Ff



INr I "T^^rgen vóór
w Terugbezorgen vóór Terugbezorgen vóór | Terugbezorgen vóór Terugbezorgen vóór
I lt nee. m— ^ m m
£ Terugbezorgen vóór Terugbezorgen vóór
| Terugbezorgen vóór Terugbezorgd vóór
| Terugbezorgen vóór Terugbezorgen vóór
■o Terugbezorgen vóór Terugbezorgen vóór
| Terugbezorgen vóór Terugbezorgen vóór
M
I mt incii
o Teru||e$fcg<fjjjóór Terugbezorgen vóór If
| TerUff#l?.r^VÓÓr T«ugbe2orgen vóór 3
| Terugbezorgen vóór Terugbezorgen vóór
s &i hei m
E —
5 Terugbezorgen vóór Terugbezorgen vóór
Terugbezorgen vóór Terugbezorgen vóór I 7 «Zit» ISfö












SPROOKJES VAN H.C. ANDERSEN






SPROOKJES
VAN
H. C ANDERSEN
WERELDUITGAVE
MET ZES EN ZESTIG ILLUSTRATIES DOOR
HANS TEGNER
UIT HET DEENSCH VERTAALD DOOR
M. VAN EEDEN—VAN VLOTEN
BIBLIOTHEEK EN LEESZALEN q n DER GEMEENTE ROTTERDAM *~ f
DERDE DRUK
AMSTERDAM SCHELTEMA & HOLKEMA'S BOEKHANDEL K. GROESBEEK & PAUL NIJHOFF






INHOUD
De Nachtegaal Bladt
De Springertjes ja
De Reiskameraad jg
Hans de Stumper ^
Het Spaarvarken .. . , g
De Overschoenen van het Geluk kk
De Varkenshoeder g«
Tante Kiespijn g^
De Vuurslag
Kleine Ida's Bloemen ^5
De Kabouter hij den Kruidenier ja^
De Sneeuwkoningin j^o
De "Vliegende Koffer -j^k






DE NACHTEGAAL
IN CHINA, DAT WEET JE WEL IS DE KEIZER EEN CHINEES






wordt. Het paleis van den keizer was het prachtigste van de heele 3ld
het aT? T f,,n l?0rCeIein' maaP 260 breekb*^ «»»fet gevathTk was het aan te raken en daar moest men dus era on n»™» t„ j«„ 7 1
letten. Het was alles precies in de puntjes in den tuin van den Eer en hij was zoo groot dat de tuinman zelf niet eens wist waar het eind waT Als men al maar doorliep kwam men in een prachtig boTch meihoTe boomen en diepe meren. Het bosch reikte tot aan zee toe, de zee was blauw en diep en groote schepen konden onder de takken doorzeiler^r en in êéZ ie ™ Zat een nachtegaal, die zong zoo heerlijk dï^ ZnTe vTs
nVTJT - VJ 8 na0htS m zee waren om hun netten op te halen „O zeiden zij dan, „wat is dat mooi!» maar dan moesten zij od hun net letten en vergaten het vogeltje; maar een volgenderKTiüX ^ zong terwijl de visschers in de buurt lagen, zeiden zij weeT he^elfde O
om ae Keizerlijke stad te zien, en ze bewonderden die en ook het Daleis pt, de turnen, maar als ze den nachtegaal hoorden zeiden zi allemLl n!t is nog het b te ^ En df re. ^i^^^Ti; ^
kwamen, en de geleerden schreven boeken over de stad en leï pdeis en de turnen, maar den nachtegaal vergaten zij niet, die kwam S^STXtoen degenen, die verzen konden maken, schreven de pra^to^^K' allemaal oyer den nachtegaal in het bosch bij de diepe zee gedlchten'
"W^is d4t.>"ri?nadiV°Ch henbeSt ra ■B"'" 3tond « S^ven. niéii Is ér zoo'n vZl l ™', " " n.f hte«aal? di™ k™ * "> H. geheel met. is er zoo n vogel m mijn keizerrijk en bovendien in mijn tuin 1 Daar
ANDERSEN SPROOKJES 3e dr. *
1*
niet! Is er zoo'n ZZiZ ™™\ ,±1^°™ ' d!en ken * in "t geheel



4
DE NACHTEGAAL
heb ik nog nooit van gehoord! Zoo iets moet je pas uit de boeken te weten komen!" En toen riep hij zijn kamerheer; die was verschrikkelijk.voornaam zóó voornaam, dat als een mindere dan hij het waagde tegen hem te spreken, of hem iets te vragen, hij niet anders antwoordde dan „F! en
dat beduidt niets. .
Er moet hier een hoogst merkwaardige vogel zijn, die nachtegaal genoemd wordt!" zei de keizer, „men zegt dat het het allerbeste* is m mijn groot rijk! Waarom heeft men mij daar nooit iets van verteld i
Ik heb hem nooit te voren hooren noemen," zei de kamerheer, „hij is'niet aan het hof gepresenteerd!" „Ik beveel, dat hij van avond hier komt en voor mij zingt!" zei de keizer. „Nu weet de heele were d wat ik heb en ik zelf weet het niet!" „Ik heb er nooit over hooren spreken! zei de kamerheer, „ik zal hem zoeken, ik zal hem vinden!"
Maar waar was hij te vinden? De kamerheer, liep trap op trap af, de eene gang in, de andere uit, maar van allen die hij tegenkwam had niemand ooit van den nachtegaal gehoord; en de kamerheer ging weer naar den keizer terug, en zei dat het zeker een verzinsel was van de menschen die de boeken geschreven hadden. „Uwe Keizerlijke Majesteit moet met gelooven wat geschreven is; dat zijn verdichtsels en iets wat men de zwarte, kunst noemt." „Maar het boek waarin ik het gelezen heb, is mij gestuurd door den grootmachtigen keizer van Japan zelf, dus het \an geen onwaarheid zijn. Ik wil den nachtegaal hooren! Hij moet van avond hier zijn. Hij heeft mijn allerhoogste gunst! En komt hij niet, dan zal het geheele hof op de maag gestompt worden, onmiddellijk na het avondeten!
Tsing-pé!" zei de kamerheer, en Ih»p weer alle trappen op en af, en alle gangen en zalen door ; en het halve hof liep mee, want ze wilden met graag op hun maag gestompt worden. Het was een gezoek en gevraag naar dien nachtegaal, dien iedereen kende, maar het heele keizerlijke hof met.
Eindelijk zagen ze een klein, armoedig meisje in de keuken, en dat zei: O gunst, de nachtegaal! ja, dien ken ik heel goed! o, wat kan die zingen! lederen avond mag ik wat overgeschoten eten naar mijn zieke moeder brengen; ze woont aan het strand, en als ik dan in het teruggaan wat moe ben en in het bosch uitrust, dan hoor ik den nachtegaal zingen! ik krijg er tranen van in mijn oogen, het is of mijn moeder mij kust!"
,Keukenmeisje!" zei de kamerheer, „ik zal je een vaste aanstelling in de keüken bezorgen en de vergunning den keizer te zien eten, als je ons bij den nachtegaal kunt brengen, want die moet van avond aan het hof zijn.
En zoo trokken ze allemaal het bosch in, naar de plaats waar de nachtegaal gewoonlijk zong, het halve hof was mee. Toen ze al een heel eind op weg waren begon er een koe te loeien.
O!" zeiden de hofjonkers, „nu zijn wij er! er is toch een geweldige kracht in zoo'n klein dier! Ik heb het toch bepaald nog wel eens meer gehoord!



DE NACHTEGAAL
5
„Neen, dat zijn de koeien!" zei het kleine keukenmeisje, „wij zijn nog een heel eind er vandaan!"
De kikvorschen kwaakten in het moeras.
„O, allerliefst!" zei de chineesche slotproost, „nu hoor ik hem, het is als kleine kerkklokjes!"
„Neen, dat zijn de kikvorschen!" zei het keukenmeisje, „maar nu zullen wij hem wel gauw hooren!" ' Toen begon de nachtegaal te zingen. „Dat is het!" zei het meisje, „hoor, hoor! en daar zit hij I". en ze wees met haar vinger naar een grauw vogeltje \ tusschen de takken. „Hoe is dat mogelijk!" zei de kamerheer, „zoo heb ik hem mij nu nooit voorgesteld! Wat ziet hij er eenvoudig uit! hij is zeker van kleur verschoten toen hij zooveel voorname
menschen om zich heen zag!"
„Lieve nachtegaal !" riep het keukenmeisje heel hardop, „onze genadige keizer wil zoo graag, dat je voor hem zingen zult!"
„Met het grootste genoegen!" zei de nachtegaal en hij zong, dat het een lust was:
„Het is als een glazen klokje!" zei de kamerheer, „en kijk hij zijn keeltj e eens gebruiken! Het is merkwaardig, dat wij het vroeger nooit gehoord hebben! Hij zal groot succes hebben aan het hof!"
„Zal ik nog eens voor den keizer zingen ?" vroeg de nachtegaal, want
hij dacht, dat de keizer er bij was. „Voortreffelijk kleine nachtegaal!" zei de kamerheer; „ik heb het groote genoegen u voor dezen avond uit te noodigen tot een hoffeest, waar ge Zijn



6
DE NACHTEGAAL
hooge Keizerlijke Majesteit zult verrukken met uw bekoorlijken zang." „Die klinkt het best in het groen!" zei de nachtegaal, maar hij ging toch graag mee, toen hij hoorde, dat de keizer het wenschte.
In het paleis was alles feestelijk versierd! De muren en de vloeren, die van porcelein waren, schitterden door het licht van de duizende gouden lampen; de mooiste bloemen, die allemaal klokjes hadden, waren in de gangen neergezet, en er was een geloop en een tocht van open deuren, en alle klokken luidden te gelijk, men kon geen woord verstaan. Midden in de groote zaal, waar de keizer zat, was een gouden stang, daar moest de nachtegaal op zitten; het heele hof was aanwezig, en het kleine keukenmeisje had verlof om achteraan bij de deur te staan, want zij had nu een vaste aanstelling in de keuken. Ieder was in zijn allerbeste kleeren en ze keken allemaal naar den kleinen grauwen vogel, waar de keizer tegen knikte.
En de nachtegaal zong zoo mooi, dat de keizer tranen, in zijn oogen kreeg, zij liepen over zijn wangen, en toen zong de nachtegaal nog mooier, dat het recht tot het hart doordrong. En de keizer was zoo blij, en zeide, dat de nachtegaal zijn gouden pantoffel om den hals zou mogen dragen. Maar de nachtegaal bedankte beleefd; hij had al belooning genoeg.
„Ik heb tranen in des keizers oogen gezien! dat is mijn rijkste schat! Eens keizer's tranen hebben verwonderlijke kracht, daarmee ben ik genoeg beloond!" en toen zong hij weer met zijn lief, gezegend stemmetje.
„Dat is de liefste koketterie, die ik ooit gezien heb!" zeiden de dames en ze namen water in haar mond om er mee te klokken, als iemand tegen ze sprak; ze dachten dat ze dan ook nachtegalen waren. En de lakeien en kamermeisjes Heten melden, dat zij ook zeer tevreden waren, en dat wil heel wat zeggen, want die maakt men het niet gauw naar den zin. Ja, de nachtegaal had groot succes! Hij moest nu aan het hof blijven en had zijn eigen kooi, en verlof tot uitgaan tweemaal per dag en ééns 's nachts.
Hij kreeg twaalf lakeien mee; die allemaal zijn pootje aan een zijden draad hadden en goed vasthielden ook; er was niet veel pleizier aan zoo'n wandeling. De heele stad praatte over den merkwaardigen vogel, en als twee elkander tegenkwamen, dan zei de eene niet anders dan „Nacht-!" en de andere zei „egaal!" en dan zuchtten ze en begrepen elkaar; er werden zelfs elf kruidenierskinderen naar hem genoemd, maar in geen van allen zat toon! Eens op een dag kreeg de keizer een groot pak. Buitenop stond „Nachtegaal". „Daar komt weer een nieuw boek over onzen beroemden vogel!" zei de keizer; maar het was geen boek, het was een doos met een kunststuk er in; een nagemaakte nachtegaal, die op den levenden moest lijken, maar vol bezet was met diamanten, robijnen en saffieren. Als men den kunstvogel opwond, kon hij een van de stukjes zingen, die de wezenlijke vogel zong, en dan ging het staartje op en neer en glinsterde van zilver en goud. Om zijn hals hing een lintje en daarop stond geschreven: De nachtegaal van



DE NACHTEGAAL
7
den keizer van Japan is armzalig vergeleken bij dien van den keizer van China. „Datisallerbeelderigst!" zeiden ze allemaal, en degeen die den vogel gebracht had, kreeg dadelijk den titel van „Opperkeizerlijknachtegaalbrenger." „Nu moeten ze samen zingen! wat zal dat een mooi duet zijn!" En ze moesten samen zingen, maar dat ging niet te best, want de wezenlijke nachtegaal zong op zijn eigen manier en de zang van den kunstvogel liep op een rol af. „Hij kan het niet helpen," zei de kapelmeester, „hij is heel maatvast en geheel van mijn school!' Nu moest de kunstvogel alleen zingen. — Hij had net zooveel succes als de echte, en hij was zooveel mooier om naar te kijken! Hij schitterde als armbanden en halskettingen.
Drieëndertig maal zong hij een en hetzelfde stuk, en nog was hij niet moe; de menschen hadden het nog wel voor de vierendertigste maal ook willen hooren, maar de keizer vond, dat de echte nachtegaal nu ook eens zingen moest. Maar waar was de echte nachtegaal ? Niemand had gemerkt, dat hij weg was gevlogen door 't open raam, naar zijn groen bosch.
Wat is dat nu!" zei de keizer, en al de hovelingen vonden hem een hoogst ondankbaar dier. „Maar den besten vogel hebben wij toch gehouden!" zeiden zij, en de kunstvogel moest weer zingen en dat was nu voor de vierendertigste maal dat zij hetzelfde stuk te hooren kregen; maar ze' kenden het nog niet goed, het was zoo vreeselijk moeilijk; en de kapelmeester had geen woorden genoeg om den kunstvogel te prijzen, en verzekerde, dat hij veel meer beduidde dan de werkelijke nachtegaal, niet alleen wat de bekleeding betrof maar ook inwendig.
„Want ziet u, mijne heeren en vóór allen de Keizer: bij den echten nachtegaal kan men nooit berekenen wat er komen zal maar bij den kunstvogel is alles bepaald: Zóó zal het zijn en niet anders! Men kan er een uitleg van geven, men kan hem openen en de menschelijke gedachte aanwijzen in de ligging van de rol en zijn omwenteling, en hoe het een volgt uit het andere!" „Dat is juist wat ik óók dacht!" zeiden ze allemaal tegelijk; en de kapelmeester kreeg verlof den volgenden Zondag den kunstvogel aan het volk te verklaren; ze mochten hem ook hooren zingen, zei de keizer. En ze hoorden hem en werden er zóó vergenoegd van alsof ze een slokje te veel thee hadden gedronken, want dat is echt chineesch, en allemaal riepen ze: „O!" en staken den vinger in de hoogte, die wij „likkepot" noemen, en daarbij knikten ze. Maar de visschers, die den echten nachtegaal gehoord hadden zeiden: „Het klinkt mooi genoeg ,en het lijkt er ook wel op, maar er ontbreekt iets aan, ik weet niet wat!"
De echte nachtegaal werd uit het rijk verbannen. De kunstvogel had een plaats op een zijden kussen naast 's keizers bed. Al de geschenken, die hij gekregen had, goud en edelgesteenten, lagen om hem heen en zijn titel was gestegen tot „Hoog-keizerlijk-nachttafelzanger," in rang nummer één aan den linkerkant; want de keizer hield dien kant voor den voornaamsten, waar



8
DE NACHTEGAAL
het hart ligt, en het hart ligt aan den linkerkant, ook bij een keizer. En de kapelmeester schreef vierentwintig boekdeelen over den kunstnachtegaal; het was geweldig zwaar en geleerd, vol met de moeielijkste chineesche woorden, maar iedereen zei, dat hij het gelezen en begrepen had, want anders waren ze dom geweest en dan werden zij op hun maag gestompt.
Zoo ging het een heel jaar; de keizer, het geheele hof en al de andere Chineezen kenden ieder geluidje van den kunstvogelzang van buiten; maar daarom vonden ze het nu juist het allermooist; ze konden zelf mee-zingen en dat deden ze ook. De straatjongens zongen: „zizizi, tjoetjoetjoe" en de keizer zong het ook. Ja, het was bepaald heel prettig en mooi!
Maar eens op een avond toen de kunstnachtegaal druk aan 't zingen was en de keizer, al in bed, er naar lag te luisteren, zei er iets „zwoep" in den vogel; er sprong iets: ,,snorrrrr!" alle raadjes liepen af — toen stond de muziek stil. De keizer sprong in ééns uit zijn bed, en liet zijn lijfarts roepen, maar wat kon die er nu aan doen ? Toen moest de horlogemaker komen, en na heel veel heen en weer praten en uit elkaar halen bracht hij hem eindelijk een beetje in orde; maar hij zei, dat er heel voorzichtig mee moest worden omgegaan, want de tandjes waren afgesleten, en het was niet mogelijk er nieuwe in te zetten en dan toch de muziek zuiver te houden. Dat was een droefenis! Maar ééns in het jaar mocht de kunstvogel zingen en dan ging het nog heel streng toe. Maar de kapelmeester hield een lange toespraak vol lange woorden, die daarop neer kwam, dat het net zoo goed was als vroeger, en toen was het ook net zoo goed als vroeger.
Er waren vijf jaren voorbij gegaan, en toen kwam er een groote bekommering in het heele land over den keizer, want zijn onderdanen hielden eigenlijk in hun hart heel veel van hem. Nu was hij ziek en kon niet blijven leven, zei men; er was al een nieuwe keizer gekozen, en de menschen stonden buiten op straat en vroegen aan den kamerheer hoe het met den zieken keizer was.
,,P!" zei hij en schudde zijn hoofd.
Koud en bleek lag de keizer in het groote praalbed; het heele hof hield hem voor dood en iedereen liep weg om den nieuwen keizer te begroeten. De kamerdienaars liepen weg om alles eens te bepraten en de kamermeisjes hadden groot theesalet. In alle zalen en gangen waren kleeden gelegd, omdat men niemand zou kunnen hooren loopen en daarom was het dood — doodstil. Maar de keizer was nog niet dood; stijf en bleek lag hij in het prachtige bed, met de lange fluweelen gordijnen en zware goudkwasten. Boven stond een venster open, en daar scheen de maan door op den keizer en den kunstvogel. De arme keizer kon haast niet ademhalen, het was of er iets op zijn borst zat; mat sloeg hij zijn oogen op en toen zag hij, dat het de dood was; die zat op zijn borst en had 's keizers kroon opgezet; in de eene hand hield hij de gouden sabel en in de andere het prachtige vaandel. En









DE NACHTEGAAL
11
Xjr^van den keizer'die keken —h- *
,p"^eMje \6t n°g?" Zf de een na den ander> "we^t je het nog?" en
Tf 1 Kn TVeel' dat h6t TOet hem °P zijn voorhoofd stond „Dat heb ik nooit geweten!" zei de keizer
, Muziek, muziek! de groote chineesche trom! dat ik niet kan hooren ÏÏF^LSr " bl6Ven Zitt6n' - de d°°d knikte * «en Chineïï „Muziek, muziek!" schreeuwde de keizer.
!°ede kunstv°gel! zi«g toch, zing toch! ik heb ie zoud en
Xg?nedzrnn/Seni ik,heb j^6lf mijn » P~ geiidiigen, zing toch, zmg! zing'
vanzelf zt^^^ °m h6m °P te ™den' -
ivan zen zong hij met; de dood bleef zitten en den keizer aankiiken met Viin
Igroote, leege oogholten, en het was er zoo stil, zoo ^3^1 "
Daar klonk op eens vlak bij het raam een allerliefste zL het was de levende nachtegaal, die buiten op een tak zat. Hij had ïhoord vaï s keizers nood en nu was hij gekomen om voor hem te ^«^1^ l T;Sn ,t0en hij ZOng' Werde» de vreemde gerich^Eerl^lel dood zei luisterde en zeide: „Blijf zingen nachtegaal, blijf!"
rijkf^el,^ t^^^den Sabd - ** ^ dat
En de dood gaf ze de één na de ander voor een zang; en de nachtegaal bleef



12
DE NACHTEGAAL
doorzingen. Hij zong van het stüle kerkhof, waar de witte rozen groeien, waar de vlier bloeit, en waar het gras gevoed wordt met de tranen der treurenden. Toen kreeg de dood verlangen naar'zijn tuin en zweefde als een witte, kille mist door het raam weg.
Dank dank!" zei de keizer, „lief vogeltjel ik ken je nog wel goed! Ik heb je'uit mijn rijk verjaagd, en nu heb je die booze gezichten van mijn bed weggezongen, en den dood van mijn hart! Hoe zal ik dat kunnen beloonen?" „Ge hebt mij beloond!" zei de nachtegaal. „Ik heb tranen m uw oogen gezien toen ik de eerste keer zong, dat vergeet ik nooit! dat zijn de juweelen, die de ziel van een zanger zich wenscht; - maar nu moet ge slapen en flink en sterk weer wakker worden; ik zal voor u zingen!
En hij zong — en de keizer viel in een diepen slaap, — een rustige, verkwikkende slaap. De zon scheen door de ramen toen hij weer wakker werd- hij voelde zich gezond en sterk. Geen van zijn dienaren was teruggekomen, want zij dachten, dat hij dood was, maar de nachtegaal zong nog.
„Je moet altijd bij mij blijven!" zei de keizer; je moogt zingen wanneer je zelf maar wilt en den kunstvogel zal ik in duizend stukken slaan.
Doet dat nietl" zei de nachtegaal. „Hij heeft gedaan wat hij kon! Ge moet hem houden. Ik kan niet in het paleis komen wonen; maar s avonds zal ik hier zijn op dezen tak en dan zal ik zingen, dat ge blij wordt en toch vol gedachten. Ik zal zingen van geluk en ook van smart, van slecht en goed zal ik zingen, dat voor u verborgen wordt gehouden. De kleine zangvogel vliegt overal rond; hij komt bij den armen visscher en om het huis van den boer, bij ieder die ver is van u en uw hof. Ik heb uw hart meer hef dan uw kroon, maar toch voel ik dat die kroon u heüigt! Ik zal komen, ik zal voor u zingen; maar één ding moet ge mij beloven!
„Alles!" zei de keizer; en hij stond daar in volle keizerlijke pracht, en' hield de sabel, zwaar van goud tegen zijn hart.
Eén verzoek heb ik maar! Zeg nooit aan iemand, dat ge een kiemen vogel hebt, die u alles zegt, dan zal het nog beter gaan! Toen vloog de nachtegaal weg.
«Men kwam binnen om naar den dooden keizer te zien: — - Daar stonden ze te kijken, en de keizer zei: „Goeden morgen!



DE SPRINGERTJES
DE VLOO, DE SPRINKHAAN EN HET WIPPERTJE, DIE WILDEN MET HUN DRIEËN EENS PROBEEREN, WIE VAN HEN WEL HET HOOGSTE SPRINGEN KON






De Vloo, de Sprinkhaan en het Wippertje die wilden met hun drieën eens probeeren, wie van hen wel het hoogste springen kon, en daarom inviteerden zij de heele wereld, of wie er anders maar komen wou, om het schouwspel te zien. Het waren drie echte springersbazen toen zij samen de kamer binnenkwamen.
„Ik zal mijn dochter geven aan wie het hoogste springt," zei de koning, „want om niets springen, dat is toch te armzalig."
De vloo kwam het eerst voor. Hij had bijzonder goede manieren en groette naar alle kanten; dat kwam omdat hij juffersbloed in zich had en gewend was alléén met menschen Om te gaan, en dat is een groot voorrecht.
Toen kwam de sprinkhaan, die was veel grooter en zwaarder, maar gedroeg zich toch ook heel beleefd en had een groen uniform aan, daar was hij mee geboren. Bovendien sprak hij van heel oude familie, die hij had in 't land Egypte. En hij vertelde dat hij in zijn woonplaats zeer geëerd was, dat hij zóó ^ - het veld was opgenomen en in een kaartenhuis gezet, dat drie verdiepin; m ^valléén van heerenkaarten gemaakt was met den



16
DE SPRINGERTJES
gekleurdeii kant naar binnen. Er waren deuren en ramen in en die waren enkel uit hartenvrouwen gesneden. ,,Ik zing zoo mooi," zei hij, „dat zestien krekeltjes, die van jongs af altijd gepiept hebben en toch niet in een kaartenhuis kwamen zich nog dooder geërgerd hebben dan zij al waren, toen zij mij hoorden!"
Allebei, de vloo en de sprinkhaan, konden zóó goed hun woord doen over wat zij geloofden en wat zij waren, dat ze best een prinses konden trouwen. De springkikker zei niets, maar van hem werd gezegd dat hij des te meer dacht, en toen de hofhond maar even aan hem gesnuffeld had, stond hij er voor in, dat de springkikker van goede familie was. De oude
raadsheer, die drie ridderorden had gekregen voor zwijgen, verzekerde, dat hij wist, dat de springkikker de gave had, de toekomst te kunnen voorspellen. Men kon op zijn rug zien of er een zachte of strenge winter zou komen; en dat kan menniet eens zien op den rug van dengene, die de almanakschrijft.
„Ja, zei de oude koning, „ik zeg niet veel, maar ik denk zoo stilletjes het mijne van de dingen."
Nu moest er gesprongen worden. De vloo sprong zóó hoog, datniemandhem zien kon, en daarom zeiden zij, dat hij in 't geheelniet gesprongen had, en dat was gemeen.
De sprinkhaan
kwam maar half zoo hoog, maar die sprong den koning juist in zijn gezicht en dat was onaangenaam.
De springkikker stond een heelen tijd stil zich te bedenken, en toen geloofde hij, dat hij heelemaal niet springen kon.
„Hij is misschien niet wel," zei de hofhond en besnuffelde hem nog eens: Roetsch! daar sprong hij, een klein scheef sprongetje, in den schoot van de prinses, die op een gouden voetebankje zat.
Toen zei de koning: „De hoogste sprong is tot aan mijn dochter, dat is juist het fijne van de zaak, maar om dat te bedenken moet je een hoofd hebben, en de springkikker heeft getoond, dat hij een hoofd heeft. Hij heeft been in zijn voorhoofd."
En zoo kreeg hij de prinses.
„Ik sprong toch het hoogst!" zei de vloo. „Maar dat komt er niet op



17
DE SPRINGERTJES
aan: Iaat zij maar trouwen met dat ganzenskelet, pik en een speld! Ik sprong toch het hoogst; maar je schijnt in de wereld' een lijt^moeten heb ben om gezien te kunnen worden!" moeien nen-
td^n wSd^ " Vreemden kri^dienst' — men zegt, dat hij doodDe| sprinkhaan ging aan den kant van de sloot zitten en hij zei ookL n lijf moet er zijn, 'n lijf moet er zijn!" en zoo zong hij zijn eiLn zeurt
ÊngedJat tt wbben de geSChi6deniS W6er ™' MaSTkan bS zijn, dat het met waar is, al staat het ook gedrukt.
INDERSEN SPROOKJES 3e dr. *
2






DE REISKAMERAAD
TOEN WERD HIJ WAKKER EN AL HET MOOIE WAS WEG
2*






Die arme Johannes was zoo bedroefd. Zijn vader was ziek en moest sterven. Er was niemand in het kamertje behalve die twee. De lamp op tafel was opgebrand en ging uit; het was heel laat in den avond.
„Je bent een goede zoon geweest, Johannes," zei de zieke vader, „God zal je wel helpen in de wereld," en hij zag hem met ernstige, zachte oogen aan, haalde heel diep adem en stierf; het was of hij sliep. Maar Johannes schreide; nu had hij niemand meer in de wereld, geen vader of moeder, geen broêr of zuster. Arme Johannes 1
Hij ging op zijn knieën liggen voor het bed, en kuste de hand van zijn dooden vader en hij schreide zoo droevig; maar eindelijk vielen zijn oogen toe en hij sliep in, met zijn hoofd op de harde beddeplank.
Toen had hij een wonderlijken droom; hij zag, dat de zon en de maan voor hem bogen, en hij zag zijn vader weer frisch en gezond, en hij lachte zooals hij altijd lachte als hij erg veel schik in zijn leven had. Een mooi meisje, met een gouden kroon op het lange mooie haar, gaf Johannes een hand en zijn vader zei: „zie eens welk een bruid je gekregen hebt, zij is de mooiste van de heele wereld."
Toen werd hij wakker, en al het mooie was weg, zijn vader lag dood en koud op het bed, en er was niemand anders. Arme Johannes!
Een week daarna werd zijn vader begraven. Johannes liep vlak achter de kist; hij kon nu zijn goeden vader niet meer zien, die zooveel van hem gehouden had; hij hoorde hoe de aarde op de kist neerkwam, hij zag het laatste stukje van de kist, maar bij den volgenden schep die er op gegooid werd, was de kist ook weg; het was of zijn hart in stukken ging, zoo bedroefd was hij. Om hem heen zongen zij een psalm; het klonk zoo mooi; er kwamen tranen in zijn oogen, hij begon te huilen en dat deed hem goed m zijn verdriet. De zon scheen zoo heerlijk op de groene bladen alsof zij wilde zeggen: „Je moet zoo bedroefd niet zijn, Johannes! Zie je wel hoe mooi blauw de lucht is ? Daarboven is je vader nu en bidt den goeden God, dat'het je altijd goed mag gaan."
, „Ik_ zal altijd goed zijn," zei Johannes, „dan kom ik ook in den hemel bij mijn vader; wat zal het heerlijk zijn als wij elkander weêr zien; wat zal ik hem een boel te vertellen hebben en hij zal mij zooveel laten zien en mij zooveel leeren van al het mooie in den hemel; hij heeft mij hier ook zooveel geleerd. O, wat zal dat heerlijk zijn."



22
DE REISKAMERAAD
Johannes stelde het zich zoo duidelijk voor, dat hij glimlachte, terwijl hij nog tranen in zijn oogen had. De vogeltjes zaten boven in de kastanjehoomen en sjilpten: „tjiep, tjiep, tjiep", ze hadden zoo n schik, hoev*\ ze bij een begrafenis waren; maar ze wisten wel, dat de doode man nu in den hemel was en dat hij vleugels had veel grooter en mooier dan de hunne, en dat hij gelukkig was omdat hij altijd zoo goed was geweest, en daarom waren zij zoo vroolijk. Johannes zag hoe zij wegvlogen van de groene boomen, ver weg over het land, en hij kreeg zoo'n lust om mee te vliegen. Maar eerst sneed hij een groot houten kruis om op zijn vaders graf te zetten, en toen hij dat er 's avonds heen bracht, was het graf volgeplant met bloemen, dat hadden vreemde menschen gedaan omdat zij zooveel hielden van den lieven vader, die nu dood was. m "
Den volgenden ochtend, heel vroeg, pakte Johannes zijn bundeltje bij elkaar, en in zijn gordel stopte hij zijn heêle erfdeel, 50 rijksdaalders en een paar kwartjes, daarmee wilde hij de wereld ingaan. Maar eerst ging hij naar het kerkhof naar zijn vaders graf en bad het „Onze Vader", en toen zei hij: „Vaarwel, lieve vader, ik zal altijd een goed mensch zijn^ dan kunt gij veilig den goeden God bidden, dat het mij goed mag gaan."
Buiten op het veld, waar Johannes voorbij moest, stonden de bloemen zoo mooi en frisch in den warmen zonneschijn en ze knikten in den wind alsof ze wilden zeggen: „Welkom hier buiten, is het hier met prettig ?
Maar Johannes draaide zich nog eens om, om de oude kerk te zien, i waar hij als kind was gedoopt, en waar hij iederen Zondag kwam met zijn vader en psalmen had gezongen. Daar zag hij hoog boven in den toren het kerkekoboltje staan met zijn spits rood mutsje en zijn gebogen arm voor zijn oogen om tegen de zon te kunnen kijken. Johannes knikte hem goeden dag en het kaboutertje zwaaide zijn rood mutsje, lei het eene handje op zijn hart en gaf hem met het andere kushandjes, om hem te zeggen, hoe goed hij het met hem meende en dat hij hem een gelukkige reis wenschte.
Johannes dacht er aan hoeveel moois hij nu te zien zou krijgen m de groote prachtige wereld, en hij ging verder en verder, zoo ver als hij nog nooit geweest was; hij kende de steden niet, die hij door kwam en de menschen niet; het was een heele vreemde wereld. Den eersten nacht moest hij buiten op het veld slapen in een hooiberg, een ander bed had hij met. Maar dat vond hij juist aardig; de koning kon het niet prettiger hebben, dacht hij. De groote vlakte met het water, en de hooiberg en dan de blauwe hemel over alles heen; mooier slaapkamer kon hij zich niet denken. Het groene gras met al de kleine roode en witte bloempjes was het vloerkleed, de vlierboschjes en de wilde rozenhagen waren bouquetten, en voor waschkom had hij de heêle beek met dat frissche heldere water, waar de biezen zich neêrbogen „goeden avond" en „goeden morgen". De maan leek een groote nachtlamp hoog onder de blauwe zoldering, die de gordijnen met



DE REISKAMERAAD
23
in brand kon steken. Johannes kon zoo rustig slapen, en dat deed hij ook en werd eerst wakker toen de zon al lang op was, en al de vogeltjes al rondvlogen: „goeden morgen, goeden morgen," zongen ze, „ben je nog niet op ?"
De kerkklokken luidden: het was Zondag, de menschen gingen d#n dommé hooren, en Johannes ging meê, en zong een psalm, en hoorde Gods woord, en het was hem of hij in zijn eigen kerk was, waar hij gedoopt was en psalmen had gezongen met zijn vader. Buiten op het kerkhof waren heel veel graven, en over sommige groeide het hooge gras. Toen moest Johannes aan het graf van zijn vader denken, dat er net zoo uit moest zien als deze, nu hij er niet was om er voor te zorgen en het te versieren. En toen boog hij zich neer en trok het gras uit en zette de kruisen weêr op, waar ze omgevallen waren, en legde de kransen, die de wind had weggewaaid, weêr op hun plaats, want hij dacht: „misschien doet iemand hetzelfde met mijn vaders graf nu ik er niet ben." Buiten de kerkhofpoort stond een oude bedelaar en leunde op zijn kruk. Johannes gaf hem al zijn kleine zilvergeld en ging gelukkig en vergenoegd weer verder de wijde wereld in.
Tegen den avond werd het verschrikkelijk slecht weer, en Johannes hep wat hij loopen kon om onder dak te komen, maar het werd pikkedonkertoen kwam hij eindelijk bij een klein kerkje, dat eenzaam op eên hoogte lag; gelukkig stond de deur op een kier, en hij sloop binnen; hier wou hij blijven tot het ergste weer voorbij was. „Ik zal hier in een hoekje gaan zitten!" zei hij, „ik ben zoo moe, en ik heb wel wat rust noodig!" en hij ging zitten, vouwde zijn handen en deed zijn avondgebed, en voor hij het wist sliep en droomde hij, terwijl het buiten onweerde en lichtte.
Toen hij wakker werd, was het ver in den nacht; het onweer was voorbij getrokken en de maan scheen door de vensters naar binnen. Midden op den vloer stond een open doodkist met een dooden man er in, die nog begraven moest worden. Johannes was heelemaal niet bang, want hij had een goed geweten en hij wist wel dat doode menschen geen kwaad doen; het kwaad komt van de levenden, die slecht zijn.
Zulke slechte levende menschen, twee, stonden dicht bij den dooden man, die hier in de kerk was gezet tot hij begraven zou worden; ze wilden hem kwaad doen en hem niet in zijn kist laten liggen, maar hem buiten de kerkdeur neêrgooien, dien armen dooden man.
„Waarom wil jelui dat doen ?" zei Johannes, „dat is boos en slecht laat hem slanen in rtan naam van lomn, i"
„O, praatjes!" zeiden die slechte menschen. ..hii heeft, nn« ™m> t\an
gek gehouden! hij is geld schuldig dat hij niet betalen kon en nu is hij nog dood op den koop toe; nu zien wij er geen cent van: daarom zullen wii nns
wreken. Afc> een hond moet hij buiten de kerkdeur liggen!"
„ik neo met meer dan 50 rijksdaalders," zei Johannes. ..dat is miin heele
erfdeel, maar dat zal ik jelui graag geven, als je mij eerlijk wilt beloven,



24
DE REISKAMERAAD
dat je den armen dooden man met rust laat. Ik zal er toch wel komen zonder dat geld; ik ben gezond en sterk en onze lieve Heer zal mij wel helpen.
„Ja," zeiden die booze menschen, „als jij zijn geld wilt betalen, zullen'wij hem geen kwaad doen, wees daar maar gerust op!" en zij namen het geld, dat Johannes hun gaf, lachten hem uit om zijn goedheid en toen gingen zij weg; maar Johannes legde den dooden man nog eens goed in zijn kist, vouwde zijn handen samen, zeide hem goeden dag en ging tevreden het groote bosch in.
Overal waar de maan tusschen de takken door kwam schijnen, zag hij liefelijke kleine elfen vroolijk spelen, zij lieten zich niet door hem storen; zij wisten dat hij een goed onschuldig mensen was en het zijn alleen de slechte menschen, die de elfen niet mogen zien. Sommigen waren met langer dan een vinger, en het lange gele haar hadden zij opgestoken met een gouden kam; twee aan twee schommelden zij zich op de groote dauwdroppels, die op de bladeren lagen en op het hooge gras; soms wilde de droppel weg en dan vielen zij tusschen de grassprieten, en dat gaf een gelach en gestoei onder het andere kleine goedje: wat was het aardig!
Ze zongen ook, en Johannes herkende heel goed al de aardige wijsjes die hij als kleine jongen geleerd had. Groote, kleurige spinnekoppen, met züveren kronen op, moesten groote hangbruggen en paleizen spinnen; en als de fijne dauw er op lag, zagen zij er uit als schitterend glas, in den lichten maneschijn. Dat duurde zoo tot de zon opging. Toen kropen de kleine elfen in de bloemknoppen, en de wind verwoei hun bruggen en kasteelen, die opzweefden in de lucht als lichte spinwebben.
Toen Johannes het bosch door was, hoorde hij op eens een forsche mannenstem achter zich: „Hé, kameraad, waar gaat de reis naar toe?
„De wijde wereld in!" zei Johannes; „ik heb geen vader en geen moeder meer, ik ben maar een arme stumper, maar onze lieve Heer zal mij
wel helpen." .. '
„Ik wou ook de wijde wereld in," zei de vreemde man, „willen wij i
samen gaan?" '
„Da's goed," zei Johannes, en zoo gingen ze samen. Ze begonnen gauw heel veel van elkaar te houden. Maar Johannes merkte wel dat de vreemde man een heeleboel wijzer was dan hij; hij was overal geweest, I
de heele wereld rond, en wist van alles te vertellen. De zon stona ai noog toen zij onder een grooten boom gingen zitten om hun ontbijt te gebruiken. Op eens kwam er een oude vrouw aan, o, zoo oud was zij, en heelemaal gebogen, zij steunde op een kruk en op haar rug droeg zij een bundel brandhout, dat zij was wezen zoeken in het bosch. Zij had haar boezelaar - opgebonden en Johannes zag, dat er drie groote roeden uitstaken van varens en wilgetakken. Toen ze heel dicht bij was, gleed haar eene voet uit, en ze
viel en gaf een schreeuw, want ze had naar neen georoKeu, u«i «urne uu^jc.



DE REISKAMERAAD
25
Johannes wilde haar dadelijk naar haar huis dragen, maar de vreemde man maakte zijn knapzak open en haalde er een kruik uit; hij zei dat hij daar een zalf in had, die haar been weer heelemaal beter kon maken en dat ze dan alleen naar huis zou kunnen gaan, alsof er niets met haar been gebeurd was. Maar daarvoor wilde hij ook, dat zij hem de drie roeden zoude geven, die zij in haar boezelaar had.
„Dat is goed betaald," zei het oudje en knikte zoo wonderlijk met haar hoofd; ze wou haar roeden niet erg graas kwiit ziin. maar mpt. ^r,
gebroken been
te liggen was ook geen plei-
zier, daarom gaf ze hem de roeden maar, en zoo gauw als hij ; de zalf over haar been had \ gestreken,stond het moedertje op en liep veel beter dan ze gedaan had. I Dat kwam zeker van de zalf, maar die was in igeen apotheek te krijgen.
„Wat doe je ! met die roeiden ?" vroeg Jofiannes aan zijn 1 reiskameraad.
i, maar mei, een „Dat zijn drie bouquetten," zei hij; „daar houd ik zooveel van, ik ben zoo'n rare vent!"
„O, jéjWatbetrektdelucht!"zei Johannes en wees voor zich uit; „dat zijn verschrikkelijke dikke wolken!"
„Neen," zei zijn reiskameraad, „dat zijn geen wolken, dat zijn bergen, de heerlijke hooge bergen, waar je heelemaal bo-
Bven de wolken in de frissfihe lur.h
» . —meien <jl<x\i uct uaai neer-
lijk is! Morgen zijn wij zeker al zoo ver. Het was niet zoo dichtbij als het
■eek; ze hadden nog een heelen dag te loopen, voor dat ze aan de bergen
■kwamen, waar de donkere bosschen hoog groeiden tot boven in de lucht en waar steenen waren zoo groot als een heele stad; het zou een moeielijke tocht zijn om daar over heen te komen, maar daarom gingen Johannes en zijn reiskameraad ook in een logement om goed uit te rusten en krachten op te doen, voor de reis van den volgenden dag.
Beneden in de groote gelagkamer van het logement waren een heele
boel menschen bij elkaar, want er was een man met marionetten; hii had



26
DE REISKAMERAAD
juist zijn tooneeltje in orde gebracht, en de menschen zaten er om heen om de komedie te zien. Maar op de eerste rij zat een dikke, oude slager; hij had de beste plaats; zijn groote bulhond, — oh! wat keek ie leelijk! zat naast hem en zette oogen op als al de anderen.
Nu begon de komedie, en 't was een mooie komedie ook, met een koning en een koningin, die op een fluweelen troon zaten en gouden kronen op hadden, en lange slepen aan hun japonnen, want die konden zij betalen.
Allerliefste houten poppetjes met glazen oogen en knevels stonden bij alle deuren en deden ze open en dicht, opdat er frissche lucht zou binnenkomen. Het was o, zoo'n mooie komedie en in 't geheel niet akelig; maar juist toen de koningin opstond en door de kamer ging wandelen, ja Joost mag weten wat die bulhond dacht, maar toen de dikke slager hem een oogenblik niet vast had, nam hij een sprong tot midden op het tooneel, pakte de koningin bij haar dun middeltje, tot het „knik, knak" zei. Dat was verschrikkelijk!
De arme man, die de heele komedie speelde, was zoo geschrikt en zoo bedroefd om zijn koningin; het was de allermooiste pop, die hij had, en nu had die leelijke bulhoud haar hoofd afgebeten. Maar toen de menschen weg waren, zei de vreemde man, degeen die met Johannes gekomen was, dat hij 't wel weêr in orde zou maken; en hij haalde zijn kruik voor den dag, en smeerde de pop in met de zalf waarmeê hij de oude vrouw had geholpen, die haar been gebroken had. Zoo gauw als ze ingesmeerd was,
was de pop weêr heel en daarbij kon ze nog vanzen nare armen en ueeueu bewegen, zonder dat er aan het touwtje werd getrokken. Ze was heelemaal als een levend mensch, behalve dat ze niet praten kon. De poppenman was erg in zijn schik; nu behoefde hij de pop niet meer vast te houden, ze kon zelf dansen. Dat kon geen van de andere.
Toen het nacht was geworden en ieder naar bed was gegaan begon er één zoo verschrikkelijk en aanhoudend te zuchten, dat allen weêr opstonden om te gaan kijken wat er gaande was. De man, die komedie gespeeld had, ging naar zijn tooneeltje, want daar kwam het zuchten vandaan.
Al de houten poppen lagen door elkaar, de koning met zijn heelen hofstoet, en allemaal zuchtten ze zoo gruwelijk en staarden met hunne groote glazen oogen, want ze wilden ook graag ingesmeerd worden net als de koningin, om ook zich van zelf te kunnen bewegen. De koningin nam de gouden kroon van haar hoofd, en reikte hem die knielend toe: „neem dit, maar smeer dan mijn gemaal en mijn hofstoet." En de arme man, aan wien de komedie hoorde met al de poppen, begon te huilen, want hij had zoo met hen te doen, en hij beloofde den reiskameraad al het geld, dat hij den volgenden avond voor zijn komedie zou krijgen, als hij maar vier of vijf van zijn mooiste poppen wilde insmeren, maar de reiskameraad zei, dat hij niets anders wilde hebben, dan de groote sabel, die de man



DE REISKAMERAAD
27
op zij droeg, en toen hij die gekregen had, smeerde hij zes poppen en die begonnen dadelijk te dansen zoo prettig en aardig, dat alle meisjes, de levende menschen-meisjes, die er naar keken, mee moesten dansen. De koetsier danste met de keukenmeid, de knecht met het kamermeisje, al de reinigers dansten en de kolenschop met de tang; maar die twee vielen al om bij den eersten sprong — 't was een jolige nacht!
Den volgenden ochtend zeiden Johannes en zijn reiskameraad aUfp goeden dag en ze klommen de hooge bergen op door de groote pijitbosSchen. Zóó hoog kwamen ze, dat de kerktorens onder hen er uitzagen als iroode bessen tusschen al het groen; en zoo ver konden ze zien! zooveel mijlen ver, waar ze nooit geweest waren.
Zooveel heerlijks van de mooie wereld had Johannes nog nooit gezien, en de zon scheen zoo lekker uit de frissche, blauwe lucht; hij hoorde ook de jagers blazen op hun jachthoorn in de bergen, zoo mooi, dat hij van vreugde tranen in de oogen kreeg en hij zeide: „O, goede, lieve Heer, ik zou U kunnen kussen, omdat ge zoo goed voor ons zijt, en ons al die heerlijkheid gegeven hebt!" De reiskameraad stond ook met gevouwen handen, en zag uit over de bosschen en steden in den warmen zonneschijn.
yjV nuuruen zij wonderheerlijk gezang boven zich, en toen zij



28
DE REISKAMERAAD
opkeken, zagen zij een groote witte zwaan, die zweefde in de lucht. Zoo mooi was hij en hij zong zooals zij nog nooit een vogel hadden hooren zingen; maar zwakker en zwakke* klonk het, hij boog het hoofd en zonk langzaam voor hunne voeten; daar lag hij dood, de mooie vogel.
„Twee zulke mooie vleugels," zei de reiskameraad, „zóó wit en zoo groot die zijn geld waard; ik zal ze meenemen; zie je nu hoe goed het is, dat ik een sabel bij mij heb ?" en met een slag hieuw hij de beide vleugels af van de doode zwaan en nam ze meê.
Nu trokken ze nog mijlen en mijlen ver over de bergen, tot ze eindelijk een groote stad voor zich zagen liggen met wel honderd torens, die schitterden als zilver in het zonnelicht; midden in de stad lag een prachtig marmeren slot, gedekt met rood goud; daar woonde de koning.
Johannes en de reiskameraad gingen niet dadelijk de stad in; ze bleven in een logement er buiten om zich wat op te knappen, want ze wilden er netjes uitzien als ze door de straten liepen. De waard vertelde, dat de koning zulk een goed man was, die nooit een mensch kwaad deed; maar zijn dochter! o, lieve hemel, wat was dat een booze prinses! Mooi was ze genoeg, niemand kon mooier en innemender zijn, maar wat gaf dat ? ze was een booze heks en het was haar schuld, dat zooveel mooie prinsen hadden moeten sterven. Iedereen mocht haar ten huwelijk vragen, een bedelaar zoo goed als een prins, dat kwam er niet op aan; maar hij moest drie dingen raden, die zij hem vragen zou; als hij dat kon, zou ze hem trouwen, en hij zou koning worden over het heele land, als haar vader dood ging; maar kon hij het niet, dan liet ze hem ophangen of onthoofden; zoo slecht was die mooie prinses. Haar vader, de oude koning, was er erg bedroefd om, maar hij kon haar niet verbieden zoo slecht te zijn, want hij had eens gezegd, dat hij met haar vrijers niet te maken wilde hebben en dat ze kon doen zooals ze verkoos. Iedere prins die kwam, en de raadsels moest raden om de prinses te krijgen, raadde mis en dan werd hij gehangenof onthoofd: „hij was bij tijds gewaarschuwd, hij had met hoeven te komen."
De oude koning had zoo'n verdriet van al die akeligheid en ellende, dat hij ieder jaar een heelen dag op zijn knieën lag met al zijn soldaten, en dan baden zij, dat de prinses maar weêr goed mocht worden, maar daar had ze niets geen plan op. De oude vrouwen, die aan den drank waren, kleurden de brandewijn heelemaal zwart, voordat zij ze dronken, dat was hun rouw, en meer konden zij toch niet doen.
„Zoo'n leelijke prinses!" zei Johannes, „ze moest met de roê hebben, dat zou goed voor haar zijn. Als ik de oude koning was zou ik haar wel krijgen!" Op datzelfde oogenblik hoorden zij het volk buiten „hoera!" roepen. De prinses kwam voorbij en ze was wezenlijk zóó mooi, dat ze allemaal vergaten, hoe slecht ze was, daarom riepen ze: „hoera!"









DE REISKAMERAAD
31
Twaalf beeldschoone jonkvrouwen, in witte zijde en met een gouden tulp in de hand, reden voor haar op koolzwarte paarden. De prinses
I zelf had een sneeuwwit paard, dat met diamanten en robijnen was versierd; haar rijkleed was van goud en de zweep in haar hand leek een zonnestraal'! De gouden kroon op haar hoofd was als van sterren en haar mantel was gemaakt van wel duizend vlindervleugels; maar toch was zij zelf nog veel mooier dan dat alles samen.
Toen Johannes haar zag werd hij op eens zoo rood als bloed, en hij kon geen woord zeggen,
I De prinses zag er juist zoo uit als dat mooie meisje met de gouden kroon, waar hij van gedroomd had, den nacht toen zijn vader was gestorven. Hij vond haar zoo mooi en hij kon niet laten erg veel van haar te houden. Het was zeker niet waar, zei hij, dat ze een booze heks was, die de menschen liet ophangen of onthoofden als zij niet konden raden 'wat zij van hen verlangde.
. „Ieder heeft toch het recht om haar ten huwelijk te vragen, ook de j&rmste bedelaar, dan wil ik toch ook naar 't paleis gaan: ik kan'het niet laten!"
Allemaal zeiden ze, dat hij het niet doen moest, want dat het hem gaan zou als de anderen; ook de reiskameraad raadde het hem af; maar
llJohannes dacht dat het wel goed zou afloopen; hij borstelde zijn schoenen en zijn jas, waschte zijn gezicht en zijn handen, kamde zijn mooi gele haar
||n ging toen heel alléén de stad in naar het paleis.
j „Binnen!" zei de oude koning, toen Johannes aan de deur klopte. Johannes deed de deur open en de oude koning in zijn kamerjapon en geborduurde pantoffels kwam hem te gemoet; de gouden kroon had hij op zijn hoofd, de scepter in de eene hand en den gouden rijksappel in de andere.
„Wacht even!" zei hij en hij nam den appel onder zijn arm om Johannes een hand te kunnen geven. Maar toen hij hoorde, dat Johannes om de prinses kwam, begon hij zoo te huilen, dat de scepter en de appel op den grond vielen, en hij moest zijn oogen afdrogen met zijn kamerjapon. Die arme, oude koning!
I „Doe het niet!" zei hij. „Het zal je slecht vergaan, evenals de anderen. |tijk maar eens." En hij bracht Johannes in den tuin van de prinses. Dat zag er verschrikkelijk uit! In iederen boom hingen drie, vier koningszonen, jdie haar hadden willen trouwen, maar niet konden raden wat zij hun had' PPgegeven. Bij iedere windvlaag rammelden de beenderen, dat de vogels er van schrikten en niet meer in den tuin durfden komen; alle bloemen waren opgebonden met menschenbeenderen, en in de bloempotten stonden grijnzende doodskoppen. Dat was een tuin voor een prinses! „Nu kan je het eens zien!" zei de oude koning.



•32
DE REISKAMERAAD
„En het zal jou gaan als al die anderen die je hier ziet; och, laat het toch maar! Je maakt mij zoo ongelukkig, want ik trek het mij zoo aan!"
Johannes kuste den goeden ouden koning de hand en zei, dat het wel goed zou gaan, want hij hield zooveel van die mooie prinses. Toen kwam de prinses zelf; zij reed den slottuin binnen met al haar hofdames; en zij gingen naar haar toe en zeiden haar goeden dag. O, ze was zoo mooi! en ze gaf Johannes een band en hij hield nog veel meer van haar dan te voren; ze kon toch zeker geen leelijke booze heks zijn, zooals ze allemaal van haar zeiden. Ze gingen naar de zaal en kleine pages presenteerden daar confituren en pepernooten, maar de oude koning was zoo bedroefd, dat hij niets kon eten, en de pepernooten waren hem ook te hard.
Het werd nu bepaald, dat Johannes den volgenden morgen terug zou komen, dan zouden de rechters en de heele raad bij elkaar zijn om te hooren, hoe hij het maken zou met het raden. Als hij het er goed afbracht, zou hij nog tweemaal terug moeten komen, maar er was nog nooit iemand geweest, die de eerste maal goed had geraden, en daarom moesten ze dood.
Johannes was heelemaal niet in angst hoe het hem gaan zou; hij was juist erg in zijn schik, en dacht alleen maar aan de mooie prinses; en hij geloofde heel vast dat de goede God hem wel zou helpen, hoe, wist hij zelf niet en daar dacht hij ook maar liever niet aan. Hij liep te dansen over den weg toen hij terug ging naar zijn logement, waar de reiskameraad hem opwachtte.
Johannes had zoo verschrikkelijk veel te vertellen, van de prinses en hoe lief zij tegen hem geweest was en hoe mooi zij was; en hij verlangde al zoo naar den volgenden dag, als hij weer naar het paleis zou gaan om de raadsels te raden.
Maar de reiskameraad schudde zijn hoofd en was erg bedroefd: „Ik
houd zooveel van je!" zei hij, „wij hadden nog zoo lang samen kunnen zijn, en nu moet ik je al missen! Jou, arme, lieve Johannes; ik zóu veel lust hebben om te huilen, maar ik wil je pleizier niet bederven den laatsten avond misschien, dat wij bij elkaar zijn. Wij zullen vroolijk zijn, erg vroolijk; morgen als je weg bent, heb ik tijd om te huilen."
De heele stad wist al, dat er een nieuwe vrijer was gekomen voor de prinses, en daarom heerschte er groote droefenis. De komedie werd gesloten en de koekenvarkens bij de banketbakkers kregen zwarte lintjes om hun hals ; de koning en de priesters lagen in de kerken geknield. O, het was zoo'n droefheid, want het kon Johannes al niet beter gaan dan al die anderen.
Op het laatst van den avond maakte de reiskameraad een groote punchbowl, en zei tegen Johannes: „nu zullen wij eens heel vroolijk zijn en op de gezondheid van de prinses drinken!" Maar toen Johannes twee glazen gedronken had, werd hij zóó dommelig dat hij zijn oogen niet open! kon houden en in slaap viel. De reiskameraad nam hem voorziehtig op en



DE REISKAMERAAD
66
lel hem in bed, en toen het stikdonkere nacht was geworden, nam hij de twee groote zwanenvleugels en bond die aan zijn schouders vast; de grootste van de drie roeden, die hij had gekregen van de vrouw met het igebroken been, stak hij in zijn zak en toen deed hij het raam open en vloog weg over de stad naar het paleis; daar ging hij in een hoek zitten vlak onder het venster waar de prinses haar slaapkamer had.
Het was doodstil in de stad; daar sloeg de klok kwart over elf, het raam ging open en de prinses vloog er uit in een grooten witten mantel fen met zwarte vleugels, ze vloog weg over de stad naar een hoogen berg. Maar de reiskameraad maakte zich onzichtbaar, zoo, dat zij hem heelemaal niet zien kon, vloog haar achterna en sloeg de prinses altijd door bnet de roê, tot er bloed uitkwam waar hij geslagen had. Dat was een luchtreis. De wind pakte haar mantel en sloeg hem breed uit als een groot zeil, en de maan scheen er doorheen.
„Wat hagelt het, wat hagelt het!" zei de prinses bij iederen slag van de roê; en dat was wat goed voor haar! Eindelijk kwam ze aan den berg en klopte aan. Het was of het onweerde voordat de berg open ging; de prinses ging naar binnen en de reiskameraad ook, want niemand kon hem zien
ANDERSEN SPROOKJES 3e dr. * g



34
DE REISKAMERAAD*
omdat hij onzichtbaar was. Ze gingen door een lange gang, met wonderlijk lichtende muren; dat kwam van wel honderdduizend gloeiende spinnekoppen, die over de muren heênliepen en lichtten als vuur. Toen kwamen ze in een groote zaal die gebouwd was van zilver en goud. Aan de muren schitterden groote bloemen, zoo groot als zonnebloemen wel, rood en blauw; maar niemand kon die bloemen plukken, want de stengels waren leelijke giftige slangen, en de bloemen waren het vuur, dat hun uit den mond kwam. De zoldering was vol glimwormpjes en hemelsblauwe vleêrmuizen, die flapten met hun dunne vleugels. Het was een wondervreemd gezicht. Midden in de zaal stond een troon, die door vier paardengeraamten werd gedragen, opgetuigd met de roode vuurspinnekoppen; de troon zelf was van melkwit glas, en de zitkussens waren kleine zwarte muizen, die elkaar in den staart beten. Er was een troonhemel boven van rozerood spinneweb, bezet met allerliefste kleine groene vliegjes die glinsterden als edelgesteente. Midden op den troon zat een oude kobold met een kroon op zijn leelijken kop en een scepter in de hand. Hij kuste de prinses op haar voorhoofd, liet haar naast zich op den kostbaren troon zitten en nu begon de muziek. Groote zwarte sprinkhanen speelden op de mondharmonika en de uil sloeg zichzelf op zijn maag, want hij had geen trommel. Het was een belachelijk concert. Heele kleine meisjes met dwaallichtjes in hun mutsjes dansten in de zaal rond. Niemand kon den reiskameraad zien; hij was achter den troon gaan staan en hoorde en zag alles Wat er gebeurde. Nu kwam ook de hofstoet binnen, ze waren zoo hoofsch en voornaam, maar wie ze goed zag merkte wel hoe dat in elkaar zat. Het waren niet anders dan bezemstelen met een kool in plaats van een hoofd; die kobold had ze leven ingehekst en ze geborduurde kleederen aangegeven. Maar dat kwam er ook niets op aan, ze waren toch maar voor den pronk.
Toen er een beetje gedanst was, vertelde de prinses aan den kobold, dat er een nieuwe vrijer gekomen was, en ze vroeg hem, waaraan zij denken zou om hem daarnaar den volgenden dag te laten raden, als hij op het paleis kwam'.
,,Ik zal je wat zeggen," zei de kobold. „Je moet iets heel gemakkelijks nemen, want daar komt hij niet op. Denk aan je ééne schoen: dat raadt hij nooit. Dan moet je zijn hoofd laten afhakken, maar denk er om als je morgenavond weêr hier komt, dat je zijn oogen meebrengt, want die wil ik eten." ,v ï
' T5P prinses neeg diep en zei, dat ze aan de oogen zou denken. De kobold sloot nu den berg weêr en zij vloog weêr naar huis, maar de reis-j kameraad kwam haar achterna en sloeg er zoo op los met zijn roê, dat! ze erg zuchten moest, over zoo'n verschrikkelijke hagelbui, en ze repte j zich wat ze kon om maar gauw door het venster in haar slaapkamer tel komen. Maar de reiskameraad vloog terug naar het logement waar Jo- J



3*






DE REISKAMERAAD»
37
hannes nog lag te slapen, maakte zijn vleugels los en kroop ook in zijn bed, want ge begrijpt, dat hij moe was.
Heel vroeg in den morgen werd Johannes wakker; de reiskameraad stond ook op en vertelde, dat hij zoo wonderlijk gedroomd had van de prinses en haar éénen schoen, en hij verzocht hem haar te vragen of zij niet aan haar éénen schoen gedacht had. Want Johannes mocht niets weten van den kobold in den berg en daarom zei hij hem alléén maar de prinses te vragen of zij aan haar éénen schoen had gedacht.
„Ik kan net zoo goed het één als het ander vragen," zei Johannes „misschien is het wel waar wat je gedroomd hebt, want ik geloof altijd maar dat onze lieve Heer mii wel zal helnen Maar \\r wW
■v • — x nu v\j\jix cuouueiu
van je nemen, want als ik mis raad, zien we elkaar nooit terug." Ze zeiden elkaar goeden dag en Johannes ging de stad in naar het
^c UCCic zatu was voi menscnen; de recnters zaten in hun leuningstoelen en hadden eiderdonzen kussens onder hun hoofden, want ze hadden zooveel te denken. De oude koning stond op en droogde zijn oogen met een witten zakdoek. Nu kwam de prinses binnen en ze was als 't kon nog mooier dan den vorigen dag, en ze groette allen zoo vriendelijk, maar Johannes gaf ze een hand en zei: „Goeie morgen, vrind!"
Nu moest Johannes raden waaraan zij gedacht had. O, wat zag ze hem vriendelijk aan, maar toen ze hem het ééne woord, schoen, hoorde zeggen, werd ze zoo wit als krijt en haar heele lichaam beefde, maar dat hielp allemaal niets, hij had goed geraden.
Jeremejoosje! wat was de oude koning blij ; hij sloeg een kuiteflikker van de pret en alle menschen klapten in hun handen voor hem en voor Johannes, die de eerste was, die goed geraden had.
De reiskameraad straalde van vergenoegdheid, toen hij hoorde hoe goed het was afgeloopen, maar Johanpes vouwde zijn handen en dankte den goeden God, die hem nu zeker de twee andere keeren ook wel helpen gzou. Den volgenden dag moest er al weêr geraden worden.
Dien avond gebeurde alles zooals den vorigen avond. Toen Johannes sliep vloog de reiskameraad de prinses weêr achterna en ranselde haar nog erger dan den eersten keer, want nu had hij twee'roeden mééBenomen.
Niemand kon hem zien en hij zag alles. De prinses zou aan haar handschoen denken en dat vertelde hij Johannes weêr of het een droom
ëCwC«8„ was. ioen xon johannes weer dadelijk goed raden, en dat was me weêr een pret in het paleis. Het heele hof sloeg kuiteflikkers zooals ze het den koning den vorigen dag hadden zien doen; maar de prinses lag pp de kanapé en wou geen woord zeggen. Nu kwam het er op aan of Jo|annes den derden keer ook goed raadde. Als het gebeurde zou hij de haooie prinses krijgen en het heele koninkrijk erven als de oude koning



38
DE REISKAMERAAD-
stierf; maar raadde hij mis dan moest hij sterven en de kobold zou zijn mooie blauwe oogen eten.
Den avond te voren ging Johannes heel vroeg naar bed, zeide zijn avondgebed op en sliep heel rustig, maar de reiskameraad bond de vleugels aan zijn schouders, nam alle drie de roeden mee, hing den sabel om en vloog naar het paleis. Het was stikdonkere nacht, het stormde dat de pannen van de daken vlogen, en de boomen in den tuin, waar de geraamten aanhingen, zwiepten als riet heen en wéér; het lichtte ieder oogenbhk en de donder rommelde en ratelde alsof het één donderslag was, die den heelen nacht aanhield. Nu ging het venster open en de prinses vloog naar buiten. Ze was bleek als de dood, maar ze lachte tegen het slechte weer, het was haar nog niet erg genoeg ; haar witte mantel klapperde m den wind als een groot zeil, maar de reiskameraad zweepte haar zóó met zijn drie roeden, dat het bloed op den grond druppelde en ze bijna niet meer verder kon vliegen. Eindelijk kwam ze aan den berg.
„Het stormt en hagelt," zei ze, „ik ben nog nooit in zoo'n weêr geweest! , ',Men kan van het goede ook te veel krijgen," zei de kobold. Nu vertelde zij hem, dat Johannes den tweeden keer weêr goed had geraden; deed hij het morgen ook, dan had hij het gewonnen en dan zou zij nooit meer bij hem in den berg kunnen komen en nooit meer tooverkunsten kunnen doen; daar zou zij erg bedroefd om zijn.
Hij zal niet goed raden," zei de kobold. „Ik zal wel iets vinden waar hijnog nooit aan gedacht heeft! Of hij zou misschien nog grooter toovenaar moeten zijn dan ik. Maar nu moeten wij vroolijk zijn." En hij nam de prinses bij haar beide handen en ze dansten rond met al de nixjes en glimwormpjes, die in de zaal waren; de roode spinnetjes kribbelden zoo vroolijk op en neêr langs de muren; het was of de vuurbloemen vonkten. De uil sloeg de trom, de krekels zongen, de zwarte sprinkhanen speelden de mondharmonika. Het was een vroolijk bal!
Toen ze nu lang genoeg gedanst hadden moest de prinses naar huis, anders zou ze in het paleis gemist kunnen worden; de kobold zei, dat hij met haar meê zou gaan, dan waren ze ten minste zoolang nog samen.
Ze vlogen weg in het vreeselijke weêr, en de reiskameraad versleet zijn roeden op hunne ruggen; nog nooit was de kobold in zulk een hagej buiten geweest. Buiten het paleis nam hij afscheid van de prinses en tegelijW fluisterde hij: „denk aan mijn hoofd!" maar de reiskameraad hoorde hetj toch, en op hetzelfde oogenblik, dat de prinses door het raam mjiaar slaapkamer vloog, en de kobold wilde omkeeren, greep hij hem bij zijn) langen, zwarten baard, en sloeg met zijn sabel zijn leelijken gnomenkopi af, juist bij de schouders, zoodat hij het zelf niet eens zien kon. Het hchaamji gooide hij in 't water voor de visschen, maar het hoofd dompelde hij alléén! maar even in het water, bond het toen in zijn zijden zakdoek, en ging eii



DE REISKAMERAAD
39
mee naar het logement. Daar ging hij naar bed. 's Morgens gaf hij JohanI nes den zakdoek, maar zei, dat hij hem niet open mocht doen, voordat de prinses hem gevraagd had, waar zij aan dacht.
Er waren zóóveel menschen in de groote zaal dat ze tegen elkaar I stonden als radijsjes in een bos. De raad zat in de stoelen met de zachte hoofdkussens en de oude koning had nieuwe kleêren aan, zijn kroon en scepter waren opgepoetst; het zag er deftig uit, maar de prinses was bleek en zij was heelemaal in 't zwart alsof zij naar een begrafenis moest.
„Waar heb ik aan gedacht?" vroeg zij aan Johannes, en dadelijk maakte hij den zakdoek open en schrikte er zelf van toen hij den leelijken kabouterkop zag. Alle menschen griezelden, want het was afschuwelijk om te zien; maar de prinses zat als een steenen beeld en kon geen woord zeggen; eindelijk stond zij op, en gaf Johannes haar hand, want hij had goed geraden. Ze keek niet op of om, maar zuchtte diep: „nu ben je mijn Heer! Van avond zullen wij bruiloft houden."
„Dat mag ik hooren!" zei de oude koning, „zoo moet het gaan!" De heele stad riep: „hoera!" De wacht ging met muziek door de straten, de klokken luidden en de banketbakkers deden hun koekenvarkens de zwarte lintjes af, want nu was er blijdschap!
Heele gebraden ossen met kippen en eenden gevuld, werden midden op de markt gezet, ieder kon er voor zich een stuk afsnijden; in de fonteinen sprong de heerlijkste wijn, en als men bij de bakkers een stuivers| broodje kocht dan kreeg men zes groote bollen toe, en nog wel bollen met rozijnen er in.
's Avonds was de heele stad geïllumineerd, en de soldaten schoten met kanonnen, en de jongens gooiden klappers af, en er werd gegeten en gedronken, geklonken en gesprongen in het paleis; al de voorname dames en heeren dansten met elkaar, en men kon heel ver hooren, hoe ze zongen:
„Alle mooie meisjes hier Draai maar meisjes, draai maar om.
8Willen dansen voor pleizier Dansen, dansen, dansen maar,
Sla de tamboermarsch, rom bom. Dans je schoenen uit elkaar!"
Maar de reiskameraad wist dat de prinses nog een heks was en heele|maal niet van Johannes hield, daarom gaf hij Johannes drie veêren uit
de zwanevleugels en een klein fleschje met een paar droppeltjes er in.
En hij zei hem, dat hij bij het ledikant een groote kuip met water moest [laten zetten, en als dan de prinses in bed wou gaan moest hij haar een iStootje geven, dat zij in het water viel; daar moest hij haar dan driemaal
in onderdompelen na er eerst de drie veêren en de droppels in gedaan te
hebben; daardoor zou hij de betoovering van haar wegnemen en zij zou
erg veel van hem gaan houden.
Johannes deed alles precies zooals de reiskameraad het hem gezegd



40
DE REISKAMERAAD
had. De prinses gilde, toen hij haar in het water dompelde, en zij spartelde onder zijn handen als een groote zwaan met fonkelende oogen. Toen zij de tweede maal boven kwam was de zwaan wit met enkel maar een zwarten ring om den hals. Johannes bad vroom tot onzen lieven Heer en liet toen het water nog eens over den vogel heen spoelen; op dat oogenblik veranderde de zwaan in een wondermooie prinses. Zij was nog mooier dan vroeger, en ze dankte hem met tranen in haar lieve oogen dat hij de betoovering had opgeheven.
Den volgenden ochtend kwam de oude koning met zijn heelen hofstoet, en het was een gefeliciteer tot laat op den dag; het allerlaatst kwam de reiskameraad; hij had zijn stok in de hand en zijn ransel op den rug. Johannes omhelsde hem hartelijk, en zei dat hij niet weg mocht gaan, dat hij bij hem moést blijven, want dat hij de oorzaak was van al zijn geluk. Maar de reiskameraad schudde zijn hoofd en zei zacht en vriendelijk: „Neen, nu is mijn tijd om; ik heb alleen maar mijn schuld betaald. Weet je nog van dien dooden man dien die slechte menschen kwaad wilden doen ? Je hebt toen alles gegeven wat je hadt, opdat hij rust zou kunnen hebben in zijn graf. Die doode man ben ik." En toen was hij weg.
De bruiloft duurde een heele maand; Johannes en de prinses hielden dol veel van elkaar, en de oude koning leefde nog veel genoegelijke jaren en liet hun kindertjes op zijn knie rijden. Maar Johannes was koning van het heele rijk.



HANS DE STUMPER
ER WAS EENS EEN OUD LANDGOED






Er was eens een oud landgoed en op dat oude landgoed woonde een oud grondbezitter, die twee zonen had; zij waren zóó knap, dat de helft al genoeg was geweest, en ze wilden 's konings dochter trouwen en dat kon ook best want die had bekend laten maken, dat ze tot man wilde hebben, diengene, die het allerbest spreken kon.
Die twee gebruikten acht dagen om zich voor te bereiden, dat was de allerlangste tijd maar dat was ook genoeg, want ze hadden vóórstudiën gemaakt en dat is heel nuttig. De oudste kende het heele latijnsche lexicon van buiten en drie jaargangen van de stadscourant vooruit en achteruit. De andere had al de fijnigheden van het gildewezen bestudeerd en kende al de artikelen van buiten; dan zou hij meê kunnen praten over den staat en het rijk, meende hij, en hij kon ook bretels borduren, want hij was netjes en handig.
„Ik krijg de prinses!" zeiden ze allebei, en hun vader gaf hen ieder een prachtig paard. De man van het lexicon en de kranten kreeg een pikzwart, en dat van den gildeman, die borduren kon was melkwit. Hun mondhoeken smeerden zij in met levertraan, om ze smeidig te maken voor het spreken. Alle bedienden stonden buiten op het plein om ze te zien vertrekken; en op dat oogenblik kwam juist de derde broêr, want er waren er drie; maar niemand telde hem meê, want hij was niet geleerd zooals de anderen en daarom noemden ze hem „Hans de stumper."



44
HANS DE STUMPER.
„Waar moet jullie heen, dat je zoo mooi bent?" vroeg hij.
„Naar het hof om de prinses tot bruid te praten! Heb je niet gehoord waar de trom over geroerd wordt in 't heele land ?" En zij vertelden het hem.
„Sapperdekriek! daar moet ik bij zijn!" zei Hans de stumper, maar zijn broêrs lachten en reden weg. „Vader geef mij ook een paard!" riep Hans. „Ik krijg in eens zoo'n verlangst om te trouwen. Neemt ze mij, dan neemt ze mij; en neemt ze mij niet, dan neem ik haar!"
„Nonsens!" zei de vader; „jou geef ik geen paard. Jij kunt niet praten. Neen, je broêrs dat zijn prachtkerels!"
„Krijg ik geen paard," zei Hans, „dan neem ik mijn bok, die hoort van mij en hij kan mij best dragen ook!" en hij ging dwars op den bok zitten, stak hem met zijn hak in de zij en zoo ging het er van door den straatweg over. Rrr! wat ging dat! „Daar kom ik aan!" riep Hans en hij
zong zijn hoogste lied uit. De broêrs reden zwijgend vooruit, ze spraken geen woord, want ze moesten denken over al de goede invallen, die ze zouden moeten hebben, want dat moest heel erg in de puntjes zijn.
„Hallo!" riep Hans, „daar kom ik! kijk eens wat ik op den weg gevonden heb ?" en hij liet hen een dooden kraai zien die hij gevonden had.
„Stumper," zeiden ze, „wat moet je daar meê ?"
„Die geef ik aan de prinses!"
„Ja, dat moet je doen!" zeiden zij, en ze lachten en reden voort.
„Hallo! Daar kom ik! Kijk eens wat ik nu gevonden heb, zoo iets komt men niet alle dagen tegen!"
„En de broêrs keerden zich weêr om, om te zien wat het was. „Och stumper!" zeiden ze, dat is een oude klomp waar het bovenstuk af is! Moet de prinses die ook hebben ?"
„Zeker!" zei Hans en de broêrs lachten en reden voort, en kwamen hem een heel eind vooruit.









HANS DE STUMPER
47
„Hallo! hier ben ik!" riep Hans, „nu wordt het hoe langer hoe beter! Dit is nog het allermooiste!" „Wat heb je nu gevonden?" zeiden de broers. „O," zei Hans, ,,'t is niet om over te praten. Wat zal de prinses blij zijn!" „Ajakkes!" zeiden de broêrs, ,,'t is modder uit de sloot!" „Ja, dat is het nu juist," zei Hans, „en 't is van 't allerfijnste soort ook, men kan het niet in zijn handen houden!" en hij stopte zijn zak er meê vol. Maar de broêrs reden zoo hard mogelijk vooruit, tot ze wel een uur hvóór waren. Bij de stadspoort hielden ze stil, en daar kreeg ieder een [volgnummer, en ze werden op een rij gezet; wie 't eerst was gekomen het teerst; zes in 't gelid moesten ze staan, dicht op elkaar gepakt, dat ze hun | armen niet roeren konden, en dat was heel goed ook want anders hadden bze elkaar den rug nog gebroken, alleen omdat de een voor den ander stond. Al de bewoners van het land stonden om het paleis heen, tot vlak voor de ramen, om te zien hoe de prinses ze ontvangen zou. Zoo gauw als er een bij haar binnenkwam, was zijn spraaktalent weg. „Deugt niet!" zei de prinses, „weg!"
Nu kwam de broêr, die het lexicon van buiten kende aan de beurt, I maar het was hem heelemaal ontglipt toen hij in de rij stond, en zijn Baarzen kraakten, en de zoldering was van spiegelglas, zoodat hij zichzelf lop zijn hoofd zag staan, en bij ieder raam stonden drie secretarissen en leen referendaris om alles op te schrijven wat er gezegd werd, dat het f dadelijk in de krant kon komen, die dan weêr voor een dubbeltje werd lyerkocht op de hoeken van de straten. Het was verschrikkelijk! en bovendien hadden zij de kachel zóó hard gestookt dat hij gloeiend stond. I „Wat is het hier warm!" zei hij. „Dat komt omdat mijn vader vandaag piepkuikens braadt!" zei de prinses.
\ Bè! daar stond hij; op zoo'n gesprek had hij niet gerekend, hij wist boe noch ba te antwoorden, want hij had iets heel geestigs willen zeggen. Bè!!
„Deugt niet!" zei de prinses, „weg!"
En zoo moest hij weg. Nu kwam de andere broêr.
„Wat is 't hier verschrikkelijk heet!" zei hij.
„Ja, wij braden piepkuikens vandaag!" zei de prinses.
„Wat-e-wat?" zei hij, en alle notarissen schreven: ,,wat-e-wat?"
„Deugt niet!" zei de prinses, „weg!"
Daar kwam Hans op zijn geitebok naar binnen rijden: „Jongens! wat is het hier flink warm!" zeide hij.
„Dat komt omdat ik piepkuikens braad," zei de prinses.
„Dat treft net!" zei Hans, „dan kan ik mijn kraai meêbraden!"
„Dat kan best!" zei de prinses, „maar heb je «iets om hem in te doen, want ik heb geen pan meer ?"
„Ik wel," zei Hans en b'j haalde den ouden klomp voor den dag en zette de kraai er mi^



48
HANS DE STUMPER
„Daar hebben wij een heel maal aan!" zei de prinses, „maar waar maken wij de saus meê ?"
„Die heb ik in mijn zak," zei Hans. „Ik heb zooveel dat ik er best wat van verliezen kan!" en hij haalde wat van den modder uit zijn zak.
„Zoo mag ik 't hebben!" zei de prinses, „jij kunt antwoorden en jij kunt praten ook, en jij zult mijn man worden! Maar weet je wel, dat ieder woord, dat wij zeggen opgeschreven wordt en morgen in de courant komt ? Bij ieder raam staan drie secretarissen en een oude referendaris en die is de ergste want hij kan niet goed hooren!" Dat zei ze om hem bang te maken. En alle secretarissen trokken gezichten en kletsten een inktklad op den vloer.
„Dan is die de baas!" zei Hans, „dan moet de referendaris het beste hebben!" En hij keerde zijn zakken om en gooide hem al den modder in zijn gezicht.
„Dat is flink gedaan!" zei de prinses, „dat zou ik nog zoo niet kunnen, maar ik zal 't wel leeren!" —
En nu werd Hans de Stumper koning, kreeg een vrouw, en zat op een troon, en dat hebben wij uit de krant van den referendaris, — en die is niet te vertrouwen.






IN KOPENHAGEN IN DE OOSTERSTRAAT NIET VER VAN DE KONINGSMARKT WERD EEN GROOTE PARTIJ GEGEVEN






DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
59
HOE HET DEN RECHTER GING
Het was laat; — Rechter Knop nog verdiept in den tijd van koning Hans, wou naar huis gaan. Maar nu was het zóó beschikt, dat hij in plaats van zijn eigen overschoenen, die van het Geluk aantrok, en er mee de Oosterstraat instapte. Nu werd hij door de tooverkracht van zijn overschoenen teruggebracht in den tijd van koning Hans, en daarom kwam hij met zijn voeten in slik en modder terecht, want er was toen nog geen plaveisel.
„Wel verschrikkelijk wat ziet het er hier uit! het heele trottoir is weg, en geen een lantaarn brandt er meer!"
De maan stond niet hoog genoeg, en de lucht Was daarenboven erg dik, zoodat het pikkedonker om hem heen was. Toch hing er bij den eerstvolgenden hoek een lantaarn voor een Madonnabeeld, maar die verlichting
I beduidde zoo goed als niets; en hij bemerkte het pas toen hij er vlak on[ der was. Toen viel zijn oog op de geschilderde Madonna met het kind. „Zeker een kunstkooper, die vergeten heeft zijn uithangbord binnen te halen!" dacht hij.
Er gingen een paar menschen voorbij in de kleeding van dien tijd. „Wat zien die er raar uit: ze komen zeker van een bal-masqué."
Op eens hoorde hij trommen en pijpen en zag de lichten van vlammende fakkels; hij bleef staan en er trok een wonderlijke stoet voorbij. Voorop een heele troep trommelslagers, die er duchtig op los roffel! den, dan volgden boogschutters, en de hoofdpersoon was een geestelijke. | Verbaasd vroeg de rechter, wat dat allemaal beteekende en wie die man was.
„Dat is de bisschop van Seeland," werd hem geantwoord. „Groote goedheid! waar scheelt het den bisschop nu?" zuchtte de rechter, en hij schudde zijn hoofd, neen, dat was toch zeker de bisschop



60
DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
niet; en daarover peinzend, zonder rechts of links te zien, ging hij door de Oosterstraat over het Hoogebrugsplein.
De brug voor het Slotplein was nergens te zien maar hij stond in eens aan een lagen, waterkant, en vond daar twee mannen met een boot.
„Wil het heerschap naar 't eiland worden overgezet?" vroegen zij.
„Naar het eiland ? vroeg ,de rechter, die volstrekt niet wist, dat hij in een andere eeuw was, „ik moet naar Christiaanshaven in de kleine Marktstraat!"
De mannen keken hem aan.
„Als je mij maar zegt waar de brug is!" zei hij. ,,'t Is een schandaal dat er geen lantaarns aan zijn! en wat een smerigheid, 't is of je in een moeras loopt!
Hoe langer hij met die mannen sprak, hoe onbegrijpelijker hem alles werd.
„Ik versta jelui Bornholmsch niet!" zei hij eindelijk kwaadaardig en keerde zich om. De brug kon hij nergens vinden en er was ook geen leuning.
,,'t Is een schande zooals het er hier uitziet," zei hij; nog nooit had hij zijn eeuw ellendiger gevonden dan van avond. „Ik zal maar een rijtuig nemen!" maar waar waren de rijtuigen? nergens een te zien! „Dan zal ik maar terug moeten, naar de Koningsmarkt, daar staan er wel, anders kom ik nooit in Christiaanshaven!"
Hij ging terug naar de Oosterstraat, en was die bijna uitgeloopen toen de maan doorkwam.
„Lieve Heer! wat hebben ze daar voor een toestel neergezet!" zei hij toen hij de Oostpoort zag, die toen aan het einde van de Oosterstraat stond. Hij vond een zijpoortje open en kwam zoo op onze Nieuwmarkt, maar dat was een groote grasvlakte; hier en daar stond een enkel boschje, en dwars door het veld liep een breed water; een paar bouwvallige houten loodsen van de Hollandsche schippers, waarom de vlakte „de Hollandsche wel" heet, stonden aan den overkant.
„Ik zie een Fata Morgana, of ik ben dronken!" jammerde de rechter.
„Wat is dat allemaal toch?" ~
Hij ging weer terug in 't vaste geloof, dat hij ziek was. Toen hij weer in de straat kwam lette hij wat beter op de huizen, en toen zag hij, dat ze bijna allemaal van hout waren, en dat de meeste rieten daken hadden.
„Neen, ik ben heelemaal niet in orde!" zuchtte hij, „en ik heb toch niet meer dan één glas punch gedronken, maar ik kan er niet goed tegen; het was toch ook dom om ons punch en warme zalm te geven, dat zal ik Mevrouw zeggen. Zou ik er heen gaan en zeggen hoe het met mij gesteld is. Maar dat staat zoo gek en wie weet of ze nog wel op zijn."
Hij zocht naar het huis, maar 't was niet te vinden.









68
DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
student daar de vrouw voor wascht, dan vliegen wij van de eene ster I naar de andere. Dat is een leugen,. . . maar 't zou toch wel aardig zijn. Als ik maar eens even een klein sprongetje daar naar boven kon makenI dan mocht mijn lichaam hier op de trap blijven."
Zie, er zijn van die dingen in de wereld, waarover het voorzichtig! is maar niet te praten; maar men moet dubbel voorzichtig zijn als menl de overschoenen van het geluk aan de voeten heeft. Hoor maar eens wat ■ er met den nachtwacht gebeurde.
Wij menschen, wij weten allemaal hoe snel men voortgaat door stoom-| beweging: wij hebben dat ondervonden op spoorwegen over land, of over I zee op stoombooten; maar die snelheid is als de beweging van den luiaardl of het voortschuiven van een slak, vergeleken met de snelheid van hetl licht; dat vliegt negentien millioenmaal sneller dan het beste renpaard;! maar toch is de elektriciteit nog sneller.
De dood is een elektrische schok in ons hart en de bevrijde ziel wordt gedragen door elektriciteit. In acht minuten en enkele seconden maakt het zonlicht een reis van meer dan twintig millioen mijlen; in mindert minuten dan die seconden vliegt de ziel met de ijlpost elektriciteit, dien zelfden weg. De ruimte tusschen dehemellichaamen is vóórhaar nietgrooteij dan voor ons de afstand in één zelfde stad tusschen de huizen onzer vrienden! zelfs al liggen ze tamelijk dicht bij elkaar; maar die elektrische hartstooj kost ons het gebruik van ons lichaam, als wij niet zooals de nachtwacht dd overschoenen van het geluk aan de voeten hebben.
In een paar seconden had de nachtwacht zijn reis van 52 000 mijlen^ gemaakt naar de maan. De maan is van een veel lichtere stof dan de aarde, en zoo zacht als voor ons pas gevallen sneeuw. Hij stond op een van de tallooze ringbergen, die wij kennen uit Dr. Madler's groote maankaart, ge weet wel.
Van binnen ging de berg steil naar beneden, wel een mijl diep.
Beneden lag een stad, die zag er uit als eiwit in een glas water, even zoo zacht en los, met torens en koepels en zeilvormige balkons, doorzichtig en zwevend in de dunne lucht; onze aarde hing boven zijn hoofd als eeri groote vuurroode kogel. ?j
Hij zag er allerlei wezens, allemaal wel wat wij „menschen zouden noemen, maar zij zagen er heel anders uit dan wij; zij hadden ook een taal, maar niemand kon verlangen dat de ziel van den nachtwacht die zou verstaan, en toch kon hij dat.
De ziel van den nachtwacht verstond heel best wat de maanbewonert met elkaar spraken. Zij disputeerden over onze aarde, en twijfelden of die wel bewoond kon zijn: de lucht moest er zóó dik zijn, dat geen verstandig maanmensen het er zou kunnen uithouden. Zij hielden het er voor, dal alléén op de maan levende wezens woonden, die was de eigenlijke wereldbol! waar de oude wereldbewoners leefden.






74
DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
hier in het vertrek, waar de gipsafgietsels van de vergroeide lichaamsdeelen aan den muur hingen, maar met dat verschil, dat ze daar genomen werden als de patiënt binnen is, maar hier werden ze genomen en bewaard terwijl de brave luitjes weg waren.
Het waren afgietsels van vriendinnen, hare lichamelijke en geestelijke gebreken, die hier verzameld waren.
Gauw maar naar een ander vrouwelijk hart; dit was als een groote, heilige kerk, de witte duif der onschuld zweefde boven het hoogaltaar. Hoe graag had hij daar niet geknield, maar verder moest hij in het volgende hart, toch hoorde hij nog de orgeltonen en het scheen hem of hij zelf een nieuw en beter mensch geworden was, en niet onwaardig nu het volgende heiligdom binnen te gaan. Een armoedig dakkamertje, een zieke moeder; maar door het open venster straalde God's warme zon, heerlijke rozen knikten in den ^ zegen vroeg voor
houten bak bui-
ten het raam, en ^SöIIm^L *er'
twee hemels- /t^_ jW%JS^^/f7^[ Nu kr°°P hlJ
blauwe vogels f ^^«f^M L 1 °P handen 6n zongen van kin- #t 1 l%f voeten midden
dervreugde, ter- lËlr %k v J %^ v ƒ dooreen erg goed
wijl de zieke ^%yr voorziene slach-
moeder God's terswinkel, en hij
stootte overal tegen vleesch altijd vleesch; dat was het hart van een rijk en gerespecteerd man, wiens naam zeker in 't adresboek staat. Nu kwam hij in het hart van zijn vrouw, dat was een oude, vervallen duiventil; het portret van den man stond er als weerhaan boven op, en was verbonden met de deurtjes, die open en toe gingen naarmate de man zich draaide.
Toen kwam hij in een spiegelkabinet zooals wij dat hebben op het slot Rosenborg, maar de spiegels vergrootten op een ongeloofelijke manier. Midden op den vloer zat als een Dalai-Lama, de onbeduidende persoonlijkheid van den eigenaar, verrast over zijn eigen grootheid.
Daarna dacht hij, dat hij in een nauwen naaldekoker was gekomen, vol nijdige spitse naalden; „dat is zeker het hart van een oude juffrouw," meende hij; maar hij vergiste zich, het was een jong militair met een heeleboel ridderorden, juist, zooals men van hem zeide: een man van „geest en gemoed".
Heelemaal van streek kwam onze medicus uit het laatste hart te voorschijn: het was hem niet mogelijk orde in zijne gedachten te krijgen; hij geloofde dat zijn al te sterke fantaisie met hem op den loop was gegaan.
„Och God, och God!" zuchtte hij: „ik heb zeker aanleg tot krank-j zinnigheid! maar 't is ook zoo allergruwelijkst warm hier binnen. Het bloed gaat mij naar mijn hoofd!" En nu herinnerde hij zich in eens, dat



76
DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
Geen bedaarder en vlijtiger mensch, dan deze jonge man, en daarom gunnen w.e hem van harte zijn wandelingetje; want dat zou hem goed doen bij dat vele zitten. In 't begin liep hij voort zonder aan iets bepaalds te denken, daarom hadden de overschoenen geen gelegenheid om hun tooverkracht te laten werken.
In de laan van Frederiksberg kwam hij een kennis tegen, een jong dichter, die vertelde hem, dat hij den volgenden dag op reis ging.
„Hé, ga je nu al weer op reis!" zei de klerk. „Wat ben jelui dichters toch gelukkig met dat vrije leven! Je kunt overal heen vliegen waar je wilt; wij liggen altijd aan een ketting!"
„Ja maar," antwoordde de dichter, „die zit vast aan den broodboom. Jelui hebt geen zorgen voor den dag van morgen, en als je oud wordt krijg je pensioen."
„Jelui hebt toch het beste deel!" zei de klerk; ,,'t is immers een pleizie'r op zichzelf verzen te zitten maken! en iedereen zegt je iets aangenaams er over, en bovendien ben je je eigen baas! Ik wou je gezicht wel eens zien als je in 't gerecht zat naar al die vervelende zaakjes te luisteren."
De dichter schudde zijn hoofd, en de klerk schudde zijn hoofd, ieder bleef bij zijn opinie en zoo namen ze afscheid.
,,'t Is een eigenaardig soort van menschen die poëeten!" dacht de klerk bij zichzelf, „ik wou toch wel eens even zoo'n natuur hebben en zelf een dichter zijn, ik weet zeker, dat ik niet zulke prulverzen zou schrijven als de anderen!
't Is een echte voorjaarsdag voor een dichter. Wat is de lucht helder, wat zijn de wolken mooi! en hoe heerlijk geurt het groen! In jaren heb ik dat niet gevoeld zooals op dit oogenblik!"
Wij merken dat hij al dichter is geworden; dat is niet iets dat in het oog valt, want het is een verkeerd begrip, dat een dichter er anders uitziet dan andere menschen; daar kunnen er bij zijn van meer poëtische natuur, dan menig erkend, groot dichter; het verschil is alleen, dat de dichter een beter geheugen heeft voor zijne gewaarwordingen; hij kan die vasthouden tot zij tot denkbeelden en woorden geworden zijn; dat kunnen die anderen niet. Maar het is altijd een overgang om van alledaagsch tot een begaafd mensch te worden, en die stap had onze klerk nu gedaan.
„O, die heerlijke lucht!" zei hij, „het doet mij denken aan de viooltjes bij tanteLena! Ja, toen was ik nog een kleine jongen! Wat heb ik daarj in lang niet aan gedacht! 't goeie, oude mensch! zij woonden daar achterj bij de Beurs. En altijd had ze wat groens of een bloemetje in haar vaasje! staan, zóó koud kon 't niet zijn, 's winters. En de viooltjes rook ik terwijl! ik kijkgaatjes maakte op de bevroren ruiten met warmgemaakte centen! Dan had men'een aardig gezicht: Buiten in 't kanaal lagen de leege, ingej vroren schepen; een enkele krassende kraai, dat was de heele bezettingl



78
DE OVERSCHOENEN VA'N'HET GELUK,
inneren! allemaal onzin is; dat heb ik vroeger zoo dikwijls gehad. Met al die mooie dingen, die men ziet in zijn droom en met al de wijsheid, dié men zegt is het als met de schatten uit de onderwereld; het is schitterend goud afe;men het krijgt maar bij daglicht worden het steenen en dorre bladen. Ach!" zuchtte hij weemoedig, en hij keek naar de vogeltjes, die vroolijk zongen en hipten op de takken. „Wat hebben zij het veel beter dan ik! o, hoe heerlijk om te kunnen vliegen! Als het eens mogelijk was voor een mensch, over te gaan in iets anders, wat zou ik dan graag zoo'n leeuwerikje zijn!"
Toen hij dat zei werden op eens zijn mouwen met de slippen van zijn jas tot vleugels, zijn kleederen werden veeren en zijn overschoenen vögelvoetjes, hij merkte het heel goed en lachte er inwendig om. „Nu weet ik pas goed dat ik droom, maar zóó gek is het nog nooit geweest," en hij vloog in de takken en begon te zingen, maar er was geen muziek in zijn zang, want zijn dichternatuur was weg. De overschoenen konden — zooals 't ook behoort als men iets goeds wil doen, — maar voor één ding te gelijk zorgen: hij wou dichter zijn en hij was het; nu wou hij een vogeltje zijn, maar toen hij dat werd was 't uit met den dichter.
^.jDat's wel aardig!" zei hij, „overdag zit ik op 't politie-bureau tusscnen allerlei solide stukken, en 's nachts kan ik droomen, dat ik als een leeuwerik door den tuin van Frederiksberg vlieg; je zoudt er waarachtig een heele komedie over kunnen schrijven."
Toen vloog hij naar beneden in het gras, draaide met zijn kop en stak zijn snavel tusschen de frissche grashalmen die hem nu in verhouding tot zijn vogellichaampje wel zoo hoog leken als de Afrikaansche palmen.
Daar werd het op eens pikzwarte nacht; een verschrikkelijk groot ding kwam over hem heen; het was de pet van een jongen uit de voorstad, die hem vangen wou; er kwam een hand onder door, die greep den klerk over zijn rug en vleugels dat hij piepte, en in zijn eersten schrik riep hij hardop: „jou brutale vlegel, ik ben de klerk van 't politiebureau!" maar de jongen hoorde er niets anders in dan „pipipü" hij gaf den vogel een tik op zijn snavel en stapte er mee weg.
In de laan kwam hij twee schooljongens tegen van de hoogste klasse, dat wil zeggen maatschappelijk beschouwd, want geestelijk zaten ze in de laagste; ze kochten den vogel voor tien stuivers en zoo kwam de klerk ih
Kopenhagen bij een familie in de Gotherstraat.
,, t is lucii goeu, uai in. uruumr zei mj, „ï-muers zuu iss. me iuüu js-waau maken! eerst was ik een dichter en nu ben ik een leeuwerik! Ja, dat was de dichternatuur, die een vogel van mij maakte! 't Is toch een naar iets, vooral als men in de handen van kwajongens valt. Ik ben toch nieuwsgierig hoe dat afloopt!"
De jongens namen hem mee in een heel elegante kamer; een dikke lachende dame ontving ze daar, maar ze was er niets mee ingenomen dat ze zoo'n



DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
83
door 't open raam en zie, 't was zijn eigen kamer waarin hij op de tafel fladderde. ,,Laat ons nu menschen zijn," zei hij zonder er bij te denken, en op 't zelfde oogenblik was hij klerk, maar hij zat op de tafel.
„Lieve Heer nog toe!" zei hij, hoe kom ik hier op, en toen viel hij in slaap! Maarjik heb ook een onrustigen droom gehadLI wat een domme geschiedenis!"
HET BESTE WAT DE OVERSCHOENEN BRACHTEN.
Den volgenden morgen, heel vroeg, toen de klerk nog in bed lag, werd er aan de deur geklopt. Het was zijn buurman op dezelfde verdieping, een student, die voor dominé studeerde. Hij kwam binnen.
„Leen mij je overschoenen," zei hij. ,,'t Is zoo nat in den tuin, maar de zon schijnt lekker, en ik wou graag beneden een pijp rooken."
Hij kreeg de overschoenen en was heel gauw beneden in den tuin, die een peereboom en een pruimeboom rijk was. Zelfs zóó iets kleins als dat tuintje, geldt in Kopenhagen voor iets bijzonder heerlijks.
De student liep het pad op en neer. Het was pas zes^uur.
Op straat werd een posthoorn geblazen.
„O, reizen, reizen!" riep hij uit, „dat is toch het allerheerlijkste in de wereld! Reizen is mijn allerliefste wensch! Dan zou die eeuwige onrust in mij bedaren. Maar heel ver weg moest het zijn! Zwitserland wilde ik [ zien, Italië — en —"
Ja, 't was goed dat de overschoenen oogenblikkelijk werkten, anders Ijzou hij al te ver en te gekomen zijn, voor hemzelf en voor ons.
ItHij was op reis; — middi dtserland; maar hij was met acht andere
binnen in een diligence s^epai j had hoofdpijn, en pijn in zijn rug en zijn I voeten waren opgezwolir knijpen van zijn laarzen. Hij dommelde
jkzoowat. In zijn rechter ;,ij zijn wissel en in zijn linker zijn pas, en
^vastgenaaid in een zee» • zakje op zijn borst eenige gouden tientjes. Hij droomde voortdur hij de een of andere van die kostbaarheden
verloren had en daarom e hij iederen keer op en voelde in een drie-
ihoek met zijn hand va lar links en dan op zijn borst of alles er nog
■pel was. Parapluies, gto n hoeden schommelden boven in het net en ■naakten het tamelijk iets van het uitzicht te zien, dat juist bij¬
zonder imposant was rde er naar en zijn hart zong er bij.
[ Groot, ernstig en d as het land om hem heen. Op de verre
hooge rotsen schenen d mbosschen laag als heidevelden en wolken
hingen er in nevel 01 et begon te sneeuwen, de wind blies guur.
„Ach," zuchtte hi , dat ik aan den anderen kant van de Al¬
pen was, daar is het daar krijg ik geld op mijn wissel; de angst,
dat ik dien wissel 'i lerft mij 't genot van Zwitserland.
I„0, was ik maar a n ire zijde!" En hij was aan de andere zijde.
6*



84
DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
Midden in Italië was hij, tusschen Florence en Rome. Te midden van donkerblauwe bergen lag het meer Trasiménes, vlammend goud, in 't avondlicht. Hier, waar Hannibal Flaminius versloeg, hielden vreedzaam de wijnranken elkaar vast met hun groene vingers; allerliefste, half naakte kinderen liepen achter een kudde koolzwarte varkens; aan den weg bloeide 't laurierbosch. Konden wij 't schilderen, ieder zou juichen: „heerlijk Italië!" Maar dat zei de theoloog niet en niemand van zijn reisgezelschap zei het, in den wagen van den vetturino.
Giftige vliegen en muggen vlogen er bij duizenden naar binnen, en 't hielp hen niet of ze al metmyrtetakken om zich heen zwaaiden, gestoken werden ze toch, allemaal zaten ze met roode en opgezwollen gezicnteni de arme paarden zagen er afschuwelijk uit, ze waren bedekt als met een koek van vliegen en 't hielp maar voor een oogenblik als de koetsier van den bok ging om ze er af te schrappen met zijn zweep. De zon ging onder en er kwam een ijzige kou over 't heele land, dat was heel onbehagelijk; maar de wolken en de bergen rondom werden helder groen, wondermooi licht, doorschijnend groen — ja, ga 't zelf maar zien, dat is beter dan beschrijvingen lezen! 't Was heerlijk mooi — dat vonden de reizigers ook, maar ze hadden honger, ze waren moe, en in hun ziel was maar plaats voor één gedachte: „waar zouden ze eten vinden!" dat kon hun veel meer schelen dan het mooie land.
De weg bracht hen door een olijf bosch — dat was of men thuis tusschen knotwilgen rijdt—hier was een eenzame herberg. Daar vóór lag een troep bedelaars: de beste zag er uit als „de oudste zoon van den Honger, pas meerderjarig," de anderen waren of blind of kreupel, ze hadden ingeschrompelde beenen en ze kropen op hun handen, of hun armen waren weggeslonken met vingerlooze handen, 't Was de afschuwelijkheid in lompen. „Ongelukkigen, excellentie!" zuchtten ze en te staken de reizigers hunne zieke ledematen toe. De waardin zelve, op bloote voeten en met slordig haar, niets dan een vuile blouse aan, ontving de gasten. De deuren waren met touw vastgebonden, de steenen vloer binnen lag overal los. De vleermuizen vlogen langs de zoldering, en de stank. —
„Willen wij maar liever in den stal eten?" zei een van de reizigers „daar weet je.ten minste wat je inademt!"
De ramen werden open gezet om wat frissche lucht te krijgen, maar toen kwamen dadelijk die akelige verschrompelde armen naar binnen en het zeurig klagen: „ongelukkigen, excellentie!" Dt muur was vol opschriften de meesten tegen „la bella Italia."
Toen kwam het eten, eerst de soep van water met veel peper en ransige olie; daarna dezelfde olie opsla; bedorven eieren en gebraden hanekammen waren de hoofdschotels. Zelfs de wijn had een bijsmaak, 't was precies een drankje.
's Nachts werden de koffers tegen de deur geze\ een van de reizigers



DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
85
had de wacht, terwijl de anderen sliepen, 't Was de theoloog, o, wat was 't benauwd! de muggen gonsden en staken, en de ongelukkigen buiten jammerden in hun slaap.
,, Ja reizen is een goed ding!" zei de student, „als je maar geen lichaam had, het lichaam moest kunnen rusten terwijl de ziel weg zwierf. Waar ik kom vind ik een drukkende onvolkomenheid; iets beters wil ik hebben dan het bestaande, het beste, het allerbeste, maar wat is dat ? Ja ik weet eigenlijk wel wat ik wil, ik wil naar een heerlijk doel, het gelukkigste van alles!"
En toen hij dat gezegd had was hij thuis, de lange witte gordijnen hingen neer voor het raam. Op den vloer stond de zwarte doodkist, daar lag hij zelf in, in zijn stillen doodsslaap, zijn wensch was vervuld: het lichaam rustte, de ziel zwierf rond. „Noem niemand gelukkig vóór zijn dood," had Solon gezegd; hier werd 't bewezen.
Twee gedaanten bewogen zich in 't vertrek, wij kennen ze beide: het was de Fee der Smart en de bode van 't Geluk, ze bogen zich over den doode.
„Zie je nu wel," zei de Smart, „welk geluk hebben je overschoenen de menschen gebracht?"
„Zij hebben ten minste hem, die hier rust een blijvend goed gebracht," zei de Blijdschap.
„O, neen," zei de Smart, „hij is zelf gegaan, hij werd niet geroepen. Zijn geest was niet de kracht gegeven, de schatten te tillen, die zijn bestemming hem toezegde. Ik zal hem een weldaad doen. En zij nam de overschoenen van zijn voeten, toen was de doodsslaap voorbij en de herleefde stond op. De Smart verdween en ook de Overschoenen; zeker beschouwde zij ze als Haar eigendom."






ER WAS EENS EEN ARME PRINS
ZIJN KONINKRIJK WAS MAAR HEEL KLEIN






94
DE VARKENSHOEDER
„Nu geloof ik, dat hij gek is!" zei de prinses en ze ging weêr weg, maar toen ze een klein eindje ver was, bleef ze weêr staan. „Men moet de kunsti aanmoedigen!" zei-ze. „Ik ben de dochter van den keizer! Zeg hem, dai hij tien kussen kan krijgen net als gisteren en de rest moet hij maar van mijn hofdames nemen!"
„Ja, maar, dat doen wij liever niet!" zeiden de hofdames. „Nonsens!" zei de prinses, „als ik hem kan kussen kun jelui het ook!! Denk er aan, dat ik jelui kost en salaris geef!" Eh de hofdame moest weêrnaarbin- . het balkon!
uens er aan, weêrnaarbinnen. „Honderd kussen van de prinses!" zei hij, ,,of ieder houdt wat hij heeft." „Ga voor mij staan!!!" zei ze en de hofdames gingen staan en hij kuste. „Wat is daar toch voor een oploop bij den varkensstal l" zei de keizer, die op
zich. Toen hij beneden in den tuin kwam. lien hii heel zachtins: de hof¬
dames hadden het zóó druk met de kussen te tellen, opdat het eerlijk toe zou gaan en hij er niet te veel zou krijgen, maar vooral ook niet te weinig, dat niemand den keizer zag aankomen. Hij ging op zijn teenen staan.
„Wel, haal me de drommel!" riep hij, toen hij zag dat ze gekust werd, en hij sloeg ze allebei met zijn pantoffel om de ooren, juist op het oogenblik, dat de varkenshoeder de tachtigste kus kreeg. „Er uit!" zei de keizer want hij was kwaad, en de prinses en de varkenshoeder werden allebei uit het keizerrijk gezet.
Daar stond zij nu te huilen, de varkenshoeder bromde en de regen stroomde.
„Och, ik ongelukkig schepsel!" zei de prinses, „had ik toch dien knappen prins maar genomen! och, wat ben ik ongelukkig!"
was gekomen; hij wreef zijni oogen en zet-; te zijn bril op. „O, de hof-l dames zijtu erbezig!daaii moet ik noodigbij zijnl" en hij trok zijn pantof-j fels van ach* ter wat op,' want het wa*| ren eigenlijk! neêrgetrapte schoenen. Joosjes! wai
erbezig! daarj
haastte hii



DE VARKENSHOEDER
95
En de varkenshoeder ging achter een boom, en wreef het zwart en bruin van zijn gezicht, gooide zijn leelijke kleeren weg, en kwam voor den dag als prins, en hij was zóó mooi, dat de prinses een buiging voor hem maakte.
„Ik veracht je!" zei hij. „Je wilde geen eerlijken prins hebben! Je begreep de roos en den nachtegaal niet, maar den varkenshoeder kan je kussen voor een speelwerkje! Nu moet je maar zien hoe je terecht komt! En hij ging zijn koninkrijk binnen, sloeg de deur dicht en schoof er den grendel voor. En zij kon buiten staan en met recht zingen:
„Och, mijn lieve Augustijn, Alles is weg, weg, weg!"






TANTE KIESPIJN
WAAR WIJ DEZE GESCHIEDENIS VAN DAAN HEBBEN
ANDERSEN SPROOKJES 3* dr. •






Waar wij deze geschiedenis van daan hebben? Wou je het weten ?
Die komt uit het papiervat, waar de oude papieren in gaan. Menig goed en aardig boek is bij den kruidenier of den drogist gekomen, niet om gelezen te worden, maar als een noodzakelijk verbruiksartikel. Ze moeten papieren hebben voor koffie- en stijfselzakjes, voor bokking en voor boter en i kaas. Beschreven papier is ook bruikbaar.
Dikwijls gaat er in het papiervat, wat er niet in moest gaan.
Ik ken een knecht van een drogist, de zoon van een komenij-man, die dus gestegen is van den kelder naar den winkel. Iemand van groote belezeni heid, winkelbelezenheid, zoowel geschreven als gedrukt.
Hij heeft een heel interessante verzameling, en daaronder menig ge' wichtig stuk uit de pruUemand van dezen of genen verstrooiden en met werk overkropten ambtenaar. Ook brieven in vertrouwen geschreven door de eene vriendin aan de andere, met schandaaltjes er in, die vooral niet verder mogen verteld worden. Hij is een levende inrichting tot redding van verdrinkende litteratuur, en beschikt over een uitgestrekt gebied, want hij heeft de winkels van zijn vader en van zijn principaal onder zich, en daar heeft hij al menig boek en blaadje gered, dat zeker wel verdient meer «tan eens gelezen te worden.
Hij heeft mij zijn verzameling gedrukte en geschreven zaken uit het papiervat laten zien, de rijkste oogst kwam uit de komenij. Er waren een paar bladen uit een groot schrijfboek bij; het mooie, duidelijke schrift trok dadelijk mijn aandacht.
„Dat heeft de student geschreven!" zei hij, „de student, die hierover woonde en een maand geleden gestorven is. Men kan er uit zien, dat hij erg aan kiespijn geleden heeft. Het is heel aardig om te lezen! Er zijn nog maar een paar bladen van over, er was een heel boek vol en nog iets meer. Mijn ouders hebben er een half pond groene zeep voor gegeven aan de vrouw bij wie hij inwoonde. Dit is alles wat er nog van over is."
Ik leende het van hem en las het, en nu vertel ik het.
De titel was:
TANTE KIESPIJN I
Tante gaf mij allerlei lekkers toen ik klein was. Mijn tanden hebben het uitgehouden, ze zijn er niet door bedorven. Nu ben ik ouder, en student. Ze bederft mij nóg met zoetigheid: se zegt, dat ik een dichter ben. Ik heb
7*



TANTE KIESPIJN
101
In zijn laatste jaren deed hij niet meer aan bierbrouwen, maar leefde I van zijn renten, kwam dikwijls bij tante en was ouder dan zij. Hij had heelemaal geen tanden, alleen een paar zwarte stompjes.
Toen hij een kleine jongen was, had hij te veel suiker gegeten, zei hij tegen ons en dan gaat men er zoo uitzien.
Tante had zeker nooit in haar jeugd suiker gegeten, ze had de mooiste ■ witte tanden.
Maar ze was er ook zuinig op, zei brouwer Rasmussen, ze sliep er 's \ !nachts niet mee.
Dat deed hij om te plagen, wisten wij, maar tante zei, dat hij er niets mee meende.
Eens op een dag aan 't ontbijt vertelde zij, dat zij een naren droom !had gehad, 's nachts; een van haar tanden was uitgevallen.
„Dat beduidt," zeide zij, „dat ik een waar vriend of vriendin zal missen."
„Als het een valsche tand was," zei brouwer Rasmussen, „dan kan het jfoeduiden, dat je een valschen vriend zult verliezen!"
„Je bent een erg onbeleefde oude heer!" zei tante, zoo kwaad als ik [haar nooit te voren of daarna gezien heb.
Later zei ze, dat het maar plagerij van haar ouden vriend was; hij was de edelste mensch op aarde, en als hij eens stierf, zou hij een God'sengeltje in den Hemel worden.
Ik dacht veel na over die verandering en of ik hem in die nieuwe gejdaante zou herkennen.
Toen ,tante jong was en hij ook nog jong, heeft hij met haar willen ftrouwen, maar zij bedacht zich te lang en bleef zitten; zij bleef al te lang ptten, en bleef altijd een oude juffrouw, maar ook altijd een trouwe vriendin.
Toen stierf brouwer Rasmussen.
Hij werd ten grave gereden* in de allerduurste lijkkoets, en een groote . stoet volgde; heeren in uniform en met ridderorden. [ Tante stond met ons allemaal voor 't raam, heelemaal in 't zwart; alléén was er ons kleine broertje niet bij, dat een week geleden door den ooievaar gebracht was. De lijkwagen en de volgkoetsen waren nu voorbij, jen de straat was weer leeg. Tante wou van het raam weggaan, maar dat wou ik niet; ik wachtte op den engel, brouwer Rasmussen; hij was een gevleugeld Godskindje geworden en moest zich nu vertoonen.
„Tante," zei ik, „gelooft u niet, dat hij nu gauw komt! of misschien, als de ooievaar ons weer een broertje brengt, dat het dan de engel Rasmussen is ?" I Tante was heelemaal overweldigd door mijn fantasie en zei: „Dat kind wordt een groot dichter!" en dat herhaalde zij altijd zoolang als ik school ging, ja zelfs nadat ik aangenomen was en nu nog in mijn studententijd. Maar zij is altijd een deelnemende vriendin voor mij geweest in dichterpijn en kiespijn. Ik heb namelijk aanvallen van beide.



102
TANTE KIESPIJN
„Schrijf maar al je gedachten op," zei ze, en leg ze in de laa van de tafel. Dat deed Jean Paul ook; hij werd een groot dichter, hoewel ik niet van hem houd, want hij is niet boeiend! Jij moet boeiend zijn! En je zult ook boeiend zijn!"
Den nacht na dat gesprek lag ik in drang en verlangen, maar ook in nood en pijnen. Het verlangen den grooten dichter te zijn, dien tante in mij zag en verwachtte: ik lag in dichter-pijn. Maar er is een erger pijn: Kiespijn, — die pijnigde en martelde mij: ik werd tot een krimpenden worm met een kruidenkussen en spaansche vlieg.
„Dat ken ik!" zei tante.
Een weemoedige glimlach trok over haar gezicht; haar tanden schitterden zoo wit. . ^
*
Maar ik moet een nieuw hoofdstuk beginnen in de geschiedenis van tante en mij.
III
Ik was verhuisd naar een andere kamer en had daar een maand gewoond. Daarover sprak ik met tante.
„Ik woon bij een stille familie, die zich niet met mij bemoeit, zelfs niet als ik driemaal schel. Overigens is het een erg lawaai-huis. Leven den heelen dag, van weer en wind en van menschen. Ik woon vlak boven den ingang. Iedere wagen, die in- en uitrijdt, brengt beweging in de schilderijen aan den wand. Het dichtslaan van de voordeur doet het huis dreunen als bij een aardbeving. Als dat gebeurt terwijl ik in bed lig, gaan de schokken door al mijn leden, maar dat is versterkend voor de zenuwen, zegt men. Als het waait, en dat doet het in dit land altijd, dan bengelen de lange vensterhaken heen en weer en slaan tegen de muren, en iedere windstoot brengt bovendien de schel van de buren'in beweging. De huisbewoners komen bij afdeelingen thuis, laat in den avond en soms heelemaal in den nacht; de huurder, die boven mij woont en over dag les geeft in 't bazuinblazen, komt het allerlaatst thuis en gaat nooit naar bed voor dat hij eerst een klein nachtelijk wandelingetje gemaakt heeft met zware stappen en met ijzer beslagen schoenen. Dubbele ramen zijn er niet, maar er is een gebroken ruit, waar mijn hospita papier over geplakt heeft, maar de wind blaast toch door de barst, en dat geeft een geluid als van een bromvlieg. Dat is slaapmuziek. Als ik dan eindelijk in slaap val, word ik heel gauw weer wakker van hanengekraai. De haan en de hen melden van uit het kippehok van den kelderbewoner, dat het heel gauw dag zal zijn, en de kleine Noorsche poney's, die geen stal hebben en vast-gebonden zijn in het hok onder de trap, schoppen tegen de deur om beweging te hebben.
De dag schemert; de portier, die met zijn familie op de zolderverdieping woont, stommelt de trap af; de klompen klapperen, de deur dreunt,






f



TANTE KIESPIJN
105
het huis schudt; en als dat alles overbracht is, begint de huurder boven zich te oefenen in de gymnastiek. Hij licht met iedere hand een zwaren ijzeren kogel op, die hij niet houden kan en die dus aanhoudend op den grond valt; in dien tijd stormt de jeugd van het huis, die naar school moet, schreeuwend naar buiten. Ik ga naar het raam en zet het open om wat frissche lucht te krijgen, en dat is heel verkwikkend, ab ik ze krijgen kan en de juffrouw, die achter in huis woont niet juist handschoenen wascht met vlekkewater, want daar bestaat zij van. Overigens is het een voortreffelijk huis, en ik woon bij een stille familie.
Dit was het bescheid, dat ik tante gaf betreffende mijn nieuwe woning; maar het werd levendiger verteld, want het gesproken woord heeft een frisscher toon, dan het geschrevene, j „Je bent dichter!" riep tante. „Schrijf maar op wat je mij verteld hebt, [ het is zoo goed als Dickens! Maar ik vind jou nog veel interessanter. Je [schildert als je spreekt! Je beschrijft je huis zóó, dat men het ziet! Ik huiver er van! — Dicht verder! Breng er iets levends in: menschen bijvoorbeeld, lieve menschen, liefst wat ongelukkig!"
Het huis heb ik werkelijk beschreven zooals het is, met al zijn geluiden, l|naar alléén met mijzelf, zonder handeling, die komt later!
IV
Het was winter; 's avonds na de komedie. Een verschrikkelijk weer was het, een sneeuwstorm, zoodat men er haast niet tegen op kon.
Tante was naar de komedie gegaan en ik ook, om haar thuis te kunnen brengen; maar men kon nauwelijks alléén voort, zoodat van brengen niet veel sprake was. Al de huurrijtuigen waren genomen. Tante woonde ver in de stad, ik daarentegen dicht bij het theater, en als dat niet het geval was geweest, Hadden wij in een schildwachthuisje moeten kruipen tot nader orde.
Wij strompelden door de diepe sneeuw, de dichte sneeuwvlokken stoven om ons heen. Ik tilde haar op, ik hield haar vast, ik duwde haar voort. Wij vielen maar twee keer, maar wij vielen zacht.
Zoo kwamen wij bij mijn huis; we schudden ons goed af; op de trap schudden wij ons nog eens, maar toch hadden wij nog genoeg sneeuw op ons, om de heele vloer van de voorkamer mee te bedekken. I Wij deden ons bovengoed af, en ons ondergoed, en zooveel goed als rwij maar af konden doen. Mijn hospita leende tante een paar droge kousen en een ochtendjakje, want dat was noodig vond ze, en ze zei ook, en daar fcad zij gelijk in, dat tante onmogelijk dien avond weer naar huis kon, en jVroeg of ze haar huiskamer voor lief zou willen nemen, dan zou ze een bed opmaken op de kanape tegen de deur van mijn kamer, die altijd op slot was. En dat gebeurde.



106
TANTE KIESPIJN
Mijn kachel brandde, het theewater kwam binnen, het werd gezellig in mijn kamertje. Maar niet zóó gezellig als bij tante, waar 's winters een dik gordijn voor de deur hangt, en zware overgordijnen voor de ramen, en een dubbel tapijt op de vloer met drie lagen dik papier er onder. Men zit daar als in een goed toegekurkte flesch met warme lucht. Maar zooals ik zei, bij mij was 't ook gezellig; buiten loeide de wind.
Tante praatte en vertelde: haar jeugd kwam terug, brouwer Rasmussen kwam, oude herinneringen!
Zij herinnerde zich nog hoe ik mijn eersten tand kreeg, en de familievreugd daarover.
De eerste tand! De tand van de onschuld, glinsterend wit als een melkdroppel, de melktand!
Er kwam er één, er kwamen er meer; in 't gelid naast elkaar, boven en beneden, de allerliefste kindertandjes; maar 't waren toch maar alléén de voortroepen, niet de echte, die mee moéten het heele leven door.
Maar die kwamen ook, en de verstandkiezen, de vleugelmannen, op een rij, die komen met pijn en groote moeite.
En zij gaan weer weg, één voor een, voordat hun diensttijd om is, zelfs de laatste tand gaat ook weg en dat is geen feestdag, maar een dag van weemoed.
Zoo wordt men oud, al blijft de ziel jong.
Zulke gedachten en zulke gesprekken zijn niet vroolijk, maar zoo gaat het als men eenmaal aan 't praten raakt, wij kwamen op onzen kindertijd en wij babbelden en babbelden, en eerst om twaalf uur ging tante haar nachtrust in, in de kamer daarnaast.
„Goeden nacht, lieve kind!" riep ze, „nu ga ik net zoo lekker slapen als in mijn eigen nestje!"
En zij ging ter ruste; maar rust was er niet, zoo min in- als buitenshuis. De storm schudde de vensters en sloeg met de lange ijzeren haken, en klingelde met buurman's achterdeurschel. De huurder boven was juist thuisgekomen. Hij deed nog een klein nachtwandelingetje de kamer op en neer, smeet zijn laarzen buiten, en ging toen naar bed en te ruste, maar hij; snorkte, dat men het door het plafond heen hooren kon.
Voor mij was er geen slaap, ik vond geen rust; ook het weer niet, dat bleef ongemanierd levendig. De wind gierde en loeide en zong op zijn manier, mijn tanden werden ook levendig, zij zongen op hun manier. Zij begonnen zich te zetten tot erge kiespijn.
Het tochtte door het raam. De maan scheen op de vloer. Het lichlj kwam en ging, met de wolken, die kwamen en gingen in den storm. Er was onrust in schaduw en licht, maar op het laatst kwam er een vorm in de schaduw; ik keek naar die beweging, en ik voelde een ijskoude luchtstroom. Op den grond zat een gedaante, dun en lang, zooals een kind met een griffel



TANTE KIESPIJN
107
iets op een lei teekent, dat een mensch moet verbeelden. Eén enkele streep is het lichaam; één streep en nog een voor de armen; de beenen zijn ook ieder maar één streep, en het hoofd is veelkantig.
Langzamerhand werd het duidelijker, het scheen zoo iets als een rok aan te hebben, heel dun en heel fijn, maar men kon er aan zien, dat het een haar was en geen hij.
Ik hoorde een gegons als van een bromvlieg: was zij dat of de wind, die door de gebroken ruit bromde en gonsde als een vlieg.
Neen, zij was het zelf: Vrouwe Kiespijn, Haar Verschrikkelijkheid Satania infernalis, de hemel beware ons voor haar bezoek.
„Hier is het goed!" gonsde ze: een best kwartier! vochtige grond, moerasgrond. Hier hebben de muggen gedanst met gif in hun zuigers, nu heb ik zoo'n zuiger; hij moet gescherpt worden op menschentanden. Mooie, witte tanden heeft die daar, op dat bed! Zij hebben zoet en zuur getrotseerd, en heet en koud, notedoppen en pruimepitten, maar ik zal er aan rukken en schudden, ik zal den wortel begieten met tocht, dat ze koude voeten krijgen.
Dat was een verschrikkelijke rede, een afschuwelijke gast.
„Zoo, jij bent dus dichter! Nu, ik zal je leeren dichten in alle pijnversmaten. Ik zal ijzer en staal in je lichaam brengen, en ijzerdraden in je zenuwen. Het was of er een gloeiende priem door mijn kaak ging, ik kromde en draaide mij.
„Een prachtig tandstelsel!" zei ze, „een orgel om op te spelen: Grootmondharp-concert, met pauken en trompetten, picolo en bazuin in de wijsheidskiezen. Groot rtoëet,. crooto mnziplH"
i , 0- — •
En ze speelde, en verschrikkelijk zag zii er uit. zelfs als men niet, anders
van haar zag dan haar hand, de schaduwgrauwe, ijskoude hand, met de lange priemdunne vingers; ieder van die vingers was een martelwerktuig. Duimelot en Likkepot hadden nijptang en schroef, Langejaap eindigde in ;een spitsen priem, Korteknaap was een boor en Pingeling een spuitje met muggengif.
„Ik zal je versmaten leeren!" zeide ze. „Een groot dichter zal groote kiespijn hebben en een klein dichter kleine kiespijn!"
„O, laat mij een klein dichter zijn!" smeekte ik. „Laat mij heelemaal niet zijn! en ik ben ook geen dichter, ik heb maar aanvallen van dichten, zooals aanvallen van kiespijn! O ga heen, ga heen!"
„Wil je dan erkennen, dat ik machtiger ben dan poëzie, filosofie, mathematiek en alle muziek ?" zei ze. „Machtiger dan al die afgebeelde, en in marmer uitgehouwen, gewaarwordingen? Ik ben ouder dan zij allemaal «amen. Ik werd geboren dicht bij den tuin van het Paradijs, maar er buiten, waar de wind blies en de klamme paddestoelen groeiden. Ik heb Eva er toe jgebracht zich aan te kleeden in dat koude weer, en Adam ook. Je kunt gelooven, dat er kracht zat in die eerste kiespijn!"



108
TANTE KIESPIJN
„Ik geloof alles!" zei ik. „Ga heen, ga heen!"
„Ja, als je het dichter zijn wilt opgeven, en nooit meer een vers op papier, lei of ander schrijf artikel zet. Dan zal ik je loslaten, maar ik kom dadelijk terug als je weêr dicht!"
„Ik zweer het!" riep ik. „Als ik je maar nooit meer hoor of zie!"
^Zien zul je mij, maar in een gezettere en jou lievere gestalte dan deze! Je'zult mij zien als tante Emilie; en ik zal zeggen: „„Dicht, mijn lieve jongen! Je bent een groot dichter, de grootste misschien dien wij hebben!"" Maar als je mij gelooft en gaat dichten, dan zet ik je verzen op muziek, en speel op je mondharp! Jou lieve kind! — Denk aan mij als je tante Emilie ziet!"
Toen verdween zij.
Tot afscheid kreeg ik nog een gloeiende priem door mijn kaak; maar dat bedaarde gauw, en het was of ik voortgleed op het stille, zachte water, en de witte waterlelies met de groene, breede bladen bogen zich en zonken weg onder mij, ze verwelkten en vergingen, en ik zonk mee met hen, en verging ook tot vrede en rust. —
— Ontdooi, smelt als de sneeuw!" zong en ruischte het water, —„ga op als een wolk, drijf heen als een wolk!" Maar door het water heen zag ik groote namen, lichtend geschreven, opschriften op fladderende victorievanen; het onsterfelijkheidspatent geschreven op de vleugels van een ééndagsvlieg.
Mijn slaap was diep, een slaap zonder droom. Ik hoorde niet hoe de wind loeide, hoe de deur dreunde, hoe buurman's schel bengelde, en ook niet des huurders zware gymnastiek. Gelukzaligheid!
Daar kwam een windstoot, zoodat de gesloten deur naar tante's kamer opensprong. Tante sprong op, stapte in haar schoenen, ging in haar kleêren en kwam binnen bij mij.
Ik had geslapen als een engel Gods, zeide zij, en ze had het niet gewaagd mij te wekken. Ik werd van zelf wakker, sloeg mijn oogen op en was heelemaal vergeten, dat tante bij mij in huis was; maar spoedig herinnerde ik het mij, herinnerde mij ook mijn kiespijnvisioen. Droom en werkelijkheid ging in elkaar over.
„Heb je misschien nog wat geschreven, gisteren avond nadat ik weg was?" vroeg ze. „Ik wou het: Je bént mijn dichter en je blijft het!"
Het scheen mij, dat zij boosaardig glimlachte. Ik wist niet of het de eerzame tante Emilie was, die zooveel van mij hield, of het verschrikkelijk wezen, dat ik dien nacht mijn gelofte gegeven had.
„Heb je gedicht, mijn lieve jongen?"
„Neen, neen," riep ik. „U bent toch tante Emilie immers?" „Wie anders?" zei ze. En het was tante Emilie. Zij kuste mij, ging in een rijtuig en reed naar huis. Ik heb opgeschreven wat hier staat. Het is niet in verzen en het zal nooit gedrukt worden. *



Eén, twee! één, twee! Daar kwam een s»ldaat den weg af marcheeren. Hii had ziin ransel op
den rug en een sabel op zij, want hij was in den oorlog geweest en nu ging Jiij naar huis. Daar kwam hij op den straatweg een oude heks tegen; ze was erg leelijk; haar onderlip hing tot op haar borst.
„Goeden avond soldaat!" zei ze, „wat heb je een mooie sabel en een grooten ransel, je bent een echte soldaat. Nu zal je zooveel geld hebben als
\ je maar wilt."
„Asjeblieft, ouwe heks," zei de soldaat.
„Zie je dien grooten boom ?" zei de heks en ze wees op een boom op ■zij van den weg. „Die is heelemaal hol. Je_n>eet tot in den top klimmen, idaar zie je een gat waar je je in kunt laten afglijden tot je onder in den fcboom komt. Ik zal je een touw om je lijf binden, om je weer op te hijscheri als je me roept."
ANDERSEN SPROOKJES 3c dr. * 8









DE VUURSLAG
123
soldaat tegen hem. „Er gebeurt toch niets voor dat ik er ben; maar wil je met even naar mijn huis loopen, en mijn vuurslag halen, dan krijg je een dubbeltje. Maar je moet beenen maken."
De schoenmakersjongen wou graag een dubbeltje hebben en hij droste weg om den vuurslag te halen, en gaf hem aan den soldaat én — ja, let nu maar eens op!
Buiten de stad was een groote galg getimmerd, daaromheen stonden de soldaten en honderdduizend menschen. De koning en de koningin zaten op een prachtigen troon, vlak over den rechter en den geheelen raad.
De soldaat stond al op de ladder; maar toen zij den strop om zijn hals wilden doen, zei hij, dat het toch altijd de gewoonte was den laatsten onschuldigen wensch van een misdadigen zondaar te vervullen, vóór dat hij zijn straf onderging. Hij wou zoo graag nog ééns een pijp opsteken, het was de laatste pijp, die hij op deze wereld zou rooken.
Dat kon de koning onmogelijk weigeren, en de soldaat nam zijn vuurslag en sloeg vuur. Eenmaal! — tweemaal! — driemaal! — en daar stonden alle honden. Die met de oogen zoo groot als theekopjes, die met de oogen zoo groot als molensteenen en die met de oogen zoo groot als de ronde1 toren!"
„Help mij nu, dat ik niet gehangen word!" zei de soldaat, en toen vlogen de honden op den rechter af en op den geheelen raad, pakten den één bij zijn been en den ander bij zijn neus en gooiden ze verscheidene meters hoog in de lucht, dat ze in stukken weêr neêrvielen.
„Ik wil niet!" zei de koning, maar de grootste hond pakte hem en de koningin beet en gooide ze de anderen achterna; toen werden de soldaten bang en alle menschen riepen: „Soldaatje, jij moet onze koning zijn en je zult de mooie prinses hebben!"
En ze zetten den soldaat in de koningskoets en alle drie de honden dansten voorop en riepen: „hoera" en de jongens floten op hun vingers en de soldaten presenteerden het geweer en de prinses kwam uit het koperen kasteel en werd koninginnen dat vond ze heel prettig! De bruiloft duurde acht dagen en de honden zaten meê aan tafel en zetten groote oogen op.






KLEINE IDA'S BLOEMEN
,MIJN ARME BLOEMEN ZIJN ALLEMAAL DOOD






|M1Jn arme bloemen ziJn allemaal dood!" zei kleine Ida. „Gisteren avond 1V1 waren ze zoo mooi, en nu hangen alle bladen slap. Waarom doen ze dat? vroeg zij den student, die op de canapé zat; ze hield zooveel van |dien student, hij kende zulke mooie vertelsels, en hij maakte zulke aardige knipsels; harten met kleine dametjes er in, die dansten; bloemen en groote Kasteelen waarvan de deuren open en dicht konden; 't was zoo'n vroolijke «udent. „Waarom zien de bloemen er zoo leelijk uit vandaag?" vroeg ze weêr en ze liet hem een bouquet zien, die heelemaal verlept was I Weet je wat ze schelen?" zei de student; „ze zijn van nacht op een bal geweest en daarom hangen ze zoo slap met hun hoofdjes." „Maar bloemen kunnen toch niet dansen!" zei kleine Ida. „Jawel," zei de student, „als het donker is en wij allemaal slapen dan dansen ze vroolijk rond, bijna iederen nacht hebben ze bal." „Mogen er geen kinderen meekomen op zoo'n bal ?" „Ja," zei de student, „heele kleine madeliefjes en lelietjes van dalen." „Waar dansen de mooiste bloemen ?" vroeg kleine Ida. „ Je bent immers wel eens buiten de poort geweest, naar dat mooie «asteel, waar de koning 's zomers woont, en waar die prachtige tuin is met al die mooie bloemen ? Je hebt toch de zwanen wel gezien, die naar je toe komen zwemmen, als je ze brood wilt geven ? Nu daar hebben ze bal seloof dat maar! ' s
ftjk met moeder nog naar dien tuin geweest!" zei Ida
|Maar de bladen waren allemaal van de boomen, en er was geen enkele bloem meer. Waar zijn die toch heen ? Yan den zomer waren er zooveel "
„Die zijn allemaal binnen in het kasteel," zei de student. „Zoo gauw als de koning en zijn heele hofstoet naar de stad verhuisd zijn, loopen de bloemen mt den tuin naar binnen en dan maken ze pret. Dat moest je eens zien I De twee allermooiste rozen gaan op den troon zitten, die zijn dan koning en somngin; en al de roode hanekammen gaan op zij staan en buigen, die ziin fckamerheeren; dan komen de allermooiste bloemen en dan is er bal üe blauwe violen stellen kleine adfilWaton ™™ ™ ^„ * * •
Iien en krokussen en die noemen ze „freule." De tulpen en de groote
P.T "uuc UtUUt3S> U1« passen op, üat er netjes gedanst wordt en dat
files ordelijk toegaat.
I ''M?ar'ï Y°eg ïleine Ida' "is er bemand, die de bloemen kwaad doet ©maat ze in het paleis van den koning dansen ?"



*28
KLEINE IDA'S BLOEMEN
„Er is niemand, die er eigenlijk van weet," zei de student. „Het gebeurt wel eens, dat 's nachts de oude slotbewaarder komt; die heeft een groote bos sleutels in zijn hand, maar zoo gauw als de bloemen die sleutels hooren rammelen, houden ze zich doodstil en verstoppen zich achter de lange i gordijnen en dan steken ze het hoofd er buiten. „Ik ruik dat er Mep bloemen zijn," zegt dan de oude slotbewaarder, maar hij kan ze niet zien."
„Dat is aardig!" zei kleine Ida, en ze klapte in haar handen. „Maar, kan ik ze ook niet zien ?"
„Jawel," zei de student, „denk er maar eens aan, als je weêr daar buiten komt, dat je door het raam kijkt, dan zal je ze wel zien. Dat heb ik vandaag gedaan; er lag een lange gele narcis op de canapé, lang uit; ze verbeeldde j zich, dat ze een prinses was."
„Kunnen de bloemen uit den botanischen tuin daar ook komen ? Kunnen ze dien langen weg gaan ?"
„O, ja zeker!" zei de student, „want als ze willen, kunnen ze vliegen j Je hebt toch dikwijls die mooie vlinders gezien, roode, gele en witte? Ze zien er bijna uit als bloemen en dat zijn ze ook geweest. Ze zijn vai. hun stengels gesprongen, hoog in de lucht en toen sloegen ze met hur Maden als vleugeltjes, en zoo konden ze vliegen. En omdat ze goed op pasten, kregen ze verlof om over dag ook te vliegen, ze behoefden nietj meer naar huis, om stil op hun stengel te zitten, en langzamerhand werden, zoo de blaadjes tot heusche vleugeltjes. Dat heb je toch zelf gezien. Maarj het kon toch heel goed zijn, dat de bloemen uit den botanischen tuin nooit op het slot zijn geweest, of weten dat het daar 's nachts zoo vroolijk toegaat. Nu zal ik je wat zeggen, dan zal je eens zien hoe verbaasd de botanische! professer is; je kent hem toch wel? hij woont daar op zij. Als je in zijm tuin komt moet je eens van de bloemen vertellen, dat er buiten op het slott groot bal is; die zegt het dan aan al de anderen en dan vliegen ze weg.l Als dan de professer in den tuin komt' ziet hij geen enkele bloem rneer,^ en dan zal hij niet begrijpen waar ze allemaal naar toe zijn."
„Maar hoe kan die bloem het aan de anderen vertellen? bloemen! kunnen toch niet praten!"
„Neen, dat kunnen ze ook eigenlijk niet," zei de student, „maar dani spelen ze' pantomime! Heb je nooit gezien als 't een beetje waait, dat dé bloemen knikken en hun groene blaadjes bewegen ? dat is even duidelijk! als spreken."
„Kan de professer zoo'n pantomime begrijpen ?" vroeg Ida.
„Ja, dat kan je denken! Hij kwam eens op een ochtend in zijn tuin, eö toen zag hij een groote brandnetel die pantomime speelde met zijn blaadje! tegen een mooie roode anjer. Hij zei: „Je bent zoo lief en zoo mooi en ik! houd zooveel van je. Maar zoo iets kon de professer niet uitstaan en hij sloeg den brandnetel op zijn bladen, want dat zijn vingers, en toen branddj



| ANDERSEN SPROOKJES 3e dr. • „






KLEINE IDA'S BLOEMEN
131
mj zien, en van dien tijd af heeft hij nooit een brandnetel durven aanraken » „Dat was grappig!" zei kleine Ida, en ze Jachtte «mraicen. „Wat maak je dat kind toch wijs!" zei de deftige notaris, die een visite maakte en op de canapé zat; hij kon den student niet uitstaan en zat aïtnd te brommen als hij hem die grappige, dwaze prentjes zag knippen- dan eens een man die aan een galg hing met een hart in zin haf den omdatSi een hartedief was en dan weêr een oude heks, die op een iZ^ ^Z haar man op haar neus had zitten; dat kon de staatsraad n7et hebben en zei dan net als nu: „maak dat kind toch niet zulke dingen wijs dalt ialle maal domme fantasie!" J '
hZZ .i^ V°ndJ h6t t0Ch erg prettig wat de student van haar bloemen vertelde en ze dacht er veel na. De bloemen lieten hun hoofdjes hangen omdat ze mop „0„ w a > , , . 1 IluuiaJps
zeker Hek Tn™ V •• " , aen neelen nacnt; ze waren
zeker ziek. Toen nam zij ze mee naar al haar andere speelgoed, dat bij elkaar op een aardig klem tafeltje stond, waarvan ook de laa nog vol was met
Tr,t:eZli^ sr enbed lag haar te
ma zei tegen haar. „Je moet maar opstaan, Sophie, en het van nacht maar met de laa doen voor bed, de arme bloemen zijn ziek, en ze moeten in fouw bed liggen, dan worden ze misschien weêr beter!" en ze nam de nonT maar die keek heel st,,,™^ ^ „~ , m ae P°P °P'
™ • + • u , , ' *C1 &et;11 wuora, want ze was kwaad dat
bed't ok heatad\ed TT blijVGn- T°en l6gde Ida de bloemen * hTpoppebed trok het dekentje hoog op over ze heen en zei, dat ze doodstil moesten liggen, dan zou ze water voor hen koken, om ze beter te maken en dan zouden ze den volgenden ochtend weêr op kunnen staan; T ze deed de gordijnen van het bedje heelemaal dicht omdat de zon ze nie in h^ne oogen
CrtSïïhX e'66 6n ^ ?j dGnken aan all6S wat de —
acïted?lrdt^\T 26 ?ar b6d Z°U gaan' moest ze eers* ^en achter de gordijnen kijken, waar haar moeder's mooie bloemen stonden
allemaa tulpen en hyacinthen, en toen fluisterde zij heel zachtjes Ik weet he toch wel, jelui moet naar het bal van nacht " Maar de bloemen deden of ze er geen woord van verstonden, en verroerden geen blad LaS Ikleine Ida wist wat ze wist. * '
^jT^Jf WaS'K?g 26 eVang °Ver 16 d6nken' hoe aarc% het nu zou zijn, al die mooie bloemen daar te zien dansen in het slot van den
zi"ningslafp° miJne bl°emen Gr heUSCh Wj Zijn g6Weest ?" en toen ™l Midden in den nacht werd ze wakker, ze had gedroomd van de bloe-
?at hiflT'11 6i StUd6nt Gn ^ d6n n°taris die hem uitschold en ze dat hij haar wat, wijs, wou maken. Het was heel stil in de slaapkamerhet nachtlichtje brandde en haar vader en moeder sliepen. ' Zouden miine hl
iXU 1U ^upiue » ueu nggen (■'■ zei ze in zichzelf
Wal ZO ] lKrtfltrin m.oo<.mA4«„|i' 7 ■ i , . '
6ittng wctcll, ^ riuime zien een beetje op en keek naar



132
KLEINE IDA'S BLOEMEN
de deur, die op een kier stond, daar binnen waren de bloemen en al haar speelgoed. Ze luisterde even en toen was het of er in de kamer op de piano gespeeld werd, heel, heel zachtjes en zoo lief als zij het nog nooit gehoord had. „Nu dansen alle bloemen zeker daar binnen!" zei ze. „O, wat zou ik dat toch graag willen zien! Maar ze durfde niet op te staan want dan zou ze haar vader en moeder wakker maken. „Als ze maar hier binnen wilden komen!" maar de bloemen kwamen niet, en de muziek speelde altijd maar door, zoo allerliefst; toen kon ze het niet meer uithouden en ze kroop
uit haar bedje en ging heel zachtjes naar de deur en keek in dé kamer. O, j wat zag ze daar iets grappigs! Er brandde geen lamp daar binnen; maar ]
het was er toch heelemaal licht, de maan scheen door het raam, midden
op den vloer! Het was bijna of het dag was, zóó licht. Alle hyacinthen en tulpen stonden in twee lange rij en op den grond: er waren er heelemaal geen meer bij het raam, daar stonden de leege potten; op de vloer dansten alle bloemen netjes met elkaar in een kring en hielden elkaar vast bij de lange groene bladen, als ze rond dansten. Maar voor de piano zat een groote gele lelie, die Ida heel zeker dien zomer gezien had, want ze wist nog best, dat de student gezegd had: „wat lijkt die op juffrouw Lina!" maar toen lachten ze hem allemaal uit. Maar nu vond Ida ook, dat die lange gele bloem op haar leek, en ze deed ook precies zóó, als ze speelde, met haar lange gele gezicht nu op den éénen kant en dan op den anderen, en dan knikte ze met haar hoofd



KLEINE IDA'S BLOEMEN
133
de maat van de muziek. Niemand lette op kleine Ida. Daar zag ze hoe een groote blauwe crocus op het tafeltje sprong waar haar speelgoed stond en de gordijnen van het poppebedje op zij trok. De zieke bloemen lagen daar maar ze richtten zich dadelijk op en knikten tegen de anderen, dat ze ook mee wilden dansen. De oude Notenkraker, die zijn onderlip kwijt was stond op en boog voor de mooie bloemen, ze zagen er in 't geheel niet ziek
I meer uit, ze sprongen rond met de anderen en hadden groote pret. Het was op eens of er iets van het tafeltje op den grond viel en toen Ida er naar keek zag ze dat de roê op den grond sprong, want hij vond dat hij ook bij de bloemen hoorde. Hij was ook heel aardig om te zien en bovemn droeg hij een kleine wassen pop, met precies zoo'n breeden hoed op zijn hoofd als de notaris altijd droeg.
De roê sprong op zijn drie roode houten pootjes midden tusschen de bloemen rond, en hij stampte heel hard, want hij danste de mazurka en dien dans kenden de bloemen niet, want zij waren te licht en konden niet
■stampen.
De wassen pop op de roê werd op eens groot en lang, zwaaide over de papieren bloemen heen en riep met een harde stem: „wat maak je dat kind toch wijs; dat is allemaal domme fantasie," en toen leek hij precies op den notaris met den breeden hoed, net zoo geel en nijdassig zag hij er uit. Maar de papieren bloemen sloegen hem tegen zijn dunne beentjes en toen schrompelde hij weêr in elkaar en werd een heel klein wassen poppetje Wat was dat gek! kleine Ida werd slap van 't lachen. De roê bleef maar doordansen en de notaris moest meê, of hij zich groot en lang maakte of dat hij het kleine gele poppetje bleef met den grooten zwarten hoed dat hielp hem allemaal niets. Toen deden de andere bloemen een goed woord voor hem, vooral degenen, die in het poppenbed gelegen hadden, en toen hield de roê eindelijk op. Op hetzelfde oogenblik werd er ook heel hard geklopt tegen de laa waar Ida's pop in lag met nog een heele boel ander speelgoed. Notenkraker liep naar den rand van de tafel, ging plat op zijn buik liggen en kon toen de laa een klein eindje opentrekken. Sophie richtte zich op en keek heel verwonderd rond.
„Er schijnt hier bal te zijn, waarom heeft niemand mij dat gezegd ?" l „Wilt u met mij dansen?" vroeg Notenkraker.
■ „Ja, jij bent een mooie om mee te dansen," zei ze en meteen draaide ze hem den rug toe. Toen ging zij op de laa zitten en dacht, dat zeker een h^an de bloemen haar zou komen engageeren, maar er kwam niemand, toen hoestte ze eens: „hm, hm, hm!" maar er kwam toch niemand. Notenkraker danste heel alléén en dat deed hij in 't geheel zoo slecht niet.
Toen geen van de bloemen Sophie scheen op te merken, liet ze zich van de laa op den grond vallen, met een harde bons: en toen kwamen alle bloeimen m eens aanloopen en om haar heen staan, en ze vroegen of zij zich niet



KLEINE IDA'S BLOEMEN.
4 qc;
XtJxJ
wTomt UtTliGder niGUWen b°0g gegeven' en die bracht<* *> nu fc * Iaten Z16n- ZtVerteIde van de arme kernen die dood waren
. . ^ iC gJUU1 uegraven. De Deide jongens liepen voorop met
fcrg,Ter f611, SCh°Uder' en dan kwam de doSde bloemen in
t^ïZlïi? ^ ^ ^ Ida kuSte de bloemen
fcerst en zette ze toen met de doos in de kuil, en Adolf en Jonas schoten
bet hunne bogen over het graf want ze hadden geen geweren of kanonnen






DE KABOUTER BIJ DEN KRUIDENIER
ER WAS EENS EEN ECHTE STUDENT: HIJ WOONDE OP EEN DAKKAMERTJE EN BEZAT NIETS






DE KABOUTER BIJ DEN KRUIDENIER
141
verwacht! — Ik denk dat ik bij den student zal blijven!" en hij dacht nog eens na — en hij dacht heel verstandig na, en toen zuchtte hij:
„De student heeft geen pap," — en toen ging hij wezenlijk naar beneden naar den kruidenier terug; — en het was goed dat hij kwam, want het vat
\ua ï1 Ü^d haaSt de heele mond van de juffrouw opgebruikt. Eerst ihad hij naar den eenen kant alles uitgekraamd wat hij in zich had eh nu [was hij juist van plan zich om te keeren en hetzelfde naar den anderen kant te vertellen, maar toen kwam de kabouter en bracht den mond weêr bij de
Buffrouw terug. Maar sedert dien tijd had de heele winkel, van de geldla
«u tutu. vuurmaKers toe, zijn meening over het vat en in zulk een mate gereerden en achtten zij het, dat 's avonds als de kruidenier de „gemengde berichten en het „Kunst en Theaternieuws" uit zijn courant las, zij weÉenhjk geloofden; dat het uit het vat kwam!
Maar het kaboutertje kon niet meer rustig zitten luisteren naar al die [Wmkerwiisheid. 's Avonds als er licht, schoon ™* hot riQi,i™ j„
pet oi de stralen touwen waren, die hem naar boven trokken en dan moest mj er heen en door het sleutelgat kiiken en dan krpocr hii ho+7dlfrl«
groote gevoel als wij, wanneer wij voor de zee staan, die opbruischt onder !den storm En dan moest hij huilen, hij wist zelf niet waarom, maar dat
Mucii uwu Hem goea.



DE SNEEUWKONINGIN
149
eindelijk kwam het voorjaar — de zon scheen, het groen kwam uit, de zwaluwen bouwden hunne nesten, de ramen gingen open, en de kinderen zaten weer m hun tuintje, hoog, boven alle verdiepingen uit, in de dakgoot. De rozen bloeiden dien zomer zoo prachtig; het kleine meisje had een psalm geleerd en daar stond iets over rozen in, en dan dacht ze aan haar Pifffin
rozen, en ze zong den psalm voor den kleinen jongen, en hij zong mee: „Roozen groeien in het dal Christus-kindje.komen zal."
En de kinderen hielden elkander bij de hand en kusten de rozen en spraken tegen den heerlijken zonneschijn: O, wat waren dat heerlijke zomerdagen! wat was het toch goed buiten te zijn bij die frissche rozenstruiken, die altijd maar door bloeiden, alsof zij nooit zouden ophouden!
Kaij en Gerda zaten eens in het prentenboek te kijken met dieren en vogels, toen gebeurde het — de klok van den grooten toren sloeg juist vijf uur — dat Kaij riep: „Au!" er prikt mij iets in miin hart! en nu komt. Pr
iets in mijn oog ook!"
Het kleine meisje trok zijn hoofd naar beneden met hare twee handjes. Hij knipte met zijn oogen: neen, er was niets te zien.
„Ik geloof, dat het weg is!" zei hii, maar het was niet wea. Hpt. wna
een van die glassplintertjes geweest van den tooverspiegel, je herinnert je nog wel, dat leelijke glas, dat alle goed — slecht, dat alle mooi — leelijk maakte, en waarin je de kleinste foutjes dadelijk zag en dan heel groot en leelijk. Die arme Kaij had er een stukje van midden in zijn hart gekregen, dat zou nu gauw tot een ijsklomp worden: Het deed nu geen pijn meer' maar het was er.
TXT 1 -1 • 111 , .. . ...
„waarum nun je r vroeg nij. „Wat ben je leelijk zoo!" — „Ik scheel
nipte "
„Ajakkes!" riep hij opeens, „er zit een worm in die roos! en die daar lis heelemaal scheef, 't zijn toch eigenlijk leelijke rozen, net zoo leelijk als de bakken waar ze in staan!" En hij schopte tegen den bak, en rukte de [twee rozen af.
„Kaij! wat doe je!" riep het kleine meisje; en toen hij zag, dat hij haar [aan 't schrikken maakte, rukte hij nog een roos af, en toen liep hij weg naar pijn eigen raam; weg van die lieve kleine Gerda.
Toen ze later met het prentenboek kwam, zei hij, dat dat iets voor kleine kinderen was; en als grootmoeder sprookjes vertelde, kwam hij altijd met een „maar", en soms ging hij achter haar loopen en deed haar na, en dan lachten de menschen, want het leek precies. Al heel gauw kon hij alle menschen uit de straat nadoen met al hun bijzonderheden, vooral als het iets leelijks was, en dan zeiden de menschen:
„Die jongen heeft zeker een bijzonder goed hoofd." Maar het was het glas, dat hij in zijn oog had, en het glas, dat in zijn hart zat, en daarvan



150
DE SNEEUWKONINGIN
kwam het, dat hij zelfs de kleine Gerda plaagde, die toch zoo innig veel van hem hield.
Hij speelde nu ook heel anders dan vroeger, zóó wijs was hij nu: — Op een winterdag toen de sneeuwvlokken rondvlogen, kwam hij met een groot brandglas, hield een slip van zijn blauw jasje buiten het raam en liet er de sneeuwvlokken op neêrkomen.
„Kijk nu eens door het glas, Gerda!" zei hij; en iedere sneeuwvlok leek veel grooter en zag er uit als een bloem of een veelhoekige ster; het was prachtig om te zien.
„Zie je wel, hoe kunstig!" zei Kaij, „het is veel interessanter dan de echte bloemen, en er is geen enkele fout in, alles komt precies uit, als ze maar niet smolten."
Een beetje later kwam Kaij met zijn groote wanten aan en zijn sleê op zijn rug; hij riep hard tegen Gerda: „Ik mag op het groote plein sleeën, waar al de anderen spelen!" en weg was hij!
Op het plein bonden de grootste waaghalzen hun sleeën vast aan de boerenwagens en dan gingen ze zoo een heel eind meê, want dat vonden ze het prettigst van alles. Toen ze druk aan den gang waren, kwam er een groote sleê aan, heelemaal wit geschilderd, en daarin zat iemand met een witte pelsjas en witte muts. De sleê ging het plein tweemaal rond, en Kaij bond er gauw zijn sleetje aan vast en werd meegetrokken. Het ging al harder en harder recht de straat in. De persoon, die in de slee zat, keek iedere keer om en knikte dan vriendelijk tegen Kaij; het was net of zij elkander al kenden; iedere keer, dat Kaij zijn sleetje los wou maken, knikte zij en dan bleef hij weer zitten; zoo kwamen ze buiten de stad. Daar begon het zoo geweldig te sneeuwen, dat Kaij niets meer zien kon en hij liet het touw los om maar van die groote sleê af te komen: maar het hielp niets, zijn sleetje bleef vast en het ging met een geweldige vaart. Hij riep zoo hard hij kon, maar niemand hoorde hem; de sneeuw joeg ên de sleê vloog voort; soms sprong zij hoog op, alsof het over greppen en heggen ging. Kaij werd bang en wilde het „Onze Vader" opzeggen, maar hij kon niet anders bedenken dan de tafel van vermenigvuldiging.
De sneeuwvlokken werden hoe langer hoe grooter; eindelijk zagen ze er uit als groote witte kippen; op eens gingen ze op zij en de groote sleê hield stil, en de persoon, die er in zat, stond op. De pels en de muts waren van enkel sneeuw; het was een dame, lang en slank was zij, en schitterend wit. Het was de sneeuwkoningin.
„We zijn goed vooruitgekomen!" zei ze, „maar wat heb je 't koud! kruip in mijn pels." En ze zette hem in de sleê en trok de pels over hem heen, het was of hij in een hoop sneeuw zakte.
„Heb je het nog koud ?" vroeg ze en ze kuste hem op zijn voorhoofd.
Hu! dat was nog kouder dan ijs, het ging recht door naar zijn hart, en



DE SNEEUWKONINGIN
151
dat was toch al half een ijsklomp; het was of hij sterven ging; — maar dat duurde maar een oogenblik, toen werd het juist prettig; hij merkte niets meer van de kou om hem heen: „Mijn sleê, vergeet mijn sleê niet!" dat was het eerste waar hij aan dacht, en ze werd aan een van de witte kippen vastgebonden, die vloog hen toen achterna met de sleê op haar rug.
De sneeuwkoningin kuste Kaij nog eens, en toen had hij de kleine Gerda vergeten en de grootmoeder en iedereen thuis.
„Nu kus ik je niet meer," zei ze, „want dan zou ik je dood kussen!"
Kaij keek haar aan; ze was zoo mooi, hij kon zich geen mooier, verstandiger gezicht voorstellen. Nu leek het hem met meer of zij van ijs was, zooals toen hij haar die eerste keer buiten het raam zag, toen zij hem gewenkt had; zij leek hem volmaakt, en hij was in 't geheel niet'meer bang, en vertelde, dat hij uit het hoofd rekenen kon en ook met breuken en hoeveel vierkante mijlen ieder land groot was en hoeveel inwoners iedere stad had, en zij glimlachte altijd door; toen vond hij, dat hij toch eigenlijk nog lang niet genoeg wist, en hij keek naar boven in het groote, groote luchtruim, en zij vloog met hem op in de zwarte lucht, en de storm bruiste en loeide'als zong hij een oud, oud lied. Zij vlogen over bosschen en meren, over zeeën en landen, onder hen gierde de ijzige storm, wolven huilden, de sneeuw schitterde; boven vlogen zwarte, krassende kraaien; maar heel hoog blonk de maan, groot en licht, en daarnaar keek Kaij, den heelen langen winternacht; overdag sliep hij aan de voeten van de sneeuwkoningin.



DERDE GESCHIEDENIS DE TUIN VAN DE VROUW, DIE TOOVEREN KON
Maar hoe ging het met de kleine Gerda, toen Kaij niet terugkwam? Waar was hij toch ? — Niemand wist het; niemand kon antwoord geven.
l)R ïrmcrpns wist.pn ollpp.n Tnanr to vp-rf ollon <iaf Viii ^ïin clno+io YmA nahnnAn-r,
aan een andere nrar.ht.ioro orrnnt.p sIpp ppti vraomHo dip do stro af urao ïnrro.
reden en toen de stadspoort uit. JNiemand wist waar hij was, ze waren allemaal erg bedroefd; Gerda huilde heel lang en droevig; toen zeiden ze, dat hij dood was, dat hij verdronken was in de rivier, die langs het stadje stroomde. 0, wat een lange, donkere winterdagen waren dat! — Toen kwam de lente en de warme zonneschijn. „Kaij is dood, en weg!" zei de kleine Gerda. „Dat geloof ik niet!" zei de zonneschijn. „Hij is dood en weg!" zei ze tegen de zwaluwen.
„Dat geloof ik niet!" antwoordden zij, en eindelijk geloofde de kleine Gerda het ook niet meer.



DE SNEEUWKONINGIN
153
„Ik zal mijn.nieuwe, roode schoentjes aantrekken," zei ze op een ochtend, „die heeft Kan nooit gezien, en Han *Qi ;h . ,.
naar hem vragen!" C "7" gaan en aie
Het was nog heel vroeg, ze kuste haar oude grootmoeder, die lag te slapen trok toen de roode schoentjes aanengingheel alleen de poort uit naar de rivier' „Is het waar, dat je mijn speelkameraadje hebt weggenomen ? Ik zal ie mijn roode schoentjes geven, als je hem mij teruggeeft!"
En de golfjes knikten zoo wonderlijk, vond ze; toen nam ze haar roode schoentjes, het hefste wat zij had, en gooide ze allebei in de rivier, maar ze vielen vlak bij den kant, en de kleine golfjes droegen ze dadelijk weer naar haar toe, alsof de rivier het liefste wat zij had niet hebben wou, omdat zij den kiemen Kaij ook niet had. Maar Gerda geloofde, dat zij de schoentjes niet ver genoeg gegooid had en daarom kroop ze in een boot, die in het net lag, heelemaal tot aan de uiterste punt, en gooide de schoentjes er weer in; maar de boot was niet vastgebonden, en door de beweging, die zij maakte, gleed zij verder het water in; Gerda zag het en wou er nog gauw uitspringen, maar voor dat zij aan 't andere eind Was, was zij al een heel eind ver, en toen ging het hoe langer hoe vlugger.
Toen was de kleine Gerda erg verschrikt en begon te schreien, maar niemand hoorde haar behalve de muschjes, en die konden haar niet aan and brengen, maar ze vlogen langs den kant meê en ze zongen om haar te troosten: „Hier zijn wij! Hier zijn wij!"
De boot dreef met den stroom meê; de kleine Gerda zat heel stil met haar kousen-voetjes. De kleine roode schoentjes dreven achter de boot aan maar ze konden haar niet inhalen; zij ging te gauw
Het was mooi aan de kanten; mooie bloemen, oude boomen en heuvels ;met schapen en koeien.
„Misschien wil het water mij naar den kleinen Kaij brengen!" dacht Gerda, en toen werd ze weer vroolijker; ze stond op en keek een heelen tijd rnaar de mooie, groene oevers; toen kwam ze aan een grooten kersenboomrgaard; daar stond een klein huisje in, met wonderlijke rood-en-blauwe venstertjes, en een strooien dak, en buiten de deur stonden twee houten soldaatjes, die presenteerden 't geweer voor wie voorbij voeren
Gerda riep hen, want ze dacht, dat ze levend waren,' maar ze antwoordden natuurlijk met; zij kwam heel dicht bij, want de boot dreef recht naar net land. Gerda nep nog harder en toen kwam Pr uit w
vrouwtje; ze leunde op een kruk en ze had een grooten tuinhoed op, die
~v„v^uv.u y»cu5 mei ub praunugsie oioemen.
„Jou arm, klein meisje!" zei het vrouwt.ie- hor, ;ö +™i, „„„ ,
gekomen over dat groote water, heel alleen in de wijde wereld ?" en toen
* , 7 v' uuwlJe neeiemaal bet water in, haakte haar kruk in de boot en trok die zoo aan land, en toen beurde zij de kleine Gerda er uit.



154
DE SNEEUWKONINGIN
Gerda was blij, weêr op het droge te zijn, maar ze was toch ook wel een beetje griezelig van dat rare oude vrouwtje.
„Kom, vertel mij toch eens, wie je bent, en hoe je hier komt," zei ze.
En Gerda vertelde haar alles en het bestje schudde haar hoofd en zei „hm, hm!" en toen Gerda alles had gezegd en gevraagd had of zij den kleinen Kaij niet had gezien, toen zei het vrouwtje, dat hij nog niet voorbij gekomen was, maar dat hij zeker komen zou, en dat zij maar niet bedroefd moest zijn en haar kersen eens moest proeven en haar bloemen bekijken, want die waren veel mooier dan het mooiste prentenboek, ze konden ieder een heele geschiedenis vertellen. En ze nam Gerda bij de hand en ging met haar in het kleine huisje en toen sloot zij de deur dicht.
De ramen zaten heel hoog en het glas was rood, blauw en geel; het daglicht scheen zoo wonderlijk naar binnen door al die kleuren heen, maar op tafel stonden de allerheerlijkste kersen en Gerda at er zooveel van als ze wou, want dat mocht ze. En terwijl ze at, kamdé het oude vrouwtje haar haren uit met een gouden kam, en ze begonnen te krullen, en te glanzen als goud om het lieve, ronde gezichtje; het leek wel een roos.
„Zoo'n allerliefst klein meisje, wat heb ik daar naar verlangd!" zei het bestje. „Nu zul je eens zien, hoe best wij het zullen vinden met ons beidjes!" En terwijl ze Gerda's haar kamde, begon Gerda meer en meer haar speelkameraad den kleinen Kaij te vergeten, want de oude vrouw kon tooveren; maar een booze heks was zij niet, zij tooverde maar zoo'n beetje voor haar eigen pleizier; en nu wou ze graag de kleine Gerda bij zich houden. Daarom ging.ze naar den tuin en ze wees met haar kruk naar alle rozenstruiken, en hoe mooi ze ook bloeiden, toch zonken ze allemaal weg in de zwarte aarde, en men kon niet eens meer zien waar ze gestaan hadden. Het oude vrouwtje was bang, dat Gerda, als zij die rozen zag, weer aan haar eigen rozen zou denken en daardoor aan den kleinen Kaij en dan zou ze misschien wegloopen.
Toen bracht zij de kleine Gerda ook in den tuin! O, wat een geur en een heerlijkheid was daar! Alle mogelijke bloemen stonden er, van alle jaargetijden tegelijk, het was mooier en bonter dan het mooiste prentenboek. Gerda sprong op van vreugde en speelde in den tuin tot de zon onderging achter de hooge kerseboomen. Toen kreeg ze een heerlijk bed met rood zijden dekens waarop blauwe violen geborduurd waren, en ze sliep en droomde zoo heerlijk als een koningin op haar bruiloftsdag.
Den volgenden dag mocht ze weer spelen tusschen de bloemen in den warmen zonneschijn, en zoo nog veel dagen. Gerda kende alle bloemen, maar hoeveel er ook waren, het was altijd of er één ontbrak, maar welke, dat wist zij niet. Eens op een dag zat ze te kijken naar den. zonnehoed van de oude vrouw, waar de geschilderde bloemen op stonden, en de allermooiste was een roos. Het oudje had vergeten die er af te nemen, toen ze de andere



DE SNEEUWKONINGIN
155
I in den grond had laten zinken. Dat komt er van als men zijn gedachten niet bij elkaar houdt! „Wat!" zei Gerda, „zijn hier geen rozen?" en ze zocht en zocht, maar I er waren er geen; toen ging ze zitten schreien; haar tranen vielen juist op I de plaats waar een rozenstruik in den grond was gezonken, en toen de warme I tranen op de aarde vielen, schoot hij er in eens uit, zoo vol met bloemen als I vóór hij wegzonk, en Gerda sloeg er haar armpjes om heen en kuste de rozen I en dacht aan haar eigen mooie rozenstruik en toen ook aan den kleinen Kaij. „O, wat is het laat geworden!" zei het kleine meisje. „Ik moet Kaij gaan zoeken! — Weet je niet waar hij is ?" vroeg ze aan de rozen. „Geloof je, dat hij dood is en weg?"
„Dood is hij niet," zeiden de rozen, „wij zijn toch onder den grond geweest, daar zijn alle dooden, maar Kaij was er niet."
„Dank je wel!" zei de kleine Gerda, en nu ging ze naar de andere bloemen en keek in hun kelk en vroeg: „Weet je niet waar de kleine Kaij is ?"
Maar de bloemen stonden stil in de zon en ieder droomde haar eigen geschiedenis, die kreeg Gerda allemaal te hooren, maar van Kaij wisten I zij niets.
Wat zei de Vuurlelie?
„Hoor je de trom: Bom, bom! dat zijn maar twee tonen, altijd bom! bom! Hoor der vrouwen treurgezang! Hoor den roep der priesters! In haar | lange, roode kleed, staat de Hindoe-vrouw op den brandstapel, de vlammen slaan over haar heen, over haar en haar dooden man. Maar de Hindoevrouw denkt aan den levende; hem met de vlammende oogen, die sterker branden dan het vuur, dat straks haar lichaam verteren zal. Kan de vlam van het hart sterven door de vlam van het hout?" „Dat begrijp ik niet!" zei Gerda.
„Het is mijn sprookje!" zei de Vuurlelie. „Wat zegt de Convolvulus ?"
„Tegen de rots, over het steile bergpad heen, hangt de ridderburcht; dicht groeit de klimop tegen de oude roode muren, en slingert zich om het Ivenster; daar staat een schoon meisje, ze buigt zich neer over den weg. ffrisscher ziet zij dan een roos tusschen 't groen: licht is zij als de appelbloesem, die de wind meedraagt door de lucht. Haar zijden kleed ruischt:
„Komt hij nog niet?"
„Meen je Kaij ?" vroeg de kleine Gerda.
„Ik spreek alleen over mijn geschiedenis, mijn droom," antwoordde de Convolvulus. „Wat zegt het sneeuwklokje?"
„Tusschen de boomen hangt aan touwen een lange plank, het is een schommel; twee allerliefste kleine meisjes met witte jurkjes en groene flad[derende linten zitten er op; hun groote broer staat recht op den schommel en houdt zijn armen om de touwen om niet te vallen, want in de eene hand heeft hij een kom in de andere een steenen pijp; hij blaast zeepbellen; de



156
DE SNEEUWKONINGIN
schommel gaat, de zeepbellen zweven op met bonte, wisselende kleuren; de laatste hangt nog aan de pijp en buigt in den wind; de schommel gaat. Het kleine, zwarte hondje, zoo licht als de zeepbellen, staat op zijn achterste pootjes en wil ook op den schommel; de schommel vliegt hem voorbij, hij bukt, keft en is kwaad; zij lachen hem uit, de zeepbellen barsten. — Een schommelende plank, een spattend schuimbeeld is mijn zang!"
„Het kan heel goed zijn, dat het mooi is, wat je vertelt, maar je zegt het zoo droevig en je spreekt heelemaal niet van Kaij. Wat zeggen de hyacinthen ?"
„Er waren drie mooie zusters, doorschijnend waren ze en fijn; het kleedje van de eene was rood, het andere was blauw, het derde wit; ze dansten hand in hand bij 't stille meer in den maneschijn. Het waren geen elfen; het waren menschenkinderen. Nu kwam er heerlijke bloemengeur uit het bosch, en de meisjes verdwenen daarheen; sterker en sterker geurde het bosch. Drie doodkisten — daarin lagen de drie meisjes — gleden over het meer; de glimwormpjes vlogen er rond om heen, kleine, zwevende lichtjes. Slapen die meisjes of zijn ze dood ? De bloemengeur zegt, dat ze dood zijn.
De avondklok luidt voor de dooden."
„Ge maakt mij zoo treurig," zei de kleine Gerda. „Ge ruikt zoo sterk, ik moet aan die doode meisjes denken! Ach, is Kaij wezenlijk dood ? De rozen zijn toch onder den grond geweest en zij zeggen van niet!"
„Ding, dong!" luidden de hyacinthen-klokjes. „Wij luidden niet voor Kaij; dien kannen wij niet! Wij zingen ons wijsje maar, het eenige, dat wij kennen."
Toen ging Gerda naar het boterbloempje dat blonk licht tusschen de glimmende groene bladen.
„Jij bent als een lichtend zonnetje!" zei Gerda. „Zeg mij, of je weet, waar ik mijn speelmakkertje vinden kan."
Het boterbloempje glinsterde Gerda tegen. Welk wijsje kon het wel zingen? Het was ook al niet over Kaij.
„In een klein tuintje scheen de zon zoo warm den eersten voorjaarsdag. Langs den witten muur gleed het zonlicht: daaronder groeiden de eerste gele bloemen, glinsterend goud in den warmen zonneschijn. De oude grootmoeder zat buiten op haar stoel, toen kwam haar kleindochter, het arme, mooie dienstmeisje; zij kwam thuis van een kort bezoek en kuste haar grootmoeder. Goud was er in dien kus, het goud van haar gouden hart.
Goud op den mond.
Goud op den grond.
Goud ook in den morgenstönd!
„Zie, dat is mijn vertelseltje!" zei het boterbloempje.
„Mijn arme, oude grootmoeder!" zuchtte Gerda. „Och, zij zal wel naar



DE SNEEUWKONINGIN
157
mij verlangen, en wat zal zij bedroefd over mij zijn, net als over Kaij Maar ik kom nu gauw thuis en dan breng ik Kaij mee. Het helpt niet of ik die bloemen naar hem vraag, zij kennen alléén hun eigen wijsje en geven mij geen antwoord I" En toen bond zij haar rokje op om gauwer te kunnen loopen, maar de witte Narcis sloeg haar tegen haar beenen toen zij over ; hem heen wilde springen; daarom bleef zij staan en keek naar de lange bloem en toen vroeg zij: „Weet jij misschien wat?" en ze boog zich over hem heen. En wat zei hij ?
„Ik zie mij zelf! ik zie mij zelf! O, o, wat ruik ik lekker! — Boven op het kleine zolderkamertje staat half aangekleed een klein danseresje: ze staat dan op één been, dan op twee. Ze schopt naar de heele wereld- ze is enkel oogenverblinding. Ze giet water uit den trekpot op een lapje'goed dat zij in haar hand houdt; het is haar korset; — zindelijkheid is een goed ding! Haar witte rokje hangt aan een kapstok, dat is ook in den trekpot gewasschen en op het dak gedroogd! Zij trekt het aan en ze knoopt een saffraangele zakdoek om haar hals, dan lijkt het rokje witter. Het been in de lucht, o, wat doet ze grootsch op haar steel! Ik zie mij zelf! Ik zie mij zelf!"
„Dat kan mij niets schelen!" zei Gerda, „dat hoef je mij met te vertellen!" en ze liep weg tot aan 't uiterste eind van den tuin.
De deur was gesloten, maar ze morrelde net zoolang aan den roestigen grendel tot zij openging, en toen liep de kleine Gerda op bloote voetjes de I wijde wereld in. Zij keek driemaal om, maar er was niemand die haar achI terna kwam; eindelijk kon zij niet langer en toen ging zij op een grooten | steen zitten; en toen zij om zich heen zag was de zomer voorbij; het was ver in het najaar; dat kon men in dien mooien tuin niet merken, want daar scheen altijd de zon en alle bloemen bloeiden altijd door.
„O, wat heb ik mij verlaat!" zei de kleine Gerda. „Het is al herfst geworden! dan mag ik heelemaal niet rusten!" en zij stond op om verder te loopen.
Ach, wat waren haar kleine voetjes moe en pijnlijk, en om haar heen .was 't koud en guur; de lange wilgenbladen waren geel, en de mist droop van ze af in langzame droppels, het eene blad viel na het andere. Alléén de sleedoorn stond met vruchten, wrange vruchten, die den mond samentrekken. Ach, hoe grauw en kil was de wereld toch!



VIERDE GESCHIEDENIS PRINS EN PRINSES
Gerda moest weer eens rusten; daar hipte een groote kraai aan den over-^ kant van den weg over de sneeuw; hij had daar al een heelen tijd gezeten en met zijn kop geschud. Nu zei hij: „Kra, kra! Goejen dag!" Beter kon hij het niet zeggen, maar hij meende het erg goed met het kleine meisje, en hij vroeg haar, waar zij heenging, zoo moederziel alleen in de wijde wereld. Het woord „alléén" verstond Gerda heel goed, en ze voelde alles wat daarin lag, en daarom vertelde zij den kraai haar heele levensgeschiedenis, en ze vroeg of hij Kaij niet gezien had.
En de kraai knikte heel bedachtzaam en zei: „Dat kan wel zijn, dat kan wel zijn!"
„Wat ? Geloof je 't heusch ?" riep het kleine meisje, en ze had den kraai haast doodgedrukt, zoo kuste ze hem.
„Bedaard, bedaard!" zei de kraai. „Ik geloof, dat het de kleine Kaij wel zijn kan! Maar nu heeft hij je zeker vergeten voor de prinses!"
„Woont hij bij een prinses ?" vroeg Gerda.
„Ja, hoor maar!" zei de kraai, „maar ik kan zoo moeielijk jouw taalj spreken. Versta je kraaientaal, dan kan ik beter vertellen."



DE SNEEUWKONINGIN
159
„Neen, die heb ik niet geleerd!" zei Gerda, „maar grootmoeder kende haar, en de P.-taal kende zij ook. Had ik het ook maar geleerd."
,,'t Doet er niet toe," zei de kraai, „ik zal vertellen zoo goed als ik kan, maar 't zal wel niet erg mooi zijn," en toen vertelde hij wat hij wist.
„In het koninkrijk, waar wij nu zitten, woont een prinses, en die is zoo verschrikkelijk knap, maar ze heeft ook alle couranten gelezen die er in de wereld zijn, en ze ook weer vergeten, zoo knap is zij. Laatst zat ze op haar troon, en dat is niet zoo bijzonder prettig, en toen kwam ze er zoo van zelf toe een wijsje te neuriën, en dat was toevallig: „En waarom zou ik niet trouwen!" „Kijk!" zei ze, „daar is wel wat van aan!" en toen wilde ze trouwen, maar ze wou een man hebben, die kon antwoorden als men hem wat vroeg, en niet zoo een, die alléén zoo maar een heel voornaam gezicht kon zetten, want dat wordt vervelend. Ze liet alle hofdames bij elkaar trommelen, en toen die hoorden, wat de prinses wilde, waren ze ijselijk in hun schik. „Dat vind ik gezellig!" zeiden ze, „zoo iets heb ik al lang gedacht!" — „Je kunt alles gelooven wat ik zeg," zei de kraai, „want ik heb een tam liefje, die loopt vrij rond in het paleis en die heeft mij alles verteld." Dat was natuurlijk ook een kraai, zijn liefje, want soort zoekt soort. „De couranten werden gedrukt met een rand van harten en de initialen van des prinses; men kon er in lezen, dat iedere jonge man, die er goed uitzag, het recht had op het slot te komen en met de prinses te praten, en degeen, die het beste praten kon, daar zou de prinses meê trouwen. Ja, ja!" zei de kraai, ,,'t is zoo zeker als ik hier zit, je kunt mij gerust gelooven; het stroomde er naar toe; het was een geloop en een gedrang; maar er was er geen een bij, den eersten dag niet en den tweeden ook niet. Ze konden allemaal best praten zoolang als ze op straat waren, maar zoo gauw als ze de slotpoort binnen waren en de wacht zagen in 't zilver, en boven aan de trap de lakeien in 't goud, en de prachtig verlichte zalen, dan raakten ze de kluts kwijt, en als ze voor den troon stonden waar de prinses zat, dan wisten ze niets anders te zeggen, dan het laatste woord dat zij gesproken had, en zij gaf er niets om, dat nog eens te hooren. Het was net of die menschen snuif op hun maag hadden en ingesoesd waren, tot ze weer op straat kwamen, en dan konden ze weer praten. Ze stonden in een rij heelemaal van de stadspoort tot aan het slot. Ik heb het zelf gezien," zei de kraai. „Ze werden hongerig en dorstig en uit het paleis kregen ze niet eens zooveel als een glas lauw water. Een paar van de slimsten hadden wel boterhammen meegenomen, maar daar gaven ze niets van aan hun buren, want ze dachten: „Laat ; hij er maar hongerig uitzien, dan neemt de prinses hem niet!"
„Maar Kaij, de kleine Kaij!" vroeg Gerda, „wanneer komt die toch! stond hij bij die menschen ?"
„Geduld maar! geduld maar! nu komt hij dadelijk! Het gebeurde den derden dag, toen kwam er een klein persoontje, zonder paard of wagen,



DE SNEEUWKONINGIN.
165
het rendier glijden; het arme dier sloeg uit met zijn pooten, en het roovermeisje lachte en trok Gerda bij zich in bed.
„Neem je het mes bij je als je gaat slapen?" vroeg Gerda en ze keek een beetje bang.
„Ik slaap altijd met mijn mes!" zei het kleine roovermeisje. „Men weet nooit wat er gebeuren kan. Maar vertel mij nu nog eens alles wat je al gezegd hebt van den kleinen Kaij, en waarom je de wijde wereld bent ingegaan." En Gerda vertelde van voren af aan, en de houtduiven kirden achter hun tralies, de andere duiven sliepen. Het kleine roovermeisje legde haar arm om Gerda's hals, in de andere hand had zij het mes, zoo sliep zij in, heel vast, maar Gerda kon geen oog toedoen, want zij wist niet of er leven of dood voor haar kwam. De roovers zaten in de rondte om het vuur en zongen en dronken en het oude rooverwijf dansde en maakte luchtsprongen, o, het was griezelig om te zien voor de arme kleine Gerda.
Toen zeiden de houtduiven: „Koe-ke-roe! wij hebben den kleinen Kaij gezien. Een witte hen droeg zijn sleê, hij zat in den wagen van de sneeuwkoningin; zij kwam door het bosch waar wij ons nest hadden hoog in een boom; zij blies op ons en alle jongen bevroren behalve wij twee: Koekeroekoe-koe!"
„Wat zeg jelui daarboven ?" riep Gerda. „Waar ging de sneeuwkoningin naar toe, weet jelui er iets van ?"
„Ze ging zeker naar Lapland, want daar is altijd sneeuw en ijs; vraag het maar aan het rendier, dat daar staat vastgebonden."
„Er is ijs en sneeuw daar! Het is er heerlijk en mooi!" zei het rendier; „daar kan men vrij rondloopen in het wijde sneeuwglanzige dal! Daar is ook de zomertent van de sneeuwkoningin; maar haar vaste paleis is aan den Noordpool, op het eiland dat Spitsbergen genoemd wordt."
„O, Kaij, kleine Kaij!" zuchtte Gerda.
„Je moet stil liggen," zei het roovermeisje, „anders krijg je mijn mes in je maag!"
's Morgens vertelde Gerda haar alles, wat de houtduiven gezegd hadden en het kleine roovermeisje keek heel ernstig, maar ze knikte met haar hoofd en zei: „het is goed, het is goed! — Weet je waar Lapland is ?" vroeg zij aan I het rendier.
„Wie zou dat beter weten dan ik," zei het rendier en zijn oogen fonkelden. „Daar ben ik geboren en opgegroeid; ik heb er rondgesprongen in de sneeuwvelden."
„Luister nu," zei het roovermeisje tegen de kleine Gerda; „je ziet, dat | al het manvolk weg is, maar moeder is er nog en ze blijft ook; maar iederen morgen drinkt ze uit de groote flesch en dan gaat ze boven een dutje doen en dan zal ik je helpen!" Toen sprong ze op uit haar bed, vloog haar moeder om den hals, trok ze



166
DE SNEEUWKONINGIN
aan haar langen snorrebard en zei: „Goeie morgen mijn goeie, beste geitebok!" En haar moeder kneep haar onder haar neus, zoodat ze rood en blauw werd, maar dat was allemaal lievigheid.
Toen de moeder uit de flesch gedronken had en haar dutje deed, ging het roovermeisje naar het rendier en zei: „Eigenlijk heb ik bijzondere lust om je nog heel dikwijls met mijn scherp mes te kietelen, want dan ben je zoo grappig, maar 't komt er niet op aan, ik zal je touw losmaken en je buiten brengen, dan kun je naar Lapland loopen, maar je moet beenen maken hoor, en dit kleine meisje naar het paleis van de sneeuwkoningin brengen, waar haar speelmakkertje is. Je hebt heel goed gehoord, wat zij verteld heeft, want ze heeft hard genoeg gesproken en je bent een luistervink ook."
Het rendier maakte een luchtsprong van pleizier. Het roovermeisje beurde Gerda er op en ze was zoo voorzichtig haar vast te binden en ook nog een kussen te geven om op te zitten, ,,'t Komt er niet op aan," zei ze, „daar heb je je gevoerde schoenen, want het is daar koud, maar de mof houd ik, want die vind ik zoo erg mooi! Maar je zult het toch niet koud hebben. Kijk, daar zijn mijn moeder's groote wanten, die komen heelemaal tot aan je elleboog; steek maar in! Nu lijken je handen precies op mijn afschuwelijke moeder." Maar Gerda huilde van pleizier.
„Ik kan niet velen, dat je grient!" zei het roovermeisje. „Je moet er nu juist heel vroolijk uitzien! En hier heb je twee brooden en een ham, dan zul je geen honger lijden!"
Ze bond de ham en de brooden op het rendier \ast en deed de deur open en riep al de groote honden binnen; toen sneed ze het touw door met haar mes en zei tegen het rendier: „Loop nu, maar pas goed op het kleine meisje."
En Gerda strekte haar handen met de groote wanten naar het roovermeisje uit en riep: „dag, dag!" en het rendier vloog over stok en steen, over struik en heg door het groote bosch, over hei en moeras zoo vlug als de wind.
De wolven huilden, de raven krasten. „Ft, ft!" zei het boven, en het leek wel of de lucht rood nieste.
„Dat is mijn ouwe Noorderlicht!" zei het rendier, „kijk hoe het straalt!" en toen liep het nog harder, nacht en dag; de brooden werden opgegeten en de ham ook, en toen waren ze in Lapland.



ZESDE GESCHIEDENIS DE LAPPENVROUW EN DE FINNENVROUW
Ze hielden stil bij een huisje, een ongelukkig klein hutje. Het dak kwam tot op den grond en de deur was zóó laag, dat de familie op haar buik moest kruipen om er in en uit te gaan. Er was niemand thuis dan een oude Lappenvrouw, die visch stond te bakken bij een traanlamp. Het rendier vertelde Gerda's heele geschiedenis, maar eerst zijn eigen want die vond hij veel gewichtiger, en Gerda was zóó verkleumd van kou dat zij niet spreken kon.
„Och, jelui arme stakkers!" zei de Lappenvrouw, „dan heb jelui nog lang te loopen, je moet nog honderde mijlen ver naar Finmarken, want daar is de sneeuwkoningin 's zomers buiten en brandt iederen avond bengaalsch vuur. Ik zal een paar woorden op een klipvisch schrijven, papier heb ik niet, en die geef ik jelui dan meê naar de Finnenvrouw, die zal je beter voorkunnen helpen dan ik."
En toen Gerda een beetje gewarmd was geworden en ook wat gegeten en gedronken had, schreef de Lappenvrouw een paar woorden op een ge-



168
DE SNEEUWKONINGIN.
droogde klipvisch en zei tegen Gerda, dat ze hem niet moest verliezen; toen bond ze haar weêr op het rendier vast en dat ging er van door. ,,Ft, ft!" zei het in de lucht, en den heelen nacht door vlamde het Noorderlicht prachtig blauw; en eindelijk waren ze in Finmarken en klopten bij de Finnen vrouw aan den schoorsteen, want een deur had zij niet eens.
Het was er zóó smoorheet binnen, dat de Finnen vrouw bijna heelemaal naakt ging; ze was klein en groezelig. Ze maakte dadelijk Gerda's kleêren los en trok haar de wanten uit en*de laarzen, want anders zou ze het veel te warm gekregen hebben; het rendier legde ze een stuk ijs op zijn kop, en toen las ze wat er op de klipvisch stond; ze las het driemaal over en toen kende ze het van buiten; maar de visch stopte ze in den soepketel, want die kon nog best gebruikt worden en ze gooide nooit iets weg.
Het rendier vertelde eerst zijn eigen geschiedenis en toen die van de kleine Gerda, en de Finnenvrouw knikte met haar wijze oogen, maar zei niets.
„Je bent zoo knap," zei het rendier; „ik weet, dat je alle winden, die in de heele wereld waaien, met één zijden draadje bij elkaar kunt binden. Als de zeeman dan den éénen knoop losmaakt, krijgt hij gunstigen wind, maakt hij een ander los, dan waait het hard, maar neemt hij den derden en vierden, dan stormt het, zoodat de bosschen omvallen. Wil je het kleine rneisje niet een tooverdrank geven, dat zij zoo sterk wordt als twaalf man, en de sneeuwkoningin overwint ?"
„Zoo sterk als twaalf man," zei de Finnenvrouw; „ja, dat zal wel genoeg zijn," en ze ging naar een kast en nam er een rol uit van een gedroogde dierenhuid gemaakt, en die rolde ze open; er stonden allerwonderlijkste letters op, en de Finnenvrouw las er in tot het zweet in droppels van haar voorhoofd liep.
Maar het rendier vroeg haar zoo dringend om toch de kleine Gerda te helpen en Gerda keek met zulke smeekende oogen vol tranen naar de Finnenvrouw, dat ze weêr met hare oogen begon te knippen en het rendier in een hoek trok, waar ze met hem begon te fluisteren en tegelijk een nieuw stuk ijs op zijn voorhoofd legde.
„De Kleine Kaij is zeker bij de sneeuwkoningin, en hij heeft het er heelemaal naar zijn zin en gelooft, dat het daar het best is van de heele wereld, maar dat komt omdat hij een glasscherf in zijn hart heeft en een schilfertje glas in zijn oog; en die moeten eerst weg, anders wordt hij nooit een mensch en de sneeuwkoningin houdt hem in haar macht."
„Maar kunt ge de kleine Gerda niet iets geven, dat zij meer macht heeft dan allen?"
„Ik kan haar geen grootere macht geven dan zij al heeft! Zie je niet hoe groot die is ? Zie je niet, hoe menschen en dieren haar moeten dienen, hoe ze heel alléén en te voet zoover gekomen is de heele wijde wereld door. Zij moet het niet van ons hooren wat haar macht is, die zit in haar hart,



DE SNEEUWKONINGIN
169
daarin, dat zij een zacht onschuldig kind is. Als zij niet zelf bij de sneeuwkoningin kan komen en niet zelf dat glas van den kleinen Kaij wegneemt dan kunnen wij niet helpen! Twee mijlen verderop begint de tuin van de sneeuwkoningin, daar kun je het meisje heen brengen; zet ze neêr bij dien grooten struik met roode bessen midden in de sneeuw, en maak dan geen praatjes, maar kom dadelijk hier terug." En de Finnenvrouw zette de kleine Gerda op het rendier en dat sprong weg zoo hard het kon.
„O, ik heb mijn laarsjes niet! Ik heb mijn wanten niet!" riep de kleine Gerda; zij voelde het in de snerpende koude. Maar het rendier durfde niet terug te gaan, het liep, het liep, tot het bij den grooten struik kwam met de roode bessen, daar heeft het Gerda neergezet en haar gekust op haar mondje, en er liepen groote, heldere tranen over zijn gezicht, en toen liep het zoo hard het kon weêr terug. Daar stond de arme Gerda zonder schoenen, met bloote handen in het vreeselijke ijzigkoude Finmarken.
Zij liep voort zoo vlug zij kon, toen kwam er een heel regiment sneeuwvlokken; maar die vielen niet uit de lucht; het was daar helder en licht en 't Noorderlicht vlamde; de sneeuwvlokken liepen over den grond en hoe dichter bij ze kwamen, hoe grooter ze werden; Gerda dacht er aan, hoe groot en kunstig ze haar geleken hadden, toen zij ze door het vergrootglas zag, maar deze waren nog heel anders groot en verschrikkelijk, ze waren levend: het waren de voorposten van de sneeuwkoningin, ze hadden de wonderlijkste gedaanten; sommigen zagen er uit als groote leelijke stekelvarkens; er waren er ook als dikke beren met stijl opstaande haren, allemaal schitterend wit, allemaal levende sneeuwvlokken.
Toen heeft de kleine Gerda het „Onze Vader" gebeden en de kou was zóó sterk, dat ze haar adem zag, die als een dikke rook uit haar mond kwam. Die rook werd dikker en dikker en vormde zich tot doorzichtige engelen, die grooter en grooter werden, als ze den grond naderden; en ze hadden allemaal een helm op het hoofd en een speer en schild in hun handen. Er kwamen er hoe langer hoe meer en toen Gerda het heele „Onze Vader" gezegd had, was er een heel leger om haar heen. Ze wierpen hun speren naar de afschuwelijke sneeuwvlokken en die sprongen in honderd stukken, en Gerda ging vrij en veilig verder. De engelen klapten op haar handjes en voetjes en toen voelde zij minder hoe koud het was, en ging vlug voort naar \ het paleis van de sneeuwkoningin.
Maar nu moeten wij eens kijken hoe Kaij het maakt; hij dacht in 't geheel niet aan Gerda en vooral dacht hij niet, dat ze voor het paleis stond.



ZEVENDE GESCHIEDENIS
WAT ER IN HET PALEIS VAN DE SNEEUWKONINGIN VOOR-VIEL EN WAT ER VERDER GEBEURDE
De muren van het paleis waren sneeuwjachten en de ramen en deuren , snijdende winden; er waren meer dan honderd zalen al naar de sneeuwjacht stormde; de grootste was vele mijlen lang en ze waren alle verlicht door het sterke Noorderlicht, en ze waren zoo groot, zoo leeg, zoo verstijvend koud. Nooit was hier vreugde, niet eens zooveel als een klein berenbal, waar de storm de trompet kon blazen en de ijsberen op hun achterste pooten loopen en potsen maken, nooit „een patertje langs den kant", of een theekransje van de witte vossenjuffertjes; leeg en eenzaam was het in de zalen van de sneeuwkoningin. Het Noorderlicht scheen zoo precies, dat je op de seconde af kon zeggen, wanneer het op zijn hoogst zou zijn en wanneer het zwakst. Midden in de leêge onmetelijke sneeuwzaal was een bevroren meer; het was in ontelbare stukken gebarsten, maar het eene stuk was zoo precies gelijk aan het andere, dat het een heel kunststuk was, en midden daarop zat de sneeuwkoningin als zij in haar paleis was en zeide, dat zij op den spiegel van



DE SNEEUWKONINGIN
171
het verstand zat en dat dat het eenige ware en goede was op de geheele wereld.
De kleine Kaij was heelemaal blauw van de koude, maar hij merkte het niet, want ze had de koude huivering van hem weggekust en zijn hart was nu als een ijsklomp. Hij was bezig met een paar scherpe, vlakke stukken ijs, die hij op alle mogelijke manieren bij elkaar paste, alsof hij er iets uit maken wou; het was zooals wij soms een legdoos hebben van kleine stukjes hout waar wij figuurtjes van leggen; het „mozaïek spel" heet dat. Kaij legde ook figuren, heel kunstig en hij noemde het „Het ijsspel van het verstand"; in zijn oog waren die figuren prachtig en van groote waarde, dat kwam d'oor het glassphntertje, dat nog altijd in zijn oog zat; de figuren die hij legde, moesten samen een woord maken, maar hij kon nooit het woord krijgen, dat hij hebben wou; het woord Eeuwigheid, en de sneeuwkoningin had gezegd: „Als je die figuur kunt uitvinden, dan moog je je eigen baas zijn en dan geef ik je de heele wereld en een paar nieuwe schaatsen." Maar hij kon het niet.
„Nu suis ik voort naar de warme landen!" zei de sneeuwkoningin, „ik moet er heên om in de zwarte breiketels te kijken." Ze meende de vuurspuwende bergen, den Etna en den Vesuvius. „Ik zal ze eens een beetje wit maken, dat hoort er bij, dat zal goed staan op de citroenen en de druiven! En weg vloog de sneeuwkoningin, en Kaij zat heel alléén in de mijlenlange, leege ijszaal, en hij tuurde op de stukken ijs en dacht en dacht tot zijn hoofd kraakte; hij zat stijf en stil alsof hij was doodgevroren. Toen was het, dat de kleine Gerda het paleis binnenkwam, door de groote poort van snerpende winden, maar zij zeide haar gebedje op, en toen legde de wind zich, alsof hij wilde gaan slapen en zij trad binnen in de groote, leêge, koude zalen — toen zag zij Kaij, zij kende hem dadelijk, zij vloog op hem af en sloeg haar armpjes om zijn hals en hield hem zoo vast, zoo vast: „Kaij, lieve kleine Kaij! nu heb ik je eindelijk gevonden!"
Maar hij zat heel stil, stijf en koud; toen schreide de kleine Gerda, en de warme tranen vielen op zijn borst en drongen door tot in zijn hart, en ze ontdooiden den ijsklomp en verteerden den glassplinter, hij keek haar aan en toen zong zij:
„Rozen groeien in het dal Christus-kindje komen zal."
Toen begon Kaij te huilen; hij huilde zoo hevig, dat het glasscherfje uit zijn oog viel, en toen herkende hij haar en jubelde: „Gerda, zoete, lieve Gerda! — waar ben je toch zoo lang geweest ? en waar ben ik geweest ?" En hij keek rond in de zaal: „Wat is het hier koud, wat is het hier groot en leeg!" en hij kroop dicht bij Gerda en hield haar vast en zij lachte en huilde, zoo gelukkig was zij; en dat was zoo mooi en heerlijk, dat de stukken ijs om hen heên ook van pret begonnen te dansen, en toen ze moe waren gingen



172
DE SNEEUWKONINGIN*
ze liggen en ze lagen precies in de letters, die de sneeuwkoningin Kaij had opgegeven, om uit te vinden en dan zou hij zijn eigen baas dijn en koning over de heele wereld en een paar nieuwe schaatsen krijgen.
En Gerda kuste zijn wangen en zij werden weêr frisch en gezond, zij kuste zijn oogen en zijn lichtten als de hare; zij kuste zijn handen en voeten, en hij werd weêr krachtig en vlug. Nu mocht de sneeuwkoningin vrij komen; zijn vrijbrief stond geschreven met glinsterende ijsstukken.
En zij namen elkaar bij de hand en gingen weg uit het groote paleis: zij spraken over grootmoeder en over de rozen boven in de dakgoot. En waar zij gingen legde zich de wind en straalde de zon; en toen ze bij den struik met de roode bessen kwamen, stond daar het rendier hen op te wachten en bij hem stond een jonger rendier met gevulde uiers, en dat gaf de kinderen haar warme melk te drinken en kuste hen. En zij droegen Kaij en Gerda eerst naar de Finnenvrouw, waar zij zich warmden in de heete kamer en den weg leerden naar huis terug, en toen brachten zij hen bij de Lappenvrouw, en die had nieuwe kleêren voor hen genaaid en haar sleê voor hen in orde gebracht. En de beide rendieren sprongen naast de sleê en gingen meê tot de grens van het land; daar kwam het eerste jonge lentegroen en daar namen ze afscheid van de rendieren en van de Lappenvrouw. „Dag! dag!" zeiden ze allemaal. En de eerste vogeltjes begonnen te zingen, het bosch had groene knoppen en uit het bosch kwam op een prachtig paard, dat Gerda kende — het was voor haar gouden karretje gespannen — een jong meisje rennen met een roode pelsmuts op en pistolen vóór zich. Het was het roovermeisje, dat zich thuis begon te vervelen en nu naar het Noorden ging en als 't haar daar niet beviel, naar den anderen kant. Zij herkende Gerda dadelijk en Gerda haar. Dat was een pleizier!
„Jij bent een mooie jongen om zoo weg te draven!" zei ze tegen Kaij; „ik wou wel eens weten of je verdient, dat men voor jou naar 't eind van de wereld loopt!"
Maar Gerda tikte haar tegen haar wang en vroeg naar den prins en de prinses.
„Die zijn naar vreemde landen gereisd!" zei het roovermeisje. „Maar de kraai ?" vroeg de kleine Gerda.
„Ja, de kraai is dood!" antwoordde zij. „Het tamme liefje is weduwe en loopt met een zwarte wollen draad om haar poot. Zij klaagt jammerlijk en 't is allemaal tobberij. Maar vertel mij nu toch eerst hoe het met je gegaan is en waar je hem gesnapt hebt."
En Gerda en Kaij begonnen allebei te vertellen.
„En snip snap snoere basseloerel" zei het roovermeisje en stak ze allebei haar hand toe en ze beloofde, dat ze hen op zou zoeken als ze ooit in hun stad kwam en toen reed ze weg, de wijde wereld in. Maar Kaij en Gerda gingen hand in hand, en waar zij kwamen was het lente met bloesems en jong groen;



DE SNEEUWKONINGIN
173
de klokken luidden en ze herkenden de hooge torens van de groote stad waar zij woonden. En ze gingen de stad in, recht naar grootmoeder's deur, de trap op naar boven. Daar stond alles nog op dezelfde plaats en de klok zei „tik —tak"en de wijzer draaide. Maar toen ze door de deur kwamen, merkten zij dat zij volwassen menschen waren geworden. De rozen in de dakgoot bloeiden en waren door het open raam tot in de kamer gegroeid en de kleine stoeltjes stonden er nog en Kaij en Gerda gingen zitten ieder op zijn eigen stoeltje, hand in hand; en al de koude, leêge pracht van de sneeuwkoningin hadden zij vergeten als een boozen droom. Grootmoeder zat in den lichten zonneschijn en las hardop uit den Bijbel: „Zoo gij niet blijft als de kinderen, kunt gij God's rijk niet binnengaan!"
En Kaij en Gerda zagen elkander aan en zij begrepen in eens den ouden psalm
„Rozen groeien in het dal, Christhis-kindje komen zal."
Daar zaten zij beiden; volwassenen en toch kinderen, kinderen in hun hart; en het was zomer, warme, heerlijke zomer.






DE VLIEGENDE KOFFER
EB WAS EENS EEN KOOPMAN, DIE WAS ZOO RIJK






Er was een koopman, die was zóó rijk, dat hij de heele straat, en nog wel een steegje er bij, met zilvergeld zou kunnen plaveien; maar dat deed hij niet, hij wist zijn geld nog wel op een andere manier te gebruiken Als hij een dubbeltje uitgaf, kreeg hij een gulden terug, zóó 'n koopman was hij — en toen ging hij dood.
Zijn zoon kreeg toen al het geld en die nam er een vroolijk leventje van. Hij ging alle avonden naar het bal, maakte vliegers van muntjes, en kis-kaste met gouden tientjes over het water, in plaats van met steentjes. Zoo waser wel opkomen aan het geld, en 't kwam ook op. Op 't laatst had hij niets meer over dan vier dubbeltjes, en hij had geen andere kleêren dan een oude chamberloek en een paar pantoffels. Zijn vrienden lieten hem nu ook loopen, maar een van hen, die een goede jongen was, stuurde hem een ouden koffer, en zei: „pak maar in 1" Ja, dat was goed en wel, maar hij had niets in te pakken, en daarom ging hij er zelf maar in zitten.
Het was een vreemdsoortige koffer. Als men op het slot drukte, kon het vliegen. Dat deed hij ook; wip, daar vloog hij den schoorsteen door, hoog boven de wolken, verder en verder weg. De bodem kraakte, en hij was erg bang, dat die breken zou, want dan had hij een aardige tuimeling gedaan! Dat zou wat geweest zijn! En zoo kwam hij in 't land van de Turken. Den koffer verstopte hij in het bosch onder de afgevallen bladen, en toen ging hij de stad in. Dat kon daar heel goed, want bij de Turken loopen ze allemaal net als hij in een chamberloek en op pantoffels. Hij kwam een kindermeid tegen met een klein kind op den arm.
„Zeg, Turkenkindermeid!" zei hij, „wat is dat voor een groot kasteel, daar vlak bij de stad ? Wat zitten de vensters hoog!"
„Daar woont de prinses!" antwoordde ze. „Er is voorspeld, dat ze ongelukkig zal worden om een liefste, en daarom mag er niemand bij haar komen, zonder dat de koning en de koningin er bij zijn."
„Dank je!" zei de koopmanszoon, en hij liep het bosch weer in en ging in zijn koffer zitten. Hij vloog er mee naar boven naar het dak, en kroop het raam door bij de prinses.
Zij lag op een sofa te slapen, en ze was zóó mooi, dat de koopmanszoon haar een kus moest geven; daar werd zij wakker van en keek erg verschrikt; maar hij zei, dat hij de Turkengod was, die door de lucht naar haar toe was gekomen, en dat beviel haar.
Zoo zaten ze naast elkaar en hij vertelde geschiedenissen van haar oogen: dat waren prachtige donkere zeeën en de gedachten waren de meer-
ANDERSEN SPROOKJES 3e dr. * 12



12*






DE VLIEGENDE KOFFER
181
boomen, konden zich alléén 's zomers maar aankleeden, maar onze familie kan zich 't heele jaar door in 't groen steken. Toen kwamen de houthakkers; dat was de groote revolutie, en onze familie werd versplinterd. De stamvader kreeg een plaats als groote mast op een prachtig schip, dat de wereld om kon zeilen als het wou. De andere takken kwamen weer ergens anders, en wij kregen de opdracht het licht op te steken voor de nederige menigte'; en daarom zijn wij, voorname luidjes, hier in de keuken gekomen."
„Met mij is 't weer heel anders gegaan!" zei de ijzeren pot, die- naast de zwavelstokken lag. „Van 't oogenblik af, dat ik op de wereld kwam, ben ik aanhoudend geschuurd en gekookt! Ik zorg voor de substantie, en eigenlijk ben ik daarom de eerste hier in huis. Mijn eenig genoegen is, om na het eten, zoo schoon en glimmend hier op de plank te staan, en een verstandig praatje te houden met de kameraads. Maar behalve de wateremmer, die van tijd tot tijd nog eens buiten op de plaats komt, leven wij allemaal'binnen'shuis. Onze eenige nieuwsbode is de hengselmand, die dagelijks om boodschappen gaat, maar die heeft het altijd zoo druk over de regeering en het volk! Laatst was er een oude pot, die van schrik er over op den grond viel en in stukken brak! Hij is vrijdenker moet je weten!"
„Nu praat je te veel," zei de vuurslag en 't staal sloeg te gen de vuursteen, dat het knetterde. „Moeten wij nu geen vroolijken avond hebben." I „Ja, laten wij er over spreken, wie van ons allemaal de voornaamste is," zeiden de zwavelstokken.
„Neen, ik praat niet graag over mij zelf," zei een steenen pot. „Laten wij liever wat vertellen. Ik zal beginnen; iets wat wij beleefd hebben. Daar kun je je zoo gezellig indenken en 't is prettig ook. „ „Aan de Oostzee bij de deensche beuken —!""
„Dat is een mooi begin!" zeiden alle borden te gelijk, „dat wordt zeker een prettige geschiedenis."
Ta, daar heb ik mijn jeugd doorgebracht in een stille familie; de meuwerden geboend, de vloer geschrobd, en iedere veertien dagen kwamen hooné gordijnen."
/at vertelt u toch interessant!" zei de bezem. „Men kan dadelijk dat u een vrouwspersoon is, er gaat zulk een geest van zindelijkheid leen!"
i, dat voelt men!" zei de wateremmer, en van pleizier deed hij een getje, dat het „klots" zei op den vloer.
pot bleef doorvertellen, en het eind was net zoo goed als het begin.
de borden rammelden van pleizier, en de bezem nam groene peter-
ïit de kelder en bekroonde de pot er mee, want hij wist, dat dat de eren zou ergeren, „en," dacht hij: „Bekrans ik haar van daag, dan be-
'j zij mij morgen." Nu zal ik dansen!" zei de tang en hij danste: O, maar wat kon die zijn
de deensche beuken —!""
„Dat is een mooi begin!" zeiden alle borden te gelijk, „dat wordt zeker een prettige geschiedenis."
Ta, daar heb ik mijn jeugd doorgebracht in een stille familie- dp mp„.
weruen s-enoenn ne v nsr aoaohrnhri on .«h^™ — a. 1



182
DE VLIÊGENDE KOFFER
eene been in de lucht steken! Het oude stoelovertrek, in een hoek scheurde er van, alléén maar van er naar te kijken! „Mag ik nu ook bekranst worden ?" vroeg de tang. En dat gebeurde.
,,'t Is toch allemaal maar plebs!" dachten de zwavelstokken.
Nu zou het bouloir zingen, maar dat was verkouden, zei het en het kon ook niet zingen als het niet aan de kook was. Maar dat was enkel maar
voornaamheid: het wou alleen maar zingen als het binnen bij de familie op j tafel stond.
Op de vensterbank lag een oude veeren pen, waar de meid wel eensi mee schreef; er was niets merkwaardigs aan, alléén was ze wat te diep in. den inktkoker geweest, maar daar was zij nu weer trotsch op. „Als het, bouloir niet wil zingen, dan moet het 't laten! Buiten hangt een nachtegaalin een kooi, die kan zingen! hij heeft wel nooit goed les gehad, maar daarzullen wij van avond nu maar niets van zeggen."
„Ik vind het heel ongepast!" zei de theeketel, die keukenzanger was,i en een halve zuster van het bouloir, „dat wij zoo'n vreemden vogel moetem gaan hooren! Is dat goed patriots ? Ik zal de hengselmand laten oordeelen!"'
„Ik doe niets dan mij ergeren!" zei de hengselmand, „ik erger mij aller-^-



DE VLIEGENDE KOFFER'
183
{verschrikkelijkst! Is dat nu een gepaste manier om den avond door te brengen ? Zou het niet beter zijn alles in huis eens in orde te brengen, dan kreeg ieder zijn vaste plaats en ik zou toezicht houden, dat zou nog wat anders zijn!"
„Ja, laten wij een beetje lawaai maken!" riepen ze allemaal. Toen ging in eens de deur open. Het was het dienstmeisje en ze stonden doodstil, niemand verroerde een vin, maar geen pot of pan was er bij, of hij wist precies wat hij waard was en wat hij al niet kon. „Ja, als ik gewild had," dachten zij allemaal, „dan zou het pas een vroolijke avond geweest .zijn!"
Het dienstmeisje nam de zwavelstokken en maakte er vuur mee aan. Hè! wat spatterden ze en wat een vlam kwam er van!
„Nu kan toch iedereen zien, dat wij de eersten zijn," dachten zij. „Wat een gloed, wat een licht!" en toen waren ze uitgebrand.
„Dat was een mooi sprookje!" zei de koningin, „ik voelde mij zoo heelemaal in de keuken bij de zwavelstokken. Ja, nu zul je onze dochter hebben."
„Zeker!" zei de koning. „Maandag krijg je onze dochter!" Want nu zeiden ze „jij" en jou",, tegen hem omdat hij van de familie werd. De bruiloft was dus bepaald, en den avond te voren werd de heele stad geïllumineerd. Het regende bolussen en krakelingen, en de straatjongens stonden op hun teenen, floten op hun vingers en riepen „hoera!" Het was allemaal prachtig.
„Nu zal ik ook wel wat moeten doen," dacht de koopmanszoon, en hij kocht vele raketten en vuurpijlen en alle vuurwerk, dat hij maar krijgen kon, pakte het in zijn koffer en vloog er mee de lucht in.
Jongens! wat knalde en knetterde dat! Al de Turken sprongen er van op, zoodat hun pantoffels hen om de ooren vlogen. Zoo'n luchtverschijnsel hadden zij nooit gezien. Ze konden nu ook best begrijpen, dat het de Turkengod zelf was, die de prinses kreeg.
Toen de koopmanszoon weer met zijn koffer in 't bosch was neergekomen, dacht hij bij zich zelf: „Ik moet toch de stad eens in om te hooren,. wat er van gezegd „>o?dt." En 't was heel natuurlijk, dat hij dat dacht.
Ze hadden er een heele boel van te vertellen. Ieder had het op zijn eigen manier gezien, maar ze hadden het allemaal even mooi gevonden.
„Ik heb den Turkengod zelf gezien!" zei er een. „Oogen had hij als schitterende sterren, en zijn baard leek een schuimend water!"
„Hij vloog in een mantel van vuur," zei een ander. „De liefelijkste engelenkindertjes keken uit de plooien." Ja, hij hoorde allemaal moois en den volgenden dag zou hij bruiloft houden. Hij ging terug naar het bosch, om zich weer in zijn koffer te zetten — maar waar was de koffer ?! — Hij was verbrand. Een vonk van 't vuurwerk was er in gebleven en had hem



184
DE VLIEGENDE KOFFER
aangestoken, de heele koffer was opgebrand tot asch. Nu kon^aij niet meer vliegen en niet meer bij zijn bruid komen.
Zij stond den heelen dag op het dak te wachten en ze wacht nog. Hij reist de wereld rond, en vertelt sprookjes. Maar zoo vroolijk als dat van de zwavelstokken zijn zij niet rneer.






3 1 MG. 1976



ANDERSEN SPROOKJES 3e dr.
ER WAS EEN MASSA SPEELGOED IN DE KINDERKAMER
4



Er was een massa speelgoed in de kinderkamer en boven op de latafel stond de spaarpot. Hij was van aardewerk en zag er uit als een rarken, met een spleet in zijn rug. Die spleet was met een mes grooter gemaakt, zoo dat er ook rijksdaalders in konden, daarvan waren er twee in en ook een heeleboel kwartjes. Het spaarvarken was zóó vol, dat het niet jtneer kon rammelen, en dat is het hoogste waartoe een spaarvarken het brengen kan. En daar stond hij nu boven op de latafel en keek neêr in de kamer, want hij wist wel dat hij met den inhoud van zijn maag de heele boel zou kunnen koopen, en dat noemt men een goed geweten hebben.
Daar dachten de anderen ook aan, al zeiden zij het niet, want er was Wat anders om over te praten. De laa van de latafel stond op een kier jen daar keek een groot poppenhoofd door, een beetje oud en met een grooten kram in haar nek. ,,Zullen wij nu „menschen" spelen?" zei ze,
4*



52
HET SPAARVARKEN
„dat is toch altijd wat!" en toen kwam er groote beweging in de kamer, zelfs de schilderijen keerden zich om aan den muur en dat deden zij om hun achterkant te laten zien, maar niet omdat zij er iets tegen hadden.
Het was midden in den nacht. De maan scheen door het raam en gaf gratis licht. Nu zou het spel beginnen, en iedereen was uitgenoodigd, zelfs de kinderwagen, die toch tot het gewone speelgoed hoorde. „Ieder is goed in zijn soort!" zei hij, „men kan niet allemaal van adel zijn! Werkers moeten er ook wezen!"
Het spaarvarken was de eenige, die een schriftelijke uitnoodiging kreeg. Hij stond te hoog om het te kunnen hooren als ze het mondeling deden, dachten ze; en hij antwoordde ook niet eens, dat hij kwam, want hij kwam niet; hij moest het van zijn huis uit genieten, daar konden zij het op inrichten, en dat deden ze.
Het kleine poppentheater werd nu zóó opgezet, dat hij er juist in kon kijken; ze zouden beginnen met een komedie, en er zou ook thee zijn en verstandsoefeningen en daarmee begonnen ze dadelijk. Het hobbelpaard sprak over dressuur en volbloed, de kinderwagen over stoom en spoorwegen, dat waren dingen, die in zekeren zin tot hun vak hoorden, en waar ze dus over konden spreken. De pendule sprak over politiek-tiek-



HET SPAARVARKEN
53
tiek! Hij had de klok hooren luiden, maar waar de klepel hing, dat wist hij met precies. Het wandelstokje was trotsch op zijn koperen punt en op zijn zilveren knop, het was beslagen van onderen en van boven. Op de kanape lagen twee geborduurde kussens, mooi en dom. — En zoo kon de komedie beginnen.
Ze zaten allen bedaard te kijken en er werd verzocht, dat men zou rammelen, klappen en knallen al naarmate men er toe gestemd was Maar de rijzweep zei, dat hij nooit klapte voor de oudjes maar alleen voor de ongetrouwden.
„Ik klap voor alles!" zei de klapper.
„Je moet je bij één ding houden!" zei het spuugbakje, en zoo had ieder zijn eigen gedachten er bij. Het stuk deugde niet, maar het werd goed gegeven; al de spelers keerden den beschilderden kant naar buiten zij konden maar aan één kant bekeken worden en niet op den achterkanten ze speelden allemaal voortreffelijk, heelemaal buiten het theater want We draden waar zij aan hingen waren te lang, maar daardoor was het ook weer duidelijker te zien. De gekramde pop was zoo in verrukking, dat de kram losging, en het spaarvarken was op zijn manier ook in verrukking en besloot voor een van hen iets bijzonders te doen, b. v. hem in zijn testament te zetten, als een die publiek met hem begraven zou worden als de tijd daar was.
h Het was een waar genot, zóó zelfs, dat men de thee er aan gaf en alléén |ij de verstandsoefeningen bleef, dat noemde men „menschen" spelen; en kwaad was er met bij, want ze speelden maar — en ieder dacht aan zichzelf en aan hetgeen het spaarvarken wel denken zou. En het spaarvarken liacht het langst, want hij dacht immers over testament en begrafenis — en wanneer die zijn zou — altijd vóór men het verwacht. — Krak! daar mei hij van de latafel af, op den grond en in stukken, en de guldens en gwartjes dansten over de vloer en sommigen rolden weg, vooral de eene pjksdaalder, die wou blijkbaar de wereld in. En dat gebeurde ook en dat gebeurde met allemaal.
I De scherven van het spaarvarken kwamen in het vuilnisvat, maar op de latafel stond den volgenden dag alweer een nieuw spaarvarken van fardewerk; er was nog geen cent in en hij kon dus niet rammelen en daarin Rond hij gelijk met het vorige; dat was al vast een begin — en met dat begin zullen wij eindigen.






In Kopenhagen in de Oosterstraat niet ver van de Koningsmarkt, werd een crnote nartii aeirfivpri • Hat, mnet znn soms ppne orphpnrPTi Han
EEN BEGIN
In Kopenhagen in de Oosterstraat niet ver van de Koningsmarkt, werd een groote partij gegeven; dat moet zoo soms eens gebeuren, dan ris het afgedaan en dan kan men ook weer teruggevraagd worden. De eene helft van de gasten 7at al oan de speeltafels, en tegen de anderen had de gastvrouw juist g .kom, nu moesten wij eens wat anders
bedenken!"



58
DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
In afwachting daarvan sukkelde het gesprek zoowat voort, en 't kwam onder anderen op de Middeleeuwen. Er waren er die 't er voor hielden, dat alles toen veel beter was dan tegenwoordig, en rechter Knop verdedigde die meening met zóó'n ijver, dat de gastvrouw hem dadelijk gelijk gaf; en toen begonnen ze met hun beiden te velde te trekken tegen Oersted's beschouwing in den almanak, over oude en nieuwe tijden, waarin de oude tijd het aflegt tegen den nieuwe.
De rechter hield het er voor, dat men er het gelukkigst aan toe was in den tijd van koning Hans.
Onder al dat praten vóór en tegen, dat alleen wordt afgebroken door de komst van de krant waar niets in staat, zullen wij eens even naar de voorkamer gaan, waar de jassen, stokken, parapluie's en overschoenen bewaard worden. Daar zaten twee vrouwen, een oude en een jonge. Een oogenblik zou men ze voor dienstmeisjes kunnen houden die wachtten op hun meesteres, de een of andere oude juffrouw of weduwe, maar wie goed keek zou zien, dat ze daarvoor veel te fijne handen hadden, en een veel te trotsche houding, want die was koninklijk, en het snit van hun kleeren was er ook veel te gedistingeerd voor.
Het waren twee feeën; de jongste was niet precies het Geluk zelf, maar een van de kamermeisjes van haar hofdames, die hare kleine gaven rondbrengen; de oudste zag heel ernstig, zij was de Smart, en ze doet. altijd alles zelf wat zij te doen heeft, dan weet zij dat het goed gedaan wordt. Ze vertelden elkaar waar zij dien dag geweest waren. Het kamermeisje van de hofdame van het Geluk, had nog maar een paar onbeduidende boodschappen gedaan; ze had, zei ze, een nieuwen hoed voor een stortregen bewaard, een eerlijk man een groet bezorgd van een voornamen nul, en zoo al meer, maar wat ze nu nog te doen had, dat was iets heel bijzonders.
„U moet dan weten," zei ze, „dat ik van daag jarig ben, en ter eere daarvan heb ik een paar overschoenen gekregen om de menschheid gelukkig mee te maken. Die overschoenen hebben de eigenschap dengeen, die ze aantrekt, dadelijk over te brengen in den tijd of op de plaats waar hij het liefst zijn wil; iedere wensch met betrekking tot tijd of plaats wordt dadelijk vervuld, en zoo kan de mensch hier op aarde toch eens wezenlijk gelukkig zijn."
„Ja, geloof dat maar!" zei de Smart, „hij wordt er juist heel ongelukkig door, en zegent het oogenblik, dat hij zijn overschoenen weer kwijt is!"
„Waarom denkt u dat?" zei de andere. „Ik zet ze hier bij de deur, dan komt er één, die denkt, dat het de zijne zijn, en dat is dan de gelukkige."
Zoo spraken ze samen.



DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
63
,,'t Is toch verschrikkelijk, ik ken de Oosterstraat niet meer! geen enkele winkel zie ik, niets dan akelige armoedige huisjes, alsof ik in Roeskilde of Ringstedt was.
„Ach ik ben zeker ziek! Waar, in 's hemels naam is toch het huis van
'. den wethouder? Dit hier lijkt er niets naar! O, gelukkig, er zijn binnen nog menschen op! Ja, ik ben zeker ziek!" Hij stootte nu op een deur die aanstond, het licht scheen door de kier. Het was een soort van bierhuis uit dien tijd. De gelagkamer zag er zoowat uit als een Holsteinsche deel; de gasten, bestaande uit schippers, Kopenhaagsche burgers en een
jpaar geleerden, zaten bij hun kroezen in druk gesprek en letten weinig op den binnenkomende.
I „Och, neem mij niet kwalijk," zei de rechter tegen de waardin, die |naar hem toekwam, „ik voel mij zoo miserabel! zou u mij niet aan een jfijtuig kunnen helpen om mij naar Christiaanshaven te brengen?"
De vrouw keek hem aan en schudde haar hoofd; daarna sprak ze hem in het duitsch aan. De rechter dacht, dat zij geen deensch verstond en herhaalde zijn verzoek in het duitsch: dat, en zijn kleeding, versterkten de vrouw in de meening, dat hij een vreemdeling moest zijn. Dat hij niet ;wel was begreep zij gauw genoeg, daarom gaf zij hem een kroes water, maar dat was een beetje brak.
1 De rechter ging zitten met zijn hoofd in zijn hand, en zuchtte, en peinsde over al de wonderbaarlijkheden, die hij beleefde.
„Is dat het „Dagblad" van van avond ?" vroeg hij om iets te zeggen, toen hij de waardin een groot blad papier zag neerleggen.
Zij begreep niet wat hij meende maar gaf het hem; het was een houtsnee van een luchtverschijnsel, dat gezien was in de stad Keulen.
„Dat is heel oud!" zei de rechter en werd in eens weer vroolijk, omdat hij zoo'n oud stuk te zien kreeg.
„Hoe ben je toch aan dat merkwaardige blad gekommen? Het is heel interessant, hoewel het een fabel is! Men verklaart zulke luchtverschijnsels door het Noorderlicht; waarschijnlijk staat het met elektriciteit in ■ferband."
Degenen die het dichtst bij hem zaten en konden hooren wat hij zeide, keken heel verbaasd, en één stond op, nam eerbiedig zijn hoed af en zei heel ernstig: „U is zeker een groot geleerde, Monsieur!"
„O, neen!" zei de rechter, „ik kan over het een en ander meepraten, zooals dat noodig is tegenwoordig."
„Modestia is een schoone deugd," zei de man, „overigens moet ik zeggen, van het zooeven door u gesprokene „mihi secus videtur" maar ik suspendeer hier gaarne mijn Iudicium."
„Mag ik ook weten met wien ik de eer heb te spreken?" vroeg do rechter.



64
DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
„Ik ben kandidaat in de godgeleerdheid."
Dat antwoord was den rechter voldoende, hier beantwoordde de titel aan de kleeding; „het is zeker een oude schoolmeester van een landstadje," dacht hij,- „zoo'n zonderling zooals men ze in Jutland nog wel vindt."
„Hier is het wel niet locus docendi" begon de man, „toch verzoek ik u de goedheid te hebben te spreken; ge hebt bewezen een deugdelijke studie gemaakt te hebben van de ouden."
„Och ja," zei de rechter, „ik lees graag oude, nuttige geschriften, maar ik houd ook heel veel van de nieuweren, alléén geen „naturalistische romans" want ik vind de werkelijkheid al erg genoeg."
„Naturalistische romans?" vroeg de kandidaat.
„Ja ik meen die nieuwe romans van tegenwoordig."
„O," zei de man-glimlachend, „die zijn toch heel aardig; ze worden aan het hof gelezen; de koning heeft vooral veel op met die van Heer Iffven en Heer Gaudian, die over koning Arthur handelt en zijn ridders van de Ronde Tafel; hij heeft daarover geschertst met zijn hooge heeren.*)
„Ja dat heb ik nog niet gelezen," zei de rechter. „Dat is zeker een heele nieuwe, die Heiberg heeft uitgegeven!"
„Neen," zei de man, „hij is niet bij Heiberg uitgekomen maar bij Godfred von Gehmen."
„Zoo, is dat de schrijver?" zei de rechter, „dat is een heel oude naam; zoo heette de eerste boekdrukker in Denemarken!"
„Ja, hij is onze eerste boekdrukker," zei de man.
Zoo ging het heel goed. Een van de goede burgers begon nu te spreken over de pest, die zoo vreeselijk had huisgehouden, een paar jaar geleden en meende die in 1484; de rechter dacht, dat er over de cholera gesproken werd en zoo ging het weer heel goed. De zeerooveroorlog van 1490 was ook een onderwerp; de engelsche zeeroovers hadden schepen op de reede genomen zeiden zij en de rechter die zich erg ingewerkt had in de gebeurtenissen van 1801, kon voortreffelijk met hen instemmen tegen den Engelschman. Maar verder ging het niet zoo goed meer; ieder oogenblik kwam er verwarring; de goede kandidaat was al te onwetend en de gewoonste beweringen van den rechter, schenen hem overmoedige fantasieën. Dan zaten zij elkander aan te kijken en als het al te gek werd begon
*) Heiberg vertelt in zijn „Historie van het deensche rijk," dat koning Hans eens toen Hj in een roman over koning Arthur gelezen had, tegen den bekenden Otto Rud, van wieni I ] veel hield, had gezegd „Heer Hf ven en Heer Gaudian, die ik in dit boek heb aangetrof-Jmoeten toch merkwaardige ridders geweest zijn; zulke ridders zijn er tegenwoordig liet meer." Waarop Otto Rud had geantwoord: „Als er veel zulke koningen als koning» iur waren, zouden er ook wel veel ridders worden gevonden als Heer Hfven en Heen



DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK'
65
de kandidaat latijn te praten in de hoop, dat hij dan beter zou begrepen worden, maar het hielp toch niet.
„Hoe is het nu met u?" vroeg de waardin en pakte hem bij zijn arm.
Toen kwam op eens alles terug, want al sprekende had hij al zijne vorige bevindingen vergeten.
„Groote goedheid, waar ben ik toch?" en hij werd duizelig toen hij het bedacht.
„Glaret moeten wij drinken en Mee, en Bremer-bier, en hij moet mee drinken!" riep een van de gasten.
Er kwamen twee meisjes binnen; de eene had twee kleuren in haar muts. Ze schonken in en negen; de rechter kreeg een koude rilling.
„Wat is dat toch allemaal, wat is dat toch?" zuchtte hij, maar hij moest meedrinken. Zij hadden den goeden man aardig te pakken, hij was [heelemaal wanhopig, en toen een van allen zei, dat hij dronken was, betwijfelde hij dat geen oogenblik en hij smeekte ze hem een rijtuig te bezorgen; maar toen dachten zij, dat hij moscovitisch sprak.
Nooit was hij nog in zulk ruw en onbeschaafd gezelschap geweest; i„je zoudt denken, dat het land naar den heidenschen tijd was teruggegaan," zei hij, „het is het vreeselijkste oogenblik in mijn leven!" Toen kreeg jhij in eens den inval onder de tafel te duiken en naar de deur te kruipen en zoo weg te komen, maar toen hij bij den uitgang was, merkten de anderen zijn bedoeling en grepen hem bij zijn beenen, maar tot zijn geluk, trokken zij hem daarbij zijne overschoenen uit, en de betoovering was geweken.
De rechter zag heel duidelijk een helder licht voor zich, en daarachter ^een groot huis, dat hij heel goed kende en de huizen er voor ook, het was de Oosterstraat precies zooals wij haar allen kennen; hij lag met pijn beenen tegen een poort en vlak bij hem zat de nachtwacht te slapen.
ANDERSEN SPROOKJES. 3e * . % tfi



66
DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
,,Lieve Heer nog toe! daar heb ik op straat liggen slapen, ja 't is de Oosterstraat wel! Hé, hoe heerlijk licht en vroolijk! Wel verschrikkelijk, wat een uitwerking van een glas punch!"
Twee minuten later zat hij in een rijtuig, dat hem naar Christiaanshaven bracht; hij dacht aan den gruwelijken angst, dien hij gevoeld had en prees uit den grond van zijn hart de heerlijke werkelijkheid, onzen tijd, die met al zijn gebreken toch heel wat beter was, dan die waarin hij een oogenblik te voren had geleefd. En zie je, dat was verstandig van den rechter.
DE AVONTUREN VAN DEN NACHTWACHT
„Daar liggen waarachtig een paar overschoenen!" zei de nachtwacht. „Die zijn zeker van den luitenant, die daar boven woont. Ze liggen tenminste vlak bij de poort."
De eerlijke man had graag gebeld en de overschoenen afgeleverd, want er was nog licht boven, maar hij wou de andere bewoners niet wakker maken, en daarom deed hij het maar niet.
„Het moet drommels lekker zijn zulke dingen aan je voeten," zei hij: „Wat zacht leer!" Ze sloten precies om zijn schoenen. „Wat gaat het toch raar in de wereld. Nu kan die luitenant heerlijk in zijn warme bed kruipen, maar let op of hij het doet, hij loopt al maar op en neer in zijn kamer, 't Is een gelukkig mensch! Geen vrouw thuis en geen wurmen. lederen avond gaat hij uit naar bals en partijen. Ik wou dat ik 'm was. Jongens wat had ik het dan goed!" Terwijl hij dien wensch uitsprak begonnen de overschoenen te werken; de nachtwacht ging over in den luitenant, in zijn persoon en zijn gedachten. Daar stond hij boven op zijn kamer, en in zijn hand had hij een rose papiertje, waar een vers op stond, een vers van mijnheer den luitenant zelf, want wie is niet ééns in zijn leven tenminste, gestemd geweest tot poëet ? en als men dan zijn gedachten neerschrijft, dan is het een vers.
Hier stond geschreven: j.
„Ach was ik rijk!"
„Ach was ik rijk!" bad ik zoo menig keer Toen 'k kind nog was, reeds tot den heven Heer „Ach was ik rijk! dan werd ik officier Met sabel, uniform en pluimen fier!" Die tijd kwam, ik werd man en officier, Maar daarbij gaf geen rijkdom mij het lot Mij helpe God!



DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
67
'k Was jong en vroolijk eens, 't is lang voorbij, - \ 'k Had een klein meisje op schoot, dat kuste mij; Toen was ik rijk aan sprookjes en verhalen Doch arm aan geld, geen weelde kon 'k betalen, Maar 't kind gaf slechts om sprookjes en verhalen, 'k Was rijk daarom, al gaf geen goud mij 't lot 0, dat weet God!
„Ach was ik rijk!" nog vraag ik het den Heer Het meisje is nu geen zeven jaren meer; Geen kan als zij, zoo mooi, zoo goed bestaan O, kon zij 't sprookje van mijn ziel verstaan, Nam zij in liefde mijne liefde aan! Maar ik ben arm, 'k moet zwijgen, vreeslijk lot! Zoo wil het God!
Ach was ik rijk aan lijdzaamheid en rust, 'k Had dan met schrijven niet mijn smart gesust. Begrijpt gij mij; gij die zoo lief mij zijt ? Lees dit dan als een vers van vroeger tijd! Maar zoo gij 't niet begrijpt en vreemd mij zijt, Dan betér nog mijn arm en droevig lot, U zeegne God!
Ja zulke verzen schrijft men als men verliefd is, maar een verstandig man laat ze niet drukken. Luitenant, verliefdheid en armoede dat is een driehoek, of beter nog dat is de eene helft van den gebroken dobbelsteen Ifan het geluk. Dat voelde de luitenant ook, en daarom legde hij zijn hoofd op de vensterbank en zuchtte heel diep: „Die arme nachtwacht, daar op straat is een heeleboel gelukkiger dan ik. Hij weet niet wat verlangen is! Hij heeft een vrouw en kinderen die met hem huilen als hij verdriet heeft jen met hem lachen als hij vroolijk is! 0, ik zou gelukkiger zijn dan ik ben, als ik in eens in zijn plaats was, want hij is gelukkiger dan ik!"
Op hetzelfde oogenblik was de nachtwacht weer nachtwacht, want alleen door de overschoenen was hij luitenant geworden, maar zooals wij gezien hebben was hij toen nog veel minder in zijn schik en wou toch ^iever zijn wat hij geweest was. Dus de nachtwacht was weer nachtwacht.
„Dat was een nare droom!" zei hij, „maar gek ook. Ik droomde dat ik de luitenant van daar boven was, en dat was niemendal prettig. Ik miste de vrouw en de kinderen die zoo dol op me zijn, dat ze mij omver zouden zoenen." En hij dommelde weer in, maar die droom bleef hem toch In zijn hoofd zitten, want hij had de overschoenen nog aan. In eens zag hij een vallende ster.
„Die is er gew hij, „maar er zijn er toch nog genoeg. Ik zou
die dingen wel e lichter bij willen zien, vooral de maan, want
Ëie schiet je niet der je handen weg. Als wij dood gaan, zegt de
i






DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
71
Maar nu gaan we weer naar de Oosterstraat om te zien wat er van het lichaam van den nachtwacht geworden is.
Dat zat levenloos op de trap, zijn stok was uit zijn hand gevallen en de oogen keken naar de maan, naar de eerlijke ziel, die daar boven rondwaarde.
„Hoe laat is 't, nachtwacht ?" vroeg een voorbijganger. Maar wie er antwoordde, de nachtwacht niet. Toen knipte hij hem heel zachtjes tegen zijn neus, maar dit bracht het lichaam van den nachtwacht uit zijn balans; het gleed languit op den grond, want het was dood. Toen werd de man die geknipt had ineens geweldig bang. De nachtwacht was dood en hij bleef dood, het werd gerapporteerd en besproken, en 's morgens bracht men het lichaam naar het hospitaal.
Dat kon nu een mooie geschiedenis voor de ziel geworden zijn, als zij terugkwam en waarschijnlijk eerst haar lichaam ging zoeken in de Oosterstraat zonder het daar te vinden, dan zou ze waarschijnlijk wel naar 't politiebureau loopen en dan naar 't adreskantoor, waar men onderzoek zou doen bij de verloren voorwerpen, en eindelijk naar 't hospitaal. Maar wij kunnen er ons mee troosten, dat de ziel altijd het vlugst is als ze op haar eigen houtje handelt. Het lichaam maakt haar maar dom. Zooals gezegd is, het lichaam van den nachtwacht werd naar 't hospitaal gebracht; het eerst in de reinigingskamer, en daar begon men natuurlijk met de overschoenen uit te trekken en toen moest de ziel terugkomen, die vloog direkt naar 't lichaam en op eens kwam er leven in den man. Hij verzekerde, dat het de verschrikkelijkste nacht in zijn leven was geweest; voor geen rijksdaalder zou hij al die ondervindingen nog eens willen hebben; maar 't was nu gelukkig doorstaan.
Dienzelfden dag werd hij weer ontslagen, maar de overschoenen bleven in het hospitaal.
EEN HOOFD-MOMENT; EEN DECLAMATIENUMMER; EEN HOOGST BUITENGEWONE REIS
Iedere Kdpenhager weet hoe de ingang van het Frederikshospitaal er uitziet, maar daar het niet onwaarschijnlijk is, dat ook niet-Kopenhagers deze geschiedenis zullen lezen, moeten wij een korte beschrijving er van geven.
Het hospitaal is van de straat afgesloten door een hoog traliehek, waarvan de dikke ijzeren stangen juist zoover van elkaar staan, dat de allermagerste jonge medici — zoo luid het verhaal tenminste — zich er precies doorheen kunnen werken, om hun kleine uitstapjes naar buiten te maken. Het moeielijkst er uit te wringen lichaamsdeel was het hoofd



72
DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
natuurlijk; daarom, zooals trouwens heel veel in de wereld, kan men ook hier zeggen, dat de lichtste hoofden de gelukkigste waren. Dat is genoeg als inleiding.
Een van de jongere medici van wien alléén lichamelijk kon gezegd worden, dat hij een zwaar hoofd had, had juist dien avond wacht; het plasregende. Ondanks deze beide hindernissen wilde hij toch uitgaan, een kwartiertje maar; het was niet de moeite waard, vond hij, er den portier van in kennis te stellen, als men door de tralies kon kruipen. Daar lagen
de overschoenen, die de nachtwacht vergeten had; het allerminst kwam het in hem op, dat het de overschoenen van het geluk zouden zijn, zij kwamen juist te pas in dit weer. Hij trok ze aan, en het leek hem in eens of hij heel goed tusschen de tralies door zou kunnen; hij had het nooit te voren geprobeerd. Daar stond hij: „Als ik mijnhoofdermaar eerst door had!"
zei hij, en in eens, hoewel het een zeer groot en dik hoofd was gleed het er licht en makkelijk doorheen; daar hadden de overschoenen slag van. Maar nu moest zijn lichaam er nog door: „O jé, ik ben te dik! Ik dacht, dat het hoofd het ergste was; ik kom er nooit door!"
Nu wou hij gauw zijn hoofd terugtrekken, maar dat ging niet. Zijn hals kon hij goed
bewegen, maar dat was ook alles. Zijn eerste gevoel was machtelooze woede, zijn tweede, dat zijn moed zonk tot onder nul. De overschoenen van het geluk hadden hem in een verschrikkelijken toestand gebracht, en ongelukkig viel het hem niet in, zijn hoofd terug te wenschen; neen, hij handelde, en daar kwam hij juist niet verder mee. De regen stroomde, en op straat was geen schepsel te zien. En bij de poortschel kon hij niet. O, o, hoe zou hij toch loskomen! Hij zag het al gebeuren, hoe hij daar zou moeten staan tot het ochtend werd, en dan zou er naar een smid gezonden moeten worden om de stangen door te vijlen; maar dat zou zoo gauw niet gaan, eerst zou de heele jongensschool van den overkant komen, de heele straat leegloopen om hem daar te zien staan; hij zou nog heel wat meer bekijks hebben, dan hét vorige jaar de reuzen-Agave.



DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
73
„O, het bloed gaat mij zoo naar mijn hoofd, dat ik gek word, ja, ik word zeker gek! O, was ik maar weer los, dan zou het wel overgaan!"
Zie je, dat had hij dadelijk moeten zeggen; op 't oogenblik dat hij die gedachte had uitgesproken, was zijn hoofd weer vrij en hij rende weer naar binnen, heelemaal in de war van den schrik, dien zijn overschoenen hem hadden aangedaan.
Nu moet ge niet denken, dat het hiermee uit is — o, jé, neen, het l ergste komt nog.
De nacht ging voorbij en de volgende dag ook en er kwam niemand om de overschoenen. , 's Avonds zou er een voorstelling zijn op een klein theater. Alles was bezet; onder de declamatie-nummers was een nieuw gedicht.
„Grootmoeders bril" heette het. Als men door dien bril de menschen [aankeek zag men ze als een spel kaarten en men kon daaruit voorspellen al wat gebeuren zou.
Het gedicht werd heel goed gedeclameerd en degeen, die het opzei had veel succes. Onder de toehoorders was ook de medicus van 't hospitaal, die scheen zijn heele avontuur van den vorigen nacht vergeten te hebben^ en de overschoenen had hij weer aan, want ze waren niet afgehaald, en 't was vuil op straat zoodat zij te pas kwamen.
Hij had heel veel schik in het gedicht en zijne gedachten waren er een jheelen tijd mee bezig. Hij zou wel zoo'n bril willen hebben, misschien, als |men hem op de goede manier gebruikte, zou men de menschen precies jtn hun hart kunnen zien, dat was eigenlijk interessanter vond hij dan te |ien wat er gebeuren zou het volgende jaar of zoo, want dat merkt men toch wel, maar het andere nooit.
„Ik kan het mij heelemaal voorstellen, de rij van heeren en dames fep de eerste bank, kon ik die nu eens midden in hun ziel kijken! er moest een opening zijn, iets als een winkel, o, wat zouden mijn oogen in die winkels rondkijken! Bij die dame daar zou ik zeker een groot modemagazijn vinden! Bij die andere is de winkel leeg, maar 't zou toch wel goed zijn als hij eens schoongemaakt werd. Maar er zouden ook mooie solide winkels zijn! Ach, ja!" zuchtte hij, „ik weet er een waarin alle artikelen even solide zijn, maar daar is al een winkelbediende en dat is het eenige slechte in ïen heelen winkel! Uit alle winkels zou geroepen worden: „Komt u binnen asjeblieft!" Hé, als ik dat eens doen kon! als een klein stil gedachtetje door al die harten gaan."
| Zie je, daar hadden de overschoenen op gewacht: de heele medicus fcrsmolt en er begon een zeer merkwaardige en buitengewone reis midden door de harten van de eerste rij toeschouwers. Het eerste hart was van len dame, maar het leek hem wel of hij in een orthopedische inrichting kwam, de plaats waar een dokter kromme menschen recht maakt; hij was



DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
75
vreeselijk geval van den vorigen avond toen zijn hoofd tusschen de ijzeren stangen had gezeten. ':M
„Daar heb ik het zeker gekregen!" dacht hij: „Daar moet ik bij tijds wat aan doen. Een russisch bad zou wel goed zijn. Hé, ik wou dat 'k al op de bovenste plank lag!"
En daar lag hij op de bovenste plank in het dampbad, maar hij lag er met al zijn kleeren aan, met zijn laarzen en overschoenen; de heete waterdroppels yielen van de zoldering op zijn gezicht.
„Hu-u-u!" riep hij en maakte dat hij beneden kwam voor een stortbad. Maar de bewaker gaf een gil van schrik toen hij in eens een gekleed persoon daarbinnen zag.
De medicus had gelukkig nog genoeg tegenwoordigheid van geest om hem in te fluisteren: „het is een weddingschap,^aar toen hij thuis kwam pp zijn eigen kamer was het eerste wat jgMjgèjroon groote spaansche vlieg in zijn hals te zetten en een onder aan zl|i£rj^ die er de krankzinnigheid moesten uittrekken.
Den volgenden ochtend had hij een bebloede rug, en dat was wat hij gewonnen had met de Overschoenen van het Geluk.
DE GEDAANTEVERWISSELING VAN DEN KLERK
De nachtwacht — ge weet nog wel? — herinnerde zich op eens de [overschoenen; die hij gevonden had en meegenomen naar 't ziekenhuis; [hij haalde ze daar af, maar toen noch de luitenant, noch iemand anders in de straat er iets van bleek af te weten, bracht hij ze naar 't politiebureau.
,,'t Lijken mijn eigen overschoenen wel," zei een van de klerken, en hij zette ze naast de zijnen. „Daar is nog meer dan een schoenmakersoog voor noodig om ze van elkaar te onderscheiden!"
„Mijnheer de klerk!" zei een bediende, die juist binnenkwam met eenige papieren.
De klerk keerde zich om en begon te spreken met den bediende, maar toen die weer weg was en hij naar de overschoenen keek, was hij er heele* paal mee in de war, of de linksche of de rechtsche van hem waren, ,,'t jZullen de natten wel zijn!" dacht hij.
Maar dat was juist mis, want dat waren die van 't Geluk; maar waarom zou ook de politie zich niet eens kunnen vergissen ? Hij trok ze aan, nam kijn papieren, die hij gedeeltelijk in zijn zak stak en gedeeltelijk onder den arm meenam; thuis zou hij ze wel overlezen en afschrijven, maar nu was ft juist Zondagmorgen en zulk lekker weer: „een wandelingetje naar Frederiksberg zou mij opknappen," dacht hij, en zoo ging hij op weg



DE OVERSCHOENEN VAN HET GELUK
77
Maar als 't voorjaar kwam werd het er druk; met gezang en gejuich werd
het ijs stuk gezaagd, de schepen werden geteerd en opgetakeld, en dan : zeilden ze weg naar vreemde landen; maar ik ben hier gebleven; en ik I moet altijd hier blijven, hier blijven zitten op 't politiebureau en zien hoe
de anderen hun passen komen halen om naar 't buitenland te reizen, dat
is mijn lot!
„Och, Heere!" zuchtte hij, maar in eens hield hij op. „Wat heb ik toch van daag! zoo heb ik toch nog nooit in mijn leven gedacht of gevoeld! Dat moet de voorjaarslucht zijn, 't is angstig maar toch prettig!"
Hij greep in zijn zak naar zijn papieren.
„Hier heb ik wat anders te denken!" zei hij en keek de eerste bladzij in. „Vrouw Sigbrith," oorspronkelijke tragedie in vijf acten, las hij. E „Wat drommel is dat ? 'tjs toch mijn eigen hand. Heb ik die tragedie ge| schreven? „De Intrige op de WTal, of Groote Verzoendag," Vaudeville, j Maar, hoe kom ik daar aan ? Iemand moet het in mijn zak gestoken hebben [ en hier heb ik een brief."
De brief was van de tooneel-directie, de stukken werden geweigerd en de brief was gansch niet beleefd gesteld.
„Och, ja!" zei de klerk en hij ging op een bank zitten; zijne gedachten waren zoo levendig en hij voelde zich zoo week gestemd, en onwillekeurig plukte hij een bloempje, dat dicht bij hem stond; het was een onnoozel madeliefje. Wat de botanikus eerst na lange studie ons zeggen kan, 1 dat vertelde dat bloempje in één oogenblik; het verhaalde de mythe van ||zijn geboorte en sprak van de macht van het zonnelicht, dat het zijn fijne blaadjes deed uitspreiden en tot geuren drong. Toen dacht de klerk, hoe evenzoo bij de menschen het gevoel wakker wordt door den levensstrijd. bLicht en lucht waren de minnaars van de bloem, maar het licht was de begunstigde, naar het licht wendde zij zich en ging het heen dan trok zij hare blaadjes dicht, en dan bleef haar de lucht over in haar slaap.
„Het licht geeft mij mijn schoonheid!" zei de bloem. „Maar de lucht het leven," fluisterde de dichter.
Een jongen dicht bij hem sloeg met een stok in een moddersloot, en l|de waterdroppels spoten hoog op en vielen neer tusschen de groene bladen; l'toen dacht de klerk aan de millioenen onzichtbare diertjes, die met die waterI droppels in de hoogte werden geworpen, zoo hoog voor hen, als het voor Hens zou zijn de lucht in te worden gegooid tot boven de wolken. Terwijl ifhij daar zoo over dacht en over de wonderlijke verandering in zijn wezen, Iplimlachte hij in zichzelf: „Ik slaap en droom! 't is verwonderlijk zoo na[ tuurlijk als men droomen kan, en toch weten dat het maar droomen is. Als ik mij morgen nu maar alles goed herinneren kon als ik wakker word; ik ben nu zoo bijzonder helder, ik zie alles zoo duidelijk en voel mij zoo opgewekt; maar ik weet toch zeker, dat het morgen als ik het mij wil her-









82
DE OVERSCHOENEN VAN HET amiTK
lijk standpunt. Kan een hond of een paard lachen? neen, huilen kunnen ze, het lachen is alleen den mensch gegeven. „Ha, ha, ha!" lachte Lorretje en toen kwam weer zijn geestigheid: „Laat ons nu menschen zijni" ' „Jou kleine grauwe, Deensche vogel," zei de kanarie, „jij bent ook een gevangene! 't is zeker wel koud in je bosschen, maar je bent er toch
vrij, vlieg weg! — Ze hebben vergeten je kooi te sluiten, het bovenste deurtie staat open, vlieg, vlieg!" ,
Dat deed de klerk: wip, was hij uit zijn kooi; daar knarste op eens de haltopen deur van de kamer er naast en zachtjes met groene fonkeloogen sloop de huiskat binnen en maakte jacht op hem.
De kanarie fladderde in zijn kooi en de papegaai sloeg met zijn vleugels en nep: „laat ons nu menschen zijn!" De klerk was half dood van angst en vloog door 't raam over huizen en straten, totdat hij eindelijk rusten moest. Het hms aan den overkant had iets gezelligs; hij vloog er binnen



ATjr nc/^ U/lrAf 777\7 V4V Ti KT GELUK
81
l/ü ürcivjviju^i-^i' ■
leeliikengrauwenvogelmeebrachten^^
^TzïLezten hem maar in de leege kooi zetten, die bij 't raam stono\ gXre zal er misschien pleizier in hebben!" zei ze en ze lachte tegen een groten groenen papegaai, die in zijn prachtige koperen kom voornaanf op zijn ring zat te schommelen. „Lorretje is jarig van daag, en nu komt ielui vogel feliciteer en."
Lorre zei niets en bleef voornaam heen en weer schommelen, maar daarentegen begon een mooie kanarievogel, die den vorigen zomer uit zijn zonnig vaderland hierheen was gebracht, heel hard te zingen. ^Keuwledijkl» zei de dame en ze gooide een witten zakdoek
over zijn kooi. ..
Piepiep," zuchtte hij, „o, wat een sneeuw! en hij zweeg. De klerk kwam in een klein kooitje vlak bij de kanarie, met ver van den papegaai De eenige menschelijke frase, die Lorre voor den dag kon brengen en die soms heel grappig te pas kwam, was: „kom, laat ons nu menschen zijn!" Alles wat hij verder uitbraakte was even onverstaanbaar
: ïïs H gekwetter van de kanarie, maar niet voor den klerk, die was nu zelf een vogel en verstond zijn kameraads heel best. _ n
1 Ik floog onder de groene palmen en in den bloeienden amandelboom, zong d^kanarie. „Ik vloog met mijn makkers over heerlijke bloemen en over
tLe oanegaaien diè grappige geschiedenissen vertelden, zoo lang en zoo veel!
g T^^S^^r^rBainoaröAB Lorre, „ze hadden geen ontwikkelingVKom laat ons nu menschen zijn! waarom lach je niet ? Als de vrouw en alk vreemden er om kunnen lachen kun jij het ook. Het is een groot gebrek geen gevoel te hebben voor humor. Kom laat ons nu menschen zijn! g O weet je nog hoe mooie meisjes dansten onder de uitgespreide Ü tenten bij de bloeiende boomen. Denk je nog aan de zoete vruchten en t koele verfrisschende sap van de wildgroeiende kruiden?
O ja!" zei de papegaai, „maar 'k heb het nu veel beter. Ik krijg goed eten en een beste behandeling; ik weet, dat ik een knappe kop ben fn meer verlang ik niet. Laat ons nu menschen zijn! Jij bent een^dichte^ ziel zooals ze 't noemen, ik heb grondige kennis en vernuft. Jij hebt genie I maar Ie bent onbezonnen, je gaat op in die hooge natuurtonen en daarom wordt je toegedekt. Met zoo iets zullen ze mij niet afschepen, ik heb, ze, een boel meer gekost, ik imponeer met mijn snavel en ik maak grappen; kom laat ons nu menschen zijn!" . ' ...
O mijn zonnig, bloeiend vaderland!" zong de kanarievogel. Ik wil bezingen Te donke^ boomen en de stille meren, waar de takken het watervlak kussen en de kaktus groeit; de plant der woestijn.
„Schei toch uit met dat gejammer," zei de papegaai ^eg ee^ ^s waar men om lachen kan! Het lachen is een bewijs van het hoogste geeste-
6
ANDERSEN SPROOKJES. 3e dr. *



Er was een arme prins; zijn koninkrijk was maar heel klein, maar toch altijd nog groot genoeg om op te trouwen. En trouwen wou hij. Nu was het wel een beetje brutaal van hem, dat hij tegen 's keizers dochter durfde zeggen: „wil je mij hebben?" maar dat durfde hij best, want zijn naam was wijd en zijd beroemd; honderde prinsessen waren er, die zeker „as je blieft" gezegd zouden hebben, maar let eens op of zij het deed. [ Laat ons hooren:
Op het graf van den ouden koning, den vader van den prins, groeide een rozenstruik, o zoo'n prachtige rozenstruik! Hij bloeide maar ééns in de vijf jaar, en dan nog maar met één enkele bloem. Maar die ééne roos, dat was zoo iets heerlijks, als men er aan rook vergat men al zijn zorgen en verdriet. En de prins had ook een nachtegaal, die kon zingen alsof alle heerlijke melodieën in zijn gorgeltje zaten. Die roos en die nachtegaal zou de prinses hebben en daarom werden ze allebei in mooie zilveren foeSdralen gedaan en naar haar toe gezonden.
De keizer liet ze voor zich uitdragen naar de groote zaal, waar de yprinses met haar hofdames bezig was „huishoudentje" te spelen; ze deden nooit iets anders; en toen ze de mooie foedralen met presenten zag, klapte ze in haar handen van pleizier.
„Hè, als dat eens een poesje was I" zei ze — maar het was de mooie roos. „O, wat is die allerliefst nagemaakt!" zeiden al de hofdames. „Zij is meer dan allerliefst!" zei de keizer, „ze is prachtig!" Maar toen de prinses er aan voelde, ging ze haast huilen.



90
DE VARKENSHOEDER
„Och Papa!" zei ze, „zij is niet nagemaakt, zij is echtl"
„Ajakkes!" riepen al de hofdames, „het is een echte!"
„Laat ons nu eerst eens kijken wat er in het andere foedraal is, voordat
wij boos worden!" zei de keizer. Toen kwam de nachtegaal voor den dag.
Hij zong zóó mooi, dat het niet mogelijk was, dadelijk iets kwaads van
hem te zeggen.
„Superbe! Charmant!" zeiden de hofdames, want ze koeterden allemaal fransch, de een nog slechter dan de ander.
„Wat doet die vogel mij denken aan de speeldoos van de keizerin zaliger," zei een oude hofdignitaris, „ach, het is geheel dezelfde toon, geheel dezelfde voordracht!"
„Ja!" zei de keizer en toen huilde hij als een kind.
„Hij zal toch wel niet echt zijn!" zeï de prinses.
„Ja zeker, het is een echte vogel!" zei degeen die hem gebracht had.
„Laat hem dan maar weêr vliegen!" zei de prinses, en ze wou volstrekt den prins niet bij zich ontvangen. Maar deze liet zich zo maar niet afschepen: hij smeerde zijn gezicht in met bruin en zwart, trok zijn pet over zijn voorhoofd en klopte aan.
„Goejen dag, keizer!" zei hij, „kan ik hier op het paleis geen dienst krijgen ?"
„Ja, er komen er hier zoo veel!" zei de keizer, „maar laat ik eens bedenken! — ik kan nog wel iemand voor de varkens gebruiken, want daarvan hebben wij er hier een heeleboel!"
En zoo werd de prins aangesteld tot keizerlijk varkenshoeder. Hij kreeg een akelig klein kamertje dicht bij 't varkenshok en daar moest hij wonen; maar hij zat den heelen dag te werken, en toen het avond was had hij een allerliefst klein pannetje klaar, met belletjes rondom, en zoo gauw als de pap kookte, klonken de belletjes zoo allerliefst, en ze speelden de oude melodie:
„Och mijn lieve Augustijn Alles is weg, weg, weg!"
Maar het allerkunstigste was nog, dat, als men den vinger in den damp van de pap stak men in eens ruiken kon wat er in de heele stad gekookt werd onder alle schoorsteenen; zie je dat was heel wat anders dan zoo'n roos.
Daar kwam de prinses met al haar hofdames voorbij en toen ze het wijsje hoorde, bleef ze staan en keek heel glunder, want ze kon zelf ook op de piano spelen van: „Och, mijn lieve Augustijn!" het was het eenige wat zij kon, en zij speelde het ook maar met één vinger.
„Dat kan ik ook!" zei-ze, „dat moet wel een knappe varkensjongen zijn! Ga gauw naar binnen en vraag hem wat het instrument kost!"



DE VARKENSHOEDER
93
En zoo moest een der hofdames naar binnen, maar ze deed eerst [ klompen aan.
„Wat moet je voor dat pannetje hebben ?" vroeg de hofdame.
„Daar moet ik tien kussen van de prinses voor hebben!" zei de var¬
kenshoeder. „Ben je niet wijs!" zei de hofdame.
„Ja, voor minder kan ik het niet doen!" zei de varkenshoeder. „Wel, wat zegt hij ?" vroeg de prinses.
„Ik kan het wezenlijk niet over brengen," zei de hofdame, „het is al te grof!"
„Dan moet je het maar fluisteren!" en toen fluisterde zij het.
„Het is niet aardig van hem!" zei de prinses, en ze ging dadelijk verder; maar toen ze een eindje geloopen had, begonnen in eens de klokjes zoo allerliefst:
„Och, mijn lieve Augustijn Alles is weg, weg, weg!"
„Hoor eens!" zei de prinses, „vraag hem eens of hij tien kussen van een van mijne hofdames wil hebben!"
„Neen, dank je!" zei de varkenshoeder, „tien kussen van de prinses, of ik houd mijn pannetje!"
„Hè, wat is dat nu vervelend!" zei de prinses, „maar dan moet jelui voor mij gaan staan, dat niemand het ziet!"
En de hofdames gingen om haar heên staan met haar rokken wijd uit en toen kreeg de varkenshoeder de kussen, en de prinses het pannetje.
O, wat was dat een pret! den heelen avond en den heelen volgenden dag moest het pannetje koken; geen fornuis in de heele stad waarvan ze niet wisten wat er op gekookt werd, van den kamerheer af tot den schoenmaker toe. De hofdames dansten en klapten in haar handen.
„Nu weten wij er wie soep eet en pannekoeken, en rijstebrij en karbonade! wat is dat interessant!"
„Hoogst interessant!" zei de opperhofmeesteres.
„Ja, maar mondjes dicht! hoor! want ik ben 's keizers dochter!"
„Dat spreekt van zelf," zeiden ze allemaal te gelijk.
De varkenshoeder, dat wil zeggen, de prins, maar ze wisten niet beter of hij was een echte varkenshoeder, liet geen dag voorbij gaan zonder iets te maken, en nu maakte hij een ratel. Als men dien ronddraaide, hoorde men alle walzen, galops en polka's, die er gespeeld zijn van de schepping af.
„Maar dat is superbe!" zei de prinses, toen ze voorbijging, „ik heb nooit beelderiger compositie gehoord! Ga eens naar binnen en vraag wat dat instrument kost; maar ik kus niet!"
„Hij wil honderd kussen van de prinses," zei de hofdame, die naar binen was geweest om het te vragen.



100
TANTE KI ES PI jm
iets van een poëet in mij, maar niet genoeg. Soms, als ik op straat loop, lijkt het mij of ik in een groote bibliotheek ben. De huizen zijn boekekasten, iedere verdieping een plank. Daar staat een verhaal uit het gewone leven, daar een goede, oude komedie, alle soorten van wetenschappelijke werken in alle vakken, hier modderlitteratuur, daar goed werk. En dan loop ik te fantaseeren en te filosofeeren over al die boekwerken.
Er is iets in mij van een dichter, maar niet genoeg. Heel veel menschen hebben er zeker net zooveel van in zich als ik, zonder dat ze toch een plaatje of halsband dragen met den naam „poëet". Het is hun en mij gegeven als een godsgave en groote zegen, groot genoeg voor één alleen, maar veel te klein om weêr uitgegeven te worden aan anderen. Het komt als een zonnestraal en vult ziel en gedachte met licht; het komt als bloemengeur, als een me-j lodie, die men kent men weet niet hoe. Laatst zat ik 's avonds op mijn ka-, mer, 'ik had behoefte aan lezen, maar had geen boek, geen blaadje. Toen,! kwam op eens een lindeblad naar binnen frisch en groen van den lindeboom; voor mijn venster. De avondkoelte droeg het meê. Ik nam het op en bekeek de vele aaren en hunne vertakkingen. Een klein insekt kroop er over heen alsof het een grondige studie van het blad wou maken. Toen moest ik denkenjj aandemenschen-wijsheid: wij kruipen ook over onsbladen kennen niets anders daar buiten, en dan gaan wij voordrachten houden over den heelen, grooterij boom, over wortel, stam en kroon: Den grooten boom — God, de Wereld en de Onsterfelijkheid; en wat wij er van kennen is niet meer dan één, klein blad.
Toen ik daar zoo zat kreeg ik bezoek van tante Emilie.
Ik liet haar het blad met het insekt zien en zei haar mijne gedachten] er over; haar oogen glinsterden. I
,Je bent een dichter!" zei ze, „misschien de grootste dien wij hebbenII Als ik dat nog beleefd heb, wil ik graag sterven. Van brouwer Rasmussen'sj begrafenis af heb je mij altijd verbaasd met je machtige fantasie!"
— Dat zei tante Emilie, en zij kuste mij.
— Wie was tante Emilie en wie was brouwer Rasmussen?
II
Moeder's tante werd door ons ook „tante" genoemd, wij hadden geen anderen naam voor haar.
Zij gaf ons snoepgoed en suiker, hoewel dat heel slecht voor onze tanj den was, maar ze was zwak tegenover zoete kinderen, zei ze; het was ook} wreed, vond ze, om ze dat beetje zoetigheid te weigeren waar ze zoo doj van hielden. En daarom hielden wij ook weer dol van tante. j
Ze was een oude juffrouw, zoolang als ik mij herinneren kon, altijd! was ze oud. Haar leeftijd stond stil. In vroeger jaren leed zij veel aan kiesl pijn, en praatte er altijd over, en daarom noemde haar oude vriend, broül wer Rasmussen, die een grappenmaker was, haar Tante Kiespijn.



TANTE KIESPIJN
109
Hier hield het handschrift op.
Mlin jonge vriend, de aspirant-drogist, kon het ontbrekende niet meer opscharrelen, want het was de wereld in gegaan als pakpapier voor bokking, boter en groene zeep; het had zijn bestemming bereikt.
De brouwer is dood, tante is dood; de student is ook dood, hij wiens gedachtenspranken in het papiervat gingen. Dat is het eind van de historie. De historie van Tante Kiespijn.






EEN, TWEE! EEN, TWEE! DAAR KWAM EEN SOLDAAT DEN WEG AF MARCHEEREN






114
&eI /uurslag
„Wat moet ik daar onder in dien boom doen ?" vroeg de soldaat.
,,Geld halen," zei de heks. „Als je heelemaal onder in bent, moet je weten, dan kom je in een lange, breede gang; daar is het heel licht, want er branden meer dan honderd lampen. Dan zie je drie deuren, die kun je open doen, want de sleutel zit er in. Als je in de eerste kamer komt, dan zie je midden op de vloer een groote kist, daar zit een hond bovenop, met oogen zoo groot als theekopjes, maar daar maal je maar niet om. Je krijgt mijn blauw geruiten boezelaar meê en die kan je uitspreiden op de vloer; dan loop je gauw naar den hond, pakt hem beet en zet hem op mijn boezelaar; je doet de kist open en je neemt net zooveel geldstukken als je wilt. Ze zijn allemaal van koper, maar als je liever zilver hebt, dan moet je in de volgende kamer gaan, daar zit een hond, die heeft oogen zoo groot als molensteenen, maar daar maal je weêr niet om, zet hem maar op mijn boezelaar en neem jij je geld. Maar wil ie enkel goud hebben, dan moet je in de derde kamer gaan. De hond die daar op de geldkist zit, heeft twee oogen, waarvan ieder zoo groot is als de ronde toren van Kopenhagen. Ik verzeker je, dat dat eersi een hond is, maar daar maal je ook maar weêr niet om: Zet hem maar op mijn boezelaar, dan doet hij je niets en dan kan jij zooveel goud uit de kist nemen als je maar wilt."
„Dat was nog zoo gek niet," zei de soldaat. „Maar wat moet ik jou geven, ouwe heks, want jij zult er toch ook wel iets van willen hebben, zou ik denken."
„Neen," zei de heks, „geen cent wil ik er van hebben. Alleen de oude vuurslag moet je voor mij meêbrengen; die heeft mijn grootmoeder vergeten, toen zij er het laatst geweest is."
„Doe het touw maar oimaftij* lijf," zei de soldaat.
„Hier is het," zei de he#s, „en daar heb je mijn blauw geruiten boezelaar."
De soldaat klom in 4en boom, liet zich neerzakken in het hol en stond nu, zooals de heks gezegd had, onder in de lange gang, waar meer dan honderd lampen bramdden.
Hij deed de eerste! deur open.
Hu! daar was de hond met oogen zoo groot als theekopjes en loerde op hem.
„Jij bent een mooie jongen!" zei de soldaat, zette hem op den boezelaar en nam zooveel koperstukken als er in zijn zak konden, toen sloot hij de kist weer toe, zette den hond er weer op, en ging in de andere kamer.
Aj! Daar zat de hond met oogen zoo gra#t als molensteenen.
„Je moet niet zoo naar mij kijken," zei de soldaat, „je mocht eens pijn aan je oogen krijgen," en hij zette den hond op den boezelaar van de heks; maar toen hij al het zilvergeld in de kist zag, smeet hij al zijn koper weg en vulde zijn zak en zijn ransel met enkel zilver!
Toen ging hij in de derde kamer. Maar dat was nu heusch griezelig!









DE VUURSLAG
117
I De hond, die daar zat, had wezenlijk twee oogen zoo groot als de ronde toren van Kopenhagen en ze draaiden als raderen in zijn kop rond.
„Goeden avond," zei de soldaat en sloeg aan, want zoo'n hond had hij nog nooit gezien; maar toen hij hem een beetje had aangekeken, dacht hij. „Nu is 't genoeg," pakte hem op, zette hem op den grond en deed de kist open. Lieve Heer nog toe! Wat een goud. Daar kon hij heel Kopenhagen voor koopen, en alle taartjes van de koekebakkers en alle tinnen soldaten en hobbelpaarden en zweepen, die in de heele wereld te krijgen zijn! Dat was pas geld!
En de soldaat gooide al het zilver weg, dat hij in zijn zakken en in zijn ransel had, en nam er goud voor in de plaats; al zijn zakken, zijn ransel, zijn shako en zijn laarzen werden gevuld, tot hij haast niet'meer [voort kon. Nu had hij eerst geld. Den hond zette hij op de kist, sloeg de deur toe en riep naar boven door den boom: > „Hijsch mij maar weer op, ouwe heks!"
„Heb je den vuurslag wel!" riep de heks.
„Neen, dat is waar ook," zei de soldaat, „die heb ik heelemaal vergeten," en hij ging terug om hem te halen. De heks heesch hem op en zoo stond hij weer op den weg, met zijn zakken, zijn schoenen, zijn ransel en l^ijn shako vol met goud.
„Wat wou je nu met dien vuurslag doen ?" vroeg de soldaat, j „Dat gaat je niet aan," zei de heks, „jij hebt nu je geld. Geef mij nu den vuurslag maar."
„Morgen brengen!" zei de soldaat, „als je mij met dadelijk zegt wat je er mee doen moet, trek ik mijn sabel en sla je kop af."
„Neen," zei de heks.
Toen sloeg de soldaat haar hoofd af. Daar lag ze! En hij bond al zijn geld in haar boezelaar bij elkaar, en droeg het in een bundel op zijn rug; de vuurslag stak hij in zijn zak en toen liep hij regelrecht naar de stad.
Het was een mooie stad, en hij ging in het allermooiste logement en vroeg de allerbeste kamers, en bestelde al het eten, waar hij veel van hield, want hij was nu rijk, omdat hij zooveel geld had.
De knecht, die zijn schoenen moest poetsen, vond wel dat hij een paar drommels leelijke oude laarzen had voor zoo'n rijk heer, maar hij had ook nog geen nieuwe gekocht; den volgenden dag kwam hij met nieuwe schoenen en mooie kleêren. De soldaat was nu een voornaam heer, en ze vertelden hem van al de pracht in de stad en van den koning en van zijn dochter die tzulk een mooie prinses was.
„Waar kan men die te zien krijgen ?" vroeg de soldaat.
„Ze is in 't geheel niet te zien," zeiden ze allemaal te gelijk, „ze woont |in een koperen kasteel met geweldig veel muren en torens er omheen. De koning is de eenige, die haar mag bezoeken, want er is voorspeld



118
DE VUURSLAG
dat zij trouwen zal met een gewoon soldaat en daar heeft de koning het niet op, dat begrijp je."
„Die wou ik wel eens zien," dacht de soldaat, maar daar behoefde hij heelemaal niet aan te denken.
Nu leefde hij er vroolijk op los, ging naar de komedie, reed in het park
en gat een heeleboel geld aan de armen én dat was mooi van hem; hij wist nog van vroeger, hoe men er aan toe is, als men geen cent in de wereld bezit. Hij was nu rijk, had nieuwe kleêren en een heeleboel vrienden, die allemaal zeiden, dat hij eerst een man was, een echt cavalier, en dat vond de soldaat erg prettig.
Maar daar hij iederen dag een heeleboel geld uitgaf en er niets bij kreeg, had hij eindelijk niets meer over dan twee dubbeltjes en hij moest verhuizen van zijn mooie kamers naar een armzalig klein hokje, onder het dak, en hij moest zelf zijn laarzen poetsen en ze vérstellen met een stopnaald, en geen enkele van zijn vrienden kwam hem opzoeken, omdat het zooveel trappen hoog was.
Eens was het een pikdonkere avond, en hij had niet eens geld om een kaars te koopen; toen dacht hij aan den vuurslag, dien hij uit den hollen boom had gehaald, en dat daar nog een klein stompje in zat.
Hij haalde den vuurslag met het stompje voor den dag en op hetzelfde oogenblik, dat de vonken er uit sprongen, vloog de deur open en vóór hem stond de hond met oogen zoo groot als theekopjes, die hij in den boom had gezien, die vroeg beleefd: „Wat gebiedt mijn meester ?"
„Sapperloot!" zei de soldaat, „dat is een aardige vuurslag, als hij mij alles kan bezorgen wat ik hebben wil."
„Breng mij wat geld," zei hij tegen den hond, en wip was hij weg, en wip weêr terugjggpt een groote zak 2% centstukken in zijn bek.
Nu wist de^foldaat wat voor een heerlijke vuurslag dat was; sloeg hij ééns, dan kwam de hond die op de kist met kopergeld zat, tweemaal, die van de kist met zilver, en driemaal die van het goud.
Hij ging nu dadelijk weêr in de mooie kamers wonen, trok weêr mooie kleêren aan, en dadelijk kenden al zijn vrienden hem weêr en ze hielden weêr zoo erg veel van hem ook.
Toen dacht hij eens op een keer: „Dat is toch al heel zot, dat men die prinses niet mag zien. Ze moet zoo mooi zijn, zeggen ze allemaal. Maar wie heeft daar nu wat aan, als ze altijd in dat koperen kasteel moet zitten met die torens ? Zou ik haar niet eens te zien kunnen krijgen ? Waar is mijn vuurslag?" En hij sloeg vuur, en wip, daar was de hond, met oogen als theekopjes.
„Het is wel midden in den nacht," zei de soldaat, „maar ik wou zoo verschrikkelijk graag de prinses eens zien, een klein oogenblikje maar." Weg was de hond en voor de soldaat er aan dacht, was hij terug met



DE VUURSLAG
121
I de prinses; ze lag te slapen op zijn rug en ze was zoo mooi dat men dadelijk kon zien, dat het een echte prinses was. De soldaat moest haar kussen, dat kon hij niet laten, daar was hij een echte soldaat voor. Toen ging de hond weêr met haar weg; maar toen het ochtend was en Ide konhig en de koningin aan het ontbijt zaten, zei de prinses, dat zij zoo \ wonderlijk gedroomd had van een hond en een soldaat. Zij had op een hond gereden en de soldaat had haar gekust.
,,Dat is ook een mooie geschiedenis," zei de koningin. Den volgenden nacht zou een van de oude hofdames bij het bed van de prinses waken, om te zien of het wezenlijk een droom was of wat anders.
De soldaat verlangde verschrikkelijk om de prinses terug te zien, en daarom kwam de hond weêr, nam haar op zijn rug en liep wat hij kon, maar de oude hofdame deed waterschoenen aan en liep hem net zoo hard achterna, | en toen zij ze in een groot huis zag verdwijnen dacht ze: „Nu weet ik waar fthet is," en met een stuk krijt maakte ze een groot kruis op de deur. Toen ging ze naar huis en kroop in bed, en de hond kwam ook weêr terug met de prinses; maar toen hij zag, dat er een kruis stond op de deur van den soldaat, nam hij ook een stuk krijt en zette kruisen op alle deuren in de heele stad; en dat was slim bedacht, want nu kon de hofdame de ware deur niet vinden omdat er op allemaal een kruis stond.
Al vroeg in den morgen kwamen de koning en de koningin en de hoffdames en al de officieren, om te zien waar de prinses geweest was.
„Daar is het," zei de koning, toen hij de eerste deur met een kruis zag. „Neen, hier is het lieve man," zei de koningin, want zij zag de tweede deur met een kruis.
„Maar daar is er een, en daar is er weêr een," riepen ze allemaal te gelijk, want waar ze keken, zagen ze een kruis op de deuren en toen begrepen ze, dat het niet veel helpen zou, of ze al zochten.
Maar de koningin was een heel verstandige vrouw, die nog wel wat anders kon, dan zich in haar koets laten rijden. Zij nam haar groote gouden Schaar en knipte een groote lap zijde in stukken en daar naaide zij een keurig net zakje van; dat vulde zij met fijne boekweitegrutjes en bond het de prinses op haar rug, en toen dat gedaan was, knipte zij er een klein gaatje in, zoodat de grutjes er uit konden loopen, den heelen weg over, dien de prinses langs zou komen.
's Nachts kwam de hond weêr en nam de prinses op zijn rug en liep met haar naar den soldaat, die zoo dol veel van haar hield en zoo verschrikkelijk graag een prins zou willen zijn, om met haar te kunnen trouwen.
De hond merkte er niets van, hoe de heele weg over de grutjes uit het zakje liepen van het kasteel af tot aan het huis van den soldaat, waar hij over den muur sprong met de prinses; en 's morgens konden de koning en



122
DE VUURSLAG
de koningin heel goed zien waar hun dochter geweest was en toen lieten zij den soldaat pakken en in de gevangenis zetten.
Daar zat hij. Ajakkes! wat was het daar donker en vervelend! en toen zeiden ze tegen hem: „Morgen wordt je gehangen." Dat was ook niet vroolijk om te hooren en zijn vuurslag had hij vergeten mee te nemen, 's Morgens kon hij, tusschen de tralies van het kleine raampje door, de menschen
haastig de stad uit zien loopen om te gaan kijken hoe hij gehangen zou worden. Hij hoorde de trom en zag de soldaten marcheeren.
Alle menschen liepen dien kant uit, er was ook een schoenmakersjongen bij, met een schootsvel voor en pantoffels aan, en die liep in zóó'n galop, dat zijn eene pantoffel uitvloog, en juist tegen den muur waar de soldaat door de tralies zat te kijken.
„Hé, schoenmakersjongen, je hoeft zoo'n haast niet te maken," zei de



134
KLEINE IDA'S BLOEMEN
bezeerd had, en waren allerliefst voor haar, vooral degenen die in haar. bed hadden gelegen. Maar ze had zich in 't geheel geen pijn gedaan en al Ida's bloemen bedankten haar voor het heerlijke bed, en ze hielden zooveel van haar en namen haar meê naar't midden van den vloer waar de maan scheen, en daar dansten ze met haar, en al de andere bloemen gingen in een kring om haar heen staan, en toen was Sophie in haar schik en zei dat ze haar bed wel mochten houden, want dat het haar niets kon schelen om in de laa te liggen.
Maar de bloemen zeiden: ,,Het is heel vriendelijk van u, maar zoo lang leven wij niet meer, morgen zijn wij allemaal dood; maar u moet aan kleine Ida zeggen, dat ze ons moet begraven in den tuin waar de kanarievogel ligt, dan komen wij in den zomer weêr op en dan worden wij nog veel mooier dan nul"
,,Neen, jelui moet niet doodgaan!" zei Sophie en toen kuste zij de bloemen, en op hetzelfde oogenblik gingen de deuren van de zaal open, en een heele menigte prachtige bloemen kwamen binnen dansen. Ida kon volstrekt niet begrijpen waar zij van daan kwamen; het waren zeker al de bloemen van het kasteel van den koning. Het allereerst kwamen twee prachtige rozen; die hadden gouden kroontjes op; het waren de koning en de koningin; toen kwamen de beelderigste anjers en violieren, en groetten naar alle kanten.
Er was ook muziek bij, groote papavers en pioenen bliezen in erwteschillen, tot ze er vuurrood van waren.
De blauwe klokjes en de kleine witte sneeuwklokjes klingelden of ze schelletjes aan hadden. Het was vroolijke muziek. Toen kwamen er nog allerlei andere bloemen, en allemaal dansten ze: blauwe violen, en roode madeliefjes en lelietjes van dalen. En alle bloemen kusten elkaar; 't was allerliefst om te zien.
Eindelijk zeiden de bloemen elkaar goeden nacht en kleine Ida kroop ook weêr in haar bedje en droomde van alles wat zij gezien had.
Toen ze den volgenden morgen opkwam, liep ze dadelijk naar haar tafeltje om te zien of de bloemen er nog waren; ze trok het gordijn van hét poppenledikant op zij, ja, daar lagen ze nog allemaal, maar ze waren heelemaal verwelkt veel meer dan den vorigen dag. Sophie lag nog in de laa, juist zooals ze haar gelegd had; ze zag er erg slaperig uit.
„Weet je nog, wat je me zeggen zoudt ?" vroeg kleine Ida, maar Sophie keek heel dom en zei geen woord.
Toen nam ze een kartonnen doos waar aardige vogeltjes op geteekend waren en deed dien open: „dat zal jelui doodkistje zijn!" zei ze, „en als de Noorsche neefjes komen, dan zullen ze méégaan om jelui te begraven in den tuin, dan groeien jelui als het zomer wordt weêr op en misschien nog wel veel mooier dan je geweest bent!"
De Noorsche neefjes waren twee flinke jongens, Jonas en Adolf; hun



Er was eens een echte student: hij woonde op een dakkamertje en bezat niets. Er was eens een echte kruidenier: hij woonde in de kamer en bezat het heele huis. En de kabouter hield zich aan den kruidenier, want ieder jaar met Kerstmis kreeg hij een groote schotel pap met een flink stuk boter er in, want dat kon de kruidenier missen. En de kabouter bleef in den winkel en dat was heel leerzaam voor hem.
Op een avond kwam de student door de achterdeur in den winkel om kaas en kaarsen te koopen. Hij had niemand om er om te zenden en daarom ging hij zelf. Hij kreeg wat hij vroeg, betaalde, en er werd „goeden avond!" geknikt door den kruidenier en door de juffrouw, en dat was een vrouw, die meer kon dan knikken: ze had spreektalent! — en de student knikte terug en bleef midden in den winkel staan, want hij las in het papier, dat om de kaas zat. Het was een blad uit een oud boek, dat zeker niet verscheurd had mogen worden; een oud boek vol verzen.
„Er liggen er nog meer!" zei de kruidenier, „ik heb ze van een oude vrouw gekregen voor een pond koffieboonen; voor acht stuivers kun je de



140
DE KABOUTER BIJ DEN KRUIDENIER
rest ook krijgen." „Geef ze mij dan liever in plaats van de kaas," zei de student, „ik kan mijn boterham zóó wel eten; het zou doodzonde zijn als dat heele mooie boek in stukken en brokken werd gescheurd. Je bent een beste kerel, een praktische vent, maar van poëzij weet je niet meer af dan dat vat daar!"
Dat was niet heel vriendelijk gezegd, vooral van dat vat, maar de kruidenier lachte, en de student lachte, want het was maar éen grap. Maar de kabouter ergerde zich, dat men zóó iets durfde zeggen tegen een kruidenier en dan nog wel tegen een kruidenier aan wien het heele huis toebehoorde en die de allerbeste boter verkocht.
Toen het nacht was geworden en de winkel gesloten was, en alle menschen in bed lagen, behalve de student, ging de kabouter naar binnen en nam de juffrouw haar mond weg, want die had ze toch niet noodig terwijl ze sliep. Als hij die nu in de kamer op het een of andere voorwerp zette, kreeg dat spraakvermogen en kon zijn gedachten en gevoelens net zoo goed uiteen zetten als de juffrouw zelf, maar op één te gelijk altijd, en dat was ook heel gelukkig, want anders zou het een verschrikkelijk lawaai zijn geweest.
En de kabouter zette den mond van de juffrouw op het vat, waarin de oude kranten lagen: „Is het wezenlijk waar?" vroeg hij, „dat je niet weet wat poëzij is ?"
„Of ik dat weet!" zei het vat, „poëzij is iets dat onder aan het blad staat in de kranten en dat uitgeknipt wordt. Ik zou denken, dat er meer poëzij in mij zit dan in den student en ik ben toch maar een min vaatje bij den kruidenier vergeleken."
Toen zette de kabouter den mond op de koffiemolen. O, wat ging die! en toen op het botervat en op de geldla; — allemaal waren ze van dezelfde meening als het vat, en de algemeene opinie moet men respekteeren.
„Nu zal de student hebben!" en de kabouter klom zachtjes de keukentrap op naar het dakkamertje waar de student woonde. Er was licht binnen, en de kabouter keek door het sleutelgat; hij zag dat de student zat te lezen in dat malle boek van beneden. Maar wat een licht was er binnen! Het ging van het boek uit als een stralenbundel, die werd tot een stam, tot een machtigen boom, die zich hoog ophief en zijn takken boven den student uitbreidde. Tusschen de frissche bladen keken meisjeskopjes, met diepe donker^. oogen of heldere blauwe. De vruchten waren stralende sterren en het speelde en zong in den boom heel liefelijk en welluidend.
Neen, aan zoo'n heerlijkheid had de kabouter nooit gedacht! En hij bleef op zijn teenen staan en keek en keek, tot het licht in de kamer werd uitgedaan. De student blies wel zijn lamp uit en ging naar bed, maar het kaboutertje bleef nog maar staan, want de muziek was nog zoo zacht en lief, het was als een slaapzang voor den student, die rusten ging.
„Hier is het verrukkelijk!" zei het kaboutertje, „zóó iets had ik niet



142
DE KABOUTER BIJ DEN KRUIDENIER
Wat leek het hem heerlijk met den student onder dien boom te zitten, maar dat kon toch nooit gebeuren! hij was al blij met het sleutelgat.
En toen het najaar kwam en de gure wind blies door het zolderraam, stond hij er 's avonds nog. O, het was zoo koud! maar dat merkte hij pas als op het zolderkamertje het licht werd uitgedaan en de muziek wegstierf. Hu! dan kleumde hij, en kroop gauw weêr in zijn warm hoekje beneden; daar was het lekkertjes en gezellig! — En toen op Kerstavond de pap kwam, met een groote klomp boter — toen was de kruidenier baas.
Midden in den nacht werd de kabouter wakker door een geweldig gebeuk op de vensterluiken. Er werd „brand!" geroepen; de heele straat stond in vuurgloed. Was het hier in huis of bij de buren ? Waar was het toch ? Het was een vreeselijke ontsteltenis! De kruideniersjuffrouw raakte zóói haar tramontanen kwijt, dat ze haar oorbellen uit haar ooren nam en ze in haar zak stopte, om toch maar iets te redden. De kruidenier vloog naart zijn effekten en het dienstmeisje naar haar nieuwen mantel. Ieder wilde hetj beste redden wat hij bezat en dat wou de kabouter ook. In een paar sprongen! was hij de trap op naar boven bij den student. Die stond heel kalm voor zijn open raam en keek naar den brand, want die was bij de overburenl Het kaboutertje greep het vreemde boek van de tafel, stopte het in zijnj roode muts en hield die met twee handen vast. Nu was de grootste schatj uit het huis gered. En hij liep er gauw meê weg, het zolderraam uit, het dak; over en klom boven op den schoorsteen. Daar zat hij, verlicht door heil brandende huis aan den overkant, met zijn beide handen om de roode mutsl waarin de schat lag. Nu kende hij pas zich zelf en wist bij wien hij eigenlijkj hoorde. Maar toen de brand gebluscht was en hij weêr verstandig werdj „ja" dacht hij toen, „ik zal mij maar tusschen hen verdeelen, want ik kaïj den kruidenier toch niet goed loslaten — om de pap!"—
En dat was heel menschelijk van hem gedacht, want wij gaan allemaal naar den kruidenier — om de pap.



DE SNEEUWKONINGIN
ZIE ZOO! NU BEGINNEN WIJ! ALS WIJ AAN HET EIND VAN DE GESCHIEDENIS ZIJN DAN WETEN WIJ MEER, DAN WIJ NU WETEN






EEESTE GESCHIEDENIS VAN DEN SPIEGEL EN DE SPLINTERTJES 1 Zie zoo! Nu beginnen wij! Als wij aan het eind van de geschiedenis |ijn dan weten wij meer, dan wij nu weten: want het was een leelijke kobold |en van de allerergsten: het was de „duivel". Eens op een dag was hij bijzonder goed gemutst, want hij had een spiegel gemaakt en die had de eigenschap, dat al wat Mooi en Goed was en zich daarin spiegelde heelejaaal wegkromp, en het Leelijke en Slechte kwam er juist heel duidelijk in te zien en werd nog veel erger. De mooiste landschappen zagen er in uit als
ANDERSEN SPROOKJES 3e dr. •



146
DE SNEEUWKONINGIN
gekookte spinazie, en de beste menschen werden er leelijk in of stonden op hun hoofd en hadden geen lijf ; hun gezichten werden zoo verdraaid, dat ze niet te herkennen waren, en als men zomersproeten had kon men er zeker van zijn, dat ieder ervan zoo groot was als de halve wang. Het was buitengewoon grappig, vond de duivel. Als iemand nu een lieve of mooie gedachte had, dan kwam er in den spiegel een grijns, en dan schaterde de duivel het uit, over zijn kunstige uitvinding. Al de duiveltjes, die op de duiveltjesschool gingen — want hij hield duiveltjesschool — vertelden overal, dat er een wonder gebeurd was; nu kon men pas zien, zeiden zij, hoe de wereld en de menschen er eigenlijk uitzagen. Ze liepen overal met den spiegel rond en eindelijk was er geen mensch meer over, die er niet in verdraaid was geworden. Toen wilden ze er ook mee naar den hemel vliegen om de engelen er meê voor den gek te houden en Onzen Lieven Heer zelf. Hoe hooger ze kwamen met den spiegel, des te erger begon hij te grijnzen, ze konden hem haast niet vasthouden; hooger en hooger kwamen ze, al dichter en dichter bij God en de engelen; toen schudde de spiegel zoo verschrikkelijk van het grijnzen, dat hij uit hun handen viel op de aarde en in stukken sprong, in honderd millioen billioen en nog meer stukken. En daardoor heeft hij nog veel meer kwaad gesticht dan te voren; want enkele stukjes waren zoo klein als een zandkorrel, en die vlogen de heele wereld door en kwamen de menschen in hun oogen, en daar bleven ze zitten, en dan zagen ze alles verkeerd en van alle dingen enkel het leelijke alléén, want ieder splintertje had alléén zoovéél kracht als de heele spiegel: Sommigen kregen ook wel een scherfje in hun hart en dan was het afschuwelijk, dan werd het hart als een klomp ijs. Sommige stukken waren zoo groot, dat zij voor vensterglas gebruikt werden en door die ruiten was het niet goed naar zijn vrienden te kijken. Van andere stukjes werden brillenglazen gemaakt en dan was het ongelukkig als de menschen die brillen opzetten om goed te zien en rechtvaardig te zijn. De Duivel lachte, dat zijn buik er van schudde en dat kietelde hém zoo pleizierig.
Maar door de lucht vlogen nog enkele kleine splintertjes. Nu zullen wij hooren!



TWEEDE GESCHIEDENIS EEN JONGETJE EN EEN MEISJE In de groote stad, die zóó vol is van huizen en menschen, dat er niet eens voor iedereen plaats voor een tuintje overblijft, zoodat er een heeleboel menschen tevreden moeten zijn met een paar bloemen in bloempotten daar woonden twee arme kinderen en die hadden toch een tuintje, dat nog een beetje grooter was dan een bloempot. Zij waren geen broêr en zifcter maar ze hielden toch evenveel van elkaar of ze het wèl waren Hun ouders woonden vlak bij elkaar; ze woonden op dakkamertjes, en daar, waar het dak van het ééne huis aan het andere grensde met de dakgoot er tusschen daar keek van beide huizen een venstertje uit; men had maar even over de goot te stappen, dan kwam men van het eene raampje naar 't andere De ouders hadden ieder een grooten houten bak buiten, daar groeiden moesgroenten in en ook in ieder een rozenstruik. Eens hadden ze bedacht die bakken dwars over de goot te zetten, zoodat ze bijna van het eene raampje
10*



148
DE SNEEUWKONINGIN
tot het andere reikten; toen leek het een echt tuintje. De ranken van erwten en boonen slingerden zich langs het hout van de bakken naar beneden en de rozestruiken schoten lange loten uit, die zich langs het raam en naar elkaar toe bogen: het leek wel een eerepoort van groen en bloemen. De bakken waren hoog en de kinderen wisten dat zij er niet op mochten klimmen, maar ze mochten wel eens naar elkaar toe en met hunne bankjes onder de rozen zitten, en daar speelden ze dan zoo heerlijk.
Maar in den winter ging dat niet. De venstertjes waren dan heelemaal bevroren; maar dan namen ze centen en warmden ze aan de kachel, en legden ze dan tegen 't raam: daar kwam dan een prachtig kijkgaatje, heelemaal rond; en voor dat kijkgaatje kwam een oog aan iederen kant, een vriendelijk oog; dat waren dan het jongetje en het meisje. Hij heette Kaij en zij heette Gerda. 's Zomers konden ze met één stap bij elkaar komen, maar 's winters moesten ze eerst alle trappen af en dan weêr alle trappen op. Buiten dwarrelde de sneeuw.
„Dat zijn de witte bijen, die zwerven," zei de oude grootmoeder.
„Is er ook een koningin bij ?" vroeg de kleine jongen, want hij wist, dat de gewone bijen een koningin hadden.
„Zeker!" zei de grootmoeder. „Ze vliegt altijd, waar de zwerm hetj dichtst is. Ze is de allergrootste van allemaal, en ze blijft nooit stil op den grond, ze vliegt altijd weêr omhoog in de lucht. Menigen winternacht vliegt j ze door de straten van de stad, en kijkt door de vensters, en dan bevriezen zij zoo wonderlijk, net of het bloemen zijn."
„Ja, dat hebben wij gezien!" riepen de twee kinderen tegelijk, en nu wisten zij dat het waar was.
„Kan de sneeuwkoningin binnen komen ?" vroeg het kleine meisje.
„Laat ze maar komen," zei de jongen, „dan zet ik haar op de kachel, en dan smelt ze."
Maar de grootmoeder streek hem zachtjes over zijn haar en vertelde 1 andere geschiedenissen.
's Avonds toen de kleine Kaij thuis was en al half uitgekleed, kroop hij j op een van de stoelen bij het raam, en keek door het kijkgaatje; een paar sneeuwvlokken dwarrelden neer, en een er van, de allergrootste, bleef liggen op den rand van den éénen bloembak. Het vlokje werd grooter en grooter en eindelijk was het een vrouw; zij droeg een fijne, witte sluier, uit millioe-ij nen stervormige sneeuwvlokjes gemaakt. Ze was zoo mooi en fijn, maar| heelemaal van ijs, schitterend, verblindend ijs, en toch leefde ze; haar oogen 1 schitterden als twee lichte sterren, maar er was geen rust in. Ze knikte naar het raam en wenkte met haar hand. De kleine jongen werd bang en sprongi van den stoel af; toen was het in eens of er buiten een groote vogel voorbij j het raam vloog.
Den volgenden dag vroor het hard, daarna kwam er weêr dooi — en



160
DE SNEEUWKONINGIN
heel vrijmoedig het slot binnen wandelen; zijn oogen schitterden net als de uwe, hij had mooi lang haar, maar heel armoedige kleêren."
„Dat was Kaij!" jubelde Gerda. „O, nu heb ik hem gevonden!" en ze klapte in haar handen.
„Hij had een ranseltje op zijn rug!" zei de kraai. „Neen, dat was zepier zijn sleê," zei Gerda, „want met een sleê is hij weggegaan!"
„Dat kan wel zijn!" zei de kraai, „zoo precies heb ik niet gekeken, maar, dit weet ik van mijn tamme geliefde, dat toen hij de slotpoort inkwam en de lijfwacht in 't zilver zag en op de trap de lakeien in 't goud, werd hij in 't geheel niet beduusd, hij knikte tegen ze en hij zei: „dat moet erg saai zijn om op die trap te staan: ik ga bever naar binnen."
De zalen waren schitterend verlicht. Geheimraden en Excellenties liepen op bloote voeten en droegen gouden schalen, 't was heel plechtig! zijn laarzen kraakten geweldig, maar dat kon hem ook al niet schelen."
„O, het is zeker Kaij !" zei Gerda, „ik weet, dat hij nieuwe laarzen had, ik heb ze hooren kraken in grootmoeders kamertje."
„Ja, kraken deden ze!" zei de kraai, „en hij ging heel vrijmoedig recht op de prinses af; ze zat op een parel zoo groot als een spinnewiel. En alle hofdames met hun dienstmeisjes en dienstmeisjes-dienstmeisjes, en alle kamerheeren met hunne knechts en knechts-knechts, die zelf weer een jongen houden, stonden in de rondte opgesteld, en hoe dichter ze bij de deur stonden hoe grootscher ze deden. De knechts-knechts-jongens, die altijd op pantoffels loopen, waren niet om aan te zien, zoo grootsch stonden ze bij de deur." „Dat moet verschrikkelijk geweest zijn!" zei de kleine Gerda. „Maar Kaij heeft toch de prinses gekregen?"
„Als ik geen kraai geweest was, dan had ik haar genomen, zelfs al ben ik verloofd. Hij moet net zoo goed gesproken hebben als ik spreek, in de kraaien taal altijd, dat heeft mijn tamme geliefde mij verteld. Hij was vrijmoedig en aardig, hij was in 't geheel niet gekomen om de prinses ten huwelijk te vragen, hij kwam alleen maar om te hooren hoe verstandig zij was, en haar verstand vond hij goed en zij vond hem ook goed."
„Ja zeker, dat was Kaij I" zei Gerda, „hij was zoo knap, hij kon uit het hoofd rekenen met breuken. Och toe, breng mij naar het paleis!"
„Ja, dat is makkelijk gezegd," zei de kraai, „maar hoe breng ik je er in ? Ik zal er met mijn tam liefje over praten; die zal ons wel helpen, want dat moet ik je zeggen: zoo'n klein meisje als jij laten ze er zeker niet binnen."
„O, jawel!" zei Gerda. „Als Kaij hoort, dat ik er ben, komt hij mij
dadelijk halen! „Wacht mij daar bij de hegT zei de kraai, draaide rechts en links met zijn kop en vloog weg.
Eerst 's avonds toen 't al donker werd kwam de kraai terug. „Kra, kra!" zei hij, „ik moet je vriendelijk van haar groeten, en hier is een stuk brood; ze heeft het uit de keuken genomen, daar is brood genoeg, en je



DE SNEEUWKONINGIN*
161
hebt zeker honger. Je kunt onmogelijk in het paleis, je hebt immers bloote voeten. De wacht in 't zilver en de lakeien in 't goud, zouden je nooit toelaten; maar huil nu maar niet, je zult er toch wel komen. Mijn liefje weet een geheime trap, die gaat naar de slaapkamer, en ze weet ook waar de > sleutel te vinden is!"
En ze gingen den tuin in en door de groote laan, waar het eene blad viel na het andere. En toen in het slot de lichten werden uitgedaan, bracht | de kraai Gerda naar een achterdeur, die op een kier stond.
O, hoe klopte Gerda's hartje van verlangen en angst! Het was haar of zij kwaad deed, en ze wilde toch alléén maar zien of het de kleine Kaij was; ja, ja, hij was het zeker! Zij moest zoo aan hem dénken, zij zag zijn verstandige oogen en het lange haar en ze zag ook zoo duidelijk hoe hij haar toelachte als zij samen onder de rozen zaten boven in de dakgoot. Hij zou wel blij zijn als hij haar zag; en zij zou hem vertellen wat een langen weg zij voor hem gegaan was en hoe bedroefd ze thuis waren, dat hij niet terug kwam. O, wat een angst en wat een vreugde!
Nu waren ze op de trap, daar brandde een klein lampje op een plankje aan den muur; midden op den vloer stond de tamme kraai en draaide haar kop naar alle kanten om Gerda te bekijken. Gerda neeg zooals groot! moeder het haar geleerd had.
„Mijn verloofde heeft zooveel van u verteld, kleine jongejuffrouw," zei de tamme kraai, „en uw levensloop is ook heel roerend! Wil u de lamp nemen, dan zal ik voorgaan, wij gaan dezen weg maar, want hier komtniemand."
„Het hjkt mij toch, of er iets achter ons komt," zei Gerda, en het suisde haar voorbij; het was of er schaduwen over den muur gleden; paarden met vliegende manen en dunne pooten, jagers en heeren en dames'te paard.
„Dat zijn maar droomen!" zei de kraai, „die komen de gedachten van de hooge heerschappen afhalen voor de jacht, en dat is maar goed, want nu kunt u ze rustiger in hun slaap bekijken. Maar als u tot eer en waardigheid geraakt, dan hoop ik, dat u een dankbaar hart zult toonen." „Over zulke dingen spreekt men niet," zei de boschkraai. Nu kwamen ze in de eerste zaal; die was met rozenroode zijde behangen waar kunstige bloemen op geborduurd waren. Hier suisden de droomen al voorbij, maar het ging zoo vlug, dat Gerda de hooge heerschappen niet zien kon. De eene zaal was nog prachtiger dan de andere; het was om beduusd van te worden; en eindelijk waren ze in de slaapkamer. De zoldering leek wel een groote palm, met bladeren van glas, kostbaar glas, en in het midden hingen twee bedden als leliën aan een gebogen stengel van goud; het eene was wit, daarin lag de prinses, het andere was rood en daarin was het dat Gerda Kaij moest zoeken; zij boog een van de roode bladen op zij en daar zag zij een bruinen hals. — O, het was Kaij! — Zij riep heel hard zijn naam; zij hield de lamp vlak bij hem — de droomen suisden te paard
ANDERSEN SPROOKJES 2e d.-. *



162
DE SNEEUWKONINGIN
de kamer weer in — hij werd wakker, draaide zijn hoofd om het was
de kleine Kaij niet.
Alleen:.zijn hals leek op dien van Kaij. De prins was jong en mooi. En uit haar witte bedje kwam het prinsesje gluren en vroeg wat er was. Toen schreide de kleine Gerda, en vertelde haar heele geschiedenis en alles wat de kraaien voor haar gedaan hadden.
„Och arm stakkertje!" zeiden de prins en de prinses, en ze prezen de kraaien en zeiden dat? ze in 't geheel niet boos op hen waren, maar dat ze het toch niet weer mochten doen. Ze zouden echter beloond worden.
„Wil jelui vrij wegvliegen ?" vroeg de prinses, „of wil je een aanstelling als hof kraaien, met alles wat er afvalt van de keuken ?"
En de twee kraaien bogen en vroegen om een vaste aanstelling, want ze dachten aan den ouden dag en zeiden: „Het is goed om iets voor den ouden dag dan te hebben," zoo noemden ze dat.
En de prins', stond op uit zijn bed en liet er Gerda in slapen en meer kon hij niet doen. Zij vouwde haar handjes en dacht: „wat zijn menschen en dieren toch goed voor mij!" en toen deed ze haar oogjes dicht en sliep zoo heerlijk. En alle droomen kwamen weêr binnen zweven en toen zagen ze er uit als Gods engelen, en ze trokken een klein sleetje voort en daarin zat Kaij en knikte; maar het was toch niet anders dan droomerij eii daarom was het ook allemaal weg toen zij wakker werd: Den volgenden dag werd zij van top tot teen in zijde en fluweel gekleed; en zij kreeg,verlof om altijd op het kasteel te blijven en een goed leven te hebben, maar ze vroeg alleen maar om een klein wagentje met een paardje en een paar laarsjes, en daarmee wou ze weer de wijde wereld in om Kaij te zoeken.
En ze kreeg de laarsjes en ook een mof; ze werd allerliefst aangekleed, en toen ze weg wilde gaan, hield er voor de poort een nieuw wagentje stil van zuiver goud; het wapen van den prins en de prinses stond er op en 't lichtte als een ster. De koetsier, de palfreniers en de voorrijders, want er waren ook voorrijders, hadden gouden kronen. De prins en de prinses hielpen haar zelf in den wagen enwenschten haar alle goeds toe. De boschkraai, die nu getrouwd was, ging de eerste drie mijlen mee; hij zat naast haar, want hij kon niet tegen achteruit rijden; de andere kraai stond in de slotpoort en sloeg met haar vleugels; zij ging niet mee omdat ze veel aan hoofdpijn leed nu ze een vaste aanstelling had en te veel eten kreeg. Het karretje was van binnen gevoerd met konings krakelingen, en op de zittingen waren vruchten en pepernoten.
„Dag, dag!" riepen de prins en de prinses en de kleine Gerda huilde en de kraai huilde; — zoo ging het de eerste drie mijlen; toen nam de kraai ook afscheid, en dat was het droevigste afscheid van alles; hij vloog in een boom en sloeg met zijn zwarte vleugels zoo lang hij het wagentje zien kon, dat straalde als zonlicht in de verte.



IVIJFDE GESCHIEDENIS HET ROOVERMEISJE Ze reden door het donkere bosch, en het wagentje schitterde er in als pen groot licht; dat stak de roovers in de oogen, zoo iets konden zij niet uithouden.
„Het is goud! Het is goud!" schreeuwden ze, stormden er op af, sloegen den koetsier dood en de palfreniers, en trokken toen de kleine Gerda uit den wagen.
„Zij is vet, zij is fijn! ze is gevoed met notekernen!" zei het oude roow-erwijf, dat een langen borsteligen knevel had, en wenkbrauwen die over haar oogen heenhingen. „Het is net zoo goed als een vetgemest lammetje! hè! wat zal dat smaken!" en ze trok haar scherp mes uit en 't was gruwelijk wooals het glinsterde.
„Au!" zei het wijf op datzelfde oogenblik; ze werd in haar oor gebeten Moor haar eigen dochtertje, dat op haar rug was gesprongen en zich zoo wild en brutaal gedroeg, dat het een lust was.
„Jou leelijk jong!" zei de moeder en ze had geen tijd om Gerda te slachten.
11*



164
DE SNEEUWKONINGIN,
„Zij moet met mij spelen!" zei het kleine roovermeisje. „Zij moet mij haar mof geven en haar mooie jurkje en zij moet bij mij in bed slapen!" en toen beet zij nog eens, dat het rooverwijf in de lucht sprong en ronddraaide en al de roovers lachten en zeiden: „Kijk ze eens dansen met haar jong!"
„Ik moet in 't karretje!" zei het roovermeisje, en zij moest en zou haar zin hebben, want zij was verwend en koppig. Zij en Gerda klommen er in, en zoo ging het over stok en steen, dieper het bosch in. Het roovermeisje was even groot als Gerda, maar sterker, breed geschouderd en donker van huid; haar oogen waren haast zwart en ze keken bijna bedroeft. Zij nam de kleine Gerda om haar middel en zei: „Ze zullen je niet slachten zoolang ik niet boos op je ben! „Je bent zeker wel een prinses ?"
„Neen!" zei de kleine Gerda, en vertelde alles was er gebeurd was, en hoeveel zij van den kleinen Kaij hield.
Het roovermeisje keek heel ernstig en knikte eventjes met het hoofd en toen zei ze: „Ze zullen je niet slachten, en als ik boos op je ben zal ik het zelf wel doen! en ze droogde Gerda's oogen en toen stak ze hare twee handen in de mooie mof, die zoo lekker zacht en warm was.
Het karretje hield stil; ze waren op het voorplein van een roofslot. De muren waren vol scheuren; raven en kraaien vlogen uit de gaten, en de groote bulhonden, die er uitzagen of ze ieder wel een heel mensch konden inslikken, sprongen hoog op, maar ze blaften niet, want dat was verboden.
In de groote oude zaal, brandde midden op den steenen vloer een groot vuur, de rook verspreidde zich langs de zoldering en moest zelf een uitweg zoeken, in een groote brouwersketel stond soep te koken en hazen en konijnen werden aan het spit gedraaid.
„Je zult van nacht bij mij slapen met al mijn beesten!" zei het roovermeisje. Ze kregen eten en drinken en toen gingen ze in een hoek, waar stroo lag en kleeden. Daarboven zaten oplatten en balken wel honderd duiven, die allen schenen te slapen, maar ze draaiden toch even hun kopjes toen de meisjes kwamen.
„Ze zijn allemaal van mij," zei het roovermeisje, en ze greep er een, die het dichtstbij was, en schudde hem zoo hard, dat hij met zijn vleugels begon te slaan. „Kus hem!" riep ze, en ze sloeg Gerda er meê in haar gezicht.
„Daar zit het boschcanaille!" zei ze toen en ze wees achter een paar! tralies, naar een gat in den muur. „Die twee, dat is het boschcanaille, die vliegen dadelijk weg als ze niet goed achter slot zitten, en hier staat mijn ouwe lievert!" en ze trok een rendier bij zijn hoornen dat vastgebonden stond met een koperen ring om zijn hals. „Die moet ook flink vast zitten, anders gaat hij er van door. lederen avond kietel ik hem in zijn hals met] mijn scherp mes, daar is het gruwelijk bang voor." En het kleine meisjfl trok een lang mes uit een scheur in den muur, en liet het langs den hals vaa



178
DE VLIEGENDE KOFÏÏER
minnen, die er in rondzwommen. En hij vertelde van haar voorhoofd: dat was een sneeuwberg, en hij vertelde al maar door en eindelijk vroeg hij of ze met hem trouwen wou en ze zei dadelijk: ,, Ja!"
,,Maar je moet hier Zaterdag komen," zei de prinses, „dan komen de koning en de koningin bij mij theedrinken! Ze zullen er erg trotsch op zijn, dat ik den Turkengod tot man krijg, maar je moet er voor zorgen, dat je een erg mooi sprookje weet, want daar houden ze bijzonder veel van. Mijn moeder heeft het graag wat deftig en wijs, maar mijn vader houdt van wat vroolijks, dat men lachen moet." .
„Ja, ik breng geen ander bruidsgeschenk mee dan een sprookje!" zei
hij en zoo namen ze afscheid. Maar de prinses gaf hem een sabel, die met goudstukken bezet was, en die kon hij best gebruiken.
Nu vloog hij weg, kocht een nieuwenchamberloek en probeerde een sprookje te verzinnen. Het moest Zater¬
dags klaar zijn, en dat was nog niet zoo gemakkelijk. Eindelijk was hij klaar, en het was ook Zaterdag.
De koning, de koningin en 't heele hof waren bij de prinses op thee; hij werd allervriendelijkst ontvangen^-;
„Wil 'u een
sprookje vertellen?" vroeg de koningin, „liefst diepzinnig ën'leerrijk!"
„Maar, daar men toch om lachen kan!" zei de koning.
„Ja zeker!" zei hij en vertelde. Nu moeten wij goed luisteren. —
„Er was eens een bos zwavelstokken, die waren er allemaal verschrikkelijk trotsch op, dat zij van zoo'n hoogen kom-af waren. Hun stamboom, dat wil zeggen, de boom waarvan zij ieder maar een klein splintertje waren, was een groote oude boom in het bosch geweest. De zwavelstokken lagen nu op een plank tusschen een vuurslag en een oude ijzeren pot en die vertelden zij uit hun jeugd.
„Ja, toen wij nog in 't groen zaten!" zeiden zij, toen waren wij met recht „juffertjes in 't groen!" Dat was een leventje! lederen ochtend eri avond diamant-thee; dat was de dauw. Den heelen dag hadden wij zonneschijn, als de zon scheen, en al de kleine vogeltjes moesten ons vertelseltjes vertellen. Wij merkten ook heel goed, dat wij rijk waren, want "de loof-



fa