I^TWE'E ^
flit^evendoor de Commissie voordeZonda<fscholen I i
van den
Nederiandschen Protestantenbond. m
É Amsterdam. jf.VBelims JE



'"§1
\ l tiuresu : . -.
W B* zuid»nhout-ev.'ag 231,
D«ft Ha*g
Bewaa re \ at ^
•yfJlPk dienst boek en jeugd postbus 93C54
n'olc 2509 A8 den haag



DE TWEE ERFENISSEN.
(i.litjlüjjwu rfooc (te Coimitiwie voor iU|oinfajïSff|o(«t
VAN DEN
Neder/andschen Protestantenbond.
AMSTERDAM, J. F. V. B E II R N S.







DE TWEE ERFENISSEN.
fï^\e kamer, waarin de zieke lag, was klein 31/ en povertjes gemeubeld; toch zag het er netjes en helder uit. Er waren vier menschen in dat vertrek; de zieke man, zijne vrouw en twee kinderen. De oudste der twee was een knaap van vijftien jaren; het andere kind was een meisje, dat juist haar zesde was ingetreden. Zij stonden allen rondom het bed en staarden met betraande oogen op het bemind gelaat, dat na enkele sekonden koud en zonder uitdrukking zou zijn.
„Karei, zei de stervende, terwijl hij de hand van zijn zoon vatte en hem met teedere bezorgdheid aanzag, „Karei, mijn jongen, ik zal nu spoedig heengaan, 't Heeft God niet behaagd, mij rijk te maken. Ik heb hui-



zen, landerijen noch geld voor mijne kinderen —■ ik kan hun alleen een eerlijken naam achterlaten, dien ik aan u overdraag. Zorg, dat er geen vlek op komt. Bewaar hem als een familie-heiligdom en geef hem ongeschonden aan uwe kinderen over.
„Als ge ooit in verleiding komt, denk dan aan de verplichting, die op u rust, en bied haar weerstand. Wees eerlijk, deugdzaam, vlijtig, matig en trouw bij al wat men u opdraagt; als het goed voor u is rijk te worden, zal God u den rijkdom in den schoot werpen; zoo ge eerlijk en deugdzaam blijft en God daarvoor dankt, zult ge u gezegend gevoelen, in plaats van gedrukt.
„Ge zijt nog maar een knaap, maar uwe handen zijn reeds aan arbeid gewoon en hebben eenige vaardigheid verkregen. Wees trouw aan uw meester, alsof zijne zaken de uwe waren. Ik laat uwe moeder en zuster aan uwe zorg over. Mijn jongen, vergeet hen nooit."
Toen legde hij zijne uitgeteerde witte hand op het hoofd van den knaap en sprak, terwijl hij het doffe oog naar boven sloeg, met bevende stem: „God zegene u, mijn zoon, en



houde u rein in deze wereld van zonde." Nog een uur — en er heerschte stilte en wanhoop in dat huis.
In dezelfde straat, vlak daartegenover, treurden de huisgenooten van een man, die de lieveling der fortuin was geweest. Zijn tijd was ook gekomen. De dood slaat niemand over; in ziine oogen zijn allen gelijk; rijken en armen, trotschen en nederigen, gevangenen en vrijen, allen moeten eenmaal deze wereld verlaten Voor zijn bed waren ook zijne echtgenoote, kinderen en vrienden vergaderd. Maar voor de wilsbeschikking van den stervende behoefde niet in de laatste oogenblikken gezorgd te worden. Jaren geleden was in wettigen vorm zijn testament gemaakt. Zijn zoon en dochter erfden zijn aanzienlijk vermogen.
Dus hield geen angstige vrees voor hunne toekomst hem aan de grenzen van het leven bezig. De polsslagen verzwakten regelmatig en hij stierf zonder woord of teeken. Bijna gelijktijdig werden de luiken der beide huizen gesloten.
Twee in rouw gekleede bedienden deden de rondte in de stad om het afsterven van



hun meester bekend te maken. Het doodsbericht van den anderen afgestorvene werd slechts aan enkelen door den bedroefden zoon gebracht.
Drie dagen later begaf zich een statige lijkwagen, gevolgd door tien rijtuigen, naar een kerkhof voor de rijken der aarde.
Een uur later zette eene baar, door één vigilante gevolgd, zich langzaam en treurig in beweging.
Henri van Reenen en Karei Stark, de weezen der beide dooden, waren bijna even oud. Maar hoe verschillend waren de omstandigheden, waarin zij verkeerden, hoe verschillend hunne vooruitzichten! Ieder had eene erfenis gekregen. Welke was de beste?
In eene werkplaats, over een draaibank gebogen, zat een flinke jongen. Zijne kleeren waren grof, zijne handen vuil en ruw, zijn gezicht was zwart van rook en zweet. Maar al zijne bewegingen waren vlug en toonden, dat hij een werkzamen en volhardenden geest had.
Er waren nog andere gezellen bij hem —



jongens en mannen — sommigen werkzaam en ernstig als hij; anderen met minder ijver en belangstelling werkend, en nog anderen, die ledig of maar half bezig waren.
Daar ging de deur open en de meester van den winkel trad binnen.
Hij had een scherpziend oog; met een enkelen blik onderscheidde hij den ijver, waarmee de verschillende jongens en mannen werkten.
Tot den een richtte hij een scherp woord; een ander vermaande hij zachter; toen bleef hij staan bij den knaap, van wien we zooeven spraken. De jongen keek wild op en werkte niet sneller, maar ging op dezelfde ernstige wijze voort.
Terwijl de baas nog bij hem stond te kijken, voltooide hij een stuk, dat aan hem was opgedragen. Zijn meester nam het hem uit de handen, en na het een oogenblik met aandacht beschouwd te hebben, zei hij op vriendelijken, aanmoedigenden toon:
„Dat is uitmuntend gedaan, Karei! en het is bijtijds klaar. Breng het naar het pakhuis, daar is nog een karreweitje, dat door een voorzichtige hand moet gedaan worden. Over een



paar minuten kom ik bij je beneden, om er je over te spreken."
De jongen stond op, met een glans van genoegen op het gelaat, en verliet den winkel met veerkrachtigen tred. De eigenaar kwam een oogenblik later in het pakhuis; vóór hij met den jongen sprak, ging hij naar den boekhouder, die aan de schrijftafel zat en vroeg hem:
„Hoeveel verdient Karei Stark?"
De boekhouder keek in zijn boek en antwoordde :
„Zeven gulden vijftig per week, mijnheer."
„Maak er twaalf gulden vijftig van."
„Goed mijnheer," en het boek werd gesloten.
De man, dien wij mijnheer Campbell willen noemen, wendde zich nu tot Karei, die zijne bevelen afwachtte.
„Karei, wij hebben van morgen eene bestelling ontvangen van een buitengewonen klant, en ik verlang die op de netste wijze te zien uitgevoerd", zei de heer Campbell.
Daarna gaf hij Karei eene beschrijving van het verlangde voorwerp en liet hij hem het model zien, waarnaar het gemaakt moest worden. Er waren enkele moeilijkheden in het model, niet zoo groot echter, of een denkende geest



en eene geoefende hand konden ze overwinnen. Na hem eene volkomene omschrijving gegeven te hebben, vroeg mijnheer Campbell; „Ziet ge er kans toe, Karei?"
De knaap vestigde zijne heldere, verstandige oogen op het gelaat van zijn meester en antwoordde op vastberaden toon: „Ik wil het probeeren, mijnheer."
„Het moet overmorgen klaar zijn. De tijd is kort; denkt ge, dat het gaan zal?"
„Ja, mijnheer, ik zal 's nachts doorwerken."
Mijnheer Campbell bedacht zich een oogenblik en vroeg toen: „Denkt ge, dat het nachtwerk worden zal?"
„Ik zou niet graag gevaar loopen van niet klaar te komen", antwoordde Karei; „ik zal dus straks na het avondeten terugkomen en dan zooveel mogelijk doen. Ik kan de rest morgen afmaken of zoo noodig morgennacht. Bij leven en welzijn kunt u er op rekenen, mijnheer."
Toen Karei bij het einde der week naar huis ging, bracht hij zijne moeder het goede nieuws, dat zijn loon verhoogd was en dat mijnheer Campbell hem den besten en meest vertrouwbaren werkman van al zijne leerlin-



gen genoemd had. Dat was een gelukkig uur voor de moeder, die gebukt ging onder armoede en zorg.
O
Voor zijn lessenaar zat een knaap, in fijn laken gekleed; hij was gebogen over zijn boek, maar leerde niet. Toen zijne klasse overhoord werd en de beurt aan hem kwam, wist hij niets. De onderwijzer bestrafte hem, toen hij, na een paar volzinnen stotterend te hebben opgezegd, in het geheel niet verder kon. Hij had alleen gedaan, alsof hij leerde, en het gevolg was, dat hij zijne les niet kende. De onderwijzer vermaande hem in het bijzijn der leerlingen, waarop de knaap hem een brutaal antwoord gaf. „Henri van Reenen", zei de onderwijzer op strengen toon, „ge moet dat woord oogenblikkelijk terugnemen!"
De knaap zweeg.
„Hebt ge me niet verstaan? Ge moet me dadelijk voldoening geven voor de klasse." Zijn leerling zag hem uitdagend aan; hij dacht er niet over om vergiffenis te vragen. Hij, Henri van Reenen, de erfgenaam van honderd vijftig duizend gulden, die hem zou-



den worden uitbetaald, zoodra hij meerderjarig was ■— hij wist precies, hoe zijn vader alles beschikt had — hij zou vergiffenis vragen aan zoo'n armen schoolvos! Dat nooit!
De onderwijzer wachtte af, wat hij doen zou.
„Ik geef u vijf sekonden!"
De knaap wierp hem een blik vol verachting toe.
„Neem je pet en ga naar huis", zei hij, toen de vijf seconden verstreken waren.
De knaap keerde zich om en ging heen.
Mevr. van Reenen was volstrekt niet ingenomen met het gedrag van haar zoon. Zij deed al haar best om hem te doen teruggaan en vergiffenis vragen; maar de knaap was reeds hoogmoedig geworden op zijn geld, en hij had geen plan zich te vernederen voor „zoo'n kalen schoolvos", als hij den bekwamen en ontwikkelden onderwijzer noemde, die eene verhevener plaats bekleedde dan hij ooit bereiken zou.
Vijf jaren later. In dezelfde kamer waar Karei Stark zijn eerlijken naam erfde en de laatste opdracht met den zegen van zijn



vader ontving, zat tot laat in den nacht een jonge man, diep over zijn boek gebogen.
't Was dezelfde Karei, nu een man geworden. Hij was zeer lang en bijzonder goed ontwikkeld. Zijn gelaat was zeer verstandig en ernstig voor iemand van zijne jaren; als ge hem gezien hadt, toen hij, bij het binnentreden zijner moeder, de oogen op haar vestigde, zoudt ge hebben toegestemd, dat ze vol diepte, ernst en vastberadenheid waren. Lachend sloot hij zijn boek en zei: „Kom eens bij me zitten, moeder." Zoodra juffrouw Stark gezeten was, vervolgde Karei: „Toen vader stierf, heeft hij mij een goeden naam nagelaten. De zuiverheid daarvan is nog niet geschonden en, als God mij helpt, zal dat nooit gebeuren. Ik kan de woorden van vader niet vergeten, die hij sprak toen zijne stem reeds verzwakt was en kort daarop voor altijd zweeg. De erfenis, die hij me naliet, was meer waard dan goud. „Wees eerlijk, vlijtig, matig", sprak hij, en het is me of ik zijne stem steeds die woorden hoor herhalen. Ik ben niet zonder verleiding gebleven, maar de gedachte aan hem deed me overwinnen; tot nu toe, beste moeder, heb ik haar weerstand ge-



boden. Vader heeft me nog een ander bevel gegeven, dat ik getracht heb even stipt te volgen; hij sprak: „Wees trouw aan uwen meester, alsof zijne zaken de uwe waren." Ik ben hem trouw geweest en die trouw heeft mij dikwijls zegen aangebracht; heden vooral, want van daag benoemde mij de heer Campbell tot meesterknecht en verhoogde hij mijn loon tot vijf en veertig gulden per week; hij heeft mij zulke vleiende dingen gezegd, dat ik er van kleurde."
„Er kan geen gelukkiger moeder zijn dan ik van avond ben!" antwoordde juffrouw Stark, de handen van haar zoon grijpend en hem aan haar hart drukkend. Op dat oogenblik werd in de straat een luid en woest geschreeuw vernomen, waardoor moeder en zoon uit hunne prettige stemming opschrikten. Naar buiten ziende, zagen zij een jongen man, die zich aan de handen van een gerechtsdienaar trachtte te ontworstelen.
„Zoo waar als ik leef, dat is de jonge van Reenen!" riep Karei uit.
„Wat zou er met hem gebeurd zijn?" vroeg de moeder op ontstelden toon.
„Hij is dronken, dat is al," zei Karei,



toen hij den jongen man met de armen zag zwaaien en zijn schor geschreeuw hoorde.
De deur van Mevrouw van Reenens fraai huis werd geopend; een knecht kwam haastig naar buiten schieten; hij nam den jongen man onder den arm en trok hem met behulp van den agent naar binnen. De deur werd gesloten en de politiedienaar vertrok.
„Arme, arme moeder", sprak Juffrouw Stark op een toon van innig medelijden; met tranen in de oogen wendde zij zich van het venster af. „Ik voel, hoeveel zij lijden moet!"
Eenige maanden later stonden Mijnheer Campbell en Karei in den winkel over eenig werk te praten. De meester had zijne bevelen gegeven en wilde heengaan, toen eene invallende gedachte hem terughield; hij vroeg aan den jongen man:
„Hoe oud zijt ge, Karei?"
„Ik ben vandaag drieëntwintig jaar", was het antwoord.
„Zoo, dus zijt ge nu meerderjarig?" „Ja, mijnheer!"



„Dan wensch ik je hartelijk geluk," zei hij, de hand van Karei stevig drukkend. „Als ge voldoet aan de verwachtingen, die men als knaap van u mocht koesteren, zijn voorspoed en eer voor u weggelegd. Sedert den dag, waarop ge hier als leerjongen kwaamt, heb ik nooit iets op je aan te merken gehad."
„Ik heb getracht mijn plicht te doen," was het eenvoudig antwoord.
„En ge zijt er niet in te kort gekomen. Maar welke plannen hebt ge voor de toekomst gemaakt?"
„Ik maakte geene bijzondere plannen, mijnheer."
„Ik zou u gaarne hier houden."
„En ik heb geen reden om verandering te wenschen," klonk het antwoord.
„Tot nu toe hebt gij mijne zaken behartigd als uwe eigene zaken," zeide de heer Campbell langzaam en met nadruk; „voortaan zal ik uwe belangen behartigen. Denk aan deze belofte, Karei." Toen liet hij hem alleen.
Welk eene gelukkige moeder was Juffrouw Stark op den avond van den geboortedag haars zoons, toen hij haar de woorden van



zijn meester herhaalde. Haar hart klopte hoorbaar van genot en zwol van trots en dankbaarheid,
„Lieve jongen!" riep ze uit, „ge doet mijn levensbeker van vreugde overvloeien."
Drie of vier weken vroeger trad een keurig gekleed jonkman in het kantoor van een geacht burger en zeide op korten, bijna brutalen toon tot den klerk:
„Is mijnheer van Harpen thuis?"
„Ja, mijnheer."
„Dan verlang ik hem te spreken."
„Neem plaats, mijnheer! Mijn patroon, heeft juist iemand bij zich."
„Hoe lang blijft die persoon ?" vroeg de jonge man ruw.
„Niet lang meer. Ga zitten".
De bezoeker uitte een paar ongeduldige woorden en begon eene snelle wandeling door de kamer. Na een paar minuten zei hij tot den klerk: „Ga en zeg aan je patroon, dat mijnheer van Reenen hem verlangt te spreken".
De klerk ging in de aangrenzende kamer



en kwam terug met de boodschap, dat zijn patroon over vijf minuten klaar zou zijn.
Eindelijk werd de jonge man toegelaten.
„Goeden morgen, Henri", zei mijnheer van Harpen, glimlachend de hand reikend aan zijn bezoeker.
Hij was de jaren van den middelbaren leeftijd reeds te boven en had een gelaat, waarop vastheid van karakter en rijke levenservaring zetelden. De lach, waarmee hij den jongen man begroette, speelde maar een oogenblik om zijne lippen en maakte toen plaats voor eene ernstige uitdrukking.
„Ik onderstel", zei Henri, toen hij zich op uitnoodiging van den heer van Harpen had neergezet, „dat ge weet, dat ik vandaag meerderjarig ben geworden".
„Ja Henri, dat weet ik," was het antwoord. „Dan zal ik u mogen herinneren, dat ik, volgens mijns vaders testament, van daag mijn erfdeel moet ontvangen".
De heer van Harpen boog toestemmend.
„Wanneer schikt het u mij mijn eigendom in handen te geven ?"
„Zoodra ge 't verkiest".
„Dan maar dadelijk," antwoordde Henri. De twee erfenissen. 2



„Dat is te zeggen, zoodra de bewijzen van eigendom kunnen worden overgelegd."
„Vandaag nog heb ik twaalfduizend vijfhonderd gulden noodig. Kan ik er over beschikken ?"
Mijnheer van Harpen zag den jonkman, op wiens gelaat de sporen van geestelijken achteruitgang en booze hartstochten reeds te bespeuren waren, ernstig aan; hij aarzelde met antwoorden.
„Hebtge mij niet verstaan, mijnheer ? Henri; werd ongeduldig.
„Ik heb u zeer goed verstaan, Henri."
„Heel best, kan ik 't geld krijgen ?"
„Ik wil niet onbescheiden zijn, Henri; maar, als vriend van uw gestorven vader, en daarom ook als uw vriend, waag ik het te vragen, wat ge met zulk eene groote som doen wilt?"
De jonge man nam de houding van een beleedigde aan en zei met een poging om zijne waardigheid te toonen : ,,Ik geloof, mijnheer, dat ik volkomen in staat ben, mijne eigene zaken te regelen. Ik ben nu een man en alleen mijzelven verantwoording schuldig."
De heer van Harpen maakte een koele bui-



ging. „Kom tegen één uur terug, mijnheer; dan zal ik u het geld geven."
Henri keek op zijn horloge, met een zweem van teleurstelling op zijn gelaat, 't Was tien uur.
„Tegen één uur, hebt ge gezegd?" Hij fronsde de wenkbrauwen.
„Ja, mijnheer van Reenen, om één uur."
Henri boog statig en vertrok. Hij had nauwlijks het kantoor verlaten, of de heer van Harpen nam zijn hoed en verliet zijn huis.
Hij richtte zijne schreden naar de woning van Mevrouw van Reenen, wie hij om een onderhoud deed vragen.
„Uw zoon is vandaag meerderjarig geworden" begon hij.
„Ja, 't is heden zijn drie-en-twintigste geboortedag", antwoordde zij, zonder een enkel teeken van vreugde.
„Hij heeft me zoo even een bezoek gebracht".
Mevrouw van Reenen zag den makelaar treurig aan, maar zeide niets.
„Hij verlangt vandaag in het bezit te komen van zijn vaderlijk erfdeel," vervolgde hij.
Mevrouw vanReenen's gelaat betrok nog meer.
„Hij zal het geld verspillen als water, vrees ik", zei ze eindelijk.



„Dat vrees ik ook", bevestigde de makelaar.
„Zou er niets op te vinden zijn om hem het geld te onthouden?" vroeg de moeder.
„Ik denk 't niet. De bepalingen van het testament zijn niet te veranderen. Ik ben hier gekomen om u te zeggen, dat hij heden twaalfduizend vijfhonderd gulden noodig heeft en er op staat ze te ontvangen."
„Twaalfduizend vijfhonderd gulden," riep Mevrouw van Reenen verschrikt uit; „waar kan hij in 's hemels naam zulk eene groote som voor noodig hebben?"
„Ik vrees, dat hij er geen goed gebruik van zal maken", hernam de heer van Harpen.
„Geef ze hem niet," zei Mevrouw ,van Reenen met bevende stem.
„Dat zou eene beleediging zijn," viel haaide makelaar in de rede, „eene beleediging, die tot eene onherstelbare breuk tusschen ons leiden zou en mij voor 't vervolg allen invloed op hem zou ontnemen. Mogen we er dit wel aan wagen?"
Het gelaat van Mevrouw van Reenen werd nog somberder.
„Ge hebt gelijk", antwoordde zij, in zenuwachtige spanning de handen wringende. „Wan-



neer gij uw invloed op hem verliest, is er niets meer van hem te hopen. Hij zal geen enkel woord van vermaning of raad van mij willen aannemen. O! ik heb wel honderd maal gewenscht, dat zijn vader arm gestorven ware!"
„Dat zou zeker beter voor den jongen geweest zijn. De vraag is nu, of ik hem het geld geven zal, dat hij eischt; ja of neen? Hij heeft er recht op, en als ik 't hem onthoud, kan het slechts voor enkele dagen zijn."
„Doe, zooals gij 't het best keurt," besloot Mevrouw van Reenen, terwijl de tranen langs hare bleeke wangen rolden; „maar boven alles, beleedig hem niet. Mijne eenige hoop blijft op u gevestigd. Als gij uw invloed op hem verliest, is hij verloren."
De arme moeder ging gebogen onder het gewicht der diepste smart.
Te één uur, op de minuut af, schelde Henri van Reenen aan het kantoor van den heer van Harpen, die met leedwezen bemerkte, dat hij reeds gedronken had.
„Ik kom mijn geld halen," zei hij, met de houding van een man, die oogenblikkelijk verlangt gehoorzaamd te worden.



„'t Zou mij beter schikken u morgen het bedrag te betalen," gaf de heer van Harpen op zachten, overredenden toon ten antwoord. „Kunt ge onmogelijk tot morgen wachten?"
„Heb ik u dan niet gezegd, dat ik het geld vandaag moet gebruiken?"
De jonge man toonde eenige opgewondenheid.
„Ja wel, Henri."
„Welnu, dat heb ik ook gemeend. Ge hebt u tegen één uur bereid verklaard te betalen, en hier ben ik nu."
Ziende, dat het vergeefsche moeite zijn zou, met den jongen man te praten, nam de makelaar zijn boek en vulde een wissel in voor de som van twaalfduizend vijfhonderd gulden. Daarop schreef hij eene schuldbekentenis in wettigen vorm en verzocht Henri te teekenen.
Terwijl hij hem den wissel overhandigde, zei hij: „Uw geld is in effecten en onroerende goederen belegd. De onroerende goederen betalen goede renten en uwe papieren zijn van de meest vertrouwbare soort. Ik zal een paar van die stukken moeten verkoopen, om het bedrag aan te zuiveren, dat ge nu hebt ontvangen."
„'t Zou mij beter schikken u morgen het bedrag te betalen," gaf de heer van Harpen op zachten, overredenden toon ten antwoord. „Kunt ge onmogelijk tot morgen wachten?"
„Heb ik u dan niet gezegd, dat ik het geld vandaag moet gebruiken?"
De jonge man toonde eenige opgewondenheid.
„Ja wel, Henri."
„Welnu, dat heb ik ook gemeend. Ge hebt u tegen één uur bereid verklaard te betalen, en hier ben ik nu."
Ziende, dat het vergeefsche moeite zijn zou, met den jongen man te praten, nam de makelaar zijn boek en vulde een wissel in voor de som van twaalfduizend vijfhonderd gulden. Daarop schreef hij eene schuldbekentenis in wettigen vorm en verzocht Henri te teekenen.
Terwijl hij hem den wissel overhandigde, zei hij: „Uw geld is in effecten en onroerende goederen belegd. De onroerende goederen betalen goede renten en uwe papieren zijn van de meest vertrouwbare soort. Ik zal een paar van die stukken moeten verkoopen, om het bedrag aan te zuiveren, dat ge nu hebt ontvangen."



„Daar zullen we wel nader over spreken," viel Henri hem driftig in de rede; en zich omkeerende, verliet hij het kantoor.
Hij was niet thuis tegen thee-tijd. Tien, elf, twaalf, één uur sloeg de klok, en nog was hij afwezig, 't Was niet voor de eerste maal, dat hij tot laat in den nacht uitbleef; zelden was hij vóór twaalf of een uur binnen.
Mevrouw ging heden niet als gewoonlijk op haar tijd naar bed. Het feit, dat haar zoon zooveel geld gevraagd en waarschijnlijk ontvangen had, vervulde haar met onrust; zij kon niet slapen, eer zij hem had gesproken. Lang nadat de andere huisgenooten naar bed en in diepen slaap verzonken waren, zat zij nog in angstige spanning of wandelde zij de kamer op en neer, verdiept in allerlei verwarde gedachten; dan weer stond zij met ingehouden adem te luisteren naar zijn welbekenden tred. Het was een der treurigste nachten, die zij ooit doorleefde.
Zij begreep, dat haar zoon op den rand stond van een wild bruisenden vloed, en dat hij in gevaar verkeerde van door den alles overweldigenden stroom meegesleept te worden. Zij voelde, dat zij hem na moest ijlen



en van den gapenden afgrond terughouden, zoo het nog mogelijk was.
't Was bijna twee uur, toen Henri thuis kwam. Hij opende de deur met zijn nachtsleutel, klom de trap op en wilde de kamer zijner moeder voorbijgaan, toen hare deur openging en zij voor hem stond.
„Ge zijt laat van avond, mijn jongen," zei ze op vriendelijken, doch ernstigen toon. Hij wilde haar voorbijgaan, doch zij legde hare hand op zijn arm.
„Kom even in mijne kamer, Henri; ik heb je iets te zeggen."
De jonge man volgde zijne moeder naar binnen. Zij trok hem op de sofa en zag hem met ernst in het gelaat : het heldere licht gaf haar gelegenheid zijn gezicht goed op te nemen. Hij ontmoette haar vasten, onderzoekenden blik niet, maar ontweek dien en trachtte zijne tegenwoordigheid van geest terug te krijgen.
„Henri", begon Mevrouw van Reenen, ge zijt meerderjarig; maar ik blijf toch je moeder en stel meer belang in 't welzijn van mijn kind dan iemand anders. En nu, laat mij gebruik maken van mijn recht als moeder;



laat mij vragen, waar ge vandaag geweest zijt en wat ge gedaan hebt met het geld, dat de heer van Harpen u gaf."
Henri werd buitengewoon driftig. Hij sprong van de sofa op en antwoordde ongeduldig: „Ik geef er niets om, moeder, of gij me ondervraagt! Ik had 't geld noodig en heb 't goed gebruikt."
„In dat geval, Henri, is er geen reden, waarom ge aarzelen zoudt, mij te zeggen, wat ge er mee gedaan hebt."
„En ik heb geen plan u rekenschap te geven," zei hij zoo scherp mogelijk, zich nog driftiger makende; „ik wil u voor eens en voor aftijd verklaren, dat ik geen lust heb zedepreken af te wachten; ik wil de les niet gelezen noch lastig gevallen worden. Ik ben oud genoeg om voortaan mijne eigene zaken te regelen."
Mevrouw van Reenen's gelaat werd doodsbleek; zij hijgde naar adem. Eenoogenblikzaten moeder en zoon zwijgend naast elkander; toen sprong de laatste plotseling op en ging naar zijn eigen vertrek, zonder verder een woord te spreken. Toen hij de kamer verlaten had, viel de moeder op de knieën; zij lag diep
De twee erfenissen. *



over de sofa gebogen en verborg het gelaat in de handen. Een uur verstreek en nog lag ze daar onbeweeglijk, alsof de slaap haar overmand had; maar hare ziel was te vervuld van vrees en smart, dan dat zij zou kunnen rusten. Hartstochtelijk bad zij voor haar zoon; door de bitterheid der smart werd zij als overstelpt en verzonk in eene doffe, hartverscheurende gevoelloosheid, waarin zij nauwlijks den voortgang van den tijd bemerkte.
Toen moeder en zoon elkaar's morgens aan 't ontbijt ontmoetten, was er een hooge scheidsmuur tusschen hen verrezen. Mevrouw van Reenen trachtte den muur te verbreken; maar Henri hield hem hardnekkig staande. Hij was nu een man, die in 't bezit was van zijn fortuin en het dacht te gebruiken, zooals zijn oordeel en lust hem dat ingaven; hij duldde geen inmenging in zijne zaken, van niemand, zelfs niet van zijne moeder!
Mevrouw van Reenen trachtte het gesprek weer op het voorgevallene te brengen; maar Henri deed, alsof hij haar niet begreep; toen zij het onderwerp aanroerde, brak hij het gesprek ongeduldig af.



■ Zoo ging hij met zijn erfenis van honderd vijftig duizend gulden zijn eigen weg.
Velen zagen in hem een hoogst gelukkig jong mensch.
Of hij het was, zal het vervolg ons leeren.
„Al vijf en twintig jaar vandaag", zei Karel Stark, zijne moeder en zuster aanziende.
't Was avond; zij zaten in eene net gemeubelde kamer. De moeder en zuster naaiden ; Karei had hun voorgelezen. Het huis, waar wij hem terugvinden, is niet het oude, weinig aantrekkelijke gebouw, waaruit wij vóór tien jaren eene begrafenis zagen vertrekken, maar eene vriendelijke woning, die iets grooter en veel beter ingericht was.
Juffrouw Stark sloeg de oogen op en wierp een blik vol liefde op haar zoon.
„Hoe snel gaan de jaren voorbij", sprak ze. „Vijf en twintig jaar! 't Schijnt me niet langer dan gisteren geleden, dat ik je nog als jongen zag."
„Ik wacht van avond een bezoeker, moeder."
„Wien?" vroeg ze.



„Den heer Campbell. Toen ik van avond naar huis ging, vroeg hij, waar ik woonde; hij wilde mij over zaken spreken en zou me daartoe opzoeken."
Er werd juist gebeld. Karei kreeg de boodschap, dat een heer beneden was, om hem te spreken, 't Was de heer Campbell.
„Uw huis ziet er goed uit, Karei," zei de meester, hem de hand reikend.
„Ja, mijnheer, ik woon hier heel lief."
„Hoe vaart uwe moeder?"
„Zij is wel, dank u."
Er was een oogenblik stilte, voordat de heer Campbell verder ging.
„Ik kom u spreken over eene verandering in mijne zaken, die zoo uitgebreid zijn, dat de besturing er van mij te zwaar valt; ik wilde een gedeelte der zorgen op jonger schouders leggen. Van Leeuwen, mijn oudste werkman, was van zijne jongelingsjaren in mijn winkel werkzaam en behartigde mijne belangen altijd even trouw. Nu stel ik u en hem voor, om bij mij in de zaak te komen. Ik ben 't met hem reeds eens en nu doe ik u denzelfden voorslag. Hij zal de zorg voor den verkoop op zich nemen; en gij, zoo ge wilt,



zoudt u met de zaak zelf kunnen belasten. Wat zegt ge daarvan ?«
„Spreekt ge waarlijk in ernst, mijnheer ?" Karei kon niet gelooven, dat hij goed gehoord had.
„In vollen ernst," was het antwoord. „Ge kunt de zaak nog eens in overweging nemen en behoeft u met het antwoord niet te haasten."
„Maar hier is geen wikken en wegen noodig, mijnheer," antwoordde Karei vrijmoedig. „Ik neem het aan, zonder aarzelen."
„Dan is de hoofdzaak in orde en behoeven wij nog slechts de voorwaarden onzer vennootschap vast te stellen. Over een dag of wat zal ik die in gereedheid hebben. Dan kunnen wij bij elkaar komen en zullen wij zien, of we het ééns kunnen worden."
Toen de heer Campbell vertrokken was en Karei boven kwam, ontmoette hij de vragende blikken van moeder en zuster. Wat kwam hij doen?" vroegen zé met belangstelling.
Karei nam zijne plaats aan de tafel weer in en zijne moeder aanziende met een gelaat, schitterend van vreugde, zeide hij: „Ge hebt een oogenblik geleden u het geluk niet kunnen



voorstellen, dat mij te wachten stond. De heer Campbell heeft mij in zijne zaak genomen. Ik word zijn vennoot!"
„O, Karei, Karei!" riep zijne moeder uit, terwijl haar gelaat glinsterde van trots en weelde, „dat is waarlijk een groot geluk! Meer kan ik voor u niet wenschen. Maar wat mij het meeste genoegen doet, is, dat gij door eerlijkheid en vlijt zoo ver zijt gekomen, en dat de goede naam, dien uw vader u naliet, geen oogenblik gevaar heeft geloopen; dat ons erfdeel nog even rein is, als toen het onder uwe hoede kwam. Het was een betere nalatenschap dan goud ; want dat kan in één dag verloren gaan; maar een eerlijke naam blijft altoos.
Een geheel ander tooneel bood het huis van mevrouw van Reenen aan. Die ongelukkige moeder zat voor haar sierlijke schrijftafel van rozenhout met het hoofd in de handen verborgen; een open brief lag voor haar.
Zij had geschreid; de woeste storm harer



smart was nu bedaard en zij zat te overpeinzen, wat haar plicht zou zijn te doen. Eindelijk richtte zij zich op en, den brief nemende, doorliep zij voor de derde maal den korten inhoud. Hij droeg het postmerk van Parijs en luidde aldus:
„Lieve moeder! zend mij oogenblikkelijk vijfhonderd gulden. Ik ben ziek, doodarm en verlang naar huis. Help mij, moeder! Uw liefhebbende zoon Henri."
»Ik zond hem de vorige maand zevenhonderd gulden," mompelde zij. En nu vraagt hij weer; dat geld is op. Als ik 't hem zend, zal hij 't in onmatigheid doorbrengen of verkwisten aan de speeltafel, die zijn fortuin tot den laatsten cent verslonden heeft."
De deur ging open; hare dochter trad binnen met een brief in de hand.
»Hier heb ik een brief van Henri, moeder," zei ze, „ik wilde er met u over spreken."
De oogen van het. jonge meisje waren vochtig en geheel hare houding droeg de sporen van zorg en smart.
„Gij een brief van Henri, Agnes?" vroeg



Mevrouw van Reenen verwonderd. „Wanneer hebt ge dien ontvangen?"
„Vandaag."
„Wat verlangt hij?"
„Geld!"
„En dat van u?" vroeg Mevrouw met klimmende verbazing,
»Hoe veel vraagt hij?"
»Twee duizend vijfhonderd gulden."
»Twee duizend vijfhonderd gulden, Agnes! ?"
„Ja."
„Waarvoor?"
„Hij verlangt, dat ik zijne brieven geheim zal houden; maar ik vrees, dat ik zijne geheimen reeds te lang bewaard heb. Met alles en alles te zamen, heb ik hem reeds vijfentwintig duizend gulden gezonden."
„Maar Agnes!" de kleur verdween van Mevrouw van Reenens gelaat; zij zag haar dochter aan met open mond en gefronsde wenkbrauwen.
„Vijfentwintig duizend gulden!" herhaalde zij. „Waarom hebt ge mij dat verzwegen, kind?"
„Alleen omdat hij 't verlangde. Ik voelde, dat 't verkeerd was."



„Weet mijnheer van Harpen er van?"
„Neen. Hij heeft mij dikwijls naar mijne groote uitgaven gevraagd, maar ik heb hem steeds ontwijkend geantwoord."
„Mag ik den brief van uw broeder lezen ?"
Agnes gaf hem haar; zij opende hem en las:
„Lieve zuster, ik moet nog eens een wissel trekken op uwe goedheid; zend mij oogenblikkelijk tweeduizend vijfhonderd gulden. Den dag, waarop ik ze ontvang, vertrek ik met een gezelschap gouddelvers naar Santa-Fé. Ik heb daaronder een warm vriend — een edelmoedigen, nobelen kerel — met wien ik zaken ga doen. Het is eene zeldzame gelegenheid, die ik niet mag laten voorbijgaan; dit zal echter stellig gebeuren, als ge mij niet de noodige gelden zendt voor eene uitrusting. Laat me niet aan mijn lot over, lieve Agnes. Een nieuw leven ligt voor mij, nieuwe vooruitzichten, nieuwe plannen en een nieuwen werkkring. Ik heb mijne dwaasheid ingezien en besloten alles te heroveren, wat ik verloren heb. Gij zijt altijd mijne goede, lieve zuster geweest, en ik zal alles teruggeven, zoodra ik kan. Houd dit schrijven voor moe-



der geheim en zend mij het geld zonder mankeeren. Henri."
Mevrouw van Reenen staarde eenige oogenblikken sprakeloos voor zich heen; toen zag zij hare dochter aan en zei: „Wanneer hebt ge hem 't laatst geld gezonden?"
„Vóór vier weken."
„Hoeveel was 't toen?"
„Vijitienhonderd gulden."
„Is 't mogelijk, Agnes!"
De arme moeder sloeg een wanhopigen blik om zich heen. „Ik zond hem een maand geleden zevenhonderd vijftig gulden, en nu schrijft hij mij 0111 vijfhonderd; hij zegt, dat hij ziek is en naar huis verlangt.
„O, moeder!" snikte Agnes, de handen wringend, „zou hij alle eerlijkheid en eergevoel reeds hebben uitgeschud ? '
Mevrouw van Reenen antwoordde niet; haar hoofd zonk op hare borst, en zij zat daar als verpletterd door den slag.
„Wat moet er gedaan worden?" vroeg Agnes na eene lange stilte.
„Niets, voordat wij mijnheer van Harpens raad hebben gehoord," antwoordde de moeder.
„Zend hem geen geld meer," raadde mijn-



heer van Harpen, toen men zijn oordeel
vroeg. ,
„Maar wat moet ik hem dan zeggen?" vroeg zij. „Hij zegt, dat hij ziek is en geld verlangt, 0111 thuis te kunnen komen."
„En aan uwe dochter schrijft hij, dat hij naar Santa-Fé wil gaan. 't Blijkt dus klaar, dat hij niet ziek is. Het is maar een voorwendsel, om aan geld te komen voor zijne slechte plannen. Als ge doorgaat met aan zijne wenschen te voldoen, verspilt gij al uw geld, en brengt gij hem zijn ondergang nog meer nabij. Schrijf hem dit dus duidelijk, zooals alleen eene moeder aan haar zoon kan schrijven. Laat hem weten, dat gij de dubbelzinnige rol, die hij speelt, hebt ontdekt, en onderhoud hem ernstig over zijn oneerlijk gedrag. Reken er op, mevrouw, dat eene volslagen weigering van uwe zijde het beste voor hem is. Gij moet hem niet ontzien, hem geen teeken van zwakheid geven, alleen diepe verontwaardiging over zijne valschheid en laagheid toonen. Vergeef mij, mevrouw, dat ik u zoo onverholen mijne meening zeg."
„Mijheer van Harpen heeft gelijk," zei Agnes



op vastberaden toon. „Ge kunt even goed water in eeng zeef gieten als hem geld zenden. Hij heeft zijn vermogen roekeloos verkwist, en hij zal het onze ook doorbrengen."
„Volkomen waar,"hernamdeheer van Harpen. „Volg mijn raad en zend hem eene krasse doorhaling, of zwijg geheel stil. Leer hem op eigen wieken drijven en zich zijn levensonderhoud verdienen als eerlijk man. Onthoud hem het geld, dat hij vraagt, en zijne valsche vrienden en slechte gezellen zullen hem loslaten, als een boom een verdord blad. Die scheiding kan hem alleen ten zegen zijn. Zij zal hem uit een verleidelijken kring, of liever uit een gevaarlijken draaikolk redden, waarin hij anders te gronde gaat. De nood zal hem dwingen nuttig werk te zoeken, en daarin ligt onze eenige hoop."
Volgens de raadgeving van den heer van Harpen, schreef Mevrouw van Reenen een beslisten, verwijtenden brief aan Henri en weigerde hem verder alle geldelijke hulp. In angstige spanning wachtte zij het antwoord af; allerlei schrikbeelden vertoonden zich aan haren geest. Haar zoon was in een vreemde stad, zonder geld,



zonder vrienden, zonder de bekwaamheid tot eenig werk! Hoe zou hij zichzelven kunnen onderhouden? Waar zou hij zijn brood verdienen? Zou deze verlatenheid hem niet tot wanhoop—tot een misdaad — kunnen drijven?
Het hart kromp haar ineen, als zij zoo dacht aan haar kind.
„Ik vrees," zei ze tot hare dochter, „ik vrees, dat wij den raad van den heer van Harpen te stipt hebben opgevolgd. Als uw broeder zonder geld onder vreemdelingen is, wat zal hij dan aanvangen ? Hoe zal hij zich redden? Als hij eens een wanhopigen stap deed? Ik sidder, als ik daaraan denk. Die gedachte vervolgt mij dag en nacht. Ik zal geen rustig oogenblik meer hebben."
Daar klonk de bel; moeder en dochter wachtten zwijgend af, wat de knecht brengen zou.
Zij hoorde de deur niet weer sluiten; de bediende kwam binnen, ten teeken, dat er antwoord op de boodschap werd verwacht. Hij bracht een brief en overhandigde dien aan mevrouw met de woorden: „Een telegram, mevrouw, de bode vraagt, of er ook een antwoord op gegeven moet worden."



Eene doodelijke bleekheid verspreidde zich over het gelaat van mevrouw van Reenen, toen zij het noodlottig papier aannam en met bevende handen opende. Er was een oogenblik van ademlooze stilte; toen viel zij achterover in haar stoel met een kreet van ontzetting en verloor het bewustzijn.
Agnes nam het telegram van den grond op. Haar broeder was dood. Een pistoolschot had een einde gemaakt aan zijn veelbewogen leven. Maar door wiens hand de noodlottige kogel in zijn hart was gejaagd, werd niet vermeld.
De treurige waarheid werd spoedig vernomen —■ hij had een zelfmoord gepleegd!
Zoo was de erfenis van zijn vader hem ten vloek geworden, in plaats van ten zegen. Als hij met het geld goede beginselen, eene zorgvuldige leiding en liefde tot den arbeid geërfd had, zou hij misschien nuttig voor zichzelven en anderen geweest zijn. Maar geld zonder dit alles was voor hem, als voor ieder ander, een prikkel om kwaad te doen.
Kan de vraag nu nog oprijzen, welke der twee erfenissen de beste was?



1 h- MOV. 1978











BIJ J. F. V. BEHRHS TE AMSTERDAM, wordt uitgegeven:
Ïen Parel in het Slijk,
gebond. f 2.25, ingen. f 1.60 25 Ex. ingen. éi ƒ1.25, 50 Ex. ingen. è. ƒ1.—
j)e Rozenstruik en nog iets . » 0.10 50 Ex. ƒ4.—, 100 Ex. ƒ 7.50
5en Gelukkig Jong Meisje . . » 0.12' 50 Ex. ƒ5.—, 100 Ex. ƒ 9.37 %
^aderOberlin als Vredestichter » 0.15 50 Ex. ƒ 6.—, 100 Ex. ƒ 11.25
|1like's Verjaardag en nog iets. » 0.20 50 Ex. ƒ 8.—, 100 Ex. ƒ 15.—
|)e Twee Erfenissen * 0-25
50 Ex. ƒ 10.—, 100 Ex. ƒ 18.75