IA VIRO EL FRANCUJO







LA VIRO EL FRANCUJO







LA VIRO EL FRANCUJO







7*^7"
IVANS
LA VIRO EL FRANCUJO
AVENTURO DE GEOFFREY GILL, DETECTIVO I
EL NEDERLANDA LINGVO TRADUKIS
W. VERSTEEG GRAFTDIJK
KONTROLITA KAJ REKOMENDITA DE ESPERANTISTA LITERATURA ASOCIO
ÖUJ RAJTOJ ES TAS REZERVITAJ
POPULARA ESPERANTO - BIBLIOTEKO - AMSTERDAM







Mi esprimas tic ci mian sinceran dankon al F-ino M. Êidlovskaja el Dmitrov, kiu kontrolis la tradukon, al S-o H. J. Bulthuis el Hago, la ciam belpema konsilanto en ciaj malfacilajoj kaj al S-o ]. v. Schevichaven, kiu bonvole al mi permesis esperantigi lian verkon.
W. Versteeg—Graftdijk.
Hardinxveld, Holando.



IB



JURISTO J. VAN SCHEVICHAVEN
ekhavis la lastajn jarojn grandan reputacion pro serio de kriminalaj romanoj, kiujn li eldonis sub la pseüdonimo ,Jvans" ka) el kiu] uLa Viro el Francujo" estas la unua. Veto igis lin verki gin en 191 j ka) tor la nederlanda publiko bonvene gin akceptis, li ekhavis la deziron plue verki tiajn romanojn. Tia verkado farigis por li kvazaü fresiga spirita
bano post multtaga pensado ka} laborado en alia direkto, ka} pro sia profesio de legoscienculo li kapablis prizorgi detale krom la romantika porto ankau la kriminalan ka} juran partojn.
Malgraü la sukceso Ivans tarnen nerael pretendas, ke liaj verkoj havas altan literaturan valoron. Li nur celis doni bonan ekscitlegajon ka} streci la intereson de la leganto sen maldelikataj au kruda) rimedo). Car lia verkado estas protesto kontraü la nenaturaj, nemorala), tremegigaj ka) teruraj rakonto), kilt} tro ofte, kiel malmultekostaj legajoj estas prezentata) al la publiko. Sub revolverpafado ka) sango, kiu) ankau. ludas sian rolon en la verkoj de Ivans, sentigas lia penado eviti tremigajn detalojn, kiu) povus igi la legadon nerekomendinda por gejunularo.
La en multaj lia) verko) reaperantaj persono): G.G., S-o Hendriks, Lady Maüd ka) alia) iom post iom farigas niaj bonaj konatoj. G.G. ne estas logUee pensanta vengmasirio, li estas super cio bona homo, kia devas esti êiu detektivo, kiu volos esti majstro en sia profesio.
S-o Hendriks, la fidato de G.G., estas simpatia bonkorulo, kiu nepre farigas cies amiko. Ilia agad- ka) parolmaniero



same kiel la medio, en kiu Ui ludas sian rolon, igas la romanojn de Ivans elstari super la multegaj ne ciam sendangeraj ekscitromanoj per km) ni estas nuntempe supersutataj.
Plue en êiuj verkoj de Ivans. estas enmetita la ideo: Krimulo estas nia falinta frato. Li estas homo, kiel ni, ka) estu traktata kiel homo. Oni devas igi lin sendangera, sed oni ne faru el tio plezuron, oni ne kasridu pro memkontenteco, dankante la Cielon, car oni ne estas kiel U.
Ivans verlas ankaü porknabajn rakontojn, historiajn romanojn kaj novehjn, kiu) estis bone akceptataj, tarnen.... la publiko ciam atendas kaj demandas de li la detektivan specon.
Multaj el Ha) verkoj estas jam tradukitaj en francan, anglan, germanan, datum kaj svedan lingvojn.
La tradukintino.



ANTAÜPAROLO DE S-o VILHELMO HENDRIKS
Ordigante malnova'm paperajojn kaj leterojn, okazt mi travis antaü nelonge du eltrancajojn el la ,^Times" *) de Februaro 190.... Ili memorigis al mi vicon da strangaj kaj misteraj okazintajoj, kiujn mi ceestis en la komenco de mia advokata kariero, kaj sendube valoros la penon rakonti ilin; se eble ne por plezuro de alia), tarnen por mia propra plezuro, car al la rakontotaj okazintajoj, almenau al la situacioj, kiujn ili kreis, mi dankas la felicon de mia vhvo. Pro kompreneblaj kialoj mi iangis ciujn nomojn de lokoj kaj personoj.
Jen la traduko de ambau eltrancajo):
I
,J(la jo"" de Febr. 190....) Dangera krimulo, la fifama, „Manchestera Jimmy forkuris el la malliberejo en maniero, „gis nun ne klarigebla. Hieraü vespere, post la ciutaga pro„menado de la malliberuloj, oni kiel ordvnare enslosis lin „en lia celo. Hodiaü matene oni trovis tiun celon bone „slosita kaj riglita, sed la malliberulo estis for. Car estas „neeble sin liberigi el la celo, oni supozas, ke inter la mal„liberejaj gardistoj sin trovas kunkulpulo. Tomen gis nun „oni ne malkovris ion kio povas jeti lumon sur ci tiun ,jaferon".
II
,Ja i8a" de Febr. 190....) Oni sendube memoras, ke antaü „kelka tempo ni sciigis la forkuron de la fifama Manches-
*) Grava angla jurnalo.



,fera Jimmy' el la malliberejo en A. La hieraüan posttag\jmezon tiu afero ekhavis tragedian finon. La malliberejo tro"vigas unu horon proksinmme ekster la urbo sur senarba, ",jde êi kaj tie arbetajsurkreskita tereno. Du armitaj gardistoj, „forante la kutiman rondiron êirkau la muroj de Vkonstruajo, „kredis vidi ion movigantan en la arbetajo te la vojo. Prok"„simigante, üi vidis sinjore vestitan viron iteÜri 6e la rondo ,4e la nomita densajo kaj malaperi post gH. Unu el la „gardistoj ekkuris kaj baldaü esHs en la proksimo de la „jremdulo. Kiam tiu êi turnis la kapon, por vidi 6u om „persekutas lin, la gardisto kriis: Ci estas Manchestera Jimmy. „Tiam pafo aüdigis, la forkuranta viro falis bloke sur la ,jteron kaj la alia gardisto ankau tapide alkuris. Pro eble tro "„granda dejora fervoro lia kamarado estis pafinta kaj eê \jtiel firmmane, ke la trafito tuj estis senviva. La kuglo eniris ,Ja postan porton de lia kapo. Montri&s, ke li estas la antaü "„nelonge forkurinta malliberulo, Manchestera Jimmy, kies „vero nomo — James Standerton — antaü pli ol ses jaroj "„ekhavis malbonan famon pro diversaj tiam faritaj krimoj. ,Jüie li sin trovis depost sia forkuro, kaj kiel li ekhavis la „vestojn, per kiuj li estis vestita, kiam oni mortpafis lm, 'jmi ne povis eltrovi. Sufiêe granda monsumo estis trovata "jen lia brustposo. La potico esploras la devenon de tiu mono".
Mi tuj sciigas tie ci, ke tiu esplorado de la polico kondukis al nenio kaj ke neniu sin anoncis kiel lega posedanto de la bankbiletoj.



CAPITRO I
Menton
En la komenco de Marto 190.. mi iris al Menton por pasigi kelkan tempon en la Franca Riviero. Mi eer te meritis tiun ripozon. Antaü du jaroj mi fïnis jurfakultaton kaj unue eklogis en Rotterdamo kiel advokato. Mia patro, mortinta antaü nelonge, lasis al mi malgrandan kapitalon. Mia patrino, kiu mortis junaga, kaj kiun mi apenaü memoras, estis naskita anglino; tial mi havis en Anglujo kaj precipe en Londono kelkajn parencojn. Tio igis min decidi speciale pristudi jugajn aferojn, kiujn havas holandanoj en Anglujo aü angloj en Holando. Por tio mi tarnen bezonis specialan studon de la angla legoscienco kaj mi turnis min al mia onklo, Alfred Bruce, de la firmo Bruce Oldman kaj Bruce, petante Lin, doni al mi la okazon en lia prokurora oficejo (unu el la plej grandaj en Londono) havigi al mi la bezonatan praktikan scion. Tiun peton li plej kompleze konsentis, kaj kiam mi elvagonigis en Menton, mi jus finis jaron da fervora laborado. Ne nur pro tio mi po vis kontente rememori tiun tempon, sed ankaü, Car mi akiris multajn agrablajn konatojn en la plej bonaj rondoj de Londono. Mi forte sentis — kion cetere multaj junuloj sentas tro forte — ke oni sufice satas min, kaj tial mi estis felica kaj kontenta. Tarnen mi iom tro muite strecis miajn fortojn, (car mi ne in-



dulgis min rikte al la laboro, per kiu mia onklo min supersutis) tiel ke unumonata libertempo dum la plej bela sezono en la Riviero sajnis al mi la supro de felicego.
Miaj atendoj, rilate tion, ne seniluziigis min. La naturo ciam muite min impresis kaj baldaü mi estis tute carmata de la blua maro, de oliv-orang kaj citronarboj, de riêa florpompo kaj de agrablaj montpromenadoj, dum kiuj mi êiam ree povis jeti rigardon sur k gktan marebenajon. Mi iris al Nice kaj MonteCarlo kaj vizitis la ludsalonojn kun ilia troa ornamo kaj kun ilia — malgraü la certigoj de profesiaj romanoverkistoj — malmulte interesa publiko. Mi ne satis tiujn lokojn kaj preferis Mentonon mem: vagadi kü la Promenejo „du Midi", rigardi en la „Jardin Publique" *) homojn kaj êirkaüajon aü sidante sur unu el k benkoj apud la maro sekvi per la okuloji k sipojn sur k horizonto, gis ili malaperas el la vido. Mia ksttempa intensa laborado igis min gui la ripozon kiel bonvenan malstreêigon de êiuj miaj sentoj. Do tagoj farigis semajnoj kaj kune kun k fino de Marto alproksimigis la tempo por reiri Londonon.
Iun matenon mi sidis kükutime sur benko, donanta vidon sur la maron. Multaj promenantoj iris tien kaj reen, êar estis rava mateno kaj k koncerto en la „Jardin Publique" ankoraü ne finigis. Malproksime mi ekvidis alveni junan viron, malgrandan, bone vestitan, kun akra gkte razita vizago kaj grandaj bluaj okuloj, kiuj generale havis dolfian, iom meditan espnmon, sed kelkafoje povis farigi maldolcaj kiel §talo. Kompreneble mi ne faris tiun okuktudon je unua
*) Publika |ardeno.



vido: mi sciis ke li havas tiajn okulojn, êar mi konatigis kun li jam en Londono kaj tie ofte renkontis lin.
Unuafoje mi ekrilatis kun Geoffrey Gill*), kiam mia onklo estis komisiinta al mi la pritraktadon de sufiêe malsimpla afero: malfacilajoj okaze de la deklaro de holanda Sipo, kies paperoj ne estis tute en ordo. Evidentigis, ke okazis Stelo de dokumentoj kaj mia onklo tial petis la heipon de Geoffrey Gifl, tiam ankoraü malmulte konata privata detektivo, kies lertecon li alte satis. Do Geoffrey kaj mi laboris kune en tiu afero kaj bone gin finis.
Depost tiu tempo ni restis amikoj. Evidentigis, ke G. G. *) (kiel liaj bonaj konatoj nomas lin) kaj mi havis komunan „pasion": ni ambaü estis fervoraj ko- 4 lektantoj de poStmarkoj. Kat car oni ofte ^ incitetis. min pro mia prefero al tiu branêo de „sporto" — kiel oni malprave nuntempe nomas la kolektadon de poStmarkoj — mi gojis, ke G.G. rigardis gin serioza kaj eê asertis, ke gi muite utiHs al li en lia profesio. „La pristudado de miaj poStmarkoj, de malgrandaj diferencoj, dentajoj kaj akvosignoj" — li ofte diris, „ne nur kutimigis miajn okulojn precize rimarki 6iun plej etan traj ton, sed ankaü havigis al mi la bezonatan paciencon por longe observi sajnajn bagatelojn." Inter kolektantoj de poStmarkoj êiam regas speco de framasoneco: tio proksimigis nin unu al la alia. Kaj car G.G. estis treege bona kaj samtempe sagaca junulo, ciun tagon nia amikeco pligrandigis.
Kun sincera gojo mi do skuis lian manon tiun saman matenon en Menton.
*) elparolu óofre OU. *) elparolu: Gi ói.



„Nu, G.G., kara viro, Iriel vi Hel subite ekfalas kv'azaü el la cielo!" — estis miaj ne tre originalaj bonvenaj vortoj.
„Hieraü vespere per la lasta vagonaro el Parizo" — diris G.G. laü sia kutima mallonga parolmaniero. „Tie mi finis afereton, sufice kaprompigan. Kaj
nun kelkajn liberajn tagojn. — Vi aspektas bo-
nege" — li daürigis, „la Riviera aero sajnas prosperigi vin!"
„Ankaü vin, kvankam nur Jus vi venis 6i tien".
G.G. faris nean geston. „Ciu aero min prosperigas, eé la Londona" — li diris, „mi ne memoras, ke mi unu tagon estis malsana. Sed mi renkontis en la vagonaro unu el niaj komunaj konatoj, kiu aspektis tiel malbonege, ke ankoraü nun gi min impresas."
„Efektive, kiun?"
„Lidderdale! Li rakontis al mi, ke li estas jam keikan tempon en Nice, sed ke li sentas sin plej malsana. Antaü^kelke da semajnoj, kiam li preteriris J4&^&~f trabajon, ^ïrabd falis sur lian kapon. Ekstera lezajo ƒ ne estis plu videbla, sed de tiu tempo li ne povas pensi klare; estas kvazaü lia cerbo iom suferis. Oni povis tre bone rimarki tion."
Tiun Lidderdale, kiun mi ekkonis en Londono, tiam sin nomis John Whyman. Pro la morto de seninfana onklo li ekhavis antaü kelkaj monatoj la titolon de Markizo de Lidderdale. Mi memoras nun, ke mi vidis tiun nomon en la fremdullisto.
„Kompatinda homol" — mi diris. „Se mi estus sciinta tion, mi certe estus vizitinta lin! — Nu, G.G., kie vi logas?"
„En „Vilao Rozo" sur la bulvardo de Garavan. An-



taüe mi ankau logis tie. Mi havas kelke da tre bonaj cambroj kun rava vido sur la maron. Kaj via logejo?"
„En „Sankta Mario" sur la Promenejo de Garavan; la bul var do kus as malantaü la hotelo, tridekkelkajn metrojn pli alte. Kredeble vi havas vidon sur mian tegmenton."
„Ne, mi logas pli proksime al la flanko de la stacidomo de Garavan. Mi esperas, ke hodiaü vespere vi venos mangi kun mi. Mi tre gojas, car mi trovis vin ci tie."
Volonte mi akceptis lian inviton. Ni promenetis ankoraü keikan tempon tien kaj reen laü la kajo kaj cirkaü la muzika kiosko. Tiam ni disigis kaj malrapide mi transiris la kajon Bonaparte al la Promenejo de Garavan por tagmangi en mia hotelo.



CAPITRO II
Nokta Aventuro
„Nu! Sidigu en tiu apogsego, ekbruligu cigaron
kaj jen nia kafo venas!" — Frakvestita keinero
alportis la bonodoran trinkajon, enversis likvoron kaj malaperis kun tia vizago, kvazaü li petis pardonon pro sia veno.
Ni sidis en la gardeno de Vilao Rozo 6e la rando de la teraso, donanta vidon sur la golfon de Garavan, maldekstre gis la „Rochers Rouges"*), dekstre gis la supermara promenejo êe la Kajo Bonaparte. Estis belega vespero! Spite sia kutimo Geoffrey estis parolema. Li iom rakontis pri la afero, kiu igis lin veni Parizon kaj mem miris, kiamaniere li fine decidis elsiri kelke da tagoj por veni vegetadi en Menton. „Neniaj urgaj aferoj kaj la plej primitiva horna inerteco!" — li diris kaj gue etendis siajn krurojn sur la balustrado de la teraso.
Estis plenluno, la maro rebriligis argentan lumon. Lumetoj laülonge de la Promenejo de Garavan kaj ^&^*vla Kajo Bonaparte ekar^igis dum la vesperigo kaj maldekstre êe la „Rochers Rouges" oni tute klare vidis la lumon tra la fenestroj de la itala doganejo transe de la ponto, kiu faras limon inter Francujo kaj Italujo. La aero estis senmova kaj florodoroj venis de êiuj flankoj, dum malantaüe de mi en la klara
*) Rugaj rokoj.



lunbrilo ardis orangoj inter la verda foliaro de la gardeno.
Baldaü nia parolado haltis. Tarnen ni testis sidantaj sub la impreso de la belega fiirkauaja Multaj cigaroj estis forfumitaj, kiam fine ni starigis por adiaüi.
„Mi akompanos vin al via hotelo" — diris G.G. „Antaü ol enlitigi mi kutime iom promenas" — kaj kiam mi pro gentileco diris, ke mi tute bone povas' m ü maUonge aldonis: „Se gi estus ofero, mi restus hejme! inerta homo estas egoista."
Malproksima sonorilo batis duonon de la dekdua, kiam ni pasis el Vilao Rozo sur la bulvardon. Tiu bulvardo de Garavan estas larga, makadamsoseo, kiu iras laü la montdeklivoj gis alto de cirkaü tridek metroj. Ambaüflanke staras elegantaj vilaoj, kelkaj kun belaj gardenoj kaj preskaü 6iam supersutataj de vera flortrezoro. Ce la marflanko tie kaj tie ci malsupreniras mallargaj piedvojoj, laü kiuj oni en malmultaj minutoj povas atingi la Promenejon de Garavan, la markajon, paralelan kun la bulvardo, 6e kiu kusis mia hotelo.
Ni laüiris unu el tiuj vojoj. En la komenco gi estis tiel kruta, ke aur gi estis faritaj tridekkelkaj stupoj por ph oportune iri malsupren. Poste la vojo, iom ma ph krota, kondukis kun kelkaj akraj kurbigoj tra mallarga traiwjo inter du altaj gardenmuroj rekte al la Promenejo. Ne estis tie lanternoj kaj nenie viva xreitajo sin montris.
Kiam ni eniris la supre nomitan trairejon, subite «aividis, malklare ailuetigantan en la lumo de la Promenejo, ekstari homan figuron, kiu evidente estis kusinta genue sur la tero. Momenten li staris sen-
La Viro al Fraarafe 2



move, turninte la vizagon al nia flanko. Poste fti sin «Ss, rapide ekkuris kaj -laperis 6e la^o de la Promenejo. En la sama momento G.G. kuris post gi kaj malaperis, 6e la sama angulo Mi audis hajn oasojn kü la kajo, dum mi mem kun senespnma nieno rig»dis la korpon de alia viro, kusanta senviva
êectaciPokdazls en malmultaj sekundoj. Mi sufiêe koÏÏs mian amikon por scii. ke H ibn^ -alsa| n panikon, kiu igas personon en nua sitiiacio voka hej pon kiel frenezulo. Mi do silentis kaj klinis min super la horna korpo, kusanta senmove.
Estis mallume inter la gardenmuroj sed la ImS famTtaris sufi6e alte sur la 6ielo por ke mi povu vUfi ke la viro kusas plate sur la tero kun la^vizago makupreï La dekstra mano estis etendUa flanken. T mTdekstra sin kalis sub la korpo Singardelm na We mi eksciis, ke tenilo de peza tran6do elstaraTel Ha *>rso. Evidente forta mano estis hn terenpXL de malantaüe. Plej eerte la viro estis senvng Mi decidis atendi la revenon de G.G. Mi scus, Ke U ne bezonas mian heipon kontraü ti« ^ kaj estis plej grave, ke neniu proksimigu^ tuSu la senmovan korpon 6e miaj piedoj. Fehce im ^ bezonis longe atendL Baldaü mi mia amiko aperis 6e la stratangulo. Li ten» ce la nuko malgrandan viron, kiu aüdigis malfortan gema don kaj kies tuta korpo tremetadis.
„Jen, Willy, tenu tiun viron momfento^U S „Li kuris kiel leporo, tarnen ne sufice rapide. telice trn^Z Sovis sur la kajo, alie eerte estus okazinta tumulto."



La eksteraj kvartaloj de Menton jam je la deka horo estas kvazaü formortintaj. Tramoj jam ne veturas kaj homo estas malofta fenomeno. Geoffrey pri tio gojis, dar, kiam li malkovras krimon, h kore malsatas cion, kio nur iomete kaüzas homamasigon kaj sensacion.
Dum mi tenis la viron, G.G. elposigis lanterneton, ekgenuis apud la korpo kaj detale gin esploris. Post cirkaü kvin minutoj li restarigis. , „Willy" — li diris, „igu tiun viron stari kaj ellasu lin, sed zorgu, ke li ne forkuru."
Mi plenumis tiun peton kaj la viro, tremanta kaj dentklakanta, sin apogis kontraü la gardenmuro. Li ekmurmuris: „Sinjoro eraras, mi tute ne havas aferon kun ói tio, mi estas same senkulpa kiel sinjoro mem", k.t.p.
„Tais toi"*) — G.G. krudparolis al li, lumigante lian vizagon per sia lanterno: malhelan, malplacan vizagon kun mallumaj arkoj sub la okuloj, grizigantaj lipharoj kaj stopla barbo. Li aspektis kiel vera vagulo, kiu eerte estas kapabla fari murdon, kondice ke li mem ne risku ion; car je la unua ekvido montrigis, ke li estas malkuragulo.
G.G., reenposiginte sian lanternon, starigis antaü la viro kaj je mia mirego komencis supersuti lin per torento da francaj insultnomoj. Mi neniam vidis lm tiel kolerega. Kelkfoje li levis la manon, kvazaü por bati la vagulon; tiam la viro kurbigis kaj siavice levis la manon por forturni la minacan baton. Estis strange, ke Geoffrey neniam plilaütigis la vofion, krom gis la sibla flustrado. Malgraü lia iom neklarigebla kolero
*) Eksilentu.



ir» li vnlas eviti bruon. Fine li tiel ek-
senordajn harojn. ^ ovis ne diri,
Cu vi frenezigis, G.Cr. — mi ne
a r- r* faris kvazaü li audas nemon.
86dw d^s ü tute rekvietiginte, „nun mi devas
"J , «1 u nolico „Cu vi bonvolos iri mal-
konigi la aferon al 1a polico „<uu ^ fttm_
dekstren sur la kajo, Wdly ^n ^ dube ^ ankaü gos la francan doganejon kaj tie senauoe trovos la policon." , hd 0 de
Pstis kiel mia amiko diris kaj kun ra "C1^
de U murdit» vtao tame tam k «P^^j ,enis esti» transport». .1 k «kganejoen taub^
iom da sensacio. Sajms ke *en fi la
la murdinton en la ^ £™ v ktimo ankoraü cisto post esplorado kons ^d^a\^videntigis, ne povis esti mortinta ant,a.^^nabon°e konata de la ke la suspektato estas Akompanata polico, duone almozulo, ^^i^ Jstacide forta policanaro U estis forkonauicaia »



domo por esti transportata per la noktvagonaro al Nice.
Dume oni detale esploris la korpon de la murdrto kaj pro gentileco oni permesis al la angla detektivo ceesti; tiu gentileco ankaü rilatis al mi, tiel ke mi povis vidi kaj aüdi cion, kio okazis. La murdito estis fortika, peza viro, vestita en dika kruda kostumo, evidente konfekcia, kun stampo de pariza vestajmagazeno en la internajo de la brustposo. Laü sia eksterajo li estis inter tri-kvardekjara; li ha vis vulgaran glatrazitan vizagon, grandan buson kaj helbluajn okulojn. La armilo, kiu kaüzis lian morton, estis unu el tiuj pezaj „Svedaj^toanêiloj, kies moveblan klingon oni per fortika ^r^^tp fiksas sur la ronda tenilo, tiel ke, ec ce la plej forta ekpuso, tordfleksigado estas neebla. Singarde eligite el la vundo, gi montris, laü la fabrikmarko, ke gi venas el konata franca fabrikejo. La subaj vestoj de V mortinto estis malelegantoj kaj ne nomsignitaj. En la posoj oni trovis nenion krom kelkaj moneroj — francaj kaj anglaj — kaj granda
nikela horlogo. Neniun paperujon nek liberajn
paperajojn....
Kiam, post la finita esploro, mi iris kun G.G. laü la kajo al „Sankta Mario", mi kuragis rimarki, ke, malgraü la francaj vestoj kaj la franca trancilo, sajnas al mi, ke la viro estas anglo.
„Ni atendos" — respondis G.G. „Mi kredas, ke ni ankoraü aüdos pri tiu afero. Kaj" — li daürigis, kiam ni haltis antaü la krado de mia hotelo — „mi tre deziras, ke vi silentu pri la tuta okazintajo dum nia reirvojago al Anglujo. Se vi aprobas, ni veturos kune. Sed ne eligu efi unu vorton al Idu ajn. Per tio vi pli-



facÜigas mian taskon." «w*»* Vian taskon?" - mi demandis iom «ungite. Certel La franca polico nun komencas la esplora„w-iw vnnA»Vnn trans la Kanalon!
t^ ^F.^Ui post rapid. umnpremo
li foriris.
» » »
La sekvintan tagon G.G. aperis sur la Promenejo
Au Midi uur post U tagmezo. . 
CM liberigU nian amikon" - esti. lkj unu.) vortoi „La v^ ^ efikan alibionl Hodkü meten, nu
imXr -"mi" demandk „ikd hieraü oni kterko^tC ke en 1. momento de k murdo U nepre
^/-"^G.. in^rromp»» mk „Ne
kun la êapo, estas finita.
Sendube tio vin mirigis" — nu diris. Momenten li rigardis min, ridante Mia knabo U diris. „mi ne kredis eê momenten, ke li estas
^Kett! Kaj via hieraüa kolerol Via malsaga ekbolo. car" malsaga gi estis, tion vi konsentos^
Tute ne! Sed, kara amiko, la laalon de mia es koiSgo nu ne rakontos, antaü ol mi estos kaptinta ij-ü^u7o de krimulo - la vojo, kiun la krimulo iri. Uaj postsignoj.



la veran kulpulon! Kaj nun, almenaü provizore, sufiêe pri gil Estas belega tago kaj ne tro varma. Ni promenu en la posttagmezo al Sankt-Agnès. Mi bezonas movadon: grimpadi kaj svitil Libertempo, knabo, libertempol"
En la posttagmezo ni iris al Sankt-Agnès kaj vidis tute malproksime sur la maro malluman strion, Korsikol



CAPITRO III
Returnen al Anglujo
Kiam G.G. kaj mi post kvin tagoj frue en la mateno elvagonigis en la stacidomo „Gare de Lyon" en Parizo, policano, evidente atendanta nin, alparolis mian amikon.
„Sinjoro Gill?" — G.G. sin legitimis kaj akceptis leteron, post kio la policano salutis kaj foriris.
Rapide G.G. legis la sciigon, kiun li evidente atendis. ,3one" — li diris. „Ni daürigos la vojagon al Calais."
Malgraüvole mi ridetis. G.G. estas unu el tiuj personoj, kiuj die kaj claim nekonscie prenas sur sin la gvidon. Sed 6ar mi navis nenian kontraümotivon ni tuj daurigi la vojagon, mi obee lasis min konduki pluen.
Kiam ni sidis en la vagonaro al Calais, mia amiko propravole ekparolis pri la afero, kiun li ne volis tuSi en Menton.
„Willy", — diris li, „vi okaze ceestis la komencon de la afero en Garavan; nun mi ankaü ne volas lasi vin en mallumo. Sed ree mi diras, neniun vorton al kiu ajn. Vi vidis, ke la jurnaloj ne mendis mian nomon rilate al la murdo. Tio okazis laü mia peto. Neniu, nepre neniu darfas*) scii, ke G.G. havas ian rilaton kun tiu afero."
*) Darfi, neoficiala vorto, signifas: havi permesoo.



Mi ripetis mian jam donitan promeson.
„Bonege!" — li daürigis. „Ci tiun skribajon" — kaj li malfaldis la paperon — „mi jam atendis en Menton. Ke mi ne ricevis gin tie, montras al mi, ke la franca polico ne agas senpripense. Tion, kion gi skribas en êi tiu letero, gi povis ekscii sufice facile. Sed pri mia identeco gi dubis — kaj tio pruvas, ke gi estas singarda. La policano, atendanta min en la „Gare de Lyon" (cu vi ne trovas, Willy, ke lia barbo estis iom ftxo vila?) estis neniu alia ol Sinjoro Thierry, la detektivo, kun kiu mi kunlaboris en Parizo antaü du semajnoj. Mi ne volis fusi lian plezuron, dirante, ke malgraü lia masko mi lin rekonas. La barbo estis tro bela, Willy, muite tro belal Sed pravaj ili estis, ke ili kontrolis mian identecon. Se mi estus estinta trompulo, mi ne estus ricevinta la leteron — kaj tio eerte estus estinta prudenta." Tiam G.G. rakontis:
„La franca polico eltrovis, ke la murdito estas anglo. Du tagojn antaü ol ni trovis lian korpon, li venis rekte el Anglujo, laü Calais kaj Parizo, kie li pasigis la nokton en malgranda hotelo apud la „Gare d'Orleans". En la vespero li faris kelkajn acetojn en vestajmagazeno. Sian malgrandan kofron, en kiu interalie trovigis plena Uvrekostumo, li postlasis en la hotelo, sciigante, ke post kelke da tagoj li revenos por gin preni. Nek la kofro, nek ties enhavo montras ion, kio povus konigi la devenon de 1' posedanto. En la mateno li pretekstis vojagon al Orleans por unu aü du tagoj. Tarnen H vojagis al la Riviero, do li penis kasi siajn intencojn. En kelkaj tagoj la polico êion ci eksciis, car gi fotografigis la korpon kaj la



fotografajo estis rekonita en la hotelo kaj en la vestajmagazeno,
Pro la „afereto", kiun G.G. Jus ordigis en Parizo, li tie estis bona konato de jugistoj kaj polico. Oni do interkonsentis, ke en Anglujo li klopodos ekscu ion pli pri la murdita anglo. Oni kredis tion provizore pli bona, ol iri la oficialon vojon, car nun la publiko, nek en Anglujo, nek en Francujo konjektas, ke li laboras en tiu direkto.
Post kiam G.G. denove insiste petis mm paroh kun neniu pri la afero, nia interparolado haltis. Ml* kunulo fikse rigardis eksteren kun tia tipa vualita rigardo, kiu nenion vidas, sed sajnas turnita internen, kie impresoj surfundigas kaj konjektoj naskigas. Mi mem dormetis en angulo de nia kupeo, gis subite mi vekigis, kiam la vagonaro enveturis la stacidomon de Calais.
Multaj homoj estis sur la vaporsipo al Dover. La posttagmezo estis belega kaj suna, do êiuj restis sur
la ferdeko. .
Mi fikse rigardis la francan marbordon rapide maiaperantan post ni, kiam mi aüdis flanke de mi ekkrion de mirego. „ . .
,Jen efektive estas ankaü Lordo Lidderdale — diris G G „Cu vi konas tiun maljunan sinjoron, kun kiu li tiefvive konversacias?".... poste interrompante sin: „Sajnas, ke li denove havis akcidenton, li portas unu manon en tuko kaj " ... . ^
En tiu momento Lidderdale nin ekvidia kaj salutis



ridetante. Mi jam rakontis, ke nur antaü nelonge li farigis Markizo de Lidderdale, pro kio li igis ano de la plej alta aristokrataro de la Unuigita Regolando. Jam kiel Sinjoro John Whyman li estis tre populara kaj plene meritis tiun popularecon. Alta staturo, honesta vizago kun severa kaj tarnen afabla buso kaj helbrunaj okuloj, malgrandaj kaj tarnen muskolecaj manoj, kaj rebrilo de forta memfido, kusanta sur lia eksterajo, igis lin tipo de la angla-saksa nobelo. Liaj brunaj haroj estis mallongaj, same kiel liaj lipharoj. S-ro John Whyman estis fidela amiko kaj noblanima malamiko. Kvankam li tute ne estis rica, U helpis multajn kompatindulojn el mizero kaj pro lia afabla konduto li ciam gajnis cies korojn. Lia nova titolo ne alportis al li grandajn ricajojn, do lia vivmaniero estis malmulte sangita. Li ne satis politikon, sed kunsidis en direkcio de diversaj entreprenoj. Li estis ankoraü needziginta kaj ne pli aga ol tridekkvinjara.
Kvankam mi ne ofte renkontis lin la lastajn monatojn, tarnen mi povis nomi lin unu el miaj bonaj konatoj. Li estis parenco, kvankam malproksima, de la familio de mia patrino kaj en la komenco de mia restado en Londono li ciam estis helpema kaj afabla al la juna fremdulo, kiun li enkondukis en la plej bonajn societajn rondojn. Liaj porsinjoraj mangoj ciam estis eksterordinare satataj, precipe pro la gaja, agrabla tono, kiun li igis regi en la rondo de siaj konatoj.
Kiel G.G. antaü kelke da tagoj, tiel ankaü mi miris nun pri lia malbona aspekto. Mi tro vis lin maldikiginta kaj liajn okulojn senbrilaj kaj lacaj.
La viro, kun kiu li parolis, longa maljuna sinjoro



kun altkreska, de la jaroj ankoraü ne kurbigita staturo, estis de mi ne konata.
„Kiel vi fartas, S-ro Gill?" — demandis Lidderdale, donante al G.G. la maldekstran manon: la dekstran li portis en tuko.
,3onege, Mylord"*) — respondis mia amiko. „Mi esperas, ke vi ankaü fartas pli bone ol la antaüan fojon, kiam mi navis la plezuron vin renkonti."
„Ah, mi ne volas plendi" — diris Lidderdale, „gi estus povinta finigi pli malbone. Vi scias, ke antaü nelonge tabulo falis sur mian kapon, tiel ke ciam ankoraü mi aüdas iom malbone kaj — kun rideto — pensas iom malrapidel Sed apenaü mi evitis la morton. Kaj cetere kiam mi antaü kelke da tagoj en
Nice purigis mian revolvexon, gi subite malsargigis: rekte tra mian manon! Sufice malagrabla afero,
sed ree preferinda al la morto! Pro kio tio okazis,
mi ankoraü ne komprenas. Cu eble iu fuêis gin antaüe? Cu afero por vi, S-"> Gill?"
G.G. rigardis momenten tre serioze; poste li ekridis. „Mi bedaüras, Mylord, mi estas tro okupita. Vi devos iri al Scotland Yard!"*)
Gis tiam Lordo Lidderdale ankoraü ne salutis min. Kiam mi aliris al li, kaj etendis al li la manon, momenten li rigardis min esplore. Poste afabla lumo ekbrilis en liaj okuloj. „Nu, nu" — li diris, kaptante mian manon per sia maldekstra kaj forte premante gin, „ankaü sursipe? Cu la sinjoroj sin renkontis dumvojage?"
*) La altajn anglajn genobelojn oni alparolas kun la titolo
„Mylord" kaj Mylady.
*) Cefa policoficejo en Londono.



„Post la tago, kiam li renkontis vin en la vagonaro, li trovis min tute sola sur la Promenejo en Menton" — mi respondis. „Ekde tiam mi estas sub severa kontrolo."
„Tion mi kredas! — Cu mi povas prezenti la sinjorojn al Lordo Lowden, kiu post multjara logado en Itahijo ree estas spitonta la anglan klimaton?" La altkreska maljuna sinjoro donis al ni la manon kaj ni diris niajn nomojn.
„La bonsanco estis favora al mi la lastajn tagojn en Nice, car gi igis min renkonti Lordon Lowden" — daürigis Lidderdale. „Li estis intima amiko de mia onklo, la mortinta Markizo, kiu same kiel li muite Satis malnov-italajn kuriozajojn. Sen Lordo Lowden mi versajne estus pereinta pro malespero!"
„Iomete troigite!" ridetis Lordo Lowden.
„Jugu mem, sinjoroj" — daürigis Lidderdale. „Por malhelpi la severan kontroladon, kiun S-ro Hendriks suf er as, mi ekvojagis sen cambriste. Tia „canis domesticus" *) estas ankoraü muite pli dangera ol detektivo, S-ro Gill! Por li ne ekzistas sekretoj. Sed kiam mi tiel malagrable vundis mian dekstran manon, mi opiniis pli oportune venigi mian cambriston. Mi do telegrafis al Londono kaj atendis lian venon. Se mi estus restinta en Nice, mi eble atendus ankoraü! La viro estis nur de mallonga tempo en mia servo — li simple ne venis!"
„Eble li estas ankoraü survoje" — supozis G.G.
„Sensencajo! Li povus alveni jam du tagojn antaü mia foriro. Se Lordo Lowden ne estus disponiginta
*) gardohundo.



al mi sian cambriston, mi ne estus povinta forveturi. Li estas vera bonfarinto por mi."
„Denove, iom troigite" — ridis la bonfarinto.
Dum Lordo Lidderdale rakontis la historion de siaj suferadoj min ekkaptis penso, kiu igis min subite alrigardi mian amikon. Mi vidis lin momenton stari senmove, poste malrapide trenpasi al la balustrado kaj fikse rigardi la maron. Mi iris al li.
„Nu, GG," — mi flustris, „cu konjekton?"
„Silentu" — li diris maüonge kaj tuj poste Lordo Lidderdale staris ce lia alia flanko. Mi vidis, ke GG. rapide prenis la portreten el sia poso kaj montris gin al li.
„Cu vi eble konas tiun viron, Mylord?" 
La alparolito faris unu pason malantaüen. Li paligis.
„Dio" — li diris, „tio estas mia cambristo, sed li aspektas, kvazaü "
„Li ne plu vivas, Mylord. Nenian pluan vorton nun, mi petas. Hodiaü vespere mi havos la plezuron, viziti vin je la deka. La afero estas tro grava, por esti pritraktata tiel publike."
Li apogis sin sur la balustradon kaj rigardis la maron.
Lordo Lidderdale sin returnis kaj baldaü mi vidis Hn denove parolantan kim Lordo Lowden.



CAPITRO IV
La Cambristo
En tiu vespero, ne longe post la deka, Lordo Lidderdale, GG kaj mi sidis kune en vigla interparolado. La Markizo kune kun sia titolo ekposedis malnovan kadukigantan vilaon en Suf folk kaj grandan komforte arangitan domon en Londono en la êirkaüajo de Grosvenor-Square. Nia konferenco okazis tiun vesperon en la librejo de tiu domo. Agrabla fajro kraketis en la kameno — estis malvarma Aprilvespero — kaj la granda cambro aspektis hejmece kaj place.
Lordo Lidderdale iom miris, car ankaü mi venis kun GG, sed tiu ci klarigis al li, ke ni tri estas la solaj homoj en Anglujo, kiuj, almenaü gis nun, scias pri la afero. Estis plej grave konservi en sekreto, ke li (G.G.) pri gi interesigas; sed aliflanke, ne estas malpli grave, ke ni ciuj bone sciu la faktojn, por ke neniu el ni, pro nesciado, faru eraron. „Dume". li aldonis, „mi konsilas al vi, Mylord, kaj ankaü al vi, Willy, ne tro rapide fari konkludojn el la faktoj! Tio estas mia parto de la laboro — mia profesio? cu ne?"
Kiam ni sidis apud la kraketanta fajro, GG. petis nian gastiganton detale rakonti cion, kion li scias pri la mortigito.
„Kiam mia onklo estis mortinta" — komencis Lidderdale, „kaj mi ■ eklogis en tiu ci domo, mi trovis



inter la servistaro lian maljunan cambriston. Car jam delonge mi ne estis kontenta pri mia cambristo, mi decidis provi tiun de mia onklo; sed ankaü li ne kontentigis min: la viro estis tro maljuna kaj proprigis al si kelkajn malagrablajn alkutimajojn, kiuj ne plu estis dekutimigeblaj, unuvorte, li eble estis taüga cambristo por maljuna sinjoro, sed ne por viro, kia mi, ankoraü ne kvardekjara. Mi do decidis pensü lin kaj sciigis al li, ke mi sercos pli junan cambriston. Nelonge poste mi ekvojagis kaj restis kelke da tagoj en Brighton. Tie mi sentis min tiel malbonsana kaj malforta (versajne mi iom tro laboris: kunsidi en direkcio de diversaj entreprenoj ne estas sinekurot), ke mi komprenis bezoni pli longan libertempon. Kiam mi prenas decidon, mi ne kutimas prokrasti gin. Mi tuj veturis Londonon, igis mian sekretarion nuligi kelkajn kunvenojn, kiujn mi devus ceesti, kaj la sekvantan tagon mi ekvojagis al Nice. Mi estis en Londono ne pli ol dudek horojn, sed en tiu tempo mi dungis novan cambristonl"
Post tiuj vortoj mi vidis, ke G.G. sin apogis malantaüe en sia sego kaj fermis la okulojn, kiel li ofte faris dum atentega aüskultado.
„Kiam en la vespero antaü mia forveturo mi skribis leterojn en tiu êi cambro, la butlero anoncis personon, senditan de dunga oficejo por servistoj. La viro jam venis dufoje dum mi forestis. Ciun fojon la butlero kun li parolis; liaj skribatestoj estis bonegaj kaj li faris bonan impreson. Li demandis, cu mi povas akcepti lin nun. Mi konsentis kaj la viro, kiu tuj poste
*) budero estas la cefa de la servistoj en aristokrataj anglaj familioj.



envenis la êambron, estis la sama, kies portreten vi montris al mi hodiau, S-»> Gill. Li havis atestojn de Lordo Stockton, kiun li servis dum jaroj kaj kiu estis tre kontenta pri li, kaj de la konata verkiato, S-ro Olivier, kiu, kiel vi sendube scias, êiam tricent sesdek kvar tagojn de la jaro vojagas en Eüropo aü ahloke por kolekti materialon por siaj verkoj. La du atestoj estis tiel eksterordinare kore redaktitaj kaj la viro, kiu forlasis sian lastan servolokon pro sopiro al la patrolando, faris tian bonan impreson, ke mi senprokraste lin dungis. Mi bedaüras nun, ke mi ne petis pli detalajn informojn, eble tiuokazê ni pli facile trovus lian mortiginton."
„La preteriaso povas esti rebonigata" — G.G. rapide interjetis.
„Ekde la komenco mi havis la intencon forvojagi sola" — daürigis Lidderdale. „Mi volis vojagadi tute laüplace kaj tute demeti la veston de angla aristokrato. Tial mi lasis la novan êambriston en Londono. Post kelke da tagoj Ü devis prezenti sin êe la butlero kaj por havi la okazon iom kutimigi tie êi en la domo antaü mia reveno el la eksterlando. Guste tiel farigis. Sajnas, ke la viro bone kondutis tie êi. — Vi scias, S-«> Gill, ke post la akcidento per mia revolvero mi telegrafis ordonante, ke la êambristo venu al Nice. Ricevinte la telegramon li efektive tuj forveturis,
kaj neniam alvenis."
Momenten êiuj silentis.
„Mi estas dankdeva al vi", — diris Lordo Lidderdale, evidente pli kortuêita, ol li volis montri, se vi volos sciigi al nri, kiel kaj kiam vi ekhavis tiun fotografajon kaj kion vi scias pri la sorto de tiu kompa-
La Viro al Francujo 3



tinda viro."
Medite G.G. rigardis momenton antaü si. Poste li diris, starigante kaj fikse rigardante la fajron, la manojn sur la dorso:
„Mylord, cu estas permesate al mi peti vin, antaüe respondi kelkajn miajn demandojn? Via rakonto estis mallonga kaj klara, sed — vi scias — ni, detektivoj, 6iam volas scii pli muite! Do unue: Kiam vi havis la akcidenton per via revolvero?"
Lordo Lidderdale momenton rigardis plenmire; evidente li ne komprenis, al kio tiu demando servis.
,Nu, kiam!" — li diris. „En la fino de Marto, komprëneble! Sed cu la gustan daton?" Li pripensis momenton. „Ho jes" — li daürigis, „gi okazis du tagojn post nia renkontigo en la vagonaro apud Nice. Se vi ankoraü memoras, kiam tio estis ?"
„La dudeksesan de Marto! Do la dudek okan de Marto vi purigis vian revolveron kun la rezultato, ankoraü videbla."
Kaj li montris la bandagitan brakon de Lidderdale.
„Guste" — tiu diris mallonge. „Cu pli da demandoj,
S-~ GÜ1?" , . ,
Kiel nomigas via sekretario kaj cu li jam longe
estas en via servo?" - G.G. demandis, Ciam ngar-
dante la fajron. „Lia nomo estas Humphrey Warner. Li estas pres-
kaü du jarojn en mia servo kaj tute fidinda. „Dankon! Kaj via butlero?"
Lordo Lidderdale ne povis ne ridi. „Wdliam Williams estas lia nomo. La vojoj de la detektivo estas neesploreblaj, S-ro Gill. Mi ne komprenas la celon de viaj demandoj."



G.G. ne ridis. „Cu jam longan tempon en via servo Mylord?" — li demandis.
„Multajn jarojn. Se vi intéresigas pri tio, mi povas esplori la precizan daton."
„Dankon! — La nomo de via mortinta cambristo, kies portreten vi rekonis?"
„James Robertson."
„Kie estas la atestoj, kiujn li montris al vi?"
„Je lia peto mi ilin redonis al li."
„Kial vi ne prenis pli detalajn infonnojn?"
Mi rimarkis, ke tiuj rapidaj mallongaj demandoj ne pladis al Lidderdale kaj pro tio mi ne miris. Li devis ankoraü kutimigi al la kutimoj de G.G., plenumanta sian profesion laü sia karakteriza maniero, al la rapidaj demandoj, unu post la alia, kiel martelbatoj.
„Vi forgesas, S-"> Gill, — li respondis, „ke la sekyantan tagon mi estis forveturonta. Mi gojis, ke mi jam sukcesis dungi novan êambriston. La atestoj estis ciunlate bonegaj. Sed Lordo Stockton logas en la Graflando Durham, tro malproksime por taügaj informoj, se mi volus havi Üin jam la sekvontan matenon. Kaj S-»> Olivier sin trovas, Dio scias kie, inter tie & kaj Peking. Vi vidas, ke mi estis devigata riski la aferon.
„Durham estas telegrafe atingebla, Mylord!"
Nun Lordo Lidderdale efektive sin montris nerva. Li estis stariginta kaj fingroludis kun papertrancilo, prenita de la tablo. J^rdo Stockton logas en Stockton Court" — li diris, maüonge — „pli ol unuhora veturado de Tanfield, kie estas la plej proksima telegrafejo."



Mi dankas!" — G.G. pasis nun tien kaj reen en la"êambro preter peza kverkligna tablo. Pli ol unu fojon li restis staranta antaü gi kaj lia rigardo vagis, evidente nenion vidante, sur la libroj kaj paperoj. Li sajnis profunde enpensiginta. Subite li turms sin.
Pardonon, Mylord, 5ar mi estis eble iom bruska ). Ni kutimas rapide fari niajn demandojn, êar muite dependas de nepripensita respondo. El la tono, el la vortelekto ni ofte faras konkludojn. Tiu demandmaniero farigas kutimo, laü kiu ni ankaü agas, kiam ni por tio tute ne havas motivojn. Cu vi konsentas ke-mi iom parolas kun viaj butlero kaj sekretariof1 Mi promesas, ke mi klopodos ne timigi ilm per senbezona bruskeco."
Lordo Lidderdale ridetante certigis, ke ili estas sufifie rezistaj! Krome li ceestas por, se necese, protekti ilin. Sajnis, ke la malkontenteco, kiun antaue h vidigis, ree tute malaperis.
La butlero estis sana rugvanga viro kun vangharoj kaj tre korektaspekta en sia simpla livreo. Li sajnis bonvola kaj afabla, sed ne inteligenta.
Nu S-'o Williams," — G.G. komencis, „Lordo Lidderdale al mi permesis fari al vi kelkajn demandojn, rüate al la malapero de la juna viro, kiun li antau nelonge dungis kiel cambriston".
S-ro Williams rigardis lin kun mirego en siaj rondaj okuloj. „Cu vi parolas pri Robertson, Sinjoro? li demandis. „Sed tiu tute ne malaperis. Li forvetuns al Nice laü la telegrafa ordono de Mylord, kaj.... kaj...- Jes, efektive li ankoraü ne revenis.... Mylord diris...."
*) bruska = malafabla, krudeta, mallonga.



„Guste, S-ro Williams, la viro estas malaperinta. Sed aüskultu bone: vi estas la cefo de la servistaro tie ci en la domo, vi devas defendi ilian honoron, cü ne?"
„Kredeble, sinjoro!"
„Nu, provizore silentu pri la malapero de Robertson. Eble la afero tute nature solvigos kaj — prefere ni evitu skandalon."
„Jes, sinjoro! Plej eerte, sinjoro!" — Williams, premis la lipojn kune por malhelpi, ke eligu unu vorto pri tio, kion oni al li konfidis.
„Nu" — daürigis G.G. per bonhumora tono, „vi eble povos helpi, rakontante al ni ion pri Robertson. Mylord diris al mi, ke li bone kondutis dum li estis êi tie en la domo. Cu vi ne rimarkis ion eksterordinaran pri li?"
La butlero nee balancis la kapon. „Nenion, Sinjoro! Li sciis sian lokon, kaj estis helpema viro. Afabla kaj parolema, Sinjoro!"
„Cu parolema?" — G.G. ripetis. „Kaj pri kio li parolis?"
„Pri ciaj aferoj, Sinjoro. Sed nun, kiam mi bone memoras, la plej grandan intereson li montris al tio, kio rilatas al Mylord. Tio montris, ke li sciis sian lokon, Sinjoro!"
„Mi ne komprenas, kion vi celas, Williams" — respondis G.G.
„Sinjoro, vi konsentos, Sinjoro, ke cambristo, kiu volas bone servi sian mastron, devas koni liajn specialajojn kaj kutimojn. Nu, Robertson senfine demandadis pri cio, kio rilatas al Mylord, al lia vivmaniero, liaj kutimoj, liaj konatoj. Li sciis sian devon, Sinjoro. Li estus iginta bonega cambristo."



„Kaj vi sendube tute informis lin pri mi!" — rimarkis Lordo Lidderdale. „Vi tarnen scias, Williams, ke ne decas priparoli miajn aferojn kun miaj subuloj."
„Sajnas do, ke li estas iom scivolema" — konkludis G.G. „Ankoraü ion gravan?"
„Nenion, Sinjoro!"
„Cu vi neniam rimarkis, ke li havis malamikojn, ke estis personoj, kiuj faris malagrablajojn al li?" „Neniam, Sinjoro."
„Cu li ne ricevis leterojn aü telegramojn?"
„Krom la telegramo de Mylord, ne Sinjoro!"
Kiam la butlero foriris, G.G. zorge balancis la kapon. „Tio ne muite nin heipas" — li diris. „Kaj nun la sekretariol"
Humphrey Warner estis juna viro, eble dudekkvinjara. Mi renkontis lin jam kelkfoje kaj tiam diris al li kelkajn afablajn vortojn. Lia eksterajo estis iom knabina kaj liaj movoj iom timemaj.
G.G. alparolis lin senprepare: „Cu vi povas al ni ion rakonti pri la nova cambristo de Lordo Lidderdale?"
„Cu mi?" — demandis la sekretario mirigite. „Mi apenaü vidis lin."
„Bone rememoru, S-ro Warner! Cu li neniam al vi faris malgrandan servon dum la vojago de Mylord? Cu li neniam portis al vi viskion kun sodakvo aü ion alian en la librejon? Nu, pripensu iom!"
„Mi neniam sidas en la librejo kaj mi estas abstinenculo" — diris la juna viro rigidmaniere.
„Nu, nu" — respondis G.G, „mi ne volis vin ofendi. Vi do laboras en aparta êambro?"
„Mi havas mian propran laborejon, Sinjoro!"



„Dankon, S-*° Warner!"
Kiam la sekretario foriris, G.G. denove sidigis komforte sur apogsego antaü la kameno.
„Nun venis la momento, Mylord, por rakonti al vi, kion mi scias pri via estinta cambristo. Sidigu Mylord (jen la vera G.G.: li kondutis kvazaü li estus la gastiganto) kaj vi, Willy, interrompu min, kiam mi rakontus ion malgustan aü se mi forgesus ion."
Li tiam rakontis mallonge kaj priafere cion, kion ni ceestis en Menton. Lordo Lidderdale aüskultis plej atente; evidente li estis nerva, kaj tio estis bone komprenebla!
Kiam G.G. finis sian rakonton, Lidderdale keikan tempon silentis kaj daüre rigardis la fajron; poste li diris:
„Mi ne komprenas, S-ro Gill, kiaj rilatoj povus esti inter la jus de vi faritaj diversaj demandoj kaj la malgojiga akcidento."
G.G.. ekstaris. „Vi jus diris mem, ke la vojoj de
detektivo estas neesploreblaj. Ni ne genos vin pli
longe, Mylord. Tuj, kiam mi vidos lumstrion en la
mallumajo, mi ne preterlasos informi vin." * * *
„Willy", — diris G.G., kiam ni estis sur la strato, „mi ne scias, cu mi sukcesos iam klarigi tiun aferon. En gi estas io, kion mi sentas, sed ne komprenas, io, kion mi timas. Tian sentajon mi malofte havas!"
„La afero estu nekomprenbla, viaj jusaj demandoj estis ne malpli tiaj al mi" — mi rimarkigis iom moktone.
„Povas esti, ke mi eraras, sed eble vi komprenos ilin iun tagon." Subite li haltis kaj kaptis la butonon



de mia surtuto. „Cu vi povas ankoraü phlongigi vian libertempon kelke da tagoj, Willy?"
„Nur hodiaü post unu semajno mia libertempo finigos."
Bonege! Morgaü je la oka vagonaro forveturas al Nordo. Ni faru kune ekskurson al la Graflando Durham. Oni diras, ke Stockton Court estas belega bieno. Ni iros gin rigardi."
„Jes, sed...."
La saman momenton li kaptis mian manon. „Bonan nokton! Mi venos al vi morgaü frumatene en vian logejon por kune iri al la stacidomo."
„Sed laüvere, G.G., mi...."
Li forte premis mian manon.
„Vi nepre devas akompani min, Willy! Mi timas iri sola...."
Momenton poste li malaperis êe la stratangulo.



CAPITRO V
Stockion Court
Eétis malfrue en la f^sttagme^o, kiam ni veturis en aleo de grandegaj "tag^^al Stockton Court En Tanfield ni estis rezervintaj al ni cambrojn, car en la vespero ni intencis reveni de Stockton Court. El Londono G.G. telegrafe sciigis al Lordo Stockton, ke en la posttagmezo ni venos por priparoli gravan aferon. Neniel la penso venis al li, ke lia vizito povus esti nebonvena aü en negustatempa momento: li esti» ja unu el tiuj felicaj homoj, kiuj kondutas, kvazaü ciu devus obei liajn ordonojn. Kaj pro lia agrabla vizago kaj nedubebla inteligenteco li ne ofte senrevigis. La sekreto de la sukceso estas kredi, ke oni sukcesos. Tia kredo farigis por G.G. dogmo!
En la vagonaro ni malmulte parolis. Li nur rememorigis al mi nian strangan adiaüon de la pasinta vespero, kiam li do nis al mi revolveron (ni estis solaj en la kupeo) kun la lakonaj vortoj: „Eble vi bezonos
tiun; al ni minacas dangero cie...." Mi almenaü
rigardis gin daürigo de liaj tiamaj vortoj. Verdire, mi ne opiniis la aferon tre grava. Mi ja ankaü cion ceestis kaj mi ne povis malkovri ion minacan aü maltrankviligan por ni. Malmulte mi sciis tiam, kiel vole blinda estas la ordinare vivanta kaj pensanta homo, kompare kun viro, kiu ekzercadis sian okulon plej akre observi kaj sian cerbon plej logike dedukti.



Ni da proksimigis al Stockton Court Kiam ni forlasis la alveturaleon, senarba, razita herbejeto etendigis autaü ni kaj post gi staris la princa restadejo de Lordo Stockton. Gi estis grandega konstruajo: maldekstre malalta iom kunpremita flugilo el la Stuarta tempo, dekstre poste alkonstruita pli moderna flugilo, en kiu estis la logcainb^jla tutajo estis kasata sub riêaj girlandoj de lÉe^rovkaj aliaj grimpkreskajoj, kiuj igis gin pentrinda — sed iom malgajaspekta.
Nia veturilo, simpla fiakro el Tanfield, iom strange kontrastis kun la majesta beleco de parko kaj konstruajo. Sed tion nek G.G., nek mi atentis. G.G. rigardis eirkaüen, rapide kaj penetreme, kvazaü li volis kiel eble plej baldaü tute konatigi kun la situacio de la tereno; min tre impresis la ünpona cirkaüajo kaj la pentrinda konstruajo — oni preskaü dirus konstruajkompleksQ — kiu kusis antaü ni. La monato Aprilo ne kutimas doni tian dolcan veteron, kian ni guis tiun posttagmezon. La malleviganta suno brilis nemalhelpate sur la fasado antaü ni, kaj reflektigis rugbrile en la fenestroj. Estis rava aspekto! Spite al malkvietigaj preparajoj de G.G, mi malofte sentis min tiel gajvigla, kiel en tiu momento.
Montrigis, ke oni nin atendis kaj jam vidis. Kiam nia simpla fiakro veturis antaü la pordon, ünpona butlero aperis sur la sojlo de la larga enirejo kaj du livrevestitaj stalistoj sin ekokupis pri nia senpretenda brunulo, kiu kutimis interrilati nur kun stalbuboj kun leda antaütuko kaj nigraj ungoj. Mi eksentis la kontraston kaj iomete hontis.... G.G. jam delonge estis super tiaj sentoj. Por li estis tute egale, cu li alvenis



en kaprocaro aü en ceremonia veturilo.
La butlero faris respektplenan riverencon, dirante: „Lordo Stockton, kiu nun havas konferencon kun sia prokuristo, ordonis al mi konduki la sinjorojn al iliaj cambroj. Je duono post la sesa la sonorilo sonoros por la tagmango; poste Mylord esperas paroli kun la sinjoroj."
„Sed mia bona amiko" — diris G.G., „nek mi, nek S-ro Hendriks atendis tion. Ni ne kunportis niajn frakojn. Ni intencis reveni en la hotelon en Tanfield post cirkaü du horoj."
„Lordo Stockton tion antaüvidis" — diris la butlero, ciam klinigante. „Li komisiis diri al vi, ke Lady Stockton kaj la fraülinaj mostoj ne sentos sin ofenditaj pro via apero cetable en porvojagaj vestoj; aliaj gastoj hodiaü ne ceestos."
„Sed nia veturilo" — interjetis G.G.
„ Estas jam reveturanta al Tanfield" — diris la
afabla viro. Jim, la stalisto, samtempe malmendos vian tranoktejon kaj portos Ci tien vian pakajon. Mylord nepre deziras, ke venontan nokton vi gastlogu tie ci.
Efektive, G.G. estis es trema, ci tie li tarnen tro vis sian mastron. Ni iom senhelpe rigardis unu la alian kaj akceptis nian sorton.
La butlero rekomendis nin al la zorgoj de du livre-
servistoj, kiuj laü larga, per mola irtapiso kovrita
stuparo kondukis nin supren al niaj cambroj, kiuj
kusis unu flanke de la alia.
* * *
Guste je duono de la sepa la sonorilo, anoncanta la mangon, aüdigis. Samtempe ciu el ni, G.G. kaj mi malfermis la pordon de nia cambro kaj renkontis nin



en la koridoro: mi kun sento de geno pro mia neceremonia kostumo, li kun la mieno kaj certeco de iu, kiu havas kutimon sidi sian tutan vivon êe la tablo de anglaj aristokratoj en jaketo.
Malsupre ni trovis la tutan familion kune.
Lordo Stockton, malgranda, maldika viro kun delikata, belforma vizago, longaj grizaj haroj kaj plena griza barbo, diris al ni koran bonvenon.
„Mi jam konas vin iom, S-ro Gill" — li diris. „Mi estas akciulo de la ,3ridge Steel Works" kaj ankaü miaparte mi suldas dankon al vi pro la sagaca maniero en kiu vi malkovris kaj punis la antaü kelke da monatoj faritajn stelojn je kosto de la entTeprenp. Mi tre gojas akcepti vin kaj vian amikon en mia domo."
Li poste prezentis nin al la sinjorinoj, kiuj, aüdinte, ke mi estas holandano, tuj komencis vivecan interparoladon. Pasintan someron ili vojagis en Holando kaj tie multon vidis kaj guis. Ili montris sin „true *) friends of dear little Holland."
Lady Stockton estis altstatura maljuna sinjorino kun bela profilo kaj afablaj okuloj. Lady Edith, la malpli juna filino, estis brunhara, majesta, iom malvarma belulmo. Lady Maüd, sia pli juna fratino, kontraüe plej êarma blondulino kun malhelbluaj okuloj kaj belega cerizruga bu§o. Se mi ne estus simpla holanda advokato, mi povus permesi al mi, kion mi pleje deziris: tuj profunde enamigi je si. Bedaürinde la logika prudente, scianta la klasajn antaüjugojn de la anglaj aristokratoj, sidis kiel bremsisto *) sur la
*) veraj amikoj de 1'kara malgranda Holando. *) bremso = haltigilo.



veturilo de miaj iom tro rapidaj ekdeziroj kaj ekpensoj! Kun granda takto Lordo Stockton kaj la sinjorinoj estis evitintaj mem aperi en porvespervestoj, sciante, ke iliaj gastoj ne kapablas tion fari. Mia sento de geno do baldaü malaperis, kaj kiam la butlero kun gesto, kiun nur povas fari butlero de aristokrata familio, malfermis la pordojn de la mangsalono, mi estis tute retrankviliginta. Mi kondukis mian gastigantinon al la tablo, G.G. sekvis kun Lady Edith kaj Lordo Stockton venis kun sia pli juna filino, kiu (mi ne neos, ke mia koro pro tio iom pli rapide ekbatis) sidigis ce mia maldekstra flanko. Ce la kontraüa flanko de la tablo sidis Lady Edith kaj — kvankam mi preskaü nur turnis mian atenton al sia pli juna fratino — mi bone rimarkis Sian eksterordinaran belecon. Tre juna si jam ne estis: si aspektis dudek kvin — tridekjara. Si estis tre pala, kio des pli bele kontrastis kun siaj malhelaj brovoj kaj belegaj nigraj haroj. Tarnen si havis iom streêitan, iom masksimilan mienon kaj en siaj okuloj estis io suferanta. Si aspektis kvazaü si havus grandan cagrenon. Kvankam ne vigle, si partoprenis en nia interparolado; sed ankaü Sia voco havis unutonan sonon, kvazaü Siaj pensoj estus aliloke.
Cetable ni precipe priparolis la bonajojn kaj la malplibonajojn de la kampara vivo, kompreneble la kampara vivo tiel, kiel la anglaj aristokratoj konsideras gin. La lastajn monatojn Lordo Stockton estis iom suferanta; tial la tuta familio ne pasigis la „season" *) en Londono. La granda domo en „Grosvenor-Gar-
*) La tempo de la jaro (precipe en Majo kaj Junio) kiam la granda mondo en Londono eliras. La tempo de baloj, koncertoj, vesperfestoj k.t.p.



dens" estis tiun printempon unuafoje depost multaj jaroj neokupita; sed sajnis, ke nur Lady Maüd efektive bedaüris tion. Cetere, si estis la plej juna, si satis balojn kaj teatrojn; kaj kompreneble mi tute konsentis kun si. Estis malfacile sidi apud Lady Maüd kaj ne konsenti kun si.
Je duono de la naüa la sinjorinoj forlasis la mangsalonon; G.G. kaj mi restis kune, kun nia gastiganto, car ankaü la servistoj foriris el la cambro, post kiam la butlero estis zorginta pri tio, ke ni ne soifut
„Ni estas nun solaj, sinjoroj" — komencis Lordo Stockton. „Se S-ro Gill volas rakonti, al kio mi dankas la plezuron de via vizito, mi promesas, ke mi atente aüskultos. Malgraü la generala opinio mi ciam trovis la trankvilan postmangan horon plej taüga por priparoli gravajn aferojn, ne farigante senbezone pligravigema aü cerbumema."
„La afero, kiu igis nin viziti vin, efektive estas tre grava" — diris G.G. „La fakto, ke ni venis tien ci tiel senceremonie kaj neatendite tion jam montras. Tarnen estas neeble diri al vi, kia estas tiu afero: ni nur venis por fari al vi kelkajn demandojn. Nepre ne rigardu mian malkonfidemon kiel malfidon, Mylord. Sin okupi per tiu afero, scü pri gi, estas laü mia firma opinio endangerigi sin, kaj vi tute ne havas motivon senbezone elmeti vin al dangero. Mi jam sufice bedaüras, ke mia amiko, S-*0 Hendriks, vole nevole estas miksita en gi. Sed nun, kiam tio jam okazis, mi tre satas lian kunlaboron."
„Mi plene komprenas vian pozicion" — respondis Lordo Stockton. , JDo, S-ro GüL demandu malkase, kion vi volas scü! Mi faros cion por plifaciligi vian taskon."



„Nu, Mylord" — diris G.G., „mia umia demando estas tre simpla: Vi havis cambriston, kiu nomigis James Robertson, cu ne?"
„Efektive."
„Kiam li forlasis vian servon?"
„Antaü iom pli ol du jaroj."
„Kaj kial? Cu lia konduto aü la maniero en kiu li faris sian laboron estis tia, ke vi devis lin eksigi?"
„Neniel! Kontraüe, mi tre bedaüris, ke mi perdis lin. La viro Ciam bonege faris sian devon; efektive, li estas la plej bona el ciuj Cambristoj, kiujn mi havis."
Mi konis sufice la agmanierojn de G.G. por vidi, ke li atendis tiun respondon, kvankam min gi mirigis.
„Kiom da tempo li estis en via servo?" — li demandis.
„Pli ol dek jarojn."
„Cu vi scias ion pri lia estintece?"
„Cionl Li estis la filo de unu el miaj farmistoj. Mi povas diri, ke mi konis lin de lia junago. Bona, honesta knabo!"
„Kiomj ara li estas, kiam li venis en vian servon?"
„Jam ne tre juna, li estis preskaü tridekjara."
„Kion li faris antaüe?"
„Li helpis sian patron en la farmejo. Sed li ne tre Satis tian laboron. Ne estis pro malvolo, sed êar liaj karaktero kaj inklinoj ne harmoniis kun tia vivmaniero. Sian patrinon li perdis estante relative junaga. Kiam lia patro mortis, mi sercis alian farmiston kaj lin prenis kiel cambriston. En la komenco kompreneble li fusadis, sed poste li farigis modelcambristo."
„Eksigante li do estis kvardekjara?"



„Guste, S-ro Gill."
„Vi vides, Willy, öio êi tio precize harmonias kun tio, kion ni jam sciis" — diris G.G, turnante sin al mi. „Mi tarnen kredas, ke Lordo Stockton ankoraü povas rakonti ion novan. — Mylord, êu vi iam rimarkis, ke Robertson havas malamikojn?"
„Neniam" — Lordo Stockton respondis decide. „Kontraüe, la viro estis tre populara, miaj servistoj kaj ankaü aliaj tre Satis lin. Li havis multajn kaj bonajn konatojn."
„Kaj nun, Mylord" — G.G. sin klinis antaüen en sia sego kaj apogis la brakojn sur la tabion — „demandon, kiun vi sendube jam atendis, sed kiun mi ne faris gis nun: Kial tiu modelêambristo forlasis vian servon?"
„La kialo estis sufiêe malgojiga. Lia sano estis en la lasta tempo ne bona. Unu el liaj pulmoj, kvankam ankoraü ne korodita *), estis tarnen en dangero farigi tia, se li restus en Anglujo. Okaze en tiu tempo mia amiko Olivier, pri kiu vi sendube aüdis, êu ne, vizitis min. Li intencis fari vojagon al Italujo kaj Egiptujo kaj serêis konfidindan êambriston por akompani lin. Mi tiam lasis al li mian êambriston, kvankam tre kontraü mia deziro, mi certigas al vil"
„Kaj êu vi iam aüdis pri li depost tiu tempo?"
„S-ro Olivier daürigis sian vojagon el Egiptujo en Mesopotamion. Proksimume antaü kvar monatoj li sendis al mi leteron el Bagdad. Li êiam havis la saman êambriston, pri kiu li estis tre kontenta."
„Cu vi scias, ke Robertson revenis en Anglujon?"
Lordo Stockton faris geston de mirego. *) korodita = atakita.



„Mi ne tion sciis kaj mi apenaü povas gin kredi êar sendube mi estus sciiginta pri tio. La viro estas tre korligita al mi kaj eerte ne estus preterlasinta scugi al mi sian revenon. Tre verSajne mi ec estus redunginta lin."
„Willy" — diris G.G., frotante siajn manojn, „nun la rakonto de Lordo Stockton komencas deflankigi de tio, Jdon ni kredis scü. Eble ni aüdos pli da gravajoj. Cu vi donis al Robertson skribateston, kiam li eksigis?"
„Certe" — respondis Lordo Stockton. „Por S-«> Olivier, kun kiu mi mem parolis pri li, li ne bezonis gin, sed kompreneble ne estas certe, ke Robertson restos en ties servo. Kaj efektive bona skribatesto povas en liaj cirkonstancoj valori oron."
G.G. Sajnis esti iom seniluziiginta pro tiu respondo. Li pripensis momenton; tiam li elprenis la portreton, kiun li kunportis el Francujo.
„Cu vi konas tiun portreton, Mylord" —li demandis.
Lordo Stockton rigardis gin kelke da momentoj, dirante nenion.
„Sajnas al mi, ke mi jam vidis tiun vizagon" — li diris iom bezite, „sed mi ne memoras, kie...."
„Rigardu bone, Mylord! Cu vi efektive ne rekonas gin?"
„Ne, mi «iam tre bone rekonas vizagojn kaj baldaü vidas simUecon. Eble pro tio mi kredis vidi en gi ion konatan; sed kun certeco mi ne povas diri, ke mi rekonas gin.
G.G. ekstaris. Mi povis vidi, ke li estas ekscitita.
„Sed gi tarnen estas Robertson, via estinta Cambristo?"
Lm Viro «1 Francnjo 4



Lordo Stockton kapneis. „Mi povas tutcerte diri al vi, ke gi ne estas Robertson. Pri tio ne estas ia dubo!"



CAPITRO VI
Dangero
Estas kompreneble, ke tiu nepra aserto de Lordo Stockton pleje niin mirigis. Lordo Lidderdale do dUngis sian mortigitan êambriston laü falsaj skribatestoj. Sed tiu, kiu iiin faris nepre detale sciis la cirkonstancojn de la vera James Robertson. Kiu, je Dio, do estas la viro, kiu sajnigis sin Robertson kaj tiel tragedie mortis en Menton? G.G. Sajnis esti malpli mirigita ol mi.
„Mi kóre dankas vin pro viaj priaferaj kaj klaraj respondoj, Mylord" — li diris. „Mi jam iomete konjektis, ke la kadavro, laü kiu la portreto estas farita, ne estas tiu de via êambristo. Nun mi bezonas fari nur unu pluan demandon: Cu vi scias la restadejon de S-«> Olivier?"
„Mi povas almenaü doni informon" — li respondis. „En sia letero el Bagdad li sciigis al mi sian intencon vojagi laü Konstantinopel al Moskvo. En tiu lasta mbo li sendube nun estas, se almenaü li ne Sangis siajn intencojn."
„Bonege" — ekkriis G.G. ,J,astan favoron, Mylord! Cu vi volas esti sufiêe bonvola telegrafe informigi êe la angla konsulo en Moskvo, êu S-*° Olivier estas ankoraü tie kaj êu Robertson estas kun li?"
„Kun plezuro" — respondis Lordo Stockton. „Cu la afero urgas?"



„Gi urgegasl Mi kredas, ke, agante senprokraste, ni povas malhelpi muite da malfelico. Cu vi bonvolos tuj sciigi al mi la respondon en Londono?"
„Por montri al vi, ke mi efektive volas helpi vin, mi" ankoraü hodiaü vespere sendos serviston kun telegramo al Tanfield."
Post kvaronhoro la servisto efektive forrajdis kaj nia gastiganto kondukis nin en la salonon, kie ni trovis la sinjorinojn.
* * *
Tiun vesperon Lady Maüd kantis — tio estis la granda, la preskaü sola impreso, kiun mi memoras el la sekvantaj hbroj. Mi ne perdigos en fervoraj laüdkantoj pri Siaj voêo kaj ludo. Sia persono estis min ensorcinta — Sia kantado igis min senespere.... senespere enamigintal La vespero forflugis kaj jam estis la dekunua, kiam mi iom post iom ree konsciigis, ke mi estas Wilhelmo Hendriks, juna advokato kun iom da mono kaj kun pozicio ankoraü farota. La logika bremsisto denove surgrimpis la veturüonl
lom post la dekunua la butlero aperis kun la scügo, ke la servisto, revenanta el Tanfield, rajdante tra la parko, vidis Steliri apud la domo viron, kiu je lia alproksimigo tuj malaperis en la densa arbetajo. Estis tie tro mallume por vidi Hn, des pli car la servisto surcevale ne povis lin sekvi inter la arbetoj; nek piede li povis, car la pliantaüeco de la viro estis muite tro granda. La butlero kredis gin sia devo tuj rakonti êion al Lordo Stockton^Tiuêi tarnen ne rigardis la aferon tre serioze: „Üasffé» - li kredis, Jdu perdis la vojon kaj mem estas plej muite embarawta, êar li venis en la apudeco de la domo."



Mi vidis, ke G.G. aüdante tiun sciigon, faris karaktenzan movon per la kapo. Gi estis mallonga, preskaü nevidebla skueto en la nuko kaj posta parto de la kapo kiun mi ciam rimarkis, kiam li neatendite aüdis wn eksterordinare gravan. Li êiam konsideris tiun sian movon la plej granda malperfektajo de detektivo. La sinjorinoj sajnis malmulte maltrankviligi pri la okazo. Nur Lady Edith ekestis nerva kaj ankoraü pli pala ol ordinare.
Nelonge poste la nokto nin disigis. Mi rimarkis, ke G.G. en la vestiblo antaü la Stuparo parolis ankoraü keikan tempon kun nia gastiganto. Sajnis ke i insiste petis pri io. Tiam Lordo Stockton venigis la butleron, al kiu li donis maUongan ordonon. Poste G.G. kaj mi supreniris al niaj cambroj.
* * *
Mi jam diris, ke niaj cambroj kusis unu flanke de la aha. Ui havis interkomunikigan pordon, do G.G eniris kun mi mian cambron.
Fajro bruhs en la kameno, granda argenta lustro kun kandeloj, staranta sur ronda, peza tablo, lumigis Ia cambron. La kurtenoj estis fermitaj.
La pordo, kondukanta al la aha cambro, estis duone malfennita; ankaü tie ni trovis poste fajron brulantan kaj la saman lumigadon. G.G. sidigis sur sego apud Ia kameno, sin apogis malantaüe kaj restis sidanta kelkan tempon kun fermitaj okuloj. Mi sÜentis, Car mi ne volia lin geni, dum U estis pripensanta, deduktanta kaj kombinanta.
• "^afe" ~~ M diris post <Weo da minutoj, „sidigu tie Ci. Tm apogsego aspektas tre alloge kaj mi volas wn diri al vi."



Mi plenumis lian deziron.
„Volonte mi volus scü" — U daürigis, „kion vi pensas pri la afero."
Mi rigardis lin iom mirigite. „Unue nu devus sen, kion vi celas per la afero, kaj due, vi neniam tre muite Satis mian opinion pri aferoj, koncernantaj vian metion: cetere, vi estas tute prava, êar mi estas stulta rüate al solvado de enigmoj. Kial vi nun demandas
mian opinion?" . . „
G G alrigardis min lange kaj senoze. „Mia knabo — li diris, „ne Sercu pri la afero en kiu hazardo igis nin ludi rolon, gi estas sufiêe serioza! Sed mi komprenas, ke vi volas scü, kion mi celas per „la afero . Nu, mi atendis, ke oni sekvos nin el Londono tien « Estas persono, kies intereso postulas, ke li maihelpu mian esploron. Cu vi iel konjektas, kiu povas esti tiu persono?"
Nun mi efektive estis miregigita. De lae al li venis la ideo, ke oni sekvis nin el Londono? Kaj kun kia celo oni tion farus? Tiu ideo estis al mi tute nova kaj mi ne kredis gin tre versajna.
Mi ne komprenas de kie vi ekprenas tian ideon. En Auglujo Lordo Lidderdale, vi kaj mi estas la sotoj personoj, sciantaj pri la malgojiga afero, kiu igis nm iri tien ci. Vi tarnen ne volas aserti, ke Lordo Lidderdale vojagis post nil"
Ne" — diris G.G. kun akcento. ',',Nu, se ni estas sekvataj, ni devas jam esti sekvataj de el Francujo." .
GG. kapjesis. „Vi diras mian propran opinion, Wüiyl Mi gojas, ke ni nin tiel bone komprenas. bed nun kial oni sekvis nin? "



Subite mi havis brilan ekpenson. „Pro tiu portreto, kompreneble", — mi ekkriis, „gi ja estas la slosilo de la tuta sekreto!"
„Brave! Via logiko estas pli akra ol gi iam estist Nun, aüskultu plue. Plej grave estas, ke ni sciu, kiu nin sekvas."
„Sed mia kara G.G.", — mi diris iom senpacience, „vi ciam kredas gin senduba afero, ke oni sekvas nin, sed mi ne vidas la plej malgrandan motivon!"
„Tiu tiel nomata casstelisto en la parko...." .... „Cu estus embuske nin observanta? Mi ne povas tion kredi."
„Nu, ni ne pridisputos tion. Sed sendube vi ne malaprobas, ke mi agos laü mia propra opinio. Je la unua horo hodiaü nokte mi esploros la proksiman cirkaüajon de la domo. La portreton, kiun vi opinias tiel grava, mi lasas ci tie. Gardu gin, kiel fidela gardisto!"
Dirinte tion li metis gin sur la 'tabion.
„Nun ni povas esti trankvüaj" — li daürigis. „Ec, se mi estus surprizata, la atakanto malhavos la alrirajon!"
„Sed êu vi mem ne estos en dangero?" — mi demandis, senvole iom tünigite. „Ni iru kune!"
„Ne estu maltrankila, Willy", — respondis G.G., „mi estas sufice armprovizita kaj mi tute ne timas. Via ceestado nur pligrandigus mian dangeron, anstataü gin malpligrandigi. Mi ne intencas paradi sur la largaj parkvojoj — mia vojo iras sur herbo kaj tra arbetajo. Sed du faras ja pli da bruo ol unu. Krome, kara amiko, vi ja devas gardi nian grandvaloran portreton!"



„Ni do ne muite dormos êi tiun nokten!"
,3e vi estas dorminklina, ekfaru dormeton en via sego" — diris G.G. „La butlero ellasos min je la unua horo precize tra flankpordo. Ni havas do ankoraü iom da tempo."
„Ho, do vi tion priparalis kun Lordo Stockton, antaü ol ni iris supren."
„Via observado rilate al tio estas same gusta, kiel via deduktado. Sed senserce, pro vu dormi iomete. Eble nokto plena je interesaj aventuroj atendas vin: ne preterlasu provizi vin je bezonataj fortoj. Mi faros dume en la alia êambro kelkajn preparajojn por mia nokta promenado."
Li starigis kaj momenton neniu parolis. Tiam okazis io stranga. Klare $i aüdis, ke en al flanka êambro pordo mallaüte estis fermata.
La saman momenton ni estis en la êambro de G.G. Mi rigardis êirkaüen, sed ne povis malkovri ion eksterordinaran. G.G. rapidis al la pordo, jetis rigardon en la koridoron. Ankaü tie nenio. Estis sufice da lumo por vidi la largan koridoron gisfine kaj la tempo estis tro mallonga por doni al entrudulo la okazon kasi sin tiel baldaü.
Konsternite ni rigardis nin reciproke. Tiam G.G. ekridetis. „Vi vidas, Willy, ke ankaü via garda tasko eble ne estos sen dangero" — li diris. „Ni ne bezonas riproci unu la alian."
„Sed kiu, je Dio, elpensis spioni nin en êi tiu domo?"
„Mi ne scias, mia knabo, tarnen mi scias, ke ni estas travivontaj surprizigajn okazojn. Mi ripetas, Willy, dangero minacas al ni ambaü."



Mi volonte konfesas, ke la afero min ekimpresis. La situacio dume tute ne estis agrabla. Ekstere oni steliris, sed evidente ankaü en la domo. Eble oni ne trovos min tro timema, kiam mi honeste diras, ke mi ne sentis min tre trankvila.
Mi reiris en mian cambron kaj lasis la interkomunikigan pordon malfermita. Subite mi aüdis retenitan krion de G.G.: „Venu tien êi, WiHyl"
Tuj mi staris apud li
„Helpu min iom Sovi tiun srankon" — li diris, montrante pezan kverklignan meblon, kiu staris tuse kün la m%ro. Mi plenumis lian deziron kaj ni vidis, ke post tiu êranko sin trovas slosita pordo, kondukanta al alia êambro. Ne perdante momenton G.G. prenis la lustron de la tablo kaj palis al la pordo, malfermiganta en la koridoro. „Restu tie (ü, Willy" — li ordonis. „Ni estis sufice stultaj doni al nia scivola amiko, kiu ajn li estas, la okazon sin forsavi. Sed mi devas tarnen scü, êu efektive neniu sin trovas en la apuda êambro."
„Se vi povas exrifii!" — mi diris. Sed li estis jam en la koridoro kaj mi aüdis la pordon malfermigi.
„Do ne slosita" — mi pensis kaj atendis kun granda maltrankvileco, kio okazos.
Sed nenio okazisl Post kvin minutoj G.G. ree staris antaü mi.
„Nenion!" — li diris, kaj remetis la lustron sur la tabion.
* • »
Je la unua horo precize G.G. iris malsupren. Li estis surmetinta dikan, felan êapon kaj malgraü nia malagrabla situacio mi ne povis ne rideti.



„Mia donnoêapo!" — li klarigis, donis al mi la manon kaj malaperis. . , *.
Mi do restis sola en la êambro. La du pordoj, kondukantaj al la koridoro, estis Slositaj kaj la sranko en la êambro de G.G. denove staris sur sia loko. Neniu miros pri tio, ke mi estis nerva kaj netrankvila. Sur tableto kusis la lastaj ekzempleroj de la „Graphic" *) Mi penadis distri min per üi, sed mi ne sukcesis. Ripetfoje mi ekstaris kaj paêis tien kaj reen en la du cambroj. Fine mi sovis la kurtenon antau mia fenestro iom flanken kaj rigardis eksteren.
Mi povis vidi parton de la parko, tra kiu serpentumis sufiêe larga vojo, êiuflanke borderita de densa arbetajo. Car la lumo hele brilis, estis preskau tiel lume kiel dumtage. Subite mi vidis ion, kio momenton haltigis mian spiradon.
El la arbetajo venis virfiguro. Gi stans momenton senmove, rigardis supren, tuj rapide transpas* la vojon kaj êe la aha flanko malaperis en la arbetajon. Mi ne dubis eê unu momenton, ke tiu persono ne estis G.G.; klare mi vidis la staturon kaj gi tute ne estis simila al tiu de mia amiko.
Kio farigis en mi, kiam mi rapide ree Sovis laJrortenon antaü la fenestron mi povus malfacile prisknbi. Subite atakis min sento de timo pro mia amiko, kaj sento de malestimo pro mi mem, kiu sidas tiel sendangere tie êi en sia êambro. Mi prezentis al mi la grandegan dangeron al kiu G.G. elmetas sin. Mi nepre volis partopreni en tiu dangero: mi ne povis ph longe. kiel timema viraêo, resti enfermita. G.G. estis dirinta,
ke mi staru garde, sed ,êu tiu portreto havas tian
*) angla revuo.



valoron?" — mi min demandis. „La sendangereco de G.G. pli valoras; mi ne rajtas heziti!"
Rapide mi pasis al la pordo, eniris la koridoron, slosis la pordon kaj enposigis la slosilon. La du cambroj nun estas slosita j. La portreto estas pli sekura ol se mi premis gin kun mi.
Jen mi staris! Kio nun? Kiel eligi el la domo?
Mi tute ne sciis, kie trovi la butleron. Subite mi ekpensis ion, kio almenaü povus ebligi la solvon de la afero. La salono, en kiu ni mangis, malfermigas per grandaj duoblaj pordoj sur la teraso, de kie kelke da stupoj kondukas en la parkon. Se ie, tie mi povus eligi.
Mi do steliris tra la nun duonlumigita koridoro kaj malsupren laü la larga stuparo, mi trairis la vestiblon, kaj staris antaü la pordo de la mangejo. Metante la manon sur la pordan prenilon, mi kredis aüdi brueton interne. Momenton mi haltis, timigite. Poste rapide mi malfermis la pordon.
La granda salono cie estis malluma, escepte tie, kie la radioj de la luno enfalis. Unue mi malkovris nenion eksterordinaran, gis subite je mia granda miro mi vidis, ke unu el la duoblaj pordoj estis malfermita. Malakuratajo de la servistoj sendube, sed malakuratajo, je kiu mi esperis profiti.
Laülarge tra la mangsalono mi rapide eldris al la pordo. Mi preskaü gin atingis, kiam mi aüdis movon en la êambro. La saman momenton mi returnis min — tie staris altkreska virinfiguro.
„Cu en Holando oni havas la kutimon nokte vagadi tra la domoj, S-*0 Hendriks?" — diris malvarma, trankvila voêo.
Gi estis Lady Edith!



capitro vn
Krizo
Se mi dirus, ke mi staris najlita sur la planko, mi uzus tro malfortan esprimon. Mi estis laüvorte paralizita. Kion pensos tiu fiera, malfamiliara virino pri mi, kiu noktmeze kiel stelisto vagadas tra la domo, kiu gastigas En? Sed, Si mem — kion Si mem faras tie ci je tia horo? Tiu penso trakuris mian cerbon. Malfacile estas por diri, kiaj influoj faras en tiaj momentoj niajn pensojn kaj pelas la vortojn al niaj lipoj. Kio ajn estu, mi aüdis min diri kvazaü en songo, per trankvila voêo:
„Cu en Anglujo la sinjorinoj havas la kutimon sidi en la mangejo nokte je la unua horo kun malfermitaj pordoj?"....
Tiu respondo estis, mi diru plej milde, impertinents. Mi mem tion sentis, sed mi ne povis reteni gin. Gi estis tiel nomata bubrespondo — malinda, mi konsentas; nun mi eê hontas pri gi. Se Lady Edith estus ordoninta al mi tuj forlasi la Cambron, mi certe estus Sin praviginta.
Sed, — kion mi unue ne rimarkis pro ekmiro, tion mi vidis tuj poste, kiam la lunlumo ekfalis sur Siajn figuron kaj vizagon: Ciuj Siaj membroj tremis kaj Si havis grandan penon resti staranta. La trankvüeeo de Sia vo6o sendube estis la rezultato de fera energio, kiu venkis Sian evidente grandan timon.



„Pardönu", — mi diris, alsovante segon kaj sidigante Sin. „Mi ne sciis, ke mi vin tiom timigis."
„Ne vi, ne vi!" — si respondis, nun iom maipli nenature kaj sinretene.
„Hodiaü nokte estas io stranga en la domo. Oni penis eniri mian cambron, mi aüdis paSojn en ia koridoroj. Mi ankoraü ne enlitigis kaj" — si prenis revolveron de sub sia vesto — „kun tiu armilo mi timas neniunl Sendube fremdulo estis en la domo, kiel alie vi klarigas tiun malfermitan pordon?" 
Mi ekkomprenis, ke Lady Edith havis la saman aventuron, kian G.G. kaj mi havis. Kia kuraga virino! Si jam estris sian ektimon.
„Vi sendube kredis min la entrudanto" — mi provis serci. „Ankaü mia amiko kaj mi aüdis ion similan. Mi mem estas viktimo."
„Kaj via amiko" — si demandis mallaüte. „Kie estas via amiko?"
Tiu demando min iom embarasis. Mi do faris, kvazaü mi ne aüdis gin kaj daürigis:
„Vi ph bone povus averti vian patron...."
„Ne, ne!" — si diris rapide. „Li estas ankoraü suferanta kaj êiu ekscito estas al li dangera." Si momenton silentis kaj daürigis en sia ordinara, malvarma, trankvila tono:
„Eble estas plej bone, S-ro Hendriks, ke ni ne parolu al aliaj pri tiu nia romantika renkontigo!"
Subite mi ekpensis, kiel strange estas, ke Si ankoraü ne demandis, kial mi je tia nokta horo venis en la mangejon kaj samtempe mi sentis revivi mian tutan maltrankvüecon pro la dangero, al kiu G.G. sin elmetis. Mi ne povis pli longe lasi min reteni.



„Lady Edith" — mi diris firme kaj serioze, Jdarigi al vi êiujn cirkonstancojn, kiuj min igis veni tien êi, mi ne povas kaj ne rajtas. Nur la jenon: mia amiko Geoffrey Gill estas nun en la parko kaj mi timas, ke granda dangero lin minacas. Mi ne povas ne helpi lin. Ne demandu plue, Lady Edith! Mi devas iri eksteren por helpi lin, se bezone!"
„Li ne bezonos vian heipon!" — Si diris. „Kia dangero minacus lin? Restu tie ci, S-ro Hendriks. Mi certigas al vi, ke nenie minacas dangero."
„Tiu êasstelisto...."
Si levis la sultrojn kun gesto de granda malestimo.
„ Certe ne imagas, ke li vin ambaü tiom kon-
sternis." Si ekridis maldolêe, nenature; poste silento
Subite eksonis ekstere kvar aü kvin mallongaj pafoj, tre malproksime, tiel ke eble ni ne estus aüdintaj ilin, se la pordo ne estus malfermita. Sed nun.... Estis revolverpafoj.... sendube! Lady Edith kasis sian vizagon en la manojn kaj mallaüte gemis. Mi mem kuris el la domo, malsupren de la teraso, en la direkto, el kiu venis la revolverpafoj.
La mangejo kusis guste en la mezo de la maldekstra flankfronto de la konstruajo. De la teraso kondukis larga vojo kun grandaj kurbigoj al dense surkreskita parto de la parko, evidente la sama vojo, kiun mi vidis antaüe tra la fenestro de mia êambro. Gi iris en la direkto, kie aüdigis la pafado, kaj ne pripensante, ke sur tiu larga vojo mi „paradis" (laü la vortoj de G.G.) mi kuris kiel eble plej rapide en la parkon. Dum mia kurado tarnen pensoj sin levis en mi, kiuj igis min dubi, êu mi prudente agas. Mi



obeis impulson, sed estis tre malfacile difini la precizan distancon, je kiu mi aüdis la pafojn. Kiel malproksimen mi devis iri? Cu mi eble pli bone eniru flankvojon tra la arbetajo? Cu ne estis la penado trovi mian amikon en tiu grandega densa parko, kvazaü sercado de kudrilo en fojnamaso? Sub la influo de tiaj pripensoj mi malplirapidigis mian kuradon kaj fine.... tute haltis. Mi trovigis guste sur loko, kie la arbetajo ambaüflanke de la vojo ne plu estas, kaj la vojo eniras grandan arbaron. Sub la arboj estis tre mallume. Mi trovigis nun je sufice granda distanco de la domo. Se mi ne vokus tro laüte, oni ne plu aüdus min tie; subite mi rememoris, ke iun tagon por serci (car kiu povis konjekti, ke gi efektive iam al mi utilos) G.G. instruis min fajfi signalon, kiu foje servis kiel avertajo por liaj helpantoj, nokte persekutantaj forkurintan krimulon. Gi estis kvin sonoj, farantaj mallongan melodion. Mi fajfis kaj aüskultis, sed cio restis silenta. Tiam mi steliris tra la arbetoj, laülonge de la arbarrando, kelkfoje fajfante la signalon; tarnen sen sukceso.
Iom post iom mi komencis demandi min mem, cu tiu tuta ekspedicio ne estas malsagajo. La timo pro G.G., la deziro averti lin kaj poste la bezono helpi lin igis min veni tien ci. Sed.... mi sentis êian mallertecon de la nespertulo, al kiu tiaj aventuroj estas novajoj. Ne pripensante mi estis foririnta; nun mi staris tie ci kaj ne sciis kion fari. Tarnen, dum mi, la dorson turninte al la arbetoj, penis penetri per la okuloj la mallumajon sub la arboj, subite mi sentis manon, tusantan mian sultron kaj konata voco diris:
„Kompatinda amiko, kion vi faras en la mallumo!"



Gi estis G.G., kiu neaüdeble, stelire alproksimigis kaj bonvenigis ruin en tia sarkasma maniero. Post mia unua surprizo sento de kolero atakis min. Mi ne travivis ciujn tiujn malagrablajojn por fine nur esti mokata!
„Ah, êu gi estas vi?" — mi diris kiel eble plej trankvile. „Aüdante tiun pafadon mi pensis, ke vi eble bezonas mian heipon. Sed mi vidas, ke mi senbezone maltrankviligis. Bonan noktonl" — Kaj mi returnis min por foriri.
„Ne estu malsagulo, Willy" — diris G.G. min retenante. „Ne kolerigu pro sercajo. Vi venas gustatempe, mia knabo. Eble vi volas iom subteni min por ke mi pli oportune reiru hejmen."
„Kk>n?l" — Nun mi vidis ankaü (ni venis en la lunlumon) ke sango elfluetas el lia maldekstra maniko kaj ke li iras malrapide kaj malcerte.
„Dio, G.G., êu vi estas vundita?" — Mia tuta ofendetiteco forflugis.
„Pafo al mia supra brako, ne pli ol skrapvundol Willy, pasintan vesperon vi ridis pro la fela êapo kun la orelsirmiloj. Se mi ne estus metinta gin, vi sendube trovus min ie, kusantan inter la arbetoj. Mi atendis ion tian: subitan frapon en mallumo per kapkrevigüo aü alia kavalira arnülo. La êapo estas interne tegita per maldika stala plato; mi kunprenis gin en mia valizo, êar okaze mi gin bezonus!"
Li haltis kaj ekapogis sin kontraü arbotrunko.
„Ripozi iomete, Willy." Post momenta süento li daürigis:
„Estis malprospera nokto! Sercante vojon inter tiuj malbenitaj arbetoj, mi lasis min surprizi kiel fibubo.



La kapkrevigilo ne efikis dank' al mia êapo kaj mi forkurigis la viron per kelke da revolverpafoj, sed kiel kontraüêentilajo li pafe trafis mian brakon"; kaj plej domage estas, Willy, ke mi ne vidis lian vizagon. Li estas altkreska viro, jen cio, kion mi scias." „Cu vi vundis lin?"
„Mi timas, ke ne — Estis tro mallume."
„Do li povas denove nin ataki?!"
„Mi kredas, ke ne, Willy! Li volis senbrue fini sian aferon. Pafado ne staris sur lia programo. Li sin gardos denove fari bruon. Cetere, tiam okaze li ne trafus la vagonaron de la tria horo!"
„Kion vi celas? Viaj vortoj estas enigmaj."
„La viro nin sekvis de el Londono. Li certe ne êatas, ke oni vidu lin tie êi dumtage, do la sola maniero por foriri estas la vagonaro al sudo, kiu haltas en Tanfield je la tria horo. Ne, êi tiun fojon li maltrafis sian celon. Sed mi ankaü mian" — G.G. aldonis, iom senkuragigite.
„Cu vi ankoraü êiam kredas lin la sama viro, kiu sekvis nin el Francujo?"
„Sen ia dubo! Venu Willy, ni reiru hejmen. Verdire vi meritus riproêon, êar vi dizertis de via posteno."
„Poste mi rakontos al vi, kial mi tion faris. Niaj êambroj estas slositaj."
„Nun, kiam mi estas intersanginta kelkajn gentilajojn kun la amiko tie êi en la parko, mi apenaü povas kredi, ke li ankaü estis êi tiun nokton en la domo. Kiel li povus forlasi gin?"
„Mi povas rakonti tion, mia kara! Tute senutile mi ankaü ne pasigis la lastan horonl"
Tiam mi rakontis al li la historion pri la malfer-
La Viro al Francujo 5



mita pordo en la mangejo kaj pri mia renkonto kun Lady Edith. Li aüskultis atente kaj respondis nur: „Via deduktkapableco farigas pli kaj pli akra. La viro do estis en la domo. Vi vidis lin tuj, post kiam li forlasis gin tra la pordo de la mangejo kaj tie trovigis Lady Edith, kiu aüdis kaj sekvis lin. Tio plene harmonias, Willy!"
Dume malrapide ni iris returnen. G.G. apogis sin sufice peze sur mia brako. Kvankam li bone sin regis, tarnen mi tute bone rimarkis, ke li suferas.
Kiam ni venis apud la domo, mi demandis min kiel enigi. La pordo de la mangejo estis fermita — tion mi jam vidis de malproksime.
„Negrave!" — respondis G.G. al mia demando, kion fari. „La butlero donis al mi la slosilon de la malgranda flankpordo, la sama, per kiu li min elirigis. Ne forgesu, ke, krom Lordo Stockton, ankaü li sciis pri nia nokta ekskurso!"
Efektive post mahnultaj minutoj ni ree estis en la domo. Kun kelke da peno, êar G.G. nur iris tre malfacile, ni atingis niajn êambrojn. Ili estis ankoraü bone slositaj kaj ni trovis êion en la sama stato.
G.G. jus falis en apogsegon (li nepre malpermesis al mi alarmi pro lia vundo: li estis mem prizorgonta gin), kiam mi subite eligis krion.
„La portreto estas for!" — Sendube mi lasis gin kuêi sur la tablo, kaj nun gi estis malaperinta.
G.G., kiu estis lacega, tarnen salte levigis.
„Tiu fripono do tarnen iamaniere sin entrudis tien êi!" — mi daürigis. „La pordoj estis bone Slositaj, la sranko sur sia loko. Kiel li povis tion fari?"
„Ne estu malsaga, Willy!" — diris G.G. lakone.



„Vi vidis la viron ekstere, kiam la portreto kusis ankoraü sur la tablo."
„Sed, justa cielo, kiu alia povus esti estinta tie ci?"
„Kiuj sciis pri nia nokta promenado, Willy?"
„Lordo Stockton, kaj poste Lady Edith...."
„ Kaj la butlero! Guste, Willy!"
„Do unu el la tri?"
'„Tion mi ne diras, mia knabo! — Sed unue, venu tien êi kaj helpu min; ni nun bezonas ekzameni la farton de mia sultrol"



CAPITRO vra
Interakto
Montrigis, ke la kuglo trafis la karnon de la supra brako kaj faris negravan vundon. Laü instrukcioj de G.G. mi metis provizoran bandagon; mia amiko navis materialon por tiu celo en sia valizo; sajnis, ke efektive li antaüvidis eblajn vundajojn. Poste li penis dormi almenaü kelke da horoj.
Rilate al mi, mi ne povis fermi okulon kaj kiam tagigis mi vestis min kaj decidis iri promeni en la parko.
Sed antaü ol mi estis preta, oni frapis sur mia pordo.
„Urga telegramo por S-1» Gill" — vofio diris ekstere. Mi malêlosis la pordon kaj akceptis la telegramon. Dum mi estis sanceliganta cu mi veku mian amikon öi tiel bezonis ripozon, sed aliflanke, urga telegramo) voco aüdigis en la apuda êambro:
„Cu telegramo por mi, Willy? Envenu, mi jam ne dormas!"
Mi trovis lm sidanta sur la rando de sia lito. La bandago estis ankoraü en bona ordo, sed lia brako sajnis dolori. Nur per la dekstra mano li lerte malfermis la telegramon, legis gin, kapjesis kaj metis gin sur la tableton apud sia lito, la adreson supre.
„Vi aspektas lace, Willy!" — li diris. „Malbone dorminta sendube!"
„La tutan nokton mi pensadis kaj kombinadis" —



mi respondis. „La stelo de tiu portreto, kiu havas por ni tian grandan valoron, min timigis kaj cagrenis; iagrade mi estas kulpa pri tio."
„Vi ne bezonas riproci vin pro tio" — diris G.G. „Hieraü, kiam vi priparolis la grandvalorecon de la portreto, mi iom troigis. Kelkfoje vi estas iom naiva, Willy, kaj tiam mi satas kuragigi viajn naivajn konsiderojn."
„Dankon!" — mi diris.
„Certe, gi havas sian bonan flankon por vi — sed ankaü por mi, car estas gojo vidi vian kontentan vizagon, kiam mi ne kontraüparolas viajn konjektojn kaj konkludojn."
Mi ne povas nei, ke liaj sarkasmaj vortoj min indignigis. Tial mi diris kolertone:
„Tiel malsagaj vi tarnen ne trovis miajn hieraüajn asertojn. Sed kion vi nun diras pri la portreto, mi tute ne komprenas."
„Kiam vi hieraü malkovris, ke oni sekvas nin por ekhavi la portreton, mi estis tro gentila por kontraüparoli vin. En la realeco la portreto ne havas ian valoron por kiu ajn, car estas tarnen kompreneble, ke mi posedas pli ol unu ekzempleron kaj povas venigi el Francujo tiom, kiom mi volas. Nia kontraüulo estas ruzegulo; kial li faris la eraron steli la portreton kaj tiel montri, ke li timas gin, tion mi ne povas al mi klarigi."
„Sed kial oni sekvas nin?"
„Se tiu kapkrevigilo hieraü estus bone farinta sian laboron, vi jam havus la respondon al tiu demando." „Vi do kredas, ke li postvojagis nin por...." „Por elblovi mian vivlumon. La vivanta G.G. estas



dangera, la senviva ne povas plu lin malutili."
„Kiu tarnen estas tiu fripono?"
„Kompreneble la viro, kiu sekvis nin el Francujo!"
Dume kun mia helpo G.G. vestis sin.
„Mi kredas, Willy, ke mi pli bone restu hodiaü en Stockton Court Unue, car tiaokaze la kuracisto el Tanfield povas veni por ekzameni mian vundon, kiu diable doloras, kaj due, êar mi havas aliajn motivojn, kiujn mi nun ne priparolos. Sed vi devas reiri Londonon."
Mi konfesis, ke mi ne muite Satis tian perspektivon. La vundo de G.G. povus esti ankaü por mi tia bona motivo por resti kelkajn pluajn tagojn Kaj Lady Maüd P
Mia seniluziigo sajne estis legebla sur mia vizago, êar mia amiko ekridis.
„Se vi tiel bedaüras foriri ! Mi volis proponi
al vi preni la posttagmezan vagonaron el Tanfield kaj reveni morgaü matene per la vagonaro, iranta el Londono je la oka horo. Mi ne satas longe malhavi vian êeeston."
„Sed kion mi devas fari en Londono?"
„Cu vi ne komprenas, ke Lordo Lidderdale, la tria en nia ligo, devas esti informata pri la okazintajoj? Povas esti plej grave al li scü, ke lia estinta cambristo ne estis la viro, kiu li Sajnigis sin, kaj ke li uzis falsajn skribatestojn. Rakontu al li precize êiujn okazintajojn kaj diru al li, ke me treege bedaüras, ke mia vundo devigas min nun por kelke da tagoj êesigi la laboron. Cetere vi povas trankvÜigi lin pri la Stelo de la portreto. Mi tute ne opinias gin valora. Precipe diru al li, ke mi tarnen ne intencis disvastigi



reproduktajojn: tio nur utilus por averti la kulpulon (kiu ajn li estu). Nun, Willy, ni iru malsupren!" Ce la pordo li haltis.
„Jen mi ekpensas du aferojn" — li diris. „Se mi bone memoras, Lady Edith petis vin silenti pri la nokta renkontigo en la mangejo. Mi trovas, ke vi, kiel honesta viro, estas devigata plenumi sian deziron. Kompreneble mi devas informi Sian patron pri la okazintajoj de la pasinta nokto, sed pri Lady Edith mi silentos. Vi do ankaü ne parolu pri Si al Lordo Lidderdale."
„Sendube! Si petis min silenti, tio suficas!"
Kavalire sentita, Willy! Nun ankoraü io alia. Eble vi ridos pro gi, car gi estas mia malgranda vantajo. Vi konas la preferon de ciu detektivo neatendate, surprize ekaperi kun la solvo de komplikitaj problemoj. Nu, mi sentas, ke la respondo al nia moskva telegramo enmanigos al ni la komencon de la fadeno. Do ne parolu al Lordo Lidderdale pri tiu telegramo, nek diru la nomon de S-ro Olivier. Estas tiel kontentige al ni, detektivoj, kiam niaj metodoj restas sekretaj, gis ni atingas la deziratan rezultaton. Tiam tiu rezultato Sajnas muite ph' mirakla: kaj la homoj ja atendas de ni miraklojn."
Mi ciam kredis, ke G.G. estas super tiaj vantajoj,
sed kompreneble mi promesis agi laü lia deziro. » * *
Ce la matenmango aperis Lady Stockton kaj Lady Maüd. Lordo Stockton kaj Lady Edith ne êeestis. La unua petis mian amikon veni en lian cambron por informi lin pri cio, kio okazis dum la nokto. Al mi li lasis la taskon informi la sinjorinojn. Senspire aüs-



kultinte mian rakonton ili opiniis, ke ni havis aferojn kun dangera casstelisto. Ambaü kredis gin necesa averti la policon, sed mi konsilis, tute agi laü la decidoj de G.G. Mi igis ilin kredi, ke mia amiko faris sian noktan ekskurson nur por esti certa, ke la logantoj de la domo ne bezonas timi la ekstere vaganten viron. Kompreneble mi ne parolis pri mia renkonto kun Lady Edith kaj evidente ankaü si silentis pri gi antaü siaj patrino kaj fratino. La sinjorinoj estis tre konsternitaj pri la vundo de G.G. ricevita.
Fininte mian rakonton, mi diris, ke per la posttagmeza vagonaro mi estas forveturonta el Tanfield Londonon, kie urgaj aferoj postulas mian ceeston. Sajnis al mi — cu imago? — ke la vizageto de Lady Maüd malserenigis, sed ree pligajigis, kiam mi daürigis, ke la venontan tagon en la posttagmezo mi revenos por vidi, kiel fartas mia vundita amiko. Tio venigis min en la sepan cielon; promeno en la parko kun Lady Maüd enirigis min en la okan, se tiu ekzistas, sed en la plej altan staton de felicego mi trafis, kiam si proponis, ke la plej bona maniero rapide venigi la kuraciston al Stockton Court estas veturi por preni lin en la^durada veturilo. Gis, sia plej amata cevalo cetere bezonas promenadon; Si mem alveturigu la kuraciston kaj samtempe liveru Sinjoron Hendriks al Tanfield.
Okazis do, ke post duona horo mi sidis apud si en veturileto; la suno ridis, la birdoj kantis, la printempo estis veninta, kaj al mi Sajnis, ke mi veturas rekte en la cielon!
Muite tro baldaü ni alvenis al la stacidomo kaj kiam mi vidis Sin forveturi al la kuracisto, mia koro



estis plena je maldolceco, êar mi ne estis tiu kuracisto!
En la stacidomo mi telegrafis al Lordo Lidderdale, petante lin, ke li volu akcepti min tiun vesperon, êar mi povas sciigi al li gravajn aferojn. Kaj rememorante, kion G.G. diris pasintan nokton en la parko, mi informigis êe la stacidomestro, êu iu forveturis al Sudo per la noktvagonaro de la tria horo. La viro mem ne dejoris tiun nokton, sed la subestro rakontis, ke per tiu vagonaro forveturis du vojagantoj: longa, maldika viro, iom senzorge vestita, kun mallonga griza barbo, kiu, evidente dormetante, kun sia mola êapelo sur la vizago kaj la brakoj krucitaj sur la brusto, sidis en angulo de la atendejo por atendi la vagonaron, dum mallonga, dika junulo, laboriste vestita, pasis tien kaj reen sur la perono. Versajne la unua do estis nia amiko. Cu li revenos....?
* * *
Lordo Lidderdale plej kore nun akceptis, kiam mi vizitis lin tiun vesperon Li jus revenis de laciga kunveno kaj plendis pri kapdoloro kaj kapturnigoj. Depost la akcidento, kiu okazis al li en Nice, li restis iom suferanta kaj li rakontis al mi, ke li êiam ankoraü havas la senton de malklareco en la kapo. Li maltrankviligis sin pro tio des pli, êar krome li kelkfoje ne rekonis vizagojn. Estis tre malagrable stari antaü persono kaj ne memori lian nomon. Li konsultis medicinajn librojn, sed li estis punita pro tio, same kiel preskaü êiuj nespertuloj estas punataj, kiam ili jetas okulon en ilin: tutan nokton li ne povis dormi! Cerbomoligo, progresia paralizo kaj aliaj abomenajoj kuris tra lia cerbo; feliêe lia kuracisto tarnen



tute lin trankviligis: ordinara, nedaüra simptomo en tiaj okazoj. Dume, sufice malagrablal — Lia mano? Ho, bone; li esperas baldaü demeti la tukon, sed ankoraü longan tempon li estos devigata porti malgrandan bandagon.
Dum Lordo Lidderdale tiel, duonserce, duonserioze priparolis sian sanstaton, ni eksidis antaü la fajro kaj, guante aroman havanan cigaron, mi raportis al li, kio okazis en Stockton Court, detale plenumante la instrukciojn de G.G. Mia gastiganto aüskultis plej atente, ne interrompante min. Kiam mi finis mian rakonton, li balancis la kapon.
„S-1» Gill ne devus elmeti sin al tiaj dangeroj" — li diris. „Lia vivo estas tro valora por ni ciuj, por tiel senpripense esti riskata. Mi konsideras lin en ci tiu afero, je kiu ankaü mi interesigas, kiel en mia servo kaj iagrade sentas min responda pri cio, kio al li povas okazi. Malgraü tio mi muite respektas liajn kuragon kaj persiston."
Dum la interparolado mi baldaü rimarkis, ke la mistera malapero de la portreto precipe tiris la atenton de Lordo Lidderdale.
„Cu S-"> Gill jam faris teorion rilate al tio?" — li demandis. Kiam la êambro estas bone Slosita kaj la entrudulo ekster la domo, la portreto neeble povas malaperi. Cu vi bone serêis? Cu gi kusas eble post meblo, sub tapiSo aü ie alie, kie oni ne trovis gin? La tuta afero estas tiel mistera, apenaü kredebla.
Mi povis laüvere certigi, ke 6ie ni sercis, sed sen sukceso. Cetere, kiel estus eble, ke la portreto igu for de la tablo en tian kasigejon?"
Dinn ni ankoraü priparolis tiun temon, Lordo Low-



den estis anoncata. Car mi konsideris mian taskon finita, nun kiam Lordo Lidderdale estis informita pri niaj aventuroj, mi ekstaris por foriri. Sed antaü ol mi diris adiaü, la anoncito jam en venis, sekvate de alia, muite pli juna viro. La du sinjoroj portis porvespervestojn.
La pli juna tuj kun etendita mano alpasis al la gastiganto. „Bonan vesperon, Lidderdale! Pardonu mian neceremonian envenon: mi renkontis en la vestiblo nian ci-tiean duonitalan amikon kaj trovis min mem ne sufice grava por aparte igi min anoncil Mi aüdas, ke vi iom malsanetas. Tio ja devas nun finigi, ni elpensos ion por vin gajigi."
Lidderdale staris momenton kiel ekzemplo de senhelpeco. Poste li Sajnis ekpreni decidon, kaptis la etenditan manon kaj diris:
„Bonan vesperon, Lowden!"
Ambaü sinjoroj mutigis.
„Sed, bona amiko, jen staras Lowden, mi estas Ruthven" — diris la juna viro post kelkmomenta genplena silentado.
„Jen vi vidas!" — diris Lordo Lidderdale, turnante sin al mi. „Cu gi ne estas furioziginda?" — kaj li rakontis al la du sinjoroj, kion li jam antaüe diris al mi pri la stato de sia kapo. Mi vidis, ke liaj vizitantoj jetis rigardon unu al la alia kaj Lordo Lowden apenaü rimarkeble balancis la kapon.
Dume mi estis prezentita al Lordo Ruthven kaj Lowden donis al mi la manon:
„Kiel vi fartas depost nia kuna transiro de Calais, S-ro Hendriks?"
„Dankon, Mylord, mi bone fartas! Mi dezirus", —



mi daürigis mallaüte, „ke mi povus diri la saman pri nia gastiganto."
Lowden tiris min iom flanken kaj profitante la okazon, ke Ruthven komencis viglan interparoladon kun Lidderdale, U diris flus tre: „Gi estas tre malgojiga. Ni faras êiuj kvazaü ni rimarkus nenion, sed la kompatinda viro estas tre malbonfartaP'
„Li jus al mi rakontis, ke ha kuracisto ne opinias gin dangera."
„Nu, vi tarnen ne kredas, ke tiu informas lin tute laüvere pri lia malsano" — diris Lordo Lowden. En tiu momento Lidderdale denove sin turnis al ni.
„Sidigu, Lowden" — li diris. „Ruthven rakontis al mi, ke vi kune faris komploten kontraü mia libera tempo depost Jaüdo venonta."
„Jaüdon venontan vi tagmangos kun Ruthven 6e mi kaj lasos êiujn aliajn okupajojn" — dekretis Lordo Lowden. „Mi faris kelkajn trova3ojn por mia kuriozaja kolekto, venu ilin rigardi. Mi tre satus, S-"» Hendriks, se ankaü vi volus ceestL Tute familiare — nur inter ni kvar!"
„Mi volonte venus, sed mi ne estas certa, êu mi estos en la urbo."
„Faru vian eb Ion: nia konatigo estis agrabla sed mallonga. Ankaü vi estas kompetenta pri antikvajoj."
Mi promesis veni, se mi estos en la urbo. Poste mi adiaüis kaj Lordo Lidderdale, prenante mian manon, diris mallaüte:
„Memoru miajn vortojn pri la riskemajoj de S-10 Gill; kaj ankoraü iom sercu la portreten."
Veninte sur la straten mi preterpasis mallongan, dikan laboriste vestitan junulon, malrapide marsetan-



tan sur la trotuaro kaj sur kies vizagon okaze falis la lumo de la lanterno.
* * *
En la posttagmezo de la sekvanta tago mi pasis el la vagono sur la peronon de la tanfielda stacidomo, kaj de la perono rekte en la paradizon, êar antaü la stacidomo staris la veturileto kun Lady Maüd. Mi volus krii pro nura gojo.
Sed sidante flanke de si, mi vidis ankaü la serpenten de la paradizo en la formo de mallonga, dika Iaboriste vestita junulo, kiun ni preterpasis. Li ankaü venis el la stacidomo kaj.... mi lin rekonis!
Cu li sekvis min??....



CAPITRO IX
Neatenditaj Okazafoj
„Mi tre goj as, ke vi estas reveninta" — diris Lady Maüd, kaj tuj rugigis pro tiaj siaj vortoj.
„En Stockton Court okazas tiaj tremigaj aferoj" — si daürigis rapide. „Patro ne estas sufice sana por energie okupi sin pri ili, patrino estas tro nerva kaj
Edith ho, S-ro Hendriks, mia fratino estas tiel
strangkonduta kaj silentema. Mi havas neniun, al kiu mi povus elversi mian koron en ci tiuj malfacilaj tagoj. Mi sentas min tiel soleca kaj — mi timas."
Kiam bela, juna knabino konfesas al junulo, ke si estas soleca kaj timas, tiu junulo ordinare sentas sian kuragon sin levi gis eksterordinara alto. Tiel ankaü mi eksentis.
„Kara Lady Maüd" — mi diris (kaj mi vidis, ke tiu iom familiara komenco ne malkontentigis sin). „Fidu al mi! Mi bone scias, ke mia helpo ne muite valoras, sed gi estas sincera. Por helpi vin nenio al mi povas esti tro malfacila!"
La cevalo tie ci iom ektimis kaj la knabino devis sin okupi momenton per sia veturiga tasko. Poste si alrigardis min. „Vi estas tiel kora, So. Hendriks" — si diris. „Mi sentas min pli trankvila nun, kiam vi revenis."
Si tion diris sen ia koketeco, tute honeste kaj sincere.



„Multo okazis depost via forveturo" — si daürigis, „kaj via amiko estas tiel tute kaj plene detektivo, ke mi apenaü kuragas alrigardi lin. Atmosfero de suspekto pendas super Stockton Court; estas kvazaü cia reciproka intimeco forigis."
„Kio do okazis?" — mi demandis.
„Mi venis por kunakompani vin kaj samtempe vin informi" — si diris kun afabla rigardo. „Lia detektiva Mosto, via amiko tion konsentis: Nun li regas kiel cefkomandanto en Stockton Court. Ni estas en stato de milito...."
„Kontraü kiu?"
„Kontraü misteraj kaj nekonataj potencoj!" Si ridis momenton kaj mi vidis Sin paligi. „Mi nun iom mokas" — si daürigis, „sed la afero estas vere sufice malagrabla. Vi scias, ke mia fratino ne aperis ce la matenmango hieraü; Si ankaü forrestis 6e la tagmango. Nur en la vespero Si venis altable kun vizago, tiel senesprima kaj palega, ke ni ciuj ektimis. Sed Si asertis, ke Si tute ne estas malsana. Vespere en niaj cambroj — eble mi agis tre sename — mi ree ne povis ne esti malbonhumora, êar ni tiel enuas tie êi kaj ne iros al Londono. La senesprima vizago de Edith — kompatindulino! Poste mi komprenis, ke Si suf er as timegojn! — incitis mian animstaton, tiel ke mi farigis trokuraga kaj fine infaneca. Mi nepre volis vesti min en baltualeto, elprenis tre dekoltitan veston, frizis miajn harojn kaj malfermis mian juvelkesteton por preni kolcenon kaj kombüon. Imagu! la pli granda parto el miaj juveloj estis for. Mi kuris en la cambron de Edith kaj tiam montrigis, ke ankaü Siajn oni stelis. Kelkaj belegaj kolcenoj kaj aliaj grand-



valorajoj malestis. Tiam la kompatinda. Edith fine eligis sian rakonton. Pasintan nokton Si aüdis pasojn en la domo; estante Ciam kuraga, Si sekvis ilin kaj trovis en la mangsalono la pordon malfermita. Kiel kaj kiam Stelisto nevidate povis eniri niajn cambrojn, ni ne komprenas; sed la rezultato pruvas, ke iamaniere U enigis, alie kie estus niaj juveloj?!"
Si rigardis min per grandaj, demandaj okuloj, tiel ke mi ekhavis la deziron respondi: „Tie, antaü mil
la plej belaj safiroj viaj okuloj 1 sed, prudents,
mi ne eligis tiun penson. Malgraü mia stato de felicego mi tarnen bone komprenis la gravecon de la afero.
„Cu via fratino ne rakontis detalojn?" — mi demandis.
„Nenio estis plu por rakontL Fremdulo estas estinta en nia domo.... jen cio."
Edith do ne diris pri nia renkontigo en la mangejo.
„Kion vi faris post tiu malagrabla malkovro?"
„Kontraü «Siaj konvenajoj neniu el ni svenis. Kiel grizaj matronoj ni kondutis; ni eksidis kune kaj interkonsiligis. La rezultato estis, ke ni venigis la butleron kaj petis lin diri al S-"> GUI, ke ni tuj atendas lin en la salono por sciigi al li gravajn novajojn. Tiam ni plene informis lin!"
Lady/»Maüd klopodis trafi per la vipo kelkajn tedajn 'taS^jn kaj süentis.
„Mi dezirus scü la opinion de mia amiko" — mi diris. „Estas feliCe, ke li guste estis en Stockton Court"
„Vere, vi ne estas tre kora, Car vi ankoraü ne petis informojn pri lia farto" — diris Lady Maüd. Mi povus respondi, ke Sia Ceesto en la veturileto



estingis cian interesigon je aliaj, kiel la suno estingas
la lumon de la steloj, sed denove mi estis prudenta. * ^/jyfó
„Vi estas prava" — mi diris kun penta mieno. ^M/l^y/!^v
„La kuracisto konstatis nedangeran~~~karnvundon. La kuglo iris rekte tra la dika parto de la supra brako. Dum mallonga tempo li devos gin porti en tuko."
Strange! £1 la tri personoj en Anglujo, kiuj scias pri nia granda afero, du portas nun la brakon bandagita. Subite mi pensis, ke Lordo Lidderdale sur la boato al Dover aludis la eblon, ke oni antaüe fusis la pistolon, per kiu li sin vundis. Cu eble tiu sama mano? Tiu viro, kiu sekvis nin el Francujo? 
„Via deziro, scü la opinion de via amiko, tarnen ne estas tre granda."
Per tiuj vortoj Lady Maüd vekis min el miaj amatordetektivaj meditadoj.
„Mi pripensis la enigmecon de la stelo" — mi diris iom konfuzita. „Sed cu eble S-ro Gill jam trovis la solvon?"
„Ankoraü ciam li sercas, same kiel ni ciuj, en mallumo. Sed ne pro manko de fervoro. Li detale pridemandis ciujn domanojn, ec patron, patrinon kaj nin ambaü. Sajnas, ke li malfidas ciun kaj cion. La nura, kun kiu li kelkfoje parolas iom pli intime, estas Edith. Li sendube muite respektas siajn kuragon kaj energion. Sed, por diri la veron, mi ne trovas lin simpatia, almenaü rilate al lia agmaniero en tiu ci afero. Cetere, mi ne dubas pri liaj bonaj ecoj, êar.... car li estas vi amiko, S-*0 Hendriks."
La lastajn vortojn si diris tiel sincere, ke mi tuj plej rapide reeniris la paradizon. Mi revenis sur ia teron nur, kiam la veturileto haltis antaü la enirejo
La Viro •! Francujo 6



de Stockton Court kaj la tre tera figuro de la butlero akceptis nin kun riverencoj kaj manfrotado.
Lady Maüd iris supren kaj la butlero scügis al nu, ke S-"> Gill atendas nun en la librejo.
La Übrejo de Stockton Court estis tre granda, longforma per peza kverkligno carpentita cambro kun vido sur la largan herbejeton antaü la konstruajo. La librokolekto, ordigita en senfinaj vicoj lau la muroj, estis unu el la plej famaj en Anglujo kaj la nuna Lordo Stockton elspezis muitan monon por kompletigi gin. En la mezo staris bele skulptita longa tablo, same el kverkligno kaj êirkaüita de vast* el sama ligno faritaj apogsegoj kun kusenoj sur sidlokoj. Tie kaj tie ci paradis statuoj sur valoraj piedestaloj el blanka marmoro, interaUe reproduktajo de la iiermeso kun Bahusido de Praksitelo.
Ce la tablo sidis G.G, dorsapoganta en unu el Ia vastaj segoj. Li aspektis iom pale kaj evidente lace. Vidante min li kapsalutis kaj faris signon, ke nu sidigu apud li. .... ...!L:
Bonvenon, Willy! Mia brako fartas muite ph bone, da'nkon! Mi tre deziras aüdi raporton pri via vizito al Lidderdale. Cu vi bone lin informis? Rakontu kiel eble plej baldaü."
Mi raportis miajn travivajojn kaj h aüskultis kun granda atento. Kiam mi rakontis pri la stranga kaj tarnen tragedia maniero, en kiu Lordo Lidderdale akceptis la du neatenditajn vixitantojn, h faris signon por min haltigi momenton kaj restis sidanta keikan tempon kun fermitaj okuloj. Poste li kapjesis kaj petis min daürigi mian rakonton. Kompreneb e mi ne silentis pri mia renkonto kun la mallonga, dika junu-



Io. G.G. faris, kvazaü li trovus gin tre komprenebla, ke mi denove lin vidis ce la tanfield* stacidomo, sed la subita, mallonga skueto de lia kapo, kies signifon mi tiel bone sciis, vidigis al mi, ke la afero efektive tre interesas lin.
„Tiu renkonto sendube signifas, ke oni observas miajn iradojn" — mi diris.
„Kredeble vi eraras, Willy."
„Kiamaniere do vi gin klarigus?"
G.G. starigis kaj iris al la fenestro. Momenton li fikse rigardis eksteren; poste li returnis sin kaj diris:
„Mi ne povas ankoraü tion respondi, Willy. Dume mi dankas vin pro via sciigo: mi estas nun avertita."
„Avertita? 6u tiu viro do estas ?"
„Tiu viro estas honorinda civitano de la Unuigita Regolando. Provizore ni ne plu parolu pri li"
Tio estis sufice klara kaj mi silentis iom ofendite.
G.G. denove sidigis apud la tablo.
„Mi havas novajon por vi" — li diris.
„Lady Maüd, kiu estis sufice afabla veni al la tanfielda stacidomo por preni min en la veturileto, rakontis, ke Si kaj Sia fratino estas priStelitaj.
Kompreneble de la sama viro, kiu volis eniri niajn êambro jn...."
> Kaj kiu forprenis la portreton, dum vi vidis
lin promenanta ekstere! Plej kredeble!"
G.G. ree estis en sarkasma humoro.
„Mia knabo!" — li daürigis, „vi devas kutimi ne tuj eligi viajn pensojn. En tiu rilato sekvu la ekzemplon de Lady Edith. Jen prudenta kaj sinrega virinol"
Plej granda admiro sonis en lia voêo.
„Sed vi.... kion vi pensas pri la stelo?"



„Mi pensas, ke la stelisto agis diable lerte."
Mi komprenis, ke li ne volas priparoli siajn konjektojn, do mi ne plu penis igi lin rakonti.
„Nun mi havas ankoraü alian novajon" — li duns, kiam mi daüre süentis. Mi ricevis respondon de la angla konsulo en Moskvo."
Li transdonis al mi telegramon kaj mi legis:
„Olivier kun Robertson logas tie êi Hotelo Me-
tropole." , La telegramo portis la adreson de Lordo Stockton. „Tio ne muite al ni heipas" — mi diris. „Ni jam
scias, ke la êambristo de Lordo Lidderdale ne estis
Robertson."
„Fi, Willy, kiel vi povas tiel paroli Tiu telegramo estas la komenco de nia sukceso." „Kial?" „ m
„Mem eltrovu tionl Sed rapidu iom, Willy, êar post keïke da tagoj mi rakontos al vi, kiu estas la viro, kiu tiel tragedie mortis en Menton. Nun, ni iru en niajn apartamentojn; — en tiu êi medio om lernas kortegan etiketon kaj kortegan lingvon, Willy! La sonorilo por la mango estas sonoronta kaj mia kofro kun porvesperkostumo estas veninta. Kun gojo mi vidas, ke ankaü vi kunportis la vian."



CAPITRO X
Novaj Surprizoj
Same kiel antaü du tagoj ni tro vis, veninte malsupren por la mango — nun en konvena porvespertualetol — Lordon Stockton kaj la tri sinjorinojn en Ja salono. La salutado estis iomete ceremonia; mi sentis, ke la domanoj ne plu rigardas mian amikon kiel ordinaran gaston, sed krome kiel detektivon, kiu, plenumante sian metion, ekhavis en la domo certan aütoritaton, kiun oni nur devigate toleris. Nur Lady Maüd estis afabla kaj natura kiel ordinare kaj malkaSe montris sian esperon, ke ni iom pligajigos la malgojan animstaton, regantan en Stockton Court. Si ankaü nun estis mia tablonajbarino kaj ni ambaü estis la solaj, kiuj konversacüs. Ia atmosfero de malgajeco estis en tiuj du tagoj falinta sur la familion.
Mi ankoraü ne parotis pri Lady Edith. Enirante la salonon kaj ekvidante Sin mi ektimis pro la Sango de Sia vizago. Kiel eble ankoraü pli malvarma kaj senesprima, gi estis nun sen ia koloro;. sed plej timigaj estis la okuloj, kiuj ciam fikse rigardis kvazaü nenion vidante. La lipoj estis firme kunpremitaj kaj Si eê ne plu Sajnigis partopreni en la interparolado. Nevole la penso venis al mi, ke la kaüzo de tiu timiga Sangigo ne povas esti nur indigno pri la juvelstelo. Mi eksentis, ke tie 6i farigas tragedio, sed mi tute ne komprenis, kio efektive okazas!



Plej rimarkinda sajnis al mi k stranga mterrUato, kiu naskigis inter G.G. kaj Lady Edith. Mia amiko kondutis kun si plej gentile, kvankam lia gentileco kelkfoje estis nüksita kun ia sarkasma respekto; nu ne povas esprimi gin pli klare. Sed ciufoje mi vidis en liaj okuloj, ordinare tiel severaj kaj malvannaj, esprimon de kompato, preskaü de kareso. Mi komencis kredi ke G.G. jam komprenas, kio okazas cirkau ni.
En'la momento, kiam la sinjorinoj post la fino de la mango estis starigontaj, Lady Edith surprizis nin, dirante en sia kutima unutona maniero, sed tarnen tre klare kaj decide:
„Patro, mi volas fari al vi grandan peton. cu m ne povas arangi, ke ni tarnen pasigu ankoraü kelke da semajnoj en Londono?"
La karakteriza skueto de la kapo de G.G. igis min kompreni, ke tiu simpla demando lin surprizis kaj ke gi estis pli grava ol oni supraje kredus. Momenton fiiuj süentis. Poste Lady Maud diris3e tiu terura Stelisto povus helpi, por ke tio okazu, ü almenaü iom kompensus sian krimon! Nu patro,
konsentul" Jt. .
Lady Stockton mallaüde rigardis sian ph junan
patro bezonas ripozon kaj tiun li trovas nur tie ci" - §i diris severtone. „Cetere tio ne estas temo oor esti pritraktata eetablel"
Si estis prava. Lady Edith, kiu laü sia naturo sajnis esti ceremonia kaj formalama, nepre estis tre konfuzita, êar Si priparolis tiajn planojn en ceesto de la butlero kaj servistoj. , *
Kiam nelonge poste la sinjorinoj fonns, keikan tem-



pon regis inter ni premanta silentado, kiu fine estis interrompata de Lordo Stockton.
„Vi eksciis sendube, S-ro Hendriks, kiu malagrabla kaj neklarigebla okazintajo farigis tie ci dum via foresto. Laü konsilo de S-ro Gill, kies kapablecon mi plene fidas, (gentila, sed formala riverenco) mi decidis provizore ne informi la policon. Sed mi fidas nun, (li diris tion tre akcentite) ke li faros cion por solvi la enigmon. Por diri la veron, S-ro Gill, mi ne bone komprenas, kiel vi, restadante tie ci, povas veni pli proksimen al tiu solvo."
„Mi nur povas al vi respondi, ke mi jam venis pli proksimen" — diris G.G. trankvile.
Lordo Stockton rigardis lin mirigite.
„Mi bone komprenas, Mylord" — daürigis G.G., „ke tiu mistera afero vin malkontentigas kaj incitas. Mi ankaü komprenas, ke gi estas al vi malfacila decido: cu daüre fidi min, êu averti la policon. Vi ne vidas rimarkeblajn progresojn de mia flanko, vi ekdubas pli kaj pli, la pridemandado de viaj familianoj kaj servistoj al vi Sajnis sencela kaj malkontentigis vin. Tarnen, Mylord" — jen G.G. ekstaris kaj lia voêo ekhavis tonon, kiun mi neniam aüdis, preskaü solenan „mi petegas vin ne forpreni de mi vian fidon. Mi precize scias, kion mi faras kaj kion mi deziras kaj mi diras al vi, Mylord, sen ia flankmotivo, nur je la intereso de vi kaj de via familio: neniu krom mi povas fari al tiu delikata historio bonan finon, bonan precipe por vi kaj via familio. Je la nomo de Dio, neniun plu en gin enmiksu, precipe ne la policon! Kiel honesta viro, Mylord, mi promesas al vi solene: mi sendube sukcesos kaj la nubojn, amasi-



gantajn super via domo, mi nepre forpelos! Je la nomo de Dio, Mylord, fidu min!"
Mi miregis pri tiuj vortoj des pli, Car mi ne kom prenis, kiel ili povis rilati al Stek) — kiel ajn mistera. Kun 6iam pliiganta mirego mi vidis, ke Lordo Stockton paligis. Li provis paroli, sed ne povis eligi vorton.
Subite G.G. pasis al li.
„Mylord, êu vi volas fidi min?" — li demandis kun akcento, etendante la manon.
Momenton Lordo Stockton fikse lin rigardis. Poste li kaptis la al li etenditan manon, premis §m kore kaj. refalis en sian segon, apogante sin malantaüen kaj kovrante la vizagon per la manoj.
Mi estis surdigita. G.G. tarnen metis sian manon sur lian surtron kaj diris mallaüte kaj kore: „Kuragon, Mylord, mi nepre sukcesos!"
En tiu momento oni frapis k pordon. Lordo Stockton tuj sin levis kaj kiam la butlero envenis, lia vizago aspektis kiel ordinare.
„En la vestiblo estas persono, deziranta paroli kun S-ro Gill" — diris la butlero.
Mi falis de unu mirego en la alian, sed sajnis, ke mia amiko ne trovis la aferon eksterordinara.
„Kiel H aspektas?" — li demandis.
„Dika, juna viro, laboriste vestita" — respondis la
butlero. ,„ ,
Cu vi permesas al mi momenton, Mylord — demandis G.G. kaj post konsenta gesto de Lordo Stockton li forksis k êambron, dirinte al nu. lam sarkasma rideto: „VerSajne nia komuna amiko, Wiüy!
Lordo Stockton kaj mi nun estis sokj kaj mi trovis k situacion tre malfadk. Metu vin en mian



]okon: kion mi devis diri aü fari post la sceno, kiun mi jus ceestis. Felice mia gastiganta post kelka tempo mem rompis la silentadon.
„Mi devas peti pardonon, S-ro Hendriks" — li diris. „La okazintajoj en mia domo ne igas min modelgastiganto!"
„Mylord," — mi respondis, „jam la fakto, ke mi estas neinvitita gasto, suficas por igi gin tute malkonvena, se mi ec nur konsentus, ke vi havas ian kaüzon por fari senkulpigojn."
Ci estis bela frazo, flua kaj bonstila, sed mi sentis, ke gi pli naskigis el mia embaraso ol el mia koro. Tarnen mi deziris esti kora. Sed la scio, ke ciaj nekompreneblajoj kaj misterajoj estas cirkaüe, min premis. Lady Maüd parolis pri atmosfero de suspekto, pendanta super Stockton Court: ankaü mi subfalis tiun influon.
Lordo Stockton malrapide balancis la kapon.
„Tio estas belaj frazoj, S-ro Hendriks" — Ü diris. „Mi scias tre bone, ke vi, kiel gasto, povus atendi de mia flanko ion pli bonan ol silentadon cetable kaj malgajan humoron poste."
„Mi komprenas, ke vi havas cagrenon. Efektive, Mylord, vi ne bezonas senkulpigi vin."
Momenton Lordo Stockton penetreme min rigardis.
„Vi komprenas, ke mi havas cagrenon. Cu vi komprenas ankaü kian cagrenon?"
„Mi timas, ke ne, se gi ne estas tiu stelo...."
Mia gastiganto faris geston de malestimo.
„Tiu Stelo signifas al mi nenion; mi vidas, ke vi efektive tute ne komprenas la aferon."
La lastaj vortoj ne sonis severe, sed eksterordinare



afable, kvazaü li eksentis sin malpli korpremita pro mia nekomprenado.
Denove la interparolado, kiu malflue estis daüngata, baltis, kio ne estis miriga en la tiamaj cirkonstancoj. La süentado farigis premanta, car miaj klopodoj paroÜ pri generalaj temoj malsukcesis pro la distreco de mia gastiganto, tiel ke mi fine cesis peni.
Tiam Lordo Stockton starigis.
„Mi sentas, ke denove mi devas peti pardonon pro la forvagado de miaj pensoj" — Ü diris kun malgoja rideto. „Ho ve, S-"> Hendriks, ili ne forvagas al gajaj temoj. Pli bone ni iru al la sinjorinoj en la salono." * * *
En la salono trovigis nur Lady Stockton kaj Lady Maüd. Lady Edith tuj post la mango foriris supren. Si plendis pro tre forta kapdoloro kaj neniu dubis
pri tio. w. ,
Tiun vesperon Lady Maüd ne kantis. Mi ne kuragis peti, ke Si kantu en la malgajigaj cirkonstancoj. Estis klare rimarkeble, ke ankaü Si eksuferis pro la granda melankolio, reganta en la tuta domo. Tarnen Si regis sin kaj Sia suna naturo êiufoje brilis inter la nuboj de malgajeco, tiel peze premantaj Sian cirkaüajon.
Dam, ni, precipe Lady Maüd kaj mi, estis keikan tempon priperolantaj generalajn aferojn, G.G. apens en la salono. . ,
JAi estis prava, Willy!" — li diris kun jesa kapmovo al mia flanko. Tuj poste li komends viglan interparoladon kun Lady Maüd pri la Sancoj, ke ni havos belan senpluvan someron.
Sajnis, ke üaj laüdkantoj pri la angla pejzago en la somero denove memorigis al Lady Maüd la plezurojn



de la londona „season". Si almenaü turnis la paroladon al la cetable esprimita deziro de Sia fratino, ke la familio pasigu ankoraü kelkajn semajnojn de 1' „season" en Londono.
„Ho patro!" — Si diris, „eble mi estas egoista, sed mi tiel sopiras, post ciuj lasttagaj okazintajoj, forveturi de tie ci, almenaü por mallonga tempo. Alie ni ciuj pereos pro la melankoliaj lasttagaj impresoj. Edith ankaü tion sentas; ni ja ciuj vidas, kiel forte ci tiu medio Sin nervigis.'
Sajnis, ke Lordo Stockton ne muite aprobis la vortojn de Lady Maüd kaj mi jam atendis, ke li rifuzos per unu vorto, kiam, je mia miro, G.G. sin enmiksis en kt aferon.
„Pardonu, Mylord", — li diris, „ke mi kuragas doni al vi konsUon rilate al afero, kiu min ne koncernas. Kiel detektivo mi pli ol unu fojon vidis kazojn similajn al tiu de via malpli juna filino: tre fortan, preskaü nevenkeblan malplacon kontraü la loko, kie oni estas prirabita aü malbone traktita. Gi estas forpasa, sed ne sendangera nervosimptomo. Sango de medio estas radikala kuracüo. Se via propra sano ne estas nevenkebla malhelpajo, mi serioze konsUas al vi decidi almenaü dum mallonga tempo eklogi en via domo en Grosvenor-Gardens."
La fakto, ke G.G. tiel enmiksis sin en afero, tute ne koncernanta lin, ne malmulte indignetis min; je mia miro montrigis, ke Lordo Stockton havas alian opinion.
„Vi do opinias gin je la intereso de mia filino?" — li demandis akcente. „Sendube, ciurilate gi estas rekomendinda."



Ankaü G.G. parolis kun akcento. Mi sentis, ke demando kaj respondo havas certan signifon, kiun mi ne komprenis.
„Tiam la malgranda intereso devas cedi al la pÜ granda: ni veturos Londonon kiel eble plej baldaü!" — diris Lordo Stockton.
Kiam nelonge poste la sinjorinoj lasis nin solaj, Lady Maüd flustris al mi: „Mi konfesas, ke mi estis malprava, S-*0 Hendriks, via amiko estas karulo!" * * *
Same kiel antaü du tagoj G.G. kaj mi kune eniris mian dormoêambron. Gi aspektis same kiel tiam; du apogsegoj staris alloge apud la fajro.
Mi estis sidigonta en unu el üi, kiam sur la kamenkadro mi vidis ion, kio haltigis mian spiradon. Tie kusïs apud la peza antikva horlogo la perdiginta portreto. En la sama momento ankaü G.G. gin vidis, kaj ne dirante ion ni rigardis nin: la plej granda mirego ne havas vortojn.
Post nia laüta sonorigado aperis la kliniganta butlero mem. Li ne scns, kiel la portreto subite ekestis tie sur la kamenkadro, sed je nia peto li promesis sendi la servistinon, kiu ordigis la cambron
Nelonge poste beleta, koketvestita cambristino staris antaü ni. Ho, êi sciis êion pri k portreto: ordigante k cambron Si iom Sovis flanken ursfelon, kusantan inter la tablo kaj la fenestro; tiam Si ekvidis malgrandan blankajon elstari de sub gi. Tiel Si trovis la portreton kaj metis gin sur la kamenkadron. La sinjoroj sendube perdis gin kaj tie gi tuj frapas la okulon. „Cetere, gi estas terura portreto" — Si findiris. „Simila al senvivulo!"



G.G. pridemandis Sin detale kaj igis Sin meti la portreton precize tiel, kiel Si trovis gin sub la ursfelo. Poste li gin metis en sian paperujon.
La sola klarigo, kiun mi trovis, estis jena: trablovo de la pordo, kiun mi fermis post mi, kiam mi estis sekvonta mian amikon, pelis la portreton (ne surgluitan) de sur la glata tabloplatajo sub la ursfelon. Tarnen mi ne kredis tiun klarigon tre versaj na.
Kiam ni ree estis solaj, mi eldiris tiun mian konjekton kaj demandis la opinion de G.G.
Li rigardis min momenton ne dirante ion.
„Willy" — li fine respondis, „mi kredas, ke la viro el Francujo estas diabla ruzegulo, sed nun li klopodis esti tro ruza."



CAPITRO XI
Porsinjora Vespermango
La postan matenon, veninte en la cambron de G.G. por helpi lin por Ha tualeto (car la vundita brako igis heipon ankoraü necesa), mi trovis lin plej gajhumora.
„Cio iras bone, Willyl" — li diris. „Pasintan nokton mi pripensis kaj rememorigis al mi cion kaj kredeble ni sukcesos!"
„Mi dezirus, ke vi rakontu al mi ion plian pri la afero" — mi respondis iomete malbonhumora. „Mi vidas cirkaü mi êiajn okazintajojn, kiujn mi ne komprenas. Mi vidas homojn malgojaj kaj timantaj, Dio scias pro kio; kaj mi neniel povas helpi aü servi ilin, guste car mi nenion scias."
„Vi scias suficon, Willy, sed vi ne komprenas, kion vi scias."
„Dankonl"
Se mi ne estus firme decidinta elporti sen kolero la karakterizajojn de G.G., mi certe ne respondus lin tiel mallonge, car mi Satis eldiri ne tre afablan riprocon pri lia „patra" sarkasmo. Mi do regis min, kvankam tio ne plibonigis mian humoron.
„Brave! Smregeco estas eco de la vera viro! Ne kolerigu, Willy! Pro via trankvileco vi estas admirittda."
La neimitebla kutimo de G.G. Sercmoki ten jam ne efikis sur min. Mi eê ridetis kaj.... süentis.



„Tiu rideto estas iom malgoja" — daürigis mia turmentanto. „Sed via sinregeco meritas rekompencon. Hieraü vi tiel miris pri la retrovo de la portreto, ke vi tute forgesis demandi pri nia komuna konato, la dika, juna viro. Aü cu gi estis pro diskreteco, Willy?"....
Mi opiniis plej bone ne respondi.
„Aüskultu, mi levos por vi unu pinton de la vualo: Tiu senkulpa juna viro estas detektivo el Sunderland. La servisto de Lordo Stockton, veturinta tiun vesperon al Tanfield por forsendi nian telegramon al Moskvo, samtempe kunportis telegramon por li Tiun saman nokton nia juna amiko jam estis laboranta."
„Tre interesa" — mi diris. „Sed mi dezirus scü, kial li honoris min per sia observado, unuafoje en Londono, kaj poste tie ci. Kion tio signifas?"
„Cu via konscienco faras al vi neniajn riprocojn," — demandis G.G. per sercminaca tono, kaj kiam mi duone ofendetite, duone ridante kapneis, li daürigis: „Tiam ankaü mi nenion povas diri."
Mi ne respondis kaj per süentado montris mian indigneton.
„Versajne," rekomencis G.G., „vi ree renkontos tiun junulon."
„Cu vi malsagigis, G.G?" — mi fine eksplodis. „Cu vi igas tiun viron observi min?"
„Ne, mia knabo, sed tarnen eble vi renkontos lin. Kredu, ke li observas vin, aü ne kredu tion: gi estas por mi indiferenta, se vi nur ne montras vin mirigita, kiam neatendite vi lin ekvidas."
Mi levis la sultrojn kaj silentis: nun G.G. subite farigis serioza.



„Nu, Willy, vi ja devas kompreni sercon. Mi jam ofte diris al vi, ke, kvankam ni estas entiritaj en tre gravan aferon, ni konservu nian bonan humoron; la sciado, ke dangero nin minacas, ne senkuragigu nin. Kaj kredu min" — tie ci lia voco ekhavis koran tonon, „mi ne povas plene informi vin, nek Lordon Stockton, guste pro tio, ke ju pli vi scias, des pli granda farigas la dangero en kiu vi estas. Promesu do ne fari signon de miro aü rekono, kiam aü kie ajn vi neatendite renkontos nian dikan amikon."
Mia ofendetiteco estis for; mi promesis.
Je tagmezo ni forveturis el Stockton Court Nia gastiganto telegrafe estis ordoninta pretigi la domon en „Grosvenor-Gardens" por li kaj lia familio. Post kelke da tagoj ili sekvos nin en la cefurbon.
Tiu certeco igis por mi la adiaüon malpli malfacila.
Lady Maüd Sed mi ne priskribos miajn pensojn
kaj songojn. Mi verkas la historion de rimarkinda
okazo en la historio de la kriminaleco kaj ne amro-
manon. Lady Maüd estis venonta Londonon! Tio
estas sufice klara al ciu, kiu iam estis juna.
* •> •
La sekvantan jaüdon mi plenumis la inviton de Lordo Lowden tagmangi êe li. Lundon mi revenis el Tanfield kaj jam la postan tagon G.G. rakontis al mi, ke pro la granda afero li devas forveturi por kelke da tagoj. PU detale li ne volis informi min. Je sia bedaüro li ankaü ne povis permesi al mi lin akompani. Mia propra sendangereco postulis, ke mi restu en Londono. Se iamaniere minacus dangero, la juna viro, kiu jam antaüe min sekvis kaj kiu, kvan-



kam mi ne vidis lin en la lastaj tagoj, tarnen en ia mistera manier© sajnis min gardi, min avertus.
Antaü kelke da tagoj mi estus ridinta pro tiu mistera agmaniero. Niaj aventuroj en Stockton Court tarnen igis min iom pligravigema. Mi konvinkigis, ke multon mi ne komprenas, interalie la dangeron, kiu min minacas. Sed post kiam G,G. diris min, ke ni jam estas sekvataj de el Francujo, mi akceptis la eblecon de tiu dangero. Mi bone tenis la okulojn malfermitaj kaj precipe turnis mian atenton al la fakto, cu oni min sekvas. Mi povis tarnen preskaü certigi, ke tio ne okazis; mi vidis nek mian dikan gardangelon, nek la misteran personajon, kiun mi en miaj pensoj nomis: la viro el Francujo.
Merkredon mi rekomencis mian oficlaboron. Mia onklo Bruce kore bonvenigis min kaj min invitis la venontan tagon mangi 6e li. Mi rakontis al li, ke mi en tiu tago estas mangonta kun Lordo Lidderdale kaj Lordo Ruthven êe la maljuna Lordo Lowden.
„Bonege, Willy!" — li diris iom moktone. ,3e vi same daürigos, vi baldaü ne plu rigardos nin, malricajn burgojn. Tri, Peers' *) de Anglujo kaj vil Vi povas esti fiera pri tiaj amikoj."
Mi diris, ke Lordo Lowden precipe invitis min por montri sian kolekton de malnovaj juveloj kaj grandvalorajoj.
„Dangera poseda3o, Wülyr — respondis mia onklo. „Cu vi jam legis la matenjurnalojn?" Mi respondis, ke ne.
„Juvelstelo êe Lady Ackland pasintan nokton, mas-
*) m „Peer" estas persono, kiu pro naskiteco aü pozicio rajtas kaj devas kunsidi en la nobela deputitaro.
La Viro at Francujo 7



kita viro, forsavigo tra la fenestro kaj aliaj roman-
tikaj faraêoj. E6 revolvcrpafo, kiu malutilis neniun 
Nun, Willy, via laboro vin atendas. Tiun historion vi povas poste legi de la komenco gis la fino."
Tiel mi rekomencis mian laboron kaj la sekvantan vesperon je la sepa kaj duono mi suriris la largan stuparon en la domo de Lordo Lowden ne malproksime de Kensington-Gardens. Lordo Lowden estis, kiel mi jam antaüe diris, pli italo ol anglo. Ankaü nun li ne intencis longe resti en Anglujo. Li est s veninta por êeesti kelkajn gravajn kunsidojn de la nobela deputitaro — Lordo Lowden estis fervora radikalulo kaj tial multaj el liaj samklasuloj ne tre satis lin. Li ne opiniis necese arangigi la tutan grandan domon, jam ekde longa tempo neokupitan. Li do eklogis en kelkaj grandaj, lukse mebUtaj cambroj sur la unua etago kun — sola virservisto — sia maljuna itala Cambristo. Montrigis, ke, okaze de la luksega mango, kiun li al ni proponis, li dungis kelkajn servistojn por servi cetable — pli ol unu angla aristokrato estus trovinta tion hororo *). Lordo Lowden estis efektive viro en kiu la Sato al simpleco kaj al lukso estis strange mtermiksitaj. Eksterordinara surtabla lukso, sed dungitaj servistoj. Tiu kombino estis kvazaü simbolo de lia vivmaniero.
Enirante mi jam trovis la du aliajn gastojn venintaj kaj vigle interparolantaj kun sia gastiganto. Lordo Lowden bonvenigis min tre gentile kaj diris, ke li muite gojas vidi min. Baldaü poste ni altabligis.
Apenaü sidiginte mi igis miajn okulojn vagadi tra la bela, simpla, sed multekoste dekoraciita mangsa*) hororo = abomenajo.



lono, kiam min atendis unu el tiuj grandaj surprizajoj, je kiuj la lastaj tagoj estis tiel riêaj. En unu el la du frakvestitaj servistoj, kiuj staris ce la bufedo, atendante ke oni enportu la antaümangajojn, mi rekonis la dikan, junan viron, mian gardangelon! Kion li faras tie ci? Kial li entrudia sin tien êi kiel servisto? Li, la detektivol Min li ne sekvis, plej
certe! Kio igis lin anstataüigi siajn laboristvestojn
por kelnerfrako? 
La viro ne faris signon, ke li rekonis min; kaj ankaü poste, dum la servado, neniu rigardo, nenia movo de lia senesprima vizago montris, ke li ne vidas min la unuan fojon. Mi memoris la admonon de G.G. kaj miaflanke ankaü penis ne montri ian miron. Mi tarnen ne povis malhelpi, ke mia cerbo êiam sin okupu per la kialo de lia ceestado, tiel ke dum la unua parto de la tagmango mi estis süenta kaj distrita. Felice la temo de la konversacio estis la diskutoj en la nobela deputitaro, pri kiuj la tri sinjoroj tre ekscitigis, precipe pro la radikalaj ideoj, eldiritaj de Lordo Lowden. Oni do malmulte rimarkis mian neparolemon.
Jen la irado de miaj pensoj! Mi ilin priskribas iom detale, êar la finrezultato, al kiu üi venigis min, estis tiel frapanta kaj surpriza, ke mi mem apenaü povis gin kredi. Tarnen gi estis la sola klarigo, kiu konformigis kun la faktoj.
La dika, juna viro de vis averti nun, kiam dangero minacus. Cu tial li venis êi tien kaj êu por tio êi Ü aplikis sian maskigadon? Tion mi ne kredis verSajna. Por averti min ne estis bezonata tia flanka vojo: se necese li povus viziti min hejme. Cu li do venis por sirmi min kontraü êi tie minacanta al mi



dangero? Mi estis forjetonta ankaü tiun eblon; sed mi ekpensis, ke G.G. foje diris: detektivo faras eraron, kiam ü forjetas ideon, êar gi estas stranga kaj kontraüa al tio, kion li kredas natura. Do mi supozu, ke efektive tie êi al mi minacas ia dangero. De kiu
gi povus veni? De unu el miaj tri kunestantoj? 
Lordon Ruthven mi konis ekde mia veno Londonon. Mi ofte renkontis lin êe Lordo Lidderdale kaj alüoke: iom malserioza junulo, sprita kaj amuza, eksterordinare bonkora, konata de êiu Londonano; Ha vivo kun virtoj kaj malvirtoj estis kvazaü malfermita libro. Plej certe, de li ne venus ia dangero.
Ankoraü malplie gi povus veni de Lordo Lidderdale. Lin mi konis depost unu jaro; li estis eminenta viro, gvidanto en sia medio, viro. kiun êiu senlime estimis kaj kies vivo ankaü estis malfermita libro. Se iu estus super êia suspekto, li estis.
Lordo Lowden, nia gastiganto? Venture kion mi sciis pri Lordo Lowden? Lian nomon oni vidis kelkfoje en jurnaloj. Li logis en Italujo; nun li vivas tie êi vivon iom strangan por „Peer" de Anglujo, sola kun itala êambristo en kelkaj êambroj de sia domo. Liaj samklasuloj lin ne Satas. Li Jus revenis Angl-
ujon.... kaj jen ekbrilis antaü miaj okuloj lumo,
tiel blindiga, ke gi ektimigis mm.
Lordo Lowden estis kun Lordo Lidderdale en Nice, kiam ni estis en Menton, do je distanco de malpli ol du horoj per la vagonaro. Li estis maljuna kaj forta viro kun sana korpstato.... iu, kiu ne facile lasas sin timigi. Kaj — li transveturis kun ni al Anglujol Kiel mi povis esti tiel blinda? Kiu alia, krom li, nin sekvis de el Francujo? Cu tiu mistera persekutanto



ne partoprenis, laü la opinio de G.G. en la okazintajoj en Stockton Court?.... Cu G.G. ne petis la heipon de la juna dika detektivo? Kaj êu mi ne trovas tiun detektivon tie êi en la domo de Lowden? Kaj refoje: êu li ne estis la nura, pri kiu G.G. nepre povis scü, ke li sekvis nin de el la Riviero?.... Cu li ne havis la okazon fusi la revolveron de Lordo
Lidderdale? Mi meditis kaj meditis. Cio harmo-
niis kaj — kiom ajn sensenca gi Sajnis unuavide — mi pli kaj pli konvinkigis, ke nur Lordo Lowden
estas „la viro el Francujo." Certe G.G. jam de-
longe scias tion; kredeble li ridas pro mia malspriteco. Gia kialo estas, ke neniam venis al mi eê la penso rigardi Lordon Lowden en tia lumo. Nun kiam mi unufoje f ar igis suspekta, vualo kvazaü falis de miaj okuloj.
Kia malkovro! Mi atente observis mian transtablan najbaron. Li havis akran, inteligentan vizagon, mallonge tonditajn grizajn harojn, altan frunton kaj mallongan grizan barbon. Liaj okuloj estis brunaj, akraj kaj penetrantaj, sed neniam ili restadis longe sur la sama objekto kaj ankaü malofte rigardis iun rekte. Mi imagis, ke kelkfoje ili efektive havis homevitan esprimon. Li estis senzorge vestita. Sur la frakaj refaldajoj mi vidis tie kaj tie êi cindromakulojn, la kravato sidis iom nerekte, la manoj estis ne tute bone prrzorgitaj. Mi konsentas: la viro venis el lando, kie pureco ne estas karakteriza eco de la popoio, sed anglo ordinare konservas sian puramon kaj la bezonon al bone prizorgita eksterajo ankaü en la ekster lando. Tiu viro aspektis iom malzorgite kaj la generala impreso, kiun li faris, ne estis favora. Eê



momenton venis al mi la penso, êu li vere estas Lordo Lowden: nek Lidderdale, nek Ruthven konis lin antaüe. Sed aliflanke, li jam êeestis kelkajn kunsidojn de la nobela deputitaro kaj sendube tie renkontis konatojn. Ne, tiu romantika ideo estus tro malsaga: mi devis regi mian fantazion.
Tarnen, se mi estus prava rilate al la cefafero, Lordo Lowden sendube estas dangera krimulo — stelisto, murdisto! Mi devas konfesi, ke, dum mi tiel pripensadis, mi ne povis ne tremi pro ekscito. Sed ju pli mi rememoris la okazintajojn kaj ankaü la malmultajn informojn de G.G., des pli mi konvinkigis, ke mi ne eraris. Mia amiko eê estis antaüdirinta mian subitan
kaj neatenditan renkonton kun la juna detektivo 
Kompreneble li sciis, kie tiu renkonto estis okazonta. Estis tute laü la agmaniero de G.G. konservi la misterecon de la afero, sed tarnen prepari min al la surprizo, kvankam eble eê nur por igi min scivola. Sendube Lordo Lowden estas nia malamiko aü almenaü lia kunhelpanto.
Mi estis jam veninta al tiu finkonkludo, kiam la voêo de nia gastiganto revokis min al la realeco:
„Cu Lady Ackland estas via konatino, S-ro Hendriks?"



CAP1TRO xn
La Kuriozaja Kolekto
Lady Ackland ne estis mia konatino, sed miaj tri tablokunuloj ofte vidis Sin kaj hieraü ili pasigis kelke da horoj 6e unu el la brilaj vesperfestoj, kiujn Si kutime arangis dum la „season" en Londono. Ankaü Lordo Lowden estis tie, kvankam li preskaü neniam eliras. Si estis jam multajn jarojn vidvino kaj energie rebatis gis nun ciujn atencojn je Siaj koro kaj mano. Oni kelkfoje rakontis, ke Si havas preferon al Lordo Lidderdale, sed liaflanke neniam montrigis tia prefero al si. Cetere Si estis pli aga ol Lidderdale kaj preskaü kvardekjara. Sia diamant — perl — kaj juvelkolekto estis fama en la tuta Anglujo kaj Si kutimis montroelmeti grandan parton el gi sur sia persono, tiel ke dum Siaj vesperfestoj Siaj gastoj rigardis Sin kun miro, se ne ciam kun admiro pro la multegaj diamantoj kaj aliaj grandvaloraj ornamajoj, per kiuj Siaj sultroj kaj kapo, multfoje ankaü Siaj vestoj kaj ec Siaj suoj estis kovritaj. En tiu rilato Si certe estis unika; Si ne povis ne troigi.
La pasintan vesperon Si denove, brilanta kaj radianta en multaj koloroj, meze de siaj gastoj plenumis siajn devojn de gastigantino. Kiam, post la fino de la festo, Si lacega venis en sian dormocambron, Si propramane metis siajn ornamajojn sur la grandan tualettablon, igis sin helpi kiel eble plej baldaü de



sia cambristino kaj enlitigis. Nokte brueto en la êambro Sin vekis. Unu el la fenestroj, donantaj vidon sur la belplantitan gardenon, estis malfermita kaj per la lumo de sia kristala noktlampo si vidis (kvankam ne klare) longan maskitan viron êe sia tualettablo. Kompreneble si ekkriis; la viro per unu paso atingis la fenestron, eligis, kaj si vidis lin forkuri rekte tra la gardeno kaj malaperi en la arbetajo, kreskanta êe la malantaüa gardenmuro. Si aüdis revolverpafon; poste evidentigis, ke policano, vidante la viron grimpi trans la muron, paf is por lin haltigi; sed sen rezultato. La stelisto forkuris kaj la juveloj de Lady Ackland malaperis kun li! Kompreneble „la polico sekvas la postsignon de la krimulo!" — almenaü, laü la diroj de la jurnaloj. Sed en la realeco li ne postlasis ian postsignon, kiu povus lin perfidi.
Post la mallumaj konjektoj koncernantaj nian gastiganton, kiuj min okupis, la rakonto pri cio, kio okazis en la domo de Lady Ackland, estis por mi bonvena distrajo. Ci revenigis min al la realeco kaj donis al mi la okazon denove koncentrigi miajn pensojn al mia êirkaüajo; alie oni certe estus rimarkinta mian distrecon. Ni mangosidis sufice longe kaj nur je la deka horo ni eniris la laborcambron de Lordo Lowden, same lukse meblitan kaj eksterordinare hejmecan. Granda flamanta fajro brilis en la kameno kaj la elektra lumo estis agrable malheligata per helkoloraj sirmüoj.
Nun proksimigis la celo de la vesperkunveno: la pririgardado de la nova kolekto de grandvaloraj kuriozajoj, jus aêetita de Lordo Lowden.
„Mia granda kolekto estas en Italujo", — la gas-



tiganto diris, „bone enslosita en granda Banko en Florence. Kion mi nun acetis, mi jam donis por konservi al mia bankiero, sed — honore de la sinjoroj — mi igis êion porti êi tien. Morgaü matene oni ree venos por preni gin. Ni do esperu, ke la amiko, kiu pasintan nokton faris viziton al Lady Ackland, ne ekhavos la ideon viziti ankaü min en la hodiaüa nokto."
„Ci estus rimarkinda okazo!" ridis Lidderdale. „Se la viro venas, vi certe sendis al li inviton, Lowden!"
Dume Lordo Lowden malfermis pezan kverklignan srankon kaj prenis el gi grandvaloran inkrustitan kesteton, kiun li malslosis per slosileto, fiksita al lia horlogceno. La internajo estis dividita en tri fakojn en kiuj kusis sur blua veluro diversaj multvaloraj stonoj, en eksterordinara antikva maniero kadritaj, kune kun diversaj grandaj kameoj, el kiuj kelkaj sendube havis tre grandan valoron.
Lordo Lowden metis la kesteton sur la tabion. Li kaj Lordo Lidderdale staris êe unu flanko, Lordo Ruthven kaj mi ce la alia. Dum Lordo Lowden unu post la alia elprenis la juvelojn kaj kameojn kaj priskribis kun la „feu sacré" *) de la kolektisto ilian belecon kaj eê historion, mi subite vidis, ke oni nerimarkate malfermetis la pordon de la êambro, kiun mi okaze rigardis. Lordo Ruthven apud mi estis tro okupita rigardante la kuriozajojn, por tion vidi La du aliaj sinjoroj staris kun la dorso turnita al la pordo. Mi tuj rememoris la detektivon do mi faris kvazaü mi rimarkis nenion. Miaj du kungastoj atente aüskultis, kion Lordo Lowden rakontis. Miaj pensoj *) sankta fajro.



kompreneble okupis sin pri la detektivo, kiu ciam sekrete estis observanta nian gastiganton. Kontraüvole mi atentis ciujn liajn movojn kaj aüskultis ne malpli atente, kion li diris.
„Tiu juvelo," — li rakontis, prenante el la kesteto nefacetitan smeraldon, ore kadritan, „estis posedajo de la familio Borgia. Oni eê asertas, ke la fifama Lukrecia portis gin. Same kiel aliaj ornamajoj el tiu tempo, gi kasas en sia ora rando malgrandan risorton. Kiam oni premas tiun risorteton, preskaü nevidebla Pjkijo eksaltas eksteren, kiu per unu piketo jam #sr*jL&£ povas mortigi — almenaü en tiu tempo. Tarnen ankoraü nun estas rekomendinde singarde agi kun gi. Laüdire tia pikilo povas konservi sian fatalan potencon dum jarcentoj."
Lordo Ruthven etendis la manon por pli detale esplori la juvelon.
„Gardu vin, Ruthvenl" — diris nia gastiganto. „Tie êi dekstre estas la priparolata risorteto; atentu, ke vi ne tusu gin."
Ruthven prenis la juvelon, pririgardis gin atente kaj poste transdonis gin al Lordo Lidderdale. Dum tiu êi ankaü gin esploris, Ruthven kaj Lowden vive ekparolis pri kameo. La unua iris al la alia flanko de la tablo, tiel ke Lidderdale restis sola êe la loko, kie estis la kesteto. Sufiêe admirinte la smeraldon, li remetis gin en sian lokon kaj sin klinis por ekrigardi la aliajn tie kusantajn stonojn.
„Kia eksterordinare belega stono estas êi tiu!" — li diris, prenante bele facetitan safiron. „Oni faris per gi koltukpinglon, ion kun moderna aspekto oni preskaü povas diri!



Lordo Lowden interrompis sian paroladon kun Lordo Ruthven. Ekvidante la safiron, kiun Lordo Lidderdale ciam tenis en la mano, li videble ektimis.
„De kie, dinome, vi prenas ci tiun stonon?" — li demandis evidente tre mirigita.
„Nu, kompreneble el la kesteto!" — estis la atendota respondo.
„Sed tiu stono ne estis en gi, mi nenian vidis gin."
„Nu, mi povas certigi, ke gi ne estas donaco de mi" — ridante diris Lidderdale. „La belajo estis premita inter la velura kuseneto, sur kiu kusas la aliaj stonoj kaj la vando de la kesteto. Okaze mi vidis pinton de la pinglo elstari. Se vi ne acetis la juvelojn dise, sed la tutan kolekton, vi ricevis tiun belan safiron aldone."
„Mi estis certa, ke mi ekzamenis ciujn juvelojn," — diris Lordo Lowden, „sed mi ne povas dubi pri tio, kion mi vidas antaü miaj okuloj. Montru gin al mi! Efektive mi acetis la tutan kolekton, do mi estas pli rica ol mi kredis."
Li prenis la stonon kaj esploris gin detale, dume klarigante al Lordo Ruthven, kial tiu safiro estas io eksterordinare bela en sia speco.
„Duono antaü noktmezo" — Lordo Lidderdale, ekzameninte sian poshorlogon, interrompis nian artajrigardadon (dum kiu mi ciam dividis mian atenton inter la safiro kaj la nun ree fermita pordo). „Cu vi volas senkulpigi min, Lowden. Mi estas ankoraü vizitonta la vesperfeston de Lordo Stratmore. Ruthven ankaü iros tien, cu ne?"
„Mia sofero atendas min tie ci antaü la pordo" —



diris Lordo Ruthven. „Ni povas iri kune, se vi volas veturi kun mi, Lidderdale!" „Kompreneble, volonte eê!"
Lordo Lowden murmuris ion pri kurado al festoj kaj belaj virinoj. Li neniam iris ien; êiu sciis tion, tial la aliaj ne atentis lian murmuradon kaj diris adiaü. Mi intencis sekvi ilian ekzemplon, sed Lordo Lowden ne volis toleri tion. Li slosis la juvelkesteton kaj formetis gin; la itala cambristo enportis viskion kun sodakvo kaj diversajn specojn de eksterordinare aromaj havanaj cigaroj, kaj jam estis duono post la unua, kiam la pordo de tiu patricia logejo estis fermita post mi. La detektivon mi ne vidis plu.
Dum la du horoj, kiujn mi pasigis sola kun mia gastiganto, mi pristudis lin atente. Vole nevole mi pensis pri la konataj detektivrakontoj en kiuj la viktimo estas narkotata per ia en cigaroj aü viskio enmiksita veneno, por poste rekonsciigi en eksterordinara, plejofte timtremiga loko. Se Lowden efektive
estas tia viro, kia mi lin kredas, tiam Sed nenio
okazis!
Kvankam lia eksterajo êiam des malpli placis al mi, ju ph mi vidis lin en lia ordinara konduto, mi ne povas diri, ke li diris aü faris ion, kio pliigis mian suspekton. Sed mi komprenis, ke la detektivo ne senkaüze turnis sian atenton al li kaj mi decidis estonte gardi min kontraü tiu viro.
La sekvantan tagon, dum mi sidis en la oficejo de mia onklo, enprofundiginte en mia laboro kaj guste penetrante en komplikitan eksedzigan proceson, mi aüdis kriadon de jurnalportistoj.



„Sensacia rompStelo!" — mi aüdis, kaj poste longan recitadon el kiu mi nur komprenis la vortojn: „juveloj" kaj „Lowden". Mi tuj sendis hm por aceti Jurnalon kaj momenton poste mi sidis kvazaü sensagiginta, rigardante la jenan anoncon:
„Hodiaü matene la polico estis alarmata per la „sciigo, ke en la domo de Lordo Lowden 6e „Kenrington Gardens" okazis grava juvelstelo. Sranko „estis rompmalslosata kaj juveloj je valoro de multaj „miloj da sterlmgaj funtoj forprenitaj el la kesteto, „kiu enhavis Uin. La polico tarnen faris ankoraü alian „malkovron. En la duone detrnita kesteto gi trovis, „kasita sub veluro, kelkajn valorajn ornamajojn de„venajn de la granda stelo, kiu la antaühieraüan nok„ton okazis 6e Lady Ackland. Car Lordo Lowden ne „povis klarigi, kiel Ui venis tien, la justico, tuj aver„tita, ordonis lin aresti. Oni diras, ke tre pligravigaj „atestajoj estas dirataj kontraü li. La okazo sin mon„tras tiel grava, ke lia peto, esti liberigata kontraü „kaücio, estas rifuzita."
Retrankviliginte post la unua mirego, mi ekpensis, ki mi tarnen tute ne bezonas miri. Ke Lordo Lowden ne estas fidinda kaj ciuokaze suspektinda persono, mi mem jam eltrovis, parte per miaj propraj observoj, parte per la aludoj — kvankam neklaraj — de G.G. La safira pinglo, kiun Lordo Lidderdale pasintan vesperon neatendite trovis, elstaris per la pinto de inter la velura kuseneto kaj la vando de la kesteto: kredeble ankaü tiu apartenis al la for de Lady Ackland stelitaj grandvalorajoj. Estas kompreneble, ke Lordo Lowden ektimis, kiam li vidis gin en la manoj de Lidderdale. Sed kial Lordo Lowden, kiu mem bezonis



tiel timi la policon, denuncis la stelon? Tio Sajnis al mi la sola malluma punkto en la afero. Sed la posttagmeza eldono de la jurnaioj jam donis klarigojn:
„Rilate al la malliberigo de Lordo Lowden oni in„formas nin jene: La polico ne kredas, ke efektive „okazis rompstelo. Oni konjektas, ke Lordo Lowden, „pasia kolektanto de gemoj, estas stelinta, aü almenaü „steliginta la juvelojn de Lady Ackland, kiuj versajne „superis lian acetpovon. Timante malkovron (oni di„ras, ke detektivoj jam observis lin), li sa vis sian „kaptajon kune kim la stonoj, apartenantaj al li „mem, kaj por forturni cian suspekton li mem romp„malfermis la srankon kaj la konatan kesteton por „sajnigi rompstelon.
„Malfelice, almenaü por U, montrigis, ke li post„lasis en la kesteto du aü tri el la ornamajoj de Lady „Ackland; versajne ili estis tiel bone kasitaj sub la „kuseneto, ke li ilin ne vidis. La polico nun estas „fervore sercanta la lokon, kie li kasis la juvelojn."
Jam ne dubol La lasta malluma punkto estis klarigita!



CAPITRO xm
Ceremonia Vizito
La aresto de Lordo Lowden faris teruran sensacion en Londono. Sur la strato, en la kluboj, dum festoj kaj baloj, oni nur aüdis paroli pri tiu temo, kaj ciu havis sian propran opinion pri la afero. Kelkaj, kiel mi, ne dubis momenton pri lia kulpo, aliaj defendis lin fervore.
Al la lastaj apartenis krom Lady Ackland (kiu asertis, ke la polico faris stultan eraron, kaj ke ciu, kiu ne aprobas Sian opinion, estas freneza) precipe Lordo Lidderdale. Mi iom miris pro tio, car li mem trovis la safiron (kiu efektive montrigis devena de la stelo 6e Lady Ackland) en la kesteto de Lowden; sed — kvankam Lidderdale bone komprenis, ke Ha atestajo estos pligraviga por la suspektato — li nepre rifuzis kredi lin kulpa.
„Mia mortinta onklo neniam estus doninta sian amikecon al Lordo Lowden, se tiu ne estus vera gentilhomo" — li diris. „Kaj mi kredas, ke mi ankaü havas bonan komprenon pri la homoj. Se montrigos, ke Lowden estas fripono, mi neniam plu iun fidos."
Kiam oni demandis lin, kiel do li klarigas, ke la safiro trovigis en la kesteto de Lordo Lowden, li levis la sultrojn.
„Estas la tasko de la polico tion eltrovi" — li diris. „Mi mem estas certa, ke Lady Ackland kaj Lowden



ambaü estas pristelitaj, kaj mi ne mirus, se evidentigus, ke ambaüfoje la stelisto estas la sama."
La tagon post la aresto li venis viziti min en mia klubo.
„Cu ne estas strange, ke tiuj du juvelsteloj tiel baldaü okazas post la Stelo en Stockton Court pri kiu vi rakontis al mi, S-*0 Hendriks? Vole nevole mi sercas ian interrilaton, kvankam mia prudento al mi diras, ke gi nepre ne povas ekzisti."
Sed se mi povus pruvi, ke oni vidis Lordon Lowden sur la terenoj de Stockton Court?" — mi ne povis ne diri.
Mirigite Lordo Lidderdale min alrigardis.
„Jes, se " ü respondis; „sed de kie al vi venas
tiaj strangaj ideoj?"
„Mi ne scias" — mi diris. „Mi havas ankoraü pli strangajn ideojn rUate al la murdafero en Menton, pri kiu vi ankaü tiel vigle interesigas. Cu vi ne trovas strange, ke Lordo Lowden guste kun ni revenis el Francujo?"
„Kial?" — li diris, ree mirigite kaj evidente ne komprenante mian intencon. ,
„Mi ne kuragas eldiri miajn pensojn, Mylord, antaü ol mi parolos kun mia amiko Geoffrey. Sed mi tre mirus, se miaj konjektoj ne estus ankaü la liaj."
„Ankaü vi jam ekfarigas speco de detektivo, S-*° Hendriks" — diris Lordo Lidderdale, starigante kaj donante al mi la adiaüan manon. „La holandanoj ciam
estis sagacaj: vi faras honoron al viaj samlandanoj."
* * *
En tiuj tagoj mi muite sentis la maleston de G.G. kaj ciun tagon tiu sento plifortigis. Kvankam mi



kredis posedi la slosilon al muite da neklarigeblaj aferoj, mi sciis, ke tarnen restis ankoraü sufice muite da aliaj, kiujn mi ne povas klarigi. Sed G.G., malgraü ciuj siaj sekretamo kaj gravigemo, tarnen ciam estas kompasQ, laü kiu oni sendangere povas veliri. Li ne per unu vort© sciigis al mi, kie li estas kaj kion li faras, tiel ke mi ec sentis min iom ofendetita. Ni farigis pro nia aventuro en Menton tarnen iomete kunlaborantoj kaj mi sentis, ke li ne sufice alte satas mian heipon, êar nun li tenas min tute ekster la afero.
Sabaton post la memorinda jaüdo, kiam ni admiris la kuriozajan kolekton de Lordo Lowden, mi legis en la jurnaloj, ke Lordo Stockton kaj lia familio revenis Londonon kaj eklogis en la granda domo — mi preskaü dirus: palaco — en „Grosvenor Gardens."
Mi decidis la venontan tagon fari viziton. Post la maltrankvilaj tagoj, kiujn ni kune pasigis, tio al mi sajnis tute natura: estis ja mia devo tuj informigi pri la sanstato de la diversaj familianoj, kelkajn el kiuj mi forlasis en tre malgoja kaj nerva animstato. Cetere mi memorigas, ke la prudenta bremsisto ne plu sidis sur la veturilo. La perspektivo ree esti en la proksimeco de Lady Maüd certe influis la iom neordinaran rapidecon, kun kiu mi volis surprizataki la apenaü en Londono revenintan familion. Verdire, Lady Maüd estis Ia sola, kvankam senkulpa, kaüzo de mia manko de etiketo. Rilate al si mi iom post iom venis en animstaton, kiu kelkfoje estis tre proksima al facilriskeco; éio alia ekestis por mi indiferenta: Mi, Vilhelmo Hendriks, simpla advokato el Rotterdamo, nedireble amas la filinon de unu el la plej aristokrataj kaj plej ridaj „Peers" de Anglujo. Mi
La Viro ol Francujo S



malkase konfesis tion al mi mem, kaj — depost semajno — mia devizo estis: „Faint *) heart never won fair Lady".
Tarnen iom korpremata mi staris antaü la impona Stocktona restadejo: momenton reatakis min la distanco disiganta min de la medio de Lady Maüd. Sed felice, kiel vera holandano, kvankam mi sentis respekton, gi ne estis humileco. Kaj kiam servisto en la simpla Stocktona livreo enirigis min en la vestiblon, mi povis rigardi la êirkaüan eksterordinaran, sed treege distingitan lukson sen sento de senesperigo aü senkuragigo.
Mi estis kondukata en rice meblitan cambron, 6e unu flanko fermita per dikstofaj, gis sur la planko pendantaj kurtenoj. Kiam la servisto preskaü neaüdeble fermis la pordon post si (en tiaj patriciaj domoj oni kredus, ke la homoj iras en strumpoj kaj la pordaj carniroj Ciam estas jus oleitaj) kaj mi kredis min sola, mi aüdis, ke trans la kurtenoj estas homoj, kiuj evidente ne konjektas, ke alia persono aüdas iliajn
vortojn Kiel do agi? Sovante segon, mi penis
fari iom da bruo, sed tio ne efikis. Subite mi rekonis la vocojn kaj tio, kion mi aüdis, tiel frapis min, ke mi forgesis daürigi la sovadon de segoj.
En la apuda êambro estis Lady Edith kaj Lordo Lidderdale.
„Je la nomo de Dio, Mylord" — Lady Edith diris (kaj nun ne en sia ordinara unutona maniero, sed kun pasio, eê kun fervora pasio en la voêo), „promesu,
ke vi senigos min je tiu fripono. Alie" Momenton
regis tomba silento, poste akre kaj samtempe mal*) malkuragulo neniam gajnis belan sinjorinon.



laüte si daürigis: „Alie farigas la demando: li aü mi!"
Tiam respondis la voêo de Lordo Lidderdale, evidente tre kortusita: „Via rakonto tiel frapis min, ke mi apenaü povas pensi regule. Ankaü por mi la situacio estas malgojiga kaj terura. Vi devas doni al mi tempon por pripensi kaj prikonsideril"
„Tiom da tempo, kiom vi volas, Mylord! Kondice ke vi jam nun promesas savi min de frenezeco aü de io pli terura. Se tiu viro, tiu monstro daürigos min persekuti.... mi ne plu garantias la sekvojn, Mylord! Vi ne povas timi skandalon pli ol mi gin timas, sed...."
„Mi promesas helpi kaj sirmi vin laü mia povo! Ankaü vi, Lady Edith, devas promesi al mi ne perdi la kapon. Estu trankvila kaj energia. Se li.... (tiu vorto estis dirata per speciala, minaca tono) revenos, tuj avertu min! Nu, donu al mi la manon kaj sciu, ke vi ne plu estas sola."
Momenton silento regis.
„Dankon, Mylord."
Mi aüdis pordon mallaüte malfermigi kaj fermigi — poste nenion plu.
Oni sendube komprenas, ke mi ne sciis, cu mi estis songanta aü ne. Tio, kion mi aüdis estis tiel stranga, tiel nekomprenebla, ke mi tute ne povis gin klarigi. Mia mirego estis tiel granda, ke mi ne hontis eê momenton pro la rolo de subaüskultanto, kiun mi — cetere kontraüvole — ludis. Denove la deziro min ekkaptis, ke G.G. baldaü revenu: Subite mi sentis min sen direktilo.... sen helpo....
Kiam mi, nelonge poste, êiam atendante unu el la domanoj, jetis rigardon eksteren tra la largaj fene-



stroj, mi vidis, rekte kontraü la domo, apoganta sin
kontraü lanternfosto mallongan, dikan laborist-
vestitan junulon, kiu turnis al mi la dorson. Sed ankaü tiun dorson mi rekonis.
* * *
„Sajnas, ke S-ro Hendriks pli interesigas pri la eksterdomaj aferoj ol pri la endomaj."
Tute konfuzite mi returnis min. Post mi staris Lady Maüd, kiu, pro la jam menciitaj oleitaj carniroj, envenis, dum mi, enprofundiginte en miaj meditoj, ne aüdis sin.
„Si rigardis min iom moke, tarnen kore, kaj donis al mi la manon. Gin premante mi senkulpigis mm pro mia neatento per pli muite da vortoj ol estis bezonaj — por fine malkovri, ke mi ankoraü ciam premas sian maneton. Iom konfuzite mi gin lasis; Lady Maüd rugigis, sed ne koleris«?M*v
„Mi tre bedaüras" — si diris, kiam ni estis sidantaj, „ke mi devas akcepti vin sola. Miaj gepatroj ne estas hejme kaj mia fratino restas la tutan tagon en sia öambro."
Efektive mi ne muite bedaüris la fakton, ke si akceptas min sola. Kaj la sciigo pri Sia fratino al mi montris, ke si scias nenion pri la renkonto, kies finon la bazardo igis min ceesti. Mi demandis pri la bonstato de la familianoj kaj trovis min banala.
„Patrino estas sana, kiel ciam" — Si diris. „La sanstato de patro ne malplibonigas, kvankam li aspektas ankoraü malbone; kaj mia fratino ho, S-*° Hendriks, mi estas tiel maltrankvüa pro Si; ciam si farigas pli sinretena kaj pli palal Mi tiel timas, ke si



suferas pro io, kion si ne volas al ni rakonti. Ankaü
la patro agas kelkfoje tiel strange al si Felice ni
estas nun en Londono!"
„Cu vi kredas, ke tie ci Si sentos sin pli felica?"
„Si ja mem tiel insiste petis iri ci tien. Kaj distrajo certe estos bona por Si. Miaj gepatroj nun, kiam ili estas en Londono, kompreneble devas akcepti homojn!"
„Homoj" — signifis por Lady Maüd la elirantan mondon, kaj „mondo" la elektitajn rondojn kun kiuj Si rilatas! Ho ve, kiel simpla eksterlandano mi estis es tiuj rondoj nur malmulte enkondukita!"
„Ci tiun semajnon ni donos nian unuan vesperfeston" — daürigis Lady Maüd. Keikan bonan muzikon kaj eble ankaü keikan dancadon. Mi sopiras al agrabla dancado, S-*0 Hendriks."
Si rigardis min demande kaj mi balbutis, ke mi ankaü muite satas dancadon. Subite Si ekridis.
„Vi ne estas tre galanta.*) Cu oni ne rezervas al si dancojn en Holando?"
Mi diris ion kiel: „Ho jes, sed oni ja devas scü, cu oni ceestos la balon." Tiam mi sentis min rugigi kaj jam tute ne sciis kiel daürigi.
„Tio estas infaneca, S-«> Hendriks" — Si ridis. „Vi scias tute bone, ke la patro sendos al vi inviton."
,45e kie mi tion scius" — mi demandis iom malgaje; sed subite revenis mia kurago kaj samtempe mi sentis, ke mi Suldas al mi mem ne trafi en malgustan pozicion.
„Kara Lady Maüd" — mi daürigis (kaj mi kredas
*) galanta viro estas placivola, gentila, helpema, kompleza al virinoj.



— kvankam oni ne kutimas diri ion tian pri si mem
— ke certa digneco estis en mia voêtono) — „ni devas bone kompreni nin reciproke. Mi volas humuligi nek min, nek mian profesion: tio ne estas laü mia karaktero, car holandano de bona familio, kiu ne estas nululo, estas memkonscia kaj sentas sin nenies subulo. Sed tio ne malhelpas, ke mi bone komprenas, ke anglaj okuloj vidas grandan distancon inter „Peer" de Anglujo kaj simpla advokato. Tial cu estas tiel nekompreneble, ke mi tute ne atendis inviton?"
„Kaj kiam vi tarnen gin ricevos?"
„Tiam mi danke akceptos gin, car car mi scias,
ke mi tion Suldas al vi. Sed mi ne sentos min dankdeva kiel subulo je favorajo de superulo!"
Mi ec nun ne komprenas, kio igis min tiel paroli. Eble spirito de sendependeco, denaska en Ciu holandano; eble ankaü la senvola reago; êar mi ne povas nei, ke ne malmulte imponis al mi la luksa cirkaüajo kaj la aristokrata distingeco, kiu cie sin montris: tute senkonscie mi tarnen trovigis nun sub Üia influo. Oni kelkfoje diras, ke Ciu holandano laünature estas kontraüagema, ne nur rilate al lia prudento, sed ankaü al lia koro.
Ciuokaze la vortoj estis diritaj. Kaj tuj mi sentis preskaü malsanigan timen, ke Lady Maüd, la angla aristokratino, eble kolerös pro ili.
Si rigardis min momenton per siaj belaj bluaj okuloj kaj mi vidis en üi esprimon de granda koreco. Si ree etendis la manon kaj diris kun afabla rigardo, kiu esceptis êian penson pri nevirina trolibereco:
„S-ro Hendriks, Êu vi volas en nia balo rezervi al mi la unuan dancon?"



Mi sentis la tutan sangon levigi al mia kapo. Mi faris malsagajon kaj tusis Sian manon per miaj lipoj — sed Sajnis, ke Si ne opiniis tion malsagajo.
„Dankon" — mi diris, kaj nenion plu. Poste Si petis informojn pri G.G- kaj la parolado sin turnis al aliaj temoj.
Reveninte sur la straton mi sentis min kvazaü iranta sur nuboj. La dika junulo, kiu estus remetinta min sur la teron, feliêe estis for.



CAPITRO XIV
Nenia Gojo sen malgojo.
La tagon post mia vizito al Lady Maüd mi frue en la posttagmezo finis mian laboron kaj la belega printempa vetero logis min al „Hyde Park". Por ne erarigi la leganton mi devas aldoni, ke ankoraü io alia min allogis. En tia belega posttagmezo mi havis sancon renkonti en la parko la Stocktonan veturilon. En tiu veturilo, se la fortuno al mi estus favora,.... sidos si 
Kiel mi atendis, en la parko estis multaj homoj. Inter „Hyde-Corner" kaj „Kensington Gate" sin movis neinterrompita vico da veturiloj kaj hazardo vere devus helpi min por trovi la ceUtan.
„Kaj se mi eê sukcesus vidi gin, kion mi gajnus?" — „mi demandis al mi ree iom malgaje. Saluton de malproksime, kapklinon sia —, capellevon miaflanke, kaj êio estus finita."
La hazardo efektive estis por mi favora. Proksimume en la mezo de la larga veturvojo, iom flanke de la vico haltis veturilo kaj jam de malproksime mi rekonis la Stocktonan livreon. Rajdanto sur gagatnigra,*) eê en tiu medio okulfrape bela êevalo same haltis kaj vigle ekparolis kun la du sinjorinoj, sidantaj en la veturilo. Ankaü lin mi rekonis. Gi estis
*) gagato estas nigra stono el kiu oni precipe faras ornamajojn.



Lordo Lidderdale. Li estis en eleganta rajdkostumo; la dekstra mano estis ankoraü bandagita, sed li jam ne portis la brakon en tuko. Li tenis la cevalon per la maldekstre mano kaj havis iom da peno gin bridi.
La du sinjorinoj en la veturilo estis Lady Edith kaj Lady Maüd. La lasta ne aspektis eksterordinare afable, Lady Edith surhavis sian kutiman maskon de malvarma indiferenteco.
Pasante preter la veturilo mi salutis kaj vidis, ke la mieno de Lady Maüd, dum si afable resalutis, serenigis. Evidente Lordo Lidderdale, kiu staris dorse al mi, ankaü tion rimarkis. Li turnis la kapon por scü, kiun si salutis kaj mi vidis lin fari ekmovon de miro, kiam li vidis min. Ankaü li salutis; samtempe Lady Maüd faris al mi signon, ke mi alproksimigu. Si donis al mi la manon, Lady Edith kapsalutis.
„Kia belega posttagmezo!" — diris Lady Maüd parolante ekskluzive al mi. Kaj si komencis longan babiladon pri indiferentaj aferoj lasante al sia fratino la taskon daürigi la interparoladon kun Lordo Lidderdale. Mi vidis, ke tiu nur duone turnis sian atenton al tiu interparolado kaj kelkfoje jetis rigardon al Lady Maüd, kiu signifis pli ol ordinaran intereson. Eble gi estis sekvo de mia pesimisma animstato, sed subite mia koro malvarmigis. Se Lordo Lidderdale.... mi ne volis pensi plue! Ho ve, kiu mi estas, kiam li eble jetos en la pesüan teleron la potencon de naskiteco kaj populareco!"
Miaj pensoj momenton forvagis kaj mi vidis, ke Lady Maüd rimarkis mian distrecon. Sed mi vidis ankaü, ke si, se ne tute, tarnen iom komprenis la kialon. Si diris ion, kion mi ne aüdis, al sia fratino.



Lady Edith kapjesis kaj tuj ankaü sin turnis al mi
„S-"> Hendriks," — Si diris, „6u vi volas fari al ni la plezuron kunveturi iom kun ni? Mi sciigis, ke vi estas muzikama kaj ni volonte konsüigus kun vi pri la muzika parto de nia estonta vesperfesto."
Mi rememoris, ke en tiu neforgesebla vespero, kiam Lady Maüd kantis, mi vigle interparolis kun Si pri muziko kaj komponistoj. Kredeble mi do Suldas tiun inviton al Si Estis same klare, ke ankaü Lordo Lidderdale tion komprenis kaj ne estis tre kontenta pri la bonvolo al mi montrita. Mi ne povis forigi la impreson, ke li sentas por la bela vizageto de Lady Maüd pli, ol li gis nun montris. Kvankam mi neniam aüdis laüdiron, ke li sin amindumas, mi certe kredis lin unu el Siaj admirantoj.
Kompreneble mi tuj akceptis la inviton. Baldaü mi estis jam sidanta sur la malantaüa benko kontraü Lady Maüd. La cevaloj ektiris kaj mi havis la kontentigon vidi ke Lordo Lidderdale post gentila saluto galope malaperis laü „Rotten Row".
Unue ni priparolis muzikon, precipe tion, kion Lady Maüd estas kantonta. Kiel muzikistino Si havis certan famon kaj Sia kantado okaze de la festoj en Ia granda domo en „Grosvenor Gardens" ciam estis tre Satata allogajo. Kiam ni estis interkonsentintaj pri kelkaj kantoj de Brahms kaj de Massenet, Si turnis la paroladon al Lordo Lidderdale.
„Mi trovas, ke li muite Sangigis depost la pasinta jaro" — Si diris. „Unue Sajnis, ke li apenaü rekonis min, poste li farigis preskaü tro gentila." Dirante tion Si jetis mokan rigardon al mi.
Mi rapidis rakonti, kion mi scias pri la akcidento.



kiu al li okazis kaj ke liaj amikoj opinias la aferon sufice zorga. Samtempe mi faris mian eblon por defendi lin kontraü êia riproêo (kvankam ne eikore, êar mi ja kredis lin mia konkuranto je Sia favoro). Verdire mi ekkoleris pri mi mem, êar mi tiel malf acile prenis sur min lian defendon, dum de lia flanko mi neniam spertis ion krom amikeco kaj gentileco.
Ankaü nun nia veturado muite tro baldaü finigis. En la apudeco de „Hyde-Park-Corner" mi igis el la veturilo kaj kiam mi vidis gin malaperi êe la angulo de Parklane, mia koro tute malgajigis: mi eksciis, ke la vojo al „true love" *) malofte iras sur rozoj.
Profunde enpensiginte mi denove promenis en la parkon kaj sercis plej senhomajn vojojn por esti sola kun miaj pensoj. Neatendite iu gentile min salutis. Mi levis la kapon kaj guste vidis preterpasi mallongan, dikan, junan viron, bonege vestitan kaj kun laümoda ciUndra êapelo sur la kapo. Samtempe mi rigardis returnen kaj mi vidis lin rideti. Tiam mi rekonis la êiaman persekutanton, kiun mi jam renkontis kiel laboriston kaj kiel kelneron, kaj kiu nun venis al mi kiel mia egalulo.
Mi scüs, ke tiu viro estas konfidato de G.G., tarnen mi sentis min koléra, êar li tiel persiste sekvas miajn pasojn.
Mi jam diris, ke ni samtempe rigardis returnen. Mi ekprenis decidon kaj rapide paSis al li. „Cu efektive estas bezonate, S-*°...." „S-r° Jenkins" — li diris kun mallonga klinigo. „Cu efektive estas bezonate, S-"> Jenkins, ke vi êiam
*) vera amo.



min sekvas? Estas kvazaü mi ne povus fari pason ne renkontante vinl"
„Tio estas iom troigita, S-"> Hendriks" — li respondis. Generale mi ne s ere as vin, sed ci-tiufoje mi konsentas, ke mi iris renkonten al vi. Mi havas novajon por vi."
„Kaj tiu estas?"
„Hodiaü Lordo Lowden reekhavis sian liberecon!"
Tio estis efektive novajo! Mi rigardis mian dikan amikon per grandaj okuloj.
„Cu tarnen li estas senkulpa?" — mi demandis. Ree S-"> Jenkins ridetis. „Mi nur scias, ke S-«» Gill sendis telegramon" — li diris. „Sekve de tiu telegramo oni liberigis lin. Cu li estas senkulpa, nu, tio estas alia demando."
„Sed se oni ne estas certa pri lia senkulpeco, kial oni lin liberigas?"
Denove la sama rideto. „Ankaü mi ricevis instrukciojn de S-«> GUL Jen kion Ui enhavas: mi devas peti vin, persone scügi la novajon pri la liberigo de Lordo Lowden al Lordo Lidderdale. Hodiaü vespere kompreneble êiuj jurnaloj gin rakontas. Sed S-«> GUI tre deziras, ke Lordo Lidderdale antaüe sciu gin per vi."
„Mi tute ne komprenas, kial tio estas tiel urga" — mi diris-iom malbonhumore, êar mi trovis, ke G.G tute bone povus skribi al mi mem, anstataü sendi alian personon kun tia komisio.
„Se S-ro GUI tion deziras, mi plenumos lian peton, sed mi êiam ankoraü ne komprenas, kial oni liberigis Lordon Lowden."
„Nek mi" — respondis S-"> Jenkins. „Sed êu estus tiel mirige, ke oni lin liberigis por sekrete sekvi lm



kaj tiel eltrovi, kie li kasis la stelitajn stonojn? Oni pli ol unu fojon agis tiel."
Tio estis tute komprenebla kialo. Mi sentis iom da kontentigo, êar versajne mia opinio pri la kulpeco de Lordo Lowden ne estis do er ara: li estas kaj restas ,4a viro el Francujo".
Tiel interparolante ni promenis returnen al „Rotten Row" kaj apenaü veninte tien, ni vidis, ke Lordo Lidderdale — nun pase — preterpasas sur sia belega êevalo. Li ankaü vidis min kaj haltigis gin.
„La hazardo al vi estas favora" — diris mia kunulo, salutis gentüe kaj foriris. Sed mi rimarkis, ke li restas staranta je kelka distanco kaj rigardas nin.
„Cu ankoraü êiam promenanta?" — demandis Lordo Lidderdale, familiare kapsalutante. „Mi kredis, ke la agrabla societo, en kiu mi lasis vin, pli longe enka tenigus vin!!"
Lia voco sonis iom moke, sed mi sajnigis tion ne rimarki. *
„Mylord," — mi diris, „jus mi eksciis ion, kio ankaü vin interesos. Hodiaü Lordo Lowden reekhavis sian liberecon."
Lia mieno malserenigis.
„Azenoj!" — li murmuris inter la dentoj.
„Kiujn vi celas?"
„La policon kompreneble! Cu ne estas mokinde, ke gi malliberigas iun laü tiaj malfortaj motivoj. ke post kelke da tagoj gi ree devas hberigi lin?"
„Mi ne scias, Mylord, êu tiuj motivoj efektive estis tiel malfortaj, kiel vi kredas. En tiu vespero en lia domo ni ambaü vidis suficon por dubi pri lia senkulpeco."



„Certe, certe!" — li diris mallonge. „Sed kial lin liberigi en tiu okazo?"
Mi eldiris la motivon, jam proponitan de S-ro Jenkins.
„Kredeble!" — li respondis kapjesante. Tiel la afero almenaü farigas komprenebla. De kiu vi eksciis la novajon, S-*° Hendriks?"
„Geoffrey Gill sciigis gin al mi kun la peto tuj informi vin."
Denove lia mieno malserenigis. „Min?" — li demandis. „Kial guste min?"
„Cu vi forgesas, kion mi jam diris al vi, Mylord?" — mi ne povis ne diri. „Mi havas strangajn konjektojn rilate al la murdafero en Menton. Mi ne povas paroli pli detale, vi devas mem kompreni, kion mi celas."
„Viaj vortoj estas enigmaj!" — li diris iom ekscitite, sed daürigis per sia ordinara tono: „Ciuokaze Lowden estas libera kaj pri tio mi gojas. Bonan tagon, S-ro Hendriks."
Mi salutis, sed Lordo Lidderdale ankoraü retenis sian cevalon.
„Cu S-ro Gill estas en la urbo?" — li demandis.
„Ankoraü ne!" — mi respondis.
„Do neniun novajon pri li?"
„Neniun."
„Dankon!" Tuj poste li galopis laü „Rotten Row" al „Hyde-Park-Corner".
Kiam malrapide mi iris la saman vojon, subite S-ro Jenkins denove estis flanke de mi. Mi ne atentis lin, tiel ke Ha ekapero min surprizis.
„Mi restis en la apudeco" — li diris. „Mi ne povis



aüdi Ciujn vortojn de via interparolado, sed Sajnis al mi, ke Lordo Lidderdale ne estis tre afabla."
„Afero inter li kaj mi" — mi respondis, rememorante la al mi montritan afablecon de Lady Maüd, kiu evidente ofendetis lin. „Cetere vi iom troigas viajn profesiajn kutimojn, S-ro Jenkins. Mi ne satas, ke oni subaüskultas miajn interparoladojnl"
„Cu ne?" — diris mia dika amiko kun sia kutima rideto, kiun mi ek tro vis idiota; poste, rigardante post Lidderdale, li daürigis:
„Kia bonega rajdanto via aristokrata amiko estas, car li povas rajdi sur tia vigla cevalo, krome nur disponante pri sia maldekstra manol Kian fortegan maldekstran manon li sendube havasl"
Mi levis la sultrojn kaj miris, ke G.G. efektive fidas tiun sensence parolantan dikulon.



CAPITRO XV
En la Vintrogardeno
Du tagojn poste je la deka mi eniris la per plantoj ornamitan vestiblon de la princa restadejo de Lordo Stockton en Grosvenor Gardens.
Estis la festvespero kaj la gevizitantoj flue alvenis. Longa vico da aütomobiloj staris ekstere atendanta kaj ciu laüvice deponis antaü la larga enirejo sian karan sargon (kara laü du signifoj, êar malofte mi vidis kune tiom da juveloj). Kvar komunikigaj salonoj estis arangitaj por la celo. La lasta estis la balsalono; gi kusis apud la vasta, duone lumigita vintrogardeno, en kio serpentumantaj vojoj perdigis inter altaj palmgrupoj.
Lordo kaj Lady Stockton akceptis la gastojn en la unua el la kvar salonoj.
Kiam mi estis komplimentinta ilin, (frapis min, ke Lordo Stockton ne estis por mi tiel afabla kiel ordinare) mi trairis malrapide la salonon por serci konatojn kaj precipe por trovi sin. La unua, kiun mi renkontis, estis Lordo Ruthven.
„Bonan vesperon, S-ro Hendriks" — li diris. Vi sendube legis en la jurnaloj, ke Lowden ree estas libera. Estis efektive tro sensage suspekti lin. Cu vi ec unu momenton kredis lin kulpa?"
„Estis malfacüe ne kredi lin kulpa" — mi diris iom lakone.



„Mi kontraüe trovis malfacile tarnen kredi lin tia," — diris Lordo Ruthven, „kaj mi goj as, ke la faktoj min pravigas."
„Nu, ni atendos" — mi diris, senvole iom ekscitite pro la naiveco de tiu juna aristokrato, kies kombinkaj deduktkapablo (por uzi la satatajn esprimojn de G.G.) evidente ne estas tre granda.
„Cu vi scias, ke li estas ci tie, S-ro Hendriks?*'
„Cu Lordo Lowden?" — mi demandis miregigite. „Tio estas tarnen tro forta post tio, kio okazis."
Kun miro Lordo Ruthven min rigardis. „Cu tia efektive estas via opinio?" — li demandis. „Sajnas al mi, ke persono, kiun oni malprave suspektis, agas plej prudente, kiam li tuj vizitas siajn amikojn."
„Mi tarnen trovas tion nedelikata agmaniero" — mi respondis ne cedante.
En tiu momento mi ekvidis la objekton de nia interparolado. Li parolis kun peza, dika virino, kies vestoj estis tiel supersutitaj per diamantoj kaj perloj, ke Si nur povis esti Lady Ackland. Mi iom alproksimigis kaj aüdis Sin diri per sia maldelikata, vira voco:
„Idiotoj Ui estas; se vi nur nomas ilin malsaguloj, vi faras al Ui komplimenton."
Mi komprenis, ke tiu afablajo celis niajn policanojn kaj mi ofendetigis pro tio. Subite Lordo Lowden ekvidis min kaj faris signon, ke mi venu al li. Kompreneble mi devis plenumi tiun peton.
„S-ro Hendriks", — li diris, „permesu al mi la plezuron prezenti vin al la viktimo de miaj krimoj, al Lady Ackland — S-ro Hendriks, mia juna holanda amiko."
Mi riverencis, Lady Ackland donis al mi la manon.
La Viro al Francujo 9



„Mi aüdas, S-ro Hendriks, ke vi la vesperon antaü la impertinenta stelo estis la gasto de Lordo Lowden. Tiam vi ankau vidis la safiron, kiun oni forstelis de mi. Cu vi rekonas gin?" 
Tuj mi vidis, ke la belega stono, kiun Lordo Lowden en tiu vespero tiel neatendite trovis en la kesteto, brilis sur la larga brusto de Lady Ackland.
„Jes," — §i daürigis, „se tiu Stono havus langon, ni aüdus belan historion."
„Mi scias sufice bone, kion gi rakontus," — diris Lordo Lowden kun rideto, „sed provizore tio restas ankoraü sekreto."
Mi devis konsenti, la viro estas bonega aktoro. La malfavora impreso, kiun mi ekhavis pri li, dum nia unua kunestado, ankoraü plifortigis. Tarnen mi ne povis ne ridi je la penso, ke tiu viro, sendube dangera krimulo, tiel senhonte mokas sian propran fiagon, dum la polico estas apud li. Car, se gi efektive ne estis tiel idiota kiel Lady Ackland kredis, gi certe estis ie en la proksimeco.
Kvazaü por jesigi mian konjekton, S-*° Jenkins en neriprocebla vesperkostumo malrapide envenis la salonon. Li estis akompanata de persono, kiun mi ne konis, viro de meza kresko kun longaj, grizaj lipharoj kaj stalbluaj okuloj. Ili pasis rekte al mi.
„Cu mi povas prezenti al vi Majoron Custis el Bengalujo?" — diris S-ro Jenkins kun sia êiamsama rideto. Mi vidis, ke Lordo Lowden turnis sin kaj mi kredis vidi rigardon de sekreta interligo inter li kaj la majoro. Mi do devis esti singarda.
Majoro Curtis kaj mi premis la manon unu al la alia.



„Mi volonte parolus kun vi kelkajn vortojn" — li diris. „Ni iru en la vintrogardenon: je la nuna horo sendube neniu sin trovas tie."
Por diri la veron, mi ne tre Satis havi intiman interparoladon kun tiu nekonata viro, kies rigardon de interkonsento kun Lordo Lowden mi bone vidis. Sed kompreneble mi ne povis rifuzi, des malpli, Car S-ro Jenkins kun sia eterna rideto al mi certigis, ke la majoro estas faronta al mi gravajn sciigojn.
Nelonge poste ni staris en la vintrogardeno. Mi atendis, ke Majoro Curtis ekparolos, sed li silentis kaj fikse rigardis min. Subite li ekridis mallaüte, sed kore, metis la manon en la pantalonposon kaj eligis revolveron.
La situacio nun efektive farigis malagrabla. Cu la viro eble estas freneza? Ciam ridante li transdonis al mi la revolveron dum mi rigardis lin per large malfermitaj okuloj.
„Willy" — diris voêo, kiun mi tuj rekonis, enposigu tiun armilon, vi eble bezonos gin hodiaü vesperet"
Gi estis G.G.
Oni povas imagi mian miregon, sed ankaü mian gojon. La lastan semajnon mi sentis min kvazaü en labirinto, en kiu mi ne povis trovi la vojon. Jen mi rehavis mian gvidantonl Sed mi devas konfesi, ke liaj unuaj vortoj ne estis trankvüigaj.
Mi do volis demandi klarigojn, sed apenaü mi malfermis la buson, G.G. per mallonga gesto igis min silenti.
„Ne nun! Poste mi tute informos vin. Prenu tiun revolveron, reiru en la salonon, sed zorgu, ke vi estu Ce la enirejo de la vintrogardeno je duono post nokt-



mezo. La solvo proksimigasl"
„La solvo de kio?" — mi demandis.
„De nia mentona aventuro kaj de diversaj aliaj enigmoj. Ne demandu plu, mi petas, sed faru, kion mi diris." Ne perdante pluajn vortojn li turnis al mi la dorson kaj foriris.
Se iam homo estis atakata de sentajoj, tute kontrafiaj unu al la aliaj, mi estis tia post tiu neatendita renkonto. Mi venis, plena je revoj pri la vespero. Lady Maüd estis por mi la centro de cio, kaj post malpli ol duonhoro mi staris kun revolvero en mia poso evidente sur la rando de dangera aventuro!
Dum mi enpensiginte tie staris, de malproksime eksonis tonoj de fortepiano. Subite mi revenis al la realeco: eble gi estas Lady Maüd, kiu êiam mem akompanas siajn kantojn. Kaj mi ankoraü ne povis komplimenti sin.
Rapide mi estis reironta en la salonon, sed ne farinte dek pasojn mi aüdis susuradon de virinvestoj. Mi turnis min Lady Maüd!
„Momenton S-"° Hendriks," — Si diris, „se ne la muziko de Sinjorino Luêa pli forte altiras vin."
Sinjorino Luêa estis stelo de la itala opero. Si kanris multfoje dum privataj vesperfestoj de la angla granda mondo.
Balbutante mi eligis, ke mi estas tute je Sia dispono. Sia neatendita apero iomete min konfuzis. Kial Si estas tie êi? Kion Si volas de mi? Siaj vangoj estis tre rugaj (kio igis Sin belege aspekti) Siaj okuloj radiis per neordinara brilo kaj Sia mano, tenanta la eburan ventumilon iom tremis.
„Ni sidigu momenton" — Si diris, montrante ben-



kon, duone kasitan post larga foliaro de palmarbo. „Ekde la momento, kiam vi venis, mi klopodas havi interparoladon kun vi sola. Mi vidis vin malaperl en la vintrogardeno kun tiu hinda Majoro, kaj lin sola eliri Tiam mi venis por serci vin."
Ni sidis sur la benko kaj mi, ankoraü ciam sufice konfuzita, esprimis mian bedaüron, ke mi ne pli frue vidis sin kaj certigis, ke nun mi estas atente aüskultanta.
„S-ro Hendriks, neniajn gentilajojn nun, mi petegas" — Si diris levante la malgrandan manon kaj portante gin kun laca gesto al sia kapo. „Mi scias, mi sentas, ke vi estas nia amiko; mi venas peti vian konsüon kaj ankaü doni al vi averton."
„Se efektive mi povas al vi doni konsilon, mi tre gojos. Mi volus pruvi, ke vi povas fidi min kaj mi Satus fari cion por vi...."
„Vi ne bezonas pruvi kion ajn. Mi tute vin fidas, mi mem miras, ke mi tiel tute fidas vin !"
Momenton Si silentis. Poste Si elprenis malgrandan kunfalditan papereton kaj daürigis:
„Antaü unu horo mia fratino ricevis tiun leteron. Mi ne sciis tiam, kion gi enhavas. Si ricevis gin, dum Si sin vestis. Mi jam estis preta kaj at en dis en Sia êambro, gis ankaü Si estos fininta sian tualeton. Leginte la leteron mia fratino morte paligis kaj mi timis, ke Si estas svenonta.
Ciuj miaj demandoj estis vanaj. Si diris nur, ke mi ne povas helpi Sin."
Lady Maüd deturnis sin kaj mi vidis, ke Si penis reteni siajn larmojn. Tiam mi faris ion, sendube senhontan, sed kio okazis tiel tute ne antaüintencite, ke



ankaü si trovis gin memkomprenebla: Mi cirkaübrakis Sin kaj Sin tiris al mi. Momenton Sia kapo kusis sur mia Sultro. Poste Si neperforte liberigis sin, balancis la kapon kaj tra siaj larmoj rigardis min kun rideto.
„Ne, S-ro Hendriks, ne tio! Ne nun!".... Momenton Si silentis, poste Si daürigis sian rakonton:
„Tiam Lady Edith farigis nenature ekscitita. Si ek'sercis kun sia cambristino, bruparola kiel troekscitita infano. Mi neniam vidis Sin tia.
Evidente Si forgesis pri mia ceesto; Sajne Si vivis en songo. Ne salutinte min Si iris malsupren. Kiam Si estis for, mi rimarkis, ke la letero kusas ankoraü sur Sia tualettablo; pro sia konfuziteco Si gin forgesis! Ne estas bone, kion mi tiam faris, S-ro Hendriks, sed mi nur celis la felicon de mia fratino kaj mi ne hontas. Jen la letereto, S-ro Hendriks; mi ne komprenas gin. Cu vi volas helpi kaj konsüi min?"
Gi estis malgranda, kvadrata, duonige faldita paperpeco. Forta, rigida mano de viro estis skribinta jenon:
„Agu, kiel mi ordonis! Mi atendas rican rikolton. Alie...."
Nenio plu kaj nenia subskribajo.
Kiel mi povus doni konsilojn al Lady Maüd en afero, kiun ankaü mi tute ne komprenis. Tarnen mi ekpensis ion, kio eble povus esti grava. Mi rememoris, ke nevidite mi aüdis, ke Lady Edith alvokis la heipon de Lordo Lidderdale kontraü persono, kiun Si abomenas kaj timas. Cu la letero venis de tiu viro? Sendube! do Lordo Lidderdale eble povus helpi. Sed 
tiaokaze mi devus rakonti al Lady Maüd kaj al Lordo Lidderdale, ke mi, kvankam kontraüvole subaüskultis la interparoladon. Tio ne estus malhelpinta min, (car



miaj bonaj intencoj igis min forta) sed mi sentis, ke ni staras meze de ciaj de mi nekonataj cirkonstancoj kaj okazoj, kiujn eraro de mia flanko povus igi fatalaj, ne nur por mi, sed ankaü por aliaj. Subite mi ekpensis, ke G.G. revenis kaj, ke plej bone mi igu lin prijugi la aferon.
„Nek mi komprenas tiujn vortojn" — mi diris. „Sed hodiaü vespere pli sperta persono rilate al tiaj aferoj estas tie cl. Cu vi scias, ke mia amiko, Geofgrey Gill ceestas la feston?"
Ne, Si ne sciis tion! Sed si tre gojis pri tio kaj kiel mi, si opiniis, ke ni devas demandi lian opinion.
Kiam ni estis interkonsentintaj pri tio, mi sentis, ke mia tasko nun estas reiri en la salonon por klopodi inter la multnombraj gastoj momenton interparoli kun G.G.
Kvankam tre bedaürante, ke mi estas devigata fini mian intiman interparoladon kun Lady Maüd, mi ekstaris kun heroa kurago.
„Cu vi volas konfidi al mi tiun leteron?" — mi demandis. „Mi tuj serêos mian amikon kaj montros gin al li."
„La leteron mi volonte konfidas al vi" — diris Lady Maüd. „Sed atendu momenton: Vi forgesas, ke mi ne nur venis por peti vian konsüon, sed ankaü por averti vin."
Atendi momenton?! Mi volonte atendus Ci tie kun si la tutan vesperon, sed mi estis sufice saga por kontraüstari la tenton eldiri tiun penson. Ni staris nun unu kontraü la alia, Si rigardis rekte en miajn okuloj n kun la energia kaj tarnen virina esprimo, kiu jam tiel ofte min frapis.



„S-1» Hendriks/' — si diris, „mi scias, ke vi jam ekde longe konas Lordon Lidderdale kaj ke vi kredas lin via amiko. Mi sa tas malsekretecon, tial vi ra j tas scü, ke li rakontis al mia patro multon malbonan pri vi."
„Cu pri mi?" — mi demandis mirigite. „Kial, je Dio?"
Dolêa esprimo aperis en Siaj okuloj. „Se vi ne komprenas tion, mi ne povas tion diri." Momenton Si silentis, poste Si daürigis preskaü neaüdeble: „Lordo Lidderdale sin montras subite fervora admiranto
de iu, kiun li antaüe neniam atentis; nun li cie
vidas konkurantojn kaj evidente sin armas kontraü ili,"
Sendube mi paligis, car Si etendis la manojn al mi. „Ne afliktigu" — Si diris. „Kial vi atentus tiajn babilajojn?"
Nun mi ekrigardis rekte en Siajn okulojn. „Mi ne scias, kion li rakontis pri mi" — mi diris (kaj mi miris pro mia trankvüeco). „Cu vi volas min informi, por ke mi povu min defendi?"
„Cu vi tiel muite deziras defendi vin?"
„Antaü vi, jes!" — mi respondis, premante la manojn, kiujn mi ciam tenis en la miaj.
Denove Si alrigardis min, nun per rigardo, kiun mi ne forgesos dum mia tuta vivo.
„Guste antaü mi vi ne bezonas" — Si diris mallaüte.
Subite mi sentis Siajn lipojn sur la miaj kaj la sekvantan momenton mi estis sola.



CAPITRO XVI
Muziko kaj Dancado
Kelka tempo pasis antaü ol mi sufice trankviligis por trairi la balsalonon, en kiu nur tie kaj tie ci sidis babilanta pareto G'e tia frua horo dancado ankoraü ne komencigis). Mi reeniris la cambron, el kiu sonis muziko.
Sinjorino Luêa jam delonge finis sian kantadon kaj kiam mi envenis, Lady Maüd sidigis antaü la fortepianon. Sendube post tio, kio okazis inter ni, mi povis kredi, ke si atendis gis mia veno; tuj niaj rigardoj sin renkontis kaj la êielo, en kiu mi trovigis farigis ankoraü pli luma kaj rava. Tarnen mi vidis kun sento de malkontenteco, ke estis muite tro muite da homoj êirkaü mi por esti tute absorbata en tiu êielo. De ambaü flankoj gastoj amase envenis. Lady Ackland, brilanta pro diamantoj, sidis maldekstre de la fortepiano. Flanke de Si Lady Edith, nun ree kun la ordinara rigida esprimo sur sia vizago kaj mortpala. Apogante sin kontraü la fortepiano staris Lordo Lidderdale kaj flanke de li Majoro Curtis el Bengalujo. Ruthven kaj Lordo Lowden staris êe la enirejo rekte kontraü mi kaj Sinjoron Jenkins mi vidis, modeste sidantan post Lady Ackland kaj Lady Edith.
Lordo kaj Lady Stockton staris en mia apudeco kaj kiam okaze la unua min ekvidis, li sulkigis la brovojn kaj rigardis aliloken. Tion mi do Suldas al



Lordo Lidderdale. Kia malnobla agmaniero de la kavaliro sen timo kaj sen makulo! Ho ve, kiu el ni estas certa pri siaj agoj, kiam alia persono estas desironta la rozon, kiun ni mem deziras posedi. Pro mia granda felico mi preskaü povis pardoni al Lordo Lidderdale: la felica favorato ordinare sin sentas noblanima al tiuj, kiuj ne estas favoratojl
Mi ekstaris 6e la pordo, tra kiu mi envenis, tiel ke mi nemalhelpate povis vidi la belan vizageton de Lady Maüd; kaj dum si kantis la kantojn, kiujn ni kune elektis, niaj rigardoj multfoje sin renkontis. La sola, kiu evidente tion rimarkis, estis Lordo Lidderdale. Mi vidis lin rigardi al mia direkto kaj kun kontraüvola gesto levi la sultrojn. En la sama momento mi vidis, ke la kapo de G.G. apud li faris la karakterizan skueton, kiu signifas, ke li faras surprizigan malkovron. Mi rigardis cirkaüen por vidi, cu okazis io eksterordinara, sed mi vidis nur senmove starantajn aüskultantojn kun atentaj vizagoj.
Estis kompreneble, ke en tiaj cirkonstancoj mi ne povis gui la kantadon de Lady Maüd tiel intense, kiel mi dezirus. En la laüta aplaüdado, kiu eksplodis ciufoje, post kiam si finis kanton, mi formale partoprenis: miaj okuloj dankis sin, la sensenca manklakado min malkontentigis.
Kiam Lady Maüd finis sian lastan kanton kaj forlasis la lokon antaü la fortepiano, mi pusis min antaüen inter la nun ree vigle interparolantaj kaj tra la êambro movigantaj gastoj kaj frapetis la sultron de G.G.
„Unu vorton, mi petas, majoro Curtis" — mi diris, respondante per kiel eble plej afabla saluto je la pli



ol malvarma saluto de Lordo Lidderdale. „Mi kredas, ke en Holando ni havas komunajn konatojn" — mi diris laüte, sciante, ke Lordo Lidderdale nin aüskultis. Kaj mi parolis aliajn sensencajojn, gis ni atingis la balsalonon, kie ni estis preskaü solaj.
„Brave, Willy!" — diris G.G. „Viaj progresoj kiel detektivo estas frapantaj. Kion vi volas diri al mi?"
Rapide mi al li sciigis, kion Lady Maüd rakontis pri sia fratino. Mi montris la misteran leteron kaj cl kune mi rakontis pri la hazardo, kiu igis min subaüskulti la ne malpli misteran interparoladon de Lady Edith kaj Lordo Lidderdale.
Mi tuj vidis, ke G.G. opinias miajn sciigojn tre gravaj. Li enposigis la leteron, pripensis momenton kaj diris:
„Willy, mi senserce ripetas, ke vi faris grandajn progresojn kiel detektivo. Viaj sciigoj estas plej gravaj kaj klarigas la nuran malluman punkton, kiu rilate al niaj komunaj aventuroj ankoraü restis por mi Mi nenion ankoraü povas al vi rakonti, sed hodiaü vespere vi vidos la solvon. Vi ceestis la komencon, vi devas ankaü ceesti la finon de la afero. Li turnis sin, faris kelkajn pasojn, sed tuj revenis.
„Willy", — li diris, „ni estas finontaj belan laboron: helpi noblan kaj malfelican virinon! Ne forgesu nian rendevuon je duono post noktmezo!"
Kaj li rapide reiris en la alian cambron.
La dancado komencigis kaj mi dancis kun Lady Maüd! Ni ne muite parolis: granda felico malofte trovas vortojn. Sed nia felico estis miksita kun sento de timo kaj malcerteco, kiu devigis min paroli Per



malmultaj vortoj mi penadis êin trankviligi rilate al Lady Edith. Mi diris, ke G.G. evidente komprenis Ia aferon kaj estas helponta. Mi diris ankaü ion pri la estimplena maniero en kiu li parolis pri sia fratino, kiam li petis mian kunlaboron. Sed pri nia interkonsentita renkonto je duono post noktomezo mi devis silenti, eê al Lady Maüd. G.G. ripetfoje estis instiginta min nepre al neniu paroü pri gi. Mi tro bone sentis la gravecon de la situacio por ne blinde sekvi liajn konsilojn.
Ke Lady Maüd min tiel privilegiis super êiuj aliaj rezervante la unuan dancon al mi, vekis la miron de multaj vizitantoj. La gastoj de Lordo Stockton relative malmulte konis min kaj mi rimarkis, ke tie kaj tie êi oni parolas pri mi. Ankaü Lordo Stockton kun ne tre afabla vizago por unu momento venis en la balsalonon por rigardi kaj Lordo Lidderdale, apogante sin kontraü la muro, jetis al ni kolerajn rigardojn. Li estis jaluza kaj ne komprenis, kiel malsaga estas lia sintenado; sed en lia loko mi eble estus aginta sammaniere. Dume mi goj is, ke mi ne parolis kun li pri Lady Edith.
Lady Maüd ankaü rimarkigis al mi la konduton de Lordo Lidderdale; sin tio ofendis. „Antaüe mi sufiêe Satis lin," — §i diris, „sed nun mi efektive havas antipation kontraü li; li kvazaü demetis ion de la iama gentilhomo."
Kiam la valso estis finita, Lady Maüd je la brako de alia kundancanto malaperis en la svarmo de la gastoj, Lady Ackland ekokupis min. Per mansignoj §i petis min alproksimigi kaj tiris min senceremonie sur segon apud si.



„Por dancado mi estas ne tro maljuna, sed tro dika" — diris tiu liberama sinjorino. „Tarnen mi satas havi babiladon, dum oni dancas. Vi Jus dancis kun la plej bela knabino en la salono, S-"> Hendriks, estas juste, ke vi nun vin okupu ankaü pri la plej dika virino."
Malfacile estis trovi decan respondon, do mi ridetis, nenion dirante. Lady Ackland komencis tiam en sia ordinara, joviala *) kaj iom maldelikata maniero priparoli la êeestantojn, ne Sparanta sian kritikon.
„Cu vi atentis Lordon Lidderdale?" — Si demandis. „Vi ja konas lin? Rimarkinda homo! Hodiaü vespere li Sajnas iomete malbonhumora. Sciu, S-"> Hendriks, ke li okupas jam ekde longe lokon en mia koro. Unu el tiuj vizagoj por kiu virino farus malsagajonl Sed, ho ve, mi estas tro maljuna!"
Mi kompreneble protestis.
„Nu, bone, S-«> Hendriks, tarnen tro dika: gi estas tute la sama. Cetere, en la lasta tempo li ne farigis pli bela, li maldikigis!"
„Vi sendube scias, ke li estis malsana kaj efektive ankoraü ne tute resanigis."
„Li diam portas la manon bandagita, la kompatinduló, kaj lia kapo ankaü ne estas ankoraü tute en ordo. Mi scias Cion pri li, S-"> Hendriks. Li mem rakontis al mi, kio okazis. Sed felice, la stato sajnas ne esti tiel grava, kiel kredis kelkaj el liaj amikoj."
Poste la parolado sin turnis al aliaj personaj kaj, por diri la veron, sufice min tedis. Mi sukcesis forsavi min, kiam Lordo Lowden, pasante en la proksimeco, *) joviala homo — homo, kiu estas afabla, bonhumora, malavara, malkaSa, negravigema k.t.p.



siavice estis alkroêata de Lady Ackland.
Mi vagadis ankoraü keikan tempon tra la salonoj, staris rigardante êe ludtabletoj kaj en la balsalono, kie Lady Maüd kelkfoje pretersvebis. Proporcie al la proksimigo de la difinita horo mi farigis pli kaj pli malkvieta kaj mi goj is, kiam la peza antikva horlogo sur la kamenkadro fine montris tiun tempon.
Kiam mi eniris la vintrogardenon, gi estis plena je promenantaj paroj kaj êiuj benkoj, tie kaj tie êi starantaj inter la verdajo estis okupitaj. Preskaü tuj Majoro Curtis el Bengalujo paSis al mi kaj komencis laütvoêe paroladi pri êasado je granda casajo en Hindujo.
Dume li kondukis min al la malantaüa parto de la vintrogardeno, kie trovigis nur kelkaj paroj kaj en momento, kiam neniu atentis nin, li malfermis malgrandan pordon kaj rapide tirinte min kun si, refermis gin post ni.
„Jen Willy" — li diris. „Nun komencigas la laboro."
Ni staris en longa, ne tre larga koridoro, kiu malproksime êe la maldekstra flanko evidente kondukis en la vestiblon. Dekstre estis stuparo, iranta al la unua etago. G.G. suriris gin; mi sekvis lin, ne dirante vorton. Duonvoje, kie la Stuparo faras kurbigon, li haltis. Nek de malsupre, nek de la unua etago oni povus vidi nin tie. Cetere la stuparo estis en la malantaüa parto de la domo kaj evidente malmulte uzata.
„Tie êi ni povas trankvile interparoli momenton" — diris G.G. „Ni ne devas perdi tempon, sed estas bezonate, ke vi sciu, kion ni estas farontaj."
Tiam li rakontis, ke ni estas irontaj al la buduaro



de Lady Edith. „Vi pri tio miras" — li daürigis. „La tempo por klarigoj ankoraü ne venis. Tarnen mi volas diri al vi, ke versajne tie sin trovas Lady Edith mem kune kun la viro, kiun ni jam tiel longe serêas."
„Kun la viro el Francujo?" — mi demandis senspire....
„Jes Willy' kun la viro el Menton."
„Cu vi volas kredigi, ke "
„Silentu! Mi ne volas kredigi ion pli ol mi diris. Vi konatigos kun unu el la plej ruzegaj kaj dangeraj krimuloj, kiujn mi iam renkontis. Preparu vin al tia konatigo kaj bone ekzamenu vian revolveron."
Mi faris, kion li petis.
„Cu vi estas certa pri la afero?"
„Laü horna konsidero, jes!" — li diris. „Sed la viro montris tian diablan ruzegecon, ke mi mem apenaü povas gin kredi. Mi ne estus geninta vin hodiaü vespere, Willy, se mi antaü êio ne volus malhelpi, ke malsekretigu la rilatoj inter Lady Edith kaj la viro, kiun ni trovos êe Si. Neniu scias pri gi kaj neniu devas gin konjekti. Tarnen mi bezonas heipon, êar sola mi povus malsukcesi kaj tio ne devas okazi. Vi estas la sola, kiu povas min helpi, precipe êar kelkfoje vi jam Jetis rigardon post la scenejon, kvankam vi ne komprenas ankoraü la interligon de la faktoj."
„Je Dio, vi pravas!" — mi ekgemis. „Sed mi goj as, car mi povas helpi vin."
„Supre ni trovos ankoraü alian personon" — li daürigis. ,J*a viro tarnen estas, por tiel diri, mekanika helpanto; ridetanta, silenta üo, senbrua kaj fidinda. Nun venu, Willy! Estas tempo!"



CAPRITO xvn
La maskita Viro
Laü la Stuparo ni atingis tre longan koridoron sur la unua etago. Dekstre estis fenestroj, donantaj vidon sur surkreskitan internan kor ton (la germanoj dirus: „Hof"), maldekstre vico da pordoj, evidente donantaj eniron al êambroj. Ni trovis nin en la ekstrema parto de la koridoro êe la malantaüa flanko de la domo. „Ce la alia flanko," G.G. flus tre sciigis al mi, „kusas la larga cefa Stuparo, kondukanta de la unua etago malsupren en la vestiblon." Mola tapiso kovris la koridoron de la komenco gis la fino. Tra la dekstraj fenestroj lunlomo enfalis, krome tie kaj tie êi pendis lampoj, ornamitaj per ruga vitro, tiel ke êie regis duonlumo. En la koridoro estis neniu, sed, kiam ni faris dudekon da paSoj, el la nico êe unu el la fenestroj eligis dika mallonga figuro. Ci estis nia bona amiko, S-ro Jenkins.
„Ui ambaü estas en la êambro" — li flustre diris al G.G. „La pordo estas Slosita."
„Tio ne estas malhelpajo, S-*° Jenkins" — responde flustris G.G. Vi tarnen havas viajn ilojn kun vi?"
S-*° Jenkins kapjesis.
„Kiu venis unua?"
„Si."
„Nun silentu momenton" — ordonis G.G.
Ni aüdis nenion krom la malproksima festbruado



malsupre: murmuradon de multaj vocoj kaj kelkafoje mallaütan ridadon kaj muzikondojn el la balsalono — cion malklare kaj malforte pro la distanco. Sed neniun sonon en la proksimeco.
Subite eksonis de post la pordo, antaü kiu ni haltis, sufoka virinkrio kaj poste bruo de renversata sego.
„Nun, S-ro Jenkins, rapide!" — aüdigis de la lipoj de G.G. „Willy, vian revolveronl"
Kio nun okazis daüris nur kelke da sekundoj, sed estas neeble tiel rapide gin rakonti, êar la okazintajoj sin sekvis kun granda rapideco.
S-ro Jenkins ekpasis al la fermita pordo. Dum li sin klinis, mi vidis ion brilantan en Ha mano. Tuj ni aüdis mallongan, sekan klakon, knaradon, kaj la pordo kun forta ektiro malfermigis.
La êambro estis lumigata nur de unu granda elektra lampo, pendanta super eleganta cilindra skribotablo, unu el tiuj belege prilaboritaj mebloj pór sinjorinoj, je kiuj la domoj de la Londonaj aristokratoj estas tiel riêaj. Inter la lampo kaj la pordo kusis virina figuro per tuta sia longo sur la planko; viro, kiu evidente staris kliniginte super gi, êe la subita ekmalfermigo de la pordo rektigis kaj ekstaris, la vizago turnita al ni. La duonlumo el la koridoro falis sur lian staturon. Li estis longa, surhavis nigran surtuton kaj sur la kapo molan capeion. La supra parto de lia vizago estis kovrita per nigra masko; sub gi grizaj lipharoj kaj mallonga barbo.
„Brakojn supren!" — diris la vodo de G.G., mallonge kaj ordone. Ni staris nun en la enirejo kaj tenis la revolverojn turnitaj al la entrudulo. Tiu Sajnis heziti momenton, sed la esprimo de niaj vizagoj
ka Viro el Francujo 10



sendube konvinkis lin, ke ni estas seriozaj. Malrapide liaj manoj iris supren kaj li posteniris al la skribotablo. Ni faris kelke da pasoj en la cambron, dum Jenkins malfermis la pordon post ni, kaj la viro ciam pli iris malantaüen.
Tiam okazis io neatendita. La entrudulo, êiam tenante la manojn levitaj, nerimarkate iom etendis la maldekstran manon malantaüen. Tro malfrue G.G. rimarkis lian intencon. Fulmorapida movo per la levita mano kaj la lumo estingigis. Nia kontraüulo estis antaü niaj okuloj turninta la butonon de la elektra lumo kaj rapide saltinta flanken. Sekundon tro malfrue sonis niaj pafoj, ni povis vidi preskaü nenion en la malluma êambro. Por plenigi la malfeliêon Jenkins, konfuzita pro la subita mallumigo, faris grandegan malsagajon: li malfermis la pordon por reekhavi lumon kaj forgesis, ke pro tio niaj konturoj klare reliefigas kontraü la lumo de la koridoro, tiel ke persono en la êambro povas tute bone vidi nin, dum li mem restas nevidebla.
Pri tio, kio poste okazis, mi havas nur tre nebulan ideon. Kun laüta blasfemo G.G. saltJs flanken kaj per forta mano tiris min kune. Samtempe du pafoj aüdigis kaj mi sentis brulan doloron en miaj Sultro kaj kolo. El la mallumajo en la êambro elsaltis figuro. Jenkins, trafita de pugnobato ruligis teren, kaj la viro, kiun ni intencis surprizi, forkuris tra la koridoro en la direkto, el kiu ni jus venis. Mi vidis ankoraü, ke Jenkins, rapide restariginte, kuris post li kaj GG. rebruligis la lumon; tiam mi havis guste la bezonatajn fortojn por trcni min al sego, en kiun mi falis perdante la konscion.



Kiam mi rekonsciigis (oni diris, ke mi kusis sveninta nur kvaronhoron) la unua persono, kiun mi vidis, estis G.G., nun ree en sia ordinara formo, okupante sin pri la êiam ankoraü senkonscia Lady Edith. Si kusis sur divano, mortpala kaj senmova. G.G. mem estis ne malpli pala, sed li plene regis siajn korpon kaj spiriton. Jenkins, iom senhelpa, staris rigardante. Poste mi aüdis, ke li sekvis la maskitan viron gis la malantaüa Stuparo, kiun G.G. kaj mi jus estis suririntaj. Li volis postkuri malsupren, sed li falis pro io, kio kusis sur la tero: gi estis surtuto kaj nigra mola capelo. Li grave dolorigis kaj kiam li fine kapablis daürigi la persekuton, li vane sercis la forkurinton, kiu estis kaj restis malaperinta. Jenkins revenis kun la surtuto kaj la capelo, metis ilin sur segon kaj iris al G.G. por helpi lin.
G.G., vidante min rekonsciigi, faris afablan kapmovon al mi.
„Vi bone eligis, Willy" — li diris. „Mi tuj heipos vin, sed tie êi estas afero, kiu pli urgas. Kiam "
Subite li haltis kaj rapide klinigis. Li prenis ion de la planko, rigardis gin kaj gin metis en sian poson. Esprimo de granda ektimo sin montris sur lia vizago. Li metis la manon al la kapo kaj ree sin klinis super Lady Edith, tiel ke mi ne plu povis vidi lian vizagon.
„S-ro Jenkins," — li diris, (lia voêo sonis abrupte kaj ordone) „tuj iru malsupren. Inter Ia gastoj estas Doktoro Burney. Venigu lin kiel eble plej baldaü êi tien; kaj (li hezitis momenton) petu, ke Lordo Stockton kunvenu"
„Willy!" — li diris, kiam ni estis solaj. Mi esperis, ke êi tiu afero restos sekreto inter ni, sed nun mi



ne plu povas tion prirespondi. Rigardu!" — kaj li al mi montris la objekton, kiun li jus prenis de la tero. Gi esti* k nefacetita smeraldo, iam la posedajo de k familio Borgia, kiun mi jam vidis en tiu konata vespero 6e Lordo Lowden.
„Kiam mi prenis gin de la tero, la fatak, versajne venenita pikilo elstaris" — diris G.G. „Mi gin malaperigis premante alian risorteton: mi konas la konstruon de tiaj dangeraj objektoj. Sed se montrigos, ke mia konjekto estas prava "
Li haltis kun furioza gesto, mallonga kaj pasia; neniam mi vidis lin en tk animstato. Kiam li denove sin klinis super Lady Edith, liaj sultroj tremis, sed li ne plu eligis sonon.
La plej aventuraj ekpensoj atakis min. Se miaj konjektoj de tiu vespero estas pravaj, la Stelo 6e Lordo Lowden do estis komedio kaj li 6iam restas la posedanto de la smeraldo, kiun G.G. jus trovis. Kiamaniere do venis la Stono 6i tien? Subite mi ekpensis, ke la viro kun la nigra masko estas same longa kiel Lordo Lowden. Lipharoj kaj barbo, ambaü grizaj, estis tiuj de Lordo Lowden. Kaj ankaü mi rememoris, ke liaj konatoj ofte incitetis lin pro lia obstina rifuzo porti cilindran 6apelon, 6ar li iras e6 al vesperfestoj kun sia mok 6apelo. Cetere la nigra longa surtuto ankaü estis lia karakteriza vestajo. Sed kion li intencis fari per la 6i tiea subtik mortigUo, la nefacetita smeraldo?
Mi apenaü kuragis daürigi mian pensadon, sed kun plena certeco mi estis nun konvinkita ke Lordo Lowden estas la „Viro el Francujo". Angla nobelulo evidente farigis itak bandito; malgojiga afero de degenerol



Mi aüdis vocojn en la koridoro. G.G. rapide flustris, ke mi lasu cion al li (cetere, mi sentis min muite tro mizera por partopreni en tio, kio estas okazonta; kvankam mi tute rekonsciigis, terura laceco en miaj membroj jam ne forlasis min). La pordo malfermigis kaj Doktoro Burney kaj post li Lordo Stockton kaj Lordo Lidderdale envenis. La lasta faris geston de mirego, kiam li vidis, ke ankaü G.G. estas tie. S-ro Jenkins sekvis je kelka distanco.
Lordo Stockton estis tre pala. Vidante sian filinon li iom sanceligis kaj apogis la manon sur la tablo.
„Kio okazis?" — li demandis per tremanta voco.
„Impertinenta stelisto eniris tiun cambron kaj Lady Edith svenis" — diris G.G. per sia ordinara tono. „Ni lin forpelis, sed ne sukcesis kapti lin. Sen akcidentoj tarnen la afero ne finigis: S-ro Hendriks estas vundita."
Dume D-ro Burney iris al Lady Edith. Mi vidis, ke G.G. mallaüte diris kelkajn vortojn al li; la kuracisto dum senspira silento ekzamenis la knabinon. Lordo Stockton farigis ciam pli pala kaj G.G. havis grandan penon igi lin atendi pacience.
„Profunda, sed nedangera sveno" — la kuracisto fine diris. „En malpli ol unu horo si ree estos tute en ordo."
La granda malsargigo, kiun eksentis Lordo Stockton kaj G.G., sin montris sur iliaj vizagoj. La lasta tuj ree ekestis trankvüa akraracia observanto, kiu regis la situacion.
„Miajn gratulojn, Mylord!" — li diris al Lordo Stockton. „Nun, kara doktoro, dedicu ankaü vian atenton al S-1"0 Hendriks, kiu do fine estas la sola vik-



timo de la historio.
Dum la kuracisto ekzamenis miajn du vundo ju, (unu en la maldekstra Sultro kaj unu 6e la maldekstre flanko de la kolo) mi aüdis, ke G.G. diras al Lordo Lidderdale per sia drdinara joviala tono:
„Mylord, verdire vi estas tie ci neinvitita gasto, sed ni nur pensos: la fidatoj de Lordo Stockton ankaü estas la niaj."
„Mi rigardas Lordon Lidderdale kiel membron de mia familio," diris Lordo Stockton kun akcento. Dume Lidderdale Jetis al mi rigardon, kiu klarigis la signifon de tiuj vortoj. Mi sentis mian koron frapegi kiel martelot
„Mi petegas vin, sinjoroj," — diris G.G., „neniun vorton pri tio, kio tie 6i okazis! Malsupre oni certe ne aüdis la pafojn. La distanco estas tro granda, la muroj tro dikaj kaj la muziko kaj dancbruado certe malhelpis, ke oni ilin aüdu. Post unu horo Lady Edith ree estos inter viaj gastoj, Lordo Stockton. Neniu rimarkos ion eksterordinaran — kaj estas nepre necese, ke tio tiel restu."
Lordo Stockton kapjesis. Li denove farigis tre pala kaj aspektis lacega.
„Nun sinjoroj," — daürigis G.G, „mi devas peti vin lasi la doktoron sola kun liaj du pacientoj. Mi restos 6i tie kaj prenas sur min rekonduki sinjoron Hendriks al lia logejo, post kiam provizora bandago estos metita."
„Cu vi konjektas la personecon de la viro, kiun vi surprizis?" — demandis Lordo Lidderdale. „Nevole oni rememoras la jusajn juvelstelojn.
„Vorton en vian oreion!" — diris G.G., kaj mi



vidis, ke li enflustris ion al Lordo Lidderdale kaj samtempe montris segon, sur kiu kusas la surtuto kaj la capelo de la entrudulo. „Neeble" — diris Lordo Lidderdale. „Tarnen ne estas ia dubo pri tio, Mylord!" Momenton neniu parolis kaj G.G. ripetis sian peten, lasi nin solaj kun la kuracisto kaj Lady Edith.
„Cu tio estas efektive necesa?" — demandis Lordo Lidderdale, evidente dubante pri liaj vortoj.
„Alie mi gin ne dezirus, Mylord. Kiam Lady Edith rekonsciigos ni devas eviti êion emociigan. Ju malpli da personoj en la êambro des pli bone!" Tiam sin turnante al Lordo Stockton li akcente diris: „Mi parolas por la bonfarto de via filino." „Venu, Lidderdale!" — diris Lordo Stockton, Jetante rigardon al sia filino; kaj la postan momenton la du sinjoroj, sekvate de S-'° Jenkins, foriris.
Apenaü vidante la pordon fermita G.G. sin turnis al la kuracisto.
„D-ro Burney!" — li diris. Kiam Lady Edith rekonsciigos, Si kaj mi versajne priparolos ion, pri kio vi miros — kvankam vi eble nenion komprenos. Mi ordonas al vi silenti pri tio — laü via profesia Juro!"
D-«> Burney, evidente persono sufice lakona, kapjesis kaj plue sin okupis pri mi.
Post kvaronhoro Lady Edith faris kelkajn apenaü rimarkeblajn movojn. Poste Si malfermis la okulojn kaj ekrigardis cirkaüen. Subite Si eksidis.
„Kie li estas?" — Si demandis kun sovaga rigardo tra la êambro. „Kion vi eltrovis? — Kiu vi estas?" — La demandoj estis mallongaj kaj abruptaj. G.G. iris al Si



„Cu vi ne rekonas min, Lady Edith?" — li demandis. „Mi estas Geoffrey GUL La viro, kiu lus estis tie êi, forkuris, sed mi scias lian nomon."
„Ho, Dia!" — kriis Lady Edith kaj kasis la vizagon en siajn manojn.
„Vi ne plu bezonas lin timi" — daürigis G.G. „Mi scias êion» Lady Edith, êu vi bone aüdas min? — Cion! — Pri vi kaj pri li. Sed mi konservos vian sekreton. Sinjoron Hendriks, kiun la de ni konata viro vundis, mi devas informi, sed li estas gentilhomo kaj mi prenas sur min, ke li nepre ankaü sUentos pri |L Lady Edith, danku Dion, ke mi êion scias, êar en tio estas via savo. Mi certigas refoje: vi ne plu bezonas lin timi. Lia rolo estas finludita kaj neniu — krom S-10 Hendriks, kaj mi — iam scios kiaj rilatoj estis inter vi kaj lil"
Lady Edith fikse rigardis lin, poste eksplodis en ploro.
„Tio al vi faros bonon" — diris G.G. kaj momenton li karese metis la manon sur Sian kapon. „Vi nedireble suferis, sed ciuj terurajoj nun estas finitaj."



CAPITRO XVIII
Mantra al mi vian dekstran manon
Kiam mi vekigis la sekvantan matenon, mia unua eksento estis pika doloro en mia maldekstra sultro. Tuj la okazintajoj de la lasta tago revenis en mian memoron. Sendube post la interparolado inter Lady Edith kaj G.G., per kiu la antaüa capitro finigis, mi denove svenis aü almenaü duonsvenis, 6ar mi havas nur kelkajn konfuzajn impresojn pri tio, ke mi sidis en aütomobilo kun G.G, ke oni denove min bandagis poste enlitigis.
Krom la doloro en mia sultro kaj la rigida kolo (la kuglo nur vundis la haüton) mi sentis min sufice bona kaj efektive ekintencis ellitigi, kiam G.G. kaj D-*° Burney envenis mian dormocambron.
„Bonan matenon, Willy!" — diris G.G. „Mi gojas, ke vi aspektas tiel bone. La doktoro venas por esplori vian staton. Se tiu ne malhelpas, vi kaj mi hodiaü estas farontaj belan laboron.
Mi diris, ke mi tute ne sentas min malsana, kaj la kuracisto konstatis, ke mi certe ne havas febron. La bandago estis en ordo kaj li ne kontraüstaris mian ellitigon. Sed kiam G.G. ekparolis pri eliro, la kuracisto faris pripensan mienon.
„Nur por mallonga konferenco" — mia amiko asertis. Ni povus iri en veturilo kaj mi trankvüe porrus mian brakon en tuko. Li mem (G.G.) ankaü ne resta-



dis hejme, kiam antaü nelonge li estis en la samaj cirkonstancoj.
La du sinjoroj daürigis sian diskuton en la koridoro, evidente pri tio, êu mi eliros aü ne; efektive ili konferencis „chez moi, sur moi et sans moi!" *)
Fine G.G. reaperis kun la sciigo, ke — se en la posttagmezo mi sentos min sufice bona — mi povos kuniri al la celita konferenco.
„Sed al kiu konferenco?" — mi demandis. „Vi nur disponas je mi, min tute ne informantel"
„Tuj" — li respondis. „Unue ellitigul" — Kaj same kiel mi antaü nelonge helpis lin por lia tualeto, tiel li nun vestis min.
Kiam fine mi estis sidanta en apogsego, G.G. eksidis êe la kontraüa flanko de la tablo kaj diris:
„Jen Wüly, vi aspektas kiel kampulino en dimanêa vestaro. Tial mi ne pli longe volas streêi vian atendon. Sciu, ke hieraü mi faris grandan eraron...."
J,asante forkuri nian misteran amikon?"
„Ankaü tion! Sed precipe, êar.... (mi vidis, ke G.G. subite farigis tre serioza) êar mi ankoraü ne sufiêe komprenis, kiel dangera li estas kaj tial endangerigis virinon." Li silentis momenton kaj frotis per la mano sian frunton. Poste li daürigis: „Mi igis kemiiston ekzameni tiun Stonon, tiun malbenitan smeraldon. La pikilo estis venenita kaj tiu veneno ne estas el la Borgia tempo."
Li starigis kaj ekpasis tien kaj reen. Subite li residigis.
„Vi do komprenas, kio preskaü okazis hieraü ves*) Cc mi, pri mi kaj sen mi.



pere. Mi ne plu parolos pri gi; se efektive estus okazinta akcidento, mi neniam pardonus al mi."
„Vi faris, kion vi povis, G.G.!" — mi diris kun plena konvinko.
D dit "^et* an^au v*» "cara amiko!" — li respondis ree per j^te^r^^gia ordinara facilanima tono. „Vi ludis vian rolon
^èn tiu afero tiel, ke mi ne povas sufice laüdi vin.
Eble vi mem tion ne rimarkis, sed efektive gi estis
majstrajo."
Mi devis konfesi, ke mi lin ne komprenis.
„Vi ankoraü ne povas, mia kara! Sed mi ne pli longe prokrastos por sciigi al vi, ke hieraü mi havis longan interparoladon kun Lady Edith, kiu havigis al mi la lastajn mankantajn cenerojn, kiujn mi bezonis por igi la cenon de miaj pruvatestoj fortika kaj firma; pri kelkaj detaloj mi nur ekscios, kiam nia komuna amiko estos kaptita, sed — rilate al la cefafero — nenio mankas en la mistera sinsekvo de 1'okazintajoj."
„Nu G.G." — mi respondis. „Ankaü mi bone scias, kiu estas la kulpulo. Mi jam keikan tempon tion scias, kvankam kelkfoje mi ree dubis. Provizore ni nomu lin L., se vi volas Lordo L. Sed nun rakontu al mi, kial vi permesas, ke tiu L. Ciam ankoraü estas libera, se vi havas Ciujn pruvojn pri lia kulpo."
„Hodiaü lia libereco finigas, Willy! Cetere li konjektas nenion, alie li jam delonge estus malaperinta."
„Mi ne povas imagi al mi, ke li ne konjektas ion, post kiam oni trovis liajn surtuton kaj Capeion."
G.G. ekridis. „Ne timu, li konjektas nenion kaj tion ni grandparte suldas al vi."
„Cu al mi?" 



„Jes Willy, ankaü tion vi ne povas ankoraü komprenL"
Keikan tempon neniu parolis. Poste mi rekomencis:
„Viaj sciigoj estas tre interesaj, G.G. Sed cu nun fine vi volas rakonti al mi, êu la konferenco, kiun mi nepre laü via deziro devas ceesti, ankaü rilatas al tiu afero?"
„Konferenco estas muite tro granda vorto, Willy. La afero estas jena: Ni iras en la posttagmezo al Lordo Lidderdale. Cu vi forgesis, ke li estas la tria en nia ligo? Mi intencas rakonti al li kaj al vi la tutan aferon kaj peti la konsüon de vi ambaü. Nur post tio mi volas arestigi la viron, kiu jam tiel longe estas persekutanta nin. Vi vere ne bezonas timi, ke li forkuros; oni severe lin gardas, kvankam li tion ne scias; sed mi jam diris: li konjektas nenion."
„Mi trovas, ke vi tre bone povus informi min aötaüe."
„Ne Willy, mi ne satas dufoje fari la saman rakonton. Do estru vian malpaciencon ankoraü dum kelke da horoj."
* * »
Je la kvara horo en la sama posttagmezo nia malnova amiko Williams, la butlero, nin enirigis en la librejon de Lordo Lidderdale. Nia gastiganto interesplene demandis pri mia stato kaj estis surprizita kaj goja, êar mi tiel rapide resanigis kaj eê povis eliri. Lia propra mano preskaü cikatrigis; li metis ankoraü malgrandan bandagon, sed baldaü li esperas ankaü senigi sin je tiu.
Kiam ni sidis, G.G. komencis per la vortoj, ke lia vizito celas rakonti al Lordo Lidderdale kaj ankaü



al mi la rezultaton de lia esplorado, dar li preferas informi nin antaü ol aliaj sciigos pri la tuta afero. Ni tri jam antaüe sidis kune en la sama êambro, kiam êio estis ankoraü mistera kaj malluma. Efektive Ia esplorado komencigis de tie êi. Tiam li promesis al Lordo Lidderdale informi lin tuj, kiam la afero lumigos. Tiu lumo nun venis, do li estas plenumonta sian promeson.
Post tiuj enkondukaj vortoj G.G. eldiris sian opinion pri la afero. Dum li parolis mi vidis la vizagon de Lordo Lidderdale pli kaj pli serenigi; multfoje li kapjesis kaj donis aliajn signojn por esprimi sian konsenton. Kvankam mi tute ne sentis en mia koro grandan simpation por li, kaj hodiaü sufice malvarme estis salutinta lin, tarnen mi kun kontenteco vidis lian evidentan admiron pri la talento de mia amiko G.G. fari el simplaj faktoj gravajn konkludojn. Samtempe mi ne povis bridi senton de kontentigo, êar êio, kion mi aüdis tute akordigis kun tio, kion mi mem jam konjektis kaj rimarkis.
Jen resumé la klarigo de G.G.:
Lordo Lowden depost multaj jaroj ne estis en Anglujo; tial oni ne plu konis lin êi tie. Li vivis sola kaj iom memsufice kun sia itala cambristo, renkontis mahnultajn homojn kaj kolektis kun vera pasio kuriozajojn kaj multvalorajojn. Oni rigardis lin en tiu rilato kiel monomaniulon.
Tiu viro revenas Anglujon sen firma motivo — êar la antaüaj kunsidoj de la nobela deputitaro estis same gravaj kiel la nuna. Sekvante lian spuron, ni renkontas êiajn neklarigeblajn okazajojn:
Lordo Lowden estas een Nice: tute proksime en



Menton okazas murdo. G.G. ne povis eltrovi la motivon de tiu murdo, nek la personon de la viktimo (tion mi ne atendis, mi plene fidis, ke li nepre jam sukcesis en tio), sed estas strange, ke la nuraj du personoj, kiuj ceestis tiun murdon — G.G. kaj mi — ekde tiu tempo estas persekutataj ankaü en Anglujo, dum pri la persekutanto mem ne plu povas esti ia dubo.
Lordo Lowden kaj Lordo Lidderdale sin renkontas; tuj poste la lasta ekhavas akcidenton kun sia revolvero; evidente iu gin malbonigis. Efektive ne malfacUa afero por la cambristo, la „ame damné" *) de Lordo Lowden, kiu ankaü servis Lordon Lidderdale. Cu Lordo Lidderdale neniam perdis ion de sia pakajo?
Lordo Lidderdale memoris, ke li perdis du altvalorajn ringojn kaj rimarkis la perdon nur post sia reveno Londonon.
Gustel Nun la nerefutebla cefafero: Lordo Lowden estas revene en Anglujo. Dum nia vojago al Stockton Court ni estas sekvataj, el la domo oni forstelas juvelojn, G.G. intersangas revolverpafojn kun la Stelisto. Li lin ne rekonas, sed en tiu sama nokto oni rimarkas en la tanfielda stacidomo longan iomete senzorge vestitan viron kun mallonga griza barbo — priskribo tute konforma al Lordo Lowden.
Ce Lady Ackland longa maskita viro Stelas juvelojn. La antaüan vesperon Lordo Lowden — tute kontraü sia kutimo — vizitis Sian vesperfeston. Post la fino li, kiel malnova amiko, kun Lady Ackland iom postbabilis en Sia buduaro. La polico almenaü havas *) Persono, kiu korpe kaj anime estas tute dedicita al iu.



motivon tion kredi. Lady Ackland ja estas apartkonduta: tiun fojon si devis kare pagi tiun apartkondutecon, car si donis al Lordo Lowden la okazon esplori sian entreprenan terenon de la venonta nokto.
Post la fikciita stelo ce Lordo Lowden oni trovas en lia domo juvelojn de Lady Ackland: la polico el tio faras siajn konkludojn, sed ree liberigas lin por observi liajn iradojn. Malfeliêe dum la festo 6e Lordo Stockton gi perdas lin el la vido. En tiu vespero longa nigre maskita viro enigas en la buduaron de Lady Edith en kiu ankaü trovigas juveloj. Li estas surprizata, povas eligi el la êambro kaj forkurante postlasas siajn surtuton kaj capeion, kiujn oni rekonas kiel posedajon de Lordo Lowden! Krome oni trovas sur la planko smeraldon, ore kadritan, kaj lastfoje viditan en la mano de Lordo Lowden.
Cie Lordo Lowden kaj refoje Lordo Lowdenl La viro evidente estas dangera maniulo rilate al juveloj. Pri lia kulpo oni malfacüe povas dubi, sed dubeble li kapablas prirespondi siajn agojn rilate tiun malsanan sopiron al multvalorajoj kaj pro la fakto, ke li eê ne indulgas homajn vivojn.
„Mi jam kelkfoje demandis min," — mi diris, „êu la viro, kiu sin nomas Lordo Lowden, efektive estas Lordo Lowden. Lordo Lowden estis en la eksterlando dum multaj jaroj; hazarda simUeco povis instigi alian personon alproprigi al si' lian nomon."
Kie do la vera Lordo Lowden en tiu okazo estas?" — riddiris G.G. „Ne Willy, mi ne kredas hazardajn similecojn."
„Cio, kion vi diras, S-ro Gill, tarnen nur estas konjektoj" — rimarkigis tiam Lordo Lidderdale. „Mi



konsentas, ke tiaj konjektoj kune farigas sufice certa pruvo, sed mi povas malfacile kredi, ke viro kun tia respektinda eksterajo estas krimulo."
„Mi vidis muite da tiaj okazoj, Mylord" — G.G. respondis. „Krome, Lordo Lowden havas krimulmanojn."
„Kion vi celas per tio, S-ro Gill?"
G.G. etendis siajn manojn antaüen kaj metis ilin unu kontraü la alian. Samtempe li ekstaris kaj montris ilin al ni.
„Unue atentu la dekstran manon!" — li diris. „La pinto de la montra fingro guste atingas la malsupran randon de la mezfingra ungo. Nun rigardu la maldekstran manon! Jen, guste la samo! — Ce krimulo oni plej ofte vidas, ke la distanco inter la pintoj de montra kaj meza fingro 6e ambaü manoj estas nesama."
„Tion mi neniam aüdis!" — mi diris ridante.
„Tarnen vi povas min kredi" — respondis G.G. „Metu viajn manojn kune, Willy! — Ho ne, vi ne povas pro via bandago. Sed ankaü nun oni povas vidi, ke la longeco de la fingroj de ambaü viaj manoj estas sama. Vi havas vere honestulajn manojn, Willy!"
Lordo Lidderdale nun ankaü ridis. „Kaj 6u mi?" — demandis li.
„Metu viajn manojn unu kontraü la alian kaj montru al mi. Feli6e la bandago ne kovras viajn fingrojn."
Lordo Lidderdale kunigis siajn manojn tiel, kiel G.G. antaüe faris, kaj etendis ilin al li.
„Mi kredas, ke ankaü 6e mi la longeco estas sama" — diris li ridante.
„Atendu momenton" — respondis G.G.



Mi vidis lin fari subitan, rapidan ekmovon kaj en la sama momento mi aüdis mallongan klikklakon kvazaü seruro estus pusfermata.
Sufoka krio eksonis kaj Lordo Lidderdale sidis sur sego, la manojn katenitaj dum la revolvero de G.G. minacis lian kapon. Li estis mortpala, saümo ekaperis sur liaj lipoj.
Mi salte levigis kaj, muta oto teruro, rigardis.
„Montru al mi vian dekstran manon, Mylord" — diris G.G. trankvüe.
Lidderdale volis retiri la katenitajn manojn, sed tuj la revolvero estis pusata kontraü lian tempion.
„Venu, Willy, kaj malligu tiun bandagon."
„Sed"....
„Faru kion mi ordonas, tujl"
Mi obeis kaj pro la minacanta revolvero la manoj restis kusantaj sur la tablo, kvankam tremantaj de furiozego.
La dekstra mano nun estis senbandagigita kaj sin montris blanka kaj sen ia cikatro, same sendifekta kiel la maldekstra.
„Sed tiu mano tute ne estas vundita" — mi pene eligis.
„Guste, Willy, tiu vundo estas mensogo, same kiel la tuta viraco estas mensogo. Diru, depost kiam vi konas lin?"
„Depost mia alveturo Anglujon."
„Erare, Willy! Vi nur konas lin ekde nia komuna transiro de Calais al Dover. Cu mi povas prezenti al vi: James Stander ton, alinome Manchestera Jimmy, forkurinto el la malliberejo, monfalsisto, stelisto kaj murdisto.
La Viro el Francnjo 11



„Tarnen li estas Lordo Lidderdale!"
„La Lordo Lidderdale, pri kiu vi parolas, kusas en la mallibereja enterigejo en A.
„Sed la simileco!" — mi balbütis.
„Ne estas hazarda. Car ci tiu viro, kiu estas la murdinto de nia amiko, Lordo Lidderdale, estas lia gemelfrato! Nun, James Standertan "
Li subite haltis, 6ar la viro, kiun mi tiel longe kredis Lordo Lidderdale, malrapide falis antaüen, svenante.



CAPITRO XIX
La Rakonto de G.G. Unuaj Konjektoj
Hieraü G.G. promesis viziti min la sekvontan matenon je la deka horo. Tiun nokton mi malmulte aü tute ne domus, dar la antaüatagaj okazintajoj tute okupis miajn pensojn. Vane mi klopodis eê nun, kiam mi sciis, kiu estas „la Viro el Francujo," malkovri la interligon inter la diversaj lastsemajnaj okazintajoj. Mi et certe ne kredus ankoraü je la kulpo de la pseüdonima Lordo Lidderdale, mi rigardus la personintersangon sovaga fantaziajo, se G.G. ne estus tuj al mi doninta evidentajn pruvojn pri lia kulpeco.
Dum nia mallibcrulo ankoraü estis senkonscia, G.G. rapide ekzamenis la tirkestojn de lia skribotablo. En gi li trovis ankaü sekretan tirkeston, kiu estis malplena.
„Kredeble nia amiko tute ne scias la ekziston de tiu tirkesto" — diris G.G. „Memoru, Willy, ke gi ne estas lia skribotablo."
Li daürigis seréi kaj baldaü elprenis ordmaran lignan skatolon, kiu sin montris plena je juveloj. Li metis gin sur la tabion kaj ekzamenis la enhavon. Tiam li diris:
„Jen la akirajo de tri steloj: tiu en Stockton Court kaj tiuj 6e Lady Ackland kaj Lordo Lowden. Vi vidas, Willy, sinjoro James Standerton ne faris siajn



aferojn duone. En tiu simpla skatolo sin trovas kapitalo. Neniu estus ekpensinta ser6i tiujn Stonojn tie Ci 6e nia kavaliro sen timo kaj sen makulo. Jen li forslosis ilin en ordinara tirkesto, tiel facile atingeblaj, ke mi bezonis nur perforti la seruron per mia po§tran6ilo, kaj tio ree montras lian maloftan ruzegecon. Eksterordinaraj antaüzorgoj estus altirintaj atenton, sed nun li vekis nenies suspekton aü scivolon."
Gi estis do nerefutebla fakto; tiu viro efektive estas krimulo. Sed (kiel mi jam diris) e6 nun mi komprenis ankoraü nenion pri la interligo inter la faktoj kaj precipe ne la perÜojn, kiujn G.G. uzis por ekscii la veron. Kaj kia estas tiu vero?! Je mia honto mi
devis konfesi, ke êio restis same malluma por mi 
por mi, kiu kredis min tute kapabla mem solvi la problemon.
La sola, kiu povus montri al mi la vojon en la labirinto en kiun mi enigis, estis G.G., kaj li estis promesinta fari tion hodiaü matene.
Precize je la deka li aperis.
Li aspektis serioza kaj eksidis, nenion dirinte. Tuj li ekbruligis cigaron kaj medite postrigardis la nubetojn, kiujn li blovis en la aeron. Fine li diris:
„Mi venas el la malliberejo, Willy. James Standerton estas jesinta 6iujn miajn konjektojn. Mi nun povas al vi rakonti la tutan historion de a gis z. En la pasintaj tagoj vi faris al mi gravajn servojn, kvankam vi tion ne konjektis (momenton moka rideto aperis sur liaj lipoj), vi estis e6 kelkfoje en dangero, sed tion vi ankaü ne sciis èscepte la antauhieraüan vesperon (ree la sama rideto); tial vi rajtas



nun êion ekscii. Ci estis aventuro de ni ambaü. Tarnen mi timas, ke la lasta êapitro de la dramo ne estas ankoraü finludita" — Momenton li malgaje rigardis antaü si
„Nun, .Willy," — li daürigis, „malfermu viajn orelojn kaj akrigu vian memorpovon. Mi al vi klarigos la tutan aferon laü miaj propraj malkovroj kaj observoj. De la deduktado kaj kombinado dependas êio por ni, detektivojl"
„Ankaü mi praktikis deduktadon kaj kombinadon" — mi ne povis ne diri kun miksita sento de malestimo kaj moka indigno pri mi mem „La rezultato estas, ke tute senkulpan viron mi kredis monstra"
„Do goju, mia knabo, ke vi ne estas detektivo kaj ne bezonas farigi tia." Li ekbruligis novan cigaron kaj prenis papertranêilon de mia tablo. „Via dekstra mano, Willy, feliêe estas tute en ordo. Vi povus fari per gi murdon. Nun imagu al vi ke tiu papertranêilo estis tranêilo. Prenu gin firme per via dekstra mano. Bone! Imagu, ke mi iras antaü vi. Nun forte ekpusu mian dorson per la tranêilo, tiel kiel vi trovas tion plej oportuna. Ekpusu forte, sed retenu vian manon tuj post la puso kaj tenu la tranêilon en la sama direkto en kiu gi estus penetrinta en mian dorson. Ne tro forte, mi petas, mi prefere ne ekhavu bluajn makulojn, kvankam por la bona afero mi volus ilin suferi! Ne pripensu, Willy! Nun!"
La jam priskribita pantomimo okazis. Mi ekpusis kvazaü impulse kaj la lastan momenton retenis mian manon.
„Cu la vundo estas je la dekstra aü maldekstra flanko de mia dorso?" — demandis G.G. ne turnante sin.



„Dekstre".
„Kaj al kiu flanko elstaras la tenilo de la tranêilo?" „Ankaü dekstren."
„Dankon" — li diris 'kaj residigis. „La viro, kiun ni trovis murdita en Menton, havis la tranêilon maldekstre en la dorso kaj la tenilo elstarïs maldekstren. Et tio sekvas, ke oni vundis lin per la maldekstra mano. Do nepre la mortiginto aü tiam ne povis uzi sian dekstran manon, aü estis maldekstramana. Cu vi tion komprenas, Willy?"
Mi kapjesis.
„Do vi ankaü komprenos, kial mi agis tiel strange kun la malgranda vagulo, kiun ni kaptis. Li kapablis uzi ambaü siajn manojn. Mi faris, kvazaü mi estus furioza kaj volus bati lin; li sin defendis per la dekstra mano. Mi jetis lian êapon teren; li prenis gin per la dekstra mano! Li nepre ne estis maldekstramana. Krome li estis malgranda viro kaj la mortigito, peza kaj longa, havis la vundon en la supro de la dorso. Nia malgranda amiko preskaü devus stari sur la pintoj de la piedoj por povi pusi la tranêilon tiel alte en la dorson. Vi konsentos, Willy, ke oni malofte prenas tian pozon por fari murdon."
Mi plej konvinke konsentis tion.
„La sekvantan matenon mi klarigis al la nica polico mian opinion. Tiam gi liberigis la kompatindulon. Kredeble li jus trovis la kadavron, kiam ni lin surprizis. Ciuokaze li ne stelis monon, êar la polico trovis gin en la poso de la mortigito, kiel vi scias. Cetere tio estis feliêa, êar pro tio mi ekhavis montron, ke la viro venis el Anglujo."
„Sed li havis anglan kaj francan monon! Ciu per-



sono en Francujo, kiu havas anglan monon en sia poso, tarnen ne estas anglol"
„Willy, kiel tiu, kiu, ekvojagonte, antaüe intersangas monon, vi ankaü scias, ke oni tiam ricevas papermonon, or-kaj argentmonon, sed ne kupromonerojn. Se la viro do estus franco, kiu estis intersanginta keikan francan monon por angla mono, li nur havus grandan anglan monon en sia pos©. Sed li havis cirkaü dek kuprajn pencojn kaj duonpencojn. Tio, kune kun lia eksterajo sufice certigis al mi, ke li estas anglo. Krome li nepre jus venis Francujon, alie li certe estus metinta tiun maloportunan monon aliloken. Tial mi diris, ke la montroj kondukos trans la Kanalen
Plue, la ekzameno de liaj vestoj sciigis al mi, ke li volis kasi sian personecon. Anglo, jus veninta el Anglujo, ne surhavas vestojn el franca vestajmagazeno. Mi do konkludis, ke tre versajne ni trovis la kadavron de anglo, jus veninta el Anglujo, kaj kiu deziris kasi siajn postsignojn, kiel ni, detektivoj, kutime nomas tion. Memoru, Willy, ke êio ci tio estis nur tre fortaj konjektoj...."
„Kies certecon vi poste eltrovisl"
„Guste, Willy! Vi scias, ke la pariza polico eltrovis, ke efektive mi pravas. Vi ankaü scias, ke la viro estis dirinta, ke li iros al Orleans, kvankam li efektive iris al la Riviero kaj ke ankaü en lia postlasita kofro nenio estas, kio povus montri lian personecon. Tio plifortigis mian opinion, ke li penis „malaperi" sen postsigno. Kun la konata portreto en mia poso mi estis certa, ke mi tenas la komencon de la fadeno. Tiom mi sciis pri la afero, kiam ni renkontis sur la



vaporsipo de Calais al Dover la viron, kiun ni kredis Lordo Lidderdale. Cu vi memoras, Willy, ke mi jam antaüe renkontis lin?"
„En la vagonaro apud Nice" — mi diris, „almenaü se tiu ne estis la vera Lidderdale."
„Ne, gi estis ankaü la nevera" — respondis G.G. „Bone konsiderinte êion ni nun ankaü komprenas, ke lia eksterordinara malbona aspekto, lia pretekstita spiritkadukeco kaj la fakto, ke li ne rekonas siajn amikojn, devus jam tiam informi nin. Sed ni havis aferon kun majstro-trompisto, tio estas nia senkulpigo. Kiam ni vidis sur la vaporsipo, ke li portas sian dekstran manon en tuko, momenton mi ekpensis — rilate al la mortigo en Menton — jen viro, kiu kelkatempe malhavas la uzadon de sia dekstra mano. Sed mi tuj forjetis la eblon, kiun tiu penso al mi vidigis: Unue, êar estis tro sensence kredi, ke Lordo Lidderdale faris murdon, due, êar la tagon antaü la murdo mi renkontis lin ankoraü kun sana dekstra mano, kaj estis neeble, ke persono kun ankoraü tute neekzercita mano, kun tiel nomita jus ekuzata maldekstra mano povus fari ekpuson tiel firman kaj fortan kiel tiun, kiu faligis la viktimon en Nice. Tamen mi rimarkis, ke ankaü vin li ne tuj rekonis, WUlyl"
Mi tute ne estis tion rimarkinta.
„Li ne salutis vin antaü ol vi etendis al li la manon kaj tiam li ne diris vian nomon, nek kiam li prezentis nin al Lordo Lowden. Nur kiam vi mem al tiu konigis vian nomon, li ankaü poste noinis vin sinjoro Hendriks.'*
„Efektive, vi akre observadisl"



„Tio estas kutimo, Willy. Nur poste mi komprenis la gravecon de miaj observajoj, tiam mi ankoraü êion imputis al lia spirita kadukeco. Poste nia amiko faris majstrajon, per kiu li plene erarigis min. Li al ni rakontis tute propravole la neklarigeblan malaperon de lia cambristo. Sciante, kion ni nun scias, — ke li mem mortigis la viron pro kialo, kiun mi poste klarigos — mi vin demandas: êu li povis fari ion pli ruzan? Unu el la du ebloj estis okazonta: aü oni malkovros la personon de la mortigito kaj tiam oni povus miri pro la fakto, ke li ne malkase parolis pri la malapero, aü gi ne estos eltrovita; tiam lia rakonto certe ne povus lin malutili. Tia lia rakonto, sajne tute senintenca, al detektivo jam antaüe devas forigi êian rilaton inter li kaj la mortigo, eê se oni rekonus la mortigiton. Plej majstra estis ankaü lia konduto, kiam mi neatendite al li montris la portreton.
Anstataü dubi, eble diri, ke li ne konas la viron — kion düetantkrimulo certe estus farinta — li diris malkase: Tio estas mia cambristo. Neniu, kiu memoras, ke la fotografajo reprezentis la kadavron de la senpostesigne malaperinta viro, miros pro lia paligo. Se tiam mi estus sentinta la plej malgrandan suspekton, mi tuj estus farinta pluajn demandojn. Sed mi eê ne pensis pri tio. Jen granda malsagajo, Willy, êar per tio mi donis al li la okazon elpensi la versajnan rakonton, je kiu li nin regalia la saman vesperon. Se mi tuj estus daüriginta, li ne havus la tempon sin prepari kaj certe sin kontraüdiradus."
„Eê detektivo ne povas êion antaüvidi" — mi diris kaj G.G., melankolie min rigardante, gemdiris: „Vi pravas!"



CAPITRO XX
La Rakonto de G.G. (Daürigo) Reviviganta Malfido
Nun mi rememorigas al vi nian unuan viziton al Lordo Lidderdale. Se vi permesas, ni ekde nun lin nomos Lidderdale II.
Mi bonvole konsentis.
„La rakonto, per kiu li nin regalia, estis lerta miksajo de „Wahrheit und Dichtung" *). Unue mi devas al vi rakonti aliajn aferojn antaü ol mi precize povas diri, kiel kaj kial li dungis tiun êambriston, kiu kredigis sin nomi Robertson. Sed kiam li estis tiam rakontanta, mi ne dubis pri la vero de liaj vortoj. Unu afero tarnen al mi estis malklara: kial la cambristo, vojagante de Parizo al Nice tiel penadis kasi siajn postesignojn. Lidderdale II tion ankaü ne klarigis, kontraüe li intence malatentis gin. Tio estis, ni diru plej milde, stranga. Metu vin en la pozicion, en kiu li asertis sin trovi, Willy! Cu vi ne estus tuj demandinta: Kial, je Dio, tiu mia cambristo agis dumvoje tiel mistere?!"
Kompreneble mi devis tion konsenti.
„Vi do komprenas, ke mi miris, êar Lordo Lidderdale II pri tio ne parolis. Kiel ajn sensaga mi trovis min, mi sentis mian malfidon revivigi. Tial mi tuj faris laü mia kutimo kelkajn abruptajn deman*) Verajoj kaj elpensajoj.



dojn kaj denove ekparolis pri la akcidento de lia mano. Se lia maldekstra mano estus farinta la fatalan ekpuson — verdire la ideo estis tro freneza! —, li eble konfuzigus. Tio tarnen ne okazis; li respondis êiujn demandojn korekte kaj klare. La pridemandado de la butlero ne sciigis ion novan. Gi nur informis min pri unu afero, kies gravecon mi nur poste komprenis: pri la granda scivolemo de la nova cambristo Robertson. Kontraüe la mallonga interparolado kun S-ro Humphrey Warner, la sekretario, estis plej grava!"
„Mi memoras pri gi ne muite pli ol pri via demando, cu li satas viskion kun sodakvo!"
„Mia demando estis iomete alie redaktita, Willy. Sed antaü ol mi informos vin pri tio, mi devas unue al vi sciigi du malkovrojn, kiujn mi faris dum la interparolado. Lordo Lidderdale II farigis pro mia abrupta demandmaniero iom incitita kaj en tiu ekscitita animstato li senkonscie fingroludis kun faldtrancilo, prenita de la tablo. Kaj li tion faris per sia maldekstra mano. Cu vi sentas la gravecon de tio, Willy? Persono, kiu dum interparolado senkonscie fingroludas kun ia objekto, tion faras per la dekstra mano. Se la dekstra mano estas en tiu moment© ne uzebla, U tarnen ne uzas la maldekstran, se li ne estas maldekstramana. Malklara konjekto de la vero min ekposedis. Pli grandan klarecon mi nur estis ekhavonta en tiu sama vespero, kiam mi trankvile pripensis la aferon. La viro volis sajnigi sin Lordo Lidderdale. La simüeco estis forta sed Lidderdale II estis maldekstramana. Li komprenis, ke oni nepre tion rimarkos. Tial li elpensis tiun akcidenton de sia dekstra



mano: gi devus klarigi la uzadon de lia maldekstra. Se mi komencus bati lin, li povus levi nur la maldekstran manon kaj la ceestantoj klarigus tion per la fakto, ke lia dekstra estas vundita. Neniu ekpensus, ke li estas laünature maldekstramana. Kredu, Willy, ke — se la tromp o ne estus malkovrita — li ankoraü dum monatoj portus bandagon: por li gi estus favora por muite uzi sian maldekstran manon, por la cirkaüantoj la tialo pri tia uzado."
Subite mi rememoris la rimarkigon de S-"* Jenkins en Hyde-Park: „Kian fortan maldekstran manon via amiko nepre havas!" Tiam mi kredis tion babilajo, nun G.G. malfermis miajn okulojn.
„Cu ne estas rimarkinde, Willy, ke tiu ruza krimulo evidente neniam pensis, ke la maniero en kiu li mortigis sian viktimon montris la uzadon de tre ekzercita maldekstra mano?"
„Same kiel detektivo ruza krimulo ne povas antaüvidi êion" — diris mi.
„Feliêe!" — respondis G.G. „Vi metas plastron sur la vundon, jus de vi faritan, Willy! Nun mia dua malkovro: Nova plej blanka sórbapaperp sur la tablo daüre altiris mian atenton. Multaj skribitaj linioj staris unu sub la alia ensorbitaj en gin; êiuj estis precize same longaj kaj evidente staris êiufoje la samaj vortoj en spegulita skribo unu sub la alia. Estis kvazaü lernejano skribus punliniojn — êiam la saman! Aü eble gi estis skribekzercajoj? Kiu ilin skribis? Mi komprenis, ke, krom Lordo Lidderdale, unu persono eble laboris en la librejo, ha sekretario. Faru al mi la honoron, Willy, konsenti, ke mi iom lerte eksciis, ke S-ro Humphrey Warner havas propran



laborcambron kaj neniam sidas en la librejo."
Mi al li faris la deziratan honoron.
„Kial Lordo Lidderdale do skribis liniojn? Tiun demandon mi faris al mi kaj mi trovis la sotvon nur post kiam ni diris adiaü. Lordo Lidderdale II malfermis por ni, kiel vi eble memoras, la librejan pordon. En la vestiblo pendas spegulo guste kontraü la pordo. En tiu spegulo mi vidis lian vizagon, kiam ni estis turnintaj al li la dorson. Willy, gi estis la vizago de diablo. Subite mi klare eksentis, kio iom post iom jam naskigis en mi, ke tiu viro ne estas nia Lidderdale. La tutan ve^speron mi jam vidis post lia vizago alian vizagon. Tra liaj okuloj alia viro min rigardis! Gi estis terura sento — mi efektive ektimis, Willy."
„Vi jam diris tion, sed tiam mi ne komprenis vin."
„Kredeble, Willy! Mi mem tre bone sentis, ke kiam mi eligus tian strangan aserton, la homoj kredus min freneza. Mi devus fari ph ol nur fidi al observajoj kaj deduktajoj: mi devus kolekti faktojn! Viron en la pozicio de Lordo Lidderdale, ec se li estus usurpanto, oni nur povas ataki per taügaj armUoj. Por mi mem mi havis jam du montrojn: unue, ke li estas maldekstramana — sed Willy, tio estis ankaü ankoraü nura forta konjekto — due, ke li skribis liniojn! Se Lidderdale U volus sin sajnigi Lidderdale I, li devus lerni la manskribon de Lidderdale I, almenaü tiom, ke kvazaürigida mano klarigus eblajn diferencojn. Li evidente nun sin ekzercis kaj tio samtempe pruvis, ke lia dekstra mano nè estas vundita. Ankaü nur fortaj konjektoj, Willy! Efektivaj pruvoj Ui nur tiam povus farigi, kiam mi ekscios, kiu estas Lordo Lid-



derdale II kaj kiu estas lia viktimo. Kun la portreto de la mortigito en mia poso mi decidis eltrovi, cu gi estas efektive tiu de la cambristo Robertson kaj do unue iri al Stockton Court
Kiam mi prenis tiun decidon, Willy — inter la adiaüo de Lordo Lidderdale kaj la momento, kiam ni ree estis sur la strato — mi ekhavis du ideojn. Unue: persono, kiel Lordo Lidderdale II, kiu sendube komprenas, ke via kaj mia promenado sur tiu ci tero estas por li daüra dangero, certe estas sufice senskrupula por per ia rimedo plimallongigi tiun promenadon. Ni estus pleje sirmitaj, se li tute ne konjektus, ke ni estas sur la spuro de la vero. Por rilate al tio tute trankviligi lin mi decidis, Willy, uzi vian heipon."
„Dankon" — mi diris iom ofendetite.
„Ne forgesu, ke tio estis ankaü por vi la plej sekura*) vojo" — rediris G.G. ,Jic la plej senkonscienca murdisto ne estas tiel sensaga por nebezone fari murdon. Dum Lidderdale II ne dubas pri tio, ke ni kredas lin Lidderdale I kaj ke ni staras sur kontraüaj postsignoj, ni estus relative sekuraj. Tial mi igis lin la tria en nia ligo.
„Kun mi kiel „go-between" **); ree dankon pro la honorol"
„Vi estas sufice naiva „go-between", Willy! Sed mi jus diris, ke mi havis do ideojn. Jen la dua: se Lidderdale estus tiel ruzega, kiel mi kredis lin, li devus kompreni, ke mi iros al Stockton Court. Se li ne estus tiam devigita (kial, mi poste rakontos) li
*) sendangera. **) ligstreko (angle).



nepre estus silentinta pri Stockton Court Nun kiam li ne povis, li sendube komprenis, ke de el Stockton Court mi sercos la spuron de la malaperinta Robertson Kion li do devis fari? Je tiu demando mi nur povis trovi unu respondon: li tien sekrete antaüiros aü sekvos nin. Tarnen mi tute ne estis certa pri tio, mi nur trovis tion versajna. Mi do decidis ekscii, cu mia konjekto estas prava kaj kiam ni estis dirintaj adiaü unu al la alia, mi reiris, restante en la ombro de la domoj, al la logejo de Lordo Lidderdale. Guste en tiu momento nia amiko elvenis el sia domo kaj malrapide promenis al la flanko, kie mi trovigis. Felice li ne vidis min. Mi sekvis lin je kelka distanco, sed la esperitan celon mi maltrafis (mi atendis, ke li iros al mia logejo por iel gin observadi). Li pasis al la leterkesto, enigis leteron kaj trankvile repromenis hejmen."
„Negranda rezulto de via penado!" — mi ne povis ne diri.
„Tarnen grava fakto en la ludota dramo, Willy! Tiam mi nenion konjektis, sed tiu letero, kiu surhavis la adreson de Lady Edith, kaj anoncis al Si nian venon, antaüiris nin al Stockton Court"
Tio estis efektive surprizajo! Mi absolute ne povis elpensi, kia rilato estis inter Lady Edith kaj Lordo Lidderdale aü lia duulo. Se la hazardo ne estus iginta min subaüskulti dum mia vizito en la domo de Lordo Stockton en Grosvenor Gardens la de la leganto konatan interparoladon inter Si kaj li, tiuj vortoj de G.G. estus nun por mi la unua indiko, ke tia rilato efektive ekzistas.
„Cu Lidderdale I aü II estis konato de Lady



Edith?" — mi demandis laü la iom stranga esprimmaniero de mia amiko.
„Si konis ilin ambaü" — respondis li. „Si ec kredis ankoraü koni ilin ambaü, kiam unu jam delonge estis senviva. Sed tion mi esperas tuj al vi rakonti. La historio, en kiu ni partoprenas, estas tre malsimpla, Willy. Vi devas min lasi rakonti gin laü la sinsekvo, kiun mi kredas plej bona."
Mi deziris nenion alian kaj diris tion.
„Nu, Willyl" — daürigis G.G. „Mi esperas, ke vi nun komprenas, kial mi iris al Stockton Court kune kun vi. Duope ni estis pli sirmataj ol unuope. Krome ekde la komenco mi persone volis vin irigi la vojon plej sendangeran por vi kaj por mi, nome tiun de absoluta nesciado de la rolo, kiun ludas Lidderdale. Mi vin konas, Willyl Vi estas honesta kaj impulsema kaj vi ne povas kasi viajn impresojn; via vizago estas malfermita libro en kiu povas legi ciu, al kiu ne tute mankas rimarkpovo. Lidderdale II devus legi en gi plenan fidon je Ha lojaleco, nenian dubon pri ha persono kaj la kiel eble plej grandan konfidon al nia tria ligano. Plue li devus kredi, ke mi en tiu afero donis al vi mian plenan konfidon kaj pro via naiveco li devus konkludi la mian. Tio ankaü okazis guste tiel gislaste, kvankam la afero iomete komplikigis pro
via kaj lia hm hm.... malsimileco — aü pli
bone simüeco de opinio rilate al Lady Maüd."
„Dio, G.G.1 Cu vi do scias cion?!" — mi ne povis ne diri.
„Mi jam diris, Willy, ke via vizago estas malfermita libro. Ankaü mi kuragis legi en gi." — Li silentis momenton; poste li daürigis kun granda seriozeco en



la voêo: „Se mia vizago estus same malfermita libro, vi legus en gi, ke ankaü mia koro en éi tiu afero ludis sian rolon."
Kion li aludas? Cu ankaü li sentas al Lady Maüd pli ol la tute naturan admiron je bela, instruita, juna fraülino? Cu G.G ?
„La libro estas ree malfermita, .Willy" — diris G.G. „Rekvietigu, gi ne estas Lady Maüd, kiun mi aludas!"
La Viro «1 Francujo 12



CAPITRO XXI
La Rakonto de G.G. (Daürigo) Komplikajoj kaj Necerteco
„Nun niaj aventuroj en Stockton Court" — daürigis G.G. „Mi rakontos nur, kion mi rimarkis kaj ekkonjektis dum nia tiea restado, la efektivan klarigon vi poste aüdos. Dum la alvojago mi tenis miajn okulojn bone malfermitaj, êar versajne oni estis sekvanta nin. Mi malkovris nenion; poste mi komprenis, ke Lidderdale II estas tro ruza por tiel sin elmeti al malkovro. Li venis per la posta vagonaro, kiam estis mallume. Versajne li tarnen sekvis nin gis la londona stacidomo por scü cu efektive ni forveturis.
„Li muite riskis, farante tion persone" — mi diris.
„Cion li devis fari persone, êar guste lia alcelado estis zorgi pri tio, ke neniu havu eê la plej malgrandan konjekton, ke rilate al Lordo Lidderdale io ne estas en ordo. En Stockton Court min tuj frapis la mieno de Lady Edith. Kredeble ankaü vin, Willy."
„Mi trovis sin nenature pala kaj sian rigardon laca kaj sufera."
„Siaj okuloj havis tiun karakterizan esprimon, kiun ni, detektivoj, tiel bone konas; miksajo de timo kaj singardemo, signo de la konsciado, ke oni estas persekutata. Oni iafoje vidas tian esprimon en gia plej intensa formo en la okuloj de persono j, kiuj suf er as pro persekutfrenezeco. Sed Lady Edith certe ne estis



freneza, si estris siajn nervojn kun fera volo. Ekde la unua momento mi sentis al Sia energie- la plej grandan admiron, sed la timan esprimon en siaj okuloj Si ne povis kaSi, nek la tremadon de sia brako, kiam mi Sin kondukis altable.
„Vi memoras, ke la interparolado kun Lordo Stockton sciigis al ni, ke la fiambristo de Lordo Lidderdale, Robertson, ne estis la viro, kiun li volis sin Sajnigi. El tio vi konkludis, ke li trompis sian mastron; mi apenaü dubis, ke Lordo Lidderdale II sciis êion. Pli ol unu fojon depost la komenco de nia esplorado ml jam demandis min, cu estas prudente, ke mi ne varbis helpantojn krom vi, Willy. Ciam mi ne sciis, cu Lidderdale II efektive sekvis aü estas sekvonta nin al Stockton Court, kaj estis plej grave, ke mi tion eksciu. Mi do bezonis taügan spursekvulon."
„Enter Mr. Jenkins!" *) — mi diris kun Shakespeara gesto.
„Vi gin antaüvidas kun via ordinara sagaceco, Wüly! S-"> Jenkins logas en Sunderland kaj estas rutina detektivo. Mi lin konas multajn jarojn kaj jam ofte laboris kune kun li en malfacüaj aferoj. Sunderland kuSas tuj apud Tanfield kaj Stockton Court Mi do telegrafis al li,"
G.G. elprenis el sia paperujo folieton de papero kaj gin transdonis al mi.
„La kopio de mia telegramo, Willy."
Mi legis: „Iru hodiaüvespere tanfieldan stacidomon. Sekvu longan, maldikan, verSajne maskovestitan personon, forirantan de tie hodiaünokte aü morgaüfrumatene verSajne Londonon. Min telegrafu (adreso *) Surscenejiga* S-ro Jenkins (angle).



Stockton Court) kien persono iras, eventuale kiu li estas. Tre grava."
„La bandagita brako estus bona rekonilo" — diris mi.
„Ho vel Nun vi pruvas, ke ankaü Homero kelkfoje dormetas. Vi tarnen scias, ke mi ne kredas je la vundo de Lidderdale kaj do komprenis, ke lia dekstra brako en la Graflando Durham estas en plej bona stato. — Mi do sciis, ke cirkaü noktomezo S-ro Jenkins estas ce la tanfielda stacidomo kaj mi tuj povis gratuli min pro tiu certeco. Car, kiel vi scias, la servisto revenis el Tanfield kun la sciigo, ke iu persono estis steliranta sur la terenoj de Stockton Court"
„Sendube mi tion scias" — mi diris. „Mi bone memoras, ke post tiu sciigo via kapo faris la karakterizan skueton."
„Via rimarkpovo farigas dangera" — diris G.G. iom akre, êar aludo al lia „plej granda peko" kiel detektivo êiam iomete malbonhumorigis lin. Cu vi tiam faris pluajn rimarkojn?"
Mi kapneis.
„Mi miras pro tio, Willy!" — li daürigis. Ekde la mOmento, kiam la butlero faris sian rakonton, mi rimarkis, ke Lady Edith kvazaü kusas sur turmentegüo. Nur kun granda peno Si povis sin estri kaj mi ne facüe forgesos la malesperan timon en Siaj okuloj. Si kaj mi estis la solaj, kiuj en la apero de tiu vagulo vidis pli ol nesignifan okazon. Mi pro la konata kialo, Willy. Sed si ? La unuan montron, kiun mi ekhavis rilate al la kialo de Sia timo, vi donis al mi, Willy, per la rakonto de via nokta renkontigo kun Si."
„Mi ne komprenas, kian montron vi per tio ekhavis."



"Mi ekhavis pli ol unu. Unue estis klare, ke sia rakonto pri la motivo de sia veno en la mangejon estas elpensajo. Kiam juna fraülino estas sufice kuraga por nokte eliri el sia êambro kun revolvero en la poSo por esplorrigardi, êar si aüdis pasojn en la domo kaj renkontas sufice nekonatan gaston de sia
patro Si aü kredas lin la entrudulo aü tuj de-
mandos lin, êu ankaü li aüdis ion neordinaran kaj eble faras saman ekskurson, kian Si mem faras. — Tarnen Si agas tute alie. Si diras sufice neordinaran akran rimarkon, Sajnas apenaü aüdi vian respondon, kiu — „passez-moi le mot" *) — estis simple impertinenta kaj tiam tre nerva eligas sian rakonton, tute ne demandante kion vi verdire estas serêanta. Tio estis la unua montro, Willy. La dua estia, ke Si vin petis silenti pri via renkontigo, kiun peton vi kavalire plenumis, feliêe esceptante min. Kial tia mistereco? Se vi povas trovi motivon en la de Si rakontita historio, vi estas pli intehgenta ol mi La tria montro estis, ke Si volis vin reteni, kiam vi estis enironta la parkon. Kian utilon gi povus doni al Si se vi ne heipus min. Si ne povis scü, ke mi ne bezonas vian heipon; kaj Sia maltrankvileco pri vi tarnen ne povis
esti tiel granda. Se Si estus estinta Lady Maüd "
„Neniajn malspritajojn, G.G.!" — mi diris. „Mi sekvas viajn klarigojn kun granda atento, sed Ui estas plej interesaj, kiam vi ne klopodas diri Sercajojn."
„Dankon, Wüly, mi tion memoros — nun atentul Reveninte en niajn cambrojn post la malsukcesa eksknrso en la parko, ni trovis la portreton malaperinta. *) pardonu al mi la vorton (france).



Tiam mi vin demandis, kiuj sciis pri nia nokta promenade- kaj vi respondis: Lordo Stockton kaj Lady Edith; mi krome aldonis la butleron. Sed, mia knabo, cu vi ne komprenas, ke Lady Edith estis la sola, kiu sciis, ke ankaü vi estas elirinta, la sola do, kiu sciis, ke neniu estas en niaj cambroj." „Do vi pensis ?"
„Mi pensis (nun mi scias, Willy!), ke Lady Edith estis la sola, kiu sciis, ke pro la foresto de ni ambaü la okazo sin prezentis forpreni la portreton. Tiam mi ekpensis, ke ni aüdis la pordon de la apuda êambro fermigi, guste post kiam mi instigis vin gardi la portreton kiel fidela gardisto kaj al vi rakontis, ke mi estis entreprenonta noktan ekskurson. Mi komencis kredi, ke Lady Edith nin subaüskultis."
„Sed kial?" — Kaj kiel si enigis en la slositan êambron?"
„Je via unua demando vi poste ricevos la respondon, Willy. Rilate al la dua: la sekvantan tagon, kiam vi estis en Londono, mi havis amikan babiladon kun la butlero. Li al mi rakontis interalie, ke li havas duplikaton de êiuj slosiloj en la domo; Ui estas formetitaj en bela sranketo de kiu li, Lordo Stockton kaj Lady Edith havas po slosUo. La viro estis tre fiera, êar oni montris al li tian fidon. — Jen la respondo al via dua demando, WÜly!"
Mi devis konsenti, ke tia respondo sufiêas. * * *
Ekbruliginte novan cigaron G.G. daürigis: „La sekvantan matenon, muite pli frue ol mi atendis, mi ricevis telegramon. Vi gin akceptis por mi, Willy, kaj vi estis treege scivola scü la enhavon. Tial



mi gin metis antaü vin, sed la adreson supre. Car, mia knabo, se vi ekscius gian enhavon, mi perdus la gravaj n servojn, kiujn vi estis al mi farontal Tiam Lordo Lidderdale povus legi en la malfermita libro. Willy, mi esperas, ke vi al mi pardonos tiun mankon de fido." Denove li elprenis la paperujon kaj donis al mi telegramformularon. Mi legis:
„Persono en vagonaro demetis maskveston. En Leicestera stacidomo alparolita kiel Lidderdale."
Senparole mi redonis la telegramon al G.G.
„Tiam mi jam ne dubis, Willy" — li daürigis. „Sed estis plej grave, ke Lidderdale estu trankviligata pri niaj intencoj. Tial mi petis vin veturi Londonon kaj precize rakonti al li, kion vi mem sciis: tio ne estis dangera, kontraüe! Plue vi devis rakonti al li, ke mia vundo dum kelke da tagoj malhelpas min daürigi la esploron (pro tio li sin sentos libera) kaj krome, ke mi ne intencas disvastigi reproduktajojn de la portreto. Li estis sufice ruza por kompreni, ke mi havas pli ol unu ekzempleron kaj do ankaü rilate al tio mi devis lin trankviligi: tio estis por nia sendangereco, Willy. Pri Lady Edith kaj nia telegramo al Moskvo vi devis silenti: mi tion diris al vi kaj donis ne tro sensagajn kialojn. Mi almenaü esperas, ke vi ne trovis ilin tro absurdaj, Willyl"
Mi konsentis, ke mi ne trovis ilin sensencaj.
„Nun mi pritraktos vian duan viziton en Stockton Court. Via rakonto pri la vizito êe Lordo Lidderdale estis tre interesa. La viro, rilate al lia memormanko, ree tre bone ludis komedion. Sed tiufoje li denove klopodis esti tro ruza. Estas absolute neeble, ke persono, suferanta pro la de li sajnigata malsano, donas



al unu konato la nomon de la alia, kiam ili kune lin vizitas. Tio okazis, kiam Lidderdale II diris „Lowden" al Lordo Ruthven. Gi estis troigita ruzajo, kiu pro tio farigis malruzajo. Nun sendube vi aukaü tion sentas, Willyl"
La akcento sur la vorteto „nun" ne placis al mi, do mi ne respondis.
„Vi havigis al mi ankoraü alian sciigon tre gravan" — li daürigis. „Vi vidis dikan, junan viron, unue, kiam vi forlasis la domon de Lidderdale, poste ce la tanfielda stacidomo. Vi kredis, ke tiu junulo honoras vin per sia ceesto. Vi efektive bone observis, sed via dedukto estis erara. Mi sendis al S-ro Jenkins telegramon, petante lin observadi Lordon Lidderdale, kaj se vi bone rememoros, vi konkludos, ke vi vidis lian diketan figuron nur tiam, kiam Lordo Lidderdale estis en la proksimeco. Guste tial via sciigo estis plej grava: vi vidis lin en Tanfield, tio montris al mi, ke la viro, kiun li observadis ree estis survoje al Stockton Court. Kaj tiun fojon mi estis certa, ke liaj iradoj estas sekvataj.
„Dum via foresto, Willy, mi ankaü ne forfusis mian tempon. La juvelstelo êe Lady Edith kaj Lady Maüd donis al mi muitan laboron. Vi scias, ke mi pridemandis la tutan geservistaron kaj êiujn domanojn. Nur Lady Edith senkulpigis sin pro malsaneto. Mi tre bone povis kompreni tion, se mia konjekto, ke si Judas strangan rolon en la cirkaü ni okazantaj mistera joj, estas prava. Kial si ludis tiun rolon mi ne sciis, sed tarnen mi estis konvinkita, ke Si agas kontraü sia volo."
G.G. momenton silentis kaj fikse rigardis antaü



si. Poste li daürigis per mallaüta voco kaj en sia karakteriza maniero, kin precipe sin montris, kiam li estis emociita:
„Lady Edith estas virino eksterordinara. Si havas grandan energion, grandan kuragaa, sed si estas aristokratino de la kapo gis la piedoj. Si estas iu, kiu kapablas sola elporti grandan suferon kaj grandan timon, si ne forlasos la batalejon antaü ol si falos. Mi decidis, ke si ne falos, .Willy!" Li denove silentis. Poste li daürigis: „Mi parolis kun Lordo Stockton kaj al li diris jenon: Ekde du tagoj ni travivas neklarigeblajn okazantajojn. Mi estas certa, ke almenaü unu persono al ni povus doni klarigojn, Lady Edith. Lasu cion al mi kaj mi juras, ke mi trovos la sotvon; alarmu la policon kaj mi ne garantias la sekvojn. Lordo Stockton unue indignis — kaj mi ne miras pro tio. Kiam mi tarnen refoje al li certigis mian grandan estimon al Lady Edith, li plitrankvUigis. Plue mi diris al li, ke mi forte kontraüstaras lian deziron konigi la aferon al kiu ajn antaü ol mi mem klare komprenos gin, êar — kaj tion mi precipe akcentis — oni neniam povas scü, kiu, kiam tiu afero estos publike pritraktata, eble malprave estos kompromitata. Tiam mi faris malkovron, kiu plifaciligis al mi la aferon. Lordo Stockton rakontis — kaj sendube tio estis malfacila al li, êar li estas sufice fiera — ke en tiu nokto, kiam Lady Edith renkontis vin en la mangejo, ankaü li sin vidis. Gisnokte li estis leganta en sia êambro kaj kiam li, antaü ol enlitigi, rigardis eksteren por vidi, êu la vetero restis bela, li kredis vidi en la parko virinfiguron, kiun li rekonis kiel sian malpli junan filinon.



Li vidis sin nur momenton; tuj Si malaperis. Tio okazis je duono post noktomezo, do duonan horon antaü ol mi komencis mian noktan ekskurson. La ekapero kaj ekmalapero estis tiel subitaj, ke Lordo Stockton kredis, ke li eble eraris. Li estas maljuna kaj laca; poste li ne muite pensis pri la afero, des malpli, car Lady Edith la sekvantan tagon, kiam li demandis pri gi, neis, ke si forlasis sian êambron. Tiu neado estis tre grava, Willy!" Mi bone tion komprenis.
La rezulto de nia interparolado estis, ke Lordo Stockton tre nervigis pro tio, kio estis okazonta. Sed vi mem vidis, Willy, ke êiam ankoraü li deziris venigi la policon. Li estas malforta kaj maljuna viro, kiu jam ne tute estras siajn pensojn; li sentis, ke io ne estas en ordo, li ne komprenis kio, li estis maltrankvüa pro sia malpli juna filino kaj timis ian skandalon. Ripetfoje mi devis lin kuragigi, certigante, ke mi faros êion por la feliêeco de la familio. Vi mem foje vidis lin en tia nigra animstato."
„Tiun momenton, kiam S-ro Jenkins sin anoncis — jes, mi bone tion memoras."
„Guste, Willy! Nun fine mi povas detale rakonti al vi, kial S-ro Jenkins venis al Stockton Court."
„Mi aüskultas" — mi diris.



CAPITRO XX1Ï
La Rakonto de G.G. (daürigo)
Malliberejo kaj Jugisto
G.G. sencindrigis sian cigaron. Li incite longe silentadis, êar mi konfesas, ke mi estis scivola. Fine li parolis:
„Vi ne estas la unua, Willy, kiu subaüskultis interparoladon inter Lady Edith kaj Lordo Lidderdale II. S-ro Jenkins jam antaüe tion faris. La grava diferenco — escepte ke li subaüskultis intence kaj vi okaze — estis jena: kiam Jenkins aüskultis, Lady Edith sciis kun kiu Si parolas; sed kiam vi aüdis Sian pasian alvokon al la helpo de Lordo Lidderdale, Si lin kredis la viro, kiu li sin Sajnigis, nia Lordo Lidderdale!"
„Tarnen tio estas preskaü nekredebla!" — mi diris.
„Kontraüe, Willy! Tio estas tre bone kredebla; vi poste mem tion vidos. En êiu okazo, nelonge post Ia fino de nia dua vespermango en Stockton Court Lady Edith eniris la parkon, sola kaj envolvita en vasta mantelo. Tie Lidderdale II atendis Sin kaj Si al li transdonis malgrandan paketon. HJ nur intersangis kelkajn vortojn:
Li: Mi ja sciis, ke vi estos prudenta.
Si: Mi vin malbenas kaj malestimas min mem.
Li: Nun mi vin atendas en Londono, alie 
Si: Ne minacu! Mi ja scias, ke mi devas obei vin, gis 



Li: Gis....?
Si: Gis mi estos vin mortiginta! Li: Atendante tion ne forgesu rebonigi, kion vi fusis.
Si subite sin turnis kaj foriris. Li ne faris klopodojn por sekvi sin, sed ridis mallaüte. — Tia, Willy, estis la raporto de S-ro Jenkins kaj mi faris el gi miajn konkludojn. S-r0 Jenkins, pro sia bona kaj singarda laboro, estas muite utilinta al mi."
„Ke Lady Edith efektive veturis Londonon tarnen estis via laboro, G.G." — mi rimarkigis.
„Certe, en la tiama stato de la aferoj tio estis la sola maniero keikan tempon forturni de Si la dangeron. Ne forgesu, Willy, ke Lidderdale II, kontraüagate, certe estus plej dangera. Kaj cetere, en Londono ni povus observi ilin ambaü kaj tio plifaciligus la esploron. Sendube vi jam komprenas, ke en la paketo sin trovis la Stelitaj juveloj, pri kiuj mi jus parolis."
„Si do mem ilin forprenis!"
„Jes, sub la premo de la plej fortaj minacajoj. Sed tion vi poste aüdos. En tiu vespero, reveninte en niajn cambrojn ni trovis la perdigintan portreton sur la kamenkadro. Vi memoras, kion tiu beleta êamforistino al ni rakontis pri gia retrovo. Cu vi tiam ne rememoris, ke Lordo Lidderdale la antaüan tagon antaüdiris ion tian?"
„Verdire, mi ne plu pensis pri tio."
„Mi tarnen, Willy! Ekde la unua momento mi miris, ke tia ruzega viro faris ion, tiel absolute neutilan kaj krome dangeran, kiel la Stelon de la portreto, êar li tarnen devis scü, ke mi povus ekhavi tiom da ek-



zempleroj, kiom mi volus. Tarnen ne li faris la eraron, sed Lady Edith, kiu nin subaüskultis, dum mi trograndigis la gravecon de la portreto kaj kiu kredis, ke forprenante gin, si malhelpus mian esploron. Car mia plua rakonto sciigos al vi, ke sia intereso postulis, ke Lidderdale II ne estu demaskata. Tiu ci tarnen bone komprenis, ke gi estis stultajo averti per la stelo de la portreto, ke oni timas gin (ne forgesu, Willy, ke li êiam kredis nin sensuspektaj). Li do ordonis al Lady Edith rebonigi sian eraron kaj ni retrovis la portreton. Konante la motivojn, mi ekhavis novan pruvon pri lia potenco je si kaj jesigon de tio, kio êiam al mi farigis pli klara. Tial mi tiam al vi diris, ke tiun fojon li volis esti tro ruza."
Tiun parton de la historio G.G. ne rakontis per sia ordinara iom moka tono kaj mi bone rimarkis, ke li estas kortusita, kio cetere êiam okazis, kiam la suferhistorio de Lady Edith estis priparolata. Nun li daürigis per sia propra lakona maniero:
„Malfeliêe la tagon post nia reveno Londonon mi devis forvojagi. Kio estas plej grava, tio estas plej urga. Mi rekomendis la familion Stockton, kiam gi estos revene en Londono, kaj precipe la kvazaüLordon al la bonaj zorgoj de S-ro Jenkins. Kiam mi kiel eble plej bone igis observi la lastan, mi samtempe zorgis pri via sendangereco, se ne viaj naiveco kaj konfidemo, kiuj estis neerarigaj, jam sufice vin sirmis. Do mi foriris."
„Kaj lasis nin en la marco" — mi diris rememorante, ke mi ciujn tiujn tagojn min sentis kiel sipo



sen direktilo. Cu tiu vojago efektive estis tiel urga?"
„Tre urga, mia knabo, gi devis klarigi al mi multon nekompreneblan kaj precipe la personon de la murdito en Menton."
„Kiel vi sciis tion antaüe, G.G.?" — mi demandis.
„Cu mi devas revivigi vian memoron?" — respondis G.G. kaj ree eligis el la neelcerpebla paperujo telegramon. Efektive mi jam sciis la enhavon.
„Olivier kun Robertson logas tie ci, hotelo Metropole." Gi estis la telegramo el Moskvo, kiun li al mi montris dum mia dua vizito en Stockton Court.
„Vi ne komprenis, kial tiu telegramo estis la komenco de nia sukceso. Tarnen nenio estas pli simpla. Ni jam sciis ekde longe, ke al cambristo de Lordo Lidderdale ne estas Robertson, sed ni sciis ankaü, ke li povis sajnigi sin Robertson, Car li tute konis liajn vivcirkonstancojn. Li do nepre estis bona konato de Robertson. Mi tuj sendis nian portreton kune kun letero al Moskvo. Tio okazis vendrede; marde mi jam ricevis telegramon: jen gi estas!"
Mi legis: „Portreto estas mia kuzo Charles Bowman. Estis, kiam mi forlasis Anglujon, mallibereja gardisto en A. Havis tiam lip-kaj vangharojn!" Subskribo: „Robertson."
„Nun vi ankaü eble komprenas, Willy, kial Lordo Stockton diris al vi, ke la portreto similas al persono, kiun li konas. Estas akcepteble, ke Bowman kelkafoje vizitis sian kuzon en Stockton Court kaj ke Lordo Stockton tiam lin vidis. Kelkaj homoj neniam forgesas vizagon, kvankam Ui ne plu memoras, kie Ui gin vidis."
Mi konsentis, ke la afero nun al mi estas klara.



„Kun alia ekzemplero de la portreto mi do ekvojagis al A. Kun la direktoro de la malliberejo mi navis longan interparoladon. Mi ne lacigos vin per detala raporto pri gi, Willy, mi nur rakontos kion mi malkovris. Charles Bowman efektive estis mallibereja gardisto en A. La 25an de Februaro oni lin eksigis pro ebrieco kaj ekde tiu tempo oni neniam plu aüdis pri li. En la posttagmezo de la 17a de Februaro, nelonge antaü lia eksigo, li mortpafis malliberulon, kiu estis forkurinta kaj kiun li trovis vaganta en la proksimeco de la malliberejo. La nomo de tiu malliberulo estas James Standerton kaj lia alnomo manchestera Pimmy. — Legu ci tiujn eltrancajojn el la „Times", Willy, kaj vi sendube rememoros tiun aferon."
Li trans donis al mi la du eltrancajojn, kiujn mi presigis kiel antaüparolon de ci tiu rakonto.
Kiam mi ilin finlegis, U daürigis:
„Mi ankaü kunprenis portreton de Lordo Lidderdale, la vera, Willyl kiu antaü nelonge estis presita en la „Graphic" *) okaze de lia elekto kiel prezidanto de iu industria entrepreno. Tiun portreton la direktoro rekonis kiel tiun de manchestera Jimmy, kvankam li ne komprenis, kial lia portreto aperis en gazeto kaj krome kun la aspekto de gentilhomo. Cetere mi eksciis ankoraü du gravajn detalojn. Unue, ke manchestera Jimmy estis maldekstramana; due, ke li estis kondamnita pro ripetfojaj juvelsteloj. Vi vidas, Willy, ke la afero eklumigis."
Mi respondis, ke la lumo min ankoraü iom kapturnigis.
*) Angla revuo.



„La afero do estis tia," G.G. klarigis: „Mallibereja gardisto mortpafas forkurintan malliberulon kaj nelonge poste estas eksigata. Poste li reaperas kiel cambristo de Lordo Lidderdale II kaj en Menton li mortas en tragedia maniero, dum lia mastro estas en la proksimeco. Lidderdale II estas maldekstramana, ne tuj rekonas siajn amiko jn kaj akceptas stelitajn juvelojn: Lidderdale I ne estas maldekstramana kaj sendube viro, kies nomon oni opiniis super êia suspek to. Konkludo: Lidderdale II estas manchestera Jimmy, Lidderdale I estas anstataü manchestera Jimmy mortpafita kaj enterigita!"
„Terura historio!" — mi diris. „Kompatinda Lidderdale."
„Jes Willy, estas treege tragedie, ke la bona kaj nobla homo tiel mortis!" — Li silentis momenton kaj poste daürigis priafere: „Nun restis ankoraü la demando:
Kiu estas tiu manchestera Jimmy? La nomo, James Standerton, ne helpis min. Mi jam diris al vi, ke mi ne kredas hazardan similecon. Cu do ekzistis parenceco inter li kaj Lordo Lidderdale? Por esplori tion mi ekvojagis al Manchester. La proceso kontraü Jimmy okazis tie, sed mi devis esti tre singarda pro
pro Lady Edith. Pro bonvolo de la aütoritatuloj
la dokumentoj rilate al la proceso estis metataj je mia dispono. Ili al mi sciigis nenion novan. Mi hezitis konfidi miajn konjektojn al la advokatoj kaj jugistoj, kiuj pritraktis la aferon. Tarnen la maljuna jugisto Johnson, kiu estis elparolinta la verdikton, estis mia bona konato. Sed jam depost kelkaj jaroj li ne plu logas en Manchester kaj nun guas merititan ripozon



eri bele arangita vilao sur la insulo Wight Mi do forveturis al Wight Vi nun ne plu miros, Willy, ke mi tiel longe forrestis."
-Ne" — mi diris. „Sed dume êi tie povus okazi komplikajoj."
„Efektive" — li konsentis. „Tarnen mi «iam telegrafe interrilatis kun S-«> Jenkins kaj sciis êion, kio okazis. Mi trovis la maljunan sinjoron sur Wight en la plej bona sano. Kiam mi rakontis la kialon de mia veno, li konsternigis. „Mi pensis, ke tiu malfelica afero delonge estas forgesita" — H diris. „Mi ne eligos unu vorton pri gi."
Mi do havis grandan penon por ekparoligi lin. Fine nur helpis absoluta malkaseco de mia flanko."
„La honoro de du familioj dependas de la afero, mia tuj agema juna amiko" — li diris. „Tarnen mi volas al vi sciigi êion, êar mi komprenas, ke tiu honoro nun estus en dangero, se mi ne parolus." „Jen kion mi eksciis, Willy: „La nomo de James Standerton efektive estas James Standerton Whyman. Standerton estas antaünomo, originele la familia nomo de lia patrino; vi scias, ke en Anglujo oni ofte aldonas la patrinan nomon. Li estas gemelo de Lordo Lidderdale, kies familia nomo shnple estas Whyman. La ambaü fratoj tiel forte estis simüaj, ke multfoje oni prenis unu por la alia. Ekde sia junago James estis malhonorajo por la famüio. Jam kiel dektri-aü dekkvarjara knabo li Steletis. Estante pli aga, li faris suldojn, drinkis, ludis, unuvorte êiurilate agis malbonege. Kiam li estis dudekjara lia patro al li malpermesis reveni en la gepatran hejmon. Li indülgadis la filon gis kiam li
La Viro el Francujo 13



ne plu povis. La maljuna sinjoro estis parenca al la plej aristokrataj familioj en Anglujo. Li estis tre fiera, sed ne posedis grandan kapitalon. Pro la monforfusado de sia filo James li mem sin trovis en malfacilajoj. Li jam ne povis pagi liajn suldojn, do la filo ne muite êagrenigis pro la rompo inter li kaj lia familio. Li malaperis kaj kelkajn jarojn oni ne aüdis pri li. En tiu tempo anstataü malbona li farigis malbonega. Fine li reaperis en Manchester, kie li sub la nomo manchestera Jimmy komandis Stelistbandon, kiu precipe celis Steladon de juveloj. Oni lin kaptis dum tre impertinents stelo, okaze de kiu maljuna vidvino estis murdita. Oni konjektis, ke li mem estas la murdinto. Alpremita al la muro li konfesis al sia advokato, kiu li estas kaj tiu advokato informis lian dunaskitan fraton (lia patro jam estis mortinta). Vi komprenas, Willy, ke oni faris êion por malhelpi skandalon. S-"> John Whyman, la posta Lordo Lidderdale, estis same fiera kiel lia patro. Ripetfoje li jam vane klopodis retrovi sian fraton. Nun li sukcesis en tiaj teruraj cirkonstancoj. Li parolis kun jugisto Johnson, kiu estis elparolonta la verdikten, sed tiu ne povis lin helpi. Tiam okazis io neatendita."
G.G. silentis momenton; mi vidis, ke li estas kortuSita kaj mi jam konjektis ke nun Lady Edith estas ekaperonta sur la sceneja.
„Iun tagon jugisto Johnson ricevis visiton de ekstêrordinare bela juna virino, la malpli juna filino de lia amiko Lordo Stockton Si venis al li, êar en sia malespero Si ne plu vidis savon. Si rakontis al li veran tragedion: Antaü kelke da jaroj Si konatigis kun James Standerton Whyman okaze de êasado en



Derbyshire. Li estis nur dudekjara kaj ankoraü ne malpaciginta kun sia patro. Lia fikonduto, kiu tiam ankoraü kiel eble plej muite estis kovrata per ama mantelo, estis ankoraü malmulte konata kaj lia afabla vizago kaj agrablaj agmanieroj al li havigis multajn
amikojn kaj amikinojn. Lady Edith estis tiam
ankoraü juna; si estis pasia kaj obstina. Sia karaktero jam enhavis la germojn de postaj forto kaj sendependeco, sed la energio kaj sinregeco tiam malestis por la pasion fari prudente, kaj la obstinecon persisteco kaj pacienco. Si donis al la bela junulo, kiun Si fidis, sian tutan koron, kaj la fripono faris el tio rimedon por ekhavi monon. Pretekstante, ke lia patro trovas lin tro juna por edzigi, sed precipe, ke Sia patro al Si neniam permesos edzinigon kun li, êar Si povus fari muite ph brilan, li sin efektive igis cedi (Si estis juna kaj senpripensa!) al liaj petoj sekrete geedzigi. Ce ni en Anglujo (sufice hontinde) io tia estas tre facila. Ekde tiu tempo James Standerton konsideris Sin sia bankiero, kiu al li havigis monon. Si estis heredinta malgrandan kapitalon: gi malaperis en senfunda puto. Tro malfrue la juna virino komprenis, ke Si farigis viktimo de senkonscienca fripono, kiun Si vidis nur, kiam li bezonis monon.
Si logis, kiel antaüe, en Stockton Court 6e siaj gepatroj, kiuj ne sciis la edzinecon de sia filino. Multaj taügaj edzecaj aspirantoj sin prezentis, sed Si senkompate rifuzis je granda malkontenteco de Sia patro. Pro tio ke James Standerton degeneradis, Si 6iam pli timadis, ke Siaj gepatroj malkovros la veron. La iom post ioman forfuSadon de Sia kapitalo, kiun Si mem administradis, Si povis nur kun granda peno kaSi



antaü sia patro. Sed kio okazos, kiam gi tute estos forelspezita?
„Guste tiam venis la krizo. James Standerton estas maüiberigita. Gis tiam li ne sciigis sian edzecon al Lordo Stockton: li ne bezonis tion fari, car lia edzino sufice provizis Hn je mono kaj li ne Satis nebezone enigi en malfacüajojn. Krome li timis, ke Lordo Stockton postulos eksedzigon kaj li tute perdus sian rajton je la rifia familio. Sed kiel ektimis Lady Editih; Si legis la nomon de James Standerton en Jurnaloj kaj komprenis Êion. Tiu viro, monfalsisto, stelisto, eble murdisto povus senespere kompromiti Sin kaj Sian familion. Pro sia malespero Si iris al la jugisto, Johnson, bona amiko de Sia patro, kaj plorante lin petegis savi Sin kaj Sian familion de malhonorigo.
„Jugisto Johnson ne sciis, kion fari. Fine kun Sia konsento li rakontis Êion al S-~ John Whyman, kiu poste kune kun Lady Edith havis konferencon kun la advokato, kiu defendis la krimulon. Kiel mi jam diris, oni forte konjektis, ke Standerton ankaü faris la murdon. Li mem tre timis esti akuzata pri murdo: evidente lia konscienco ne estis trankvüa kaj li atendis pligravigajn atestojn pri murdo, unuvorte, li havis grandan timon, ke pendigilo lin minacas. Tiam li solene juris, ke, se oni ne kulpigos lin pri murdo, li ne konigos sian veran nomon, nek sian rilaton kun Lady Edith. Kaj efektive oni sukcesis forturni tian akuzon, kvankam la glavo de Damokleso Êiam restis pendanta super lia kapo, se eble iam li rompus la promeson.
„James Standerton estis do kondamnata al dekkvin-



jara mallibereja puno kaj nek la gazetaro, nek la publiko eksciis, ke lia nomo efektive estas James Standerton Whyman kaj ke li estas edzo de Lady Edith!
„Tia estas la rakonto de Jugisto Johnson. Vi konsentos, Willy, ke nun la demando pri la rilatoj inter Lady Edith kaj Lordo Lidderdale II estas respondita. Eble vi ankaü komprenas, Willy, ke mi firme decidis en ci tiu afero agi tiel, ke la reputacio de Lady Edith restu netusita; de tiam mi estis nur en Sia servo kaj mi nepre gardos sta kontraü pluaj suferoj: tio estas mia nura celo!"
La Jastajn vortojn li diris per tremanta voco; mi vidis, ke li estas tre emocüta. Ne dirante ion mi premis lian manon: fine mi ekkomprenis!



capitro xxin
La Rakonto de G.G. (daürigo) Al la Vero
„Rememorante, kion mi jam al vi rakontis" — daürigis G.G., „vi ne malfacile trovos la klarigon de tio, kio al vi restis malluma rilate al la okazintajoj dum mia foresto.
„James Standerton stelis la juvelojn de Lady Ackland, li — sed ne Lordo Lowden — post la fino de la festo havis kun si interbabiladon en Siaj privataj cambroj. Si ciam havis en sia koro al Lordo Lidderdale (la vera) ian — cetere sufice naivan — preferon kaj kompreneble Si kredis, ke Standerton estas Lidderdale. La postulojn de la konvencio kaj dececo Si neniam muite atentis kaj tiel Si donis al la Stelisto okazon esplori la terenon de la estonta Stelo. S-ro Jenkins tiun nokton sekvis lin de la domo de Lady Ackland al lia logejo kaj poste li iris hejmen (eê detektivo bezonas dormon). Li dormis kiel Stono, kiam la rompStelo okazis. Se vi volas ekscii kiel mi sciigis, ke Standerton restis 6e Lady Ackland, mi nur bezonas diri, ke hieraü — antaü la vizito 6e nia amiko — mi havis kun tiu sinjorino konfidencian interparoladon. Mi kompatis sin, Willy! Si maldolce ekploris, kiam Si eksciis, ke Lordo Lidderdale ne plu vivaa."
„Cu Si scias, kiu estas Standerton?" mi demandis.



„Mi tion diris al si. Post tio, kio okazis, gi ne povis resti sekreto. En tiu vespero, kiam vi gastmangis 6e Lordo Lowden, S-ro Jenkins ankaü ceestis. Li baldaü vidis, ke vi suspektas tiun estimindan, sed iomete strangan maljunan sinjoron: denove la malfermita libro! Sendube ankaü Standerton tion rimarkis."
„Tiam gi ne estis tiel eksterordinare nekredinda"
— mi diris iom hontigita. „Lordo Lowden tarnen sekvis nin de el Francujo!"
„Ankaü Lordo Lidderdale, mia knabo! Tial mi 6iam pravigis vin, kiam vi kulpigis ,Ja viron el Francujo." Cu vi memoras la historion pri la safiro, kiu neatendite ekaperis? Standerton metis gin en la kesteton, dum vi 6iuj lin ne atentis. Jenkins, kasobservante en la spegulo, tion vidis. Imagu al vi kia forta pruvo de la kulpeco de Lordo Lowden, se oni povus konstati, ke jam antaü la Stelo en lia domo li havis Stonon, kiun li — laü sia diro — ne konis kaj kiu poste sin montros deneva de la Stelo 6e Lady Ackland. KaSante kelkajn Stonojn de Lady Ackland en la kesteton de Lordo Lowden, Lidderdale II kun neordinara ruzegeco preparis la stelon. La polico, trovinte ilin, tuj konkludis, ke Lowden nepre estas la stelinto; gi kredis, ke la Stelo en lia domo estis nur kvazaüstelo, kiun Lowden mem sajnigis por erarigi la policon.
„Ankaü vi lasis vin erarigi, Willyl"
„Mi tion scias" — mi diris iom malbonhumore. „Vi jam suficfoje tion ripetis."
„Sed 6u vi nun ankaü scias, kiu ne lasis sin erarigi?
— Lordo Lowden mem! Li ekde la komenco kredis, ke Lidderdale II estas la Stelinto e6 kvankam li tute



ne konjektis, ke li havas aferon kun falsa Lidderdale."
„Kiel do li farigis tiel klarvida?" — mi demandis.
„Kompreneble la viro sciis, ke li mem estas senkulpa. Tiu subita ekapero de la safiro do montris al li la spuron. Ankaü ci tiun fojon la viro el Francujo volis esti tro ruza. Sed Lowden estis sufice prudenta por atendi sian tempon kaj ne fari alarmon, antaü ol li havos sufiêajn pruvojn. Cu vi scias, ke li estas liberigita dank' al miaj klopodoj?"
„S-ro Jenkins tion al mi rakontis. Li samtempe transdonis al mi vian komision persone sciigi tiun novajon al Lordo Lidderdale."
, Kian komision vi laüdinde plenumis en Hyde
Park, Willy. Tiam ankaü Jenkins restis en la apudeco, êar mi komisiis al li observi la agmanieron de Lidderdale II, kiam li neatendite ekscios la novajon. Jenkins faris eraron, H lasis sin surprizi dum li subaüskultis êe la pordo en la domo de Lordo Lowden. La itala cambristo kun granda takto, sen ia bruo, kun vigla riproco foririgis lin el la domo. Guste en tiu momento Lordo Lidderdale II kaj Lordo Ruthven adiaüis kaj foriris, akompanataj nur de klinigantaj „dungitoj." Nia amiko, la itala, poste serioze riprocis al si, ke tiam li tute preterlasis sian devon; kaj S-r0 Jenkins en tiu vespero vane klop o dis por retrovi la spuron de Lidderdale II1
„Sed en Hyde Park li observis, kiel Lidderdale II akceptis la novajon pri la liberigo de Lordo Lowden. Vi scias, Willy, nia amiko ripetfoje certigis, ke Lowden estas senkulpa, kvankam lia atesto — pri la safiro — povis muite malutili la malliberulon. Li estis amiko, ciuokaze bona konato de Lowden! Kion oni



faras, Willy, kiam bona konato estas savata el granda dangero? — Oni malpezigite spiras, oni gojasl — Kontraüe Lidderdale kolerigis, insultis la policon kaj nur regajigis, kiam vi al li rakontis la fabelon (vi faris tion komisie, Willy, do vi ne bezonas riproêi vian konsciencon) ke oni lin igis esti libera nur por sekvi liajn iradojn."
„Pro kio oni do liberigis lin?"
„Mi ja diris, Willy, ke mi intervenis. Mi vidis la sciigon pri la aresto de Lowden en la jurnaloj, kiam mi estis sur Wight. De tie mi sendis longan telegramon al S-r0 Jenkins, kiu kun tiu telegramo sin anoncis êe la polico. Sub la firma kondico, ke — en la intereso de la afero — oni ne entreprenu ion, antaü ol mi estus kolektinta la bezonatajn pruvojn kontraü Lidderdale II kaj antaü ol mi estus reveninta, li rakontis al la policestro, kiu estas la viro, kiu sin nomas Lidderdale. Ekde tiam tiu êi staris sub observado de la polico, kiam S-ro Jenkins devis ripozi kaj mi estis certa, ke oni nenion faros sen mi. Tio estis necesa, êar mi volis mem gardi la interesojn de Lady Edith Lordo Lowden do estis liberigata, kvankam oni ankaü lin ankoraü observadis.
„Reveninte el Wight mi tuj iris al la domo de Lordo Stockton. La maljuna sinjoro min akceptis gentile sed malvarme. Li ree estis inklina informi la policon kaj daüre lacigis sian cerbon pro la strangaj cirkonstancoj en kiu la stelo en Stockton Court okazis. Tiam mi surprizis lin per la sciigo, ke mi mem jam informis la policon. Krome mi ankoraü pli mirigis lin rakontante, ke tiun vesperon mi, maskvestite kaj akompanate de amiko, vizitos lian feston. Kelkaj



aludoj koncerne la honoron de la familio suficis por igi lin konsenti.
„Nun vi demandos, Willy, kial mi volis viziti la feston kiel Majoro Curtis. S-ro Jenkins raportis al mi, ke Lordo Lidderdale II kelkfoje publike parolis kun Lady Edith kaj ke ci tiu, anstataü montri timon aü abomenon, kontraüe estis plej afabla al li kaj ec Sajnis serci lian ceeston. Tion mi tute ne komprenis; ke si publike ne povis lin forpusi, tio estis komprenebla, êar Si estis dependa de li, sed Si tute ne bezonis agi kvazaü Si Satus lin. Jen nova problemo, kiun mi povus solvi, nur kiam mi vidos ilin kune, kaj en tio mi ja povus sukcesi dum la festo de Lordo Stockton. Kompreneble mi ne volis, ke Lidderdale II min rekonos. La sciado, ke G.G. estas en la proksimeco, senvole igus lin pli singarda; tial mia alivestiteco! Kun Jenkins mi dividis la laboron: li devis precipe turni sian atenton al Lady Edith kaj mi al nia amiko.
„Tuj post la veno de Majoro Curtis kaj ankoraü antaü ol li povus esplori la terenon, S-*° Jenkins pasis al li kaj, kondukinte lin al trankvüa angulo, rakontis, ke jus li vidis, ke Lady Edith subite iris al Lordo Lidderdale kaj ke ili ambaü malaperis en la balsa lonon. Li ankaü iris tien, sed ne kuragis proksimigi en la tiam ankoraü senhoma salono. Tarnen kiam Ui eniris la vintrogardenon, li sukcesis pro la Sirmo de la altaj plantoj veni iom pli proksimen. Sed iginte sufice apude por ion aüdi, li vidis, ke Lidderdale II subite sin turnis por reiri en la balsalonon. Tiam Lady Edith diris sufice laüte: „Je la nomo de Dio, Mylord, je duono post noktmezo en mia buduaro" — post kio „Mylord" konsente respondis.



„Majoro Curtis komencis konjekti la solvon de ia problemo, ankoraü nesolvita de G.G. Sed nur via rakonto pli malfrue en la vespero plene lin infornüs. La peto je helpo de Lady Edith al Lordo Lidderdale, kiun vi aüdis, klarigis êion. Si êiam kredis la Lordon Lidderdale en lia londona formo Lordo Lidderdale I. Si do pensis, ke ambaü fratoj estas vivantaj kaj petis la sirmon de unu kontraü la aha. La mistera letereto, kiun vi al mi montris, kompreneble venis de Sia persekutanto. Versajne Si volis demandi al Lordo Lidderdale, loon Si devas fari; êar tio estis preskaü neebla en la festbruado malsupre, Si petis lin veni en Sian cambron. Senkonscie Si do donis al sia persekutanto la okazon esti sola kun Si. Kion signifis la vortoj en la letereto: Faru kion mi ordonis? Al kio li volis Sin devigi? Ni tion ankoraü ne sciis, sed pli kaj pli mi sentis, ke la krizo proksimigas. Lady Edith nun nepre devis esti helpata kaj Lidderdale II, se la cirkonstancoj estos favoraj, ne devos pli longe resti libera. Mi faris la bezonatajn arangojn kun Jenkins kaj vi, .Willy. La hazardon mi devus kiel eble plej malmulte fidi, eble ni havus aferon kun malesperigita dangera viro: tri kontraü unu, mi kredis, garanties plenan sukceson. Tarnen malprudenta estis mia agado. Ci estis eê stultajo kiu preskaü kostis la vivon de Lady Edith."
La voêo de G.G. preskaü flus tre daürigis:
„Se Si estus mortigita, tio estus mia kulpo, êar mi faris nepardoneblan eraron."
„Kian eraron?" — mi demandis mirigite. „Laü mia opinio neniu povus fari pli ol vi faris."
„Willy," — li diris serioze, „laü mia naturo mi



estas iom mokema kaj en la komenco mi iomete moke rigardis vian romantikan saton al Lady Maüd. Sed kiam dum la festo de Lordo Stockton Lady Maüd kantis kaj Siaj okuloj serêis la viajn, mi vidis, ke la rigardoj de Lidderdale II unue iris al vi kaj poste al Lady Edith kaj ili montris senfinan malamon kaj koleron. Subite mi ekkomprenis, kiel blinda mi estis, car mi ne sentis la dangeron en kiu Lady Edith sin trovas, kiam tiu dangera krimulo ekhavos pasion al sia fratino."
Li silentis kaj image mi revidis la muziksalonon de Lordo Stockton kaj rememoris la karakterizan skueton en la kapo de Majoro Curtis.



CAPITRO XXIV
La Rakonto de G.G. (daurigo)
La Leteroj de James Standerton
Keikan tempon ni ambaü silentis. G.G. ree estis tre kortusita. Li ekstaris, ekpasis tien kaj reen kaj residigis.
„Willyl" — li diris, „êu la demando ankoraü ne venis al vi, kial James Standerton ne forsavis sin antaüe? Li estis rabinta grandan kaptajon je la valoro de multaj dekmiloj da sterlingaj funtoj kaj certe li ne povis atendi, êiam reprezentadi la personon de Lordo Lidderdale. Li nepre êiam devos sentadi, kvankam ne vidante tujan dangeron, ke demaskigo minacas êiun momenton. Ruza krimulo, kiel li, ci-tiurilate ne havas iluziojn. Cu vi neniam pensis pri tio, Willy?"
Kun malagrabla sento mi devis konfesi, ke mi tiel malmulte êion pripensis. Car — mi ne volis mensogi kaj tial mi diris, ke ciuj tiuj malkovrajoj tro muite surprizis min por doni al mi la tempon ilin pripensi.
„Vi pravas", diris G.G. êi-tiufoje sen ia mokemo. „Sed min tiu demando ofte okupis. Pro tio tuj post kiam mi komencis malfidi la viron, mi igis lin observi. Li ne devis forkuri.
„Sendube jam delonge li estus forsavinta sin kun sia akirajo, se ne retenus lin alia afero. Cu vi komprenas mian intencon, Willy?" Lia subita pasio
al Lady Maüd! Viro kun lia karaktero povas malfactie



lasi ion, kion li deziras, kaj rilate al virino la plej ruza krimulo perdas sian singardemon. Sajne James Standerton estis sufice freneza por kredi, ke daürigante la trompadon — almenaü daürigante gin sufice longe — li povos gajni la amon de Lady Maüd. En tio vi estis malhelpajo, sed provizore li ne kredis vin granda dangero, kvankam vi fuSis Üan humoron: li kredis la klasdiferencon inter vi kaj Lady Maüd tro granda por serioze maltrankviligi pro tio. Muite pli granda estis la malhelpajo de lia sekreta edzeco kun Lady Edith. Tuj kiam li havis la okazon forigi tiun malhelpajon, li gin kaptis.
Jen kio okazis en tiu nokto en la domo de Lordo Stockton: Cirkaü duono post noktmezo Lidderdale II nerimarkate — almenaü tion li kredis — forlasis la festsalonojn. Kredante, ke oni ankoraü havas fortan suspekton kontraü Lordo Lowden, li decidis kun diabla ruzeco tion profiti. Ne penante kasi sin li iris en la vestejon, prenis la surtuton kaj capeion de Lowden, — la capelo, kiel vi scias, estas siaspece unika — kaj promenetis tra la longa malsupra koridoro. Mi lin sekvis singarde, gis li suriris la malantaüan stuparon; tiam mi venis por preni vin, Willy. Dume Standerton, suprenirante, evidente maskis sin per masko kaj falsa barbo kaj forigis la bandagon de sia mano. Mi eksciis, ke en Stockton Court li ciam sin montris kun tiu barbo. Krome la falsa Lordo Lidderdale havis bandagitan brakon, dum la brako de James Standerton estis en bona ordo, do ne estis mirige, ke Lady Edith kredis, ke ekzistas du personoj. Cetere, ankoraü pli granda simüeco ne estus iginta Sin suspekta, êar Si sciis, kiel eksterordinare forta estis la simileco



inter la gemeloj. Tiun fojon li krome surmetis sian maskon kaj tio estis memkomprenebla, êar multo dependis por li de tio, ke oni ne lin rekonu. Vi mem atestos, Willy, ke li agis prundente. Vi kredis la barbhavan maskitan viron Lordo Lowden."
Denove la aludo al mia naiveco. Sed êi tiun fojon mia intereso estis tiel kaptita de la rakonto, ke mi forgesis kolerigi.
„Nia amiko, S-ro Jenkins, jam antaüe ekpostenis en niêo êe unu el la fenestroj; tie pendanta kurteno tute kaSis lin. Li vidis, ke James Standerton aperis en la supra korodoro en surtuto kaj kun êapelo sur la vizago. Li ankaü kiel eble plej muite kaSis sin; versajne li ne sciis, kiu estas la pordo de la êambro de Lady Edith. Kiam baldaü poste Si mem aperis, kompreneble la malfacüajo estis solvita. Li Sin sekvis preskaü tuj; post kelkaj minutoj ni ekaperis sur la tereno.
„Vi memoras, Willy, kio okazis. Mi volis sensensacie malliberigi la viron kaj lin forkonduki, sed li sukcesis forkuri. Sur la tero mi trovis tiun malbenitan smeraldon kun la venenita pildlo elstaranta. Tiam mi komprenis, kio okazis. Se ni estus venintaj unu mi nu ton poste, estus jam tro malfrue: ni surprizis la viron en la momento, kiam li sin klinis super Lady Edith, mi ne bezonas diri por fari kion "
Li süentis kaj mi vidis, kion mi neniam vidis; Svitgutoj perlis sur lia frunto.
„Kiam ni lin surprizis, la Stono falis el lia mano, eble pro ektimo, sed eble pro kalkulo. Ciuokaze mi tion kredas kalkulo, ke li ne klopodis reekhavi gin. En la mallumo li bone povus en tio sukcesi."
„Sed pro kio vi kredas tion kalkulo?"



„Mia knabo, tiun Stonon oni vidis lastfoje en la mano de Lordo Lowden."
Tiam mi komprenis lin; ankaü min tiu stono igis ekpensi, ke la viro kun la nigra masko similas al Lordo Lowden. Kia pruvo kontraü li estus tiu trovajo, se oni ankoraü suspektis lin!
„Kio okazis plue estas klare" — daürigis G.G. „James Standerton forkuris laü la malantaüa stuparo, tie jetis teren la surtuton kaj la êapelon de Lordo Lowden, rapide enposigis la maskon, la falsan barbon kaj volvis la manon per tuko, versajne en malluma angulo de la vintrogardeno, kiun li eniris tra la malgranda malantaüa pordo. Kiam nelonge poste S-*° Jenkins venis malsupren por peti, ke Lordo Stockton kaj D-110 Burney venu en la êambron de Lady Edith, li trovis la kuraciston parolanta kun Lidderdale II, kiu kune kun üi iris supren. Tiamaniere la viro, kiu preskaü farigis la murdinto de Lady Edith, nelonge poste ree staris kiel interesiganta amiko en Sia êambro. Eble vi vidis, Willy, ke li tre miris, kiam li tie trovis min."
Eble la leganto min trovas infaneca, sed mi sentis malsargigon, êar mi tiun fojon almenaü povis diri, ke mi efektive tion rimarkis.
„Vi komprenas", — daürigis G.G., „ke antaü êio mi devis zorgi, ke James Standerton ne ekpensu, ke mi rekonis lin. Tial mi kredigis al li, ke la surtuto kaj êapelo de Lordo Lowden al ni indikas lian personecon. Li akceptis tion, tiel same kiel li kaj, mi timas, ankaü vi la sekvantan tagon akceptis mian plej neversajnan klarigon pri la krimajoj de Lordo Lowden. Rememorante vi tarnen konsentos, Willy, ke



mia tuta rakonto estis amasigo de senmotivaj konjektoj, belete intermiksitaj kun falsa logiko."
Ho ve! Mia malsargigo venis tro frue.
„Kial vi al li faris tiun rakonton?" — mi demandis.
„Sen ia dubo li malfidis min" — respondis G.G. „Tarnen mi nepre bezonis lian plenan fidon, car.... car li propravole devos etendi al mi la manojn, Willy."
„Kaj tiuj krimulaj manoj....?" „Vindistinfabelo, mia karal Cetere, gi bone efikis: James Standerton etendis al mi ambaü siajn manojn!" * * *
La fajro de lia rakonto estingis la fajron de lia cigaro. Reboniginte tiun mankon li ekapogis la dorson en sia braksego, nenion parolante. Mi same silentis, penante ree travivi cion, kion mi aüdis. Kelkaj mallumaj punktoj restis ankoraü kaj mi jam estis petonta klarigojn, kiam G.G. mem plenumis mian deziron.
„Mi legas en la malfermita libro, Willy, ke vi ne estas ankoraü tute kontentigita" — li diris. „Unue vi eble volas scü, kio efektive okazis inter Lady Edith kaj James Standerton ekde lia forkuro el la malliberejo. Si malkase informis min pri êio kaj konsentis, ke mi informu ankaü vin!
„James Standerton forkuris nokte inter la 9a kaj la 10a de Februaro kaj la 17an de Februaro oni mortpafis Lordon Lidderdale. Nelonge poste Lady Edith ricevis leteron de la viro, kiun Si plej muite timis. Li sciigis al Si en sufice lakona maniero, ke li estas libera kaj baldaü venos al Si. Li intencas uzi sin en kelkaj
La Viro el Francujo 14



el siaj operacioj kaj precipe li al Si ordonas rakonti, al neniu ke li ankoraü vivas. Alie li estus devigata je sia granda bedaüro konigi al la mondo la agrablan rilaton inter Si kaj li. Li ne lasus refoje laêi al si la buson.
„Vi povas imagi, Willy, kiel ekthnis Lady Edith pro tiu letero. Si estis leginta pri la forkuro kaj la morto de James Standerton en la Jurnaloj. Kiel forta virino sen sentimentaleco kaj sen falsa sento Si tute ne penadi8 kredigi al si, ke tiu tragedia morto Sin cagrenis. Ciu amsento al James Standerton jam delonge malaperis el Sia koro kaj la sciigo pri lia morto nur donis al Si nepriskribeblan senton de malsargigo. Tion mi bone kredas. Lia letero estis por Si terura frapo. Tarnen Si ne perdis la kapon sed trankvüe pripensis kion fari. Du personoj estis al kiuj Si povus sin turni por helpo: Jugisto Johnson kaj Lordo Lidderdale. Sed al la unua Si ne kuragis iri (post la proceso de James Standerton li pli ol unu fojon parolis, ke li dubeble iam pardonos al si, ke li kunhelpis senigi murdiston je lia meritita puno). Krome li estis maljuna viro, de kiu Si povus atendi malmultan aktivan heipon. Kontraüe Lordo Lidderdale havis, same kiel Si, personan inteTeson je la evitado de skandalo. Li estis guste la persono por helpi Sin. Bedaürinde li jus forvöjagis al la Riviero; skribi pri la afero Si ne kuragis, tial Si decidis atendi lian revenon. Si esperis. ke James Standerton antaü tiu tempo ne aperos; se li tarnen venus, Si trovus rimedon senigi sin de li.
„Tiel estis la aferoj, Willy, kiam Si, la matenon post nia reveno Anglujon, legis en la jurnalo; ke Lordo Lidderdale ree estas en Londono. La saman



tagon Si ricevis duan leteron de James Standerton. (Mi vidis, kiam tiu letero estis jetata en la leterkeston, Willy). Li sciigis, ke verSajne detektivo estas venonta al Stockton Court kaj li komisiis al Si bone atenti, kion tiu diros kaj faros. Li mem atendos Sin nokte je duono de la unua en difinita loko en la parko por priparoli kun Si kelkajn detalojn. Si zorgu, ke li estu avertata, kiam eble minacos ia dangero: tio estas je Sia propra intereso, êar se la polico lm kaptus, li estus devigata paroli. Fine ankoraü minaco, se okaze Si ne venus en la parkon je duono de la unua!
„Kion Si devis fari? Pri unu afero Si ne dubia: tiu detektivo ne devas surprizi kaj kapti lin, êar tiam li parolus kaj êio malsekretigus. Tial Si subaüskultis nin, Willy. Tial, aüdinte, ke mi estas ironta malsupren je duono de la unua, Si iris tra la mangejo eksteren por averti lin. Li dankis sin pro Sia bona intenco dirante, ke li ja zorgos pri si mem Li rakontis al Si en kiaj liaj operacioj Si devos helpi lin. Li intencis labori sur la antaüa tereno de siaj laboroj, la Stelado de juveloj. Unue Si devis havigi al li siajn proprajn juvelojn kaj tiujn de sia fratino. Li revenos post du tagoj por preni ilin; li komprenas, ke Si bezonas keikan tempon por lerte prepari la aferon. Cetere Si devas zorgi, ke Sia patro eklogu en sia londona domo, kie Si plue povos servi al li en la maniero, kiun li poste al Si sciigos. Li aldonis la plej terurajn minacojn. Do, se li estos kaptata, Si pagos la koston. Lady Edith decidis, sub la influo de liaj minacaj vortoj fordoni la juvelojn. Si promesis renkonti lin post du tagoj en la sama loko. Tio efektive estis la plej pru-



denta decido: per tio Si gaj nis tempon, gis si povos konsulti la personon, kiun si kredis Lordo Lidderdale. Ne forgesu, Willy, ke James Standerton povus perfidi Sin per unu anonima letereto; publikan skandalon Si timis super cio.
„Reirante hejmen, Si vidis min preterpasi je kelka distanco kaj povis eviti min. Si estis nun pli trankvila, êar James Standerton diris, ke li tuj forlasos la parkon. Reveninte en la mangsalonon, Si renkontis vin. Si volis vin forlasigi vian intencon iri eksteren, êar duope ni pli factie trovus la spuron de Standerton ol mi unuope. Vi komprenas, kiel Si estis konsternita, kiam en la malproksimeco aüdigis revolverpafoj kaj vi kuris en la gardenon, Willy!" Tarnen Si ankoraü sufice sin estris por ekpensi, ke niaj cambroj nun estas sengardaj. Si prenis la slosilon el la sranketo de le butlero kaj Stelis la portreton, kredante per tio plimalfaciligi nian esploradon: Si ja aüdis min diri, ke la portreto muite utilos al ni por ekscii, kiu nin sekvis de el Londono.
„La sekvantan nokton Si prenis siajn juvelojn kaj tiujn de sia fratino, metis ilin en skatoleton, kiun Si kaSis sub Stono en la parko. La postan matenon, do la matenon de la tago, kiam vi duan fojon iris al Stockton Court, Si denove ricevis leteron de James Standerton. En mallongaj vortoj U memorigis al Si la interkonsentitan rendevuon en la venonta vespero kaj denove insiste postulis, ke la familio Stockton venu Londonon. Krom la samaj minacoj la letero sciigis, ke, se Si bone heipos lin, Si baldaü estos liberigita de li: se liaj entreprenoj bone sukcesos, li intencas kiel eble plej baldaü forlasi Anglujon. Ankaü



li ordonis al Si remeti Ja stelitan portreton en mian cambron: la forpreno estis stultajo. Li mem al si priskribis, kiel êi plej bone povus rebonigi la eraron kaj poste si plenumis tiun konsilon laülitere. Vi jam scias, Willy, ke vespere si portis al li la juvelojn. La malmultaj vortoj, kiujn ili tiam intersangis, nun ankaü sendube al vi estas klaraj. Poste si remetis la portreton en mian cambron.
„Kiam la familio Stockton estis en Londono, Lady Edith skribis al Lordo Lidderdale. Si petis lian heipon, kaj vi parte aüdis ilian interparoladon, Willy. Si ree ricevis leteron de Standerton nur la vesperon antaü la vesperfesto êe siaj gepatroj. Ci estis longa skribajo, en kiu li ordonas al Si steli por li la juvelojn de la virinaj gastoj. Li detale priskribas, kiel si devus agi por jeti kulpon sur la servistojn. Li finas per la vortoj, ke, kvankam Si lin ne vidas, li tarnen ceestos por observi Sin. En la vespero Si ricevis la letereton, kiun vi poste donis al mi, kaj kies enhavon vi nun certe komprenas, Willyl
„Si decidis peti la konsilon kaj heipon de Lordo Lidderdale. En la komenco de la vespero Si, kiel gastiga filino, ne povis forlasi la festsalonojn. Tial Si petis sian kredatan protektanton veni en Sian cambron je duono de la unua.
„Anstataü vidi sian heiponton, Si vidis eniri sian persekutanton.
„Mi ne scias, êu li jam tiam intencis mortigi Sin. Ciuokaze li jam faris siajn preparajojn: la pikilo en la smeraldo enhavis fortan venenon, kiu preskaü tuj kaüzas morton, ne lasante ian postsignon. Sendube Sia decida rifuzo helpi lin en liaj krimaj faroj lin



tre kolerigis. Li vidis, ke tiu virino farigis dangera kaj krome si al li baris la vojon. Post unu vorto venis la alia. Si niinacis, ke Lidderdale estas venonta, sed li malkase mokridis pri Si. En mallongaj, akraj vortoj li al Si sciigis, ke li estas Lordo Lidderdale kaj ke li decidis nun fari finon al la tuta afero. Kompreninte la sencon de tiuj vortoj, Si unuafoje sentis siajn fortojn forigi kaj svenis. Kio sekvis poste tion vi scias same bone kiel mi, Wülyl
„Jen la historio de Lady Edith" — G.G. finis. „Si devis kare pagi sian junecan nesingardajon. Mi Juris sanktan Juron, ke ekde nun Si trovos pacon!"
Li silentis momenton kaj poste daürigis, kvazaü parolante al si mem:
„Kiamaniere mi devas al Si certigi tiun paconr* Mi ne scias ankoraü; sed nepre mi heipos Sin.... kiel ajn...."



CAP1TRO XXV
La Rakonto de G.G. (daürigo) La Forkuro
Longan tempon G.G. restis sidanta, perdiginte en meditoj. Poste li perforte sin estris kaj diris:
„Nun mi bezonas ankoraü rakonti al vi nur unu aferon, tio estas la rilato inter ciuj ci okazintajoj kaj nia aventuro en Menton. James Standerton mem al mi donis la klarigon, kiu tute akordigas kun tio, kion mi jam konjektis. La detalojn tarnen mi ankoraü ne sciis kaj tiujn mi aüdis de li.
„La ideo forkuri el la malliberejo neniam forlasis lin en la daüro de la ses jaroj, dum kiuj li estis mallibera. Li elpensis — se okaze li povus sukcesi — bonegan planon pri novaj steloj kaj trompoj; sed nur, kiam li eksciis, ke lia onklo Lordo Lidderdale mortis kaj lia frato nun ekhavis la titolon, en li farigis la diabla plano, kiun efektive li plenumis.
„Krom kelkafoje malklara aludo pri sia deveno, li ciam silentis pri siaj familirilatoj: li tro timis la sekvojn. La ekscio pri la titolo, kiun lia frato ekhavis, vekis envion kaj jaluzon en lia koro. Li decidis sin vengi; pro kio li volis sin vengi, li apenaü sciis. Sed ne forgesu, ke ni havas aferon kun degenerinta individuo kun tipaj sentoj kaj inklinoj de krimulo.
„Unu el la malliberejaj gardistoj en A. estis Charles



Bowman, ruza sed kruda viro. James Standerton sukcesis varmigi lin por siaj planoj kaj la dü viroj detale arangis la forkuron, same kiel tion, kio poste okazis. Bi decidis iamaniere sin senigi je Lordo Lidderdale; James Standerton sin sajne metos en lian lokon kaj Bowman, kiel cambristo de la kvazaülordo efchavos parton de la kaptajo de la êteloj, kiujn la alia, §irmata de sia granda nomo kaj senmakula reputacio esperas fari. La du krimuloj agis tiel:
„Charles Bowman havis fratinon, logantan en A. si estis simpla kudristino. Al tiu virino li komisiis, kiel eble plej imite — fari por li uniformon de mallibereja gardisto, êar lia uniformo rapide eluzigas kaj li satas aspekti korekte. Li mem faris el vakso kliSajon de du slosiloj — unu por la êelo de Standerton kaj unu por la peza pordo, kiu kondukas el la koridoro, kie estis la êelo, en la vestiblon de la malliberejo. Tio ne estis malfacila, êar kelkfoje nokte li staris postene en tiu koridoro. Dum dutaga forpermeso Ü iris Londonon kaj mendis êe forgisto, kiu precipe sin okupis per tiaj dubeblaj aferoj kaj kies adreson James Standerton al Ü havigis, por granda pago falsajn slosilojn.
„La tagon antaü tiu, difinita al la forkuro, Bowman staris garde en la koridoro. Thi koridoro konsistis el du partoj, kiuj faras rektan angulon. La gardisto sidas guste êe la angulo, tiel ke li povas vidi gisfine ambaü partojn de la koridoro. De la kvara gis la kvina horo la grupo de malliberuloj, al kiu Standerton apartenis, promenis sur la interna korto de la malliberejo; guste je la kvina li denove eniris sian êelon. Je la sesa Bowman estos anstataüata kaj la sekvontan



matenon je la sesa ree ekstaros garde. Momenton antaü la fino de sia gardotempo Bowman enkontrabandis la uniformon kaj la du slosilojn tra la fenestreto, kiu trovigas en êiu celpordo. Kiam lia kolego venis por sangi la gardon, ili trairis, laü instrukcio, ambaü partojn de la koridoro por, rigardante tra la fenestretoj, vidi Êu Êio estas en bona ordo. La lastan fojon tiam oni vidis la malliberulon Standerton en lia Êelo. Poste oni Sovis lian vespermangon tra la fenestreton.
„La postan matenon je la sesa — estis ankoraü mallume — Standerton, vestita per la uniformo, la du Slosilojn en sia poso, staris preta por provi la forkuron. La viro, kiu nokte staris garde, estis postene Êe la angulo inter la du partoj de la koridoro, kiam la peza pordo Êe la fino malfermigis kaj Bowman eniris la koridoron, reslosinte la pordon laü la regulara instrukcio. Li, iomete lamante, trairis la koridoron al la atendanta viro. „Cu via piedo ne estas en ordo?" — tiu demandis. „Jus pusinta al la akra rando de la fera pordo" — li respondis. „Lasu min sidi momenton sur via sego, gi baldaü pasos." Li lamiris laülonge de la Êelo de James Standerton kaj eksidis sur sego Êe la angulo.
„Okaze de la gardsango denove ambaü gardistoj devis kune kontroli ciujn celojn. La viro, gardinte la tutan nokton, deziris dormi. Li jam pasis al la fino de la koridoro, kiu faras rektangulon kun tiu en kiu estis la Êelo de Standertom: la kontrolado Êiam komencigis per la unua Êelo ce tiu flanko. Dum li malrapide iris tra la koridoro, la dorson turninte al la loko kie Bowman sidis, tiu ekstaris rapide, faris



mallongan frapon sur la celpordo de Standerton, forSovis la riglilon kaj turnante la angulon, Sovire sekvis sian kolegon en la alia koridoro, el kiu oni ne povis vidi la pordon de Standerton.
„La kontrolado komencigis, sed malrapide progresis, êar Bowman multfoje devis apogi sin kontraü la muro pro la dolora piedo. Dume James Standerton rapide malfermis la pordon de sia êelo kaj post si ree fermis kaj riglis gin. Li iris al la fino de la koridoro, tie malslosis la feran pordon, gin reslosis kaj staris en la vestiblo. Tiu estis per kelke da elektraj lampoj duone lumigata. Du gardistoj sidis en angulo, duone donnante. DJ apenaü vidis la kredatan kamaradon, kiu rekte tra la vestiblo paSis al la pordo: la gardisto, kiu nokte staris garde, êiam post la sango povis iri duonhoron eksteren por iomete refresigi antaü ol enUtigi. Do ne estis strange, ke gardisto forlasis la konstruajon. '
„Elirinte eksteren James Standerton trankvüe promênis al la malantaüa flanko de la konstruajo. Tie je kelka distanco pasas la vojo de la urbo B. al A. kaj nelonge post la sesa êiun tagon tie preterkuras aütobuso. Kiam mallibereja gardisto havas forpermeson, li ordinare forveturas per tiu aütobuso al A. Ne estis do okulfrape, ke ankaü tiun tagon tio okazis. Post duonhoro James Standerton eniris la êambron de la fratino de Bowman. Si atendis lin kun varma taso da kafo, êar Sia frato petis Sin gastigi lian kolegon, kiu havas forpermeson. Krome li trovis tie tutan civilulan vestajaron, tiel ke Ü per la vagonaro de la oka horo kiel neofica civitano de Anglujo forveturis el la stacidomo de A. La fratino estis tro malsprita



por ion suspekti.
„En la malliberejo la du gardistoj dume trovis la celon de Standerton malplena. La viro, kiu tiun nokton staris garde, certigis kun juro, ke, se la malliberulo nokte estus forlasinta sian celon, li nepre estus vidinta tion, la du gardistoj vidis lin la pasintan vesperon ankoraü en lia celo. La afero sajnis neklarigebla. Oni povis apenaü suspekti la kompatindan gardiston, kiu jam ekde dudek jaroj fidele faris sian devon kaj neniu ekpensis, ke Bowman, kiu nur venis je la sesa horo por anstataüi sian kamaradon, povus esti kulpa. Baldaü evidentigis, ke mallibereja gardisto tiun matenon per la aütobuso veturis al A., dum neniu tiam havis forpermeson. La montro tarnen perdigis ekde la momento, kiam li elaütobusigis. Depost tiu tempo neniu plu vidis lin. La fratino de Bowman silentis laü la ordono de sia frato, kiun Si tre timis.
„La unua parto de la plano sukcesis; la dua, muite pli abomena, ankaü sukcesis. Charles Bowman sciis, ke ekde la 17a de Februaro li apartenos al la gardistoj, kiuj posttagmeze devas fari kontroliron cirkaü la malliberejo. La 13an de Februaro Lordo Lidderdale ricevis leteron de sia gemelfrato. Kompreneble mi ne scias precize la enhavon de tiu letero, sed mi konjektis gin kaj James Standerton ne kontraüparolis miajn konjektojn. Kredeble do Standerton skribis, ke li estas forkuronta kaj petas sian fraton sekrete helpi lin per mono. Li skribis pri siaj bonaj intencoj, ke li forlasos Anglujon por aliloke komenci novan vivon kaj ceterajn patosajn certigojn. Li ciam lerte uzis la plumon. Li proponis al sia frato atendi lin la 17an de Februaro je vesperigo en sufice granda arbet-



aro en la apudeco de la malliberejo. Ciun kontakten kun la mallibereja] oficistoj li nepre devus eviti — de tio dependos la sukceso de la plano. Cetere li devos zorgi, ke li ne havu kun si ion, kio povus montri lian personon. Imagu, ke la forkuro malsukcesos kaj oni vidos ilin kune, tiam nenio devos montri, ke Lordo Lidderdale parolis kun la forkurinta malliberulo! Vi vidas, Willy, kiel ruze li ekspluatis la malfortan Dankon de sia frato, ties klasmamunulecon kaj timon antaü skandalo. Fine U petegis ke, se li ne ciurilate volus plenumi la donitajn montrojn, li prefere tute ne faru ion kaj ne zorgu plu pri li, car tiam malsukceso ne estus evitebla. La leteron, li skribis, li estis elkontrabandonta kun la helpo de kompatema gardisto (en la realeco Standerton skribis gin en la stacidomo de A. kaj mem jetis gin en la leterkeston).
„Tia estis sendube la enhavo de la letero. Lordo Lidderdale, kredeble post longa hezitado, cedis al la patosa alvoko al lia frata amo. VerSajne li ne volis esti la homo, kiu baras la vojon al sia frato, se tiu efektive volas komenci novan vivon; versajne li ankaü kredis, ke la jaroj, pasigitaj en la malliberejo plibonigis lian krimulan naturon.
„Je la difinita tempo li estis en la arbetaro. Kiam Bowman kaj lia kamarado faris la rondiron, la unua sciis, ke plej verSajne Lidderdale sin trovas tie. Li do serêis lin kaj kiam Lidderdale volis eviti la gardistojn, (la esploro montris, ke oni tute ne parolis pri „forkurï") Bowman palis kuglon tra lian kapon.
„Tiel mortis nia kompatinda amiko, Willy. Pro la simileco oni kredis tin Standerton kaj enterigis lin



sub tiu nomo. La advokato, kiu antaüe defendis lian fraton kaj ankaü Jugisto Johnson skribis al Lordo Lidderdale, Ui estas la solaj (krom Lady Edith), kiuj scias, ke Standerton estas la frato de Lordo Lidderdale. Standerton mem ricevis tiujn leterojn kaj ilin forbruligis.
„Post kelke da tagoj la gardisto Bowman, kiu havis permeson iri al A, revenis ebriega en la malliberejon, almenaü li sin sajnigis tial Li estis eksigata kaj tuj vojagis Londonon.
„Tio okazis laü la planoj, elpensitaj de la friponoj: Bowman, kiel eble plej multon ekscios pri la kutimoj kaj vivmanieroj de Lordo Lidderdale. Por tio li devus iamaniere ekinterrilati kun ties butlero. Por lin erarigi kaj samtempe por esti sirmata, kiam oni informigus pri li, li faris falsajn skribatestojn. La kuzo de Bowman, James Robertson estis dum multaj jaroj cambristo ie Lordo Stockton kaj poste ekservis êe S-ro Olivier, kiu neniam estas en Anglujo. Bowman konis detale liajn cirkonstancojn kaj decidis sin sajnigi sia kuzo. Tiel la butlero estus kontenta, se li postulus skribatestojn kaj — êar la atestoj grandparte estis konformaj al la vero — la trompado ne facüe malsekretigus.
„Charles Bowman do sin anoncis êe la butlero de Lordo Lidderdale kaj la du friponoj ree havis sukceson, êar evidentigis, ke Lordo Lidderdale guste serêas novan êambriston. Kion Lordo Lidderdale II al ni rakontis pri tio, estis tute vera, li eksciis pri tio de Bowman, kiu siavice eksciis gin de la butlero. Krome Bowman eksciis, ke Lordo Lidderdale, irante al A, kredigis al la butlero, ke li estas ironta



por nelonga tempo al Brighton kaj kompreneble li tuj mformis sian amikon Standerton pri tio. — Tiu ci dume sin kasis en Londono. Bowman estis doninta al li kelke da mono, por ke li povu dece sin vesti kaj sufice mangi. Tuj kiam Bowman estis preparinta la aferon ce la butlero, James Standerton aperis unuafoje sur la scenejo kiel Lordo Lidderdale. Li venis en sian domon je vesperigo; kun eksterordinara brutaleco li venlos Ciujn malfacilajojn de sia pozicio kaj havis eft, pro la butlero, en ties êeesto interparoladon kun Charles Bowman, kiu finigis per la dungo de^la lasta sub la nomo James Robertson. En tiu vespero li skribis sian unuan leteron al Lady Edith. La sekretarion (vi memoras, Willy, tiun knabinecan vireton) li komisiis nuligi êiujn liajn kunvenojn kaj aliajn devojn; B igis sin doni la ceklibron kaj unuafoje subskribis per la nomo Lidderdale (li konis tiun subskribon kaj antaüe diligente ekzercis sin por gin imiti). Tiam li foriris la sekvantan tagon kun sufice da mono en sia poSo al la Riviero. Charles Bowman devis plenumi sian taskon, antaü ol James Standerton povus publike aperi en Londono kiel Lordo Lidderdale. Standerton jam vizitis la Rivieron en sia junago. Monte Carlo lin allogis kaj ü ne havis kaüzon kredi, ke tie H estos en pli granda dangero ol alfloke. Li do iris al Nice por prepari sin al la rolo, kiun li baldaü devos ludi."



CAPITRO XXVI
G.G. finas sian Rakonton
„Nun restas nur klarigi tion, kio efektive estis por ni la komenco de la historio" — daürigis G.G.
„Charles Bowman restis preskaü monaton en la domo de Lordo Lidderdale kaj en tiu tempo li gajnis pro sia helpemo la konfidon de 1' butlero. Vi memoras, Willy, ke tiu priskribis lin kiel modelcambriston, kiu neniam lacigis demandi pri sia mastro kaj liaj kutimoj. Nun vi komprenas, ke Bowman celis plene informigi pri êiuj cirkonstancoj, kiuj povus plifaciligi al Standerton la ludotan rolon kaj mi estas certa, ke li kun granda talento elaüskultis la bonkoran, sed ne tre kompreneman viron. Kiam li foriris al Nice, li kapablis plej detale priskribi la Ciutagan vivon de Lordo Lidderdale: li sciis, kiujn konatojn li havas, en kiuj direkcioj li kunsidas, kian rolon li gis tiam ludis en la nobela deputitaro, kiuj estas liaj politikaj amikoj, unuvorte, li povis havigi al sia kamerado la plej valorajn donitajojn pri la maniero en kiu la malfacUa rolo devos esti ludata. Kiel ekzaktaj estis tiuj donitajoj, montras al ni la pasintaj semajnoj. Charles Bowman sendube estis en kelkaj rilatoj viro eksterordinara.
„Jam delonge la du friponoj estis interkonsentintaj, ke Bowman venos al Nice por doni al Standerton Ciujn bezonajn informojn. Kvankam Bowman estis



sisteme notinta siajn observajojn (tiun dokumenton oni trovis, Willy; gi estas unu el la plej rimarkindaj skribajoj sur kriminala tereno!) parolaj klarigoj ankaü estis necesaj. La telegramo, kiu vokis lin al Nice, utüis por igi la aferon versajna al la servistaro, sed precipe al la Butlero. Bowman tute ne konjektis, ke forlasante Londonon, li vojagis renkonten al la morto.
„Dum la tempo, pasigita en la domo de Lordo Lidderdale, Charles Bowman estis farinta siajn proprajn planojn, kiuj ne tute harmoniis kun la planoj de ha amiko kaj samligano. Ne plu plaêis al li esti servisto: Lidderdale devus rigardi lin kiel sian egalulon; bone pripensinte, li ne plu satis la rolon de cambristo. Car êiuj servistoj de Lordo Lidderdale konis lin, kiel la cambriston de ilia mastro, li devus malaperi por poste reaperi en alia formo kaj en alia rolo. De el Parizo li efektive malaperis. En la de ni konata mamero, Willy, li kasis siajn postsignojn.
„Car James Standerton lin atendis kiel Êambriston kaj Bowman firme decidis ne ludi tiun rolon, li ne iris al Nice, sed rekte al Menton. Tie li eklogis en malgranda hotelo kaj skribis al Standerton, ke tiu vfeitu lin tie, êar li opiniis ke estas pli bone ne in al Nice.
Vi komprenas, Willy, ke Standerton tre mins pro tiu letero. Gis tiam li loitimis, ke Bowman senkontraüdire plenumis hajn ordonojn; kial nun li deflankigis de tiu kutimo, li ne komprenis ankoraü. Versajne la kialo tarnen estis grava; tial li plenumis la peton kaj iris al Menton. .
„Je vesperigo li tie alvenis kaj rekte iris al la logejo de" Bowman. Li atendis trovi obeeman ilon, sed B trovis samliganon kiu decidis ne plu lasi sin estn,



kontraüe, kiu intencis — kvankam nur Standerton povus ludi la rolon de Lordo Lidderdale — preni sur sin la direktadon de la aferoj tiel kiel li ankaü direktis la forkuron de James Standerton. Tiu ci do trovis anstataü cambristo sian mastron!
„Mi jam diris al vi, Willy, ke Charles Bowman estis ruza, sed li estis ankaü krudulo, kaj tiun fojon li estis pli kruda ol ruza. En sia servistrolo en Londono li tiel longe montris sin obeema kaj servema, ke senvole li nun transiris de unu ekstremo en la alian. Li diris mallonge kaj koncize, ke li, kiel Standerton, volas gui la vivon kaj neniel volas ludi la rolon de servisto, kiu jam sufice lin tedis! Sekvis interparolado, dum kiu ambaü varmigis kaj kiu finigis per la minaco de Bowman, ke li nur bezonas skribi kelkajn literojn por rekaptigi la forkurintan malliberulon. Kiam Standerton respondis, ke ankaü li povus akuzi la malfidelan maüiberejan gardisten, tiu mokridis pro li: nur laü la atesto de Standerton Bowman povus esti kondamnata, sed Standerton certe estas sufice prudente ne plu igi la justecon rememori lian ekzistadonl
„Vi vidas, Willy, la du amikoj ne agis tre amike unu al la alia! Kaj James Standerton ekkomprenis, ke kunlaboranto kiel Bowman povus endangerigi Ciujn liajn planojn. Krome li tute ne bezonis tian heipanton; kontraüe, li nun prefere operacius sola, ankaü Car en tiu okazo li ne bezonus fordoni parton de la kaptajo. Bowman do estis superflua kaj dangera kaj devis malaperi. Mi ne miras pro la decido de Standerton, mi nur miras, kiel lia cetere ruza samligano ne komprenis, ke viro, kiel Standerton, estas kapabla



fari kion ajn por Sirrni sian sendangerecon.
„James Standerton decidis ne prokrasti la aferon; li benis la ideon de la alia sekrete iri al Menton. Sajne li konsentis pri la planoj de Bowman kaj diris, ke estus necese, ke Bowman tute sangu sian eksterajon; kiam li volus prezenti sin kiel amikon kaj egalulon de Lordo Lidderdale, neniu devus rekoni la estintan cambriston. Pli kaj pli gajhumorigante li proponis, tuj fari tiun metamorf ozon kaj tiun saman vesperon per la noktmeza vagonaro kune vojagi al Nice, kie Lidderdale II prezentos lin kiel Lordon tian kaj jenan Gi nur bezonos elekti nomon) al siaj konatoj.
„Pli klera viro ol Charles Bowman estus kompreninta, ke oni lin erarigas kaj estus malfidinta la komplezecon de sia kunulo. Bowman ne komprenis tion kaj akceptis la proponon. La kalkulo en la malgranda hotelo estis pagata (paka3on li preskaü ne havis, êar êio postrestis en Parizo) kaj la du sinjoroj mangis lukse en unu el la grandaj restoracioj. Dum la mango kaj pli malfrue en la vespero Bowman transdonis al sia kunulo êiujn informojn pri la vivo de Lordo Lidderdale, pri liaj amikoj kt.p. kaj ankaü donis al li la skribitajn notojn. Barbiero poste senigis lin je vang-kaj lipharoj, tiel ke li farigis sufiêe nerekonebla. En la gardeno de unu el la hoteloj êe la Promenejo de Garavan ili tiam trinkis unu botelon post la aha, tiel ke Bowman duone ebriigis kaj êirkaüe je la dekunua, sin apogante sur la brako de sia amiko, malrapide promenis laü la kajo por iri al la stacidomo.
„Survoje la kompatinda viro pro ebrieco denove komencis fanfaroni kaj minaci pri tio, kion li faros,



se James Standerton kuragus lin trompi. La kajo estis senhoma; en la êirkaüajo neniu sin montris. Ui turnis maldekstren en la mallargan trairejon inter la du gardenmuroj, kiun ni bone konas: gi estis efektive la vojo laü kiu Ui povus atingi la stacidomon de Garavan. Standerton havis sian grandan svedan tranêilon, kiun li acetis en Parizo. malfermita en sia poso. En la momento, kiam Bowman denove ekjuris, ke li volas esti la cefulo kaj ke Standerton nur bezonas obei, êi tiu postrestis kelkajn pasojn kaj sen antaüa averto enirigis kun forta ekpuso la tranêilon gis la tenilo en la dorson de la alia, flanke de la ^^ïaldekstra skapolo. Ne eligante sonon la viro falis teren. Preskaü tuj li estis senviva. James Standerton trankvUe promenis returnen al la Promenejo, iris laü la senhoma kajo gis la „Jardin Pubhque" kaj venis en la êefan stacidomon, guste kiam la noktmeza vagonaro el Garavan enveturis. Post kelke da horoj ti estis denove en sia hotelo en Nice.
„Eble kvaronhoron post la murdo ni malsupreniris la bulvardon de Garavan, Wüly, kaj trovis la senvivan homon kaj la malgrandan vagulon, kiu sin klinis super li. Pri nia aventuro en Menton vi nun sendube estas plene informita."
Mi kapjesis.
„Mi volas nun ankoraü montri al vi, Wüly," — daürigis G.G, „ke — kiel ofte okazas — traigita ruzajo farigis la unua kaüzo de la malkovro. Se Standerton ne estus farinta la falsajn skribatestojn por esti certa ©6 se oni informigus pri Bowman, li ne estus devigita diri la nomon de Lordo Stockton. Nun li ja devis, êar en tiu memorinda vespero dum nia
La Viro al Francujo 15



unua interparolado en la domo de Lidderdale mi hazarde unue demandis pri la butlero, antaü ol mi demandis pri la antaüa vivo de Robertson. Certe James Standerton timis kontraüparoli la vortojn de rbutlero, kiam li nun elpensus alian rakonton pri la histono de Robertson. Li do devis paroli pri la skribatesto de Lordo Stockton, kvankam U antaüvidis, ke sekve de tio mi veturos al Stockton Court Feliêe mi baldaü povis kvietigi lin pere de vi, Willy. Vi ja rakontis al li, ke mi ne publikigos la portreten, sed vi ne diris, ke mi telegrafis al S-~ OUvier en Moskvo. Tial li kredis, ke mi ne malkovris kaj versajne ne malkovros ion. Tio estis necesa por via kaj mia sendangereco, sed precipe por eltrovi la viron el Francujo.
GG. nun estis je la fino de sia rakonto. Almenaü ciuj mallumaj punktoj, kiuj restis por mi en la historie de la lastaj semajnoj, estis klarigitaj. Mi sentis grandan kaj sinceran admiron al la maniero, en km mia amiko pritraktis kaj malvolvis tiun komphkitan
aferon. . , ,
Geoffrey" — mi komencis el plena koro, „se gi ne" estas indiferenta al vi esti laüdata de mallerta amatoro, kia mi estas, mi volonte volas espruni al
vi mian plej grandan admiron "
Per energia gesto Ü min süentigis. f „Mi dankas pro viaj bonaj mtencoj, Wüly — n diris, „sed mi deziras nenies admiron, car en êi tui afero mi ne povas admiri min mem.... vi scias kial! Kaj krome.... ni jam ne atingis la ffaon. Cu vi n komprenas. Willy, ke Lady Edith ankoraü ne estas ekster dangero?"



„La viro estas nun tarnen sendangerigita!"
„Per sia lango li povas fari ankoraü muite da malbono kaj tion ni devas malhelpL"
Li silentis keikan tempon frotante sian frunton per la mano.
„Willy" — li daürigis, „kiam mi pripensas êion, loon ni ambaü perdis aü gajnis per ci tiu afero, la perdo estas mia —, la gajno viaflanke. Mi perdis la firman kredon je mia propra jugkapablo (eble tio estas ankaü gajno, Willyl, gi igos min pli singarda). Se en la estonteco mi tro muite kredos min neeraripova, mi vidos êiam antaü mi la figuron de Lady Edith, kusi mortpala kaj senkonscia — mi eê kredis, mortanta. Leciono neforgesebla, Willyl" Denove li levis la manon al la frunto. „Cetere, mi perdis pli muite, muite ph muite" — li diris mallaüte kaj kvazaü al si mem. „Mi estis kontenta homo kun ekvilibra spirito kaj estonteco antaü mi. Kio postrestas de tiu viro?!"....
Kion mi devis respondi? Mi kore kompatis lin. Li êiam tute dediêis sin al sia laboro, tiel ke en ha koro ne estis gis tiam loko por pli dolêaj sentajoj. Unuafoje li renkontis virinon, kiu farigis por li pli ol demanda signo en ia detektivproblemo. Kaj li sendefende kapitulacis, kvankam li komprenis, ke la afero estas senespere,
„Ne estu tiel malgoja, G.G." — mi diris, metante la manon sur lian sultron. „Cu vi estas certa, ke la estonteco êiam estos por vi same malluma?"
G.G. faris senpaciencan geston.
„Mi devus silenti pri tio! Faru kvazaü vi aüdis nenion, Willy" — li diris. JPrefere ni esploru, kion



vi gajnfe. Unue, vian heroan reputacion! Kion vi celas?" — mi demandis mirigite Mia kara, vi portas la brakon en tuko. Lidderdale II "ankaü portis, same mi, sed neniu el ni pro tio ricevis la laürojn, kiujn vi estas rikoltonta. Mi vere vin ne komprenas." [.Nu, mia knabo, nenio estas Ti ekhavis, dum vi defendis la ü»^nkulPeeon. Vi povas atendi, ke ekde nun la familio Stockton rigardos vin heroo. Lordo Stockton apenau pli bedaüras la fakton, ke li donis sian fidon al James Standerton. ol la malafablan manieron en kiu h montris af sian malfidon. Lady Edith komprenas. ke v, ne dankas al Standerton, ke vi estas ankoraü en la regno de la vivantoj kaj Lady Stockton vin ngardas kiel la kavaliran defendinton de sia füinol
Li silentis kaj mi sentis min semluziiginte. Kial li nenion diris pri Lady Maüd? Subite li kore ekridis. „, ïa ^lfermita libro, Willy, la malf erm tit hbrol — H diris ,J,ady Maüd min petis scugi al vi, ke si venos viziti vin hodiaü posttagmeze kun sia fratino. Tne povas esti kvieta, antaü ol Si proprokule vidos ke vi efektive en la nunaj cirkonstancoj fartas sufice bone, Willyl"



CAPITRO XXVII
James Standerton
En tiu tago ili efektive vizitis min — Lady Editk kaj Lady Maüd. Sed Lordo Stockton venis ankoraü antaü ili Li dankis min el plena koro pro tio, kion mi faris por Lady Edith kaj mi sentis min iom hontigita antaü tia granda dankemo. Mi ja estis nur blinda ilo dum mia amiko G.G. estas la sola, al kiu om suldas dankon. Sed Lordo Stockton havis alian opinion: mi ja estas vundita. Li ne konis la rilatojn inter Lady Edith kaj James Standerton, do li ne povis scü kiel grava estis la rolo, kiun G.G. ludia tiurilate. Per malmultaj viraj vortoj cetere li senkulpigis sm pro sia malafabla konduto al mi kaj pro sia kredemeco, kiu ne igis lin dubi pri la vortoj de tia trompegulo, kia estis la kvazaülordo Lidderdale. Se iam iu goje pardonis alian, mi faris tion rilate al Lordo Stockton.
La visiton de la du sinjorinoj mi ne detale pnparolos. Lady Edith estis kvieta kaj pala, sed la streÊa esprimo de Siaj vizago kaj okuloj estis for. Si parolis kun granda Sato kaj estimo pri G.G. kaj la netaksebla servo, kiun li faris al Si. Mi sentis en Siaj vortoj varmecon de dankemo. sed ne tiun.... de io alia. Si estis kaj restis la alta angla ariatokratino, kvankam Siaj malgojigaj spertoj povus esti motivo por klini Sian fieran kapon. Ho ve, por mia kompatinoa



amiko! Si portis gin pli alte ol iam.
Lady Maüd, kontraüe, radiis. En Sia koro nenia plej malgranda fiereco; nur varmeco kaj koreco. Mi rememoris la vintrogardenon kaj estis felica!
Vesperigis. kiam G.G. kaj mi eniris la celon de James Standerton Whyman. Kvankam tre kontraüvole, mi kuniris laü da deziro de mia amiko. La interparolado kun la malliberulo — li diris, estos tre grava, kaj li tre deziras, ke tria persono kunestu. Mi estos la taüga persono, precipe car mi estis unu el la malmultaj, kiuj scias la tutan veron.
Kiam ni eniris, James Standerton sidis, la kubutojn sur la tablo, fikse rigardante antaü si Aüdante nin, li levis la kapon, nin alrigardis, sed cetere restis sidanta senmove.
Oni kelkfoje diras, ke jugo pri la eksterajo de persono dependas de la okuloj, per kiuj li estas rigardata. Plej certe nun, kiam mi sciis êion, mi rigardis lin per tute aliaj okuloj, ol kiam mi kredis lin ankoraü Lordo Lidderdale, sed mi certigas, ke, se nun oni asertus, ke Lordo Lidderdale efektive sidas antaü mi, mi denove sensancelige kredus tion, se mi ne estus plej certe sciinta, kiu estas tiu malliberulo antaü ni.
Standerton rigardis nin per okuloj en kiuj malamo kaj malestimo alternis. Poste li diris per la sama gentila tono, per kiu Lordo Lidderdale kutime parolis:
„Mi goj as vidi vin, S-*° GilL Sed mi ne komprenas, kial vi kunvenigis tiun sinjoron simplulon."
Estis efektive rimarkinde, ke tiu Stelisto kaj mur-



dist©, kiu estis edukita kiel gentilhomo, ee tie ci sin montris gentilhomo. Kion li diris ne estis flata por mi, sed li parolis per tono, kvazaü li, kiel mondulo, ricevus gentilecan viziton.
„Mi tre bedaüras, James Standerton." — G.G. diria per ne tre afabla tono, „ke la kunestado de mia amiko, S-~ Hendriks, ne al vi estas bonvena. Mi konjektas, ke li, siafanke, ankaü ne muite Satas vian societon. Li tarnen venis, laü mia forta peto, do vi devos tolen lian óeestadon."
James Standerton forturnis la kapbn, ne plu airante
ion. « ...
„Aüskultu!" — daürigis G.G. per tute Sangita minaca tono. „Sen erarigoj kaj sen pretekstoj vi devas hodiaü respondi mian demandon, 6u vi nun, kiam via afero estas perdita, senespere perdita, volas kunfaUgi ankoraü aliajn." „Unu ahan" — respondis Standerton. ^ "Guste! Mia demando rilatas al Lady Edith. La vortoj sonis akre kaj mallonge. James Stanedrton ridis provokan, mordan ndon. „Antaü ses jaroj oni faris al mi la saman demandon. S-«> GilL Cu oni intencas sammaniere rekomenci la intertraktojn?" „ Mi ne mtencas intertrakti, James Standerton. "Kiel vi volasl Mi, miaflanke, do ne plu min retenos kaj mi diros, kion mi volas. Se neniu min heipos, nu heipos neniun kaj precipe Lady Edith ne atendu, ke mi Sin indulgu."
Standerton parolis plej decide kaj ne malpli senhonte. Tarnen lia evitema rigardo kaj la kelkafojaj ektiroj ce liaj buSanguloj montris, ke li penas resti



kvieta. Li aspektis kiel ludanto, kiu metis sian lastan monon sur unu karton kaj nun kun Sajne lakona kaj indiferenta mieno atendas la rezulton
„Mi jam diris, Standerton, ke mi ne intertraktos kun vi" — respondis G.G. „Mi revenas nur por al vi diri, ke intertraktado estas superflua. Vi, viaflanke, ne havas plu ion por proponi."
Unuafoje la vizago de Standerton montris interesigon; sed li diris per la sama malvarmindiferenta tono:
„Kion vi diras, S-"> Gill, sendube estas interese, sed mi ne komprenas gin."
„La afero estas tarnen sufice simpla" — diris G.G. „Kion vi volus proponi? La silentado pri via rilato al Lady Edith? Tia silentado ne estas plu bezona, James Standerton!"
Mi vidis, ke Standerton ekpaligis, sed sajnigis sin ankoraü kvieta.
„Nur en unu okazo mi kredus vin prava, S-*° Gill, kaj pri tio mi tre gojus. Nur tiam mia silentado ne plu valorus, se Lady Edith estus mortinta."
„Vi scias tre bone, ke ankaü tiam gi valorus por la familio. Unu Söla okazo en kiu via parolado aü süentado estus tute indiferenta estas alia; kaj tiu okazo sin prezentis: Lady Edith mem parolis! La historio de Sia edzineco ne estas plu sekreto."
„Vi mensogas!" — Standerton salte levigis: lia kvazaüa kvieteco tute malaperis.
Mi devas konfesi, mi estis denove en la kronika stato, en kiun la agoj de G.G. tiel ofte min enigis: la stato de ne — aü duonkomprenado! Cu Lady Edith efektive parölis? Kial G.G. ne rakontis tion al mi?



Kontraüe, li estis tre akcente dirinta, ke si al li donis la permeson speciale al mi konigi la historion de Sia malfeliêa edzineco. Kion tio valorus, se Si jam parolis al aliaj, se la afero jam farigis publika?
„Vi mensogas!" — ripetis Standerton, kaj batis per la pugnigitaj manoj sur la tablo.
„Bone! mi mensogas!" — diris G.G. kviete, turnante sin. „Venu, Wüly, ni foriros."
Ni pasis al la pordo.
Sed Standerton estis pli rapida kaj starigis kun la dorso kontraü gin. Li estis nun mortpala kaj esprimo de sovaga timo estis en tia rigardo; kontraüvole li memorigis al mi ian beston, kiu pelita en angulon, sin turnas al sia atakanto.
„Vi mensogas, mi ne kredas vin" — li ripetis raükvoce.
G.G. levis la sultrojn.
„Por mi estas tute egale, êu vi tion kredas aü ne" -A li diris lakone. „Rakontu, kion vi volas aü silentu pri tio, kion vi volas — ankaü tio estas por mi tute egala. Sed nun, flanken, mi petas!"
Subite Standerton saltis al lia gorgo, sed tuj paSis returnen antaü la buSo de la revolvero de G.G.
„Neniajn malsagajojnl" — avertis mia amiko. „Por vi eble estus plej bone, se mi tirus la êanon; sed mi ne intencas tlön fari, se vi min ne devigas."
Standerton refalis sur sian segon kaj denove apogis la kapon en siaj manoj.
„Pruvu tion, kion vi asertis" — li diris apenaü aüdeble.
„Al kio tio utilus? Mi ripetas, estas por mi tute egale, êu vi tion kredas aü ne."



„Sed komprenu, kion tio signifas al mi."
G.G. ridis laütvoce. „Vi kredas, ke mi ne komprenas tion. Standertoni La sola atuto, kiun vi ankoraü havis, nun senvalorigis. Cu vi kredas, ke mi ne kom prenas, ke vi fidis, ke, kiel antaüe, la timo pro skan dalo forturnos de vi la plej grandan punon? Sed, mia kara, la skandalo jam okazis kaj nun vi ne evitos vian punonl"
„Pruvu, pruvu!" — Lia voto estis raüka kaj akra.
!,Nu, jenl" — G.G. jetis Jurnalon antaü li sur la tabion. Mi vidis, ke unu artikolo estis cirkaüita per bluaj krajonlinioj.
Standerton prenis la jurnalon per tremanta mano. Mi aüdis la paperön brueti pro la tremado de liaj fmgroj, mi vidis la esprimon de timo en liaj okuloj kaj sur Ua vizago farigi pli kaj pli intensa. Fine li soyis la jurnalon flanken kaj kovris la vizagon per siaj
manoj. „ ^ ,
Vi vidas, kio okazial" — diria G.G. per akra tono. „Ne utilas plu al iu, savi vin de la pendsnuro, kiun neniu ph meritas ol vi" .
Standerton forprenis la manojn de la vizago kaj fikse rigardis mian amikon kun mieno, nun de timo deformita.
„Savu nun, se vi estas homo" — li diris mallaüte. G.G. faris geston de malsato. „Ho fil" —- B duns. Mi kredis, ke vi almenaü havas kuragon."
Vi ne komprenas min" — daürigis Standerton. „Prenu tiun pistolon kaj trapafu mian kapon, tion mi ne timas." „Vi ricevos tion, kion vi tute kaj plene meritas,
la pendsnuronl"



Standerton malrapide sin levis. Li sanceligis kaj ciam mantenis la tabion. „Ne tio, ne tio" — li diris per malklara tono. „Je la nomo de Dio, ne tio!" — Subite li surgenuigis antaü G.G. kaj petege al li etendis la manojn. .
En mia profesio mi renkontis multajn psikologiajn problemojn, sed Ci tiu estis unu el la plej nekompreneblaj. Tiu viro, tiu dangera krimulo, pri kiu oni povus kredi, ke li famüiarigis sin kun la ideo, ke lia vivo de Stelado kaj murdado nepre iam irigos lin al la pendsnuro, tiu forta viro, kiu certe ne estis malkuragulo kaj ne timis la morton en alia formo, navis nevenkeblan teruron, frenezigan teruron, kiu ec igis lin alvoki la nomon de Dio, antaü la morto, kiun krimulo kiel li povas atendi Dum sia tuta vivo li kvazaü vidis pendigilon antaü si. Nun, kiam li sentis, ke gi efektive ne estas plu evitdWa, lia tuta kurago malaperis. Kiel timemulo sen energio kaj sen forto li petegas indulgon: rompita viro!
Efektive mi sentis keikan kompaton, vidante lm surgenua antaü G.G. Sed la vizago de la detektivo ne montris kian ajn kompaton. Por h\ tiu viro, la persekutanto kaj turmentanto de Lady Edith, estis monstro, kiu ne povas veki eê la plej malgrandan kompaton. Grandan abomenon kaj profundan malestimon montris liaj rigardoj, sed li ne diris vorton.
Malrapide ni iris al la pordo. Ekstere estis gardisto, kiu staris postene gis li povos ree slosi kaj rigli la pordon post ni. G.G. jam etendis la manon por matiermi la pordon, kiam subite li haltis.
„Mia Jurnalo!" — li diris, turnante sin kaj irante al la tablo.



Mi vidis, ke li prenis la jurnalon kaj gin metis en sian poson. Tiam, mi konkludis laü Haj gestoj, ciam turnante al mi la dorson; ke li prenis ion el sia yestposo kaj gin metis sur la tabion. Kio gi estis mi ne povis vidi kaj kiam li tuj poste delikatmove min puêis eksteren, mi ankoraü ne povis vidi gin, êar êiam li restis inter mi kaj la tablo. Sed mi neniam forgesos la vizagon de James Standerton, kiam Ü, êiam starante surgenue, fikse rigardis la lokon, kie G.G. evidente metis sur la tabion tiun nekonatan objekton. Liaj okuloj farigis pti kaj pli grandaj, li levis la supran korpon. En la momento, kiam la pordo fermigis, mi vidis ankoraü, kiel U denove ekmetis. la manojn antaü la vizagon kaj kvazaü êiuj fortoj lin forlasus, falis sur la plankon.
Kiam ni ree estis ekstere en la plena taglumo, la ckaterordinara paleco de G.G. min frapis; sed Ha mieno estis pli maldolêa kaj pÜ severa ol iam.
„Kion sciigis tiu jurnalo?" — mi demandis. „Cu la historio de Lady Edith malsekretigis?"
„Speciala eldono por mi — en unu sola ekzemplero" — li diris lakone. „Mi kunirigis vin, êar mi ne volis agi sekrete, kiel krimulo. Vi estas la sola, kiu konas miajn motivojn, vi estas ankaü la sola, kiu povas jugi." Sed...
Pref ere ne diru plu ion, sed atendu....! Mi ankaü atendasl"
* * *
Mi ne bezonis longe atendi! Jam la sekvantan matenon G.G. venis en mian êambron kaj al mi trans-



donis matenjurnalon. Mi legis:
La pasintan nokton James Standerton, la stelteto kaj murdisto, kiu dum kelka tempo vivis inter ni kiel Lordo Lidderdale, faris sinmortigon en la malliberejo. Por tio li uzis antikvan ornamajon, ne facetitan smeraldon, ore kaditran, kun eligebla piküeto, kiu enhavis fortan venenon, tiel ke piko aü gratajo per gi jam kaüzas morton. Evidentigis, ke tiu ornamajo devenas de la juvelstelo 6e Lordo Lowden kaj estas la sola objekto, kiu ne estas retrovita inter la kaptajo de James Standerton, tiel ke oni' kredis, ke U vendia aü perdis gin. Sendube U tarnen gin kunprenw. iel kasitan inter Uaj vestoj. La fakto, ke 1*J™ilo mem acetis laü falsa kuracistrecepto la subtilefikan venenon fie apotekiato en.... strato, same kiel la fakto, ke li kunprenis la ornamajon en la malliberejon, montras üan intericon okaze de malkovrigo fan memmortigon." L _m
Mi rigardis mian amikon. Li estis ciam ankoraü
pala kaj maldolÊa. . .
Xid tiu smeraldo venis en lian êelon? — nu aemandis, kvankam mi bone aciis la respondon al tiu
demando. ,. , ^
G.G. fikse rigardis min momenton. Tiam li levis
la sultrojn. . „ ..
„Pripensu vian jugon kaj ne jugu tro rapide — u
diris.
„Do vi " , . , ,
Denove U rigardis min, kapjesis kaj dins nur au
vortojn: „Lady Edital"
Kaj li rapide forlaais la cambron.



Fino
Ankaü tiuj, kiuj gis nun legis mian rakonton, precipe pro la rimarkinda kazo de kriminaleco, kiun gi pritraktas, eble interesigas pri la plua sorto de la diversaj „dramatis personae" *).
Mi komencas — kontraüe al êiuj reguloj kaj formalajoj — per mi mem: Duonan jaron post la okazintajoj, kiuj finigis per la morto de James Standerton, mi edzigis kun Lady Maüd. Precipe pro la herorolo, kiun oni kontraü mia volo imputis al mi, Lordo kaj Lady Stockton pretervidis ciajn malfacilajojn. Mia edzino nun konas la historion de sia fratino — si estas la sola, krom G.G. kaj mi kaj ankoraü iu alia (pri kiu vi aüdos poste). Mi eklogis — kiel mi ciam intencis — en Holando, car mi estas sufice holandana por malsati esti dependa de rica bopatro. Nelonge poste Lordo Stockton mortis. Liaj titolo kaj teritoriaj posedajoj transiris en flankan brancon de la familio; lia granda privata kapitalo venis al liaj vidvino kaj infanoj.
Lady Edith kaj Sia patrino logis gis antaü nelonge kune, aü en Londono aü en kampdomo en Sussex. Ciun someron mia edzino kaj mi tie pasigas keikan tempon kaj kelkfoje ni iras al Londono dum la „season".
Antaü nelonge Lady Edith edzinigis kun Lordo Ruthven. Nek Si, nek li estas tre juna, sed la bazo de *) agantaj personoj.



la geedzigo estis reciproka estimo kaj simpatio. Lady Edith longe hezitis antaü ol Si konsentis edzinigi kun Lordo Ruthven, Si kredis sian antaüan vivon nevenkebla barilo. Sed, kiam Si tiurilate tute estis inform-
inta lin, montrigis, ke li havas alian opinion, kaj 
la virino devas obei al la virol
Lordo Lowden reveturis Italujon kun sia fidela italo. Li ciam ankoraü vivas kaj de tempo al tempo korespondas kun ni. Ankaü al Lady Ackland li ofte skribis leterojn, gis tiu tre matura kaj tre riêa sinjorino edzinigis kun juna viro de bona famüio, kies patrino Si povus esti. Ekde tiu tempo Lordo Lowden ne plu skribas al Si.
S_ro Jenkins restis en Londono en la servo de „Scotland Yard" kaj iafoje li estas ankoraü la dekstra mano de G.G.
Nun pri mia amiko 1
Eble pli ol unu leganto miros pri tio, ke mi ne cesigis nian amikecon. Mi ne povis! Certe, tio, kion li faris, ne estas defendebla, estas eê punebla laü la lego. Tarnen mi ne sukcesis lin rigardi kiel morale malplivaloran. Estas malpermesate al la homoj agi kiel Providenco; sed en la fakto, ke James Standerton propravole eniris la morton per la sama murdÜo, per kiu li intencis mortigi alian, estas io, kio kontentigas la justecsenton. „Okulon pro okulo, denton pro dento!" Sendube dangera jura principo, sed la horna sento ne êiam iras la vojon de la juraj principoj.
Mi bone scias, ke tiuj konsideroj ne konvenas al jurist©. Nu, estu tiel!
G.G. neniam klopodis post la morto de James Standerton proksimigi al Lady Edith; li eê kiel eble plej



muite sin evitis kaj nun jam de kelkaj jaroj ne vidis sin. Li decide rifuzis ciujn monrekompencojn de Lordo Stockton. Li vivas por sia profesio kaj ciam restas la sama lakona, sagaca, iomete mokema observemulo. Sed sur lia frunto oni vidas pli da sulkoj ol antaüe kaj en liaj haroj jam estas argentaj strioj. Cu mi, kiu estas feliêa, rajtas lin kondamni?
FINO



TABELO DE LA ENHAVO
pago
Antaüparolo de S-ro Wilhelmo Hendriks 9
Capitro I Menton H
Capitro II Nokta Aventuro .. 16
Capitro III Returnen al Anglujo 24
Capitro IV La cambristo 31
Capitro V Stockton Court 41
Capitro VI Dangero 51
Capitro VII Krizo 60
Capitro VIII Interakto .. 68
Capitro IX Neatenditaj Okazajoj 78
Capitro X Novaj Surprizoj 85
Capitro XI Porsinjora Vesperman§o 94
Capitro XII Kuriozaja Kolekto 103
Capitro XIII Ceremonia Vizito 111
Capitro XIV Nenia Cojo sen Malgojo 120
Capitro XV En la Vintro|ardeno 128
Capitro XVI Muziko kaj Dancado 137
Capitro XVII La Maskita Viro J44
Capitro XVIII Montro al mi vian dekstran Manon 153 Capitro XIX La Rakonto de G.G.
Unuaj Konjektoj 163
Capitro XX La Rakonto de G.G. (daürigo).
Reviviganta Malfido 170
Capitro XXI La Rakonto de G.G. (daürigo).
Komplikajoj kaj Necerteco 178
Capitro XXII La Rakonto de G.G. (daürigo).
Malliberejo kaj Jugisto 187
Capitro XXIII La Rakonto de G.G. (daürigo).
Al la Vero 198
Capitro XXIV La Rakonto de G.G. (daürigo).
La Leteroj de James Standerton .. 205 Capitro XXV La Rakonto de G.G. (daürigo).
La Forkuro 215
Capitro XXVI G.G. finas sian Rakonton 223
Capitro XXVII James Standerton 231
Fino 240