar: or sono dodici anni of dodici anni fa.
7. In of binneii is fra of entro; b. v.:
Fra due mesi in twee maand (naar afloop van . . .). Entro due mesi in (binnen) twee maand.
8. Allebei, alledrie, allevier, enz.; is tutti e due, tutti e tre, tutti e quattro (vrouwelijk tutte e due, tutte e tre enz., of tutt e due enz.).
Als er een zelfst. naamw. opvolgt, krijgt dat het lidwoord; b. v. :
Tutte e tre le sorelle. Alle drie zusters. De beide is i due (m.), le due (f.); b. v.: 1 due cavalli de beide paarden. Le due amiche de beide (twee) vriendinnen. Wij beiden, gij beiden, zij beiden is: noi due, voi due, loro due; b. v.:
Verrete voi due, verranno loro due, gij beiden zult, zij beiden zullen komen. Verder heeft men nog voor beide (het wordt echter meestal slechts in dichttaal gebruikt) de oude vormen ambo of ambedue, waarop eteeds het lidwoord volgt: Ambedue i fratelli beide broeders. Ambo le soreUe de beide zusters.
In 't vrouwelijk meervoud heeft men ook den vorm: ambt; ambe le mani beide handen.
XL Verzamelgetallen. Numeri colleitivi.
un paio (meerv. paia) een paar una trentina een dertigtal una cqppia een koppel (twee) una sessantina een 60 tal una decina (diecina) een tiental un centinaio een 100 tal una dozzina een dozijn un migliaio 1000 stuk
una quindicina vijftien stuk un milione een millioen una ventina een twintigtal un bïlione een billioen un miliardo een milliard. Vóór het op deze verzamelgetallen volgend zelfst. naamw. komt di te staan:
Una dozzina di guanti een dozijn handschoenen. Un milione d'abitanti een millioen inwoners. Daarentegen: trenta sei mila abitanti 36,000 inwoners (en niet d'abitanti).



60
Les 14.
Woorden.
adesso nu | il poeta de dicbter
presso a pqco ongeveer I il franco de franc
l'anno het jaar , la lira de lire
il mese de maand il fiorino de gulden
la settimana de week viveva hij leefde
l'ora het uur nacque hij werd ge-
il mihuto de minuut boren
il secondo de seconde era nato hijwasgeboren
ü mercato de markt j inor\ hij stierf
lo zucchero de suiker vplta keer
la vacca de koe una vqlta eens
ia «ecom het schaap tre via tre of 1 , • , , .
•7 -7 i . i 1 i . ,. . } dne maal drie
tl matale het varken ; tre vqlte tre \
la capra de geit 3X3/ii(maakt)9 3 X 3 is 9
la lepre de haas j fa hij maakt
l'etè de leeftijd fanno zij maken
quindici giorni 14 dagen resta blijft.
Vahitante de inwoner i
Oefening 27.
Quanti anni ha (Lei)? Hg diciassette anni. Giacomo Leopardi, poeta e filosofo nacque nel 1798 e mori nel 1837 in eta di 39 anni. Fra quindici giorni o tre settimane saremo a Ginevra. Licurgo viveva 880 anni avanti Gristo. Napoli ha piü di (meer dan) 500000 abitanti. Abbiamo comprato una trentina di pecore. Io hg venti lire in tasca. Voi avete quattro figlie. Mio zio ha avuto sette figli. Ha perduto una figlia e due ragazzi. II contadino aveva trentacinque bugi, dodici vacche e sessantasej maiali. Al mercato abbiamo veduto una ventina di lepri. Una volta Enrico ha fatto 13 sbagli nella sua traduzione. 7 via 7 fanno 49. 3 da4rgsta 1. 8 da 8 resta zero. La citta di Londra conta piü - ai (telt meer dan) 9000 stradè, 560 chiese e circa (ongeveer) 5 milioni di abitanti.
Oefening 28.
Mijn neef heeft 45 schapen. Mijne nicht heeft 31 gulden gehad. Zij heeft achttien lire verloren. De week heeft 7 dagen. Dertig dagen is (maken) een maand. 12 maanden of 52 weken is (maken) een jaar. Het jaar heeft 365 dagen. Ik ben 14 dagen in Zwitserland geweest. Wanneer stierf Dante Alighieri? Hij stierf in Ravenna in het jaar 1321. Hij was in Florence geboren in het jaar 1265. Hoeveel is (maakt) 3 x 9. 3 X 9 = 27.1 6 x 8 = 48. 34 en 43 is (maken) 77.
1 Bij de vermenigvuldiging laten de Italianen het woordje is gewoonlijk onvertaald; b. v. 3 via 3 nqve.



Telwoorden.
61
Hoeveel is 125 en 268? Mijne moeder heeft de koorts gehad gedurende (per) 46 weken. De dag heeft 24 uur; het uur heeft 60 minuten. Geeft Karei 31 gulden en Frederik 12 francs. Hier zijn 80 pennen. Onze koning heeft 128 paarden. Toen ik in Italië was (imperf.), ben ik gedurende (per) 6 weken in Rome geweest. Zijne moeder is voor drie jaar gestorven De stad Rome had in 1895 360000 inwoners.
Spreekoefening.
Quanti anni ha (Ella)? Hq adesso ventingve anni.
E suo fratello? Egli avra presso a poco diciotto
anni.
Quando 4 nato suo fratello? § nato nell'anno 1871.
E Lei, quando § nato? Sono nato nel 1827.
Quanto danaro ha (Ella) rice- Hq ricevuto 169 franchi e 36
vuto da casa? centesimi. Quanto danaro ha (Ella) rice- Hq ricevuto ieri 280 lire.
vuto da suo padre? Quanto fanno 3 VQlte 7? 3 vQlte 7 = 21.
Quanto fanno 6 VQlte 6? 6 volte 6 = 36!
Quanti giorni ha un anno? Un anno ha 365 giorni e 6 ore. Quanti mesi ha un anno? Un anno ha 12 mesi. E ricco questo contadino? Si, ha 50 o 60 vacche. Dov'era Lei una settimana fa? ^ro in campagna. Sono partiti tutti e due gli Sl, sono partiti tutti e due.
amici ?
Quante volte è stato in Italia? Una volta sola (slechts) nel
1900.
Vijftiende les. Quindicesima Lezione.
Telwoorden. (Vervolg.) III. Ranggetallen. Numeri ordinali (ordinativi). De volgende: il primo, la prima de le Vundecimo \ ,
il secondo, la seconda de 2e l'undicesimo I U° il terzo de 3e U duod'ecimo \ ,
ü quarto de 4C ff dodicesimo ƒ de 12°
il quinto de 5e U decimoterzo \ ,
il sesto de 6° ,7 tredicesimo f de ló°
tl settimo de 7" U decimoquarto I ,
l'ottavo de 8e ü quattordicesimo f de U'
tl nqno de 9" U decimoquirito \ , L
tl decimo de 10" il mündiro.simn I ae 10°
tl qutndicQSimo f



62
Les 15.
il decimosesto l ^ ^ge
il sedicesimo f
il dqcimosqttimo 1 ^ ^e
il diciassettqsimo f
il defiimottavo \ ^ jge
il diciottegimo j
il decimonqno \ , jge
il diciannovesimo f
il ventesimo de 20"
il ventesimo primo I ,je 91e
il ventunefimo >
il ventiduesimo de 22"
il ventiquattrqsimo de 24e
il trentesimo de 30"
ü quarantesimo de 40e
il cinquantesimo de 50"
il sessantes'mio de 60" il gettantesimo de 70e l'ottantesimo de 80e «7 novantesimo de 90° t7 centesimo de 100° t7 ee»JwwefM»o de 101° il duecentesimo \ ^ ^qqb ü dugentqsimo f il mittqsimo op 1000e il duemillesimo de 2000* Vantipenultimo op twee na de
laatste
ü penultimo de voorlaatste
l'ultimo de laatste
il mïlionesimo de millioenstê.
Opmerkingen.
1. De numeri ordinali zijn alle veranderlijk. Zij vormen het mannel. meerv. op i, het vrouw, enkelv. op a, het vrouw, meerv. op e; b. v.: il primo, la prima, i primi, le prime.
2. Naast de vormen undecimo enz. zijn ook algemeen gebruikelijk de vormen undicesimo enz. Voornamelijk worden deze vormen in de spreektaal gebruikt. Vóór de eigennamen van vorsten en om de eeuwen aan te geven worden ook gebruikt: decimoprimo, de[cimosecondo enz.
3. Ten eerste is primo, primieramente of in primo lupgo (in de eerste plaats); ten tweede is secondo, s'econdariamente of in secondo lupgo.
Bij de volgende getallen vormt men geen samenstellingen meer met niente, dus: ten derde, ten vierde is terzo of in terzo lupgo, quarto of in quarto lupgo enz.
4. Na de eigennamen van vorsten enz. staat het ranggetal zonder lidwoord.
Karei II Carlo secondo. Lodèwijk XIV Luigi decimoquarto.
5. De breuken worden, even als in het Nederlandsch, met de ranggetallen aangegeven; b. v.:
1/2 un mezzo, una meta Ve un sesto Va un terzo Vio un decimo
ljt un quarto Vis un quindicesimo
Vs un quinto
Vss tre trentottiesimi enz.



Telwoorden.
63
P/a uno e mezzo. ■
2Va due e mezzo.\\&2&^ Bij gemengde breuken komt, indien er een zelfst. naamw. op volgt, eerst het geheele getal, dan het zelfst. naamw. en dan de breuk; b. v.:
2Va kg. due chili e mezzo.
6. Mezzo blijft na het zelfst. naamw. gewoonlijk onveranderd; als het er voorstaat, komt het echter in geslacht er mee overeen:
uri1 ora e mezzo P/2 uur. una mgzza libra 1/2 pond. Mezzo wordt ook bijwoordelijk gebruikt en is dan onveranderlijk: mezzo motto halfdood, mezzo vestita halfgekleed.
7. De vraag: Den hoeveelsten hebben wij? wordt vertaald: Quanti ne abbiamo del mese?
In het antwoord staat het hoofdgetal: Ne abbiamo cinque, of § il cinque.
8. Om de uren aan te geven, zetten de Italianen steeds het verstreken heele uur het eerst, dan de kwartieren of halve uren.
1 uur un' ora1
3 uur le tre
3A uur le tre e un quarto.
half vier le tre e mezzo
kwart voor vier le tre e tre quarti
(hier echter ook wel: le quattro meno un quarto). 12 uur's middags mezzo giorno of mezzodi
12 uur's nachts mezzanotte. De vraag: Hoe laat is het? is: Che ora $? Om hoe laat? is: A che ora?
A che ora f arrivato? arrivato alle cinque. De woorden des voormiddags en 's namiddags worden vertaald door antimeridiane (a. m.) of pomeridiane (p. m.). In de spreektaal zegt men ook: di mattina? dopo pranso, di sera, di ngtte.
Sedert 1893 telt men in de ambtenaarstaal de uren tot 24 en wel van middernacht af, dus: Het is éen uur 's namiddags: Sono le 13, 8 uur.'s avonds le 20 enz.
1 In Toscane zegt men hiervoor il toeco, naar de gewoonte om dat uur met éen slag op de klok aan te geven.



64
Les 15.
IV. De voornaamste verdubbelgetallen (numeri moltiplicativi) zijn:
semplice enkelvoudig doppio i , , , .
duplice tweevoudig (duplo) ƒ QUbbel
trlplice drievoudig triplo driedubbel
quadruplice viervoudig quadruplo vierdubbel
quintuplice vijfvoudig quintuplo vijfdubbel
sestuplice zesvoudig sqstuplo zesdubbel
settemplice zevenvoudig decuplo tiendubbel
centuplice honderdvoudig centuplo honderdvoud
De vormen op uplo worden alle als zelfst. naamw. gebruikt. Hij heeft het drievoudige betaald : lm pagato il triplo; de driebond la triplice alleanza.
Woorden.
Gennaio1 Januari j mercoledl Woensdag
fébbraio Februari giovedl Donderdag
marzo Maart venerdï Vrijdag
aprile April nabato Zaterdag
maggio Mei | il corso de loop, de
giugno Juni omloop
luglio Juli legale wettelijk
agosto Augustus il secoio de eeuw
seitembre September la classe de klas
ottóbre October la parte het gedeelte
novembre November l'indicazione de aanwijzing
dicembre i Decémber l'effigie de beeltenis
(decembre) f ü soldo de stuiver
domenica Zondag | la fiamma de vlam
lunedl Maandag I l'incendio de brand
martedi Dinsdag j il posto de plaats.
Oefening 29.
Siamo nel secoio ventesimo. Romolo fu il primo re di Roma. Romolo Augnstolo, 1'ultimo imperatore. Papa (o il Papa) Gregorio VII era il nemico di Enrico IV. Napoleone I fu un gran generale. Carlo XII era re di Sv^zia. II 27Sett§mbrel729, un incendio a ConstantinO/poli distrusse (verwoestte) 12000 case. ■7000 persone perirono (kwamen om) nelle fiamme. Gennaio ^ il primo mese dell'anno, marzo il terzo; dicembre ^ 1'ultimo. Ieri era il 3 Marzo; Qggi è il quattro. La settimana è la cinquantesima seconda parte dell'anno. Carlo ^ il terzo della sua classe. Luigi è il primo, Enrico 1'ultimo. In Italia cinque
1 De namen van de maanden en van de dagen kunnen zoowel met hoofdletter, als met gewone letter beginnen.



Telwoorden.
65
centcjsimi fanno un soldo e venti sgldi fanno una lira. 7 via 7 fanno 49. In Italia hanno corso legale 4 monete di bronzo (Ie pezze da iT 2, 5, 10 centedmi): 4 di argento (le pezze da 50 centesimi 1, 2, 5 lire) 5 di'gro (le pezze da lire 5, 10, 20, .50, 100). Da una parte \ coniata (gestempeld} VwAieazioTie del valore, dall'altra 1'effigie del Re. Sull'essergo (vrije ruimte voor jaartal, enz.) sta scrhta 1'impresa (de druk) FERT.1
Oefening 30.
De maand is het twaalfde gedeelte van het jaar. Den hoeveelsten hebben wij vandaag? Het is de 26" Februari 1902. Ik ben de derde van mijne klasse. Mijne zuster Lucie is de 22\ Neemt het 30% het 50°, het 60° en het 100" gedeelte. Keizer Frans Jozef (Francesco Giuseppe) van Oostenrijk is den 18en Augustus 1830 te Weenen geboren. Hoe laat zijn de vreemdelingen vertrokken? Om half elf voormiddags. Hoe laat was het? Het was 6 uur 's namiddags. Napoleon I stierf op St. Jjielena den 5°u Mei 1821. Lodèwijk XVI, koning van Frankrijk, werd te Parijs onthoofd (decapitato) den 21en Januari 1793. Hier is 10V» pond koffie en Vs pond suiker. Mijne grootmoeder is nu in haar 67e jaar. Peter de Groote van Rusland stierf te St. Petersburg den 8en Februari 1725 in zijn 53° jaar. Victor Hugo werd te Besancon geboren in 1802 en stierf te Parijs, in 1885. Gisteren was het de 16° Mei. Mijne zuster is om half negen 's morgens vertrokken.
Spreekoefening.
Quanti ne abbiamo del mese? I Ne abbiamo venticinque.
\ hi il venticinque.
Quando sgi arrivato? Sono arrivato la seconda
settimana di aprile e partirö (zal vertrekken) alla fine del mese.
Hai lavorato molto? Sl, sono mezzo morto (half
dood). A che ora si va . . (gaat men) a letto?
Se.i il primo nel tuo istituto? Sono il secondo, il mio amico
§ il terzo e mio fratello il quarto.
Hai avuto la tua lezione? Abbiamo avuto la quinta lezione d'inglesa e la decima d'italiano.
1 De ridders van St. Jan van Jeruzalem waren in Rhodes gevestigd in 1309. Door de Turken in 1480 aangevallen, verdreven zij die. Hun grootmeester, een prins uit het huis van Savoie, kreeg van den paus dit devies: 1'ortitudo Ejus Rhodum Tenmt.
Ital. Gramm. v. Hou. b



66
Les 16.
Quanto CQSta (kost) questo libro?
A cbe ora § partita la signora? Qual ^ il quinto mese dell'anno ?
Quando è_ 1'ultimo del mese ?
In ehe secoio viveva il Boccaccio ?
Dove morl Napoleone III?
CQSta 18 soldi: quello costa il doppio, e il terzo volume di quest'Qpera costa il dgcuplo.
Credo che sia partita alle 14.
Maggio, e Giugno § il sesto, Luglio il settimo e Dicembre il dodicesimo.
Giovedi § 1'ultimo di questo mese. Venerdi ^ il primo di settembre.
Nel s^colo decimoquarto, Michelangeloneldeeimose_sto e GalÜQO nel decimose.ttimo.
In InghiltQrra.
Zestiende les. Sedicesima Lezione.
Telwoorden. (Vervolg.)
Aggettivi indefiniti.
Als zij bij het zelfstandig naamw. staan, hebben zij het karakter van bijvoegl. naamw. De meeste ervan zijn, indien zij alleen staan, voornaamwoorden. De woorden, die ook als voornaamw. kunnen worden gebruikt, duiden we met een * aan in dit lijstje (zie verder le deel les 26 en 2e deel les 11).
ogni m. en f. (slechts in het enkelvoud); ieder (-e), elk (-e): ogni casa elk huis, ogni uqmo ieder mensch, ogn' uno (ogni uno) iedereen.
qualche m. en f. (slechts in het enkelvoud) eenig, sommig, de een of ander; b. v.: qualche libro het,een of ander boek, qualche cqsa het een of ander ding, iets (meerv. alcuni (-e)).
qualsisia \ welke ook, hoe ook, op welke wijze ook, qualsivoglia f wie hij (zij, het) ook zijn mag. un certo (f. una certd) een zekere: un certo signore een zeker heer.
*almtno (f. -a, pl. m. -i, pl. f. -e) eenig, -e; b. v.: alcuna cqsa, eenige, de een of andere zaak, alcuni amici eenige vrienden.
*ciascuno (f. -a), (slechts in het enkelvoud), ieder -e, ciascuno scolaro iedere scholier, ciascun erede iedere erfgenaam.



Telwoorden.
67
* ,c s , , i nessun(o) onore
*nessuno (f. -a) \ ]
i„„i i • geen eer,
slechts ml 7-1 *niuno (f. -a) geen, -e ^runhbro geen
het enkelv. . b°e\ j
W (f.-a) tnmniitiiflrfoop
geen wijze.
*qualunque (m. en f.) elk, ieder, wat voor ook, qualunque paese wat voor land ook.
*(un) tale\ . ' j * f°f^ ^ wj^0
*cotaïe / O*1- '•) zulke, zulk eene < «n <aZ ^-e) mqdo
\ op zulk eene wijze.
*alquanto (f. -o) iets, eenig, een weinig: alquanto vino iets
wijn, alquante dqnne eenige vrouwen. Hutto (f. -a) geheel, al(le), heeft als bijvoegl. naamw. het lidwoord na zich: tutta la cilta de geheele stad, tutti gli uqmini alle menschen, tutti i suqi amici al zijn vrienden. *tanto (f. -os) veel, zooveel, tanto lavoro zooveel werk. *troppo (f. -a) te, te veel: trqppo buqno te goed,
trqppo danaro te veel geld, trqppa bontd te veel goedheid. *diverai (f. -e) pl. | diversi sbagli ver-
I verscheiden scheiden fouten *differentl (m. en f.) pl. I verschillende diverse imprese verI schillende onder¬
nemingen.
*parecchi, parecchie, pl. verscheiden, vele: parecchi affari
verscheiden zaken. *certo (f. -o), pl. certi (f. -e) zeker, zekere.
Opmerkingen. De vertaling van geen.
a) Geen ontvangen brief is: Nessuna lettera ricevuta. Staat nessuno (-a) achter het werkwoord, dan komt er nog de ontkenning non bij:
Ik heb geen brief ontvangen Non hq ricevuto nessuna lettera.
b) Ook dlcuno krijgt dikwijls non bij zich, als het in de beteekenis van geen wordt gebruikt. Het komt in dat geval, (dus als het in ontkénnenden zin wordt gebruikt) trouwens even als nessuno, veruno en alle met uno samengestelde woorden, slechts in het enkelvoud voor:
Ik heb geen brief ontvangen Non hq ricevuto alcuna lettera.



68
Les 16.
c) Geen behoeft niet vertaald te worden, als de ontkenning non alleen al voldoende is: Non hg tempo. Ik heb geen tijd. Egli non ha padre. Hij heeft geen vader. En ook niet bij zelfst. naamw. die in het meervoud staan: Non hg ricevuto lettere.
Woorden.
il dolore de smart l'intraprenditorede ondernemer
il fallo de fout raro zeldzaam
la vita het leven facile gemakkelijk
la giqia de vreugde difflcile moeilijk
la gioventü de jeugd prestate leent
il lavoro het werk rispondete 'J* ( antwoordt
la cgsa de zaak caldo warm
il motivo het motief freddo koud
la pargla het woord soggetto onderworpen, la regola de regel onderwerp
l'eccezione de uilzondering vero waar
Vimpresa \ de onderne- la spina de doorn
Vintrapresa I ming il vino de wijn
l'impresario de ondernemer egli da hij geeft, van schouwburgen enz.
Oefening 31.
Nessuna rgsa § senza spine. II ngstro maestro1 di musica da sei lezioni ogni giorno. Niuna gioja ^ eterna. Ogni eta ha i sugi dolori ed i sugi piaceri. Tutto quel paese $ povero. Gonosco alcune famlglie italiane. Non conosco il motivo di questo lavoro. Non hg nessun piacere. Egli non ha amici. Ha perduto in questa impresa tutta la sua sostanza. Rispondete qualche cgsa. Prestatemi alcuni libri. La signora Maria § arrivata. Nessuno ^ senza difetti. Ogni cgsa ha il suo tempo. Tutti gli ugmini sono mortali. Parecchi ufficiali sono arrivati coll' ultimo treno. Abbiamo parlato coll' impresario delle differenti intraprese di quell' intraprenditore. Mio padre è, malato da (sedert) alcune settimane. Perchè non ha scritto una pargla? Perchè non hg avuto tgmpo.
Oefening 32.
Ieder mensch houdt van het leven. Verschillende landen zijn zeer koud. Gij hebt verscheiden fouten in uwe vertaling. Karei heeft geen fout. Verschillende vrouwen hebben hare
1 maestro of maestro.



Het bijvoeglijk naamwoord.
69
kinderen verloren. Ieder mensch is aan (de) dwaling onderworpen. Mijn neef heeft eenige boeken gevonden. Van wien zijn zij? De heele nacht is koud geweest. De twee soldaten zijn gestorven. De twee zusters zijn vertrokken. Mijn vader spreekt van zekere kooplieden. Geen regel is zonder uitzondering. Die vader heeft al zijn kinderen verloren. Alle huizen van die stad zijn heel mooi. Eene dergelijke vertaling zou gemakkelijk zijn. Verscheiden heeren en verscheiden dames zijn van Venetië aangekomen. Hij heeft verschillende motieven gehad. Het is zeldzaam, verscheiden ware vrienden te hebben. Hebt gij iets gevonden? Wij hebben verscheiden pennen gevonden. Geef mij een beetje wijn.
Spreekoefening.
Ho degli errori nella mia ver- Si, caro amico, ne hai parecchi. sione?
Dove sono gli errori? Eccoli.
Hai ricevuto notizie di tua Non hg ancora nessuna notizia.
madre ? $t&ty E stata in Italia? Sono stato in tutte le grandi
citta d'Italia.
Quando va da Sua zia? II lunedi d'ogni settimana.
Hai veduto qualcuno in istra- Non hg veduto nessuno. da?
Chi g soggetto all' errore? Ogni ugmo g soggeUo all' errore. Perchè non ha scritto una Perchè" non hg avuto tempo, pargla ?
Dov' g andata Lgi in queste In nessun luggo; sono stato
vacanze? a casa.
Vugl Ella farmi questo piacere? Non pgsso in alcun mgdo.
Zeventiende les. Diciassettesima Lezione.
Het bijvoeglijk naamwoord. L'aggettivo.
Hoofdregel: Het Italiaansche bijvoeglijk naamwoord komt, of het voor of achter het zelfst. naamw. staat, steeds daarmee in geslacht en getal overeen.
We hebben hier dus een verschil met het Nederlandsch. In onze taal toch blijft het bijvoegl. naamw. onveranderd, als het na het zelfst. naamw. komt; b. v.:
Die menschen zijn goed: Questi uqmini sono bugni (en niet bugno).



70
Les 17.
A. Wat de vorming van het vrouwelijk geslacht en van het meervoud betreft, gelden de volgende regels:
1°- Elk mannel. bijvoegl. naamw. op o vormt het vrouwelijke op a; b. v.:
buqno f. buqtia goed, largo f. larga breed. 2°„- Alle bijvoegl. naamw. op e'zijn in het mannel. en in het vrouw, aan elkaar gelijk:
11 diligente scolaro de vlijtige leerling, /\■> La diligente scolara de vlijtige leerlinge.
3°- De bijvoegl. naamw. vormen hun meervoud evenals de zelfst. naamw.:
o verandert in i; b. v. pqvero pl. pqveri, a „ „ e; b. v. pqvera pl. pqvere, e , . i; b. v. amabile pl. amabili.
Opmerkingen.
a) Alle bijvoegl. naamw. op ca en ga krijgen in het meervoud, evenals de zelfst. naamw., eene h, om de g hard te doen blijven; b. v.:
la casa bianca het witte huis, pl. le case bianche.
b) Dit is ook het geval met de bijvoegl. naamw. op go; b. v.:
largo, pl. larghi.
c) Die op co welke tweelettergrepig zijn (en dus den klemtoon op de voorlaatste [eerste] lettergreep hebben) vormen het meervoud op chi; b. v.:
bianco, pl. bianchi; ricco, pl. ricchi.
d) Bij die op co, welke uit meer dan twee lettergrepen bestaan, geeft de plaats van den klemtoon, den doorslag. Is die op de voorlaatste lettergreep, dan krijgt het woord op enkele uitzonderingen na (zie 2e deel, les 2) in 't meervoud chi; b. v.:
tedesco Duitsch, pl. tedeschi; antico, pl. antichi. Ligt de klemtoon op de derde lettergreep van achteren, dan is ci het meest gebruikelijk; b. v.: barbarico, pl. barbarici; critica, pl. critici.
4°„- Iets dergelijks als bij quello en bello hebben we ook bij grande (groot) en Santo (heilig). Ze worden bij



Het bijvoeglijk naamwoord.
71
inann. woorden tot gran en san voor medeklinkers (uitgezonderd de s impura); b. v.:
San Carlo. Gran campo.
Sant' uqmo. Grand'uqmo.
Santo StefanO. Grande spille. Men zegt echter: Santo Padre (Heilige vader). Toch wordt grande ook wel gebruikt bij vele woorden, die niet met eene s impura beginnen; b. v.: un grande re en daarentegen gran ook wel weer bij vrouwelijè» woorden: una gran fortuna.
5°- Behoort een bijvoegl. naamw. (of een deelwoord) bij twee zelfst. naamw. van verschillend geslacht, dan staat het in het mannelijk meervoud:
La nipote e lo zio sono partiti.
De nicht en de oom zijn vertrokken.
B. Wat de plaatsing van het bijvoegl. naamw. betreft, daarbij geeft meestal de welluidendheid d,en doorslag. Tn het algemeen staat het vóór het zelfst. naamw. als het minder lettergrepen heeft dan dat woord; b. v.: Un bugn ragazzo een goede jongen. II bel ritratto het mooie portret.
Doch staan gewoonlijk achter het zelfstandig naamw.:
a) De bijvoegl. naamw. met eene toevoeging als: assai zeer, pgco weinig, molto zeer, enz.
Un ugmo molto grande een zeer groote man. Un giardino trgppo piccolo een le kleine tuin.
b) De deelwoorden:
Uno sguardo commovgnte een roerende blik. L'anno passato verleden jaar.
c) Bijvoegl. naamw. die eene zinlijk waarneembare eigenschap (kleur, smaak, stof, natie, waardigheid, gestalte) aanduiden:
La musica italiana de Italiaansche muziek. Una tavola rotonda eene ronde tafel.
Bij dingen echter, waarvan de kleur en de smaak altijd hetzelfde zijn, staat het bijvoeglijk naamw. meestal vóór het zelfst. naamw.:
La bianca neve de witte sneeuw. II dolce miele de zoete honing.



72
Les 17,
Woorden.
il pittore de schilder I a??urro blauw
10 scultore de beeldhouwer j i tramvai de tramwegen l'autore de auteur de-ttrici electrisch Varchitetto de architect (meerv.)
la ferrovia de spoorweg il conduttore de conducteur
11 treno, il con- de trein il mecanista de machinist vqglio il biglietto het biljet
il viaggiatore de reiziger ïl bigliettario de controleur
la passeggiata de wandeling la gondola de gondel
il servizio de dienst brutto leelijk
il tempo het weer distante ver, verwijderd
la rondine de zwaluw antico antiek
il cigno de zwaan moderno modern
la novella de novelle sudicio vuil
il romanzo de roman sotterraneo onderaardsch
la canzone het lied piacevole aangenaam
il canto het gezang graziosa bevallig
piace bevalt pesante zwaar
preferisco a ik verkies . . . solo alleen
boven vivace levendig
nero zwart noiosa vervelend
rosso rood splendide prachtig
giatto geel papsione hartstocht
verde groen cantato gezongen.
Oefening 33.
I colori dèll'Austria sono il giallo e il nero, quelli dell'Italia il bianco, il rosso e il verde; quelli dei Paesi-Bassi il rosso, il bianco, razzürro. Che begli cjcchi azzurri! Non vi sono in Italia ferrovie sotterranee come il Metropolitano a Parigi o quello di Londra. una citta dove non v'ha1 una sola carrgzza:
§ Venezia. Le gondole vi fanno il servizio delle carrgzze. II mecanista dei tramvai elettrici sta in testa del (aan het hoofd van) convQglio. La corsa CQSta 10 e 15 eentesimi; il bigliettario rimette (geeft) un biglietto al viaggiatore. De Amicis chiama i tramvai le carrozze di tutti. Preferisco il color rosso al verde. Che magnifica passeggiata abbiamo fatto Qggi. Ieri abbiamo avuto tempo brutto e le strade erano sudicie. Quali sono i piü grandi scrittori olandesi? Ti piace piü la musica antica o moderna?
1 Bij erzijnoferis gebruikt men soms avere in plaats van essere. Avere is dan steeds enkelvoud, ook als het zelfst. naamw. in het meervoud staat. bifcfciii



Trappen van vergelijking.
78
Oefening 34.
De pennen, die wij gekocht hebben, zijn niet goed. Welke prachtige huizen en tuinen! Deze boeken zijn goed. De Italiaansche liederen zijn zeer bevallig. De blauwe oogen van dit kleine meisje zijn zeer mooi. Het ijzer is een heel zwaar metaal. Ziet gij dat groote huis? Ziet gij ook dien hoogen toren ? De St. Pieter te Rome is eene zeer groote kerk. Deze nieuwe romance „Het gezang van den zwaan," bevalt mij zeer. De novellen van dezen auteur zijn zeer levendig. De zwaluw komt in de lente (viene in primavera) uit verre landen. Deze muziek is vervelend; heeft u niets nieuws ? Zij heeft met hartstocht deze prachtige liederen gezongen.
Spreekoefening.,
% contento, Signore? Nq, non sono contento.
Chi era Raffaello Sanzio? Era un celebre pittore italiano.
Ha letto i sonetti del Petrarca? Sono magnifici. Chi § partito Qggi? Mia madre e mio padre sono
partiti.
E chi g arrivato? II cugino, la cugina e le mie
sorelle sono arrivate.
Le piace la mnsica tedesca? Nq, preferisco la mnsica italiana.
Conosce Ella quel signore? Si, g un ricco mercante inglese.
Le piacciono (bevallen u) i Sono assai buoni. cibi (spijzen) italiani?
Dove sta lo scultore? Sta in via Reale in una casa
rossa.
Hai veduto l'ambasciatore nella Si, e Iiq ammirato i suQi suasplendidacarrQzzanuova? magnifici cavalli.
Achttiende les. Diciottesima Lezione.
Trappen van vergelijking.
Comparativi e ftuperlativi.
De vergrootende trap (comparativo) krijgt men door piü (meer), de overtreffende trap (superlativo) door il piü (f. la piü) (het meest) voor het bijvoegl. naamw. te plaatsen:
f grosse- ) dJk piü grosso i dikk U piü grosso \ de, het ' grossa ) piü grossa f la piü grQssa f dikst.
Minder en minst worden vertaald door meno en il meno (f. la meno):



74
Les 18.
f bello] -meno bello \ minder il meno bello 1 het minst mooi bella I m001 meno1 bella f mooi la meno bella 1 de minst mooie, pl. i meno beïli (bei, begli), le meno belle.
Komt de superlativo na het zelfstandig naamw., dan mag men het lidwoord weglaten, als men er ten minste niet in 't bijzonder den nadruk op wil leggen: L'azione piü bella e piü generosa. De mooiste en edelmoedigste handeling. Behalve de genoemde is er nog in het Italiaansch een superlativo assoluto (ons: aller —) om den allerhoogsten graad aan te duiden. Zij wordt gevormd door achtervoeging van issimo voor het mannelijk en issima voor het vrouwelijk geslacht:
cattivo slecht cattioissimo allerslechts diligente vlijtig dïligentissimo allervlijtigst bianco wit bianchissimo allerwitst pio vroom piissimo allervroomst bugno goed bonissimo allerbest (Men ziet, dat de slotklinker van het bijvoeglijk naamw. wegvalt en dat op de harde e en g, voor de i eene h moet volgen).
De volgende bijvoegl. naamw. hebben naast de regelmatige, onregelmatige (latijnsche) vormen voor de trappen van vergelijking.
allo (-a) superiore il(la) suprgmo(-a) sommo (-a)
hoog hooger, voor- hoogste, voor- zeer hoog, hoogste
treffelijker treffebjkste grande maggiore il (la) maggiore massimo (-a)
groot grooter, ouder grootste, oudste zeer groot, grootste
piccolo (-a) mhiore il (la) minore menomo,minimo(-a)
klein kleiner, jonger geringst, jongst, zeerklein, zeer ge-
kleinst ring, kleinste
bugno (-a) migliór4 ü (la) migliore qttimo (-a)
goed beter beste zeer goed, best
cattivo (-a) peggiore il (la) peggiore pessimo (-a)
slecht, erg slechter, erger slechste, ergste zeer erg, slechtst De superl. assoluto van deze woorden drukt zoowel een zeer hoogen als den allerhoogsten graad uit.
1 Meno blijft als bijwoord natuurlijk onveranderd. Soms, vooral in de poëzie, verliest meno de o, doch nooit voor eene s impura; b. v. men bello. Verder wordt in gedichten eene enkele keer in plaats van meno ook manco gebruikt: manco infelice di me.



Trappen van vergelijking.
7fi
De onregelmatige vormen van dito, grande en piccolo mogen niet voor stoffelijke dingen gebruikt worden. Men zegt wel la dignith suprema of la piü alta dignith (de hoogste waardigheid), il minimo errore of ïl piü piccolo errore (de geringste dwaling), maar slechts il {mü dito morde (de hoogste berg) il piü piccolo giardino (de kleinste tuin).
Benqfico, mumifico, magnifico vormen de superlatief: beneficentissimo, mumificentissimo, magnificentissimo. De volgende aggettivi vormen de superlativo assoluto op qrrimo.
acre zuur acqmmo
integro ongerept integqrrimo
cqlebre beroemd cëlebqrrimo
misero elendig misqrrimo
salubre heilzaam salubqrrimo
cqlere snel celgrrimo (celerisnimo)
aspro wrang aspqrrimo (asprissimo).
Misqrrimo wordt thans bijna nooit meer gebruikt; de andere slechts in enkele gevallen:
nemico (vijand) acqrrimo, ladro (dief) celebqrrimo, magi-
strato (rechter) integqrrimo, clima salubqrrimo. Eene andere manier om den superlatief te vormen, bestaat in het voorvoegen van arci- of stro-: arcirieco, arcibello, gtragrande. Verder drukken de Italianen door het herhalen van net bijvoegl. naamw. (en bijwoord) ook wel den superlatief uit, waarbij echter het begrip eenigszina gewijzigd wordt; b. v.: bel bello heel gemoedelijk, pian piano kalmpjes aan. Don Abbondio tornava bel bejlo dalla passeggiato verso casa. (Manzoni I prom^ssi Sposi.)
Vertaling van het vergelijkend voegwoord dan. I. Dan wordt door di vertaald: 1°- Wanneer de vergrootende trap praedicatief wordt gebruikt, d. L: wanneer de hoofdzin gevolgd wordt door een vergelijkenden bijzin (zoo deze laatste onbreekt, wordt hij er toch bij verondersteld). In dat geval volgt op dan een zelfstandig naamw, met of zonder lidwoord of een voornaamw., en heeft de vergelijking plaats door een bijvoegl. naamw. (met essere): De zon is grooter dan de maam 11 sote $ piü grande della luna. Jij bent grooter dan ik tu set piü grande di me. Opmerking: Voor eigennamen en voor het woord uno kan men ook che gebruiken: Hij is welsprekender dan Cicero. Egli $ piü éloquente che Cicerone (of: di Cicerone).



76
Les 18.
In het algemeen veronderstelt che het weglaten van een werkwoord: il sole g püt grande che (non $) la luna; di het weglaten van een zelfst. naamw.: il sole g piü grande (in confronto) (vergelijking) della luna.
Men gebruikt verder che als de herhaling van di hinderlijk zou zijn voor het gehoor. Het is dus beter om te zeggen: * libri della eugine sono migliori che i libri dei cugini, dan dei libri dei cugini.
II. Dan wordt door che vertaald:
a) Wanneer de vergelijking plaats heeft door piü of meno zonder daaropvolgend bijvoegl. naamw.:
Er is meer goud dan zilver v'$piü qro che argento. Soms wordt hier ook di gebruikt; b. v.: De luiheid verslijt meer dan de arbeid. La pigrizia consuma piü del lavoro (C).
b) Wanneer men twee verschillende hoedanigheden van éene zelfstandigheid met elkaar vergelijkt en de eene in grooter mate aanwezig oordeelt dan de andere (in welk geval de comparatief ook in het Nederlandsch door meer moet worden gevormd), moet eveneens dan door che vertaald worden:
Hij is meer gelukkig dan voorzichtig. Egli e' piü fortunato che prudente.
c) Als de vergelijking plaats vindt tusschen twee werkwoorden wordt ook dan door che vertaald. In den bijzin komt echter in dat geval vóór het werkwoord de ontkenning non te staan:
Jij spreekt meer dan jij denkt. Ta parli piü che non pensi.
d) Heeft de vergelijking plaats tusschen twee of meer zelfst. naamw. of personen, echter niet door middel van een bijvoegl. naamw., maar door een werkwoord, dan is dan eveneens che:
De broeder schrijft meer dan de neef. 11 frateilo scrive piü che il cugino. Soms gebruikt men hier ook wel di: Egli lavora piü di me. Hij werkt meer dan ik.
c) Worden twee bijwoorden vergeleken, dan is dan altijd che:
Ijl meglio gggi che domani. Beter vandaag dan morgen.



Trappen van vergelijking.
77
Vertaling van het vergelijkende voegwoord als.
Bij vergelijking in gelijken graad gebruikt men in het Nederlandsch als. Hierbij kunnen zich deze gevallen voor doen:
1°. De vergelijking heeft plaats tusschen twee verschillende begrippen of zaken. Men gebruikt dan in het Nederlandsen: even (zoo)... als. Men vertaalt het door cosl (sl) . . . come of tanto . . . quanto:
Onze tuin is even mooi als de uwe.
H ngstro giardino $ cósi bello come il vostro.
Gij zijt even goed als geleerd.
Voi siete tanto buqno quanto dqtto. NB. — cosl (sl) en tanto worden dikwijls weggelaten:
II nqstro giardino $ bello come il vqstro.
Voi sigte buqno quanto dgtto. 2e. De vergelijking heeft plaats tusschen verschillende eigenschappen van het zelfde voorwerp. (Nederlandsch: even [zoo] . . . als.) Dan zegt men (tanto) . . . quanto:
Dat meisje is even onschuldig als mooi.
Quella giovinetta $ (tanto) ingqnua quanto bella. 3e. Evenveel ... als is tanto (-a) — quanto (-a) (come). Tanto en quanto komen in dit geval in* geslacht en getal met het erbij behoorend zelfst. naamw. overeen:
Ik heb evenveel boeken als gij.
Hq tanti libri quanti (come) voi. 4e. (Juist) zoo ... als is tale . . . quale (pl. tali . . . quali):
Ik geef u de boeken juist zoo terug, als ik ze ontvangen heb. Vi restituisco i libri tali quali li hq ricecuti.
Woorden.
integro of (eerlijk I infedele ontrouw
integro \ ongerept terrestro van het land,
laborioso vlijtig, arbeid- aardsch
zaam j spesso \ ,.. ...
cortese beleefd, hoffe- [ sovente i dlkwlJls
lijk | di sqlito \ ....
utile nuttig I ordinariamenteiëev,'oollilik
largo breed la susina de pruim
lungo lang il compositore de componist
getrouw I Vaceto de azijn



78
Les 18.
il pazzo de dwaas I il baco da seta de zijdeworm
il savio de wijze la seta de zijde
la natura de natuur la faccetida de zaak
il clima_ het klimaat [ la birra het bier
l'arte de kunst egli ciarla hij praat
l'elefante de olifant (pl. ciarlano)
il cammrtlo het kameel egli lavora hij werkt.
l'insetto ' het insect (pl. lavorano).
l'ape de bij
Oefening 35.
L'Eurgpa § piü piccola dell'Asia. La Germania ^ piü grande dell'Olanda. L'ape ed il baco da seta sono utilissimi insetti. II savio è piü felice del pazzo. Mia sorella § piü grande di me. Quella scatola è piü grossa di questa. % piü lunga che larga. Queste sale sono piü lunghe che larghe. Quella serva ciarla piü che non lavora. I palazzi dei duchi erano grandissimi e larghissimi. Era un ragazzo piccolo piccolo. L'elefante § il piü grande di tutti gli animali terrestri. II cavallo ^ piü beUo del camniello. Vgstra zia § piü laboriosa di ngstra fïglia. La citta di Venezia è piü beïïa della citta di Trieste. Mio zio era un uomo integro. % una pessima faccenda. Queste mele sono migliori di queste pere. Queste susine sono ottime. I metalli sono utilissimi agli UQmini. I mesi d'agosto e di lnglio sono caldissimi. L'uomo piü ricco non è sgmpre il piü felice. Mio fratello maggiore è partito per 1'Am^rica.
Oefening 36.
Deze wijn is slechter dan azijn. Die wijn is minder slecht. Mijnheer A. is een uiterst eerlijk man. December en Januari zijn de koudste maanden van het jaar. November is dikwijls zeer koud. De honden zijn het meest trouw van alle dieren. Marie is een zeer arm jong meisje. Je broer is beter dan je neef. Mozart en Rossini zijn zeer beroemde componisten. De natuur is dikwijls bevalliger dan de kunst. Het paleis van mijnheer den graaf is meer hoog dan breed. Dat huis is minder breed. Deze boeken zijn minder mooi dan die boeken. Het ijzer is een zeer nuttig metaal; het is nuttiger, dan het goud en het lood. Er zijn meer dwazen dan wijzen. Onze vriend werkt meer dan onze neef.
De nuttigste insecten zijn de bij en de zijdeworm. De kinderen der armen zijn dikwijls gelukkiger dan de kinderen der rijken. Emilia is een heel mooi jong meisje; zij is mooier dan hare zuster Lucia. Mijn jongste broer woont te Parijs in een van de beste hotels. Ik heb evenveel ringen als mijne oudste zuster. Deze berg is zeer hoog, hooger dan alle andere



Trappen van vergelijking.
79
bergen van dit land. De 21e Juni is de langste dag, de 21e December is de kortste dag van het jaar. Mijnheer Gostanzi is een zeer beleefd man, hij is beleefder dan zijn broer. De roos is de mooiste van alle bloemen. De wijzen werken meer dan zij praten.
Spreekoefening.
Signorina Maria, § Le.i mag- Sono maggiore, ma sono molto giore o minore di Suo fra- piü piccola di lui.
tello?
E ricco il suo vicino? Non è sl ricco come si dice
(men zegt). Qual § il metallo piü utile? II ferro.
Quali sono i metalli piü pc- II platino, 1'oro ed il piombo ( santi? sono i metalli piü pesanti.
Che dite di questa birra? % cattivissima (pessima).
Come ti-Qva questo vino? % Qttimo.
Qual ^ il mese piü freddo I mesi di gennaio e di febbraio dell'anno? sono di solito i piü freddi.
E quali sono i mesi piü caldi? I mesi di Inglio e d'agosto. ■Come trova la lingua italiana? Meno difficile della tedesca: Come paria egli la lingua ita- Paria benone, meglio di suo Jiana? fratello Alfonso.
Leesoefening.
Gli animali domestici. Sul tetto il gatto miagola, Presso la stalla 1'asino
sull'nscio abbaia il cane, raglia, e il caval nitrisce,
crocchian nei fossi 1'anatre tafani e mosche ronzano e gracidan le rane. ed il maial grugnisce.
Mugghian le vacche, beteno I passerin garriscono sul prato gli agnellini la tortorella geme
e le galline chigcciano e le colombe placide
chiamando i lor pulcini. tnban dall'alto insieme.
B. Malfatti.
Tutt.i i bambini italiani sanno a memoria questa poesigla, che li diverte e da loro il desidQrio di conoscere meglio gli animali domestici, i loro usi e i loro eostumi. Cosï imparano che gli animali che mangiano erba si chiamano erbivori, e quelli che mangiano carne carnivori. — Nelle case, oltre il cane fedele che ci difende dai ladri e il gatto che ci libera dai tgpi, abbiamo anche gli uccelli gentili che ci rallegrano coi loro canti. Gli animali che vivono in compagnia dell'uomo si affezionano a lui e gli sono utilissimi: e lo servono e lo aintano nei sugi lavori.



80
Les 19.
•gli animali mystici
do¬
de huisdieren
-gli animali do- de huisdieren erbiooro planteneter
mystici camivoro vleescheter
sapere weten il tgpo de muis
« memqria van buiten difendere verdedigen
dwertire vermaken il ladro de dief
l'uso het gebruik affezionarsi a zich aan iemand
il costume de gewoonte qualcuno wennen.
Dialogo.
Dite le voci di alcuni animali domestici. Perchè tutti i bambini italiani stndiano a memoria questa poesiola?
Quali sono gli animali erblvori, quali i carnivori? Qual è 1'ufficio del cane, quale quello del gatto ? Quali altri animali stanno nelle ngstre case? Sono ntili gli animali domestici?
Negentiende les. DiciannovesünaLezione.
Regelmatige werkwoorden. Verbi regolari.
De vervoeging der werkwoorden is tweeërlei: regelmatig en onregelmatig.
Bij de regelmatige werkwoorden blijft de stamklinker steeds onveranderd.
Naar den uitgang onderscheiden we bij de vervoeging in het Italiaansch drie klassen (coniugasioni).
Er behooren tot de: Ie Conjugatie: de werkwoorden, die uitgaan op are;
b. v. trovare vinden. IIe Conjugatie: de werkwoorden met den uitgang ere;
a) zonder den klemtoon op ere; b. v. vendere verkoopen;
b) met dem klemtoon op ere; b. v. tenere houden. LU6 Conjugatie: de werkwoorden met den uitgang 1/re;
b. v. sentire voelen, hooren.
I. Coniugazione. II. Coniugazione. III. Coniugazione.
Infinito. Infinito. Infinito.
A-mare. Vendere. Servire.
(Stamklinker a.) (Stamklinker e.) (Stamklinker i.)
affezionarsi a zich aan iemand



Regelmatige werkwoorden.
81
Regelmatige uitgangen van de 3 conjugaties.
Presente. Futuro. Condiz.
Indic. Congiunt. e-, -e-, i- e-, e-, i-
0, o, o i, a, a —rg —rei
1, i, i i, a, a —rai —resti a, e, e i, a, a ^—ra —rebbe iamo iamo —remo —remmo
ate, ete, ite iate —rete —reste
■ano, ono, ono ino, ano, ano —ranno —rebbero.
Imperf. Passat. rem. Imperat. Ind. Cong.
a-, e-, i- a-, e-, i- ai, ei, ii — — —
—vo of a —ssi asti, esti, isti a, i, j^*^
—vi —ssi d è, l i, a, a
—va —sse a- e- i- iamo
—vamo —ssimo —mmo ate, ete, ite
—vate —ste —ste ino ano, ano.
—vano —ssero —rono
Inf- Gerund. Part. pres. Part. pass.
«V *• «-, e-, e- a-, e-, e- o-, w-, i-
-re -ndo -nte -to.
t.j Indicativo. /** Presente,
io am-o ik bemin vendo ik verkoop
tu . —» jij bemint —i jij verkoopt
egli —a hij bemint — e hij verkoopt
noi —iamo wij beminnen -^amo wij verkoopen
voi —ate gij bemint -ete gij verkoopt
essi amano zij beminnen. vendono zij verkoopen.
serv-o ik dien
—* jij dient
—e hij dient
—'iamo wij dienen
—iêe fflj dient
sexvono zij dienen.
Imperfefto.
am-ava (of -o) ik beminde vend-eva (-0) ik verkocht
—avi jij beminde — evi jij verkocht
—ava hij beminde —eva hij verkocht
Ital. Gramm. v. HoU. r



82
Les 19.
—avamo wij beminden —evamo wij verkochten
—avate gij bemindet —evate gij verkocht
— avano zij beminden. —ecano zij verkochten.
serviva (of o) ik diende
—ivi jij diende
—iva hij diende
—ivamo wij dienden
—ivate gij diendet
—ivano zij dienden.
Passato remgto.
amai ik beminde vendei (etti) ik verkocht
—asti jij beminde —esti jij verkocht
—f hij beminde —e' ($tte) hij verkocht
—ammo wij beminden —emmo wij verkochten
—aste gij bemindet —este gij "verkocht
—arono zij beminden. —erono zij verkochten.
servii ik diende
— isfo' jij diende
—I hij diende
—immo wij dienden
—iste gij diendet
—irono zij dienden.
Futwo (Sempliee).
amerg' ik zal , venderg ik zal .
—era* jij zult —era» jij zult <?
—era hij zal I E. —era hij zal ( g"
—eremo wij zullen | § —eremo wij zullen [ .§
—ere£e gij zult —er ete gij zult §
—erawwo zij zullen " —eranno zij zullen
servirg' ik zal ,
—j'ra« jij zult ^ •..•„spjjfv
—»ra hij zal I S'
—iremo wij zullen | g
—irele gij zult
—iranno zij zullen
PresgMfe.
amerei ik zou . vendergi ik zou ,
—eresfo* jij zou —eresti jij zou j|
—erebbe hij zou ( §. —erebbe hij zou I g*
—er emmo wij zouden [ b —er emmo wij zouden | .§
—ereste gij zoudt § — eresfe gij zoudt §
—er^&Jero zij zouden —erebbero zij zouden



Regelmatige werkwoorden. 88
servirei ik zou i . —iresti jij zou I & —irebbe hij zou | 5' — iremmo wij zouden I m —ireste gij zoudt —irebbero zij zouden Imperatief
ama1 bemin i-ewó"» verkoop
a»u2 bemint (beleefde venda verkoopt (be-
vorm) leefde vorm)
pl. amiamo beminnen wij pl. vendiamo verkoopen wij pl. amate bemint pl. vendete verkoopt
pl. amino bemint (beleefde pl. vendam verkoopt (be™rm) leefde vorm)
non amare bemint niet. non vendere verkoopt niet.
servi dien serva dient (beleefde vorm)
pl. serviamo dienen wij pl. servite dient pl. servano dient (beleefde vorm)
non servire dient niet.
Congiuntivo (Soggiuntivo). Presente.
ch' io ami dat ik beminne venda dat ik verkoope che tu —i dat. jij beminne —a dat jij verkoope
ch' egli —i dat hij beminne — a dat hij verkoope chenoi^-iamo dat wij beminnen —iamo dat wij verkoopen che voi —iate dat gij beminnet tèSb—iate dat gij verkoopet ch' essi amino dat zij beminnen, vendano dat zij verkoopen
ch' io serva dat ik diene
che tu —a dat jij diene
cV egli —a dat hij diene
che noi —iamo dat wij dienen
che voi —iate dat gij dienet eV essi sqroano dat zij dienen.
*_ ve tweede persoon enkelvoud van den imperat. der 1* conj. = 3e persoon ind. pres. De 2' persoon meerv. imp. van diezelfde werkw., benevens de 2e pers. enkelv. en meerv. imper. van alle andere werkwoorden (uitgezonderd avere, essere, sapere en volere, bij welke zij gelijk zijn aan de overeenkomende vormen van de sogg. pres.), zijn gelijk aan de daarmee overeenkomende personen van de ihd. pres. De derde persoon enkelv. en meerv. (de. beleefde vorm) van de imper. is gelijk aan de daarmee overeenkomende personen van de eong. pres.
2 De beleefdheidsvorm wordt duidelijk, als men bedenkt dat zij eigenbjk in^de plaats komt voor de cong.: Prego ch'Etta ami, venda, serva.
88



84
Les 19.
Imperfetto.
ch' io amassi dat ik beminde vendessi dat ik verkocht che tu —assi dat jij beminde —essi dat jij verkocht ch' egli —asse dat hij beminde —esse dat hij verkocht chenoi —assimo dat wij beminden —essimo&sï wij verkochten che voi —aste dat gij bemindet —este dat gij verkocht ch'essi—assero dat zij beminden. —essero dat zij verkochten.
ch' io servissi dat ik diende
che tu —issi dat jij diende
ch' egli —isse dat hij diende
che noi —issimo dat wij dienden
che voi —iste dat gij diendet
ch' essi —issero dat zij dienden.
Infinito Passato.
aver(e)1 am-ato aver(e) vend-uto aver(e) sero-ito bemind hebben verkocht hebben gediend hebben.
Partictpio. Presente.
(amante vindend) (vendente verkoopend) (servente dienend) die vindt die verkoopt die dient.
Passato.
am-ato vend-uto serv-ito
bemind verkocht gediend.
Gerundio. Presente.
amando, terwijl, omdat men bemint, vendendo » » » verkoopt, servendo » » » dient.
Passato.
avendo amato daar men bemind heeft,
avendo venduto » » verkocht » ,
avendo servito » » gediend » .
Tempi composti. Passato prQssimo.
Zhhli 1 ^uto amato, £ V bemind, verkocht,
egli ha j sermt0 hij heeft j Sediend
êcc. enz.
1 Voor de s impura mag de e niet worden weggelaten.



Regelmatige werkwoorden.
85
Trapassato prqssimo.
io avevo(-a) 1 ' , . ik had | , . , , , .
*.. -...„,„• \ amato, venduto, ... , , I bemind, verkocht,
tu avew ) '., ' ui had > ,.' , ^
,. servito i_ j ( gediend.
egli aveva } hij had J 8
Irapassato remgto. io ebbi amato, venduto, servito ik had bemind, verkocht, gediend.
Futu.ro anteriore. io avrg amato, venduto, servito ik zal bemind, verkocht, gediend hebben.
Uondizionale. Passato.
io avrgi amato, venduto, servito ik zou bemind, verkocht, gediend hebben.
Congiuntivo. Passato.
ch' io abbia amato, venduto, servito dat ik bemind, verkocht, gediend hebbe.
Trapassato.
ch' io avessi amato, venduto, servito dat ik bemind, verkocht, gediend hadde.
Opmerkingen. Men -ziet, dat de karakteristieke klinkers der uitgangen, de a, e, i, bewaard blijven in de imperfetto en de passato remgto dell' Indic.: amava, vendevo, servivo; amai, vendei, servii.
De a van de 1" conjug. verandert in e in de futuro dell' Indic. en de presente del Condiz.: amerg, amerei.
De e van de tweede conjng. verandert in u in het partieip. pass.: venduto.
De l6 persoon enkelv. van de presente, imperfetto en futuro dell' Indic. eindigt op o (in de futuro krijgt die o den klemtoon).
De 2" persoon enkelv. eindigt steeds op f (uitgezonderd de imperativ. van de 1° conjug. en de congiunt. van de 2" en 3e conjugatie, die op a eindigen). De le persoon meerv. eindigt steeds op -mo de 2" persoon meerv. steeds op -te.
Esercizio di lettnra.
La maestra di mio fratello. Quanta pazienza debbono (moeten) avere le maestre, con quei ragazzi della prima inferiore, tutti sdentati come vecchietti {van vecchio) che non pronnnziano 1'erre e 1'esse, e uno tosse, 1'altro fila sangue dal naso (bloed uit de neus), chi perde (verliest) gli zoccoli sotto il banco, e chi bek perchè s'§ punto (gestoken) con la penna; e che piange perchè ha comprato un quaderno n° 2, invece di n° 1. Ginquanta in una classe, che non san (in plaats van: sanno zij weten) nulla, con quei manini



86
Les 19.
di burro, e dover insegnare a scrivere a tutti! Essi portano in tasca dei pezzi di regolizia, dei bottoni, dei turaccioli di boccetta, del mattone tritato, ogni specie di egse minnscole (nietige dingen), e bisogna che la maestra li frughi (de onderwijzeres moet hen nazoeken) ma nascondon (verbergen) gli oggetti fin nelle scarpe. E non stanno attenti (zij zijn niet oplettend): un moscone che entri per la finestra, mette tutti sottosopra (brengt ze allen overstuur) e 1'estate portano in iscuola dell'erba e dei maggiolini che volano in giro (in kringen rondvliegen) o cascano nei calamai e pol (vervolgens) rigano i quadgrni d'inchiostro. La maestra deve (moet) fare la mamma (moeder spelen) con (over) loro, aiutarli a vestirsi, fasciare le dita punte, raccattare i berretti che cascano, badare che non si scambino (verwisselen) i cappotti, se n<jn pgi gnaulano e strlllano. Pqvere ma^stre! E ancora ve.ngono (komen) le mamme a lagnarsi: come va, Signorina, che il mio bambino ha perso (verloren) la penna? Come che il mio non impara niente? Perchè non da la menzione (de vermelding) al mio, che sa (weet) tanto? Perchè non fa levare quei chiodo dal banco, che ha stracciato i calzoni al mio Pietro. Qualche volta (soms) s'arrabia coi ragazzi, la maestra di mio fratello e quando non ne puq (kan) piü, si morde (bijt zij zich) un dito per non lasciar andare una pacca (om niet een tik te geven); perde pazienza, ma p<ji si pgnte (heeft zij berouw), e carezza il bimbo che ha sgridato, scaccia un mon§llo di scuola ma si ribeve le lagrime (slikt nog eens de tranen terug) e va in collera coi pargnti (wordt boos op de ouders) che fa digiunare i bimbi per castigo. Edmundo De Amicis, Cuqre
(nato in Liguria, a Oneglia nel 1826, mgrto a Bordighera nel 1908).
Woorden van het leesstnkje.
sdentato tandeloos I il bottone de knoop
pronunziare uitspreken | il turacciolo de kurk
tossire hoesten la boccetta het fleschje
lo zqccolo de klomp il mattone de steen
belare blaten, tritare stukstooten
schreeuwen il moscone de bromvlieg
piangere huilen Vestate de zomer
mani di burro handen van bo- entrare binnenkomen
ter (onhandig) il maggiolino de meikever
dovere moeten volare vliegen
insegnare leeren (onder- cascare vallen [ken op
wijzen) rigare streepen ma-
scrivere schrijven aiutare helpen
portare dragen vestirsi zich aanklee-
la regolizia het zoethout den



Regelmatige werkwoorden.
87
fasciare verbinden il chipdo de spijker
raccaitare oprapen stracciare scheuren
badare oppassen s'arrabia wordt boos
il ciippQtto het hoedje | carezzare liefkoozen
gnaulare schreeuwen j sgridare schreeuwen
strittare huilen scacciare wegjagen
lagnarsi klagen il mongllo de deugniet
impdrare leeren digiunare vasten
levare wegnemen il castigo de straf.
Ie Conjugatie. Woorden.
spreken parlare j hopen sperare |
zingen' cantare wenschen desidèr- I §
brengen portare are \° -H
koopen comprare bevelen coman- |g i1
uitnoodigen invitare dare ° u
verdienen guadagnare bestellen ordinarJ
•vertellen raccontare in het buiten- aU'qstero
•arbeiden lavorare land
bevrijden liberare de concurrentie la concorrenza
verontschuldi- scusare ten eten a pranzo
vergeven [gen perdonare de Christen il Cristiano
aankomen arrivare het graf il sepolcro
terugkomen ritornare napolitaansch napoletano
vinden trovare van avond stasera
groeten salutare slechts soltanto
zenden mandare de verandering il cambiamento
ontmoeten incontrare de lucht Varia.
bedanken ringraziare de kazerne la caserma
de post la posta.
\
Oefening 37.
' Ik spreek Italiaansch. Onze meester spreekt zes talen, hij heeft ons (ci voor het werkw.) verteld, dat hij verscheiden jaren in het buitenland geleefd (vissuto) heeft. Ik zou met den vreemdeling gesproken hebben, als ik hem (lo) ontmoet had. Deze kooplieden werken veel, maar zij verdienen weinig, omdat de concurrentie zeer groot is. Hoeveel personen zul je ten eten uitnoodigen? Ik zal twaalf personen uitnoodigen; mijne zuster wenscht, dat ik ook eenige vriendinnen van haar uitnoodig. Tasso heeft „het bevrijde Jerusalem" (la Gerusalemme liberata) geschreven (scritto); in dit gedicht (poema) vertelt hij, hoe een uit Christenen van verschillende naties bestaand leger, het heilige graf bevrijd heeft (cong.). Karei, breng den brief naar de post, en als je naar huis terug komt (met den gerundio)



88
Les 19.
koop (dan) een beetje fruit voor van avond. Juffrouw Marie, u zingt zoo goed, zingt u nog eens het Napolitaansche lied (canzone) Santa Lucia! Mijn muziekmeester zong een heel mooi Duitsch lied. Wij zullen u (vi vóór het werkw.) de waren zenden, die (che) u (voi) besteld heeft. Bedank je oom voor (di) het mooie boek, dat (che) hij je (ti) gekocht heeft. Hoe lang (quanto tempo) bleef (pass. rem.) je grootmoeder buiten? Zij bleef slechts eene maand en wij hadden gewenscht en gehoopt, dat zij den geheelen zomer daar (ci) bleef, daar (poichè) de dokter haar (le) eene verandering van lucht bevolen had. Wanneer zullen de dames aankomen? Zij zullen om vier uur 's middags aankomen. De generaal heeft bevolen, dat alle soldaten in de kazerne blijven. Neem mij niet kwalijk (scusi), als ik u niet gegroet heb, ik heb u niet gezien.
IIe Conjugatie. Woorden.
ontvangen ricevere verkoopen vendere
slaan bottere herhalen ripetere
strijden combatlere onschuldig innocente
verliezen pqrdere i nooit non. . . ntai
vreezen temere\raetden de jongeling il giovinetto
gelooven credere) cong. in de wieg nélla cuïla of
drinken bere oibevere nellefasce (in
lezen loggere (part. de luren)
lettó) de uitvinding Vinvenzione
schrijven scrivere (part. de courant il giornale
scritto) op de gezondheid alla salute
bijten mqrdere (part. zoo spoedig cosi presto
morso) dapper (bijw.) valorosamente. vallen cadere zien vedere
Oefening 38.
lk krijg alle veertien dagen (tutti i quindici giorni) een brief van mijne moeder. Ook mijne zuster schrijft mij (mi voor het werkw.) dikwijls. Schrijft u uw vriend, dat ik met genoegen het boek zal lezen, dat (che) hij mij (mi voor het werkw.) gezonden heeft. De soldaten streden dapper voor het vaderland en verkochten hun leven duur (cara). Waarom sla je dien hond? Ik sla hem (lo), omdat hij mij gebeten heeft. Vrees niets, lief kind, ik zal je ouders schrijven, dat je onschuldig bent. Verkoopt u uw grooten tuin en koopt u het huis van uw buurman. Ik vrees, dat je valt. Ik vreesde, dat je viel. Ik geloof niet, dat hij zoo spoedig uit Rusland terugkeeren zal. Herhaal niet, wat (quei che) ik verteld heb. Deze



Regelmatige werkwoorden.
89
arme jongeling verloor (pass. rem.) zijne ouders, toen (quando) hij nog in de wieg was. Als ik hem (lo) zie, zal ik hem (gli) vertéllen, wat ik in eene vreemde courant over zijne uitvinding gelezen heb. Als ik hem zag, zou ik hem uitnoodigen. Onze buurman verkocht (pass. rem.) zijn tuin voor (per) 3500 Mark. Wij drinken op de gezondheid van den keizer.
IIP Conjugatie. Woorden.
hooren 1 sen^r j aangenaam aggradevole
voelen J het hemd la camicia
koken bollire de zakdoek ' il fazzoletto
naaien cucire* nu adesso
slapen dormire ongezond malsano
eten mangiare het gezelschap la compagnia
mijden l de eer Vonore
vluchten > fuggire terstond subito
vlieden J een geweerschot «Ma schioppetterugkomen ritornare tata
vertrekken partire 's namiddags dopo me??ovolgen seguire giorno
dienen servire de aanwijzing il precetto
uitgaan uscire het gereedschap lo strumento
kleeden vestire de meester il padrone
vergezellen accompagnare de ijver lo zelo
liegen mentire de trouw la fedelta
straffen punire de stelling la posizione
de dienstbode la fantesca warm (bijw.) caldamente
de smaak 1 j{ sa^e 1™e1dte 8ta;™0
I tl gusto slecht cattivo.
onaangenaam sgradevole
Oefening 39.
Kookt het water? Het kookt nog niet, maar het zal terstond koken. (Het) gekookt water heeft eene onaangename smaak. Wie naait dat mooie hemd? Mijne zuster naait het (la voor het werkw.) en ik naai een half dozijn zakdoeken voor Papa. Hoe hebt gij geslapen? Niet te goed. Ik slaap niet goed, wanneer het zoo warm is (fa) als heden. Gij slaapt te veel. Teveel slapen is even ongezond als te veel eten. Ik mijd het gezelschap van dien man, omdat ik voel, dat hij niet van mij houdt. De uren vlieden en komen niet meer terug. Wanneer vertrekt gij? Ik vertrek om tien uur. Mijne zuster
1 Cucire houdt de i van den uitgang voor de a en de o; b. v. pres. ind.: io cueio, tu euci, egli euce, noi cuciamo, eglino cuciono, cong. che io cucia (cucisca).



90
Les 20.
en mijne moeder zullen om 4 uur 'smiddags vertrekken. Als gij morgen vertrokt, zou ik met u vertrekken. Ik geloof niet, dat hij vandaag nog vertrekt. Volg mij (mi voor 't werkw.) mijnheer, ik zal de eer hebben u (la) te vergezellen. Luistert, was dat niet een geweerschot? Ik volg de aanwijzingen, die gij mij gegeven hebt. Hoort gij de muziek? De meid dient sedert (da) tien jaar in ons huis. Waartoe (A che cQsa) dienen deze gereedschappen? Indien hij zijn rneèster met ijver en trouw diende, zou hij eene aangenamere positie hebben. Kleedt u zich warmer. U is niet voldoende (abbastanza) gekleed. Hij kleedt ieder jaar de armen. Vandaag ben ik niet uitgegaan; ik was moe van de reis en heb 's middags een beetje geslapen; en het weer is ook te slecht. Terwyl wij ons vaderland dienen (gerund.) dienen wij ons zelf (noi stessi). Slaapwel, mijnheer.
Twintigste les. Ventesima Lezione.
Eigenaardigheden van e enige overigens regelmatige werkwoorden. Particolaritèt di alcuni vérbi re-
1. De werkwoorden op care, gare en score; b. v.: pagare betalen, mancare (ontbreken) en adescare (lokken), krijgen ter wille van de uitspraak, stéeds, wanneer op de c of g eene e of i volgt, na de twee genoemde medeklinkers eene h:
pogo ik betaal manco ik ontbreek
paghi jij betaalt manchi jij ontbreekt
paga hij betaalt manca hij ontbreekt
paghiamo wij betalen manchiamo wij ontbreken Fut. pagherq ik zal betalen mancherq ik zal ontbreken.
2. a) De werkwoorden op ciare, giare en sciare bij welke de i slechts schrijfteeken is, verliezen voor e en i die i; b. v.:
mangiare eten dbbracciare omhelzen
mangio ik eet abbraccio ik omhels
mangi jij eet abbracci jij omhelst
fut. mangerè ik zal eten fut. abbraccerq ik zal omhelzen.
V) 'Wanneer bij de werkwoorden op chiare en gliare op de % van den stam eene andere i zou moeten volgen, laat men die i weg; b. v.:
consigliare raden apparecchiare gereed maken
consiglio apparecchio consigli apparecchi.
Fut. pagherq ik zal betalen mancherq ik zal ontbreken.
2. a) De werkwoorden op ciare, giare en sciare bij welke de i slechts schrijfteeken is, verliezen voor e en i die i; b. v.:
golari.



Eigenaardigheden van eenige overigens regelm. werkw.
91
c) Dit is eveneens het geval bij de werkwoorden op iare, voorafgegaan door een anderen klinker; b. v.:
annqiare vervelen io annoio tu annoi.
De werkwoorden op iare, waarbij in den len persoon pres. dell' Indic. de klemtoon op de i valt, b. v.: spiare spieden, pres. io spio, hebben in den tweeden persoon twee i 's: tu spii. Verder io invio, tu invii.
3. Vele werkwoorden op ire hebben in den 1M, 2en en 3en persoon enkelvoud en in den 3eu persoon meervoud van de pres. dell' Indic. in plaats van de uitgangen o, i, e, ono deze: isco, isci, isce, iscono:
finisco finiamo finisci finite finisce finiscono. Iets dergelijks heeft men in de pres. del congiunt. en in den imperativo:
ch' io finisca che noi finiamo
che tu finisca che voi finiate
ch' egli finisca ch' eglino finiscano.
Imp. finisci, finisca, finiscano. Sommige, b. v.: nutrire (voeden), hebben beide uitgangen. Men zegt: io nutro en io nutrisco, (zie verder les 34).
Opmerkingen.
1. De 1" persoon enkelv. van de imperfetto met de uitgangen avo, evo en ivo wordt vooral in de omgangstaal en door oudere schrijvers gebruikt.
2. Ook valt in den len en meer nog in den 3en persoon enkelv. van de imperfetto dell' Indicat. (eva, iva) en in den 3en persoon meervoud (evano, ivano) de v weg; b. v.: egli, credea, essi nutriano.
3. Bij de werkwoorden van de 1" conjugatie wordt in de participio passato de uitgang ato dikwijls tot o verkort; b. v. privo in plaats van privato (beroofd). Carico in plaats van caricato (beladen). Deze vormen zijn echter thans voor 't grootste gedeelte zuiver bijvoegl. naamw.
Voorloopig merke men nu reeds het volgende op omtrent de vertaling van het woordje men. In plaats daarvan gebruikt men nl. het werkwoord in den wederkeerenden vorm (verbo riflessivo): dus met si. Het



92
Les 20.
werkwoord staat derhalve in het enkel- of meervoud, naarmate het zelfst. naamw. enkel- of meervoud is:
Si vede una casa men ziet een huis.
Si vedono delle case men ziet huizen.
Come si pronunzia questa parola i
Hoe spreekt men dit woord uit?
Come si pronunziano queste parqle ?
Hoe spreekt men deze woorden uit?
Leesoefening.
Un saputfllo.
Un vescovo visitava la chiesuola del piü nmile villaggio della diocesi. Sopra 1'altarino d'una cappella pendeva un quadro originale dell'esimio pittore Michelangelo Buonascopa, il piü fecondo pennelleggiatore, che mai vivesse (come dimostrano le Qpere di lui sparse (verspreid) pel mondo) tanto che se n'§ fin voluto fare (dat men er ten slotte van heeft willen maken) un personaggio mitico, al quale vengono (worden) attribuite le fatiche di molti, un EJrcole en un Ome.ro della pittura. Monsignore si ferm<j> a guardare il dipinto, che rappresentava il prese.pio. Vi vedeva la Vergine inginocchiata (geknield) innanzi al bambino, entrambo (beide) con le loro brave corone di rame indorate sul capo; e sopra c'gra la scritta: quem genuit adoravit. Monsignore guardava e lgsse (van leggere) la scritta, e ripet$ parecchie volte Ja frase ktina a bassa voce (zachtjes) machinalmente, come suole accadere (zooals gewoonlijk het geval is) pensando forse a tuft'altro. II segretario stimando per avventura (toevallig) che il padrone non avesse inteso quei latinetto e volendo fare (willende uithangen) il saputello, scappö fuori (kwam voor den dag) a (door te) dire con la massima prosopopea (gemaaktheid): gia (wel) Monsignore que' di Genova (die van Genua) 1'indorarono; chè qua, ed in tutta la provincia non si scavizzolerebbe (zou men niet kunnen opdiepen) un operaio capace di far bene di questi lavori. Bisogna ricorrer (men moet zijn toevlucht nemen) sempre a' forestieri, quando si vuqle un indoratura ammodo. II pqvero vescovo fece bocca da ridere (vertrok zijn mond tot een lach) e si astenne (onthield zich) per cristiana carita dal mortificare il prosuntuoso. Ma si persuase d'aver per segretario una gran bestia. Perö i diocesani n'eran gia persuasissimi (overtuigd) da un pezzo.
(Vittgrio Imbriani nato a Napoli nel 1840 mgrto nel Pomigliano d'Arco, nel 1886).
Woorden van het leesstukje.
il vescovo de bisschop [ pendere hangen umile nederig esimio beroemd



Eigenaardigheden van eenige overigens regelna. werkw.
93
fecondo vruchtbaar indorare vergulden
pennelleggiatore schilder forse misschien
dimostrare aantoonen stimare het ervoor müico fabelachtig houden
attribuire toeschrijven inteso begrepen
la fatica het werk il saputello de wijsneus
la pittura de schilder- l'operaio de werkman
kunst capace di in staat
fermarsi blijven staan Vindoratufa het vergulden
guardare beschouven ammqdo voortreffelijk
il dipinto het schilder- la carita de liefdadigheid
il pre^epio de kribbe [stuk mortificare vernederen
la Vergine de Maagd il prosuntuoso de verwaande
il Bambino het Kindeke persuadere overtuigen
la corona de kroon la bestia beest, ezel
rame koper • | da un pezzo sedert lang.
Woorden.
arrossire(-isco) blozen apparecchiare gereed maken
capire (-isco) verstaan pagare betalen
cercare zoeken annoiare vervelen
favorire (-isco) begunstigen,de consigliare aanraden
goedheid heb- spiare bespieden
fiorire (-isco) bloeien [ben la coscienza het geweten
preferire(-4sco) verkiezen il prQSsimo de naaste
pregare verzoeken la voce de stem
restituire(-isco) teruggeven ü cuqre het hart
riverire (-isco) met hoogach- il sarto de kleermaker
ting groeten l'umanita de menschheid
ubbidire (-isco) gehoorzamen inutile onnoodig, nutfiniscila una houd eens op teloos
volta tl pericolo het gevaar
mancare ontbreken frattanto intusschen.
abbracciare omhelzen
Oefening 40.
Verkies je dit potlood boven (a) die pen? Ik verkies de pen boven het potlood. Bespied niet de handelingen van je naaste. Deze leerlingen gehoorzamen niet. Het meisje bloosde. Ieder mensch mijdt het gevaar. Jij raadt je vriend niet goed. Vërkies je thee boven koffie of koffie boven thee? Gehoorzaam de stem van je hart. Hij (quelló), die de stem van zijn geweten gehoorzaamt, zal altijd gélukkig zijn. Wij zoeken de schoenen van Karei en den hoed van Frederik. Zoekt en gij guit vinden. Wij zouden zoeken, als wij eene kaars hadden. Ik begrijp dit boek niet. Begrijp je dit woord? Mijne lessen eindigen om vier uur. Als je niet ophoudt, zal ik uit de kamer gaan. Jij



94
Les 21.
verveelt je vriend, houd eens op! Gij zult uwe pennen zoeken en gij zult ze (le) niet vinden. De menschheid bloeit als (come) eene bloem. De aloë bloeit iedere honderd jaar. Gehoorzaam! Ik zal niet gehoorzamen. Ik wensch, dat je gehoorzaamt. Waarom omhels je je moeder niet? Zult gij het middagmaal gereed maken ? Betaal je die boeken ? Ik zal den kleermaker betalen. Betaal den armen man toch (dunque). Ik zal niet nalaten (mancare), mijne plicht te doen (fare). Omhels je vader, mijn kind. Ik wü (vQglio), dat je je vader gehoorzaamt. Men spreekt Duitsch. Men spreekt verscheiden talen. Heb de goedheid (favorisca) dezen brief (te) lezen. Wij verzoeken u (la voor het werkwoord) onzen vader te (di) groeten. Ik zal spoedig de eer hebben, u te -zien (vederla) en intusschen groet ik u (la) met hoogachting.
Quale di questi libri preferisci ?
Quando fimsse oggi la scuoja? Pare (het schijnt) che tu ti
annoi in questa societa? Favorisca dirmi dov'§ Fosteria
dell'Aquila? Paghi tu la colazione?
Apparecchierai la mensa pel
pranzo? Restituisca 1'orolggio al suo
amico!
Non vugle far colazione (ontbijten) con Voi?
Che mi consigli di fare? Quando pagherai il conto (de
rekening) del sarto. Perchè non m'invii il mio abito ?
Spreekoefening.
Preferisco questo a quello.
Fi'nira alle quattro.
Nignte affatto (volstrekt niet),
non mi annoio. Qui vicino dietro questa chiesa.
Io pagherq la colazione, tu
pagherai la cena. L'apparecchierg snbito.
Gliel' (het hem) h<j gia restituito ieri.
Nq, grazie (dank. u)! Hq cenato trqppo tardi iersera (gisteravond).
Ti conslglio di restare a casa.
Lo pagher§ domani.
Te lo invierij) questo dopo pranzo.
Een en twintigste les. Ventnnesima Lezione.
De voornaamwoorden. I pronomi.
De voornaamwoorden staan in de plaats van zelfst. naamw. De bijvoegl. voornaamw. behandelden wij reeds.



De voornaamwoorden.
95
We onderscheiden hier 6 soorten voornaamw.: 1. persoonlijke, 2. aanwijzende, 3. bezittelijke, 4. vragende, 5. betrekkelijke, 6. onbepaalde.
De persoonlijke voornaamwoorden. Pronomi personaU.
Bij de persoonlijke voornaamw. onderscheiden wij in het Italiaansch twee soorten nl :
le De zelfstandige (assóluti) persoonl. voornaamw., 2e De verbonden (oongiunti) persoonl. voornaamw.
In het Italiaansch is het persoonlijk voornaamw., als er niet de nadruk op valt en er geen voorzetsel voor staat, zeer nauw met het werkwoord verbonden. In den zin: Geef mij een boek, valt de nadruk op boek en niet op mij. Mij is hier: verbonden persoonlijk voornaamw. Daarentegen in den zin: Geef mij een boek en niet mijne zuster, valt de nadruk op mij, dat hier zelfst. persoonl. voornaamw. is.
De eerste zin wordt dan ook vertaald: Batemi un libro. Hier smelt het voornaamw. met het werkwoord tot éen woord ineen. De tweede: Bate un libro a me e non a mia sorella.
We behandelen hier het eerst:
A. Het zelfstandig persoonlijk voornaamwoord.
Eerste persoon.
Singolare. Plurale.
io ik noi wij
di me mijner, van mij di noi onzer, van ons
a me mij, aan mij a noi ons, aan ons
me mij noi ons ~
da me van, bij, tot mij da noi van, bij, tot ons.
Tweede persoon.
Singolare. Plurale.
tu jij voi gij
di te jouwer, van jou di voi uwer, van u
a te jou, aan jou a voi u, aan u
te jou voi u
da te van, bij, tot jou da voi van, bij, tot u.



96
Les 21.
Derde persoon.
Maschile.
Singolare. . Plurale.
egli (ei, e) (esso) hij, het (eglino) essi zij
di lui (di esso) zijner, van di loro (di essi) hunner, van
hem hen
a lui (ad esso) hem, aan a loro (ad essi) hun, aan
hem hen
lui (esso) hem loro (essi) hen
da lui (da esso) van, bij, tot da loro (da essi) van, bij, tot
hem hen.
Femminile.
Singolare. Plurale.
eüa1 (lei, essa) zij (elleno)* esse zij
di lei (di essa) harer, van di loro (di esse) harer, van
haar haar
a lei (ad essa) haar, aan a loro (ad esse) haar, aan
haar ■ haar
lei (essa) haar loro (esse) haar
da Iqi (da essa) van haar da loro (da esse) van haar.
Voor beide geslachten en getallen.
di sè zijner, harer, zich' a sè zich, aan zich sè zich da sè van, bij, tot zich.
Opmerkingen. .II- £è heeft betrekking op het onderwerp van den zin, waarin het woordje staat. Heeft het betrekking op een anderen persoon, dan gebruikt men lui, lei, loro.
Egli mandq per Alfredo che venisse a star conlui (en niet consè).
Hij zond om Alfred, die kwam, om bij hem te blijven.
1 De beleefde vorm Ella (L$i) heeft dezelfde verbuiging als het vrouwelijk voornaamw. ella. In het meervond (U, mijne heeren, mijne dames), zet men dikwijls Lor voor de woorden signori, signore; b. v.: ü zult tevreden zijn, dames. Lor signore saranno contante.
1 Verouderd zijn de vormen ello, UK, ella voor lui, loro en i voor gli.
' Het voornaamwoord sè wordt, om het te onderscheiden van se (indien) met het accent geschreven, behalve als het met stesso verbonden is se stesso (zich zelf).'



De voornaamwoorden.
97
21- Egli en ella wordt van personen, esso en essa van personen, dieren en zaken gebruikt. JEglino en elleno worden slechts zelden gebruikt.
3°.- Ons bet wordt soms door egli, meestal echter in het geheel niet vertaald:
Het is waar egli $ vero of g vero.
4°- Ik benhet,jij benthet, hijishet, enz. wordt vertaald:
Sono io, sei tu, $ lui. De vragende vorm: ben jij het? is eveneens sei tu?
51- Dikwijls wordt het persoonlijk voornaamw. na het deelwoord geplaatst, als er de klemtoon op valt: Heb jij het gedaan l'hai fatto tu? Ja, ik heb het gedaan si, l'hq fatto io.
6°.- In vertrouwelyken stijl gebruikt men in plaats van ella (lei), egli (lui) dikwijls het verkorte: la, V, gli (voor klinker of h) é (voor medeklinker):
La vuql darmi ad intendere questo.
U wilt mij wat wijsmaken.
E non vuql crederlo.
Hij wil het niet gelooven.
Gli un pgzzo che non ci siam visti.
Het is reeds een heele tijd, dat wij elkaar niet gezien hebben.
71- Wanneer in zinnen als: Dit boek is van mij (behoort aan mij), de klemtoon op het persoonlijk voornaamw. valt, dan wordt het bezittelijk voornaamw. zonder lidwoord gebruikt: Questo libro g' mio.
8°- Het Nederlandsche zelf (zeiven) is stesso (f. -o), pl. stessi (f. -e) of medesimo (f. -a), pl. medesimi (f. -e) en kan achter al de persoonlijke voornaamw. geplaatst worden, doch moet er steeds terstond op volgen: ik zelf: io stesso, aan haar zelf: a lei stessa, wij zeiven: noi medesimi. Toch gebruikt men deze woorden in het Italiaansch niet zoo dikwijls als zelf in het Nederlandsch.
De zin: Hebt gij het boek zelf gebracht?, vertale men liefst: Avete portato voi il libro?
9°.- Bij de werkwoorden qssere, patere (schijnen) en sembrare (schijnen) vertaalt men soms: het zelf, de-
Ital. Gramm. v. Holl. 7



98
Les 21.
zelfde door desso (f. -a) of wel nog beter door lui (-ella); b. v.:
Hij is het zelf £ desso of ^ lui.
Jij schijnt mij niet meer dezelfde tu non mi pari piü desso. 10°„- In plaats van con me, con te gebruikt men soms meco, teco. In plaats van con sè, con lui, con le% con loro: seco.
11°„- Men lette op de volgende italianismen: Dare del tu, del Lei elkaar jij, u noemen. Store a tu per tu het antwoord niet schuldig blijven.
Woorden.
restare blijven vai, va jij gaat, hij gaat
chiamare roepen vengo, vieni, ik kom, jij komt cenare het avondmaal viene hij komt
gebruiken vqglio, vuoi, ik wil, jij wilt, pranzare het middagmaal vuqle hij wil
gebruiken indisposto ongesteld
attirare aantrekken presso di bij
consegnare a overgeven di rado zelden
pensare a denken aan la notizia het bericht
somigliare a gelijken op il piaito het bord
giocare (giuo- spelen met il pianofqrte de piano
care) a (niet van in- il violino de viool
strumenten) la patta de bal
suonare spelen(bespelen), la calamith de magneet
khnken,bellen il rumore het rumoer. vq, vado ik ga
Oefening 41.
Non hg pensato a te, poverino! Pensate a me! Non mandare il danaro a lui! Vieni con me, con noi. Chi § stato qui, lui o lei?1 % venuta lei stessa. Egli non somlglia a lei. Non parlate di loro? La calamita attira il ferro. Hai scritto tu questa lettera? Si, 1'hg scritta io. Chi legge questo libro? Io. Hai tu consegnato la lettera a lui o a lei? L'hg (ik heb hem) consegnata a lui. Ha pranzato coi Suoi genitori? Si, hg pranzato con loro. Chi cenera questa sera con noi? Un mio amico. Vugl suonare un poco con me? Sl, io suoner§ il pianofgrte e Lei il violino. Va da sua madre? Si, vado da lei. % Sua questa casa? Ng, non § mia. Vieni tu gggi da noi? Ng, sono invitato da mia zia e vado da lei. L'egoista non pensa che a se stesso. Ha sentito lui1 il rumore? Sl, 1'ha sentito anche lui. Sta egli in casa vgstra? Sl, sta da noi.
1 Wanneer er eenigszins de nadruk op valt, worden de voller klinkende vormen lui en lei ook wel in plaats van den nominatief gebruikt.



De voornaamwoorden.
99
Oefening 42.
Ben jij het, Hendrik? Ja, ik ben het. Wie vertrekt morgen? Ik. Gaat u naar uw oom? Ja, ik ga naar hem. Heb je mij of hem geroepen? Ik heb hem geroepen, omdat hij verlangd heeft, met mij viool te spelen. Waarom kom je zoo zelden bij ons? Mijne moeder is sedert eenige dagen ongesteld, en ik blijf daarom (percib) bij haar thuis. Wil je met mij kaart (alle carte) spelen? Als u wilt. Waar is je broertje? Hij is hier in den tuin en speelt bal met ons. Voor wien is dit bord? Het is voor jou, jij zult nu met ons het avondmaal gebruiken. Ik groet u en uwe lieve kinderen. Wij spreken dikwijls over u en uwe vrouw. Wie komt? Is het Willem? Ja, hij is het. Heb je aan mijne handschoenen gedacht? Ja, ik heb eraan gedacht. Is het waar, dat de koning naar Rome vertrokken is? Ik heb zelf dit bericht in de courant gelezen. Is die tuin van u of van uw buurman? De tuin is van mij.
Spreekoefening.
Gbi ha suonato? Io, lui.
Chi viene? Noi.
Pensate a' (ai) vgstri amici? Pensiamo sovente ad essi.
Per chi sono questi stivali? Sono per me.
Chi ha portato questo cestgllo Mia sorella stessa. (mandje) ?
% ella arrivata sola? Ng, § arrivata con me.
Di chi § quei libro? % mio.
E quei guanti? Sono suoL
Dove sta Ella di casa? Stg in via San Niccolo, da
mio zio.
A chi hai dato il tuo danaro ? L'hg dato a lui ed a lgi.
Ha Ella dato a me il suo Credo di si.
temperino (mesje) ?
Ï) egli a casa? Ng, g uscito.
Leesoefening.
Le Scugle in Italia. I fanciulli e le fancinlle del pQpolo che devöno (moeten) arrivare presto a guadagnarsi (verdienen) la vita col lavoro, frequentano (bezoeken) la scugla tre anni: moltissimi la frequ^ntano sgi e compiono (doorloopen) cosl le classi elementari. In seguito (daarna) i giovanetti che hanno la fortuna di poter studiare piü a lungo, entrano nel Ginnasio, dove passano cinque anni, e di 11 al Liceo per altri tre. In questo tempo imparano, oltre 1'italiano e le nozioni (kennis) di storia, di geografia, di scienze, necessarie alla bugna cultura, il latino, il gre,co, il francese. Oppure dalle elementari entrano



100
Les 21.
nelle Scugle T^cniche e da queste, dopo tre anni, negli Istituti T^cnici, e studiano specialmente le scienze fisiche e le matematiche, il francese, il tedesco, 1'inglese e il disegno (teekenen). Gli studi si compiono nelle Universita, nelle Accade.mie Scientlfiche, Letterarie, Militari, Navali (zeevaart), nelle Scugle Superiori di Agricoltura e di Gommgrcio, nella Scugla Coloniale di Napoli e nell'Istituto di Scienze Sociali di Firenze, che prepara specialmente alla camera diplomatica. Molti professori che insegnano in questi Istituti sono valenti (knappe) scrittori o scienziati. II disegno, la pittura, la scultura, 1 architettura si studiano nelle Scugle e nelle Accad^mie di Belle Arti, dove si conseguono i diplgmi per 1'insegnamento del disegno nelle Scugle Secondarie, e dove chi ha il sentimento dell'arte § guidato alla tecnica e alla conoscenza diffusa delle arti antiche e moderne. Gli Istituti Musicali esistenti (die bestaan) in molte delle principali citta d'Italia preparano alla perfetta esecuzione (uitvoering) della mnsica classica e della. mnsica moderna italiana e straniera, e danno anche bugni ed abili (bekwaam) artisti di canto alle scène. Nei piü importanti centri di commercio fioriscono (bloeien) sempre piü le Scugle Professionali, che indirlzzano (richten) all'esercizio delle industrie piü proficue (nuttig). In generale le ragazze che vggliono fare gli studi classici, frequentano le scuole maschili e le Universita: perö negli nltimi anni sono stati istituiti alcuni Ginnasi e Licgi Femminili e delle Scugle T^cniche e Gommerciali e Professionali per le sole fanciulle. Vi sono in tutte le citta istituti privati e colhjgi molto fiorgnti (bloeiend); tuttavfa la scugla femminile piü frequentata è la Scugla governativa detta R. Scugla Normale dalla quale le fanciulle gseono con diploma che le abilita aH'insegnamento nelle scuole elementari. Da questa possono entrare negli Istituti di Magistero Femminile di Fireuze e di Roma, essi pure rggi, dove si ottengono diplgmi per 1'insegnamento dell'italiano, della stgria, della geografia, della pedagogia e delle lingue modgrne nelle scugle femminili secondarie.
Dialogo.
Quante sono le classi elementari in Italia?
In quali scugle si passa in seguito?
Ghe cgsa si studia nel Ginnasio e nel Licgo?
Ghe cgsa negli Istituti T^cnici?
In quali Istituti Superiori si compiono gli studi?
Ghe cgsa si studia nelle Scugle di Bglle Arti?
Quali diplgmi vi si conseguono?
A che cgsa preparano gli Istituti Musicali?
Ghe indirizzo danno le Scugle Professionali?



De voornaamwoorden.
101
Come § ordinata 1'istruzione femminile? Quali sono le scugle femminili piü frequentate? Quali diplgmi si conseguono negli Istituti di Magistgro Femminile di Firenze e di Roma?
Twee en twintigste les. Ventidnesima Lezione.
B. De verbonden persoonlijke voornaamwoorden. Pronomi personali congiunti.
Deze voornaamwoorden komen slechts in den datief en den accusatief voor.
Het zijn de volgende:
Enkelvoud. Meervoud. Dat. mi mij, aan mij ci (ne)1 ons, aan ons
Ace. mi mij ci ons
Dat. ti jou, aan jou vi u, aan u
Ace. ti jou vi u.
3° pers. mannelijk. Enkelvoud. Meervoud. Dat. gli1 hem, aan hem loro hen/, aan hen/ Ace. lo (il) h ero, het li hen.
3" pers. vrouwelijk.
Dat. le(Le) haar, aan haar, loro (Loro) haar, aan haar,
U, aan U U, aan U
Ace. la (La) haar, U le (Le) haar, ü.
Dat. si aan zich zelf si aan zich zeiven (zelf)
Ace. si zich zelf s* zich zeiven (zelf).
Regels.
I. Deze voornaamw. staan vóór het werkwoord (en bij samengestelde tijden voor het hulpwerkwoord) in alle persoonlijke tijden, uitgezonderd de bevestigend gebiedende wijs (dus wel in den ont-
1 Ci wordt ook ^gebruikt in plaats van con cib (daarmee), in ciö (daarin, daarop, daaraan), b. v.: ci sento ik hoor daarmee, ei spero ik hoop daarop.
Ne wordt in de omgangstaal zelden gebruikt.
2 i voor gli is verouderd (slechts in poëzie). Cortese i fu hij was vriendelijk tegen hen.



102
Les 22.
kermenden en ook in den beleefdheidsvorm). Loro maakt op dezen regel eene uitzondering, daar het gewoonlijk na het werkwoord komt. Voorbeelden: Indic. Egli mi da hij geeft nüj
io vi vedo ik zie u
► tu gli scrivi jij schrijft hem
f in 7/» /Tn\ anltrtn ik crrnpt haar (n\
egli si sbaglia hij vergist zich
egli la 'saluig hij groette haar
egli mi ha dato hij heeft mij gegeven
io vi ho veduto ik heb u gezien
egli ci ha salutato hij heeft ons gegroet.
Imperat. non mi dare geef nrij niet
mi scriva schrijft U mij.
Gong. ch' egli mi ami dat hij mij beminne.
2. Staan twee verbonden persoonlijke voornaamw. (waarvan het eene in den datief en het andere in den accusatief) vóór hetzelfde werkwoord, dan plaatst men den datief voor den accusatief.
Wanneer mi, ti, si, ci, vi het tweede voornaamw. voorafgaan, veranderen zij in me, te, ce, ve.
In plaats van mi: me lo, me la, me li, me le, me ne.
» » » ti: te lo, te la, te li, "te le, te ne.
» » » ei: ce lo, ce la, ce li, ce le, ce ne.
» » » vi: ve lo, ve la, ve li, ve le, ve ne.
» » » gli: glielo, gliela, gliéli, gliele, gliene.
NB. Ter wille der welluidendheid wordt le (Le) niet gebruikt voor lo, la, li, le, ne, maar het verbindt zich met deze woorden in den vorm van gli, aldus: glielo, gliela, gliéli, gliele, gliene. In den beleefdheidsvorm schrijft men glie dan liefst met eene hoofdletter: Glielo, Gliela, Gliéli, Gliele, Gliene. Glielo kan dus beteekenen: het hem, het haar, het U. Gliele kan beteekenen: ze (meerv.), hem, ze (meerv.) haar, ze (meerv.) U, ü haar.
3. De verbonden persoonlijke voornaamw. komen achter het werkwoord te staan bij de volgende onpersoonlijke wijzen: Infinito, Gerundio, Partjcipis passato en ook bij den Imperativo" (met uitzondering vaflTaen ontkennenden en"cfe'h' "Leleêfdheidsvorm).



De voornaamwoorden.
103
Maar niet alleen komen ze hier achter het werkwoord te staan, ze smelten daarmee ook tot éen woord ineen (de Infinito verliest hierbij ter wille der welluidendheid den slotklinker).
darm' u geven
amarlo hem beminnen
portarla haar dragen
Imostrarmelo het mij toonen
dargliene hem, haar, U, ervan geven
credimi geloof mij
credetemi gelooft mij
credeteci gelooft ons
crediamogli gelooven wij hem
amandomi mij beminnend
' raccontarmelo het mij vertellen
avendolo veduto \ , . n \ ■ , , V ,
vedutolo j het ^em) «eaen hebbend avendogliene pariaio \ hem, haar, u er over ge-
parlatogliene f sproken hebbend.
Echter: mi creda \ gelooft u mij (beleefdheids-
mi credano f vorm)
non gli credere geloof hem niet.
Opmerking. Is de tweede persoon enkelvoud van den imperatief een woord van éen lettergreep, als: fa, sta, dl, da, dan wordt de beginmedeklinker van het voornaamw. (uitgezondert gli) verdubbeld en het accent gaat in dl en da verloren: fatti, stammi, dicci, dolle, enz.
4. Is het werkwoord een voce tronca d. w. z. heeft het den klemtoon op den slotklinker, dan kunnen tegen den regel in de voornaamw. mi, ti, si, lo, la, ci, vi, enz., ook in andere dan de onder 3. genoemde tijden, achter het werkwoord gevoegd worden. De beginletter van het voornaamw. (behalve van gli) wordt daarbij weer verdubbeld (waardoor het geschreven accent verloren gaat).
In plaats van mi sarg sarqmmi
ti vedrq vedrQtti
lo far$ farqUo
vi dirq dirqvvi
la amq amqlla
ci d& dacci
gli dirh diragli.



104
Les 22.
5. In verheven stijl kunnen tegen den regel in, de voornaamw. ook in andere dan onder 3. en 4. genoemde gevallen, achter het werkwoord gevoegd worden. Dit is vooral het geval in den 3eB persoon enkel- en meervoud. Ook vindt men het soms in den len persoon meervoud. In dit geval laten de uitgangen -mo en -no de slot -o vallen en de futuro uitgang -nno de beide laatste letters:
fecemi = mi fece hij maakte mij davagü = gli dam hij gaf hem davanlo = lo davano zij gaven het meniamlo = lo meniamo wij leiden hem faranlo = lo faranno zij zullen het doen. De onder 1. genoemde plaatsing is echter de meest gebruikelijke.
6. Loro volgt gewoonlijk, zooals we reeds zeiden, het werkwoord: gli ha detto loro hij heeft hun gezegd. In de omgangstaal staat gli gewoonlijk in de plaats van loro.
Gli hg detto is dus: ik heb hem gezegd, en: ik heb hun gezegd. "Woorden.
tagliare snijden imprestare leenen
ascoltare luisteren naar a rivederci tot weerziens aspettare verwachten io pqsso ik kan
accompagnare vergezellen la stqria de geschiedenis
contare tellen ü fornaio de bakker
raccontare vertellen il calzolaio de schoenmaker
dare geven il falegname 1de schrijn-
dg, dai, da ik geef, jij geeft, Vetanista ƒ werker
hij geeft contuttastima met alle achting
dato gegeven per piacere als 't, u belieft
mostrare a toonen dar$ ik zal geven
onorare di vereeren met | farg ik zal doen.
Oefening 43.
Io vi ascolto, Ascoltatemi! Non lo ascoltare! Mi ascolti! Mostrami il libro che hai comprato. Mi mostri dove si comprano i biglietti del teatro. Favorisca tagliarmi un pezzo di pane. Mi racconti una storia. Dammi una penna. Mi dia quest'anello per venti lire. Non glielo pgsso dare (non posso darglielo) a questo prezzo. Se tua sorglla desidera questo libro, glielo mando. Mi onori di una visita e le mostrer§ tutto. Se ha Lei1 il mio libro, La prego di restituirmelo. Egli me lo
1 Beklemde vorm voor: se Ella ha.



De voornaamwoorden.
105
da. Egli non me lo da. Dateci della birra. Dateci anche una bottiglia di vino. Io vi darg del vino e della birra. Non pgsso darvene; non ne hg. Fatelo subito! Lo far§. Ve lo dico. Diteglielo. Accompagnatemi. M'accompagni a casa. Non Pqsso accompagnarla. L'hg accompagnata iersera. Egli me lo aveva prestato.
Oefening 44.
Luister je naar mij? Ik luister naar je. Ik luister niet naar u. Zul je mij vergezellen? Vergezel mij. Vergezel mij niet! Zegt het hem. Zegt het hem niet. Je hebt het hem niet gezegd. Je zou het mij niet geleend hebben. Leent het hem. Leent het hem niet. Geeft mij tien flesch wijn en 25 glazen. Ik geef ze u. Ik leen ze u niet. Geloof mij. Vertelt hun die geschiedenis. Ik zou u geld leenen, indien gij ernstiger waart. Waarom leent gij het mij niet? Leent het mij. Hij leende mij 35 gulden. Gij zoudt mij geen 400 gulden leenen, als gij ze hadt. Zij heeft (voor) mij twee dozijn hemden en een half dozijn handschoenen gekocht. Zou zij ze u geleend hebben? Neen, zij zou ze mij niet geleend hebben. Leent dat geld aan den bakker. Leent het niet aan den schoenmaker. Hebt gij mij duizend gulden geleend of gegeven? Ik heb ze u niet gegeven, maar geleend. Hij heeft ons die geschiedenis verteld; hij zal ze u vertellen. Ik vertel ze u niet, ik zal ze hun vertellen. Vertelt ze ons toch.
(U is in deze oefening tweede persoon meervond.) Spreekoefening. Mi da Ella questo libro? No, non ve lo dar§.
Perchè non vugle darmelo? Perchè non siete diligente. Mi da quell'anello a questo Non pgsso darglielo; è trgppo
prezzo? pgco. Vugle Ella prestare quei libro Glielo imprester^ volentieri.
a mia sorella?
Sej stato all'Esposizione di Ng, non vi sono stato, ma ne Parigi."•" hg inteso parlare (hooren
praten).
Chi vugl questa penna? Io la vgglio. Datemela.
Dicci la verita? La dico sempre.
Non gliene parlare. Non gliene parler§.
Chi vi ha venduto questa penna? II ngstro libraio ce 1'ha venduto.
Li lodate? ■ Si, li lodiamo molto.
Quando mi paghera Ella? Non pgsso pagarla gggi, ma La
pagherg fra pgco (binnen
hort).
Pgsso aver il mio pagamento Sl, glielo dar§ ogni sabato. ogni settimana?



106
Les 22.
Leesoefening.
Eleonora Duse. Eleonora Duse nacque (werd geboren) il 3 Obre del 1859 e fu battezzata a Vigevano. La sua infanzia fu un succedersi continuo (eene opeenvolging) di patimenti. Come tutti i figliuoli dell'Arte, anch'essa apparve al lume della ribalta (voor het voetlicht), non appena le fu dato di reggersi in piedi (te kunnen staan) e di balbettar due parole, sostengndo (vervullende) a quattr' anni la parte (de rol) di Cosette nei Miserabili. Una volta ella mi raccont§ come giovinetta si recasse giornalmente a trovar la mamma relegata in fondo a (gekluisterd aan) un letto d'ospedale, e Ik mangiasse, quasi di soppiatto (heimelijk) la meta della zuppa che a lei serbavan (bewaarden) 1'affezione e la piëta materna. Aveva 14 anni quando le mort (stierf) la madre; e cominciava gia a farsi notare (de aandacht op zich vestigen) in alcune parti per un suo singolar modo di recitare. Ma il fuoco che le serpeva lento, lento, doveva svilluparsi per gradi. II primo accenno alla vita vissuta dell'arte Eleonora Duse diede (gaf) a Verona colla Giulietta di Shakespeare. Ma dove assurse (zich verhief) ad altezze non immaginate, fu nella Teresa Raquin dello Zola. Pu la venuta (de komst) a Torino di Sarah Bernhardt, che afferm§ se non complet^ la trasformazione artlstica della Duse. Nella Principessa di Bagdad sali a tal grado di arte da soggiogare (dat zij aan zich onderwierp) il pnbblico. La Signora Duse ha una recitazione tutta sua prgpria (geheel eigen) che pare negletta ed § studiata, che sembra faticosa ed § spontanea, che seduce, incanta per un certo profumo di verita.
(Luigi Basi, 1 cqmici Italiani, Firenze, Bocca.)
Woorden.
batte??ato gedoopt I svillupare ontwikkelen
il patimento het lijden accenno aanduiding, apparve verscheen aanwijzing
appena ter nauwernood immaginato gedacht
balbettare stamelen affermare bevestigen
si recasse begaf zich faticoso vermoeiend
il fuoco het vuur seduce meesleept
serpere kronkelen, incanta betoovert
vlammen profumo geur.
svillupare accenno
immaginato affermare faticoso seduce incanta profumo
ontwikkelen aanduiding,
aanwijzing gedacht bevestigen vermoeiend meesleept betoovert geur.



De voornaamwoorden.
107
Drie en twintigste les. Ventitreesima Lezione.
Aanwijzende voornaamwoorden. Fronomi dimostrativi.
Zooals reeds in les 12 is opgemerkt, moeten ook deze voornaamw. als bijvoegl. naamw. beschouwd worden, wanneer ze bij een zelfst. naamw. komen, en als voornaamw., indien zij alleen staan.
Het zijn:
questo f. -a; pl. questi f. -e deze, dit (bij den spreker). queUo f. -a; pl. quelli, f. -e die, dat (verwijderd én van den spreker én van den aangesproken persoon). (Over de vormen quei, quegli, quei, que' raadplege men les 12). codesto- f. -a; pl. codesti f. -e die, dat (bij den aange(eotesto f. -a; pl. cotesti f. -e) sproken persoon). costui- f. costgi pl. m. en f. costoro deze. colui f. colei pl. m. en f. coloro gene, die (dat) degene
(datgene). ci(} dit, dat
Opmerkingen.
1. Diegene (hij of zij) die (van personen gesproken) is: colui che, colei che:
Datgene welk, dat (van zaken) is: quello (f. -a), che; b. v.:
Colui che ha detto questo, $ un bugiardo. Degene, die dit gezegd heeft, is een leugenaar. Hq perduto il mio libro e quello che tu mi avevi prestato. Ik heb mijn boek verloren, en datgene, dat jij mij geleend hebt.
2. Dat, in algemeenen zin gebruikt is city, meer in 't bijzonder gebruikt: questo:
Ik begrijp dat niet non capisco questo. Egli era spesso ammalato ma di city non si pensava. Hij was dikwijls ziek, maar daaraan dacht men niet. Dat is sterk! questa (steeds vrouwelijk in dergelijke gevallen) £ grossa (M.). In zinnen als: dat is een mooi huis, dat zijn prachtige paleizen, vertaalt men dat door questo, dat met het zelfst. naamw. in geslacht en getal overeenkomt:



108
Les 23.
Questa $ una bella casa. Questi sond palazzi magnifici. Dat, wat is: cig che, quei (quello) che. Dat, wat men zegt cig che si dice. Liever zegt men: quei che si dice. Opmerking, a) Bij het betrekkelijk voornaamw. wat, dat dus in het Nederlandsch dikwijls alleen wordt gebruikt, moet in het Italiaansch steeds dat komen:
Ik geloof, wat ik zie credo quei (of cig) che vedo. b) Che alleen gebruikt, d. w. z. zonder voorafgaand zelfst. naamw., is niet betrekkelijk, maar vragend of uitroepend (les 13, deel II).
c) Men lette op de uitdrukkingen:
Tu non sg» piü quello jij bent niet meer dezelfde.
In questa entrg nella stanza.
Gedurende dezen tijd kwam hij in de kamer.
Nacque in quei di Firgnze.
Hij werd in de buurt van Florence geboren.
3. Questi deze en quegli die, worden ook gebruikt van mannelijke personen1 in den nominatief enkelvoud:
Questi fu felice, quegli sfortunato. Deze was gelukkig, die ongelukkig. Questi $ un poeta dito e profondo. Deze is een verheven en diepzinnig dichter. Staan deze woorden in den accusatief, dan moet men questo en quello gebruiken:
Vhg dato a quello ik heb het aan dien daar gegeven.
4. Costui, f. costei, en colui, f. colei, drukken de betrekking scherper uit dan questo en quello en worden slechts van personen gebruikt2:
La gloria di Colui che tutto mgve. (Dante.) De roem van Hem, die alles beweegt. In bepaalde omstandigheden, vooral in de omgangstaal kunnen zij eene verachtelijke beteekenis hebben: Colei ti ha dato uno sehiaffo. (Goldoni.) Dat vrouwspersoon heeft je een oorvijg gegeven.
1 Bij de onde schrijvers hebben deze voornaamw. soms betrekking op zaken of wilde dieren. Dante zegt: Questi (d. i. questo leone) parea che contra me venesse het scheen dat deze (leeuw) op mij aankwam.
2 In gedichten worden lui, lei, loro voor che, ook gebruikt in de beteekenis van colui, colei, coloro.



De voornaamwoorden.
109
Andiamo tanto lontano che colui non senta piü parlare di noi. (M.)
Laten wij zóóver weggaan, dat die elendeling niet meer van ons hoort spreken.
5. De betrekking tot een voorafgaand zelfst. naamw. drukt men in 't Nederlandsch dikwijls uit door: ervan, daarvan, vandaar, daarheen, enz. In dit geval gebruikt men in het Italiaansch verbonden voornaamw. nl. voor genitief en ablatief ne1 (daarvan, vandaar, overeen komende met het Fransche en) voor den datief vi2 of ci (daar, daarheen, overeenkomende met het Fransche y). Vi en ci veranderen voor lo, la, li, le, ne, enz. in ce en ve.
Ecco del prosciutto, ne volete ?
Hier is ham, wilt gij ervan.
Ne prenderg un pgco ik zal er een beetje van nemen.
Siete stato a Botna? Ng, ma ei andrg presto.
Zijt gij te Rome geweest? Neen, maar ik zal er spoedig
heengaan. jjl in giardino suo padre ? Sl, vi Is uw vader in den tuin? Ja, hij is daar. Viene Ella da casa? Sl, ne vengo. Komt u van huis? Ja, ik kom er vandaan.
Vragende voornaamwoorden. JPronomi int errogativi.
Het zijn de volgende:
a) Chi wie? che wat? b) Quale m. en f. welke? welk?
De verbuiging ervan is deze:
N. chi wie che wat
G. di chi van wie (-n) di che van wat, waaraan
D. a chi aan wie (-n) a che aan wat, waaraan
Ace. chi wie (-n) che wat
Abl. da chi van wie (-n) da che van wat, waaraan.
Enkelvoud.
N. quale welk (-e), wat voor een (-e) G. di quale van welk (welke, welken) D. a quale aan welk (welke, welken)
1 Van het Lat. inde.
2 Van het Lat. ïbi.



110
Les 23.
Ace. quale welk (welke, welken) Abl. da quale van welk (welke, welken). Meervoud.
N. quali welke, wat voor
G. d,i quali van welke
D. a quali aan welke
Ace. quali welke
Abl. da quali van welke.
Opmerkingen,
1. Chi wordt slechts van personen, che van zaken gebruikt:
Di chi è questo collello? Van wien is dit mes?
2. Zeer dikwijls heeft chi de beteekenis van colui (colei, coloro, quello, enz.) che. In 't Nederlandsch gebruiken we hier ook wie, maar dan slechts in den nominatief. In 't Italiaansch wordt chi in alle naamvallen gebruikt:
Chi $ contento, $ felice wie tevreden is, is gelukkig.
Parlo di chi mi ha offeso.
Ik spreek van hem, die mij beleedigd heeft.
Rimettetevi a chi intende la cgsa.
Laat dat aan menschen over, die de zaak begrijpen.
(Men denke er aan, nooit chi te gebruiken in plaats van het Fransche betrekkelijk voornaamw. qui, b. v.: 1'homme qui, la femme qui, vertale men niet door Vugmo chi, la dgnna chi. Het betrekkelijk voornaamwoord die is hier steeds che. Slechts waar chi, zooals boven, in de plaats van colui che komt, kan het betrekkelijk gebruikt worden.)
3. Wat is dikwijls che cgsa (welk ding) of alleen cgsa (dit echter meer in de spreektaal):
CQsa volete? Wat wilt gij?
Raccontcutemi CQsa c'f\ (M.) Vertel mij, wat er is.
4. Quale gebruikt men, als men vraagt naar een bepaalden persoon of zaak uit verschillende:
Quale di questi libri vólste? Welk van deze boeken wilt gij?
Men gebruike nooit il quale, la quale als vragend voornaamw. (zooals het Fransche lequel, laquelle). De volgende voorbeelden maken het verschil tusschen het Fransch en het Italiaansch duidelijk:



De voornaamwoorden.
111
Welk boek (quei Uwe) hebt gij?
Qual (-e) libro avete (dit vertale men echter liever door:
che libro avete) ? Welk (lequel) van deze twee boeken wilt gij? Quale di questi due libri volete ?
De sleutel, waarmee (avec laquelle) men de deur opent.
La chiave, colla quale si apre la pqrta. 5. Mai versterkt dikwijls de vragende voornaamw.: qual mai? Che dice mai? Che mai li potrebbe contare? Wie zou ze kunnen tellen.
Woorden.
la beüezza de schoonheid il burro de boter
il cgrpo het lichaam pigliare grijpen
il conquistatore de veroveraar il ladro de dief
la ricompensa de belooning fermarsi ophouden, stilü tesqro de schat houden
la colpa de schuld sg, sai, sa ikweetjijweet,
la rete het net hij weet
*7 tronco de tak (van een la ferrovia de spoorweg
spoorweg) l'agricoltura de landbouw
il treno lampo de bliksemtrein il commercio de handel
il treno diretto\ la rapidita de snelheid
il treno accele- I de sneltrein soltanto slecht £
rato I riscatare aankoópen
mediterraneo middellandsch vertiginoso duizeling wekarricchire verrijken kend. assassinare vermoorden |
Oefening 45.
E,cco il mio biglietto e quello di mio padre. In che citta d'Italia ci fermeremo di piü? A Milano, a Venezia, a Firenze, a Roma, a Napoli. Ma di piü a Firenze perchè ci hg dei pargnti. A quali stazioni si ferma il treno diretto. Non sg precisamen te, ma si ferma a pochlssime stazioni. I treni lampi, con vertiginosa rapidita, si fermano soltanto nei punti piü importanti. Quali sono i gruppi ferroviarii italiani? La rete Adriatica e quella Mediterranea (R. A. R. M.). Furono riscatate e dipendono (hangen af) dallo stato. Non fu il primo tronco, quello da Napoli a Portici? Sl, nel 1839, 14 anni dopo la partenza del primo treno del mondo, quello da Stockton per Darlington. Ghe cgsa vugl costui, non capisco quei che dice? Non parlo italiano. Ghi § costej? § la serva di mia zia. A che pensate, bugna dgnna? Ai migi flgli. Di chi era questo palazzo? Del conté Pio. Ginlio Cesare ed Alessandro Magno furono grandi conquistatori; questi morl giovane, quegli fu assassinato. Di che paese è? Sono Olandese.



Les 23.
Oefening 46.
Ik verkoop mijn huis en dat van mijn vader. Hij, die vlijtig is, zal een boek krijgen. Hij, die in goede gezondheid is, is gelukkig. Deze inkt is zwarter dan die. Deze handschoenen zijn wit, die zijn geel. Het is de schuld van hem, die gelogen heeft. (De schuld is van hem enz.). Antwoord hem, die u roept. Men zal dit horloge aan hem geven (zal geven = dara), die dadelijk zal betalen. Zijn dit uwe schoenen ? Zij zijn niet van mij. Van wien zijn zij? Het zijn die van mijn neef. Ik verkies de schoonheid van de ziel boven die van het lichaam. Hij sprak met de uitdrukking (col fare) van een man, die gewoon is te bevelen. De koning belooft eene belooning aan hem, die den dief zal grijpen. De landbouw en de handel zijn even (egualmente) nuttig voor de menschen; deze verrijkt hen, die voedt hen. Hebt gij boter? Geeft mij ervan. Gaat gij (andate) naar (in) den tuin? Neen, wij gaan er niet heen. Komt gij van de stad? Ja ik kom vandaar. Dante en Tasso zijn de grootste Italiaansch e dichters; deze werd in Torrento, die in Florence geboren.
Spreekoefening. Che libro è questo? Sono le poesie di Leopardi.
In quale di questi due alberghi In quello vicino alla stazione.
ha preso allggio? Che chiesa g questa? % la chiesa di Sant Antonio.
Quali sono i piü famosi teatri ? La Scala di Milano, San Carlo
di Napoli, 1'Qpera di Parigi. È questo il vgstro anello? Sl, questo <j il mio anello
d'oro.
Sono questi i vgstri guanti? No, non sono i miej, sono quelli di mia cugina.
Ha Ella ricevuto la mia lqttera ? Non hg ricevuto nè (noch) la
Sua lettera, nè (noch) quella di Suo padre.
È il commercio utile agli Sl, è utilissimo, li arricchisce. uomini ?
Quale casa vendete? Abbiamo due case da (te)
vendere, quella di mio zio e quella di mio nonno.
Sigte stati iersera al giardino Ng, non vi siamo stati, ma vi pubblico? andremo (wij zullen gaan)
stasera con n ostra madre.
Fjcco del prosciutto (ham) Ng, grazie, ne hg gia preso e del pane, ne vugle ? (genomen).
A chi devo dareunaricompensa? A chi la merita.
Avete portato le bottiglie? Mi scusi, non ci hg pensato.
% a casa tuo padre? Ng signore, non g a casa.
112



T)fi voornaamwoorden.
118
Leesoefening.
II gomitólo della vita. G'era una volta un signore e una signora molto ricchi, moglie e marito (vrouw en man), che avevano un bimbo, quello solo. FIguratevi se (u kunt zich voorstellen, dat) gli volevan bene (zij veel van hem hielden), e se ci badavano. Non avevan altri pensieri. IJra pur (ïoch) bello! Bianco e rosso in viso, biondo e ricciutino (met blonde lokken), con due bggli occhi neri che gli ridevano prima (nog eer dan) della bocca; e veniva su (groeide op) come un tallo di rgsa. Ci avevano li accanto al palazzo un bellissimo giardino dove c'e.rano tutti i divertimenti; e il piü (den meesten tijd) stava (van stare) li, accompagnato, e anche solo, perchè dei pericoli non ce n'erano. Per§ quando fu cresciuto, lo chiamavano in casa e gli insegnavano a leggere e a scrivere e gli avevan fatto venire perfino (zelfs) delle dgnne forestiere e dei maestri in casa per istruirlo sempre meglio. Ma come gli pareva duro a lui di dover lasciare i sugi nlnnoli e i suoi trastulli per andare a far le aste e gli uncini colle penne! Quando sentiva la voce di quelli che lo chiamavano, o della mamma o di chi altri si fosse (of van wie anders ook) diceva (zeide hij): «Se sapessi (ik wist) un pg' gia leggere e scrivere! fjcco qui, ora potrei (zou kunnen) starmene dove mi pare (lijkt), e invece mi tocca (ik moet) andare in casa, al tavolino! Tutti mi comandano, bisogna che stia (ik moet staan) sotto tutti, anche sotto i servitori. Fossi un pg' gia come il tale che legge e scrive ammodo (kon ik maar een beetje fatsoenlijk lezen en schrijven) come mi vorrei (zou ik) divertire di piü! Ora un giorno succgsse (gebeurde het) che 1'avevano gia chi amato due vglte e lui non si sapeva (kon niet) risolvere, a staccarsi da un bgl cavallino di legno, e rimuginava fra sè e sè (bij zich zelf) di quei pensieri li; quando a un tratto (op eens) gli apparve (verscheen) un genio (geest), un angelo, rilucente (schitterend), bellissimo, con certe ali d'gro .... bello, bello, bello! Gli si presentg davanti e gli disse (zeide): «Bambino, io sono il tuo genio, hg sentito i tugi lamenti (klachten) e vedo (ik zie) i tugi pensieri, e conosco i tugi desidgri, e percig son venuto a trovarti (je bezoeken).* Ti rincresce (het spijt je) di essere cosi piccino, e vorresti (jij zou willen) gssere piü grandicello, e saper gia leggere e scrivere per baloccarti (spelen) quanto ti piace. Or bene, stammi a sentire (hoor mij aan) e fa bgne attenzione (let goed op). Guarda (zie)l (e intanto gli mostrg un gomitolo di filo) questo g il filo della tua vita. Se tu lo sdipani, se tu tiri e sfai (ontrolt) il gomitolo, la tua vita passa e tu arrivi snbito a tutti i punti che tu vugi (je wilt). Se ti vigne a fastidio (als je ondraaglijk wordt) lo stato presgnte,
Ital. Gramm. v. HoU. 8



e tu tira il filo, che muterai. Bada perö; il fine del filo g il fine della tua vita. Hai inteso? (begrepen) Addio. Lo bacio in sulla fronte (op het voorhoofd) en scomparve (verdween).
Idelfonso Nieri.
"Woorden.
il gomitolo het kluwen I risoloere besluiten badare oppassen staccare da losmaken van
il viso het gelaat il legno het hout
ridere lachen rimuginare peinzen
il tallo de twijg Vangelo de engel
istruire onderrichten ali vleugels
parere schijnen piccino klein
lasciare verlaten intanto ondertusschen
il ninnolo het Speelgoed mostrare toonen il trastullo het spel il filo de draad
Fasta de streep I tirare trekken
l'uncino de haak sdipanare afwikkelen
lo voce de stem mutare veranderen
invece in plaats il fine het einde
divertire vermaken ! baciare kussen.
Vier en twintigste les. Ventiqnattresima Lezione.
De bezittelijke en de betrekkelijke voornaamwoorden.
Pronomi possessivi e Pronomi relativi.
De bezittelijke voornaamwoorden zijn reeds in les 13 genoemd als bijvoeglijk bezittelijke voornaamwoorden. Hier zij alleen nog verder opgemerkt, dat deze voornaamwoorden als zelfstandige voornaamw. in 't Nederlandsch de mijne (il mio) enz. heeten.
Wij behandelen thans de: Betrekkelijke voornaamwoorden. Pronomi relatvvi* Men verwissele ze vooral niet met de vragende voornaamwoorden, waarmee ze eenige overeenkomst hebben. ^
Mannelijk en vrouwelijk. Enkel- en meervoud. Che die, wie, dat, wat, •>>
di cui wiens, wier, van wien, van wie, a cui aan wien, aan wie,
114 Les 24.



De voornaamwoorden
115
che, cui dien, wien, die, wie, dat, wat, da cui van wien (wie).
Opmerkingen. ii Ohei sluit zich nauwer aan dat, wat voorafgaat, aan, dan het hier verder nog te noemen il quale, en wordt ook meer gebruikt.
11 quale verbindt aan de voorafgaande gedachte eene nieuwe van hetzelfde gewicht, terwijl bij che die nieuwe gedachte van minder belang is. Daarom wordt dan ook voor il quale een komma gezet, voor che niet: La lettera che vi hg scritta, non $ arrivata. De brief, dien ik u geschreven heb, is niet aangekomen. Gli uqmini, i quali dubitano di tutto, sono infelici. De menschen, die aan alles twijfelen, zijn ongelukkig.
2. Che blijft, wat getal en geslacht betreft, onveranderd :
" L'ugmo che lavora, la dgnna che cuce, i fratelli che studiano, quello che vogliamo. De man die werkt, de vrouw die naait, de broeders die
studeeren, dat wat wij willen. Soms wordt na quello het betrekkelijk voornaamw. che weggelaten: Tu sai quello hai a fare je weet, wat je te doen hebt.
3. Heeft wat (hetgeen) of dit betrekking op een voorafgaanden zin (dus niet op éen enkel woord) dan vertaalt men het door il che:
Mio padre mi richiama; il che mi qbbliga a partire. Mijn vader roept mij; dit verplicht mij (wat mij verplicht) te vertrekken.
Over che als verkorte vorm van perchè, poichè enz. zie men de voegwoorden.
4. Cui wordt gewoonlijk van personen gebruikt, doch heeft geen nominatief. De voorzetsels di en a (maar niet da) blijven voor cui dikwijls weg; b. v.: il cui (in plaats van il di cui) amico wiens vriend.
Enkelvoud. Masch. # Femtn.
il quale welke la quale welke
del quale welks, van welken della quale welker, van welke
al quale aan welken alla quale aan welke
il quale welken la quale welke
dal quale van welken dalla quale van welke.
8*



16
Les 24.
Meervond.
* quali, le quali welke
dei quali, delle quali welker, van welke
ai quali, alle quali welken, aan welke
i quali, le quali welke
dai quali, dolle quali van welke enz.
Opmerkingen. £ Quale staat soms in plaats van come: 11 presidente del consiglio, qual ministro dell'lnterno. De president van den raad, als minister van binnenlandsche zaken.
2. Tale quale, pl. tali quali, is: zooals: Tale quale mi vedete zooals gij mij- ziet.
3. Wordt quale herhaald, dan is het: de (het) een (of...) de (het) andere:
Quale $ buqno, quale § cattivo.
De een is goed, de ander is slecht.
4. In de poëzie vindt men dikwijls onde (van waar, waarvan) in plaats van di cui, del quale, da cui, enz.
Que' begli qcchi ond' escono saette. (P.) Welke schoone oogen, waarvan pijlen uitgaan.
Woorden.
la guarigione de genezing I riportare behalen
il pirqscafo de stoomboot guadagnare verdienen
il male het kwaad | fertUiezare vruchtbaar
il bagno het bad maken
il possessore de bezitter j la ferrovia j
il fiume de rivier | la strada fer-\ de spoorweg
castigare straffen rata >
VEgitto Egypte soggetto onderworpen
il Nilo de Nijl la vedova de weduwe
lontano ver i costumi de gewoonte
aspettare verwachten na; 1 l'ammiraglio de admiraal.
Oefening 47.
II mio giardino § (tanto) grande quanto il tuo. Le Sue rgse sono bellissime, ma sono meno belle delle mie. I nQstri amici sono tanto (cosl) fedeli come i loro. Ecco i miei libri ed i suoj; dove sono i vgstri? $ dovere d'ogui padre di castigare i prgpri (eigen) figli, quando lo meritano. II giovinotto col quale siete arrivato la settimana scorsa, g partito questa notte. ü ragazzo, il cui padre § morto, dimora adesso da noi. I costumi dei popoli antichi erano molto differenli dai nostri. La



De voornaamwoorden.
111
citta ha le sue attrattive, ma anche la campagna ha le proprie. II mercante che Ella ha veduto ieri in casa mia, e da cui abita il mio amico B., g partito Qggi per Parigi. Quest' ugmto g tale quale me 1'avete dipinto. L'imperatore d'Austria, qual re d'Ungheria, § possessore della corona di Santo Stefano.
Oefening 48.
Ik vind uw tuin zeer klein. Pardon (scusate) mijnheer, hij is niet kleiner dan de uwe; hij is even groot als die van mijn neef. Waar is je pen en waar is de mijne? Welke? Die, welke ik je vanmorgen gegeven (data) heb. De Fransche generaal, die deze overwinning heeft behaald, heet Massena. De baden, waarvan (da) hij zijne genezing verwacht, zijn zeer ver van hier. Het diner, waartoe ik was uitgenoodigd, is mij slecht bekomen (mi ha fatto male). Gij hebt alles verloren, wat gij gewonnen hebt. Ik zal doen (faro) wat ik beloofd (promesso) heb. De rivier, waarvan de wateren Egypte vruchtbaar maken, heet de Nijl. Het is een kwaad, waaraan ik onderworpen ben. Welke hoed is dat? Het is de uwe of die van uw vriend. Hij is van uw vriend. Mijne zuster, de uwe en de hare zijn alle drie aangekomen met het spoor. De bezitters (proprietari) van de hotels, waarin wij geweest zijn, waren Duitschers. De dame, bij wie ik woon, is de weduwe van een officier. Mejuffrouw Bianchi, over (di) wie men zooveel in de dagbladen spreekt, zal binnenkort (fra pqco) in onzen schouwburg zingen.
Spreekoefening.
Trgva il mio giardino piü Al contrario (in tegendeel); lo
grande del Suo? trgvo piü piccolo del mio.
Quanto ha pagato pei miei libri ? Pei Suoi bo pagato quindici lire.
Avete incontrato le vgstre so- Abbiamo incontrato le nostre
relle? e le vgstre.
Chi \ il proprietario di questa Quei signore, con bui abbiamo
casa? parlato pgco tempo fa.
Dove si trovano i bagni dei Nella Sei va Nera (Schtcarz-
quali parlate? wald). Come si chiama quei frame Arno (1'Arno).
sulle cui sponde sorge (zich
verheft) Firenze? Ecco due piroscafi; con quale Partiremo col piü grande, che
partiremo? § anche il piü comodo.
Hai trovato ancora tutte le tue Le hg trovate tutte, e tali
carte? quali le avevo lasciate.



Llö
Leesoefening. Le Rondini se ne vanno (gaan heen). II giardino non aveva piü le sue miriadi di grappoli turchinicci. Non aveva piü la sua delicata selva di fiori nè il suo profumo armonioso come una mnsica, nè il suo riso aperto (open), nè il clamore delle sue rondini. Non altro aveva di lieto che le voci delle mie due bambine. Molte rondine erano partite, altre partivano. Eravamo giunti (aangekomen) in tempo per salutare 1'ultimo stormo. Tutti i nidi erano abbandonati, vacui, esanimi. Qualcuna era infranto, e sugli avanzi della creta tremolava qualche piuma esile. L'ultimo stormo adunato sul tetto, lungo le gronde, e aspèttava ancora qualche compagna dispersa (verspreid). Le migratrici Stavano (van stare) in fila sull'orlo del canale, talune rivolte col becco, altre col dorso, per modo che (zoodat) le piccole code forcute e i piccoli petti candidi si alternavano. E cosl aspettando, gittavano neU'aria calma i richiami. E di tratto in tratto (langzamerhand), a due, a tre, giungevano (kwamen aan) le compagne in ritardo. E s'approssimava 1'ora della dipartita. I richiami cessavano. Un occhiata di sole languida scendeva (viel neer) sulla casa chiusa (gesloten), sui nidi deserti (verlaten). Nulla era piü triste di quelli esili piume mgrte che qua. e la (hier en daar), trattenute (tegengehouden) dalla creta, tremolavano.
(Gdbriele d'Annunzio, nato a Peseara provincia di Chieti nel 1863).
Woorden.
la rondine de zwaluw I la creta de leem
il grappolo het trosje I tremolare trillen, heen en
turchiniccio donkerblauw weer zweven
la selva het bosch la piuma het veertje
il profumo de welriekend- ] esüe teer, dun
heid adunare verzamelen, ver-
ïl riso de lach gaderen
il clamore de luidruchtig- la gronda de dakgoot
lieto vroolijk [heid le migratici de landver-
la voce de stem huizers
10 stormo de vlucht \ Vorlo de rand
11 nido het nest rivolto gedraaid abbandonare verlaten il dorso de rug vacuo ledig i la coda de staart esanime ontzield, leven- | forcuto gevorkt
loos I il petto de borst
infranto intusschen candido wit
l'avanzo de hoop, het gittare werpen
overblijfsel (gettare)



De voornaamwoorden.
119
il richiamo het lokgeroep | approssimarsi naderen
in ritardo te laat I languido kwijnend, mat.
Vijf en twintigste les. Venticinqnesima Lezione.
Onbepaalde voornaamwoorden. Pronomi indefiniti.
Vele vau deze woorden noemden we reeds als onbepaalde bijvoeglijke voornaamw. Zij onderscheiden zich echter daarvan door de afwezigheid van het zelfst. naamw.:
—altri (mann. enkelv.) een ander (beter: un altró)
— altrui van een ander, van anderen
—niente \ ■ .
} niets —nutla f
l'uno, gli uni, l'una, le une de een (-e), de eenen
l'altro, gli altri, l'altra, le altre de ander (-e), de anderen
l'un Valtro, gli uni gli altri \ ^& jer
l'una l'altra, le une le altre (
l'un e l'altro \ , •. i> 71 7. 1 beide l una e l altra f
ciascuno \ • . • ,
, , > ieder, iedereen ciascheduno f
nessuno, niuno \ • _ .
' > niemand
veruno I
al quanto iets
diversi \ . .
t verscnülende differentt f
parecchi \ y^^^^p meerdere pareccme \ <
un tale \ ■ , . , > zoo iemand cotale \
tutto, tutta geheel, pl. tutti, tutte alle altro (mann. enkelv.) iets anders
desso, dessa (met essere, parere, sembrare) de (het) zelfde ognuno, ognuna een ieder —chiunque, qualunque
— chicchessia |
—chicche si voqlia ■ , ,. , . .* } wie ook —chi che si sta
—chi si vqglia I
qualcuno, -a \ , e . .
1 , , y } de een ot ander, iemand
qualcheduno, -a \ '



120
Les 25.
certuno, ra een zekere taluno iemand, menigeen qualcqsa \ jetg qualche cqsa f
De woorden voorafgegaan door — zijn onveranderlijk.
Opmerkingen.
1. Evenals questi en quegli (zie les 23) staat ook altri als mannelijk enkelvoud in den nominatief zonder zelfst. naamw. Altri . . . Altri is in dit geval: de een ... de ander:
Altri $ buqno, altri § cattivo. De een is goed, de andere is slecht. In plaats daarvan gebruikt men ook chi . . . chi, qual . . . qual of questi . . . quegli: Chi $ dqtto, chi $ ignorante. De een is verstandig, de ander is onwetend.
2. Altrui heeft geen nominatief (is dus nooit onderwerp van een zin):
Gen. d''altrui.
Dat. ad altrui.
Abl. da altrui. Dikwijls laat men de voorzetsels di en a weg: Ciq (quei) che chi deoe altrui. Dat, wat men anderen verschuldigd is.
3. Certuno is un certo en krijgt dus nooit het lidwoord der eenheid.
4. Nulla (evenals niente) krijgt soms het lidwoord voor zich en is dan eigenlijk een zelfst. naamw.:
Vergogna e dovere sono un nulla per lui. (M.) Schaamte en plicht zijn een niets voor hem (hebben geen waarde voor hem).
Woorden.
Vincendio de brand I allegro vroolijk
il birbante de schurk j aver ragione gelijk hebben
la gente de lieden (men- | aver tqrto ongelijk hebben
schen, het volk) il difgtto het gebrek
il conto de rekening dunque dus
la gélosia de ijverzucht fare doen
la sqrte het lot (noodlot) castigare straffen
la rqba het goed, de prqprio eigen
zaken I occupato bezig



De voornaam woordei
191
operare werken § peccato het is jammer
ballare dansen proteggere beschermen
odiare haten accettare aannemen
n(u)ocere schaden aiutare helpen
biasimare laken | rubare berooven
rassomigliare gelijken conoscere kennen
guastare bederven conosco ik ken
guasto bedorven | conosciuto gekend.
Oefening 49.
I due fratelli si rassomigliano (1'uno all' altro). Ciascuno ha i sugi difgtti. Non biasimate i lavori degli altri. Nou v'§ che il vero filosofe che accgtti tutto con calma. Non fare ad altri, quei che non vuoi che altri faccia (doe) a te. Non rubare la roba altrui. (Gij zult niet stelen). Ieri fummo invitati in casa della signora Romani; alouni hanno ballato, altri hanno suonato, tutti erano allegri. Ciascuno vugle aver ragione, nessuno vugle aver torto. Taluni credono che il mondo finira presto. Se conoscessi qualcuno in questa citta, ci resterei alcuni giorni, ma non conosco nessuno. Avete mangiato qualche cgsa? Non hg mangiato nignte. Che cgsa desidera? Nulla. Chiunque non ubbidisce, sara castigato. Questi amici si amano di cuore e si aintano gli uni gli altri. y Questa povera ggnte ha perduto tutto in un incendio. Ciascuno epera secondo i sugi principii e le sue prgprie opinioni. Chicchessia vi protggga, non temo di dirvi che sigte un birbante, Chi q stato qui? % stato qui uno per pagare un conto. Chiunque desidera parlare con me, venga a casa mia a me^zogiorno.
Oefening 50.
Wie mij ook roept (cong.), zegt, dat ik bezig ben. Spreek geen kwaad van anderen. Kent gij deze personen? Ik ken ze niet allen, maar ik ken er verscheiden van. Niemand is zonder gebrek. Leen mij een van uwe pennen, de mijne zijn bedorven. Alle menschen zijn broeders: zij moeten (devono) elkander helpen. Zijn de menschen dan op de aarde om elkaar te haten en elkaar te schaden. Bemint elkander. Op (in) deze wereld is de eene rijk, de andere arm en niemand is tevreden met (di) zijn lot. (De) ware vrienden helpen elkander. Velen laken uit (per) ijverzucht de werken van anderen. Het is jammer, dat gij elkander niet helpt (cong).; gij zult alles verliezen. Ik groet allen van harte.
Spreekoefening.
Chi ha detto ci§? Tutti lo hanno detto.
Quale di queste ragazze vugl Ciascuna la vugle. questa carta?



122
Les 25.
Hai veduto qualcheduno in No, non ci hq veduto nessuno.
questo giardino?
Ghe cosa c'q di nuovo? Non sq nulla.
G'q qualcuno che conosce Nq, nessuno la conosce.
questa gente?
Di che cosa avete parlato in Gi siamo confidate le nostre
tutta la sera? pene.
Come ha passato la sera? Benone.
Gon chi ha parlato? Con nessuno.
f£ venuto qualcuno in casa Si q venuto stato) qui uno
nostra? che voleva parlar teco.
Ha incontrato qualcheduno? Nq, non hq incontrato nessuno.
Leesoefening.
Venqzia.
La fantasia per quanto ferace (vruchtbaar) in un artista, non puq neanche in müiesima parte immaginare 1'impressione che fa Venezia. Io 1'assomiglio (vergelijken) ad un sogno (droom), perchè sogno q trovarcisi senza saper come, giacchè la strada ferrata vi conduce fin dentro, e cosl dalla stazione si passa alle gondole che sono una poesia, e quindi (dan) nel Canal Grande, dove si ossejvano i piü antichi e rinomati (beroemd) palazzi veneziani. II soave movimento della gondola, la laguna, gli effetti sorprendenti di luce sui palazzi incantevoli (tooverachtig) che si riflettono (weerkaatsen) neU'acqua . . ., q tal cgsa da non potersi, non dico descrivere, ma immaginare. Chi vi potra mai dire 1'impressione che si riceve allorchè si vede per la prima volta la Piazza San Marco? L'antica basilica, ricca, ricchissima d'intagli (snijwerk), statue, musaici, colonne, bronzi e vetri (glazen) colorati, il sorprendentlssimo Palazzo Ducale, la Torre deU'Orologie, le antiche e le nuove Procuratie, il Campanile, la Loggetta, il mare; . . . e se a tutto questo aggiungete un'infinita (groote menigte) di ggnte, mnsica continuata, maga??ini, caffè, orefici (goudsmeden), librai, messi con lusso straordinario, se ripgto, tutto questo si osserva a un tratto (in éen oogenblik), in un colpo d'Qechio, io credo che si possa esclamare: rjccomi in Paradiso . . .
In generale qui regna il bugn umore, e la sera Venezia intera si riunisce in Piazza San Marco, la quale è illuminata come una galleria, un teatro. Si passe.ggia, si suona, si canta, si fuma, si prejidono gelati (ijs), si osse.rvano i maravigliosi efhjtti di luce che da la luna a quelle magnifiche architetture, l'uomo si s§nte trasportato in un altro mondo.
Bernardo Celentano.



Lijdende werkwoorden.
123
Dialogo.
Puo la fantasia anche piü ferace immaginare Venezia? Perchè Venezia puö essere paragonata (vergelijken) ad un sogno?
Che cosa si osserva lungo il Canal Grande?
Che effetto fanno il movimento della gondola, la luna
sui palazzi della laguna? Quali sono i piü splendidi monumenti? Di che § ricca la basilica di S. Marco ? Che cosa si dgve agginngere alla vista di tali monumenti? Dove si rlunisce tutta Venezia la sera? Che cosa si fa in Piazza S. Marco ?
Zes en twintigste les. Ventesima sesta Lezione.
Lijdende werkwoorden. Verbi passivi. De Italianen vormen hun lijdend werkwoord, door het hulpwerkwoord essere te plaatsen voor het partictpio passato, b. v.: lodare (prijzen), qssere lodato (geprezen worden).
Daarbij wordt het verleden deelwoord steeds als bijvoeglijk naamwoord beschouwd en komt dus in geslacht en getal met het onderwerp overeen.
Een man zegt dus: sono lodato, meerv.: siamo lodati.
Eene vrouw zegt: sono lodata, meerv.: siamo lodate. In plaats van met essere wordt de lijdende vorm ook wel gemaakt met venire (over de vormen met rimanere, andare, stare, zie men deel 2, les 19). Voorloopig jzij opgemerkt, dat venire slechts voor de vorming van het passief in de enkelvoudige tijden kan gebruikt worden en nooit in de samengestelde:
Viene preso hij wordt gevangen, maar niet:
j$ venuto preso, doch slechts: ^ stato preso. Het onderscheid tusschen essere en venire is, dat venire het gebeuren op het oogenblik uitdrukt, terwijl qssere meer de voleindiging der handeling te kennen geeft. Venire (eigenlijk divenire) is ons: worden.
L'uscio f chiuso de deur is gesloten.
L'uscio vien chiuso de deur wordt (juist) gesloten.
Mi $ detto mij is gezegd (ik weet het reeds).
Mi vien detto mij wordt gezegd (op dit oogenblik).



124
Les 26.
Voorbeeld.
T empi semplici. Infinito.
Essere lodato of venir1 lodato, -a; pl. -i, -e geprezen worden.
Indicativo. Presente.
lo sono (io vengo) lodato, -a ik word geprezen.
Ta sei (tu vieni) lodato, -a jij wordt geprezen.
Egli $ (egli viene) lodato hij wordt geprezen.
Èlla $ (ella vi$ne) lodata zij wordt geprezen.
noi siamo (noi veniamo) lodati, -e wij worden geprezen.
Imperfetto.
Io ero (venivo) lodato, -a ik werd geprezen.
Passaio remgto. lo fui (venni) lodato, -a ik werd geprezen.
Futuro.
Io sarty (verrg) lodato, -a ik zal geprezen worden.
Condieiondle. Presente.
lo sarei (verrei) lodato, -a ik zou geprezen worden.
Imper ativo.
Sii lodato, -a word geprezen.
Sia lodato, -a wordt geprezen (beleefde vorm enkelv.).
Siamo lodati, -e laat ons geprezen worden.
Siate lodati, -e wordt geprezen.
Siamo lodati, -e wordt geprezen (bel. vorm, meerv.).
Congiuntivo. Presente.
Ch' io sia (venga) lodato, -a dat ik geprezen worde.
Imperfetto.
Ch' io fossi (venissi) lodato, -a dat ik geprezen werde.
Participio passato. Stato, -a, -i, -e, lodato, -«, -i, -e geprezen geworden.
1 Zie venire les 36.



Lijdende werkwoorden.
125
Gerundio.
tio \
Essendo tu daar, omdat ik, jij, hij, zij,
o < egh \ lodato, -a u geprezen word.
venendo ella I \ Ella ) [ noi \
Essendo voi daar, omdat wij, gij, zij,
o l essi \ lodati, -e geprezen worden (u
venendo esse geprezen wordt).
\ loro i
Tempi composti. Infinito passato. • J§ssere stato, -a, -i, -e; lodato, -a, -i, -e geprezen geworden zijn.
Indicahvo.
Passato prossimo. lo sono stato (-a) lodato (-a) ik ben geprezen geworden.
Trapassato prossimo. lo era stato (-a) lodato (-a) ik was geprezen geworden.
Trapassato remgto. Io fui stato (-a) lodato (-a) ik was geprezen geworden.
Futuro compgsto. Io sarg stato (-a) lodato (-a) ik zal geprezen geworden zijn.
Condisionale. Passato.
Io sarei stato (-a) lodato ( a) ik zou geprezen geworden zijn. Congiuntivo. Passato.
Ch' io sia stato (-a) lodato (-a) dat ik geprezen geworden zij. Trapassato.
Ch' io fossi stato (-a) lodato (-a) dat ik geprezen geworden ware. Gerundio.
Essendo io (tu, ecc.) stato (-a) lodato (-a) daar, omdat ik (jij
enz.) geprezen geworden ben. Essendo noi (voi, ecc.) stati (-e) lodati (-e) daar, omdat wij (gij)
geprezen geworden zijn.
Het Nederlandsehe men. 1. Een voornaamwoord, dat met ons men overeenkomt, bestaat niet in bet Italiaansch. Om het



126
Les 26.
te vertalen, moet men het bedrijvende werkwoord, dat bij men staat, overbrengen in den lijdenden of wederkeerenden vorm:
De zin: Men ziet dit huis, worde dus vertaald, alsof er stond: dit huis wordt gezien, of: dit huis ziet zich.
Dus: questa casa $ veduta questa casa si vede. Deze laatste vorm wordt het meest gebruikt. Men plaatst echter bij voorkeur ai voorop:
Si vede questa casa enz. Het meervoud is: queste case sono vedute, queste case si vedono, of liever: si vedono queste case.
Voor deze vertaling is het natuurlijk beslist noodig, dat het werkwoord overgankelijk is en een onmiddellijk voorwerp bij zich heeft, dat onderwerp kan worden. Indien de wederkeerende vorm aanleiding zou kunnen geven tot dubbelzinnigheid, gebruikt men steeds den lij denden vorm:
Men houdt van kinderen, vertale men steeds door: i figli sono amati, daar: si amano i figli beteek ent: de kinderen houden van elkaar.
2. De constructie met si kan ook onpersoonlijk zijn (zoowel bij overgankelijke als bij onovergankelijke werkwoorden). Bij de onovergankelijke werkwoorden is er een voorwerp of is er géén voorwerp, zooals in de zinnen: men zingt, men speelt, men zegt. Deze vormen worden daardoor verklaard, dat men het oorspronkelijke het (egli) als onderwerp aanneemt: Het zingt zich, enz. In dit geval staat het werkwoord in het enkelvoud: men zingt: si canta, men speelt: si giugca, men zegt: si dice.1
Volgt er een voorwerp, zooals in:
Men zong eenige stukken, men speelde verscheiden partijen, men zeide onaangename waarheden.
1 Toch ziet men soms bij het werkwoord in het enkelvoud het zelfst. of bijvoegl. naamw. in het meervoud staan; b. v.:
Quando si $ costretti (Cantü) wanneer men gedwongen is. Si diede nugve pgco consolanti (d'Azeglio). Er waren weinig troostvolle berichten.



Lijdende werkwoorden.
127
dan houdt de constructie op onpersoonlijk te zijn, en moet men zeggen:
Si canlavano alcuni pgzzi, si giocavano diverse partite, si dicevano verith sgradevoli. De leerling vermijde echter voorloopig dergelijke constructie.
Iets dergelijks beeft men ook in het Fransch: II vint des Francais (Ségur) er kwamen Franschen. De Italianen trachten soms men te vervangen door verkeerdelijk lo als nominatief te gebruiken. Zoo boort men soms: lo si dice of se lo dice: men zegt het, wat eigenlijk beteekent: hij of zij zegt het tegen zich zelf. Deze zinnen zijn echter feitelijk dialect, maar worden toch in de meest beschaafde kringen gebruikt.
Lo wordt b. v. ook als nominatief gebruikt in dezen Venetiaanschen zin (Ooldmi, Famigli dell' Antiq. Att. 1 Sc. 19): Vgstro mario come ve tratelo - come vgstro marito vi tratta egli. Bovendien wordt het oor misleid door de schijnbare overeenkomst van lo en la (voor ella), dat dikwijls, en terecht, als nominatief wordt gebruikt, b. v.: la (cgsa) g cos\ de zaak is zoo, la s'intende dat spreekt van zelf.
3. Wanneer men staat bij een wederkeerend werkwoord (zie les 27), b. v.: men vergist zich; dan moet een passende nominatief gezocht worden.
Dergelijke nominatieven zijn: dlcuno, noi, uno, voi, l'ugmo1 b. v.: uno (l'ugmo) s'inganna, c'inganniamo, v'ingannate, enz.
Natuurlijk zou si s'inganna geheel verkeerd zijn, omdat en dan twee accusatieven zouden zijn zonder nominatief. Eveneens zou eene verandering van den bedrijvenden in den lijdenden vorm niet kunnen plaats vinden:
Si $ ingannaVo beteekent: Hij heeft zich vergist, en niet: Men vergist zich.
Het moderne spraakgebruik heeft den vorm: ci s'inganna.
4. Met het reflexieve si kunnen ook de datieven van de persoonlijke werkwoorden verbonden worden:
Mi si dice men zegt mij. Le si crede men gelooft haar.
Staat echter het persoonlijk voornaamwoord in den accusatief, dan gebruikt men liever den passieven vorm: Men kent hem egli g conosciuto. Men heeft ons herkend siamo stati riconosciuii. Eene andere wijze van uitdrukken, die echter slechts in bepaalde gevallen kan gebruikt worden, is,



128
Lee zb.
dat men het werkwoord plaatst in den derden persoon meervoud, zonder onderwerp (het onderwerp is in die gevallen zoo iets als: gli uqmini, gli amici, i politici, enz.).
Men zegt dicono.
Men vertelt mij mi raccontano.
Men heeft ons herkend ci hanno riconosciuti. Staat ne (daarvan, enz.) bij si, dan komt si gewoonlijk het eerst en verandert in se:
Se ne paria men spreekt daarvan.
Onovergangelijke werkwoorden. Zij geven eene werking aan, welke niet door eene zelfstandigheid wordt ondergaan, als: andare (gaan), cadere (vallen). Vele ervan vormen de samengestelde tijden met qssere, waardoor zij op passieve werkwoorden gelijken, b. v.; sono andato, $ arrivato. Andere daarentegen vormen de samengestelde tijden met avere, b. v.: voi avete dormito (geslapen) ella avra tremato (gesidderd) hg viaggiato (gereisd). In het algemeen worden de onovergankelijke werkwoorden met qssere vervoegd, als het partidpio passato ervan, als bijvoeglijk naamw. bij een zelfst. naamw. kan staan; b. v:: era mgrto hij was gestorven, g caduto hij is gevallen (l'uomo mgrto, l'angelo caduto). Daarentegen: abbiatno dormito, avete sospi/rato. Verdere bijzonderheden vindt men in het tweede deel.
Woorden.
il hallo hel bal I al contrario in tegendeel
il professore de professor j senza dubbio zonder twijfel
Vospedale het hospitaal ümalandrino de struikroover
«7 medico de dokter | l'adulatore de vleier
la malattia de ziekte ammirare bewonderen
la cura de behandeling ferire (-isco) verwonden
la consul- I het spreekuur : guarire (-isco) genezen
tazione \ het consult disprezzare laken
la nebbia de nevel dbbattere neerhalen
la legge de wet I ingannare vergissen
Varmadio de kast j riedificare herbouwen
denso dicht maltrattare mishandelen
virtuoso deugdzaam i distrutto verwoest
attento oplettend | offeso beleedigd
ü mezzo het middel j tglto afgenomen
la scienza de wetenschap corretto verbeterd
l'istituto het instituut | ucciso gedood



Lijdende werkwoorden.
129
disubbidire ongehoorzaam | assalire aanvallen
zijn demolire afbreken
lodare prijzen rieompensare beloonen
avere cura oppassen punire straffen. curare behandelen
Oefening 51.
Mio flglio q amato e lodato da tutti i sugi maestri, perchè q studioso e attgnto. Gustavo Adglfo, re di Svezia, fu ucciso alla battaglia di Liitzen. Mozart, celebre compositore tedesco, mori molto giovine nella citta di Vignna. Se sarete virtuosi, sarete amati e slimati da tutti. Abbiate cura che le leggi siano osservate puntualmente. Chiunque disubbidisce, verra punito. Di che si q parlato? Della nugva ferrovia. II soldato che è stato ferito, è_ mgrto. La casa che q stata abbattuta, sa ra riedificata. Quei povero cane g maltrattato dal suo padrone. Igri fui assalito da un malandrino; danaro, orolggio, catena, tutto mi fu tglto. Questi signori sono arrivati da Firenze. Si leggono questi libri? Quando i ngstri tgmi saranno finiti, verranno corrgtti dal ngstro professore. Sono stato invitato al ballo; anche mia sorglla sargbbe stata invitata, se non fosse ammalata. 5 chiusa la pgrta? Ng, vign chiusa ma adgsso dal < servitore. S'inganna, chi crede che gli ugmini dicano sgmpre la verita. Dalle mie finestre si vedono due chigse. Non si vede il campanile della chigsa: la nebbia è trgppo dgnsa. Mi dicono che non eravate a casa. Dicono che avremo la gugrra. II medico cura le malattie e cerca di guarirle coi mezzi che la scignza gli da. Andiamo alla consultazione del medico all'ospedale.
Oefening 52.
Men heeft mij gezegd, dat uw broeder ziek was. Ik word door mijne ouders bemind. Zal men dat slechte huis niet afbreken? In dat instituut staat men om 6 uur op. Wie heeft u mishandeld? Wij zijn mishandeld geworden door onzen kapitein. In het laatste gevecht zijn 25 soldaten gedood en 200 zijn gewond (geworden). Is de kapitein ook gewond (geworden)? Ik geloof van neen (di ng). Men zegt, dat de koning van Italië naar Turijn zal vertrekken. Men heeft vele brieven in die kast gevonden. De soldaten werden door den koning beloond. Men gelooft gemakkelijk, wat men hoopt. Die schilderijen zullen bewonderd worden, maar men zal niemand vinden, die ze koopt (cong.). De vleiers worden niet geacht, zij worden integendeel door iedereen gelaakt. Gelooft men, dat ik zal gehoorzamen? Zijt gij beleedigd geworden? Heeft men u uw geld gegeven? Neen, men heeft het mij nog niet gegeven. De reiziger zou zonder twijfel aangevallen geworden



130
Les 26.
zijn, als bij alleen was geweest. De kinderen hebben lang (molto tempo) geslapen. Zijt gij gevallen, mijnheer? Er zijn boeken, die men nooit leest. De „Verloofden" van Manzoni (I promessi sposi del) is een uitstekende roman, die men altijd met genoegen lezen zal.
Spreekoefeiiing. Siete amati dai VQstri maestri? Siamo amati da tutti. Siete stati sgridati (beknord) Siamo stati lodati.
dai VQstri maestri? Da chi fu distrutta la citta di Da Frederico Barbarossa.
Milano? . ,
Sei invitato a pranzo dal sig- Sl, ma non sq se ci andro.
nor Garlo?
Cosa si § trovato nell'armadio ? Oggetti di molto valore. Fu sanguinosa la battaglia di Fu sanguinosissima; molü Sedan? soldati ed ufficiali vi furono
uccisi e feriti.
Ghe cosa si vede cola? Si vedono molti cavalli.
Che cosa si dice in citta? Ghe la Regina guarira.
Da chi fu assassinato il presi- Fu assassbato da Gaseno. dente Garnot?
Quale fu la sorte di Napo- Venne bandito (hij werd verleone III? &awne»,!dallaFrancianell87().
Tutti evitano questi negozianti. Sono conosciuti come gente Sapete perchè? di poca onesta.
Leesoefeiiing.
Le Alpi.
«Le nostre Alpi vincono (gaan te boven) in bellezza e in maesta tutte le altre montagne. Le Cordigliere e lTmalaia passano, § vero, di molte centinaia di metri le nrjstre cime (toppen) piü alte; ma si innalzano (verheffen) sovra pgggi (hoogten) altissimi; restano invislbili alle pianure circostanti (omringend); non apparlscono grandi e sublimi come il Monte Bianco, come il RQsa, come il Gervino, come tanti altri picchi, che nella catena delle Alpi sorgono verso il cielo in vista delle pianure e dei colli. Giustamente fu detto che nei colossi deu'America e dell'India q piü grandioso il piedestallo, nei colQssi d'Italia la statua. Alla maesta della mole (groote omvang) le Alpi aggiungono le varieta (verscheidenheid) fantastiche delle forme; spingono verso le nuvole guglie (zuilen) acute come quelle del Monviso, torrioni (torens) isolati come quello del Gervino, dorsi (bergruggen) che si succedono e s'innalzano come onde (golven) in tempesta, immense piramidi di ghiaccio, rupi (klippen) merlate (getand), creste (toppen) capricciose che le nevi ornano
A', corti Slrmna) H'arsmnto.



Wederkeerende werkwoorden.
131
Quando si giunge su alcuna delle cime piü alte, il fascino (betoovering) alpino si rivela piü irresistibile. L'impressione § tanto piü bglla quanto la vetta (top) q piü isolata. Dalla punta del Gervino, quando il cielo q sereno, si scorge un mondo di piccbi, di ghiacciai (gletsers), di burroni (afgronden), di creste ... Al mattino, di mano in mano che la luce deÜ'aurgra rischiara le üjnebre, quelle teste nevose s'alzona come fantasmi. Effetti ugualmente maravigliosi produce il vento, quando d'improwiso, dfqua, di la, scaccia le nebbie fosche (donker) dietro alle quali s'appiattano (zich verbergen) picchi invislbili.
Che ardenti passioni accesero sempre queste cime negli amici delle grandi scène della natura! Sono il ritrovo (verzamelplaats) dei piü audaci e dei piü nobili cugri del mondo 1 . . .
Dialogo. Paoh Upy-
Sono belle e maestose le ngstre Alpi in confronto alle
altre montagne? Le Cordigliere e lTmalaia le passano in altezza? Dove si innalzano queste? Come appariscono?
Che cgsa fu detto giustamente a questo propgsito?
Ghe cgsa agginngono le Alpi alla maesta della mgle?
Ghe forme spingono verso il ciglo?
Che cgsa si prgva al giungere su alcuna delle cime?
Dalla punta del C er vino che cgsa si vede?
Ghe effgtti produce il vento?
Destarono passioni queste cime?
Chi vi si rgca?
Zeven en twintigste les. Ventisettesima Lezione.
Wederkeerende werkwoorden. Verbi riflessivi. Wanneer het voorwerp dezelfde zelfstandigheid is als het onderwerp, noemt men het werkwoord wederkeerend. Het voorwerp is dan een persoonlijk voornaamw. van den eersten of tweeden persoon, enkelof meervoud, of het is voor den derden persoou enkelen meervoud zich, b. v.: io mi raüegro ik verheug mij. In tegenstelling met het Nederlandsch kunnen de samengestelde tijden slechts met essere en niet met avere gevormd worden:
lo mi sono rallegrato ik heb mij verheugd.
Egli si era ingannato hij had zich vergist.
9*



132 Les 27.
Voorbeeld. Mallegrarsi. Zich verheugen.
Tempi semplici. Indicativo. Presente.
lo mi rallegro ik verheug mij
Tu ti rallegri jij verheugt je :
Egli si rallegra hij verheugt zich
Noi ci rallegriamo wij verheugen ons
Voi vi rallegrate gij verheugt u
Essi si rallegrano zij verheugen zich.
Imperfetto. Mi rallegravo of -va ik verheugde mij.
Passato remgto. Mi railegrai ik verheugde mij.
Futuro.
Mi rallegrerg ik zal mij verheugen.
Condigiondle. Presente.
Mi rallegrerei ik zou mij verheugen.
Imperativo. Rallegrati verheug je
iSï rallegri verheugt u (beleefde vorm enkelv.)
RaUegriamoci verheugen wij ons Rallegratevi- verheugt u
Si raüegrvno verheugt u (beleefde vorm meerv.) Non ti rallegrare verheug je niet.
Congiuntivo. Presente.
Ch'io mi rallegri dat ik mij verheuge.
Imperfetto.
Ch'io mi rallegrassi dat ik mij verheugde.
Participio. (Rallegrantesi zich verheugend^.
Gerundio.
RaUegrandomi, -ti, -si, -ci, -vi, -si terwijl, daar enz., zij zich verheugen.



Wederkeerende werkwoorden. 133
Tetnpi composti. Infinito.
JSssersi rallegrato, -a, -i, -e zich verheugd hebben.
Indicativo. Passato prossimo. Mi sono rallegrato -a ik heb mij verheugd lï sei rallegrato, -a jij hebt je verheugd
Si $ rallegrato hij heeft zich verheugd
Si è raUegrata zij heeft zich verheugd
Ci siamo rallegrati, -e wij hebben ons verheugd Vi siete rallegrati, -e gij hebt u verheugd Si sono rallegrati, -e zij hebben zich verheugd.
Trapassato prossimo. Mi ero rallegrato, -a ik had mij verheugd.
Trapassato remgto. Mi fui rallegrato, -a ik had mij verheugd.
Futuro anteriore. Mi sarty rallegrato, -a ik zal mij verheugd hebben.
Condiziondle.
Passato.
Mi sarei rallegrato, -a ik zou mij verheugd hebben.
Congiuntivo. Passato.
Ch'io mi sia rallegrato, -a dat ik mij verheugd hebbe. Trapassato.
Ch'io mi fossi rallegrato, -a dal ik mij verheugd hadde. Gerundio.
Essendomi pl. essendoci | sing. rallegrato, -a, pl. -i, -e Essendoti pl. essendovi \ daar, omdat ik (jij enz.) Essendosi pl. essendosi > mij (je enz.) verheugd heb.
Opmerkingen.
1. Ter wille der welluidendheid zegt men me, te, se, in plaats van mi, ti, si, als een van die voornaamwoorden gevolgd wordt door lo, la, li of ne:
Me lo procttro ik verschaf mij
Me ne sono rallegrato ik heb er mij over verheugd.
2. Niet alle werkwoorden, die in het Italiaansch
wprWVpprnnrl nïn viin rlaf hoi 'WorIorlanrlcr.il 011 nm-
133



134
Les 27.
gekeerd, b. v. addormentarsi inslapen, stupire zich verwonderen (zie verder 2e deel, les 18).
Leesoefening.
II giudice (rechter) neW imbarazzo (verlegenheid).
Un mio amico, di cara e onorata memoria, raccontava una scena curiosa, alla quale era stato presente in casa d'un giudice di pace (vrederechter) a Milano. L'aveva trovato tra due litiganli (twistenden), uno de'quali per ora va caldamente la sua causa: e quando costui gbbe finito, il giudice gli disse (zeide): Avete ragione. — Ma, signor giudice, disse subito l'altro, Lgi me dgve (moet) sentire anche me, prima di decidere (besluiten).
E trgppo giusto; rispose (antwoordde) il giudice; dite pur su (zeg maar op) che v'ascolto at tentamen te. Allora quello si mise (begon) con tanto piü impegno (ijver) a far valere la sua causa; e ci riuscl (slaagde) cosl bene, che il giudice gli disse: Avete ragione anche voi. C'era li accanto un suo bambino di sette o gtt'anni, il quale, giocando pian piano con non so qual balgcco (speelgoed), non aveva lasciato di stare anche attento alla discussione e a quei punto, alzando un visino stupefatto (een verbaasd gezicht zettende) non senza un certo che d'autorevole, elscamo: Ma babbo! Non puo essere che abbiano ragione tutt'edue.
Hai ragione anche tu; gli disse il giudice. Come poi sia finita, o 1'amico non lo raccontava o m'g uscito di mente (uit het geheugen gegaan); ma g da credere che il giudice avra conciliate tutte quelle sue risposte, facendo vedere tanto a Tizio quanto a Sempronio, che se aveva ragione per una parte, aveva torto per un'altra. Alessandro Manzoni.
Dialogo.
Cbe cgsa raccontava un amico del Manzoni?
In casa di chi era awenuta la scena curiosa?
Tra chi si trovava il giudice?
Che cosa disse il giudice a uno dei litiganti?
Che cgsa disse l'altro litigante?
E che cgsa rispose il giudice?
Come fece valere la sua causa l'altro litigante?
Chi gra presente alla discussione?
Che cgsa disse il bambino?
Come g finita pgi?
Woorden.
l'informazione de inlichting | la disgrazia het ongeluk Varsenale het arsenaal I il barcaiuolo de bootsman la selva het woud | il labirinto de doolhof



SVederkeerende werkwoorden.
19C
è un pezzo het is reeds lang uccidere dooden
l'ufficiopostalehel postkantoor i sopportare verdragen
la lettera de brief separarsi van elkaar
gli stampati het drukwerk scheiden
il francobollo de postzegel ringraziare bedanken
la cartolina de briefkaart alzarsi \ „M)„.„
postale levarsi t ■
la buca delle de brievenbus annoiarsi zich vervelen
lettere avvezzarsi a zich wennen aan
sotto fascia onder kruisband | awicinarsi a naderen
vicólo straatje j compiacersidi zich—beklagen
distinto onderscheiden over
vineitore overwinnaar j ingannarsi \ z^ ver„jssen
i campioni de monsters sbagliarsi j
ilpaccopostale het postpakket salvarsi zich redden
la palla de kogel aggrapparsi zich vasthouden
galantuQtno eerlijk man comportarsi zich gedragen
promesso beloofd I fermarsi zich ophouden
raccomandare aanteekenen guardarsi zich wachten,
assicurare verzekeren oppassen
fuso gegoten rallegrarsi zich verheugen
difeso verdedigd annegarsi verdrinken
dimenticare vergeten recarsi zich begeven
affligere bedroeven ricordarsi zich herinneren
ricompensare beloonen smarrirsi verdwalen
inviare zenden eoricarsi naar bed gaan,
sojfrire lijden gaan slapen.
ritrovare terugvinden I
Oefening 53.
Ella s'inganna, signore! Mi sono ingannato anch'io. Ti comporterai sempre da (als) galantuomo. La settimana ventura mi recher§ a Firenze ed q probabile che mi fermi tre o quattro settimane in Italia. Non dimentichi di salutare mio fratello e gli dica d'inviarmi sotto fascia alcuni giornali italiani. IJ un pezzo che aspetto le cartoline postali, i francobolli ed i campioni che mi ha promessi mio zio, forse non saranno stati raccomandati o assicurati. L'egoista si separa dagli uomini e si smarrisce nel labirinto della vita. Vi ricordate le pargle che Napoleone Primo pronuncio in una battaglia, aggrappandosi ad un cannone? Si, egli esclamo: „La palla che m'uccidera non § ancora fusa". Mi sono smarrito nel labirinto dei vicoli, ed ^ un pezzo che v<j cercando (ik loop te zoeken) 1'ufficio Postale, o una buca della lettere. Dette (gezegde) buche si trovano specialmente davanti le botteghe di tabaccai. Perchè si § alzato cosi tardi? Mi sono alzato alle sette. Avvezzatevi, amici, a sopportare i mali della vita. La ringrazio delle informazioni



136
Les 27.
che si q compiaciuta darmi. Se noi non ci fossimo difesi valorosamente, saremrno stati chiusi nelle montagne. Figlio mio, guardati dai cattivi compagni.
Oefening 54.
Het doet mij genoegen (vert.: ik verheug mij zeer) u te zien. Hij heeft zich in den slag onderscheiden. Men zal hem daarvoor beloonen. Sta op. Waarom staat gij niet op? Bedroef u niet,'mijne kinderen, zeide (disse) hij: wij zullen allen overwinnaars zijn. Gij hebt u vergist, mijnheer. Mijne broeders zullen zich ook vergist hebben. Waarom verheugt gij u over het ongeluk van anderen? De egoist alleen verheugt zich (vert.: het is niet dan de egoist, die zich verheugt) (cong.), wanneer anderen lijden-. Wij zijn van elkaar gescheiden dicht bij de kleine kerk, en wij hebben elkaar teruggevonden dicht bij het arsenaal. Heb ik mij vergist? Neen, ik vergis mij niet, gij zijt het. Hij zou zich gered hebben, als hij den tijd had gehad. Wij zijn verdwaald in het woud. Wanneer zult gij opstaan? Gisteren zijn wij om zeven uur opgestaan en wij zijn om twaalf uur 's nachts gaan slapen. Hij hield zich vast aan die laatste hoop. De ongelukkige verdrinkt. Hoe laat staat gij gewoonlijk op, als gij buiten zijt? Hij zou zeker (certamente) verdronken zijn, als de bootslieden niet op tijd waren gekomen. Ik heb mij gewend, eiken dag om zes uur op te staan.
Spreekoefening. Ella si q ingannata, non q vero ? Mi scusi signore, non mi sono ingannata.
Ella è andata all'ufficio postale? Si, hg gettato nella buca delle lettere alcune cartoline postali.
Vi sono, ogni giorni, diverse Si, le lettere sono portate a levate? domicilio dal fattorino ogni
tre ora.
Non funziona ancora in Italia Nq, signore, in nessuna cittè. il servlzio dei dispacci d'Italia. pneumatici ?
Qual generale si q distinto a II maresciallo francese Mac
Magenta? Mahon. Vi siqte ben divertiti, cari Non molto. II maestro ci ha
ragazzi? proibito (verboden) dicoglier
(plukken) fipri.



Jnpersoonlyke werkwoorden
13?
Acht en twintigste les. Ventottesima Lezione.
Onpersoonlijke werkwoorden. Verbi impersonali.
Onpersoonlijke werkwoorden beteekenen eene werking, waarvan alleen het plaats hebben wordt vermeld, doch die deze werking voorstellen als uitgaande van eene onbepaalde zelfstandigheid. Deze zelfstandigheid wordt aangeduid door het voornaamwoord het (soms ook alleen door den buigingsvorm van het werkwoord).
We onderscheiden:
1°. Werkwoorden, die nooit persoonlijk worden gebruikt:
Pigve liet regent
■pioviggina liet regent een beetje (motregent)
balena, lampeggia het licht
tuQtia het dondert
nevica \ , .
„ i het sneeuwt
ftgcca >
grandina het hagelt
albeggia het schemert (wordt dag)
. \ het vriest gnuiccia t
■ \ het dooit digniaccia I
anngtta het wordt nacht.
Verder de samenstellingen met fare, e.ssere en andere werkwoorden:
c'ë polvere het stuift c'$ il sole de zon schijnt
tr*^ fango het is modderig fa cattivo igmpo het is slecht
c$ brina het rijpt weer
fa caldo het is warm fa b§l tempo het is mooi weer
fa freddo het is koud fa d'ugpo \ het is noodza-
c'f chiaro di luna het is £ necessario > kelijk
maneschijn j? meglio het is beter
fa\„. , . • ■ j • vale, merita \ het is de
'.. \ vento het is winderig , ' v ™.ï t
txra ) - "la pena, mette i moeite
si fa nqlte het wordt nacht conto ' waard.
21 Persoonlijke werkwoorden, die onpersoonlijk
gebruikt worden:
conviene het past impgrta I , . . , ,
basta het is voldoende preme f het 18 van belanS



138
Les 28.
pare I , . . piace het doet genoegen.
sembra ) het schlJnt * het behaagt.
s'intende het spreekt van zelf
De volgende werkwoorden worden slechts in den 3en persoon enkel- en meervoud gebruikt:
aceadere } geschieden r,Wresc"'e \leed doen] met den
succedere J gebeuren increscere ^ datjef.
occorrere noodig zijn dovere > r J '
31 Vele werkwoorden, die in het Nederlandsch onpersoonlijk zijn, worden in het Italiaansch persoonlijk gebruikt, b. v. riuscire gelukken: riesco het gelukt mij riusciamo het gelukt ons
riesci het gelukt jou riitscite het gelukt u
riesce het gelukt hem riescono het gelukt hun (haar).
Riuscire wordt echter ook onpersoonlijk gebruikt; b. v.: mi è riuscito of riescilo het is mij gelukt, in plaats van sono riuscito.
Opmerkingen.
1. De onpersoonlijke of onpersoonlijk gebruikte werkwoorden worden in de samengestelde tijden met $ssere vervoegd:
ïjl piovuto het heeft geregend.
Gli $ rincresciuto het had hem gespeten.
Che $ accaduto wat is gebeurd?
11 danaro non sard bastato.
Het geld zal niet voldoende geweest zijn.
Mi era sembrato che la pqrta fosse aperta.
Het had mij toegeschenen, dat de deur open was.
Siete riusciti a scoprire ü ladro'f
Is het u gelukt, den dief te ontdekken? Doch worden werkwoorden, die de weersgesteldheid aangeven, ook dikwijls met avere vervoegd, vooral als er nog eene nadere bepaling bij komt:
Ha piovuto tutta la nqtte het heeft de heele nacht geregend.
Ha nevicato tutta la settimana.
Het heeft de heele week gesneeuwd.
2. Ons moeten wordt:
a) Gewoonlijk door <Zowe (onregelm.) vertaald, b. v.: Devi andare jij moet gaan.
b) Zeer dikwijls wordt het ook door het onpersoonlijke bisognare weergegeven. Hierbij lette men er



Onpersoonlijke werkwoorder
139
op, dat er de infinitief zonder meer opvolgt, als de gedachte algemeen is; b. v.:
Men moet werken bisogna lavorare. Is echter het onderwerp een zelfst. naamw. of een voornaamw., dan volgt op bisogna de conjunctief, b. v.:
Bisogna che i figli ubbidiscano ai loro genitori.
De kinderen moeten (het is noodig dat de kinderen)
hunne ouders gehoorzamen. Constructies als het Fransche il me faut, il te faut, il nous faut, enz. zijn in het Italiaansch verkeerd: il nous faut des livres is abbiamo bisogno di libri (wij hebben behoefte aan boeken), il faut que j'aille, bisogna che vada of devo andare.
c) Ook wordt moeten dikwijls vertaald door avere da; b. v.:
Gij moet zwijgen avete da tacere. Ik moet werken ho da lavorare.
d) Ook door convenire wordt moeten vertaald; b. v.: A tal scongiuro covenne bere. (M.)
Bij dit verzoek moest men drinken.
3. Het Nederlandsche er is of er zijn (Fransch il y a) wordt weergegeven door eene verbinding van essere met ci of vi, waarbij evenals in het Nederlandsch het werkwoord in getal met het onderwerp overeenkomt: c'f (vi è) un ugmo, ci (vi) sono uQmini. In zinnen als: op den berg is (er) een mooi huis, waarin in het Nederlandsch ér mag worden weggelaten, moet echter in het Italiaansch steeds vi of ci staan: Sulla montagna vi è una bella casa.
In plaats van c'è of v'è vindt men soms, maar zelden, de vormen v'ha of vi ha (avvi).
4. Ci overeenkomende met qui beteekent hier, hierin en ook daar, daarin (dicht bij den spreker en den aangesproken persoon) vi beteekent slechts daar, daarin (ver van den spreker en den aangesproken persoon):
Qui a Firenze ci slo bene. Hier in Florence heb ik het goed.
Da te ci verrq domani. Ik zal morgen daar bij je komen. Da mia sorclla ci vado sempre. Vi andremo. Ik ga altijd naar mijne zuster. Wij zullen daar heen gaan.



140
Les 28.
"Woorden.
nevicare sneeuwen I rammentarsi \ . . . .
piqvere regenen | ricordarsi } z herinneren
l'ailievo de leerling j laricompensa de belooning
sembrare 1 schnnen ' U?°9nare noodig zijn
parere ƒ J | onesto eerlijk
dispiacere mishagen I sprezzevole verachtelijk
bastare voldoende zijn i . . f van belang zijn
aver bisogno di noodig hebben \ 1 "or are \ aan gelegen zijn la maglia de borstrok accadere gebeuren
rincrescere spijten lapasseggiata de wandeling
offeso beleedigd ' piacere bevallen
vale het is waard gelare vriezen.
la pena de moeite
Oefening 55.
Piove, piovlggina. Credo che piovera domani. Sgnto tugnare. In fatti (inderdaad), tugna. Non nevichera domani. Ha nevicato tutta la ngtte. Ci sono degli uomini che non sono mai contenti. Fa caldo, faceva (het was) trgppo caldo nella vostra stanza. Non v'erano nè uomini, nè dgnne, nè fanciulli. Bisogna partire. Bisogna ch'Ella parta. Bisognava che finissimo alle quattro. Bisognava venir piü presto! Ti § piaciuto il concerto ? II denaro non ci <j bastato. Riesce Ella ad imparare la lingua italiana? Sl, ci rigsco; ma ci vugl tempo (er is tijd noodig) e pazienza. Hg bisogno .d'un vestito completo; pgi avrg bisogno d'un soprabito e d'un paio di stivali. Mi dispiace di non trovarla in bugna salute. Mi rincresce di non gsser riuscito a trovar quei libro che desideri. Mi prgme molto che questa lettera parta (cong.) gggi.
Oefening 56.
Sneeuwt het? Neen, het sneeuwt niet, het regent. Het is beter (te) vertrekken. Het is heden te koud, ik zal niet uitgaan. Men moet tevreden zijn. De leerlingen moeten tevreden zijn. Men moet tevreden zijn met zijn (eigen) lot. Het heeft mij toegeschenen, dat ik hem op straat gezien heb (vert.: hem in de straat gezien te hebben). Ik heb een nieuwen hoed en een borstrok noodig. Is er geld in deze beurs? Er was veel brood. Er is geld noodig (ci vugle danaro), om deze boeken te koopen. Het begint te sneeuwen. Heeft het gisteren geregend ? Het spijt mij, u beleedigd te hebben. Vergeeft mij. Het is niet de moeite waard. Ik herinner mij, u eene belooning beloofd te hebben. Het was niet noodig hen te antwoorden. Het is beter arm (te) zijn maar eerlijk, dan rijk maar verachtelijk. Er was hen veel aan gelegen, vandaag aan te komen. Als het mooi weer is, vertrekken wij morgen met



Bijwoorden.
141
den eersten trein. In Duitschland gebeurt het dikwijls, dat het in de maand (di) Mei nog vriest.
Spreekoefening.
Che tempo fa Qggi? Fa cattivo tempo.
Piove? Si, piove e tira vento.
Piovera domani? Non credo.
Avremo chiaro di luna stasera ? Non sq.
Che vi occorre? Mi occorrono libri.
C'^ abbastanza vino? Sl, signore, ce n'§ abbastanza.
Che cosa è accadutta? Una disgrazia.
Quanto tempo ci vugle per Sette ore col treno diretto e
andare da Milano a Firenze? dieci col 1'omnibus. Sono gia le dodici? Sicuro, bisogna che partiamo
al trimen ti perderemo la corsa.
Negen en twintigste les. Ventinovesima Lezione.
Bijwoorden. Avverbi.
Bijwoorden dienen ter bepaling van het begrip, door een werkwoord, bijvoeglijk naamwoord, telwoord of een ander bijwoord uitgedrukt. In de eerste plaats beschouwen we die, welke van een bijvoeglijk naamw. of deelwoord afgeleid zijn. Ze worden gevormd door merite achter het bijvoeglijk naamw. te plaatsen.
Hierbij lette men op het volgende: 1°- Eindigt het bijvoegl. naamw. op e zonder voorafgaande r of l, dan plaatst men er eenvoudig den uitgang mente achter; b. v.:
felice gelukkig felicemente
indecente ongepast indecentemente. Opmerking. Dit geldt ook voor pari gelijk, parimenie. 2°„- Staat voor de e eene l of r dan valt de e weg: facile gemakkelijk facilmente
difficïle moeilijk difficilmente
interiore inwendig interiormente esteriore uitwendig esieriormente particólare bijzonder particolarmente. 31- Eindigt het bijvoegl. naamw. op o, dan plaatst men mente achter den vrouwelijken vorm (op a); b. v.:



142
Lee 29.
sincero oprecht sinceramente
franco vrij, vrijmoedig francamente.
De trappen van vergelijking zijn bij de bijwoorden dezelfde als bij de bijvoegl. naamw.; b. v.:
facilniente, piü facilmente, il piü facilmente. Onregelmatig zijn:
Comp. Sup.
| meglio (di tutti) het best bene goed, meglio beter ] benissimo \ ,
I (oltimamente) I zeer goedI P%99*° (di tutti) het slechtst,
male slecht' peggio slechter u . het
erg, r^3t' erger mahssimo \ zeer slecht,
I (pessimamente) I zeer erg.
zeer i piü (di tutti) het meest
molto j' ^iw meer i moltissimo buitengewoon
veel.
pgco wenig, wienc minder { ™ ^ ^ het. minst
' pochissimo zeer weinig.
NB. Men gebruike nooit (zooals dat in het Fransen wel bet geval is, b. v.: bij le mienz) il meglio, M:peggio, il meno als zelfstandige bijwoorden. Deze vormen bestaan wel in het Italiaansch, maar dan zijn het zelfst. naamw.:
II meglio è U nemico del bene.
Beter is de vijand van goed.
Nell' ultimo, guerra i Francesi ebbero sempre il peggio. In den laatsten oorlog zijn de Franachen er altijd het slechtst afgekomen. Zinnen als: Hij werkt het minst, Deze leerlinge schrijft het best, Deze wijn smaakt mij het best, vertale men, door van eene kleine omschrijving gebruik te maken: Egli lavora meno di tutti, Questa scolaro serive meglio di tutte, Questo $ il vino che mi piace di piü.
Opmerkingen.
1. Van den comparatief maggiore vormt men, hoewel niet dikwijls, het bijwoord maggiormente, dat echter slechts zeer zelden wordt gebruikt.
2. Van den superl. assol. der bijvoegl. naamw. (op -issimo, -a) worden ook de superl. assol. der bijwoorden door verandering van den uitgang in -issimamente gevormd ; b. v. :
infelicissitno-, infelicissimumente coraggiosissimo-, coraggiosissimamente.



Bijwoorden.
143
Om echter te lange woorden te vermijden, omschrijft men dikwijls; b. v.: con molto coraggio (met veel moed) voor coraggiosissimamente.
3. De vergrootingsuitgang-owe kan ook achter sommige bijwoorden geplaatst worden, vooral in gemeenzamen stijl; b. v.: bene goed, benone zeer goed.
Deze uitgang moet niet verward worden met oni, dat dient om bijwoordelijke uitdrukkingen te vormen van zelfst. naamw. (ous lings in ruggelings); b. v.:
Bocconi op den mond (het gezicht) liggend, van bocca mond
ginocchioni op de knieën liggend, van ginqcchio knie cavalcioni schrijlings
ciondoloni met de staart tusschen de beenen, afhangend carponi op handen en voeten rotóloni hals over kop tasloni tastend fig. blindelings.
4. Eigenaardig is het, dat het Italiaansch ook nog van zelfstandige (niet afgeleide) bijwoorden, als assai zeer, en van bijwoordelijke uitdrukkingen als per tempo bij tijds, een superl. assol. vormt; b. v.:
Assaissimo zeer veel
per tempissimo zeer vroeg.
5. De herhaling van het bijwoord kan eveneens dienen om den superlatief te vormen:
Subito subito terstond, ben bene zeer goed.
6. Vele bijvoegelijke naamwoorden worden (in het mannelijk enkelv.) zonder mente als bijwoord gebruikt; b. v.:
Basso zachtjes, diep; falso valsch, me??o half, certo zeker,
sicuro gewis, zeker, forto sterk enz. Hiervan wordt ook weer door herhaling eene superlative vergrooting gevormd:
Don Abbondio tornava bel bello dalla passegiata. (M.) Don Abbondio keerde zeer langzaam van zijne wandeling terug.
Woorden.
11 pigro de luiaard I la decisione de beslissing Iddio God saggio', 1 verstandig,
il dono de gave savio | wn>
il suddito de onderdaan adagio langzaam Verba het gras | piano zachtjes



144
Les 29.
lento langzaam I per tpnpo bij tijds
adirato boos insigme samen
appassionato hartstochtelijk bocconi op den mond abbastanza voldoende" liggend
modesto zedig tastoni tastend
generoso edelmoedig trascurare veronachtzamen
costante standvastig, pulire reinigen
voortdurend confessare bekennen
eterno ' eeuwig i udire hooren
impassibile kalm adempire vervallen <*■
ammirabile bewonderens- bruciare ^ verbranden
waardig costare kosten. puntualmente nauwkeurig
Oefening 57.
Quest' avvocato ha parlato benlssimo; paria sempre eloquentissimamente. I pigri trascnrano ordinariamente i loro doveri. Trattate bene coi VQstri nemici. Iddio ha saggiamente distribuito i sugi doni. Parlate modestamente dei vgstri meriti. Enrico IV era costantemente occupato della prosperita dei suoi sudditi. II ragazzo entr^ adagio adagio; aveva cgrto paura tFqssere sentito. Sono estremamente adirato con lui. Pulite b§n bene i VQstri abiti. Non andare cosi adagio. Mio padre § ad§sso in Francia. I fanciulli che amano appassionatamente il giugco, trascnrano spesso i loro doveri. Garlo § stato biasimato piü di tutti. I pigri lavorano meno di tutti. Tuo fratello mente, e quello che piü mi dispiace in lui, § che non confessa mai d'aver avuto tQrto. Gli Italiani imparano facilmente il latino; 'essi imparano il francese piü facilmente che il tedesco. II meglio che tu pgssa (kunt) fare q di restare a casa.
Oefening 58.
Spreekt zachtjes. Spreekt vrij uit. Gij gaat (andate) te langzaam; gaat vlugger. Gij spreekt niet zedig genoeg (abbastanza). Deze twee vrienden zijn even (egualmente) geacht. De koning heeft edelmoedig zijne vijanden vergeven. Niemand is voortdurend gelukkig in deze wereld. De naam van Corneiïle zal eeuwig leven (vivrè). Hij zocht tastend de deur. Bekent vrijmoedig uwe gebreken. De rijke lieden zijn zelden gelukkig. Zij sprak zoo zachtjes, dat wij slechts (non . . . che) zeer moeilijk konden (potevamo) hooren, wat zij zeide (diceva). De wijze wacht kalm de beslissing over (di) zijn lot af.
Deze artist speelt bewonderenswaardig. Ik heb zelden brieven van mijn broeder ontvangen. Wij zijn zeer bij tijds aangekomen. Komt vlug. Dadelijk. Hij vraagt meer dan je denkt. Blijft samen. Die man spreekt altijd verstandig. De gewonde lag (giaceva) op het gezicht in het gras. Ongelukkig



Bijwoorden.
145
hebben wij ons geheele vermogen verloren. Neemt nauwkeurig de wetten in acht. Vervult trouw uwe plichten. Spreekt luid (ad alta voce). Het huis was half afgebrand. Die boeken {vert.: het zijn die boeken, die) kosten het minst.
Spreekoefening.
Come paria quest' awocato? Paria eloquentissimamente. Sua cugina suona il piano- Sugna a maravlglia (bewondeforte? renswaardig) e canta ancor
meglio.
Ha nuove di Suo fratello da Mi scrive raramente. Sg perg Parigi? (echter) da un suo amico,
ch'egli sta benone. Capisce (verslaat u) quello Capisco tutto, quando paria
che io dico (zeg)? \ adagio.
Quando tornera da BerUno? Probabilmente sabato. % vero che tua madre q malata? Fu ammalata gravemente, ma
adgsso sta mgglio. Scrivera prgsto a Sua zia? Sicuro; fra gtto giorni al piü
tardi.
Che ora g? Sono le tre meno un quarto.
Conducetemi (brengt mij) ada- Sl, Signora, sara ubbidita.
gio adagio fino (tot) al ponte
di Rialto?
dra fatto bgne il tuo tema? Ottimamente.
Leesoefening.
Creso e Sólone.
Crgso domandg un giorno a Solone, se avesse mai incontrato ne' suO/i viaggi un ugmo perfettamente felice. Ne hg conosciuto uno; rispose (antwoordde) il fügsofo: gra un cittadino (burger) d'Atgne, di nome Tello, galantugmo, che ha passato tutta la sua vita in una dolce agiatezza (welstand) vedendo la sua patria sempre prosperante. Quei felice mortale gbbe figli generalmente stunati, vide (zag) i figli dei sugi figli e morl gloriosamente, combattgndo per la patria.
Crgso, sorpreso (venoonderd) di sentir citare come modgllo di felicita un ugmo medigcre, domandg a Solone, se non avesse trovato ugmini piü fehci ancora di Tgllo. Sl, gli rispose Solone, grano due fratglli, Clegbi e Bitone d'Argo, rinomati per la loro amiclzia fratgrna e il loro amore filiale. (Wordt vervolgd).
Ital. Gramm. v. HoU. 10



146
Les 30.
Dertigste les. Trentesima Lezione.
Vervolg der bijwoorden. Continuazióne degli avverbi.
Behalve de afgeleide, kent het Italiaansch zeer vele zelfstandige bijwoorden. We onderscheiden: ti Bijwoorden van plaats,
2. 1 „ tijd,
3. ,, „ hoedanigheid,
4. ,, „ hoeveelheid en graad,
5. „ ,, bevestiging en ontkenning.
Verder zijn er nog vele bijwoordelijke uitdrukkingen (locuzioni avverbiali).
I. Bijwoorden van plaats.
ooe waar, waarin, waarheen costï, costa daar (bij den aandove daar waar, vandaar gesproken persoon)
onde waarheen, waardoor, lassü daar boven, daar op
waarvan quassü hier boven
donde van waar, van welke costassü daar boven, daar omplaats hoog (bij den aangesproken
altrove \ , persoon)
tj j i ergens anders , r ., . ' . .
altronde ) ° laggm daar beneden
ovunque \ overaj quaggiü hier beneden
dovunque ƒ costaggiü daar onder, daar
dovecchessia waar ook beneden
qui hier, op deze plaats colaggiü daaronder (verwijderd
qua hier (dicht bij den spreker) van spreker en aangesproken
quinci van hier, van deze persoon)
■ plaats sopra (sovra) boven, op, over
quindi van daar, van die plaats sotto onder
ivi daar, op die plaats abbasso onder, beneden
quivi daar (zelden gebruikt) lontano ver
indi van daar af via weg
ci, vi daar, daarin (zie opm. dietro, di dietro achter, na
les 28) indietro achter, achteraan
11, la, cola daar dentro inwendig
qua e la hier en daar (heen fuori buiten
en weer) davanti voor, in tegenwoordigsu op, aan (plaats: sul mare) heid van
giü onder, beneden, in de avanti voor, voorwaarts, vooruit
diepte innanzi voor, eer dappertutto overal.



Bijwoorden.
147
Opmerkingen.
I'. _ Qui duidt de plaats aan, waar de spreker of schrijver zich bevindt, of eene plaats, die «eer dicht bij is: Io stg bene qui, resta qui ik heb het hier goed, ik blijf hier.
2". Qua duidt de plaats aan, die dichter bij den sprekenden of schrij venden, dan bij den aangesproken persoon is. Ook heeft het eenignzins de beteekenis van eene verwijdering, eene beweging: _/j arrivata qua. Vieni qua.
3e. IA duidt iets aan, dat dichter bij den aangesproken dan bij den sprekenden persoon is, en heeft de beteekenis van rust: J§ li vicino a te.
4. Zju dnidt iets aan, dat van beiden verwijderd is en heeft de beteekenis van beweging: Arrivarono ld, tardissimo.
5. Costi beteekent meer de rust, costa de beweging en ook eene grootere verwijdering: Aspettami cost\. Appena pgsso, verrd costa.
II. Bijwoorden van tijd.
ora, adesso nu pgco prima kort te voren
or ora terstond [weer una vqlta eens, vroeger
ora — ora nu eens — dan qualche vq%ta soms oVora innanzi van 'nu af aan sempre altijd oramai, ormai voortaan mai (giammai) nooit
allora toen spesso \ ,., ...
quando wanneer sovente f tukwl3ls
presto snel, vlug talvolta 1
tgsto dadelijk, plotseling talora J soms' memgmaal
subito terstond piü volte meermalen
appunto juist intanto \ , ,
appena ternauwernood, frattanto J 0Ddertusscnen
nauwelijks gggi heden
pgco fa onlangs domani (dimani) morgen
prima vroeger dopodomani overmorgen
dapprima eerst ieri gisteren
ptcia } volgens, dan } eergisteren
gia (di gia) eens, eertijds tardi laat.
LH. Bijwoorden van hoedanigheid.
come hoe almeno ten minste
gia reeds, wel, ja si, cosl zoo, aldus
bene goed, wel ami veeleer, zelfs, integendeel
male slecht fino, sino zelfs
pure toch, noch, ook affatto juist zoo, inderdaad
forse misschien insieme, assieme samen
volentieri, vólontieri gaarne tanto meglio zooveel te beter
quasi bijna tanto peggio zooveel te erger.
10*



148
Les 30.
IV. Bijwoorden van hoeveelheid.
molto, assai veel, zeer circa ongeveer
pqco weinig quanto hoezeer, hoeveel
piü, di piü meer tanto zoozeer, zooveel
meno minder tanto quanto zooveel (evenveel)
trqppo te, te veel als abbastanza genoeg, voldoende ancora nog soltanto | dirado zelden
solamente \ slechts anche 1 Qok
non — che > P"™ '
Opmerkingen.
I6. Assai, abbastanza, piü en meno staan zonder voorzetsels voor het zelfst. naamw., dus: abbastanza vino. Piü en meno krijgen alleen di voor telwoorden, b. v.: piü di 100 lire. Men zegt di piü als het woord alleen staat, b. v.: Costui ha Uworato di piü deze man heeft het meest gewerkt.
2°. Anche staat vóór het zelfst. naamw. of voornaamw. pure erachter, b. v.: Anche tuo frateUo ha sbagliato. Tuo fratello pure ha sbagliato.
V. Bijwoorden van ontkenning en bevestiging,
sl ja eer*0 \ .
no neen certamente > zeker
non niet sicuramente i
non — punto volstrekt niet proprio werkelijk
non - mai nooit dawero waarlijk, in alle ernst
non — piü niet meer, geen neppure |
meer neanche f ook met, met eens.
gia jawel, zeker nemmeno >
Opmerkingen. 1. Gia heeft in het Italiaansch dikwijls de beteekenis van eene vlugge bevestiging (zoo iets als ons inder daad):
Fa freddo qggi, non $ vero? Gia.
Het is koud van daag, niet waar? Ja (inderdaad).
Is het verbonden met eene ontkenning (non of nè) dan heeft het de beteekenis van juist, wel is waar of eene dergelijke uitdrukking:
Non dico gia che abbiate tqrto.
Ik zeg juist niet, dat gij ongelijk hebt.1
i Op dezelfde wijze als giü, wordt het meer tot de volkstaal behoorende mica gebruikt, b. v. non ? mica un bel nome.



Bijwoorden.
149
Non credeva gia che vólessi ingannarlo.
Zij geloofde niet, om de waarheid te zeggen, dat ik hem
wilde bedriegen. De zin, die er opvolgt, begint altijd met ma: Non era gia gelosia che lo affligeva, ma bensl il sentimento
della prqpria inferioritè. Het was niet zoozeer de ijverzucht, die hem kwelde, dan
wel het gevoel van zijn eigen minderwaardigheid. Verbonden met een zelfst. naamw. beteekent gia, vroeger, vorig:
II gia granduca di Toscana. De vroegere groothertog van Toscane. Gia gia met een werkwoord duidt aan eene gebeurtenis, die ophanden is:
11 sole inclinato che gia gia toccava la cima della montagna. (M.)
De dalende zon, die op het punt was den top van den berg te bereiken.
2. Ook niet, evenmin, niet eens, worden vertaald door neanche (nè . . . anche) of nemmeno (nè . . . meno) of nemmanco (nè ... manco) of ook nog neppure (nè . . .pure).
Ze krijgen evenals nessuno, niente, enz. de ontkenning non, als ze achter het werkwoord staan: Non lo conosco neppure ik ken hem niet eens.
Bijwoordelijke uitdrukkingen.
a mente 1 i_ di cuore van harte
• i van buiten . v . „
a memgna J m vano te vergeefs
all' improwiso \ in fretta in haast
tutto ad un tratto I " *° a malincuQre ongaarne
di frequente dikwijls con cqmodo \ ,
di (per) sqlito \ a Ml' agio I met gemalc
j- • . f gewoonliik . v, .. „
ordmartamente f ° J m su e in giu op en af
di tanto in tanto van tijd tot di qua e di ld hier en daar
tijd a piü non posso uit alle macht
appQsta \ su due piedi staandebeens
a bglla pqsta l met opzet per disgrazia ongelukkiger wijs
a bello studio I a stqnto met moeite
a un di prgsso bijna a buqn prqzzo \
pgco apgco \ la zamerhand a bugn mercato i g°ed 00P
pgco per vgltai ° ad alta voce luidkeels
a (per) caso toevallig a bassa voce zacht



II
150
Les 30.
d'allora in pgi sedert a voce, a bocca mondelings
di buon ora I in iscritto schriftelijk
per tempo > B tuttr. al ptu hoogstens
a destra, a diritta rechts' iMi- agara om het best, in wedijver a sinistra, a manca links verbigrazia bij voorbeeld
fra pqco spoedig, binnenkort affè, per mia fè op mijn woord alla rinfusa door elkaar a vic§nda beurtelings
in quei mentre in dien tijd enz. enz.
Woorden.
Dietro achter j neanche ook niet
in capo di na t inoerosimile onwaarschijnlijk
a ufo altrui op kosten van innessunluggo nergens
anderen dappertutto overal
intanto in afwachting, ^ ol d \ ^e P°^en^a' eene
ondertusschen 7 * $ . \ soort van meel... la polenta
appunto juist soeP in questopunto zoo juist pólendone lafaard
abuonmercatogoedkoop il provgrbio het spreekwoord
a mente van buiten far villeggia- buiten zijn, naar
het sprookje tura buiten gaan
una volta eens Voccasione de gelegenheid
in fretta in haast la novella het sprookje
a stento met moeite il temporale het onweer
di sqlito gewoonlijk il testimqnio de getuige
improvvisa- onverwacht tentare beproeven
mente pregiato geacht
apposta met opzet avvertire berichten.
neppure zelfs niet
Oefening 59.
Dove abita? Adesso abito dietro il teatro. Domani e dopo domani avrg probabilmente 1'occasione di parlare con tuo zio. Mio zio mi rispose in capo di tre anni. Menate via quei cane. I signori erano di dietro e le signore erano davanti. Gli piace mangiare a ufo altrui. Aspetto fra breve una tua risposta e intanto ti saluto di cugre. Egli ha abbastanza denaro; essendo abituato a una vita semplice, ha meno bisogni di noi. Una volta in Italia vi erano molti principi, adesso non vi q che un re. Andate a destra, io andr§ a sinistra. Alzatevi subito. Avete invano tentato di salvarlo. Parlavate forse di me. Parlavamo appunto di te. Cacciate fuori questo pólendone. Un proverbio italiano dice: chi tardi arriva, male alloggia (wordt slecht geherbergd). Quando avr§ il piacere di vederla in casa mia? Adesso faccio una breve villeggiatura colla famiglia; ma quando ritorno non mancher§ di venire da Lej. Riceviamo in questo punto la pregiata vgstra lettera e vi manderemo fra pQco quanto (dat, wat) ci avete ordinato.



Bijwoorden.
151
Oefening 60.
Het onweer kwam (ventte) plotseling. Het is niet lang geleden, dat (pgco fa) ik getuige was van eene edelmoedige handeling. Ik heb hen opzettelijk geschreven. Hij heeft mij zelfs niet geantwoord (risposto). Om de waarheid te zeggen, (a dir il vero) geloof ik niet aan, wat hij mij zegt (dice), maar de zaak opzichzelf (in sè) is niet onwaarschijnlijk. Ik heb nnjn gouden ring verloren, ik vind hen nergens. Zoek hem. Ik heb reeds overal gezocht. Die lieden leven (vive) altijd even (egualmente) gelukkig. Ik hoop, dat gij morgen met ons zult middagmalen. Geloof toch (gia) niet, dat hij u de waarheid zegt (dico). Ik heb het genoegen gehad uwe tante te zien eenige dagen geleden; zij maakt het zeer goed. Hier is brood en kaas. Wilt gij (volete) er nog van? Mijn vriend zal niet hier blijven en ik ook niet. Gij zult mij heden komen bezoeken (verrete a trovarmi), niet waar ? Op (in) de Italiaansche scholen leert men vele gezangen (canti) van de „Bivina Comedia" van buiten. Ook de Italiaansche sprookjes beginnen gewoonlijk met de woorden: „Er was eens een 'koning". Ik schrijf je in haast deze paar regels (due righe), om je te berichten, dat je moeder zoo juist hier is aangekomen.
Spreekoefening.
Come sta, signor Gobbi? Stg bene, e Lei?
Discretamente (matig) e Sua Adgsso che non fa piü freddo,
madre? sta un pg'meglio.
Vugle del prosciutto? , Sl, me ne dia un pochino (beetje).
Ne vugle di piü? Ng, grazie, ne hg abbastanza.
Sara a casa domattina (morgen Cgrtamente, sarg a casa tutto
vroeg)? il giorno.
Vugle aspettarmi finchè sarg Ghe farg nel frattgmpo?
di ritorno?
Perdoni se La disturbo! Anzi g un piacere che mi fa.
Carlo, sei pronto (Maar)? Vado (ik ga) immediatamente.
E^ccodeHibri, lej$gili a bell' agio Grazie, li legger^ con piacere.
(op je gemak).
Dove fara villeggiatura quest'- In GQrsica, andremo via dopo
estate? domani.
Leesoefening. Vervolg van Creso e Solone. Un giorno di fgsta solgnna, non vedgndo arrivare i bugi che dovevano (moesten) condurre al tqmpio di Giunone la loro madre, i figliugli si attaccarono (spanden zich aan) essi stessi fll giQgo (juk) e tirarono il legno (voertuig) per alcune miglia.



152
Les 31.
Quella sacerdotessa (priesteres), compresa di gigia e di riconoscenza (erkentelijkheid), supplicg gli dei d'accordare (toestaan) ai figli sugi quei che gli ugmini potessero desiderare di meglio. La preghigra venne esaudita (verhoord). Dopo il sacrifizio i due figliugli, immgrsi in un dolce sonno (in zoeten slaap verzonken) terminarono placidamente (kalm) la vita. Si eressero (men richtte op) loro delle statue nel tgmpio di Delfo. Dunque non mi conti nel numero dei felici? disse il re. Sire, rispose il filgsofo, noi professiamo nel ngstro paese una filosofia semplice, senza fasto (praal) e pgco comune alla corte dei re. Conosciamo l'incostanza della fortuna, e stimiamo pgco una felicita piü apparente che reale e per lo piü trgppo passeggiera (vergankelijk). La vita d'un ugmo g presso a pgco di trenta mila giorni, Nessuno d'essi rassomlglia all'altro, e siccome non accordiamo (wij verkrijgen) la corona che dopo la lgtta (strijd), cosl non giudichiamo (wij oordeelen) della felicita d'un ugmo che alla fine della sua vita.
Een en dertigste les. Trentunesima Lezione.
De voorzetsels. Le preposimloni.
De Italiaansche voorzetsels zijn enkelvoudig (di, a, da, con, enz.) of gemengd (d.(w. z. samenstellingen van voorzetsels met zelfst. naamw. of bijvoegl. naamw. als appiè, in quanto, enz ).
Verder zijn er nog als voorzetsels gebruikte bijvoegl. naamw., deelw. en bijwoorden (als salvo, durante, dopo, enz.). Achter eenige voorzetsels komt de accusatief zonder meer. Bij alle andere wordt een der buigingsvoorzetsels (segnacasi) gebruikt, soms ook twee en in enkele gevallen alle drie (meer hierover in het 2e deel, les 14).
1. Voorzetsels, die gewoonlijk alleen den accusatief regeeren:
a) De zes zuivere (proprie); Di van, a aan, da van, sedert, bij, in in, con met, per voor.
0
durante gedurende nonostante \ mette8enstaallde
mediante door middel van l niettemin



De voorzetsels.
153
. , f niettegenstaande eccetto \ „;tm,„„j„„j malgrado { «*L«ato ƒ u«gez0Dderd
lungo langs sofoo } uit^sloten>
rasqnte dicht langs escluso I °
2. Voorzetsels én samenstellingen alleen met cZi:
a cagione di \ in forza di door kracht (middel)
a causa di \ wegens van
U TÜZ *L ft . *•* *' 1 in plaats van,
a aupetto di trots mvece di } m t n'
a favore di ten gunste van m cambio di > ^
o<2 owore <Z» ter eere van per mezzo di door middel van
ad onta di ten spijt van prima di voor (tijd).
appiè di aan den voet van
3. Voorzetsels en samenstellingen alleen met a: accanto a 1 addgsso a aan, op, bij accgsto a naast aüorno a » omheen allato a ' mtomo a \ '
appetto a in vergelijking met in quanto a | wat betreft,
conforme a overeenkomstig in riguardo a t ten opzichte
di fronte a i in rispetto a > van
in faccia a 1 tegenover in seguito a ten gevolge van
dirimpetto a > vieino a bij, dichtbij.
4. Voorzetsels en samenstellingen met di of da: al di qua da of di aan deze giü da of di hier
zijde van lungi da of di 1
al di la da o( di aan gene lontano da of 1
zijde van discosto da of «2t verwijderd
«Z at sopra da óf at boven van
al di sotto da of di onder infugri1 behalve, met uital di fugri da of di buiten zondering van.
5. Voorzetsels, die den accusatief regeeren of ook met di gebruikt worden (vooral voor voornaamwoorden):
dopo na dopo la lezione na dopo di noi na ons
de les
, \ tusschen fralecartetusschen tra di loro onder \ onder de papieren hen
i binnen tra i fiori onder de
bloemen
fugri buiten fuqrilapgrta buiten fugri di sè buiten
de deur zich zelf
1 Het door infugri beheerschte woord met da komt vooraf: Dalla Francia infugri tutte le potenze. Alle overige machten met uitzondering van Frankrijk.



Ïsul ponte \ op de su di me 1
°P in sul ponte I brug insudime) °^
rado ondanks malgrado il caldo malgrado di questo
ondanks de hitte des ondanks
i tegen verso strada tegen vgrso di Lei tegen
de straat u.
6. Voorzetsels die den accusatief regeeren of met jbruikt worden:
dinanzi la pgrta dinanzi a me voor
nzi \ voor de deur mii
. > voor . . J .
nzi i tnnanzi tgmpo voor mnanzi a te voor
den tijd jou
tot fin qui tot hier fino al ponte tot de
brug.
7. Voorzetsels die den accusatief regeeren of ook i di en a gebruikt worden:
ti voor avanti la lezione avanti di me of a
voor de les me voor mij
,nti voor davanti la finestra davanti di me of a
voor het venster me voor mij
o achter dietro il giardino dietro di lui of a
achter den tuin lui achter hem
ro in dentro la casa in dentro di noi of o
het huis noi in ons
ig??o midden in mezzo il prato in mezzo di voi ol
midden in de a vOi midden
weide onder u
'o tegen contro la corrente contro di loro of a
tegen den stroom loro tegen hen
over oltre il confine over oltre di questo ol
de grens a questo behalve dit
so bij, naast presso il fiume bij presso di te of a
de rivier te bij jou
a boven, op sopra la lavola sopra di lei of a
boven de tafel l$i boven haar
onder sotto la sqdia onder sotto di quello of a
de stoel quello daaronder.
Woorden.
nto a naast ! dirirnvetto a tegenover
154
Les 81.
senza zonder senza pensieri senza di te zonder
zonder zorgen jou
su \ sul ponte \ op de su di me 1
in su f °P in sul ponte I brug insudime ƒ °^
malgrado ondanks malgrado il caldo malgrado di questo
ondanks de hitte des ondanks
vgrso tegen verso strada tegen vgrso di Lei tegen
de straat u.
6. Voorzetsels die den accusatief regeeren of met a gebruikt worden:
dinanzi la pgrta dinanzi a me voor
dinanzi I voor de deur mii
. > voor . . J .
mnanzi I mnanzi tgmpo voor innanzi a te voor
den tijd jou
fino tot fin qui tot hier fino al ponte tot de
brug.
7. Voorzetsels die den accusatief regeeren of ook met di en a gebruikt worden:
avanti voor avanti la lezione avanti di me of a
voor de les me voor mij
davanti voor davanti la finestra davanti di me of a
voor het venster me voor mij dietro achter dietro il giardino . dietro di lui of a
achter den tuin lui achter hem
dentro in dentro la casa in dentro di noi of a
het huis noi in ons
in mezzo midden in mezzo ü prato in mezzo di voi of
midden in de a voi midden
weide onder u
contro tegen contro la corrente contro di loro of a
tegen den stroom loro tegen hen
oltre over oltre il confine over oltre di questo of
de grens a questo behalve dit
prgsso bij, naast presso il fiume bij presso di te of a
de rivier te bij jou
sopra boven, op sopra la tavola sopra di Igi of a
boven de tafel lei boven haar
Hfcf.f sotto onder sotto la sedia onder sotto di quello of a
de stoel quello daaronder.
Woorden.
accanto a naast I dirimpetto a tegenover
prgsso bij in luggo di in plaats van
dinanzi \ prima di voor
inanzi i ! durante gedurende



'uQmo dabbenede rechtschapen I Vinfedelta de ontrouw mensch | la sentinglla de schildwac
Oefening 61.
Durante la gugrra, i Francesi hanno aumentato le 1 grze navali. L'anno venturo andr§ in Italia e non ne r ier£ prima di carnevale. I cantanti dell'gpera italiano sono o ■ariamente assenti da Roma durante la stagione dell'gp rancese. Secondo la nostra opinione gli Ugongtti del maes iiacomo Meyerbeer sono un capolavoro di misica modgr i'arg stasera una passeggiata lungo il fiume. La tavola g acca .1 lgtto. Reisti presso di me. L'uomo dabbgne ha sgmpre linanzi agli gcchi. La chiesa si trgva dirimpgtto al pala lell'Esposizione. Presso a quella pgrta vi g un pozzo profon ia bugia si nasconde sgmpre digtro alla verita. Innanzi igrto si vede la torre. In luggo di dargli del danaro, gli di gaf) uno schiaffo. I pesci hanno delle spine invece di gs rugri della citta non si vede che pglvere.
Oefening 62.
Er is eene lange laan tusschen den tuin en het bos 'ijt gij aangekomen voor vier uur of er na? De vader ioos op (contro), Karei, omdat hij met zijne vrienden in •osch gegaan (andato) is, in plaats van naar school te ga Vaar zijt gij gedurende den winter geweest? Ondanks mi, levelen zijt gij hier! Gaat gij (andate) met uwe zuster onder haar? Het houten paard was buiten de muren I rroje. Karei Albert deed afstand van den troon ten gunste i
De voorzetsels.
J55
malgrado ondanks j il pozzo de put
senza zonder j la bugia de leugen
a favore di ten gunste van nascondersi zich verbergen
appiè di aan den voet lo schiaffo de oorvijg
van I il pesce de visch
in quanto a wat betreft | la spina de graat
fino a tot aan j gssa been
intorno a rondom i la pqlvere het stof
a causa di ter zake van il bqsco het bosch
invece di in plaats van le mura de muren (van la collina de heuvel een stad)
le fqrze navali de zeemacht abdicare afstand doen van il contante de zanger den troon
i het jaar- la libertêt de vrijheid
la stagione ! getijde il pioppo de populier
l het seizoen I congedare ontslaan
il capolavoro het meesterstuk | Vimpiegato de beambte
l'uomo dabbrne de rechtschapen I Vinfedeltè de ontrouw
mensch | la sentinglla de schildwacht.
Oefening 61.
Durante la gugrra, i Francesi hanno aumentato le loro fgrze navali. L'anno venturo andr§ in Italia e non ne ritorier£ prima di carnevale. I cantanti dell'gpera italiano sono ordinariamente assgnti da Roma durante la stagione dell'gpera francese. Secondo la nostra opinione gli Ugongtti del maestro Giacomo Meyerbeer sono un capolavoro di mnsica modgrna. Farg stasera una passeggiata lungo il fiume. La tavola g accanto al lgtto. Rgsti prgsso di me. L'ugmo dabbene ha sgmpre Dio dinanzi agli gcchi. La chigsa si trgva dirimpgtto al palazzo deü'Esposizione. Presso a quella pgrta vi g un pozzo profondo. La bugia si nasconde sgmpre digtro alla verita. Innanzi al pgrto si vede la torre. In luggo di dargli del danaro, gli digde fyaf) uno schiaffo. I pesci hanno delle spine invece di gssa. Fugri della citta non si vede che pglvere.
Oefening 62.
Er is eene lange laan tusschen den tuin en het bosch. Zijt gij aangekomen voor vier uur of er na? De vader is boos op (contro), Karei, omdat hij met zijne vrienden in het bosch gegaan (andato) is, in plaats van naar school te gaan. Waar zijt gij gedurende den winter geweest? Ondanks mijne bevelen zijt gij hier! Gaat gij (andate) met uwe zuster of zonder haar? Het houten paard was buiten de muren van Troje. Karei Albert deed afstand van den troon ten gunste van zijn zoon Victor Emanuel. Is uw huis aan dezen kant (di qua) of aan gindschen kant (di la) van de rivier? Hij wachtte



156
Les 31.
(aspettava) mij aan den voet van den heuvel. Hij verkreeg (ottene) zijne vrijheid slechts door (a fqrza di) smeken. Wij kwamen aan (pan. def.) de eerste huizen van het dorp aan. Er zijn drie hooge populieren voor de kerk. Wat mijne reis betreft, is nog niets beslist. Spanje strekt zich uit (si stende) van de Pireneëen (Pirenei) tot aan den Atlantischen oceaan. De aarde draait om de zon. Zijt gy tot aan Parijs gekomen (giunto)? De minister ontsloeg den beambte om fa causa di) zijne ontrouw. De meid heeft appels in plaats van peren gebracht. Hij is mij ongeveer 100 francs schuldig (mi deve). De burgemeester woont tegenover het hertogelijk paleis. Een schildwacht was geplaatst (stava) voor het paleis.
Spreekoefening. Per chi q questa scatoletta? per mia cugina Emilia.
Per quanto tempo ha (Ella) L'hg presa per due mesi.
preso in affitto (gehuurd)
questa stanza?
Quando andra via, signor Partirg domani per Monaco di
dottore? Baviera (München).
Dov'eri durante il carnevale? È.ro a Roma prgsso uno zio. Dove sta (woont) il tuo maestro Vicino al Municipio in una casa
di canto? nuova. Partira prima di domenica? Secondo (dat hangt er van af). Dove si trgva la Repubblica Tra Bologna e Ancona, non
di San Marino? lontano dal mare.
5 vero che sej caduto (gevaUen) % vero, ma non mi sono fatto
in mgzzo alla strada? male. Ha viaggiato molto? Sl, per mare e per terra.
Leesoefening. Alla trattoria (restaurant). Cameriere (keUner), apparecchiate per due (dek voor twee). A pasto (a prix fixe) o a lista (a la carte)? A quanto il pasto? A tre e a quattro lire a testa. A lista. Dateci la lista. Ecco: antipasto (hors d'oeuvre), presciutto, burro. Una minestra di lasagne (pasteideeg) per me, una minestra di fedelini (vermiceUe) per lui. Due porzioni di lesso (bouilli) con spinaci. Un arrgsto di vitgllo (kalf) con insalata (salade) per due. Panna montata (slagroom) con cialdoni (wafelen). Frutta. Questo vino non mi piace. Ë. vino da pasteggiare (tafelwijn) Vugle Chianti? Sl, ma non di quei grgsso. I migi fedelini sono giusti di sale ma il brgdo (bouillon) g tutti gcchi e scandglle (oogen). Cameriere, questo lesso q alido (droog). Ma ora q tagliato, non potrei riprenderlo. Ecco 1'arrgsto, 1'insalata g condita (aangemaakt). Che ti pare di questo vitgllo? Non q cgtto (gekookt) al punto. % carne tigliosa (taai). Tira che pgrta via ï denti. Camerigre



De voegwoorden.
157
due uova da bere (ba??oüe) (zachtgekookte eieren). Dateci della frutta sciloppote (compote van vruchten). Io rovrei delle fragole (aardbeien) al vino bianco. Nq, al rum. Queste pere sono acerbe. PaVtateci il caff§. Dateci dello zucchero in tocchi (stukjes). Gosl, basta. Ora il conto. Lire 7.50.
(Gamerini, nato in Ancona 1811. — Mïlano 1875.)
Twee en dertigste les. Trentaduesima Lezione.
De voegwoorden. Le congiun&ioni.
De voegwoorden dienen om den samenhang tusschen volzinnen of deelen van volzinnen te vormen. Zij worden in verschillende soorten verdeeld en zijn aaneenschakelend of tegenstellend. Verder onderscheiden we weer enkelvoudige en samengestelde. De voornaamste voegwoorden volgen hier. Die met een * zijn geteekend, krijgen den conjunctief na zich. Eenige regeeren echter ook den indicatief, als iets, dat werkelijk gebeurd is, moet worden aangegeven.
L Aaneenschakelende voegwoorden.
*se indien quando wanneer, toen
*che dat, opdat allorchè indertijd, toen
*acciocchè \ . . come (siccome) als
*affinchè f op poichè \ nadat, sedert, dewijl
*finchè \ , giacchè I daar, omdat
*sinchè f totaat perchè waarom, omdat
*fintanto che \ , d P^oeM j evenwel daar
*sintanto che J & perciocchè \
*prima che \ A . sicchè I
*anzi che \ 00 ' e di mgdo che | zoodat
*posto che \ verondersteld di maniera che >
*supposto che ) dat, aange- dacchè sedert
*dato che > nomen dat dopo che nadat
„ . lal zou ook, wan- . , , ternauwernood,
*quand'anche ) ^ Qok' ^ appena (che) ) zQo spoedig ^
*in caso che in geval dat tqstocchè zoodra als
e en mentre che \ ^
I en . . en mtanto che f 4
e * ' e \ zoowel. . als ook dunque dus
anche ook quindi bij gevolg.



158
Les 32.
2. Tegenstellende voegwoorden.
lle °L l ~° lof ook
lbe%M ofschoon °PpurtL
*sebbene fa j pure toch
*g,«a«to«g,Me 1 eppure en toch
•pw^i I wanneer slechts neppure | ^ ^
*solo che l neanche ) Qok ^
* senza che zonder dat nemmeno'
»malgrado che \ ondankg ^ ma 1 maar
*a<2 on£a cAe > perg > toch
„ . . , t niettegen- tuttdvia > echter
*nonostante che } staan|edat perci^ daarom
*per quanto hoe zeer ook j>er ottro \ behalye dat
. . che hoe ook altrest J
*«0« cAe niet dat ^ won &. Mm0 / ^tegen*a meno che indien niet " \ staande dat
0 of , ™^ } niettemin
o ... o of ... of ntente at meno i
ossia of wel om f nu eens . . .
nè . . . nè noch . . . noch l dan weer.
Opmerkingen. 1". Bij de woorden, samengesteld met che krijgt che het geschreven accent. Bij de uitspraak blijft de e echter gesloten. Gaat aan dat che een klinker vooraf, dan wordt de c verdubbeld (uitgezonderd bij poichè). Die letterverdubbeling heeft ook plaats bij ovvero, eppure, nemmeno, enz.
2". Perchè beteekent zoowel: waarom? als: omdat; b. v.:
Perchè non ventte ? Waarom komt gij niet ? Perchè non pqsso. Omdat ik niet kan. Soms beteekent perchè ook: dan dat, opdat. In dat geval krijgt het den conjunctief na zich:
La CQsa e trqppo chiara perchè potessi ingannarmi. De zaak is te duidelijk, dan dat ik mij zou kunnen vergissen. Un ctbito fatto perchè duri a lungo. Een kleed zoo gemaakt, dat het lang duurt. 3e. Poichè is ook omdat, maar het onderscheidt zich. van perchè daardoor, dat het de reden als reeds bekend veronderstelt; b. v.: rriife Poichè non volete, vi dirq . . , Omdat gij niet wilt, zal ik u zeggen . . . 4". Bunque aan het begin van een zin beteekent: dus, aldus, daarom, enz.; b. v.:
Dunque non verrq. Dus zal ik niet komen.



De voegwoorden.
15»
Als het op het werkwoord volgt, dan beteekent het: toch:
Ventte dunque, signore kom toch, mijnheer. 5e. Per . . . che moet wel onderscheiden worden van perchè. Het is steeds gescheiden door een bijvoegl. naamw. en komt overeen met ons: hoe . . . ook: Per grande the sia. Hoe groot hij ook zij. Per pgco che dica. Hoe weinig hij ook zegt. Het regeert steeds den conjunctief. 6e. Men moet er op letten of per quanto bijvoegl. naamw. of bijwoord is. Het eerste beteekent: hoe talrijk ook, hoe belangrijk ook, hoe veel ook en komt met het zelfst. naamw. in geslacht en getal overeen* Per quanti siano i vgstri peccati. Hoe talrijk uwe zonden ook zijn. Per quanto bijwoord en voegwoord is onveranderlijk: Per quanto lo ami. Hoe veel ik ook van hem houd. 7e. Se beteekent: als (indien) en: of: Se tu vieni als jij komt.
Non sg, se verra.o ng ik weet niet of hij komen zal of niet. 8e. Men gebruikt in plaats van affin che: affine di, in plaats van dopo che: dopo (di), in plaats van prima che: prima di, in plaats van senza che: senza bij een infinitief, als béide werkwoorden het zelfde onderwerp hebben; b. v.:
Dopo aver detto queste pargle, andrg via.
Nadat hij deze woorden gezegd had, ging hij weg. 9e. De volgende voegwoordelijke uitdrukkingen hebben het werkwoord in den infinitief na zich: a condizione di op voorwaarde con patto di op voorwaarde
van van a fine di met het doel om lungi dal verre van a meno di tenzij per paura di uit vrees van.
avanti di voor
Woorden.
finchè totdat mentre terwijl
benchè hoewel la prestezza de snelheid
tostocchè zoo spoedig la sicurezza de veiligheid
come daar il debito de schuld
affinchè opdat differire nalaten
dacchè sedert la situazione de toestand
per . . . che hoe ook il bugiardo de leugenaar
poichè daar il comnito de taak



tacere zwijgen I il vizio de ondeugd
invidiare benijden i tranquillo rustig
il vapore de stoomboot sviarsi verdwalen. la virtü de deugd
Oefening 63.
Se § ricco paghera certo i sugi debili. Se fosse ricco pagherebbe certo i suQi debiti. Si dice che abbia guadagnato molto denaro in America. Perchè non rispondi subito alla lgttera di tua madre? Perchè non hg carta da lettere in casa. Mentre tutti dormivano, § piovuto. Quand'anche non si abbiano piü parenti in patria, vi si ritorna perg volontieri. Cari figli, vi dg questi anelli, uno a ciascuno, affinchè vi ricordiate di vgstra madre. Perchè non q venuto suo nipote con Lgi? Egli non paria nè francese, nè tedesco e perci$ ha preferito non venire. Al bugiardo non si crede, nemmeno quando dice la verita. L'Italia, dacchè § unita sotto un solo re, ha fatto grandi progressi nell'industria e nel commercie Per bella che sia questa casa, io non la comprerei, perchè q trgppo lontana dalla citta. Siccome mio padre q molto ammalato, non pgsso lasciare la citta prima di vederlo in via di guarigione. Appena egli arrivé a casa si mise in lgtto (ging naar bed) e prima che arrivasse il medico si sentiva gia molto male. E pur (eppur) si mugve la tgrra.
Oefening 64.
Bemint, indien gij tevreden wilt (volete) zijn, de deugd en vliedt de ondeugd. Ik heb hem gezien en zijne zuster. Ik zou niet zoo ongelukkig zijn, als ik getrouwe dienaren had gehad. Daar ik mij niet wel voel (vert. niet ben in goede gezondheid) zal ik vandaag niet uitgaan. Ik zal u vergezellen, opdat gij niet in het woud verdwaalt. Hij wachtte rustig, tot dat zijn vriend teruggekeerd was. Ik zal gereed zijn, u te -vergezellen, zoo spoedig ik mijne taak zal geëindigd hebben. Eet die appels maar (pure), zij zullen u geen kwaad doen (faranno). Daar gij niet spreken kunt (potete), zwijgt. Hoe rijk de menschen ook zijn, blijft hun altijd iets te (da) wenschen (over). Waarom spreekt gij niet? Omdat .het mij verboden is. Ik zal morgen te Parijs zijn, indien het weer mooi zal zijn. Sedert de spoorwegen en de stoomboten de verschillende steden van Europa verbinden (untscono), reist men overal met de grootste veiligheid en de grootste snelheid. Indien je wilde, (volessi) zou je met je zuster kunnen (potresti) gaan. Terwijl gij eene wandeling zult maken (farete), zal ik mijn brief eindigen. Deze brief is te belangrijk, dan dat ik kan (pqssa) nalaten, u te antwoorden. Ik ben ziek, daarom (quindi, dungue) zal ik niet uitgaan. Hoewel hij den geheelen dag werkt, ver-
Les 32.
160



De voegwoorden.
dient hij niet genoeg om te leven. Wij hebben noch vrienden, noch geld, daarom (ecco perchè) zijn wij niet tevreden met (di) onzen toestand. Of gij zult mij betalen, of ik zal u voor (da) den rechter roepen. Hij zou wel willen (vorrebbe), maar ongelukkig (per male sqrte) kan hij niet. Dit is niet mijne pen, het is de uwe. Ik ben gelukkig, mits (purchè) ik u gelukkig zie (veda). Gij zult gelukkig zijn, als gij uw plicht -doet. Hoe rijk hij ook is, benijd ik hem zijne rijkdommen niet. Nu eens is hij tevreden, dan weer niet (hq).
Spreekoefening.
Siete felice, amico mio? Lo sarei, se avessi buoni libri.
Se non vi occorre altro che Ve ne sarei molto tenuto (versigari, io pgsso darvene. plicht), molto riconoscente Ne volete? (erkentelijk).
Verra Ella da me stasera? Verrö, purchè non ha in-
coinodi (hinder).
Come trgva 1'acqua stamattina? È fredda come ghiaccio (ijs).
Ghe cgsa vugle questo fanciullo? Ora vugl questo, ora quello.
Come trgva Ella questa sig- Non g n| bglla ne brutta. (leelijk). norina?
Perchè lascia cos! pgca liberta Affinchè non vada (gaat) con
a Suo 'flglio? cattivi compagni.
Quando q partito il signor~A.? Iersera, appena ebbe ricevuto
il telegramma.
Non conosci neppur tu questo Ng, nemmeno io. pgvero vecchio?
Suó nipote Le sara molto rico- Eppure non si ricgrda piü di noscgnte dell'educazione che me, come se non avessi fatto gli ha dato! nulla per lui.
Leesoefening.
I pasti (maaltijden) in Italia.
Forestiero. A girar (doorreizen) 1'Italia si raccglgon (men hoort) tanti nomi pei vari pasti, che veramente ci sargbbe da credere (men zou gaan gelooven) che questo pgpolo se ne stesse (zat) a tavola da mattina a sera.
Italiano. Ma avra notato che alcune di quelle pargle son semplici duplicati, altre son fugri d'uso, altre si riferlscono (hebben betrekking op) a costumi locali, o son dette per celia (uit de grap). In fondo non si fanna che due pasti, o la colazione (ontbijt) e il desinare (middageten), o il desinare e la cena (avondeten).
F. Ma non si paria d'una prima e d'una seconda colazione?
I. Si, ma 1'uso della prima colazione, al primo levarsi dal lgtto, q pgco generale.
Ital. Gramm. v. Holl. 11
161



162
Les 32.
F. E 1'asciolvere ?
1. % parola toscana per la prima colazione. Fugri di Toscana non g chi la intgnda (verstaat het niemand). F E il pranzo?
I. Vugl dire propriamente il desinare dei gran signori, o delle grandi circostenze. Ma oramai, fugri di Toscana, g invalsö 1'uso (is in gebruik gekomen) di dir pranzo per desinare semplice. La pargla convito sta bene ai letterati, come dei pranzi politici si dice banchetto. Fïniscono di sglito con brindisi (toasten) e discorsi.
F. E la merenda?
I. Si da ai bambini specie nei paesi di campagna, tra le quattro e le cinque pomeridiane, la dove usa di desinare fra le dodici e l'una, e di cenare fra le gtto e le digci di sera. Ma gli adulti (volwassenen) non nsano far mergnda.
B. Gosicchè i pasti normali son pgchi e a grandi intervalli?
I. Si, 1'uso delle persone civili nelle grandi citta q questo. Si fa colazione fra le undici e l'una, e pgi si desina fra le sgi e le gtto pomeridiane. Se qualcuno che non paq stare ai pasti (niet aan de maaltijden genoeg heeft) mangia fugri d'ora qualche piccola cgsa per mantenersi lo stgmaco (om de maag te versterken) si dice che fa uno spuntino.
F. Tutto sommato q questione di pargle, e d'ordinario dunque, non si fanno che due pasti al giorno.
1. E a differgnza dalla colazione e dalla cena, piglia (krijgt) nome di desinare, quello di maggior peso e di maggior durata, in cui, prima delle altre pietanze (gerecht), si mangia la mingstra o la zuppa. Nei pranzi di lusso (weelde) e di gala c q di molte portate (gangen). Ma il desinare ordinario, anche quello della ggnta ricca, che vive bgne, cgnsta di sglito, e al massimo (hoogstens) di antipasto, di mingstra, di due pietanze e delle frutta.
F. Z vero che in Italia s'usa piü verdura (groente) che non carni?
£ Secondo i lugghi e secondo le classi sociali. Piü verdura nel mgzzogiorno (zuiden), che non nel settentrione (noorden); piü in campagna, che in citta, piü fra la minuta ggnte (de mindere stand) che non fra gli artigiani (handwerkslieden) ed operai propriamente detti. E pgi anche rispgtto alle carni bisogna distinguere.
I. Come sarebbe a dire (hoe bij voorbeeld)?
I. Che cio^, 1'uso della carne bovina, da farne lesso, arrgsto, o stufato, non g molto esteso fra le classi popolari. Ma non pu§ dirsi lo stesso delle altre.
F. Hg inteso. Ma 1'uso del pane q stragrande e ce n'£ d'ogni manigra.



Tusschen werpsels.
163
I. Si. Nella valle del Pq si mangia molto pan giallo, ossia di granturco (maïs), e anche i signori consumano molta polenta. Nel m§z?ogiorno invece prevale (overheerscht) 1'uso del pan bianco, ossia di frumento, e oltre che del pane, delle paste e dei maccheroni. Antonio Ldbriqla.
Drie en dertigste les. Trentatresima Lezione.
Tusschenwerpsels. Interiezioni.
Tusschenwerpsels zijn of gevoelsklanken, die bij zekere gewaarwordingen worden uitgebracht, of klanknabootsingen. De meest gebruikelijke zijn:
aki, ohi, ah ach damera werkelijk
ahi \ peccato jammer
oimè > helaas indietro terug
ahimè I fuqri er uit
oibq bah, foei avanti voorwaarts
eh | fermo halt
(ehi) ï he aiuto help
(old) f su, su langzaam aan
fi foei di grazia als ik u bidden mag
ebbene welnu oh \
orsü ü | ohe f 0
coraggio > moed deh ach, helaas
animo ) guai (met den datief) wee
evviva (altijd enkelv.) i anzi integendeel
viva ) via welnu, weg
zitto stil bene goed
possibile is 't mogelijk benone heel goed
per Bacco \ , all'erta pas op
cqrpo di Bacco ) , . , diamine duivels
cospetto di Bacco I bravo bravo
capperi o (bewonderend) alto hoog
1 God gaf het, chi va la? wie daar
magari ) wat gaarne, affè \ ..
I of ik /kfc mia r °p mJD woord
poffare (van p«p en fare) volesse il cielo dat gave de
poffare il mondo! hoe is het hemel
in 's wereldsnaammogelijk! per grazia di Dio om Gods poffare il cielo hoe is het in wil
hemelsnaam mogelijk! ben venuto welkom. oh bglla 't is fraai (ironisch)
n*



164
Les 83.
Opmerkingen. ii Zitto en bravo worden (het eerste soms, het tweede steeds) als bijvoeglijke naamwoorden beschouwd en zijn dus veranderlijk:
Oh bram! Zitta la, bugiarda. (Gold). Zwijg ! leugenaarster.
Spinsero la pqrta adagino, zitti, zitti. (M.) Zij openden de deur zachtjes, heel zachtjes.
2. Als in uitroepen bij het voornaamw. een bijvoegl, naamw. staat, dan komt het bijvoegl. naamw. meestal het eerst, terwijl het voornaamw. in den accusatief volgt:
Oh misero me. Ongelukkige, die ik ben. Oh poverette loro. O, de ongelukkigen.
3. Staat in uitroepen een eigennaam bij een bijvoegl. naamw., dan komt di ervoor. Staat in plaats van een eigennaam een gewoon zelfst. naamw., dan volgt op di het lidwoord der eenheid:
Quello zotico di Bernardo. (M.)
Die ruwe Bernard.
Quello spensierato d'Attilio. (M.)
Die lichtzinnige Attilio.
Quella bugiarda di Colombina. (Gold).
Die leugenaarster van een Colombine.
Quell'asino d'un calzólaio.
Die ezel van een schoenmaker.
Woorden.
il pazzo de dwaas I ardire 1
l'avvocato de advocaat | osare f °
la vendetta de wraak I ardito brutaal
l'oratore de redenaar I lo scioperato de nietsdoener il cocchiere de koetsier l'impostore de huichelaar
annegare j il miracolo het wonder
annegarsi \ verdrinken la sventura het ongeluk
affogare ' impertinente onbeschaamd
ajfrettarsi zich haasten la pace de vrede
abbandonare verlaten j lo scellerato de booswicht.
Oefening 65.
Orsü (moed), amici, giuriamo vendetta! Deh, lasciami in pace! Via di qua, impostore! Zitto! zitto, non parlare. Oh infelice te! Perchè hai creduto a quello scioperato di Andrea? Zitte la, signorine, ora non q tempo di parlare! Evviva 1'imperatore! Ebbene, che cgsa faremo? Per Bacco! non 1'avrej mai creduto! Ola, barcaiuolo, venite qua colla vostra barca! Animo! non sara gia cosl difflcile come pensate. Avanti, avanti,



Tusschenwerpsels.
non pgsso aspettare! Pi, che brutto maniera! Gran Dio, che sventura. Oh, Signori, affrettatevi! Dgh, sentite! Che bgüa canzonetta! Bravi tutti! fugri, fugri1! Dio sia lodato2! Siamo salvati! Egli ci vugl assassinare! Evviva* Vittgrio Emanuele Tgrzo. Aiuto, un ragazzo affoga!
Oefening 66.
Moed, mijne vrienden, wij zullen overwinnen (vinceremo). Is het mogelijk, dat een mensch zoo brutaal kan (pQssa) zijn? Die onbeschaamde (di) Willem heeft mij een ieugen verteld (detto). Eruit (fuQri), of ik zal den knecht roepen, om je de deur te wijzen (vert. opdat hij u toone). Wee u (guai a voi), als gij waagt hen een woord te zeggen. Die dwaas van een advocaat heeft mij toch (pure) gezegd, dat gij mij wenschte te spreken. Oh, de ongelukkigen. Zij zullen allen verloren zijn. Zwijg, booswicht. Je weet wel, dat ik je niet geloof. Bravo, kinderen. Gij hebt zeer goed uw werk gedaan. Stilte, jongedames. Ziet gij niet, dat mevrouw ziek is? Voor den duivel, ik zou nooit gedacht hebben, dat gij een zoo groot (tanto) redenaar waart. Om Godswil, verlaat mij niet in dit ongeluk. Voorwaarts! De koetsier kan niet wachten. Leve de vrienden! Leesoefening. II cgrpo umauo.
Tutto il cgrpo umano g diviso (verdeeld) in tre parti principali: il capo o la tgsta, il tronco o il tgrso (romp) e le membra (ledematen). La tgsta § giunta (verbonden) al tronco pel cgllo (hals) ed anche le membra sono giunte al tronco. La tgsta consiste nel cranio (schedel) e nel viso (nella faccia, nel vglto). II cranio g copgrto dai capelli e contiene nel suo interiore una cgrta sostanza nervosa, che si chiama cervgllo (hersenen). II viso consiste nel fronte (nella fronte, voorhoofd), nelle guancie (wangen), negli gcchi, nel naso, nella bgcca e nel mento (kin). Nell'occhio si trgva la pupilla. Si dice: essere la pupilla dell'gcchio di qualcheduno. li naso contiene due narici. II mento, le guancie e le labbra (lippen) degli ugmini fatti (adulti) sono copgrte della barba. La barba delle labbra superiori (labbra di sopra) si chiama i baffi. La bgcca è composta delle labbra, dei denti, del palata, delle gengive (tandvleesch) e della lingua (tong). Tra le guancie ed il cranio o le tempie (slapen) si trovano le orecchie. L'gcchio q 1'grgano della vista ed il naso q 1'grgano dell'odorato. L'ornamento della bgcca sono bgi denti. Una dentatura completa consiste in 32 dgnti dall'ugmo.
1 Als de Italianen een acteur na het spel weer op het tooneel willen doen komen, roepen zij: fugri.
2 Of: Sia lodato Iddiol
3 Viva of evviva is steeds enkelvoud en staat aan het begin van den zin.
165



166
Les 34.
I denti della prima dgntizione, che devono cadere alcuni anni di pgi, sono i denti da latte (melk). Da basso i denti sono coperti della gengiva. La lingua q molto volnbile e serve ad inghiottire (slikken) e per conseguenza a bere e a mangiare. Una frase molto usata, nell'italiano come nel olandese è_: avere una parola sulla punta della lingua. L'orecchio e 1'organo dell'udito, o 1'organo col mezzo del quale possiamo sentire o udire. Ascoltare §: sentire con intenzione, per esempio: il servo ascolta alla pgrta.
I cinque sensi dell'ugmo sono: la vista, 1'udito, 1'odorato, il gusto ed il senso tattivo o il tatto. II cgllo aggiunge la tgsta al tronco. II tronco g diviso in due parti: il pgtto o busto (borst) ed il ventre o la pancia (buik). Addome (onderlijf) g il nome scientifico dato al ventre. II dosso (rug) q la parta di digtro del tronco. Nel pgtto si trgvano i polmoni (longen), che sono 1'grgano della respirazione, il cugre, che § 1'grgano principale della circolazione del sangue (bloed). Un altro grgano \ il fegato (lever). La funzione piü nota del fqgato consiste nella produzione della bile (gal). Nel ventro si trgvano grgani della digestione: lo stgmaco (maag) e le budglla (ingewanden).
Le membra sono divise in membra superiori e membra inferiori. Le membra superiori sono le braccia (armen) col gomito (elleboog) e la mano. Si dice un braccio, ma nel plurale si dice le braccia. II braccio consiste in due parti: la parte inferiore o 1'avambraccio, e la parte superiore. Le parti della mano sono il carpo (handwortel), la palma e le dita colle unghie (nagels). E,cco come si chiamano le cinque dita particolari: il pollice (duim), 1'Indice ^ il prgssimo dito. Dopo questo viene il dito di mezzo o il medio, allora il dito anulare, al quale si pgrtano gli anglli e 1'ultimo e il dito piccolo o auricolare. La mano e giunta al avambraccio per la giuntura della mano.
Le membra inferiori consistono nella gamba e nel piede. La gamba si divide nella coscia (dij) nel ginocchio (knie), nello stinco (scheenbeen) o tibia e nella polpa (kuit) della gamba. Le parti, delle quali il piede q compgsto, sono il calcagno (hiel), la pianta (zool) del piede e le dita. II complgsso di tutte le ossa (beenderen) del cgrpo si chiama lo schgletro.
Vier en dertigste les. Trenta qnattresima Lezione.
Onregelmatige werkwoorden. Verbi irregolari.
Werkwoorden, die zich in éen of meer opzichten niet houden aan de regels der vervoeging, noemt men



Onregelmatige werkwoorden.
167
onregelmatig. Men lette hierbij vooral op de volgende bijzonderheden:
1°- De Imperfetto dell' Indicativo en de Imperfetto del Congiuntivo zijn bij alle werkwoorden (uitgezonderd dare en stare) regelmatig.
21 Is de passato remgto onregelmatig, dan wijken alleen de le en 3° persoon enkelvoud en de 3° persoon meerv. af, terwijl de andere personen (uitgezonderd weer dare en stare) regelmatig zijn, b. v.: van piacere bevallen:
io piacqut noi piacemmo
tu piacesti voi piaceste
egli piacque eglino piaequero.
31 Is de futuro onregelmatig, dan wijkt ook de condizionale af, b. v.: venire komen:
Fut. Condiz. io verrg io verrei
tu verrai tu verresti.
Al Is de presente dell' Indicativo onregelmatig, dan wijken ook de presente del Congiuntivo en de 2e persoon enkel- en meerv. van den imperativo af.
We noemen hier nog eenige dubbelvormen, die in de poëzie gebruikelijk zijn:
a) In de passato remgto van de 1" conj. vindt men in plaats van den <sen persoon meerv. op -arono ook -aro, b. v. compraro = comprarono.
V) In de pass. remgto van de Se conj. vindt men naast den 3en persoon enkelv. op -i ook -io, en naast den 3«n persoon meerv. op -irono ook -iro, b. v. sentio =senft, sentiro = sentirono. ^Tafa
c) In de condiz. van alle drie conjug. vindt men in plaats van -ebbe (8" persoon enkelv.) den uitgang -ia, en in plaats van ebbero (8e persoon meerv.) de uitgangen -iano en -ebbono, b. v. crederia = crederebbe, ameria = amerebbe, ameriano of amerqbbono = amerebbero.
De onregelmatige werkwoorden van de Ia Coniugazione. Hiertoe behooren er slechts drie: andare, dare, stare.
Opmerking vooraf. Alle niet aangegeven tijden zijn regelmatig. Alle samengestelde en afgeleide werkwoorden worden, indien dit niet anders is aangegeven, als de grondvorm vervoegd.



168
Les 34.
1. Andare gaan (vroeger: vadere).
Pres. ind. vado of vq, vai, va, andiamo, andate, vanno. Pres. cong. vada, vada, vada, andiamo, andiate, vadano. Imperat. va, vada, andiamo, andate, vadano. Futuro andrg (ander g) andrai enz.
2. Dare geven.
Pres. ind. dq, dai, d&, diamo, date, danno.
Pres. cong. dia, dia (dii) dia, diamo, diate, diano (dieno).
Imperat. da, dia, diamo, date, diano.
Pass. rem. diedi(detti), desti, diede (diè, dette), demmo,
deste, diedero (dettero). Futuro dar ij, dar ai enz. Gerund. dando, part. pass. dato.
3. Stare staan, wonen, zich bevinden, zijn, blijven. Pres. ind. 8tq, stai, sta, stiamo, state, stanno.
Pres. cong. stia, stia (stii), stla, stiamo, stiate, stiano (stieno).
Imperat. sta, stia, stiamo, stiate, stiano.
Pass. rem. stetti, stestt, stette, ut emmo, steste, steUero.
Imp. cong. stessi ecc. 3e pl. stessero.
Futuro start), starai ecc.
Gerund. stando, part. pass. stato.
Opmerkingen.
1. Van de samenstellingen met andare is slechts riandare in de beteekenis van overdenken, doorloopen, regelmatig, maar wordt weinig gebruikt.
In de beteekenis van weer gaan wordt het vervoegd als andare. Men zegt echter steeds rivado en niet rivg.
Andarsene weggaan wordt als de wederkeerende werkwoorden vervoegd: me ne vado, te ne vai ecc, imper. ga weg vattene.
2. De samenstellingen met dare zijn regelmatig, als de infinitief uit meer dan drie lettergrepen bestaat. Zoo vormt circondare (omgeven) in de Presente: circondo, circondi, circondo., ecc. en niet circondq, circondai, circondd ecc. De drielettergrepige daarentegen worden als dare vervoegd: ridare, ridg, ridai, rida.
3. De samenstellingen met stare zijn regelmatig, b. v.: costare, ind. pres. cgsto, cgsti, cgsta ecc. Uitgezonderd: sottostare en sovrastare, die als stare worden vervoegd. (Sovrastare is soms regelmatig: le vglte celesti che sovrastano l'universa (ügo Toscolo)).
Contrastare is regelmatig of onregelmatig, al naar gelang van de beteekenis. In de beteekenis van weerstaan is het onregelmatig en regeert het den datief, in de beteekenis van bestrijden, weigeren, is het regelmatig en regeert het den accusatief.
Woorden.
andare\ a tro- Dezoejj.en I andare aspasso gaan wandelen venire f vare | andare acavallo rijden



Onregelmatige werkwoorden.
169
andar in rijden (in een I stare seduto blijven zitten
carrqzza rijtuig) star di casa wonen
andar a fondo zinken star allegro vroolijk zijn
andar a male te gronde gaan star zitto stil zijn andar in coïïera boosworden star fermo rustig zijn andar superbo trotsch zijn op star in forse twijfelen
di va b$ne, sta het is recht,
dareinprestito leenen bene het gaajf goed
dar dello | . d I stia bene leef wel
stupido a ■ noemen stia cqmodo laat u niet
u»° ' storen dar retta oppassen, ge- la mancia de fooi looven ü lato de kant
dammi geef mij Veredith de erfenis.
stare in piedi staan
Oefening 67.
Waar ga je heen? Ik ga naar huis. Wij gingen (pass. rem.) naar den (in)<schouwburg en morgen zullen wij naar het (al) concert gaan. Ga maar (pure). Ik zal met hem gaan. Waar gaat gij heen, mijne heeren? Wij zouden naar den (in) tuin gaan, als wij tijd hadden. Indien gij met mij gingt, zou ik u een fooi geven. Ga, gij hebt hier niets (niet) te (che) maken (fare). Hoe maakt het (stare) uwe moeder? Zij zou het goed maken, als het warmer ware. Blijf (stare) daar (li). Waarom geef je mij mijn boek niet. Pardon (scusatemi), ik heb het u gisteren gegeven. Geef mij mijn hoed. Geef mij niet zooveel geld, ik heb (er) genoeg. Geeft mij de hand' Ik gaf hem iederen dag drie francs. Als ik u die bloemen gaf (cong.), zou ik er ook aan uwe nicht geven. Deze heeren geven te veel geld aan den knecht; ik wil (vqglio) niet, dat zij hem (er) zooveel geven (cong.). De rivier omgeeft (circondare) de stad aan (da) drie zijden. De hovelingen (cortigiani) omringen den koning en de koningin. Hij gaf (pass. rem.) mij het geld terug, dat ik hem gegeven had. Hoeveel kost die hoed? Hij kostte (pas. rem.) mij 7 gulden. Hij betwistte (pas. rem. van contrastare) de erfenis aan zijn broeder. Wij boden den vijand weerstand (pas. rem. van contrastare), zoolang (finchè) wij konden (potemmo).
Leesoefening.
Due vecchie dgnne sono sedute (gezeten) sopra un divano di lampasso antico, in uno dei maestosi saloni di casa Nerola.
[La loro eta non permette che esse ballino (dansen) oramai piü. Hanno i capelli bianchi, il volto solcato (doorgroefd) di rughe (rimpels), il cgrpo curvo (gebogen) dalla senilita (ouder-



170
Les 35.
dom) e non escono dai loro palazzi patrizii, che in occasioni di grande parata (bij plechtige gelegenheden). Sono la principessa di Anticoli e la duchessa di Sutri, ambidue vestite di stgffe sontuose e pesanti, con abiti guarniti di preziosi merletti (kant); i piu splendidi gioglli (edelgesteenten) di famlglia adornano i loro capelli bianchi, dando loro nna cgrta maesta; i loro cglli fatti scarni (ontvleescht) dall'eta, portano delle scintillanti collane (colliers) di brillanti, di smeraldi, con larghi monili di fgggia antica (antieke halssnoeren). I loro ventagli (waaiers) sono chiusi nelle loro mani, oramai stanche (vermoeid) di agitarli dopo tanti anni di balli e di feste. Esse parlano piano, lentamente, guardando con gcchi vagli en distratti, la fglla (menigte) elegante che va e vigne. (Matilde Serao).
Vijf en dertigste les. Trenta cinqnesima Lezione.
Onregelmatige werkwoorden van de Ila Coniugazione.
Om het overzicht over de vele,. tot deze klasse behoorende onregelmatige werkwoorden, gemakkelijk te maken, verdeelen wij ze in zeven klassen:
I. Slechts in passato remgto, onregelmatig.
II. „ „ participio passato, L
III. In presente en passato remgto, ,,
IV. In passato remgto en partic. passato, „ V. In presente en futuro, „
VI. In presente, passato remgto en futuro, „ VII. In presente, passato remgto, futuro en participio passato onregelmatig.
I. Slechts in de passato remqto onregelmatig zijn de volgende vijf: 1°- crescere groeien, crebbi, erebbe, crebbero (part. pass. cresciuto).
Op dezelfde wijze worden vervoegd: accrescere vermeerderen, doen toenemen, descrescere verminderen, afnemen. 2°.- conoscere kennen, conobbi, conobbe, conóbbero (part.
pass. conosciuto). Op dezelfde wijze worden vervoegd: riconoscere herkennen, sconoscere niet erkentelijk zijn.



Onregelmatige werkwoorden.
171
3°- cadere vallen, caddi, cadde, caddero. In den futuro en condiz. verliest cadera de e: cadrg, cadrei ecc. Op dezelfde wijze worden vervoegd: accadere geschieden, decadere vervallen, scadere afvallen. 4°- bevere drinken, bewi, bewe, beover o. 5°- piovere regenen, piQwe, piqwero.
LT. Slechts in den participio passato onregelmatig zijn:
1. De volgende tien, die van den latijnschen vorm sistere zijn afgeleid:
assistere bijwonen, bijstaan part. pass. assistito
esistere bestaan „ , esistito
coesistere gelijktijdig bestaan „ „ coesistito
preesistere vroeger bestaan „ „ preesistito
consistere bestaan „ „ consistito
desistere afstaan' „ „ desistito
insistere aandringen „ „ insistito persistere ergens op staan, volharden „ „ persistito
resistere weerstaan „ , resistito
sussistere bestaan, voortduren „ „ sussistito
2. Deze twee, die van den latijnschen vorm agere zijn afgeleid:
esigere eischen part. pass. esatto
redigere opstellen, redigeeren „ „ redatto.
3. Die afgeleid zijn van cadere nl.:
eccedere overschrijden, te part. pass. ecceduto en eccesso buiten gaan
concedere toestaan „ „ conceduto en can-
cesso
inter ceder e tusschenbeide „ „ intercedutoeninter-
komen cesso succedere opvolgen „ „ succeduto en suc-
cesso.
NB. De meeste werkwoorden der 2" conjugatie, die in den passato remgto regelmatig zijn (die op -piere, -scere, -ssere, -ttere uitgezonderd) hebben, behalve de vormen op -ei, -è, -erono ook die op -etti, -ette, -ettero: credei, credè, crederono en credetti, credette, credettero.
III. Onregelmatige in presente en passato remqto
zijn:
giacere liggen giaccio giacgui (p. p. giaciuto)
piacere bevallen piaccio piacqui (p. p. piaciuto)



172
Les 35.
taeere zwijgen taccio tacqui (p. p. taciutö)
nuocere schaden, benadeelen nuoccio ngcgui (p. p. nociutó).
IV. Onregelmatig in passato remqto en partieipio passato zijn:
1. Deze twee werkwoorden (op ascere en ompere): nascere geboren worden nacgui nato rompere breken ruppi rotto.
Eveneens: erompere ontbreken, dirompere verpletteren, corrompere bederven, prorompere uitbarsten, irtompere inbreken, interrompere onderbreken, in de rede vallen.
2. De 26 werkwoorden op adere, edere, idere> odere, udere, endere, endere, indere, onder e:
evadere vluchten, ontkomen evasi evaso
radere scheren, uitvlakken rast raso
persuadere overtuigen persuasi persuaso.
Tegenwoordig liever persuadere.
chiedere vragen chiesi chiesto
Iedere verwonden lesi leso
decidere beslissen deern deciso.
Eveneens: incidere insnijden, reeidere afsnijden, preeidere verminken, cireoncidere besnijden, 'uccidere dooden.
dividere verdeden otetst diviso
elidere weglaten elisi eliso
irdridere omroeren, kneden intrisi intriso ridere lachen risi riso.
Eveneens: arridere toelachen, deridere uitlachen, irridere uitlachen, sorridere glimlachen.
conquidere kwellen, bedroeven conquiso
(overwonnen) rodere knagen rost roso.
Eveneens: corrodere wegbijten. alludere zinspelen op allusi alluso.
Eveneens: üludere bedriegen, eludere ontwijken, deludere ontgoochelen, preludere voorspelen, enz.
chittdere sluiten chiusi chiuso.
Eveneens: aechiudere, recludere, racchiudere, includere insluiten, conchiudere en concludere besluiten, escludere uitsluiten, schiudere, dischiudere ontsluiten, precludere afsluiten, socchiudere half sluiten.
intrudere invoeren intrusi intruso
aecendere aansteken accesi acceso
appendere aanhangen appesi appeso.



Onregelmatige werkwoorden.
173
Eveneens: dipgndere, afhangen, properidere overhellen, sospyndere ophangen, spgndere uitgeven, vüipendere versmaden.
difendere verdedigen difesi difeso.
Eveneens: offendere beleedigen, fendere splijten is regelmatig in pass. remgto en heeft fesso in den part. pass. prendere nemen presi preso.
Eveneens: apprendere leeren, comprqndere begrijpen, sorprendere verrassen en al de andere op prendere. rendere teruggeven rest reso
tendere uitstrekken tesi teso.
Eveneens: attendere verwachten, intendere begrijpen, contendere tegenspreken, pretpidere beweren en alle andere op tendere.
scendere afstijgen scesi sceso.
Eveneens: ascendere opstijgen, discendere afstijgen, trascendere overtreffen.
scindere verdeelen, splijten scissi scisso
f onder e gieten, smelten fusi fuso.
Eveneens: effondere uitgieten, diffondere uitbreiden, confondere verwarren. nascondere verbergen nascosi nascosto
rispondere antwoorden risposi risposto.
3. 8 werkwoorden op ardere, qrdere, ordere, ttrgere, exgere, Qrrere:
ardere branden arsi arso
pqrdere verliezen perst perso.
Opmerking. Per der e heeft in den passato remgto ook perdetti en perdei en in den portie, pass. perduto. Deze vormen zijn zelfs de meest gebruikelijke. mordere bijten mgrsi mgrso
spargere verstrooien sparsi sparso
spergere vernietigen spersi sperso
mergere doopen mersi merso.
Eveneens: immergere indoopen en emqrgere opduiken. tergere afvegen tersi terso
correre loopen cgrsi corso.
Eveneens: percorrere doorloopen, accorrere toesnellen, concorrere medewerken, discorrere bespreken, ricorrere toevlucht nemen, soccorrere helpen, trascorrere doorloopen, enz.
4. 21 werkwoorden op andere, angere, engere, imere, incere, tngere, inguere, umere, ungere: spandere uitstorten spanto frangere breken fransi franto



174
Les 35.
piangere weenen piansi pianto
spengere (ook spegnere) spensi spento
blusschen
redimere verlossen redensi redento
deprimere neerdrukken depressi depresso.
Eveneens: esprimere uitspreken, imprimere indrukken, opprimere onderdrukken.
vincere overwinnen vinsi vinto
splngere schuiven spinsi spinto
dipingere schilderen dipinsi dipinto
cingere omsluiten cinsi tinto
fingere dichten, verzinnen finsi finto
tingere kleuren tinsi tinto
stringere samentrekken strinsi stretto.
Eveneens: astringere samentrekken, dwingen, costringere dwingen, noodzaken.
estinguere blusschen estinsi estinto
distinguere onderscheiden distinsi distinto
assumere op zich nemen assunsi assunto
consumere (nu consumare) consunsi consunto verteren
ungere smeren unsi unto
giungere bereiken, aankomen giunsi giunto.
Eveneens: aggiungere bijvoegen, congiungere verbinden, raggiungere inhalen, enz.
mungere melken munsi munto
pungere steken punsi punto.
5. 10 werkwoorden op e,Uere, Qlgere, Qlvere, ulgere, tqrsere, Qrgere, orgere:
sveUere uitrukken svelsi sveïto
espellere uitdrijven espulsi 'espulso
volg ere wenden, keeren vglsi vglto
risglvere besluiten risglsi risglto
(risoluto vastberaden^ assolvére vrijspreken assglsi assglto
(assoluto beslist.)
rifulgere flikken rifulsi tqrcere ineendraaien bgrsi tgrto
pqrgere toereiken, geven pgrsi pgrto
scqrgere gewaar worden scgrsi scgrto.
Eveneens: accqrgersi gewaar worden, vermoeden.
6. 7 werkwoorden op ettere, eftere, uQcere, uqtere, uQvere, ut ere:
mettere zetten misi messo.



Onregelmatige werkwoorden.
175
Eveneens: ammettere toelaten, perméttere toestaan, promettere beloven, rimettere zenden, enz.
annettere toevoegen annessi annesso.
Eveneens: connettere samenvoegen.
riflettere weerkaatsen riflessi riflesso.
Eveneens: genuflettere knielen.
In de beteekenis van nadenken riflettei, riflettuto.
cuQcere koken cQssi cgtto
scuQtere (zegtere) schudden scgssi scgtto.
Eveneens: riscuqtere opschudden, percugtere slaan.
mugvere (mgvere) bewegen mgssi mgsso.
Eveneens: commugvere omroeren.
discutere bespreken discussi discusso.
Eveneens: inewtere (vrees) aanjagen.
7. De werkwoorden op eggere, igere, iggere, ivere:
leggere lezen lessi lgtto
eleggere verkiezen elessi eletto
rqggere regeeren ressi retto.
Eveneens: corrqggere verbeteren, sorrqggere ondersteunen.
proteggere beschermen protessi protetto
eHgere oprichten eressi eretto
dirigere richten, besturen diressi diretto
negligere veronachtzamen neglessi negletto
predillgere voortrekken predilessi predüetto
ftggere steken fissi ■ fitto.
Eveneens: affiggere hechten, configgerenagelen, crocifiggere
kruisigen, sconfiggere op den kop, op de vlucht slaan, trafiggere doorsteken.
affligere bedroeven afflissi afflitto
friggere bakken frissi fritto
scrivere schrijven scrissi scritto
vivere leven vissi vissuto.
8. 9 werkwoorden van het latijnsche ducere afgeleid (op durre):
addurre aanvoeren addussi addotto
condurre begeleiden condussi condotto
dedure afleiden dedussi dedotto
indurre verleiden, invoeren indussi indotto
introdurre inleiden introdussi introdotto
produrre voortbrengen produssi prodotto
ridurre terugvoeren, veranderen ridussi ridotto



176
Les 35.
sedurre verleiden sedussi .sedotto
tradurre vertalen tradussi tradotto.
V. Onregelmatig in presente en futuro zijn:
1. Dovere moeten.
Pres. Ind. debbo (ot beter devo), dgvi (poët. dei), deve
dobbiamo, dovete, debbono (oï dqoono). Pres. cong. dgbba, debba, debba, dobbiamo, dobbiate, debbano. Ftduro dovrg, dovrai, ecc.
2. Poter e kunnen.
Pres. Ind. pgsso, pugi, pug, possiamo, potete, pqssono. Pres. cong. pgssa, pgssa, pgssa, possiamo, possiate, possano. Futuro potrty, potrai, ecc.
VI. Onregelmatig in presente, passato remqto en futuro zijn:
1. Dolere smarten, pijn doen.
Pres. Ind. dglgo, dugli, dugle, dogliamo, dolete, dqlgono. Pres. cong. dglga, dglga, dglga, dogliamo, dogliate, dqlgano. Pass. rem. dglsi, dolesti, ecc. Futuro dofrfy, dofrai, ecc.
2. Sapere weten.
Pres. Ind. sg, sai, sa, sappiamo, sapete, sanno.
Pres. cong. sappia, sappia, sappia, sappiamo, sappiate,
sappiano. Pass. rem. seppi, sapesti, ecc. Futuro sapró, saprai, ecc.
3. Tenere houden.
Pres. Ind. tengo, tieni, tiene, teniamo, tenete, tengono.
Pres. cong. tgnga, tenga, tenga, teniamo, teniate, tengano.
Pass. rem. tenni, tenesti, ecc.
Futuro terrg, terrai, ecc.
Eveneens: contenere bevatten, mantenere onderhouden, handhaven, appartenere toebehooren, ottenere verkrijgen, trattenere tegenhouden, ritenere ophouden, terughouden, sostenere oudersteunen, beweren, astenersi zich onthouden.
4. Volere willen.
Pres. Ind. vgglio, vugi, vugle, vogliamo, volete, vogliono. Pres. cong. vqglia, vqglia, vqglia, vogliamo, vogUate, cqgliano. Pass. rem. vglli, vólesti, ecc. Futuro vorrg, vorrai, ecc.



Onregelmatige werkwoorden.
177
VII. Onregelmatig in presente, passato remqto, futuro en participio passato zijn:
a) De 4 werkwoorden met lange ere: parere, ritnanere, valere en vedere.
1. Parere schijnen.
Pres. indr paio, pari, pare, pariamo (paiamo), parete, paiono.
Pres. cong. paia, paia, paia, pariamo, pariate, paiano. Pass. rem. parvi. (en parsi), paresti, ecc. futuro parrty, parrai, ecc. Part. pass. parso (met essere).
Vele vormen van parere, als pariamo, pariate, pari enz. zijn deels gelijkluidend met vormen van het werkwoord parare versieren, afweren, deels met andere vormen als parete, parente. Waar eene onduidelijkheid zou kunnen onstaan, gebruikt men in plaats van het woord parere: sembrare Parere en sembrare met het daaropvolgend werkw. worden meestal onpersoonlijk gebruikt. Pare che state tristi. Pareva che fosse mgrto.
2. JRimanere blijven.
Pres. ind. rimango, rimani, rimane, rimaniamo, rimanete, rimangono.
Pres. cong. rimanga, rimanga, rimanga, rimaniamo, rimaniate,
rimangano. Pass. rem. rimasi, rimanesti, ecc. Futuro rimarrty, rimarrai, ecc. Part. pass. rimasto.
3. Valere gelden.
Pres. ind. valgo, vali, vale, valiamo, valete, valgono.
Pres. cong. valga, valga, valga, valiamo, valiate, valgano.
Pass. rem. valsi, valesti, ecc.
Futuro varrg, varrai, ecc.
Part. pass. valso (valuto).
4. Vedere zien.
Pres. ind. vedo (veggo), vedi, vede, vediamo, vedete, vedono
(veggono). Pres. cong. veda (vegga), ecc. Pass. rem. vidi, vedesti, ecc. Futuro vedrty, vedrai, ecc. Part. pass. visto (veduto).
Eveneens: avvedersi waarnemen, antivedere, prevedere voorzien, vooruitzien, provvedere voorzien, rivedere weerzien, enz.
Ital. Gramm. r. Holl. 12



178
Les o5.
b) De 4 met korte ere: cqgliere, sciqgliere, tqgliere, scegliere.
1. Cqgliere plukken.
Pres. ind. cqlgo, cggli, coglie, cogliamo, cogliete, colgono.
Pres. cong. colga, ecc.
Pass. rem. colsi, cogliesti, ecc.
Futuro corrty, corrai, ecc. fmeer gebruikelijk coglierg) Part. pass. cqlto.
2. sciqgliere losmaken j
3. Tqgliere wegnemen > evenals cqgliere.
4. Scegliere kiezen J
c) De 4 met saamgetrokken infinitief: dire dicere)r fare (uit facere), porre (uit ponere), trarre (uit traere).
1. Dire zeggen.
Pres. ind. dico, dici, dice, diciamo, dite, dicono.
Pres. cong. dica, ecc.
Pass. rem. dissi, dicesti, ecc.
Futuro dirg, dirai, ecc. '
Imperf. cong. dicessi.
Imperativo di\ dite, dica.
Part. pass. detto.
Eveneens: ridire herzeggen, predire voorspellen, contraddire tegenspreken, benedire zegenen, maledire vervloeken.
2. Fare maken, doen.
Pres. ind. fq of faccia, fai, fa, facciamo, fate, fanno.
Pres. cong. faccia, ecc.
Pass. rem. feci, facesti, ecc.
Futuro farq, farai, ecc.
Imperf. cong. facessi, ecc.
Part. pass. fatto.
Eveneens: disfare losmaken, rif are weer maken, assuefare gewennen, soddisfare tevredenstellen, voldoen.
3. Porre zetten.
Pres. ind. pongo, poni, pone, poniamo, ponete, pongono.
Pres. cong. ponga, ecc.
Pass. rem. posi, ponesti, ecc.
luturo porrq, porrai, ecc.
Imperf. cong. ponessi, ecc.
Part. pass. posto.
Eveneens: comporire samenstellen, componeeren, deporre afleggen, disporre beschikken, opporre tegenoverstellen, supporre veronderstellen, esporre tentoonstellen, imporre



Onregelmatige werkwoorden.
179
opleggen, riporre bewaren, weer neerleggen, proporre voorstellen.
4. Travre trekken.
Prés. Ind. traggo, trai en traggi, trae, tragghiamo en traiamo (echter beter si trae), traete, traggono.
Pres. cong. tragga, êcc.
Pass. rem. trassi, traesti, ecc.
Futuro trarrö, trarrai.
Part. pass. tratto.
Eveneens: attrarre aantrekken, estrarre uittrekken, con~ trarre samentrekken, protrarre uitrekken, ritrarre terugtrekken, uitteekenen enz., 'detrarre aftrekken, distrarre verstrooien, sottrarre onttrekken.
Woorden.
accadere gebeuren I diversamente anders
ottenere verkrijgen j il braccialetto de armband
dolere pijn doen, la primavera de lente
smarten Vestate de zomer
dovere moeten l'autunno de herfst
potere kunnen Tinverno de winter
rimanere blijven j la nuvola de wolk
vólere willen | la scala de trap
mantenere handhaven, ü prode de dappere
onderhouden | la scortesia de onbeleefdheid
sedere zitten I a fianco di naast
appartenere behoor en la riga de regel
valere waard zijn il posto de plaats
morire sterven | l'indirizzo het adres
sapere weten I l'impertinenzade onbe-
chiudere sluiten schaamdheid
vedere zien I la piccolezza de kleinheid
riuscire slagen I lo scolto de dwaas
camminare loopen j il foglio het blad van
badare oppassen een boek
tollerare dulden la fQglia het blad van
valer si di gebruiken een boom.
- Oefening 68. Gisteren viel ik (pass. rem.) van de trap en vandaag kan ik niet goed gaan. Je zult vallen, als je niet oppast (cong.). De bladeren vallen van de boomen; de herfst nadert. De dapperen vielen (pass. rem.) voor het vaderland. Ben je gevallen, mijn kind? Op dezen spoorweg zijn reeds verschillende ongelukken gebeurd. Het doet mij pijn, u dit bericht te moeten geven. Ik heb ho'ofdpijn (vert.: mij doet het hoofd pijn). Hij hieeft zich over (di) je onbeleefdheid
12*



180
Les 35.
beklaagd (ddere). Beklaagt u niet over elke kleinigheid. U moet doen, wat ik u bevolen heb. De menschen moeten (zich) elkander beminnen. Allen moeten aan de wetten gehoorzamen. Ik weet werkelijk (prqprio, veramente) niet, of ik daarheen moet gaan (cong.) (Al) Moest (cong.) ik sterven, ik kan niet anders spreken. Gij schijnt niet te weten (vert.: het schijnt, dat gij niet weêt (cong.)), wat gij doen moet. Het heeft mij toegeschenen, dat de deur gesloten was. Zwijgt. Spreekt u maar (pure), ik zal zwijgen. Het horloge, dat u hem gaf (pass rem.), beviel hem (pass. rem.) zeer. Als haar deze bloemen bevielen, zou ik ze haar geven. Het boek zou mij bevallen, als de vertelling niet zoo onwaarschijnlijk scheen. Jij kunt met mij komen. Ik kon (pass. rem.) gisteren niet komen; ik moest bij mijne zieke moeder thuisblijven. Al konden wij ook doen, wat wij willen, wij zouden niet tevreden zijn. Mijne reiskameraden blijven in Florence, en ik zal in Rome blijven. Blijf waar u is. Mijn broeder is tot 11 uur gebleven. Kent u (sapere) Italiaansch? Ja, ik ken het een beetje; ik begrijp, wat ik lees. Weet u, wat hij gedaan heeft? Ik weet slechts, dat hij zijn woord niet gehouden (mantenere) heeft. Wij weten, dat hij lang in Venetië zal blijven. Weet (beleefde vorm), dat ik uwe onbeschaamdheden niet langer dulden zal. Waar zit uwe zuster? Zij zit daar (la), waar de andere dames zitten. Ik ga naast mijne moeder zitten (zet mij). Deze brave jongeling onderhield vele jaren (per mólti anni) zijne moeder door (col) zijn (proprio) werk. Als ik deze plaats krijg, blijf ik altijd hier. Weet je, aan wien dit paleis behoort? Neen, ik weet niet, aan wien het nu behoort (cong.) Neemt u plaats, juffrouw, en leest ondertusschen deze brieven. Ik hield (pass. rem.) de belofte, die ik u gedaan had. Ik maak van deze gelegenheid gebruik (mi valgo di questa occasione), om u eenige regels te schrijven. Hoeveel is deze armband waard? Vijfentwintig lire.» Zie je deze wolk? Ik zie haar, zij brengt regen. Gisteren zag ik uw broeder, hij wilde u bezoeken. Deze dwazen zien niet, dat zij zoo nooit zullen slagen. Heb je niet gezien, dat ik hier was? Wilt u met mij reizen? Gaarne. Ik wil met hem spreken, hij moet u uw geld teruggeven. Ik wilde (pass. rem.) niet gelooven, wat hij vertelde. Wist uwe tante, dat u met mij naar buiten wilde gaan (venire). Zeker, zij wist het. Ik zou mijn vriend in Milaan willen schrijven, maar ik weet zijn adres niet.
Woorden.
bevere drinken I spegnere blusschen
dire zeggen ! scegliere kiezen
deporre ontzetten \ porre zetten



Onregelmatige werkwoorden.
181
trarre trekken ,j Vimpaccio de verlegenheid
esporre blootstellen la calca, . hel gedrang
benedire zegenen ] il cambiale de wisselbrief
il sindaco de burgemeester | la circostanza de omstandig-
il vaso di fiori de bloemvaas j il rimprqvero het verwijt [heid
la pietra de steen | il fiammifero de lucifer.
Oefening 69.
Wat drink je? Ik drink een glas Münchener bier. Gisteren dronk ik (pass rem.) ook dit bier, maar het is mij niet goed bekomen (far bene). Zul je een glas wijn met mij drinken? Ik zal graag een glas wijn drinken. Wat zegt u? Ik zeg niets en ik heb niets gezegd. Zegt aan de keukenmeid, dat wij vandaag om 2 uur zullen eten. Hij zeide (pass. rem.) mij, dat zijn broeder was aangekomen. Terwijl nij deze woorden zeide (gerund.), haalde (trarre) hij den brief uit den zak (di tasca) en toonde hem aan ons allen. God ze gene uw werk. Wij doen, wat wij kunnen; wat wilt gij meer? Ik deed (pass. rem.) hem verwijten, maar alles was te vergeefs (in utile). Doet u mij bet genoegen, mij te zeggen, welke stof u gekozen heeft. Heb je je vertaling gemaakt? Ik maak haar op ditoogenblik. Vanmiddag zal ik het overige doen. Geef mij den,brief en zeg mij, wie hem geschreven heeft. Ik kan het je niet zeggen. Men zegt van de Napolitanen, dat zij van het zoete nietsdoen (dolce far niente) houden. Zet u de bloemvaas daar (qua). De burgemeester zal den eersten steen leggen van het nieuwe gemeentehuis (palazzo del municipio). Welke handschoenen kies je? Ik zal de gelen en de zwarten kiezen. Ik heb eenige boeken gekozen, maar ik zou eerst willen weten, hoeveel zij kosten. Ik deed de lamp uit (bluschte), toen het dag werd (fat-si). Wat zouden wij doen^ als onze oom ons niet uit deze ongelegenheid wilde halen (trarre). Uw sigaar is uit (spegnersi), wilt u lucifers? Dank u, ik heb een doosje lucifers in den zak. Hij heeft mij uit (fuori di) het gedrang gehaald (trarre). De koopman trok (pass. rem.) drie wissels op Londen en twee op Berlijn. Wij hebben hem uiteengezet (esporre), hoe de zaak was (stare), nu moet hij ons zegen, wat wij in deze omstandigheden moeten doen.



182
Les 36.
Zes en dertigste les. Trentesima sesta Lezione.
Onregelmatige werkwoorden van de IIIa Coniugazione. Het aantal werkwoorden van de 3° conjugatie, die in den presente op -isco uitgaan (zie les 20) is belangrijk grooter dan de regelmatige op -o. De volgende (en de later te noemen onregelmatige) gaan op -o uit: avvertire berichten awerto convertire bekeeren converto ,. ^. onderhouden .
diverhre vermaken d^rto
bóïïire koken botto
cucire naaien cucio
dormire slapen dormo
fuggire vluchten fuggo
partire vertrekken parto
pentirsi di berouwen mi pento
seguire volgen seguo
sentire voelen sento
servire dienen servo
sortire uitgaan sqrto
vestire kleeden vesto
De samengestelde werkwoorden worden als de enkelvoudige vervoegd. Alleen die, welke met seguire zijn samengesteld, als eseguire uitvoeren, conseguire verkrijgen, hebben bij voorkeur -isco.
Naast die op -o, hebben de volgende in den presente ook -isco:
abborrire verafschuwen dbborrisco en abbprro apparire verschijnen apparisco en appaio
applaudire bijval betuigen applaudisco en applaudo assorbire inzuigen assorbisco en assgrbo
compire voleindigen compisco en compio
inghiottire inslikken inghiotlisco en inghiotto
lambire likken lambisco en lambo
mentire liegen tnentisco en mento
muggire brullen muggisco en muggo
(van koeien)
pervertire bederven pervertisco en perverto
ruggire brullen ruggisco en ruggo



Onregelmatige werkwoorden.
183
sdrucire losscheuren sdrucisco en sdruco
sovvertire omstorten sowertisco en sovverto
tossire hoesten tossisco en tosso
Van de 13 overige onregelmatige werkwoorden, der 3e conjugatie zijn:
a) 3 slechts in den presente onregelmatig:
1. Salire stijgen.
Pres. ind. sdlgo, sdli of sdlisci, sole of salisce, saliamo,
salite, salgono. Pres, cong. salga, salga, salga, saliamo, saliate, salgono. Imperat. sali, salga, saliamo, salite, salgano.
2. Udl/re hooren.
Pres. ind. qdo, Qdi, ode, udiamo, udite, odono. Pres. cong. gda, qda, qda, udiamo, udiate, qdano. Imperat. qdi, qda, udiamo, udite, qdano.
3. Uscire uitgaan.
Pres. ind. esco, esci, esce, usciamo, uscite, escono. Pres. cong. esca, esca, esca, usciamo, usciate, escano. Imperat. esci, esca, usciamo, uscite, escano.
b) 6 slechts in den passato remoto en partircipio passato onregelmatig:
aprire openen apersi aperto
coprire bedekken copersi coperto.
Eveneens: scoprire opendoen.
cffrire aanbieden offersi offgrto
soffrire lijden soffersi sofferto
istruire onderrichten istrussi istrutto \ ook
costruire bouwen costrussi costrutto f regelmatig.
c) 3 in verschillende tijden onregelmatig:
1. Apparire verschijnen.
Pres. ind. apparisco (appaio), apparisci, apparisce (appare),
appariamo, apparite, appariscono (appaiono). Pres. cong. apparisca (appaia) enz., appariscono (appaiano). Imperat. apparisci, apparite.
Pass. rem. apparii (apparvi), apparisti, appari (apparve) ecc. Part. pass. apparso (apparito).
Eveneens: comparire (verschijnen, b. v. voor 't gerecht), disparire, sparire (verdwijnen), transparire (doorschijnen).
2. JHorire sterven.
Pres. ind. muqio (mqio), muqri (mqri), muqre (mqre)
moriamo, mor ite, muqiono. Pres. cong. muqia (mqra poët.) ecc. moriamo, mor iate, muqiono.



184
Les 36.
Futuro morrq (morirq) ecc. Part. pass. mqrto. Imperat. muqri, morite. Part. pres. morente.
3. Venfoe komen (zie bid. 123). Pres. ind. vengo, vieni, viene, veniamo, venite, vengono. Pres. cong. venga, ecc., veniamo, venite, vengano. Imperat. vieni, venite. PasS. rem. venni, venisti, venne, ecc. Futuro verrq, verrai. Part. .pres. vegnente, Part. pass. venuto. Gerundio. venendo.
Eveneens: awenire gebeuren, .cónvenire bijvallen, pervenire geraken.
d) Éen slechts in part. pass. onregelmatig. ' esaurire uitputten part. pass. esausto.
Woorden:
la commedia het blijspel : il luqgo de plaats
la tragedia het treurspel Vanni- de verjaardag
V ospitalitd de gastvrijheid ver sar io
la procurxf de volmacht il sepolcro het graf
la pigrizia dé luiheid la corona de kroon
ü poltrone de luiaard informdre di inlichten over
la lapide de steen \ udire hooren.
Oefening 70.
Wat deed hij (pass. rem.)? Hij kwam bij ons en vroeg geld. Wat zullen wij doen? Wij zullen tot hem moeten gaan. Waar gaan deze dames heen? Zij zouden naar den schouwburg gaan, als het niet zulk slecht weer was (maakte cong.). Daar er in de zaal weinig plaats is, zullen de dames zitten eh zullen de heeren staan. Als u wilt, dat ik iets voor u doe (cong.), moet' u mij eene volmacht zenden. Ik weet niet, of hij hier komt, mocht hij echter komen (vert.: maar als hij kwame) dan zou ik hem (de) gastvrijheid aanbieden in mijn'huis. Gisteren hebben wij de nieuwe opera gezien en zullen binnen kort de beroemde zangeres N. hooren. Wij zeggen, wat wij gehoord hebben. Dat kan niet waar zijn, wie heeft het u gezegd? Een vriend van ons, die- goed ingelicht schijnt te zijn over de zaak. Zegt u hem, dat ik mijne belofte zal houden. Uw broer is een luiaard, de tijd zal echter spoedig komen, dat hij berouw zal hebben over zijne luiheid. Ik blijf in Venetië en jij zult in Milaan blijven. Hij bleef twee maanden in Triest. Het blijspel beviel mij zeer. Bevalt u deze zanger? Hij zingt zeer goed (benissimo). Zwijgt



Onregelmatige werkwoorden.
185
(beleefde vorm). Uwe woorden bevallen mij niet. Ik leg deze boeken op de andere. Een steen werd gelegd op de plaats, waar de dappere gestorven was. Op den verjaardag van Michelangelo Buonarotti legden de Duitsche kunstenaars een zilveren krans op zijn graf.
' Woorden.
salire opstaan I la poesia het gedicht
adempiere vervullen | l'oriente het oosten
cqgliere plukken ■ il levar del de zonsopgang
predire voorspellen sole scoprire ontdekken ü silenzio de stilte
costruire bouwen fertile vruchtbaar
v&ncere overwinnen l'qlio de olie
estrarre uittrekken ü cattqlico de katholiek
uscire uitgaan i il guerriero de krijger
il profeta de profeet | la fame de honger
la venuta di de komst van j la salute de gezondheid
Cristo Christus il saluto de groet
l'qrrivo de aankomst . il traditore de verrader ü documento de oorkonde il lume .st het licht Sqcrate Socrates il Medio Eoo demiddeleeuwen
Cqsare Cesar | suUo scorcio tegen het eind
Goffreddo Gottfried | la cicuta de scheerling.
Oefening 71.
De profeten voorspelden (pass. rem.) de komst van Christus. Wij zullen op uwe gezondheid drinken. Wij wachten op de aankomst van den trein, twee tantes van ons komen van Berlijn. Een man is in de rivier gevallen, en toen hij eruit werd gehaald, was hij reeds dood. Uit deze oorkonde haalde (estrarre) ik zeer gewichtige berichten. Socrates dronk de scheerling en' stierf. Wat heeft hij voor boeken gewild? Wat heeft u gedronken? Het licht is uitgega&n^Cspegnersi). De regen bluschte (pass. rem.) de vlammen. Hij heeft de gedichten van Leopardi gekozen. De dames hebben in het bosch vele bloemen geplukt. De lamp gaat uit (spegnersi), er zal geen olie meer in zijn. Hij zal een wissel op Parijs trekken. Tegen het einde der middeleeuwen bouwden de katholieken vele mooie kerken. Morgenvroeg bestijg ik (pass. rem.) den berg, om den zonsopgang te zien. Sedert ik geregeld ' (regolarmente) eiken dag uitga, gaat het mi$ (*tare) veel beter. Hem yerscbéèn een engel uit het Oosten. Gottfried verscheen met zijn krijgers voor de muren (le mura) van Jerusalem (Gerusaiemme). Ik kom met mijn heele familie. Cesar kwam, zag en overwon. Het komende jaar zal vruchtbaar zijn. Wie is gekomen? Niemand. Ik sterf van honger. Hij stierf ver van (lungi da) het lieve vaderland. Hij zal den dood



186
Les 36.
(genit.) des verraders sterven. Ik heb mijne plicht vervuld. Hij beklom de trap. Ik ga oogenblikkelijk (in dit oogenblik) uit. Wij gaan vandaag niet uit. Hebt gij de deur geopend? Ja, mijnheer. Een Italiaan heeft Amerika ontdekt.
Spreekoefening.
Che CQsa fa qui alla stazione? Aspetto mio fratello che viene
da Milano.
Dove andra stasera? Andr$ a teatro con mia zia.
Hq sentito che tuo padre g Nq, ma non puQ ancora uscir
malato, g a lgtto? di casa.
Potr§ venir da Lei domani? Non sq se sarQ a casa. Mi hanno detto che foste al Nq, siama stati trattenuti dal-
ballo ieri; q vero? 1'arrivo d'uno zio.
% piaciuto il mazzo di fiori a Si, le piacque assai.
Sua sorella?
A chi sara posta una lapide? Al generoso N. che tanto fece
per il bene dei pQveri.
% diligente Suo cugino? Z diligentlssimo; va volontieri
a scugla e studia con amore.
Devo uscire o restare a casa? Faccia quei che vugle; ma credo che sarebbe meglio per Lgi se uscisse un pgco.
Favorisca dirmi dove sta il Mi pare che stia nella prima sindaco! casa qui a dgstra.
Avete aperto le finestre? Le aprirg subito.
Leesoefening. II ngstro maestro. Anche il mio nugvo maestro mi piace, dopo questa mattina. Durante 1'entrata, mentre egli gra gia seduto al suo pgsto, s'affacciava (vertoonde zich) di tanto in tanto alla pgrta della classe qualcuno dei sugi scolari dell'anno scorso, per salutarlo; s'affacciavano, passando e lo salutavano: — Bugn giorno, signor maestro. — Bugn giorno, signor Perboni; alcuni entravano, gli toccavauo (drukten) la mano e scappavano (gingen weg). Si vedeva che gli volean bgne (hem graag mochten) e che avrgbbero voluto tornare con lui. Egli rispondeva: —Bugn y giorno — stringeva (drukte) le mani che gli porgevano (reikten), ma non guardava nessuno: ad ogni saluto rimaneva serio colla sua ruga (rimpel) diritta sulla fronte, voltato verso la finestra, e guardava il tetto della casa di faccia (tegenover); e invece di rallegrarsi di quei saluti, pareva che ne soffrisse. Pgi guardava noi, 1'uno dopo l'altro, attgnto. Dettando (dikteerend), discese (kwam naar heneden) a passeggiare in mgzzo ai banchi, e visto un ragazzo che avevo il viso tutto rosso di



Onregelmatige werkwoorden.
187
bolh'cine (blaasjes), smise di dettare, gli prese il viso fra le mani e lo guardg; pgi gli domandg che cgsa aveva e gli pos$ una mano sulla fronte per sentir s'gra calda. In quei mentre, un ragazzo digtro di lui si rizzg (ging staan) sul banco, e si mise a fare la marionetta. Egli si volt$ tutt 'a un tratto, il ragazzo risedette d'un colpo, restg li, col capo basso, ad aspettare il castigo (straf). 11 maestro gli pose una mano sul capo e gli disse: — ' Non lo far piü. — Nignt' altro. Torng al tavolino e fini di dettare. Finito di dettare, ci guardg un momgnto in silgnzio, pgi disse adagio adagio, con la sua voce grgssa, ma bugna: — Sentite. Abbiamo un anno da passare insigme. Vediamo di passarlo bene. Studiate e siate bugni. Io non hg famiglia. La mia famiglia sigte voi. Avevo ancora mia madre l'anno scorso: mig mgrta. Son rimasto solo. Non hg piü che voi al mondo, non hg piü altro affgtto, altro pensigro che voi. Voi dovete <ssere i migi fighugli. Io vi vgglio bene, bisogna che vogliate bgne a me. Non vgglio aver da punire nessuno. Mostratemi che sigte ragazzi di cugre; la ngstra scugla sara una famiglia e voi sarete la mia consolazione e la mia alterezza (trots). Non vi domando una promessa a pargle; son cgrto che, nel vostro cugre, m'avete gia detto di si. E vi ringrazio. In quei punto entrg il bidgllo (schootknecht) a dare il finis. Uscimmo tutti dai banchi zitti zitti. D ragazzo ch' s'gra rizzato sul banco s'accostg (ging naartoe) il maestro, e gli dice con voce tremante: Signor maestro, mi perdoni. — II maestro lo batig in fronte e gli disse: — Va, figliuglo mio. E. de Amicis („Cugre').
Zeven en dertigste les. Trentasettesima Lezione.
Oefeningen. Woorden.
discendere afdalen ridere lachen
succedere opvolgen [ accendere aansteken
persuadere overtuigen j alzarsi opstaan
accqrgersi naderen [ spegnere blusschen
dividere verdeelen intendere begrijpen
distinguere onderscheiden j costringere dwingen
rifletfere nadenken. j dipingere schilderen
correggere verbeteren j metter si a beginnen
addurre aanvoeren gli Onni de Hunnen
giustificare rechtvaardigen | la risposta het antwoord
invadere overvallen j la cantina de kelder
assumere op zich nemen | il dolore de smart



188
Les 37.
la presenza de tegenwoordig- ! ü lotto de loterij
heid l'amicizia de vriendschap
la proposta het voorstel buio donker
il contegno het bedrag j lo strqpito het lawaai.
Oefening 72.
Dante werd in Florence geboren. Toen de meester de school binnen kwam, zwegen de kinderen en stonden op. Ik heb de vensters gesloten, omdat het koud is. Ik heb mijn vriend overgehaald (persuadere), nog veertien dagen -hier te blijven. Op (nel) mijn laatste reis naar (in) Italië gaf ik drie honderd gulden uit. Ik heb het licht uitgedaan. Hij was dertig, jaar, toen hij de zaak van zijn vader overnam. De Hunnen overvielen (invadere) het grootste gedeelte van Europa.
Beviel u de nieuwe opera? Zij is mij niet bevallen. Ik kende hem en zijn oom. Op (a) dit antwoord zweeg hij en lachte. Hij stak de sigaar met een lucifer aan. Ik hoorde wel het lawaai, maar mijne zuster heeft het niet gehoord. De bediende nam eene kaars en daalde af in den kelder. Heeft u hem zijn geld teruggegeven?:- Nog niet. Ik bemerkte zijne tegenwoordigheid niet. Ik heb met smart vernomen (apprendere), dat je de vorige.week je lieve moeder verloren hebt en betuig je mijne oprechte deelneming (fare le . . . condoglianze). De vijanden werden overwonnen, ƒ Hij heeft mij- jden wensch te kennen gegeven (espresso), kennis met je te maken (fare la tua conoscenza). Heeft uw vriend over mijn voorstel nagedacht? Koning (il re) Humbert (Umberto) de Eerste volgde koning Victor Emanuel ( Vittorio Emanuele) op. ,lk heb je thema verbeterd. De meester verbeterde de thema's van zijne leerlingen. Ik 1 a s uw brief, mijne moeder heeft hem nog niet gelezen. Hij voerde goede redenen aan (addurre), om zijn gedrag te rechtvaardigen. Hij heeft mij dikwijls geschreven, maar ik heb hem nooit geantwoord. Het vermogen werd onder drie kinderen verdeeld. Wij onderscheidden de huizen niet, het was te donker. Garribaldi heeft zich in den oorlog tegen de Borboni zeer onderscheiden. Welke schilder schilderde deze schilderij? Gimabue. Ik heb tweehonderd gulden in de loterij gewonnen. Mijn vader was gedwongen te (a) vertrekken. Sedert hij met dezen deugniet (fannullone) vriendschap gesloten (stringere) heeft, heeft hij niets meer gestudeerd. Men sprak (discorrere di) over de reis van onzen keizer naar Italië.
Woorden.
condurre geleiden I sorridere glimlachen
distruggere verwoesten • ridere lachen
proteggere beschermen j sospendere ophangen



Oefeningen.
189
rivqlgere omkeéren j Vadunanza de vergadering
accqgliere opnemen ! l'übbidienza de gehoorzaam-
sciqgliere afnemen, op- heid
friggere bakken [heffen j lo sguardo de blik
sóoppiare uitbreken la descrizione de beschrijving
prendere la de vlucht nemen il pesce de visch
fuga h ! U terremqto de aardbeving
tqgliere afnemen j ü cassetto de lade
lo sciqpero de werkstaking la fidelta de trouw
la filanda de zijdespinnerij d'or innanzi van nu af aan
di seta j alla vista bij het zien.
Oefening 73.
Waarheen geleidt u mij? Ik breng u naar het station. Milaan werd meermalen (piü vglte) verwoest. De Medici hebben de wetenschappen en de kunsten beschermd. Hij glimlachte nog eens en stierf. Hij veroorloofde zich den rechter in het gezicht uit (in faccia ma) te lachen. Waar heb je mijn horloge gelegd? Ik wil, dat je het in de lade legt (cong.). S t o n d je vader je toe, met mij naar den schouwburg te gaan (venire)? Ja, hij heeft het mij toegestaan. Hij beloofde van nu af aan trouw en gehoorzaamheid. Zij wendden voor de laatste maal hunne blikken naar de geliefde stad. Men leest in de couranten, dat in de zijdespinnerijen eene groote werkstaking is uitgebroken. Heb je geweend, waarom? Ik heb de beschrijving van de groote aardbeving in Galabrië gelezen en moest weenen. Hoe oud is je oom geworden (vert: tot welken leeftijd heeft uw oom geleefd)? Ik heb mij tot mijne vrienden gewend, maar zij hebben mij nog niet geantwoord. In Venetië hebben wij uitstekende gebakken visch gegeten. Ik werd in het huis van mijn neef opgenomen. De jonge dame plukte rozen en anjelieren (gargfani). Wie zal mij van dezen twijfel verlossen (sciqgliere)? De politie (polizia) heeft de vergadering opgeheven. Alles werd den armen reiziger afgenomen. Bij het zien van ons leger, namen de vijanden de vlucht. Heeft u deze hond gebeten? Ik zag je, maar ik kende je niet. Niemand heeft mij in mijne ziekte geholpen (soccorrere). Ik bemerkte wel zijne(genit.) slechte bedoeling, maar u bemerkte niets. Hij reikte (porgere) haar de hand en weende. Heeft u uw geld genomen? Ik nam slechts twee gulden.
Woorden.
assistere a bijwonen | espellere uitdrijven
scegliere uitkiezen j giungere aankomen
regalare schenken pungere steken
comm(u)qvere bewegen | direggere besturen



190
Les 57.
costrtngere dwingen I la fes/a het feest
correre loopen ta lagrima de traan
abbracciare omhelzen il fuoco het vuur
confondere verwarren lo schiavo de slaaf
interrompere onderbreken Vumanita de menschheid
prorompere uitbreken il sangue het bloed
temere vreezen il gelo de vorst
chiedere vragen l'esame het examen
redimere verlossen il dito de vinger
nuqcere schaden profondo diep
piovere regenen affatto geheel
produrre voortbrengen i Prussiani de Pruisen. tradurre vertalen
Oefening 74.
Door smart gebogen (opprimere), begeleidde de vader zijn laatste kind naar het graf. Heeft u het feest bijgewoond? Wij kozen eene mooie schilderij, om ze aan onze tante te schenken. Al deze volken werden door Gesar overwonnen. Hij was diep bewogen. Hij bewoog (indurre) zijn vriend, hem te (a) schrijven. De Pruisen trokken op Parijs aan (moeere alla volta di). Het vuur verwoestte het grootste deel van de stad. De Franschen verdreven hun koning Karei X uit Frankrijk. Uwe nicht kwam den twintigsten van deze maand in Palermo aan. Zij stak .zich met de naald (ago) (in) den vinger. Nadat hij dertig jaren lang (per . . .) de zaken van zijn huis bestuurd had, zag hij zich door (da) ziekte gedwongen, zich terug te trekken. Zoo spoedig ik vernam (intendere), dat zij was aangekomen (giungere), haastte ik mij (correre), om haar té omarmen, lnliggende brief (la lettera qui acchiusa) moet met allen spoed (in tutta fretta) aan zijn adres bezorgd (rimettere) worden. Zijne woorden brachten mij geheel in verwarring (vert. verwarden mij). Zijne aankomst onderbrak onze bezigheid. De ongelukkige brak in tranen uit (prorompere). De slaaf, die zijne ketens verbroken (rotto) heeft, is te (da) vreezen. Niemand heeft onze examens bijgewoond. Ik kon niet doen, wat hij mij vroeg. De vorst van deze laatste nachten heeft de planten zeer geschaad. Ik zou den ring gekocht hebben, als hij niet zooveel gevraagd had. Regende het gisteren? Neen, het sneeuwde een beetje. Deze beide broeders leefden altijd in goede verstandhouding (in hum accgrdo). Een goede boom brengt goede vruchten voort. Ik heb mijn thema vertaald.
Spreekoefening.
Perchè pianse la povera donna? Perchè le dissero che sua figlia
gra morta.



Onregelmatige werkwoorden.
191
E Ella persuasa di quei che Si, ne son convinto. dice?
Le piacque la storiglla ch'io vi Mi q prgprio piaciuta assai. lejssi ieiri?
Riconobbe Ella Sua cugina? Ng, non 1'b.Q piü riconosciuta. Di che materia q compgsto 1$ questo vaso! di terracotta, questo vaso?
Scelga Uno di questi garofani? Scieglier^ un gargfano bianco. Hai corretto la mia traduzione? Nq, non 1'hQ ancora corretta. Che npvglla hanno lgtto i ra- Lessero una novellina di Nigri. gazzi?
Perchè non mi scrisse mai? Scusi, avevo dimenticato il Sucindirizzo.
Quando fa scopgrta 1'Amgrica? Nel 1492.
Leesoefening. Un tratto generoso. Quando entrai nella scugla, il maestro non c'gra ancora e tre o quattro ragazzi tormentavano (plaagden) il pgvero Crgssi, quello coi capelli rossi, che ha un braccio mgrto, e sua madre vende erbaggi (groenten). Lo stuzzicavano (hitsten op) colle righe (linialen), gü buttavano (wierpen) in faccia delle scgrze di castagne, e gli davan dello storpio (voor kreupele uitschelden) e del mostro (monster), contraffaccgndolo (nadoen) col suo braccio al cqIIo. Ed egli tutto solo in fondo al banco, smgrto(bleek), stava a sentire (toehooren), guardando ora 1'uno ora l'altro con gli gcchi supplichevoli, perchè lo lasciassero stare (met rust laten). Ma gh altri sgmpre piü lo sbeffavano (bespotten) ed egli cominci§ a tremare, e a farsi rosso dalla rabbia (woede). A un tratto Franti, quella brutta faccia, sall su un banco, e facgndo mostra (doen alsof) di portar due cesti (korven) sulle braccia, scimmiottg (naapen) la mamma di Grgssi, quando veniva ad aspettare il figliuglo alla pgrta, perchè ora § malata. Molti si mlsero a ridere fgrte. Allora Grgssi pgrse la tgsta, e afferrato (grijpen) un calamajo, glielo scaraventg (slingeren) al capo di tutta fgrza, ma Franti fece civetta (zich bukken) e il calamajo andg a colpire nel pgtto (borst) il magstro che entrava. Tutti scapparono al posto, e fecero silgnzio impauriti.
II magstro pallido (bleek), sall al tavolino, e con voce alterata domandö: Chi g stato? Nessimo rispose.
II magstro gridg (roepen) un'altra vglta, alzando ancora la voce: Chi §? — Allora Garrone, mosso a piëta del pgvero Crgssi, si alz^ di scatto (opeens) e disse risolutamente: — Son io.



1Q2
Les 37,
II maestro lo guardQ, guarag gli scoiari siupiu, pyi ui==c con voce tranquüla: - Non sgi tu. E dopo un momento: II colpevole non sara punito. S'alzi! - Crgssl salzg, e disse piaggndo: — Mi picchiavano e m'insultavano, 10 hg pgrso la testa, hg tirato ... . ,
Sigdi — disse il maestro — S'alzino quelh che lo han
Pr°V Quattro s'alzarono, col capo chino (gebogen). — Voi — disse il magstro, — avete insultato un compagno che non vi provocava (uütarten), schernito (bespotten) un disgraziato, percgsso un debole (zwakke) che non si pufc difgndere. Avete commesso una delle azioni piü basse, piü vergognose (schandelijk) di cm si pgssa macchiare (vuil maken) una creatura umano. Vigliaccni.
Detto questo, scese tra i banchi, mise una mano sotto il mento di Garrone, che stava col viso basso, e fattogh alzare il viso, lo fisBÖ negli gcchi, e gli disse: - Tu sgi un anima nobile Garrone, cglto il momento, mormor§ non sg che pargle nell'orecchio al maestro; e questi, voltatosi verso i quattro colpevoli (schuldigen), disse bruscamente: — Vi perdono. ^ E. de Amms.



Tweede deel.
Opmerkingen vooraf.
st&v Over den klemtoon bij de uitspraak.
Elk eenlettergrepig woord heeft den klemtoon, als het ten minste geen lidwoord, persoonlijk voornaamw., bezittelijk voornaamw., hulpwerkwoord, voegwoord of voorzetsel is, of een woord, dat bij de uitspraak (en dikwijls ook in schrift) verbonden wordt met het voorafgaande of volgende woord (dammene geef er mij van). We behandelen hier alleen de woorden van meer dan éen lettergreep.
Als de klemtoon valt op de laatste lettergreep, noemt men de woorden parqle tronche (bonia, virtü).
Op de voorlaatste lettergreep: parqle piane (pqrta, libro).
Op de derde lettergreep van achteren: parqle sdrucciole (visita, amano, ridicolo).
Op de vierde lettergreep van achteren: parqle Msdrucciole (crüicano, ditemelo, dategliela) {glie is slechts éen lettergreep).
I. JParqle tronche. Behalve de werkwoordvormen zijn er slechts weinige: Het zijn:
1?,- Eenige woorden op ü: Gesu (Jezus), il Gesu (de zetel van de Jezuïten te Rome), la gioventü (de jeugd), la virtü (de deugd), la servitü, la schiavitü (de slavernij), il chiü (de uil), il cuccu (de koekoek), Ü caucciü (de caoutchouc).
Verder nog eenige eigennamen: Esaü, Peru, Beieébü, Gorfü.
Ital. Oramm. y. Hou. rg



Opmerkingen vooraf.
21 Eenige woorden op è en 4> b. v. testè (kort geleden), wercè (erbarmen), ohim$, caffq, chê, perchè, poichè, purchè, affinché, fuorchè, Giosuè,, Noè., Mosè..
31 Eenige woorden op 1, n. 1.: de dagen van de week (uitgezonderd domenica) en mezzodi, giurl, cosi.
4°„- Eenige woorden op a:
a) Bijna alle woorden op -ita, -eta, die overeenkomen met de Fransche woorden op -té, -été, b. v. verita, impieta.
b) eta, meta, sofa, bonta. bi Bij werkwoorden:
a) De 3e persoon enkelv. van de passato definito der regelmatige werkwoorden: portó, credg, fènï.
b) De 1" en 3e persoon enkelv. van de futuro van alle werkwoorden: amerQ, venderq, finirq; amera, vendera, finira.
Opmerking. Natuurlijk zijn ook die woorden parqle tronche, die door het weglaten van den slotklinker zijn ontstaan uit parqle piane: amor, temer, morir, buqn.
VL Parqle piane.
Negen tiende van de Italiaansche woorden behooren hier toe en wel:
li- Bijna alle woorden, bij welke de eindklinker voorafgegaan wordt door twee medeklinkers: commerciante, compasso, dispotismo, accgrdo, canqtto.
21 De meeste woorden, bij welke de voorlaatste lettergreep op o of uo eindigt: persona, azione, creatore, laborioso, bugno.
Ook behooren er toe:
a) Alle werkwoorden en bijna alle zelfst. en bijvoegl. naamw. op -are en -ire.
b) Bijna alle woorden op -eria en -ia: cavalleria, Maria, simpatia.
c) De woorden, die de volgende uitgangen hebben (behoudens enkele uitzonderingen):
a) die abituale, universale
j&V^iï: ano, -a guardano, settimana
aro, -a carbonara, fanfara
agno, -a compagno, montagna
194



Opmerkingen vooraf.
195
bj eo, -a amedeo, epopea
eno, -a sereno, Maddalena
c) ino, -a bambino, farina
d) uno, -a importuno, fortuna uto, -a istituto, valuta uro, -a oscuro, legatura.
III. Parqle sdrucciole.
Regels zijn moeilijk aan te geven. We noemen bier slechts enkele voorbeelden: cavolo, lampada, oceano, dqspota, actdo, ridere (en vele andere onregelmatige werkwoorden van de 2" conjugatie).
Bijzondere regels:
.drucciók zijn: 1°. De woorden met den uitgang -bile: amabtle, ftébüe, visibile, mqbüe, volubile 2°- De /" persoon meervoud van de werkwoorden in alle tijden (uitgezonderd enkele bisdru^U^).^.^-^ ~
Sommige woorden, die in proza sdrucciole zijn, worden in poözie piane: cerebro, eerebro, funebre,' funebre, stmüe, simile.
IV. Parqle bisdrucciole.
Hiertoe behooren slechts een klein aantal werkwoorden van de 1° conjugatie in den derden persoon meerv. van den indicat. en congiunt. presente: abttino, nobilitano, nóbilitino (zie verder aan 't eind van dit boek).
De bisdrucciole die het meest voorkomen, ontstaan door het samengevoegd worden van persoonlijke voornaamw. en sommige werkwoordvormen: voornameüjk tmperativo, gerund, en particip.: datemene, portategItela, andandosene, adiratosene, salutativisi.
Schrijfteekens. I. Het klemtoonteeken Vaccento ('). II. Het samentrekkingsteeken Vaecento drconflesso (").
Beide zijn reeds voldoende in 't eerste deel behandeld.
III. Het afkappiugsteeken l'apqstrofo ('). Zooals reeds in het eerste deel gezegd is, geeft dit teeken aan, dat er eene letter (of in enkele gevallen eene
18*



196
Opmerkingen vooraf.
lettergreep) is weggelaten. In het algemeen gelden de volgende regels:
11 De lidwoorden lo, la en una kunnen afgekapt worden in het enkelvoud voor alle klinkers, tenminste als het geen aanleiding kan geven tot verwarring, b. v.: Yamore = lo amore, Vora = la ora, un' amica = una amica.
Maar men moet zeggen: lo erede de erfgenaam en la erede de erfgename.
In het meervoud kapt men gli slechts af voor woorden, die met eene i beginnen, b. v.: gl'inni, gl'Inglesi, enz; le wordt slechts afgekapt voor sommige woorden, die met eene e beginnen, b. v.: l'erbe, als ten minste de meervoudsvorm duidelijk uit den slotklinker blijkt. Le erbe is trouwens ook wel goed.
21 De klinkers van che, se, mi, ti, le, la, lo, ci, vi, gli, (lui) mogen slechts voor dezelfde klinkers afgekapt worden: mHnvita, s'egli, enz. Maar men moet zeggen mi ama, se avessero, enz.
31- De bijvoeglijke naamw. bugno, bugna; santo, santa; grande; questo, questa; quello, quella; moeten in het enkelvoud voor alle klinkers afgekapt worden: bugn' anima, sanf ugmo, sant' Eufemia, grand" ugmo, grand' anima, quell' ugmo, quell' anima.
Maar men moet zeggen: bugn amico, bugno spgcchio, bugna tgsta, san Pietro, santa Maria, santo Stefano. santo spirito, grande muro, grande persona, grande spetschio, questo libro, quei muro, quella dpnna.
Opmerking. A. Vele woorden, bij welke de slotklinker (a, e, o) voorafgegaan wordt door m, n, r, l, laten dikwijls den klinker vallen, vooral wanneer het volgende woord met een enkelen medeklinker begint (en dat wel zonder afkappingsteeken); b. v.:
A man sinistro ter linkerhand.
Egli non vuql parlare hij wil niet spreken.
Per far questo om dit te doen.
Siam tutti presenti wij zijn allen tegenwoordig.
De klank en de zin geven echter meest den doorslag. Zoo zegge men niet: la man e U piede, noch la man nera, en vooral niet la man sgraffiata. Daaren-



Opmerkingen vooraf.
1»7
tegen vennijde men ook weer te zeggen: fare ridere, un filo mnghtssimo.
B. De woorden op -llo, -nno, b. v.: bello, cavaUo, uccello, porteranno, enz. verlieeen dikwijls, vooral in de poëzie, de lettergreep lo of no voor de woorden, die met een medeklinker (uitgezonderd s impura) beginnenmm caval di legno, porteran tutti i Ubri.
Het zijn niet alleen de lidwoorden en de pronomi determmaUm, die afgekapt worden, maar soms ook de bijwoorden en Bijvoegl. naamw.: adess' adesso, ne'sugi print'anni.
IV. Het verbindingsstreepje La lineetta dient bijna uitsluitend om de lettergrepen op het eind van een regel te scheiden:
a) De letters ch, gh, gn, gl, sc(e), sc(i), sci(a), sci(o) worden nooit gescheiden. Men schrijve dus niet: pgc-hi, maar pg-chi, nooit fig-lio, maar fi-glk).
b) cch, ggh, cc, gg, cq en alle dubbele medeklinkers tusschen klinkers worden gescheiden: spec-chio bel-lo, prez-zo.
c) De beginlettergrepen bis, cis, dis, es, in, mio, per, pos, sub, tras, trans mogen nooit in tWeëen gedeeld worden. Men moet dus schrijven cis-alpino, enz. Hieraan houdt men zich echter niet steeds.
Verder maakt men van de lineetta gebruik om twee woorden te vereenigen, doch slechts in gevallen als grammatica olandese-italiana, enz.
V.
De overige leesteekens geven geen aanleiding tot bijzondere opmerkingen.



198
Eerste les.
Het geslacht van de zelfstandige naamwoorden. § 1. Volgens de beteekenis zijn mannelijk:
1°, De namen van mannelijke wezens; b. v.: Carlo, Elia, Mattia, il cavallo, il Francese, il presidente. Uitzonderingen: la guida de gids, la sentinella de schildwacht, la spia de spion, la recluta de recruut, la guardia de wacht. 2°- De namen:
a) Vanlanden,dienietop a of de uitgaan; b.v.: il Belgio, il Brasüe, il Peru.
b) Van bergen; b. v.: il Vesuvio, Vljjtna.
Uitgezonderd eenige bergketenen als: le Cevenne, le Alpi, le Ande, le Dqfrine, la Siërra Nevada.
c) Van meren; b. v.: il Trasimeno, il Garda.
d) Van rivieren dieniet op «eindigen; b.v.: il Tanaro, il Pq, il Tevere.
E Mella, l'Adda, il Volga, il Niagara zijn mannelijk, aewel ze op a eindigen.
e) Van boomen en metalen, die niet op eene nbeklemtoonde a of op de eindigen; b. v.:
Voro, il fico.
Uitzonderingen: l'elce de roode eik, la quercie (ook la
quercia) de eik, la vite de wijnstok. 31- De namen van maanden en dagen: il Gennaio, il lunedi. Uitz.: la domenica. 41- De woorden, die, doordat er het lidwoord voor eplaatst is, tot zelfst. naamw. zijn geworden: il bene, il bere, il dove.
§ 2. Volgens de beteekenis zijn vrouwelijk: 1°,- De namen van vrouwelijke wezens: Giulia, Saffo, la ragazzo, la cavalla (de merrie).



Het geslacht van de zelfstandige naamwoorden.
199
2? De namen van landen op a of de:
VInghüterra, la Colchide, la Francia (uitgez. il Bengala) de namen van steden1:
Napoli, Firenze e" bella en de namen van eilanden2:
la Sicilia, la Sardegna Sardinië. 31 De namen van vruchten:
la pera, la ciliega de kers.
Uitgezonderd zijn de volgende, die zoowel de vrucht als den- boom aanduiden :
ü porno de appel
il cedro de ceder
il limone de citroen
il dattero de dadel
il fico de vijg
il ribes de bes
il lampone de framboos
il pistacehio de pistache noot
Vananasso de ananas.
Varancio de sinaasappel.
41- De namen van deugden, gebreken, kunsten en wetenschappen:
la bonta, la bugia, la geografa, la pittura de schilderkunst. De voornaamste uitzonderingen zijn: Vorgoglio de hoogmoed, il pudore de schaamte, l'amore de Jiefde, lo zelo de ijver, il diritto het recht, il disegno het teekenen.
§ 3. Naar den uitgang zijn mannelijk: 11 De woorden op o; b. v.:
il mondo, lo schiaffo de oorvijg, il libro. Uitz.: la mano en de vrouwelijke eigennamen als: Clio, Saffo, enz.
Verder zijn uitgezonderd enkele latijnsche woorden, die door de oudere dichters gebruikt worden, b. v.: imago beeld, van imagine, enz.
Eco echo is mannelijk of vrouwelijk in het enkelvond, in het meervond daarentegen slechts mannelijk: gli echi
1 Gaan de namen van steden op i of o uit, dan kunnen ze zoowel mannelijk als vrouwelijk zijn: II bel Parigi of la rica Parigi. Cairo is steeds mannelijk.
2 De namen van sommige eilanden worden niet door het lidwoord voorafgegan: Cipro, Corfü, Creta, Malta, Ischia, Lipari, Egili, Scio, enz.



200
Les 1.
2°.- Alle woorden op -are, -ore, -ire, -ere; b. v.:
il fiore, il portiere, il dottere. FolgoVe (bliksem) is mannelijk en vrouwelijk.
31 De meeste woorden op:
a) one als:
il padrone, il barone, il donnone (de groote vrouw). Uitz.: la canzone, la tenzone de strijd, en de meeste woorden op ione: la colazione, Vopinione, Vattenzione.
b) -nte; b. v.:
il dente, il ponte.
Uitz.: la mente de geest, het geheugen, la corrente de
stroom, la sorgente de bron, la genie de menigte,
la tangente, la patgnte. Van beiderlei geslacht zijn: il, la fante de knecht, de
meid, il, la parente de bloedverwante), il, la fronte
het voorhoofd, il, la fonte de bron.
c) -a/me, -e.tne, -ume; b. v.:
il bestiame, il fiume.
Uitz.: la fame de honger, la speme de hoop.
d) -ice met den klemtoon op de derde lettergreep van achteren; b. v.:
il pqllice de duim, il giudice de rechter. Uitz.: la pomice de puimsteen.
e) -ale; b. v.:
il boccale de bokaal, ü fanale de lantaarn, de vuurtoren. Uitz.: la cambiale de wisselbrief, la capitale de hoofdstad, la vestale de Vestaalsche maagd, la morale, la decretale.
f) -He; b. v.: il campanile.
Uitz.: la bile de gal.
g) -e\e; b. v.:
il miele de honig, il fiele de gal.
§ 4. Vrouwelijk zijn naar den uitgang: 11 De woorden op a en ü; b. v.:
l'anima, l'amica, la maestA, Veminenza, la virtü. Uitzonderingen: a) De namen van mannelijke personen op a:



Het geslacht van de zelfstandige naamwoorden.
201
Andrea, il trombetta de trompetter, il camerata, U duca, ü papa.
Hierop maken echter weer eene uitzondering: la guida, la spia, ia sentineUa, la recluta, la guardia.
b) II nulla.
c) Vele oorspronkelijk Grieksche woorden als:
il poeta, il monarca, il clima, il pianeta, il dogma, "enigma, enz.
Opmerking: asma asthma, /lemma flegma, plasma zijn gewoonlijk vrouwelijk, tema (m.) is thema, tema (f.) is vrees dramma (m.) is drama, dramma (f.) is drachma.
d) Woorden, uit het Fransch afgeleid, als: il fisciü, il caucciü.
Ook: il cuccu en il chiü de uil. 2°.- De zelfstandige naamw. op -fee (met den klemtoon op t), -de, -ge, -ie, -te (niet op -nte) en -ve en de abstracta; b. v.:
la radice de wortel, la fede het geloof, la legge de wet,
la specie, la mgrte, la neve. Uitz.: il piede, il sacerdgte, il prete, il frate, il primate. 3ï- Van de niet talrijke woorden op i zijn vrouwelijk de oorspronkelijk Grieksche als: la crisi, Vestasi, l'analisi, la sintesi, enz. Mannehjk zijn:
ü brindisi de toost, 0 Tamigi de Theems, il barbaqianni de ud. ^
Verder: il dl en de samenstellingen als lunedl. De mannennamen op i: Giovanni, enz.
Bovendien de samengestelde woorden als: ü guastamestieri (van guastare bederven en mestieri zaken), de zaakverknoeier, de beunhaas, il guarddbqschi (van guardare bewaken en i bqschi de bosschen) de boschwachter, lo stuzzicadenti (van stuzzicare steken en *' denti de tanden) de tandenstoker.
Opmerking, 't Is zeer moeilijk met zekerheid hot geslacht naar den uitgang te bepalen. In twijfelachtige gevallen raadplege men dus steeds het woordenboek.
§ 5. Een dubbel geslacht hebben: ü of la carcere de gevan- la of il gregge de kudde, pl
gems, pl. fe carceri \e greggi
la of il folgore de bliksem la of il lepre de haas la of ü fronte het voorhoofd la of il serpe (poët.) de slang



202
Les 1.
la of il tigre de tijger il rene, le reni de lendenen
la of il trave de balk il rene, i reni de nieren.
§ 6. Eene verschillende beteekenis, al naar mate zij
mannelijk of vrouwelijk zijn, hebben:
l'asse (m.) de as Vasse (f.) de plank
il baleno de bliksem la balena de walvisch
ü bqtólo de mops la bgtola het valluik
il buco het gat la buca de groeve, de holte
il busto de buste la busta het couvert
il cqllo de hals la cqlla de lijm
il colpo de slag la cólpa de schuld
il costo de prijs la cqsta de kust, de rib, de heuvel
il fine, i fini het doel la fine, le fini het einde
il fqglio het blad (papier) la fqglia het blad (van de plant)
il fonle, i fonti baltesimali la fonte, le fonti de bron de doopvont
il fqsso de gracht la fqssa de groeve
il lgtto de loterij la lotta de strijd
il legno het hout, de wagen la legna het brandhout
il margine de rand la margine het litteeken
il mqdo de wijze la mqda de mode
il mgto de beweging la mqta de modder
il pozzo de put la pozza de poel
il prigione, i prigioni de ge- la prigione, le prigioni de gevangene vangenis
il punto de punt la punta de spits
il tappo de prop la tappa de halteplaats
10 stecco de stekel, de tanden- la stecca de spaander stoker
11 fante de infanterist la fante de meid l'qste de waard l'qste het leger
il tema de thema la tema de vrees.
§ 7. De vorming van het vrouwelijk geslacht. 1°,- De mannelijke woorden op o vormen gewoonlijk het vrouwelijk op a; b. v.:
il ragazzo de jongen la ragazza het meisje
ü servo de knecht la serva de meid
il lupo de wolf la lupa de wolvin.
Uitz.: il capitano — la capitanessa; il medico — la medichessa; il filqsofo — la filosofessa; il diavolo la diavolessa; il dio — la dea (en poët. la diva), il genero de schoonzoon, la nuqra; l'ugmo — al



. Het geslacht van de zelfstandige naamwoorden.
203
donna; il fratello — la sorella; il marito — la moglie; il maschio — la femmina.
2°- De mannelijke woorden op a krijgen essa; b. v.: il profeta la profetessa
Varciduca l'arciduchessa il poeta la poetessa.
Uitz,: De woorden op -ista en -cida, die in beide geslachten hetzelfde zijn : il of la pianista, il of la suicida de zelfmoordenaar (-ares). 3°.- De mannelijke op e krijgen a; b. v.: il padrone ia padrona
il giardiniere de tuinman la giardiniera
lo scolare ia SColara (of scólare).
Uitz.: De namen, die eene natie aanduiden, op -ese, de part. pres. of -ante en -ente, wanneer ze als zelfst. naamw. worden gebruikt, de woorden op -efice en de woorden, waarbij het verschil in geslacht alleen door het lidwoord wordt aangegeven. Al deze blijven onveranderd :
il Francese la Francese
il cantante la contante
il nipote U nipote
Vartefice ia artifice
il parente ia parente.
NB. Van de mannelijke woorden op e veranderen de volgende de -e in -essa:
Abbate abt, barone, conté, gigante reus, mercante, principe, oste waard, sacerdqte priester, elefante, leone leeuw, pavone pauw. Dus: abbadessa, baronessa, ecc.
4°. De woorden op -lore krijgen -triee: l'imperators l'imperatrice il benefattore de weldoener la benefattrice l'autore Vautrice. Uitz.: il dottere — la dotoressa
il fattore (de bestuurder), la fatoressa
il cantore de kerkzanger, la rantatrice de operazangeres
il nutritore de voeder, la nutrice
il tintore de verver, la tintora
il pastore de herder, la pastora
il traditore de verrader, la traditora
l'atwentore de klant, Favventora
lo stiratore de strijker, la stiratora, enz.



204
Les 1.
b°- De woorden op -sore als possessore bezitter, successore opvolger, difensore verdediger, uccisore moordenaar, vormen posseditrice, succeditrice, difenditrice, ucciditrice, ecc.
6°.' Van de namen van dieren hebben de meeste op a, i, w, e en ook op o slechts éen vorm voor mannelijk en vrouwelijk. Men onderscheidt de geslachten door de woorden maschio en femmina; b. v.: il maschio della Une, la femmina del gorilla, una scorpione femmina, enz.
7°- Onregelmatig zijn:
il re la regina
l'eroe de held Veroina
il becco de bok la capra de geit
il bue de os ) , ■ i .
la vacca, la mucca de koe tl toro de stier 4, f '
il cane de rekel la cagna de teef
U gaUo de haan • la gallina de hen
il montone de hamel la pecora het schaap.
ü gambero de kreeft la gambera.
Oefening 1.
Met genoegen heb ik in je brief gelezen, dat je door een bloedverwant in Berlijn uitgenoodigd waart, om een gedeelte der vacanties in die hoofdstad door te brengen. Je hebt dus steden en paleizen, vorsten en vorstinnen, hertogen en hertoginnen gezien. Je hebt beroemde zangers en zangeressen, tooneelspelers en tooneelspeelsters gehoord; je hebt eene interessante tentoonstelling vau kunst bezocht, en door de (per mezzo di) tentoongestelde schilderijen heb je geleerd de verdienste van de schilders en schilderessen van onzen tijd op prijs te stellen; je hebt gewandeld in een van de grootste dierentuinen (giardini zoologici) voor (davanti a) leeuwen en leeuwinnen, mannelijke en vrouwelijke olifanten; ja, je hebt werkelijk (proprio) veel gezien van dat, wat de mensch kan doen. Ook ik ben weg geweest, maar ik heb geleefd, niet in het rumoer der steden, maar (sibbene) in de geheimzinnige stilte en in de weldadige eenzaamheid van het woud. Met (de) toestemming van onze ouders, hebben N. en ik, met een gids, met de ransel en het noodige geld, ons in het Schwarzwald (selva nera) begeven. Verscheiden dagen (per piü giorni) wandelden (pass. rem.) wij in de schaduw van de dennen, de pijnboomen, de lariksen en de berken en door groene en frissche dalen. Wij hebben de aardige huisjes, de schilderachtige molens, de rustlooze zaagmolens en de



Het geslacht van de zelfstandige naamwoorden.
205
groote fabrieken van deze woudrijke streek gezien, en de eenvoud der zeden en de eerlijkheid der menschen bewonderd. De bewerking (la ccUura) van den bodem is daar tamelijk (alquanto) beperkt; de wijnstok ontbreekt er, omdat het klimaat een beetje (piuttosto) ruw is; maar de kersen-, appel-, peren-, pruimen- en noteboomen groeien er als bij ons. Die tocht (escursione) in het rijk der natuur heeft mijn geest met schoone beelden en met kostbare kennis (cognizione) verrijkt.
Leesoefening.
La patria.
La casa dove nascemmo, il paese dove fummo allevati (opgevoed), i luoghi dove tripudiammo (rondsprongen) fanciuUi, quell'albero che vedemmo nascere, quei prato, ove prima coghemmo margheritine e vigle, quanto ci rie^cono cari a rivedere! Quanto ci piace il tornarvi dopo rimasti alquanto lontani! Oh la patria! In essa sono le ricordanze (herinneringen) prime tanto soavi (zoet): essa alimenta vivi o copre morb 1 ngstri .genitori, i compagni dei primi trastulli (speelgoed), 1 conoscenti: quivi si 9de la favella (taal) colla quale nostra madre consolg i primi ngstri patimenti (verdriet) e cinsegng a nomiuare ngstro padre e quell'altro Padre 'ch'g nei cigh: la favella in cui snodammo la lingua (begonnen te stamelen) per vezzeggiare (liefkoozen) coloro che ci avevano dato la vita; la favella in cui ricevemmo i primi consigli, i primi insegnamenti (onderricht), le prime amorevoli parote. Quanto g dunque naturale il voler bgne (lief te hebben) alla (het) patria. Anche le rondini (zwaluwen), dalle lontane terre ove passarono Tinverno, tornano fedeli al loro nido.
Nè mai si sente 1'amor della patria come quando si è costretti (gedwongen zie bl. 126) ad allontarsene. Non ti § mai toccato di rimanere alcun tgmpo fugri della tua terra natia (geboortegrond)? tanto piü se diviso da' tugi genitori? Al ritorno come ti balzava il cugre, come spingevi innanzi lo sguardo, per vedere la croce sul campanjfe o sulla gnglia (spits) del tuo paese! Or pgnsa chi ne \ diviso da monti e da man, o per anni ed anni! Non vedere mai visi conosciuti, non mcoirtrare mai gli amici, i pargnti, il curato a cui domandammo tante vglte un parere (raad): non occorrere mai, al sugno della ngstra campana, nella chiesa a cantare Iddio ed invocarlo (aanroepen).



206
Les l.
Tweede les.
Het meervoud van de zelfstandige en bijvoeglijke naamwoorden.
In les 2 en les 17 le deel zijn de hoofdregeJs aangegeven voor de meervoudsvorming van de zelfst. en de bijvoegl. naamw. op co en go.
Hier voegen wij er de uitzonderingen op de regels aan toe:
li- Ofschoon de klemtoon op de voorlaatste lettergreep valt, krijgen de volgende woorden ci (gi) in plaats van chi (ghi):
amico, pl. amici; Greco, pl. Grgci; nemico, pl. nemici; pgrco, pl. pQrci; mago (toovenaar), pl. magi maar alleen in de beteekenis van i tre Re Magi (de heilige drie koningen); daarentegen de toovenaars: i maghi. 2°,- Van de woorden op co, die den klemtoon op de derde lettergreep van achteren hebben, krijgen de volgende chi:
carico last, pl. carichi; mdnico steel, pl. manichi; rammarico verdriet, kommer, pl.' rammarichi; strascico sleep, pl. strascichi; tqssico vergift, pl. ) tqssichi; traffico handel, pl. traffichi. Deze woorden krijgen ci:
mqnaco monnik, pl. mqnaci; sindaco burgemeester, pl. sindaci; eguivoco dubbelzinnig, pl. equivoci; intrinseco inwendig, innerlijk, pl. intrinseci; maniaco dol, pl. maniaci en alle andere op iaco (niet die op taco). De volgende hebben zoowel ci als ghi: parroco pastoor pl. parroci en parrochi; pratico pl.
prutici en pratichi. 3°- Wat de woorden op io betreft, hieromtrent valt het volgende op te merken:
a) Die, welke den klemtoon op * hebben; b. v.: mormorio gemompel,- leggto lessenaar, zio oom,
vormen het meervoud op Ui mormorii, leggii, zii.
b) Waar de i schrijfteeken is, wordt in het meervoud slechts éene * gebruikt. Het zijn de woorden, die uitgaan op do, gio, glio; b. v.: arancio, pl. aranci; foqlio, pl. fggli; agio pl. agi.



Het meervoud van de zelfst. en bijvoegl. naamw.
207
c) Waar de i niet alleen schrijfteeken is, maar ook meer of minder duidelijk wordt uitgesproken, als in occhio, studio, enz.} is de meervoudsvorming wisselend. De oude schrijvers (tegenwoordig ziet men het ook weer vrij dikwijls) schreven in 't meervoud een j, dus: ochj, studj, enz., en anderen plaatsten een samentrekkingsteeken boven de i; b. v. ginnasi. Tegenwoordig wordt echter meest eenvoudig éene i gezet, dus: studi, ginnasi. In de volgende woorden gebruikt men twee i's om ze te onderscheiden van de meervoudsvormen met éene i:
atrii poorten „tri donker (meerv.)
beneficii weldaden benefiet weldadig (meerv.)
giudieii vonnissen giudici rechters
omicidii moorden qmicidi'moordenaars
principii principes principi prinsen, vorsten
tempii tempels tempi tijden.
4°.- De woorden op aio, b. v. calsólaio schoenmaker, laten de o in het meervoud vallen: ealeolai.
Aio hofmeester schrijft men in het meervoud meestal ai ter onderscheiding met het lidwoord ai.
... ,5°.- énkele poëtische onregelmatigheden vindt mon dij de woorden op ale, Mo, uglo.
De voornaamste zijn: animai voor animali, augei voor augelli = uccelli, capegli = capelli.
6°- Een aantal mannelijke zelfst. naamw. op o hebben, behalve den regelmatigen uitgang op i, ook nog een vrouwelijk meervoud op a en soms een op e: l'anello de ring; pl. gli anelli - le anella il braccio de arm, de el; pl. i bracci de zeeboezems —
le braccia de armen van het lichaam il budello de darm; pl. i budelli - le budella de ingewanden
il calcagno de hiel; pl. i calcagni — le calcagna (de
beide hielen van éen persoon) il carro de wagen; pl. i carri — le carra (als maat) tl castello het kasteel; pl. i castelli — le castella (poëtisch) tl cervello de hersenen; pl. i cerveUi (zinnen, beschouwingen) — le cervella (de hersenzelfstandigheid) " <*9li*> de wenkbrauw, de rand; pl. i cigli — le ciqlia
(de wenkbrauwen) il colteUo het mes • pl. i cólteUi (cóltélli grossi) — le coltella tl cqrno de horen; pl. * cqrni instrumenten — le coma (van dieren)



208
Les 2.
il cuqio het leer; pl. i cuqi — le cuqia (de geheele huid van een dier)
il dito de vinger; pl. i diti — le dita (de 5 vingers
samen van éen hand) il filo de draad; pl. i fili — le fila (de draden, die een
geheel vormen)1 il fondamento de grondslag; pl. i fondamenti (fig.) —
le fondamenta (de fondamenten van een gebouw) il frutto de vrucht; pl. i frutti de vruchten, ook: de
rente — le frutta het ooft. ü fuso de spil, spoel; pl. * fusi — le fusa (figuurlijk) il gesto het gebaar; pl. i gesti — le gesta (groote
daden)
il ginqcchio de knie; pl. i ginqcchi — le ginocchia (de beide knieën van éen persoon)
il gomito de elleboog; pl. i gomiti — le gomita (slechts die van het lichaam)
il grido de kreet; pl. i gridi — le grida (meer gebruikelijk)
il guscio de schaal; pl. * gusci — le guscia (van eene
vrucht in haar geheel)' il labbro de lip; pl. * labbri — le labbra (de beide lippen) il legno het hout, de wagen; pl. i legni wagens — la
legna (het brandhout) il lenzuqlo het beddelaken; pl. i lenzuqli — le lenzuqla
(een paar)
il membro het lid; pl. i mgmbri (medeleden) — le membra
(de ledematen) il mulino de molen; pl. i mulini — le mulina (zelden
gebr.)
il muro de muur; pl. * muri — le mura (stadsmuren) Vqsso het been; pl. gli qssi — le qssa (het gebeente) il pugno de vuist; pl. i pugni — le pugna (de beide
gebalde vuisten) il quadrello de bout, de pijl; pl. i guadrelli (bouten) —
le quadrella (de pijlen) il riso het lachen, de rjjst; pl. i risi de rijstkorrels,
soorten rijst — le risa (het gelach) il sacco de zak; pl. i sacchi — le sacca (als maat) il suqlo de bodem, de zool; pl. i suqli — le suqla (de
zolen)
il tempo de tijd; pl. i tempi — le quattro tgmpora (de quatertemperdagen)
1 Ook figuurlijk: le fila di una congiura de draden van eene samenzwering.



Het meervoud van de zelfst. en bijvoegl. naamw.
209
Vurlo het gehuil; pl. gli urli — le urla (menscheliike kreten) J
l'ala de vleugel; pl. le ali — le ale (vleugels van een windmolen, van een leger).
7° De volgende woorden hebben alleen een meervoud op a:
Vugvo het ei; pl. le ugva il centinaio 100 stuk; pl. le
unpato een paar; pl. le paia centinaia
il mqggio het mud; pl. le il migliaio 1000 stuk; pl le
moggia migliaia ü miglio de mijl; pl. le miglia lo staio de schepel; pl. le staia.
81- De volgende woorden eindigen in het enkelvoud op a of e (de eerstgenoemde vorm is de meest gebruikeüjke) en in het meervoud gewoonlijk op i:
La canzone of la canzona het lied la Igde of la Igda de lof (bij Dante ook il Igdo) la fronda of poëtisch la fronde het loof la veste of la vesta het kleed la dgte of la dgta (vulgair) de bruidschat l'arma pl. le arme het wapen (herald.) Varme pl. le armi het wapen
la frgde of la frgda het bedrog (ü frgdo de contrabande) la greggta (poët.) of la gregge de kudde (ook il gregge).
9°.- Verschillende uitgangen in het enkelvoud hebben:
a) De woorden op -ere hebben ook -ero; b. v.:
il pensiero of beter il pensiere de gedachte, il forestiere
beter dan SS forestiero de vreemdeling, enz. Eveneens: lo scolaro en lo scolare, il consolo en Ü console.
b) De woorden op -aio hebben ook -aro; b. v.: il lïbraio beter dan il libraro de boekhandelaar.
Gennaio meer gebruikelijk dan Gennaro. 10°.- Onveranderlijk zijn:
il bgia, i bgia de scherprechter,
il vaglia, i vaglia de postwissel.
Verder de mannelijke eigennamen op a; b. v.: gli Elia i lobta en de vrouwelijke op o; b.v.: le Saffo, le Ero.
11°.- Slechts in het enkelvoud komen voor: ü Natale Kerstmis la mane, la dimane de vol¬
ta rasgua Paschen gende dag
Ital. Gramm. v. Holl. y.



210
Les 2.
la PentecQste Pinksteren la rosolia \ , mazeien
la prqle de nakomelingschap il morbillo f
la progenie de stam, kinderen il vaiuqlo de pokken
te stirpe het ras Z'«epo }, het voordeel
la rqba de bagage pro J
ia carte de caries (beenaan- la tema de vrees
doening) la cqpia de overvloed (poët.) la cancrena het gangreen
Verder de abstracta als: la sapienza, l'onesta.
12°.- Slechts in het meervoud komen voor:
le forbici ] le frattaglie de ingewanden le fqrbice \ de schaar van kleine dieren
le ce?oie ' le interiora \ de ingewanden
le mqlle (-i) de tang le viscere )
le stoviglie het keukengerei gli annali de jaarboeken
le nqzze de bruiloft le calende de eerste dag van
, i de vleierij de maand
le moine ^ ^ liefkozingen le mutande de onderbroek
le redini de teugels * calzoni de broek
le busse de slagen i viveri de levensmiddelen
le tenebre de duisternis i pqsteri de nakomelingen
le sarte het want * vanni (poët.) de vleugels
le Indie Indië * dintorni de omstreken
Vesqquie de begrafenisplechtig- i baffi \ de gnor
heid * mustacchi >
le fauci de slokdarm, de keel gli occhiali de bril
le spezie de specerijen gli sponsali het huwelijk
le rigaglie de kippenloop le fedine de bakkebaarden.
13°.- Zelfstandige naamw., die eene verschillende beteekenis hebben in enkel- en meervoud:
il ceppo de stam, het blok i ceppi de boeien, de kluisters
ü costume de gewoonte i costumi de zeden
il ferro het ijzer * ferri de boeien
ü fasio de pronk * fasti de annalen
il genitore (poët.) de vader i genitori de ouders
la gente de lieden le genti de volkeren
la grazia de gunst le grazie de dank, de bekoor■ üjkheden
la mqlla de springveer le mqlle de tang
(il) Natale de Keratmis i Natali (poët.) de geboorte
il rame het koper * rami de kopergravure
la vacanza het vacant zijn le vacanze de vacantie (van school).



Het meervoud van de zelfst. en bijvoegl. naamw.
211
Oefening 2.
1. In Rome ziet men archeologen, wijsgeeren, geschied- s schrijvers, bouwmeesters, schilders en schilderessen, bee» houwers, dichters en dichteressen uit (di) alle landen. Zij komen naar (tn) de eeuwige stad, om de reusachtige wonderbare bouwwerken der oude Romeinen te zien: het Golosseum, het mausoleum Hadnani (la mgle Adriana), de triumphbogen de tempels, de circussen, als ook (come pure) duizenden en duizenden kunstvoorwerpen en gereedschappen (attrezzi) voor (di) dagehjksch gebruik. Zij bezoeken en bewonderen ook de prachtige en rijk versierde kerken, als St. Peter en St Paul fugri le mura; die gebouwd werden door de afstammelingen (discendenti) van dezelfde, Christenen geworden, Romeinende vorstelijke paleizen, de prachtige tuinen, de verheven werken der scfiHders en beeldhouwers van de renaissance (il Rinascimento), die de kerken versieren of bewaard zijn in de beroemde musea van Rome. Zooveel verheven monumenten van den Italiaanschen geest (genio) van alle tijden (di ogni tempo) bewonderen de buitenlanders vol verrukking (estatici) en bekennen dat van Rome de eerste^tralen uitgingen (partire). die de wereld verlichtten (illuminare).
... 2- ,De »Accademia della Crusca" bestaat uit (si compone di) werkende leden en eereledeii en zij heeft haar zetel in Florence en houdt zich voornamelijk bezig met taalkundige (hnguistiche) vragen. In vele Italiaansche provincies vindt men óf in de taal óf in het bloed óf in de zeden der menschen sporen (vestigia) van vreemde volkeren. De goede dichters zijn zeldzaam. De Academie der wetenschappen heelt 66 leden Dat meisje heeft de wasch (la biancheria) nog niet gewasschen. loen wy het huts binnentraden, hoorden wij vreeselijke kreten De tempels van de oude Grieken waren prachtig. Waarom zegt gij met de waarheid? Gij weet, dat ik de leugen verfoei. De oude Grieken hadden bewonderenswaardige instellingen. Ik verkies de Spaansche wijnen boven de Grieksche. De adelaars zijn roofvogels (uccelli di rapina). Hebt gij de Oostenrijksche stoomboten gezien? De muren van Troje beschermden de stad gedurende tien jaar tegen het Grieksche leger. Kerstmis, Paschen en Pinksteren zijn de drie grootste godsdienstige feesten van het jaar. De daden van Alexander den Groote vervulden de wereld met verbazing en bewondering.
Leesoefening.
Vervolg van „La patria". Oh come allora si fissa lo sguardo sulle montagne o sul cielo dal lato della patria nostra! Di che prezzo sembra ogni minima cgsa che ci richiami 1'idea della patria! Io hg provato
14*



lies 6.
queste amerezze; e quando udivo alcuno parlare la lingua del mio paese, mi balzava il cugre come se avessi inteso mio padre. E quando sotto rigidi climi vidi in un giardino crescere un gelso (moerbeiboom), con che tenerezza abbracciai en baciai la piante, i cui lungblssimi filari portano belta en ricchezza alle campagne d'Italia.
IufeUce colui che g costretto a fgrza (a) staccarsi dalla patria! Se qualche esule (banneling) tu incontri, non lo insul tare r compatiscilo, soccorrilo, fa che trovi qui un' al tra patria, altri fratelli, per ristgro dei fratglli, della patria che lascio e che tanto amava.
E noi amiamo la patria ngstra; amiamo 1'Italia, questo cielo cosl ridgnte, questo clima temperato, questo suglo cosl fecondo, questo linguaggio (taal) cosl armonioso, parlato da tanti cittadini, uniti con noi nell'amore della patria comune. nei patünenti (verdriet), nelle gigie, nelle speranze.
(Cesare Cantü).
Derde Les.
Het lidwoord.
Het Nederlandsch en het Italiaansch komen niet geheel met elkaar overeen, wat het gebruik der lidwoorden betreft.
A. Afwijkend van het Nederlandsch gebruikt men het bepalend lidwoord in het Italiaansch:
1°- Na het werkwoord avere, als bijzondere eigenschappen van een organisch lichaam worden genoemd; b. v.:
Francesca ha i denti bianehi, gli gcchi azzuri, i
capelli biondi e le labbra vermiglie. F. heeft witte tanden, blauwe oogen, blonde haren,
roode lippen. 2°.- Voor di cui (ook cui), wiens: L'ugmo, la cui (la di cui) riputazione f perduta, $ sfortunato.
De man, wiens goede naam weg is, is ongelukkig. 3°. Voor abstracte, en ook voor andere zelfst. naamw., wanneer die in algemeene beteekenis gebruikt worden. Hierbij kan men ook in het Nederlandsch het lidwoord wel plaatsen:
L'occupazione $ il miglior rimedio contro la ngia.
(De) Bezigheid is het beste middel tegen (de) verveling.



Het lidwoord.
213
4°. Voor namen van werelddeelen, landen, provinciën, enz., als er ter nadere bepaling een bijvoegl. naamw. bij staat, of wel, als ze als een geheel moeten worden beschouwd; b.v.:
I fiumi della Germania.
La bella Firenze. Het mooie Florence. l'AUa Italia. Opper Italië.
Staan ze echter in den genitief als equivalent van een bijvoeglijk naamw., afgeleid van den naam van eene natie, dan gebruikt men het lidwoord niet:
llparlamento d'Inghüterra. Het Engelsche parlament.
L'ambasciatore di Francia. De Fransche gezant.
II console d'Italia. De Italiaansche consul.
5°.- Voor de eigennamen van beroemde of zeer bekende personen:
l'Ariqsto, il Tasso, il Bossini.
Gaat echter aan den familienaam de doopnaam vooraf, dan wordt het lidwoord niet geplaatst:
Dante Alighieri, Torquato Tasso, Michelangelo Buqnarqtti.
Voor de titels van kunstwerken wordt ook het lidwoord gebruikt:
11 Giulio Cesare di Shakespeare.
Julius Caesar van Shakespeare.
II Mos$ di Michelangelo.
De Mozes van Michelangelo.
6°. Voor de volgende namen van landen, steden, enz.:
11 Messico, il Chili, il Perü, il Bengala, l'Argentina, u Giappone (Japan), la Mecca, il Cairo, la Bastia la Boccella, VAia (den Haag), la Spezia.
7°.- Voor namen van vrouwelijke personen, die ons na zijn, en ook voor namen van vrouwen uit de volksklasse:
La Cristina, la Fiammetta, enz.
8°.- In uitdrukkingen, als:
Alla turca (op zijn Turksch), enz. 9°. Voor woorden, die een ambt, rang of waardigheid aanduiden en voor de woorden signore, signora en stgnonna (wanneer ze niet bij het aanspreken van personen gebruikt worden):
11 conté PaUavicini. Graaf P.
11 principe Eugenio. Prins E.
II signor Travetti. Mijnheer Tr.



214
Les 3.
Voor de volgende titels wordt het lidwoord echter weggelaten: don (een titel voor geestelijken), donna, maestro, frate, sere. Ook bij papa en re, wanneer zij voor eigennamen staan, wordt gewoonlijk het bepalend lidwoord weggelaten:
Dopo la mgrte di papa lnnocenzo, fu eletto papa Alessandro VI. Na den dood van paus Innocentius, werd paus Alexander VI gekozen. 101 In spreekwijzen, waarin een werkwoord in den infinitief voorkomt, dat als zelfst. naamw. wordt gebruikt :
H dormire f necessario quanto il mangiare. Slapen is even noodzakelijk als eten. 111 In vele uitdrukkingen: Studiare e sapere il francese, Vitaliano, ecc. Fransch, Italiaansch leeren of kennen. Suonare il pianofqrte, il flauto. Piano, fluit spelen. Essere il benvenuto. Welkom zijn. Domandare Velemqsina. Aalmoezen vragen. Giuocare al bigliardo, alle carte. Billiard, kaart spelen. Dare del tu, del voi, del Lei. Tegen iemand jij, gij, u zeggen.
La settimana scorsa. Verleden wéék.
Verso le sei. Tegen zes uur.
Prendere il largo. Wegloopen.
Augurare il bugn giorno. Goedendag zeggen.
Dar la baia. Grappen maken.
Fare il sóldato. Soldaat zijn.
B. Het bepalend lidwoord wordt weggelaten in
het Italiaansch:
11 Evenals in het Nederlandsch voor de namen van de maanden:
Gennaio, il mese di Marzo. Januari, de maand Maart. Staat echter bij die namen eene nadere bepaling, dan wordt het lidwoord wel gebruikt:
NelVottóbre dell'anno scorso. In October van het vorige jaar. 21 Voor de ranggetallen bij de namen van regeerende personen:
Carlo Dqcimo Karei X, Enrico Quarto Hendrik IV. NB. Komt Santo (San) voor eigennamen, dan valt het lid woord weg, b. v.: San Carlo; komt het te staan voor een soortnaam, dan blijft het lidwoord:



riet lidwoord.
215
La Santa Cena. Het heilig Avondmaal. 11 Santo Padre. De heilige Vader. 3°, Bij de beide namen Karei de Groote en Alexander de Groote staat voor het (latijnsche) adjectief magno geen lidwoord:
Carlo Magno, Alessandro Magno. Eveneens in de uitdrukking: Maria Vergine de maagd Maria. 41< Bij de namen van de dagen der week staat evenmin als in het Nederlandsen in gewone gevallen het lidwoord:
Vi andrg' lunedï o martedi. Ik zal er Maandag of Dinsdag heen gaan. Wordt echter een bepaalde dag van iedere week aangegeven, dan gebruikt men het lidwoord wel: 11 vapore per Corfü parte da Trieste il martedi e il uenerdl. De stoomboot van Corfü vertrekt van Triest Dinsdags en Vrijdags.
5°.- Bij zelfst. naamw., die als bijstelling worden gebruikt:
Lqndra, capitale dell' Inghilterra.
Londen, de hoofdstad van Engeland.
61 Na de werkwoorden: e\ssere, divenire, diventare, fare, uascere, morire, parere, sembrare, essere creduto, riputato (gehouden worden voor iets), ritornare, proclamare, mostrarsi, ecc, indien er een zelfst. naamw! op volgt, dat eene waardigheid, een ambt, eene natie, een stand, enz. aanduidt; b. v.:
Luigi Napoleone ventte eletto imperatore.
Lodewijk Napoleon werd tot keizer gekozen.
Egli nacque principe. Hij werd als vorst geboren.
Davide fu proclamato re d'lsraele.
David werd tot koning van Israël uitgeroepen.
Si e fatto prete. Hij is priester geworden. 71 Bij de namen van veel bezochte plaatsen (zie le deel, les 4); b. v.:
Andare in giardino. In den tuin gaan.
Andare a scugla. Naar school gaan.
Essere in chiesa. In de kerk zijn, enz. 81- In vele uitdrukkingen, b.v.:
Sotto pretesto. Onder het voorwendsel.
Dopo pranzo. Na den maaltijd.



216
Les 3.
Satire in pulpito. Den kansel bestijgen.
Perdere di vista. Uit het gezicht verliezen.
lnvitare a pranzo, andare a tavola. Ten eten vragen,
aan tafel gaan. Mettersi a tavola. Aan tafel gaan zitten. Alzarsi da tavola. Van tafel opstaan. Condannare a-mgrte. Ter dood veroordeelen. Andare in carrQzza. Gaan rijden. Cader in ginqeehio. Op de knieën vallen. Cadere da cavallo. Van 't paard vallen. Gewoonlijk wordt ook santa chiesa de heilige kerk zonder lidwoord gebruikt.
9°- De dichters laten overigens dikwijls het lidwoord weg:
E compiè mia giornata innanzi di sera. Piëta mi vinse.
C. Het lidwoord der eenheid wordt weggelaten:
1°.- Na essere (zie boven onder B 6). Hierbij kan het ook in het Nederlandsch worden weggelaten; b. v.: Sono Italiano. Ik ben (een) Italiaan. Dante Alighieri fu poeta. Dante Alighieri was (een) dichter.
Wordt echter ecco: hier is gebruikt, of volgt op het zelfst. naamw. eene nadere bepaling, dan plaatst men het lidwoord wel:
Ecco un Inglese. Hier is een Engelschman. 11 signor N. $ un medico distinto (di merito). Mijnheer N. is een knap dokter. 2°.- Bij de bijstelling: „ L'Avaro" commedia di Molière. „L'avare* een blijspel van Molière. „La cauzione" ballota di Schiller. „Die Bürgschaft" éene ballade van Schiller. Opmerking. De Italiaansche bijstelling staat steeds in den nominatief. Dus: Un' qpera del Verdi, ü piü celébre tra i compositori modemi (en niet: del piü celebre, ecc.)
Drukt echter de bijstelling iets algemeen bekends uit, dan wordt het bepalend lidwoord gebruikt; b. v.: 11 leone, il re degli animali. De leeuw, de koning der dieren. Christqforo Colombo, lo scopritore dell'America. Cbristoffel Golumbus, de ontdekker von America.



Het lidwoord.
217
3%- Voor het bijvoegl. naamw. mezzo: Mezzo mïlione. Een half milioen. Mezzo dozzina. Een half dozijn.
40.- Na che, quale in uitroepen (waarbij che soms ook wordt weggelaten):
Ghe bella dgnna! Wat een mooie vrouw!
Oh, giqia! O, welk eene vreugde. 5°,- In vele uitdrukkingen:
Dar prQva di coraggio. Een bewijs van moed geven.
Dare, attaccare battaglia. Een strijd beginnen, leveren.
Far regalo (dono). Een geschenk geven.
Far segno. Een teeken geven.
Metter e fine. Een eind maken.
Prestare servigio. Een dienst bewijzen.
D. Zoowel in het Nederlandsch als in het Italiaansch blijft het lidwoord weg:
1°. In eenige spreekwoorden:
Vivere insieme come cane e gatto. Als hond en kat samenleven.
Pooerta non $ vergogna. Armoede is geen schande. 2°- Bij vlugge optelling van verwante begrippen, vooral wanneer zij ten slotte worden saamgevat in een der woorden tutto, niente, ecc; b. v.:
Veechi, uomini, dgnne, fanciulli, tutti furono trucidati. Grijsaards, mannen, vrouwen, kinderen, allen werden neergesabeld.
3°.- Wanneer verschillende zelfst. naamw. van het zelfde geslacht en getal na elkaar komen en een geheel vormen, dan wordt het lidwoord gewoonlijk slechts voor het eerste geplaatst en büjft het voor de volgende weg: Le deliziosi valli, colline ecc. sono molto gradite. Conosco la soUecitudine e diligenza vqstra. 4°.- Bij opschriften in boeken; b. v.: Atto primo. Eerste akte. Libro primo. Eerste boek.
5°.- Na nè ... nè noch ... noch, en na mai nooit; b. v.: Nè preghiere, nè minacce poterono muqverlo. Noch beden noch bedreigingen konden hem bewegen. Mai predizion/ ebbe un compimento sl pronto. Nooit werd eene voorspelling zoo vlug bewaarheid.



218
Les 3.
6°- Na, con, senza, per, di, da, enz., wanneer deze voorzetsels met het bijvoegl. naamw. eene bijwoordelijke uitdrukking vormen: ~- Con piacere. Met genoegen.
Per ordine. Op bevel.
Sotto pena di mqrte. Op straffe des doods.
Da galantuomo. Als rechtschapen mensch.
Per conto di. Op rekening van.
Di nqtte. 's Nachts.
Volgt echter op die zelfst. naamw. eene nadere bepaling, dan plaatst men het lidwoord wel weer: Senza ü danaro che mi avete promesso zonder bet geld, dat gij mij beloofd hebt.
7°, Na vele werkwoorden, die di, a, da of in na zich krijgen, wanneer het erop volgend zelfst. naamw. in algemeenen zin gebruikt wordt:
Colmare di benefizi. Met weldaden overladen.
Vivere di pane. Van brood leven.
Essere a cavallo. Te paard zijn. 81- In alle uitdrukkingen, waarin het werkwoord met het zelfst. naamw. éen begrip vertegenwoordigt:
Aver fame, sete, enz. Honger, dorst hebben.
Aver bisogno. Noodig hebben.
Aver vqglia di. Lust hebben.
Aver vergogna. Zich schamen.
Aver paifSa. Bang zijn.
Far caso. Hoogachten.
Far menzione, far cenno. Vermelden.
Oefening 3.
Napoleon liet zich tot keizer kronen, na tot conshl verkozen te zijn (geworden). Goriolanus werd tot vijand van zijn vaderland verklaard. De koning heeft mijnheer X. tot lid van den raad van state (consigliere di stato) benoemd. De vergadering (assemblea) heeft mij tot voorzitter verkozen. Mijnheer X is een Franschman en zijne vrouw is eene Engelscbe. Wie een goed Christen is, zal ook een goed burger zijn. Hier is een Engelscbman. Mijn oudste broeder is advocaat en mijn jongste broeder is officier. Alexander de Groote, de zoon van Filips van Macedonië, maakte zich van verscheiden hoofdsteden meester. Die man is een beroemd kunstenaar; hij is een Italiaan. Op (in) het eiland Lemno (di Lemno) was er noch handel, noch haven, noch gastvrijheid.
Laten wij medelijden met de ongelukkigen hebben. Gij hebt gelijk, mijn vriend. Frederik heeft ongelijk gehad. Ek zal mijne belofte houden, als eerlijk man. Gij zult nooit in



Het lidwoord.
219
staat zijn ons van dienst te zijn (di prestarci servigio). De keizer gaf bevel, slag te leveren (attaccarebattaglia). Alexander had blonde haren, regelmatige trekken (lineamenti), eene mooie roode tint (la carnagione), groote oogen vol vuur, een hoog voorhoofd, het hoofd een beetje gebogen naar den linker schouder toe, eene middelmatige gestalte, een goed gebouwd (proporzionata), lichaam, versterkt door eene voortdurende oefening. Zult gij dezen avond naar mevrouw de gravin gaan? Neen, ik reken erop (conto) mijnheer den baron te gaan bezoeken. Ik heb den geheelen nacht geen oog dicht gedaan (vert. niet gesloten (een) oog).
Oefening. 4.
Wij hebben met leedwezen vernomen, dat de onderneming op welker goeden uitslag gij zeker (fermamente) gerekend hadt, misgegaan ($ fallita) is, maar geduld en volharding leiden eindelijk tot het doel. Hoe heb je den avond doorgebracht? Ik was bij een vriend ten eten gevraagd; vervolgens hebben wij kaart gespeeld, en tegen elf uur zijn wij naar huis gegaan. De vreesachtige (tlmido) mensch is bang voor zijn eigen schaduw. Gedenkteekens, tronen, paleizen, alles vergaat, alles stort ineen (crglla). Ouden, kinderen, mannen, vrouwen, allen werden door de pest weggerukt (rapiti). Ik ben van plan morgen naden maaltijd eene wandeling te maken; zou u lust hebben met mij mee te gaan (venire). Met genoegen^ ik zal tegen twee uur bij u zijn. Ik dank u voor alles wat u voor mij heeft gedaan. De struisvogel (lo struzzo) heeft lange beenen, een lange hals, en heel korte vleugels. Hij doet, alsof (far mostra di) hij slaapt (infin.). Hoe kun je geloof schenken (prestar fede) aan zoo'n man. U loopt gevaar, al uw geld te verliezen. Ik doe u dit voorstel, om aan dezen strijd een einde te maken. In deze stad ziet men gezonde en krachtige (robusto) personen, die zich niet schamen een aalmoes te vragen. Wij hebben „»' Promessi spQsi" gelezeu, een kleinood van de Italiaansche romanliteratuur. Vrees verwekt (genera) bijgeloof. Bescheidenheid is eene mooie deugd. Wie is het eerst in den tuin gegaan, jij, Karei of je zuster. Louise is er het eerst, ik ben er het laatst ingegaan. Wat is van je broers geworden (che ne è). Albert is schilder geworden en heeft zich in den Haag gevestigd. Lodewijk is het land uitgegaan (etnigrato) en heeft drie jaren geleden een handelshuis in Kairo gevestigd; het gaat hen beiden zeer goed. Leesoefening. Orrido.
Alle sei della mattina, Sir Edgardo fu svegliato da una corrente d'ana fredda, acuta. Corse alla finestra, vide un



220
Les 3.
ci^lo di nuvoloni neri, minacciosi, pregni (zwanger) d'ihtenzioni devastatrici (verwoestend). Eolo aveva scatenato il suo Aquilone che squassando furiosamente le ali, si scagliava (zich wierp) disperato a diritta, a manca, schiaffeggiando (slaande tegen) le colline, tormentando qugrce, abeti, noci e castani, mettendoli in convtilsione, scontorcendoli (verdraaiende) e menando ad intervalli tali colpi (stooten) al lago che questo n'era suscitato a furore.
— Triste aurora — mormor^ Sir Edgardo — bell'affare venire in Italia per godere il tempo Scozzese. Ghe sia venuto con me! — E tentava scoprire qualche azzurro pertugio (opening), per cui il sole potesse farsi strada; ma il padre degli astri non era in vena di (was niet gestemd tot) sorprese e lasciava le nubi al loro oscuro officio.
— Bugn giorno, caro amico! — Disse Lorenzo entrando con una gajezza straordinaria. II suo temperamento lo portava come quello dei gatti, aH'allegria, quando voleva pigvere. Sir Edgardo ne fu sorpreso, e non potè a meno (kon niet nalaten) di gettargli le braccia al cgllo. Dopo ammirandone 1'abilo rigorosamente a fgggia (wijze) inglese:
— Ma sapete che m'avete 1'aria d'un suddito della Regina Vittgria! vogliamo montare a cavallo, mi pare!
— Se non vi rincresce, si.
— Rincrescermi? .... anzi ne. sono lietissimo. In vgstra compagnia . . . ma, e non temete questo tempo?
— Oh 1 Dovete sapere che non sono pgi cosi fragile
— Dunque, abiti inglesi e cavalcare! . . . A qualche cgsa v'ha servito il soggioruo da noi. Ma che cgsa § questo?
S'udiva un lontano scampanio (aanhoudend gelui van klokken).
% la fgsta del Santo, prottetore di Orrido.
— Orrido? % un nome che promelte. Dov'g situato?
— Sull'altra riva del lago, a gtto miglia di qui: sgi costeggiando (langs den kant gaande) e due attraversando.
— Gi andiamo?
— Con questo tempo!
— M'avete detto che sigte fgrte! Proviamola questa fgrza. Fidatevi di me; sono un rematore di vaglia (goed roeier), ve lo dico, non per supgrbia (niet om te bluffen), ma per rassicurarvi. ... E pgi, il lago g calmo come una pecora . . . . no v'g piü vgnto. In fatti, il vgnto gra cessato.
— Sono agli ordini vgstri.
— Vorrgi che aggradiste il mio invito, non che mi
obbediste Lorgnzo gli strinse la mano . . e mgzz'ora
dopo, preso 1'indispensabile caffg, uscirono cavalcando due snglli (vlug) corridori, inglesi per fgrza, d'un lucgnte nero.



Het gebruik van dl, da en.o.
I cavalli neri eran la passione di Lorenzc-, n'gra stato preso alla vista di quattro incisioni (gravuren) rappresentanti battaglie del Medio E,vo.
I contadini si versavano dalle stradicciugle, al lago, come ruscelletti che Ia pigggia improvvisa. Ghe ggnte vispa (vlug), con una scodella di latte e pan d'gro (maïsbrood) in cgrpo, avevano piü altegria che non i ngstri gaudenti (vroolijkheid) a mgzzo d'una cena di veglione (groot gemaskerd bal) con tutto 1'gro che possegono o sanno di potersi fare prestare.
(Cesare Tronconi.)
Dialogo.
Gome fu svegliato Sir Edgardo ? Dove corse? Ghe cgsa vide? Ghi entrg?
Gome gra vestito Lorenzo? Dove andarono i due amici?
Vierde les.
Het gebruik van di, da en a.
I. Di wordt gebruikt: 1°.- Na vele zelfst. naamw., die een aantal, duur, gewicht, soort, maat of ontbreken van iets aanduiden, b. v.: Una quantitd di noci. Eene hoeveelheid noten. Un paio di scarpe. Een paar schoenen. Una libbra di burro. Een pond boter. La mancanza di denaro. Het gebrek aan geld. Una pezza di tela. Een stuk linnen. Hebben deze woorden echter eene verklarende bijstelling, dan wordt het lidwoord wel gebruikt; b. v.: Un chilogrammo del caffè, che mi avete mandato. Een kilogram van de koffie, die jij mij gestuurd hebt. 2°.- Als een Nederlandsch bijvoegl. naamw. weergegeven wordt door een Italiaansch zelfst. naamw., waar geen nadere bèpaling op volgt (om aan te duiden de stof, tijd, nationaliteit, enz.): Un uqmo di merito, di talente. Een verdienstelijk, talentvol man. Un orolqgio d'oro. Een gouden horloge. La tela d'Olanda. Hollandsen linnen. 3°, Na soortnamen, als er de eigennaam van eene stad, land, provincie, meer, enz., op volgt:
221



222
Les 4.
11 Regno d'Italia. Het koninkrijk Italië.
La prooincia di Torino. De provincie Turijn.
La citta di Vienna. De stad Weenen.
11 lago di Garda. Het Gardameer. Uitgez.: De samenstellingen met il monte: il monte Rgsa. 41- Di met het lidwoord wordt ook wel gebruikt Dm bepaalde karakteristieke dingen aan te duiden, b. v.:
Quei signore dottore delle cause perse. (M.).
Die doktor .voor verloren zaken.
Gewoonlijk wordt echter da gebruikt (zie onder ia 5) of con:
La donna colla barba. De vrouw met de baard. 11 ragazzo col berretto azzurro. De jongen met de blauwe muts.
51- Samengestelde Nederlandsche zelfst. naamw. worden in het Italiaansch gewoonlijk door twee zelfst. naamw. weergegeven. Het laatste gedeelte van het Nederlandsche woord staat voorop en het eerste deel polgt, voorafgegaan gewoonlijk door di; b.v.:
11 maestro di scugla. De schoolmeester.
Male di testa. Hoofdpijn.
Toch zijn er ook wel echte samenstellingen als: ferrovia spoorweg, capolavore meesterstuk, cartamoneta bankpapier, banconote bankbiljet, cartapecora perkament, enz.1
Moet het tweede gedeelte van het samengestelde woord in meer beperkten zin worden opgevat, dan plaatst men bij di het lidwoord:
De poort van de stad. La pgrta della cittè.
Rijnwijn. R vino del Reno.
Men onderscheide derhalve gli affari del commercio aangelegenheden van den handel (in een staat) en gli affari di commercio handelszaken in 't algemeen.
Als plaatsen worden aangeduid, waar iets verkocht
1 Wat de meervoudsvorming dezer woorden betreft, het volgende: 11 Die samengesteld zijn uit een bijvoegl. en een zelfst naamw., plaatsen deze beide woorden in 't meervoud: bassorüieeo, pl. bassorilievi. 2°- Die samengesteld zijn uit een werkwoord en een • zelfst. naamw., blijven onveranderd, indien dit laatste reeds meervoud is: il guardaboschi, pl. i guardaboschi. Die samengesteld zijn met capo, krijgen alleen dit woord in het meervoud: capopopolo, pl. capipopolo (capoverso en capogiro worden capoversi en capogifi).



Het gebruik van di. da en a
223
of iets bewaard wordt, dan gebruikt men ook di met het lidwoord:
Mercato del pesce. Vischmarkt.
Solaio del gram. Graanzolder.
61 Evenals dat in het Nederlandsch het geval is met van, staat di in zinnen als:
Un sentimento di compassione. Een gevoel van medelijden. Una prgva d'amicizia. Een bewijs van vriendschap.
7°.- Als op een telwoord met of zonder zelfst. naamw. een der woorden piü, meno, enz., volgt; b. v.: Datemi tre lire di piü. Geeft mij drie lire meer. Ve n'erano cinque di meno. Er waren er vijf te weinig.
81 Na een aantal bijvoegl. naamw., waarop in 't Nederlandsch aan, over, om, naar, van of geen voorzetsel volgt; b. v.: dbbondante di rijk aan i tevreden
ammalato ziek W° \ tevredengesteld
avido begeerig persuaso overtuigd
bramoso verlangend pieno vol
capace geschikt pqvero arm
certo zeker fiero )
consapevole bewust, ingewijd orgoglioso \ trotsch curante zorgend superbo '
cupido begeerig ' pralico geoefend, ervaren
degno waardig privo beroofd
desideroso verlangend ricco rijk
fecondo vruchtbaar scarso arm, schaars
fornito voorzien soddisfatto voldaan
incapace ongeschikt sollecito ijverig, zorgzaam
incerto onzeker timoralo (di Dio) Godvruchtig
indegno onwaardig vago vurig, verlangend
meritevole verdienstelijk vestito bekleed
vuqIo ledig.
Hiertoe behooren ook zinnen als:
Ngbile di nascita. Edel van geboorte.
BeUo d'aspetto. Schoon van aanzien, waarin dus ook in het Nederlandsch van wordt gebruikt.
91 Na een aantal werkwoorden die in les 17, § 6, worden genoemd.



22'
Les 4.
101 Soms wordt di ook pleonastisch gebruikt, nl. voor bijvoegl. naamw. bij zelfst. naamw. in den partitief (dus als in het Fransch); b. v.:
Avrd veduto di bei punti di vista.
U zult mooie vergezichten gezien hebben.
Di bette eiarle faranno questi mascalzoni. (M.).
Een mooie herrie zal dat gepeupel maken.
Bij meno, molto, piü en soms ook bij pgco, soverchio (de juiste maat te buiten gaand) komt ook dikwijls pleonastisch di te staan:
Mi sorpassi di pQco, di molto.
Hij overtrof mij weinig, veel.
Chi ha di piü, soffre di meno.
Die het meest heeft, lijdt het minst.
Di quanto ti sono inferiore.
Hoe ver sta ik toch beneden je.
111- In bijwoordelijke en andere uitdrukkingen, als: ƒ di nqtte 's nachts di leggieri zonder nadenken,
/ di giorno daags gemakkelijk
di sera 's avonds vestito di nero in 't zwart
di nascosto heimelijk gekleed — di grazia als 't u belieft essere d'uqpo noodig zijn
d'estate 's zomers dico di sl, di nq ik zeg ja,
d'inverno 's winters neen
di rado zelden per di qua, per di la hierheen,
di certo zeker daarheen di vista van gezicht a sinistra quando si entra
di nome van naam links, als men binnen komt.
II. Het gebruik van da.
Dit voorzetsel is karakteristiek voor het Italiaansch. Het levert vele moeilijkheden op in het gebruik (vooral tegenover di). Terwijl di in het algemeen de beteekenis heeft van bezit, drukt da het begrip verwijdering, scheiding, afkomst uit. Zoo heeft men in lontano della citta ver van de stad, minder den afstand, dan wel het punt van uitgang op het oog, terwijl lontana dalla citta meer de verwijdering op den voorgrond doet treden. Hierop lettende geeft het gebruik van di of da bij een zelfde werkwoord of bijvoegl. naamw. geen moeite.
Thans laten we de afzonderlijke gevallen volgen, waarin da wordt gebruikt:



Het gebruik van di, da en a.
229
Al momento. Dadelijk. A sera. 'sAvonds.
4"i- Om aan te geven de middelen, de wijze of het werktuig:
Chiudere a chiave. Met een sleutel sluiten.
Cucire a macchina. Met de machine naaien.
Imparare a mente. Van buiten Ieeren.
Scrivere a penna. Met de pen schrijven.
Parlar ad alta voce. Luide spreken.,
Sufonarej a prima vista. Op 't eerste gezicht spelen.
Andare a piedi. Wandelen. NS. Alla francese. Op zijn Fransch.
Risotto alla milanese. Rijst op zijn Milaneesch toebereid.
Alla rinfusa. Door elkaar.
Alla bugna. Op eene eenvoudige wijze. Bij deze uitdrukkingen worden de woorden maniera, mpda, fpggia verondersteld.
5°.- Bij de vertaling van samengestelde zelfst. naamw. of zelfst. naamw. met bijvoegl. naamw., waarbij deze laatsten den vorm, den bouw of eene bijzonderheid aangeven:
Una bar ca a vela. Een zeilboot.
Un cappello a tre punte. Een driepuntige hoed.
Una macchina a vapore. Eene stoommachine.
Un mulino a vento. Een windmolen.
Una pittura a qlio. Eene olieverfschilderij.
Una sedia a bracciugli. Een armstoel.
Una vettura a due rugte. Een tweewielig rijtuig.
6°. Zonder het lidwoord in vele uitdrukkingen,
als:
Condannare a mgrto. Ter dood veroordeelen.
Dar si a conoscere. Zichzelf bekend maken.
Entrare a stento. In moeilijkheid komen.
Giugcare a scacchi. Schaak spelen.
Morire a migliaia. Bij duizenden sterven.
Stilla a stilla. Druppelsgewijs.
Andare a cavallo. Paard rijden.
Comperare a cantanti. Contant koopen.
A uno a uno. Een voor een.
A due a due. Twee aan twee.
Gridare a squarciagóla. Luidkeels schreeuwen.
Tenere a vile. Verachten, geringschatten.
A posta, a bella posta. Met opzet.
Un franco a testa. Een franc per hoofd.



23C
Les 4.
Oefening 5.
Een glas helder water is meer waard (vale piü) dan een flesch slechte wijn. Zendt u mij een kilo van de koffie, die u zoo zeer prijst. De stad Monza bij Milaan bezit de beroemde ijzeren kroon. De republiek San Marino bestaat sedert meer dan (di) duizend jaar. Weet je zeker, dat de in het zwart gekleede dame eene Engelscbe is? Ik ben er zeker van. De poorten van de vesting (la fortezza) worden om tien uur 's avonds gesloten. De kerk is dicht bij het raadhuis (municipio). Waarom kom je altijd 's avonds? Kun je niet overdag komen? Ik ben den geheelen dag bezet. De Gotthard spoorweg begunstigt de handelsbetrekkingen tusschen Duitschland en Italië. Ik heb gisteren een schoolkameraad ontmoet, die op het punt is eene studiereis naar (in) Italië en naar Griekenland te ondernemen. Je bekommert je weinig om (tu sei pgco sollecito di) je plichten, je bent mijn vertrouwen niet waard. Hij is rijk aan geld, maar niet aan kennis (cognizioni); hij is volstrekt ongeschikt een ernstig werk te volbrengen. Vele waren zijn tolvrij. De paardehandelaar (il negoziante di cavalli) is in Berlijn geweest en heeft daar verschillende rijpaarden (cavalli da sella) en trekpaarden (da tiro) gekocht. Ik heb de breiwol (lana da calze) in de linnenkast (armadio della biancheria) en het schrijfpapier in mijn schrijfmap gelegd. Bij (in) vele handelsartikelen is het machinewerk minder waard dan handwerk.
Oefening 6.
Lieve vriend! Je wenscht iets te weten omtrent het landhuis (viUa), dat ik nu eenige dagen geleden heb gekocht. Het is gelegen in de gemeente Belmonte aan den oever van hel Gomomeer: het bestaat uit (in) acht vertrekken (locali), n. 1. (cio$): keuken, eetkamer, ontvangkamer en werkkamer gelijkvloers (al pian terreno) en drie slaapkamers en een badkamer (gabinetto da bagno). Het huisje is aan drie kanten door een tuin omgeven. Daarin hebben de kinderen eene plaats voor (riservato per) hunne gymnastiekoefeningen; een gedeelte is met bloemen en groente beplant (cóltivata a) en voor, langs den oever van het meer, strekt zich een platanenboschje uit, in welks schaduw wij ons den geheelen dag kunnen ophouden. Van daar zien wij een groot aantal dorpen aan den oever en op de hellingen van de bergen: in de verte eenige met sneeuw bedekte bergtoppen en vele stoom- en zeilbooten, die over het meer varen (traversare), in 't kort: (in somma) wij zijn met onzen koop zeer tevreden. Kom spoedig bij ons en je zult van de waarheid van mijne beschrijving overtuigd zijn. Vergeet je geweer niet, want spoedig begint de jachttijd.
Met hartelijke groeten je vriend N.



Eigenaardigheden bij het gebruik van eigennamen.
Leesoefening. Orrido (continuazione).
In quefla gente v'gra una robusta giovinezza per riscaldarle il sangue. L'aria fina la colmava d' appetito e la gioia la face va saltare. E come si saltava! E come si rideva su quelle cgste! Scgppi di risa (plotseling uitbarsten in lachen) canzonj,
burle Davvero, era un chiasso (leven) cosi festevole
e rallegrante. da metter al Manzoni il bugn umore di descrivere una sagra (kermis). I ngstri cavalieri che avevano costeggiato il lago a piccolo trgtto e spesso anche a passi, per aver agio (gelegenheid hebben) di scb^jraare coi villani e coÜe villanglle a cui regalavano non mozziconi, ma sigari intieri e spiccioli (geldstukjes) d'arggnto, ricevgndo quanti sorrisi e benedizioni, s'immagini. Arrivati a Bucopiccolo, villaggio di fronte a Orrido vi lasciarorio i cavalli e partlrono senza barcaiuglo in un batgllo, a cui Lorgnzo dopo un minuto esame aveva accordato un certificato di solidita. Non erano a cgnto passi della cgsta che quei burlone di vgnto, il quale, fin 'allora s'gra tenuto cheto, cominci§ di nugvo a soffiare, meltgndo Lorgnzo in una posizione ridicola, perchè, collo spavgnto (angst) che lo faceva. sudare, gra pur forzato a tener stretti i dgnti per mostrar un viso indifferente. Ma gli gcchi non erano tanto padroni di 'se, e smarriti, erravano or davanti, or di digtro, a sinistra, consultando e anche consigliando ad gsser buonine le nubi e le gole dei monti (bergpassen).
Sir Edgardo, dal canto suo (zijnerzijds), in quei contrasto di onde (golven) e di ciglo mgzzo burrascosi (door den storm bewogen golven) e delle paura di Lorgnzo, per lui chiarissima, si sentiva una matta (dwaas) disposizione al ridere, e lo fissava crudelmente, scoppiando in scrgsci ('in schaterlachen uitbarstend) quando lo vedeva rabbrividire (rillen) e farsi smgrto (bleek worden) agli spruzzi che di tanto in tanto 1'agitato' lago gli lasciava andare come satlrica carezza sulle spalle. Finahnente il martirio cessg coll'approdare del batgllo a Orrido. E in quei punto, per colmo d'iroma, il sole, cglto tutto ad un tratto da impazignza di vedere il suo lago, scacci$ le nubi e mostr§ il suo giocondo (vroolijk) faccione. La natura lo salutg, facgndosi ligta e riprendgndo i sugi smaglianti (verblindend) colori, e il vgnto, educatamente smise di rompere le scatole.
Vijfde les.
Eigenaardigheden bij het gebruik van eigennamen.
De hoofdregels zijn reeds aangegeven in het 1" deel, les 8, en 2" deel, les 3.
231



Hier voegen wij het volgende er aan toe: § 1. Bij eigennamen staat het bepalend lidwoord en in algemeenen zin het lidwoord der eenheid:
1°.- Als een eigennaam figuurlijk als soortnaam wordt gebruikt:
Egli $ il Cicerone del secoio. Hij is de Cicero van zijn eeuw. ij} un Eroole. Hij is een Hercules. 2°.- Als bij den eigennaam eene nadere bepaling komt:
11 magnanimo Alfqnso. De grootmoedige Alfons. 11 celebre Paganini. De beroemde Paganini. 3°- Bij de namen van kerkelijke feestdagen: 11 Cqrpusdqmini. Sacramentsdag. L'Epifania. Driekoningen. L'Ascensione. Hemelvaartsdag.
4°, Zeer dikwijls wordt, vooral wanneer men in wetenschappelijke artikelen den naam van den een of anderen geleerde aanhaalt, daarvoor het lidwoord geplaatst.
5°„- Om familiën en geslachten aan te duiden, staan lidwoord en eigennaam beide in het meervoud : 1 Tarquini. De Tarquiniers. I Medici. De Medici.
Is echter de uitgang van een naam niet Italiaansch, dan staat alleen het lidwoord in het meervoud:
I due Corneille. De beide Gorneilles.
Gli Schiller sono rari. De Schillers zijn zeldzaam. Eeeds is opgemerkt, dat ook de Italiaansche mannelijke eigennamen op a en de vrouwelijke op o in het meervoud onveranderd blijven.
§ 2. In den genitief staat alleen di voor eigennamen :
1°- Als er van regenten, hoven, gezanten en in 't algemeen van titels sprake is (zie les 3 en 4); b. v.:
II re d'ltalia. De koning van Italië. L'imperatore cFAustria. De keizer van Oostenrijk. La corte di Spagna. Het hof van Spanje.
Opmerking. Bij eenige landen huiten Europa staat in dit geval wel het lidwoord: l'imperatore della Cina de keizer van China, ... del Margcco . .. van Marocco, . . . del Giappone . >.
232
I
Les 5.



Eigenaardigheden bij het gebruik van eigennamen.
233
van Japan. Ook zegt men: il principe del Montenegro, Ure delle due Sicilië.
2°- In de in les 8 le deel, bid. 35, genoemde gevallen.
3°- Dikwijls ook na zelfst. naamw. en werkwoorden, die een komen van of een weggaan uitdrukken; b. v.:'
Vengo d'Italia. Ik kom van Itaüë.
Al mio ritorno di Francia.
Bij mijn terugkeer uit Frankrijk. Opmerking. Indien zulke eigennamen van landen enz. gewoonlijk gebruikt worden met het lidwoord, b. v. il Tirolo, il Belgio, i Paesi Bassi, la Cina, ecc, dan wordt het lidwoord gewoonlijk wel na de bovengenoemde gevallen gebruikt:
Vengo dal Canada. Io sono ritornato dai Paesi Bassi. 4°.- Op de werkwoorden partire, imbarcarsi (zich inschepen) en proseguire (verder reizen) volgt per:
Parto per l'America, per Parigi.
M'imbarco per le Indie.
5°- Soms wordt de zin gewijzigd door het gebruiken of het weglaten van het lidwoord; b. v.:
L'armata della Spagna, beteekent: het Spaansche leger
(het leger der Spanjaarden), terwijl: L'armata di Spagna, beteekent: een vreemd leger, dat naar Spanje is gezonden.
Oefening 7.
De beide Corneilles zijn in Rouaan geboren. Het Holhindsche linnen, de Spaansche wol, het Zweedsche ijzer en het Engelsche staal zijn beroemd. Waar zul je de Paaschdagen doorbrengen? Waarschijnlijk in Oostenrijk bij mijne familie. Op (tn) welken dag valt (ricorre) dit jaar Hemelvaart? Hemelvaart is op den 30°" April en Pinksteren op den 10en Mei. De koning van Griekenland is met eene grootvorstin van Rusland en de koning van Italië met eene prinses van Montenegro getrouwd (ha sposato). Napoleon behoorde tot het ras (la sttrpe) der Alexanders en Caesars. Vaarwel (sta bene) mijn vriend, ik vertrek naar Amerika en misschien kom ik niet meer terug. Deze redenaar is de Cicero van zijn tijd (pl) Dit portret gelijkt op den beroemden Raphael. De Telemachus van Fenelon is een uitmuntend boek. Het Fransche leger onderscheidde zich in den Krim (Crimea). De keizer van Rusland is met eene vreemde prinses getrouwd.
De bedienden en de pakjesdragers (facchini) vallen dikwijls de rijke heden lastig (seccare). Van den onsterfehjken



234
Les 5.
Michelangelo zeggen dé Italianen, dat hij vier zielen heeft gehad, omdat hij even groot was in de beeldhouwkunst, de schilderkunst, de bouwkunst en de letterkunde. Napoleon was naar het eiland Elba verbannen, maar hij kwam naar Frankrijk terug en maakte zich meester van Parijs. Karei van Oostenrijk, de zoon van Philips den Schoone, was heer van de koninkrijken van Spanje, van de beide Siciliën, van de nieuwe wereld en van de Nederlanden.
Leesoefening.
Due vecchietti. Nel aprile del 1868, dopo cinque anni di dimora in Firenze tornavo in Sicilia. A Messina trovavo una novita: la ferrovia. Partendo, cinque anni avanti, avevo dovuto percorrere in dilig§nza lo stradone provinciale di Catania a Messina, facendo sgsta la nptte (overnachtende) a Giarre, a meta di strada; e il ricgrdo delle noie di quei viaggio, che era stato quasi un disastro, mi avrgbbe fatto apprezzare grandemente il beneficio del nuovo mgzzu di trasporto, anche senza il meraviglioso incanto del paesaggio che rende quella linea una delle piü belle del mondo.
La gioia del ritorno m'impediva di rifleUere che erano passati cinque anni: quella ferrovia, con lo splendore del Ionio da un lato e la interminabile siepe (heg) di aranceti, di vigneti e di uliveti dall' altro, mi pareva sorta li ïmprovvisamente per Qpera della bacchetta d'una Fata, e non rinvehivo dalla sorpresa. Ma di mano in mano che il trgno procedeva e che alle fitte stazioni dei tanti paesetti sparsi su la linea scendevano e salivano i passeggieri, la strana impressione gia si modificava; ed ero sul punto di persuadermi che doveva essere stato sempre cosl, quando ad Acireale montarono nel mio sconipartimento due veechietti.
Entrarono timidi, anzi paurosi, guardandosi attorno, quasi stessero per commettere una grave imprudenza affidandosi (door zich toe te vertrouwen) a quei mostro (monster) sbuffante e fumante che, quantunque fermo, comunicava un ligve fremito a tutte le vertebre della sua gran coda di carri.
I due vecchietti parevano meravigliati di non scorgere (bespeuren) in viso agli altri la stessa loro paura, si consultavano con loro sguardo e s'incoraggiavano.
— Fra un quarto d'ora saremo a Catania!
— Se non accadra mente di male!
— Vedrai come si va di corsa, piü del vgnto!
— Madonna Santissima!
Parlavano con voce bassa e tremante, tenendosi con le mani bgne afferrati al sedile.
Alla prima scgssa del treno che si metteva in movimento,



Bezittelijke voornaamwoorden.
235
trasaiirono, pallidi, sgranando gh gcchi (groote oogen opzettend). Vedendomi sorridere, il meno pauroso mi domandg:
— Non, c'^ perlcolo, § vero?
— Ma!; . . risposi ridendo. E l'altro snbito lo rimprover§:
— Te lo dicevo ? Sargbbe stato meglio venire in carrgzza! Poveretti! quello gra il primo e fosse 1'nltimo loro viaggio in ferrovia. Tornaronoad Acireale certamente in diliggnza all'antica.
E mi sono rimasti nella memgria quasi gli avessi visti ïen, con rattitudine di paura e di stupore che mi faceva sorridere.
Luigi Capuana.
Spreekoefening.
(Antwoorden in 't Italiaansch.) Waar ging Capuana heen? Welk nieuwtje vond hij in Messina? Vertel eens wat van het landschap, waar de spoorweg
doorheen gaat. Beschrijf de beide oudjes. Beschrijf haar verlegenheid en angst.
Zesde les.
Bezittelijke voornaamwoorden.
Het voornaamste hierover is reeds in het eerste deel gezegd. Om den leerling niet in de war te brengen werd daar slechts dat genoemd, wat praktisch het meest van gewicht is:
■ Men houde steeds in het oog, dat het Italiaansche bezittelijke voornaamw. niet, zooals m het Hollandsch in de plaats van het lidwoord komt te staan, maar zuiver de beteekenis van een bijvoegl. naamw. heeft en dus op de al of niet plaatsing van het lidwoord geen invloed uitoefent.
Regels:
1. Uit het hierboven gezegde volgt, dat het Italiaansche bezittelijke voornaamw. zoowel het bepalend lidwoord, als het lidwoord der eenheid bij zich kan hebben. Verder, dat er een willekeurig ander bepalend woord vóór kan komen te staan (in welk geval wij in het Hollandsch moeten omschrijven):
11 mio cappeüo. Mijn hoed.
Un mio cappello. Een hoed van mii.



23fi
Les 6.
Ogni mio cappeilo. Iedere hoed van mij. Quei mio cappeilo. Die hoed van mij. Tre miei cappelli. Drie van mijne hoeden.
I miei ultimi tre appartamenti. Mijn laatste drie kamers. Verder lette men bij het gebruik der bezittelijke
voornaamw. nog op het volgende:
2. Zoowel, wanneer het alleen staat, als wanneer het verbonden is met een zelfst. naamw., blijft vóór het bezittelijk voornaamw. in het Italiaansch het lidwoord weg:
a) Als het bezittelijk voornaamw. praedicaat is van den zin; b. v.:
Se fosse mio amico. Als hij een vriend van mij was.
Si disse suo tutore. Hij noemde zich zijn voogd.
Non $ cólpa mia. Het is niet mijne schuld. 6) Als een voorzetsel voor een zelfst. naamw. staat zonder lidwoord, dan blijft het lidwoord ook weg, als er nog een bezittehjk voornaamw. bijkomt:
A mio piacere. Voor mijn genoegen.
A suo favore. Te zijnen gunste.
Per nqstro conto. Voor onze rekening.
In presenza mia. In mijne tegenwoordigheid.
In nome tuo. In jouw naam.
In (of a) suo onore. Te zijner eer.
Da parte mia. Van mijn kant, enz. c) Als het staat bij een zelfst. naamw., dat als bijstelling wordt gebruikt:
Vidi Cecilia, sua amica. Ik zag Gecilia, haar vriendin.
3. Als de woorden, die eene bloedverwantschap aangeven, een uitgang hebben, die de beteekenis ervan eenigszins wijzigt, dan moet voor het bezitt. voornaamw. steeds het lidwoord staan:
La sua sorellina g molto amabüe. Zijn zusje is zeer beminnelijk.
II suo fratellastro $ parlito. Zijn stiefbroeder is vertrokken.
NB. a) Ook wordt het bepalend lidwoord gebruikt voor de woorden: sposo, genitore, fanciullo, ragazzo (en de vrouwelijke termen ervan):
11 mio genitore. La sua ragazza.
La tua sposa. I ngstri fanciuüi.



Bezittelijke voornaamwoorden.
237
b) Zinnen als: ik ben zijn broeder, bij is niet mijn vriend, enz., mogen in het Italiaansch is sierlijken stijl worden vertaald:
Gli sono fratello, Egli non mi § amico. - c) Zinnen als: een broer van mij, een vriend van u, mogen ook vertaald worden:
Un fratello mio of uno dei miei fratelli. Un amico vqstro of uno dei VQstri amici.
4. Staan in het Hollandsch twee bezittelijke voornaamw. voor het zelfst. naamw., dan plaatst men in het Italiaansch het tweede liefst er achter; b.v.:
Hier is mijn en jouw boek. #cco il mio libro ed il tuo. Eveneens wordt het bezittelijk voornaamw. in het Italiaansch herhaald, als het betrekking heeft op twee zelfst. naamw.:
Mijne neven en nichten.
i" miei cugini e le mie cugine.
In zinnen als: Ik heb jouw boek en het boek van je zuster weergevonden, wordt het tweede boek (evenals men in het Hollandsch dan ook meest dat gebruikt) weergegeven door quello:
Hg ritrovato il tuo libro e quello di tua sorella.
5. Men gebruikt dikwijls den datief van het verbonden persoonlijk voornaamw. (behalve in de gevallen onder 3 genoemd), als er sprake is van deelen van het menschelijk lichaam of van kleedingstukken (of deelen ervan), die algemeen gedragen worden:
Mi levai il cappeilo. Ik zette mijn hoed af. Le baciai la mano. Ik kuste haar de hand.
NB. Op dezelfde wijze vindt men den datief alléén staan, waar wij bij enz. met den datief van het persoonl. voornaamw. gebruiken:
Prendevano piacere a toccargli quei tasto. (M.) Zij vonden er genoegen in, deze snaar bij hem aan te raken.
6. In de aanspraak en bij uitroepen wordt gewoonbjk het bezitt. voornaamw. achter het zelfst. naamw. geplaatst. Wordt dit laatste vergezeld van een bijvoegl. naamw., dan kan het voornaamw. zoowel ervóór als er



238
Les 6.
achter worden geplaatst. Dikwijls komt het bepalend lidwoord tusschen het voornaamw. en het bijvoegl. naamw. te staan; b.v.:
O patria mia! O mijn vaderland!
Fratello mio! Mijn broeder!
Cara sorella mia! \
Sorella mia cara! > Mijne lieve zuster! Cara mia sorella! j
Pgvero il mio padrone! Mijn arme heer!
7. In uitdrukkingen als: mijn hoofd doet pijn, wordt in het Italiaansch het bezitt. voornaamw. niet gebruikt, als er ten minste geen onduidelijkheid het gevolg van is:
Mi duole il capo.
Mijn hoofd doet pijn (ik heb hoofdpijn). Echter: Vedo che la mia mano $ gonfia. Ik zie, dat mijne hand gezwollen is.
8. Soms staat het bezitt. voornaamw., zoowel in het enkel- als in het meervoud, zonder zelfst. naamw. (dat er dan bij moet gedacht worden):
Gli dirg la mia (d. w. z. opinione).
Ik zal hem mijne meening zeggen.
Hai scritto ai tugi (d. w. z. genitori)?
Heb je aan je ouders geschreven?
Ne ha fatta una (d. w. z. azione) delle sue.
Hij heeft een van zijne streken uitgehaald.
Ha mangiato tutto il suo (avere).
Hij heeft zijn geheele vermogen er door gebracht.
Non hg aggiunto nulla di mio.
Ik heb niets toegevoegd, wat van mij was.
9. Dikwijls worden zijn, haar, enz., n. 1. wanneer deze woorden betrekking hebben op een zelfst. naamw. in den voorafgaanden zin, doof ne (ervan, daarvan, enz.) vertaald. Men gebruikt het zelden voor personen:
Che pianta $ questa? Wat voor plant is dat? Non ne conosco il nome. Non conosco il suo nome. Ik ken er de naam niet van.
Staat echter het zelfst. naamw. in denzelfden zin, dan mag ne niet gebruikt worden:
Deze boomen zijn merkwaardig om hun hoogte. n,,„at; „lh„,.; *,nier,nli m»r la. loro fdtezza.



Bezittelijke voornaamwoorden.
239
10. Een persoonlijk voornaamw. met een voorzetsel dat op een zelfst. naamw. met een aggett. possess. volgt;
/' J°uwt>neyeri aan mij, mag niet woordelijk worden vertaald. De zin moet omschreven worden:
Mijn brief aan hem vertale men:
La lettera che gli hq scritta.
11. Als het bezittelijk voornaamw. betrekking heeft op men, moet ook dikwijls ter wille der duidehjkheid eene omschrijving gebruikt worden:
Men bemint zijne kinderen.
Noi amiamo i ngstri figli, of:
Ogni padre, ogni madre ama i suqi figli.
Ciascuno ama i prgpri figli.
roorbJdd^^iJ?^ gT"en (die men zich echter Diet als voorDeeld kieze) staat ook wel suo voor loro - b v :
Maledetti, non sanno i dover suqi (in plaats van loro).
(Gold. La spgsa saga ia A II, Sc. 7J
nli.tJT^ïe7rkin^ vIn 80mmi«e gevallen wordt gli gebruikt in plaats van loro, als het staat bij ne: «ouiuuti in
Nessun ugmo di giudizio gliene avrebbe dato il parere (M)
deTS T ?aD Z°U haar (d' w- 2- de twe° vrouwen den raad daartoe gegeven hebben. ;
De gewone constructie is: ne avrebbe dato loro...
hwH3' Het W°°rd ei,gen wordt iQ het Hollandsch na Dezitt. voornaamw. veel meer gebruikt (b. v.: miin eitren uw eigen, enz.) dan in het Italiaansch. J g '
Oefening 8.
m ,M?J? ^roer heeft zijn tuin verkocht en de mijne- hii zal
3^W>™ ^r"".™ ZijD •*» hoepen ' D? hjd vteü\(fugge); zijn verhes is onherstelbaar. Men vergeet L makkelijken ogen gebreken. Men moet zijne viiaX vfr-
In die hoaed?WHiit dk h^™^ 4 -ine vS nu . r.n me hoed? Hij is van een van m jne vrienden Zee hem ronduit (schiettamente) uwe meening, misschien zal hif naar runnenTer ^>eA ^ hoe S lïu ooi
^rmnnheeTlkTh T ^ V°°r mij? Aan wie sciS gij, nmnheer? Ik schrijf aan mijn zusje Julia.
t er?cht gehad van uw zwager? Ik ontvang
zelden bericht van hem. Zijn dat uwe paarden? Ja nujnS het zijn de onze. Wie was die jonge man, met wW ik u' gisteren heb gezien? Het was een vriend van^Wila"
telreNenenhmrhPmij tr°UWeD- b ^e zuster d uit ffireS terug? Neen mijnheer, zij is er nog; maar mijn broers zijn



de vorige week naar Venetië vertrokken. De zeelieden zeiden tegen Golumbus, dat zijn idee dwaasheid was, Is die jonge dame uwe zuster of uwe verloofde? Het is mijn verloofde.
Leesoefening.
I Colombi di Piazza San Marco a Venezia.
Batte il sole di settembre sulla piazza di San Marco; q il pomeriggio silenzioso e chiaro. La piazza § deserta. Sotto le Procuratie passeggia qualche ozioso con le lenti azzurre: intorno ai tavolini del caffg Florian, due o tre veneziani sonnolenti, guardano nel fondo delle loro tazze, con gli gcchi socchiusi. L'ombra del Campanile si allunga, bi?zarra sulla piazza. I colombi dormono sul cornicione del palazzo reale, sulle braccie delle statue. Ogni tanto se ne stacca uno, fa un volo rotondo per aria, senza toccar terra e ritorna al suo posto.
Ad un tratto si sente un largo fruscio (geruisch), un batier d'ali sordo e precipitoso e tutto lo stormo dei colombi vigne giü. In mezzo ad essi, una bambina, con una gonnelluccia (japon) corta e uno scialetto che le awolge il busto (om haar borst), si cava di tasca delle manate di grantorco (handenvol mals) e ne lascia cascare i chicchi (korrels) fra 1'apertura delle dita. I colombi formano intorno a lei un circolo fitto fitto, (dicht) pizzicandosi, beccandosi, per arrivare al granturco: lei . sta nel centro, piccola, con una testolina minuta, con una grossa treccia (vlecht) bionda, mgzzo disfatta sul collo. Mentre caddono i chicChi, ella guarda i colombi, fissamente, e quando non trgva piü nulla in tasca, una espressione di malinconia le si diffonde sul viso. I colombi restano ancora un pgco cercando gli ultimi chicchi, beccandole le scarpette; pgi a gruppi di tre, di quattro, volano via, se ne vanno sul campanile. Pgchi Ostinati restano, cercando ancora; e questi se ne vanno ad uno ad uno. Ella li vede partire tutti, fino all' ultimo, seguendoli con 1'gcchio nel largo volo. Matilde Serao.
Spreekoefening.
Quale fu 1'impressione che fece a Matilde Serao la Piazza di San Marco.
Riprodurre a voce o in iscritto il brano „in mg??o ad essi una bambina ..."
240
Les 6.



Bijvoeglijke naamwoorden en telwoorden
8°„- Zelfst. naamw. worden soms ook bijwoordeüjk gebruikt en komen dan in geslacht en getal overeen met de zelfst. naamw. waarbij zij behooren:
Un Qcchio scrutatore. Een spiedend oog.
Rose cglte da vergine mano.
Rozen geplukt door eene maagdelijke hand.
9°- Men onthoude de volgende superlatieven: Briaco fradicio. Smoordronken. lnnamorato cgtto. Smoorlijk verliefd. Innamorato pazzo. Dol verliefd. Ricco sfondato. Schatrijk. Stanco mgrto. Doodmoe. Mgrto stecchito. Morsdood. Pieno zeppo. Propvol.
101 Staan bij éen zelfst. naamw. meer dan twee bijvoegl. naamw., dan plaatst men die ter wille der welluidendheid er achter, en voegt tusschen het laatste en het voorlaaste e in:
Un ugmo brutto, avaro, negligente e pauroso.
Een leelijke, gierige, onachtzame, bange man.
11°.- De beteekenis van sommige bijvoeglijke naamw. wordt gewijzigd, al naar mate zij vóór of achter het zelfst. naamw. staan; b. v.:
Un pgver' ugmo. Een arme (ongelukkige) man.
Un ugmo pgvero. Een arme (behoeftige) man.
Un grand 'ugmo. Een groot man.
Un ugmo grande. Een groote man.
Un galantugmo. Een eerlijk man.
Un ugmo galante. Een galante man.
Una certa cgsa. Eene zekere (de een of andere) zaak.
Una cgsa certa. Eene zekere (gewisse) zaak.
Gran cgsa. Iets bijzonders.
Una cgsa grande. Een groot ding.
Un ahito nero. Een zwart kleed.
Un nero presentimento. Een duister voorgevoelen.
Una cara amica. Eene lieve (trouwe) vriendiD.
Una casa cara. Een duur huis.
II medesimo padrone. De zelfde heer.
11 padrone medesimo. De heer zelf.
Un nugvo invito. Eene nieuwe (herhaalde) uitnoodiging.
Un cappeilo nugvo. Een nieuwe hoed.
Un piccolo dono. Een klein (onbeduidend) geschenk.
Un ugmo piccolo. Een kleine man.
247



248
Les 7.
La sola mia figlia. Mijn eenige dochter. Mia figlia sola. Mijn dochter alleen.
Het telwoord.
(Vergelijk le deel, les 14 en 15.)
Het meest belangrijke is reeds in het eerste deel aangegeven. Hier nog het volgende:
11 Als de Italianen spreken van hunne kunst of literatuur, gebruiken zij il duecento om de 13°, il trecento om de 14°, il quattrocento om de 15e eeuw aan te geven:
Boccaccio viveva nel trecento.
B. leefde in de veertiende eeuw.
Un trecenüsta, un cmquecentista is: een schrijver uit de 14e, uit de 16° eeuw.
2. Met ons (uw énz.) zoovelen, vertale men door het grondgetal met 1/n:
Wij waren met ons zessen. Eravamo in sei.
3. Een tweede, als vergelijking voor eigennamen is un altro; h. v.:
Napoleon was een tweede Caesar. Napóleone fu un altro Cesare.
4. Naast primo vindt men ook primiero, dat echter niet voor de vorming van samengestelde getallen mag gebruikt worden, dus: ventesimo primo of ventunesimo, maar niet ventesimo primiero.
5. L'uno, Xwna, cadauno, cadauna, komen dikwijls overeen met ons „stuk":
Queste mele CQstano cinque centesimi l'una. Deze appels kosten vijf centimes het stuk.
6. Men lette nog op de volgende uitdrukkingen: Uno a uno. Een voor een.
Due a due. Twee aan twee.
Ogni due giorni, ogni tre giomi.
Om den anderen dag, om den derden dag.
Ogni quindici giorni. Alle 14 dagen.
Fra gtto, fra quindici giorni. Binnen 8, 14 dagen.
Domani a gtto. Morgen over 8 dagen.
Oefening 9.
Victor Emanuel, koning van Italië, gestorven in het jaar 1878, had den bijnaam (soprannome) van Galantugmo, omdat



Bijvoeglijke naamwoorden en telwoorden.
249
hij de belofte hield (mantenere), zijn geheele leven aan het welzijn van het Italiaansche volk te wijden. Vertrek je de volgende week? Ik hoop vandaag over acht dagen te kunnen vertrekken, want ik moet mij een week in Parijs ophouden, en binnen 14 dagen, dus op den 17en van deze maand, té Londen zijn. Gisteren hebben wij het 25 jarig bestaan (il 25° anniversario della fondazione) van onze vereeniging gevierd; wij waren met ons vijftigen aan tafel, het was een prachtig feest; onze voorzitter dronk op de gezondheid van den koning, waarbij hij de geestigste toost uitbracht (fare un brindisi), die ik ooit heb gehoord. Zendt u mij deze dure artikelen niet meer; hier geeft men aan de Fransche artikelen, die men voor (a) een gulden het stuk verkoopt, de voorkeur' en die, wat de kwaliteit betreft ftxr la qualitd), niet bij de onze achterstaan (non sono inferiori). Hoe dikwijls komt de muziekmeester bij u? Om den anderen dag: hij is vriendelijk en minder streng, dan ik gedacht had. Op (in) de Italiaansche scholen beveelt men zeer het lezen (la lettura) van de schrijvers uit de 14e en de 16e eeuw aaD; om(jat hun geest en hun taal echt (veramente) Italiaansch zijn. Hoe waren de beide dames gekleed? Het jonge meisje had eene grijze japon aan (una veste grtgia), haar moeder droeg een zwarten mantel. Hij beweert dat alleen het socialisme de menschen gelukkig kan maken' Dit is het domste, wat men kan zeggen. Spanje is een vruchtbaar, maar slecht bewerkt (coltivato) land. De nonnen (monache) gaan gewoonlijk twee aan twee uit. Daar hij te vergeefs in groote ondernemingen zijn geluk gezocht had keerde hij tot zijne eerste bezigheid terug.
Leesoefening.
La scugla. Lettera del padre al figliuolo.
Venerdi, 28 ottobre. Sl, caro Enrico, lo studio ti è duro, come ti dice tua madre; non ti vedo ancora andare alla scugla con quell'animo nsoluto e con quei viso ridente, ch'io vorrgi. Tu hai ancora il restlo (je hebt er altijd nog een afkeer van). Ma sgnti: pgnsa un pg' che misera, spregevole cosa sargbbe la tua giornata se tu non andassi a scugla! A mani giunte, a capo a una settimana, domanderesti di ritornarci, roso della ngia e della vergogna. Tutti, tutti studiano ora, Enrico mio. Pensa agh operai (handwerkslieden) che vanno a scugla la sera dopo aver faticato tutta la giornata; alle dgnne, alle ragazze del PQpolo che vanno a scugla Ia domenica, dopo aver lavorato tutta la settimana, ai soldati che metton mano ai libri e ai quaderni quando tgrnano spossati (afgemat) dagli esercizi;



250
Les 7.
pgnsa ai ragazzi muti e ai eiechi, che pure studiano; e fino ai prigionieri, che anch' essi imparano a leggere e a scrivere. Pensa, la mattina quando esci, che in quello stesso momento nella . tua stessa citta, altri trentamila ragazzi vanno come te a chiudersi per tre ore in una stanza a studiare. Ma che ! Pensa agli innumerevoli ragazzi che prgsso a pgco a quelTora vanno a scuglo in tutti i paesi, vedili con 1'immaginazione, che vanno, •' per i vicoli (wegen) dei villaggi qugti, per le strade delle citta rumorose, lungo le rive dei mari e dei laghi, dove sotto un sole ardente, dove tra le nebbie, in barca nei paesi intersecati (doorsneden) da canali, a cavallo per le grandi pianure, in slitta (slede) sopra le nevi, per valli e per colline, a travgrso i boschi e a tgrrenti, su pei senlieri solitari delle montagne, soli, a coppie (twee aan twee), a gruppi, a lunghe file, tutti coi libri sotto il braccio, vestiti in mille modi, parlandi in mille lingue, dalle nltime scugle della Russia quasi perdute fra i ghiacci, alle nltime scugle dell'Arabia ombreggiate dalle palme, mflioni e milioni, tutti a imparare in cento forme divgrse le medesime cgse; immagina questo vastissimo formicolio di ragazzi di cgnto popoli, questo movimento immgnso di cui fai parte, e pgnsa: Se questo movimento cessasse, 1'umanita ricadrebbe nella barbaria, questo movimento g il progresso, la speranza, la glgria del mondo. — Goraggio dunque, piccolo soldato dell'immgnso esercito! I tugi libri sono le tue armi, la tua classe g la tua squadra, il campo di battaglia g la terra intera, e la vittgria g la civilta (beschaving) uraana. Non essere un soldato codardo (laf), Enrico mio. Ed. De Atnicis.
Spreekoefening.
Gome vorrebbe il padre vedere il figli o andare a scugla ? Gome sargbbe la giornata del ragazzo se non andasse a scugla ?
Potrgbbe stare un pezzo senza ritornare a scugla? Ghe fanno gli operai riguardo alla scugla? Ghe fanno le dgnne e le ragazze del pgpolo? E i soldati? E i prigionigri?
E trentamila altri ragazzi della stessa citta?
Per dove passano innumerevoli altri ragazzi per andare
a scugla? Vanno tutti a piedi? Vanno tutti per strade cgmode? Ghe cgsa imparano tutti? ' Se questo movimento dei ragazzi cessasse, che ne avverrgbbe ?
Ghe cgsa sono per lo scolaro i sugi libri, la sua classe e la terra intiera?



Persoonlijke voornaamwoorden.
251
Achtste les.
Persoonlijke voornaamwoorden.
(Zie V deel, les 21).
1. Als een persoonlijk voornaamw. gevolgd wordt door che, dan komt, evenals in het Nederlandsch, het werkwoord in persoon en getal overeen met het voornaamwoord:
Tu che hai detto questa bugia. Jij, die deze leugen verte^i hebt. Noi, che siamo stati presenti. Wij, die tegenwoordig zijn geweest.
Opmerking, a) Soms wordt hier ook, in plaats van che, het aanwijzend voornaamw. gebruikt; b. v.:
Silv. Peil. C. 25. Quell' io che . . . ik, die. 6) Het voornaamw. wordt (ook weer evenals in het Nederlandsch) dikwijls weggelaten als uit den zin duidelijk blijkt, welk voornaamw. er zou moeten staan:
Addio! jg tempo perduto per tuWe due. (M.)
Vaarwel! Het is voor ons beiden verloren tijd.
2. De woorden ne: ervan en ci en vi: er, eraan, hebben slechts betrekking op zaken, niet op personen:
Ha dei libri? Heeft hij boeken? Ne ha molti. Hij heett er vele.
Hij spreekt van hemj van haar. Egli paria di lui, di lei. Maar nooit: egli ne paria.
Toch heeft in enkele gevallen ne ook wel eens betrekking op personen:
Avete veduto dei soldati? Ne abbiamo veduto una moltitudine.
Hebt gij soldaten gezien? Wij hebben er eene menigte gezien.
Opmerking, a) Ne wordt dikwijls geplaatst in gevallen, waar men het evengoed zou kunnen weglaten:
Di questi ve ne sono tanti. Zoo zijn er veel.
b) Eveneens worden vi en ci dikwijls pleonastisch gebruikt:
Non sapete quei che vi dite. (M.) Gij weet niet, wat gij zegt.



262
Les 9.
In dit geval kan di cui ook achter het zelfst. naamw. geplaatst, of door del quale (della quale) vervangen worden:
11 fanciullo, il padre di cui (of del quale) ecc. La madre,
la cui (of la di cui) bonté £ cosl grande. De moeder, wier goedheid zoo groot is; of: la madre, la bonté di cui (of della quale) enz.
2. Volgt op cui een voorwerp, dan komt het werkwoord dikwijls er tusschen te staan:
11 signore, di cui conoscete il flglio. De heer, wiens zoon gij kent.
3. Cui (zonder lidwoord) is accusatief en komt, hoewel zelden, in de plaats van ü (la) quale, in 't bijzonder daar, waar il quale of che tot eene dubbelzinnigheid aanleiding zou geven; b. v.:
II generale, cui invitq a pranzo il cólonnello. De generaal, dié den kolonel ten eten vroeg.
In dezen zin: II generale, il quale (of che) invitq il cólonnello, is het niet duideljk of de generaal of de kolonel ten eten wordt gevraagd.
Opmerkingen.
a) Cui mag eigenlijk slechts betrekking hebben op personen. Toch wordt het door de beste schrijvers ook wel van zaken gebruikt.
b) Cui kan datief zijn zonder a; b. v.:
. 11 capitano, cui scrissi (in plaats van a cui scrissï). De kapitein, aan wien ik schreef.
c) Bij oudere schrijvers wordt cui ook in den genitief zonder di gebruikt, in zinnen als:
In casa cui mgrto era (Bocc). In wiena huis hij was gestorven.
d) Natuurlijk kan cui ook met andere voorzetsels dan di gebruikt worden; b. v.: in cui, con cui, ecc.
e) Evenals in het Nederlandsch kan in plaats van dal (dalla) quale of da cui en dai (dalle) quali of da cui ook gebruikt worden onde en donde (vanwaar, waaruit); b.v.:
Québegli gcchi, ond'escono saette (P.)
Die schoone oogen, waaruit pijlen vliegen.
ƒ) Eveneens worden soms ove en dove gebruikt in plaats van nel (nella) quale meerv. nei (nelle) quali:



Onbepaalde voornaamw. en bijvoegl. gebruikte voornaamw.
265
Spreekoefening;
Quando fu arrestato Silvio Pgllico?
Dove fu condotto?
Dice egli il motivo del suo arresto?
Ghe gli chiese il custgde al quale era stato consegnato?
Ghe disse egli al custgde?
£he gli rispose il custgde?
Ebbe Pgllico il pranzo?
Mangig molto?
Bevve vino?
Tiende les.
Onbepaalde voornaamw. en bijvoeglijk gebruikte voornaamwoorden.
Zooals reeds in deel 1, les 17, is opgemerkt, worden sommige van deze talrijke woorden in bet Italiaansch steeds als bijvoegl. naamw. gebruikt, d. w. z.: ze komen nooit zonder zelfst. naamw. voor. Andere worden slechts zelfstandig gebruikt en weer andere én als bijvoegl. naamw. én als voornaamw. "Wij behandelen hier de eigenaardigheden van eenige dezer woorden:
L Uno, una = (de) een, iemand, een zekere. (Somtijds ook een enkele):
Uno va, uno viene. De een komt, de andere gaat. Uno ch'io non hg per bugno, non che per santo. (M). Iemand, dien ik niet voor goed houd, nog minder voor heilig.
Noi leggevamo un giorno per dïletto (Dante). Wij lazen op een zekeren dag voor genoegen. Non hg avuto un amico in questo mondo. Ik heb geen enkelen vriend in deze wereld gehad. Zelfst. gebruikt, beteekent het: eene zaak of persoon uit verscheidene:
Uno di loro lo disse. Een van hen zeide het. Per uno — per ciascuno, b.v.: I soldati romani non portavano che un pgco di farina per uno, con alquanto lardo.
Una wordt soms zelfst. gebruikt, waarbij dan een abstract zelfst. naamw. als azione, notizia, stqria, ecc. er bij moet gedacht worden.
2. Certo, certa, un certo, una certa (meerv. certi, certe), een zekere, zekere; is meer onbepaald dan un tale:



266
Les 1U.
Una certa signorina. Eene zekere jonge dame. Ci sono certe persone. Daar zijn zekere personen. Cejrto in de beteekenis van zeker (gewis) komt na het zelfst. naamw.: Una cgsa certa eene zekere zaak.
3. Ogni = ieder. Is altijd bijvoeglijk en wordt slechts in het enkelv. gebruikt; b. v.: ogni sugmo ieder mensch, ogni citta iedere stad, ad ogni cgsto tot eiken prijs.
Opmerking. Slechts voor telwoorden, als ogni cento anni: en in het woord Ognissanti (Allerheiligen) staat het voor een meervond.
Met ora (uur) versmelt het tot ognora (op ieder oogenblik, altijd) en het verbindt zich ook met voegw. en bijwoorden: ogni qual vglta iedere keer, ogni dove overal, ogni tanto (van tijd tot tijd).
4. Ognuno, -a (een ieder, iedereen) wordt slechts in het enkelvoud en zonder lidwoord gebruikt en is steeds zelfstandig:
Ognuno lo dice, ognuno lo vugle. Iedereen zegt het, iedereen wil het.
Opmerking. Iedereen wordt ook soms weergegeven door het ontkennende: non $ chi . . . non • b. v.:
Non g chi al primo vederlo non lo discerna. (M.) Iedereen bemerkt het op het eerste gezicht (er is niemand, die niet, enz.).
Het werkwoord, volgende op het tweede non staat in den subjonctief.
5. Ciascuno, -a of ciascheduno, -a (een ieder, iedereen, ieder). Wordt zoowel bijvoeglijk als zelfst. gebruikt. In het laatste geval alleen van personen; in het eerste geval van personen en zaken:
Ciascuno (ciascheduno) paria della sua generositd. Iedereen spreekt over zijne edelmoedigheid. Ciascuna vglta che lo vidi. Iedere keer, dat ik hem zag.
NB. Het verschil tusschen ogni, ognuno en ciascuno is, dat de eerste twee meer eene collectieve beteekenis hebben, terwijl bij het laatste woord de partitieve beteekenis meer op den voorgrond treedt en het zelden betrekking heeft op zaken:
Ciascuno prese uno per sè iedereen nam er een voor zich.
6. Nessuno (nissuno), niuno, veruno en nullo (niemand, geen). Worden bijvoeglijk, zoowel als zelfst. gebruikt. Steeds enkelvoud.
Uitgezonderd nullo, dat in het meervoud mag gebruikt worden als het vergeefsch beteekent. Maar dan is het een zuiver bijvoegl. naamw.:



Onbepaalde voornaamw. en bijvoegl. gebruikte voornaamw,
Le sue speranze sono mille.
Zijne verwachtingen zijn vergeefsch.
Deze woorden zijn alle ontkennend en wel "drukt veruno dit het krachtigst uit (zooiets als: in'tgeheel geen). Men vergete niet, dat ze, als ze vóór het werkwoord staan, geen ontkenningspartikel noodig hebben:
Nessuno (niuno, veruno) vi erede.
Niemand gelooft u, maar: Non vi erede nessuno.
Na het woord senza en in zinnen, die eene vraag, veronderstelling of twijfel bevatten, verliezen deze woorden hun negatieve beteekenis en beteekenen: eenig, iemand:
Senza verun amico. Zonder eenige vriend. C'g stato qui nessuno? Is hier iemand geweest? In plaats van nessuno enz. vindt men soms persona met non; b. v.:
Nella quale casa non dimorava persona. (Bocc.) In welk huis niemand woonde.
7. Nulla, niente (niets), alleen zelfstandig gebruikt, worden voor bijvoegl. naamw. door di gevolgd. Achter het werkwoord geplaatst, moet er weer non bijkomen.
Non capisco nulla. Ik begrijp niets. Niente di buqno. Niets goeds.
' 8. Alcuno, -a (iemand, deze of gene, de een of ander, aleuni, -e (eenige, ettelijke, menige) wordt bijvoeglijk en zelfstandig gebruikt in beide geslachten en getallen. Tesamen met non, nè beteekent het: niemand:
Alcuni di questi ragazzi. Eenige van die jongens.
Alcune ragazze. Eenige meisjes.
Non ne conosco alcuno. Ik ken niemand. Alcuno heeft ook soms eene onzijdige beteekenis:
Era alcun che nei qcchi suqi.
Er was een zeker iets in zijn oogen.
9. Qualcuno, -a of qualcheduno, -a (iemand, de een of ander) wordt zelfstandig en alleen in het enkelvoud gebruikt:
1$ Ella stata da qualcheduno ?
Is u bij iemand geweest?
Opmerking. Iemand wordt (vooral in poëzie) ook vertaald door v'$ fc'£) chi evenals niemand door non v'$ (c'$) chi:
Non c'j chi venga con me? Wil niemand met mij komen?
267



Vervolg van de onbepaalde voornaamwoorden,
877
Oefening 13.
Gij zijt altijd de eerste, om te antwoorden. Gij, vrouwen, wilt altijd gelijk hebben. Zegt mij, mijnheer, hoever het is van Venetië naar Verona. Menig boer is arm. Velen gelooven, dat zij niets anders hebben te doen, dan zich te vermaken (divertirsi). Ik houd ervan, van tijd tot tijd mijne geboortestad weer te zien. Wanneer zult gij terugkomen? Spoedig (quanto prima). Ik heb niets met anderen te maken, en bovendien laat mijn tijd niet toe, bezoeken te ontvangen (accetare). Vertel dat aan anderen, mijn vriend! Jezus Christus heeft gezegd: Bemint elkander. Allebei waren zij uitmuntende generaals. De meeste mensehen zouden willen oogsten, zonder gezaaid te hebben. De meeste menschen kunnen zich niet losmaken van hunne illusies. Menigeen ziet en wil toch niet gelooven. Die en die (tale) graaf heeft met die en die markiezin gesproken. Op deze wijze zult gij nooit slagen. Maakt uwe geheimen niet aan een ander bekend. Verlang nooit het goed van een ander. In éen woord (tont' §), mijnheer, ik wil niet. Een zekere heer heeft naar u gevraagd. Hij wil niets anders doen dan eten en drinken. Menigeen (Taluno), die een ander zou willen bedriegen (gabbare), bedriegt zich zelf. Ik zou het niet gelooven, als een ander het mij had gezegd. De treinen, zelfs de bliksemtreinen, gaan (camminano) veel minder snel in Italië dan in Frankrijk. Aan de loketten (sporteUi) van de stations gaat (si fa) het uitgeven (la distribuzione) der kaartjes een beetje langzaam. Men kan ook retourbiljetten (biglietti di ' andata e ritorno) krijgen met eene kleine afslag (diminuzione).
Leesoefening.
Le mie prigioni. Cap. 57.
Arrivammo al luggo della nostra destinazione il 10 d'Aprile.
La citta. di Brünn § capitale della Moravia ed ivi risiede il governatore deBe due province di Moravia e Slesia. % situata in una valle ridgnte, ed ha un cgrto aspgtto di ricchezza. Molte manifatture (fabrieken) di panni prosperavano ivi allora, le quali pgscia decaddero; la popolazione gra di circa 30 mila anime.
Accgsto alle sue mura, a pongnte s'alza un monticgllo e sovr'esso sigde 1'infausta rgcca (burgt) di Spfelberg, altre vglte rgggia de' Signori di Moravia, gggi il piü sevgro ergastolo (kerker) della monarchia austriaca. Era cittadglla assai fgrte, ma i Francesi Ia bombardarono e presero a' tgmpi della famosa battaglia d'Austerlitz (il villaggio d'Austerlitz § a pgca distanza). Non fu piü ristaurata da poter servir di fgrtezza ma si rifece una parte della cinta (ommuring) ch' ^ra diroccata.



278
uirca trecento conüannati, per lo piü ladn ed assassim, sono ivi custoditi, quali a carcere duro, quali a durissimo. D carcere duro significa e,ssere obbligati al lavoro, portare la catena a^piedi, dormire su nudi tavolacci (planken) e mangiare il piü pgvero cibo. II durissimo significa essere incatenati (geketend) con una cerchia di ferro intorno a'fianchi, e la catena infitta nel muro. II cibo § lo stesso, quantunque la legge dica: pane e acqua.
Dialogo. • Gome si chiama la capitale della Moravia? Qual' § la situazione della citta? Vi sono molte manifatture?
Quanti abitanti aveva la citta di Brünn a'tempi di Silvio
Pellico? Dov' § lo Spielberg? Ghe era altre volte quella fortezza? Da chi fu bombardata questa cittadella? Venne restaurato il castello?
Che gente si trovava allo Spielberg, quando vi gra Pellico ? Ghe cgsa vugl dire gssere condannato a carcere duro? Che significa carcere durissimo?
Twaalfde les.
De bijwoorden.
(le deel les 29 en 30).
1. Dikwijls wordt in het Italiaansch het bijvoeglijk naamw. gebruikt, in plaats van het bijwoord. Dit is het geval in vele uitdrukkingen, als:
andar presto vlug loopen parlar piano zachtjes spreken
costar caro veel kosten scrivere diritto recht schrijven
pagar caro duur betalen tenersi diritto zich recht
trovar buqno goed vinden houden cantar falso valsch zingen andar zoppo hinken volar basso laag vliegen andar ramingo vluchten.
parlar forte luid spreken vivere tranguillo stil leven.
2. Het bijvoeglijk naamw. kan ook staan in plaats van het schijnbare bijwoord, daar, waar het laatste meer betrekking heeft op het zelfst. naamw., dan op het werkwoord:
Egli perdonQ generoso ai suqi nemici. Hij vergaf zijne vijanden edelmoedig. Se ne andq tranguillo a casa. Hij ging rustig naar huis.
Les 12.



3. Ook in het Italiaansch zijn er vele bijwoordelijke uitdrukkingen. Hier volgen er eenige:
fuor di misura (oltre misura) buitenmate
a buqn mercato (a bugn prezzo) goedkoop
da capo van het begin af.
capo att'ingiü het hoofd omlaag
capo per capo va bijzonderheden (verklaren)
a ufo (dare, mangiare enz..) voor niets.
4. Bijwoorden kunnen (even als de bijvoegl. naamw.) ook in de plaats komen van zelfst. naamw. Ze krijgen in dat geval het lidwoord voor zich:
il come il dove
il quando il prima
il dopo il meno
ü pQi il meglio
ü piü il peggio enz.
Io non sg nè il quando, nè il come. Ik weet noch wanneer, noch hoe. Vi aspetto in quest' gggi. Ik verwacht u vandaag nog. In quei mentre. Ondertuschen. Stare in forse. In twijfel blijven.
De ontkenning.
1. Non en ng worden soms verwisseld. Zoo gebruikt men ng in plaats van non, als er geen werkwoord op volgt; b. v.:
Ha cavalli, ma cani ng.
Hij heeft paarden, maar geen honden.
Scrivimi se viene o ng.
Schrijf mij, of je komt of niet.
O sl o ng che lui lo facesse.
Of hij het deed, of niet.
Un giorno sl, un giorno ng.
Om den anderen dag.
Daarentegen versterkt in den volksmond non in plaats van ng de ontkenning:
Non, signore. O neen, mijnheer. Van bedienden en boeren hoort men dikwijls ook:
Signor ng, signor s\.
2. De ontkenning wordt versterkt door de woorden punto, nulla, niente, neppure, mica. (Het laatste woord komt, hoewel dikwijls in de spreektaal gebruikt (vooral in Noord Italië), zelden in de schrijftaal voor). De woorden
De bijwoorden.
279



280
Les 12.
staan achter het werkwoord, dat voorafgegaan wordt door non.
Non credo punto questa nugva. Ik geloof dat nieuwtje niet. Non $ mica una burla. Dat is zeker geen grap. Non l'hg neppure veduto. Ik heb het zelfs niet gezien. Door gia, wordt de ontkenning.verzwakt: ' Non gli fara gia male. Het zal hem wel geen kwaad doen.
3. De woorden sl en ng worden dikwijls versterkt door de toevoeging van ma (mai):
Ma si. Wel ja. Mai ng. Wel neen.
4. De werkwoorden negare (ontkennen), temere (vreezen), dubitare (twijfelen), hebben evenals in het Nederlandsch in den volgzin alleen de ontkenning non, als die zin ontkennend is; b. v.:
Non nego che mi abbia avvertito. Ik ontken niet, dat hij mij gewaarschuwd heeft. lemo che venga. Ik vrees, dat hij komt. Temo che non venga. Ik vrees, dat hij niet komt. NB. Non dubitare beteekent: onbezorgd zijn: Non dubiti signore. Wees onbezorgd, mijnheer.
5. De dubbele ontkenning nè . . . nè verlangt non voor het werkwoord:
Non vgglio nè vino nè birra. Ik wil noch wijn noch bier.
6. Evenmin = neanche.
Neanche mio fratello. Mijn broer evenmin.
Piü, meno, assai.
Piü, meno en assai kunnen, met de beteekenis van bijvoeglijke naamw., voor zelfst. naamw. staan:
Piü ugmini, meno dgnne. Meer mannen, minder vrouwen. Assai cavalli. Veel paarden.
Met het lidwoord hebben piü en meno eene superlatieve beteekenis:
I piü degli ugmini. De meeste menschen (zie bl. 276 c). Als een zelfst. naamw. nog een bijvoegl. naamw. bij zich heeft, dan wordt het daarvoor, staande assai nog met di verbonden; b. v.:
Assai di bugne ragioni. Genoeg goede gronden.



De bijwoorden.
281
Zonder di zou de beteekenis eene andere zijn, daar dan assai als bijwoord betrekking zou hebben op het opvolgende bijvoegl. naamw.:
Assai buqne ragione zeer goede gronden.
Opmerking. Peggio en meglio worden in gemeenzamen stijl ook dikwijls bijvoeglijk gebruikt:
Si pü$ aver qui meglio lavoro. Hq cavato altri da peggio inbrogli. (M.)
Oefening 14.
Loopt niet zoo vlug, mijnheer, ik kan u niet volgen. De zangeres zong valsch, desniettegenstaande (ció nondimeno) werd haar verzocht, het geheele lied te herhalen. Deze bloem ruikt niet lekker favere buqn odore). De knecht sprak zacht, om mij niet wakker te maken. Waarom spreekt gij zacht? Kunt gij niet luider spreken? Ik zie deze geheele zaak niet helder in (vert.: ik zie in deze zaak niet helder). Hij heeft zijn geheele leven hard gewerkt en nu leeft hij stil van de vruchten (frutto sing.) van zijn arbeid. Het is buitengewoon dom, wat gij daar zegt.
In ernst (davvero) mijnheer, zult gij uw neef naar Venetië meenemen? Ik geloof van ja, omdat ik hem niet alleen in Weenen kan laten. Ik heb dezen hoed heel goedkoop gekocht. Gelooft gij alles, wat hij u gezegd heeft? Wel neen, ik geloof het volstrekt niet, en ?al het nooit gelooven. Hij was bang, dat ik hem bedroog. Noch Karei, noch zijn broer heeft het gedaan. Gij zijt handiger, dan ik dacht. Wie heeft het gedaan? Ik niet. Ik ook niet. Speel (eseguite) de sonate nog eens van het begin af. Zult gij uw examen schriftelijk of mondeling doen. Gewoonlijk doen wij het schriftelijk..
Leesoefening.
Le mie prigioni. Gontinuazione del cap. 57.
Salendo per 1'erta (steile helling) di quei monticello, volgevamo gli gcchi addigtro per dire addio al mondo, incerti se ü baratro (afgrond, hier:gevangenis) chevivi <?mgo\&va.(inslikken) si sarebbe mai pi-A schiuso per noi. Io ero pacato (rustig) esteriormente, ma dentro di me ruggivo. Indarno (vergeefs) voleo ricorrere alla filosofia per acquetarmi (mij zelf tot rust te brengen), la filosofia non aveva ragioni sufficienti per me.
Partito di Venezia in cattiva salute, il viaggio m'aveva stancato miseramente. La tgsta e tutto il cgrpo mi dolevano, ardea dalla fgbbre.
II male fisico contribuiva per tenermi iracondo, e proba-



282
Les 13.
bilmente 1'ira aggravava il male fisico. Fummo consegnati al soprintendente dello Spielberg, ed i ngstri nomi vennero da questo inscritti. II commissario imperiale ripartendo ci abbraccio ed gra intenerito (week). Raccomando a Lor Signori particolarmente la docilita, diss'egli; la nimima infrazione alla disciplina pu§ venir punita dal signor soprintendente con pene sevgre. Fatta la consegna, Maroncelli ed io fummo condótti in un corridoio sotterraneo, dove ci s'apgrsero due stanze non contigue (gescheiden). Ciascuno di noi fu chiuso nel suo covile (hól, kerker).
Dialogo.
Come stava di salute Silvio Pellico, quando parti da Venezijl?
Che fecero i prigionieri mentre salivano 1'erta del monticgllo?
Di che dubitavano?
Era tranquillo Silvio Pellico?
Potè tranquillizzarsi con ragionamenti filosgfici?
A chi furono consegnati i prigionieri?
Allorchè parti il commissario impériale, che cgsa disse loro?
Perchè dovevano essere ubbidienti i prigionieri?
Dove furono condotti pgi?
Restarono insigme?
Dertiende les.
Voorzetsels.
^ j aan (les 4, Deel II).
Accanto, -a\ jfaas^ — Accanto al muro naast den muur. (Allato, -a) | Appresso zie presso. Avanti voor (tijd en plaats):
Avanti giorno. Voor 't aanbreken van den dag. Komt voor met di en a:
Avanti di me voor mij.
Avanti alla casa voor 't huis. Circa ongeveer, ten naaste bij, omstreeks, wat betreft, aangaande:
Circa la faccgnda wat de zaak betreft. Circa kan ook a bij zich krijgen:
Circa alla condotta wat het gedrag betreft. Contro tegen:
Andare contro corrente tegen den stroom opgaan.



288
Les 13.
Bij zijn vertrek. Alla sua partenza.
Bij duizenden. A migliaia.
Bij dag, bij nacht. Di giqrno, di nqtte.
De slag bij Leipzig. La battaglia di Lipsia.
Bij het spel. Al giuqco.
Bij helderen dag. In pigno giorno.
Bij het uitgaan. NélVuscire.
Bij het licht werken. Lavorare col lume. Bij het aanbreken van den dag. Sul far del giorno.
Bij tijds. Per tqmpo.
Bij naam. Per nome.
Bij den arm. Pel braccio.
- Hierbij zend ik je. Qui unito ti mando.
Door.
Door en door. Da parte a parte.
Den geheelen tijd door. Durante tutto il tgmpo.
Ik heb door een bekende ver- Hg sentito da un mio cono-
nomen. scqnte.
Door dit werk. Con quest' opera.
Door den neus spreken. Parlare per il naso.
Door den bril lezen. Leggere cogli occhiali.
Door uw hulp. Col suo aiuto.
Door geld. Col denaro.
Met.
Met open armen. A braccia aperte.
Met gebogen hoofd. A capo chino.
Met bloote voeten. A pigdi nudi.
Met luider stem. Ad alta voce.
Met langzame schreden. A passi lenti.
Met geweld. Per fqrza.
Met vier raderen. A quattro ruqte.
Met voorbedachten rade. A bglla pqsta.
Met den sleutel sluiten. Chiudere a chiave.
Met bloemen bestrooien. Spargere di fiori.
Met den dood bedreigen. Minacciar della morte.
Met geschenken overladen. Colmar di doni.
Ka.
Na verloop van. In capo a.
Naar.
Naar Parijs gaan. Andare a Parigi.
Naar iéts vragen. Domandare di qualche cqsa.
Naar de laatste mode. AU' ultima mgda.



Voorzetsels.
289
Naar verkiezing. A piacere, a piacimento.
Naar tabak rieken. Puzzar di tabacco.
Naar boter smaken. Saper di burro.
Naar de natuur schilderen. Dipingere dal naturale. Om.
Om hoe laat staat gij op? A che ora si leva?
Ik vraag u om vergiffenis. Le chiedo scusa.
Om Godswil. per amor di Dio.
Om niets ter wereld. Per niente al mondo.
Oog om oog. Qcchio per occhio.
Tot
De liefde tot roem. L'amor della gloria.
Tot geschenk. In dono.
Tot bewijs. Di prgva.
Tot mijn ongeluk. Per mia disgrazia.
[Het teeken tot den aanval. 11 segnale dell'assgUo. Van top tot teen. Da capo a piedi.
Tot mijne groote verbazing. Con mia grande stupore. Over.
Van daag over acht dagen. Qggi a 0#0.
IOver de veertig personen. Piü di quaranta persone.
Over een hek springen. Saltare una siepe.
Heden over een jaar. Di qui in un anno.
Over land reizen. Viaggiare per terra.
Onder.
Het geld werd onder de armen 11 denaro fu distrïbuito fra
verdeeld. j poveri.
Onder deze voorwaarde. A condizione che.
Ik kan niet onder 100 fr. gaan. Non pgsso darlo a (per) meno di 100 lire.
Onder ons gezegd. A dirla tra noi.
Onderweg. Per via. Strada facenda.
Onder den blooten hemel. A cielo scoperto. AWaria.
Alla scoperta. Onder vier oogen. Di solo a solo.
Onder deze omstandigheden. In queste circostanze. Voor.
Voor baar geld. A denaro contanto, per contanto.
Man voor man. Cgrpo a cgrpo.
Stap voor stap. Passo passo.
Oefening 15.
Het grootste koffiehuis van onze stad is achter den schouwburg, het beste hotel is naast den Dom. Na het eten zullen
Kal. Gramm. y. HoU. 19



290
Trf* ia.
wij onze moeder tegemoet gaan, zij komt vandaag terug van haar verblijf op het land (villeggMura). Het is koud; men moet zich volgens het jaargetijde kleeden. Hoeveel fooi moet men geven? Naar verkiezing. Ik bekommer mij niet om dat, wat afgunstige menschen zeggen, en ik zal tot eiken prijs mijn doel bereiken. Ik verzeker u op mijn eerewoord, dat ik het niet met opzet heb gedaan, en ik vraag u om vergiffenis, indien het u in ongelegenheid heeft gebracht (recare dei disturbi). Wij weten niet, om welke reden hij niet op onze brieven antwoordt; op deze wijze zal hij de gunst van zijne superieuren niet winnen (cattivera). Waarover gaat het (si tratta)? Het gaat over de verdeeling van het geld onder de armen. Volgens mijne meening zal het hem niet gelukken, aan de krachtige concurrentie der Fransche fabrieken weerstand te bieden (sostenere); hém ontbreekt het benoodigde kapitaal en dan, onder ons gezegd, heeft hij geen goeden naam (non gqde buqna fama). Zijn broer, die twee jaar ouder was, is eenige maanden geleden aan roodvonk gestorven. Ik heb door onzen vriend N. vernomen, dat je de plaats hebt gekregen, waarnaar je hadt medegedongen (concorsa per), en ik wensch je er geluk mee. Naar wat men zegt, beschikt deze. heer over belangrijke kapitalen en er is geen reden, aan zijne eerlijkheid te twij- t felen. In de hoop, dat gij met mijne zending tevreden zult zijn en mij spoedig met nieuwe opdrachten zult vereéren, teeken (sono) ik, met alle achting, uw toegenegen (devotissimo) N. Leesoefening. Le mie prigioni. ? Gap. 58.
Acerbissima cgsa, dopo aver gia detto addio a tanti oggetti, quando non si § piü che in due amici egualmente sventurati, ah si! acerbissima cgsa § il dividersi! Maroncelli1 nel lasciarmi, vedeami infermo e compiangeva in me un ugmo ch'ei probabilmente non vedrebbe mai piü: io compiangeva in lui un fiore splendido di salute, rapito forse per sgmpre alla luce vitale del sole. E quei fiore infatti, oh, come appassl (vertoelkte)\ Rivide un giorno la luce, ma in quale stato! Allorchè mi trovai solo nella mia prigione e intesi serrarsi. ï catenacci, é distinsi al barlume (schemering) che discendeva da un alto finestruolo, il nudo pancone (groote bank), datomi per lgtto ed una enorme catena al muro, m'assisi fremgnte (bevend van woede) su quei lgtto e, presa quella catena, ne misurai la lunghezza, pensando fosse destinata per me.
Mgzz'ora dappgi, gcco stridere (knaasen) le chiayi; la, pgrta s'apre: il capo-carcerigre mi portava una brgcca (kruik) d'acqua.
1 Een Italiaansch dichter en eveneens staatsgevangene op den Spielberg.



De voegwoorden.
291
„Questo ^ per bere", disse con voce burbera (knorrig); „e domattina porter§ la pagngtta" (korst brood).
„Grazie, bugn ugmo*.
„Non sono bugno" riprese. . «Peggio per voi" gli disse sdegnato. „E questa catena" soggiunsi, „g forse per me"?
„Si Signore, se mai non fosse quigta, se infuriasse (razen) se dicesse insolgnze. Ma se sara ragionevole, non le porremo altro che una catena a' pigdi. II fabbro la sta apparecchiando (maakt ze gereed)*. Ei passeggiava lentamente su e giü agitando quei villano mazzo di grgsse cbiavi, ed io con gcchio irato mirava la sua gigantesca, magra (mager) vgcchia persona; e ad onta de' lineamenti non volgari del suo volto, tutto in lui mi sembrava 1'espressione odiosissima d'un brutale rigore.
Dialogo.
Come si chiamava 1'amico di Silvio Pgllico, imprigionato
al par di lui (zooals hij) allo Spielberg? In che stato vide Maroncglli il suo amico? Che fece Pgllico della catena che vide al muro? Chi gli fece la prima visita nella sua prigione? Che cgsa gli disse il carcerigre? Che fece pgi?
Era giè, vecchio il carcerigre?
Ghe promise il carcerigre al Pgllico?
Ghe impressione faceva quest'ugmo al Pgllico?
Veertiende les.
De voegwoorden.
Che (ook che).
a) Het wordt dikwijls gebruikt, in plaats van de samenstellingen met ché, als affinchè, perchè, tanto chè, (opdat, omdat, daar); b. v.:
Raïlenlate il passo, che vi pgssa seguire. Matig uwe schreden, opdat ik u kan volgen. Che non rispondi? Waarom antwoordt je niet? Chè 'l del gli diè favor (Tasso). Opdat de hemel hem begunstige.
b) Na zelfst. naamw., die een tijd aanduiden, staat che met de beteekenis van dat of als, of met de beteekenis van een betrekk. voornaamw.; b. v.:
11 primo giorno che usci. De eerste dag, dat ik uitging.
19*



292
Les 14.
c) Ook staat che onmiddellijk na deelwoorden en beteekent dan: zoo spoedig, ternauwernood. Hierbij komt bet deelwoord met het zelfst. naamw. of mei het voornaamw. in geslacht en getal overeen:
Delta che ebbe la pargla. Ternauwernood had hij het woord gezegd. Pagati che ebbe i sugi creditori. Zoo spoedig hij zijne schuldeischers had betaald. Hier staat che in plaats van tgstoche, subito che, aUorchè, zoodat de zinnen eigenlijk zijn: Toste- che ebbe detta la pargla. Dopo che ebbe pagato i sugi creditori.
d) In verbinding met non (non che) vormt cht Italianismen, die vertaald moeten worden door: verre daarvan dat, laat staan dat, enz.; b. v.:
Non gli era stato detto cgsa che potesse indurre malaugurio, non che sospetto di sciagura.
Men had hem niets gezegd, dat de gedachte aan een slechl voorteeken kon doen ontstaan, laat staan het voorgevoelen van een ongeluk.
Non che pensare a trasgredire una tal legge, si pentiva anche di aver ciarlato (M.)
Verre daarvan, dat hij eraan dacht het gebod te overtreden, berouwde het hem zelfs gepraat te hebben, NB. — Men lette erop, dat het bij non che gebruikte werkwoord in den infinitief moet staan.
e) Dikwijls wordt che gebruikt ter verbinding van twee hoofdzinnen, waarvan de tweede het gevolg van den eersten te kennen geeft. Wij gebruiken dan en:
Domandatemi francamente, ch'io vi risponderg.
Vraag mij vrij, en ik zal u antwoorden. Perchè is zoowel vragend als redengevend. In het eerste geval is het waarom? in het tweede: omdat. Is de vraag eene directe, dan regeert perchè natuurlijk den indicatief:
Perchè avete scritto cosl male?
Waarom hebt gij zoo slecht geschreven? Drukt daarentegen de hoofdzin iets twijfelachtigs, iets onzekers uit, dan regeert perchè den conjunctief; b. v.:
Non sg perchè egli abbia detto cig?
Ik weet niet, waarom hij dit gezegd heeft.



De voegwoorden.
293
Is perchè redengevend dan is het: omdat, want; b. v.:
Non posso venire, perchè non hq tempo. Ik kan niet komen, omdat ik geen tijd heb. Aprite la finestra, perchè fa troppo caldo nella stanza. Opent het venster, want het is te warm in de kamer. Beteekent perchè opdat, dan dat, dan regeert het den conjunctief; b. v.:
Quest'uomo $ troppo onesto, perchè abbia potuto com-
mettere una tal azione. Die man is te eerhjk, dan dat hij zulk eene handeling zou
kunnen begaan. Un abito fatto perchè duri a lungo. Een kleed, zoo gemaakt, dat het lang kan duren. Opmerking. Bij oudere schrijvers heeft perchè soms ook de beteekenis van hoewel:
A lui non si puq tgrre suo pregio, perchè a noi l'andarsi
tolga. (Bocc.)
Men kan hem zijn prijs niet ontnemen, hoewel men ons (het verlof) ontneemt er heen te gaan. In enkele gevallen beteekent het ook: waardoor (peril che):
La finestra p-a molto alta di tp-ra, perchè, come la donna cadde, non solamente mort, ma tutta si disfece. (Bocc.)
Het venster was hoog boven den grond, zoodat, toen de vrouw viel, zij niet alleen stierf, maar geheel verpletterd werd.
Pöichè (posciachè) daar, omdat.
Het onderscheidt zich daardoor van perchè, dat het de reden, de oorzaak, als reeds bekend veronderstelt. Het regeert derhalve ook den indicatief; b. v.: Poichè questo $ accaduto, non pgsso partire. Daar dit is voorgevallen, kan ik niet vertrekken.
Opmerking. Soms wordt in poëzie poichè gebruikt, ia plaats van dopo che, b. v.: La quale mori poichè Lambertuccio welke na L. stierf. Posciachè wordt eveneens in die beteekenis aangetroffen:
Posciach'ébbi aleun riconosciuto. (Dante Inf. III C.) Nadat ik iemand had herkend.
Vroeger werd poichè wel in twee woorden geschreven:
Pqi adunque che il senso j necessario.
Daar het gezond verstand noodig is. Affinchè zoodat:
Affinchè non lo vedessero, si nascose.
Opdat zij hem niet zouden zien, verborg hij zich.



294
Les 14.
Benchè ofschoon, hoewel, regeert den subjonctief:
Benchè piova, partiri}. Ofschoon het regent, zal ik vertrekken. Se, indien, is reeds vroeger genoemd. Men lette hier op de verbinding met non. Het beteekent dan slechts of niets dan. De ontkenning non gaat vooraf.
Non vidi se non fiamme. Ik zag slechts vlammen. Luci beate e ligte, se non che 'l veder voi stesse v'$ tqlto. O gelukkige en vroolijke oogen. Hoe jammer, dat gij
u zelf niet kunt zien. (Petrarca.) Se beteekent ook of:
Non sq se sia innocente o colpevole quest'uqmo. Ik weet niet, of die man onschuldig of schuldig is.
Come (siccome). Behalve de oorspronkelijke beteekenis van vergelijking, drukt het ook de reden uit en wordt dan vertaald door daar, omdat; b. v.:
Come (sicbome) era stanchissimo, mi coricai alle 8. Daar ik zeer vermoeid was, ging ik om 8 uur slapen.
Quando is wanneer, als het eene tijdsbepaüngis: Quando $ arrivato il generale? Wanneer is de generaal aangekomen?
Het kan echter ook door als vertaald worden:
Perchè non vieni, quando ti chiamo? Waarom kom je niet, als ik je roep?
Bovendien is quando = toen. Het wordt echter, als het tijdpunt zeer nauwkeurig moet worden aangegeven, door dllorchè vervangen:
Quando gro ammalato. Toen ik ziek was. Allorch^ ero ammalato. Ten tijde, dat ik ziek was. Opmerking. Quando — quando is: nu eens — dan weer. Verder wordt quando che soms gebruikt in plaats van quando alleen: Quando ch'io penso all' infinw stato. Als ik aan mijn zeer nederigen staat denk.
Di quando in quando = van tijd tot tijd:
Di quando in quando vado al teatro.
Van tijd tot tijd ga ik naar den schouwburg. Quantunque ofschoon, hoewel. Regeert den conjunctief, doch soms wordt, om een feit aan te geven, ook den infinitief toegelaten:



Complementi.
299
men het steeds in den datief, zelfs dan, wanneer het in het Nederlandsch in den accusatief staat:
Ik liet hem (door hem) een brief schrijven.
Gli fece scrivere una lettera.
Ik liet hem (aan hem) een brief schrijven, eveneens: Gli fece scrivere una lettera.
Ik heb hem (aan hem of door hem) dien (briefv) laten
schrijven. Gliela hq fatto scrivere.
Uit den samenhang van den zin moet worden opgemaakt, welke beteekenis deze zinnen hebben.
NB. Bij fare en lasciare staan de (complemento-) voornaamwoorden altijd bij deze werkwoorden en worden nooit gevoegd achter den erop volgenden infinitief; dus niet:
Farq scrivergli maar gli farg' scrivere.
Niet:
Fa venirlo maar folio ventre..
In vele uitdrukkingen wordt het Nederlandsche woord laten omschreven; b. v.:
Hij laat u groeten. Egli La saluta of egli m'incarica
(draagt mij op) di salutarla. Dat laat ik mij niet welgevallen. Questo non lo tollerq. c) Komen in de zinnen met fare of lasciare twee complementi voor en wordt het handelend wezen door het zelfst. naamw. uitgedrukt, dan staat dit gewoonlijk in den ablatief (met da):
Ik liet (door) mijn broer een brief schrijven. Feci scrivere una lettera da mio fratello. Ik liet mijne moeder een boek koopen voor de onderwijzeres.
Feci comprare dalla mia mamma un libro per la maestra. In plaats van den ablatief kan men ook den datief gebruiken, als ten minste daardoor geen misverstand kan ontstaan. Men vindt dit voornamelijk bij oudere schrijvers:
Lasciq alla pqvera principessa goder la brgve giqia.
Ik liet de arme vorstin de korte vreugde genieten.
Opmerkingen. V\ Het is eene eigenaardigheid van het Italiaansch, dat onderwerpen en complementi in het meervoud,



300
Les 15.
dikwijls staan bij werkwoorden in het enkelvoud, waardoor die dan een soort van onpersoonlijke werkwoorden worden (zoo iets, als bij de constructie met het wederkeerende si. Zie deel 1, les 27):
Ghe imbrqgli ci pub qssere? (M.)
Wat voor verwarring kan er zijn?
E pgi mi tocca dei rimproveri e peggio. (M.)
En vervolgens werden verwijten en nog erger mijn deel.
Quanti conti s'ha da rendere? (M.)
Hoe dikwijls moet men toch verantwoording doen?
E pgi non ci sarè piü altri impedimenti? (M.)
En zullen er dan geen andere hindernissen meer zijn? 2°,- De deelen van een zin worden gewoonlijk als volgt geplaatst: Het beheerschende woord staat voor dat, wat beheerscht wordt (uitgezonderd de persoonlijke voornaamw. deel 1, les 22). De volgorde is dus: 1. Nominatief (onderwerp), 2. werkwoord (gezegde), 3. accusatief (voorwerp, complemento diretto), 4. datief of genitief (complementi indiretti). Aan deze regelmatige volgorde houdt men zich niet stipt. De afwijkingen ervan zijn in het Italiaansch zeer talrijk De welluidendheid en schakeeringen in de beteekenis geven den doorslag. Voorbeelden:
Quelli che avevano contribuito al bene della patria.
Quelli che al bgne della patria contribuito avevano.
Zij, die tot het welzijn van het vaderland hadden bijgedragen.
Segli osava pure innalzare il fronte audace di tempo in tempo.
Se l'audace fronte osava pure di tempo in tempo innalzare. Zelfs, indien hij van tijd tot tijd zijn stoutmoedig hoofd durfde opheffen.
Oefening 17.
Wie leert je broer Italiaansch? Onzè zuster, zij leert ons allen Italiaansch, wij hebben haar tot onze taalmeesteres gemaakt, want zij is twee jaar in Italië en drie jaar in Frankrijk geweest. Heeft u den ouden meester Golla gekend? Zeker, ik ben ook een leerling van hem; hij heeft mij lezen en schrijven geleerd. De soldaten kozen hem tot hun aanvoerder; hij liet eerst den spion doodschieten, vervolgens het hij dén vijand vervolgen. Ik wilde dezen man niet zien, ik liet hem door mijn



Werkwoorden en de naamvallen, enz.
301
broer ontvangen. Hebt gij het brood door den bediende laten halen? Zeker, hij zal het dadelijk brengen. Deze boer is eigenzinnig als een muilezel, maar je advocaat is geduldig en handig (accqrto). Laat hem naar begaan-(lascia pur fare a lui); hij zal hem het feit wel doen begrijpen. Waarom hebt gij den kleermaker laten komen, als gij hem het pak (ü vestito) niet wilt laten maken? Ik had het hem laten maken, als hij niet • te veel had gevraagd. Je brief heb ik ontvangen, maar het portret van je zuster heb ik nog niet gekregen (non mi è ancora pervenutq). Je lieve ouders gaat het goed, je broer laat je groeten en laat je vragen, wanneer je hem denkt te bezoeken.
De arme vrouw was troosteloos, ik hoorde haar God bidden, haar dit verdriet te besparen.
Zestiende les.
Werkwoorden en de naamvallen, die er in het Italiaansch op moeten volgen.
I. In de eerste plaats volgen hier, alfabetisch gerangschikt, de werkwoorden, die, met verschillende beteekenis, meer dan een naamval na zieh kunnen krijgen:
Assistere qdn. iemand bijstaan. Assistete gli infermi sta de zieken bij.
Assistere a qes. iets bijwonen. Non pqsso assistere alle nqzze ik kan de bruiloft niet bijwonen. Attendere qdn. iemand ver- Ti attendo domani ik verwacht
wachten. je morgen.
Attendere a qcs. zorgen voor Ella attende alle faccende di iets. casa zij zorgt voor de huis¬
houding.
Cambiare (cangiare, mutare) Abbiamo cambiato le condiqcs. iets veranderen. zioni wij hebben de voor¬
waarden veranderd.
Cambiare di parere.
Gercare \ ^ Cerco Vuqmo, diceva Diqgene.
Cercare di \ ik zoek een mensch, zeide
Diogenes. Men zegt ook: Cerca di suo fratgllo hij zoekt zijn broer.
Cercare di met daaropvolgende Cerca d'ingannar la gente hij infinitief is: zoeken (pro- zoekt de menschen te beheer en), driegen.
Cominciare a beginnen. Cominciq a scrivere hij begon
te schrijven.



302
Les 16.
Cominciare da qcs. beginnen Cominciq dallo scrivere hij
met iets. begon met het schrijven.
Convenire con qdn. het met convgngo con voi che questa g iemand eens zijn. una cattiva azione ik ben
het met u eens, dat dit eene slechte daad is.
Convenire con qcs. het eens Siamo convenuti del tempo wij worden (zijn) omtrent iets. zijn het omtrent den tijd eensgeworden.
Convenire in qcs. I critici convqngono in questo de
critici zijn het daarover eens. Convenire a qdn. voordeeliger Mi conviene comprare questa zijn voor iemand. . merce all'qstero het is mij
voordeeliger, deze waren in het buitenland te koopen. Credere qcs. iets gelooven. Non credo questa storia ik geloof die geschiedenis niet. Credere a qdn. iemand ge- Credete al vostro amico gelooft
looven. uw vriend.
Credere a qcs. aan iets gelooven. Non credo agli spqttri ik geloof niet aan spoken. Echter: credere in Dio, aan God gelooven. Far credere aqdn. iemand iets wijsmaken. Domandare (dimandare) qdn. Domandala .Mar/a Roep Marië. iemand roepen.
Domandare jcSr fets verlangen. Domando un bicchiere di vino
ik verlang een glas wijn. Domandare a qdn. aan iemand Domandate a vQstra madre
vragen. Vraagt aan uwe moeder.
Domandare di qdn. of di qcs. Domando del signor conté ik vragen naar iemand of naar vraag naar mijnheer den iets. graaf. Giuocare (giqcaro) qcs. om Giuqco una lira ik speel om
iets spelen. een lire.
Giuocare a qcs. een spel spelen. Giuocare alla palla bal spelen, alle carte (kaart spelen). Een instrument spelen suonare of sonore, sonare il
violino, il flauto. Spelen (in den schouwburg) redtare la tragedia, la
comedia. Een treurspel, een blijspel spelen. Eene rol spelen in een zaak figurare, prgnder parte. Met de moeilijkheden spelen vincere le difficolta. Met de wetten spelen ridersi delle leggi. Impedire qdn. iemand hinderen. Non gli hq mai impedito di studiare ik heb hem nooit gehinderd bij het studeeren.



"Werkwoorden en de naamvallen, enz.
Impedire qcs. iets verhinderen, La neve impedisca il passaggio beletten. delle montagne de sneeuw
belet de overtocht over de bergen.
Mancare (zonder voorwerp als Manco una lira mij ontbreekt verbo neutro) ontbreken. een lire. Mancano cinque
minuti alle dieci het is vijf minuten voor tien. Mancare di qcs. gebrek hebben Non manca d'ingegno het ontaan iets, ontbreken aan. breekt hem niet aan talent.
Mancg di pargla hij heeft zijn woord niet gehouden. Mancare a qcs. (tegen iets Ha mancato al suo dovere hij handelen, het aan iets ont- heeft zijn plicht niet gedaan, breken laten).
sentirsi mancare eene flauwte voelen aankomen.
manco of manco male niet slecht (hier is manco eigenlijk
bijwoord) mancar di vita sterven.
Pensare a qdn. of a qcs. aan Pgnsa a me denk aan mij. iemand (iets) denken, iemand Pensate alla mgrte denkt aan (iets) niet vergeten. den dood.
Che pensi wat denk je. Pensa il mio destino ik denk aan mijn lot.
Pensare su of sopra qcs. denken Ci penserg su ik zal er over
over iets. denken. Bispondere a qdn. of qcs. ie- Gli risposi, Bisponda alla tua
mand (op iets) antwoorden. Igttera. Bispondere (corrispondere) a 11 successo non rispose agli qcs. beantwoorden aan iets. sfgrzi fatti de uitslag beantwoordde niet aan de gedane inspanning.
Sapere qcs. iets weten. Sg che tu non sgipartito ik weet,
dat je niet vertrokken bent. Sapere di (smaken, rieken naar, Questa bottiglia sa di rum ook kennen). deze flesch riekt naar rhum.
Lei che sa di latino (M.) u, die latijn kent.
Servire qdn. of a qdn. iemand Servo il (al) mio principe ik
dienen. dien mijn vorst.
Servire a qcs. tot iets dienen. A che servira questa bugia ?
waartoe zal deze leugen
dienen?
Servire di qcs. als (tot) iets 1 baluardi servono di difesa dienen. De bolwerken dienen tot
verdedieinsr.
303



304
Les 16.
Soddisfare qdn. of qcs. vol- Non potrd soddisfare alle doen aan. ngstre aspettazioni hij zal
aan onze verwachtingen niet kunnen voldoen. Soddisfare qdn. iemand vol- Soddisfece il padrone hij voldoen (bevredigen). deed zijn meester. Toccare qdn. of qcs. iemand Non mi toccare raak mij niet
of iets aanraken. aan. Toccare a qdn. (iemand aan- Non tocca a noi a pagare le gaan, iemands zaak zijn, spese het is onze zaak niet, iemand toekomen, bevallen. de kosten te betalen.
A me tgcca la casa, a mio fratello il denaro mij gaat het huis aan, mijn broer het geld.
Oefening 18.
Staat elkaar in het ongeluk bij. Wie heeft mij geroepen? Ik wilde u vragen, of u piano met mij wilt spelen. Wij zijn het met u eens, dat het beter is, de aankomst van de zending af te wachten, omdat wij niet weten of de waar. ons en onze klanten zal voldoen. Wat speelt u gewoonlijk, kaart of schaak? Wij spelen kaart. Ik weet niet, of ik nog al mijne boeken heb. Ik geloof, dat er mij eenige ontbreken. Heeft u op den brief geantwoord, dien de overste u heeft geschreven ? Nog niet. Ik dien mijn hertog als een trouw dienaar. Waartoe zal je al je inspanning (sfgrzi) dienen? Vertrouw mijn vriend, hij zal zeker zijn woord niet breken. Deze spijs smaakt naar olie, ik eet ze niet. Naar wien vraagt u? Naar mijnheer den markies. Verlangen de heeren wijn of bier? Wij willen wijn. Gelooft u mij, uw oprechten vriend, die het goed met u meent (vóler bene a). Geloof je aan Christus, den verlosser? Ik geloof aan God, den schepper van hemel en aarde. Ik verheug mij zeer, dit mooie feest te kunnen bijwonen. Dezen jongen man ontbrak het niet aan goeden wil, hij heeft zich met hartstocht op de studie van de natuurwetenschappen toegelegd, (atteso), maar de uitslag beantwoordde niet aan onze verwachtingen. Het staat aan mij, hem te vermanen.
II. Werkwoorden met den datief (afwijkend van het Nederlandsch):
Adempire a (adempiere) ver- Adempirg ai miei qbblighi ik vullen. zal mijne plicht vervullen
(het regeert echter ook zeer dikwijls den accusatief).



Werkwoorden en de naamvallen, enz
305
Ammontare a bedragen. 11 conto ammonta a cento Ure
de rekening bedraagt 100 lire.
£iflettere a overleggen. Bifletter^ a questa faccenda
ik zal die zaak overleggen.
Sopravvivere a overleven. Non vorrei soprawivere ai miei
amici ik zou mijne vrienden niet willen overleven.
Sopperire a \ Destrj:den, Non PQf»o supplire a tante
Supplire a / J spese ik kan zooveel onkosten
niet bestrijden.
Spettare a aangaan. Non spetta a me ad ammonirlo
Het staat niet aan mij, hem te waarschuwen.
III. Werkwoorden met den ablatief:
AUontanare da verwijderen Allontanatevi da quei luQghi van« pericolosi verwijdert u van
die gevaarlijke plaatsen.
Andare da qdn. gaan naar Vado dal prefetto. iemand.
Astenersi da zich onthouden Non pgsso astenermidalciarlare van- ik kan niet laten te praten.
Avere da moeten. Ma ha da sapere u moet
weten.
Cadere da vallen van. $ caduto dal tetto hij is van
het dak gevallen.
Derivare da komen van, af- Questa voce deriva dal greco geleid worden van. dit woord wordt van het
Grieksch afgeleid.
Dipendere da afhangen van. Non dipende da me het hangt niet van mij af.
Difendere da \ beschermen Non mi pgsso difendere dalle
Schermire da f voor. sue calumnie Qasteringen).
Dispensare da ontheffen van. Dispensatemi da quest' gbbligo onthef mij van die verplichting.
Dividere da \ , ., Dio dieiderai bugni dai cattivi
üeparare da f uc" ,ttu- God zal de goeden van de
kwaden scheiden. -Giudicare da oordeelen naar. A giudicare dall' apparenza
naar den schijn te oordeelen. Guardare da hoeden voor. Guardatevi dal mentire hoedt
u voor het liegen. lAberare da bevrjjden van. Liberatemi da questo peso
bevrijdt mij van dezen last.
Ital. <3ramm. v. Hou. 20



Werkwoorden en de naamvallen, enz.
309
Mancare di ontbreken aan. Mancava del piü necessario
het ontbrak hem aan het meest noodzakelijke.
Marauigliarsi di zich ver- Me ne maraviglio ik verwonder wonderen over. er mij over.
Morire di dood gaan van. Muqio di nqia ik ga dood van verveling.
Occuparsi di zich bezighouden M'qccupodi studi grammaticali met, ik houd mij bezig met
grammatikale studiën. Onorare di vereeren met. Ci onorq della sua presenza
hij vereerde ons met zijne
tegenwoordigheid. Parlare di spreken over. Di che pariate waar spreekt
u over?
Pentirsi di berouw hebben Si pentira della sua pigrizia over. hij zal berouw hebben over
zijne luiheid.
Profittare di gebruik maken Profitterq della buqna occasione van. hij zal van de goede gelegen¬
heid gebruik maken. Prowedere di voorzien van. Era proweduto di tutto bij
' was van alles voorzien. Bagionare di spreken over. Non ragioniamo di loro
spreken wij niet over hen. Ballegrarsi di zich verheugen Me ne rallegro ik verheug er
over. mij over.
Ricordarsi di zich herinneren. Mi ricorderq sgmpre della sua bonté, ik zal mij altijd zijne goedheid herinneren. Ridere di lachen om. Rido delle sue minacce ik lach
om zijne bedreigingen. Bidersi di — zich vroolijk maken over.
Riempire di vullen met. La riempiremo di vino wij
zullen ze met wijn vullen.
Trattarsi di handelen over, Si tratta di denaro het gaat gaan over. over geld.
Sbagliarsi di zich vergissen. Mi sono sbagliato di un'ora ik heb mij een uur vergist.
Vivere di leven van. Egli vive d'inganno hij leeft
van bedrog.
Oefening 20.
Ik herinner mij steeds met vreugde de schoone dagen, die ik in uw huis heb doorgebracht. Ik zou eer aan mijn eigen



310
Les 16.
bestaan twijfelen, dan aan de juistheid van deze grondstelling (principio). Vertrouwt dezen man niet. Hij maakt misbruik van uwe onervarenheid in dergelijke zaken. Als u zich met hem inlaat (impegnare con) en zich belast met deze opdracht, dan zal het u zeker berouwen. Ik heb je broer ontmoet; hij heeft mij gezien, maar heeft mij geen blik waardig gekeurd. Waarmee houdt u zich den geheelen dag bezig? Tegenwoordig houd ik mij bezig met de vertajing van eene mooie Italiaansche roman. Ik heb je hulp in deze zaak noodig, beste vriend, en als je mij helpt, zul je daarvoor rijkelijk beloond worden. De vijand had zich van dezen stelling meester gemaakt; maar het gelukte ons, hem na een strijd van twee uur te verdrijven. Ik bemerkte terstond, wat hij van plan was (sua intenzione) en ik bloosde over zooveel onbeschaamdheid (sfrontatezza). Wee den jongeling, die .met de ouderdom spot. Over (Di) uw zoon heb ik niets ongunstigs gehoord; ik geloof, dat zijne onderwijzers nooit reden gehad hebben, zich over hem te beklagen; ik zal overigens onderzoek doen (informarsi di) naar zijn gedrag en u daarover bericht zenden (dare notizia). Oostenrijk heeft overvloed van alle rijkdommen der natuur. Ik heb geen verstand van kleinoodiën en kan u dus niet zeggen, of deze paarlen echt zijn. Waarover heeft u zoolang gesproken, mijne heeren? Wij hebben over industrie en-handel gesproken, wij hebben gezegd, dat ieder heden over de groote concurrentie klaagt, en dat de meesten, als zij willen werken, zich met eene geringe (tenne) verdienste moeten vergenoegen. Ik zoek een afzetgebied (sbocco) voor mijne waren in uw land; weest zoo goed mij te zeggen, of u zich met dergelijken zaken bezig houdt.
Leesoefening.
Lettera del Ganganelli. Gontinuazione.
Gli abitanti mascherati per quattro o cinque mesi dell'anno, le leggi di un governo temuto che lascia ai divertimenti la maggior liberta, la prerogative d'un principe che non ha autorita veruna, le costumanze (zeden) d'un popolo che ha sin (zelfs) paura dell' ombra prQpria e si gode (geniet) la maggior tranquillita, son tutte cose fra loro disparate, ma che in modo particolare intergssano un viaggiatore. Non vi § quasi Veneziano che non sia eloquente; sono state anzi fatte raccolte dei concetti (moppen) dei gondolieri; concetti pieni di sali (invallen) argutissimi.
A Ferrara vedra una bella e vasta solitndine, tacita quasi altrettanto quanto la tomba dell' Arigsto che ivi ripgsa.
A Bologna trovera le scienze familiari anche al bel sgsso, che si produce con dignita nelle scugle e nelle accademie. Mille



Onovergankelijke Werkwoorden.
311
diverse cose soddisferanno il suo splrito e gli gcchi sugi, e la conversazione degli abitanti La rallegrera moltissimo.
Quindi per uno spazio di piü di trecgnto miglia attraversera una moltitudine dl piccole citta ciascuna delle quali ha il suo tealro e un casino, e qualche letterato o pogta che si applica secondo il suo ggnio e a norma del (volgens) suo piacere. Visitera Loreto, pellegrinaggio famoso pel concorso dei forgstieri e per i supgrbi tesgri dei quali g arricchito il suo tgmpio.
Finalmente vedra Roma, che per mille anni contlnui si rivedrebbe sgmpre con nugvo piacere; citta che assisa (liggend) sopra sgtte colli, chiamati dagli antichi i sgtte dominatori del mondo, sembra di la dominare 1'univgrso e dire con orgoglio a tutti i pgpoli, che essa n'g la regina e la c'apitale.
Dialogo.
Per quanto tempo usavano andar. in maschera i Veneziani? Fu liberale il governo della repubblica in quanto a' pia-
ceri dei Veneziani? Ghe dice il Ganganelli del Dgge di Venezia? Ghe dice dello spirito de' Veneziani? Ghe mgstra la citta di Ferrara nel suo recinto? Quale gran pogta vi g sepolto? Ghe dice il Ganganglli di Bologna? Che dice delle piccole citta d'Italia? Perchè g famosa Loreto? Che dice il ngstro autore di Roma? Come furon chiamati i sgtte cglli, sopra i quali sigde la
citta etgrna?
Zeventiende les.
Onovergankelijke werkwoorden.
De onovergankelijke werkwoorden hebben geen complemento diretto. De samengestelde tijden worden deels met essere deels met avere gevormd. Men lette op het volgende:
1°,- De werkwoorden, die alléén onovergankelijk zijn, vormen de samengestelde tijden met e.ssere.
2Z- Met avere worden die werkwoorden gevormd, die overgankelijk zijn, doch slechts in zoover onovergankelijk worden gebruikt, dat er geen voorwerp bij wordt geplaatst; b. v.:
Hq scritto una lettera (overgankelijk).
Ik heb een brief geschreven.



312
Les 17.
Hq scritto, ma non hq lgtto (onovergankelijk). Ik heb geschreven, maar niet gelezen.
39, Met essere worden al die onovergankelijk gebruikte werkwoorden gevormd, waarbij de beteekenis als zoodanig eene andere is, dan wanneer ze overgankelijk zijn.
Hierbij lette men erop, dat men in 't Italiaansch de woorden dikwijls anders beschouwt dan wij en dat we dus sóms avere moeten gebruiken, waar we qssere zouden verwachten en omgekeerd.
Men zegt:
Abbiamo passato il Reno. Wij zijn den Rijn overgetrokken. Ë passato il tempo. De tijd is verstreken.
Voor 't gemak laten we hier een lijstje volgen van werkwoorden, die:
a) In 't Nederlandsch met zijn (of ook tevens met hebben) in 't Italiaansch met avere.
b) In 't Nederlandsch met hebben in 't Italiaansch
met essere.
c) In 't Italiaansch of met essere of met avere de
samengestelde tijden vormen.
a) Werkwoorden met avere: eatnminare gaan nuotare zwemmen cavalcare rijden passeggiare gaan wandelen cedere teruggaan saltare springen incontrare tegen komen viaggiare reizen.
b) Werkwoorden met $ssere: avvenire zich toedragen parere schijnen dolere pijn doen piacere bevallen.
c) Werkwoorden met avere of qssere: aumentare toenemen ü caldo $ aumentato aumentare vermeerderen egli ha aumentato il numero cessare ophouden il freddo $ cessato
cessare ophouden ha cessato di piqvere
cominciare beginnen ü teatro $ cominciato
cominciare beginnen ha cominciato a piqvere
crescere groeien Valbero $ cresciuto
crescere verhoogen ha cresciuto il prezzo di
degenerare ontaarden 'i* ^ degenerato
degenerare ontaarden. il male ha degenerato in pazzia
fuggire vluchten £ fuggito via



316
Les 18.
Achttiende les.
Eigenaardigheiden van sommige werkwoorden. 1. Andare.
Volgt hierop een gerundio, dan wordt op het begrip, uitgedrukt door het werkwoord in den gerundio, meer de nadruk gelegd; b. v.: cerco il mio cappeilo ik zoek mijn hoed; daarentegen egli va cercando il suo cappeilo hij zoekt overal naar zijn hoed. Wordt andare gebruikt bij een verleden deelwoord in plaats van essere, dan geeft het de bijbeteekenis aan het werkwoord van iets noodzakelijks, en wordt het door moeten vertaald: Cosl va fatto. Zoo moet het gedaan worden. Cosl va giuocato. Zoo moet het gespeeld worden. Andare met ci is: gelden (gaan om); b. v.: Ci va della vita. Het gaat om het leven. Va bene is niet: het gaat hem goed, maar: 't is goed, 't is in orde:
Questo cappeilo mi va bgne. Die hoed staat mij goed. Quei cibo non mi g mai andato. Van die spijs heb ik nooit gehouden. Bij andare (evenals bij alle andere werkwoorden, die eene beweging uitdrukken) komt a voor den infinitief, die er op volgt, vado a prendere il mio ombrgllo ik ga mijne parapluie krijgen.
Andare a drukt dikwijls het begrip uit: langzamerhand, trapsgewijze; b. v.:
Pqi lago, pgi fiume ancora, che va a perdersi in lucido
serpeggiamento tra i monti. (M.). Nu het meer, dan weer de rivier, die, in hare schitterende kronkelingen langzamerhand tusschen de bergen verdwijnt.21- Avere.
Avere per avere. Er voor houden. Avere cura di. Oppassen. Avere di catti. Zich gevleid gevoelen. Aversi a male. Kwalijk nemen. Averla con. Boos zijn op.'
3°. Bastare vo 1 doendezijn, vormt het italianisme: Mi basta l'animo. Ik ben in staat. Sapete cgsa mi basta Vanimo di fare per voi? (M.). Weet gij, wat ik in staat ben voor u te doen?



Eigenaardigheden van sommige werkwoorden.
317
Non mi basta Vanimo. Ik waag het niet, ik heb den moed niet. 4°.- Essere ver . . . beteekent: op het punt zijn iets te doen:
Sono per fare un viaggio. Ik ben op het punt eene reis te maken. Essere a beteekend: juist met iets bezig zijn; b.v.: La sorella f a ricamare (sta ricamandó). De zuster is bezig te borduren. Essere in procinto di (essere sul punto di . . .). Op het punt zijn van.
5°.- Cominciare met con voor den infinitief, die er op volgt, drukt het begrip eerst uit: Egli comincig con (col) dirmi. Hij zeide mij eerst (hij begon met ....). 6°.- Fare vormt zeer vele italianismen:
Fare un servizio. Een dienst bewijzen. *
Fare di cappeilo. Den hoed afnemen.
Lar una parte. Een rol spelen.
larla finita. Er een eind aan maken.
larla da gran signore. Den grooten heer uithangen.
Fare la barba. Den baard scheeren.
Farsi indietro. Terug gaan.
Farsi innanzi. Dichter bij komen.
Fare il soldato. Soldaat zijn.
Fare da soldato. Voor soldaat spelen.
Al far del giorno. Bij het aanbreken van den dag.
Sul far deUa nqtte. Bij het vallen van den nacht.
Fa d'ugpo. Het is noodig.
un romanzo sul fare di quelli di Balzac. Het is een roman als die van Balzac. Fa tu. Als je wilt.
Si pugentrare? Fate, fate. Mag ik binnen komen? Zeker.
Fa luna gggi. De maan schijnt heden.
Sar la luna. Maanziek zijn.
Fatto Natale, Pasqua. Na Kerstmis, Paschen, enz. 7°.- Mettersi a: beginnen te:
Si mise a piangere. Hij begon te weenen. 8°.- Stentare a: nauwelijks kunnen:
Stento a crederlo. Ik kan het nauwebjks gelooven. 9°- Stare met per voor den infinitief, die er op volgt, is: op het punt zijn. Stg per partire ik beu op



318
Les 18.
het punt te vertrekken (zie qssere). Voor een gerundio geeft stare het voortduren van eene handeling aan: Stg lavorondo. Ik ben bezig te werken. Stare a drukt ongeveer hetzelfde uit: Che i due stessero ad aspettare qualcheduno, era cqsa trgppo evidente. (M.) Het was te duidelijk, dat die twee bezig waren op iemand te wachten. Eveneens ook stare met een verleden deelwoord: Egli stette rinchiuso per due anni. Hij bleef gedurende twee jaar opgesloten. Verdere uitdrukkingen zijn:
Stia seduto blijf zitten, stato zitto -a, -i, -e, wees(t) stil.
State tranguillo of fermo weest rustig.
Stia sicuro che. Wees er verzekerd van, dat.
Stare (di casa). Wonen.
State bene, signori. Het ga u goed, heeren.
Lasciami stare. Laat mij gaan.
Egli sta fresco. Hij is er mooi aan toe.
10°- Tardare a: iets in lang niet doen:
Tarda a venire. Hij komt nog lang niet. 11°- Toccare met den datief van den persoon, drukt eene soort noodzakelijkheid uit:
I tempi in cui egli gra toccato di vivere. (M.)
De tijden, waarin het hem beschoren was te leven. : Verrei che fosse toccata a voi. (M.)
Ik wilde, dat het u was overkomen.
12°- Venire met a voor den infinitief, die er op volgt, geeft aan de beweging naar den spreker toe: Venga a trovarmi. Bezoekt mij. Vieni a prendermi. Haal mij af.
Andare drukt de beweging naar een ander toe uit: Andai a trovarlo. Ik bezocht hem. Voor den gerundio beteekent het: langzamerhand.
NB. Overigens komt venire a ook dikwijls overeen met venire zonder meer, met dit onderscheid, dat de door venire a uitgedrukte toestand het gevolg van iets anders is:
Lecco viene in parte a trovarsi nel lago stesso, quando questo ingrgssa. (M.) Lecco komt dan te liggen in
hot moor ?alf olc rlof n„OTln™(



Eigenaardigheden van sommige werkwoorden.
319
13°. Volere met den infinitief heeft dikwijls de beteekenis van een futuro:
Oh, non lo vogliamo finir bgne. (G.) O, dat zal niet goed afloopen. Vuglsi is: men zegt (men wil). Volere met ci is: noodig zijn: Ci vuqI altro. Daartoe is iets anders noodig. Ci vqgliono müioni per fare questa strada f errata. En zijn milioenen noodig, om deze spoorweg te maken. 14°. Tornare a met een infinitief is: iets nog eens doen, iets herhalen, b. v.: Vi torno a dire. Ik zeg u nog eens. Tornare a vantaggio. Tot voordeel strekken. Tornare gradito. Aangenaam, welkom zijn.
Vertaling van sommige Nederlandsche werkwoorden.
1. Uitzien.
Hij ziet er goed (slecht) uit. Ha bella (cattiva) ciera. Hij ziet er als een roover uit. Ha Varia bassa (l'aspetto
d'un malandrino). Het ziet er uit, als of het zal gaan regenen. Pare che
vqglia piqvere.
2. Kunnen, is patere, als het eene hchamelijke of wel aangeboren, uiterlijke kracht of geschiktheid aanduidt:
Potete rompere questo legno? Kunt gij dit hout breken?
Wordt echter meer een kunst of een verworven vaardigheid uitgedrukt, dan is het sapere: Kunt gij zwemmen. Sa nuotare?
3. Moeten wordt, zooals reeds gezegd is, door dovere of het onpersoonlijke bisognare vertaald.
Toch vindt men ook avere da of avere a (les 15, § 4); b. v.:
Ha da chiedere perdono ai suqi genitori. Hij moet zijne ouders vergiffenis vragen. Verder kan moeten ook door toccare a vertaald worden (les 16, § 1 en bid. 318).
4. Hooren, in de gewone beteekenis, dus toevallig hooren is: sentire, udire; b. v.:
Non hq sentito (udito) nulla.



320
Les 18.
Intendere is meer het geestelijk hooren met het bijbegrip van begrijpen:
Intendo quei che tu dici. Ik hoor wat je zegt. Ascoltare is: oplettend hooren, luisteren. Dat laat zich hooren is: va bene of non c% male.
5. Brengen, is portare, als van draagbare levenlooze voorwerpen sprake is; b. v.:
Ha portato la biancheria. Zij heeft de wasch gebracht. Van personen en groote dieren zegt men gewoonlijk condurre of menare; b. v.: Menate il cavallo alla pgrta.
6. Drinken, is bere als het geschiedt, om de dorst te stillen of zich te verfrisschen, dus als er sprake is van het drinken van eene groote hoeveelheid van eene koude drank; b. v.:
Hq bevuto un bicchiere di birra. Ik heb een glas bier gedronken.
Van warme dranken of van die dranken, die men gewoonlijk slechts in kleine hoeveelheden tot zich neemt, zegt men prendere; b. v.:
Prgndere del tè, del caffè, ecc.
Oefening 22.
Je neef zegt (overal, tegen iedereen), dat ik hem bedrogen heb; zeg hem, dat ik dezen laster niet langer dulden kan. Ik ben op het punt, hem te schrijven, dat ik hem gerechtelijk zal vervolgen (procedere legalmente contra di lui). Hoe heeft u uwe moeder gevonden? Zij ziet er niet slecht uit, maar zij voelt zich zwak en kan hare gewone wandeling niet maken. Kom dichter bij, mijn kleine vriend en ik zal je laten zien, hoe dat gedaan moet worden. Laten wij blijven zitten, en de koffie aan deze tafel gebruiken, als wij opstaan en rondwandelen (andare atomo) zullen wij later moeite hebben, plaats te vinden. Komt u morgen avond en breng ook uw broer mee. Waar heeft u dezen mooien rok laten maken? Ik heb hem gemaakt (belV e fatto) gekocht. Ik heb u laten wachten; ik hoop, dat u mij deze onbeleefdheid zult vergeven, als ik u zeg, dat mevrouw uwe tante mij niet eer heeft laten gaan. De knecht, dien u mij heeft bezorgd, is niet geschikt voor mij (non mi fa) ik wensch (er) een, die een beetje Fransch kent (cong.), omdat hij mij op mijne reis paar Parijs moet vergezellen. Kent u Italiaansch, mijnheer? Ik ken het maar een beetje; als ik het beter kende, zou ik eene goede plaats hebben kunnen krijgen in Italië. Wij gaan dus van daag met elkaar naar den



' Eigenaardigheden van sommige werkwoorden.
321
schouwburg, ik zal Willem afhalen, en dan komen wij beide
rtegen zeven uur bij jou. Wat moet ik (met toccare) hooren! Jij hebt schulden gemaakt, je hebt de eer van de familie beleedigd (compromettere). Ik smeek je, mijn zoon, naar de raadgevingen van je meesters te luisteren, en zoo te handelen, dat ze tevreden over je zijn (cong.). Laat mij niet lang op brieven wachten (met tardare), en ontvang mijn vaderlijken zegen.
Oefening 23.
Wat doe je (met stare) zoo lang in je kamer ? Ik schrijf brieven aan familieleden, ik moet er nog twee in 't Fransch schrijven. Hoe kan u zeggen, dat ik niets doe (cong.)? Ziet u niet, dat ik den geheelen dag werk? Wien verwacht u? Uw oom? Die zal nog lang niet komen, hij speelt rustig kaart met zijne vrienden. Je begint met mij onbeschaamdheden te steggen, en je wilt, dat ik iets voor je doe: je bent een dwaas. Waarom komt de trein nog niet (met tardare)'} De spoorweg is in N. door eene overstrooming beschadigd. De man van deze vrouw is schrijnwerker en haar zoon is schoenmaker. Waar is je broer? Hij is in de stad en is bezig examen te doen. Ik kreeg geen antwoord op mijn eersten brief, eene week daarna schreef ik hem weer en verzocht hem, mij op mijn landgoed te komen bezoeken. Ik geloofde, dat u vertrokken was. Ik was gisteren op het punt naar het station te gaan, toen men mij zijn aankomst telegrafisch berichtte; ik moest mijne reis uitstellen. Geeft de wapens over (rendere), zeide Xerxes (Serse) fier tegen Leonidas: haal ze, antwoordde hem Leonidas trotsch.
Leesoefening.
Dólci Iticgrdi. Gontinuazione. Sentendomi muovere, alz$ la testa.
— Buon giorno, babbo !
— Buon giorno, — mi rispose. E non mi disse altro.
i Dopo qualche momento si alz§, disse a mia madre d'affrettare il desinare perchè aveva bisogno d'uscir subito, e and$ in camera sua.
— Gliel'hai detto? — domandai trepidante (aan vrees ten prooi) a mia madre. Essa mi accenno; di sl.
— Ghe ha detto?
— Ha domandato come stavi e s'§ messo a leggere. II desinare fu nero (somber). I miei veccbi barattarono (wisselden) fra loro poche parole d'affarucci di famiglia, ed io sgmpre aspettando una tempesta che mi avrebbe fatto tanto bene al cgre per votarlo d'urli, di bile e magari di pianto; per vedere se in una sfuriata trovavo la gretola (voorwendsel) di non avere tutto il tgrto io, ebbi a rimanere gelidamente trafitto dalle
ItaL Gramm. v. HoU. 21



Lies 1».
pgche pargle che nel tono usuale e quasi con amorevolezza mi rivglse mio padre.
— Beppo, 1'hai veduto? (EJra un suo vecchio compagno di studi che io avevo sgmpre 1'incarico di salutare quando andavo a Pisa).
— Ng.
— Domattina partirai col primo trgno ... Ti chiamerg prgsto perchè dovrai andare alla stazione a pigdi .. . Del cavallo ne hg bisogno io.
— Si.
Fïnito il desinare, andg via. Torn§ a sera inoltrata (laat) prese un boccone e and§ a lgtto dopo avermi fatto con gli gcchi una burbera carezza.
La mattina dopo, mi sveglig alle cinque.
Quando uscii di camera, mia madre gia alzata mi aspettava per dirmi addio.
— Gli ha lasciati a te, i quattrini? — le domandai sotto voce.
— la fgri che ti aspetta. —
Corsi sulla pgrta e alla luce della lantgrna con la quale il servitore ci faceva lume, vidi, li davanti, mio padre gia a cavallo, immobile, rinvoltato nel suo largo mantgllo carico di neve.
— Tigni — mi disse, parlando rado e affondandomi ad ogni pargla un solco (diepe indruk) nell'anima.
— Prgndi . i . ora § rgba tua . . . Ma prima di spenderli . . . Guardami! ... e mi fulming con un occhiata figra e malincgnica .... Prima di spenderli, ricgrdati come tuo padre li guadagna. Una spronata, uno sfaglio e si allontang a capo basso nel bnio, tra la neve e il vgnto che turbinava. Renato Fucini „Le veglie di Neri."
Dialogo.
Qual gra il mestigre del padre di Fucini?
Quanto guadagnava?
Gome pgrse il Fucini il suo danaro?
La notte come la passg Fucini?
Ghe cgsa disse la madre?
Gome si passg il desinare?
Ghe disse finalmente il .padre?
Negentiende les.
Wijzen en tijden. De Italiaansche taal onderscheidt vier wijzen: 1. Indicativo; 2. Gondizionale; 3. Imperativo; 4. Congiuntivo.



t) Infinitief met di.
1. Na werkwoorden, die een wenschen, gelooven, \ hopen, loochenen, bevelen, mishagen uitdrukken, staat de infinitief (natuurlijk in denzelfden zin) zoowel met, als zonder di; b. v.:
Spero di vederla of spero vederla. Ik hoop, u te zien. Bramo di fare fof alleen fare) la Sua conoscenza. Ik verlang er zeer naar, kennis met u te maken. Gli spiacque di dover (of alleen dover) restar sóletto. Het mishaagde hem, dat hij alleen moest blijven. Opmerking., De constructie met di is sierlijker, maar . ƒ noodig is zij niet.
2. Als complement van zelfst. naamw., antwoord gevende op de vraag: wat voor soort? wat voor een? wat?
L'arte di (deUo) scrivere De kunst van schrijven. 11 desiderio di vederla. Het verlangen, u te zien. Hq l'onore di riverirla. Ik heb de eer, u te groeten.
3. Na de voornaamwoorden en voegwoorden prima, invece, a fqrsa, af fine (a fine), ecc. wanneer de eropvolgende infinitief in de plaats van een bijzin staat:
Prima di partire. Invece di piangere. A fgrza di studiare (door veel studeeren).
4. Na de in deel 2, les 4, § 17, genoemde bijvoegl. naamw. en werkwoorden, waarop di moet volgen.
Oefening 30.
Ik herianer mij altijd nog eenige zinnen (sentenza), die onze meester ons placht te zeggen: Lezen en niet begrijpen is als jagen en niet vangen (prendere). Niets weten is geen schande; alles willen weten is echter dwaasheid, spreken zonder na te denken is als schieten zonder te mikken. Wees voorzichtig in het kiezen van je vrienden. De kinderen, die over hunne vergissingen blozen, keeren eindelijk (finire con) tot zich zeiven in (ravvedersi) en komen weer op den goeden weg. Het is het lot van alle menschelijke dingen, dat'»j slechts van korten duur zijn. Het meest onbedriegelijke kenteeken, dat men met groote eigenschappen geboren is, is de afgunst niet te kennen. Zijn geheele leven was eene bespotting (Inf.) van al datgene, wat een menschenhart voor heilig houdt. * Nu, wat ben je van plan te doen? Ik weet nog niet, wat ik zal doen, maar alvorens een besluit te nemen, zal ik de terugkeer van mijn oom, die op reis is, afwachten. Als ik je oom was, zou ik je zéggen, dat het beter is, in het vaderland te blijven, dan zich voor altijd in Amerika te vestigen.
De onbepaalde wijs.
841



c) Infinitief met da. E We hebben reeds gezien (deel II, les 4, Hb) dat da aanduidt het geschikt zijn of het bestemd zijn voor iets. Daarom komt dit voorzetsel voor den infinitief, als deze na de zelfstandige gebruikte werkwoorden eivere en ^ssere, als ook na dare, ricevere, proporre enz. staat:
OU'dava da scrivere. Hij gaf hem te schrijven.
Egli $ da temere. Hij is te vreezen. In het Nederlandsch gebruiken we in gevallen als deze voorbeelden liever de werkwoorden moeten of zullen, waardoor de zin actief wordt; b. v.: men moet hem vreezen:
Che c'$ da fare? Wat moet men doen?
2. Ook gebruikt men na zelfst. naamw. den infinitief met da, als deze in de plaats komt te staan van een met che beginnenden attributiéven bijzin:
Milano si ritrovava in tali termini da non vedere ecc. Milaan was in zoo'n toestand, dat men niet kon voorzien enz.
Una CQsa da ridere. Una casa da vender e.
3. Ook na sommige bijvoegl. naamw. staat de infinitief voorafgegaan door da:
Un pezzo difficïle da suonare. Een moeilijk te spelen stuk. Opmerking. In vele gevallen kan a in plaats van da voor den infinitief staan, b. v.: hg da fare una visita of hg a fare una visita ik heb (ik moet) een bezoek (te) brengen. Het voorzetsel a veronderstelt eene verplichting, b. v.: avete a darmi 200 lire u moet mij 200 lire geven. Daarentegen: avete 200 lire da imprestarmi? kunt u mij 200 lire leenen?
4. Verder staat de infinitief met da na de in het 2" deel, les 4 en 16* genoemde bijvoegl. naamw. en werkwoorden.
Oefening 31.
Hij gaf mij te eten en te drinken, hoewel hij voor zich zelf slechts het noodzakelijkste (il pure necessario) had. Wat moet men in zoo'n geval doen? Ik ten minste weet niet, wat te doen. Met zoo'n lui mensch is niets te beginnen (fare) ik weet niet, wat ik hem moet zeggen, als hij komt. Vandaag moet je het doen, morgen is het niet zeker (non <?§ da sperare), dat de gelegenheid nog zoo gunstig is. Het ware te wenscheiij dat de vrede bij ons lang duurt. Wat is (er) te zien? Er'dtfh schilderijen te zien, vele ervan zijn ook te koop. Mijn arme
342
Les 21.



De onbepaalde wijB.
343
vriend, je bent werkelijk te beklagen! na de vele wederwaardigheden, die je hebben getroffen, heb je het ongeluk je goeden zwager te verliezen en je moet nu voor zijn kinderen zorgen, maar verlies den moed niet. Het is (è\ una CQsa) om te wanhopen. Dat is een bewering om te lachen (pretesa da ridere). Deze vrucht is goed om te eten. In Italië zegt men, dat drie dingen moeilijk te doen zijn: een ei koken (met fare), het bed voor een hond opmaken (fare il letto) en iets aan een Florentijn te leeren.
d) Infinitief met a.
1. Na alle werkwoorden, waarop de datief moet volgen op de vragen waarmee, waartoe, waarop, waaraan, waarbij (2e deel, les 4); b. v.:
acconsentire a inwilligen inclinare a neigen
adattarsi a zich voegen incoraggiare aanmoedigen
affrettarsi a zich haasten indurre a bewegen
aiutare a helpen insegnare a leeren
andare a gaan invüare a uitnoodigen
applicarsi a zich toeleggen mandare a zenden autorizzare a machtigen mettersi a beginnen
bastare a voldoende zijn offrirsi a zich aanbieden
comparare a vergelijken passare a doorbrengen
condannare a veroordeelen persistere a op aandringen congiungere a vereenigen persuadere a overtuigen
consigliare a raden pervenire a geraken
contribuire a bijdragen prepararsi a zich voorbereiden
continuare a voortgaan reggere a uithouden
costringère a dwingen rinuneiare a afzien
decidersi a besluiten risolversi a besluiten
destinare a bestemmen riuscire a slagen
disporsi a zich voorbereiden sedurre a verleiden esitare a dralen, aarzelen sforzare a dwingen
esortare a vermanen spronare a \
esporsi a zich blootstellen stimolare af aDSP rel
essere a erbij zijn , stentare a moeite hebben
imparare a leeren tardare a dralen
impiegare a gebruiken tornare a iets weer doen
incitare a aansporen venire a komen.
NB. De verbindingen andare a en mandare a moeten omschreven worden, b. v.: andare a trovare qualcheduno iemand bezoeken; mandare a prendere laten halen. Tornare a is nog een doen, b. v.: torniq a scrivere hij schreef nog eens.
2. Na de in bet 2° deel, les 4 en 16, genoemde bijvoegl. naamw. en werkwoorden, waarop a moet volgen.



344
Les 21.
3. Zeer dikwijls in verkorte zinnen, die in het Nederlandsch moeten vertaald worden door zinnen, die beginnen met als en die, of wel door middel van de hulpwerkwoorden zullen, moeten, enz.; b. v.:
A sentir lui, direste ch'egli {? innocente.
Als men hem hoort, zou men zeggen, dat hij onschuldig is.
2$ra il primo a gettarsi sul nemico.
Hij was de eerste, die zich op den vijand wierp. • Ghe fare? Wat _(m°et ik) doen?
Dove fuggire? Waarheen (moet ik) vluchten?
Io tradire la patria! Ik (zou) het vaderland verraden!
Oefening 32.
Weest gereed, de gelegenheid aan te grijpen (proffUtare dell'occasione), omdat zij zich niet zoo spoedig weer zal aanbieden. De rechtvaardige mensch is langzaam in het (a) straffen, maar vlug in het beloonen. Is u genegen het te doen? Ja, als u gelooft, dat de som, die ik ervoor bestem, voldoende is, om de kosten te dekken (coprire). Wat doet u nu? Ik schrijf juist een belangrijken brief aan mijn vriend B.; hij heeft het plan naar Amerika te gaan, en ik zou hem willen bewegen van die gedachte af te zien en onze stad en zijne bloedverwanten niet te verlaten. Wie heeft u leeren lezen en schrijven? De meester van onze gemeente; bij hem hebben wij ook teekenen en zingen geleerd. Gewent u zich er Bijtijds aan, de schoonste verwachtingen bedrogen te zien. Wat moet ik in dezen hachelijken toestand doen ? Ik raad u aan, van dit voornemen af te ziéhj,_want ik ben niet gemachtigd, u met geld te helpen. Waarom schrijft u niet? Haast u zich, uw brief af te maken, omdat de koerier binnen een half uur vertrekt. Waarom ben je van avond zoo laat gekomen? Je bent anders (di solito) altijd de eerste, dië verschijnt (inf.). Verontschuldig mij, lieve vriend, maar ik heb een zieken neef moeten bezoeken. Is het je gelukt den dief te ontdekken? Nog niet, maar ik hoop te slagen; dan zal ik niet dralen hem aan het gerecht over te leveren, omdat hij, als hij niet wordt veroordeeld, bij de eerste gelegenheid weer steelt. Je brengt steeds je tijd door met het lezen van afgezaagde (stupidi) romans; weet je niet, dat het lezen van slechte b'oeken de smaak van een jong mensch bederft? Hij is een eerlijk man, en toch, als men hem ziet, zou men denken; dat hij een bedrieger is.
De infinitief in plaats van een bijzin.
§ 1. Dikwijls komt de Italiaansche infinitief in de plaats van sommige bijzinnen, die met che beginnen.



De onbepaalde wijs.
345
Dit is het geval:
1. Als de bijzin en de hoofdzin hetzelfde onderwerp hebben:
Credo essere ferito.
Ik geloof, dat ik gewond ben (gewond te zijn). Spero meritare la vostra confidenza. Ik hoop, dat ik uw vertrouwen verdien (uw vertrouwen te verdienen).
2. Of ook als het onderwerp van den bijzin als datief of accusatief reeds in den hoofdzin wordt genoemd:
Uhq pregato di non dire niente.
Ik heb hem verzocht, dat hij niets zou zeggen (niets te
zeggen). Gli dissi di tacere.
Ik zei hem, dat hij moest zwijgen (te zwijgen). § 2. Bijzinnen, die de eene of andere omstandigheid uitdrukken en beginnen met een der voegwoorden dopo che, prima che worden eveneens (als in het Nederlandsch) dikwijls vervangen door den infinitief. Maar daarvoor is het ook weer onvoorwaardelijk noodig, dat de beide zinnen hetzelfde onderwerp hebben:
Prima di attaccar battaglia, Gustavo Adqlfo pregava a ginqcchio con tutta Varmata (in plaats van prima che attaccasse). Voor hij den slag begon (Alvorens den slag te beginnen), bad Gustaaf Adolf op de knieën met het geheele leger.
§ 3. Zijn echter de onderwerpen in hoofd- en bijzin verschillend, dan mag geen infinitief worden gebruikt:
Dopo che egli mi raccontq il fatto, gli feci osservare. Nadat hij mij het feit had verteld, deed ik hem opmerken. Opmerking. Behalve op de twee bovengenoemde gevallen lette men nog op oltre, -a (afgezien daarvan, niet alleen dat), per (omdat) anzichè (liever dan, verre van).
Oltre air essere un'infamia, la tua condotta merita il
piü duro castigo. Niet alleen dat je gedrag een schande is, het verdient
bovendien een zeer gestrenge straf. Anzichè confessare la sua colpa, vqlle ad ogni costa
gettarla sopra il povero villico. Verre van zijn schuld te bekennen, wilde hij ze tot eiken prijs op den armen boer werpen.



Les 21.
Ter non saper come difendersi, egli ammutolï. Omdat hij niet wist, hoe hij zich zou verdedigen, verstomde hij.
Oefening 33.
Sta mij toe, dat ik u mijn vriend, mijnheer Cossi uit Florence voorstel. Ik ben blij (sono lieto), dat ik kennis met u maak. Ik zou wenschen, dat je meer geduld en grooter standvastigheid bij het werk had, want (perocchh) alle (ogni) begin is moeilijk. Jij hebt een voorbeeld aan (in) onzen buurman; hoe dikwijb had ik hem gezegd, omzichtiger in de zaken te zijn; deze gingen niet, zooals hij wenschte; hij maakte schulden, en ten slotte, toen hij niet wist, hoe hij ze moest betalen, verdween hij op een mooien dag tot schande van zijn geheele familie. Je vraagt mij, je de brieven van mijn ongelukkigen broer te zenden. Het spijt mij, dat ik aan je verlangen niet kan voldoen. Ik had ze aan mijne zuster gezonden en zij heeft ze, na ze gelezen te hebben, verbrand. Uit je biljet leid ik af,' dat je je gereed maakt, naar buiten te gaan; ik baast mij, je je boeken terug te zenden, voor je vertrekt; ik stel mij voor, je te bezoeken, voordat je naar de baden gaat.
Leesoefening.
Garibaldi.
3 giugno 1882. Oggi § un lutto (treurdag) nazionale. Ieri sera g mgrto Garibaldi. Sai chi era? r-J quello che affrancg dieci milioni d'Italiani dalla tirannia dei Borboni. % mgrto a settantacinque anni. E.ra nato a Nizza, figliuglo d'un capitano di bastimento. A Qtto anni salvg la vita a una dgnna; a tredici, tirg a salvamento una barca pigna di compagni che naufragavano; a ventisgtte, trasse dall'acque di Marsiglia un giovanetto che annegava, a quarant' uno scampi (redde) un bastimento dal1'incendio sull'Oceano. Egli combattg digci anni in America per la liberta d'un pgpolo stranigro, combattè in tre gugrre contro gli Austriaci per la liberazione della Lombardia e del Trentino (Tirqlo italiano) difese Roma dai Francesi nel 1849, liberg Palgrmo e Napoli nel 1860, ricombattè per Roma nel 67, lott<"> nel 1870 contro i Tedeschi in difesa della Francia. Egli aveva la fiamma dell'eroismo e il ggnio della gugrra. Combattè in quaranta combattimenti e ne vinse trentasgtte. Quando non combattè lavor§ per vivere o si chiuse in un'isola solitaria a coltivare la tgrra. Egli fu maestro, marinaio, operaio, negoziante, soldato, generale, dittatore. Era grande, semplice e bugno. Odiava tutti gli oppressori, amava tutti i pgpol.i, proteggava tuttii deboli; non aveva altra aspirazione che il bgne, rifiutava gli onori; disprezzava la mgrte, adorava l'ltalia. Quando gettava
346



De deelwoorden en de gerundio.
347
un grido di gugrra, legioni di valorosi accorrevano a lui da ogni parte; signori lasciavano i palazzi, operai le officine, giovanetti le scugle per andar a combattere al sole della sua gloria. In gugrra portava una camicia rossa. Era fgrte, biondo, bgllo. Sui campi di battaglia gra un fulmine, negli affgtti Étf fanciullo, nei dolori un santo. Mille Italiani son mgrti per la patria, felici, morgndo, di vederlo passar di lontano vittonoso, migliaiaiti sargbbero fatti uccidere per lui; milioni lo benedlssero e lo benediranno. Ed. de Amicis.
Dialogo.
Quando § morto Garibaldi? Quali atti generosi compi§ da giovane? Combatt^ anche fugri d'Europa e quanto tgmpo? Quando e dove combatt§ in Eurgpa? Quando non combatteva, che cgsa faceva? Quali professioni esercitg nella sua vita? Dite qualche cgsa del suo earattere, e delle sue qualita morali ?
Ghe avveniva quando egli gettava un grido di gugrra? Come andavo vestito in gugrra?
Che facevano gl'Italiani affascinati della persona di Garibaldi ?
Twee en twintigste les.
De deelwoorden en de gerundio.
Het Italiaansch heeft twee deelwoorden, het participio presente en het participio passato.
Het part. pres. wordt meestal als bijvoegl. naamw. gebruikt:
Una vatte ridente. Een lachend dal.
Het behoudt echter het karakter van een werkwoord en kan dus een complemento bij zich hebben:
I deridenti ogni credenza. Degenen, die met ieder geloof ™W 8 spotten.
Gewoonlijk vervangt het tegenwoordig deelwoord een bijzin, beginnende met die, welke:
II quadro della Sistina rappresentante il giudizio universale
(het jongste gericht).
De Gerundio.
De Gerundio is onveranderlijk. Zij staat in de plaats van een bijzin, die in het Nederlandsch begint



348
1 enz. en ubuil sieeua i p van den zin:
Ella mi disse piangendo. Zij zeide mij weenend (ter Essgndo ammalato, non pQ Omdat ik ziek ben, kan ik Non volendo rispondergli, Daar zij hem niet wilde ai
Opmerki 1. Bij oudere schrijvers kom
treKKing op nei onaer-
ijl zij weende). o andare a trovarlo. lem niet gaan bezoeken. la tacque.
woorden, zweeg zij. gen.
het nu en dan voor, dat de
implimento diretto:
(d. w. z. een ander, dan dat van den hoofdzin); b. v.: Essendosi,ammalato mio padre, dovei rimpatriare subito. Daar mijn vader ziek werd, moest ik terstond naar het vaderland terugkeeren.
Ln dit geval staat het onderwerp van den gerundio gewoon-
erstond er achter.
Hebben hoofd- en bijzin een verschillend onder, dan gebruike men liever den zinsbouw met den idio niet; b. v.:
Mentre io andava a spasso, egli dormiva.
Terwijl ik ging wandelen, sliep hij. Men mag echter wel zeggen: Andando io a spasso, egli si Q-
Zooals reeds vroeger is gezegd, gebruikt men de woorden andare, stare, venire, mandare met den idio om het begrip van eene voortdurende handevan het langzaam voortgaan, of van herhaling uit rukken:
L'uccelletto va cercando la libertd (in plaats van va a
cercare). Het vogeltje zoekt de vrijheid. Va dicendo che l'hg calunniato (va a dire). Hij vertelt overal, dat ik hem heb belasterd. lo ti stavo aspettando. Ik wachtte (lang, rustig) op je. Si venne accorgendo. Langzamerhand bemerkte hij.



Participio assoluto.
353
Fermatasi, disse loro. Zij bleef staan en zei hem. Udite queste parqle, ella scoppiq dalla risa. Nauwelijks had zij deze woorden gehoord, of zij barstte in lachen uit.
Opmerking. Men moet van den partie. assoluto wel onderscheiden den in het 2° deel, les 14, 1 c, aangegeven zinsbouw waar het parttcip., overeenkomende met het object, voorafgaat, en che zich daaraan onmiddellijk aansluit:
Detta che gbbe questa parqla.
Zoodra hij dit woord had gezegd.
Pagati che ebbe i sugi Creditori.
Zoodra hij zijne schuldeischers had betaald.
Met het parttcip. assol. verbindt zich soms het voorzetsel dopo. Deze zinsbouw wordt gemakkelijk verklaard door een infinitief tusschen te schuiven:
Dopo rimasti alquanto lontani.
Nadat wij eenigen tijd verre zijn gebleven.
(Dopo qssere rimasti alquanto lontani.)
Si raceontano molti miracóli che il Santo ha fatto dopo mqrto (dopo essere morto).
Er worden vele wonderen verteld, die de heilige, nadat hij gestorven was, had bewerkt.
Oefening 36.
Wij hebben veel personen ontmoet, die ons hebben gegroet maar wij hebben hen niét herkend. De heeren, die ik ten eten heb gevraagd, hebben (het) niet aangenomen, omdat zij vandaag elders worden verwacht. In alle genoegens van den rijkdom opgevoed, zal zij zich niet in een eenvoudig leven kunnen schikken. De leerlingen, die wij gisteren hebben hooren lezen, hebben bewezen, dat zij zich vele moeite hebben gegeven om eene goede uitspraak te krijgen (acquistare). Uw langdurig stilzwijgen heeft ons doen gelooven, dat gij ons waart vergeten (cong.). Doet niets, wat tegen de principes is, die ik u heb zoeken m te prenten (incuhare). Ik kon hem niet alle diensten bewijzen, die ik had willen bewijzen. Het genootschap, dat ik u zoo dikwijls heb zien bezoeken, is ontbonden. Ik dank u voor de aan mij geleende boeken, en zoodra ik ze zal gelezen hebben, zal ik ze u teruggeven. Hoe heeft u den zomer doorgebracht? Wij hebben een beetje met elkaar in Zwitserland gereisd; vervolgens zijn mijne moeder en mijne zuster naar Geneve gegaan, waar zij zich veertien dagen ophielden, en eergisteren hebben wij elkaar weer hier ontmoet. Wat is je broer van plan te doen? Als de vacantie voorbij is, zal hij eene reis naar Sicilië maken.
Ital. Gramm. v. HoU. 23



354
Les 23.
Italië wordt door oude en nieuwe dichters verheerlijkt om de helderheid van den hemel, de vruchtbaarheid van den bodem en de natuurschoonheden; maar de dichters zeggen niet, dat dikwijls de noordelijke provinciën geteisterd worden door groote overstroomingen en de zuidelijke provineiën door vulcanische uitbarstingen worden verwoest. Hoevele duizenden menschen hebben bij deze rampen het leven verloren! In Italië is alles leven, betoovering en poëzie, maar juist deze gaven hebben het ongelukken van allerlei aard bezorgd (attirare). Hoeveel vreemde volkeren, aangetrokken door de schoonheid van het land, zijn onder het een of andere voorwendsel daar binnen gedrongen met de wapens in. de hand, hebben zich daar gevestigd en hebben het Italiaansche volk niet alleen van de vrijheid beroofd, maar ook van de vruchten van den bodem en van vele kunstwerken van hare beroemde mannen! De geschiedenis leert ons, dat vele volkeren, nadat zij' op het toppunt van den roem waren gekomen, begonnen te dalen (decïinare), en anderen, die door hunne buren tot slavernij waren bestemd, zich wisten-omhoog te werken (ricalzarsi). Onderdrukt, mishandeld en vernederd door barbaren en beschaafde volken, smachtten de Italianen eeuwenlang, maar eindelijk gelukte het hun door (con) hun moed met de zedelijke en zakelijke hulp van bevriende naties en door gelukkige omstandigheden (col favore delle circoslanze), de gehate ketenen te verbreken, en de lang gewenschte (sospirare) eenheid te verkrijgen en het koninkrijk Italië te vestigen.
Leesoefening.
II miracólo delle noci. «In quei tempo c'gra un uostro padre, il quale gra un santo e si chiamava il padre Macario. Un giorno d'invgrng, passando per una vigttola (smalle weg), in un campo d'un ngstro benefattore, ugmo dabbgne anche lui, il padre Macario vide questo benefattore vicin o a un suo gran noce; e quattro contadini con le zappe in aria cbe principiavano a scalzar la pianta (uitgraven) per metterle le radici al sole. — Ghe fate voi a quella povera pianta? domando il padre Macario. — Eh! padre, son anni ed anni che la (in plaats van e\)&) non mi vugl far noci; e io ne faccio legna. — Lasciatela stare, disse il padre: sappiate che quest'anno la fara piü noci che fgglie. II benefattore, che sapeva chi gra colui che aveva detta quella pargla, ordin§ snbito ai lavoratori che gettassero di nugvo la tgrra sulle radici; e, chiamato il padre, che continuava la sua strada, — Padre Macario, gli disse, la meta della raccglta sara per il convgnto. Si sparse la voce della predizione; e tutti correvano a guardare il noce. In fatti, a primavgra, fiori a bi??gffe (in overvloed), e a suo tgmpo noci a bizzgffe. II buon benefattore non



Verbi difettivi.
355
ebbe Ja consolazione di bacchiarle (kraken); perchè andö, prima della raccolta, a ricevere il prgmio della sua carita. Ma il miracolo fu tanto piü grande, come sentirete. Quei brav'ugmo aveva lasciato un figliuglo di stampa (slag) ben diversa. Or dunque alla raccolta, il cercatore andg per riscugtere la meta eh'gra dovuta al convgnto; ma colui se ne fece nugvo affatto, ed ebbe la temerita di rispondere che non aveva mai sentito dire che i cappuccini sapessero far noci. Sapete ora cgsa avvenne? Un giorno (sentite questa) lo scapestrato aveva invitato alcum sugi amici dello stesso pelo (haar, slag) e, gozzovigliando, raccontava la stgria del noce, e rideva de' frati. Que' giovinastri ebber vgglia d'andar a vedere quello sterminato mucehio di noci; e lui h mena su in granaio. Ma sentite: apre l'uscio, va verso il cantuccio dov'gra stato riposto il gran mucehio, e mentre dice: — Guardate, — guarda egli stesso e vede... che cgsa? Un bel mucehio di fgglie secche di noce. Fu un esgmpio questo? E il convgnto invece di scapitare (in aanzien te vertezen) ci guadagn^; perchè dopo un cos) gran fatto, la cerca delle noci rendeva tanto, tanto, che un benefattore, mgsso a compassione del pgvero cercatore, fece al convgnto la carita d'un asmo che aiutasse a portare Ie noci a casa. E si faceva tant' gho che ogni pgvero veniva a preuderne secondo il suo bisogno; perchè noi siam come il mare che riceve acqua da tutte le parti e la torna a distribuire a tutti i fiumi.
Del romanzo storico di A. Manzoni «I Promessi SpQsi*.
Vier en twintigste les.
Verbi diffettivi.
Er zijn enkele werkwoorden, die slechts in enkele tijden of personen voorkomen. Men noemt ze daarom verbi diffettm. Het zijn de volgende (de niet aangegeven vormen ontbreken): % Algere vriezen. Pass. rem. alsi, alse, alsero.
Part. pres. algente (deze laatste vorm wordt slechts in de medische wetenschap gebruikt).
2. Angere kwellen. Pre». Ind. 3 pers. ange.
3. Arrqgere toevoegen. Imper. arrogi.
4. Calere aan gelegen zijn. Pres. ml cale, mij is eraan ge¬
legen. Ook in proza, maar zelden.
Imper. mi caleva. Pass. rem. mi calse. Fut. mi
oarrii (ealera), Cond. mi carebbe (oalerebbe). Pres. cong. che mi caglia. Imperf. cong. che mi calesse (P. p. caluto). Met essere vervoegd, wordt het slechts in poëzie gebruikt.



356
Les 24.
5. Capere grijpen. Pres. cape (verouderd).
6. Colere vereeren, beschaven, heeft slechts cole en P.p. cotto
beschaafd.
7. Hstqllere opheffen. Ind. pres. en Imper. estqlli, estqlla.
8. Fervere met ijver beoefend worden.
Pres. ferve en fervono. lmpf. fervea en ferveano. Imperf. cong. fervesse. Gerund, fervendo. Part. pres. fervente.
9. Gire gaan, wandelen (slechts poëtisch).
Pres. ind. gite gij gaat.
Imperf. giva (gia); givamo, givano (giano). . Pass. rem. gii, gisti, gi (gio), gimmo, giste, girono. Fut. gir<), girai, gird; giremo, girete, giranno. Cond. girei ecc.
Imperat. gite gaat. Imperf. cong. io gissi, tu gissi, egli gisse; gissimo, giste, gissero. P.p. gito (met essere).
10. Ire gaan. Pres. en Imperat. ite (gaat). Imperf. ivo, ivi,
iva, ivano. Fut. iremo, irete, iranno. P. p. ito. In proza worden slechts ire en ito gebruikt. Van de afgeleide woorden worden als ire vervoegd: adire (eene erfenis aanvaarden) circuire (gaan om iets), contraire (tegen iets zijn). Alle andere vormen -isco, b. v.: ambire, perire. Van het dichterlijke redire (teruggaan), wordt alleen de 3e Pl. pass. rem. redirono gebruikt.
11. Lqdere verwonden. Pres. ind. lede. Imperf. ledeva.
Imperf. cong. ledesse. Part. pass. leso.
12. Licere toegestaan zijn {infinito wordt niet gebruikt) heeft
slechts Mee en leee (het is veroorloofd).
P. p. lecito en iUebito zijn bijvoegl. naamw.
13. Mtööere verzachten. Pres. molce. Imperf. molceva.
Imperf. cong. molcesse. Gerund, molcendo (poëtisch).
14. Olire geuren (poëtisch). Pres. olissi, olisse.
Imperf. oUva, olivano.
15. Iliedere terugkeeren. Pres. riedo, riedi, riede.
Pres. cong. rieda en riedano. ■ Imperf. rledeva.
16. Serpere slingeren. Pres. serpe (gewoonlijk gebruikt men
serpeggiare).
17. Solere plegen. Pres. sqglio, suqli, suqle, sogliamo, so-
lete, sqgUono. Imperf. soleva ecc. Pres. cong. ch'io sqglla ecc., sogliamo, sogliate, sqgliano. Imperf. cong. solessi ecc, P. p. sqUto (bijv. naamw.) Gerund, solendo (dikwijls drukt men plegen uit door esser sqlito).
18. Urgere dringend zijn. Pres. urge. Imperf. urgeva.
Imperf. cong. urgesse. Gerund, urgendo. Fut. urgera.
19. Vtgere van kracht zijn, in zwang zijn. Pres. vtge. Imperf.
vigeva. Imperf. cong. vigesse, vigessero. Part. pres. vigente. Gerund, vigendo.



Alfabetische lijst van de onregelmatige werkwoorden.
Alfabetische lijst van de onregelmatige werkwoorden.
De met * geteekende werkwoorden zijn verouderd. (Men vindt ze bij Dante, Petrarca, Boccaccio enz.)
Pres. Pass. rem. Fut. P. p. Aborrire verafschuwen, aborro en aboriseo accadere geschieden, zie cadere
(accedere naderbij komen; concedere toestaan, eccedere overtreffe intercedere tusschenbeide komen, precqdere voorafgaan, pr cedere vooruitgaan, succgdere opvolgen, gebeuren, hebben in d« pass. rem. accessi, concessi enz. of wel zij zijn regelmatig: ace dei enz.
accendere aansteken accendo accesi aCeenderq acceso acchiudere toevoegen, zie chiudere
accludere insluiten — acclusi — accluso
accqrger(si) bemerken (m')ac- m'accgrsi m'accor- accqrto(s
cqrgo gero aecorrere toesnellen, zie correre aecrescere aangroeien, toenemen, zie crescere addurre aanbrengen adduco addussi addurrq addotto affiggere aanhechten, aanplakken, zie figgere slechts aflisso affliggere bedroeven affliggo afflissi affligerq afflitto
aggiungere toevoegen, zie giungere
'algere bevriezen — alsi
attudere zinspelen alludo allusi alluderq alluso
ammettere aannemen, zie metter e *ancidere dooden, zie uccidere
andare gaan vado(vq) andai andrq andato
angere kwellen, alleen ange (3« pers. pres.) onnettere aanhechten, zie nettere
apparire verschijnen apparisco apparvi apparirq apparso
(-ii) (apparite
appartenere toebehooren, zie tenere
appqndere aanhangen, op- appendo appesi appen- appeso
hangen derQ applaudire toejuichen applau- applau- applau- applaudit
disco(-o) dit diri} apprendere leeren, vernemen, zie prendere aprire openen apro apri aprirq aperto
(■ersi)
ardere branden ardo arsi arderq arso
arrendere (-si) zich overgeven, zie rondere
arrqgere toevoegen (zie verbi diffett.)
ascendere bestijgen, opstijgen, zie scendere
ascondere verbergen, zie nascondere
aspergere besprenkelen, zie spergere
assalire aanvallen, zie satire
assider (-si) gaan zitten m'assido nïasski m'assiderq assiso



358
Alfabetische lijst van de onregelmatige werkwoorden.
Pres. Pass. rem. Fut. P. p. assistere bijwonen, bijstaan, regelmatig behalve assistito assqlvere vrijspeken — assglsi — assglto
assorbire inznigen assorbo assorbii assorbirb] assorbito
(•isco)
assumere aannemen assumo assunsi assumerg assunto
astringere samentrekken, dwingen, zie stringere attendere verwachten attendo attest attenderq] atteso attingere scheppen, zie tingere
*avqllere uitrukken — avulsi — avulso
avere hebben hg ebbi avr§ avuto.
Benedire zegenen, zie dire
bevere (bero) drinken bevo (beo) bevvi(be- beverg bevuto
vei,-etti) (berrg) (beuto). Cadere vallen cado(cag- caddi cadrg . caduto
gio) (caderb) calere aan gelegen liggen (verb. difett.) capere grijpen, bevatten (verb. difett.)
capire begrijpen, 3e pers. capisce en cape, pl. capiscono en capono cedere wijken, toegeven cedo cedei,-$tti — ceduto
(cessi) (cesso) chiqdere verlangen chiedo chiesi • chiederg chiesto
(chi^ggo) (chiedei) chiudere sluiten chiudo chiusi — chiuso
cingere omgorden cingo cinsi cingerg cinto
(cigno) (dgner^) circoncidere besnijden, zie incidere
circonfleüere ombuigen — — — circonflgsso
cqgliere (corre) plukken cqlgo col si coglierg cglto
(cqglio) (corrg) *cqlere vereeren (verb. diffet.) collider e samentreffen, zie elidere colludere met elkaar eens zijn, zie alludere commettere begaan, zie meltere commuqvere bewegen, zie muqvere
comparire verschijnen comparis- comparvi compari- comparito ■ co (comparii) rq (-arso) . compiere 1 ver™uen compisco compii compirg compito
compire ƒ (compio) (compiei) compierg compiuto
comprendere begrijpen, zie prendere
comprimere samendrukken comprimo comprgssi compri- compresso concedere toestaan, zie cedere merg concepire ontvangen, begrijpen, heeft naast den regelmatigen ook nog den ouden vorm: concfpe en conceputo
concepono (conctfto) coneemere betreffen, zie scernere conchiudere (concludere) besluiten, zie chiudere concorrere bijdragen, zie correre *concutere schudden, zie discutere condiscendere toegeven, zie scendere condurre voeren, zie addurre
configgere aannagelen, zie figgere — — confttto. .



Alfabetische lijst van de onregelmatige werkwoorden.
359
Pres. Pass. rem. Fut. P. p. confondere verwarren, zie fondere eongiungere verbinden, zie giungere connettere samenvoegen, zie nettere
conoseere kennen conosco conobbi conoscerq eonosciuto
conquidere overweldigen, niet gebruikelijk, uitgezonderd conquiso consistere bestaan, zie assistere
*consumere verbruiken — consunsi — consunto
(liever consumare) (-se, -sero)
contendere tegenspreken, zie tendere
contessere tesamen weven als tessere met uitz. van het poët. contesto contraddire tegenspreken, zie dire contrarre samentrekken, zie trarre
*convertere veranderen converto conrersi- — convcrso
(eonvertire is regelmatig ('pres. -o)) convincere overtuigen, zie vincere eoprire bedekken, zie aprire corrqggere verbeteren, zie reggere
correre loopen corro corsi — corso
corrodere verteeren, zie rodere corrompere bederven, zie rompere costringere dwingen, zie stri-ngere
costruire bouwen costruisco costrussi costrüirq costrutto
(costrurre) (costruii) (costruito)
crescere groeien cresco crebbi — cresciuto
crocifiggere kruisigen, zie figgere
cuQcere koken cugco cqssi cuocerq cqtto.
Dare geven dg digdi darg dato
decadere vervallen, zie cadere.
decidere beslissen deado dectsi — deciso
decrescere afnemen, zie crescere
dedurre afleiden, zie addurre
déludere bespotten, ontgoochelen, zie alludere
depri/mere neerdrukken, zie comprimere
deridere uitlachen, zie ridere
desistere afstaan, zie eistere
desumere ontnemen, zie assumere
detrarre aftrekken, zie trarre
detrudere afstooten, zie intrudere
difendere verdedigen difendo difesi — difeso
diffondere uitgieten, zie fondere dimettere afzetten, zie mettere dipendere afhangen, zie pptdere dipingere afschilderen, zie pingere
dire zeggen dico dissi dirq detto
dtrigere richten dirigo diressi dirigerq diretto
dtrompere afbreken, zie rompere
discendere afdalen, zie scendere
discqrnere onderscheiden, zie scemere
disehiudere openen, zie chiudere
discorrere bespreken, zie correre
discutere bespreken discuto discussi — discusso



360
Alfabetische lijst van de onregelmatige werkwoorden.
Pres. Pass. rem. Fut. P. p. disgiungere scheiden, zie giungere dispergere verstrooien, zie spergere dissuadere afraden, zie persuadere
distinguere onderscheiden disttnguo distinsi distin- distinto distorcere verdraaien, zie toreere guerg distruggere vernietigen, zie struggere *dineïlere uitrukken, zie svettere
dividere verdeelen divido divisi dividerg diviso
dolere smarten ' dglgo dglsi dorrg doluto
(doglio) (doler§) dovere moeten devo dovei dovrg dovuto.
(debbo) (-etti) JEccedere overtreffen, zie suceedere effondere uitgieten, zie fondere eleggere verkiezen, zie leggere
elidere uitstooten elido elisi eliderg eliso
eludere verijdelen, zie alludere emergere opduiken, zie mergere
empiere 1 De onregelmatigheid is in de dubbelvormen
empire | va'^en- P"98- rem- empï, empiè, part. empito en empiuto
) evenals bij compire.
*emulgere week maken emulgo emulsi emulgeri} emulso erigere oprichten erigo eressi erigerg eretto
(ergere) (ergo) (ersi) (ergerg) (erto)
esaurire uitputten, weinig gebruikelijk met uitzondering van esaurüo.
esaurito is ook uitverkocht (van boeken). escludere uitsluiten escludo eslusi escluderq escluso
esigere eischen esigo esigei esigerg esatto
(-etti)
esistere bestaan esisto esistei esisterg esislito
. , ..
espellere nitdrrjven espello espulsi espellerg espulso
espriniere uitdrukken esprimo espressi esprimerg espresso essere zijn sono fui sarg stato
estinguere uitblusschen, zie distinguere estorcere afpersen, zie toreere
evadere ontsnappen evado evasi evaderg evaso
Fare doen fg feci farg fatto
fendere splijten fendo fendei fenderg —
(fessi) (f&so) fertre wonden, ferisco, ferisce, fere (alleen in het spreekwoord:
chi di colt filo ff re, di colt filo pgre): ferisca, ferissi, ferito figgere vasthechten figgo fissi figgerg fitto
(fisso en fiso zijn bijv. naamw.) NB. Alle samenstellingen van figgere met uitzondering van sconfiggere vormen het P. p. op isso. flngerevewzen,verdichten fingo finsi fingerg finto *fifttere buigen flgtto flessi fletterg flesso
fondere gieten fondo fust fonderg fuso
frangere breken frango fransi frangerg franto



Alfabetische lijst van de onregelmatige werkwoorden.
361
Pres. Pass. rem. Fut. P. p. fremere beven, slechts in zooverre onregelmatig, als er eenige
poëtische dubbelvormen van bestaan friggere bakken friggo frissi friggerg fritto
*fulgere glanzen fulgo fulsi fulgerg ontbreekt
gemere zuchten, heeft enkele, poët. onregelm. dubbelvormen *genuflettere knielen, zie flettere
giacere liggen giaecio giacqui giacerg giacmto
gioire genieten, is slechts in zooverre onregelm., dat de vormen
gioiamo (gioimo) en gioiate worden vermeden. Ook vindt men
gioendo voor gioigndo. gire gaan, zie verb. diffett.
giungere aankomen giungo giunsi giungerg giunte
Uludere vergissen, zie alludere (giugnerg)
immergere indoopen, zie mergere
impgllei-e aansporen, zie espellere
imporre opleggen, zie pgrre
imprendere ondernemen, zie prgndere
imprimere indrukken, zie eomprimere
incendere ontsteken, zie aceendere
inchiudere (includere) insluiten, zie chiudere
incidere insnijden, zie decidere
inerescere spijten, zie crescere
incutere (vrees) injagen, zie discutere
*indicere, indire aanduiden, zie dire
indulgere vergeven, zie emulgere
indurre verleiden, zie addurre
inficere besmetten — (infeci) — infrtto
infiggere aanhechten, zie figgere
inflettere buigen, regelmatig met uitzondering van infiqsso infliggere opleggen, zie affliggere
*influere beinvloeden influo influssi influerq influsso
(infiuire (-isco) is de meest gebruikelijke vorm) infrangere overtreden, zie frangere insistere aandringen, zie assistere insorgere i verdenking insurgere ) opwekkenf zle SOrffere ((njstruire onderrichten, zie costruire intercedere tusschenbeide komen, zie cedere intingere indoopen, zie tingere *intridere kneden, zie ridere
intrudere indringen intrudo intntsi intruderg intruso
invadere invallen, zie evadere ire gaan, zie verb. difett.
*Iiedere wonden — Igsi — Igso
leggere lezen leggo lessi legger^ lgtto
licere geoorloofd zijn, zie verb. difett.
*lucere lichten luce lussi lucerg ontbreekt
Mdledire-vervloeken, zie dire; vormt ook maledisco en imperf. malediva
mergere doopen, wordt slechts gebruikt mersi
(De samenstellingen emergere, immergere komen in haar geheel voor.)



362
Alfabetische lijst van de onregelmatige werkwoorden.
- Pres. Pass. rem. Fut. P. p. mescere ingieten, regelmatig behalve part. pass. misto gemengd,
daarentegen mesciuto ingegoten
metter e plaatsen metto mist metterq messo (mettei) messi
mordere bijten mqrdo morst morderq mqrso
morire sterven muoio morii morirb mgrto
(muoro) (morrq)
mungere melken mungo munsi mungerq munto
m(u)gvere bewegen m(u)qvo mqssi m(u)overgmgsso
Nascere geboren worden nasco nacqui nascerq nato
nascondere verbergen nascondo nascosi nascon- nascosto
derf
*negligere veronachtzamen negligo neglgssi negliger$ neglgtto
*nettere aanhechten netto nessi netterg nesso
n(u)gcere schaden n(u)gco ngequi nuoeerg nociuto *Ocoidere dooden, zie uccidere. oceorrere noodig zijn, zie correre offendere beleedigen, zie difendere
°£Zire \ aanbieden gffro . off rto
offrtre f v" offrn,offgrst offrirg "*
*oUre rieken, verb. difett.
omettere uitlaten, zie mettere
opprimere onderdrukken, zie comprimere.
JPandere verspreiden pando pansi . pander^ panto
parere schijnen paio parvi parrq' —
(parsi) (parerg) (parso)
partire als sentire in de beteekenis van vertrekken. In de beteekenis van deelen, vormt het de pres. op -isco.
paseere weiden, regelm. Part. pass. pasciuto (pasto poëtisch)
perc(u)qtere schudden perc(u)gto percgssi percuoterq percgsso
perdere verliezen p§rdo perdei perderg perduto
(persi) (perso)
perire omkomen, regelm. op -isco; heeft echter de poëtische vormen pgro, -i, -e; perso, perano en het adj. perituro
permettere toestaan, zie mettere
persistere aanhouden, zie assistere
persuadere overreden persuado persuasi persua- persuaso
(persuadei) derg piacere bevallen piaccio piacqui piacerg piaciuto
piangere weenen piango piansi piangerg' pianto
ping ere schilderen (weinig gebruikt), zie diping ere piovere regenen piove pigvve pigvera piovuto
porre \ , pongo post porrg posto
*ponere f m ■ (ponerb) porgere aanbieden pgrgo pgrsi porgerg pgrto
possedere bezitten, zie sedere
potere kunnen pgsso potei(-etM) potrg potuto
precedere voorafgaan, zie succedere (ook regelmatig) precludere afsluiten, zie chiudere predire voorspellen, zie dire prefiggere voornemen, zie figgere



Alfabetische lijst van de onregelmatige werkwoorden.
363
Pres. Pass. rem. Fut. P. p. premere dringen premo premei premer$ premuto
(-etti)
prendere nemen prgndo prest prenderg preso
preseindere van iets afzien, zie scindere
presumere vermoeden, zie assumere
procedere overgaan tot, zie cedere
proferire aanbieden, uitspreken, zie offerire
profondere verkwisten, zie fondere
promettere beloven, zie mettere
propendere neigen tot iets, regelmatig, met uitzondering van het
poët. part. pass. propgnso prorompere uitbarsten, zie.rompere
proteggere beschermen proteggo protessi proteggerf protetto ptmgere steken pungo punsi pungerg punto
Badere scheren rado rasi raderg raso
raggiungere bereiken, zie giungere
Opmerking. Voor alle met re- of ri- beginnende werkwoorden, voor zoover zij hier niet zijn aangegeven, raadplege men het stamwerkwoord. ravvedersi zich bezinnen, zie vedere recidere afsnijden, zie circoncidere
redimere verlossen redimo redensi redimerg redento
(redimei)
redire \ omkeeren heeft slechts pr. ind. riedo, -i, -e, en riedono, riedere f ' pr. cong. riedo,, a, -a, riedano en impf. rie-
deva, -i, -a, riedevano reggere regeeren reggo ressi reggerq~ retto
rendere teruggeven rendo rendei renderQ —
(-etti), resi reprimere onderdrukken, zie comprimere *rescindere snijden, zie scindere resistere weerstaan, zie assistere
ridere lachen rido risi riderQ riso
ridurre terugvoeren, afleiden, zie addurre
riedere terugkeeren wordt slechts gebruikt in de ind. pres. riedo,
-», -e, riedono, Imp. riedeva, riedevano. riflettere nadenken rifletto riflettei, rifletterq riflesso en
rifl§ssi riflettuto rifulgere schitteren, zie fulgere, heeft 3 Pass. rem. poët.: rifulgè rilucere glanzen, zie lucere, rilussi (rilucei)
rimanere blijven rimango rimasi rimarri) rimastoen
rimaso
rincrescere betreuren, (mi) rin- rincrebbe — rincres-
spijten eresce ciuto
risolvere besluiten risglvo risolvei risolverQ risoluto en
(•etH),risdlsi * risotto.
risorgere opstaan, zie sorgere
rispondere antwoorden rispondo risposi risponder^ risposto ritorcere verdraaien, zie toreere riuscire slagen, zie uscire
rodere knagen rodo rosi roderQ roso



364
Alfabetische lijst van de onregelmatige werkwoorden.
Pres. Pass. rem. Put. P. p. rompere breken rompo ruppi romper§ rotto.
Satire klimmen salgo salii saïirg salito
(salisco) (salsi) sapere weten sq (3 poët. seppi saprg saputo
sape)
scalfire villen scalfisco scalfii scalfirg scalfttto
scegliere kiezen seelgo scelsi seegiierq scelto
scindere afdalen scendo scesi scenderQ sceso
*scqrnere onderscheiden scerno scernei scernerq — (seersi)
"scindere scheiden scindo scissi scinderg scisso
sciqgliere ontbinden sciolgo sciqlsi scioglierg sciglto
(sciqlglio) (sciorrq) scolpire beeldhouwen scolpisco ecolpii scolpirg scolpito scommettere wedden, zie mettere (sculsi) (sculto) sconfondere verwisselen, zie fondere sconnettere uit elkaar nemen, zie nettere seqrgere bemerken, zie accqrgersi
scrivere schrijven scirvo scrissi scriverd scritto
sc(u)gtere schudden sc(u)gto scossi scuoterq scosso
(3 poët. scusse)
sedere zitten' sifdo sedei sederq seduto
(*m°) (-etti) sedurre verleiden, zié addurre 'jmd seguire volgen seguo1 seguii seguirg seguito
seppellire begraven, regelmatig met uitzondering van seppelUto,
(part.) sepulto serpere slingeren, verb. difett. sm(u)qvere bewegen, zie m(u)qvere soccorrere steunen, zie correre sodisfare of soddisfare bevredigen, zie fare
sotferire \ .... . - . „Mr ■ i hiden, zie offenre soffrire f J "
solere plegen, verb. difett.
* solver e oplossen sglvo solvet soherg soluto
(-etti)
sommergere onderduiken, zie mergere
sommettere onderwerpen, zie mettere
sopprimere onderdrukken, zie oppHmere
sorgere opstaan sorgo sorsi sorgerQ sorto
sospendere opheffen, zie appendere
sottomettere onderwerpen, zie mettere
sottrarre onttrekken, zie trarre
*spandere verspreiden spando spandei spanderg spanto
(-etti)
spargere verstrooien spargo sparsi spargerg sparso sparire verdwijnen spar isco sparii sparirg,sparito,sparsparvi so, sparuto (bijv. naamw. onaanzienlijk)
1 Seguisco (verouderd) komt alleen voor in de samenstellingen eseguire en consequire.



Alfabetische lijst van de onregelmatige werkwoorden.
365
Pres. Pass. rem. Fut. P. p. spegnere uitblusschen spengo spensi spegnerg spento spendere uitgeven, zie appf.nd.ere sperdere te gronde richten, zie pe,rdere spergere bestrooien spergo spersi spergerg sperso
spingere schuiven, zie pingere
stare staan stg stftti stari} stato
stimgere afverven, zie tingere
Stringere knellen stringo strinsi stringerg stretto
struggere verwoesten struggo strussi struggerg strufto succedere opvolgen succedo suceeesi succederg succfsso
surgere, zie sorgere succeduto sussistere bestaan, zie assistere
sveltere ontrukken svelto svelsi svellerg svelto
(svelgo)
Tacere zwijgen taeeio tacqui taeerg taciuto
tgndere uitstrekken, zie attendere
tenere houden tengo tenni terrg tenuto
tergere afvegen, zie tergere
tingere kleuren tingo tinsi tinger§ tinto
(Hgnere) (tigno)
tqgliere wegnemen tglgo tglsi toglierg" tglto
tQrre (tgglio) (torrg~)
toreere draaien tgreo tgrsi torcerQ" tgrto
tradurre vertalen, zie addurre trafiggere doorboren, zie figgere
trarre trekken traggo trassi trarrfy tratto
trasfond ere overdragen, overgieten, zie fondere trasparire doorschijnen, zie sparire
Ucddere dooden uccido uceisi ucciderg uceiso
■udire hooren gdo udii udirö udito
(udrg)
■ungere zalven ungo unsi unger§ unto
(ugnere) uguo (ugnerg)
■urgere dringend zijn
uscire uitgaan fsco useii uscirg uscito
Valere gelden valgo valst varrg (valuto).
(valerg) valso
vedere zien vedo vidi (ved- vedrq veduto
(veggo,veggio) di) (vederty visto(viso) venire komen vengo venni verrg venuto
vigere in zwang zijn
vüipendere geringschatten als pendere. Pass. rem. slechts vilipesi en
part. pass. vilipeso. vineere overwinnen vinco vinsi vincerg* vinto
vivere leven vivo vissi vivrg vissuto
(viverg) (vivuto) volere willen vqglio vglli vorrg voluto
(vo') (vglsi)
vqlgere omkeeren vglgo vglsi volgerg vglto.



366
Aanhangsel.
Woorden, van welke de beteekenis verschilt, al naarmate de e en de o die er in voorkomen, open of gesloten wordt uitgesproken.
E.
Gesloten. Open.
Aecetta bijl Accetta hij neemt aan
affetta hij snijdt in stukken affetta hij verlangt naar allega het maakt de tanden stomp allega hij voert als bewijs aan Bei jij drinkt Bei mooie (pl. van beüó)
Calesse (subj. van calere) Cal$sse soort wagen
Cesto struik cgsto venusgordel
Cetera cither cetera, et cetera
che dat cftg (bijwoord)
collega hij verbindt collega collega
eorresse hij liep corresse hij verbeterde
credo ik geloof credo het credo
colletto kleine kraag coll$tto verzameld
creta krijt Creta het eiland Creta
Be' = dei genitief Dg' = deve hij moet, deh (tusschenwerpsel)
dessi dezelfden, ook dessi — dat dessi = si deve ik gave
dei {gen. van het lidw.) dgi goden
detti en dette (part. van oïre^ (üeW en dg«e (poët.; Pass. rem.
van dare)
E = ei, e^ft, eglino hij is gft helaas
egli hij ^grfó = gli g
esco lokspijs gsc« (van usciré) .
esse (jpi. van essa) esse de letter s
essi (pl. van esso,) gssï = si $
Félla (fello, felle, felli) (poët.), Fgllo, feflo, felle, felli verradersamentrekkingen van la, lo, lijk, boosaardig le, li, fece
fero = ferono (van ferire) fero (poët. voor fiero) trotscb
festi, feste (poët.). Pass. rem. van f$ste feesten facere
Legge wet Begge hij leest (van leggere)
lessi (pl. van lesso) gekookt, ge- Zgsst (pass. rem. van loggere)
kookt vleesch
Me mij Me = meglio
mele (pl. van meia^) appels »igfe = mtgfe honing
messe (pl. van messa) missen mgsse oogst
mezzo overrijp m$zzo half



Aanhangsel.
367
Pera peer .Pera = perisca hij gaat ten
gronde
pesca vischvangst pesca perzik
pesco ik visch pesco perzikboom
peste (pl. van pesta) voetsporen peste de pest Se indien, zich Se' (= sei) jij bent
sete (pl. van seiaj zijde en sete sete (poët.) = siete dorst
stesso, sfess», stessa, stesse zelf. stesso, sigss», stesse (van stessere
= distessere)
stemmi stond mij stemmi wapens pl.
Te (voornaamw.) jij Te' = tieni, t? = thee
telo (voornaamw.) jij het tglo pijl
tema vrees igmo thema
temi (van temere) jij vreest Temi Themis
Veglio ik waak Veglio oud
eeni» twintig pgwtf winden
vergola (poët.) voor ceroa roede vergola een soort boot
O.
Gesloten. Open.
Accorre hij snelt toe Accgrre (accogliere) opnemen
accorsi (pass. rem. van accorrere) accgrsi (pass. rem. van accqrgere> apporti - apponerti appgrti jij brengt
Botte vat j5pfte slagen
Cogli = co» </Zi Cggli (van cqgliere) jij plukt
cote> = hij zijgt door cola (cong. vim cqlere); Cgla = NicoJaas
coZfa = con la cglla (van collare folteren), lijm
colle = con le cglle heuvel
coMo = com lo collo hals
coüo beschaafd cglto geplukt (van cggliere)
coppa achterhoofd cgppa schaal
corrs hij loopt cprre (= cqgliere) plukken
..«rat ik liep cgrsi (cqgliersi)
corso geloopen ögrso (uit Corsica)
corti (pl. van corto) korte cpr« (= cqglierti)
costa het kost cgsta rib
Doptto ton, leemen vaas Dqglio (van oofere)
-Fo/fo menigte Fqlla (= la fg')
foUe (pl. van foüa) fglle gek
fora hij boort fpra (poët. voor sarebbe)
foro gat, poet. voor /wow) /pro het forum
fosse hij was [leggen fgsse slooten
Importi - imporre-ti je op- Impgrti (van importare)
ineolto onbeschaafd ineglto (van incqgliere)
indotto (part. van indurre) indgtto ongeleerd
Boto leem £p<0 Lotos
Morse inzetijzers Mgrse (van mgrdere)
mozzo scheepsjongen mgzza wielschijf
Noce noot JVpce = nugce hij schaadt
Ora nu, unr ora hij bidt



368
Aannangsei.
Poppa achterdeel van het schip Poppa vrouwelijke borst
porei = porre-ci pgrci varkens
porsi = porre-si pgssi (pass. rem. van pqrgere)
pose (pass. rem. van porre) pgse pauses
posta (part. pass. van porre) posta post
ICicorre = ricorrere ricgrre = ricqgliere
riporti = riporre-ti ripqrti jij bericht
roeca spinrokken rgcca rots
rodano van rodere Bgdano de Rhone
rodi van rodere Bgdi eiland
rogo braamstruik rggo brandstapel
rosa (part. pass. van rodere) rgsa roos
rozza ruw rgzza merrie
Scola (van scolare) het druipt af segla = scugla
scopo (van scopare) hij veegt scgpo doel
scorsi (van «correre) scgrsi (van scqrgere)
solo, sola alleen sp/e = sugle; sgla = s«p?o
sonne = «e sono «pnne = wesp
sono ik ben spno = sugno
sorta (part. van sorgere) sgrta lot
stofto dwaas stglto = distglto (van dislqgliere)
stoppa werk stgppa hij verstopt
Tocco ik raak aan Tpcco stuk
forre toren <prre = tqgliere
torsi rompen, koolstronk tgrsi = tqgliersi
torta taart tgrta (part. van tgrcere)
torvi (pl. van torvo) wild <pr»»° = tqgliervi
iosco Toskisch tgsco = tossico vergift
Volgo gepeupel Vglgo ik keer (van vqlgei-e)
Dolto gezicht vglto (van vglgere)
noto gelofte vgto = rugto ledig.
Alfabetische lijst van de werkwoorden der 1° conjugatie, die in de 3 Pïur. Pres. dell'Ind. en Cong. het accent op de derde lettergreep van achteren krijgen.
Abitare wonen certificare verzekeren
accelerare versnellen ehiacchierare kletsen
accomodare voegen naar circolare in omloop zijn
adoperare gebruiken considerare beschouwen
agitare bewegen coricare neerleggen
alterare veranderen criticare beoordeelen
animare bezielen Desiderare wenschen
annoverare optellen desinare middagmalen
anticipare bij voorbaat doen disputare betwisten
applicare toepassen dubitare twijfelen
augurare wenschen Eccitare prikkelen
Beneficare weldoen ereditare erven
biasimare berispen esagerare overdrijven
Coricare belasten esamvnare onderzoeken
telebrare vieren esercitare uitoefenen



372
Aanhangsel.
A' miei di non ritrovai cibo mai si disgustoso! Gavol mio per me non fai (jij past), sovra te piü non mi pgso! —
A si fatto complimento, tosto il cavol replic<J>: — Mia signora a quei cb'io sento, molto il gusto in voi cang'iQ.
Vi conobbi in altri arredi, e^in piü misera fortuna. Foste bruco, ed io vi diedi molto tempo e cibo e cuna.
Era allora a voi ben grato il sapor delle mie foglie; ma, cangiando il vostro stato voi cangiaste ancor le voglie. —
Dalla favola s'intende ciö che segue in uom leggiero: se la sgrte o sale o scende sale o scende il suo pensiero.
Ma 1'uom saggio mai non falla, nè in superbia nè in vilta: o sia bruco o sia farfalla, immutabile si sta.
2. La rondinella*).
Rondinella pellegrina
che ti posi in sul verone
ricantando ogni mattina
quella flgbile canzone,
cbe vugi dirmi in tua favella,
pellegrina rondinella?
Solitaria nell'oblio, dal tuo spgso abbandonata piangi forse al pianto mio, vedovella sconsolata? ' Piangi, piangi in tua favella, pellegrina rondinella!
Pur di me manco infelice**) tu alle penne almen t'affidi, - scorri il lago e la pendice (hoogte),
*) Uit Marco Visconti van Tommasso Grgssi. **) Pur meno infelice di me doch minder ongelukkig dan ik.



Gedichten.
873
empi 1'aria de' tugi gridi, lui chiamando in tua favella, pellegrina rondinglla!
Oh, se anch'io! . . . Ma lo contende questa bassa, angusta vglta, dove il sole non risplgnde, dove 1'aria ancor m'g tglta, donde a te la mia favglla giunge appena, o rondinella.
II settembre innanzi vigne, e a lasciarmi ti prepari: tu vedrai lontane argne (kust), nuovi monü e nugvi mari salutando in tua favglla pellegrina rondinella;
ed io tutte le mattine
riaprendo (weder openend) gli gcchi al pianto, tra le nevi e fra le brine (rijp) crederg d'udir quei canto, onde par che in tua favglla mi compianga, o rondinella !*)
Una croce in primavgra troverai su questo suglo; rondinglla, in su la sera sovra lgi raccogU il vglo dille pace in tua favglla pellegrina rondinglla.
8. Grandinata.
Strepitando vign giü candida e bella; Batte il sugl, tronca i rami, il ciglo oscura, E nelle grigie vie sonante e dura Plcchia, rimbalza, rgtola, saltglla;
Squassa le gronde, i tetti alti flagglla, Sbrlcciola sibilando la verzura; Ricasca dai terrazzi e nelle mura S'infrange, e vasi e vetri urta e sfracglla.
E per tutto s'ammonta e tutto imbianca; Ma lentamente 1'ira sua declina, E solca 1'aria diradata e stanca:
*) = Onde (col quale) par che tu, o rondinella, mi compiat m tua favglla.



374
Aanhangsel.
Pgi, di repente piü maligna stride, Pqi tutto tace, e sulla gran ruina Perfidamente il ciel llmpido ride.
(Edmondo de Amicia.)
4. Ad una mia Bambina.
Gia di mammole e giacinti Gli Qrti avviva il nugvo aprile, Ed a' marmi de gli estinti Da le mammole e giacinti; Tu dibatti i pig discinti . Nel tepor primaveriie Chè di mammole e giacinti Gli grti awiva il nugvo aprile.
Quanta via si allunga innante A' tugi pig mgrbidi e rgsa! Ghe poggiar non san le piante; Quanta via sta loro innante! Da la culla di te infante A la tomba ove si posa; Quanta via si allunga innante A' tugi pig mgrbidi e rgsa! E anche tu per le ferite Tutte sangue ti dorrai; Ti saranno inacerbite, O mia Gina le ferite Da la calca de le vite. Ma un confgrto, o figlia, avrai, Quando tu, per le ferite Tutte sangue ti dorrai Rammentando i ngstri volti Che ti arrisero d'amore: Tra' maligni e tra gli stolti Pace avrai da' ngstri volti. Verrai ligta tra' sepolti Fugr del lungo uman dolore Rammentando i ngstri volti Ghe ti arrisero d'amore.
' (Guido Mazzoni).
6. II Savoiardo.
Dal di che ai monti della Savgia Lasciai pianggudo l'nltimo addio, Non g piü gioia, non e piü gigia Dentro al cugr mio!



Gedichten.
375
Fedel compagno del mio cammino Per valli e monti fra genti strane M'§ solamente questo organino Ghe mi da il pane.
Nel cavo seno del mio struinen to Ghiuse in segreto son tre canzoni: L'una g selvaggia siccome il vgnto
De' migi burroni; E fg sentirla se alcun mi cresce, Questo penoso fardgl che io pgrto, E il disperato grido che n'gsce
Mi da confgrto! L'altra canzone mormora pigna D'occulte gigie, d'occulti affanni; Somiglia il canto della mia Lgna
Mgrta a vent' anni!
E fg sentirla s'io miro un bello E afflitto volto di giovinetta, Ghe a' rai di luna sul veroncello Canta ed aspgtta!
L'ultimo sugno, sugn di speranza, Talor pel ligto aere s'intese. Quando incontravo qualche sembianza Del mio paese!
E ancor 1'udreste s'io pur pensassi
Rigdere ai dolci natfi casali;
Ma quelle piante, quei flor, quei sassi
Non son piü eguali. Come alla patria tornar si pugte, Quando si g pgrso madre ed amore? . . . Ahi con due sole dolgnti ngtc
Piange il mio cugre! Cosi segugndo nel mio cammino, Per valli e monti fra ggnti strane M'§ sol compagno quest' organino
Che mi da il pane. E spesso in cruccio chino la tgsta, E sin del pane vg dubitando . . . Ma gli uccelletti della forgsta
Mi van cantando: Fratello, i paschi trovammo asciutti ; Sappiam, fratgllo, gli affanni tugi; Ma dio che vede, Dio c'^ per tutti,
Anche per noi! (Giovanni Prati.)



376
Aanhangsel.
6. Sonetto all'Italia*).
Italia, o Italia, tu cui feo la sorte dono infelice di bellezza, onde hai fungsta dote d'infiniti guai che in fronte scritti per gran dgglia porte:
o fossi tu men bella, o almen piü forte, onde assai piü ti paventasse, o assai ti amasse men, chi del tuo bello ai rai par che si strugga e pur ti sfida a mgrte**):
che or giü dall'Alpi non vedrgi torrgnti scender d'armati, nè di sangue tinta bever 1'onda del Pg gallici armenti.
Nè te vedrgi, del non tuo ferro cinta, pugnar col braccio di straniere genti per servir sgmpre, o vincitrice, o vinta.
7. Birichino***) di strada.
Quando lo vedo per la via fangosa
Passar sucido e bgllo, Colla giacchetta tutta in un brandello, Le scarpe rotte e 1'aria capricciosa; Quando il vedo fra i carri o sul selciato
Coi calzoncini a brani, Gettare i sassi nelle gambe ai cani, Gia ladro, gia corrotto a gia sfrontato;
Quando lo vedo ridere e saltare,
Pgvero fior di spina, E penso che sua madre g ah" officina, Vuoto il tugurio e il padre al cellulare.
Un angoscia per lui, dentro mi serra;
E dico: „che farai, Tu che stracciato ed ignorante vai Sgnza appgggio nè guida sulla tgrra?
De la capanna garrulo usignglo.
Che sarai fra vent' anni? Vile e pervgrso spacciator d' inganni, Operaio solgrte o borsaiuglo?
*) Vincenzo da Filicaja 1642—1707. **) De constructie is: Onde (opdat) chi (— colui che) pare che si strugga ai rai del tuo hgllo e che pure ti sfida a mgrte, ti paventasse assai piü o ti ammasse assai meno.
***) Birichino verkleinwoord van het oude woord hricco, brichello, asino, asingllo straatjongen.



toedichten.
877
L' onesta blusa avrai del manovale,
O quella del forzato? Ti rivedrg bracciante o condannato, Sul lavoro' in prigione, o all' ospedale?" Ed ecco, vorrei scgnder nella via
E stringerlo sul core, In un supremo abbraccio di dolore, Di piëta, di tristezza e d' agonia; Tutti i miei baci dargli in un istante
Sulla bocca e sul petto, E singhiozzargli con fraterno affgtto. Queste pargle soffocate e santé: «Anch'io vissi nel lutto e nelle pene.
Anch'io son flor di spina; E 1'ebbi anch'io la madre all' ofncina, E anch'io seppi il dolor . . . ti vgglio bene!"
(Ada Negri.)
8. La Casa del Sonno.
Giace in Arabia una valletta amgna Lontana da cittadi e da villaggi Ch' all' ombra di due monti g tutta piena D'antiqui abeti e di robusti faggi. II sole indarno il chiaro di vi mena; Ché non vi pug mai penetrar coi raggi Sl gli g la via da folti rami tronca: E quivi entra sottgrra una spelonca.
Sotto la negra selva una capace E spaziosa grgtta entra nel sasso, Di cui la fronte 1'edera seguace Tutta aggirando va con stgrto passo, In questo albgrgo il grave Sonno giace; L'Ozio da un canto corpulento e grasso, Da l'altro la Pigrizia in terra siede, Che non pu^ andare, e mal reggesi in piede.
Lo smemorato Oblio sta su la pgrta: Non lascia entrar, nè riconosce alcuno; Non ascolta imbasciata, nè ripgrta, E parimente tien cacciato ognuno. II Silenzio va intorno, e fa la scgrta: Ha le scarpe di feltro, e '1 mantel bruno; Ed a quanti n' incontra di lontano, Che non debban venir, cenna con mano.
(L. Ariosto, 1474—1533. Orl. Fur. XIV. st. 92.)



37S
Aanhangsel.
I Crociati a Gerusalemme.
... Ali ha ciascun al cgre ed ali al piede Nè del ratto andar perg s'accgrge Ma quando il Sol gli aridi campi fiede Con raggi assai fervgnti, e in alto sorge, Ecco apparir Gerusalgm si vede, Ecco additar Gerusalgm si scgrge; Ecco da mille voci umtamente Gerusalgmme salutar si sente.
Cosl di naviganti audace stuolo,
Che mgva a ricerca estranio lido
E in mar dubbioso e sotto ignoto polo
Prgvi 1'onde fallaci e '1 vgnto infido,
S'alfin discgpre il desiato suglo,
II saluta da lunge in lieto grido;
E l'uno all' altro il mostra, e intanto oblia
La ngia e '1 mal della passata via.
Al gran piacer che quella prima vista Dolcemente spirg nell' altrui pgtto Alta contrizion successe, mista Di timoroso e revergnte affgtto; Osano appena d'innalzar la vista Vgr la cittè, di Cristo albgrgo elgtto, Dove morl, dove sepolto fue, Dove pgi rivesti le mgmbra sue.
Sommessi accgnti e tacite pargle Rotti sin gul ti e flebili sospiri Della ggnte che in un s'allegra e dugle, Fan che per 1' aria un mormorio s'aggiri, Qual nelle folte selve udir si sugle, S'avvign che tra le frondi il vgnto spiri; O quale infra gli scggli o prgsso ai lidi Slbila il mar percgsso in rauchi stridi.
(T. Tasso, 1544—1595. Gerusale_mme liberata. III. st. 3—6.)
Het derde gezang uit Dantes „Inferno*.
Dantes onsterfelijk gedicht „La Divina Commgdia" waarvan wij hier het derde gezang weergeven, is geschreven in Terza rima d. w. z. drieregelige coupletten van elf lettergrepen in eiken regel. Hierbij rijmen de eerste en de derde regel van de eerste terzine op elkaar. De tweede regel rijmt op den eersten van de tweede terzine, en die weer op den derden, terwijl de tweede regel van de tweede terzine weer op den



eersten van de derde terzine rijmt, en zoo voort tot aan het slot, waar een enkele vierde regel (Ritornello) op den tweeden van de laatste terzine rijmt en het gedicht afsluit. Het schema is: 1* terzine 2" terzine 3" terzine laatste terzine Ritornello abc y z.
bed z abc y
De inhoud van het derde gezang is de volgende: Dante nadert aan de hand van zijn geleider, de schaduw van Virgilius, de poorten van de onderwereld; boven deze poort leest hij het vreesinboezemend opschrift, waarmede het gezang begint. Om den zanger aan te moedigen, treedt Virgilius het eerst binnen. Dante volgt hem. In den voorhof der hel ziet hij de laffen (gl'ignavi), die in de wereld noch goed noch kwaad hebben gedaan. Van hier uit komen zij aan den oever van de rivier Acheron, waar Gharon de zielen van de verdoemden overbrengt. Een schel licht verblindt den zanger zoozeer, dat hij in een doffen slaap vervalt.
Canto Terzo. „Per me si va nella citta dolente1,
per me si va nell' etgrno dolore, per me si va tra la perduta gente2.
Giustizia mosse il mio alto Fattore':
fecemi la divina potestate1,
la somma sapignza, e il primo amore5. Dinanzi a me' non f'ur' cose create*
se non eterne", ed io etgrno10 duro:
lasciate ogni speranza, voi ch'entrate."
1 De lijdende stad = de stad van het lijden. * La perduta gente de verlorenen. 3 Giustizia mgsse il mio alto Fattore Gerechtigheid bewoog mijn verheven schepper (d. w. z. mij te scheppen). * la divina potestate (potestd) de Goddelijke almacht. 5 il primo amore. Volgens P. Costa en Brnnone Bianchi, moet men hieronder de Heilige Geest verstaan, die de hel hielp scheppen als strafplaats voor hen, die tegen de christelijke liefde hebben gezondigd. • Dinanzi a me voor mij. 7 fur (poet.) voor furono. 8 cgse create dat geschapen is. * se non eterne (d. w. z. cgse) niets dan eeuwige dingen. Cu) 'e detto secondo i principii di Aristotele che insegnava che nelle cgse create, alcune erano eterne, altre manchevoli e mutabili. Del primo genere grano quelle che Dio aveva creato direttamente e senza mgzzo, come in prindpio la materia prima; i cieli, gli angeli, e piü iardi l'anima umana; dell'altro, quelle che erano prodotte per l'operazione o influenza dei cieli medesimi, o delle
Gedichten.
879



380
Aanhangsel.
Queste pargle di colore oscuro"
vid'io scritte al sommo" d'una pgrta;
perch'io1*: — Maestro, il senso lor m'g duro1*. — Ed egli a me1*, come persona accorta1':
— Qui si convign lasciare ogni sospetto17;
ogni vilta convign che qui sia mgrta. Noi sem1* venuti al Igco19, ov'io t'hg detto
che tu vedrai le genti dolorose
c'hanno" perduto il bgn dello intellgtto". E pgi che" la sua mano alla mia pQse,
con ligto volto, ond'io" mi confortai,
mi mise dentro alle segrete cgse". Quivi sospiri, pianti ed alti guai"
risonavan per 1'aer senza stelle",
perch'io" al cominciar ne lagrimai. Divgrse lingue, orribili favglle,
pargle di dolore, accgnti d'ira",
voci alte e figche", e sugn di man" con elle."
cause seconde (ved. Parad. VIL v. 67 e seg.J. Vugl dire dunque il pogta che l'Inferno $ anch'esso di creazione, immediata; E questo ngta per farci intendere che l'inferno non fu' creato per l'uqmo, che ancora non esisteva, ma s\ per gli angeli ribeili. 10 etgrno in plaats van eternamente. 11 di colore oscuro in donkere kleur geschreven. " al sommo boven. 18 perch'io d. w. z. dissi daarom zeide ik. 14 U senso lor m'g duro, woordelijk: de zin is mij hard, d. w. z.: mi g duro = mi g aspró, mi spavgnta boezemt mij vrees in. 15 Ed egli a me (disse). 18 come persona accorta — come colui che aveva bgne penetrato la cagione del suo sbiggotimento als iemand, die de oorzaak van zijne vrees goed kent. " Qui si convign lasciare ogni sospgtto, ogni vilta convign che qui sia mgrta hier moet gij elke angstige achterdocht laten varen, elke onmannelijke vrees (vilta) moet hier verdwijnen (sia mgrta); want dit verschrikkelijke opschrift heeft geen betrekking op n. 18 sem = siamo. " Igco = luggo. 80 c'hanno = che hanno. 11 il bgn dgllo intellgtto. Deze plaats laat eene tweevoudige verklaring toe: het goede van het verstand, zoodat de verdoemden dwazen zijn, omdat zij van God zijn afgevallen. En ook: il bgn dgllo intellgtto = God de hoogste, de eenige waarheid, waarin de menschelijke geest rust kan vinden. 18 poi chè = dopo chè. ** ond'io = onde io waarop ik. " mi mise dentro; m'introdusse nel segreto recgsso, impenetrabile ad ogni vivente. n guai weeklagen, gehuil; guaio, e guaito, la voce del cane che si lamenta quando g percgsso. *• de hemel zonder sterren. De dichter denkt zich den voorhof van de hel als eene onmetelijke ruimte, gelijk aan het firmament (l'aere, Varia), maar zonder sterren.
perchè zoodat. 88 accgnti d'ira enkele in woede uitgestooten woorden. 89 voci dite e figche schelle en krijschende stemmen. 80 sugn di mano handenklappen. De verdoemden slaan in wanhoop de handen boven het hoofd tegen elkaar. 81 con elle = colle



Gedichten.
381
Facevano un tumulto, il qual s'aggira"
sgmpre in quell' aria senza tempo" tinta, come la rena84, quando il turbo*5 spira.
Ed io, ch'avea d'orror" la tgsta cinta,
dissi: Maestro, che ^ quei ch' i' gdo?
e che ggnt' §', che par nel dugl si vinta?*7
Ed egli a me: Questo misero mgdo
tgngon" 1'anime triste" di coloro
che visser senza infamia e senza lgdo40.
Mischiato sono a quei cattivo cgro"
degü angeli che non furon ribglli,
nè fur*1 fedeli a Dio, ma per sè foro."
Cacciarli" i cigl per non gsser men bglli", nè lo profondo infgrno li riceve, chè alcuna glgria i rgi avrgbber d'elli*6.
voci. Het verouderde elle met con, wat eene dichterlijke vrijheid is, in plaats van con loro. 88 s'aggira, ronddraait; hier: nooit rust, nooit ophoudt. ** sgmpre in quell' aria senza tempo tinta, dog: il quale s'aggira continuo per quell' aria tinta senza tempo, dog senza temporale, ma naturalmente ed eternamente torbida e fosca, non soggtta ad alternativa, come la nostra. 81 la rena m Varena, het zand. Come l'arena, dog: come fa l'arena, o qual g il fremito, il tumulto fa l'arena quando il turbo, un vgnto impetuoso spira, e la sollgva e la porta in vglta. 85 turbo = turbine wervelwind. *• ch'avea d'orror la tgsta cinta wiens hoofd met afschuw omgord was = wiens geest door verwardheid was bevangen. Andere lezing: d'error cinta. " che par nel dugl s% vinta die zoo door smart overweldigt schijnen te zijn. 38 Questo misera modo tengon in dezen beklagenswaardigen toestand bevinden zich. *' ellendig. 40 lgdo in plaats van Igde lof. Die zonder smaad en zonder lof leefden. Dante maakt hier eene toespeling op hen, die in den strijd tusschen de Guelfen en de Ghibelijnen geen partij kozen. Hij plaatst hen tusschen engelen, die zich in den strijd tusschen God en Satan onzijdig hielden. De hemel heeft hen uitgestooten, omdat zij aan de schoonheid daarvan afbreuk zouden doen (per non esser men belli). De hel neemt ze niet op, opdat de verdoemden zich niet verheugen (che alcuna glgria i rgi avrebbero d'elli), dat die engelen even zeer lijden als zij zeiven. 41 cgro koor. Dante gebruikt dikwijls dit woord, om een zeker aantal lieden aan te duiden die hetzelfde doel hebben. 48 nè fur = nè furono. 43 foro = furono. 44 cacciarli = li cacciarono. 46 zie noot 40. 44 chè alcuna glgria i rgi avrebber d'elli (di loro) want de verdoemden zouden over hen triompheeren (alcuna glgria), waardoor zij voor een oogenblik hunne straffen zonden kunnen vergeten.



382
Aanhangsel.
Ed io: — Maestro, che g tanto greve
a lor47, che lamentar li fa sl fgrte? —
Rispose: — Dicerglti48 molto brgve. Questi4* non hanno speranza di mgrte,
e la lor cigca50 vita g tanto bassa,
che invidïosi son d'ogni altra sgrte51. Fama di loro il mondo gsser non lassa58,
Misericgrdia e Giustizia li sdegna:
non ragioniam di lor53, ma guarda e passa. — Ed io, che riguardai, vidi una insegna54
che girando correva tanto ratta65,
che d'ogni pgsa5* mi pareva indegna57; e digtro le58 venia59 sl lunga tratta60
di ggnte, ch'i' non avergi creduto,
che mgrte tanta n'avesse disfatta". Pgscia ch'io v'ebbi alcun riconosciuto,
guardai e vidi 1'ombra di colui68
che fece per viltade il gran rifiuto. Incontangnte intesi68, e cgrto fui
che quest' gra la sgtta64 de' cattivi
a Dio spiacgnti ed ai nemici sui*5.
47 che g tanto greve (= grave) a lor wat voor ernstigs geschiedt hen, = welke diepe smart pijnigt hen zoo. 48 dicerolti = te lo dirq. 49 Questi, d. i. deze engelen. 50 cigca = abbietta elendig, armzalig. 51 dat zij ieder ander lot benijden, zelfs dat van de verdoemden. 53 Fama di loro il mondo gsser non lassa = 71 mondo non permette che di loro sopravviva la fama. 68 spreken wij niet over hen. 64 un'insegna een banier, een vaandel. 68 che girando correva tanto ratta die zoo snel rondgedraaid werd. 58 pgsa = ripqso. 57 indegna; hier niet: onwaardig, maar sdegnosa verachtend, dus: dat de banier elke rust scheen te verachten. 88 dietro le = achter haar. 69 venia = veniva. 80 tratta = seguito gevolg; s\ lunga tratta een zoo groot gevolg. 61 disfatta weggemaaid. 88 1'ombra di colui che fece per viltade il gran rifiuto de schaduw van hem, die uit lafheid het groote (d. i. de Heilige Stoel), afsloeg, dat hem werd aangeboden. Dante zinspeelde hier op den^ heremiet Peter Morone, die onder den naam van Coelestinus V. tot paus gekozen, dit niet aannam. In zijne plaats werd Bonifacius Vni. gekozen. Dante, die van de partij der Guelfen overgegaan was tot de Ghibellijnen, haatte dezen paus en plaatst dus Peter Morone onder de laffen, die in gezelschap van de gevallen engelen in den voorhof der hel ronddwalen. 83 Incontangnte intesi ik begreep dadelijk. 84 sgtta sekte, menigte van elendigen (cattivi). 85 a Dio spiacgnti ed a' nemici sui mishagende God en Gods vijanden. La fglla dei cattivi, villi e nulli che spiacoiono a Dio e ai diavoli, come sulla tgrra spiacquero ad ogni partito.



Questi sciaurati66, che mai non fur vivi67
erano ignudi68, e stimolati molto69
da mosconi e da vespe ch' gran ivi. Elle rigavan70 lor di sangue il volto,
che mischiato di lagrime, a' lor pigdi
da fastidiosi'1 vgrmi gra ricglto72. E pgi che a riguardare oltre mi digdi",
vidi ggnte alla riva d'un gran fiume;
perch' io dissi: Maestro, or mi concgdi'4 Ch' io sappia quali sono, e qual costume78
le fa parer di trapassar sl pronte76, -
com' io discerno'7 per lo figco lume78. Ed egli a me: Le cgse ti fien79 conté80,
quando noi fermeren li81 ngstri passi
sulla trista rivigra d'Acheronte88. Allor con gli gcchi vergognosi e bassi,
temgndo no'1 mio dir gli fusse grave88,
infino al fiume di parlar mi trassi8*. Ed gcco vgrso noi venir86 per nave
un vgcchio bianco per antico pelo86,
gridando: — Guai a voi, anime prave87! Non isperate mai veder lo88 ciglo!
I' vggno per menarvi all'altra riva,
nelle tenebre etgrne, in caldo e in gglo89.
68 seiawati = sciagurati ongelukkigen. 67 che mai non furo vivi (che vissero al mondo senza mai dar segno di sè colle qpere). 88 ignudi naakte. 69 stimolati molti erg gekweld. 70 rigavano van rigare bevochtigen; ook met streepen maken. 71 fastidiosi weerzin wekkende. 72 ricglto = raccglto verzameld, hier: opgezogen. '3 mi digdi ik begon. 71 mi concgdi ch'io sappia vergun mij, dat ik weet = verklaar mij. 75 costume = legge wet. 76 le fa parer di trapassar si pronte welke wet zij laat verschijnen = waarom zij zoo bereid schijnen (pronte). 77 com'io discgmo = zoo als ik het onderscheid = waarneem. 78 figco mat. 79 fien = saranno. 80 conté = conosciute. 81 li verouderd voor i. 88 Acheronte de Acheron. In de Grieksche mythologie de rivier, waarover Charon de zielen van de gestorvenen brengt. Dante verbindt veelvuldig het heidensche element met het christelijke. Virgilius, zijn gids door de onderwereld, stel de oude, Beatrice, die hem door het vagevuur naar het paradijs brengt, de christelijke wereldbeschouwing voor. 88 no'l mio dir gli fusse (fosse) grave dat mijn spreken hem mocht hinderen. 84 di parlar mi trassi (■'= m'astenni) ik onthield mij van te spreken. 86 venir historische infinitief (zie 2. deel les 20, § 4). 86 per antico pelo met witten baard. 87 prave verdorven. 88 lo = il. 88 in caldo e in gglo in
hitte en in vnrat » in r)e hol
Gedichten.
383



388
Aanhangsel.
Antwoord van Metastasins.
Eccellgnza!
Non prima di igri mi giunse il Veneratlssimo fgglio di ' Vostra Eccellgnza tuttochè scritto in data del 31 agosto, ed il pgco tempo, nel quale sono obbligato a rispondere, non g sufficiënte per rimettermi dalla sorpresa, cbe deve necessariamente produrre 1'onore dei comandi, ai quali non ardlvano di salire i miei voti, non che le mie speranze. 11 dubbio della mia tgnue abilita mi fargbbe ricercare con estremo timore la glgria dell'imperiale servigio, se 1'approvazione augustissima non mi togliesse anche la liberta di dubitar di me stesso: onde non resta a me, che di attendere i cenni di Vgstra Eccellenza per eseguirli. Mi prescrive 1'Eccellgnza Vgstra replicatamente nella sua lgttera, che io spigghi i miei desideri intorno all' annuc onorario. Questa legge me ne tgglie la repugnanza, e giustlfica il mio ardire. Mi si dice, che ï'onorario sglito dei pogti, che hanno 1'onore di servire in cotesta Gorte, e che quello che come pogta riceve il Signor Apgstolo Zgno, sia di 4000 annui fiorini; ond' io regolandomi suil' esempio del medesimo, restringo umilmente le mie richigste fra i termini della sopraccennata notizia, con le reflessioni, che, abbandonando io la mia patria, sono obbligato a lasciare sufficignte assegnamento a mio padre cadente ed alla mia numerosa famiglia, la quale non ha altro sostegno che il frutto che fortunatamènte ricevono in Italia le mie deboli fatiche; che diviso da' migi dovr§ vivere nella piü illustre Gorte d'Eurgpa con quei decgra, che convigne al Monarca, a cui avrg 1'onore di servire; finalmente con la certezza, che potrgi male applicarmi all' impegno del mio esercizio, distratto dal continuo doloroso pensigro degl' incgmodi e bisogni patgrni.
Ecco ubbidita la legge di chi richigde, ma in questa richigsta, spgro, 1'Eccellgnza Vgstra non considerera che la mia ubbidignza: potgndo per altro Ella essere persuasa, che in qualunque condizione io dgbbo essere prontissimo ad eseguire quanto piacera all' Augustissimo Padrone d'impórmi. Conosco quanto dgbbo all' incomparabile signor Apgstolo Zgno, il quale, non contgnto di aver protette finora le mie gpere, vugle col peso del suo voto essermi cosi generosamente benefico. Io gfiene sgrbo per fin che vivo il dovuto sgnso di gratitudine, ed umilmente raccomandandomi al valido patrocinio dell' Eccellgnza Vgstra, Le faccio profondo inchino.
Roma 28 Ottobre 1729.
Umilmo Devotmo Obblmo Servitore Pigtro Metastasio.'



Una Giornata in Citta ed in Campagna.
389
Una Giornata in Citta ed in Campagna.
1.
A casa.
(Si sente bussare.) Signor Teschini. Entrate! Signor Ferrer. % permesso?
Sig. T. Che vedo! Lgi carissimo Signore! Che bella sorpresa, che fu di Lgi, dacché non hg piü avuto il piacere di vederla? S'accgmodi, La prggo.
Sig. F. Grazie mille, Signore! E Lgi, come sta?
Sig. T. Cosl, cosl! Ora mi dica, perché non § venuto a tarvarmi?
Sig. F. Mi scusera, caro amico; fui assgnte da Napoli. Sig. T. Si rec§ forse a Vengzia?
Sig. F. Appunto. Vi sono andato due mesi fa e sono ntornato solamente che igri l'altro. Sig. T. Vi and$ per affari?
Sig. F. Ng, grazie a Dio, non sono ugmo d'affari. Ella conosce la vecchia mia predilezione per la regina dell'Adriatico. Alquanto stanco della vita napolitana, mi recai cola per godervi un pg' di calma e di tranquillita. E Lgi, come ha passato il Suo tgmpo?
Sig. T. Sgmpre alla stessa manigra. Mentre Ella prendeva il gelato al caffè Florian, in piazza San Marco, io me ne stavo quigto a casa, legggndo, scrivgndo, sacrificando le mie ore ad un affaccendato far niente.
Sig. F. E il ngstro amico Giacomo, che cgsa fa?
Sig. T. La settimana scorsa ricevgtti una sua lgttera da Parigi. Mi dipinge con colori vivlssimi la capitale della *beüe France» ed i piaceri del soggiorno parigino. Ma, mi dica: Ha gia fatto colazione?
Sig. F. Ng, non ancora.
Sig. T. In questo caso Le propongo di venire con me al giardino pubblico. Con questo bel tgmpo sargbbe peccato chiudersi in una stanza, invece di prgndere il caffè all'aria apgrta.
Sig. F. Va bgne! Andiamo! Sig. T. Andiamo!
2.
Nel giardino.
Sig. T. Che bglla mattina! Non si vede la menoma nuvola nel cielo. Oggi fara caldo.
Sig. F. A quanto pare. Che cgsa dobbiamo prendere? Sig. T. Io prender§ una tazza di cioccolata.



390
Aanhangsel.
Sig. F. E io del caffè. Cameriere!
Cam. Signori! Che cosa comandano?
Sig. T. Dateci una tazza di cioccolata e una di caffè.
Sig. F. M'accgrgo che non hg sigari con me; datemi anche un Virginia.
Sig. T. Non occorrono sigari; io ne sono provvisto, ecco dei sigari, amico caro, si serva? Spero che saranno di suo gusto.
Big. F. Grazie! La prego di darmi anche del moco. I Sugi sigari sono eccellenti. Dove li prende?
Sig. T. Ne hg fatto venire due mila da Amburgo. Se li trgva bugni, gliene potrgi cgdere un centinaio.
Sig. F. Gliene sarg obbligato. Non sono grande fumatore, ma uno al giorno mi piace fumarlo. Oh! gcco che comincia la mnsica!
Sig. T. Sl, per ngstra disgrazia! Non si puö andar in nessun luggo senza essere molestati dai signori musicanti.
Sig. F. Ha ragione. Io sono amantissimo di musica ; ma quegli etgrni valzer mi danno ngia.
Sig. T. Credo che non vi sia citta al mondo dove un pgvero mortale abbia tanto a soffrire per la musica quanto a Napoli. La mattina vign destato da un organo ambulante; aprgndo la finestra, una «Medgri> in grba grida il suo «come rugiada al cespite»; passanda per le strade, una pigggia di ngte piü o meno false cade sulla tgsta del pgvero viaggiatore. Colla mingstra vi vign servita la sinfonia del Gugliglmo Teil; alle frutta: «la dgnna g mgbile». Di sera andate a trovare una famiglia di vgstra conoscgnza: gcco la signorina che si mette al pianoforte e vi canta 1'Adelaide. Vgrso mezzangtte in fine tornate a casa, e mettgndo la chiave nella serratura della vgstra pgrta, sentite dal quarto piano un infausto preludio di chitarra ed un dilettante che urla la barcargla dei «due Fgscari!»
Sig. F. Per Bacco! Ha ragione! Per guarire il melgmane piü furioso non occorre altro che rinchiuderlo per due anni in Napoli. Passato questo tgmpo, egli sara corrgtto o mgrto.
Sig. T. Ecc0 ii fine la ngstra colazione! Come trgva il caffg?
Sig. F. Cosl, cosi; e Lgi, come trgva la cioccolata?
Sig. T. Buonissima, davvero. Mi piace tanto far colazione all' aria apgrta.
Sig. F. Anch'io non conosco nulla di piü aggradevole. Sa Lgi, Signore che mi q venuta un'idga?
Sig. T. Dica pure. »
Sig. F. Ha da far qualche cgsa quest' gggi in citta?
Sig. T. Nulla d'importante. Ho sgmpre il mio tgmpo a disposizione degli amici.



Una Giornata in Citta ed in Campagna.
391
Sig. F. In questo caso Le proporrgi di passar insigme la giornata in campagna. II giorno g trgppo bello per restar rinchiusi in citta.
Sig. T. Benlssimo! E dove andremo?
Sig. F. Dove vuole Lgi.
Sig. T. Alloro proporrgi d'andar colla strada ferrata a Pompei. Cola troveremo una buonlssima trattoria, un bellissimo paesaggio e le cerulee onde d'un bagno in mgzzo ad un giardino.
Sig. F. Va bgnel E quando partiremo?
Sig. T. Vediamo. Da qui alla stazione abbiamo mezï'ora di cammino. Adesso sono le 9Va. Se ci sbrighiamo presto, potremo partire col treno delle 10.
Sig. F. Dunque paghiamo. Cameriere 1
Cam. Signori ?
Sig. F. Una tazza di caffè, una tazza di cioccolata e pani . . . quanti ne ha Lgi? Sig. T. Due.
Sig. F. Anch'io due, dunque quattro.
Cam. 30 e 16 — 46 e quattro pani fanno 54 soldi.
Sig. F. Eccoli. II resto è per voi.
Cam. Mille grazie, Signori!
Sig. T. Dunque andiamo!
Cam. Buon divertimento, Signori!
3.
Alla stazione e nel treno.
Sig. T. Eccoci giunti. Gome siamo corsi! Mancano ancora dieci minuti alle dieci.
Sig. F. Prendiamo i biglietti! Quanto si paga in seconda classe per andare a Pompgi.
Sig. T. Una lira, mi pare. Aspetti, andrö io a prendere i biglietti.
Sig. F. Ghe folla! Non c'è mgzzo di arrivare allo sportello.
Sig. T. Bisogna aspettar un momento! Ghi va piano va sano (tornando dallo sportello). Presto, presto! II trgno sta per partire; montiamo!
Sig. F. Siamo degli ultimi! Tutto il marciapigde (perron) è pigno di gente. Ecco un vagone dove c'§ ancora posto: entriamo!
Sig. T. Troviamo ancora buoni posti. Mettiamoci dirimpetto.
Sig. F. Nq, mi metteró accanto a Lgi; il sedere dalla parte opposta qualche vglta mi fa male.
Sig. T. Allora prenderö io il suo posto; per me § tutt'uno. Ora il trgno si mugve. Che quantita di vagoni!



392
Aannangsei.
Sig. F. Quanto tgmpo ci vorra per andare a Pompgi?
Sig. T. Un'ora o un'ora e mgzzo. Non vugl aprire un pgco la fingstra?
Sig. F. Mi scusi! Temo un raffreddore dalla corrgnte d'aria.
Sig. T. Allora g altra cgsa, lasciamola chiusa. Ecco la prima stazione.
Sig. F. Quante ce ne sono prima di arrivare a Pompgi?
Sig. 1. Credo due, ma il trgno non si ferma che per un minuto o due in ciascuna. Vicino al Vesnvio passeremo sotto una gallerla.
Sig. F. Lo sq. Non c'§ che dire, le strade ferrate sono una bellissima invenzione; non mancano perg d'incgmodi.
Sig. T. Per esgmpio?
Sig. F. Per esgmpio, § quasi impossibile di parlar in un vagone, stante il fracassö delle 'rugte.
Sig. T. L vero che un discorso qualunque § quasi impossihile. II viaggiar in ferrovia rgnde i passeggigri fiSaturn'i, e paragonando i viaggi d'gggidl con quelli de' tgmpi addigtro non possiamo non deplorare la pgrdita della poesia del viaggiare.
Sig. F. Almeno se si trovassero alle ngstre stazioni dei libri a bugn mercato, come ce ne sono tanti gggi. II viaggiatore allora unirgbbe ad un aggradèvole passatgmpo la possibilita d'imparare qualchecQsa d'ntile e d'istruttivo. II libraio, il viaggiatore ed anche i Ietterati vi trovergbbero il loro conto.
Sig. T. Speriamo che i ngstri librai si metteranno ad imitare 1'esgmpio di cgrti loro collgghi stranigri, ma intanto aspettiamo ed annoiamoci.
Sig. F. Eccoci finalmente arrivati. II trgno si ferma. E questa la mgta del nostro viaggio?
Sig. T. Precisamente!
Sig. F. Allora scendiamo! Non ha dimenticato nignte nel vagone?
Sig. T. Ng; hg il mio soprabito e il mio baston e. Sig. F. Anche a me non manca nulla. Andiamo!
4.
In campagna.
Sig. T. L'abbiamo prgprio indovinata gggi! Guardi che bel tgmpo! E che aria fresca in questi luQgjai!
Sig. F. II tgmpo par fatto appgsta per un' escursione. Ma che cgsa faremo adgsso?
Sig. T. Cominciamo coll' andar al bagno; indi faremo un pranzo campgstre. Nel frattgmpo possiamo riflgttere a quei che faremo dopo pranzo.



Una Giornata in Citta ed in Campagna.
393
Sig. F. Benissimo! Sa Ella dov'g la scugla di nugto? Sig. T. Snbito qua, a due passi!
5.
Nella scugla di nugto.
Sig. F. (Al cassiere.) Quanto cgsta il biglietto d'entrata? E cassiere. 30 sgldi, Signori; colla bianchen'a 40. Sig. T. C'g molta ggnte?
Cass. Non trgppa. L'ora consugta dei nostri avventori quotidiani è gia passata.
Sig. F. Sa (Ella) nuotare? Sig. T. Non trgppo bgne.
Sig. F. Allora La prender§ sotto la mia protezione in caso che Le saltasse il ticchio di annegarsi.
Sig. T. Stia tranquillo! Benchè io non sia un Leandro come Lgi, non temo perö d'affogare in un bicchigr d' acqua. Ma dov' è 1'inservignte per aprire le ngstre cabine?
Sig. F. Ehi, bagnaiglo!
Corner. Che cgsa comandano, Signori?
Sig. T. Apriteci due cabine!
Camer. Eccoli serviti. ,
Sig. F. Come trgva 1'acqua?
Sig. T. È freschetta, ma perö molto aggradevole.
Sig. F. Le piacergbbe forse far un salto dal trampolino?
Sig. T. No, Le hg gia detto che sono un meschino nuotatore. Se Ella vuol saltare, io rimnrrö su per ammirare la Sua destrezza.
Sig. F. Dunque stia attente! Ecco un pgzzo da venti centesimi che ggtto nell' acqua. Ella non avra ancor ftjiito di contare fino a' venti che io sarö gia ritornato a galla.
Sig. T. Vada con Dio, e non dünentichi di ricomparire a fior d'acqua!
Sig. F. Non dubiti! Uno, due, tre!
Sig. T. Bravo! — Ella sa star sött' acqua (duiken) come il Polambaro dello Schiller, ed anzi con miglior effgtto.
Sig. F. Eh per Bacco! C'è anche una piccola differgnza tra questo bagno Pompgi e lo Stretto di Messina!
Sig. T. A dire il vero, comincio a sentir un pg' di fame. Se le piace possiamo vestirci e andar in cerca d'un tetto ospitaligro!
Sig. F. Sono pignamente del Suo parere, e prometto che faro onore all'gste che ci dara da mangiare. Sig. T. Ebbgne, usciamo. Sig. F. Vgngo anch'io subito.



Woordenlijst.
Nederlandsch-ltaliaansch.
A. afgunstig invidioso
Aalmoes elemqsina afhalen andare, venire aprend
aanbevelen raccomandare afhangen dipendere
aanbieden offrire afhouden trattenere
aandoenlijk commovgnte afleggen deporre
aangedaan commgsso afleiden derivare, rilevare aangenaam (v. plaatsen) ameno, afnemen cavarsi (v. personen) simpatico, (v. afraden dissuadere
zaken) gradito, grato afstammeling discendente
aanhankelijk affezionato afstand doen abdicare
aanhouden insistere aftrekken detrarre
aankleeden (zich) vestirsi afwachten aspettare
aankomen arrivare, giungere afwezig assente
aankomst arrivo afwezigheid assenza aankondigen annunziare, annun- afzien van rinunciare a
dare Albert Alberto
aankijken guardare alcoholisch alcoqlico
aannemen accettare Alexander de Groote Alessand aanraden consigliare Magno
aansteken accendere alleen solo
aantal numero Allerheiligen Ognissanti
aantrekken attirare alles tutto aanvoerder capo, condotüeréiwt Alpen (de) le Alpi
aanvoeren addurre altijd sempre
aarde terra ambt impiego
aardig gentile ambtgenoot collega
aardsch terrestro anders altro
achten stimare, rispettare anjelier garqfano
achter dietro antwoord risposta
acht geven op badare antwoorden rispondere
achting stima appel mela
adelaar aquila April aprile
ader vena arm (zelfst. naamw.) braccio
adres indirizzo arm (bijv. nw.) pqvero
advocaat avvocato armoede povertd
afbreken troncare artikel articolo
afdalen discendere avond sera
afdanken congedare avondeten cena
afgunst invidia azijn aceto.
cato armoede povertd
care artikel articolo
403



404
Woordenlijst.
B. beletten impedire
Bad bagno belofte promessa
bakker fornaio beloonen ricompensare
bal ballo beloven promettere
bang zijn temere bemerken accorgersi di
barbaar barbaro beminnelijk affabile, ammabile barmhartig misericordioso, cari- beminnen amare
tatevole bemoeiing fatica
baron barone benoemen nominare
beambte impiegato benijden invidiare beantwoorden aan corrispondere beoordeelen giudicare
a beperken Umitare
bebouwen (v. d. grond) coltwave bereiken raggiungere
bed lgtto berekenen contare, calcolare
bedacht zijn op pensare a berg montagne, monte
bedanken ringraziare bericht notizia
bedekken coprire berichten annunziare,annunciare bederven guastare, corrompere berispen biasimare
bediende domestico berk betula, betulla
bedoeling intenzione f. Berlijn Berlino
bedriegen ingannare, deludere beroemd celébre, illustre
bedrieger truffatore beroep professione f.
bedroeven affliggo-e berouwen pentirsi
beek ruscgllo berooven derubare
beeld immagine f. beschaafd colto, civile
beeldhouwer scultore beschadigen danneggiare
beeldhouwkunst scultura bescheidenheid modestia
beeltenis effigi f. beschermen protgggere
heen gamba beschikken stabüire, ordinare
begaafd dotato beschikken (over) disporre di
begeven recare beschrijving descrizione f.
begin princtpü) beslissing decisione f.
beginnen cominciare besluiten concludere
begroeten salutare besparen risparmiare
begrijpen capire, intgndere bespieden spiare
begunstigen favorire bespotten beffarsi
behandelen trattare bespreken discorrere di
beheerschen dominare bestaan (subst.) esistgnza
behoefte bisogno bestaan esistere
behooren appartenere bestaan uit consistere in
bekende conoscgnte bestemmen destinare
bekend zijn gsser ngto beteekenis significato
bekennen confessare betooverend incantevole
beklagen compiangere betoovering incanto
bekommeren (zich) over curarsi betrekking relazione f., rapporto
di beuk faggio
bekwaam capace beurs borsa, borsellino
bekijken contemplare bevallen piacere belangrijk importante, considere- bevel ordine m.
vole bevelen comandare
belasten incaricare bevestigen confermare
beleedigen offqndere bevinden (zich) stare, ritrovarsi



^ederlandseh-Italiaanscb,
405
bevrijden lïberare bouwmeester architgtto
bewaren conservare, preservare bouwwerk costruzione f., fabrica beweegreden mot ino edifizio
bewegen m(u)gvere, indurre bovendien oltre a cig, ottraccig
beweren sostenere breken rompere
bewering asserzione f. brengen portare, recare
bewonderen ammirare brief lettera
bewonderenswaardig ammirabile briefcouvert busta
bewondering ammirazione f. bril ocehiali
bewoner abüante broeder fratello
bewijzen provare brood pane m.
bezet occupato, impiegato buiten fugri, all'apgrto
bezigheid occupazione f. burgemeester sindaco
bezighouden (zich) occuparsi burger cittadino
bezitten possedere buurman vicino.
bezoek visita bij ape f.
bezoeken visitare, frequentare Bijbel Bibbia
bibliotheek bibliotgea bijdragen eontribuire
bier birra bijgeloof superstizione f.
binden legare bijleggen aggiungere
binnentreden entrare bijna quasi
bitter amaro bijstaan soccorrere, assistere
blaker candeliere m. bijten mordere
blauw azzurro bijwonen assistere
Woed sangue m. bijzonder speciale, particolare
bloeden sanguinare
bloedverwant pargnte C.
bloeien fiorire Cesar Cesare
bloem fiore m. christelijk cristiano
blond biondo christelijke liefde carita
blozen arrossire christen cristiano
blik sguardo, vista Christus Cristo
bliksemtrein trgno lampo circus circo
bliksem lampo componist compositore
blijspel comgdia concert concerte
blind cigco concurrentie concorrgnza
blijven restare conducteur conduttore
bodem suglo, terreno consul console. boek libro
boer contadino D.
bol glglo Daar ld
boom albero dadelijk subito
booswicht scéllerato daden (de) le geste
boot battgUo, barca dag giorno
bootsman barcaiuglo dagelijkseh quotidiano
borstrok maglia dak lgtto
bosch bgsco, selva, forgsta dal vatte f.
boschje boschetto dankbaar grato, obbligato
boschrijk boscoso danken ringraziare
bouillon brgdo dank u grazie
bouwen costrurre, fdbbricare dansen ballare
bouwkunst architeUura dapper bravo, valoroso



406
Woordenlijst.
den abete m. duur (adj.) caro
deugd virtü f. duur (subst.) durata
deugdzaam virtuoso dwaas stolto
deur pgrta dwaasheid pazzia
dichtbij vicino a dwaling errore m. dicht folto, fitto
dichter pogta E.
dichteres poetessa Echt genuino, vero
dief ladro echtgenoote mqglie
dienaar servitore edel nqbile
dienen servire eed giuramento
dienst servigio, servizio eenheid unita
diep profondo eenig solo, unico
dierbaar caro eenszijn convenire
dik grgsso eenvoud semplicita f.
dikwijls sovgnte, spgsso eenvoudig semplice
doel mgta, scgpo eenzaamheid solitudine f.
doen fare eer onore m.
dokter medico, dottore eer (liever) piuttgsto
Dom dugmo eerlijk ongsto, prgbo
don stolto, scigcco, insipido eerlijkheid onesta, probita
donder tugno eerst primo
donker buio, bumo, scu.ro eerste primgro
dood mgrte f. eetkamer s>da da pranzo
dooden uccidere, ammazzare eeuwig etgrno
doodschieten fucilare Egyptenaar Egiziano
doorn spina ei ugvo
doof sordo eigen prqprio
doorbrengen passare eigenschap qualita
doorkruisen traversare _ eigenzinnig testardo, ostina
doos scatola ~ eik quercia
dorp villaggio eiland isola
dorst sete f. einde fine m., capo
dozijn dozzina eindelijk alfine
dragen portare eindigen finire
dralen tardare elegantie eleganza
drank bibita elendig misero
drinken bevere, bere elk ogni
droevig triste Engeland Inghiltgrra
droom sogno Engelschman Inglese
droomen sognare erfenis ereditd
dniiven (de) le uva ernstig serio, sevgro, grave
drukken stringere eten mangiare
duidelijk chiaro, distinto even egualmente
duidelijkheid chiarezza examen esame m.
Duitsch tedesco ezel asino.
Duitschland Germania
duizelingwekkend vertiginoso F'
dulden tollerare Fabel favola
duren durare fabriek fabbrica
durven osare, ardire familie famiglia, parentado
dus dunque Februari febbraio



Nederlandsch-Italiaansch.
401
fier orgoglioso gelegen situato
figuur figura gelegenheid occasione f.
flesch bottiglia geloof, fede f.
Florence Firenze gelooven credere
Florentijner Fiorentino geluk fortuna
fontein fontana gelukkig felice
fooi mancia gelukwenschen congratularsi
Frankrijk Francia gelijk ragione f.
Franschman Francese gelijken op rassomigliare, somi-
frisch fresco. gliare
gemak disimoltura, facilita gemakkelijk facile
Gaan andare gemeente comune m. gaan zitten accomodarsi, sedersi genegen disposto
gans gca generaal generale
gast qspite Geneve Ginevra
gastvrijheid ospitalitè genezing guarigione f.
gave prego, dono genie ggnio, ingegno
geacht pregiato genoegen piacere
gebaar gesto genoegens godimenti ,
gebed preghigra genootschap societa
gebeente (het) le gssa genot godimento
gebeuren succedere gerecht giudizio
gebied territqrio gereed pronto
gebogen chinato gereedmaken preparare, appageboren nato recchiare
gebouw fabbrica, edifizio geroep grido
gebraad arrgsto geschenk regalo
gebrek fatto, difetto geschiedschrijver stqrieo
gebruik uso geschiedenis stgria
gedachte pensiero, idga geschil differenza
gedeelte parte f. geschreeuw grido
gedenkteeken mohumento geschriftje opusculo
gedrag condotta, contegno gesprek dialogo
gedrang calca gestalte statura
geduld pazienza gestreng severo
geduldig pazipite getuige testimqnio
gedurende durante geur odore
geel giallo gevaar pericolo
geest spirito, mente, genio gevaar loopen correre rischio
geestig spirituoso geval caso
gehaat odioso gevangene prigioniero
geheel intiero gevangenis prigione f.
geheiligd sacro geven dare
geheim seereto geweer fucile m.
geheimzinnig misterioso geweerschot schiopettata
gehoor udito geweld fgrza
gehoorzaam ubbidiente gewennen awezzare
gehoorzamen ubbidire geweten coscienza
geit capra gewicht peso
geld denaro, danaro gewonde ferito
geleerd dgtto gewoon ordinario, sqlito



408
Woordenlijst.
, gewoonlijk di sglito, ordinaria- H.
Haag (den) l'Aja gewoonte dbitudine f., uso haan gallo
gezant ambasciatore haar capello
gezegde sentenza, proverbio haas lepre
gezicht volto, faccia haasten (zich) affrettarsi
gezin famiglia haat qdio
gezond sano hachelijk critica
gezondheid solide f. hagelen grandinare
gids guida f. half mezzo
gierig ocaro hals cpWÖ, gola
gisteren ien hand mano f.
glad fóscto handel commercio
glas bicchiere m. handelen a^ire, procedere
God Dio, Jayio handeling azione f.
goddelijk divino handels- commercial e
godsdienstig religioso handig abile
goed (subst.) rgba handkoffer valigia
goed (adj.) bugno handschoen guanto
goedig benigno, gentile hard rf«ro
goedkoop a bugn prezzo (mer- hardnekkig ostinato
cato) hart cugre m.
gondel gondola hartelijk cordiale
goud gro hartstocht passione
graaf conté haten orfiare
graf sepolcro heden oflpi, o^irfi
gras eroos hedenavond stasera
gravin contessa heengaan andarsene
grens cora/me m. heer signore, padrone
Griekenland Grecia heerlijk delizioso, splendido
Grieksch greco heerschen regnare, dominare
groeien crescere heeten chiamarsi
groen verde heilig santo, sacro
groente legumi hel inferno
groet satóo helder cnioro
groeten salutare helderheid limpidezza
grond «erreno helft meta
grondslagen le fondamenta helling pendio
groot grande helpen soccorrere, aiutare
grootheid grandezza hemd camicia
grootmoeder ngnna hemel cifio
grootsch grandioso Hemelvaart Ascensione
grootvader ngnno Hendrik Enrico
grootvorst granduca herberg osteria
grijpen pigliare herfst autunno
grijs grigio, bigio herhalen ripetere
gulden fiorino < herinneren (zich) ricordarsi gunst jfaiwe m., grazia, bene- herkennen rieonoscere
volenza hertog duca
gnnsüg favorevole hertogin duchessa
gymnastiek ginnastica. hier out
hitte caldo



Nederlandsch-Italiaansch.
409
hoed cappeilo jager cacciatore
hoeden voor (zich) guardarsi da jalouzie gelosia hoesten tossire jammer peccato
hof coriile Jan Giovanni
hoffelijk cortese Januari gennaio
Holland OZanoa Japan Giappone m.
Hollandsch olandcse jegens verso
hond cane m. Jeruzalem Gerusalemme
honger fante f jeugd gioventu f. hoofd testa, capo Jezus Gesie
hoofdstad capitale f. jong giovine
hoog afóo jongedame signorina
hoogstens aZ ptü jongeling yioWwe
hoop speranza jongen ragazza
hoonen schernire, beffarsi di Jozef Giuseppe
hooren «aiVe, senta-e jubileum giubileo
hopen sperare juist appunto, giusto
horizon orizzonte m. juistheid giustezza
hotel a/ieryo jpji £w^,0
houden tewere Julia ffiaWa
houden voor reputare Juni Giwono. hout te^no
huis casa K.
huisje caseZto Kaars canrfeta
hulp «wwto. kaart carta
j kaartje biglietto
T, ., kaas cacto, formaggio
Idee «rfea kameel cammello
iets OKaZc7je epsa kamer stanza
Ülusie «««fone ƒ. kameraad camera, compagno
indringen penetrare kanaal cawate m.
indruk impressione f. kant Zate
industrie' industria kapitaal capttete «i.
ineenstorten croZtare kapitein capitano
inhalen raggiungere kar carro
inkt inchigstro Karei CarZo
inktkoker calamaio kasteel costeZZo
insekt «nsetóo kat ^a«o
instappen montare, satire kazerne caserma
instelling istituzione keizer imperatore
instrument strumento keizerrijk impero
intusschen intanto, frattanto kelder cantina
invallen invadere kellner cameriere
invloed influenza kennen conoscere
inwendig »ntemo kennis conoscej^a, cognizione
inwilligen consenZire. kenteeken tndfeio, seyno
T kerk chiesa
' kers ciliegia
Jaar anno kerseboom ciliegio
jaargetijde sto^onc ƒ. Kerstmis JVafate m.
jacht caccZa keten catena
jagen cacciare keuken cwcina



410
Woordenliist.
keukenmeid cugca kronen incoronare
kiezen éleggere, scegliere kroon corona
kilo chilo krijgslist strataggmma m.
kind bambino, fanciullo krijgsman guerrigro
kindsheid infanzia kunnen potere
kist cassa kunst arte f.
klagen lagnarsi kunstenaar artista
klant cliënte kus bacio
kleed abito, vestita, veste f. kussen baciare
kleeden vestire kwaad male.
kleermaker sarto
klein piccolo L.
kleinigheid piccolezza Laars stivale m.
kleinood gioiello laatste ultimo
kleur colore m. labyrinth labirinto
klimaat clima m. lachen (het) le risa
klokketoren campanile lachen (w. w.) ridere
knaap ragazzo lafaard poltrone
knecht servo laken panno
knie ginqcchio lamp lampada
knielen inginocchiare land campagna, paese m.
koe vacca landbouw agricoltura
koepel cupoio lang lungo
koerier corrigre langs lungo
koetsier cocchiere langzaam lento, piano, adagio
koffer baule m. lariks larice m.
koffie caffè m. last carico
koffiehuis caffè m. laster calunnia
kok cuqco laten lasciare
koken cuqcere, bollire latijn latino
komen venire lauweren allgri pl. m.
koning re lawaai rumore, strgpito
koningin regina leedwezen rincrescimento
kontrakt contratto leeftijd eta
koop acquisto leeg vugto
koopen comprare leelijk brutto
koopman negoziante, mercante leenen (aan) imprestare
koopwaar merce, mercanzia leeren (aan) insegnare
koorts fgbbre m. leeren (van) imparare
kop tazza leerling scolaro, allievo
koper rame leeuw leone
koren grano leeuwin leonessa
kort corto, breve leger esercito
kostbaar prezioso leggen porre, mettere, posare
kosten costare leider condurre
koud freddo lengte lunghezza
koude freddo lente primavera
kous calza lepel cucchiaio
krachtig róbusto leugen bugia
krant giornale m. leugenaar bugiardo
kreet grido leven vita
krom stgrto leven (w. w.) vivere



Nederlandsch-Italiaansch.
411
levensmiddelen viveri man (eerlijk) galantugmo
leveren fomire mantel mantgllo
lezen leggere markies marchese
lichaam cgrpo markiezin marchesa
licht (kaars. lamp) lume m. markt mercato
licht luce f. marmer marmo
licht (adj.) leggero matroos marinaio
lid membro mazelen morbülo
lied canzone f. mêdedeelen awertire,participart
lief gentile medelijden compassione f. '
lief (dierbaar) caro medebrengen portare
liefde amore m., carita meening opinione f.,awiso,pareri
liggen giacere, essere situato m.
linksen sinistro meer lago
linnen tela meester magstro, maestro
lint nastro meester (heer) padrone
lip labbro meester maken (zich) impadro-
Lodewijk Luigi narsi
Londen Londra Mei Maggio
lood piombo meid sgrva
loop corso meisje ragazza
losmaken staccare melk latte f.
losmaken (zich) sbrigarsi, mensch ugmo
sbarazzarsi menschelijk umano
lot sgrte f. merkwaardig curioso
loterij lgtto mes coltgllo
Louise Luigia metaal metallo
loven benedire meten misurare
lucht aria metgezel compagno
lucifer fiammifero mevrouw signora
lui pigro, indolente middagmaal pranzo
luid fgrte : middagmalen pranzare, desinare
luiheid pigrizia middel mgzzo
luisteren ascoltare middeleeuwen medio gvo
luitenant tengnte middelmatig medio
lust vaglia. mier formica
lijden soffrire mikken mirare Milaan Milano minister ministro
Maan luna minuut minuto
maand mese m. misbruik maken abusare
maat misura misdaad delitto
maarschalk maresciallo misdadiger malfattore
machine macchina mishagen spiacere
machtig possgnte mishandelen maltrattare
machtigen autorizzare misschien fgrse
Mainz Magonza moed coraggio
majestueus maestoso moede stanco
maken fare, rondere moeder madre maken (vervaardigen) fabbricare moedig coraggioso
man ugmo moeheid stanchezza
man (echtgenoot) marito moeilijkheid difficoUA



412
Woordenlijst.
moeite premura, pena noodig hebben aver bisogno di
moeite hebben stentare nooit mai
moeten dovere, bisognare noordelijk settentrionale
mogelijk possibile Noorden Ngrd, settentrione
molen mulino noot noce f.
mond bocca nu sr. adesso
mondeling a voce nutteloos inutile
mondvol boccone m. nuttig utile.
monster (proef) campione m.
mooi bello 0.
morgen domani, mattina Ochtend mattina
muren (de) le mura oefening esercizio
museum museo oever riva, spondee
muts berretto officier ufficiale
muur muro olie qlio
Muzelman Musulmano olifant elefante m.
muziek musica. omgangstaal lingua parlata
„ omgeven circondare
omgeving (de) i dintorni
Na dopo omhelzen abbracciare
naaien cucire omzichtig circospetto
naald ago onbedrieglijk infallibüe
naam nome onbeleefdheid incMltd, scortesia
naast accanto a onbeschaamd impudente
naaste prossimo onbeschaamdheid impudenza
nacht ngtte f. insolenza
nadenken riflettere ondanks malgrado
naderen avvicinarsi ondankbaarheid ingratitudine f
nalatig negliggnte onderaardsch sotterraneo
nalatigheid negligenza, svista onderdaan soggetto
namiddag pomeriggio onderdrukken soggiogare
Napels Napoli onderhouden divertire
natie nazione f. onderhoudend divertente
natuur natura ondernemen intraprendere,
natuurlijk naturale assumere
nauwkeurig puntuale ondernemer impresario, ■
Nederland Paesi Bassi intraprenditore
neef nipote, cugino onderneming impresa, intrapresa
Nero Nerone onderscheiden distinguere
nest nido ondersteunen soccorrere
net rete ondersteuning appqggio
neus naso onderteekening firma
nicht nipote, cugina onderweg strada facenda
met eens neppure oneerlijk sleale
niets niqnte onervarenheid inesperienza
niettegenstaande nondimeno onfeilbaar infallibüe
nieuw nugvo, moderne ongehoorzaam düubbidiente
meuwgierig curioso ongelegenheid disturbo, incomodo
noemen chiamare, nominare ongeluk disgrazia, soentura
non monaca ongelukkig infelice
nood disdetta ongelijk tgrto
noodig necessario ongerept integro



Neder] a ndsch-Italiaan sch.
413
ongeschikt incapace os bue
ongeveer circa oud vecchio, antico
ongezond malsano ouderdom vecchiaia
ongunstig sfavorevole ouders genitori
onheil malsano, disgrazia overal dappertutto
onherstelbaar irreparabile overdenken riflettere
onmetelijk immenso overigens del resto
onoverwinnelijk invitissimo overleggen progettare
onrechtvaardig ingiusto overleven sopravvivere
onschuldig innocente overleveren denunciare
onsterfelijk immortale overmoedig baldanzoso
ontaarden degenerare overmorgen dopo domani
ontbinden sciqgliere overnachten pernottare
ontbreken mancare overste cólonnello
ontdekken scoprire overstrooming inondazione f.
ontheffen dispensare overtreffen superare
onthouden (zich) astenersi overtuigen persuadere, convincere
ontkennen negare overtuiging convinzione
ontmoeten incontrare overvloed hebben abbondare
ontrouw infedelta overwinnen vincere
ontvangen accqgliere, ricevere overwinning vittqria. ontvanger destinatorio
ontwikkelen svilupare P.
onverdraaglijk insopportabïle Paar paia
onvoorzichtigheid imprudenza paard cavallo
onvriendelijk brusco, scortese paleis palazzo
onweer temporale m. pantoffel pantqfola
ooft frutta f. pl. papier carta
oog qcchio paraplnle ombréllo
oogenblik momento parel perla
oogsten mietere partij partito
ook anche Parijs Parigi
oom zio Paschen Pasqua
oorlog gup-ra passen convenire, accordarsi
oorsprong origine f. Paul Paoi0
oorvijg schiaffo paus papa
Oostenrijk Austria peer pera
Oostenrijksch austriaco pen penna
opdracht incombenza pension pensions f.
opdragen incaricare persoon persona
openbaren svelare persoonlijk personalmente, in
openlijk pubblico persona
ophouden (zich) tratenersi, fer- perzik pesca, —boom pesco
marsi pianist pianista
opmerking osservazione f. piano pianofgrte
oppassen badere Piet Pietro
oppervlakte superficie f. pikken beccare
oprichten erigere Pinksteren Pentecgsta
opstaan alzarsi plaats posta, luggo, posto
opvoeden educare (in) plaats van invece di
opzet (met) apposto plan intenzione f.
orde qrdine m. van plan zijn intendere



414
Woordenlijst.
plant pianta redenaar oratore
plantengroei vegetazione f. regeering governo
plataan platano regel regola
plegen jsolere regelmatig regolare
plein piazza regen piqggia
plicht dovere m. regenen piqvere
plotseling a un tratto Regulus Regolo
plukken cqgliere reinigen pulire
plunderen saccheggiare reis viaggio
pond libbra reiziger viaggiatore
poort pgrta rekenen contare, calcolare
populier pigppo rekening conto, fattura
portefeuille pmiafqglio rente rendita
portret ritratto republiek repubblica
post pgsta reputatie repuiazione f.
poste restante fermo in pgsta rest rimanente
postzegel francobollo restaurant trattoria
potlood lapis, matita reuk sapore m.
pracht magnificgnza reusachtig gigantesco
prachtig magnifico, splqndide ring aniigüo
praten chiacchierare rivier fiume in.
prettig ligto roem glqria
priester prete, sacerdote roepen chiamare, gridare
proces procgsso, Hte f. rok abito
profeet profeta rollen vqltare
provincie provincia roman romanzo
pruim susina romantisch romanzesco
prijs prgzzo, cgsto romeinsch romano
op prijs stellen apprezzare rond rotondo
prijzen lodare, decantare rondom intorno
op het punt zijn stare per, rood rosso, vermiglio essere in procinto (sul punto) roodvonk scarlattina
put pozzo rooken fumare
pijnboom pino ruim largo
pyramide piramide f. ruimte spazio
rumoer rumore m.
Rusland Russia
Raad consiglio, parere m. . rust quiete f., ripgso
raadzaam opportuno, prudente rusteloos irrequieto
raden consigliare ruw rigido, crudo.
Rafael Raffaello rijk (subst.) regno
ramp calamitd rijk (adj.) ricco
" ransel zaino rijkaard riccone
rechter giudice rijkdom ricchezza
rechts a dgstro Rijn Reno
rechtschapen onesto rijtuig carrgzza rechtvaardig giusto rechtvaardigheid probitcï, giusti-
zia Salade insalata
redden salvare salon salgtto
rede discorso samen insigme reden cagione, ragione f., motivo schaak scacchi m. pl.



schaap pecora slagen riuscire
schaar fortriet slank svelto
schade danno slapen dormire
schaden nuocere, far male slavernij schiavitü f.
danneggiare slecht cattivo
schaduw ombra slechts soltanto schamen (zich) vergognarsi, aver sleutel chiave f.
vergogna sluier veto
schande vergogna, disonore sluiten chiudere
schat tesgro sluw accgrto
schavot palco smaak gusto
scheiden divtdere smachten languire
schelden sgridare smaken naar sapere di
schenken regalare smal stretto
schepper creatore smart dólore
schieten sparare sneeuw neve f.
schikken (zich) adattarsi sneeuwen nevieare
schilder pittore snel presto
schilderachtig pittoresco snelheid prestezza, rapiditètschilderen dipingere, descHvere sneltrein trgno diretto
schilderes pittrice snijden tagliare
schilderkunst pittura soep zuppa, minestra
schilderij quadro som somma
schildwacht sentinglla f. Spaansch Spagnuglo
schip bastimento, barca Spanje Spagna
schoen scarpa spel giugco
schoenmaker calzolaio speld spillo
school scugla speler sonare, gigcare
schoonheid bellgzza spiegel specchio
schoonvader suqcero spion spia f.
schouder spalla spoedig presto
schouwburg teatro spoor traccia
schreeuwen gridare spoorweg ferrovia
schriftelijk in iscritto spotten burlarsi
schrijfboek quademo spreekwoord proverbio
schrijfmap cartglla spreken discorrere, parlare
schrijfpapier carta da Iqttere spreuk detto
schrijnwerker falegname ■ spijs cibo
schrijven scrivere staal acciaio
schrijver scrittore staan stare
schuld colpo, debito staat stato
schuldig colpevole stad citta
schurk birbante stam tronco
schijnen parere, sembrare standvastig fermo, costante
secretaris segretario standvastigheid perseveranza
September settqmbre statig sontuoso
adderend tremante station stazione
slaan (v. d. klok) suonare steeg vicolo
slaan bottere, percuqtere steen piglra
slaap sonno stelen rubare
slaapkamer camera (da lgtto) stelling posizione f.
slag colpo, battaglia stem voce f.
Nederlandsch-Italiaanscb
415



416
Woordenlijst.
ster stella toestand stoto
sterfelijk mortale toeschrijven attrïbuire
sterven morire toestemming permesso
stervende morente toewenschen augurare
stal tranquillo tooneelspeelster attrice
stilte stlenzio tooneelspeler attore
stoel sedia, seggiola toonen mostrare
stof stgffa, rgba, polvere toorn sdegno
stok bastone m., mazza toppunt apice m
stoom vapore m. toren torre f.
stoomboot pirqscafo traan lacrima
straal raggio ■ trap scala
straffen punire, castigare treffen coZpth?, cqgliere
streek re^ione ƒ. trein <re»o, corsa
stroo paglia treurig Mie
struisvogel struzzo treurspel traggdia
strrjd frte f., combattimento triomfboog arco trionfale
studeeren studiare troep truppa
studie studio Troje ZV<?»a
suiker zucchero. troon Zrpno
troost consolazione f.
' troosteloos desolato
Taak compito troosten consolare
taal ZiV^wa trotsch fiero
tafel tovc-Za trouw f edele, affezionato
tandeloos sdentato trouwen sposare, maritarsi
teekenen disegnare tuin giardino
tegendeel contrario tulp tulipano
tegenhouden trattenere tunnel galleria
tegemoet incontro a tusschen <ra, /ra
tegenover dirimpetto a twijfelen dubitare
tegenstander awersario tijd tgmpo.
tegenstelling contrasto tijdgenoot contemporaneo
tegenstrijdig contrario tijger tigre
tegenwoordig adesso, presente
teisteren danneggiare U.
telkenmale ogni vglta Uitbarsten scoppiare
tempel tempio uitbarsting eruzione f.
tenminste almeno Uitbreken scoppiare, prorompere
tentoonstellen esporre uitdrukken esprimere
tentoonstelling esposizione f. uitgaan uscire
ternauwernood appena uitgave spesa
terugbrengen riportare uitkiezen scegliere
teruggeven rendere, restüuire uitkomen avverarsi
terugkeeren tornare, ritornare uitleggen spiegare
tevreden contento uitmuntend eccellente tevredenstellen (zich) contentarsi uitnoodigen invitare :eweegbrengen produrre l ;Ja uitroeien sradicare
riber Tevtrs v uitslag riüscita, esito
;oast brindisi m. uitsluiten escludere
:oelaten \ permettere uitspraak pronunzia
;oestaan / uitspreiden stender e



Nederlandsch-Italiaansch.
411
uitstapje gita verdrag eonlratto
uitstellen differire verdriet dolore m.
uitstooten emettere verdrinken affogare, annegare
uittrekken tqgliere verdrijven scacciare, sloggiare
uitvoeren eseguire verdwalen smarire
uitzicht vista verdwijnen seomparire, sparire
uitzondering eccezione f. vereenigen unire
_. vereeniging societa verfoeien odiare
Vaandel bandiera vergaan passato
vaarwel addio vergeefs in vano vacantie tacanze f. pl., ferie f. vergeefsch vano pl.
vergeten dimenticare
vader padre vergeven perdonare
vaderland patria vergezellen aceompagnare
vaderlijk patemo vergiffenis scusa
vaderstad citta natale vergissing sbaglio
vagevuur purgatqrio verhaal stqria, racconto
vallen cadere verhalen raccontare
valsch falso, fiuto verheerlijken celebrare
vandaag gggi verheffen alzare
vangen pigliare, prendere verheugen godere
varken pgreo m., maiale f. verheugen (zich) rallegrarsi vastklemmen (zich) aggrapparsi verheven sublime
veel molto verhinderen impedire
veld campo verkeersmiddel mgzzo di
Venetië Venezia communicazione
venster finestra verkiezen eleggere
ver lontano verkiezen boven preferire a
verachtelijk spregevole verkiezing piacimento
veranderen cambiare verklaarbaar plausibile
veranderlijk variabile verklaren dichiarare verantwoordelijkheid responsabi- verkoop venditd
verkoopen vendere
verbannen esiliare verkrijgen acquistare verbazing stupore m., maraviglia verkwikken appagare
verbergen nascondere verlangen desiderio
verbeteren correggere verlaten abbandonare, lasciare
verbieden proibire verleid sedotto
verbinden cmgiungere, unire verleiden sedurre
verbinding relazione verlichten illuminare
(in) verbinding staan qssere in verliefd acceso
rapporto verlies perdita
verblijf soggiorno ™.i„„«« / fidanzato -a
verbranden bruciare verlooide ^ promesso(a) sposo(a)
verbreken spezzare Verlosser Bedentore
verdedigen difendere vermaken (zich) divertirsi
verdeelen dividere vermanen ammonire
verdeeling distribuzione f. vermelden accennare verdienen meritare, guadagnare vermoeien (zich) stancarsi
verdienste merito, guadagno vermogen sostanza
verdieping piano vermoorden assassinare
Ital. Gramm. v. Holl. 27



418
Woordenlijst.
vernederen awilire verzekeren assicurare
vernemen sentire verzoeken pregare, chiedere
vernietigen distruggere vestigen fondare
vernietiging distruzione vestigen (zich) stabilirsi
vernieuwen rinnovare Victor Vittorio
veronachtzamen trascurare vieren festeggiare
verontschuldigen seusare vinden trovare
veroordeelen condannare vinger dito
veroorzaken cagionare visch pesce in.
verouderen invecchiare visscher pescatore
veroveraar conquistatore vlam fiamma
veroveren conquistare vleesch carne f.
verovering conquista vleugel ala
verplichting impegno vlieden fuggire
verrader traditore vliegen volare
verrassen sorprendere vloeiend spedito
verrijken arrichire vluchten fuggire
verschaffen proeurare vlug pronto, prgsto
verscheiden parecchi, -ie vlijtig diligente, studioso
verschijnen apparire voelen sentire
verschijning apparizione voet pityde m.
versieren ornare, adornare vogel ucceïlo
verstand intelliggnza vol pigno
verstand hebben intendersi volbrengen compiere
versterken fortificare voldoen aderire, soddisfare
verstikken affogare voldoende abbastanza
vertaling traduzione voldoende zijn bastare
vertegenwoordiger rappresen- volgen seguire
tante volgend venturo, seguente
vertrekken partire volgens secondo
vertrouwen (op) fldarsi di volharding perseverama vertrouwen confidgnza, fiducia volk la gente, popoio
vervelen annoiare volmacht procura
vervelend mensch noiosaccio volstrekt assoluto, punto
vervolgen inseguire volwassen adulto
vervolgens pgi vooravond vigilia
vervallen adempire, adempiere voorbeeld esgmpio verwachten aspettare, attendere, voorbereiden (zich) prepararsi
verwachting aspettazione, voorbij gaan passare
speranza, attesa voorhoofd fronte f.
verwarren con fondere voorkamer anticamera
verwerven acquistare voorkomen prevenire
.verwisseling cambiamento voornaam nobile, gentile
verwittigen informare voornemen intenzione f. verwoesten distruggere, devastare voorschrift prescrizione
verwoesting distruzione voorspellen predire
verwonden fetïre voorstel propgsito, proposta verwonderen (zich) maravigliarsi voorstellen preeentare verwondering stupore m., mara- voorstellen (zich) proponersi
viglia voortdurend continuo
verwijderd distante voorwaarde condizione f.
verwijt rimprovero voorwendsel pretesto



Nederlandsch Jtaliaansch.
419
voorwerp oggetto wagen osare, ardire
voorzichtig prudente, cauto wandelen passeggiare, camminare
voorzichtigheid cautela wanhopen disperare
voorzien in supplire a, provve- wapen arme f.
dere a wasschen lavare
voorzienigheid providenza water acqua
voorzitter presidente wederwaardigheid disgrazia
vorig passato, scorso weduwe vedova
vork forchetta wei guai
vorm forma week settimana
vorst gelo Weenen Vienna
vorst principe weenen piangere
vorstelijk principesco weerlicht fulmine m.
vorstin principessa weerzien rivedere
vraag domanda, questione f. weg via, strada
vragen domandare, chiedere wegnemen levare, tqgliere
vrede pace f. weinig pgco vreemd straniero [(-e) weigeren rifutarsi vreemdeling straniero, forestiero wekken svegliare
vrees paura weldadig placido
vreesachtig timido welzijn bene »«.
vreeselijk orribile, terribile wenden (weer) ritolgere
vreezen temere wenden (zich) voltarsi
vreugde giqia, allegrezza wenschen desiderare
vriend amico wereld mondo
vriendelijk gentile werk opera, lavoro
vriendschap amicizia werkeloos scioperato
vroeg presto, per tempo werken lavorare
vroolijk allegro, lieto werkend attivo
vrouw dgnna werkzaam laborioso
vrucht frutto werpen predpitare
vruchtbaar fertile, fecondo weten sapere vruchtbaarheid fecondita, fertilitd wetenschap scienza
vrij libero wettelijk legale
vrijheid lïbertd wieg cula, cuna
vuil sudicio wil volontd
vulkaan vulcano willen volere
vulkanisch vulcanico Willem Guglielmo
vuur fugco wind vento
vijand nemico. windsel fascia
w winkel bottega winnen vincere
Waar? dove winter tnverno
waar vero . wissel cambiale f,
waard zijn valere wol lana
waardig degno wolf lupo
waardig keuren degnare di wolk nuvola
waarheid verita wond ferita
waarnemen osservare wonder miracolo
waarschuwen avvertire wonen abitare waarschijnlijk probabile, vero- woord pargla [lario
simile woordenboek dizionario, vocabo-
27*



420
Woordenlijst.
worm baco zenden inviare, mandare, spedire
woud selva, foresta, bosco zending invio, spedizione f,
wraak vendetta zetel sede f.
wreed crudele ziek(e) ammalato
wijden eonsacrare ziekte malattia
wijn vino ziel anima
wijnstok vite f. zien vedere
wijs savio, sapiente zilver arggnto
wijsgeer filosofo zingen cantare
wijze mgdo. zoeken cercare
zoet dólce
vvtcj jjs zomer estate
Ijs ghiaccio zon soZe m.
ijver zonde peccato
ijzer ferro. zonder senza
zonsondergang tramonto
' zonsopgang levar del sole
Zaagmolen seghetia zoon figlio
zaaien seminare zorgen voor curare, prowedere a
zaak cgsa, affare m., faccgnda zuidelijk meridionale
zaal sala zuster sorella
zacht piano zwaan cigno
zak tasca zwaar pesante
zakdoek fazzoletto zwaard spada
zanger contante zwager cognato
zangeres cantatrice, contante zwak débóle
zeden costumi zwaluw rondine
zee mare m. zwart nero
zeeman marinaio Zweden Svezia
zegen benedizione f. zwemmen nugtare
zeggen dire zweren giurare zeil vela ' Zwitserland Svizzera
zeker cgtio, sicttro zwijgen tacere
zeldzaam raro zijde seta.
Italiaansch-Nederlandsch.
A. abborrire verfoeien
abate abt abbracciare omhelzen, omarmen
abbacinato verduisterd abbrancare vastpakken
abbaiare blaffen abbronzare verbranden (v.d. zon)
abbandonare verlaten abdicare afstand doen van dbbasso omlaag, naar beneden abitante bewoner, inwoner ;
abbastanza genoeg, voldoende abito kleed, gewoonte
abbattere nederwerpen abusare misbruik maken van
abbeUimento verfraaiing . accadere geschieden, gebeuren
abbenchè ofschoon, hoewel accdlorare verwarmen abboccare aan den mond brengen accanto naast
dbbondanza overvloed accecare verblinden



Italiaansch-Nederlandsch.
421
accendere aansteken, branden adusto verdord, mager
accennare vermelden aere m. lucht [laden
accenno waarschuwing ajfaccendafodruk.metwerkover-
aceertare verzekeren, vaststellen ajfacciarsi naderen, zich ver-
acceso aangestoken, verliefd toonen
accesHbile toegankelijk affanno kommer
accetta bijl affare m. zaak
accetfare aannemen ajfatto geheel, volkomen
acchiudere insluiten, bijvoegen, afferrare grijpen, pakken
acciaeco kwaal, lichaamsgebrek affetto liefde, neiging, gevoel
acctato staal affezionato toegenegen
aeciocchè opdat affezione toegenegenheid, liefde
acciuga ansjovis affidare toevertrouwen
accqgliere opnemen affliUo bedroefd
accoglimento (accogliema) ont- afflizione bedroefdheid
vangst affluenza samenstrooming, toe-
aecqlto opgenomen, verzameld vloed
aecomodare weer in orde brengen affogare verstikken, verdrinken
aceomodarsi gaan zitten affreUarsi zich haasten
accompagnare vergezellen aggirarsi rondwandelen
acconciare in orde brengen aggiungere toevoegen
accordare toestaan aggradevole aangenaam
accorrere toesnellen aggrapparsi zich vastklemmen
accqrgersi bemerken aggravare verzwaren
accqrto sluw agiatezza gemakkelijkheid
accostarst naderen agiato gemakkelijk
accgsto naast ago naald
acerbo wrang agnello lam
aceto azijn agricoltore landbouwer
acqua water aiuqla bloemenbed
acquacedrataio limonade ver- aiutare helpen
ko°Per aiuto hulp
acquedotto waterleiding aJba morgenschemering
acquistare verwerven albergo hotel
aeuto scherp, puntig albero boom
adagio langzaam albicQcca abrikoos
addestrare oefenen alcuno iemand
addietro achteruit alido droog
addio vaarwel alimentere voeden
addoppiare verdubbelen aUappare den mond samen-
addormentare inslapen trekken
addosso op den rug allargare verwijden, verbreeden
adempiere (adempire) vullen, allato naast, ter zijde
vervullen aOeggerire verlichten
adesso nu allegrezza vrooliikheid
adirare prikkelen allegro blij, vroolijk
adtto toegang, aanleiding allestire in orde brengen
adoperare gebruiken allettare lokken, aantrekken
adornare versieren allevare opvoeden
adulatore vleier allqdola leeuwerik
adulto volwassen allontanare verwijderen
adunanza vereeniging allora toen



allqro laarier anticipare vooraf doen
almeno ten minste aniicipatamente bij voorbaat
aloe aloë antico oud
alquanto iets antro hol
aWo hoog ami zelfs
altrettanto evenzooveel ape bij
ai<r<we elders opgrto open
altrui anders appagare bevredigen
altura hoogte apparecchiare klaarmaken
alzare verheffen appareggiare gelijkmaken
amabüe beminnelijk apparfnza schijn
amarezza bitterheid apparire verschijnen
ambasceria gezantschap appartare scheiden
ambasciatore gezant appassire verwelken
ambidue beide appena ternauwernood
ambito omvang appetito eetlust
ambulante rondtrekkend appiè = appiedi aan den voet amenitd lieflijkheid van
ame.no liefelijk appigliarsi kiezen
ammaccare verpletteren applauso toejuiching
ammalato ziek applicare toepassen
ammansare tammaken applicarsi zich toeleggen
ammattire gek worden appoggiare steunen, leunen tegen
ammazzare doodslaan appgsta met opzet
ammiraglio admiraal apprendere leeren
ammirare bewonderen apprgsso, a pgco, ongeveer als
amore liefde apprezzare op prijs stellen
amorevole beminnelijk approdare landen
ampio wijd, breed approssimare naderen
ampollina fleschje appunto, per Vappunto juist
anca heup aprire openen
anche ook aquila adelaar
ancora anker arancia sinaasappel
ancora nog arancio oranjeboom
ancorchè ofschoon arbitrio luim
andarsene heengaan ardente brandend, gloeiend
andirivieni m. labyrinth ardere branden
anelante hijgend ardire durven
angllo ring ardore m. hitte, ijver
angusto nauw, eng arena zand
anima ziel argfnto zilver
animare bezielen, aansporen argomento argument animo gemoed, gevoel karakter arguto scherpzinnig, scherp
anitra eendje aria lacht, wijsje, uitzien
annegare verdrinken arido droog
anno jaar armadio kast
annodare knoopen armata leger
annoiare vervelen armento kudde
annunciare aankoudiger arnese m. gereedschap
ansante ademloos arrdbbiato woedend, toornig
ansio, ansioso angstig arrampicarsi klauteren
antecedfnte voorafgaand arrancato gedwongen
422
Woordenlijst.



Italiaansch-Nederlandsch.
arredo kleeding, uitrusting attempato bejaard
arremdersi zich overgeven attendere verwachten, oplettend
arrestare tegenhouden zijn
arricchire verrijken attenersi zich houden aan
arrischiare wagen atterrito verschrikt
arrogante aanmatigend attesa verwachting
arrossire blozen attestare betuigen
arrosto gebraad attiguo aangrenzend
arso verbrand, behoeftig attirare aantrekken
artefice \ handwerksman attivita werkzaamheid
artigiano ) ™™dwerksman ^ ^ ^
ascendere bestijgen atto bekwaam, geschikt
asciugare afdrogen attqnito verwonderd
asciutto droog attore tooneelspeler
ascoltare aanhooren, luisteren attorno rondom aspettare verwachten, wachten attraversare doorkruisen
aspefto aanblik, gezicht attribuire toeschrijven aspirare ademen, inademen attristare bedroeven
streven naar attuale actueel aspirazione f. verlangen, streven attuario griffier
aspo haspel audace driest, koen
aspro wrang augurare wenschen assaggiare proeyen, beproeven augurio voorteeken
assai zeer, veel aumentare vermeerderen
assalire aanvallen, bestormen aura bries
assassino moordenaar aurgra dageraad
asse f. bord, plank; m. as austero gestreng, ernstig
assedio belegering Austria Oostenrijk assegnare aanwijzen, bestemmen autore auteur
assentarsi zich verwijderen autorevole gezaghebbend
. assente afwezig autorita gezag
assenzo afwezigheid autunno herfst
asserire beweren avanti voor, voorwaarts
assicurare verzekeren avanzare voorwaarts dringen
assiduo volhardend, vlijtig avanzo rest
assistere bijwonen, bijstaan avanzi ruïnes
assglto vrijgesproken avido begeerig
assordare verdooven awedersi bemerken
assgrto verzonken avvedimento waarneming
assuefarsi zich wennen awelenare vergiftigen
assumere ondernemen avvenimento gebeurtenis
assunta Maria Hemelvaart avvenire gebeuren, toekomst
assurditd onzin avventizio toegekomen
asta stok, staf, steel awentura avontuur
astante omstander awenturarsi zich in gevaar
astemio onthouder begeven
astro ster avrezzare wenner
astuto sluw awezzo gewoon
astuzia sluwheid, list avviare in gang brengen
atroce wreed, wild avviarsi zich op weg begeven attaccare aanbinden, aangrijpen, awilire vernederen
vasthechten avvinghiare omvatten, pakken
423



428
Woordenlijst.
contendere verhinderen costo prijs
contenere bevatten eostoso duur
contentare tevreden stellen costretto gedwongen
contento tevreden costringere dwingen
contentezza tevredenheid costruire I ,
contesa strijd, twist eostrurre f Douwen
continuo voortdurend costrutto gebouwd
contornare omringen costumanza zede, gebruik
contorno omgeving costume m. gewoonte
contrada streek cotanto zoo zeer
-contrario tegenovergesteld covile m. cachot cohtrarre besluiten, aannemen, creatore schepper
samentrekken credenza geloof
contrïbuire bijdragen credito crediet
conveniente passend crescere groeien convenire overeenstemmen, pas- crocchiare kletteren, klapperen
sen, moeten croce f. kruis conversare een gesprek voeren crocifisso crucifix
convertire veranderen crollare schudden, storten
convinto overtuigd cristallino kristalhelder
convito feestmaal crucciarsizich bedroeven, klagen
convqglio trein cruccio verdriet, kommer
copioso rijkelijk crudele wreed
coprire bedekken crudo ruw
cor zie cugre cucchiaia lepel
coraggio moed cucina keuken
corazzato gepantserd cucire naaien
cgrda koord cugino neef
cordiale hartelijk cuUa \
coricarsi gaan slapen cuna f wleS
cgrno hoorn cugre m. hart
cornuto gehoornd cupo donker, duister
coronare kronen cupola koepel
cgrpo lichaam cura zorg, moeite
corredo uitrusting, uitzet curare zorg dragen, verzorgen
correggere verbeteren curarsi zich bekommeren
corrispondere beantwoorden curato pastoor
corrodere bederven curvarsi zich bukken
corrompere bederven custgde wachter, bewaker
corrotto bedorven custodire bewaken, behoeden, corso loop, hoofdstraat bewaren. corso geloopen
cortese hoffelijk D.
cortesia hoffelijkheid dacchè sedert, daar
cortigiano hoveling d'altronde elders
cortile hof danaro geld [den
corto kort danneggiare beschadigen, scba-
cgsa zaak danno schaden
cospetto aanblik, verduiveld dapprima eerst
costante standvastig dare geven, darsi zich wijden
costare kosten dato gegeven
costeggiare langs de kust gaan davvero waarlijk



Italiaansch-Nederlandsch.
429
dazio inkomende rechten difetto gebrek
débito schuld, plicht, verschut- differenza onderscheid
<b'gd differire verschillen, uitstellen
debole zwak diffidgnza wantrouwen
debolezza zwakte dijfonder e verspreiden
decadere in verval geraken digerire verteren
decantare bezingen, prijzen dignitosamente waardiglijk
decapitato onthoofd dilettevole aangenaam
decidere beslissen diletto lief, dierbaar
decisione f. beslissing diletto genoegen
dedurre afleiden, aftrekken diligente vlijtig
degno waardig, waard dimenticare vergeten
delitto misdrijf diminuire verminderen
delizia lust, vreugde dimora woning, verblijf delizioso verrukkelijk, heerlijk dimorare blijven, wonen
demolire sloopen dimostrare bewijzen, verklaren, demo dicht toonen
dentro in dinanzi vroeger
deplorare beklagen dintorni m. pl. omstreken deporre afleggen, afzetten, aan- Aintorno rondom
geven Dio God
deposito, depot, deposito dipendere afhangen
deridere uitlachen dipingere schilderen,beschrijven
flerisione f. hoon dipinto geschilderd
derivare afleiden diretto gericht, juist, direkt
deseo disch, tafel dirimpetto tegenover
descritto beschreven diritto recht deserto woestijn, eenzaam, ver- dirittura rechtheid
laten dirizzare richten, wenden
desiato vurig verlangd diroccore verstoren, vernietigen
desiderio verlangen dirottamente voortdurend desideroso door het verlangen dirupato ingevallen, steil
bezield disarmare ontwapenen
designare aanwijzen disavventura ongeval desinare middagmalen, «t. mid- discendere afdalen
dagmaal discernere onderscheiden
desire m. verlangen disceso afgedaald
desolato troosteloos discolo deugniet, landlooper
destare wekken, opwekken discoprire ontdekken
destinare bestemmen discorrere uitvoerig bespreken
destino noodlot discorso rede
desto wakker discosto verwijderd
determinare bepalen disereto bescheiden
detestare verafschuwen discussione f. bespreking
detto spreuk, gezegd disegno teekening, plan
devgto vroom diSgrazia ongeluk
* disgustoso weerzinwekkend
dtarw dagboek disordine m. wanorde
diavolo duivel disparato verschillend
dichiarare verklaren disparire verdwijnen
dietro achter disperare wanhopen
dtfesa verdediging dispiacere m. mishagen



430
Woordenlijst.
disporre beschikken dovunque overal
disposizione f. beschikking dozzina dozijn
disprqgio verachting dritto recht
disprezzare verachten dubbio twijfel
dissipare verstrooien dubbioso twijfelachtig
distante verwijderd dubitare twijfelen distendere uitbreiden, uitstrek- duca hertog
ken dunque dus
distinto onderscheiden dugmo dom
distggliere afraden duqpo (essere fare) moeten
distrarre aftrekken, afleiden durare duren
distribuire verdeelen duro hard. distruggere vernietigen
disturbare storen X»
disturbo stoornis, moeite ebbene welaan, welnn
disubbidire ongehoorzaam zijn eccedere overschrijden
dito vinger eccgtto uitgezonderd
ditta handelshuis, fiima eccezione f, uitzondering
divenire worden eccitare prikkelen
diventare worden . gcco ziehier
divgrso verschillend edilizio tot het ambt behoorend
divertimento vermaak effettuare verwezenlijken
divertire vermaken, afkeeren effgtto werking, gevolg
dividere verdeelen egoista egoist
divgto zie devqto egregio weledel
divvezzarsi ontwennen eguagliare evenaarden
dogana douane eguale gelijk
doge doge eleggere verkiezen
dolce zoet, zacht, aangenaam elemgsina aalmoes
dolcezza zachtmoedigheid, zoet- elevare opheffen
heid erba gras ddlere smarten, leed doen, pijn entrare binnentreden
doen entrata binnenkomst
domanda vraag entro binnen
domandare vragen eppqi = e pgi en dan
domani morgen eppure = e pure en toch
domattina morgen vroeg ergde erfgenaam dominare heerschen, beheer- ergtto opgericht
schen ergastolo kerker
dominatore overheerscher erigere oprichten
donde van waar erge held
dgnna vrouw erqico heldhaftig
dono geschenk, gave errore m. dwaling
dopo na erta helling
dopodomani overmorgen erudito geleerd
doppio dubbel eruzione f. uitbarsting
dormire slapen esame examen, onderzoek
dotato begaafd esaminare onderzoeken, examidgte bruidschat neeren
dgtto geleerd esaudire verhoeren
dove waar escire zie uscire
dovere moeten, m. plicht eseguire uitvoeren



Italiaansch-Nederlandsch.
431
esempio voorbeeld familiarita vertrouwelijkheid
esercito leger famoso beroemd
esercizio oefening, uitoefening fanciullezza kindsheid
esibire tentoonstellen fanciullo kind
esigere eischen fantasma m. en ƒ. schrikbeeld,
1 verbanning 8Pook esüio f verDannlD8 fardello bundel
esitare wijfelen fare maken, doen
esito uitslag farfalla vlinder
esclamare uitroepen farina meel
escludere uitsluiten, uitstooten fameticare fantaseeren
esortare vermanen, opvroolijken fascio bundel
espediente m. hulpmiddel fastidiare vervelen
esporre blootstellen, tentoon- fastidio verveling
stellen faslidioso lastig, vervelend
esprimere uitdrukken fasto pronk
qstasi, andare—in in verrukking fat ka moeite, vermoeidheid
geraken faticare zich inspannen
estate f. zomer foto noodlot
estendere uitbreiden fatta soort
estensione f. uitbreiding fatto feit
esterna uitwendig fattore maker, schepper
estero buitenland fattorino postbode
estrarre uittrekken fauce f. slokdarm
estremita niteinde favella taal
estremo uiterste favellare spreken
esule banneling favola fabel
esultanza vreugde favore m. gunst
etd leeftijd favorevole gunstig
eterno eeuwig favorire begunstigen
evitare vermijden favorito gunsteling, geërd
fpio medio middeleeuwen. fazzoletto zakdoek
_ febbre f. koorts
fede f. geloof, trouw
fabbrica gebouw, fabriek fedele getrouw
fdbbricare bonwen, maken fedelini vermicelli
fabbro smid fedeltd trouw
faccenda zaak felice gelukkig
faccia gezicht felicita geluk
faceiata facade fendere snijden
facile gemakkelijk ferire verwonden
facolta vermogen, faculteit ferita wonde
faggio beuk fermare blijven, ophouden
falegname schrijnwerker fermata oponthoud
fallare zich vergissen fermezza standvastigheid
fallire dwalen, zich vergissen fermo standvastig
fallo font ferro ijzer
falso valsch ferrovia spoorweg
fama roep, gerucht fervente gloeiend, brandend
fame f. honger fervore m. hitte, ijver
famiglia familie festa f. feest
familiare vertrouwd festeggiare vieren



432
Woordenlijst.
festino festijn forchetta vork
fiacco uitgeput foresta wond, bosch
fiamma vlam forestiere vreemdeling
fiammifero lucifer formaggio kaas
fianco zijde, rug formicolio gewemel fiasco flesch, ongelukkige fomaio bakker
afloop forse misschien
fidare vertrouwen fortezza sterkte
fiducia vertrouwen fortuna geluk, fortuin
figliuglo zoon fortunato gelukkig
figura figuur fosco donker, somber
figurarsi zich voorstellen fgssa graf, sloot
fila rij fra tusschen
ftlare spinnen franchezza vrijmoedigheid
filo draad franco vrij, vrijmoedig
filza reeks francobollo postzegel
finalmente eindelijk frangere breken
fin, fino tot, zelfs frase f. zin, uitdrukking
finchè totdat frate monnik, broeder
fine f. en m. eind, doel fratgllo broeder
finestra venster fraterno broederlijk
fingere verdichten freddo koud
fino fijn, kunstig fregare wrijven
finora tot nu frenetico waanzinnig
figco heescb, schor frequenlare dikwijls bezoeken
fiocco strik, knoop frequente veelvuldig
fiore m. bloed fresco frisch, koel
firmare onderteekenen fretta haast
fiso zie fisso frgde f. bedrog fissare bevestigen, strak aan- fronda loof, blad
kijken fronte f. voorhoofd
fisso vast fronzuto belommerd
fitta stekende pijn frustino rijzweep
fitto dicht, gedrongen frutta f. ooft
fiume m. rivier frutto vrucht
flebile klagend, treurig fuga vlucht
florido bloeiend fugace vluchtig
focolare haard, vuurplaat fugacita vluchtigheid
foderare voeren fuggire vluchten
foglia blad (van een plant) fulgido glanzend, schitterend
\ fOfflio blad (van een boek) fulminc m. bliksem, krijgsfglla menigte held
follia dwaasheid fumare rooken
folto dicht fune m. koord, touw
fondare vestigen funerale m. begrafenis
fondo grond fugco vuur
fontana fontein fugri buiten
fonte m. en f. bron furbo slim, sluw
forame m. gat, opening furia woede, haast
forbici schaar furto roof, diefstal
forbire afvegen, reinigen fuso gesmolten
forca gaffel, galg futuro toekomstig.



Italiaansch-Nederlandsch.
433
«• girare draaien
gagliardo sterk, krachtig gire gaan
gaiezza vroolijkheid giro gang, wandeling, omgang
gaio vroolijk gita uitstapje
galantuqmo eerlijk man gittare werpen, verliezen
galleggiare drijven giü beneden, naar beneden
galleria tunnel giubilo jubel
gallico Gallisch giubileo jubileum
g all ma hen giudicare oordeelen
gamba been giudizio oordeel, gerecht, vermar» wedstrijd 8tand garbo bevalligheid, sierlijkheid giungere \
garrire kweelen, schetteren giugnere f Dereiken> aankomen
gatto kat giullare minnezanger
gelosia jaloerschheid giunto aangekomen, gevouwen
geloso jaloersch giuocare spelen
gelsa moerbei giugco spel
gelso moerbeiboom giurare zweren
gemere zuchten giunto volgens
gemito gezucht, zncbt giustificare rechtvaardigen
gemma edelsteen giUsto rechtvaardig, juist
generale algemeen, generaal glgria roem
genere m. geslacht, soort glonoso roemrijk
generoso edelmoedig godere genieten, zich verheugen
gente f. menschen gola keel
gentile lief, aardig gqmito eUeboog
gentilezza lieflijkheid gondola gondel
germe m. kiem gondoliere gondelier
gesto gebaar gonfio gezwollen
gettare gooien, werpen gotta druppel
ghiaccio ijs governare regeeren, beheerschen
ghirlanda krans goeerno regeering
gia reeds gozeo kj.op
gtacchè daar gozzuto met een krop
gtacere liggen gradevole aangenaam
giatto geel gradire graag hebben, gaarne
gtammai nooit aannemen
giardiniere tuinman grado graad, stand, rang
giardino tuin graffiare stukkrabben
gigante reus grande groot
ginqcchio knie grandezza grootte
giocondo vroolijk grandiglione groote man
^°9° ink grandioso grootsch
gyta vreugde gram koorn, korreltje
gtornale m. krant granturco maïs
giorno dag grasso vet
giornata dag grato dankbaar, aangenaam
giovane jong grazia lieftalligheid, gratie
giovare helpen, nuttig zijn grazie dank u
gioventü f. jeugd grazioso bevallig
gtovinetto jongeling gridare schreeuwen
gtovinezza jongelingsleeftijd grido schreeuw, kreet
Ital. Gramm. v. Holl. 28



434
Woordenlijst.
groppone kruis v. d. rug impiccio verlegenheid
grossolano grof impiegare gebruiken
grotta grot impiegato bezet, bezig guadagnare verdienen, winnen impiggo ambt
guai wee «mptéirareversteenen, verharden
guaio ongeluk, weeklacht importare van belang zijn
guanto handschoen importanza gewicht, belang
guardare kijken, bekijken impotenza onmacht
guarigione f. genezing impresa onderneming
guarire genezen impresario ondernemer
guastare bederven imprgsso gedrukt
guasto bedorven imprestare leenen
gugrra oorlog imprigionare in de gevangenis guerrigro krijgsman zetten
guglia spits improvviso onverwacht
guidare geleiden inalzare zie innalzare
guisa wijze inanzi voor
guizzare trillen, snellen inaudito ongehoord
gusto smaak. incantare betooveren, verrukken incantevole betooverend
" incanto betoovering
idea idee incapaee onbekwaam,ongeschikt
igna hyena incaricare belasten
igri gisteren ineatenaio ontketend
ignorare niet weten ineendere aansteken
ignorante onwetend. incendio brand
igngto onbekend inchinare blikken, buigen
illuminazione f. verlichting inch ino buiging
illustrare beroemd maken inchiostro inkt
illustre beroemd incisione gravure, insnijding
imaginare denken inclinato geneigd
imaginarsi zich verbeelden incqgnito onbekend
imagine f. beeld incolto onbebouwd
imbarazzo verlegenheid incominciare zie cominciare
imbattersi ontmoeten incqmodo ongemak, nadeel, immaginare zie imaginare moeite
immediatamente onmiddellijk incqmodo ongemakkelijk
immqrgere indoopen incontrare ontmoeten
immgrso p. p. v. immqrgere incontro tegemoet
immortale onsterfelijk incostante onbestendig
impaccio hindernis increscere leed doen, spijten impacciucarsi zich vuil maken indamo vergeefs
impallidire verbleeken indi vervolgens
imparare leeren indicazione f. aanwijzing
impartire verdeelen indicibile ongezeggelijk
impegno verplichting, ijver indigtro terug
impensato onverwacht indifferente onverschillig
impgro keizerrijk indiggnte arm imperatore keizer . indirizzo adres
imperioso gebiedend indisposto niet gestemd
impertinente aanmatigend indovinare raden
impertingnza aanmatiging indurre bewegen (tot)



tnaustrta industrie, vlijt intascare in de zak steken
tneffabile onuitsprekelijk integro ongerept
inesperto onervaren intendere verstaan
inessia bagatel intenerire verteederen
infame eerloos, schandelijk interessare belang, inboezemen
mfaticabile onvermoeibaar inferno inwendig
infausto ongunstig intero geheel
infedele ontrouw, ongeloovig interrogare ondervragen mfedelta ontrouw, ongeloof interrogatgrio ondervraging
mfermita gebrekkigheid intersecato doorgesneden
infermo gebrekkig, ziek inteso begrepen
inferno hel intorno om
inferocirsi woedend worden intraprendere ondernemen
tnfiacchire verzwakken, afmatten intraprenditore ondernemen infido trouweloos introdurre invoeren
mfiggere inslaan invano vergeefs
infine eindelijk invadere invallen
tnfingardaggine f. traagheid invece in plaats van . infinito oneindig inventare uitvinden
informazione f. bericht inverecondo schaamteloos
mfraztone f. breking, over- inverno winter
treding inverosimile onwaarschijnlijk
mfruttuoso onvruchtbaar inviare zenden
ingannare bedriegen invidiare benijden
tnganno bedrog invidioso afgunstig
mgannarrt zich vergissen invigorire versterken
tngegnarsi zich inspannen invio zending
ingegno geest, genie invitare uitnoodigen tnghtottire verslikken, inslikken imito uitaoodiging wenk
tnguria beleediging invocare aanroepen
tngiusto onrechtvaardig ira toorn
ingoiare verslinden iracondo toornig
tngresso ingang ,ye gaan
iniquo boosaardig iscrizione f. inschrift
»nno hymne iioia
mnalzare verheffen, oprichten ispirare zie inspirare
moltre bovendien istante m. oogenblik
tnorridire verschrikken istituto instelling
mquieto ongerust istruire onderrichten tnquietudine ongerustheid
insalata salade L.
insegnamente onderricht labbro lip
insegnare leeren laborioso vlijtig
tnsensato zinneloos ladro dief
insetto insekt laghetto poel, meertje
msxeme samen lago zee
insigne uitblinkend iagg& daar beneden
mststere aandringen lagrima en lacrima traan
msolenza onbeschaamdheid lagHmare en locrimare weenen
insomma in 't kort lampada lamp
tnsultare beleedigen lampeggiare lichten
tntanto ondertusschen lana wol
28*
Italiaansch-Nederlandsch.
435



lanciarsi zich storten locanda herberg
languido krachteloos, zwak Igde f. lof
languire smachten lodevole loffelijk
languore m. krachteloos worden loggia balcon, loggia
lanoso wollig lontano ver, verwijderd
lasciare laten, verlaten Iqtta strijd
lassü — la su daar boven lgtto loterij
lato zijde, kant lucarino sijsje
latore overbrenger luce f. lucht
latte m. melk luccicante schitterend
lauro laurier lume m. licht, 'lichtende masi
lautamente prachtig lunghezza lengte
lava lava lungi ver
lavare wasschen luggo plaats
lavorare werken lupo wolf
lavoro werk, arbeid lusingare vleien.
legge f. wet
Igggere lezen [heid
leggerezza lichtheid, lichtzinnig- macchia vlek
leggero licht, lichtzinnig madgnna madonna
legno hout maestoso majestueus
lento langzaam maestria meesterschap
leone leeuw maestro meester
lepre haas maglia borstrok
lesso soepvleesch magnifico prachtig
lettera brief magro mager
letterato geletterd mai nooit
letto bed, gelezen maiale m. varken
levare opheffen, weg-, uitnemen malandrino roover
levarsi opstaan malanno ongeluk
libbra pond malato ziek
liberare bevrijden malavqglia kwaadwilligheid
libero vrij malconcio mishandeld
Uberta vrijheid maldicgnza kwaadsprekerij
libraio boekhandelaar male slecht
libreria bibliotheek, boekwinkel malfattore misdadiger
libro boek malgrado ondanks
licenziare ontslaan, vrijgeven maligno boosaardig
lido oever, kust malizia boosaardigheid
lieto vroolijk, verheugd malsano ongezond
lieve licht maltrattare mishandelen
limbo voorgeborchte mancanza gebrek
limqsina aalmoes mancare ontbreken
limpido helder, klaar mancia fooi
linea lijn mandare zenden
lineamente recht mane = mattina morgen
lingua taal, tong maneggiare handhaven
lira lire manetta handboei
liscio glad mangiare eten
lite strijd, twist mania manie
litigante twister manigra wijze
litigare twisten manifattura bewerking
Woordenlijst.
436



Italiaansch-Nederlandsch.
437
manifestere openbaar maken mesto treurig mano f. hand meta doel
mantenere handhaven metd helft
manto mantel metallo metaal
Imanzo os mezzo middel, half
maraviglia wonder mezsodï middag, zuiden
marchese markies miagolare miauwen
mare m. zee mietere oogsten
marinaio en marinaro zeeman miglio mijl marmo marmer migliorare verbeteren
maschera masker milüare dienen (als soldaat)
mascherato gemaskerd minaceia bedreiging massaia huishoudster, huis- minaceiare bedreigen
vrouw minaccioso dreigend
masserizie meubels minestra soep
massima allergrootst minimo allerkleinst
materia stof ministro minister
matita potlood minore kleiner
matrimqnio huwelijk minuto minnut, klein, uitvoerig
mattina ochtend miracolo wonder
matto nar mischia mengsel
mattone baksteen mischiare mengen
maturo rijp miseria elende
mausoleo mausoleum misto gemengd
mazzo strik misura maat
. medesimo zelfde misurare meten
mediante door middel van mite zacht
medico dokter mqccolo kaarsstompje
medicina medicijn modello model
medioevo middeleeuwen modesto zedig, bescheiden
meglio beter mqdo wijze
mela appel moglie vrouw, (echtgenoote) memqria aandenken, geheugen, mqle f. grootte, massa
herinnering mqUa veer menarsi met zich mee brengen molestia kwellerij
mendico bedelaar moltitudine f. menigte
meno minder molto veel
mensa tafel monarca monarch
mente f. geest, geheugen monastero klooster
mentire liegen mondo wereld
mento kin monello straatjongen
mentre terwijl montagna berg
meraviglia wonder montanaro bergbewoner
mercante koopman montare stijgen, beklimmen
mercanzia koopwaar monte m. berg
mercato markt monticello bergje
mercef. waren morbido week, malsch
mercede f. loon mordare bijtend
«i^rite- verdienste mordere bijten meschino ongelukkig, armzalig morire sterven
mese m. maand mormorare mompelen
TOesso bode mormorio gemompel
mesttero beroep mprso beet, gebeten



446
Woordenlijst.
seggiolone leunstoel sgriadere huilen, beknorren
segno teeken, doel sguardo blik
segreto geheim sibbene maar, echter
seguire volgen siechè zoodat
seguito gevolg siccome zoodat
selciato bestrating sielo sikkel
selva woud sicurezza zekerheid
selvaggio wild sicuro zeker
selvatico wildgroeiend sicurtd zekerheid
sembianza schijn, aanschijn siffatto zoodanig
sembrare schijnen signifieare beteekenen
seme m. zaad signore mijnheer
seminare zaaien silenzio stilte
semplice eenvoudig silenzioso stil
sempre altijd simile gelijk
senno gezond verstand sineeritd oprechtheid
seno boezem, bocht, schoot sincero oprecht
sensatezza voorzichtigheid sindaco burgemeester
sgnso zin, verstand singhiozzare snikken
sentenza oordeel, vonnis singolare eigenaardig
sentigro weg, pad singulto snik
sentinglla schildwacht sinistro linksen, ongunstig
sentire hooren, voelen sino tot aan
sera avond sito plaats
serbare bewaren situato gelegen
sereno vroolijk situdzione ligging
serio ernstig slanciare werpen, slingeren
sgrpe slang slitta slede
serpere klauteren slogare verstuiken
serrare sluiten smania hartstocht, drang
serratura slot smarrire verdwalen
sgrva meid smettere ophouden
servitore dienaar smisurato onmetelijk
servigio \ ^jensj. snodare losmaken
servizio ƒ soave zacht, zoet, aangenaam
servire dienen soccOrrere helpen, ondersteunen
sgsso geslacht soccorso hulp
seta zijde soddisfare voldoen
sete f. dorst soffermarsi blijven staan
sezione f. afdeeling soffio windstoot, ademtocht
settimana week soffita vliering
sfidare wantrouwen soffrire lijden
sfüata rij soggetto onderwerp
sfinito krachteloos, mat soggetto onderworpen
sfogliare ontbladeren soggiorno verblijf
sfortuna ongeluk soggiungere toevoegen
sfortunato ongelukkig sqglia drempel
sforzare dwingen sognare droomen
sfgrzo inspanning sogno droom
sfuggire ontvluchten, vermijden solaio houten vloer
sgarbato lomp soldato soldaat
sgradevole onaangenaam sgldo stuiver



Italiaanach-NederlanHanh
447
sole m. zon sparso p. p. van spargere
solemie plechtig spasso tijdverdrijf, wandeling
solere plegen spaventevole verschrikkelijk
soletto heelemaal alleen spavqnto schrik
solitario eenzaam spaventato verschrikt
sqlito gewoon spazio ruimte, tijd
solitudine f. eenzaamheid spazioso ruim
sóllevare ophitsen specchiarsi zich spiegelen
sollievo verlichting specchio spiegel
somma som specie f. soort
sommesso onderworpen spedire zenden
sommita top spegnere blusschen
sommo hoogst, top spendere uitgeven
sonare klinken, slaan, spelen spento gebluscht
sonetto sonnet speranza hoop
sonno slaap sperare hopen
sontuoso prachtig spesa uitgave, kosten
soppiatto verborgen spesso dikwijls
sopportare verdragen spettatore toeschouwer
sopravanzare overschrijden spiacere mishagen
sopravvivere overleven spiaggia strand [maken
sorbetto sorbet spiccare schitteren, zich los-
sorbire verslinden spiegare verklaren
sorella zuster spina doorn, graat
sorgente bron spinetta spinet
sorgere opstaan, ontstaan spingere drijven, stooten
sorpreso verrast spinto van spingere
sorridere glimlachen spirare zuchten, waaien, sterven
sorriso glimlach spirito geest
sgrta noodlot, soort spirituoso geestig
sorvólare over iets heen vliegen splendidezza glans
(zeilen) spogliare uitplunderen
sospetto verdenking, argwaan sponda rand, oever
sospirare zuchten sporcare vuil maken
sospiro zucht spgrco vuil
sostanza fortuin, vermogen spqrgere uitblinken sostenere uithouden, steunen, sportello poortje, loket
(een rol) spelen, beweren sposalizio bruiloftsplechtigheid
sotterraneo onderaardsch spgsare trouwen
sottile dun spqso echtgenoot
sotto onder spo'ssare afmatten
sottrarsi zich onttrekken spregevole verachtelijk
soverchio bovenmatig, te veel spuntare aanbreken, uitbreken
sovrano souverein spuntino aambeeld sovrapposto bovenliggend . squadra eskader
sovvenirsi zich herinneren squarcio scheur
spada degen squassare schokken
spago snoer, bindtouw squisito uitnemend
spalla schouder staccare losmaken, verwijderen
spandere verspreiden stagione f. jaargetijde
spargere verbreiden, strooien stamani \ . .
sparire verdwijnen stamattina f hedenochtend



, - ■■,-.-.„, —„..„■„,,, r - , ,,
Methode G-aspey-Otto-Sauer.
Fransche uitgaven: ü^Lïl
Grammaire portugaise par Armez . . 4 60
Corrigé de la Grammaire portugaise par Armez . 1 60
Grammaire roumaine par Lovera 4 60
Corrigé des thèmes de la Grammaire roumaine par Lovra 1 60
Grammaire russe par Fuchs-Mcolas. 4. Ed. 5 —
Corrigé des thèmes de la Grammaire russe par Fuchs-Nicolas. 4. Éd 2 —
Petite grammaire russe par Motti. 2. Ed 2 —
Corrigé des thèmes de la petite grammaire russe par Motti. 2. Éd — 80
Lectures russes par Werkhaupt et Roller 2 —
Petite grammaire suédoise par Port 2 —
Grieksche uitgayen-
Kleine deutsche Sprachlehre für Griechen von Maltos .... 2 40
Deutsche Gespr&che für Griechen von Maltos 2 —
Kleine englische Sprachlehre für Griechen von Deffher .... 3 —
Kleine russische Sprachlehre für Griechen von Maltos .... 3 —
Italiaansche uitgayen:
Grammatica araba di Parina 8 —
Chiave della Grammatica araba di Farina o en
Grammatica francese di Motti. 4. Ed 3 60
Chiave della Grammatica francese di Motti. 3. Ed. 1 60
Grammatica elementare francese di Sauer-Motti. 4. Ed 2 —
Letture francese di Le Boucher 3
Conversazioni francesi di Motti 1 80
Grammatica del greco volgare di Palumbo 3 20
Grammatica inglese di Pavia. 6. Ed 3 60
Chiave della Grammatica inglese di Pavia. 8. Ed 1 60
Grammatica elementare inglese di Pavia. 3. Ed 2
Letture inglesi di le Boucher 3
Grammatica elementary portoghese de Palumbo 2 40
Grammatica russa di Motti 5 —
Chiave della Grammatica russa di Motti i ca
Grammatica spagnuola di Pavia. 4. Ed • • • 4 60
Chiave della Grammatica spagnuola di Pavia. 3. Ed 1 60
Grammatica elementare spagnuola di Pavia. 3. Ed 2 —
Grammatica elementare svedese di Pereira 2 —
Grammatica tedesca di Sauer-Ferrari. 8. Ed 3 60
Chiave della Grammatica tedesca di Sauer-Ferrari. 4. Ed 1 60
Grammatica elementare tedesca di Otto. 6. Ed 2 —
Letture tedesche di Otto. 5. Ed • • ■ 2 —
Antologia tedesca di Verdaro 3 —
Conversazioni tedesche di Motti. 2. Ed 1 80
Avviamento al trad. dal ted. in ital. di Lardelli. 5. Ed 1 60
Poolsche uitgave:
Kleine deutsche Sprachlehre für Polen von Paulus 2 —
Portngeesche uitgayen:
Grammatica allema por Prévöt. 4. Ed 4 —
Chave da Grammatica allema por Prévöt. 2. Ed. . 1 60
Grammatica elementar allema por Prevöt-Pereira. 4. Ed. ... 2 —
Grammatica francesa por Tanty-Vasconcellos. 2. Ed 4 —
Chave da Grammatica francesa por Tanty-YascoDcellos. 2. Ed 1 60
Livro de leitura franceza por Le Boucher 3 —
Livro de leitura inglesa por Le Boucher . 3 —
Grammatica elementar sueca por Pereira 2 —
■



■ : . , .
Rumeensche uitgaven: — -p-
Gramatica francesa de Leist . . ,\
Cheea gramaticil francese de Leist f
Blemente de gramaticS, francesa' dè Leist. ' 2' Ed9 _
Gonversafounï francese de Leist. 3. Ed. f 80 Gramatica germana de Leist
Cheea gramaticiï gennane de Leist . , ~~'
Conversajiunï germane de Leist. 2. Éd.'' ' o _
Elemente de gramatica germana de Leist.' 2. Ëd.' .' .' .' .' \ \\ \ { 80
Russische uitgaven:
?c^él^Ti^T:^mm&tik für Eussen von Hauff- 2-Aufl- | «o
s^ntllfdaz*^ Ton'Hanff.2.AnfL 8 60
SFc™\^ ! 3 60
Se?d^ i ' U
Kleme schwedische Sprachlehre für Russen von Fort-Issacovitch II 3 -
Serhische uitgaven:
Kleine deutsche Sprachlehre für Serben von Petrovitch o ,n
Kleine englische Sprachlehre für Serben von Petrovitch ' ' ' ' o fn Kleine franzosische Sprachlehre für Serben vonPeÏÏrfich '. g 40
Spaansche uitgaven:
Gramatica alemana por Ruppert. 3. Ed
ame de Ia Gramatica alemana por Ruppert. 3 Ed4 I ~
öram&tica elemental alemana por Otto-Ruppert ' 7 Édo 60
Gramatica francesa por Tanty. 2 Ed . aave de la Gramatica francesa por Tanty. 2 Ed4 ~
nbro rln°VT"**, de ^ kngUa fraDCe8a P°r ' 5.' Ëd " ' ■ ' 2 *°
Libro de lectura francesa por Le Boucher ' ' ' o
Gramética inglesa por Pavia. 3. Ed \ ,
Clave de la Gramitica inglesa por Pavia. 8. Ed4 — Gramatica sucinta de la lengua inglesa por Pavia ' 5 Éd ' ' ' " o 60 Libro de lectura inglesa por le Boucher ' ' ' \ l ~
Tschechische uitgaven:
R^iteSïe]Sr1,1Tï,M ^ T8Chechen ™ Ma-ohner • • • 2 ton inertl0nS"6rammatik f" Tschechen v. Maschner 5 -
_ 1 60
furksche uitgaven: Zwedische uitgave:
viten tysk Spraklara af Walter 2 _



■ ■lil
Methode Gaspey-Otto-Sauer.
Conversatieboeken door Con nor j^MJsyï en twee spraaken:
Deutseh-Niederlandisch . . II 2 — Englisch-Französisch. 2. Aufl. 2 — ff
Deutsch-Danisch 2 — Engliseh-Italienisch. 2. Aufl. 2 —11
Deutsch-Engliscb. 2. Aufl. . 2 — Englisch-Russisch .... 3 —- j w|
Deutsch-Französiscli. 2. Aufl. 2 — Englisch-Schwedisch . . . 2 — j 1
Deutsoh-Italienisch. 2. Aufl. 2 — Englisch-Spanisch. . . . . 2 — j
Deutsch-Portugiesisck ... 2 — Französisch-Ital ienisch. . . 2 - ||
Deutsck-Rumaïnisch.... 2 — Französisch-Portugiesisch. . 2 — J
Deutseh-Russisch .... 3 — Französisch-Russisch ... 3 — !,
Deutsch-Schwedisch ... 2 — Französisch-Spanisch ... 2 — j
Deutsch-Spanisch. 2. Aufl. . 2 Italienisch-Spanisch ... 2 —- I Deutsch-Türkisck. .... 4 j —
en drie spraaken:
Französisch-Deutsch-Englisch. 14. Aufl 2 40 : Il
en vier spraaken:
Französisch-Deutsch-Engliseh-Italienisch. 2. Aufl 3 60 |jj
De Nieuwe Reisgezel door Motti;
91r. , Dit. I
1. voor Duitschers: (Sugtijd) . 80 Spf. 42.voor Fransohen: Anglais . . I— 80 !■
2. „ „ | Sranjofifdj 80 „ 43. , „ Italien . . — 80 1
3. „ * '••»:.•» 3toIteni|dj 80 , 44. „ „ Russe . . — 80 I I
4. „ „ Muffifa) . 80 „ 45. M „ Néerlandais — 80 ||
5. „ • „ DHcberl. .80, 61. voor Italianen: Tedesco. . — 80 | r
21. voor Engclschen: German. 80 . 62. „ „ Inglese . . — 80 j II
22. „ „ French . 80 „ 63. „ „ Francese . — 80 il
23. „ „ Italian . 80 „ 81. voor Russen: Deutsch . — 80 *
24. „ „ Russian. 80 , 82. „ „ Englisch . — 80" I
25. „ „ Dutch . 80 , 83. „ „ Französisch — 80 1 41. „ „ Allemand 80 „ 94. „ „ Italienisch . — 80 I
Verder zijn verschenen:
Sattifcbcc ©bradjfülvrer ton gordjbnntmer 2 — M
■ Tik ridbnge 2lttsfprod)e 6e« ainfterieutfcben öon Dr. ®. ®onnf)etffer. brofd). — 50 j
<£na;lif<$e '&im&elsfowef»onoeir3 t»on §. Strenbt. 2. Stuff 2—1
iSranjjöfiftpe &$vaó}ie$ve für 'Banoetefdmien bon Dr. (&. Jtannljeiffer,
Dr. @. Rfiffner unb 5pfi. ©ffenmüuer 2 4" j ij
Tmr3e fran38pfd>e ©ratnmatif bon §. SRünge 1 Cu j (||
Jtalientfcbe faitfntótra. %ovvtfv.'(Bvamm. b. ©amujetffer u. ©ouer. 2. Stuff. 4 — J >,J
©djliiffet baju bon Samtöetffcv 1 60 | fl
II correttore italiano von Mayo-Gelati 2 — ij
Vfnleitung ju beutfcben, fraiijöfifcbcn, cttglifcbcn unb italicnifcbcn ©efdjSftS- ,
briefen bon Dberljoljer unb DSntonb. brofd) — 8" UH
Spanifdje feanbete»Korïefbc>n6en3 bon SWeaga-spereira 3 ~ Mi
Hleine§ jban. Cefeb. f. ©anbel§fd)ulen b. 6. SenabeS u. ©. E. gr. Sangebeïbt 2 — J j
German Language by Becker 2 -
Spanish commercial correspondence by Arteaga 3 |§
Langue allemande par Becker 2 -
Le Danois parlé par Forchhammer 2 — -11
Correspondance commerciale espagnole par Arteaga y Pereira . . -3 — IS
Lengua alemana de Becker 21 ffl
De uitgever is voortdurend bezig den kring van deze leerboeken in alle J opzichten te volmaken; een aantal nieuwe werken zijn ih voorbereiding. j:
De nieuwe oplagen worden steeds verbeterd en houden gelijken tred Ij met den vooruitgang van het taalonderwijs.
li , — il