DE KWAKZALVERSMIDDELEN
HUNNE INHOUD EN DE GEVAREN DIE BIJ HET GEBRUIK DREIGEN
volgens analyses gedurende 35 jaar gemaakt
VOOR
DE VEREENIG1NG TEGEN DE KWAKZALVERIJ
PRIJS f I.—.
bewerkt door
E. J. ABRAHAMS, Secretaris-Penningmeester
amsterdam — 1916



Druk : DOBDBECHTSCHB DRUKKERIJ- EN UITGEVERS-MAATSCHAPPIJ.



INLEIDING.
j7an onje Seden en anderen die in onjen strijd belang stellen.
Vijf en dertig jaar heeft thans onze Vereeniging gewerkt en blijkens verschillende, zich veelvuldig herhalende verzoeken om inlichtingen, is de tijd gekomen de resultaten van ons werk, voor een deel, nog eens afzonderlijk openbaar te maken. Een deel van het werk, dat op ons verzoek, door ome trouwe «n ijverige medewerkers — de menscben die voor ons de onderzoekingen doen — is verricht.
Gemakkelijk is dit onderzoek in den regel niet. Het is niet zoo eenvoudig als b.v. in Frankrijk en Engeland, waar men geen specialité's verkoopen mag, tenzij op de verpakking de bereidingswijze is vermeld. Daar heeft men gemakkelijk spel, door slechts te controleeren of de opgaven juist zijn, (hetgeen vaak niet het geval is), hier is dat moeilijker, omdat men zonder «enige aanwijzing moet gaan onderzoeken.
Indien dan toch van het overgroots aantal vermelde kwakzalversmiddelen, nauwkeurig de samenstellende bestanddeelen kunnen worden vermeld, is dit een hulde aan onze medewerkers, die zich daarvoor hebben ingespannen.
Van enkele middelen konden de samenstellende bestanddeelen niet in alle.nauwkeurigheid worden aangegeven en moesten we ons tevreden stellen, met de vermelding van het geneeskundig werkend bestanddeel dat er in gevonden werd. Vooral geldt dit van pillen en van drankjes die bestaan uit extracten van plantendeelen. Deze laatste vooral zijn het, die bij het onderzoek buitengewone moeilijkheden aanbieden en waarbij men als slotsom gewoonlijk niet verder komt dan tot de con-



IV
IX LEIDING.
clusie, dat er enkel bitterstoffen aanwezig zijn en geen bestanddeelen van' geneeskrachtige werking.
Intusschen wanneer wij een blik slaan in het boek dat wij n hier aanbieden, dan meenen we te kunnen zeggen, dat onze onderzoekers over het algemeen nog al goed zijn geslaagd.
Ons boek zal u een inzicht geven in het ontzaglijke bedrog dat er met kwakzalversmiddelen wordt gepleegd, meer nog in de onnoozclheid van ons goede publiek, dat men alles wijs
kan maken en dat alles koopt en slikt als het maar
van den onbevoegde komt.
De heeren die voor eenigen tijd zoo betoogden dat ons Nederlandsch publiek best in staat is te begrijpen, waar ernstige behandeling ophoudt en bedrog begint en die beweerden dat ons publiek in deze niet tegen zich zelf behoefde te worden beschermd, zij mogen dit boek eens aandachtig doorlezen, daarna eens onderzoeken hoe ontzettend veel geld en gezondheid aan deze loonende industrie (men zie slechts de reusachtige sommen die aan reclame worden besteed) wordt geofferd en ze mogen dan voor zich zelve uitmaken of zij een goed werk doen, met aan te moedigen het strafloos loslaten op de menschheid van heel deze bende bedriegers.
Wij voor ons komen tot de conclusie dat verscherping onzer tcetgeving en betere handhaving daarvan, veeleer zal moeten worden geëischt.
586 middelen zijn het, waarvan wij de resultaten van het onderzoek openbaar maken, zij werden op een enkele uitzondering na hier onderzocht. De Gezondheidsraad te Karlsruhe en the British medical association onderzochten ook een paar hier verkochte middelen, en de uitkomsten van het onderzoek namen we in die gevallen over. 586 middelen, verdeeld in 27 groepen, die hier volgen ; tegen:
Asthma 20 I Vetzucht 15
Hoest 25 Bheumatiek en Jicht . . 38
Tering 22 Zenuwziekte 8
Suikerziekte 9 | Zenuwen 14



4 '
Hoofdpijn 11J Ziekten der dames . . . 6
Epilepsie 221 Geheime ziekten .... 16
Electrisehe toestellen te- Doofheid 15
gen alles 10 Oogziekte 6
Drankzucht 11 Aambeien 8
Morphinisme ..... 3 Infectie ziekten .... 18
Maagziekten 23 Wormen 4
Obstipatie 15 Middelen d ie uitwendis:
Tegen allerlei kwalen worden aangewend . . 52
(middelen die purgee- Ter bevordering der haar-
rende stoffen bevatten) 39 groei 22
Tegen allerlei kwalen. .120 Varia 34
Zijn het nu alle middelen, die schadelijke stoffen bevatten? Daarop luidt het antwoord : Volstrekt niet alle. Vele kwakzalversmiddelen bevatten wel sterk werkende vergiffen, waarvan het gebruik dus direct gevaarlijk kan zijn, we hebben de namen dezer stoffen cursief laten drukken. Deze middelen zijn dus dubbel gevaarlijk. De overigen zijn alleen maar schadelijk omdat zij worden aangewend zonder dat men iets weet omtrent de kwaal waarmede de zieke is behept, zonder ook dat geneeskundige behandeling wordt toegepast.
De schadelijkheid van een kwakzalversmiddel wordt ook niet in de eerste plaats bepaald door de bestanddeelen. De gevaarlijkheid wordt veel meer beheerscht, door de wijze waarop — en de kwalen waartegen het middel wordt aangeprezen.
Indien men iemand varkensgras aanbeveelt omdat hij suikerziekte heeft, is dat op zichzelf niet gevaarlijk, maar wanneer men den lijder vertelt dat hij nu het middel heeft en verder geen raadgevingen behoeft op te volgen of diëet te houden, dan schuilt daarin het gevaar.
Indien iemand kanker heeft en hij legt op het gezwel windelinx zalf, zou hem dat op zich zelf niet schaden, maar de bewering dat déWzalf afdoende helpt, van welke bewering het resultaat is, dat de zieke zich niet tijdig laat opereeren, daarin schuilt het groote gevaar. Men begrijpe het dus goed, de



inEEiding.
kwakzalversmiddelen die schadelijke stoffen bevatten zijn natuurlijk dubbel slecht, maar het grootste gevaar schuilt *\dérs, zoodat men niet het recht heeft van vele kwakzalversmiddelen te spreken als van „Baat niet, schaadt niet".
Hier en daar hebben wij, waar de prijs van het middel buitensporig hoog was, dezen vermeld. Ook deze hooge prijs levert op zich zeiven gevaren op, hetgeen we b.v. onder het hoofdstuk teringmiddelen nader hebben uiteengezet.
Zooals men bij het bestudeeren van dit werkje bemerken zal, zijn de kwakzalversmiddelen saamgesteld óf uit bekende geneesmiddelen, of uit stoffen waaraan geen geneeskrachtige werking toekomt.
Dit laatste herinnert aan het bekende verhaal van den hofarts, die omstreeks 1865 bij de hofhouding van Napoleon III een reusachtig succes had. Hij schreef voor: Aq fontis 100 (Bronwater). Illa repetita 40 (dit nog eens). Eadem stillata 2 (hetzelfde druppelsgewijs). Hydrogenii protoxyd 0.030 (water). Nil aliud 1.25 (niets anders).
3 x daags een druppel. Daarbij hield hij zijne patiënten onder behoorlijke contróle en van de deugden van zijn drank ging een groote roep uit.
De suggestie doet ook wat. "Wanneer een teringlijder door abdijsiroop (dik suikerwater) verbetering meent te bespeuren in de eerste dagen van het gebruik, is hij bereid het aan te bevelen; de waarde van zulk een attest voor anderen is niet groot. Zoo gaat het met veel middelen. Erger nog is het gevaar dat opgeleverd wordt, door de attesten, afgegeven door menschen die verbetering (scbijnverbetering) hebben bespeurd, doordat zij in hun kwakzalversmiddel verdovende middelen hebben ingenomen, men leze het hoofdstuk over morphinisme en over maagziekte.
Men zal opmerken dat enkele der genoemde kwakzalversmiddelen hier niet meer worden gebruikt, dat we ze toch heb'
vi



INLEIDING.
VII
ben geplaatst is reeds uit geschiedkundig oogpunt verklaarbaar, doch dit is niet onze eenige bedoeling geweest. Vele middelen raken tijdelijk in onbruik en dan komen ze plotseling weer opduiken, getuige b.v. Moeder Seigel's middelen,' waaraan niemand meer dacht en waarvoor juist nu, weer enorme reclame wordt gemaakt.
Ook moet bij het lezen van dit boek wel in aanmerking worden genomen, dat de kwakzalvers niet steeds met groote nauwkeurigheid werken. Een middel wisselt nog al eens van samenstelling, waarvan ook in dit boek eenige voorbeelden zijn aangehaald.
En hiermede bevelen wij dit werk in de aandacht van alle belangstellenden. Moge het menige zieke üit de handen des bedriegers houden.
E. J. ABRAHAMS,
Secretaris-Penningmees ter.



INHOUD.
Tïoofdst. BU.
1. Asthmamiddelen 1
2. Hoestmiddelen 6
3. Teringmiddelen 12
4. Suikerziekte 20
5. Vetzucht . . 23
6. Rheumatiek en Jicht 27
7. Zenuwziekten 35
8. Zenuwmiddelen 37
9. Hoofdpijnmiddelen 40
10. Epilepsie 42
11. „Electrische" toestellen 47
12. Drankzucht 50
13. Morphinisme . . . 53
14. Maagmiddelen 55
15. Purgeermiddelen 61
16. Middelen welke laxeerende stoffen bevatten tegen
allerlei kwalen 64
17. Middelen tegen ongeveer alle kwalen 74
18. Middelen voor Dames 99
19. Middelen tegen geheime ziekten 101
20. Doofheidsgenezers 104
21. Middelen tegen oogziekte 108
22. Aambeienmiddelen HO
23. Middelen tegen infectie-ziekten 112
24. "Wormmiddelen H6
25. Eenige middelen voor uitwendig gebruik .... 117
23. Haargroeibevorderaars 127
27. Varia i31



ASTHMAMIDDELEN.
Tegen deze allerakeligste en zeer hardnekkige ziekte worden een groot aantal middelen in den handel gebracht, die tegen duur geld verkocht, weinig baat brengen. Sommige ervan zijn direct schadelijk voor de gezondheid omdat zij narcotische middelen bevatten.
Jaarg. No.
Atomizer | xxra. 12.
Zoutzure cocaïne 1. Salpeterzure kali 5. Glycerine 35. Bitter amandelwater 30. Water 25.
Planten extractief stof. (Waarschijnlijk Stramonium) 4. (Dr. Aüfbkcht).
Alweer blijkt dat de kwakzalvers hunne middelen «niet met heel veel zorg bereiden en dat de samenstelling nogal verandert, want toen later onze vereeniging dit middel liet onderzoeken werd er bovendién nog in gevonden :
Salpeterigzure soda.
Benzoëzuur.
En de bestanddeelen van Grindelia
Robusta. (Dr. C. Peby Je.)
Asthma Cigaretten (van Gicquel) Vi. 5.
Salpeter.
zwavelzure atropine. (P. J. Kbuysse). Zooals men ziet een middel met een zeer gevaarlijk sterk werkend vergif.
1 ,



2
asthmamiddelen.
Jaarg. No.
Asthmalene mm. 8.
Salmiak.
Joodkalium.
Wijn.
(J. P. van der MaBEL).
Asthmamiddel (van Daams) xxvi. 8.
Joodkalium. Bitterwijn.
Asthmamiddel (van Paul Weidhaas) xvn. 7.
Een apparaat niet watten en slappe oplossing van Permangaanzure kali. (H. van Gelder). Een volmaakt onwerkzaam middel.
Asthma pillen Kollandia (van den arts Beyers). . xvm. 5.
Jodoform. Behzoëzuur.
Arsenik (kleine hoeveelheid)
Vingerhoedskruid.
(B. A. van Ketel). Dit middel bevat vingerhoedskruid een stof waarvan het gebruik op den duur tot gevaarlijke toestanden aanleiding geven kan. Ook het inwendig gebruik van Jodoform is lang geen onschuldige zaak, het moet wel verbazing wekken dat een arts zulk een middel in den handel kon brengen.
Asthma poeder (van Boom) xix. 11.
Salpeter.
Poeder van Stramoniumbladen (M. L. Q. van Ledden Hdlsebosch).
De Apotheker Boom brengt een groot aantal kwakzalversmiddelen in omloop, dit is er een, men ziet het is niets bijzonders en helpt ook niet om de kwaal weg te nemen.



asthmamiddelen.
3
Jaarg. No.
Chaulmogra xvn 3
Gebrande Chicorei.
Prijs / 16.— voor 500 Gr. (D. Biebhaaldeb). Het bedrog in zijn naaktstenvorm!! En toch verhuizen nog heel wat malen zestien guldentjes van de zakken der zieken naar die van den kwakzalver.
Daam's asthma druppels xxx# 12.
Fowler'sche vloeistof 20. Bitterwijn 10. (Dr. J. T. Sux^bb). Daam's asthma drank xxx_ 12.
8% Joodkalium. 375 Gr. water. 10 Gr. Eau de Carmes. 5 Gr. Lobelia tinctuur. (Dr J. F. Suyveb). Twee middelen van een geneeskundige, die niet beter gijn dan de andere kwakzalversmiddelen.
Druppels tegen Asthma (van Bijster veld) .... xxxi. 7.
Joodkalium 15. Water 60.
Een weinig pepermuntolie.
(N. Ketjlemans). Gozzin's Asthmamiddel xxxn. 3.
Stramonium bladen.
Salpeter.
Anijsolie.
(N. Ketjlemans). Indische sigaretten van Grimault 1. 9, Vin. 4.
Belladonna.
Canabis Indica.
(D. Blauw).
(Gezondheidraad Karlsruhe).



4
asthmamiddelen.
Jaarg. No.
Middel tegen asthma (uit de Löwe na patheek) . . xvn. * 5. Stramonium bladen.. Althaea bladen. Salpeter.
(D. Bierhaaldeb).
Paiatinophile v- 2-
Cachou. • wfc?
Aluin.
Spiritus.
3 verschillende sterkten.
Prijs 18 francs per flesch.
Papier Wiisni x^ 11.
Papier doortrokken met een mengsel van: Spaansche peper tinctuur. Benzoë.
Euphorium hars. Drakenbloed.
Poeder tegen asthma xxi. 9.
Zoethout.
Bloem van zwavel. Dubbelkoolzure soda. Rhabarber. Aluin.
vermoedelijk Zedoariawortel.
(M. L. Q. van Ledden Hulsebosch).
Poudre antiasthmatique (van Dr. Clery) vm. 6.
Vingerhoedskruid 5. Doornappel 5. Doodskruid 10. Salie 6. Thijm 5. Salpeter 14.
(Prof. Wefebs Bettink).



asthmamiddelen.
5
Jaarg. No.
Siroop anti asthmatiek (van Ja min) n.
Extract van Stramonium. opgelost in spiritus. Aardappelstroop. (P. J. Keuysse).
Vixo' xxvi. 10.
Salpeter. Lobelia kruid. Cascara bast. (Dr. Atjfrecht).



HOESTMIDDELEN.
Onder dit hoofdstuk zullen we een groot aantal middelen bespreken, die tegen herdnekkig hoesten aanbevolen worden; wij zullen er het hoofdstuk teringmiddelen bij doen aansluiten, omdat zeer veel van deze hoestmiddelen ook als uitstekend helpend tegen de tering worden aangeprezen. Het gevaar dat hierin schuilt zal ieder duidelijk zijn ; het zijn niet meer de huismiddeltjes die men tegen de hoest inneemt, maar het zijn de middelen die bij hardnekkige hoest worden aanbevolen en gebruikt. Op het speciale gevaar dat hierin is gelegen wijzen wij tyj de bespreking der teringmiddelen.
Jaarg. No.
Abdijsiroop (uit hot klooster van Santa Paulo
Carthagena) xxn- 5'
xxm. 8.
Aardappelsiroop. Kaneelzuur Spoor sahcyl (A. J. Wynne). (H. van Gelder).
Het Klooster Santa Paula bestaat niet, het is alleen het middel voor den fabrikant Akker om het pubüek wijs te maken, dat hier deugdelijke waar wordt geboden. Zooals men ziet bestaat het kwakzalversmiddel uit niets anders dan dik suikerwater met wat kaneel, op zich zelf dus onschadelijk, wordt het gevaarlijk doordat de gewetenlooze fabrikant het aanprijst tegen pleuris, tering en dyphteritis, en doordat het



HOESTMIDDELEN.
7
tegen veel te hoogen prijs wordt verkocht. De gevaren die hierin zijn gelegen worden onder het hoofdstuk teringmiddelen nader uiteen gezet.
Jaarg. No.
Anti katarrhale pillen (van Voes) n. 11.
Cinchonine.
Zoutzuur.
(P. J. Kruysse).
Arabische gomballen v. *
Suiker. Gom.
(D. VAN DER WEERD).
Capsules Guyot ra. 11.
Teer.
Catarha xxi, 5
Boorzuur oplossing 3 %. Lysol of Ichthyol. (B. J. Boerrigte).
Coryzol xxxn 3
Eucalyptusolie. Formaldehyde. Kalizeep.
(M. J. VAN PlENBKOEK).
Dennen balsem xx g
Laurierkerswater. Suikerstroop. (J. J. Hofman).
Emmerich's Middel tegen de Kinkhoest rv 9.
Terpentijnolie.
Brandewijn.
Honig.
Aftreksel van sandelhout. (Kleurstof).
(D. VAN DER WEERD).



8
hoestmiddelen.
Een fraai middel dat bestemd is aan kinderen te worden toegediend. Reeds is het geregeld gebruik van brandewijn bij jeugdige personen als schadelijk aan te merken, maar de terpentijnolie is een vergif dat nog gevaarlijker is. Herhaaldelijk zijn bij geregeld gebruik daardoor nierontstekingen bij kinderen veroorzaakt, terwijl ons zelfs tengevolge daarvan een paar sterfgevallen bekend zijn.
Jaarg. No.
Frog xx. 1.
Cubeba. Tolu balsem. Drop.
Witte andoorn. Witte kers. (j. van Riel).
Koastbreker xvi. 1.
Dropwater.
Salmiak.
Anijs.
Te zamen vormende de bestanddeelen van gewone zoute drop, de beloofde snelle en afdoende genezing van iedere hoest is daarvan dus niet te wachten en de prijs is veel te hoog.
Hoiststroop (van het Boertje) xxvni. 2.
Aardappel stroop. Salicylzuur. Saccharine. Anijsolie.
een weinig alcohol. (L. J. Rhöner).
Huste nicht
Moutaftreksel Honig.



9
hoestmiddelen. 9 J aarg. No.
Kaetings Cough Lozenges
Lactucarïum. Ipecacuanha. Scilla. Drop.
Suiker.
Pastiles Brachat vin. 3.
Druiveüsuiker. Arabische gom. (A. J. Wynne).
Pastilles Dethart. i. n.
Pastilles met chioorzure Potasch.
Prijs / 1.50.
Pastilles Géraudel vi. 1.
Teer. Suiker. Zetmeel. Venkel.
Poeder van Althaca wortel. (P. j. Krttysse).
Pastilles Ponce!et xv. 4.
Chioorzure potasch.
Ipecacuanha.
Codeïne.
(J. C. van der Harst J.Jzn). (H. Sytsema).
Pastilles Salanis xxm. 4.
Drop.
Salmiak.
Anijsolie.
Zetmeel.
(C. de Groot).



10
hoestmiddelen.
Powell's Balsem van anijszaad nx 3.
Drop.
Spiritus.
Water.
(H. van Gelder.)
(D. van der weerd).
Owbridge's longhersteller xx. 5.
Keukenstroop. Sassafrasolie.
(Dr. L. J. B. van der Marck). Siroop van de abdij der monniken van Mont ivlajour xxvm. 6.
Aardappelsiroop.
Zoethout.
Salicylzuur.
Saccharine.
Alcohol.
Vruchtenessence. (L. J. Rhöner).
Siroop Rhoeal xxrv. 7.
Sirupus lactophosphatis Calcici, gekleurd met organische kleurstof (H. P. Hederdx).
Veno's bliksemsnel hoestmiddel xxx- 9-
Aftreksel van Levensboombladen, (hoogst waarschijnlijk). (n. Ketjlemans).
Witte borstsiroop (van IWayer) n. 2.
Sap van rammenas. Suikerstroop. (Hager). (Jacobson).
Jaarg. No.
ra. 3.



HOESTMIDDELEN.
11
J aarg. No.
Wybert's tablettan xxiv. 4.
Drop. Gom.
Pepermuntolie. (T. M. Raskbb).
Ziehier een groot aantal middelen deels onschadelijke, deels schadelijke. Van alle deze wordt met groote stelligheid verzekerd dat het gebruik, de hoest, dikwerf ook de tering geneest.



TERINGMIDDELEN.
Behalve de voorgaande middelen worden speciaal tegen de tering nog de volgende aanbevolen.
Wanneer iemand langdurig hoest, moet hij zich laten onderzoeken door den deskundige, opdat deze wanneer de hoest veroorzaakt wordt door een kwaal, de middelen zal kunnen voorschrijven, die beterschap of zoo dit niet mogelijk is, verbetering brengen kunnen. Het is onverstandig bij hardnekkige hoest allerlei middeltjes te slikken, maar heel gevaarlijk wordt deze liefhebberij, wanneer werkelijk tering bestaat.
De tering is een ziekte, waartegenover wij niet meer geheel machteloos staan. Hoewel deze kwaal nog steeds moet gerekend worden tot de zeer ernstige, zijn wij toch in de bestrijding heel wat verder gekomen, zoodat men kan zeggen dat de zieke in het eerste stadium nog geheel herstellen kan, terwijl die in het tweede nog zeer veel kan beteren.
Maar de middelen, die daartoe moeten worden aangewend zijn lastig en vaak kostbaar, en daarom heeft de kwakzalver de gelegenheid om te komen vertellen, dat hij het middel heeft om de tuberculose te genezen, sanatorium-behandeling, het verblijf in ligtentjes, en dergelijken is dan onnoodig. En voegt hij er dan nog een paar attesten aan toe, dan is het zeker dat hij bfl velen het pleit heeft gewonnen en dat hij tegen buitensporig hooge prijzen zijn waar aan den man kan bren-



TEBINGMIDDELEN.
gen. Die hooge prijs is hier inderdaad nog een extra gevaar. Men zegt wel eens dat doktoren en apothekers ook duur zgn, nu is dit een bewering, die nog zou moeten bewezen worden, maar vast staat wel, dat nóoh dokter nóch apotheker het zou kunnen wagen kosten te berekenen, gelijk de kwakzalvers dit doen. Maar bovendien geldt deze tegenwerping bij tuberculose niet, dit is eene echte volksziekte, die in het algemeen de minstgegoeden aantast. Van hen vergt het verkrijgen van geneeskundige en pharmaceutische hulp geen extra uitgaven omdat zij of lid zijn van een ziekenfonds of vanwege het armbestuur worden geholpen. Juist voor deze menschen is de duurte van het kwakzalversmiddel een gevaar, immers bij een goede bestrijding van de tering behoort flinke, krachtige voeding. Alles wat de zieke kan overhouden moet hij besteden aan het verschaffen van versterkende middelen en wanneer hij inplaats daarvan dure kwakzalversmiddelen koopt benadeelt hij zichzelve reeds daardoor alleen. Lang niet onschuldig zijn de attesten der z.g. genezenen die men avond aan avond in de couranten vindt en waardoor menig lijder er toe komt ook eens te probeeren. Een treffend staaltje van heillooze schade die deze kwakzalversmiddelen aanrichten ken ik uit mijn eigen praktijk.
Een arme jongen had tuberculose. Het was een gunstig gevad, de lijder bevond zich nog in het eerste stadium en in de familie kwam geen tuberculose voor. De jongen moest naar een sanatorium, maar toen ik het geld dat daartoe benoodigd was bij elkaar had, wüde hij niet weg en hjj wilde ook niet meer behandeld worden. Ik begreep niet goed waaraan die plotselinge omkeer was toe te schrijven.
13



14
TERINGMIDDELEN.
Een goed half jaar later werd ik opnieuw bij den jongen man geroepen, maar er was veel veranderd, ik vond een lijder die zich in het ongeneeselijke stadium van tuberculose bevond. Doch ook in het huis was veel veranderd, want de teekenen van betrekkelijke welvaart waren verdwenen.
Wat was er gebeurd? De jongen wilde niet gaarne van huis, de ouders misten hem ook niet gaarne, en daarom had men liever abdijstroop gekocht, 't stond immers in de courant dat 't zoo goed hielp en het kwam ook uit een Klooster. Eerst hielp het, het verzachtte, (wat geen wonder is, als men bedenkt dat het middel uit dik suikerwater bestaat) en de jongen gaf reeds een attest af dat 't zoo goed hielp, het middel was wel duur, maar als men daardoor gezond kan worden nietwaar, dan heeft men er wat voor over. Maar het middel moest week in week uit worden gekocht, de inkomsten van vader waren daartoe niet groot genoeg en zoo ging stuk na stuk van den inboedel naar den lombard. Totdat men eindelijl inzag dat men bedrogen was, maar toen was het te laat. De jongen is kort daarop overleden. Het gevaar van dergelijke kwakzalversmiddelen is door dit geval goed geteekend. D< zieken meenen iets te hebben wat hen helpen kan en zij latei na te doen wat de geneeskundige hen voorschrijft.
Jaarg, No
Borst thee xv- 2
Pplygonum aviculare.
(gewone duizendknoop, een onkruid).
(M. L. Q. van Ledden Hülsebosch).
Damp's Spartium thee xvi. 11
Lijnzaad.
takjes van Spartium Scoparium. (Een sterk werkend hartvergif).



teringmiddelen.
15
Jaarg. No.
Essentia anti phtisica XII 12.
Keukenzout. Engelsen zout. Water.
(F. E. van Dijk).
Prijs 125 c.M* / 3.60.
Geneesmiddelen van het Staphorster Boertje. . . xvni. 12. Zoethout. Sennabladen. Kalmoeswortel. Gemberwortel. Zwavel.
(D. Bierhaalder).
Glanduleen xix. 3.
Praeparaat van klieren uit de borstholte van runderen.
Gouttes Antiphtisiques n 2
Zwavelzuur IJzer.
Phoshphorzure kalk.
Potasch. -
Ammoniak.
Zoutzuur.
Melkzuur.
Wijn.
( D. van der weerd).
Granullne xxxi. 12.
Kalksuiker.
Aluminium verbinding.
Salieylzuur.
Malagawijn.
Azijnzuur.
Kaneelspiritus.
(N. Keülemans).
(h. van Gelder).



TERINGMIDDELEN.
De fabrikant is een geneeskundige, die helaas onder geheimhouding van de samenstelling, op een wijze volkomen gelijk aan die der kwakzalvers, zijn middel aan den man brengt.
Jaarg. No.
Herba Homerianae rv- 6.
Varkensgras.
Huismiddelen van den Pastoor Soussoit xix. 10.
Aardroos.
Sandelhout.
Terpentijn.
(A. J. Wunne).
Deze pastoor bestaat natuurlijk niet; deze toevoeging moet alleen dienen om meer vertrouwen te wekken.
Omtrent de gevaarlijkheid van terpentijn hebben wij reeds het een en ander opgemerkt.
Kauling's teringmiddelen xxvi. 8.
Capsules : 0.350 Gr. zwavelzure Chinine. Smeersel: Stinkende gouwe, getrokken op Brandspiritus. (m. Greshoff).
Alweer een geneeskundige, de den menschen wijs maakt dat hij een bijzonder middel ter genezing van de tuberculose bezit.
Microbine (van Camerling) xxv- 12-
Melksuiker.
(J. P. van der marel).
Omtrent het hier gepleegde bedrog behoeven we niet veel te zeggen.
16



teringmiddelen.
17
Middelen van Eilers xxvi. 2.
Capsules: Vette olie.
IJzerpoeder. Teer.
Petroleum. Exelcior staal :
Chloor Ijzer.
(J. P. van dek marel).
Eilers die beweert zijn middel te hebben gekregen van God, heeft een tijdlang Nederland onveilig gemaakt, hij gaf een eigen courant uit, en had een vereeniging gesticht. Behoorlijk Nederlandsen kon de man niet schrijven, de bewijzen dat hij van het menschelijk organisme niets verstond lagen in zijne schrifturen voor het grijpen, maar dat was alles geen bezwaar om hem een groote aanhang te bezorgen. Het onderzoek toont wel aan dat zijn middelen niets bijzonders bevatten.
Pulmonatine xxxin. 12.
Senega wortel. Suiker. Glycerine. Een spoor ijzer. (J. van Riel Jr).
Sanjana Essentia Composita xv. tl.
18 % alcohol.
Coniïne.
Cascarilla.
(a. J. Wijnne).
Sanjana sirup . xv 11
Tokajer wijn. (a. J. Wijnne).
Jaarg. No. xxvi. 2.'
Sanjana Essentia Composita
Sanjana sirup
2



18
teringmiddelen.
J aarg. No.
Siroop van Dr. Zed i 5.
Codeïne 60 mgr. Tolu Balsem 30 mgr. Water 200.
(F. M. Raseer). Prijs / 1.25. Spirone ix. 3.
Chloroform.
Glycerine.
Joodkali.
(P. Lohman Apotheker Zeitung)
Prijs 10 gram 60 Mark !!!
Thee van Wolffsky xvin. 11.
Duizendknoop. Varkensgras.
Tuberculine Pos te ma xxvu. O.
xxviu. L
Vette olie. Teer.
Petroleum.
IJzerhydroxyde.
Anijsolie.
(j. van Riel).
Tubercuiophohine xxvi. 7
10 % afkooksel van een korstmos. (Ramalina frascinea). Bruin gekleurd met J% koffiestroop. £ % Spiritus.
(M. L. Q. van Ledden Hulsebosch). Nog een geneesheer die er niet tegen opzag het publiek beet te nemen.
Tuberculozyne (Derk Yonkerman) xxxi. 4.
Roode vloeistof:
Broom kalium. Glycerine. KaneeJoIie. Cochenille.



teringmiddelen.
19
Jaarg. No.
Bruine vloeistof:
Glycerine,
Bittere amandelolie. Spoor koper.
Waarschijnlijk gebrande suiker. Deze beide volmaakt waardelooze mengsels zijn voor / 30.— te koop.
Vitose xxv. 2.
Aardappel siroop.
Kreosoot.
Anijsolie
Fenkelolie.
Phosphorzure kalk.
(Mejuffrouw C. Hugenholtz).
(Mejuffrouw M. Meyers). 21 middelen, waarvan de fabrikanten ieder verklaren dat
zij het onfeilbare middel tegen de tering zijn En dat de
tering dan toch nog altijd maar als ziekte woeden blijft! Maar dat komt natuurlijk doordat men niet genoeg van deze middelen slikt.



SUIKERZIEKTE.
Suikerziekte is een kwaal, die niet gemakkelijk geneest, maar waarmede de lijder toch oud kan worden en zijn werk kan blijven verrichten, wanneer hij behoorlijk dieet houdt. Nu is dit dieet niet altijd smakelijk en bovendien wat lastig voor den zieke. Voor den kwakzalver een welkome gelegenheid om geld te verdienen. Hij belooft geheel herstel bij het gebruik van zijn middel, het houden van dieet is onnoodig.
Natuurlijk gaat daardoor alleen reeds de zieke sterk achteruit, maar dat deert den kwakzalver niet. Een bijzondere roep schijnt het varkensgras (polygonum aviculare), een onkruid dat ook in ons land veelvuldig groeit, te hebben, daarvan bedienen zich dan ook veel kwakzalvers.
Jaarg. No.
Djoejat xxv- **
£00 Gr. versche vruchten van
Syzygium. 10 Gr. Keukenzout. 4 Gr. Salicylzuur. 2 Liter Water.
(Coöperatieve Apothekersvereeniging). Middel tegen suikerziekte van Mevr. C. v. d. W. T. te Bladel XXIV- 10-
Varkensgras.
(D. Bierhaalder). Glycurine xxxn. 5.
Varkensgras.
(Dr. j. Dekker).



suikerziekte.
Jaarg. No.
Orviëianose xxxrv. 1.
Afkooksel van. Varkensgras.
(M. L. Q. van Ledden Htjlsebosch). De kwakzalver beweert dat hij zijn middel bereidt uit een plantje dat heel uit Orviëto in Italië komt, hij kan 't nu in 't vervolg wat dichter bij halen, dat is goedkooper.
Masion's suikerziekte middel n. 11.
12,4 m. Gr. Kalium permanganaat. 1 Gr. water.
(D. Teessen). Prijs per 25 Gr. / 2.50.
IViusol xxi. 9.
Salol.
ïtngjLA (Gezondheidsraad Karlsruhe)
Prijs 6 Mark.
Scheuerthea xxix 9.
Boldo Bladen. . (Dr. J. F. Suyver).
Niet tevreden met het feit dat door deze middelen de lijder wordt teruggehouden van het opvolgen van den raad van den geneeskundige om dieet te houden, zijn er kwakzalvers, die direct schadelijke stoffen geven; zij zijn natuurlijk veel gevaarlijker.
Dekker's antidiabetes pillen xxx. 4.
Waarschijnlijk Bidara oepas.
Glucose.
Saccharose
(N. Ketjlemans) Prijs / 16.—.
Mulderij's suikerziekte meel xxvin. 10.
Gewoon tarwemeel.
(J. P. van der MaREL).
21



22
SUIKERZIEKTE.
De fabrikant vertelt dat het dieet van den suikerlijder zoo onsmakelijk is, daarom heeft hij een soort meel uitgevonden dat zonder bezwaar kan worden gegeten en dat toch smakelijk is en dan zet hij den lijder gewoon tarwemeel voor. Wat bedrog en gewetenloosheid betreft wordt met de aanbeveling van dit middel wel den kroon gespannen.



VETZUCHT.
We hebben hier weer te doen met eene hardnekkige moeilijk te genezen aandoening; door medicijnen wordt zij niet genezen, dieet en lichaams-bewegingen brengen hier vaak verbeteringen, dat is natuurlijk lastig voor den zieke en daarom staan er talrijke kwakzalvers op, die deze patiënten algeheele beterschap beloven, bjj het gebruik hunner middelen. Vervelende dieetkuren en tjjdroovende systematische lichaamsbewegingen zijn dan onnoodig. Het zijn deels volkomen onwerkzame middelen, deels middelen die zeer sterk werkende laxeermiddelen bevatten. De laatste zijn zeer gevaarlijk, vooral bij vetüjvigheid is het ongecontroleerd gebruik van purgatieven bedenkelijk.
Jaarg. No.
Anti pon xxxn. 7.
Citroenzuur 8%. Water. Saccharine. Roode kleurstof.
(Mevrouw A. C. Alblas Sobbeb).
Antipositine (Wagner) xxv. 11.
Dubbelkoolzure soda. Zwavelzure soda. Keukenzout.
Wijnsteenzuur of citroenzuur. (Waltbb).



21
vetzucht.
J aarg. No.
Anti Obesitas likeur van de Crechy n. 10.
Joodkalium 2,5. Alcohol 6. Water 100. Aardappelsiroop.
Aftreksel van oranjeschillen (kleurmiddel).
(J. van Riel). Prijs / 12.50. Boranium Bessen xxxiv. 4
Dit zijn geen bessen doch bonbons.
Suiker.
Maïs zetmeel.
Gom.
Phenolphtaleïne. Spoor Pepermunt. (L. H. Bogtstea). Phenolphtaleïne is een gevaarlijk purgeermiddel.
Eau de fSeurs de Lys n. 8
Calomel 6.
Water 100.
(Dr. W. Meyeringh).
English breakfast tea xxiv. 3
Senna bladen.
Zoethout.
Goudsbloemen.
Korenbloemen.
Thee.
Suiker.
(D. Bieehaaldeb).
Jauer's Normaltrank xxn. 3
Engelsch zout 6. Keukenzout 15. Water 200. (F. M. Raseer).
xxn. 3.



25
Jaarg. No.
Dr. Lieber's middelen ix. 3.
Elixer: Aloë.
Rabarber.
Bittere plantenstoffen, getrokken op alcohol.
Kruiden: Herba Galeopsidis (volkomen onwerkzaam).(Gezondheidsraad Karlsruhe).
Johannis thee xxiv. 1.
Liebersche kruiden.
(Gezondheidsraad Kalsruhe). Marmola tabletten xxx. 11.
Phenolphtaleïne.
(Dr. Best).
Pillen van Dr. Blijn xm. 10.
Joodkalium, als eenig werkzaam bestanddeel.
(D. van dee weeed).
Piiules eontre l'obésité du docteur Bilaudel ... rv. 5.
Ammonium Jodide. Suiker.
Karmijnrood. Prijs / 2.50.
(D. van de weeed).
Thé Chambard i. 11.
Purgative thee van chambard. Gouds bladen. Senna bladen.
Bloemen van een onbekende
Papilionacae.
Toortsbl oemen.
Rozemarijnbloemen.
Rozemarijn bladen.
Bloemknoppen van Cassia.
Vruchtjes van Euphorbia.
Eenige zwammen.
(M. L. Q. van Ledden Hulsebosch).



26
vetzucht.
Jaarg. No.
Winifred Grace Hartland's Thee xxxiv. 3.
Kaneel.
Nootmuskaat.
(L. H. Bogtstra).
Zeep Amiraal xix. 10.
Zeep.
Kunstmatige bittere Amandelolie. Krijt.
Chroomverbinding.
Prijs / 6.—! per stukje. (D. Bierhaaldee).



RHEUMATIEK EN JICHT.
Een chronisch en pijnlijk lijden,, dat langdurige behandeling vereischt en waarbij vaak een lastig dieet moet worden gehouden. Alweer een schoone gelegenheid voor den kwakzalver om te vertellen, dat men zonder dieet en zonder moeite stellig algeheel herstel beloven kan.
Jaarg. No.
Anti Rheumatiek middel van Moesinger i. 7.
Drank : Aftreksel vanRhabarber en gentiaan Pleister : Pik en teer. Smeersel: Sesamolie.
Vliegende geest.
Thijm.
Rosmarijnolie. Prijs / 8.—.
De drank is een afvoermiddel, de beide andere middelen volkomen waardeloos.
Anti Rheumatische wijn Duflot i. 9.
Vinum Scillae. (zwaar vergif).
Are© xx. 3.
Kaapolie.
Bilzenkruid.
(B. A. van Ketel).
Barsol xxv. 6.
Lijnolie
Kamfer
Ammonia.
(V. van Itallie).
Een chronisch en pijnlijk lijden, dat langdurige behandeling vereischt en waarbij vaak een lastig dieet moet worden gehouden. Alweer een schoone gelegenheid voor den kwakzalver om te vertellen, dat men zonder dieet en zonder moeite stellig algeheel herstel beloven kan.
Anti Rheumatiek middel van Moesinger



28
bheumatibk en jicht.
Jaarg. No.
Boom s Rheumatiak Pastilles xxi 3.
Dubbelkoolzure soda. Salicylzure soda. Zwavelzure magnesia. Zwavelzure soda. Suiker. Amandelolie. Talk.
(opgave van den fabrikant).
Embrocatie vni. 10.
Gemethyleerde spiritus. Terpentij n ol ie. Azijnzuur.
3% eiwitachtige stof. (Prof. L. van Itallie).
Epo's Cinquoline xxvi. 7.
Laurier olie. Cajaputolie. Terpentijnolie. Lavendelolie. (j. van Riel).
Falkenberger Jichttabletten xxvn, 9.
Piperazine 32,25 Gr.
Phenocol 64.50 Gr.
Koolzure Lithium 3.25 Gr. tot tabletten die 300 mGr. wegen.
(Pharmaceutisch Weekblad). Falkenbergcr Rheumatiektabietten xxvn. 9.
Phenocol 65 Gr.
Salicylzure phenocol 25 Gr.
Azijnzure phenocol 10 Gr.
tot tabletten van 200 m. Gr.
(Pharm. weekblad). Flucol -<~ xxin. 12.
Eucalyptusolie.
(Gezondheidsraad Karlsruhe)



bheumatiek en jicht.
29
Jaarg. No.
Gloria Tonic xxvi. 1.
Joodkalium.
Guajachars
(Dr. L. E. Goesteb).
Gloria Tonic xxvi. 2.
Aloë.
Rhabarber. Zetmeel.
(Gezondheidsraad Karlsruhe.) Alweer verschillende samenstelling van eenzelfde middel. Dr. von Graben's radicale rheumatiek en jicht-
verdrijver xxrv. 7.
Meekrapwortel. (D. Biebhaaldeb).
Hartzema's Rheumatiekmiddel i. 10.
IJzer-Chloride. Natron. Salicylzuur. Wijnsteenzuur.
(Prof. J. W. Gunning). (Prof. J. H. van 't Hoef). (P. J. Kbuysse).
De Id-Quod Rheumathiek tabletten xxvi. 6.
Aspirine.
(A. J. Wijnne).
Jicht en Rheumatiek middelen van dr. Laville. . xix. 6.
Liqueur : Spaansche wijn 800. Alcohol 100. Water 85. Kolokwint 25. Chinine 5 Kleurstof 3.
Kalkzouten 4.5. Prijs /10.—



30
rheumatiek en jicht.
Jaarg. No.
Pillen : Extractiefstoffen van Physalis
Alkekengi 95.
Kiezelaarde 3. Soda 2.6.
Groene plantenpoeder 7.5.
Per 100 prijs / 10.—.
Klooster-balsem Santa Paulo xix. 11.
Gele vaseline.
Terpentijn.
(A. J. Wijnne).
Liqueur van Laville xi. 8.
Wijn van den Herfsttijloos.
Zwaar vergif.
(H. J. Taveene).
Later onderzoek alleen Kinine.
(A. J. Wijnne).
Nog later onderzoek Kinine,
Cochenille.
(H. J. Taverne). Volgens den fabrikant zou het middel Kinine en Kolokwint bevatten. Men ziet het laatste is nooit, het eerste slechts een enkele maal gevonden. Opnieuw blijkt hoe slordig het toegaat met de samenstelling der kwakzalversmiddelen en hoe wisselend de inhoud is.
Dr. Livingston's Nieren balsem i. 12.
Wonderolie 72. Perubalsem 2. Bergammotolie 5 druppels
Prijs / 2.—.
Magnetisch Wonderwater tegen Jicht en Rheumatiek ra. 9.
Joodkalium 8 Gr. Water 1000 Gram. Dr. J. W. Guming). (Prof. J. H. van 't Host).



rheumatiek en jicht.
31
Middel tegen Jicht en Rheumatiek (Prof. Buuzinck). v. 5.
Zeep.
Vliegende geest. Alcohol.
(G. B. Schmidt).
Pain Expeller n. 7.
Aftreksel van 200 Gr. vruchten van Spaansche peper op 600 gram spiritus.
22.5 Gr. zeep in 100 Gr. water. 300 Gr. vliegende geest. 30 Gr. Kamfer. Rosmarijnolie 10 Lavendelolie 10. Thymolie 10 Kruidnagelolie 10. Kaneelolie 1.5. Gebrande suiker 5.
Pillen van Blair. g, 8.
Arrowroot. Gom.
Cochenille. Spoor aluin. Spoor wijnsteenzuur. Spoor magnesia. (F. M. Raseer).
Poudre anti-Rheumatismale (van Peetere) .... xxv. 5.
Melksuiker. Zwavelzure magnesia. Zwavelzure Kali. Dubbel koolzure soda. (Mejuffrouw C. Hugenholtz). (Mejuffrouw M. Meeters).



32
rheumatiek en jicht.
Jaarg. No.
Radioline xxxn. 12.
Sporen van eene onoplosbare radi-
umverbinding. (Dr. e. H.Büchneb).
Rheumatiek middel (Firma Kuipers en Daniels van Wijkhuizen) rv. 12.
Vet.
Petroleum.
Levertraan. (Commissie tot bestrijding der kwakzalverij van het departement Rotterdam van de Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Pharmacie).
Rheumatiek Remedie (De Boer) xxix. 10.
Opodeldok. Terpentijn. (B. A. van Ketel).
Roche's Embrocation vi. 6.
Olijfolie 2. Nagelolie L Barnsteenolie 1. Alcanna extract (Kleurstof)
(Formularium Rotterdamsche apothekers).
Schellenberg's Jichttinctuur vu. 7.
Verdunde methyl houdende alcohol.
Kamfer.
Ammoniak.
Indigo Kleurstof.
(D. van dee weeed).
Sequah's middel tegen Cholera xn. 10.
Pepermuntolie.
Kamfer.
Spiritus.



33
rheumatiek en jicht. 33
Jaarg. No.
Chloroform. Gember.
Spaansche peper. (Prof. L. van ITallie).
Siegratt's Rheumatiek zalf xxin 6
Vasogeen.
Terpentijnolie 10%. (A. J. Wynne).
Theiken's Rheumatiek middel xrx 12
Vliegende geest. Vette olie. Veratrine. (A. J. Wynne).
Unicum xrx. 10.
Cajaputolie. Genua olie.
Extract van Bilzenkruid. (B. A. van Ketel).
Sirop anti gouiteux ra i,
{Stroop van Boubêe)
Aftreksel van Sarsaparille wortel.
Guajaehars.
Honig.
(P. J. Ketjysse).
Sloan's liniment xxxi 4
Cajaputolie. Terpentijnolie.
Sutherland's Rheumaticon Iv »
Salpeter 60. Weinig spiritus. Weinig suiker. Water 700. (P. J. Ketjysse).
3



34
rheumatiek en jicht.
Jaarg. No.
Westlndische Kloosterolie xxx. 12.
Cajaputolie. Terpentijnolie Vette olie. Water.
(Mevrouw A. C. Alblas Sobbee).
Van Zalm's Kruiden XVI- 12-
Bladen van de groote brandnetel. Stengels van de groote brandnetel. (Dr. M. Geeshof.) (A. H. van Tubbergen).



ZENUWZIEKTEN.
J aarg. No.
Ant' Nausea xvn 3
Aardappelmeel. Melksuiker.
25 m.Gr. zoutzure Cocaïne, (J. C. van der Harst J.Jzn.) Antineurasthine xxvn. 6
Droog eierdooier.
Melksuiker.
Gluten.
(Gezondheidsraad te Karlsruhe). Bromidia van Battle & Co. XI 5
Broomkali. Ghloral Hydraat. (A. J. Wijnne).
Parac,,<ia xvi. 5.
18 Gram Melksuiker.
Prijs Mk. 2.10.
Pattor Koenig't ztnuwtterker xxvn. 4.
Broom Kalium 30, Broom natrium 30. Broom ammonium 10. Viburum extract 10.
Samengestelde Valeriaantinctuur 130. Glycerine 30. Water 430. (G. Arends).
Het voorschrift luidt dat alle uur van deze drank een lepel moet worden genomen, iets wat zeer verderfelijk is met het



.zenuwziekten.
oog op de buitengewoon groote hoeveelheden broomzouten, die er in zitten. Men lette weer op het misbruik dat hier van de godsdienstige gevoelens der zieken wordt gemaakt. De vervaardiger is natuurlijk gesn Pastor.
Jaarg. No.
Pilules antinevralgiques VIIL 2.
Chinine sulfaat.
Valeriaan.
(A. J. Wynne).
Dr. Rubardt's Nerven elixer xxvn. 7.
Tinctuur van Duivelsdrek. Tinctuur van Valeriaan. (J. van Piel).
Wereldberoemde zenuwdroppels van Postma . . . xvra. 3. Tinctuur van Valeriaan. Tinctuur van Kina. Tinctuur van Oranjeschillen. (A. J. Wijnne).
36



ZENUWMIDDELEN,
Ook voor zenuwachtige menschen weet de kwakzalverraad. Hier volgen een aantal middelen die samengesteld zijn uit voor het overgroote deel onwerkzame stoffen, en die tegen duur geld aan den man worden gebracht.
Jaarg. No.
Echt hygiënisch Nervensalz xxxn. 3.
Natrium ammonium phosphaat. (N. Ketjlemans).
Kal mine xxxiv. 9.
Kinine. Opium poeder. Pyramidon.
(Mej. Fbancina Swaet). (C. Blomberg).
Alweer een middel met een sterk werkend narcoticum, waarvan het gebruik tijdelijk hulp schijnt te brengen, maar dat op den duur en vooral bij zenuwlijders zeer schadelijk werkt.
Koortszenuwpiilen (van een Hollandsen geneesheer) rv.
Arrowroot. Magnesia. Cardamoompoeder. Ohinine.
(F. M. Raskee).
Nervenfiuid xra. 3.
Is niet anders dan Weissman's beroertewater.(Gezondheidsraad Karlsruhe).



38
zenuwmiddelen.
Jaarg. No.
Nor vin xxvi. 11.
Broomwaterstof zuur. Zwavelzuur. Zwavelnatrhun. Suiker.
Vruchten essence.
(J. P. van der MaEEL).
Nervo Pills xxvin. 5.
Broomnatrium 3.04. Citroenzure Coffeïne 1.12. Antipyrine 2,07. Tot 60 pillen. (Dr. J. F. Suyver).
Dr. Med. Nervinus speciale kruiden xxvn. 9.
Kina bast.
Zoethout. :-3
Viooltjes.
Lindebloesem.
Tasjeskruid.
Sleutelbloem.
Broomkali 10 %
(Dr. M. Gbeshof). Met een Dr. Med. heeft dit middel natuurlijk niets te maken. De fabrikant wekt daarvan alleen maar de schijn, teneinde des te beter zijn middel te kunnen verkoopen.
Nervus tabak en poudre (van Richard Schulz). . ix. 7.
Snuiftabak, geparfumeerd met bergamotolie.(Gezondheidsraad Karlsruhe).
Mijnhardt's zenuwtabletten xxxv. 7.
Broomkalium. Broom natrium. Broom ammonium. (N. Ketjlemans).



zenuwmiddelen.
39
Jaarg. No.
Pastilles du docteur Gélineau i. 12.
Broom kali 78.5 %.
(Dr. P. F. van Hamel Roos).
Pilules anti Novralgiques van Gronier xxn. 12.
Codeïne. Morphine. Valeriaanextract. (Dr. C. Prey Jr).
Poeder tegen nerveus braken xxn. 10.
Venkelsuiker. Dubbelkoolzure soda. Gemberpoeder. (A. J. Wynne).
Rustwekkende Pillen (van Donkersloot) i. 5.
Broom Kamfer.
(P. J. Keüysse). jfc
Sanonervine xxx. 11.
Roode tabletten : 6% Lecitine. Eiwit. Suiker. Zetmeel.
(A. Juckenack). (C. Geiebel).



HOOFDPIJNMiDDELEN.
J aarg. f!o
Antimigraine Demeline xx. 11.
3/5 antipyrine.
2/5 Suiker.
een weinig coffeïne.
(Prof. L. van Itallie)
Prijs 6 Poeders / 1.25.
Boom's Migraine Pastilles xxc. 9.
Antipyrine. Coffeïne.
(Dr. L. J. B. van der Maece).
Caposan xxxni. 4,
Antifebrine. Phenacetine. Waarschijnlijk aspirine. (M. J. van Pienbroek).
Gesster's Toover Hoofdpijn Tabletten xxx. 3.
300 m. Gr. Antifebrine.
(K. Ketjlemans). Hoofdpijndruppels van Kehrwand n. 8.
Olie.
Mosterdolie.
(D. van der weerd).
Hoofdpijnpastilles (van den Berg) xxvn. 6.
Aspirine.
(J. van RlEL).
Kephaldol ' xxxm. 11.
Phenacetine. Salicylas natricus. Kinine.
Tarwe zetmeel. (N. Keulemans). (J. A. J. Haesel).



hoofdpijnmiddelen.
41
Jaarg. No.
Migraine Elixer ix. 5.
Druivensuiker 10 %. Salicylzure natron 8 %. Water 82 %. (Prof. L. van Itallie).
Mijnhardt's Hoofdpijnpastilles xxxv. 8.
Antipyrine.
(N. Ketjlemans).
Stearns Hoofdpijnmiddel xxx. 9.
Antifebrine 0.250. Coffeïne 0.050. Melksuiker 0.300. (British Medical assoeiation).
Worledge Hoofdpijnwater (Eau sidative Respail). xm. 4.
Kamfer.
Vliegende Geest.
Keukenzout.
Water.
(G. B. Schmidt).
(Dr. L. B. van der Marck).



EPILEPSIE.
Een chronisch moeilijk te genezen lijden. Door de geneeskundigen wordt gewaarschuwd tegen het voortdurend en overmatig gebruik van Broomzouten. Zij mogen in den aanvang het aantal aanvallen wat doen verminderen, op den duur is het resultaat van dit gebruik ver van gunstig. De zieke versuft meer en meer en de gunstige werking op het aantal aanvallen blijft vaak uit.
Voor den kwakzalver telt deze ervaring niet mee, hij brengt zijn middelen met een groot percentgehalte aan Broomzouten in den handel en de patiënt slikt die ongecontroleerd. In het begin meent men baat te vinden en het attest wordt afgegeven.
In één opzicht houdt de kwakzalver wel rekening met de opgedane ervaring, dat het niet goed is bij epilepsie voortdurend en ongecontroleerd Broomzouten te gebruiken en handig maakt hij daarvan gebruik om zijn waar aan den man te brengen.
Slikt, zegt hij, bij epilepsie, vooral geen Broomzouten die schadelijk zijn, maar neemt mijn middel dat vrij is van Broom. Dit zegt vooral de fabrikant van het eerste middel, de lezer kan zelve beoordeelen hoe schandelijk bedrog hier wordt gepleegd.
Jaarg. No. ix. 2.
Anti epüepiiqus Uten ,
xi. 1.
Bevat oen groote hoeveelheid
Broomkali.
(Prof. L v. Itallie).



epilepsie.
De kwakzalvers nemen het bij de bereiding hunner waar niet zoo nauw, 't komt er ook niet zoo erg veel op aan wat er in een middel zit nietwaar.
Herhaaldelijk komt het voor dat middelen die door ons zeer nauwkeurig zijn onderzocht, bij later onderzoek blijken andere samenstelling te hebben gekregen.
Jaarg. No.
Anti epüeptique Uten \ xrx. 11.
Broom Kalium 12%. Kalk.
Vluchtige olie..
Groene aniline Kleurstof.
(Mervouw A. C. Alblas Soebee).
Anti epüeptique Uten xxv. 7.
Broomkalium 10%. Groene kleurstof.
Geparfumeerd met eucalyptus olie. (Politie te Darmstadt). Broomkalium 15,2%. Gentiaantinctuur. Malachiet-groen-sulfozuur. (Jtjelonski). Broomkalium 10%. Bitter alcoholisch planten-
aftreksel 1%.
Bladgroen.' (Dr. Atjfbecht). Broomkalium 16%. Malachiet-groen- sulfozuur. Bittere tinctuur 1%. (Thoms).
Anti epüeptique Uten xxxrv. 1.
Groen gekleurde Broomkalium
oplossing.
Gembertinctuur.
(Maandblad centrale gezondheidsraad Deo. 1913).
43



44
epilepsie.
Men ziet zoowel in de bijmengselen als in hoofdbestanddeelen een zeer merkwaardige wisseling, die getuigt van weinig zorgvuldige bereiding van het middel.
Jaarg. No.
Auxilium Orientalis • i. 1-
Roodgekleurde suiker.
Broomkali Prijs ƒ 15.—.
Drank van Dr. Roland xxvi. 2.
18% Broomkali.
Groene Kleurstof.
(M. J. van Pienbeoek).
Drank van Dr. Roland xxxm. 3.
Broom ammonium 10.
Broom Kalium 40.
Broom natrium 55.
Water tot 620.
(C. J. de Vogel). Ook hier dus weer verschillende samenstelling van hetzelfde middel.
Drukker's middel xxxn. 11.
Broomkali 10%.
Groene kleurstof.
(N. Ketjlemans). Dit is een middel dat door een geneeskundige werdt geleverd aan ieder die het vraagt.
Liqueur Antiépileptique Fiévez
Broomkali. Water.
Groene Kleurstof. (P. J. Ketjysse).
Middel van Malassina
Broomkali.
(C. van Guldesteeden Egeltng).



EPILEPSIE.
45
Jaarg. No.
Middel tegen de epilepsie uit de Schavonen apotheek te Frankfort xvn. L
Broom Kali. Broom natrium. (G. B. Schmidt).
Parlaghy xrv. 12.
(office Sanitas).
Broomkali Prijs / 25.
Drank van Niblett i. 4.
Strychine. Brucine.
(P. J. Kktjysse),
Twee gevaarlijke vergiffen.
Pillen van Niblett i. 4.
Magnesia silicaat. Zinkwit.
(P. J. Krtjysse). Metaal-praeparaten werden vroeger vaak toegepast bij zenuwziekte, maar zijn als onwerkzaam verlaten.
Kramppoeder van Dr. Stark ix. 8.
Poeder van Valeriaanwortel. Suiker.
(Gezondheidsraad te Karlsruhe.) Krampthee van Dr. Stark ix. 8.
Valeriaanwortel. Violenwortel. Engelzoet. Rhamnasbast. Arnica bloemen. Roomsche kamillen. Senna bladen.
(Gezondheidsraad Karlsruhe).



46
EPILEPSIE.
Jaarg. No.
Mahler's middel tegen vallende ziekte xxm. 9.
Poeder : Poeder van Bijvoetwortel. Zalf: Vet.
Kamfer.
Kaneel. Prijs Mk. 30.—.
(Gezondheidsraad Karlsruhe).
Poeder tegen Epilepsie (oud familie recept) . . . xxvn. 12.
xxx. 6.
Bastpoeder van Dictamnuswortel. Poeder van Zedoariawortel. (Dr. M. Geeshof).
Poeder tegen Epilepsie xxn. 3.
Zedoaria wortel. Dictamnuswortel. (D. Biekhaaldeb).
Trench's Remedy xxvni. 7.
Broom Kalium. Broom Natrium. Broom Ammonium.
Vogelsang's middel tegen epilepsie rv. 3.
Poeder No. 1: Suiker. Poeder No. 2 : Suiker.
(P. J. Ketjysse).
Zenuwpoeders tegen epilepsie n. 4.
Poeder van Esschenhout. Poeder van Zedoariawortel.
Prijs / 3.—. (M. L. Q. van Ledden Htjlsebosch).



„ELECTRISCHE" TOESTELLEN.
Voor het overgroote deel ia bovengemelde benaming nog verkeerd; want de toestellen die wij onder deze rubriek bespreken, hebben gewoonlijk met de electriciteit niet veel uitstaande. Hunne vervaardiger speculeert op de goedgeloovigheid van het domme publiek, dat wel eens gehoord heeft, dat twee metalen platen gescheiden door een lapje flanel, electriciteit kan opwekken, maar dat niet hegrijpen kan, dat deze electriciteit van zeer geringe kracht is en dat zij van het aparaat niet op het menschelijk lichaam overgaat.
Een paar van deze fabrikanten speculeeren dan ook nog op den godsdienstzin van velen en doen als of hun fabrikaat iets met goddelijke krachten heeft te maken b.v.
Jaarg. No.
Volta Kruis Xiu. 2.
Plaatje koper. Lapje flanel.
Plaatje zink. Prijs / 1.50.
Helpt tegen aamborstigheid, pijn in de rug, pijn in de maag, aambeien, zwartgalligheid en tegen de tering. Heet afkomstig te zijn van Prof. Heskiee te Kopenhagen (bestaat niet).
He,t heeft den vorm van het Kruis, met het kennelijk doel meer koopers te vangen. Tegenwoordig wordt het verbeterd volta kruis verkocht, dat is een kruis hangende aan een plaat die het Schild Davids (het symbool waaraan in de Joodsche ritus groote beteekenis wordt gehecht), voorstelt.



43
.electrische" toestellen.
Jaarg. No.
Gal vanopiaten xvn. 7.
Ovaal plaatje gebronsd koper. Lapje flanel. Plaatje zink.
Op de voorplaat is een Boedha beeld te zien en om den rand staat het opschrift: „onze hulpe is in name des Heeren." Dit is kwakzalverij met een extra luchtje. Sonnen-aeiher Strahlen apparate xv.
Houten schijf aan beide zijden voorzien van een koperen ketting. (Gezondheidsraad Karlsruhe).
Electro galvanische collier van Dr. Wiatha ... i. 6.
Reepje zink. Lapje blauw flanel. Reepje koper
(D. van der weerd). Prijs / 1.—.
Adolph Wlnter's jicht apparaat xiv. 3.
Ketting waarin afwisselend koper- en zinkschakels zijn verbonden. Een ander kwakzalver vindt 't zonde dat hij niet mede kan doen en dat de Wintersche ketting alléén tegen jicht heet te helpen, daarom geeft hij een ketting die tegen alle mogelijke kwalen helpt en noemt die :
Kordenet's verbeterde gezondheidsketting .... xrv. 6.
Gewone Wintersche ketting. Electrische Frottirapparat und Reflector (Augenf el d) xm. 2.
Plaatje van metaalcomposities. Eiectromotorisch tandhaisbandje van Robert Holtz i. 4.
Bandje van zwart fluweel waarin 4
strookjes katoen met zwavel. (T. M. Raseer). Gevaarlijk voor kinderen omdat in het bandje allerlei vuil zich ophoopt.



„electrische" toestellen.
49
Jaarg. No.
Sanden's electrische gordel xvm. 6.
Katoenen ceintuur waarop 4 plaatjes koper en zink door geleiddraad verbonden zijn bevestigd.
Prijs vroeger / 5.—. Later / 25.—.
Eloctromotorischo batterij van gebroeders d'Alimonda xv. 7
12 gewone electrische cellen naast elkander geschakeld. Het gebruik van dit apparaat moet helpen tegen een onnoembaar aantal kwalen.
De prijs bedraagt / 75.—.
4



DRANKZUCHT.
Een kwaal, die zoowel uit maatschappelijk als uit hygiënisch oogpunt tot ernstige gevolgen leidt. Het eenige middel om van deze ziekte bevrijd te worden is geheelonthouding. Gaat het thuis niet, dan is sanatoriumbehandeling aangewezen, ten einde de patiënt het gebruik van alcohol af te wennen.
Een ernstige moeilijk te genezen kwaal, die medewerking en opoffering eischt van de zijde des lijders, een welkome gelegenheid dus voor den kwakzalver om geld te maken. Geen sanatorium-behandeling, geen moeilijkheid, neemt het middel in en ge zijt genezen.
De ergste gewetenloozen gaan hier vooraan:
Jaarg. No.
Amerikaansch Plan ten middel van Muller xxxiv. 8.
(uit het sanatorium voor drankzucht
en morphinisme) 39% alcohol. Opium. Morphine.
Een weinig salicylzuur. (N. Ketjlemans).
Wa-Ka-Na xxxiv. 6.
Suiker.
Doortrokken met bittere tinctuur (waarschijnlijk gentiaan tinctuur) en daarna gedroogd.
(C. Blombeeg).
Beide dus alcoholhoudende middelen waarbij het veelvuldig en voortdurend gebruik de alcohol vervangt, maar de kwaal niet geneest.



DRANKZUCHT.
51
Afcota
Jaarg. No.
Afcola xxx 8.
Middel bestaande uit drie tabletten. Tablet 1 : Suiker.
Zoutzure strychnine. Calcium sulfaat. Spoor zoutzuur. Kleurstof.
Tablet 2: Hetzelfde doch minder zoutzure strychnine en meer calcium sulfaat. Tablet 3: Suiker.
Veel zwavelzure Calcium. Zooals men weet is zoutzure strychnine een zwaar vergif. De overige door ons onderzochte middelen bevatten geen schadelijke bestanddeelen gelijk bovenstaande. Indirect zjjn ze natuurlijk even verderfelijk, zjj kosten veel geld, helpen niet tegen de kwaal en beletten eene richtige behandeling. Zij zijn gewoonlijk gemaakt van sterk bitter smakende stoffen.
Artticoloso xxin. 2.
Spoor magnesia.
Spoor zwavelzuur.
Spoor ijzer.
Veel pepermuntolie.
Water.
(A. J. Wynne). De prijs van dit niemendalletje is / 5.—.
Coza poeder xxv. 7.
Men kent de fraaie op de verbeelding werkende reclame, de flesch met het menschenhoofd bovenop en waarvan de hals door krachtige hand wordt dicht geknepen. De inhoud van het middel is niet zoo veel belovend. Gentiaan poeder. Kalmoes poeder. Dubbel koolzure soda.
De prijs is 10 Mark. (Prof. Wefers Bettink).



52
Jaarg. No.
Eureka (van J. Josephus) xiv. 8.
Aftreksel van bittere plantendeelen in Azijn.
(Prof. L. van Itallie).
(Dr. P. F. van Hamel Roos). Middel tegen dronkenschap (van de wed. Abbring) x. 12.
Altbaea poeder. Prijs / 25.—. Middel van het Instituut du Zexa xxrv. 2.
Dubbel koolzure soda.
Kalmoes.
Gentiaan poeder.
(D. Bierhaaldeb).
(H. van Gelder).
(Prof. H. Wefees Bettink).
Middel tegen dronkenschap (van Kraehmer) ... i. 7.
Gentiaan wortel. Kalmoes wortel. Zwavel.
Ijzervijlsel. Prijs / 7.50.
Middel tegen dronkenschap (van Retzlaf) .... n. 1.
vi. 10.
Poeder van Gentiaanwortel.
Prijs / 8.—. (Gezondheidsraad Karlsruhe).
Salubre xxni. 2.
Azijnzuur.
Suiker.
Ijzer.
Bitterstof uit water-drieblad. (Dr. C. Peey Jr).
DRANKZUCHT.



MORPHINISME.
Sommige menschen zijn behept met een zeer gevaarlijke kwaal: het morphinisme.
De patiënt is verslaafd aan het gebruik van morphine, buiten welk vergif hij niet meer leven kan. Hij heeft om zijn welbevinden te behouden, hoe langer hoe meer van deze stof noodig en gaat ten slotte te gronde aan dit misbruik.
Beterschap is mogelijk, maar alleen, onder zeer streng toezicht in een daartoe ingericht sanatorium.
Deze menschen zijn aan hun morphine zeer gehecht en gaan, zooals de meeste patiënten, niet gaarne van huis.
Op dit laatste speculeert nu de kwakzalver. Hij zegt een instituut te hebben waarin men het morphinisme geneest, doch ook wel zonder sanatorium deze kwaal te kunnen behandelen. Genezing gegarandeerd.
Hij zendt een fraaie brochure omtrent zijn sanatorium en een vragenlijst waarin men moet invullen wanneer en hoeveel morphine men gewend is in te spuiten. Gewoonlijk volgt dan een proefzending tegen veel geld, de volledige „behandeling" volgt wanneer blijkt dat de proefmedicgnon helpen.
Wanneer de lijder zijn medicijn gebruikt, dan blijkt het dat hij geen morphme-inspuiting meer noodig heeft. Volgens hem en volgens zijne familie helpt dit middel en een geheele kuur wordt besteld, terwijl een attest omtrent de uitstekende werking wordt onderteekend.



54
morphinisme.
De vreugde van den lijder is van korten duur, want als hij op het idee komt de geneesmiddelen eens te laten onderzoeken blijkt het dat hij beetgenomen is ; aldus :
Jaarg. No.
Amerikaansch Plantenmiddel van Muller. .. . . . xxxiv. 8.
(uit het sanatorium voor drankzucht
en Morphinisme). alcohol 39 %. opium | n morphine I ' '°' een weinig salicyl zuur. (N. Ketjlemans).
Antimorfine xxn. 10.
Morphine.
als eenig werkend bestanddeel. (Prof. B. Tischer). (Dr. G. Tendler).
Tonic Labady xxvrn. 10.
Morphine.
(C. Sleeswijk).
De stumperd krijgt nu het vergif in de maag in plaats van onder de huid en hij bemerkt na korten tijd dat hij bedrogen is, maar zijn „attest" krijgt hij nooit terug, de groote som gelds die hij aan het middel besteed heeft ook niet.



MAAGMIDDELEN.
Maagaandoeningen willen af en toe nog wel eens hardnekkig zijn. Ook komt het vaak voor, dat pijnen in de maag en stoornissen in de spijsvertering spoedig verdwijnen, om spoedig weer terug te keeren ; telkens bemerkt de lijder dan wel iets van zijn kwaal, en juist bij deze soort aandoeningen wordt vaak naar huismiddeltjes gegrepen.
Gevaarlijk is deze wijze van doen wel, want men kan hierdoor al heel licht tot verwaarloozing eener kwaal komen.
Vanaf de meest eenvoudige maagaandoening tot de meest ernstige toch, geven als verschijnsel pijn, en het is niet dit verschijnsel, deze pijn die moet worden weggenomen, doch het is de oorzaak die moet worden opgespoord en zoo mogelijk weggenomen.
Dit kan alleen geschieden door het onderzoek, niet door het slikken van middeltjes, waardoor vaak de tijd voorbij gaat waarbij goede behandeling nog baat zou kunnen brengen. Een deel der aanbevolen middelen is alleen hierdoor gevaarlijk, bevat overigens geen schadelijke bestanddeelen.
Jaarg. No
Boom s iVlaagpoeder vi. 11.
Krijt.
Magnesia.
Bismuth.
Curacao schillen.
Pepermuntolie.
(M. L. Q. van Ledden Hulsebosch). Een waardeloos middeltje dat door den apotheker Boom in den handel wordt gebracht.



56
maagmiddelen.
Jaarg. No.
Van Bijster vel d's maag poe der xxx. 12.
34% Dubbelkoolzure soda. Magnesia.
Phosphorzure kalk. Suiker.
Poeder van Valeriaanwortel. Pepermuntolie. (n. Ketjlemans). Een recept van den piskijker Bijsterveld.
Du prés Maag bitter xv. 3.
Magnesia. Krijt.
Salpeterzure Bismuth. Pepermuntolie. Bitter plantenpoeder. (Prof. L. van Itallie).
Maagelixer van Wilhelm Budde xxix. 7-
Alcoholisch aftreksel van verscheidene bittere plantondeelen, waarschijnlijk Gentiaan. (Gezondheidsraad Karlsruhe).
Maag en zenuwversterkende pleister (Klepperbein) vi. 8..
Loodzalf. Lavendelolie.
Het gansche mengsel is dus : Hebra's Loodzalf.
(D. van dek weeed).
Dit is een waarlijk prachtig middel, leg deze zalf op de maagstreek en de kwaal is geheel genezen. Onfeilbaar middel.
Maagzout Batava xvin. 3.
Dubbelkoolzure Soda. Koolzure Magnesia Krijt.
Zwavelmelk.
(B. A. van Ketel).



maagmiddelen.
Jaarg. No.
Mijnharfs Maagtabletten xxxv. 8.
Dubbel-koolzure soda. Middelen van Parlaghy (Hygiea-officin Berslaus). ix. 2.
Poeder: Magist.'bismuth. Wijnsteen.
Dubbelkoolzure soda. Elixer : Tinctuur van oranjeschillen.
Tinctuur van absinth.
Tinctuur van Kina.
Suiker stroop. Een sterk prikkelend en gevaarlijk elixer. Thee : Senna bladen.
Vlierbloemen.
Venkelzaad.
Anijsraad.
(Gezondheidsraad te Karlsruhe).
Poeder tsgen het zuur (van mejuffrouw v. d. Marck) xxn. 4.
95 % Magnesia.
5 % zoethoutpoeder.
(J. P. van der maeel).
Onfeilbaar maagmiddel (van Verhoeven) xv. 3.
IJzerpoeder.
Poeder van Condurango bast.
Keukenstroop.
(A. J. Wijnne).
Thans volgt een middel waarvan de samenstelling het bedrog al zeer duidelijk doet uitkomen. Stopbonbons (van J. Lütger te Herford) .... ix. 11. Suiker.
(Prof. L. van Itallie). Universal magcnpulver (van P. T. W. Barella). . ix. 11.
Dubbelkoolzure soda.
Melksuiker.
Wijnsteen.
57



58
maagmiddelen.
Jaarg. No.
Chloornatrium. Krijt.
Een weinig Pepsine.
(Gezondheidsraad Karlsruhe). Dit middel dat tegen alle maagkwalen afdoende heet te helpen, bestaat gelijk men ziet uit stoffen die geen bijzondere geneeskrachtige waarde hebben, hetgeen niet wegneemt dat de prijs voor 4 gram ƒ 6.— voor 12 gram / 14.40 bedraagt. Dokter en apotheker mogen volgens sommigen wel duur zijn, met zulke afzetterij houden ze zich toch nog niet op. Universeel maagzout (van Gebr. Wal ter) .... xrv. 7.
Dubbel koolzure soda.
(Gezondheidsraad te Karlsruhe).
Zuurpoeder i. 8.
Kalk. , Zinkoxyde. Koolzuur.
(G. B. Schmidt). Prijs / 2.40.
Hier volgen thans een aantal middelen, die sterk werkende laxeerende stoffen bevatten en die daardoor dus dubbel gevaarlijk zijn.
Boom's slijm-, gal- en maagpillen xrv. 7.
Bevatten Aloë.
(H. van Gelder). Deze apotheker die een aantal middelen in den handel brengt, ziet er geen bezwaar in deze pillen, waarvan het gebruik op den duur zeker schadelijk werkt, te verkoopen en er reclame voor te maken.
Foster's maagpiiien xxv. 4.
Rhabarber. Pepcrmuntolie.
(D. van dee weeed).



maagmiddelen.
Jaarg. No.
Maagdruppels van Ds. Grass xxin. 12.
Rhabarber.
Gentiaanwortel.
Mosterdzaad.
Jenever.
Salicylzuur.
( H. P. Heedebik).
Maagpillen Batava xvm. 3.
Aloë.
(B. A. van Ketel).
Maagzout van Julius Chaumann n. 9-
Dubbel Koolzure soda.
Glauberzout.
Magnesia.
(Hahn).
Racabout des Arabes vin. 10.
Cacaopoeder 15. Suiker 15. Bijstmeel 10. Arrowroot 20. Spoor Vaniline.
(M. L. q. van Ledden Hulsebosch).
Slijm- en Maagpillen (van J. N. Nijland) .... xxvi. 9. Rufipillen.
Dit zijn sterk aloëboudende pillen. (Dr.jy. P. H. van den Deiessen Maeeeuw)
Dr. Spranger's Maagdruppels xvn. 5.
Alcoholisch aftreksel van:
Rhabarber.
Aloë.
Guttegom.
(D. van deb Weebd).
59



MAAGMIDDELEN.
Het ergste maakt het echter de fabrikant van :
Jaarg. No.
Dr. Thijssen's anijs- en zuurstroop xxxi. 7.
Een drank die Morphine bevat en die tegen alle mogelijke maagaandoeningen onfeilbaar heet te helpen. De Morphine moet natuurlijk dienen, pijnen te verdoven, zoodat de lijder en diens familie in den waan verkeert dat hier een goed middel wordt verkocht. Van genezing is natuurlijk geen sprake. Allicht van schade die den zieke wordt toegebracht, omdat hij zich, in de verbeelding verkeerende dat het hem goed gaat, niet laat behandelen of gegeven deskundigen raad niet opvolgt.
60



PURGEERMIDDELEN.
Degeen die lijdt aan obstipatie, slechte stoelgang, doet verstandig zijn geneesheer te raadplegen omtrent den leefregel dien hij heeft te volgen. Slechte stoelgang moet zoo mogelijk worden verholpen door hygiënisch-dieetetische maatregelen, doelmatige lichaamsbeweging, buikmassage en regeling van het dieet komen dan in aanmerking.
Onverstandig doet hij, die in dit geval grijpt naar sterk werkende laxeermiddelen, zij zullen in het begin wel werken, doordat zij de darmen sterk prikkelen, maar zoodra men met het gebruik ophoudt, keert de oude toestand terug, of liever gezegd nog, wordt de toestand erger dan te voren, want de overprikkelde darm doet zijn werk nog slechter.
Bovendien werken deze middelen ook niet op den duur en moet de lijder naar hoe langer zoo sterker werkende laxeermiddelen grijpen. Men zij dus gewaarschuwd.
Jaarg. No.
Brilmanspillen ra. 3.
bevatten als eenig werkend middel aloë.
Bijster vel d's purgeer pastilles xxvn. 5.
Gascara Pillen.
Geraudei's Purgatief x. 7.
Jalappe.
Zoethoutpoeder.
Gom.
Pepermuntolie.
(D. VAN DER WEERD).



purgeermiddelen.
Jaarg. No,
Holoway's Pillen i. 8.
Bevatten Aloë.
Laxeerpoeder van Dr. Badoux xiv. 7.
Engelsen zout. (H. van Gelder).
Prijs voor 150 Gram / 1.50!!
Laxeerende tabletten (Broom Quinine) xxiv. 12.
Zwavelzure kinine. Podoplylline.
Poeder van Gemberwortel. (V. van Itallie).
Mijnhardt's Laxeer tabletten xxxv. 8.
Phenolphtaleine.
Een zeer gevaarlijk vergif.
(H. van Gelder).
Pastilles Laxatives Miraton xxxv. 8.
Phenolphaleine 10,5 %. Uzeroxyde 0,8 %. Suiker 87,7 %. Vanille.
Aardappelmeel. (Mejuffrouw G. Jongbloed).
Pillen van Paercy t 8.
Podophylline. (Dr. J. M. Hiebendaal). (H. J. Sueehofp). Prijs / 1.25. Foudre laxative de Vichy van Dr. Leonce Souligoux x. 1.
Groene poeder.
Pu r gen xxvii. 5.
Phenolphtaleine. Calomel. Suiker. Zetmeel. , - ; Vaniline.
(Dr. Best).
62



PURGEERMIDDELEN.
63
Jaarg. No.
Purgéthyl Ditry XXIX 2-
Phenolphtaleine.
Calomel.
Suiker.
Zetmeel.
Vaniline.
(N. Ketjlemans.) Dit is dus Purgen.
Tamar Irtdiën * 7-
Poeder van Sehnabladen. Poeder 'van Tamarinde. Suiker. Cacao.
(SCHaDLER.)
örbanuf pillen l 2
Rhabarber. Aloë.
Fenkelolie. Krijt.
(J. van RlEL.)
Zwitsersche pillen van R. Brandt i. 3 en 4.
Extractum Seleni Palestrae 3. Achillene Moschate 2. Aloes 2. Absynthi 2. Trifoliï 2. Gentiaan 2.
Pulv. on rad, gontianae
Tot honderd pillen. Dit is de opgave van den fabrikant. Volgens ons onderzoek komt er alsof er nog niet genoeg laxeermiddelen werden toegediend ook nog Rhabarber in Voor.
(D. van DER WEERD).



MIDDELEN WELKE LAXEERENDE STOFFEN BEVATTEN, TEGEN ALLERLEI KWALEN.
Airy's Pillen (Calming and Regulating Pills). . . 11.
IJzerpoeder.
Jalappe hars.
Poeder van Jalappe.
Poeder van Althaea
(Regeering Groothertogdom Hessen).
Amerikaansche Versterkingspillen xxm. 3.
Broom natrium. IJzer.
Extract van Rhabarber, Cascara of
Frangula. (Dr. J. L. B. van der Maeck).
Beecham's Pillen xxix. 6.
Aloë.
Gember poeder.
Benedictijner middelen van de abdy van Buckfastleigh xx. 6.
Abdijpillen : bevatten zwavelzure Kinine. Galpillen: bevatten aloë, guttegom, Jalappe.
Drie gevaarlijke laxeermiddelen. Likeur : Wijn, vermoedelijk gentiaan extract,
Suiker.
(Mej. C. Htjgenholtz). (Mej. G. Jongbloed).
Alweer wordt door den fabrikant gespeculeerd op den godsdienstzin van het publiek.



middelen met laxeerende stoffen enz.
Jaarg. No.
Curative Compound (Vogeler) xv. 1.
Spiritueus aftreksel van aloë.
Sassefrasolie.
(H. Sytsema).
(J. L. van der Harst).
Echte bloedzuiverende middelen (van de Heilige
Elisabeth) 1-
Aloëpoeder.
Poeder van gentiaan wortel. (B. A. van Ketel). Ook hier het misbruik van den Godsdienst.
Gezondheidskorrels (van Dr. Frank) i. 7.
Aloë 4.
Guttegom 1.
Tot verzilverde pillen.
Gezondheidspillen Defense xxn. 3.
Bevatten alleen Rhabarber.
(Dr. J. L. B. van der Marck). De fabrikant beweert dat er ook nog Podophylline, Scammoniumhars en Braaknoten in voorkomen, maar deze bestanddeelen zijn er niet in.
Haemorfine xv» *•
Pillen: IJzorpoeder. Suiker.
Extract van gezegend Distelkruid. Extract van Oranjeschillen. Bladen: Sennabladen. Manna.
Kruiden van de Haas . . xxxni. 7.
Tamarinde moes.
Senn?. bladen.
Rosemarijn bladen.
Bladen van den gezegenden Distel.
5
€5



66
middelen met laxeerende stoffen
Jaarg, No.
Stelen van den gezegenden Distel.
Quercus bast.
Gentiaan wortel.
Bladen van TrifoUï hnbrini.
Bladen van Menthe Crispae.
Anijsvruchten.
Herba Violae.
Radix Polygalae Amarae.
(L H. Bogtstra).
Kruiden van de Haas xxv. 7.
Sennabladen.
Kalmoeswortel.
Steranijs.
Rosemarijnbladen.
Kamillen.
Oranjeschillen.
Lijnzaad.
Vlierbloemen.
Stelen van den gezegenden Distel. Bloemen van welriekende viooltjes. Duizendgulden kruid. Poeder van Zoethout, t V. van Itallie).
Kruiden van de Haas xxxin. 7.
Gentiaan wortel. Sennabladen. Rosmarijn bladen. Fol. menthe erisp. Radix Rubiae. Herba Violae. (T. H. Bogtstra).
Drie kruidensoorten samengesteld uit een aantal plantendeelen. Indien het aantal evenredig ware aan de werkzaamheid, zoude zeker vele kwalen er door kunnen worden genezen. Nu echter al deze kruiden tot de onwerkzame



tegen allerlei kwalen.
67
behooren, waarvan geen geneeskracht uitgaat en alleen de laxeerende sennabladen overbleven, ziet men wel dat onze verwachting omtrent dezen genezer niet hoog mag worden gespannen.
Jaarg. No.
Kylets xxvn. 1.
LTzerverbinding. Peper.
Aloë of Rhabarber. (D. van der Weerd).
(J. van RlEL).
Marien bader Reductions pillen xx. 11.
Extract van Rhabarber. Extract van Konings kina. Extract van Fenegriek. Cascara extract. Frangula extract, (opgave van den fabrikant).
Mariënbader tabletten
Aloë
Suiker.
Zetmeel.
(A. J. Wijnne).
Moe dar Seigel's Pillen i. 2.
Aloë.
Jalappe.
Coloquint.
Podophiline.
Guttegom.
Calomel
(H. van Gelder). Alle sterk werkende purgeermiddelen, schadelijk voor de gezondheid.



68
Moeder Seiget's Stroop i- 2.
Keukenstroop. Gentiaan. Goloquint. Aloë.
Spaansche peper.
Sassefras.
Borax.
Spiritus nitri dulcis. Water.
(H. van Gelder).
Moeder Seigel's tabletten xxviu. 8.
Bevatten aloë. (L. J. Röhnee.)
Natuurlijke Gezondheidshersteller (van M. A. Winter en Co.) . xxvi. 12.
Aloë.
Rhabarber.
Zoethout.
(Dr. Aufrecht.).
Volgens den fabrikant zouden ook nog Sarsaparille, Stellingia, Roode Klaver, en Guajachout aanwezig zijn, maar deze bestanddeelen zijn bij het onderzoek niet aangetroffen.
Pfarrer Kneipp's Pillen xxvn. 9.
Rhabarber extract 4 Gr. Aloë extract 4 Gr. Rhabarber poeder 1 Gr. Zeep. 1. Gr. Jeneverbessen 0.3 Gr. Fenegriek 0.3. Gr. tot 60 Pillen. (Hygiënische Blatter).
middelen met laxeerende stoffen



tegen allerlei kwalen.
69
Jaarg. No.
Pilules AnH-Rhumatismales (van Poters) .... xxv. 5. Cascara.
Salicylas natricus. (Mejuffrouw C. Hugenholtz.) (Mejuffrouw M. Meters).
Pillen van C. Fontaine xra-
Zwavel.
Terpentijn.
Aloë.
Podophiline. Extract. Eupatoriae. Extract. Sarsaparillae. (Prof. L. van Itallie).
Pillen van J. P. G. Gelaulf v- 6-
Aloë.
Rhabarber. Guüegom.
Pilules Végétales (de L. Geneau) n- 5-
Aloë.
Rhabarber.
(D. van der weerd).
Poeder van het Staphorster Boertje xxxrn. 6.
Dubbel koolzure soda. Zoethoutpoeder.
Poeder van oranje schillen. Rhabarber poeder. Sennabladen poeder. (N. Ketjlemans).
Poeder van het Staphorster Boertje xxvi. 12.
Zoethoutpoeder. Dubbelkoolzure soda. Engelsch zout. (J. P. van de Marel).



70
middelen met laxeerende stoffen
Jaarg. No.
Poeder van het Staphorster Boertje xx. 11.
Zoethout. Kalmoeswortel. Gemberwortel. Sennabladen. Zwavel. Rhabarber. Dubbelkoolzure soda. Het boertje heeft blijkbaar groote voorliefde voor sterk laxeerende stoffen.
Middelen van Vincent de Grenoble xx. 12.
Sirop Dépuratif:
Stroop.
Rabarber.
8.7 % Joodkalium. Pilul Toniques ferrugineuses:
IJzerverbinding. Poudre Raffraichissante :
Dubbelkoolzure soda.
Wijnsteenzuur.
(F. M. Raskee).
Rob Boyveau Laf facteur i. io.
Waterig aftreksel van: Sarsaparilla wortel. Senna bladen. Kaneel.
Vleermuiszaad. Prijs / 7.50 !! 1
Roode Pillen (van L. Dupuis) xxx. 8.
Aloë.
Jalappestengel hars. Plantaardig extract. Suiker. Talk.
Roode Aniline kleurstof. (A. J. Wynne).



tegen allerlei kwalen.
71
Jaarg. No.
Salzunger Tropren (Algermene Fiuss o? Zinking tinctuur van Proï. Dr. Sulz berger) xxvi. 4.
Aloë.
Olie van Komijn. (A. J. Wynne).
Slijm- en Maagpillen (van Schreuder) i. 3.
Aloë.
Zoethoutpoeder. (J. van Biel). (F. M. Raskeb).
Slijmpillen (van de Erven Metz te Haarlem) n. 6.
Bevatten Aloë. (G. B. Schmidt).
State Medicale Institute xxn. 10.
1. Grijze gecomprimeerde tabletten :
IJzer. Cinchohine. Rietsuiker. Talkpoeder.
Aluminium of Magnesium silicaat.
2. Blauwe cylindrische pillen :
Aloë.
3. Zwarte tabletten:
Koolzuur ijzer.
Strychine.
Brucine.
waarschijnlijk Cubebapoeder.
4. Groote bruine tabletten :
Koolzuur ijzer. Hop.
5. kleine bruine tabletten :
Koolzuur ijzer.
Bestanddeelen van Braaknoot.



72
middelen met laxeeeende stoffen
Jaarg. No.
6. Tube met extemel solvent : Arabische gom. Lavende' olie. (Prof. Dr. L. van Itallie). (J. J. Hofman). Dit instituut geneest volgens belofte alles, ongevaarlijk zijn de middelen niet, Strychinine en Brucine behooren tot de zeer sterk werkende vergiffen.
Stoomoxygen xxxiii. 12.
Bicarbonas Natricus.
Magnesium Peroxyd (grootendeels
ontleed). Melksuiker. Rhabarberpoeder. Gentiaan poeder. (N. Ketjlemans).
Sybilles Ltvenselixer xx. 12.
Rhamnasbast
Sennabladen of Rhabarber.
Tinctuur van Kaneel.
Eau de Cologne.
(Dr. J. L. B. van der Mark).
Won derhersteller van de Magie Foot Draft Co. . xxxn. 7. Aloë.
Zwarte peper. Drop.
(Mevrouw'A. C. Alblas Sobbee).
Wortel boer's Kruiden xxix. 5.
Sennabladen.
Cascarabast.
Laurierbessen.
Coriander.
Fenegriek.
Galanga wortel.
(D. Bierhaaldee).



tegen allerlei kwalen.
Jaarg. No.
Oprechte Wortelboer's Kruiden , xv. 1.
Sennabladen. Galanga wortel. Gentiaan wortel. Kalmoes wortel. Kina bast. Aloë.
(A. H. Tubergen). Men bemerkt ook hier weer een belangrijk verschil in samenstelling bij het onderzoek van hetzelfde middel. Of misschien mag men van de niet oprechte wortelboer's kruiden niet dezelfde verwachtingen hebben dan van de oprechte. Zeker is dat het laatste met zijn hoeveelheid aloë nog heel wat schadelijker werkt dan het eerste.
73



MIDDELEN TEGEN ONGEVEER ALLE KWALEN.
Jaarg. No.
Abdijwijn oï Kioosterwijn xxxrv. 12.
Mengsel van Wijnsoorten. Honig.
Een spoor koper. (N. Ketjlemans). Het middel heeft met een abdy niets te maken. Alcool de Menihs i. 8.
3.5 pepermuntolie. 80 spiritus. (Hagae).
Het middel dat als genotmiddel veel wordt gebruikt wordt als panecée tegen alle kwalen aanbevolen. Dat het geregeld gebruik van zoo sterke spiritus niet onbedenkelijk is vooral bij zieken, behoeft geen nader betoog. Alstadter's PhODnixgeist ix. 8.
Kanceltinctuur.
Gentiaantinctuur.
Koornbrandewijn. Prijs 10 Mark. (Gezondheidsraad te Karlsruhe).
Drie Ankers Kruiden Eiixer xix. 12.
Alcoholisch aftreksel van bitter-
stoffen. (A. J. Wynne).
Anti Kamnia xx. 11.
Methyl acetanilide (Exalgine). Coffeïne.
Dubbel koolzure soda. (J. van Btel).



MIDDELEN TEGEN ONGEVEER ALLE KWALEN.
75
Jaarg. No.
Antimiasmatische liqueur (van Dr. Koene) . . . i. 7 enx. 11. IJzerchloride. Zoutzuur.
(Gezondheidsraad Karlsruhe). (J. van Biel).
De fabrikant is geen dokter.
Ammonol xxvni. 6.
Ammonium-Phenyl-aeetamide. (Apotheker Zeitung.)
Baumscheldtismus (Levenswekker) ni. 10.
Buphorbium 1. Spaansche VUeg 3. Spiritus 1 Olijfolie 20. (Hagae). (Hofman).
Beerenburger Kruiden vi. 2.
Gezegend Distelkruid. Alsem.
Kalmoeswortel. Gentiaan wortel.
Wortel van den wilden wijngaard. Oranje schillen. Laurierbessen. Jenever bessen. Bitterzoet. Rood sandelhout. Hertshoorn. Mal va Kruid. Soms ook nog Hondsdrafkruid. Paardestaart kruid. Pepermuntkruid. Een echt allegaartje van kruiden waarvan de werking gelijk nul mag worden gesteld, een enkel van deze bestand-



76
middelen tegen ongeveee alle kwalen.
Jaarg. No.
deelen kan misschien als apperatief dienst doen, maar dat is dan ook alles.
Bleichsucht Pillen (Schwanen apotheek) v. 3.
IJzer.
Kweepitten sap.
(D. van der weeed).
Een middel dus dat wel bij gewone bleekzucht dienst kan doen, maar dat zeker niet tegen alle kwalen helpen kan. Bloedzuiverende Middelen (van E. Smith) .... in. 5. Aftreksel van sarsaparille jg> Zwavelzure magnesia (Engëlsch zout) Prijs / 2.50.
(D. van dee weeed).
Blutreinigungsthé xxxn. 10.
Notebladen.
Beukenbladen.
Bhamnasbast.
Duizendblad.
Anijsvruchten.
Fenkelvruchten.
Sennabladen
Berendruifbladen.
Jeneverbessen.
Bladen van het Riekende viooltje.
(N. Keulemans). Alweer zulk een allegaartje zonder veel geneeskrachtige beteekenis, alleen de senna bladen werken als purgeermiddel en dit is tevens het schadelijke bestanddeel in deze thé. Bokolin xxxiv. 9.
50 % Eiwit. Bloedkleurstof. Veel suiker. Weinig zouten.



middelen tegen ongeveer alle kwalen.
77
Jaarg. No.
WaarscMjnlijk tot droog ingedampte ondermelk, met veel rietsuiker vermengd.
(N. Ketjlemans).
Hieruit leert men, dat men zelfs van melk een kwakzalversmiddel maken kan. Niemand zal beweren dat men met deze Bokolin alle opgenoemde kwalen (en het zijn er vele) zal kunnen genezen.
Boom's Kina Koortsdroppen xrv. 7.
Kina de Vrij. (G. B. Schmidt).
Boom's Staal Pastilles xxi. 6.
Melkzure IJzer. (A. J. Wynne).
Deze apotheker, die wij in dit boekje al meer hebben besproken, heeft gelijk men ziet heel wat pijlen op zijn boog, deze middelen zijn als algemeen genezende middelen niet meer waard dan de rest.
Bijsterveld's Comprimé's xxvn. 5.
Bismuth.
Dubbel koolzure soda. Ijzer.
(J. van Biel).
Bijsterveld's Middel xxi. 10.
Gewone eiwitstaai. (A. J. Wynne).
Twee middelen van den Piskijker, die blijkbaar de gewone medicamenten niet versmaadt, ze alleen maar wat luk raak uitdeelt.



78
middelen tegen ongeveee alle kwalen.
Jaarg. No,
Cellen van Mack (Produit du Pin d'Autriche de M. Joseph Mack) vi. 4.
Capsules met 4 druppels ruwe
terpentgn. (ï*: Ketjysse).
Ghloroi
Sublimaat 0.4. Keukenzout 80. Water 1000.
(Prof. Dr. J. W. Gunning).
Citronal pillen xxvrn. 4.
Zoutzure kinine 0.5.
Citroen zuur 10.
Extract van Rhamnasbast 6.
Extract van Boschbessenbladen 4.
Tot 100 pillen.
Clarke's BI oedzui veringsmid del v. 3.
Joodkalium 3. Geschud met chloroform. Opgelost in water 200. (P. J. Kkuysse).
Dialith Bindo xxxv. 3.
Met Kiefer Munition. Binde : Een laag gaas.
Een laag houtwol.
Een stuk Bilroth battist.
Een lap katoen flanel.
Prijs / 2.60.
Kiefer Munition:
Dennennaalden olie.
Van deze binde wordt verteld, dat zij zoouitstekend werkt om goed te slapen, slechte droomen te verdrij ven en dat het de kinderen 's nachts zoo zoet laat slapen. Juist de



middeled tegen ongeveee alle kwalen.
79
laatste bewering bewijst het gevaar. De prikkelende olie is al voor de huid niet best, maar wanneer het kind deze binde 's nachts om krijgt en het urineert, zal het verband geheel vochtig worden, waardoor zeer ernstige huiduitslagen kunnen, ontstaan.
Jaarg. No.
Drei Teiiiges Eisenmitte! xx. 10.
Mixtuur: Waterig aftreksel van Kinabast
Malaga wijn. Pillen: Blaudsche pillen. Poeder: Dubbelkoolzure soda.
Citroen olie.
(Mevrouw A. C. Alblas Soebee). Druivensiroop (van Linnewiei) xx. 5.
Laurierkerswater.
Bruine suiker.
(Prof. L. van Itallie).
Elactro Homoaopatische Middeien (van Graaf Mattei) n. 7.
1. Roode Electriciteit:
Schoon water in een rood fleschje.
Prijs / 1.50.
2. Blauwe Electriciteit:
Schoon water in een blauw fleschje, Prijs / 1.50.
3. Scrophuloso:
Suiker.
Meel. Prijs / 1.20.
4. Boekje voor gebruiksaanwijzing. Prijs /1.50.
(H. van Gelder). Een duur stel middeltjes.
Electron en Ozon Tinctuur xvi. 7.
Electron: Ranse Olijfolie. Van ozon is hier ondanks de bewering des kwakzalvers geen spoor te vinden.



80
middelen tegen ongeveer alle kwalen.
Jaarg. No.
Ozontinctuur :
Dennennaalden olie. Absolute alcohol. Spoor ozon. (Dr. Atjfrecht).
Elixer Godineau xn. 10.
Mout extract. Keukenstroop.
Spoor salicylzuur. Prijs ( 21.75. (J. J. Hofman).
(J. J. schoevees).
Engelin xxv. 3.
Dubbel koolzure soda. Gentiaan poeder. (J. van Piel).
Enrico Bitter xiv. 9.
Engel Wortel. Kalmoes wortel. Alcohol van 40 %. (G. B. Smidt).
Eno's Fruit Salt xix. 5.
Dubbel koolzure soda 168.
Wijnsteenzuur 150.
Wijnsteen (Cremortart) 110. Een duur middel tegen vele kwalen als onfeilbaar helpend aangeprezen, blijkt dus niets dan een soort bruispoeder te zijn. Exelsior Kruidenwijn xxvn. 2.
Alcohol. Vruchtenwijn. (J. J. Hofman). Ook al niet geschikt om te helpen tegen de vele kwalen waartegen het wordt aanbevolen.



middelen tegen ongeveee alle kwalen.
81
Jaarg. No.
Fellows Siroop van Hypophosphieten i. 8 en i. 9.
Hypophosphiet van ijzer.
Ghinine.
Strychnine.
Kalk.
Mangaan.
Potasch Prijs / 3.70.
(J. van Riel).
Fermentine xxvi. 2.
Eene mislukte poging om door speciale cultures een voor geneeskundige doeleinden werkzame gistsoort te verkrijgen. (J. J. Hofman).
Foster's Rugpijn Nierenpillen . . . , xxv, 4.
Colophonium. Tarwe zetmeel. Fenegriek.
(Mejuffrouw C.' Htjgenholtz.) (Mejuffrouw M. Mijers).
Volkomen werkloos middel, dat tegen alle opgesomde kwalen niets kan uitrichten; niettegenstaande de overgelegde attesten, moet het kwakzalversmiddel als geheel waardeloos worden aangemerkt.
Herinnerd mag overigens worden, dat toen de gezondheidscommissie te Maastricht onderzoek heeft gedaan naar de waarde van vier dezer attesten, bleek dat drie der z.g. genezenen niet waren te vinden, terwijl de vierde nooit deze pillen had gebruikt.
Gelee Victoria (de L. Lepet) . . 1. 12.
Honig.
Gom.
Gelatine.
(F. M. Raskee).



82
middelen tegen ongeveer alle kwalen.
Goed voor alles en nog wat. Kosten 16 franc. Commentaar overbodig.
Jaarg. No.
Geneesmethode van J. J. Schmitz v. 1.
Suiker.
(H. van Gelder). Ook hier ligt het bedrog er nog al dik op.
Gezondheidsbuisjes x. 1.
Metalen buisjes met bladtin omwoeld.
bevatten 1 gram kamfer.
(M. L. Q. van Ledden Hdxsebosch).
Prijs / 1.50. Ook dit middel zal niemand baat brengen.
Gezondheidskruiden Honig xm. 4.
Gentiaan wortel.
Violen wortel.
Distelwortel.
Wijn.
Water.
Lijsterbessensap. Honig.
(Gezondheidsraad Karlsruhe.)
Gezondheidskruiden Honig (van C. LGck) .... xvn. 2. Bitterzoet. Amandelbloesem. Lindenbloesem. Iersche Mos.
Van Lück of niet van Liick, tegen de aangegeven kwalen helpen de beide laatste middelen niet.
Giykosoivol (R. Oitto Lindner) xxm. 8.
Theobromine Alvleesehkliersap.
Zetmeel.
Looizuur.



middelen tegen ongeveee alle kwalen.
83
Jaarg. No.
Alcoholische tinctuur van Kino (ingedroogd sap van een boom van Malabar).
Dit is de opgave van den fabrikant. Na onderzoek bleek echter dat van alvleeschkliersap, geen spoor aanwezig was.
(Gezondheidsraad Karlsruhe.) Glyo thymique Bayard (bereid door Hyon) ... ix. 2.
Glycerine.
Suiker.
Thymol.
(Prof. L. van Itallie). Haarlemmerolie i. 7.
Raapolie.
Terpentijn.
Zwavel.
Dit middel, waarvan de fabrikant aanraadt het dagelijks in te nemen, is zeer gevaarlijk door de groote hoeveelheid terpentijn die daarin aanwezig is. Vooral bij kinderen is dit zeer nadeelig herhaaldelijk zijn daardoor geva9rlijke ziekten (nierziekte) geconstateerd, soms met doodelijken afloop.
Haemine Staal xxn. 8.
IJzer.
Kina Alcaloïden.
Looizuur.
(A. J. Wynne).
Hausmann's Tonische Essence vn. 12.
IJzer tinctuur. Azijnaether. Alcohol. Mierenzuur (A. J. Wynne).
Dr. Henry's versterkende Pillen xxiv. 11.
Blaudsche Pillen.
(D. van dee weeed).



84
middelen tegen ongeveee alle kwalen.
Jaarg. No.
Hertkruiden xxra. 8.
Kruid van Brandnetels.
(D. Bieehaaldee). Een fraai middel dat met / 1.50 voor 250 gram wel wat erg dik betaald is.
Hohl's Bloedzuiveringspoeders xvi. 4.
Pijnhars 3. Guajahars 2. Driekleurige viooltjes 2. Pijnkoppen. 1. Duizendblad 1. Goudsbloemen 2. Witte suiker 12. (H. van Gelder).
Hoffsch Malzoxtract (Gezondheidsbier) rv. 4.
Gegist moutaftreksel. Aftreksel van althaea wortel. Aftreksel van Coriander zaad. Aftreksel van Steranijs. Aftreksel van Paradijszaad.
Hubert Ullrich's Kruidenwijn xx. 9.
Malaga wijn.
Wijngeest.
Glycerine.
Boode wijn.
Atlas bessensap.
Kersensap.
Manna.
Venkel.
Anijs.
Alantswortel.
Krachtwortel.
Gentiaan wortel.
Kalmoes wortel.
(Opgave van den fabrikant).



middelen tegen ongeveer alle kwalen.
85
Jaarg. No.
Jeneverbessen olie (van Ig. Schulheitz) xi. 11.
Aetherische jeneverbessenolie 10 Gr. Water 5 Gr.
(Gezondheidsraad Karlsruhe).
Karox Compound xxvn. 11.
Citroenzure kali 7. Citroenzure Magnesia. ï. Drop 0.300 50% Spiritus 7.5 Water tot 100% c.M». (Prof. P. van der Wielen). (Dr. J. F. Suyveb). (Dr. H. M. Knipscheee).
Kina Parelen (Or. Seyferth) m. 5.
Cinchonine sulfaat. (W. F. Hammes).
Kloosterhonig xxv. 1.
Honig.
(Mejuffrouw 0. Htjgenholtz).
(Mejuffrouw M. Myees). Gewone honig dus, het klooster is er natuurlijk weer met de bekende misleidende bedoelingen bijgehaald. Kola Dultz xxxi. 11.
Kola poeder. Suiker.
Vanille of Vaniline. (N. Ketjlemans)
Koorts poeder van Kah i. 6.
Geschaafde Schurft wortel.
(P. J. Krtjysse).
(Dr. D. J. Costee).
(M. L. Q. van Ledden Htjlsebosch).
(G. B. Schmidt).



86
middelen tegen ongeveee alle kwalen.
Jaarg. No.
Kruiden van de Haas xxn. 3.
Waterdrieblad.
Kruisemunt.
Gezegende Distel.
Rosmarijnbladen.
Duizendgulden kruid.
Afval van eenig ander kruid.
(A. J. Wynne).
Kruidenwijn van de Haas xxiv. 3.
Troebele, zeer zure roode wijn. geen geneesmiddelen. (C. de Groot).
Veel bijzonders is het niet, wat deze groote schoenmaker voorschrijft.
Kracht pas til les xxvi. 10.
Suiker. IJzer.
Citroenzuur. (J. van Riel). (A. J. Wynne).
(D. van dee weerd).
Kruiden van de Hermitage xxn. 5.
Beerendruif b 1 aden.
Eucalyptus bladen.
Gezegend Distelkruid.
(J. J. Hofman). Prijs / 2.25.
Kruiden van de somnambule Lina van Dam. . . xxxn. 5. Zoethoutwortel. Klaprozen. Lijnzaad. Venkel. Steranijs. Oranjeschillen. Kruizenmunt.



middelen tegen ongeveer alle kjpalen
Jaarg. No.
Gewone ^amillon. _fltfiiililiil Gemberwortel. Bhamanasbast. (Dr. J. Dekkee).
Kruiden van Dr. Traub xxx. 11.
Kalmoeswortel.
Rhabarber wortel.
Althaearwortel.
Wegedoorn bast.
Malva bladen.
Toortsbloemen.
Bloemen van het viooltje.
Bloemen van immortelen.
Bloemen van het hoefblad.
Anijszaad.
Karwijzaad.
Blauwe boschbessen.
Jeneverbessen.
Lijnzaad.
Zwart Mosterdzaad.
Roode Bozenbladen.
Klaprozen bladen.
Stelen van Bitterzoet.
Bladen van de Berendruif.
(Mevrouw A. C. Alblas-Soebee).
Wat zegt men wel van zulk een staalkaart onwerkzame bestanddeelen (alleen het Rhabarber doet iets).
Kruispillen xxvi. 4.
Blaudsche pillen.
Bitter plantenbestanddeelen zonder
geneeskrachtige eigenschappen. (J. van Biel).
87



83
middelen tegen ongeveer alle kwalen.
Jaarg. Ne.
Kruger's Tonic xxrv. 8.
Plantenextract (waarschijnlijk graswortel)Malagawijn. Water.
Weinig azijnzuur.
Tinctuur van Oranjeschillen.
(Mevrouw A. C. Alblas-Sorber).
Dr. Lalor's Phosphodyne xxvi. 9.
Phosphorzuur. Suikerstroop. Karmijn. Bittere tinctuur. (J. van Biel).
Lama Quina xxn. 8.
Veel alcohol houdende wijn (14%).
Druivensuiker 10.7%.
Geen Kina, geen alcaloïden, geen
bitterstoffen. (F. M Baskeb).
Een werklooze, geen geneeskrachtig stoffen bevattende
borrel.
Leisner's Perplex xiii. 1.
Watjes met thymol. (A. J. Wynne).
Levenspillen (van Dr. Huenta, recept van Abt Ambrosius de la Valla. Garthagena) xx. 4.
Blaudsche Pillen. (Mevrouw Alblas-Soebeb).
Pillen die dus goed zijn tegen bleekzucht, doch onwerkzaam, soms gevaarlijk bij alle andere opgesomde kwalen. De „Levens" Pillen hebben noch met een Dokter, noch met.



middelen tegen ongeveee alle kwalen.
een Abt iets te maken. Het is hier alleen de quaestie om door deze toevoegingen koopers te lokken.
Jaarg. No.
Li quizone XXV-
Oplossing van zwaveligzuur, ten deele in vitriool omgezet.
Bevat 8.76 Gr. zwaveligzuur per Liter.
Schadelijk vergif 1 Livoia de Composée xxxi. 11.
Salicylzuur.
Spiritus.
Kliswortel.
Glycerine.
(A. Hubnder).
(Dr. J. F. Suyvee).
Lymphol xxvm- 2-
Pepermuntolie.
Kajaputolie.
Spiritus.
Menathol (van Bijsterveld) xxxv. 4.
Extract van Gentiaanwortel. Poeder van Gentiaanwortel. IJzer oxyde. (N. Ketjlemans).
Mierobfne (Camerling) xxvi. 3.
Melksuiker.
(J. P. van dee maeel).
De inhoud is waarlijk niet in overeenstemming met den naam die er op is berekend, den zieke heel wat te laten verwachten.
Middel van de Lange uit Gouderak xxxrv. 2.
Aftreksel van Berendruifblad.
Alcohol.
Suiker.
(N. Ketjlemans).
89



90
middelen tegen ongeveee alle kwalen.
Jaarg. No.
Rflinerva Droguerie iv. 3.
Pillen: IJzerpraeparaat. Drankje : Tinctuur van Benzoë hars. Alcohol.
(D. van dee weeed).
IWiraculo Praeparaten j xiv.
Uitwendig: Door plantaardig aftreksel geeU»ö*in
gekleurde Alcohol. Inwendig : Ajmel.zMw ijzer 1.4 Suiker.
Glycerine, samen 2.
Spoor Kaneelolie.
Spoor alcohol.
Water, samen 96,6.
(Dr. P. F. van Hamel Roos).
Novavita (Novozon Praeparaten) xxiii. 9.
1. Novozon eiwit:
Maïsmeel.
Magnesium peroxyde. Melksuiker.
2. Opbruischende Novozon:
Bestanddeelen van 1 benevens Bruispooder.
3. Novozon Pepaine:
Bestanddeelen van 1 benevens Pepsine Prijs 16 Mark 50.
(Gezondheidsraad Karlsruhe).
Oprechte Witte Haarlemmerolie xxv. 3.
Gebleekte Lijnolie.
Terpentijn.
(v. van Itallie).
Osoma xxvn. 10.
Hacmatogeen Hommel. (C. J. Koning).



middelen tegen ongeveee alle kwalen.
91
Jaarg. No.
Ozonia xxvin. 12.
Watervrije Soda.
(Dr. S. S. Gallée). Pastor Felke's Pflanzentonicum xxvn. 9.
15% IJzersuiker.
Water.
Alcohol.
Aftreksel waarschijnlijk van Rhabarber.
(Hygiënische Blatter).
Pillen van do Haas xxx- 8-
Krijt. Magnesia.
(M. J. van Pienbeoek).
Pillen van de Hermitage xxn- 5-
Duivels drek.
Guttegom.
(J. J. Hofman).
Pillen Itermidiair (P. van Bijsterveld) xxni. 7.
Melkzuur IJzer.
Zwavelzure Kinine.
(Dr. C. Peey Jr.) Pillen van Mortin (bereid door Spetter) xxn. 12.
Versuikerde, Blaudsche Pillen.
(J. van Riel).
Pillen van de Somnambule xxxiv. 11.
Kina.
Salicyl zure soda. Broomnatrium.
Prijs: bezoek . . . . / 3.50. Geneesmiddelen „ 3.15.
/ 6.65.
(N. Ketjlemans). Een dure raadgeefster.



92
middelen tegen ongeveee alle ewalen.
Jaarg. No.
Phosferine xxvn. 7.
Kinine 1.6%.
Vrij zwavelzuur 4.2%.
Tinctuur.
(Mej. C. Hüoenholtz). (Mej. M. Myees). Het middel bevat veel meer zwavelzuur dan zonder schade voor het menschelijk lichaam toelaatbaar is.
Pinkpiilen xvra. 5.
Slecht bereide Blaudsche Pillen.
(G. B. schmidt).
Pinkpiilen xxrv. 6.
Slecht bereide Blaudsche Pillen.
Weinig zink.
Gentiaanpoeder.
(Prof. P. van dee Wielen). Dit is een herhaald onderzoek. Bij vroegere gelegenheden was de aanwezigheid van arsenicum geconstateerd. Opzettelijk onderzoek hiernaar leverde thans negatief resultaat. AlWeer dus een van die gevallen, waaruit blijkt dat de kwakzalversmiddelen zonder eenige zorg of nauwkeurigheid worden bereid. Van het zink- en de gentiaanpoeder bleek bij vorig onderzoek weer niets.
Plantaardig posder tot bloedzuivering xxni. 11.
Dubbel koolzure soda. Chloor kali. (A. J. Wynne).
Poeder van de Haas xxrn. 12.
Zoethoutpoeder. Drakenbloed. Duivelsdrek: Saleb.
(D. Bieehaaldee).



middelen tegen ongeveer alle kwalen.
Jaarg. No,
Poudre Gast xxx 3-
Magnesia.
Dubbel koolzure soda.
Phosphorzure kalk.
Suiker.
Gerstemeel.
Anijsolie.
(n. Ketjlemans).
(C. J. Koning).
Reconfortatief Pillen 1 7-
1° soort: Kinine. 2° soort: Melksuiker ijzer. 3° soort: Poeder van Slangenwortel. (P. J. Krtjysse).
Revalenta Arabica Iv-
Linzenmeel . XVI- ®*
(M. L. Q. van Ledden Htjlsebosch) Gewoon linzenmeel maar een beetje erg duur.
Sachets de Beauté ., Hoera" xxxn. 6.
Roode Rozenbladen. Kleine Kamillen. Arnica bloemen. Mal va blaadjes. Iriswortel. Tarwezemelen. Roggezemelen.
Prijs / 5.— voor 30 sachets. (Mevrouw A. C. Alblas-Soebee).
Sarsepareille Cambresy vin-
Afkooksel van Sarsaparille.
„ „ Sassefras. Joodkalium. Alcohol.
(guldensteeden egeling).



94
middelen tegen ongeveer alle kwalen.
Jaarg. No.
Samengestelde Barkola tinctuur xxvin. 7.
Azijn zuurkali 20. Glycerine 18. Extract. Graminis 1. Ectract. Heleniï 3. Extract. Stigmat. Mayidis 4. Water 100.
(Specialité commissie van de Ned. Maatschappij tot bevordering der Pharmacie).
Samosa xxn. 8.
(Echte Grieksche Druiven borst-
honig.) Kunsthonig.
(J. C. van der Harst J.Jzn.) (A. J. Wynne).
Sanatogeen xxiv. 5.
Eiwit 95.
Natrium Glycerine Phosphaat 5. (Dr. L. J. B. van der Marck).
Een middel dat niet direct is te rangschikken onder de kwakzalversmiddelen, maar dat gevaarlijk kan worden door de onzinnige reclame die daarvoor wordt gemaakt.
Sanguinose xx. 2.
Bitterstoffen (Gentiaan). Sterk alcohol houdende wijn. (J. van Biel). Een sterk bittertje meer niet.
Sap van Vantura xxv. 8.
Twee lagen vloeistof. De onderste: Lijnolie.
Harsolie.



middelen tegen ongeveer alle kwalen.
95
Jaarg. No.
De bovenste : Brandspiritus.
Prijs per Liter / 7.80.
Werkelijke kosten 25 ct. (Chemisch Pharmac. Laboratorium Utrecht).
(Dr. W. P. H. van den Deiessen Mabéetjw).
Sarsapariiiatï n. 11.
Aftreksel van Sarsaparille wortel. Aftreksel van kinawortel. Joodkalium 1 %.
Honig.
(Regeering Groothertogdom Hessen).
Scott's Emulsion XI- <•
32,41 % olie.
0.48 % thragacanth.
1.76 % Gom.
1 % Hypohosphyten.
17,56 % Glycerine.
(Prof. I r. H. Wefers Bettink).
(C. Guldensteeden Egeltng).
(Mejuffrouw G. Jongbloed). De samenstelling komt met de opgave van den fabrikant niet overeen, die geeft een groot percentage aan levertraan. Bij onderzoek blijkt dat slechts 32.41 % olie aanwezig is, waarvan niet meer dan 25 % dus J bestaat uit levertraan, de rest is slaolie en oliezuur. Het middel kan bij lange na niet helpen tegen alle kwalen waartegen het wordt aanbevolen (zelfs tering).
Scnfsamen (Reimann) . . . \ xxvn. 6.
Wit Mosterdzaad.
(J. P. van dee Makel).



middelen tegen ongeveee alle kwalen.
Jaarg. No.
Soler Pastilles xxvn. 12.
Menthol.
Boorzuur.
Ammoniak.
Zetmeel
Natrium.
Citroenolie.
Suiker.
Vaniline.
(N. Ketjlemans). In de reusachtige reclame wordt gezegd dat het middel zoo uitstekend werkt omdat er bij het gebruik vrije zuurstof in het lichaam komt. Aangezien dit niet geschiedt (de samenstellende bestanddeelen geven daartoe ook geen aanleiding) zal de fabrikant misschien overtuigd zijn, dat zijn middel waardeloos is.
Sirop de Chloral de Follet i. 11.
Chloral hydraat 8. Water 12. Suikerstroop 150. Kruisemuntolie 1 druppel. (Prof. W. Stoedee). (Jacobtjs Polak). Een middel dat een gevaarlijke verdoovende stof bevat.
Dr. Soules Hopbitter n. 11.
Alcohol 15.7 %. Hop.
Leeuwentand.
Bucchu.
Water.
(P. G. Steensma).
Specifiek geneeskrachtig plantenpoeder (van Funke) v. 4.
Gedroogd duizendblad.
96



MIDDELEN TEGEN ONGEVEER ALLE KWALEN.
97
Jaarg. No.
Bernard Sprengel's Middel xix. 1.
Drop. Water.
Poeder van vruchten of bladen van
Gonium. (H. G. Winter).
Standaerts Tabletten xxiv. 5-
Tolubalsem. Braakwortel. Gom. Suiker.
(D. van der weerd).
Staphorster Boertje XXI- 7-
Zoethoutpoeder. Dubbelkoolzure soda. (A. J. Wynne).
Stroopal xxvni 6-
Poeder van de bladen van een Labiaat of Verbenacae.
Waarschijnlijk poeder van Teucrium
Scrorodoma.
(Apotheker Zeitung.) Tanhauser's Citroensapkuur xvm 2.
Citroensap.
(G. B. Schbödt). Universal Tropfen (van Fr. Wilhelm Wolft) . . . xm. 1.
Haarlemmerolie.
(Dr. L. J. van der Harst).
Virisanol xxvn. 7.
Lecithine.
Kinine.
IJzer.
Heamoglobine. (Dr. Aüfrecht).
Prijs / 6.50 per flacon.



middelen tegen ongeveee alle kwalen.
Jaarg. No.
Virol xxvi. 3.
Onder Chlörigzuur.
Phosphorzuur
Zwavelzuur.
Citroenzuur.
Natrium.
Aluminium.
vruchtenessence.
(J. P. van de makel).
Woirioek van Van Tuyl xxi. 6.
Vette wol.
Alizarine (Kleurstof uit meekrap).
Xypoüet (Van Bijsterveld) xxxiv 2.
Broomkalium. Broom natrium. Broom ammonium. "Roode kleurstof. (N. Ketjlemans).
IJzer Eneausse n. 1.
Tinct. van IJzer i . ; ' ■■
xr i tmct. feni Cydovan Kwee- J
\ niatal. pittensap. I 1
Water.
(H. van Geldeb). (W. F. Hammes).
Ziekenheimer Druivenborsthonig i. 4.
Suikerstroop.
(Dietsch & Hopp). En met dit laatste middel, waarvan nu ook het leekenpubliek kan beoordeelen tegen hoeveel kwalen het werken kan besluiten wij dit hoofdstuk



MIDDELEN VOOR DAMES.
Dit is een fraaie naam voor middelen tot afdrijving van de vrucht. Het wordt in de advertenties en reclames natuurlijk nooit zóó gezegd. Het heeten altijd te zijn middelen tot herstel van den bloedsomloop, tegen zwakte bij dames, tegen stoornissen der maandelijksche wisseling enz., maar tusschen de regels door is altijd heel duidelijk te lezen dat de middelen goede afdrijvingsmiddelen zijn. Dat het gebruik ook steeds gevaarlijk is, staat er niet bij.
Jaarg. No.
Damespillen van Dr. Mortin xxn. 12.
Capsules met olie van Sevenboom.
Terpenlijnolie.
(Dr. C. Prey).
Twee vergiffen waarvan het laatste gevaarlijke nierontstekingen kan veroorzaken.
Er bestaat in Amsterdam een heel „instituut" o. a. tot verkoop dezer middelen:
Drank van Jasinski xxv- 8.
Vloeibaar hydraslis extract. Zure aromatische tinctuur. Wijn.
(J. P. VAN DER MAREIi).
Pee der van Jasinski xxv- 8.
Boorzuur.
(J. P. VAN DER MAKEL).



100
middelen voor dames.
Jaarg No.
Koekjes van Jasinski xxv. 8.
Citroenzuur.. Zoutzure cbinine. Suiker. Cacao.
(J. P. van der marel).
Pillen van Jasinski xxv. 8.
Sevenboom olie. Drop.
Zoethoutpoeder.
(J. P. van der marel).
En wij besluiten met een middel dat met groote geheimzinnigheid wordt aanbevolen, maar dat alleen bij bloedarmoede iets helpen kan.
Pillen voor vrouwen van Dr. de Brissac xxn. 12.
Blaudsche pillen. (J. van Biel).



MIDDELEN TEGEN GEHEIME ZIEKTE.
Wie aan een geslachtsziekte lijdt doet verstandig zich nauwkeurig door een geneeskundige te laten behandelen. Hij zette valsche schaamte op zij en bedenke dat geen of slechte behandeling hoogst ernstig en blijvende gevolgen hebben kan, voor de patiënt zoowel als voor zijn gezin.
De Kwakzalver speculeert op het schaamtegevoel van den zieke en hij belooft genezing met een middeltje, dat de zieke maar al te vaak tot zijn eigen schade zonder deskundige controle slikt.
Jaarg. No.
Biscuit* Olivier i. 10.
Beschuitjes met sublimaat. (Dr. O. J. Bisselada).
Cubébine Lechaux (Peru» Lechaux) vi. 9.
Teer.
Extract van Cübeba. Dragées van Blot n. 5-
Copaïve Balsem.
Magnesia.
(P. J. Krtjysse).
Dragées Dupont iv. 6.
Poeder van Cubébe. Copaïve Balsem. (P. J. Krtjysse.)
9.
5.
6.



102
middelen tegen geheime ziekte.
Jaarg. No.
Injection Brou i. 8.
Opium 0.5. Saffraan 1. Catechu 0.5. Zinkvitriool 3. Loodsuiker 1,5,
Water 200. Prijs / 2.50.
Bij langdurig gebruik kan hier loodvergiftiging optreden.
Inspuitingen van het Roode Kruis i. 4.
Zwavelzuur Zinkoxyd 0.6.
Loodsuiker 0 5.
Water 100.
(G. B. Schmidt).
Hier wordt misbruik gemaakt van den naam van het
Roode Kruis in de hoop dat daardoor koopers zullen
worden gelokt.
La Merveilleuse n. 5.
Overmangaanzure Potasch 1. Water 160. Prijs ƒ 2.50.
(P. J. Krtjysse).
Salaperlen xxn. 11.
Sandelhoutolie. Salactol.
(B. J. Boerrigter).
Santal Midy vin. 6.
Sandel olie. Prijs / 2.50.
(A. J. Wijnne).
Sanitas middelen xxxv. 11.
Pillen: Versterkingspillen van Prof. Janson. Lecithine.
Prijs per 50 stuks / 3.50. (N. Ketjlemans).



middelen tegen geheime ziekte.
103
Jaarg. No.
Samariter: Druppelfleschje met 12 % Protargoloplossing.(n. Ketjlemans). Samariter Crème :
Kleine tube zalf bevat: Calomel. Lanoline. (n. Ketjlemans). Deze middelen zijn nog gevaarlijker dan de rest van de in dit hoofdstuk genoemden. Daar de fabrikant beweert dat zij afdoend voorbehoedmiddel tegen geslachtsziekten zijn (hetgeen niet waar is), wordt hierdoor een zekere zorgloosheid gekweekt, waarvan het slachtoffer eerst later berouw krijgt.
Santal parels (van Dr. Dumon) xxin. 5.
Capsules met 300 m.Gr. sandelhoutolie.
(Dr. C. Prey Jr).
Standaerts Pillen 5-
Aloë.
(D. van. der weerd).
Dit is niets andere dan een laxeermiddel.
Suikerpillen Cantel n- 6-
Copaïve balsem.
Teer.
Magnesia.
(H. van Gelder).
Taroline Capsules xx-
Sandelolie. Cubében extract. Salol.
(H. van Gelder).



DOOFHEIDSGENEZERS.
Onder deze rubriek treffen we een aantal genezers aan, die deels door waardelooze instrumenten, deels door geneesmiddelen, hunne doove medeburgers geld uit de zak kloppen.
Jaarg. No.
Audiphoon Bernard (van het instituut National de la Surdité) xxn. 8.
Toestel: 2 metalen plaatjes met compas.
Prijs Fr. 42.50. Drank : 6% Jood kalium oplossing. Snuifpoeder: talk.
Chioorzure potasch.
Boorzuur.
Suiker. Prijs Fr. 12.—.
(Gezondheidsiaad Karlsruhe).
Audiphone s . n. 7.
Plankje met veer Prijs f 12.—.
Auralose (het middel van den gekweiden priester), xxxn. 8.
Bose kleurige gewone pleistermassa. Benzoëzuur IJzer. (N. Ketjlemans).
Hier wordt weer op het godsdienstig gevoel van het
publiek gespeculeerd.
Ghineesche batsum van Dr. Mountain ix. 8 en 12.
Papaverolie. Glycerine.
Wijngeest. Prijs Mk. 10.—.
(Gezondheidsraad van Karlsruhe).



doofheidsgenezers.
De kwakzalversmiddelen zijn niet steeds van dezelfde samenstelling zoo vond de Heer A. J. Wynne in plaats van Papaverolie, olie van walnooten. Prof. L. van Itallie olijfolie.
Jaarg. No.
Chop's gehoorolie v11-
Olijfolie 8.
Cajaputolie % Prijs / 1.25.
Elmer Shirley's middelen xxxm. 11, 12.
ï. Vloeistof om de neus in te spuiten : Parafinum liquidum. Menthol of Pepermuntolie. Spoor vluchtige olie.
2. Nasal tabletten:
Dubbel koolzure soda.
Keukenzout.
Borax.
Talk.
Spoor van een zwavelzuur verbinding.
3. Gargle tabiets :
Dubbelkoolzure soda. Borax.
Plantaardige stof.
4. Nerve nutrients pills :
IJzer sulfaat.
Gember.
Magnesium.
Calcium.
Kalium.
5. Katones: Guttegom.
Jalappe.
Rhabarber.
(N. Ketjlemans). Ziedaar een gansch complex middelen ter behandeling van doofheid, drooge keel, verstopte neus, catarrh, benauwdheid enz, de circulaire waarin de middelen worden aange-
105



106
doofheidsgenezers.
boden wemelt van angstaanjaging, de prijs voor een „proefbehandeling" bedraagt de kleinigheid van ƒ 15.—. De katones bevatten Guttegom, Jalappe en Rhabarber, drie purgeermiddelen de twee eersten heel sterk, die op den duur niet straffeloos worden gebruikt.
Jaarg. No.
Gehoorolie van Dr. Schmidt (verbeterd door Dr.
Deutsch) xrv. 3.
Vette olie.
Kamfer.
Cajaputolie.
(H. van Gelder).
Gehoorverbeteringstoestellen van Giese xv. 9.
Gewoon Pollitzer apparaat.
Prijs / 30.—.
Kruiden tegen doofheid van het Staphorster boertje xxiv. 11.
Paardestaartkruid. Duizendguldenkruid. (D. Bieehaaldee).
Oortrommels van Nicolson vn. 4.
Metalen staafje met stukje gutta
percha aan weerszijden. (Prof. Gtjye).
Poudre dissolvant antiseptique du Dr. Lemyre
(instituut de la sourditó) xxvni. 2.
Borax.
Salicylzuur.
Phenol.
(J. van Biel.)
Nicholson's geconcentreerd product xxi. 9.
Licht bruine suiker . (Dr. A. Goeter).



doofheidsgenezers.
Het bedrog ligt bier wel dik op, en wordt nog duidelijker als men weet, dat in de bijgaande circulaire de fabrikant waarschuwt om met deze stof vooral voorzichtig om te gaan.
Jaarg. No.
Nicholson's snuifpoeder XXI- 9-
Rijst. Maïsmeel. Zwarte peper. (Dr. A. Gorter).
Simpson's catarrh poeder 'vn-
Onzuiver Rijstmeel.
Droppoeder. Prijs ƒ 2.50.
(M.L. Q. van Ledden Huxsebosch).
Simpson's Lotion YU-
Glycerine.
Hofmann's druppels gelijke deelen.
(Bennema) Prijs / 2.70.
Men bedenke dat Nicholson en Simpson één zgn; ziet men deze gansche lijst van geneesmiddelen voor dooven na, dan zal het ieder duidelijk zijn hoezeer hier bedrog gepleegd wordt.
107



MIDDELEN TEGEN OOGZIEKTE.
Ook voor oogziekten hebben de kwakzalvers een aantal middelen bedacht, hierin schuilt al een bijzonder groot gevaar. Het oog is een teer orgaan, dat niet veel kan verdragen. De oogaandoeningen, die er zeer onschuldig uitzien kunnen\ buitengewoon ernstig zijn, en het is onverantwoordelijk bij oogziekten op eigen houtje middeltjes toe te passen; dit kan tot hoogst gevaarlijke en ongeneeslijke oogaandoeningen aanleiding geven. Vele van die middeltjes zijn op zich zelf niet schadelijk; verschillende anderen bevatten sterk prikkelende stoffen, waardoor ontstekingen der oogleden kunnen worden veroorzaakt.
Jaarg. No.
Chantomelanus oogwater in. 9.
Aftreksel van Lavendelbloem.
Lavendel olie.
Water.
(Opwyrda).
WhÉte's oogwater xvn. 9.
zinkvitriool.
Kruidnagelolie.
Mosterdolie.
Honig.
Water.
(Wittstbin).
Bij later onderzoek ontbrak de honig.
(H. van Gelder).



middelen tegen oogziekte.
109
Jaarg. No.
Augenwol xxrx. 2.
Keukenzout.
Boor/zuur.
Water.
Gele extractief stof. Indische Geranium olie. (Gezondheidsraad Karlsruhe).
Kevelaarszalf xix. 12.
Walschot. Witte was. Vette oüe. (B. A. van Ketel). (A. Sytsema).
Lumière's of Lucière's oogwater xrx. 4.
Sterke oplossing van zinkvitriool. (H. van Gelder).
Oog balsem uit Middelburg xvni. 6.
Slijm van Kweepitteü. (Dr. L. E. Goester).



AAMBEIËNMIDDELEN.
Jaarg. No.
Aambeien Pillen (van een Hollandsen geneesheer). i. 11.
Rhabarber.
Anijsolie.
Zoethoutextract.
Gekleurd met poeder van kreeftsoogen.
(D. van der Weerd). Prijs / 2.—. Ook hier weer middelen die laxeerende stoffen bevatten. Juist bjj aambeien is dit bijzonder schadelijk. Rhabarber geeft licht diarrhoe en daardoor wordt de darm weer geprikkeld; er volgt bovendien licht obstipatie daarna, waardoor de aambeien weer gemakkelijk verergeren. Aambeien zalf (van Broeder Bonedictus) .... xxvm. 2.
Vaseline of Parafine.
Lanoline.
(L. J. Röhner).
Ondanks de bewering, dat dit middel van Broeder Benedictus komt, bevat blijkens het onderzoek deze zalf geen enkele geneeskrachtige stof.
Kaemorrhoïs (van Or. Broes & Co.) xxnr. 8.
Populier zalf.
Vet.
Lood.
(M. F. de Jong.) Volgens de fabrikant moet het middel ook nog 5 % looizuur bevatten, maar bij onderzoek werd dit niet gevonden, hetgeen meer voorkomt.



aambeiënmiddelen.
111
Jaarg. No.
Hsëmta xxni. 4.
Lanoline. Witte Vaseline. Zinkoxyde. Perubalsem.
(Mevrouw A. C. Alblas Sobbeb).
Pazo zalf xxni. 9.
IJzer.
Perubalsem.
Lanoline.
(F. M. PvASker).
Van Vleck's Aambeien pillen xxxii. 3.
Roodgekleurde Cascara pillen. (M. J. van Pienbboek).
Alweer een purgeermiddel waarvan het hierboven aangevoerde geldt.
Van Vleck's Pasta xxxii 3.
Lanoline.
Vermoedelijk vaseline. Tannine
waarschijnlijk Lysol. (M. J. van Ptenbroek).
Van Vleck's steek pillen xxxn. 3.
Cacaoboter. Was.
Tannalbine.
(M. J. van Pienbroek). Het middel zou op zich zelf niet schadelijk zijn, ware het niet, dat er tegen veel geld nog een endeldarm irrigator bij wordt verkocht, waarmede patiënt spuiten moet en waardoor hij zijn kwaal belangrijk verergeren kan.



MIDDELEN TEGEN INFECTIEZIEKTEN.
Onder deze rubriek behooren die middelen, welke gewoonlijk worden aanbevolen zoodra een bepaalde ziekte heerschende is, als voorbehoedmiddel en als middel ter genezing.
Het behoeft wel geen betoog dat deze middelen zooals zij hier volgen, volkomen werkeloos zijn en gevaarlijk, omdat velen ze innemen en dan meeneh een goed voorbehoedmiddel te hebben en dus de noodige voorzichtigheidsmaatregelen te kunnen verwaarloozen, of ziek zijnde wachten met het ontbieden van den geneesheer.
Tegen de Cholera.
Jaarg. No.
Cholera druppels (van Dr. L. van Lohe) .... ixL 8.
Melisse Spiritus.
Pepermuntolie.
Kaneelolie.
Excelsior zelfwerkende Desinfecteur xi. 3.
Doos met 40 gr. Naphtaline. (Gezondheidsraad Karlsruhe).
Ferniet Branca xn. 10.
4 % oplossing van Aloë in Spiritus. Pepermuntol ie. (A. J. Wynne).
Purgatief oidtmann tv. 8.
Glycerine spuitje.



middelen tegen infectieziekten.
113
Tegen de Dyphteritis.
Jaarg. No.
Alvika, away, Nuaka vi.
(Arabic non plus ultra). Onzuivere Druivonsuiker. (P. J. Kedijsse).
Wel de moeite waard om zulke schoone namen voor te be¬
denken.
Anti diftericon (Dr. Bors) xn. 6.
Zwavellevor. O!. Rusci.
Anitidy phterino x. 7.
Chloor kali.
IJzer- Chloride.
Anti dyphteritis Middel (Dr. Litskowsky) .... xn. 6. Chloor kali. IJzer Chloride. Sublimaat. Water. Stroop.
Apophiegmatisonta xxi. 12.
Ammonia 0.47 %.
Water Prijs / 2.50 ! !
(Mejuffrouw C. Hugenholtz.)
Diphteritis Middel (van A. Noortwijck) xxn. 7.
Teerachtigo stof. Zwavel.
(Mejuffrouw A. Gbtjttebink).
Drank van Van der Helm xi. 12.
Aftreksel van Plantendeelen.
4 % Ammoniak aluin.
1 % Azijnzuur.
(B. J. Boebbigteb).
(J. J. Hofman).



114
middelen tegen infectieziekten.
Jaarg. No.
Kroeppoeder xxvi. 4.
Suiker. Gompoeder. Zwavel stibium.
(D. van dek weebd).
Meggeson's Antiseptische Keel pastilles xxni. 11
Jujubes Fuiker.
Pepermuntolie of Menthol. (H. van Gelder).
Middelen tegen de Influenza.
Hvrira X TT H
Ichthyol.
Influon?') nillan (vin Dr Svmnnc) YTV1 11
10% Salicylas Natricus. (D. van der Weebd).
Mirtrlol unn Jsrtniiv TTT '?,
Alantswortel. Oranje schillen. Citroen schillen. Koriander zaad. Zoethout. Kaneel.
Alsemknoppen.
Kruisemunt.
Sandelhout.
Bitterzoet.
Karwei zaad.
Kalmoeswortel.
Meekrap.



middelen tegen infectieziekten.
115
Jaarg No.
Jeneverbessen. Laurierbessen.
(M. L. Q. van Ledden Htjlsebosch). (G. B. Schmidt). Een prachtige verzameling werkelooze stoffen. Mijnhardi's Influenza tabletten xxxv. 8.
Kinine.
Salicylzure soda. (N. Keulemans).
Pastilles de Louvris xrv. 6.
Anijsdrop!! 1 (G. B. Schmidt).



WORMMIDDELEN.
Jaarg. No.
Mohrmanns Lintworm middel xiv. 4.
Extract van Mannetjesvaren.
Globules Secretans vin. 8.
Uittreksel van Mannetjesvaren in aether Prgs / 6.— ! ! !
Hetzelfde middel dat door geneesheeren wordt voorgeschreven, doch dat slechts zeer voorzichtig mag worden gebruikt en dan heel wat goedkooper is.
Pastilles tegen Lintwormen n. 3.
Bloemen van Kousso. Ricinusolie.
Stuifmeel van den fijnen Spar. Wormpatronen i. 11.
Santonino. Suiker.
(J. van Riel).



EENIGE MIDDELEN VOOR UITWENDIG GEBRUIK.
Alaska (Mondwater) xx- 5-
CbJoorkali.
Pepermuntolie.
Thymol.
(A. J. Wynne).
Anker Lagosa Zalf (Van Richter Cie.) xxvi- 4.
Walschot. Olie.
Misschien Vet.
Fijne Gepraecipiteerde Zwavel. (J. J. Hoeman).
Anker Thymol Zeep (van Richter Cie.) xxvi. 4.
Zeep met een weinig Thymol.
(J. J. Hofman). Deze firma brengt een aantal kwakzalversmiddelen in den handel en verkoopt ook steenen bouwdoozen, die oorspronkelijk als premie bij de middelen gegeven werd. Tegenwoordig schijnen de bouwdoozen beter te gaan dan de kwakzalversmiddelen. Hetgeen ook goed is.
Anti Brumal (tegen winterhanden en voeten). . . xxi. 5. Tannine 0.5. Glycerine 12.5. Rozenwater 8.7. Gekleurd met Eosine. (J. J. Hofman). Hiervoor behoeft men niet zooveel geld uit te geven.



118
benige middelen voob uitwendig gebbddx.
Jaarg. No.
Anti Impetigo xxi. 7.
Geparfumeerde Zeepoplossing. (Mejuffrouw C. Htjgenholtz).
Anti Stift xn. 1.
Paarsgekleurde Natron zeep. Met 2 % ongebonden Natron. (J. J. Hofman).
Anti Transpirina xxv. 10.
Formaldehyde 5. Weinig Lavendel spiritus. Water 100.
(Dr. W. P. H. van den Dbiessen Mabeetjw).
Balsum de Maitha (uit het Klooster van de Eerwaarde Kruisheeren) xx. 1.
Rhatanhia. Tolubalsem. Wierook. Alcohol.
(b. A. van Ketel). De Eerwaarde Kruisheeren zullen wel wat anders te doen hebben dan deze snorrepijpery aan den man te brengen. De kwakzalver speculeert hier weer op veler godsdienstzin.
Bertoen's verbeterde Likdoorntinctuur xx. 1.
Salicylzuur. Collodion.
(b. A. van Ketel).
Breukzalf van Pastoor Martin Beek (alias M.
Reimann) xvi. 12.
Terpentijn.
Was.
Vet.
(D. van deb weeed).



benige middelen voor uitwendig gebbuik.
119
Breukzalf van Sturzenegger
Lairrierolie 1.
Jaarg. No.
Breukzalf van Sturzenegger i. 10.
Laurierolie 1. Vet 50. Prijs / 3.50.
(Hahn.)
Breukzalf van Twisk xxxiv. 6.
Kamferzalf.
(L. H. Bogtstba).
Breukzalf van Waerseggers xxn. 12.
Oliezuur.
Loodwit (met zwaarspaath ver-
valscht). (A. J. Wynne). Al deze breukzalven zijn gevaarlijke dingen. Zij worden aanbevolen als middel waardoor de breuk verdwijnt, terwijl zij inderdaad absoluut niets uitrichten kunnen. Dit is begrijpelijk voor ieder, die weet wat een breuk is, n.1. een ingewand, dat door de spierwand van de buik is heengekomen en nu achter de buikhuid ligt. Twee dingen kan men doen. Opereeren, dat is de spierwand weer hechten of een breukband dragen en daardoor beletten dat het ingewand door de spieren uitpuilt. Er is n.1. gevaar dat onbehandeld, de breuk voortdurend grooter wordt, of wat nog erger is, de hals van de breuk op een goeden dag wordt afgeklemd, waardoor dan de zoo gevreesde beklemde breuk ontstaan. Kan de kwakzalver allemaal niet schelen, hij heeft toch het middel om breuken te genezen, en de breuklijder kan 't dikwerf ook niet schelen, die gaat hier eer af op de attesten van z.g. genezenen, dan op het gezond verstand.
Crème Grollen x- 8'
Olie.
Walschot.
Rozenwater.
Bismuth.
Witte praecipitaat zalf. (Prof. L. van lTAi.ua).
Breukzalf van Twisk
Breukzalf van Waerseggers



120
benige middelen voob uitwendig gebbuik.
Jaarg. No.
0. D. D XXXI. 6
Salicylz'uur. Carbolzuur. te.-Zftyl Wintergroen olie. Glycerine.
Gemethyleerde spiritus. (Mejuffrouw G. Jongbloed).
Prof. Deimina't Kiespijntinctuur i. 12.
Cajaputolie. Kleurstof.
(Prof. J. H. van 't Hoff). (Prof. J. W. Gunning).
Dermagène x 4_
Onzuivere glycerine. Rozenwater. (H. J. Suebhoff). Dermatose XXIII. 3.
Diapalmpleister Prijs 22 Gr. / 1.— (Dr. C. Pbey Jzn).
Drudes of Shavonen zalf vni. 1.
Olijfolie 64
Menie 32.
Gele was 16
Kamfer 1.
Olijfolie 2.
(H. F. de Gboot). Fistel pot van Klaas Ursum rt ].
Poeder van Karweizaad 30.
Poeder van Lavas 10.
Laurierbessen 40.
Wierook 10.
Sevenboom 30.
Poeder van Hertshoorn 10.
Kruidnagelen 5.
Witte peper 5.



benige middelen voor uitwendig gebruik.
121
Jaarg. No.
Nootmuschaat 5. Kruipend Hondsdraf 5. Jeneverbessen 10. 2 eierdooiers.
1 K.G. versche roomboter.
Fistulose xxiv. 8.
Kamferzalf.
(D. van der weerd).
Fottcr's Nierzalf xxrv. 12.
Lanoline. Zinkoxyde.
Carbolzuur. Prijs / 1.75.
(D. van der weerd).
Henri Perei's Likdoornzaif xiv. 6.
Was. Hars.
Salicylzuur.
(D. van de weerd).
Hersenzalf van de Juffrouw van de Bloemgracht. n. 11.
Kwikoxyde. Beuzel.
Menig kind met en zonder hersenvliesontsteking vond door de toepassing van dit middel de dood.
Hippacea en Thiluim (voor Wielrijders) vin. 2.
Vet. Was.
Terpentijn. Kamfer.
(D. van der weerd)
Histogen xxn. 11.
Diapalmpïeister. Vet,
(Mejuffrouw A. Gruttebink).



122
eenige middelen voob uitwendig gebbuik.
Jaarg Nb.
Holeway's Zalf i 8.
Was.
Reuzel.
Hars.
En dan het spectakel te zien, dat voor deze zalf is gemaakt!
Huel's Balsem x. 4.
Hars. Was.
Terpentijn. Olie.
(D. van deb weeed).
Huls Balsem vu. 10.
Vaseline. Vet.
Terpentijn.
(D. van deb weeed).
Ital xxxi. 8.
Boorzalf.
(M. J. van Pienbboek).
Lanoform xxn. 11.
Venetiaansche talk. Zinkoxyde. Rijstpoeder. Lanoline.
(F. R. Vechtman). Kraal's Likdoorn pleister xxi. 7
Gele was. Colophonium. Hennepextract. Salicylzuur.
(Dr. J. L. B. van deb Mabck).
Kriegel's Likdoorntinctuur l 10.
Monochloor azijnzuur. Prijs / 1.—.



eenige middelen voor uitwendig gebbudx.
123
Lilionese
Jaarg. No.
xxv. 8.
Potasch. Water.
Lavendel spiritus.
(D. van dee weeed).
Menyl (tegen roode neuzen!) * 7-
Poeder: Zinkwit.
Talk.
Carbol. Vloeistof : Salicylzuur.
Thymol.
Alcohol. Trijs / 3-50-
(Dr. C. Geisslee).
Phenixzalf xxvni. 8.
Zinkoxyde.
Ijzerhoudende roode bolus.
Was.
Vet.
(j. van PvIEL).
Poimo
XX. 11.
Palmitinezuurzink. Magnesiumoxyde. Gearomatiseerd. (A. j. Wynne).
Sint Martin Balsem xxv- 9-
Gele Vaseline.
Terpentijn.
Cajaputolie.
(D. van dee weeed).
Dr. Spranger's Heilzalf XI- 6-
Kamfer.
Olijfolie.
Menie.
Levertraan.
Gele was.
Colophonium.
(D. van dee weeed).



124
eenige middelen vooe uitwendig gebruik.
Jaarg. No.
Sprutol xxxrv. 6.
Bismuth verbinding. Kwikverbinding. (C. Blombebg).
Tandpasta van Hollander xxv. 10.
Aluin.
(Dr. W. P. H. van deb Deiessen Mareeuw.)
Tepelzalf van de Erve J. van den Berg xxxii. 4.
Goinslijm. Benzoëtinctuur. (H. van Geldeb).
Thermogene Watten xxi. 7.
Watten. Aniline oranje.
Tinctuur van Spaansche peper. (J. J. Hofman).
Door het laatste bestanddeel, dat zeer prikkelend op de huid werkt ontstaan door het gebruik van deze watten vaak leelijke en hardnekkige huiduitslagen.
Theophiles ontwikkeling Balsem i. 12.
Eau de Cologne. Keukenzout. Vliegende geest.
Aftreksel van Bardannawortel
(Kleurstof). (G. B. Schmidt).
Thierry's Wonderzalf xx. 2.
Loodpleister.
Lanoline.
Was.
Kamfer.
(J. van Riel).



eenige middelen voor uitwendig gebruik.
125
Jaarg. No.
Van Tuyl's Voetwater xx. 10.
Zwavelzuur zink. Lavendelolie. (a. J. Wynne).
Willlam's Poreuze Hechtpleister xiv 12-
Gewone caoutchouc hechtpleister. (H. van Geldeb). Wordt tegen verkoudheid en bronchitis aanbevolen ('t zal wel helpen).
Zalf met teer tot basis van het Roode Kruis . . n. 4.
Pek 4.
Olijfolie 4
Gele was 3.
Diapalm pleister 16.
(Prof. Stoedeb).
(Jacobus Polak). Zalf tegen beenwonden (van Boer Bruning) ... rx.
25 % Vet.
75 % Loodwit.
(Prof. L. van Itallie). Zalf van het Roode Kruis l 8-
Basisch Azijnzuurlood 1.
Teer 4.
Beuzel 40.
Walschot 5.
Vaseline 15.
(Pharmaceutisch Weekblad). Het Roode kruis heeft natuurlijk noch met deze, noch met voorgaande zalf iets te maken.
Zalf uit de Oudemanhuispoort xi. 9.
Loodpleister Galbanumhars. Ammoniak hars. Terpentijn. Levertraan.
(D. van deb weeed).



126
eenige middelen vooe uitwendig gebbuik.
Jaarg. No.
Zam Buk xxviii. 10.
Paraffine.
Laurier olie.
Eucaluptus olie.
Een schadelijk prikkelende zalf.
(Dr. J. F. Suyvee).



HAARGROEIBEVORDERAARS.
Een tijdlang zijn ook haargroeimiddelen door onze vereeniging onderzocht het bleek dan altijd dat zij öf onschadelijk, doch nutteloos waren, óf zware vergiffen met name lood bevatten. Men weet dat bij veelvuldig gebruik van lood een chronische ziekte, de loodvergiftiging ontstaan kan.
Jaarg. No.
C. J. E. Cames Haarwater xi. 6.
Aftreksel van kliswortel 10. Water 90. Keukenzout 5. Slappe spiritus 10.
Haarmiddel van John Graven Burgieigh xxvn. 9.
Borax 48. Potasch 44. Water 6.5. Zeep 1.5.
(Pharmaceutische Centralhalle)
Kaarwater van J. F. Mulder xx. 12.
Waterig aftreksel van Rozenbladen. 5 % Carbolzuur. (Mejuffrouw G. Jongbloed).
Haarwater van Lowet m. 11.
Glycerine 3. Alcohol 25. Spoor kaneelolio Gele kleurstof.
(L. C. W. Cocx). Prijs / 2.50.



128
ha akgboeibevordera ars.
Jaarg. No.
Lotion Capillairs „Hoora" No. 1 xxxii. fi.
Alcohol. Ment hol. Salieylzuur. Zeep
Kliswortel. Prijs / 5.— per flacon. (Mevrouw A. C. Alblas-Sobbeb).
rVlicturo Broux xxiv. 11.
1. Sterke Chroomzuur oplossing.
2. Oplossing van pyrogallol. (D. Bieehaaldeb).
Gsnollne n. 8.
Zoutzuur. Vluchtige olie. Glycerine. Spiritus.
(F. M. Raskeb).
Oud Carthagena's bergpianten olie v. 8.
Zwavel. Ammonia. Acthcrischc olie. Vette olie.
(D. van deb weebd).
Pomado medicinal va. 10.
Cocosvet. Glycerine. Perubalsem. Lavendelolie. (G. B. Schmidt).
Réparateur infailiibls des cheveux xxn. 5.
Paraphenyleendiamine. (A. J. Wynne).



haaegroeibevorderaabs.
129
Jaarg. No.
De Ruyter's beroemd haarextract iv. 3.
Kaneelaf treksel.
Alcohol.
Water.
(Dr. P. F. van Hamel Roos). Thans volgen een aantal middelen die allen Wegens hun loodgehalte gevaarlijk zijn voor den gebruiker.
Alien's Haarherstelier i. 7.
Zwavel 5.6. Loodsuiker 8. Glycerine 100. Water 200.
Een paar druppels welriekende olie. (Wittstein). Prijs / 3.60. Ayers' hair vigor iv. 7.
Bevat Loodsuiker. (Chandleb).
Eau de Zenobie iv 1.
Zwavel 0.3.
Loodsulfide 0.7.
Onderzwaveligzure soda 1.5.
Loodsuiker 0.3".
Water 38.
(Dr. R. Wollny).
Haarherstelier „Octava" xxxiv. 1.
(Feestnummer).
Azijnzuurlood. Salpeterzuurlood.
Natriumthiosulfaat. Prijs / 2.—. (Mej. C. Htjgenholtz).
Meirose
Glycerine. Fijne zwavel. Loodsuiker. Water.
(G. B. Schtmdt).



130
haargroeibevobd era ars.
Jaarg. No.
Do nieuwe koninklijke haarherstelier The New London Royal hairrestorer, Dr. Salp's Lotion. . m. 8.
Loodsuiker 7.5 Gr. Zwavel 9 Gr. Spoor Rozenolie. Spoor Muskus. Water 300 Gr.
(D. van deb weeed.)
Fïc fialn'c Raarrlfinithmr TT 7
■ ~*"r - —............. —
Koperhoudende oplossing van salpeterzuurzilver.(Prof. L. van Itallie).
Pnioffer's Mail- Re«tnrer V 9.
Bevat loodsuiker. (van Dijk).
Royal Windsor Hair Restorer i. 10
Oplosbare loodzouten. Zwavel. Glycerine. Kaneelolie.
Water. Prijs / 2.25.
(Dr. van Hamel Roos).
ïheophiie Haarklein-middel i. 7
Salpeterzuur zilver 8. Water 1000.
Luizen essence gift L S
Veratrine 0,164. Metkylspiritus 82.



VARIA.
Middel tegen Bloedspuwing.
Jaarg. No.
Barton't Cureerdruppen (tegen Bloedspuwing) . . xxvm. 1. Aftreksel van Senegawortel.
(J. van BlEL).
(L. J. Röhner).
Middelen tegen Blaas- en Niersteenen.
Van Bijsterveld's Pillen tegen Niersteenen. . . . xxxi. 8. Podophylline.
Kr au ter thee van Geist n. 3.
Bucco Bladen 6. Sassefras 2. Sarsaparille 2. Sennabladen 2. Bladen van violen 3. Herba Tumaria 3. Guajac hout 3. Radix ononidis 2.
Poudre Indien xvm. 11.
Poeder van ortoxiphon bladen. (Dr. M. Greshof).
VYarner's Safe Cure x. 9.
Amerikaansche Wintergreen oil. (01 Gaultheriae) Prijs / 2.40.
De^Witt's Nieren- en Blaaspillen xxxrv. 3.
Methyleenblauw. Infusoriën aarde. Poeder van zoethout. (N. Ketjlemans). (L. H. Bogtstra). (G. Blomberg).



VARIA.
Drie middelen tot verwijdering van Galsteenen.
Jaarg. No.
Delacre's Galdrijvende Pillen IX- 6-
Rhabarber. Aloë.
Guttegom. Braakwortel. Braakwijnsteen. Een reeks afvoermiddelen.
/Galsteenmiddelen van J. Smaling xxxn. 10.
Meurin's Antifellin I: Senna bladen. Anijszaad. Glauberzout. Alcohol. Pepermunt. Meurin's Antifellin II: Sesamolie. Pepermuntolie. (N. Ketjlemans). Van dit middel wordt beloofd dat het stellig de galsteenen afdrijft. Het bestaat ten slotte slechts uit afvoer middelen, zij veroorzaken diarrhee, waarop dan de ingenomen / sesamolie als bollen drijft; daardoor wordt de schijn gewekt, alsof inderdaad galsteenen zijn afgedreven.
Oprechte Zwitsersche Gal poppen xxi- 6-
Kruisemuntbladen. Alantswortel. Gentiaanwortel. Kal mus wortel. Bitterzoet. Duizendguldenkruid. Alsemknoppen. Aloë.
Eveneens een aantal afvoermiddelen.
132



varia.
133
Jaarg. No.
Haig's middelen tegen Kropgezwellen ...... xxn. 8.
Bruine Pastilles :
Extract van Rhabarber.
Coffeïne bevattend Plantenpoeder.
Kaneelolie. Boode Pastilles:
Chocolade.
Peper.
Coniïne.
Kinine.
Berberine.
(H. F. Hederik).
(C. de Groot).
Hayman's Genuine Original Maredant's Scorbut
Drop» ra. 9.
Gebrande suiker.
Cochenille.
Spoor Pepermunt.
Water Prijs / 3.—
(F. B. Vechtman).
Japansche druppels tegen tandpijn van Mathey
Caylus xix. 7.
Kruidnagelolie. Hars.
Chloroform. Opium Tinctuur. (B. A. van Ketel).
Drie middelen tegen Kanker.
Deventer kruiden tegen kanker xix. 5.
Speen of Helmkruid.
(M.L. Q. van Ledden Htjlsebosch).
Japansche Caylus .



134
varia.
Jaarg. No.
Kankermiddel van H. Lehmbock xxi. 10.
Poeder van Vingerhoedskruid. (zwaar vergif). (J. van Riel).
Middel tegen borstkanker xxxiv. 6.
vermoedelijk Knoflook. Suiker.
Koolzure kalk. (N. Ketjlemans). Drie middelen die niet anders kunnen uitwerken, dan dat de zieke zich onttrekt aan deskundige behandeling, ook in een tijd dat hij daardoor nog kan worden gered.
Twee middelen tegen Klieren.
Klierdrank van Homan xxv. 6.
Afkooksel van Notenbladen. Aardappel siroop. (J. van Riel).
Klier druppels van Dr. van Lohe IX- %•
Joodijzer. Kalkwater. Gom. Suiker.
(C. J. de Vogel).
Kruiden van den Knochensetzer xxxi. 5.
Fijngesneden gras !! 1 (Prof. Veeschaffelt).



vabia.
136
Jaarg. No.
Lydia Pinkham's Plantaardig mengsel (tegen Baarmoeder afwijkingen) xxxm. 5.
20 % Alcohol.
Kruiden waarin geen werkzame bestanddeelen waren aan te toonen.
Meei Morton (Farine Morton, Paris, Kinder voedsel) m. 11.
Havermeel. Prijs / 2.50.
(M. L. Q. van Ledden Hulsebosch).
Haariemsche Kindergort rv. 4.
Boekweitgries.
(M. L. Q. van Ledden Hulsebosch).
Middel tegen Bedwateren. Middel tegen Bedwateren (van C. Ovarsiuis). . . xxxiv. 4.
Water. IJzerchloride Bittere Amandelolie. (N. Ketjlemans).
Enokturin (van het statuut Aurora tegen badwateren) xxxrv. 4.
Talk of Kaoline doortrokken met in alcohol oplosbaar sterk ijzerhoudend Plantenextract.
(A. J. van Htjffel Jr.)
(Gezondheidsraad van Karlsruhe).
Middel tegen Steenpuisten (van den Koster van
de R.-K. Kerk te Sappe meer) xxvm. 4
Schrapsel van afgekookt- been.
(J. P. van deb mabel).



136
vabia.
Jaard. No.
Mijnhardt's Transpireer Tabletten xxxv. 8.
Salicylzure soda 84 %. Dubbel koolzure soda 6 %. Zetmeel 10 %.
Geparfumeerd met Lavendelolie. (Mejuffrouw F. C. Swabt). (C. Blomberg).
Twee middelen tegen Malaria.
Calaya (tegen Malaria) xxi. l(\
Vermoedelijk aftreksel van Pambotans bast.
Prijs / 5.— per flacon. (J. van Riel).
Palm Pillen (tegen Malaria) xxix. 12.
Kinine IJzer.
(J. P. van der marel).
(H. van Gelder).
Pilules orientales (voor een onberispelijke boezem) xxi. 3.
Melkzuur IJzer.
Olie van Karmijnzaad.
(A. J. Wynne).
Pillen tegen Witte Vloed n. 0.
Zwavelzuur IJzeroxydule.
Looizuur.
(F. e. van Dijk).



vabia.
Jaarg. No.
Poeder tegen Engelsche ziekte (van Mejuffrouw Van der Marck) xxn. 7.
Magnesia. IJzer
Zoethoutpoeder. Anijsolie.
Physioiogische Aarde (ter versterking van beenderen spierstelsel) xxni. 11.
IJzer.
Aluminium.
Calcium.
Magnesium.
Kalium.
Phosphorzuur.
Fluorwaterstofzuur.
Zwavel.
Zand.
(A. J. Wynne).
Roman Weissmart's Beroerte Water vu. 3.
Roodgekleurde Tinctuur van Arnica.
Prijs / 3.—.
De Zwitsersche Bergwortel (tegen kies- en tandpijn) xxv. 10. Gemberwortel.
(Dr. W. P. H. van deb Driessen Mareetjw).
137






ALPHA BETISCH REGISTER.
A.
Blz.
Aambeiënpillen .... 110
Aambeiënzalf 110
Abbring. Middel tegen Dronkenschap van de
Wed. — 52
Abdij. Benedictijner middelen van de — van Buckfastleigh .... 64 Abdijwijn of Kloosterwijn 74 Abdijsiroop uit het klooster Santa Paulo Carthagena 6
Airy's Pillen 64
Alaska 117
Alcola 51
Alcool de Menthe ... 74 Alimonda. Electromotorische batterij van Gebroeders d' —.... 49 Allen's Haarherstelier. . 129 Alstadter's Phoenixgeist 74 Amorikaansch planten-
middel van Müller 50 en 54 Amerikaansche Verster-
kingspillen 64
Ammonol 75
Anker's Kruiden-elixer.
Drie — ... 74 „ Lagoza zalf . . 117 „ Thymol zeep . 117 Antiasthmatiek. Siroop —
van Jamin 5
Antiasthmatiek. Poudre —
van Dr. Clery .... 4 Anti Brumal 117 I
Blz.
Anticolose 51
Antidiabetes. Dekker's —
pillen 21
Antidiftericon 113
Antidyphteritismiddel. .113
Antiimpetigo 118
Antiépileptique. Liqueur
— Fiéves 44
Antiépileptique Uten . . 42 Antiph'tisiques. Gouttes — 15
Anti Kamnia 74
Anti Katharrhalc pillen
van Voss 7
Antimiasmatische liqueur
van Dr. Koene ... 75
Antimigraine Dcmeline . 40
Antimorfine 54
Anti Nausea 35
Antineurasthine .... 35 Antinévralgiques. Pilules
— 36
Antinévralgiques. Pilules
— van Cronier ... 39 Antiobésitas liqueur van
de Grechy 24
Antipon 23
Antipositine (Wagner) . 23 Antirheumatiekwijn (Dunor) . . • 27
Antirheumatiekmiddel
van Moesinger .... 27 Antirhumatismales. Pilules — van Peters . . 69
Antistiff 118
I Antitranspirine . . . . 118



n
ALPHABETISCH REGISTER.
Blz. Blz.
Apophlegmatisonta . . .113 Balsum. Chineesche—van
Asthma Cigaretten (Qic- Dr. Mountain . 104
quel) 1 „ de Maltha ... 118
Asthma. Daams' — drank 3 Barella's Universal Ma-
n „ — drup- genpulver 57
pels 3 Barkola. Samengestelde—
Asthma. Druppels tegen tinctuur 94
— van van-Bijsterveld 3 Barsel 27
Asthmalene 2 Barton's Cureerdruppen . 131
A8thmamiddelon van Goz- Batava Maagpillen ... 59
zin 3 Batava Maagzout ... 56
Asthmapülen Uollandia . 2 Baumscheidtismus (Le-
Asthma. Middel tegen— venswekker) 75
uit de Löwen apotheek 4 Beck's breukzalf .... 118
Asthmamiddel van Daams 2 Beecham's pillen.... 64
Asthmamiddel van Paul Beerenburger kruiden. . 75
Weidhaas 2 Benedictijner middelen v.
Asthma. Poeder tegen — 4 de abdij v. Bnckfastleigh 64
Asthmapoeder van Boom 2 Beroertewater van B.
Atomizer 1 Weismann 137
Arabische Gomballen . . 7 Bertoen's verbeterde lik-
Arco 27 doorntinctuur .... 118
Audiphone 104 Beijer's asthmapillen . . 2
Audiphoon Bernard . . 104 Bilaudel. Pilules contre
Augenwol ...... 109 1'obésité du doctenr — 25
Auralose 104 Biscuits Olivier .... 101
Avika-Away-Nuaka . . 113 Bladel. Middel tegen sui-
Auxilium Oriëntalis . . 44 kerziekte van —... 20
Ayer's hair Vigor . . .129 Bleichsuchtpillen (Schwa-
n nen apotheek) .... 76 Bloedzuiverende middelen
Badoux. Laxeerpoeder E. Sniith 76
van — 62 Blutreinigungsthé ... 76
Balsem. Huel's — . . . 122 Blijn. Pillen van Dr. —. 25
v Huis — ... 122 Boer. Rheumatiek reme-
„ Klooster—Santa die van De — ... 32
Paulo .... 30 Bokolin 76
„ Sint Martin . . 123 Bonbons. Stop — van J.
uit Middelburg. 109 Lütger 37
„ Theophiles Ont- Boom. Asthmapoederv.— 2
wikkelings — 24 „ Kinakoortsdroppen
„ van anijszaad . 10 | van — .... 77



ALPHABETISCH BEGISTER.
III
Blz.
Boom. Maagpoeder van — 55 Q_ „ Migraine pastilles
van — 40 Blz-
„ Sljjm-,gal-enmaag- Galaija 136
pillen van — . 58 Camerling. Microbine
„ Rheumatiek pastil- van — 16 en 89
les van — . . 28 Camis. Haarwater van — 127
„ Staalpastilles van - 77 Caposan 40
Boraniumbesscn .... 24 Capsules Guyot .... 7
Bors. Antidiftericon v.— 113 Capsules. Taroline—. . 103
Borstthé 14 Carthagena. Abdysiroop
Borstsiroop. "Witte — van uit het Klooster Santa
Mayer 10 Paulo — 6
Breukzalf van Pastor Catarha 7
Beek 118 Cellen van Mack. ... 78
„ van Sturzenegger 119 Chantomelanus oogwa-
„ van Twisk. . . 119 ter 108
„ van "Waerseggers 119 Chaulmogra 3
Budde. Maagelixer van Chaumann's Maagzout . 59
"Wilhelm — 56 Chlorol 78
Buurzinck. Middel tegen Cholera Druppels van Dr.
Jicht en Rheumatiek Lohe 112
van Prof. — .... 31 Cholera. Sequah's middel
Brandt. Zwitsersche pil- tegen de — 32
len van R. — ... 63 Chop's gehoorolie . . .105
Brilmans pillen .... 61 Cigaretten. Asthma —
Brissac. Pillen voor vrou- van Gicquel 1
wen van — .... 100 Citronalpillen 78
Bromida van Battle & C°. 35 Clarke's bloedzuiverings-
Bijsterveld's Comprimé's 77 middel 78
„ Druppels tegen Clery. Poudre antisep-
asthma . . 3 tique du Dr. — ... 4
B Maagpoeder 56 Coryzol 7
„ Menathol . 89 Cozapoeder 51
„ Middel . . 77 Crechy. Antiobésitas li-
„ Pillen inter- keur van de — ... 24
médiair . 91 Crème Grolich 119
„ Pillen tegen Cronier's pilules antine-
niersteen . 131 vralgiques 39
n Purgeer pa- Gubébine Lechaux ... 101
stilles . . 61 Curative Compound (Vo-
„ Xypoliet. . 98 | geler) 65



IV
ALPHABETISCH BEGISTER.
D.
Blz.
D. D. D 120
Daams. Asthmadrank
van — .... 3 „ Asthmadruppels
van — .... 3 „ Asthmamiddel
van — .... 2 Damespillen van Dr.
Mortin 99
Damp's spartium thee . . 14 Dekker's antidiabetcspillen 21
Delacre's ga Wrijvende pillen 132
Delmina's kiespijn tinctuur 120
Demeline's antimigraine. 40
Dennenbalsem 7
Denoline 128
Dermagène 120
Dermatose 120
Détry. Purgéthyl — . . 63 Dialith Binde met Kiefer munition 78
Diphteritismiddel. . . . 113
Djoeat 20
Donkersloot. Rustwek-
kende pillen van — . 39 Dragées de Blot .... 101 „ Dupont .... 101 Drank. Asthma — van . 3 „ van van der Helm 113 m van Jasinski . . 99 „ van Niblett... 45 „ van Dr. Boland . 44 Drei Teiliges Eisenmittel 79 Droppen. Boom's Kinakoorts — 77
Drops. Hayman's Genuine original Maredants scorbut — 133
Blz.
Drudes of Schavonen zalf 120 Drukker's middel ... 44 Druppels. Cholera — (Dr.
van Lohe). . 112 „ Daams asthma — 3 B Hoofdpijn — van
Kehrwand. . 40 » Klier — van
Dr. van Lohe 134 B Maag — van
Ds. Grass . 59 „ Spranger's
maag — . . 59 B tegen asthma van van Bijstei1veld .... 3 „ tegen tandpijn van Mathey Caylus ... 133 Druppen. Barton's cureer — 131
Duflot. Anti-Bheumatiek
wijn van — .... 27 Dupré's Maagbitter... 56 Dupuis. Roode pillen van — 70
E.
Eau de fleurs de Lys. . 24 Eau de Zenobie .... 129 Eau sédative Respaile . 41 Eilers. Middelen van — 17 Electrische frottir apparaat und Reflector . . 48 Electro galvanische Collier van Dr. Wiatha . 48 Electro homoeopatische
middelen 79
Electromotorische batterij
van Gebr. d'Alimonda. 49 Electromotorisch tand h alsbandje van Robert Holz 48



ALPHABETISCH BEGISTEE.
V
Blz.
Electron en Ozon tinctuur 79 Elixer. Drie ankers kruiden — .... 74 „ Migraine — . . 41 B Dr. Bubard's nerven — .... 36 „ Sybilles levens — 72 Elmer Shirley's middelen 105
Embrocatie 28
Embrocation. Boche's — 32 Emmerick's middel tegen
de kinkhoest .... 7
English breakfast tea . . 24
Enokturin 135
Epo's Ginquoline .... 28 Essence. Hausmann's tonische — 83
Escentia anti phtisica. . 15
Eureka van J. Josephus 52 Exelsior's zelfwerkende
desinfecteur 112
F.
Palkenberger Jichttablet-
ten 28
Ealkenberger Bheumatiek-
tabletten 28
Pelke's Pflanzentonicum. 91 Fellow'8 Siroop van hy-
pophosphieten .... 81
Fermentine 81
Ferniet Branca ... .112 Fiévez. Liqueur antiépileptique — 44
Fistelpot van Klaas Ur-
sem 120
Fistulose 121
Flucol 28
Fontaine. Pillen v. C. — 69
Foster's Maagpillen . . 58
a Nierzalf . . . 121
Foster's Rugpijn Nierenpillen 81
Frank. Grezondheidskorrels van — 65
Frog 8
Funke. Specifiek geneeskrachtig plantenpoeder 96
G.
Galpoppen. Oprechte Zwit-
sersche — 132
Galsteenmiddelen v. Smaling 132
Galvanoplaten 48
Gehoorolie van Ghop . .105 „ : Dr. Schmidt 106 Gehoorverbeteringstoe-
stellen van Giese . . 106 Geist. Krauter thee van - 131 Gelauff. Pillen van — 69 Gelée Victoria de L. Lepet 81 Gélincau. Pastilles du
docteur— 39
Geneau. Pilules Végé-
tales — 69
Geneesmiddelen van het
Staphorsterboertje . . 15 Geneesmethode van J. J.
Schmitz 82
Geraudel's purgatief . . 61 Gessier 's too ver hoofdpijntabletten 40
Gezondheidsbuisjes ... 82 „ hersteller van Winter C°. Na t uurlij ke— . 68 B korrels van Dr.
Frank ... 65 „ kruidenhonig 82 „ pillen Defence 65 Gicquel. Asthma cigaretten van — 1



ALPHABETISCH EEGISTEE.
Blz.
Giese's gehoorverbete-
ringstoestellen ... .106
Glanduleen 15
Globules Secretans . . . 116
Gloria Tonic 29
Glycurine t 20
Glykosolvol van R. Otto
Lindner 82
Glyothymique Bayard . 83
Gomballen. Arabische. . 7
Gouttes antiphtisiques . 15
Gozzin's Asthmamiddelen 3 Graben's radicale rheumatiek- en jichtver-
drijver 29
Granuline 15
Grass. Maagdruppels van
Ds. — 59
Grimault. Indische sigaretten van — .... 3 Guyot. Capsules — . . 7
H
Haarlemmerolie .... 83
„ Oprechte Witte - 90
Haarlemsche kindergort. 135 Haarextract. De Ruyter's
beroemd — 129
Haarherstelier. Allen's — 129
jj Octava. . 129 „ Nieuwe
Koninklijke - 130
Haarmiddel van Burleigh 127
Haarwater van Cames 127
B van Lowet . 127
„ van Mulder . 127
Haas. Kruiden van de — 65
, . - 86
„ Kruidewijn van de — 86
„ Pillen van de — . 91
„ Poeder van de — . 92
Haemino staal 83
Blz.
Haeinorfine 65
Haemorrhoïs 110
Haig'smiddelen tegen Kropgezwellen. .- . . 133
Hartzema's Rheumatiekmiddel 29
Hausmann's Tonische Essence 83
Hayman's Genuïne Original Maredant's Scorbut Drops 133
Helm's drank 113
Henry's versterkende pil-
lfin 8;
Herba llomerianae ... 16 Hermitage. Kruiden van
de — 86
Hersenzalf 121
Hertkruiden 84
Hiëmta 111
Hippacea en Thilium. . 121
Histogen 121
Hoestbreker 8
Hoestmiddel. Veno's bliksemsnel — 10
Hoestsiroop van het boer-
tje 8
Hoffsch Malzextract (Ge-
zondheisbier) .... 84 Hohl's bloed zuiveringspoeders . 84
Holoway's Pillen ... 62 „ Zalf .... 122 Holz. Electromotorisch tand halsbandje van Hobert — 48
Homan's Klierdrank . .134 Honig. Gezondheidskrui-
A— 8
B Klooster — . . 8 „ Ziekenheimer
Druivenborst — 9
vi



ALPHABETISCH BEGISTER.
VII
Blz.
Hoofdpijndruppels van
Kehrwand 40
Hoofdpijnpastilles ... 40 Hubert Ullrich's Kruidenwijn 84
Hueï'sbalsem 122
Huisbalsem 122
Huismiddelen van Pastoor Boussoit .... 16
Huste Nicht 8
Hydra 114
I
ld—Quod Rheumatiek-
tabletten 29
Injection Brou 102
Indische sigaretten van
Grimault 3
Influenza Pillen .... 114 Inspuitingen vanhetBoode
Kruis 102
Instituut de la Sourdité 106 Instituut National de la
surdité 104
Ital 122
J.
Japansche druppels tegen tandpijn van Mathy Caylus 133
Jamin. Siroop antiasthmatiek van — 5
Jaitoux. Middel van — 114
Jasinsky. Drank van — 99 „ Koekjes van — 100 „ Pillen van — 100 „ Poeder van — 99
Jauer's Normaltrank . . 24
Jeneverbessen van Ig.
Schulheitz 85
Jicht- en Rheumatiekmiddelen van Dr. Laville . 29
Bid.
Johannis thee 25
Josephus. Eureka van J.— 52
K.
Kaeting'sCough Lozenges 9
Kalmine 37
Kankermiddel van H.
Lehmbock 134
Karox compound.... 85 Kauling's teringmiddel . 16 Kehrwand. Hoofdpijndruppels van — ... 40
Kephaldol 40
Kevelaarszalf 109
Kinaparelen (Dr.Seijferth) 85 Kinkhoest. Emerick's middel tegen de — ... 7 Klepperbein's maag- en
zenuwsterkende pleister 56
Klierdrank van Homan. 134 Klierdruppels van Dr. v.
Lohe 134
Kloosterbalsem SantaPaulo 30
„ honig 85
„ wijn of abdijwijn 74
„ olie. West-Ind — 34 „ van Santa Paulo Carthagena. Abdijsiroop
uit het — 6
Kneipp. Pillen van Pfar-
rer — 68
Kola Dultz 85
Koekjes van Jasinski . .100 Koene's antimiasmatische
liqueur 75
Koenig's. Pastor — Ze-
nuwsterker 35
Koortspoeders van Kah . 85 Koortszenu w pillen van een
Hol land sch geneesheer 37 Kordenet's verbeterde gezondheidsketting ... 48
10



vni
ALPHABETISCH REGISTER.
Blz.
Korrels. Gezondheids —
van Dr. Frank ... 65 Kraal's likdoornpleister . 122
Krachtpastilles 86
Kraemer. Middel tegen
dronkenschap van — . 52 Kramppoeder van Dr.
Stark 45
Krampthee van Dr. Stark 45 Krauterthee van Geist . 131 Kriegel's likdoorntinctuur 122
Kroeppoeder 114
Kruiden. Beerenburger— 75 „ tegen doofheid van het Staphorster boertje 106 van de Haas 65 en 86 „ van de Hermitage 86 van den Knochensetzer ... 134 van de Somnambule ..... 86 van Traub . . 87 „ van Zalm's — 34 I tegen de kanker.
Deventer —. . 133 „ "Wortelboer's — 72 „ oprechte"Wortel-
boer's — ... 73
Kruispillen 87
Krüger's tonic 88
Kylets 67
L.
Labady. Tonic — . . . 54
Lalor's Phosphodyne . . 88
Lange's middel .... 89
Lanoform 122
Lama Quina 88
Laville. Jicht- en Rheuma-
tiekmiddelen v. Dr. — 29
Laville. Liqueur van — 30
Laxeerpoeder van Dr. Ba-
doux • 62
Leisner's Perplex ... 88 Lehmbock. Kankermiddel
van — 134
Lepet's gelee Victoria . 81 Levenspillen (Huenta) . 88 Levenswekker (Baum-
scheidtismus) .... 75 Lieber. Middelen van
Dr. — ; 25
Lieskowsky's antidypteri-
tis middel 113
Likdoornpleister van Kraal 122 „ tinctuur . . . .118 tinctuur v. Kriegel 122
„ zalf van Perel .121 Likeur. Antiobésitas — van de Crechy . . - 24
Lilionese 123
Lindner's Glykosolvol. . 82 Linnewiel's Druivensiroop 79 Lintwormmiddel v. Mohr-
mann 116
Liqueur Antiépileptique
Fiévez .... 44 Antimiasmatische — van Dr.
Koene 75
„ van Laville . . 30
Liquizone 89
Livingston. Nierenbalsem
van Dr. — «0
| Livola de composée . . 89 Lohe's choleradruppels . 112 Klierdruopels . . 134
Longhersteller. Owbrid-
ge's —
Lotion capillaire „Hoora" 128 Löwenapotheek. Middel tegen asthma uit de — 4



ALPHABETISCH BEGISTER.
IX
Blz.
Luizenessence gift ... 130
Lum ière's of Lucières oogwater 109
Lütger. Stopbonbons van ' J. — 57
Lydia Pink ham's plantaardig mengsel . . .135
Lymphol 89
M.
Maagdrappels van Ds. Grass 59
Maagelixer van Wilhelm Budde 56
Maag- en zenuwsterkende pleister (Klepperbein) 56
Maagpillen Batava ... 59
Maagzout Batava ... 56 „ van J. Chaumann 59
Magie Foot Draft Co. Wonderhersteller van de — 72
Magnetisch wonderwater tegen jicht en rheumatiek 30
Mahler's middel tegen vallende ziekte ... 46
Malassina. Middel van — 44
Marck. Poeder tegen het zuur van Mej. v. d. — 57
Mariënbader Beductions pillen 67
Mariënbader tabletten. . 67
Marmola tabletten ... 25
Masion's suikerziektemiddel 21
Meel Morton 135
Meel. Mulderij's suikersuikerziekte —. . . . 21
Meggesons's antiseptische keelpastilles 114
Blz.
Melrose 129
Menathol 89
Menyl 123
Merveilleuse. La — . . 102
Microbine 16 en 89
Middel. Amerikaansch planten — .... 50
„ Antidyphteritis— 113
„ Asthma — van
Daams 2
„ Asthma — van ' Weid haas ... 2
„ Bijsterveld's — . 77
B Clarcke's— bloed-
zuiverings — . . 78
„ Diphteris — . . 113
„ Onfeilbaar maag -
van Verhoeven . 57
, Stearn's hoofdpijn — 41
„ tegen asthma (uit
de Löwen apoth.) 4
„ tegen bedwateren
van Oversluys. . 135
„ tegen borstkanker 134
fl tegen epilepsie uit de schavonen apotheek. ... 45
r tegen epilepsie
(Vogelsang)... 46
„ tegen dronkenschap (wed. Abbring) 52
„ tegen dronkenschap Kraemer . 52
„ tegen dronkenschap Betzlaf. . 52
„ tegen Jicht en Bheumatiek . . 31
„ tegen kinkhoest . 7
„ tegen steenpuisten 135
„ tegen suikerziekte 20
10*



X
Blz.
Middel tegen vallende
ziekte 46
„ vanBern.Sprengel 97 „ van Drukker . . 44 B van de Lange. . 89 „ van het Instituut
du Zexa .... 52 „ van Jartoux . . 114 „ van Malassina. . 44 Middelen. Benedictijner— van de abdij van Buckfastleigh . . 64 „ Bloedzuiverende
— van Smith . 76 „ Echt bloedzuiverende — van de heilige Elisabeth. 65 „ Electrohomoëopatische — van Mat-
teï 79
„ Elmer Shirley's— 105 „ Gozzin's asthma— 3 v Haig's — tegen
kropgezwellen. . 133 „ Sanitas — ... 102 , Smaling's galsteen 132 „ van Eilers ... 17 „ van Parlaghy. . 57 „ van Vincent de
Grenoble.... 70 Migraine Elixer .... 41 Minerva Drogueri ... 90 Mixture Broux . . . .128 Moeder Seigel's Pillen . 67 „ B Stroop . 68
l „ Tabletten 68
Moesinger. Anti Rheuma-
tiekmiddel van — . . 27 Mohrmann's lintwormmiddel . 116
Morphinisme 53
Mortin's damespillen . . 99
ALPHABETISCH BEGISTEB.
Blz.
Morton. Meel —.... 135 Mountain's Chineesche
balsum 104
Mulderij's suikerziektemeel 21 Muller. Amerik. plantenmiddel van — ... 50
Musol • • 21
Mijnhardt's hoofdpijnpas-
tilles. ... 41 „ influenza tabletten. 115 „ laxeer tabletten . . 62 „ maagelixer .... 57 „ transpireer tabletten 136 „ zenuwtabletten . . 38
N.
Nervenelixer van Dr. Ru-
bardt 36
Nervenfluïd 37
Nervensalz. Echt hygiënisch — 37
Nervin 38
Nervinus. Dr. med. —
speciale kruiden ... 38
Nervo Pills 38
Nervus tabak en poudre
van Bichard Schultz . 38
Niblett. Drank van — . 45
„ Pillen van — . 45 Nicholson's geconcentreerd
product ... 106
„ snuifpoeder . 107
Nicolson's oortrommel . 106 Nierenbalsem. Dr.Livings-
ton's — 30
Noortwijck's diphteritis-
middel . 113
Normaltrank van Jauer . 24
Novavita 00
Novozon praeparaten . . 90 Nijland's slijm- en maag-
| pillen 59
1



ALPHABETISCH BEGISTEB.
XI
O. Bu-
Blz. Pastilles. Géraudel ... 9
Oidtmann's purgatief . . 112 „ Hoofdpijn—. . 40
Olie. West-lndindische „ Laxatives Mira-
klooster — 34 ton 62
Oogbalsem uit Middel- „ Meggeson's antiburg 105 septische keel — 114
Oortrommels v. Nicolson 106 „ Mijnhardt's
Oprechte Zwitsersche gal- hoofdpijn — . 41
poppen 132 „ Poncelet ... 9
Osoma 90 „ Salanis .... 9
Orviëtanose 21 , Soler — ... 96
Oversluys. Middel tegen „ tegen lintwor-
bedwateren van —. .135 men 116
Owbridge's longhersteller 10 Pastor Pelke's Pflanzen-
Oud-Carthagena's berg- tonicum 91
planolie 128 Pastor Eoenig's zenuw-
Ozoma 91 sterker 35
p Pazozalf 111
' • Peetere. Poudre antirheu-
Paercy. Pillen van — . 62 matismales van — . . 31
Pain Expeller 31 Perel's likdoornzalf. . . 121
Palatinophile 4 Perles Lechaux . . . . 101
Palmpillen 136 Perplex. Leisner—. . . 88
Papier Wlisni 4 Peter's Pilules anti-rheu-
Paracelsia 35 matismales 69
Parelen. Seiferth's Eina— 85 Pfarrer Kneipp's pillen . 68
Parels. Santal — ... 103 Phenixzalf 123
Parlaghy 45 Phosferine 92
Parlaghy. Middelen van— 57 Phosphodyne Lalor. . . 88
Pasta. Vau Vleck's — . 111 Physiologische aarde . .137
Pastilles. Boom's mi- Pillen. Aambeien — .110
„ graine —... 40 „ Amerikaansche
„ Boom's Bheu- versterkings — . 64
matiek — . . 28 „ Anti-Eatarrhale
fl Boom's Staal— 77 —-vanVoss. . . 7
B Brachat.... 9 „ Ary's — .... 64
B Bijsterveld's „ Asthma — Hol-
purgeer— . . 61 landia 2
„ de Louvris . . 115 „ Beecham's —. . 64
yj Dethan .... 9 „ Bleichsuoht — uit
, du docteur Gé- de Schwanen apo-
linau 39 theek 76



ALPHABETISCH BEGISTER.
Blz.
'illen. Boom'a slijm-, galen maag — . . 58 v Brilman's ■— . . 61 „ Citronal — ... 78 „ Dekker's antidia-
betes — . . . . 21 „ Delacre's galdrij-
vende — .... 132 , de Witt's Nieren
en Blaas — . . 131 „ Gezondheids —
Defeuse .... 65 „ Foster's maag — 58 „ Foster's rugpgn-
nieren —. . . . 81 „ Holoway's — . 62 „ Influenza — . . 114 „ Intermédiair van
Bijsteiveld ... 91 v Koorts zenuw — van eenHollandsch geneesheer ... 37 „ Kruis — .... 87 fl Levens — van
Gelauff 88
„ Jlaag — Batava 59 B Mariënbader re-
ductions— ... 67 v Moeder Seigel's— 67 , Palm— .... 136 „ Pink — . . . . 92 „ PfarrerKneipp's - 68 „ Beconfortief — . 93 „ Boode — van
Dupuis 70
„ Bustverwekkende -
van Donkersloot 39 „ Slijm — van de Erven Metz te Haarlem .... 71 „ Sljjm en maag —
van Nijland... 59
Pillen. Slijm en maag —
van Schreuder . 71 „ Standaert's —. .103 „ Suiker — Cantel 103 „ TJrbanus — ... 63 „ van Blair ... 31 „ van de Haas . . 91 „ van de Hermitage 91 „ van de Somnambule 91
„ van Dr. Bliju . . 25 „ van C. Fontaine . 69 „ van Gelauff. . . 69 „ van Jasinski . .100 „ van Mortin ... 91 „ van Dr. Mortin
voor Dames. . . 99 „ van Niblett ... 45 „ van Paercy... 62 „ van Vleck's aambeien — . . . . 111 „ van Vleck's Steek
— 111
„ voor vrouwen van
Dr. Brissac ... 100 tegen niersteen v. van Bijsterveld . 131 „ tegen witte vloed 136 Pills. Calming and Begu-
lating — . . . . 64 „ Nervo — . . . . 38 Pilules antinévralgiques 36 „ antinévralgiques
van Cronier . . 39 „ antirhumatismales 69 „ contre l'obésitódu
Dr. Bilaudel . . 25 „ Orientales . . . 136 „ Végétales de L.
Geneau .... <59 Pleister. Kraal's likdoorn
69
25 136
■69
122
xn



ALPHABETISCH EEGISTEB.
xm
Blz. Blz.
Pleister. Maag-en Zenuw- Poudre anti asthmatique
sterkende — van (Clery) .... 4
Klepperbein . . 56 „ anti Kheumatis-
„ WiLiam's pu- male (Peeters). 31
reuze hecht — 125 „ dissolvantantisep-
Poeder. Asthma — van tique 106
Boom 2 „ Gast 93
B Boom's Maag — 55 „ Indiën 131
, Coza — .... 51 „ laxative de Yichy 62
„ Kramp — van „ Nervustabak en
Dr. Stark ... 45 — van Richard Schulz 38
„ Kroep — . . . 114 Powell's Balsem en anijs-
„ Laxeer — van zaad 10
Dr. Badoux . . 62 Praeparaten. Miraculo — 90
„ Maag — van Van „ Novozon — 90
Bijsterveld ... 56 Pulmonatine 17
„ Plantaardig — Pulver. Universal magen
tot bloedzuivering 92 — van Barella ... 57
I specifiek genees- Purgatief Oidtmann . .112
krachtig planten- Purgen 62
van Funke. . . 96 Purgéthyl Détry. ... 63 „ . van de Haas . . 92 „ van Jasinski . . 99 R. „ van het Staphorster boertje . 69 Bacabout des Arabes . . f>9
„ tegen asthma . 4 Badioline 32
„ tegen Engelsche Beconfortatiefpillen ... 93
ziekte 137 Reimann's breukzalf . . 118
, tegen epilepsie . 46 „ senfsamen. . . 95
v tegen het zuur . 57 Bemedie. Beumatiek —
, tegen nerveus van De Boer .... 32
braken .... 39 Réparateur infaillible des
„ Zuur — ... 58 cheveux 128
Poeders. Hohl's bloedzui- Retzlaf. Middel tegen de
verings — . . 84 dronkenschap van — . 52
„ Zenuw — tegen Revalenta Arabica ... 93
epilepsie ... 46 Rheumatiekmiddel ... 32
Polmo 123 Richter Cie's Ankerzalf. 117
Pomade médicinal . . . 128 „ Ankerzeep 117
Postema. Tuberculine — 18 Bob Boyveau laffacteur . 70
Postma. Wereldberoemde Boche's embrocation . . 32
zenuwdroppels van — 36 | Boland. Drank van — . 44



ALPHABETISCH BEGISTER.
Blz.
Roman Weissmann's beroertewater 137
Roode Kruis. Inspuitingen
van het — 102 H Zalf van
het — . . 125 Roode pillen van Depuis 70 Rosetter's hair Restorer . 130 Royal Windsor hair Restorer 130
Rubardt's nervenelixer . 36 Rustwekkendo pillen van
Donkersloot 39
s.
Sachets de Beauté,Hoora" 93
Safe Cure. Warner's — 131
Salaperlen 102
Salp's baardtinctuur . . 130
Salp's lotion 130
Salubre 52
Salzunger Tropfen ... 71 Samengestelde Barcola
tinctuur 94
Samosa 94
Sanatogeen 94
Sanden's electrische gordel 49
Sanguinose 94
Sanitas middelen. . . . 102 Sanjana. Essentia composita — . . . . 17
„ Sirup 17
Santa Paulo. Kloosterbalsem ■— 30
Sanonervine 39
Santal ïlidy 102
Santal Parelsvan Dumon 103
Sap van Vantura ... 94
Sarsaparilian 95
Sarsapareille Cambrosy . 93 Schellenberg's Jichttinc-
tuur 32
Blz.
Schmidt's gehoorolie . .106
„ geneesmethode 82 Schreuders's Slijm- en
maagpillen 71
Schulheitz's Jeneverbes-
senolie 85
Schulz. Nervus tabak en
poudre van Bichard — 38
Scott's emulsion .... 95
Senf'samen (Beimann). . 95 Sequah's middel tegen de
cholera 32
Seyferth's Kina parelen . 85
Siegratt's Bheumatiekzalf 33 Sigaretten. Indische—van
Grunault 3
Simpson's Catarrhpoeder 107
I lotion .... 107 Sint Martin balsem. . .128 Siroop antiasthmatiek van
Jamin 5
, Rhoeal 10
„ van de abdij der monniken van Mont
Majour 10
„ van hypophosphie-
ten. Fellow's —• . 81
„ Druiven - van Lin-
newiel 79
„ van Dr. Zed ... 18
Sirop anti goutteux. . . 33
„ de chloral de Pollet 96
Sloan's liniment .... 33 Slijm- en galpillen van
Nijland 59
Slijm- en galpillen van
Schreuder 71
Slijm pi Hen van de erven
Metz te Haarlem. . . 71 Smaling's galsteenmiddelen 132 Smith's bloedzuiverende
middelen 76
XIV



ALPHABETISCH REGISTER.
Blz.
Soler pastilles 96
Sonnen aether strahlen
apparate 48
Soules Hopbitter .... 96
Spirone 18
Spranger's heilzalf . . .123
„ Maagdruppels 59
Sprengel's middel ... 97
Sprutol 124
Standaerts pillen .... 103
„ tabletten . . 97 Staphorsterboertje. Kruiden tegen doofdheid van
het — 106
Staphorsterboertje. Geneesmiddelen van het — 15 Staphorsterboertje. Poeder
van het — 69
Stark. Kramppoeder van
Dr. — 45
.. Krampthee van
Dr. — 45
State Medical Institute . 71
Statuut Aurora .... 135
Stearn's hoofdpijnmiddel. 41
StoomOxygen 72
Stopbonbons van Lütger 57
Stroop. Moeder Seigel's — 68 „ Dr. Thijssens Anijs-
en zuur — ... 60
Stroopal 97
Sturzenegger's breukzalf 119
Sutherland's Bbeumaticon 33
Suikerpillen Cantel. . . 103
Sybilles levenselixer . . 72
Symon's influenzapillen . 114
T,
Tabletten. Falkenberger
Jicht — . . . 28 „ Falkenberger
Rheumatiek — 28
Blz.
Tabletten. Gessler's toover
hoofdpijn — . 40 „ Id-Quod Rheumatiek — . . 29 „ Laxeerende — 62 B Mariënbader— 67 „ Marmola — . 25 „ Moeder Seigel's — . . . 68 „ Mijnhardt's influenza — . . 115 „ Mijnhardt's
laxeer — . . 62 „ Mijnhardt's
maag — ... 57 „ Mijnhardt's
transpireer — 136 „ Mijnhardt's
zenuw — . . 38 „ Standaert's — 97 u Wybert's — . 11
Tam ar Indien 63
Tandhalsbandje. Electromotorisch — van Ro-
bert Holz 48
Tandpasta van Hollander 124 ! Tanhauser's Citroensapkuur 97 Taroline Capsules ... 103 Tea. English braekfost . 24
Tepelzalf 124
Teringmiddelen. Kau-
ling's — 16
Thé. Blutreinigungs — . 76 „ Chambard .... 25
Thee. Borst — 14
„ Damp's Spartium - 14 n Johannis — ... 25 „ Kramp — 'van Dr.
Stark 45
„ Krauter — van
Geist 131
„ van Wolffsky . . 18
xv



XVI
ALPHABETISCH BEGISTER.
Blz.
Thee. Winfried Grace
Hartland's—. . . 26 Theiken's Bheumatiek-
middel 33
Theophile haarkleurmiddel 130
, ontwikkelingsbalsem ... 124 Thermogene watten . . 124 Thierry's wonderzalf . .124 Thijssen's anijs — en
z uurstroop 60
Tinctuur. Delmina's kiespijn — ... 120 „ Electron en
Ozon — . . . 79 „ Eriegel's likdoorn —. . . 122 „ Samengestelde
Barkola — . . 94 „ Scheüenberg's
jicht—. ... 32
Traub. Kruiden van Dr. — 87
Tonic Lababy 54
Trench's Remedy ... 46
Tropfen. Salzunger — . 71
, TJniversal — . 97
Tuberculine Postema . . 18
Tuberculophobiné ... 18 Tuberculozyne van Derk
Yonkerman 18
Tuyl's voetwater .... 125
„ woldoek .... 98
ü.
Unicum 33
Universal. Magenpulver
van Barella. 57 „ Tropfen van
Wolff ... 97 Universeel Maagzout van Gebr. Walter .... 58
Blz.
Urbanus Pillen .... 63 Ursem. Fistelpot van
Klaas — 120
Uten's Antiépileptique . 42
V.
Veno's bliksemsnel hoestmiddel 10
Verhoeven's onfeilbaar
maagmiddel 57
"Vincent de Grenoble. Middelen van — .... 70
Yirisauol 97
Virol 98
Vitosc 19
Vixol 5
Vleck's aambeienpillen . 111
„ Pasta 111
„ Steekpillen. . .111 Vogeler's curative com-
pound 65
Vogelsang's middel tegen
epilepsie 46
Voltakruis 47
Voss. Anti katarrhale pillen van — 7
w.
Waerseggers Breukzalf' . 119 Wagner's antipositine . 23
Wa-Ka-NTa 50
Walter. Universeel maagzout van Gebr. — . . 58 Warner's Safe Gure . .131 Weidhaas. Asthmamiddel
van Paul — .... 2 West-Indische kloosterolie 34
White's oogwater . . . 108 Williams's poreuze hechtpleister 125



ALPHABETISCH BEGISTER.
XVII
Blz.
WinifredGrace Hartland's
thee 26
"Winter's jichtapparaat.
Adolph — 48
"Winter Cie. Natuurlijke
gezondheidshersteller . 68 Witte Borstsiroop van
Mayer 10
Witt's nieren- en blaas-
pillen. De — .... 131
Wlisni. Papier — ... 4
Woldoek van Van Tuyl. 98
Wolffsky. Thee van — . 18
WolfFs Universal Tropfen 97 Wonderhersteller van de
Magie Poot Draft C°. 72
Wforledge Hoofdpijnwater 41
Wormpatronen . . . . 116
Wortelboer's Kruiden. . 72 „ Kruiden.
Oprechte — 73
Wybert's tabletfen ... 11
X.
Xypoliet van Van Bijsterveld 98
Y.
Yonkerman. Tuberculo-
zyne van Derk — . . 18 IJzer Encausse .... 98
z.
Zalf. Aambeiën— ... 110 „ Anker Lagosa — . 117 B Breuk — van Pastor
Beek 118
„ Breuk— van Twisk 119
Zalf. Breuk — van Waerseggers 119"
., Drudes — .... 120 n Foster's nier — . . 121 B Holoway's — . . 122 „ Kevelaar — ... 109
B Pazo — 111
„ Phenix — .... 123 „ Perei's likdoorn —. 121 van 't Boode Kruis 125 „ Siegratt's Rheumatiek —- 33
, Dr. Spranger's heil - 123 „ Sturzenegger's
breuk — 119
- „ tegen beenwonden . 125
„ tepel — 124
„ uit de oudemanhuispoort 125
„ Thierry's wonder — 124 Zalm's Kruiden. Van — 34
Zam Buk 126
Zed. Siroop van Dr. — . 18
Zeep Amiraal 26
Zenuwdroppels.Wereldbe-
roemde — van Postma 36 Zenuwpoeders tegen epilepsie 46
Zenuwsterker. Pastor Koe-
nig's — 35
Zexa. Middelen van het
instituut du — ... 52 Ziekenheimer Druiven-
borsthonig 98
Zout. Maag — van J.
Chaumann 59
Zout. Universeel Maag — 58
Zuurpoeder 58
Zwitsersche bergwortel . 137 Zwitseische pillen van B. Brandt 63









J