f 1159 LEIDRAAD VOOR DE AMSTERDAMSCHE MEISJES BIJ DE KEUZE VAN EEN BEROEP DOOR ANNA POLAK DIRECTRICE VAN BET NATIONAAL BUREAU VOOR VROUWENARBEID DERDE HERZIENE EN VERBETERDE DRUK G PRIJS f0.60 FRANCO PER POST lagere gemengde en meisjesschool te Amsterdam jehoeve der van school gaande meisjes kosteloos .üplaar gezonden door het Nationaal Bureau voor Vrouwenarbeid, Van Speykstraat 30, 's-Gravenhage. LEIDRAAD VOOR DE AMSTERDAMSCHE MEISJES BIJ DE KEUZE VAN EEN BEROEP DOOR ANNA POLAK DIRECTRICE VAN HET NATIONAAL BUREAU VOOR VROUWENARBEID DERDE HERZIENE VERBETERDE DRUK No. 19b DER GOEDKOOPE UITGAVEN BEWERKT AAN HET NAT. BUREAU VOOR VROUWENARBEID VAN SPEYKSTRAAT 30, 's-GRAVENHAGE VOORWOORD. Eenige jaren geleden vatte het Nationaal Bureau voor Vrouwenarbeid het plan op, voorloopig alleen voor de grootere gemeenten ten onzent, boekjes samen te stellen, d.e tot leidraden zouden kunnen dienen bH de beroepskeuze voor meisjes. J Telkens opnieuw toch trof ons het droevige verschijnsel, dat vrouwen in veel grooter getale nos dan mannen hare arbeidstaak beschouwen als een last die als een looden zwaarte getorst in stede van met opgewektheid en veerkracht gedragen wordt, omdat Z\ ïfn -aar werk niet houden of er niet voor geschikt zijn terwijl zij zich op een ander plekje van het maatschappelijk arbeidsveld wellicht opperbest op haar plaats zouden gevoelen. fhciucsi Dat zijn de slachtoffers eener verkeerde beroepskeuze een verschijnsel, dat ongetwijfeld te wijten is aan verschalende oorzaken, waarvan niet de minst belangrijke moet worden gezocht in onbekendheid met het bestaan en den aard van een aantal beroepen, de gelegenheid om daartoe te worden opgeleid, en de vooruitzichten, d,e elk beroep biedt aan de deugdelijk onderlegde arbeidskracht. J Even veelvuldig als de oorzaken, zvn ook de noodlottige gevolgen van die verkeerde beroepskeuze gebleken : stuwing van steeds versche scharen werkkrachten naar enkele overvolle beroepen, waar een scherpe concurrentie gaat heerschen, en de loonstandaard daalt; onbevredigdheid van de „arbeidster", die moeilijk plaatsing vindt, langzaam opklimt, wéinig verdient en haren dagelijkschen arbeid met tegenzin efr^k0nt(Lvredenheid ten slotte Wj de ouders, die geld hebben besteed aan een opleiding, die zoo luttel resultaat blijkt op te leveren. Tot voor weinige tientallen van jaren werd, behalve in enkele bevoorrechte kringen en ook daar veelal 4 voor de zoons alleen, aan het zoo bij uitnemendheid belangrijke vraagstuk van de beroepskeuze geen of ternauwernood aandacht geschonken. Eerst langzamerhand begint het besef door te dringen, dat arbeid niet slechts de eenige bron is van duurzame welvaart, maar bovendien één der diepste bronnen van levensvreugde voor iedere volwassen valide persoon, zoo vrouw als man. En gelijk met dit besef nam ook de zorg toe, die er aan de beroepskeuze werd besteed. De brochures, die over dat onderwerp gedurende de laatste jaren ten onzent het licht zagen, zijn, voor zoover wij weten, in hoofdzaak de „Gids voor Amsterdamsche Ouders, Voogden, Verzorgers en Onderwijzers", bewerkt door de afdeeling Amsterdam van de Vereeniging „Volksonderwijs", de beroepskeuzeboekjes van de Dordtsche en Haagsche Arbeidsbeurzen en vooral van Mameren's „Leidraad bij Beroepskeuze voor Jongens en Meisjes". Maar terwijl van Mameren's Leidraad een lijvig boekdeel vormt en voor kleine beurzen onbereikbaar is, geven de overige boekjes, ten behoeve zoowel van jongens als van meisjes samengesteld, voor de laatsten niet de uitvoerige inlichtingen, die wij in haar belang zouden wenschen. Zoo begonnen wij dan in 1912, volgens een door onszelf vastgesteld plan, een „Leidraad" te bewerken voor den Haag. Deze eerste wegwijzer, die niet zonder eenigen schroom onzerzijds, door vriendelijke bemiddeling van dames en heeren schoolhoofden aan de van school gaande meisjes werd uitgereikt, moest uitteraard als een proef worden beschouwd. Wij konden' onmogelijk van te voren weten, of men in onderwijskringen met deze poging tot beïnvloeding van | de beroepskeuze der meisjes zou zijn ingenomen, en of de leerlingen en hare ouders wel in het boekje zouden vinden wat wij gemeend hadden hun er in aan te bieden. Gelukkiglijk heeft de praktijk aangetoond, dat onze schroom ij del was. Van verschillende schoolhoofden, mannelijke zoowel als vrouwelijke, mochten wij betuigingen van instemming ontvangen; herhaaldelijk bleek ons, dat van den Leidraad een ruim gebruik werd gemaakt, en zelfs uit andere gemeenten werd de brochure besteld. 5 geg£n.Vertr0UWen Zijn WC duS in die richtil,g verd" dJJL I913 vters?neen de Amsterdamsche; in 1914 de Rotterdamsche Leidraad, terwijl van den Haagschen ^Vïe1evenherZieBe Verbeterde druk in "h" H-»negi!loJ9,L5 bewerkten wij, naast een herdruk van den Amsterdamschen gids, een algemeenen Leidraad die voorlichting bij de beroepskeuze der meto2^ beoogt te verstrekken voor het geheele land, mlt uitzondering van de drie groote steden. -iLe 19,5 verscneen een herdruk van den ffofferSraad'herd«* van ^Haagschen Thans is ook van den Amsterdamschen Leidraad zulk een hernieuwde herdruk noodzakelijk geworden die daar uitteraard het maatschappelijk leven aan voortdurende wisseling onderhevig^, in menig opzicht 2Zïkl^ Va?- 2ij? V00rganler vertoondTVooTsommige vakken zqn n.euwe opleidingsgelegenheden geopend. i„ verschillende ambten of bioepen werd^e zoldigmg verhoogd. In het ééne vak zijn de vooruit! 2*ten 8l?Mur' in *«* andere beter gewordt Hier St^hefziet a:beid8Ve'd in'ginds d^egën Vê" ™EHJ00 h0p?n wfl' dat door deze herziene uitgave wederom menig meisje moge worden gevoerd haar een toekomst van nuttigen arbeid, die irT elken krirfe onzer samenleving welvaart, waardighêkl en K bevrediging schept! icvens Den Haag, najaar 1916. INLEIDING. Een Woord aan Ouders en Voogden. Reeds vroeg plegen ouders zich bezig te houden met de vraag: „wat moet onze jongen worden ?" Soms wordt de toekomst van den mannelijken spruit in de wieg reeds vastgesteld. Met betrekking tot de dochter daarentegen wordt die vraag eerst veel later, in menig gezin zelfs nooit gehoord. En toch moesten ouders en voogden met evenveel zorg het beroep kiezen, dat door hun meisjes, als dat hetwelk door hun jongens beoefend zal worden. Volstrekt niet alleen voor zoover het ongefortuneerde meisjes betreft. Want vooreerst: geld kan verloren gaan, maar hetgeen men verzameld heeft aan kennis of practische handigheid, is een duurzaam bezit: een schat, voor het leven vergaard! En bovendien: géén brood smaakt zoo lekker als het eigen verdiende; en het zou wel zeer onbarmhartig zijn, om juist het rijke meisje dat genot te ontzeggen. Zij zou daardoor armer worden dan hare armste zusteren ! Intusschen, de overgroote meerderheid der Nederlandsche meisjes is niet van rijken huize. Zij moeten wel degelijk zeiven, volwassen geworden, in eigen onderhoud voorzien; velen helaas! lang vóór zij volwassen zijn. Overwegingen omtrent een wellicht te verwachten huwelijk mogen daarbij geen gewicht in de schaal leggen. Ouders en voogden, die op dien grond hun dochter of pupil geen vak laten leeren, handelen onverantwoordelijk; en van menig gebroken leven zouden de muren van ons Bureau kunnen vertellen, als waarschuwing voor die ouders, voor wie het nog niet te laat is en in wier macht het nog staat, het leven van hun kind ten goede te leiden. Immers: niemand is het gegeven, in de toekomst te 7 zien. Hel kan wezen, dat een meisje in 't geheel niet trouw ; dat zij eerst laat, tégen of nèl haf : 30e faar ón H!t.hUWeyik tieedt>- dat 4 ook na haar huweJu4 He ee"! °f. ?ndere w«ze in het onderhoud ™het gezin moet bijdragen; terwijl in ieder geval een mêisfe dat haar eigen brood verdient zich veel vrfler voelt ve!?n^rldeH man die haar ten huwelijk vT^ en veel eerder de stem van haar hart kan volgen dan degene, die niet in haar onderhoud kan voorzien en dus den eersten den besten - of „slechtsten" ? -moet %BSiï# 3ngSt' d3t Z« "isWn SnverzorgK Vast staat dus, dat ieder meisje evenals JStÏÏ J°ngen deugdelijk moet worden opgeleid voor eenig beroep. p Maar voor wélk beroep ? In de eerste plaats voor dat beroep, dat het meest komt Wiaea^L-n licham+eIiike gesteldheid ove^ï ™UJi 'e handig en met voorliefde knutselt, moet vereischt Wteenh'etWaar ^ ho.oMwerk voor'wort vereiscm. Wie het meeste ple z er heeft in rekenen hTofdzaal ViesrdEeneeren ^ ^ ber4 ^taldé nooiazaak is. Een zwak meisje moet geen strijkster Hte*. en.ee" zenuwach«g Persoon^ geên^eleMaar niet alleen met den aanleg van het meisie ook met de vooruitzichten in de verschillendeIS moet terdege worden rekening gehouden. Anders looot men gevaar een beroep te kiezen, dat geen m dde vfn bes aan oplevert; hetzij tijdelijk, doordat gedu endê blkwLmT hetV^rZiCh,JUiSt VOor ^vffhSSS Dekwaamd; hetzij blijvend, omdat het een achteruit- i^LlVloi omdat het slechts ™r2& Wij hebben getracht, U bij de zoo moeilijke beroeosstaUandeVr ."^"«f '^raad te verschaffen" gestaande in: I. een lijst van beroepen, in Nederland door vrouwen te vervullen; II. een lijst van beroenen waarvoor in Amsterdam opleiding te vinden is - III fn- ÜSS if^ dKie °pleiding en omrent de voor! uitzichten in die beroepen; IV. een liist van hl roepen, waarvoor alleen/tón AmXerdam opleiding" 8 te verkrijgen is; V. inlichtingen omtrent de plaats(en) waar dan die opleiding te vinden is en omtrent de vooruitzichten in die beroepen; VI. een lijst van beroepen, waarvoor (nog) geen opleiding bestaat, of waarvoor opleiding niet noodig is; VII. eenige inlichtingen omtrent de vooruitzichten in die beroepen. Betreffende de opleiding buiten Amsterdam konden wij geen nadere gegevens verstrekken, omdat daardoor ons boekje een veel te groote uitbreiding zou ondergaan. En ook in verschillende andere opzichten moesten wij wegens gebrek aan ruimte beknopter zijn, dan wij ten behoeve der belanghebbenden wel hadden gewenscht. Zoo kon van verschillende ambten, betrekkingen of beroepen, waarvoor men niet rechtstreeks kan worden opgeleid, omdat nog van tal van andere omstandigheden afhankelijk is, of men de begeerde taak eenmaal vervullen zal, alleen worden opgegeven, welke vorming voor het vak in questie in ieder geval onontbeerlijk is. Bijvoorbeeld: wanneer wij onder de beroepen waarvoor te Amsterdam opleiding te verkrijgen is, opnoemen: hoofd eener school, directrice van een ziekenhuis, hoofd van een handelszaak , dan beteekent dat — wij vermelden dit hier, omdat sommige dergelijke opgaven wel eens schijnen te zijn misverstaan — geenszins, dat men op de eene of andere speciale wijze juist voor die beroepen of betrekkingen kan worden bekwaamd! Immers, voor directrice van een ziekenhuis bestaat er ten onzent geen bijzondere opleiding. Tallooze malen wordt de hoofdacte gthaald, zonder dat de bezitter of bezitster ooit tot schoolhoofd wordt benoemd. Er zijn uitnemende krachten in den handel, die het nooit brengen tot chef eener zaak. Wij meenen alleen in onzen Leidraad te moeten aanwijzen, welken weg een meisje, wie een der bovenaangeduide beroepen of betrekkingen of een ander, gelijksoortig, vak aantrekkelijk voorkomt, moet inslaan,. om _ indien aanleg en omstandigheden medewerken — eenmaal het door haar gewenschte doel te bereiken. Ook hierin moesten wij onvolledig blijven, dat slechts zeer zelden examen-eischen, tijdstip en plaats van aangifte en nooit het bedrag der examen-gelden werden 9 vermeld; terwijl met dan bij uitzondering eenigszins uitvoerig de werkzaamheden werden omschrevel, dte aan een.g bepaald beroep verbonden zijn hPM tï°rg werd gepoogd, duidelijkheid aan beknoptte,paren- Waa' desondanks de Leidraad tekort E '», 'ü 01?! Btlreau' van Speykstraat 30, Den naag, gaarne bereid, zoowel mondeling als schriftelijk zooveel mogelijk aanvullende inlichtingen Ugeven Eiken werkdag is het tusschen 9 en 12, 2 en 4 uur voor bezoekers toegankelijk. Nog op enkele punten, ten nauwste met het vraagstuk van de vakopleiding samenhangend, zouden wij ÏZ. \andacht will?n vestigen: op hit voordeel eerTer zoo breed mogelijke algemeene ontwikkelingTeer de eigenhjke vakopleiding een aanvang neemt; op den bZ'Z?™^ tet meisie even g°ed aIs dé jongen ten 2^°mAlë ber°eP behoort te beschouwen; en ten slotte op de gezondheid der aanstaande „arbeidster" i J *! beioeP> net eenvoudigste zoowel als het geleerdste, wordt, in het algemeen gesproken, beter verL3„"aKarmate de sPeciale vakbekwaamheid op een steviger basis van algemeene kennis is gegrond Immera hoe ruuner het veld is, dat iemand kin overz eTdes' te verstandiger zal hij arbeiden op het kleine olekie gronds, dat hem ter bewerking werf toegewezen! J «oir . m hop,en w^ zeer' dat die meisjes, voor wie de üv£°nLV0°r M,H Va' de HBS" het Lyceum, o het üymnasium gesloten moet blijven, althans oo de avondcursussen en de vervolgcursussen" de beginselen van Fransch, Duitsch en Engelsch zullen leerfn? II- e herhal'"gsscholen betreft — als opleidinesWKhtingen verdienen ze zeer zeker „iet de CS. SalenT'nngH°Pt ^"««tóhoud- of Handelsschool diir Lhn'doet.sullig verstandiger, zijn meisjes daar voor de huishoudelijke vakken of de betere kMtoorbetrekkingen te doen bekwamen aangS vin nw"!* T ¥ herha«ngsscholen zooveel korter van duur, en daardoor vanzelf oppervlakkiger is. l och moeten, vooral zoolang de stad Amsterdam niet een voldoend aantal Werk-en LeerecheTenbezit WiirhawKf8fchole." a,s een "gen worden bescïouwd.' Wij twhfelen niet, of heeren- en dames-school- 10 hoofden zullen bereid gevonden worden, een ieder, die zijn dochtertje het herhalingsonderwijs wenscht te doen volgen, op de hoogte te brengen van alles wat daarvoor te weten noodig is. Ook omtrent kostelooze plaatsing op verschillende inrichtingen van onderwijs, zullen de schoolhoofden zeker gaarne inlichtingen geven. Menig meisje zou heel wat beter toegerust kunnen worden voor de reis door het leven, indien de gelegenheid tot meerdere ontwikkeling niet dikwijls uit sleur of laksheid werd verzuimd. Niet minder gewenscht dan eenige meerdere ontwikkeling voor, is eenige meerdere ernst van de vrouwelijke arbeidskracht. Gebrek aan ernst bij de „arbeidsters" — in hpevele vakken hoorden wij daarover klagen l Hoe menig meisje ziet nog alleen een tijdpasseering in haar werk, dat zij zonder belangstelling verricht, zonder begeerte om in haar vak vooruit te komen zonder verantwoordelijkheidsgevoel tegenover de dagelijksche taak, en — hetgeen als de oorzaak zoowel als het gevolg daarvan te beschouwen is — zonder liefde er voor. Wij gelooven, dat die noodlottige gezindheid zich wel degelijk langzamerhand in gunstige richting kan wijzigen, indien onderwijzers en ouders willen medehelpen. Dan zal op den duur ook in de opgroeiende meisjes het bewustzijn ontwaken, datjzij, evenals ieder ander, haar eigen plaatsje op aarde zoo goed mogelijk moeten vullen, en haar onderhoud : huisvesting, voeding, kleeding — altemaal producten van menschenarbeid — eerlijk moeten verdienen, door ook zeiven te arbeiden met alle kracht en verstand, die te harer beschikking staan. Wat nu eindelijk de gezondheid der aanstaande arbeidster betreft — in zoo menig beroep hoort men de klacht uiten, dat juist de vrouwelijke werkkrachten zooveel verzuimen, somtijds door voorgewende, maar dikwijls ook door werkelijke ziekte. Het komt ons voor, dat een groot gedeelte der schuld daarvan moet worden geschoven op de opvoeding, die de jongens buiten schooltijd in de open lucht laat spelen en ravotten, en de meisjes, kleine moedertjes van kindsbeen af, binnen houdt voor allerhande huiselijke bezigheden. Wanneer die noodzakelijke verrichtingen nu in het 11 vervolg eens beurtelings aan alle kinderen worden opgedragen, dan zullen stellig de jongens er handiger redzamer en vooral ook minder ruw en zelfzuchtig me-iSje8' d00r meer te ^nieten vS cht en lucht^ beweging en zonneschijn, sterker jonge Zll W°fden' k,rachtiger aanstaande'moeders vfn een toekomstig geslacht, die bovendien ook beter tegen haar werk zullen zijn opgewassen g „„ i me.isies zuI,len het dan op hïre beurt stellig later voelen als haar plicht - een plicht tegenover de ouders' die haar in staat stelden, tot flinke wèl onderlegde vakvrouwen op te groeien, en niet minder ook S te verrSn6" e? de gemeeni*hap ~ «m haar werk te verrichten met opgewektheid en toewijding, door verstandig arbeids- en rusttijden, inspann ng en uitspann.ng te doen afwisselen, haar gezondheid te bewaren; en het voorwenden van ziekte te vermijden, als een oneerlijk en harer onwaardig middel/om h*re taak op anderer schouders te schuiven En nog van iets anders zullen die jonge vrouwen behoorbTkeStarhn-!Hdat Zii V00r g0ed verrichten arbeid behoorlijke arbeidsvoorwaarden kunnen bedingen en zich niet moeten tevreden stellen met een karifer bezoldiging dan haar mannelijke collega's, wief werk *« «M&fr 6n niet beter Sedaan wordt dan het hare. te faffi il" °m feChW*8 ve'langens ingewilligd Géén flf^.,S:K?anfen8luiting der belanghebbenden. Géén flinke arbeidster met hoofd of hand die ver- W^hPhh1.3^ "d V,anthare vakorganisatie te worden. Wij hebben dan ook steeds, voor zoover ze ons bekend waren, de vakverenigingen onder de verschillende beroepen vermeld. verscnii- Zoo hopen wij dan, dat deze leidraad ons weder iets itr^ronT^ ideale toekomst' waarin Óok an wWJ afbeiden I"et vreuede en toewijding aan werk, dat overeenkomt met haar eigen aard en aanleg, en waardoor haar, in grootere of fieinere mate" öoke7PeVaI^Cheiden We,vaart gewaagd wordt.' w»« « t arbeidsfer is haar loon waardig; te meer Z\ vj Ae ]uiste inzicht toont te bezitten in hetgeen haar pliefctis en haar recht! "eigeen I. Lijst van Ambten, Betrekkingen en Beroepen, die in Nederland door Vrouwen kunnen worden vervuld. I. Ambten, betrekkingen en beroepen van huishoudelijken aard. 1. Hulp in de huishouding. 2. Huishoudster. 3. Huisverzorgster. 4. Dienstbode (kindermeisje; dienstbode-alleen; keu¬ kenmeisje; werkmeisje of 2e meisje; kamermeisje ; linnenmeisje of 3e meisje). 5. Kamenier-linnenmeisje. 6. Kamenier. 7. Juffrouw van gezelschap- 8. Hofdame. 9. Kookster. Kokkin. 10. Directrice van een coöperatieve keuken. 11. Directrice van een armhuis. 12. Kosteres. 13. Toiletjuffrouw. 14. Badvrouw. 15. Linnenjuffrouw op een boot. Stewardess. 16. Garderobe-bewaarster. 17. Werkvrouw. 18. Kamerverhuurster of pensionhoudster. II. Ambten, betrekkingen en beroepen op het gebied van opvoeding en onderwijs. 19. Gouvernante. 20. Kinderjuffrouw. 21. Directrice van een tehuis voor schoolgaande kinderen. 22. Hulpkracht in een tehuis voor schoolgaande kinderen. 13 23. Hoofd eener school voor voorbereidend onderwijs IA. Onderwijzeres aan een school voor voorbereidend onderwijs. 25. Privaat-onderwijzeres in het fröbelen. 26. Hoofd eener lagere school. 27. Onderwijzeres aan een lagere school. » » » school voor achterlijken. ™' rv * ■" ». » » doofstommen. 30. Directrice eener tuchtschool voor meisjes. 31. Onderwijzeres aan een tuchtschool voor meisjes $i. Directrice van een rijksopvoedingsgesticht voor meisjes. 33. Onderwijzeres aan een rijksopvoedingsgesticht voor meisjes. 34. Onderwijzeres aan een strafgevangenis of rijks¬ werkinrichting. 35. Onderwijzeres of leerares in nuttige handwerken. » 'n koken en huishoudelijke vakken. XL- » of leerares in teekenen. Xr* » » » » muziek. ^ i » zang. . ." » » declamatie of hygië¬ nisch spreken. 41. Onderwijzeres of leerares in gymnastiek. » » » » dansen, rr » » » „ zwemmen. JT » » » „ stenografie. 1?- , » . , » » » boekhouden. 4o. Leerares in handelscorrespondentie. 4J- „ • * het costuumvak,' » » » lingerievak. j9/ » » fraateyhandwerken. » „ huishoudkunde. i » koken en voedingsleer. kq «r S waschbehandeling en strijken. 53. Werkmeesteres aan een rijksopvoedingsgesticht. 54. Leerares bij het landbouwhuishoudonderwijs. od. Ambtenare aan een gasfabriek. 56. Directrice van of leerares aan een school voor middelbaar onderwijs. 57. Leerares aan een school voor voorbereidend hooeer onderwijs. 14 58. Assistente aan een hoogeschool. 59. Privaat-docente aan een hoogeschool. 60. Lector aan een hoogeschool. 61. Directrice van een particulier opvoedingsgesticht, doorgangs- of reddingshuis. 62. Hulpkracht aan een particulier opvoedingsgesticht, doorgangs- of reddingshuis. 63. Opvoedster in een Christelijk philanthropische instelling. 64. Directrice van een weeshuis. 65. Directrice of adjunct-directrice van een volkshuis (Toynbee-inrichting). III. Ambten, betrekkingen en beroepen op het gebied van verpleging en verzorging. 66. Directrice van een ziekenhuis. 67. Hoofdverpleegster, le verpleegster, verpleegster in een ziekenhuis. 68. Particulier verpleegster. 69. Wijkverpleegster. 70. Reserve-zuster bij den diakonessenarbeid. 71. Assistente bij een geneesheer of aan een poli¬ kliniek. 72. Directrice van of hulpkracht aan een vacantie- kolonie of herstellingsoord. 73. Krankzinnigenverpleegster. 74. Kraamverzorgster. 75. Baker. 76. Vroedvrouw. 77. Meesteres-vroedvrouw aan een kweekschool voor vroedvrouwen. 78. Hoofd eener crèche (kinderbewaarplaats), of toe¬ vlucht voor zuigelingen. 79. Hulpkracht aan een crèche. 80. Enquètrice of huisbezoekster in dienst dertuber- culose-bestrijding. 81. Leerares in hygiënisch spreken en ademgymnas- tiek. 82. Heilgymnaste-masseuse. 83. Manicure-pedicure. 15 IV. Betrekkingen en beroepen in handel en op kantoor. 84. Hoofd van, of „deelgenoote" in een groothandels- of winkelzaak. 85. Procuratiehoudster. 86. Correspondente- 87. Steno-typiste. 88. Typiste. 89. Boekhoudster. Assistent-accountant. 90. Caissière. 91. Beambte of bediende bij een coöperatieve ver- eeniging. 92. Administratrice (hoofd eener administratie). 93. Particulier secretares. 94. Verkoopster. Winkelbediende. 95. Buffetjuffrouw. 96. Ouvreuse in schouwburg of bioscoop. 97. Bode. 98. Agentes. 99. Inspectrice en adjunct-inspectrice eener verze- kerings-maatschappij. 100. Handelsreizigstei. 101. Acquisitrice. Colportrice. 102. Depóthoudster. 103. Kioskjuffrouw. • • 104. Makelaarster. 105. Houdster van een bemiddelings-bureau. 106. Besteedster. 107. Koopvrouw. 108. Collectrice van de staatsloterij. 109. Bibliotheekhoudster. 110. Uitgeefster. 111. Commissionnaire in effecten. 112. Directrice van een bankinstelling. V. Industrieele beroepen en betrekkingen, met uitzondering van de nijverheidskunst. 113. Hoofd van een fabriekmatig bedrijf. 114. Apotheker. Provisor. 115. Apothekere-adshrtente. 116. Drogiste. 16 117. Detacheuse (vlekken-uitraaakster) in chemische wasscherijen. 118. Directrice van of hoofdopzichteres aan een wasch- inrichting. 119. Strijkster. 120. Arbeidster in de wasch-industrie, met uitzon¬ dering der strijkster, der detacheuse en der opzichteres. 121. Glazenwasscher. 122. Barbierster. 123. Kapster en haarwerkster, patrones. 124. Kapster en haarwerkster, werkneemster. 125. Kapster, zelfstandig gevestigd. 126. Modiste, patrones. 127. Modiste, werkneemster. 128. Pettenmaakster. 129. Corsettenmaakster-bandagiste, patrones. 130. Corsettenmaakster-bandagiste, werkneemster. - 131. Costuumnaaister-kleedermaakster, patrones. 132. Coupeuse. 133. Taillewerkster. 134. Rokkenwerkster. 135. Mantelwerkster. 136. Linnennaaister, patrones. 137. „ werkneemster. 138. Huisnaaister. 139. Verstelnaaister. 140. Stopster. 141. Directrice van de linnenkamer eener stoomvaart¬ maatschappij. 142. Bontwerkster. 143. Behangersnaaister. 144. Arbeidster in de kalkfabricage. 145. „ „ „ fabricage van steen of grof aardewerk. 146. Arbeidster in de fabricage van fijn aardewerk en porcelein. 147. Arbeidster in de fabricage van glas, kristal, spiegels. 148. Diamantbewerkster. 149. Arbeidster in het boekdrukkersbedrijf (typografe: brocheerster). 17 150. Arbeidster in de chemische nijverheid. 151. „ „ „ fabricage van kaarsen, olie, vernis, vet, zeep. 152. Arbeidster in de fabricage van lucifers. 153. Arbeidster in de fabricage van verfstoffen, kunst¬ mest, lijm. 154. Arbeidster in de fabricage van kurk-, stroo-, borstelwerk. 155. Rietvlechtster. 156. Arbeidster in de fabricage van snij- en draaiwerk. 157. „ „ „ hoeden-fabricage. 158. „ „ „ fabricage van parapluies en parasols. 159. Arbeidster in de beddenfabricage. 160. „ „ „ dekenfabricage. 161. „ „ „ leerfabricage. 162. „ „ „ schoenenfabricage. 163. Stalenplakster. 164. Arbeidster in de fabricage van wasdoek en caoutchouc. 165. Verveenster. 166. Arbeidster in de turfstrooiselfabricage. 167. Bewerkster van edele metalen. 168. „ „ niet-edele metalen. 169. Arbeidster in de fabricage van electrische gloei¬ lampen. 170. Arbeidster in de lompensorteerderij. 171. „ , B papierfabricage. 172. „ „ , papier- en carton bewerking. 173. „ „ . étuis-fabricage. 174. Spinster. 175. Hekelaarster. 176. Weefster. 177. Breister. 178. Arbeidster bij het apprêteeren, bleeken, drukken, verven. 179. Arbeidster in de band-, koord-, passement- en wattenfabricage. 180. Arbeidster bij de touwfabricage. 181. „ „ „ meelfabricage. 182. „ ,, „ fabricage van koek, puddingpoeder, biscuit, vermicelli, suikerwerken. ;, 18 183. Arbeidster in de beetwortelsuiker-, aardappel¬ meel-, stroop- en stijfselfabricage. 184. Arbeidster in de cacao- en chocolade-fabricage. 185. „ bij de bewerking van koffie, cichorei en suikerstroop. 186. Arbeidster in de fabricage van verduurzaamde levensmiddelen. 187. Arbeidster in de darmschraperij. 188. Haringspeetster. 189. Garnalen pelster. 190. Oestersteekster. 191. Arbeidster in de zuivelfabricage. 192. „ „ „ margarinefabricage. 193. „ „ „ vruchtensappenfabricage. 194. „ „ „ tabak- en sigarenfabricage. 195. „ „ , erwten- en zaadlezerij. 196. Bloemenbindster. 197. Horlogemaakster. 198. Fabrieksopzichteres. 199. Verpakster. VI. Beroepen en betrekkingen op het gebied der nijverheidskunst. 200. Kantwerkster. 201. Borduurster. Goudborduurster. 202. Kunstnaaldwerkster. 203. Costuum-ontwerpster. 204. Handweefster. 205. Batikster. 206. Lithografe. 207. Photografe. Retoucheuse. 208. Cartonnage-werkster. 209. Leerbewerkster, boekbindster. 210. Decoratief beeldhouwster, houtsnijdster. 211. Metaalbewerkster:drijfster,inlegster,emailleerster. VII. Technische ambten, betrekkingen en beroepen. 212 Civiel-ingenieur. 213. Scheikundige bij den keuringsdienst. 214. Technoloog (scheikundige in industrieele bedr.) 19 215. Assistente bij de rijks-commissie voor graad¬ meting en waterpassing. 216. Assistente aan een rijks-landbouwproefstation. 217. Analiste aan een rijkslandbouwproefstation of laborante in een laboratorium. 218. Adjuncte aan een rijksproefstation voor zaad- contröle. 219. Amanuensis in een laboratorium. 220. Preparatrice van microscopische preparaten. 221. Tandtechnica. 222. Goudsmid-reparatrice. 223. Pianostemster. VIII. Beroepen en betrekkingen in, of verband houdende met, land- en tuinbouw. 224. Boerin. 225. Landbouwster. 226. Tuinbouwkundige (kweekster). 227. Tuinierster. 228. Tuinarchitecte. 229. Houdster van een hoenderpark. 230. IJmker. IX. Ambten, betrekkingen en beroepen op het gebied van het verkeerswezen, met uitzondering van den dienst der posterijen, telegrafie en telefonie. 231. Stationchef. 232. Commies, klerk of surnumerair in dienst van een spoorwegmaatschappij. 233. Wisselwachteres. 234. Vrouwelijke stationskruier. 235. Gids. 236. Koetsier. 237. Hótel-houdster. X. Ambten bij den dienst der posterijen, telegrafie en telefonie. 238. Directrice van een post- en telegraafkantoor. 20 239. Commies bij posterijen en (of) telegrafie. 240. Surnumerair bij posterijen en (of) telegrafie. 241. Klerk bij posterijen en (of) telegrafie. 242. Telegrafiste. 243. Kantoorbediende. 244. Telefoniste. 245. Assistente bij het hoofdbestuur der posterijen en telegrafie. 246. Brievengaardster. 247. Ambtenare bij de rijkspostspaarbank. XI. Ambtelijke betrekkingen, met uitzondering van het onderwijs en den dienst der posterijen, telegrafie en telefonie. 248. Commies in dienst van het rijk. 249. Adjunct-commies in dienst van rijk, provincie of gemeente. 250. Klerk in dienst van rijk, provincie of gemeente. 251. Schrijfster in dienst van rijk, provincie of ge¬ meente. 252. Rekenaar bij de sterrenwacht. 253. Directrice, onder-dir. eener rijks-strafinrichting. 254. Zaalopzichtster aan een rijks-strafinrichting. 255. Inspectrice, adjunct-inspectrice van den arbeid. 256. Arrondlssements-schoolopzienster. 257. Qemeente-inspectrice bij het lager, voorberei¬ dend of handwerk-onderwijs. 258. Opzichteres bij de schoolkinderbaden. 259. Politie-assistente. 260. Directrice, adjunct-directrice eener gemeentelijke arbeidsbeurs. XII. Ambten, betrekkingen en beroepen van maatschappelijken aard. 261. Predikante. 262. Godsdienst-Ieerares bij de Rem. Broederschap. 263. Godsdienst-onderwijzeres. 264. Officier bij het Leger des Heils. 265. Stationsjuffrouw. 266. Woningopzichteres. 21 267. Arm verzorgster. 268. Diakones. 269. Propagandiste. 270. Arbeidster in andere betrekkingen van maat- schappelijken aard. XIII. Ambten, betrekkingen en beroepen, waarvoor een meer of minder wetenschappelijke vorming wordt vereischt, met uitzondering van sommige onderwijs-, technische, industriëele en maatschappelijke betrekkingen. 271. Candidaat-notaris. 272. Advocaat. 273. Arts (ook schoolarts, [contróleerend] gemeente¬ arts, directrice van of geneeskundige aan een ziekenhuis of kliniek). 274. Tandarts. 275. Vee-arts. 276. Directrice van een laboratorium. 277. Conservatrice aan een wetenschapp. verzameling. 278. Archivares, adjunct-archivares. 279. Bibliothecares, bibliotheek-beambte. 280. Accountant. 281. Actuaris, adjunct-actuaris. 282. Correctrice. 283. Beëedigd translatrice. XIV. Beroepen en betrekkingen op het gebied van letteren en kunst. 284. Letterkunde. 285. Redactrice. 286. Journaliste, verslaggeefster, recensente. 287. Schilderes. 288. Etsster, graveerster, illustratrice. 289. Beeldhouwster. 290. Architecte. 291. Componiste. 292. Soliste. Orkestlid. Concertzangeres. Koriste. 293. Concertmeesteres. 294. Organiste. 22 295. Tooneelspeelster. 296. Souffleuse. 297. Balletdanseres. / 298. Explicatrice bij bioscoopvoorstellingen. 299. Declamatrice. 300. Lectrice (voorlezeres). II. Lijst van Ambten, Betrekkingen en Beroepen, door Vrouwen te vervullen, waarvoor EN AMSTERDAM opleiding te vinden is. I. Ambten, betrekkingen en beroepen van huishoudelijken aard. 1. Hulp in de huishouding. 2. Huishoudster of huishoudkundige. 3. Dienstbode. 4. Kookster. Kokkin. 5. Directrice van een coöperatieve keuken. 6. Directrice van een armhuis. 7. Linnenjuffrouw op een boot. Stewardess. II. Ambten, betrekkingen en beroepen op het gebied van opvoeding en onderwijs. 8. Gouvernante. 9. Kinderjuffrouw. 10. Directrice van een tehuis voor schoolgaande kinderen. 11. Hulpkracht in een tehuis voor schoolgaande kinderen. 12. Hoofd eener school voor voorbereidend onderwijs. 13. Onderwijzeres aan een school voor voorbereidend onderwijs. 14. Privaatonderwijzeres in het fröbelen. 15. Onderwijzeres aan een lagere school. 16. Hoofd van een lagere school. 17. Onderwijzeres aan een school voor achterlijken. 18. „ of leerares aan een school voor doofstommen. 19. Directrice eener tuchtschool voor meisjes. 20. Onderwijzeres aan een tuchtschool voor meisjes." 21. Directrice aan een rijksopvoedingsgesticht voor meisjes. 24 22. Onderwijzeres aan een rijksopvoedingsgesticht voor meisjes. 23. Onderwijzeres aan een strafgevangenis of rijks¬ werkinrichting. 24. Onderwijzes of leerares in nuttige handwerken. 25. „ in huishoudelijke vakken. 26. „ of leerares in teekenen. 27. „ „ „ , muziek of zang. 28. „ „ „ „ declamatie of hygiënisch spreken. 29. Onderwijzeres of leerares in gymnastiek. 30. „ „ „ „ dansen. 31. „ „ „ „ zwemmen. 32. ,, „ „ „ stenografie. 33. „ „ „ „ boekhouden. 34. Leerares in handelscorrespondentie. n n het costuumvak. 36. „ „ „ lingerievak. 37. „ „ fraaie handwerken. 38. „ „ huishoudkunde. 39. „ „ koken en voedingsleer. 40. „ „ waschbehandeling en strijken. 41. Werkmeesteres aan een rijksopvoedingsgesticht. 42. Ambtenare aan een gasfabriek. 43. Directrice van of leerares aan een school voor middelbaar onderwijs. 44. Leerares aan een school voor voorbereidend hoo- ger onderwijs. 45. Assistente aan een hoogeschool. 46. Privaat-docente aan een hoogeschool. 47. Lector „ „ „ 48. Directrice van een particulier opvoedingsgesticht, doorgangs- of reddingshuis. 49. Hulpkracht aan een particulier opvoedingsgesticht, doorgangs- of reddingshuis. 50. Opvoedster in een Christelijk philanthropische instelling. 51. Directrice van een weeshuis. 52. Directrice of adjunct-directrice van een volkshuis (Toynbee-inrichting). 25 III. Ambten, betrekkingen en beroepen op het gebied van verpleging en verzorging. 53. Directrice van een ziekenhuis. 54. Hoofdverpleegster, 1ste verpleegster, verpleegster, particuliere verpleegster. 55. Wijkverpleegster. 56. Reserve-zuster bij den diakonessenarbeid. 57. Directrice van of hulpkracht bij een vakantie¬ kolonie of herstellingsoord. 58. Krankzinnigenverpleegster; 59. Kraamverzorgster. 60. Vroedvrouw. 61. Meesteres-vroedvrouw aan een kweekschool voor vroedvrouwen. 62. Hoofd eener crèche of toevlucht voor zuigelingen. 63. Hulpkracht aan een crèche of toevlucht voor zuigelingen. 64. Enquêtrice of huisbezoekster in dienst dertuber- culose-bestrijding. 65. Leerares in hygiënisch spreken of ademgymnastiek. 66. Heilgymnaste-masseuse. 67. Manicure, pédicure. IV. Beroepen en betrekkingen in handel en op kantoor. 68. Hoofd van, of „deelgenoote" in een groothandels- of winkelzaak. 69. Procuratiehoudster. 70. Correspondente. 71. Steno-typiste. 72. Typiste. 73. Boekhoudster. Assistent-accountant. 74. Beambte of bediende bij een coöperatieve ver- vereeniging. 75. Verkoopster. Winkelbediende. 76. Commissionnaire in effecten. 77. Directrice eener bankinstelling. V. Industrieele beroepen en betrekkingen, met uitzondering van de nijverheidskunst. 78. Hoofd van een fabriekmatig bedrijf. 79. Apotheker. Provisor. 26 80. Apothekers-adsistente. 81. Drogiste. 82. Detacheuse (vlekken-uitmaakster) in chemische wasscherijen. 83. Directrice van een wasch-inrichting; hoofdop- zichteres in de wasch-industrie. 84. Strijkster. 85. Kapster en haarbewerkster. 86. Modiste. 87. Pettenmaakster. 88. Corsettenmaakster-bandagiste. 89. Costuumnaaister-kleedermaakster. 90. Coupeuse. 91. Taillewerkster. 92. Rokkenwerkster. 93. Mantelwerkster. 94. Linnennaaister. 95. Huisnaaister. 96. Verstelnaaister.. 97. Stopster. 98. Directrice van de linnenkamer eener stoomvaart¬ maatschappij. 99. Bontwerkster. 100. Behangersnaaister. 101. Arbeidster in de hoeden-fabricage. 102. Diamantbewerkster. 103. Bloemenbindster. 104. Horlogemaakster. 105. Fabrieksopzichteres. VI. Beroepen en betrekkingen op het gebied der nijverheidskunst. 106. Kantwerkster. 107. Borduurster. Goudborduurster. 108. Kunstnaaldwerkster. 109. Costuum-ont werpster. 110. Handweefster. 111. Lithografe. 112. Photografe. Retoucheuse. 113. Cartonnage-werkster. 114. Leerbewerkster, boekbindster. 115. Decoratief beeldhouwster. Houdsnijdster. 27 VII. Technische ambten, betrekkingen en beroepen. 116. Scheikundige bij den keuringsdienst. 117. Assistente aan een rijkslandbouwproefstation. 118. Analiste aan een rijkslandbouwproefstation of laborante in een laboratorium. 119. Adjuncte aan een rijksproefstation voor zaad- controle. 120. Tandtechnica. 121. Pianostemster. VIII. Beroepen en betrekkingen in, of verband houdend met, land- en tuinbouw. 122. Tuinbouwkundige (kweekster). 123. Tuinierster. 124. Tuinarchitecte. IX. Betrekkingen en beroepen op het gebied van het verkeerswezen, met uitzondering van den dienst [der posterijen, telegrafie en telefonie. 125. Stationchef. 126. Cornmies, klerk of surnumerair in dienst van een spoorwegmaatschappij. 127. Hotelhoudster. X. Ambten bij den dienst der posterijen, telegrafie en telefonie. 128. Directrice van een post- en telegraafkantoor. 129. Commies bij posterijen en (of) telegrafie. 130. Surnumerair _ 131. Klerk „ „ [9$^»§ "m " I 132. Telegrafiste. 133. Kantoorbediende. 134. Telefoniste. 135. Assistente bij het hoofdbestuur der posterijen en telegrafie. 136. Ambtenare bij de rijkspostspaarbank. 28 XI. Ambtelijke betrekkingen, met uitzondering van het onderwijs en den dienst der posterijen, telegrafie en telefonie. 137. Commies in dienst van het rijk. 138. Adjunct-commies in dienst van rijk, provincie of gemeente. 139. Klerk in dienst van rijk, provincie of gemeente. 140. Rekenaar bij de sterrenwacht. 141. Arrondissements-schoolopzienster. 142. Gemeente-inspectrice bij het lager, voorberei¬ dend of handwerk-onderwijs. 143. Politie-assistente. XII. Ambten, betrekkingen en beroepen van maatschappelyken aard. 144. Predikante. 145. Godsdienst-onderwijzeres. 146. Officier bij het Leger des Heils. 147. Woningopzichteres. 148. Arm verzorgster. 149. Diakones. XIII. Ambten, betrekkingen en beroepen, waarvooreen meer of minder wetenschappelijke vorming wordt vereischt, met uitzondering van sommige onderwijs-, technische, tndustriêele en maatschappelijke betrekkingen. 150. Candidaat-notaris. 151. Advocaat. 152. Arts. 153. Directrice van een laboratorium. 154. Conservatrice aan een wetenschappelijke ver¬ zameling. 155. Archivares, adjunct-archivares. 156. Bibliothecares, bibliotheekbeambte. 157. Accountant. 158. Actuaris, adjunct-actuaris. 159. Beëedigd translatrice. 29 XIV. Beroepen en betrekkingen op het gebied van letteren en kunst. 160. Scheppend kunstenares op het gebied der beel¬ dende kunsten. 161. Architecte. 162. Componiste. 163. Uitvoerend kunstenares op het gebied van muziek. lo4. Toon eel speels ter. 165. Balletdanseres. 166. Declamatrice. III. Inlichtingen omtrent opleiding voor, en vooruitzichten in de ambten, betrekkingen en beroepen, door vrouwen te vervullen, waarvoor in Amsterdam opleiding te verkrijgen is. 1. 2. Hulp in dé Huishouding. Huishoudster of Huishoudkundige. Getuigschrift of diploma voor plaatsing niet altijd geëischt, maar zeer gewenscht. Opleiding: Amsterdamsche Huishoudschool, Zandpad, en Nieuwe Huishoudschool, Qabriël Metsustraat 8. Duur : 2 jaar (aanvang September). Kosten: extern ƒ250 per jaar; intern ƒ750; hulp in de huishouding ƒ80 per jaar. Leeftijd voor toelating: ten minste 17 jaar; voor hulp in de huishouding tenminste 15 jaar. Voorwaarde voor toelating; voldoend meer uitgebreid lager onderwijs hebben genoten. Examen: school-getuigschrift of diploma wordt uitgereikt. Betrekking: vaste hulpkracht in een gezin ter assistentie der huisvrouw, tijdelijke hulpkracht in een gezin ter vervanging der huisvrouw, vaste hulpkracht in een inrichting; hoofd van de huishouding in een gezin of inrichting. De „tijdelijke hulpkracht" kan naar Ned. gemeenten worden uitgezonden, veelal telkenmale voor den tijd van 6 weken in een zelfde gezin, door de Ver. „Tijdelijke Hulp in Huisgezinnen", secr.: Mw. J.H. de waal, Apeldoornscheweg 81, Arnhem; de Ver. „Voor steun en tijdelijke vervanging der Huisvrouw" secr. Mw. W. Ribbe, Wilhelminastraat 5, Haarlem, mits de „hulp niet jonger dan 21 (voor de te Arnhem gevestigde 31 vereeniging 23), niet ouder dan 45 jaar zij; ook door het „Bureau voor tijdelijke Hulp in Huisgezinnen"; secr. Mw. Hollander—Denekamp, Westersingel 23b, Rotterdam. Salaris: vaste hulpkracht veelal ƒ 100—ƒ 250 met kost, inwoning en bewassching. In sommige inrichtingen is het salaris hooger. Tijdelijke hulpkracht: bij het te Rotterdam gevestigde Bureau ƒ5 p. w., ƒ 1 p. dag, ƒ0.75 p. dag voor gedeelten eener week; bij de te Haarlem gevestigde ver. ƒ4; bij de te Arnhem gevestigde ver. ƒ3 of ƒ4 p. w. met kost, inwoning en vergoeding van reiskosten. — Hoofd der huishouding veelal ƒ 200—ƒ500, met kost, inwoning en waschgeïd of vrije bewassching. In inrichtingen soms belangrijk hooger. Opmerkingen. Er bestaat een „Plaatsingsbureau voor gediplomeerde huishoudsters", secr.: Mw. B. Ott de Vries, Leidschekade 99. Gediplomeerde huishoudsters, mits niet te jong, vinden gemakkelijk plaatsing. 3. Dienstbode. Getuigschrift voor plaatsing niet geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding: Openbare Werk- en Leerschool voor Meisjes, Lepelstraat 17 en Elisabeth Wolffstraat, Amsterdamsche Huishoudschool, Zandpaden Nieuwe Huishoudschool, Gabriël Metsustraat 8. Duur: 2 jaar (aanvang Sept.). Kosten: Werk- en Leerschool 20 cent per week (voor 2 leerlingen uit één gezin 15, voor 3 of meer uit één gezin 12J-S cent per week) minvermogenden 6 (resp. 4 en 3) cent per week, terwijl onvermogenden geen schoolgeld betalen; — Huishoudscholen ƒ 2 per maand. Leeftijd en voorwaarde voor toelating: ten minste 13, Huishoudschool Zandpad tenminste 12 jaar en de gewone lagere school met vrucht doorloopen hebben. Aan de beide Huishoudscholen wordt een bewijs van loffelijk ontslag geëischt. Aan de Werk- en Leerscholen wordt een toelatingsexamen afgenomen, in November en April. 32 Getuigschrift der school kan worden verworven: aan de Werk-en Leerscholen voor dienstbode-alléén, werkmeisje, keukenmeisje, linnen- of tweede meisje, kindermeisje. Salaris: linnen- of tweede meisje ƒ 120—ƒ 160; dienstbode-alléén ƒ 130—ƒ 200; keukenmeisje ƒ 130— ƒ300; werkmeisje ƒ 120—ƒ 160; alles met kost, inwoning en waschgeld; kindermeisje ƒ 1.75—ƒ 2.50 per week met den kost; dagmeisje ƒ 1.75— ƒ2.50,oudere tot ƒ 3.50 per week met den kost. Opmerking. Goede dienstboden vinden gemakkelijk plaatsing. 4. Kookster of kokkin. Getuigschrift niet altijd geëischt, maar zeer gewenscht. Opleiding: als voor huishoudkundige (zie blz. 30) of keukenmeisje (zie blz. 31). Ambt, betrekking of beroep: zelfstandig gevestigde uitgaande kookster; uitzendster van diners; kokkin in een coöperatieve keuken, hótel, restaurant of ziekenhuis. Salaris: van de uitgaande kookster ƒ 2.50, als zij alleen voor diners uitgaat ƒ 5—ƒ 7.50 per keer; in een coöperatieve keuken ± ƒ 9—ƒ 20 per week met den kost; in een hotel of restaurant ± ƒ 200—ƒ 500; in een ziekenhuis * ƒ 350—ƒ 500 met kost en inwoning. Het inkomen der uitzendster van diners hangt van de cliëntèle af. Opmerkingen. Wie kokkin in een hótel wil worden, heeft aan de school-opleiding «iet genoeg. Zij moet daarna „aide de cuisine" worden, tegen een klein of desnoods zonder salaris, in verschillende hotels; liefst ook in het buitenland. Het ware gewenscht, dat flinke, sterke meisjes die loopbaan kozen, en zich langzamerhand opwerkten tot chefkokkin, ook in de groote hotels. t Ook zou het wenschelijk zijn, dat in de coop. keukens de koks geheel door kokkinnen werden vervangen. De vrouwen moeten dat arbeidsveld veroveren door het leveren van uitstekend werk; vooral niet door te werken onder de markt. Voor het uitzenden van diners wordt niet alleen va*-bekwaamheid, maar ook eenige Aandeis-kennis vereischt. 33 5. Directrice van een coöperatieve keuken. Diploma voor benoeming niet altijd geëischt, maar zeer gewenscht. Opleiding: als voor huishoudkundige (zie blz. 30), liefst als voor onderwijzeres of leerares in koken en voedingsleer (zie verder in dit boekje; raadpleeg het alphabetisch register). Salaris: ± ƒ40—ƒ70 per maand, met den kost, soms ook met inwoning. 6. Directrice van een armhuis. Diploma voor benoeming veelal niet geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding: als voor huishoudkundige (zie blz. 30). Salaris: ± ƒ200-ƒ500 per jaar, met kost en inwoning. 7. Linnenjuffrouw op een boot. Stewardess. Getuigschrift voor benoeming meestal niet geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding: als voor linnenmeisje (zie blz. 31). De kennis van Duitsch of Engelsch, die voor benoeming wordt vereischt, kan geleerd worden op de Berlitzschool; door privaatles; aan de cursussen van „Ons Huls", Rozenstraat, „Ons Huis buiten de Mulderpoort", de „ Vereeniging de Samenwerking", 's Gravenhekje; of aan ééne der Herhalingsscholen, waar vreemde talen worden onderwezen. Werkzaamheden: de linnenjuffrouw is belast met de behandeling van het linnengoed, aan boord of op de linnenkamer (van het gebouw der maatschappij); bij sommige maatschappijen met het toezicht op de kinderen gedurende de maaltiiden; verder met bediening en verzorging van zieke dames, en de administratie betreffende het linnengoed. De stewardess, vooral met de verzorging en bediening van vrouwelijke passagiers en kinderen; huishou- Amsterdamsche Leidraad. 2 34 delijke bezigheden, in de 3e klasse ook het ruwere huishoudwerk; hulp in de linnenkamer. Salaris: le linnenjuffrouw ± ƒ 30—ƒ 50, 2e linnenjuffrouw ± ƒ20—ƒ35, meestal met verval; stewardess db ƒ 20—ƒ 35 per maand, met verval (fooien); alles met kost en inwoning; linnenjuffrouw aan wal, bij een enkele maatschappij ƒ 10—ƒ 18 per week. Opmerkingen. Stewardesses worden telkens voor één reis aangemonsterd. Linneniuffrouwen bij sommige maatschappijen eveneens; bij andere is haar positie vaster. Een leeftijd van ongeveer 30 jaar is voor aanstelling de meest gewenschte; flink optreden wordt meestal geëischt. Voor 3e booten op IndiE strekt eenige kennis van Maleisch tot aanbeveling. .ij ojs; . .» Vóór men zich laat aanmonsteren, winne men uitvoerige inlichtingen in; en wel, wat salaris en werkzaamheid betrett, bij hetbestuur der maatschappij, waar men zich wil aanmelden en wat de gevaren die de „stewardess opzedelijkheidsgebied zou kunnen loopen betreft, bij het „Nationaal Bureau van Informatie tot Bescherming van Vrouwen en Meisjes", adres: den Heer G. Velthuysen Jr., Wetenngplantsoen 22, Amsterdam. 8. Gouvernante. Acte lager onderwijs voor plaatsing vereischt; hoofdacte en lagere bij-aden gewenscht. Opleiding: als voor onderwijzeres aan een lagere school (zie verder in dit boekje; raadpleeg hetalphabetisch register). Salaris: wisselend tusschen ƒ 300 en ƒ 1200 en hooger (o.a. bij Hollandsche families in Indië), veelal met kost en inwoning. 9. Kinderjuffrouw. Diploma niet altijd geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding: Amsterdamsche Huishoudschool, Zandpad. Duur: 2 jaar (aanvang Sept.). Kosten: ƒ 30 p. j. Leeftijd voor toelating: 15 a 16 jaar. Examen wordt jaarlijks afgenomen door de Algem. Nëdi VrbüWnVe» yTësSelSdBaae''. LeeftjW-voor deelneming: ten minste 18 jaar. bBB1bi3j 9n38mBbi3tamA 35 Betrekking of beroep: kinderverzorgster, hetzij als nuisgenoote, hetzij als externe kinderjuffrouw in één gezin; of wel zelfstandig gevestigd en telkens voor een dag, een gedeelte van den dag, een dag en nacht, of ook voor langer, de kinderen in verschillende gezinnen verzorgend. Salaris: in het eerste geval ± ƒ 150—ƒ 300 met kost, inwoning en waschgeld; in het tweede geval ± ƒ 20—/ 25 p. mnd.; in het laatste geval ± ƒ 1 50 per dag, ƒ 2 per etmaal, benevens den kost. 10. li. Directrice van, en hulpkracht in een tehuis voor schoolgaande kinderen. Diploma niet altijd ge%scht, maar wel gewenscht. Opleiding: School voor Maatschappelijk Werk Pieter de Hoochstraat 78. Duur: 3 jaar (aanvang half Sept.). Kosten: ƒ 200 per jaar. Leeftijd en eischen voor toelating: ten minste 18 jaareinddiploma gymnasium, H.B.S. met 5 jarigen cursus of daaraan gelijk te stellen inrichtingen, acte L.O. Diploma der school kan worden verworven. ^"ti'^ ± / 250-/800; hulpkracht ± J 150—ƒ 600 's jaars. ir^ïï"^'1?^- Het ?fr9ep Br00te opvoedkundige Kennis enJuf de voor kinderen, vooral wat de „BoddaerTL„ jfe2. ^ett' «"? een «enigszins ander karakter dragen itn ïniwï? v^7^'ge' en Saar de sal"üering dan ook op een anderen1 voet is geregeld. ni^S*^*"1 de d,ireet"<:es op de vakorganisatie „Ver. van Sl5Sn&cSten»e^Ce, Van RiikS" 60 p- 12. 13. 14. Hoofd van en onderwijzeres aan een school voor voorbereidend onderwijs; privaat-onderwijs in het fröbelen. Diploma vereischi. Opleiding: Vormschool voor onderwijzeressen aan bewaarscholen, Marnixstraat 317; Vormschool ter opleiding 36 tot onderwijzeressen aan Christelijke bewaarscholen, Rozengracht 113a; en R.K. Vormschool voor bewaarschoolhouderessen, da Costakade 22. Duur: voor hulpacte 4, hoofdacte 6 j. (aanvang Mei), Kosten: Marnixstraat f 16 p. j., hulp-, ƒ 20 hoofdacte; Rozengracht ƒ 12 p. j.; da Costakade ƒ 16 p. j. Leeftijd en voorwaarde voor toelating: tenminste 14 jaar; lagere school met vrucht doorloopen hebben; Marnixstraat en da Costakade wordt een toelatingsexamen afgenomen. Examen wordt afgenomen door de leerkrachten der Vormscholen, onder toezicht van een Commissie van 5 leden: 2 bestuursleden der school en 3 personen, door de gemeente aangewezen; de „Ver. van Chr. Bewaarschool-onderwijzeressen in Ned." en den R.K. Schoolraad. Leeftijd en voorwaarde voor deelneming examen hulpacte tenminste 18, hoofdacte tenminste 20 jaar; 2j. in een voorbereidende school werkzaam geweest zijn. Salaris: onderwijzeres aan een openbare school voor voorbereidend onderwijs te Amsterdam ƒ 500—ƒ 800, (62 jaarl. verh. van ƒ 50), ƒ 100 toelage p. j. voor de hoofdacte; — hoofd ƒ 1000—ƒ 1300 (3 3 j. verh. van ƒ 100) en ƒ 25 toelage p. j. voor iedere klasse, die de school er meer dan 8 telt); — aan Chr. bewaarscholen (in den lande) voor onderwijzeressen met hulpacte ƒ200—ƒ350; met hoofdacte ,'400—ƒ700; voorhoofden ƒ 300—ƒ 1000 (de salarissen in grootere en kleinere gemeenten, en aan wèl en niet gesubsidieerde scholen loopen zeer uiteen). Honorarium privaat-onderwijzeres: ƒ 035-rf 1 per uur per kind, afhangend van het aantal kinderen, die het clubje vormen. Opmerkingen. Met de acte der Vormschool Marnixstraat kunnen de meisjes overal in den lande geplaatst worden aan openbare scholen voor voorbereidend onderwijs. Leerlingen, die den leeftijd van 16 jaar hebben bereikt en in een hoogere klasse dier Vormschool zitten, kunnen so'uc'teeren naar een plaats als „helpster"; salaris/«Hf 120p. J.; (2 tweej. verh. van ƒ 30); ƒ 50 toelage na t behalen der acte A.; / 80 veihooging, indien de helpster gedurende alle 37 schooltijden werkzaam is, een verplichting, die haar door B. en w. kan worden opgelegd. Voor benoeming tot hoofd is een minimum-leeftijd van 25 j. verelscht. Hoofden, onderwijzeressen en helpsters worden bij huwelijk eervol ontslagen. Wij wijzen op de vakvereenigingen „Bond van Onderwijzeressen bij het Fröbelonderwijs"; „Ver. van Chr. Bewaarschoolonderwijzeressen in Ned."; „Ver. van Onderwijzers en Onderwijzeressen aan inrichtingen tot Opleiding van Onder* wijzeressen bij het voorbereidend Onderwijs in Ned." 15. Onderwijzeres aan een lagere school. Lagere acte vereischt; hoofdacte en lagere bij-aden dikwijls gewenscht. Opleiding: gemeentelijke Kweekschool voor Onderwijzers en Onderwijzeressen, Nieuwe Prinsengracht 89; Gereformeerde Kweekschool voor Onderwijzers en Onderwijzeressen, Kerkstraat 107; Hervormde Kweekschool, Plantage Middenlaan 21; St. Plus-Normaalschool, Kerkstraat 136; St. Antonta-Gesticht, Korte Prinsengracht 19; R.K. Normaalschool, Lauriergracht 51; R.K. Normaaalschool, Eikenplein 1; Bijzondere Normaalschool voor Onderwijzeressen „Amsterdam", Andrieszkade4; Amsterdamsche Normaalschool, gevestigd in school n°. 80, 3e Marnixdwarsstraat; School der Vereeniging „Tot opleiding van Onderwijzers en Onderwijzeressen"; Amsterdamsche Cursus ter opleiding van Onderwijzers en Onderwijzeressen, Lepelstraat 22; en bijzondere Normaallessen, o.a. die uitgaande van de Ver. „Christelijke Normaallessen te Amsterdam", N.Z. Voorburgwal 328. Duur: 4 jaar; aan de Gemeent. Kweekschool kunnen leerlingen met einddiploma H.B.S. met 3 jar. cursus met een verklaring van geschiktheid voor onderwijzer door Dir. en Leeraren H.B.S. zonder examen met Sept. een 2e leerjaar vormen, aansluitende bij H.B.S.; Cursus Lepelstraat heeft ook een 8 maandschen cursus voor leerlingen met einddiploma H.B S. met 5 jar. cursus. Kosten : gemeent. Kweekschool f 30—ƒ 180 (evenredig schoolgeld); Gereformeerde Kweekschool f 50— ƒ 80; Hervormde Kweekschool f 50; Piusschool ƒ50 of minder; St. Antonta-Gesticht ƒ50; school Lauriergracht ƒ40 extern, ƒ 120 intern; school Eikenplein f 40 extern, 38 ƒ150 intern ; Normaalschool Andrieszkade ƒ100; Amsterdamsche Normaalschool naar draagkracht, zoo noodig geene; school der „Vereeniglng tot opleiding vanOnderwtjzers en Onderwijzeressen" ƒ40; Cursus Lepelstraat naar draagkracht, zoo noodig geene, 8 maandsche cursus ƒ 100; Christelijke Normaallessen f25 en ƒ50, kostelooze toelating is mogelijk. Leeftijd en voorwaarde voor toelating: tenminste 14 j. (aan de Hervormde Kweekschool kunnen aspirantleerlingen van 13 j. worden aangenomen; de Piusschool neemt ook leerlingen van 13 j. op); Andrieszkade tenminste 15 j.; een toelatings-examen afgenomen. Aanvang van den cursus: Mei; St.Antonta Gesticht April; Andrieszkade September. Leeftijd voor deelneming aan het staats-examen ter verkrijging der acte L.O.: tenminste 18 jaar. Het verdient aanbeveling, bovendien één of meer lagere taal-actes of de hoofdacte te verwerven. Opleiding voor de hoofdacte: gemeentel. Cursus, afd. B. der gemeent. Kweekschool, Nieuwe Prinsengracht 89; Cursus van de afd. A'dam van den „Bond van Ned. Onderwijzers", gebouw le H.B.S. met 5-jar. cursus, Keizersgracht 177; en Cursus van de „Ver. tot Bevordering van R.K. Onderwijs", Kloveniersburgwal 95. Duur: 2 jaar (aanvang in Sept.). Kosten: gemeentel. Cursus ƒ20 voor 1 vak, ƒ 25 voor 2 vakken, ƒ30 voor meer vakken; Keizersgracht ƒ37, voor enkele vakken of bepaalde groepen van vakken minder; Kloveniersburgwal /25. Opleiding voor de bij-acten: afd.B. der gem. Kweekschool, N. Prinsengracht 89; Opleidingscursus Moderne Talen, inlichtingen bij den Heer W. v. d. Molen, Alex. Boersstraat 2; of privaatles. Kosten: gem. Cursus, ƒ20 per les in Fransch, Duitsch, Engelsch, wiskunde, teekenen of gymnastiek; Opleidingscursus Moderne Talen ƒ 60 p. jaar. Salaris: te Amsterdam aan openbare scholen ƒ600 -ƒ1300 (7 2-jaarl. verh. van ƒ100), toelage voor de 39 hoofdacte ƒ200, tegemoetkoming in woninghuur ƒ200 voor gezinshoofden (weduwen), ƒ 100 toelage voor acte Fransch, aan 8 klassige scholen ƒ100 vooracten Duitsch en Engelsch, aan andere scholen eveneens ƒ100 voor acte Duitsch, zoo de onderwijzeres les geeft in die taal; ƒ50 toelage voor onderwijs In teekenen; ƒ300 toelage aan de school voor M.U.L.O. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisaties „Ned. Onderwijzers-Genootschap", „Bond van Ned. Onderwijzers", „Thugater , „Ver. van Chr. Onderwijzers en Onderwijzeressen JJi! en de 0ve«eesche bezittingen", „Unie van Chr. Onderwijzers en Onderwijzeressen", „Diocesane Ver. van R.K. bijzondere Onderwijzers in het Bisdom Haarlem", „Bond van "penb. Onderwijzers in het Bisdom Haarlem", „Ver. voor AMJ.L.O.", „Ver. van Onderwijzers en Onderwijzeressen aan Kweekscholen en Rijksnormaallessen in N.-H." en Ver '/"S. Onderwijzend Personeel aan Prot Chr. Kweekscholen in Ned. 16. Hoofd eener lagere school. ') Hoofdacte vereischt. Opleiding, duur en kosten: zie blz. 38. Leeftijd voor toelating tot de opleidings-inrichtingen • tenminste 18 jaar. De acte L. O. moet behaald zijn. Examen wordt afgenomen door den Staat. Voorwaarde voor deelneming: er moet ten minste 2 jaar practisch gewerkt zijn. Salaris: aan openbare scholen te Amsterdam ƒ 1850— ƒ 2150, ƒ 2000^ 2300, ƒ 2150-/2600, wisselend naar den aard der school (2 of 3 3-jaarl. verh. van ƒ 150). Opmerkingen. Aan scholen, die van vereenigingen uitgaan, is vermoedelijk meestal het salaris lager. Aan particuliere scholen hangt het inkomen uitteraard af van het aantal leerlingen. Wij wijzen op de vakorganisaties „Ver. van Hoofden van */3fn.in Ned'• «•Ned- Onderwijzersgenootschap", „Thugater , „Ver. voor M.U.L.O.", „Ver. van Instituteurs in Ned.", „ver. van Chr. Onderwijzers en Onderwijzeressen in Ned. en de Overzeesche Bezittingen", „Unie van Chr. Onder. wijzers en Onderwijzeressen", „Diocesane Ver. van R.K Onderwijzers in het Bisdom Haarlem". 17. Onderwijzeres aan een school voor achterlijken. Acte, meestal verschillende acten en diploma's gé^scht. - 1) Zie Inleiding blz. 8. 40 Opleiding: als voor onderwijzeres aan een lagere school (zie blz. 37), terwijl men tevens bevoegdheid moet hebben tot het geven van onderwijs in handwerken en in de vrije en orde-oefeningen der gymnastiek (de meeste kweek- en normaalscholen leiden ook daarvoor op; dit examen wordt meestal afgelegd, vóórdat de lagere acte wordt behaald). Salaris: aan de scholen der „Ver. voor spraakgebrekkige en achterlijke kinderen te A'dam" ƒ 1000— ƒ1600 (6 tweej. verh. van ƒ100), ƒ200 voor de hoofdacte, ƒ50 voor diploma A, ƒ50 voor diploma B. „handenarbeid", ƒ 50 voor teekenen; school Heerengracht, van de „Ver. tot instandhouding van Chr. scholen voor zwakzinnigen" ƒ 1000—ƒ 1400 (4 tweej. verh. van ƒ 100), ƒ 100 toelage voor de hoofdacte, ƒ 50 voor acte A, ƒ 100 voor acte B „handenarbeid". Opmerkingen. Aan de school Heerengracht woreen alleen onderwijzeressen benoemd, die ten minste 4 jaar praktijk hebben. Het bezit van acte A van de „Ver. tot bevordering van het onderwijs in handenarbeid in Ned." is gewenscht, doch niet vereischt. Wij wijzen op de vakorganisatie „Ver. van onderwijzers en artsen, werkzaam aan inrichtingen van onderwijs aan achterlijke en zenuwzwakke kinderen". 18. Onderwijzeres aan een school voor doofstommen. Acte lager onderwijs, soms verschillende actengeëischt. Opleiding: als voor onderwijzeres aan een lagere school (zie blz. 31) en daarna in het Doofstommeninstituut, Plantage Middenlaan 8. Betrekking: onderwijzeres, intern of extern, aan de doofstommen-instituten te Amsterdam, Groningen, St. Michielsgestel (R.K. inrichting) en Rotterdam. Salaris: te Amsterdam ƒ 1000—ƒ 1600(6tweej. verh. van ƒ 100) en ƒ200 voor de hoofdacte, ƒ50 voor acte teekenen, acte A en acte B „handenarbeid". Aan de toekenning der 4 laatste verhoogingen kan examen worden verbonden. Opmerkingen. Te Amsterdam strekt bevoegdheid tot het geven van onderwijs in handwerken en slöjd tot aanbeveling; elders wordt bedrevenheid in het teekenen of acte 4} vrije en ordeoefeningen der gymnastiek vereischt voor aanstelling. Wij wijzen op de vauorganisaties op onderwijsgebied (zie blz. 39). 19. Directrice der Tuchtschool voor meisjes (te Montfoort). Hoofdacte vereischt. Opleiding: als voor hoofd eener lagere school (zie blz. 39). Salaris • f 1900—ƒ 2300 met kost en vrije woning of vergoeding daarvoor van ƒ 450. Opmerking. WH wijzen op de vakorganisaties voor hoofden van scholen (zie blz. 39). 20. Onderwijzeres aan de Tuchtschool voor meisjes (te Montfoort). Lagere acte vereischt, andere aden gewenscht. Opleiding: als voor onderwijzeres aan een lagere school (zie blz. 37). Salaris: f 750—f 950; le onderwijzeres ƒ 1000—ƒ 1200; hoofdonderwijzeres ƒ 1300—ƒ 1 f300, met kost en inwoning of vergoeding daarvoor van ƒ 250, ƒ 275, f 350. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisaties op onderwijsgebied (zie blz. 39). 21. Directrice van het Rijksopvoedingsgesticht voor meisjes (te Zeist). Diploma gewenscht, doch niet vereischt. Opleiding: School voor Maatschappelijk Werk, Pieter de Hoochstraat 78. Duur, kosten, leeftijd en eischen voor toelating, (zie blz. 35). Salaris: f 2200-ƒ 2600 met kost en vrije woning. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisatie „Ver. van Directeuren en Directrices van Rijks- en Particuliere Opvoedingsgestichten". 22 Onderwijzeres aan het Rijksopvoedingsgesticht voor meisjes (te Zeist). Lagere acte, soms ook andere aden of diploma's geëischt. 42 Opleiding: als voor onderwijzeres aan een lagere school (zie blz. 37). Salaris: f 850—f 1050; le onderwijzeres f\ 100—ƒ 1250; hoofdonderwijzeres ƒ 1500—ƒ1700, met kost en inwoning, of vergoeding daarvoor van ƒ 250, ƒ 275, ƒ350. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisaties op onderwijsgebied (zie blz. 39). 23. Onderwijzeres aan een Strafgevangenis of Rijkswerk¬ inrichting. Lagere acte geëischt, misschien andere acten gewenscht. Opleiding: als voor onderwijzeres aan een lagere school (zie blz. 37). Salaris: f 500—ƒ 1000, wellicht met toelagen van ƒ 50—ƒ 100 voor onverplichte hoofd- en bij-acten. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisaties op onderwijsgebied (zie blz. 39). 24. Onderwijzeres of leerares in nuttige handwerken. Acte geëischt. Opleiding: Industrieschool voor Vrouwelijke Jeugd, Weteringschans 31 ; en privaat-onderricht. Duur : Industrieschool 1 jaar. Kosten : Industrieschool f 40 per jaar. Examen wordt afgenomen door den Staat, van half Februari tot half April. Leeftijd voor deelneming: tenminste 17 jaar in het jaar, waarin het examen wordt afgelegd. Ambt, betrekking of beroep: vak-onderwijzeres aan openbare lagere scholen, herhalingsscholen, kweekscholen, leerscholen, cursussen; leerares aan vakscholen of H.B.S. voor meisjes; privaat-onderwijzeres. Salaris: te Amsterdam aan openbare lagere scholen ƒ37.50—47.50 per jaar, per wek. lesuur (4 tweej. verh. van ƒ 2.50); aan M.U.L.O.-scholen ƒ 50-/60 (4 tweej. verh. van ƒ 2.50); aan herhalingsscholen ƒ 42, ƒ 56 en 43 ƒ75 p. j. per wek. lesuur; aan de kweekschool ƒ60- £wi?eJ«et leSUVr of 1 im~f 2050; aan de leerschool ƒ45 per wek. lesmir; aan de H.B.S. ƒ60— ƒ 78 per wek. lesuur of ƒ 1300-/ 1720. „i°£merkingreIï- De markt fn ««* vak is overvoerd De be- hi?in,£e!ï-0S de vakor8?ni»aties op onderwijsgebied (zie MZó.1zieenve?dedr^•nV^kirooek?e).e8 Va" >e"k™"°° "« K? 25. Onderwijzeres In koken en huishoudelijke vakken. Diploma vereischt. Opleiding: Amsterdamsche Huishoudschool, Zandpad en Nieuwe Huishoudschool, Gabriël Metsustraat 8 Hpfni"-;' 2 °f / jaar' d-w-z l jaar verplichte voorbereidende cursus (m* verplicht voor tenminste 1 jaar in functie! zijnde onderwijzeressen bij het L.O., die aand?C ^"o^onderwijs genieten), 1 jaar voor diploma koken en voedingsleer, 1 jaar voor diploma huishoudkunde en behandeling der wasch. ulp,oma Kosten: f 150. Examen wordt jaarlijks afgenomen door den Bond 9wTeeJaref en bij hetHuiAoudonderwijs. De school Zandpad reikt ook eigen diploma uit. Leeftijd en voorwaarden voor deelneming aan het examen: tenminste 19 j.; bezit acte L.O., of bewiis inapH»een f",h°.01 vJoor M U L °- of een minstens daar-' vn,ntt 12?? aandt: lnricnting van onderwijs met vrucht doorloopen is. Ambt of betrekking: onderwijzeres bij het herhalinesonderwus (in grootere gemeenten) of leidster van de *ijf,»ende Keukens" of het „Rei2end Huishoudonder- '^JKI ^nH."Het NuUt" o°f de korte cursussen van de„ .Volksbond" en „Het Groene Kruis". Salaris: bij het herhalingsonderwijs te Amsterdam ƒ ob per jaar per wekel. lesuur; bij „Het Nut" ƒ 75 44 of ƒ 90 (als er een parallel-cursus wordt gehouden) per 6 weken, en ± ƒ 70 vergoeding voor kost en woning, voor JtooA-onderwijs, ƒ300 voor een Aafc/iond-cursus van 3 mnd. Reiskosten worden vergoed. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisaties op onderwijsgebied (zie blz. 39). 26. Onderwijzeres of leerares in teekenen. Acte vereischt. Opleiding voor onderwijzeres: Dagteeken- en Kunstambachtsschool voor meisjes, Gabriël Metsustraat 16; Teekenschool „Hendrick de Keüser", N.Z. Voorburgwal 212; en privaat-onderwijs; voor leerares: Industrieschool voor vrouwelijke jeugd, Weteringschans 31 (voor acte Mk); Dagteeken- en Kunstambachtsschool, (voor acte Mk), recht gevend op plaatsing als leerares aan een meisjesvakschool); Rijksnormaalschool voor Teekenonderwijzers, Stadhouderskade; school „Hendrick de Kefjser"; Teekeninstituut ,J>iersma" Leidsche Gracht 36, en privaat-onderwijs. Duur: voor acte L. O. 1 of 2 j.; voor acte M. 0.3 j. Kosten: Weteringschans ƒ50 p. j.; Gabriël Metsustraat f 80 p. j, 2 leerlingen uit één gezin ^40p.j.; Rijksnormaalschool ƒ30 p. j., terwijl onvermogenden van bijzonderen aanleg kosteloos kunnen worden toegelaten ; school „Hendrick de Ketiser" en Instnuut „Piersma", ons onbekend. Leeftijd voor toelating: tenminste 16 jaar. Voorwaarde voor toelating: Dagteekenschool en Rijksnormaalschool nemen een toelatingsexamen af. Examen wordt afgenomen door den Staat. Ambt, betrekking of beroep : vakonderwijzeres aan een lagere school, een herhalingsschool (niet te A'dam), leerares aan een middelbare school, een industrie- of vakschool. Salaris: aan een openbare lagere school te A'dam ƒ 40-ƒ55 (6 tw«ej. verh. van ƒ2.50) per wek. lesuur; aan de openbare middelbare scholen te A'dam ƒ 1900— 45 ƒ3100 (6 driej. verh. van ƒ 200) indien het aantal lesuren 20 of meer per week bedraagt, ƒ 85—ƒ 145 (6 driej. verh. van ƒ 10) per wek. lesuur, indien het aantal lesuren minder dan 20 per week bedraagt. Opmerkingen. Voor de meeste betrekkingen wordt het bezit van eene der middelbare acten vereischt. De lagere acte alleen leidt slechts zelden tot plaatsing. Voor industriescholen voor meisjes of daarmede gelijk Ie stellen inrichtingen is het diploma Mk voldoende. Voor acte Ma (volledige bevoegdheid) is opleiding uitsluitend te vinden aan de Rtjksnormaalschool voor Teekenonderwijzers. Wij wijzen op de vakorganisaties voor leerkrachten bij' onderwijs (zie blz. 39), „Ver. van Leeraren bij het M.O. , „Ned. Bond van Vakschoolleeraren en -leeraressen", ••Ver. van Leeraren aan de Openb. Middelb. Scholen te Amsterdam", en „Ver. van Amsterdamsche Teekenonderwijzers. 27. Onderwijzeres of leerares in muziek of zang. Diploma meestal geëischt voor onderwijzeres of leerares in muziek. Opleiding: Conservatorium der afd. A'dam van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst, Keizersgracht; bijzondere muziekscholen, o.a. Conservatorium Belinfante—van Adelberg, Van de Veldestraat 2, en privaat- onderricht. Duur: 4 jaar (aanvang Sept.). Bij privaatles verschillend naar aanleg en tijd voor studie. Kosten: Keizersgracht ƒ 250, zang ƒ 300; Van de Veldestraat f 200, zang ƒ 250; privaatles verschillend, tenminste ƒ 2 per les. Leeftijd en voorwaarde voor toelating: ten minste 15 j., voor zang tenminste 17 j. Toelatings-examen wordt afgenomen. Diploma : Keizersgracht kan een eind-getuigschrift worden verworven, dat dezelfde waarde heeft als het diploma „Toonkunst"; Conservatorium Van de Veldestraat leidt op voor de examens van het Ned. Muziekpaedagogisch Verbond. Ook de Ned. Toonkunstenaarsvereen. neemt examens af, n.1. voor lagere en middelbare acte. 46 Ambt, betrekking of beroep: leerares aan een muziekschool of conservatorium; vak-onderwijzeres (voor zang) aan meisjesscholen voor U.L.O. en M.U.L.O.; (voor muziek en zang) aan de kweekschool; privaatleerares of -onderwijzeres. Salaris: aan muziekschool of conservatorium ± f 60— ƒ 100 per wek. lesuur; aan scholen voor U.L.O. en M.U.L.O. ƒ 60 per wek. lesuur; aan de Kweekschool f 1300—ƒ 2050 of ƒ60—ƒ96 per wek. lesuur; privaatles ± ƒ 1—ƒ 2 50 per les. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisaties „Muziekpaedagogisch Verbond", „Alg. Ned. Tooneelkunstenaarsver." en „Ned. Tooneelkunstenaarsver." 28. Onderwijzeres of leerares in declamatie of hygiënisch spreken. Diploma niet vereischt; voor hygiënisch spreken wel gewenscht. Opleiding: School voor vocale en dramatische Kunst, Weteringschans 101, en privaat-onderwijs; alleen voor spreken en voor onderwijzeressen der openbare lagere scholen, van den hoofdleeraar of de hoofdleerares van het gemeent. spraakonderwijs. Duur: geheel verschillend. Kosten: Weteringschans f 40 p. j. voor klassikaal, ƒ 30—ƒ 50 per 3 maanden voor privaat-onderwijs. Examen voor hygiënisch spreken wordt afgenomen door de Ver. van Spraakleeraren. Ambt of beroep: leerkracht bij het gemeentelijk spraakonderwijs; privaat-leerares, o.a. voor liptezen. Salaris: hoofdleerares bij het gemeentelijk spraakonderwijs te A'dam ƒ 1200—ƒ 1500 p. j.; onderwijzeres ƒ1.50 per les, terwijl iedere leerkracht gemiddeld ruim 200 lessen per jaar geeft. Opmerkingen. Het verdient aanbeveling, zich ook in het buitenland te bekwamen. — Het vak biedt slechts voor enkelen éen bestaan. Wij wijzen op de vakorganisatie „Ver. van Spraakleeraren". 47 29. Onderwijzeres of leerares In gymnastiek. Acte geëischt. Opleiding: Nederlandsch Instituut voor Lichamelijke Opvoeding, Roelof Hartstraat 58, en privaat-onderwijs. Duur : voor acte L.O. tenminste 1 j.; M.O. tenminste 2 j. (aanvang Sept.). Kosten : voor acte L.O. ƒ50, acte M.O. ƒ150 p. j. Voorwaarde voor toelating: een toelatingsexamen wordt afgenomen; eischen ongeveer gelijk aan die van eind-examen H.B.S. met 3 j. cursus. Examen wordt afgenomen door den Staat. Ambt, betrekking of beroep ■ vakonderwijzeres aan openbare of bijzondere lagere school of kweekschool; leerares aan middelbare school of gymnasium ; privaatonderwijzeres of -leerares. Salarte : aan openbare lagere scholen te A'dam ƒ40— ƒ 55 (6 tweej. verh. van ƒ2.50); aan de middelbare Je kweekschool en het gymnasium ƒ 1700— ƒ 2450 (6 driej. verh. van ƒ 125) bij 20 of meer lesuren per week, / 78-7 114 (6 driej. verh. van ƒ 6) per wek. lesuur bij minder dan 20 lesuren per week' privaatles ± ƒ 1 —ƒ 2. ' m?fJ?- v°°r benoeming wordt bijna altijd de middelbare acte vereischt. ' rJXÜ W^zen ?pJe^ vakorganisaties „Ver. van GymnastiekOnderwifzers in Ned." en „Ver. van leeraren in de gymnastiek aan gymnasia, H.B.S. en kweekscholen." gymnastiek 30. Onderwijzeres of leerares ln dansen. Diploma niet geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding: privaat-onderwijs. Examen wordt afgenomen door de Ned. Dansonderwtjzersvereen i gin g. Beroep of betrekking: privaat-onderwijzeres; vakonderwijzeres of -leerares aan bijzondere ondérwiisin richtingen. J 48 Honorarium of salaris : voor het leiden van clubjes somtijds ƒ 10—ƒ 15 per leerling; privaatles van ƒ2.50 tot f3. Aan de Tooneelschool en de School voor vocale en dramatische Kunst: ƒ 90—/ 100 per wek. lesuur. Opmerking;. Wij wijzen op de vakvereenigingen „Ned; Dansonderwijzersgenootschap" en „Ned. Dansonderw.-ver.' 31. Onderwijzeres of leerares in zwemmen. Diploma niet altijd geëischt, meestal gewenscht. Opleiding: Overdekte Zweminrichting Heiligenweg 19, Heemstede Obeli Over 't Y, Maatschappij „Zutderbad" Hobbemastraat 26. Duur: onbepaald. Kosten: geene. Examen wordt jaarlijks afgenomen door den Ned. Zwembond. Leeftijd voor deelneming: ten minste 18 jaar. Betrekking: directrice of hoofd-opzichteres, bad- en zwemmeesteres, opzichteres-instructrice of zwemonderwijzeres, of „steigermeisje" aan z.g. buitenbaden of overdekte bad- en zweminrichtingen. Salaris: directrice of hoofd-opzichteres / 400—ƒ500 per jaar met vrij wonen (aan een buitenbad, waar 4 maanden gewerkt wordt), tot ƒ 800 per jaar met vrij wonen (aan een overdekte bad- en zweminrichting, die het geheele jaar geopend is); bad- en zwemmeesteres aan openbare bad- en zweminrichtingen ƒ20 p. week (voor een seizoen van 17 weken); zwemonderwijzeres of opzichteres-instructrice ƒ6, ƒ8, ƒ11, soms met vrij wonen, ƒ 15 aan de openbare bad- en zweminrichtingen (voor een seizoen van 17 weken); „steigermeisje" aan de openbare inrichtingen ƒ 14 p. week. Opmerkingen. Hoofdvereischten voor plaatsing zijn: een sterk gestel, beschaafde manieren, gemakkelijkheid in den omgang met het publiek, groote bedrevenheid in zwemmen en duiken, eenige sportieve ontwikkeling en anatomische kennis, terwijl de candidaten voldoend lager onderwijs moeten hebben genoten, badgoed moeten kunnen verstellen, en op de hoogte moeten zijn van eerste hulp bij ongelukken, het opwekken van levensgeesten, enz. Bij nieuwe plaatsing hebben candidaten boven 35 jaar soms minder kans. 49 De meeste inrichtingen zijn alleen 's zomers gedurende ±4 maanden of 17 weken geopend. Vaste betrekkingen in dit vak zijn dus zeer scbaarsch. 32. Onderwijzeres of leerares In stenografie. Diploma vereischt. Opleiding: Instituut der Ned. Ver. van Stenografen Jacob van Lennepkade 30; Stegerschool voor Stenografie Kloveniersburgwal 56; Riënts Balt-school, Nieuwe Prinsengracht 45. Duur: Instituut aanvangscursus 3 mnd., vervolgoU»USi? fmnd*' steSerscho°l 6 a 8 maanden ; Riënls Balt-school eenige maanden, afhangend van aanleg en voorontwikkeling. Kosten: Instituut f 7.50 aanvangs-, ƒ 5 vervolgcursus; Stegerschool vragen aan de school; Balt-school privaatles ƒ 5, cursusles ƒ 3.80 p. mnd. Examen wordt afgenomen door de Ned. Ver. van Stenografen, de Federatie van Stenografie-leeraren systeem ,1. Pitman", de Stenografenver. „Stolze Wéry", den Stenografen bond „Pont", de Stenografenvereen. „Riënts-Balt" en den Ned. Stenografenbond „Qroote". Ambt, betrekking of beroep: vakonderwijzeres of -leerares aan een openbare of bijzondere onderwijsinrichting, privaat-onderwijzeres of -leerares. Salaris: aan herhalingsscholen te A'dam ƒ 75 p. j. per wek. lesuur; middelbare scholen, de Openbare Handelsschool inbegrepen ƒ 1300—ƒ2050 (6 driej. verh. yan ƒ 125) bij 20 of meer lesuren p. w, ƒ 60—ƒ 96 (6 driej. verh. van ƒ 6) per wek. lesuur bij minder dan 20 lesuren p. w.; aan bijzondere onderwijsinrichtingen of voor privaat-onderricht ± ƒ 1—ƒ 2 per lesuur. Opmerkingen. Dit vak biedt slecht aan weinigen een middel van bestaan. Het Instituut geeft diploma's uit voor onderwijzeres leerares (kennis der toepassing van het stekel op tenminste 2 moderne talen vereischt) en voor buisonderwijzeres (voor wie nog niet voldoende bedrevenheid bezit vpor 't geven van klassikaal onderwijs). Wij wijzen op de vakorganisaties bovengenoemd. 50 33. 34. Onderwijzeres of leerares in boekhouden; ln handelscorrespondentie. Diploma vereischt. Opleiding: Cursus tot opleiding van leerkrachten bij het lager handelsonderwijs, in de le H.B.S. met 3 jar. cursus; en privaat-onderwijs. Duur: 2 jaar; d.w.z. 1 jaar voorbereidende, 1 jaar vakcursus (aanvang Sept.); privaatles voor acte M.O. boekhouden ± 2V* jaar, bij voldoenden aanleg, na afloop eener H.B.S. met 3 j. cursus, of M.U.L.O. school. Kosten: Cursus ƒ 10 le jaar; 2e jaar ƒ 10 per vak; privaatles ± ƒ 2—ƒ 2.50 per les. Voorwaarde voor deelneming aan de cursussen: bezit hoofdacte of een middelbare acte, uitgezonderd die voor teekenen, schoonschrijven en gymnastiek. Voorwaarde voor deelneming aan den cursus voor het 2e jaar; bezit van het bewijs, dat de eerste cursus met goed gevolg doorloopen is, en voor zoover betreft den cursus in handelscorrespondentie in de vreemde talen, bezit van een bewijs van bevoegdheid tot het geven van onderwijs in die talen. Examen: wordt afgenomen door den Staat (acte K. XII, M.O. boekhouden) en verder door de Vereen, van Leeraren in het Boekhouden, de. Ned. Ver. tot Bevordering van Handelswetenschappen, het Genootschap voor praktisch Handelsonderwijs en de Federatie van Handels- en Kantoorbediendenver. in Ned. Aan het examen voor leerares in handelscorrespondentie mogen alleen de bezitsters deelnemen van de middelbare acte in de betreffende taal, of van de lagere acte in die taal benevens de hoofdacte. Ambt, betrekking of beroep: leerares aan een H.B.S., handelsschool, industrieschool, onderwijzeres aan een bijzondere school, privaat-leerares of -onderwijzeres. Salaris: aan de middelbare scholen te A'dam, de openbare Handelsschool inbegrepen, ƒ 1900—f 3100 (6 driej. verh. van ƒ 200) bij 20 of meer lesuren p. w., 51 /.85-ƒ145 (6 driej. verh. van ƒ 10) per wek. lesuur dij minder dan 20 lesuren per week. rfa?p?erkeD- /oor . acte K XII kan men zich niet anders danK? ,r goede P/lvaatlessen voorbereiden. Het verdient rtfninm ? ♦nAvi?0,raf ?en Praktijkdiploma, bijv. het Mercurius™Pkjma te behalen (zie verder in dit boekje onder „Boek- h^L^ilwH(>P»dexYak0,r,ganisatiSs »Ver- van Leeraren in wetenschawen" ' "Ned Ver- t0t Vordering van Handels- 35. Leerares in het costuumvak. Diploma meestal geëischt. Opleiding: Industrieschool voor Vrouwelijke jeugd Weteringschans 31, en Vakschool voor Vrouwen- en Kinderkleeding, Ruyschstraat 38. Duur: Industrieschool 6 jaar; school Ruyschstraat 3 a 4 jaar. Kosten : Industrieschool ƒ35 p. j.; school Ruyschstraat ƒ 150 p. j. Leeftijd en voorwaarde voor toelating: Industrieschool tenminste 6 klassen eener U.L.O. school moeten met vrucht zijn doorloopen ; school Ruyschstraat tenminste iJ.'i len Ratings-examen wordt afgenomen, tenzij acte L.O., eind-diploma H B S. of M.U.L.O. werd verworven De leerlinge, die voldoende vakkennis bezit kan zich de noodige algemeene ontwikkeling op de school eigen maken, doch moet daarvan blijk geven na 1 ff, door 't voldoen aan een examen. Examen wordt afgenomen door de Ver. na Hoofden van Industriescholen. Leeftijd voor deelneming aan het examen : tenminste 19 jaar. Voorwaarde voor deelneming aan het examen : bezit van diploma A voor costuumnaaien, te verwerven aan de Industrieschool na de school Ruyschstraat na 1 a 2 j., en 2 j. het vak praktisch hebben uitgeoefend : of — voor degenen die geen vakschool hebben kunnen bezoeken - na het 16e jaar tenminste 5 j. op een atelier hebben gewerkt. 52 Betrekking: directrice van, of leerares aan een Industrieschool of verwante inrichting. Salaris : directrice ± ƒ 1200—ƒ 3000; leerares ± ƒ 700—ƒ 1500; aan een enkele school f 500—ƒ 650. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisaties „Ver. van Hoofden van Industriescholen", „Ver. van Leeraressen bij het Industrie-onderwijs" en „Bond van Vakschoolleeraren en -leeraressen". 36. Leerares in het lingerievak. Diploma meestal geëischt. • Opleiding: Industrieschool, Weteringschans 31; en Vakschool voor Vrouwen- en Kinderkleeding, Ruyschstraat 38. Duur: Industrieschool 5 of 6 jaar; Vakschool 3 jaar. Kosten: Industrieschool f 35 p. j.; Vakschool f 150 per jaar. Leeftijd en voorwaarden voor toelating: Industrieschool 6 klassen eener U.L.O. school met vrucht hebben doorloopen; Vakschool tenminste 16 j.; een toelatingsexamen wordt afgenomen, behalve voor de bezitsters der acte L.O., van het eind-diploma H.B.S. of het diploma M.U.L.O. Wie acte Nuttige Handwerken bezit, kan zich de noodige algemeene ontwikkeling op de school eigen maken, doch moet daarvan blijk geven, na 1 j., door 't voldoen aan een examen. Examen wordt afgenomen door de Ver. van Hoofden van Industriescholen en den Bond van Leeraressen bij het Huishoudonderwijs. Leeftijd voor deelneming aan het examen: ten minste 19 jaar. Voorwaarde voor deelneming: bezit acte nuttige handwerken. Bezit van acte L.O., einddiploma H.B.S. of diploma M.U.L.O., geeft vrijstelling voor sommige examen-vakken (gedetailleerde eischen verkrijgbaar aan het Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid). Betrekking: directrice van, of leerares aan een industrieschool of verwante inrichting of aan een huishoudschool. 53 Salaris: directrices aan industriescholen ± ƒ 1200— ƒ 3000; leeraressen aan industriescholen ± ƒ 700— ƒ1400; aan huishoudscholen ƒ300—ƒ600 intern, ƒ700 —ƒ 1000 extern (3 driej. verh. van ƒ 100), en ƒ 50 voor elk diploma in een vak, waarin aan de betreffende school wordt les gegeven. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisaties «Ver. van Hoofden van Industriescholen", „Ver. van Leeraressen bij het Industrie-onderwijs", „Bond van Leeraressen bij het Huishoudonderwijs" en ,Ned. Bond van Vakschoolleeraren en -leeraressen". 37. Leerares in fraaie handwerken. Diploma geëischt. Opleiding: Industrieschool, Weteringschans 31, en privaat-onderricht. Duur: 2 jaar. Kosten: f 50 per jaar. Leeftijd voor toelating: tenminste 16 jaar. Examen: wordt afgenomen door den Staat. Leeftijd voor deelneming: tenminste 18 jaar. Betrekking: directrice van, of leerares aan een industrieschool of verwante inrichting, of leerares aan een kunstnijverheidsschool. Salaris : directrice ± ƒ 1200—ƒ3000; leerares ± ƒ 600—/ 1500. Opmerkingen. Dit vak biedt slechts aan enkelen een bestaan. De bezitsters der acte fraaie handwerken, die niet eene der betrekkelijk weinige leerares-plaatsen veroveren, verdienen niet den kost. Wij wijzen op de vakorganisaties, genoemd op blz. 52. 38. 39. 40. Leerares in huishoudkunde; in koken en voe¬ dingsleer ; in waschbehandeling en strijken. Diploma geëischt. Opleiding: Amsterdamsche Huishoudschool, Zandpad 5 en Nieuwe Huishoudschool, Gabriël Metsustraat 8. 54 Duur-, Zandpad voor elk diploma 1 jaar, nadat het diploma voor huishoudkundige (zie blz. 30) werd behaald ; Gabriël Metsustraat 1 a 2 jaar na den voorbereidenden cursus, die 1 jaar duurt. Kosten: f 250 p. j. extern, ƒ 750 intern. Examen wordt afgenomen door den Bond van Leeraressen bij het Huishoudonderwijs, terwijl de leerlingen van de school Zandpad zich ook aan het schoolexamen kunnen onderwerpen. Beide diploma's zijn gelijkwaardig. Leeftijd voor deelneming aan het examen: tenm. 20 j. Betrekking: directrice van, of leerares aan een kooken huishoudschool of verwante inrichting. Salaris : directrice ƒ 800—ƒ 1400 intern, ƒ 1400— ƒ2000 extern (3 3-j. verh. van ƒ200); leerares ƒ250— ƒ 550 intern, ƒ 750—ƒ 1050 extern (3 3-j. verh. van ƒ 100) met verhoogingen voor meerdere acten. Opmerking-. Wij wijzen op de vakorganisaties „Bond van Vakschoolleeraren en -leeraressen", „Ned. Bond van Leeraressen bij het Huishoudonderwijs". 41. Werkmeesteres aan een Rijksopvoedingsgesticht voor meisjes. Diploma geëischt. Opleiding: als voor leerares in koken en voedingsleer, leerares in huishoudkunde (zie blz. 53), of als costuumnaaister (zie verder in dit boekje, raadpleeg het alphabetisch register). Salaris: werkmeesteres-leerares in huishoudkunde of koken ƒ 600—/ 800 intern of ƒ825—ƒ 1025 extern ; werkmeesteres-costuumnaaister ƒ 450—ƒ 550 intern. Opmerkingen. De betrekking staat alleen open voor vrouwen onder de 35 jaar. Wij wijzen op de vakorganisaties bovengenoemd. 42. Ambtenare aan een gasfabriek. Diploma meestal geëischt. Opleiding: als voor leerares in huishoudkunde, koken of waschbehandeling (zie blz. 53). 55 Betrekking: onderwijzeres, die in een gasfabriek het publiek leert, op welke wijzen gas voor de huishouding is aan te wenden. Salaris: tot ƒ 1000 toe. 43. Directrice van, of leerares aan een school voor middelbaar onderwijs. Acte geëischt Opleiding: gem. Universiteit; „Cursussen" der Ver. „Middelbare Akten" (voor Ned., Geschiedenis, Fransch A. en B., Duitsch A., Wiskunde), adres bevragen Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid, v. Speijkstraat 30, Haag; R.K. Leergangen (alleen voor R.K. ensiechts voor enkele vakken, te bevragen secretariaat: Postelstraat 47, 's-Hertogenbosch); Opleidingscursus „Moderne Talen", inlichtingen bij den Heer W. v. d. Molen, Aiex. Boersstraat 2; en privaatonderwijs. Duur: na het doorloopen van een H.B.S. of gymnasium of na het behalen van het M.U.L.O. diploma B., ±346 jaar, naar gelang van aanleg, tijd voor studie en_ gekozen vak. Voor de taai-akten B. wordt zeker 6 j. ingespannen studie vereischt. Aanbeveling verdient, eenigen tijd in het buitenland te vertoeven, en, indien niet de geheele universitaire opleiding wordt gekozen, gedurende 1 of meer jaren de colleges in het betreffende vak te volgen aan de universiteit. Duur der „Cursussen" 3 j., alleen Wiskunde 2 j. Kosten: universiteit ƒ200 p. j. gedurende 4 j.; 9Carsussen" meestal ƒ 150 of ƒ 200 p. j ; R.K. Leergangen, bevragen aan het secretariaat (zie boven); Opleidingscursus f 105 p.j.; privaatles ± ƒ 2—ƒ 2.50p.les. Examen ter verkrijging der verschillende middelbare acten wordt jaarlijks afgenomen door den Staat. Salaris: verschillend, naar gelang van vak en gemeente. Te A'dam aan de gemeentelijke middelbare scholen ƒ 85—ƒ 145 (6 3-j. verh. van ƒ 10) per wek. lesuur bij minder dan 20 lesuren per week, en ƒ1900 —ƒ 3100 (6 3-j. verh. van ƒ 200) bij 20 of meer les- 56 uren per week. Salaris directrice H.B.S. voor meisjes ƒ 3500—/ 4500 (4 3-j. verh. van f 250). Opmerkingen. De bezitster eener middelbare acte A alleen heeft zeer weinig kans op plaatsing. Wii wijzen op de vakorganisaties „Ver. van Leeraren bij het M.O. , „Ver. van Leeraren aan de openbarè middelbare scholen te A'dam" en „Ver. van Leeraren in levende talen . 44. Leerares aan een school voor voorbereidend hooger onderwijs. Acte of diploma niet wettelijk, maar wèl feitelijk geëischt. Opleiding: voor zoover niet een middelbare acte wordt behaald (zie blz. 55), aan de gemeent. of de vrije universiteit. Duur: hangt af van aanleg en studievak1); veelal 6—7 jaar. Kosten: f 200 per jaar, gedurende 4 jaar, benevens leermiddelen en examengelden. Voorwaarde voor toelating tot een academisch examen: bezit eind-diploma gymnasium, diploma van het daarmede parallel loopend staatsex. of eind-diploma rijks H. B. S. met 5 jar. cursus. Ambt of betrekking: leerares aan gymnasium of lyceum. Salaris: gemiddeld berekend tegen f 100 p. j. per wek. lesuur. Te Amsterdam 71900—73100 (6 3-j. verh. van 7 200) 's jaars bij 20 of meer lesuren per week, bij minder dan 20 lesuren f 85—7 145 (6 3 j. verh. van 7 10) per wek. lesuur per week. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisaties „Genootschap van Leeraren aan Ned. Gymnasiën" en „Ver. van Leeraren in levende talen". 45. 46. 47. Assistente; privaat-docente; lector aan een hoogeschool. Academische vorming geëischt. 1) Inlichtingen verstrekt het Centraal Bureau voor Vrouwenstudie in Ned., Secr.: Mw. Wilh. Smidt, Morschsingel, Leiden. 57 Opleiding: gemeent. Universiteit en Vrije Universiteit (voor sommige vakken). Duur, kosten, voorwaarden voor toelating tot een academisch examen, zie blz. 56. Salaris: veelal j 1200 gewone, ƒ 600 2e of adjunctassistente; voor de inwonende ass. bij de klinische vakken gelden andere salaris-regelingen; de le ass. natuur-philosophische en theoretisch geneeskundige vakken genieten een hoogere bezoldiging; — inkomen der privaat-docente hangt af van het aantal leerlingen; salaris der lector: ƒ 2000. Opmerkingen. Het privaat-docentschap levert meestal niet meer op dan een bijverdienste. Het verlof om als privaat-docente op te treden, moet verkregen worden van de faculteit, waaraan men zich wenscht te verbinden. Slechts enkele vrouwen zijn tot dusver in ons land als privaat-docente opgetreden. Slechts ééne vrouw is tot dusver ten onzent tot lector benoemd geweest. Wij wijzen op de vakorganisatie .,Ned. Lectorenver." 48. 49. Directrice van, en hulpkracht aan een particulier opvoedingsgesticht, doorgangs- of reddingshuls. Diploma niet altijd geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding: School voor Maatschappelijk Werk, Pieter de Hoochstraat 78 en (doch alleen voor de eigen Tehuizen) Opleidingshuis der Ver. «Hulp voor Onbehuisden", Waldeck Pyrmontkade 8—10. Duur, kosten, leeftijd en voorwaarden voor toelating: zie blz. 35; Opleidingshuis, bevragen bij den Heer T. Jonker, Overtoom 135—137. Salaris: ± ƒ 200—/ 600 'sjaars, intern. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisatie „Ver. van Directeuren en Directrices van Rijks- en Particuliere Opvoedingsgestichten'*. 50. Opvoedster In een Christelijk philanthroplsche inrichting. Speciale vorming geëischt. Opleiding: Diaconessenschool der Ned. Herv. Diaconesseninrichting, Vondelstraat 1046, daarna 1 jaar practische vorming in één of meer der bij den Centraalbond van Christ.-philanthropische Inrichtingen in Ned. aangesloten inrichtingen. 58 Duur Diacones senschool: 2 jaar. Kosten: f 250 voor den 2 jar. cursus. Leeftijd en voorwaarde voor toelating: 17—19 jaar; een M.U.L.O. school moet met vrucht doorloopen zijn. Diploma wordt uitgereikt door den „Centraalbond". Salaris: f 150—ƒ 250 per jaar, intern. 51. Directrice van een weeshuis. Speciale vorming meestal niet geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding: School voor Maatschappelijk Werk, Pieter de Hoochstraat 78. Duur, kosten, leeftijd en voorwaarden voor toelating, zie blz. 35. Salaris: ± ƒ 200-/ 1000 gemiddeld ƒ 300—ƒ 500 p. j., met kost en inwoning. Opmerking. Slechts in zeer weinige wees-inrichtingen wordt een directrice aan het hoofd gesteld. 52. Directrice of adjunct-directrice van een Volkshuis (Toynbee-inrichting). Speciale vorming niet altijd geëischt, maarzeergewenscht. Opleiding: School voor Maatschappelijk Werk, Pieter de Hoochstraat 78. Duur, kosten, leeftijd en voorwaarden voor toelating zie blz. 35. Salaris: wisselend tusschen ƒ500 en ƒ 2000 's jaars. 53. 54. Directrice van een ziekenhuis.') Hoofdverpleegster,') eerste verpleegster, verpleegster, partlcul. verpleegster. Diploma geëischt. Opleiding: Binnengasthuis, Grimburgwal, M/Mm//iagasthuis, le Helmersstraat, Burgerzlekenhuts, Linnaeus- 1) Zie Inleiding blz. 8. 59 straat, Boerhaave Kliniek, Tenieisstraat 1, Ziekenverpleging, Prinsengracht 769, Gereformeerde Ziekenverpleging, ter Haarstraat 17, Ned. Herv. Diaconessen' Inrichting, Overtoom 283, Luthersche Diakonesseninrichting, Koninginneweg 3, O. L. Vrouwe Gasthuis, le Oosterparkstraat, Ned. Israëlitisch Ziekenhuis en Krankzinnigengesticht, Nieuwe Kerkstraat 135, EmmaKinderziekenhuis, Sarpttatistraat 104, Inrichting voor Ooglijders^^iaozastraat, Port. Israëlitisch Ziekenhuis, Rapenburgstraat 2, en Stedelijk Armenhuis (ziekenafdeeling), Roetersstraat 2. Duur: 3 jaar; Emma-Kinderzlekenhuis 4 jaar (d.w.z. 3 j., en daarna 1 j. in een algemeen ziekenhuis); Inrichting voor Ooglijders, Port. Isr. Ziekenhuis en Sted. Armenhuis 4 j. (d.w.z. 2 jaar, en daarna 2 j. in een algemeen ziekenhuis). Kosten : geene. De leerlingen verdienen ± ƒ 100— ƒ 200 's jaars. Leeftijd voor toelating: in de meeste inrichtingen tenminste 20 jaar; Burgerziekenhuis tenminste 23 j.; Emma-Kinderzlekenhuis tenminste 19 j.; Ned. Herv. en Luth. Diak. Inrichting en Inrichting voor Ooglijders tenminste 18 j. Voorwaarden voor toelating: gezond gestel en liefst meer dan gewoon lager onderwijs hebben genoten; soms wordt M.U.L.O. geëischt of gewenscht, of 3 klassen H.B.S.; soms ook kennis van talen of muziek, of huishoudelijke kundigheden. De opleiding geschiedt voor het diploma voor algemeene ziekenverpleging. Eenige kennis van koken (liefst te verkrijgen aan een cursus eener Huishoudschool vóór de verpleegsters-opleiding) wordt tegenwoordig geëischt. Aanvullende opleiding voor ooglijdersverpleging heeft, nadat het diploma behaald is, plaats in &ï jaar. Wij wijzen op de vakorganisaties op verpleeggebied, zie blz. 60. 59. ( Kraamverzorgster. Diploma geëischt. Opleiding: door de Ver. „A'damsche Kraamverzbrg.". Duur: \Yi j., n.l.3mnd. theoretische opleiding in de Rijkskweekschool voor Vroedvrouwen, Camperstr. 17; 3 mnd. praktische opleiding, eveneens in de Rijkskweekschool; 6 mnd. praktisch werk, onder deskundige controle, als leerling-wijkkraamverzorgster in gezinnen van o/zvermogenden, daarna 6 mnd, in gezinnen van m/7zvermogenden (aanvang 1 Januari en 1 Juli). Kosten: ƒ25. Leeftijd voor toelating: 21—40 jaar. Voorwaarden voor toelating: bekendheid met lezen, schrijven en de grondbeginselen der rekenkunde; een goede gezondheid. Geneeskundige keuring heeft plaats; een vergelijkend toelatings-ex. wordt afgenomen. 63 Examen wordt afgenomen, 2 maal 's jaars, door een commissie uit het bestuur der Ver. „ A'damsche Kraamverzorging". Honorarium van de gediplomeerde kraamverzorgster: ƒ 1.50—ƒ 2 per dag. Opmerking;. De gediplomeerde kraamverzorgster wordt — voorloopig voor den tijd van 1 jaar — ingeschreven als lid van het Centraal-Adresbureau, dat als „arbeidsbeurs" optreedt. Voor ƒ 5.60 ontvangt zij in bruikleen het insigne der vereeniging, dat zij verplicht is te dragen. 60. 61. Vroedvrouw. Meesteres-vroed vrouw. Diploma geëischt. Opleiding: Rijkskweekschool voor Vroedvrouwen, Camperstraat 17. Duur: 2 jaar.' Kosten: geene. De uitwonende leerlingen zorgen zelf voor hare huisvesting. Leeftijd voor toelating: 21—25 jaar. Voorwaarde voor toelating: geslaagd zijn voor het toelatingsexamen, dat ieder jaar in den zomer wordt afgenomen (plaatsen en dagen worden in de Staatscourant bekend gemaakt; de eischen kan men vernemen aan het Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid, Van Speijkstraat 30, 's-Gravenhage). Examen wordt jaarlijks afgenomen door den Staat. Ambt of beroep: meesteres-vroedvrouw, te Amsterdam tevens directrice, der Rijkskweekscholen voor vroedvrouwen, gemeente-vroedvrouw en zelfstandig gevestigde vroedvrouw. Salaris: meesteres-vroedvrouw, te R'dam ƒ 700, te A'dam ƒ900 en ƒ300 als directrice; gemeente-vroedvrouw ± ƒ150—ƒ600, soms met vrije woning, terwijl somtijds extra betaald wordt voor hulp aan stads-bedeelden. Te A'dam bedraagt het salaris ƒ 450 + ƒ 5 voor elke bevalling boven 50 per jaar. Tarief voor hulp bij bevallingen ƒ 4—ƒ 10. Opmerkingen. Gedurende 2 jaar, nadat het diploma werd behaald, is de vroedvrouw verplicht, zich beschikbaar té 64 houden voor een benoeming tot gemeente-vroedvrouw, tenzij zij ƒ 200 stort ter vergoeding voor hare opleiding. Wij wijzen op de vakorganisatie „Ned. Maatschappij ter bevordering der belangen van vrouwelijke verloskundigen". 62. 63. Hoofd van en hulpkracht aan een Crèche of Toevlucht voor Zuigelingen. Diploma meestal niet geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding: voor werkkrachten aan een Toevlucht voor Zuigelingen, als voor verpleegster (zie blz. 58); opleiding in het Kinderziekenhuis verdient hier de voorkeur; voor de werkkrachten in een Crèche: als voor kinderjuffrouw (zie blz. 34). Salaris : directrice ± ƒ 250—ƒ 400; hulpkracht ± ƒ 100—ƒ 250; intern. 64. Enquétrice of huisbezoekster In dienst der tuberculosebestrijding. Diploma vereischt. Opleiding: misschien Cursus uitgaande van de Centr. of Provinciale Ver. tot Bestrijding van de Tuberculose. (De cursussen worden n.1. niet ieder jaar in dezelfde gemeenten gehouden). Duur: ten minste 6 maanden. Kosten: onbepaald. Voorwaarde voor toelating: wijkverpleegster of vroedvrouw zijn, belast met het huisbezoek in vereenigingen, die bij de Centrale Ver. zijn aangesloten. Bij uitzondering kunnen ook anderen worden toegelaten, indien zij na opleiding in haar woonplaats als huisbezoekster zullen worden aangesteld. Diploma wordt uitgereikt door de Ned. Centr. Ver. tot Bestrijding der Tuberculose. Betrekking: in een bepaalde plaats gevestigde of in een provincie rondreizende bezoekster van in huis verpleegde tuberculose-patiënten, in dienst van vereenigingen, werkzaam op hygiënisch of verpleeg-gebied. 65 Salaris : te A'dam f 400 voor halve dagen; in andere groote gemeenten ƒ 800—ƒ 1000, in kleinere gemeenten ± ƒ 200; provinciale enquêtrice, verschillend; minimum ƒ 1200, met vergoeding voor verzekeringspremiën en reiskosten. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisatie „Ned. Bond van Tuberculose-huisbezoeksters". 65. Leerares in hygiënisch spreken en ademgymnastiek. Diploma bestaat niet. Opleiding: privaat-onderricht van den hoof dieeraar of de hoofdleerares van het gemeent. spraakonderwijs, terwijl het aanbeveling verdient, gedurende eenige jaren aan de gemeent. universiteit colleges in anatomie en physiologie te volgen. Duur en kosten: voor ieder geval afzonderlijk te bespreken; kosten der colleges voor 1 uur p. w. ƒ30 2 uur ƒ 60, meer uren ƒ 200. Beroep: zelfstandig gevestigde ademgymnaste. Inkomen: hangt van het aantal patiënten af. Opmerking. Dit vak biedt slechts een hoogst enkele, zeer talentvolle en welonderlegde, een bestaan. Het kan verbonden worden aan dat van heilgymnaste (zie hier onder); 66. Hellgymnaste-masseuse. Diploma niet geëischt, doch zeer gewenscht. Opleiding: Vakschool voor Heilgymnastiek en Massage Kerkstraat 66. 6 ' Duur : Vakschool 16 mnd. voor wie de acte M. O. gymnastiek (zie blz. 47) w«M, 28 mnd. voor wie ze niet bezit. Kosten: Vakschool f 150 p. j.; kostelooze tc Rating is mogelijk. Leeftijd en voorwaarde voor toelating: tenminste 17 j.; bezit acte gymnastiek M. O. of einddiploma H.B.S. met 3 jar. cursus of een daarmede gelijkstaand diploma. Anders moet een toelatings-examen worden afgelegd. Amsterdamache Leidraad. 5 66 Examen: wordt afgenomen door het Genootschap voor Heilgymnastiek en Massage. Beroep of betrekking: zelfstandig gevestigde heilgymnaste-masseuse, assistente bij een orthopaedist of aan een Zander-instituut. Honorarium ± ƒ \—f 2.50 per keer ;± ƒ800-ƒ 1300 per jaar. Opmerkingen. De markt in dit vak is overvoerd. Wij raden af, zich in de eerste jaren daarvoor te bekwamen. Wij wijzen op de vakorganisatie „Genootschap voor Heilgymnastiek en Massage in Ned." 67. Manicure en pédicure. Diploma bestaat niet. Opleiding: Hr. W. J. F. Bijlmer, Singel 159, en alleen voor manicure, Hr. van de Bongardt, Keizersgracht 490, en Hr. Lauwers, Van Woustraat 51. Duur: ± 14 lessen; — hangt van aanleg af. Kosten: Bijlmer, voor eene leerling ƒ15, twee ƒ25, drie ƒ 30. Ind'en ééne tegelijk les neemt, moet zij iemand meebrengen om het vak op te leeren; — van de Bongardt, f 2.50 per les (privaatles); — Lauwers geene, voor wie tot kapster wordt opgeleid. Opmerkingen. Slechts een enkel meisje met groote handigheid, geduld, geschiktheid om met publiek om te gaan en een zeer vast karakter, kan in dit vak slagen. Aanbeveling verdient, om eerst in Brussel of Parijs werkzaam te zijn, vóór men zich hier te lande vestigt. Het vak van pédicure kan verbonden worden aan dat van schoenmaakster; dat van manicure aan het beroep van masseuse of van kapster. — Wij raden deze beroepen af. 68. Hoofd van of deelgenoote In een groothandels- of winkelzaak. ') Diploma niet vereischt ; speciale vorming noodzakelijk. Opleiding voor het Aande&gedeelte: Openbare Handelsschool, Marnixstraat; 4e H.B.S. met 3 jar. cursus, Mauritskade; Handelsschool met 3-jar. cursus der Alg. Winkeliers-Ver. en Avond-cursussen der „Vereeniging voor voortgezet Handelsonderwijs", aanmelding Beurs, kamer no. 26. 1) Zie inleiding blz. 8. 67 Duur: 2 jaar (na 3 jaar H.B.S.); —3jaar;—3jaar; — 2 jaar. Kosten ƒ 100—ƒ250 (evenr. schoolgeld); — ƒ30—ƒ 180 (evenr. schoolgeld); —aan de school te bevragen; — cursus A ƒ 25 per vak, ƒ15 voor Zweedsch, ƒ 20 voor Russisch, Turksch en Arabisch; cursus B ƒ 2.50 per serie voordrachten. Voorwaarde voor toelating: Handelsschool, wie niet eind-ex. H.B.S. met 3-jar. cursus met goed gevolg heeft afgelegd, of een tenminste daarmede gelijkstaand bewijs van voor-ontwikkeling kan overleggen, moet voldoen aan een toel.-ex.; aan de overige scholen wordt een toel.ex. afgenomen, behalve aan de Avondcursussen, die de ontwikkeling veronderstellen van wie de H.B.S. met 3-jar. cursus heeft doorloopen. Aan de Handelsschool der Winkeliers-Vereeniging kan men zonder examen worden toegelaten, indien daartoe geadviseerd wordt door het hoofd eener U.L.O. school, die ook het recht heeft tot een dergelijke toelating te adviseeren op de openbare H.B.S. met 3-jar. cursus. Schooldiploma kan worden verworven. Opleiding voor het praktische gedeelte in de zaak zelve. Daarna is veelal een verblijf in een gelijksoortige zaak in een andere plaats, of in een groote zaak in het buitenland gewenscht. Opmerkingen. Voor zaken, waarin ook industrieele bekwaamheid wordt vereischt, zal deze — met uitzondering van de vakken die aan de Industrieschool, Weteringschans 31, de Dagteeken- en Kunstambachtsschool voor meisjes, Gabriël Metsustraat 16, de Vakschool voor vrouwen- en kinderkleeding, Ruyschstraat 38, de Kunstnijverheidsschool „Quellinus", Frans Halsstraat 14 en de Rijksschool voor Kunstnijverheid. Stadhouderskade, worden onderwezen — veelal gevonden moeten worden aan Ambachtsscholen of bijzondere Vakscholen, buiten Amsterdam gelegen. Men raadplege desgewenscht het Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid, van Speykstraat 30, 's-Gravenhage. Waar de dochter werkzaam is in de zaak van den vader, geven wij dezen in overweging, het meisje als vaste .bediende" aan te nemen, evenals een vreemde, met een vaste bezoldiging. Geleidelijke opklimming volge, tot het deelgenootschap verworven wordt. De zaak voere dan dennaam .firma zoo en zoo en dochter". De vrouwelijke bedrijfshoofden geven wij in overweging, zich aan te sluiten bij de Vereenigingen van den Handeldrijvenden en Industriëelen Middenstand. 68 69. Procuratie-hondster. Diploma niet vereischt; speciale vorming noodzakelijk. Opleiding: als voor hoofd eener zaak (zie blz. 66). Salaris: f 1500 en hooger. 70. Correspondente. Diploma niet altijd geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding: liefst als voor hoofd eener zaak (zie blz. 66) en verder Avondscholen No. 1, No. 2, No. 3, gevestigd Passeerdergracht 25, Hortusplantsoen 2 en de Wittenstraat 27, alle drie van de Vereen. „Handelsonderwijs" ; Inrichting Middelbaar Onderwijs voor Meisjes, Prinsengracht 801; R.K. Handelsavondschool voor Meisjes, Passeerdergracht 8; Stegerschool, Kloveniersburgwal 56; Instituut Tegelaar van de Ned. Schoolvereniging, Sarphatistraat 2; Anneveldt Pttmanschool, Singel 386; Amstelschool Amstel 163a Jac. van Lennepschool; Cursussen van de Vereeniging van Leeraren in het Boekhouden; Cursussen van „Mercurius"; en particuliere cursussen of privaat-onderwijs. Duur: Avondscholen 2 j. voor Ned., 3 j. voor Duitsch en Engelsch, 4 j. voor Fransen; R.K. Handelsavondschool, Inst. Tegelaar, Amstelschool en Jac. v. Lennepschooi 3 j.; Stegerschool en prlvaat-onder»lte± 2 jaar; Cursussen „Mercurius" bevragen Nassaukade 314. Kosten : Avondscholen 25 ets per week en leermiddelen; Inrichting M.O. ƒ6—ƒ 7.50 per vak per kwartaal; R.K. Handelsavondschool ƒ10 p. ]'., geheele of gedeeltelijke vrijstelling mogelijk; Stegerschool ƒ 2—ƒ 4 per mnd. per wek. lesuur; Pttmanschool ƒ 15 per mnd. of of minder, vragen aan de school; Inst. Tegelaar f 60 p. j.; Amstel- en Jac. van Lennepschool tot 40 ets. p.w. (evenr. schoolgeld); Cursussen „Mercurius" bevragen Nassaukade 314. Examen wordt afgenomen door de Ver. van Leeraren in het Boekhouden, de Fed. van Handels- en Kantoorbediendenver. in Ned., gedetailleerde eischen verkrijgbaar aan het Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid, v. Speyk- 69 straat 30, den Haag, de Ver. van Leeraren in de Handelswetenschappen en de Ned. Ver. t. Bevordering van Handelswetenschappen. De R. K. Handelsavondschool reikt schooldiploma uit. Salaris: ± ƒ 600—ƒ 2500 's jaars; gemiddeldƒ 1000 —ƒ 1400. Opmerkingen. Ue hoogere salarissen worden zelden door vrouwen genoten. Het ware zeer gewenscht, dat de goede vrouwelijke werkkrachten hare salariseischen belangrijk verhoogden. Wij wijzen op de vakorganisaties .Nat. Bond van Handelsen' Kantoorbedienden .Mercurius", „Alg. Ned. Bond van Handels- en Kantoorbedienden", .Ned. R.-K. Bond van Handels-, Kantoor- en Winkelbedienden", .Ned. Ver. van Chris■' telijke Kantoor- en Handelsbedienden" en .Vooruit", Ver. van Handels- en Kantoorbedienden te Amsterdam". 71. 72 Stenotypiste. Typiste. Diploma niet vereischt, maar wel gewenscht. Opleiding: als voor correspondente (zie blz. 68) en verder Instituut der Ned. Ver. v. Stenografen, Jacob v.L ennepkade 30; Remiiigtonschool, Reguliersgracht 36; Riënts Baltschool, N. Prinsengracht 45; en Instituut Schoevers, Reguliersgracht 11. Duur: Instituut 6 mnd., n.1.3 mnd. aanvangs-, 3 mnd. vervolgcursus; Remingtonschool en Riënts Baltschool aldaar bevragen; Instituut Schoevers eenige mnd. Kosten: Instituut f 7.50 aanvangs- ƒ 5 vervolgcursus ; ƒ7.50 surplus voor machineschrijven; Remingtonschool en Riënts-Baltschool aldaar bevragen; Inst. Schoevers f 15. Examen wordt afgenomen door alle vakorganisaties van stenografen hieronder genoemd, door den Hr. Pont, de Ver. van Leeraren in het Boekhouden en de Ver. van Leeraren in de Handelswetenschappen. Salaris: ± ƒ 10—ƒ 60 per mnd.; voor wie dictaat in vreemde talen kan opnemen, hooger. Opmerkingen. Wij wijzen op de vakorganisaties bovengenoemd, benevens op de .Ned. Ver. van Stenografen", .Ned. Stenografen Bond", „Ver. Federatie van Stenografieleeraren, systeem I. Pitman*. „Ned. Stenografen-Vereen. Stolze-Wéry", „Stenografen Ver. Riënts Balt*, en „Stenograf. Ver. Groote". 70 73. Boekhoudster. Assistent-accountant Diploma geëischt. Opleiding: tezelfder plaatse als voor correspondente (zie blz. 68). Examen wordt afgenomen door den Staat; de Ver. van Leeraren in het Boekhouden, de „Federatie" („Mercurius" diploma; gedetailleerde eischen verkrijgbaar aan het Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid), Ned. Ver. t. Bevordering van Handelswetenschappen en Ver. van Leeraren in Handelswetenschappen. Salaris : ± ƒ 300—ƒ 2000 's jaars (n.1. aan de Rijksverzekeringsbank). Opmerking;. Wij wijzen op de vakorganisaties op blz. 69. De assistent-accountant kan lid worden van het „Ned. Instituut van Accountants", de „Ned. Accountants Ver.", de „Ned. Academie van Accountants", en den „Ned. Bond van Accountants". 74. Beambte of bediende bij een coöperatieve vereeniging. Diploma steeds meer geëischt. Opleiding: schriftelijke cursussen (aanmelding Jan van Nassaustraat 93, den Haag; aanvang September). Duur: 7 maanden. Kosten: f 7.50 voor iederen cursus. Examen: wordt afgenomen door den Bondsraad van den Ned. Coöperatieven Bond. Uitgereikt wordt diploma A. voor algemeene coöperatieve kennis, met aanteekening voor kantoorbediende ; en B. voor wie leidster hoopt te worden. 75. Verkoopster, Winkelbediende. Diploma bestaat niet. Opleiding: Vakschool tot opleiding van Verkoopsters, Cabriël Metsustraat 16. Duur : 3 j. Kosten: bevragen aan de school. 71 Leeftijd en voorwaarde voor toelating: tenminste 14 j., de lagere school met goed gevolg hebben bezocht, en verder de noodige geschiktheid bezitten tot het volgen van het onderwijs. Salaris: afhangend van de soort en de uitgebreidheid der zaak, gemiddeld ƒ 300—ƒ 900 'sjaars, extern; in enkele zeer groote zaken, waar veel smaak vereischt wordt tot ƒ 2000-/ 3000; gemiddeld ± ƒ 200—ƒ400, intern. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisaties, genoemd °P blz. 69, den „Ned. Bond van Confectiebedienden" en den „Ned. Bond van Boekverkoopersbedienden". 76. Commissionnalre in effecten. Diploma niet vereischt. Opleiding: als voor hoofd eener zaak (zie blz. 66), en daarna op een effecten-kantoor. Beroep: zelfstandig gevestigde of geassocieerde commissionnaire. Inkomen: geheel afhangend van persoon, aanleg, connecties en omstandigheden. 77. Directrice eener bankinstelling. Diploma niet vereischt. Opleiding: als voor hoofd eener zaak (zie blz. 66), en daarna in een bankzaak. Inkomen: afhangend van persoon, aanleg, connecties en omstandigheden. 78. Hoofd van een fabriekmatig bedrijf. Diploma niet vereischt. Opleiding: voor het praktische specifieke vakgedeelte öf in de fabriek zelf, terwijl later een verblijf in gelijksoortige grootere fabrieken elders zeer gewenscht Is; öf aan een bepaalde vakschool, indien die voor het bedrijf in questie bestaat (men informeere, zoo noodig, aan het Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid, den Haag). Voor sommige chemische bedrijven is vorming aan de Technische Hoogeschool, te Delft, gewenscht. 72 Opleiding voor het handelsgedeelte, aan de technische opleiding voorafgaand, als voor hoofd van een zaak (zie blz. 66). Opmerking. Het al of niet slagen hangt geheel af van persoonlijke karakter- en geestes-eigenschappen, grondigheid der opleiding en omstandigheden. 79. Apotheker. Provisor. Diploma geëischt. Opleiding: gemeentelijke universiteit.') Duur : ± 6 jaar. Kosten: f 200 per jaar, gedurende 4 jaar, behalve boeken en examengelden. Vóór-opleiding: H.B.S. met 5 jar. cursus of gymnasium. Alleen wie het eind-examen gymnasium of het daarmede gelijkstaande staats-examen, of wel het eindexamen jongens H.BS. met 5 jar. cursus, met goed gevolg heeft afgelegd, wordt tot het afleggen der academische of staats-examens toegelaten. Alleen wie het diploma eind-examen gymnasium of het daarmede gelijkstaande staats-examen verworven heeft, kan den graad behalen van dr. in de pharmacie. Het bezit van den doctorstitel is voor de uitoefening der artsenijbereidkunde niet noodzakelijk. Beroep: zelfstandig gevestigde apotheker in eigen apotheek, of provisor, dat is: verantwoordelijk persoon, in een apotheek, die aan een ander behoort. Oprichtingskosten en benoodigd bedrijfskapitaal voor zelfstandige vestiging: =t ƒ 6000. Salaris der provisor: ± ƒ 800-/ 3000. Opmerking. Wij wijzen op dé vakorganisatie „Ned. Maatschappij tot Bevordering der Pharmacie". 80. Apothekers-adslstente. Acte geëischt. Opleiding: theoretischi'o.a. Industrieschool, Weteringschans 31; theoretisch en praktisch in apotheken. 1) Zie noot op blz. 56. 73 Duur: ± 2 jaar. Kosten: Industrieschool ƒ 50 p. j.; in apotheken ƒ200 p. j. gedurende ten hoogste 2 j. voor volledige (theor. en prakt.) opleiding; ƒ 100 p. j. voor praktische, ƒ125 p. j. voor theoretische opleiding alleen. Leeftijd en voorwaarde voor toelating: tenminste 16 jaar; M.U.L.O.-school, U.L.O.school 2e klasse of H.B.S. met 3 j. cursus met vrucht doorloopen hebben. Examen wordt afgenomen door den Staat. Leeftijd voor deelneming: tenminste 18 jaar. Vrijstelling voor de niet-technische vakken wordt verleend aan wie het eind-diploma H.B.S. met 5 jar. cursus hebben verworven, soms ook aan wie tenminste 3 klassen eener H.B.S. of een school voor M.U.L.O. hebben doorloopen, en wie de hulpacte hebben behaald. Betrekking: hulpkracht in een apotheek, intern of extern, voor heele of voor halve dagen. Salaris: extern gemiddeld ƒ 750, soms hooger. Intern ± ƒ 35 p. maand; alleen in de volks-apotheken (die, evenals de Centraal- of Eenhoorn-apotheken, van de vak-vereeniging zijn uitgesloten) ± ƒ 700. Opmerkingen. De toestanden in dit vak zijn nog niet gunstig; de betrekking voor ,,halve dagen" levert slechts een bijverdienste op; die voor heele dagen stelt zeer hooge eischen aan de gezondheid. Werktijden en salarissen zijn in gemeente-apotheken, Nuts-apotheken, in 't algemeen in apotheken, die van vereenigingen uitgaan, meestal beter geregeld dan in privaat-apotheken. Emplooi is ook te vinden in lndië, Duitschland en Zwitserland (zonder nieuw af te leggen examen). Men informeere vóór men een betrekking in die landen aanneemt evenwel eerst bij den consul of de „apothekersvereeniging", opdat de gemaakte overeenkomst inderdaad worde nageleefd. Wij wijzen op de vakorganisaties ,,Alg. Apothekers-Adsistenten-Bond" en „Bond van R.K. Vrouwelijke ApothekersAssistenten". 81. Droglste. Diploma niet geëischt. Opleiding: als voor apothekers-adsistente (zie blz. 72), of aan den cursus van den Ned. Drogistenbond (aanmelding: Secretariaat Ned. Drogistenbond, postbox 400, A'dam). 74 Kosten: Cursus f 5. Examen wordt afgenomen door den Ned. Drogistenbond. De apothekers-adsistenten onderwerpen zich uitteraard niet aan dat examen. Het is trouwens niet verplicht. Beroep of betrekking: zelfstandig gevestigde drogiste of bediende in anderer zaak. Oprichtingskosten en benoodigd bedrijfskapitaal voor zelfstandige vestiging: ± ƒ 4000 a ƒ 5000. Bezoldiging der (tot dusver alleen mannelijke) bedienden : ± ƒ 12—ƒ 13 per week. Opmerking:. Wij wijzen op de vakorganisaties „Ned. Drogistenbond" (drogisten en apothekers-adsistenten) en „Ver. van Drogisten" (alleen apoth.-adsistenten). 82- Detacheuse (vlekken-uitmaakster) in een chemische wasscherij. Diploma bestaat niet. Opleiding: in een enkele grootere chem. wasscherij. Duur: hangt van den aanleg af; meestal 2 a 3 jaar. Kosten: geene. Er wordt dadelijk door meisjes van ongeveer 15 jaar ± ƒ 2.f0 per week verdiend. Loon: voor de ervaren detacheuse ƒ 10 per week. Opmerking. Dit vak. dat slechts aan zeer enkelen een niet onaardigen werkkring biedt, vereischt iets meer voorbereiding dan de lagere school verstrekt. Aangeraden wordt, althans gedeeltelijk een school voor M.U.L.O. te doorloopen. 83. Directrice van een waschlnrlchting of hoofdopzlchteres ln de waschindustrie. Diploma zeer gewenscht. Opleiding: Huishoudschool Zandpad 5. Duur: 2 jaar. Kosten: f 100 p. j. Leeftijd en voorwaarde voor toelating: ten minste 18 j. en voldoend M.U.L.O. hebben genoten. Diploma der school kan worden verworven. Salaris: ± ƒ 800—ƒ 1500 'sjaars. 75 34. Strijkster. Diploma bestaat niet. Opleiding; in wasch- en strijkinrichtingen, o.a. *) in de Stoom wasscherij Hollandia, Jan Hanzenstraat 23—25, firma de Hollandsche Lelie, Rustenburgerstraat 280, Stoomwasscherij Het Westen, le Spaarndammerstr. 83. Duur: hangt van den aanleg af. Een goede strijkster kan in ± 2 jaar gevormd worden. Kosten: geene. Meestal wordt dadelijk of zeer spoedig iets verdiend; bijv. ƒ 2.50—ƒ 3.50 per week door meisjes van 14 a 15 jaar, ƒ 1.50 door meisjes van 13 a 14 jaar. In kleinere inrichtingen moet de leerling wel eens huiswerk verrichten. Loon : voor handstrijksters ƒ 5—ƒ 12 per week (loonen van ƒ 8—ƒ 9 komen het meest voor, boven ƒ 10 a ƒ 11 wordt zelden verdiend); voor machine-strijksters =t f8; voor overhemden strijksters (meestal stukwerk) ƒ 8—ƒ 14 week (7'/2 a 10 ets. p. stuk). Opmerking-. Voor gezonde, sterke meisjes, met handig' 5?!LjF* ""WffiMt:- is dit vak zéér aan te hevelen. Goede fijnstrijksters zijn zeer gezocht en kunnen, vooral buiten Amsterdam, flinke weekloonen bedingen. 85. Kapster, haarwerkster. Diploma niet geëischt. Opleiding: Vakschool voor Kappers (aanmelding bij den Hr. /. F. Benkemper, Raadhuisstr. 33) en in kapperszaken '), o.a. van Mw. van den Bergh, Heiligeweg 1) Wanneer in deze brochure personen, firma's, ateliers genoemd worden, waar men opleiding kan vinden voor eenig beroep, dan bedoelen wij daarmede geenszins te kennen te geven, dat de andere werkgevers(geefsters) op datzelfde gebied niet opleiden of niet aanbevelenswaardig zouden zijn. Het één en (oO het ander is somtijd» wèl, maar meermalen ook.volstrekt niet het geval. . i Wij noemen alleen diegenen, van wie ons bekend is, dat ze tot opleiden bereid zijn, en tegen opname in deze brochure geen bezwaar hebben, terwijl wij bij het onderzoek daaromtrent'ten opzichte van enkele vakken zooveel mogelijk volledigheid hebben betracht, ten opzichte der meeste vakken evenwel, vooral op industrieel gebied (o.a. het; costuumvak en het hoedenvak) ons tot de grootere zaken hebben; beperkt. 76 40, dames v. d. Bongardt, Keizersgracht 490, den Hr. Lauwers, van Woustraat 51, en den Hr. Weltevreden, Utrechtschestraat 80. Duur: Vakschool 3 j.; zaken 2 a 3 jaar (haarwerk inbegrepen). Kosten: Vakschool f 14 per cursus van 16 lesavonden ; in zaken soms geene, als voor 2 of 3 jaar een leercontract wordt gesloten (bij v. d. Bongardt en Lauwers, soms — zonder leercontract ƒ 50—ƒ 100 per j. (v. d. Bergh), f 100 en haarwerk opnieuw ƒ 100 {Weltevreden). Leeftijd en voorwaarden voor toelating tot Vakschool: ten minste 16 j., en gedurende ten minste 1 jaar in een . kapperszaak gewerkt hebben. Diploma wordt aan de Vakschool uitgereikt. Beroep of betrekking: hoofd eener zaak, bediende in anderer zaak, of uitgaande kapster. Inkomen der patrones hangt, evenals bij elke andere handelszaak, van persoon en omstandigheden af. Kosten voor inrichting en bedrijfskapitaal voor een dameszaak f 500—ƒ 5000. Bezoldiging der bediende: ± ƒ 3—ƒ 10 p. w. Inkomen der uitgaande kapster (die geen haarwerk maakt): hangt van de clientèle af. Tarief ƒ 10 p. mnd. Kapsters, die dagelijks aan huis gaan kappen voor ƒ 4—ƒ 5 p. mnd., werken onder de markt. Kosten voor het aanschaffen van benoodigdheden: ƒ 10 a ƒ 25. Opmerkingen. Het is te betreuren, dat meisjes het vak veelal onvoldoende leeren en tevreden zijn met een weinig kennis van kappen en haarwasschen. Zij krijgen daardoor, slecht betaalde betrekkingen, of werken als uitgaande kapsters onder de markt. Wij raden aan, het vak grondig te leeren, ook het haarwerken, en zoo mogelijk zich te vestigen als hoofd van een dameszaak. Wij wijzen voor de patronessen op de vakorganisaties „Ned. Barbiers- en Kappersbond" en „Ned. Kapperspatroonsver/'► ■' Door grondige vakopleiding, ernstige vakuitoefening, het niet langer werken onder de markt, en organisatie, hetzij in de gemengde vakvereeniging, hetzij in een nieuwe vakvereeniging, gevormd uitsluitend door vrouwen, patronessen 77 zoowel als bedienden en zelfstandig gevestigden, zou langzamerhand het vak van „dameskapster" In- zijn geheelen omvang door de vrouw veroverd kunnen worden. 86. Modiste. Diploma bestaat niet. Opleiding: Industrieschool, Weteringschans 31; Internationaal Mode-Instituut, Vijzelstraat 57; en in hoedenzaken, ') o.a. bij Mw. Aué, Keizersgracht; firma van Diemen, Leidsche straat 26; firma van Dooren, Leidsche straat 24; firma Mars, Kalverstraat 179—181. Duur: Industrieschool (voor degenen die tenminste 2 j. leerlingen der school zijn) en Mode-Instituut 1 j.; ateliers zeer verschillend, geheel afhangend van den aanleg der leerling. Een goede apprêteuse (maakster van hoedenvormen) kan in ± 2 j. gevormd worden. Kosten: Industrieschool ƒ 25 of ƒ 35; Mode-Instituut ƒ100; in zaken soms geene; soms ƒ 30—ƒ 50 gedurende 2 j. (v. Diemen); soms wordt 1 j. betaald (Mars). Leeftijd voor aanneming: meestal 14—16 jaar. Sommige ateliers nemen alleen meisjes, die naaldwijs zijn, of die reeds in andere zaken hebben gewerkt. Betrekking of beroep: apprêteuse, 2e of le modiste in anderer zaak, of zelfstandig gevestigde modi***: _ Salaris: aankomende apprêteuse ƒ 1—ƒ2 p. w.; volleerde apprêteuse tot ƒ 30 a ƒ 35 per mnd., meestal ƒ 6 a ƒ 7.50 p. week; 2e modiste soms ƒ 30 a ƒ 45, in een enkele zaak tot ƒ 75; eerste modiste hooger. Opmerkingen. In de groote zaken worden meestal buitenlandsche modistes aangesteld tegen voorwaarden, die dezen zeiven bedingen. Het ware gewenscht, dat die plaatsen langzamerhand door uitnemend onderlegde, handige, smaakvolle Hollandsche krachten werden ingenomen. Wij wijzen op den „Ned. Bond van m. en vr. arbeidersin de Kleeding-Indostrie en aanverwante vakken" en den,.Ned. Bond van Chr. Arbeiders(sters) in de Kleeding-Industrie en aanverwante vakken". 87. Pettenmaakster. Diploma bestaat niet, 1) Zie noot op blz. 75. 78 Opleiding: in de fabrieken o.a. van de firma D. Schyffeler & Co., O.Z. Voorburgwal 63; firma Slag Jr., Prinsengracht 473; firma Troost & Co., Rustenburgerstraat 25. Duur: 2 a 3 jaar, Kosten: geene. Er wordt dadelijk iets verdiend. Leeftijd voor plaatsing: meestal 14 jaar. Loon: van ƒ 1, ƒ 1.20, ƒ 1.50 (aanvangssalaris) tot ƒ 8, ƒ 10, ƒ 12 per week. Opmerkingen. Het valt te betreuren, dat de meeste meisjes geen geduld hebben, het vak grondig te leeren maar zoodra ze er iets van kennen naar een andere firma gaan, in de hoop een weinig meer te verdienen. De betere loonen zijn voor degenen,-die het vak goed verstaan, die met het snijden kunnen worden belast, of die modellen kunnen maken. Eenige kennis van teekenen wordt daarvoor vereischt. Er is in dit vak veel vraag naar degelijke werkkrachten. Wij wijzen op de vakorganisaties „Ned. Bond van m. en vr. arbeiders in de Kleeding-Industrie en aanverwante vakken" en „Bontwerkers- en Pettenmakersver." 88. Corsettenmaakster-bandagiste. Diploma bestaat niet. Opleiding: voor maatwerk o.a.1) bij de firma Hlrsch & Co., Leidsche Plein, en Mw. Klein—v: Herrikhuijzen, Bloemgracht 24; aldaar tevens voor bandages; — voor con/iec/Ze-corsetten in de fabrieken van de firma Van der Waal & Co., Prinsengracht 585—607, en de firma Israëls, Heerengracht 98. Duur: voor maatwerk ± 2 jaar. Kosten: geene ; alleen bij Klein—van Herrikhuijzen voor één der beide vakken ƒ 100—ƒ 150; voor beide vakken ƒ 200—300 voor den 2-jarigen leertijd. Leeftijd: 14 a 15 jaar. Salaris: voor maatwerk f \—f 12 per week. Corsetten-coupeusts ƒ 700—ƒ 800, of ƒ1200-ƒ 1400 p. j., naar gelang der zaken en het werk dat zij leveren; — 1) Zie noot op blz. 75. 79 in fabrieken leermeisjes ƒ 1 a ƒ 1.50, na IK a 2 j. ƒ 7 a ƒ 9, volslagen werksters ƒ 10—ƒ 12—ƒ 14 (alles stukwerk); vóórjuffrouwen (zaal-chefs) ƒ 18—ƒ20p. w. Oprichtingskosten voor eigen zaak, geen winkel: van eenige honderden tot =t ƒ 5000. Opmerking-en. Voor flinke, energieke vrouwen, die het vak grondig willen leeren, waartoe ook behoort, dat zij zich eenige kennis van anatomie eigen maken, is wel een toekomst te vinden in het beroep van corsetière en vooral van corsetière en bandagiste te zamen. Wij wijzen op de vakorganisaties, genoemd op blz. 78). 89. 90. 91. 92. 93. Costuumnaaister-kleedermaakster. Coupeuse. Taillewerkster. Rokkenwerkster. Mantelwerkster. Diploma niet vereischt. Opleiding: Industrieschool, Weteringschans 31; Dagteeken- en Kunstambachtsschool voor meisjes, Gabriël Metsustraat 16; Vakschool voor Vrouwen- en Kinderkleeding, Ruyschstruat 38; Naai- en Knipcursus van de St. Antonloschool, K. Prinsengracht 21; Snycursus voor Kleermakers en Naaisters, uitgaande van de Maatschappij voor den Werkenden Stand, Kloveniersburgwal 87—89 (alleen opleiding voor coupeuse); — modeacademiën o.a. Costuumschool Content-Duitz, Damstraat 16; Internationaal Mode-Instituut, Vijzelstraat 57; — ateliers, o.a. ') van Mw. de Boer-Israëls, van Breestraat 55; Maison Bresser, Leidschestraat 13; firma Hirsch & Co., Leidsche Plein ; firma Kubin, Westeinde; firma Metz & Co. (Liberty), Keizersgracht 455; — confectiefabrieken, o.a. v. d. Waal & Co., Prinsengracht 585— 607 en firma Btttz, O.Z. Achterburgwal 63. Duur: Industrieschool 3 of 4 jaar; Kunstambachtsschool en Vakschool 4 a 6 j. (waarvan 2 jaar atelierklasse) ; St. Antonloschool 1 Yi j.; Snijcursus Kloveniersburgwal 14 weken; — Mode-academiën verschillend : Content—Duitz 2 j. voor beginnenden, 1 j. voor verdergevorderden, 3 mnd. voor naaisters, die coupeuse willen worden; Mode-Instituut 3 j.; — ateliers 3 jaar voor een volledige opleiding tot rokken-, taille-, of 1) Zie noot op blz. 75. 80 mantelwerkster; slechts enkele ateliers leiden ook op v. h. mantelvak en voor coupeuse; — fabrieken 1 Yi a 2 j. Kosten: Industrieschool 3 jar. cursus ƒ25, 4 jar. cursus ƒ35 p.j.; Kunstambachtsschool f 5—f 80, Vakschool f 20—ƒ 80 p. j. (evenr. schoolgeld), onverm. geene, in de atelier-klassen wordt tets verdiend; St. Antonloschool f 4 p. mnd.; Sm/cursus ƒ10; — Costuumschool Content—Duitz f 100 p. j. voor den 2-jar., ƒ 150 voor den 1-iar., ƒ 80 voor den 3-mnd. cursus; Modefnstituut ƒ 60 of ƒ 100 p. j. (ƒ 150 voor coupe alleen); — ateliers soms ƒ 12—ƒ 25 p. j. gedurende 2 j., terwijl soms niets wordt betaald en dikwijls dadelijk een kleinigheid verdiend wordt; — fabrieken geene. Leeftijd of voorwaarden voor toelating: Industrieschool, voor 3-jar. cursus de lagere, voor 4-jar. cursus ten minste 6 klassen U.L.O. school met vrucht doorloopen hebben; Kunstambachtsschool, tenminste 12 j.; Vakschool, voldoen aan een toelatings-examen; St. Antonloschool, tenminste 14 j.; Sny'cursus, tenminste 19 jaar, voldoend lager onderwijs hebben genoten, het naaistervak goed verstaan en tn het vak werkzaam zijn ; — Costuumschool Content—Duitz tenminste 14 jaar ; — ateliers meestal tenminste 14 j. Diploma kan worden verworven aan de scholen; Industrieschool getuigschrift na den 3-jar., diploma na den 4-jar. cursus. Bezoldiging: volgens collectief contract, dat in alle grootere zaken geldt: minimum-loon voor zelfstandige rokkenwerksters 20, taille werksters 23, mantelwerksters 26 ets. p. uur; hoogste loonen 30 en 33 ets. p. uur; — fabrieken f 5—ƒ 14 p. w. (stukwerk). Salaris directrice van het atelier hooger. Coupeuses zijn te A'dam in de grootere zaken bijna altijd buitenlandschen, hetgeen o. i. zeer te betreuren valt. Opmerkingen. Wij raden ten sterkste aan, het vak grondig te leeren, ook de mantelbranche. Wie coupeuse wil worden, doet wèl, zich te bekwamen te Parijs, Brussel, Dresden, Weenen of Londen. Inlichtingen omtrenti'8irsussen in die steden verstrekt het Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid. Het is wenschelijk, dat flinke, krachtige vrouwen zich opwerken tot bedrijfshoofd. Wij wijzen op de vakorganisaties „Ned. Bond voor m. en 81 vr. arbeiders in de Kleeding-industrie en aanverw. vakken , „Ned. Federatieve Bond van Arbeiders(sters) in de KleedingIndustrie", „Ned. Bond van Chr. Arbeiders(sters) in de Kleeding-industrie en aanverwante vakken" en „R.K. Naaistersen Kleedermakersbond „St. Qerardus Majella". 94. Linnennaaister. Diploma niet vereischt. Opleiding: Industrieschool, Weteringschans 31 ; Vakschool voor vrouwen- en kinderkleeding, Ruyschstraat 38; Evang. Luth Naaischool, Hartenstr. 22; — op ateliers o.a.x) Hirsch & Co. Leidsche Plein ; firma H. Meijer, Koningsplein 4 en N V. „de Voorpost", Singel 462; — fabrieken: Mw. van Os, Lauriergracht 28, firma Veerkamp & Co. Marcusstraat 12; N.V Veltman'sLi>gerieen Dekenfabriek, Looiersgracht 45; firma Verhagen, Lauriergracht 14; firma Van der Waal & Co., Prinsengracht 585—607; — ateliers alleen voor overhemden: firma Coucke, Paleisstraat en Herbermann, Koningsplein 16—18. Slechts in een enkele zaak (Meijer en de „ Voorpost") worden ook coupeuses gevormd. Duur: Industrieschool 3 of 4j,; Vakschool 5 j. (waarvan 2 j. atelier-klasse); school Hartenstr. 2 j.; — ateliers en meer fabriekmatige bedrijven zeer verschillend : soms 1 jaar, soms 2 a 3 jaar, soms 1 j. hand-, 1 j. machinenaaien, soms 2 j. hand-, 2 j. machinenaaien. Kosten: Industrieschool ƒ25 of ƒ35 p. j.; Vakschool ƒ20—ƒ80 p. j., terwijl onvermogenden kosteloos kunnen worden geplaatst, en in de atelierklassen iets verdiend kan worden ; — Hartenstraat 20 ets. p. w.; — ateliers en fabriekmatige bedrijven geene; er wordt dadelijk iets verdiend. Leeftijd of voorwaarde voor toelating: Industrieschool voor 3 jar. cursus lagere, voor 4 jar. cursus tenminste 6 klassen U.L.O. school met vrucht doorloopen hebben; Vakschool : voldoen bij een toelatings-examen; — ateliers: 13 a 14 jaar. Diploma kan worden verworven aan de scholen; Industrieschool getuigschrift na den 3 jar., diploma na den 4 jar. cursus. 1) Zie noot op blz. 75. 82 Salaris: leerlingen ƒ 1 of ƒ 1.50; volslagen werksters: handnaaisters ƒ4—ƒ 7; machine-naaisters tot ƒ 16 p. w., ook in de fabrieken (stukwerk), (een enkele kracht in een enkele zaak tot ƒ 20). Knipsters op ateliers ƒ8— ƒ 18 p. w.; soms ƒ 800—ƒ 1200—ƒ 1400 p. j. Overhemdenhandnaaisters gemiddeld ƒ7, machine-naaisters tot ƒ 16 (stukwerk), afdeelings-chefs of vóór-juffrouwen ± ƒ 15 per week. Opmerkingen. Het ware gewenscht, dat een aantal bekwame linnennaaisters en coupeuses gevormd werden, zoodat meer dan tot dusver een fijnere maatwerk hier te lande kon worden vervaardigd. Aanbeveling verdient het, naafloop van een vakschool, te Brussel op een atelier te werken. Inlichtingen verstrekt het Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid. Wij wijzen op de vakorganisaties in de kleedingindustrie (zie blz. 80). 95. 96. Huisnaaister. Verstelnaalster. Diploma niet vereischt. Opleiding: voor de huis-cosfaa/nnaaister, (zie blz. 79); voor de huis-H/wennaaister en de vers'elnaaister, (zie blz. 81). (Speciale opleiding voor hutsnaaister: Vakschool, Ruyschstraat). Bezoldiging: f 1.25—ƒ 2 per dag met den kost. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisaties in de kleedingindustrie (zie blz. 80). 97. Stopster. Diploma bestaat niet. Opleiding: als voor onderwijzeres in nuttige handwerken (zie blz. 42), en bovendien voor wollen-stoppen in sommige stoppage-inrichtingen. Duur: verscheiden jaren. Kosten: geene. Er moet eenige jaren voor niets worden gewerkt. Bezoldiging : in stoppagezaken ± ƒ 7—ƒ10 p. w.; voor stopwerk bij een familie, in een hótel, enz., of bij de stopster thuis, ten minste 15 ets per uur. 83 Opmerking-en. Dit vak stelt zeer hooge eischen aan het gezichtsvermogen. Wie niet zéér sterke oogen heeft, kieze het niet. Wij raden diegenen, die het wollen-stoppen grondig kennen, zelfstandige vestiging aan. De oprichtingskosten voor een stoppagezaak behoeven niet hoog te zijn. Bekwame uitgaande of thuiswerkende stopsters, ook linnenstopsters, moeten trachten den loonstandaard op tenminste 25 ets. per uur te krijgen. Wij raden dringend aansluiting aan bij de vakorganisaties in de kleedingindustrie. 98. Directrice van de linnenkamer eener stoomvaartmaatschappij. Diploma niet vereischt. Opleiding: als voor linnennaaister (zie blz. 81), terwijl eenige administratieve kennis wordt vereischt. Salaris : f 900—ƒ 1200. 99. Bontwerkster. Diploma bestaat niet. Opleiding: o.a.') bij de firma Braunschweig, Keizersgracht 245; firma CltTóen, Keizersgracht 343; firma Emmeriks, Leidschestraat 29. Duur: 2 a 3 jaar, om een goede „stoffeerster" te worden. Kosten : geene; de leerlingen verdienen dadelijk ƒ 1 —ƒ 3 per week. Leeftijd voor aanneming: 13 a 14 jaar. Loonen: voor bont-machinenaaisters ƒ 4—ƒ 8.50; voor „stoffeersters", dat zijn degenen, die het bont met zijde voeren, garneeren, enz.: ƒ 5—ƒ 11 p. week; leidsters van een ploeg meisjes ± ƒ 14 p. week. Opmerkingen. De voornaamste werkzaamheden worden hier te lande niet door vrouwen verricht. Wij wijzen op de vakorganisaties in de kleedingindustrie (zie blz. 80), de „Bontwerkers- en Pettenmakersver." en de „Bontwerkers- en Mutsenmakersver." 1) Zie noot op blz. 75. 84 100. Behangersnaaister. Diploma bestaat niet. Opleiding: in meubel- en behangerszaken, o.a.1) bij de firma Dols & Kontg, Leidschestraat 25; den heer Hendriks, Rokin 116; firma Jansen & Zn., Spui 10a; den heer Lasance, Heeren gracht 448; den heer Paerels, Rokin 128; magazijn Phoenix, Heerengracht 446. Duur: niet lang; afhangend van de kennis, die de leerlinge van naaien heeft en van den aard der werkzaamheden. Deze zijn: het naaien van gordijnen, naden, ook in leer, het opmaken van kussens, cosy's, lampekappen, wiegen, enz. Loon: ± 10—16 cent; een enkele 20 ct. p. uur. Opmerkingen. Het valt zeer te betreuren, dat meisjes niet worden opgeleid tot stoffeerster. Het ware gewenscht, dat er in de kringen der belanghebbenden op openstelling van de behangersvakschool ook voor meisjes werd aangedrongen. . . , . Wij wijzen op de vakorganisaties in de kleedingindustrie (zie blz. 80), waar ongetwijfeld behangersnaaisters gaarne zullen worden opgenomen. 101. Arbeidster in de hoeden-fabricage. Diploma bestaat niet. Opleiding in hoeden)'abrieken: Ned. Hoeden}abriek, Badhuisweg over het Y, en N.V. voorheen v. d. Wijk en van Es, Looierssloot 15. Duur: eenige jaren. Kosten: geene; meestal wordt spoedig iets verdiend. Bezoldiging: tot ƒ 15—ƒ 17,50, in ééne zaak tot ƒ30 p. week gedurende de 3 of 4 maanden, dat stroohoeden gemaakt worden; overige maanden, als vilten, fluweelen, linnen hoeden enz. gemaakt worden ±/7, ƒ8, ƒ12,50 (stukloonen). Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisaties in de kleedingindustrie (zie blz. 80). 102. Diamantbewerkster. Diploma niet vereischt. 1) Zie noot op blz. 75. 85 Opleiding: in vele diamantfabrieken, en, zoo noodig, aanvullende opleiding inde VaKschool voor de Diamantnijverheid, Nieuwe Looiersstraat 41—45. Duur: 2 a 3 jaar; —inde Vakschool (die alleen aanvullende opleiding verstrekt aan snijders, slijpers en verstellers, die na het verbeteren van kleine gebreken met goed gevolg examen kunnen afleggen cm toegelaten te worden als lid eener diamantbewerkers-organisatie) ten hoogste 3 of 4 maanden. Kosten: ƒ50—ƒ200 voor snijden en slijpen, ƒ 1000 voor kloven (het aantal klovers vermindert, doordat de diamant tegenwoordig meer gezaagd wordt. De opleiding tot kloofster duurt 4 a 5 jaar). Weezen, dochters van vakgenooten worden soms kosteloos opgeleid. De aanvullende opleiding inde Vakschool is kosteloos. Leeftijd en voorwaarden voor toelating: tenminste 14 jaar, lager onderwijs hebben genoten, oogheelkundig gekeurd zijn, dochter zijn van een vakgenoot. Het aantal leerlingen blijft beperkt en wordt jaarlijks vastgesteld. Betrekking: kloofster, handsnijdster, machine-snijdster, slijpster, verstelster. Loon-: snijdsters ƒ8—ƒ22, slijpsters tot ƒ30 p. w. Opmerkingen. Kloofsters en slijpsters zijn er slechts enkelen. De meeste diamantbewerksters zijn snijdsters. Wij raden aan, zoowel hand-, als machinesnijden te leeren. Wij wijzen op de vakorganisaties .Alg. Ned. Diamantbewerkersbond", „Ned. R.K. Diamantbewerkersver.", „Isr. Diamantbewerkersver. „Betsalel", „Prot.Chr. Diamantbewerkersver." en „Nieuwe Ver. in de Diamantnijverheid". — Deloonen in dit vak zijn voor mannen en vrouwen gelijk. 103. Bloemenbindster. Diploma bestaat niet. Opleiding: in bloemenzaken, o.a. firma de Roos, Overtoom 59. Duur: ± 1 jaar. Kosten : ƒ100; vermindering en vrijstelling mogelijk bij buitengewonen smaak en aanleg. Salaris: ƒ2.50—ƒ5 p. w. begin-bezolding — ƒ20 a ƒ25 p. w. maximum. 86 Opmerking. Er bestaat een arbeidsbeurs, uitgaande van de Ver. van Patroons in het Tuinbouwvak te A'dam e.o., Willemsparkweg 72. 104. Horlogen, aakster. Diploma niet geëischt, doch wel gewenscht. Opleiding: in een horlogezaak. Ons is slechts eene zaak bekend, waar men eene vrouw zou willen opleiden, doch aangezien aldaar meest toren-uurwerken worden vervaardigd, is deze niet de meest geschikte. Vooralsnog zou het vak geleerd kunnen worden door dochters van horloge-makers in de zaak van haar vader. Duur: 3 a 4 jaar om gezel te worden. Kosten : f 100-/ 200 per jaar. Examen : voor gezel en voor meester wordt jaarlijks afgenomen door den Bond van Ned. Horlogemakers. Beroep of betrekking: hoofd van een zaak, ondergeschikte in anderer zaak, zelfstandig reparatrice en klok-op windster. Salaris: als ondergeschikte ƒ 12—ƒ 18 per week. Kosten voor vestiging als reparatrice: ƒ 200af 300. Opmerking. Wij meenen, dat het aanbeveling zou verdienen, dat dochters van horlogemakers zich degelijk in het vak bekwamen, het gezellen- en later het meestérsdiploma verwerven, eigen zaak beginnen of zich opwerken in de zaak van den vader en later die zaak voortzetten, en zelve weer andere meisjes opleiden. Zoo zal langzamerhand dit vak gedeeltelijk door de vrouw veroverd kunnen worden. Zij- bereide zich grondig voor, levere uitmuntend werk, stelle zich niet tevreden met ondergeschikte betrekkingen, werke niet onder de markt en worde lid van de vakorgani■ satie, bovengenoemd. 105. Fabrieksopzlchteres. Diploma niet vereischt. Opleiding: School voor Maatschappelijk werk, Pieter de Hoochstraat 78 (waar evenwel geen speciale opleiding voor dit beroep wordt gevonden). Duur, kosten, leeftijd en voorwaarde voor toelating: zie blz. 35. 87 Salaris: gemiddeld ƒ 600—ƒ 1200. Opmerking. Soms wordt voor deze betrekking een uitstekende arbeidster gekozen, soms een vrouw,- die buiten het bedrijf staat; voor deze laatste soort is bovengenoemde vorming gewenscht. 106. Kantwerkster. Diploma niet vereischt. Opleiding: Rijksschool voor Kunstnijverheid, afdeeling voor kunstnaaldwerk, Stadhouderskade. Duur: 2 jaar (aanvang Sept.). Kosten : f 10 p. j. Voorwaarde voor toelating: bndrevenheid in handwerken en teekenen; toelatings-examen wordt afgenomen. Getuigschrift der school kan worden verworven. Loon: gemiddeld 12—15 ets per uur. Opmerking. Daar het Ned. publiek nog steeds de voorkeur geeft aan buitenlandsche kant, die veel goedkooper kan worden geleverd, daar de werkster er zoo goed als niets aan verdient, levert het kantwerken hier te lande, behalve wellicht voor een zeer enkele zeer begaafde, niet meer dan een bijverdienste op. 107. 108. Borduurster, goudborduurster. Kunstnaald- werkster. Diploma niet vereischt. Opleiding: Rijksschool voor Kunstnijverheid, Stadhouderskade ; Dagteeken- en Kunstambachtsschool voor meisjes, Gabriël Metsustraat 16; Industrieschool, Weteringschans 31; — en in enkele zaken, o.a. firma Gez. Albers, Keizersgracht533, firma Gilrtler, Heerengracht72, Metz & Co., Leidschestr., firma Saul, Prinsengracht 747 en Mw. Marg. Verwey, N. Spiegëlstraat 64—66. Duur: 3 jaar; — 5 jaar (waarvan 2 jaar atelierklasse); — voor acte fraaie handwerken, 2 jaar; — in zaken onbepaald. Kosten: f 30 p. j.; — ƒ5—ƒ80 p. j., terwijl onvermogenden kosteloos kunnen worden toegelaten, en in de atelierklassen iets kan worden verdiend ; — ƒ 50 p. j.; — in zaken, geene. 88 Leeftijd en voorwaarde voor toelating: Rijksschool, en Gabriël Metsustraat, tenminste 14 j.; een toelatingsexamen wordt afgenomen; — Industrieschool, tenminste 16 j.; — sommige zaken, o.a. firma Gez. Albers, nemen alleen aankomende werksters, die reeds kunnen borduren. Examen fraaie handwerken: wordt afgenomen door den Staat. Leeftijd voor deelneming: tenminste 18 j. Diploma voor kunstnaaldwerk kan worden verworven aan de Rijksschool. Beroep of betrekking: zelfstandig gevestigde borduurster, speciaal costuumborduurster; thuiswerkster voor zaken; werkkracht in handwerkwinkels, behangers- of meubelzaken, borduurfabrieken, ateliers voor kerkelijke kunst, vaandels, banieren en wapens. Bezoldiging: ± 10—25 ets. p. uur, in een enkele zaak tot ƒ 50 of f 60 p. maand, gemiddeld ƒ 20—ƒ30 p. maand. Opmerking-. Slechts een zéér enkele kracht vindt in dit beroep een bescheiden bestaan. Wij raden het vak af. 109. Costuum-ontwerpster. Diploma niet vereischt. Opleiding : Dagteeken- en Kunstambachtsschool, Gabriël Metsustraat 16 en Vakschool voor Vrouwen- en Kinderkleeding, Ruyschstraat 38. Duur: 6 j. (waarvan 2 j. atelierklasse). Kosten: f 5—ƒ 80 p. j., onvermogenden geene; in de atelierklassen kan iets worden verdiend. Beroep: ontwerpster van tooneelcostuums. Opmerking. Dit vak biedt slechts toekomst voor een zéér enkele bijzonder begaafde. 110. Hand weef ster. Diploma niet vereischt. Opleiding: Dagteeken- en Kunstambachtsschool voor meisjes, Gabriël Metsustraat 16. 89 Duur: 5 jaar, atelierklassen inbegrepen. Kosten: f 5—ƒ 80 p. j., in de atelierklassen kan iets worden verdiend. Leeftijd en voorwaarde voor toelating: tenminste 14 jaar, een toelatingsexamen wordt afgenomen. Opmerking. Wij raden dit vak als middel van bestaan ten sterkste af. 111. Litbografe. Diploma niet vereischt. Opleiding: Kunstnijverheidsschool „Quellinus", Frans Halsstraat 14, Teekenschool voor Kunstambachten, da Costastraat 64 en Dagteeken- en Kunstambachtsschool voor meisjes, Gabriël Metsustraat 16. Duur: 4 j.; — 4 j.; — onbepaald. Kosten: le j. ƒ30, 2e j. ƒ40, 3e en 4e j. ƒ50; — ƒ5 winteravond- en ƒ2.50 zomerochtend-cursus; — ƒ50 p. cursus. Opmerking:. Wij raden dit vak als middel van bestaan af. In steendrukkerijen schijnt men slechts bij hooge uitzondering vrouwelijke werkkrachten te nemen. Een zéér enkele vindt als hoofd van een eigen atelier, of werkend voor boekbinders, een bescheiden bestaan. 112. Photografe, retoucheuse. Diploma bestaat niet. Opleiding: dhr. Eilers, Amstelveenscheweg 83. Duur: 4 jaar voor het geheele vak, retoucheeren inbegrepen. Kosten : ƒ300 gedurende 2 jaar. Beroep of betrekking: zelfstandig gevestigde photografe, met of zonder ateiier; zelfstandig gevestigde retoucheuse; retoucheuse, bediende of bediende-operatrice bij photograaf of retoucheur. Inkomen der zelfstandig gevestigde photografe en retoucheuse: hangt van de clientèle af. 90 Inrichtingskosten: ƒ500—ƒ2000 zonder atelier; ± ƒ10.000 met een atelier; voor ± ƒ4000 kan een atelier met installatie worden overgenomen. Salaris: bediende, retoucheuse bij een photograaf ƒ2.50—ƒ20 per week. Opmerkingen. Het is wenschelijk, eerst het vak in zijn geheelen omvang te leeren op eenige goede Hollandsche ateliers; daarna onderdeelen op groote ateliers in Parijs, Berlijn of Weenen. Vóór men zich zelfstandig vestigt, is jarenlange ervaring noodig. Eerst na ± 3 jaar levert het eigen atelier een middel van bestaan op. Het Bestuur van den „Ned. Fotografen Kunstkring" raadt voor meisjes die over voldoenden artistieken aanleg en voldoend kapitaal kunnen beschikken, en die niet zenuwzwak zijn, zelfstandige vestiging als photografe aan (maar niet in Amsterdam voegen wij er bij). Bekwaming voor ondergeschikte betrekkingen in dit vak raadt het Bestuur af, omdat het vak niet genoeg inkomsten waarborgt, en er in Holland te weinig plaatsen beschikbaar zijn. Wij wijzen op de vakorganisatie „Ned. Fotografen Kunstkring" (voor patroons). 113. 114. 115. Cartonnage-werkster. Leerbewerkster-boekbindster. Houtsnijdster; decoratief beeldhouwster. Diploma niet vereischt. Opleiding: Rijksschool voor Kunstnijverheid, Stadhouderskade (alleen cartonbewerking en decoratief beeldhouwen), Kunstnijverheidsschool „Quellinus", Frans Halsstraat 14 (alleen houtsnijden en decoratief beeldhouwen), Dagteeken- en Kunstambachtsschool, Gabriël Metsustraat 16 (geen cartonwerk), en door privaatonderricht, of particuliere cursussen, o.a. van de dames Annie Steenkamp en Willa Polenaar, Heerengracht 598 (voor boekbinden en cartonnagewerk. ontwerpen en versieren). Duur: Rijksschool en Quellinusschool 4 jaar, Kunstambachtsschool 5 jaar. Kosten: Rijksschool ƒ30 p. j., Quellinusschool le j. ƒ30, 2e j. ƒ40, 3e en 4e j. ƒ 50; — Gabriël Metsustraat ƒ 5-f 80 p. j. Opmerking. Wij meenen ook déze vakken als middel van bestaan te moeten afraden, al vindt een enkele zéér bekwame houtsnijdster, boekbindster, leerbewerkster of 91 cartonnage-werkster, die op bestelling werkt of aan een zaak verbonden is, een bescheiden bestaan of een niet onaardige bijverdienste, en al brengt een zeer enkele houtsnijdster of decoratief-beeldhouwster op een kunstnijverheids-atelier het tot ƒ15 per week (de loonen zijn dikwijls ƒ 5—ƒ7.50 per week). Voor al deze vakken van nijverheidskunst is de afzet ten onzent te klein, 116. Scheikundige bij den keuringsdienst. Diploma vereischt. Opleiding: Gemeentelijke Universiteit*) (n.1. voor dr. in de chemie of de pharmacie). Duur : 6 a 7 jaar. Kosten: ƒ200 p. j. gedurende 4 j.( benevens leermiddelen en examengelden. Voorwaarde voor toelating tot een academisch examen: zie blz. 56. Salaris: ± ƒ 1100—ƒ1750. Opmerking. Opleiding kan ook gevonden worden aan de Technische Hoogeschool te Delft, n.1. voor scheikundig ingenieur. 117. Assistente aan een rijkslandbouwproefstation. Diploma vereischt. Opleiding: als voor apotheker of Dr. in de scheikunde aan de gemeentelijke universiteit. '). Duur, kosten enz. zie boven. Aanvangswedde ƒ 1400. 118. Analiste aan een rijkslandbouwproefstation of laborante aan een laboratorium. Diploma niet vereischt, maar wel gewenscht. Opleiding: liefst als voor apothekers-adsistente, zie blz. 72. 1) Zie noot op blz. 56. 92 Salaris aan een rijkslandbouwproefstation : ƒ 600; na 1 j. ƒ 700; na 2 j. ƒ 800; na 5 j. ƒ 1000; na 8 j. ƒ 1100; na 12 j. ƒ 1200; na 16 j. ƒ 1300; na24 j. ƒ 1500. Opmerkingen. Eind-diplimoma H.B.S. met 5 Jar. cursus strekt tot aanbeveling, indien het diploma als apothekersadsistente niet verworven werd. Aanstelling geschiedt meestal eerst als volontaire. Na tenminste een half jaar kin men leerling-analiste worden op een salaris van ± ƒ 200 het 1ste jaar ; ± ƒ 350het 2de jaar; + ƒ 500 het 3de jaar. Daar er slechts 5 landbouwproefstations zijn n.1. te Ooes, Groningen, Hoorn, Maastricht en Wageningen, is de kans van plaatsing niet heel groot. De periodieke salarisverhoogingen zijn steeds afhankelijk van de goedkeuring der regeering en de prestaties deranaliste. Wij wijzen op de vakorganisatie ,.Ver: van Analisten en Leerling-Analisten". 112. Adjuncte aan een rijksproefstation voor zaadcontröle. Diploma niet geëischt maar wel gewenscht. Opleiding: H.B.S. met S-jar. cursus, of privaatonderwijs ter verkrijging van een ontwikkeling, ongeveer gelijkstaande met die, welke door het eind-diploma H.B.S. met 5-jar. cursus wordt aangeduid. Salaris; ƒ 600, na 2 j. ƒ 800 en verder jaarl. verh. ƒ 100, tot een maximum van ƒ 1500. Opmerkingen. Een proeftijd van minstens 4 weken wordt gevorderd, vóór de aanstelling volgt. Hooge eischen worden gesteld wat gezichtsvermogen, nauwkeurigheid en betrouwbaarheid betreft. Er is slechts 1 rijksproefstation voor zaadcontröle, n.1. te Wageningen, dus de kans van plaatsing is gering. 120. Tandtechnica. Diploma bestaat niet. Opleiding: bij een tandarts of tandtechnicus. Er is ons te Amsterdam geen tandarts of technicus bekend, die een meisje zou willen opleiden. Vooralsnog zou het vak geleerd kunnen worden door dochters van tandartsen of tandtechnici bij haar vader. Duur: 3 j., na voldoende vóór-opleiding (tenminste M.U.L.O. school doorloopen). Kosten: in ieder geval afzonderlijk te bespreken. Soms zal een som per jaar (ƒ 100—ƒ 200) moeten worden betaald, soms zal het te verbruiken materiaal (goud, enz.) op kosten der leerling komen. 93 Examen: wordt afgenomen door de Ned. Tandtechnische Vereeniging. Betrekking of beroep: technica op het atelier van een tandarts, of thuiswerkster voor tandartsen en klanten. Salaris: der mannelijke tandtechnici: ƒ 180—ƒ250 per maand. Opmerkingen. Voor zwakke meisjes is dit vak niet aan te bevelen, omdat er zwaar werk aan verbonden is (goud pleiten). — Kennis van Engelsen is gewenscht, daar de voornaamste vakbladen in die taal geschreven zijn. ■•— Volgens een bekende vrouwelijke tandarts, zou het best plaatsing voor een meisje zijn te vinden op een atelier, waar tenminste 5 technici werken, zoodat het werk onderverdeeld is. Ook zou zelfstandige vestiging thuis, waarbij dë technica zich op het één of ander onderdeel van het vak specialiseerde, in groote gemeenten wellicht voor een zéér enkele, zeer bekwame en ijverige kracht een middel van bestaan opleveren. Wij wijzen op de vakorganisatie „Bond van Tandtechnici". 121. Pianostemster. Diploma niet vereischt, doch wel gewenscht. Opleiding: in een pianomagazijn. Er is ons te A'dam geen magazijn bekend, waar men een meisje zou willen opleiden. Vooralsnog zou het vak geleerd kunnen worden door dochters van piano-handelaren, in de zaak van haar vader (of buiten Amsterdam: bijv. te den Haag is opleiding in een magazijn te verkrijgen). Duur : 2 a 4 jaar. Kosten: verschillend; somtijds ƒ 100 per jaar. Examen wordt afgenomen door de Ned. Mij. tot Bevordering der Toonkunst. Beroep of betrekking: zelfstandig gevestigde stemster, en stemster in een pianomagazijn. Salaris: stemster-werkneemster ƒ 8—ƒ 20 p. week. Opmerking. Wij vreezen, dat vooralsnog een vrouw moeilijk emplooi zou vinden te A'dam. Vereischten voor het vak zijn: een zeer goede gezondheid, kracht en een zeer fijn muzikaal gehoor. 122. 123. 124. Tuinbouwkundige (kweekster). Tuinierster. Tulnarchitecte. Diploma niet vereischt. 94 Opleiding: Rijkstuinbouwwinterschool te Aalsmeer. — De aanstaande tuinarchitecte moet daarna 1 j. les nemen bij een architect, terwijl de avonden moeten worden besteed aan bouwkundig teekenen en aan gescheidenis van de tuinkunst. Opleiding ook door zelfstudie, onder leiding van de Mij. voor Tuinbouw en Plantkunde (inlichtingen bij den heer E. Th. Witte, Leiden). Duur: 2 winter-halfjaren. Kosten: ƒ 10. Leeftijd en voorwaarde voor toelating: tenminste 16 jaar; een toelatings-examen wordt afgenomen; de candidaat-leerling moet practisch in den tuinbouw werkzaam zijn geweest. Schoolgetulgschrlft kan worden verworven. Examens voor practici worden afgenomen door de Ned. Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde. Diploma's worden uitgereikt voor fruitteelt, groententeelt en bloementeelt. Beroep of betrekking: kweekster op eigen grond; „bediende" in anderer kweekerij; tuinierster (vrouwelijke tuinman); tuinarchitecte. Inkomen der tuinarchitecte: hangt van de cliëntèle af. Ten hoogste kunnen jaarlijks 10 of 12 tuinen worden aangelegd, hetgeen, procentsgewijs berekend, met levering van benoodigdheden ongeveer ƒ 1000 a ƒ 1200 inkomen verschaffen kan. Opmerkingen. Alleen wie, behalve over de noodige vakkennis, ook over veel handelsinzicht en een groot kapitaal beschikt, kan als zelfstandige kweekster slagen. De grootte van het benoodigde kapitaal hangt af van de streek waar men zich vestigt, en de soort gewassen die men kweeken wil. Gerekend kan worden ƒ 10.000—ƒ 50.000, terwijl stellig gedurende de eerste jaren de opbrengst onvoldoende is om van te bestaan. Goed onderlegde vrouwelijke„bedlenden vinden ten onzent moeilijk plaatsing. . . , Wel komt vrouwenarbeid in den tuinbouw voor — behalVn, van vrouwen en dochters van tuinbouwers in het bedrijf van man of vader — bij ondergeschikte werkzaamheden, zooals druivenkrenten en aardappelen rooien in het Westland ; planten, wieden, schoffelen, oogsten, in dienst van 95 kweekers van klein fruit en vollegronds- groentenkweekers in Groningen ; bessenplukken in de Over-Betuwe en op ZuidBeveland ; en alle voorkomende werkzaamheden in de warmoezerijen in Limburg. — De verdienste wisselt dan voor jonge meisjes tusschen ƒ 0.25—ƒ 0.60 per dag en voor volwassen vrouwen tusschen ƒ0.60 en ƒ 2 perdag. In het Westland kan in den tijd van het druivenkrenten het loon tot ƒ 15 per week loopen. Vrouwe'ijke „tuiniersters", die de tuinen van klanten of van ziekenhuizen en sanatoria onderhouden, in het buitenland tamelijk veelvuldig voorkomend, zijn er in ons land nog slechts enkelen. Wij meenen vooralsnog dit vak als middel van bestaan te moeten ontraden. — Het vak van tuinarchitecte durven wij alleen aanraden voor sterke en niet onbemiddelde meisjes, die kunnen afwachten, of het aantal opdrachten voldoende zal worden. Na voltooide opleiding verdient het voot haar aanbeveling, een jaar bij een tuinarchitect te werken als volontaire. 125. Stationchef. Diploma geëischt. Opleiding: door privaatonderwijs (bekwaamheidseischen te bevragen bij de Directie van de Maatschappij tot exploitatie van Staatsspoorwegen, Centrale Dienst Utrecht). Vooruitzichten: alleen bij de Ned. Centraal-Spoorweg-Maatschappij was tot dusver een enkele vrouw als stationchef werkzaam. Wij vreezen, dat een vrouw in den vervolge zéér weinig kans op benoeming zal hebben. 126. Commies, klerk of surnumerair in dienst eener spoorwegmaatschappij. Diploma geëischt. Opleiding: door privaat-onderwijs of particuliere cursussen, indien niet het gymnasium of de H.B.S. werd doorloopen. Vrijstelling van het examen als surnumerair bij de S. S. geeft acte L.O. benevens lagere acten Fransen en Duitsch, einddiploma H.B.S. met 3-jar. cursus of M.U.L.O. diploma, of bewijs van overgang naar 4e kl. gymnasium of H.B.S. met 5-jar. cursus, indien de punten, behaald voor rekenkunde, aardrijkskunde. Ned., 96 Fransen en Duitsch ruim voldoende zijn; eischen voor het examen als surnumerair, dus voor degenen, die geen vrijstelling hebben, te bevragen aan het Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid. Na een half jaar dienst onderwerpt de surnumerair zich aan een examen, heeft zij daaraan voldaan, dan kan zij na 2 j. dienst, om practische geschiktheid te verkrijgen, een vaste benoeming krijgen als klerk of klerk-telegrafist. Bij gebleken geschiktheid volgt later bevordering tot adjunct-commies. Verdere bevordering geschiedt bij keuze. Leeftijd: surnumerair S.S. 16—23 j.; — klerk H.IJ. S.M. 18—30 j. Salaris S.S.: surnumerair f 500 p. j., zoolang niet is voldaan aan het examen in den dienst; daarna 2 j. f 550, bij benoeming tot klerk of klerk-telegrafist f 600—ƒ 1000 p. j., adjunct-commies, maximum ƒ 1360 p. j., commies, maximum f 1600. Salaris H.IJ.S.M-: klerk (te Amsterdam, Haarlem, 's-Gravenhage, Alkmaar, Hilversum, Rotterdam) ƒ 9.50— ƒ 18 per week (leerling-klerk f 4.50—ƒ 8 per week); ƒ 2.50 p. w. toelage voor zelfstandige bediening van een loket. Opmerking:. Wij wijzen op de vakorganisatie „Bond van Orde van het Personeel in dienst der H.IJ.S.M." 127. Hötelhoudster. Diploma niet geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding: als voor huishoudkundige (zie blz. 30). Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisatie „HÓtelhoudersbond". 128. 129. 130. 131. Directrice van een post- en telegraaf¬ kantoor. ')2) Commies.')2) Surnumerair.2) Klerk in den post- en telegraafdienst.2) Diploma geëischt. 1) Zie Inleiding blz. 8. 2) De bepalingen, niet alleen omtrent de salarieering, maar ook omtrent toelating en benoembaarheid van vrouwen, wisselen veelvuldig. Wij raden een ieder, die deze loopbaan kiezen wil, eerst informaties omtrent den oogenblikkelijken toestand in te winnen aan het Nationaal Bureau voor Vrouwenarbeid, v. Speykstraat 30, Den Haag. 97 Opleiding: gedeeltelijk door privaat-onderwijs, gedeeltelijk in den dienst. Door privaat-onderwijs bekwaamt men zich voor klerk, surnumerair en aspirantcommies. In den dienst, voor commies. Duur voor het klerken- en surnumerairs-examen: hangt af van aanleg en vóóropleiding. Eischen voor het klerken-examen: behoorlijke kennis van Ned., kennis van Fransch (vertalen in en uit die taal), eenige kennis van Duitsch en Engelsch (vertalen uit die talen), aardrijkskunde, rekenkunde, net handschrift. — Voorloopig worden geen klerken-examens meer afgenomen. Eischen voor het surnumerairs-examen: behoorlijke kennis van Ned., Fransch, Duitsch, Engelsch (vertalen in en uit die talen), natuurkunde, rekenkunde, algebra, meetkunde, wiskundige aardrijkskunde, 1opografie, staatsinrichting. Voor deelneming aan dit examen wordt vereischt diploma eind-examen H.B.S. met 5-jarigen cursus, of van een inrichting van onderwijs, die daarmede wordt gelijkgesteld. Duur voor het examen voor aspirant commies (dat hetzelfde is voor de ambtenaren als het surnumerairsexamen voor met-ambtenaren) : tenminste 3 jaar, in dier voege, dat men aan dit examen eerst mag deelnemen, nadat men 3 jaren dienst heeft gedaan. De deelname staat alsdan voor Iedere ambtenaar in den post- en telegraafdienst open; niet alleen voor de klerken. Duur voor het commies-examen (voor adspirant-commiezen en surnumerairs): 2 a 3 jaar. Kosten: voor de opleiding door privaat-onderwijs' zeer verschillend. Voor opleiding tot commies geene. Leeftijd voor deelneming aan het klerken- en surnumerairs-examen: 18—23 jaar. De examens zijn vergelijkend. Salaris klerk: f 400; na 1 maand ƒ 650; na 2 jaar ƒ 800; na 6 jaar ƒ 900, bij het bezit van één radicaal ƒ950, van 2 radicalen ƒ1050; na 10 jaar ƒ1000, ƒ1100 of ƒ 1200; na 14 jaar ƒ ilOO, ƒ1200 of ƒ 1350; na 18 Amsterdamsche Leidraad. 4 98 jaar ƒ 1150, ƒ1300 of /1400; na 22 jaar ƒ1200, ƒ1350 of ƒ 1500. (De 2 radicalen zijn in den dienst te behalen. De klerk met radicaal voert den titel van „adjunctcommies"). De daarvoor geschikten kunnen, na 15 jaren dienst, den titel verwerven van commies-titulair en ontvangen als zoodanig ƒ 200 boven haar tractement. Voor wie na 15 jaar nog niet voor dien titel in aanmerking kan komen, wordt het salaris na 15 jaar ƒ 1400; na 18 jaar ƒ 1500; na 22 jaar ƒ 1600 (verhooging wordt voorgesteld). Salaris surnumerair: ƒ 600. Salaris-commies: (4eklasse) ƒ1200; na2jaar ƒ 1400; na 6 jaar (3e klasse) ƒ 1700; na 10 jaar (2e klasse) ƒ1900; na 14 jaar/2100; na 18 jaar (le klasse) ƒ2300; na 22 jaar ƒ 2500. Salaris directrice van een post- en telegraafkantoor van dè 7e en 8e klasse de eenige, waarvoor vrouwen in aanmerking komen: respectievelijk ƒ 1600—ƒ 1800, en ƒ 1300—ƒ 1500, benevens vrije woning. Opmerkingen. Deze carrière is voor vrouwen niet aanbevelenswaardig. Immers: het klerken-examen wordt niet meer afgenomen. Vrouwen kunnen geen hoofdcommies worden en zijn alleen aan postkantoren der twee laagste klassen benoembaar tot directrice. Wij meenen om al deze redenen, deze carrière voor vrouwen te moeten ontraden. Degenen, die niettemin dezen weg wenschen te bewandelen, maken wij opmerkzaam op de vakorganisaties „Ver. van Directeuren en Commiezen der Posterijen en Telegrafie", „Ned. Post- en Telegraafbond" (Klerkenbond), „Ned. Bond van Middelbaar Personeel bij den Dienst der P. T. en T.", „Ned. Bond van Post- en Telegraafbeambten „De Post", „Alg. Bond van Ned. Post-, Telegraaf- en Telefoonpersoneel", „Ned. R.K. Bond van Post-, Telegraaf- en Telefoonpersoneel „St. Petrus", „Ver. van Adjunct-Commiezen en Klerken ter Directie der Rijkspostspaarbank". 132. Telegrafiste. *) Diploma geëischt. Opleiding: privaat-onderwijs of cursuslessen. Leeftijd voor aanstelling : 17—22 jaar. 1) Zie noot op blz. 96. 99 Eischen voor aanstelling: goed lager onderwijs hebben genoten, en eenige kennis van Fransch, Duitsch en Engelsch. Een toelatings-examen wordt afgenomen, (gedetailleerde eischen te bevragen aan het Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid, van Speijkstraat 30, 's-Gravenhage). Getuigschrift of diploma van een inrichting van middelbaar onderwijs, geeft vrijstelling van het toelatings-examen. Examen: wordt jaarlijks afgenomen door een commissie. Salaris: tijdelijk telegrafiste ƒ 30, na 1 j. ƒ 40 per maand; na vaste aanstelling als telegrafiste 2e klasse ƒ 400, na 1 mnd. ƒ 600, na 2 j. ƒ 750, na 6 j. ƒ 850, na 10 j. ƒ 950, na 14 j. ƒ 1050, na 18 j. ƒ 1100, na 22 j. ƒ 1150 (verhooging wordt voorgesteld). — Voorde kantoren A'dam, 's-Gravenhage en R'dam ƒ 50 verhooging; ƒ 100 verhooging na het met gunstig gevolg deelnemen aan een examen, dat na ten minste 8 j. dienst kan worden afgelegd; na 4 j. nogmaals ƒ 100 verhooging (hoogste maximum dus ƒ 1400). Als het laatste examen met goed gevolg is afgelegd, wordt men telegrafiste le klasse. Opmerking;. Wij wijzen op de vakorganisaties „Alg. Bond van Ned. Post-, Telegraaf- en Telefoonpersoneel", „Ned. Bond van Middelt). Personeel bij den dienst der P. T. en T." en „Ned. R.K. Bond van Post;, Telegraaf- en Telefoonpersoneel „St. Petrus". 133. Kantoorbediende bij den postdienst. Diploma geëischt. Opleiding, leeftijd voor aanstelling, eischen voor aanstelling, salaris, als voor telegrafiste (zie boven). Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisaties bovengenoemd. 134. Telefoniste. Diploma geëischt. Opleiding: privaatonderwijs of cursuslessen. ' Leeftijd voor aanstelling: rijkstelefoondienst 17—22 jaar; gemeentelijke telefoondienst A'dam 18—30 jaar. 100 Eischen voor toelating: rijkstelefoondienst een weinig kennis van Ned., Fransch, Duitsch, Engelsch, rekenen en aardrijkskunde-(gedetailleerde eischen bevragen aan het Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid). Getuigschrift of diploma van een inrichting van middelbaar onderwijs geeft vrijstelling van het toelatingsexamen. Gemeent. telefoondienst: met vrucht lager onderwijs genoten hebben en daarbij voldoenden waarborg van geschiktheid bieden; een bewijs van een bevoegd onderwijzer moet worden overgelegd. Examen voor Bet rijk wordt bij gebleken behoefte afgenomen door of vanwege den betrokken inspecteur aan de zich aangemeld hebbende candidaten. Salaris: bij den rijkstelefoordienst tijdelijk telefoniste f 30, na 1 j. ƒ 40 p. mnd.; bij vaste aanstelling als telefoniste 2e klasse na 2 j. te A'dam ƒ575; maximum (na -22 j. op de grootste kantoren) ƒ 1050 (verhooging wordt voorgesteld). Na 8 j. dienst kan het vak-examen worden afgelegd, waarna men telefoniste le klasse wordt. — De „Rijkstelefonisten" zijn allen telefonisten le klasse. — CAeZ-telefonisten (reeds in enkele gemeenten aangesteld) ƒ 100 p. j. toelage (verhooging wordt voorgesteld). Salaris: bij den gemeent. telefoondienst ƒ 8—ƒ 14 p. w. (bij voldoende ijver en geschiktheid 2 j. verh. van ƒ 1.50 p. w.); chef-telefoniste ƒ 900—1400 (5 2 j. verh. van ƒ 100) Xverhooging wordt voorgesteld). Opmerkingen. Voor meisjes met een zwakke gezondheid of een prikkelbaar zenuwgestel is deze werkkring af te raden. Bij de gemeente heeft vóór de toelating een geneeskundige keuring plaats. Wij wijzen op de vakorganisaties „Alg. Bond van Ned. Post-, Telegraaf- en Telefoonpersoneel", „Ned. Bond van Middelb. Personeel bij den dienst der P. T. en T.", „Ned. R.K. Bond van Post-, Telegraaf- en Telefoonpersoneel „St. Petrus", „Alg. Ned. Ambtenaarsbond", eu „Bond van Gemeente-Telefonisten te Amsterdam." 135. Adsistenté bij het hoofdbestuur der posterijen en telegrafie. Diploma geëischt. Opleiding: privaat-onderwijs of particuliere cursussen. Examen-eischen: ongeveer de kennis, die gevorderd 101 wordt voor het eind-examen H.B.S. met 5-jar. cursus. Leeftijd: tenminste 25 j. (voor vaste aanstelling). Salaris: f 400—ƒ 1100 (na 22 j. dienst). Opmerking-. Wij wijzen op de vakorganisatie „Bond van Ambtenaren bij Departementen van Algemeen Bestuur en Hooge Colleges van Staat". 136. Ambtenare bi] de Rijkspostspaarbank. Diploma geëischt. Opleiding: privaat-onderwijs of cursustessen, tenzij H.B.S. of gymnasium werd afgeloopen. Leeftijd voor aanstelling: 18—26 j. Eischen voor aanstelling: tot tijdelijk ambtenaar (aspirant-ouree/amWe/iaar) einddiploma H.B.S. met 3 jar. cursus of daarmede gelijkgesteld diploma; tot klerk einddiploma H.B.S. met 5 jar. cursus, gymnasium of daarmede gelijkgesteld diploma. Salaris : bureelambtenaar ƒ 400—ƒ 1300 (na 20 j.; de verhooging boven ƒ 700 wordt eerst toegekend na het met goed gevolg afleggen van een examen); klerk f 400—f 1100 (na 8 j.; de verhooging boven ƒ 600 wordt eerst toegekend na het met goed gevolg afleggen van een examen); adjunct-commies (waarvoor de klerken na gedurende 1 j. het max. tractement genoten te hebben bij voldoende bekwaamheid, geschiktheid en dienstijver in aanmerking komen) tot een max. van ƒ 1900 (na 11 j.)'; commies max. ƒ2500 (na 8 j.); hoofd-commies max. 2900 (na 6 j.); referendaris max. ƒ 3900 (na 10 j.); onder-directeur ƒ4700 (na 8 j.); directeur f 5000—ƒ 6000. Opmerkingen. Oproeping voor klerk verschijnt in de „Staatscourant". Voor plaatsing als tijdelijk ambtenaar wende men zich tot den Directeur. Wij wijzen op de vakorganisatie „Ver. van Klerken en en Adjunct-Commiezen ter Directie der Rijkspostspaarbank". 137. 138. Commies in dienst van het rijk. Adjunct-commies in dienst van rijk, provincie of gemeente. Diploma geëischt. 102 Opleiding: liefst gemeentelijke universiteit, daar voor een rechtstreekse/ie benoeming tot adjunct-commies en commies de titel van Mr. in de rechten, althans voor vrouwen, zoodat niet rechtens, dan toch feitelijk vereischt wordt. Tevens kunnen tot adjunct-commies worden bevorderd de klerken, die het klerken-examen hebben afgelegd (zie hieronder), na gedurende 1 j. het maximum-salaris te hebben genoten. Salaris: adjunct-commies bij het rijk ƒ 1200—ƒ 1700; commies ƒ 1800—ƒ 2300; — bij de gemeenten verschillend: te A'dam, adj.-commies ƒ 1500—ƒ 2100, commies ƒ 2200—ƒ 2800. Opmerking;. Wij wijzen op de vakorganisatie „Bond van Ambtenaren bij Departementen van Algemeen Bestuur en Hooge Colleges van Staat". 139. Klerk in dienst van rijk, provincie of gemeente. Diploma vereischt. Opleiding: privaat-onderwijs of cursuslessen. Examen: wordt afgenomen, voor het rijk door een permanente examen-commissie (gedetailleerde eischen verkrijgbaar aan het Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid); voor de gemeente, door de Ned. Ver. voor Gemeentebelangen ; voor de provincie wordt geen examen afgenomen. De gemeente A'dam neemt ook zelf examen af. Vrijstelling geeft lagere acte, de meeste middelbare acten, einddiploma H.B.S. met 5 jar. cursus, gymnasium of van het daarmede gelijkstaande slaats-examen. Leeftijd: 17—25 jaar. Betrekking: o.a. klerk aan één der departementen van algemeen bestuur; Centraal Bureau voor de Statistiek; Rijksverzekeringsbank; Octrooiraad; Arbeidsinspectie ; provinciale griffie; gemeentebestuur. Salaris : ƒ400—ƒ 1100; te Amsterdam ter secretarie ƒ 600—ƒ 1700 's jaars. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisaties „Bond van Ambtenaren der Departementen van Alg. Bestuur en Hooge Colleges van Staat", „Ver. van Ambtenaren bij de Rijksverzekeringsbank", „Alg. Bond van Ned. Rijksambtenaren", „Ver. v. Administratieve Ambtenaren bij de Arbeidsinspectie", 103 „Ned. Bond van Gemeente-Ambtenaren" en „Bond van Klerken, werkzaam bij de Registratie, de Domeinen, de Hypotheek en het Kadaster". 140. Rekenaar bij de sterrenwacht Diploma niet geëischt. Opleiding: aan cursussen of door privaatonderwijs. Vereischten voor het ambt: eenige kennis van wiskunde, in het bijzonder van de vlakke en bolvormige driehoeksmeting en bekendheid met logarithmen. Salaris: f 700 aanvangswedde. 141. Arrondlssements-schoolopzlenster. Eenig diploma gewenscht. Opleiding: liefst als voor onderwijzeres aan of hoofd van een lagere school, leerares aan een school voor middelbaar onderwijs (/Ae blz. 37, 39, 55). Toelage: f 800 + ƒ 200 vergoeding van reis- en verblijfkosten; in de grootste gemeenten ƒ300bureaukosten. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisatie „Ver. van Arrondissements-Schoolopzieners". 142. Gemeente-inspectrice bij het onderwijs, het voorbereidend of handwerk-onderwljs. Eenig diploma gewenscht. . Opleiding: als voor arrondissements-schoolopzienster (zie boven); resp. als voor hoofd van een school voor voorbereidend onderwijs (zie blz. 35); resp. als voor onderwijzeres in nuttige handwerken (zie blz. 42). . Salaris: wat de eerste betreft, te A'dam f 3500— ƒ4500; wat de tweede betreft, te R'dam ƒ 300; wat de laatste betreft, te Nijmegen ƒ1200. 143. Politie-assistente. Diploma gewenscht. 104 Opleiding: School voor Maatschappelijk Werk, Pieter de Hoochstraat 78. Duur, kosten, leeftijd en voorwaarden voor toelating zie blz. 35. Salaris: ± ƒ 800-/ 1200. Opmerking:. De vrouwelijke politie-assistenten, thans nog alleen te Rotterdam en te s-Gravenhage aangesteld, zijn in hoofdzaak werkzaam bij de zedenpolitie en bij de uitvoering der kinderwetten. Kennis van maatschappelijke toestanden is voor deze betrekking een eerste vereischte. Ook vrouwen met juridische scholing (zie het vak.van advocaat verder in dit boekje, raadpleeg het alphabetiscb register) künnen soms voor een benoeming tot politieassistente in aanmerking komen. 144. Predikante. Diploma vereischt. Opleiding: gemeentelijke universiteit') en Seminarium der Algemeene Doopsgezinde Sociëteit, gelijktijdig (na het candidaats-examen moet in ieder geval het Seminarie worden bezocht). Duur: tenminste 5 j.; voor wie wil promoveeren en dus na het propaedeutisch ex., de 2 candidaats-ex. en de 2 proponents-ex. (seminarische ex.), nog het doctoraal ex. moet doen: 6 jaar. Kosten: f 100 p. j. gedurende 4 j. (n.1. collegegeld aan de Universiteit; Seminarium kosteloos). Eisch voor toelating tot de verplichte examens: einddiploma gymnasium A., of diploma van het daarmede parallel loopende staats-examen. Betrekking: predikante bij eene Doopsgezinde gemeente. Salaris: in dorpsgemeenten ƒ 1400—ƒ 2000; in stadsgemeenten ƒ 2000—ƒ 3500; te Haarlem ƒ 5000. Opmerkingen. Nog slechts bij 2 kerkgenootschappen: de Doopsgezinde en de Remonstrantsche Broederschap, worden vrouwen tot het predikambt toegelaten. De a.s. Remonstrantsche predikante vindt opleiding te Leiden aan het Seminarium der Rem. Broederschap. 1) Zie noot op blz. 56. 105 145. Godsdienst-onderwijzeres bij de Ned. Herv. gemeenten, de Rem. Broederschap, Doopsgez. gemeenten, Evang. Luth. gemeenten, het Ned. Israëlitisch en het Port. Isr. Kerkgenootschap en den Protestantenbond. Opleiding bij de Ned. Herv. gemeenten: door de Commissie voor het godsdienstonderwijs; overigens door privaatles van predikanten. Duur: meestal 2 a 3 jaar. Kosten bij de Ned. Herv. gemeenten: geene; bij de overige kerkgenootschappen ons onbekend; bij den Protestantenbond bestaan beurzen voor kostelooze opleiding. Examen wordt afgenomen door het Classicaal Bestuur, waaronder de gemeente, tot welke de candidate behoort, ressorteert; — een Commissie, benoemd door de Permanente Commissie tot de algemeene zaken van het Ned. Israël. Kerkgenootschap te A'dam; — een Commissie van examinatoren van het Port. Isr. Kerkgenootschap; — de Commissie voor Godsdienstonderwijs van den Protestantenbond. Leeftijd voor deelneming: tenminste23 j.; — tenminste 18 j. op 1 Jan., op het ex. volgend; — ons onbekend; — tenminste 20 j. Eischen van bekwaamheid voor het verwerven van het diploma: gronden van de Ned. taal en onderwijskunde, algemeene inhoud en geest der Bijbelboeken, lezen en verklaren van den Bijbel, bijbelserie en kerkelijke geschiedenis, Christ. geloofs- en zedeleer; — voor den len (laagsten) rang: gronden van Ned., gronden van Hebreeuwsch, vertaling in het Ned. der meest gebruikelijke gebeden, uit het hoofd kunnen vertalen der gebruikelijke lofzeggingen, kennis van bijbelsche geschiedenis en de hoofdtrekken der godsdienstleer, het schrijven van Joodsch schrift; voor den 2en rang: van alle vakken grondiger kennis, vertaling van den Pentateuch (tot het ex. voor den hoogsten rang worden vrouwen alsnog niet toegelaten). — De exameneischen van het Port. Isr. Kerkgenootschap zijn ons onbekend. 106 — Protestantenbond: a. hoofdtrekken van de algem. geschiedenis der godsdiensten; b. geschiedenis van den Israëlietischen godsdienst, met nauwkeurige kennis van den aard en den inhoud der boeken van het" O. T. en eenige bekendheid met de gevoelens omtrent hun ontstaan; c. geschiedenis van het oudste Christendom met nauwkeurige kennis van den aard en den inhoud der boeken van het N. T.; d. geschiedenis van den Chr. godsdienst, in het bijzonder met het oog op Nederland; e. godsdienst- en zedenleer; ƒ. catechetiek. Salaris: Ned. Herv. gemeenten ƒ 600—ƒ 800; Ned. Isr. Kerkgenootschap ± ƒ 450—ƒ 500; Protestantenbond verschillend in verschillende gemeenten, soms ± ƒ750 p. j. Meestal kan de godsdienstonderwijzeres van haar salaris alléén niet bestaan. Opmerking:. Wij wijzen op de vakorganisatie „Bond van Godsdienstonderwijzeressen". 146. Officier bij het Leger des Heils. Diploma bestaat niet. Opleiding: in de Opleidingsschool van het Leger te Watergraafsmeer. Duur: ± 6 maanden. Kosten: f 24. Leeftijd en eisch voor toelating: ten minste 18j. en gedurende 12 mnd. soldaat van het Leger zijn geweest. Salaris: hangt af van den post, waarheen de Kadet gezonden wordt. Ieder krijgt den arbeid, waarvoor zij, volgens de meening harer meerderen, het meest geschikt is. 147. 148. Woningopzichteres. Armverzorgster. Diploma niet altijd geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding: School voor Maatschapppelljk Werk, Piete1" de Hoochstraat 78. Duur, kosten, leeftijd en voorwaarden voor toelating: zie blz. 35. 107 Salaris: armbezoekster bij de Huiszittende armen, ƒ 1200—ƒ 2000; huisbezoeksters bij de Stadsbestedelingen ƒ 300—ƒ 450. Salaris der woningopzichteressen-leden der vakvereeniging ± ƒ 7—ƒ 10 per woning p. j.; inspectrices bij den gemeentelijken woningdienst (in enkele groote gemeenten) soms ƒ 1200—ƒ 1600 p. j.; te A'dam ƒ900 aanvangssalaris. Opmerkingen. Slechts enkele Burgerlijke Armbesturen en vereenigingen hebben gesalarieerde bezoeksters of administratrices. Beide vakken zijn over 't algemeen alleen aan te raden voor wie een andere bron van inkomsten bezit. Wij wijzen op de vakorganisatie „Ver. van Woningopzichteressen". 149. Diacones. Diploma bestaat niet. Opleiding: Ned. Herv. Diak.-Inrichttng, Overtoom 283, en Luth. Diak.-Inrichting, Koninginneweg 3. Duur: ± 3 jaar. Kosten: geene. Vooropleiding (niet verplicht): Diakonessenschool, Vondelstraat 104&, (duur 2 a 3 j.; kosten ƒ 250 p. j.; leeftijd en voorwaarde voor toelating: 15—19 j. en voldoend M.U.L.O. genoten hebben). Salaris: geene. De diakones verricht den arbeid, die haar, in verband met haar aanleg (die ook haar opleiding bepaalt) en de behoefte, wordt opgedragen. Zij wordt tot haar dood toe verzorgd, en ontvangt eenig kleedgeld. De diakones is eerst vóórproefzuster, dan proefzuster, na voltooide opleiding ingezegende zuster. 150. Candidaat-notarls. Diploma vereischt. Opleiding: privaatles bij een notaris of candidaatnotaris. Duur: voor wie de ontwikkeling bezit, die het doorloopen eener H.B.S. met 5 j. cursus of van een gym- 108 nasium schenkt, 4 j.; 2 j. voor het eerste gedeelte van het examen, telkens 1 j. voor het 2e en 3e gedeelte. Kosten: ± ƒ 300—ƒ 400 per jaar. Examen wordt eenmaal p. j. afgenomen door den staat. Het le en 2e deel examen zijn mondeling, het 3e deel is schriftelijk. Naar verkiezing kunnen 2 of alle 3 gedeelten in hetzelfde examenjaar worden afgelegd. Salaris: van ƒ 700 af. In steden als Amsterdam veelal niet minder dan ƒ 1000. Opmerking-. Wij wijzen op de vakorganisatie „Broederschap van Candidaat-Notarissen". 151. Advocaat. Diploma vereischt. Opleiding: gemeentelijke universiteit.') Duur: veelal 3 a 4 jaar. Kosten: f 200 p. j. gedurende 4 j., benevens boeken en examengelden. Vóóropleiding: liefst gymnasium. Wie diploma eindexamen A. gymnasium niet heeft verworven, moet zich op andere wijze, door privaatles of cursussen, bekwamen voor diploma A van het, met het eind-examen gymnasium evenwijdig loopende, staatsexamen. Eén dier beide diploma's is noodig, om toegelaten te worden tot de academische examens, en daarna tot de promotie tot doctor in de rechts- of staatswetenschap, die op een dissertatie of op stellingen geschieden kan. Deze titel is voor toelating tot de balie onontbeerlijk. Inkomen: hangt van de praktijk af. Opmerking. De vrouwelijke Mr. in de rechten verwerft zich tot dusverre hier te lande moeilijk praktijk, en slaagt er evenmin gemakkelijk tn, een behoorlijk gesalarieerde betrekking te krijgen. Wij raden dit vak vooralsnog af. 1) Zie noot op blz. 56. 109 152. Arts. Diploma vereischt ^3^; Opleiding: gemeentelijke universiteit. Duur: -k 7 jaar. Kosten: f 200 gedurende 4 j., benevens leermiddelen en examengelden. Vóóropleiding: liefst gymnasium of H.B.S. met 5-j. cursus voor jongens. Het diploma eind-examen H.B.S. of eind-examen B. gymnasium — öf het diploma van het daaraan evenwijdig loopende staats-examen, waarvoor men zich door privaatles of cursussen bekwaamt — is noodig, om toegelaten te worden tot de vereischte academische of (en) staats-examens, waarvan het 'laatste: het arts-examen, den toegang opent tot de uitoefening der geneeskundige praktijk. De titel van dr. in de geneeskunde kan alleen verworven worden door wie eind-examen B gymnasium of het daaraan evenwijdig loopende staats-examen met goed gevolg heeft afgelegd. Beroep of betrekking: vrij praktiseerend arts, geneeskundige aan een ziekenfonds, gemeente-arts, schoolarts, directrice-geneeskundige en geneeskundige aan een ziekenhuis of een kliniek. Salaris: de schoolartsen, gemeente-artsen en geneeskundigen aan ziekenhuizen of klinieken ontvangen vaste, uitteraard zeer uiteenloopende salarissen. Het salaris der gemeente-artsen te A'dam bedraagt ƒ 1800—j 3500. Het inkomen der vrij praktiseerende arts hangt af van hare praktijk; dat van de geneeskundige aan een ziekenfonds van het aantal malen, dat hare hulp wordt ingeroepen, in verband met de aan het fonds geldende tarieven en het aldaar geldend reglement. Opmerkingen. De bekwame en gewetensvolle vrouwelijke arts kan zich een goede toekomst verwerven. Het ware gewenscht, dat het aantal vrouwelijke school-en gemeenteartsen werd uitgebreid. Wij wijzen op de vakorganisatie .Ned. Mij. tot Bevordering der Geneeskunst", terwijl wij voorts de vrouwelijke specialiteiten in overweging geven, zich bij de bestaande vereenigingen van vakgenooten in engeren zin aan te sluiten. 1) Zie noot op blz. 56. 110 153.154.155. Directrice van een laboratorium. Conservatrice aan een wetenschappelijke instelling. Archlvares, adjunct-archivares. Diploma 'meestal geëischt. Opleiding: gemeentelijke universiteit.') Duur: 6 en 7 jaar. Kosten: f 200 p. j., gedurende 4 j., benevens leermiddelen en examengelden. Eisch voor toelating tot de academische examens: diploma eind-ex. gymnasium A. of van het daarmede parallel loopende staatsex. (voor archivares); diploma eind-ex. H.B.S. met 5 j. cursus, gymnasium B. of van het daarmede parallel loopende staats-ex. (voor laboratorium-directrice) ; voor conservatrice, eene der eerstof eene der laatstgenoemde diploma's. Opmerkingen. Deze betrekkingen zijn zeer schaarscb.dus slechts voor een enkele uitstekende kracht op eenig gebid van wetenschap weggelegd. Wij wijzen op de vakorganisatie „Ver. van Archivarisse in Ned." 156. Dibliothecares, bibliotheekbeambte. Diploma gewenscht. Opleiding: School voor Maatschappelijk Werk, Pieter de Hoochstraat 78. Duur, kosten, leeftijd en voorwaarde- voor toelating: zie blz. 35). Betrekking: assistente of bibliothecaresse aan bibliotheek, of, veelal openbare, leeszaal en boekerij. Salaris: bibliothecaresse ± ƒ 500—ƒ 1200; assistent ± 400—ƒ 1100. Opmerkingen. De toekomst in dit vak is voor vrouwen niet gunstig. Aan de grootste helft der Ned. bibliotheken zijn geen vrouwen werkzaam, aan verscheidene andere alleen ongesalarieerde krachten. Wij wijzen op de vakorganisatie Ned. Ver. van Bibliothecarissen en Bibliotheek-ambtenaren". 1) Zie noot op blz. 56. 111 157. Accountant. Diploma geëischt Opleiding: cursussen van verschillende accountantsvereenigingen. Duur: meestal 3 a 5 jaar. Kosten: Instituut en Bond van Accountants, aldaar bevragen; Vereeniging van Accountants f 30—ƒ60 voor de bijvakken, ƒ 120—ƒ 140 p. j. voor accountancy. Eischen voor toelating tot de opleidingscursussen: acte M.O. boekhouden of een practijk-diploma van de Ver. van Leeraren of van de Federatie (zie onder „boekhoudster"); de Accountantsver. laten ieder slechts hun eigen assistenten tot de cursussen toe. Examen wordt afgenomen door het „Ned. Instituut van Accountants", en den „Ned. Bond van Ace." (te zamen); de „Ned. Ace. Ver." en de „Ned. Academie van Ace." (adressen der secretarissen bevragen aan het Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid). Het examen bestaat uit 12 onderdeden, n.1. Talen: Ned., Fransch, Duitsch, Engelsch; — Munt-, Crediet- en Bankwezen; — Statistiek; — Recht; — Notariaat; — Handelsrekenen; — Handelsaardrijkskunde; — Handelsgeschiedenis; — Accountancy. Men kan telkens voor één vak examen doen, het laatst voor accountancy. Beroep: zelfstandig gevestigde accountant, tot inrichting, geregelde en accidenteele contróle van groote administratie bij industrieele en bankzaken. Aan het Instituut van Accountants is een arbeidsbeurs verbonden. Inkomen: hangt van de clientèle af. Opmerking-. Wij wijzen op de bovengenoemde vakorganisaties. 158. Actuaris, adjunct-actuaris. Diploma geëischt. Opleiding: privaat-onderwijs.') 1) Een cursus voor candidaat-actuaris, uitgaande van de Ver. van Wiskundige Adviseurs, wordt soms te Amsterdam, soms te s-Qravenhage ot te Rotterdam gegeven. 112 Duur: voor wie het wiskunde-examen Ki met goed gevolg heeft afgelegd of de wiskundige kennis en ontwikkeling bezit van iemand, die het einddiploma H.B.S. met 5-jar. cursus verworven heeft, en op de wiskundige afdeeling van een verzekeringsmaatschappij practisch werkzaam is, ± 1 jaar. Kosten: voor den Cursus vragen aan den Secr. der Ver. Dr. M. C. Paraira, Sarphatistraat 117. Examen: wordt jaarlijks afgenomen door de Ver. van Wiskundige Adviseurs. Salaris van een candidaat-actuaris: ± ƒ 1000— ƒ 2000; van een actuaris hooger. Opmerkingen. De kans op plaatsing is uiterst gering. Wij raden dit vak af. wij wijzen op de vakorganisatie bovengenoemd en de „Ver. voor Levensverzekering". 159. Beiedigd translatrice. Diploma niet altijd geëischt, meestal gewenscht. Opleiding: als voor leerares (in een vreemde taal) aan een middelbare school (zie blz. 55). Opmerkingen. De beëedigde translatrices worden door de rechtbank benoemd. Alleen in de groote steden levert deze arbeid voor die translatrices, die voor verschillende talen zijn aangesteld en van wier diensten ruim gebruik wordt gemaakt, meer dan een bijverdienste op. Het tarief is ƒ 1.80 voor het vertalen eener eenvoudige acte. 160. Scheppend kunstenares op het gebied der beeldende kunsten. Diploma bestaat niet. Opleiding: Rijksacademie van beeldende Kunsten, Stadhouderskade. Kosten: ƒ 100 's jaars. Voorwaarde voor toelating: voldaan hebben aan het toelatings-examen of bezit middelbare acte teekenen of boetseeren. Beroep: schilderes, etsster, graveerster, illustratrice, beeldhouwster. 113 Inkomen: afhangend van aanleg en omstandigheden. Voor illustreerwerk wordt meestal ƒ 5—ƒ 20 per teekening betaald. 161. Archltecte. Diploma niet geëischt. Opleiding: Rijksschool voor Kunstnijverheid en Kunstnijverheidsschool „Quellinus". Duur: 4 j. Kosten: ƒ 30 p. j.; — le jaar f 30, 2e jaar ƒ 40, 3e en 4e j. ƒ 50. Toekomst: valt nog niet te voorspellen. 162. Componiste, Diploma bestaat niei. Opleiding: Conservatorium der afd. A'dam van de Maatschappij tot bevordering der Toonkunst, Keizersgracht; bijzondere muziekscholen, o.a. Conservatorium Beltnfante-Adelberg, v. d. Veldestraat 2; en privaatonderricht. Kosten: ƒ 250 p. j.; — ƒ 200 p. j. Inkomen: hangt af van aanleg en omstandigheden. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisaties „Genootschap van Ned. Componisten" en ,Alg. Ned. Componistenvereeniging". 163. Uitvoerend kunstenares op het gebied der muziek. Diploma bestaat niet. Opleidbig: tezelfder plaatse als voor componiste (zie boven). Examen voor organiste: wordt afgenomen door de „Ned. Organisten-Vereeniging". Beroep of betrekking: soliste, concert-meesteres, orkestlid, koriste, organiste (bij een Doopsgezinde, Ned. Herv. of R.K. gemeente). Inkomen der soliste: hangt af van aanleg en omstandigheden. 114 Salaris: concertmeesteres ƒ 150 p. mnd.; orkestleden: ons onbekend, behalve wat de harpiste betreft, soms ƒ 140 p. mnd.; koriste ± ƒ 25—ƒ 75 p. mnd.; organiste ± ƒ 150—ƒ 300 p. j. Opmerking;. Wij wijzen op de vakorganisaties „Koristenbond", „Ned Toonkunstenaarsver.", „Alg. Ned. Toonkunstenaarsver.", „Ned. Organistenver." 164. Tooneelspeelster. Diploma niet vereischt. Opleiding: Tooneelschool, Marnixstraat 150 en School voor vocale en dramatische Kunst, Weteringschans 101. Duur: ons onbekend. Kosten: f 100 p. j., vermindering en vrijstelling mogelijk; — ƒ 40 p. j. Leeftijd en voorwaarden voor toelating: aan de Tooneelschool tenminste 17 j.; algemeene ontwikkeling, ongeveer gelijkstaande met die, welke vereischt wordt voor het eind-diploma H.B S. met 3 jar. cursus. De candidaten worden voorts onderworpen aan een onderzoek omtrent uiterlijk voorkomen, stemmiddelen en aanleg voor het tooneel. Diploma kan worden verworven. Salaris: zeer verschillend bij de verschillende tooneelgezelschappen en afhangend van ieders prestatie. 'Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisatie „Ned. Tooneelkunstenaarsver." , _, • "V 165. Ballet-danseres. Diploma bestaal niet. Opleiding: privaat-onderwijs. Duur en kosten: ons onbekend. Salaris: ± ƒ 50—f 300 p. mnd. 166. Declamatrice. Diploma niet vereischt. Opleiding: als voor tooneelspeelster (zie boven). Inkomen: hangt af van aanleg en omstandigheden. IV. Lijst van Ambten, Betrekkingen en Beroepen, door vrouwen te vervullen, waarvoor alléén BUITEN AMSTERDAM opleiding te vinden is. I. Ambten, betrekkingen en beroepen van huishoude- lijken aard. 1. Kamenier-linnenmeisje. 2. Kamenier. II. Ambten, betrekkingen en beroepen op het gebied van opvoeding en onderwijs. 3. Leerares bij het landbouwhuishoud-onderwijs. III. Ambten, betrekkingen en beroepen op het gebied van verpleging en verzorging. 4. Baker. IV. Betrekkingen en beroepen in handel en op kantoor. 5. Caissière. V. Industrteele beroepen en betrekkingen, met uitzon¬ dering van de nijverheidskunst. 6. Rietvlechtster. 7. Arbeidster in de schoenenfabricage. 8. „ n n zuivelfabricage. VI. Beroepen en betrekkingen op het gebied der nijverheidskunst. 9. Batikster. 10. Metaalbewerkster. VII. Technische beroepen en betrekkingen. 11. Civiel-ingenieur. 12. Technoloog (scheikundige in industrieele be¬ drijven). 116 13. Assistente bij de rijks-commissie voor graadmeting en waterpassing. 14. Goudsmid-reparatrice. VIII. Beroepen en betrekkingen in land- en tuinbouw. 15. Boerin. 16. Landbouwster. 17. Houdster van een hoenderpark. 18. Imker. IX. Beroepen en betrekkingen van maatschappelljken aard. 19. Godsdienst-leerares bij de Remonstrantsche Broe¬ derschap. X. Beroepen en betrekkingen, waarvoor een meer of minder wetenschappelijke vorming wordt vereischt, met uitzondering van sommige onderwijs-, technische, industrieele en maatsdhappeujke betrekkingen. 20. Tandarts. 21. Vee-arts. V. Eenige inlichtingen omtrent de plaats(en) waar opleiding te verkrijgen is voor, en omtrent salaris, vooruitzichten en vakorganisatie in de Ambten, Betrekkingen en Beroepen, waarvoor alleen BUITEN AMSTERDAM opleiding is te vinden. 1. 2. Kamenier-linnen meisje. Kamenier. Getuigschrift niet altijd geëischt maar wel gewenscht. Opleiding: te Arnhem (Industrieschool voor meisjes); 's-Gravenhage (Vakschool voor meisjes); Haarlem (Huishoud- en Industrieschool; alleen voor kamenierlinnenmeisje). Salaris: ± ƒ 120—250 met kost, inwoning en waschgeld. Opmerking:. De kans op plaatsing als kamenier is gering 3. Leerares bij het landbouwhuishoud-bnderwtjs. Diploma geëischt. Opleiding: te den Hulst bij Dedemsvaart (Rtjkslandbouwhuishoudschool „De Rollecate"). Salaris: nog niet vastgesteld. Opmerking. Wij wijzen op dé vakorganisatie „Bond van Leeraressen bij het Huishoudonderwijs. 4. Baker. fi Diploma niet geëischt, maar wel gewenscht. Opleiding: in vele gemeenten (cursussen van het Groene of Witte Kruis; gemeente, plaats van aangifte, bijzonderheden bevragen bij Ds. F. C. FJeischer, Winterswijk, voor het Groene, en Dr. J. Barnouw, Heemstede, voor het Witte Kruis). 118 Opmerking-. Gediplomeerde bakers vinden gemakkelijk plaatsing. Te Rotterdam is een plaatsingsbureau gevestigd, Saftlevenstraat 30a. — Salaris aldaar: voor de wijkbakers ƒ500—ƒ550 'sjaars; voor de overigen ƒ10—ƒ15 per week. 5. Caissière. Diploma niet geëischt. Opleiding: te Haarlem (Huishoud- en Industriesch.). Salaris: ± ƒ 10—ƒ f0 p. mnd. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisaties, genoemd op blz. 69. 6. Rietvlechtster. Diploma niet vereischt. Opleiding: te Noordwolde (Rijksrietvlechtschool), terwijl in verscheidene plaatsen korte cursussen worden gehouden. Vooruitzichten: vragen aan de school te Noordwolde. 7. Arbeidster in de schoenenfabricage. Diploma niet vereischt. Opleiding: te 's-Gravenhage (Vakschool voor Schoenmakers, Dibbelsstraat 127). Betrekking of beroep: gezel bij een patroon, coupeuse, leestenmaakster, patronenmaakster, snijdster, stikster (eigen werkster thuis), schoen maakster-patrones. Bezoldiging: gezel ƒ 8—ƒ 16, coupeur ƒ 15—ƒ 30, leestenmaker-patronenmaker ƒ 12—ƒ 25, stikker (eigenwerker) ƒ 15—ƒ 30, snijder ƒ 10—ƒ 20 p. w. Dit zijn mannenloonen. Vrouwen zijn tot dusver alleen werkzaam als plaksters en stiksters in schoenenfabrieken; bezoldiging der stiksters ƒ 5—ƒ 10 p. w. kosten voor eigen vestiging: als reparatrice tenminste ƒ 100, maatschoenmaakster tenminste f 1000, stikster (eigenwerkster, thuis werkend voor schoenmakerspatroons) ƒ 200. Opmerkingen. Wij raden vestiging ais patrones of stikster eigenwerkster ten zeerste aan. De gezel werke niet onder de markt. Wij wijzen op de vakorganisatie „Ned. R.-K. Lederbewerkersbond". 119 8. Arbeidster ln de zulvelfabricage. Diploma niet geëischt. Opleiding: te Bolsward (Rijkszuivelschool); Hoorn (Vakschool voor Kaasmakers) en in sommige, niet altijd dezelfde, gemeenten aan Cursussen in Zuivelbereiding. Bezoldiging: directeur zuivelfabriek (directrices nog nergens benoemd) ƒ 1000—ƒ 2500 met vrije woning, vuur en licht; assistent-directeur ƒ 8—ƒ 15 p. w.; kaas- of botermaker (mannen tot dusver) ± ƒ 10— ƒ 16 p. week. Opmerking-. Wij wijzen op de vakorganisaties „Ned. Bond van Arbeiders in het Landbouw-, Tuinbouw en Zuivelbedrijf", en „Prot. Chr. Ver. van Zuivelarbeiders". 9. Batikster. Diploma niet geëischt. Opleiding: te Haarlem (School voor Kunstnijverheid), en in scmmige gemeenten aan particuliere cursussen. Beroep: thuiswerkster op bestelling. Opmerking. Wij raden dit vak als middel van bestaan af. 10. Metaalbewerkster (drijfster, inlegster, emailleerster). Diploma niet geëischt. Opleiding: te Haarlem (School voor Kunstnijverheid) en Schoonhoven (Vak- en Teekenschool van de Nijverheidsver. voor Goud- en Zilversmeden). Opmerking. Evenals alle vakken van nijverheidskunst levert ook de artistieke metaalbewerkiug slechts voor een zeer enkele een bestaan op. 11. 12. 13. Clviel-lngenieur. Technoloog. Assistente bij de rijks-commissie voor graadmeting en waterpassing. Diploma vereischt. Opleiding: te Delft (Technische Hoogeschool).l) Salaris: technologe ± ƒ 1000—ƒ 1700. 1) Zie noot op blz. 56. 120 14. Goudsmld-reparatrice. Diploma betaal niet. Opleiding: in verschillende fabrieken. Betrekking of beroep: reparatrice in een fabriek, een winkel, of thuiswerkster voor winkeis of particulieren. Opmerking-en. Het vak eischt geduld, fijnvoelendheid, voor sommige onderdeelen kracht en scherp gezicht, een sterke borst (voor het soldeeren). 15. 16. Boerin. Landbouwster. Diploma niet geëischt. Opleiding: te Alkmaar (Landbouwhuishoudkundige cursussen, verbonden aan de Huishoud- en Industrieschool); Dordrecht en Goes (Rijkslandbouwwinterscholen); Groningen (Rijkslandbouwwinterschool en Middelbare Landbouwschool); Leeuwarden (Rijkslandbouwwinterschool); Lierop (R.K. Landbouwhuishoudschool); Meppel (Rijkslandbouwwinterschool); Posterholt (R.K. Landbouwhuishoudschool); Schagen, Slttard, Tiel, Veendam (Rijkslandbouwwinterscholen); Wageningen (Rijks Hoogere Land-, Tuin- en Boschbouwschool); Zutphen (Rijkslandbouwwinterschool); en in verschillende, niet ieder jaar dezelfde, gemeenten aan cursussen in landbouwhuishoudkunde, zuivelbereiding, veeteelt en veevoeding, in vele gevallen uitgaande van provinciale, landbouwvereenigingen (inlichtingen verstrekt de Directie van den Landbouw, Tournooiveld, 's-Gravenhage). Opmerkingen. De opleiding te Wageningen is de meest wetenschappelijke; deze verdient aanbeveling voor haar, die zelfstandig een landbouwbedrijf zal leiden. Overigens zijn het meest aan te bevelen de Boerinnenpensionaten d. z. de (interne) Landbouwhuishoudscholen en de Cursus te Alkmaar. Wij wijzen op de vakorganisaties „Hollandsche", „Qeldersch-Overijselsche", „Noord-Brabantsche" en »Friesche Mij. van Landbouw", „Mij. tot Bevordering van Landbouw en Veeteelt in Zeeland", „Genootschap voor Landbouw en Kruidkunde te Utrecht", „Groninger Mij. van Landbouw en Nijverheid", „Genootschap ter Bevordering v. d. Landbouw in Drenthe", „Ver. ter Bevordering van Tuin- en Landbouw in Limburg", „Overijselsche Landbouw-Mij.", „Ver. t. Ontwikkeling v. d. Landbouw in Hollands Noorder-Kwartier". 121 17. Houdster van een Hoenderpark. Diploma bestaat niet. Opleiding: in sommige gemeenten in een hoenderpark. Opmerking-en. Voor meisjes, die buiten wonen en eenig kapitaal of andere bron van inkomsten bezitten, zou de proef te wagen zijn, of dit vak ook hier te lande aan meer dan een enkele een bestaan waarborgt. Het vak vereischt veel geduld en zorg. Gerekend wordt, dat het le jaar juist de kosten kunnen worden goedgemaakt, en na 3 jaar het bedrijf in vollen _ gang is. Het valt te hopen, dat goed opgeleide vrouwen, die haar werkkracht niet onder de markt beschikbaar stellen, als „pluimgraven" zullen worden benoemd. 18. Imker. Diploma niet vereischt. Opleiding cursussen in gemeenten, waar imkers gevestigd zijn, of waar „leerstallen" gehouden worden. Opmerking. Dit vak geeft enkel een bijverdienste en is alleen aan te bevelen voor wie buiten woont, een groot stuk grond fe harer beschikking heeft en een andere bron van inkomsten bezit. 19. Godsdienst-leerares bij de Remonstrantsche Broeder¬ schap. Acte geëischt. Opleiding: te Leiden (rijks-universiteit en Seminarium der Remonstrantsche Broederschap). Betrekking: hulp voor en plaatsvervangster van den predikant bij alle werkzaamheden, met uitzondering van den predikdienst. Salaris: nog niet vastgesteld. 20. Tandarts. Diploma vereischt. Opleiding : te Utrecht (Tandheelkundig Instituut. Om tot dat Instituut te worden toegelaten, moet men met goed gevolg het theoretisch tandheelkundig examen 122 hebben afgelegd, waarvoor men zich aan de universiteit bekwaamt). Opmerking-. Bekwame vrouwelijke tandartsen kunnen zich wel een toekomst scheppen. Wij wijzen op de vakorganisaties „Ned. Mij. tot Bevordering der Tandheelkunsf, „Ver. van Ned. Tandartsen" en „Ned. Tandheelkundig Genootschap". 21. Veearts. Diploma vereischt. Opleiding: te Utrecht (Veeartsenijschool). Beroep: zelfstandig gevestigde veearts, specialiste voor huisdieren. Vooruitzichten: vallen niet te voorspellen. VI. Lijst van Ambten, Betrekkingen en Beroepen, door vrouwen te vervullen, waarvoor in ons land (nog) geen opleiding bestaat, of waarvoor geen speciale opleiding noodig is. ') I. Ambten, betrekkingen en beroepen van huishoude- lijken aard. 1. Huisverzorgster. 2. Juffrouw van gezelschap. 3. Hofdame. 4. Kosteres. 5. Toiletjuffrouw. 6. Badvrouw. 7. Garderobe-bewaarster. 8. Werkvrouw. 9. Kamerverhuurster of pensionhoudster. II. Ambten, betrekkingen en beroepen op het gebied van verpleging en verzorging. 10. Assistente bij een geneesheer of aan een polikliniek. III. Ambten, betrekkingen en beroepen in den handel en op kantoor. 11. Administratrice. 12. Particulier secretares. 13. Buffetjuffrouw. 14. Ouvreuse in schouwburg of bioscoop. 15. Bode. v 16. Agentes. 17. Inspectrice en adjunct-inspectrice eener verzeke- rings-maatschappij. 1) Hetgeen volstrekt niet beteekent, dat voor al de hieronder genoemde beroepen geen ontwikkeling zou noodig zijn I Dikwijls worden juist zéér hooge eischen van ontwikkeling, zoowel van geest als van gemoed, gesteld. 124 18- Handelsreizigster. 19. Acquisitrice, colportrice. 20. Depöthoudster. 21. Kioskjuffrouw. 22. Makelaarster. 23. Houdster van een bemiddelingsbureau. 24. Besteedster. 25. Koopvrouw. 26. Collectrice van de staatsloterij. 27. Bibliotheekhoudster. 28. Uitgeefster. IV. Industrieele beroepen en betrekkingen, te Amsterdam uitgeoefend'), met uitzondering van de nijverheidskunst. 29. Arbeidster in de glas-industrie. 30. „ „ » wasch-industrie (met uitzondering van de strijkster, de detacheuse en de hoofd-opzichteres). 31. Arbeidster in de beddenfabricage. 32. „ „ „ dekenfabricage. 33. „ „ » machinale brei-inrichtlngen. 34. Stalenplakster. 35. Bewerkster van edele metalen. 36. Arbeidster in de tabaks- en sigarenindustrie. 37. Koffie-verleester. 38. Darmensorteerster. 39. Lompensorteerster. 40. Arbeidster in het boekdrukkersbedrijf. 41. „ bij de ca rtonbewerking. 42. „ in de étuis-fabricage. 43. Verpakster. V. Technische ambten, betrekkingen en beroepen. AA. Amanuensis in een laboratorium. 45. Preparatrice van microscopische preparaten. 1) Wij meenen wat deze categorie van beroepen betreft, waaronder de gebeele fabrieksnijverheid valt, en waaromtrent men een zoo volledig mogelijke lijst vindt op blz. 15 v.v., ons hier te moeten beperken tot die beroepen, welke te A'dam worden uitgeoefend. Bk 125 VI. Beroepen en betrekkingen op het gebied van het verkeerswezen, met uitzondering van den dienst der postertjen, telegrafie en telefonie. 46. Wisselwachteres. 47. Vrouwelijke stalionskruier. 48. Gids. 49. Koetsier. VII. Ambten bij den dienst der posterijen, telegrafie en telefonie. 50. Brievengaardster. VIII. Ambtelijke betrekkingen, met uitzondering van het onderwijs en den dienst der posterijen, telegrafie en telefonie. 51. Schrijfster op jaarloon. 52. Directrice, onder-dir. eener rijks-strafinrichting. 53. Zaalopzichtster aan een rijks-strafinrichting. 54. Inspectrice, adjunct-inspectrice van den arbeid 55. Opzichteres bij de schoolkinderbaden. 56. Directrice, adj-dir. eener gemeentel, arbeidsbeurs. IX. Betrekkingen van maatschappeujken aard. 57. Stationsjuffrouw. 58. Propagandiste. X. Betrekkingen waarvoor een meer of minder wetenschappelijke opleiding wordt vereischt. 59. Correctrice. XI. Beroepen en betrekkingen op het gebied van letteren en kunst. 60. Letterkundige. 61. Redactrice. 62. Journaliste, verslaggeefster, recensente. 63. Souffleuse. 64. Explicatrice bij bioscoopvoorstellingen. 65. Lectrice (voorlezeres). VII. Eenige inlichtingen omtrent salaris, vooruitzichten, en vakorganisatie in de ambten, betrekkingen en beroepen, door vrouwen vervuld, waarvoor in ons land (nog) geen opleiding bestaat, of waarvoor opleiding niet noodig is. 1. Hulsverzorgster. Betrekking: tijdelijke hulp in gezinnen, waar de huisvrouw tijdelijk geheel of gedeeltelijk voor haar arbeid ongeschikt is. Voor de 3 landelijke vereenigingen, zie blz. 30, laatste alinea. De (uitsluitend Amsterdam sche) Ver. „Huisverzorging", waarn.-secr.: Mw. C. Sleeswijk, Willemsparkweg 139, zendt alleen hulpen (meestal getrouwde vrouwen boven 45 jaar) in arbeidersgezinnen. Salaris: landelijke vereenigingen, zie blz. 31 bovenaan; A'damsche vereeniging: het le jaar ƒ 0.80 per heelen dag (van 8 tot 7 uur) met kost, en ƒ 0.50 per halven dag (van 8—half 3), en na het le j. / 1, en ƒ 0.60, resp. per heelen en per halven dag. 2. Juffrouw van gezelschap. Salaris: wisselend tusschen enkel kost en inwoning en ± ƒ 300 per jaar, intern. 3. Hofdame. Salaris: ons onbekend. 4. Kosteres. Salaris: ons onbekend. Opmerking-. Kosteressen worden in verschillende kerkgenootschappen — in Remonstr., Doopsgezinde en Evang. Luth., misschien ook in Herv. gemeenten — aangesteld. 5. Toiletjuffrouw. Bezoldiging: aan stations ons onbekend; in treinen bijv. van A'dam naar Emmerik ƒ 1.50 per reis heen 127 en terug. De toiletjuffrouw moet 7 maal in de 14 dagen dienst doen, verdient dus ± f 21 per maand waarschijnlijk met den kost. 6. Badvrouw. Bezoldiging: te Scheveningen gedurende de maanden van het seizoen ƒ 8.75 p. w., benevens de fooien, die onder de badvrouwen verdeeld worden en ± ƒ 2.50 p. w. bedragen. 7. Garderobe-bewaarster. Bezoldiging: soms ƒ 0.50 per voorstelling; soms ± ƒ 15 p. mnd., en meer dan het dubbele soms aan emolumenten. 8. Werkvrouw. Bezoldiging: f 1-/1.25 p. d., met den kost; schoonmaakster bij de gasthuizen ƒ10.26 p. w. met den kost. Opmerking;. Wij wijzen op de vakorganisatie -Ver. van Gemeente-Schoonmaaksters .Ons Belang". 9. Kamerverhuurster of pensionhoudster. Inkomen: evenals bij alle commerciëele ondernemingen, wisselend naar omstandigheden. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisatie .Ned. Ver van Huisvrouwen". 10. Assistente bij een geneesheer of aan een pollkliniek. Salaris: veelal zeer gering, ƒ 15 i ƒ 20 per maand, terwijl dikwijls in 't geheel geen honorarium wordt uitgekeerd. De helpsters aan de gemeentelijke poliklinieken te Amsterdam ontvangen ƒ 350 salaris. 11. Administratrice (van ziekenfondsen, begrafenis¬ fondsen, vereenigingen of instellingen van philanthropischen of maatschappelijken aard). Salaris: ± ƒ 800-/ 1800 'sjaars. 12. Particulier secretares. Salaris: zeer verschillend; voor werk van hoog gehalte soms ƒ 800 voor halve dagen. 128 Opmerking-. Wij meenen dit vak, behalve onder zeer bijzondere omstandigheden te moeten ontraden. Slechts een enkele zeer bekwame kracht vindt als zoodanig plaatsing. 13. Buffetjuffrouw. Bezoldiging: in een hótel ± ƒ 20—ƒ 25 p. mnd., met kost en inwoning; aan een station ƒ 15—ƒ 18 p. mnd.; in een lunchroom ± ƒ 14—ƒ 25 p. mnd. met kost en inwoning, maar somtijds zonder bewassching, soms ± ƒ 500 p. j. extern met den kost, hoofdjuffrouw soms ƒ 10—ƒ 12 p. w. met provisie. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisatie „Ned. Centrale Bond van Geëmployeerden in het Logement- en Koffiehuishoudersbedrijf". ■ 14. Ouvreuse ln schouwburg of bioscoop. Bezoldiging: ± ƒ 5 p. w. vast, en een percentage van den verkoop der programma's. 15. Bode. Bezoldiging: ± ƒ 16—ƒ 20 p. w. voor mannelijke boden. Wij vreezen, dat de bezoldiging aan instellingen die vrouwelijke boden in dienst hebben, veelal lager is 16. Agentes. Inkomen: een zeker percentage van den verkoop; of, in het verzekeringsbedrijf, van het aantal afgesloten posten, het bedrag der geïnde premiën of het verzekerde bedrag. 17. Inspectrlce en adjunct-lnspectrice eener verzekerings¬ maatschappij. Salaris: ± ƒ 600—ƒ1200 vastbegin-salaris,benevens percenten en vergoeding van reis- en verblijfkosten. Opmerkingen. Voor flinke vrouwen is in den „buitendienst" van het verzekeringsbedrijf een goede toekomst gelegen. Wij wijzen op de vakorganisatie „Ver. voor Levensverzekering", die een afdeeling „Buitendienst" heeft. 18. Handelsreizigster. Salaris: ƒ 400—ƒ 6000 voor mannelijke handelsreizigers; gemiddeld ƒ 1200—ƒ 1800. 129 Opmerkingen. Haar die zich voor dit beroep wenschen te bekwamen, wordt ter bestudeering aanbevolen het boekje „Hoe word ik een goed handelsreiziger?" voor Nederland bewerkt door C. van Dam. Wij wijzen op de vakorganisaties „Ned. Bond van Handelsreizigers" en „Handelsreizigers Ver. „Eendracht" die voor vrouwelijke leden open staan. 19. Acquisltrice, colportrlce. Inkomen: hangt ten deele af van hetgeen wordt •aangebracht. Meestal wordt een vast salaris gegeven ± ƒ 25—ƒ 75 p. mnd., al of niet met provisie. 20. Depöthoudster. Bezoldiging: ± f 6 p. w. — ƒ 600 p. j., veelal met vrije woning. 21. Kioskjuffrouw. Bezoldiging: ± ƒ 6 per week. 22. 23. 24. 25. Makelaarster. Hondster van een bemiddelings¬ bureau. Besteedster. Koopvrouw. Inkomen: hangt van cliëntèle of omzet af. 26. Collectrice van de staatsloterij. Salaris: ƒ 1800 per jaar. Opmerking. Alleen wanneer er in het corps collecteurs en collectrices een vacature ontstaat, heeft er een nieuwe benoeming plaats. De sollicitanten moeten de beschikking hebben over een kapitaal van ƒ 6000. De kans op plaatsing is uiterst gering. 27. Bibliotheekhoudster. Opmerkingen. Het verdient aanbeveling voor bibliotheekhoudsters, zich terwille van de volks-hygiëne een ontsmettingsoven aan te schaffen, zooals in gebruik is bij den Gemeentelijken Gezondheidsdienst, en aan de Eerste Openbare Leesbibliotheek met DesihfecHe-Inrichting te Amsterdam, van Mw. Emmelót—de Jong, Ceintuurbaan 226. De oven kost + f 160; de inrichtingskosten, wanneer men begint met zich + 1000 Hollandsche boeken en 400 boeken in moderne talen aan te schaffen, bedragen ± f 5000. Na ± IH jaar kan zulk een bibliotheek een inkomen opleveren van f 40—f 50 per maand. 28. Uitgeefster. Inkomen: hangt af van aanleg, energie en omstandigheden. Amsterdamsche Leiddraad. 5 130 29. Arbeidster in de glasindustrie. * Loon: f 1.50—ƒ6 per w., voor het uitsnijden in papier der te gebruiken patronen. Andere werkzaamheden worden door vrouwen te A'dam in dit vak niet verricht. 30. Arbeidster in de wasch-industrie (met uitzondering van de strijkster, de detacheuse, en de hoofdopzichteres). Loonen: vouwsters ƒ 2.50—ƒ 4; ophangsters en afhaalsters (i. d. droogkamers) ƒ2.50—ƒ5; mangelmeisjes ƒ2.25—ƒ6; merksters en sorteersters ƒ4.50—ƒ6aƒ7; inpaksters ƒ 3—ƒ 6, alles p. w. Het inkomen der zelfstandig gevestigde waschvrouw, mangelvrouw of strijkster hangt uitteraard van de clientèle af. 31. Arbeidster in de beddenfabricage. Loon: ±ƒ9.50 p. w. bij een werktijd van 9 u. p. d. Opmerking-en. Het werk bestaat in het garneeren van wiegen, luiermanden, ledikantjes, het maken van gordijntjes en spreitjes — volgens aanwijzing der verkoopster. Wij wijzen op de vakorganisaties „Alg. Bond van Meubelmakers, Behangers en aanverwante Vakgenooten", „Alg. Ned. Bond van Textielarbeiders „de Eendracht", „Ned. Chr. Textiel-Arbeidersbond „Unitas", „Ned. R.-K. Textielbond „St Lambertus", en „Landelijke Federatie van Textielarbeiders". 32. Arbeidster ln de dekenfabrlcage. Loon : ƒ 2.50—ƒ 8—ƒ 12 p. w. Opmerkingen. De meisjes beginnen als spoelenwindsters en kunnen, het vak van anderen afziende, regelmatig opklimmen. Wij wijzen op de vakorganisaties bovengenoemd. 33. Arbeidster in de machinale brei-lnrlchtlngen. Loon: ƒ 2.50-/ 12. Opmerkingen. De handbreisters werken soms thuis. De machinebreisters beginnen ƒ2.50 te verdienen. Hoeveel haar loon toeneemt, hangt af van hare vaardigheid om op vele machines te gelijk te letten. Een arbldster die ƒ12 p. w. verdient, moet het oog houden op 6 machines. — Er is vraag naar goede werkkrachten in dit vak. 131 34. Stalenplakster. Loon: f 2.50 per week. Opmerkingen. Het werk bestaat alleen in het plakken van stalen op karton. — De meisjes worden gewoonlijk slechts voor korte tijden aangenomen. 35. Bewerkster van edele metalen. Loon: voor volwassen arbeidsters 18, 20, soms 22 ets. p. uur. Polisseuses ƒ 2—ƒ 10 p. w. Opmerkingen. Er wordt in t bijzonder gelet op. zindelijkheid van haar en nagels. Nagelbijten bijv. maakt de handen ongeschikt voor goudwerk. In een enkele zaak zijn slechts eenige vrouwen voor 't polijsten; in andere zaken worden zij voor andere werkzaamheden, ook aan de fijnere kettingen, gebruikt. Wij maken opmerkzaam op de vakorganisaties „Alg. Ned. Metaalbewerkersbond", „Ned. R.K. Metaalbewerkersbond" en „Ned. Bond van Goud- en Zilversmeden". 36. Arbeidster in de tabak- en slgarenlndustrie. Loon: ± ƒ 2—ƒ 10. Opmerkingen. Het werk, dat bestaat uit strippen (bladen van de stelen strijken) of plukken (buitenste bladen wegnemen), wordt per stuk betaald. Wij wijzen op de .vakorganisaties „Ned. Sigarenmakersen Tabaksbewerkersbond" en „Ned. R,K. Tabakbewerkersbond". 37. Koffieverleester. Loon: f 2.50-ƒ 6,50. 38. Arbeidster in de darmensorteerderij. Loon: waarschijnlijk ƒ 3—ƒ 8 per week.') 39. Arbeidster in de lompensorteerderij. Loon: waarschijnlijk ƒ 1—ƒ 9 per week.') Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisatie „Lompen-, oud metaal- en oud papierbewerkers-ver." 1) Deze loonen ontleenen wij aan de desbetreffende opgaven in het „Onderzoek naar den Fabrieksarbeid van gehuwde Vrouwen in Nederland", verricht door de Inspectrices van den Arbeid. 132 40. Arbeidster in het boekdrukkers- en boekbindersbedrijf (typografe, brocheerster). Loom voor brocheersters, vouwsters, inlegsters 10, 12, 15, 18, soms 19, 20, 21 ets. p. uur, of ± ƒ7—ƒ10 p. w. voor volwassen werkkrachten. Opmerkingen. Er .is in dit vak een collectief contract. In de binderij staan de loonen voormannen en vrouwen gelijk. Wij wijzen op de vakorganisaties „Alg. Ned. Typografenbond" en „Ned. R.K. Grafische Bond". 41. Arbeidster bij de cartonbewerking. Loon: f \.25-f 10-f 12 p. w. Opmerkingen. Aan de meisjes wordt in hoofdzaak of uitsluitend plakwerk opgedragen. Slechts zelden hechtwerk en werk aan de machines. Hoever de meisjes vooruitkomen in het vak, hangt van haar handigheid, begrip en ijver af. Wij wijzen op de vakorganisaties „Alg. Ned. Typografenbond" en „Ned. R.-K. Grafische Bond '. 42. Arbeidster in de etuis-fabrlcage. Loon: ƒ 2—ƒ 8 per week. Opmerkingen. De werkzaamheden bestaan in het naaien van peluchen of satijnen voeringen. Er worden alleen meisjes aangenomen van ongeveer 16 j. die al wat naaien kunnen. 43. Verpakster. Loon : ƒ 2.50-ƒ 6 p. w., of, bij stukloon, tot ƒ 8. Opmerking. Verpakster? zijn te A'dam werkzaam in fabrieken van chemische producten ;■ van chocolade- en suikerwerken ; van vruchtensappen; van eau-de-cologne; van watten; in een zeepziederij,- een kaarsenfabriek; in gasgloeilichtfabrieken en etikettenfabrieken. 44. Amanuensis in een laboratorium. Salaris: amanuensis le klasse ƒ 1000—ƒ 1200, 2e klasse ƒ 800—ƒ 1000 (2 6-j. verh. van ƒ 100). 45. Preparatrlce van microscopische preparaten. Salaris: te A'dam ƒ 300—ƒ 850. 46. Wlsselwachteres. Salaris: bij de H.IJ.S.M. ƒ 0.45—ƒ 0.65 per dag. 133 47. Vrouwelijke stationskruier. Opmerking;. De eenige vrouwelijke stationskruier ten onzent heeft, evenmin als haar mannelijke collega's, vast loon. HaarJnkomen hangt af van het aantal malen, datvan hare diensten wordt gebruik gemaakt. 48. Gids. Salaris: bij de Ver. ter bevordering van het vreemdelingenverkeer te 's-Gravenhage, Scheveningen e. o. ƒ 1 per uur; voor 4 uur vóór 12 of 4 uur na 1 uur: ƒ3; voor een geheelen dag (8 uur): ƒ6; bij het Bureau voor toerisme en vreemdelingen-verkeer, Weteringschans 22, A'dam, ƒ 5 voor een ochtend, ƒ 7.50 voor een middag, ƒ 10 voor een geheelen dag. Opmerkingen. Bovengenoemde vereenigingen stellen niet aan, maar men kan zich aldaar beschikbaar stellen, met opgave der talen, voor welke men zich aanbiedt en die men volkomen machtig moet zijn. Verder is grondige kennis van stad en omstreken, gebouwen en plaatselijke geschiedenis vereischt. — Aan het Amsterdamsche Bureau (waar ook beschaafde vrouwen uit andere plaatsen zich als gids kunnen doen inschrijven), kan men zich voor een bepaald genre opgeven, bijv. voor het rondleiden in musea, het organiseeren van uitstapjes in den omtrek, enz. 49. Koetsier. Opmerking. De eenige vrouwelijke koetsier die wij,voor zoover ons bekend is, in ons land (te Domburg) tot dusver bezitten, oefent haar werk slechts sporadisch uit en heeft dus geen vaste inkomsten. 50. Brievengaardster. Salaris: ± ƒ 700 afhangend van de belangrijkheid der standplaats en het aantal dienstjaren. Opmerkingen. Wij wijzén op de vakorganisaties „Ned. Bond van Post- en Telegraafbeambten „De Post", „Alg. Bond van Ned. Post-, Telegraaf- en Telefoonpersoneel7', „Bond van Brievengaarders in Ned." en „Ned. R.-K. Bond van Post-, Telegraaf- en Telefoonpersoneel „St Petrtr*. 51. Schrijfster op jaarloon (bij rijk, provincie of gemeente). Salaris: bij het rijk / 400—ƒ 1200. 52. Directrice, onder-directrice aan een rijksstraf-lnrichting. Salaris: tusschen ƒ 1000—ƒ 2700 voor de directrice; ƒ 1000—ƒ 1400 voor de onder-directrice. 134 53. Zaalopzichtster aan een rijksstraf-inrichting. Salaris: f 525—f 800 met inwoning, of vergoeding daarvoor van ƒ 75 (het salaris van ƒ800 is alleen voor de hoofdopzichtster). Opmerking-. Wij wijzen op de vakorganisatie „Bond van Beambten bij de Gevangenissen, Rijksopvoedingsgestichten en Rijkswerkinrichtingen". 54. Inspectrice of adjunct-inspectrice van den arbeid. Salaris: (voor de sinds 1909 aangestelden) 1200— ƒ 2000. 55. Opzichteres bij de schoolklnderbaden. Salaris: f 240—ƒ 340 (na 20 j.) met vrije woning, vuur en licht. 56. Directrice, adj.-directrice eener gemeentel, arbeidsbeurs. Salaris : ± ƒ 800—ƒ 1500. 57. Stationsjuffrouw. Salaris: ongeveer ƒ 200—ƒ 500 's jaars. Opmerking. De werkzaaamheden der stationsjuffrouw bestaan in bewaking der stations, halten van stoomtrams, booten, enz., ten einde meisjes, die in een vreemde plaats in betrekking gaan of doortrekkende zijn, met raad en daad behulpzaam te zijn, haar goede logementen en tehuizen aan te wijzen, haar tegen slechte en verdachte huizen te waarschuwen en onderzoek te doen naar de personen, bij wie zij in dienstbetrekking willen komen. 58. Propagandiste (In dienst eener vereeniging). Salaris: ongeveer ƒ 200—ƒ 800 per jaar. 59. Correctrice. Salaris: soms ± ƒ 50 a ƒ 60 p. mnd., aan groote bladen hooger. Opmerkingen. Correctie-arbeid wordt, behalve aan de bureaux van periodieken, verricht bij uitgevers en drukkers. Het is niet gemakkelijk, een aanstelling als correctrice te verwerven. 135 60. Letterkundige. Opmerkingen. Het inkomen eener letterkundige is in ons land veelal niet toereikend, om er zonder andere bronnen van inkomsten van te kunnen leven. WIJ wijzen op de vakorganisatie „N.-Ned. van Letterkundigen". 61. 62. Redactrice. Journaliste-verslaggeefster. Recensente. Opmerkingen. Het .Ned. Muziek-paedagogisch Verbond" (zie blz. 45) leidt op voor muziek-recensente, uitteraard alleen voor zoover het muzikale gedeelte van het werk betreft. Het aantal vrouwen die, buiten den kring der vrouwenbladen, in de redactiën van couranten of tijdschriften zijn opgenomen, is uiterst gering. Ook het veroveren eener aanstelling als correspondente, vaste medewerkster, verslaggeefster of recensente, is moeilijk, voor wie niet reeds op ander terrein: door medewerking in tijdschriften of het uitgeven van geschriften, naam verworven heeft. Wij wijzen op de vakorganisatie „Ned Journalistenkring". 63. Souffleuse. Salaris: ons onbekend. 64. Expllcatrice bij bioscoopvoorstellingen. Salaris: ons onbekend. Opmerking. Wij wijzen op de vakorganisatie „Ver. van Explicateurs in Nederland". 65. Lectrice (voorlezeres). Salaris: zeer verschillend; somtijds ± ƒ 25 per maand voor 's ochtends, 's middags of 's avonds. Alphabetisch Register der behandelde ambten, betrekkingen en beroepen. Bladz. ') 1. Accountant HO 2. Acquisitrice 129 3. Actuaris en adjunct-actuaris 111 4. Adjunct-commies in dienst van rijk, prov. of gemeente' 101 5. Adjuncte aan een rijksproefstation vóór zaadcontröle. . 91 6. Administratrice 127 7. Adsistente bij het hoofdbestuur v. posterijen en telegrafie 100 8. Advocaat 108 9. Agentes 128 10. Amanuensis in een laboratorium . . . . . 132 11. Ambtenare aan een gasfabriek ! ! ] 54 12. Ambtenare bij de Rijkspostspaarbank ] joi 13. Analiste aan een rijkslandbouwproefstation of laborante in een laboratorium 91 14. Apotheker, provisor Wj 72 15. Apotheker-adsistente ... , ! ! ! 72 16. Arbeidster in de beddenfabricage ! ! ! 130 17. „ in het boekdrukkers- en bindersbedrijf . . . 132 18. „ bij de cartonbewerking. 132 19. „ in „ darmsorteerderij 131 20. » „ „ dekenfabricage 130 21. » „ „ etuisfabricage 132 22. „ „ „ glasindustrie 130 23. „ „ „ hoedenfabricage 84 24. „ „ „ lompensorteerderij 131 25. „ „ een machinale brei-inrichting 130 26. „ „ de schoenenfabricage 118 27. „ „ „ tabak- en sigarenfabricage 131 28. „ „ „ wasch-industrie 130 29. „ „ » zuivelfabricage 119 30. Architecte N-B 31. Archivares, adjunct-archivares ........... \f)9 32. Armverzorgster ! ! 106 33. Arrondisséments-schoolopzienster 103 34. Arts . ; los 35. Assistente aan een hoogeschool 56 36. „ bij een geneesheer of aan een polikliniek. '. 127 37. „ bij de rijkscommissie voor graadmeting en 119 waterpassing 38. Assistente aan een rijkslandbouwproefstation 91 ') Hier worden de bladzijden genoemd, waarop omtrent opleileiding voor en (of) vooruitzichten in de betreffende ambten, betrekkingen of beroepen inlichtingen te vinden zijn. 137 ~> „ . Bladz. oy. Badvrouw 107 40. Baker .'.'i.' ' 117 41. Balletdanseres ! ! 1 ° 114 42. Batikster !!!!!!!!. 119 43. Beambte of bediende in een coöperatieve vereeniging 70 44. Beëedigd translatrice 112 45. Beeldhouwster \ ! 112 46. Behangersnaaister !!.!.!!! 84 47. Besteedster ! . 129 48. Bewerkster van edele metalen ...!.!.!'"' 131 49. Bibliothecares, bibliotheek-beambte . ' ' 110 50. Bibliotheekhoudster 129 51. Bloemenbindster ...'..!!! 83 52. Bode 't ' 128 53. Boekbindster 'li!!!!!!!!.' 90 54. Boekhoudster .' .' ! 70 55. Boerin .!!.!!!.!' 120 56. Bontwerkster !!.'.!!! 83 57. .Borduurster .!!!!!!' 87 58. Brievengaardster !!!!!!!!' 133 59. Buffetjuffrouw .... 60- Caissière .!!!..!! 1 ! 118 61. Candidaat-notaris ! ! 1 ! 1 1 ! ! ! 107 62. Cartonnagewerkster .'.!..'!'' 90 63. Civiel-ipgenieur ..'.'.'...'! 119 64. Coilectrice van de staatsloterij ....'.!'. 1 1 .! 129 65. Commies in den post- en telegraafdienst ! ! 96 **• „ in dienst van het rijk 101 ït „ » . .'" dienst van een spoorwegmaatschappij... 95 68. Commissionnaire in effecten ...... 71 69. Componiste 113 70. Concertmeesteres .'.'..'..'!!'' 113 71. Conservatrice aan een wetenschappelijke' instelling' ! ! 109 72. Correctrice 134 73. Correspondente !!!!!!'* 68 74. Corsettenmaakster-bandagiste ...!!!!'!'' 78 J5. Costuumnaaister, kleedermaakster ! . 79 76. Costuum-ontwerpster 88 77. Coupeuse \ \ 79 78. Declamatrice . . ! 114 79. Decoratief beeldhouwster ....'...'!!!'"' 90 80. Depóthoudster ' ] ■ • - 81. Detacheuse (vlekkenuitmaakster) !!..!!"' 74 82. Diakones ' 107 83. Diamantbewerkster.... 84 84. Dienstbode .'.'!.'!.'.'.'.'! 31 85. Directrice of adjunct-directrice eener' gemeentelijke arbeidsbeurs 134 86. Directrice van een armhuis .....'!!!!!!! 33 j*7- n eener bankinstelling .'..!!! 71 *>■ • van een coöperatieve keuken ! 33 . van een laboratorium ! 109 ^ , » ..van de linnenkamer eener stoomvaartmaatschappij g3 91. Directrice van een particulier opvoedingsgesticht, doorgangshuis of reddingshuis 57 138 Bladz. 92. Directrice van een post- en telegraafkantoor 96 93. . van een rijksopvoedingsgesticht ...... 41 94. „ onder-directrice eener rijksstrafinrichting. . 133 95. , aan een school voor M.O 55 96. „ van een tehuis voor schoolgaande kinderen. 35 97. „ van een tuchtschool voor meisjes 41 98. , van een vacantiekolonie of herstellingsoord. 61 99. „ , adjunct-directrice van een volkshuis (Toyn- bee-inrichting) 58 100. „ van een weeshuis 58 101. „ van een ziekenhuis 58 102. Drogiste 73 103. Bnquêtrice-huisbezoekster in dienst der tuberculosebestrijding 64 104. Etsster 112 105. Explicatrice bij bioscoopvoorstellingen 135 108. Fabrieks-opzichteres 86 107. Garderobe-bewaarster 127 108. Gids 133 109. Godsdienstleerares bij de Remonstrantsche Broederschap 121 110. Godsdienstonderwijzeres 105 111. Goudsmld-reparatrice 120 112. Gouvernante 34 113. Graveerster 112 114. Handelsreizigster 128 115. Handweefster 88 116. Heilgymnaste-masseuse 65 117. Hofdame 126 118. Hoofdopzichteres in de wasch-industrie 74 119. Hoofd van een crèche of een toevlucht voor zuigelingen 64 120. „ van een fabriekmatig bedrijf 71 121. „ van een groothandels- of winkelzaak 66 122. „ van een lagere school .... 1 39 123. „ van een school voor voorbereidend onderwijs . 35 124. Horlogemaakster 86 125. HÓtelhoudster 96 126. Houdster van een bemiddelingsbureau 129 127. „ van een hoenderpark . .' ." 121 128. Houtsnijdster 90 129. Huishoudkundige 30 130. Huisnaaister 82 131. Huisverzorgster 126 132. Hulp in de huishouding 30 133. Hulpkracht in een crèche 64 134. „ „ „ particulier opvoedingsgesticht, doorgangs- of reddingshuis .* . . . 57 135. Hulpkracht in een tehuis voor schoolgaande kinderen . 35 136. „ aan een vacantie-kolonie of herstellingsoord 61 137. Illustratrice 112 138. Inspectrice en adjunct-inspectrice van den arbeid . . 134 139. „ (gemeentelijke) bij het onderwijs, voorbereidend of handwerkonderwijs 103 140. Inspectrice en adjunct-inspectrice bij een verzekerings¬ maatschappij [28 141. Journaliste '35 142. Juffrouw van gezelschap 126 139 Bladz. 143. Kamenier 1)7 144. Kamenier-linnenmeisje 117 145. Kamerverhuurster, pensionhoudster 127 146. Kantoorbediende in den dienst der posterijen en tele¬ grafie 99 147. Kantwerkster 86 148. Kapster, haarbewerkster 75 149. Kinderjuffrouw 34 150. Kioskjuffrouw 129 151. Klerk in den post- en telegraafdienst 96 152. „ in dienst van rijk, provincie of gemeente. . . . 102 153. „ in dienst van een spoorwegmaatschappij ... 95 154. Koetsier 133 155. Kóffieverleester 132 156. Kookster, kokkin 32 157. Koopvrouw 129 158. Kosteres .126 159.. Kraamverzorgster 62 160. Krankzinnigenverpleegster 61 161. Kunstnaaldwerkster 86 162. Landbouwster 120 163. Lector aan een hoogeschool 56 164. Lectrice (voorlezeres) 135 165. Leerares in het costuumvak 51 166. i in fraaie handwerken 53 167. „ in huishoudkunde 53 168. „ in hygiënisch spreken en adem-gymnastiek . . 65 169. „ in koken en voedingsleer. 53 170. ' „ bij het landbouwhuishoudonderwijs 117 171. „ in het lingerievak 52 172. „ aan een school voor middelbaar onderwijs. . 55 173. ,. aan een school voor voorbereidend hooger onderwijs 56 174. Leerares in waschbehandeling en strijken 53 175. Leerbewerkster, boekbindster . . . i i 90 176. Letterkundige 135 177. Linnenjuffrouw op een boot 33 178. Linnennaaister 81 179. Lithografe 89 180. Manicure en pédicure 66 181. Makelaarster 129 182. Mantelwerkster 79 183. Meesteres-vroedvrouw 63 184. Metaalbewerkster 119 185. Modiste 77 186. Officier bij het Leger des Heils 106 187. Onderwijzeres of leerares in boekhouden 50 (8B. ' „ of leerares in dansen ......... 47 189. „ of leerares in declamatie en hygiënisch spreken 46 190. „ aaneen school v. voorbereidend onderwijs 35 WL. • m of leerares in gymnastiek ...... 47 ■fcj>" „ in handelscorrespondentie 50 Wfr „ in koken en huishoudelijke vakken . . 43 194. „ aan een lagere school 37 üi^'Tl „ of leerares in muziek 45 140 Bladz. 196. Onderwijzeres of leerares in nuttige handwerken ... 42 197. „ aan een rijksopvoedingsgesticht voor meisjes . . . 41 198. „ aan een school voor achterlijken ... 39 199. „ aan een school voor doofstommen. . . 40 200. „ of leerares in stenografie. ...... 49 201. „ aan een strafgevangenis ....... 42 202. „ of leerares in teekenen 44 203. „ aan een tuchtschool voor meisjes ... 41 204. „ of leerares in zang ......... 45 205. „ of leerares in zwemmen 48 206. Opvoedster in een Christelijk philanthropische inrichting 57 207. Opzichteres bij de schoolkinderbaden 134 208. Organiste. 113 209. Ouvreuse in schouwburg of bioscoop ........ 128 210. Particulier secretares . . . .' 127 211. Pettenmaakster 77 212. Photografe, retoucheuse 89 213. Pianostemster 93 214. Politie-assistente 1 103 215. Privaat-docente aan een hoogeschool 56 216. Privaat-onderwijzeres in het fröbelen 35 217. Predikante 104 218. Preparatrice van microscopische preparaten 132 219. Procuratie-houdster 68 220. Propagandiste 134 221. Recensente : 135 222. Rekenaar bij de sterrenwacht 103 223. Reserve-zuster bij den diaconessenarbeid 61 224. Rietvechtster 118 225. Rokkenwerkster 79 226. Scheikundige bij den keuringsdienst 91 227. Schilderes 1 .112 228. Schrijfster op jaarloon 133 229. Soliste. 113 23a Souffleuse 135 231. Stalenplakstcr 131 232. Stationchef 95 233. Stationsjuffrouw 134 234. Stationskruister 133 235. Stenotypiste 69 236. Stewardess 33 237. Stopster 82 238. Strijkster 75 239. Surnumerair in dienst van een spoorwegmaatschappij. 95 340. Surnumerair bij posterijen en telegrafie ....... 96 $41. Taillewerkster 79 342. Tandarts 121 243. Tandtechnica 92 244. Technologe 119 245. Telefoniste 99 246. Telegrafiste 98 247. Toiletjuffrouw 126 248. Tooneelspeelster 113 249. Tuinarchitecte 93 250. Tuinbouwkundige (kweekster) 93 141 ~. ~ , Bladz. 251. Tuinierster 93 252. Typiste 69 253. Uitgeefster [ ij 129 254. Uitvoerend kunstenares op het gebied van muziek . . 113 255. Vee-arts 122 256. Verkoopster, winkelbediende \ 70 257. Verpakster : . . . 132 258. Verpleegster, eerste verpleegster, hoofdverpleegster! ! 58 259. „ (particulier) 58 260. „ (wijk-) 60 261. Verslaggeefster 135 262. Verstelnaaster 82 263. Vroedvrouw 153 264. Werkmeesteres aan een rijksopvoedingsgesticht . ! . 54 265. Werkvrouw. 127 266. Wisselwachteres ! ! 132 267. Woningopzichtelrés ! . . 106 268. • IJmker 12i 269. Zaalopzichtster aan een rijksstrafinrichting . . ! ! . 134 STENOGRAFIE RIËNTS BALT. ZELFONDERRICHT toe druk 90 CENT. In den Boekh. en tegen postw. bij RIËNTS BALT, DEN HAAG. Op een zeer groot aantal Scholen en Kantoren. ■ ■ ■ ■ De Heer Th. W. te Nuyl, Voorz. Patroons-bestuurdersbond schreef: „Volmaakt nauwkeurig trof Ik 't door de verschillende sprekers gesproken woord in Uw verslag terug". Mr. S., Ned. Ind.: „Een mijner leerlingen heeft bij het Dep. v. Qeneesk. Dienst een maand op proef gewerkt, en daarna zeventig gulden per maand opslag gekregen. Ook heeft ze al een vergadering van doctoren moeten bijwonen als verslaggeefster". Zr. C. te K.: „Mijn leerlinge heeft zich gepresenteerd bij Sch. te A., — een mooie betrekking die ze ook heeft gekregen. Het dictaat dat de candidaten voor proefwerk kregen, hield ze met het grootste gemak bij, en las het vlot terug, terwijl andere sollicitanten, die verschillende andere systemen gevolgd hadden niet konden bijhouden en niet teruglezen. Ze kreeg dan ook ten pluim, wijl ze de beste stenografiste was". INHOUD. Blz. Voorwoord 3 Inleiding 6 L Lijst van ambten, betrekkingen en beroepen, in Nederland door vrouwen vervuld • . . . . 12 II. LQst van ambten, Betrekkingen en beroepen, door vrouwen te vervullen, waarvoor in Amsterdam opleiding te vinden is 23 III. Inlichtingen omtrent opleiding voor, en vooruitzichten in de ambten, betrekkingen en beroepen, door vrouwen te vervullen, waarvoor in Amsterdam opleiding te verkrijgen is 30 IV. Lijst van ambten, betrekkingen en beroepen, door vrouwen te vervullen, waarvoor alleen buiten Arasterdam opleiding te vinden is 115 V. Eenige inlichtingen omtrent de plaats(en) waar opleiding te verkrijgen is voor, en omtrent salaris, vooruitzichten en vakorganisatie in de ambten, betrekkingen en beroepen, waarvoor alleen buiten Amsterdam opleiding is te vinden 117 VI. Lijst van ambten, betrekkingen en beroepen door vrouwen te vervullen, waarvoor in ons land (nog) geen opleiding bestaat of waarvoor geen speciale opleiding noodig is 123 VII. Eenige inlichtingen omtrent salaris, vooruitzichten en vakorganisatie in de ambten, betrekkingen en beroepen, door vrouwen vervuld, waarvoor in ons land (nog) geen opleiding bestaat, of waarvoor opleiding niet noodig is 126 Alphabetisch register der behandelde ambten, betrekkingen en beroepen 136 Inhoud 143 NIEUWE HUISHOUDSCHOOL GABRIËL MF.TSUSTRAAT 8, bij het Concertgebouw, AMSTERDAM Opleiding voor Leerares en Onderwijzeres, in koken en voedingsleer, huishoudkunde, behandeling der wasch. Opleiding voor gediplomeerd Huishoudster. Cursussen voor dames en dienstboden. Aanvang van de nieuwe cursussen September en Februari. Spreekuur Directrice: Maandag van 2—5 uur en Woensdag van 10—12 uur. IN- EN EXTERNAAT Prospectus op aanvrage. Commissarissen: Directrice : Mr. G. J. SALM, Voorzitter, D. ORNSTEIN, Secretaris. A. J. J. TELLEGEN—Fock. M. E. LELIMAN—Bosch. J. TWEER—Westerman. C. J. W. v. d. PLOEG— Deggeller. KOSTUUMSCHOOL Directie: CH. CONTENT—DUITZ & ZN. DAMSTRAAT 16, AMSTERDAM OPLEIDING VAN JONGE DAMES de school verlaten en van meer gevorderden v oma als coupeuse óf leerares in het costuum\ PROSPECTUS GRATIS OP AANVRAGE Dames-, Kinder- en Mantelcostumes w.?,r.^en met_ en zonder bijlevering van stof tegen billijken prijs vervaardigd. De Directie: CH. CONTENT—DUITZ