ARCHlTECil; RÖTTÈRÖAM UlTGEVOERpEJp^^^ PROJECTEN enz. DEN HAAG 2-8 N.MOLSTRAAT ATEUERJ "CUPRERA: VERTEGENWOORDIGING en TOONZAAL ROTTERDAM ZUIDBLAAK 68 TELEFOON 4589 jy/\y/ \w \v/ wmw w \v/ \v, mim /aX 7.T—f.Y~ -V.V" W.V-» ivui OAa nj*. Z±±i /"\ /a\ /A\ /A\ /A\ /A\ /ja^ s/a 7a\ 7a\ ijK^tvt K/vvWn^Ai^A,^/- JM. JYZ.AV/ W/ W \W \TJ/ \o/ ^7 T=7 '»vm m cVb «ïfc tA%, Jöt J«. Av/, naamlooze vennootschap STEENFABRIEK „OUDERZORG" TE LEIDERDORP (HOLLAND) (Fabrieken „OUDERZORG" en „CANTON") ALLE KLEI WAR E N, onverglaasd en verglaasd. MACHINALE STEEN IN GANGBARE MATEN. Handvormsteen in alle maten, profielen en kleuren; zoowel voor Restauratiewerken als voor Nieuwbouw. Tegels, Pannen en Terra-Cotta, geheel volgens teekening. LEIPANNEN IN ALLE TYPEN. I AUB.WEMR § P( decorateur; (g) ■•SCHILDERS: @) 1ROTTERDAMI gSj TELEFOON -4-065: jSg m) iE^ErATELIER » w|p —^---^jp^j^- NAflML. VENNOOTSCHAP f ^CMUAJ it 5TEENFABRIEK ^LJClNnuUT n u/n WEIJER5 & C? - UDENHOUT steenvervozr per -SPOOrI PRACHTIGE GEI/EL5TEENEN, PRIMfl KLINKERS VoorWaterdicht Werk - PR0FIEL5TEENEN - ORNAMENTSTEENEN HANDV0RM5TEENEN In alle afmetingen en Vormen Speciaal-Product Van fijn genuanceerde kleur: ,,Oud-BrabantSChe" 5teenen, in hand- en machinevorm NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP VAN WIJNGAARDEN & CO'S HANDELMü PELGRIMSTRAAT 60 ROTTERDAM □ □ □ Houthandel Bouwstoffen Groeveleien Bestratings- materiaa □ □ □ GROOTE VOORRAAD BILLIJKE PRIJZEN VERTEGENWOORDIGERS DER OAKELEY SLATE QUARRIES Co. Ltd. LONDEN LEVERANCIERS VAN DE LEIEN VOOR HET VREDESPALEIS A. VAN WIJNGAARDEN & ZONEN «EET ROTTERDAM HEIDELBERQER PORTLAND CEMENT In Zakken en in Vaten NORMAALEN SNEL BINDEND VLOER- EN WANDTEQELS I ABRIEKSMtkK Alleenverkoopers van Prima Witte PARÏAN EN KEENES MARMER-CEMENTEN VRAAGT BESCHRIJVING « .THREE STARS" A.Wi Z ETTIG GEDEPONEERD — " —" — II —M — l.— — » ALLE BOUWSTOFFEN U TH. SCHULTEN AANNEMER DELFT TELEFOONNUMMER 141 AANNEMER VAN DEN BOUW DER R.K. BIJKERK VAN DEN H. NICOLAUS EN GEZELLEN TE DELFT ■lllllll J. BROERE - ROTTERDAM DIJKSTRAAT 115-117 TELEFOON 2407 D GLAS IN LOO GESCHILDERD GEBRAND GLAS GLASETSERIJ ENZ. «JMonnw^^ 3ttiililiiiiiliiiiiiillHliiUiiiid!iiii iiiiinililiil ■iiiiilli 1 koninklijke cKralingsche ^apijtfabriek ))CWer klust f CIV. (Stevens &, ^onen ^otterde am Ömyrna ^Tapijten worden in alle karakters en volgens speciale ontwerpen uitgevoerd L. RINQLEVER HILLEGERSBERG FABRIEK VAN KUNSTSMEEDWERKEN IN ANTIEK EN MODERNEN STIJL, IN KOPER, BRONS EN IJZER Balustrades • Kassahekken • Schuifhekken Traphekken • Lifthekken • Entréehekken SCHOUW-INRICHTINGEN als: rijke Vuurkorven en Vuurpaarden, rijke Hollandsche en Engelsche Haarden Marquizen, Beslagwerk, Raamkorven, Kronen en Lustres Bouw Kademuur Handelskade, Amsterdam 1916 N.V. tot AANNEMING van WERKEN voorheen h. j. nederhorst te GOUDA DIRECTEUREN: h. j. nederhorst & p. bokhoven burgerlijke en waterbouwkundige werken constructeurs van gewapend beton Bankgebouw R. Mees & Zn. Rotterdam 1905 Hellinoen Gew. Beton Kinderdijk 1916 -aan-— H. VRIENS, BREDA j Telefoon Interc. 321 HOLLE BETONVLOEREN 4 Systeem DHAVÉ ^ Ontwerpen en uitvoeren van alle voor- j komende werken in GEWAPEND BETON j ■ 11 11 bbh 11 i ■ 11 11 11 11 11 11 11 11 ^ tËMÏLÏÏSANDERS Z&S.g | AMSTERDAM - 409 MARNIXSTRAAT | |l Prismatische Tegels „ Vera-Lux" voor Trottoir-, Kelder- en Binnenlichten j| ICj Glasroeden systeem Pennycook }| 8| PARKETVLOEREN, alle systemen in diverse uitvoeringen, eenvoudige en rijke dessins jtè IC! SMEED-IJZEREN KLEERKASTEN, voor kantoren, fabrieken, ziekenhuizen enz.^ j| I A. S. KEY - Rotterdam LEUVEHAVEN 28 Modem Hang= en SluitwerK. HOLLANDSCHE MAATSCHAPPII TOT HET MAKEN VAN WERKEN IN GEWAPEND BETON Gestort Kapitaal ƒ 1.600.000. OPGERICHT 1902 Reserves ƒ 260.000.— ! WÊ g| GROOTHERTOGINNELAAN 258 'S~G R A V E N H A G E TELEFOONNUMMERS 138-139 ( l BIJKANTOREN: INDIE: WELTEVREDEN, KONINGSPLEIN 15 OOST SOERABAJA, GOEBENG KONINGINNEWEG 33 CHILI: SANTIAGO, HUÉRFANOS 1039 CASILLA 307 SAN ANTONIO, EMPRESA CONSTRUCTORA DEL PUERTO UITVOERING VAN ALLE WERKEN IN |I GEWAPEND- EN ONGEWAPEND BETON l| MET OF ZONDER BIJKOMENDE WERKEN || NAADLOOZE VLOERBEDEKKING DOLOMENT D.R.P. || || IMITATIE-RUBBERVLOEREN MERK „HOLLAND" - EEREPRIJS BRUSSEL 1910 I| iiiiiiiiiiiiiiiiiiii niuiiiiiiiiiiiiiiii """"""" 1 1111 1 » '"' Illlllllll MUM I i i i i i iiiiiriiiiii i min 11 mi ,.„„„? Naaml. Vennootschap TECHNISCH BUREAU AMSTERDAM \ MOENS & BECK ROK1N 122 Telegram-Adres : MOENSBECK TELEFOON INTERCOMMUNAAL NOORD 3817 Weet U welke de EERSTE E1SCH is, die aan Uw huis gesteld moet kunnen worden? * Dat ge daarin beveiligd zijt tegen brandgevaar. * EN DAT ZIJT GE NIET, wanneer Uw huis niet BRANDVRIJ is gemaakt met ons HARINGGRAATSTAAL, o Vraagt Uw Architect bij den HARINGGRAATSTAAL Op een gedeelte is de ruwe (eerste laag) bepleistering aangebracht bouw ons HARINGGRAATSTAAL toe te passen, o Zorgt,dat voor de plafonds geen riet, doch HARINGGRAATSTAAL als ondergrond voor de bepleistering gebruikt wordt. « Ook voor binnenmuren en trapbe kleedingen is HARINGGRAATSTAAL het beste materiaal. In de Otis liften is het cornfortabele.het luxieuse en het betrouwbare vereenigd. WJ leverden reeds vele aan Kur-Hotels, Casino's, etc fred.SlieUjesf.C» Keizersgr.7il5-7ia.23Z Amsterdam. In de hoogste gebouwen» voornaamste hotels en bankinstellingen en grootste magazijnen in Amerika en Europa Woolworth Building, New York 29 Liften. Elbe.tunnel, Hamburg 12 Liften. Nederlandsche Bank, A'dam 3 Liften. Carlton Hotel, Londen. 5 Liften London Underground Railway 185 Liften. enz. enz Otis liften ziin rinnrhare eenvoudiae bedienina" en absolute veiligheid in gebruik in de Grootste en Chicste Hotels der Wereld. Fred.Stiettjes eC» Kercersgr745-7 H232 Amsterdam. „CERESIT maakt NATTE kelders en VOCHTIGE muren KURKDROOG Henri Huinck & Alex. Imhofe ROTTERDAM UTRECHT Firma J. H. A.GOGARN ROTTERDAM Magazijnen: Groote Markt 30 - Telefoon 1774-1775 Fabriek: Gouvernestraat 68-72 Woning-Inrichtingen Kantoor- en Kamerbetimmeringen Volgens ingezonden teekening of naar eigen ontwerp Oud - Hollandsche, Friesche en Zeeuwsche Kasten enz., naar origineele modellen Behangerij - Stoffeerderij - Beddenmakerij BIBLIOTHEEK VOOR DE MODERNE HOLLANDSCHE ARCHITECTUUR DERDE DEEL Aflevering N° i JAC. VAN G1LS, architect te rotterdam UITGEGEVEN DOOR Dr. gustav schueler TE BUSSUM 1917 JAC VAN GILS ARCHITECT - ROTTERDAM UITGEVOERDE GEBOUWEN, PROJECTEN enz. UITGEGEVEN DOOR Dr. OUSTAV SCHUELER, UITGEVER TE BUSSUM GEDRUKT DOOR DRUKKERIJ M. L1NDENBAUM & Co. TE AMSTERDAM CLICHÉ'S VERVAARDIGD DOOR DE CLICHÉFABRIEK „POLYORAPH" TE HAARLEM 1917 INHOUD Plaat Gebouw „De Vereeniging", Schiekade te Rotterdam. Eerste ontwerp 1 Heerenhuis aan den Westersingel te Rotterdam. Eerste Huis, gebouwd in 1896 2 Gebouw „De Vereeniging", Schiekade te Rotterdam. Bestaande gevel 3 Hotel „1'Empéreur" te Maastricht. 1901 4 Koetsiershuis, Stal en Bovenwoning te Maastricht. 1901. 5 Zaaltje in het Hotel „1'Empéreur" te Maastricht. 1901. 6 Huiskamer Mathenesserlaan te Rotterdam. 1905 7 4 Heerenhuizen Mathenesserlaan 292-298 te Rotterdam. 190S/6 8 Vergader- en Bedeellokaal met Woonhuis te Kralingen 9 Villa Mathenesserlaan hoek Heemraadsingel te Rotterdam. 1906 10 Hal, Heerenhuis Mathenesserlaan te Rotterdam. 1907.. 11 Villa Heemraadsingel te Rotterdam. 1907 12 Schouw, Huis Mathenesserlaan 312 te Rotterdam 13 Intérieur Bovenhal, M. C. van Dooren's Gesticht te Rotterdam. 1908 .' 14 M. C. van Dooren's Gesticht te Rotterdam. 1908 15 Intérieur Benedenhal, M. C. van Dooren's Gesticht te Rotterdam. 1908 16 Détail Ingang, M. C. van Dooren's Gesticht te Rotterdam. 1908.. 17 Ontvangzaal, M. C. van Dooren's Gesticht te Rotterdam. 1908 18 Heerenhuis Heemraadsingel te Rotterdam. 1910 19 Hoofdingang, Heerenhuis Heemraadsingel te Rotterdam. »9io 20 Heerenhuizen Heemraadsingel 204-206 te Rotterdam. 1911. 21 Heerenhuis Westersingel 65 te Rotterdam. 1912 22 Perspectivisch aanricht van het Heerenhuis Westersingel 65 te Rotterdam. Teekening van Johan Briedé 1912. 23 Woonkamer, Huis Westersingel 65 te Rotterdam. 1912. 24 Zaal, Huis Westersingel 65 te Rotterdam. 1912 25 Hal, Huis Westersingel 65 te Rotterdam. 1912 26 Bovenhal, Huis Westersingel 65 te Rotterdam 27 Huiskamer, Heerenhuis Heemraadsingel te Rotterdam. 191' ■ 28 Heerenhuis Calandstraat te Rotterdam. 1913 29 Salon, Huis Calandstraat te Rotterdam. 1913 30 Woonkamer, Huis Calandstraat te Rotterdam. 1913 31 Groep Heerenhuizen 's Gravendijkwal te Rotterdam. 1912. 32 Plaat Groep Volkswoningen aan de Jasmijnstraat te Rotterdam. 1913 33 Hal, Heerenhuis 's Gravendijkwal 60 te Rotterdam. 1912. 34 Heerenhuizen Parklaan 22 en 24 te Rotterdam. 1912. . 35 Hal, Heerenhuis Parklaan 24 te Rotterdam. 1912 36 Intérieur Huiskamer, Villa te Hillegersberg. 1916 37 Intérieur Salon, Villa te Hillegersberg. 1916 38 Groep Heerenhuizen aan de Mathenesserlaan te Rotterdam (in aanbouw). 1916 39 Gerestaureerde Kerktoren te Oirschot 1911 40 Ingestorte Toren te Oirschot. 1904 41 Gerestaureerde Toren te Oirschot. 1906—1911 42 Toren der R.K. Kerk te Stratum. 1911 43 St. Laurentiuskerk te Roskilde (Denemarken). 1912. ... 44 Intérieur, St. Laurentiuskerk te Roskilde (Denemarken). 1912 45 Voorloopig ontwerp van de R.K. Kerk te Hilversum. 1913. 46 Achtergevel, R.K. Kerk te Hilversum 47 Intérieur, R.K. Kerk te Hilversum 48 Hulpkerk te Rotterdam. 1914 49 Intérieur, Hulpkerk te Rotterdam. 1914 50 R.K. Kerk te Delft 51 Intérieur, R.K. Kerk te Delft 52 Ontwerp Kantoorgebouw der N.V. Vulcaan Coal Company te Rotterdam 53 Directiezaal, Kantoorgebouw N.V. Vulcaan Coal Company te Rotterdam 54 Publieke Hal, KantoorgebouwN V. Vulcaan Coal Company te Rotterdam 55 Voorloopig Schetsontwerp 56 Voorloopige Schets 57 Voorloopig Ontwerp Bioscoopgebouw te Rotterdam.... 58 Voorontwerp Intieme Schouwburg te Rotterdam 59 Schets voor de oplossing van het Coolsingel-Hofpleinvraagstuk te Rotterdam. Gezicht gedacht van af den Toren van het Nieuwe Stadhuis. Juli 1916 60 Schets voor de oplossing van het Coolsingel-Hofpleinvraagstuk te Rotterdam. Fantasieontwerp met behoud van den Molen tegenover de nieuwgedachte Beurs. Juli 1916 61 Schets voor de oplossing van het Coolsingel-Hofpleinvraagstuk te Rotterdam. Schets voor een nieuw Beursgebouw. Juli 1916 62 Schets van een Schouwburg te Rotterdam. 1916 63 r INLEIDING Onze hedendaagsche bouwkundige wereld kenmerkt zich door twee groepen van architecten, namelijk: de eene wordt vertegenwoordigd door die bouwmeesters, welke, evenals meerdere kunstbeoefenaars, gegroeid zijn uit de practijk, uit het atelier^ de werkplaats, zij, die eerst het practische der bouwkunde, het timmeren of het metselen hebben geleerd en daarna of - gelijktijdig hunne theoretische studiën moesten maken. De andere groep, welke den meer wetenschappelijken weg volgde, zijn zij die op de school, de Academie of de Hooge School hunne studiën voltooiden en welke tegenwoordig zeker niet het kleinste getal uitmaken der nieuwere architecten: de Bouwkundig-Ingenieurs. Voor beide groepen komt het er vóór alles op aan van nature een artistieken aanleg te bezitten om eenigszins boven het middelmatige als dusdanig te kunnen uitblinken. Hal te Mechelen. — Gevel a/d Befferstraat. Terwijl de uit de practijk opgegroeide architecten hun compositiekennis meer zelfstandig hebben moeten vormen, waardoor in het algemeen hunne scheppingen in den beginne onafhankelijker en persoonlijker zijn, staat hier tegenover, dat de geschoolde bouwmeesters onwillekeurig meer onder den invloed staan van hunne leermeesters of professoren en zij daardoor moeilijker onmiddellijk hun eigen persoonlijk kachet in hunne scheppingen kunnen leggen. Een gevolg hiervan is, dat de eersten zich vlugger zelfstandig kunnen ontwikkelen, terwijl daarentegen de anderen zeer merkbaar de moeilijkheid ondervinden om zich van den onderganen invloed vrij te maken. Dezelfde moeilijkheid ondervindt een zekere groep van architecten, die den een of anderen bekwamen grootmeester tracht na te volgen of zijn geniale scheppingen beproeft te hervormen. Jac. van Gils, ofschoon niet een der grootste, toch een der beste architecten van onzen tijd en wiens werken in deze aflevering voorkomen, behoort tot de uit de practijk gegroeide bouwmeesters, die door grondige studiën degene geworden is, die hij thans is. Door het bestudeeren der beste monumenten uit het verleden, leidde dit hem onwillekeurig tot de beoefening der kerkelijke kunst. Immers op dit gebied zijn de meeste en de beste voorbeelden uit vroegere eeuwen te vinden. In den tijd toen vooral in ons land Katholieke kerken noodig waren, vond de groote kerkenbouwer, Dr. P. H. J. Cuypers een rijk arbeidsveld om zijne talenten te ontplooien. Jac. van Gils, die, door zijne studiën, in het begin zijner loopbaan wel in aanmerking kwam voor de herstelling van eenige monumenten, heeft op het gebied van nieuwe kerkelijke kunst nog weinig gelegenheid gehad zijne talenten te laten spreken. Het is een zeer betreurenswaardig kenteeken des tijds, dat, wanneer een nieuwe kerk Herstelling Toren Groote Markt, Delft. Opmeting Grafzerk, Noordwijk. moet worden gebouwd, het niet zelden gebeurt, dat niet gevraagd wordt wie in deze de best onderlegde architect is, en het geschiedt maar al te vaak, dat zich hiervoor twintig architecten-sollicitanten voordoen en dat het gros, ik zou zelfs durven beweren, 95 0/0 dier sollicitanten op dit speciaal gebied het zeer zeker niet veel verder gebracht hebben dan de kennis van een gewoon timmerman of metselaar. Nog betreurenswaardiger is het, dat bij de keuze van den bouwmeester het haast natuurlijk wordt gevonden, dat heel andere argumenten op den voorgrond geplaatst worden dan capaciteiten, en dat aan hem, die de beste commis-voyageur-manieren er op na kan houden of de noodige kruiwagens heeft, de opdracht verleend wordt. Het is wel verwonderlijk, dat juist daar, waar de kunst, gebaseerd op de traditie, het meest respect verdiende, zij over het algemeen niet de meeste waardeering ondervindt. Jac. van Gils is door den bouw der kerken te Delft en te Hilversum in de gelegenheid gesteld geworden te toonen, dat hij voor de taak op dit speciaal gebied berekend is, en hij heeft bewezen, dat met zeer beperkte middelen en op een moeilijk en gedrongen terrein als te Delft een goed bouwwerk gemaakt kan worden. Ik releveer dit, omdat beide kerken bekritiseerd zijn geworden en er toen gewezen is op de minder gunstige ligging van enkele ruimten der kerk ten opzichte van andere deelen. Wanneer bij een tamelijk flink bouwwerk de plaatsruimte uit zuinigheidsbegrip niet in verhouding kan zijn tot de gewenschte hoogte, zijn dit voorzeker wel punten, die door den criticus bij de beoordeeling ten deze in het oog hadden mogen worden gehouden, vooral, daar van de drie te Delft en de drie te Hilversum nieuw gebouwde kerken aan Van Gils de goedkoopste met de minst gunstige terreinsituatie werden opgedragen en door hem met een goed resultaat tot stand zijn gebracht. Terecht releveert dan ook Van Gils in het boek „Oude en Nieuwe Bouwkunst te Rotterdam": „Onze tijd is niet de tijd van prestaties maar die der critiek, de tijd van uit- St Laureiukerk te Rotterdam, voltooid gedacht rafelen en ontleden, van redeneeren en theorie. Men mag niet meer scheppen volgens eigen aandrang en gevoelen, doch dient vooral het weten op de eerste plaats te stellen en de fantaisie, het gevoel, pas op de tweede of zelfs op de derde plaats. Men vraagt meestal niet bij het beschouwen van een bouwwerk of de maker schoonheid zocht, of hij iets te zeggen had, om duidelijk zijn gevoelens in steen uit te drukken, of hij het vak meester was. . Men, en zoo zijn er velen, wil iets nieuws, geeft zich geen rekenschap of dit wel mogelijk is en of het werkelijk zoo nieuw is, wat als zoodanig wordt aangeprezen". Dat door de beoefening der kerkelijke kunst de burgerlijke of profane bouw niet behoeft te worden uitgesloten, ziet men, om maar een voorbeeld te nemen, wederom aan Dr. Cuypers, die in een tijd van algeheel verval, een Rijksmuseum, een Centraalstation en verschillende goede woningen te Amsterdam gebouwd heeft. In en buiten zijn woon- en geboortestad Rotterdam, heeft Jac. van Gils verschillende bouwwerken tot stand gebracht, waarmede hij veel succes heeft kunnen inoogsten. Een der belangrijkste bouwwerken is wel de „Van Dooren's Stichting" aan het Ca andsplein, een imposant gebouw, grootsch van opvatting in lijn en compositie Van de werken uit den laatsten tijd zijn vooral te vermelden: het Coolsingelplan van Van dis en Klaver, welk plan door eenige collega's afbrekend werd beoordeeld Interieur O. L. Vrouwekerk te Rotterdam. Decoratieve ontwerpen van Anton Molkenbocr. doch hetwelk vele goede inzichten ten beste gaf en in ieder geval toonde, dat hij voor de voor Rotterdam in dit stadsgedeelte onhoudbare toestanden, als Rotterdammer een helderen bhk had, al mag het ontwerp wat fantastisch zijn geworden Voorloopige schets voor Concertzaal. Nog zijn vermeldenswaardig zijn ontwerpen der gevels voor de aan hem opgedragen kantoorgebouwen der N.V. Vulcaan Coal Cy., een intiem theater, een bioscooptheater en andere in dit werk voorkomende projecten. Ook als Directeur der Burgeravondschool te Maastricht, heeft hij zich als paedagoog lang niet onverdienstelijk gemaakt. Jhr. J. A. GRAAFLAND, Architect. WOON- EN HEERENHUIZEN ENZ. Plaat i. Gebouw „De Vereeniging", Schiekade te Rotterdam. Eerste ontwerp. Plaat 4. Hotel „1'Empéreur" te Maastricht. 1001 Plaat 5. Koetsiershuis, Stal en Bovenwoning te Maastricht. 1901. Plaat 7. Huiskamer Mathenesserlaan te Rotterdam. 1905. Plaat 8. 4 Heerenhuizen Mathenesserlaan 292-298 te Rotterdam. 1905/6. Plaat 9. Vergader- en Bedeellokaal met Woonhuis te Kralingen. Plaat 10. Villa Mathenesserlaan hoek Heemraadsingel te Rotterdam. 1906. Plaat 11. Hal, Heerenhuis Mathenesserlaan te Rotterdam. 1907. Plaat 12. Villa Heemraadsingel te Rotterdam. 1907. Plaat 13. Schouw, Huis Mathenesserlaan 312 te Rotterdam. f1"»^* Intérieu0r Bovenhal, M. C. van Dooren's Gesticht te Rotterdam. 1908. Plaat 15. M. C. van Dooren's Gesticht te Rotterdam. 1908. Plaat 16. Intérieur Benedenhal, M. C. van Dooren's Gesticht te Rotterdam. 1908. Plaat 17. Détail Ingang, M. C. van Dooren's Gesticht te Rotterdam 1908. Plaat 18. Ontvangzaal, M. C. van Dooren's Gesticht te Rotterdam. 1908. Plaat 20. Hoofdingang, Heerenhuis Heemraadsingel te Rotterdam. 1910. Plaat 19. Heerenhuis Heemraadsingel te Rotterdam. 1910. Plaat 21. Heerenhuizen Heemraadsingel 204-206 te Rotterdam. 1911. Plaat 22. Heerenhuis Westersingel 65 te Rotterdam. 1912. Plaat 24. Woonkamer, Huis Westersingel 65 te Rotterdam. 1912. Plaat 25. Zaal, Huis Westersingel 65 te Rotterdam. 1912. Plaat 23. Perspectivisch aanzicht van het Heerenhuis Westersingel 65 te Rotterdam. Teekening van Johan Briedé 1912. Plaat 26. Hal, Huis Westersingel 65 te Rotterdam. 1912. Plaat 27. Bovenhal, Huis Westersingel 65 te Rotterdam. Plaat 28. Huiskamer, Heerenhuis Heemraadsingel te Rotterdam. 1911. Plaat 29. Heerenhuis Calandstraat te Rotterdam. 1913. Plaat 30. Salon, Huis Calandstraat te Rotterdam. 1913. Plaat 31. Woonkamer, Huis Calandstraat te Rotterdam. 1913. Plaat 32. Groep Heerenhuizen 's Gravendijkwal te Rotterdam. 1912. Plaat 33. Groep Volkswoningen aan de Jasmijnstraat te Rotterdam. 1913. Plaat 34. Hal, Heerenhuis 's Gravendijkwal 60 te Rotterdam. 1912. o Pi •4V 3 3 ai Plaat 36. Hal, Heerenhuis Parklaan 24 te Rotterdam. 1912. Plaat 37. Interieur Huiskamer, Villa te Hillegersberg. 1916. Plaat 38. Interieur Salon, Villa te Hillegersberg. 1916. Plaat 39. Groep Heerenhui^en aan de Mathenesserlaan te Rotterdam (in aanbouwV 1916. KERKEN Plaat 40, Gerestaureerde Kerktoren te Oirschot. 1911. Plaat 41. Ingestorte Toren te Oirschot. 1904. Plaat 42. Gerestaureerde Toren te Oirschot. 1906—1911. Plaat 43. Toren der R.K. Kerk te Stratum. 1911. Plaat 44. St. Laurentiuskerk te Roskilde (Denemarken). 1912. Plaat 45. Intérieur, St. LaurentiusÈSrk te Roskilde (Denemarken). 1912. Plaat 46. Voorloopig ontwerp van de R'.K. Kerk te Hilversum. 1913. Plaat 47. Achtergevel, R.K. Kerk te Hilversum. Plaat 48. Interieur, R.K. Kerk te Hilversum. Plaat 49. Hulpkerk te Rotterdam. 1914. Plaat 50. Interieur, Hulpkerk te Rotterdam. 1914. Plaat 51. R.K. Kerk te Delft. Plaat 52. Intérieur, R.K. Kerk te Delft. ONTWERPEN Plaat 53. Ontwerp Kantoorgebouw der N V. Vulcaan Coal Company te Rotterdam. Plaat 54. Directiezaal, Kantoorgebouw N.V. Vulcaan Coal Company te Rotterdam. Plaat 55. Publieke Hal, Kantoorgebouw N.V. Vulcaan Coal Company te Rotterdam. Plaat 56. Voorloopig Schetsontwerp. Plaat 57. Voorloopige Schets. Plaat 58. Voorloopig Ontwerp Bioscoopgebouw te Rotterdam. V ULsl \l.^Ll v tlL e//\'ool ijy/d/////:•■ s/fg&fë Plaat 59. Voorontwerp Intieme Schouwburg te Rotterdam. Plaat 60. Schets voor de oplossing van het Coolsingel-Hofplein-vraagstuk te Rotterdam. Gezicht gedacht van af den Toren van, het Nieuwe Stadhuis. Juli 1916. Plaat 61. Schets voor de oplossing van het Coolsingel-Hofplein-vraagstuk te Rotterdam. Fantasieontwerp met behoud van den Molen tegenover de nieuwgedachte Beurs. Juli 1916. Plaat 62. Schets voor de oplossing van het Coolsingel-Hofplein-vraagstuk te Rotterdam. Schets voor een nieuw Beursgebouw. Juli 1916. Plaat 63. Schets van een Schouwburg te Rottérdam. 1916 CCBENDERI PIAMIINO'5, ORGELS,!! MIGNON-EN :» SALON VLEUG ELS.ff PIANOLA-PIANO'S, 3 ORCHESTRELLES. METAALBEWERKING LICHTKRONEN BESLAG GRAVEER EN CISELEER. UIERK VERGULDEN ênz JOH van der MADE & Zoon HOUTHANDEL STOOMHOUTZAGERIJ EN SCHAVERIJ KLUNDERT Leveren in den kortst mogelijken tijd VUREN-, DENNEN-, GRENEN-, AM ER. GRENEN en EIKEN BESTEKHOUT, alsmede D A M W A N D met mes en groef Telegram-Adres: VANDERMADE INTERC. TELEFOON No. 1 ALGEHEELE WONINGINRICHTING A. van Hattem & Zoon BEHANGERS EN STOFFEERDERS rotterdam TELEFOON 3931 OPPERT 78 GED. BINNENROTTE 67 ROTTERDAM AMSTERDAM HUIJGEN & WESSEL CENTRALE VERWARMING :•! STIöLER-LIFTEN X ROTTERDAM AMSTERDAM ! [ ï ! Hll llll P. Q. DUCHATEAU & ZONEN ARTISTIEKE METAALBEWERKING LICHTORNAMENTEN ROTTERDAM TELEFOON INTERC. 8325 SCHIEDAM TELEFOON INTERC. 49 FERD. ENGERS AMSTERDAM TELEGRAMADRES: UBBELOHDE-AMSTERDAM TELEFOON NOORD 593 NATUURSTEENHANDEL graniet - obernkirchener zandsteen - tufsteen - basaltlava enz. Centrale Verwarming met Staalplaat-Radiatoren Groote brandstof-besparing Snelle aanwarming Halve plaatsruimte Valkenier & de Haas ROTTERDAM Leuvehaven 33a - Telefoon 4769 Fa. C. ALBERTS & ZOON amsterdam RINGKADE 13 - TELEFOON 4252 ZUID AANNEMERS VAN BOUWWERKEN STO OM-TIMMERFABRIEK gewapend beton BEREKENING UITVOERING tfototolofoiotototoiototolotot^ M. S T O R N i MOZAÏEK- EN TERRAZZOVLOEREN CERAMIQUEWERKEN EN VLOEREN :: DECORATIEF ÖLASMOZAIEK :: delftschestra at 47 (Handelsterrcin 7) TELEFOON 6048 - ROTTERDAM goioiojQiaiotoioicMoiOK«^^ If BRONZEN WINKELPUIEN - PEUREN - RAMEN zie Gebouw Peer & Cloppenburg, Amsterdam. Nederlandsche Handelmaatschappij en het City-Magazijn, Rotterdam KOPER- EN è RON 5 WERKEN OP ELK GEBIED PR0NZE5 P'flRT te ROTTERDAM Telefoon Interc. 11929-5530-5551 MODELLEN OP AANVRAGE ■■lil O DE LINT <ö C hofleveranciebs Groenendaal 44, ROTTERDAM Telegrati-Adbes : „TEGELS" - TELEFOON 2244 METTLACHER VLOE& :•: EN WANDTEGELS :•: ■iiiiiiiiiiiiiiiiiii IB uil HIJ I ■■ I IIII Uil KONINKLIJKE ROTTERDAMSCHE BETONIJZER-MAATSCHAPPIJ H VAN WANING & HOOFDKANTOOR: ROTTERDAM TEL. LOK. 1096 - INT. 1097 OPGERICHT 1 telegram-adressen: BETONIJZER-WANING FILIAAL: ENSCHEDE TELEFOON 1NTERCOMM. 339 DEPOTS: ZUTPHEN, KRIMPEN AAN DE IJSSEL EN GRONINGEN ARCHITECT M. BRINKMAN Balklooze Vloer (systeem Mushroom) of Paddestoelvloer van een Pakhuis voor de N.V. Stoommeelfabrieken „De Maas" te Rotterdam ONTWERPEN EN UITVOERING VAN ALLE WERKEN IN BETONIJZER BEGROOTINGEN EN ONTWERPEN KOSTELOOS GROOTSTE VOORRADEN EI- en CIRKELVORMIGE RIOOLBUIZEN, PUTTEN, KOLKEN enz. Illl l lil Uil DE HAAS MUURKAST VOOR VILLA'S ROTTERDAM - tel. int. 922 speciaal fabriek van: BRANDKASTEN KLUISDEUREN MUURKASTEN SAFE-INRICHTINGEN PANTSERKELDERS IllGlIiDliSliSlSIIllillDG^ 1 HILARIUS & C° - HAARLEM I DAKLEIEN TELEFOON INTERCOMMUNAAL 1859 KANTOOR en FAB RIEK 1244 (in geval geen gehoor 1859) TELEGRAM-ADRES: HILARIUS - HAARLEM A.B.C. CODE 5™ EDITION GROENE NOORSCHE VIKING LEIEN * ❖ PAARSCHE L'ESPÉRANCE LEIEN BLAUWE ENGELSCHE LEIEN THE VOTTY & BOWYDD SLATE QUARRIES Co. LTD- ❖ ^ ❖ DUITSCHE LEIEN FABRIKANTEN VAN ROODKOPEREN EN GEGALVANISEERD IJZEREN LEIHAKEN EN LEISPIJKERS wam „RUBEROID"- DAKBEDEKKING Meer dan 1.000.000 M2 . werden reeds door ons geleverd I IN 1916 WERDEN O.A. DOOR ONS AFGEDEKT: Woningbouw Kampen ±4000M*. Wasch-en Strij kin richt. „De Wijert", Helpman ± 900 M2. Rubberfabriek Loosduinen ±1000 „ N.V. Beetwortelsuikerfabriek, Sas van Gent ±2000 „ Marine, ten behoeve H. M. „Atjeh" ±1100 „ Tribune R. V. en A. V. „Sparta", Rotterdam ±1200 „ Oude en Nieuwe Gasthuis te Zutphen ±1800 n I Machinefabriek Fa. Swarttouw, Rotterdam.. ±1000 n Tinfabriek Vlissingen ±1200 „ Holland-Machinefabriek, Den Haag ±1000 „ Woningbouw Assen ± 2400 n Groentendrogerij Fa. Blad & Prins, Schiedam ± 1000 „ Gebouwen v. d. Vliegdienst op het eiland Texel ±3500 „ Tricotagefabriek Fa. J. E. v. Hasselt, Helpman ±2000 „ Fabriek van den Heer Ouwerkerk te Overschie ±1000 „ || Kaaspakhuis der F. C. Z. E. V., Leeuwarden ±1000 „ ENZ. ENZ. ENZ. VRAAGT MONSTERS EN INLICHTINGEN BIJ: GEBR? KRAMER - ROTTERDAM HOOGSTRAAT 293 ~ I l~ ~ I . P. J. SIMONIS & ZOON = Rotterdam GEVESTIGD ANNO 1872 Gerard Scholtenstraat 73=75 4 Telefo on Intercommunaal 2993 GEZICHT OP ONZE NAAR DE EISCHEIM DES TIJDS INGERICHTE ATELIERS EN OPSLAGPLAATS ATELIERS VOOR NATUURSTEENBEWERKING •S zoowel voor eenvoudig als voor artistiek werk Jt DAK- O <6 BEDEKKING GEDEPONEERD HANDELSMERK n.v. bouwm. m „neponset" SCHIEKADE 199 - ROTTERDAM uitvoering der werken geschiedt door: Firma c VAN BUUREN, Houttuin 53, ROTTERDAM TROUSSELOT BRANDKASTEN en KLUIZEN ■ G. VINK ■ v/h. F. J. P. TROUSSELOT ROTTERDAM RUBBOLEUM SMAAKVOLLE PATRONEN COMPO-ASBEST : NAADLOOZE SANITAIRE VLOEREN (IMITATIE- RUBBERVLOEREN) LOOPT ZACHT EN AANGENAAM ■ ONVERSLIJTBAAR SPECIALE VLOEREN VOOR ZIEKENHUIZEN SANATORIA, MAGAZIJNEN ENZ. COM POLITHO VOCHT-EN ROESTVRIJE ONDERVLOEREN VOOR RUBBER. I INOI TIIU CM -r- « r, . . _ _ w*ï!ïïïlïïbEQ^BR0EDER.8 VAN WOERKOM - SCHIEDAM ■ i i_nw. icLcrriUUN 75 MAQUETTE'S en GIPSMODELLEN □ □ □ Fa. Wed, J. W. WOLFF & ZONEN OPPERT 160 -> ROTTERDAM TELEFOON 923 Uzerconstructiewerken Transportinrichtingen Personen- en Goederenliften KRANEN