DE ANTIREVOLUTIONAIRE PARTIJ
door
Dr. A. BRUMMELKAMP Lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal







en de grens, die ze onderling scheidt, hoe langer hoe breeder en dieper te maken. Maar gelijk de takken van den boom, hoe ver en wijd ze zich ook vaneen spreiden, toch alle uit den boom zijn gesproten en door stam en wortel bijeen worden gehouden, zoo schuilen al de verschillende groepen der natie onder den éénen schepter van Oranje, die ze beschermt, die ze haar rechten en vrijheden waarborgt, die tusschen alle den landsvrede bewaart, aan alle de ruimte van beweging schenkt zonder welke ze niet kunnen tieren, en die dus het „gelijk recht voor-allen" handhaaft, dat in de verschillende wetten is belichaamd. Al die groepen zijn uit de Nederlandsche natie, als de takken uit den boom, voortgekomen; en als zij opzien naar de Kroon, het zinnebeeld van het Souverein Gezag, waaronder zij leven, dan gevoelen zij dat dit historisch plekje grond aller Vaderland is; dat aller persoonlijk welzijn bevorderd wordt door aller gehoorzaamheid aan wet en orde; dat ze niet als groepen, maar als volk van ééne afkomst, ééne taal, ééne historie en van dezelfde zeden en gewoonten, één zijn; en zoodoende onder de natiën der aarde, niet een som van naamlooze nergens thuisbehoorende individuën zijn, maar de Hollandsche natie, met een eigen naam en woonplaats, een eigen aanleg en bestemming, een eigen recht en reden van bestaan.
1 Hiermeê is afgesneden de socialistische en anarchistische opvatting, dat de souvereiniteit berust bij het volk in zijn meerderheid, bij de helft plus één dus, en dat de eenheid des volks derhalve te vinden is in den verklaarden wil van de meerderheid der stemmen. Bij die opvatting regeert het volk zelf, en niet de Regeering. De regeering is er dan ten hoogste om de besluiten» des volks uit te voeren, maar eigenlijk zou men haar ook kunnen» missen. Dit is de leer der volkssouvereiniteit in haar uiterste consequentie. Zij leidt het Gezag af van den mensch, en niet van God als den grooten Eigenaar van al wat bestaat, die daarom ook beschikt over aller lotgevallen, en zijn Gezag op aarde door menschen wil zien gehandhaafd.
Maar afgesneden is ook de liberale, conservatief getinte, maar in dezelfde dwaling wortelende opvatting, dat Oranje de kroon draagt omdat in 1813 de toongevende natie goedgevonden heeft aan dit stamhuis de souvereiniteit op te dragen. Beide opvattingen loochenen God als de bron van het gezag, en stellen de Goddelijke beschikking, in de geschiedenis van ons land openbaar, terzijde.
Er is geen andere keus: óf God is de bron van het Gezag, óf



de mensch. Wie geen hooger begin erkent dan het menschelijk goedvinden, sluit Gods opperbestuur buiten, en is genoopt gedweeëlijk al de kronkelingen te volgen, die in den loop der tijden door het menschelijk goedvinden worden gemaakt. Tegen de uiterste consequenties van Socialisme en Anarchisme heeft hij ten slotte geen verweer.
U
De Grondwet
Ëen constitutioneel* Monarchie zijn we. Dat wil zeggen: we hebben een Grondwet en worden naar, een grondwet geregeerd. t Wat is de Grondwet?
De Grondwet is de algemeene Staatswet, waarin, wederzijds, de rechten der Kroon, en de rechten des volks worden omschreven en gewaarborgd. Wederzijds, want zoowel de Koningin, die regeert, heeft rechten, als het volk dat geregeerd wordt
De Vorst (of Vorstin) regeert niet oppermachtig. Hij mag niet doen wat bij wil. Dit zou Oostersch of middeneeuwsch despotisme zijn. In de menschelijke n&tuur dreigt altijd het egoïsme, bij wie de macht in handen heeft, de macht te doen ontaarden in willekeur en geweld. En dit mag niet, want naar recht moet worden geregeerd. Regeeren is, het bestuur dat u is toevertrouwd, uitoefenen gelijk het recht het voorschrijft. Dit geldt in eiken kring waar gezag wordt uitgeoefend, en dus ook voor wie het Hoogste Gezag in den staat voert. Daarom zijn ook de rechten van den Kroondrager, die hij alleen bezit, en die daarnaar /r<r-rogatieven of vóór-rechten worden genoemd, in de Grondwet omschreven, en worden die door haar gewaarborgd.
Den grond waarop de bepaling dezer Koninklijke bevoegdheden rust, vinden de antirevolutionairen in zulke plaatsen in de Heilige Schrift, waarin gezegd wordt, dat het gezag waarmee Koningen en Overheden bekleed zijn, ontleend is aan het gezag Gods, zoodat zij regeeren in Zijnen naam, of „bij de gratie Gods"; en tegelijk verklaard wordt, dat zij hebben te regeeren in recht en gerechtigheid. Zoodat zij hun volken hebben te beschouwen, niet als bestaande om hunnentwil, maar omgekeerd, als onderdanen, die zij hebben te besturen, te beschermen, te verdedigen tegen onrecht of geweld



en tegen den vijand van buiten. l) En deze Koninklijke prerogatieven worden gewaarborgd in de Grondwet, omdat de onderdanen ze hebben te eerbiedigen en geen schennis ervan mag worden gedoogd.
Maar wederkeerig omschrijft en waarborgt nu ook de Grondwet de rechten des volks. Een natie als de onze is geen wilde horde, geen speelbal van het recht van den sterkste, zij is niet hopeloos prijsgegeven aan willekeur en geweld. Zij heeft in den loop der geschiedenis allerlei rechten en vrijheden verkregen, die wettig zijn gestaafd en niet verkort of geschonden mogen worden. Ver vandaar. Wie regeert is gehouden die rechten en vrijheden te eerbiedigen, is juist door zijn ambt geroepen ze te beschermen. Daarom zijn ze dan ook in de Grondwet geboekt; en wanneer de Vorst bij de troonsbestijging de Grondwet bezweert, dan belooft hij daarmee geen volksrechten ooit te zullen schenden, maar integendeel ze, als Vorst, te zullen handhaven.
Men heeft wel eens gevraagd: waartoe eigenlijk een grondwet? Is een grondwet ten slotte niet een stuk papier; en wanneer een regeerend Vorst, zijn macht misbruikende, dat papier in stukken scheuit en doet alsof het niet bestaat, is de natie daartegen dan niet machteloos? Dit is ongetwijfeld waar. Tegen valschheid en eedbreuk van vorstelijke zijde kan een natie zich van te voren niet wapenen, evenmin als een Vorst tegen opstand en afval van zijn onderdanen. Desniettegenstaande acht de antirevolutionaire partij het hebben van een grondwet een zegen, een voordeel, in de nieuwere tijden op middeneeuwschen dwang en willekeur behaald. GROEN van Prinsterer ging haar daarin voor. En zoolang trouw en waarheid geen ijdele klanken zullen zijn; zoolang de heiligste herinneringen ons* binden aan het Stamhuis van Oranje; zoolang we zien dat bij Oranje zelf de vaderlandsche tradities de teederste snaren doen trillen; zoolang we in de geschiedenis die achter ons ligt, en de wederzijdsche betrekkingen die daarin geworteld zijn, het bestel erkennen van Hem die de volken hun plaats en bestemming aanwijst op aarde, — zoolang achten we de Grondwet eenerzijds een teugel tegen opstand en ontrouw bij de natie, anderzijds tegen willekeur en machtsoverschrijding bij den Vorst. En de zondige zelfzucht in het menschelijk hart maakt het noodig dat deze wederzijdsche rechten zooals ze in de Grondwet omschreven staan, worden bezworen, dat is met een eed bekrachtigd.
') Rom. 13 : 1—6; Spreuken 8 : 15 en 16.



Bij de uitvaardiging der wetten en de uitvoering harer besluiten weet dan de Regeering, dat zij om zoo te zeggen de natie achter zich heeft. Zij weet dan ook dat de gelden, die ter uitvoering noodig zijn en die door de natie worden opgebracht, zonder bezwaar gegund worden.
Had men dit karakter der Staten-Generaal zuiver bewaard, vele euvelen waarover thans terecht geklaagd Wordt, zouden ons gespaard gebleven zijn. Maar men is, bewust of onbewust, in de Kamer gaan bandelen in de onderstelling, dat men daar komt, niet om te regeeren, want dat doet, in naam althans, de Regeering, maar om mee-te-regeeren. Men voelt zich „wetgevende vergadering". Men komt de wetten „maken". Niet ontwerpen, want dat doen de ambtenaren op de ministerieele bureau's; ook niet om de wetsontwerpen te verdedigen, want dat doen de Ministers; maar om ze te critiseeren {amendeeren is de parlementaire term), en zoodoende de wet te maken, zooals men denkt dat zij wezen moet om de Koningin ter onderteekening te worden voorgelegd. Het is duidelijk, men heeft dan den Minister en zijn ambtenaren, gedeeltelijk althans, het werk uit de hand genomen en is „Ministertjeop-eigen-hand" gaan spelen, zonder ooit door de Kroon tot minister te zijn benoemd.
We ontkennen niet, dat nu de Staatsbemoeiing zich over zooveel meer aangelegenheden uitstrekt, ook veel meer dingen aan de Kamer moeten worden voorgelegd dan vroeger. Maar dit zou op zichzelf geen bezwaar zijn, indien slechts de behandeling, kort en zakelijk, bleef wat ze zijn moest. Het groote euvel is dit, dat in dien waan van mee-te-regeeren, de Kamer allerlei naar zich toehaalt wat niet tot hare competentie behoort. Zoozeer, dat zij ook den dagelijkschen administratieven arbeid der Regeering dikwerf aan hare beoordeeling onderwerpt, en over allerlei détails, soms over de nietigste dingen, de Ministers ter verantwoording roept. Alsof het niet de aangewezen weg ware over zulke dingen den Minister te gaan spreken op zijn departement, in plaats van daarvoor de openbare zitting te gebruiken.
Allerlei kleinere euvelen zijn van dit groote euvel het gevolg. Het recht van amendement, een noodzakelijk, belangrijk recht der Kamer, wordt geforceerd. Hoeveel amendementen worden er ingediend, die den gedachtengang van het betrokken wetsontwerp bederven 1 Hoe vele, die slechts een teeken van leven schijnen te zijn, dat de afgevaardigde aan zijn kiezers geeft! Een soort van



de Goddelijke beschikking ons land, in den Spaanschen tijd tot duren prijs gekocht, ons ten Vaderland is geschonken, dan hebben we eiken aanval op het vaderland als roof te beschouwen en tegen dien roof ons te wapenen. En dit gewapend zijn sluit in het hebben van een leger en een vloot.
Dit plichtsbesef heeft in de latere jaren merkbaar schade geleden. Er zijn geheele kringen waarin het uitgesleten is, en waar men het misdaad begint te noemen, wanneer op het zorgen voor de Defensie wordt aangedrongen. De Kamerdebatten hebben daarvan overvloedig bewijs geleverd. Men huldigt in die kringen een verwerpelijk en verderfelijk cosmopolitisme. Immers er is ook een prijzenswaardig cosmopolitisme, dat bestaat in het vrij zijn van nationale bekrompenheden en vooroordeelen en dat vatbaar maakt om te waardeeren en na te volgen wat andere natiën goeds en navolgenswaardigs hebben. Dit valsche cosmopolitisme daarentegen schept zich een denkbeeldige, niet bestaande menschheid, en zou, als het gelijk kreeg, de beschaving en den vooruitgang dwingen zich onbewegelijk vast te zetten in één model. Want tot den wezenlijken vooruitgang draagt ieder volk het zijne bij, mits ze niet in elkaar worden opgesmolten. Tegenover het opnieuw ontwaakte nationaliteitsbesef der Oostersche volken, komt het spookbeeld van dit valsche cosmopolitltme in al zijn ijlheid en onbestaanbaarheid uit. Het heeft geen ernstige bestrijding noodig.
Maar wel moet, in antirevolutionaire kringen zoowel als in andere, het plichtsbesef, waarvan we spraken, worden aangewakkerd, omdat, zoo dit niet werkt, de natie niet bereid zal zijn de noodige offers voor de Defensie te brengen. Een militair aangelegde natie zijn wij in 't geheel niet. De tegenzin tegen „het dienen" is daaruit gemakkelijk te verklaren en moet daarom niet onbillijk worden beoordeeld. Maar des te meer moet de vaderlandsliefde worden aangevuurd en er op gewezen worden, dat wie een vaderland heeft en al de voordeden ervan geniet, ook bereid moet zijn, als het aangevallen wordt, het uit des vijands hand te houden.
De tegenwoordige oorlog heeft de overtuiging versterkt, dat het wenschelijk is, onder de noodige waarborgen door de voorzichtigheid geboden, de natie niet onkundig te laten van het buitenlandsch regeeringsbeleid. In Ons Program (het program van Beginselen), dat vroeger slechts sprak van „eene ervarene diplomatie", is daarom onlangs opgenomen de verklaring, dat de partij kracht tot handhaving van onze zelfstandigheid zoekt, onder



meer, „in eene ervarene en door de Staten-Generaal voorzichtiglijk gecontroleerde diplomatie".
VI
De Justitie
Voor den grond waarop alle Rechtsbedeeling rusten moet, aanvaardt de antirevolutionaire partij de beginselen, die ons daaromtrent in de Heilige Schrift zijn geopenbaard. Gelijk de Eerste voor 's menschen verplichting jegens God, zoo. bevat de Tweede Tafel der Tien Geboden de grondregels voor alle betrekkingen tusschen de menschen onderling. Tusschen de enkele menschen, maar ook voor de samenleving; want een maatschappij zonder regel en orde zou een horde, een opeenhooping van menschelijke wezens met ongebreidelde lusten, maar geen menschelijke samenleving zijn. Is nu het Recht in God en door Hem ons geopenbaard, dan is tevens uitgesproken dat alle rechtsbedeeling in Zijnen naam moet geschieden, niet in dien van den mensen.
De antirevolutionaire opvatting kent dus geen onafhankelijke zedeleer, die in 's menschen verstand of in het geweten haar oorsprong zou hebben, of als vrucht van een eeuwenoude beschaving zou zijn aan te merken. Daarbij wordt het recht onderhevig aan de wisselende inzichten van het menschelijk brein, of aan de tegenstrijdige uitspraken van het geweten, en kan er dus geen onveranderlijke rechtsregel bestaan, waarnaar zou moeten worden gehandeld. Nog minder kent zij een tweeërlei zedeleer, waarbij voor den een goed is wat voor den ander kwaad heet. Een tweeërlei zedeleer stelt een recht dat met zichzelf in strijd is. Hoe kan daaraan een juiste rechtsbedeeling worden ontleend? Men zou dan telkens tweeërlei wetboek en tweeërlei rechtbank moeten hebben; de rechter zou den eenen mensch naar dit, den anderen naar dat wetboek moeten berechten. Wat zou dan gelden als het recht in de maatschappij?
Wat de toepassing dezer beginselen op het regeeringsbeleid betreft, moet in onzen tijd vooral op een drietal punten nadruk worden gelegd, omdat daar het recht het meest gevaar loopt voor valsche opvattingen, te moeten wijken.
Ten eerste, op de bescherming van het menschelijk leven. Het leven is het allereerste wat God den mensch geeft; de gift waaruit



alle volgende voortgevloeid zijn; zonder welke geen andere kunnen bestaan. De bescherming van het menschelijk leven is de tweede Goddelijke ordinantie voor de samenleving. Omdat de mensch geschapen is naar het beeld Gods, en de moordenaar in zijn evenmensch dus het beeld Gods aanrandt, daarom heeft God geboden: „Gij zult niet doodslaan" en: „Wie des menschen bloed vergiet, diens bloed zal door den mensch vergoten worden; want God heeft den mensch naar Zijn beeld geschapen" 1). Men zegt wel, ter bestrijding van de doodstraf, dat de eene mensch het recht niet heeft den ander het leven te benemen. Maar men vergeet dat de moordenaar dat juist gedaan heeft en daarom valt in de termen van het goddelijk strafgebod. Men keert dus de verhouding om: de moordenaar wordt de onschuldige, de rechter die het recht handhaaft, de schuldige. Men heeft gezien, hoe zelfs het frivole Fransche volk gevoelt, dat het noodig is het menschelijk leven tegen de moordlust te beschermen; en het is merkwaardig dat onder de beschaafde landen Nederland nog altijd een der weinige is, die de doodstraf hebben afgeschaft. Reeds GOETHE zei, dat men haar wel afschaffen kan, maar dat men zou moeten eindigen met haar eenvoudig weer in te voeren.
Ten tweede komt tegenwoordig het recht van persoonlijk bezit in het geding. Dit recht ligt gegrond in de goddelijke ordinantie van het Achtste Gebod: „Gij zult niet stelen". Stelen onderstelt een eigendom, een bezit; want stelen is niets anders dan eens anders eigendom zich toeeigenen. Overgezet in zijn positieve beteekenis luidt dus dit.gebod: „Ik, God, ken den mensch een zeker bezit toe, dat gij, o mensch, uwen naaste niet zult ontnemen". Het eigendomsrecht moet dus geëerbiedigd en de schending ervan door den rechter gewroken worden.
Hier tegenover staat de Socialistische opvatting en die der Christen-Socialisten. De socialist ontkent niet het eigendomsrecht, maar hij kent het aan de menschheid in haar geheel, aan „de gemeenschap", niet aan den persoon des menschen toe. Deze opvatting beveelt zich dikwijls aan door een groote mate van goedgezindheid jegens den naaste, of om nauwkeurig te spreken, jegens alle menschen. Men wil alle menschen laten deelen in het goede dat de aarde oplevert. Dit stelsel verliest echter voor wie doordenkt zijn aantrekkelijkheid, omdat de menschelijke persoon-
') Exod. 20 : 13 en Gen. 9 : 6.



lijkheid, en derhalve de persoonlijke vrijheid, er geheel in ondergaat in „de gemeenschap". En dit is niets minder dan een zedelijke moord aan den mensch, die naar Gods beeld, dat is in het bezit van persoonlijkheid, geschapen is.
De Christen-Socialisten willen het bezit van den bodem en van de productie-middelen aan „de gemeenschap" brengen. Daarin schijnen zij het wezen van het Socialisme te vinden. Zij vergeten dat gemeenschappelijk bezit van den bodem geen specifiek socialistisch denkbeeld is; gelijk het communaal grondbezit in vroeger tijd op Java bewijst, en dat ook ten onzent nog voortleeft in de zoogenaamde onverdeelde markegronden en meenten. Dit gemeenschappelijk grondbezit zou dus veeleer een terugtred in de geschiedenis zijn; en wat het persoonlijk bezit van de productiemiddelen betreft, zien zij het verband voorbij, dat tusschen dat bezit en de persoonlijkheid van den werkgever bestaat. Met zijn brein denkt de mensch iets uit. Met zijn mond geeft hij uitdrukking aan het uitgedachte. En met zijn hand voert hij het bedachte uit. De menschelijke hand is het o'orspronkelijke werktuig, waarmee alle arbeid verricht moest worden. En nu zijn alle werktuigen, alle zoogenaamde productie-middelen, slechts de aanvulling, de verveelvoudiging, en ook de vereenvoudiging van dit oorspronkelijk instrument. Alle arbeid heeft dan ook iets persoonlijks. Neem er dit geheel uit weg, en de arbeid wordt zuiver mechanisch, den mensch onwaardig. Springt men voor dit persoonlijk element in den arbeid in de bres, en geeft men toe dat de patroon toch vrij moet zijn om zelf te beslissen wat en hoe hij het fabriceeren zal, dan schijnt het ongerijmd hem het bezit van de werktuigen welke hij gebruikt, te ontzeggen. Zegt men dat „de gemeenschap" dan patroon moet worden, dan zal dit toch een patroon zijn die alle persoonlijkheid mist.
Het huwelijk met, als gevolg, de afstamming en het Gezin, met inbegrip van heel het gebied der openbare eerbaarheid, is het derde dat in dezen tijd om bijzondere bescherming vraagt. Het huwelijk, als scheppingsordinantie vóór den zondeval in het aanzijn geroepen, is de grondslag der menschelijke samenleving. Uit het huwelijk ontstaat het gezin, en uit gezinnen wordt de maatschappij opgebouwd. De huwelijks-ordinantie is, evenals de overige ordinantiën voor het menschelijk leven, onveranderlijk. Zij verandert niet met de wisselende meening der menigte. De vrije liefde met haar heillooze gevolgen is het spotbeeld van het huwelijk. Zij ontbindt



Art. 4.
De Overheid, zoo leert ze, is als dienaresse Gods, gehouden tot verheerlijking van Gods Naam, en behoort diensvolgens: a. uit bestuur en wetgeving alles te verwijderen, wat den vrijen invloed van het Evangelie op ons volksleven belemmert; b. zichzelve, als daartoe in volstrekten zin onbevoegd, te onthouden van elke rechtstreeksche bemoeiing met de godsdienstige ontwikkeling der natie; c. alle kerken of godsdienstige vereenigingen, en voorts alle burgers, onverschillig welke hunne belijdenis aangaande de eeuwige dingen zij, te behandelen op voet van gelijkheid; en d. in de consciëntie, voor zoover die het vermoeden van achtbaarheid niet mist, en haar uitspraak met name geen afbreuk doet aan de handhaving van 's lands onafhankelijkheid, een grens te erkennen voor haar macht.
Art. 5.
Zij belijdt, dat de Overheid regeert bij de gratie Gods, en, hieraan hare regeeringsmacht ontleenende, het recht heeft, den eed te vragen; en ter vrijlating van den dag des Heeren, en alzoo mede in 's volks belang, zelve zooveel doenlijk in al haar vertakkingen op dien dag behoort te rusten, de Zondagswet in gelijke richting behoort te herzien, en zoo bizonderlijk in haar arbeidswetgeving als in haar concessiën geheelen of gedeeltelijken stilstand van zaken voor dien dag heeft te bedingen.
Art. 6.
Op zichzelf geen enkelen staatsvorm den eenig bruikbaren keurende, erkent zij het aan de grondwet gebonden koningschap, gelijk zich dit ten onzent geleidelijk uit de Republiek der zestiende eeuw heeft ontwikkeld, als den voor ons meest geschikten regeeringsvorm.
Art. 7.
De grondwet, gelijk die in 1848 gewijzigd is, aanvaardt zij als



uitstal te verbieden van onzedelijke boek-, plaat- of prentwerken; verleiding van minderjarigen tot onzedelijke daden strafbaar te stellen en met de hoererij op geenerlei wijze, noch preventief noch beschermend, en derhalve anders dan werend, in aanraking te treden. Met dien verstande echter, dat ze zich bij eiken maatregel, die uit deze verplichting voortvloeit, stiptelijk verre houde van wat tot het terrein des huiselijken levens behoort. Ook maatregelen tegen het voortwoekeren van het Neo-Malthusianisme verdienen, mits onder dit beding, aanbeveling.
Tegen de drankzonde en het op publiek terrein misbruiken van Gods Naam is niet minder waakzaamheid van de zijde der Overheid geboden.
Art. 15.
In het belang der openbare gezondheid acht ze, dat de Overheid te waken heeft tegen vervalsching van levensmiddelen; tegen verontreiniging van den publieken weg en tegen vergiftiging van den dampkring of het water; zorg heeft te dragen voor zindelijkheid in haar eigen huishouding; zich houde aan een eerbare begrafenis der lijken; en voorts bij het zich vertoonen van besmettelijke ziekten (behoudens de vrije beschikking van een iegelijk over zijn eigen lichaam en zijn eigen consciëntie) al zulke maatregelen heeft te nemen, als strekken kunnen en onmisbaar zijn om te voorkomen dat iemand, onwillens of onwetens, met de smetstof dezer ziekten in eene voor hem gevaarlijke aanraking zou treden of, werd hij zelf besmet, zijn smetstof op anderen zou overbrengen.
Art. 16.
Zij wenscht dat bij het financieel beheer van den Staat de verhouding tusschen Overheid en burgers niet die van verdrag, maar een zedelijk organische zij, en dat het evenwicht tusschen ontvangsten en uitgaven geregeld worde, niet door noodeloos drukkende vermeerdering van de lasten der natie noch door bezuiniging op het noodige, maar door beperking van staatsbemoeiing, leidende tot krachtige ontplooiing van het particulier initiatief. Zij wil dat eenerzijds de talrijkheid van het gezin en anderzijds het kleinere







Serie „HISTORISCHE KARAKTERS"
Per deel net portret f 1.90 ing.; f 240 gebonden
Als nieuwste aanwinst in deze intéressante reeks kónden wij onlangs doen verschijnen: -
W. P. KOPS
FIGUREN UIT DE FRANSGHE REVOLUTIE
(De ontrouwe Zamor. —De Koningsmoordenaars, Camille en Lucile).
Op welk een onderhoudende, boeiende wijze de heer Kops historische onderwerpen weet te beschrijven, zoodat hei. verleden kleur en bezieling krijgt, weten de trouwe Je;.ers van „Het Vaderland", In dezen bundel krijgen wij een episode uit hét veelbewogen leven van de gravin du Barry, de alvermogende, favorite van Lodewijk XV, waarin de verraderlijke negerknaap Zamor, haar lievelingspage, een rol speelt; — verder een reeks karakterschetsen van hen, die vóór de onthoofding van Lodewijk XVI stemden en in de geschiedenis dus als „Koningmoordenaars" te boek Staan: Barère, Papa Pache, Tallien, Isnard, Lazare Carnot, de felle Jacobijn Fóuché, hiér als huisvader geschetst, e a ».
Ia „Camille en Lucile" eindelijk geeft ons de schrijver twee fijn» nastel-portretten van. de temidden der revolutiestormen idylUsch samenlevende Camille Desmoulins, den geestigen, vlijmend-scherpen sarcast — en de zachte^" vreesachtige, maar in toegewijde bewondering hem aanvurende Lucile Duplessis.
% 1 Een boek dat b.v. door de liefhebbers van JohannaNabers werken graag zal gelezen worden.
Vroeger zagen in deze serie het licht : ANDRÉ DE RIDDER
NI NON DE LENGLOS en de Vrouwen in de XVIIe eeuw
M, W. MACLAINE PONT 1
OP DE GRENZEN DER MIDDELEEUWEN Het Leven van Jacoba van Beieren
MELATI VAN JAVA
HORTËNSÉ DÈ BEAUHARNAIS Koningin van Holland
JOH. H. BEEN
DAGEN EN DADEN VAN „ADMIRAAL DUBBELWIT"
(Witte Cornelisz. de With) Men vrage den volledigen catalogus
UITGAVEN DER HOLLANDIA-DRÜKKERIJ TE BAARN



Per serie (10 nrs.) f 3.50 Afz. nrs. f 0.45
ONZE POLITIEKE PARTIJEN
BESCHREVEN DOOR HARE EIGEN VERTEGENWOORDIGERS
NIEUWE VERMEERDERDE EN BIJGEWERKTE DRUK No. 4-
"&£ JkNTIREVQLUTiONAIRE PARTIJ
DOOR
Dr. A. BRUMMELKAMP
Lid van de Tweede Kamerader Statett-GeneratU ■
BAARN, HOLLANDIA-DRUKKERD Ü



Wat wil de Antirevolutionaire Partij?
Zoo dikwijls de Stembus nadert, gevoelt de Antirevolutionaire Partij behoefte hare beginselen te ontvouwen en hare denkbeelden op voorname punten die aan de orde zijn, uiteen te zetten Zij weet zich van wettige geboorte en is, als georganiseerde partij, de oudste in den lande. Zij heeft nooit geaarzeld, en aarzelt ook nu niet, hare geloofsbrieven over te leggen. Zij doet dat, eensdeels uit den drang tot spreken, die elk levend beginsel bij zijn belijders wekt, anderdeels omdat zij dikwijls niet begrepen of verkeerd voorgesteld wordt.
Elke partij is haar eigen beste pleitbezorgster. De meest opbouwende manier voor zulk een pleidooi is een kalme, klare uiteenzetting, zonder de gebruikelijke afgesleten namen en termen en zooveel mogelijk ook zonder polemiek, zoodat de aandacht niét van de hoofdzaken wordt afgeleid en de lezer zich ongestoord in den gedachtengang indenken en verdiepen kan. Deze manier zal in deze bladzijden gevolgd worden. Onnoodig is het daarbij te zeggen, dat hier niet spreekt de partij als zoodanig, maar eenvoudig iemand die tot de partij behoort, en die dus geheel op eigen verantwoordelijkheid schrijft. In den doolhof van programma's en staatkundige theorieën, waarin het publiek in den verkiezingstijd zich beweegt, bieden zij zich derhalve aan als een bescheiden wegwijzer op het gebied der Antirevolutionaire beginselen met aanwijzing in algemeene trekken, wat voor de practijk uit die beginselen voortvloeit.
De orde van behandeling is zoo gekozen, dat geleidelijk de voornaamste punten van regeeringsbeleid ter sprake komen en dus de aanknooping aan de tegenwoordige omstandigheden niet wordt gemist.



I
Nederland een Gonstitutioneele Monarchie
Ons land is een Gonstitutioneele Monarchie. We zijn geen republiek, en ook niet op weg om er een te worden. We zijn een zelfstandig Koninkrijk en hebben een Vorstenhuis, dat met het Souvereine Gezag is bekleed. Hierin erkennen en eerbiedigen wij, antirevolutionairen, de beschikking Gods, die in Prins WILLEM I met zijn Stamhuis ons een bevrijder uit het Spaansche diensthuis van den conscientie-dwang verwekte; wiens nageslacht de eeuwen door goed en leven voor ons heeft veil gehad; en toen we onder de Fransche heerschappij onze onafhankelijkheid hadden verloren, opnieuw ons de verloren vrijheid en zelfstandigheid herwonnen heeft. Terecht heeft de natie, dit Goddelijk bestel eerbiedig en dankbaar huldigende, in 1813 de Koningskroon en de Koningseere opgedragen aan het Huis van Oranje. Ging door het huwelijk der Koningin de souvereiniteit over in het huis van MecklenburgSchwerin, dit brengt in de zaak zelf geen verandering. De souvereiniteit blijft waar zij was, en de erfopvolging der geslachten kan de historische lijn wel in zijdelingsche richting doen voortloopen, maar niet afbreken. Evenmin als de tak, die rechts of links aan den boom uitbot, daarom niet tot den stam zou behooren. In den naam van „Prins of Prinses van Oranje-Nassau, Hertog of Hertogin van Mecklenburg" die voor de vorstelijke telgen is vastgesteld, is dit historisch verloop der dingen geteekend.
In de Kroon die de Koningin draagt ligt de eenheid der natie. De eenheid ligt niet in een voorgewende neutraliteit van het onderwijs, die niet bestaat; niet in het godsdienstig-onverschiflig karakter, dat men aan de politiek wil geven, en dat óók slechts denkbeeldig is. Nog minder in de omstandigheid, dat er slecht» één of twee Kerken zouden zijn, waartoe de overgroote meerderheid der natie zou behooren; want die eenheid behoort voorgoed tot de middeneeuwen. Onze natie is gedeeld jn velerlei, vrij scherp afgebakende groepen. Op het gebied van kerk en godsdienst, van onderwijs en opvoeding, van wetenschap en kunst, van staatkundige en maatschappelijke begrippen — overal gaat de gedeeldheid door. In die veelheid kan de eenheid der natie niet bestaan; want was er niets anders dat ze bijeenhield, dan zou juist de levenskracht die in elk van deze groepen huist, ze dringen uiteen te gaan



Ook is de Grondwet geen onveranderlijk document, geen wet van Perzen en Meden. Zij kan op wettige wijze, naar vaststaande bepalingen, worden gewijzigd. Van een oostersch despotisme heeft zij dus niets. Maar zij mag ook niet ontaarden in een speelbal der partijen, ter bereiking van oogenblikkelijke, misschien zeer onbekookte wenschen; en daarom is zij gebonden aan de bepaling, dat de groote meerderheid der natie, minstens twee derde, instemme met den wensch naar herziening.
III
Het Parlement
Wij hebben onze Staten-Generaal, bestaande in een Eerste en Tweede Kamer. Zoo ergens, dan zijn hieromtrent verkeerde denkbeelden in omloop en is terugkeer tot de zuivere opvatting noodig.' Trouwens, de Europeesche parlementen zijn schrikkelijk aan het ontaarden; en door daartegen niet te waken, dragen zij zelf de schuld, dat men er van maakt wat ze in 't geheel niet moeten zijn.
Het Parlement is geen volksvergadering, waar Jan en Alleman zijn meening komt zeggen over dingen, die hij wenschelijk acht, die hij tenslotte in een motie belichaamt en aan stemming door de Kamer onderwerpt. Volksvergaderingen mag men houden zooveel men wil, maar daarvoor is noch de Tweede noch de Eerste Kamer de plaats.
Het Parlement is de vergaderplaats der wettig verkozen volksvertegenwoordigers, waar de Regeering, die door de Koningin benoemd is, de maatregelen welke zij noodig acht, in wetsontwerpen voorlegt, opdat de volksvertegenwoordigers beoordeelen, of daarin niets in strijd is met de in de Grondwet gewaarborgde rechten des volks, en of deze maatregelen dus geacht mogen worden in het belang der natie te zijn. Dit belang dan niet enghartig opgevat, maar met ruimen blik, zoodat verleden en toekomst in het oog wordt gehouden. Evenmin partijdig, als om slechts ééne of enkele groepen in de natie ter wille te zijn; maar als omvattende het belang der geheele natie, zoowel het geestelijke en zedelijke, als het intellectueele en stoffelijke welzijn der natie in al haar geledingen. Het doel daarvan is om door overleg met de Regeering („gemeen overleg", gelijk de term luidt) het verkeerde, dat onverhoopt in het regeeringsbeleid mocht willen insluipen, te weren, en het heilzame den vrijen doortocht te laten.



parlementaire Marconi-telegrammen, op goed geluk, half in den blinde het wijde luchtruim ingezonden. En zoo niet, waarom worden dan, bijna zonder uitzondering, verweg de meeste amendementen verworpen? Dan het praten, het eindeloos praten, waarnaar ten slotte niemand meer luistert. Geen grooter praatgelegenheden dan de begrootingsdiscussiën in het Nederlandsche parlement. De vraag is of het woord „Handelingen" op den titel van het Bijblad niet geschrapt zou kunnen worden. Ook het recht van interpellatie lijdt onder deze praatziekte. Het is zoover gekomen, dat men bij gelegenheid van een interpellatie over en weer college heeft zien geven over zekere wijsgeerige theorie. En wat moties betreft, — van moties wemelt het in de Kamer. Algemeene, doodonschuldige verklaringen, verklaringen die op geen enkel actueel punt van regeeringsbeleid slaan en dus in de lucht hangen; sententiae declaratoriae, zooals men in de kindsheid der Dogmatiek placht te zeggen; wenschen en verlangens die tot niets verplichten, en die de Minister, als hij een verstandig man is, goêlijk glimlachend naast zich neêrlegt, — men heeft ze in onze latere parlementaire jaarboeken voor het grijpen, en wie lust heeft kan ze bewonderen. Een schijn-aureool van bijzondere activiteit mogen ze den afgevaardigden, die er zich in verloopen, om de slapen vlechten, geen doordenkend kiezer laat er zich door verblinden.
Voelt men dan niet, dat hoe fijner de toestel bewerktuigd is, hij des te voorzichtiger moet worden gehanteerd? Amendementen, interpellaties, moties zijn, op hun juiste plaats, dingen van hooge beteekenis, die op het regeeringsbeleid, op het belang van land en volk, ten goede of ten kwade den grootsten invloed kunnen hebben; maar die verschrompelen, wanneer ze als alledaagsche kleinigheden worden misbruikt, tot tijdroovende beuzelarijen.
Van uit het antirevolutionaire standpunt kan men niet anders dan met leede oogen deze verbastering van het Parlement aanzien. Men beproeft wel allerlei geneesmiddelen: vroeger opening, later sluiting van de zittingen, meer zittingsdagen, avondvergaderingen tot diep in den nacht, verdeeling VBn de beschikbare uren over de partijen en over de woordvoerders der partijen, controleering der partijen onderling wie het wereld-record van het lange praten slaat, — alles te vergeefs. De kwaal woekert voort en spot met alle medicijn. Men zoekt de fout waar die niét is te vinden. De fout ligt in het zich bemoeien met wat niet tot de bevoegdheid



der Kamer behoort. Men banne den zuurdeesem der volkssouvereiniteit uitl Men trachte niet te regeeren naast of in de plaats van den Minister. Men hergeve het Parlement zijn karakter. Het worde weer de plaats van gemeen overleg tusschen de natie en de Regeering.
IV
De Eerste Kamer
Van antirevolutionaire zijde is het denkbeeld afkomstig om de Eerste Kamer om te zetten in een Kamer van Belangen. Men bedoelt daarmeê al de groote belangen, die zich in de maatschappij voordoen: handel, nijverheid, landbouw, waterstaat, middelen van vervoer, kerk en school, wetenschap en kunst en wat dies meer zij. Zooals zij nu is samengesteld is de Eerste Kamer eigenlijk een tweede politieke Kamer, terwijl toch één politieke Kamer voldoende is. Nu toch bestaat het gevaar dat de partijen elkander de meerderheid in de Eerste Kamer betwisten, om de Tweede te neutraliseeren, of omgekeerd. Gelukt dit, dan brengt men de Regeering in een toestand van machteloosheid. Zij zou dan telkens haar arbeid opnieuw moeten beginnen, om telkens opnieuw gestuit te worden en, tot slotbedrijf, zonder iets gedaan te hebben, heen te gaan.
Dit zou niet het geval zijn wanneer de Eerste Kamer een Kamer van Belangen ware. Terwijl dan in de Tweede de voorstellen der Regeering zouden beschouwd worden in overeenstemming met de politieke richtingen, die onder de natie gevonden worden, zouden ze in de Eerste getoetst worden aan de eischen die door de maatschappelijke belangen worden gesteld. Dit zou in overeenstemming zijn met het tweeërlei leven dat zich in de maatschappij beweegt. Want terwijl het staatkundige leven aan allerlei wisseling en soms aan zeer hettige beroering onderhevig is, gaat, tusschen alles door, het zuiver maatschappelijke dagelijks en ongestoord zijn rustigen gang \ Die twee levens, om het zoo eens te
') Men leze over de dubbele groepeering die in het volk bestaat, en die een dubbele vertegenwoordiging vereischt, wat „Ons Program" door Dr. A. Kuyper, 3e druk, blz. 197/8 schrijft, onder het hoofd Dubbele Staten. — Lezenswaard is nog een artikel uit de Standaard van 5 Dec. 1872 „Onze Eerste Kamer", medegedeeld in de bijlagen van de eerste editie van Ons Program, blz. 430.



noemen, moeten elkander niet storen, maar ongehinderd naast elkaar bestaan. De beide takken der Staten-Generaal zouden dan ieder een eigen terrein hebben om zich op te bewegen; en het gevaar van in beginsel te zijn een repetitie, of een antagoniste van de Tweede zou voor de Eerste Kamer niet bestaan.
Men heeft ook het denkbeeld geopperd om de Eerste Kamer het recht van amendement te geven. Dit zou echter onzes inziens juist het antagonisme bevorderen. Door dit recht toch zou deze Kamer het telkens in de hand hebben de wetsontwerpen te wijzigen in den tegenovergestelden zin, waarin ze aan de overzijde van het Binnenhof waren goedgekeurd.
V
Buitenlandsche Politiek
Van onze betrekkingen met het Buitenland wenscht de antirevolutionaire partij, dat ze zoo, vriendschappelijk mogelijk, en in economischen zin zoo voordeelig mogelijk zullen zijn. Vrij ruilverkeer als ideaal, mits andere landen dan óok dat systeem huldigen; en anders, bescherming van den nationalen arbeid door verhoogde invoerrechten. Ook mag zeker als eene communis opinio genoemd worden, dat zij, in verband met het sterk toegenomen wereldverkeer, in de diplomatieke aanraking met andere mogendheden, bij toeneming het zwaartepunt wenscht gelegd te zien op de consulaire werkzaamheid in alle belangrijke handelspunten van de oude en nieuwe wereld.
Van onze betrekkingen tot andere mogendheden sprekende, denkt men vanzelf aan Leger en Vloot. De onafhankelijkheid van het Moederland en de Koloniën moet, als het noodig mocht zijn, met alle beschikbare krachten tegen eiken aanval van buiten worden verdedigd. Naar antirevolutionaire opvatting zijn er slechts twee soorten van oorlog, de offensieve of aanvallende en de defensieve of verdedigende. De aanvallende oorlog, ondernomen uit wraakzucht, landveroverings- of welke soort van winzucht ook, moet als onrechtvaardig en ongeoorloofd worden beschouwd. Alleen ten behoeve van verdrukten en vervolgden zou gewapende interventie geoorloofd, ja geboden kunnen zijn. Grensgeschillen en kleinere botsingen tusschen genabuurde volken kunnen gemakkelijk langs den weg van het scheidsgerecht worden opge-



lost. Uit dit oogpunt mocht men met blijdschap het zoogenaamde „Vredespaleis", en dat nog wel op onzen eigen bodem, zien verrijzen, en mag men dit als een zichtbaar bewijs aanmerken, dat de beschaafde volken het ijdel wapengekletter beginnen moê te worden en de idee van het internationale Scheidsgerecht beginnen te omhelzen. De onderlinge overeenkomsten door sommige kleinere staten reeds getroffen, zijn van het veldwinnen van een beteren geest het voorteeken, en voor de grootere een voorbeeld.
Mag men hopen dat langs dezen weg veel kostbaar wapenvertoon en veel noodeloos bloedvergieten zal worden voorkomen, de mogelijkheid mag toch niet worden ontkend van onrechtvaardige gewapende aanvallen op de onafhankelijkheid van ons land. Want de beschaafde natiën vormen geen wereld van engelen, maar herbergen evenals de gewone menschen den. prikkel van het zondig egoïsme in haar binnenste, dat ze zou kunnen verleiden om de begeerige hand te slaan aan het eigendom van den naaste. Dit gevaar legt ons den plicht tot zelfverdediging op. Den plicht. Het is noodig, tegenover de sterke strooming van het antimilitarisme, en van een valsche vredesbeweging die door de maatschappij gaat, hierop bijzonderen nadruk te leggen. De antimilitaristen stellen het voor alsof het hebben van een leger en een vloot een uitvloeisel is van ijdele gloriezucht; en de mannen der vredesbeweging, als ware het egoïsme dat tot onrechtvaardige oorlogen drijft, door de macht der beschaving zoo goed als bezworen. De alledaagsche werkelijkheid is in vierkanten strijd met zulke utopieën. Geen eeuw heeft zooveel onrechtvaardige oorlogen zien voeren, als de Negentiende, die geroemd werd als de eeuw des vredes bij uitnemendheid. De plicht tot verdediging zal blijven bestaan voor ieder volk dat zijn land en zijn historie liefheeft. Voor ons antirevolutionairen rust die plicht op de overtuiging, dat God aan elke natie haar woonplaats en haar bestemming tusschen de andere natiën heeft beschikt1), en als eerste artikel in haar ongeschreven grondwet het gebod gegeven heeft: „Vreest God, eert den Koning", In de erkenning van het koningschap, of, om het begrip in zijn algemeenheid te nemen, van de Overheid als zoodanig, ligt tegelijk de aanwijzing van haar taak. De roeping der Overheid toch is te regeeren; en dit regeeren sluit in zich de drieledige taak van bestuur, wetgeving en bescherming. Gelooven we dus dat, naar
') Zie bijvoorbeeld Handelingen 17 : 26.



de maatschappij en verheft het meest teugelloos egoïsme tot systeem. Individuen zijn er dan nog, maar geen bloed dat door de geslachten heen zich niet verloochent, geen hoogere verwantschap; op zijn best losse, tijdelijke verbintenissen, zonder wezenlijke eenheid. Van afkomst of voorgeslacht geen sprake. Hoé dikwijls is het niet gezegd: volken die de heiligheid van het huwelijk loslieten, werden de ontbinding ten prooi. En wat ziet men heden ten dage in Frankrijk 1
Daarom is er zooveel aan gelegen, dat de Overheid de wettelijke bescherming van het huwelijk en van de eerbaarheid op het publieke terrein als haar duren plicht beschouwe en mer dezen plicht niet transigeere, door de echtscheiding gemakkelijk te maken, gefingeerde voorwendsels als wettig bewijs aan te merken, aanstootelijke en ergerlijke voorstellingen op de publieke wegen, in den schouwburg, in beeld of geschrift, toe te laten. Door zulke grondslagen van ons volksleven niet krachtig te beschermen, verzwakt de Overheid haar eigen gezag. Meer dan vroeger moet hierop tegenwoordig worden gewezen. „De geheele geschiedenis", z"egt groen van Prinsterer ergens, „leert mij, dat er voor Overheid en Volk, buiten gemeenschappelijken eerbied voor den hoogsten Wetgever, geen cement ter vereeniging van vrijheid en gezag is".
VII
Binnenlandsch Bestuur
Wat het Binnenlandsch bestuur betreft valt de nadruk tegenwoordig vooral op drie zaken: op het onderwijs, op den maatschappelijken toestand der arbeiders- en der middenstandskringen, en in verband daarmeê op de verheffing en bescherming van den nationalen arbeid. Zelfs nu het beginsel der rechtsgelijkheid voor openbaar en bijzonder onderwijs in wetgeving en praktijk burgerrecht heeft verkregen en de schoolstrijd is geëindigd, laten wij niet af als rechtvaardigheidseisch aan de Overheid te vragen: volledige gelijkstelling van de twee groepen, die in ons land de volksopvoeding, ieder naar heur eigen beginsel, behartigen. Het verwijt dat wij het bijzonder onderwijs willen bevoorrechten is een omkeering der feiten. Bevoorrecht is langen tijd geweest en is nóg het openbaar onderwijs, niet het bijzondere. Het is niet meer dan



billijk dat de rechtsgelijkheid eindelijk in de praktijk een feit worde.
En waarom mogen we niet nalaten het onderwijs een eerste plaats te geven onder de landsbelangen, die ons op het harte wegen? Vooreerst, omdat we gelooven dat de geestelijke dingen zwaarder wegen dan de stoffelijke en we niet een achterlijke, onontwikkelde, maar een goed onderwezene, voor den wedloop der beschaving wèl toegeruste natie wenschen. Na den oorlog zal dit dubbel klemmen; vooral wat betreft het technisch of ambachtsonderwijs, waarin we veel zullen hebben in te halen. Hierbij komt als tweede drangreden om het onderwijs op den voorgrond te stellen, onze overtuiging dat onderwijs en opvoeding een godsdienst igen grondslag moeten hebben, zullen ze land en volk tot zegen zijn. Ook willen we onze kinderen opvoeden als Nederlanders, niet als wereldburgers, die evengoed elders een toevallig vaderland zouden kunnen hebben. We mogen dus geen vrede hebben met een onderwijs, dat den band met het verleden losmaakt of niet heilig houdt. Pone custodes apud fontes zeggen we met een wijze spreuk, die hier vooral toepasselijk is.
Op dit oogenblik is op dit gebied de hemel zeer verhelderd. Met medewerking van alle partijen is de geldelijke gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs in de Grondwet opgenomen en wacht slechts in de aanstaande nieuwe Schoolwet op de uitvoering in de praktijk. Dankbaar mag dit als vrucht van den jarenlangen schoolstrijd worden verklaard. Alleen mag niet worden vergeten, dat de ondervinding geleerd heeft dat de betaling van de kosten van het onderwijs niet aan de gemeenten mag worden toevertrouwd. Slingerende tusschen verspillende mildheid en onverantwoordelijke schrielheid hebben vele gemeentebesturen getoond de vereischte bevoegdheid daartoe te missen. Aan lagere motieven als partijdigheid en gebrekkig inzicht in de zaak mag de volksopvoeding niet worden opgeofferd. Daarom moet het onderwijs in zijn vollen omvang tot Rijkszaak worden bevorderd.
De Wet op de Leerplicht was een brief aan een verkeerd adres bezorgd. Hij had alleen aan nalatige ouders geadresseerd moeten zijn. Dwang is geen zielkundig middel om de ouders belangstelling in het onderwijs hunner kinderen in te boezemen. De leerplicht moet daarom uit onze wetgeving worden geweerd. En wat de gelijkstelling betreft zij nog opgemerkt, dat, zal die geen doode letter worden, het beginsel ook op het middelbaar en hooger onderwijs moet worden toegepast. Ook daar is de ge-



lijkwaardigheid van openbaar en bijzonder onderwijs sedert lang: gebleken.
Hieraan knoopt zich geleidelijk vast het denkbeeld, dat zoowel voor den eigenlijken arbeidersstand als voor den middenstand de Regeeringszorg er op uit zal moeten zijn, door onderwijs en gelegenheid om zich te organiseeren het levenspeil te verhoogen. Op de hoogte van den tijd staande vak- en industriescholen zullen daartoe het onontbeerlijk middel moeten zijn.
Ook over den Arbeid heeft het oog der Regeering te gaan. Niet om dien van boven-af te regelen, want dat is Socialisme; inden grond de dood aan allen vrijen arbeid, omdat het een aanslag is op de menschelijke persoonlijkheid. Maar in dezen zin, dat de Regeering alle belemmeringen van den vrijen arbeid moet wegnemen, zoodat hij zich vrijelijk kunne bewegen.
Daarom is de antirevolutionaire partij in beginsel tegen Staatspensioneering. Zij beschouwt die als bedeeling; een onrecht en een smaad den eerlijken, vlijtigen arbeid aangedaan. „Want ook toen wij bij u waren, hebben wij u dit bevolen, dat, zoo iemand niet wil werken, hij ook niet ete". En: „de arbeider is zijn loon waardig'' (2 Thess. 3 : 10 en Luk. 10: 7). In die beide uitspraken der H. Schrift is zoowel de adel als de vrucht van den arbeid geteekend. Door Staatsbedeeling rooft men den arbeid zijn adel en stempelt men den mensch in de kracht van-het-leven toteenleeglooper. Daarom mag de antirevolutionaire partij niet nalaten aan te dringen op de uitvoering der door de Koningin uitgevaardigde Invaliditeits- en Ouderdomsverzekeringswetten, die een verplichte premie-betaling eischen. Dat is het gezonde denkbeeld.
In verband hiermee moet aangestuurd worden op verhooging van het peil der loonen, zoodat ze inderdaad den arbeider in staat stellen op te leggen voor den kwaden dag, ziekte en ouderdom, en hij geen gevaar loope dan onvermijdelijk in handen der bedeeling te vallen. Eischen de omstandigheden de bescherming van den nationalen arbeid, dan schrome men niet het thans verouderd stelsel van vrijhandel los te laten, gelijk een uitlating van Minister Treub dat reeds in het vooruitzicht heeft gesteld. De maatschappij zal meer dan ooit behoefte krijgen aan goed geschoolde arbeiders en middenstanders; middenstanders die hun vak verstaan en niet tevreden zijn met de machinale rol van slechts tusschen hand te zijn. Dat daartoe vooral de noodige vakscholen zullen moeten beschikbaar zijn volgt in dit verband vanzelf.



Uitbreiding van grondgebied door droogmaking van de Zuiderzee en drooglegging van plassen en moerassen met het oog op de toeneming der bevolking, kan niet anders dan wenschelijk zijn. En tegen overbevolking is niet het heilloos Nieuw-Malthusianisme, maar het door God gewilde, in de natuur gegronde middel de goed georganiseerde landverhuizing. En zijn nog honderde en duizende akkers op de wereld, wachtend op den ploeg die ze doorklieven, op de hand die ze bezaaien zal. Beter een goed geleide landverhuizing dan bijvoorbeeld het dobbelen op de beurs.
vin
Indisch regeeringsbeleid
Voor ons, tweede koloniale Mogendheid van Europa, moet de Indische staatkunde een hoofdschotel blijven op den politieken disch. Hoeveel helderder is hier sedert ettelijke jaren het verschiet, mits de „nieuwe koers", toen ingeslagen, blijve gehandhaafd en door geen conservatistische of socialistische inkruipsels worde bedorven. De economische periode die toen in onze koloniale politiek is begonnen, is, vergeleken met de Batig-Slot-politiek van vroeger, een werkelijke vooruitgang. De antirevolutionaire partij, de eerste die in vroeger jaren voor onzen duren plicht jegens Insulinde opkwam, mag zich daarover verheugen. Men praat niet meer over wat vroeger verzuimd is, maar men voelt dat het nu de tijd van handelen is, en men is bereid offers te brengen.
Vóór op de lijst onzer wenschen staat de vrije loop van het Evangelie in Indië, en als daaruit voortvloeiende, geen aanmoediging of bescherming van gouvernementswege van den Islam, maar evenmin een Staatskerk, die de vrije ontwikkeling op geestelijk gebied, ook van de inlandsche bevolking, in den weg staat. Rechtstreeksche prediking van het Evangelie is de taak der Kerk ; maar steun aan scholen en aan de medische hulp der Christenzending van gouvernementswege, is een deugdelijk element in onze Indische staatkunde. Moreele en economische opheffing van den inlander door onderwijs en maatschappelijke organisatie moet het ideaal zijn. Onderwijs, ook op de noodkreet van Kartini voor de priajis, als noodzakelijke voorwaarde om den inlander instaat te stellen



invloed op het bestuur van zijn land te verkrijgen, en deskundige leiding om hem te bekwamen tot de beoefening van allerlei beroep en bedrijf. Dat de Sarikat Islam vertrouwen stelt in ons gouvernement is hierbij een aanmoedigend teeken.
De invoering der Opium-regie is gebleken een misgreep te zijn geweest. Daarmee moet geheel worden gebroken. Zij blijkt eer het gebruik te doen toenemen, dan het te beteugelen en dreigt een tweede Batig Slot te worden, nu de Minister openlijk verklaard heeft, dat de schatkist deze bate niet zou kunnen missen. Al zulke inkomsten moeten als vuil gewin worden gebrandmerkt.
Zal menschelijkerwijs gesproken het bezit van Indiè ons verzekerd blijven, dan heeft de tegenwoordige oorlog geleerd, dat Indië zelf over de noodige verdedigingsmiddelen moet kunnen beschikken. Het zal een naar de eischen des tijds toegerust leger en vloot moeten hebben, en aan het brengen van de daarvoor noodige offers zal het moederland zich niet mogen onttrekken. Het geniet de lusten, het drage ook mee in de lasten van Insulinde.
IX
Kiesrecht
In zake het Kiesrecht blijft de antirevolutionaire partij, ook na de invoering van het algemeen kiesrecht, van gevoelen, dat alleen het „Gezinshoofden-kiesrecht", als in de natuur der menschelijke samenleving gegrond, het juiste beginsel is. Het Vrouwenkiesrecht, als voortvloeiende uit de gelijkstelling van man en vrouw, keurt zij af als in strijd met de natuur en de bestemming der vrouw, die niet de gelijke maar een andere is dan de man.
Mocht het vrouwenkiesrecht wettelijk worden ingevoerd, dan zal zij zich behooren te verzetten tegen elke poging om dit recht uitsluitend aan eene bevoorrechte klasse, van „ontwikkelden", „gegradueerden", „capaciteiten", of hoe men het noemen wil, toe te kennen en de overigen buiten te sluiten of vooralsnog niet toe te laten. Het kiesrecht zij dan voor mannen en vrouwen volstrekt algemeen.



X.
Besluit
Het doel van dit vlugschrift is, gelijk in den aanhef gezegd is, niet om allerlei punten van actueele politiek te bespreken, maar om vanuit de door haar beleden beginselen te doen gevoelen, hoe de antirevolutionaire partij ze wenscht behandeld te zien. Deze partij zal ook nu niet in gebreke blijven haar Stembus-program vast te stellen en, van de noodige toelichting voorzien, wereldkundig te maken. Het zou dus geen pas hebben hier allerlei zaken, die bij voorbeeld bij Waterstaat of op het breede gebied van Landbouw, Nijverheid en Handel aan de orde zijn of kunnen komen, te bespreken. Alleen mag er op gewezen worden, dat ook volgens onze overtuiging er inderdaad bestaat een „neutrale zóne" van wetgeving; en dat de antirevolutionairen geen het minste bezwaar hebben om op dat gebied samen te werken met wie ook. Ook al ware er dan, wat de drijfveeren betreft waardoor men tot dezelfde conclusie kwam, groot verschil, dit zou aan de samenwerking in geen enkel opzicht schaden. Veeleer zou daaruit blijken, dat we, hoe ook gedeeld in partijen en gescheiden door beginselen, toch niet vergeten dat we één volk zijn en de algemeene belangen niet mogen laten achterstaan voor het partijbelang. De schoolstrijd heeft helaas wel het gevolg gehad, dat dikwerf zelfs de meest zakelijke dingen als partijzaak werden behandeld; maar nu die strijd op den achtergrond raakt, mag van zoo iets geen sprake meer zijn. Elke meer of minder ingrijpende wet, zei de hoogleeraar OPZOOMER bij zekere gelegenheid, is een vergelijk tusschen de partijen. Dit is juist. Kunnen wij niet leeren, met eerbiediging von elkanders standpunt, gemeenschappelijk en zakelijk de dingen af te doen, dan zal' de landsvrede telkens worden verstoord en de wetgeving met machteloosheid zijn geslagen. Sedert de „nieuwe koers" haar intrede deed in onze politiek, zijn gelukkig ook in dit opzicht nu en dan hoopgevende verschijnselen gezien.
Niet als eigenlijke verkiezingslitteratuur — we zeiden het reeds — wenschen deze bladzijden te worden beschouwd. Het doel van ons schrijven was, den lezer in te lichten en te oriënteeren. Een groot euvel van de verkiezingsdagen is, dat men het publiek met namen en leuzen bedwelmt; namen en leuzen, waaraan dikwerf



alle toelichting ontbreekt, en die daarom eer verwarring stichten dan leiding geven. Met opzet zijn daarom hier uitdrukkingen als „These" en „Antithese", „Clericalen en Anticlericalen", „Marxisten en Revisionisten" enz. vermeden. Zulke namen zeggen op zichzelf dikwijls zoo weinig. En het moet er toch om te doen zijn om de dingen begrijpelijk te maken. Men kan toch niet van eiken gewonen lezer verwachten, dat hij, met het-strijdwoordenboek der politieke partijen naast zich, zich in zijn studeerkamer zal kunnen afzonderen, om alles na te pluizen en voor zichzelf over te werken. Maar wèl zal het bezien der dingen in het licht der beginselen, hem in staat stellen tot het vellen van een juist oordeel. Deze regel van het gezond verstand geldt ook in de politiek. En om den lezer daarin behulpzaam te zijn, werden deze bladzijden geschreven.



Program der Antirevolutionaire Partij
Artikel 1.
De antirevolutionaire of Christelijk-hislorische richting vertegenwoordigt, voor zooveel ons land aangaat, den grondtoon van ons volkskarakter, gelijk dit, door Oranje geleid, onder invloed der Hervorming, omstreeks 1572, zijn stempel ontving; en wenscht dit, overeenkomstig den gewijzigden volkstoestand, in een vorm, die aan de behoeften van onzen tijd voldoet, te ontwikkelen.
Art. 2.
Noch in den volkswil, noch in de wet, maar alleen in God vindt zij de bron van het souvereine gezag, en verwerpt mitsdien eenerzijds het beginsel van volks-souvereiniteit; terwijl zij anderzijds de souvereiniteit van Oranje eert, als onder de leiding Gods in onze geschiedenis geworteld; door de mannen van 1813 in den Nederlandschen staat tot ontwikkeling gebracht; en door de grondwet als zoodanig bevestigd.
Art. 3.
Ook op staatkundig terrein belijdt zij de eeuwige beginselen die ons in Gods Woord geopenbaard zijn; zóó evenwel, dat het staatsgezag ten onzent noch rechtstreeks gelijk in Israël, noch door de uitspraak van eenige kerk, maar in de consciëntie beide van Overheid en Onderdaan aan de ordinantiën Gods gebonden zij.



uitgangspunt om langs wettigen weg tot een hervorming van onze staatsinstellingen naar eisch der Antirevolutionaire of Christelijk-his-torische beginselen te geraken.
Art. 8.
Zij verlangt daartoe bevestiging van den rechtmatigen volksinvloed, die, krachtens den zedelijken band tusschen kiezers en gekozenen, door de Staten-Generaal, naar eisch van onze historie, op het staatsgezag wordt uitgeoefend.
Art. 9.
Het verwerpen van begrootingen, om redenen buiten die begrootingen gelegen, keurt ze, tenzij in zeer buitengewone omstandigheden, als machtsoverschrijding af.
Art. 10.
Zij wil dat de gewestelijke en gemeentelijke autonomie, voor zoover deze niet strijdt met de eischen der staatseenheid en de rechten van de enkele personen niet onbeschermd laat, door decentralisatie meer tot haar recht kome.
. \
Art. 11.
Opdat de Staten-Generaal in de natie wortelen en het volk niet slechts in naam vertegenwoordigen, zal het kiesrecht organisch zijn in te richten en wel met toepassing van het gezinshoofdenkiesrecht en van de Evenredige vertegenwoordiging voor de Tweede Kamer; en daarnaast van het recht der verschillende maatschappelijke groepen, om zich door eigen gemachtigden in een andere Kamer te doen vertegenwoordigen. Krachtens beginsel verwerpt de partij stemdwang en wraakt zij een staatkundig vrouwenkiesrecht. Het kiesrecht der weduwen volgt van zelf uit het kiesrecht der Gezinshoofden.



Art. 12.
Zij wil dat de Staat (voor zoover ontstentenis van veerkracht bij de burgerij hiertoe niet noodzaakt) het beginsel late varen, alsof de overheid geroepen zou zijn om van harentwege onderwijs te doen geven; voorkome dat de overheidsschool, voor zoover noodig, tot propaganda van godsdienstige of tegen den godsdienst gekeerde begrippen misbruikt worde; en alzoo aan alle burgers, onverschillig welke hunne godsdienstige of opvoedkundige zienswijze zij, in zake het onderwijs, gelijke rechten gunne. Haar devies blijft, dat de Vrije School regel moet zijn, en dat de Openbare School niet anders mag zijn dan aanvulling.
Voorts behoort het beginsel van vrijheid ook bij het^iddelbaaren Hooger Onderwijs tot verdere ontwikkeling te komen.
art. 13.
Van den Souverein wil zij, dat door eene onafhankelijke rechtspraak, die onder ieders bereik valle en in verband sta met het zedelijk rechtsbesef der natie, volgens wetten, die op de eeuwige rechtsbeginselen rusten, ie. beslissing uitga voor alle geschillen van partijen, zoowel' van burgerrechtelijken als van administratieven aard; ten 2e. vonnis kome tegen een iegelijk, die zich vergrijpt aan de gemeene orde der dingen; en ten 3e. dat voltrekking van straf aan den gevonniste volge, niet slechts om de maatschappij te beschermen of den overtreder te beteren, maar allereerst tot herstel van de geschonden gerechtigheid. Desnoods door de doodstraf, waartoe het recht in beginsel aan de Overheid toekomt.
Art. 14.
Op de Overheid, zoo oordeelt ze, rust de plicht om te waken voor de publieke eerbaarheid op den weg en in publieke plaatsen ; de gelegenheid tot het gebruik van sterkedrank te beperken; den



inkomen zooveel doenlijk ontzien, en het al te kleine geheel van directe lasten vrijgesteld worde; terwijl dient gewaakt, dat te vrije invoer van bewerkte artikelen buiten noodzaak aan onze nijverheid en aan onzen loonarbeid geen afbreuk doen.
Art. 17.
Kracht tot handhaving van onze nationale zelfstandigheid zoekt zij in de bevordering van kennis onzer historie; in de bevestiging van onze volksvrijheden in de versterking van het internationale rechtsbesef; in eene ervarene en door de Staten-Generaal voorzichtiglijk gecontroleerde diplomatie; en voorts in eene wettelijke steeds op de hoogte van haar tijd blijvende, op algemeenen dienstplicht berustende organisatie van strijdkrachten, en zulks met afdoenden waarborg, dat ook bij het scheeps- en kazerneleven voorzien zij in de verzorging der geestelijke behoeften en gewaakt worde tegen het voortwoekeren van zedelijke gevaren voor wie den lande dient.
Art. 18.
Voor zooveel het koloniale vraagstuk aanbelangt, dankt zij God, dat de aloude baatzuchtige neiging om de koloniën voor de kas van den Staat of van den particulier uit te buiten, mede onder den drang van het antirevolutionair staatsbeleid, al meer plaats heeft gemaakt voor een staatkunde van zedelijke roeping. Deze zedelijke roeping leide er de Regeering steeds meer toe, om tegelijk met de degefc^yerzorging der stoffelijke welvaart en de verbetering van de sociale verhoudingen, ook de autonomische ontwikkeling der inlandsche bevolking te bevorderen, en doe haar niet slechts op Java, maar allengs in heel onzen Archipel, tot krachtige bestuursdecentralisatie overgaan. Aan de inlanders moet niet uit Europa een hun vreemde cultuur worden opgedrongen, maar mede door onzen steun behoort hun Aziatische geaardheid tot hoogere ontplooiing te geraken. Onze Archipel vraagt niet alleen om een militaire politiemacht, die ons in staat stelt het gezag en de orde te handhaven, maar evenzoo om een vloot en leger, die eiken vijandelijken inval kunnen afkeeren. De vloot



moet, zooveel mogelijk los van die van het moederland, voor herstel en aanvulling van haar uitrusting, in Nederlandsch-Indië vinden, wat ze behoeft. Ook het leger moet zich in den Archipel zelf zooveel mogelijk van het noodige kunnen voorzien. Voor de versterking van beide in manschap kan ook op de weerkracht der inlandsche bevolking een beroep worden gedaan.
De Kerstening van Indië blijve roeping van het Christenvolk in het moederland, maar vinde, alsook uit staatkundig en maatschappelijk oogpunt van overwegend belang, bij de koloniale Regeering, tegemoetkoming, beide in het verleenen van volle vrijheid en in het geldelijk steunen van onderwijs en krankenverpleging. Oók van de bestrijding van het concubinaat en het opiummisbruik worde niet afgelaten.
In de West-Indische koloniën zij het beleid gericht op financieele zelfstandigheid bij de voorziening in de huishoudelijke behoeften en op economische verheffing van de bevolking. Hierbij worde aan het vrije onderwijs de voorrang gelaten.
Art. 19.
Verwerpende de leer van den klassenstrijd erkent zij de noodzakelijkheid om ook door middel van onze wetgeving, beter dan thans, er toe mede te werken, dat de verhouding tusschen de verschillende maatschappelijke standen zooveel doenlijk beantwoorde aan de beginselen van Gods Woord.
Eisch daartoe is het, dat hetgeen maatschappelijk zwakker is, beschermd en gesterkt worde, en dat, voorzoover het particulier initiatief der bevolking door veler te laag inkomen nog niet genoegzaam tot zelfverweer in staat is, de Overheid de zwakkeren met haar schild dekke, en degelijker krachtsontplooiing tot bij de laagst staande klasse der maatschappij mogelijk make.
Van armenzorg in engeren zin onthoude de Overheid zich. Alleen voorzoover de particuliere en kerkelijke liefdadigheid te kort mocht schieten, kan ze hiertoe moeten overgaan.
Art. 20.
Zij verklaart dat noch voor het rijk in Europa noch voor de



Koloniën, door de Overheid eene staatskerk, van wat vorm of naam ook, mag worden in stand gehouden of ingevoerd; dat het den staat niet toekomt, zich met de inwendige aangelegenheden der kerken in te laten; en dat, ter bevordering van een meer dan dusgenaamde scheiding tusschen Staat en Kerk, de verplichting uit art. 168 der grondwet') voor de Overheid voortvloeiende, na uitbetaling aan de rechthebbenden van het rechtens verschuldigde, dient te worden opgeheven.
Art. 21.
En ten slotte verklaart zij, dat zij, om deze beginselen ingang te doen vinden, de zelfstandigheid van hare partij handhaaft; zich bij geen andere partij laat indeelen; en slechts dan samenwerking met ahdere partijen aanvaardt, indien die door een vooraf wel omschreven accoord, met ongekrenkt behoud van hare onafhankelijkheid, kan worden verkregen. Buiten accoord stelt zij bij eerste stemming haar eigen candidaten, en handelt, indien het op herstemming uitloopt naar omstandigheden.
Op eene Deputatenvergadering, vóór elke algemeene verkiezing te houden, stelt zij het program en het accoord voor die verkiezing bij meerderheid van stemmen vast. Alle bij haar aangesloten kiesvereenigingen zijn hierna tot de naleving van dit program en van dit accoord gehouden.
') (Nieuw art. 171).