DOOLAGIËN
VERZEN VAN
JAN H. EEKHOUT
B
►
95
1009
■»















111 fo. /<nr^èf^
Jdoolagiën J
VERZEN VAN
JAN H. EEKHOUT
MAASTRICHT & BRUSSEL UITGEGEVEN DOOR A. A. M. STOLS



Voor JMoeder-



DOOLAGIEN I







LEGENDE
Hij zwijmelt in den snellen val. Hij wordt door duizend speren weerloos neergedreven. Hij opent de oogen; ziet zich nacht-omgeven: een meteoor, die flitsend nederstort, en dooft. —
Later ontwaakt hij in een vreemd woest oord waar niets leeft dan het fel verbolgen roepen van golven die elkaar vervolgen en oreken waar de aarde een aanvang neemt:
een ding. —
Het richt zich kreunend op. Het staat huiverend in blinde onmeethjkheid verloren van grauwe lucht en zee. Het wankelt. Gaat. Gilt om niet langer het druischen daar te hooren —.
Binnen de wanden van een stil ravijn
vindt het zichzelf: een mensch; een kind; een pijn.



INFERNO
Smeekend gesperde oogen in zichzelve starend, Achter het glanzen van hun bruine duisternis Zoekend dezelfde ziel, die nog een vreemdling is — Maar niets dan matelooze eenzaamheid ontwarend Doodlijk vermoeid en eeuwig leeg van hoop neerdalend Ten monde waar weersziids een schaüw gekorven is Droomwetend dat de ziel reeds lang gestorven is En was een god stervende door de voortijd dwalend —
Starkoude oogen keeren weer naar 't leemen leven
Naar andrer oogen eendre stom-verlaten nacht
Nog door een onafwendbre dwaze doem gedreven —
Dolen in grauwe weiden en luide taveernen, Spieglen zichzelf in oogen schril en schrijnend zacht, Oogen van stille dieren en dansende deernen. —



BALLADE VAN DEN VOGELVRIJEN DICHTER
Ik sterf van dorst nabij der bronnen boorden; Ik, heet als vuur, ik, toomloos felle brand, 'k Huiver van kou bij roode winterhaarden, flc werd een vreemdhng in mijn vaderland. Naakt als een worm, getooid Hjk Tamerlan, Lach ik. En altijd is mijn lach geween. Troost 'k mij, en vindt mijn troost in nood alleen, Een maatloos vrije, een mensch in doem en ban, En scherpe smarten zijn mijn zaligheên — Ik, dompelaar, ik, veracht door ieder man.
Zeker zijn slechts de onwisheên die m' omringen. Wat anderen helder schouwen zie ik grauw; Hun twijfloosheên zijn mijn vertwijfelingen, Want slechts het toeval zwoer mij eeuwig trouw. Immer verspeel ik waar ik winnen zou. Mijn morgenbeê: God, maak de avond zacht! Liggend vol waakzaamheid den ganschen nacht — t Eenigst is zij 'twelk geen me ontrooven kan — Peins, eerlooze ik, m' een erfgoed, roem en macht, Ik, dompelaar, ik, veracht door ieder man.
Niets kwelt aan zorg mij dan mijn boos begeeren Naar blank geluk — toch spot hiermede ik 't meest. Mij fel beschimpen is mij 't diepst vereeren. Waarst is in diens blik mijn blik leugen leest. Mijn Vriend is, die mij klaar bewijst: Dat beest, Die kater, is een pauw vol prachtigen trots! — Wie mij belaagt leert mij de goedheid Gods. Eén weze voortaan goed en kwaad mij dan — 'k Behou deez wijsheid — al schijnt zij m' iets zots — Ik, dompelaar, ik, veracht door ieder man.
naar Villon



BALLADE DER VERDOEMDEN
Wij zijn verdoemd. Wij kunnen enkel haten. Met eeuwen tellen wij den zwarten tijd. Wanneer heeft een onzer het laatst geschreid? Wij weten 't niet. God heeft ons lang verlaten.
Des daags zoeken w' een kimmehjn die kartelt, Doch koersen aldoor d'eendren einder toe. Dan zien w'elkander aan en voelen hoe De leege ruimte ons tot waanzin martelt.
Des nachts bestaren wij de sterrenbeelden
En zinnen moeizaam, momplen dwaas verward
En vloeken omdat elke ster ons tart. —
Ergens moet land zijn waar w'als kindren speelden
Ergens moet land zijn waar wij kindren waren —
Soms kreunt een: Moeder! —, zinnelooze klank — Moeder: was dat een vuur, zeer stil en blank; Was dat een hand zacht streelend door je haren;
Is dat de dood, diens roep wij raadloos hooren Als uit het stormend schuim zijn stem opstaat? Is dat God die ons eindloos sterven laat; — Wij zullen eeuwig deze zee bewonen,
Verdoemden, uit een groot zacht licht verdreven, Duister van wanhoop en vertwijfeling, Zonder een God, zonder herinnering, Kruisende weerloos tusschen dood en leven. —



DON JUAN'S PREDIKING
Kortstondige liefden worden 't diepst beleden En al wie door mijn drift haar vuur ervoer, Staatge princes, landmeisje, non of hoer, Leefde één nacht duizend hemelsche eeuwigheden —
Gedenkt mij nog in 't doodsuur als een god — Gij liegt indien gij satan zegt —, die waarde Vermomd als keurig cavalier langs d' aarde, Heiligend met 't eigen bloed het vrouwenlot —
Kortstondige liefden — hoort, gij al die vrouw zijt, Uw kuischheid, lustbedrijf of roeping trouw zijt — Ik bied z' U — gaf een god zich ooit zoo veil? —
Ik bied z' U huiverzalig groot — en prijsloos. Niet langer is de aarde paradijsloos — Komt, en herwint U 't onaanrandbaar heil!



BALLADE VAN HET KLEINE WATER
Een klein stil water en oeverriet. Die derwaarts gaan en keeren niet.
Zij wisten dat het al eender is: Een klein stil water of Emmaüs.
Vlagende ruischt het riet uiteen. Zij buigen zich over het water heen.
Ver werd de aarde, maar mild en groot Lokt hier de hemel van den dood.
Zij wisten dat het al eender is: Een klein stil water of Emmaüs.
Een klein stil water en oeverriet. Die derwaarts gaan en keeren niet.



BRAHMA
Diep in zich wilde hij, vermetel, teeder — doch schrikwit aapgegrijns en 't krijschgelach der kakatoes en, ver, een merelslag, zacht angstdoorsidderd, rukten telkens weder
terug hem in den dag der aarde en hij verliet het woud en steeg naar waar de grassen beweegloos starren en naakte moerassen, stom, weerloos, spiegelen der getijden rij —
en hooger... tot den rand der heiige stroom —
Hij wilde stilte drinken, zich, voorgoed wellicht, inschepen op het Niets — maar droom is alle reis en eeuwig alle bloed —.
Steeds, onontkoombaar, wist bij vreemd verheven boven zijn diepste diepten sterren beven.
naar Jaroslav Vrcblicby



DE WAANZINNIGE
'k Heb hard om God gebeden, en Hij kwam — Drong plots zich driftig in mijn felle zinnen Als wilde Hij in mij opnieuw beginnen Zichzelf, nu het al losbrak uit den ban Van een zoo groot, roofzuchtig haast, beminnen Sindsdien laait onophoudelijk in mij van Zijn vreemd Bestaan de folterende vlam, Doch kan Hij mij, noch ik Hem overwinnen —.
Eén was die zag hoe Hij in mij ging wijken, En daarom bracht men God en mij te samen In dit grafhauw en beendernaakt vertrek —
Hier zullen vechten wij tot wij bezwijken, Gillend verward dooreen elkanders namen, Scheldend elkander schaamteloos voor gek.



MENSCHEN EN GODEN
Menschen en goden, eenzelfden Oorsprong ontstegen, Diep in zichzelve verborgen, nimmer t' ontraadslen —, Ziet, hoe bun oogen, verdoold langs eendere wegen, Hemelsche en aardsche, eenzelfde lijden weerkaatsen Van doem, van droom en van haat, van liefde en mislukking, Eenzelfde lijden, een sterven, weerloos en duister — Doch aardschen strekken de arme' in dwaze verrukking Op naar der eenzame goden ijdelen luister, Vergetend hoe hen deez eeuwgen waarlijk benijden: Want zaalger dan zaalgen zijn wij heenzwervend ten doode, Hemelgehoorigen zal geen aarde ooit bevrijden; Eindeloos sterven onsterflijken, sterven de goden.



SAPPHO'S ODE AAN APHRODITE
Hoog goud-tronend' eeuwige Aphrodite, Zeus-kind, listenwevende, hoor mijn smeeking! Breek door smaad noch smartehjkheên, o machtge, neer in het stof mij!
Doch kom thans ook tót me gelijk voorheen wel wen genivol luistrend gij neegt ten hartroep heimlijk glippend 't Huis uit des Vaders, mij-waart dalend in ijltocht —
kwaamt op gulden wagen, dien lichtkens voerden wervelsnefle duiven ter donkre aard' toe, lastloos bijna vlerkend, gedragen door den grondloozen aether.
Pijlendeinend naêrden z' en gij, o zaalge, spraakt wijl lichtte U over 't onsterflijk wezen goonlach: „Zeg welk leed U het hart pijnt, dat Uw klagen mij aanrandt?
Waarheen hongert thans Uw ziel zóó onstilbaar? Wie met mijne bijstand t' omstrikken wenscht gij deezmaal, wie door liefde getroffen? Wie toch, Sappho, benart U?
Vliedt z' U heden — morgen vervolgt z' U maatloos. Weert z' al gaven — wacht, straks is zij beschenkster. Mint zij niet — dra moet z' U beminnen, ondanks worstlende wille."
Laat ook nü niet langer m' in nood van zorg zijn. 'tGeen doorkoortst mij, zonder U nimmer te einden, stil 't mij, gij slechts kunt het, almachtge, sta mij reddend ter zijde.



LOKROEP
Hij wist wel dat de dood niet bitter proeft En dat 't goed is in hem te zijn gevangen, Maar de roep van een duif in diep verlangen Maakte zijn ziel soms zoozeer vreemd bedroefd, Dat hij zich van het raam afwenden moest En staren naar de effen rust der wanden — Dan was 't of hun bruin duister iets wegbande Dat waak werd in zijn bloed, iets wreeds en zoets, Dat hij niet kende en niet kennen wilde — Doch steeds als daarna slaap zijn oogen sloot Zag hij in droom dien dag weer op de ruiten, Voelde hoe 't andre hij vergeefs ontvlood En gaf zich schreiend over — Maadoos trilde Door 't bloed de lokroep van een duif, daarbuiten.



AMAREZZA
Aan hare schouders sterft het laatste licht. Snel groeit de avond tot een grauw gericht. Over het roekloos teeder spel der handen sluit onontkoombaar zich net donker dicht.
Nog hoort zij hoe zijn schred beneên verging — dan wordt bij ver... een vage erinnering ... :Wie was hij? Wie ben ik ... ?
— En diep ontsteld weet plots zij zich als hij ... een vreemdeling...



GEVANGEN ORANG-OETAN
Lang doofde het wilde heimwee in zijn oogen, Het ruischen van de wouden door zijn bloed. Alle herinnering werd allengs logen: Woud, maan en ster en zon-geslagen vloed.
Aarde en bloei zijn smadelijk geschrompeld Tot een nauw hok en een zwart-naakten stam. De laatste is hij die langs de wereld strompelt, In wie het leven nog gestalte nam. —
En waant hij even soms achter de staven — Der wereld grensmuur waar zijn kracht aan brak Een andere wereld, zwaar van zoete gaven: Zon, en het wuiven van een groenen tak,
Dan hurkt hij, klein en sidderend, in elkander En zoekt naar zekerheid en tast en streelt Zijn eenzaam lichaam met de matte handen En sluit de oogen voor het helsche beeld.



DE VERBRIJZELING
Een kreet. Zijn kreet?
Waarom schoot, Tuimlend, de zon langs de gladde wanden Der ruimte omlaag?
Waarom brandde Eensklaps de helle dag zoo bloedrood En brak dit vreemd onweer over hem samen Tot tartende stilte?...
Hij moest nu gaan en
Ging...
O, de reis door een dolle sekonde!: Weilanden.... slooten..., weilanden..., slooten, Cirklend, wegcirklend... Waarheen?...
Zij stond aan
Het raam. Als altijd zag hij haar groote Wachtende oogen, haar witte haren Zoo goed om langzaam te streelen...
Hij lachte
Haar toe.
Zij bleef strak-peinzende stare' in Onraadbaar een verte ...
Hij ging in de kamer. Hier ben ik... Moeder, hier ben ik!...
Zij wendde
Niet.
Hij trad haar, weifelend, terzijde... Moeder! Moedertje!...
Waarom toch herkende
Zij hem niet?
Moeder!
Hij greep haar zachte
Handen.
Moedertje!... Moeder!...
Hij schreide



En bracht zijn ijl hoofd aan haar schouder.
Zij zag
Hem niet. Zij staarde naar buiten... Wie was hij?... Waar was hij?...
Hij keek door de ruiten. Herkende. En vluchtte door 't rood van den dag Waar weerloos zijn traag bloedend lichaam lag.



EGYPTIAN COLLECTION
Temidden pharaonen, rijk en groot, Omwaakt van wachters, Nubisch trotsch en teeder, Bloesem-ontsteegne ligt zij, bloesem weder, Weerloos ge-bed in stilten van den dood,
Een vrouw, een broos, rank meisje uit het NederRijk, koel gehuld in windselen rossig rood Als de ravijnwand uit welks zuivren schoot Christnen haar roofden dan demonen wreeder.
Onder het masker van bleek goudmetaal,
't Zwart oogende, bloeit heen tot de eeuwige goden
Van haar gelaat het tijdloos-puur profiel —
Maar ergens, ver, in 't eenzaam doodendal, Zwerft angstig om bij ieder avondrooden De kleine, donkre havik van haar ziel.



J. H. LEOPOLD
Een stille man die stiller werd — niets meer. De rozen bloeiden schaarscher door zijn klagen, De neevlen werden dichter in de dagen, Herinnering vond het pad niet van weleer.
Er was geen gaan, en nergens wederkeer. Naar verre stilten gleed het laatste vragen. Moe werden oogen die hun ster niet zagen. Het moede hart werd moeder, en niets meer.
En toch had hij het leven groot bemind En het bevolkt met overaardsche droomen, Waarin hij mateloos zichzelve bood.
Werden zijn gaven nimmer aangenomen? Hij hoorde het rukkend ruischen van den wind En week binnen de hoede van den dood.



DE PROFUNDIS
Gedurig ruischt door 't bloed een zoete waanzin Zijn vreemde, zacht-meedoogenlooze wijs Van een sneeuwwit geluk, dat eertijds aanving — Waar ergens ligt het ledig paradijs— ?
Onder den doem dier duisterste betoovring Zijn, onweerhoudbaar, wij op weg gegaan: Smeekenden, trotschen, hunkrend op veroovring Heerschzuchtgen: een verzworven karavaan
Wanklend onder de zon, schrijdend door droomen, Teeder en trouwloos, naar 't onzichtbaar land. Geen kon het zingen van het bloed ontkomen. Wij allen werden door God overmand.



KONINGEN
Achter ons zijn onze Rijken verzonken En onze namen, voor eeuwen her. Weerloos, zwijgend, van Gods wijn dronken, Gaan wij. Wij volgden eenmaal een ster.
Is dit nog de aarde? De stroomen zingen Eenzelvig als immer aan onze zij. R^aklings langs onze herinneringen Strijkt soms een vreemde stem voorbij,
Roepende. — Gaan. Aldoor gaan. Wij vergaten Den droom, de verte, het mystisch Oord, Dat, eens, ons wegriep uit onze staten. — Onstilbaar, groot, drijft 't Verlangen ons voort.







DOOLAGIËN H







CHARXIE CHAPLIN I
Gold-rusb
Mijn voeten waden vurig door de sneeuw. Mijn mond fluit door de kou een warme wijs. Ik ben naar een groot zacht geluk op reis. Houd moed, mijn hart, al duurt de tocht een eeuw!
Ik volg de sporen van een bonten stoet Dien ik gister uit het dorp wegtrekken zag. Men riep dat het paradijs diep oostwaarts lag. Als wij weêrkeeren wordt de wereld goed.
Dan drijft ons goud al armoe naar de mam Dan staat elk schooiershart van licht doortrild. Ik zie Georgia bij het haardvuur staan. Ik kom, mijn kind! — Wat kerft de wind hier wild Ik kom. Ik moet nog eerst wat oostwaarts gaan. Gods bittre mond wordt van een glimlach mild.



CHARLIE CHAPLIN H
City-Ugbts
Enkel je kleine blinde handen vinden den wonderbaren droom weer dien ik ben. Maar je oogen werden naakt en helder en zoeken vergeefs den prinselijken beminde.
Nu zijn je oogen aan den nacht verpand en als al andere oogen moet 'k hen vreezen. Hoe zouden zij nog naar het licht genezen dat diep verborgen in de dingen brandt —
Want ziende oogen zijn veel sterker dan de dwaas ontroerde handen, wier begroeten Gods eigen heven groet besloten houdt —
Hoe zou jij weten wat ik weten kan: dat steeds de rijkste droomen stil en koud te zwerven gaan op groote scheeve voeten —



DE RATTENVANGER VAN HAMELN
Hij was een ranke stille vreemdeling. Hij kon een engel of een duivel zijn. Aandachtig spelend stond hij op het plein En zond zijn lied uit door de schemering.
En wie het lied bereikte, hen beving, Onstilbaar, het verlangen naar een rein Geluk, dat ergens, wereld-ver, moest zijn. Droeg elk het niet in zijn herinnering?
De man ging heen en floot en floot en floot Het zoete lied van liefde en van dood. Kinderen en dichters volgden snel zijn schreden.
Tusschen de heuvelen verdwenen zij, En keerden nimmer.
God vergeve het mij, Dat om dien man 'k hartstochtelijk heb gebeden



AFSCHEID
Het hart wordt Charlie, neurt een dwaze wijs Van liefde, God en eeuwig paradijs — Het wankelt dapper naar z'n oude Zuiden — Maar heel de wereld wordt van weemoed grijs.
voor E. R.



PAVLOVA
Zij draagt zichzelve in den droom Van Gods ontijdlijk-teeder licht En weet hoe als een schuw fantoom Bloeds zwaarte van haar zwicht... Zij danst. En elk verpuurd gebaar der Ziel voert haar Gods heemlen door. — Onder haar stort de ster der aarde Vreemd, ver, teloor.



HET ROOSVENSTER
Dit sierlijk raamrozet schouwde ontelbre baroenen Met hun getooide vrouwen, groot en ontzagwekkend Nijgend ten voet der priestren, die de armen strekkend Hun zeegning zonde' over helmetten en kaproenen,
Wijl zij, niet voort wellicht een leêggang kunnend rekken Bij den ontrusten roep van hoornen en klaroenen Ter jacht onstuimig langden, waar de bosschen groenen, Of zich bereidden t Byzantijnsche toe te trekken.
Thans liggen d' edelliên neven hun slanke vrouwen — Men ziet een windhond bij hun spitse schoeisel rouwen — Weerloos ten glanzend blanke' of gitten marmersteen.
Zij zullen nimmer spreken meer, noch roere' of hooren, En met hun wijd gesperde oogen zien z' aldoor en Toch zonder zien naar 't schoon beroosde venster heen.
naar Jose-Maria Heredia



TAT WAM ASI
'k Denk hoe ik in de eeuw der kathedralen Een weifelziek monnik zou zijn geweest Gedurig wanklend tusschen lijf en geest, Luistrend naar beider lieflijke verhalen —
Doch die het zwijgen van de broeders vreest Dieper dan 't dreigen uit het infernale, En het gebed verzaakt om rond te dwalen, Diefswijs, waar 't leven fonkelt als een feest:
De bontbevlagde havens waar geluid en Licht zingend over 't kruivend water kaatsen, De goede geur van teer waait en van kruiden
En die bij schemerval sluips keert ten laatste Ter cel in en met roekloos rijk gemoed Zijn Mea Culpa spreekt en boete doet.



DE VREEMDE VLUCHT
aan de nagedachtenis van L.
:Was 't al verloren? — Langzaam liepen zij, Als alle goede dagen, door de zachte Scheemring van t park, alsof geen karos wachtte Aan 't eind der voorjaarslaan. :Was 't al voorbij? —
Geen trek verried hun angst-doorschicht ontroeren. :Het was als alle dagen en geen vlucht. God zou hen hoeden. Klonk daar geen gerucht? Achter elk struikgewas kon onraad loeren! —
:Zij beiden hadden 't altijd wel vermoed,
En zü verfoeiden Marie Antoinette,
Die speels en dwaas verstoorde de etiquette.
Zij deugde niet voor 't Fransche vorstenbloed. —
: Waarom juist haar? De koning, toch al teeder En weiflend, had een andre vrouw behoefd. Zijn huwhjk had hen mateloos bedroefd. Wreed dreigde 't heden, 't morgen wellicht wreeder
:Wel zong de tijd een vreemde melodie. Een danse macabre? Zouden ze eens nog keeren? Vervuld worden hun laatst en liefst begeeren De vreedge rust in 't graf te Saint Denis? —
Zij wisten dat zij saêm hetzelfde dachten En de een zag strak en stil de ander aan. Scherp knerste 't hek. Zij zagen 't voertuig staan. Een man begroette hen. Zij negen, lachten.



:Het was als alle dagen en geen vlucht. — Zij stegen in. :God zou hen zeker hoeden. Waarom toch waren zij zoo vreemd te moede? — Een ster sprong open aan de milde lucht.
't Portier sloeg dicht. Een stem sprak hun: „Bonne chance".
Zij negen, lachten.: Waren zij dit, daar,
In die kristalruit, Adelaïde, Victoire,
Dochters van Louis Quinze, Mesdames de France? —



GEVANGENIS
De hemel ginds boven een dak
roerloos blauw zwijgen, een boom ginds over een dak
met sidderende twijgen.
In dien kleinen hemel drijft zacht
uit droometorens muziek van klokken en zacht
is een vogel te hooren.
o God, dit al is zoo goed en zoo mooi!
dat daar is leven! o huizen, o stad, dezen klanken tooi
heiligend gegeven.
En jij, die hier voor de staven weent
in brandend staren, wat heb jij gedaan, zeg, jij die hier weent,
met je jonge jaren?
naar Verlaine



SONNET
O, de verheugnis, maar ook de ademlooze Angst Uwer englen toen Gij willig boodt U-zelv' ten zoen, Uw bloed de poort ontsloot Des hemels, voor ons, donkeren en boozen —
Verheugnis, wijl voor alle kreatuur, Dat sinds den Hof Gods looden vloek moest dragen, De daagraad doorbrak —, angst, wijl helsche slagen U, Knecht der knechten, klonken aan doods Muur. —
Vanwaar en wie Gij waart, daarvan deed konde De ruimte, zwart zich sluitend. Bergen dreunden. Wateren zweiden schuimend. De aard spleet open.
Aartsvaadren rezen alzijds uit den gronde. Rebelsche englen wankten, krampten, kreunden. — Alleen de Mensch wierd vol van gouden hope...
naar Michel-Angelo



DON JUAN'S EINDGEBED
Heer, satan sterft en telt zijn duizend zonden, Verslagen door Uw stilte — een armlijk mensen. Heer, satan danst doods koord, de vlijme grens Van hel en paradijs — en stort ten onder.
Heer, ik verga. Zij zoen U dit gebed Voor veertig jaren zwarte schuld en schande. Heer, satan valt, valt, valt. Reik hem Uw handen, Heer, spreek Golgotha's woord: Gij zijt gered.
Gij zwijgt. — O gij wier mond mijn mond begeerd heeft, "Wier ziel mijn vuur tot bittere asch verteerd heeft, Vergeef. Een helscher hel is mij nabij.
Wee mij. Geen dier, geen ding bleef mij gemeenzaam. Heer, Heer, Uw satan sterft zoo maadoos eenzaam. Ik heb verloren. Vrouwen, bidt voor mij.



SEBASTIAAN
Hij voelde hoe het hjf allengs bezweek En neeg, neeg naar een duister, zacht en groot. Maar nog vernam hij, sidderend, het week Zoemen van pijlen, ijlboden des doods,
Hem roekloos roovend 't klare, levend bloed, Dat hij niet geven, nog niet geven wilde. — Toen brak hij neer, als in een laatsten groet Buigend de broze knieën, en verstilde.
Zij lieten het lichaam in de koorden achter En geen zag bij het snelle heengaan om. — Scheemring woei aan. Het bloed sijpelde zachter. Tusschen de bergen daalde, rood, de zon.



DE PROFEET
Zoo groot en diep werd hij bewoond door God Dat hij haar die hem in de bergen baarde En met haar pijnen foltrend bond aan d' aarde Vergeten wilde en bande uit bloed en lot.
Vuur dreef hem voort. Hartstochtelijk schreed hij tot Zijn volk dat norsch en stom zich om hem schaarde En schroeide met zijn woord hen en verklaarde Gods toorn en bracht hun konde en gebod.
Hij zweeg. Doch schrijnen bleef de sterke stem. Zwaarden van stilte richtten zich op hem. Hij zag hun vhjme scherpte, wist, en leunde —
Kruis. Nacht. Ruischende door de ruimte treedt
Glimlachend God, buigt zich tot een profeet,
Een mensch, een man die, stervend, „Moeder" kreunde.



PIËTA
O hast da dies gewollt, du hüttest nicht durch eines Weibes Leib entspringen dürfen
lab
Gij waart rnij al te lang ontroofd. Nu kan Uw liefde mij niet weren. Maar gansch een jaren-zwaar begeeren Breekt saem in deze stilte en dooft.
Hoe zou ik U kussen, kind? Waartoe Als eertijds streelen Uwe haren? Ik kan U enkel slechts bestaren: Een vrouw, een moeder, maadoos moe.
Dit is het laatste zwaard: de dood. Ook ik heb hun mijn bloed geboden. O Zoon, ik ben een levend-doode. Bi leed vergeeft Uw stervensnood.



STROFEN IN DEN KERSTNACHT
Het wonder van Uw Wezen rijst alom. Mild overbloeit de grens van dood en leven Gij, die genadeloos U mij blijft geven — Ik weet dat ik U nergens meer ontkom.
Doch ik heb niets, o God, ter offerande Dan 't hart dat onophoudelijk U verried, De grauwe woorden van een eenzaam lied, En, Heer, de duistere schuld van deze handen.
Drijf mij terug, Heer. Nog ruischt 't bloed den zang Der zonde, wankelen, weerloos, mijne schreden. Nog roepen mij der sterrenlooze steden Woeste ravijnen in den ondergang.
Gij zwijgt. En dieper dan het heirnlijk dreigen Van elke zwoele, wrang doorleden lust Wondt mij de strakke stilte van Uw rust. Gij zwijgt. En liefde is Uw harde zwijgen.
Aan d'einder branden steden hel en ros. De nacht staat stralend over d' ommelanden. Dorpsklokken luiden zacht. De steden branden. De donkre zonde lokt.
— Gij laat niet los.



RUUSBROEC
De koele, goede schaduw van het bosch, De zacht-gerekte roep van verre dieren En rondom mij, verborgen haast in het mos, De zeer eenvoudge bloei der violieren.
Weer maakt God heldere woorden uit mij los, Weet 'k Zijnen Geest dees züvren stift bestieren: Dat elk met groote Minne zich moog sieren, Want al dat leeft is om der liefde Gods.
Ai, dat zoo weinigen zijn die dit verstaan Wijl men te harden pleegt met hoovaardije De ongestaadge ziel en loozen waan.
O, hén, keert af toch van dees sotternije — Het is zoo zoet in God te zijn gevaên! — Dient willig voortaan hemels heerschappije.



SANKT PETER HILLE
Pelgrim op doortocht naar Gods helder land Over den weg van sterren en planeten Schreed hij de aarde in glimlachend weten Of schreiend door veel heimwee overmand.
Men zag hem dwalend door den schrillen nacht, Stil en eenzelvig, aller westersteden, Achter de hoop der oogen de eenzaamheden Van een die afzwierf van een hoog geslacht.
Toen hij zich voor het laatst op weg begeven Heeft naar het Rijk, waar men hem zorgend wachtte, Liet hij het lichaam wonderlijk verheven, Als van een stil wit vuur doorschenen, achter,
Opdat wij hoede' in 't hart 't geheimenis Dat er geen dood, maar enkel leven is!



O JEZUS, JEZUS, FEL OVER DE AARDE
O Jezus, Jezus, fel over de aarde Spant zich de scherpe schaduw van Uw kruis Nachtlijker dan de nacht en eindloos naar de Onnaakbre grenzen van het paradijs —
Over dien nacht zijt, Jezus, gij de ster, De bevend brandende, aan het hout gebond'ne Bloedend haar zacht licht uit ontelbre wonden, Licht van Mysterie, eeuwig na en ver —



ANNUNCIATIE
Hoog rees bij voor Haar als een wit rank vuur, Een helle duisternis van licht, pal, strak Van overaardsche aandrift, liefde, armuur Van liefde, kern van liefde, en sprak — En zweeg ontsteld en neeg, een brooze tak, Niets meer, zag huiverend hoe in het puur Kristal van Hare ziel het eeuwig Uur, Gods eindeloosheid en 't eigen wezen, brak In kleuren zeven, peilloos diep en groot —
Het bloeien Gods in deze kleine maagd...
Geboorte goddelijker vreugd en pijn...



DRIE SPREUKEN VAN BHARTRIHARI







BHARTRIHARI ZEGT:
I
Wat is die eedlen zijn goed te aanschouwen?
Liefstes klare gelaat.
Wat te beluisteren?
Heur ademhaal en het lied dat haar mond verlaat. Wat eindeloos te smaken?
Haar vragende lippen.
Te streelen?
Heur bloemgehjk lijf.
Wat hen het schoonst?
De zoet schroeiende droom van gansch haren
[godlijken staat.
II
Hoe ijdel en dwaas dan de dichter die zingende sprak
van de zwakheid der vrouwen, haar waande de teederste tak
aan den boom van dit leven ... !
Een zot scheld ik elk die vergeet, hoe om de oogen der vrouwen de weerstand van goden zelfs brak!



m
Of losgolft de geurige haarvracht onder het heffen der glanzende
[spangen,
Of welluidt haar lach, of de broze kelk van haar mond
openbloeit in verlangen — Och, meen niet, dat enkel met dit spel z U boeit, doch bedenk, Hoe ook in den roerloosten slaap z' U binnen haar tooverkring
[fel houdt gevangen!



REQUIEM



I



VOOR EEN KNAAP
Om hoeveel namen martelde ik mij moe en heb ik hond en rund en olifant slechts voor zoo kort en zoo zeer vaag gekend, en ook de zebra — ach, waartoe?
Die mij thans draagt
stijgt als een vloed en overmant
het al.
Schenkt dit dan rust, te weten hoe gij waart eenmaal en trachttet, zonder baat, te dringen door de teedre en harde wanden der dingen tot hun diepst gelaat?
En deze nauw begonnen handen...
Gij spraakt meermaals: Hij komt tot hoogen staat Belofte was ik —, doch 'tgeen ik U beloofde kwelt mij niet meer en maakt mij niet meer bang. Bijtijden, dicht bij ons huis, schouwde ik lang een vogel na, die weg mij roofde —. Had ik dit stille turen worden mogen! Het droeg, voerde mij opwaarts, mijne oogen wijlden daarboven. Niemand had ik hef; hef hebben was toch angst —, begrijpt ge, dan Was ik niet wij
en was veel grooter dan een man en waar'
ik-zelve het gevaar geweest, en gij... ik was in U, binnen in U de kern.



Een kleine kern, ik gun haar aan de straten,
den wind. Ik schenk haar weg. Want dat wij ooit
in waarheid allen bij elkander zaten,
ik heb het niet geloofd, 'k geloofde 't nooit.
Gij spraakt, gij lachtet; noch in 't spreken toch
en noch in 't lachen waart gij, kondt gij zijn.
Zooals gij allen wanktet, waakte noch
de schaal met suiker, noch het glas vol wijn.
De appel lag. Hoe goed, in heimlijkheid
van steelsch geluk, dien appel vast te houden,
de rustige tafel, kopjes —, al vertrouwden!
Hoe maakten stil zij 't stormen van den tijd.
En ook mijn speelgoed was mij Hef gezind.
Het kon bijna als al die andere dingen
toeverlaat zijn; doch niet zoo wankloos in 't
een rust zijn. 't Was of't steeds ontwaken ging en
alsof het stond, daar, tusschen mij en 't kind.
Ik had een houten paard, ik had een haan,
ik had een pop met slechts één been;
ik heb heel veel voor ze gedaan.
Een kleinen hemel deed ik hun ontstaan,
want spoedig al begreep ik: hoe alleen
zoo'n speelpaard is.
Dat men dat maken kan: een paard van hout in allerhande grootte. Het wordt geverfd en later trekt men 't aan een koord en 't draaft den heuschen weg met driftige stooten. Waarom toch heette je 't geen leugen, dit een paard te noemen? Omdat zelve men een beetje paard zich voelde in fleren ren op bande' en voeten (wilde je eenmaal man ook worden)? Of wou je wellicht een beetje ook van hout voor hem zijn, gordde met houten hardheid je, deed worden je mensengezicht een strak, houten gezicht?



Nu denk ik maar altoos: wij ruilden steeds. Bespeurde een beek ik, 'k ruischte, ruischte reeds, ruiscbte de beek, ik ben er in gesprongen. Waar ik iets zingen zag, heb ik gezongen en waar het zong wist ik dat 't was door mij.
Zoo heb ik mij opgedrongen aan elk ding,
dat toch alleen tevreden was gebleven
en droef maar werd als ik 't met mij omhing.
Nu ben ik plotsling heengedreven. Ving
opnieuw een leeren aan, opnieuw een vragen?
Of moet ik ervan gewagen
hoe alles is bij U? — \k kan het niet.
Het huis? 'k Begreep het nooit zoo bijster goed.
De kamers? Ach, er was zoo'n overvloed.
... Zeg, moeder, wie
toch was de hond?
Een sprookje zelfs klinkt het mij, dat, onvermoed, in 't bosch, 'k eens voor wel duizend bramen stond.
Er moeten ergens doode kinderen zijn die met mij spelen willen. Er zijn immer toch kinderen gestorven. Zoomaar rond te staren lagen zij, als ik, en nimmer werden gezond ze. O, hoe dat klinkt: gezond. Heeft het nog zin? Daar waar ik ben, hier, is, geloof ik, niemand krank.
Mijn hals deed zeer zoo lang al is 't geschiên —
Hier is een ieder als een koele drank.
Nog heb ik wie ons drinken niet gezien.
naar Rainer Maria RJ/J^e







KLEINE LIEDEREN







VOLKSLIEDJE
Ons jezus heeft veel liefgehad:
De jongen en de grijzen,
De dwazen en de wijzen,
Het dwarsche volk uit de havenstad
Tierende ter taveerne:
De kerels en de deernen.
Hij had hen Hef gelijk een schat
Men Hef heeft!...
Jezus leve!
Wij hebben ons Jezus fél verguisd, Gedoornkroond en bespogen. Wij kenden geen meedoogen. Wij hebben om zijn kleed getuischt Want elk van ons wou 't werven. Onsjezus hing te sterven Aan 't schandhout, als een boef gekruist. Wij hoonden:
Jezus leve!
Nog trekt onsjezus de wereld door Met Hefde zich te wreken. Het Kruis werd HefHe-teeken! Wie zich dit Kruis ten wit verkoor Vindt immer nog erbarmen In Jezus' open armen En voor 't bitterst gebed verhoor. O Liefde!...
Jezus leve!



MARIA VAN MAGDALA
Ik die roekloos heb verworpen ziel en bloed
dool U door de stille dorpen tegemoet.
't Is mij of ik word gedragen door een zacht
licht, dat nachten maakt de dagen, dagen — nacht.
't Zijn Uw oogen... O Uw oogen voeren mij
over duistre lust en logen U nabij.
Deerne ben ik, diep ontwijde, Heer. Maar vroom schrijd ik zooals maagden schrijden door een droom
in de hulling hunner haren... Maar ach, duld dat ik zegen mijne jaren zware schuld,
zegen dat ik heb verworpen ziel en bloed
nu 'k mag gaan door stille dorpen U'gemoet.



KLEIN LIED TOT FRANCISCUS
Franciscus! Franciscus! Het wordt al laat. De wereld wordt kranker. De wereld vergaat.
Franciscus! Franciscus! De dieren zijn Eenzaam, en eenzaam De mensch met zijn pijn.
Franciscus! Franciscus! Veel harten gaan stuk... Leer gij ons weder: Armoede is Geluk.
Franciscus! Franciscus! Zeg ons uw gedicht Van zuster Water En broeder Licht!
Franciscus! Franciscus! Waar nadert uw stap? Hier is een korst brood en Een pij en een nap.
Franciscus! Franciscus! Het wordt al laat. De wereld wordt kranker. De wereld vergaat.



INHOUDSOPGAVE
DOOLAGIËN I
Legende 5
Inferno "
Ballade van den vogelvrijen dichter ... 7
Ballade der verdoemden 8
Don Juan's prediking 9
Ballade van het kleine water io
Brahma 11
De waanzinnige 12
Menschen en goden *3
Sappho's ode aan Aphrodite J4
Lokroep 
Amarezza 
Gevangen orang-oetan !7
De verbrijzeling J°
Egyptian Collection 20
J. H. Leopold 21
De Profundis 22
Koningen 23
DOOLAGIËN H
CharheChaplinI 27
CharheChaplinn 28
De rattenvanger van Hameln 29
Afscheid 3°
Pavlova 31
Het roosvenster 32
Tatwamasi 33
De vreemde vlucht 34
Gevangenis 3^
Sonnet 37
Don Juan's eindgebed 3°
Sebastiaan 39
De profeet 4°



Piëta 41
Strofen in den kerstnacht 42
Ruusbroec 43
Sankt Peter Hille 44
O Jezus, Jezus 45
Annunciatie 46
DRIE SPREUKEN VAN BHARTRIHARI
Bhartrihari zegt I 49
,, „ n 49
I „ in 50
REQUIEM
Voor een knaap 53
KLEINE LIEDEREN
Volksliedje 59
Maria van Magdala 60
Klein lied tot Franciscus 61



Gezet uit de letter 'Bembo' en gedrukt door A.A.M. Stols te Maastricht in September 1932