VOORWOORD.
In de laatste helft van 1917 besloot het Bestuur der Vereeniging tot verbreiding van kennis over Nederland in den vreemde tot oprichting van eene Commissie, welke zich ten doel zou hebben te stellen in Japan, beter dan tot dusverre het geval was, bekend te doen worden hetgeen in Nederland en Ned. Indië op wetenschappelijk, industrieel en kunstgebied is tot stand gebracht, welke opvattingen daar leven en hoe deze tot uiting komen. Omgekeerd om hier te lande en in Ned. Indië de sympathie voor het Japansche volk te vergrooten door kennis te verspreiden omtrent zijne denkbeelden op verschillend gebied, zijne kunsten en wetenschappen, en al wat verder gerekend wordt te behooren tot de grootheid in edelen zin van een volk.
Nadat voormelde Commissie, kortheidshalve „Japansche Commissie" genoemd, hare beginselverklaring had openbaar gemaakt, stelde zij zich in betrekking met Hunne Excellenties de Ministers van Buitenlandsche Zaken en van Koloniën, en vernam met vreugde, dat beide Staatsmannen bereid waren haar te steunen, overtuigd als zij bleken, dat de Commissie goed werk zou kunnen doen.
Hierop volgde een bezoek aa<n Zijne Excellentie den Japanschen Gezant, die eveneens zijne persoonlijke instemming betuigde met de totstandkoming der Commissie, al meendt, hij zijne officieele medewerking afhankelijk te moeten stellen van het welnemen Zijner Regeering.



Of in Japan het pogen der Commissie weerklank zal vinden, kan dus eerst later blijken.
Zoo ook zal eerst na eenigen tijd kunnen vaststaan of in Ned. Indië eene Commissie te vormen is, welke met de onze wil samenwerken.
In afwachting van nadere berichten heeft onze Commissie het voornemen alles in het werk te stellen wat de vriendschappelijke betrekkingen met Japan kan bevorderen. Zij stelt zich voor dit o. a. te doen door het uitgeven van geschriften, waarvan thans het eerste nummer verschijnt, en het houden van mondelinge voordrachten, waarbij als beginsel is aangenomen, dat iedere schrijver of spreker persoonlijk aansprakelijk is voor de geuite meeningen en gedane mededeelingen. Afgescheiden hiervan zal gehandeld worden zooals bijzondere omstandigheden zullen blijken mede te brengen.
Bij de beoordeeling van de handelingen der Commissie vergete men vooral niet, dat hare taak een uiterst kiesche en moeilijke is. In het bijzonder is dit het geval in den tegenwoordigen tijd, nu het trage briefverkeer gepaard gaat met een overal doorgedrongen wantrouwen en een samenstel van onwelwillende opvattingen, zoodat met meer dan gewoon overleg gehandeld dient te worden.
Toch is de oorlogslast waaronder alle landen gebukt gaan bij uitstek geschikt om duidelijk te doen gevoelen hoe onmisbaar het is om tusschen de volkeren dier landen banden van vriendschap te leggen, die een milden geest zullen ten gevolge hebben en er toe moeten bijdragen om de onheilbrengende oorlogsgedachte ter zijde te stellen.
Ned. Indië en Japan zullen na den oorlog, meer nog dan te voren, elkander kalm en waardig hebben te steunen op het gebied van landbouw en nijverheid, van handel en scheepvaart, zonder naijver of wantrouwen, van welken aard ook. Over en weder zullen de volkeren van den Ned. Indischen Archipel en van Japan veel van elkander kunnen leeren. Dat dit van Japansche zijde erkend wordt, blijkt reeds hieruit, dat in den laatsten tijd herhaaldelijk gezaghebbende personen door de



Japansche Regeering naar Ned. Indië zijn gezonden om zich op de hoogte te stellen van bestaande instellingen, en dat zij met de meeste openhartigheid zijn rondgeleid, terwijl omgekeerd afgevaardigden der Nederlandsche Regeering met de grootste welwillendheid in Japan zijn ontvangen.
Bij deze wisselwerking van belangen zal ook Nederland een belangrijke rol hebben te vervullen, waarbij elke veroveringsgedachte zal dienen uitgesloten te zijn.
Bij de beoordeeling der werkwijze van de Commissie houde men tevens voor oogen, dat eerst later zal kunnen blijken of de gekozen weg de juiste is, of de uitgestrooide zaden vruchtdragende planten worden. In geen geval is te verwachten, dat door één enkele daad der Commissie het doel te bereiken is. Vriendschap moet groeien, voordat zij gaat bloeien en een vasten vorm aanneemt.
Dit staat evenwel vast, dat niet de Commissie alleen iets vermag. Zij behoeft den steun van allen, die van goeden wille zijn, niet het minst van de pers, die veel goed kan doen door telkens nuttige wenken te geven. Deze wenken zullen overigens van een ieder met erkentelijkheid worden aanvaard, en waar eenigszins mogelijk toepassing vinden.
Het is voor sommigen wellicht niet geheel overbodig aan te teekenen, dat wat onze Commissie ten opzichte van Japan ten doel heeft, aan de Vereeniging, welke haar in het leven heeft geroepen, voor oogen staat ten aanzien van alle landen. Vandaar dan bok, dat naast onze Commissie andere Commissiën haar werk zijn begonnen.
Op den.achtergrond van al deze, en vermoedelijk nog een aantal nader samen te stellen commissiën, schijnt uit het groote licht der verzoening, welke de geheele aarde zal beschijnen, zoodra de uit misverstand en verkeerd begrip ontstane oorlog ten einde is.
Het licht, dat alle rassen hand in hand zal doen gaan. bezield van het denkbeeld, dat geen op wapengeweld steunende macht, doch alleen de eerbiediging van recht in de ruimste beteekenis van het woord den weg zal hebben te wijzen naar het schoone



einddoel van eendrachtige samenwerking tot oplossing van de steeds wisselende nooden der volkeren.
Dat Japan hierbij niet achter zal blijven, kan het beste blijken uit een Keizerlijk besluit van 1890, waarin als breede en altijd durende grondslag van het Japansche Rijk is vastgesteld het volgende samenstel van regelen: diep en sterk doorgedrongen beginselen van deugd; oprechtheid en aanhankelijkheid, ten opzichte van ouders, broeders en zusters; eensgezindheid tusschen man en vrouw; trouw tegenover vrienden; zedig en gematigd gedrag; welwillendheid tegenover alle menschen; ontwikkeling van den geest, gepaard met versterking van zedelijke kracht; beoefening van kunsten en wetenschappen; bevordering van het algemeen belang en bescherming van goederen aan de gemeenschap toebehoorende; eerbied voor de Grondwet en gehoorzaamheid aan andere wetten; toewijding tot alles wat den Staat betreft, daardoor steunend den Vorst, die samen met alle onderdanen naar het goede wenscht te streven.
Het is ook teekenend voor Japansche begrippen, dat blijkens het 42ste jaarverslag door den Minister van Onderwijs over 1914] 1915 uitgebracht, het laatste dat thans in Europa is ontvangen, bij de oorlogsverklaring aan Duitschland tot de onderwijzers en godsdienstleeraars eene aanschrijving gericht werd om de waardigheid van het Rijk en de beginselen van menschenliefde niet te ontsieren door onwelvoegelijke woorden of daden toe te laten ten opzichte van den vijand.
In verband hiermede treft het, dat Japan een der weinige landen is waar bij het onderwijs zeer nadrukkelijk rekening wordt gehouden met de zedelijke opvoeding. Zij is geheel onafhankelijk van den godsdienst en eenig dogma, en kan dus op alle leerlingen worden toegepast. In 1903 is voor dit doe.1 door eene Commissie onder voorzitterschap van Baron Dr. Hi'royuki Katö een reeks boekwerken uitgegeven, ten deele voor de schooljeugd, anderdeels voor het onderwijzend personeel. Bij deze werken behoort een verzameling platen, een aanschouwelijk beeld gevende van zedekundige voorstellingen. Eene Commissie blijft belast met noodig blijkende aanvullingen.



Er heerscht in Japan ook in andere opzichten een geest, die onze volle sympathie verdient, en allengs de plaats moge innemen van de tot verderf leidende bouwstoffen waarmede de gemoederen vervuld worden zonder dat hiervan eenig nut is te verwachten. fj$p|t
Mr. j. h. ABENDANON.
Den Haag, 5 Augustus 1918.







deze in de allerjongste jaren bij de vermogenden hun intrede hebben gedaan. Koper wordt sedert lang gedolven, getuige de oude Japansche bronzen. Ook kon het land zich redden met eigen ijzer. Steenkool voert het thans zelfs in niet onbelangrijke hoeveelheden uit en de vondst van petroleum wettigt goede verwachtingen. Doch deze delfstoffen bieden slechts een bestaan, geen rijkdom. En het schaap gedijt niet, terwijl de runderen zoo schaars voedsel vinden, dat de Japansche regeering onze Compagnie verplichtte tot den aanvoer van groote hoeveelheden hertevellen uit Achter-Indië, inzonderheid uit Cambodja, die met vier- en vijfmaal den inkoopsprijs werden betaald.
De natuur dwingt dus het volk tot zuinigheid en tot inspanning. ,,In het zweet Uws aanschijns zult gij Uw brood eten," geldt in de eerste plaats den Japannees. Gewerkt wordt langer dan het daglicht en de schoteltjes voor zijn voedsel schijnen voor poppen bestemd, ofschoon de reusachtige omvang van zijn worstelaars bewijst, dat zijn ras zich niet tot kleine menschen behoeft te beperken. Over vleesch beschikt hij slechts bij uitzondering. Niettegenstaande de winter in een groot deel des lands. kouder nog is dan bij ons, kan hij zich slechts aan kleine bakjes vuur verwarmen of door heete baden, en het gebruik van ondergoed is luttel. Voor kleeding staat hem geen eigen wol ten dienste en moet het gros des volks zich behelpen met katoen, bij de vermogenden aangevuld door zijde.
Tegelijk echter staalt hem de natuur voor den strijd tegen haar zelve, door een gezond klimaat met koude winters en heete zomers, dat levenslust wekt en de traagheid weert der tropen met haar onveranderlijkheid van warmtegraad.
Daarnaast een sterke, vastbesloten regeering, geen speelbal van een wisselende stembus, van de luim der groote menigte, aan de kunst van regeeren vreemd. En tenslotte een vorstenhuis, het oudste der wereld, dat volgens de algemeen vertrouwde legende half goddelijk is van oorsprong, naast een door het onderwijs aangewakkerde blinde onderwerping aan keizer en vaderland, waaraan zelfs het leven wordt geofferd met op de lippen een glimlach.



Het is geen wonder, dat dit volk het land uitpuilt, geen wonder ook, dat het, eerst een halve eeuw aangesloten bij de overige menschheid, deze thans reeds verbluft door zijn kracht en door zijn werk. Inderdaad; heeft Japan van ons geleerd, het eerst en op allerlei gebied, zelf biedt het wederkeerig een uitermate leerrijk schouwspel.
' Het eigen klimaat heeft den Japannees ongeschikt gemaakt voor den handenarbeid in de tropen; zijn lichaam voelt er zich even vreemd als het onze. Hij heeft dus eerst het oog gericht voor hen, die het eigen land nauwelijks meer kon voeden, op de half ledige en gebenedijde kust van Californië. Doch toen hun aantal aldaar iets begon te beteekenen, skiot er de overheid voor hen de deur, omdat hun lage levensstandaard dien der loonen drukte en omdat zij het gewest voor den blanke wil bewaren. De door hen reeds aangevulde Sandwich-eilanden volstonden niet; en nu wendden zij zich tot het Aziatische vasteland, tot Korea en noordelijk China, waar een klimaat heerscht, soortgelijk aan het hunne, waar dus hun overbevolking gelegenheid vindt tot handenarbeid, waar nog plaats is en van waar veel te betrekken valt wat Japan voor zijn ontwikkeling behoeft maar niet of weinig oplevert.
Naar de tropen heeft de landverhuizende Japannees zich nooit gericht. Voordat zijn regeering in 1635 het land toegrendelde en hem verbood het te verlaten op straffe des doods, telden onze eilanden, in tegenstelling met de toen reeds taltijke Chineezen, geen Japanneezen dan enkele soldaten. Het zelfde gold Manilla, zelfs Mexico. En in Cambodja werden zij wel als handelaars aangetroffen, doch slechts in onbeteekenenden getale. Het Britsche Indië heeft hen nooit dan te hooi of te gras gezien, want, gezwegen nog van het voor hen ongeschikte klimaat, is de loonstandaard er evenals bij ons nog lager dan de hunne. In ons Indische rijk wees de laatste volkstelling van hen slechts een goed duizendtal aan, en dit werd grootendeels gevormd door vrouwen, die op de minst geachte wijze in het onderhoud van zich en dat harer ouders voorzien. Dit laatste heeft tot gevolg, dat drievierden der kinderen Nippon's in Insulinde de Buiten-



PERS-CIRCULAIRE.
Onderstaande circulaire werd door de Japansche Commissie aan de redacties der voornaamste dag- week- en maandbladen gezonden.
Geen enkel weigerend antwoord werd hierop ontvangen, terwijl bijna alle redacties niet alleen instemming betuigden, maar ook hunne medewerking toezegden.
's-Gravenhage, April 1918.
De Japansche Commissie der Vereeniging tot verbreiding van kennis over Nederland in den Vreemde heeft de eer het volgende onder de aandacht te brengen van Uwe Hoofdredactie:
Het gebeurt niet zelden, dat in de Nederlandsche en Ned. Indische bladen berichten of beschouwingen voorkomen betreffende Japan en de Japanners, die niet volkomen juist zijn en daardoor verkeerde indrukken vestigen omtrent land en volk, zoodat in stede-van toenadering hoe langer hoe meer verwijdering te verwachten is.
Dit wordt verergerd door het feit, dat ook in de Japansche geschriften ten aanzien van Nederland en Ned. Indië weieens mededeelingen te vinden zijn, die den toets der waarheid niet kunnen doorstaan.
Deze verschijnselen zijn zeer te betreuren, niet alleen omdat in het algemeen het vriendschappelijk samengaan der volkeren veel meer in het belang der menschheid is dan het elkander



prikkelen door uitingen van wantrouwen, maar ook en vooral, wijl na de rampspoedige oorlogsjaren alleen dan de toegebrachte slagen te heelen zullen zijn, indien met kracht gestreefd wordt .naar het herstel van internationale verhoudingen op den grondslag van juist inzicht en onderlinge waardeering.
In de hierbij aangeboden beginselverklaring heeft onze Commissie in het bijzonder er op gewezen'hoe wenschelijk het is, dat tusschen Nederland en Ned. Indië eenerzijds, en Japan anderzijds eene vreedzame verstandhouding onderhouden blijft en zoo mogelijk bevorderd wordt. Deze kan niet anders dan ten bate komen aan de betrekkingen van allerlei aard met Japan, welk land door zijne ligging als aangewezen is om met Ned. Indië, en daardoor ook met Nederland, een gemeenschappelijke belangensfeer te onderhouden, al ware het alleen met het oog op de ontwikkeling van handel en scheepvaart.
Onze Commissie acht het daarom van groot gewicht, dat over en weder in de pers alles vermeden wordt wat, op misverstand gegrond, hartstochten opwekt, terwijl integendeel met de grootste instemming te begroeten is al hetgeen leiden kan tot aanknooping van hechte banden.
Onze Commissie zal op grond van het voorafgaande op bijzonderen prijs stellen, indien Uwe Hoofdredactie haar wil berichten of zij bereid is in den aangegeven zin mede te werken.
Mocht hierop een bevestigend antwoord te geven zijn, dan verdient overweging eene gedachte nwisseling omtrent de wijze waarop te voorkomen zal zijn, dat voortaan onjuiste mededeelingen óf zienswijzen in de pers een weg vinden.
Aangenaam zal het onze Commissie zijn in dit geval van Uwe Hoofdredactie te mogen vernemen of zij eene samenkomst met een of meer leden onzer Commissie wenschelijk acht.
Onze Commissie zou het mede bijzonder waardeeren, indien Uwe Hoofdredactie door hare bekendheid met journalistieke aangelegenheden zou willen aangeven welke gedragslijn naar haar inzien met den meesten kans op gunstige resultaten ware te volgen ten opzichte van de Japansche pers.
Tevens houdt onze Commissie zich aanbevolen voor de toe-



stemming om de door Uwe Hoofdredactie te ontwikkelen denkbeelden ter kennis te brengen van de Indische pers, ten einde het ons voor oogen staand doel-op breederen grondslag te .bereiken.
Bij voorbaat betuigt onze Commissie Uwe Hoofdredactie haren dank voor het te ontvangen advies, en teekent met gevoelens van hoogachting,
(w- S-) J- H. Abendanon, Voorzitter.
(w.g.) P. A. Roepfr Bosch, Secretaris.



INTEEKENBILJET.
Aan den Secretaris van de Japansche Commissie der Vereeniging tot verbreiding van kennis over Nederland in den Vreemde.
Leuvenschestraat 30,
SCHEVENINGEN.
^1 , , ' , Begunstiger
Undergeteekende wenscht als tegen een jaarlijk-
Donateur
sche bijdrage a ƒ *) een bewijs van instemming
te geven met het streven der Commissie.
Woonplaats: . Naam:
*) Zie het Huishoudelijk Reglement.
Art. 8.
Behalve Leden, kent de Commissie ook Begunstigers en Donateurs.
Begunstigers zijn zij, die een jaarlijksche bijdrage aan de Commissie schenken, welke bijdrage voor personen ƒ 10,—, voor firma's ƒ25,— en voor rechtspersonen ƒ50,— minstens moet beloopen.
Donateurs zijn zij, die een bedrag van minstens j 100,— jaarlijks aan de Commissie beschikbaar stellen.
Art. 9.
Begunstigers en Donateurs hebben vrij toegang tot alle lezingen en openbare vergaderingen door de Commissie te beleggen en tot de Jaarvergadering en ontvangen alle uit te geven geschriften kosteloos.
Donateurs hebben bovendien het recht op de Jaarvergadering adviezen te geven, voorstellen te doen en vragen te stellen.











980
Prijs f 0.33
UITGAVEN VAN DE JAPANSCHE COMMISSIE DER VEREENIGING TOT VERBREIDING VAN KENNIS ° OVER NEDERLAND IN DEN VREEMDE o
No. 1
VO O RWO ORD
DOOR
Mr. J. H. ABENDANON
ZIJ EN WIJ
DOOR
Dr. HENDRIK P. N. MULLER
BEGINSELVERKLARING EN PERSCIRCÜLAIRE
DER
JAPANSCHE COMMISSIE
AMSTERDAM
E. VAN DER VECHT 1918
B 66







VOORWOORD
door
Mr. j. h. abendanon
ZIJ EN WIJ
door
Dr. HENDRIK P. N. MULLER
beginselverklaring en perscirculaire DER JAPANSCHE COMMISSIE







ZIJ EN WIJ
Door de ongemeene dichtheid der bevolking van Java behoort Nederlandsch-Indië, trots de leegte van Borneo, Nieuw-Guinea en ook Sumatra, geenszins tot de schaars bevolkte landen. Toch draagt Japan's bodem, slechts een vijfde metend van ons Aziatisch rijk, meer zielen i). En die reeds dichte bevolking vindt in het eigen land slechts op een vijfde van den bodem voedsel en plaats; de rest ligt te hoog in het noorden of te hoog in de lucht, hapert in vruchtbaarheid en brengt hoogstens hout voort.
Wel met schoonheid maar niet met rijkdom heeft de natuur Japan begiftigd. Zeker, de Oost-Indische Compagnie haalde er geregeld zilver vandaan, de naar den vorm benaamde „schuitjes zilver", die zij op het vasteland van Oost- en zuidelijk Azië weer van de hand zette; maar de hoeveelheden waren betrekkelijk gering. Het goud, dat de faam aan Japan's noorden verbond, bleek afwezig toen onze bekwame zeevaarder Maarten Gerritsz. Vries, wiens naam in een der eilandjes bij Yokohama is bewaard gebleven, het er in 1643 kwam zoeken; wel is het eindelijk kort geleden komen opdagen, maar slechts in zeer bescheiden mate. Evenmin komen edelsteenen tegemoet aan de ongeschiktheid voor landbouw van vier vijfden der oppervlakte van het land; en de Japansche vrouw behoorde danook tot de weinige ter wereld, die zich niet sieren met edel metaal of gesteenten, totdat
I) Japan 55 millioen, ons Indië 48 millioen.



bezittingen bewonen; Java is reeds te vol mannen en vrouwen om hun een kans te geven. ^t<4*«*
Voor hun landverhuizers namelijk, voor hun handenarbeid, niet echter voor de uitoefening hunner fabriekmatige nijverheid, noch voor den verkoop hunner voortbrengselen, noch voor hun scheepvaart. Krachtens onze wijze staatkunde van de open deur vinden zij bij ons de gelegenheid om hun ervaring en kennis op dit gebied om te zetten zoowel in voordeden voor eigen zak als in werkverschaffing aan hun lagere bevolking tehuis; terwijl omgekeerd de vastlegging van hun oorlogswinsten in nieuwe ondernemingen ten onzent, past in onze staatkunde om het vreemde kapitaal in Indië welkom te heeten.
Onze kolonie verkeert nog in den gelukkigen toestand van te kunnen leven door haar landbouw. Tengevolge van de bewonderenswaardige, ver vooruitziende wetgeving op landbouwgebied in de dagen toen ten onzent de koloniale staatkunde nog de haar toekomende plaats in de eerste rij innam, geeft zelfs op het overvol geworden Java de landbouw aan elk een levensonderhoud. Sedert Poot weten wij, dat het leven des gerusten landmans genoeglijk henenrolt, in scherpe tegenstelling met het bestaan van den fabrieksarbeider en diens daardoor gekweekte gezindheid. Japan echter was wel genoodzaakt zich op de nijverheid te werpen. Krachtens ongemeen lage loonen, eindelooze werktijden en dwangmaatregelen, heeft het zich door lage prijzen toegang verschaft tot vreemde markten. Zoo voorzag het bijvoorbeeld reeds tien jaar geleden zelfs de Kaffers in Zuid-Afrika van gebreide kleedingstukken. In den aanvang kon van zijn fabrieksuitvoer hetzelfde getuigenis worden gegeven als waarmede een Duitsche professor, naar aanleiding der wereldtentoonstelling van Philadelphia, de voortbrengselen zijner landgenooten bestempelde: „billig und schlecht". Maar evenals noch het een, noch het ander meer van toepassing is op de Duitsche nijverheid, is ook de Japansche met reuzenschreden vooruitgegaan. Was de Japansche handelsvloot zes en vijf jaren geleden nog ongeveer van gelijken omvang als de onze, verleden jaar had zij zich reeds verdubbeld. Niet aan banden gelegd door dwingende werklieden-



vereenigingen en veeleischende scheepsofficieren, mag Japan er op rekenen, een der groote zeevarende mogendheden te worden der wereld.
Ten eenenmale hebben zich de wederzijdsche verhoudingen gewijzigd. Voor nog niet vele jaren berustte de handel der westerlingen met Japan in hoofdzaak op hun invoeren aldaar van fabriekmatige goederen en een halve eeuw geleden bood de Japansche regeering aan de Nederlandsche Handel-Maatschappij het monopolie aan voor den uitvoer van rijst. Thans komt Japan aan rijst te kort en levert het fabriekswaren aan de koloniën van zijn vroegere leveranciers, eerlang aan dezen zclven. Wat de blanke hem gisteren bracht, dat maakt de Japanner morgen zelf en goedkooper.
Niet langer kan dus het zwaartepunt onzer economische betrekkingen met hem gezocht worden in uitvoer onzer eigen nijverheid naar zijn land en oprichting van handelshuizen aldaar met dit vooropstaand doel; en al ontbreekt het gelukkig niet aan gezonde Nederlandsche ondernemingen in Japan, de geschiedenis onzer handelskantoren in Japan, nadat dit was opengegaan en ons monopolie vervallen, vertoont een reeks van mislukkingen. Zooveel mogelijk tracht de overheid anderen te weren van de plaats, die de onderzaat zelf in het land kan bekleeden. Nog vermag de Europeaan geen grondeigendom in Japan te verwerven. Nijverheid en landbouw zijn voor hem gesloten, mijnbouw mag hij er evenmin uitoefenen. En terwijl onlangs de kustvaart in Nederlandsch-Indië voor alle vlaggen is opengesteld, dus ook voor de Japansche, heeft onze regeering weder verzuimd om wederkeerigheid te bedingen.
Voortaan zal het zwaartepunt liggen in ons Indië en het verkeer daarmede. Daar vindt de Japanner de vrije baan, die wij bij hem missen. Nu hij een groot fabrikant is geworden, zal hij door den korten afstand, de lage loonen en zijn noesten arbeidszin de plaats, die de oorlog door de afsluiting van ons verkeer met Indië hem aldaar onder de invoerders schonk, handhaven en zelfs uitbreiden. Daartegenover drijft de groote vermeerdering van welvaart, die de oorlog hem gebracht heeft, hem naar de



markt onzer tropische gewassen die zijn land niet voortbrengt, ook naar die der suiker, trots zijn streven om zijn nieuw Formoza tot zijn leverancier daarvan op te kweeken. Zijn groeiende nijverheid zal hem doen grijpen naar Indische grondstoffen, en reeds heeft hij in Borneo, Sumatra en zelfs Java op in langdurige erfpacht verkregen grond cultuurondernemingen aangevangén, om die aan te kweeken. Morgen richt hij op Java, gebruik makend van de dichtheid der bevolking, fabrieken op voor de vervaardiging uit inlandsche grondstoffen van goederen die de kolonie behoeft, waardoor het kostbare vervoer van Europa zal worden vermeden. En de Japansche vlag; reeds een vaste verschijning op den weg naar ons Indië, wordt dat daar weldra evenzeer op de binnenlandsche wateren. Terwijl dus het verkeer met Nederland zich eerlang in hoofdzaak zal beperken tot Japansche fabrikaten, die door de lange reis en hooge vrachten worden bezwaard, staat met ons Indië een verkeer te wachten, veel grooter dan het ooit geweest is, zelfs gedurende de bloeiendste jaren van de Oost-Indische Compagnie.
Kennis van ons Aziatisch rijk behoort danook bij onze vertegenwoordigers in Japan, "diplomatieke en consulaire, op den voorgrond te staan.
Ook op de wetenschap legt het keizerrijk met kracht zich toe. En nu die het troetelkind is van ons volk en bij ons tot grooten bloei opgroeit, kan zij misschien een nieuwen band slaan tot vruchtbare samenwerking.
Aldus zullen oude banden, een halve eeuw lang slap neerhangend, opnieuw worden aangetrokken. Japan ontving zijn beschaving, al ontwikkelde het die zelfstandig, van China, en daar staat op den voorgrond de vereering der vaderen, hunner zeden en voorliefden. Aldus ook bij den Japannees. Zijn geschiedboeken leeren hem, dat hij door het Hollandsche venster de wereld buiten hem heeft aanschouwd meer dan twee eeuwen lang, en dat zijn eerste stoomschip hem werd geschonken door onzen koning, zijn eerste Europeesche ziekenhuis door een Nederlandschen geneesheer, zijn eerste westersche kennis door onze landgenooten en in onze taal. Onrecht onzerzijds kunnen die



annalen niet vermelden, evenmin zelfs onwelwillendheid. En zal niet het streven om Indië nog weerbaarder te maken, waarvoor het zelfs een ontroerende afvaardiging naar het moederland veil had, bij den Japanner, die voor zijn vaderland alles over heeft, weerklank vinden, omdat het immers bedoelt de onzijdigheid te handhaven tegenover elkeen, opdat de kolonie blijve in de vertrouwde handen van den ervaren Nederlandschen kolonialen bestuurder, den rechthebber sedert eeuwen, die in tegenstelling met de Franschen, Duitschers en zelfs Engelschen van geen bevoorrechting wil weten en het land openstelt, waar er maar plaats is, voor wie er arbeiden willen overeenkomstig de wet ?
Zoo werken verleden en toekomst samen om kolonie en keizerrijk, beide groot geworden en beide in vollen bloei, de handen te doen ineenslaan, nader elkander te leeren kennen, te vermijden wat noodeloos kwetst en integendeel, tot wederzijdsch behagen en voordeel voor wetenschap en handel, voor geest en beurs, dikke vrienden te worden.
Tot aankweeking van deze gevoelens is thans hier de zoogenaamde Japansche Commissie opgericht, bestaande uit mannen, die meerendeels Japan kennen en er allen hun aandacht of zelfs geheele werkzaamheid aan hebben gewijd. Naar buiten zal niet steeds van hun pogingen blijken, en zij beseft, slechts eenig materiaal te kunnen aanbrengen en ineenzetten voor het gebouw. De tijd, de ontwikkeling, de goede wil wederzijds en ervaring moeten het laatste voltooien. Moge haar streven weerklank vinden in breeden kring! .
Dr. HENDRIK MULLER







BEGINSELVERKLARING
DER JAPANSCHE COMMISSIE
De Vereeniging tot verbreiding van kennis over Nederland in den Vreemde, welke zich ten doel stelt Nederland in de andere landen meer bekend te maken dan voor korten tijd het geval was, heeft besloten ook hare aandacht te wijden aan Japan.
Dit geschiedt niet het minst met het oog op NederlandschIndië, dat vrij dicht bij Japan gelegen, in de laatste jaren meer en meer met dit land betrekkingen aanknoopt en een steeds grooter wordend aantal Japanners onder zijne bewoners telt.
Het wordt hierdoor van overwegend belang om er naar te streven, dat de bewoners van Nederlandsch-Indië en de Japanners elkander leeren begrijpen en op prijs stellen.
Ook voor het moederland is het intusschen van groote waarde pogingen in het werk te stellen, die er toe kunnen leiden, dat de vriendschappelijke verhoudingen, in vroegere jaren met Japan onderhouden, herleven en zich krachtig ontwikkelen.
Wanneer wij terugdenken aan den tijd, toen Nederland als de meest begunstigde mogendheid gold in het land der Rijzende Zon; toen het Nederlandsch als aldaar eenig bekende westersche taal door vele zonen van dat land ijverig beoefend en gesproken werd; toen goederen in belangrijke hoeveelheden over en weer verhandeld werden; toen de blik van Japan naar het Westen ging over Nederland; en wij dan een vergelijking maken met het heden, dan kan de uitkomst ons geen reden tot tevredenheid geven: andere volken hebben onze plaats ingenomen, andere talen hebben de onze verdrongen.
Naarmate de zon van dit belangwekkende land in breede stralen oprees, verflauwden onze betrekkingen, want wij hebben de kunst niet verstaan er den Nederlandschen naam op dezelfde hoogte te houden als in vroegere tijden het geval was, waardoor aan anderen de voorrang is gekomen.
Dit kan echter hersteld worden, want het Japansche volk heeft



voor ons nog een warm gevoel van erkentelijkheid in verband met de door onze voorouders bewezen diensten.
Geenszins willen wij trachten andere volken uit Japan te verdringen, maar het is ons streven er weer naast de andere volken te gaan staan en Japan opnieuw te leeren inzien, dat Nederland een land van beteekenis is, waar wetenschap en kunst, waar landbouw en nijverheid, waar handel en scheepvaart bloeien; een land waar gezonde economische beginselen heerschen naast een geest van welwillende mededinging op de wereldmarkt; een land vooral van hoogachting en waardeering voor alle andere rassen en volkeren der aarde, welke ook de huidskleur en geaardheid zij.
Wederkeerig kunnen ook wij, Nederlanders, nog veel leeren van Japan, in het bijzonder op het gebied van onderwijs en nijverheid; van onderwijs, leidende tot ontwikkeling van lichaam, geest en vooral van gemoed; van nijverheid, als middel tot verheffing der volkswelvaart. Het Japansche volk bezit vele voortreffelijke eigenschappen, alleszins waard om bij ons bekend en nagestreefd te worden; zijn gevoel voor orde en tucht, zijne beleefdheid en goede manieren, zijne vaderlandsliefde en zijn gemeenschapszin zijn bij ons nog veel te weinig bekend.
Ons doel is het de goede verstandhouding, de wederzijdsche vriendschap en de onderlinge waardeering tusschen het Japansche volk eenerzijds en het Nederlandsche volk en de volkeren van den Archipel anderzijds te bevorderen.
Wij willen trachten te voorkomen, dat tusschen deze volken een verwijdering zou ontstaan; en daar; waar onverhoopt eenig misverstand mocht zijn gerezen, is het ons streven dit uit den weg te ruimen.
Terwijl wij alle Japansche aangelegenheden en inzichten, die voor ons van belang kunnen zijn, zooveel mogelijk willen leeren kennen, waarschuwen wij met den meesten nadruk tegen kwetsende beoordeelingen, zooals er wel eens in Indië en hier te lande zijn geuit; beoordeelingen die, voldoende aanleiding missend, zonder eenig nut te doen, de ontwikkeling van vriendschap en goede verstandhouding zouden kunnen schaden.



Met deze onze beginselen wenden wij ons tot allen, die het vriendschappelijk samengaan der volkeren erkennen als eene voorwaarde van duurzamen vrede, en doen wij een beroep op steun en medewerking bij onze pogingen tot toenadering, tot het hechter vastknoopen der losgeraakte banden.
Japansche Commissie der Vereeniging tot verbreiding van kennis over Nederland in den Vreemde:
DAGELIJKSCH BESTUUR: Mr. J. H. ABENDANON, Oud-Directeur van het Departement van Onderwijs, Eeredienst en Nijverheid in Ned. Indië, Voorzitter.
P. A. ROEPER BOSCH d. h., Secretaris. Leuvenschestraat 30, Scheveningen.
Dr. HENDRIK P. N. MULLER, Penningmeester, Bezuidenhout 273, 's-Gravenhage.
LEDEN:
H. DOEFF, Oud-Ambtenaar bij het B. B. in Ned. Indië, Redacteur van het Koloniaal Tijdschrift.
Mr. H. C. DRESSELHUYS, Lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal.
Dr. J. P. KLEIWEG DE ZWAAN, Privaat-docent aan de Gem. Universiteit van Amsterdam, Anthropoloog aan de afd. Volkenkunde van het Koloniaal Instituut.
H. H. VAN KOL, Lid van de Eerste Kamer der Staten-Gen.
H. RUD. DU MOSCH, Lid van de K. v. K. te Amsterdam, Oud-Vertegenwoordiger van Ned. Indië op de Tentoonstelling te Osaka in 1903.
Mr. J. A. N. PATIJN, Burgemeester van Leeuwarden.
T. B. ROORDA, Conservator aan het Rijks Ethnographisch Museum te Leiden.
Prof. Dr. M. W. DE VISSER, Hoogl eeraar aan de Rijks Universiteit te Leiden.
J. W. IJZERMAN, Voorzitter van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap.