SLOEBERKE SLOB



De eerste druk verscheen in April 1936, de tweede in September 1936, de derde in November 1936, de vierde in Maart 1938. Dit boek werd in het Duitsch vertaald.



SLOEBERKE SLOB
Een verhaal uit Vlaanderen
door W. LAATSMAN
4e druk
J. N. VOORHOEVE - DEN HAAG - 1938



Van denzelfden schrijver verschenen:
LANDWEGBARONNEN
SNEEUWSTORM



EEN WOORDEKE VOORAF
Misschien kende gij Vlaonderen met zijn torens en beiaarden, met zijn onbezorgde leute, zijn marktplaatsen, vol gekanteelde huizekens.
Misschien kende gij ook Vlaonderen in zijn duisternis, zijn bijgeloof en onwetendheid, zijn zonde.
Dan zal ook oe herte brandende zijn in oe, om te lezen, hoe het Kruis van den Heiland als een levend geboomte zijn wortelkens in de gebuurten der steden slaot.
Dan hedde gij misschien ook Sloeberke wel gekend, want er zijn veel Sloeberkens in Vlaonderen. En alsde gij dat alles niet hedde gekend, lees dan dit boekske, doch lees het met een biddend herte.
Gelijk het ook voor oe geschreven es.
w. L.







HOOFDSTUK I
Sloeberke zegt, dat het schoone is, maor niet waor
Sloeberke*) stond midden in het zonlicht van een Vlaamschen zomerdag voor zijn deurkeAan de overzijde hing Sjefke uit het open raam en Sloeberke glimlachte eens over dat gladde bolleke van zijn buurman, dat toch zoo glansde in het zonlicht.
„Pssst! Sjefke!" riep hij, „pas maar op, dat uw kopke niet smelt zulle2), 't ès heet vandaag, je kunt het in huis niet uithouden van de wermte. Maor hier buiten, oef! 't lijkt wel een ovenke."
Sjefke knikte, maar zweeg. Dat deed hij altoos, als er gedachten door zijn hoofd flitsten, als zijn hersenen aan het werk waren.
„Hij peinst weer over zijn duiven," mompelde Sloeberke tot zich zelf en keek de lange straat af naar het pleintje, waar de groote boerenwagens stonden. Want het was ajuintjesmarkt vandaag. Van heinde en verre waren de boeren op de stad aangetrokken, hun wagens volgeladen met de goudglinsterende uien, die aan rissen gebonden, als een gevlochten ketting aan de balken van de kraampjes hingen.
Sloeberke lekte zijn lippen van geneugtes), want vanavond zou zijn vrouw uien smoren4) in het vet. Dan zou hij smullen, want jongens! hij lustte toch zoo geerne die schotel, hé!
De straat was leeg. Je zag geen mensch, alles zat op de markt, maar hij moest nog werken, net als Sjefke
*) Sloeber: deugniet.
2) Zulle: een bevestiging.
3) Genoegen.
*) Bakken.



van den overkant, die kleermaker was van zijn stiel*). Maar Sjefke had het nu ook te kwaad van de hitte en lag nog steeds uit het raam.
„Gaot het goed met de negotie2)?" riep Sloeberke hem toe.
Er scheen iets te ontwaken in de leunende gestalte van het kleermakerke en in zijn gladde bolleke. Hij richtte zich op en keek naar beneden, naar Sloeberke en zei:
„Slecht! Slecht! En bij oe?"
„ t Gaot nog al. Maar 't es toch niet meer als vroeger. kHeb nog het geluk, dat de duivenmelkerij goed gaot, maar anders.... 'k Heb weer goede prijzen gewonnen met de vlucht."
Sjefke knikte. Hij had ook duiven op het plat van zijn dak, maar hij had er nu een ziekte in. Zij zaten aldoor maar als zieke kiekens op hun stokske.
„'k Heb geen geluk," riep hij omlaag, ,,'k Heb er de ziekte in."
„Ge moet een beetje kaffee in hun waoter doen," riep Sloeberke terug. „Dat helpt."
Op dit oogenblik zwenkte een muziekkorps den hoek van de straat om. Een sliert mannen, vrouwen en kinderen liep er zingende achteraan en juist voor het huizeke van Sloeberke sloeg de bekkenslager op zijn koperen schijven en viel het heele muziekkorps met een daverende marsch in. Het bonkte en klauterde tegen de gevels op. Alles sidderde ervan en Sloeberke trad een pas terug om het dansende volk te laten passeeren en zelfs Sjefke van den overkant trok zijn glad koppeke binnen het venster terug.
Sloeberke Slob wiegelde zijn lichaam heen en weer in de maat van de muziek. Hij stak zijn duimen tusschen de armgaten van zijn vest en lachte de kinderen toe en *) Ambacht. 3) Handel, werk.



de vrouwen uit de gebuurte, die meedansten in den stoet.
„Kom mee, schoenlapper!" riep een jongen hem toe. „Gij kunt daor toch niet alleen blijven staon!"
„Verslijt uw zolen maor," lachte Sloeberke terug, „ik zal wel hier blijven om ze te repareeren."
Het muziekkorps zwenkte nu de markt op met heel den dansenden optocht achter hen aan.
't Was weer stil in de zonnige straat. Sjefke was ook weg en Sloeberke keerde zich om en ging zijn kamer in, waar zijn oude schoenen lagen, zijn gereedschap, het leer, dat in bruine vellen aan den wand hing.
Hij schoof zijn voorschoot weer recht en ging voor het lage tafeltje zitten, waar de leest op stond, en in een rommelig gedoe de spijkers en pinnen lagen tusschen leerafsnijdsel en stof.
„Die kapelaan loopt ook zijn hakken scheef," zei hij, en keek met één geopend oog naar het schuin geloopen achterstuk. „Ik zal er maar een geheel nieuwe hak op kloppen."
Het hamerde in het kleine kamertje in dof getik. Hij was zóó verdiept in zijn werk, dat hij zijn vrouw niet hoorde binnenkomen. Zij stond in de deuropening met een groote mand aan haar arm, en in de andere hand droeg zij heele rissen opgebonden uien, van die groote fijne Brabanders.
„Zijde gij doof?" riep ze opeens. „Hoorde mij niet?"
Sloeberke liet zijn hamer zakken en keek op. Over zijn breed gezicht trok een glimlach van blij herkennen en hij rekte zijn rug en zei:
„Zijde gij daor, Bea? Dat doet mij leute1). Waren zij goedkoop?"
Hij wees met zijn hamer naar de uien en zij bukte het hoofd en tuurde er ook naar en zei toen:
*) Plezier.



„Jao, maar 't zijn beste, echte Brabanders. Ik ga nu een potteke smoren voor oe."
„Jao, doe datte!"
Sloeberke hief weer zijn hamerke op, maar hij sloeg niet toe, want zijn vrouw liep niet de gang in om naar de keuken te gaan, maar gooide wat sloefen van een wakkeligen stoel en ging er op zitten. Zij zat breed uit, want zij was gezond en dik. Haar frisch gezicht stond lachend onder haar grijze haren. Maar opeens werd zij heel ernstig en fluisterde haar man toe:
,,'k Heb een briefke gehad. Van het Evangelie."
„Van het Evangelie? Wat es datte, Bea?"
„Weet ik ook niet, maar Josefientje van Sjefke zei, dat het van het Evangelie was. 't Moet erg schoon zijn, om te lezen, zei zij. Kijk maor! Maar ge moet het wegsteken zulle, want als de geburen het zien!"
Zij nam het gevouwen briefje uit haar boodschappentasch en reikte het haar man toe. Hij nam het aan met zijn zwarte en pekbevlekte hand en vouwde het open.
Zijn oogen lazen en heel zijn gezicht stond strak van inspanning, want in het lezen was hij nooit een „pikeur" geweest.
Moeizaam las hij de woorden, stil voor zich uit en terwijl zat zijn vrouw hem aan te staren met haar armen voor de borst gekruist. In haar schoot lagen de lange rissen uien, die geel opblonken en bruin uit het blauwe van haar schort. In de verte galmden de tonen van de muziek nog flauw na en boven haar hoofd tikte de oude klok op de schouw.
Sloeberke keerde het blaadje om en bekeek het nog eens aan beide kanten.
Toen wierp hij het neer tusschen de spijkers en houten pinnen van zijn tafeltje en zei:



„Het es niet waor, wat daor staat, 't Es schoone, maar het es niet waor!"
Hij schudde zijn hoofd en keek z'n vrouw aan met saamgeknepen oogjes.
Zij zuchtte even, stond op en zei:
„Het kan zijn, maor 't es toch schoone, zulle, 't Es toch schoone!"
Toen liep ze de gang in, naar de keuken. Even daarna snoof Sloeberke met welbehagen den prikkelenden reuk op van bradende uien. Hij lachte voor zich heen en hamerde er duchtig op los. De hak van den schoen van den kapelaan zat er nu ferm en vast onder, recht en vlak als een ijsbaan.
„Wat zal hij nu marcheeren," zei hij binnensmonds, „wat zal hij nu marcheeren!"
Op dit oogenblik riep zijn vrouw hem. Hij stond op en slofte de keuken in, liep op de kraan toe en stak zijn handen in den groene-zeeppot. Het schuim spatte van zijn handen en armen.
En toen zette hij zich aan tafel en 't smaakte Sloeberke zoo heerlijk, dat hij op het einde van het maal met vinger en duim de telloor *) afveegde en het bruine vet aan zijn lippen smeerde.
Hij sloeg zijn kruiske en zette weer zijn klakke 2) op. ,,'k Ga nu wat wandelen," zei hij, „in het hoveke, de zonnebloemen staan zoo prachtig!"
Zijn vrouw keek hem na tot hij achter in het hoveke stond tusschen de hooge bloemen; toen liep zij terug naar de werkplaats, nam het papiertje tusschen den ouden rommel vandaan en stak het in den zak van haar schort.
,,'t Es te schoon, om het weg te smijten," zei zij. „Sloeberke heeft misschien gelijk, dat het niet waor es, maor 't es toch zoo schoone. En het doet mijn herte zoo'n goed. Zoo'n goed!"
*) Het bord. '2) Pet.



HOOFDSTUK II
Sjefke gelooft het ook niet
Sjefke had verdriet. Hij raasde het uit, boven op den zolder, terwijl zijn oogen door het kippengaas keken van zijn duivenhok. Daar, achter den voerbak, lagen weer twee prachtduiven dood. En 't waren nog wel de beste van heel zijn bezit. 'tWas om het uit te razen van verdriet! Hij trok het deurke open en nam de koude beesten er uit. Zijn hand streelde de stijve kopjes, de donzige veeren, maar er kwam geen leven in, geen wermte. Alles was koud en dood.
„En Sloeberke heeft er geen last van," mompelde hij. „Die heeft nog eens chance1), hé! Geen eene doode in heel den zomer en allemaal prijzen. Waar zou dat toch aan liggen? Hij gaf zijn beesten toch ook het zelfde voêr, dezelfde maïs, dezelfde rijst. Je moet maar geluk hebben. En Sloeberke had dat altoos gehad, ook in zijn affaire2). Zelfs de kapelaan liet bij hem zijn schoenen repareeren."
Sjefke klom het leerke op, duwde het slag open en keek naar de blauwe luchten. Mooi weer om te laten vliegen, maar zijn beestjes hadden er geen lust in. Daar ging de zwerm van Sloeberke de lucht in. Die zou vandaag wel weer plezier beleven van zijn beestjes.
Kerkklokken bromden over de daken heen, en boven alle uit hoorde men den grooten Roeland, die zwaar en dof den Zondag inluidde. Het bedaarde even in Sjefke's opstandig hart en hij nam zijn pet af.
Toen keek hij op de straat neer, waar de kinderen speelden en waar hier en daar een buurman in zijn hemdsmouwen stond met een pijpke in den mond. Hij
1) Geluk.
2) Handel, beroep.



kon juist nog het raam van Sloeberke's werkplaats zien, maar Sloeberke zelf zat er nu niet in. Die moest ergens op zijn dak zitten, want zijn duiven vlogen in en uit.
Sjefke liet het slag weer dicht vallen, klom het laddertje af, ging zijn huis uit en liep de straat over naar Slob's huizeke. De deur stond open en hij stapte parmantig de gang in.
„Ga maor naor boven," riep Bea hem uit de keuken toe. „Sloeberke es boven!"
Sjefke groette en liep de trap op. Bovenaan stond buurman en lachte hem reeds toe. Hij hield een blauwen doffer in zijn hand en ringde juist het rozeroode pootje met een angstvallige nauwkeurigheid.
„Gaot het goed?" vroeg Sloeberke.
„Slecht! 'k Heb weer twee dooden," zei Sjefke.
Het klonk Sloeberke zoo droef tegen, dat hij zich even omkeeren moest. Hij zette zijn doffer weer in het hok neer en sloot het deurke af.
„Laten we naor de keuken gaon, Sjefke en een druppelke drinken, 't Zal oe deugd doen!"
Zij strompelden weer de trap af, de keuken in. Bea schilde de patatten1) en Sloeberke bediende zich zelf uit de dikke flesch en schonk de glaasjes vol.
De mannen tikten en slurpten het vocht op, likten zich de lippen af met hun tong en toen zei Sjefke opeens:
„Sloeberke, waor haolde gij toch al dat geluk vandaon?"
De schoenlapper zette zijn pet af en wierp die op een stoel neer. Hij streek eens door zijn grijzend haar, schraapte zijn keel en zei:
„Dat weet ik niette, Sjefke. Ik denk, dat onze Lieve Heere mij dat schenkt."
l) Aardappelen.



Hij keek, terwijl hij dat zei, zijn vrouw aan, maar Bea schilde haar patatten en keek niet op.
Er lag een stil zwijgen in de kamer. Het water hoorde men borrelen in den ketel en het houtvuur knapte in de stoof1).
„Ik kan dat niet gelooven," zei Sjefke, en greep zijn druppelke weer. „Onze lieve Heer es goed voor het rijke volk. Voor ons soort niette. Hij laat mij zelfs geen druppelke verdienen met mijn duiven."
„Maor gij naamt toch uw klakke2) af, vanmorgen, toen de klokken sloegen," zei Sloeberke bits.
„Hedde gij dat gezien?" vroeg Sjefke verwonderd.
„Jao, dat heb ik gezien en gij doet er goed aan, Sjefke, 't geloof es schoone."
„Jao, maor niet waor," zei Sjefke weer even bits.
,,'t Is alles goud, zilver, brandende keerskens, schoon voor de oogen, maor daormede es ook alles gezeid."
Bea rees op, schepte met haar handen de aardappelschillen uit haar schort en zei:
„In het Evangelie staot het anders, ik heb het gelezen. God es Liefde, 't Es de waorheid ook. Ik voel dat aan mijn herte."
Sloeberke keek zijn vrouw aan en Sjefke zette zijn elleboog op tafel en legde zijn hoofd in zijn hand.
Bea zette haar mandeke neer op haar stoel en keek beiden aan. Zij had mooie blauwe oogen, waarin heel de zonnige vreugde van het Vlaamsche land uitstraalde en Sloeberke moest altoos naar die oogen kijken, precies als vroeger, toen hij om haar hand vrijde achter de boschjes van het park.
„Kunde gij dat bewijzen?" vroeg Sjefke opeens.
„Jao, ik, kijk maor, hier es dat briefke. Hier staot het in. God es Liefde."
') Kachel.
a) Pet.



„Maor het es maor een briefke," zei Sjefke weer. „Gij hebt ook briefkens van de frank-ma<?ons1), daor staot het anders op!"
Bea keek hem aan. Ja, die briefjes waren er ook. Sjefke had gelijk, maar toch 
„Het moet waor zijn," zei zij ferm. „Ik gevoel dat."
Op dit oogenblik ging de deur open en kwam Josefientje haar man roepen. Zij droeg kort geknipt haar, dat in een glimmend lokje over haar voorhoofd lag en boven op haar hoofd lagen glanzende spelden.
Zij was veel jonger dan Sjefke en booze tongen beweerden, dat zij een floddermadame was, maar Sjefke alleen wist, hoe innig lief zij hem had. Want eens, op een avond Neen, dat kon hij niet aan iedereen vertellen. Dat verzweeg hij en borg het weg, diep in zijn hart.
„Waor zitte gij toch?" vroeg zij. „Ik zoek oe overal, de soep staot al op tafel."
„Ik kom, ik kom al. Ik zat wat te klappen met Sloeberke, hé, over de duiven."
„Justement, wat ik peinsde. Over andere dingen kunde gij niet meer klappen. D'er ligt er weer een dood."
„Weer één ?"
Hij keek zijn vrouw aan met een blik, waar een groot leed in lag. Toen draaide hij zijn oogen naar Bea heen en zei:
„Hoorde gij dat? Weer een! God es geen liefde, Bea, ik groet u, bonjour!"
Hij liep de gang uit. Zijn vrouw gaf hem lachend een tik op zijn glad bolleke en liep hem vooruit, haar huizeke in.
In de groote keuken bleven Sloeberke en Bea achter. Zij spoelde haar patatten en zette den pot op het vuur.
J) Vrijmetselaar.



,,'t Es anders wreed voor Sjefke," zei de schoenlapper, „weer een en dat op den Zondag."
Toen stond ook hij op en greep zijn pet weer. Hij wilde den tuin ingaan, maar keerde zich plotseling om en liep op zijn vrouw toe, die bij de stoove stond en zei:
„Bea, 't es niet goed, al dat peinzen over al die dingen. Voor den eten ga ik wat biljarten bij Mieke op den hoek. Komde gij dan ook?"
„Ja," zei zij, „ik kom ook. 't Es beter misschien, het maor te vergeten. Wij zijn toch geen kapelaon, hé?"
„Neen," lachte Sloeberke, „en die weet het ook niet."
„Geef mij nog een druppelke, Bea, 't ès Zondag!"
„En nu tot laoter, over een kwartierke "



HOOFDSTUK III
Alles of niets
Het werd een lang kwartierke 
Want 's avonds was Sloeberke nog niet thuis.
Bea had hem overal gezocht, bij Mieke op den hoek en bij Rosse Peer.
Zij had op het pleintje rondgekeken en was de Karnemelkscour ingewandeld, maar Sloeberke was niet te vinden.
Toen had zij maar alleen haar patatten gegeten en was in het hoveke gaan zitten, fijn in het zonnetje, met haar breiwerk.
De bloemen stonden zoo prachtvol op de stengels en overal zoemden nog de bijen en wespen rond, sjilpten de musschen op de muren en daken. Bea had onder al die kleurenpracht, die stovende warmte en dat zingend geluid heelemaal haar man vergeten en dommelde wat weg in haar zetel.
Inmiddels zat Sloeberke in het klein cafeetje van Cieske te kaarten. Hij won slag op slag en vergat in zijn geluk alles en iedereen. Het potteke bier stond naast hem; af en toe nam hij een teug en smakte met zijn tong en dan vielen de kaarten weer neer op tafel, slag op slag. En op het zwarte bord naast hem kwam krijtstreep na krijtstreep achter zijn naam te staan. En iedere streep was een kluit1). Je moest maar geluk hebben! Cieske stond achter zijn toonbank en lachte. Zijn dikke buik schudde op en neer en 't water liep uit zijn oogen van plezier. Sloeberke deed ook zoo zot, hél Kijk, nu draaide hij zich finaal om op zijn stoel, 't Leek wel een hond, die zijn staart achterna zat. Maar Sloe-
1) Geldstuk van tien centimes.
2 Sloeberke Slob



berke won alles en tracteerde ook goed. Daar kon je dus wel plezierig van worden.
„Alles of niette," zei plotseling Sloeberke tot de mannen, die tegenover hem zaten, ,,'t Es het laatste spelleke, 'k moet naor huis, 't wijf zit met de patatten te wachten. Alles of niette Es het goed?"
De spelers keken elkander eens aan, telden met de oogen de streepjes op het bord. Ieder streepke was een kluit en er stonden er veel achter Sloeberke's naam 
,,'t Es goed," zeiden zij. „Kom op!"
Sloeberke deelde. Hij telde de azen, de boeren 
Daar ging de eerste slag ... voor zijn buurman.
Daar ging de tweede slag voor den anderen
.... tegenover hem.
Daar ging de derde slag weer voor zijn buurman.
Hij rilde even van ingehouden spijt. Alles of niets. Nog drie slagen, het kon nog 
„De vierde," gilde hij 
Maar mis.
De vijfde voor hem.
De zesde mis.
Toen rees hij op, bleek en met een waggeling in zijn houding. Hij wierp het geld op het zwarte bord, het rolde er af midden tusschen de kaarten.
De kastelein lachte niet meer, maar zweeg, telde in stilte de biertjes, de druppelkens *) en toen:
„Twintig frankskes, Sloeberke!" zei hij.
„Hier!" riep deze, „pak aan!"
Hij waggelde de deur uit, de straat op. 't Was reeds donker en boven de Karnemelkscour, het slopje, waar het fabriek stond, brandde al het licht in de lantaarn. Zwarte schaduwen vlekten op de witgekalkte wanden, dansten heen en weer en Sloeberke werd er ') Borrels.



stijf van. 't Was, of heel het vagevuur op dien muur aan het dansen was en of er duiven tusschen door vlogen, blauwe doffers en rosse wijvekens en midden tusschen heel die santaboetiek') stond Sjefke met zijn huilende oogen. Sjefke, de arme man, die al zijn duiven verloor 
Sloeberke duwde zich tegen den muur op en wreef met zijn hand over de oogen. Hij was opeens klaar nuchter en een groote schaamte klopte en tikte in zijn borst en keel.
Hij dacht aan Bea, aan de patatten, het klein kwartierke 
„Wat zijde gij toch 'n dwaas!" mompelde hij tot zichzelf, „maor 't zal niet meer gebeure, Sloeberke, 't es de laatste keer zulle.... 't es gedaon met het biljarten en het kaarten."
Hij liep nu stevig door tot aan zijn woning. Er brandde licht in de keuken en hij liep de gang door. Aan tafel zat Bea met haar breiwerk en zij keek hem onderzoekend aan. Hij wierp zijn pet in een hoek en wilde haar omarmen, maar zij weerde hem stil af en zei:
„ k Zal oe eten opwarmen! 't Es anders schoone, zulle Waar hedde gij toch gezeten? 'k Heb oe overal gezocht, bij Mieke, bij Rosse Peer "
Sloeberke wilde antwoorden, maar kon niet. Heldere stemmen klonken op straat. Een monter lied borrelde als een strijdzang door den duisteren avond. Sloeberke keek Bea eens aan en Bea keek door de gang, de straat op.
,,'t Zijn de mannen van het Evangelie!" zei zij. „Die gaon zeker hier klappen, gelijk gisteren op de markt."
Zij holde de gang uit en Sloeberke holde haar even hard achterna.
Op den hoek, onder de lantaarn, stonden een viertal *) Rommel.



mannen, jonge kerels, die met forsche stemmen een lied zongen. Sloeberke snapte de woorden niet goed, maar hij begreep wel, dat zij het over onzen Lieven Heer hadden: Jezus Christus noemden zij Hem.
Nu sprak er een, enkele woorden maar. En toen deelden zij briefkens uit, allemaal verschillende en Sloeberke liep van den een naar den ander, om maar de geheele collectie te krijgen.
,,'k Verstond er niets van," zei hij, „maor 't was toch schoone, 't muziek altoos."
„Jao," zei Sjefke, die nu naast hem stond, ,,'k ben zoo maor naor buiten geloopen in mijn hemde en op mijn sloeffen1). 'k Ga nu thuis de briefkens eens lezen."
't Werd alles weer doodstil op straat. Alleen uit het café van Mieke klonk de dansmuziek door de eenzaamheid heen.
En daarboven, ver boven het donkere spel der wolken, blonken de sterren als een zilveren belofte van God, geschreven over de duisternis heen.
x) Pantoffels.



HOOFDSTUK IV
Afblijven geef hier!
Op de groote markt stond het Stadhuis, 't Was een oud gebouw uit den tijd van Filips den Schoone en de gevel leek wel één groote grijze doek van geklost kantwerk.
Achter dien gevel met zijn uitgehakt trapwerk lagen de zware folianten van den Burgerlijken Stand. Daarin stond niet Sloeberke Slob. Zijn naam was eigenlijk Marcel Victor Slob. Maar toen de pastoor van Sint Martinus hem doopen zou, vond hij den naam niet Christelijk genoeg en voegde er nog den derden naam van Maria aan toe. Op het belastingbiljet schreef hij dus: M. V. Slob, maar als de heeren van het geestelijke kwamen, dan teekende hij op de lijst M. V. M. Slob en die laatste M zette hij extra dik op het papierke.
't Was eigenlijk zijn vrouw geweest, die hem Sloeberke had gedoopt.
Toen zij beiden nog op de stadsschool gingen, had hij op een dag al de vuilnisemmers omgegooid, die op de stoepen stonden. Juist zou hij den laatsten emmer omloopen, toen een groote klabak*) hem in den kraag greep en heen en weer schudde als een wezelke.
Bea had het gezien en haar groote blauwe oogen hadden hem aangekeken als nog nooit tevoren en toen eindelijk de klabak hem had losgelaten en hem een paar kletsen2) om zijn ooren gaf, had Bea geroepen: ,,'n Sloeberke zijde gij, 'n sloeberke!"
„En als gij op den straatweg gedoopt wordt, terwijl een klabak oe een klets om de ooren geeft, dan houdt gij dien naam!" zegt Sloeberke altoos. En dan kijkt hij
*) Politieagent.
2) Klappen.



zijn Bea aan en vindt haar toch maar een reuze wijfie, al kapittelt') zij hem wel eens, als hij een druppelke te veel heeft gedronken.
Ja, 't was gisteren toch ook weer heel erg geweest. Maar wat doe je er aan? 't Es precies als met die vuil-
emmerkens vroeger het trekt oe aan, zoo'n cafeetje,
gij gaot kaorten en 
Hij wierp een ouden schoen neer. Die was het repareeren niet meer weerd. Maar hij nam geen anderen op, keek eens door het raam, de straat op. 't Regende nu, zoo'n fijn spatregenke! Sjefke had de lamp zelfs aangestoken. Die kost anders zeker zijn draad niet vinden! En Bea was ook weg. 't Was een goed wijveke, maar zij was altoos op stap. 't Kwam zeker, omdat zij geen kinderen had en daar in de keuken zoo heel alleen zat. Om nevens hem in de werkplaats te komen zitten, wilde zij niet. „Het kloppen gaf haar migraine," zei ze dan.
Hij stond op en rekte zich. Opeens bedacht hij zich, dat het Maandag was, schoenlappersmaandag. Hij trok zijn leeren voorschoot uit en liep de straat op, naar Mieke aan den overkant. Het belleke vpn het café rinkelde en Mieke kwam aangesloft op zijn rood fluweelen pantoffels.
„Zoo Sloeberke, een Maandagmutske2) zeker, hè? Vies weer vandaag!"
„Jao zulle, 'k blijf wat bij oe zitten!"
De twee mannen gingen om de ronde tafel zitten, die midden in de kroeg stond, op de roode plavuizen waar het helderwitte zand op glinsterde.
Mieke wist met zijn bezem altoos van die mooie figuren te trekken in het zand en Sloeberke keek er naar.
,,'k Heb gisteren al mijn geld verloren bij Cieske," zei Sloeberke peinzend, ,,'t es wreed, daor!"
]) Les lezen. ') Maandagborreltje.



„Gij moet ook niet naar Cieske toegaon," zei Mieke, „ik zou zooiets in mijn café niet toelaten, 'k Zeg altoos op tijd: Stop! En wat zegt Bea er van?"
„Zij heeft mij er over gekapitteld in 't bedde, gisterenavond, natuurlijk; 't es een ferm wijf, Bea!"
Hij wreef de druppels van zijn snor en streek de punten op.
„Maor," vervolgde hij, „zij heeft mij iets gezeid en dat zit hier, hé, hier "
„Op oe herte zeker?"
„Jao Mieke, dat zit op mijn herte. Mieke, luister eens, weet gij wat het Evangelie es?"
Mieke schrok. Dat woord had hij lang niet gehoord, enkel vroeger in het kapelleke, als de pastoor uit „het Evangelie" las.
,,'t Es n'en boek," zei hij, „uit de kerke."
„Dat weet ik ook," zei Sloeberke, „maor 't moet ook iets anders wezen. Bea heeft van die briefkes er over en gisteravond heb ik ook van die briefkes ontvangen, toen die heeren hier zongen."
„O, die gasten, maar Sloeberke, dat zijn.... dat zijn, ja, hoe zal ik dat oe eens explikeeren!"1)
Mieke dacht na. Plotseling boog hij zich voorover en zei:
„Kijk, die willen geen druppelke meer en geen potteke bier en geen duiven en ge moogt uw vrouwe niet meer slaon en al die dingen meer."
Sloeberke zweeg. Hij keek naar het zand op de plavuizen, maar plotseling zei hij:
„God es Liefde," zeggen zij, „Bea heeft mij in 't bedde gisterenavond dat eens goed gezeïa en kijk, dat zit mij op het herte hé."
Mieke stond op, greep de flesch en zei:
„Drink nog 'n druppelke, ik trakteer!"
*) Uitleggen.



Hij zei het tegen Sloeberke, maar deze keek door het raam en zag justement Bea het huis instappen. Hij sprong op, betaalde en sloop voorzichtig het cafédeurke uit, de straat over en heel stillekens de werkplaats weer in. Daar stond Bea en keek hem verwonderd aan.
„Waor komde gij vandaon?" vroeg zij.
„Van Mieke," zei hij, ,,'k moest even met hem klap_ __ li pen.
„Zoo! Hoor 'n keer, Sloeberke, 't es nu uit met uw druppelkens drinken, hé! Kijk, ziede gij deze boek, dat es het Evangelie, 'k Heb dat gekocht."
„Mieke had dus toch gelijk," dacht het schoenlapperke en trapte meteen met zijn voet op den grond. „Dat zal niet gebeuren. Geef hier dienne boek...."
„Afblijven."
„Geef hier!"
Hij liep een pas op haar toe en greep haar arm. Zij worstelden even en juist wilde hij haar hand openwringen, toen het belleke rinkelde van den winkel. Hij liet haar los en ging de gang in.
Bea gleed achter hem aan, naar de keuken. Zij borg het boekje in de kast, achter het roggebrood, wreef haar pols eens, die pijn deed van de omknelling door de stevige schoenmakersknuist en zette daarna het water op voor de koffie.
Maar Bea wachtte tevergeefs op haar man. Ongeduldig ging zij eens kijken. Hij was niet meer in den winkel. Ook niet in de werkplaats.
En heel de lange straat lag doodstil onder den druilenden spatregen, eenzaam, zonder éénen mensch er op.



HOOFDSTUK V
En.... het es in 't Vlaomsch geschreven
M| idden op den zolder lag Sjefke dood, met den I los gesneden strop nog om zijn hals. L Sloeberke stond er bij en hield Josefientje vast, die het uitgilde van smerte en telkens opnieuw zich wilde bukken om haar man te grijpen en tot leven te schudden.
Sloeberke was radeloos en wist niet goed, wat hij doen moest. Hij was juist den winkel uitgestapt, den klant achterna, toen Josefientje hem had geroepen om te komen.
't Jonge vrouwtje had er zoo bleek uitgezien als een doode en Sloeberke was subiet*) haar deur binnengevlogen.
„Op zolder, op zolder daar hangt ie," had zij
geroepen. En hij de trap op en het ladderke en ja 
hoor! 't Was zoo. Met zijn schoenmakersmes had hij de koorden doorgesneden en nu nu 
Hij slikte zijn speeksel weg van verdriet, en die vrouw hing nog maar altoos in zijn armen en huilde het uit als een kind.
„De politie moet komen," zei hij, „laat ons naar beneden gaan."
„Geen politie," smeekte Josefientje, „neen, de dokteur, de dokteur!"
Sloeberke sleepte de vrouw met zachten drang het laddertje af, naar beneden.
In de keuken zette hij haar neer in den grooten leunstoel. Zij lag doodstil, wit en bleek als een waskeers, die op het altaar staat.
1) Dadelijk.



Hij liep achteruit, de gang in, naar de voordeur en toen, als een gewond dier, gilde hij het uit:
„Bea! Bea! Help!"
Bea stond juist in de deur en tuurde de eenzame straat langs, die doodstil lag onder het spatregenke. Zij keek op en zag haar man staan bij Sjefke's deur, met oogen zoo groot zoo angstig.
Zij vloog de straat over en greep hem aan den arm vast en hij waggelde en gorgelde het uit.
„Bea Sjefke boven dood verhangen "
Stil hield Bea het hoofd van Josefientje in haar arm. Zij streelde met haar ruwe werkhanden het glad glimmende haar, het lokje, dat verward als een zwarte inktvlek over haar witgetrokken voorhoofd lag.
Boven, op zolder, gonsden de stemmen van de politie, den dokter, Sloeberke en een paar andere geburen fluisterend dooreen. En in de gang stonden de vrouwen uit de gebuurte, met huilende kinderen op haar armen of aan haar rokken, maar Mieke hield haar de keuken uit.
„Die duiven zaten hem in zijnen kop," fluisterde Josefientje, „die smerige duiven.... die ziekte 't es
wreed daor 't es wreed."
Bea zweeg, 't Zweet stond klam op haar voorhoofd en haar borst hijgde op en neer. Zij zag Sjefke weer staan op zijn duivenplat, Sjefke, die in de keuken had gezeid: „Waarom heb ik geen geluk? God haat mij. God es goed voor den rijkdom!" Sjefke, die het Evangelie schoone vond, maar niet waor.
Zij rilde even, en ging op den rand zitten van den stoel.
Sloeberke kwam nu in de keuken gestapt. Hij zag er



zoo wild uit met zijn bloote borst, zijn wilde haren, zijn loshangend voorschoot.
,,'t Es gedaon," zei hij, ,,'t es gedaon!"
En opeens liep hij op Bea toe, nam haar in zijn armen, gaf haar een kus op de wangen en wreef met zijn zwarte handen over haar grijzend haar.
Zij vroeg niet, waarom hij dat deed en hij wist het zelf ook niet.
Josefientje keek naar hem op met betraande oogen en een snik in de keel en toen wrong Bea zich los uit de omarming en zei:
„Josefientje, kom mee, 'k zal oe helpen om te loopen, kom mee. 'k Heb een boek gekocht, het Evangelie. D'r staat misschien iets in, dat goed veur ons es."
Zij namen haar ieder onder een arm en drongen haar de gang door, dwars door de kletsende vrouwen, over de straat, waar de klabakken stonden bij den auto van den dokteur. Het volk week uiteen en een paar kerels namen hun klakke af.
„Sloeberke neemt haar mee," zei er een, ,,'t es 'n goeie vent."
„Bea zal haar wel troosten," zei een ander, ,,'k Had het anders nooit gepeinsd van Sjefke. En dat om die duiven, hé!"
Dien avond, onder het licht van de gaspit, las Bea uit het Evangelie. Zij las met hakkelende stem, want zij was maar „slecht geleerd" en zij begreep maar slecht, wat zij las.
Sloeberke luisterde en smoorde zijn pijpke en telkens als hij een woordeke niet begreep, dan nam hij het pijpke uit zijnen mond en zei:
„Lees dat nog 'n keer, Bea!"
En Bea las opnieuw.
.Nevens haar zat Josefientje, met oogen gezwollen en



rood, met haar handen gevouwen op haar schabbe.a) En je kon niet zeggen, of zij het hoorde of niet, wat Bea las, zoo stil lag zij als een doode in den zetel.
Bea las verder: „En Jezus zeide tot haar: Martha, Martha, gij bekommert en ontrust u over vele dingen, maar één ding is noodig. Doch Maria heeft het goede deel uitgekozen, hetwelk van haar niet zal worden weggenomen." (Luk. 10 : 41, 42.)
„Lees dat nog ne keer," zei Sloeberke. ,,'k Moet dat nog eens hooren."
Weer las Bea stotterend en haperend het voor.
„Wie heeft dienne boek geschreven?" vroeg Sloeberke opeens. „Dat moet 'n goed mensch geweest zijn!"
Bea draaide de bladzijden om en keek op het voorblad en las: Alle boeken des Nieuwen Verbonds onzes Heeren Jezus Christus.
„Zou onze lieve Heere dat geschreven hebben?" vroeg hij, ,,'t es schoone, maor ik wist niet, dat Hij Vlaomsch kost klappen. De kapelaan leest het altoos in het Latijn."
Op dit oogenblik scheen Josefientje te ontwaken uit haar smart. Zij rees op en streek de haren glad en zuchtte.
,,'k Heb alles gehoord, Bea, alles. Had Sjefke dat maor gelezen," zei zij, „dan zou hij nu nog leven."
En Sloeberke boog het hoofd en keek naar het rosse vuurke in zijn pijp. Hij scheen te peinzen en trok de rimpeltjes op van zijn voorhoofd en toen opeens:
„Jao, Josefientje, had hij dat maor gelezen, 't Es zoo schoone, maor was er nu maor eene, die het ons explikeeren kon."
En dien nacht, in zijn bed, lag hij te turen naar het *) Schort.



plafond en hij zag voor zijn oogen heel den kruisweg, dien hij als kind had moeten loopen langs de muren van de kerk. Hij had er nooit eens bij stille gestaan, wat dat alles toch zeggen wilde, en hij wist het nog niet. Maor het Evangelie kon dat allemaal explikeeren en het Evangelie was in het Vlaomsch geschreven, dat was toch schoone van onzen Lieven Heere geweest, om datte te doen. En 't zou toch niet schoone van hem, Sloeberke, wezen om dat Evangelie nu niet te lezen. Bea was toch een ferm wijveke om dat te koopen en hij had het haar nog willen afpakken ook. Hij trok de deken over zijn grijzen kop en zocht in het donker de hand van zijn vrouw en sliep in.



HOOFDSTUK VI
Sjefke's begrafenis
1]f eel de gebuurte was in opstand over den dood II van Sjefke. Zij spraken er over op het fabriek JL en in de café's, op straat en in de keukens van de huizekens.
De deken*) van de buurtcommissie liep met zijn baljuw 2) de straten af om overal geld in te zamelen voor een schoone „krone". ,,'t Zou een krans worden met lelies en rozen," zei de deken „en er zou een zwart lint aan hangen met gouden letters er op." „Aan ons Sjefke, van de gebuurte."
En na afloop van de collecte zaten de deken en de baljuw bij Mieke en telden op de tafel de frankskes en de kluiten en omdat het bedrag zoo hoog was, tracteerde de deken op den goeden afloop en zij dronken allen, met heel ernstige gezichten en in hun blooten kop, op de „eeuwige rust van ons Sjefke."
En Mieke stond achter zijn toonbank, met tranen in de oogen, en hij wilde geen geld hebben voor de vertering.
„Doet dat maor bij de collecte," zei hij, ,,'t was zoo'n brave vent, hé!"
De kapelaan was ook bij Josefientje geweest. Dat wist iedereen, maar Josefientje had hem gezeid, dat zij Sjefke zoo liet begraven, zonder kruiske op den wagen.
„D'r komt toch geen pluim op van een vrijdenker?" had de kapelaan gevraagd.
„Neen, niette," zei Josefientje, „niette."
Toen was de geestelijke heengegaan, zonder verder
1) President.
2) Schrijver-penningmeester.



iets te zeggen en Josefientje was naar Bea gesneld, met tranen in de oogen en een groot verdriet in het herte.
En nu was de dag van de begrafenis aangebroken. Sloeberke had alles geregeld en liep nu rond in een zwart costuum, met een geleenden hoogen hoed op.
Bea zat bij Josefientje in de keuken en gaf aan de vrouwen en mannen, die kwamen condoleeren, een druppelke. En stilzwijgend gingen zij weer naar buiten, de straat op, waar de vaandels stonden van de Duivenclub en het Gebuurtecomiteit.
Maar vlak voor de deur stond een deputatie van den Bond van Oud-Strijders met hun vaandel, zwaar van ridderkruisen en medailles. De leden hadden allen hun borst getooid met de eereteekens van den IJzer, van Westmaele en Plasschendaele en om hun arm lag de gekleurde band van den Bond.
In de voorkamer stond de kist op de ruw houten schragen. De familie stond er om heen geschaard, zwijgend, snikkend, met verharde trekken in de stoere Vlaomsche koppen.
„Komt er geen paster," vroeg Louis, een neef van Sjefke, die heelemaal uit het Fransche was overgekomen om zijn oom de laatste eer te bewijzen.
„Neen," zei Sloeberke.
Zij vroegen niet verder. Stilzwijgend lieten zij de dragers de kist opnemen en door de smalle deur naar buiten dragen.
De oud-strijders namen de hoeden af, staande in de houding, en de vaandels bogen diep, met hun plooien tot op de keien. Zacht schoof de baar in den wagen en daarachter gingen de oud-strijders staan, het comiteit, de duivenclub. Zij droegen groote kransen en zware bloemstukken. Sloeberke liep bij de duivenclub, vlak achter den president en het bestuur. Hij kon niet spre-



ken tegen de mannen, die naast hem liepen. Hij keek maar naar de huizen, naar den wagen daar vóór hem, naar de stilhangende vaandels.
Op het kerkhof luidde de bel, toen zij de poort doorgingen.
Achteraan, op het nieuwe gedeelte, hield de stoet stil en schaarde men zich om de geopende groeve. De dragers plaatsten de kist op de stalen draden en zacht daalde deze in het graf.
Toen sprak de voorzitter van de oud-strijders, de president van de duivenclub, de deken 
Sloeberke luisterde en toch hoorde hij niets, 't Was, of zijn herte gloeide van de koorts, of zijn hersenen niet meer konden denken.
Men duwde hem in de rij en hij merkte nu, hoe men zand wierp op Sjefke's kist. Hij drong tusschen de menschen door en greep het schupke1).... Maar neen, plotseling liet hij het zakken, keek de omstanders aan en zei:
„Vrienden, ik moet oe nog wat zeggen. Sjefke es heengegaan, Sjefke, die mijn beste kameraad was hier op aarde, 't Zoe niet gebeurd zijn, als Sjefke het Evangelie had gekend van onzen lieven Heere, Die het in
het Vlaomsch heeft laten schrijven Sjefke 
Sjefke "
Maar verder kwam hij niet. De tranen werden hem te machtig. Twee oud-strijders namen hem onder den arm en troonden hem zacht mede naar den uitgang.
Daar kwam de deken op hem toe, klopte hem op den schouder en zei:
„Sloeberke, gij hebt schoone gesproken, 't Kwam zoo pardoes uit oe herte, hé?"
„Jao," zei Sloeberke, „dat herte dat herte d'r
zit zoovele in, dat er uit moet."
*) Schopje.



Dien avond zat Sloeberke weer in zijn werkplaats, want het werk lag hoog opgestapeld in den hoek. En daar waren klanten, die gingen klagen over zijn traagheid.
Hij klopte en hamerde en trok den pekdraad door de schoenen heen. Aan den overkant brandde het licht weer in het huizeke van Josefientje. Daar zat Bea nu ook nog wat te klappen met haar, om haar gerust te stellen na zoo'n droeven dag.
Sloeberke liet de naald rusten en keek naar het rosse licht in de ruiten. Door dat venster zou Sjefke nu nooit meer kijken en zijn glad bolleke laten zien. Waar zou Sjefke nu zijn? Sloeberke peinsde er over na. 't Was toch wreed, zoo weg te gaan, zonder ziekte, zonder kruiske op den wagen. Zonder Evangelie.
Maar wat was dat nu toch, dat Evangelie? Wie zou hem dat nu toch eens explikeeren? Hij greep het boekje onder zijn tafelke vandaan en las:
„Zoo wat gij den Vader bidden zult in Mijnen Naam, dat zal Hij u geven."
Toen opeens sloeg hij het boekske dicht en wierp zich op de knieën midden tusschen de oude schoenen en de oude sloeffen en snikkend brak hij uit:
„God, explikeer het mij toch! Ik zoe het toch zoo geerne verstaon."
3
Sloeberke Slob



HOOFDSTUK VII
„De poort blijft altoos open staan"
Het was nu herfst geworden. De avonden werden langer. De gebuurte was reeds het sterveD van Sjefke vergeten en Josefientje was uit het huizeke getrokken naar het andere einde van de stad, waar haar ouders woonden. Af en toe kwam zij eens een uurtje klappen bij Bea en Sloeberke of bij een andere gebuur.
Sloeberke zelf werkte dag aan dag met leute zijn werk, want zijn veerdigheid werd geroemd in heel de straat en zelfs in de andere, voorbij het pleintje. Hij dronk nog steeds op de gezette uren zijn druppelke en over het Evangelie peinsde hij niet meer. Alleen Bea las nog wel eens een enkelen keer in het boekske, maar Sloeberke zelf had het te druk met zijn werk, zijn duiventil en zijn oud-strijdersbond. En de politiek. Die
trok hem aan. Hij had op eenmaal oog gekregen voor al de fouten en gebreken van de regeering. Bij Mieke in het café hield hij heele redevoeringen over de crisis en de devaluatie, over het plan van den arbeid en den Volkenbond.
In zijn werkplaats zat hij in zichzelf te klappen over de duurte en Bea hoorde hem soms heel duidelijk zeggen: „Ik vraog het woord, mijnheer de President, het gouvernement "
Dan luisterde zij even en schudde haar hoofd. „Die wordt nog zot van het politiek," zei ze eens tegen Josefientje, toen die op bezoek was. „Hij kan alles explikeeren, hé, alles!"
Maar op een avond gebeurde er iets. Twee heeren kwamen de Karnemelkscour *) binnengestapt en stel-
1) Cour = hofje.



den midden in de straat een „lanterne-magique"*) op. Op den witten muur kleurden de heldere beelden van de glaaskes.
Heel de gebuurte liep tezamen in het smalle slopje en Peer, de kuiper, gooide zelfs zijn veste over de lantaarn, opdat het goed donker zou wezen voor de heeren.
Een ervan klom op een ijdel2) vaatje. Hij had zijn wandelstok in de hand en wees op den muur de vooiskes 3) aan, die zij tezamen zongen en de beeldekes.
„Dat es Pontius Pilatus," zei hij, „en dat es Jezus. Ziede gij Hem goed? Hij es in de wereld gekomen om zondaars te redden "
Sloeberke rekte zich uit, om over de schouders van Peerke heen te kijken en luisterde.
„Wat kan dienne mensch klappen!" zei hij tegen Peerke.
„Ssstt!" zei deze, „het es 't Evangelie."
Sloeberke werd er koud van. Het Evangelie! Daar had hij niet meer aan gedacht. En hij had toch gebeden, dat God hem iemand zenden zou om dat eens te explikeeren. Nu stond daar eene luister 
Midden onder het sermoen kwam er een klabak aangewandeld. Hij duwde de menschen opzij en legde zijn hand op den schoer van den heer, die explikeerde.
„Dat es hier verboden," zei hij.
De heer stapte het vat af en zei verder niets. Het volk begon te roepen, dat het een schande was, dat hij over onzen lieven Heere sprak.
De agent keek onverstoord rond, trok zijn handschoenen eens recht en draaide zijn knevel op.
Plotseling kwam er deining in het volk. Sloeberke
*) Tooverlantaam.
Leeg.
3) Liederen.



duwde de menschen opzij en sprong voor den heer, die naast den agent stond.
„Kom mee," zei hij, „kom mee, in mijn huizeke, daor kunde gij klappen naor hertelust."
Toen in den donkeren avond stroomde de Karnemelkscour leeg. De agent bleef alleen achter en hij zag de menschen zich verdringen voor het deurke van den schoenlapper.
Hij stak een pruimke achter zijn kiezen en stapte toen voort, het pleintje over, den weg op naar het bureau.
Tegen de schouw gedrukt van de keuken, klapte de heer over het Evangelie.
Sloeberke zat midden op zijn tafel, tusschen de kommetjes en de tellooren*) en luisterde.
Bea stond achter hem tegen het venster gedrukt en schouder aan schouder hokten de andere geburen tezamen met gerekte halzen en groote verwonderende oogen.
„Het es n'en evangelist," zei Peerke tegen Sloeberke. „Hij vent die boekskes uit."
Sloeberke zei niets. Zijn oogen keken steeds strak op den man, die vlak voor zijn schouwe2) stond en nu een schoon vooiske3) zong over een poort, die altijd openstond 
„Zing dat nog ne keer," riep hij, ,,'t es zoo schoone!"
„Dat kan gebeuren," zei de evangelist, „luister !"
Weer klonk het lied door de propvolle keuken, dwars over hoofden heen en dwars door de herten, die zoo moe waren en zoo leeg.
Toen bad de evangelist en zij namen allemaal hun
1) Borden.
2) Schoorsteen.
3) Liedje.



klakke af en de vrouwen bogen haar hoofd en Sloeberke kneep fel zijn oogskes dicht, met een ziele, die open stond als de poorten in het vooiske.
De keuken liep leeg. Alleen Sloeberke bleef achter met Bea en de twee heeren.
„Drink een kommeke kaffee mee," zei hij, „aleer gij weggaot. Oe keel zal wel droog zijn van al dat klappen en zingen. Zie ne keer hier, kende gij dat?"
Hij liet het Evangelie zien, dat hij opgeheven in zijn hand hield.
„Ik had het boekske al in huis, maar ik had niemand die het mij explikeeren kon."
De evangelist keek zijn vriend aan en glimlachte dankbaar en toen:
„Mag ik hier nog eens terugkomen? Ik zal dan telkens iets uitleggen aan je. Is dat goed?"
„Natuurlijk, dat es goed. Mijn huizeke staot altoos open voor oe, hé Bea?"
Bea knikte en schonk nog eens de kommetjes vol. Er lag een glans van vreugde over heel haar aangezicht en in haar blauwe oogen glom het als keerskes.
„Moede gij eerst niet wat eten?" vroeg zij, „voordat gij heenengaot."
„Neen, dank je, wij moeten nu weg. 't Is al laat."
Zij stonden op, knoopten de jassen dicht en zetten de kragen op.
Sloeberke keek hen na, hoe zij de straat uitwandelden. Hij kon het haast niet over zijn herte krijgen om het deurke te sluiten, aleer zij den hoek om waren.
Toen, heel zacht, sloot hij de deur en deed het schoofke er op.



HOOFDSTUK VIII
En niette klapte hij niette!
Dien nacht had Sloeberke een wonderlijken droom. Of beter, een droom was het niet, want hij was klaar wakker, toen hem dat wonderlijke gebeurde.
Hij had het schoofke op de deur gedaan en was teruggeloopen naar de keuken.
Bea stond er juist heur haar te kammen en er papillotjes in te draaien voor den nacht. Op tafel lag nog het boekske, het Evangelie, dat hij heel den avond in zijn hand had gehouden, terwijl de evangelist had gesproken.
„Gaode gij naor 't bedde?" vroeg hij zijn vrouw.
„Jao, ik zij zoo moe, Sloeberke, 't was zoo warm hier."
„Ik blijf nog een beetje op," zei hij, „slaop wel!"
„Slaop wel!"
Bea klom het trapje op met de keersepanne l) in heur hand en hij bleef alleen achter in de groote, holle keuken. Zijn pijpke smoorde en blauwe rookjes kronkelden naar het plafond. Hij zat bij de stoove, waar de waterketel op ronkte en dacht na over al het geluk van dien avond. Hij vond zichzelf een ferme kadee2), dat hij zoo dien agent de waarheid had gezeid en hij vond, dat God heel content kon zijn over hem, dat hij zoo zijn huizeke had afgestaan voor het Evangelie van den Heiland.
De Heiland, zoo had de evangelist onzen lieven Heere genoemd en hij begreep maar niet, waarom de
*) Kandelaar.
2) Kerel.



kapelaan dat woordeke nooit gebruikte, 't Was zoo'n schoon woordeke en 't was zoo oprecht Vlaomsch.
Maar dat woordeke: zonde, dat begreep hij niet. Zonden vergeven kon de paster, maar hij had nooit geweten, dat alleen onze Lieve Heere dat kon doen. En hij had het altoos den kapelaan laten doen, in den biechtstoel, één keer per jaar, met Paschen. En nooit door den Heiland, nooit.
D'r zat dus zooveel op zijn herte, want hij was nu haast vijftig jaar en als nu al die Paaschvergiffenissen van één mensch niet geholpen hadden voor God 
Hij greep zijn kop van angst en zijn pijpke danste van den schrik tusschen zijn tanden op en neer. 't Was, of het vier ') van de helle midden in de keuken brandde en hij de vlemmekens voelde lekken aan zijn vleesch. Brrrr! hij rilde ervan.
Hij schonk zich een taske kaffee in, en goot het donkere vocht in één teug door zijn keel. Dat deed deugd. Hij werd er weer klaar wakker van. Hij moest nu maar naar boven gaan, naar het bedde, bij Bea. 't Was zoo eenzaam hier alleen in de keuken 
Hij stond op en liep op de trap toe. Hij draaide het gasvlammeke uit en strompelde de treden op in het donker. Maar halverwege bleef hij staan, 't Was, of zijn rugge zoo stijf werd als een knuppelke en of zijn beenen pierewaaiden van angst. Vlak veur hem, op de hoogste trede zat een duif. Zij zat inéén gedrongen met haar pootjes onder haar blauwe pluimkens en haar roode kraaloogjes keken hem aan. 't Was Miezeke, zijn beste reisduif, de kampioen van al zijn vluchten. Hoe kwam die hier op de trap? Het duivenslag was toch op slot. Hij deed opnieuw een stap naar de volgende treê, maar het duifke klepte met haar wiekskens.... en toen.... op eenen keer was zij weg.... weg.... 1) Vuur.



Sloeberke wreef met den rug van zijn hand de perelkens zweet van zijnen kop en liep hard de trap op en naar den zolder. Hij stak een steksken *) aan en keek
door het traliewerk in het duivenkot. En daar en
daar lagen twee beesten dood, stijfdood met gestrekte pootjes, krek, zooals vroeger bij Sjefke 
En het eene duiveke was Miezeke, de kampioen, die
hij op de trap had zien zitten nog geen minuutje
geleden.
Bea keerde zich om en luisterde 
Sloeberke stond voor haar bedde met de twee doode beestjes in zijn handen en vertelde. Zij zag in het flauwe licht van het keersken, hoe Sloeberke bleek was als ne doek.
,,'t Es wreed," zei hij, „en 't es hekserij, 'k Zij toch niet zot, hé, dat zou ik gelooven, maor ik heb het zoo gezien."
„Kom in het bedde," zei Bea, „dan kunnen wij er over peinzen en klappen."
Maar dien nacht sliep Sloeberke niet meer. Hij deed geen oog dicht, hij dacht maar aan zijn duiven en aan het Evangelie, dat gepredikt was in zijn huizeke en aan God, Die hem nooit de zonden had kunnen vergeven, omdat hij den Heiland was voorbijgegaan, vijftig jaar
lang Als die die duiven eens 
Hij rilde ervan en trok zijn kop diep in het kussen. Zijn herte klopte als een hamerke en hij trachtte naar zijn vrouwe te kijken, die precies deed, of zij sliep,
maar die ook klaar wakker lag 
Heel in de vroegte stond Sloeberke op en klauterde weer zijn zolder op. De duiven koerden hem tegen en draaiden om het voerbakske rond van den honger.
Maar diep in het hoekske lag er weer één dood.
*) Lucifer.



Heel de gebuurte wist het: Bij Sloeberke was de ziekte in het duivenslag geslagen. Drie reisduiven dood in één nacht!
De president van de duivenclub kwam tegen den noen *) eens kijken en bekeek en betastte de doode beestjes, maar hij schudde het hoofd en zei:
,,'t Es de ziekte niette."
„Wat meende gij?" vroeg Sloeberke verwonderd. ,,'t Es de ziekte niette," herhaalde de President. „Maor zij zijn dood!"
„Justement!"
„Wat is het dan? Als het de ziekte niette es?"
Toen richtte de president zich op en keek Sloeberke recht in de oogen en zei met een vlijmscherpe stem:
„Het es Gods straffe, Sloeberke, gij gij laot
den duivel hier preeken in uw huizeke."
Sloeberke waggelde achteruit en leunde tegen de schouw op. Zijn hamerke viel op de steenen en al zijn bloed stroomde naar zijn hart toe. Hij wilde spreken,
maar kon niet 
Eindelijk na een poos zei hij:
„En ik was er zoo gelukkig mee, hier in het her-
te," en toen viel hij neer in zijn armzetel en met het hoofd op de armen snikte hij het uit, terwijl heel zijn lichaam schokte van verdriet.
Bea hield zijn schouders vast en gaf hem een glazeke water, en de president van de duivenclub keerde zich om van aandoeningen en keek naar den kanarievogel, die in zijn pluimkens 2) zat te slapen.
En heel dien dag zweeg het hamerke van Sloeberke
want hij zat als een gebroken man, achter in de
keuken, rillend van de kou bij zijn stoveke.
En niette klapte hij.... niette....
*) Namiddag.
') Veêren.



HOOFDSTUK IX
Sloeberke sloeg een kruiske op zijn herte
Tegen den avond kwam Josefientje het huis binnengestapt. Zij kwam wat klappen met Bea en keek verwonderd op, toen zij Sloeberke zoo eenzaam en triestig bij zijn stoveke zag zitten.
„Waor es Bea?" vroeg zij.
„Uit," zei Sloeberke kort.
„Wat zie-de gij er triestig uit, Sloeberke!"
Sloeberke zweeg en keek in het vier. Josefientje nam een stoel en zette zich ook voor de stove neer. Haar handen lagen gevouwen in haar schabbe en haar oogen tuurden vragend op het gebogen lichaam van het schoenlapperke. En toen: ,,'k Zij ne geus geworden, Slob!" zei zij.
Sloeberke kwam met een ruk overeind. Hij keek Josefientje aan met oogskens, die als weggezakt lagen in zijnen kop. 't Leven flikkerde er op eenmaal weer in op en zijn grove pekhanden grepen met kracht aan de leuning van zijn zetel.
„Gij?" vroeg hij, „gij? Ne geuzeke geworden?"
„Jao ik, het Evangelie es zoo schoone en 'k geloof het ook. Mijn herte es nu rustig en troost es er nu ook in. De geuzen hên het Evangelie."
Het sloeg als een mokerslag op het hart van Sloeberke. De geuzen hên het Evangelie Maar dat was
vreeselijk. Hij had dus onbewust de geuzen in zijn huizeke gelaoten. Nu had de president van de duivenclub dus toch recht gehad, toen hij zei: „Gij laot den duvel preeken in uwe keuken."
En daar zat er nu eene! 'n Geuzeke! 'n Duvelke dus! Hij rees op en keek het vrouwke aan. Hij rekte zijn arm



reeds uit, om haar de deur te wijzen, maar opeens kreeg hij oog voor haar zwarte kleeding, het rouwkleed voor Sjefke Sjefke.... en op dat graf had hij,
Sloeberke, eens gezeid: ,/t Zoe niet gebeurd zijn, als Sjefke het Evangelie had gekend van onzen lieven Heere...."
Jao, dat had hij gezeid aan 't open graf met die honderden er om heen 
Zijn arm zakte, langzaam gleed hij terug in zijn zetel en drukte zijn voorhoofd op de vuisten van zijn handen.
,,'t Es wreed," zei hij, ,,'t es wreed! God, trek mijn
herte toch niet in stukskens, ik kan nie meer nie
meer "
Bea kwam juist de kamer binnen. Zij zag haar man zitten en Josefientje in diepen ernst. Zwijgend trok zij haar kloeffen *) uit en het hout klotste tegen de plavuizen op. Van dat geruisch scheen Sloeberke te ontwaken, want hij richtte zijn hoofd weer op en keek naar zijn vrouw.
„Ik zij content, dat gij komt," zei hij, „luister ne keer, Bea! 't Zijn de geuzen, die het Evangelie verkoopen.
't Es wreed! En zeggen, dat dat het schoone es
en dat ik toch moet gaon gelooven, dat het waor es ook! 't Es wreed! En daor zit ook 'n geuzeke!"
Toen gebeurde er iets heel wonderlijks.
Bea zette haar vuisten op de breede heupen en keek om beurten haar man en het jonge vrouwtje aan en toen zei zij:
„Of het Evangelie van de geuzen es of van de tjeefkens2), om het geliek! 't Es van Jezus Christus, onzen Heiland."
*) Klompen.
2) Kwezels.



„Zoo!"
Sloeberke's hoofd zakte. Maar na een poos stond hij op en liep op het schoofke toe van de keukenkast en haalde er het boekske uit, dat zijn vrouw eens gekocht had op de markt. Hij zette zich weer neer in zijn zetel en sloeg de blaadjes om. De twee vrouwen keken zwijgend toe en toen opeens, las Sloeberke luidop, hakkelend en stootend:
„Hierin is de liefde: niet, dat wij God liefgehad hebben, maar dat Hij ons heeft liefgehad en Zijnen Zoon gezonden heeft tot een verzoening voor onze zonden."
Hij sloeg het Boek dicht, stond op en liep op de keukendeur toe.
,,'k Gao werken," zei hij, ,,'k heb al genoeg den heelen dag verslonst."
Bea hoorde hem de gang doorsloffen en even daarna tikte het hamerke weer op de leest. Toen keerde zij zich om en zei tot Josefientje:
„Hij heeft weer courage, geloof ik. Och, 't es zoo'n historie met hem geweest vanmorgen! Met die doode duiven hé en die president, die zei, dat het de ziekte niette was."
Josefientje knikte en wreef haar lokje glad. Bea kotterde haar vuur op en zette den waterketel op en toen vroeg zij:
„Josefientje, hoe zijde gij dat geworden?" Josefientje begreep de vraag en zei:
„Ik zij naar hem toegegaon, 'k had zoo'n verdriet, hé en ik kon maor niette verkroppen, dat Sjefke zonder kruusken op zijnen wagen naar het kerkhof moest rijden. 'k Zij gaon dansen bij Cieske, maor ik kon er 's nachts niet van slaopen en toen.. in den vroegen morgen ben ik naar dienen heere gegaon van het Evangelie "



„En nu?" vroeg Bea.
„Zij ik ne geuzeke!"
„Maor, wat es dat?" vroeg Bea ongeduldig. „Hoe worde gij dat? Betaalde gij contributie?"
„Nee," zei Josefientje, „ik weet het niette, maor ik zij ne geuzeke."
Bea schokte haar schouders en schonk de koffie op. Met Josefientje viel niet te klappen.
Zij schudde ferm haar hoofd.
Josefientje stond op en sloeg haar sjaal om het haar.
„Tot laoter," zei zij, „tot laoter!"
Zij liep de deur uit en Bea bleef alleen achter in de groote keuken. Uit de werkplaats klonk het schoengeklop en zij schonk een tasse kaffee in voor haar Sloeberke.
Hij lachte haar toe, toen zij binnenkwam, greep de tasse en dronk haar leeg met kleine slokjes. En toen, opeens:
„Het Evangelie es schoone, 't kan waor zijn ook! Maor ne geus worden, dat van zijn levensdagen niette, Bea! En hier sermoen *) houden in de keuken.... afgeloopen!"
Hij sneed met zijn hand door de lucht en nam zijn hamerke weer op.
„Jezus was geen tjeefke en Jezus was geene geus. Jezus was de Heiland."
Maar dien avond, toen hij zijn duivenhok opzocht om het water te ververschen en zijn beestjes voer te geven, lagen er weer twee reisdoffers dood in hun kotje.
Toen liep Sloeberke de trap af en de keuken in, met één ruk trok hij de kast open, greep het Evangelie
*) Preek.



en met een verwensching op de doodsbleeke lippen, wierp hij het boekske in zijn stoove.
't Vier lekte in slingerkens om de krullende blaadjes en hoekjes en Sloeberke sloeg een kruiske op zijn herte.



HOOFDSTUK X
„De Kloef"
Op den steenweg stond de danszaal: „de Kloef", het groot café, waar achter de pluche gordijnen dag aan dag het orgel speelde.
Aan de witgeschuurde tafelkens zaten de mannen en de vrouwen uit de gebuurte en dronken hun potteke bier of hun druppelke. En achter in de zaal, onder het schelle licht der lampen, danste de jonkheid.
Peerke, de kuiper, zwierde en zwenkte als een weerhaantje om zijn lief heen en zij klepperde haar vreugde uit met het slaan van haar schoenzoolkens op den glad geschuurden vloer.
„Daor zit Sloeberke ook," zei Peerke tot zijn lief. „Hij danst wel niette, maor hij drinkt des te meer. Zijn duiven sterven stuk voor stuk van de ziekte."
„Het es van de ziekte niette," zei het meisje beslist, „het es van de geuzerije."
„Maor hij heeft het boek verbrand, hoorde ik."
„Jao, dat heeft hij, maor zij sterven toch nog!"
Het klonk somber in Peerke's ooren en hij danste er wat sneller op los. Hij zwierde langs Sloeberke heen, die suf voor zich uitkeek over zijn glazeke.
„Gij moet dansen," riep hij hem toe. „Waor es Bea?"
Sloeberke keek even op.
Op dat oogenblik zag hij, als in een schemering, Josefientje voorbij zwieren aan den arm van een man. Hij sperde de oogen wijd open en keek haar na. Jao, 't leed geen twijfel, dat was zij.
Josefientje in de balzaal!
Midden in de zaal bleef hij staan en keek den kring eens rond.
En die was een geuzeke geworden, een duvelke!



Hij wierp plotseling het hoofd in den nek en lachte zóó hard, dat iedereen opkeek. Ook Josefientje.
Zij schrok even, want zij moest telkens weer over Sjefke peinzen, wanneer zij Sloeberke zag, die eens
gezeid had op het kerkhof 
Zij deed een pas achterwaarts, maar Sloeberke kwam op haar toe, greep haar aan den arm en riep:
„Zoo floddermadame, zijde gij dat geuzeke? 't Es fraai zulle en nog geen drei maanden, nadat mijn kameraad. ... Wacht ne keer, 'k zal oe! 'n Geuzeke, hé!"
Hij liet haar niet los, maar zij weerde zich en fluisterde hem snel in het oor:
,,'k Heb verdriet, Sloeberke! Het geus-zijn helpt ook al niette. Gij zit hier ook voor oe verdriet."
„Jao ik," zei hij en liet haar los. „Jao ik!" De buitendeur ging open en een heer stapte binnen. Hij liep dwars langs de tafelkens heen en door de dansende paartjes.
Sloeberke herkende hem als den evangelist, die op dien bewusten avond in zijn keuken had staan klappen, onder de schouwe 1), over het Evangelie.
Even dook hij zijn schouders weg, maar plotseling kwam de strijdlust in hem op en hij riep luid en krachtig:
„Hallo, geuzepaterken, zoekte gij oe mazeurke2)? Daor zit zij!"
Hij wees naar Josefientje, die vlak achter hem zat. De evangelist zag haar en een groot verdriet klom op in zijn hart. Dat was nu de vrouw, die naar hem toe was gevlucht met een levensleed in de ziel en die nu
danste om te vergeten 
Hij keek haar aan en zij veegde met haar hand over haar oogen heen.
a) Schoorsteen.
2) Non.



„Oe hier?" vroeg hij.
„Het geuzerije helpt niette," zei zij bits, ,,'k heb het geloofd, maor 't helpt niette, hé Sloeberke?"
Sloeberke schrok. Wat deed die vrouw stom, om hem er in te betrekken in dat geklap! En al die menschen stonden om hem heen en 't muziek zweeg, 't Leek wel zoo stil als op een graveke. Hij rilde er van, het kroop als slingerkens langs zijn rugge.
„Ik bemoei mij daor niet mee," zei hij, „gij zijt een geuzeke, ikke niette."
Het publiek begon te lachen om Sloeberke's lollige snuit, zijn oogskens, die weer weggezakt lagen in zijn kopken, en zijn knevel, die zoo puntig uitstond met druppelkens er aan.
„Ik gao weg," zei hij, „ajuus!"
Maar de heer hield zijn arm vast en zei:
,,'k Moet eerst klappen, ook voor oe, over het Evangelie!"
En weer sprak de heer en al de dansers luisterden toe en zelfs de kastelein knikte met zijn hoofd, dat hij het schoone vond.
Na afloop zong de heer een vooiske en gaf briefkens rond. Toen, met trommelslag en paukengerinkel viel het orgel in en dansten de paren weer rond om de witgeschuurde tafelkens heen, waar de briefkens op lagen van het Evangelie ...
Maor Sloeberke stond op en stak zijn briefke in zijnen zak. Hij waggelde de deure uit, den Steenweg op.
Daar stond de evangelist, die het zweet van zijn voorhoofd veegde. Sloeberke liep hem rakelings voorbij, maar de evangelist greep zijn arm vast en zei:
„Wacht even! Gij doet goed met naor huis te gaon! Ik gao met oe mee!"
„Het es goed!" zei Sloeberke, „het es goed, voor dezen keer nog, ziede-gij? 'k Heb anders gezeid: nooit
4 Sloeberke Slob



geen sermoen meer in mijn keuken. Maor enfin, voor
dezen eenen keer nog, voor dezen eenen keer kom
mee!"
Voor zijn deurke hield hij stil. Wat zou Bea wel zeggen, als hij zoo binnenstapte met diene geus achter hem aan, diene evangelist! Maor het dralen duurde niet lang. Hij hief de klink op en duwde de deur open.
„Gao binnen," zei hij, „gij weet den weg, hé! Gao maor naar de keuken, ik kom subiet "
In de verte hoorde hij Bea, die het vuur oppookte. En toen het daar achter rustig bleef, ging hij ook op de keuken toe 



HOOFDSTUK XI
Een preek op het duivenkot
De evangelist stond op het ladderke en keek het duivenkot in.
Sloeberke stond achter hem en hield het koordeke vast, waaraan het schuifke hing.
,,'k Zie nu geen doode beestjes!" zei de evangelist. „De ziekte zal uitgewerkt zijnl"
„Het es de ziekte niette," zei Sloeberke. „De president zegt het ook. Het es het es "
„Nu, zeg het maar."
Jao, wat moest ie nu zeggen? „Van oe" 
Hij schraapte met zijn keel en zei nog eens: van
oe." Sloeberke schrok er zelf van. Hij liet het koordeke haast los van de emotie. Maar er gebeurde niets. De evangelist ging rustig op de bovenste sport zitten en zei:
„Het es de Fransche ziekte, Sloeberke, je moet een beetje jodium in het water doen en dan goed de pluimpjes wasschen met wat acide fénique. Je zult zien, dan is alles spoedig over."
Sloeberke liet van louter consternatie het koordeke los, zoodat de schuif met een slag dicht viel en al de duiven als een wolk door het hok fladderden van schrik.
„Wat zegde gij daorvan?" zei Sloeberke luidop.
„Zijde gij ook een duivenliefhebber?"
„Ja," zei de evangelist, „ik heb al de schepselen Gods lief, ook de duiven, 't Zijn lieve diertjes, maar je moet ze op hun plaats laten."
„Wat meende gij daormee?"
„Je moet ze niet stellen tusschen God en jezelf "
„Dat verstao ik niette."



„Je moet van je duivenkot niet je herte maken," zei de evangelist. „Dat is zonde."
„Heb je nog Braban<?onnetjes zitten?" vroeg de evangelist verder en tuurde door het gaas heen.
„Twee stuks," zei Sloeberke, „allemaol eerste prijzers!"
De evangelist knikte en tuurde verder.
„Het is een fijn kot," zei hij. „je zit er veel op, zeker?"
„Jao, meniere, den geheelen Zondag. Dan zijn de prijsvluchten hé, naor het Fransche toe en naor het Luxemburgsche 1"
„'t Is 's Zondags zeker erg mooi op je dak, hé?"
„Jao, zulle, 't Es alles zoo stille en gij hoort de klokken kleppen en luiden en dan vliegen al die vluchten om uwen kop rond. Dan zit heel de gebuurte op het dak, het mansvolk altijd. Zoo tot de noen, dan komen de prijswinners binnen....
„Zondag es duivendag, meniere!"
De man zweeg en knikte. Sloeberke keek naar hem op, hoe hij boven op het laddertje zat, peinzend en stil. Toen opeens, rekte hij zich en klom naar beneden. Hij stond nu op het zoldertje, waarop Sloeberke stond en zei:
„Sloeberke, die duiven wonen boven uwen kop. Gij moet hen een étage er onder laten wonen. Tot later!"
Hij daalde de trap af en liet het schoenlapperke alleen achter. Die hoorde nu den man de gang uitloopen en de straat op.
„Dat es ne raore kadee!" mompelde hij. „Als al de mannen van het evangelie zoo zijn, dan saluut zulle!
Hij nam zijn klakke af en boog.
„En 'n duivenliefhebber! Maor wat zei hij ook weer? Je moet hen niet stellen tusschen God en oe eigen, maor dat laotste, die duiven wonen boven uwen kop! Wat zou hij daor mede willen zeggen?"



Sloeberke peinsde er den ganschen dag over, tot den avond toe.
Toen in het donker met de keersepanne in de hand, klom hij weer den zolder op en keek door het gaas heen. Alle beesten zaten op stok of op de plankskens met hun kopjes in de pluimpjes gestoken.
Bij het flikkerlicht der keerse zette Sloeberke zich neer op de hoogste sport, dezelfde, waarop de evangelist had gezeten.
„Nu verstao ik oe," mompelde hij, „ik leef te veel voor die duifkens, maor zij zijn zoo schoone en zolo lief. 't Kan niet, Sloeberke, 't kan niet!"
Hij legde zijn breede handen tegen het traliewerk op en telde.
„Twintig stuks, 't es heel uwen rijkdom, Sloeberke, heel uwen rijkdom! 't Es toch maor een beetje, dat boven uwen kop staot en tusschen God en oe. 't Es maor een beetje!"
Hij stak zijn pijpke aan de keerse aan en trok weer op de keuken toe.
Daar las Bea het briefken, dat hij in „De Kloef" had gekregen.
„Het es over 'n rijke kapitalist, die bij onzen lieven Heere kwam," zei zij, ,,'t es schoone zulle!"



HOOFDSTUK XII
Die Mij belijden zal voor de menschen 
Het was inmiddels winter geworden. Erg droevig weer, nat, met gierende windrukken, die over de stad beukten en loeiden.
Sloeberke had nu zijn klakke van bontvel op, als hij de klanten bezocht en hij droeg een zwart boezeroen over zijn hemde.
Josefientje sprak weer van trouwen in het voorjaar en over de geuzen klapte zij niet meer. „Dat was ook niette," zei zij, „het beste was maor weer te trouwen."
Bea zat dagen lang bij de stoove te breien. Zij laboereerde *) nu aan het rheumatiek en bleef maar in huis.
,,'t Es te nat buiten," zei zij. „Sloeberke haolt al mijn commissies2). Dat 's gemakkelijk!"
Sloeberke deed dit geerne. Dan wipte hij even bij Cieske binnen of bij Mieke en liet zich een druppelke inschenken voor de kou. Zijn vrouw merkte dat niet, want hij had altoos een koffieboontje in zijn veste zitten 
Van tijd tot tijd kwam de evangelist nog eens wat met hem klappen in de werkplaatse, maar over de duiven klapte men niet meer, want de vluchten waren nu stop gezet.
Hij repareerde nu ook de schoenen van den evangelist, en wonderlijk was het, dat die ook zijn hakken scheef liep, precies gelijk de kapelaan, ,,'t Zat hem zeker in 't geestelijke," dacht Sloeberke.
Op een avond zat hij weer te werken in zijn plaatske, toen er op zijn ruiten werd getikt. Hij keek naar buiten en zag Peerke, den kuiper, voor de glazen staan, die
J) Lijden.
2) Boodschappen.



hem toelachte en naar den overkant wees, naar Mieke's cafeetje, dat zoo'n rossig licht door de vensters wierp.
„Ééntje," wees Peerke met zijn wijsvinger aan, „eentje!"
Sloeberke knikte en wierp zijn schoenen neer. Hij sloop stillekens de deure uit en liep naar den overkant, waar Peerke al in de cafédeur stond.
't Was heerlijk warm binnen en Mieke lachte hem toe en schonk al een glazeke in.
,,'t Zal oe deugd doen!" zei hij, „'t es koud buiten."
Sloeberke schoof om de stoove heen en lekte zijn druppelke. Aan de middentafel zat de president van de duivenclub en naast hem de deken met zijn baljuw en nog een paar andere gebuurtemannen, leden van den oud-strijdersbond.
Sloeberke knikte hen toe, stak zijn pijpke aan en oogde de blauwe wolkjes achterna.
„Drink er nog eentje," zei Peerke, „ik tracteer."
„Eentje dan," zei Sloeberke, „want ik wil het niet te lang maken. Bea zou moeten wachten met het brood."
Peerke knikte, als wilde hij zeggen: gelijk heb je!
Op dit oogenblik draaide de president van de duivenclub zich om en zei:
„Sloeberke, hoe gaot het met de duiven?"
„Goed," zei hij, ,,'t was de Fransche ziekte, 't es overwonnen."
,,'t Was de ziekte niette," antwoordde de president, „dat weette gij wel."
,,'t Was toch de ziekte," hield Sloeberke vol.
„Niette."
„Toch."
Hij werd er kwaad van, wenkte Mieke en die schonk hem nog eens in en Peerke ook nog eentje.



„Wie heeft dat gezeid? Dat het de ziekte was?" vroeg de president.
„Dienne evangelist en 't es ne duivenkenner," zei Sloeberke beslist en goot meteen in één teug zijn glazeke leeg in den mond.
„Het es ne leugenaore," zei de president en sloeg op het tafelke. „Al die geuzen liegen, 't zijn duvels."
Toen sprong Sloeberke op. Hij streek zijn knevel op en wreef over zijnen kop.
„Dat es niet waor," riep hij, ,,'t zijn brave menschen. Het Evangelie es schoone en 't es waor. 'k Geloof er inne. Het es in het Vlaomsch geschreven door onzen Heiland."
't Heele café verstomde. Mieke stond nog met de flesch in de hand en verschoot er van. Peerke verschoot ook en wierp zijn glazeke om en de oud-strijders keken elkander met knipoogskens aan. Maar de president was opgestaan, de deken hield hem aan den arm vast en wilde hem terugtrekken op zijn stoel, maar hij rukte zich los, bevend van woede.
Sloeberke zag het, maar hij bleef staan, recht voor den man. In zijn herte klopte het heftig, want hij had
zich versproken. Hij had meer gezegd, dan dan hij
zelf wel geloofde. Maar hij had het gezeid, precies als vroeger op het graveke van Sjefke.... En ook hier hadden ze het allemaal gehoord.
,,'k Zij ne Vlaoming," zei hij, ,,'k blijf er bij."
„Ne geus? Oe?" snauwde de president hem toe.
,,'n Evangelieman," zei hij, „dat zij ik. 'k Kom er rechte voor uit, 'n evangelieman zij ik."
„Wat es datte?" vroeg de deken.
Toen streek Sloeberke verlegen over zijn kop en zei:
„Dat es dat es 'k weet het niette, 't zit in oe
herte. Dat groeit, gelijk een rozeke in uwen hof,'t steekt oe, maor 't es schoone."



Hij zette zich neer en ook de president nam weer plaats op zijn stoel. Alles was doodstil en men keek alleen Sloeberke aan, die naor het vierke in zijn pijpke keek. Hij voelde zich eenzaam en zoo zielig klein in zijn onwetendheid en toen 
„Ge moet allemaol op 'n avond in mijne keuken komen," zei hij, ,,'k zal den evangelist vraogen om te komen. Hij zal het oe allemaol explikeeren. Ik kan dat niette. Het es te schoone voor 'n schoenlapperke. Het es gelijk.... gelijk zoo'n druppelke hé. Gij wilt het niette nemen en 't pakt oe toch. En het Evangelie es ook zoo. Gij wilt het niette gelooven en gij moet."
Toen rees hij op en liep op de deur toe en Peerke liep hem vooruit en groette hem.
„Hij loopt lijk ne edelman," zei de deken, ,,'t Es ne fiere Vlaomink."
„Jao," zei de president van de duivenclub, „hij es ne geus geworden, maor eene met courage."
Maar Mieke alleene zweeg.



HOOFDSTUK XIII
Nu moet je leven als een evangelieman
Zoo fier was Sloeberke nog nooit zijn keuken binnengestapt. Bea verschoot er van. ! „Wat hedde gij?" vroeg zij.
„Ik heb gevochten," zei hij, „voor het Evangelie. En ik zij content."
Bea moest gaan zitten van aandoening; Sloeberke, haar Sloeberke, gevochten!
Dat had hij nog nooit gedaan zoo lang als zij getrouwd waren. En voor 't Evangelie?
„Gij zijt zot," zei zij, „of gij zijt zat."
„Zie ik er zot uit?" vroeg hij, „neen, hè? Zie ik er zat uit? Neen ik. Zie ik er als ne geus uit? Jao ik."
Hij schoof zijn klakke achteruit en ging aan tafel zitten. Zijn vrouw schonk de kaffee in en toen:
„Klap toch ne keer, wat es er nu gebeurd?"
Toen vertelde Sloeberke alles, wat er in het café was voorgevallen. En Bea luisterde. Zij begreep er niets van en eindelijk zei zij:
„Maor gij zijt geen evangelieman!"
Sloeberke liet zijn boterham terugzakken op de teiloor en keek haar droevig aan. Eindelijk zei hij:
„Ik kon niet velen, dat zij het Evangelie een leugenke noemden, 'k zei toen te veule, maor ik had het gezeid en 'k blijf er nu bij."
„Maor nu moede gij als 'n evangelieman leven," zei Bea.
„Jao," knikte Sloeberke, „jao" en even daarna: „Dat zal moeilijk worden, Bea! Maor 'k zal God er om vraogen, om mij te helpen, 'k Zij toch content, dat ik het gezeid heb voor al die menschen. Het es nu zoo warm in mijn herte, hé, zoo warm."



Bea nam de tellooren en de tassen en stond op, maar Sloeberke duwde haar terug in haar zetel en zei: „Wij moeten gaon leven als 'n evangelieman, Bea, geef mij het briefke."
Toen las Sloeberke uit het briefke. 't Was de geschiedenis van den zaaier, die uitging om te zaaien 
Bea keek haar man aan, terwijl hij las en zij dacht aan vroeger, in haar jonkheid, toen op de catechismusles in het parochiekapelleke, Sloeberke ook voor den kapelaan moest lezen.
„Gij leest gelijk 'n kapelaon," zei zij, toen Sloeberke het briefje wegschoof. „Slao nu oe kruiske!"
„Neen ik, dat doen de geuzen niette," zei Sloeberke beslist.
Hij schoof zijn zetel achteruit bij de stoove en smoorde zijn pijpke, deftig en stil.
Heel de gebuurte klapte er over.
Sloeberke was 'n evangelieman geworden. Hij had het zelf bij Mieke in 't café gezeid! De tjeefkens schudden hun hoofden en beweerden, dat het wreed was. 't Zou ne vloek brengen over heel de gebuurte, maar de roojen lachten er om en vroegen Sloeberke, of hij nu rap 'n geuzenpaster zou worden?
Maria, de vrouwe van Cieske, vertelde in 't café, dat Sloeberke duizend frankskes had gekregen van den evangelist om zich te laten doopen bij het Evangelie. De president van de duivenclub wist te vertellen, dat Sloeberke al lang dat plan in zijn kop had gehad. Hij had het hem al verleden zomer gezeid, boven op het duivenkot, toen dat behekst was. Want de ziekte was datte niette geweest.
Heel den dag stonden er kinderen voor de glazen van Sloeberke's werkplaatse en die drukten hun neus-



jes plat tegen de ruiten en keken hem aan met verwonderde oogen 
Soms joeg hij hen weg en dan holden zij de straat over en de deurkens der huizen in en riepen:
„Moeder! Het geuzeke wil mij pakken."
Maar Sloeberke liep fier rechtop de straote door en lachte de menschen toe met zijn lolligen snuit en zelfs de tjeefkens*) zeiden hem goeden dag terug.
Op een avond stond hij voor zijn deurke en riep de menschen binnen.
„Het es weer sermoen bij Sloeberke," zeiden de geburen, „de evangelist komt zeker klappen."
Voor de schouwe stond hij weer, met Gods Woord in de handen en Sloeberke droeg de stoelen aan en de banken en Bea zette nog een paar keerskens op de schouw.
„Dan kunde gij beter zien, bij het lezen," zei zij.
De evangelist glimlachte. Hij had een moeilijk leven en thuis lagen twee kinderen ziek en zijn vrouw had heimwee naar haar vaderland, ver in 't Noorden, waar rust woonde en welvaart.
Hij keek de ruimte eens rond en telde de hoofden. Hij zag Sloeberke, die de liederboekjes rond gaf, en Bea, die het nieuw gekochte Evangelieboekske uit het schoofke nam. En toen hief hij het hoofd omhoog in een grooten dank tot God, Die hem geroepen had om hier te prediken de ellende der wereld, maar ook de verlossing in en door Jezus Christus, onzen Heere.
Zijn woorden klonken als een profetie over de hoofden heen en drongen in de harten, 't Was, of God Zelf de woorden deed geboren worden in zijn hart en uitgoot over de luisterende menigte.
Zoo moest eeuwen geleden ook in Vlaanderen het
1) Kwezels.



Evangelie hebben geklonken in de huizen en op de straten en pleinen.
Toen na afloop de zegenbede wegklonk over de gebogen hoofden, stond op eenmaal Sloeberke op en riep:
„Ewel Peerke? Ewel Maria, wat heb ik oe gezeid? Es dat niet schoone en waor ook? En meneer de president, wat peinsde gij?"
Maar deze schudde zijn hoofd en liep heen met den deken en de baljuw achter zich aan.
„Zij willen niette," zei Sloeberke triestig, „zij willen niette, 't es wreed."
Week aan week sprak de evangelist in de keuken van Sloeberke's huizeke en week aan week zat het plaatske vol menschen, altoos weer anderen, die nieuwsgierig kwamen kijken.
En na afloop, in het café van Mieke, zei Sloeberke altoos:
,,'t Was weer een schoon sermoen, Mieke, kom ook ne keer luisteren," maar Mieke schudde zijn kop van neen en zweeg.
De evangelist wist, dat Sloeberke dat zei, in het café. Maar hij zweeg ook, want hij wachtte op God, Die reeds wist, wanneer Hij de cafédeuren zou sluiten voor Sloeberke's leven.
Zoo kwam het voorjaar.
Het voorjaar met zijn duivenvluchten.



HOOFDSTUK XIV
Sloeberke Sloeberke wat
hedde gij gedaon?
Het zonneke scheen zoo leutig over de daken en het friemelde zich door de straten heen en over de pleintjes. Op de duivenkotten zaten de ferme kapoenen en schilderden de latten op en de balkskens en binnen in draaiden de doffers om de duivekens heen in warme voorjaarsvreugde.
Sloeberke zat met een witte kiel, gelijk een echte klakpotter*) op het dak en schilderde er ferm op los, terwijl hij een Evangelievooiske zong met zijn mooie bariton-stem.
Morgen, Zondag, was de eerste vlucht van het Fransche uit en zijn duiven waren reeds op voyage. Zes stuks, 't Zou hem benieuwen! Hij had het maor niet aan den evangelist gezeid. Dat was niet schoone van hem, maar enfin, een mensch moet toch een beetje leute overhouden, hé? En als er een prijzeke viel dan zou hij de helft afstaan voor het Evangelie. De helft. En met de andere helft zou hij bankskes koopen voor in de keuken, als het sermoen was.
„Doede gij mee, Sloeberke?" riep Peerke hem toe van den achterkant.
„Jao ik, zes stuks. En gij?"
„Met vijf stuks."
Peerke sloop behoedzaam de goot door en klom op het platje van Sloeberke's kot en toen:
,,'t Ziet er goed uit bij oe! Proper!"
Sloeberke lachte. Ja, hij was proper, altoos geweest en nog. Peerke hielp hem een handje met het latwerk schilderen, want Peerke was niet zoo dik en kon zich
*) Schilder.



beter er door heen wringen. En met Peerke tezamen ging hij de trap af naar Mieke, om een druppelke op den goeden afloop te drinken.
De Zondag brak aan.
Overal zaten de kerels achter het slag met een bakske met maïs in de eene hand en het koordeke in de andere.
Ook Sloeberke loerde achter het gaas de blauwe lucht in. Beneden, in de straat, stond Josefke, het jong van Mieke, om het mandeke te dragen.
Daar kwam er een aan. 't Was de blauwe doffer.
Ssssttt! Stille! Hij wierp wat maïs uit. Ssst! Daar komt ie! Weer wat maïs! Floep! Dicht viel het slag.
Op zijn buik kroop Sloeberke het kot in en greep de duive vast. Het mandeke sloot zich over het beestje en Joseph nam het koordeke tusschen de tanden en holde op zijn kousen de straat op naar het café van Cieske, waar het comiteit zat en de pyramide stond met de vijftig muiten*) voor de beestjes.
En op dien avond slingerde Sloeberke over de straat heen tusschen Peerke en Joseph in en zij zongen van den eersten prijs 
En voor de deure van zijn huizeke zong Sloeberke met overslaande stem nog een Evangelievooiske, voor heel de gebuurte, die lachend uit de ramen lag....
Sloeberke hoorde het, den volgenden dag....
Hij legde het hamerken neer en luisterde, met pijn in zijn kop. Daar zongen zij het weer:
't Geuzeke es zat geweest,
Van den eersten prijs 
,,'t Es wreed," zei hij, ,,'t es wreed. Als dat de evangelist hooren moet!"
*) Kooien.



Hij greep zijn hamerken weer en klopte er op los. 't Zou hem nooit meer gebeuren, nooit meer. Al zat heel het kot vol eerste prijzen. En wat moest hij nu Woensdagavond zeggen, als de evangelist kwam? En hij bidden moest, hij Sloeberke, bidden en zingen van onzen Heiland, Die stierf aan het Kruis voor ons?
't Zweet brak hem uit. Hij wierp zijn schoen weg en viel op de knieën, midden tusschen sloeffen in en afval, en bad: „O, God, vergeef het Sloeberke toch! Vergeef het hem toch! 'k Zij ne groote dwaas geweest, een slechterik, jao, een slechterik!"
Zoo lag hij, toen Bea binnenkwam met een sterke tasse koffie. Zij zag het, zette de tasse voorzichtig neer op het tafelke en ging heen.
,,'k Vergeef het hem niette," mompelde zij, „niette!
't Es te veel schande!"
De Woensdagavond kwam.
Sloeberke liep naarstig heen en weer en zette de zetels en de bankskes neer. Zijn herte klopte en hij keek altoos naar de deur, telkens als deze openging.
De evangelist kwam binnen, vriendelijk als altijd en Sloeberke kreeg er courage van.
„Die weet het niette," dacht hij, „gelukkig maor! 't Zoe hem verdriet doen!"
Toen greep de evangelist het Bijbelboek en las: Wij dwaalden allen als schapen; wij keerden ons een iegelijk naar zijnen weg, doch de Heere heeft ons aller ongerechtigheid op Hem doen aanloopen. (Jes. 53 :8.) Sloeberke beefde en keek op, recht in de oogen van
den evangelist.
„Hij weet het," dacht hij, „hij weet het!"
Maar de evangelist zei niets, heel den avond niet. Preekte alleen het Evangelie, alleen maar, wat Jezus
had gezeid en geleerd 
Maar bij het afscheid, aan de deure, keek hij Sloe-



berke nog eens diep in de oogen en gaf hem een hand en toen:
„Wonen uw duiven nog boven uwen kop, Sloeberke? Of woont God daar al?"
Hij wachtte geen antwoord af, maar ging heen, en Sloeberke keek hem na, tot hij den hoek omsloeg, het pleintje op en voor de eerste maal in zijn leven kon hij het niet meer over het herte krijgen, om na het sermoen naar Mieke te gaan.
Maar hij sloot zijn deurke en deed het schoofke er op. En heel stillekens ging hij naar boven, naar het bedde maar slapen kon hij niet. Heelemaal niet.
Den volgenden Zondag bleef hij in de keuken zitten en Bea moest de duiven voeren en water geven.
„Ik betrouw me zelf niet boven," zei Sloeberke, „ik gao liever niette, het doet mijn herte zeere, maor het moet, het moet "
5
Sloeberke Slob



HOOFDSTUK XV
Plaats voor Jezus
Twee maanden lang vocht Sloeberke tegen zijn zucht om weer in het slag te gaan zitten.
Toen kwam de groote prijsvlucht op Reims. Bij Cieske stonden de zilveren bekers voor de ruiten en hingen de zilveren kransen aan de blauwe linten. Het vlemde als zonnestralen door de glazen en ieder voorbijganger móést het zien. Sloeberke passeerde er ook op een morgen, met zijn zak vol schoenen en hij bleef staan en keek er naar.
Hij schudde het hoofd en zijn oogskens tuurden naar den grooten beker op zwart fluweelen voetstuk. Boven op den rand zat een zilveren duiveke met een perelmoerke als oogske in haren kop. 't Was 'n schoon stuk; zoo eene kreeg men niet altoos.
Hij liep door en heel den dag vocht hij met dat duvelke, dat in zijn herte danste.
't Werd Zaterdag en de manslui liepen met hun mandekens naar de statie, waar de groote korven stonden voor Reims. Toen.... ja, toen 
En dien Zondag zat Sloeberke weer achter zijn slag en naast hem stond een flesch en telkens, als 't geweten sprak, nam hij een druppelke en smekte met de lippen
en met zijn tong.
Josefke stond al gereed op zijn kousen, in broek en
hemde, om het mandeke te brengen 
Bij Cieske zat het comiteita), vlak voor de pyramide met haar vijftig muiten2).
1) Bestuur.
2) Kooien.



Nog waren allen leeg. De president tracteerde al vast op den eersten prijs, die spoedig komen zou.
,,'t Zal Peerke wel wezen," zei hij. „Sloeberke heeft zijn duiven twee maanden niet getraind, 't Zal nu zijn neus wel voorbijgaan."
Men hoorde een gejuich op straat. Het volk tierde en riep:
„Daor komt de eerste prijs!"
Het comiteit vloog naar de tafel en de strakke gezichten keken vol spanning naar de deure 
Toen kwam Josefke binnen. Josefke van Sloeberke! En direkt daarop, aleer de president nog op het leerke was geklommen om de duif in het bovenste muitje te stoppen, vloog de deur weer open en kwam Sloeberke zelf binnen met de tweede duif in zijn handen.
Het zweet perelde op zijn gezicht en zijn knevel hing als een gekrookt pluimke omlaag.
„Bravo, Sloeberke," riepen de leden van het comiteit, „bravo, gij hebt chance, zulle!"
Sloeberke lachte en dronk in één teug het glazeke bier leeg, dat Cieske hem aanreikte en toen:
„Het es te veel geluk, het es te veel, geef mij nog een glazeke, Cieske!"
Het orgel draaide de Vlaamsche Leeuw en buiten brulde de straatjeugd mee en de grooten namen de klakke af.
Sloeberke zag het door de open ramen en salueerde, met zijn hand aan zijn blooten kop.
En dien avond zwierde Sloeberke weer over den Steenweg met den zilveren beker onder zijn arm, het bekerke met het zilveren duiveke er op.
Vlak bij de Karnemelkscour bleef hij staan, 't Was heel stil op straat en het licht der lantaarns flikkerde en danste op de witgekalkte muren.



Sloeberke stond stil en klemde den beker tegen zijn borst aan en zijn andere hand streelde het zilveren duifke met haar perelmoeren oogskens.
Hij zag het lamplicht blinken uit de ruiten van zijn huizeke en voor het eerst in zijn leven klom er een angst op in zijn hart om naar huis te gaan, waar Bea
zat Bea....
Maar toen hij thuiskwam lag Bea reeds in het bedde. En heel stillekens kroop Sloeberke er ook in en trok de dekens over zijn hoofd....
Maar den volgenden morgen zat Sloeberke niet in zijn werkplaatse, want hij lag ziek boven, in felle koortsen.
Tegen den noen kwam de evangelist hem opzoeken. Hij zat naast het bed en keek naar Sloeberke, die in de koorts lag te ijlen. Hij klapte maar over duiven en prijzen en Bea schudde haar hoofd en liep met huilerige oogen rond.
Tegen den avond werd Sloeberke kalmer en lag met groote oogen te kijken naar het plafond, zwijgend en stil.
Bea zat naast het bed en las in haar Evangelie. Opeens scheen Sloeberke te ontwaken uit zijn stillezijn en keek haar aan. Hij zag het Boekske in haar handen en nam het er uit. Zij liet hem begaan en zweeg. Sloeberke keek op het blaadje en las:
„Indien dan uw rechteroog u ergert, trek het uit en werp het van u, want het is u nut, dat één uwer leden verga en niet uw geheele lichaam in de hel geworpen worde. En indien uw rechterhand u ergert, houw ze af en werp ze van u, want het is u nut, dat één uwer leden verga en niet uw geheele lichaam in de hel geworpen worde."



Hij legde het Boek neer en keek weer naar het plafond.
„Sloeberke," zei Bea, „Sloeberke!"
„Stil, Bea," zei hij, „stil. Ik moet klappen met God." Toen, heel stil. sloop Bea heen en uit haar oogen week het verdriet als met tooverslag....
Een paar dagen later klom Sloeberke het duivenkot op. Hij keek zijn duifkens aan, één voor een en zuchtte.
„Het moet maor! Courage Sloeberke! Het moet!"
Toen kroop hij het slag in en greep de beestjes vast, en met een fermen draai om den nek, wierp hij hen
dood neer in het mandeke één voor één
tot het geheele kot leeg was.
In de keuken stond Bea patatten te schillen, toen Sloeberke binnenkwam met het mandeke. Het bloed lekte langs de biezen en zij schrok van het gezicht.
„Wat hedde gij gedaon?" vroeg zij, „wat hedde gij
nu gedaon?"
Sloeberke zette zijn mand neer op tafel en zei:
„Het es nu gedaon, Bea, voor altijd, 'k Heb gesproken met God "
„Enne?" vroeg Bea.
„Ik moet alles wegdoen, wat tusschen Hem en mij staot. Daor kon geen plaats zijn voor Jezus, ziede gij, zoo lang die daor boven mijn herte lagen."



HOOFDSTUK XVI
„Moordenaar Geus "
El rgens op een stille lei*) stond een oud-Vlaamsche woning. Hier woonde de evangelist, die ^ dag aan dag stad en land afreisde met zijn bijbeltasch aan een riem over den schouder. Hij was een man, die veel kon vertellen, omdat zijn leven rijk was aan avontuur. Zijn levensweg ging over bespotting heen en vijandschap, over verwenschingen en haat, maar ook dwars door de zonnige velden van liefde en aanhankelijkheid.
Hij was een stille man Gods, zooals er in de wereld nog zoovelen rondwandelen langs de wegen. Hij wist, wat Evangelie brengen was. En hij bracht het in de zielen van duizenden, die in on- en bijgeloof leefden, soms vlak in de schaduw der kerken en kapellen. Spreken deed hij, niet in de taal van den strijd, maar in de taal van het zaaien.
„Je moet niet eerst de zonden willen uitwieden, zei hij altijd, „begin direkt met het zaaien van Gods Woord dwars tusschen al die zonden in. Zonden uitwieden kan God alleen."
En dat zaaien altijd maar door, deed hij in gebed en onder duizend nooden en zorgen, dag aan dag, want hij was een arme man.
Hij keek dan ook ten zeerste op, toen op een dag Sloeberke hem bezocht en voor hem, op tafel, dien grooten rijkdom neerzette: een mandje vol heerlijke blanke duiven.
„Dat's te veel," zei hij, „zoo'n rijkdom ben ik niet
gewend."
Sloeberke lachte. Het deed hem deugd aan het herte,
') Gracht.



dat hij dit nu eens geven kon aan den man van het evangelie.
„Het es oprecht gemeend," zei hij, „voor oe vrouwe
en de kinders."
„Zij zijn ziek," zei de evangelist droevig.
„Justement, een duivensoepeke zal hun deugd doen."
De evangelist keek het schoenlapperke aan, die zoo met zijn klakke stond te draaien in zijn handen.
„Wat ben jij veranderd!" zei hij, „je ziet er zoo vroolijk uit."
„Het es al leute hier" antwoordde Sloeberke en wees
op zijn hart. „En vrede vrede.... rust!
„Die duiven hinderden jou?" vroeg de evangelist. „Jao. Zij woonden boven mijnen kop. Als ik mijn wezen *) naar boven richtte, kon ik God niet zien.
„Maar had je die beestjes niet beter verkocht, en met het geld je vrouw plezier gedaan?" vroeg de evangelist. „Die beestjes waren toch onschuldig aan alles. Sloeberke keek op, als geslagen door den bliksem: „Maor, meniere," zei hij, „dan had ik mijn zonde bij mijn buurman gebracht. Neen, zulle d r staot in Gods Woord: „rukt het uit", d'r staot niette: „plak ne lapske
voor oe oogen"."
„God begint te wieden," dacht de evangelist en
vouwde de handen.
„Nu moet ik goed je hand vasthouden, Sloeberke, want dat rukken uit je leven en hart zal pijn doen, kerel!"
En toen:
„Sloeberke, ik wil zoo graag je kameraad worden, kan dat?"
Sloeberke rekte zich fier en zei:
*) Gelaat.



„Datte zij ik al, anders had ik oe die duivekens niette gebracht."
„Ja, maar je kameraad, je broeder in Christus."
Dat begreep Sloeberke niet en zijn gelaat verdonkerde. De evangelist trad een pas op hem toe en zei:
„Gij zult veel hertezeer krijgen. Als zoo'n steek komt, kom dan hier!"
„Dat beloof ik oe."
Sloeberke sloeg met zijn hand op tafel, zoodat de duiven in het mandje er haast uit sprongen en gaf toen den evangelist een stevige hand.
Deze zag Sloeberke na, de lei afloopen, de brug overgaan, naar zijn gebuurte heen.
Toen liep hij terug naar de kamer, waar nog het mandje met duiven stond. Hij nam er een op zijn hand en kneep in het malsche vleesch. Kleine druppeltjes bloed lekten over zijn vingers en hij voelde zich als een priester, die een brandoffer tot den Heere droeg.
Toen knielde hij en bad 
Sloeberke liep inmiddels de markt over.
't Was foore *) en de bellen en trommels sneden en daverden over het plein. Kinderen verdrongen zich om de kramen en het circus, dat midden op de vlakte stond.
Plotseling voelde hij zich op den schouder tikken en keerde zich om. Daar stond, in levenden lijve, Josefientje voor hem.
„Gij ook hier? Gij hebt gelijk, zulle, amuseer oe ook ne keer!"
„Nee, ik gao naor huis," zei hij, „ik passeer hier enkel."
„Schaam er oe maor niet voor, 't es geen doodzonde, zulle, oe te amuseeren!"
aj Kermis.



,,'k Zij ne geus geworden," zei hij, „ik gao naor huis.'
Josefientje verbleekte, 'k Zij ne geus geworden 
Dat had zij ook eens gezegd, maanden geleden, in de keuken, toen Bea er zat en Sloeberke En nu 
nu 
,,'k Had er geene baot bij," zei ze, aarzelend. „Het bleef hier toch zitten, alles "
Zij wees op haar hart en streek met de andere hand het haar uit heur oogen.
Sloeberke hoorde het aan en zag, hoe haar oogen als in de verte tuurden, over de wafelkraampjes heen, ver in de lochten.
„Ik ken datte," zei hij, „ik ken datte. Ge moet eerst ne keer klappen met God. Dat es wreed, maor anders
helpt het Evangelie oe niette. Kijk het es het
es ," maar hij wist niets meer te zeggen en schaamde zich over zijn hulpeloosheid. Hij plukte aan zijn snor en toen:
„Ajuus, Josefienke, kom mij nog ne keer bezoeken."
Hij wilde doorloopen, maar bedacht zich even en zei opeens:
„De duiven zijn weg.... dood.... allemaol!"
„De ziekte weere?"
„Neen," zei hij beslist, „neen, ik deed het zeivers."
Toen werd het hem te machtig. Hij gaf haar een hand en liep door. Hij zag niet om, zag niet, hoe Josefientje hem nakeek met een verwonderde vraag in haar oogen. Hij liep door, star voor zich uit starend.
„Het hertezeer begint al," mompelde hij, „ik moet er maor niet meer over klappen."
Dien avond, op de duivenclub werd bij algemeene stemmen, Sloeberke Slob geroyeerd als lid. De president zou persoonlijk hem het besluit van het bestuur mededeelen en hem tevens vertellen, dat hij de klandi-



V
zie van al de leden kwijt was, omdat hij zoo wreed de beestjes den kop had omgedraaid.
Maar toen hij, rond middernacht, half dronken voor Sloeberke's deurke stond, met de hand reeds aan de
deurknop, ontviel hem alle moed 
Hij zocht in zijn vestzakje een stukje krijt op en schreef met letters als koeien op de bruin beschilderde blaffeturen*) van Sloeberke's raam:
„Moordenaar Geus "
„Het zal hem leeren," mompelde hij, „die verrader! En morgen zal ik het hem in zijn wezen ï:) zeggen. Dat
zal ikke ikke de president van de club!"
En met een hooge borst waggelde hij de Karnemelkscour in als een held....
x) Blinden.
') Gezicht.



HOOFDSTUK XVII
D'r blijft niette over in mij niette
Ïn de geheele gebuurte was er één, die Sloeberke
begreep. Dat was Treeseke, de groenselkoopvrouw,
die dag aan dag met haar wagentje vol groenten door de straten trok. Zij was het geweest, die in den vroegen morgen, op weg naar de veiling, die woorden had gelezen op de blinden van Sloeberke s ramen en die toen haar kerreke ') had neergezet en met haar schabbe 2) de krijtstrepen had uitgeveegd.
„Het zoe hem zeere doen," zei zij, „en Bea zoe er ziek van worden."
En iederen morgen, op haar weg naar de veiling heen, als alles nog in diepe rust lag, keek zij de ramen na en de deuren en veegde zij de leelijke woordekens uit.
Sloeberke wist dat niet. Hij hoorde alleen overdag liedjes zingen op zijn duivenmoord en ook de klanten verminderden hard, zóó hard, dat hij zelfs het grootste gedeelte van den dag in de keuken zat. Daar las hij dan in het Evangelie en in de briefkens.
Zoo zat hij op een dag weer te studeeren in zijnen Boek, toen Treeseke binnenstapte en regelrecht de keuken binnenkwam.
„Noemde gij dat werken?" riep zij hem lachend toe. „En gij Bea, vindt dat goed? Dat leegloopen van uwen vent?"
Bea glimlachte eens droevig.
,,'t Wordt verdrietig," zei zij. „Sinds Sloeberke 'n evangelieman es geworden, stopt al het werk."
„Het es, omdat ik het café niette meer visiteer," zei
J) Wagen.
2) Schort.



Sloeberke, „en omdat ik geen duiven meer africht voor de vlucht!"
Treeseke knikte en zette zich neer op een stoel vlak bij de tafel. Zij keek naar den Bijbel, het Evangelie, dat er op lag en zweeg. Bea kuchte eens en stopte door
aan haar sok.
„Het es wreed," zei plotseling Treeseke, „om een mensch zoo te vervolgen voor zijn concientie. Ik verstao niette van oe Evangelie, maar gij gelooft het en dat moet men respecteeren."
Sloeberke stopte zijn pijpke en knikte.
„Maor 't zal wel ophouden," vervolgde zij, „gij moet
maor volhouden."
Weer knikte Sloeberke en blies zijn allumetje uit.
„Geeft dienen Boek oe rust in het herte?" vroeg zij opeens.
„Jao," zei Sloeberke, „jao en datte es voor mij het
bewijs, dat het 't waore es!"
„Justement! Ik wil er ook een koopen. 'k Ben aan het spaoren er voor. Maor niette verklappen, zulle, ik zoe de klandizie verliezen en 'k zij arm."
Bea schonk een tasse kaffee in en schoof dit Treeseke toe, over de tafel.
„Drink ne keer, 't zal oe verwarmen!"
Treeseke dronk. Haar donkere oogen keken de keuken rond. Haar lippen bliezen den wasem weg van het kommetje, 't Was erg stil en Sloeberke werd er angstig van, stond op en schoof met lawaai zijn stoel achteruit.
,,'k Gao wat wandelen," zei hij.
„Blijf 'n momentje," zei Treeseke, ,,'k wil nog een beetje klappen met oe. 'k Moet morgen gaon biechten veur de Maria-Hemelvaart. Doede gij ook mee?
„Neen ik, ik biecht aan God. Alles!"
„Ik zoe het toch doen, Sloeberke. Het schaadt niette en het zoe de menschen verzoenen met oe."



Sloeberke dacht na. 'tWas een moeilijk geval. Hij wreef zijn klakke achterover op zijnen kop en trok hem toen weer terug, diep over zijn oogen.
En toen zei hij:
,,'k Zal het doen, Treeseke, het schaadt niette, gij het geliek. En de menschen zullen het apprecieeren, dat ik gao!"
Treeseke glimlachte en keek Bea aan.
Maar Bea zei niets en stopte voort.
Zoo gebeurde het, dat op den vroegen morgen, Sloeberke de kerke binnenstapte en zijn kruiseke sloeg in het portaal. Hij liep de stoeltjeszetster voorbij, die van louter verbazing haar geldbakske scheef hield, zoodat de kluiten en halve kluiten over de grijze plavuizen rolden 
Sloeberke liep door en zette zich op de rij stoelen, die vlak voor den biechtstoel stonden. Hij greep zijn rozenkrans en bad reeds zijn kralen, met wijd open oogen, die naar het Christusbeeld opkeken, naar den Man van Smerte, Die met gekneusd lichaam aan het
grauwvuile Kruis hing.
Mieke liep hem plotseling voorbij; Mieke liep den Kruisweg en stond nu voor de zevende statie, die vlak naast den biechtstoel hing. Mieke bad ernstig en zijn gelaat stond strak. Hij zag Sloeberke niet, die achter hem zat. Dat was jammer, want als Mieke hem nu
zag, dan wist vanavond heel de gebuurte het dat
schaadde niette, 'n Evangelieman bleef hij toch in het herte.
Daar keerde Mieke zich om....
Het duurde maar een oogenblik, toen trok een venijnige trek om de lippen van Mieke. Hij trad een pas op Sloeberke toe en zei:



„Ik had oe altoos voor een oprechten vent gehouden, maor nu ik oe hier zie.... neen.... neen...."
Sloeberke schrok. Een groot verdriet klom opeens uit zijn herte op. Het leek hem toe, of de Heiland aan het Kruis met verdrietige oogen naar hem keek. Mieke had gelijk. Hij was niet oprecht, hij stond hier niette voor God, maor voor de menschen....
En dat nu justement Mieke hem dat zeggen moest! En in de kerke, vlak onder het Kruis van onzen Heiland!
Sloeberke liep terug, op het portaal aan, sloeg de met leer bekleede deuren open en liep de straat op.
Biechten, niette zulle, niette 
Hij sloop langs de huizen met zijn klakke diep over de oogen gedrukt.
Bea zag hem binnenkomen en zij verschoot van zijn bleeke wangen, zijn holle oogen. Regelrecht liep hij op haar toe en zei:
,,'t Gaot slecht met mij, Bea, slecht gaot het. Het es, of iederen dag een nieuwe slechtheid voor mijn oogen komt staon. D'r blijft niette over in mij, niette. Het es wreed."
Met het hoofd op tafel gebogen zat hij daar. Bea
hoorde hem alles vertellen 
„En wat zegde gij nu daorvan?" vroeg hij.
Toen liep Bea, in haar wanhoop, haar radeloosheid, op de kast toe en greep het Evangelie. Zij droeg het in haar hand met een soort heilige hoop, zooals zij vroeger het keerske had gedragen in de processie.
„Hier," zei zij, „hier Sloeberke. Lees ne keer het passageke van den tolgaarder, die op zijn herte sloeg. Ik moet er altoos aan peinzen en zoo bidden ook...."



HOOFDSTUK XVIII
Sloeberke biecht toch
Is dat alles vanavond?" vroeg de evangelist en keek de keuken rond.
Sloeberke knikte.
,,'t Loopt slecht tegenwoordig," zei hij, „de menschen
komen niet meer."
Hij keek de stoelen na en de twee banken, die langs den wand stonden. Daar zat alleen Bea op en Treeseke en nog een paar gezusters van de Karnemelkscour.
„En vroeger ging het zoo goed," zei hij, „toen stonden de menschen op elkander geplakt tot op de trap.
De evangelist glimlachte even, nam zijn liederenbundel op en zei:
„Wij willen beginnen."
't Lied klonk door de keuken heen. De prachtige tenor van den evangelist en de forsche bariton van Sloeberke en heel zacht achteraan de stemmen der vrouwen, aarzelend en hoog.
Na het gebed las de evangelist. Er lag warmte en gloed in zijn stem.
Sloeberke luisterde met ingehouden adem: Psalm 143.
O, Heere! hoor mijn gebed, neig de ooren tot mijn smeekingen.... verhoor mij naar Uw waarheid.... en ga niet in het gericht met Uw knecht.....
want de vijand vervolgt mij 
Daarom wordt mijn geest overstelpt in mij....
Ik gedenk aan de dagen van ouds 
Verhoor mij haastelijk — Heere, mijn geest bezwijkt 
Doe mij Uw goedertierenheid in den morgenstond hooren want ik betrouw op U 



Red mij, Heere, van mijn vijanden 
O, Heere, maak mij levend om Uws naams wil, voer mijn ziel uit de benauwdheid, om Uw gerechtigheid. ... want ik ben Uw knecht 
De evangelist zweeg en keek zijn hoorders aan. Het water raasde in den ketel, die op de stoove stond.... Treeseke keek hem aan met oogen, waarin een zachte
glimlach lag, en Bea 
Maar opeens zag hij Sloeberke opstaan, midden in de keuken, onder het licht van de lamp. Zijn aangezicht was doodsbleek en de punten aan zijn knevel hingen als een uitgerafeld koordeke omlaag. De evangelist schrok van de angstige blikken, de woeste beweging, want Sloeberke wierp zijn hoofd in den nek met één ruk en sloeg zich op de borst en als een schreeuw klonk het uit zijn mond:
„O, God, wees mij, zondaar, genadig! O, God, geef mij Uw gerechtigheid!"
Even bleef hij zoo staan, met oogen als verstard; toen zonk hij neer op de knieën, snikkend als een kind. De evangelist trad op hem toe en zei:
„Sloeberke, meende gij dat? Ja? Weet dan ook, dat God alzoo lief Sloeberke heeft gehad, dat Hij Zijn eeniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat Sloeberke, die in Hem gelooft, niet verderve, maar het eeuwige leven hebbe." (Joh. 3 :16.)
Het snikken bedaarde. Ook de vrouwen lagen geknield voor hun banken.
De evangelist hield de schokkende schouders van Sloeberke vast en fluisterde hem in de ooren:
„Het bloed van Jezus Christus, Gods Zoon, reinigt van alle zonden. (1 Joh. 1 :7.)
En toen opeens zong hij:



Zingt, zingt een nieuw gezang den Heere Dien grooten God, Die wondren deed.
Zijn rechterhand, vol sterkt' en eere.
Zijn heilig' arm wrocht heil na leed.
Door het zingen heen ronkte het water in den ketel,
die op de groote Vlaamsche stoove stond 
De evangelist hoorde het en het bracht hem opeens terug in de volle werkelijkheid, de keuken, de stoelen,
de vrouwen.
„Laat ons nu allen bidden," zei hij.
Toen klonk het door de ruimte heen 
Onze Vader, Die in de hemelen zijt 
Vergeef ons onze schulden 
en leid ons niet in verzoeking 
Amen 
Dien avond, bij het afscheid nemen, op de zullex) van de keukendeur zei Treeseke tot Bea:
,,'t Was een schoone biechte van Sloeberke "
Den volgenden dag wist men in de gebuurte te vertellen, dat Sloeberke gebiecht had, in zijn keuken, zoo midden op de plavuizen, terwijl Treeseke en Bea en de gezusters uit de Karnemelkscour de absolutie hadden gezongen, tezamen met den evangeliepaster....
En iedereen verwonderde er zich over, dat de evangeliemannen ne biecht hadden en ne absolutie....
„Hm! Het geloof moet zoo slecht niet zijn als wij peinzen," zei Peerke de Kuiper. „Zij moeten Sloeberke met rust laten, dat zegge ik, zij moeten hem met rust
laten voortaan "
En als Peerke, de forsche Peerke dat zei 
1) Drempel. 6 Sloeberke Slob



HOOFDSTUK XIX
Sloeberke gaat bouwen
Sloeberke liep in zijn hoveke rond. De rozen stonden in vollen bloei en hij snoof hun geuren op met volle teugen.
't Waren toch schoone blommekens, en heel zijn hoveke plekte vol met kleuren. Bea zat op het steenen plaatsken in haar zetel en had er ook leute in. 't Was ook zoo'n schoone locht, enkel blauw met volop zon er doorheen. Zoo'n Zondag deed uw herte deugd.
Boven zijn hoofd vlogen de duiven van Peerke. 't Waren rappe beestjes. Hij zag nog geerne duiven, maar om zelf in het slag te gaan zitten, daar had hij geen zin meer in. En vooral niet op den Zondag.
De klokskens van het klooster tjingelden nu voor de mis. Sloeberke luisterde er naar en hij vond, dat die klokskens zulk een schoonen klank hadden. Die waren nog gegoten in den goeden ouden tijd, toen er nog zilver was om door de spijs te smelten.
De klokskens klepten nog. Nu zouden er velen naar de kerke gaan 
Hij, Sloeberke, kon niet. Als een evangelieman kon hij daar niet heengaan, 't Was wel jammer, 't was wreed zelfs.
Had het Evangelie nu ook maar een kapelleke hier in de stad.
Zijn keuken was de vorige week te klein geweest om al het volk te bevatten. Dat was gekomen, doordat men gehoord had van zijn biecht voor God.
'tWas hem finaal over den kop geloopen zooveel menschen en datte, nadat er weken lang haast geen enkele was gekomen 
Heel de gebuurte klapte nu over het Evangelie. En



daar was geen kapelleke. alleen maar zijn keuken. En
geen orgel, geen klokske....
Hij keek naar de lucht, naar de muren van den tuin, waartegen een druivenwingerd groeide.
'tWas een klein hoveke, maar toch genoeg, groot genoeg. Viermaal zijn keuken. En in zijn keuken konden dertig menschen staan en zitten. Viermaal dertig, dat is over de honderd menschen.
Sloeberke bleef staan en stak zijn handen in de broekzakken en trok aan zijn pijpken.... Honderd
menschen De muren waren er al, alleen een dakske
en hier een nieuw muurke. Dat zou het geld niet kosten.
„Pssstt! Sloeberke, stao zoo niet in het zonnelicht in uwen blooten kop! Staode gij te peinzen?
Sloeberke keerde zich om en zei:
„Jao, Bea, en het es een goed gedacht geworden. Ik moet er ne keer over slaopen!"
Maar tegen den avond trok hij compleet zijn Zondagsch costuum aan en knoopte zijn roode foulard om den hals.
Zoo, met de nieuwe klakke op, liep hij de markt over naar de lei, waar de evangelist woonde en belde aan.
De evangelist ontving hem met een handdruk en na een poos vroeg hij:
„Wat is het doel van uw komst, Sloeberke?"
Verlegen draaide Sloeberke zijn pet rond in de handen en zei:
„De keuken wordt te klein en ik voorzie nog meer
toeloop. En wat dan?"
De evangelist schokte zijn schouders op in een „niet
weten".
„En wij hebben geen kapelleke in de stad. Op de Zondagen moeten wij toch ook een sermoen hooren, maor in de keuken gaot dat niette."



Hij wierp zijn klakke op een stoel en plantte zijn voeten vast op den grond en toen:
„En nu heb ik zóó gepeinsd. Ik heb een hoveke, het es niet groot en het es zoo schoone. De rozekens staon er in vollen bloei en gij moet diene schoone fuchsia ne keer zien, heel in den hoek, achter de jasmijn. Het es een deugd voor oe oogen, hé. Nu es mijn gedacht om er een vierde muurke op te bouwen en een dakske er boven en wat cement op den grond en.... wij hebben een kapelleke. De menschen moeten wel door mijn keuken heen, maor dat es het minste. Het es een kapelleke voor het Evangelie."
„En je bloemen?" vroeg de evangelist.
„Jao die moeten er maor uit!"
„Die druivenwingerd en die fuchsia?"
„Jao, die es schoone, hé? In heel de gebuurte es zoo geen tweede exempel te vinden. Maor hij moet er maor uit!"
„En de jasmijn, Sloeberke?"
Hij zweeg even en keek boven den schoorsteen, waar de zegenende Christus hing en toen:
„Die jasmijn moet er ook uit!"
„En het geld, Sloeberke?"
„Kijk ne keer. Ik zorg voor het hoveke, voor den bouw en gij zorgt voor de frankskes. 't Zal het kapitaal niet zijn!"
De evangelist zat heel stil op zijn stoel en keek het schoenlapperke aan, met zijn lichtblauw Zondagsch costuum aan, zijn roode foulard in een knoop om den hals en die oogen, die naar boven keken, naar den schoorsteen, waar de zegenende Heiland hing.... Die Heiland had hem eens geroepen naar Vlaanderen en hem hier geplaatst midden in een vreemd land, zonder vrienden, zonder geld....
Zonder geld en toch had hij nooit gebrek ge-



had Zonder vrienden en nu zat er een vlak
voor hem, de eerste 
„Het is goed," zei hij, „voor het geld zorg ik. Begin
"Sloeberke bleef zitten, onbeweeglijk. Zijn vierkante schouders alleen schenen te werken onder het forsche
geadem van zijn borst en toen-.
„God zij dank! Bea zal het week aan week kuischen en ik zal des winters voor de stoove zorgen. En ik heb nog een paar petrolielampen. Die zal ik er ophangen. Gij zult ne keere zien, hoe schoone dat worden zal. En ik zal er in zingen, gelijk een creool voor het altaar, meniere, gelijk een creool voor het altaar!"
Met het vuur van den Vlaming sprong hij op en greep zijn klakke. Hij stormde haast de kamer uit en de gang in. Bij de voordeur bedacht hij zich even en keerde hij zich om en liep terug.
„Meniere," zei hij, „meniere, ik zij weer te rap geweest in mijn leute. Wij vergaten iette 
Maar hij voleindigde den zin niet, want met zijn hoofd op tafel en de handen gevouwen in gebed, zat
de evangelist voor het opengeslagen Bijbelboek 
Toen trok Sloeberke zachtkens de deure dicht.... „Het es goed zoo," mompelde hij, „het es goed zoo. Gij kunt nu gerust weggaan, Sloeberke!"
„Gaode gij uwen hof verleggen, Sloeberke?" De schoenlapper keek op naar buurvrouw Hortense, die uit het raam hing en naar hem neerekeek.
„Neen zulle, ik gao hem uittrekken. Alles er uit!" „Maor datte es toch niet waor, zulke schoone hof?" „Het es pourtant waor. Ik gao alles uittrekken en hier ne cementen vloer opgieten. Peerke zal mij helpen.
„Ne cementen vloer? Gaode gij een danszale bauwen, Sloeberke? Dan kom ik met oe steppen, zulle!"



„Niette, nietteI Ik gao een kapelleke bouwen voor het Evangelie, 'n Dakske er op en hier een houten muurke met een deure er in. Het zal schoone worden, Hortense!"
,,'n Kapelleke?"
Meer zei Hortense niet. Zij trok haar hoofd binnen het raam,- met ne zot klapte zij niet langer. Al die schoone blommen er uitl En hij was er zoo op gesteld geweest! Gij mocht er amper naar kijken, zoo jaloersch was hij er op. 't Was ne zoti Eerst die duiven en nu zijn ho veke....
Maar zij hield opeens midden in haar werk op 
'n Kapelleke? En Sloeberke wordt dan koster in 't kapelleke ?
Ha! De deugniet, lachte zij. Dat ik daor niet eerder aon peinsde! Het Evangelie zal hem goed betaolen! Sloeberke es geene zot, zulle. Hij es ne politieke vent, beter dan mijne Pier, dat es maor ne dwaos in zulke dingen.



HOOFDSTUK XX
De opening, de duivenclub en de schrik in het herte
Heel het café was het roerend met Mieke eens. Sloeberke was 'n politieke vent. Die had het geschoten.
„Twee duzend frankskes heeft hij bekomen voor zijn hoveke," zei Mieke. ,
„Hoe weette gij datte?" vroeg de president van de
duivenclub. _T . . .
„Hortense van Pier heeft het zelf uit Sloeberke s
mond vernomen."
Wat ne politiek, hé? 'k Heb het altoos van hem gepeinsd; die deugt niette! Geef mij nog een potteke,
Mieke!" , , .
Zij dronken allen en smoorden hun pijpken of hun
sigaret. De kaarten lagen op tafel en niemand had meer
lust om te spelen.
Twee duzend frankskes voor een hoveke! En zij hadden er allemaal een !
„Ik gao naor huis," zei de president. „Moeder wacht
met het eten. Maor geef mij eerst nog maor een druppelke!"
„Peerke bouwt mede. Hij legt de balken en de pan-
nenlatten," zei een ander.
„Het es toch niet waor, zeker? Datte had ik nooit gepeinsd van Peerke!"
„Hij zal er ook aon verdienen," zei Mieke.
„Natuurlijk. Het es wreed, daor!"
De president schudde zijn hoofd en lekte zijn glazeke
uit.
„Wanneer es het opening?" vroeg hij.



„Over acht daogen. Dan komt er een geuzenpaster om het in te zegenen."
„Doen ze datte ook, inzegenen?"
„'k Geloof het wel, zulle!"
„Wij gaon er naor toe," riep de president. „Mieke, sluit de deure, efkens maor! Ik moet wat vertellen, in het geheim. Wij gaon er allen naor toe. En wij zullen er Sloeberke ne keer voor het front van alle geburen op zijn plaotse zetten. En wij maoken laweid, hé! Maor niette verklappen, zulle! Beloofde gij datte?"
Zij sloegen allen op tafel en Mieke schonk de glazekens nog eens vol en zij tikten aan als bezegeling van trouw en zwijgzaamheid.
Maar 's avonds wist toch heel de gebuurte het, dat
de duivenclub 
Heel de gebuurte wist het behalve Sloeberke en
Peerke en een paar vrouwkens 
Sloeberke liep met zijn spijkerbak rond en sloeg overal de nagelkens in den muur. Want hij had schoone spreuken gekregen van den evangelist. Die waren heelemaal uit het Hollandsche gekomen, cadeau gekregen van zijn oude vrienden, had hij gezeid. En Sloeberke peinsde er over na, hoe schoon het toch in het Hollandsche moest wezen, waar overal in alle plaatskens Evangeliekerken stonden!
Groote kerken, krek zoo groot als hier de kathedraal van de tjeefkens, en dat er daar Evangeliescholen waren en Evangeliezusterkens voor de zieken.
En van die schoone spreuken!
Hij hield er een voor zijn oogen en las: „Want bergen zullen wijken en heuvelen zullen wankelen, maar Mijn
goedertierenheid zal van u niet wijken (Jesaja
54 : 10a.)



En hier weer een andere: Ik zal u niet begeven en zal
u niet verlaten.... (Jozua 1 : 5b.)
Schoone en met gouden letters op zwarten fond was dat allemaal gedrukt. Was hij maar een drukkersgast in het Hollandsche! Wat zou dat een schoone stiel wezen, zoo voor den Heiland te mogen drukken.... voor
den Heiland 
Bea stond achter hem en schrobde den cementen vloer. En Peerke zat op het dak en klopte het teerpapier vast op de planken.
,,'t Ziet er goed uit, Bea!" zei hij.
Bea hield even op en streek heur haar van het voorhoofd.
„Wat staode-gij te peinzen?" vroeg zij.
„Dat het Evangelie zoo schoone es. Kijk ne keer! Het es enkel niet bidden, hé, maor alles, watte gij doet es voor God. Peerke klopt zijn pinnekens voor God. En gij kuischt *) den vloer voor God. En ik hang die spreuken op voor God!"
Bea knikte en gaf Sloeberke een kletsken op zijn schouder en haar oogskens lachten.
„Zij es toch ook zoo gelukkig," dacht Sloeberke, „het es een mirakel, daor!"
Toen kwam de avond.
Uit Sloeberke's raam hing een groote drapeau en 'boven zijn deure stonden vetpotjes op een rotje. Op het trottoir had hij wit zand gestrooid en dat met zijn bezem in figuurkens gedraaid. Uit alle ramen hingen de geburen, de vrouwen in hun gekleurde jakskens en de manslui in hun opgestroopte hemdsmouwen.
En op de straat zelf joelden de kinderen dooreen. Een heer stapte nu de straat in. Een groote heer met een hoogen hoed op en iedereen vroeg: „Wie es datte?"
1) Schrobben.



„Dat es de paster van het Evangelie," riep er een, „kijk maor, de evangelist loopt neffens hem!"
„Die komt het kapelleke zegenen," riep een ander.
„Het es zeker ne reguliere x) paster van hen?" vroeg weer een ander.
De jeugd week uiteen en liet de twee heeren door. Op de zulle van zijn deure stond Sloeberke met zijn blauw costuum aan en zijn roode foulard om den hals.
„Welkom," zei hij, „kom binnen. Alles es gereed!"
Alles is gereed. De Meester is daar.... en Hij roept u 
„Dank je," zei hij, „ik volg je, Sloeberke! Ga ons maar voor!"
Op het lage verhoog stond de dominé nu met den evangelist naast hem.
Hij kwam uit een verre stad en voor de eerste maal zag hij het kleine gebouwtje, de wat scheeve oude tuinmuren en daarboven de ruwe balken met de olielampen. En op den cementen vloer zag hij de oude, groene tuinbanken, ergens opgekocht bij een vendu, de rieten stoelen, de kisten met planken er op. En midden in dat alles stond de schoenlapper met zijn breeden gezonden kop, zijn knevel in de punten, zijn zonnigen lach in de oogen, die oogen, die naar hem opkeken met die blijde vraag er in:
„Es het zoo goed, meniere?"
Toen, over de ruw houten leuning heen, reikte hij Sloeberke de hand en zei:
„Sloeberke, deze is een dag van goede boodschap en wij zwijgen stil." (2 Kon. 7 :9.)
Het kapelleke liep vol.
Forsche volksvrouwen met kinderen op den arm, even forsche kerels, met zoekende oogen onder de
*) Geordende.



zware wenkbrauwen, kinderen, die met een boterham in de hand tusschen de banken doorschoven en gichelden van leute over het vreemde, dat komen ging. En allen keken naar het verhoog, waar de evangelist stond met den geuzenpaster, die geen soutane droeg, maar daar stond als een gewoon mensch, als een oprechte heere.
„Wij zullen beginnen," zei hij. „Laat ons eerst bidden."
De klakken gingen omlaag. Vrouwen sloegen een kruisken en allen keken naar het verhoog, waar de paster zijn oogen sloot en zijn handen vouwde.
Maar op dit oogenblik werd de deur opengesmeten met een slag en kwam onder veel lawaai de geheele duivenclub binnen gestapt met den president aan den kop.
Sloeberke verschoot*) er van en even kwam de lust in hem op, om er op in te vliegen....
Maar de dominé zweeg en opende de oogen en toen:
„Vrienden, ga eerst maar zitten. Neemt jullie klakken
af en bidt mee."
Toen sloot hij weer de oogen en bad verder.
En niemand sprak een woordeke. Niemand niette.
Toen, daarna, onder het sermoen, Sloeberke voor het eerst weer opkeek en naar achter tuurde, zat daar de heele duivenclub stillekens te luisteren.
„Wij kosten niets meer doen," zei, na afloop van de opening, de president van de club, in het café van Mieke. ,,'t Was, of de duvel zelve mij in mijn nek greep." „Neen," zei een bestuurslid, „neen, 't was de duvel niette, 't Moet wat anders geweest zijne, want de schrik zit niet in mijn botten, maor in mijn herte.
1) Schrok.



HOOFDSTUK XXI
Een incident
Week aan week liep het kapelleke vol. Voor de deure stond Bea en zorgde, dat de geburen hun voeten kuischten alvorens de gang in te stappen en door de keuken te loopen, het steenen plaatsken over naar het kapelleke, waar Sloeberke in stond. Hij deelde dan deboekskens rond met de vooiskens er in en zette de kinders vooraan in de banken. De groote menschen kregen achter op de stoelen een plaats en verder op de planken, die op kisten lagen.
Onder het rosse licht der olielampen zat dan de evangelist reeds op het verhoog.
Uit het Hollandsche was hem een klein orgelke gezonden en daarop speelde hij de evangelieliederen, terwijl de menschen over den cementen vloer liepen, met hun klotsende kloeffen over het snerpende zand.
Af en toe reikte hem iemand de hand en dan drukte hij die, terwijl zijn linker nog het accoord speelde op de toetsen.
Peerke, de kuiper, zat meestal achter in het kapelleke en speelde daar, onder het sermoen, zoo een beetje als rustbewaarder. Hij vond het Evangelie schoone en verdedigde het met zijn vuisten, als het moest, maar des Zondags, op het slag van zijn duivenkot, dan vergat hij alles.
„Ik zij vroeger ook zoo geweest," zei Sloeberke dan tegen den evangelist. „God zal hem ook op een dag grijpen. Nog een beetje patience met hem!"
Maar op een avond, zoo tegen den winter, gebeurde er iets heel bijzonders in het kapelleke.
Midden onder het sermoen vloog de deur open en rende een vrouwspersoon schreiend en om hulp roe-



pend het kapelleke binnen, regelrecht op het verhoog aan.
Sloeberke ving haar op in zijn armen.
„Wat mot datte?" riep hij.
Toen zag hij, dat het Josefientje was, die in zijn armen lag met groote verschrikte oogen en kramptrek-
ken door heel haar lichaam.
En achter in het kapelleke werd gevochten. Daar rolde Peerke met een stevigen kadee1) over de stoelen. En daar blonk een mes 
Toen liet Sloeberke Josefientje los en sprong naar
Peerke toe 
„Het es niette," zei hij, „hij ligt al buiten en hier es zijn
mes. Hij wilde Josefientje vermoorden."
Inmiddels had de evangelist met behulp van eenige vrouwen Josefientje op een bank gelegd. Zij was spierwit van angst en groote oogen dwaalden rond in haar
hoofd. . . „
,,'t Was diene caféhouder van het pleintje," zei Tree-
seke. „Josefientje ging altoos met hem dansen."
Dien avond kwam er van preeken niet veel meer. In de stille keuken van Sloeberke lag Josefientje achterover in een stoel. Sloeberke zat met den evangelist aan tafel en Bea zette kaffee in den koperen pot. ,,'t Was goed van oe," zei Sloeberke, „datte gij in het
kapelleke vluchtte."
Josefientje knikte en droogde haar tranen af met
haar neusdoek.
„Ik zij ne geuzinneke geweest van het begin af, zei zij zacht, „maor ik kan het niet volbrengen, ik amuseer mij zoo geerne. Ik moet altoos maar dansen.... ik moet "
„Het es nog het verdriet om Sjefke, dacht Sloeberke, „zij vergeet dat niette. Als de evangelist dat eens wist!" *) Kerel.



Die scheen het te bemerken, want plots zei hij: „Madamke, gij zocht de rust, maar op een verkeerde plaats. In uw doodsangst ben je nu naar de goede plaats gevlucht, hier bij ons. Maar gij moet nog een beetje
verder gaan naar God. Sloeberke weet je dat nog
beter te vertellen, spreek eens met hem. 't Zal je moed geven om tot Jezus te gaan."
Dien nacht sliep Josefientje naast Bea in het bedde. Sloeberke zelf lag in de keuken, in een hoekske op het matras. Maar slapen kon hij niet. Hij lag maar te peinzen over zijn leven, dat vroeger zoo stillekes was: eten en drinken, werken en met de duiven op en neer gaan, een glazeke drinken. En nu, sinds hij een evangeliemanneke was geworden, was het iederen dag een nieuw avontuur. Nu kwamen de menschen klappen met hem over God en over den Heiland en op zijn hoveke stond een kapelleke en de kinders uit de gebuurte noemden hem geen schoenpik meer, maar het kosterke van de geuzen, 't Was toch schoone, om een evangelieman te zijn, maar 't was toch serieus ook, want als God zoo da menschen naar oe toezond, gelijk nu Josefientje weere 
't Zweet brak hem uit en hij wierp de dekens weg van de hitte. „God, help mij toch," bad hij, „God, laot ik niette hoeveerdig worden, maor Oe dienen gelijk een arme gast. Maar.... een trouwe gast."
Bea kwam de trap afgeloopen. Zij droeg de keersepanne1) in haar hand en het flikkerend licht speelde over haren tabbaard2).
„Zijde gij wakker?" vroeg ze.
„Jao, ikke, wat es er?"
*) Kandelaar.
') Nachtjapon.



„Luister ne keer, Sloeberke, wij kunnen Josefientje niet meer laoten gaon. Zij es zoo ongelukkig, zulle!
Sloeberke keek Bea aan in haar trouwe oogen. Bij het licht der keerse glommen die weer lijk een vierken, justement lijk vroeger, toen in zijn jonkheid 
„Het es goed," zei hij, ,,'t es goed. God heeft ons herte opengesteld voor het Evangelie, daor es nu veel plaotse in, Bea, en ik zoe het voor mijnen God niet kunnen verantwoorden, als de hoekskens leeg bleven. Sjefke zou content wezen, als hij datte weten kon.
Beiden zwegen. Het keerslicht danste om zijn wiekske en Bea zat op den rand van het matras met haar handen gevouwen in haar schoot. Eindelijk stond zij op en gaf Sloeberke een kus op zijn stoppelige wangen. Hij zag haar weer de trap opklimmen en hoorde haar tred boven zijn hoofd, over den planken vloer gaan.
Toen sliep ook hij in.
's Morgens in de keuken zei Bea opeens aan tafel:
„Josefientje, 'k zal voor oe het kamerke neffens ons inrichten. Blijf dan hier!"
Josefientje keek op. Zij keek Bea aan en daarna Sloeberke. Die zette zijn bril op en zocht in het Evangelie 
„Het es goed van oe," zei zij, „ik zal voor oe het kapelleke kuischen."
Zoo bleef Sjefke's weeuwe bij Sloeberke en Bea. De caféhouder van het pleintje liep wel ne keer door de straote, maar hij had geen courage om Sloeberke's zulle te betreden. Deze zat in zijn plaatske en klopte zijn schoenen en zong evangelievooiskes1).
Hij ging nu met Bea op de „leering" 2). Nog enkele maanden en zij zouden beiden belijdenis doen. Dan zou
1) Liederen.
2) Catechisatie.



de geuzenpaster weer komen om hen in het kapelleke te installeeren en zou voor den eersten keer het Heilig Avondmaal gevierd worden. Sloeberke was reeds doende in zijn vrije uren om de muren in de waterverf te zetten, schoon lichtblauw met een randeke rood er om heen. Het houtwerk zou hij in donkerblauw steken en de banken ook in het blauw. En Bea zou zelf het brood bakken voor den disch en had al een schoonen schotel gekocht, justement een zilveren, zoo glad als een spiegelke. Je kon er je haar in kammen zoo glom diene schotel I 't Was artistenwerk.
De gebuurte liet hen nu met rust.
Gelukkig maar!
Hij klopte zijn hakskens en zijn zolen.
De arme wist niette, 



HOOFDSTUK XXII
Het incident groeit 
Het was door een nietigheid gekomen.
Een jongen, die met kastanjes naar de lantaarn mikte en die de ruit van Sloeberke's venster had geraakt. Het glas rinkelde op de straatsteenen en Sloeberke vloog zijn deure uit, om te zien, wie hem
dat had geleverd.
De President van de duivenclub kwam juist voorbij. Hij zag Sloeberke staan, midden in de scherven, met zijn vuist gebald naar den kwajongen, die aan den
overkant hem uitlachte.
„Dat hadden ze al vroeger moeten doen," zei de president, „en dan al oe ruiten insmijten, vuile geus!" „Heb ik oe wat gevraogd?" zei Sloeberke.
„Dat had er nog bij moeten komen. Ik heb geen vraogen van doen van een zielverkooper!" „Een zielverkooper? Ikke?"
„Jao, gij!"
Uit de ramen hingen de geburen, naar buiten geroe pen door het vallend glas en de woordenwisseling. „Geef hem van katoen, Sloeberke!" riep er één. „Zet het kosterke op zijnen kop!" riep een ander. Met een breed gebaar wenkte de president om stilte en toen:
,,'k Heb het oe al langer willen zeggen. Duzend frankskes voor het preeken in oe keuken, twee duzend frankskes voor oe hoveke en ne plaotske van koster voor vijftig frankskes per week. En datte allemaol voor
de ziele! Ha! ha! ha!"
Het klonk schamper en heel de gebuurte begon te lachen. Zij hoorden geerne de waarheid zeggen tegen een ander en de president kon goed klappen.
7 öioeoerKe oiuu



Sloeberke had zijnen man gevonden.
„Gij liegt," zei Sloeberke, ,,'k heb mijn ziele niette verkocht. Voor geenen centiem. Het es alles uit liefde."
Toen opeens spoot de volksleute uit alle monden. Het loeide aan tot een storm van gefluit en van lachsalvo's.
De president keerde zich om tot het publiek en riep:
„Liefde! Hoorde gij datte? Uit liefde! Hij zegt de waarheid! Sjefke's weeuwe "
Maar verder kwam hij niet. Peerke greep hem in den nek en wierp hem met één ruk midden de straat op.
Het publiek verstomde, enkel hier en daar gilde een vrouw, een angstig kind.
Sloeberke greep Peerke vast en zei:
„Niette doen, Peerke, het es genoeg."
Peerke liet toen los. Maar nu vloog de president op hem af en stompte en sloeg.... Sloeberke werd tegen wil en dank medegesleurd in de worsteling.
Plotseling greep een hand hem in den nek. Hij keerde zich om en zag een grooten klabak.
„Ha! ha! Het kosterke van de geuzen.... Moede gij vechten? Kom mee, naar het bureau "
„Het es hij niette," riep een stem, ,,'t was de president 
„Pappelapap!" zei de agent, „het es de geus. 'k Heb het gezien. Mee, zeg ik oe!"
Toen, onder het gejoel van heel de gebuurte, terwijl Bea met tranen in de oogen in de deure stond, liep Sloeberke voort naar het bureau als ne schurk.
Peerke liep achter hem aan en stompte het publiek opzij.
„Ik zal hem redden," riep hij, „het es ne onrecht!"
De commissaris hoorde het relaas. Hij keek over zijn



bril heen naar Sloeberke, die met gebogen hoofd vóór
hem stond. ,
Dat was dus het evangeliemanneke en die had gevochten. Die had zijn ziele verkocht aan de Evangeliemannen en had een affaire aan de hand met ne weeuwe. Hm! hm! En die gebuurte was vroeger zoo rustig geweest, 'k Zal oe leeren, dacht hij.
Maar op dit oogenblik wierp Peerke de deur open. Peerke, die het bloed over zijn wezen droeg en zijn vuisten had ontveld van het kloppen en slaan.
„Ik heb het gedaon, meniere de commissaris, ik alleëne," zei hij, „zie maor, mijn vuisten zijn kapot en
mijn wezen is vol bloed."
De commissaris keek verwonderd op en keek den
agent aan.
„Gij hebt den verkeerde opgebracht, slimmerik! zei hij bits. „Laot diene schoenlapper gaon. Rap!
De agent gaf hem een stomp in den rug, zoodat hij haast tuimelend de deur uitvloog en opeens midden in het publiek stond, dat voor het bureau samenhokte.
Toen draaide de volksgunst opeens om, en juichend, met een geestdrift, die nauwelijks was te beschrijven,
riep men als uit één mond:
„Sloeberke es vrij! Sloeberke es vrij! Draog hem naor
huis!"
Bea hoorde het lawaai, het zingen. Zij holde met Josefientje de gang in, op de deure toe, maar het volk drong al naar binnen met Sloeberke op den schouder. Het schuurde langs de wanden heen, tot in de keuken.
Stemmen riepen:
„Naar het kapelleke met hem! Zet hem op het verhoog!" ,
Door de deure heen drong men het plaatske over en



het kapelleke in. Naarstige handen staken de lampen aan en op het verhoog zette men Sloeberke neer.
„Klappen, Sloeberke!" riep men. „Klappen zulle! Oe moet klappen!"
Met een hoofd, dat klopte en een hart, dat nog vol was over het pas beleefde, stond het schoenlapperke
daar. Op de plaatse van den evangelist En vóór
hem stond heel de gebuurte en achter door de deure drongen nog meer menschen naar binnen.
„Klappen, Sloeberke!" riep men.
Toen keek Sloeberke op. Achter tegen het muurke stond Bea met Josefientje neffens haar. Zij droogden haar tranen af en 't was, of Bea's oogen tot hem spraken.
Toen greep hij het Evangelie, dat op het plankske lag, en zei:
„Dat es het Evangelie. Onze lieve Heere zorgde, dat het geschreven werd in het Vlaomsch. 'k Zal oe wat voorlezen er uit! Luistert!
„En al de tollenaars en de zondaars naderden tot Hem, om Hem te hooren.
„En Hij sprak tot hen deze gelijkenis, zeggende: Wat mensch onder u, hebbende honderd schapen, en één van die verliezende, verlaat niet de negen en negentig in de woestijn en gaat naar het verlorene, totdat hij hetzelve vindt? En als hij het gevonden heeft, legt hij het op zijn schouder, verblijd zijnde 
„Ik zeg ulieden, dat er alzoo blijdschap zal zijn in den hemel over éénen zondaar, die zich bekeert....
't Was stille in het kapelleke. Men hoorde alleen de moeilijk-lezende stem van Sloeberke, die met het Boek in de hand op het verhoog stond. Dat was schoone, dat was hun schoenlapperke. Het schoenlapperke, dat om zijn geloof had geleden onder hun spot en hun leute en dat nu gelijk een paster voor hen stond met het



heilig Boek van onzen Heer in zijn zwarte werkmans-
En toen hij uitgesproken had en het Boek neerlegde, keerden allen zich om en gingen weer heen. het plaats-
ke over en de keuken door en de gang 
En iedereen zei, dat het schoone was en dat het goed was ook, maar Sloeberke bleef alleene achter met Bea
en Josefientje 
„Wij zijn weer alleene." zei Bea, ,,'k had zoo gehoopt,
dat er eene—
„Die zit op het bureau," zei Sloeberke. „God es er op
uit om den diene te zoeken."



HOOFDSTUK XXIII
Een deurwaarder en een huisheer
Peerke kon goed kloppen met zijn vuisten, maar Peerke kon ook goed klappen. En hij klapte zich vrij. Met een flinke schrobbeering van den commissaris, kwam hij er af. Hij liep regelrecht uit het bureau bij Cieske binnen en dronk drie druppelkens achter elkander leeg van de leute. Toen stak hij een sigaret aan en vertelde luid aan de bezoekers, dat hij den president van de duivenclub zoo plat ging slaan, als een hoepelke om zijn vaten. En dat, als er nog eene was, die de courage in het herte had, om wat van Sloeberke te zeggen, dat hij dan 
„Drink er nog eentje," zei Cieske.
„Vooruit dan," zei Peerke, „op Sloeberke, op het Evangelie, op de geheele rataplan!"
„En op het bureau," riep een spotvogel.
„En op Vlaonderen," brulde een ander.
„Op alles!" riep Peerke. „Kom op Cieske, ik tracteer het geheele café. Vooruit, daor gaot die!"
Een vol uur lang zong en brulde men, straatdeunen en daar doorheen de „Vlaamsche Leeuw" en de „Madeion". Sloeberke was vergeten en het Evangelie eveneens en toen zoo tegen het einde heel toevallig de president van de duivenclub het café binnenkwam en zoo bleek werd als een doekske, toen hij plotseling voor Peerke stond.... dronk men op den vrede en arm in arm zwaaiden tegen middernacht Peerke met
den president huis toe 
Sloeberke, die in het bedde lag en niet slaopen kon van het vele gepeins, dat door zijn hoofd spookte, hoorde hun zingende stemmen. —
„O God," fluisterde hij, „laot Peerke toch niet verlo-



ren gaon! Hij heeft voor mij gevochten, maor Gij alleene kunt zijn ziele kapot slaon. Gij alleene!
Op den vroegen morgen zat Sloeberke in zijn werkplaotse. Hij repareerde weer de schoenen, lijmde de stukskes er op en trok zijn pekdraad. De kanarie zong in zijn muite en een vriendelijk winterzonneke viel door de ruiten. Achter in de keuken zette Bea de kofhe. „Vollek!" riep er iemand in het gangske. „Vollek. Sloeberke stond op en ging de gang in.
Daar stonden twee heeren, en een ervan had een
groote portefeuille onder den arm.
„Goeien morgen, heeren!"
„Goeien morgen, meniere Slob," zei de eene, „wij wilden oe geerne eens spreken.
„Dat kan. Kom binnen!"
„Neen, wij wilden uwen hof zien. Dat es de huisheere en ik zij de deurwaorder."
„Deurwaorder? Oe?"
„Jao. Luister ne keer. Wat hedde gij met uwen hof gedaon?"
Sloeberke trilde op de beenen. Daar had hi] nooit aa gedacht. Den huisheer had hij niet gekend bij het bouwen van het kapelleke....
In zijn liefde en geestdrift had hij dat alles vergeten.
En nu wat nu ?
„Gao mee, heeren," zei hij, ,,'k zal het oe toonen. Hij liep hen voor, de keuken in. Bea keek op, maar met gebogen hoofd liep Sloeberke haar voorbij, het plaatske op en het kapelleke in. De heeren traden binnen, keken elkander eens aan....
„Ziede wel," zei de huisheer tegen den deurwaarder.
„Justement, wat ik oe zei."
„Justement, watte gij zeide." En toen tot Sloeberke:
,Datte moede gij afbreken, hé? Subiet. Gij hebt geen



recht om dat te bouwen. En die cementen vloer moet er uit. Subiet! En het hoveke moet in denzelfden staot weer opgeleverd worden, binnen de acht dagen. En dan moede gij het huis verlaoten. Hier hedde gij het exploit van mij."
Sloeberke duizelde even. Hij keek de twee heeren aan met oogen, waarin een groot leed lag. Met de hand tegen den muur geleund, keek hij rond, de banken langs, de stoelkens, het verhoog.
Boven het verhoog hing het rood kruis aan den wand en daaronder lag het Evangelie. Het Boek, dat hij gisteren in de handen had gehouden, toen hier heel de gebuurte stond, om te luisteren naar de stem van God 
Heel de gebuurte.... die hier had gestaan.... En nu.... nu.... een exploit van den deurwaarder.
„Gij weet het nu," zei de deurwaarder, „tot laoter! Over acht dagen kom ik ne keer kijken "
Hij keerde zich om en de huisheer liep mee. Op het plaatske keerde de huisheer zich nog even om en keek het kapelleke in. Hij zag het roode kruis opvlammen tegen de geblauwde muren 
Hij was geen tjeefken, hield enkel zijn hoogdagen. Hij had als zakenman veel meegemaakt, maar ditte.... ditte was hem nog nooit gepasseerd. Een huurder, die op zijn hoveke een kapelleke had gebouwd....
„Een rare sinjoor," mompelde hij, en liep toen den deurwaarder achterna, de straat op.
Inmiddels stond Sloeberke nog in het kapelleke.
Bea kwam binnengeloopen, nieuwsgierig vragend.
„Wat es er, Sloeberke?"
„Alles mot weg," zei hij met een troostelooze stem. „Lees, hier es het pampierke!"
Bea las Zij moest gaan zitten op een bankske 
Sloeberke nam ook plaats neffens haar en las mede....



Toen stond hij op en liep het kapelleke rond. Zijn handen streken langs het verhoog, het Boek, dat op het plankske lag, het orgel uit het Hollandsche afkomstig.
„Het es wreed," zei hij, „het es wreed.'
Heel den morgen zat hij in de keuken, naast de stoove, Bea zat tegenover hem, sprakeloos, met oogen, die strak tuurden door het keukenraam, dat uitkeek op het
muurke van het kapelleke.
Josefientje zorgde voor het eten, want Bea had er geen goesting1) in. Zij moest maar altoos peinzen aan Sloeberke, die er zoo kapot van was, die niette spra en als wezenloos voor zich uitkeek. Het brak Sloeberke's herte en wat zou er dan van huider worden? Het
huizeke uit, de gebuurte uit En de frankskes van
den evangelist, die in het kapelleke zaten.... alles
weg weg 
„Moede niet eten?" vroeg Josefientje.
"Neen, ik heb geen goesting; gij, Sloeberke?"
Hij schudde van neen 
Josefientje keek droevig, zette zich aan tafel en probeerde te eten. Maar 't ging ook niette. Zij ruimde den boel maar weer op en zette de tellooren in het kdsks.
Daar lag het Evangelie. Zij zag het liggen en greep het Boek. Het had haar wel eens getroost al kon zij er niet naar leven, omdat het amusement haar zoo lokte maar Sloeberke en Bea 
Zij keerde zich om en zei:
„Sloeberke lees ne kapittelke, 't zal oe troosten!
Sloeberke keek op. Hij zag Josefientje staan met het Evangelie in haar handen. Het Evangelie, het Boek van den Heiland....
x) Lust.



Opeens scheurde er een wolk voor zijn oogen, was
het, of het hart in zijn borst openbrak 
„Dat ik daor niet eerder aon peinsde," zei hij, „Bea, en gij ook niette. Wij zitten hier te treuren en vergeten, datte datte er ne God in den Hemel es."



HOOFDSTUK XXIV
„Laot die deure zitten!"
Sloeberke was naar den huisheere geweest, maar het had niet met al geholpen. Het kapelleke moest weg. En als Sloeberke het er nu heel rap uitgooide, dan mocht hij misschien wel blijven wonen. Daarover zou de huisheere nog ne keer peinzen.
„Nu moet ik het den evangelist vertellen, Bea," zei hij, „en wat zal dien arme mensch wel over mij peinzen, dat ik dat had vergeten, dat het mijn eigendom-
meke niette was!"
„Maor hij heeft het oe ook niette gevraogd, wel?
vroeg Bea.
„Neen hij. Hij heeft mij natuurlijk betrouwd, zei Sloeberke treurig. „En nu "
De evangelist keek raar op. 'tWas hem, of hi] een stomp voor de borst kreeg, maar hij begreep direkt^ dat God deze beproeving zond. Kalm keek hij dan ook
Sloeberke aan en zei:
„Je moet dus de zaak maar gauw afbreken. Vanavond vergaderen wij dan nog voor de laatste maal en morgen begin je. Ik zal je helpen.
„Oe? Mij helpen?"
„Ja. Ik ben net zoo dom geweest als jij. 'k Had er ook eerst naar moeten informeeren. Maar de liefde tot
God...."
Sloeberke boog zijn hoofd.
„Jao," zei hij zacht, „die liefde tot God...."
Dien avond zat heel het kapelleke propvol, 't Was als een loopend vuurtje door de buurt gegaan, dat de huisheere van Sloeberke hem geboden had, het kapel-



leke af te breken. Velen vonden het fijn, dat die evangeliemannen nu moesten opbreken, maar anderen noemden het een schande en waren met Sloeberke's verdriet begaan.
Tot op het plaatske, voor de open deur, stonden dien avond de menschen.
De evangelist had nog nooit zóó schoone gesproken en vele vrouwen zaten met tranen in de oogen, toen hij God smeekte om de gebuurte niet alleene te laten, verstoken van Zijn Woord, om de armen te willen zegenen, de werkloozen te willen schenken vrede in het herte en arbeid in de vuisten.
Sloeberke had heelemaal vooraan gestaan, vlak bij het verhoog en na het zingen had hij heel de gebuurte bedankt voor de belangstelling en ook den evangelist had hij bedankt en de vrienden in het Hollandsche voor hun orgelke en de spreuken, die nu weer weg moesten. ... weg 
Toen was de vader van Peerke opgesprongen en had met zijn zware stem geroepen:
„Meniere de evangelist, breng alles maar bij mij. Ik zal mijn garage afstaan voor oe en Sloeberke mag er alles in arrangeeren, justement gelijk hier. Hij kan kosterke blijven "
„Dat es schoone van hem," riepen er velen, „dat es schoone."
En Sloeberke had den ouden man een hand gegeven en meniere de evangelist had hem toegelachen....
Toen allen heen waren stond Sloeberke alleen in het kapelleke. Hij keek de wanden nog eens langs en de banken.
Het Evangelie nam hij onder den arm en draaide stuk voor stuk de olielampen uit en met een brok in de keel en ne klopken in het herte sloot hij het deurke. Voor 't laatst En morgen morgen 



Hij rilde er van.
In de morgenuren van den daaropvolgenden dag trok hij met zijn breekijzer de planken los. De evangelist droeg de banken op het plaatske en Bea keek door het keukenraam en schudde haar hoofd.
Uit de ramen hingen de geburen en hoorden het slaan van den hamer, het vallen van latten en planken. Peerke's vader kwam al met een kerre om de banken en stoelen te halen en weg te brengen naar de garage, waar het orgelke ook zou komen te staan.
Plotseling keek Bea op van haar werk, want de deur van de keuken ging open en daar stond.... daar stond
de huisheere.
„Meniere," zei zij, „meniere, zij zijn al bezig 
„Goed, madame, waor es de baos?"
Achter...."
De huisheer liep er heen en zag Sloeberke op het laddertje staan met het breekijzer in de hand....
„Slob," zei hij, „kom ne keer hier! Hoor ne keer, gaomee hier achter in het kapelleke. 'k Moet oe alleene
spreken."
Sloeberke volgde hem en toen:
„Zeg ne keer, Slob, waorom hedde gij dat gedaon? 'k Heb daor gisteren heel den dag over loopen peinzen na uw bezoek. Gij drinkt nie meer, gij houdt geen duiven meer, uw hoveke was oe paradijs en wat es er met
oe gebeurd?"
't Leek Sloeberke op eens, of God Zelf achter hem stond. Hij hief het hoofd op en keek zijn huisheer recht in de oogen.
„Kijk," zei hij, „dat herte hier es veranderd. Dat was vol slechtigheid, ik leefde alleen voor mijn arbeid en voor mijn duiven en mijn druppelke en ik vroeg niette naor God. En ik peinsde, dat ik ne heele ferme kadee was. En toen heeft God mijn zondig herte in gruzele-



menten geslagen. Daor bleef niette van heel. Toen kwam God er in wonen en bouwde er Zijn liefde in op. En nu moet ik dat alles uitdragen aan mijn gebuurte."
„Maor als dat kapelleke hier weg es, dan kunde gij dat nie meer! Toch breekt gij alles af."
„Jao, ik heb het gehoorzamen geleerd. Ik zij op oe niet kwaod. Ik had ongelijk het oe niette te vraogen. En ik heb God gevraogd, mij die groote fout te vergeven."
„En wat gaode gij doen, als het alles weg es?"
„Jao, dan zal ik hier weer ne druiveleer planten en en ne jasmijn "
Hij zweeg. De huisheer keerde zich om. Hij zag in de verte den evangelist, die de deur uit de hengsels tilde en plotseling riep hij:
„Hé, gij daor, laot zitten die deure "
„Laot zitten?" vroeg Sloeberke. „Zij moet er uit."
„Neen, laot zitten. Het kapelleke mag blijven staon."
Toen, met een ruk, keerde hij zich om, alsof hij zich schaamde, gaf Sloeberke een hand, groette den evangelist, Peerke's vader en Bea, die in de deur stond en liep de straat op 
„De kapelaon zal kwaad zijn," mompelde hij, „en de deurwaorder zal vragen, of ik zot zij, maor ik kon niet anders" 
Achter in het kapelleke, tusschen de opgestapelde banken en stoelen, met het breekijzer nog in zijn hand, bleef Sloeberke staan. Hij keek den evangelist aan, die als in gedachten verzonken op een stoel zat. Peerke s vader was de eerste, die de stilte verbrak.
„Het es niet te gelooven," riep hij, „hij was zeker zat?"
„Neen, zat was hij niette," mompelde Sloeberke.
Toen rees de evangelist op. Zijn oogen glommen in



zijn hoofd, alsof hij koorts had en zijn stem beefde, toen hij zei:
„Neen, dat es een wonder van God. Sloeberke, haal het Evangelie terug en breng het hier. Wij willen het terug leggen op het plankske en dan te gaóren bidden tot God."
Maar reeds nam Sloeberke zijn klakke af.



HOOFDSTUK XXV
En het wonder werkte voort....
Het café van Mieke maakte zich natuurlijk direkt meester van het gebuurtenieuws. Heel de duivenclub, die om beurten bij Cieske en bij Mieke vergaderde, was er vol over.
„Waor blijfde gij nu met uw twee duzend frankskes voor het hoveke van Sloeberke?" vroeg er een echt sarcastisch aan den President. „Hoe kan hij datte verkoopen, als hij de eigenaor er niette van was?"
„Zij hebben oe wat voorgelogen, die Hortense," riep een ander.
„En toch heeft hij er twee lapkes voor gehad," hield de president stijfhoofdig vol. „Gij zult het zien, het gerechte zal er hem voor vervolgen. Het es strafbaor."
„Hij heeft het geld teruggegeven," riep een ander.
„Teruggegeven?" vroeg de president. „Dan heeft de evangelist dat voor hem betaold, om hem uit het prison te houden. Sloeberke heeft geen vlooike om dood te doen."
Heel het café zweeg. Die president was toch maar een heldere kop, om dat zoo subiet te zien!
„Ik begrijp alleen dien huisheere niette," zei een ander, „hij es pourtant geen evangelieman. Eerst de huur opzeggen en dan zijn kazakke bijdraaien1) en zeggen: laot maor staon! Het es een mirakel, daor!"
„Zij hebben hem omgekocht," zei de president onverstoorbaar. „Zijn affaire ging slecht en geld, hé 
geld...."
Weer zweeg het café. Die president toch! Ook datte wist hij.
*) Huig naar den wind hangen.



Mieke schonk hem een druppelke in, als een soort dank en zei:
„Gij zijt ne heldere kop, zulle! Ik had daor niet aon gepeinsd. Wat es de wereld toch slecht, hé!"
„Jao," zei de president, „dat es hij. Gij kunt beter met de duifkens leven, dan met dat soort menschen. Nog een glazeke, Mieke!"
Toen draaide het gesprek bij over de duiven, over de vluchten van het volgend jaar, over den duivenbond en de contributie en iedereen was Sloeberke vergeten. Iedereen.... behalve Mieke. Die stond tegenwoordig met dien schoenlapper op en ging er mede naar het bedde. Want het café minderde zienderoogen. Dat lag niet aan het bier of aan het druppelke, dat het
slechter was dan vroeger Dat lag ook niet aan de
concurrentie van Cieske, maar 't kwam alleen door het Evangelie. Dat geloofde hij vast en zeker. En nu bleef dat Evangelie toch in de gebuurte, 't Was wreed, daor, wreed! Maar hij had weinig tijd om te denken, want de clubleden hadden dorst. Hij schonk telkens opnieuw de glazekens in en luisterde, met de flesch in de handen, naar de zonderlinge verhalen over verdwaalde beestjes en over de gewonnen prijzen en over de weddenschappen, die zouden komen....
't Was donker geworden in de straat en de lanteernen brandden reeds. Aan den overkant, bij Sloeberke, ging ook het licht op in de werkplaatse en Mieke kon precies den breeden kop zien van het schoenlapperke. Nu zag hij Bea naast haar man staan, in druk gesprek en gelach. Woedend keerde Mieke zich om en liep naar de toonbank terug, naar de flesschen en glazen.
En hier, terwijl hij spoelde, zon hij op een aanval. De andere aanvallen waren doodgeloopen of afgeslagen,
maar als hij er een wist te arrangeeren dan 
misschien 
8 Sloeberke Slob



Treeseke had het ook vernomen, het groote nieuws, dat het kapelleke bleef staan en zij had er zich werkelijk over verheugd. Zij begreep het evangelie niet, maar zij voelde aan haar hart, dat het schoon was en zij zag aan Sloeberke en Bea, dat het ook vrede bracht en rust. Zij was misschien de eenige in het geheele kapelleke, Bea en Sloeberke uitgezonderd, die met een hongerig herte luisterde naar de woorden van den evangelist. Dan leek het haar toe, of Gods Zoon heel dicht bij haar stond, maar of zij haar arm niet opheffen kon, om Hem te omarmen. Sloeberke wist dat, en hij zei dikwijls tegen haar: „Daor zit wat tusschen oe ziele en den Heiland en dat moet er eerst uit. Op oe keerske zit een domperd, Treeseke, het vlemmeke van God kan het niet ontsteken."
Dan werd Treeseke heel droevig en over dag, bij haar werk, overpeinsde zij die woorden. Midden op straat ging zij soms op den boom van haar groenselkerreke zitten, moe en droevig, met allerhand zorgen in haar hart. Gisteravond had de evangelist nog met haar geklapt en gebeden. Het had haar een oogenblik zoo'n zacht gevoel gegeven, justement, of zij een schoon beeldeke had gezien, maar daarna was het weer weg geweest 
Zij had gebeefd aan de gedachte alleen, dat het kapelleke afgebroken moest worden, maar nu bleef het toch staan. Gelukkig maar! Toen zij het goede nieuws had vernomen, was zij naar Bea geloopen en had gezegd: „Het blijft staon, hé Bea?"
„Jao, het blijft staon!"
,,'k Heb er God voor gedankt," ontviel het haar plots. „Want het es Zijn werk geweest!"
Toen had Sloeberke haar aangekeken met zijn groote oogen en gezegd:
„Meende gij datte, Treeseke?"



„Jao, dat meen ik."
„Dan heeft God uw domperke weggenomen, Treeseke, want als gij Gods werken kunt zien, zijde gij niet meer blind...."
En nu liep Treeseke achter haar kerre. Het ging moeilijk, want de weg was lang en eenzaam. Zij moest gaan zitten op haar boomke en peinsde.
Een vinger tikte op haren rug en zij keek op. Daar stond Josefientje, die juist naar haar werkhuis ging en zij lachte haar toe.
„Op weg Treeseke? Maor zoo verkoopte gij niette, zulle!"
„Ik zij moe, Josefientje, en ik rust een beetje!"
„Het es lastig op dezen weg, hé?"
„Jao, maor luister ne keer. God heeft mij een evangelievrouwke gemaakt."
„God?"
„Jao, want ik heb het zelf niette gewild en ik weet er nog niet goed den weg mee. Maor ik zij het. Dat gevoel ik hier in het herte."
„Het es moeilijk, ik kan het niette volbrengen," zei Josefientje. „Nog niette."
Zij liep door na een groet en liet Treeseke alleen achter, zittend op haar kerreke, peinzend, waarom God haar had gegrepen als een stokske uit het vier en angstig dat ook zij het niet volbrengen zou. Toen vouwde zij haar handen en bad:
„O, Heiland, volbreng Gij het toch voor mij, want ik zou Oe schande aandoen en verdriet "
Dien morgen belde zij, als naar gewoonte, bij den evangelist aan, om de groenten te brengen. Mevrouw deed haar open en zei:
„Goeden morgen, Treeseke, breng het mandje maar binnen, terwijl zal ik je een kopje koffie inschenken."



Treeseke knikte vriendelijk. Wat was dat Hollandsch toch schoone.hé: een kopje koffie, kof-fie.Zij probeerde het wel driemaal achter elkander, om het goed te zeggen kof-fie....
En wat een lieve madame was zij toch! Geen wonder ook, als je altoos zoo tusschen het Evangelie had geleefd 
Zij stond nu met haar mandje in de keuken. Mevrouw schonk de koffie in en zei:
„Ga zitten, Treeseke, hier bij de kachel. Het is hier lekker warm en drink het maar fijn uit, hoor!"
Treeseke werd er week van om het herte. Zij slurpte haar koffie op, teug na teug en keek het tengere mevrouwtje aan, dat voor haar stond als een beeldeke van liefde. Dat madamke van den evangelist, dat zoo dikwijls ziek was, en toch altijd zoo vroolijk en lief!
Zou zij het zeggen aan haar; zou zij het doen?
Zij wilde juist gaan klappen, toen mevrouw vroeg:
„Treeseke, wat is er toch? Je kijkt zoo blij. 't Lijkt wel, of je oogen gloeien van vreugde."
„Jao," zei Treeseke, en barstte opeens in huilen uit. „Jao, ik zij zoo content. Ik kan den geheelen dag wel schreien van contentheid."



HOOOFDSTUK XXVI
Neemt, eet en doet dat....
Kerstmis daalde over het land. 't Was geen witte Kerstmis, maar een gure, die met rukwinden en regenvlagen om de hoeken der straten woei.
In het huizeke van Sloeberke was het een en al drukte. Hij sleepte armenvol dennengroen aan en sloeg de takskens met kleine krammetjes aan de muren en de balken van het kapelleke. Bea strooide schoon wit zand en draaide met haar bezem allerhand figuren er in. Korte golfkens en vlak voor het verhoog een groote sterre.
,,'t Wordt schoone," zei zij.
Zij keek naar het tafelken, dat vlak voor het verhoog stond en waarop de evangelist een ronde schotel had neergezet en een schoonen beker.
Daar zou van avond de geuzenpaster staan om de communie te bedienen.
„Sloeberke," zei zij, „moeten wij hier zitten bij de communie?"
„Wijveke, het es geen communie, het es het Heilig Avondmaal. Hoeveel keer zal ik oe dat nog moeten repeteeren?"
Bea zweeg; als Sloeberke recht had, zweeg zij altoos.
„Het es gedaon," zei Sloeberke, „het ziet er goed uit, hè?"
„Jao," zei Bea, en keek het kapelleke rond. De paster kan content zijn.
„En nu gao ik de drapeau uithangen," zei Sloeberke, en zocht zijn gereedschap te zamen.
„De drapeau? Op Kerstdag?"
„Jao. De drapeau. 'k Heb hem vroeger wel voor ne stomme duivenvlucht uitgehangen. Zou ik het nu niette doen voor onzen Heiland?"



„Maor Sloeberke, zou de evangelist dat goedkeuren?"
Sloeberke verschoot even. Hij had nog nooit een Kerstdag gevierd op zijn evangelisch. Hoe moest dat nu?
„Ik hang hem toch uit," zei hij na een wijle, „het es feest in mijn herte."
't Was een sensatie in de gebuurte.
Sloeberke en Bea werden „geprofest" *) tot geuzen.
De drapeau hing al uit en om de deure van Sloeberke's huis hingen allemaal sparretakken.
De Dekenije van de gebuurte had een spoedvergadering belegd en had een paar uur lang geklapt over de vraag, wat er nu gedaan moest worden, want het was een feest voor Sloeberke. En Sloeberke mocht dan ne geus wezen, hij was toch een gebuurtelid. Na veel geklap en een paar pintekens bier, had men besloten om enkel den deken er heen te zenden, om Sloeberke proficiat 2) te wenschen, namens de gebuurte. Daar kon de kapelaan zelfs niets tegen hebben, peinsde men.
Tegen den avond stond de straat vol menschen. Sloeberke speelde nu niet voor portier, maar had Peerke dat karwei opgedragen en deze stond in de deure en drong het publiek op zij.
„Niet dringen," riep hij, „gij moogt er toch niette in. Eerst moet de geuzenpaster en de evangelist binnen zijn."
„Daor komen ze," riep een jongen, die op de vensterbank stond, „daor komen ze!"
Peerke sprong op het trottoir en duwde het publiek er af.
„Plaotse voor de heeren!" riep hij.
*) Aangenomen tot lidmaat.
*) Geluk.



Midden door het opgedrongen volk maakte de dominé zich een weg vrij. Hij zag de groenversierde deur, de vlag, die boven uit het raam hing en daaronder de nu eerbiedig zwijgende massa, en Peerke, die nog steeds riep:
„Plaotse! Plaotse! Terug Cieske, terug Hortense! Weg kinders!"
Zoo had hij in zijn vijf-en-twintig-jarige ambtsvervulling nog nooit een belijdenis zien gebeuren.
In de keuken stond Sloeberke in zijn beste costuum, maar nu had hij geen rooden foulard om, maar een witte zijden, een cadeau van Treeseke. En Bea droeg voor het eerst, sinds jaren, weer haar gouden oorbellekens en het gouden slot om haren hals. Naast haar zat haar zuster, heelemaal overgekomen uit het Fransche en daar zaten nog een paar cousins *) en een peetekind van
haar zuster 
Toen brak voor de deur een luid gejubel los en als een lange slang kronkelde zich het publiek door de gang en de keuken, over het plaatsken, het kapelleke in 
Daar zat de evangelist aan het orgelke en speelde.... En door dat spelen heen hoorde men het geschuifel der voeten over het witte zand, want niemand zei een woord.
Niemand 
De dominé las het formulier. Hij had zijn zwarte soutane aan en het wit befken voor. Alle halzen rekten zich en je kon een speld hooren vallen.
„Wat is hierop uw antwoord?" vroeg hij Bea.
„Jao, ikke," zei zij plechtig.
„Wat is hierop uw antwoord?" vroeg hij Sloeberke.
Sloeberke beefde. Hij wist, dat heel de gebuurte ach-
*) Neven.



ter hem stond, dat honderd paar oogen op hem neerkeken, dat alle ooren luisterden 
„Jao, ikke, met heel mijn herte!" zei hij. Een gemurmel ging achter hem op, maar het verstomde direkt, toen de paster weer ging spreken 
Toen speelde het orgelken en heel het kapelleke was doodstil, want nu had de dominé weer het Evangelie
opgenomen, om te lezen 
Hij klapte nu over den drinkbeker, over het brood,
over het lichaam van onzen Lieven Heere En nu
brak hij het brood en gaf het aan Sloeberke en zei: „Neemt, eet, en doet'dat, tot Zijne gedachtenis!" En ook Bea gaf hij ne brokske. Daarna hief hij den drinkbeker op en sprak: „den drinkbeker, dien wij zegenende drinken.... neemt, en drinkt allen daaruit!"
Het dankgebed klonk over de hoofden heen. De dominé sprak het uit, met een ontroerd hart.
Na het „amen" brak als het ware de opgekropte emotie van het doorleefde nu uit in een niet meer te stuiten geklap. Midden tusschen de banken en stoelen streden twee partijen met een ander; de partij, die het „schoone" vond en de partij, die het „beter dan het onze" vond!
En in tusschen kwam de deken en wenschte Sloeberke en Bea „proficiat" namens de gebuurte en hij gaf den paster ook een hand en zei onder den indruk van het oogenblik ook „proficiat" tegen hem.
Aan de deure stond Peerke en de manslui vroegen hem in het passeeren, of het feest nog een druppelke gaf?"
„Niette," zei Peerke, „daor doen wij niette aon" „Zijde gij ook er bij?" vroeg de dokwerker, „datte gij „wij" zegt"



„Jao ikke," zei Peerke beslist, „ik heb mij vanavond gedecideerd om het ook te worden.
De dominee schoof hen voorbij. Hij was nog in toga en bef en hield den Bijbel in zijn hand. Hij hoorde Peerke die woordekens zeggen en keek hem aan, midden in zijn leutig Vlaomsch gelaat.
En jaren daarna herinnerde Peerke zich dien blik nog.



HOOFDSTUK XXVII
God, datte Gij mij dat aandoet...!
Het gebeurde twee dagen na den Kerstdag, zoo midden op straat. Men hoorde alleen een schreeuw, men zag een auto, die stopte en dwars over de straat schoof van het harde remmen en toen 
Vastgeklemd tusschen stootrubber en het plaveisel lag een vrouw. Mannen schoten toe en tilden de auto op en schoven haar achteruit.
„Het es niette mijn schuld," zei de chauffeur.
„Zwijg," zei een agent, „dat zullen wij laoter uitmaken. Eerst diene madame verzorgen."
Zij tilden haar op en droegen haar voorzichtig het winkelken in, dat tegenover hen stond. Het volk drong op het trottoir hen achterna en kroop op het winkelkozijn en tegen de deurposten om te kunnen zien 
„Het es een oud wijveke," zei een postbode.
„Niete, het es ne jonge," zei een ander.
„Niette, kijk maor, zij heeft grijs haar."
De auto van het hospitaal schoof door de menigte heen, een brancard drong naar de winkeldeur 
De dokter bukte zich over het slachtoffer en betastte haar armen en beenen, haar borst, het met bloedstriemen bedekte voorhoofd. Zij lag bewusteloos met oogen, die wijd open stonden, maar star en doodsch.
„Hoe heet zij?" vroeg de dokter aan de omstanders. „Waar woont zij?"
Niemand wist het. Het winkelierske pinkte een traan weg en zuchtte. De agent van politie schreef het procesverbaal, de chauffeur protesteerde 
„Vervoeren," zei de dokter tot de broeders, „maor langzaam aon, zulle!"



Zachtjes aan schoof de brancard de auto in 
Toen plotseling riep een stem uit het volk:
„Ik ken haar, het es het geuzinneke van het Brieleke!"!)
Zij lag in de witte kussens in een hoekje van de groote zaal. De nonnetjes liepen om het bedde heen met haar blauwe japonnen en groote flappende witte kappen.
Af en toe opende de patiënte de oogen en keek verwonderd rond, terwijl haar vingers plukten aan het laken, aan het wol van de dekens.
„Wilde gij een paster hebben?" vroeg een maseurke met zachte stem.
De zieke knikte. Het nonnetje liep naar de telefoon, die op een tafel stond en belde. In haar oogen glansde een groote vreugde, een haast ontfermende liefde voor een afgedwaalde, die nu toch voor de poorten des doods terugkeerde....
„Kom subiet," zei zij, „subiet, aleer het te laot es."
Kort daarop verscheen de geestelijke. Achter hem liep de koster met de brandende keerskens en het kruis. Hij boog zich over de zieke en hield het haar voor, om te kussen, maar zij weerde af.
„Dat niette," fluisterde zij, „dat niette. Het Evangelie, anders niette."
De pastoor verbleekte, de nonnetjes knielden neer om het bedde en sloegen haar kruiske en je hoorde enkel haar zingende stemmen.
„Moeder Gods, gij begenadigde, bid voor haar in de ure van haar dood "
„Wilde niette?" vroeg de pastoor nog eens.
Sloeberke kwam binnen. Hij zag zijn vrouw liggen op het blanke bedde en daaromheen de knielende gestalten; de zwarte soutane van den geestelijke, het
x) Een stadswijk.



hooge zilveren crucifix. Zijn hart zat vol liefde, vol smart voor zijn vrouwke, dat zoo gezond uit het hui-
zeke ging en nu nu Hij nam zijn klakke af en
schoof langs de nonnetjes heen, greep de hand van zijn vrouw en zei:
„Bea, wijveke, het es Sloeberke, herkende gij mij? Jao, hé, mijn kind, jao? Ik zij gekomen om oe te kussen, om oe te helpen."
Bea keek hem aan met een dankbaren glimlach. Fluisterend zei zij aan zijn oor:
„Ik zij content, datte gij komt. Het es gedaon met mij. Neen, niet schreien, Sloeberke! Ik zij 'n geuzinneke, ik
geloof het Evangelie "
„Ik heb den evangelist geroepen," zei Sloeberke, „hij komt subiet, Bea."
Zij knikte en toen even daarna:
„Bidden, Sloeberke "
Sloeberke kneep met zijn vuisten in het beddelaken. Hij zag alleen naar zijn lief wijveke, zijn Bea, die stervende was. Het herte brak in zijn borst. Hij boog zich over haar heen en lei zijn zwarte pekhanden om haar grijs hoofd en toen:
„Genadige God en Vader, ik kan Bea nog niet missen, ik kan het niette gelooven, maar Oe wil geschiede. Gij zijt ons zoo genadig geweest in het leven, wees Bea ook genadig in het sterven, lieve Heere! Wij gelooven in Uwen lieven Zoon Toen kon hij niet meer. Hij rekte zich uit en zijn oogen
stonden als gebroken in zijnen kop Hij stond heel
alleen, want de nonnetjes waren weg en de kapelaan ook. Alleen het crucifix stond nog op het tafelke. Hij zag het beeld van den Heiland, hangend aan het kruis en in een kreet van smart, riep hij uit:
„God, datte Gij mij dat aondoet en ik heb Oe toch zoo lief!"



Een arm legde zich om zijn schokkende schouders, 't Was de evangelist, die nog hijgend van het harde loopen hem zacht op een stoel drukte. Hij was een man, die geleerd had om Gods tijd af te wachten, om te zwijgen, als God sprak, maar die ook direkt gevoelde, wanneer de tijd gekomen was, dat God hem werk in de handen gaf.
„Ik ga met je mee naar huis," zei hij. „Kom mee Sloeberke."
Sloeberke stond op en keek nog eens naar het bedde. Bea lag roerloos stil de oogen gesloten een vredige glimlach om den mond.
Het schoenlapperke begreep die roerlooze stilte en hield zich vast aan den rand van het ledikant.
Zacht hoorde de evangelist hem nog eens mompelen met een stem, die door merg en been drong van stille smart:
„O, God, datte Gij mij dat nu aondoet en ik heb Oe toch zoo lief, ik heb Oe toch zoo lief!"
In de keuken lagen beide mannen geknield, de evangelist en Sloeberke.
Buiten op straat stond de gebuurte, als verslagen, voor de deure, klappend en vele vrouwen hielden schreiend hun schabbe voor de oogen.
De evangelist hoorde het rumoer.... en hij zei: „Sloeberke, de geheele gebuurte staat voor de deure, in smart en in verwachting. Het is gemakkelijk, om de drapeau uit te hangen, als er feest is in het herte, maar het is noodig, om God te prijzen ook als de smarte in je hart komt. Het Evangelie is niet alleen een kracht voor het leven, maar nog meer een kracht in het aangezicht van den dood...."
„God es wreed voor mij," snikte Sloeberke, „en datte twee dagen na Kerstdag "



Hij hoorde niet, dat Josefientje de voordeur had opengedaan en dat veel geburen de gang doorliepen, de keuken in. Zij bleven staan met de klakke in de handen en keken zwijgend neer op Sloeberke, die daar lag met den evangelist, biddend naast hem.
Deze stond op en zag de menigte, samengedrongen langs de wanden....
Hij nam den Bijbel op en zei:
„Vrienden, het Woord van God is een woord van geloof, van liefde, maar ook van troost, luister eens:
„Een man sterft, als hij verzwakt is en de mensch geeft den geest. Waar is hij dan? (Job 14 : 10.)
„Maar komt dan en laat ons samen rechten, zegt de Heere. Al waren uw zonden als scharlaken, zij zullen wit worden als sneeuw. (Jes. 1 : 18.)
„Want Jezus zeide tot de vrouw: Uw geloof heeft u behouden, ga heen in vrede. (Lukas 7 : 50.)
„De dood is verslonden tot overwinning Gode zij
dank, die ons de overwinning geeft door onzen Heere Jezus Christus." (1 Kor. 15 : 54-57.)
„En God zal alle tranen van hun oogen afwisschen, en de dood zal niet meer zijn." (Openb. 21 : 4.)
Sloeberke was opgestaan. Hij luisterde met open mond.
Zijn oogen zagen het volk, dat in verwachting op hem neerkeek.
Hij wilde klappen, maar kon niet. 't Was, of zijn keel was dichtgesnoerd. Hij zag dien leegen stoel, die altoos leeg zou blijven, den evangelist, die nog steeds met het Evangelie in de hand naast hem stond. Toen greep Sloeberke het Boek en drukte het tegen zijn borst, zwijgend, maar met een innige liefde in zijn oogen 
En er was niemand, die dat gebaar niet begreep....



HOOFDSTUK XXVIII
Het es goed
Het es een oordeel Gods," zei een deel der gebuurte, „hij heeft zijn oud geloof verlaoten en nu straft God hem."
Maar Peerke lachte hen uit en zei: „En hedde gij ook nooit uw moeder of uw wijf verloren? Gij zijt pourtant geene geus, hé?"
De deken liep weer met zijn baljuw de huizen af, om te collecteeren voor een schoone krans en alle menschen gaven, want zij hadden Bea altoos geerne gezien. Maore dat zij een evangelievrouwke was geworden, dat vonden de meesten toch werkelijk wreed.... en nu zoo in eene dood. Met eenen slag in het vagevier "
„In den hemel," verbeterde de deken, „het Evangelie kent geen vagevier."
„Watte gij zegt! Dat es gemakkelijk, hé?"
„Het kost in ieder geval minder," spotte de deken en stak het geld in zijn zak en ging naar het volgende deurke.
„Sloeberke zal dat geloof nu wel verlaoten," zei de president van de club, „het brengt hem geen geluk."
„Moede gij niette gelooven," zei een ander tegen hem, „hij blijft ne geus, zulle!"
„Jao, dat heb ik ook gehoord," zei Mieke, „hij heeft in de keuken voor heel de gebuurte het Evangelie genomen en aan zijn herte gedrukt. Klappen kon hij niet, maor dat gebaor zei genoeg, hé?"
De president zweeg. Hij had zijn moeder eens zien sterven en toen had zijn vader het crucifix stuk geslagen op den grond en den kapelaan verboden nog één



HOOFDSTUK XXVIII
Het es goed
Het es een oordeel Gods," zei een deel der gebuurte, „hij heeft zijn oud gelooi verlaoten en nu straft God hem."
Maar Peerke lachte hen uit en zei: „En hedde gij ook nooit uw moeder of uw wijf verloren? Gij zijt pourtant geene geus, hé?"
De deken liep weer met zijn baljuw de huizen af, om te collecteeren voor een schoone krans en alle menschen gaven, want zij hadden Bea altoos geerne gezien. Maore dat zij een evangelievrouwke was geworden,
dat vonden de meesten toch werkelijk wreed en
nu zoo in eene dood. Met eenen slag in het vagevier "
„In den hemel," verbeterde de deken, „het Evangelie kent geen vagevier."
„Watte gij zegt! Dat es gemakkelijk, hé?"
„Het kost in ieder geval minder," spotte de deken en stak het geld in zijn zak en ging naar het volgende deurke.
„Sloeberke zal dat geloof nu wel verlaoten," zei de president van de club, „het brengt hem geen geluk."
„Moede gij niette gelooven," zei een ander tegen hem, „hij blijft ne geus, zulle!"
„Jao, dat heb ik ook gehoord," zei Mieke, „hij heeft in de keuken voor heel de gebuurte het Evangelie genomen en aan zijn herte gedrukt. Klappen kon hij niet, maor dat gebaor zei genoeg, hé?"
De president zweeg. Hij had zijn moeder eens zien sterven en toen had zijn vader het crucifix stuk geslagen op den grond en den kapelaan verboden nog één



voet in huis te zetten. En nu Sloeberke en Sloeberke
was anders ook nog al een ruwe kadee.
„Wanneer wordt Bea begraven?" vroeg hij.
„Op oudejaar," zei Mieke, ,,'t was anders een goed wijveke, hé?"
„Och, Sloeberke es ook geene slechterik," zei de president, „maor hij is nu zoo serieus geworden."
Treeseke kwam juist het café in. Zij moest de groenten afleveren aan Mieke's vrouw en liep regelrecht op de keuken aan.
„Dat es er ook eene," zei de president tot Mieke, en wees haar met zijn duim achterna.
Hij zweeg en dronk zijn potteke bier leeg. Hij zat haast altoos in het café, want hij leefde van zijn duiven.
Treeseke kwam terug, groette hem en toen: „Hé, Treeseke, het es wreed met Bea, hé?"
„Jao, en een uurke tevoren nog zoo gezond, hé? Maor zij es schoone gestorven, met onzen lieven Heere in het herte. Sloeberke moest nog bidden voor haar en zij wilde geen maseurke hebben en geen kapelaan, alleen maar het Evangelie."
„En heeft Sloeberke datte gedaon?" vroeg hij.
„Jao, Sloeberke heeft bij zijn stervende vrouw gebeden "
De president ontroerde. Hij had duizend angsten voor den dood. Hij had eenmaal den dood in de oogen gezien, in den grooten oorlog bij Antwerpen, toen de Duuts op hem schoot en toen had hij het op een loopen gezet, niet voor den Duuts zulle, maor voor den dood den dood 
En Sloeberke kon bidden 
„Het es goed, Treeseke," zei hij, „het es genoeg. Gao maor!"
Maar Treeseke ging niet. Zij keek hem diep in de



oogen en zei: „D'r zullen er velen tot het Evangelie komen door Bea's dood."
„Ikke niette," zei de president beslist.
Maar Treeseke scheen dat niet te hooren en liep de straat op.
Twee dagen lang bleef de evangelist in de woning van Sloeberke. De storm was hevig en Sloeberke had een hand noodig, die hem steeds opnieuw in de Vaderarmen dreef. Daar liep hij telkens, als het ware, uit weg.
„Sloeberke," zei de evangelist dan, „God doet u dat aan, niet uit hardheid, maar uit liefde. Om u nóg dichter bij Hem te brengen."
Dan keek het schoenlapperke hem aan, als wilde hij zeggen: „Ik wil dat gelooven, maor maor "
Dat eeuwige maar 
Op den tweeden avond was de evangelist even heengegaan naar het kapelleke. Hij zat aan het kleine orgel en speelde:
Eenmaal daar boven, daar juichen de stemmen.
Paart ook eens Vlaand'rens lofstem in 't lied.
Sloeberke hoorde het. Hij keek Josefientje aan, die als een dochter vol zorg naar hem opkeek. Josefientje, die nu zoo ernstig was geworden 
Hij stond op en liep het plaatske over en het kapelleke in.
„Zing dat nog ne keer," vroeg hij.
Paart ook eens Vlaand'rens lofstem in 't lied....
De evangelist zong.
Sloeberke hoorde toe, met gebukt hoofd, peinzend en stille en toen op eens zei hij:
„God zij geloofd, meniere, nu verstao ik het. Nu weet
9 Sloeberke Slob



ik, waarom God mijn Bea nam. Het es goed. Het es goed...."
Toen even daarna de deken kwam met een groote kroon in de handen, het blijk van deelneming van de gebuurte, ontving Sloeberke hem zelf met een handdruk.
„Gao zitten," zei hij, „Josefientje, geef den deken een zetel."
„De krone van de gebuurte," zei deze.
Hij kuchte even, zoo'n redevoering viel niet mee!
„De krone van de gebuurte "
„Het es goed," zei Sloeberke, „mijn dank, meniere de deken. Het es een schoone krone. De gebuurte es altoos goed voor Bea geweest. Maor nu heeft zij de schoonste krone gekregen, die er bestaat."
„Nog schooner dan den diene?" vroeg de deken verwonderd. „Het es niet mogelijk!"
„Toch," zei Sloeberke, „de krone van de overwinning. Het es God, die Zelf die krone aan Zijn kinders geeft, als het herte gewasschen es in 't bloed van onzen Heiland."
De deken begreep het niet, keek Josefientje aan en Treeseke, die ook in een hoeksken zat. Hij draaide op zijn stoel, had liever een druppelke gekregen, gelijk het toch 'n gewoonte was, maar hier schonk men geen glazeke in.
„Bea es nu daorboven," zei Sloeberke, „zij zingt nu in het koor van onzen God. Het Vlaomsch ontbreekt er nu niet meer in het groote Te Deum voor onzen Heiland, want onze Heiland heeft Vlaonderen altoos zoo lief gehad, zelfs het Evangelie es in het Vlaomsch geschreven "
De deken stond weer buiten op straat. Hij keek de



leege straat langs. Uit het café van Mieke scheen rossig lamplicht. Daar zat de dekenin, de baljuw, op hem te wachten. Daar zat heel de duivenclub. Hij moest er heen, had het beloofd. Zijn pinteke bier stond misschien reeds te wachten op hem, maar hij kon niet.
't Was, of daarbinnen in zijn borst iets brandde, of er een klopperke in zat, dat altoos maar sloeg en sloeg 
„Ik kan niet drinken, na zoo'n avond," mompelde hij, „ik kan niette. Ik zou de gedachtenis van Bea oneere aondoen. Bea, die zingt daorboven, boven die sterrekens in het Te Deum van onzen lieven Heere."
Hij liep de straat af, huistoe.
Met dat klopken in zijn herte 
Dat klopken 
Dat klopken van God....
Thuis keek zijn vrouw hem onderzoekend aan.
„Wat zijde gij vroeg thuis?" zei zij.
„Ik zij regelrecht naor huis gekomen, wijveke!"
„Hoe komt datte?"
De deken zette zich en toen:
„Nog nooit heb ik zoo ne krone gebracht. Sloeberke heeft mij dingen gezeid, die ik nog nooit heb gehoord. Over ne krone van God en over Bea, die nu het Te Deum zingt bij God en datte in het Vlaomsch. Kijk, dat Vlaomsch hé! Zou God dan Vlaonderen zoo geerne zien?"
„Zij lezen het Evangelie in het Vlaomsch."
„Jao, datte doen zij. Bij het weggaon zei Sloeberke tegen mij:
„Deken, God heeft oe ook lief gehad, maor datte helpt oe niette, alsde gij Hem ook niet vertrouwt. Want gij doet dat niette!"
„En nu?"
„Nu zit er zoo'n klopken hier in mijn herte, want ster-



ven gelijk Bea zou ik niette kunnen. En dan zij ik verloren "
„Drink ne tasse kaffee," zei zijn vrouw. „Gij zijt nerveus."
„Niette nerveus. Ik weet het niette, maar het es, of ik den hemel heb gezien en er niette in mag."
„Heb-de gij Mieke gezien?"
„Neen. Zij zullen wel peinzen, de deken es serieus geworden, de deken es door Sloeberke betooverd, maor ik kon niette. Ik kon niette bij Mieke binnengaon."



HOOFDSTUK XXIX
Toen zonk de kist....
Het had zelfs in de „Gazette" gestaan! Dat was voor het eerst geweest, dat in de courant niet een kruisken boven een advertentie had gestaan, maar een tekst uit het Evangelie: „Zalig zijn de dooden, die in den Heere sterven.
Velen in de stad, die nog nooit naar het kapelleke waren gegaan, velen, die zelfs vroeger er op spotten, namen zich nu voor om de begrafenisse te gaan „zien Honderden stonden langs de straten en uit de ramen zag men overal hoofden naar omlaag kijken.
Voor de woning van Sloeberke kluwde het volk stil fluisterend te zamen en tuurde af en toe de straat af, of de staatsiewagen nog niet en kwam.
„De paster es al binnen," zei er een.
„Jao, en de evangelist ook."
„Het is anders toch wreed, hé, om zonder kapelaon
en bediening te sterven."
„Peinsde gij, dat datte helpt?" zei opeens een ander. „Als er een God es, dan helpt dat niette. Heel uw leven moet één bedieninge zijn en niet uw laatste momentje. Neen, de evangeliemannen hebben geliek."
„Zijde gij ook ne geus?"
De man rekte zich uit. 't Was een groote kerel, een oud-strijder, die aan den IJzer had gestaan en daar wel eens een Franschen evangelist had ontmoet.
„Neen," zei hij, „dat zij ik niette. Maar zij hebben n schoon geloof. Ik weet dat nog van den IJzer. Maor het es moeilijk, om dat geloof te volgen. Eén mis per week helpt niette. Gij moet alle dagen er naar leven. En datte kan ik niette."



Hij schudde zijn oprechten kop en keek weer de
straat af, of de staatsiewagen nog niet en kwam 
Eindelijk draaide die den hoek om. Het volk week uiteen. Voor de deure van Sloeberke duwde een agent de ruimte vrij. De dragers trokken de baar uit den wagen, duwden Sloeberke's deure dicht....
Het duurde lang, eer die deur weer openging. „De evangelist zal een sermoen houden," zei de eene. „Ik peins datte ook," zei een ander. „Arme Bea toch!
Arme ziele 1"
Toen onder een doodsche stilte ging de deure weer open. De dragers traden naar buiten, de klakken gingen omlaag en hier en daar snikte een vrouw. Zwijgend stond in de deur de geuzenpaster met Sloeberke aan zijn zijde. Sloeberke stond rechtop en zijn oogen waren vuurrood, maar zonder traanke er in. Hij droeg in zijn hand het kleine boekske, dat hij had gekregen zes dagen geleden op den Kerstdag, toen Bea en hij aan den disch des Heeren gingen. Hij kneep er in met zijn sterke vuist, toen hij de baar zag optillen, den wagen in. Maar hij hield het stevig vast, 't was het Woord van God, dat
eeuwig stand houdt 
De geuzenpaster stond nu achter den wagen, groot en breed, in zijn zwarte toga. De evangelist, Sloeberke, Peerke, Treeseke, allen achter hem aan....
Toen rolde de wagen voort en achter de geuzekens schoof zwijgend de geheele gebuurte als een stoet langzaam voorwaarts.
Heel de gebuurte 
Op het kerkhof stonden reeds honderden om de geopende groeve, wachtend op den stoet.
Zij zagen hem naderen onder de hooge cypressen, langs de treurwilgen en de slingerpaden. De geuzenpaster voorop met zijn Bijbel in de handen en daar achter de gebuurte in het eenvoudig werkmanskleed, de



verschoten mantelkens, de leutige koppen, die nu ernstig keken en stil.
Toen zonk de kist 
„Hij gaat klappen," zei er eene, „luister!"
De dominé trad een pas naar voren, met z'n voet stond hij op de plank, die langs het graf lag. Hij stond rechtop en keek de honderden aan, de honderden, die een ziel hadden, die zoo leeg was en hol.
„Gij weent," zei hij, „en gij moogt dat doen. Want ook Jezus Christus, Gods Zoon, stond eens aan een graf en weende. En dat graf was van een kind van God, net als dit graf nu is. Maar luister: Jezus Christus heeft ook eens tot een vrouw gezegd: „Uw geloof heeft u behouden, ga heen in vrede." Geen deugden behouden den mensch, geen goedheid, geen vriendelijkheid, geen eigengerechtigheid, maar enkel geloof. Geloof in den Heere Jezus Christus, en gij zult zalig worden. Geloof, dat Hij in de wereld gekomen is, om zondaren zalig te maken. Dat geloof is het Evangelie. Dat Evangelie is aan alle menschen verschenen, ook aan u, maar nu moet gij dat aannemen, anders helpt het sterven van den Heiland u heelemaal niet, wordt het u enkel tot een nog grooteren vloek, tot een aanklacht des doods. Maar als gij dat geloof aanneemt, dan zal ook Jezus tot u zeggen: ga heen in vrede. Dat heeft hij ook aan Bea gezegd....
ga heen in vrede "
't Was doodstil op het kerkhof, het Evangelie klotste in golfkracht tegen de honderden op. Zij waren niet dood gepreekt. Zij konden nog beven onder een kinderlijk woord....
Er waren er, die een kruisken sloegen en er waren er ook, die hun hand voor het gelaat hielden.
Sloeberke zei niette. Maar toen hij van het schupken een handvol zavelx) nam om het te laten vallen in de 1) Zand.



diepte, toen opeens brak zijn ziel en hij zei met snikkende stem: „Bea Onze Heiland "
Maar verder kwam hij niet. Peerke legde zijn arm om
hem heen en trok hem weg 
Tegenover den ingang van het kerkhof, stonden de café's. De dragers haalden reeds hun druppelken en klapten over die geuzenbegrafenisse, den paster, het sermoen. Maar het grootste gedeelte van den stoet liep de café's voorbij.
Slechts één enkele uit de gebuurte wipte er in. De groote kerel, de oud-strijder, die aan den IJzer had gestaan, kon het niet langer uithouden. Hij liep de stoep op en de deur in.
,,'n Groote," zei hij, „geef mij een groote!"
„Zijde gij verschoten?" vroeg de kastelein en schonk in.
„Neen," zei hij, „neen, maar ik heb geen courage meer. Ik ben hier als het ware ingevlucht, want anders zou ik diene paster zijn gevolgd naar het kapelleke."
,,'t Zijn gevaarlijke klanten," zei een sleepersknecht, die ook aan het buffet stond. „Zij klappen gelijk ne procureur."
De dominee ging voorbij met den evangelist en Sloeberke en Peerke, de kuiper.
De. oud-strijder zag hen en zei: „Neen, zij zijn goed. Zij leven met oe mee en datte durf ik niet."
Dien avond in het kapelleke, sprak de evangelist. Hij klapte over de ellende der zonde, over de onmacht der ziel om op te klimmen uit de armoe, uit het slijk, dat je vastzuigt aan je menschelijke verwaandheid, je fierheid, je flinkheid, je deugd. Maar Jezus roept je toe: „Komt allen tot Mij, die vermoeid en belast zijt en Ik zal u rust geven."
Ga dan tot Hem en zeg: Hier ben ik, Heere, ik kan



niet meer, ik ben dood gestreden, ik ben naakt, ik ben dood in zonden, maar Heere, ik wil gelooven, kom Gij mij te hulp. Dan zal Hij de verlossing schenken...."
Toen, midden in het sermoen, stond Peerke op en zei met een trillende stem:
„Heere, ik wil de open plaotse van Bea innemen, help mij, o. God en schenk mij vrede."
En Treeseke stond ook op en Josefientje 
En dien avond, na afloop, zaten er vijf in de keuken om Gods Woord geschaard, waaruit Sloeberke voorlas.
Want de oud-strijder was ook gekomen, snikkend als een kind, en Sloeberke had hem neergezet in den leegen zetel van Bea 



HOOFDSTUK XXX
Sloeberke op den Steenweg in dienst van God
Het leven eischte Sloeberke weer op. Hij zat in zijn werkplaatse en klopte de hakken en zooien. Af en toe kwam een gebuur een poosje met hem klappen. Dan deelde hij de traktaatjes uit, die altoos in zijn schoofke lagen. Hij had van den evangelist een heel pak gekregen en ook een pakje Evangelies. Dat was een geschenk geweest uit het Hollandsche en iederen dag opnieuw, als Sloeberke dat pakje zag, of er eentje afnam, om het weg te geven, dan bad hij: „Heere, laot er nog meer boekskes komen uit het Hollandsche. Wij hebben het hier in Vlaonderen zoo van doen."
't Werd intusschen voorjaar. Het groen groeide weer uit de takskens, en de bloemknopkens stonden al op bersten, 't Zonlicht warmde de straten en zette het werkplaatske van Sloeberke in vier en vlammen.
De herinnering aan Bea lag nog op zijn herte, frisch en groen gelijk ne blomme op zijnen stengel. Telkens, als hij in het kapelleke de psalmen of vooiskens zong, was het hem, of hij ook de stem van Bea hoorde, die hoog in den hemel het Te Deum zong voor den troon van het Lam.
Zoo tegen het Paaschfeest kwam er rumoer in de gebuurte. De kinders moesten hun eerste communie doen en er waren enkele ouders, die dat weigerden, omdat de jongens en meiskens liever naar het kapelleke gingen, waar de evangelist over den Heiland sprak.
Toen dreigde de kapelaan met ex-communicatie.
Bij Sloeberke vlogen er weer een paar ruiten stuk en zijn deurke zag op ne keer geel en vuil van de rotte eieren. Sloeberke kreeg een groot verdriet in zijn herte en Peerke lag 's avonds op de loer met zijn groote vuis-



ten. Maar op een nacht droomde Sloeberke een schoonen droom. Hij liep op een langen steenweg met een zak vol Bijbels. De boeren van de hofsteden kwamen allemaal naar hem zien en vroegen om een Evangelie. Hij gaf ieder van hen een briefke en een boekske. Telkens, als de zak leeg was, kwam er uit het Hollandsche een nieuwe zending. En Sloeberke deelde maar uit.
Den volgenden morgen heel in de vroegte, sloot hij zijn deure, die weer vol vuiligheid zat, en ging naar de woning van den evangelist.
Het jong madamke deed hem open en lachte hem toe. Ze gaf hem een hand en liet hem in de groote kamer, zeggende: „Welkom, Sloeberke. Mijn man komt direkt. Hier, steek maar vast een sigaar op uit dit kistje!"
Hij nam er eentje, beet het puntje er af, vlamde zijn steksken aan en trok het vlemmeke op.
Op de schouw stond het beeld van den zegenenden Heiland. De wolkjes van zijn sigaar zweefden om het beeld heen. 't Was, of het nu op de wolken dreef, hoog in de lochten, waar Bea nu woonde en het Vlaomsch Te Deum zong:
Paart ook eens Vlaond'rens lofstem in 't lied 
Hij bemerkte niet, dat de evangelist nu achter hem stond.
„Sloeberke," zei hij, „Goeden dag!"
„Dag meniere! Ik zat in gepeins. Ik hoorde oe niette! Ik dacht aan den Heiland en de lochten, waor de engelen zingen.... Ik heb gedroomd van nacht "
Hij vertelde en de evangelist luisterde toe. Hij begreep de Vlaomsche ziel, dat eenvoudig geloof, dat dag aan dag zooveel ontvangt, omdat het zooveel wil geven. Dat geloof, dat opziet naar het kruis van Golgotha en er voor knielen kan.
„Sloeberke," zei hij, „het werken in den wijngaard des Heeren is een heerlijk werk, maar het is zeer moei-



lijk. Moeilijker dan preeken is met de tasch om den schouder den steenweg op te wandelen en daar onder den blooten hemel het Evangelie te brengen aan de armen en ellendigen. Dat is gedurig onder het kruis
staan. Kun jij dat?"
„Neen," zei Sloeberke, „datte kan ik niette alleene, maor God zal mij helpen, geliek Hij mij geholpen heeft aan het graveke van Bea. Daor had ik ook niet alleene
kunnen staon."
„Kom mee," zei de evangelist, „hier in de andere kamer." Daar stond een kast langs den wand. De evangelist trok de dubbele deur open en Sloeberke's oogen werden groot van blijdschap. Daar stond een lederen tasch en de evangelist hing hem om zijn schouder en hij stopte er Evangelies in en traktaten en boekskens voor de kinders en hij zei: „Sloeberke, ga met God, beste kerel, reis biddend je weg, klap niet te veel, want als jij klapt, kan Jezus het niet doen. Maar werk. En vooral bid. Ieder boekske, biddend gegeven, zal tot zaad worden. Vergeet dat niette."
Sinds dien dag werkte Sloeberke in de morgenuren aan zijn schoenen en sloefen en na den noen sloot hij zijn deurke en trok de straten door en de steenwegen op.
't Werd spoedig bekend in de stad, dat de schoenlapper van het Brielke een propagandist was geworden en nu met Bijbels langs de huizen en de hofsteden trok. En dat hij goed verkocht, wist men ook te vertellen. En courage had hij ook. Hij ging zelfs de café s in en de danszalen en toen, in den zomer, de groote duivenvlucht op Reims plaats had, was hij het café van Cieske binnengewandeld en had de juryleden allen een Evangelie cadeau gedaan. De president had eerst geaarzeld om het aan te nemen, maar had het toch naderhand in



zijn zak gestoken. Toen had hij lachend gevraagd: „Wanneer worde gij een pasterken? Wanneer gaode-gij preeken?" Het had sarcastisch geklonken, maar Sloeberke had heel rustig gezeid: ,,'n Priester worde ik nooit, raaor preeken voor oe wil ik subiet. Luister!"
Toen was hij op een stoel geklommen en had uit het Evangelie voorgelezen over de wonderlijke vischvangst van onzen Heere. 't Was muiskesstille geweest in het café en daarna had Sloeberke gezeid:
„Gulder zit allemaol te visschen, maor aan den verkeerden kant van het sloepke. Gulder moet den kant nemen, die Jezus Christus oe toont, den kant van het geloof in de ellende van uw herte en de verlossing door het bloed van onzen Heiland. Dan zal er vrede komen in oe herte en God zal oe zegenen."
Op dat oogenblik kwam de eerste duif binnen, de kampioen Toen, midden in de herrie van het geroep, ging Sloeberke stillekens weg. Maar dien avond, na afloop van de vlucht, zei de president op eens: „Vrienden, wat heeft Sloeberke geklapt, hé! 't Was geliek ne kapelaon. 'k Heb er aldoor over moeten peinzen."
Toen haalde hij het Evangelie uit zijn zak en zei:
„Het es het eerste cadeau, dat ik van Sloeberke kreeg. Ik zal het toch zorgvuldig bewaren, 't Moet een eigenaardig Boek wezen!"
Maar toen hij even daarna naar huis zwalkte, was hij het kwijt, 't Lag in de goot, bespat met modder en zuur bier. Zoo vond een jongen het, lapte het af met zijn mouw en las het, onder het licht van een lanteern.
Toen liep hij naar Sloeberke's deure en klopte aan. 't Was juist de avond, dat Peerke en Treeseke, Josefientje en de oud-strijder te zamen den Bijbel lazen en de evangelist hun de moeilijke passages uitlegde.



„Wat kom-de gij doen, Pol?" vroeg Peerke, die de deure opendeed.
,,'k Moet Sloeberke spreken," zei Pol, „subiet! 'k Heb een Evangelie gevonden. Het es schoone zulle, maor hij moet mij het een en ander explikeeren."
„Kom binnen," zei Peerke, „de evangelist es er juist!"
En Pol werd de zesde in de bijbelclub.
Zoo werkte Sloeberke voort, tot op zekeren dag 



HOOFDSTUK XXXI
Het vier slaot uit
II was een ec'lt zonnige dag in Augustus.
Sloeberke was met zijn tasch de stad ingetrokJL ken en zijn huizeke lag gansch verlaten. Straalkens licht speelden in de ruiten en soms leek het wel, of heel zijn werkplaatse in brand stond. Dan bleven aan den overkant van de straat de voorbijgangers even stil staan en zeiden tot elkander:
„Het es het zonneke, ik peinsde eerst, dat er brand was."
„Hij es zeker weer uit met zijn boeken," zei een ander. „Hij zit niet in zijn plaotske."
Buurvrouw Hortense, die nog al bijgeloovig was, zei wel eens: ,,'k Verschiet er telkens van, als ik dat zonlicht in die glazekens zie. 't Es precies brand" en zij schudde haar hoofd en mompelde dan iets van: „helle-
vier uitbranden."
Maar op dien laten noen van Augustus, toen sloeg op eens achter uit het dak van het kapelleke, een rookpluime. Hortense was de eerste, die het zag. Zij bleef als versteend voor het raam staan van haar kamer, dat was het zonlicht niette, dat door de ruiten vlemde, dat
was.... vier vier 
Zij sprong achteruit, de kamer in, liep de straat op en gilde het uit:
„Brand! Brand! 't Kapelleke staot in brand "
Heel de straat liep uit. Waar de menschen zoo piotsteling vandaan kwamen, begreep je niet, maar het wriemelde dooreen en iedereen vloog op de deure aan.
Maar die was op slot en in het werkplaatske van Sloeberke was alles rustig en stil, maar daar achter, uit het dak van het kapelleke sloeg de rook uit.



„Roep de pompiers!" riepen er uit het volk.
,,'t Es al gedaon!" riepen anderen. „Zij zijn al op weg!"
Maar Peerke wachtte niet op de brandweer. Hij trapte het slot stuk van Sloeberke's huizeke en vloog de gang in, de keuken door. Daar was geen brand, 't was enkel maar het houten dak, dat brandde. Hij stond op het plaatske, midden in den rook; achter hem in de keuken hield een agent van politie het volk terug, sloeg er in met zijn knuppel, want de brandweer moest er straks doorheen en kon anders niets uitrichten van het gedrang.
Maar Peerke stond alleene op het plaatske. Hij trok de deure open van het kapelleke en zag brandend hout vallen op de banken, de stoelen, op het verhoog, op het orgelke.
„Och Heere, Heere!" riep hij, „heel dienen rijkdom I"
Hij trok zijn jas over zijn hoofd en rende het zaalke in, over de banken heen en de stoelen, door den rook, die zijn adem haast benam. Hij tilde het orgelke op, het orgelke uit het Hollandsche en trok het met zijn groote kuipershanden boven zijn hoofd. Toen zag hij opeens het Evangelie liggen op het plankske, het Evangelie, het Woord van God 
„Dat eerst," dacht hij, „dat eerst," en wilde het grijpen 
Maar zijn handen hielden het orgelken vast; dat kon hij niet loslaten en met één hand vasthouden....
Toen liet hij het vallen, midden op den vloer en greep den Bijbel vast en duizelig van den rook rende hij het plaatske op. Daar stonden de brandweermannen reeds. Zij zagen Peerke buiten komen, met verschroeide kleeren, zwart, hijgend naar adem, maar met een Boek geklemd tegen zijn herte 
„Spuiten!" riep de commandant. „En wat deedde gij in



dat houtenkot?" vroeg hij Peerke barsch,„moest degijoe leven waogen voor zoo'n onnoozel boek? Stommerik!"
Toen duwde de agent Peerke de keuken in, waar hij zoo juist het volk had uitgeslagen met zijn knuppelken.
Het brandde fel, maar kort. 't Water uit twee spuiten viel als een vloed over het kleine dak en spoelde als het ware de vlammen weg. De spuitgasten rolden weer snel hun slangen op en de brandmeester schreef zijn proces-verbaal, liep zoekend over de nog rookende houtresten, rook en snoof 
„Aangestoken," zei hij tegen den agent. „Je ruikt de petroleum."
De agent knikte.
,,'t Es goed, dat dat houten kot weg es," vervolgde de commandant, „en ik zal zorgen, dat het niet opgebouwd wordt, 't Es een gevaor voor de omgeving."
Hij liep de gang uit, de straat op en sprong op den spuitwagen, die bellende de straat uitrolde 
De agent bleef in de deure staan en hield het volk terug. Achter hem in de keuken zat Peerke in een zetel en buurvrouw Hortense gaf hem een glazeke water te drinken.
„Arme Sloeberke!" zei hij, „zijn herte zal breken."
„Het es aangestoken," zei Hortense, ,,'k heb altoos wel gepeinsd, als ik dat zonnevier zag in de ruiten "
Maar zij zweeg, want op dit oogenblik kwam Sloeberke binnen, gevolgd door den agent, door Treeseke en Josefientje, de gebuurte, die onstuimig opdrong 
Peerke keek naar Sloeberke op. Hij zag doodsbleek en de agent moest hem tegenhouden, zoo waggelde hij.
„Peerke," zei hij, ,,'t es wreed!"
Hij keek door het raam, het plaatske over. Daar lagen de stukken smeulend hout, het zwartgeblakerd gebalk-
10 Sloeberke Slob



te, dat over de berookte muren hing, de bankskens, het gevallen orgelke....
„Alles weg alles weg niette gered!"
„Toch," riep Peerke, „ziene keer !"
Hij hief het Evangelie op. Het lag ongeschonden op zijn zwarte kuipershand.
„Oe deed datte?" vroeg Sloeberke.
„jao ikke. Gods Woord en mocht niet verbranden. De rest was toch maar van ons. 't Was maar een houten kot, zei de pompierscommandant en hij had geliek,
want het Evangelie was er toen al uit "
Sloeberke zweeg, liep naar buiten en strompelde over en door de puinhoopen heen. Achter in de keuken en in de gang drong men meer en meer op, om te zien. Zij zagen door de ruiten, hoe hij rond liep, stil en zwijgend als over een graf. 't Ging hun allemaal aan het herte, dat te moeten zien. Er was er geen een, onder al die kijkers, die zelf niet eens in dat kapelleke had gezeten. Zij mochten dan geen evangeliemannen zijn, gelijk Sloeberke of Peerke, 't was toch hun kapelleke geweest, het kapelleke van de gebuurte. Daar had zelfs
de bisschop niets over te vertellen gehad. En nu 
Zij keken door de ruiten en zagen Sloeberke staan, midden tusschen het verbrande dakhout. Hij keerde zich nu om en liep op de keuken terug. Hij duwde de deur weer open en kwam binnen.
„Gao nu naor huis en laot mij alleene!" zei hij. ,,'k Heb zooveel te peinzen en het es zoo zwaor in mijn herte.
Toen liep de keuken leeg, de gang en heel den langen avond kwam niemand Sloeberke storen. Die zat alleene in zijn keuken met Peerke en zij lazen het geredde Evangelie.
Hortense, de buurvrouw, had uit het raam gelegen en had het gehoord. En ook, dat Sloeberke gezeid had: „Peerke, 't moet herbouwd worden, zulle!"



Jao, dat had Hortense ook gehoord en nog veel meer.
Den volgenden morgen zag men Sloeberke de geblakerde balken en planken opruimen. Hij wierp alles in een hoek en stapelde de banken en stoelen in een ander hoekske op. Het orgelke sleepte hij zijn werkplaatse in. 't Zag er erg gehavend uit, maar de evangelist, die juist bij hem op bezoek kwam, zei, dat het nog wel te repareeren was. 't Was meer water- dan vuurschade.
,,'t Es anders wat te zeggen," zei hij, „zoo in eens alles weg!"
„Jao," zei Sloeberke, „zoo op eene!"
Hij keek den evangelist tersluiks aan. 't Lag op zijn herte, om te vragen: „Wanneer bouwen wij het weer op?"
Maar hij had er den moed niet toe. 't Was al zoo moeilijk voor het Evangelie in Vlaanderen. De evangelist ontving soms weken lang geen geld voor zijn eigen
onderhoud. Sloeberke wist dat Neen, iets vragen
durfde hij niette.
De evangelist zweeg ook. Hij zag er bleek uit, mager en een groot leed lag in zijn oogen. Sloeberke merkte het zelfs in zijn bidden. De woordekens vloeiden niet zoo grif uit zijn herte. Neen, vragen durfde hij het niette 



HOOFDSTUK XXXII
De voltooing nadert
II ^Was weer net als vroeger. Langs de keukenwanden stonden de banken en voor de JL schouw stond de evangelist en bad. Ruwgewerkte handen vouwden zich eerbiedig om de klakke of in de schabbe. De evangelist sprak weer met vuur en de woorden vloeiden uit zijn ziel, dwars in de harten der aanwezigen. Hij preekte over den tekst: „Jezus zag een tollenaar en zeide tot hem: Volg Mij. En hij, alles verlatende, stond op en volgde Hem." (Luk. 5 :27-28.)
Je zag als het ware Levi in zijn tolhuis zitten met de stapelkens geld voor hem en daar kwam Jezus voorbij....
De Heiland. De Zoon van God. En Die zag Levi daar zitten en Hij riep hem.
Jezus roept ook nu nog, want Hij gaat je leven voorbij, je werkplaats, je keuken zelfs en dan ziet Hij je zitten, temidden van je zonde, de stapelkens 
't Sprak tot hun herte, 't sprak tot hun oogen zelfs en zij zongen het uit:
Ga mij niet voorbij, o Heiland
Ga mij niet voorbij!
Wijl Gij and'ren zegent. Heiland,
Zegen nu ook mij 
Niemand zag den vreemdeling, die in het kierke van de deure stond. Hij stond er met een verwonderd gelaat, met oogen, die als keerskens flikkerden, en de keuken inkeken.
't Lied verstomde en weer sprak de evangelist. Hij hoorde het en luisterde, 't Was, of in zijn herte een vier ging branden, of zijn beenen trilden, of hij iets zag, als in een droom.
„En Levi richtte Hem een grooten maaltijd aan in zijn



huis en daar was een groote schare van tollenaren en van anderen, die met hen aanzaten." (Lukas 5 :29.)
„En Jezus zeide.- Ik ben niet gekomen om te roepen rechtvaardigen, maar zondaren tot bekeering." (Luk. 5 :32.)
Nog luisterde de vreemdeling, achter het kierke van
de deure Hij zag Sloeberke staan. Dat was precies
zoo'n Levi geweest. God had hem geroepen en hij was opgestaan en had in zijn keuken de zondaren geroepen, want het kapelleke was afgebrand, het kapelleke, dat
hij eens Maar gelukkig, hij had toen geroepen:
„Laot die deure zitten!"
Nu baden zij weer, eerbiedig, 't Was een wonder te zien, hoe al die ruwe kerels en slonzige vrouwen nu hun handen vouwden en het hoofde bogen.
Het Amen klonk plechtig. Toen kon hij het niet meer uithouden en wierp de deur open. 't Volk verschoot er van en keek om. De evangelist rekte den hals om te zien en Sloeberke 
„De huisheere!" riep hij, ,,'t es niette. De huisheere ..
Maar deze drong zwijgend naar voren tot vlak voor de schouw, waar de evangelist stond en zei met een stem, die schor klonk van aandoening:
„Meniere, 'k heb alles gehoord, wat oe zei, en het heeft mijn herte ontroerd. Ik zij geene geus, maor ik respecteer oe geloof, meniere, want het es schoone. Oe kapelleke es afgebrand, zeg ne keer, wanneer gaode gij dat herbouwen?"
„Als er geld is," zei de evangelist. „Wij zijn arm.... heel arm."
„Luister ne keer," zei de huisheere weer. „Gij moogt het herbouwen op mijn kosten."
„Meniere "
„Zwijg ne keer "
Maar niemand zweeg. Daar was geen stilte meer te



krijgen. Iedereen riep: „Bravo! Proficiat! 't Es schoone!"
De evangelist wilde bedanken, maar kon niet en Sloeberke sprong op een stoel, maar wist niet, wat hij zeggen of roepen zou.
Op de geblakerde muren zaten de werklui, echte timmerlui en een loodgieter van stiel en zij zaagden en soldeerden en het gespante rees zienderoogen op, in de blauwe locht.
Sloeberke stond op den cementen vloer, in zijn hemdsmouwen en het pijpken in den mond. Heel zijn wezen lachte van plezier en hij zong af en toe een vooiske van oprechte leute.
's Avonds als het werkvolk naar huis was, kwamen geburen eens een kijkje nemen en zij wisten precies te vertellen, hoeveel dagen het karwei nog duren zou.
In de keuken stond de groote kaffeepot op de stoove en Sloeberke gaf ieder wijveke een tasse en aan het mansvolk een pijpe toebak. En hij klapte over den bouw en over het Evangelie. Soms zong hij een vooiske met zijn heldere stem. Slapen deed hij niet. Halve nachten lag hij wakker, te droomen over den bouw en heel vroeg in den morgen liep hij het plaotske op en schikte in gedachten weer de spreuken langs de wanden, de banken, de stoelen.
Het orgelke was gerepareerd en stond weer schoone opgedoft in de keuken. Het had nog een veel helderder klank gekregen dan het vroeger had vóór den brand.
„Het es effectief nieuw," zei Peerke, „het es niet meer te herkennen."
„Nee," zei Sloeberke, „het es ongelooflijk. Als Bea dat nog eens kon zien, hé!"
Uit het Hollandsche waren twee groote pakken gekomen. Sloeberke had de touwtjes met trillende handen doorgesneden. Peerke had toegekeken en Treeseke



ook en zij hadden elkander gevraagd, wat er toch wel in zou zitten.
„Spreuken," zei Sloeberke, „en schoone platen!"
Stuk voor stuk had hij de kartonnen in de hand genomen en op armlengte vóór zich gehouden en Treeseke had versteld gestaan, dat zij in het Hollandsche zoo schoone konden drukken.
„Het es artistenwerk," riep zij aldoor.
Maar in het tweede pak lag onderop een groote kartonnen doos.
„Voorzichtig," zei Peerke, „d'r zit misschien wel een breekbaar artikel in; pas op, Sloeberke!"
„Ik zij voorzichtig," zei deze, en sneed behoedzaam het koordeke door.
Daar lag voor hun verwonderde blikken een groote Bijbel. Zoo'n groote hadden zij nog nooit gezien. En heelemaal in het leer gebonden, met koperen sloten op zij.
Sloeberke stond sprakeloos. Treeseke liet haar ruwe handen over het leer glijden, over de sloten en Peerke schudde zijn hoofd in bewondering.
„Het es te veel," zei Sloeberke. „Wat moeten zij ginds onzen Heiland toch lief hebben, om zoo'n rijkdom te maoken!"
„En dat es nu voor ons " zei Peerke.
De deken, die justement binnenkwam, raakte er niet over uitgeklapt en binnen het uur wist heel de gebuurte het, dat Sloeberke zoo'n rijkdom had gekregen. Iedereen had op eenmaal schoenen te repareeren of sloefen. Dan werd er in de werkplaatse een praatje gemaakt over het weer, den bouw, het orgelke en kwam men zoo van zelf op den Bijbel terecht. Sloeberke liet hem dan zien.... en iedereen was het er over eens, dat het een wonder was.
Zoo naderde de voltooing.



HOOFDSTUK XXXIII
Het is alles uit God
Weer hing de drapeau uit. Weer stroomde het volk te zamen, het gangetje door, de keuken, het plaatske op. Maar nu hingen er geen petroleumlampen meer aan de balken, maar het electrisch licht brandde, 't Zat alles keurig in de verf en de banken stonden lijnrecht achter elkander. Het verhoog had een breede leuning gekregen met een vasten lessenaar er op. Iedereen keek zijn oogen uit naar de spreuken en platen, maar bovenal naar den grooten Bijbel met koperen sloten, die opengeslagen op den lessenaar lag. En op het verhoog stond de geuzenpaster in toog en bef en las de kapittels voor en sprak het gebed uit. Toen kwam het sermoen.
Het ging over Joh. 3 : 36: „Die in den Zoon gelooft, die heeft het eeuwige leven, maar die den Zoon ongehoorzaam is de toorn Gods blijft op hem."
Sloeberke zat vlak vooraan. De huisheere zat er ook in zijn zwart costuum met een hoogen hoed, dien hij op zijn knieën vasthield. De geheele duivenclub zat er en de deken met zijn baljuw. En de geburen stonden tot op het plaatske. Je kon een speldeke hooren vallen en niemand had de courage om zijn neus te kuischen met laweit.
Diene geuzenpaster pakte oe regelrecht in het herte en dan liet hij oe niette los en toen hij vroeg, wie er den Zoon ongehoorzaam wilde blijven, hadden zij wel allen willen uitroepen: ik niette, ik niette.
Zelfs de president van de club voelde een kloppeke in zijn herte en ne brok in zijn keel. Midden in het sermoen stond hij op en liep de deure uit, regelrecht het
raft» van Miplrp» in



Sloeberke had hem zien weggaan en zijn herte kreeg er verdriet van, maar toch dacht hij even: gelukkig, dat die weg is; hij zat den geheelen avond al zoo te draaien. Maar nu luisterde hij weer naar den dominé, die zei: „Het kruis van Jezus Christus brengt vrede of het brengt verharding des harten. Een middenweg is er niet. Het Evangelie schoone vinden en waar, is geen geloof. Een kloppeke in uw herte hebben is ook geen geloof, maar kunnen zeggen: ik leef door het geloof in den Zoon van God, Die mij heeft liefgehad en Zichzelf voor mij overgegeven heeft. (Gal. 2 : 20.) Dat is geloof."
Sloeberke knikte met zijnen kop. Jao, dat was waor en hij keek de rijen langs en zag allen zitten met open mond en met oogen, strak op den paster gericht, 't Was, of één woord van hem genoeg zou wezen om hen op te doen springen en tot Jezus te doen gaan.
En Sloeberke vouwde heel stiekum de handen en bad in zijn herte: „O, God, laot er velen uit dit zaalke tot Oe komen."
Maar verder bidden kon hij niet. Men ging nu zingen en onder dat lied moest hij collecteeren met de bus. Hij streek zijn knevelke op in de punten en trok zijn
foulard rechte 
Na het amen, liep het kapelleke leeg.
Iedereen zei den paster goedenavond. En tot Sloeberke zeiden er velen: 't was weer schoone, hé?
De huisheere gaf een briefke van twintig voor het goed sermoen en de deken gaf den geuzenpaster zelfs een hand en zei: „Meniere den paster, zoo'n sermoen heb ik nog nooit gehoord, zelfs niette van monseigneur den bisschop."
Sloeberke zag en hoorde dat allemaal, maar daar was
er geen eene, die 
Op het verhoog klapte de paster nog een beetje na met Peerke en met Treeseke.



Sloeberke wilde juist de deure sluiten en het licht op half draaien, toen hij een groot laweit op het plaotske hoorde.
In het donker zag hij den president, die waggelend op het kapelleke aanliep.
„Hé, kameraod," zei Sloeberke, en hield hem tegen. „Gij zijt verkeerd zulle, het sermoen es afgeloopen en de deure es den anderen kant uit!"
„Ik moet den paster spreken," zei de president, „subiet."
„Gij zijt zat," zei Sloeberke.
„Ik zij niette zat," antwoordde de president. „Mieke schonk mij een druppelke in, maor het staot er nog onaangeroerd. Laot mij binnen!"
„Allez dan," zei Sloeberke, schouderophalend en liet hem door.
Bij het verhoog hield de president stil en boog het hoofd:
„Wat is er?" vroeg de dominé.
Maar de president zweeg stil en ging op de bank zitten met het hoofd in de handen. De evangelist, die naast den dominé stond, ging naar hem toe en vroeg:
„Wat is er, beste vriend? Spreek ne keer."
Toen rekte de man zich uit. Zijn oogen rolden wild in de kassen en met een stem, die schor klonk en heesch, zei hij:
,,'k Heb een jaor lang tegen God gevochten en nu kan ik nie meer. En nu moet ik tot Hem gaon en ik zij zoo'n slechterik "
Het viel als een bom in het kapelleke neer.
Treeseke moest gaan zitten van aandoening en Peerke draaide zijn klakke in de handen om en omme en wist niet, wat hij doen moest. De geuzenpaster keek naar boven en scheen wel te bidden met open oogen en achter al die leege banken, heel achteraan stond Sloe-



berke Hij hield den knop van de deure nog in zijn
hand, maar die hand trilde en heel zijn lichaam schokte.
Toen zag hij den evangelist, die knielde en de dominé knielde en er werd gebeden, daar, vooraan bij het verhoog, fluisterend en zacht. Sloeberke hoorde het niet, maar hij legde zijn hoofd tegen de deurpost en sloot de oogskens.
Sloeberke was nu alleene. Het kapelleke was heelemaal leeg. Iedereen was naar huis. Maar Sloeberke kon het niet over zijn hart krijgen om het licht uit te draaien en ook heen te gaan. Hij liep maar heen en weer tusschen de rijen banken en telkens opnieuw moest hij stilstaan bij de plek, waar de president had gezeten, toen hij had uitgeroepen:
,,'k Heb een jaar lang tegen God gevochten en nu kan.... ik nie meer."
Ja, dat had die president geroepen. De man, die midden in het sermoen was weggeloopen. En die brave menschen, die waren blijven zitten en als het ware aan den paster zijn mond hadden gehangen, waren allen weggegaan. En diene slechterik was weergekomen. Jao, de evangelist had ook eens gezeid: „Sloeberke, klap niet te schoone en te veel, want als gij klapt, kan God het niette doen. Laat ook wat tijd over aan den Heiland."
Langzaam draaide hij het knopken van het licht om en sloot de deure.



HET LAATSTE KAPITTELKE
Sloeberke zat in zijn werkplaotse en klopte en pinde de zoolkens.
't Was nu al weer drei jaar geleden, dat hij Bea verloor. Weer drei jaar, dat het kapelleke afbrandde en het nieuwe werd opgebouwd. Ja, de tijd ging rap. Treeseke was ook al gestorven, zoo midden op straat, achter haar groenselkerreke, gegrepen door een beroerte. En de evangelist was ook weg, teruggeroepen naar het Hollandsche en nu nog, na twee jaar, schudde Sloeberke daarover zijn kop, want in het Hollandsche hadden zij evangelisten te veel en hier in Vlaonderen waoren er geen te krijgen. En nu hadden zij diene eene ook nog teruggehaald.
De geuzenpaster kwam nu zelf iederen Woensdagavond, maar diene arme mensch had te veel te doen. Zes kapellekens moest hij bedienen en nog zijn eigen kerke er bij. En als hij ne keer ziek werd, wat dan?
Sloeberke pinde en klopte en zijn herte was vol zorgen, want ook de verkoop van de Evangelies ging niet zoo goed meer als vroeger, 't Volk werd arm. Daar was geen geld meer onder de menschen en 't was komiek, hoe armer de menschen werden, hoe meer zij gingen vragen naar God en het Evangelie.
't Was nu bij den noen en Sloeberke trok zijn voorschoot uit en liep de keuken in. Hij zette koffie en sneed zijn brood, vouwde zijn handen en bad. Door het raam zag hij op het kapelleke en 't viel hem telkens op, hoe kloek dat toch gebouwd was, beter dan het eerste, dat afbrandde.
„Hallo! Sloeberke, hoorde gij mij niette?"
Sloeberke keek op en zag den oud-president van de duivenclub staan. Hij zag er nu goed gekleed uit en werkte op het fabriek en iederen Zaterdagavond stond



hij op de markt te klappen over het Evangelie en dan stond het zwart van de menschen om hem heen.
„Ziede gij dat, Bastin, kom hier! Zet oe en drink een
tasse meel"
„Geerne, ik heb dorst."
„Moe-de niet werken?"
„Neen. 'k Heb gedaon genomen!"
Sloeberke verschoot. Bastin, zonder werk, dat was wreed.
„Genomen," zei Bastin, „vrijwillig hé!"
„Oe?"
„Jao. Ik gao naor Brussel, ik gao voor evangelist studeeren."
"°e?" , j
„Jao. 'k Heb er al zoo lange over gepeinsd en er met
den paster over geklapt."
„Oe?"
„Jao, ikke. 'k Ben nog jonk hé, effen dertig jaor en er es volk te kort in Vlaonderen, 'k Zoe mijnen Heiland bestelen, als ikke thuis bleef."
„Oe?"
Sloeberke wist anders niets te zeggen, te vragen. Hij keek Bastin aan, den forschen, kloeken kerel met zijn knappen kop, Bastin, die in dat kapelleke eens had gezeten met tranen in de oogen en had gezeid:
,,'k Heb een jaar lang gevochten tegen God " en
die sinds dat oogenblik had gevochten vóór God en het Evangelie.
„Het es te veele," zei Sloeberke. „En ikke, die nog heel den morgen zat te peinzen en te lamenteeren, en nu....'
Toen kon Sloeberke niet meer. De tranen schoten hem in de oogen, tranen van vreugde, van dank. Hij had Bastin wel om den nek willen vallen, gelijk een vader zijn zoon doet. Maar hij deed het niet en stond op, nam uit het schoofke van de kast een boek....



't Was het Evangelie, dat Peerke eens gered had uit den brand, nu drei jaar geleden en dat hij, als een heilig souvenir had bewaard in het schoofke, waarin ook het Bijbelke van Bea nog lag.
„Bastin," zei hij, „gao met God, zulle! Hier, neem ditte, het es het Evangelie, dat Peerke redde uit den brand. Studeer er in op de schoole en alsde gij over twee jaar
weerkomt kom dan hier en als God mij spaart, zal
ik dan oe kosterke zijn!"
„Dank oe," zei Bastin.
„Alleene, Bastin, nog een woordeke, luister ne keer! Het es ook mogelijk, dat God mij al heeft opgeroepen in het groote Te Deum, waor Bea ook es. Dan zal daor een ander kosterke staon, maor beloof mij dan, Bastin, dat hij de drapeau zal uithangen, diene Vlaomsche, want d'r es niemand op de wereld, die zoo goed weet, als ik hé, hoe lief onze Heiland ons Vlaonderen heeft."















BRIEFKAART
God spreekt in alles om ons hee
Op veld en berg en dal. Wij leven nergens zonder God, Want God is overal.
_a O
a) ~o
"S -e
z •
-- a
- o o
E?
-o 5
QJ <
O >
Naam Adres