DANDIAN KOJONGAN INTA PINOKOPOLOK HET OUDE TESTAMENT VERKORT EN VERTAALD I» BET BOLUNG MOKGONDOWSCH BEWERKT EN UITGEGEVEN DOOR W. DUNNEBIER ZENDELING VAN HET NEDERLANDSCHE ZENDELINGGENOOTSCHAP Gedrukt bij de Handelsdrukkerij LIEM OEI TIONG & Co. MANADO 1936. GENESIS: KINOBOBALI'. Kinobobali' i langit bo boeta'. 1 : 1 Kon totok in doengkoel-mai binair i Allah i langit bo 2 boeta'.* Boeta' inta toea i nokolimaoeg-pa, mangalenja: balangon-pa komintan inta kinokoloban i mosindip. Jo Roh i Allah ing koemea-keat kon toedoe im balangon toea.* 3 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Allah, kainia: „Kobali'-pa 4 im bajag! " Polat-don noojoeon im bajag.* Jo inontong i Allah im bajag toea, mopia im batanganëa. Kon toea, jo pinojotondi' 5 -don i Allah im bajag toea bo sindip.* Jo sinangoian i Allah im bajag toea: singgai, bo sindip toea in sinangoianéa: dolom. Nanion i nololaboeng-monag bo nobajag-makow, jo toea in singgai inta doengkoel.* 6 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Allah, kainia: „Kobali'-pa ing ki inta na' loentoeng kom potojoeakan in toebig inta toea, 7 simba' toea i mopojotondi' in toebig bo toebig! "* Jo nobali' ■don na' toea. Binali'-don i Allah ing ki inta na' loentoeng, bo pinojotondi'nja-don in toebig inta kon sioep ing ki inta na' loentoeng, bo toebig inta kon toedoe ing ki inta na' loentoeng 8 toea.* Jo sinangoian i Allah ing ki inta na' loentoeng toea: Langit moloenow. Jo inontong i Allah i langit moloenow toea, mopia im batanganëa. Nanion i nololaboeng-monag bo noboei nobajag-makow, jo toea in singgai inta nogindoea.* 9 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Allah, kainia: „Kosipoen -pa im bajongan in toebig inta kon sioep i langit, koïiig-don kom pojojogaloeman tobatoe' simba' koontongan ing ki inta moïng- 10 kag!" Jo nobali'-don na' toea.* Kon toea, sinangoian i Allah ing ki inta noïngkag toea: toba, bo ki inta pinojogaloeman in toebig toea, in sinangoianéa: balangon (dagat). Jo inontong i Allah in toea, mopia im batanganëa.* 11 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Allah, kainia: „Kobiag-pa kom boeta' im bajongan im bonok bo pomomoelaan inta monombatol, bo kajoe minta inta momomoengai kom boengai inta monombatol kom bonoenja, podoedoei ing goginanja, kon 12 toedoe im boeta' ! " Jo nobali'-don na' toea.* Kinobiagan-don im bajongan im bonok im boeta' toea, bo pomomoelaan inta nonombatol, podoedoei ing goginanja, bo kajoe minta inta momomoengai kom boengai inta nonombatol kom bonoenja, podoedoei ing goginanja. Jo inontong i Allah in toea, mopia im Genesis 1 : 13 batanganëa.*Nanion i nololaboeng monag bo noboei nobajagmakow, jo toea in singgai inta nogintoloe.* 14 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Allah, kainia: „Kobali'-pa ing ki inta mobajag ko langit, simba' toea i mopojotondi' in singgai bo dolom, bo mobali' tanda bo ponantoe'an kom poro- 15 ramean, bo singgai bo taöng;* bo momia imosia bajag ko langit, inta monindar kon toedoe im boeta' !" Jo nobaii'-don 16 na'toea.* Binali'don i Allah in sindar moloben dojowa, mangalenja: sindar inta moloben toea, i momarenta kon singgai, bo sindar inta moliloben toea, i momarenta kon dolom, bo binali' 17 doman im bajongan in toendi.* Jo inoekat i Allah in sindar toea 18 ko langit, simba' monindar kon toedoe im boeta',* bo momarenta kon singgai bo dolom, bo mopojotondi' im bajag bo sindip. 19 Jo inontong i Allah in toea, mopia im batanganëa.* Nanion i nololaboeng-monag bo noboei nobajag-makow, jo toea in singgai inta noginggopat.* 20 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Allah, kainia: ,,Kobali'-pa kom bonoe in toebig ing ki inta mogina, bo kobali' pa i lagapari 21 inta loloemajoeg kon toloengaja' ! "* Jo binali'-don i Allah in toja' inta mongotole' bo bajongan in toja', bo binatang inta loloemangoei kom bonoe in toebig, nojo-nojoposi-mai im batangan-monia, bo bajongan i lagapan inta nonongkolikip, nojonojoposi-mai im batangan-monia. Jo inontong i Allah imosia, 22 mopia im batangan-monia.* Kon toea, jo binarakatan-don i Allah imosia toea, kaiaia: „Koboeï'-don bo kodoegang-kodoegang imoïkow, kopoeling-monimoe in toebig bo bajongan im balangon, bo bajongan doman i lagapan ing kodoegang-kodoe- 23 gang-don kon toedoe im boeta' ! "* Nanion i nololaboeng-monag bo noboei nobajag-makow, jo toea in singgai inta nogilima.* 24 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Allah, kainia: ,,Kobali'-pa kon toedoe im boeta' ing ki inta mogina, inta mojo-mojoposi-mai im batangan-monia, mangalenja: bobiagon bo binatang inta loloemandai bo ki inta kalig, mojo-mojopos\-mai im ba- 25 tangan-monia! " Jo nobali'-don na'toea * Binali'-don i Allah im bajongan im binatang kalig, nojo-nojoposi-mai im batanganmonia, bo bobiagon, nojo-nojoposi-mai im batangan-monia, bo bajongan im binatang inta loloemandai kon toedoe im boeta'. nojo-nojoposi-mai im batangan-monia. Jo inontong i Allah imosia, mopia im batangan-monia* 26 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Allah, kainia: „Pianja, pomiaan-pa-naton i intau podajan kom batangai-naton, na' Genesis 1 : tongkai ing kita, simba' parentaan-monia im bajongan in toja' kom bonoe im balangon, bo bajongan i lagapan inta kon tojoengaja', bo bajongan im bobiagon, bo bajongan im binatang kalig, bo bajongan im binatang inta loloemandai kon toedoe im boeta' ! "* 27 Jo binali'-don i Allah i intau toea pinodajan kom batanganéa; pinodoedoei im batangan i Allah binali'nja in sia, binali'nja imosia lolaki bo bobai. 28 Kon toea, jo binarakatan-don i Allah in taja doea, kai n singogëa ko imonia: ,,Koboeï'-don bo kodoegang-kodoegang imoïkow, kopoeling-monimoe im boeta' bo parentaan-monimoe in sia, simba' parentaan-monimoe im bajongan in toja' kom bonoe im balangon, bo bajongan i lagapan kon toloengaja', bo bajongan im binatang inta loloemandai kon toedoe im boeta'!"* 29 Bo kai n singog doman i Allah: „Totoeoe, aindon inogoikoe ko imonimoe im bajongan im pomomoelaan inta nonombatol kon toedoe in sinangkoeb(m) im boeta', bo bajongan ing kajoe inta momomoengai kom boengai inta nonombatol kom bonoenja; 30 bajongan inta toea i mobali' kokaanon-monimoe.* Tonga' bajongan im binatang kalig, bo bajongan i lagapan kon toloengaja', bo bajongan im binatang inta loloemandai kon toedoe im boeta', bo bajongan i inta mogina, - kom bajongan-monia toea i aindon inogoikoe im bajongan im bonok inta moloenow, mobali' kokaanon-monia." Jo nobali'-don na'toea.* 31 Kon toea, inontong i Allah im batoe'an i inta binali'nja, komintan totoeoe mopia im batanganëa. Nanion i nololaboeng-monag bo noboei nobajag-makow, jo toea in singgai inta noginggonom.* 2 : 1 Nanion im pinogogilapat ko langit bo boeta' taki-takin im 2 bajongan in tombonoenja.* Jo kon singgai inta noginggonom nodait-don i Allah inilapatan i oaidan inta aindon inaidanea toea, bo nogogai-don in Sia ko impitoe in singgai kom bajongan 3 i oaidanëa inta aindon inaidanea.* Sebao nion, binarakatan-don i Allah in singgai inta nogimpitoe toea bo sinontani'nja; sing kon singgai inta toea nogogai-don in Sia kom bajongan i oaidanëa, inta aindon binali' bo pinomianja * 4a Na'toea i ooeman ing kinobobali' i langit bo boeta'. Genesis Firdaoes. Kinobobali' i intau. 2 : 4b Kon toengkoel im pinomia i Toehang Allah i langit bo 5 boeta',* — dia'-pa onda i limboejoen ing kon toedoe im boeta', bo dia'-pa kinobiagan im pomomoelaan, sin dia'-pa pinopoonagan i Toehang Allah i oejan im boeta', bo dia'-pa onda i intau 6 inta mononggoba' kom boeta' inta toea,* tonga' namonik-don ing gaboet nongkom boeta' bo nogomok kon sinangkoeb(m) 7 im boeta' inta .toea,* — jo kon dodai in toea nomia ing ki Toehang Allah kon sinoïntau nongkong ginaboei im boeta', bo pinopoïroepanëa ing gina inta mokobiag kom boeboe' ing ngioengëa. Nanion in sinoïntau toea i nobali'-don intau inta mcgina.* 8 Kon toea, jo pinomia-don i Toehang Allah ing goba' tobatoe' ko Eden, kon dampig im pomataan, bo kon toea-ta im pinopooetoenanëa ko intau inta pinomianja. (Intau=Adam).* 9 Noïdoedoei kon toea, jo pinopobiag-don i Toehang Allah kong goba' inta toea ing kajoe minta, inta mopia i ontongon bo mopis. kaanon; bo ojoeon ing kajoe tongo pangkoi, inta mokobiag, ing kom potojoeakan ing goba' inta toea. bo ojoeon doman ing kajoe tongo pangkoi, inta pononotaauan ko inta mopia bo ko 10 inta moraat.* Jo ko Eden toea ing kinosinggiligan in toebig tobatoe' inta nogomok kong goba' inta toea; naonda i noïtalib-don kong goba' toea, jo nojotanga opat in toebig inta toea * 11 Tangoi in toebig inta tongo tanga toea: Pison, inta siniminggilig ilimiboe kom boeta' i Hawila, boeta' inta kinodoengkoelan 12 kom boelawan.* Jo boelawan nongkom boeta' inta toea totoeoe mopia, bo kon toea-ta doman ojoeon in talong mobondoe bo 13 batoe paramata oenam * Tangoi in toebig inta nogindoea toea: Gihon, inta siniminggilig ilimiboe kom boeta' ing Koesj.* 14 Tangoi in toebig inta nogintoloe toea: Tigris, inta siniminggilig kon dampig im pomataan im boeta' i Asoer; bo tangoi in toebig inta noginggopat toea: Perat (Eufrat).* 15 Kon toea, jo ginama'-don i Toehang Allah i intau bo pinooooetoenëa-don kom bonoe mg goba' ko Eden toea. simba 16 tonggoba'an bo loekadan i intau toea,* kai n singog i Toehang Allah ko intau toea: „Bajongan im boengai ing kajoe, inta kom bonoe ing goba' inta naa, mobali' iikow mokaan ibo-ibog * 17 Tonga' boengai ing kajoe, inta pononotaauan ko inta mopia bo ko inta moraat toea, dika iikow mokaan; smg kon singgai pokaananmoe kom boengai toea, jo matoi iikow, dia' mobali bo Genesis 2 : dia'."* 18 Noïdoedoei kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang Allah, kainia: „Dia' mopia i intau toea in tonga' sia-sia minta. Pianja, pomiaankoe-pa ko mototoeloeng tobatoe' ko inia, inta 19 poboeloionéa. "* Kon toea, jo pinomia-don i Toehang Allah nongkom boeta' im bajongan im binatang kalig oo bajongan i lagapan kon toloengaja', bo pinopoangoinja komintan in toea ko intau toea, indoian mongo naonda im pononangoi i Adam toea ko imonia. Jo naonda im pinononangoi i Adam kom batoe'an im binatang mobiag toea, nanion doman in tangoinja * 20 Na'-toea im pinononangoi i Adam kom bajongan im bobiagon bo bajongan i lagapan kon toloengaja', bo palot-don im binatang kalig; tonga' silai i intau dia' i nodoengkoeléa ï mototoe- 21 loeng inta poboeloionéa * Sebab nion, pinopoangoian x Toehang Allah ing ki Adam in sioeg inta moanto'. Kolo-kololot ing ki Adam, jo ginama' i Toehang Allah in toelan ing goetoek i Adam tongo siat, bo noboeinja pinalonan in tapoe' im pinogama'anea 22 toea * Jo toelan ing goetoek, inta ginama' i Toehang Allah ko i Adam toea, pinomianja bobai tobatoe', polatea ditiia in sia ko 23 i Adam.* Kon toea, jo nosingog-don ing ki Adam, kainia: „Naanta, bai n sia naa in toelan nongkon toelankoe, bo tapoe' nongkon tapoe'koe; tangoian in sia oobai, si aindon in sia ginama' nongko i boeloinja lolaki. 24 Sebab nion, dia' mobali' bo dia' intau lolaki in toemala' (goemoeat) ko i ama'nja bo ko i ina'nja bo doemondon ko i boeloinja, bo taja doea toea i mobali'-don na7 konoekoe bo tapoe'.* 25 Jo taja doea toea, ki Adam bo ki boeloinja, in toempala koïmbo-imbolat, jo dia'-bi' noöoja'an imosia.* Dosa inta doengkoel. 3 : 1 Kon toengkoel in toea, jo oelag i mopando-pandoi kom ba¬ jongan im binatang kalig, inta aindon pinomia i Toehang Allah. Nosingog i oelag kom bobai toea, kainia: „Dega' totoeoe in singog i Allah inta nanaa: Poton ko inimoe i mokaan kom bajongan im boengai ing kajoe, inta kom bonoe ing goba' inta 2 naa?"* Kai n toebag im bobai toea ko oelag: „Mobali'-bi' ing kami mokaan kom bajongan im boengai ing kajoe, inta kom Genesis 3 : 3 bonoe ing goba' inta naa;* tonga' kai n singog i Allah: Dika imoïkow mokaan kom boengai ing kajoe inta ko joeak ing goba' inta naa, dapotëa, dika mojapoe kom boengainja inta toea, 4 simba' dia' matoi imoïkow!"* Kon toea, jo nosingog bidon i oelag kom bobai toea, kainia: „Totoeoe, dia'-bi' matoi iikow.* 5 Tonga' aindon kinotaauan i Allah, aka mokaan iikow kom boengai ing kajoe inta toea, dia' mobali' bo dia' moboeka'-don i matamoe, bo mobali'-don iikow na' ki Allah, si motaau-don ko 6 inta mopia bo ko inta moraat." * Jo inontong-mai im bobai toea im boengai ing kajoe inta toea i mopia kaanon bo mopia i ontongon, dapotëa, mopoojoeon im pororai mopia. Sebab nion, nogama' in sia kom boengainja, polatëa kinaan; bo inogoinja doman ko i boeloinja lolaki. Jo sia doman i nokaan kom boe- 7 ngainja toea.* Kon toea, jo noboeka'don i mata naja doea, polat-don-monia kinotaauan, naanta, noïmbolat imosia. Sebab nion, binatoeg-monia in daoen im bajoei bo pinomia-monia totambot bo bintol.* 8 Naonda i nogiroep-don in tompot, jo sinalidongog-mai monia im baja'an i Toehang Allah, inta kiba-kibaja'-mai ko joeak ing goba', jo nogadop ing ki Adam bo ki boeloinja ko i Toehang 9 Allah ko limboejoen kom bonoe ing goba' inta toea* Kon toea, jo nokoeoek-don ing ki Toehang Allah ko i Adam, kainia: „Ko 10 onda-bi' iikow?"* Kai n toebag i Adam: „Naonda in sinalidongogkoe-mai iikow kong goba', jo noondok-don iakoeoi si noïm- 11 bolat-don iakoeoi, sebab nion nogadop iakeeoi."* Kai n singog i Toehang Allah ko inia: „Ki ine-bi' dega' i nopotaau ko inimoe, ko naanta noïmbolat iikow? Mologit-makow nokaan iikow kom boengai ing kajoe inta aim pinongojowkoe, kaitiako': Dika 12 iikow mokaan kom boengainja! ?"* Kai n toebag 1 Adam: „Bobai-bi', inta inogoimoe ko inako', sia inta nobogoi im boengai 13 ing kajoe inta toea, bo kinaankoe."* — Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang Allah kom bobai toea: „Onoe-bi' inta pinomiamoe?" Kai n toebag im bobai toea: „Ki oelag-bi i no- 14 moeoi ko inako', nion maloenangka iakoeoi nokaan."* Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang Allah ko oelag toea, kainia: „Sebab aindon pinomiamoe ing ki inta namon, jo boetoengon iikow kom bajongan im bobiagon, boetoengon kom bajongan im binatang kalig; loemandai iikow in sianmoe, Genesis 3 : bo ginaboei im boeta' ing kokaanonmoe, koonggot ing kobiaganmoe! * 15 Bai m popoojoeonkoe i jopatoi ko inimoe bo kom bobai inta naa, kom boeï'moe bo kom boeï' im bobai inta naa: boeï'nja i mororimoemoed ko oeloemoe, bo ikow (boeï'moe) i mononobak kon singkodëa! "* 16 Bo nosingog ing ki Toehang Allah kom bobai toea, kaima: „Bai m popoojoeonkoe i roriga kom pononggadi'anmoe; mororiga totok im ponononggadi'moe. Oempaka na'toea, jo ibogmoe ing ko i boeloimoe doman, bo sia doman i momarenta ko inimoe! "* 17 Noïdoedoei, jo nosingog bidon ing ki Toehang Allab ko i Adam, kainia: „Sebab aindon iikow nokidongog kon singog i boeloimoe, bo aindon nolcaan kom boengai ing kajoe inta aindon pinogoemankoe ko inimoe: Dika iikow mokaan kom boengainja inta toea! sebab nion, jo boetoengon im boeta' naa si ikow! bai n dongka siminggoegat iikow, bo dongka mokodoengkoel kon tombonoenja, koonggot ing kobiaganmoe.* 18 Boeta' inta naa ing kobiagan im bainggoa' bo doegi minta, bo kokaanonmoe in tonga'-bi' tombonoenja!* 19 Bai n dongka oelatan iikow, bo dongka mokodoengkoel kong kaanonmoe, oemaan i moboei iikow kom boeta', sing ginama' iikow nongkom boeta'; si ikow in tonga'-bi' ginaboei im boeta', bo moboei doman iikow kong ginaboei im boeta'!"* 20 Kon toea, jo sinangoian-don i Adam ing ki bocloinja toea: ki Hawa (=kobobiag), sin sia ing ki ina' im bajongan i intau 21 inta mobiag.* Jo pinomiaan-don i Toehang Allah mg ki Adam bo ki Hawa kon daing nongkong koelit im binatang, bo pinopoloetoedëa ko inaja doea.* 22 Noïdoedoei kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang Allah, kainia: „Naanta, intau i aindon nobali' na' kita, aing kinotaauanëa ing ki inta mopia bo ld inta moraat. Jo naaia, dika bo boeionëa tonggo'on i limanja pogama' kom boengai Genesis 3 : ing kajoe inta mokobiag bo kaanonëa, jo mobiag in sia mono- 23 noi! "* Sebab nion, pinotaba'-don i Toehang Allah i intau pinoloeai kom bonoe ing goba' ko Eden toea, simba' aidanëa im 24 boeta', inta pinogama'an ko inia.* Nanion, inoentoen-don i Toehang Allah i intau toea pinoloeai, bo pinopooetoenëa kon dampig im pomataan ing goba' ko Eden toea i malaikat bo soe mala doemoko-dokot, inta mamagi'-mamakow, inta pinokiloekadan kon dalan inta maja' im pangkoi ing kajoe, mta mokobiag toea.* Ki Kaïn bo ki Habel. 4 : 1 Kon toea, naonda i nokotonggadi'-don ing ki Adam bo ki Hawa ko i Kaïn, kai n singog i Hawa: „Aindon nodoengkoelkoe 2 i lolaki tobatoe' nongko i Toehang."* Noïdoedoei kon toea, pinononggadi'nja ing ki Habel, ki ai-ai i Kain. Jo ki Habel toea i nobali' intau mononondomba (mononombobiagon), bo ki Kaïn toea i nobali' intau monononggoba'.* 3 Komintan-don nobali', jo dinia i Kaïn im bojo', pinomia 4 korban ko i Toehang,* bo ki Habel doman i nodia kong ki adi' im bobiagonëa, inta totok ing goeja-goejang bo molongo', pinomia korban ko i Toehang. Jo sinanowan i Toehang ing ki Habei 5 takin ing korbanëa,* tonga' ki Kaïn bo korbanea in dia' sinanowanëa. Sebab nion, sinoemoroe'-don ing ki Kaïn toea, bo no- 6 tapod-don im pogotëa.* Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Kaïn, kainia: „Nongonoe sin sinoemoroe'-bi' iikow bo 7 notapod-don im pogotmoe?* Aka momia iikow ko inta mopia, jo deeman-ka moboei moloenganga ing ginamoe? Tonga' aka momia iikow ko inta moraat, jo dosa ing kojongan-don noloekad ko ngara i lolingkop. Sin dosa toea i moïbog momarenta ko inimoe, tonga' mobali'moe-bi' talowon in dosa toea."* 8 Noïdoedoei kon toea, jo nosingog-don ing ki Kaïn ko i Habel, ki ai-ainja, kainia: „Koligai, maja' ing goba' ing kitada!" Naonda in taja doea toea ing kong goba'-don, jo dinomok i 9 Kaïn ing ki Habel, ki ai-ainja, polatëa pinatoi in sia * Kon toea, nosingog ing ki Toehang ko i Kaïn, kainia: „Ko onda ing ki Habel, ki ai-aimoe?" Kai n toebag i Kaïn: „Dia'-bï' kinotaauan- 10 koe; akoeoi dega' i mololoekad ko i ai-aikoe?"* Tonga' kai n singog i Toehang: „Onoe inta pinomiamoe? Doegoe' i ai-aimoe, Genesis 4 : 11 inta noïtotoejoe' kom boeta', i mokoeani ko iNako'.* Sebab nion, boetoengon iikow bo ooentoenon kom boeta' pinononggoba'an, inta noganga kom bibigëa bo nonginoem nongko limamoe kon 12 doegoe' i ai-aimoe.* Boeta' inta pinonompomomoelaanmoe, dia' ogoinja im bojo' ko inimoe; na' intau mololagoei bo na' intau 13 moöilale iikow kom boeta' inta naa! "* Kon toea, nosingog ing ki Kaïn ko i Toehang, kainia: „Naanta, noïlioe-don i hoekoe- 14 mangkoe naa, dia'-don kooentoeankoe!* Naaia Ikow i mogoentoen ko inako' kom boeta' inta pinononggoba'an naa, bo dia' mobali' bo dia' mogadop iakoeoi ko iNimoe; moïlale bo na' intau mololagoei kon doenia naa iakoeoi. Aka ki ine i mojo- 15 doengkoelkoe, sia-don i momatoi ko inako'."* Kain singog i Toehang ko inia: „Deeman! Aka ki ine i molimod ko i Kaïn, jo toeli'nja ing kopitoe mojogoentoeb! " Kon toea, inoekatan i Toehang in tomponoeot tobatoe' ing ki Kaïn, simba' dia' in 16 sia patoion i ine-ka inta mojodoengkoelëa* Kon toea, jo inoemoendok-don ing ki Kaïn kon tajowon i Toehang, bo sinoemonggolitoe' in sia kom boeta' ï Ncd, kon dampig-moeik i Eden* 17 Naonda i noboeloi-don ing ki Kaïn, jo nokotonggadi' in sia ko i Henoch. Noïdoedoei kon toea, sinonggolipoe' i Kaïn ï lipoe' tobatoe', inta sinangoianéa: Henoch, podoedoei in tangoi i adi'- 18 nja * Ki Henoch toea i nokotonggadi' ko i Irad; bo ki Irad i nokotonggadi' ko i Mechoejaël; bo ki Mechoejaël i nokotonggadi' ko i Metoesaël; bo ki Metoesaël i nokotonggadi' ko i Lamech.* 19 Jo ki Lamech naa i noboeloi kom bobai dojowa; tangoi in toba- 20 toe' ki Ada, bo ki inta tobatoe' ki Zila in tangoinja * Ki Ada naa, pinononggadi'nja-monag ki Jabal, inta nobali'-don ki ama' im bajongan i intau inta nogcetoen ko lolaigan bo inta nono - 21 nombobiagon.* Tangoi i ai-ai i Jabal toea ki Joebal, inta nooali' -don ki ama'im bajongan i intau inta mogogogitog i rambabo bo 22 bansi'* Jo ki Zila toea, sia doman i nononggadi'-monag ko adi' lolaki, tangoinja: ki Toebal-Kaïn, inta nobali'-don ki ama' im bajongan i intau inta mononontal kom bitoe bo oeatoi. Jo ki aiai i Toebal-Kaïn toea bobai, ki Naëma in tangoinja* 23 Ki Lamech naa i nosingog ko i boeloinja dojowa, kainia: „Ada, Zila, indongog-ai-pa in singogkoe! Boeloi i Lamech, taan im bongolan, simba' ooemanonkoe! Lolaki inta nonoïngkekeb ko inako', im pinatoikoe; tajow-mobiag inta nolotoep ko inako', i ilimodkoe.* 24 Ki Kaïn, toeli'nja ing kopitoe mojogoentoeb; Genesia 4 : tonga' ki Lamech, toeli'nja ing kopitoe no poeloe' bo pitoe."* 25 Kon toea, jo nokotonggadi' bidon ing ki Adam bo ki Hawa ko adi' lolaki, inta sinangoianëa ki Set, kai n singog i Hawa: „Si aindon inogoi i Allah ko inako' i adi' ibanëa, inta pinononggoli- 26 oenja ko i Habel, inta aindon pinatoi i Kaïn.* Ki Set naa, sia doman i nokotonggadi' ko adi' lolaki, inta sinangoianëa ki Enos (= intau). Kon dodai doman inta toea, nomangkoi-don i intau nosoemba ko i Toehang, (mangalenja: Ki Allah inta pososoembaan, tangoian-monia ki Toehang). Boei', ki adi' ki ompoe i Adam. 5 : 1 Naaia in soerat pinomahisan ko i adi' ki ompoe i Adam. Kon singgai pinomali'an i Allah ko intau, pinomianja pinodajan 2 kom batangan i Allah;* binali'nja imosia lolaki bo bobai, bo binarakatanëa imosia bo sinangoianëa imosia „intau", kon singgai pinomali'anëa ko imonia toea.* 3 Ki Adam toea, i nobiag mogatoet-don bo toloe no poeloe' no taöng i onggotëa, bo nokotonggadi' ko adi' lolaki, inta notongkai bo notombatanganëa, sinangoianëa in sia ki Set.* 4 Naonda i nokotonggadi'-makow in sia ko i Set toea, jo nobiagpa ing ki Adam oealoe no gatoet no taöng i onggotëa, bo no- 5 kotonggadi'-pa doman in sia ko lolaki bo bobai.* Jo koonggot ing kinobiagan i Adam toea, in siow-don no gatoet bo toloe no poeloe' no taöng. Kon toea, jo minatoi-don in sia.* 6 Ki Set toea, i nobiag mogatoet-don bo lima no taöng i onggo- 7 tëa, bo nokotonggadi' ko i Enos* Naonda i nokotonggadi'-makow in sia ko i Enos toea, jo nobiag-pa ing ki Set oealoe no gatoet bo pitoe no taöng i onggotëa, bo nokotonggadi'-pa do- 8 man in sia ko lolaki bo bobai* Jo koonggot ing kinobiagan i Set toea, in siow-don no gatoet bo mopoeloe' bo dojowa no taöng. Kon toea, jo minatoi-don in sia.* 9 Ki Enos toea, i nobiag siow-don no poeloe' no taöng i ong- 10 gotëa, bo nokotonggadi' ko i Kenan.* Naonda i nokotonggadi'makow in sia ko i Kenan toea, jo nobiag-pa ing ki Enos oealoe no gatoet bo mopoeloe' bo lima no taong i onggotëa, bo noko- 11 tonggadi'-pa doman in sia ko lolaki bo bobai.* Jo koonggot ing kinobiagan i Enos toea, in siow-don no gatoet bo lima no taöng. Genesis 5 : Kon toea, jo minatoi-don in sia.* 12 Ki Keoiaai toea, i nobiag pitoe-don no poeloe' no taöng \ 13 onggotéa, bo nokotonggadi' ko i Mahalalel.* Naonda i nokotonggadi'-makow in sia ko i Mahalalel toea, jo nobiag-pa ing ki Kenan oealoe no gatoet bo opat no poeloe' no taöng i onggotéa, 14 bo nokotonggadi'-pa doman in sia ko lolaki bo bobai.* Jo koonggot ing kinobiagan i Kenan toea, in siow-don no gatoet bo mopoeloe' no taöng. Kon toea, jo minatoi-don in sia.* 15 Ki Mahalalel toea, i nobiag onom-don no poeloe' bo lima 16 no taöng i onggotéa, bo nokotonggadi' ko i Jared.* Naonda i nokotonggadi'-makow in sia ko i Jared toea, jo nobiag-pa ing ki Mahalalel oealoe no gatoet bo toloe no poeloe' no taöng i onggotéa, bo nokotonggadi'-pa doman in sia ko lolaki bo bobai.* 17 Jo koonggot mg kinobiagan i Mahalalel toea, i oealoe-don no gatoet bo siow no poeloe' bo lima no taöng. Kon toea, jo mmatoidon in sia.* 18 Ki Jared toea, i nobiag mogatoet-don bo onom no poeloe' bo dojowa no taöng i onggotéa, bo nokotonggadi' ko i Henoch.* 19 Naonda i nokotonggadi'-makow in sia ko i Henoch toea, jo nobiag-pa ing ki Jared oealoe no gatoet no taong i onggotéa, bo 20 nokotonggadi'-pa doman in sia ko lolaki bo bobai.* Jo koonggot ing kinobiagan i Jared toea, in siow-don no gatoet bo onom no poeloe' bo dojowa no taöng. Kon toea, jo minatoi-don in sia.* 21 Ki Henoch toea, i nobiag onom-don no poeloe' bo lima no 22 taöng i onggotéa, bo nokotonggadi' ko i Metoesalah.* Ki Henoch i nobiag takin i Allah. Naonda i nokotonggadi'-makow in sia ko i Metoesalah toea, jo nobiag-pa ing ki Henoch toloe no gatoet no taöng i onggotéa, bo nokotonggadi'-pa doman in 23 sia ko lolaki bo bobai* Jo koonggot ing kinobiagan i Henoch toea, in toloe-don no gatoet bo onom no poeloe' bo lima no 24 taöng.* Ki Henoch naa i nobiag takin i Allah, jo nodia'-don in sia, sing ginama'-don i Allah in sia. 25 Ki Metoesalah toea, i nobiag mogatoet-don bo oealoe no poeloe' bo pitoe no taöng i onggotéa, bo nokotonggadi' ko i 26 Lamech.* Naonda i nokotonggadi'-makow in sia ko i Lamech toea, jo nobiag-pa ing ki Metoesalah pitoe no gatoet bo oealoe no poeloe' bo dojowa no taöng i onggotéa, bo nokotonggadi'-pa 27 doman in sia ko lolaki bo bobai.* Jo koonggot ing kinobiagan i Metoesalah toea, in siow-don no gatoet bo onom no poeloe' bo Genesis 5 : siow 110 taöng. Kon. toea, jo minatoi-don in sia. * 28 Ki Lamech toea i nobiag mogatoet-don bo oealoe no poeloe' bo dojowa no taöng i onggotëa, bo nokotonggadi' ko adi' 29 lolaki,* inta sinangoianëa ki Noh (Noach), kainia: „Naanta, bai n sia naa i mopoloenganga in dodob-naton im bojo' im boeta', aka siniminggoegat bo sinimilopi'don ing kita nogaid kom boeta', inta aindon inodi-odian-mai i Toehang." (Indoi-ai 30 ko 3 : 17 - 19 bo 4 : 12)* Naonda i nokotonggadi'-makow in sia ko i Noh toea, jo nobiag-pa ing ki Lamech lima no gatoet bo siow no poeloe' bo lima no taöng i onggotëa, bo nokotonggadi' 31 -pa doman in sia ko lolaki bo bobai.* Jo koonggot ing kinobiagan i Lamech toea, im pitoe-don no gatoet bo pitoe no poeloe' bo pitoe no taöng. Kon toea, jo minatoi-don in sia.* 32 Ki Noh (Noach) toea i nobiag lima-don no gatoet no taöng i onggotëa, bo nokotonggadi' ko i Sem bo ko i Cham bo ko i Jafet* L o e n o e d. 6 : 1 Naonda i noanto'-don i intau - koonggot-koonggot kodoegang-kodoegang -, bo pinononggadi'-don ko imonia i adi' bo- 2 bai,* jo inindoian-don i adi' in doeata ing kololoenat i mongodeaga i intau kon doenia naa, bo ginama' bo pinoboeloi-don-monia i mongodeaga toea, onda inta koïbogmonia.* 3 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang, kainia: „Pogogoetoen ing ginakoe kom bonoe in dodob i intau, in dia'-don mononoi, si intau in tapoe'-bi'; dona'-ai-pa-makow kobiagan -monia mogatoet bo dojowa no poeloe' no taöng ing koonggotëa." * 4 Kon dodai in toea, doenia naa ing kinodoengkoelan-pa ko intau inta molantoed totok, bo nanion doman ing kon toengkoel i adi' lolaki in doeata i noboeloi-don ko mongodeaga i intau bo nokotonggadi'-don imosia. Ki adi'-monia inta toea, mosia-don im bogani nongko moena-monik, lolaki inta sinango-tangoi.* 5 Naonda i inontong-don i Toehang i romoe' i intau kon doenia naa in totoeoe-don moloben, dapotëa, pangkoi im pororai 6 ing gina-monia ing komintan-don nongoromoe' totok,* jo nomanasal-don ing ki Toehang sim pinomianja-don i intau kon doenia naa, nosaged-don totok ing ginanja kong ki inta na'- Genesis 6 : 7 toea.* Sebab nion, kai n singog i Toehang: „Bai n tokojopoe'onkoe im bajongan i intau, inta binali'koe, kon doenia naa; kabiton ko intau bo pobaja' im bobiagon bo binatang inta loloemandai bo lagapan kon toloengaja'; si nomanasal-don iAkoeoi si aindon pinomiakoe imosia." * 8 Tonga' ki Noh (Noach) i nokodoengkoel kon totabi kon 9b tajowon i Toehang.* Ki Noh naa i intau mopia bo motoelid ing gina ko joeak in toempala intau kon toengkoel in toea; nobiag 10 takin i Allah in sia.* Ki Noh naa i nokotonggadi' ko a'di' lolaki toloe: ki Sem bo ki Cham bo ki Jafet.* 13a Kon toea, jo nosingog-don ing ki Allah ko i Noh, kainia: 14 ,Pomia-monag ko inimoe ing kapal tobatoe' nongkong kajoe binoeang; pomiaanmoe ing kapal toea tontoe-tontoeoton, bo 15 dimpoton in talong i likoedëa bo bonoenja.* Pomiaanmoe nanaa: langgo' ing kapal toea in toloe no gatoet no tombikoe, bo oladëa i lima no poeloe' no tombikoe, bo lantoedea in toloe no 16 poeloe' no tombikoe.* Pomiaanmoe kon djandela ing kapal toea ko o monikanëa, bo lolingkop ing kapal toea im popooekatmoe kon sii'nja. Kapal inta toea pomiaanmoe toloe no loloendoek; pokolapaton i oaidanmoe kong kapal toea podoedoei totok i 17 oekoeranëa.* Sin dia' mobali' bo dia', popoangoikoe i loenoed sampe koonopan in toebig in doenia naa, bo tokojopoe'onkoe im bajongan i inta mogina kon sioep i langit; bajongan i onoe 18 -don inta kon toedoe im boeta', komintan matoi.* Tonga' ikow im popooekatankoe in dandiankoe, mangalenja: ikow in toemoeot kom bonoe ing kapal toea, takin i adi'moe lolaki bo i boe- 19 loimoe bo ki boeloi nai adi'moe * Jo kom bajongan ï onoe-don inta mobiag, mangalenja: kom bajongan i inta binali' (mogina), gama'anmoe in dojowa, tobatoe' ing kolakian bo tobatoe' ing kobaaian, diaanmoe toemoeot kom bonoe ing kapal toea, bi- 21 agonmoe takin moe.* Bo gama'anmoe doman im bajongan ing kaanon inta kokaanon, sipoen ko inimoe, simba' toea i mobali' kaanon-monimoe bo kaanon im bajongan-monia." * 7 : la Kon toea, jo nosingog bidon ing ki Toehang ko i Noh, ka- 2 inia: „* Kom bajongan im binatang inta halal, gama'anmoe im pitoe no toniboeloi, mangalenja: kolakian bo kobaaian, tonga' kom binatang inta haram, gama'anmoe in tonga' dojowa, ma- 3 ngalenja: kolakian tobatoe' bo kobaaian tobatoe'.* Nanion doman ing ko lagapan kon toloengaja' inta halal, gama'anmoe Genesis 7 : im pitoe no toniboeloi, bo lagapan inta haram, gama'anmoe in tonga' dojowa, mangalenja: toeloeg tobatoe' bo oepa tobatoe', 4 simba' biagan poboeï'an-pa kon doenia naa.* Sim pitoe-pa no singgai naa bo popoonagkoe i oejan kom boeta', opat no poeloe' no singgai bo opat no poeloe' no gobii i onggotëa, bo bajongan ing ki inta mobiag, inta aindon binali'koe, komintan pogoeraaton kon sinangkoeb(m) in doenia."* 5 Jo nodait i Noh dinoedoeian bo pinomia im bajongan i inta pinongojow i Toehang ko inia.* 6 Ki Noh naa, nobiag in sia onom-don no gatoet no taöng i onggotëa, bo dongka kinoangoian i loenoed toea, bo boeta' ing kinoonopan-don in toebig.* 7 Kon toea, jo sinoemoeot-don kom bonoe ing kapal toea ing ki Noh, takin i adi'nja lolaki bo i boeloinja, bo ki boeioi nai 8 adi'nja, sing koangoian-don i loenoed toea.* Jo kom bajongan im binatang inta halal bo inta haram bo kom bajongan i lagapan bo kom bajongan im binatang inta loloemandai kom boe- 9 ta',* i noïangoi-don dojowa-dojowa, mangalenja: kolakian bo kobaaian, toeloeg bo oepa, nokipodoengkoel ko i Noh bo sinoemoeot kom bonoe ing kapal, na' kai ng kojow i Allah ko i Noh 16b toea.* Naonda ing komintan-don sinoemoeot, jo ilingkopan-don i Toehang ing kapal toea.* 10 Naonda im binaja'an-makow im pitoe no singgai, jo noï- 11 angoi-don i loenoed toea kom boeta' inta toea.* Kon taöng inta noginggonom no gatoet kong kinobiagan i Noh toea, kom boelan inta nogindoea, kon singgai inta nogimpoeloe' bo pitoe, jo kon singgai dornan inta toea nomoeka'-don im bajongan im boekaka' in toebig moloben (kon sioep im boeta') bo noboekal 12 -don im bajongan i lolingkop in toebig ko langit,* bo namonag -don i oejan inta morogot kom boeta', opat no poeloe' no singgai bo opat no poeloe' no gobii i onggotëa.* 17 Opat no poeloe' no singgai bo opat no poeloe' no gobii i onggotëa im pinoloenoedanëa kom boeta'. Naonda i nodalom -don in toebig toea, jo binoeatëa-don ing kapal toea, sampe 18 nosintak-don kon toedoe im boeta'.* Naonda ing kodcegangkodoegang-don in toebig toea kon toedoe im boeta', jo iloemantang-don magi'-makow ing kapal toea kon toedoe in toebig.* 19 Koonggot-koonggot kodoegang-kodoegang kolantoed-kolantoed in toebig inta toea ing kon toedoe im boeta', sampe bajongan im Genesis 7 : boeloe-boeloedanéa inta mongolantoed kon sioep i langit, ko- 20 mintan sinojop (kinojop) in toebig.* Mopoeloe' bo lima no tombikoe i lantoed ing kinolioean in toebig kon toedoe im boeloeboeloedanéa inta mongolantoed, sampe sinojop (kinojop) ko- 22 mintan.* Bajongan i inta mobiag kon toba, inta mogina kom 23 boeboe' i ngioengëa, komintan minatoi.* Nanion im pinojojopoe' kom bajongan i inta mobiag kon toedoe im boeta', mangalenja: intau bo bobiagon, bo binatang inta loloemandai bo lagapan kon toloengaja', komintan ijopoe' kom boeta'. Dongka ki Noh bo ki inta kotaki-takinëa kom bonoe ing kapal toea, i noïsimparoet.* 8 : 1 Noïdoedoei kon toea, jo noïtanob-don ko i Allah ing ki Noh bo bajongan im binatang kalig bo bajongan im bobiagon inta takinëa kom bonoe ing kapal toea. Kon toea, jo pmokipogiroepan-don i Allah in tompot kon toedoe im boeta', sampe noratak 2 -don in toebig toea* Nojododai nogiot im bajongan im boekaka' in toebig moloben (kon sioep im boeta') bo ilingkopan-don im bajongan i lolingkop in toebig ko langit, bo noola'-don i oejan 3 morogot nongko langit.* Sebab nion, noratak-don in toebig, sinoemonop-don kom boeta', koonggot-koonggot kojontot-kojontot. Naonda im binaja'an-makow i mogatoet-don bo lima no 4 poeloe' no singgai, jo nojontot-don in toebig toea * Bo kom boelan inta nogimpitoe, kon singgai inta nogimpoeloe' bo pitoe, jo noïkondad-don ing kapal toea kon toedoe im boeloed i Ararat.* 5 Koonggot-koonggot kojontot-kojontot in toebig, sampe kom boelan inta nogimpoeloe'; kon singgai inta doengkoel kom boelan inta nogimpoeloe' toea, jo noïtoekat-don in toedoe im boeloed minta.* 6 Binaja'an-makow i opat no poeloe' no singgai, jo binoeka- 7 tan-don i Noh in djandela ing kapal, inta pinomianja toea,* bo binoelianëa ing kawag tobatoe', poïndoian mongo nogiot-don in toebig toea. Jo iloemajoeg-don magi'-makow ing kawag toea, 8 sampe nogiot-don in toebig toea kon toedoe im boeta'.* Noïdoedoei kon toea, jo binoelianëa bidon im paloma tobatoe', poïndoian mongo nogiot-don in toebig toea kon toedoe im boe- 9 ta'.* Tonga' paloma toea in dia' nokodoengkoel kom pinomoentoekanëa, jo noboei-mai in sia ko i Noh kom bonoe ing kapal toea, sing kinoonopan-pa doman in toebig in toedoe im boeta' toea. Jo sinonggo' i Noh i limanja bo sinamadea (ginama'nja) Genesis 8 :10 im paloma toea, bo noboeinja binonoe kong kapal toea.* Kon toea, jo inolat bidon i Noh kom pitoe no singgai bo noboeinja bidon binoelian im paloma toea pinoloeai kong kapal toea. * 11 Naonda i nololaboeng-monag, jo noboei-mai im paloma toea ko i Noh, sinangag in totoengitëa in daoen ing kajoe zait. Jo toea im pinonotaauan i Noh, ko naanta, mogiot-don in toebig toea 12 kon toedoe im boeta'.* Noboei bidon i Noh inolat kom pitoe no singgai, bo noboeinja bidon binoelian im paloma doman inta toea; jo dia'-don im paloma toea noboei-mai ko i Noh.* 13 Kon taöng inta noginggonom no gatoet bo mita' kong kinobiagan i Noh, kom boelan inta doengkoel, kon singgai inta doengkoel, jo sinoemonop-don komintan in toebig kom boeta' toea. Kon toea, jo binoekatan-don i Noh i atop ing kapal toea, bo inontongëa, totoeoe, naanta, nogiot-don komintan in toebig 14 kon toedoe im boeta'.* Kom boelan inta nogindoea, kon singgai inta nogindojowa no poeloe' bo pitoe, jo noïngkag-don komintan im boeta' inta toea.* 15 Kon dodai in toea, jo nosingog bidon ing ki Allah ko ï Noh. 16 kainia: „* Loeai-don iikow kom bonoe ing kapal nion, ikow takin i boeloimoe, bo ki adi'moe lolaki bo ki boeloi i adi'mce 17 minta. * Bo dait-don dia poloeai takin moe im bajongan im binatang, bajongan im boeï' i inta mogina, mangalenja: lagapan bo bobiagon bo binatang inta loloemandai kom boeta'; simba' limiai bo maja' imosia podoedoei ibog-monia kon toedoe im boeta', bo moboeï' bo kodoegang-kodoegang kon toedoe im boe- 18 ta'."* Na' toea, jo iloemoeai-don ing ki Noh takin i adi'nja 19 lolaki i boeloinja, bo ki boeloi i adi'nja minta. * Jo iloemoeai -don doman nongkong kapal toea im bajongan im binatang, mangalenja: binatang kalig bo bobiagon bo lagapan bo binatang inta loloemandai kon toedoe im boeta', podoedoei im boeï'nja. * 20 Noïdoedoei kon toea, pinomia i Noh i medzbah tobatoe' ko i Toehang, pinogama'anëa kom bajongan im boeï' im binatang inta halal bo kom bajongan im boeï' i lagapan inta halal, bo pinomianja korban pinajong kon toedoe i medzDah toea. * 21 Naonda im binoeo'-don i Toehang im boeo' ing korban toea, jo kai n singogëa kom batanganëa: „Dia'-don boeionkoe popooemaan im boetoeng im boeta' inta naa sebab intau, sim pangkoi im pororai ing gina i intau i moromoe' nongko mointokan-mai, Genesis 8 : bo dia'-don boeionkoe tokojopoe'on im bajongan i inta mogina, 22 na' aindon pinomiakoe. * Ingkad inaa bo makow, oemaan ing koboeitan in doenia, jo dia'-don moïgogai im pongongatok bo pokokojoet, moonow bo mopatoe', piau bo oeagat, singgai bo dolom." * Barakat bo pototoeli'. 9 : 1 Kon toea, jo binarakatan-don i Allah ing ki Noh takin i adi'nja minta, kai n singogëa ko imonia: „Koboeï'-don bo kodoegang-kodoegang imoïkow, bo kopoeling-monimoe in boe- 2 ta'. * Koondok bo kotalikokog imoïkow im bajongan im binatang kom boeta' bo bajongan i lagapan kon toloengaja', bo bajongan i inta loloemandai kon toedoe im boeta' bo bajongan in toja' kom balangon! Bajongan-monia komintan, i aindon 3 inogoi ko imonimoe poparentaan-monimoe. * Bajongan (im binatang) i inta moliai bo ki inta mobiag, i mobali' kokaanon monimoe; nanion doman im bajongan ing koe jat bo poniomoelaan inta moloenow, komintan aindon inogoikoe ko imonimoe. * 4 Tonga' dika imoïkow mokaan kon tapoe' inta kodoegoe'-pa. * 5 Jo doegoe'-monimoe tontani' — mangalenja: dimoekoed-monimoe — nion in toeli'ankoe (toentoetonkoe); kom bajongan im binatang toentoetonkoe in doegoe'-monimoe bo ko intau doman, 6 kom batoe'an i intau toentoetonkoe in doegoe' i intau. * Aka ki ine inta mopototoejoe' in doegoe' i intau, jo doegoe'nja doman im boeion popototoejoe'; sim pinomia i Allah i intau podoedoei 7 im batanganëa. * Jo koboeï'-don imoïkow nion bo kodoegangkodoegang, bo toemaboed imoïkow kon toedoe im boeta' bo koanto'-koanto' imoïkow kom boeta'." * Dandian i Allah. 8 Noïdoedoei kon toea, jo nosingog bidon ing ki Allah ko i 9 Noh bo ko i adi'nja minta, kainia: ,,* Akoeoi naa i moposindog in dandiankoe takin monimoe bo takin im boeï'-monimee, inta 10 moïtonggoloean ko imonimoe, * bo takin doman im bajongan i inta mobiag takin monimoe, mangalenja: lagapan !jO bobiagon bo binatang kalig inta takin monimoe, bo bajongan. i inta iloe- 11 moeai kong kapal nion;* jo kom bajongan-don-monimoe dandionkoe nanaa: Ingkad inaa bo makow, dia' bidon lalat pogoe- Genesis 9 : raaton i loenoed im bajongan i inta mogina, bo dia' bidon kooe- 12 maan i loenoed inta momogoeraat kon doenia naa! " * Kai n singog doman i Allah: „Naaia in tomponoeot in dandiankoe, inta pomiaankoe kon sigadkoe bo kon sigad-monimoe, bo kom bajongan-don i inta mogina, inta takin monimoe, — tagoe'on 13 ko adi' bo ompoe — * jo popooekatkoe i alibobagkoe ko lokoetoi. Jo alibobag naa i mobali' tomponoeot im pinodandian ko 14 iNako' bo doenia. * Jo bai n dongka mobali', aka popoangoikoe -don i lokoetoi ko limonik im boeta', bo alibobag doman naa i 15 ontongon-don ko lokoetoi,* jo kon singgai doman inta toea moïtanob-don iAkoeoi kon dandiankoe, — mangalenja: dandian inta pinoposindog takin koe bo takin monimoe bo takin im bajongan i inta mogina, — ko naanta, dia' bidon lalat in toebig moboei mobali' loenoed, inta momogoeraat kom bajongan i inta 16 nonontapoe' (mogina) toea. * Aka alibobag naa i noïsindog-dor; ko lokoetoi, jo Akoeoi i moïndoi ko inia bo mopotanob in dandian, inta mononoi kon dampig i Allah bo kom bajongan i inta mogina, kom bajongan i inta nonontapoe' kon toedoe im boe- 17 ta'. " * Jo kai n singog i Allah ko i Noh: „Naaia in tomponoeot in dandian, inta pinoposindogkoe ko iNako' bo kom bajongan i inta mogina (nonontapoe') kon toedoe im boeta'.' * Gogoetoe' i adi' i Noh. 18 Ki adi' minta i Noh, inta iloemoeai kong kapal toea, nion ki Sem bo ki Cham bo ki Jafet. Ki Cham toea, sia ing ki ama' 19 i Kanaan. * Intau taja toloe ki inta naa ing ki adi' i Noh, jo nongko i naja toloe ki inta naa im pinomoeka'an i intau minta., inta noïtaboed kon sinangkoeb (m) in doenia. * 20 Kon toea ki Noh naa, i nobali'-don intau monononggoba', 21 nomoela in sia kom pangkoi i anggoer tongo goba'an. * Jo nonginoem ing ki Noh ko anggoer toea, sampe nololangoe in sia, 22 bo nosioeg in sia koïmbo-imbolat ko joeak i laigea. * Naonda i inontong-mai i Cham, i ama' i Kanaan, ing kinoïmbolatan i ama'nja toea, polatéa minaja' pinotaau ko i oetatëa dojowa inta 23 ko loeai. * Kon toea, jo ginama'-don i Sem bo i Jafet ing gogangkoeb tobatoe', pinopokaoed ko obaga-monia, bo minaja' sinoemolikoed bo pinopoangkoeb kong kinoïmbolatan i ama'-monia, koboboe-boboei im pogot-monia, sampe dia' inontong-monia Genesis 9 : 24 ing kinoïmbolatan i ama'-monia toea. * Naonda i nomoetoeng -domai ing ki Noh ko lolangoenja toea, jo kinotaauanëa-don ing 25 gogoetoe' i adi'nja inta ai-ai toea ko inia, * bo nosingog in sia. kainia: ' „Boetoengon ing ki Kanaan, kobali'-don in sia ki ata nai oetatëa! " * 26 Noïdoedoei kon toea, nosingog doman in sia, kainia: „Dajo-dajowon ing ki Toehang, ki Allah i 3em, kobali'-don ing ki Kanaan ki ata-monia! * 27 Ki Allah i mopokoloben ko i Jafet, monioeng in sia kom pogogoetoenan i Sem, kobali'-don ing ki Kanaan ki ata-monia! " * 28 Nopaloet-makow ko loenoed toea, jo nobiag-pa ing ki Noh 29 toloe no gatoet bo lima no poeloe' no taöng i onggotëa. * Jo koonggot ing kinobiagan i Noh toea, in siow-don no gatoet bo lima no poeloe' no taöng. Kon toea, jo minatoi-don in sia. * Boeï', ki adi' ld ompoe i Noh. 10 : 1 Jo naaia ing ki adi' ki ompoe i adi' i Noh, mangalenja: i Sem bo i Cham bo i Jafet, inta nokotonggadi' ko adi' lolaki, nopaloet-makow ko loenoed.* 2 Ki adi' i J a f e t lolaki, nion ki Gomer, ki Magog, ki Madai, ki Jawan, ki Toebal, ki Mesjech bo ki Tiras. * 3 Ki adi' i Gomer lolaki, nion ki Askenaz, ki Rifat bo ki Togarma. * 4 Ki adi' i Jawan lolaki, nion ki Elisja, ki Tarsjis, intau ing Kitim bo intau i Rodi. * 5 Jo nongko imonia naa im pinomoeka'an im boeï' i intau minta, inta noïtaboed kom bajongan i liboeton bo kom bibig in dagat. Mosia toea ing ki adi' ki ompoe i Jafet kom boeta'-monia, tobatoe'-tobatoe' podoedoei in singog-monia (bahasa-monia), boeï' bo agat-monia bo bangoesa- monia. * 6 Ki adi' i C h a m lolaki, nion ki Koesj, ki Misraïm (Masir), ki Poet bo ki Kanaan. * 7 Ki adi' i Koesj lolaki, nion ki Seba, ki Hawila, ki Sabta, ki Raëma bo ki Sabtecha. Ki adi' i Raëma lolaki, nion ki Sjeba bo ki Dedan. * 8 Ki Koesj i nokotonggadi' doman ko i Nimrod, inta nobali' Genesis 10 : intau kinoöondok kon doenia (bogani inta moropot totok). * 9 Ki Nimrod naa i nobali' intau mogogoengkoe', inr.a mobarani totok kon tajowon i Toehang. Sebab nion, kai n singog i intau: Na' ki Nimrod, mogogoengkoe' inta mobarani totok kon tajo- 10 won. i Toehang. * Jo pinomangkoian pinomarentaan i Nimrod, nion Babil, Erech, Akkad bo Kalne, kom boeta' in Sinear. * 11 Nongkom boeta' inta toea iloemoeai in sia minaja' i Assoer bo 12 sinonggolipoe'nja i lipoe' i Ninewe, Rehobot-ir, Kalah * bo Rezen, kon sigad i Ninewe bo Kalah; jo naaia i lipoe' minta moloben. * 13 Ki Misraïm (Masir) i nokotonggadi' ko intau i Loedim, i 14 Anamim, i Lehabim, i Naftoechim,* im Patroesim, ing Kasloehim bo ing Kaftorim, inta pinomoeka'an i intau im Filistin. * 15 Ki Kanaan i nokotonggadi' ko i Sidon, ki adi'nja inta goe- 16 ja-goejang, bo ko i Het * bo ko intau i Jeboes, i Amori, ing 17, 18 Girgasi, * i Hewi, i Arki, in Sini, * i Arwadi, in Semari bo i Ha- mati. Noïdoedoei kon toea bo dongka noïtaboe-taboed-makow 19 im bajongan im bangoesa ing Kanaan toea; * sampe sigad im boeta'-monia nongkon Sidon minaja' na' Gerar nodapot kong Gasa, bo minaja' na' Sodom, Gomora, Adma, Seboïm, nodapot ko Lesja. * 20 Jo mosia toea ing ki adi' ki ompoe i Cham, podoedoei im boeï' bo agat-monia, singog-monia (bahasa-monia), takin im boeta'-monia bo bangoesa-monia.* 21 Ki S e m doman i nokotonggadi'; sia ing ki laki im bajongan 22 i adi' i Heber lolaki bo ki goeja-goejang i Jafet. * Ki adi' i Sem, nion ki Elam, ki Assoer, ki Arpaksjad, ki Loed bo ki Aram * 23 Ki adi' i Aram, nion ki Oes, ki Hoel, ki Geter bo ki Mesjech (Masj). * 24 Ki Arpaksjad i nokotonggadi' ko i Sjelah, bo ki Sjelah i 25 nokotonggadi' ko i Heber * Ki Heber i nokotonggadi' ko adi' lolaki dojowa; tobatoe' tangoinja ki Peleg, sing kon toengkoel in toea im pinosilaian kom boeta'; bo tangoi i ai-ainja ing ki Joktan. * 26 Ki Joktan toea i nokotonggadi' ko i Almodad, ko i Sjelet, 27 ko i Hasarmawet, ko i Jerah, * ko i Hadoram, ko i Oesal, ko i 28, 29 Dikla, * ko i Obal, ko i Abimaël, ko i Sjeba, * ko i Ofir, ko i Hawila bo ko i Jo'oab. Nion komintan ing ki adi' i Joktan;* 30 pinogoetoenan-monia toea ing kom boeloe-boeloedanea kom po- Genesis 10 : mataan, kinabit nongko Mesja minaja' na' Sefar. * 31 Jo mosia toea ing ki adi' ki ompoe i Sem, podoedoei im boeï' bo agat-monia, singog-monia (bahasa-monia), kom boeta'-monia bo podoedoei im bangoesa-monia.* 32 Jo naaia im bajongan ing ki adi' ki ompoe i adi' i Noh lolaki, podoedoei im boeï' bo bangoesa-monia. Nongko imonia naa im pinomoeka'an im bajongan im bangoesa inta positaboed kon sinangkoeb in doenia, nopaloet-makow ko loenoed toea. * Tjandi kom Babil. 11 : 1 Kon toengkoel in toea, palot-don i intau kon sinangkoeb in doenia, jo singog-monia i notongkai-pa-makow, mangalenja: tonga'-pa tongo posingogan-monag imosia komintan. * • 2 Komintan-don nobali', naonda imosia i noboeat-don kom fcoeta' im pomataan, jo nodoengkoel-monia. i lopa' moloben kom 3 boeta' in Sinear. Kon toea-ta im pinotonggolitoe'an-monia. * Jo nopojo-pojobaja' imosia, kaimonia: „Koligai, domoeloet naa im pomiaan-naton tela bo toeba'an, simba' mobali batoe. Jo batoe tela inta sinoeba' toea im ponombaloi-monia, bo ki inta na' 4 simen (cement) im pake'on-monia pongompit. * Noïdoedoei kon toea, kal n singog dornan monia: „Koligai, mononggolipoe' ing kita bo momia kon tjandi, inta modapot ko langit im popodea, inta mopokoloben kon tangoi-naton; sirnba' dia' ing kita mojogoeat kon sinangkoeb(m) in doenia." * 5 Kon toengkoel in toea, noponag ing ki Toehang, noïndoi 6 ko lipoe' bo tjandi, inta pomiaan i adi' i Adam toea, * kai n singogëa: „Totoeoe, bajongan-monia in tonga'-pa bi' tongo bangoesaan bo tongo posingogan. Jo naaia i oaidan-monia inta moena; aka bio-bio'on-makow imosia, jo dia'-don motaau-naton 7 imalowan i oaidan-monia onoe-ka-don. * Pianja, moponag ing kita bo kaoegon-naton in singog-monia, simba' dia'-don imosia 8 mogogintaauan kon singog in tobatoe'-tobatoe' ! " * Jo na'toea im pinopopotaboed i Toehang ko imonia ko lopa inta toea kon sinangkoeb(m) in doenia; bo nogogai-don imosia nononggoli- 9 poe' ko lipoe' inta toea. * Sebab nion, lipoe' inta toea sinangoian: Babil, sing kon toea-ta im pinokaoegan i Toehang kon singog im bajongan i intau kon sinangkoeb (m) in doenia, bo kon toea-ta im pinopotaboedanëa ko imonia kon sinangkoeb (m) in doenia. Genesis Boeï', ki adi' ki ompoie i Stem. 11: 10 Naaia ing ki adi' ki ompoe i Sem. Ki Sem toea i nobiag mogatoet-don no taöng i onggotëa, bo nokotonggadi' ko i Arpaksjad, mangalenja: dojowa-don no 11 taöng kong kinopaloetan i loenoed. * Naonda i nokotonggadi' -makow in sia ko i Arpaksjad toea, jo nobiag-pa ing ki Sem lima no gatoet no taöng i onggotëa, bo nokotonggadi'-pa doman in sia ko lolaki bo bobai. * 12 Ki Arpaksjad toea i nobiag toloe-don no poeloe' bo lima 13 no taöng i onggotëa, bo nokotonggadi' ko i Sjelah. * Naonda i nokotonggadi'-makow in sia ko i Sjelah toea, jo nobiag-pa ing ki Arpaksjad opat no gatoet bo toloe no taöng i onggotëa, bo nokotonggadi'-pa dornan in sia ko lolaki bo bobai. * 14 Ki Sjelah toea i nobiag toloe-don no poeloe' no taöng i 15 onggotëa, bo nokotonggadi' ko i Heber. * Naonda i nokotonggadi'-makow in sia ko i Heber toea, jo nobiag-pa ing ki Sjelah opat no gatoet bo toloe no taöng i onggotëa, bo nokotonggadi' -pa doman in sia ko lolaki bo bobai. * 16 Ki Heber toea i nobiag toloe-don no poeloe' bo opat no 17 taöng i onggotëa, bo nokotonggadi' ko i Peleg. * Naonda i nokotonggadi'-makow in sia ko i Peleg toea, jo nobiag-pa ing ki Heber opat no gatoet bo toloe no poeloe' no taöng i onggotëa, bo nokotonggadi'-pa doman in sia ko lolaki bo bobai. * 18 Ki Peleg toea i nobiag toloe-don no poeloe' no taöng i ong- 19 gotëa, bo nokotonggadi' ko i Rëoe. * Naonda i nokotonggadi' -makow in sia ko i Rëoe toea, jo nobiag-pa ing ki Peleg toea dojowa no gatoet bo siow no taöng i onggotëa, bo nokotonggadi'-pa doman in sia ko lolaki bo bobai. * 20 Ki Rëoe toea i nobiag toloe-don no poeloe' bo dojowa no 21 taöng i onggotëa, bo nokotonggadi' ko i Seroeg. * Naonda i nokotonggadi'-makow in sia ko i Seroeg toea, jo nobiag-pa ing ki Rëoe toea dojowa no gatoet bo pitoe no taöng i onggotëa, bo nokotonggadi'-pa doman in sia ko lolaki bo bobai. * 22 Ki Seroeg toea i nobiag toloe-don no poeloe' no taöng i 23 onggotëa, bo nokotonggadi' ko i Nahor. * Naonda i nokotonggadi'-makow in sia ko i Nahor toea, jo nobiag-pa ing ki Seroeg dojowa no gatoet no taöng i onggotëa, bo nokotonggadi'-pa doman in sia ko lolaki bo bobai. * Genesis 11 : 24 Ki Nahor toea i nobiag dojowa-don no poeloe' bo siow no 25 taöng i onggotéa, bo nokotonggadi' ko i Terah. * Naonda i nokotonggadi'-makow in sia ko i Terah toea, jo nobiag-pa ing ki Nahor mogatoet bo mopoeloe' bo siow no taöng i onggotéa, bo nokotonggadi'-pa doman in sia ko lolaki bo bobai. * 26 Ki Terah toea i nobiag pitoe-don no poeloe' no taöng i onggotéa, bo nokotonggadi' ko i Abram bo ko i Nahor bo ko i Haran. * 27 Naaia ing ki adi' ki ompoe i Terah: Ki Terah i nokotonggadi' ko i Abram bo ko i Nahor bo ko i Haran. 28 Jo ki Haran i nokotonggadi" ko i Loet. * Ki Haran toea i moena minatoi ing ki Terah, ki ama'nja, kom boeta kinobotakan i impoejoeanéa, mangalenja: ko Oer Kasdim. * 29 Ki Abram bo ki Nahor toea i noboeloi-don; tangoi i boeloi i Abram toea ki Sarai, bo tangoi i boeloi i Nahor toea ki Milka, 30 mangalenja: ki adi' i Haran, ki ama' i Milka bo i Jiska, * Ki Sarai toea im banto', dia' mononggadi'. * 31 Ki Terah toea, dinianja ing ki adi'nja lolaki, ki Abram, bo ki ompoenja, ki Loet, mangalenja: ki adi' i Haran lolaki, bo ki mototakanja ki Sarai, mangalenja: ki boeloi i adi nja, i Abram, - bo nomamping imosia takinea nongko Oer Kasdim, bo minaja im boeta' ing Kanaan. Tonga' naonda i nodapot-don imosia kom boeta' i Haran, jo sinoemonggolitoe'-don imosia motoloeadi' kon 32 toea-ta. * Koonggot ing kinobiagan i Terah toea, in dojowa-don no gatoet bo lima no taöng, bo minatoi-don in sia ko lipoe' i Haran toea. * Ki Abram i iloemoeai kom boeta'nja. 12 : 1 Kon toengkoel in toea, nosingog ing ki Toehang ko '\ Abram, kainia: „Loeai iikow kom boeta'moe, kom boeta kinobotakan i impoejoeanmoe, bo kom baloi i ama'moe, baja kom 2 boeta" inta bai n toendoe'onkoe ko inimoe. * Bai m pomiaankoe iikow bangoesa inta moanto' bo moloben, bo barakalankoc iikow bo pokolobenonkoe in tangoimoe, sampe tangoimoe i mo- 3 bali' poöigoem kom barakat.* Barakatankoe doman ing ki inta momarakat ko inimoe, bo popooemaankoe im boetoeng ing ki inta mopongodi-ngodi-mai ko inimoe; bo tangoimoe im pake on im bajongan im bangoesa kon doenia, aka moöigoeman kom Genesis 12 : barakat in tobatoe'-tobatoe'." * 4 Kon toea, jo noboeat-don ing ki Abram, podoedoei in singog i Toehang ko inia, bo ki Loet doman i minaja' takinëa. Kon dodai im pinonala'an i Abram kom boeta' i Haran toea, aindon pitoe no poeloe' bo lima no taöng i onggot ing kinobia- 5 ganëa. * Nanion, dinia i Abram ing ki boeloinja, ki Sarai, bo ki adi/ i oetatea lolaki, ki Loet, bo bajongan ing kajoeonan-monia inta nodoengkoel-monia, bo bajongan i ata inta sinaloei-monia ko lipoe' i Haran; noboeat imosia komintan minaja' im boeta' ing Kanaan. 6 Naonda ï nodapot-don imosia kom boeta' ing Kanaan, * jo nopokodapot-don ing ki Abram kom baja'anëa kom boeta' inta toea sampe nodapot-don ko lipoe' in Sichem, nodapot kong kajoe noenoek i More.- Kon toengkoel in toea, intau-pa ing Ka- 7 naan i nogoetoen kom boeta' inta toea.* - Kon toea-ta, nokipogontong ing ki Toehang ko i Abram, kai n singogëa ko inia: „Boeta' inta naa i ogoikoe ko i adi'moe bo ko i ompoemoe." Kon toea-ta im pinomiaan i Abram ko medzbah ko i Toehang, 8 inta nokipogontong-don ko inia. * Noïdoedoei, jo nomamping -don in sia kon toea bo minaja'-don im boeloe-boeloedanêa kon dampig im pomataan i lipoe' im Betel, bo pinosindogëa i lolaiganëa kom potojoeakan im Betel bo Hai, jo Betel toea ing kon dampig in tojopan bo Hai toea ing kon dampig im pomata an im pinogoetoenanëa. Kon toea-ta doman im pinomiaan i Abram ko medzbah ko i Toehang bo nokoeani kon tangoi i Toehang. * 9 Noïdoedoei kon toea, jo nomamping bidon ing ki Abram minaja' in dampig-monag. * Ki Abram kom boeta' i Masir. 10 Komintan-don nobali', kinooemaan i malarat ing kaanon im boeta' inta toea, jo namonag ing ki Abram minaja' im boeta' i Masir bo nogoetoen kon toea-ta; sin totoeoe malarat totok 11 ing kaanon ing kom bonoe im boeta' inta toea. * Naonda i motojong-don modapot kom boeta' i Masir, jo nosingog ing ki Abram ko i Sarai, ki boeloinja, kainia: „Aindon kinotaauankoe 12 ko ikow nion im bobai inta moloenat im batanganmoe. * Aka ontongon i intau i Masir iikow bo kai-monia: Sia ing ki boeloinja ! - jo mologit-makow patoion-monia iakoeoi, tonga' ikow Genesis 12 : 13 im biagan-monia * Sebab nion, pianja pogoeman (ko imonia) kitada mogoetat, - simba' moïsimparoet iakoeoi si ikow, bo ko- 14 tabi-monia iakoeoi si ikow." * Naonda in sinoemoeot-don ing ki Abram kom boeta' i Masir, jo inontong i intau i Masir ing 15 ki Sarai toea totoeoe moloenat im batanganëa. * Kinoontongan doman im bobato i Firon ing ki Sarai toea, naonda in dinajo -dajow-don-monia in sia kon tajowon i Firon, jo ginama ing 16 ki Sarai toea bo dinia kong komalig in datoe i Firon. * K< Abram toea, inogoian i Firon in tali' moanto' sing ki Sarai, nodoengkoelëa in domba bo bembe' bo sapi, ata lolaki bo ata 17 bobai, bo kabalo kolakian bo kabalo kobaaian, bo onta. * Tonga' irorigaan i Toebang bo pinopooemaan im bodito minta inta mongoloben ing ki Firon, mosia motoloeadi, sing ki Saiai, ki 18 boeloi i Abram toea. * Naonda ing kinomangalean-don i Firon im pangkoi im bodito toea, jo pinokiöini'-don i Firon ing ki Abram, kainia: „Naonda-bi' im pinomomiamoe ko inako': Nongonoe sin dia'-bi' pinogoemanmoe ko inako' kom bobai inta 19 naa ing ki boeloimoe ? * Nongonoe sing kainimoe: „sia ing ki bobaikoe!" - sampe ginama'koe in sia pomiaan ki boeloikoe? Jo naaia, nion-don ing ki boeloimoe! Gama'-don in sia bo baja 20 -don!" * Kon toea, jo pinokiatod-don i Firon ko intaunja ing ki Abram bo ki boeloinja bo bajongan ing kajoeonanëa, pinoloeai kom boeta' i Masir imosia. * Ki Abram bo ki Loet. 13 ; i Na'toea, iloemoeai-don ing ki Abram kom boeta' i Masir, takin i boeloinja bo bajongan ing kajoeonanea, bo noboeat minaja' na' dampig-monag, bo ki Loet doman ing kotaki-taki- 2 nëa. * - Ki Abram toea, nokaja totok im bobiagon, bo salaka 3 bo boelawan. * - Koba-kobaja' imosia, bo aka modapot kom pogogogaian mogogai imosia, ingkad im pogogogaian tobatoe sampe modapot kom pogogogaian ibanëa; na'toea im oinobaja'-monia nongkom boeta' in dampig-monag, namonik im Betei bo nodapot kom pinoposindoganëa i lolaiganea moena, kon si- 4 gad im Betel bo Hai, * nodapot kom pinomiaanéa ko medzbah kolipod-makow. Kon toea-ta, nokoeani ing ki Abram kon tangoi i Toehang. * 5 Ki Loet, inta kotaki-takin i Abram toea, sia doman i no- Genesis 13 : 6 nombembe', nonondomba, nononsapi bo nonololaigan. * Jo dia' -don toegat pinogoetoenan-monia im boeta' inta toea; sim bobiagon-monia in totoeoe-don moanto'. Sebab nion, dia'-don mo- 7 bali' imosia mojogaloem,* bo nojotoeboeng (nojotoegoeng) doman im pinomoeka'an i jobibig ing gombala im bobiagon i Abram bo gombala im bobiagon i Loet. — Kon toengkoel in toea, intau ing Kanaan bo intau im PerM in sinoemonggolitoe' 8 kom boeta' inta toea. * — Sebab nion, kai n singog i Abram ko i Loet: „Aka mobali', dika pomoeka'an i jobibig iakoeoi bo ikow, bo mololoekadkoe bo mololoekadmoe; sing kitada moto- 9 loeadi'.* Deeman-ka bajongan im boeta' inta kon tajowonmot i motaau baja'an pononombobiagonan? Ponontani'-don iikow ko inako'. Aka ikow i maja' in dampig ing koloïgi, jo akoeoi i maja' in dampig ing koloanan, bo aka ikow i maja' na' kolo- 10 anan, jo akoeoi i maja' na' koloïgi." * Kon toea, jo sinintak-don i Loet i matanja bo inontongëa i lopa' i Jarden jo moanto' in toebig; — lopa' inta toea kon dampig in Soar na' tongkai ing goba' i Toehang (firdaoes), na' doman boeta' i Masir, mangalenja: kon toengkoel in dia'-pa pinogoeraat i Toehang i lipoe' 11 in Sodom bo Gomora. — * Sebab nion, pinili' i Loet i lopa' i Jarden silainja, bo noboeat-don in sia minaja' in dampig im po- 12 mataan. Nanion, nojogoeat-don in taja doea toea. * Ki Abram toea i nogoetoen kom boeta' ing Kanaan, tonga' ki Loet toea in sinoemonggolitoe' ko lipoe-lipoe'anëa ko lopa' i Jarden, bo noposindog in sia i lolaiganëa nodapot ko lipoe' in Sodom. * 13 Intau lolaki ko lipoe' in Sodom toea, komintan intau moraat totok bo kodosa kon tajowon i Toehang. * 14 Naonda i nojogoeat-makow ing ki Loet bo ki Abram, jo nosingog ing ki Toehang ko i Abram, kainia: „Sintak i matamoe, indoi-ai nongkon sinindoganmoe nion, poïndoi-monik bo 15 poïndoi-monag, poïndoi-moeik bo poïndoi-moentag; * sim bajongan im boeta' inta inontongmoe nion, komintankoe ogoi ko inimoe bo ko i adi'moe bo ko i ompoemoe, oemoeran-bi' mono- 16 noi.* Bai m bali'onkoe ing ki adi'moe bo ki ompoemoe na' ginaboei im boeta' ing kobajongëa. Aka koïapan ing ginaboei im boeta', jo bai n toea bo koïapan ing ki adi'moe bo ki ompoe- 17 moe. * Poboeat iikow, baja' mamagi' mamakow kom boeta' inta naa, mongilanggo'nja bo mongioladëa, si nion komintan i ogoikoe ko inimoe." * Genesis 13 : 18 Kon toea, jo pinokikokai-don i Abram i lolaiganëa bo noboeat-don minaja'; naonda i nodapot-don kong kajoe noenoek i Mamre, inta kon dioeg i Hebron, jo nogoetoen-don in sia kon toea-ta bo pinomianja kon toea i medzbah ko i Toehang. Pinototoeloeng bo kopopia i Abram. 14 :1 Komintan-don nobali', kon toengkoel ing ki Amrafel i nodatoe kon Sinear, bo ki Arioch i nodatoe ko Elasar, bo ki Kedor-Laomer i nodatoe ko Elam, bo ki Tideal i nodatoe ko 2 intau i Chalaik. * jo kon dodai in toea bajongan in datoe toea i noropatoi takin i Bira, datoe in Sodom, bo i Birsja, datoe ing Gomora, bo i Sjineab, datoe i Adma, bo i Sem-Eber, datoe in 3 Seboïm, bo in datoe im Bela, mangalenja: Soar. * Jo datoe lima inta naa i nosipoen kom bajongan i intau-monia ko lopa' in Sidim, mangalenja: riaaia-mai nobali'-don dagat moïboeng. * 4 Aindon mopoeloe' bo dojowa no taöng i onggot im pinokiompoean in datoe lima inta naa ko i Kedor-Laomer, bo kon taong 5 inta nogimpoeloe' bo toloe nolawang-don imosia. * Kon taöng inta nogimpoeloe' bo opat, namangoi ing ki Kedor-Laomer bo bajongan in datoe inta totakinëa toea; sinalow-monia i intau i Refaïm ko lipoe' ï Astarot bo Karnaïm, bo intau in Zoezin ko lipoe' i Ham, bo intau i Emim ko lopa' ing Kirjataïm,* 6 bo intau i Hori kom boeloe-boeloedan in Seir nodapot ko lipoe' 7 im Paran, kom bibig i lopa' im belantara.* Naonda i nobcei-don bo nodapot-don ko lipoe' ing Kades, jo nodait-monia sinalow im bajongan in datoe i Amalek bo intau i Amori, inta sinoemonggolitoe' ko Hasason-Tamar. * 8 Kon toengkoel in toea, iloemoeai in datoe in Sodom bo datoe ing Gomora bo datoe i Adma bo datoe in Seboïm bo datoe im Bela mongo Soar, bo nosipoen kom bajongan i intau-monia 9 ko lopa' in Sidim, * nonimpal ko i Kedor-Laomer, datoe i Elam, bo ko i Tideal, datoe i intau i Chalaik, bo ko i Amrafel, datoe in Sinear, bo ko ï Arioch, datoe i Elasar; opat in datoe i nonim- 10 pal kon datoe lima. * Jo lopa' in Sidim toea i nopoeling ing goeang. Naonda in datoe in Sodom bo datoe ing Gomora doman (takin i intau-monia) i nolagoei, jo nolaboe' imosia kong goeang toea, tonga'bi' intau inta noïsimparoet kom bodito toea 11 i nokolagoei kom boeloe-boeloedanéa. * Jo nodait sinokojampat Genesis 14 : i intau i Kedor-Laomer bo datoe inta takinëa im bobiagon bo kajoeonan bo pajoi bo onoe-don i intau in Sodom bo Gomora, 12 bo noboei-don. * Dinia doman monia ing ki Loet, ki adi' i oetat i Abram, takin ing kajoeonanëa, sin sia doman i nogoetoen kon Sodom. * 13 Kon toea, namangoi i intau tobatoe' inta nokolagoei-pa bo nopotaau kong ki inta toea ko i Abram, intau Iberani. Kon toengkoel in toea nogoetoen ing ki Abram kon dioeg ing kajoe noenoek i Mamre, intau i Amori tobatoe', ki oetat i Eskol bo 14 i Aner, intau inta nodoaandian i Abram. * Naonda in dinongog -mai i Abram, kong ki pokoadi'onëa i aindon dinakop (ijampat), jo inoïni'nja-don im bajongan i intaunja inta mosoendoed, inta nobali'-don kom baloinja - toloe no gatoet bo mopoeloe' bo oealoe ing kobajong i intau -, inogoianëa in sandiatang imosia, polatëa inalowan ing kodop toea oemaan i nodapot ko lipoe' 15 in Dan. * Kon toea, jo sinilainja-don i intaunja, bo kon dolom doman inta toea nonimpal in sia nongkom posi-posi botak ko intau i Kedor-Laomer bo kon datoe ibanea, jo sinalow i Abram imosia bo inalowanéa imosia oemaan i nodapot ko Hoba, kon 16 dampig-monik i lipoe' in Damsjik. * Nanion, nodaitëa noboei dinia im bajongan ing kajoeonan bo bobiagon; noboeinja-don dinia ing ki Loet, pokoadi'onëa, bo bajongan ing kajoeonanëa bo bajongan im bobai bo intaunja lolaki. * 17 Naonda i aindon sinalow i Abram ing ki Kedor-Laomer bo datoe minta inta takinea, bo noboei-don, jo iloemoeai-don in datoe in Sodom bo notomoe ko i Abram ko lopa' in Sjawe 18 mongo lopa' in datoe. * Bo ki Melkisedek doman, datoe in Salem, i nopotomoe i roti (kaanon) bo anggoer. Jo ki Melki- 19 sedek toea imang i Allah-taala;* sebab nion, binarakatanea ing ki Abram, kainia: „Aka koema bo mobali', jo ki Abram naa im barakatan-pa i Allah-taala, inta nopokobali' ko langit bo boe- 20 ta'.* Dajo-dajowon ing ki Allah-taala, inta nopotamad mg kodopmoe ko limamoe." Kon toea, jo inogoi-do^ - Abram n.o inia in tongo silai im bajongan i inta nodoengkoelea, mangalenja. sinilainja mopoeloe', bo tongo süai i inogoinja ko i Melkisedek. * 21 Noïdoedoei kon toea, jo nosingog bidon in datoe in Sodom ko i Abram, kainia: „Aka mobali', ogoi ko inako' im bajongan i intau (koe), tonga' bajongan ing kajoeonan komintan ïkow 22 ing ki togi." * Kai n singog ï Abram kon datoe in Sodom: Genesis 14 : „Akoeoi mopongibot in tangoi i Allah-taala, inta nopokobali' 23 ko langit bo boeta',* jo dia' mobali' iakoeoi mogama' ko onoe -don kong kajoeonanmoe, oempaka siningkoi tongo bontow pinomaja' tali in sapatoe, simba' dika kainimoe: akoeoi i noko- 24 kaja ko i Abram. * Dia' mobali' ! Tonga' ki inta kinaan-don i intau bo silai in toean-toeang inta minaja' takinkoe, mangalenja: silai i Aner, i Eskol bo i Mamre, dona'-ai-makow pogama'an-monia kon silai-monia." Dandiam i Toehang ko i Abram. 15 : 1 Noïdoedoei kon toea, jo noïangoi bidon in singog i Toe- hang ko i Abram kom bonoe ing chajal (antag) inta nanaa; „Dika moondok, Abram, Akoeoi i na' kaleaumoe; pokolobenon- 2 koe in tondanmoe." * Kai n singog i Abram: ,,0 Toehang, onoe -bi' dega' inta ponogoetabimoe ko inako', si akoeoi in dia' kogadi' bo ki Eliëser-bi', intau in Damsjik toea, i mobali' motogi 3 kom baloi (kajoeonan)koe naa." * Noboei nosingog ing ki Abram, kainia: „Naanta, totoeoe, dia' ogoianmoe i adi' iakoeoi, tantoe' olit tobatoe' inta mobali' tonggolioekoe, i motogi kom 4 bajongan ing kajoeonankoe." * Tonga' noïangoi-don in singog i Toehang ko inia, kainia: ,,Deeman-bi' intau inta toea i motogi kong kajoeonanmoe, sing ki adi'moe-bi' inojod i motogi kong 5 kajoeonanmoe."* Kon toea, jo dinia-don i Toehang ing ki Abram iloemoeai, kainia: „Polangag iikow ko langit, iap im bajongan in toendi, aka koïapanmoe irnosia. Jo nanion doman ing koanto' i adi'moe bo i ompoemoe." Na' toea in singog i Toe- 6 hang ko inia.* Kon toea, jo nopirsaja-don totok ing ki Abram kon singog i Toehang; sebab nion, kom pororai i Toehang: notoelid-don ing ki Abram kon tajowonkoe.* 7 Noïdoedoei kon toea, kai n singog i Toehang ko i Abram: „Akoeoi ing ki Toehang inta nogatod bo nopoloeai ko inimoe nongkom boeta' i Oer Kasdim, simba' ogoikoe im boeta' inta 8 naa ko inimoe tagoe'on ko adi' bo ompoe." * Kai n cingog i Abram: „Toehang, onoe-bi' dega' im ponotaauan (ponandaan) 9 koe kom boeta' inta naa i mobali' pogompoeonkoe ?" * Kai n toebag i Toehang ko inia: „Gama'-mai ko iNako' in sapi kobaaian tobatoe' inta toloe-don no taong ing kinobiaganëa, bo bembe' kobaaian tobatoe' inta toloe-don no taöng ing kinobia- Genesis 15 : ganëa, bo domba kolakian tobatoe' inta toloe-don no taöng ing kinobiaganëa, bo lagapan talakoekoe tobatoe' bo paloma toba- 10 toe' inta mogoeod-pa."* Jo dinia-don i Abram komintan in toea bo sinampal (ijingat) sinilainja dojowa, bo inoekatéa in dojowa no silai toea pinojotajow, tonga7 lagapan toea in dia'-bi' ijinga- 11 tëa.* Kon toea, sinimidong im bonia' modagit kom binatang irata' toea, tonga' sinokooentoen i Abram im bonia' toea.* 12 Naonda in toemojop-don in singgai, jo inagi'an in sioeg moanto' ing ki Abram bo kinoagi'an in sia in talikokog dia' go- 13 gimoi.* Kon toea, kai n singog i Toehang ko i Abram: „Simba' kotaauanmoe, jo ki adi'moe bo ki ompoemoe i mobali' intau ango-angoi kom boeta' tobatoe' inta deeman mosia ing ki togi, kon toea-ta in tonggataan bo tomboga'an imosia opat no gatoet 14 no taöng i onggotëa.* Tonga' intau inta pokiompoean-monia, i hoekoemonkoe doman imosia. Moïdoedoei kon toea, loemoeai ing ki adi'moe bo ki ompoemoe kom boeta' inta toea modia 15 kong kajoeonan moanto' .* Jo ikow i moïdondon-don ko i nai lakimoe takin in salamat, bo lobongon iikow kong koroengkoe'an 16 ing kobiaganmoe.* Bai ng kotoloe ompoe bo dongka moboei -mai, si naaia i romoe' i intau i Amori in dia'-pa notompod."* 17 Naonda in sinoemojop-don in singgai bo nosindip-don noromon (na' kinompol), totoeoe, ojoeon ing kon toea-ta in toeloe' ko aboe tobatoe' inta goemogojokan-mai bo doemoko-dokot, inta toemalib ko joea-joeak im bajongan im bonsiganéa toea* 18 Kon singgai doman inta toea, nodandi-don ing ki Toehang ko i Abram, kainia: „Ogoikoe im boeta' inta naa ko i adi'moe bo ko i ompoemoe, mangalenja: ingkad in tapa' i Masir bo monik mo- 19 dapot kon toebig moloben im Prat (Eufrat),* mangalenja: boeta' i intau ing Keni bo intau ing Kenisi bo intau ing Kad- 20 21 moni * bo intau i Het bo intau im Perizi bo intau i Refaïm * bo intau i Amori bo intau ing Kanaan bo intau ing Girgasi bo intau i Jeboes.* Ki Hag;ar. 16 : 1 Ki Sarai, ki boeloi i Abram toea, dia' nononggadi' (banto'). Tonga' ko i Sarai toea ojoeon i ata bobai nongko Masir, tangoi- 2 nja ki Hagar * Sebab nion, kai n singogëa ko i Abram: „Totoeoe, dia' ogoi i Toehang iakoeoi mononggadi', pianja toniboeloi-pa ing ki atakoe; dega' mokooeli'-bi' iakoeoi ko adi ko 3 inia." Jo inoöan-don i Abram i oïgoem i Sarai toea* Kon toea, Genesis 16 : -naonda i mopoeloe'-don no taóng im pinogoetoenan i Abram kom boeta' ing Kanaan toea, - jo ginama'-don i Sarai, i boeloi i Abram, ing ki Hagar, ki atanja bobai nongko Masir, bo inogoi- 4 nja ko i Abram, ki boeloinja, pinomianja pahang*Jo notoniboeloi-don ing ki Abram bo ki Hagar, bo nonogoesian-don ing ki Hagar. Naonda ing kinotaauan-don i Hagar ko nonogoesian-don in sia jo siningkoelenja-don ing ki toeangëa ki Sarai. * 5 Kon toea, nosingog ing ki Sarai ko i Abram, kainia: „Singkoele i atakoe bobai nion ko inako', i oentoeonmoe! Aindon inogoikoe tontani' ing ki atakoe ko inimoe pinomia pahangmoe. Jo naonda ing kinotaauanêa kon sidia-don in sia, jo siningkoelenja-don iakoeoi. Sebab nion, dongka ki Toehang i momoetoes kom pili- 6 kara-natonda."* Kai n singog i Abram ko i Sarai: ,,ikow-bi' inta mokawasa ko i atamoe; pomia onoe ing koïbogmoe ko inia." Kon toea, inosil-mai i Sarai ing ki Hagar, sampe nolagoei in sia ko i Sarai* 7 Noïdoedoei kon toea, pinokipodoengkoelan i malaikat i Toehang ing ki Hagar kon dioeg im boekaka' ko lopa' im belantara, 8 mangalenja: boekaka' kon dalan maja' in Soer.* Kai n singog i malaikat toea: „E, Hagar, ki ata i Sarai, nongko onda iikow bo maja' i onda iikow?" Kai n toebag i Hagar: „Aindon nola- 9 goei iakoeoi ko i Sarai, ki toeangkoe."* Kai n singog i malaikat i Toehang toea ko inia: „Poboei iikow ko i toeangmoe bo toe- 10 monsioep ko inia."* Kai n singog doman i malaikat i Toehang toea ko i Hagar: „Bai akoeoi i mopoantoi' ko i adi'moe bo ko i 11 ompoemoe, sampe dia' koïapan ing kobajongëa."* Bo kai n singog doman i malaikat i Toehang toea ko inia: ,,Totoeoe-bi ikow i nonogoesian-don bo mononggadi' iikow ko adi lolaki tobatoe', jo tangoianmoe in sia ki Ismaël (= ki Allah i mokodongog); si aindon dinongog i Toehang in singogmoe kom 12 bonoe i rorigamoe.* Jo ki adi'moe ki inta nion i mobali1' intau inta na' bantong ing gogoetoe'nja; liman ja im ponalow kom bajongan i intau, bo lima doman im bajongan i intau ing komintan polawang ko inia. Bo toemonggolitoe' in sia kon dampig im pomataan im bajongan i oetatêa."* 13 Kon toea, sinangoian i Hagar ing ki Toehang inta nosingog ko inia: „Ki Allah inta inontongkoe," sing kai n singog i Hagar toea: „Naanta, totoeoe aindon inontongkoe ing ki Allah, Genesis 16 : 14 oempaka na' toea nobiag-pa-bi' iakoeoi."* Sebab nion, boekaka' inta toea sinangoian: boekaka' i Lahai-Roï; jo boekaka' toea ing kinodoengkoelan kon sigad ing Kades bo Rered.* 15 Noïdoedoei kon toea, jo nononggadi'-don ing ki Hagar toea ko adi' lolaki tobatoe' ko i Abram, bo sinangoian i Abram ing ki adi'nja inta pinononggadi' 1 Hagar toea ko inia, ki Ismaël* 16 Kon toengkoel im pinononggadi'an i Hagar ko i Ismaël, ki adi' i Abram, jo onggot ing kinobiagan i. Abram oealoe-don no poeloe' bo onom no taöng. Dandian i Allah ko i Abrain. 17 : 1 Naonda i onggot ing kinobiagan i Abram i aindon siow no poeloe' bo siow no taöng, jo nokipogontong ing ki Toehang ko inia, kai n singogëa ko i Abram: „Akoeoi ing ki Allah inta mokawasa totok (El-Schaddai); toemonggogoetoe' iikow na' batangan iikow ing kon tajowonkoe (na' koïndo-indoikoe-ma- 2 kow iikow)simba' dia' moïtala' iikow;* sim pomiaankoe in dandian ko iNako' bo ko inimoe, bo pokoanto'onkoe totok iikow."* 3 Kon toea. jo nosoemba-don ing ki Abram sampe noïdangop kom 4 boeta' im pogotëa, bo nosingog ing ki Allah ko inia,* kainia: „Kon dampig i iNako', totoeoe aindon dinandikoe ko inimoe, ko 5 ikow i mobali' ama' im bangoesa moanto'.* Sebab nion, dia'-don doman tangoian ki Abram iikow, sin tangoimoe im baloeian-don ki Ibrahim; si ikow nion i aindon binali'koe ama' im bangoesa 6 moanto'.* Popoboeï'koe iikow pokoanto-anto'on totok, sampo pomccka'an im bangoesa moanto', dapotëa, pomoeka'an in da- 7 toe minta iikow.* Jo pokorigononkoe in dandiankoe ko iNako' bo ko inimoe bo ko i adi'moe bo ko i ompoemoe inta moïtonggoloean ko inimoe, bali'onkoe in dandian mononoi, mangalenja: Akoeoi ing ki Allahmoe bo ki Allah im bajongan i adi'moe bo i 8 ompoemoe inta moïtonggoloean ko inimoe.* Jo boeta' inta pinogoetoenanmoe naaia na' intau ango-angoi, mangalenja: bajongan im boeta' ing Kanaan, nion komintan i ogoikoe ko inimoe bo kom bajongan i adi'moe bo ko i ompoemoe, pomiaan pogompoeon mononoi, bo Akoeoi ing ki Allah-monia."* 9 Kon toea, kai n singog doman i Allah ko i Ibrahim: „Kon dampig bidon i inimoe, jo biagonmoe in dandiankoe, kabiton ko inimoe tontani' bo moponag ko i adi'moe bo ko i ompoemoe Genesis 17 :10 inta moïtonggoloean ko inimoe.* Jo naaia in dandiankoe inta biagonmoe bo biagon i adi'moe bo i ompoemoe kon tajowonkoe, mangalenja: palot i lolaki ko ï monimoe, komintan soenaton * 11 Aka sinoenat-don imoïkow, jo nion in tomponoeot in dandian 12 ko iNako' bo ko imonimoe .* Palot i adi' lolaki kom bajongan -monimoe bo ko i adi'moe bo ko i ompoemoe, komintan soenaton aka oealoe-don no singgai kong kinotoïntauanea. Jo intau doman inta deeman nongkom boeï'moe, tonga' nobali'-don kom bonoe im baloimoe, bo ki inta sinaloei in doitmoe ko intau in 13 dagang,* bajongan doman monia ing komintan soenaton, dia' mobali' bo dia'. Nanion in tomponoeot in dandiankoe mononoi 14 ko awak-monimoe.* Jo intau lolaki inta dia' soenaton, komintan jopoe'on kom boeï'nja; si inindia'anea in dandiankoe. * 15 Kai n singog doman i Allah ko i Ibrahim: „Ki Sarai, ki boeloimoe, dika-don koeoekonmoe in sia ki Sarai, sing ki Sara 16 -don in tangoinja.* Barakatankoe in sia bo ogoiankoe iikow i adi' lolaki tobatoe' nongko inia. Dapotëa, barakatankoe in sia sampe mobali' in sia ina' im bangoesa moanto', bo pomoeka an 17 doman in datoe dega' tongonoe-mai" * Kon toea, jo nosoemba -don ing ki Ibrahim sampe noïdangop kom boeta' im pogotea bo kinoemosing, kai n singogëa kom bonoe in dodobëa: „Moba li'-bi' dega' i intau inta mogatoet-don no taöng ing kinobiaganëa, i mokodoengkoel-pa ko adi'? Mobali'-bi' dega' ing ki Sara, inta aindon siow no poeloe' no taöng ing kinobiaganëa, i mo- 18 nonggadi'-pa?"* Kai n singog i Ibrahim ko i Allah: „Aka koema bo mobali', dona'- ai-bi' oempaka tonga'-ka ki Ismaël i mo- 19 biag kon tajowonmoe."* Kai n singog i Allah: „Deeman tonga nanion! Dia' mobali' bo dia' moïtotoeoe, ki Sara, ki boeloimoe, i mokotonggadi' ko inimoe ko adi' lolaki tobatoe, inta tangoianmoe ki Isak (= inta koemosing). Bai Akoeoi i morigon kon dandiankoe ko inia, mobali' dandian mononoi ko i adi'nja bo ko 20 i ompoenja* Jo ko i Ismaël bidon, aindon sinarimakoe i oïgoemmoe. Totoeoe, barakatankoe doman ing ki Ismaël, popoboeï'koe in sia bo popoanto'koe totok; mopoeloe' bo dojowa in datoe i momoeka' ko inia, bo bali'onkoe in sia bangoesa moloben * 21 Tonga' dandiankoe im bai n tantoe'onkoe ko i Isak, inta pononggadi' i Sara ko inimoe tongo taong-pa naa. * 22 Naonda i nogogai-don ing ki Allah nosingog ko i Ibrahim, 23 jo ginoemoeat-don-monik in Sia ko i Ibrahim.* Kon toea, jo Genesis 17 : ginama'-don i Ibrahim ing ki Ismaël, ki adi'nja lolaki, bo bajongan i intau inta nobali'don kom bonoe im baloinja bo inta sinaloeinja-don in doitëa, mangalenja: bajongan i intau lolaki kom palot i ata inta ko i Ibrahim, komintanëa sinoenat kon singgai doman inta toea, podoedoei ing kojow i Allah ko inia.* 24 Kon dodai im pinokisoenatanëa, onggot ing kinobiagan i Ibra- 25 him, in siow-don no poeloe' bo siow no taöng;* bo onggot ing kinobiagan i Ismaël, ki adi'nja toea, i mopoeloe'-don bo toloe 26 no taöng bo pinokisoenat.* Tongo-tongo singgai-monag im pi- 27 nokisoenatan i Ibrahim bo i adi'nja, ki Ismaël;* bo bajongan i olit bo ki atanja lolaki bo ki inta nobali'-don kom baloinja bo ki inta sinaloei-don in doitëa ko intau in dagang, komintan pinokisoenat pinojododai takinëa.* Pinototomoe i Ibrahim ko intau ango-angoi. 18 : 1 Noïdoedoei kon toea, jo nokipogontong bidon ing ki Toe- hang ko i Ibrahim kon dioeg ing kajoe noenoek i Mamre, kon toengkoel ing ki Ibrahim i limitoe'-makow ko ngara i lolingkop 2 i laigëa, maga-maga'an (rente-rente'an) in singgai.* Sinintakëa i matanja, jo inontongéa i intau toloe simindog-makow kon tajowonëa. Naonda i nokoontong-mai ko imonia, jo nonbatoek in sia nongko lolingkop i laigëa minaja' nokipodoengkoel kc 3 imonia, bo nosoemba dinoemangop kom boeta',* bo nosingog, kainia: „Toeang, aka aindon i ata naa nokodoengkoel kon totabi nongko i toeang, jo dika ing ki toeang, kaasi', toemalib kon 4 tajowon i ata i toeang.* Siabi' bai m podiaan i intau kon toebig tongopi' pomata/ kon siol i toeang, bo litoe'-pa kon sioengon 5 ing kajoe inta naa;* bai m podiaan i ata naa ko roti tongo totopa', simba' moonow-pa ing gina i toeang; bai moïdoedoei kon toea bo dongka doemapot kom baja'an i toeang. Deeman-ka noïtolaboe' binaja'an i toeang i noïtomboetoeng ko laig i ata naa?" Kai n toebag-monia: „Pomia-monag na' kai n singogmoe 8 nion."* Jo kitojo-ntojong-mai ing ki Ibrahim in sinoemoeot i laigëa bo nokipodoengkoel ko i Sara, kainia: „Pokojombit iikow, pogama' kon topong toloe no kati, poegoet-monag bo 7 pomia roti."* Polat nonbatoek ing ki Ibrahim kong kawangan in sapinja bo ginama'nja ing ki adi' in sapinja tobatoe1' inta molongo' bo mopia, inogoinja ko i atanja, bo baja-baja' i atanja Genesis 18 : 8 toea minaja' dinoengoe' pinokolamemet.* Kon toea, jo ginama' -don i Ibrahim in tete' in sapi bo gonoe'nja bo ki adi' in sapi inta pinokidoengoe'nja, bo inoloedëa kon tajowon-monia. Kojogot monia pongaanan, simindog-makow ing ki Ibrahim kon dioeg-monia kon sioengon ing kajoe inta toea.* 9 Naonda i nopaloet-makow nongaan toea, jo kai n singog -monia ko i Ibrahim: „Ko onda ing ki Sara, ki boeloimoe?" Kai 10 n toebagéa: „Toea in sia kom bonoe i laig."* Kon toea, kai n singog i Toehang: „Dia' mobali' bo dia' baja'an-makow in tongo taöng, moboei-mai iAkoeoi ko inimoe, jo kon dodai doman inta toea ki boeloimoe, ki Sara, i aindon nokotonggadi' ko adi' lolaki tobatoe'." Singog inta toea kinodongogan i Sara, inta mokidongog-makow ko likoed i lolingkop i laig ko likced-mai 11 monia.* — Ki Ibrahim bo ki Sara toea, i aindon doman nogogoejang bo noonggot-don ing kinobiagan-monia; bo ki Sara 12 in dia'-don inoeli'nja.* Sebab nion, kinoemosing ing ki Sara, kai n singogéa kom bonoe in dodobëa: „Minatoi-don ing gara' ko inako', aindon nogogoejang, bo ki boeloikoe doman i aindon 13 nogogoejang!"* Nosingog ing ki Toehang ko i Ibrahim, kainia: „Nongonoe sing kinoemosing-bi' ing ki Sara toea, kainia: Mobali'-pa dega' iakoeoi mokotonggadi', sedang aindon nogogoe- 14 jang iakoeoi?* Ojoeon dega' ing ki inta dia" mobobali' ing ko i Toehang? Kon singgai inta sinantoe', kon taöng inta kon tajowon naa, Akoeoi i moboei-mai ko inimoe, jo kon dodai doman inta toea ki Sara i aindon nokotonggadi' ko adi" lolaki toba- 15 toe"'* Kon toea, jo nogiat-don ing ki Sara, kainia: „Dia'-bi' iakoeoi kinoemosing", si noondok-don in sia. Tonga' kai n singog i Toehang ko inia: „Totoeoe, aindon kinoemosing iikow."* Pinoöigoem ampoeng i Ibrahim silai i intau in Sodom bo Gomora. 16 Kon toea, jo sinimindog-don in toeang toloe inta toea bo minaja'-don singa-singajow i lipoe' in Sodom, bo ki Ibrahim 17 doman i minaja' takin, nogatod ko imonia.* Kobaja-baja' imosia, kai m pororai i Toehang: „Eta-bi' sim boenionkoe-bi' ko i 18 Ibrahim ing ki inta niatonkoe aidan toea ?* Ki Ibrahim doman i mobali' bangoesa moloben bo mokawasa, bo tangoinja im pake'- Genesis 18 : on im bajongan im bangoesa kon. doenia, aka moöigoeman kom 19 barakat in tobatoe'-tobatoe'.* Si aindon pinili'koe in sia; simba' sia i motoendoe' ko i adi'nja bo ko i ompoenja minta — inta moïtonggoloean ko inia — kon dodoedoei kon dalan i Toehang bo kom pokokantang ko inta motoelid bo ko inta mopia; simba' podapoton i Toehang ko i Ibrahim ing ki inta aindon pino- 20 dandinja ko inia."* (Na'toea im pinororainja). Sebab nion, kai n singog i Toehang: „Aindon noïdapot ko inako' ing koeoek ko lipoe' in Sodom bo Gomora, kaï n: totoeoe-don moloben in do- 21 sanja, moromoe' totok* Jo noponag iAkoeoi naaia maja' moïndoi mongo gogoetoe'monia komintan in totoeoe na' podoedoei ing koeoekëa, inta aindon nodapot ko inako', mongo dia', simba' kotaauankoe."* 22 Kon toea, jo minaja'-don in toeang dojowa toea in Sodom, tonga' ki Ibrahim i oemoeran-pa doman simindog-makow kon 23 tajowon i Toehang * Namagi'-don ing ki Ibrahim dinimioeg bo nosingog, kainia: ,,Dia-dia'-ka im pogoeraaton i Toehang i intau 24 motoelid takin i intau moromoe'?* Aka dega' panga', ojoeon i lima-mai no poeloe' i intau motoelid ing kom bonoe i lipoe inta toea, dia-dia'-ka im pogoeraaton i Toehang imosia bo dia' kotabi i Toehang i lipoe' inta toea si intau motoelid lima no 25 poeloe' inta kom bonoenja?* Tonga'-pa doman joemajce' ko i Toehang i momia ko inta na'toea, mangalenja: momatoi ko intau motoelid takin i intau moromoe', na'-bi' batangan i intau motoelid im potongkaion i intau moromoe'. Tonga'-pa doman joemajoë' ko iNimoe! Dia-dia'-ka i momomoetoes in sinangkoeb (m) in doenia bo dia' popototoeoenja ing ki inta motoe- 26 lid?"* Kai n toebag i Toehang: „Aka koema bo modoengkoelkoe i intau motoelid i lima-mai no poeloe' ing kom bonoe i lipoe in Sodom toea, jo ampoengankoe i lipoe' inta toea si mosia. * 27 Kai n singog bidon i Ibrahim: „Ampoeng Toehang! ata naa inta nongkong ginaboei bo loboed i joemosingog takin i Toe- 28 hang.* Aka dega' ko intau lima no poeloe', inta motoelid toea, nogaat-pa ko lima; dia-dia'-ka im pogoeraaton i Toehang i lipoe' inta toea, sin dongka nogaat ko intau lima toea? Kai n singog i Toehang: „ Aka modoengkoelkoe i intau opat no poeloe' bo lima inta motoelid kom bonoe i lipoe' inta toea, jo dia' 29 -bi' pogoeraatonkoe."* Kai n singog bidon i Ibrahim ko i Toehang: „Aka dega' kodoengkoelan ko intau opat no poeloe' Genesis 18 : (inta motoelid) ing kon toea?" Kai n toebag i Toehang: „Sebab intau opat no poeloe' toea, dia' iAkoeoi momogoeraat ko lipoe' 30 inta toea."* Kai n singog i Ibrahim: „Aka mobali', dika-bi' toemoroe' ing ki Toehang, si ata naa i mosingog-pa. Aka dega' kodoengkoelan ko intau toloe no poeloe' (inta motoelid) ?" Kai n toebag i Toehang: „Aka modoengkoelkoe i intau toloe no poeloe' (inta motoelid), dia'-bi' pogoeraatonkoe i lipoe' inta 31 toea."* Kai n singog bidon i Ibrahim: „Ampoeng Toehang! si ata naa i mosingog-pa ko i Toehang. Aka dega' kodoengkoelan ko intau dojowa no poeloe' (inta motoelid) ?" Kai n toebag i Toehang: „Dia'-bf pogoeraatonkoe i lipoe' inta toea si intau 32 dojowa no poeloe' (inta motoelid) toea."* Kai n singog bidon i Ibrahim: „Aka koema bo mobali', dika-bi' toemoroe' ing ki Toehang sing komintan-pa mosingog i ata naa. Aka dega' tonga'-bi' kodoengkoelan ko intau mopoeloe' (inta mgtoelid) ing kon toea?" Kai n toebag i Toehang: „Dia'-bi' pogoeraatonkoe i lipoe' inta toea si intau mopoeloe' toea."* 33 Naonda i nopaloet-don in singogëa ko i Ibrahim toea, jo dinoemapot-don ing ki Toehang, bo ki Ibrahim i noboei-don kom pinogoetoenanëa.* Pinototomoe i Loet ko intau ango-angoi. 19 : 1 Naonda i nololaboeng-don, jo malaikat dojowa toea i nodapot-don ko lipoe' in Sodom. Kon dodai in toea ki Loet doman i a limitoe'-makow ko ngara i lolingkop i lipoe' in Sodom toea. Naonda i inontong-mai i Loet imosia, jo sinimindog in sia bo minaja' nokipodoengkoel ko imonia, polat nosoemba sampe noï- 2 dangop kom boeta' im pogotëa,* bo nosingog, kainia: „Aka koema bo mopia doman, toeang, jo mongandoep-pa kom baloi i ata naa, mosioegpa kon toea in dolom inta naa bo bata'an in siol i toeang; bai ikolom dolo-dolom mododop bo mopokodapot kom baja'an nai toeang." Kai n toebag naja doea: ,,Dona'-ai 3 -don, mosioeg-don ing kami ko loeai naa."* Jo binoeo-boeoian i Loet, sampe nongandoep in taja doea ko inia bo sinoemoeot kom baloinja. Kon toea, pinokidoengoe'an i Loet ing kaanonmonia, pinokimiaanëa i roti inta dia' iragian; bo nongaan-don imosia.* Genesis 19 : Kororomoe' i intau in. Sodom. 4 Dia'-pa sinoemoeot in tosioegan imosia, jo noi'angoi-don im bajongan i intau lolaki i lipoe' inta toea, mangalenja: intau lolaki in Sodom, goerangëa bo tajow-mobiag, komintan noliboe 5 kom baloi toea* bo nokoeoek ko i Loet, kai-monia: ,,Ko oo da-bi' i intau inta noïangoi ko inimoe do] om inta naa ? Dia-mai imosia poloeai, simba' pomiaan-nami onoe ing koïbog-nami ko imo- 6 nia!"* Kon toea, jo iloemoeai-don ing ki Loet ko imonia, bo 7 ilingkopanëa i lolingkop* bo nosingog, kainia: „E, ginaloemkoe 8 minta, dika imoïkow momia ko inta moraat!* Ko inako', ojoeon i adi' bobai dojowa inta mongodeaga-pa; siabi' bo atodonkoe imosia poloeai ko imonimoe, pomia-monag-monimoe ko imonia naonda ing koïbog-monimoe; tonga' dika imoïkow momia ko onoe ko lolaki inta naa, si naaia imosia kon sioengon i atop- 9 koe."* Kai n singog i intau moanto' toea: „Koligai! Sia in tonga'-bi' intau ango-angoi, jo momarenta ko inaton! Naaia pomiaan-nami i moraat ko inimoe, polioe ko intau dojowa inta nion!" Polat-monia pinorogoepit ing ki Loet bo aindon mojoe- 10 mog ko lolingkop.* Tonga' kon dodai in toea, sinonggo' i intau dojowa toea i limanja, inoegoet-monia ing ki Loet pinotoeot 11 kom baloi, bo kinoensi'an-monia i lolingkop,* polat-monia pinopojabon i mata im bajongan i intau inta kon dolaag im baloi toea, kinabit kon tajow-mobiag bo pinobaja' ing goerangéa, nodait pinopojabon i mata-monia, sampe dia'-don nooeli'-monia i lolingkop, oempaka sinimilopi' totok imosia i notajak.* Kicaososimparoet i Loet. 12 Kon toea, kai n singog i intau dojowa toea ko i Loet: „Ki ine-pa dega1' ing kong galoemmoe? Aka ojoeon ing ki mototakamoe pinomaja' ki adi'moe lolaki ande ki adi'moe bobai, bo bajongan i intaumoe kom bonoe i lipoe' inta naa, pianja daitmoe 13 poloeai imosia ko naa!* Sim pogoeraaton-don-nami naa i lipoe inta naa; si aindon nodapot ko i Toehang ing koeoek (ngadoean) moloben ko(n tala' i) lipoe' inta naa, jo pinopotaba'an-don i 14 Toehang ko inami pokipogoeraatan i lipoe' inta naa."* Kon toea, jo iloemoeai-don ing ki Loet bo nojosingog i mototakanja, inta noboeloi ko i adi'nja bobai, kainia: „Koligai, loeai-don ko Genesis 19 : naa, sim pokipogoeraat-don i Toehang i lipoe' inta naa.' Tonga' kom pororai i mototakanja, dega' ki Loet toea i momalitoemboei-bi'.* 15 Naonda i moniar-don im pomataan, jo dinoda-doda kan-don i malaikat dojowa toea ing ki Loet, kai-monia: „Koligai iikow! dia-don ing ki boeloimoe bo ki adi'moe bobai dojowa inta kong galoemmoe naa bo baja'-don, simba' dia' ikow doman i mobo- 16 dito sin dosa i lipoe' inta naa." * Tonga' nopokooloi ing ki Loet kom poboboeatëa. Sebab nion, kinantangan naja doea : lima i Loet bo i boeloinja bo i adi'nja bobai dojowa toea — sing koïbog i Toehang i moïsimparoet kom bodito imosia — bo 17 inatod-don imosia pinoloeai ko lipoe' inta toea * Naonda imosia i inatod-don-monia pinoloeai, kai mogogatod toea: „Polagoei -don imoïkow, aka moibog moïsimparoet kom bodito. Dika moboboei ko likoed, bo dika mogogai ko onda-onda-ka ko lopa i Jarden naa. Polagoei kom boeloe-boeloedanea, simba dia 18 imoïkow i mobodito." * Tonga' kai n singog i Loet ko inia: 19 „Aka mobali', dika, kaasi', nanion, toeang! * Aindon kinotabi i toeang i ata naa, totabi i toeang inta pinoontong ko i ata naa moloben totok, sing ki toeang i nomiag kong kobobiag i ata naa; tonga' dia' toegat i ropot i ata naa molagcei kom boeloeboeloedanëa toea, dega' kooemaan-bi' im bodito i ata naa bo 20 matoi i ata naa.* Aka mobali', indoi-ai-pa, lipoe inta toea modioeg, mokolagoei i ata naa kon toea-ta, bo lipoe doman toea moïntok. Siabi' ata naa i maja' mogadop kon toea — deeman -ka moïntok in sia? — bo moïsimparoet ing kobobiag i ata 21 naa."* Kai n toebagëa ko i Loet: „Oïgoemmoe doman nion in sinarimakoe, mangalenja: lipoe' inta siningogmoe nion, in dia' 22 pogoeraatonkoe.* Lagi-don polagoei iikow popoadop i awakmoe kon toea-ta; sin dia'pa iakoeoi motaau momia ko onoe, aka dia'-pa iikow modapot kon toea-ta." Sebab nion, lipoe inta toea sinangoian Soar (= inta moïntok). Kinopopajong i lipoe' in Sodom bo Gomora. 23 Naonda i nomoeka'-don in singgai bo sinoemoeot-don ing 24 ki Loet kon Soar, * jo kon dodai doman inta toea pinopoonag -don i Toehang i oejan malelang bo toeloe' nongko langit ko 25 lipoe' in Sodom bo Gomora toea.* Kon toea, jo kinokai-don i Genesis 19 : Toehang i lipoe' inta toea taki-takin i lopa' i Jarden bo bajongan i intau i lipoe' minta toea bo bajongan im pomomoelaan 26 kom boeta'nja .* Tonga' ki boeloi i Loet, naonda ing kodoedoedoedoei ko i Loet, noboboei in sia kon toemi, polat nobaloei nobali' oïgi simoeton in sia.* 27 Kon singgai inta toea, dolo-dolom doman monik, iloemoeai ing ki Ibrahim minaja' in tampat inta sinindoganëa kon tajo- 28 won i Toehang.* Naonda i noïndoi in sia kon dampig i lipoe' in Sodom bo Gomora bo ko lopa' i Jarden, jo inontongëa im pojok in toeloe' nomoeka' nongkom boeta', na'tongkai im pojok in toeloe' kom polololangan ko oeatoi.* 29 Kon toengkoel im pinokokaian i Allah ko lipoe' minta ko lopa' i Jarden, jo noïtanob ko inia ing ki Ibrahim; sebab nion, pinoloeainja ing ki Loet ko joeak im bodito kon dodai im pinckokaianëa ko lipoe' inta pinononggolitoe'an i Loet toea.* 30 Kon toea, jo iloemoeai-don ing ki Loet ko lipoe' in Soar bo nogoetoen kom boeloe-boeloedanéa takin i adi'nja bobai dojcwa; si noondok-don in sia i nogoetoen kon Soar. Jo nogoetoen in sia takin i adi'nja bobai dojowa kom bonoe i angob.* Ki Ibrahim ko lipoe' ing G-erar. 20 : 1 Kon toea, jo noboeat-don ing ki Ibrahim kon toea-ta bo minaja' na' dampig-monag, bo sinoemonggolitoe' in sia kon sigad i lipoe' ing Kades bo Soer bo nogoetoen ko lipoe' ing 2 Gerar.* Pinogoeman i Ibrahim kong ki boeloinja, ki Sara, sia ing ki bobainja. Sebab nion, pinopotaba'an i Abimelech, datoe 3 ing Gerar, i intaunja pinokigama'an ko i Sara toea.* Tonga' namangoi ing ki Allah kon dolom ko i Abimelech kom bonoe in togoïn(d)op, kai n singogëa ko inia: „Dia' mobali' bo dia' matoi iikow, sim bobai inta pinokigama'moe, ki boeloi-bi' i 4 intau." * Tonga' dia'-pa-bi' ing ki Abimelech notoniboeloi takin i Sara toea. Sebab nion,, kai n singogëa: „Toehang, dia-dia'-ka 5 ing ki Allah i momatoi ko intau inta dia' kotala'?* Deeman-ka ki Ibrahim tontani' i nosingog ko inako' nanaa: sia ing ki bobaikoe? Bo bobai doman inta naa tontani' i nosingog nanaa: sia ing ki lolakikoe. Takin toelid ing ginakoe bo darit i limakoe 6 doman, aindon pinomiakoe in toea."* Kai n singog i Allah ko inia kom bonoe in togoïnop toea: „Totoeoe, aing kinotaauan- Genesis 20 : koe, ikow in dia' noïtala' ko inta pinomiamoe nion, bo aindon doman inimalowankoe iikow ko momia kon dosa ko iNako'; 7 sebab nion, dia'-pa inogoikoe iikow notoniboeloi takinea.* Jo naaia im poboeimoe ing ki boeloi i intau toea - sing ki boeloinja i nabi - simba' sia i moïgoem do'a silaimoe bo mobiag-pa iikow. Tonga' aka dia' poboeimoe im bobai inta nion, jo kotaauan- 8 moe-don: totoeoe, matoi iikow, dapotëa, moïkow motoloeadiV * Naonda i nobajag-makow, jc nobangon-don ing ki Abimelech bo nodaitëa inoïni' im bajongan im bobatonja bo pinodapotëa kom bongolan-monia im bajongan in singog minta inta 9 toea. Jo bajongan i intau toea komintan noondok totok.* Noïdoedoei kon toea, pinokiöini" i Abimelech ing ki Ibrahim bc nosingog ko inia, kainia: „Na'-bi' onda inaa, inta pinomiamoe ko inami, bo onoe in tala'koe ko inimoe sampe popoangoianmoe-bi' in dosa moloben iakoeoi bo poparentaankoe doman? Pinomomiamoe ko inako' deeman-bi' na' atorang-nami 10 (oea'-nami)Kai n singog doman i Abimelech ko i Ibrahim: „Onoe-bi' inta nokoondok ko inimoe sampe pinomiamoe inta 11 nanion?"* Kai n toebag i Ibrahim: „Kom pororaikoe: ko lipoe' inta naa dia' i moondok ko i Allah, mologit-makow patoion 12 -monia iakoeoi sing ki boeloikoe.* Bo totoeoe-bi, sia ing ki bobaikoe doman, sia doman ing ki adi' i ama'koe, tonga' dee- 13 man ki adi' i ina'koe, jo sia i nobali'-don ki boeloikoe.* Kon toengkoel-pa im pinotaba' i Allah iakoeoi minaja' magi'-makow i mojajoe' kom baloi i ama'koe, kai n singogkoe ko i boeloikoe naa: naaia in tabimoe ko inako' inta mobali'moe poontong ko inako': Ko onda-onda-don im baja'an-natonda, jo pogoeman, kamakow: akoeoi ing ki lolakimoe." * 14 Noïdoedoei kon toea, jo pinokigama'an-don i Abimelech in domba bo sapi, dega' tongonoe-mai no batoe', bo ata lolaki bo ata bobai, bo inogoinja ko i Ibrahim, bo pinoboeinja-don 15 doman ko inia ing ki boeloinja, ki Sara* Kai n singog doman i Abimelech: „Bajongan im boeta'koe kon tajowonmoe, pogoe- 16 toen ko onda ing koïbogmoe pononggolitoe'an."* Kai n singogëa ko i Sara: „Ki lolakimoe nion i aindon inogoiankoe im pera tongo riboe no pata', mangalenja: momia kolob i matamoe bo mata im bajongan i intaumoe; nanion nooeli moe i oja 17 inta kotompo-tompod.* Kon toea, jo pinoïgoeman-don i Ibrahim do'a ko i Allah, bo ijotonan-don i Allah ing ki Genesis 20 : Abimelech, ki boeloinja bo bajongan i atanja bobai, sampe 18 noboei-don nokotonggadi' imosia * Si aindon pinopobanto' i Toehang im bajongan im bobai kom bonoe ing komalig i Abimelech sing ki Sara, ki boeloi i Ibrahim.* Kinobobali' i Isak. Ki Hagar bo ki Ismaël. 21 : 1 Kon toea, jo pinodapot-don i Toehang ko i Sara ing ki inta pinodandinja, bo pinomia i Toehang ko inia podoedoei in 2 singogëa,* mangalenja: ki Sara toea i nonogoesian-don bo nononggadi'-don in sia ko adi' lolaki tobatoe' ko i Ibrahim kong kinogogoejanganëa, kon singgai inta aindon sinantoe' i Allah 3 ko inia.* Jo sinangoian i Ibrahim ing ki adi'nja, inta pinonong- 4 gadi' i Sara toea, ki Isak.* Naonda im binaja'an-makow i oealoe no singgai kong kinotoïntauan i Isak, jo pinokisoenat-don i Ibrahim ing ki Isak, ki adi'nja, podoedoei ing kojow i Toehang 5 ko inia.* - Kon toengkoel ing ki Ibrahim i nokotonggadi' ko i Isak, jo onggot ing kinobiaganëa i mogatoet-don no taöng.* 6 - Kai n singog i Sara: „Naanta, aim pinokosing i Allah iakoeoi; ki ine-don i inta mokodongog kong ki inta naa, jo koemosing 7 in sia ko inako'."* Kai n singogëa doman: „Kolipod ki ine-bi' dega' i nokopogoeman ko i Ibrahim: „ki Sara i mokopotete' ko adi'! ? „Tonga' pinononggadi'koe doman ko inia i adi' lolaki to„batoe' kong kinogogoejanganëa."* 8 Koloben-koloben i adi' inta toea, sampe sinipoe'-don (ginoeat-don)kon tete'. Naonda ing ki Isak toea i nosipoe'-don kon tete', jo kon singgai inta toea pinomiaan i Ibrahim kom pomo- 9 kaanan moloben.* Kon toea, inontong i Sara ing ki adi' i Hagar, bobai Masir, inta pinononggadi'nja ko i Ibrahim toea, kojogot 10 mogogitog.* Kai n singog i Sara ko i Ibrahim: „Oentcen-don -makow im bobai ata inta toea takin i adi'nja; sing ki adi' im bobai ata inta toea in dia' mobali' motogi takin i adi'koe, ki 11 Isak naa."* Nokodongog-mai kon singog inta na'toea, jo notapod-don im pogot i Ibrahim, sing ki Ismael toea ing ki adi'nja 12 doman.* Tonga' kai n singog i Allah ko i Ibrahim: „Dika-bi' motapod im pogotmoe kong ki inta siningog i Sara toea ko adi' inta nion bo ko i atamoe bobai nion. Doedoei-ai makow im bajongan in singogëa ko inimoe; sing ki Isak bi' nion im pomoe- Genesis 2J : 13 ka'an ing ki inta totok boeï'moe.* Jo ki adi' i atamoe bobai nion im bali'onkoe doman bangoesa moloben, sin sia doman ing ki adi'moe."* 14 Naonda i nonindar-don im pomataan, jo nobangon-don ing ki Ibrahim, bo ginama'nja i roti bo kirbat inta binonoean in toebig, inogoinja ko i Hagar, pinopopotaanëa ko obaganja ing ki adi'nja bo pinotaba'nja-don in sia minaja'. Kon toea, jo mi- 15 naja'-don ing ki Hagar bo noïlale ko lopa' im Bersjeba.* Naonda i nodait-don in toebig kong kirbat toea, jo inoelidëa 16 i adi' toea kon sioengon ing kajoe moïntok,* bo minaja' in sia ilimitoe' ko molijajoe', dega' baroengon-makow im batoe i jajoe'nja; sing kai n singogëa: „Dia' mokoïgon iakoeoi i moïndoi -makow kong kopatoian i adi' inta naa!" Kolitoe-litoe'-makow in sia nojogintontong i adi'nja, nongombal ing ki adi'nja ki- 17 koea-koeak-mai.* Kon toea, jo dinongog-don i Allah in singog i adi' inta mongombal-mai toea, bo nokoeoek i malaikat i Allah nongko langit ko i Hagar, kai n singogëa ko inia: „Onoe-bi' inta mokosoesa ko inimoe? Dika moondok, si aindon dinongog i Allah i ombal i adi'moe toea, na' kai mangale in tangoinja 18 (ki Ismaël = ki Allah i mokodongog).* Sindog-don iikow, boeat-don i adi' inta toea, opod-ai in sia i limamoe; sim pomiaan- 19 koe in sia fooeï' moloben."* Kon toea, jo pinopoïndoi-don i Allah i mata i Hagar, bo inontongëa-don im boekaka' tobatoe'; polatëa minaja' binonoean in toebig ing kirbat toea bo pinopoïnoemëa ko i adi'nja toea.* 20 Jo sinakinan i Allah i adi' inta toea; koloben-koloben in sia bo sinoemonggolitoe' in sia ko lopa' im belantara, nobali' 21 intau momomiot.* Nanion, sinoemonggolitoe'-don in sia ko lopa' im belantara Paran, bo pinogama'an i ina'nja kom bobai i Masir inta pinopoboeloianëa ko i Ismaël.* Ki Ibraliim kom Bers|eba. 22 Pinamping bidon magi', kon toengkoel in toea nosingog ing ki Abimalech bo ki Pichol, panggoeloe in soroedado, ko ï Ibrahim, kai-monia: „Naanta, ki Allah doman ing kotaki-ta- 23 kinmoe kom bajongan i oaidan inta pomiaanmoe.* Sebab nion, pianja, naaia doman pongibot iikow takin in tangoi i Allah, simba' dia' tompobalikonmoe iakoeoi bo ki adi'koe bo boef- Genesis . . 21 : koe, tonga' pomiaanmoe ing ki inta mopia ko mako bo kom boeta' inta pinogoetoenanmoe nion, podoedoei ing ki inta pi- 24 nomiakoe-don ko inimoe."* Kai n singog i Ibrahim: „Pianja, 25 mongibot lakoeoi."* Tonga' nopongadoe ing ki Ibrahim ko ï Abimelech kong gogoetoe' i ata i Abimelech, si ïjampat-monia 26 im parigi' i Ibrahim tobatoe'.* Kain toebag i Abimelech: „Dia' -b/ kinotaauankoe mongo ki ine inta nomia ko inta nanion. Dia' doman pinotaaumoe ko inako', bo dia' doman lalat dinongogkoe ing ki inta toea, sim bai n doman kon singgai inta naa bo kinotaauankoe."* 27 Kon toea, jo nogama'-don ing ki Ibrahim kon domba bo sapi, dega' tongonoe-mai, bo inogoinja ko i Abimelech, bo no- 28 dandian-don in taja doea.* Naonda in sinontani'-don i Ibrahim 29 ing ki adi' in domba pitoe,* jo nolibo'-don ing ki Abimelech ko i Ibrahim, kainia: „Pomiaan onoe ing ki adi' in domba pitoe 30 nion inta sinontani'moe?"* Kai n toebag i Ibrahim: „Ki adi' in domba pitoe inta naa, pianja gama'moe ko limakoe, pomiaan takoesi ko inako' ko akoeoi i nokikali kom parigi' inta naa. 31 Sebab nion, tampat inta toea sinangoian Bersjeba, smg kon 32 toea-ta im pinongongibotan naja doea* Na'toea im pinododandian naja doea kom Bersjeba toea. Nopaloet-makow toea, 30 noboeat-don ing ki Abimelech bo ki Pichol, panggoeloe in so- 33 roedadonja, bo noboei-don kom boeta' i intau im Püistin Jo ki Ibrahim toea, pinomoelanja i lokoejoe' tongo pangkoi kom Bersjeba toea bo nokoeani kon tangoi i Toehang, mangalenja. 34 ki Allah inta oemoeran-bi' mononoi.* Noonggot-pa im pinogoetoenan i Ibrahim kom boeta' i intau im Pilistin toea. Dinodoedoei i Ibrahim ko i T. Allah. 22 • 1 Noïdoedoei kon toea, sinoengkoelan i Allah ing ki Ibrahim, kai n singogéa ko inia: „Hai Ibrahim!" Kai n toebagea: „Ata 2 naa, toeang."* Kai n singog i Allah: „Naaia gama'moe ing ki adi'moe toelong inta kototabimoe, mangalenja: ki Isak, dia in sia maja' im boeta' i Moria, bo pomiaan in sia korban kon toedoe im boeloed tobatoe', inta bai 11 toendoe'onkoe ko mimoe. 3 Naonda i nobangon-don-monik ing ki Ibrahim dolo-do.om mo dodop, jo inaipanéa-don ing kaldainja bo dinianja ing ki atanja Hninwa bo ki Isak, ki adi'nja; noniai kong kajoe potoeba an Genesis 22 : kong korban, bo noboeat-don ing ki Ibrahim minaja' in tampat inta pinogoeman i Allah ko inia.* 4 Naonda i nogintoloe-don in singgai, jo sinintak i Ibrahim 5 i matanja jo inontongëa-don in tampat inta toea ko mojajoe'.* Kon toea, kai n singogëa ko i atanja: „Ko naa-don imoïkow takin ing kaldai naa; jo akoeoi naa bo adi' inta naa i maja'-pa in toea mosambajang; naonda i mopaloet-makow bo moboei 6 -mai ing kaminda ko imonimoe."* Jo ginama'-don i Ibrahim ing kajoe ing korban toea bo pinokipotaanëa ko i Isak, ki adi'nja, bo sia tontani' i nodia kon toeloe' bo tosilad. Kon toea, jo 7 minaja'-don in taja doea kojota-jotakin.* Kobaja-baja', kai n singog i Isak ko i ama'nja, ki Ibrahim,: „Mama'!" Kai n toebag i Ibrahim: „Eta, onoe e adi'koe?" Kai n singog i Isak: „Indoi -ai-ka, naaia-don in toeloe' bo kajoe, tonga' ko onda degain 8 domba inta pomiaan korban?"* Kai n toebag i Ibrahim: „E adi'koe, bai ng ki Allah i mopoojoeon in domba inta pomiaan korban!" Nanion, minaja'-don in taja doea kojota-jotakin.* 9 Naonda i nodapot-don in taja doea kom boeloed inta pinogoeman-don i Allah ko inia, jo pinomia-don i Ibrahim i medzbah, pinojotombaloinja ing kajoe kon toedoe i medzbah, bo sinokigëa ing ki Isak, ki adi'nja, bo pinopooekatéa kon toedoe i 10 medzbah kon toedoe ing kajoe toea.* Kon toea, jo sinonggo' -don i Ibrahim i limanja bo ginama'nja-don in tosiladëa pora- 11 ta' ko i adi'nja.* Tonga' kon dodai doman inta toea, sinalidongogëa-mai ing koeoek i malaikat i Toehang nongko langit, kai n singogëa ko inia: „Ibrahim, Ibrahim!" Kai n toebag i Ibrahim: 12 „Naaia-bi' i ata naa, Toehang!"* Kai n singog i malaikat toea: „Dika iikow i mopodapot i limamoe ko i adi'moe nion! dika pomiaanmoe onoe in sia; si naaia aindon kinotaauankoe ko ikow i moondok totok ko i Allah, sedang-pa ki adi'moe toelong, dia' 13 bi' doman binajowmoe ko inako'."* Kon toea, jo sinintak-don i Ibrahim i matanja bo inontongëa in domba kolakian noïkarit in toengoinja ko limboejoen. Folat-don minaja' i Ibrahim ginama' in domba inta toea bo irata'nja, pinomia korban, pino- 14 nolioe ko i adi'nja.* Jo sinangoian i Ibrahim in tampat inta toea: Ki Toehang i mopoojoeon. - Sebab nion, kai n singog i intau, magi" inaa: Kon toedoe im boeloed i Toehang inta popoojoeonan (i Toehang). -* 15 Nokoeoek bidon nogindoea i malaikat i Toehang nongko Genesis 22 : 16 langit ko i Ibrahim,* kainia: „Mopongibot iakoeoi im batangankoe - kai Toehang-, sedang aindon pinomiamoe ing ki inta nanion, bo dia' doman binajowmoe (sinahangmoe) ing ki adi'- 17 moe, ki adi'moe toelong, ko iNako',* jo totoeoe, barakatankoc iikow bo popoanto'koe im boeï'moe na' kobajong in toendi ko langit bo na' kobajong im pintad kon dagat; simba' mosia i motogi ko lolingkop i lipoe' im bajongan ing kodop (moesoeh) 18 -mcnia.* Jo bajongan im bangoesa kon doenia i moöigoeman kom barakat takin in tangoi im boefmoe; si ikow in dinoe- 19 moedoei kon singogkoe." * Nopaloet-makow in toea jo noboei -don ing ki Ibrahim ko i atanja bo noboeat-don imosia, noboei jota-jotakin kom Bersjeba. Jo nogoetoen-don ing ki Ibrahim kom Bersjeba toea. * 20 Noïdoedoei kon toea, pinotaau i intau ko i Ibrahim, kainia: „Ki Milka doman i aindon nononggadi' ko adi' lolaki ko 21 i Nahor, ki oetatmoe toea,* mangalenja: ki Oes, ki adi'nja inta goeja-goejang, bo ki Boes ki ai-ainja, bo ki Kemoeël - ki 22 ama' i Aram-,* bo ki Kesed, bo ki Hazo, bo ki Pildas, bo ki 23 Jidlaf bo ki Betoeël;* jo ki Betoeël i nokotonggadi' ko i Ribka. Jo intau taja oealoe inta naa im pinononggadi' i Milka ko 24 i Nahor, ki oetat i Ibrahim toea.* Jo pinononggadi'' doman im pahang i Nahor, ki Reoema, ko i Nahor ing ki Tebah, ki Gaham, ki Tahas bo ki Maacha. * Kinopopatoi i Sara. 23 : 1 Koonggot ing kinobiagan i Sara mogatoet don bo dojowa 2 no poeloe' bo pitoe no taöng, * bo minatoi-don in sia kong Kirjat-Arba, mangalenja: ko lipoe' i Hebron kom boeta' ing Kanaan. Kon toea, jo sinoemoeot-don ing ki Ibrahim kom 3 baloinja bo nonanob ko i Sara bo inombalanëa in sia. * Nopaloet-makow in toea, jo sinimindog-don ing ki Ibrahim kon tajowon i baloenja toea bo iloemoeai-don in sia, minaja' nokipodoengkoel ko intau i Het, kai n singogëa ko imonia : * 4 „Akoeoi naa i intau ango-angoi ko joeak-monimoe. Aka mobali', ogoi-ai-pa iakoeoi in tambak pogompoeon ko joeak-monimoe; simba' poloeaion ing ki baloekoe bo lobongonkoe." * 5, 6 Kai n toebag i intau i Het toea ko i Ibrahim: * „Aka mobali', toeang, indongog-ai pa ko inami: ki toeang i na datoe moloben ko joeak-nami; lobong ing ki baloemoe nion kon tambak Genesis 23 : -nami, ko onda ing koïbogmoe, kon tambak inta mopia totok. Kon dampig-nami, dia' mongo tobatoe' i mogimalow ko inimoe 7 kom polclobonganëa, kom polobongan ko i baloemoe."* Kon toea, jo sinimindog-don ing ki Ibrahim bo nosoemba ko intau 8 i Het toea, * kai n singogéa ko imonia: ,,Aka moïbog imoïkow kong ki baloekoe toea im poloeaionkoe bo lobongon, jo indongog-ai-pa bo toeloeng-ai-pa iakoeoi bo poïgoem-pa ko i Efron, 9 ki adi' i Sohar, * simba' potaloeinja ko inako' i angob i Machpela inta kong kilid ing goba'nja; tongonoe-ka im bolinja, aka mobali', ogoinja ko inako' pomiaankoe pololobongan pogompoeon 10 ko joeak-monimoe." * Ki Efron toea i limitoe' doman makow ko joeak i intau i Het toea, jo nosingog in sia ko i Ibrahim kon tajowon im bajongan i intau i Het tongo doea bo i intau 11 inta loeai-toeot ko lolingkop i lipoe' inta toea, kainia: * ,,Toeang, aka mobali', indongog-ai-pa ko inako'. Boeta' inta toea i ogoikoe ko i toeang, bo angob doman inta kom bonoenja i ogoikoe ko i toeang; kon tajowon im bajongan im boeï'koe bo agatkoe jo ogoikoe, dia' oebolianan, im boeta' inta toea ko 12 inimoe; lobong-don ing ki baloemoe nion." * Kon toea, jo nosoemba-don ing ki Ibrahim kon tajowon im bajongan i intau i 13 Het toea, * kai n singogéa ko i Efron - koïndongogan-makow im bajongan i intau toea- : ,.Aka koema, totoeoe iikow ki Efron, jo indongog-ai-pa in singogkoe naa: Pianja, oebolianankoe im boeta' inta toea. Aka mobali', abat-ai im boli im boeta'moe nion ko inako'; simba' lobongonkoe ing ki baloekoe 14, 15 kon toea." * Kai n toebag i Efron ko i Ibrahim: * „Toeang, aka mobali', indongog-ai-pa in singogkoe. Boeta' tongo boeta'an inta tonga'-bi' opat no gatoet no sikel pera (± ƒ 680.-) im bolinja, onoe-bi' in toea ko intau inta na' akoeoi bo ki toeang? 16 Lobong-don ing ki baloemoe nion." * Kon toea jo kinomangalean-don i Ibrahim i mangale in singog i Efron toea, polatéa-don sinimbang ko i Efron toea ing kobajong in doit inta kinotangoian i Efron toea kon tajowon im bajongan 1 intau i Het toea, mangalenja: pera opat no gatoet no sikel, inta noï- 17 pake' ko intau in dagang. * Nanion im boba-bobaja'nja ing goba' i Efron ko Machpela, inta nojogintontong i lipoe' i Mamre, mangalenja: goba' bo angob inta kom bonoenja, bo bajongan ing kajoe inta kong goba' toea bo kom boeta' inta ko 18 liboenja, * nion komintan im pinomia kajoeonan i Ibrahim kon Genesis 23 : tajowon i intau i Het, inta loeai-toeot ko lolingkop i lipoe'-mo- 19 nia.* Noïdoedoei kon toea, jo ilobong-don i Ibrahim ing ki baloenja, ki Sara, kom bonoe i angob kong goba' i Machpela inta nojogintontong i lipoe' i Mamre, mangalenja: lipoe' i Hebron, 20 kom boeta' ing Kanaan. * Nanion im böba-bobaja/nja ing goba' inta toea bo angob inta kom bonoenja, inta pinotaloei i intau i Het ko i Ibrahim, pomiaan pololobongan pogompoeon.* Pinototoniboejoi i Isak na ja doea i Ribka. 24 : 1 Ki Ibrahim doman i aindon nogogoejang bo no(do)roeng- koe'don kong kinobiaganéa; binarakatan-don i Toehang 2 ing ki Ibrahim kom bajongan i onoe-don. * Kon dodai in toea, nosingog ing ki Ibrahim ko olitëa inta nobali'-don torsggoeloe kom baloinja, inta mololoekad kom bajongan ing kajoeonanëa, 3 kainia: „Popooekat-pa i limamoe kom paakoe;* simba' pokipongibotankoe iikow ko i Toehang, ki Allah i langit bo boeta', kon dika pogama'anmoe ing ki adi'koe kom bobai mongodeaga i intau ing Kanaan, inta motogi kom boeta' pinogoetoenan- 4 koe. * Pianja, maja' iikow im boeta' kinobotakan i impoejoeankoe bo kom boeï'koe, bo pogama'anmoe kom bobai poboe- 5 loion i adi'koe, i Isak."* Kai n toebag i olitëa toea ko inia: „Jo aka dega' doï' im bobai inta toea doemoedoei ko ata naa mamangoi i lipoe' inta naa, jo mobali'-bi' dega' in diaan i ata naa ing ki adi' i toeang maja' i lipoe' inta toea, boeta' inta 6 sinala'an-don i toeang toea?" * Kai n singog i Ibrahim ko inia: 7 „Dia' mcbali'moe diaan ing ki adi'koe kon toea ta. * Eai ng ki Toehang, ki Allah i langit, inta nopoloeai-don ko inako' kom baloi i ama'koe bo kom boeta' kinobotakan i impoejoeankoe, inta nodandi bo nongibot ko inako', kainia: Ko i adi'moe bo ko i ompoemoe im pobogoiankoe kom boeta' inta naa, - jo Sia doman i mopotaba' i malaikatëa kon tajowonmoe, simba' mokodia-mai iikow kom bobai poboeloion i adi'koe nongkon toea.* 8 Tonga' aka doï' dega' im bobai inta toea doemoedoei ko inimoe, jo moloeat iikow ko ibotmoe nion ko inako'. Tonga' dia' 9 mobali'moe diaan ing ki adi'koe pobaja' in toea-ta." * Kon toea, jo pinopooekat-don i olitëa toea i limanja kom paa i Ibrahim bo nongibot-don in sia podoedoei i ibog i Ibrahim. * 10 Nopaloet-makow toea, jo nogama'-don i olitëa toea ko on- Genesis 24 : ta i toeangea mopoeloe' bo nobantal-don in sia ko roepa-roepa im barang i toeangëa inta mongopia komintan, bo noboeat-don in sia minaja' im boeta' i Mesopotamia, ko lipoe' i Nahor.* 11 Naonda i nodapot-don, jo pinopogogainja-pa i ontanja kom popod i lipoe', kon dioeg im parigi', mololaboeng-don, ko oras-don 12 i loloeai im bajongan im bobai mamangoi monangkob. * Kon toea, noïgoem do'a in sia, kainia: „O Toehang, ki Allah i toeangkoe i Ibrahim, ogoi-ai-pa ïakoeoi ing kamang mopia bo 13 toendoe'-pa in totabimoe ko i toeangkoe, ko i Ibrahim. * Naaia akoeoi simindog-makow kom bibig im parigi' naa. Tongopi' -mai naa, moïangoi i mongodeaga minta i lipoe' inta naa ma- 14 mangoi monangkob. * Aka koema bo mobali', jo kobali'-pa nanaa: Mongodeaga inta poïgoemankoe, kainako': Poonag-pa in tandaimoe, simba' ponginoemankoe-pa, — bo aka kai n toebagea: Ponginoem, bo ontamoe doman im poïnoemonkoe— jo mongodeaga-don inta toea in sinantoe'moe ko i Isak, olitmoe. Jo kong ki inta na' toea, im ponotaauankoe kong ki Toehang i nobogoi in totabi ko i toeangkoe." * 15 Kon toea, jo noïtotoeoe-don, dia'-pa in sia nopaloet nosingog, jo noïloeai-mai ko lipoe' ing ki Ribka, nomotaan kon tandai; sia ing ki adi' i Betoeël, inta pinononggadi' i Milka ko 16 i Nahor, ki oetat i Ibrahim lolaki. * Jo mongodeaga inta toea totoeoe moloenat im batanganëa bo dia'-pa koboeloi. Namonag-don in sia im parigi' toea, nomonoe in toebig kon tandai- 17 nja bo noboei nobatoen. * Kon toea, jo nokipodoengkoel-don i olit toea ko inia, bo nosingog, kainia: „Aka mobali', ogoi-ai-pa iakoeoi in toebig tongopi' inoemonkoe kon tandaimoe nion." * 18 Kai mongodeaga inta toea: „Ponginoem, aki." Baja-baja'nja doman sinoenga' in tandainja ko limanja bo pinoïnoemëa in 19 sia. * Naonda im pinoïnoeméa-makow in sia, jo kainia: „Bai m ponangkobankoe bo poïnoemonkoe i onta minta i aki, sam- 20 pe mogoeli-goeli' i jogang-monia." * Jo ilamemetanëa sinigit kon doelang in toebig inta kon tandainja, bo noboei in sia noribatoek minaja' im parigi' toea bo pinonangkobanëa im ba- 21 jongan i ontanja. * Dinoemona'-makow i olit toea, inindoiane"a -makow i mongodeaga toea bo morai mongo binantoengan-don i Toehang im binaja'nja mongo dia'. * 22 Naonda i nonginoem-don-makow i onta minta toea notompo-tompok, jo ginama'-don i olit toea in sising boelawan, bo- Genesis 24 : gatéa in tongo botak in sikel (± 8 gram), bo pinopokokotéa ko ngioengéa, bo inogoianéa doman im pateda boelawan tongo limbangonan, bogatéa i mopoeloe' no sikel, bo pinopoloetoe- 23 déa ko limanja dojowa no simpal. * Kon toea, kai n singogéa: „Ki adi' i ine iikow? Pogoeman-pa ko inako'. Ojoeon dega' ing 24 kom baloi i ama'moe im posioegan-nami ?" * Kai n toebag i mongodeaga toea ko inia: „Akoeoi naa ing ki adi' i Betoeël, 25 inta pinononggadi' i Milka ko i Nahor." • Kai n singog doman i mongodeaga toea ko inia: „Ojoeon im bonok noïngkag ing ko inami bo kaanon doman i onta, bo posioegan doman i ojoeon."* 26 Kon toea, jo kinoemoedoeng-don i olit inta toea bo nosoemba 27 ko i Toehang, * kainia: „Dajo-dajowon ing ki Toehang, ki Allah i toeangkoe i Ibrahim, sin dia' ginaatanéa in totabinja bo tanobéa; si aindon inatod i Toehang iakoeoi kom baloi i oetat minta i toeangkoe." * 28 Kojogot-pa in sia moïgoem soekoer toea, jo kinoemoekoei -don i mongodeaga inta toea, minaja' nopotaau ko inta nobali' 29a toea ko i ina'nja bo ko intau kom baloi i ina'nja. * Ki Ribka 30a toea kogoetat ko lolaki tobatoe', tangoinja ki Laban. * Naonda i inontong-mai i Laban toea in sising bo pateda ko i bobainja toea bo dinongogëa-don im bajongan in singog i Ribka, i bobainja, kai Ribka: „Nanion im pinososingog i intau inta toea 29b ko inako"', * - jo minaja'-don ing ki Laban nokipodoengkoel ko 30b intau inta ko loeai toea, kon dioeg im parigi'. * Naonda i nodapot-don ing ki Laban ko intau inta simindog-makow kon 31 dioeg i ontanja kom bibig im parigi', * jo kai n singog i Laban: „Baton-don toeot, toeang inta binarakatan i Toehang. Nongonoe sing ki toeang in simindog-bi'-makow ko loeai? Naaia i aindon sinolisi'koe im baloi bo tampat im bajongan i 32 onta nion." * Nanion im pinododia i Laban ko intau inta toea, pinotoeotëa in sia kom baloi, binoeka'anëa i aip i ontanja, bo inogoianéa im bonok noïngkag bo kaanon; bo pinodiaanëa kon toebig pomata'an kon siol i toeang inta toea bo siol in totaki- 33 nëa. * Naonda i inoloedan-don ing kaanon i intau inta toea, jo nosingog-pa in sia, kainia: „Dia'-pa mongaan iakoeoi, aka dia' -pa moena daitonkoe singogon in tosingogonkoe." Kai n toebag i Laban: „Aka mobali', toeang, pogoeman-don in sing- 34, 35 ogmoe." * Kai n singogéa: „Akoeoi naa olit i Ibrahim.* Aindon binarakatan i Toehang ing ki toeangkoe, sampe nobali' Genesis 24 : -don in sia intau kaja: inogoian i Toehang in sia in domba bo bembe' bo sapi bo salaka bo boelawan bo ata lolaki bo ata 36 bobai, bo onta bo kaldai. * Jo ki Sara, ki boeloi i toeangkoe, nononggadi' ko adi' lolaki tobatoe' ko i toeangkoe kong kinogogoejanganëa; ko i adi'nja toea im pinobogoianëa kom bajo- 37 ngan ing kajoeonanëa. * Jo akoeoi im pinokipongibotan i toeangkoe, kainia: „Dika pogama'anmoe ing ki adi'koe kom bobai mongodeaga i intau ing Kanaan, inta motogi kom boeta' 38 inta pinogoetoenankoe. * Pianja, ma ja' iikow im baloi i ama'koe bo kom boeï'koe bo agatkoe, potajak-ai kom bobai toba- 39 toe' ko i adi'koe kon toea-ta." * - Kai n toebagkoe ko i toeangkoe: Aka dega' doï' im bobai inta toea doemoedoei ko ina- 40 ko'?* Jo kai n toebagëa ko inako': „Bai ng ki Toehang, inta pinosoembaankoe, Sia i mopotaba' i maiaikatëa maja' takinmoe, bo Sia doman i mobogoi oentoeng kom baja'anmce, simfca' pogama'anmoe kom bobai, inta poboeloion i adi'koe, nong- 41 kom boeï'koe bo agatkoe bo kom baloi i ama'koe. * Tonga', naonda iikow i modapot-don kom boeï'koe bo agatkoe, bo dia' ogoi-monia diaanmoe, tantoe' moloeat iikow ko ibctmoe nion 42 ko inako'." * Kon toea, naonda i nodapot-don iakoeoi kom parigi' kon singgai inta naa, jo noïgoem do'a (nomintahang) iakoeoi, kainako': ,,0 Toehang, ki Allah i toeangkoe i Ibrahim, 43 aka mobali', barakatan-pa inta baja'ankoe naa. * Naaia iakoeoi simindog-makow kom bibig im parigi' naa. Aka koema bo mobali', jo kobali'-pa nanaa: Onda i mongodeaga inta loemoeai ko lipoe' mamangoi monangkob, inta poïgoemankoe, kainako': Poïnoem-pa iakoeoi in toebig tongopi' inta kom bonoe 44 in tandaimoe, * - bo aka kai n singogëa ko inako': Ponginoem bo deeman-bi' tonga' ikow, sim bajongan doman i ontamoe im ponangkobankoe, - jo sia toea im bobai inta sinantoe' i Toe- 45 hang ko i adi' i toeangkoe." * Dia'-pa nopaloet iakoeoi nosingog kom bonoe in dodobkoe, noherang, iloemoeai-mai ing ki Ribka nodia kon tandainja, pinotaan ko obaganja, noponag -don in sia kom parigi' bo noponangkob in tandainja. Kon toea, kai n singogkoe ko inia: ,,Ogoi-ai-pa in toebig tongopi' 46 inoemonkoe." * Jo baja-baja'nja sinoenga' in tandainja, kainia: „Ponginoem, aki, bo bajongan doman i onta i aki im bai m poïnoemonkce." Kon toea, jo nonginoem-don iakoeoi bo bajo- 47 ngan doman i onta im pinoïnoemëa . * Kon toea, jo nolibo'-don Genesis 24 : iakoeoi ko inia, kainako': „Ki adi' i ine iikow?" Kai n toebagëa: ,,Ki adi' i Betoeël, inta pinononggadi' i Milka ko i Nahor." Noïdoedoei, pinopokokotkoe in sising ko ngioengëa bo pinopoloetoedkoe im pateda ko limanja dojowa no simpal. * 48 Kon toea, kinoemoedoeng iakoeoi bo nosoemba ko i Toehang bo nondajow ko i Toehang, ki Allah i toeangkoe i Ibrahim, inta nogatod ko inako' kon dalan inta motoelid, sampe nojodoengkoel-don i adi' bobai i oetat i toeangkoe, inta mobali' 49 poboeloion i adi' i toeangkoe toea. * Jo naaia doman bo aka koema moïbog imoïkow mopoontong in totabi bo tanob ko i toeangkoe, singog-pa in singog-monimoe ko inako1'; bo aka koema bo na' batangan in dia' tarimaan, jo pogoeman doman ko inako', simba' kotaauankoe mongo mongingkoloanan pinomaja/ mongingkoloïgi." * 50 Kon toea, kai n toebag i Laban: „Nion, ki Toehang-bi' i nopoojoeon. Sebab nion, dia' motaau ing kami mogoeman ko 51 mopia mongo moraat ko inimoe. * Naaia-don ing ki Ribka kon tajowonmoe; gama'-don in sia bo dia-don in sia, simba' sia-don i mobali' ki boeloi i adi' i toeangmoe, podoedoei inta sinantoe' 52 i Toehang." * Naonda in dinongog-don i olit i Ibrahim in singog-monia inta na' toea, jo nosoemba-don in sia ko i Toehang 53 sampe noïdangop kom boeta'. * Noïdoedoei kon toea, jo pinoloeainja-don im pakeang minta inta nongkon salaka bo boelawan, bo pomomomatoenan minta, bo inogoinja ko i Ribka. Ki lolaki i Ribka bo ki ina'nja doman i inogoianéa ing ki inta 54 mongopia. * Jo bai n toea bo nongaan-don bo nonginoem-doa i olit i Ibrahim bo bajongan in totakinëa, bo nosioeg imosia kon toea-ta. Naonda i nobangon-don-monik imosia, dolo-dolom mododop, jo kai n singog i olit i Ibrahim: ,,Mogoeman-pa iakoeoi 55 moboei-don ko i toeangkoe." * Kai n singog i lolaki i Ribka bo i ina'nja: ,,Mani', adi' bobai inta naa i mogoetoen-pa ko inami mopoeloe'-mai no singgai; bai mopaloet-makow in toea bo ma- 56 ja'-don ing ki toeang." * Kai n toebagéa ko imonia: „Dika-don imalowan-monimoe iakoeoi, si aindon binarakatan i Toehang in dalankoe. Ogoi-don moboeat iakoeoi i naaia, simba' moboei 57 -don iakoeoi ko i toeangkoe."* Kai n singog-monia: „Pianja, pokiöini'-naton i adi' bobai toea bo libo'on ko inia tontani'." * 58 Kon toea, jo inoïni'-don-monia ing ki Ribka, kai n singog-mo- Genesis 24 : nia ko inia: „Moïbog-don iikow maja' takin i intau inta naa?" 59 Kai n toebagëa: „Moïbog-don. iakoeoi maja'." * Kou toea, jo inogoi-don-monia moboeat ing ki oetat-monia, ki Ribka, takin i atanja bobai inta pinonete'anëa, bo olit doman i Ibrahim ta- 60 kin i intaunja. * Inatod-monia in salamat ing ki Ribka, kai -monia: „E bobai-nami, kobali' iikow ki ina' i intau tongonoe-mai no raban; simba' ki adi'moe bo ki ompoemoe i motogi ko lolingkop i lipoe' ing kodop-monia." * 61 Kon toea, jo noboeat-don ing ki Ribka taki-takin i mogogoendoinja minta, sinoemakoi-don ko onta bo minaja'-don imosia dinoemoedoei ko intau inta toea. Nanion im pinododia i olit i Ibrahim toea ko i Ribka bo minaja'-don in sia. * 62 Kon dodai in toea, jo namangoi-don ing ki Isak nodapot kom parigi' i Lahai-Roï, si nogoetoen in sia kon dampig-moen- 63 tag. * Komintan-mai nobali', naonda i ain toemojop in singgai, kiba-kibaja'-mai ing ki Isak, sinintakëa i matanja jc inon- 64 tongéa i onta minta tajow-mai. * Ki Ribka doman i nosintak ko matanja bo inontongéa-don ing ki Isak. Naonda i inontongëa ing ki Isak, jo noponag-don in sia ko likoed i ontanja, * 65 bo nosingog ko olit toea, kainia: „Ki ine-bi' i intau lolaki inta nion tajow-mai, mamangoi mokipodoengkoel ko inaton?" Kai n toebag i olit toea: „Sia-don toea ing ki toeangkoe." Kon toea, jo ginama'-don i Ribka ing koloeboeng im pogotéa bo kinoemoloeboeng in sia. * 66 Naonda i nodait-don i olit toea inooeman ko i Isak im ba- 67 jongan i inta pinomianja toea, * jo dinia-don i Isak ing ki Ribka kom bonoe i laig i Sara, i ina'nja, bo pinomianja-don in sia ki boeloinja, bo kinotabinja in sia. Nanion im pinojojongoeli' ing gina i Isak ing kinopatoian-makow ï ina'nja. * Ki adi' ki ompoe i Ibrahim. Kinopopatoi i Ibrahim. 25 : 1 Kon toengkoel in toea, jo noboei-pa noboeloi ing ki Ibra- 2 him kom bobai tobatoe', tangoinja ki Ketoera. * Kom bobai inta naa, nokotonggadi'-pa ing ki Ibrahim ko i Zimram bo ko i Joksjan bo ko i Medan bo ko i Midian, bo ko i Jisbak bo ko i Sjoeah. * Genesis 25 : 3 Ki Joksjan i nokotonggadi' ko i Sjeba bo ko i Dedan. Ki adi' i Dedan, nion ki Reoeël, bo ki Nabdeël, bo intau i Asjoerim, bo intau i Letoesjim bo intau i Lioemim. * 4 Ki adi' i Midian, nion ki Efa bo ki Efer bo ki Henoch bo ki Abida bo ki Eldaa. Nion komintan ki adi' i Ketoera lolaki. * 5 Ki Isak-bi' im pinobogoian i Ibrahim kom bajongan ing 6 kajoeonanëa inta ko inia. * Tonga' bajongan i adi'' i Ibrahim lolaki kom pahangëa, inogoianëa doman in totabi dega' tongonoe-mai; nopaloet-makow, jo pinotaba'nja-don imosia komintan - kon toengkoel ing ki Ibrahim i a pa mobiag - pinojogoeat-don ko i adi'nja ki Isak, pinooeik kom boeta' im pomataan. * 7 Koonggot ing kinobiagan i Ibrahim mogatoet-don bo pi- 8 toe no poeloe' bo lima no tacmg. * Kon toea, jo nopaloet-don ing gina i Ibrahim bo nogopang-don in sia, nogogoejang-don totok bo notompo-tompok kong kinobiaganëa, bo noïdondon 9 -don in sia ko i nai lakinja. * Jo ilobong-don i Isak naja doea i Ismaël, ki adi'nja, in sia kom bonoe i angob i Machpela, kong goba' i Efron, ki adi' i Sohar, intau i Het, inta nojoginton- 10 tong i Mamre, * mangalenja: kong goba' inta sinaloei i Ibrahim kom boeï' i Het; jo kon toea-ta im pinolobongan ko i Ibrahim bo ko i Sara, ki boeloinja. * 11 Naonda i nogopang-don-makow ing ki Ibrahim, jo binarakatan-don i Allah ing ki Isak, ki adi'nja. Sinoemonggolitoe' ing ki Isak kon dioeg im parigi' Lahai-Roï. * 12 Jo naaia ing ki adi' ki ompoe i Ismaël, ki adi' i Ibrahim, inta pinononggadi' i Hagar - bobai i Masir, ki ata i Sara - ko 13 inia. * Jo naaia in tangoi minta i adi' i Ismaël lolaki, sinangoian-monia podoedoei im boeï'-monia: Ki adi' i Ismaël goeja-goejang toea ki Nebajot, noïdoe- 14 doei ki Kedar bo ki Adbeël bo ki Mibsam, * bo ki Misma bo 15 ki Doema bo ki Masa, * bo ki Hadad bo ki Tema bo ki Itoer 16 bo ki Nafis bo ki Kedma. * Jo naaia ing ki adi' i Ismaël lolaki bo naaia in tangoi-monia, tobatoe'-tobatoe' ing ko lipoe'-nja bo kom pinotonggolitoe'anëa, mangalenja: mopoeloe' bo dojowa in datoe im boeï'-monia. * 17 Koonggot ing kinobiagan i Ismaël toea, mogatoet-don bo toloe no poeloe' no taöng. Kon toea, jo nopaloet-don ing gina- Genesis 25 : nja bo nogopang-don in sia, bo noïdondon-don in sia ko i nai lakinja. * 18 Sinoemonggolitoe' ing ki adi' i Ismaël kom boeta' i Hawila nodapot kom boeta' in Sjoer, inta kon dampig-moeik i Masir, bo nopokosoesa-bi'-mai in sia kom bajongan i oetatéa. * Ki adi' i Isak. 19 Naaia ing ki adi' i Isak, ki adi' i Ibrahim. Ki Ibrahim i 20 nokotonggadi' ko i Isak. * Ki Isak toea i nobiag opat-don no poeloe' no taöng i onggotéa, bo noboeloi in sia ko i Ribka, ki adi' i Betoeël, intau i Aram nongkom boeta' im Padan Aram, ki bobai i Laban, intau i Aram toea. * 21 Ki Isak toea i noïgoem do'a ko i Toehang sim banto' ing ki boeloinja. Jo sinarima-don i Toehang i oïgoeméa, bo nono- 22 goesian-don ing ki boeloinja, ki Ribka. * Naonda i momomoelikai-don i adi' kom bonoe in sianéa, jo nosingog ing ki Ribka, kainia: „Aka nanaa, jo dega' onoe-bi' inta mobali' kong kotontoemianéa?" Sebab nion, minaja' in sia nolibo' ko i Toehang.* 23 Kai n singog i Toehang ko inia : „Ojoeon im bangoesa dojowa ing kon sianmoe bangoesa dojowa inta mojotolikoed kabiton ko motoïntau- -monag bo makow; ki inta tobatoe' i moropo-ropot ko inta tobatoe', ki inta goeja-goejang i mokiompoe ko inta ai-ainja." * 24 Naonda i notompod-don in singgai pinononggadi'anéa, jo totoeoe, naanta adi' lolaki apang im pinononggadi'nja-mo- 25 nag. * Ki inta moena noïtandar-monag, mopoeja i awakéa bo kinabit ko oeloenja bo monag in sioléa komintan binoeboelan. 26 Sebab nion, sinangoianéa in sia ki Esau. * Noïdoedoei, noïtandar bidon monag ing ki ai-ainja lolaki, jo limanja im pinokantang kon singkod i Esau toea. Sebab nion, sinangoianéa in sia ki Jakoeb. Kom pinononggadi'an i Ribka ko adi' apang toea, jo nobiag-don ing ki Isak aindon onom no poeloe' no taöng i onggotéa. * 27 Naonda i adi' inta toea i notontajow-don mobiag, jo ki Esau i nobali' intau mogogoengkoe', inta loeai-toeot kong kajoeon bo kong gosi'; bo ki Jakoeb i nobali' intau inta moonow 28 ing gina, inta nogoetoen ko lolaigan. * Ki Esau ing kotabi-tabi Genesis 25 : i Isak, sing ki Isak i moïbog mokaan kom ponoja' inta oengkoe anea, tonga ki Ribka i motabi totok ko i Jakoeb. * 29 Komintan-mai nobali', nodoengoe' ing ki Jakoeb kon dodoengoe on tobatoe, jo noïjoedak-mai ing ki Esau nongkong 30 kajoeon, kolopi-lopi'. * Kai n singog i Esau ko i Jakoeb: „Ogoi-ai-pa iakoeoi ing kaanon inta molimpoeja-poeja nion, sin totoeoe-don molopi' iakoeoi naa!" —Sebab nion, sinangoian do- 31 man ing ki Esau ki Edom (= mopoeja).— * Kai n toebag i Jakoeb: „Mobali', tonga' moena-pa potaloei ko inako' im ba- 32 rakat ing goeja-goejang." * Kai n singog i Esau: „Aka matoi -don iakoeoi, dega' onoe-pa im baragoena im barakat ing goe- 33 ja-goejang inta ko inako'?" * Kai n singog i Jakoeb: „Pongibot-ka iikow ko inako' inta naaia doman." Kon toea, jo nongibot-don ing ki Esau ko inia bo pinotaloeinja-don im barakat 34 ing goeja-goejang ko i Jakoeb. * Nopaloet-makow, jo inogoi -don i Jakoeb ko i Esau i roti bo kasang inta molimpoejapoeja toea. Kon toea, jo nongaan-don bo nonginoem-don ing ki Esau, sinimindog bo minaja'-don. Nanion im pinongongindoï' i Esau kom barakat ing goeja-goejang. * Ki Isak ko lipoe' ing Gerar bo Bersjeba. 26 :1 Komintan-mai nobali', kinooemaan i malarat ing kaanon im boeta' inta toea, - mangalenja: noïposi ko malarat ing kaanon inta doengkoel, kon toengkoel-pa ing ki Ibrahim. Kon dodai in toea, noboeat ing ki Isak minaja' nokipodoengkoel ko i Abimelech, datoe i intau im Pilistin ko lipoe' ing Gerar.* 2 Kon toea, nokipogontong ing ki Toehang ko inia, kainia: „Dika iikow mamonag i Masir; toemonggolitoe'-don iikow kom 3 boeta' inta pogoemankoe ko inimoe. * Pogoetoen-pa iikow kom boeta' inta naa; jo bai Akoeoi ing kotaki-takinmoe bo mobogoi im barakat ko inimoe; sing ko inimoe bo ko i adi'moe bo ko i ompoemoe, im pobogoiankoe kom bajongan im boeta' (ing Kanaan) inta naa. Jo nanion, Akoeoi i mopodapot i ibot 4 inta pinongibotkoe-don ko i Ibrahim, ki ama'moe, * mangalenja: Akoeoi i mopoanto' ko i adi'moe bo ko i ompoemoe, na' toendi ko langit ing kobajongëa, bo mosia im pobogoiankoe kom bajongan im boeta' inta naa. Jo bajongan im bangoesa kon doenia i moöigoeman kom barakat takin in tangoi im Genesis 26 : 5 boeï'moe; * sing ki ama'moe, ki Ibrahim, i noïndongog ko inako', bo aindon dinoeraoedoei kong koïbogkoe, bo iloekadanëa ing kojow, oea' bo titakoe. * 6 Kon toea, jo nogoetoen-don ing ki Isak kong Gerar. * 7 Naonda i inontong-don i intau i lipoe' inta toea ing ki Ribka toea, jo nolibo'-don imosia ko i Isak, kai-monia: „Ki boeloimoe dega' in sia?" Kai n toebag i Isak: „Deeman-bi', sing ki bobaikoe-bi' in sia." Si noondok ing ki Isak i nogoeman: Ki boeloikoe in sia, -kainia: „Dika bo patoion i intau ko lipoe' inta naa iakoeoi sing ki Ribka." Si moloenat im batangan i Ribka. * 8 Komintan-don robali', naonda i noonggot-don ing ki Isak i nogoetoen kon toea-ta, jo komintan-mai sinoemanow ing ki Abimelech, datoe i intau im Pilistin, kon djandela, bo inontongéa ing ki Isak i mobobalitoemboeian i Ribka, ki boeloi- 9 nja. * Kon toea, jo pinokiöini'-don i Abimelech ing ki Isak> kainia: „Totoeoe, naanta, bobai inta nion ki boeloimoe! Jo naonda-bi' kainimoe: Sia ing ki bobaikoe?" Kai n toebag i Isak ko inia: „Sing kom pororaikoe dega' patoion iakoeoi sin sia."* 10 Kai n singog i Abimelech: „Nongonoe si nononggogoetoe'-bi' iikow nanion ko inami? Aka dega' inagow i intau tobatoe'-mai 11 ing ki boeloimoe, jo kinooemaan im bodito ing kami." * Kon toea, jo nopobakid-don ing ki Abimelech kom bajongan i intaunja, kainia: „Aka ki ine inta mojotangko' i intau inta naa pinomaja' i boeloinja, dia' mobali' bo dia' patoion in sia." * 12 Jo ki Isak toea, nongatok-don in sia kom boeta' inta toea bo kon taöng doman inta toea nodoengkoel-magi' kogatoet no- 13 balikoeat. Binarakatan i Toehang ing ki Isak. * Nobali' nokaja in sia, koonggot-koonggot, sampe nobali'-don in sia nokaja to- 14 tok; * kobembe' bo kosapi in sia dega' tongonoe-mai no kawang, bo ki atanja in totoeoe moanto'; sampe nojaat ing gina i intau im Pilistin ko inia. * 15 Jo bajongan im parigi', inta kinali ï ata minta i ama'nja kon toengkoel-pa ing ki Ibrahim, ki ama'nja toea, komintan iroemboen, pinalonan i intau im Pilistin, sinokoboemboenan 16 im boeta'. * Kon toea, kai n singog i Abimelech ko i Isak: „Pianja, pomamping-don iikow ko inami, si ikow-don i molobe- 17 loben ing kami." * Jo nomamping-don ing ki Isak kon toea, bo pinosindogëa i laigëa ko lopa' ing Gerar bo nogoetoen kon Genesis 26 : 18 toea. * Kon dodai in toea, nodait-don i Isak binoei pinokikali im bajongan im parigi', inta kinali kon toengkoel-pa ing ki Ibrahim ki ama'nja, si iroemboen-don i intau im Pilistin, naonda i minatoi-makow ing ki Ibrahim. Jo parigi' minta toea sinangoian i Isak podoedoei in tango-tangoi, inta pinonangoi 19 i ama'nja kom parigi' toea. * Kojogot ing ki ata minta i Isak mokali ko jopa' inta toea, nodoengkoel-monia kon toea im 20 boekaka' in toebig tobatoe', inta dia' mogio-giot. * Kon toea, norobibig im bajongan ing gombala i lipoe' ing Gerar bo bajongan ing gombala i Isak, kai-monia: „Toebig inta naa kami ing ki togi!" Sebab nion, sinangoian i Isak im parigi' inta toea 21 Esek (= jobibig), si mosia i nokiporobibig-mai ko inia. * Noïdoedoei kon toea, kinali bidon monia (i ata i Isak) im parigi' tongo doea, jo norobibig doman imosia kom parigi' inta toea. Sebab nion, sinangoian bidon i Isak im parigi' inta toea Sitna 22 (= pinobobajowanan). * Kon toea, jo nomamping bidon ing ki Isak kon toea-ta bo pinokikalinja bidon im parigi' tongo doea, inta dia' pinomoeka'an i jobibig. Parigi' inta toea sinangoian i Isak Rehobot (= loenganga), kainia: „Naaia aindon inogoian i Toehang i loenganga ing kita, bo mobali'-don ing kita kodoegang-kodoegang kom boeta' inta naa." * 23 Nopaloet-makow kon toea, jo nomamping bidon ing ki 24 Isak kon toea-ta bo namonik-don im Bersjeba. * Jo kon dolom doman inta toea, nokipogontong ko inia ing ki Toehang, kainia: „Akoeoi ing ki Allah i Ibrahim, i ama'moe; dika moondok, si Akoeoi ing kotaki-takinmoe, bo Akoeoi i momarakat ko inimoe bo Akoeoi i mopokoanto' kom boeï'moe, sing ki Ib- 25 rahim, olitkoe." * Jo pinomiaan i Isak ko medzbah tobatoe' kon toea-ta bo nokoeani kon tangoi i Toehang. Naonda im pinosindogëa-don i laigëa, jo nongali bidon ing ki ata i Isak kom parigi' kon toea-ta. * 26 Komintan-don nobali', jo namangoi ing ki Abimelech nongko lipoe' ing Gerar takin i Ahoesat, manterinja, bo ki Pichol, panggoeloe in soroedadonja, nokipodoengkoel ko i 27 Isak.* Kai n singog i Isak ko imonia: ,,Onoe-bi' dega' i mangalenja, namangoi imoïkow nokipodoengkoel ko inako', si mojongo' imoïkow ko inako', bo pinotaba'-don-monimoe ia- 28 koeoi pinopojajoe' ko imonimoe ?" * Kai n toebag-monia: „Totoeoe, dia'-don motaau bajowon, inontong-don-nami nosimba- Genesis 26 : jagan-mai, naanta ki Toehang ing kotaki-takinmoe; sebab ni- on, kai-nami: Pianja, aka mobali', mongongibotan ing kita, 29 kami bo ikow, bo mododandian ing kami bo ikow; * simba' dia' popoangoianmoe i moraat ing kami; na' doman oinomomia-nami ko inimoe kolipod-makow, dia'-bi' onoe im pinomia -nami ko inimoe, sin tonga'-bi' ki inta mopia, bo pinotaba'-nami iikow nojogoeat-nami kong kopia-pia-makow. Eda' totoeoe, 30 naaia ikow ing ki inta binarakatan i Toehang." * Kon toea, jo pinokidoengoe'an-don i Isak bo pinokioloed silai monia; je 31 nongaan-don bo nonginoem-don imosia. * Naonda i nobangon-monik imosia dolo-dolom mododop, jo nongongibotan-don in tobatoe'-tobatoe'. Nopaloet-makow in toea, jo inatod-don i Isak imosia bo minaja'-don imosia, noboeat kong kopia-pia- 32 makow. * Jo kon singgai doman inta toea, namangoi ing ki ata i Isak nopotaau ko inia kom parigi" inta kinali-monia, kai-mo- 33 nia: „Aindon nodoengkoel-nami in toebig!" * Kon toea, sinangoian i Isak im parigi' toea Sjeba (= ibot). Sebab nion, tangoi i lipoe' inta toea Bersjeba, sinagoe' magi' inaa. (Ber1 = parigi'; Bersjeba = parigi' pinongongibotan.) * 34 Naonda i nobiag ing ki Esau opat-don no poeloe'' no taöng i onggotea, jo noboeloi-don in sia ko i Joedit, ki adi' i Beëri, intau i Het, bo ko i Basmat, ki adi1' i Elon, intau il Het do- 35 man. * Jo bobai dojowa toea i nokojobondol kong gina i Isak bo i Ribka. * Barakat ing goeja-goejang. (Indoi-ai kon Deuter. 21 : 17). 27 : 1 Kon toengkoel ing ki Isak i nogogoejang-don, jo nojabon -don i matanja, sampe dia'-don in sia nokoontong. Komintan -don nobali', inoïni'nja ing ki Esau, ki adi'nja goeja-goejang, kai n singogëa ko inia: „Adi'koe!" Kai n toebag i Esau: 2 „Naaia-don iakoeoi." * Kai n singog i Isak: „Akoeoi naa i aindon nogogoejang, bo dia'-don kotaauankoe in djandjikoe. * 3 Naaia dia-pa im pojogalapmoe bo piotmoe bo pobobonoean kon tonggadi'nja, loeai-pa baja' ko lopa' bo popojogalap-ai-pa 4 iakoeoi ko roesa; * pomiaanmoe-pa kom ponoja' inta mobongingi (morongingi), podoedoei naonda ing koöibogkoe, bo dia -mai in toea ko inako', simba' mongaan-pa iakoeoi, bo bara- Genesis 27 : 5 katankoe iikow kon. öia'-pa iakoeoi matoi." * Jo kinodongogan i Ribka ing ki inta siningog i Isak toea ko i Esau, ki adi'nja. Sebab nion, naonda i minaja'-don ing kajoeon (i lopa') ing ki Esau nopojogalap ko inta mobali' pomokaanëa ko i ama'- 6 nja, * jo kai n singog i Ribka ko i Jakoeb, ki adi'nja: „Naanta, dinongogkoe ing ki ama'moe i nosingog ko i Esau, ki oetat- 7 moe, kainia: * „Popojogalap-ai-pa iakoeoi kom ponoja' bo pomiaan-pa iakoeoi kom ponoja' inta mobongingi, simba' mongaan-pa iakoeoi; bai mopaloet-makow mongaan, bo barakatankoe-pa moena iikow kon tajowon ï Toehang, kon dia'-pa 8 agi'on in djandjikoe."* Sebab nion, e adi'koe, indongog-ai-pa in singogkoe bo pomia-pa-monag ing ki mta pongojowkoe ko 9 inimoe. * Baja'-pa iikow kong kawangan im bembe' bo pogama'-ai-pa iakoeoi kong ki adi' im bembe' dojowa inta mongolongo'; simba' pomiaankoe in toea ponoja' inta mopia ko i 10 ama'moe, naonda ing koöibogëa. * Jo nanion bai n diaanmoe ing ki inta toea ko i ama'moe bo pokaananëa; simba' baraka- 11 tanëa-pa moena iikow kon dia'-pa in sia matoi." * Kai n singog i Jakoeb ko ï Ribka, ki ina'nja; „Naanta, ki oetatkoe, ki Esau, intau inta boeboe-boeboelan i awakëa, jo akoeoi naa intau inta 12 molamag ing koelitkoe. * Mologit-makow japoeon i ama'koe iakoeoi; aka na'toea, jo akoeoi i na' tongkai-don i intau mooebol ko inia bo popoangoikoe im boetoeng ko inako', deeman 13 -don barakat." * Kai n singog i ina'nja ko inia: „Moïtoegat ko inako' im boetoeng inta nion, e adi'koe! Indongog-ai-pa in singogkoe bo baja'-rion, gama' ing ki adi' im bembe' ko ina- 14 ko'." * Kon toea, jo binaja'nja-don bo ginama' ing ki adi' im bembe' bo dinianja ko i ina'nja; jo pinomia-don i ina'nja po- 15 noja' inta mobongingi, inta koöibog i ama'nja. * Nopaloet-makow in toea, ginama' i Ribka im pakeang i Esau, i adi'nja inta goeja-goejang, mangalenja: pakeang inta mongopia, inta ojoeon ko inia kom bonoe im baloi, bo pinopoloetoedëa ko i Ja- 16 koeb, ko i adi'nja inta ai-ai; * bo limanja dojowa no simpal bo ko inta molamag kon sigogowëa toea, binobodanéa ing koelit 17 im bembe' toea. * Noïdoedoei kon toea, jo pinopoabatëa-don im ponoja' bo roti inta sinooloetëa toea ko lima i Jakoeb, ki adi'nja. * 18 Naonda i nodapot-don in sia ko i ama'nja, jo nosingog ing ki Jakoeb, kainia: „Ama'koe!" Kai n singog i Isak: „Naaia Genesis 27 :19 iakoeoi; ki ine iikow, e adi'koe?"* Kai n toebag i Jakoeb ko i ama nja. „Akoeoi naa ing ki Esau, ki adi'moe inta gosjagoejang; aindon iakoeoi nomia ko inta pinongojowmoe ko inako . Aka mobali', jo pobangon-don, litoe' bo pongaan-pa ko inta pinojogalapkoe naa; simba' barakatanmoe-pa iakoeoi." * 20 Kai n singog i Isak ko i adi'nja: ,,Eta, totoeoe doman notorong iikow nokodoengkoel ko inta nion, e adi'koe!" Kai n toobag i Jakoeb: „Dega' nopia im baja'koe, bo lagi doman i Toehang, ki Allahmoe, inogoian, sampe notojong iakoeoi noko- 21 alap."* Kai n singog i Isak ko i Jakoeb: „Koligai, agi'-pa dioeg iikow, simba' akoeoi i mojapoe ko inimoe, e adi'koe, mo- 22 ngo totoeoe iikow ki adi'koe ki Esau, mongo deeman." * Jo namagi'-don ing ki Jakoeb, dinimioeg ko i ama'nja, ki Isak, bo ijapoe i Isak in sia, kainia: „Singog naa, singog i Jakoeb, 23a tonga limanja naa lima i Esau." * Dia'-bi' kinotaauanëa in sia, si limanja im binoeboelan doman na' tongkai i lima i Esau, 24 i goeja-goejangëa. * Nolibo' bidon ing ki Isak, kainia: „Totoeoe-bi', ikow ing ki adi'koe ki Esau?" Kai n toebag i Jakoeb: 25 „Totoeoe!"* Kon toea, kai n singog i Isak: „Popodioeg-donmagi' ing kaanon nion ko inako', simba' mokaan-don iakoeoi kom pinojogalapmoe, e adi'koe; simba' barakatankoe-don iikow." Jo inoekatëa-don kon tajowonëa, bo nongaan-don ing ki Isak; inogoian-don doman i Jakoeb i anggoer in sia, bo ini- 26 noem i Isak. * Nopaloet-makow nongaan, kai n singog i ama'nja, i Isak, ko inia: „Koligai, agi'-pa dioeg, bo gombo'-ai-pa 27 iakoeoi, e adi'koe." * Polat-don ing ki Jakoeb namagi' bo ginombo'anéa ing ki ama'nja. Jo kinoboeo'an-don i Isak im bondoe im boeo' im pakeangëa, bo binarakatanëa ing ki Jakoeb, kainia : „Naanta, bondoe im boeo' i adi'koe naa i na' tongkai im bondoe im boeo' i lopa' (ing kajoeon) inta binarakatan i Toehang. * 28 Aka mobali, tonga'-pa doman popoonagan i Allah i oloe' nongko langit iikow, bo longo' im boeta'. bo kobajongan im pajoi bo anggoer! * 29 Aka mobali', jo bangoesa tongo doea i mokiompoe ko inimoe, bo kaoem (intau) ibanëa i mosoemba ko inimoe; bo kobali' datoe i oetatmoe, Genesis 27 : bo ki adi' i ina'moe in doemangop kon tajowonmoe! Boetoengon ing ld inta mopongodi-ngodi-mai ko inimoe, barakatan ing ki inta momarakat ko inimoe!" * 30 Naonda im binarakatan-don-makow i Isak ing ki Jakoeb toea, - bagoe minaja' ing ki Jakoeb kon tajowon i ama'nja noliodot-mai noïangoi-don ing ki Esau nongkom pinogoeng- 31 koe'an. * Jo nomia-don doman in sia kom ponoja' inta mobongingi, bo ainianja-don ko i ama'nja, kai n singogëa ko inia: „Aka mobali', jo bangon-don e ama'koe, pongaan-pa kom pi- 32 nojogalap i adi'moe; simba' barakatanmoe-pa iakoeoi." * Ka; n singog i ama'nja, i Isak, ko inia: „Ki ine iikow?" Kai n toebag i Esau: „Akoeoi naa ing ki adi'moe goeja-goejang, ki 33 Esau." * Kon toea, notalikokog totok ing ki Isak, kainia : „Aka nanion, ki ine-bi' in sia, inta nopojogalap toea bo dinia -mai ko inako'? Jo aindon kinaankoe ing ki inta toea, kon dia' -pa iikow noïangoi, bo aindon binarakatankoe totok in sia." * 34 - Naonda in dinongog-mai i Esau in singog i ama'nja, jo kinoemoeak in sia si jobondol in dodobëa, kai n singogëa ko i 35 ama'nja: „Barakat-ai-pa doman iakoeoi, e ama'koe!"* Tonga' kai n singog i ama'nja: „Ki ai-aimoe i aindon namangoi inoem- 36 oebol bo ginama'nja-don im barakajtmoe." * Kai n singog i Esau: „Sebab nion dega' tango-tangoian in sia ki Jakoeb, si naaia aindon iakoeoi kodoea inakalanëa: kolipod ginama'nja im barakat ing goeja-goejang ko inako' bo naaia ginama'nja doman im barakatkoe!" (Ko naa, Jakoeb = momomalintoeang). Noïdoedoei kon toea, kai n singog i Esau: „E ama'koe! 37 dia'-don dega' i agat im barakat nion ko inako'?" * Kai n toebag i Isak ko i Esau: „Totoeoe, aindon in sia dinoeï'koe nobali' ki toeangmoe bo bajongan ing ginaloemëa i aindon binali'koe ki atanja, bo sinoeloengankoe-don in sia im pajoi bo anggoer. Onoe-pa doman dega' i mobali' pomiaankoe silaimoe, e 38 adi'koe?" * Kai n singog i Esau ko i ama'nja: „Dongka barakat inta toea inta ko inimoe, e ama'koe? Aka mobali', barakat-ai-pa doman iakoeoi, e ama'koe!" Nongombal-don ing ki 39 Esau rimindoe-rindoet. * Kon toea, jo notoebag-don ing ki ama'nja, ki Isak, kai n singogëa ko inia : „Jo kotonggolitoe'anmoe i mojajoe' kom boeta' molongo', bo mojajoe' ko oloe' inta mamonag nongko langit. * 40 Sin tonga' doman pitow (soemala)moe im pototajakmoe Genesis 27 : kong kaanonmoe (pomomiag ko inimoe), bo mokiompoe iikow ko i oetatmoe; tonga' aka mokawasa-don iikow, jo simimparoet iikow kom ponononggatanja." * 41 Kon toea, jo nojongo'-don ing ki Esau ko i Jakoeb sim barakat inta inogoi i ama'nja ko inia, kai n singogëa kom bonoe in dodobëa: „Singgai ponanoban ko i ama'koe toea i modioeg-don; bai ng kon dodai in toea bo patoionkoe ing ki ai-ai- 42 koe, ki Jakoeb." * Jo nodait i intau pinotaau ko i Ribka in singog i Esau, i adi'nja inta goeja-goejang toea. Sebab nion, pinokiöini'nja-don ing ki Jakoeb, ki adi'nja inta ai-ai, kai n singogëa ko inia: „Simba' kotaauanmoe, naanta ki oetatmoe, ki Esau, i monoeli' ko inimoe mongo momatoi ko inimoe. * 43 Sebab nion, e adi'koe, indongog-ai-pa in singogkoe naa: Poboeat-don iikow, polagoei baja' ko i lolakikoe, ko i Laban, ko 44 lipoe' i Haran. * Pogoetoen-pa ko inia kon toea-ta tongonoe -mai no boelan i onggotëa, oemaan i moonow-don in toroe' i 45 oetatmoe. * Aka molipoi-don in toroe' i oetatmoe ko inimoe bo kolionganëa-don ing ki inta pinomiamoe ko inia, jo bai n toea bo baja'ankoe iikow pokiöini' nongkon toea-ta. Simba' dika iakoeoi koïlangan namoenda kon tongo singgai."* 46 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Ribka ko i Isak, kainia: „Aindon sinoemompok iakoeoi kong kinobiagankoe sim bobai i intau i Het toea (ki boeloi i Esau dojowa). Aka dega' ki Jakoeb doman i moboeloi ko mongodeaga kom boeta' inta naa, onoe-pa im baragoena ing kobiagankoe naa ko inako'?"* Ki Jakoeb i nolagoei, minaja' im boeta' im Padan-Aram. Togoïn(d)op i Jakoeb. 28 : 1 Kon toea, jo pinokiöini'-don i Isak ing ki Jakoeb, binarakatanéa bo kinojowanéa in sia, kainia: „Dika iikow moboeloi 2 kom bobai i intau ing Kanaan!* Ponooloet-don bo baja' kom Padan-Aram, kom baloi i Betoeël, ki ama' i ina'moe, bo mo- 3 boeloi iikow ko i adi' i Laban, ki lolaki i ina'moe.* Jo bai ng ki Allah inta mokawasa totok (El-Schaddai), i momarakat ko inimoe, bo Sia i mopoboeï' bo mopoanto' ko inimoe; simba/ 4 ikow im pomoeka'an im bangoesa moanto'.* Sia doman i mo1'iogoi im barakat i Ibrahim ko inimoe, bo ko i adi'moe bo ko Genesis 28 : i ompoemoe, simba' ikow i motogi kom boeta' inta pinongandoepanmoe na' intau ango-angoi, bo ki inta inogoi-don i Allah 5 ko i Ibrahim." * Nanion im pinopopotaba' i Isak ko i Jakoeb minaja'. Kon toea jo minaja'-don ing ki Jakoeb im PadanAram, nokipodoengkoel ko i Laban, ki adi' i Betoeël, intau i Aram, ki lolaki i Ribka, ki ina' i Jakoeb bo i Esau.* 6 Jo inontong i Esau im pinomarakatan i Isak ko i Jakoeb bo pinopopotaba'nja ko inia maja' im Padan-Aram, moboeloi kon toea-ta, kai n kojowëa: Dika iikow moboeloi kom bobai 7 ing Kanaan!* Bo inontong doman i Esau, kon singog i ama'nja bo i ina'nja toea in dinoedoeian i Jakoeb, bo minaja'-don im 8 Padan-Aram in sia.* Naonda ing kinomangalean-don i Esau, ko naanta ki ama'nja, ki Isak, dia' moïbog im bobai i intau ing 9 Kanaan toea,* jo minaja' ing ki Esau nokipodoengkoel ko i Ismaël bo noboeloi ko ï Mahalat, — ki adi' i Ismaël, ki ompoe i Ibrahim, ki bobai i Nebajot, — pinomianja ki boeloinja, kolikoed i boeloinja kojongan.* 10 Naonda in sinoemala'-don ing ki Jakoeb kom Bersjeba bo 11 kobaja-baja' maja' i Haran,* jo noïbaja' in sia in tampat tobatoe' bo nosioeg-pa kon toea-ta, sin singgai in sinoemojop -don. Ginama'nja im batoe tobatoe' inta kon toea, sinooloe- 12 nanëa bo inoemoelid in sia kon toea-ta nosioeg.* Jo sinoemogoïn(d)op in sia: naanta, totoeoe, inontongea ojoeon in toekad tobatoe' noïsindog kom boeta', bo popod-monik in toekad toea i nodapot ko langit; noherang, si modamal i malaikat i Allah i 13 moponik moponag kon toekad inta toea. * Totoeoe inontongea ing ki Toehang in sinimindog kon tajowonëa bo nosingog, kainia: „Akoeoi naa ing ki Toehang, ki Allah i Ibrahim, i lakimoe, bo ki Allah i Isak. Jo boeta' inta pinosioeganmoe, nioa i ogoikoe 14 ko inimoe bo ko i adi'moe bo ko i ompoemoe.* Ki adi'moe bo ki ompoemoe i mobali' na' ginaboei im boeta' ing kobajongëa, bo ikow i loemelep maja' na' pomataan bo maja' na' tojopan, mamonik bo mamonag, jo bajongan im bangoesa i intau kon doenia i moöigoeman kom barakat takin in tangoimoe bo takin 15 in tangoi i adi'moe bo i ompoemoe.* Totoeoe, Akoeoi naa ing kotaki-takinmoe bo Akoeoi i moloekad ko inimoe ko onda-onda -ka-don im baja-baja'anmoe-makow, bo Akoeoi i mopoboei ko inimoe kom boeta' inta naa; sin dia' doman talaankoe iikow, oemaan im podapotkoe-don komintan ing ki inta dinandikoe Genesis 28 : 16 -don ko inimoe nion."* - Kon toea, jo nokopondam-don ing ki Jakoeb kom pinosioeganëa, kainia: „Naanta, ki Toehang ing 17 kon tampat inta naa, jo dia'-bi' kinotaauankoe."* Kon toea, inagi an i ondok in sia, kainia: „Totoeoe, koöondok in tampat inta naa! Naanta, naaia im baloi i Allah, bo naaia i lolingkop in soroga."* 18 Naonda i nobangon-don ing ki Jakoeb dolo-dolom-monik, jo ginama'nja im batoe inta pinongoeloenanéa toea bo pinosindogêa pinomia tomponoeot, bo binoere'anéa i lana in toedoe- 19 nja.* Jo tampat inta toea sinangoianëa Bethel (baloi Allah), 20 sing kolipod tangoi in tampat inta toea: Loes* Kon toea, jo nongibot-don ing ki Jakoeb, kainia: „Aka koema ki Ailah-pa ing kotaki-takinkoe bo moloekad ko inako' kon dalan inta baja'ankoe naa, bo mobogoi ing kaanon inta kaanonkoe bo pa- 21 keang inta pake'onkoe,* bo moboei-mai iakoeoi takin in salamat kom baloi i ama'koe, jo dia' mobali' bo dia' ki Toehang 22 i mobali' ki Allahkoe!* bo batoe inta naa, inta pinosindogkoe naa pinomia tomponoeot, im pomiaankoe baloi pososoembaan ko i Allah, bo bajongan i onoe-don inta ogoimoe ko inako', silaionkoe mopoeloe' no silai bo tongo silai im pongorbankoe ko iNimoe."* Kinododapot i Jakoeb ko lipoe' i ILiran. '• 1 Kon toea, jo noboeat-don ing ki Jakoeb minaja' bo nopo- 2 baja' na' boeta' i intau im pomataan.* Noi'baja' in sia im parigi' tobatoe' ko lopa' inta toea, bo inontongëa im bembe' bo domba toloe no kawangan, inta moliboe-mai kom parigi1' toea; sing kom parigi' inta toea im popoöinoeman i intau im bembe' bo domba. — Kom bibig im parigi' toea ojoeon im batoe moloben 3 tobatoe' pononalob.* Naonda i mojosipoen-don im bajongan i mololoekad kom bembe' bo domba toea, jo bai in toea bo lengka'on-monia im batoe inta kom bibig im parigi' toea bo poïnoemon-don-monia im bajongan im bobiagon; mopaloet-makow toea, poboei-don-monia im batoe toea kom bibig im parigi'.* 4 — Kon toea, jo nosingog-don ing ki Jakoeb ko imonia, kainia: „E ginaloem minta, nongko onda imoïkow nion?" Kai n toebag 5 -monia: „Kami naa i nongko Haran."* Kai n singogëa ko imonia: „Kinotaauan-monimoe ing ki Laban, ki ompoe i Nahor?" Genesis 29 :6 Kai n toebag-monia: „Kinotaauan-nami."* Kai n singog i Jakoeb ko imonia: „Oemoeran-pa doman in sia mojoton?" Kai n toebag-monia: „Oemoeran-pa mojoton in sia; indoi-ai-ka, toea ing ki Rachel, ki adi'nja bobai, nodia-mai kom bobiagon- 7 éa." * Noboei nosingog ing ki Jakoeb, kainia: „Molantoed-pa in singgai; dia'-pa oras pososipoen kom bobiagon. Pianja, tokopoïnoem-pa im bajongan im bobiagon nion bo boeion-pa diaan 8 pobaja' im pongongaanan-monia,"* Kai n toebag-monia: „Dia' ing kami mokodia molengka' kom batoe inta naa, aka dia'-pa mojosipoen im bajongan i mololoekad bo mododoeloe molengka' kom batoe pinonanod kom parigi'; bai n toea bo poïnoe- 9 mon-nami im bobiagon."* Kojogot-pa in sia mojosingog-mai -monia, jo noïangoi-don ing ki Rachel nodia kom bobiagon i ama'nja, sin sia doman i mololoekad kon domba bo bembe'.* 10 Naonda i inontong-mai i Jakoeb ing ki Rachel, ki adi' i Laban inta ki lolaki i ina'nja, bo bobiagon i Laban, jo polat-don namagi' ing ki Jakoeb, bo ilengka'nja-don im batoe inta kon toedoe im bibig im parigi' toea, bo pinoïnoemëa-don im bobiagon 11 i Laban, ki pokoama'anëa.* Bo ginombo'an- don i Jakoeb ing ki Rachel, polat nongombal si noliai-don ing ginanja.* 12 Naonda im pinotaau-don i Jakoeb ko i Rachel, kon sia ing ki adi' i bobai i ama'nja, mangalenja: ki adi' i Ribka, jo noriba- 13 toek-don ing ki Rachel minaja' nopotaau ko i ama'nja.* Naonda in dinongog-mai i Laban in tangoi i Jakoeb, ki adi' i bobainja, jo noribatoek-don in sia minaja' nokipodoengkoel ko inia, kinojotanëa bo inajokanéa bo dinianja sinoemoeot kom bonoe im baïoinja. Kon toea, jo nodait-don i Jakoeb inooeman ko i Laban 14 im bajongan i inta nobali'.* Kai n singog i Laban: „Naanta, ikow i nongkon toelankoe bo nongkon tapoe'koe!" Jo nogoetoen ing ki Jakoeb takinëa kon dalom in tongo boelan i onggotéa.* Ki Jakoeb in sMiiOemcsitani' kc|ig kobobiagéa. 15 Noïdoedoei kon toea, kai n singog i Laban ko i Jakoeb: „Oempaka pokoadi'onkoe-ka iikow, jo ogoian doman iikow in tondan. Pogoeman ko inako' mongo onoe i mobali'koe ponon- 16 dan ko inimoe."* Ki Laban toea kogadi' ko adi' bobai dojowa; ki inta goeja-goejang tangoinja ki Lea, bo ki inta ai-ai ki 17 Rachel in tangoinja.* Ki Lea toea nokabelow (nobelong) i ma- Genesis 29 : 18 tanja, tonga' ki Rachel toea moloenat im batanganéa * Jo noliai ing gina i Jakoeb, noïbog ko i Rachel. Sebab nion, kai n singogea (ko i Laban): „Pianja, mokiompoe iakoeoi ko inimoe pitoe no taöng i onggotéa sing ki Rachel, ki adi'moe inta ai-ai 19 nion."* Kai n singog i Laban: „Mani', ogoikoe in sia ko inimoe i mopia-pia bo ogoikoe in sia ko intau tongo doea. Pogoetoen 20 -don iikow takin koe." * Kon' toea, jo nokiompoe-don ing ki Jakoeb pitoe no taöng i onggotéa sing ki Rachel. Jo pondamonéa-mangoi im pitoe no taöng toea i na' tongkai in tongonoe-mai no singgai, sin diaan-don in tanöbéa ko i Rachel.* 21 Naonda im binaja'an-makow im pitoe no taöng toea, jo kai n singog i Jakoeb ko i Laban: „Aka mobali', ogoi-don ing ki kantangkoe ko inako', si aindon notompod im pinokiompoeankoe; simba' toemontani'-don iakoeoi kong kobobiagkoe."* 22 Sebab nion, sinipoen-don i Laban im bajongan i intau kom bo- 23 noe i lipoe' inta toea, bo nomia kom pomokaanan.* Tonga' kon dolom doman inta toea ginama' i Laban ing ki adi'nja ki Lea bo inatodéa ko i Jakoeb, bo notoniboeloi-don in taja doea.* 24 — Ki adi'nja, ki Lea toea, inogoian i Laban i atanja bobai, 25 tangoinja ki Zilpa, pinomia ki ata i Lea.* — Naonda i nobajag-monik, jo (inontong-mai i Jakoeb) totoeoe, naanta ki Lea bi'! Sebab nion, kai n singog i Jakoeb ko i Laban: „Nongonoe sim pinomiamoe-bi' nanaa iakoeoi? Deeman-ka nokiompoe iakoeoi ko inimoe sing ki Rachel? Nongonoe si inakalarimoe-bi' 26 iakoeoi?"* Kai n toebag i Laban: „Podoedoei i oea' i intau kom bonoe i lipoe'-nami naa, dia' mobobali' i ai-ai i moena poboe- 27 loion bo dongka ki inta goeja-goejang.* Pokotompodonmoe-pa pitoe no singgai ing ko i adi'koe naa, jo ki ai-ainja doman i ogoikoe ko inimoe, mangalenja: aka mokiompoe-pa doman 28 iikow ko inako' pitoe no taöng i onggotéa."* Kon toea, jo pinomia-don i Jakoeb na'toea, pinokotompodéa-pa pitoe no singgai ing ko i Lea toea, bo dongka iaogoi i Laban ing ki adi'nja 29 ki Rachel doman ko i Jakoeb, nobali' ki boeloinja.* — Ko i Rachel, ki adi'nja, inogoi i Laban ing ki Bilha, ki atanja bobai, 30 pinomia ki atanja.—* Jo nogoetoen-don ing ki Jakoeb takin i Rachel, bo pinolioenja in tabinja ko i Rachel kon tabinja ko i Lea. Nanion, nokiompoe-pa ing ki Jakoeb ko i Laban pitoe-pa doman no taöng i onggotéa.* 31 Naonda i inontong i Toehang mg ki Lea toea in dia" ko- Genesis 29 : tabi i Jakoeb, jo binarakatanëa ing ki Lea, tonga' ki Rachel 32 im popobanio' in sia.* Kon toea, jo nonogoesian-don ing ki Lea bo nononggadi'-don in sia ko adi' lolaki tobatoe', inta sinangoianëa ki Roeben( - adi"1 lolaki), kai n singogéa: „Si aindon sinanowan i Toehang i rorigakoe bo inogoinja-don i adi' lolaki ko 33 inako'. Jo naaia kotabi-don dega' i boeloikoe iakoeoi."* Noboei bidon ing ki Lea nonogoesian, bo pinononggadi'nja-monag i adi-' lolaki tobatoe', kainia: „Sin dinongog-don i Toehang iakoeoi in dia' kinotabi, jo naa-pa doman i inogoinja ko inako'." Sebab nion, sinangoianëa i adi' inta tcea ki Simeon (= inta 34 nokidongog) .* Nonogoesian bidon ing ki Lea, bo pinononggadi'nja-monag i adi" lolaki tobatoe', kainia: „Naanta, naaia ing ki boeloikoe i motabi-don ko inako', si aindon pinononggadi'koe ko inia i adi' lolaki toloe." Sebab nion, sinangoianëa i adi' 35 inta toea ki Lewi (= mogogatod) .* Kon toea, jo noboei bidon nonogoesian ing ki Lea, bo pinononggadi'nja-monag i adi' lolaki tobatoe', kai n singogéa: „Jo naaia in dajowonkoe-don ing ki Toehang." Sebab nion, sinangoianëa i adi' inta toea ki Joeda (= monondajow). Kon toea, jo nogogai-don in sia nononggadi' dega' tongonoe-mai no taöng.* 30 : 1 Naonda ing kinopondaman-mai i Rachel, kon dia' in sia mokodoengkoel ko adi' ko i Jakoeb, jo nogimpong in sia ko i Lea bo nosingog ko i Jakoeb, kainia: „Ogoi-ai-pa iakoeoi i adi'; 2 aka dia' doman, jo kopatoi-don iakoeoi naa!"* Kon toea, sinoemoroe1' ing ki Jakoeb ko i Rachel, kainia: „Akoeoi naa ing 3 ki Allah, inta nogimalow ko inimoe mononggadi' ?"* Kai n singog i Rachel: „Indoi-ai, naa ing ki atakoe, ki Bilha; pianja, poboeloi ikow ko inia, simba'' mokotonggadi' in sia kong galoemkoe, simba' mokodoengkoel iakoeoi ko adi' nongko inia."* 4 Nanion, inogoi-don i Rachel ko i Jakoeb ing ki atanja ki Bilha, 5 pinomia pahangëa, bo sinoniboeloi-don i Jakoeb in sia.* Jo nonogoesian-don ing ki Bilha, bo pinononggadi'nja-monag i adi' 6 lolaki töbatoe' ko i Jakoeb.*Kon toea, nosingog ing ki Rachel, kainia: „Naanta, aindon pinopototoeoe i Allah ing koïbogkoe bo aindon dinongogëa i oïgoemkoe, bo inogoinja-don i adi' lolaki ko inako'." Sebab nion, sinangoianëa i adi" inta toea ki 7 Dan (= momomoetoes) .* Jo ki Bilha, ki ata i Rachel toea, noboei bidon nonogoesian bo nononggadi' ko adi' lolaki nogin- Genesis 30 : 8 doea ko i Jakoeb.* Kon toea, kai n singog i Rachel: „Naanta, notoengkoelan totok iakoeoi takin i goeja-goejangkoe dega' kotongonoe-mai kom barakat i Allah, tonga' kong kinotontoemianêa sinalowkoe doman in sia." Sebab nion, sinangoianêa i adi' inta toea ki Naftali (= bogani) .* 9 Naonda ing kinopondaman-mai i Lea kon dia'-don in sia mononggadi', jo ginama'nja ing ki Zilpa, ki atanja, bo inogoi- 10 nja ko i Jakoeb, pinomia pahangêa.* Kon toea, jo nononggadi'-don ing ki Zilpa, ki ata i Lea, ko adi' lolaki tobatoe' ko i 11 Jakoeb,* kai n singog i Lea: „Pia ing kamang" bo sinangoia- 12 nêa i adi' inta toea ki Gad (= salamat) .* Noïdoedoei, nononggadi' bidon ing ki Zilpa, ki ata i Lea toea, ko adi' lolaki nogin- 13 doea ko i Jakoeb.* Kon toea, kai n singog i Lea: „Pia-pa doman ing kamangkoe, si naaia in dajowon iakoeoi im bajongan i mongodeaga, kai-monia: nosalamat ing ki Lea." Sebab nion, sinangoianêa i adi' inta toea ki Aser (= mododia kon salamat) .* 17 Noïdoedoei kon toea, jo dinongog bidon i Allah i mintahang i Lea, sampe nonogoesian bidon in sia bo nononggadi' 18 ko adi' lolaki tobatoe' inta nogilima ko i Jakoeb.* Kon toea, kai n singog i Lea: „Aindon inogoi i Allah in tondankoe ko inako', si inogoikoe-don ing ki atakoe ko i boeloikoe. Sebab 19 nion, sinangoianêa i adi' inta toea ki Isachar (= tondan) .* Nonogoesian bidon ing ki Lea bo nononggadi' ko adi' lolaki toba- 20 toe' ko i Jakoeb inta noginggonom.* Kai n singog i Lea: „Naanta, aindon inogoi i Allah ko inako' in totabi inta mopia. Naaia ing ki boeloikoe i motabi-don ko inako', si aindon pinononggadi'koe ko inia i adi' lolaki onom." Sebab nion, sinangoi- 21 anêa i adi' inta toea ki Zeboeion (= mogogoetoen) .* Noïdoedoei, nononggadi' in sia ko adi' bobai tobatoe', inta sinangoianêa ki Dina.* 22 Kon toea, jo noïtanob-don ko i Allah ing ki Rachel; di- 23 nongogëa-aon i mintahangéa bo binarakatanëa in sia,* sampe naniogoesian-don bo nononggadi' ko adi' lolaki tobatoe', kai- 24 nia: „Naanta, aindon sinapoean i Allah i oja'koe."* Sebab nion, sinangoianêa i adi' inta toea ki Joesoef (= mododoegang), kainia: „Aka mobali', jo boeion-pa i Toehang indoeaan i adi'-pa doman lolaki ko inako'."* Genesis Ki Jakoeb i noöali'-dom kaga. 30 : 25 Komintan-don nobali', naonda im pinononggadi'-makow i Rachel ing ki Joesoef, kai n singog i Jakoeb ko i Laban: „Aka mobali', jo ogoi-pa iakoeoi maja', simba' moboei-pa iakoeoi 26 kom boeta'koe bo ko lipoe'koe.* Tokoogoi-pa ing ki boeloikoe bo ki adi'koe minta, inta nodoengkoelkoe kom pinokiompoeankoe ko inimoe, simba' moboeat-pa iakoeoi maja'. Aindon kinotaauanmoe tontani', naonda im pinokokiompoekoe ko inimoe."* 27 Kai n toebag i Laban ko inia: „Aka mobali', jo kotabi-pa iakoeoi! Aindon noniata ko inako', naanta akoeoi im binaraka- 28 tan-don i Toehang sebab ikow."* Bo kai n singog doman i Laban: „Pogoeman-pa ko inako' mongo onoe im ponondankoe 29 ko inimoe, simba' ogoikoe."* Kai n toebag i Jakoeb ko i Laban: „Aindon kinotaauanmoe tontani' naonda im pinokokiompoekoe ko inimoe, bo naonda ing kinoöojoeon im bajongan im bobia- 30 gonmoe inta iloekadankoe.* Sin tonga'-pa mojakag ing ko inimoe ing kolipod, kon dia'-pa kinoangoiankoe, tonga' kom pinoloekadankoe kinodoegangan-don totok im bobiagonmoe; jo binarakatan-don i Toehang iikow ko onda-ka im binaja-baja'ankoe-makow. Dega' toonoe bo mobali' iakoeoi simmggoegat 31 silai im batangankoe tontani'?"* Kai n singog i Laban: „Onoepa im ponondankoe ko inimoe?" Kai n toebag i Jakoeb: „Dona'-ai, dika-bi' ogoianmoe iakoeoi i onoe-ka-don. Pianja, moboei-pa iakoeoi momiag bo moloekad kom bobiagonmoe, asal 32 doedoeianmoe ing koïbogkoe inta nanaa:* Kon singgai inta naa maja' iakoeoi ing gantog im bajongan ing kawangan im bobiagonmoe bo tondi'onkoe im bajongan im bobiagon inta mobala-mbalang bo tampalan (mangalenja: tonga'-bi' domba inta moboedo' komintan, bo bembe' inta morondi' komintan i loekadankoe, kabiton kon singgai naa bo makow); kon singgai toemi jo bajongan ing ki adi' in domba inta morondi' bo bajongan ing ki adi' im bembe' inta mobala-mbalang bo tampa- 33 lan, jo toea komintan i mobali' tcndankoe.* Ki inta mobali' takoesi kong ginakoe motoelid, nanaa: Aka mamangoi iikow mongontong kon tondankoe, jo batoe'an im bembe' inta morondi' bo batoe'an in domba inta moboedo' - inta ko ina- 34 ko' - toea komintan in sinakowkoe."* — Kai n toebag i Laban: 35 „Totoeoe, kobali'-don na' kai n singogmoe nion!"* Kon singgai Genesis 30 : doman inta toea, jo sinondi'-don i Laban im bajongan im bembe" kolakian bo kobaaian, inta mobala-mbalang bo ki inta tampalan - bajongan i inta boedo' oempaka tonga' tongopilik bo bajongan in domba inta morondi': jo nion komintan im pino- 36 küoekad i Laban ko i adi'nia inojod.* Noïdoedoei kon toea, jo pinokojajoe'-don i Laban i nion komintan, baja'an toloe no singgai in sigad-monia bo sigad im pinoloekadan i Jakoeb kom bobiagon. Kon toea, jo noloekad-don ing ki Jakoeb kong ki agat im bobiagon i Laban (mangalenja: kom bajongan in domba inta moboedo' bo kom bembe' inta morondi' komintan) .* 37 Kon toea, nogama' ing ki Jakoeb kon tanga im pangkoi ing kajoe inta moloenow, dega' tongonoe-mai bo sinaipanëa sampe moaloe-aloeg, kinoontongan ing ki inta moboedo' kon 38 tanga minta toea.* Jo sinokoakoetéa-don in tanga, inta sinaipanéa-don toea, kom bonoe im pongonginoeman im bembe', 39 kon tajowon im bajongan im bembe'.* Sebab noboensit-don im bembe' minta toea kon tajowon in tanga inta sinaipan toea, jo pinogadi'-monag-monia, ojoeon inta moaloe-aloeg bo mobala- 40 mbalang bo tampalan.* Kon toea, jo sinontani'-don i Jakoeb in domba bo pinoontongéa bidon kon domba toea im bajongan ing ki adi' im bembe' inta moaloe-aloeg, (mobala-mbalang bo tampalan) bo kom bembe' inta morondi'. Bajongan, ing ki adi' im bembe' bo ki adi' in domba inta nodoengkoelêa, sinontani' -don i Jakoeb kom bobiagon i Laban.* 41 Kon toengkoel im bobiagon inta mongoropot mokokoïbogan, jo kon dodai doman inta toea oekaton i Jakoeb in tanga inta sinaipan toea kon tajowon im bobiagon kom bonoe im pongonginoeman-monia, simba' moboensit imosia kon tajowon 42 in tanga inta toea.* Tonga' aka moïagi' bidon im bobiagon inta moloengkojo' mokokoïbogan, jo dia' bidon oekatonëa in tanga toea. Sebab nion, bajongan ing ki adi" im bobiagon inta moloengkojo', toea i xmobali' ki Laban ing ki togi, bo ki inta mong- 43 oropot, toea i mobali' ki Jakoeb ing ki togi.* Nanion, kodoegang-kodoegang ing kajoeonan i Jakoeb, sampe nodoengkoelêa im bembe' bo domba dega' tongonoe-mai no kawangan, bo ata lolaki bo ata bobai, bo onta bo kabalo.* Genesis Pinoboboeat i Jakoeb. 31 : 1 Kon toea, jo kinodongogan-don i Jakoeb in singog i adi' i Laban lolaki, kai-monia: „Naanta, aindon nodait i Jakoeb ginama' im bajongan ing kapoenjaan i ama'-naton; bajongan ing kajoeonan inta toea nodoengkoelëa nongkong kajoeonan 2 i ama'-naton."* Bo inontong doman i Jakoeb, kom pogot i La- 3 ban in dia'-don mopia ko inia na' a pa moena. * Kon dodai in toea, nosingog ing ki Toehang ko i Jakoeb, kainia: „Poboei -don iikow kom boeta' i lakimoe bo i baaimoe bo ko lipoe' kinobotakan i impoejoeanmoe; jo Akoeoi ing kotaki-takinmoe."* 4 Kon toea, jo pinokiöini'-don i Jakoeb ing ki Rachel bo ki Lea 5 namangoi i lopa', kom pololoekadanëa kom bobiagonëa,* kaï n singogéa ko inaja doea: „Kom pojojindoikoe jo pogot i ama' -namoenda in dia'-don mopia ko inako' na' kong kolaboeng bo kolipod; tonga' ki Allah-bi' i ama'koe ing kotaki-takinkoe.* 6 Kinotaauan-don-monimoe tontani', nokiompoe iakoeoi ko i 7 ama'-monimoe takin komintan i ropotkoe.* Aindon sinompobalik i ama'-monimoe iakoeoi; kopoeloe'-don binaloeianëa in tondankoe. Tonga' dia'-bi' binio-bio'-makow i Allah im pino- 8 miaanëa ko moraat ko inako'.* Kon dodai in sia i nosingog, kainia : „Bajongan mg ki adi' im bobiagon inta mobala-mbalang, toea i mobali' tondanmoe", jo kon toea bajongan im bembe' toea nogaai'-monag mobala-mbalang. Kainia bidon: „Ki adi' im bobiagon inta moaloe-aloeg, toea i mobali' tondanmoe", jo kon toea bajongan im bobiagon toea 9 riogadi'-monag moaloe-aloeg.* Nanion im pinogogama' i Allah kom bobiagon i ama'-monimoe bo inogoinja ko inako'. * 10 Komintan-don nobali', kon toengkoel im bembe' i mokokoïbogan, jo inontongkoe kom bonoe in togoïn(d)opkoe, koema, bajongan im bembe' kolakian, inta mogogagak kom bembe' kobaaian toea, komintan moaloe-aloeg bo mobala-mbalang 11 bo tampalan.* Kai n singog i malaikat i Allah ko inako' kom bonoe in togoïn(d)op toea: „Jakoeb!" Kai n toebagkoe: „Ko 12 naa iakoeoi!"* Kai n singog i malaikat toea: „Indoi-ai-ka, bajongan im bembe' kolakian inta mogagak kom bembe' kobaaian toea, komintan moaloe-aloeg bo mobala-mbalang bo tampalan; si aindon inontongkoe im bajongan i inta pinomia 13 i Laban ko inimoe.* Akoeoi ing ki Allah inta nokipogontong Genesis 31 : ko inimoe kom Bethel, kon tampat inta pinomoere'anmoe kom bondoe kom batoe inta pinomia tomponoeot bo pinodandianmoe ko iNako'. Jo naaia ponooloet-don, loeai-don kom bonoe im boeta' inta naa bo poboei-don kom boeta' kinobotakan i 14 impoejoeanmoe; si Akoeoi ing kotaki-takinmoe".* —Kon toea, jo notoebag-don ing ki Rachel bo ki Lea ko inia, kai naja doea: „Ojoeon-pa dega' inta sinogoesilai-nami kong kajoeonan 15 i ama'-nami?* Deeman-ka kami doman naa i na' intau angoangoi ko i nia? Si aindon pinotaloeinja ing kami bo bolinja i 16 aindon nodaitëa pinake'.* Bajongan ing kajoeonan, inta ginama'-don i Allah ko i ama'-nami, jo kita bo ki adi'-naton ing ki togi. Sebab nion, pianja, dait pomia im bajongan i inta siningog i Allah ko inimoe".* 17 Kon toea, jo nonooloet-don ing ki Jakoeb, pinopotakoinja 18 -don ko onta im bajongan i adi'nja bo ki boeloinja,* bo dinianja im bajongan im bobiagon bo bajongan ing kajoeonanëa inta nodoengkoeléa - mangalenja: bobiagonëa inta nooeli'nja kom Padan-Aram-, maja' mokipodoengkoel ko i ama'nja, ko i 19 Isak, kom boeta' ing Kanaan.* Kon toengkoel in toea, ki Laban doman i minaja' nonggonsing kom boeboel in dombanja. Jo sinakow i Rachel kom baloi i ama'nja in toelada in doeata 20 pososoembaan i Laban.* Kon toea, jo noboeat-don ing ki Jakoeb dia' kolia-liai-makow, dia' pinotaaunja ko i Laban, intau 21 i Aram toea, ko moboeat in sia.* Nanion, nolagoei-don ing ki Jakoeb takin im bajongan ing kajoeonanëa, iloemolan kon toebig (i Eufrat), boetoe-boetoeng im boeloe-boeloedan ing Gilead* 22 Naonda i nogintoloe-don in singgai, jo bai n toea bo pinotaau i intau ko i Laban, kong ki Jakoeb i aindon nolagoei.* 23 Kon toea, jo dinia-don i Laban ing ginaloemëa minta minaja' takin, nogalow ko i Jakoeb pitoe no singgai i onggotëa bo ki- 24 nobatoekanëa in sia kom boeloe-boeloedan mg Gilead.* Tonga' kon dolom doman inta toea, namangoi ing ki Allah ko i Laban, intau i Aram toea, kom bonoe in togoïn(d)op, kainia: „Poko- 25 tanob totok, dika iikow toemoroe' ko i Jakoeb!"* — Ki Jakoeb i noposindog-don i lolaiganëa kon toedoe im boeloed tobatoe', bo ki Laban doman i noposindog-don i lolaiganëa kon toedoe im boeloe-boeloedan ing Gilead. Naonda ing kinobatoekan-don 26 i Laban ing ki Jakoeb,* jo kai n singogëa ko i Jakoeb: „Onoe Genesis 31 : -bi' i mangale i oaidanmoe inta nanion? si nolagoei-bi' iikow dia' kolia-liai-makow bo ki adi'koe in diniamoe na' intau inta 27 ijampat (dinakop).* Nongonoe si nolagoei-bi' iikow dia' kolialiai-makow bo nonala'-mai ko inako' bo dia' nogoeman ko inako'? Aka pinotaaumoe-pa ko inako', jo akoeoi tontani' i nogatod ko inimoe takin pia ing gina bo toiibag bo rabana bo 28 rambabo.* Dia' inogoimoe iakoeoi nongombo' ko i adi'koe lolaki bo ko i adi'koe bobai. Totoeoe, oaidan inta pinomiamoe nion 29 i na' oaidan i intau pompoelong * Akoeoi i mokawasa mopokobodito ko inimoe; tonga' kon dolom inta kogobii ki Allah ï ama'moe i nosingog ko inako', kainia: „Pokotanob totok, dika 30 iikow toemoroe' ko i Jakoeb!" * Tonga' aka minaja'-don iikow, sing kinotanobanmoe-don im baloi i ama'moe, jo nongonoe sin sinakowmoe-bi' in toelada in doeata pososoembaankoe?" * — 31 Kai n toebag i Jakoeb ko i Laban: „(Nolagoei iakoeoi sin) totoeoe-don noondok iakoeoi, kai n dodobkoe-makow: Dega' 32 gama'anmoe-don ing ki adi'moe minta ko inako'!"* Noïdoedoei, nosingog doman ing ki Jakoeb, kainia: „Ko i ine ing kodoengkoelan kon toelada in doeatamoe nion, dika-don in sia biagan! Tondoedoetmoe-don tontani' kon tajowon im bajongan ing ginaloem-naton, mongo ojoeon ing ko inako' ing ki inta ikow ing ki togi, gama' in toea." Sin dia' kinotaauan i Jakoeb kon toelada inta toea in sinakow i Rachel. * 33 Kon toea, jo sinoemoeot-don ing ki Laban kom bonoe ï laig i Jakoeb, bo kom bonoe i laig i Lea, bo kom bonoe i laig ï atanja bobai dojowa, tonga' oempaka tobatoe' bo dia' i nodoengkoelëa. Nopaloet-makow, jo iloemoeai-don in sia kom bonoe i laig i Lea, polat sinoemoeot kom bonoe i laig i Rachel. * 34 Ki Rachel toea, ginama'nja-don in toelada toea bo bincnoenja ko aip i onta, bo ilitoe'anëa in toedoenja. Naonda in sinondoedoet-don bo nodait-don i Laban kinokap im bajongan i onoe-don 35 ko laig inta toea, bo dia' onoe i nodoengkoelëa, * jo kai n singog i Rachel ko i ama'nja: „Dika, kaasi', toemoroe' ing ki ama', sin dia' iakoeoi motaau simindog kon tajowon i ama'; sim biasa-nami bobai i noïoema ko i nako'." Oempaka naonda im pinononondoedoet i Laban, dia' doman nodoengkoelëa in toelada in doeata toea. * 36 Kon toea, jo sinoemoroe'-don ing ki Jakoeb bo noposingosingog-mai ko i Laban toea, kai n singog i Jakoeb ko i Laban Genesis 31 : toea: „Onoe in tala'koe bo onoe in dosakoe, si inalowanmoe-bi' 37 iakoeoi takin jaat ing ginamoe? * Naaia i nodaitmoe-don sinondoedoet im bajongan ing kajoeonankoe. Jo onoe-bi' i nodoengkoelmoe inta nongkon tombonoe im baloimoe? Aka ojoeon, jo oekat-monag i nion ko naa, kon tajowon ing ginaloerakoe bo ginaloemmoe! simba' mosia i momoetoes kom pilikara-naton- 38 da. * Aindon nokiompoe iakoeoi ko inimoe dojowa no poeloe' no taöng naa i onggotëa. Dombamoe kobaaian bo bembe'moe kobaaian dia' i nooekai ing ki adi'nja; tapoe' im bobiagon ko- 39 lakian ing kawanganmoe, dia' doman ing kmaankoe. * Ki inta onda in dinomok-don im binatang, dia'-bi' diniakoe ko inimoe, sin sinolioeankoe-bi'; ki inta onda in sinakow dolom pinomaja' 40 singgai, aindon pinoïgoemmoe in tolioenja ko inako'. * Nogigon im patoe' in singgai iakoeoi bo nogigon in tonow in dolom, 41 sampe nolagoei in sioeg ko matakoe. * Aindon nokiompoe iakoeoi ko inimoe dojowa no poeloe' no taöng i onggotëa: mopoeloe' bo opat no taöng im pinokiompoeankoe ko inimoe sing ki adi'moe dojowa, bo onom no taöng ing kom bobiagonmoe; bo 42 kopoeloe'moe binaloeian in tondankoe. * Aka deeman ki Allah i ama'koe, rnangalenja ki Allah i lbrahim bo Kobobangkal i Isak, i notoeloeng ko inako', jo mologit-makow naaia iakoeoi im pinotaba'moe lima dia' kobonoe. Tonga' pia ing kamang, si aindon sinanowan i Allah i rorigakoe bo pinononinggoegat- 43 koe, bo Sia inta sinoemoroe' ko inimoe kogobii." * — Kon toea, jo notoebag-don ing ki Laban ko i Jakoeb, kainia: „Bobai minta naa ing ki adi'koe, bo bajongan doman i adi' lolaki minta naa ing ki adi'koe, bo bobiagon doman naa im bobiagonkoe; bajongan i inta inontongmoe ko nion, akoeoi ing ki togi. Tonga' na'-bi' onda bo pogoeraatonkoe-bi' ing ki adi'koe naa bo ba- 44 jongan i adi' inta aindon pinononggadi'-monia? * Pianja ing kitada, akoeoi bo ikow, i momia kon dandian tobatoe', simba' ki Allah i mobali' takoesi ko inako' bo ko inimoe." * 45 Kon toea, jo nogama'-don ing ki Jakoeb kom batoe bo 46 pinosindogëa, pinomia tomponoeot tobatoe'. * Kai n singog i Jakoeb kong ginaloemëa: ,,Posipoen-pa imoïkow kom batoe". Kon toea, nosipoen-don imosia kom batoe dega' tongonoe-mai bo binontoejoeng. Noïdoedoei kon toea, nongaan imosia kom 47 batoe inta binontoejoeng toea. * Jo sinangoian i Laban im batoe inta binontoejoeng toea: Jegar-Sahadoeta (batoe pinona- Genesis 31: koesi) bo sinangoian i Jakoeb: Gal-Ed (batoe monakoesi).* 48 Kai n singog i Laban: „Kon singgai doman inta naa, jo bontoejoengan im batoe naa i mobali' lakoesi ko inako' bo ko inimoe!" Sebab nion, sinangoian in tampat inta toea Gilead bo 49 Mispa (pololoekadan) doman,* sing kai n singog i Laban: „Tanowan-pa doman i Toehang iakoeoi bo ikow, aka mojoto- 50 likoed-don-makow ing kitada. * Aka ikow i mopororiga ko i adi'koe bo moboei moboeloi kom bobai tongo doea, jo tanotanobonmoe kong ki Toehang i nobali' takoesi ko inako' bo ko 51 inimoe!" * Kai n singog doman i Laban ko i Jakoeb: „Indoi-ai-ka im bontoejoengan im batoe bo ind!oi-ai-ka im batoe tompo- 52 noeot naa, inta pinosindogkoe kon sigadkoe bo sigadmoe, * - jo batoe inta naa i mobali' takoesi, ko akoeoi in dia'-don limioe kom bontoejoengan im batoe inta naa, maja' mokipodoengkoe! ko inimoe momia ko moraat; bo ikow doman in dia'-don limioe kom bontoejoengan im batoe inta naa bo kom batoe tomponoeot inta naa, maja' mokipodoengkoel ko inako' momia ko 53 moraat. * Ki Allah i Ibrahim bo ki Allah i Nahor i mohoekoem ko inatonda!" Kon toea, jo nongibot-don ing ki Jakoeb kong ki inta Ko- 54 bobangkal i ama'nja, i Isak. * (Kon singgai doman inta toea ) nomia-don ing ki Jakoeb kong korban kon toedoe im boeloed inta toea, bo sinokosonsomanja-don ing ginaloemëa minta namangoi nongaan nojosinggaloem-mai. Nanion, nongaan-don imosia bo nosioeg-pa kon toedoe, im boeloed inta toea kon do- 55 lom inta toea. * - Nobajag-makow, dolo-dolom-monik, jo nobangon-don ing ki Laban, bo ginombo'anéa ing ki adi'nja minta lolaki bo bobai, bo binarakatanëa imosia; nopaloet-makow inta toea, jo noboei-don in sia ko lipoe'nja. * 32 : 1 Kon toea, jo minaja'-don doman ing ki Jakoeb; kobaja- baja' jo moanto' i malaikat i Allah i nokipodoengkoel ko inia.* 2 Naonda i inontong-mai i Jakoeb imosia, kainia: .,Naanta, naaia in tantara i Allah!" Sebab nion, sinangoianëa in tampat inta toea Mahanaïm (pogogogaian in tantara).* Kinoöondok i Jakoeb ko i Esau. 3 Noïdoedoei kon toea, jo pinopotaba'an-don i Jakoeb in taba', dega' tongonoe-mai, inoemoena ko inia nokipodoengkoel Genesis 32 : ko i oetatëa, ko i Esau, kom boeta' in Seir, ko lopa' 1 Edom, * 4 bo kinojowanea ko i monia, kainia: „Nanaa im potosingog-monimoe ko i toeangkoe, ko i Esau, kamakow: Nanaa in singog inta pinokipodapot i ata i toeang, i Jakoeb, ko i toeang, kainia : ata naa i aindon ginoemaloem ko i Laban na' intau ango- 5 angoi, bo nogoetoen i ata naa takinëa magi' i naa. * Nodoengkoel-don i ata naa in sapi bo kaldai 'bo domba bo bembe' bo ata lolaki bo ata bobai. Jo naaia im pinotaba' i ata naa pinokipotaauan ko i ompoe i ata naa, simba' mokodoengkoel i ata naa kon totabi kon tajowon i ompoe i ata naa".* 6 Naonda i noïboei-domai in taba' toea ko i Jakoeb, jo kaï n singog-monia: „Aindon ing kami nojodoengkoel i oetatmoe, i Esau, jo sia doman i nion tajow-mai mamangoi mokipodoeng- 7 koel ko inimoe, bo opat no gatoet i intau in takinëa".* Nokodongog-mai kon singog inta na' toea, jo noondok totok ing ki Jakoeb bo noliau totok ing ginanja. Sebab nion, bajongan i intau inta takinëa bo bajongan im bembe' bo domba bo sapi bo 8 onta doman in sinilainja dcjowa no posilaian; * sing kai n singogéa: „Aka mojodoengkoel i Esau in tongo posilaian bo talowonëa, jo tongo posilaian inta toemi i motaau-pa molagoei".* 9 Kon toea, jo noïgoem-don do'a ing ki Jakoeb, kainia: „ O Allah i lakikoe i Ibrahim bo i ama'koe i Isak! O Toehang inta nosingog ko inako', kainimoe: „Poboei-don iikow kom boeta'moe bo ko iipoe' kinobotakan i impoejoeanmoe; simba' bara- 10 katankoe iikow' .* - Naanta, totoeoe, dia' patoet iakoeoi mokooeli, oempaka tonga' tongopi', kom bajongan in totabi bo kopopiamoe, inta inogoimoe ko inako'. Kon toengLoel iakoeoi iloemolan kon toebig i Jarden naa, tonga'-bi' iakoeoi nodia kon toen,gkoed, jo naaia i aindon iakoeoi motogi kon dojowa no kali wangan moloben naa* Aka, mobali", boeli-ai-pa iakoeoi kom bonoe i lima i oetatkoe; si moondok iakoeoi ko inia, sin dega' mamangoi in sia momatoi ko inako', pinomaja' ko inami-don 12 motoloeadi'.* Deeman-ka Ikow tontani' i nosingog ko inako'? kainimoe: „Ogoiankoe iikow ing ki inta mopia totok, bai in bali'onkoe ing ki adi'moe bo ki ompoemoe na' pintad kon da- 13 gat, inta dia' koiapan ing kobajongea." * - Kon toea, jo nosioeg-pa ing ki Jakoeb kon toea ta kon dolom inta toea. Noïdoedoei kon toea, pinogama'anëa-don kong kawangan im bobiagonëa, bo pinomianja oliig ko i oetatëa, ko i Esau, * Genesis 32 : 14 mangalenja: bembe' kobaaian dojowa no gatoet bo bembe' kolakian dojowa no poeloe', bo domba kobaaian dojowa no ga- 15 toet bo domba kolakian dojowa no poeloe', * bo onta kobaaian inta pon,ete'an takin i adi'nja toloe no poeloe', bo sapi kobaaian opat no poeloe' bo sapi kolakian mopoeloe' bo kaldai kobaaian 16 dojowa no poeloe' bo kaldai kolakian mopoeloe'.* - Nion komintan im pinopoabatèa ko lima i atanja, bo sinontani'nja im batoe'an ing kawangan toea, kai n singogëa ko i atanja: ,,Baja'-don imoïkow, oena-don ko inako' bo pokolawa'on im batoe'- 17 an ing kawangan nion".* Kai ng kojow i Jakoeb ko i atanja inta moena noboeat, kainia: „Aka mojodoengkoel iikow i oetatkoe, i Esau, bo libo'onëa iikow, kainia: „Intau i ine iikow? Maja' i onda iikow? Ki ine inta ki togi kom bobiagon nion ko- 18 mintan inta kon tajowonmoe?" * - Aka nanion im pololibo'nja, jo toebaganmoe nanaa: „Nion komintan ki ata i toeang, ki Jakoeb, ing ki togi; jo nion i oliig inta pinokidianja ko i ompoe i ata naa, ko i Esau, bo sia tontani' i nion-pa kon toemi-nami".* 19 Nanion doman ing kojow i Jakoeb ko i atanja inta nogindoea bo ko inta nogintoloe bo ko imonia-don komintan, inta nodoedoei kong kawangan im bobiagon toea, kainia: „Nanion im pososingog-monimoe ko i Esau, naonda imoïkow i mojodoeng- 20 koelëa; * bo singogon doman monimoe: ki ata i toeang, ki Jakoeb tontani' i nion-pa kon toemi-nami". Sing kom pororai i Jakoeb toea: „Pianja, toroe' i Esau im poojongonkoe i oliig, inta pokiatod popooena kong koangoiankoe, moïdoedoei bo dongka akoeoi tontani' i mokipodoengkoel ko inia; dega' mo- 21 kodoengkoel-bi' ampoengan iakoeoi kon tajowonéa".* Nanion im pinogogatod ko oliig, inta pinokidia pinopooena ko inia, tonga' sia tontani' i nosioeg-pa kom pinogogaianëa toea kon dolom inta toea.* Pinororodomok i Jakoeb. 22 Kon dolom doman inta toea ginama' i Jakoeb ing ki boeloinja dojowa bo pahangëa dojowa bo ki adi'nja lolaki mopoeloe' bo mita', bo iloemolan kon toebig i 23 Jabok; * pinokipololan-don imosia ko lolan-makow takitakin im bajongan im bobiagonëa bo onoe-don inta ko 24 inia. * Dongka ki Jakoeb, sia-sia minta, ing ko lolan- Genesis 32 : -magi'. Noherang, ojoeon i lolaki tobatoe' i nokiporodomok ko 25 i Jakoeb, oemaan i noniar im pomataan. * Naonda i inontong -mai i mtau inta toea, kon. dia' in sia mokotalow ko i Jakoeb, jo kinompolëa im pangkoi im paa i Jakoeb, sampe nojopilat iii 26 toelan im paa i Jakoeb kom pinorodomokan naja doea. * Kai n singog i intau inta toea: ,,Boeli-ai-don iakoeoi, si aindon noniar im pomataan". Tonga' kai n toebag i Jakoeb: „Dia'-pa -bi' iikow boeliankoe, aka dia'-pa barakatanmoe iakoeoi". * 27 Noïdoedoei, kai n singog i intau toea ko inia: „Ki ine in tangoimoe?" Kai n toebag i Jakoeb: „Ki Jakoeb in tangoikoe". * 28 Kai n singog i intau toea: „Dia'-don iikow tangoian ki Jakoeb, sing ki Israël-don; si norodomok-don iikow fcakin, i Allah bo 29 takin ï intau, bo aindon nokotalow iikow!" * Kon toea, jo nolibo'-don doman ing ki Jakoeb ko inia, kainia: „Aka mobali', pogoeman-pa doman in tangoimoe ko inako'!" Kai n toebagëa: „Nongonoe iikow i molibo'-bi' kon tangoikoe?" Jo binarakat- 30 anëa-don ing ki Jakoeb kon toea-ta. * - Kon toea, sinangoian i Jakoeb in tampat inta toea Peniël (pogot i Allah), sing kainia : „Aindon inontongkoe ing ki Allah pogot bo pogot i nogintajowan-mai, jo nobiag-pa-bi' iakoeoi!"* 31 Naonda ing kinotalibanëa-don im Peniël toea, jo nomoeka' 32 -don in singgai. Jo ki Jakoeb toea, nopengkol-don in sia.* - Sebab nion, sinagoe'-magi' in singgai inta naa, dia' kaanon i intau Israël i oegat kom poengoel im paa, sing kinompolëa kom poengoel im paa i Jakoeb. * Pinojojodcengkcel 1 Jakoeb bo i Esömi. 33 : 1 Kon toea, jo sinintak-don i Jakoeb i matanja bo incntongëa-don, totoeoe, nion-don ing ki Esau taki-takin i intau opat no gatoet. Naonda i inontongëa-don in sia, jo sinilai-don i Jakoeb im bajongan i adi'nja ko i Lea, bo ko i Rachel, bo ko i 2 pahangëa dojowa toea. * Pinopooenanja-don im pahangëa dojowa takin i adi'-monia kon totok i moena, bo ki Lea taja oealoe rnotoloeadi' i inoekatëa kon toemi im pahangëa, bo ki Ra- 3 cliel taja doea i Joesoef ing kon totok in toemi. * Ki Jakoeb tontani' i inoemoena ko imonia, bo dinoemangop in sia kopitoe, 4 sampe noïdioeg-don in sia ko i oetatëa. * Kon toea, jo noribatoek-don ing ki Esau bo namagi' nokipodoengkoel ko inia, po- Genesis 33 : lat ginakapanëa in sia, kinojotanëa in sigogowëa bo ginom- 5 bo'anëa in sia, jo noomba-ombalan-don in taja doea. * - Naonda in sinintak-don i Esau i matanja bo inontongëa-don im bobai opat toea taki-takin i adi'-monia minta toea, kainia: „Ki ine i intau minta inta nion takin moe?" Kai n toebag i Jakoeb: „Nion im bajongan i adi', inta inogoi-don i Allah podoedoei in 6 totabinja ko i ata i toeang, ko ata naa".* Kon toea, jo namangoi-don dinimioeg im pahang dojowa toea takin i adi'-monia, 7 bo dinoemangop imosia. * Noïdoedoei namangoi-don doman ing ki Lea takin i adi'nja minta bo dinoemangop imosia. Noïdoedoei, namangoi-don doman ing ki Joesoef bo ki Rachel, bo taja 8 doea doman in dinoemangop. * Kon toea, jo nolibo'-don ing ki Esau, kainia: „Onoe-bi' i mangale im bajongan ing kawangan im bobiagon inta nojodoengkoelkoe ?" Kai n toebag i Jakoeb: „Mangalenja simba' mokodoengkoel i ata naa totabi kon 9 tajowon i toeang." * Kai n singog i Esau: „E ai-aikoe, moanto' doman ing ko inako'! Pianja, dona'-ai ko inimoe ing ki inta 10 inimoe".* Kai n toebag i Jakoeb: „Dika, kaasi', nanion! Aka ai-nodoengkoelkoe in totabi kon tajowonmoe, pianja tarima-don i oliigkoe naa; si naonda i inontongkoe bidon-mai im pogotmoe, bo kinotabimoe iakoeoi, jo na'-bi' batangan i inontong- 11 koe i oelinag im pogot i Allah. * Aka mobali', tarima-pa i oliig inta pinokiatodkoe-don ko inimoe; sim binarakatan-don i Allah iakoeoi bo moanto' doman ing kajoeonankoe". Na' toea im. pinomomakisa i Jakoeb ko inia, sampe sinarima-don i Esau. * 12 Kon toea, kai n singog i Esau: „Pianja, moboeat-don ing kita bo maja'-don. Siabi', akoeoi i maja' oemoena moloekad 13 kon tajowonmoe." * Tonga' kai n toebag i Jakoeb ko inia: „Kotaauan-don i toeang, ko adi' minta naa i mongoloengkojo'-pa bo ko inako' i ojoeon in sapi bo domba inta ponete'an-pa i adi'nja; aka dodakan i intau, kaasi', im bobiagon toea - oempaka tonga'-bi' kon tongo singgai - jo matoi im bajongan im bobia- 14 gon minta toea* Pianja, aka mobali', oemoena-don ing ki toeang ko ata naa bo ata naa ing kilampa-lampang doman mangoi ltopi-kopia-mai maja', podoedoei im bobaja' im bobiagon inta kon tajowon i ata naa, bo podoedoei im bobaja' i mongoadi' minta naa, oemaan i modapot i ata naa ko i toeang kom boeta' 15 in Seir." * - Kai n singog i Esau: „Aka nanion, jo naaia tala'ankoe ko inimoe in tongonoe-mai i intaukoe". Kai n toebag i Genesis 33 : Jakoeb: „Nongonoe-bi' si nanion? Siabi', kaasi', i ata naa i mo- 16 kodoengkoel totabi kon tajowon i toeang * Nopaloet-makow toea, jo noboei-don ing ki Esau kon singgai doman inta toea, 17 singa-singajow im boeta' in Seir * Jo noboeat-don doman ing ki Jakoeb, nopobaja' in Soekot bo pinokimianja-don im baloi kon toea pinogoetoenanëa, bo lantoeng im bobiagonéa. Sebab nion, sinangoian i intau in tampat inta toea Soekot (baloi, laig). * 18 Noïdoedoei kon toea, naonda ing ki Jakoeb i noïboei domai nongkom Padan Aram, jo nodapot-don in sia takin salamat ko lipoe' in Sichem, inta kom boeta' ing Kanaan, bo pinokiposin- 19 dogëa-don i laigëa nojotajow i lipoe' inta toea. * Sinalcei i Jakoeb im boeta', inta pinoposindoganëa i laig toea, ko i adi' i Hamor, ko i ama' i Sichem, im boelawan mogatoet no pata'. * 20 Kon toea-ta im pinoposindoganëa i medzbah bo sinangoianëa in toea: Ki Allah i intau Israël, Sia-don ing ki Allah. Pinoboboeat i Jakoeb feon Sichem, minaja' i Hebron. 35 : 1 Kon toea, kai n singog i Allah ko i Jakoeb: „Baja'-don iikow mamoeik na' Bethel, pogoetoen-pa kon toea-ta bo pomia-pa-monag i medzbah ko i Allah inta nokipogontong ko inimoe kon toengkoel iikow i nolagoei kon tajowon i goeja-goe- 2 jangmoe, i Esau". * - Kon toea, jo nosingog-don ing ki Jakoeb ko intau inta nojogaloem kom baloinja bo kom bajongan i atanja, kainia: „Tokoloemboe'-don im bajongan in toelada in doeata inta ko imonimoe; daritan i awak-monimoe bo batoenan im 3 pakeang-monimoe, * si mamoeik ing kita im Bethel; simba' akoeoi i momia ko medzbah kon toea-ta ko i Allah, inta nokodongog kon singogkoe kon toengkoel i nosisi' ing ginakoe, bo 4 inta kotaki-takinkoe kon dalan inta binaja'ankoe". * Kon toea, jo sinokoogoi-don-monia ko i Jakoeb im bajongan in toelada in doeata inta ko imonia, bo bajongan in sising (karaboe) inta kom bongolan-monia, jo toea komintan i ilobong i Jakoeb kom bonoe im boeta' kon sioengon ing kajoe noenoek inta kon 5 dioeg i lipoe' in Sichem. * Naonda i noboeat-don imosia, jo pinopoangoian-don i Allah i ondok im bajongan i lipoe' inta ko iiboe-monia, sampe dia' inalowan-monia ing ki adi' i Jakoeb. * 6 Noïdoedoei kon toea, jo nodapot-don ing ki Jakoeb bo ba- Genesis 35 : jongan i intau inta takinëa ko lipoe' i Loes - mangalenja: Be- 7 thel - inta kom boeta' ing Kanaan. * Kon toea-ta im pinomiaanëa ko medzbah, bo lipoe' inta toea in sinangoianëa Bethel, sing kon toea-ta im pinokipogontongan i Allah ko inia, kon 8 toengkoel ing ki Jakoeb i nolagoei ko i goeja-goejangëa. * Kon tampat inta toea ing kinopatoian i Debora, inta pinonete'an i Ribka; ilobong-don in sia kon dampig-monag im Bethel, kon sioengon ing kajoe noenoek. Sebab nion, sinangoianëa ing kajoe inta toea: kajoe noenoek pononanoban. * 9 Naonda i noïangoi-don nongkom Padan Aram, jo nokipogontong bidon ing ki Allah ko i Jakoeb, bo binarakatanëa in 10 sia. * Kai n singog i Allah ko inia: „Tangoimoe ing ki Jakoeb; kabiton ko naa bo makow, jo dia'-don tangoian ki Jakoeb iikow, sing ki Israël-don in tangoimoe". Sebab nion, sinangoian-don 11 in sia ki Israël.* Kai n singog doman i Allah ko i Jakoeb: „Akoeoi naa ing ki Allah inta mokawasa totok (El-Schaddai). Koboeï'-don iikow bo kodoegang-kodoegang; ikow i mobali' pangkoi im bangoesa dega' tongonoe-mai, ikow im pomoeka'an 12 in datoe. * Jo boeta' inta aindon inogoikoe ko i Ibrahim bo ko i laak, toea doman i ogoikoe ko in,imoe bo ko i adi'moe bo ko 13 ï ompoemoe, inta moïdoedoei ko inimoe".* -Kon toea, jo noboei-don-monik ing ki Allah, sinoemala'-don ko i Jakoeb toea.* 14 Bo pinoposindogan-don i Jakoeb im batoe tomponoeot tobatoe', ponanoban kom pinosingogan i Allah ko inia, mangalenja: pinosindogëa im batoe ponanoban tobatoe' bo pinopototoejoe'- 15 anëa i anggoer bo binoere'anëa i lana in toedoenja. * Jo tampat inta pinosingogan i Allah toea ko inia, sinangoian i Jakoeb: Bethel. * 16 Noïdoedoei kon toea, jo noboeat-don imosia kom Bethel. Dega' tongkana' i motojong-don modapot ko lipoe' i Efrata, jo nononggadi'-don ing ki Rachel. Totoeoe mororiga im pino- 17 nononggadi'nja toea. * Naonda i nororiga-don totok ing ki Rachel, jo kai n singog i mononojotakit ko inia: „Dika moondok, 18 si mokodoengkoel "bidon iikow ko adi' lolaki. * Kon toengkoel i aindon mopaloet ing gina i Rachel — si matoi-don in sia — 30 sinangoianëa-pa ing ki adi'nja toea: ki Ben-oni (adi' i roriga); tonga' sinangoian i ama'nja: ki Ben-jamin (adi' i lima kolo- 19 anan = adi' in salamat).* Nanion ing kinopopatoi i Rachel; ilobong-don in sia kom bibig in dalan maja' i Efrata, mangale- Genesis 35 : 20 nja: Betlehem. * Ilobonganëa toea ïm pinoposindogan'i Jakoeb in tomponoeot, mangalenja: batoe moloben. Jo batoe inta toea oemoeran-pa ojoeon ko ilobongan i Rachel, magi' in singgai inta naa. * 21 Kon toea, jo noboeat-don ing ki Israël kon toea-ta, bo pinosindogëa i laigéa ko limakow i Migdal Eder (tjandi ing kawangan). * 22b Jo ki adi' i Jakoeb toea lolaki mopoeloe' bo dojowa ing kobajongëa.* 23 Ki adi' i Lea lolaki : ki Roeben, ki adi' i Jakoeb inta goeja-goejang, bo ki Simeon bo ki Lewi bo ki Joeda bo ki Isachar bo ki Zeboelon. * 24 Ki adi' i Rachel lolaki : ki Joesoef bo ki Benjamin. * 25 Ki adi' i Bilha lolaki, ki ata i Rachel : ki Dan bo ki Naftali. * 26 Ki adi' i Zilpa lolaki, ki ata i Lea : ki Gad bo ki Aser. Nion komintan ing ki adi' i Jakoeb lolaki, inta nobali' ko inia kom boeta' im Padan Aram. * 27 Kon toea, jo nodapot-don ing ki Jakoeb ko i ama'nja, ko i Isak, ko Mamre, kon dioeg ing Kirjat Arba, mangalenja: 28 Hebron, tampat pinogoetoenan i Ibrahim bo i Isak. * Koong got ing kinobiagan i Isak toea, mogatoet-don bo oealoe no poe- 29 loe' no taóng. * Kon toea, jo nodait-don ing ginanja bo nogopang-don in sia, bo noïdondon-don ko i nai lakinja. Totoeoe, nogogoejang-don totok in sia bo notompo-tompok kong kinobiaganëa; ilobong-don in sia i adi'nja, i Esau bo i Jakoeb. * Pinogoetoenan i Esau bo i Jakoeb. 36 : 6 Noïdoedoei kon toea, jo nomamping-don ing ki Esau, nodaitëa dinia ing ki boeloinja bo bajongan i adi'nja lolaki-bobai, bo bajongan i intau inta nojogaloem kom baloinja, bo bobiagonëa bo bajongan im binatangéa bo kajoeonanëa inta nodoengkoelëa kom boeta' ing Kanaan, - bo sinoemala'-don in sia 7 kom boeta' ing Kanaan sing ki oetatëa ki Jakoeb; * sing kajoeonan-monia in totoeoe-don moanto', sampe dia'-don in taja doea motaau mojogaloem mogoetoen kon toea-ta. Boeta' inta Genesis 36 : pinongandoepan naja doea na' intau ango-angoi, toea in dia' -don toegat pogoetoenan-monia, sin totoeoe-don moanto' im 8 bobiagon-monia. * Sebab nion, sinoemonggolitoe'-don ing ki Esau kom boejoe-boeloedan in Seir. Ki Esau, mangalenja ki Edom (mopoera).* 37 : 1 Tonga' ki Jakoeb toea in sinoemonggolitoe' kom boeta' inta pinogoetoenan i ama'nja, mangalenja kom boeta' ing Kanaan.* Ki Joesoef im pinotaloei i oetatéa. 2 Jo naa i ooeman im boeï' i Jakoeb: Kon toengkoel ing ki Joesoef i mopoeloe'-don bo pitoe no taöng - mogoeod-pa in sia - jo noloekad in sia kong kawangan im bobiagon i ama'nja takin i oetatéa ki adi' i Bilha bo i Zilpa, pahang i ama'nja. Jo pinotaau i Joesoef ing kororaat i oetatea. inta dinongogéa, ko i ama'-monia.* 3 Tabi i Israël ko i Joesoef toea i noïlioe kon tabinja kom bajongan i adi'nja tongodoea, sin sia i adi' inta nobali' kong kinogogoejanganéa; bo pinokimiaanéa in sia kon djoembah 4 inta totoeoe mopia im batanganéa.* Naonda i inontong-mai i oetatéa minta, ko naanta tabi i ama'-monia ko inia i noïlioe kon tabinja kom bajongan i adi'nja tongodoea, jo ijongo'-don -monia ing ki Joesoef, bo dia'-don imosia mokiposingog i mopia ko inia.* 5 Komintan-don nobali', jo sinoemogoïn(d)op ing ki Joesoef 6 bo inooemanéa ko i oetatéa;* kai n singogea ko imonia: ,,Indongog-ai-pa-monimoe in togoïn(d)op inta sinogoïn(d)opkoe 7 toea.* Koema, kita ing kong goba' kojogot mobogot kom papising binoto-boto', polat nobangon-bi' monik ing ki inta binoto'koe bo sinimindog, jo ki inta binoto' doman monimoe i 8 namangoi noliboe bo nosoemba ko inta binoto'koe."* - Kai n singog i oetatéa ko inia: „(Tatak in tononoejoe'), mongo mobali' iikow datoe-nami, pinomaja' momarenta ko inami!" Kon toea, jo kodoegang-kodoegang-don i jaat ing gina-monia ko i Joesoef sin togoïn(d)opéa bo singogéa toea* 9 Noïdoedoei kon toea, jo noboei bidon ing ki Joesoef sinoemogoïn(d) op kon togoïn(d)op tongodoea, inta inooemanea doman ko i oetatéa, kainia: „Akoeoi i noboei bidon sinoemo- Genesis 37 : goïn(d)op. Jo inontongkoe, koema, mata in singgai bo boelan, 10 bo toendi mopoeloe' bo mita' i nosoemba ko inakoV' * Naonda i inooeman-don i Joesoef ko i ama'nja bo ko i oetatéa in togoïn(d)opéa inta na'toea, jo sinimpoeg i ama'nja in sia, kainia: „Onoe-bi' dega' i mangale in togoïn(d)op inta sinogoïn(d)opmoe nion? Dega' kami, mangalenja: akoeoi bo ki ina'moe bo bajongan i oetatmoe, i mamangoi mosoeinba ko 11 inimoe sampe moïdangop kom boeta'?"* Bajongan i oetatéa komintan nosaki ing gina-monia ko inia, tonga' ki ama'nja nodaitéa sinagoe' kom bonoe in dodob ing ki inta toea. * 12 Komintan-mai nobali', ki oetatéa minta minaja' noloekad kong kawangan im bobiagon i ama'-monia kon dioeg in 13 Sichem. * Kon toea, kai n singog i Israël ko i Joesoef: ,,Deeman-ka ki oetatmoe i noloekad kom bobiagon kon dioeg in Sichem? Pianja, ikow im potaba'koe-pa maja' mokipodoeng- 14 koel ko imonia." Kai n toebag i Joesoef: „Mopia, ama"'.* Kai n singog i Israël: „Baja'-pa iikow poïndoi ko i oetatmoe, mongo dia' mobojo-bojo' in dondamon-monia bo im bobiagon doman; moïdoedoei kon toea, jo boeionmoe angoion potaau ko inako'." Nanion im pinopopotaba'nja ko i Joesoef nongko lopa' i He- 15 bron. Naonda in sia ing kon dioeg-don in Sichem, * bo namagi' -don-namakow ko lopa' inta toea, jo ojoeon i intau tobatoe' i nojodoengkoeléa, inta nolibo' ko inia, kainia: „Onoe-bi' dega' 16 inta tajakonmoe?" * Kai n toebag i Joesoef: „Akoeoi naa i motajak ko i oetatkoe minta. Aka mobali', pogoeman-pa ko inako' mongo ko onda im poloekadan-monia kom bobiagon." * 17 Kai n singog i intau inta toea: „Aindon imosia nomamping ko naa, sin dinongogkoe-mai kai n singog-monia: Koligai, maja' -don ing kita in Dotan." - Kon toea, jo minaja'-don ing ki Joesoef, bo sinoetoeianéa ing ki oetatéa bo nodoengkoelëa imosia kon Dotan. * 18 Naonda i nokoontong-mai imosia ko i Joesoef ko mojajce' -pa, — dia'-pa in sia nodapot-mai ko imonia —, jo nojcsingog 19 imosia nopakat momatoi ko inia, * kai josingog-monia: „Indoi 20 -ai-ka, ing ki mononogoïn(d)op nion tajo-tajow-mai! * Koligai, patoion-naton in sia bo laboe'on kom bonoe im parigi' inta ko naa, bo potaau-naton kong kinaan im binatang moroboet in sia. Bai indoian-naton kong kotontoemianéa, mongo onoe i 21 alod in togoïn(d)opéa minta toea." * Naonda in dinongog-mai Genesis 37 : i Roeben in singog inta na'toea, jo niatonéa poloeaion ing ki Joesoef ko lima-monia, kainia: „Dika patoion-naton in sia!"* 22 Kai n singog doman i Roeben ko ixnonia: „Dika mopototoejoe' in doegoe'. Mani', laboe'on in sia kom bonoe im parigi' inta toea ko lopa' im belantara toea, tonga' dika mopodapot i lima ko inia." Na'toea in singog i Roeben, sing koïbogëa polagoeionëa ing ki Joesoef ko lima-monia bo popoboeinja ko i ama'- 23 nja. * Kon toea, naonda ing ki Joesoef i nodapot-don ko i oetatëa minta, jo polat-don-monia dinomok in sia bo ilongkoet -monia in djoembahnja, — mangalenja: djoembah inta mopia 24 totok, inta pinake'nja toea,* — binoeat-monia in sia bo ilaboe' kom bonoe im parigi'. Kopiaan-ka, };arigi' inta toea nogiot, dia' kotoebig im bonoenja. * 25 Nopaloet-makow bo dongka ilimitoe' imosia nongaan. Naonda in sinintak-monia i mata, jo inontong-monia ing kafila i intau Ismaël noïangoi nongkong Gilead. — Onta-monia toea in dinatogan im boeboek bo talong mobondoe bo poejoet, inta 26 diaan-monia maja' i Masir. * — (Nokoontong-mai ko imonia), kai n singog i Joeda ko i oetatëa: „Onoe-bi' im baragoena im pomatoian-naton ko i ai-ai-naton bo moboeni kon doegoe'nja?* 27 Pianja, potaloei-naton in sia ko intau Ismaël inta toea, bo dika ing kita mopodapot i lima ko inia, si ai-ai-naton in sia, tapoe' bo doegoe'-naton." Jo dinoedoeian-aon i oetatëa minta in sing- 28 ogëa.* Naonda i noïtalib i mododagang toea, jo binatoen-monia ing ki Joesoef kom bonoe im parigi', bo pinotaloei-don-monia in sia ko intau Ismaël toea kom pera dojowa no poeloe' no pata'. Kon toea, jo dinia-don i intau inta toea ing ki Joesoef minaja' i Masir. * 29 Naonda i noïboei-mai ing ki Roeben kom parigi' inta toea. jo dia' bidon ing ki Joesoef ing kom bonoe im parigi' inta toea. 30 Kon toea, binisi-bisi'nja-mai im pakeangëa, * bo noboei-don ko i oetatëa, kainia: „Tajow-mobiag mta toea dia' bidon ing kom parigi'! Onoe-pa im pomiaankoe naa? (Bodito-don iakoeoi 31 naa!")* Kon toea, jo ginama'-don-monia in djoembah i Joesoef. bo pinorata'an-monia kom bembe' bo pinopolomot-monia in 32 djoembah toea kon doegoe'nja. * Nopaloet-makow, jo pinokidia-don-monia in djoembah inta mopia totok toea ko i ama' monia, kai ng kojow-monia: „Djoembah inta nion i nodoengkoel-nami. Tondoedoet-pa, mongo nion in djoembah i adi'moe Genesis 37 : 33 mongo deeman." * — Naonda i inontongéa, jo kinotaauan i Jakoeb in djoembah inta toea, kainia: „Naaia in djoembah i adi'koe! Mologit-makow, kinaan-don im binatang moraat in 34 sia! Kaasi', pinatoi-don im binatang ing ki Joesoef!" * Kon toea, binisi-bisi'-mai i Jakoeb im pakeangëa bo nomingkolot in sia in daing na' karong ko ogotanëa bo nonanob in sia ko i 35 adi'nja, de ga' tongonoe-mai no boeJan i onggotëa.* Kon toea, jo namangoi-don im bajongan i adi'nja lolaki-bobai nopojongoeli' ing ginanja; tonga' doï'-don in sia dondooloegan, kainia: ,,Monanob-don-makow iakoeoi naa oemaan i moponag iakoeoi ko i adi'koe kom pinogoetoenan i intau minatoi." Nanion im pinononanob i ama'nja ko i Joesoef.* 36 Ki Joesoef toea in dinia-don i intau raododagang toea kom boeta' i Masir bo pinotaloei-monia in sia ko i Potifar, opod i Firon, panggoeloe in soroedado inta mololoekad ko i Firon.* Ki Joesoef kom baloi i Potifar bo pinotoeot kon toetoepan. 39 : 1 Ki Joesoef toea in dinia-don n.imonag i Masir bo sinaloei i Potifar intau i Masir, — opod i Firon, panggoeloe in soroedado inta mololoekad ko i Firon, — ko intau Ismaël, inta 2 nodia ko inia namonag in toea-ta.* Jo ki Toehang ing kotakitakin i Joesoef, sampe nodoengkoeléa ing ki inta mopia bo no- 3 bali' olit kom baloi i toeangëa, intau i Masir toea.* Naonda i inontong-mai i toeangëa, kong ki Toehang ing kotaki-takin i Joesoef, bo pinopoojoeon i Toehang im bajongan i inta pinomia 4 i Joesoef,* jo kinotabi-tabinja ing la. Joesoef, sinaoeanëa bo binali'nja olit ko inia tontani'. Noïdoedoei kon toea, jo dinoeï'nja ing ki Joesoef, binali' tonggoeloe inta mogogator kon tom- 5 bonoe im baloinja bo kom bajongan ing kajoeonanëa.* Naonda in dinoeï'-makow ing ki Joesoef momarenta kom bonoe im baloinja bo kom bajongan ing kajoeonanëa, jo binarakatan i Toehang im baloi i intau i Masir toea sing ki Joesoef. Naonda i inontongéa, jo bajongan i inta sia ing ki togi kom bonoe im 6 baloi bo kong goba', komintan binarakatan i Toehang,* jo pinongintaaunja-don ko i Joesoef im bajongan i onoe-don inta ko inia, sampe dia'-don kinotaauanëa i onoe-don, sin dongka kaanon inta kaanonëa. 7 Ki Joesoef toea in tajow-mobiag mobata'.* Naonda im Genesis 39 : binaja'an-makow in dega' tongonoe-mai no boelan, jo komintan-mai nobali', inontong-mai i boeloi i toeangéa ing ki Joesoef (bo noïbog in sia ko inia), kainia: „Koligai, agi'-pa, dioeg ko 8 inako'!" * Tonga' doï' ing ki Joesoef, kai n singogêa ko i boeloi x toeangéa: „Ki toeang i ata naa in dia' bidon mototaau ko onoe-aon inta mobali' kom poloekadan i ata naa kom bonoe ini baloinja, bo bajongan ing kajoeonanéa im pinongintaaunja-doti 9 ko i ata naa.* Kawasa i toeang tontani' kom bonoe im baloi inta naa in dia' moïlioe kong kawasa i ata naa, bo dia'-bi' onoe inta pinopojajoe' i toeang ko ï ata naa, kolikoedëa ing ki boea', sing ki boea' ing ki boeloinja. Na'-bi' onda bo ata naa i momia -bi' kong ki inta nanion ing kororaatêa, bo mokodosa ko i 10 Allah?" * — Potomboeloi in singgai im pomoeoianëa ko i Joesoef, tonga' doï' doman ing ki Joesoef doemoedoei kong koïbogéa.* 11 Komintan-don nobali', sinoemoeot mg ki Joesoef kom bonoe im baloi, mogaid ko oaidanëa, bo bajongan doman i intau inta kong galoem im baloi toea, oempaka tobatoe' bo dia' in 12 takinëa kon toea-ta.* Kon dodai doman inta toea, kinantangan :m bobai inta toea kon djoembah i Joesoef, kainia: „Koligai, agi'-pa, dioeg ko inako'!" Tonga' ilongkoet i Joesoef in djoembahnja bo' sinala'anëa-mai kom bonoe i lima im bobai inta 13 toea, polat nolagoei in sia iloemoeai kom baloi toea.* Naonda i inontong-mai im bobai toea, aindon sinala'an-mai i Joesoef in djoembahnja kom bonoe i limanja bo nolagoei-don iloe- 14 moeai,* jo kinoeoekëa im bajongan i intau inta kong galoem im baloinja, kai n singogêa ko imonia: ,,Rai-ka (Indoi-ai-ka), dinia i boeloikoe sinoemoeot kom baloi naa i intau Iberani, inta mopokooja' ko inaton. Sinoemoeot in sia kon toeotkoe bo dinimioeg ko inako'; tonga' kinoemoeak iakoeoi takin singog 15 moropot.* Naonda in dinongogëa in singogkoe moropot si nokoeani-don iakoeoi, jo sinala'anéa-mai in djoembahnja ko ina- 16 ko', polat nolagoei in sia iloemoeai kom baloi."* — Kon toea, jo inoekatëa-don in djoembah i Joesoef kon dioegea, sampt' 17 noïangoi ing ki toeang i Joesoef.* Naonda i noïangoi-don ing ki boeloinja, jo pinogoemanéa-don ko inia in singog inta koina, kainia: „Ata Iberani, inta diniamoe sinoemoeot kom baloi-na- 18 ton, sinoemoeot kon toeotkoe bo nopokooja' ko inako'.* Tonga' naonda iakoeoi ing kinoemoeak bo nokoeani-don, jo sinala'- Genesis 39 : anea-mai in djoembahnja ko inako', polat nolagoei in sia 19 iloemoeai."* Naonda in dinongogëa-don in singog i boeloinja inta pinodapot ko inia, mangalenja: na'toea-bi' i oaidan i atamoe ko inako'! — jo dinoemoko-dokot in toroe' i toeang i Joe- 20 eoef.* Kon toea, jo pinokigama'-don i toeang inta toea ing ki Joesoef bo pinotoeotëa kon toetoepan, inta pobobonoean doman ko intau inta pokiomantoeng in datoe. Naonda ing ki Joesoef ing kom bonoe-don in toetoepan,* 21 jo ki Toehang ing kotaki-takinëa bo pinoontongëa in totabinja ko inia. Pinoojoeon i Toehang kom bonoe ing gina i panggoeloe 22 irn pandjara toea in tabi ko i Joesoef;* sampe pinongintaau •don i panggoeloe toea ko i Joesoef im bajongan i intau kom bonoe im pandjara toea. Bajongan i oaidan onoe-don, inta oai- 23 dan kon toea-ta, komintan doman aidan i Joesoef.* Dia'-bi' pirikisaan i panggoeloe toea i oaidan onoe-don, inta pinongintaau-don ko i Joesoef; sing ki Joesoef ing kotaki-takin i Toehang, bo ki inta pinomia i Joesoef, toea im binali' i Toehang kong kopia-pia-makow. * Pinomomangale i Joesoef kon togoïn(d)op in toe&lng dojowa. 40 : 1 Komintan-don nobali', nopaloet-makow kong ki inta toea, jo mongongantang ko oïnoemon in datoe i Masir bo mongongantang kong kokaanon in datoe i Masir, taja doea toea i noï- 2 tala' ko i toeang monia, mangalenja kon datoe i Masir.* Sebab nion, sinoemoroe' totok ing ki Firon kom bobatonja dojowa toea, mangalenja: ko i panggoeloe i intau inta motosigit ko oïnoemon i Firon, bo ko i panggoeloe i intau inta mogogoloed 3 kong kokaanon i Firon.* Pinokipotoeot-don i Firon in taja doea kom baloi i panggoeloe in soroedado inta mololoekad ko i Firon, mangalenja: kon toetoepan doman inta pinopotoeotan ko i 4 Joesoef.* Jo ki Joesoef toea im pinokiloekadan i panggoeloe toea ko inaja doea toea, bo sia doman i mogogoloed kong kaanon-monia. Naonda in taja doea toea dega' aindon tongonoe-mai no 5 boelan ing koonggotëa kom pandjara (toetoepan) ,* jo kon dolom doman tobatoe' sinoemogoïn(d)op in taja doea, mangalenja: mongongantang ko oïnoemon bo mongongantang kong kokaanon in datoe i Masir inta pinopobonoe kon toetoepan,- jo Genesis 40 : togoïn(d)op in tobatoe'-tobatoe' toea noroposi i mangalenja.* 6 Dolo-dolom-monik, nokipodoengkoel ing ki Joesoef ko inaja doea toea. Naonda i inontong-mai i Joesoef in taja doea nota- 7 pod-don im pogot-monia,* jo nolibo' in sia kom bobato i Firon toea inta takinea kom bonoe in toetoepan kom baloi i toeangea—, kainia: „Nongonoe si naaia im pogot-namoenda i na'-bi' 8 pogot i intau inta mosoesa ing gina?" * Kai n toebag-monia ko inia: „Sinoemogoïn(d)op ing kaminda, tonga' ko naaia dia' onda i intau inta motaau momangale kon togoïn(d)op naa, cempaka tobatoe' bo dia'." Kai n singog i Joesoef ko imonia: , Deeman-ka tonga'-bi' ki Allah inta motaau mopomangale in togoïn(d)op? Sebab nion, aka mobali', pogoeman in togoïn(a)op-monimoe nion ko inako'." * 9 Kon toea, jo inooeman-don i panggoeloe i intau inta motosigit ko oïnoemon, ko i Joesoef toea in togoïn(d)opëa, kai n fdngogéa ko inia: „Kom bonoe in togoïn(d)opkoe, koema, ojoe- 10 on im pangkoi i anggoer ing kon tajowonkoe, * inta nonontanga toloe; naonda i nomolimping-don in tanga toea, polat nomoesir bo noloetoe' im boengai i anggoer kon simpoengoian- 11 ëa toea.* Kokanta-kantang iakoeoi im pongonginoeman i Firon. bo ginama'koe im boengai i anggoer toea bo pinoegoetkoe kom pongonginoeman i Firon toea bo pinopoabat ko lima i Firon."* 12 Kai n singog i Joesoef ko inia: „Naa i mangalenja: Tanga to- 13 joe ki inta toea, toloe no singgai.* Baja'an-pa in toloe no singgai naa, jo pokolantoedon (doeï'on) ï Firon iikow bo poboei kom pangkatrnoe kojongan, bo ikow bidon i mopoabat im pongonginoeman i Firon ko inia, na' kolipod, kon toengkoel 14 iikow i a pa motosigitëa.* Tonga' aka mobali', tano-tanobon kaasi' iakoeoi, aka nosalamat-don iikow; kotabi-pa, kaasi', iakoeoi bo potaau-pa monag im pilikarakoe ko i Firon, simba' 15 pcloeaion-pa iakoeoi kom bonoe im baloi inta naa;* si akoeoi naa in sinakow (dinakop) i intau kom boeta' i intau Iberani. Jo ko naa doman dia'-bi' onoe im pinomiakoe inta patoet iakoeoi popcbnnoe-monia kon toetoepan naa." * 16 Naonda in dinongog-mai i panggoeloe i intau inta mogogoloed kong kokaanon i Firon, im pinomomangale i Joesoef mopia, jo kai n singogëa doman ko i Joesoef: „Akoeoi doman in sinoemogoïn(d)op; akoeoi, koema, a nogoentoe kong gan- 17 tang toloe pinojogoentoeb.* Jo kom bonoe ing gantang inta Genesis 40 : totok ing ko limonik toea, ojoeon noroepa-roepa-mai ing kaa- non i Firon, inta dinoengoe' i toekang roti, jo kinaan-bi' i lagapan ing kaanon toea, inta kong gantang inta inoentoekoe."* 18 Kai n toebag i Joesoef ko ima: „Naa i mangalenja: Gantang 19 toloe ki inta toea, toloe no singgai.* Baja'an-pa in toloe no singgai naa, bo pokibambe' i Firon nkow ko loentoeng ing kajoe bo tapoe'moe ing kaanon i lagapan."* 20 Kon toea, jo nogintoloe-don in singgai, kon singgai pononanoban kong kinotoïntauan i Firon, nokitooloet ing ki Firon kom pomokaanan kom bajongan im bobatonja, - jo kon singgai doman inta toea, totoeoe, pinokolantoedea-don kon tajowon im bajongan im bobatonja ing ki panggoeloe i intau inta motosigit ko oïnoemon, bo ki panggoeloe i intau inta mogogoloed 21 kong kaanon im pinokihoekoem.* Ki panggoeloe i intau inta motosigit ko oïnoemon toea, im pinoboei i Firon kom pangkatëa kojongan, simba' popoabatëa bidon im pongonginoeman ko 22 lima i Firon.* Tonga' ki panggoeloe i intau inta mogogoloed (mododoengoe') kong kaanon im pinokibambe' i Firon; na' kai m pinomomangale i Joesoef kon togoïn(d)op naja doea.* 23 — Jo dia' doman noïtanob ko i panggoeloe i intau inta moto sigit ko oïnoemon toea ing ki Joesoef, sing kinolionganëa-don in sia.* Ki Joesoef ia diinoeï', binjali' gogoegoe. 41 : 1 Kon toea, naonda im binaja'an-makow in dojowa no taöng, jo smoemogoïn(d)op doman ing ki Firon. Koerna, sinimindog 2 ;n dimoekoedea, kom bibig in toebig i Nil.* Noherang, iloemoeai bi'-monik nongkom bonoe in toebig i Nil toea in sapi pitoe, inta mongopia im batangan-monia bo mongolongo', polat notajak 3 kong kaanon-monia kom bibig in toebig toea.* Noliodot-mai, nopaloet-makow kon toea, aman, iloemoeai bidon monik nongkom bonoe in toebig i Nil toea in sapi doman pitoe, inta nongoromoe' im batangan-monia bo nongoroetoek i awak-monia, polat sinimindog kon dioeg in sapi (inta mongolongo') koina 4 kom bibig in toebig i Nil.* Noherang bidon, nodait in sapi inta nongoromoe' bo nongoroetoek toea kinaan in sapi pitoe inta mongopia bo mongolongo' toea. Nopalcet-makow toea, jo nokopondam-don ing ki Firon.* Genesis 41 : 5 Naonda i noboei bidon nosioeg (nololot) ing ki Firon, jo noboei doman sinoemogoïn(d)op in sia nogindoea. Noherang, ojoeon i wawa tongo pangkoi bo iloemondoet-monik im pitoe 6 no simpoengoi inta mongopia bo kotapoe'; * noïdoedoei koa toea, noïlondoet doman-monik im pitoe no simpoengoi inta na- 7 ]alot bo nokepa si iniroep in tompot im pomataan.* Jo simpoengoian inta nokepa toea, iliom-monia in simpoengoian pitoe inta mongopia bo kotapoe' toea. Nopaloet-makow toea, jo nokopondam-don ing ki Firon bo kinotaauanëa-don kon togoi'n(d) op-bi' in toea.* 8 Nobajag-makow, dolo-dolom-monik, jo nogagawang-don ing gina i Firon; polatëa nodait pinokiöini' im bajongan in toeang mopandoi bo motaau, inta kom boeta' i Masir, bo sinoetoei-don i Firon in togoïn(d)opëa toea. Tonga' oempaka 9 tobatoe' bo dia' i notaau nomangale kon togoïn(d)opëa.* Kon toengkoel in toea, jo nosingog ing ki panggoeloe i intau inta motosigit ko oïnoemon i Firon, kainia: „Naaia i noïtanob-mai 10 ko i ata naa in tala' i ata naa.* Kolipod-makow, komintan-mai nobali', jo sinoemoroe' totok mg ki ompoe i ata naa kom bobatonja bo pinokipandjara i toeang i ata naa takin i panggoeloe i intau inta mogogoloed kong kaanon kom baloi i panggoe- 11 loe in soroedado inta mololoekad ko i toeang.* Kon toea-ta, kon dolom doman tobatoe' sinoemogoïn (d) op ing kaminda, ata naa bo sia; togoïn(d)op in tobatoé'-tobatoe' noroposi i mangale- 12 nja.* Kom pandjara toea, ojoeon doman in takin nami ata naa in tajow-mobiag tobatoe', intau Iberani, ki ata i panggoeloe in soroedado toea. Jo togoïn(d)op-naminda i ata naa in sinoetoei naminda i ata naa ko inia toea, bo minangaleanëa-don in togoïn(d)op toea ko inaminda i ata naa; batoe'an in togoïn(d)op 13 i minangaleanéa.* Bo naonda im pinomomangalenja, nanion doman i nobali', si ata naa im pinoboei i toeang kom pangkat i ata naa, bo ki ata i toeang toea im pinokibambe' i toeang."* 14 Kon toea, jo pinokigama'-don i Firon ing ki Joesoef. Bajafcaja' i intau ilamemetan pinoloeai ing ki Joesoef kom bonoe im pandjara, bo binangkoeloegan in sia bo binatoenan im pakeangëa. Nanion namangoi-don in sia sinoemajow kon tajowon i 15 Firon.* Kai n singog i Firon ko i Joesoef: „Akoeoi in sinoemogoïn(d) op, jo oempaka tobatoe' i intau dia' i motaau momangale kon togoïn(d)opkoe toea. Tonga' dinongogkoe-don, Genesis 41 : kaïn, naonda im pogoeman ko inimoe in togoïn(d)op, jo baja- 16 baja'moe kotaauan i momangale kon togoïn(d)op toea."* Kai n toebag i Joesoef ko i Firon: „Ki inta nion deeman-bi' kom bonoe ing kawasa i ata naa. Sim bai ng ki Allah i mopotaau ï 17 mopia ko i Firon."* Kon toea, kai n singog i Firon ko i Joesoef: „Kom bonoe in togoïn(d)opkoe toea, koema, sinimindog in di- 18 moekoedkoe kom bibig in toebig i Nil.* Noherang, iloemoeai-fcr' • monik nongkom bonoe in toebig toea in sapi pitoe, inta mongolongo' bo mongopia im batangan-monia, polat notajak kong 19 kaanon-monia kom bibig in toebig toea.* Noliodot-mai, nopaloet-makow toea, jo iloemoeai bidon-monik nongkom bonoe in toebig toea in sapi doman pitoe, inta nongoromoe' im batangan -monia bo nongoroetoek. Na'-don toea ing kororaat-monia, dia' 20 -pa lalat inoontonglioe kom bajongan im boeta' i Masir.* Jo nodait in sapi inta nongoroetoek bo nongoromoe' toea kinaan in sapi pitoe inta moena iloemoeai toea, inta mongolongo'.* 21 Noïbonoe-don imosia kom bonoe in sian-monia, tonga' dia'-bi' kinoniataan in sapi inta mongolongo' toea i noïbonoe kom bonoe in sian-monia, sim batangan-monia nongoromoe' doman na'tongkai i moena-mai. Nopaloet-makow toea, jo nokopondam 22 -don iakoeoi.* Naonda i noboei bidon nosioeg iakoeoi, jo inontongkoe bidon kom bonoe in togoïn(d)op nogindoea, koema, noïlondoet im pajoi pitoe no simpoengoi, inta kotapoe' bo mo- 23 ngopia, ko wawa tongo pangkoi.* Nopaloet-makow toea, noïlondoet bidon in simpoengoi pitoe inta nokepa bo ilalot in tompot 24 im pomataan.* Jo nodait in, simpoengoian inta nokepa toea iliom im pitoe no simpoengoi inta mongopia toea, — Noïdoedoei kon toea nodaitkoe pincgoeman in togoïn(d)op naa ko intau minta mongopandoi, tonga' oempaka tobatoe' bo dia' i nokopomangale ko inako'." * 25 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Joesoef ko i Firon, kainia: „Togoïn(d)op i Firon nion toba-tobatoe'-bi'. Ki inta 26 poojoeonon i Allah, pinotaaunja ko i Firon.* Jo sapi pitoe inta mongopia toea, mangalenja: pitoe no taöng, bo simpoengoian im pajoi pitoe inta mongopia toea, pitoe doman no taöng; jo 27 togoïn(d)op inta naa toba-tobatoe'-bi'.* Bo sapi pitoe inta nongoroetoek bo nongoromoe', inta iloemoeai-monik noïdoedoei, mangalenja: pitoe doman no taöng, bo pitoe no simpoengoi inta nokepa bo ilalot in tompot im pomataan, mangalenja: pi- Genesis 41 : toe doman no taöng; jo pitoe no taöng i malarat ing kaanon i 28 nion tajow-mai.* Jo naa inta siningog i ata naa ko i Firon: ki inta poojoeonon i Allah, nion i aindon pinotaaunja ko i Firon.* 29 Totceoe, kon dalom im pitoe no taöng i onggotëa, inta kon tajowon naa, kobali'an im bojo' inta nobontoe-bontoejoeng ing 30 kon sinangkoeb(m) im boeta' i Masir.* Tonga' moïdoedoei kon toea, jo moïangoi-don i malarat ing kaanon kon dalom im pitoe no taöng i onggotéa, oemaan ing koliongan im. bajongan ing kinobali'an im bojo' kom bonoe im boeta' i Masir, bo malarat ing kaanon i mopokohaat kom boeta' (momogoeraat ko intau 31 kom boeta' naa).* Dapotëa, kinobali'an doman im bojo' toea in dia'-don moïtanob kom bonoe im boeta', si malarat ing 32 kaanon inta moïtoloean-mai mobali' mobogat totok.* Sedang nokitogoïn(d)op ko i Firon kodoea, mangalenja: pilikara inta toea aindon sinantoe' i Allah pinokopia bo popooemanja moto- 33 jong-mai naa.* Sebab nion, aka mobali', pianja motajak ing ki Firon ko intau tobatoe' inta mopandoi bo motaau, bo doeï'on 34 in sia, bali'on gogoegoe kom boeta' i Masir.* Aka mobali', pomiaan doman i Firon nanaa: doeï'on i Firon im bobato, tongonoe-mai, kom boeta' inta naa, inta pokigama'an i Firon in tongo bobat - aka silaion lima - im bojo' irn boeta' i Masir kon dalom 35 im pitoe no taöng inta kobali'an im bojo';* pianja, sipoenon -monia im bajongan ing kaanon inta toea kom bonoe in taöng inta mongopia, inta tajow-mai naa, bo bonoeon kom pobobonoean kom pajoi kom bajongan i lipoe', tagoe'on ko i Firon.* 36 Aka nanion, jo bajongan ing kaanon inta toea i mobali' baloen i lipoe' inta toea kon dalom i malarat pitoe no taöng — inta mobali' kom boeta' i Masir — simba' dia' jopoe'on ing gogoi im bajongan i intau i Masir."* 37 Jo singog i Joesoef inta na'toea, inintotoeoe bo sinarima i Firon bo bajongan im bobatonja kong kopia-pia-makow.* 38 Kai n singog i Firon kom bobatonja: ,,Nacnda-bi' ing kododoengkoel-naton ko intau tobatoe' inta kinotoropan i Roh i 39 Allah, na' intau inta naa?"* Kon toea, kai n singog i Firon ko i Joesoef: „Sedang pinoponiata-don i Allah ko inimoe im bajongan ing ki inta nanion, jo dia' mongo tobatoe' i mopandoi 40 bo motaau na' ikow nion.* Dia' mobali' bo dia' ikow in doeï'onkoe, bali'on sadaha bo gogoegoe; jo bajongan im poparentaankoe komintan doemoedoei kom parentamoe. Tonga' kolan- Genesis 41 : 41 toed in tachta naa, akoeoi i noïlioe ko inimoe."* Noïdoedoei, nosingog doman ing ki Firon ko i Joesoef, kainia: „Akoeoi i modoeï' ko inimoe, mobali' gogoegoe kom bonoe in sinang- 12 koeb(m) im boeta' i Masir."* Kon toea, jo pinolongkoetan-don i Firon kon sising ko limanja bo pinopoloetoedèa ko lima i Joesoef, bo pinakeanganea-don im pakeang linen moaloes bo 43 pinopobobolanea i rante boelawan in sigogowéa; * bo pinopotakoi i Firon kong karetanja nogindoea, sindalan i intau momaloe' kon tajowon i Joesoef, kai-monia: „Doko'! " Nanion im pinododoeï' i Firon ko inia, nobali' gogoegoe kom bonoe in 44 sinangkoeb(m) im boeta' i Masir.* Kain singog i Firon ko i Joesoef: „Akoeoi ing ki Firon, tonga' bajongan i intau kom boeta' i Masir, oempaka tobatoe' bo dia' i motonggo' ko lima 45 mongo siolea, kolikoed i ibogmoe."* Kon toea, jo sinangoian -don i Firon ing ki Joesoef toea ki Safnat Paneah, bo inogoinja ko inia ing ki Asenat, ki adi' i Potifera inta imang ko lipoe' i 46 On, nobali' ki boeloinja.* Onggot ing kinobiagan i Joesoef toea toloe-don no poeloe' no taong kon dodai in sia i nojotajow i Firon, datoe im boeta' i Masir. Naonda i iloemoeai-don ing ki Joesoef kon tajowon i Firon, jo namagi'-don-namakow in sia kon sinangkoeb(m) im boeta' i Masir.* 47 Kon dalom im pitoe no taöng ing kinobali'an im bojo' no- 48 bontoe-bontoejoeng.* Kon toea, jo pinokisipoen-don i Joesoef i roepa-roepa ing kaanon,-inta kom boeta' i Masir kon dalom im pitoe no taong inta kinobali'an im bojo' toea, - bo pinokitagoe'nja ing kaanon baloen toea kom bonoe i lipoe-lipoe'; kom bonoe im batoe'an i lipoe' im pinokitagoe'anëa kom bojo' ing go* 49 ba-goba'anea ko liboenja.* Jo nanion im pinososipoen i Joesoef kom pajoi, inta na' pintad kon dagat ing kobajongëa, nobontoebontoejoeng, sampe nogogai-don imosia nogoekoer, sin dia'don koïapan ing kobajongëa.* 50 Kon toengkoel in dia'-pa noïangoi in taöng malarat toea, jo nokotonggadi'-don ing ki Joesoef ko adi' lolaki dojowa, inta pinononggadi' ko i nia i Asenat, ki adi' i Potifera, imang ko 51 lipoe' i On.* Ki inta goeja-goejang toea sinangoian i Joesoef ki Manase, kainia: „Naaia im pinolipoi i Allah ko inako' kom 52 bajongan i rorigakoe bo kom palót ing ginaloemkoe.* Ki inta ai-ai toea sinangoian i Joesoef ki Efraïm, kainia: „Naaia im Genesis 41 : pinopoboeï'-don i Allah iakoeoi kom bonoe im boeta' inta kino- rorigaankoe."* 53 Naonda i nopaloet-don im pitoe no taöng inta kinobali'an 54 im bojo' kom boeta' i Masir toea,* jo nomangkoi-don noïangoi im pitoe no taöng inta malarat, na' kai n singog inta siningog i Joesoef. Kom bajongan im boeta' komintan kinooemaan i malarat ing kaanon, tonga' kom boeta' i Masir dia'-bi' kinodaitan 55 ing kaanon.* Kon toengkoel im boeta' i Masir in sinoeboe i malarat bo bajongan i intau i nokoeani-don ko i Firon, noïgoem kong kaanon, jo kai n singog i Firon kom bajongan i intau i Masir toea: „Baja'-don imoïkow pokipodoengkoel ko i Joesoef bo pomia-monag-monimoe ing ki inta bai m pogoemanëa ko 56 imonimoe."* Kon toea, - naonda i noïangoi-don i malarat ing kaanon toea kon sinangkoeb(m) im boeta' i Masir -, jo pinokiboeka'-don i Joesoef im bajongan im pinonagoe'an kom pajoi bo pinokitaloeinja-don im pajoi toea ko intau i Masir. Totoeoe mobogat totok i malarat toea kom bonoe im boeta' i Masir, * 57 bc nongkom bajongan im boeta' namangoi i intau ko Masir notaloei kom pajoi; sin totoeoe mobogat totok i malarat inta toea kon sinangkoeb in doenia.* Ki goeja-goeja^ig i Joesoef im pinotaba' i Jakoeb, miriaja' notaloei kom pajoi kom boeta' i Masir. 42 : 1 Kon toea, naonda ing kinodongogan-don i Jakoeb ko ojoe- on im pajoi ing ko Masir, jo kai n singogëa ko i adi'nja minta: 2 „Nongonoe imoïkow i mobansi-bansi'bi'-mai ?* Koema, dinongogkoe, kaïn, ojoeon im pajoi ing ko Masir. Sebab nion, onag-pa imoïkow kon toea-ta, potaloei-ai-pa kom pajoi ing kita; simba' 3 mobiag-pa ing kita, bo dia'-pa matoi."* Kon toea, jo namonag -don ing ki oetat i Joesoef, taja inopoeloe' ing kobajongëa, mi- 4 naja' notaloei kom bogat ko Masir.* Tonga' ki Benjamin, ki ai-ai i Joesoef, in dia' pinopodoedoei i Jakoeb minaja' takin i oetatëa minta, sing kai n singog i Jakoeb: „Dika bo kooemaan in) bodito in sia."* 5 Kon toea, jo namangoi-don ing ki adi' i Israël minta toea notaloei kom pajoi, nokipotakin ko intau moanto' tongodoea; si malarat dornan ing kom boeta' ing Kanaan.* 6 Ki Joesoef inta nobali' gogoegoe kom boeta' i Masir, sia Genesis 42 : tontani' i mopotaloei im pajoi kom bajongan i intau. Sebab moii, ki oetat doman i Joesoef in sinoemajow ko i Joesoef bo nosoemba kon tajowonéa sampe noïdangop kom boeta' im po- 7 got-monia.* Naonda i inontong-mai i Joesoef ing ki oetatéa min, ta, jo baja-baja'nja kinotaauan imosia; tonga' sinoemonggogoetoe' in sia na' dia' kinotaaunëa imosia, bo inoemakal sinoemoroe' ko imonia, kainia: „Noïangoi nongko onda imoïkow?" kai n toebag-monia: „Kami ata naa i nongkom boeta' ing Kanaan, 8 mamangoi motaloei kom pajoi."* - Jo kinotaauan-bi' i Joesoef ing ki oetatea minta toea, tonga' mosia in dia'-don nototaau 9 ko inia.* - Kon toengkoel in toea noïtanob-mai ko i Joesoef ing ki inta sinogoïn(d)opëa ko imonia, bo nosingog in sia ko imonia, kainia:,,Naanta, moïkow i intau inta mononahidi! mamangoi imoïkow moïndoi mongo ko onda in dia' iloekadan im posi- 10 gadan im boeta' inta naa."* Kai n singog-monia ko inia: „Deeman-bi' toeang, sing kami ata naa i mamangoi-bi' motaloei kom 11 pajoi.* Kami ata naa komintan adi' tongo ama'an-monag; karrr. ata naa i intau motoelid; deeman-bi' ing kami ata naa intau 12 mononahidi."* Kai n singogéa ko imonia: „Deeman-bi' nanion! mamangoi imoïkow moïndoi mongo ko onda in dia' iloekadan 13 im posigadan im boeta' inta naa."* Kai n singog bidon monia: „Kami ata naa komintan lolaki mopoeloe' bo dojowa mogoetat, inta tongo ama'an-monag kom boeta' ing Kanaan; ki inta ai-ai, naaia-mai in sia ing ko i ama'-nami ata naa, bo ki inta toba- 14 toe' in dia'-don."* Tonga' kai n singog bidon i Joesoef ko imonia: „Totoeoe-bi' doman na' kai n singogkoe ko imonimoe: 15 Naanta, moïkow nion i intau mononahidi.* Jo naa im ponoengkoelankoe ko imonimoe: mopongibot iakoeoi ing kobobiag i Firon! dia' mobali' imoikow loemoeai ko naa, oemaan i moï- 16 angoi ing ki ai-ai-monimoe toea ko naa.* Popotaba'-ai in tobatoe'-mai imoïkow nion, maja' mogama' ko i ai-ai-monimoe toea, tonga' moïkow ing ko naa kon toetoepan; sim ponongkana'ankoe kon singog-monimoe mongo totoeoe motoelid imoïkow. Aka dia' motoelid, jo mopongibot iakoeoi ing kobobiag i Firon! intau mononahidi imoïkow."* 17 Kon toea jo pinokibonoenja-don imosia kon toetoepan to- 18 joe no singgai i onggotëa.* Naonda i nogintoloe-don in singgai, jo kai n singog i Joesoef ko imonia: „Pomia-monag i naa, sim- 19 ba' mobiag imoïkow. - si moondok iakoeoi ko i Allah* Aka to- Genesis 42 : toeoe imoïkow intau motoelid, pianja, tobatoe'-mai imoïkow nion in tala'-ai kom bonoe in toetoepan, bo ibanëa im poboei-pa komintan bo podia kom pajoi pomiag ko intau inta kom bonoe 20 im baloi-monimoe;* moïdoedoei kon toea, jo diaan-mai-mon: moe ing ki ai-ai-monimoe toea ko inako', simba' intotoeoeon in singog-monimoe bo dia' imoïkow patoion." - Kon toea, jo pino- 21 mia-don-monia na'toea,* bo nososingogan imosia, kai-monia: „Totoe-totoeoe-ka, noïoema-don ko inaton ing ki inta naa sing kita naa ing kotala' ko i ai-ai-naton, si aindon inontong-naton in sisi' ing ginanja kon toengkoel in sia i noïgoem totabi, kainia: „Kotabi-pa iakoeoi!" tonga' kibio-bio'-mai ing kita. Sebab 22 nion, kinooemaan-don ing kita in sisi' ing gina naa."* Kon toea, jo nosingog-don ing ki Roeben ko imonia, kainia: „Deeman-ka aindon pinopotanobkoe ko imonimoe, kainako': Dika imoïkow mopokohaat kon tajow-mobiag inta nion! ? Tonga' doï' imoïkow nokidongog. Sebab nion, naaia ing kita ing kinooemaan im 23 bala."* Jo dia' kinotaauan-monia kong komangalean-bi' i Joesoef in singog-monia, si josingog-monia takin i Joesoef mi- 24 nangalean in djoeroe-bahasa.* Naonda in dinongog-don i Joesoef in singog i oetatéa minta inta na' toea, jo sinoemolikoed in sia, polat sinoemala' ko imonia bo nongombal. Noïdoedoei, noboei-mai in sia, bo nosingog ko imonia bo pinokigama'nja ing ki Simeon ko imonia bo pinokiomantoeng kon tajowon -monia. * 25 Nopaloet-makow toea, jo pinotaba'-don i Joesoef i intau pinokibonoean im pajoi kom bajongan ing karong-monia bo pinoboei in doit in tobatoe'-tobatoe' kom bonoe ing karong -monia, bo inogoian im baloen imosia kon dalan. Nanion im 26 pinomomia i Joesoef ko imonia* Kon toea, jo pinopodatog-don -monia im pajoi toea kong kaldai-monia bo noboeat-don imo- 27 sia kon toea-ta. * Naonda i nodapot-don imosia kom baloi pongongandoepan, jo tobatoe' imosia toea i noboeka' kong karongëa si a mopokaan kong kaldainja, notalikokog in sia si inontongëa in doitéa pinotaloei kom pajoi toea, totoeoe, ojoeon 28 -bi' kom bonoe ing karongëa.* Polat nosingog in sia ko i oetatéa, kainia: „Naanta, doitkoe im pinoboei-bi'; indoi-ai-ka, naa kom bonoe ing karongkoe!" Notaiikokog totok imosia, kai n singog in tobatoe'-tobatoe': „Onoe dega' inaa, inta popooema i Allah ko inaton?" * Genesis 42 : 29 Naonda i nodapot-don imosia ko i Jakoeb kom boeta' ing Kanaan, jo nodait-monia inooeman i inta noïoema ko imonia, 30 kai-monia: * „Naanta, ki toeang inta pinokiompoean kom boeta' inta toea, sinoemoroe' in sia ko inami bo pinokibonoenja kon toetoepan ing kami, kainia: intau mononahidi kom boeta' 31 naa imoïkow! * Tonga' kai n singog-nami ko inia: Kami ata naa intau-bi' motoelid; deeman-bi' ing kami intau mononahi- 32 di ;* kami ata naa lolaki mopoieloe' bo dojowa mogoetat tongo ama'an-monag; jo ki ata i toeang tobatoe' in dia'-don. bo ki inta ai-ainja in toea ko i ama' i ata naa kom boeta' ing Kana- 33 an. * - Kon toea, nosingog ing ki toeang toea, inta pinokiompoean kom boeta' inta toea, ko inami, kainia: ,,Jo naa im ponoengkoelankoe ko imonimoe mongo totoeoe imoïkow intau mopia: Tala'-ai ko inako' in tobatoe'-mai imoïkow nion bo podia-don kong kaanon imoïkow pomiag ko intau inta kom 34 bonoe im baloi-monimoe bo baja'-don;* tonga' aka aindon moboei-mai imoïkow, jo diaan-mai ing ki ai-ai-monimoe toea ko inako'; simba' kotaauankoe imoïkow kon deeman-bi' intau mononahidi. Aka intau motoelid imoïkow, jo popoboeikoe ing ki oetat-monimoe ko imonimoe bo mobali'-don imoïkow mamagi' -mamakow kom boeta' inta naa." * 35 Naonda im pinoloeai-don-monia im bonoe ing karong miiita-monia, noherang, sing kampi' in doit in tobatoe'-tobatoe', komintan-bi' kom bonoe ing karong-monia. Nokoontong-mai kong ki inta na' toea, jo notalikokog-don totok imosia bo ki 36 ama'-monia doman.* Kai n singog i Jakoeb ko imonia: „Jopoe'on-don-monimoe ing ki adi'koe! Ki Joesoef in dia'-don, nion ki Simeon doman in dia', bo naaia gama'an bidon-monimoe ing 37 ki Benjamin! Noïlioe-don kom bajongan in soesakoe!"* Kon toea, kai n singog i Roeben ko i ama'nja: „Patoi-monag ing ki adi'koe lolaki dojowa, aka dia' poboeikoe in tajow-mobiag inta naa ko inimoe. Pongintaau in sia ko inakc/, bo poboeikoe 38 in sia ko inimoe."* Tonga' kai n singog i Jakoeb: ,,Ki adi'koe inta naa in dia-dia'-ka mamonag takin monimoe; sing ki goeja-goejangëa i aindon minatoi, bo naaia in dongka sia-sia minta. Aka dega' kotoegatan-bi' in sia im bodito-ka onoe kon dalan inta baja'an-monimoe, tantoe' toentoenon-monimoe i oebankoe naa kom pinogoetoenan i intau minatoi takin jobondol in dodobkoe bo sisi' ing ginakoe." * Genesis Ki adi' i Jakoeb i minaja' im boeta' i Masir tiogindoea. 43 :1 Malarat Ing kaanon kolobenrkoloben ïng kom boeta' inta 2 toea.* Kon toea, naonda i nodait-don kinaan im pajoi inta dinia-monia nongkom boeta' i Masir, jo kai n singog i ama'-monia ko imonia: „Baja'-pa imoïkow potaloei kong kaanon-naton 3 tongopi'."* Tonga' kai n toebag i Joeda ko inia: „Ki toeang inta kon toea aindon nosingog totoe-totoeoe ko inami, kainia: „Dia'-don mobali' imoïkow moboei toemajow kon tajowonkoe, kolikoedëa ing ki ai-ai-monimoe toea ing kotaki-takin-moni- 4 moe."* Sebab nion, aka ogoi i ama' i ai-ai-nami maja' takin nami, jo mamonag ing kami motaloei kong kaanon pomiag ko 5 i ama'.* Tonga' aka dia' potaba' i ama' ing ki ai-ai-nami maja' takin nami, jo kami doman in dia'-don mokobali' maja', sing kai n singog i toeang inta toea ko inami: „Dia'-don mobali' imoïkow moboei toemajow kon tajowonkoe, kolikoedea ing ki 6 ai-ai-monimoe toea ing kotaki-takin-monimoe."* - Kai n singog i Israël: „Nongonoe imoïkow i nomia-bi' ko nanion, inta mokosoesa ko inako', bo nongonoe si nongongoeman-pa-bi' ko i 7 toeang toea, ko ojoecn-pa. ing ki ai-ai monimoe?"* Kai n toebag -monia: „Sin sinondoedoetëa totok ko inami bo kom boeï'-nami, kainia: „Dega' mobiag-pa ing ki ama'-monimoe ? Dega' kogaigai-pa imoïkow?" Tonga'-bi' lolibo'nja in sinoebagan-nami. Naonda-bi' ing kinototaau-nami, kong ki toeang toea i nosingog nanaa: Diaan-pa mamonag ing ki ai-ai-monimoe toea?' * 8 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Joeda ko i ama'nja, ki Israël, kainia: „Popodoedoei ko inako' i mongooelita' inta nion, jo moboeat-don ing kami bo maja'-don, sirnba' mobiag-pa ing kita bo dia'-pa matoi ing kami bo ki ama' bo ki adi'-nam!. * 9 Akoeoi i motanggoeng kom bajongan i inta moïoema ko inia; ko inako' tontani' i mobali' i ama' poïgoeman ko inia. Aka dia' boeionkoe diaan-mai in sia ko i ama' bo dia' boeionkoe popotajow in sia ko i ama', jo kotala' iakoeoi ko i ama' oemaan 10 i matoi. * Si aka dia', koema, ing kami nobansi'-mai nanaa, jo mologit-makow i naaia dega' aindon kodoea noboei-mai ing kami." * 11 Kon toea, jo nosingog-don ing ki ama'-monia, ki Israël, ko imonia, kainia: „Tonga' aka dia' onda in dalan ibanea, pianja, pomia monag-monimoe nanaa: Pogama' ko ajop inta mo- Genesis 43 : pia kom boeta' inta naa: osi-osing mobondoe tongopi', biloek tongopi', boeboek, talong mobondoe, kasang bo oepai, bo popobonoe kong karong-monimoe, pomiaan ponongkiompoe ko i 12 toeang inta toea.* Boei podia kon doit ko lima-monimoe kodoea na' kobajong ing kolipod, sin doit inta pinoboei kom bonoe im bibig ing karong-monimoe nion, pianja boeion doman monimoe diaan; sin dega' mologit-makow kinoliongan-bi'-mo- 13 nia.* Dia doman ing ki ai-ai-monimoe bo poboeat, boei-pa ba- 14 ja' imoïkow ko i toeang inta toea.* Aka mobali', jo ki Allah inta mokawasa i mopoojoeon in totabi ko imonimoe kon tajowon i toeang inta toea, simba' ogoinja ing ki oetat-monimoe tobatoe' toea bo ki Benjamin doman i moboei-mai takin monimoe. Jo akoeoi naa, aka kojopoe'an-don iakoeoi i adi', jo dona'-ai-don!"* 15 Kon toea, jo ginama'-don-monia toea in tongkiompoe bo doit kodoea na' kobajong ing kolipod, bo ki Benjamin doman, bo noboeat-don imosia minaja' i Masir bo namangoi bidon imosia sinoemajow kon tajowon i Joesoef. * 16 Naonda i inolntong-mai i Joesoef ing ki Benjamin takin monia toea, jo kai n silngogëa ko mandor im baloinja: „Tokodia i intau minta inta toea kom bonoe im baloi, bo porata'-ai kom bobiagon bo tooloet-monag im pomokaanan, si intau minta inta toea mojogaloem mongaan takin koe tongopi'-mai motoen- 17 singgai."* Jo pinomia-don i mandor toea na' kai ng kojow i Joesoef toea bo sinokodianja-don imosia toea komintan kom. 18 bonoe im baloi i Joesoef.* Noondok-don totok imosia, sin dinia i intau imosia inatod kom bonoe im baloi i Joesoef, kai-monia: „Kita naa in dinia pinotoeot ko naa sin doit inta pinoboei kom bonoe ing karong-naton kolipod, simba' ojoeon im poenang podomokan ko inaton bo tonggataan ing kita bo agowon ing 19 kaldai-naton."* Sebab nion, dinimioeg-don imosia ko i mandor im baloi i Joesoef toea bo nosingog ko inia kon dolaag-mai 20 im baloi toea, * kai-monia: „Kaasi', toeang, totoeoe-bi', kolipod 21 i namonag ing kami notaloei kong kaanon.* Tonga' naonda ing kami i nodapot-don kom baloi pongongandoepan bo noboeka' kong karong-nami, jo noherang, sin doit in tobatoe'-tobatoef komintan-bi' ojoeon kom bonoe ing karong in tobatoe'-tobatoe' mangalenja: doit-nami tontani' kotompo-tompod. Jo doit inta 22 toea naaia binoei-nami dinia,* bo noboei doman ing kami nodia Genesis 43 : kon doit tongodoea potaloei kong kaanon. Dia' kinotaauan-nami mongo ki ine inta nogoekat ktfn doit toea kom bonoe ing 23 karong-nami."* - Kai n singog i intau toea: „Pokoojong ing gina-monimoe! Dika moondok! Sing ki Aüab-bi'-monimoe bo ki Allah i ama'-monimoe i nobogoi kong ki inta toea kom bonoe ing karong-monimoe, dia' kolia-liai-makow. Doit-monimoe i aindon sinarimakoe." Noïdoedoei kon toea, jo dinianja-don 24 pinoloeai ing ki Simeon ko imonia.* Kon toea, jo dinianja-don imosia pinotoeot kom bonoe im baloi ï Joesoef, bo inogoianêa in tcebig pomata'an kon siol-rnonia bo pinökiogoianëa ing 25 kaanon ing kaldai-monia.* Jo sinokooekat-don-monia in tongkiompce-monia bo nogolat kong koangoian i Joesoef, tongopi' -mai motoensinggai; si aindon dinongog-monia, kaïn, mongaan in sia kon toea-ta. * 26 Naonda i noïboei domai ing ki Joesoef kom baloinja, jo dinia-don-monia in tongkiompoe inta ko imonia kom bonoe im baloi toea, bo dinoemangop imosia kon tajowon i Joesoef. * 27 Kon toea, jo nolibo'-don ing ki Joesoef kong kojojoton-monia bo nosingog, kainia: ,,Mopia-pa dega' ing ki ama'-monimoe inta aindon nogogoejang totok, inta kinotangoian-don-moni- 28 moe ko inako' kolipod? Mobiag-pa dega' in sia?" * Kai n toebag-monia: „Ki ata i toeang, ki ama'-nami ata naa toea mojoton-pa-bi', mobiag-pa-bi' doman." Kai n singog bidon i Joesoef: „Aka mobali', barakatan-pa doman i Allah ing ki araa' -monimce toe,a!" Polat nosoemba imosia sampe noïdangop kon; 29 boeta'.* Naonda i inontong-mai i Joesoef ing ki Benjamin, ki ai-ainja, ki adi' i ina'nja nopogojod, jo kainia: „Sia ing ki ai-ai-monimoe, inta kinotangoian-don-monimoe ko inako' kolipod?" Kai n singog doman i Joescef ko i Benjamin: „Kotabi 30 -pa doman i Allah iikow, e adi'koe!"* Kon toea, kitojo-ntojong-mai ing ki Joesoef i minaja' kon toea-ta, sin totoeoe-don noliai ing ginanja ko i ai-ainja toea, polat sinoemoeot in sia 31 kom bonoe in toeot tobatoef bo nongombal kon toea-ta.* Nopaloet-makow, inoejamotanéa im pogotea, iiloemoeai bidon bo pinokoojongéa ing ginanja, kainia: „Oloed-ai ing kaanon." * 32 Kon toea jo inoloedan-don i intau ing ki Joesoef kon tongo pogoloedan, bo ki oetatëa doman in tongo pogoloedan, bo intau i Masir - inta sinoemakin nongaan - in tongo pogoloedan doman; sin dia' mobali' i intau i Masir mojogaloem mongaan Genesis 43 : takini i intau Iberani; sing kojojongo'-bi' i intau i Masir ,* 33 Ki oetat i Joesoef toea i ilimitoe'-don imosia kon, tajowon i Joesoef, mangalenja: ki inta goeja-goejang ing kololitoe'an goeja-goejang, bo ki inta ai-ai ing kolontoe'an i ai-ai, tobatoe'-tobatoe' podoedoei i onggot ing kinobiaganëa. Sebab nion, 34 nojojindoian imosia bo noherang. * Kon toea, jo binoeat-don i intau ing kaanon inta kon tajowon i Joesoef, bo pinobaja' in tajowon-monia toea, tonga' kaanon i Benjamin toea ing kolima na' kobajong ing kaanon im batoe'an i intau tongodoea. Kon toea, jo nonginoem-don imosia ibo-ibog sampe nopia-piaan kong gina takinëa. * Pimoiioiioiengkoel i Joesoef ko i oetatëa. 44 :1 Nopaloet-makow kon toea, jo nopongojow-don ing ki Joe¬ soef ko i mandor im baloinja, kainia: „Tokobonoean im pajoi ing karong i intau minta inta toea, tongkana' ing kodiaan-monia, bo boeion oekaton in doit in tobatoe'-tobatoe' kom bonoe 2 im bibig ing karong-monia.* Jo pongonginoemankoe, mangalenja: pongonginoeman salaka, im bonoeonmoe kom bonoe im, bibig ing karong i intau inta ai-ai-monia, takin doman in doit boli im pajoinja." Kon toea, jo pinomianja-don na' kai ng kojow inta siningog i Joesoef toea. * 3 Naonda i nobajag-makow, dolo-dolom-monik, jo inogo' -don i igin ko imonia minaja' taki-takin ing kaldai-monia.* 4 Naonda i iloemoeai-don imosia ko lipoe', tongkana' in dia'-pa nojajoe', jo nosingog ing ki Joesoef ko i mandor im baloinja, kainia: ,,Baja'-pa, alow-ai i intau inta toea, bo aka moïbatoek -don ko imonia, pogoeman-monag ko imonia nanaa: „Nongonoe sin sinoeli'an-bi'-monimoe i mopia toea i moraat? Nongonoe sin sinakow-bi'-monimoe im pongonginoeman salaka i 5 toeangkoe?* Dapotéa, pongonginoeman i toeangkoe inta pononanowanéa kon toebig. Totoeoe moraat ing ki inta pinomia- 6 -monimoe."* (Na' toea ing kojow i Joesoef). Naonda ing kinobato'ekanëa-dor} imosia, jo pinogoemanéa-don im bajongan in 7 singog i Joesoef inta na' toea.* Kai n toebag-monia koinia: ..Nongonoe si mosingog-bi' ing ki toeang ko nanion? Noïja- 8 joe"-bi' ko i atamoe naa i momia kong ki inta na' toea. * D=?cman-ka aim pinoboei-nami ko i toeang in doit nongkom boe- Genesis 44 : ta' ing Kanaan, doit inta nodoengkoel-nami kom bonoe ing karong-nami kolipod? Naonda-bi' ing kami bo monakow kom boelawan pinomaja' salaka kom bonoe im baloi i toeangmoe ?* 9 Ki ine-ka-don ing ko inami naa, inta kodoengkoelan kom pongonginoeman toea, jo siabi' pokipatoi in sia, bo kami komin- 10 tan i mobali' ki ata i toeang."* Kai n toebagéa: „Pianja, bali'on na' kai n singog-monimoe nion. Ko i ine ing kodoengkoelan kom pongonginoeman toea, jo sia i mobali' ki atakoe, 11 tonga' ki inta tongodoea in dia' kotala'."* Kon toea, jo ilamemetan-don-monia pinoponag ing karong in tobatoe'-tobatoe' 12 kom boeta' bo binoeka'an-monia ing gakodëa.* Polat-aon sinondoedoet i mandor toea ing karong in tobatoe'-tobatoe', nomangkoi kong karong i inta goeja-goejang nodapot kong karong i inta ai-ai; jo nodoengkoel-magi' im pongonginoeman toea 13 ing kom bonoe-bi' ing karong i Benjamin.* Kon toea, nodait -monia binisi-bisi'-mai im pakeang-monia, bo noboei dinatog iü tobatoe'-tobatoe' ing karong-monia ko likoed ing kaldainja polat noboei ko lipoe'. * 14 Nanion, sinoemoeot-don ing ki Joeda takin i oecatea kom bonoe im baloi i Joesoef, sing ki Joesoef ing kon toea-ta-pa 15 doman, bo dinoemompalak imosia kon tajowonea * Kai n singog i Joesoef ko imonia: „Onoe-bi' inta pinomia- monimoe nion ? Eta, dia'-bi' kinotaauan-monimoe ko intau inta na' akoeoi naa - inta mononanow kon toebig - nokotaau kong ki in- 16 ta pinomia-monimoe?"* Kai n singog i Joeda: „Onoe-pa i mobali' i ata naa pongampoeng kon tajowon i toeang ? Naonda-pa dega' im pogogintotoeoe-nami ata naa ko awak-nami ata naa tontani? Naanta, aindon nodoengkoel i Allah in dosa-nami ata naa! Kami-don ata naa komintan i mobali' ki ata i toeang. Deeman tonga' sia inta kinodoengkoelan kom pongonginoeman 17 toea, tonga' kami-don ata naa komintan." * Kai n singog i Joesoef: „Tonga'-pa doman popojajoe' i Allah iakoeoi i momia ko na' batangan i nion! Intau inta kinodoengkoelan kom pongonginoeman toea, sia tontani' i mobali' ki atakoe; tonga' moikow im baja'-don kong kopia-pia-makow ko i ama'-monimoe."* 18 Kon toea, jo namagi'-don ing ki Joeda dinimioeg ko i Joesoef, kainia: „Toeang, aka koema bo mobali' bo dia' mokopatoi ko i ata naa, jo ojoeon-pa-bi' in singog tongopi' inta popotalib i ata naa kom bongolan i toeang koloïgi; sing kcloloben Genesis 44 : 19 i toeang i na' kololoben i Firon. * Kon toengkoel ing ki ompoe i ata naa i nolibo' ko inami ata naa nanaa: Kogama'-pa imo- 20 ïkow pinomaja' kogai-gai-pa ? * jo kai n singog i ata naa ko i ompoe i ata naa: Ko i nami ata naa ojoeon-pa i ama' inta nogogoejang-don totok bo ki adi'nja lolaki inta totok i ai-ai, inta nooeli'nja kong kinogogoejanganëa, jo ki inta goeja-goejangëa i ainaon minatoi, sebab nion dongka sia in sinala'an inta tong a 21 ina'an; kotabi totok i ama'nja in sia. * Kai n singog i ompoe i ata naa ko inami ata naa: ,,Diaan-pa-monag in sia ko inako'; 22 simba' mokoontong-pa iakoeoi ko inio! " * Kon toea, kai n singog-nami ata naa ko i ompoe i ata naa: „Mologit-makow, mongooelita' inta toea in dia' dega' mokotala' ko ï ama'nja; aka tala'anëa-don, mologit-makow matoi-don ing ki ama'nja." * 23 Tonga' kai n singog i ompoe i ata naa ko inami ata naa: „Aka ki ai-ai-monimoe toea in dia' mobali' mamonag takin monimoe, jo dika-don imoïkow moboei toemajow kon tajowonkoe! " * 24 Naonda i namoeik-don ing kami ata naa ko i ata i ompoe i ata naa, ki ama' i ata naa, jo pinodapot-don i ata naa ko inia ing 25 ki inta siningog i ompoe i ata naa. * Sebab nion, kon toengkoel ing ki ama' i ata naa i nosingog, kainia: „Boei-don baja' imo- 26 ïkow, baja'-pa potaloei kong kaanon-naton tongopi'," * jo kai n toebag-nami ata naa: ,,Dia' mobali' ing kami mamonag i Masir. Aka ki ai-ai-nami ing kotaki-takin ko inami, jo mamonag ing kami; sin dia'-don mobali' ing kami toemajow kon tajowon i 27 toeang toea, aka dia' kotaki-takin ing ki ai-ai-nami." * Kon toea, nosingog ing ki ata i toeang, ki ama' i ata naa, ko inami ata naa, kainia: ,,Moïkow-don tontani' i nototaau kong ki boeloikoe (ki Rachel) in tonga' nokotonggadi' ko inako' ko 28 adi' lolaki dojowa.* Jo ki inta tobatoe' i noïgoeat-don ko inako', kom pinororaikoe: mologit-makow aindon kinaan im binatang 29 in sia; dia'-don lalat inontongkoe in sia.* Aka gama'an-don -doman-monimoe i adi' inta naa ko inako' bo kooema'an in sia im bodito, jo toentoenon-don-monimoe i oebankoe naa kom pinogoetoenan i intau minatoi takin jobondol in dodobkoe bo 30 sisi' ing ginakoe." * - Sebab nion, aka mokipodoengkoel-don i ata naa ko i ata i toeang, ki ama' i ata naa, bo mongooelita' inta naa - inta kototabinja totok - dia' kotaki-takin i ata naa, * 31 jo naonda i inontongëa in dia'-don i mongooelita' inta naa, tantoe' dia' mobali1' bo dia' matoi-don in sia bo toentoenon-don ï ata naa i ceban i ata i toeang, ki ama' i ata naa, kom pinogoe- Genesis 44 : 32 toenan i intau minatoi takin jobondol in dodobëa* Pinodoegang-magi' ko nion, aindon pinongakoe i ata naa, tanggoengon i ata naa im bajongan i inta moïoema ko mongooelita' inta naa kon tajowon i ama' i ata naa; kai n singog i ata naa: „Aka dia' boeionkoe diaan in sia ko i ama', jo kotala' iakoeoi ko i 33 ama' oemaan i matoi."* Sebab nion, kaasi', aka koema bo mobali', siabi' ata naa-don ing ko naa mobali' ki ata i ompoe i ata naa, tolioe i mongooelita' inta naa. Aka koema bo mobali', jo 34 ogoi-pa i mongooelita' inta naa mamonik takin i oetatëa. * Si na'-bi' onda im pokokipodoengkoel i ata naa ko i ama' i ata naa, aka mongooelita' inta naa in dia'-don ing kotaki-takin i ata naa ? Aka na'toea, jo dia'-don koïgonan i ata naa i jobondol ing gina inta moïoema ko i arna' i ata naa." * PLnlotiaau i Joesoief ko i oetatëa, kon sia ing ki Joesoef. 45 : 1 Naonda in dinongog-don i Joesoef in singog i Joeda inta na'toea, jo dia'-don in sia nokoïgon kon tanobëa kon tajowon im bajongan i intau i Masir inta kon toea-ta, jo nokoeani-don in sia, kainia: ,,Potaba'-pa komintan poloeai i intau ko naa ! " Sebab nion, oempaka tobatoe' i intau (i Masir) bo dia' in takinëa kon toengkoel ing ki Joesoef ing ginoemoeman ko i oetat- 2 ëa minta.* Kon toea, jo nongombal-don in sia kinoemoea-koeak, sampe kinodongogan-don i intau i Masir bo i intau doman kom 3 bonoe ing komalig i Firon. * Kai n singog ï Joesoef ko i oetatëa minta toea: „Akoeoi naa ing ki Joesoef! Mobiag-pa dega' ing ki ama'koe?" - Jo dia' nokotoebag ing ki oetatëa minta 4 ko inia, si notalikokog totok imosia bo inoemoendok.* Kon toea, kai n singog i Joesoef ko i oetatëa minta toea: „Koligai, dioeg-magi' ko inako' ! " Naonda i namagi'-don imosia dinimioeg, kai n singog i Joesoef: ,,Akoeoi-bi' ing ki Joesoef, ki ai-ai-monimoe, inta pinotaloei-monimoe kom boeta' i Masir. * 5 Tonga' naaia dika-don moondok bo dika-don moliau ing gina -monimoe, si aindon pinotaloei-magi'-monimoe iakoeoi; si akoeoi im pinotabaf-mai i Allah pinopooena ko imonimoe, sim- 6 ba' momiag kong kobobiag-monimoe.* Si naaia im bagoe-pa dojowa nO' taxmg naa i malarat kom boeta' inta naa; Jima-pa no taöng naa in dia1' lalat ?. intau i mongatok pinomaja' moko- 7 joet.* Jo akoeoi im pinotaba'-mai i Allah pinopooena ko imonimoe, simba' momiag ko imonimoe bo ko intau moanto', inta 8 momoeka' ko imonimoe.* Sebab nion, deeman-bi' moïkow i no- Genesis 45 : potaba'-magi' ko inako', sing ki AJlah-bi'. Jo binali' i Allah iakoeoi na' ki ama' i Firon do sadaha kong komalig bo gogoe9 goe kon sinangkoeb(m) im boeta' i Masir.* Lagi-don imoïkow oaja -onik pokipodoengkoel ko i ama'koe, bo pogoeman-monag ko inia: „Nanaa in singog i adi'moe, i Joesoef, kainia: akoeoi im binali' i Allah gogoegoe kon sinangkoeb(m) im boeta' i Masir, sebab nion, mamonag-don ko inako' motarong-mai 10 naa.* Mobali' toemonggolitoe' ing ki ama' kom boeta' ing Gosen mojodioeg takinkoe, mangalenja: ki ama' taki-takin im bajongan i adi'moe bo i ompoemoe bo kawangan im bembe' bo dombamoe bo sapimoe minta bo bajongan ï onoe-don i inta ki 11 ama' ing ki togi.* Kon toea-ta im pomiagankoe ko i ama', simba' dia' mororiga ing ki ama' bo bajongan i intau kong galoemmoe bo bajongan i inta ki ama' ing ki togi. Si lima-pa no 12 taong naa i malarat ing kaanon* - Totoeoe-bi' mata-don-monimoe tontani' bo mata i ai-aikoe i Benjamin i nokoontong, ko akoeoi-bi' tontani' ing ki inta mosingog-rnai naa ko imonimoe.* 13 Sebab nion, potaau-don ko i ama'koe im bajongan ing kamoeliaan (horomat) inta nodoengkoelkoe kom boeta' i Masir bo bajongan i inta inontong-monimoe nion. Jo lagi-don-monimoe 14 diaan-monag ing ki ama'koe toea." * Kon toea, jo kinojotan -don i Joesoef in sigogow i Benjamin, i ai-ainja, koomba-ombal, bo ki Benjamin doman i nongombal-don ginoemakap kon sigo- 15 gow i Joesoef.* Bo ginombo'an doman i Joesoef im bajongan i oetatëa. bo nongombal kokojo-kojot ko imonia. Bai nopaloet -makow toea, bo dongka notaau imosia nokiposingog ko i Joesoef.* 16 Naonda ing kinodongogan-don kong komalig i Firon, ko noïangoi-don ing ki oetat i Joesoef, jo nopia-don doman ing 17 gina i Firon bo bobatonja.* Kai n singog i Firon ko i Joesoef: „Pogoeman-pa-monag ko i oetatmoe nanaa: Pomia-monimoe nanaa: Tokodaiog-ai im bajongan ing kaldai-monimoe, polat- 18 -don baja' kom boeta' ing Kanaan;* cliaan-mai ing ki ama' -monimoe bo bajongan ing ginaloem-monimoe bo moboei-mai ko inako'. Bai ogoiankoe imoïkow ing ki inta mopia totok kom boeta' i Masir, simba' mokaan imoïkow ko longo' im boeta' 19 inta naa.* Bo naaia ikow (Joesoef) im pokikojowankoe ko imonia, kamakow: Pomia^monag nanaa: pogama' kong kareta kon tongonoe-ka-mai kom boeta' i Masir, takoian i adi'-monimoe moïntok bo i boeloi-monimoe, bo diaan-mai doman ing 20 ki ama'monimoe kotaki-takin-monimce.* Dika momanasal imo- Genesis 45 : ikow i monala'-mai kom pakakat im baloi-monimoe kon toea-ta sing ki inta mopia totok kom boeta' i Masir, nion i mobali' moïkow ing ki togi." * 21 Kon toea jo pinomia-don i adi' i Israël na'toea; inogoian -don i Joesoef ing kareta dega' tongonoe-mai imosia, podoedoei 22 in tita i Firon, bo baloen doman kon dalan.* Batoe'an-monia i inogoian i Joesoef im pomomatoenan, bo ki Benjamin i inogoianéa in doit pera toloe no gatoet no pata' bo pomomatoenan 23 lima.* Ko i ama'nja im pinokidiaanëa in tonggama' nanaa: kaldai kolakian mopoeloe' inta dinatogan im barang inta mongopia nongkom boeta' i Masir, bo kaldai kobaaian mopoeloe'' inta dinatogan im pajoi bo toïgoe bo baloen kaanon i ama'- 24 nja kon dalan.* Nanion pinotaba:'-don i Joesoef ing ki oetatëa minaja', kai ng kojowëa ko imonia: „Dika imoïkow mototoroe'an ing kon dalan." Polat-don noboeat imosia.* 25 Kon toea, jo noboeat-don imosia kom boeta' i Masir bo nodapot kom boeta' ing Kanaan, ko i ama'-monia, ko i Jakoeb.* 26 Naonda im pinotaau-don-monia ko inia, kai-monia: „Naanta, mobiag-pa-bi' ing ki Joesoef! dapotëa, sia ing gogoegoe kon sinangkoeb(m) im boeta' i Masir! " - jo noïtongau-makow ing ki Jakoeb; sing kom pororainja: dia' totoeoe in singog-monia 27 toea.* Tonga' naonda i nodait-don-monia pinodapot ko inia im bajongan in singog i Joesoef, inta siningogéa ko imonia, bo naonda i inontong-don i Jakoeb ing kareta minta, inta pinokidia i Joesoef simba' podiaan ko inia, jo noboei-don nongoeli' 28 ing gina i ama'-monia, i Jakoeb.* Kai n singog i Israël (Jakoeb): „Taïsi', naanta, ki adi'koe, ki Joesoef, i mobiag-pa -bi'; jo maja'-pa iakoeoi mokipodoengkoel ko inia kon dia'-pa iakoeoi matoi." * Ki Israël (Jakoeb) i noboeat minaja' i Masir. 46 :1 Kon toea, jo noboeat-don ing ki Israël takin im bajongan ing ginaloemëa bo nodapot kom Bersjeba. Kon tampat inta toea im pinomiaanëa kong korban ko i Allah i ama'nja, i Isak.* 2 Jo nosingog ing ki Allah ko i Israël kom bonoe in togoïn(d)op kon dolom tobatoe', kainia: ,,E Jakoeb, Jakoeb!" Kai n toebag 3 i Jakoeb: „Ko naa-bi' i ata naa, Toehang!" * Kai n singog i Allah: „Akoeoi ing ki Allah, mangalenja: ki Allah i ama'moe. Dika iikow moondok i mamonag i Masir, sing kon toea-ta bali'- 4 onkoe iikow bangoesa moloben.* Akoeoi i mamonag tak in moe Genesis 4b : ko Masir bo totoeoe boeionkoe diaan-monik iikow nongkon toea; bo ki Joesoef i mopooekat i liman ja ko matamoe (ko adjalmoe)." * 5 Kon toea, jo noboeat-don ing ki Jakoeb nongkom Bersjeba. Inatod im bajongan i adi' i Israël ing ki ama'-monia, ki Jakoeb bo ki adi -monia inta moïntok-pa bo ki boeloi-monia, sinoema- 6 koi kong kareta inta pinokidia i Fircn modia ko imonia.* Dinia doman monia takin im bajongan im bobiagon-monia bo kajoeonan inta ncdoengkoel-don-monia kom boeta' ing Kanaan. Nanion, sinoemoeot-don ing ki Jakoeb takin im bajongan ing 7 ginaloemea ko Masir.* Bajongan i adi'nja lolaki bo ki ompoenja lolaki, bajongan i adi'nja bobai bo ki ompoenja bobai, ko- 26 mintan dinianja takinea ko Masir.* Jo kobajong i intau inta namangoi takin i Jakoeb ko Masir, mangalenja: inta nomoeka'-don ko inia, onom no poeloe' bo onom i intau ing kobajongéa, kolikoedéa im bajongan i boeloi i adi' i Jakoeb minta toea.* 28 Kon toea, jo pinotaba'-don i Jakoeb ing ki Joeda pinopooena pinokipogoemanan ko i Joesoef, simba' oïni'onëa ing ki Joesoef mamangoi mokipodoengkoel ko i ama'nja kom boeta' 29 ing Gosen.* (Naonda i nodapot-don ing ki Joeda), jo polat-don pinokipas i Joesoef ing karetanja bo minaja' im boeta' ing Gosen, minaja' nokipodoengkoel ko i ama'nja, ko i Israël. Naonda i nojodoengkoel-don in taja doea, jo kinojotan-don i Joesoef in sigogow i ama'nja bo nongombal noonggot in sia ko- 30 gaka-gakap kon sigogow i ama'nja.* Kai n singog i Israël ko i Joesoef: „Naaia dona'-ai-don kopatoiankoe, si aindon inontongkoe im pogotmoe bo kinotaauankoe-don ko mobiag-pa iikow." * 31 Noïdoedoei kon toea, jo nosingog-don ing ki Joesoef ko i oetatëa bo kom bajongan i intau kong galoem i ama'nja, kainia: „Naaia maja'-don iakoeoi mopotaau ko i Firon, kainako': Aindon roïangoi ing ki oetatkoe bo bajongan i intau kong galoem i ama'koe, inta nogoetoen kom boeta' ing Kanaan, ain- 32 don namonag ko inako'.* Lolaki minta ki inta, toea mololoekad kon domba bo bembe', si nononombobiagon imosia bo nodait -monia dinia in domba, bembe' bo sapi bo bajongan ing kajoe- 33 onan-monia toea komintan.* Jo aka pokiöini'-don i Firon imoïkow bo polibo'an imoïkow, kainia: Onoe i oaidan-monimoe?* 34 jo nanaa im pototoebag-monimoe: Ata naa komintan i nononombobiagon nongko moïntokan-mai magi' inaa, kinabit ko i Genesis 46 : laki-laki-mai nami ata naa. - Aka nanion, jo mologit-makow mokodoengkoel igin imoïkow toemonggolitoe' kom boeta' ing Gosen; sim bajongan i intau mololoekad kon domba bo bembe' i mokojongo' ko intau i Masir." * Ki Jakoeb bo ki oietat i Joesoef kom tajowion i Firoiii. 47 : 1 Kon toea, jo minaja'don ing ki Joesoef nopotaau ko i Firon, kainia: „Ki ama' i ata naa bo bajongan i oetat i ata naa taki-takin in domba, bembe' bo sapi-monia bo bajongan ing kajoeonan-monia, aindon noïangoi nongkom boeta' ing Kanaan, jo naaia nogoetoen ing ki ata i toeang minta toea kom 2 boeta' ing Gosen." * Noïdoedoei kon toea, jo ginama'-don i 3 Joesoef ing ki oetatëa lima bo pinopotajowëa ko i Firon.* Naonüa ing ki Firon i nolibo'-don ko i oetat i Joesoef toea, kainia : „Onoe dega' i oaidan-monimoe ? " jo kai n singog-monia ko i Firon: „Kami ata naa, toeang, i mononombobiagon na' mogo- 4 goejang-nami ata naa."* Kai n singcgdo-man monia ko i Firon: „Kami ata naa namangoi-mai naa, simba' - aka mobali' - toemonggolitoe' ing kami ata naa kom boeta' inta naa; sing kom boeta' ing Kanaan dia'-don onda im pomiagan kong kawangan im bobiagon-nami ata naa, sin totoeoe-don mobogat totok i malarat kom boeta' inta toea. Sebab nion, aka koema bo mobali', jo poïgoemon-nami ata naa, aka mobali', ogoian-pa i toeang i igin ing kami ata naa toemonggolitoe' kom boeta' ing 5 Gosen."* Kon toea, jo kai n singog i Firon ko i' Joesoef: „Sedang ki ama'moe bo ki oetatmoe i aindon namangoi ko ini- 6 moe,* jo sinangkoeb(m) im boeta' i' Masir ing kon tajowonmoe. Popotonggolitoe'-don ing ki ama'moe bo ki oetatmoe kom boeta' inta mopia totok. Pianja, toemonggolitoe' ïmosia kom boeta' ing Gosen, bo aka kotaauanmoe kong ko imonia i ojoeon i intau mopandoi, bali'-monag imosia panggoeloe i mololoekad kong kawangan im bobiagonkoe." * 7 Noïdoedoei kon toea, dinia doman i Joesoef ing ki ama'nja, ki Jakoeb, bo pinopotajowëa ko i Firon. Jo binarakatan 8 -don i Jakoeb ing ki Firon.* Nolibo'-pa ing ki Firon ko i Jakoeb, kainia: „Tongonoe-don no tsümg dega' i onggot ing ki- 9 nobiagan i aki?"* Kai' n toebag i Jakoeb: „Onggot ing kinobiagan pinongandoepan i ata naa kon doenia inta naa, mogatoet-don bo toloe no poeloe' no taöng. Mojakag bo moraat in taöng kinobiagan i ata naa, dia' nokodapot kong koonggot Genesis 47 :10 ing kinobiagan i mogogoejang i ata naa."* Naonda im binarakatan-don i Jakoeb ing ki Firon, jo nogoeman-don in sia 11 bo iloemoeai-don kon tajowon i Firon.* Kon toea, jo sinoendoe'-don i Joesoef ko i ama'nja bo ko i oetatea im potonggolitoe'an-monia; inogoianéa imosia ing kajoeonan boeta' kom boeta' i Masir, boeta' tongo boeta'an inta mopia totok kom boeta' i Raamses, podoedoei in tita i Firon. * 12 Kon toea, jo biniag-don i Joesoef ing ki ama'nja bo tai oetatëa bo bajongan i intau minta inta kong galoem i ama'nja, podoedoei ing kobajong i adi'-monia. * KinfoiororÜga ï malarat ijng kaanon ko Satau i Masir. 13 Kon toengkoel in toea, jo kinodaitan-don doman ing kaanon ing kom bajongan i' lipoe'; sin totoeoe-don mobogat totok i malarat toea. Bajongan i intau kom boeta' ing Kanaan bo kom boeta' i Masir kinolampo-lampoi-makow (nokampo-kampoi 14 -makow) ing gogoi.* Jo nodait i Joesoef sinipoen im bajongan in doit inta nodoengkoel kom boeta' i Masir bo kom boeta' ing Kanaan, mangalenja: doit inta pinogoeboli kom pajoi iruta sinaloei-monia; jo bajongan in doit inta toea komintan i Joesoef dinia pinotoeot kom bonoe ing komalig i Firon.* 15 Naonda i nodait-don im bajongan in doit kom boeta' i Masir bo kom boeta' ing Kanaan, jo nodait namangoi im bajongan i intau i Masir nokipodoengkoel ko i Joesoef, kai-monia: „Aka mobali', ogoi-ai-pa ing kami ata naa ing kaanon! Nongonoe-bi' dega' ing kami ata naa i matoi kon tajowon i 16 toeang? Sim bajongan in doit aindon nodait." * Kai n toebag i Joesoef: „Aka nanion, jo tokodia-mai im bobiagon-monimoo simba' ogoiankoe im pajoi imoïkow, tolioe im bobiagon-moni- 17 moe, aka dia'-don in doit." * Kon toea, jo ffinokodia-don-monia im bobiagon-monia ko i Joesoef, bo inogoian-don i Joesoef im pajoi imosia tolioe ing kabalo, tolioe im bembe', domba, sapi bo kaldai. Nanion im pinomomiagëa im pajoi ko imonia kon taong inta toea, tolioe im bajongan im bobiagon-monia. * Naonda i nopaloet-don in taong inta toea, jo namangoi bidon imosia — kon taöng mobagoe toea —ko i Joesoef, kai-monia: „Dia'-don motaau nami ata naa boenion ko i toeang-nami ata naa, mangalenja: aindon nodait in doit bo bajongan im Genesis 47 : bobiagon-nami ata naa, komintan-don ki toeang-nami ata naa ing ki togi. Oempaka onoe-don, dia'-don in sinala'an ko inami ata naa inta ogoi ko i toeang, sin dongka awak-nami ata naa 19 bo boeta'-nami ata naa komintan. * Nongonoe-bi" dega' ing kam.i ata naa i matoi kon tajowon i toeang bo goba'-nami ata naa in dia'-don atokan? Sebab nion, pianja, taloei-don ing kami ata naa bo boeta'-nami ata naa, tolioe ing kaanon; bai ng kami ata naa bo boeta'-nami ata naa i mobali' kajoeonan i Firon. Bo ogoi-ai-pa im pajoi simpoengoi, simba' mobiag-pa ing kami ata naa bo dia'-pa matoi, bo boeta'-nami ata naa i 20 atokan-pa ba' dia' motongkajoeon." * Nanion im pinototaloei i Joesoef kom bajongan im boeta' i Masir, nobali' kajoeonan i Firon; sim batoe'an i intau komintan nopotaloei im boeta'nja, si malarat toea in totoeoe nokororiga totok ko imon:a. Nanion im binobaja'nja im bajongan im boeta' i Masir toea no- 21 bali' kajoeonan i Firon. * Jo bajongan i intau poparentaan. komintan sinonggata kon sinangkoeb(m) im bceta i Masir. * 22 Dongka boeta' i imang minta in dia' sinaloeinja; si mosia i oemoeran nokodoengkoel tondan nongko i Firon bo nokaan kon tondan inta inogoi i Firon ko imonia; sebaib nion dia pinotaloei-monia im boeta'-monia.* 23 Kon toengkoel in toea, jo nosingog-don ing ki Joesoef ko intau poparentaan, kainia: „Naaia aindon sinaloeikoe i awak -monimoe bo boeta' doman monimoe silai i Firon; jo nion-don in simpoengoi, simba' pongatok-monimoe kom boeta -monimoe 24 nion.* Tonga' bojo' inta modoengkoel-monimoe kom boeta.' inta nion, dia' mobali' bo dia' silaion lima, ogoi ko i Firon in tongo silai bo opat no silai inta ibanëa toea in silai-monimoe, 25 pomiaan simpoengoi bo kaanon-monimoe motoloeadi. * Kai n singog-monia: „Naanta, ki toe&ng i momiag kong kobobiag -nami ata naa; aka mobali, kotabi-pa ing kami ata naa! Ka- 26 mi ata naa i mobali'-don ki ata i Firon." * Nanion sinantoe' -don i Joesoef ing ki inta na' toea, binalï'nja oea , inta pinake' magi!' in singgai inta naa kom boeta' i Masir, mangalen ja. aka silaion lima, jo tongo silai ing ko i Firon. Dongka boeta' i imang minta in dia' oobaF kajoeonan i Firon. * Genesis Bimarakataoi i Jakoeb mg ki adi' i Joesoef. 47 : 27 Nanion, sinoemonggolitoe'-don ing ki Israël ko Masir, kom boeta' ing Gosen. Nodoengkoel-monia kon toea-ta ing kajoeonan boeta' pogompoeon, bo noboeï'-don imosia bo kodoegangkodoegang. * 28 Ki Jakoeb toea, nobiag-pa in sia kom boeta' i Masir mopoeloe' bo pitoe no taong i onggotéa; jo koonggot ing kinobiaganea mogatoet-don bo opat no poeloe' bo pitoe no taöng.* 29 Naonda ing kinopondaman-don i Israël, ko modioeg-don in djandjinja, jo pinokiöini'nja-pa ing ki' adi'nja ki Joesoef, kai n singogëa ko inia: „Aka motabi iikow ko inako', jo popooekat-pa ai limamoe kom paakoe bo pongibot, ko ikow i motoendoe' kon totabimoe ko inako' aka matoi-don iakoeoi, ma- 30 ngalenja: dika lobongonmoe iakoeoi ko Masir, * tonga' lobongon iakoeoi kon dioeg i mogogoejangkoe; diaanmoe iakoeoi nongko Masir bo lobongon iakoeoi kon tambak inta pinolobongan ko imonia." Kai n toebag i Joesoef: „Bai n dongka 31 pomiaankoe na' kai ng kojow i ama' nion."* Kai n singog i Jakoeb: „PongibotHpa ko inako'!" Polat-don nongibot ing ki Joesoef ko inia. Kon toea, jo dinoemoko'-don ing ki Israël ko oeloean im pinosioeganéa. * 48 : 1 Naonda im binaja'an-don dega' in tongonoe-mai no gobii, jo pinotaau-don i intau ko i Joesoef, kainia: „Mobojo-bojo' in dondamon i ama'moe." Polat-don noboeat in sia, bo dinianja takinëa ing ki adi'nja dojowa, ki Manase bo ki Efraïm, bo 2 minaja' nokipodoengkoel ko i Jakoeb.* Naonda im pinotaau -don i intau ko i Jakoeb, kainia: „Noïangoi-don ing ki adi' moe, ki Joesoef,"-jo pinokoroton-pa i Israël i awakëa bo ili- 3 mitoe' kon tosioeganéa.* Kai n singog i Jakoeb ko i Joesoef: „Ki Allah, ki inta mokawasa totok (El-Schaddai), i aindon nokipogontong ko inako' ko Loes, kom boeta' ing Kanaan, bo 4 binarakatanea-don iakoeoi.* Kai n singogëa ko inako': „Akoeoi i mopoboeï' ko inimoe bo mopoanto' ko inimoe; ikow im popomoeka'ankoe im bangoesa moanto', bo boeta' inta naa i ogoikoe kom boeï'moe inta moïtonggoloean ko inimoe, rnobaa' 5 kajoecnan-monia oemoeran-bi' mononoi." * Jo ki adi'rnoe dojowa, inta nobali' ko inimoe kom boeta' i Masir, kon dia'-pa iakoeoi noïangoi ko inimoe, jo akoeoi-bi' ing ki togi ko inaja Genesis 48 : doea, mangalenja: ki Efraim bo ki Manase i notongkai-bi' 6 doman i Roeben bo i Simeon.* Ki adi'moe, inta nodoengkoelmoe noïdoedoei ko adi' dojowa inta naa, ikow ing ki togi ko imonia; jo mosia in tangoian podoedoei in tangoi i oetat-monia kom 7 bonoe im pogompoeon inta silaion ko imonia.* Naonda i akoeoi noïangoi-don nongkom Padam Aram, jo binaloekoe-don ing ki Rachel kom boeta' ing Kanaan, kom pinongindalanan, tongkana' i motojong-don modapot ko lipoe' i Efrata, jo ilobongkoe-don in sia kon toea-ta, kon dalan ii Efrata, mangalenja: Betlehem. * 8 Naonda i inontong-don i Israël ing ki adi' i Joesoef, kainia: 9 „Ki ine imosia nion?" * Kai n toebag i Joesoef ko i ama'nja: „Naaia ing ki adi'koe, inta inogoi i Allah ko inako' ko naa." Kai n singog il Jakoeb: „Popodioeg ko inakd' in taja doea, 10 simba' barakatankoe imosia." * — Jo mata i Israël dojowa no simpal i aindon nojabon sing gogoejangëa-don; dia'-don in sia mokoontong mopia. — Naonda im pinopodioeg-don i Joesoef in taja doea toea ko i ama'nja, jo kinojotan-don bo inajokan 11 -don i Israël, * kai n singogëa ko i Joesoef: „Dia'-don iakoeoi noharap ko moboei-pa iakoeoil mokoontong kom pogotmoe, tonga' naaia im pinopoïndoi-pa doman i Allah iakoeoi ko i 12 adi'moe doman." * Kon toea, jo pinoponag-don i Joesoef in taja doea kon doeloed i ama'nja, bo nosoemba-don in sia sampe 13 noïdangop kom boeta' im pogotëa.* Noïdoedoei, ginama' i Joesoef in taja doea, ki Efraim ing kinantangan i limanja koloanan ing kon dampig ing koloïgi i Israël, bo ki Manase ing kinantangan i limanja koloïgi ing kon dampig ing koloanan i Israël; nanion im pinopopodioegëa ko inaja doea ko i ama'nja.* 14 Tonga' sinonggo' i Israël i limanja koloanan bo pinopotapatëa ko oeloe i Efraim, oempaka sia i ai-ai, bo limanja koloïgi ing ko oeloe i Manase; pinojotalempangëa i limanja, siing ki 15 Manase toea ing goeja-goejang. * Bo binarakatanea-don ing ki Joesoef, kainia: „Aka koema bo mobali', jo ki Allah inta pinosoembaan i lakikoe bo i ama'koe, ki Ibrahim bo ki Isak, mangalenja: ki Allah inta noloekad ko inako', kinabit kon 16 toengkoel i notoïntau-monag magi' in singgai inta naa, * malaikat inta noposimpaxoet ko inako' kom bajongan im bodito, Sia doman inta momarakat ko adi' dojowa ki inta naa. Aka mobali', jo tangoikoe bo tangoi nai ama'koe, ki Ibrahim bo ki Genesis 48 : Isak, in tangoion ko inaja doea, bo tonga' kodoegang-kodoe- 17 gang imosia oemanto' totok kom boeta'!" * - Naonda i inontong i Joesoef ing ki ama'nja i nopotapat i liman ja koloanan ko oeloe i Efraïm, jo dia' motoelid ing kom pororainja. Sebab nion, kinantanganea i lima i ama'nja, pampingonëa nongko 18 oeloe i Efraïm ko oeloe i Manase, * kai n singogëa ko i ama'nja: „Deeman-bi' nanion, ama'! si naaia inta goeja-goejang. Aka mobali', popotapat i limamoe koloanan ko oeloenja." * 19 Tonga' doï' ing ki ama'nja, kainia: „Kotaauankoe, e adi'koe, kotaauankoe. Ki Manase doman i mobali' bangoesa tobatoe'; sia doman i mobali' moloben. Tonga' ki ai-ainja inta mobali' molobe-loben ko inia, sim boeï'nja im pomoeka'an im bangoesa 20 moanto'." * - Nanion im pinomomarakatea ko inaja doea kon singgai inta toea, kainia doman: „Tangoi-monimoe i mobali' pomomarakat i intau Israël, kai-monia: Bali'on doman i Allah iikow na' ki Efraïm bo ki Manase!" Nanion pinolioenja ing ki Efraïm ko i Manase. * 21 Noïdoedoei, nosingog bidon ing ki Israël ko i Joesoef, kainia: „Naanta, dega' djandjikoe i modioeg-don; tonga' ki Allah ing kotaki-takin-monimoe bo poboeinja doman imoïkow 22 kom boeta' i mogogoejang-monimoe. * Jo aindon inogoikoe ko inimoe im iboeita' tongo popait, inta noELioe kon silai im bajongan i oetatmoe, mangalenja: tongo boeloedan, inta nodoengkoelkoe ko intau i Amori takin in soemalakoe bo piotkoe.* Singog i Jalkoeb inta totok in tomtoeminja. 49 : 1 Nopaloet-makow kon toea, jo pinokiöini'-don i Jakoeb im bajongan i adi'nja minta, kainia: „Pojosipoen-pa-mai imoïkow. si a pogoemanankoe-pa imoïkow ko inta moïoema ko imonimoe kon singgai toemi. * 2 Pojodondon-pa-mai bo indongog-ai-pa, e adi' i Jakoeb minta, indongog-ai-pa in singog i Israël, i ama'-monimoe!* 3 E Roeben, ikow ing ki adi'koe goeja-goejang, ropotkoe bo pinomangkoian ing kawasakoe, mopia ing kololantoedmoe bo mopia totok i ropotmoe.* 4 Ikow i molimbok na' toebig, tonga' deeman-bi' ikow inta momia doengkoelon. Genesis 49 : Si aindon pinoponikanmoe im pogogogaian i ama'moe, bo aindon pinokoraatmoe in sosioegankoe.* 5 Ki Simeon bo ki Lewi in dojowa mogoetat, soemala-monia in tonga'-bi' pololimod!* 6 Dimoekoedkoe in doï' loemaoek kom posiliboean-monia, bo ginakce in doi' loemaoek kom pososipoenan-monia. Kom pinonoroe'an-monia ilimod-monia i lolaki, kong kinorogian-monia pinogoeraat-monia in sapi kolakian! * 7 Kooemaan im bala in toroe'-monia inta doemoko-dokot, bo roboet-monia inta molinga! Sila-silaionkoe-makow imosia kom (boeï') i Jakoeb (tongodoea), potaboe-taboedkoe-makow imosia kom (boeï') i Israël (tongodoea)! * 8 Ikow, e Joeda! ikow in dajowon i oetatmoe minta; limamoe im ponoengkoed kon sindoen in satoeroemoe; ki adi' minta i ama'moe in doemangop kon tajowonmoe * 9 Ki Joeda i na' ki adi' in singa, inta modomok kong ki adi' in domba. Mongongapa' iikow na' singa, na' singa kobaaian; ki ine dega' i mopogogingot ko inia?* 10 Toengkoed ing karadjaan in dia'-ibi' toemala' ko i Joeda, bo dia'-bi' doman momamping in toengkoed in datoe kon sigad in siolëa, oemaan i moïangoi ing ki inta dodoedoeian im bajongan im bangoesa.* 11 Ki Joeda i motogot kong kabalonja kom pangkoi i anggoer, bo ki adi' ing kaldainja ing kom pangkoi i anggoer inta totok i mopia; toebig im boengai i anggoer im pomata'anëa kom pakeangëa, doegoe' im boengai i anggoer im pomata'anëa kon djoembahnja.1* 12 Matanja i mopoera in toebig im boengai i anggoer, bo bagangëa i moboedo' in toebig in tete'.* (Mangajenja: ki Joeda i mobali' moloben bo mokaja totok) 13 Ki Zeboeion in toemonggolitoef' kom bibig in dagat, Genesis 49 : kom bibig in dagat inta totoeboean ing kapal minta, bo siminggolit in sia modapot kom boeta' in Sidon.* 14 Ki Isachar i na' kaldai inta moropot, inta mosioeg kon sigad i lantoeng in domba. * 15 Naonda i inontongëa ing gogogaianëa toea i mopia, bo boeta' inta toea i mopia, jo ogoinja i ïikoedëa popodatogan, bo mokiompoe- don in sia. * 16 Ki Dan i momarenta ko intaunja na' boeï' i Israël tongodoea. * 17 Ki Dan i na' oelag inta kon sii' in dalan, na' ononepet (ononokap) inta kom bibig in tabatan, inta monobak kon singkod ing kabalo, sampe molaboe' moïbolingkajang i intau inta sinoemakoi.* 18 Akoeoi i mogolat kom pototoeloengmoe (salamatmoe), o Toehang!* 19 Ki Gaid, toeoton in sia in soroedado dega' tongonoe-mai no ramponan; tonga' rnoïdoedoei, sia doman i moboei motoeot ko imonia.* 20 Ki Aser, kaanonéa i molongö' (mopia), potaloeinja ing kaanon in datoe inta mongopia. * 21 Ki Naftali i na' roesa kobaaian inta moligai, singogêa in totoeoe mopia. * 22 Ki Joesoef i na' ki adi' in sapi kolakian kon dogami, ki adi' in sapi kolakian inta koba-kobaja' kon dogami. * 23 Irorigaan bo sinoeot in sia, sinisi' i intau momomiot. * 24 Tonga' piot-monia im pinoetol i inta moropot bo oegat ing kokal-monia ing ginomoe', ginomoe' i lima i Allah i Jakoeb, ginomoe' i lima i Allah i Israël. * 25 Mangalen ja: ikow in sinoeloengan i Allah i ama'moe, i Allah inta mokawasa totok, inta momomarakat ko inimoe im barakat inta nongko langit ko o monik, bo barakat im boekaka' in toebig inta kon sioep im boeta', Genesis 49 : bo barakat i adi' bo ompoe.* 26 Barakat inta nodoengkoel i ama'moe, i noïlioe kong kolantoed im boeloe-boeloedanéa inta nongko moena-monik; barakat in tomboe--tomboeloedéa inta nongko moena monik, i moponag ko oeloe i Joesoef, ko loengkaka' in datoe i oetatéa. * 27 Ki Benjamin i na' goerk (ponigoinja) inta mopobisi-bisi', dolo-dolom-monik mokaan in sia ko inta dinomokëa, mololaboeng-monag mosilai in sia ko inta ijampatëa. * 28 Jo naaia im bajongan im boeï' i Israël, mopoeloe' bo dojowa no boeï'an, bo na' toea im pinososingog i ama'-monia ko imonia, bo na' toea im pinomomarakatëa ko imonia. Batoe'an-monia i inogoianéa im barakat in tobatoe'-tobatoe'.* 29 Nopaloet~mc.kow toea, jo nongojow-don ing ki Jakoeb ko imonia, kainia: „Aka noïdondon-don ko i nai lakikoe iakoeoi, jo lotcngon iakoeoi kon tambak i mogogoejangkoe, kom bo- 30 noe i angob inta kong goba:' i Efron, intau i Het, * mangale nja: kom bonoe 1 angob i Machpela, kon dampig-moeik i Mamre, kom boeta' ing Kanaan, inta sinaloei i Ibrahim ko i Efron, 31 intau i Het, pololobongan pogompoeon. * Kon toea-ta im pinolobongan ko i Ibrahim bo ko i Sara, ki boeloinja; kon toea-ta doman im pinolobongan ko i Isak bo ko i Ribka, ki boeloinja, 32 bo kon toea-ta doman im pinolobongankoe ko i Lea; * ma ngalenja: ko angob inta kong gooa' toea, inta aindon sinaloei kom boeï' i Het". * 33 Naonda i nopaloet-don ing ki Jakoeb nongojow ko i adi'nja minta, jo biningkoetiea-don in siolea dojcwa no simpa] pinoonik in tosioegan, bo nopaloet-don ing ginanja, noïdondon-don in sia ko i nai lakmja. * Pïnololobong ko i Jakoeb. 50 : 1 Naonda i nopaloet-don ing gina i Jakoeb, jo noïobat-don ing ki Joesoef kom pogot i ama'nja, nongombal ko inia bo 2 inajokanëa. * Noïdoedoei kon toea, jo pinotaba -don i Joesoef Genesis 50 : i olitëa inta mongongoendam, pinokioekatan i oendam ke awak i ama'nja (simba' dia' mojoega'). Jo pinopooekat-don 3 i mongongoendam toea i oendam ko i Israël. * Opat no> poeloe' no singgai i onggot im pinogaidan i mongongoendam toea; si na' toea i onggotëa im pinongoendaman ko intau minatoi, simba' dia' mojoega' i awakëa. Jo intau doman i Masir i nona- 4 nob ko inia pitoe no poeloe' no singgai i onggotëa. * Naonda i nopaloet-don in singgai pinonanoban toea, jo nosingog-don ing ki Joesoef kom bobato minta kong komalig i Firon, kainia: „Aka motabi imoïkow ko inako', jo potaau-pa-monag ko 5 i Firon in eingogkoe inta naa, kamakow: * Aindon pinokipongibotan i ama' i ata naa i ata naa, kainia: „Aka matoi-don iakoeoi, jo dia' mobali' bo dia' lobongonmoe iakoeoi kom bonoe in tambak inta aindon pinokipakangkoe toea kom boeta' ing Kanaan". Sebab nion, aka mobali', ogoi-pa i ata naa mamoeik, simba' lobongon i ata naa ing ki ama' i ata naa. Mopaloet- 6 -makow toea bo dongka moboei-mai i ata naa."-* Kai n singog i Firon: ,,OeiK-don bo lobongon-monag in togoeojodmoe, podoedoei im pmokokipongibotéa ko inimoe." * 7 Kon toea, jo namoeik-don ing ki Joesoef nolobong ko i ama'nja. Jo bajongan doman im bobato i Firon komintan i namoeik takinëa, mangalenja: goehangëa minta kong komalig 8 bo goehangëa minta kom boeta' i Masir; * bo bajongan doman i intau kom bonoe im baloi i Joesoef, bo bajongan i oetatëa minta bo bajongan i intau kom bonoe im baloi i ama'nja. Tonga' ki adi' minta moiiia bo bajongan in domba, bo bembe' 9 bo sapi, in sinala'an-monia kom boeta' ing Gosen. * Jo namoeik doman takinëa dega' tongonoe-mai ing kareta inta sinakoian in soroedado, bo intau inta sinoemakoi kong kabalo; sampe nobali' ramponan (tantara) moloben tobatoe' im bajongan-monia. * 10 Naonda i nodapöt-don imosia komintan ko lipoe' ing Goren Haatad inta ko lolan-makow i Jarden, j,o kon toea-ta im pinonanoban-monia inta totoeoe moloben totok in tanobëa. Nanion im pinokokipongomibal i Joesoef ko imonia ko i ama'- 11 nja, pitoe no singgai i onggotëa.* Naonda i inontong i intau ing Kanaan inta sinoemonggolitoe' kom boeta' inta toea, im pinononanob toea kong Goren Haatad, jo kai n isingog-monia: „Naanta, naaia im pononanob (pongongalang) i intau i Ma- Genesis 50 : sir inta moloben". Sebab nion sinangoian-monia in taanpat inta toea Ebel Misraïm (pononanoban i Masir), inta ko lolan-makow i Jarden. * 12 Jo nodait doman i adi' minta i Israël pinomia ko inia 13 podoedoei im piiiongongojowëa ko imonia: * inatod-monia i awakëa kom boeta' ing Kanaan bo ilobong kon toea-ta kom bonoe i angob kong goba' i Machpela, nojogintontong i Mamre, inta binaloei-don i Ibrahim ko i Efron, intau i Het, pinomianja 14 tambak pogompoeon. * Naonda i nopaloetea-makow ilobong ing ki lama'nja, jo noboei-don ing ki Joesoef ko Masir takin i oetatéa minta, bo bajongan i intau inta namoeik takinea nolobong ko i ama'nja. * Piinongomgampoeng i Joesoef kom tala' i oetatea bo ldnopopatoinja. 15 Kon toea, naonda i inontong-mai i oetat i Joesoef minta ing ki ama'-monia i minatoi-don, jo kai n singog-monia: ,,Dega' feojongo'-don i Joesoef ing kita naa bo toeli'anëa ko inaton im bajongan i moraat inta pinomia-don-naton ko inia!" * 16 Sebab nion, pinopotaba'an-monia i intau minaja1' nokipodoengkoel ko i Joesoef bo pinokipogoemanan nanaa: Kon toengkoel in dia'-pa nogopang in togoeojod i toeang, aindon pi- 17 nongojowëa, kainia:* „Potaau-pa-monag monimoe ko i Joesoef nanaa: Ampoeng-ai-pa in tala' i oetatmoe bo dosa-monia bo bajongan i roriga inta aindon pinomiai-monia ko inimoe! Aka mobali', ampoeng-ai-pa in tala' i ata(moe) inta mosoemba ko i Allah i ama'moe!" - Naonda in dinongog-don i Joesoef in singog-monia inta na" toea, jo nongombal-don in sia. * 18 Noïdoedoei, namangoi-don im bajongan i oetatéa tontani' bo dinoemangop kon tajowdnea, kai-monia: „Totoeoe, kami ata 19 naa komintern, ki ata i toeang!" * Tonga' kai n singog i Joesoef ko imonia: „Dika-bi' imoïkow moondok! Dega' akoeoi naa in 20 tolioe i Allah?* Totoeoe-bi', aindon pinomia-monimoe i moraat ko inako'; tonga' kino,roraat inta toea im pinopomoeka'an i AMah kong ki inta mopia, inta — na' aindon pinoponiatanja 21 naaia — pinokibiagan im bangoesa moloben * Sebab nion, dikaJbi' imoïkow moondok! Akoeoi i momiag ko imonimoe motoloeadi'." - Nanion im pinonononggina i Joesoef ko imonia bo Genesis 50 : pinopcpcojong kong gina-monia. * 22 Ki Joesoef toea, sinoemonggolitoe'-don in sia ko Masu' takin im bajongan i intau tombonoe im baloi i ama'nja, bo riobiag in sia mogatoet bo mopoeloe' no taöng ing koong- 23 gotéa. * Jo inontong-pa i Joesoef ing ki ompoe i Efraïm: bo ki adi'-pa doman i Machir lolaki, ki ompoe i Manase, im pino- 24 potompoenoek-pa ko i Joesoef. * Kon boea.. jo kai n singog i Joesoef ko i oetatëa minta: „Mologit-makow momamping-doi iakoeoi. Jo totoeoe-bi' ki Allah i motanob ko imonimoe bo diaanëa imoïkow loemoeai nongkom boeta' inta naa mamoeik im boeta' inta ditiandinja ko i Ibrahim, ko i Isak bo ko i Ja- 25 koeb, podoedoei ibotea." * Kon toea, jo pino'kipongibotan-don i Joesoef ing ki adi' i IsraJël, kainia: ,,Aka kotanobani-don i Allah imoïkow (bo loemoeai-don imoïkow ko naa), jo dia' mobali' bo dia' diaan-monimoe in toelankoe minta nongko 26 naa." * — Noïdoedloei kon toea, jo nogopajig-don ing ki Joesoef, koonggot ing kinobiaganëa mogatoet-don bo mopoeloe' no taöng. Awakëa im pinopooekatan-don i oendam i intau mongongoendam - simba' dia' mojoega' - bo binatad-monia in sia kom bonce i loengoen, ko Masir. * oooOooo- EKSODOES: KINOLOLOEAI. PimiOiiMMiiomboga' i intau i Masir ko intau Israël. 1:1 Jo naaia in tango-tangoi minta i adi' i Israël, inta nama- ngoi i Masir takin i ama'-monia ki Jakoab,— namangoi imosia in toea-ta tobatoe'-tobatoe' i nodia kon tombonoe im baloinja — : * 2 Ki Roeben, ki Simeon, ki Lewi, ki Joeda, * 3 ki Isachar, ki Zeboeion, ki Benjamin, * 4 ki Dan, ki Naftali, ki Gad bo ki Aser. * 5 Jo kobajong i intau irrta nomoeka' nongko i Jakoeb toea, pitoe no poeloe' ing kobajongëa; tonga' ki Joesoef i nogoetoen kom boeta' i Masir. * 6 Naonda i aindon minatoi ing ki Joesoef bo bajongan i 7 oetatéa bo i adi' minta monia, * jo noboeï'-don i intau Israël, koonggot-kconggot kodoegang-kodoegang ing kobajong-monia, siniminggolit bo mobali'-don nobajong totok, sampe sinoemompalot-don kom boeta' inta toea. * 8 Kon toengkoel in toea, im boeta' i Masir ing kinodatoea.n in datoe ibanëa tobatoe', inta dia' nototaau ko i Joesoef. * 9 Jo nosingog-don in datoe toea kom poparentaanëa minta, kainia: „Naanta, boeï'-don i Israël toea i mobajo-bajong bo 10 molobe-loben ing kita naa. * Koligai, toemonggogoetoe' ing kita ko imonia na' intau mopandoi; simba.' dia'-don kodoegang-kodoegang imosia, bo dika doman — aka dega' toeboeon ing kita (kooemaan i ropatoi ing kita) — jo mopakat. imosia takin ing kodop-naton, bo molawang ko inaton, moïdoedoei kon toea bo loemoeai imosia kom boeta' inta naa." * 11 Sebab nion, pinodoeï'anéa ko intau dega' tongonoe-mai, pinomianja mandor (tonggoeloe) ing kop, simba' mopororiga totok i oaidan ko intau Israël; pinosindog-monia ko i Firon im benteng pololoekadan, rnangalenja: Pitom bo Raamses 12 (kom boeta' ing Gosen).* Tonga' naonda ing kodoegang-kodoegang-don im pononomboga' i intau i Masir ko imonia, jo kodoegang-kodoegang-bi' ing kobajong bo koloben (kawasa) i intau Israël, sampe noliau-don ing gina i intau i Masir ko 13 intau Israël. * Sebab nion, pinotaba'-don i intau i Masir i intau Eksodoes 1 : 14 Israël pinokiaidan i oaidan i ata, * bo irorigaan- raonia ing kotobiag i intau Israël i oaidan inta mobogat, mangalenja: makali kon domoeloet bo motoeba' kom batoe tela, mogaid kong goba' bo ko oaidan i ata; jo ki inta nion komintan pinokiaid-monia ko intau Israël. * 15 Kon toea, nosingog doman in datoe i Masir ko mononojotakit (biang) i intau Iberani (Isiraël) —tobatoe' ki Sifra in 16 tangoinja bo tobatoe' ki Poea in tangoinja — * kai n singogëa ko imonia: „Ajka motoeloeng imoïkow kom bobai Iberani toea inta mononggadi', bo ontongon-monimoe i adi' inta pinononggadi'-monia i adi' lolaki, jo patoion-monimoe i adi' inta toea; 17 tonga' aka adi' bobai, jo dona'-ai-makow kobiaganëa." * Tonga' noondok i mononojotakit toea ko i Allah, sampe dia' dincedceian-monia in singog in datoe i Masir toea; sim biniagan- 18 -bi' doman monia im bajongan i adi' lolaki. * Kon toea, jo pinokioïni'-don in datoe i Masir i mononojotakit toea, kai n singogëa ko imonia: „Nongonoe imoïkow i nomia-bi' ko na- 19 nion bo biniagan-bi' im bajongan i adi' lolaki toea?" * Kai n toebag i mononojotakit toea ko i Firon: „Toeang, bobai Iberani toea dia' notongkai im bobai i Masir, na' tongkai im binatang imosia; aia'-pa moïangoi i mononojotakit, j,o aindon 20 nononggadi' imosia." * — Jo sinoeli'an i Allah i oaidan i mononojotakit toea, bo boeï' i Israël ing kodoegang-kodoegang 21 bo koloben-koloben. * Si mononojotakit toea i noondok ko i Allah, jo piinomianja imosia ki ina1' i intau moanto1'. * 22 Kon toea, jo nopotita-don ing ki Firon kom bajongan im poparentaanëa, kainia: „Bajongan i adi' lolaki, inta mobali' ko intau Iberani, komintan monimoe loemboe'on kon toebig i Nil; tonga' bajongan i adi' bobai im biagan." * Kinobobali' bo kinototontajow- mobiag i Moesa. 2 : 1 Kon toengkoel in toea, ojoeon i intau tobatoe' nongkom boeï' i Lewi nogama' kom bobai tobatoe' nongkom boeï' dc- 2 man i Lewi tobatoe', bo' pinomianja ki boeloinja. * Kon toea, jo nonogoesian-don im bobai inta toea! bo nononggadi' ko adi' lolaki tobatoe'. Naonda ï inontongëa i mobata' im batanganëa, jo binoeninja ing ki adi'nja toea toloe no boelan i 3 onggotëa.* Tonga' naonda in dia'-don motaau boenion, jo pi- Eksodoes 2 : nogama'anëa-don in sia kom bantal boeloS' bo iloelinja ira poeloet, bo pinopooelidëa i adi' inta toea kom bonoenja bo minaja'nja pinopooekat ko joeak i oeitiü' kom bibig in toebig i 4 Nil.* Jo bobai, ki goeja-goejang i adi' mta toea, in simindog -makow ko mojajoe' moïndoi mongo onoe inta moïoema ko i ai-ainja.* 5 Kon toea, namonag ing ki boea', ki adi' i Firon, a moinggoe' kon toebig i Nil toea; kojogot-don in sia mamonag moïnggoe', — bo bongkili'nja (ki atanja bobai') i mamagi' mamakow kom bibig i Nil toea, — jo sinaliontong-mai i boea' toea im bantal moïntok tobatoe' ko joeak i oeto'; polat i boea' pinopotaba'an im bongkili'nja tobatoe' pinokigama'an im ban- 6 tal toea.* Naonda im binoeka'nj,a, jo inontongëa i adi' inta toea. Nongombal-don i adi' inta toea. Sebab; nion, noliai ing gina i boea', si inagi'an in tabi ko adi' inta toea, kainia: „Na- 7 anta, naaia i adi' tobatoe' i intau Iberani." * Kai n singog im bobai ki goeja-goejang i adi' inta toea ko i boea', ki adi' i Firon: „Mobali' dega' baja'an i ata naa pogoïni'an ing ki boea' ko mopopotete' tobatoe' nongko intau Iberani, simba' sia i 8 mopotete' ko adi' inta nion?" * Kai n singog i boea' toea, ki adi' i Firon, ko ïnia: „Mopia! " Polat-don minaja' i mongode- 9 aga inta toea nogoïni' ko i ina' i adi' inta toea.* Kai n singog i boea', ki adi1' i Firon, ko i ina' i adi' toea: „Diamoe-pa i adi' inta naa, poteitle'-pa in sia ko inako', bai n dongka akoeoi i mobogoi in tondanmoe." Kon toea, jo ginama'-don im bobai inta toea i adi' toea bo pinotete'nja.* 10 Naonda i noloben-don i adi' inta toea, jo dinianja-don ko i boea', ki adi' i Firon. Jo pinomianja i adi' inta toea adi' inojod, bo sinangoianëa ki Moesa, kainia: „Sim binatoenkoe in sia nongkon toebig." * Piaololagoei i Moesa kom boeta' i Mlidian, 11 Komintan-don nobali', naonda ing ki Moesa i noïtoi-don, jo iloemoeai in sia minaja' nokipodoengkoel kong ginaloeméa, bo inontongëa i roriga-monia. Kon toea, inontongëa i intau Iberani tobatoe' nongkong ginaloeméa, inta binongkoeg i intau 12 i Masir tobatoe'.* Noboboei magi'-makow ing ki Moesa; naonda in dia' mongo tobatoe' i intau i inontongëa, jo pinatoinja Eksodoes 2 : 13 i intau i Masir toea bo ilobongëa kom bonoe im pintad.* Nobajag-makow, iloemoeai bidon iri sia, jo inontongëa bidon i intau Iberani dojowa kojogot morodomok, polat kai n singogëa ko inta noïtala' toea: „Nongonoe iikow i moroeki-bi' ko 14 i oetatmoe?" * Jo kai n toeba^g i1 intau inta toea: „Ki ine i nodoeï' ko inimoe pa.n,gigoeloe bo motoomoetoes ko inami? Dega' koïbogmoe im patoionmoe iakoeoi na" pinomomatoimoe ko intau ï Masir toea?" Kon toea, jo noondok-don ing ki Moesa, kai n singogëa kom bonoe in dodobëa: „Naanta, aindon kinotaauan im pilikara inta toea! "* 15 Naonda ing kinodongogan-don doman i Firon im pilikara inta toea, jo pinokitajakëa ing ki Moesa si a patoion; tonga' nolagoei ing ki Moesa ko i Firon, minaja' (im boeta') i Midian. Naonda i nodapot-don in sia kon toea-ta, jo ilimitoe' in sia kon dioeg im parigi' tobatoe'.* 16 Ko Midian toea, ojoeon i1 imang tobatoe*', inta kogadi' kom bobai pitoe. Jo naman,goi in taja pitoe toea nonangkob bo nomonoe kon doelang minta popoïnoeman kong kawangan in 17 domba bo bembe' i ama'-m,onia.* Kon toea, namangoi doman ing' gombala lolaki, dega" tongonoe-mai, bo nogoeritoen ko imonia. Tonga' sinimindog ing ki Moesa bo namangw nongampai ko imonia bo nodaitëa pinoïnoem ing kawangan im bobi- 18 agon-monia.* Naonda imosia i nodapot-don ko i ama'-monia. jo kai n singogëa: „Nongonoe sing kon singgai inta naa i no- 19 tojong-bi' imoïkow noboei?" * Kai n toebag-monia: „Intau i Masir tobatoe' i nongampai ko inami kon tajowon ing gombala. minta toea, bo pinotajoekanëa doman ing kami kon toebig rnoanto' bo pinoïnoemëa doman ing kawangan im bobiagon." * 20 Kon1 toea, kai n singogëa ko i adi'nja minta: „Ko onda in sia? Nongonoe sim bmio-bio'-bi'-makow monimoe i intau inta toea kon toea-ta? Oïni'-mai in sia, simba' mokaan in sia ko roti." * 21 Jo noïbog doman ing ki Moesa nongandoep bo nogoetoen kom bonoe im baloi i intau inta toea. Noïdoedoei kon toea, jo inogoi-don i intau inta toea ing ki adi'nja, inta sinangoian ki 22 Sipora, ko i Moesa pinomia ki faoeloinja.* Kon toea, jo nokotonggadi'-don in sia ko adi' lolaki tobatoe', inta sinangoian i Moesa ki Gersom, kainia: „Si akoeoi i nobali'-don intau angcangoi kom boeta' i intau tongo doea." * Eksodoes Ki Moesa i inoïni' i Toehang. 2 : 23 Naonda im binaja'an-makow in tongonoe-mai no taöng, jo nogopa.ng-don in da,toe i Masir toea. Kon, toengkoel in toea. nongoenoe-ngoencengan-pa. doraan i intau Israël si oaidan-mcnia inta na' toea ing kcbobogatëa bo nokoeani iraosia. Jo koeani-monia sim pinononomboga' ko imonia i namonik-don no- 24 dapot kon tajowon i Allah.* Naonda in dinongog-don i Allah ing kceani-monia, jo noïtanob-don ko iNia in dandianéa takin 25 i Ibrahim bo i Isalc bo i JakoeD * Sebab nion, sinanowan-don i Allah im boeï' i Israël bo nokotanob ko imonia. * 3 : 1 Komintan-don nobali', ki Moesa i noloekad kong ka- wan gan im bobiagon i noenoetonëa, i Jetro, inta noïmang ko Midian. Naonda in dinianja-don ing kawangan im bobiagon toea kom bibig i lopa' im belantara, jo nodapot in sia kom boeloed i Allah, mangalenja: boeloed inta sinangoian Horeb.* 2 Kon toea-ta, jo nokipogontong-don ko inia i malaikat i Toehang kom bonoe in dokot in toeloe' ko joea-joeak i linggaga' im bantong. Noherang, inontongéa i linggaga)' toea in doemo- 3 ko-dokot, tonga' dia'-bi' kaanon in toeloe'.* Kai n singog ï Moasa kon dodobëa: „Pianja, maja' iakoeoi in toea moïndoi ko inta mokoherang totok toea, simba' kotaauankoe mongo 4 nongonoe i linggaga' inta toea sin dia'-bi' mopokak."* Naonda i inontong-mai i Toehang in sia i namangoi noïndoi, jo nokoeoek ing ki Allah ko inia nongko joeak i linggaga' toea, kainia: „Moesa, Moesa!" Kai n singog i Moesa: „Naaia iakoeoi, 5 Toehang! "* Kai n singog i Toehang: „Dika iikow dimioegmagi'! Longkoet-ai in sapatoe kon siolmoe; sim boeta' inta 6 sindoganmoe-makow nion, boeta' inta mokoedoes." * Kai n singogiéa doman: „Akoeoi ing ki Allah i nai lakimoe, mangalenja: ki Allah i Ibrahim bo i Isak bo i Jakoeb." Kon toea, jo. kinoloeboengan-don i Moesa im pogötëa, si mc dok in sia i moïndoi ko i Allah.* 7 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang, kainia: „Naanta, totoeoe aindon inontongkoe im bajongan i ronga inta noïoema ko intaukoe, inta ko Masir toea, bo aindon dinongogkoe ing koeani-monia sim bajongan i intau inta nopororiga ko imonia; dapotëa aing kinotaauankoe im bajongan i roriga 8 -monia.* Sebab nion, noponag i Akoeoi, simba' boeliankoe imo- Eksodoes 3 : sia ko lima i intau i Masir, bo modia ko imonia loemoeai kom boet,a' inta toea, pobaja' im boeta' to'batoe' inta mopia bo moloten, inta kinolebetan in toebig in tete' bo biloek (mangalen ja: boeta' inta kobali'an im bojo' nobontoe-bontoejoeng); boeta' inta itoea im pinotonggolitoe'an i intau ing Kanaan bo intau i Het bo intau i Amorf. bo intau im Perizi bo 9 intau i Hewi bo intau i Jeboes.* Jo naaia, totoeoe, aindon namonik ing koeani i intau Israël nodapot kon tajowonkoe; aindon doman inontongkoe im bajongan i roriga inta pinononom- 10 boga' i intau i Masir ko imonia.* Koligai, naaia Akoeoi i mopotaba" ko inimoe mokipodoengkoel ko i Firon, simba' ikow i modia ko intaukoe, mangalen ja: intau Israël, loemoeai kom 11 boeta' i Masir."* Kon toea, kai n singog i Moesa ko i Allah: ,,Ki ine-bi' dega' iakoeoi ,naa, sampe akoeoi-bi' i maja' mokipodoengkoej koi i Firon bo modia ko intau Israël loemoeai kom 12 boeta' i Masir?"* Kai n singog i Allah: „Bai n dongka Akoeoi in toemakin ko inimoe, bo naaia i mobali" tomponoeot (tanda) ko inimoe ko Akoeoi i nopotaba' ko inimoe, mangalenja: Aka intau inta toea in diaanmoe loemoeai ko Masir, jo mosoemba imoïkow ko i Allah kom boeloed inta naa."* 13 Kon toea, jo notoebag-don ing ui Moesa ko i Allah, kainia: „Aka maja' dakoeoi mokipodoengkoel ko intau Israël bo kai li singogkoe ko imonia: Akoeoi naa im pinotaba1' i Allah i nai laki (mogogoejang-) monimoe", bo molibo' imosia, kaimonia: ,.Ki ine-ibi' in tangoinja?" — jo onoe-bi' dega' im potoebagkoe 14 ko imonia?"* Kai n singog i Allah ko i Moesa: „Akoeoi ing ld Ojoeon bo bai n dongka Akoeoi ojoeon. Stebab ,nion, pianja pogoemanmoe-monagj ko intau Israël nanaa: ki Ojoeon i no- 15 potaba' ko inako' mokipodoengkoel ko imonimoe."* Noboei bidon nosingog ing ki Allah ko i Moesa, kainia: „Pogoemanmoe-monag ko intau Isra,ël, kamakow: Ki Ojoeon, ki Allah i mogogoejang-monimoe, mangalenja: ki Allah i Ibrahim, i Isak bo i Jakoeb, i nopotaba' ko inako' nokipodoengkoel ko imoni-. moe. - Jo naa in tangoikoe oemoeran-bi' mononoi; koïbogkoe in tangoi inta naa im ponangoi ko iNako' tagoe'on ko adi' bo 16 ompoe.* Baja'-dcn iikow, bo sipoenon ing goehangëa minta i Israël, pogoeman-monag ko imonia, kamakow: Ki Oj,oeon (ki Toehang), ki Allah i mogogoejang-monimoe i nokipogontong, ko inako', mangalenja: ki Allah i Ibrahim, i Isak bo i Jakoeb, Eksodoes 3 : kainia: „Totoeoe, ;aindon sinanowankoe imoïkow bo bajongan 17 i inta pinopooema ko imonimoe kom boeta' i Masir.* Sebab nion, aindon sinantoe'koe ko Akoeoi d modia ko imonimoe loemoeai kom bonoe im bajongan i roriga ko Masir toea, poba ja' im boeita5' inta kinolebetan in toebig in tetef' bo biloek.* 18 — Aka na'toea, jo indongogan-don-monia in singogmoe, bo maja' iikow tak in, ing goehangëa minta i intau Israël mokipodoengkoel kon datoe i Masir, bo pogoemanmoe' ko inia kamakow: „Ki Ojoeon, ki Allah i intau Iberand i nokipogontong ko inami. Sebab nion, ogoi-pa, aka mobali', ing kami komintan, maja' i lopa' im belantara, baja'an in toloe-mai no singgai, i jajoe'nja, simba1' momia ing kami kong korbari ko i Tcehang 19 (ko i Ojoeon), ki Allah-nami." * - Tonga' aindon moenakoe, kinotaauan ing gogoetoe' dn datoe i Masir toea, kon dia doman ogoinja maja' imoïkow, kolikoedea bo pakisaan in sia.* 20 Sebab nion, bai Akoeoi i motonggo' ko limakoe bo mobongkoeg ko Masir im bajongan i oaidankoe inta mokoherang, inta bai n dongka aidankoe ko jioeak-monia. Bai n dlongka moHoe- 21 doei bo ogoinj,a maja' imoïkow * Jo bai n dongka Akoeoi i mopoojoeon, kom bangoesa inta naa mokodoengkoel totabi kon, tajowon i intau i Masir, sampe, — aka, loemoeai-don imoïkow 22 maja', jo deeman-bi' takin kepa.* Sim batoe'an im boba: i moïgoem kom bobai inta nojodolaag kom baloinja bo inta nojogaloem kom d alom ja, kon salaka bo boelawan (pateda, sising. kaxaboe bo tjomot) bo pakeang; bajongan i inta toea im popooekat-monimoe ko i adi'-monimoe lolaki bo bobai. Nanion im pongongagow-monimoe ko intau i Masir."* 4 : 1 Kon toea, jo not,oebag-don ing ki Moesa, kainia: „Tonga', aka dega' dia' imosia mopirsaja ko inako', pinomaja' doï' mokidongog ko inako', sing kom pororai-monia: Dia'-bi' nokipogontong ko inimoe ing ki Toehang! - aka na'toea, jo onoe-bi' 2 dega' im potoebagkoe ko imonia?"* Jo kai n singog i Toehang) ko i Moesa: ,,Onoe-bd' inta ko limamoe nion?" Kai n' singog 3 i Moesa: „Toengkoed."* Kai n singog i Toehang: „Pogambat kom boeta'.Kon toea, jo pinogambat-don i Moesa kom boeta', polat nobali' oelag bo nolagoei ing ki Moesa ko oelag toea.^- 4 Tonga' kai n singog i Toehang ko i Moesa: „Toentoen i limamoe bo kantang-ai i ipoel'éa." Kon' toea, jo sinoentoen-don i Moesa i limanja bo kinantanganea i oelag toea ko ipoetea, po-, Eksodoes 4 : 5 Jat bidon noboei n'obali" toengkoed ko limanja * (Kai n singog i Toehang: „Nanion' im pomomiamoe), simba' mopirsaja-don imosia kon totoeoe, aindon nokipogontong ko inimoe ing ki Toehang (ki Ojoeon), ki Allah i mogogoejang-monia, ki Allah 6 i Ihrahim, i laak bo i Jakoeb."* Noboei bidton nosingog ing ki Toehang ko i Moesa, kainia: „Naaia im potoeot i limamoe kom bonoe in dodob i lamboengmoe." Kon toea, jo pinopotoeot-don i Moesa i limanja kom bonoe 'in dodob i lamboengëa. Naonda i noboeinja pincloeai, jo noherang, si limanja i notongkekeb 7 koesta, noboedo" na' tsaldjoe.* Kon toea, kai n singog i Toehang: „Boei potoeot i limamoe kom bonoe in dodob i lamboengmoe." Jo noboeinja pinopotoeot i limanja kom bonoe in, dodob i lamboengëa. Naonda im pinoloeainja, jo noherang, si 8 limanja i noboei bidon na:' kojongan.* (Kai n singog i' Toehang) : ,,Aka panga' bo dia" doman mopirsaja imosia ko inimoe bo dia' doman pandoengon-monia in tomponoeot (tanda) in La doengkoel nion, jo bai mopirsaja imosia kon tanda inta mo- 9 gindoea nion.* Bo aka panga" bo dia' doman imosia mopirsaja kon tanda dojowa ki inta nion, bo dia' doman indongogan-monia in singogmoe, jo mogama' iikow kon toebig i Nil bo bootakon kom boeta'; jo toebig inta gama'anmoe kon toebig i Nil toea, i mcbali' doegoe" kon toedoe im boeta"."* 10 Tonga" nosingog-pa doman ing ki Moesa ko i Toehang, kainia: „Kaasi' Toehang, akoeoi deeman in'tau inta motolantai mosingog nongko moïntokan-mai magi' inaa bo nopaloet -makow kom pinosingogan i Toehang ko inako', si akoeoi i 11 mobogat im bibig bo mobogat in dila"."* Kon toea, nosingog ing ki Toehang ko inia kainia: „Ki ine-bi' dega" i nomali' kom bibig ko intau? Ki iine-bi" dqga' i nopobobo' pinomaja' nopobongol, nopoïndoi pinomaja" nopobilog ko intau? Deeman-ka 12 Akceoi naa, ki Toehang (ki Ojoeon) ?* Sebab nion, bajal'-don. iikow, bai Akoeoi ing kotaki-takin im bibigmoe bo motoendoe' ko inimoe ko inta sosingogonmoe." * 13 Tonga' kai n singog i Moesa: „Kaasi" Toehang, aka mo- 14 bali', jo popotaba,'-ai-don i intau tongo doea! " * Kon toea, jo sinoemoroe'-don ing ki Toehang ko i Moesa, kainia: „Deeman, -ka ki Haro,en, intau i Lewi toea, ing ki goeja-goejangmoe?. Jo Akoeoi-don tontani' i nototaau ko motolantai in sia mosingog; jo aindoa loemoeai in sia kom boeta" (i Masir) moki- Eksodoes 4 : podoengkoel ko inimoe. Naonda i ontongonéa-don iikow, jo 15 mopia totok ing ginanja.* Pokiposingog iikow ko inia bo popooekatmoe in singog inta nion1 kom bonoe im bibigëa. Bai Akoeoi ing kotaki-takin im bibigmoe bo kotaki-takin im bibigéa, bo Akoeoi i motoendoe' ko imonimoe ko inta patoeit-mo- 16 nimoe pomiaan.* Bai n sia (ki Haroen) i mokiposingog ko intau moanto' toea, toemolioe ko inimoe, bo sia i mobali' tolioe 17 im bibigmoe, bo ikow i mobali' na" doeata ko inia.* Gama'-don in toengkoed inta nion ko limamoe, sin toengkoed inta nion, im pomiamoe kon tanda inta mokoherang toea."* Ki Moesa i noboei-don ko Masir. 18 Kon toea, jo noboei-don ing ki Moesa ko i noenoetonëa. ko i Jetro, bo nosingog in sia ko inia, kainia: „Aka mobali', ogoi-pa iakoeoi maja' mokipodoengkoel kong ginaloemkoe ko Masir, simba' ontongonkoe-pa imosia mongo mobiag-pa." Kai n toebag i Jetro ko i Moesa: „Baja'-don iikow kong kopia -pia-makow ! " * 19 Nosingog ing ki Toehang ko i Moesa,—kon toengkoel in sia i a pa ko Midian,—kainia: „Baja'-don iikow, poboei-don ko Masir; sim bajongan i intau, inta motana' kong kopopatoimoe, 20 i aindon minatoi."* Kon toea, jo ginama^-dori i Moesa ing ki boeloinja bo ki adi'nja', pinopotakoinja kong kaldai, dinianja takin bo noboei-don kom boe ba' i Masir. Bo toengkoed doman 21 i Allah ing kokada-kadai i Moesa.* Kon toengkoel in toea, nosingog ing ki Toehang ko i Moesia, kainia: „Naaia, sedang moboei-don iikow ko Masir, jo daitonmoe pomiaan im bajongan i inta mokoherang kon tajowon i Firon, inta aindon sinoendoe'koe ko inimoe. Tonga" bai Akoeoi tontani' i mopo-i togat ing gina i Firon!, sampe dia' ogoinja maja" i intau mo- 22 anto" toea* Aka na" toea, jo singogonmoe ko i Firon, kamakow: Naaia in singog i Toehang: „Intau Israël nion ing ki 23 adi'koe inta goeja-goejang * Sebab nion, naa in singogkoe ko • inimoe: Dona'-ai~pa si a baja'an nai adi'koe, simba' mosoemba imosia ko iNako'. Aka dia' ogoimoe imosia maja", jo patoionkoe ing ki adi'moe inta goeja-goejang."* 27 Kon toengkoel in toea, jo nosingog ing ki Toehang ko i Haroen, kainia: „Baja'-don iikow pokipodoengkoel ko i Moesa Eksodoes 4 : ko lopa' im helantara." Kort toea, jo minaja'-don in sia, bo, nojcdoengkoelëa-don ing ki Moe sa kon dioeg im boeloed i 28 Allah bo ginombo'anëa-don in sia.* Jo nodait i Moesa pinotaau ko i Ha roe n im bajongan! in singog inta pinokipogoeman i, Toehang ko inia, bo tanda inta pinokimia i Toehang ko inia.* 29 Noïdoedoei kon toea, jo mimaja'-don ing ki Moesa bo ki Haroen, bo nodait naja doea sinipoen im bajongan ing goe- 30 hangea i intau Israël.* Kon toea, jo nodait i Haroen pinodapot ko im,onia im bajongan in singog inta aindon! siningog i Toehang ko i Moesa, bo pinomianja ing* ki inta mokoherang toea 31 kon tajowon i intau moanto" toea* Jo nopirsaja-don i intau Israël. Naonda in dino'ngog-don-monia, ko intau Israël i aindon sinanowan i Toehang bo aindon inontongëa i roriga-monia, jo kinoemoedoeng imosia bo dinoemangop. Dia' iniogoi i Firoin i intau Israël i loiemoeai kom boeta' i Masir. 5 : 1 Nopaloet-makow toea, jo minaja'-don ing ki Moesa bo ki Haroen nokipodoengikoel ko i Firon, kaimonia: „Nanaa in singog i Toehang, ki Allah i intau Israël, kainia: „Aka mobali', ogoi-pa i intaukoe maja', ;simba' momia imosia kon singgai 2 moloben ko iNako' ko lopa/ im belantaira."* Tonga' kai n singog i Firon: „Ki ine-bi' ing ki Toehang, inta pokidongogankoe, simba' ogoikoe i intau Israël toea maja'? Dia' iakoeoi nototaau ko i Toehang inta toea, bo dia' doman ogoikoe i intau 3 Israël toea maja'."* Kai n singog bidon i naja doea: „ Ki Allah i intau Iberani i nokipodoengkoel ko inami; seba'b niou ogoi-pa ing kami, aka mobali'. maja' i lopa' im belantara tongkana' im baja'an in toloe-mai no singgai i jajoe'nja, maja' momia kong korban kon' toea-ta ko i Toehang, ki Allah-nami; sin dika bo popoangoianëa ing kami i jampoi bo soemala 4 (simala)."* To;nga' kai n singog bidon in datoe i Masir toea ko imonia: „E Moesa, e Haroen, nongonoe sim pogogaion-bi' -monimoe1 i intau moanto' toea ,ko oaidan-monia ? Baja'-don 5 imoïkow ko oaidan-monimoe tontani' ! "* Kai n singog doman i Firon: „Naanta, boeï' i Israël toea, naaia mosia-don i mobajo-bajong i intau i Masir totok, bo pogogaion-monimoe imo- 6 sia ko oaidan-monia? ! "* Sebab nion, kon singgai doman inta toea nopotita-don ing ki Firon ko i panggoeloe bo mandor Eksodoes 5 : 7 minta i intau Israël, kainia:* ,,Momangkoi-don ko naa bo ma. kow, j,o dika-don ogoian-monimoe im bonok noïngkag i intau (Israël) pobaoek kon domoeloet pomiaan batoe tela, na' kong kolaboeng bo kolipod. Dona'-iai-don baja'anmonia ton- 8 tani' popoejoetan kom bonok noïngkag ko imonia.* Tonga1' toentoeton-monimoe ko imonia ing kobajong im batioe tela na' kobajong i inta pinomia-monia kong kolaboeng bo kolipod; dika gaatan ing kobajongëa toea. Si momalas imosia! Nion maloenangka i noïgoem imosia, kaimonia: „Ogoi-pa ing kami 9 majay momiai kong korban ko i Allah-nami ! "* Sebab nion, oaidan i intau minta toea, pianja, doegangan pokobogaton, simba" tonga'-bi' imosia toemanoh ko oaidan-monia, bo dia' -don moïtanob kon singog oebol (i Moesa toea)."* 10 Kon toea, jo iloemioeai-don im panggoeloe bo mandor minta i intau toea, bo nosingog ko intau (Israël), kaimonia: „Nanaa in tita i Fiiron: Dia'-d'on ogoikoe im bonok noïngkag ko 11 imonimoe; * baja'-don imoïkow potajak tontani1' kom bonok noïngkag ko on'da-onda-ka-don ing kodoengkoelan-monimoe; 12 tonga' oaidain-monimoe in dia' mobali' gaatan."* Kon toea, jo positaboed-don i intau Israël minta toea kon sinangkoeb(m) im boeta' i Masir, mopoejoet kon toeö-toeöd i wawa, tolioe im 13 bonok noïngkag.* Bo bajongan i mandor ing komintan mogalo-galow-makow mondodak ko imonia, kaimonia: „Pokodaiton i caidan-monimoe, inta aindon sinantoe' kom pomoeloi in singgai, na' kolipod, kon dodai a pa iniogoian' im bonok noïng- 14 kag!"* Jo bajongan in sangadi i intau Isiraël, inta dinoeï' im panggoeloe i Firon, ilotoep i panggoeloe, kai monia: „Nongon'oe sin dia'-pa-bi' nottompod ing kobajong im batoe tela na' aindon sinantoe' ko imonimoe? Na'-don kolaboeng bo kolipod, 15 nanion doman ing kon singgai inta naa! "* Kon toea, jo minaja'-don ing goehangéa minta i intau Israël bo nokipodoengkoel ko i Firon, bo nopongadoe, kaim.onia: „Nongonoe ai na- 16 nion-Jbi' im pinomomia i toeang ko inami ata naa?* Dia' bidon inogoian ing kami ata naa im bonok noïngkag; bo kai n si'ng og döman monia ko inami ata naa: Pomia-monag im batoe tela (na' kobajo.nig<ëa kolipod)! Jo kami-bi' ata naa i ilotoep, 17 tonga' bobato-bi' i ompoe i ata naa inta kotala'."* Kai n singog i Firon: „Momalas imoïkow! momalas! Sebab nion, kai a singog-monimoe: Ogoi-pa ing kami ,ata naa maja' momia kong Eksodoes 5 : 18 korba,n ko i Toehang.* Baja'-don imoïkow bo mogaia! Dia' -don ogoikoe im bonok noïngkag ko imionimoe; tonga' potocöton-monimoe im batoe tiela na' aindon sinantoe' kolipod-makow!" * 19 Kon toea, jo kinotaauan-don ing goehangéa i intau Israël, kon sinalow-don imosia -kom pilikara inta toea, si aindon sininjgog i Firon ko imonia, kainia: ,,Dia' mobalf monimoe gaatan im batoe tela toea, bo potomboeloi in singgai potoeoton, 20 -monimoe ing kobajongéa inta aindon sinantoe' toea."* Naotida i nojodcengkoel-don-monia ing ki Moesa bo ki Haroen, inta namangoi nokipodoengkoel ko imonia kon toeng'koel im bagoe 21 iloemoeai imosia kon tajowon i Firon,* - jo kai n sinigog-mortia ko i Moesa bo ko i Haroen: „Hoekoemon i Toehang imoïkow! si aindon piniokoromoe'-monimoe ing kami kon tajowon i Firon bo kon tajowon im bajongan im bobatonja., sampe na' -bi' batanigan i inogoian'-monimoe in soemala i lima i Fir,on. pomatoi ko inami! "* 22 Kon toea, jo noboei-don ing ki Moesa nokipodoengkoel ko i Toehang, kainiia: ,,0 Toehang, nongonoe sim pinopoangoianmoe-bi' i moraat inta na'toea i intau minta inta naa? Nongo- 23 noe sim pinotabaJ'-bi' i Toehang iakoeoi?* Sin,g kinabit kon singgai pinokipodoengkoelankoe ko i Firon — nopodapot in sin(gogmoe ko inia — jo irorigaaiDéa-bi' i intau minta inta naa; 24 tonga' dia' sinoeloenganmoe i i'ntaumoe."* Kon toea, jo nosingjog-don ing ki Toehang ko i Moesa, kainia: ,,Bai ontongonmoe itkg ki inta pomiaankoe ko i Firon; sin talowon in sia i lima inta mokawasa, bai n toea bo dongka ogoinja imosia maja'; dapotëa, ba,i ,m pakisaaïi in, sia ï lima inta mokawasa. sampe oentoenonéa imosia loemoeai kom boeta'nja."* Ki Moesa bo 1U Haroen i noboei pinotaba' ko i Firon. Mogogoejaing i Moesa bo i Haroen. 6 : 1 Kon toengkoel in toea, jo nosingog-don ing ki Allah ko i Moesa, kai1 n singogëa ,ko inia: „Akoeoi in,g ki Toehang.-" 2 Aindon pinopomatakoe im batangankoe ko i Ibrahim bo ko i Isak bo ko i Jakoeb, na' tongkai ing ki Allah inta mokawasa totok (El-Sohaddai. Genesis 17:1, 28:3, 35:11), tonga' dia' pinota- 3 aukoe ko imonia in tangoikoe ki Ojoeon (Toehang).* Poko- Eksodoes 6 : toedoenonkoe in dandiankoe ko imonia, bo ogoikoe ko imonia im boeta' ing Kanaan, mangalen ja: boeta' imta pinongandoe- 4 pan-monia bo inta pinogoetoenan-monia. * Jo naaia aindon doman dinongogkoe ing koeani i intau Israël, ilnita sinonggata i ilntau i Masir, bo noïtanob-don ko iNako' in dandiankoe.* 5 Sebab ntion pogoeman-monag ko intau Israël, kamakow: Akoeoi ing ka Toehang, jo bai Akoeoi i modia ko imonimoe loemoeai kom pononomboga' i intau i Masir, bo Akoeoi i momoeli ko imonimoe kom ponononggata-monia, bo Akoeoi i motoboet ko imonimoe takiin kokal iinta sinonggo' bo takin roriga 6 inta mongoloben.* Jo doeï'onkoe imoikow bali'on intaukoe, bo Akoeoi i mobaili' ki Allah-monimoe, bo kotajanan-monimoe ko Akoeoi ing ki Toehang, M Allah-moniimoe, inta modiia ko imo- 7 nimoe loemoeai kom pononoanboga' i intau i Masir.* Jo bai Akoeoi i modiia ko imonimoe kom ooeta1' inta dinandilkoe, nomake' i ifbot, ogoi ko i Ibrahim bo ko i Isak bo ko i Jakoeb, bo boeta' inta toea i ogoikoe ko imonimoe bali'on boeta' pogom- 8 poaon. Akoeoi ing ki Toehang! "* Na'toea in singog i Moesa ko initau Israël. Tonga' dia' doman inindongogan-monia in|g ki Moesa, si nobogat-bï' ing gina-mondia kom pokokiompoe-monia.* 9 Kon toea, jo nosdngog bildon ing ki Toehang ko i Moesa, 10 kainia:* „Baja'-don iikow, mokipojosingog takin i Firon, simba' 11 ogoinja i intau Israël loemoeai kom boeta'nja".* Tonga' nosingog ing M Moesa kon tajowon i Toehang, kainia: ,,Totoeoe-bi', sedang-pa intau Israël in dia' mokidonjgog ko iinalko', jo bai m-bi' dongka bo ki Piron i moïbog mokidongog kon singogkce, sin dia' motolantai mosingog iiakoeod?"* 12 Kon toea, jo nosingog bdldon ing ki Toehang ko i Moesa bo ko i Haroen, bo pii/notalba'nja imoisiia minaja' pinokipojo doengkoelan ko i Firon, datoe i Masir, simba' taja doea i mogatod ko intau Israël loemoeai kom boeta'nja-* 13 Jo naaia in tonggoeloe miwta ing ginaloem-monia: Ki adi' i Roeben lolaM, adi' goeja-goejang i Israël, nion ki Henoch, ki Paloe, ki Hesron bo ki Karmi. Naaia im boeï' ï Roeben.* 14 Ki adi' i Simeon lolaki, nion ki Jemoeël, ki Jamiin, ki Ohad, ki Jachin.ki Sohar bo ki Saoel, ki adi' im bobai ing Kanaan tobatoe'. Naaia im boeï' i Simeon. * Eksodoes 6 : 15 Naaia in tango-tangoi miinta i adi' i Lewi lolaki, podoedoei im boeï'monia: ki Gerson, ki Kehat bo ki Merari. Jo koonggot in,g kiniolbfiiagan i Lewi toea, i mogatoet-don bo toloe no poeloe' bo pdltoe no taöng.* 16 Ki adi' i Gerson lolaM, nion ki Libni bo ki Simei', podoedoei im boeï'-moma.* 17 Ki adi' i Kehat lolaki, nion ki Amram, ki Jishar, ki Hebron bo ki Oeziël. Jo koonggot ing kinobiagan i Kehat toea, i mogatoet-don bo toloe no poeloe' bo toloe no taöng. * 18 Ki adi' i Merari lolaki, nion ki Mahli bo ki Moesi. Naaia im bangoesia i Lewi, podoedoei im boeï'nja.* 19 Jo ki Amram toea, noboeloi iin sia ko i Jochebed, ki pokoïna'anëa; jo pinononggadi' i Jocheibed toea Iko iinia ki Haroen bo ki Moesa. Koonggot iing kinobiiagan i Amram toea, i mogatoet-don bo toloe no poeloe' bo pitoe no taöng. * 20 Ki adi' i Jishar lolaki, nion ki Koraih bo ki Nefeg bo ki Zichri.* 21 Ki adi' i Oeziël lolaki, nion ki Misaël bo M Elsafan bo ki Si'tri.* 22 Jo ki Haroen toea noboeloi ko i Eliseba, ki adi' i Aminadab, ki bobai i Nahson; jo pinononggadi' i Eliseba ko inia ki Nadab, ki Abilhoe, ki Eleazar bo ki Itamar.* 23 Ki adi' i Korach lolaki, nioin ki Aseir, ki Elkana bo ki Abiazaf. Naaia im boeï' i intau i Korach.* 24 Jo ki Eleazar, 'M adi' i Haroen, noboeloi ko i adi' i Poetiël tobatoe'; jo pinononggadi'nja ko inia ki Pinehas. Jo naaia in tonggoeloe iing giinaloem i intau i Lewi, podoedoei im boeï'-monia. * 25 Naad'a ing ki Haroen bo ki Moesa. inta pinogoemanan i Toehang, kainia: „Afcod i intau Israël loemoeai kom boeta' i 26 Masir."* Ta ja doea naa inta nosingog ko i Firon, datoe i Masir, kon taja doea i mogatod ko intau Israël loemoeai ko Masir. Naaia ing ki Moesa bo ki Haroen.* 27 Kon toengkoel iing ki Toehang i nosingog ko i Moesa kom 28 boeta' i Masir,* kai n singogëa ko i Moesa: „Akoeoi ing ki Toehang. Podlapot ko i Firon, datoe i Masir, im bajongan i inta 29 aindon pinogoemankoe ko inimoe! "* Tonga' kai n singog i Moesa kon tajowon i Toehang: ,,Totoeoe-bi', akoeoi intau inta dia' motolantai mosingog; dia-dia'-ka ing ki Firon i mokidong- Eksodoes 7:1 og ko inako'."* Kon toea, nosingog ing ki Toehang ko i Moesa, kainia: „Totoeoe, ikow im bali'onkoe na' doeata kon tajowon i Firon, bo ki Haroen, ki gaejia-goejanjgmoe, i mobali1' nalbi- 2 moe.* Ikow inta moposingog im bajongan in singog, inta pogoemankoe ko inimoe, bo ki Haroen, ki goeja-goejangmoe, sia inta mopodapot iai singogmoe ko i Firon, simba' ogoinja i intau 3 Israël toea loemoeai kom boeta'nja.* Tonga1' bai Aikoeoi i raopotogat kong giina i Firon, bo Akoeoi i mopoanto' im tanda bc 4 mita makoherang kom boeta' i Masir.* Aka doï' doman ing ki Firon moikidongog ko inimoe, jo bai Akoeoi i mopooekat i limakoe ko Masir bo mopoojoeon i roriga inta mongoloben kon dodaii im pogatodankoe ko intaukoe, intau Israël, loemoeai kom 5 boefta' inta naa.* Jo bad ng kon sainggai inta toea bo kotaauan im bajongan i intau i Masir, ko Akoeoi ing M Toehang, mangalen ja: aka tonggo'onkoe-don ing kckajkoe ko Masir bo modia ko intau Israël loemoeai ko joeak-monia."* 6 Kon toea, jo pinomia-don i Moesa bo i Haroen podoedoei ing kojow i Toehang ko imonia; nanion im pinomomia naja 7 doea.* Kon toengkoei in tajja doea i nosingog ko i Firon, jo onggot ing kinobiagan i Moesa i oealoe-don no poeloe' no taöng, bo onggot ing kinobiagan i Haroen i oealoe-don no poeloe' b(, toloe no taong.* Pinomia i Moesa ing ki mta mokoherang. 8 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Moesa bo 9 ko i Haroen, kainia:* „Aka mosiingog ing ki Firon ko imonimoe, kainia: Pomia-ka ko inta makoherang! jo singogonmoe ko i Haroen, kamakow: „Gama' in toengkoedmoe bo pogambat kom boeta' kon tajowon i Firon! jo toengkoed inta toea i mobali' oelag tobatoe'." * 10 Kon toea, jo minaja'-don ing ki Moesa bo ki Haroen nokipodoengkoel ko i Firon, bo pinomia naja doea na'toea, podoedoei ing kojow i Toehang: pinogambat i Haroen in toengkoedëa kon tajowon i Firon bo bobatonja, polat notoaJi' oelag toba- 11 toe' in toengkoed inta toea.* Kon toea, jo pinokiöini'-don i Firon i inJtau motaau bo bolian minta, bo mosia doman i nomia kong 12 ki inta na'toea, podoedoei in totaau-monia;* siim pinogambat doman in tobaltoe'-tobatoe' im toengkoedëa, polat nolbali' oelag Eksodoes 7 : in toengkoed minta toea. Tonga' bajongan in toengkoed-monia 13 iliom in toengkoed i Haroen.* Oempa'ka na'toea, sinoemogat doman kong gina ing ki Firon, dia' inindongoganéa in singog naja doea, na' aimdom siningog i Toehang.* Roriga inta noïoema ko intau i Masir. 1. Toebig i Nil im binali' doegoe'. 14 Kon toengkoeï in toea, jo nosingog bidoin ing ki Toehang ko i Moesa, kainia: „Naanta, simogat-don i Firon ing gina bo 15 dia' ogoinja ma ja' i intau Israël toea.* Sebab nioin, baja'-don iikow poikipodoengkoel ko i Firon ikolorn dolo-dolom-monik; aka loemceai iin eia maja' in toebig, jo ma ja' iikow sim in dog kom bibig in toebig i Nil toea, mokipodoengkoel ko inia, koka- 16 da-kadai in toengkoed inta nobaloei nobali' oelag.* Pogoeman ko inia, kamakow: „Ki Toehang, ki Allah i initau Iberani, i no potaba' ko inako' mopodapot ing kojow ko i toeang inta najnaa: Ogoi-pa maja' i intaukoe, simba' mosoemiba imosia ko iNako' ko lopa' im belgintara. Tonga' magi' inaa, totoeoe, doï' iikow 17 doemoedoei kon singogkoe.* Sebab man, nanaa in singog i Toehang, kainia: „Bai ng kong ki inta naa bo dongka kotaauanmoe ko Akoeoi naa ing ki Toehang, mangalenja: naonda im popodi'oenkoe-don in toengkoed naa, inta kokada-kadaiko^, kon toebig inta kom bonoe i Nil, jo kon dodai doman inta toea 18 molbaloei mobali' doegoe' in toebig;* bajongan in toja' inta kom bonoe in toebig i Nil, komiinitan matoi, sampe moboeroek im boeo' in toebig i Nil, bo intau doman i Masiir komintan mo- 19 jongo' i monginoem kon toebig i Nil." * — Kon toea, kai n singog i Toehang ko i Moesa: „Pogoeman-manag ko i Harc*en, kamaikow: ,,Gama' in toengkoedmoe bo tong go' i limamoe kom toedoe im bajongan in toebig i intau i Masir, Ikon toedoe im bajongan in toebig-moniia moloben bo tapa', danow, ta.bang bo kom bajongan in. pinojogaloeman in toebig-moniia, simba' komintan mobaloeii mobali' doegoe'; dona'-ai-makow koojoeonan in doegoe' kom bonoe in sinangkoeib(m) im boeta' i Masir, kom bonoe im bajongan in tandai bo tampajang doman."* 20 Kon toea, jo pinomia-don i Moesa bo i Haroen na'toea, podoedoei ing kojow i Toehang, mangalenja: sinonggo'nja-don in toengkoedëa bo pinopodi'oenéa kon toebig i Nil kon tajowon i Firon bo kom bobatonja minta. Jo bajongan in toebig inta Eksodoes 7 : 21 kom bonoe i Nil toea, komintan-don nobali' doegoe';* jo bajongan in toja' kom bonoe in toeibiig i Nol toea, komintan-don minaitoi, bo nöboeroek im boeo' in toebig toea, sampe dia'-don nataau ininoem i intau i Masir in toebig i Nü inta toea. Na'toea noballi' doegoe' in toeibig kon sinangkoeib (m) im boeta' i Masir.* 22 Tonga' intau motaau kom boeta' i Masir nobaau doman nomia ko na'toea, podoedoei in totaau-monia. Sebab ndon, sinoemogat totok kong gina ing ki Firon, bo dia' mindongoganéa in taja 23 doea, na' aindon siningog i Toehiang.* Kon toea, jp nomoejow -don ing ki Firon bo noboei-don kong komaligëa, bo dia'-bi' 24 sinano-tanobéa ing ki inta toea. * Jo bajongan i intau i Masir. komintan nolcafli-kaJian kom parigi' kom bibig i Nil toea, motajak kon toebig inoemon, sin toebig i Nil toea in dia'-don mo- 25 taau monia inoemon.* Namon, notompod-don pitoe no singgai kom pinodi'oenan i Toehang kon toebig i Nil toea. 2. Toempalak. 8 :1 Nopaloet-maiow kon toea, jo nosingog-dion ing ki Toehang ko i Moesa, kainia: „Baja'-don iikow pokipodoengkoel ko i Firon, bo pogoaman ko i nia, kamakow: Nanaa in singog i Toebang: Ogoi-pa maja' i imtaukoe, simba' mosoemba imosia ko 2 iNako'!* Aka dia' ogoimoe imosia maja', jo bai m popoangoian- 3 koe in toempalak in sinangkoeb im boeta'moe.* Toebig i Nil im poelingon in toempala'k; loemoeai monomponik in toempalak toea bo toernoeot kom bonoe ing komaligmoe bo kom bonoe in toeot pogogogaianmoe, dapotëa, kon toedoe in sosioeganmoe bo kom bonoe doman im baloi im boba/tomoe minta bo kom bonoe im baloi im popareiïtaanmoe, bo kom bonoe in do- 4 doengoe'an bo kom bonoe ing koejon-monimoe.* Jo toempalak ki inta toea i monomponik 'ko inimoe bo kom popajrentaanmoe 5 bo bobatomoe minta." * Kon toea, kai n singog i Toehang iko i Moesa: „Pogoeman-monag ko i Haroen, kamalkow: Tonggo' i limamoe takin toengkoed inta toea kon toedoe im bajongan in toebig moloben bo tapa' bo tabang, potaba'-mai moponik m 6 toempalak kon toedoe im boeta' i Masir." * Naondia in snionggo'-don i Haroen i limanja kon toedoe im bajongan in toebig i Masir, jo polait nonomponilk in toempalak sinoemompalot kom 7 boeta' i Masir * Tonga' intau doman motaau i nomia ko na'toea. Eksodoea 8 : takin toitaau-monia; pinotaba' doman monia in toempalak nonomponik kom Loeta' i Masir.* 8 Kon toea, jo pinokiöini'-don i Pitron mg ki Moesa bo ki Haroen, kainia: „Pomintahang-ai-pa ko i Toehang iakoeoi, simba' popojajoe'nja-don lm bajongan in toempalak inta naa ko inako' bo ko in/taukoe, simba' ogoikoe-don i initau (Israël) 9 ma ja' momia kong korban ko i Toeihang." * Kai n singog i Moesa ko i Firon: „Aka koema bo mobali', jo tamtoe'onmoe mongo toonoe bo pomintahangankoe ing ki toeang, bo bobato i toeang bo poparentaan i toeang, simba' jopoe'on-don in toernpalalk ko imonimoe bo kom bajongan im baloi-monimoe, bo 10 dongka-bi' toempalak -kon toebig i Nil in dia' patoion." * Kai n toebag i Firon: „Kon singgamja ilkolom." Kai n singog i Moes-a: „Mopia, na' kai n singogmoe riion, simba' kotaauanmoe kon dia' 11 bidon i Allah na' ki Toehang, ki Allah-nami. * Bajongan in toempalak toea, komintan jopoe'on ko inimoe bo kom baloimoe bo kom bobatomoe bo kom poparentaanmoe minta; dongka-bi' 12 toempalak kon toebig i Nil in dia' patoion".* Kon toea, jo iloemoeai-don ing ki Moesa bo ki Haroen kon tajowon i Finon, bo nakoeani-don ing ki Moesa ko i Toehang sim bajongan in toem- 13 palak, inta pinioipoangoinja ko i Firon.* Jo pinomia -don i Toehang podoedoei i oïgoem i Moesa, mangalen ja: nodait-don minaltoi in toempalak kom baloi bo kon dolaag bo kong goba' 14 doman.* Kon toea, nodait i intau sinipoen in dodot-monia nobontoe-bontoejoeng, sampe kinoboeroekan im boeo' in toedoe 15 im boeta'.* Naonda ï inontong-don i Firon i nononto'-don tongopi', jo noboeinja bidon sinogat ing ginanja, bo dia' inindongoganea in singog i Moesa bo i Har oen, na' aindon siningog i Toehang.* 3. J o n g i t. 16 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Moesa, kainia: „Pogoeman-monag ko i Haroen, kamakow: „Tonggo' in toengkoedmoe, bo popodi'oen kong ginaboei im boeta'; simba' 17 mobaloei jongit kon sinangkoeb(m) im boeta' i Masir." * Jo pinomia-don monia na'toea; sinonggo'don i Haroen i limanja takin in toengkoedëa bo pinopodi'oenéa kong ginaboei im boeta'; jo nobali' jongit ko intau bo kom bobiagon. Bajongan ing gina- Eksodoes 8 : boei im boeta' toea nobaloed jongit kon £inangkoeb(m) im boc- 18 ta' i Masir.* Kon toea, nonoengkoel doman i initau motaau nomia ko na'toea takin totaau-monia, mopoojoeon i jongit, tonga' dia' notaau. Jo noojoeon i jongit ko intau bo kom bobiagor.* 19 Kon toea, jo nosingog-don i intau motaau toea ko i Piron, ka> monia: „Naaia in tononoejoe'-don i Allah!" Tonga' sinogat doman i Firon ing ginanja bo dia' inindongoganëa in taja doea, na' aindon siningog i Toehang.* 4. Lompinigan. 20 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Moesa, kainia: „Ikolom mododop, aka loemoeai-don ing ki Firon maja' in toebig, jo baja' pokipodoengkoel iikow ko inia bo pogoeman ko iniia, kamakow: Nanaa in singog i Toehang: Ogoi-pa maja' 21 i intaukoe, simba' mosoemoa imosia ko iNaiko'.* Aka dia' doman ogoimoe maja' i intaukoe, jo popoangoiankoe i lompinigan iikow, bo bobatomoe bo poparentaanmoe bo baloimoe, sampe mopoeling i lompinigan im bajongan im baloi i intau i Masir, 22 na' doman nion im boelta' inta sindogan-makow-monia.* Tonga' kon singgai inta toea tondi'onkoe im boeta' ing Gosen, inta pinogoetoenan i intaukoe, simba' dia' baja'an i lompinigan ing kon toea-ta, btai ng kotaausnmoe ko Akoeoi ing ki Toehang 23 kom boeta' doman inta naa.* Jo Akoeoi i mopojotondi' ko intaukoe bo ko intaumoe. Kon singgainja inta ikolom bo mobali' 24 inaa."* Jo pinomia-don i Toehang na'toea; noïangoi-don im paanan i lompinigan, totoeoe moanto', kom bonoe ing komalig i Firon bo kom bonoe im baloi im bobatonja bo kon sinangkoeb(m) im boeta' i Masir, sampe irorigaan totok i lompinigan im boeta 25 inta toea.* Kon toea, jo pinokiöini'-don i Firon ing ki Moesa bo ki Haroen, kainia:„Baja'-don imoikow, pomia-don ing korban ko 26 i Aüah-monimoe kom boeta' inta naa."* Kai n toeibag i Moesa: ,,Dia' mokobali' ing kami momia ko nanion; sim bobiagon inta kojojongo' i intau i Masir, toea im pajongon-nami pomiaan korban ko i Toehang, ki AMah-nami. Aka diega' momia ing kami kong korban kong ki inta kojongo' i intau i Masir kon tajowon i mata-monia, deeman-ka toeda'an-monia im batoe ing 27 kami?* Dona'-ai-pa baja'an-nami ko lopa' im belanitara, baja'an in toloe-mai no singgai i jajoe'nja, simba' pomiaan Eksodoes 8 : -nami ing korban kon toea-ta ko i Toehang. ki AJlah-nami, na' 28 kaing kojowëa ko inami."* Kai n singog i Firon: „Naaia i ogoikoe-don imoïkow maja' rnoniia kong korban ko i Toehang, ki Allah-monimoe, ko lopa' im belantara. Tonga' dika imoikow 29 maja' i mojajoe'. Jo naaia pomintahang-ai-don iakoeoi."* Kai n toeibag i Moesa: „Bai n dongka moïtolikoed-don iakoeoi ko i toeang, bo dongika momintahang iakoeoa ko i Toehang, simba' ikolom in toemaar-djon i lompinigan inta naa ko i Firon, bo kom bobatonja bo kom poparentaanéa. Tonga' dika-don ing ki Firon monompobalik bo mogimalow ko intau (Israël) inta mo- 30 mia kong korban ko i Toehang."* Nopaloet-makow toea, jo iloemoeai-don ing ki Moesa kon tajowon i Firon, polat noïgoem 31 do a ko i Toehang.* Jo pinomia-don i Toehang na' kai oïgoem i Moesa, ininggama'anea-don im bajongan i lompinigan toea ko i Firon bo kom bobatonja bo ko intaunja. Oempaka tobatoe' 32 i agatea bo dia'.* Tonga' kon singgai doman inta toea noboei bidon sinogat i Firon ing ginanja bo dlia' inogoinja minaja' i intau (Israël) toea.* 5. Jampoi im bobiagon. 9 :1 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Moesa, kainia: „Baja'-dion iikow boei pokipodoengkoel ko i Firon bo pogoeman ko mia, kamakow: Nanaa in singog i Toehang, ki Allah i initau Iberani, kainia: Ogoi-pa maja' i intaukoe, simba' 2 mosoemba imosia ko iNako .* Aka dia' doman agoimoe iimosia 3 maja' bo imalowanmoe-pa doman imosia,* jo dia' mo'oaJi' bo dia' popooemaan i Toehang i jampoi im bajongan im bobiagon -moe, inta kon dogami, kabalo, kaldai, onta, sapi, bembe' bo 4 domba.* Jo pojotondi'on i loéhang im bobiagon i intau Israël bo botbiagon i intau i Masir, simba' oempaka tobatoe' bo dia' 5 i matoi im bobiagon i intau Israël.* Jo sinantoe' doman i Toehang in singgainja, kainia: „Ikolom im popoojoeonan i Toehang 6 ing ki inita naa kom boeta' naa,"* Naonda i nobajag-makow, jo pinomia-don i Toehang ing ki inta toea: bajongan im bobiagon i intau i Masir komintan minatoi, tonga' bajongan im bo- 7 biagon i intau Isi aël oempaka tobatoe' bo dia' i minaltoi.* Kon toea, jo pinopotaba'an-don i Firon i intau (kom boeta' ing Gosen), jo totoeoe, oempaika tobaitoe' "bo dia' i minatoi ing kom Eksodoes 9 : bajongan im bobiagon i intau Israël! Oempaka na'toea, dia' doman ijongoeli' ing gina i Firon, bo dia' inogoinja minaja' i intau Israël toea 6. B o e s i. 8 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Moesa bo ko i Haroen, kainia: „Pogama'-ai namoenda ko loboed i aboe kom bonoe in dodoengoe'an, rakoepon-monimoe pokopoelimpoelingon bo potaboedon-monik i Moesa na' langit kon tajowon 9 i Firon.* Jo loboed ki inta toea i mobali' ginabqei, inta roernaboen toemaboed kon sinangkoeb(m) im boeta' i Masir bo mopoojoeon ing kekeb inta motombo-tombobog kom bajongan i intau bo kom bobiagon kon sinangkoelb(m) im boeta' i Masir."* 10 Kon toea, jo ginama'-don na ja doea i loboed i aboe bo minaja siniimindog kon tajowon ï Firon. Naonda im pinotaboed-don -monik i Moesa na' langit, jo bajongan i intau bo bobiagon ing 11 kinobiagan ing kekeb inta notombo-tombobog.* Jo intau motaau in dia' nokoïgon in sanimindog kon tajowon i Moesa sing kekeb toea, si mosia doman ing kinobiagan ing kekeb na' do- 12 man bajongan i intau i Masir tongo doea* Tonga' pinokotogat doman i Toehang ing gina i Firon, sampe dia' inindongoganëa in taja doea, na' aindon siningog i Toehang ko i Moesa.* 7. Oejan batoe. 13 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Moesa, kainia: „Ikolom dolo-dolom mododop, baja' iikow pokipodoengkoel ko i Firon bo pogoeman ko inia, kamakow: Nanaa in singog i Toehang, ki Allah i intau Iberani, kainia: „Ogoi-pa maja' 14 i intaukoe, simba' mosoemba imosda ko iNako'.* Sim bai naa bo popoangoikoe im bajongan i rorigakoe ko inimoe tontani', bo kom bobatomoe minta bo kom poparentaanmoe; simba' kotaauanmoe kon smangkoeb (m) in doenia naa in dia' bidon i 15 Alah na' Akoeoi naa* Aika dia' kinotanobankoe ing ki inta na'toea, jo aindon sinonggo'koe i limaJkoe bo pinopoangoian iikow bo intaumoe i jampoi in isampar, bo aindon ijopoe imo- 16 ïkow kon toedoe im boeta'.* Tonga' aindon biniagikoe iikow magi' inaa, simba' Akoeoi i mopoontong ing kawasakoe ko ini- Eksodoes 9 : moe, bo bai m popotaau iti tangoikoe kon sinangkoab(m) in 17 doenia naa.* Aka oemoeran iikow mopogogitog i intaukoe bo 18 dia7 doman ogoiinoe ma ja' imosia, * jo totoeoe, ikolom ko oras nanaa popoonagkoe i oejan baboe inita mobogat totok; dia'-pa lalat inoontoiiig i oejan batoe inita na' toea kom boeta' i Ma- 19 sir, kinabit kom bagoe nobali' i Masir magi' inaa. * Sabab nion, pokisipoen ko lantoeng im bobiagonmoe bo bajongan i onoe-don inita inimoe kon dogami; sim bajongan i intau bo bajongan im bobiagon intta ko loeai, inta dia' sinipoen kom bonoe im baloi (lantoeng), komintan kotoegatan i oejan batoe toet, 20 bo modait matoi."* - Jo bobato i Firon, ka ine inta noondok kon singog i Toehang, sia toea i nókisipoen ko i atanja bo 21 bobiagonëa kom bonoe im ibaloinja bo ko lantoengéa. * Tonga' ki ine inta dia' kopandoeng kon singog i Toehang, jo binic- 22 bio'nja-makow ing ki atanja bo bobiagonëa kon dogami. * Kon toea, jo noisingog-don ing ki Toehang ko i Moeoa, kainia : „Tonggo'-monik i limamoe poposingajow i langit; simba' mobali' i oejan batoe kon sin-ngkoeb(m) im boeta' i Masir, ko intau bo kom bobiagon bo kom bajongan im pomomoelaan 23 kom boota' i Masir." * Kon toea, jo sinonggo'-don i Moesa in toengkoedëa pinoposingajow i langit, bo pinopoojoeon i Toehang ing gotoep bo oejan batoe, bo kilat doman i nolaboe' kon toedoe óm boeita'; jo sinanigkoeb(m) im boeta' i Masir 24 toea pinopongoiejanan i Toehang im batoe. * Kooeja-oejan im baitoe, jo mojo-mojogotoep ing kilat inta moikoondok totok; dia'-pa lalait i nobaii' ing ki inta na' toea kon sinangkoeb(m) im boeita' i Masir, kinabit kom bagoe pinogoeitoenan i intau 25 magi' inaa. * Jo bajongan i cnoe-don inta kon dogami bo kong gqba', kinabit ko intau bo pinobaja' im binatang, komintan kinoitoegatan i oejan batoe (bo minatoi); bajongan doman im pomomoelaan im pinogoeraat i oejan batoe, bo nodaitéa sina- 26 pi' im bajongan ing kajoe ko limbcejoen. * Dongka kom boeta' ing Gosen, kom pinotonggolitoe'an i intiau Israël, in dia' i oejan batoe. * 27 Kon toengkoel in toea, jo pinopotaba'an-don i Firon i intau pinokiöini'an ko i Moesa bo ko i Haroen, kai n singogëa ko imonia: „Naakt kodosa-clion iakoeoi! Naanta, motoelid ing ki Toehang; tonga' aikoeoi takin im poparenitaankoe doman 28 ing kotala'-don. * Poïgoem-ai-pa do'a ko i Toehang iakoeoi; Eksodoes 9 : si noïlioe-don ing gotoep i Allah bo oejan batoe naa. Jo ogoi- koe-don imoïkow ma ja', dia'-don imoïkow mogoetoen ko naa."* 29 Kai n singog i Moesa ko inia: „Bai naonda iakoeoi i loemoeai-don ko lipoe', jo momolingkajang-don iakoeoi kom palad i limakoe dojowa no simpal ko i Toehang. Jo singog ing goitoep i moïgogai-don bo oejan doman batoe in dia'-don; simba' ko- 30 taauanmoe, jo doenia naa ki Toehang ing ki togi. * Tonga' kinotaauankoe don doman iikow bo bobatomoe in dia'-pa doman 31 moondok ko i Toehang." * — Bajongan im pangkoi ing kopi bo toïgoe toea, komintan pinogoeraat i oejan baJtoe, sin toïgoe 32 ai-momojoboi bo kopd i ai-momoesiir. * Tonga' papising bo pajoi in dia' pinogoeraait, sin dia'-pa nobiag. — * 35 Naonda ing ki Moesa i nogoeman-don ko i Firon bo iloe- moeai-don ko lipoe', jo pinopobolingkajangëa-don im palad i limanja ko i Toehang. Kon toea, jo nogogai-don ing gotoep bo oejan batoe toea, bo boeta' doman in dia'-don pinopo- 34 oejanan.* Naonda i inontong-mai i Firon i oejan batoe bo gotoep toea i nogogai-don, jo noboei-don in sia nomia kon talal' 35 bo sdnogajtëa ing ginanja, lei Firon bo babatonja minta. * Nanion im pinopopotogat kong gina i Fiiron, bo dia' inogoinja minaja' i intau Israël, na' kai n singog i Toehang inta siningogëa ko i Moesa. 8. Pangkoja'. 10 : 1 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Moesa, kainia: „Baja'-don iikow polkipodoengkoel ko i Firon; si Akoeoi tontani' i nopotogat ing ginanja bo gina im bobatonja, sim- 2 ba' Akoeod i mopoojpeon i mokoherang ko joeak-monia, * bo möbaJi'moe ooemanon ko i adi'moe bo ko i ompoemoe, naonda im pinomomiakoe ko intau i Masir, bo oaidan inta mokoherang, inta pinomiakoe ko joeak-monia, bo kotaauanmoe ko 3 Akoeoi ing ki Toehang."* - Kon toea, jo minaja'-don ing ki Moesa bo ki Haroen nokipodoengkoel ko i Firon bo nosingog ko inia, kai naja doea: „Nanaa in singog i Toehang, ki Allah i intau Iberani, kainia: ,,Tongonoe-pa i onggot im popoontongan im pondoï'anmoe toemonsioep kon tajowonkoe? Ogoi-pa ma ja 4 i intaukoe, siimiba' mosoemba ko iNako'. * Si aka dia' doman ogoimoe maja' imosia, jo totoeoe, ikolom im popoangoikoe im Eksodoes 10 : 5 pangkola' kom boeta' pinarentaanmoe. * Pangko|a' ki inta toea in dimimpot kon toedoe im boeta' naa, sampe dia'-don ontongon im boeta' bo modait mokaan ko agat im pomomoelaanmoe, inta dia'-pa pinogoeraat i oejan batoe; jo bajongan im pomomoelaan inta nobiag kong goiba'moe i moidait kaanon im 6 pangkola7 toea. * Pangkola' ki inita toea in toemompalot kong komaligmoe bo kom baloi im bobatomoe bo kom baloi im bajongan i intau i Masir; jo kobajongea toea in dia'-pa lalat inoontong i ama'moe bo nai lakimoe, kinabit imosia kom bagoe noojoeon kon doenia naa magi' in singgai inta naa." - Naonda in sdningog-don i Moesa ing ki inta toea, jo binoejowëa-don i awakea bu inoemoendok-don kon tajowon i Firon. * 7 Kon toea, jo nosingog-don im bobato i Firon ko inia, kaimonia: ,,Onggot-pa i onoe i intau inta toea i mopokobodito ko inami ata naa komintan? Aka mopia ko i toeang, jo ogoi- 1 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Moesa, 2 kainia: * „Tontani'on ko iNako' im bajongan i adi' goeja-goe- Eksodoes 13 : jang. Bajongan i adi', inta totok i moena loemoeai kom boboeladi'an ko joeaJk i intau Israël bo kom bobiagon-monia, ko- 3a mintan Akoeoi ing ki togi." * Kon toea, kai n singog i Moesa 11 ko intau (Israël) : * „Bai n dongfka mobali', naonda in diaan-don i Toehang imoïkow toemoeot kom bonoe im boeta' ing Kanaan — na' aindon pinongibotëa ko imonimoe bo ko mogogoejang-monimoe — bo inogoinja-don im boelta' inta toea ko 12 imonimoe, * jo aka nodapot-don kon toea-ta, dia' mobali' bo dia' tontani'on-monimoe ko i Toehang im bajongan i inta totok i moena loemoeai kom boboeladi'an, mangalenja: batoe'an ing ki adi' im bobiagon goeja-goejang inta kolakian in tontani'on 13 ko i Toehang. * Tonga' baitoe'an ing ki adi' ing kaldai inta doengkoel, toboeton-monimoe ing ki adi' in domba tobatoe'; aka dia' toboeton-monimoe, jo dia' mobali' bo dia' poetolon-monimoe in sindoenëa. Tonga' bajongan ing ki adi'-monimoe lolaki inta goeja-goejang, dia' mobali' bo dia' toboeton-moni- 14 moe. * Jo kon singgai toemi, aka moliibo' ing ki adi'-monimoe ko imonimoe, kaimonia: ,,Onoe-bi' dtega' i mangale i naa?" jo pogoeman-monimoe ko imonia, kamakow: ,,Aindon inatod i Toehang ing kami iloemoeai ko Masir, kom pinokiompoean, 15 takin limanja inta moropot. * Kon toengkoel in dia' inogoi i Firon ing kami minaja', jo pinatoi i Toehang im bajongan i adi' goeja-goejang kom boeta' i Masir, kinabit kong ki adi' i initau goeja-goejang nodapot kong ki adi' doman im bobiagon goeja-goejang. Sebab nion, ogoikoe ko i Toehang im bajongan i inta totok i moena loemoeai kom boboeladi'an, mangalenja: inta kolakian, tonga' batoe'an ing ki adi'koe lolaki inta goe- 16 ja-goejang in toboetonkoe. * Jo ki inta naa im bali'on na' tomponoeot ko limamoe bo na' dalo' kon sigad i matamoe dojowa; si inatod i Toehang ing kami iloemoeai ko Masir takin limanja moropot." * 12 : 28 Kon toea, jo minaja'-don i intau Israël bo pinomia-don-mo- nia podoedoei ing kojow i Toehang ko i Moeisa bo ko i Haroen. Na' toea im pinomomia-monia. * Kinopopatoi i adi' goeja-goejang i intau i Masir. Pinololoeai i intau Israël kom boeta' i Masir. 29 Naonda im pongantog-mai in dolom, jo binongkoeg-don Eksodoes 12 : i Toehang irn bajongan i adi' goeja-goejang kom boeta' i Masir, kinabit ko i adi' i Firon goeja-goejang, inta moïtonggoloean ko inia limitoe' kon tachtanja, nodapot ko adi' goejagoejang i intau inta binaraga'an kom bonoe im pandjara, bo 30 ki adi' domau im bobiagon goeja-goejang. * Kon dolom doman inta toea, jo nobangon-don ing ki Firon bo bobatonja minta bo bajongan i intau i Masir, bo nomoeka'-don-monik in dolawa' i ornbal inta moloben totok ko Masir; si oempaka tongo baloian bo dia', in dia' kinopatoian. * 31 Kon toea, jo pinokiöini'-don i Firon ing ki Moesa bo ki Haroen kon dolom doman inta toea, kai n singogëa: „Poboeat-don imoïkow, loeai-don ko joeak i intauikoe, kamoenda takin i intau Israël! Posoemlba-don ko i Toehang, na' kai n singog- 32 moe. * Bajongan doman in domba bo bembe' bo sapi-monimoe in dia komintan takin, na' kai n singogmoe. Baja'-don bo pomintahangan doman iakoeoi!"* 33 Kon toea, jo dinoda-dodakan-don i intau i Masir i intau (Israël), simba' loemamemet-don imosia i loemoeai kom boeta' (i Masir); sing kaimonia: „(Aka dia' loemoeai imosia) dega' 34 kita komintan i modait matoi!"* Sebab nion, ginama'don-monia in topong inta bagoe pinojokaoeg in toebig, inta dia'-pa iragian, bo binakoet-monia im pogogangagan ko roti kon daing-monia bo pinotaan ko obaga. * 35 Kon toea, jo pinomia-don doman i intau Israël na' kai ng kojow i Moesa, mangalenja: pinoïgoem-monia ko intau i Ma- 36 sir im boelawan bo salaka bo pakeang. * Jo pinopoojoeon i Toehang kom bonoe ing gina i intau i Masir toea in tabi ko intau Israël, sampe dinoedoeian-nionia i ibog i intau Israël. Na' toea im pinojojampat-monia ko intau i Masir. * 37 Kon toea, jo noboeat-don i intau Israël nongko Raamses nopobaja' in Soekot, dega' onom-mai no gatoeit no riboe i intau inta minaja' in siol, mangalenja: intau lolaki, kolikoedëa 38 im bajongan im bobai bo adi' minta inta moïntok-pa. * Nokipotakin ko imonia i intau moanto', inta deeman intau Israël totok. Bo kawangan im bembe' bo domba bo sapi (inta dinia- 39 -monia) totoeoe moanto'. * Bo topong inta pinojokaoeg in toebig, inta dinia-monia nongko Masir, inangag-monia pinomia roti inta dia' iragian; sin toea in dia'-pa kinobaoekan i ragi, sebab aindon pinooentoen i intau i Masir imosia, sampe dia' Eksodoes 12 : notaau inoemonggo-onggot pinomaja' nopotooloet im baloen- (-monia). * 40 Jo koonggot im pinotonggolitoe'an i intau Israël kom boeta' i Masir toea, opat-don no gatoet bo toloe no poeloe' no 41 taöng. * Naonda im binaja'an-makow i opat no gajtoet bo toloe no poeloe-' no taöng toea, jo kon dolom doman inta toea bo iloemoeai-don im bajongan i intau i Toeihang kom boeta' 42 i Masir. * Kon dolom inta toea iloekadan i Toehang, bo inatodëa iloemoeai imosia ko Masir. Sebab nion, pokolobenon ing ki Toehang kon dolom inta nanaa, bo loekadan im bajongan i intau Israël tagoe'on ko adi' bo ompoe. * Binobaja' i intau Israël. * 13 : 17 Kon toea, naonda i inogoi-don i Firon i intau (Israël) mi- naja', jo inatod i Allah imosia deeman nongindalan minaja' na' boeta' i intau im Filistin — oempaka modioeg im baja'an inta toea — sing kom pororai i Allah: „Dika-fci' bo momanasal i intau (Israël), aka mojodoempapak'-mai-moma ing kodop, 18 bo moboei imosia ko Masir!" * Sebab nion, pinopotoetoei-bi' i Allah imosia kon dalan inta mongilopa' im belantara, maja' na' dagat ing Kolzom. Naonda i noboeat-don iloemoeai kom boeta' i Masir i intau Israël, jo mopia i jodoedoei im böba- 19 ja'-monia. * Pinokidia doman i Moesa in toelan i Joesoef; sing kinojowan i Joesoef ko intau Israël, nodandian i iibot moloben, kainia: „Aka mokotanob-don ing ki Allah ko imonimoe, jo dia' mobali' bo dia', diaan-monimoe in toelankoe takin-monimoe." * 20 Nanion, noboeat-don imosia kon Soekot bo nogogai ko 21 Etam, kom bibig i lopa' im belantara. * Jo ki Toehang doman i nonongkioena ko imonia, mangalenja: singgai ing kom bonoe ï oïgi lokoetoi tobatoe', mogatod ko imonia kon dalan, bo dolom ing kom bonoe i oïgi toeloe' tobatoe', monoga' kom baja'an- 22 -monia; simiba' motaau imosia maja' singgai bo dolom. * Singgai, oïgi lokoetoi toea i oemoeran kon tajowon i intau Israël, na' toea doman i oïgi toeloe' in dolom. * 14 : 1 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Moesa, 2 kainia: * „Potaba' i intau Israël moboei bo mogogai kon dampig-moeik im Pi-Hahirot kon sigad i Migdol bo dagat; kon tampat inta nojogintontong im Baal-Sefon kom bibig in dagat Eksodoes 14 : 3 bo mogogai imoïkow. * Aka nanion, jo kai n singog i Firon: Naanta, noïtabat kon dalan i intau Israël bo iliboe i lopa' im 4 belantara imosia!"* Jo Akoeoi i mopotogat ing gina i Firon, simba' alowanéa i intau Israël. Eai n dongka kopondaman i Firon bo palot in tantaranja ing kawasakoe; bai n dongka kotaauan i intau i Masir ko Akoeoi-bi' ing ki Toehang." - Kon toea, jo pinomia-don i intau Israël na' toea. * 5 Naonda im pinotaau-don kon datoe i Masir, ko naanta intau Israël i aindon nolagoei, jo noboei-don nobaloei ing gina i Firon bo gina doman im bobatonja ko intau Israël, kai n singog-monia: ..Onoenbi' inta pinomia-naton ? Nongonoe firn binio-bio'-bi' makow naton im binaja'an i intau Israël toea, sam- G pe dia'-don imosia mogaid ko oaidan ko inaton!" * Sebab nion, jo pinogoelit-don i Firon ing karetanja bo dinianja doman ta- 7 kinëa im bajongan in soroedadonja; * bo dinianja doman ing kareta i ropatoi onom no gatoet inta pinili', mangalenja: bajongan ing kareta i ropatoi i Masir, inta sinakoian im bogani minta inta pinili'. * 8 Kon toea, jo sinogat-don i Toehang ing gina i Firon, da toe i Masir, sampe inalowanëa i intau Israël. Tonga' intau 9 Israël toea iloemoeai-don iloemame-lamemet. * Inalowan i intau i Masir imosia bo kinobatoekan-monia imosia, a pa kom bibig in dagat, kom Pi-Hahirot, inta nojogintontong im Baal Sefon. * Pinototoeloeng i Toehang ko intau Israël kon dagat ing Kolzom. 10 Naonda ing ki Firon i noïdioeg-don, bo sinintak-don i intau Israël i mata-monia, jo inontong-don-monia i intau i Masir inta nobatoek, nogalow ko imonia. Jo noondok-don totok 11 i intau Israël bo nokoeani ko i Toehang, * bo nosingog ko i Moesa, kaimonia: „Eta, dega' diniamoe ing kami taldnmoe sin dia'-don i ilobongan ko Masir, simba' matoi ing kami ko lopa' im belantara naa? Onoe-bi' i mangale im pinomiamoe nion ko inami, sin diniamoe-bi' ing kami iloemoeai ko Masir ? * 12 Deeman-ka aindon pinogoeman-nami ko inimoe ko Masir, kainami: Bio-bio'-don-makow ing kami; dona'-ai-don pononggataan i intau i Masir ko inami; mokiompoe-don ko intau i Masir, nion i mopianpia ko inami i matoi ko lopa' im belantara naa!"* 13 - Tonga' kai n singog i Moesa ko intau Israël: „Dika-bi' moon- Eksodoes 14: dok! Pokoroton in tosindog-monimoe (dika oemoendok), bai. ontongon-monimoe in totoeloeng inta poojoeonon i Toehang ko imonimoe kon singgai doman inta naa; si intau i Masir. inta inontong-don monimoe naaia, in dia' bidon lalat moboei- 14 -monimoe ontongon * Ki Toehang bidon i moropatoi toemolioe ko imonimoe, bo moïkow nion in dongka-bi' kibio-toio'-mai." * 15 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Moesa, kainia: „Nongonoe iikow i mokoeani-bi' ko iNako'? Potaba'- 16 -don i intau Israël moboeat ko naa! * Tonggo'-don in toengkoedmoe, bo popotoendoe' i limamoe kon toedoe in dagat bo pojobotak in toebig; simba' motaau i intau Israël maja' ko joea- 17 joeak in dagat inta mogiot toea. * Jo iNako', popotogatkoe ing gina i intau i Masir, sampe toemoeot doman imosia kon dagat doemoedoei ko intau Israël (ko inimoe); simba' dajowon iAkoeoi ko inta moïoema ko i Firon bo kon tantaranja, bo kong ka- 18 retanja bo ko intau inta sinoemakoi kong kaïbalo. * Bai n toea bo dojigika kotaauan i intau i Masir, ko Akoeoi-bi' ing ki Toehang, mangalenja: aka popoontongkoe-don ing kamoeliaankoe ko i Firon bo kong karetanja bo ko intaunja inta sinoemakoi kong kabalo." * 19 Kon toea, malaikat i Allah, inta monongkioena ko intau Israël, inoemoendok bo sinoemontoemi ko imonia; jo oïgi doman lokoetoi inta monongikioena ko imonia, i nomamping bo 20 noïsindog kon toemi-monia. * Jo namangoi-don in sia kon sigad in tantara i intau i Masir bo intau Israël, sampe dia' nojodioeg imosia ing kinobaja-bajagan-makow. * 21 Naonda im pinopotonggo'-don i Moesa i limanja kon toedoe in dagat, jo pinopooendok-don i Toehang in delang im pomataan in toebig in dagat kinobaja-bajagan-makow; pinopo- 22 giotëa-don in dagat toea, bo nojobotajk-don in toebig. * Kon toea, jo sinoemoeot-don i intau Israël ko joea-joeaik in dagat, nongindalan inta nogiot toea, kojogot in toebig toea nobali' 23 na7 dinding kong koloïgi bo kong koloanan-monia. * Jo inalowan-don i intau i Masir imosia, dinoedoeian-monia doman sinoemoeot ko joea-joeak in dagat takin im bajongan ing kabalo i Firon bo karetanja minta bo intaunja inta sinoemakoi kong kaJbalo. * 24 Tongkana' ing kodoea-don nokoekoe' i manoek, jo inindoian-don-monag i Toehang nongkom bonoe i oïgi lokoetoi ibo Eksodoes 14 : toeloe' toea in tantara i Masir bo sinalikokoganëa irnosia. * 25 Pinopooengkakëa im bola ing kareta-monia, sampe totoeoe nolaloi im bobaja'-monia. Kon toengkoel in toea, kai n singog i intau i Masir: „Pianja, molagoei-don ing kita ko intau Israël; sing ki Toehang-don i moropatoi i intau i Masir, toemolioe ko intau Isiraël!" * 26 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Moesa, kainia: „Tonggo' i limamoe kon toedoe in dagat; simlba' moboei in toebig bo mongolob ko intau i Masir minta bo kareta- 27 -monia bo intau inta sinoemakoi kong kabalo." * Naonda in sinonggo'-don i Moesa i liman ja kon toedoe in dagat, jo noboei-don nojodondon in dagat, tongkana' i moniar-don im pomataan, kong kojogot-don ponoribatoekan i intau i Masir sinoemontomoe kon toebig toea; inoentoen i Toehang i intau i Ma- 28 sir toea ko joea-joeak in dagat. * Jo noboei-don nojodondon in toebig bo nongolob kong kareta bo kabalo bo bajongan in tantara i Firon, inta nogalow ko intau Israël sinoemoeot kom 29 bonoe in dagat; dia' mongo tobatoe' i nokolagoei. * Tonga' intau Israël i minaja' ko inta nogiot ko joea-joeak in dagaJt, ko jogot in toebig toea nobali' na' dinding kong koloïgi bo kong koloanan-monia. * 30 Na' toea Lm pinopopolagoei i Toehang ko intau Israël kong kawasa i intau i Masir kon singgai inta toea. Jo inontong-pa i intau Israël i intau i Masir toea inta minatoi positaboed kom 31 pintad. * Kon toea, jo kinopondaman-don-monia ing koloben ing kawasa i lima i Toehang, inta pinopoontongëa ko intau i Masir. Sebab nion, noondok-don imosia ko i Toehang bo nopirsaja-don (nongiman-don) ko iNia bo ko i Moesa, nabinja. * Lolibag oïgoem soekoer. 15 : 1 Kon toengkoel in toea, jo pinololibag-don i Moesa takin i intau Israël i lolibag oïgoem soekoer ko i Toehang, kaimonia. „Lolibagonkoe ing ki Toehang; si molantoed totok in Sia, kabalo bo intaunja im pinogambatëa kom bonoe in dagat. * 2 Ki Toehangidon i ropotkoe bo lolibagkoe; Sia im pangkoi in salamatkoe; Sia ing ki Allahkoe inta dajowonkoe, ki Allah i mogogoejangkoe im pokolobenonkoe. * Eksodoes 15 : 3 Ki Toehang im bogani moloben, bo ki Toehang (ki Ojoeon) in tangoinja. * 4 Bajongan ing kareta i Firon im pinogambatëa kom bonoe in dagat; boganinja inta pinili', i nolomot kom bonoe in dagat ing Kolzom,* 5 sinojop (kinojop) imosia im bokol bo sinoemalom na' batoe.* 6 Limamoe koloanan, o Toehang, in dinajow i oaidan moropot; limamoe koloanan, o Toehang, i norimoemoed kong kodop. * 7 Kololoben bo kololantoedmoe i nomogoeraat ko mololawang- moe; dokot in toroe'moe inta binoelianmoe, i nomokak ko imonia na' baleka'. * 8 Pinoginaan i ngioengmoe, jo nobontoe-bontoejoeng in toebig, taab i noïsindog na' dinding, bo bokol i nokontoi ko joea-joeak in dagat. * 9 Kai n singog ing kodop: ,,Bai mogalow iakoeoi bo mobatoek, bo mosila-silai ko inta ijampat, bo ponompo-nompokonkoe in toroe'koe; akoeoi i mojaboet kon soemalakoe, bo limajkoe i mojopoe' ko imonia!" * 10 Tonga' Ikow, o Toehang, i nopogiroep in tompotmoe, polat noïkolob in dagat ko imonia; sinoemalom-don imosia na' tangat kom bonoe in dagat inta mokoondok. * 11 Kom bajongan in doeata, ki ine dega' i na' Ikow, o Toehang? Ki ine dega' i na' Ikow, inta dinajow kom bonoe ing kopopia? ki inta koondok bo sinango-tangoi, inta nogaid ko inta noko- herang!* 12 Naonda in sinonggo'moe-don ï limamoe koloanan, jo iliom-don im boeta' imosia. * 13 Inatodmoe i intau inta sinoboetmoe, podoedoei in totaibimoe; inatodmoe imosia kom boeta' inta mokoedoes, podoedoei ing ikawasamoe. * 14 Naonda ing kinodongogan-don i intau, jo noondok bo inoerot imosia; kinooemaan i ondok i intau ing Kanaan (Filistin). * Eksodoes 15 : 15 Dongka nongoïtonggo'-makow im panggoeloe minta i Edom; notalikokog-don im bajongan in datoe i Moab; noliau-don ing gina im bajongan i intau ing Kanaan. * 16 Sing kinoangoian-don in talikokog bo oerot imosia; naonda i inontong-don-monia ing kawasa i limamoe, jo nokontoi-don nobali' na' batoe imosia. Tonga' intaumoe, o Toehang, im baja-baja' minaja', dia' kino- oemaan im bodito, minaja' imosia kopia-pia-makow, mangalenja: intau inta Ikow ing ki togi. * 17 Diniamoe imosia sinoemoeot bo pinomoela kom boeloed inta Ikow ing ki togi, kon tampat inta binali'moe potonggolitoe'anmoe, kom baloi mokoedoes, o Toehang, inta pinomia i limamoe. * 18 Ki Toehang i momarenta oemoeran^bi' mononoi! * 19 Naonda ing kabalo i Firon bo karetanja bo intaunja in sinoa- moeot-don kon dagat, jo pinoboei-don i Toehang in toebig in dagat toea ko imonia (bo sinojop imosia). Tonga' intau Israël i minaja' kon toedoe inta nogiot ko joeajoeak in dagat. * Lolibag i Mirjam. 20 Kon toea, jo ginama'^don i Mirjam, nabi bobai, ki bobai i Haroen, i rabana, bo bajongan doman im bobai komintan iloemoeai bo dinoemoedoei ko inia, kokada-kadai i rabana, sinda- 21 lan motokap ko rabana bo mosisidan imosia. * Nololibag ing ki Mirjam kon tajowon-monia, kainia : „Lolibagon ing ki Toehang, si molantoed totok in Sia, kabalo bo intaunja im pinogambatëa kom bonoe in dagat." * Mara bo Elim. 22 Nopaloet-makow kon toea, jo inatod-don i Moesa i intau Israël noboeat nongkon dagat ing Kolzom minaja' i lopa' im helantara Soer. Jo minaja'-don imosia ko lopa' im belantara toea toloe no singgai i onggotëa, bo dia' lalat nokodoengkoel Eksodoes 15 : 23 kon toebig. * Noïdoedoei kon toea, jo nodapot-don imosia ko Mara; tonga' toebig inta ko Mara toea, dia' motaau-moma inoemon, si mopaït i nanaméa. Sebab nion, sinangoian i intau 24 in tampat inta toea: Mara (= mopaït). * Kon toengkoel in toea, nongoenoe-ngoenoengan i intau Israël ko i Moesa, kai- 25 monia: „Onoe-foi' inta inoemon-nami?" * Kon toea, jo nokoeani-don ing ki Moesa ko i Toehang. Jo sinoendoe' i Toehang ko inia ing kajoe tongo pongko'. Naonda im pinogambat-don i Moesa ing kajoe toea kom bonoe in toebig toea, jo polat-don nopia i nanaméa. Kon toea-ta im pinobogoian i Toehang ko atorang bo tita ko imonia, bo kon toea-ta doman im pinonoengkoelanëa ko 26 imonia, * kai n singogéa: „Aka mokidongog totok imoïkow ko i Toehang, ki Allah-monimoe, bo momia ko inta motoelid kon tajowonkoe, bo taanon-monimoe im bongolan pokidongog kon titakoe, bo tano-tanobon-monimoe i oeaTtoe, - jo dia' popooemakoe ko imonimoe im bajongan i jampoi inta pinopooekatkoe ko intau i Masir, oempaka tobatoe' bo dia'; si Akoeoi ing ki Toehang, mongongoendam-monimoe." * 27 Noïdoedoei kon toea, jo nodapot-don imosia ko Elim. Kon toea-ta, ojoeon im boekaka' mopoeloe' bo dojowa', bo pangkoi im bango' pitoe no poeloe' no pangkoi. Jo nogogai-pa unosia kon toea-ta kon dioeg in toebig inta toea. * „Ma|u" bo pepekow. 16 :1 Naonda i minaja'-idon im bajongan i intau Israël, jo nodapot-don imosia ko lopa' im belantara Sin, inta kon sigad i Elim bo Sinaï (Torsina), kon singgai nogimpoeloe' bo lima kom boelan nogindoea ko iloeaian- monia kom boeta i Ma.su .* 2 Jo ko lopa' im belantara toea nongoenoe-ngoenoengan im pi- 3 nojogaloeman i intau Israël ko i Moesa bo ko i Haroen, * kai n singog i intau Israël ko inaja doea: „O, taïsi', mani'-ka ing kami bo pinatoi-don i lima i Toehang kom boeta' i Masir, kon toengkoel ing kami i a pa limitoe'-makow kon dioeg ing koejou im ponoja' bo nokaan ko roti sampe nobotoeg! Dega' dinia-bi'-monimoe ing kami ko lopa' im belantara naa, simba patoion ing gogoi im palot im pinojosipoenan naa?" * 11 Kon toea, jo nosingog-don ing ld Toehang ko i Moesa, Eksodoes 16 :12 kainia: * „Aindon dinongogtkoe im bajongan i ngoenoe-ngoenoeng i intau Israël. Pogoeman-pa-monag ko imonia, kamakow: Ko mololaboeng inta naa, jo mokaan imoïkow kom ponoja', bo ikolom dolo-dolom mododop im pobotoegon imoïkow i roti; simba' kotaauan-monimoe ko Akoeoi ing ki Toehang, ki Allah- 4 -monimoe. * Bai m popooejanankce imoïkow i roti nongko langit. Bo loemoeai i intau mopoejoet ko roti toea potomboeloi in singgai, tongkana' ing kodaitan in tobatoe'-tobatoe'; simba' toengkoelankoe imosia mongo doemoedoei imosia ko atorang- 5 koe mongo dia'. * Tonga' kon singgai inta moginggonom, aka modoengoe' imosia ko inta pinoejoet-monia, jo toea ing kodoea na' kobajongëa inta sipoenon-monia potomboeloi in singgai." * 9 Kon toea, kai n singog i Moesa ko i Haroen: „Pogoeman-pa-monag kom palot im pinojogaloeman i intau Israël, kamakow: Angoi-don imoïkow kon tajowon i Toehang, si aindon 10 dinongogëa i ngoenoe-ngoenoeng-monimoe." * Naonda im pinogoeman-don i Haroen in singog inta toea kom pinojogaloeman i intau Israël, bo sinimingajow-don imosia ko lopa' im belantara, jo totoeoe, nokipogontong ing kopopia i Toehang kom 6 bonoe i lokoetoi. * Kon toea, kai n singog i Moesa bo i Haroen kom bajongan i intau Israël: „Ko mololaboeng inta naa bo kotaauan-monimoe, ko naanta ki Toehang doman inta nogatod 7 ko imonimoe iloemoeai kom boeta' i Masir, * bo ikolom dolo-dclom mododop bo ontongon-monimoe ing kamoeiiaan i Toehang; sin dinongogëa-don i ngoenoe-ngoenoeng-monimoe ko i Toehang. Ki ine-bi7 dega' ing kaminda naa? Deeman-bi' nongoenoe-ngoenoeng imoïkow ko inaminda, sing ko i Toehang-bi'!"* 8 Bo kai n singog doman i Moesa: „Aka, pokaanon i Toehang im ponoja' imoïkow mololaboeng naa, bo ikolom dolo-dolom mododop im pokaanon i roti sampe mobotoeg — sin ditiongog-don i Toehang i ngoenoe-ngoenoeng inta pinongoenoe-ngoe • noeng-monimoe ko iNia — jo bai n toea bo kotaauan-monimoe ko naanta deeman-bi' imoïkow nongoenoe-ngoenoeng ko inaminda, sing ko i Toehangnbi'; sing kaminda naa in dia'-bi' onoe." * 13 Jo nobali'-don ko na' toea. Nololaboeng doman monag ki inta toea, jo noïangoi-don im papekow dega' tongonoe-mai no paanan, sampe nodimpot im boeta' pinogoetoenan-monia. Bo kon dolo-dolomëa-monik noïkoloeboeng in topoeot kom pino- Eksodoes 16 :14 goetoenan-monia. * Naonda i namonilk-idan in topoeot toea, jo kon toedoe i lopa' inlta toea ojoeon ing ki inta na' dimot, pino- 15 maja' na' oloe' nokontoi. * Naonda i inontong i intau Iaraël ing ki inta toea, jo nolibo-Iibo'an imosia, kai n singog in tobatoe'-tobatoe': „Dega' onoe^bi' inaa?" (toemoïberani: Man hoe?) Sin dia' kinotaauan-monia mongo onoe (= man) in toea. Kai n toebag i Moesa ko iimonia: „Nion i roti inta ino- 16 goi i Toehang kaanon-monimoe.* Jo kong ki inta nion nopotita ing ki Toehang ko imonimoe, kainia: Posipoen-monag kong ki inta nion, tongkana' ing kodaitan in tobatoe'-tobatoe'; mogama' in tobatoe'-tobatoe' podoedoei ing kobajong i intaunja kom bonoe i laigëa: tongo gomer (pakada') in tobatoe'." * 17 Kon toea, jo pinomia-don i intau Israël na' toea, bo nopoejoet -don imosia; ojoeon i inta mobajong, ojoeon i inta mojakag. * 18 Tonga' naonda i inoekoer-monia im pakada' ing ki inta pinoejoet toea, jo ki inta nopoejoet ko mobajong toea in dia' noïlioe, bo ki inta nopoejoet kon tongopi' notompod doman; onoe inta pinoejoet in tobatoe'-tobatoe', podoedoei doman ing kobajong 19 i intau ko laigëa. * Kai n singog i Moesa ko imonia: „Oempaka tobatoe', dika monagoe' ko agat ing kaanon inta nion sampe 20 dolo-dolom-monik!" * Tonga' ojoeon i inta dia' dinoemoedoei kon singog i Moesa, sin dega' tongonoe-mai inta nonagoe' ko agatëa sampe dolo-dolom-monik. Jo kinoi' bo nobondot im boeo'nja. Sebab nion, sinoemoroe' ing ki Moesa ko imonia. * 21 Jo nopoejoet imosia ko „man" toea potomboeloi in dolodolom-monik, tobatoe'-tobatoe' tongkana' ing kodaitan i intaunja. Aka üadon-don i mata in singgai, jo modait-don motatow 22 i „man" toea. * Ko inggonom in singgai, totoeoe, nopoejoet imosia kong kodoea na' kobajongëa kojongan, mangalenja: tobatoe'-tobatoe' in dojowa no pakada'. Naonda im pinotaau-balikan. * Dika oemoebol aka mongibot ! 12 Dika imoïkow oemoebol aka mopongibot in tangoikoe; si aka nanion, jo mopokoromoe' imoïkow kon tangoi i Allah-monimoe. Akoeoi ing ki Toehang. * Dika monomboga' ! 13 Dika imoïkow monomboga' kon toempala intau, pinomaja' mongagow kong kajoeonanëa. Doit inta ponondan ko intau inta totondanan-monimoe, dika tagoe'on-monimoe oemaan in dolo-dolom-monik. * Dika mopogogitog ko intau nobodito ! 14 Dika imoïkow mopongodi-ngodi-mai ko intau bongol, bo dika imoïkow mogoekat kong kopintoedan kon tajowon i intau bilog; dia' mobali' bo dia' koondok imoïkow ko i Allah-monimoe. Akoeoi ing ki Toehang. * Lewitikoes Tonggina ko iintau inta momomoetoes. 19 : 15 Aka momoetoes imoïkow kom pilikara, jo dika imoïkow momeloeng kong kototoelid; dika motoeloeng ko intau moïntok, pinomaja' ko intau moloben; pomoetoes imoïkow kom pilikara in toempala intau podoedoei ing kototoelid. * Dika mopokoromoe' kon tangoi i iintau ! 16 Dika imoïkow mamagi'-mamakow ko joeak im boeï'-monimoe na' intau mopokoromoe' kon tangoi i intau, bo dika mopototoejoe' in doegoe' in toempala intau * Dika mojongo'! 17 Dika imoïkow mojongo' kong ginaloem-monimoe; mani' tongginaan-monimoe in sia simimbajagan-mai, bo dika boenion-monimoe in tala'nja sampe moïkow tontani' i moïtala'. * Dika motoeli' ko moraat ! 18 Dika imoïkow motoeli' ko moraat, bo dika imoïkow mototalilolo'an kong gina in toempala intau, pianja mototabian imoïkow kon toempala intau, na' kotabi-monimoe ko awak- monimoe tontani'. Akoeoi ing ki Toehang. * Dimboelo' bo dimoekoed. 31 Dika imoïkow moïgoem ko onoe-ka kon dimboelo' bo kon dimoekoed i intau minatoi bo kon takit; simba' dia' mokodosa ko imonimoe. Akoeoi ing ki Toehang, ki Allah-monimoe. * Horomatoïi i iintau ilnfca inoebanan ! 32 Aka mokoontong imoïkow ko intau inta inoebanan, jo simindog imoïkow; bo horomaton-monimoe i intau inta aindon nogogoejang, bo koondok imoïkow ko i Allah-monimoe. Akccoi ing ki Toehang. * Intau ango-angoi. 33 Aka ojoeon i intau ango-angoi, inta nogoetoen ko joeak-monimoe bo kom boeta'-monimoe, jo dika imoïkow mopororiga 34 ko inia. * Pianja, intau ango-angoi, inta nogoetoen ko joeak- Lewitikoes 19 : -monimoe, jo potongkaion-monimoe ing ginaloem-monimoe; pianja, motabi imoïkow ko inia, na' kotabi-monimoe ko awak-monimoe tontani'. Sing kolipod imoïkow intau doman ango-angoi kom boeta' i Masir. Akoeoi ing ki Toehang, ki Alla h-monimoe. * Pogogoekoer bo dasibg. 35 Dika imoïkow mopokoroegi ko intau, aka mogoekoer pïnomaja' monimbang kon dasing, pinomaja' mogoekoer kong 36 gantang. * Dia' mobali' bo dia' pake'on-monimoe in dasing inta totoeoe, bo batoe simbangan inta totoeoe, bo gantang inta totoeoe, bo pakada' inta totoeoe. Akoeoi ing ki Toehang, ki Allah-monimoe, inta nogatod ko imonimoe iloemoeai kom boe- 37 ta' i Masir. * Tano-tanobon-monimoe im bajongan in tita bo atorangkoe (oea' bo oekoe-oekoedkoe). Akoeoi ing ki Toehang. * Dika niopo[iigodi-ngodi-mai kon taingoi i Toehang ! 24 : 16 Aka ki ine i mopongodi-ngodi-mai kon tangoi i Toehang, jo dia' mobali' bo dia' patoion in sia, toeda'an im pinojogaloeman minta im batoe; intau ango-angoi bo intau Israël totok, dia' mobali' bo dia' patoion, aka mopongodi-ngodi-mai in sia kon tangoi i Toehang. * Pototoeli'. 17 Aka ki ine i mobongkoeg ko intau sampe in sia matoi, jo 18b dia' mobali' bo dia' patoion doman i intau inta toea; * kobobiag in toloeanan (toiioean) doman ing kobobiag. * 19 Aka ki ine i monoïngkekeb kon toempala intau, jo dia' mobali' bo dia' toïngkekeban doman in sia, podoedoei i oai- 20 danëa na' toea doman im pomomia ko inia, * mangalenja: kekeb in toloeanan (toiioean) doman ing kekeb, bo mata in toloeanan (toiioean) doman i mata, bo bagang in toloeanan (toiioean) doman im bagang; bodito-ka onoe inta pinopooemanja ko awak i intau tongo doea, na' toea doman im popooema ko inia. * 21 Aka ki ine inta momatoi kom bobiagon, jo dia' mobali' bo dia' tolioeartëa; tonga' ki ine inta momatoi ko intau, jo Lewitikoes 24 : dia' mobali' bo dia' patoion doman in sia. * 22 Jo motongkai doman i atorang naa (oea' bo oekoe-oekoed naa) ko imonimoe, mangalenja: ko intau ango-angoi bo ko intau Israël totok. Si Akoeoi ing ki Toehang, ki Allah-monimoe. * Rameain momololaigaai. 23 : 39 Kon singgai inta mogimpoeloe' bo lima, kom boelan inta mogimpitoe, aka mosipoen-don imoïkow kom bojo' kong goba'-monimoe, jo rameon-monimoe i ramean i Toehang, pitoe no singgai i onggotëa; jo pinggai inta doengkoel bo singgai 40 inta mogioealoe, toea in singgai pogogogaian. * Kon singgai inta doengkoel toea gama'an-monimoe im boengai ing kasimboe im boke' bo polapa' ing koïto' bo tanga i lokoejoe' bo dajow (polamba' ko lolaigan), bo popia-piaan kong gina kon tajowon i Toehang, ki Allah-monimoe, pitoe no singgai i ong- 41 gotëa. * Kom bonoe in tongo taöng rameon-monimoe i ramean nion pitoe no singgai i onggotëa, pohoromat ko i Toehang. Ki inta naa i mobali' oea' mononoi, inta tagoe'on doman ko i adi'-monimoe bo ko i ompoe-monimoe; rameon-monimoe kom 42 boelan inta mogimpitoe. * Pitoe no singgai i onggotëa mogoetoen imoïkow kom bonoe i lolaigan toea. Bajongan i intau 43 Israël komintan mogoetoen kom bonoe i lolaigan; * simba' kotaauan i adi'-monimoe bo i ompoe-monirnoe, kom boeï' i Israël im pinopooetoenkoe kom bonoe i lolaigan, kon toengkoel i inatodkoe imosia iloemoeai kom boeta' i Masir. Akoeoi ing ki Toehang, ki Allah-monimoe". * 44 Nanion im pinongongojow i Moesa ko intau Israël kon singgai moloben i Toehang toea. * Pololoeka-d kon toitoga'an bcfejawaji. 24 :1 Kon toea jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Moesa, 2 kainia: * „Potaba' i intau Israël modia-mai ko lana im bango' inta motanang, toegoeng in totoga'an, simba' totoga'an toea 3 i oemoeran kojongki-jongkit. * Tooloeton i Haroen bo i adi'nja lolaki in totoga'an toea kom baloi pojojosipoenan, ko limagi' i lalanse inta pogogolingoi kon tita (i Allah), simba' oemoeran Lewitikoes 24 : kojongki-jongkit in totoga'an toea kon tajowon i Toehang, kabiton mojolaboeng oemaan in dolo-dolom-monik; nion i mobali' oea' (atorang) tagoe'on ko i adi'-monimoe bo ko i ompoe- 4 -monimoe. * Bajongan in totoga'an tcea in tooloetonéa kon toedoe in tanga im bantaganëa, inta nongkom boelawan soesi, simba' oemoeran kojongki-jongkit in totoga'an toea kon tajowon i Toehang. * Roti popoKxntong. 5 Pianja, gama'an doman monimoe in topong moaloes, pomiaan roti angagon, mopoeloe' bo dojowa no boetoel; batoe'an i roti toea im pomiaan nongkon topong dojowa-dojowa no 6 omer (pakada').* Oekaton i roti toea kon toedoe i medja boelawan kon tajowon i Toehang, mangalen ja: pojoloetoedon. pomiaan dojowa no bontoejoeng, roti onom no boetoel in tongo 7 pobontoejoengan. * Kom batoe'an im bontoejoenganëa toea in dC'egangan-pa im boeboek mobondoe, inta pomiaan korban pononanob takin i roti toea, korban pajongon ko i Toehang. * 8 Potomboeloi in singgai pogogogaian oekatonmoe i roti toea kon tajowon i Toehang, podoedoei i oea' mononoi, inta 9 pinotita ko intau Israël. * (Aka aindon pinoontong ko i Tothang pitoe no gobii i onggotëa), jo roti toea i mobali'-don ki Haroen bo ki adi'nja ing ki togi; dia' mobali' bo dia' kaanon-monia kon tampat inta mokoedoes; si roti toea inta mokoedoes totok, tongo silai ing korban pajongon ko i Toehang, mobali' ki Haroen ing ki togi, podoedoei i oea' mononoi. * Toma ja' bo sitndojo'. 26 : 3 Aka doedoeian-monimoe i oea'koe (atorangkoe) bo tano- 4 -tanobon-monimoe in titakoe, * jo popoonagankoe i oejan imoïkow kon singgainja inta mopia, simba' pomoeka'on im boeta 5 im bojo' bo bajongan ing kajoe i momoengai. * Aka na' toea. jo mododok imoïkow kom pajoi oemaan i monibat kon toïgoo, bo (potomboeloi in singgai) mokaan imoïkow kong kaanon sampe mobotoe-botoeg, bo mogoetoen kom boeta'-monimoe 6 takin loenganga ing gina. * Jo Akoeoi i mopoojoeon in dodame an kom boeta', mangalenja: aka mosioeg imoïkow, jo dia' Lewitikoes 26 : talikokogan i intau; Akoeoi i mopojajoe' im bajongan im binatang moroboet kom boeta'-monimoe, bo dia' kooemaan .11 7 soemala im boeta'-monimoe. * Moïkow i mogalow kong kodop-monimoe, bo kaanon in soemala imosia kon tajowon-moni- 8 moe; * intau-monimoe lima i mogalow ko intau mogatoet, '00 intau-monimoe mogatoet i mogalow ko intau mopoeloe' no riboe, bo kodop-monimoe i moïobat kaanon in soemala kon 9 tajowon-monimoe. * Akoeoi i motanow ko imonimoe bo mopcboeï' ko imonimoe bo mopoanto' ko imonimoe, bo pokotoe- 10 doenonkoe in dandiankoe ko i monimoe. * Aka nanion, jo mokaan imoïkow kom pajoi moïlioe kon tongo taöng, bo poloeaion-monimoe im pajoi inta toea kon tampokan sim pobonoean 11 bidon kom pajoi mobagoe inta kinojoet-monimoe. * Jo posindogonkoe im baloikoe ko joeak-monimoe bo ginakoe doman in 12 dia'-don motompok ko imonimoe. * Dapotëa, Akoeoi i maja' ko joeak-monimoe bo mobali' ki Allah-monimoe, bo moïkow i 13 mobali' intaukoe. * Akoeoi ing ki Toehang, ki Allah-monimoe, inta nogatod ko imonimoe iloemoeai kom boeta' i Masir, simba' dia'-don imoïkow ki ata-monia; aindon pinoetolkoe ing kajoe tomboeligan-monimoe, sampe mobali'-don imoïkow maja'' mopokotorindog. * 14 Tonga' aka doï' imoïkow mokidongog ko iNako' bo doï' 15 doman doemoedoei kom bajongan in titakoe naa, * sin toemolikoed-bi' ko oea'koe bo gina-monimoe i motompok ko atorangkoe, sampe dia' tano-tanobon-monimoe im bajongan in titakoe 16 bc ^ongindia' kon dandiankoe imoïkow, * - aka na'toea, jo Akoeoi doman i momia ko imonimoe kong ki inta nanaa, mangalenja: popoangoiankoe imoïkow in talikokog, bo kooemaan imoïkow im panjaki joemajoed bo pokokog, inta mopokidow i oelinag i mata bo mopokoloengkojo' ko awak-monimoe. Dia'-don baragoena onoe imoïkow i mongatok (mononompomomotlaan); sing ki inta kojoeton daiton ing kodop-monimoe kaan- 17 on. * Jo mobogat im pogotkoe ko imonimoe, sampe talowon-don imoïkow ing kodop-monimoe, bo ritakan imoïkow i intau inta mojongo' ko imonimoe; bo molagoei imoïkow, oempaka dia' 18 mongo tobatoe' i mogalow ko imonimoe. * Jo aka mopaloet-don-makow ing ki inta toea, bo dia'-pa doman mokidongog imoïkow ko iNako', jo boeionkoe rorigaan imoïkow, kopitoe moïlioe.. 19 podoedoei in dosa-monimoe. * Jo bontowonkoe in takaboer i Lewitikoes 26 : ropot-monimoe, bo bali'onkoe i langit-monimoe na' oeatoi be boeta' monimoe na' bitoe' (mangalenja; dia'-cion mongoejan) * 20 Dia'-don baragoena im bajongan i lopi'-monimoe; sim boeta'-monimoe in dia'-don pomoeka'an im bojo', bo bajongan ing 21 kajoe kom boeta' in dia'-don momoengai. * Aka nanion doman bo moboei monimbajow imoïkow ko iNako' bo doï' domar imoïkow mokidongog ko iNako', jo Akoeoi doman i moboei mobongkoeg ko imonimoe, kopitoe moïlioe, podoedoei in dosa- 22 -monimoe. * Popoangoiankoe imoïkow im binatang moroboet, inta modait mojopoe' ko i adi' monimoe, bo pogoeraaton-monia im bobiagon-monimoe bo pokojakagon-monia imoïkow, sampe 23 moïngongow-don im bajongan in dalan-monimoe. * Moïdoedoe; kong ki inta toea, jo aka dia'-pa doman imoïkow mokidongog ko iNako', si oemoeran-pa doman monimbajow ko iNako', * 24 jo Akoeoi doman i monimbajow ko imonimoe, kopitoe-pa do- 25 man moïlioe, podoedoei in dosa-monimoe. * Popoangoiankoe imoïkow in soemala, inta motoeli' kom pomomontow (-monimoe) kon dandian. Aka mojodondon-don imoïkow kom bonoe i lipoe'-monimoe, jo popoangoiankoe i jampoi in sampar ko joeak-monimoe bo popoabatkoe imoïkow ko lima ing kodop- 26 -monimoe. * Aka pokojakagonkoe-don ing kaanon, jo bobai mopoeloe' i modoengoe' kom bonoe ing koejon tobatoe' bo mogoloed ko imonimoe kong kaanon inta totoeoe mojakag 27 toea, jo mongaan imoïkow tonga' dia' mobotoeg. * Aka dia'-pa doman mokidongog ko iNako', oempaka na'toea i roriga-mom- 28 moe, bo oemoeran-pa doman monimbajow ko iNako', * jo Akoeoi doman i monimbajow ko imonimoe takin in toroe' inta joemongki-jongkit, bo mopororiga ko imonimoe, kopitoe-pa doman 29 moïlioe, podoedoei in dosa-monimoe. * Mokaan imoïkow kon tapoe' i adi'-monimoe lolaki, bo mokaan imoïkow kon tapoe' 30 i adi'-monimoe bobai. * Jo kokaionkoe im pososoembaan-monimoe kon doeata bo kon takit, bo momogoeraat kon toelada i mata in singgai; bo dodot-monimoe i laboe'onkoe kon toedoe i joemo-joemog in toelada in doeata-monimoe inta kojojongo', 31 bo ginakoe i motompok-don ko imonimoe. * Lipoe' minta monimoe ing kokaionkoe bo pososoembaan-monimoe im pogoeraatonkoe, bo doï'-don iAkoeoi momoeo' kom boeo' im bondoe ing 32 korban-monimoe. * Jo Akoeoi tontani' i momogoeraat kom boe- Lewitikoes 26 : ta'-monimoe, sampe kodop-monimoe, inta toemonggolitoo' kom boeta' inta nion, i mangoïtongau-makow kong ki 35 inta na' toea. * Jo moïkow im pojogoeatonkoe kom bajongan im bangoesa, bo jaboetonkoe in soemala ko likoed-monimoe; sampe boeta'-monimoe i mobali' kajoeon bo 34 bajongain i lipoe'-monimoe ing kokaion.* Kon toengkoel in toea, im boeta'-monimoe i mokodoengkoel kom pogogogaianea, inta dia' inogoi-monimoe kom boeta' inta nion, mangalenja: boeta'-monimoe nion in dia' tonggoba'an, si moïkow i mogoetoen kom boeta' ing kodop-monimoe. Kon toengkoel in toea, jo moïgogai im boeta' bo mokodoengkoel kom pogogogaianea 35 inta dia' inogoi-monimoe ko inia. * Tongonoe-ka-don no taöng im boeta' in dia'-don tonggoba'an, moïgogai im boeta' toea, sin dia' noïgogai kom pogogogaian-monimoe kon dodai imoï 36 kow in sinoemonggolitoe' kom bonoenja. * Jo intau inta agat-pa-monimoe ing gogondokonkoe kom boeta' ing kodop-monia. aka dongogon-mo-nia ing kojokat in daoen inta moïlajoe-lajoeg, jo molagoei imosia na' intau inta molagoei kon soemala; moïdangka' imosia oempaka dia' mongo tobatoe' inta mogalow 37 ko imonia. * Moïpintoed imosia tobatoe' kon tobatoe', na' tongkai ojoeon in soemala, oempaka dia' mongo tobatoe inta mogalow. Dia' imoïkow mokoboloi simindog kon tajowon ing 38 kodop-monimoe. * Nanion ing kobobodito-monimoe ko joeak im bangoesa tongo doea, bo modait kaanon imoïkow im boeta' 39 ing kodop-monimoe. * Ki ine inta agat-pa-monimoe koonggot-koonggot kojontot-kojontot kom boeta' ing kodop-monimoe, podoedoei in tala'-monia bo podoedoei in tala' i mogogoejang-monia. * 40 Aka na' toea, jo mongakoe imosia kom bajongan in tala -monia bo tala' doman i mogogoejang-monia (bo mongakoe 41 imosia) kon dodai imosia i nonimbajow ko iNako', * Akoeoi doman i nonimbajow ko imonia bo nodia ko imonia kom boeta' ing kodop-monia. Aka pononsioeprdon-monia ing gina-monia inta motogat toea, bo motompok-don imosia kom ba- 42 jongan in tala'-monia, * jo kon singgai doman inta toea moitanöb-don ko iNako' in dandiankoe ko i Jakoeb, bo moïtanob-don ko iNako' in dandiankoe ko i Isak bo ko i Ibrahim. Bo moïtanob-don doman ko iNako' im boeta' inta toea. * Lewitikoes 26 : 46 Jo naa i oea', atorang bo tita, inta inogoi i Toehang ko i Moesa kom boeloed in Torsina (Sinaï) podoedoei in dandian i Toehang ko intau Israël. * -oooOOooo- NOEMERI: PINOGIAPAN. Imamg bo intau i Lewi. 3:2 Jo naa in tango-tangoi minta i adi' i Haroen lolaki: ki inta goeja-goejang toea ki Nadab, bo nogai-raonag ko i Abihoe 3 bo ko i Eliazar bo ko i Itamar. * Jo naaia in tangoi minta i adi' i Haroen lolaki, inta noïmang, inta binoere'an i lana bo dinoeï' 4 binali' imang. * Tonga' ki Nadab bo ki Abihoe i minatoi kon taiowon i Toehang, kon toengkoel in dinia-monia in toeloe poton ko i Toehang ko lopa' in Torsina (Sinaï). Jo taja doea naa in dia' kogadi'. Sebab nion, ki Eliazar bo ki Itamar i noïmang kon dodai im bia-biag-pa ing ki ama -monia, ki Haroen. - 5 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Moesa, 6 kainia: * „Potaba'-mai im boeï' i Lewi mamangoi dimioeg, bo popodioeg imosia kon tajowon i imang, i Haroen; simba mo- 7 sia i mobantoeng ko inia, * bo mogaid imosia ko inta pokiaid i Haroen bo ko inta pokiaid im pinojogaloeman minta ko imo- 8 nia kom pojojosipoenan bo kom pososoembaan. * Mosia doman inta moloekad kon tombonoe (pakakat) im baloi pojojosipoenan bo mogaid kom bajongan i oaidan minta kom po- 9 sosoembaan, silai i intau Israël. * Nanion, intau i Lewi im bali'on olit ko i Haroen bo ko i adi'nja lolaki; inogoi imosia ko i Haroen, nomia tolioe i intau Israël, mobantoeng ko inia. * 10 Tonga' ki Haroen bo ki adi'nja lolaki in doeï onmoe, mobali' imang imosia. Aka ojoeon i intau tongo doea, inta deeman ki adi' i Haroen pinomaja' ki ompoenja, inta moïbog moïmang, dia' mobali' bo dia' patoion in sia." * 11, 12 Kai n singog doman i Toehang ko i Moesa: * „Jo iNako' aindon ginama'koe im bajongan i intau i Lewi nongko joeak i intau Israël, tolioe im bajongan i adi'-monia goeja-goejang, inta totok i moena notoïntau-monag. Sebab nion bajongan i 13 intau i Lewi, Akoeoi ing ki togi. * Sim bajongan i adi' goeja-goejang, Akoeoi ing ki togi. Kon singgai pinomatoiankoe kom bajongan i adi' goeja-goejang kom boeta' i Masir, jo kon Noemeri 3 : singgai doman inta toea sinontani'koe ko iNako' im bajongan i adi', inta totok i moena notoïntau-monag, kinabit ko intau pinobaja' im bobiagon. Bajongan-monia, Akoeoi ing ki togi. Akoeoi ing ki Toehang ! Intau mogamal (loemosik im batanganéa). 6 : 1 Kon toea jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Moesa, 2 kainia: * „Pogoeman-monag ko intau Israël, kamakow: Aka mogamal i lolaki pinomaja' bobai simba' popotontani nja im 3 batanganéa silai i Toehang, * jo dia' mobali' bo dia' popojajoenja im batanganéa ko anggoer bo kon sopi, ko losing bo kom hir, dapotéa, dika inoemonéa i onoe-ka-don inta nongkom boengai i anggoer, bo dika doman kaanonea im boengainja, 4 oempaka ilow pinomaja' ingkag. * Onda ing koonggot in singgai pomotonanéa (pogamalanéa) toea, jo dika kaanonea i onoe-don inta sinooloet nongkom pangkoi i anggoer, oempaka batoléa pinomaja' koelitéa. * 5 Onda ing koonggot in singgai pomotonanéa, jo oeloenja in dia' mobali' kooekatan in tosilad poroomangkoeloeg; oemaan i motompod im bajongan in singgai pomotonanéa silai i Toehang, modarit (mokoedoes) in sia, bo bio-bio'onéa-makow ing kobiagan im boeokéa. * 6 Onda ing koonggot im bajongan in singgai pomotonanéa 7 silai i Toehang, jo dika in sia dimioeg ko intau minatoi. * Oempaka ki ama'nja-ka, pinomaja' ki ina'nja-ka, pinomaja' ki oetatéa-ka lolaki pinomaja' bobai, aka matoi-don imosia, jo dia' mobobali' in sia dimioeg (poton ko inia); sin tomponoeot 8 i Allahnja ing kon toedoe i oeloenja. * Onda ing koonggot in singgai pomotonanéa silai i Toehang, jo modarit-don (mokoedoes-don) in sia ko i Toehang. * 9 Tonga' aka matoi i intau tobatoe' kon tajowonéa, dia' koginta-gintaau-makow, sampe ilombanéa i amaléa, jo dia' mobali' bo dia' bangkoeloeganéa i oeloenja kon singgai ponondaritan ko inia, mangalenja: bangkoeloeganéa kon singgai inta mo- 10 gimpitoe. * Kon singgai inta mogioealoe, jo diaanea in talakoe koe dojowa, pinomaja' paloma dojowa inta mobata'-pa, ko i 11 imang kon tajowon i ngara im baloi pojojosipoenan. * Jo tobatoe' in tooloeton i imang pomiaan korban pongampoeng kon Noemeri 6 : dosa, bo tobatoe' im pomiaan korban pajongon. Nanion, poojoeonon i imang i ampoengan ko inia, si noïkadai in sia ko 12 intau minatoi. * Kon singgai doman inta toea tomponoeotanéa bidon i oeloenj,a pohoromat ko i Toehang, bo boeionéa bidon tontani'on im batanganëa silai i Toehang, na' koonggot inta dinandinja kolipod, bo diaanéa ing ki adi' in domba tobatoe', inta tongo taöng-don ing kinobiaganéa, pomiaan korban pongaimpoeng kon dosa. Jo bajongan in singgai, inta moena toea, in dia' iapon; si iiombanëa i amaléa. * 13 Jo naaia i oea' ko intau inta mogamal. Kong kotompodan im bajongan in singgai pomotonanéa, jo diaan in sia ko ngara 14 im baloi pojojosipoenan * bo ogoinja ing korbanëa ko i Toehang, mangalen ja: ki adi' in domba kolakian tobatoe', inta tongo taöng-don ing kinobiaganéa, inta dia' kotangko' onoe, pomiaan korban pajongon, bo ki adi' in domba kobaaian tobatoe-', inta tongo taöng-don ing kinobiaganéa, inta dia' kotangko' onoe, pomiaan korban pongampoeng kon dosa, bo domba kolakian tobatoe', inta dia' kotangko' onoe, pomiaan 18 korban soekoer. * „Kon toea, bangkoeloeganéa i oeloenja ko ngara im baloi pojojosipoenan, bo boeokéa inta toea i oekatonéa kon toeloe' inta ko limonag ing korbanéa soekoer. * 20b Mopaloet-makow in toea, jo mobali' in sia moboei monginoem ko anggoer. * Barakat i imang. 22 Kon toea jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Moesa, 23 kainia: * „Pogoeman-monag ko i Haroen bo ko i adi'nja lolaki, kamakow: Barakatan-monimoe i intau Israël takin in singog inta nanaa: * 24 Aka mobali', jo ki Toehang i mobogoi ing kamang mopia ko imonimoe bo moloekad kom bajongan-monimoe!* 25 Ki Toehang-bi' i moposindar i oelinag im pogotéa ko imonimoe bo mobogoi in totabinja kom bajongan-monimoe! * 26 Ki Toehang i mopoontong i loemba' im pogotéa ko imonimoe bo mobogoi in dodamean kom bajongan-monimoe! * 27 Nanion im pogogoekat-monimoe kon tangoikoe ko intau Israël; simba' barakatankoe imosia." * Noemeri Pinoboboeat i intau Israël nomgkom boeloed in Torsina (Silnai). Lokoetoi i Toehang. 10 : 11 Kon taöng inta nogindoea, kom boelan doman inta nogin- doea, kon singgai inta nogindojowa no poeloe', jo nosintak-don i lokoetoi toea nongkon toedoe im bantal (boelawan) in tita 12 (i Allah). * Kon toea, jo nofcoeat-don i intau Israël, minaja' podoedoei i jodoedoei im bobaja'-monia, ko lopa' im- boeloed in Torsina (Sinaï). Jo lokoetoi inta toea i noïgogai bidon ko lopa' im belantara Paran. * 34 Lokoetoi i Toehang i moïlajoe-iajoeg kon tomboetoeng-monia in singgai, aka moboeat-don imosia kom pinogogaian- 35 -monia. * Aka mosintak-don kom bantal (i Allah) imosia, jo kai n singog i Moesa : „Sindog-pa, aka mobali', o Toehang! simba' bajongan ing kodopmoe im pojo-pojogoeaton, bo bajongan i mojojongo'moe 36 i molagoei kon tajowonmoe!" * Aka mogogai-don im bantal toea, jo kai n singogëa : „Aka mobali', jo onag-pa, o Toehang! bo barakatan-pa im bajongan im boeï' i intau Israël!" * Hl Mototoeloeng i Moesa. 11 : (Komintan-don nobali', jo nosingog ing ki Moesa ko i Toe¬ hang, kainia:) 14 ,,Akoe-akoeoi minta dia' mokodia ko intau inta naa; sin to- 15 toeoe mobogat ko inako'. * Tonga' aka toentoetonmoe ing ki inta nanaa ko inako', jo mani' patoi-don iakoeoi, aka nodoengkoelkoe-don in totabi kon tajowonmoe, simba' dia'-don iakoeoi 16 mokoontong kom boditokoe naa." * Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Moesa, kainia: ,,Sipoen-pa ko iNako' i intau pitoe no poeloe' nongkong goehangëa bo bobato i intau Israël, diaan imosia kom baloi pojojosipoenan, simba' simindog imo- 17 sia kon dioegmoe. * Aka nanion, jo moponag iAkoeoi bo mosingog ko inimoe kon toea-ta, bo gama'ankoe in tongo silai i roh, inta ko inimoe, bo popooekat ko imonia; simba' mosia ing kotaki-takinmoe momotaan kon tanggoengan i intau mmta inta naa, bo deeman-don tonga' iko-ikow minta i motanggoeng kong ki inta nion." * Noemeri 11 : 24 Kon toea, jo iloemoeai-don ing ki Moesa bo pinodapotéa- -don im bajongan in singog i Toehang toea ko intau moanto'; bo sinipoenéa-don i intau pitoe no poeloe' nongkong goehangéa bo bobato i intau (Israël), bo pinoposindogéa-aon imosia ko li- 25 boe im baloi pojojosipoenan. * Kon toea, jo noponag-don ing ki Toehang kom bonoe i lokoetoi bo nosingog ko i Moesa, bo ginama'nja in tongo silai i roh, inta ko i Moesa, bo inogoinja kong goehangéa pitoe no poeloe' toea. Naonda i noïangoi-don i roh toea ko imonia, jo nomangkoi-don imosia nonomaja'; tonga' noïdoedoei kon toea dia' bidon. * 26 Ojoeon i intau dojowa — tangoi i intau inta tobatoe' k; Eldad bo tangoi i inta tobatoe' ki Medad—inta kinotala'an kom pogogogaian (i intau Israël), inta kinotoropan doman i roh. Tangoi naja doea toea aindon pinahis, tonga' dia' iloemoeai imosia minaja' im baloi pojojosipoenan, jo nonomaja' doman 27 in taja doea kom pogogogaian. * Kon toea, noribatoek-mai in tajow-mobiag tobatoe' namangoi nopotaau ko i Moesa, kainia „Naanta, ki Eldad bo ki Medad i nonomaja' kom pogogogai- 28 an!" * Jo nosingog ing ki Joesak, ki adi' i Noen, olit i Moesa nongkon tajow-mobiag-mai, ko i Moesa, kainia: „Toeang. 29 imalowan in toea ko imonia!" * Kai n singog i Moesa ko inia: „Dega' moondok iikow i mojontot i horomat ko inako'? O, pianja, aka koema batoe'an i intau i Toehang i mobali' nabi bo 30 ogoian i Toehang i Rohéa!"* Nopaloet-makow kon toea, jo noboei-don kom pogogogaian ing ki Moesa taki-takin ing goehangéa i intau Israël toea. * Ngioenoe-iiiigoemoeng i intau. Pepekow. 11 : 4 Komintan-don nabali', jo intau ango-angoi, inta nojolaoek i intau Israël, inagi'an in toera' (kom ponoja' bo nongoenoe-ngoenoengan), sampe intau doman i Israël totok i noboei sinoemontol, kaimonia: ,.Ki ine-pa dega' i mopokaan im ponoja' 5 ko inaton?* Noïtanob ko inaton im bajongan in toja', inta kinaan-naton ko Masir takin dia' im bclinja, bo bajongan ing katimoen bo balongka' bo jantoena' mopoera bo jantoena' 6 mopoesi'. * Tonga' naaia noroetoek-don ing kita; sing ko naa 7 dia' ing kaanon, kolikoed i „man" naa." * — Jo „man" toea na 8 dimot, pinomaja' na' oloe' nokontoi. * Intau moanto toea i Noemeri 11 : mamagi'-mamakow mopoejoet ko „man" toea bo gilingon-monia kong gilingan, pinomaja' dodokon-monia kom bonoe i lotoeang, bo doemgoe'on-monia kom bonoe in dodangoian, pomiaan dinangoi; nanamëa i na' nanam ing koek is inangag, ilnta no- 9 jobaoek i lana * Jo modolom-monag, akamoponag-don i oloe' kom pinogogaian, jo „man" doman toea i moponag-don. * 10 Naonda in dinongog-mai i Moesa i ngoenoe-ngoenoeng ï intau moanto' toea, tobatoe'-tobatoe' ko laigea, jo kinoagi an 11 in sia i jobondol in dodob inta moloben, * kai n singogea ko i Toehang: „Nongonoe sim pinojobondol-bi' i Toehang nanaa in dodob i olitmoe? Nongonoe si akoeoi in dia'-bi' nokodoengkoel totabi kon tajowonmoe? Nongonoe sin dodiaan im bajongan i intau inta naa im pokipotaan-bi' i Toehang ko inako ?* 12 Akoeoi dega' inta nodia kon sian ko intau minta inta naa bo akoeoi dega' i nononggadi' ko imonia, sampe kai n singogmoe ko inako': Kojot-ai in sia na' mobobajat inta mokojot ko adi' in tete', bo dia in sia pobaja' im boeta' inta dinandikoe ko mogo- 13 goejangëa, pinake'an i ibot? * Nongko onda-bi' dega' ing kcdoengkoelankoe kom ponoja' ponoekid kom bajongan i intau inta naa? Si noondi-ondiran imosia ko inako' bo nongoenoe-ngoenoengan, kaimonia: „Ogoi-ai im ponoja' ing kami! * 18 (Kai n toebag i Toehang ko i Moesa:) „Pogoeman-monag ko intau, kamakow: Daritan im batangan-monimoe kon singgai ikolom, jo bai mokaan imoïkow kom ponoja'. Aindon nongoenoe-ngoenoengan imoïkow kom bongolan i Toehang, kaimonimoe: „Ki ine-bi' dega' i mopokaan im j ^oja ko inami? Mopia totok ing kaanon-nami ko Masir!" — Sebab nion, bai ng ki Toehang i mobogoi im ponoja' ko imonimoe bo kaanon- 19 -monimoe.* Deeman tonga' tongo singgai i onggotêa ito pokaanan-monimoe kom ponoja', deeman tonga' dojowa, lima, mopoeloe', pinomaja' dojowa no poeloe' no singgai i onggotêa, * 20 si maja' in tongo boelan monotot, bai moboei loemoeai im ponoja' toea nongkom boeboe' i ngioeng-monimoe, bo toemompok doman imoïkow im ponoja' toea. Nion i mobali', si nopokooja' imoïkow ko i Toehang, inta ko joeak-mommoe, bo nongoenoe-ngoenoengan kon tajowonea, kaimonimoe: Nongonoe-bi' ing kami iloemoeai ko Masir?" * 21 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Moesa (ko i Toehang), kainia: „Intau inta naa i onom no maliong ing kobajongea, Noemeri 11 : jo kai n singogmoe doman: Bai Akoeoi i mobogoi im ponoja' ko imonia inta toegat kaanon tongo boelan monotot i ong- 22 gotêa! * Mokodoengkoel-bi' dega' kon domba bo sapi inta toegat rata'an silai-monia komintan? Aka sipoenon im bajongan 23 in toja' kon dagat, dega' toegat ko imonia?" * — Tonga' kai n toebag i Toehang ko i Moesa: „Dega' mokoejotok i lima i Toehang? Bai naaia bo ontongonmoe mongo totoeoe in singogkoe mongo dia'." * 31 Kon toea, jo noponag-don in tompot, podoedoei in singog i Toehang, inta nodia kom pepekow nongkon dampig in dagat, pinoonagëa kom pogogogaian-monia bo ko liboenja, deg^' baja'an in tongo singgai-mai i jajoe'nja kom posi-posibotak, bo lantoedëa in dega' dojowa-mai no tombikoe kon toedoe im 32 boeta'.* Kon toea, jo nosipoen-don i intau kom pepekow toea kon singgai inta toea oemaan ing kinodoloman bo kon dolom ing kinobajagan, bo nobajag-makow kinodoloman doman. Jo ki inta nopoejoet kon tongopi', aindon sinipoenêa i mopoeloe' no chomer (1 chomer = 364.4 liter). Bajongan i lagapan toea inilad-monia ko liboe im pogogogaian-monia.* 33 Jo ponoja' toea ing kong golaang-pa doman im bagang -monia, kon dia'-pa modait kaanon, jo dinoemoko-dokot-don in toroe' i Toehang ko intau toea, bo pinatoi i Toehang i intau 34 totoeoe moanto' ko joeak-monia.* Sebab nion, tampat inta toea in sinangoian: Kibrot-Hattaawa; sing kon toea-ta im pinolobongan-monia kom bajongan i intau, inta totoeoe notoera' im ponoja'.* 35 Kon toea, jo noboeat-don i intau Israël toea nongkong Kibrot-Hattaawa, minaja' i Haserot bo nogoetoen-pa imosia kon toea-ta.* Ki Mirjam bo ki Haroen i nokipojobibig takin i Moesa. 12:1 (Komintan-don nobali'), jo nokipojobibig-mai ing ki Mirjam bo ki Haroen takin i Moesa, sebab bobai ing Koesj 2 tobatoe', inta pinoboeloi i Moesa,* kai n singog-monia: „Dega' tonga'-bi' nosingog ing ki Toehang ko i Moesa? Deeman-ka nosingog doman ing ki Toehang ko inami?" Jo kinodongogan 3 -don i Toehang in singog inta toea.* — Ki Moesa toea, sia intau inta moonow ing gina, noïlioe kom bajongan i intau tongo Noemeri 12 : 4 doea kon doenia naa. — Noliodot-mai nosingog ing ki Toehang ko i Moesa, ko i Haroen bo ko i Mirjam, kainia: „Loeai ing kamoe toloe, baja'-don kom baloi pojojosipoenan! " Jo iloe- 5 moeai-don in taja toloe.* Kon toea, jo noponag-don ing ki Toehang kom bonoe i lokoetoi, bo sinimindog ko ngara im baloi pojojosipoenan bo inoïni'nja ing ki Haroen bo ki Mirjam. Na- 6 onda i iloemoeai-don in taja doea,* jo nosingog ing ki Toehang, kainia: „Indongog-ai-pa in singogkoe naa! Aka ojoeon i nabi ko joeak-monimoe, jo moponiata iAkoeoi im batangankoe ko inia kom bonoe i chajal bo mosingog ko inia kom bonoe in 7 togoïndop.* Tonga' deeman-bi' nanion ing ko i Moesa, ki olit- 8 koe; sin sia i na' adi' kom baloikoe.* Akoeoi i mosingog ko inia bibig bo bibig, bo deeman singog na' tangki'; dapotëa, tonga'-bi' sia i mokoontong kom pokokipogontong i Toehang. Sebab nion, nongonoe si nokipojobibig-bi' imoïkow takin i 9 Moesa, olitkoe?"* Naonda in doemoko-dokot-don in toroe' ï 10 Toehang ko inaja doea toea, jo minaja'-don in Sia.* Naonda i nosintak-don i lokoetoi toea kon toedoe im baloi toea, jo totoeoe, irinotoegatan-don ing koesta ing ki Mirjam, noboedo' na' mojongkapot. Nokoboboei-mai ing ki Haroen ko inia, jo inon- 11 tongëa i intau koesta! * Kon toea, kai n singog i Haroen ko i Moesa: „Kaasi', toeang, aka mobali', dika toeli'an ko inaminda in dosa inta pinomia-nami podoedoei im bodok-nami! " * 13 — Kon toea, jo noïgoem-don do'a ing ki Moesa ko i Toehang, kainia: „O Toehang! dika nanion, aka mobali', jotonan-pa in 14 sia! " * Kai n toebag i Toehang: „Aka dega' dinoeja'an i ama'nja im pogotëa, deeman-ka mooja' totok in sia pitoe no singgai i onggotëa? Sebab nion, dia' mobali' bo dia' tontani'on in sia pitoe no singgai i onggotëa ko likoed im pinogogaian-monimoe; moïdoedoei mobali' bidon tarimaan in sia."* 15 Jo sinontani'-don ing ki Mirjam pitoe no singgai i onggotëa ko likoed im pinogogaian-monia. Dia' noboeat i intau 16 Israël, oemaan in sinarima bidon ing ki Mirjam.* Noïdoedoei kon toea, jo noboeat-don imosia ko Haserot bo pinoposindog -monia i laig-monia ko lopa' im belantara Paran.* Intau mowmahidi (morioinondoedoet). 13 : 1 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Moesa, Noemeri 13 : 2 kainia: ,,*Popotaba'-ai i intau maja' monahidi kom boeta' ing Kanaan, inta ponogoetabikoe ko intau Israël, mangalenja: gama'an nongkom batoe'an im boef i mogogoejang-monimoe in 3 toemongobatoe', bajongan-monia intau moloben."* Jo pinotaba'-don i Moesa imosia nongko lopa' im belantara Paran, p> doedoei ing kojow i Toehang. Bajongan i intau inta toea komintan intau moloben.* 17 Naonda im potaba'-don i Moesa imosia maja' moïndoi kom boeta' ing Kanaan, jo nosingog in sia ko imonia, kainia: ,,Baja'-don imoïkow mongiömonag, bo motakod kom boeloe-boe- 18 loedanëa,* bo tondoedoeton im boeta' int a toea, mongo naonda im batanganëa, bo intau inta sinoemonggolitoe' kom bonoenjo, morcpot mongo mojangko' imosia, moanto' mongo mojakag;* 19 bo naonda im boeta', inta kinotonggolitoe'an-monia, mopia mongo moraat; bo naonda i lipoe-lipoe', inta pinogoetoenan -monxa, lipoe' inta koboeka-boekat mongo inta binentengan;* 20 bo naonda doman im boeta'nja, motobai mongo mogojogat, dega' ojoeon im pangkoi ing kajoe kon toea-ta mongo dia'; bo aka mobali', podiaan-mai ko ajop tombonoe im boeta' inta toea". — Kon dodai in toea noloetoe'-don ilm boengai i anggoer inta noïoena. — * 21 Kon toea, jo noboeat-don imosia bo sinondoedoet-don-monia pinokopia im boeta' inta toea, nongko lopa' im belantara 23 Tsin nodapot ko Rehob, inta kon dalan maja' i Hamat.* Naonda imosia i nodapot-don ko lopa' i Eskol, jo nogising imosia kom boengai i anggoer kon toea-ta tongo simpoengoi pinojotakin ing ganggainja, bo sinomboeligan i intau dojowa kom pononomboeligan; nogama' doman imosia kom boengai in da- 24 lima bo boengai in doeë'.* Jo tampat inta toea in sinangoian: lopa' i Eskol, podoedoei in simpoengoi im boengai i anggoer, inta inising i intau Israël kon toea-ta (Eskol = simpoengoi).* 25 Naonda im binaja'an-don i opat no poeloe' no singgai, jo noïboei domai imosia kom pinonahidian-monia kom boeta' int.i 26 toea.* Namangoi-don imosia nokipodoengkoel ko i Moesa bo ko i Haroen bo kom bajongan i intau Israël, inta nogoetoen kong Kades, ko lopa' im belantara Paran; bo pinodapot-don kom bajongan-monia i inta inontong-monia, bo pinoontong-monia 27 i ajop im boeta' inta toea* Kai n singog-monia: „Aindon sinoemoeot ing kami kom boeta' inta pinopotaba'an-monimoe Noemer! 13 : ko inami. Naanta, totoeoe, boeta' inta toea ing kinoiebetan in 28 toebig in tete' bo biloek; indoi-ai-ka i ajopéa * Tonga/ nokora- atan, intau inta sinoemonggolitoe' kom boeta' inta toea, intau mongoropot, bo lipoe' minta monia im binentengan komintan bo mongoloben. Kon toea-ta ing kinoontongan doman nami kc 33 intau i Enak, * mangalenja: intau inta mongoïtoi (mongolantoed); kom pojojindoi-nami, jo kami naa i na'-don pangkola' bo kom pojojindoi-monia ing kami doman i na'toea." * 14 : 1 Kon toea, pinojogaloeman i intau Israël minta i nopo- langon-don in singog-monia, nongombal-don imosia, dia' i 2 obotëa oemaan ing kinobajagan.* Bajongan i intau Israël i nongoenoe-ngoenoengan ko i Moesa bo ko i Haroen, bo ncsingog imosia ko i naja doea, kaimonia: „Kaasi', mani'-ka bo minatoi-don ing kami kom boeta' i Masir, pinomaja' ko lopa' 3 im belantara naa!* Nongonoe sin diaan-bi' i Toehang ing kami toemoeot kom bonoe im boeta' inta toea ? Dega' simba' kaanon in soemala ing kami, bo ki boeloi-nami bo ki adi'-nami i mobaii' 4 oagowon? Deeman-ka pianja moboei ing kami ko Masir?"* Jo nososingogan-don imosia, kaimonia: „Koligai, doeï'on-naton i intau tobatoe', bali'on panggoeloe-naton bo moboei ko Masir!"* 5 Kon toea, jo dinoemompalak-don ing ki Moesa bo ki Haroen 6 kon tajowon im pinojogaloeman i intau Israël toea;* bo ki Joesak, ki adi' i Noen, bo ki Kaleb, ki adi' i Jefoene, inta nonahidi (notarap) doman kom boeta' inta toea, binisi-bisi'mai naja 7 doea im pakeang-monia, * bo nosingog kom bajongan i intau Israël toea, kaimonia: „Boeta' inta aindon binaja'an-nami bo 8 sinahidian-nami, jo boeta' inta toea i mopia totok.* Aka koema koïbog i Toehang ing kita, jo dia' mobali' bo dia' diaanëa ing kita toemoeot kom boeta' inta toea, bo ogoinja ko inaton im boeta' inta toea, inta kinoiebetan in toebig in tete' bo biloek! * 9 Tonga' dika imoïkow molawang ko i Toéhang, bo dika moondok ko intau kom boeta' inta toea; sing kokaanan-bi' naton imosia, si, naanta, ponioengan-monia i aindon noïtalib ko imonia, bo ki Toehang ing kotaki-takin-naton. Sebab nion, dika imoïkow moondok ko imonia! " * 10 Naonda i intau moanto' toea i mojosingog-don monoeda' im batoe ko imonia, jo noliodot-mai nokipogontong kom bajongan i intau Israël ing kopopia i Toehang kom bonoe i lo- 11 koetoi kon toedoe im baloi pososoembaan.* Kai n singog i Toe- Noemeri 14 : hang ko i Moesa: „Onggot-pa i onoe im. poningkoelean im bangoesa inta naa ko iNako'? Onggot-pa i onoe dia' imosia mopirsaja ko iNako', oempaka aindon pinopoojoeonkoe ing ki 12 inta mokoherang minta ko joeak-monia?* Popoangoiankoe imosia i jampoi in sampar bo pogoeraatonkoe imosia, bo tonga' ikow im popomoeka'ankoe im boeï' inta molobe-loben bo molantoe-lantoed i intau Israël naa." * 13 (Nokodongog-mai kon singog inta na'toea), notoebag ing ki Moesa ko i Toehang, kainia: ,,0 Toehang! kom pororai i intau i Masir, jo aindon diniamoe i intau minta inta naa iloe- 14 moeai ko joeak-monia, podoedoei ing kawasamoe; * bo aindon doman dinongog im bajongan i intau kom boeta' inta naa, ko Ikow, Toehang, ing ko joeak im bangoesa inta naa, bo Ikow tontani' i noginggontongan i mata bo mata, bo .lokoetoimoe doman i noïsindog ko limomk i intau minta naa, bo Ikow i nonongkioena ko imonia, singgai ing kom bonoe i oïgi lokoetoi 15 bo dolom ing kom bonoe i oïgi toeloe'.* — Jo aka patoionmoe -don im bangoesa inta naa na' tongkai i intau tobatoe', dega' bajongan im bangoesa, inta mokodongog ko oaidanmoe nion, 16 i mosingog nanaa: * Naanta, dia' ing ki Toehang mokodia ko intau inta toea kom bonoe im boeta', inta dinandinja ko imonia, nomake' i ibot, sebab nion, pinatoinja imosia ko lopa' im 17 belantara * Sebab nion, o Toehang! aka mobali', jo popoontong ing koloben ing kawasamoe, podoedoei in singogmoe inta na- 18 naa: * Ki Toehang-don in totoeoe mosabar bo moloben in totabinja; Sia i mongongampoeng kon tala' bo dosa, tonga' dia' -bi' bio-bio'onëa makow in tala' bo dosa toea, sin Sia i motoeli' ko romoe' i ama' ko i adi'nja bo ko i ompoenja, modapot kong 19 kotoloe ompoe.* — Aka mobali', ampoeng-ai-pa i romoe' i intau inta naa, podoedoei ing kololoben in tabimoe, na' pongongampoengmoe kom bajongan i romoe' i intau naa, kinabit ko Masir magi' inaa." * 20 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang, kainia: „Akon oi i mobogoi ampoengan ko imonia, podoedoei i oïgoemmoe.* 21 Tonga' — Akoeoi i mopongibot ing kobobiagkos bo kopopia- 22 koe, inta toemompalot kon sinangkoeb in doenia* — bajongan i intau lolaki, inta nokoontong-aon kong kopopiakoe bo kom bajongan i oaidankoe inta mokoherang, inta pinomiakoe ko Masir bo ko lopa' im belantara, bo aindon nonoengkoel ko iNa- Noemeri 14 : 23 ko' kopoeloe'don, sin doï' nokidongog ko iNako', * totoeoa, dia' lalat imosia mokoontong kom boeta', inta dinandikoe - nomake' i ibot - ko mogogoejang-monia. Bo bajongan i intau, inta noningkoele ko iNako', dia' mongo tobatoe' i mokoontong 30b kom boeta' inta toea, * kolikoedëa ing ki Kaleb, ki adi' i Je- 31 foene, bo ki Joesak, ki adi' i Noen.* Bo ki adi' minta monimoe, inta kai n singog-monimoe: jojampaton, jo mosia-sia-ka in diaankoe toemoeot kom bonoe im boeta7 inta toea, simba' mo- 32 doengkoel-monia im boeta', inta dinoï'-nionimoe.* Tonga' awak 33 -monimoe i moïobat (matoi) ko lopa' im belantara naa, * bo ki adi'-monimoe lolaki i moïlale ko lopa' im belantara opat no poeloe' no taöng i onggotéa, bo momotaan kon totoeli' i romoe' -monimoe, sampe bajongan i awak-monimoe ing komintan moï- 34 obat ko lopa' im belantara naa.* Podoedoei ing kobajong in singgai pinonahidian-monimoe kom boeta' inta toea, im potanggoengan-monimoe ko romoe'-monimoe, mangalenja: tongo singgai in tolioean in tongo tax>ng, jo opat no poeloe' no singgai toea in tolioean i opat no poeloe' no taöng; simba' kopondaman-monimoe ing kc&ogat in,g kototolikoedkoe ko imonimoe." * 39 Naonda im pinoaapot-don i Moesa im bajongan in singog inta toea ko intau Isxaël, jo nosaged-don totok ing gina-mo- 40 nia.* Tonga' dolo-dolom-monik toea noboeat-don imosia bo notakod kom boeloed, kaimonia: „Mamangoi ing kami im boeta'" inta pinogoeman i Toehang; sing kodosa-don ing kami." * 41 Tonga' kai n singog i Moesa: „Nongonoe si loemampat-bi' imoikow kong kojow i Toehang? Dia' imoïkow mosalamat. * 42 Dika imoïkow maja'; sing ki Toehang in dia' ing ko joeak-monimoe. Mologit-makow talowon imoïkow ing kodop-monimoe.* 43 Jo antau i Amalek bo intau ing Kanaan ing kon tajowon-monimoe, bo moïobat doman imoïkow kaanon in soemala; si aindcn imoïkow sinoemolikoed ko i Toehang, jo ki Toehang in dia' ing 44 kotaki-takin-monimoe." * Jo nonoengkoel-pa doman imosia notakod kom boeloed inta toea, tonga' bantal i Toehang bo ki 45 Moesa i nogoetoen kom pogogogaian-monia.* Kon toea, jo nosilig-don i intau i Amalek bo intau ing Kanaan, inta sinoemonggolitoe1' kom boeloe-boeloedanëa coea, bo sinalow-monia i intau Israël toea bo pinorarit-monia im posi-posipongko', nodapot ko Horma. Na'toea, noboei-don imosia kom pogogogaian-monia. * Noemeri Ki Korah bo M Datan bo ki Abiram. 16 :1 Komintan-don nobali', ki Korah — ki adi' i Jishar, ki ompoe i Kehat, inta ki adi1' i Lewi, — bo ki Datan bo ki Abiram 2 ki adi' i Eliab, ki ompoe i Paloe, inta ki adi' i Roeben, * no- lawang ko i Moesa, taki-takin in dojowa no gatoet bo lima no poeloe' i intau Israël moloben inta anggota i madjalis, intau 3 inta sinango-tangoi; * bajongan-monia nopakat nolawang ko i Moesa bo ko i Haroen, kai n singog-monia ko i naja doea: „Jo naaia dona'-ai-don! Bajongan i anggota im pinojogaloeman minta i intau i ioehang, bo ki Toehang doman ing ko joeak-monia. Nongonoe sin toemaga-lantoed-bi' ing kamoenda kom pinojogaloeman i Toehang?" * 8 Kai n singog i Moesa ko i Korah: :,Indongog-ai-pa, e in- 9 tau i Lewi! * Dia -pa toegat ko imonimoe, ko aindon sinontani' i Allah-i-intau-Israël imoïkow kom pinojogaloeman i intau Israël, simba potaba'nja-don imoïkow mamangoi dimioeg ko iNia bo mogaid ko oaidan kom baloi i Toehang, bo simindog kon tajowon im pinojogaloeman, aka mogaid ko oaidan-moni- 10 moe? * Nanion, inogoi-don i Toehang iikow bo bajongan i oetatmoe, ki adi' i Lewi, dinimioeg ko iNia. Jo naaia moïntoi-pa 11 doman imoïkow kom pangkat i imang ? * Ikow bo bajongan in totakinmoe i molawang ko i Toehang (ueeman tonga' ko i Haroen) ; sing ki Haroen, ki ine-bi' in sia sampe mongoenoe-ngoenoengan-bi' imoïkow ko inia?" * 12 Kon toea, jo pinokiöinii'-don doman i Moesa ing ki Datan bo ki Abiram, ki adi' i Eliab toea, tonga' kai n singog-monia: • 13 ,,Doï' ing kami mamangoi. * Dia'-pa doman toegat ing kami in diniamoe nongkom boeta' inta Kinolebetan in toebig in tete' bo biloek, simba' matoi ing kami ko Jopa' im belantara naa? Jo naaia doeï'onmoe im batanganmoe, bali'on panggoeloe-na- 14 mi? * Naanta, totoeoe, diniamoe ing kami kom boeta' inta kinolebetan in toebig in tete' bo biloek, bo totoeoe, inogoimoe im boeta' tonggoba'an bo goba' i anggoer ko inami! Kainimoe dega': akoeoi i mobali' mokoeil ko mata i intau moanto' nion (monompobalik ko imonia) ? Doï' ing kami mamangoi!" * 23 Kon toea, jo nosingcg-don ing ka Toehang ko i Moesa, kai- 24 nia: * Pogoeman-monag kom pinojogaloeman toea, ikamakow: Oendok-don imoïkow ko liboe i laig i Korah, bo i Datan bo i Noemeri 16 : 25 Abiram!"* Jo noboeat-don ing ki Moesa taki-takin ing gothangëa minta i intau Israël, minaja' nokipodoengkoel ko i D,i- 26 tan bo ko i Abiram, * kai n singogéa kom pincjogaloeman toea: „Oendok-don imoïkow ko laig i intau moromoe' nion, bo dika-don mokantang ko onoe inta mosia ing ki togi, simba' dia' 27 pogoeraaton imoïkow in dosa-monia." * Kon toea, jo inoemoendck-don i mtau minta toea nongko liboe im pinogoetoenan i Korah bo i Datan bo i Abiram. Jo iloemoeai-don ing ki Kor&h bo ki Datan bo ki Abiram bo sinimindog ko lolingkop i laig-monia takin doman i boeloi-monia bo i adi' minta-monia. * 28 Jo kai n singog i Moesa: „Kong ki inta naa im ponotaauan-monimoe, ko naanta akoeoi im pinotaba' i Toehang, simba.'' aiaankoe im bajongan i oaidan nion, inta deeman nomoeka' 29 nongkong ginakoe tontani': * Aka matoi i intau inta toea na' intau tongo doea, jo deeman iakoeoi pinotaba' i Toehang. * 30 Tonga' aka poojoeonon i Toehang ing ki inta mobagoe, inta dia'-pa lalat inoontong, mangalen ja: aka moganga im boeta' kom bibigëa bo moliom ko imonia toea bo bajongan i inta ko imonia, sampe moponag kobia-bia,g imosia kom pogogoetcenan i intau minatoi, jo kotaauan-monimoe ko naanta intau inta toea i noningkoele ko i Toehang. * 31 Totoeoe-bï', naonda in siningogëa-makow in singog minta inta toea, jo noliodot-mai nobotak im boeta' inta sinindogan- 32 -makow monia, * ginanga im boeta' im bibigëa bo noliom ko imonia motoloeadi', bo kon tombonoe im balod-monia, bo bajongan i intau inta kotaki-takin i Korah bo bajongan ing ka- 33 joeonan-monia. * Na' toea, noponag-doi; kobia-biag imosia motoloeadi' kom pogogoetoenan i intau minatoi; kinimboet im boeta' imosia, nohilap tongo kokiap imosia ko joeak im pino- 34 jogaloeman toea. * Bajongan i intau Israël, inta ko liboenja toea, komintan nolagoei si noondok i ojau i intau inta nobodito toea, kaimonia: „Dika bo liomon doman im boeta' ing kita!" * 35 Kon toea, noponag doman in toeloe' nongko i Toehang, inta nodait nokaan ko intau dojowa no gatoet bo lima no poeloe', inta totakin i Korah. * Toeugkoed i Harowi. 17 :1, 2 Kai n singog i Toehang ko i Moesa: * „Pogoeman-monag Noerneri 17 : ko intau Israël bo gama'an ko imonia in toengkoed tobatoe"' kom batoe'an im panggoeloe im boeï', toengkoed mopoeloe' bo dojowa'. Pahis-monag in tangoi in tobatoe'-tobatoe' kon toeng- 3 koedéa. * Bo tangoi i Haroen im pahismoe kon toengkoed im boef i Lewi; sin toengkoed tobatoe', ki panggoeloe-monia ing 4 ki togi. * Oekatonmoe im bajongan in toengkoed toea kom bonoe im baloi pojojosipoenan, kon tajowon im bantal in tita, 5 kom pokokipogontongankoe ko inimoe. * Bai n dongka mobali', jo toengkoed i intau inta pili'onkoe toea i momoesir. Nanion, popodona'koe i ngoenoe-ngoenoeng i intau Israël ko imonimoe, sampe dia'-don dongogonkoe in toea." * 6 Naonda im pinodapot-don i Moesa in singog minta inta toea ko intau Israël, jo batoe'an im panggoeloe im boeï'-monia i nobogoi in toengkoed tobatoe' na' tolioe im boeï'nja, mopoeloe' bo dojowa no boenga', bo toengkoed doman i Haroen ing 7 ko joeak in toengkoed-monia. * Kon toea, jo inoekat-don i Moesa im bajongan in toengkoed toea kon tajowon i Toehang, kom baloi in tita (i Toehang).* 8 Naonda i nobajag-makow, jo sinoemoeot-don ing ki Moesa kom baloi in tita, jo totoeoe, toengkoed i Haroen, boeï' i Lewi, i nomolimping bo nomoesir, nosokar im boengangëa bo 9 nomoengai. * Kon toea, jo dinia-don i Moesa iloemoeai im bajongan in toengkoed, inta aindon inoekat kon tajowon i Toehang, ko intau Israël. Naonda i inontong-don-monia in toea, jo ginama'-don in tobatoe'-tobatoe' in ioengkoedëa. * 10 Tonga' kai n singog i Toehang ko i Moesa: „Poboei-don in toengkoed i Haroen toea kon tajowon (im bantal) in tita, simba' tagoe'on, bali'on tomponoeot ko intau mololawang; simba' popodona'moe i ngoenoe-ngoenoeng-monia ko iNako', 11 bo dika imosia matoi. * Kon toea, jo pinomia-don i Moesa na' kojow i Toehang ko inia; na:' doman toea im pinomomianja. * Toebig nongkom batoe doempilat. 20 : 1 Kom boelan inta doengkoel, jo nodapot-don im pinojoga- loeman minta i intau Israël ko lopa' im belantara Tsin, bo nogoetoen-pa imosia kong Kades. Jo minatoi-don kon toea-ta ing ki Mirjam bo ilobong doman kon toea-ta. * 2 Komintan-don nobali', dia' onda in toebig ko imonia. Se- Noemen 20 : ba'b niion, nojodondon-don imosia ko i Moesa bo ko i Haroen, 3 bo nokipojobibig-mai ko i Moesa, kaimonia: „Mani'-ka bo nojaboet-don ing gina-n,ami kon toengkoel ing kinojaboetan ing 4 gina i oetat-nami kon tajowon i Toehang! * Nongonoe sin diniamoe-bi' im pinojogaloeman i Toehang ko lopa' im belantara naa, simba' matoi ing kami ko naa takin im bobiagon-nami ? * 5 Dapotëa, nongonoe sim pinotaba'moe-bi' ing kami noboeat iloemoeai ko Masir, simba' diaanmoe ing kami kom boeta' moraat naa, inta dia' kodoengkoelan kom pajoi bo toïgoe, bango', pangkoi i anggoer bo dalima, dapotëa, toebig doman inoemon in dia1'." * 6 Kon toea, jo iloemoeai-don ing ki Moesa bo ki Haroen kom pinojosipoenan toea, bo minaja' i ngara im baloi pososoembaan. Naonda in dinoemangop-don imosia, jo nokipogon- 7 tong-don ing kopopia i Toehang ko imonia. * Kai n singog i 8 Toehang ko i Moesa: * „Gama' in toengkoed nion, sipoen takin i Haroen im bajongan i intau, bo posingog kom batoe doempilat kon tajowon-monia; jo batoe doempilat toea i mopoloeai in toebig. Popoloeaimoe in toebig nongkom batoe doempilat bo popoïnoem ko intau moanto'' toea bo bajongan im bobiagon-monia." * 9 Kon toea, jo ginama'-don i Moesa in toengkoed. inta o pooekat-mai kon tajowon i Toehang, podoedoei ing kojow i 10 Toehang ko inia. * Naonda in sinipoen-don i Moesa bo i Haroen im pinojogaloeman toea pinojogintontong im batoe doempilat toea, jo nosingog-don in sia ko imonia, kainia: ,,Indongog-ai-pa, e intau mopamandot! Batoe inta naa im popoloeaian-nami in 11 toebig ko imonimoe?" * Polat-don i Moesa sinintak i limanja bo binongkoegëa im batoe toea in toengkoedëa, kodoea. Noliodot-mai, jo iloemoeai-don in toebig moanto', bo nonginoem-don im bajongan-monia takin im bobiagon-monia. * 12 Tonga' kai n singog i Toehang ko i Moesa bo ko i Haroen: „Sedang dia' nopirsaja totok ing kamoenda ko iNako', bo dia' ihoromat-monimoe in tangoikoe kon tajowon i intau Israël toea, jo deeman moïkow i modia ko intau Israël toemoeot kom bonoe im boeta' inta ogoikoe ko imonia." * 13 Jo naaia in toebig i Meriba (= jobibig), sing kon toea-ta im pinokipojobibigan i intau Israël takin i Toehang, bo kon toea-ta doman im pinoponiataan i Toehang im batanganëa na' ki inta mokoedoes. * Noemeri Intau Israël bo iintau i Edom. 20 : 14 Noïdoedoei kon toea, jo pinopotaba'an-don i Moesa in taba' nongkong Kades, pinokipogoemananëa kon datoe i intau i Edom, kainia: „Nanaa in singog i oetatmoe, i Israël: Aindon kinotaauanmoe im bajongan i roriga, inta noïoema ko inami, * 15 Mogogoejang-nami i namonag i Masir bo sinoemonggolitoe' kon toea-ta, dega' tongonoe-mai no taöng i onggotëa. Intau i Masir toea i nonomboga' ko inami bo ko mogogoejang-nami. * 16 Tonga' naonda ing kami i nokoeani-don ko i Toehang, jo inindongoganëa-don bo pinopotaba'anëa i malaikat tobatoe', inta nogatod ko inami iloemoeai ko Masir. Naaia nogoetoen-pa ing kami kong Kades, lipoe' tobatoe' kom posigadan im boeta' 17 poparentaanmoe. * Jo naaia, aka mobali', ogoi-pa ing kami maja' toemalib kom boeta'moe. Dia'-bi' ing kami monginggoba' pinomaja' toemoeot kong goba' i anggoer, bo dia'-bi' doma-i ing kami monginoem kon toebig im parigi'-monimoe; sin to~ nga'-bi' ing kami toemoetoei kon dalan moloben bo dia' toemabat kong koloïgi pinomaja' kong koloanan, oemaan i moïtalib-don ing kami kon simpod im boeta' i toeang." * 18 Tonga' kai n toebag i Edom ko inia: „Dia' mobali' imoïkow toemalib kom boeta'koe, sin tomoeonkoe ïmoïkow in soemala".* 19 Kai n singog bidon i intau Israël ko inia: „Jo tonga'-bi' ing kami mongindalan moloben, bo aka panga' bo monginoem ing kami pinomaja' bobiagon-nami kon toebigmoe, jo oebolianan-nami im bolinja. Dia' ing kami koniat moraat; minaja' in siol 20 ing kami." * Tonga' kai n toebag i Edom: „Dia' mobali' imoïkow toemalib kom boeta' inta naa." Kon toea, jo iloemoeai-don ing ki Edom, sinoemomoe ko intau Israël takin in tantara mo- 21 loben bo isoroedado moanto'. * Nanion im pinogogimalow i Edom ko intau Israël toemalib kom boeta'nja; jo inoemoendok-don i intau Israël ko inia. Kinopopatoi i Haroen. 22 Kon toea, jo noboeat-don im bajongan i intau Israël nong- 23 kong Kades bo nodapot-don imosia kom boeloed i Hor. * Kon toea-ta, kom boeloed i Hor toea, kom posigadan im boeta' ï Edom, nosingog ing ki Toehang ko i Moesa bo ko i Haroen, Noemeri 20 : 24 kainia: * „Moïdondon-don ing ki Haroen ko i nai lakinja; sin dia'-don in sia toemoeot kom boeta' inta ogoikoe ko intau Israël, sing kamoenda iloemampat kong kojowkoe kon toebig 25 i Meriba. * Potaba'-don ing ki Haroen bo ki Eleazar, ki adi'nja 26 lolaki, motakod kom boeloed i Hor toea. * Longkoeton-don ko i Haroen im pakeangëa bo popoloetoed ko i Eleazar, ki adi'nja lolaki; si moïdondon-don ing ki Haroen ko i nai lakinja bo matoi-don kon toea-ta" * 27 Jo pinomia-don i Moesa na' kojow i Toehang. Notakod-don in taja toloe kom boeloed i Hor toea, kon tajowon i mata im 28 pinojogaloeman minta. * Kon toea, j,o ilongkoet-don i Moesa ko i Haroen im pakeangëa bo pinopoloetoedëa ko i Eleazar, ki adi'nja lolaki. Jo minatod-don ing ki Haroen kon toea-ta kon toedoe im boeloed toea. Nopaloet-makow toea, nosilig-don in«£ 29 ki Moesa bo ki Eleazar kom boeloed toea. * Naonda ing kinotaauan-don im pinojogaloeman minta ing ki Haroen i minatoi-don, jo inombalan im bajongan i intau Israël in sia toloe no poeloe' no singgai i onggotëa. * Oejag bitoe', 21 : 4 Noïdoedoei kon toea, jo noboeat-don imosia kom boeloed i Hor toea bo minaja' singa-singajow na' dagat ing Kolzoni, ilimiboe im boeta' i Edom. Kobaja-baja' toea, nosaki ing gina 5 i intau moanto' toea, * bo sinoemonsilanggai imosia ko i Allah bo ko i Moesa, kaimonia: „Nongonoe si inatodmoe-bi' namonik ing kami nongko Masir, simba' matoi ing kami ko lopa' im belantara naa? Sing ko naa dia' ing kaanon, toebig doman in dia/, bo notompok-don in,g kami a „man" inta moromoe' naa."* 6 Kon toengkoel in toea, pinopotaba'an i Toehang imosia toea in dega' tongonoe-mai i oelag oepoe-oepoeng, inta nono- 7 bak ko imonia, sampe mobajong i intau Israël i minatoi. * Jo namangoi-don i intau moanto' toea nokipodoengkoel ko i Moesa, kaimonia: „Naanta, kotala'-don ing kami, sin sinoemonsilanggai-don ing kami ko i Toehang bo ko inimoe doman. Aka mobali', poïgoem-ai-pa do'a ko i Toehang, simba' popoparoetëa-pa i oelag naa ko inami." Kon toea, jo pinoïgoeman-don i 8 Moesa kon do'a i intau moanto' toea. * Noïdoedoei, kai n singog i Toehang ko inia: „Pomia-ai-moe monag ko oelag na' oelag Noemeri 21 : oepoe-oepoeng, bo baögonmoe kom patok inta molanggo'. Bai mobali' aka ki ine inta sinobak-don i oe]ag toea bo loemangag kon sinooelag toea, jo intau inta toea i moboei mojoton". * 9 Kon toea, jo pinomia-don i Moesa i oelag nongkom bitoe', bo binaögëa kom patok inta molanggo'. Jo totoeoe, ki ine i intau inta sinobak-don i oelag toea bo iloemangag ko oelag bitoe' toea, noboei nojoton in sia. * Intau i Amori bo intau im Bazan jin sjuajow i Intau Israël. 23b Noïdoedoei kon toea, nosipoen ing ki Sihon, datoe i intau i Amori, kom bajongan i intaunja bo noropatoi i intau Israël. * 24 Tonga' sinalow i intau Israël i intau i Amori toea takin lanit in soemala, bo ijampat-monia im boeta' i intau i Amori toea, ingkad in toebig i Arnon bo nodapot kon toebig i Jabok, kon sigad im boeta' i intau i Amon; si iloekadan totok in sigad ira boeta' i intau i Amon toea. * 33b Nopaloet-makow toea, jo minaja'-don imosia singa-singa- jow im boeta' im Bazan. Kon toea, jo iloemoeai-don ing ki Og, datoe i intau im Bazan, takin im bajongan i intaunja. minaja' 34 i Edreï, simba' moropatoi i intau Israël. * Kaï n singog i Toehang ko i Moesa: ,,Dika moondok ko inia, sim popotamadkoe-don in sia bo bajongan i intaunja bo boeta'nja ko limamoe; pomiaanmoe in sia na' pinomomiamoe ko i Sihon, datoe i intau 35 i Amori, inta nogoetoen ko Hesbon." * Jo sinalow-doman monia ing ki Og takin i adi'nja lolaki bo bajongan i intaunja, sampe dia'-don mcngo tobatoe' i intau ko inia, bo ijampat-monia im boeta'nja. * Ki Bileam (Balhoem). 22 : 1 Noïdoedoei kon toea, jo noboeat-don i in eau Israël bo mi¬ naja' nogoetoen ko lopa' i Moab, ko lolan-moeik in toebig i Jarden, nojogintontong i li(poe' i Jerieho. * 2 Jo aindon kinotaauan i Balak, ki adi' i Slpor, im bajongan 3 i inta pinomia i intau Israël ko intau i Amori. * Jo noondok totok i intau i Moab ko intau Israël, sin totoeoe moanto' imc - 4 sia. * Sebab nion, kai n singog-monia: „Jo naaia i intau moanto1' toea i mopokodaiit kom bajongan : inta ko liboe-naton, Noemeri 22 : na'-don sapi inta1 mopokodait kom bonok moloenow kom boeta'." Kon, toengkoel in toea, ki Balak, ki adi' i Sipor, in datoe 5 i intau i Moab. * Pinopotaba'anëa in taba', pinokipodoengkoelan ko i Bileam, — ki adi' i Beor, ko li,poe' im Pethor kon toebig (i Eufrat), kom boeta' im boeï'nja, — pinokiöinï'an ko inia, kai n singogéa ko imonia: „Pogoeman ko i Bileam, kamakow: Ojoeon im bangoesa tobatoe' inta iloemoeai nongko Masir, sinompalotanéa in toedoe im boeta', bo nogoetoen imosia i 6 naaia nojogintontongkoe.* Sebab nion, koligai, agi'-pa aka mobali', bo cdi-odi-ai-pa-mai ko inako' im bangoesa inta toea; si rqpotéa-don i noïlioe ko ropotkoe. (Aka inodi-odianmoe-don imosia), dega' talcmonkce-bi' bo oentcenonkoe-don imosia kom boeta' inta naa. Si aindon kinotaauankoe: Aka ki ine inta barakatanmoe, mobarakat in sia, bo aka ki ine inta odi-odianmoe, boetoengon in sia." * 7 Kon toea, jo minaja'-don ing goeliangéa minta i intau i Moab, bo tondan doman i intau motaau ing ko lima-monia, bo nama,ngoi nokiipodoengkoel imosia ko i Bileam. Naonda im 8 pincdapot-dan monia ko inia ing kojow i Balak toea, * jo kai n singog i Bileam ko imonia: ,,Mosioeg-pa ko naa imoïkow in aolom inta naa; simba' toebagankoe imoïkow podoedoei in singog inta podapot i Toehang ko inako/." Jo nosioeg-pa ing1 9 goeihangëa min/ta i intau i Moab toea ikom baloi i Bileam.* Kon dolom inta toea noïangoi-don ing ki Allah ko i Bileam, kainia: 10 ,,Ki ine-bi' dega' i intau inta takinmoe nion?"* Kai n toebag i Bileaim ko i Allah: „Pinotaba' i Balak, iki adi' i Sipor, datoe i 11 Moab, imosia, pinokipogoemananëa ko inako', kainia: * Ojoeon im bangoesa tobatoe' inta iloemoeai nongko Masir, siniminggolit kon toedoe im boeta'. Sebab nion koligai, angoimoe-pa, odi-odi-ai mai ko inako' i intau minta inta toea; simba' 12 mokotalow iakoeoi ko imonia bo oentoenonkoe imosia." * Ken toea, kai n singog i Allah ko i1 Bileam: ,,Dika iikow maja' takin monia, bo dika iikow mopongodi-ngodi-mai ko intau inta toea; 13 sim binarakatan-don imosia." * Naonda i tiobangon-don ing ki Bileam dolo-dolom-monik, jo kai n singogéa kong goehangëü minta i Balak toea: ,,Poboei-don imoïkow kom boeta'-monimoe; si moona-ona-bi' ing gina i Toehang i mobogoi ko inako' 14 maja' takin monimoe." * Kon toea, jo noboei-don ing goehang- Noemeri 22 : éa minta i Moab toea, bo nodapot-don ko i Balak, kaimonia: '■Naa.n'ta, moona-ona-bi' ing gina i Bileam toea i mamangoi takin nami." * 15 Tonga' noboei bidon i Balak pinopotaba'an ing goehangea, noïlioe ing koanto'-monia bo noïlioe ing koloben-monia ko 16 inta moena toea. * Naonda i nodapot-don imosia ko i Bileam, jo kai n singog-monia ko inia: „Nanaa in singog i Balak, ki adi d Sipor. Dika-bi moona-ona ing gmamoe i mamangoi ko 17 inako'; * si ogodankoe irkow i oliig inta moloben totok, bonltoebontoejoeng, bo pomiaankoe onoe-ka inta koïbogmoe. Koligai, 18 angoi-pa bo odi-odi-ai-mai ko inako' i intau :nta toea!"* Tonga^ notoebag ing ki Bileam kon taba' i Balak toea, kainia. ,.Oempaka ögoian i Balak iakoeoi ing komaligea nopoeling im boelawan bo salaka, tonga' dia' motaau pomdaankoe ko onoe-ka-don, moloben-ka pinomaja' moïntok-ka, inta molawang 19 kong kojow i Toehang, ki Allahkoe. * Sebab nion, mosioeg-pa ko naa imoïkow kon dolom inta naa; simba' kotaauankoe mongo onoe inta singogon i Toehang ko inako'.' * 21 Naonda i nobangon-don dolo-dolom-monik, jo inaipan-don i Bileam ing kaldainja kobaaian bo minaja'-don takin ing goe- 22 hangea mint,a i Moab toea. * Tonga' dinoemoko-dokot in toroe' i Allah, si minajal'-don ing ki Bileam. Sebab nion, sinimindog i malaikat i Toehang kon dalan nolabot ko i Bileam; kotako-takoi ing ki Bileam kong kaldainja kobaaian, bo ki atanja 23 doman dojowa ing kotaki-takinea. * Naonda i nokoontong-mai ing kaldai toea ko malaikat i Toehang in sinimindog kon dalan, kokada-kadai in soemala, jo sinoemabat ing kaldai toea kon dalan bo toemoeot kon dogaimi. Jo ilotoep i Bileam ine; 24 kaldainja, simba' paringonëa in sia na' dalan. * Noïdoedoei kou toea, jo sinimindog bidon i malaikat i Toehang kon dalan inta moroepit ko joeak ing goba" i anggoer inta sinondok im batoc 25 im posi-losi. * Naonda i nokoontong-mai ing kaldai toea ko malaikat i Toehang, jp irintokëa i awakëa kon tondok batoe bo pinoposisipëa in siol i Bileam kon tondok toea. Sebab nion, 26 noboei i Bileam ilotoep in sia. * Kon toea, jo noboei-don minaja" i malaikat i Toehang i molijajoe' bo sinimindog kon dalan inta moroepit totok, sampe dia' motaau simii' kong koloïgi 27 pinomaja' kong koloanan. * Naonda i inontong-mai ing kaldai toea i malaikat i Toehang, jo sinoemongkob in sia ko limonag Noemeri 22 : i Bileam. Kon. toea, jo dinoemoko-dokot in toroe' i Bileam bo 28 binongkoegëa in sia in toengkoed. * Ko oras doman inta toea, ginanga i Toehang im bibig ing kaldai toea bo nosingog ing kaldai toea ko i Bileam,, kainia: „Onoe-bi' in tala'koe ko ini- 29 moe, si ilotoepmoe-bi' iakoeoi kotoloe?'' * Kai n, toebag i Bileam kong kaldainja: „Sin siningkoelemoe iakoeoi. Aka koema 30 nogisoemala iakoeoi inaaia, jo patoionkoe iikow." * Kai n singog ing kaldai ko i Bileam: „Deeman-ka akoeoi ing kaldaimoe tcntani', inta sinakoianmoe nongko moïntokan-mai magi'' inaa? Nokoïmo'ntan-don dega' iakoeoi nomia ko nanion ko 31 inimoe?" Kai n toebag i Bileam: „Dia''!"* Kon dodai doman inta toea, jo binoeka'-don i Toehang i mata i Bileam bo inontongéa i malaikat i Toehang, inta sinimindog kon dalan, kokada-kadai in, soemala. Polat nosoemba ing ki Bileam samue 32 nci'dangop kern boeta' im pogötëa. * Kai n singog i malaikat i Toehang toea ko inia: ,,Nongonoe iikow i nolotoep-bi' kong kaldaimoe kotoloe ? Totceoe, aindon iloemoeai iakoeoi nolabol ko inimoe; sing ki inta baja'anmoe nion i moraat' kon tajo- 33 wonkoe. * Jo kinoontongan-don ing kaldai nion iakoeoi bo sinimii' in isia ko inako', aindon kotoloe, Aka, koema, dia' iti sia sinimii' ko inako', jo dia1' mobali' bo dia' pinatoikoe iikow 34 bo kaldai nion im biniagankoe." * Kai n singog i Bileam ko malaikat i Toehang1 toea: „Naanta, kotala'-don iakoeoi, sin dia' kinotaauankoe iikow in sinimindog kon dalan kon tajowonkoe. Sebab nion, aka dia' mopia kom pojojindoimoe iakoeoi 35 maja', pianja moboei-don iakoeoi." * Tonga' kai n singog i malaikat i Toehang toea ko i Bileam: ,,Dona'-ai, baja'-don takin i intau inta toea, tonga' tano-tanobonmoe: oempaka tongo tontaga' dika singogonmoe, kolikoedëa in singog inta bai n singogcmkoe ko inimoe." Kon toea, jo minaja'-don ing ki Bileam takin ing goehangéa minta i Balak toea. * 36 Naonda ing kinodongogan-don i Balak, kong ki Bileam i ai-noïangoi, jo minaja'-don in sia notomoe ko inia ko lipoe' ï Moab tobatoe', inta pinötonggolipoe'anëa kom bibig in toebig 37 i Arnon, kom popod im posigadan im boeta'nja, * kai n singogea ko i Bileam: ,,Deeman-ka nonanid-don pinopotaba'ankoe i intau pinokdöini'an ko inimoe? Nongonoe sin dia'-bi' bajabaja" nama.ngoi iikow ko inako'? Kainimoe-mai dega', iakoeoi 38 in dtia' mokoogoi i oliig moloben?" * Kai n toebag i Bileam ko i Balak: „Totceoe, naaia i namangoi-don iakoeoi ko inimoe, Noemen 22 : tonga' dia'-pa kotaauankoe mongo motaau iakoeoi mopodapot in singog* ko inimoe. Sin tonga/ bi' singog, inta bai oekaton i 39 Allah kom bibigkoe, toea in singogonkoe." * Kon toea, jo minaja'-don ing ki Bileam takin i Balak. Naonda i nodapot-don, 40 kong Kirjat-Hoesot, * jo pinokirata'-don i Balak in sapi bo bembe' dega' tongonoe-mai, pomiaan korban, bo pinokidia in tongo silai ko i Bileam bo goehangéa rcunta inta takinéa. * 41 Naonda ï nobajag-makow, dolo-doiom-monik, jo dinia-dou i Balak ing ki Bileam bo notakod imosia kon toedoe in tomboeloedéa i Baal, si nongkon toea-ta tanowanéa in tantara i intau Israël, tongo silai inta kon toeminja. * 23 : 1 Kon toea, kai n singog i Bileam ko i Balak: „Pomiaan-pa ko inakö' i medzbah pitoe ko naa, bo tooloeton ko inako' in 2 sapi kolakian pitoe bo domba kolakian pitoe. * Jo pinomia-don i Balak podoedoei in singog i Bileam, bo pinongorbanéa in sapi kolakian tobatoe' bo domba kolakian tobatoe' kom batoe'a.. 3 i medzbah toea. * Jo kai n singoga Bileam ko i Balak: „Sindog-pa ko nion iikow, kon dioeg ing korbanmoe inta pajongon, si maja'-pa iakoeoi tongopi'; dega' mo\bog-bi' ing ki Toehang mokipodoengkoel ko inako'; ki inta poponiatanja ko inako', jo toea doman im podapotkoe ko inimoe." Naonda i minaja'-don 4 in sia nonontoboet, * jo nokipodoengkoel-don ing ki Allah ko inia. Kai n singog i Bileam ko inia: „Aindon sinooloetkoe i medzbah pitoe bo kon toedoe im batoe'an i medzbah toea inoekat-don in sapi tobatoe' bo domba tobatoe'', pinomia korban."* 5 Kon toea, jo inoekat-don i Toehang in singogëa kom bibig i Bileam, kainia: „Poboei-don iikow ko i Balak bo podapot in 6 singogkoe ko dnia." * Naonda i noboei-don in- sia ko i Balak, jo simindog-pa doman makow ing ki Balak kon dioeg ing korbanëa inta pinajong, takin im bajongan ing goehangéa minta 7 i Moab. * Kon toea, jo nomangkoi-don ing ki Bileam nosingog, kainia : „Pinokigama' i Balak iakoeoi nong'kom ooeta' i Aram, nongkom boeloe-boeloedan im pomataan inoïni' (iakoeoi) in datoe i Moab, kainia: „Koligai, odi-odi-ai-pa-mai ko inako' ing ki Jakoefb (intau Israël), köligai, pongamoer-ai-pa-mai ko inako' ing ki Israël !" * 8 Na'-bi' onda bo mobali' iakoeoi mopongodi-ngodi ko intau inta dia' inodi-odian-mai i Allah? Noemeri 23 . bo mopor.gamoer-mai ko intau, inta dia' pinongamoerar: i Allah?* 9 Si nongkon toedoe im boeloed batoe inontongkoe imosia, nongkon toedoe in tomboeloedëa sinanowankoe imosia (intau Israël). Totoeoe, bangoesa tobatoe' inta sinoemontani', inta doï' sinobatoe' takin im bangoesa tongo doea. * 10 Ki ine dega' i nokoïap kong ginaboei i Jakoeb? ki ine dega' i nokoïap kom bajongan i raban i Israël? Aka mobali', matoi iakoeoi na' intau motoelid, bo kopaloetan ing ginakoe ii na' kopaloetan ing gina-monia !" * 11 " Kon toea, jo nosingog-don ing ki Balak ko i Bileam, kainia: „Onoe-bi' inta pinomiamoe nion ko inako'? Pinokigama koe iikow simba' odi-odianmoe-mai ing kodopkoe, jp nongonoe 12 sim bimarakatanmoe-bi' imosia?"* Kai n toebag i Bileam: „Deeman-ka o poloekad iakoeoi, simba' tonga'-bi mosingog iakoeoi kon singog, inta bai oekaton i Toehang kom bibïgkoe?"* 13 Kai n singog i Balak ko inia: „Koligai, ma ja' takinkoe iikow kon tampat tongo doea; nongkon toea ontongonmoe in tantara-monia, tongo silai, deeman komintan; kon toea-ta odi- 14 -odi-ai-mai imosia ko inako'."* Jo dinianja-don .ing ki Bileam ko lopa' im Pogolatan kon toedoe (im boeloed) im Pisga, bo pinomianja-don i medzbah pitoe kon toea-ta bo pinongorbanëa in sapi kolakian tobatoe' bo domba kolakian tobatoe' kom 15 batoe'an i medzbah toea. * Kon toea, nosingog ing ki Bileam ko i Balak, kainia: „Sindog-pa ko nion iikow, kon dioeg ing korbanmoe inta pajongon, na' kolaboeng, simba' mokipodoeng- 16 koel-pa ing ki Toehang ko inako1' na' kolaboeng." * Jo nokipodoengkoel-don ing ki Toehang ko i Bileam, bo inoekat-don i Toehang in singogëa kom bibig i Bileam, kainia: „Poboei-don 17 iikow ko i Balak bo podapot in singogkoe ko inia." * Naonda i noboei-doin in sia ko i Balak, jo simitidog-pa doman makow ing ki Balak kon dioeg ing korbanëa inta pinajong, takin im. bajongan ing goehangëa minta i Moab. Kai n singog i Balak 18 ko inia: „Onoe inta siningog i Toehang?"* Kon toea, jo nomangkoi-don ing ki Bileam nosingog, kainia: Noemeri 23 : „Sindog-don, e Balak, bo indongog-ai ! taan im bongolan, e adi' i Sipor! * 19 Ki Allah in deemaai na' dntau, dia' mooebol in Sia, deeman-bi' na' ki adi' i Adam, inta momopat ko inta dinan- dinja. Dia-dia'-ka in Sia i mosingog ko onoe, inta dia' podapotéa, dia-dia'-ka in Sia i mogoeman ko onoe, inta dia' pokotoedoenonëa. * 20 Naanta, akoeoi im pinokibarakatanëa (ko irnonia), bo momarakat iakoeoi, dia' mobali' bo dia'. * 21 Dia'-bi' inontongkoe im bodito ko i Jakoeb, bo dia' doman inontongkoe i roriga ko i Israël. Ki Toehang, ki Allahnja, ing kotaki-takin-monia, bo dinajo-dajow-monia in datoe, inta ko joeak-monia." * 25 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Balak ko i Bileam, kainia. ,,Aka dia' doman iikow mokopongodi-ngodi-mai ko intau minta 26 inta toea, jo dika-don momarakat ko irnonia!"* Jo notoebag ing ki Bileam, kai n singogëa ko i Balak: „Deeman-ka aindon siningogkoe ko inimoe: Onoe inta singogon i Toehang ko inako', jo toea doman im pomiaankoe?" * 27 Kai n singog i Balak ko i Bileam: „Koligai, siabi' bo diaankoe iikow kon tampat tongo doea.Dega' intotoeoean-bi' i Allah, aka mopongodi-ngodi iikow ko intau minta inta toea ko inako' 28 nongkon toea-ta." * Jo dinia-don i Balak ing ki Bileam takinëa kon toedoe (im boeloed) im Peor, inta pononanowan ko lopa' 29 im belantara. * Kon toea, kai n singog i Bileam ko i Balak: ,,Pomia-pa ko inako' i medzbah pitoe ko naa, bo tooloeton ko 30 inako' in sapi kolakian pitoe bo domba kolakian pitoe." * Jo pinomia-don i Balak podoedoei in singog i Bileam, bo pinongorbanëa in sapi kolakian tobatoe' bo dom Va kolakian tobatoe' kom batoe'an i medzbah toea. * 24 : 1 Aindon kinomangalean i Bileam, ko mopia ko i Toehang im barakatanéa i intau Israël, jo dia'-don in sia minaja' nonontoboet na' kolipod, tonga' binoejowëa-don im pogotêa pinopo- 2 singajow i lopa' im belantara. * Naonda in sinintak-don i Bileam i matanja bo inontongéa-don i intau Israël, inta inator podoedoei im boeï'nja, jo kinotoropan-don in sia i Roh i Allah. * 3 Kon toea, jo nomangkoi-don nosingog ing la Bileam, kainia: Noemeri 24 : „Naa in tomaja' i Bileam, ki adi' i Beor, tomaja' i intau, inta nomilog ko matanja, * 4 tomaja' i intau, inta nokodongog kon siugog i Allah, inta nototaau kon totaau i Inta molantoe-lantoed kom bajongan i onoe-don, bo inta nokoontong ko chajal i Inta mokawasa totok, kon dodai i nosioeg in sia koboeka-boeka' i matanja. * 5 Totoeoe mopia im bajongan im pogogoetoenanmoe, e Jakoeb, totoeoe mopia im bajongan im baloimoe, e Israël! * 6 na' tongkai i lopa' kon tapa' dnta moloben, na' tongkai ing goba' kom bibig in toebig, na' tongkai im pangkoi in sondana inta pinomoela i Toehaing, na' tongkai im pangkoi in toempang ko jona'. * 7 Toebig i moïlebet nongkom pobobonoeanêa kon toebig; inta inatokea bobatan mopia i oejan. Datoenja i molantoe-lantoed ko i Agag, totoeoe mopia ing karadjaanéa. * 8 Ki AUah-bi' inta nogatod ko inia iloemoeai ko Masir. Sia (intau Israël) i na' bantong, sinalowëa ing kodopëa, bo momoetol kon toelan-monia, bo morimoemoed kong kajang-monia. * 9 Mosioeg mogoob in sia na' singa kolakian, na' singa kobaaian; ki ine i monojajow ko inia? ^ika ki ine inta momarakat ko inimoe, jo barakatan doman in sia, tonga' ki ine inta mopongodi-ngodi-mai ko inimoe, jo boetoengon in sia!" * 10 Kon toea, jo ijoemongki-jongkit-don in toroe' i Balak ko i Bileam bo pinondolokapea-don i limanja, ka,i n singogëa ko i Bileam: „Aindon pinokiöini'koe-magi' iikow naa, simba' odv odianmoe-mai ing kodopkoe, nokoherang, jo naaia aindon ko- 11 toloe iikow nomarakat ko imonia! * Bara'-don iikow ko naa. poboei-don ko lipoe'moe! Totoeoe-bi', aindon dinandikoe i oliig (tondan) moloben ko inimoe, tonga ki Toehang tontani' 1 nogimalow kon tondanmoe!" * Noemeri 24 :12 Kai n toebag i Bileam ko i Balak: „Deeman-ka aindon pinogoemankoe kom bajongan in taba', inta pinotaba'moe ko 13 dnaka', kai n singogkoe (ko imonia): * Oempaka ogoian i Balak iakoeoi ing komaligëa ncpoeling im boelawan bo salaka, tonga' dia' motaaukoe pomiaan ko onoe-ka-don, mopia-ka pinomaja' moraat-ka, podoedoei ing ginakoe tontani', inta molawang kong kojow i Toehang. Ki inta singogon i Toeliang, jo toea doman in 14 singogonkoe. * Jo naaia moboei-don iakoeoi kom bangoesakoe, tonga' pianja, monomaja'-pa iakoeoi ko inimoe — simba' kotaauanmoe ing ki inta pomiaan i intau inta toea ko intaumoe 15 kon singgai toemi!" * Kon toea, jo nomangkoi-don nosingog ing ki Bileam, kainia: „Naa in tomaja' i Bileam, ki adi' ï Beor, tomaja' i intau, inta nomilog ko matanja, * 16 tomaja' i intau, inta nokodongog kon singog i Allah, inta nototaau kon totaau i Inta mojantoe-lantoed kom bajongan i onoe-don, bo inta nokoontong ko chajal i Inta mokawasa totok, kon dodai i nosioeg in sia koboeka-boeka' i matanja. * 17 Naanta, akoeoi i mokoontong ko inia, tonga' dia'-pa i naaia, akoeoi i moïndoi ko inia, tonga' dia'-pa i naaia. Toendi tobatoe' i momoeka'' nongko i Jakoeb, bo toengkoed ing karadjaan i momoeka' nongko i Israël , sia i morimoemoed kong kiangkiamon i intau i Moab, bo ko loengkaka' im bajongan i intau inta moïbog moropatoi. * 18 Ki Edom i mokiompoe ko inia, ki Esau i mokiompoe ko inia, tonga' ki Israël koonggot-koonggot koropot-koropot. * 25 Kon toea, jo noboeat-don ing ki Bjlam bo noboei-don kc lipoe'nja, bo ki Balak doman i minaja'-don. * Pogogoetoeiiaii lm boeï' i Koebein, bo i Gad bo tombotak i Manase. 32 ; 1 Boeï' i Roeben bo boeï' i Gad i motogi kom bobiagon mc- anto', totoeoe moloben ing kawangan im bobiagon-moma. Se- Noetaeri 32 : bab nion, naonda i dnontong-monia im boeta' i Jaëzer bo boete.' 2 ing Gilead i mopia pomiagan kom bobiagon, * jo namangoi-don im boeï' i Gad bo boeï' i Roeben bo nosingog ko i Moesa bo ko i imang i Elëazar bo kom bajongan ing goehangea minta i intau 3 Israël, kaimonia: * „Naanta, boeta' i Atarct, Dibon, Jaëzer, 4 Nimra, Hesbon, EJale, Sibma, Nebo bo Beon, * mangalenja. boeta' inta ginama' i Toehang silai intau Israël, jo boeta' inta toea i mopia pomiagan kom bobiagon, bo ko inami ata naa i 5 moanto' im bobiagon. * Sebab nion, aka nodoengkoel-don-nami in totabi kon tajowon-monimoe, aka mobali', ogoi-don ko inami ata naa im boeta' inta toea pomiaan boeta' pogompoeon, bo di- 6 ka ing kami potaba' loemolan ko Jarden." * Tonga' kai n singog i Moesa kom boeï' i Gad bo kom boeï' i Roeben: „Mopia dega', aka tonga' ki oetat minta monimoe i maja' moropa- 7 toi bo moïkow in tonga' mogoetoen ko nion?* Aka nanion, deeman-ka na' batangan imoïkow i momoeoi kong gina i intau Israël sampe doï' imosia loemolan kom boeta', inta inogoi i 15 Toehang ko imonia?* Aka panga' toemolikoed imoïkow ko i Toehang, jo bio-bio'onëa-pa-makow i intau inta naa i mogoetoen moonggot ko lopa' im belantara naa, bo momogoeraat imoïkow kom bajongan i intau inta naa." * 16 Kon toea, jo namangoi-don imosia dinimoeg ko i Moesa, kaimonia: „Pomiaan-nami ko lantoeng in domba-nami bo po- 17 nonggolipoe'an-nami ing ki adi'-nami, * tonga' kami tontani' i mogisoemala bo monongkioena ko intau Israël, sampe inatoa-don-nami imosia kom boeta', inta sinogoesilai-monia. Naonda ing kojogot ing ki inta toea, jo ki adi'-nami i mogoetoen-pa ko lipoe' inta sinombentengan, simba' moïoïingoi imosia ko 18 intau inta kojongan kom boeta' inta naa. * Dia' ing kami moboei kom baloi-nami, aka dia'-pa im batoe'an i intau Israël 19 mokodoengkoel kom pogompoeonëa. * Kami naa in dia'-don mokodoengkoel kom boeta' pogompoeon takin-monia ko lolan-makow i Jarden; sim pogompoeon-nami, inta noïtonsilai ko inami, i nodoengkoel-don-nami ko naa, ko lolan-moeik i Jarden." * 20 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Moesa ko imonia, kai•nia: „Aka momia imoïkow kong ki inta nanion, mangalenja: 21 aka toemooloet imoïkow maja' moropaloi, * bo bajongan i intau-monimoe lolaki inta moropöt, i loemolan ko Jarden, kon Noemeri 32 : tajowon i Toehang, oemaan i inoentoen-don i Toehang im ba- 22 jongan ing kodopëa kon tajowonëa, * bo dia' moboei-mai imoïkow aka dia'-pa nokiompoe im boeta' toea ko i Toehang. — jo moloeat imoïkow kon tanggoengan-monimoe ko i Toehang bo ko intau Israël, bo boeta' doman inta naa i mobali' pogompoe- 23 on-monimoe, podoedoei ing koïbog i Toehang. * Tonga', aka koema dia' imoïkow momia ko nanion, jo kodosa imoïkow ko i Toehang, bo kopondaman-monimoe i mangalenja aka toeli'an 24 in dosa toea ko imonimoe. * Pononggolipoe'-ai ing ki adi'-monimoe bo poposindog-ai i lantoeng in domba oo bembe'-monimoe, bo pokotoedoenon doman ing ki inta iloemoeai nongkom bibig-monimoe nion." * 28 Kon toea, jo pinongojow-don i Moesa im pilikara-monia ko i Eleazar, inta imang, bo ko i Joesak, ki adi' i Noen, bo kom 29 bajongan ing goehangëa minta im boeï' i intau Israël, * kai u singogëa ko imonia: „Aka boeï' d Gad bo boeï' i Roeben, mangalenja: bajongan i intau-monia inta moropot i loemolan ko Jarden, kon tajowon i Toehang, takdn-monimoe, oemaan im boeta' inta toea i nokiompoe-don ko imonimoe, jo ogoi-monimoe ko imonia im boeta' ing Gilead, bali'on pogompoeon-mo- 30 nia. * Tonga' aka dia' loemolan imosia mogisoemala takin-monimoe, jo mokodoengkoel imosia kom boeta pogompoeon ko joeak-monimoe kom boeta/ ing Kanaan. * 33 Nanion im pinobobogoi i Moesa kom boeta' toea ko imo¬ nia, mangalenja: inogoinja kom boeï' i Gad bo kom boeï i Rc?vcn bo kon tombotak im boeï' i Manaste, ki adi' i Joesoef, ing karadjaan i Sihon, datoe i intau i Amori, bo karadjaan i Og, datoe i intau im Bazan, boeta'nja takin im bajongan i lipoe'nja, bo boeta' inta ko liboenja takin i lipoe'nja. * oooOOooo- DEUTERONOMIOEM: PINOBOEIAN. Tonggina bo pondodak. 1 :1 Naa in singog, inta siningog i Moesa kom bajongan i intau Israël ko lolan-moeik i Jarden, ko lopa' im belantara, mangalenja: ko lopa' inta nojogintontong in Soef, inta kon sigad hn Paran bo Tofel, Laban, Haserot bo Di-Zahab. * 4 : 1 Indongog-ai, e intau Israël, i oea' bo atorang, inta toendoe'onkoe ko imonimoe, simba' doedoeian-monimoe; simba' mobiag imoïkow bo motogi kom boeta' inta ogoi i Toehang, ki 2 Allah i mogogoejang-monimoe, ko imonimoe. * Bajongan ing kojiowkoe ko imonimoe, dika doegangan mongo gaatan-mommoe i onoe-onoe-ka, tonga' tano-tanobon-monimoe in tita (kojow) i Toehang, ki Allah-monimoe, inta pongojowkoe naaia ko imonimoe. * 5 Aindon sinaendoe'koe ko imonimoe im bajongan i oea' bo atorang, na' pinotita i Toehang. ki Allahkoe, ko inako', simba' doedoeian-monimoe kom boeta', inta modoengkoel-monimoe. * 6 Sebab nion, pianja tano-tanobon bo doedoeian-monimoe i oea' bo atorang nion; si nion i mobalï' kopopandoi bo pororai-monimoe kon tajowon im bangoesa tongo doea. Aka indongogan-monia im bajongan i oea' nion, jo kai n singog-monia: „Naanta, bangoesa inta moloben naa<, bangoesa inta mopandoi bo 7 motoelid !" * Sing kom bangoesa-bi' moloben, ki inta onda dega'' ing ko-Allah, inta modagin ko imonia na' ki Toehang, ki Allah-naton, ko inaton, potomboeloi im pokoeanian-naton ko 8 iNia? * Bo kom bangoesa-bi' moloben, ki inta onda dega' i motogi ko oea' bo atorang, inta motoelid na/ bajongan i oea' bo 9 atorang, inta sinoendoe'koe naaia ko imonimoe? * Tonga' tano-tanobo'n bo o polbekad imoïkow, simba' dia' koliongan-mommoe ing ki inta inontong i mata-monimoe, bo dia' oemoendok in titakoe kong gina-monimoe, oemaan i matoi. DiaTmobali' bo dia' toendoe'on-monimoe i oea' bo tita nion ko i adi'-monimoe bo ko i ompoe-monimoe. * Deuter. 4 : 23 Sebab nion, tano-tanobon-monimoe, simba' dia' koliongan- -monimoe in dandian inta pinomia i Toehang, ki Allah-monimoe, takin-monimoe. Dia' mobali'-monimoe pomiaan in toelada, pinomaja1' ing ki inta na" batangan i onoe-ka-don; sing ki inta toea i aindon ilarang i Toehang, ki Allah-monimoe, ko 24 imonimoe. * Sing ki Toehang, ki Allah-monimoe, i na' tongkai in toeloe' inta momokak, Sia ing ki Allah inta moïjan. * 25 Aka aindon imoïkow nokotonggadi' bo nokotonggompoe bo nogogoejang-don kom boeta' inta toea, bo moïdoedoei kon toea momia imoïkow kon dosa sim pomiaan-monimoe in toelada pinomaja' ing ki inta na' batangan i onoe-ka-don, bo mogaid ko inta moraat kon tajowon i Toehang, ki Allah-monimoe, 26 bo mopogogitog ko iNia, * — jo kon singgai doman inta naa gama'ankoe i langit bo boeta' bali'on takoesi ko imonimoe, ko motojong-mai naa, dia' mobali' bo dia', pogoeraaton imoïkow kom boeta' ko lolan-makow ï Jarden, inta gama'an-monimoe pomiaan pogompoeon. Aka nanion, jo dia' imoïkow mogoetoen mononoi kon toea-ta, tonga' jopoe'on imoïkow, dia' mobali bo 27 dia'. * Potaboe-taboed-makow i Toehang imoïkow ko joeak irn bangoesa tongo doea, bo tonga'-bi' mojakag i intau i agat-monimoe ing ko joeak im bangoesa, inta pinoloemboe'an i Toehang 28 ko imonimoe. * Kon toea-ta mosoemba imoïkow kon toelada in doeata, inta pinomia i lima i intau, mangalen ja: kon toelada inta nongkong kajoe bo nongkom batoe, inta dia' mokoontong bo dia' mokodongog bo dia' mongongaan bo dia' mo- 29 kotongoet. * Bai ng kon toea-ta bo motajak imoïkow ko i Toehang, ki Allah-monimoe, bo modoengkoel-monimoe in Sia, aka monanob imoïkow ko iNia takin limbatoe ing gina-monimoe 30 bo takin komintan in dimoekoed-monimoe. * Kom bonoe im bodito-monimoe, aka kooemaan im bajongaii i inta na' toea, jo bai ng kon singgai inta toea moboei imoïkow ko i Toehang, 31 ki Allah-monimoe, bo mokidongog ko iNia; * sing ki Toehang, ki Allah-monimoe, Sia ing ki Allah inta kototabian, dia'-bi' bio-bk/onéa-makow imoïkow, bo dia'-bi' pogoeraatonea imoïkow, bo dia'-bi' doman kolionganéa in dandian (inta pinomianja) takin i mogogoejang-monimoe, pinake'an i ibot. * 32 Polibo' ko inta nobali' ko moena-monik — kon dodai in dia'-pa noojoeon imoïkow—, kinabit kcm pinomali'an i Allah ko intau kon toedoe im boeta', bo nongkom popod i langit mo- Deuter. 4 : dapot kom popodëa tongo losi, - mongo nokoïmontan-don no bali' ing ki inta nanion, pinomaja' kinodongogan-don ing ki in- 33 ta nanion?* Nokoïmontan-don dega/ i intau nokidongog kon singog i Allah, inta nosingog nongko joeak in toeloe' — na' 34 dinongog-monimoe — bo mobiag-pa in sia? * Nokoïmontan-don dega' ing ki Allah noponag bo nogama' kom bangoesa tobatoe' nongko joeak im bangoesa tongo doea takin totoengkoel bo tanda (tomponoeot) bo oaidan inta mokoherang bo ropatoi, takin lima inta moropot bo takin kokal inta sinonggo' (kinontod) bo takin inta mokotalikokog totok, - na' aindon pinomia i Toehang, ki Allah-monimoe, ko Masir kon tajowon-monimoe? * 35 Jo nion komintan i aindon sinoendoe" ko imonimoe, simba' kotaauan-monimoe kong ki Toehang, Sia-don ing ki Allah, bo 36 kolikoed in Sia dia' bidon i Allah tongo doea. * Aindon pinopodongogëa i ojoet in singogëa ko i monimoe nongko langit, bo sinongginaanéa imoïkow; bo pinoontongëa doman ko imonimoe in toeloe'nja moloben kon toedce im böeta', bo singogéa doman in dinongog-don monimoe nongko joea-joeak in toeloe' toea. * 37 Jo notabi in Sia ko mogogoejang-monimoe bo pinili'nja ing ki adi'-monia bo ki ompoe-monia, bo inatodéa tontani' imoïkow 38 iloemoeai ko Masir, * bo inalowanëa kon tajowon-monimoe im bangoesia tongo doea, inta molobe-loben bo moropo-ropot ko imonimoe, bo dinianja imoïkow kom boeta'-monia, inta inogoinja ko imonimoe pomiaan pogompoeon, na' nobali'-don naaia.* 39 Sebab nion, totaauon-don-monimoe naaia bo tano-tanobori, naanta ki Toehang nion, Sia ing ki Allah ko langit o monik bo kom boeta' inta o monag, bo kolikoed in Sia dia' bidon i Allah 40 tongo doea. * Dia' mobali' bo dia' tano-tanobon-monimoe i oea' bo atorangëa, inta pinongojowkoe naaia ko imonimoe; simba' mosalamat imoïkow bo ki adi'-monimoe, inta moïtonggoloean ko imonimoe, bo moonggot ing kobiagan-monimoe kom boeta' inta ogoi i Toehang, ki Allah-monimoe, ko imonimoe, oemoeran-bi' mononoi. * Lipoe' pololagoeian ko Jolan-moeik i Jarden. 41 Kon toengkcel in toea, jo sinontani'-don i Moesa i lipoe' toloe no lipoe'an, inta ko lolan-moeik i Jarden, kon dampig im Deuter. 4 : 42 pomataan; * simba' kon toea-ta im pololagoeian i intau inta nomatoi kon toempala intau, dia' sinoeodëa, sin dia'-bi' ijongo'nja in sia kolaboeng bo kolipod. Aka nolagoei-don in sia kon 43 tobatoe'-mai i lipoe' inta toea, ic mobiag in sia. * (Tangoi i lipoe' toea :) Beser ko lopa' im belantara, ko lopa' (i Amori), silai i intau i Roeben, bo lipoe' i Rama (Ramot) kom boeta' ing Gilead, silai i intau i Gad, bo lipoe' ing Golan kom boeta' im Bazan, silai i intau i Manase. Pinopotanob i Moesa in tita mopoeloe' ko intau Israël. 5 : 1 Kon toea, sinipoen i Moesa im bajongan i intau Israël, kai n singogëa ko imonia: „Indongog-ai-pa, e intau Israël, i oea' bo atorang, inta podapotkoe kom bongolan-monimoe kon sing- 2 gai inta naa, simba' totaauon bo doedoeian-monimoe. * Naanta, aindon pinomia i Toehang, ki Allah-naton, in dandian takui 3 naton kon toedoe im boeloed i Horeb. * Deeman pinomia i Toehang in dandian nion takin i mogogoejang-naton, tonga' takin naton tontani", mangalenja: takin naton komintan inta nobiag- 4 -pa nojosiliboe-mai naa. * Jo nosingog mg ki Toehang ko imonimoe, pogot bo pogot, kon toedoe im boeloed nongko joea- 5 joeak 'in toeloe'.* Kon toengkoel in toea, sinimindog iakoeoi kon sigad i Toehang bo imonimoe, bo nopotaau in singog i Toehang ko imonimoe; si noondok-don imoïkow kon toeloe toea bo dia' doman imoïkow notakod kom boeloed toea. Kai n singog i Toehang : * 6 I. Akoeoi ing ki Toehamg, ki Allah-monimoe, ilnjta nagatod ko imonimoe iloemoeai kom boeta' i Masir, nongkom pinokiom- poean toea. * _ 7 Dika imoïkow monontoehang ko Allah ibanea kon tajo- wonkoe. * 8 II. Dika pomiaan-monimoe in toelada (i allah) ilandok, inta na' batangan ing ki inta ko langit o monik, pinomaja ing ki inta na' batangan i inta kon toedoe im boeta' o monag, pinomaja' ing ki inta na' batangan i inta kom bonoe in toebig 9 kon slioep im boefta'. * Dika imoïkow koemoedoeng bo mosoemba kong ki inta na' toea; si Akoeoi ing ki Toehang, ki Allah-monimoe, ki Allah inta moïjan, inta motoeli' ko romoe' i ama Deuter. 5 : ko i adi'nja bo ko i ompoenja, modapot kong kotoloe ompoe, mangalenja: kom bajongan i intau inta mojongo' ko iNako'. * 10 Tonga' poontongkoe in totabi ko riboe-riboe i ompoe i intau inta motabi ko iNako' bo inta doemoedoei kon titakoe. * 11 III. Dika imoïkow morotag kon tangoi i Toehang, ki Allali-monimoe, ibo-ibog; sing ki ine iinita morotJag kon tangoi i Toehang, jo hoekoemon i Toehang in sia. * 12 IV. Tano-tanobcn |n singgai pogogogaian (singgai in sabat) bo pokoiofcïinion-moinimoe in singgai inta toea, na' pinotita i 13 Toehang, ki Allah-monimoe, ko imonimoe, * mangalenja: onom no singgai i onggotëa dia' mobali1' bo dia' mogaid imoïkow bo 14 momia kom bajongan i oaidan-monimoe; * tonga' singgai inta mogimpitöei, toea in singgai pogogqgaian inta tontani'on ko i Toehang, ki Allah-monimoe; kon singgai inta toea dika imoïkow mogaid ko onoe-ka-don, kabiton ko imonimoe bo pobaja' ko i adi'-monimoe lolaki bo ko i adi'-monimoe bobai, bo ko i a'ta-monimoe lolaki bo ko i ata-monimoe bobai, bo kon sapi-monimoe bo kong kaldai-monimoe bo kom bobiagon-monimoe onoe-ka-don, bo ko intau ango-angoi inta sinoemonggolitoe' ko lipoe'-monimoe; simba' ki ata-monimoe lolaki bo ki ata-mo- 15 nimoe doman bobai i mogogai na' doman moïkow. * Tano-tanobon-monimoe, kong kolipod imoïkow doman i ata kom boeta' i Masir bo ki Toehang, ki Allah-monimoe, i nogatod ko imonimoe iloemoeai kom boeta' inta toea takin lima inta moropot bo kokal inta kinontod (sinonggo'). Sebab nion, pinotita i Toehang, ki Allah-monimoe, ko moïkow i mopokoloben kon singgai pogogogaian (singgai in sabat). * 16 V. Horomaton ing ki ama'-monimoe bo ki üna'-monimoe, na' kai ng kojow i Toehang, ki Allah-monimoe, ko imonimoe; simba' moonggot ing kobiagan-monimoe bo mosalamat imoïkow kom boeta' inta inogoi i Toehang, ki Allah-monimoe, ko imonimoe. * 17 VI. Dika imoïkow molimod. * 18 VII. Dika imoïkow mioinoe(l)almg. * 19 Vin. Dika imoïkow monakow. * 20 IX. Dika imoïkow oemoebol (monompobalik) kon toempala intau. * 21 X. Dika ibogotn-monimoe ing ki boeloi in toempala intau, bo dika imoïkow moïntoi kom baloi in toempala intau, pinomaja' kong goba'nja, pinomaja' ko i atanja lolaki, pinomaja' ko i Deuter. 5 : atanja bobai, pinomaja' kon sapinja, pinomaja' kong kaldainja, pinomaja' ko onoe-ka-don inta kajoeonan in toempala intau." * 27 : 2 Aka loemolan-makow i Jarden imoïkow, maja' im boeta inta ogoi i Toehang, ki Allah-monimoe, ko imonimoe, jo poposindog-monimoe im batoe moloben, inta loelian-monimoe in 3a silon * bo pahisan im bajongan in si'ngog in tita inta nion. * Ki Allah i üntau Israël, Sia-doji ing ki Allah totok. 6:1 Jo naa in tita, oea' bo atorang, inta pinokitoendoe' i Toe- hang, ki Allah-monimoe ko imonimoe, simba' doedoeian-monimoe kom boeta' ko lolan-moentag (i Jarden), inta gama.'an-monimoe pomiaan pogompoeon. * 4 Indonigog-ai, e intau Israël, ki Toehang, ki Allah-naton, 5 Sia in tonga'-bi' toba-tobatoe' ! * Sebab nion, dia' mobali' bo dia' kotabi-momimoe ing ki Toehang, ki Allah-moinimoe, takiii limbatoe ing gina-monimoe bo takin komintan in dimoekoetl-monimoe bo takin komintan i ropot-monimoe. * 6 Jo singog inta naa, inta pinongojowkoe naaia ko imonimoe, dia1' mobali' bo dia' tagoe'on-monimoe kom bonoe in dodob. * 7 Dia' mobali' bo dia' toendoe'on-monimoe in tita inta naa ko i adi'-monimoe bo mosingo-singog kong ki inta naa, aka limitoe' imoïkow kom bonoe im baloi bo aka maja' imoïkow kon dalan, 8 bo aka oemoelid imoïkow bo aka mobangon imoïkow. * Dia' mobali' bo dia' gakodon-monimoe in tita naa ko lima-monimoe, pomiaan na' tomponoeot, bo bali'on na' dalo' kon sigad i mata- 9 -monimoe, * bo pahison-monimoe in tita naa kon salabakoe i lolingkop im baloi-monimoe bo ko lolingkop i lipoe' monimoe. * 10 Aka aindon diaan i Toehang, ki Allah-monimoe, imoïkow toemoeot kom boeta' inta dinandinja ko mogogoejang-moriimoe, ko i Ibrahim, ko i Isak bo ko i Jakoeb, mobogoi ko imonimoe, pinake'anëa i ibot, bo aka nodoengkoel-don-monimoe in tongonoe-mai i lipoe' inta moloben bo mopia, inta deeman pinoposindog-monimoe, * 11 bo baloi tongonoe-mai no baloian, inta nopoeling ing kajoeonan, inta deeman sinombonoean-monimoe im bonoenja, bo pobobonoean kon toebig. inta pinakang kom batoe, in- Deuter. 6 : ta deeman pinakang-monimoe, bo goba' i anggoer bo goba' im bango', inta deeman pinomoela-monimoe, bo aka mongaan-don imoïkow sampe mobotoeg, * - 12 jo kon dodai doman inta toea o poloekad imoïkow, simba' dia' koliongan-monimoe ing ki Toehang, ki Allah-monimoe, inta nogatod ko imonimoe iloemoeai nongkom boeta' i Masir, nongkom pinokiompoean toea. * 13 Dia' mobali' bo dia' koondok imoïkow ko i Toehang, ki Allah-monimoe, bo mosoemba ko iNia bo mopongibot in tangoi- 14 nja. * Dika imoïkow monontoehang ko allah ibanëa, ko allah i intau inta ko liboe-monimoe, oempaka tobatoe' bo dika; * 15 sing ki Toehang, ki Allah-monimoe, Sia ing ki Allah inta mcïjan ko joeak- monimoe; dika bo doemoko-dokot in toroe' i Toehang, ki Allah-monimoe, ko imonimoe bo jopoe'onëa imoïkow kon toedoe im boeta'. * 16 Dika imoïkow monoengkoel ko i Toehang, ki Allah-monimoe, na' pmononoengkoel-monimoe ko iNia kon dodai ing ko 17 Masa (bo ko Meriba. Eksodoes 17 : 1-7) * Pokopia in dodoedoei-monimoe kon tita i Toehang, ki Allah-monimoe, bo ko atorangëa bo ko oea'nja, inta aindon inogoinja ko imonimoe, * 18 bo pomia ing ki inta motoelid bo mopia kon tajowon i Toehang; simba' mosalamat imoïkow bo moïkow i motogi kom boeta' inta mopia toea, — inta aindon dinandi i Toehang ko 19 mogogoejang-monimoe, pinake'an i ibot, * — bo oentoenonëa im bajongan ing kodop-monimoe kon tajowon-monimoe, na' aindon dinandinja ko imonimoe. * Gogoetoe' i intau Israël ko intau ing Kanaaii. 7 : 1 Aka diaan-don i Toehang, ki Allah-monimoe, toemoeot imoïkow kom boeta' inta pomiaan-monimoe pogompoeon, bo aka oentoenonéa-don ing kodop-monimoe moanto' kon tajowon-monimoe, mangalenja: intau i Het, ing Girgasi, i Amori, ing Kanaan, im Parizi, i Hewi bo i Jeboesi, pitoe im bangoesa inta noïlioe ing koanto'nja bo no'üioe ing koropotëa ko imoni2 moe, * - bo aka popotamad-don i Toehang, ki Allah-monimoe, imosia ko imonimoe bo talowon-don-monimoe imosia, jo dia' mobali' bo dia' tokojopoe'on-monimoe imosia komintan. Dika Deuter. 7 : imoïkow mododandian-mai takin-monia, bo dika kotabi-moni- 3 moe imosia. * Dika doman imoïkow mojogaloem takin i intau inta toea: ki adi'-monimoe bobai in dika ogoi-monimoe ko ï adi'-monia lolaki, bo ki adi'-monia bobai in dika gama'an-mo- 4 ni.mop ki boeloi i adi'-monimoe lolaki. * Si mosia i momoeoi ko i adi'-monimoe toemolikoed ko iNako' bo mosoemba ko allah tongo doea, sampe doemoko-dokot in toroe' i Toehang ko imo- 5 nimoe bo pogoeraatonëa imoïkow motorong. * Mani', pomiaan-monimoe imosia nanaa: kokaion i medzbah-monia bo rimoemoedon im batoe pososoembaan-monia bo tokopoepoelon im pangkoi ing kajoe inta pososoembaan-monia, bo toeba'an in 6 toelada in doeata (allah) monia. * Si moïkow im bangoesa inta sinontani' ko i Toehang, ki Allah-monimoe; bo pinili' i Toehang, ki Allah-monimoe imoïkow, kom bajongan im bangoesa kon toedoe im boeta', simba' moïkow i mobali' intaunja tontani'. * 7 Kinotabi i Toehang imoïkow, deeman-bi' sebab moïkow i moanto-antc/ kom bajongan im bangoesa tongo doea, si moïkow 8 i moïnto-intok kom bajongan im bangoesa; * tonga' maloenangka ing kinotabi i Toehang imoïkow, simba' popodapotanêa i inta dinandinja takin i ibot ko mogogoejang-monimoe, jo aindon inatod i Toehang imoïkow iloemoeai takin lima inta moropot bo binatoenanëa imoïkow nongkom pinokiotmpoean, nongko lima i Firon, datoe i Masir. * 9 Sebab nion, pongakoe-don kong ki Toehang, ki Allah-monimoe, Sia-don in totok ki Allah, ki Allah inta motoelid (mosoendoed), inta motoedoen kon dandianëa bo kon totabinja ko riboe-'riboe i ompoe i intau inta motabi ko iNia bo inta doe- 10 moedoei kon titanja. * Tonga" alka ki ine inta mojongo' ko i Toehang, sia tontani1' im pogoeraatoni i Toehang. Dia'-don bansii'on i Toehang in toitoeli'nja ko intau inta mojongo' ko iNia, si intau inta toea tontani' ing kooemaan in totoeli' i Toe- 11 hang. * Sebab nion, tano-tanohon-monimoe in tïta, oea' bo atorang inta pinodapotkoe naaia ko imonimoe, simba'' doedoeian-monimoe. * Dika koliongan in totialbi i Toehiang. 8 : 1 Bajongan in tita, inta pinonigojow i Toehang naaia ko imonimoe, dia' mobali' bo dia' doedoeian-monimoe pokopiaan, Deuter. 8 : simba' mobiag imoïkow bo pokoanto'on imoïkow bo motogi kom boeta' inta dinandi i Toehang ko mogogoejang-monimoe, 2 pinake'an i ibct. * Tanot,anobcn-monimoe im bajongan in dalan inta binaja'an-monimoe, - podoedoei im pinogogatod i Toehang, ki Allah-monimoe, ko imonimoe — ko lopa' im belantara, opat no poeloe' no taóng i onggotëa, simba' pokoompa'anéa ing gina-monimoe bo monoengkoel ko imonimoe; bo ponotaauanéa ko inta kom bonoe mg gina-monimoe, mongo doemoe- 3 doei imoïkow kon titanja mongo dia'.* Pinokoompa'nja ing gina-monimoe bo pinopogogoinja imoïkow bo pinokaanea imoïkow i „man", — inta dia' kinotaauan-monimoe bo dia' doman kiinotaauain i mogogoejang-moniiimoe, — bo simoendoe'nja ko imonimoe ko naanita intau deeman^bi1' tonga' mobiag ing kaanon, si mobiag-bi' doman im bajongain i inta momoöka' kom bilbdg i Toehang. * 4 Kon dalom i opat no poeloe' no taóng, pakeang-monimoe m diiia' nooepa' (nokaja') bo siol-monimoe iin dia' nobobaga'. * 5 Sebab nion, pongakoe-dan imoïkow kom bonoe in dodob-monimoe, kong ki Toehang, ki Allah-monimoe, i mooionggadi' ko imonimoe na' ama' tobatoe' inta mononggadi' ko i adi nja lola- 6 ki, * bo tano-tanobon-monimoe im tita i Toehang, ki Allah-mo- 7 nimoe, bo toemoetoei kon dalanéa bo moondok ko iNia. * Sin diaan i Toehang, ki Alliah-monimoe, imoïkow kom boeta' ïrata mopia bo moloben, kom boeta' inta kotapa' bo koboekaka', inta nomoeka' ko lopa' bo kom boeloe-boeloedanéa; * 8 boeta' im pajoi bo toïgoe, pangkoi i anggoer, doeë' bo dalima, boeta' im pangkoi im bango' bo biloeik, * 9 boeta' iinita pokaanan-monimoe kong kaanon deeman mopogojo-gojioi, kon toea-ta dlia' imoïkow kododaiiitan i onoe-don; boeta' inta batoenja oeaJtoi, bo kom bonoe im boeloe-boeloedanea im pokalian-monimoe 10 kom bitoe'. * Sebab nion, mongaan-idon imoïkow sampe mdbotoeg bo mondajow ko i Toehang, ki Allah-monimoe, sim boeta' inta mopia, imta inogoinja ko imonimoe. * 11 O poloekad imoïkow, dika koliongan ing ki Toehang, ki Allah-monimoe, bo dika bio-bio'on-makow monimoe in titanja Deuter. 8 : bo aborangea bo oea'nja, iruta inogoilkoe naaia ko imonimoe. * 12 Aka ainidqn moinigaan imoïkow sampe mobotoeg-don, aka pinomia-dDn-monimoe im baloi mopiita bo mogoetoen-don kom bonoen ja, * 13 aka sapi, domba bo bemibe'-motuimoe im piinopoamto'-don, aka kiniod'oegajngani- don im bcelawan bo salaka-monimoe bo bajongan i onoe-don inta ko imonimoe, — * 14 aka nanion, jo dika loemolatoe' ing gina-monimoe. Dika koiiongan-monimoe ing ki Toehang, ki AHah-monimoe, inlta noga tod ko imonimoe iloemoeai kom boeta' i Masir, kom baloi pinononggataan; * 15 inta nofeapit ko imonimoe ko lopa' im belantaira inta mo}oben bo mokotalikokog, inta pinogoetoenan i oelag oepoeoepoeng bo bambaoe', kom boeta' ingkag inta dia' in toeibig; inta nopoloeai in toebig nongkom batoe doempilat, iinta motogat totok; * 16 inta nopokaajn ko imonimoe i „man", inta dia' kinotaauan i mogogoejamg-monimoe, simba' pokoompa'anea ing gina-monimoe bo monoengkoel ko imonimoe, simba' kon siinggai toemi ogoiainëa imoïkow ing ki inta. mopia. * 17 Sebab nion, dika mosingog kom bonoe ing gina-monimoe nanaa: ,,Ropotkoe-bi' tomtani' bo lima koe-bi' iinjta moroipot i no- 18 kodoengkoel kom bajongan ing feajoeonain naa! " * Pianja, tano-tanobon-moinimoe ing ki Toehiang, ki AUah-motnimoe; sin Sia i mobogoi i ropot ko imonimoe posipoen kong kajoeonan-monimoe; sim pökotoedoenianëa ing Iki inta pinodandinja, nomake' i ibot, ko mogogoejang-monimoe, na' notnialta-don naaia. * 19 Tonga' aka koliongan-monimoe ing ki Toehang, ki AMah-monalmoe, bo doemoedcei-don ko allah toingo doea bo koemoedoeng bo mosoemibia ko imonia, jo naaia potaaukoe ko imoni- 20 moe kom pogoeraatan imoïkow, dia' mobali' bo dia'; * na' bangoeisa minta inita jopoe'on i Toehang kon tajowon-monimoe, nanion doman pogoeraaton imoïkow, sin doï' imoïkow mokidongog kon singog i Toehang, ki Allah-monimoe. * 10 : 12 E intau Israël, dia'-bi' onoe inta poïgoemon i Toehang, ki Allah-monimoe, koiilkoedéa ing ki inta nanaa: Koondok inao- Deuter. 10 : ïkow ko i Toehang, ki Alah-monimoe, toemoetoed kom dalanëa, micitabi ko iNia bo mosoemba ko iNiia takin limbatoe iing gina-moniiimoe bo takin komintan in dimoekoed-moinimoe. * 14 Naamta, totoeoe, ki Toehang, M Allah-monimoe, inig ki tcgi langiit, dapotëa, langit doman inta ko limonik im bajongan i langalt, bo bioieta' taikjln im bajongan iin tombonoeinja, Sdia inig ki 15 to,gi. * Oeirupaika na'toea ing koloibenêa, jo tanobëa in tonga'-bi' ko mogogoejang-monimoe, ai rucitaibi in Sia ko imonia, bo pinojoitondi'nja imoïkow — ki adi'-monia bo ki ompoe-moaiia, inta noi'tonggoloean ko imonia — kom bajongan im bangoesa tongo 16 doaa, na' noniata-don naaia. * Setob nion, soeiniaton ing gkia- 17 -monimoe bo dika-dioin imoïkow toemogat (loemoeanot). * Sing ki Toethang, ki Allah-monimoe, Sia ing ki Allah inta ko limomdlk im bajongan i allah (doeata) tongo doea, ki Toehang im bajongan in toeang, ki Allah inita moloben bo mokawasa bo moikoondoik, inita dia' monondi' kom pogot i initau, bo inita dia' mogabat ko oliig; * 18 inta mopototoeoe im pilldlkajra i adi' oeno-oenon bo piiikara im boibai nobaloe, bo inta motabi ko initau ango-angoi, inita ogoianéa ing ka- 19 anon bo pakeang. * Seibaib nion, piianja moïkow doman i motabi ko initau ango-angoi; sing kolipod imoïkow dloman i in- 20 tau ango-angci kom boeta' i Masir. * Dia' mObali' bo dia' koondolk imoïkow ko i Toehang, ki Allah-monimoe, bo mosoemba ko iNia, bo doemomdon ko iNia bo mopongilbot in tainigoiinjia. * 21 Sia in dajowon-monimoe, soln Sia ing ki Allah-monimoe, inta nomia kong ki inita mololben bo nokotaiikoikog silai monimoe, 22 na' aindon inontoing i mata-monimoe. * Kon toenigkoel i mogogoejang-moinimoe i namonag i Masir, pitoe no. poeloe' ing kobajcngéa, jo naaia pinopoanito'-don i Toehang, ki Allah-mooiimoe, imoïkow na'-don toendi ko langit ing (kolbajongéa. * Boeta' ing Kanaan. 11 : 8 Tano-t an obon-monimoe im bajongan in ti'ta, inta pÉnongo- joWkoe naaia; simbia' moropot imoïkow bo mofoali' toemoeot 10 kom boeta' ko lolan-malkow pomiaan pogompoeon. * Sim boeta' Deuter. 11 : inta gama'an-monimoe pomiaan pogompoeon, dieeman na' boeta' i Masir, inta iloeaian-monimoe. Goba' ko Masir, aka inatokan -don (siinaboedan-don), jo binoeta-boetakaji-monimoe in toebig 11 na' bedeng ing koejat. * Deeman na' toea im boeta' inita ko lolan-makow (i Jarden), inta gaima'an-monimoe pomiaan pogompoeon; siim boeta' inta toea koboeloed bo kolopa'; boeta' inta toea im binobaitan i oejan nongko langit; * 12 boeta' inta toea i loekadan i Toehang, ki Alah-monimoe, bo tanowanëa-makow nongkom pomangkoian in taöng oemaan ing kopaloetan in taóng. * 13 Aka pokopiaan-monimoe im pokokidongog-monimoe kon 1ita inta pinongojowikoe naaia iko imonimoe bo motabi ko i Toehang, ki Aliah-monimoe, bo mosoemba ko iNia takin limbatoe mg gina-monimoe bo takin ikomintan in dimoekoed-monimoe, * 14 jo bai n dongka mobali' bo ogoinja i oejan kom boeta'-moinimoe kon siriggai inta mopia, oejan pongatokan kom pajoi oemaan i loemomboegoon, sampe mokojoet imoïkow kom pajoi bo mosipoe' kom boengai i anggoer bo moloetoe' ko lana 15 (im bango'); * bo boeta'-mommoe im popomoeka'anëa doman im bonok kaanon im bobiagon-monimoe, bo moïkow doman i mongaan sampe mobotoeg. * 16 Sebab nion, o poloakad simba' gina-monimoe in dia' boeoian bo toemabat bo koemoedoeng bo mosoemba ko alah tongo 17 doea * Si aka na'toea, jo dia' mobali' bo dia' joemongki-jongkit in toroe' i Toehang ko imonimoe do lingkopanea-makow i langit, sampe dia' molaboe' i oejan bo boeta' in dia -don pomoe'ka an im bojo', bo moitojong1 jopoe'on imoïkow kom boeta' mopia, inta ogoi i Toehang ko imonimoe. * 22 Tonga' aka pokopiaan-monimoe in dodoedoei-monimoe ikom fcajongan iin tita, inta pinongojowikoe naa ko imonimoe simba doedoeian, bo moitabi imoïkow ko i Toehang', ki AUah-monimoe, bo toemoetoei kom bajongan in dalanea bo doemonidon ko i- 23 Nia, * bai n dongka mobali' jo ki Toehang i mogalow kom bajongan im bangoesa toea kon tajowon-monimoe, bo gama'an-monimoe im boeta' i intau, inta molobe-loben bo moropo-roipot 24 ko imonimoe. * Bajongan im boeta', inta ritakan i Miod in saol-monimoe, mobali' moïkow ing ki togi: kabiton ko lopa' im belantara modapot kom (boeloed i) Libanon, ingkad in toebig i Deuter. 11 : Eufrat modapot kon dlagiat inta kon daimpig-moentag, mobali' 25 boeta'-monimoe. * Oempaika tobatoe' bo dia' inta mokoiboloi simindoig kon tajowon-monimoe; sim podoedoei im pototoelosng i Toehang, jo moïkow i molkotalilkokog bo mo koondok kom bajongan i intau kom boeta', inta ritakan-monimoe, na' kai n singog i Toehang ko imonimoe. * 26 Kon singgai inta naa, popotajowkoe im barakat bo bala ko 27 imonimoe, * mangalenja: rnokodoengkoel kom barakat, aka moikidongog iimoïkow kon tiita i Toehang, ki Allah-monimoe, inta pinongojowkoe naaia ko imonimoe; * 28 bo kooemaan im bala, aka doï' imoïkow mokidongog kon tita i Toehang, ki AJlah-monimoe, bo toemabat kon dalan inta sinoiendoe/koe naaia ko imonimoe, bo doemoedoei ko allah inta dia' kinO'taau an- mo ni moe. * 29 Aka diaan-don i Toeihang, ki AJlah-monimoe, imoïkow kom boeta' inta gama'an-monimoe pomiaan pogompoeon, jo momarakat imoï'kow kon toedoe im boeloed ing Gerizim bo moponigodi-ngodii imoïkow kon toedoe im boeloed i Ebaï. * Fososoembaari inta pili'on i Toehang kom boeta' ing Kanaan. 12 : 1 Jo naa i oea' bo atorang inta do e doeian- m o niim oe kopiaan, onda ing koonggot ing kobiagan-monimoe, kom boeta' inta sinogoesilai i Toehang, ki Allah i mogogoejang-monimoe, ko imonimoe. * 2 Bajongan im pososoembaan kon doeata i intau, inta oentoenon-monhnoe, dia' mobali' bo dia' pogoeraaiton-monimoe: kon toedoe im boeloed molaintoed bo kon tomboeloedëa bo koni 3 pononioengan. * Kokaion i medzbah-monia, rimoemoedon im batoe pososoembaan-monia, toeba'an kon toeloe' im pangkoi ing kajoe inita pososoembaan-monia, bo totadon in toelada in doeata-monia, simba' loemboe'on in tangoi in doeata-monia kom 4 boeta' inta toea. * Dika imoïkow moeoemba ko i Toehang, ki 5 AMah-mondimoe, na' intau inta toea; * tonga', dia' mobali' bo dia', tajakon-moinimoe i lipoe', inta tondi'on (pili'on) i Toehang, ki Allah-monimoe, nongkom bajongan i lipoe' im boeï'-monimoe, ■simba' popotonggolitoe'aniéa in tangoinjia kon toea. Kon toea-ta 6 im baja'an-monimoe, * bo kon toea-ta doman im podiaan-monimoe kom bajongan ing korban-monimoe inta pajongon bo Deuter. 12 : inta rata'an, bo sadaka bo oliig-monimoe ko i Toehang, koriban inta dinandi bo korban podoedoei ing koïbog tontani', bo ki adi' im bobiagon-monimoe inta totok i moena loemoeai kom bo- 7 boeladi'an. * Jo kon toea-ta doman mongaan imoïkow motoloeadi' kon tajowon i Toehang, ki Allah-monimoe, bo pqpia-piaan kong gina-monimoe kom bajongan i inta kinojanigkoman i lima-monimoe, inta binaraikatan i Toehang, ki Allah-moni- 8 mee. * Kom boeta' inta toea, dika doman imoïkow momia na' ki inta pinomia-naton ko naa, mangalenja: toibatoe'-tobatoe' i 9 momia kong ki inta motoelid kom pororainja tontani'. * Si naaia dia'-pa imoïkow nodapot kom pogogaian bo kom pogom poeon, inta hai ogoi i Toehang, ki AHalh-monimoe, ko imorii- 10 moe. * Tonga' afca loemolan-don imoïkow kon (toebig i) Jarlden, bo aka toemonggolitoe'-don kom boeta' inta bad ogoi i Toehang, ki Allah-monimoe, ko imonimoe, bo aka popodona'nja-don im bajongan ing kodop ko liboe-monimoe, bo mogoetoen-don imoïkow takin loenganga ing gina-monimoe, 11 jo kon dodai doman inta toea diaan-monimoe im bajongan ing korban, inta pinongojowkoe ko imonimoe, pobaja' i lipoe' inta pili'on i Toehang, ki Allah-monimoe, simba1' popotonggoliitoe'anëa in tangoinja. * Taöng pogogempasan bo pomomatoenan (pongongampoengan). 15 : 1 Kom potomboeloi ing kopaloetan im pitoe no taöng, pomi-, 2 aan-monimoe in taöng pongongampoengan. * Jo nanaa im bobaja' im pongongampoengan (pogogempasan) toea: Batoe'an i intau inta nopotomboli, empasonéa inta sinomboli in tongoipotakinëa ko inia; dilka-don poïgoemon im bold toea kon tongo potakinëa pinomaja' kong ginaloeméa; si aindoji pinomaloe' i 3 oëmpaisian, pohoiromat ko i Toehang. * Intau ango-angoi i mobajh" monimoe poïgoemon im boli, tonga' ki inta pinopoloean-monimoe kong ginaloem-monimoe, empason-monimoe. * 7 Aka ojoeon ing ko joeaJk-monimoe i intau boga', ko lipoe'-monimoe in tobatoe'-mai, kom boeta' inta ogoi i Toeihang, ki Allah-monimoe, ko imonimoe, dika togaton ing gina-monimoe pinomaja' mongojoengkoem ko lima-monimoe kong ginaloem- Deuter. 15 : 8 -monimoe infca boga' toea; * ipianja boeka'an-monimoe i li.ma takin moera ing gina bo popoloean ko pi a-pia-makow ko inda 9 inta toegat pake'onëa konig koboboga'nja. * O poloekad, simiba' gina-monimoe in. dia' pomoeka'an i raiian moraait nanaa: „Naanta, modioeg-don in. taöng inita mogimpitoe, taöng pogogempasan; pianja, dika-don mopoloean ko onoe-ka-don ko inia ! " Aka nanion, jo mdkoeani i intau boga' toea ko i Toehang sebab 10 gogoetoe -monimoe nion, bo potala'on imoïkow. * Dika nanion! ogoi ko inia bo dika motapod im pogotmoe aka ogoianmoe m eia, simiba biairalkatian i Toehang, ki AMah-monimoe, imoïkow kom bajongan i oaidan-monimoe bo kom bajongan i inita no- 11 doengkoel-monimoe. * Si oemoeran ojoeon i intau boga' kom boöta'-monimoe; sebab nion, pongojowlkoe ko imonimoe: Pokopia im poboboeka'-monimoe ko lima kong ginaloem-monimoe, ko intau ikoompig bo ko initau boga' kom boeta'-monimoe. * 12 Aka ginaloemmoe, intau Ibrani lolaki pinomaja' bobai, inita pinotaloeinjia im bataniganea ko inimoe, jo mokiompoe in sia ko inimoe onom no taong i onggotea, bo bad mg kon taöng inita mogimpitoe boelianmoe in sia ma ja' na' intau binatoenan. * 13 Bo aka boelianmoe-don in isia maja' na' intau binatoenan, jo 14 dika boelianmoe in sia takin lima dia' kobonoe; * dia' mobali' bo dia' ogoianmoe in sda kom bobiagonmoe, kom pajoi bo ko aniggoermoe; podoedoei im barakait i Toeihang, ki AUahmoe, ko 15 inimoe, nanion doman i ogoimoe ko inia. * Tano-tanobonmoe, kong kodipod ii'kow doman i ata kom boeta' i Maisir bo binatoenan i Toehang, ki AUahmoe, imoikow; sieba'o nion, pinongojowkoe inaa ko inimoe. * 16 Tonga' aka paniga', kai in singog i atamoe toea ko inimoe: „Doï'-don iakoeoi toemala' ko inimoe" — si motabi in sia ko inimoe bo ko intau bonoe im baloimoe, si moloenganga-ibi' ing 17 ginanja ing kom baloimoe — * jo gama'anmoe in totobok bo tobokon im bongolanea pojodapoton i iolingkop, jo mononoi-don in sia ki atamoe. Nanion doman im pomomiamoe ko i atamoe bobai. * Ramean toloe inia moloben. 1. Ramean Pasah. 16 . 1 Tano-(tanobon-monimoe im boelan i Abib bo pomiaan i ra- Deuter. 16 : mean Pasah pohoromat ko i Toehang, ki Allah-monimoe; sing kom boelan i Abib inatod i Toehang, ki Allah-monimoe, imoï- 2 kow iloemoeiai ko Masir pongantog in dolom. * Rata'an im bobiagon, pomiaan koriban Pasah ko i Toehang, ki Allah-monimoe, ko lipoe' inta piM'on i Toehang, simba' popotonggolitoe'anea in 3 tangoinja kon toea-ta. * Kon singgai inta toea, dika imoïkow mokaan ko onoe-don inta iragian. Pitoe no singgai i onggotea mokaan imoïkow ko roti inta dia' iragian, roti kinororigaan, sin takin ondok pinokolamemet-monimoe im pinoboboeat ko Masir, - simba' onda ing koonggot ing kobiagan-monimoe, tano-tanobon-monimoe in singgai pokoboeat-monomoe iloemoeai ko Maisir. * 4 Pitoe no singgai i onggotea, dia' mobali' koontongan ko imonimoe i ragi kon sinangkoeb im boeta'-monimoe. Jo ponoja', inta irata'monimoe mololaboeng kon singgai inta doengkoel toea, dika doman taia'an-monimoe i agaltéa oemaan in dolo-do- 5 lom-monik. * Dia' mobali' imoïkow morata' kom bobiagon inta pomiaan korban Pasah, ko lipoe'-ka inta ciida inlta ogoi i Toe- 6 hang, ki ALlah-monimoe, ko imonimoe; * sin tonga'-ibi1' ko lipoe' inta pïli'on i Toehang, ki Allah-monimoe, simba' popotonggolitoe'anëa in tangoinja, kon toea-ta im porata'an-monimoe kong koriban Pasah, naonda in sinoemojop-doin in singgai, popoto- 7 toeoe kon dodai imoïkow illoemoeai ko Masir. * Dia' mobali bo dia' doengoe'on bo kaanon-monimoe ing korban toea ko lipoe inta pili'on i Toehang, ki Allah-monimoe; jo mobajag-monik mobali'-don imoïkow moboeait bo moboei kom pogogoetoenan- 8 -monimoe. * Onom no singgai i onggotea mokaan imoïkow ko roti inta dia' iragian, bo isinggai inta mogimpitoe, toea in singgai moloben ko i Toehang, ki Allah-monimoe; kon singgai inta toea dia' mobali' imoïkow mogaid ko onoe-ka-don. * 2. Ramean pokokojoet (i-amean in domilnggoe). 9 Tonggiapon-monimoe kopitoe topopittoe no singgai, kabi ton kon singgai pomangkoian mokojoet, momangkoi-don imoi- 10 kow mononggiap kopitoe topopitoe no -singgai toea, * bo rameon-monimoe im pokokojoet (ramean in dominggoe) pohorom<-,t ko i Toehang, ki Allah-monimoe, pomiaan korban pogoendoeg ing koïbog-monimoe, podoedoei im pinomomarakat i Toehang, Deuter. 16 : 11 ki Allah-monimoe, ko imonimoe. * Popia-piaan kong gina imoïkow kon tajowon i Toelhang, ki Aliah-monimoe, takin i adi'-monimoe lolaki-bobai, takin i ata-monimoe lolaki-bobai, bo intau i Lewi, inta nogoeitoen ko liipoe'-moniimoe, bo intau ango-angoi, bo adi' oeno-oenon, bo bofoai nobaloe, inta ko joeak-monimoe, mangaten ja: ko lipoe*' inta pili'cn i Toehang, ki Allah-monimoe, 12 simtia' popotonggolitoe'nja in tangoinja kon toea-ta. * Tano-tanolbon, kong kolïpod imoïkow doman i ajta ko Masir, bo pokopia in dcdcedcei-monimo-e ko oea' (bo aitorang) naa. * 3. Ramean monolojaigan. 13 Ramean monololaigan rameon-monimoe pitoe no singgai i anggotëa, aka aindon sinipoen-monimoe im pajoi bo anggoer. * 14 Ko ramaan-monimce inta nion popia-ipiaan kong gina imoïkow takin i adi'-monimoe lolaki-boibai, bo i ata-monimoe lolaki-bobai, bc intau i Lewi, lbo intau ango-angoi, bo adi' osno-oenon. 15 bo bobai nobaloe, inta nogoetcen ko lipoe'-monimoe. * Pitoe no singgai i onggotéa im poram&an-monimoe, polioiromat ko i Toehang, ki Allah-monimoe, ko lipoe' inta pili'on i Toehang; sim fcanakaltam i Toehang, ki Allah-monimoe, imoïkow kom bajongan i inta modoengikoel-monimoe bo 'kom bajongan i oaidan i lima-monimoe. Sebab nion, popia-piaan kong gina imoïkow takin limbatoe ing gina-monimoe. * 16 Kom bonoe in tongo taöng, dia' mobali' bo dia', kotoloe im bajongan i intau lolaki ko joeak-monimoe mamangoi mokipodoengkoel ko i Toehang ko lipoe' inta pili'onéa, mangailenja: ko ramean roti inta dia' iragian (Pasah), ko ramean pokokojoet (ramean in idominggoe), lbo ko ramean monololaigan. Dika imoïkow toemajow ko i Toehang takin iima dia' ko- 17 bonoe; * batoe'an-monimoe i mamangoi takin modia-mai ko oliig (korban), podoedoei im bara;kiait inta inogoi i Toehang, ki Allah-monimoe, ko inia. * Dika doemoedoei ko oea' i ijntau kaper. 18 : 9 Aka toemoeot-don imoïkow kom boeta' inta ogoi i Toe- Deuter. _ _ . 18 • hang, ki Alah-monimoe, ko imonimoe, jo dika doedoeian-mom- moe i cea' kojojongo' inta pomiaan i intau inta nogoetoen kon 10 toea-ta. * Dika kodoengkoelan iko joeak-monimoe i intau, inta mogama' ko i adi'nja lolaki pinomaja' bobai pomiaan korban pajongon; dika kodoengkoelan ko intau mononanow, pinomaja' intau mononontoboeit, intau mopopomomangale kon tanda, * 11 intau balik-mata, intau iinta mopoloeai kon takit, intau inta mo],clibo' kon takit kom pakong, pinomaja' kon doeata, pinoma- 12 ja' intau inta mololibo' kon dimoekoed i intau minatoi. * Sim bajongan i intau inta momomia kong ki ïnita na'toea, mokojongo' ko i Toehang. Sebalb bajongan in totaau inta kojojongo' loea, oentoenon i Toehang, ki Allah-monimoe, imosia kon ta- 13 jowon-monimoe. * Kotoelid imoïkow kon tajowon i Toehang, ki 14 Allah-monimoe! * Silm bajongan im bangoesa, inta baja'an-monimoe oentoenon, mokidongog ko intau mononontoboet bo ko intau mononanow; tonga' ki inta na'toea ilarang i Toehang, ki Allah-monimoe, ko imonimoe. * Dandian kong koangoian i miabi. 15 Tonga' ko joeak-monimoe, nongkong ginaloem-monimoe, posindogon i Toehang, ki Alah-monimoe, silai-monimoe, i nam 17a tobatoe' na' lakoeoi naa; pokidongog ko inia! * Sing kaï n «i- 18 ngog i Toehanig ko inaiko':* „Posindogonkoe nongko joeaik ing ginaloem-monia, silai monia, i naibiJ:olbaitoe' na' ikow nion; oékatonkoe in singogikoe kom bibigea, bo &ia doman ï mogoeman ko imonia kom bajongan i inta pongojowkoe ko mia. * 19 Jo aika ki ine inta dof molkidongog kon isingog, inlta singogonea tajkin in tangoikoe, dia' mobali' bo dia' toeli'ankoe ing ki inta toea ko inia."* Lipoe' pololagoeian kom boeta' i(ng Kanaam. 19 ; 1 Aka aindon jopoe'on i Toehang, ki Allah- monimoe, im bangoesa kom boeta' inta ogoi i Toehang, ki Alah-monimoe, ko imonimoe, bo alka aindon oentoenon-monimoe imosia bo 2 toemonggoliitoe' imoïkow ko lipoe' bo kom baloi-monia, * jo dia mobali' bo dia' tontani'on-monimoe i lipoe' toloe no lipoe'an ko joeaik im boeta'-monimoe inta ogoi i1 Toehang, ki Allah- Deuter. 19 : 3 -monimoe, ko imonimoe pomiaan pogompoeon. * Dalan maja' i lipoe' inta toea in tompiiaan, bo tonsilaion toloe no posilaian im boeita'-monimoe, — inta ogoi i Toehang, ki Alah-monimoe, ko imonimoe; — simiba' batoe'an i intau inta nomaitoi, i mobali' molagoei kon toea-ta. * 4 Jo atorang inta pake'on ko inttau inta nomastoi bo nolagoei kon toea-ta simiba' mobiag in sia, nanaa: Aka ki ine inta nomatoi kon tonigo potakinéa, dia' sinoeodëa, sin dia'-bi' in sia nojpngo' ko inia ing kolaboeng bo 5 kolipod, mangaüenj'a: * aka dega' toemoeot-ka i intau kong kajoeon takin in tonigo poitakinéa mogimok konjg kajoe, bo moposiibat im bolioengëa pomoepoel kong kajoe, bo mopantoet i mata im bolioengëa kom poeloenja bo moïtoegat kon tongo potakinéa, siaanpe maitoi in sia, - jo intau inta toea i mobali' molagoei kon tobatoe'-mai i lipoe' inta toea, simba' mobiag in 6 sia. * Aka na' toea, jo ki inta mononoeli' kon doegoe' toea in. dia'-don mobali'' mogalow ko intau inta nomatoi toea — kong kopatioe-piatoe'-pa ing ginanja — , si aka mojajoe' im baja'anëa, dega' kobatoekanea bo patoionëa in sia, oempaka dia'-bi' popatoion in sia, sing kolaboeng bo kolipod in dia'-bi' in sia nojongo' 7 ko intau inta minatoi toea. * Sebaib nion, naa ing kojowkoe ko imonimoe: Tonitani'on-monimoe in toloe no lipoe'an silai monimoe. * 8 Bo aka aindon pokooladon i Toehang, ki Allah-monimoe, im boeta'-monimoe, na' dinandinjja ko mogogoejlang-monimoe, nomake' i ibat, bo iaka aindon inogoinja ko imonimoe in sinangkoeb(m) im boeta', inta dinandinja ogoi ko mogogoejang-mo- 9 nimoe, * aka doedoeian-monimoe totok im bajongan in tilta inta pinongojowkoe naaia ko imonimoe, bo motabi ko i Toehang, ki Allah-monimoe, bo oemoeran toemoetoei kon dalanéa, — aka nanion, jo doegangan-pa-monimoe i lipoe' toloe toea in 10 toloe-pa doman no lipoe'an; * isimba' dia' moïtotoejoe' in doegoë' i intau, inta dia'kotala', kom boeta'-monimoe, inta ogoi i Tcehang, ki Alaih-monimoe, ko imonimoe pomiaan pogompoeon, bo dia' kcitoegatan imoïkow in totoeli' in doegoe'. * (Indoi-ai ko Joesalk 20 : 7). 11 Tonga' aka ki ine i mojongo' kon toempala intau bo toectonea in sia., bo toengkoedonéa bo bongkoegonéa sampe mopaloet ing ginanja, oempaka i intau inta toea molagoei maja' Deuter. 19 : 12 in tobatoe'-mai i lipoe' inta toea, * jo dia' mobali' bo dia' popotaba'an ing goehangëa i lipoe'nja pokigama'an ko inia kon toea-ta bo popotamad in sia ko intau inta mononoeli kon doegoe toea, simba' patoion in sia. * Barakat ing goeja-goejang. 21 : 17 Adi' inta totok goeja-goejang, sia i mokodoengkoel kom barakat ing goeja-goejang, dia' mobali' bo dia', mangalenja. silai inta modoengkoelëa kong kajoeonan i ama nja, kobajongéa kodoea na' silai i adi' tongo doea, oempaka in sia la adi'-ka im bobai inta dia7 kinotabi. * Lobongon i intau inta pinopokokod kong kajoe. 22 Aka intau inta nomia ko romoe' bo hoekoemon in sia pa- 23 toion, bo patoion-monimoe in sia popokokod kong kajoe,* jo dika bio-bio'on-makow i av/akea kong kajoe toea oemaan ing kobajagan, si lobongon-pa-monimoe in sia kon singgai doraan inta toea,^dia' mobali' bo dia'; si intau inta pinopokokod, binoetoeng i Allaih in sia. Dika popoangoian-monimoe in dosa im boeta'-monimoe, inta ogoi i Toehang, ki Allah-monimoe, ko imonimoe pomiaan pogompoeon. * Bobiagon inta noïtabat pinomaja' noïsioeg. 22 : 1 Aka mokoontong imoïkow kon sapi pinomaja domba ing ginaloem-monimoe inta noïtabat, jo dika bio-bio'on-makow-monimoe im bobiagon toea; dia' mobali' bo dia' poboei-monimoe 2 im bobiagon toea kong ginaloem-monimoe. * Aka ginaloem-monimoe toea in dia' ncgoetoen kon dioeg-monimoe, pinomaja' dia' kotaauan- monimoe mongo ki ine ing ki togi kom bobiagon toea, jo pianja popotoeot im bobiagon toea kom bonoe ï lantoeng-monimoe, simba' mogoetoen takin im bobiagon-monimop oemaan i libo'on ing ginaloem-monimoe; bai n toea bo boeion- 3 -monimoe poboei im bobiagon toea ko inia. * Nanion ^doman im pomomia-monimoe kong kaldainja bo kom pakeangea bo kom bajongan i onoe-don, inta moboeli kong ginaloem-monimoe bo inta modoengkoel-monimoe; dika bio-bdo'on-makow monimoe ing ki inta toea. * Deuter. 22 : 4 Aka mokoontong imoïkow konig kaldai ing ginaloem-mo¬ nimoe pinomaja' sapinja, inta noïsioeg kon dalan, jo dika biobio'on-makow monimoe im bobiagon toea, dia' mobali' bo dia: toeloengan ing ginaloem-monimoe bo boeion bangonon im bobiagon toea. * Garandean in dangkoelon. 8 Aka moposindog imoïkow im baloi mobagoe, jo garan- dean-monimoe in dangtkoelon; simba' dia' popoangoi-monimoe im boli in doegoe' kom baloi-monimoe, aka molaboe' i intau (adi') nongkon talogëa. * Tonggjina ko ijntau ilnta momomoetoes. 24 : 16 Dika hoekoemon patoion ing ki ama' takin i adi'nja, bo dika hoekoemon patoion i adi' takin i ama'nja; dia' mobali' bo dia' tobaitoe'-tolbaJtoe' hoekoemon patoion -si romoe'nja tontani'. * 17 Dika imoïkow momeloeng kong kototoelid i intau angoangod bo i adi' oeno-oenon, bo dika gama'an im paJkeang im bo- 18 bai nobaloe inta koboli. * Tano-tanobon, kong kolipod imoïkow doman i ata kom boeta' i Masir bo aindon binatoenan i Toehang, kd Allah monimoe, nongkon toea-ta. Sebab nion, pokimiakoe ing ki inta nion ko imonimoe. * Kotabi i Intau ango-angoi bo adi' oeno-oenon bo bobai nobaloe. 19 Aka aindon imoïkow mokojoet bo kinoliongan-monimoe in tongo bogot im pajoï, inta kinotala'an-pa kong goba', jo dika-don imoïkow moboei mogama' kom bogotan inta toea; sin toea i mobali' silai i intau ango-angoi bo sdlai i adi' oeno-oenon bo silai im bobai noibaloe; simba' barakatan i Toehang, ki Allah-monimoe, imoïkow kom bajongan i oaidan i lima-monimoe.* 20 Aka aindon imoïkow mosipoe' kon toïgoe-monimoe, jo dika-don boeion-monimoe tondoedoeton i aigatëa; isi agatéa toea i mcbali' silai i intau ango-angoi bo silai i adi' oeno-oenon bo silai im bobai nobaloe. * 21 Aka mopaloet-don imoïkow mosipoe' kom boengai i ang- Deuter. 24 : goer-monimoe, jo dika-don imoïkow moboei mosipoe' ko agatëa, si agatea toea i mobali' silai i intau ango-angoi bo silai i adi' oeno-oenon bo silai im bobai nobaloe. * Oetat inta binaloe i boeloinja bobai dia' kogadi'. 25 : 5 Aka dojowa mogoetat, goeja-goejang bo ai-ai, nogoetoen kojoga-jogaloem, bo matoi in tobatoe' dia" kogaxii' lolaM, jo ki bqeloi i intau inta minaltoi toea, in dia' mobali' poboeloion i intau tongo doea inta deeman ginaloem; sim poboeloion-bi' i ipa'- 6 nja in sia, dia' mobali' bo dia'. * Bo adi' goeja-goejang inta pononggadii'nja, in tangoian in tangoi i oetatiëa inta minatoi toea; simiba' tangoi i oetatéa toea in dia' popatan ko joeak i intau Israël. * Odi-odi bo barakat. 27 : 11 Kon singgai inta toea pinongojow i Moesa ko intau minta in tita inta nanaa : 12 Aka iloemolan-don-makow imoïkow i Jarden, jo boeï' i Simeon, i Lew'i, i Joéda, i Isaöhar, i Joeisoef bo i Benjamin, in simindog kon toedoe im boeloed ing Gerizim, bo mopomaloe' im barakat (ko intau; * 13 bo boeï' i Rceben. i Gad, i Aser. i Zeboeion, i Dan bo i Naftali, in simindog kon toedoe im boeloed i Ebal, bo mopomaloe' i odi-odi, kaJi-monia : * 15 „Kooemaan im bala i intau inta momia kon toelaida pinakang pinomaja' ilomlboet, inta mokojongo' ko i Toehang, inta oaidan i lima i intau mopandoi bo inta inoékat kon tampat inta moïboeni. Jo ki inta naa im bai intotoeoeon im bajongan i intau, kaimonia: Amin! (Nanion!) * 16 Kooemaan im bala i intau inta moning'koele ko i ama'nja pinomaja1' ko i ina'nja. Jo ki inta naa im bai intotoeoeon im bajongan i intau, kaimonia: Amin! * 17 Kooemaan im bala i intau inta momamping (monisi') kom posigadan im boeta' in tongo potakinea. Jo ki inta naa im bai intotoeoeon im bajongan i initau, kaimonia: Amin! * 18 Kooemaan im bala i intau inta mopotabat ko intau bilog kon dalanéa. Jo ki inta naa im bai intotoeoeon im bajongan i intau, kaimonia: Amin! Deuter. 27 : 19 Kooemaan im bala i intau inita momeloeng kong kototoe- liid i intau ango-angoi bo i adi' oeno-oenon bo iin bobai nobaloe. Jo ki inta naa im bai intotoeoeon im bajongan i intau, kaimonia: Amin! * 20 Kooemaan im bala i intau inta moboeloi ko i boeloi i ama' nja; sin sinintakëa ing gogangikoeb i ama'nja. Jo ki inta naa im bai intotoeoeon im bajongan i intau, kaimonia: Amin! * 21 Kooemaan im bala i intau inta, tabea', mogagak kom binatang. Jo ki inta naa iim bai intotoeoeon im bajongan i intau, kaimonia: Amin! * 22 Kooemaan im bala i intau inta moboeloi ko i bobainja, inta tongoama'an pinomaja' tongoïna'an. Jo ki inta naa im bai intotoeoeon im bajongan i intau, kaimonia: Amin! * 23 Kooemaan im bala i intau inta moboeloi ko i goeja'nja. Jo ki inta naa im bai intotoeoeon im bajongan i intau, kaimonia: Amin! * 24 Kooemaan im bala i intau inta momatoi kon tongo potakinëa bceni-fcoenion. Jo ki inta naa im bai intotoeoeon im bajongan i intau, kaimonia: Amin! * 25 Kooemaan im bala i intau inta mogabait kon tondan, simba' momatoi in sia ko intau inta dia' fcotala'. Jo ki inta naa im bai intotoeoeon im bajongan i intau, kaimonia: Amin! * 26 Kooemaan im bala i intau inta dia' mopokoloben bo dia' doemoedoei kon singog i altorang naa. Jo 'ki inta naa im bai intotoeoeon im bajongan i intau, kaimonia: Amin! * 28 : 1 Aka pokopiaan-monimoe im pokokidongog ko i Toehang, ki Allah-monimoe, bo tano-tanobon-monimoe im bajongan in tita inta pinongojowkoe naaia ko imonimoe, jo tonggo'on i Toehang, ki Allah-monimoe, imoïkow, pokolantoedon kom ba- 2 jongan im bangoeisa kon slinangkoeb in doenia, * bo kooemaan imoïkow im bajongan im barakalt inta nanaa, inta mobali' Silai-monimoe, si nokidongog imoïkow ko i Toehang, ki Allah-monimoe, mangalenja: * 3 Kobarakat imoïkow ko liipoe' bo ko loemad! * 4 KobarakaJt ing ki adi'-monimoe bo bojo' im boata'-monirnoe! Kobarakat ing ki adi' im bobiagon-monimoe bo im pogogadi' in sapi bo domba-monimoe! * Deuter. 28 : 5 Kobarakat in tampakan-monimoe bo koejon-monimoe! * 6 Kobaraikat imoïkow tontani' aka toemoeot, bo kobaraikait imoïkow aka loemoeai! * 7 Bajongan ing kodop, inta molawang ko imonimoe, bongkoegon i Toehang bo popotamadéa imosia ko imonimoe: aka mamangoi imosia ko imonimoe, mongindalan tabatoe/; tonga' alka molagoeï imosia ko imonimoe, mongindalan pitoe. * 8 Ki Toehang i mopotaba' im barakatéa mokipotakin ko imonimoe, kon tampokan-monimoe bo kom bajongan i oaidan-monimoe, bo baraJkatanéa imoïkow kom boeta' inta ogoi i Toehang ki Allah-monimoe, ko imonimoe. * 9 Tonggadi'on i Toehang imoïkow na' intau mokoedoes, podoedoei i ibotéa, mangalenja: alka tano-tanobon-monimoe in tita i Toehang, ki Allah-monimoe, bo toemoetoei kon dalanëa. * 10 Aka ontongon im bajongan im bangoesa kon doenia naa ko moïkow in sinangoian takin in tangoi i Toehang, jo moondok imosia ko imonimoe. * 11 Ki inta mopia im popolebet S Toehang ko imonimoe bo ko i adi'-monimoe bo kong ki aldi' im bobiagon-monimoe bo kom bojo' ing goba'-monimoe, kom boeta' inta dinandi ko mogogoejang-monimoe, nomake' i ibot. * 12 Jo boéka'an i Toeihang ko imonimoe im pobobonoeanéa kong ki inta mopia totoik, mangailenja: langitéa, simba' popoonagëa i oejan kom boeta'-monimoe kon singgainja inta mopia, bo barakaitanëa im Ibajongan i oaidan i llima-monimoe; sampe mopoloean imoïkow kom bangoesa moanto', tonga' moïkow in 13 dia' moloea'n ko i ine-ka-don. * Pomiaan i Toehang imoïkow na' oeloe, deeman na' ipoet; koonggot-ikoonggot kolantoed-ikolanitoed imoïlTOW bo deeman koon^got-koonggot koompa'-koompa', mangalenja: aka mokidongog imoïkow kon tita i Toehang, ki Allah-monimoe, inta pinongojowkoe naaiia ko imonimoe, bo aka motanob bo doemoedoei imoïkow kon tita nion, * 14 bo dia' toemabat kong koloïgi pinomaja' kong koloanan kong ki inta pinotitakoe naaia ko imonimoe, bo dia' imoïkow doemoedoei bo rnosoemba ko allah tongo doea. * 15 Tonga' bai n dongka moballi', a'ka doï' imoïkow mokidongog ko i Toehang, ki Allah-monimoe, bo doï' doemoedoei totok kom 'bajongan in tita bo oea', inta pinongojowkoe naaia ko Deuter. 28 : imonimoe, jo kooemaan imoïkow im bajongan im bala inta nanaa, inta mobali' siM-monimoe, mangalenja : * 16 Kooemaan im bala imoïkow ko lipoe' bo ko loemad ! * 17 Kooemaan im bala in tongkolai-monimoe bo koejon-monimoe ! * 18 Kooemaan im bala ing ki adi'-monimoe bo bojo' im boeta'-monimoe! Kooemaan im bala ing ki aidi' im bobiagon-monimoe bo im pogogadi' in sapi bo domiba- monimoe! * 19 Kooemaan im bala imoïkow tontani' aka toemoeot, bo kooemaan im bala imoïkow aka loemoeai! * 23 Jo langit inta ko limonik i oeloe-monimoe im bali'on na' bitoe', bo boeta' inta ko limonag monimoe im bali'on na' oeatoi. * 25 Pokitalow i Toehang imoïkow kong kodop-monimoe: aka mamangoi imoïkow ko imonia, jo mongindalan tobatoe', tonga' aka molagoei imoïkow ko imonia, jo mongindalan pitoe; sampe pogogogitog imoïkow im bajongan ing karadjaan in doenia.* 28 Rongkoagon i Toehang imoïkow in tololongonon bo kobo- 29 bilog bo boendai; * sampe motoensinggai mokokajp imoïkow kom bonoe in sindip moromon, na' intau bilog; kooemaan im bodito imoïkow kom bajongan i oaidan-monimoe bo oemoeran tonga' tomiboga'an bo pojampatan imoïkow, bo dia' mongo tobatoe' i motoeloeng. * 36 Jo diaan i Toehang imoïkow taikin in datoe, inta doeï'on-monimoe ko imonimoe, kom bangoesa inta dia' kinotaauan-monimoe pinomaja' i mogogoejang-monimoe; kon toea-ta l mosoemba imoïkow ko allah tongo doea, inta pinomia nong- 37 kong kajoe bo nongikom batoe. * Nanion, mobali' imoïkow na' ki inta mókotalikokog bo ponango-nangoian bo pononingkoelean ko joealk im bajongan im bangoesa, inta poloemboe'an i Toehang ko imonimoe. * 38 Oempaika mdbajong im pajoi i atokon-monimoe, tonga' mojaikag doman ing ki inta kojoeton, sin daiton im pangkola' 39 kaanon. * Monompomomoelaan imoïkow 'kong goba' i anggoer bo mogaid kom bonoenja, tonga' dia' doman imoïkow monginoem pinomaja' monagoe' ko anggoer, sin daiton i oelod kaanon. * 40 Pangkoi in zait (bango') ojoeon ing ko 'imonimoe kon Deuter. 28 : sinangkoeib im boeta'-monimoe, tonga' dia' doman modoeng- koel-monimoe i lana paike'on-monimoe, si modait mototak im boengainja. * 42 Bajongan im pomomoelaan bo ajop kong goba'-monimoe, komintan pogoeraaton i obatog. * 41 Mök ot o n ggadi' imoïkow ko lolaiki bo bob ai, tonga' dia' do- man imoïkow motogi ko imonia, sin tonggataan imosia. * 43 Intau ango-angoi, inta ko joeak-monimoe, koonggot-koonggot kolantoed-kolantoed, tonga1' moïkow tontan'i' koonggot- 44 koonggot koompa'-koompa'; * mosia i mopoloean ko imonimoe, tonga' dia' imoïkow mopoloean ko imonia; mosia i mobali' na oeloe bo moïkow i mobali' na' ipoet. * 60 Jo popoangoi i Toehang ko imonimoe im bajongan i jampoi i Maisir, inta mokoondok totok ko imonimoe, lbo doemakit 61 ko imonimoe. * Dapotéa, popoangoi i Toéhang ko imonimoe i roepa-roepa i jampoi bo palnjaiki, inta dia' kinotangoian kom bonoe ing kitab torat (aitorang) naa, sampe daitonëa pogoe- 62 raaton imoïkow, * bo dongka mojakag i intau i agat-monimoe, oempalka kolipod ing kobajong-monimoe na' toendi ko langit; sin doï' imoïkow nokidongog ko i Toehang, ki AUah-monimoe.* 64 Popotaboed i Toehang imoïkow ko joeak im bajongan im fcangoesa, kom popcd im boeta' tongo losi modapot kon tongo losi, bo kon toea-ta mosoemba' imoïkow ko aJllah tongo doea., inta pinomia nongkong kajoe bo nongkom baitoe, inta dia' kinotaauan-monimoe pinomaja' i mogogoejang-monimoe. * 65 Ko joeak im bangoesa inta toea dia' doman imoïkow moloenganga ing gina, bo dia' im pogogaian im palad in siol-monimoe; sing kon toea-ta ogoian i Toehang imoïkow i liau ing gina, bo ki inta mopokidow i oelinag i mata, bo jobondol m 66 dodob. * Jo kobobiag-monimoe in dongka noïtogot-mai na' boeok tongo boenga", dolom bo si'nggai oeroton imoïkow bo o 67 potanow ko ilobongan. * Dolo-dolom-monik kaimonimoe: ,,Adodo'i, toonoe dega' bo mololaboeng!" bo mololaboeng kaimonimoe: „Adodoi, toonoe dega' bo möbajag!" si oeroton imoïkcw sebab oaidan mokotalikokog inta ontongon-monimoe. * 29 : 29 Ki inta noïboeni, jo toea ing kinotaauan-jbi' i Toehang, ki Allah-naton; tonga' ki inta pinoponiatanja, jo toea) ing ko inaton bo ko i adi'-naton, oemoeran-bi' mononoi; simlba' doedoei- Deuter. 29 : an-naton im bajongan ïn singog in tita (atorang) naa. * 30 : 11 Sin tita inta pinongojowkoe naaia iko imonimoe, deeman-bi' singog inta mongolantoed ko imonimoe pinomaja' mongoja- 12 joe' ko imonimoe. * Tita inta naa deeman-bi' ko langit, sampe mobali' imoïkow moisingog na naa: Ki ine dega' i moponik ko langit bo mogama' kon singog (atorang) toea ko inaton, sim- 13 ba' popodongogëa ko i naton bo doedoeian-naton ? * Tita inta naa deeman-bi' ko lolan-makow in dagat, sampe mobali' imoïkow mosingog nanaa: Ki ine dega' i loemolan kon dagat bo mogama' kon singog (atorang) toea ko inaton, simba' popo- 14 dongogëa ko inaiton bo doedoeian-naton? * Sin singog naa i modioeg totok ko imonimoe, mangalen ja: kom bonoe im bibig-monimoe bo kom bonoe ing gina-monimoe, isimba' doedoeian-monimoe. * 15 Naanta, kon singgai inta naa pinopotajowtkoe ko imonimoe ing kobobiag bo ing kopopia, ing kopopatoi bo ing kororo- 16 moe'. * Aka mokidongog imoïkow kon tita i Toehang, ki Allah-monimoe, inta pinongojowkoe naaia ko imonimoe, mangalenja: motabi ko i Toehang, ki Allah-monimoe, bo toemoetoei kon dalanéa bo doemoedoei kon titanja bo atorangëa bo oea'nja, jo mobiag imoïkow bo pokoanto'on bo barakatan i Toehang, ki Aliah-monimoe, imoïkow kom boeta' inta toïmboetoe- 17 ngan-makow monimoe naaia pomiaan pogompoeon. * — Tonga' aka oemoendok bo toemolikoed ing gina-monimoe bo doï' mokidongog imoikow, sin tonggomoelokanHbi' imoïkow ing kokoe.- 18 doeng bo pososoemba ko allah tongo doea, * aka na' toea, jo potaaukoe naaia ko imonimoe kon dia' mobal'i' bo dia' pogoeraaton imoïkow; bo dia' moon,ggot ing kobiagan-monimoe kom boeta' ko lolan-moentag i Jandén, inta pomiaan-monimoe pogompoeon. * 19 Jo kon singgai inta naa, gama'ankoe i langit bo boeta' bali'on takoesi ko imonimoe, ko aindon pinopotajowkoe ko imonimoe ing kobobiag bo ing kopopatoi, barakat bo boetoeng. Pili'-ka ing kobobiag; simba' mobiag imoïkow motoloeadi', * 20 mangalen ja: kotabi ing ki Toehang, ki Ailah-monimoe, bo mokidongog ko iNia bo doemondon ko iNia. Sing ki inta toea ing kobobiag-monimoe bo potonggolitoe'an-monimoe i moonggot kom boeta' inta dinandi i Toehang ko mogogoejang-monimoe, pinake'an i ibot. Deuter. Tongkojow i Moesa inta tontoeminja. 31 : 1 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Moesia kom bajongan i 2 intau Israël, * kai n singogéa ko imonia: „Naaia i aindon mogatoet bo dojowa no poeloe' no taöng i onggot ing kinobiagankoe; dia'-don iakoeo'i motaau loemoeai-toemoeot; bo kai n singog i Toehang ko inako': Dia' moballi' iikow loemolan i Jarden 3 naa. * Jo ki Toehang, kl Allah-monimoe, Sia tontani' i monongkioena ko imonimoe loemolan, bo Sia doman tontani' i momogoeraait kom bangoesa toea kon tajowon i mata-monimoe; simba' gama'an-monimoe im boeta'-monia. Ki Joesak i monongki- 6 oena ko imonimoe, podoedoei in singog i Toehang. * Sebab nion, koropot bo korogi imoïkow, dika moondok bo dika motalikokog kong kodop-monimoe, ising ki Toehang, ki AMajh-monimoe, ing kotaki-takin-monimoe, dia'-bi' lalat bio-bio'onéa-makow imoïkow bo dia'-bi' lalat tala'anéa imoïkow". 7 Kon toenglkoel in toea, inoïni' i Moesa ing ki Joesak, kai n singogéa ko inia kon tajowon im bajongan i intau Israël toea: „Koropot bo korogi! si iikow inta mogaJtod ko intau inta naa toemoeot kom boeta', inta dinandi i Tooliang ko mogogoejang-monia, pinake'an i ibot, bo ikow inta mobogoi im boeta' inta 8 toea ko imonia, pomiaan pogompoeon. * Jo ki Toehang tontani' i monongkioena ko inimoe; Sia ing fcotaki-takinmoe, dia'-bi' lalat bio-biö'onëa-maikow iikow bo dia'-bi' lalat tala'anéa iikow. Sebab nion, dika moondok bo dika oemoendok!" * 14 Nopaloet-makow kon toea, jo kai n singog i Toehang ko i Moesa: „Naaia i modioeg-don in djandjimoe. Oïni'-don ing ki Joesak bo toemoeot kom baloi pojojosipoenan, simba' podaporkoe in tita ko inia." Naonda i namangoi-don ing ki Moesa bo 15 ki Joesak bo sinoemoeot-don kom baloi pojojosipoenan, * jo nokipogontong-don ing ki Toehang kom baloi toea1 kom bonoe i oïgi lokoetoi, bo oïgi lokoetoi toea i noisindog ko ngara im 23 baloi toea. * Kon toea, jo pinodapot-don i Toehang in tita ko i Joesak, ki aidi' i Noen, kainia: „Koropot bo korogi! si ikow i modia ko intau Israël toemoeot kom boeta', inta dinandikoe ko imonia, nomake' i ibot, bo Aikoeoi ing kotaki-takinmoe." * 24 Naonda i nodait-don i Moesa pinahis im bajongan in si- 25 ngog in torat (atorang, oea') naa kom bonoe ing kitab. * jo Deuter. 31 : nongojow-don in sia ko intau i Lewi, inta noboelig kom bantal 26 in tita i Toehang, kainia: * „Gama'-don ing kitab torat (atorang) naa bo oekaton kon dampig im bantal in tita i Toehang, ki Ailah-monimoe, simba' kitab naa i mobali' na' takoesi ko 27 imonimoe kon toea-ta. * Si aindon kinotaauankoe i oempaling do kololoeanct-monimoe. Sedang-pa akoeoi naa i a pa bia-ibiag bo kctaki-takin-pa monimoe, jo mooempaling doman imoïkow ko i Toehang; jo bai mbi' dongika bo kopajtoiankoe-don. * — 28 Tokoöini'-don im bajongan ing goehangëa minta im boef-monimoe bo bajongan im bobato minta bo mosipoen ko inako'; simba' singogonkoe im bajongan in singog naa ko indongogan-makow-monia, bo gama'ankoe i langit bo boeta' bali'on takoe- 20 si ko imonia. * Si aindon kinotaauankoe kong kopatoiankoe-makow jo pokoboeroekon-monimoe ing gogoetoe'-monimoe bo toemabat imoïkow kon dalan, inta pinokitoetoeikoe ko imonimoe; sampe kooemaan imoïkow im bala kon singgai toemi, si momia imoïkow kong ki inta moromoe' kon tajowon i Toehang, gogingoton-monimoe in Sia i oaidan i lima-monimoe (toelada i allah)." * Lolihag i Moesa. 30 Kon toengkoel in toea, nosingog ing ki Moesa ko indo- ngogan-maJkow im bajongan im pinojogaloeman minta i intau Israël kom bajongan in singog lolibag naa, oemaan i nodapot kom popodéa, kainia: 32 : 1 „Taan im bongolan, e langit minta, simba' mosingog ia- koeoi; bo indongog-ai, e boeta', in singog im bibigkoe. * 2 Aka mobali', tongginakoe in toemotoejoe'an-mai na' oejan, bo singogkoe in toemotoejoe'an-mai na' oloe'; na' oejan morogot kom pomomoelaan motoloelboe', na' oejan doemondong kom bonok. * 3 Sim potaaukoe-don in tangoi i Toehang; horomaton ing ki Allah-naton! * 4 Na'-don doempilat in Sia! mopia i oaidanéa, si motoelid im bajongan in dalanéa. Sia ing ki Allah inta motoelid, bo dia' kooebol in Sia, moadil bo motoelid in Sia. * 5 Tonga' ki adi'nja (intau Israël) i moraat imosia, Deuter. 32 : noïkalintoeang bo moromoe' im boeï'-monia. * 6 Nanion dega' in totoeli'-monimoe ko i Toehahg, e intau nopompoelong bo noboendai? Deeman-ka Sia ing ki Ama'-monimoe, inta nokotonggadi' ko imonimoe, inta nopoojoeon bo nokojoton ko imonimoe ?* 7 Tano-tanobon in singgai i moena-monik, tondoedoeton ing ki inta nobali' kon taöng i intau moenamonik; libo'on ko i ama'-monimoe, simba' oéoemanon-monia ko imonimoe, libo'on kong goehangëa-monimoe, simba' pogoeman-monia ko imonimoe. * 8 Kon toengkoel ing ki inta Molantoe-lantoed kom bajongan i onoe-don i nonogoesilai kom boeta' im bajongan im bangoesa, kon toengkoel im pinopojogoeatanëa im bangoesa i intau, jo sinantoe'nja im posigadan im bajongan im bangoesa, podoedoei ing kolbajong i adi' i Allali. * 9 Jo ki Toehang i motogi ko intau Israël, bo ki Jakoeb in sinogoesilainja. * 10 Nodoengkoeléa in sia (ing ki Israël) ko lopa' im belantara, kom boeta' inta moïngongow bo inta mokotalikokog; iliboenja in sia bo nonoïmata ko inia, bo ilookadanëa in sia na' batol i matanja. * 11 Na' tongkai i lagapan garoeda' (nasar), inta moloekad kom poegadëa bo koemea-keat ko limonik i adi'nja, na' toea nosongka' in Sia kong kolikipéa bo binoeatëa in sia, bo binabanja in sia kon toedoe ing kolikipéa. * 12 Tonga'-lbi' ki Toehang tontani' i nogatod ko inia; bo dia' mongo tobatoe' i allah tongo doea i notoeloeng ko iNia. * 13 Pinopobaja'nja in sia kon toedoe im boeloed im boeta', bo pinokaanëa in sia i ajop im boeta'; pinokitotopanéa in sia im biloek nongkom boeloed batoe bo lana nongkon doempilat inta motogat totok. * 15 Naonda ing ki Jakoelb i nongaan-don bo nobotoeg-don, bo naonda i nolongo'-don ing ki Jesjoeroen (intau Israël) Deuter. ^ : J° nomingkod-don in sia — sin totoeoe, nolongo'-don bo noloben-don bo nolanoi-don in sia — 'bo sinala'anéa-don ing ki Allah, inta nopokobali' ko inia, bo pinogogitogêa in doempilat in salamatéa. * 16 Pinojongkit-monia i ijanëa, si nosoemba ko alliaiVi tongo doea, nopogogingot imosia ko iNia takin ing ki inta mokojongo' totok : * 17 nobogoi imosia ing korban kon takiit bo kon doea/ta, ko allah, inta dia'-pa lalat kinotaauan-monia kolipod, ko allah (doeata) mobagoe, inta bagoe noïangoi, inta dia' nokoondok 'ko niogogoejang-monimoe. * 18 Naanta, Doempilat inta nopokobali' ko inimoe, im ibinio-ibio'moe-makow, ibo kinolionganmoe ing ki Allah, inta nokotonggadi' ko inimoe * 36 Tonga' ki Toehang-bi' i mopoojoeon ing ki inta motoelid ko intaunja bo motabi ko i atanja, aka ontongonea-don ko nodait-don i ropot-monia bo dia -don i intau, oempaka tobatoe', inta mokomia ko onoe. * 37 Jo kon dodai doman inta toea, kai n singogéa: „Ko onda-bi' de ga' i allah-monia ? ko onda-bi' diega' in doempilat inta pinonioengan-monia ?* 38 inta nongaan-don ko longo' ing korban inta irata'-monia, inta nonginoem-don ko anggoer ing korban inta sinigit-don-monia. Pianja, mobangon in doeata toea bo motoeloeng ko imonimoe, mobali' pononicengan-monimoe ! * 39 Naaia indoi-ai-don monimoe, kon tonga'-(bi' Akoeoi ing ki Allah,ibo dia bidon onda i allaJh tongo doea kon tajowonkoe Akoeoi i momomatoi bo Akoeoi i momomiag, Akoeoi i mororimoemoed bo Akoeoi i mononompia, bo oempaka tobatoe' dia' inta mokoboeli nongko limakoe.* 40 Si Akoeoi i motonggo' ko limakoe na' langit bo mopongibot ing kobobiagkoe mononoi : * 41 aka inata'koe-don in soemalakoe inta mopooeli-oelinag, bo limakoe im pinojangkom kom pohohoekoem, jo Akoeoi i motoeli' kom ibajongan ing kodopkoe, bo motoeli' kom ibajongan i intau inta moiongo' ko iNako'. * Deuter. 32 : 42 Tonggadi' im piotkoe im pololangoeonkoe in doegoe', nongkon doegoe' i intau inta pinatoi bo i intau inta ijampat, bo soemalakoe i mokaan kon tapoe', nongko oeloe in datoe ing kodop. * 43 E bajongan iim bangoesa, poloiibag pohoromat ko intau-i-Toehang! sin Sia i motoeli' kon doegoe' i intaunja, bo mopoangoi in totoeli' kong kodopéa, bo mopoojoeon i ampoengan kom boeta' i intaunja.* 44 Na' toea, noïangoi-don ing ki Moesa bo siningogea im bajongan in singog i lolibag naa, ko indongogan-maJkow i intau moanto' toea, ki Moesa bo ki Joesak, ki adi' i Noen. * 45 Naonda i nodait-don i Moesa siningog im bajongan in isi- 46 ngog inta nion kom bajongan i intau Israël, * jo kai n singogea ko imonia: ,,Tano-tanobon im bajongan in tonggina, inta pinodapotkoe naaia iko imonimoe; simba' toendoel'on-monimoe ko i adi'-monimoe, bo doedoeian-monia totok im bajongan in 47 singog in torat (atorang) naa. * Sin singog inta naa deeman singog tojape' ko imonimoe; sin singog naa ing ikobobiag-monimoe, bo singog inta naa i mopoonggot ing kobiagan-monimoe kom boeta', inta gama'an-monimoe ko lolan-m^kow i Jarden. * Kinopopatoi i Moesa. 48 Kon singgai doman inta toea, jo nosingog-don ing ki Toe- 49 hang ko i Moesa, kainia: * „Potakod-don iikow kom iboeloe-boeloedan i Abarim, kom boeloed i Nebo, kom boeta' i Moab, inta nojogintontong i Jericho, ibo toemanow kom boeta ing Kanaan, 50 inta ogoikoe ko intau Israël pomiaan pogompoeon. * Kon toedoe im boeloed, inta takodonmoe toea, ing kopatoianmoe bc moïdondon^don ko i nai lakimoe, na' ki goeja-goejangmoe doman, ki Haroen, kolipod inta minatoi kon toedoe im boeloed i 51 Hor bo noïdondon-don ko i nai lakinja.* Sing kamoenda i noïtala'-don ko iNako' ko j,oea-joeak i intau Israël, kon toebig i Meriba kon dioeg ing Kades,, ko lopa' im bplantara Tsin, bo dia' pinokolobenmoe in tangoikoe iko joea-joeak i intau Israël. * 52 Selbab nion, ikow in dongka moïndoi kom boeta' inta toea, inta nojogintontongmoe, tonga' dia' mobali' iikow toemoeot kom boeta', inta ogoikoe ko intau Israël. * Deuter. 34 :1 Kon toea, jo namonik-don ing ki Moesa nongko lopa' i Moab ibo notakod-don kom boeloed i Nebo, toedoe (im boeloed) im Pisga, inta nojogintontong i Jericho. Kon toea-ta pinoonL°n& * J üehang ko inia in sinangkoeb(m) im boe1 La', manga- 2 lenja: boeta' ing Gilead nodapot kon Dan, * bo sinangkoeb(m) im boeta' i Nafitali, bo boeta' i Efraïm bo i Manase, bo sinangKoeb(m) im boeta' i Joeda nodapot kon dagat kon dampig in 3 tojopan, * bo boeta' kon dampig-monag bo bo&ta' i Jarden too 4 lopa i Jericho, lipoe' im bango', nodapot kon Soar. * Jo nosingog ing ki Toehang ko i Moesa, kainia: „Boeta' inta naa inta dinandikoe, nomake' i ibot, ogoi ko i Ibrahim bo ko i Isak bo ko i Jakoeb, kainako : boeta' inta naa i ogoikoe kom boei'moe; pinoontongkoe ko matamoe tontani', sin dia' mobali' iikow loemolan-makow." * 5 Jo nogopang-don ing ki Moesa, olit i Toehang, kon toea-ta, 6 kom boeta' i Moab, podoedoei in singog i Toehang. * Bo ilobong-don i Toehang in sia kom bonoe i lopa' tobatoe' kom boeia i Moab, inta nojogintontong im Bet-Peor. Jo oempaka tobatoe , dia i nototaau ko ilobongan i Moesa magi' in singgai inta naa. * 7 Kon dodai ing ki Moesa i nogopang-don, ainidon mogatoet bo dojowa no poeloe' no tabng ing kmobiagane"a; jo matanja 8 in dia -n toea, jo minatoi-don ing ki Elon, intau i Zeboeion toea, bo ilobong in sia ko Ajalon, kom boeta' i Zeboelon. * 13 Noïdoedoei ko inia, jo ki Abdon bidon, ki adi' i Hilel, intau 14 im Pireaton, i nomarenta ko intau Israël. * Nokotonggadi7 in sia ko adi' lolaki opat no poeloe1' bo toloe no poeloe' ing ki ompoenja lolaki, inta sinoemakoi kong kaldai bata' pitoe no poeloe' no batoe'. Pinarentaaniëa i intau Israël oealoe no taöng 15 i onggotëa. * Kon toea, jo minatoi-don ing ki Abdon, ki adi' i Hilel, intau im Pireaton toea, bo ilobong in sia kom Pireaton, kom boeta' i Efraim, kom boeloe-boeloedan i intau i Amalek. * K i Simsoii, Ktnobobali' i Simson. 13 : 1 Noïdoedoei kon toea, jo noboei bidon i intau Israël nomia kong ki inta moraat kon tajowon i Toehang. Sebab nion, pinopotamad bidon i Toehang imosia ko lima i intau im Filistin, opat no poeloe' no taöng i onggotëa. * 2 Kon toengkoel in toea, ojoeon i lolaki tobatoe^ ko lipoe' in Sorea, nongkom boeï' i Dan, tangoinja ki Manoah; jo ki 3 boeloinja im banto', dia' mononggadi'. * Komintan-don nobali', jo nokipogontong i malaikat i Toehang kom bobai inta toea, kai n singogëa ko inia: „Naanta, totoeoe, banto' iikow, dia' kogadi', tonga' naaia i monogoesian iikow bo mononggadi' ko 4 adi' lolaki tobatoe'. * Sebab nion, o poloekad iikow, dika mo- Hakim 13 : nginoem ko anggoer bo kon sopi bo dika mokaan ko inta ha- 5 ram (poton). * Sin totoeoe-bi', monogoesian iikow bo mononggadi' ko adi' lolaki tobatoe', jo oeloenja in dia' mobali' kooekatan in tosilad pomomangkoeloeg; si adi' inta toea i mobali' intau mogamal nongkon sian-pa i ina'nja, bo sia doman i momangkoi momoeli ko intau Israël ko lima i intau im Filistin. * (Ko intau mogamal, indoi-ai ko Noemeri VI.). 24 Jo totoeoe, bobai inta toea i nononggadi' ko adi' lolaki tobatoe', inta sinangoianëa ki Simson. Adi' ki inta toea i moto- 25 loeboe' bo binarakatan i Toehang. * Jo Roh i Toehang i nomangkoi nogaid kom bonoe ing ginanja, kom pinogoetoenan i intau i Dan, kom posigadan in Sorea bo Estaol. * Ki Simson i noboeloi kom bobai im Filistiiu 14 : 1 Komintan-don nobali', jo namonag ing ki Simson i lipoe' in Timnat bo inontongëa kon toea-ta i mongodeaga tobatoe' 2 i intau im Filistin. * Naonda i inoïboei domai in sia, jo nosingog in sia ko i ama'nja bo ko i ina'nja, kainia: „Naanta, kon Timnat inontongkoe i mongodeaga tobatoe', aka mobali', jo poïgoemon- 3 -monimoe in sia ko i togi gadi' pomiaan ki boeloikoe." * Tongaf kai n singog i ama'nja bo i ina'nja ko inia: „Dia'-don dega' i mongodeaga tobatoe'-mai ing ko joeak im bajongan i adi' bobai ing ginaloem bo bangoesamoe, bo maja'-bi' iikow mogama' kom bobai nongko intau im Filistin, intau kaper toea? Kai n toebag i Simson ko i ama'nja: „Aka mobali', jo poïgoemonmce in sia pomiaan ki boeloikoe; sin sia toea ing koïbog- 4 koe." * — Dia' kinotaauan i ama'nja bo i ina'nja, kong ki inta toea i noïangoi nongko i Toehang; mangalenja: potajakan i Simson kom poenang, simba' moropatoi i intau im Filistin; sing kon toengkoel in toea intau im Filistin i momarenta ko intau Israël. * — 5 Kon toea, jo namonag-don ing ki Simson kon Timnat takin i ama'nja bo i ina'nja. Naonda i nodapot-don imosia kong goba' i anggoer kon Timnat, jo noliodot-mai nojodoempapak 6 in sia in singa bata', sindalan moganggor. * Kon toengkoel in toea, kinotoropan-don i Roh i Toehang ing ki Simson bo binisi'nja in singa bata' toea, na' intau inta nobisi' kong ki adi' im bembe'; jo oempaka onoe-ka-don dia' ing ko limanja. Tonga Hakim 14 : dia' pinotaaunja ko i ama'nja bo ko i ina'nja ing ki inta pino- 7 mianja toea. * Na'toea, namonag-don in. sia bo nojosingog-don i mongodeaga inta toea bo nogoeman-don. * 8 Naonda im binaja'an-makow dega' in tongonoe-mai no singgai, jo minaja' bidon in sia in Timnat simba' moboeloi-don ko inia; kobaja-baja', sinoemabat in sia noïndoi kon dodot in singa toea. Jo totoeoe, kon toelan in singa toea ojoeon im 9 poegad im pasoekan kobonoe im biloek. * Kon toea jo ginama'nja-don im biloek toea bo sindalanëa kinaan. Naonda in sia i nodapot-don ko i ama'nja bo ko i ina'nja, jo inogoinja doman ko inaja doea im biloek toea bo kinaan-don-monia; tonga' dia' pinotaaunja ko imonia kong ginama'nja im biloek toea nongkon toelan in singa. * 10 Naonda ing ki ama'nja i minaja'-don nokipodoengkoel ko mongodeaga toea, jo pinomia i Simson kon toea-ta im pomokaanan podoedoei i oekoe-oekoed in tajow-mobiag. * 11 Dinia i ondok-monia ko i Simson, ginama' ing ginaloem ï mongodeaga toea i intau toloe no poeloe', simba' mosia toea i 12 oemoeran o poloekad ko i Simson. * Kon toea, nosingog ing ki Simson ko imonia toea, kainia: ,,Aka mobali', jo monangki'-pa iakoeoi ko imonimoe. Aka kon dalom im pitoe no singgai im pomokaanan naa bo mokotangoi imoïkow kon tangoi in tangki'koe naa, jo mobogoi iakoeoi ko imonimoe in djoembah toloe no poeloe1', bo lamboeng bo solana' toloe doman no poe- 13 loe'. * Tonga' aka dia' imoïkow mokopotaau ko inako' in tangoinja, jo dia' mobali' bo dia' moïkow i mobogoi ko inako' in djoembah toloe no poeloe', bo lamboeng bo solana' toloe doman no poeloe'." — Kai n singog-monia ko inia: „Pogoeman-don in tangki'moe nion; monik, popodongog-don ko inami!" * 14 Kai n singogéa ko imonia: „Tangoi in tangki'koe! Ki inta mokokaan im pinomoeka'an ing kaanon, ki inta moropot im pinomoeka'an i moromimit." Kon dalom in toloe no singgai, dia'-pa doman imosia no- 15 kopogoeman ko mangalenja.* Kon singgai inta noginggopat, jo kai n singog-monia ko i boeloi i Simson: „Tonggomoelok-ai-pa ing ki boeloimoe; simba' pogoemanëa ko inimoe i mangale in tangki'nja toea. Aka dia', jo toeroebon-nami iikow bo baloi i ama'moe. Dega' sinonsomamoe, ing kami ko naa, sim- 16 ba' mobali' boga' ing kami?" * Kon toea, jo toemompongom- Hakim 14 : balan-mai ing ki boeloi i Simson ko inia, kainia; „Naanta, mo- jongo' iikow ko inako' bo dia' iikow motabi ko inako'. Si nonangki'-bi' iikow ko intau galoem i lipoe'koe, bo dia'-bi' pinotaaumoe ko inako1' in tangoi in tangki'moe toea". Kai n toebag i Simson ko inia: „Totoeoe, sedang-pa ko i ama'koe bo ko i ina'koe, dia'-bi' pinogoemankoe in tangoi in tangki'koe naa, 17 jo bai m-bi' dongka bo pogoemankoe ko inimoe?" * Tonga' oemoeran-don toemompongombalan-mai in sia ko i Simson oemaan i ai-mopaloet im pitoe no singgai im pomokaanan toea. Sebab nion, kon singgai inta nogimpitoe toea pinogoeman-don i Simson in tangoi in tangki'nja ko inia, sim binoeoianëa-mai ing ki Simson. Polat pinogoeman im bobai toea in tangoi in 18 tangki' toea ko intau galoem i lipoe'nja toea. * Sebab nion, jc kon singgai doman inta nogimpitoe toea, kon dia'-pa sinoemoeot ing ki Simson kom pososioeganëa, nosingog i intau i lipoe' inta toea ko i Simson, kaimonia: „Onoe-bi' i moromi-romimit kom biloek ? bo onoe-bi' i moropo-ropot kon singa ?" Kai n toebag i Simson ko imonia: „Aka dia' imoïkow nomadjeko in sapikoe, jo dia' doman nodoengkoel-monimoe in 19b tangoi in tangki'koe!" * Jo dinoemoko-dokot-don in toroe'nja 20 bo minaja'-don in sia namoeik im baloi i ama'nja. * Kon toea, jo inogoi-don ing ki boeloii i Simson toea kon ton go potakin i Simson tobatoe', inta nogatod ko inia kom pinoboeloianëa. * Ki Simsotti i !mtfropat)oi takin i intau im Filistin. 15 : 1 Naonda im binaja'an-makow in tongonoe-mai no singgai, kom pokokojoet, jo minaja' bidon ing ki Simson nokipodoengkoel ko i boeloinja, dinianja ing ki adi' im bembe' tobatoe'; kai n singogëa (ko i noenoetonëa): „Aka mobali', jo ojoeon in singog tongopi' inta podapotkoe ko i boeloikoe." Tonga' dia inogoi i noenoetonëa ing ki Simson toemoeot kon toeotea, * 2 kainia: „Kom pororaikoe nojongo' totok iikow ko inia; sebab nion, aindon inogoikoe in sia kon tongo potakinmoe. Deeman-ka ki ai-ainja inta moloena-loenat in sia? Pianja, sia-don i moba- 3 li' ki boeloimoe, mononggolioe ko i goeja-goejangea." * Kai n singog i Simson ko inia: „Aka momia iakoeoi naaia ko inta 4 moraat ko intau im Filistin, jo deeman tala'koe!" * Kon toea, Hakim 15 : minaja'-don ing ki Simson bo dinomokëa i oengkoe' toloe no gatoet no batoe', bo pinojotogotëa i ipoet in dojowa-dojowa bo ginakodanëa in toga' jamboetan kon sigad im batoe'an i ipoet 5 toea. * Nopaloet-makow toea, jo pinojongkitëa im bajongan in toga' jamboetan toea bo binoelianëa im bajongam i oengkoe' toea kong goba' i intau im Filistin , ko joeak im pajoi inta nodandang-don. Na'toea im pinononoeroebëa kom bontoejoengan im pajoi inta aindon kinojoet bo pajoi inta dia'-pa kinojoet, 6 bo pangkoi i anggoer bo pangkoi im bango'. * Naonda in sinondoedoet-don i intau im Filistin i romoe' toea, jo kaimonia: „Ki ine-bi' dega' inta nomia naa?" ojoeon i intau i nogoeman, kainia: ,,Ki Simson, mototaka i intau in Tim-nat; sing ginama' i noenoetonëa ing ki boeloi i Simson toea bo inogoinja kon tongo potakin i Simson." — Sebab nion, minaja'-don i intau im Filistin bo sinoeba'-monia im bobai inta toea bo bonoe im ba- 7 loi i ama'nja. * Kon toea, kai n singog i Simson: „Aka nanion im pinomomia-rnonimoe, jo dia' mogogai iakoeoi aka dia'-pa 8 kotoeli'ankoe ing ki inta toea ko imonimoe." * Jo binongkoegëa imosia, ginomoe-gomoe'-mai im paa bo siol-monia, totoeoe modamal i intau. Nopaloet-makow in toea, jo namonag-don in sia bo nogoetoen in sia kom bonoe i angob kom boeloed i Etam.* 9 Kon toea, jo noboeat-don i intau im Filistin bo sinoemoe- 10 ot kom boeta' i intau i Joeda nodapot ko Lehi. * Jo nolibo'-don i intau i Joeda, kaimonia: „Nongonoe si mamangoi-bi' monoeboe imoïkow ko inami?" Kai n toebag i intau im Filistin: „Kami naa i mamonik motokig ko i Simson, simba' pomiaan-nami 11 ko inia naonda doman im pinomomianja ko inami." * Kon toea, jo minaja'-don i intau i Joeda, toloe no riboe ing kobajongëa, i angob kom bonoe im boeloed i Etam, kai n singog-monia ko i Simson: „Eta, dia'-bi' iikow nototaau kong kami ing ko limonag im parenta i intau im Filistin ? Nongonoe si nomia-bi' iikow ko nanion ko inami naa?" Kai n toebag i Simson ko imonia: „Naonda irn pinomomia-monia ko inako', jo na'toea doman im 12 pinomomiakoe ko imonia!"* Kai n singog-monia ko inia: „Kami naa i mamonag motokig ko inimoe bo popotamad-nami iikow ko lima i intau im Filistin." Kai n singog i Simson ko imonia : „Aka nanion, jo pongibot imoïkow ko moïkow 13 tontani' in dia' monimpal ko inako'." * Kai n toebag-monia ko inia: „Deeman-bi' nanion, sin tonga'-bi' ing kami Hakim 15 : motokig ko inimoe bo popotamad-nami ko intau im Filistin, tonga' doï'-bi' totok ing kami momatoi ko inimoe." Kon toea, jo sinokig-don-monia in sia i oelang mobagoe dojowa, bo inatod-monia nongkom boeloed batoe toea. * 14 Kon toea, naonda i nodapot-don ing ki Simson ko Lehi jo sinomoe-don i intau im Filistin in sia kogio-giow, bo kon dodai doman inta toea kinotoropan-don i Roh i Toehang in sia, bo oelang inta pinotokig kong kokalëa i nobali'-don na' siningkoi inta nopokak, dapotëa, oelang inta pinotokig ko inia i na'- 15 -don nolomboet ko limanja. * Kon toea, inontongëa-mai in toelan i ajoi ing kaldai tongo siat, inta iloemboe' kon toea-ta, sinoentoenëa i limanja, pinoejoetéa bo pinobongkoegéa ko intau 16 tongo riboe. * Nopaloet-makow toea, jo kai n singog i Simson: ,,Pinobongkoegkoe totok ko imonia in toelan i ajoi ing kaldai, pinatoikoe i intau tongo riboe in toelan i ajoi ing kaldai !" * 17 Naonda in sia i nopaloet-don nosingog ko na'toea, jo iloemboe'nja-don in toelan i ajoi ing kaldai toea. Sebab nion, sinangoianëa in tampat inta toea: Ramat-Lehi (ramat = toedoe; lehi — toelan i ajoi). * 18 Jo totoeoe mojogang totok in sia. Sebab nion, nokoeani in sia ko i Toehang, kainia: ,,0 Toehang, aindon pinokiaidmoe ko i atamoe naa im pinoboboeli naa; jo dia-dia'-ka i ata naa i matoi i jogang bo moïlaboe' kom bonoe i lima i intau kaper 19 toea?" * Kon toea, binotak i Allah in tangkoelembongëa ko Lehi (toelan i ajoi) toea, polat iloemoeai in toebig nongkon tampat inta toea bo nonginoem-don in sia, bo noboei-don nojoton in sia. Sêbab nian, sinangoian i intau im boekaka' inta toea: boekaka' pinokoeanian; inta ko Lehi magi' in singgai inta naa. * 16 :1 Komintan-don nobali', minaja' ing ki Simson ing Gaza (lipoe' i intau im Filistin) bo nongandoep kom baloi tobatoe'.* 2 Naonda im pinotaau-don i intau ko intau ing Gaza kong ki Simson i noïangoi-don ko lipoe', jo iliboe-monia in sia bo inapa'an-monia in sia ko lolingkop i lipoe'; tonga' dinoemona imosia in tonggobii toea, kaimonia: ,,Bai moniar im pomataan bo pa- 3 toion-naton in sia." * Jo nogogai-pa ing ki Simson oemaan im pongantog in dolom. Kon toea, jo nobangon-don in sia bo kinantanganëa i lolingkop i lipoe' talcin in salabakoenja dojowa bo binoeatëa takin ing gogoealëa, pinotaanéa ko obaganja bo Hakim 16 : dinianja notakod kon toedoe im boeloed, inta nojogintontong i Hebron. Ki SLmsön i inakalan i Delila bo dinomok i intau im Filistin. 4 Noïdoedoei kon toea, nomahang ing ki Simson kom bobai tobatoe', inta nogoetoen ko lopa' in Sorek, tangoinja ki Delila.* 5 Kon toea, jo namangoi-don in datoe minta i intau im Filistin nokipodoengkoel kom bobai inta toea, kaimonia: „Pianja, ikow i momoeoi ko inia, simba' kotaauanmoe mongo onoe im pangkoi i ropotéa inta na'toea ing kolobenéa, bo onoe dega' im ponalow-nami bo onoe dega' im potokig-nami ko inia, inta dia' kobontowanéa. Aka nanion, jo batoe'an-nami i mobogoi im pera ko inimoe tongo riboe bo mogatoet no pata' (± ƒ 1870.-).* 6 Sebab nion, nosingog ing ki Delila ko i Simson, kainia: „Aka mobali', jo pogoeman-pa ko inako' mongo onoe im pangkoi i ropotmoe inta nanion ing kolobenéa, bo onoe dega' im 7 potokig ko inimoe inta dia' kobontowanmoe?" * Kai n toebag i Simson ko inia: „Aka tokigon iakoeoi i oelang pitoe no boenga' inta mongobagoe, jo dia'-don iakoeoi motaau momia ko onoe bo ropotkoe in dia'-don moïlioe ko ropot i intau tongo 8 dcea." * Jo dinia-don in datoe im Filistin ko i Delilia i oelang pitoe no boenga' inta mongobagoe. Kon toea, jo sinokig-don 9 i Delila ing ki Simson i oelang toea, * kojogot i intau, inta mongongapa' ko i Simson, i limitoe'-makow kom bonoe im baloinja. Tonga' naonda ing ki Delila i nokoeoek, kainia: „E Simson, intau im Filistin i motoeot ko inimoe!" jo noliodot-mai binontow i Simson i oelang toea, na' tongkai in siningkoi ing kapot inta nopokak kon toeloe'. Dia'-pa doman kinotaauan i rahasia im pangkoi i ropotéa. * 10 Kon toea, kai n singog i Delila ko i Simson: „Naanta, ikow i nopogogitog ko inako' bo nongoebol ko inako'. Jo naaia, pogoeman-pa mongo onoe dega' i mobali' potokig ko inimoe (inta 11 dia' kobontowanmoe)." * Kai n toebag i Simson ko inia: „Aka tokigon iakoeoi pokoringkoeton i alit inta mobagoe-pa, inta dia'-pa pinake' ko onoe-don, jo dia'-don iakoeoi motaau momia ko onoe bo ropotkoe in dia'-don moïlioe ko ropot i intau tongo 12 doea." * Kon toea, jo pinogama'an-don i Delila ko alit inta mobagoe-pa, bo pinotokigéa ko inia, kojogot i intau mongongapa' Hakim 16 : ko i Simson i limitoe'-makow kon toeotëa. Tonga' naonda ing ki Delila i nokoeoek, kainia: „E Simson, intau im Filistin i motoeot ko inimoe!" jo noliodot-mai binontow i Simson i alit toea na' tali in sapatoe. * 13 Kon toea, kai n singog i Delila ko i Simson: „Magi' inaa ikow i nopogogitog ko inako' bo nongoebol ko inako'. Pogoeman-ka-don ko inako' mango onoe i mobali' ipotokig ko inimoe (inta dia' kobontowanmoe). Kai n toebagëa: „Aka boeok i oeloekoe pitoe no boto' im pojoabolonmoe pojotakinon im pokaan i abolon bo gakodon kom pakoe' moloben inta popokeket kon salabakoe, jo dia'-don iakoeoi motaau momia ko onoe bo ropotkoe in dia'-don moïlioe ko ropot i int.au tongo doea." * 14 Kon toea, naonda i nololot-don ing ki Simson, jo pinojoabol-don i Delila im boeok i Simson pitoe no boto' pinojotakin im pokaan i abolon bo ginakodëa kom pakoe' moloben inta pinopokeketëa kon salabakoe. Tonga' naonda in sia i nokoeoek, kainia: ,,E Simson, intau im Filistin i motoeot ko inimoe!" jo nobangon-don in sia kom pinosioeganëa, polatëa iraboet im pakoe' takin i inta inabol toea kon salabakoe. * 15 Kon toea, kai n singog i Delila ko i Simson: „Na'-bi' onda in singogmoe ko inako', kainimoe: „Akoeoi i motabi koinimoe!" sing ginamoe in deeman akoeoi ing ki togi. Naaia aindon kotoloe iikow nopogogitog ko inako' bo dia' doman pinogoemanmoe ko inako' mongo onoe im pangkoi i ropotmoe nion." * 16 Potomboeloi in singgai im binoeoianëa in sia takin in singogëa bo i ngoenoe-ngoenoengéa sampe notompok-don ing gina 17 i Simson. * Sebab nion,, pinoponiatanja-don ko i Delila im bajongan i rahasia in dodobéa, kai n singogéa ko i Delila: , ,,Dia'-pa lalat i oeloekoe kinooekatan in tosilad pomomangkoeloeg; si akoeoi intau inta mogamal ko i Allah nongko moïntokan-mai. Aka bangkoeloegan-don i oeloekoe, jo toemala'-don i ropotkoe ko inako' bo moloengkojo'-don iakoeoi, dia'-don iakoeoi motaau momia ko onoe bo ropotkoe in dia'-don moïlioe ko 18 ropot i intau tongo doea." * — Naonda ing ki'notaauan-don i Delila ko aindon pinoponiata i Simson im bajongan i rahiasia in dodobéa, jo pinokioïni'nja-don in datoe minta im Filistin, kainia: „Koligai-don imoïkow, si aim pinoponiatanja ko inako' im bajongan i rahasia in dodobea." Kon toea jo namangoi-don im bajongan in datoe1 im Filistin ko inia bo dinia-monia in Hakim 16 : 19 doit toea. * Naonda i nololot-don ing ki Simson, jo inoïni' i Delila i intau tobatoe', inta pinokibangkoeloeganëa kom boto'an im boeokéa pitoe ko oeloenja. Na-'toea, noloengkojc/-don in 20 sia, inoemcendok-dcn i ropotëa ko inia. * Kon toea, nokoeoek ing ki Delila, kainia: ,,E Simson, intau im Filistin i motoeot ko inimoe!" Jo polat-don nokopondam in sia kom pinosioeganëa, kom pororainja: Mokoboeli iakoeoi na' kolipod bo moïsimparoet"; sin dia' kinotaauanëa kong ki Toehang i aindon sinoe- 21 mala' ko inia. * Kon toea, jo dinomok-don i intau im Filistin in sia bo kinoeïl-monia i matanja dojowa no simpal, bo inatod in sia kong Gaza bo sinokig-monia in sia im baraga' bitoe' dojowa no boenga'. Jo dongka monangkaboejow-mai in sia kong gilingan kom bonoe in toetoepan. * Kinopopatoi i Simson. 22 Nopaloet-makow kon toea, jo boeok i Simson inta binangkoeloegan i noboei-don nonoroetoeb. * 23 Komintan-don nobali', jo nojosipoen im bajjongan in datoe im Filistin, nomia kong korban moloben ko i allah-monia, inta sinangoian ki Dagen,, bo nopia-piaan kong gina, kaimonia: ,,Naanta, aindon pinopotamad i allah-naton ko lima-naton ing 24 ki Simson, kodop-ixaton!" * Na'toea doman im bajongan i intau; naonda i inontong-monia ing ki Simson, jo dinajo-dajpw-monia ing ki allali-monia, kaimonia": Naanta, aindon pinopotamad i allah-naton ko lima-naton ing kodop-naton, inta nomogoeraat kom boeta'-naton bo nomatoi kon totoeoe mobajong i intau-naton!" * 25 Kojogot imosia mopia-piaan kong gina, jo nosingog imosia, kaimonia: ,,Pokiöini'pa-mai ing ki Simson, simba' mogogitog in sia kon tajowon-naton!" Kon toea, jo pinokigama'-doin-monia ing ki Simson pinoloeai kom bonoe in toetoepan, bo nogogitog in sia kon tajowon-monia. Naonda in sia im pinopo- 26 sindog ko joeak i oïgi im baloi toea, * nosingog ing ki Simson ko adi' inta nokapit ko inia, kainia: ,,Dona'-ai-pa iakoeoi kadaian, simba' popokokapkoe-pa i limakoe ko oïgi inta pongan- 27 tang im baloi inta naa, simba' oemandol iakoeoi ko inia." Jo baloi pososoembaan inta toea nopoeling i intau lolaki-bobai; bajongan in datoe im Filistin komintan kon toea-ta, bo ko Hakim 16 : atop im baloi toea ojoeon dega' toloe-mai no riboe i intau lolaki-bobai, inta nopia-piaan kong gina sing ki Simson toea. * 28 Kon toengkoel in toea, nokoeani ing ki Simson ko i Toehang, kainia: „O Toehang, aka mobalf, tanob-pa iakoeoi bo pokoropot-pa iakoeoi ing komintan naa, o Allah! simba' motoeli'-pa iakoeoi ko intau im Filistin, oempaka dongka-bi1' to- 29 lioe i matakoe tongo simpal!" * Nopaloet-makow toea ginakapan i Simson i oi'gi dojowa, inta pongantang im baloi toea, inta kinolitoe'an i omonikanéa, oïgi tobatoe'' i limanja koloanan bo 30 oïgi tobatoe' i limanja koloïgi. * Kon toea, nokoeoek in sia, kainia: „Kopatoi iakoeoi taki-takin i intau im Filistin!" polat kinoemoedoeng in sia takin ropot. Jo nooempag im baloi inta toea bo noïdantoeg kom bajongan in datoe bo kom bajongan i intau inta kom bonoenja. Jo intau inta pinatoinja kong kinopatoianéa toea, i mobajo-hajong ko intau inta pinatoinja onda ing koonggot ing kinobiaganéa. * 31 Noïdoedoei kon toea, jo namangoi-don im bajongan i oetatéa bo ginaloeméa, binoeat-monia i awakëa bo dinia-monia in sia bo ilobong-monia in sia kon sigad in Sorea bo Estaol, kon tambak i Manoah, ki ama'nja. Jo pinarentaan i Simson i intau Israël dojowa no poeloe' no taöng i onggotëa. * ooOoo KI ROET. Kj Naomi bo M Roeit. 1 : 1 Komintan-don nobali', kong kinoparentaan-pa i hakim im boeta' i intau Israël, jo pinomoeka'an i malarat ing kaanon. Sebab nion, minaja'-don i lolaki tobatoe' nongko lipoe' im Betlehem, kom boata' i Joeda, takin i boeloinja bo i adi'nja lolaki dojowa, sinoemala' kom boeta' inta toea, maja' toemong- 2 golitoe' ko lopa' i Moab. * Intau inta toea tangoinja ki Elimelech, bo ki boeloinja tangoinja ki Naomi, bo tangoi i adi'nja < dojowa, tobatoe' ing ki Machlon bo tobatoe' ing ki Chiljon; mosia motoloeadi' naa intau i Efrata nongko li poe' im Betlehem, kom boeta' i Joeda. Nodapot-don imosia ko lopa' i Moab bo sinoemonggolitoe' kon toea-ta. * 3 Ki Elimelech toea, ki boeloi i Naomi, minatoi-don, bo 4 dongka ki Naomi taja toloe motoloeadi' i mobiag-pa. * Jo adi' lolaki dojowa toea, noboeloi-dcn imosia ko mongodeaga i Moab; tobatoe' tangoinja ki Orpa bo tobatoe' tangoinja ki Roet. Naonda i nogoetoen-don imosia kon toea-ta dega' mopoeloe'- 5 -don no taöng i onggotéa, * jo minatoi-don doman in taja doea toea, mangalenja: ki Machlon bo ki Chiljon. Na'toea, kinotala'an dongka bobai inta toea nopaloet-makow kong kinopatoian i boeloinja bo i adi'nja lolaki dojowa toea. * 6 Noïdoedoei kon toea, jo noboeat-don in sia taki-takin i mototakanja dojowa bo minaja' noboei-don nongko lopa' i Moab toea; sing kinodongoganéa-don ko lopa:' i Moab, ko aindon sinanowan i Toehang i intaunja bo inogoianéa-don ing 7 kaanon imosia. * Sebab nion, iloemoeai-don ing ki Naomi taki-takin i mototakanja kom pinotonggoliitoe'anëa. Kobaja-baja' 8 imosia, moboei-don kom boeta1' i Joeda, * jo nosingog ing ki Naomi ko i mototakanja dojowa toea, kainia: „Poboei-don imoïkow, tobatoe'-tobatoe' kom baloi i ina'moe. Bai ng ki Toehang i momarakat ko imonimoe, podoedoei im pinomomia-namoenda ko i adi'koe inta minatoi toea bo ko inako' doman. * 9 Ogoian-pa doman i Toehang imoïkow i loenganga ing gina, Roet 1 : in tobatoe'-tobatoe' kom bonoe im baloi i boeloimoe." Jo inajokanéa-don in taja doea. Kon toea, jo nongombal-don in taja 10 doea takin singog moropot, * kai n singog-monia ko inia: „Dia' mobali' bo dia' kami doman i maja' takinmoe, kom bangoesa- 11 moe." * Tonga' kai n singog i Naomi: „Pianja, poboei-don e adi'koe. Nongonoe si maja'-bi' imoïkow takinkoe? Dia'-don mokotonggadi' iakoeoi ko adi' lolaki, inta mobali' ki boeloi- 12 moe. * Pianja, poboei-don e adi'koe, baja'-don! si aindon nogogoejang totok iakoeoi, dia'-don motaau mokipoboeloi. Jo oampaka dega' kom pororaikoe i mokotonggadi'-pa iakoeoi ko 13 adi' lolaki, * na'-bi' onda bo mobali' imoïkow mogola-golat oemaan i adi' inta toea i moïtoi-don? Ki inta toea dega' i mogimalow ko imonimoe mokipoboeloi? Dika nanion, e adi'koe! Lima i Toehang i nondorot ko inako', bo jobondol ing ginakoe 14 i noïlioe ko jobondol ing gina-monimoe." * — Jo nongomba.1 bidon imosia takin ombal moropot. Kon toea, jo inajokan-don i Orpa ing ki goeja'nja bo noboei-don in sia, tonga' ki Roet 15 i noanga' ko i goeja'nja. * Sebab nion, kai n singog i Naomi: „Indoirai-ka, ing ki doo'moe i aindon noboei kom bangoesanja bo kon doeatanja; pianja, ikow doman im poboei-don doemoe- 16 doei ko inia." * Tonga' kai n toebag i Roet: ,,Dika-bi' iakoeoi pakisaan goemoeat ko inimoe bo moboei; sing ko onda-ka im baja'anmoe, jo kon toea-ta doman im baja'ankoe; ko onda-ka im posioeganmoe, jo kon toea-ta doman im posioegankoe; bangoesamoe nion im bangoesakoe; ki Allahmoe nion ki Allahkoe;* 17 ko onda-ka ing kopatoianmoe, jo kon toea-ta doman ing kopatoiankoe bo polobongan ko inako'. Popooemaan i Toehang im bala iakoeoi, aka toemala' iakoeoi ko inimoe, kolikoedéa in 18 djandji-don i mopojogoeat ko inimoe bo ko inako'."* — Naonda i inontong-mai i Naomi kon dia'-don mosimbaloei ing ginanja maja' takinëa, jo dia'-don nonimbajow ing ki Naomi. * 19 Na'toea, minaja'-don in taja doea bo nodapot-don kom Betlehem. Naonda in sinoemoeot-don in taja doea kom Betlehem, jo n,oliai komintan ing gina i intau bonoe i lipoe' i nokoontong-mai ko inia bo nosingog im bobai, kaimonia: „Sia 20 toea dega' ing ki Naomi?" * Tonga' nosingog in sia ko imonia, Roet 1 : kainia: „Dika-don koeoekon-monimoe iakoeoi ki Naomi (= kololoenatkoe), mani' koeoekon-don iakoeoi ki Mara (— ki Mopait, ki Bodito); sing ka inta Mokawasa i nobogoi ko inako' 21 ing ki inta mopait totok. * Dodai noboeat-mai iakoeoi nongko naa miokaja iakoeoi, tonga' pinopoboei i Toehang iakoeoi na' intau boga'. Nongonoe-bi' dega' sing koeoekon-bi'-monimoe iakoeoi ki Naomi? sing ki Toehang-dom i nopokotala' ko inako' bo ki inta Mokawasa i nopobodito ko inako'." * 22 Na'toea, noboei-don ing ki Naomi, sinakinan i Roet, bobai i Moab, mototakanja, inta nokipotakin ko inia nongko lopa' i Moab. Nodapot imosia kom Betlehem kom pinomangkoian im pokokojoet. * Ki Roet bo ki Boaz. 2:1 Ko j|oeak ing ginaloem i Naomi ojoeon i lolaki tobatoe' inta mokaja, nongkom boeï' i Elimelech, tangoinja ki Boaz. * 2 Kon toea, nosingog ing ki Roet, bobai i Moab toea, ko i Naomi, kainia: „Aka mopia doman, jo ogoi-pa iakoeoi maja' ing goba' mcgimoejoek kon simpoengoian im pajpi kong goba' i intau inta moïbog mobogoi ko inako'." (Indoi-ai ko Lew.19: 9-10; Deuter. 24 : 19-21). Kai n toebag i Naomi ko inia: „Baja'- 3 -don e adi'koe." * Kon toea, jo minaja'-don in sia. Naonda i nodapot-don in sia kong goba', jo nogimoejloek-don in sia kon simpoengoian im pajoi ko likoed i intau mokokojoet. Jo noïtomboetoeng in sia kong goba' i Boaz, intau nongkom boeï' i Elimelech. * 4 Kon toea, noïangoi ing ki Boaz nongkom Betlehem bo nosingog ko intau mokokojoet, kainia: „Aka mobali', jo ki Toehang ing kotaki-takin-monimoe!" Kai n toebag-monia ko inia: 5 ,,Aka mobali', jo barakatan-pa i Toehang iikow!" * Noïdoedoei kon toea, nolibo' ing ki Boaz kon tonggoeloe i intau mokokojoet toea, kainia: ,,Ki adi'-bi' dega' i ine i mongodeaga inta 6 toea?" * Kai n toebag in tonggoeloe i intau mokokojoet toea: ,,Bobai inta toea intau i Moab, sia toea inta noïangoi taki-takin 7 i Naomi nongko lopa' i Moab. * Noïangoi bo nolibo' in sia, kainia : Aka mobali', jo ogoi-pa iakoeoi mogimoejoek bo mosipoen ko inta sinala'an i intau mokokojoet. Na'toea im pinoöangoinja bo nogimoejoek in sia nongkon dolo-dolom modiodop magi' Roet 2 : 8 inaa; gogio' dia' nogogai in sia." — Kon toea, nosingog ing ki Boaz ko i Roet, kainia: .,Indongqg-ai-moe-pa, e adi'koe, dika iikow maja' mogimoejoek kong goba' tongo doea; bo dika iikow 9 joemajoe' ko naa, tonga' toemakin ko olitkoe bobai. * Indoian pokopiaan im pinokojoetan-monia, doemoedoei ko imonia; dika moondok, si aindon sinongginaankoe i olitkoe lolaki simba' dia' tojape'on-mai monia iikow. Bo aka mojogang iikow, jo baja' doman kon tampajang bo ponginoem kon toebig inta 10 sinajoök i olitkoe lolaki." * Kon toea, jo dinoemangop-don ing ki Roet, kai n singogëa ko inia: „Nongonoe si nokodoengkoel-bi' i ata naa totabi kon tajowon i toeang, sampe moïbog-bi' 11 ing ki toeang moïndoi ko i ata naa, intau ango-angoi?' * Kai n toebag i Boaz ko inia: „Totoeoe, aindon inooeman ko inako' im bajongan i inta pinomiamoe ko i goeja'moe nopaloet-makow kong kinopatoian i boeloimoe, naonda iikow in ,sinoemala'-mai ko i ina'moe bo ko i ama'moe bo ikom boeta' kinobotakan i impoejoeanmoe, bo minaja' im bangoesa tobatoe inta dia -pa 12 moenamoe kinotaauan. * Aka mobali', jo ki Toehang i motoeli ko oaidanmoe nion ko inimoe. Aka mobali', jo oaidanmoe toea in toeli'an kotompo-tompod i Toehang, ki Allah i intau Israël inta kon sioep ing kolikipëa i inangoimoe pinonioengan!" * 13 Kai n toebag i Roet: ,„Kotabi-pa i ata naa, toeang! Totoeoe, pinopoloenganga i toeang ing gina i ata naa, oempaka dia i ata naa mobali' potongkaion ko ata bobai tobatoe i toeang. 14 Ko orasi pongongaanan kai n singog i Boaz ko i Roet: „Koligai-pa iikow ko naa, pokaan-pa ko roti naa bo popotagom-pa im bonsig i rotimoe ko losing naa. Kon toea, jo ilimitoe'-don ing ki Roet kon dampig-monag i intau mokokojoet, bo pinopoabat-don i Boaz ko i Roet in toïgoe inangag, jo nokaan-don in sia sampe nobotoeg, bo ojoeon-pa doman i agabea. * 15 Naonda i aindon sinimindog ing ki Roet si moboei-don mogimoejoek, jo nongojow-don ing ki Boaz ko olitea, kainia. „Dona'-ai-makow a pqgimoejoekanéa ko joeak im pajoi inta 16 aindon binogot, dika imalowan-monimoe in sia. * Mani'-ka, moilanoe-lanoe-mai tantakan in toemongo simpoengoi ko inta Mnojoet-monimoe, simba' imoejoekonëa, bo dika imoïkow moniba' ko inia." * 17 Na'toea, nogimoejoek-don in sia kon simpoengoian im pajoi kong goba' toea oemaan i nololaboeng; kon toea, ilidokëa Roet 2 . ing ki inta inimoejoekea toea. Jo nodoengkoelëa magi' dega' 18 dojowa-mai no belek ing kobajongea. * Binoeatea bo sinoemoeot ko lipoe'. Naonda i inontong-makow i goeja'nja ing ki inta pinoejoetea bo ki inta pinoloeai i Roet bo inogoinja ko inia 19 i agat im pinongaananea si nobotoeg-don, * jo kai n singog ï goeja'nja ko inia: „Nogimoejoek ko onda dega' iikow ing kon singgai inta naa? Kobarakat in sia inta notabi ko inimoe!" Jo ïnooeman-don i Roet ko i goeja'nja ko i ine im pinogaidanea, kainia. „Intau inta pinogaidankoe kon singgai inta naa, 20 ki Boaz in tangoinja." * Kon toea, kai n singog i Naomi ko inia. „Barakatan-pa doman i Toehang in sia, inta motabi ko mtau inta mobiag-pa bo ko intau inta minatoi!" Kai n singog doman i Naomi ko inia: „Intau inta toea ginaloem-naton bo sia doman in itobatoe' i intau inta patoet motoboet kong kajoeonan-naton (bo moboeloi kom bobai inta nobaloe ko i adi' 21 koe)." (Indoi-ai kon Deuter. 25 : 5-6)* Kai n singog i Roet, intau i Moab toea: „Pinogoemanéa doman ko inako', kainia: Pogimoejoek ko naa takin i intaukoe sampe naonda i modait-monia kojoeton im bajongan im pajoikoe inta kong goba'." * 22 Kai n singog i Naomi ko i Roet, mototakanja: „E adi'koe, pianja loeai-don iikow takin i olitéa bobai; simba' dia' i intau 23 kong goba' tongo doea i mopokosoesa ko inimoe."* Sebab nion, kotaki-takin in sia i olit i Boaz bobai bo nogimoe-gimoejoek kon simpoengoian im pajoi, sampe nodait kinojoet im pajoi toea. Nopaloet-makow in toea, jo oemoeran nogoetoen in sia kom baloi, ko i goeja'nja. * Pinototoniboeloi i Boaz naja doea i Roet. 4 : 13 Naonda im binajaTan-makow dega' in tongonoe-mai no boelan, jo notoniboeloi-don ing ki Boaz taja doea i Roet. Noïdoedoei kon toea, jo nonogoesian-don ing ki Roet, podoedoei im barakat i Toehang, bo nononggadi' ko adi' lolaki tobatoe'. * 14 Kon toea, nosingog im bobai minta ko i Naomi, kaimonia: „Dajowon ing ki Toehang, si inogoinja ko inimoe i intau mototoboet. 15 Koloben in tangoinja ko joeak i intau Israël! * Aka mobali', jo sia i mopoloenganga ing ginamoe bo momiag kong kogogoejanganmoe; sin sia im pinononggadi' i mototakamoe inta motabi ko inimoe, bo kopopianja ko inimoe i moïlioe kong kopo- 22 Roet 4 : 16 pia i adi' Maki pitoe." * Kon toea, jo ginama'-don i Naomi i adf inta toea bo sinompoenoekëa, bo sia doman i nobali' mo- 17 bobajatëa. * Jo bobai inta nojodolaag kom baloinja, sinangoian-monia i adi' inta toea ki Obed, kaimonia: „Ko i Naomi aindon nobali' i adi' lolaki tobatoe'!" Ki Obed toea ki ama' i Isaï, ki laki i Daoed. * 18 Jo naaia ing ki adi' ki ompoe i Peres: Ki Peres i noko- 19 tonggadi' ko i Hesron; * ki Hesron i nokotonggadi' ko i Ram; 20 ki Ram i nokotonjggadi' ko i Aminadab; * ki Aminadab i nokotcinggadil' ko i Nahsjon; ki N-absjon i nokotonggadi ko i Sal- 21 men; * ki Salmon i nokotonggadi' ko i Boaz; ki Boaz i noko- 22 tonggadi' ko i Obed; * ki Obed i nokotonggadi' ko i Isaï, bo ki Isaï i nokotonggadi' ko i Daoed. * ooOoo i. KI SEMOEËL. Kinobobali' i Semoeël. 1:1 Ko moena-monik ojoeon i intau lolaki tobatoe', inta nogoetoen ko lipoe' i Rama, kom boeta' in Soef, kom boeloe-boeloedan i Efraim, tangoinja ki Elkana, ki adi' i Jeroham, ki 2 ompoe i Elihoe. * Ki Elkana toea noboeloi kom bobai dojowa; tobatoe' tangoinja ki Hana, bo tobatoe' tangoinja ki Penina. Ki Penina toea ing kogadi', tonga' ki Hana in dia' kogadi'* 3 Potomboeloi in taöng moboeat i intau inta toea nongko lipoe nja mamonik i lipoe' in Silo, ma ja' mosoemba ko i Toehang, ki Allah im bajongan in tantara ko langit, bo mobogoi ing korban ko iNia. — Kon toea-ta ojoeon i imang i Toehang, 4 ki Hofni bo ki Pinehas, ki adi' i Eli lolaki do jowa. * — Aka momia ing ki Elkana toea kong korban, jo ogoianëa in tapoe' ing korban toea ing ki Penina, ki boeloinja, bo bajongan i adi'nja lolaki-bobai, dega' tongonoe-mai no silai (Indoi-ai ko Lew. 5 III); * tonga' ki Hana ogoianëa in silai tongo bobat, sin dia' kogadi' i'nsia; pinopobanto' i Toehang in sia. Oempaka na'toea, 6 mot(abi-bi' doman ing ki Elkana ko i Hana. * Tonga' ki Penina i nopogogingot totok ko i Hana, simba' mopopatoe' kong gina- 7 nja, sim pinopobanto' i Toehang ing ki Hana. * Jo na'toea ing gogoetoe'nja im potomboeloi in taöng, aka mamonik imosia maja' im baloi i Toehang, pinokotakitéa ing ginanja, sampe 8 mongombal ing ki Hana bo doï' mongaan. * Tonga' kai n singog i Elkana, i boeloinja, ko inia: ,,E Hana, nongono,e si mongombal-bi' iikow? nongonoe sin doï'-bi' iikow mongaan? bo onoe i mokojobondol kon dodobmoe? Deeman-ka akoeoi naa i mo- 9 pia-pia ko inimoe ko adi' lolaki mopoeloe'?" * Tonga' sinimindog-don ing ki Hana, dia'pa. nongaan kon toeot pongongaanan-monia toea, bo si'noemajow ko i Toehang. — Jo ki Eli i limitoe'-makow kong kadera kon dioeg in salabakoe i lolingkop im baloi i Toehang. * 10 Sebab josisi' ing ginanja inta na'toea, jo nongombal ing I Semoeël 1 : 11 ki Hana rimindoe-rindoet kojogot in sia moïgoem do'a, * bo nodandi in sia, kainia: „O Toehang! ki Allah im bajongan in tantara ko langit, aka1 ikoema bo tanowanmoe i roriga ing gina i atamoe "naa bo aka moïtanob ko inimoe i ata naa; aka dia' kolionganmoe i ata naa, bo ogoianmoe i ata naa i adi' lolaki tobatoe', jo ogoi i ata naa in sia ko i Toehang onda ing koonggot ing kobiaganëa bo oeloenja in dia7 kooekatan in itosilad pomomangkoeloeg". * (Noemeri VI). 12 Kojogot in sda momintahang kon tajowon i Toehang, j,o 13 sinondoedoet-makow i Eli im bibigéa; * sing ki Hana toea nosingog-mai kom bonoe in dodobea: tonga'-bd' bibigea i moliai, dia' dongogon i ojoet in singogëa. Sebab nion kom pororai 14 i Eli i nololangoe in sia, * bo nosingog ing ki Eli ko inia, kamia: „Tongonoe-pa dega' i onggot ing gogoetoe'moe na' nololangoe? 15 Loemboe' i lolangcemoe nion!"* Tonga' kai n toebag i Hana: „Deeman-bi' nanion, toeang, si ata naa im bobai inta kinooemaan i jobondol in dodob; deeman-bi' i ata naa nonginoem ko anggoer pinomaja' sopi; sd ata nata nopotaau im bajongan i 16 jobondol in dodob i ata naa ko i Toehang. * Dika-bi' raion i toeang i ata naa intau motonsilanggaA; sin dinia in saged ing gina bo jobondol in dodob i ata naa, jo nosingog i ata naa 17 nanaa i onggotéa."* Kon toea, kai n toebag i Eli: „Baja'-don iikow takin dodamean, jo ki Allah i intau Israël i mobogoi ko 18 inimoe inta pinoïgoemmoe ko iNia!"* Kai n singog i Hana: „Aka mobali', jo kotabi-pa i ata naa!" Nopaloet-makow toea jo miinaja'-don im bobai inta toea bo noboei sinoemoeot in sia kon toeot, nongaan bo nonginoem-don in sia takin i boeloinja bo dia'-don notapod im pogotéa.* 19 Naonda i nobajag-makow, dolo-dolom mododop, naonda. i nosoemba-don ko i Toehang, jo noboei-don imosia bo nodapot bidon kom baloi-monia ko Rama. Jo totoeoe, noïtanob ko i Toe- 20 hang ing ki Hana, * sampe nonogoesian-don in sia bo nononggadi' ko adi' lolaki tobatoe', inta sinangoianëa ki Semoeël, sing kainia: „Sia naa im pinoïgoemkoe ko i Toehang." * 21 Naonda im binaja'an-makow in tongo taöng, jo namonik bidon ing ki Elkana taki-takin im bajongan i intau bonoe im baloinja, momia kong korban-in-taong bo korban inta dinan- 22 dinja. * Tonga1' ki Hana in dia' taikin namonik, sing kai n singogëa ko i boeloinja: „Aka mosipoe'-don i adi' inta naa kon I Semoeël 1 : tete', jo d'iaankoe in sia, bai n toea bo dongka toemajow ing kita ko i Toehang bo oemoeran mogoetoen in' sia kon toea-ta."* 23 Kain toebag i Elkana ko inia: „Pomia-monag ing ki inta mopia kon tajowon i matamoe; olaton-don oemaan in' sipoe'onmoe-don in sia kon tete1', bo ki Toehang i mopototoeoe in singogmoe nion." Na'toea, nogoetoen-pa in sia kom baloinja bo nopotete' ko i adi'nja, oemaan in sinipoe'nja (ginoeatéa) kon tete' in 24 sda. * Naonda in sinipoe'nja-don kon tete', jo dinianja-don ing ki adi'nja takinéa namonik bo pinokiatodëa doman in sapi kolakian tobatoe', inta toloe-don no taöng ing kinobiaganëa, bo topong tongo karong bo anggoer tongo kirbat, bo nodapot-don in sia takin i adi'nja kom baloi i Toehang kon Silo.* 25 Naonda i irata'-don (pinongorban-don) in sapi toea, jo 26 dinia-don i Hana ing ki adi'nja ko i Eli, * kainia: „Toeang, aka mobali', jo ojoeon in singog tongo tontaga', inta popotalib i ata naa kom bon,golan i toeang koloïgi ; ata naa i moporngibot ing kobobiag i itoeang, jo ata naa im bobai inta kolipod-makow sinimindog kon dioeg i toeang bo inta noïgoem do'a ko i 27 Toehang. * Jo pinoïgoem i ata naa i adi' inta naa bo inogoi i 28 Toehang ing ki inta pinoïgoem i ata naa ko iNia.* Sebab nion, naaia ogoi i ata naa doman in sia ko i Toehang; onda ing koonggot ing kobiaganëa ogoi in sia ko i Toehang." Kon toea, jo pinopooekatéa-don ing ki adi'nja kon tajowon i Toehang.* Lolibag i Ha'na. 2 :1 Kon toea, jo noïgoem-don kon do'a ing ki Hana, kainia: „Ginakoe i mondajow ko i Toehang, podoedoei in totabi i Allahi, moloben i ropotkoe; mobarani iakoeoi molawang kong kodopkoe, sim pototoeloeng i Toehang i mokopia kong ginakoe.* 2 Oempaka tobatoë' dia' i mokoedoes na' ki Toehang, dia'-don onda in doempilat na' ki Allah-naton.* 3 Dika doemoeï' kom batanganmoe, dika poloeaionmoe in singog mololatoe' kom bibigmoe. Sing ki Toehang, sia ing ki Allah inta mototaau, Sia ing ki Allah inta monimbang ko oaidan i intau.* 4 Jo piot i intau inta moropot im pinoetol, tonga' intau inta moloengkojo' im pinokojoton.* I Semoeël 2 : 5 Intau inta nobotoeg kolipod, naaia i nokitondan imosia simba' mongaan-pa, bo intau inta ginogoi kolipod, naaia in dia'-don imosia mogaid (si nokaja-don); ki inta bantol' kolipod, i nononggadi'-don ko adi' pitoe, bo ki inta nokotonggadi' ko adi' mobajong, i aindon kinojopoe'an.* 6 Naanta, ki Toehang doman inta mokopatoi bo inta mo- kobiag, inta mopoonag kom pakong bo inta moboei mopoonik nongkon toea-ta.* 7 Ki Toehang* doman inta mokoboga' bo inta makokaja; Sia doman inta mokoompa' bo inta mokolantoed; * 8 intau inta mododoejoe im boeatonëa kom bonoe ing ginaboei, intau inta moboga' im batoenonéa kom bonoe i jona', simba' popolitoe'nja imosia takin i intau moloben, bo popolitoe'nja imosia kong kadera molantoed. Sing ki Toehang i motogi kom bajongan i aip in doenia, kon toedoenja im pinoposindoganéa in doenia.* 9 Sia i moloekad kon siol im bajongan i inta kototabinja, tonga' intau inta moraat im pogoeraaton kon sindip. Si intau tobatoe' ini dia' mokotalow podoedoei i ropotéa;5'- 10 sing ki Toehang-don i monalow kong kodopéa, mopogotoep kon toedoenja nongko latigit. Ki Toehang doman i momarenta kom popod ini doenia; pokoropotonëa in datoenja bo pokolantoiedonëa ing ki inta dinoeï'nja." * — 11 Noïdoedoei kon toea, jo noboei-doni ing ki Hana kom baloinja ko Rama; tonga' ki adi'nja toea i oemoeran mogaid ko oaidanëa kom baloi i Toehang, podoedoei im pinototoendoe' i Eli. * PSmopopptiaau kom poholioekoem ko i adi' i Eli. 12 Ki adi' i Eli lolaki toea intau moraat, inta dia' moondok ko i Toehang bo dia' imosia mopandoeng ko atorang inta si- 17 nantoe'-don ko i imang. * Jo moloben totok in dosa (tala') mo- I Semoeël 2 : nia ko i Toehang, sin dia' imosia kobangkal kong korban inta inogoi i intau ko i Toehang. * 22 Jo ki Eli toea i aindon nogogoejang totok. Naonda ing kinodongoganëa-don im bajongan ing ki inta pinomia i adi'nja 23 lolaki toea ko intau Israël, * jo sinongginaanëa imosia, kainia: „Nongonoe si nomia-bi' imoïkow kong gogoetoe' moraat na' aindon inooeman i intau i Toehang bo inta aindon dinongog- 24 koe?* Dika nanion, e adi'koe! sing ki inta dinongogkoe ko imonimoe in dia' mopia; loemolatoe' imoïkow ko i Toehang. * 25 Aka intau tobatoe' i noïtala' kon toempala intau, jo ki Allah i momomoetoes ; tonga' aka noïtala' iru sia ko i Toehang, jo ki ine i mobali' momomoétoesëa ?" — Tanga' dia' doman inindongogan na ja doea in singog i ama'-monia; si aindon sinantoe' i Toehang patoion imosia. * 26 Jo ki Semoeël, tajow-mobiag toea, koonggot-koonggot kodoegang-kodoegang in toloeboe'nja, bo koonggot-koonggot kodoegang-kodoegang in totabi i Toehang bo totabi i intau ko inia. * 27 Noïdoedoei kon toea, namangoi i olit i Allah tobatoe' nokipodoengkoel ko i Eli, kai n singogëa ko inia: „Nanaa in singog i Toehang: Aindon pinoponiatakoe im batangankoe ko mogogoejangmoe, kon toengkoel imosia i ata-pa kom baloi i Firon; * 28 jo sinondi'koe-don imosia kom bajongan im boeï' i Israël, simba' mosia i mobali' imang ko iNako', inta moponik ko medzbahkoe bo monoetoeng im boeboek bo momake' im pakeang i imang kon tajowonkoe, jo mogoikoe-doo ko intau bonoe im baloi i ama'moe im bajongan ing korban i intau Israël inta toeba'an 29 kon tocloe'.* Non,gonoe si' imibog-pa-bi1' doman imoïkow kong korbankoe bo ko inta inogoi ko iNako'? Nongonoe sin tabimoe-bi' ko i adi'moe lolaki i noïlioe kon tabimoe ko iNako', sampe binio-bio"moe-makow imosia nokaan kon silai ing kor- 30 ban inta mopia totok, inta inogoi i Israël, intaukoe ? * Sebab nion, kai n singog i Toehang, ki Allah i intau Israël,: Oempaka aindon pinogoemankoe, ko ikow bo intau bonoe im baloi i ama'moe i oemoeran mogaid kon tajowonkoe, tonga' naaia mosingog ing ki Toehang, kainia:Deeman-don nanion! Si aka ki ine inta mohoromat ko iNako', sia toea i horomatonkoe, tonga' aka ki ine inta moningkoele ko iNako', sia toea im pokooja'on- 31 koe) * Jo tctoeoe, nion-don tajow-mai in singgai ponoetoe'an- I Semoeël 2 . koe kong kakalmoe bo kokal i intau bonoe im baloi i ama'moe, mangalenja: intau bonoe im baloimoe, oempaka tobatoe' dia'- 32 -don i mogogoejang. * Aka na'toea, jo mosaki ing ginamoe aka ontongonmoe in salamat inta ogoikoe ko intau Israël (tongodoea), bo intau bonoe im baloimoe in dia'-don mongo tobatoe' 33 ï mogogoejang. * Dia' popojajoe'koe im boeï'moe ko medzbahkoe, tonga bajongan i adi'moe bo i ompoemoe komintan pa- 34 toion in soemala. * Jo ki inta moïoema ko i adi'moe lolaki dojowa, ko i Hofni bo ko i Pinehas, nion i mobali' tanda i roriga inta toea ko inimoe, mangalenja: matoi in ba ja doea kon dalom 35 in tongo singgai monag. * Jo doeï'onkoe-don i imang tobatoe' inta mosoendoed ko inako', inta doemoedoei ko inta kom bonoe ginakoe bo kon dodobkoe; poposindogkoe silainja im baloi tobatoe' inta mononoi, bo oemoeran-don sia i mogaid kon tajo- 36 won in datoe inta dinoeï'koe. * Jo bai n dongka mobali', aka ki ine inta kotala'an-pa kom baloimoe, jo mamangoi in sia mo,soem,ba kon tajowonêa bo moïgoem kon sadaka bo ko roti tongo totopa1', kai n singogëa: „Aka mobali', jo ogoi-ai-pa iakoeoi i oaidan i imang, onoe-ka-don, simba' mokodoengkoel-pa iakoeoi kong kaanon tongo totopa'."* Ki Toehang i nosingog ko i Semoeël. 3 :1 Kon toengkoel ing ki Semoeël in tajow-don mobiag bo nogaid kom baloi i Toehang podoedoei im pinototoendoe' i Eli, jo kon dodai in toea nolawa'-bi' noïangoi in singog i Toehang bo nolawa'-bi' i chajal (antag).* 2 Komintan-don nobali', a pa ing ki Eli mosioeg-makow kon tosioeganëa, — matanja i aindon nojaibon sampe dia'-don mo- 3 koonto,ng mopia —* bo ki Semoeël i nosioeg kom baloi i Toehang, inta pinogoekatan kom bantal i Toehang, kon dodai in totoga'an i Toehang in dia'-pa nokidow (indoi-ai ko Lew. 24 : 3 4 bo Eksodoes 30 : 7) ,* jo ko oras inta toea kinoeoek i Toehang ing ki Semoeël, kainia: „Semoeël! Semoeël!" Jo kai n toebag 5 i Semoeël: „Naaia i ata naa," * polat minaja' in sia nokipodoengkoel ko i Eli, kainia: „Naaia-don i ata naa, sing kinoeoek i toeang i ata naa." Tonga' kai n toebag i Eli: „Dia'-bi' iakoeoi nokoeoek; boei-don iikow baja' posioeg!" Jo minaja'-dooi in sia 6 bo inoemoelid.* Kon toea, jo nob,oei bidon nokoeoek ing ki I Semoeël 3 : Toehang, kainia: „Semoeël! Semoeël!" Nobangon: bidon, ing ki Semoeël bo minaja' nokipodoengkoel ko i Eli, kainia: „Naaia-don i ata naa, sing kinoeoek i toeang i ata naa." Tonga' kai n ,toebag i Eli: „E adi'koe, dia'-bi' iakoeoi nokoeoek; boei-don 7 iikow ba ja' posioeg." * — Dia'-pa nogintotaau ing ki Semoeël ,ko i Toehang; sing ki Toehang in dia'-pa noponiata im ba- 8 tanganéa Iko inia.* — Kon toea, jo kinoeoek bidon i Toehang ing ki Semoeël nogintoloe-don, jo nobangon-don in sia bo minaja' nokipodoengkoel ko i Eli, kainia: „Naaia-don i ata naa, .sing kinoeoek i toeang i ata naa." Bai ng kon toengkoel in toea bo kinomangalean i Eli, ko naanta ki Toehang-don i nokoeoek 9 kon tajow-mobiag toea.* Sebab nion, kai n singogëa ko i Semoeël: „Baja'don. iikow boei posioeg, bo, aka boeion koeoekon iikow, jo nsanaa in si'ngogmoe: Aka mobali', jo posingog Toehang; sing ki atamoe i naa mokidongog-makow." Jo minaja'don ing ki Semoeël bo noboei inoemoelid kon tosioeganëa.* 10 Kon toea, jo sinoemoeot-don ing ki Toehang bo sinimindog kon toea-ta bo nokoeoek ko inia na' doman koïna, kainia: Semoeël! Semoeël!" Jo kai n toebag i Semoeël: „Aka mobali,' jo posingog Toehang; sing ki atamoe i naa mokidongog-ma- 11 kow."* Jo nosingog-don ing ki1 Toehang ko i Semoeël, kainia: ^Totoeoe, pomiaankoe ko joeakl i intau Israël ing ki inta moko- 12 talikokog kom bajongan i intau inta mokodongog. * Kon singgai doman inta toea popoangoikoe ko i Eli im bajon,gan i inta sinomaja'koe ko intau bonoe im baloinja, nongkom pinomang- 13 koianëa bo makow kong kinopaloetanëa. * Ikow i mopotaau ko inia, ko Akoeoi i mohoekoem ko intau bonoe im baloinja, dia' mobali' bo dia'; si oempaka kinotaauanëa ing kororomoe' i adi'nja lolaki, inta nohodjat ko i Allah, jo dia' doman sinimpoegëa 14 imosia.* Sebab nion, mongibot iAkoeoi, jo kororomoe' i initau bonoe im baloi i Eli in dia' lalat popaton ing korban piinomaja' 15 oliig."* Kon toea, jo nosioeg-don ing ki Semoeël oemaan in dolo-dolom-monik. Naonda i nobangon-don in sia dolo-dolom mododop toea bo binoékatanëa-don i lolingkop im baloi i Toer hang. Jo moondok ing ki Semoeël i mopotaau ko i Eli ko inta 16 pinoponiata ko inia.* Tonga' kinoeoek i Eli ing ki Semoeël, kainia: „E adi'koe Semoeël! Kai n toebag i Semoeël: „Naaia- 17 -don i ata naa."* Kai n silngog i Eli: „Onoe-bi' in singog inta pinodapot i Toehang ko inimoe? Dika boenionmoe ko inako'. I Semoeël 3 : Kocemaan im bala iikow, aka boenionmoe ko inako' in singog tongo tontaga' kom bajongan i inta siningogéa ko inimoe!"* 18 Kon toea, jo pinotaau-don i Semoeël ko i Eli im bajongan in .singog toea, oempaka tongo tontaga' bo dia" im binoeninja ko inia. Naonda in dinongog-don ii Eli in toea, jo kai n singogëa: !,,Sia-don ing ki Toehanlg; dona'-ai-don pomiaanêa ko inta mopia kom tajowonëa."* 19 Jo ki Semoeël toea i motol oehoe' bo ki Toehang doman ing kotaki-takin ko inia bo pinopototoeoenja im bajongan in sing- 21 og i Semoeël.* Nomangkoi-don, kon toea bo makow, jo mona- 20 .nid-don mokipogontong ing ki Toehang kon Silo.* Sebab nion, bajongan i intau Israël, kinabit nongkon Dan bo nodapot kom Berseba, komintan nokotaau ko i Semoeël kon sia i nabi i Toe- 4 : la hang inta oandolan.* Jo singog i Semoeël toea i nodapot-don kom bajongan im boeï' i Israël. * Pilnohohoekoem ko i adi' i Eli. lb Jo ki Eli toea i nogogoejang-don totok, bo gogoetoe' i adi'- nja lolaki kon tajowon i Toehang koonggot-koonggot koraatikoraat. Kon toengkoeJ in toea, jo nojosipoen-don i intau im Filistin ma ja' monoeboe ko intau Israël. Sebab nion, iloemoeai-don do man i intau Israël miinaja' nokipodoengkoel ko imonia simba.' moropatoi. Intau Israël i nogogai kon dioeg i Eben-Haëzer, 2 bo intau im Filistin i nogogai kon dioeg i Apek.* Jo intau im Filistin toea i nonoeboe ko intau Israël sampe bajongan in tantara i noropatoi' bo sinalow i intau im Filistin i intau Israël; minatoi kom pinoropatoian toea dega' opa(t-mai no riboe i intau Israël.* 3 Naonda i noboei-don i agat-pa in soroedado i intau Israël toea kom pinogogaian-monia, jo nosingog mg goehangëa minta i intau Israël, kaimoniia: „Nongonoe sim pinopotalow-bi' i Toehang ing kita kon tajowon i intau im Filistin? Koligai, maja' naton gama'an im bantal i Allah-naton kon Silo, simba' sia ing ko joeak-naton bo momceli ko inaton ko lima ing kodop- 4 -naton."* Kon toea, jo pinopotaba'an-don-monia i intau kon Silo bo ginama'-mionia nongkon toea-ta im bantal i Toehang, inta ilimitoe' 'kong keroeb (Indod-ai ko Eksodoes 25 : 18). Jo I Semoeël 4 : ki adi' doman i Eli dojowa, ki Hofni bo ki Pinehas, ing kotaki-takin kom bantal toea. * 5 Naonda i nodapot-don im bantal i Toehang toea kom pinogogaian in storoedado, jo ginimiow-don i intau Israël kc- 6 mdntan sampe noloendan im boeta'. * Naonda ing kinodongogan-don i intau im Filistin i ojoet ing giow toea, io kaimonia: „,Onoe-bi' dega' i ojoet ing giow molangon toea kom pinogogaian i intau Iberani?" Naonda ing kinotaauan-don-monia kom 7 bantal i Toehang i aindon nodapot ko intau Israël toea;, * jo inagi'an-don i ondok i intau im Filistin, kaimonia: „Aindon namangoi ing ki Allah-monia kon tantara-monia toea. Bodito-don ing kita! .sin dia'-pa lalat nobali' ing ki inta na'toea. * 8 Bodito-don ing kita! Ki ine dega' i mokoboeli ko inaton nongko lima i All.ah inta na'toea ing kawasanja? Naanta, sia-don ing ki Allah inta nopororiga ko intau i Masir takin im bodito mo- 9 bajong. * Sebab nion, koropat imoïkow bo toemonggogoetoe' na' lolaki, e intiau im Filistin! simba' dia' imoïkow mokiompoe ko intau Iberani, naonda im pinokokiompoe-monia ko imonimoe. Toemonggogoetoei' imoïkow na' intau lolaki bo poropa- 10 toi!"* — Kon toea, jo noropatoi-dan i intau im Filistin bo sinalow-mcnia i intau Israël; norolagoei imosia komintan, minaja' i lolaigan in tobatoe'-tobatoe'. Jo mobajong totok im pinatoi i intau im Filistin i intau Israël si nongko intau Israël noïobat minatoi toloe no poeloe' no riboe i intau inta minaja' 11 in siol * Bo bantal doman i Allah i ijampat, bo ki adi' doman i Eli dojowa, ki Hofni bo ki Pinehas, i minatoi-don.* 12 Kon singgai doman inta toea nodapot kon Silo i intau tobatoe' nongkom boe'ï' i Benjamin, inta nolagoei kom pinoropatoian toea; pakeangëa i nobisi-bisi'-mad bo oeloenja ing ki- 13 nololoeboean i jona'.* Naonda i nodapot-don in sia, jo ki Eli i limitoe'-makow kong kadera kon dlioeg i lolingkop (i lipoe'), bo oemoeran o posiman in s-ia bo moïndoi-makow kon dalan; si modolodok in dodobëa sebab bantal i Allah. Jo naonda i intau inta toea in sinoemoeot-don ko lipoe' bo pinotaaunja-don ing ki inta nobali' toea, jo nokoea-koeakan im bajongan i intau 14 kom bono:e i lipoe' toea.* Naonda ing ki'nodongogan-don i Eli ing koeak i ojau toea, jo nolibo'-idon in sia ko intau inta noïdioeg ko inia, kainia: ,,Onoe-bi' dega' i moesoeng toea?" Jo nolamemet i intau toea i namangod nopotaau i chabar toea ko I Semoeël 4 : 15 i Eli.* — Ki Eli toea aindon siow no poeloe' bo oeajoe no taöng ing kinofciaganëa, bo nojabon-don i mafcanja, dia'-don moko- 16 ontong.*— Kai n singog i intau inta toea ko i Eli: „Akoeoi naa i noïangoi nongkom pinoropatoian; jo kon singgai doman inta naa nolagoei iakoeoi nongkom pinoropatoian toea." Kai 17 n s'ingog i Eli: „Onoe dega' inta nobali', e adi'koe?" * Kai n toebag i intau inta toea: „Intau Israël i aindon nolagoei kon tajowon i intau im Filistin; sinalow totok i intau im Filistin i intau Israël bo kinooentoeban doman i adi' i toeang dojowa, ki Hofroi bo ki Pinehaa, im pinatoi, bo banital doman i Allah 18 i ijampat." * Naonda i inooemanéa-don ing kji inta noïoema kom bantal i Allah toea, jo totoeoe, noïobat ing ki Eli nongkong ka'deranja ko lolingkop(i lipoe*'), inoïbolingkajang bo nolodoe' in sindoenëa, polat minatoi; si aindon nogogoejang in ;sia bo intau molongo'. Jo pdnarentaanéa i iintau Israël opat no poeloe' no taöng ing koonggotëa. * 19 Jo ki mototakanja, ki boeloi i Pinehas, i nonogoesian-don, dongka o posiman; naonda ing kmodongqganëa-don i chabar kom bantal i Allah i aindon ijampat bo ki noenoetonëa i minatoi-don, na'toea doman ing ki boeloinja, jo nolLodot-mai pino- 20 ,ma.ngitan-don in sia, polat nononggadi'.* Naonda in sia i ainidon matod, jo nosingog-pa im bajongan im bobai inta noliboe [ko iniia, kaimonia: „Dika moondok! sii nononggadi' iikow ko adi' lolaki." Tonga' dia'-don in toebagëa bo dia'-don sinanobëa 21 ing ki inta toea. * Sinangoianëa i adi1' inta toea ki Ikabot, kainia: „Kopopia i1 Israël in dia'-don!" sim bantal i Allah ijampat bo ki noenoetonëa bo ki boelodinja doman i aindon minatoi.* 22 iSebab nion, kainSa: „Kopopia i Israël in dia'-don!" sim bantal i AlJah i aindon ijampat.* Bantal i Allah ko joeak i intau im Filistin. 5 : 1 Naonda i ijampat-don i intau im Filistin im bantal i Allah, jo dinia-don-monia nongko Eben-Haëzer ko lipoe' i Aadod, * 2 bo pinopotoeiot kom baloi1 i Dagon, i allah-monia bo inoekat- 3 -monia kon tompig in toelada Dagon toea.* Tanga' nobajag-makow, dolo-idolom-monik, naontda i intau i Asdod in sinoemoeot-don kom baloi i Dagon, jo inontong-monia, naanta, toelada Dagon toea i aindon nolaboe', ,noïtongkob kom boeta' im I Semoeël 5 : pogotëa kon tajowon im bantal i Toehang. Kon toea, jo binoeat-don-monia in toelada Dagon itoea bo noboei pinoposindog 4 kon tampatéa.* Tonga7 naonda i inobangon-don irnosia, noboei nobajag-makow, dolo-dolom mododop, jo totoeoe, noïtongkob bidon kom boeta' im pogot in toelada Dagon toea kon tajowon im bantal i Toehang; jo oeloe in toelada Dagon toea nolodoe' bo palad i limanja dojowa no simpal i nopoetol, noïoekat kom pigit; tonga' awak in toelada Dagon toea ing kinotala'an-don 5 na)' bangkcena' tongo pongko'. * Sebab nion, bajongan im boliain i Dagon bo bajongan i intau tfcongo doea, 'inta toemoeot kom baloi i Dagon toea, dia' riimitak, kom pigit 'im baloi i Dagon toea, magi' in singgai 'inta naa. * 6 Kon toea, jo drorigaan-don i Toehang i intau i lipoe' i Asdod tbo pinopoliaunja ing gina-monia bo binongkoegëa imosia il jampoi in sampar (bitoel inta moraat totok, inta mokopatöij, mangalenja: intau kom bon,oe i Asdod bo intau ko 7 liboenja. * Naonda i inontong-mai i intau kom bonoe i Asdod toea ing ki inta na' toea, jo kaimonia: „Aka mobali', jo dika-don popooetoen im bantal d Allah i intau Israël ko joeak-naton; si limanja ï mondorot totok ko 'inaton bo ko i Dagon, 8 ki allah-naton."* Sebab nion, pinokiöind'-donrmonia im bajongan 'in datoe minta i intau im Filistin namangoi i lipoe'-monia, kaimonia: „Pongonoe-bi'-naton im bantal i Allah d intau Israël?" Kai ,n toebag in datoe minta toea: „Pianja, bantal i Allah i intau Israël toea im pampiingon-naton ko lipoe' ing Gad." Kon toea, jo pinamping-don-monia im bantal i Allah i 9 intau Israël toea kong Gad.* Totoeoe, naonda i aindon pinamping kon toea-ta, jo iriorigaan doman i lima i Toehang im bonoe i lipoe' ing Gad toea sam'pe noliau-don ing gina-monia; binongkoeg i Toehang i intau kom bonoe i lipoe' inta toea, adi'-itoi, bajongam-monia in,g komintan kinobiagan im bitoel 10 inta mokopatoi.* Kon toea, jo pinamping bidon-monia im bantal i Allah toea ko lipoe' i Ekron. Tonga' naonda i nodapot-don im bantal i' Allah toea ko Ekron, jo nokoea-koeanian i intau bonoe i Ekron toea, kaimonia: „Naanta, dinia-monia im bantal. i Allah i intau Israël ko inaton, simba" momatoi ko inaton bo 11 kom boeï'-naton!"* Sebab nion, pinokisipoen bidon monia im bajongan in datoe i' intau im Filistin, kai n singog (in datoe i Ekron): ,,Pokidia-don im bantal i Allah i intau Israël toea, I Semoeël 5 : poboei kon tampatëa (kojongan); simba' dia' in sia momatoi ko inako' bo kom poparentaankoe." Si noondok-don totok im bajongan i intau bonoe i lipoe' toea komintain; lima doman i 12 Allah i nobogat totok ko imonia, * man,galenja: intau inta dia'-pa mina'toi, kinobiagan im bitoel inta mokopatoi, sampe koeani i intau bonoe i lipoe' toea namonik i langit.* 6 : 1 Naonda im bantal i Toehang toea i aindon pitoe no boelau 2 i onggotëa kom boeta' i intau im Filistin, * jo pinokiöini'-donmonia im bolian bo mononontoboet, kaimonia: ,,Pongonoe-bi' na,mj im bantal i Toehang toea? Potaau-pa ko inami naonda im pokokidia-nami ko inia, poboei kon tampatëa kojongan."* 3 Kai n toebag-monia: „Aka pokidia-don-monimoe im bantal i Allah i intau Israël toea, jo dika poboei aka dia' takin i oliig; dia' mobali' bo dia' popotakin-monimoe kom bantal toea ing korban (oliig) pongampoeng kon dosa. Aka nanion, jo moboei mongojoton imoikow; si aka pomiaan kong korban pongampoeng kon dosa (tala1') monimoe, jo na'-bi' onda bo dia' oe- 4 moendok i lima i Toehang toea ko imonimoe?"* Kon toea, jo rjoldbo'-don im,csia, kaimonia: ,,Onoe-bi' im pomiaan-nami kor-, ban pongampoeng kon dosa, inta podapot-nami ko inia?" Kai n toebag-monia: „Bitoel boelawan lima no batoe' bo bojod boelawan lima no batoe', pogoendoeg kong kobajong in datoe i intau im Filistin; ,si roriga inta nion i noïoema kom bajongan- 5 monimoe komintan.* Sebab nion, pomia-monag-monimoe ing ki inta na'batangan im bitoel-monimoe bo bojod, inta momogoeraat kom boeta'-monimoe, bo pobogoi horomat ko i Allah i intau Israël. Aka nanion, jo mologit-makow popooendokëadon ko imonimoe i limanja inta naaia mcndorot ko imonimoe 6 bo kon doeata-monimoe bo kom boeta'-monimoe.* Onoe-bi' im baragoenanja aka mopotogat imoïkow kong gina-monimoe, na' pinomomia i intau i Masir bo i Firon kolipod-makow ? Na' kinotaauan-dion-monimoe, naonda im pinogoeraat-don i Toehang imosia, jo binio-bio'-makow-monia imosia minaja' bo iloemoe- 7 ai-don i intau Israël,* Sebab nion, pianja pomia-monag i roda tobatoe' inta mobagoe bo pogama' kong ki ina' in sapi dojowa, inta kojogot-pa mopotete' ko i adi'nja bo ki inta dia'-pa kinooekatan im pasangan; pas in sapi inta toea ko roda toea bo 8 dia ing ki adi'nja, popobonoe ko lantoengëa.* Moïdoedoei, gaima'-don im bantaj i Toehang toea, datog in sia kom bonoe i I Semoeël 6 : roda toea, bo bonoeon kom bonoe im bantaj moïntok tobatoe' im boelawan, inta podapot-monimoe ko iriia pomiaan korban ponga'mpoeng kon dosa, bo oekaton kon tompig im bantal i Toehang; mopaloet-makow in toea bio-bio'-makow baja'an in 9 sapi toea ko onda-onda-ka-don ing koïbogëa.* Tondoedoeton tompiaan, aka toemoetoei im bantal toea in dalan kom posigadan im boeta'nja, maja' na' lipoe' im Bet-Semes (= baloi i mata in singgai), jo koniataan-don kon sia-sia-ka inta nopoojoeon im bodito moloben naa. ko inaton; tonga' aka dia' in ,sia maja' na' toea-ta, jo kotaauan-don-naton deeman limanja inta nodioen ko inaton; si oekoer-bi' im bod'ito-naton."* 10 Kon toea, jo pinomia-don-monia na'toea; ginama'-moma in sapi d,ojowa, inta mopatete'-pa ko i adi'nja, p'inaa-monia ko 11 roda bo ki adi'nja ilantoeng-monia ko lantoengéa.* Noïdoedoei, dinatog-monia ko roda im bantal i Toehang toea takin im bantal moïntok, inta binonoean im bojod boelawan bo boelawan 12 inta sinombitoel-monia.* Jo totoeoe, sapi toea im polat-don minaja' sinoemoetoei in dalan maja' na' Bet-Semes, sinoemoetoei in dalan moloben, kobaja-baja' sindalan momaal bo dia' isinoemabat kong koloïgi pinomaja' kong koloanan; jo datoe -doman minta i intau im Filistin in dinoemoedoei kom bantal toea, oemaan i nodapot kom posigadan im Bet-semes. * 13 Kon toengkoel in toea, intau im Bet-Semes kojogot mokojoet kom pajoi. Naonda in sihintak-monia i mata bo inontong'-monia iim bantal toea, jo nopia-piaan kong gina imosia bo no- 14 tomoe ko in'ia * Naonda i nodapot-don i roda toea kong goba' i Joesak, intau im Bet-Semes, jo nogogai-don kon ,toea-ta kon d,ioeg im batoe moloben. Kon toea, pinoniaian i intau im Bet-Selnes kong kajoe i roda toea bo pinomia-monia korban pa- 15 jongon in sapi dojowa toea ko i Toehang * Jo pinoponag-don ,i intau i Lew,i im bantal i Toehang takin im bantal moïntok, inta binonoean im boelawan, bo inoekat-monia kon toedoe im batoe moloben toea. Kon singgai doman inta toea nomia im bajongan i intau im Bet-Semes kong korban, pajongon bo kong korban rata'an (soekoer) ko i Toehang.* 16 Naonda i inontong-don in datoe i intau im Filistin ing ki inta na' toea, jo noboei-don imosia ko Ekron kon singgai doman, inta toea.* 19 Ko joeak i intau im Bet-Semes ojoeon i intau inta dia' I Semoeël 6 : inopia-piaan kong gina kon singgai kinoontongan-monia kom ban,tal i Toehang, mangalenja: ki adi' i Jechonja. Sebab nion, binongkoeg i Toehang nongko imonia im pitoe no poeloe1' i intau. Jo ncliau ing gina i imtau moantö', sim pinatoi i Toehang 20 'ko joeak-monia i intau na'toea ing kobajongëa.* Kai n singog i intau im Bet-Semes: „Ki ine dega' i mo,kobolo.i simindog kon tajowon i Toehang, ki Allah inta mokoedoes naa? Jo naaia 21 maja' in sia ko i ine dega'?"* Sebab nion, pinopotaba'an-don-monia in taba' ko intau ing Kirjat-Jearim, pinokipogoemanan kaimonia: „Aindon dinia-mai i intau im Filistin pinoboei im ba'ntal i Toehang; pianja mamonag-don imoïkow bo diaan-mo- 7 :1 (nik in sia ko iimonimoe."* Kon 'toea, jo namangoi-don i intau ing Kirjat-Jearim toea bo nogama' kom bantal i Toehang; di,nia-monia namonik, pinotoeot kom baloi i Abinadab, inta kon toedoe in tomboeloedëa, bo dinoeï'-monia ing ki Eleazar, ki adi' i Abinadab, simba' sia i moloekad kom bantal i Toehang toea.* Eben-Haëzer. 2 Noïdoedoei kon toea, naonda ,im bantal i Toehang aindon inoeka't kong Kirjat-Jearim, bo binaja'an-dan in dojowa no poeloe' no itaöng i onggotéa, jo kon dodai in 'toea noboei bidon 3 ,im bajongan i intau Israël inosoemba ko i Toehang.* Kon toengkoel in toea nosingog ing ki Semoeël kom bajongan i intau Isiraël, kainia: „ Aka totoeoe imoïkow momait kong gogoetoe'-monimoie moraat ko i Toehang takin limbatoe ing gina-monimoe, jo loemboe'on-monimoe im bajongan in toelada i Baal bo i Astarte (.doeata bobai) inta ko joeak-monimoe, pojotoetoeion ing gina-monimoe ko i Toehang bo tonga'-bi' (Sia im posoembaan-monimoe; .simba' boelianëa imoïkow ko li- 4 ma i intau im Filistin."* Kon toea, jo iloemboe'-don i intau Israël im bajongan in toelada i Baal bo i Astarte bo tonga'-bi' 5 nosoemba ko i Toehang.* Noïdoedoei, kai n singog i Semoeël: „Sipoen-monag i intau Israël komintan ko lipoe' i Mispa, sim- 6 ba' akoeoi i momintahang ko i Toehang silai monimoe."* Kon 'toea, jo nojosipoen-don imosia ko Mispa bo sinajoek-monia in toebig bo binoetak kon tajowon i Toehang, bo nopoeasa imosia kon singgai inta toea, kaimonia: „Aindon kodosa ing kami 'ko i Toehang!" Jo ki Semoeël i nomoetoes. kon pilikara i intau Israël ko Mispa.* Semoeël 7 : 7 Naonda ing kinodongogan-don i intau im Filistin, ko intau Israël i nojosipoen-don ko Mispa, jo namangoi im bajongan in datoe minta i intau im Filistin monoeboe ko intaju Israël. Naonda i nokodongogrmad i intau Israël kong ki inta toea, jo 8 noondok imosia, * kai n singog-monia ko i Semoeël: „Dika mogogai i momintahang sdlai «nami ko i Toehang, ki Allah-nami; simba' Sia i momoeli ko inami ko lima i intau im Filistin."* 9 Kon toea, jo ginama'-don i Semoeël ing ki adi' in domba tobatoe', inta mon.eteC-pa, bo pinomianja korban pajongon ko i Toehang, bo nokceani in siia ko i Toehang sdlai i intau Israël. 10 Jo sinoebagan i Toehang i oïgoem i Semoeël.* Sing kojogot-pa ing ki Semoeël momda kong korban pajongon toea bo intau im Filistin toea i mododor-don moropatoi, jo kon toengkoel doman inta toea nonggo'toep ing ki Toehang takin gotoep inta nokotalikokog ko intau im Filistin bo sinalikokoganëa sampe sina- 11 low imosia kon tajowon i intau Israël.* Iloemoeai-don i intau Israël nongko Mispa, nogalow ko intau im Filistin bo sinalow imosia nodapot ko limonag i lipoe' im Bet-Kar.* 12 Nopaloet-makow in toea, jo ginama'-don i Semoeël im batoe tobatoe', bo pinoposindogéa kon sigad i Mispa bo Jesana, bo sinangoianiëa dm batoe toea Eben-Haëzer (= batoe pinotoeloeng), kainia: „Ingkad i naa im pinotoeloengan i Toehang ko inaton."* 13 Na'to,ea im pinokokoompa1' i Toehang ko intau im Filistin, sampe dia'-don ilampatan-monia im posigadan im boeta' i intau Israël; si lima i Toehang im pinodioen ko intau im Filistin, 14 onda ing koonggot ing kinobiagan i Semoeël.* Jo lipoe' inta ijampat i intau im Filistin kolipod-makow ko intau Israël, im pinoboei-don ko intau Israël, kinabit ko lipoe' i Ekron magi' ing Gat; jo boeta' ko liboe i lipoe' inta toea ijampat doman i intau Israël ko lima i intau im Filistin. Jo intau Israël bo intau i Amori i nododamean.* 15 Ki Semoeël toea nomarenta ko intau Israël onda ing ko- 16 onggot ing kinobiaganëa.* Pomoeloi in taöng maja' ing ki Semoeël mokipodoengkoel ko intau im Betel, -ing Gilgal bo i Mispa, bo sia i momomoetoes kom pilikara i intau ï lipoe' toea.* 17 Moidoedoei kon toea, moboei bidon in sia ko Rama; sing kon toea-ta im baloinja bo kon toea doman momomoetoes in sia kom pilikara i intau Israël, Kon toea-ta doman im pinoposindoganëa i medzbah tobatoe' ko i Toehang. * 23 I Semoeël Intau Israël i moïbog modoeï' kon datoe. 8 : 1 Naonda ing ki Semoeël i nogogoejang-don, jo dinoeï'nja hakim (momomoetoes) ing ki adi'nja lolaki dojowa ko intau 2 Israël, * binali'nja hakim ko lipoe' im Berseba. Jo ki adi'nja goeja-goejang toea ki Joël in tanigoinja bo ki inta ai-ai toea 3 ki Abia in tangoinja. * Tonga' ki adi'nja toea in dia' sinoemoetoei ko liod i ama'-monia: imibog imosia ko oentoeng moraat, kinaan-monia i oliig bo nomeloeng kong ko'totoelid. (Indoi ko 4 Eksodoes 23 : 8) * Sebab nion, nojosipoenndon im bajongan ing goehangëa minta i Israël bo minaja' nokipodoengkoel ko i Se- 5 moeël ko Rama, * bo nosdmgog ko inia, kaimonia: „Ki toeang i aindon nogogoejang bo ki adi' i toeang in dia' sinoemoetoei ko liod i toeang. Sebab nion, pianja podoeï'an i toeang kon datoe tobatoe' ko inami, simba' sia i momarenta ko inami, na' ko intau tongo doea inta kodatoe."* 6 Tonga' singog-monia inta toea, mangalen ja: ogoian ing kami in datoe inta momarenta ka inami", in dia' mopia kom pororai i Semoeël. Sebab nion, noïgoem-don do'a ing ki 7 Semoeël ko i Toehang. * Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang ko i Semoeël, kainia: „Indongognai-don in :singog i intau minta inta nion kom bajongan i inta poïgoemon-monia ko inimoe; sin deeman ikow inta iloemboe'-monia, si Akoeoi-bi' im pdkooja'on-monia, simba' deeman-don Akoeoi in datoe-monia.* 8 Na' tongkai ing gogoetoe'-monia ko iNako', kinabit kom pinogatodankoe ko imonia iloemoeai nongko Masir magi' in singgai inta naa, mangalenja: sinolikoedan-monia iAkoeoi bo dinoedoeian-monia i allah tongo doea, — nanion doman ing gogoe- 9 toef'-monia ko inimoe.* Jo naaia doedoei-ai-moe-don ing koïbogmonia. Tonga' tongginaan pokopiaan imosia bo potaau ko imonia ing ki inta toentoeton in datoe inta momarenta ko imonia."* 10 Kon toea, jo pinodapot-don i Semoeël im bajongan in singog i Toehang toea ko intau, inta noïgoem kon datoe ko inia, * 11 kainia: „Jo nanaa ing ki inta poïgoemon in datoe inta momarenta ko imonimoe: „Ki adi'-monimoe lolaki ing gama'anëa, bali'onea soroedado kong karetanja lbo kong kabalonja, bo pokiporibatoekanëa imosia kon tajowon ing karetanja,* I SemoeëJ 8 :12 bo bali'onëa imosia panggoeloe ko intau tongo riboe bo tonggoeloe ko intau lima no poeloe', pokibongkalanëa ing goba'nja imosia bo pokikojoetanëa im bojo'nja, bo pokimiaanëa in sandiatanja imosia bo bajongan dm pakakat i ropatoi.* 13 Jo ki adi'-monimoe bobai ing gama'anëa, bali'onëa mogogimok kom bondoe bo mododoengoe' bo wiololoetoe' kong koekis.* 14 Bo goba'-monimoe bo goba' i anggoer-monimoe bo goba' im bango'-monimoe, nion ing gama'anëa inta mopia totok bo pomiaanéa oliig kom bobatonja.* 15 Bajongan im bojo' ing goba'-monimoe bo boengai minta in tonggajop-monimoe im bobaton mopoeloe' no bobat bo tongo bobat ing gama'anëa, inta pomiaanéa oliig ko olitëa bo ko i atanja.* 16 Joki ata-monimoe lolaki-bobai bo sapi-monimoe bo kaldai-monimoe ing ki inta mopia totok, ing gama'anëa bo pake'onëa ko oaidanëa.* 17 Bo bajongan doiman in domba-monimoe bo bembe'-monimoe in silaionëa mopoeloe' no isilai bo tongo silai ing gama'anëa. Dapotëa, moïkow doman tontani' i mobali' ki olitëa (atanja).* 18 Aka na'toea, jo mokoeani imoïkow sebab datoe inta pinili'-monimoe nion; tcnga' dia' doman mokidongog ing ki Toehang ko imcnimoe kon, singgai inta ,toea."* 19 Tonga' intau Israël toea doï' imofia nokidongog kon singog i Semoeël toea, kaimonia: „Oempaka na'toea, moïbog doman 20 ing kami in datoe.* Pianja, man.i' kamji doman i na' bangoesa ibanea bo parentaan in datoe, inta momomoetoes kom pilikara- 21 -nami bo monongkioena ko inami aka moropatoi."* Naonda in dinongcg-don i Semoeël im bajongan in singog i intau inta 22 na'toea, jo pinodapotëa-don ko i Toehang. * Kai n singog i Toehang ko i Semoeël: „Doedoei-ai-makow ing koïbog-monia bo doeï'on in datoe ko imonia." Noïdoedoei kon toea, kai n singog i Semoeël ko intau Israël lolaki toea: „Poboei-pa imoïkow, tobatoe'totatoe' ko lipoe'nja tontani'! (bai ng kon singgai-mai tobatoe' bo moboei mojosipoen ko Mispa." Indoi-ai 10 :17). I Semoeël Ki Saoel in dinoeï' i Semoeël, binali' datoe. 9 : 1 Kon toengkoel in toea ojoeon i intau tobatoe' nongkoni boeï' ï Benjamin, inta nogoetoen ko lipoe' ing Gibea, tangoinja ki Kis, ki adi' i Abiël, ki ompoe i Seror, inta ki adi' i Bechorat, 2 inta ki adi' i Af ia; sia Am bogani tobatoe'.* Kogadi' in sia ko adi' lolaki tobatoe' inta sinangoian ki Saoel, tajow-pa mobiag bo moïtoi totok; dapotëa, ko joeak im bajongan i intau Israël oempaka tobatoe' bo dia' i moïto-dtoi ko inia, ko ingkad i obaganja bo monik i noïlioe in sia kom bajongan i intau tongo doea.* 3 Komintan-don nobali', jo kaldai kobaaian i Kis, ki ama' i Saoel, i noboeli. Sebab nion, kai n singog i Kis ko i Saoel ki adi'nja: „Naaia diamoe-pa i olit tobatoe' takin moe bo poboeat, 4 baja' tajak ing kaldai kobaaian toea." Kon toea, jo noboeat-don in taja doea bo namagi'-namakow kom boeloe-boeloedan i Efraim bo kom boeta' in Salisa, tonga' dia' doman nodoengkoel naja doea ing kaldai toea. Noïdoedoei, namagi' bidon namakow in taja doea kom boeta' in Saalim, tonga' dia' doman ing kaldai ing kon toea-ta; kon toea sinajak bidon naja doea kom boeta' i Benjamin, tonga' dia' doman nodoengkoel monia 5 ing kaldai toea.* Naonda i nodapot-don in taja doea kom boeta' in Soef, jo nosingog ing ki Saoel ko i olitëa inta takinea, kainia: „Koligai, moboei-don ing kitaöa! Sin dika bo dia' bidon pinomonoe i ama'koe kong ginanja ing kaldai toea bo toema- 6 nob in sia ko inatonda."* Tonga' kai n toebag i olit toea: „Naanta, ko lipoe' inta toea nogoetoen i nabi i Allah tobatoe', inta kobobangkal; bajongan i inta singogonéa, komintan mobali' na'toea. Pianja, maja'-pa ing kitada mokipodoengkoel ko inia! Dega' panga' toendoe'onéa-bi' ko inatonda ing ki inta tajakon- 7 -natonda naa."* Kai n singog i Saoel ko olitëa: „Tonga' aka maja', jo onoe dega' i ogoi-natonda ko inia? Si roti inta kom bonoe im botoetoe-natonda i aindon nodait kinaan, bo oempaka tobatoe' dia'-don onoe ing ko inatonda, inta mobali' natonda ogoi ko nabi i Allah toea. Mongo ojoeon-pa dega*' i onoe-onoe- 8 -ka ing ko inatonda?"* Kai n toebag i olit toea ko i Saoel: Indoi-ai-ka, naa ko inako' ojoeon-pa in tongo koar. Jo naaia-pa i ogoikoe ko nabi i Allah toea; simba' toendoe'onëa ko ina- 10 tonda ing ki inta tajakon-natonda naa". * Kai n singog i Saoej I Semoeël 9 : ko olitëa toea: „Totoeoe in singogmoe nion. Koligai, maja'-pa ing kitada!" Kon toea, jo minaja'-don in taja doea ko lipoe' 11 inta pinogoetoenan i nabi i Allah toea.* Kojogot in taja doea ma ja' mamonik na' lipoe' inta toea, jo nojodoengkoel-mai monia i mongodeaga dega' tongonoe-mai, inta iloemoeai ma ja' monangkob kon toebig. Jo nolibö'-don in taja doea ko imonia, kaimonia: „Dega' ojoeon-pa i mononanow kon toebig ing ko 9 lipoe' inta naa?"* — Sing ko moena-monik, aka mjaja' i intau moïgoem ko onoe-ka ko i Toehang, jo kai n singog i intau Israël: Koligai, maja' ing kita mokipodoengkoel ko mononanow kon toebig. Si intau inta sinangoian nabi naaia, jo tangoLan 12 mononanow kon toebig ing kolipod.* — Kai n toebag i mongodeaga toea ko imonia: „Ojoeon; indoi-ai, toea in sia kon tajowonmoe; bagoe noïangoi in sia ko lipoe', sing kon singgai inta naa pomiaan i intau ing korban kon toedoe in tomboe- 13 loedëa inta toea. * Aka lagi toemoeot ing kamoenda ko lipoe', jo mobali'-pa ing kamoenda mokipodoengkoel ko inia, kon dia'-pa in sia motakod in toedoe in tomboeloedëa toea mongaan. Sin dia'-pa mobali' i intau toea mongaan kon dia'-pa in sia moïangoi. Aka binarakatanëa-don ing korban, jo bai n toea bo dongka mongaan i intau inta sinonsoma toea. Pianja, lagi-don onik ing kamoenda; si naaia mobali'-pa 14 ing kamoenda mokipodoengkoel ko inia."* Kon toea, jo namo- nik-don in taja doea i lipoe'. Naonda i nodapot-don kom potojoeakan i ngara i lolingkop i lipoe', jo nojodoempapak domai i Semoeël in taja doea kon toea-ta, si aindon in sia loemoeai ma- 15 ja' kom pinongorbanan toea.* — Sin tongo singgai-pa kong kinoangoian i Saoel toea, jo moena-don pinotaau i Toehang ko 16 i Semoeël, kainia: * „Singgainja ikolom ko oras inta nanaa, potaba'koe i lolaki tobatoe' ko inimoe nongkom boeta' i Benjamin; sia toea in doeï'onmoe, bali'on datoe i intaukoe Israël; jo sia-don i momoeli ko intaukoe ko lima i intau im Filistin; si aindon inontongkoe i roriga inta noïoema ko intaukoe, bo 17 koeani-monia i aindon nodapot ko iNako'."* — Naonda i inoutong-mai i Semoeël ing ki Saoel, jo kai n singog i Toehang ko inia: ,,Indoi-ai-ka, intau inta nion sia-don inta pinogoemankoe 18 ko inimoe; sia-don inta momarenta ko intaukoe."* Jo dinimioeg-don ing ki Saoel ko i Semoeël ko lolingkop i lipoe' toea, kainia: „Toeang, aka mobali', jo pogoeman-pa ko i ata naa I Semoeël 9 : 19 mongo ko onda im baloi i mononanow?"* Kai n fcosbag i Semoeël ko i Saoel: „Akoeoi-bi' i mononanow toea; onik-pa kom pongongorbanan toea, oena-don ko mako', sing kon isinggai inta naa mongaan-pa ing kamoenda takinkoe. Bai n dongka kon. singgainja ikolom bo ogoikoe ing kamoenda maja', bo pokosilangonkoe im bajongan i inta kom bonoe ing ginamoe.* 20 Jo kaldai kcbaaian toea, inta itajakonmoc toloe-don no singgai naa i onggotëa, dika-don iikow moponongginia-makow ing kaldai toea; si aindon nodoengkoel. — Ki ine dega' i ogoian im bajongan i inta mopia totok ko joeak i intau Israël? Deeman- 21 -ka ko inimoe bo kom bajongan ing ginaloemmoe ?"* Kai n toebag i Saoel: ,,Deeman-ka ata naa i nongkom boeï' i Benjamin inta moïnto-intok kom bajongan im boeï' i Isiraël, bo deeman-ka ginaloem i ata naa i morinto-rintok kom bajongan ing ginaloem im boeï' i Benjamin? Jo nongonoe si nanion-bi' im poso- 22 singog i itoeang nion ko i ata naa?"* — Nopaloet-makow toea jo ginama'-don i Semoeël ing ki Saoel bo olitea bo dinianja in taja doea sinoemoeot kom bonoe im baloi pongongaanan toea, bo pinopolitoe'nja in taja doea ko lolitoe'an inta ko limonik i lolitoe'an i intau tongo doea inta sinonsoma toea, dega' toloe no poeloe' ing kobajongëa.* 23 Noïdoedoei kon toea, jo kai n singog i Semoeël kon tonggoeloe i mododoengoe': „Oloed-ai in tapoe'nja tongo ogai, inta inogoikoe ko inimoe, kainako': Tagoe'on-pa kon dioegmoe! 24 Jo inoloed-don i tonggoeloe i mododoengoe' toea im paa bo koeroengëa, bo inoekatéa kon tajowon i Saoel. Kon toea, jo kai n singog i Semoeël ko i Saoel: ,,Indoi-ai, inta sinontani' i inoloed-don ko inimoe; kaan-don. Si nion in sinagoe'-bi' silaimoe kom pinomokaanan naa bo dia' inogoi ko intau ibanea inta sinonsoma." Na'toea im bali'nja im pinongongaan i Saoel nojogaloem takin i Semoeël kon singgai inta toea.* 25 Naonda i namonag-don imosia nongkom pinongorbanan toea bo nodapot-idon ko lipoe', jo sinooloet-don i intau im posioegan i Saoel kon toedoe im baloi toea. (Indoi-ai kon Deuter. 26 22 : 8).* Kon toea, jo nosioeg-don in sia. Naonda i moniar-don im pomataan, jo kinoeoek-don i Semoeël ing ki Saoel, inta kon toedoe im baloi toea, kainia: „Bangon-don iikow, simba' atodonkoe-don iikow!" Jo nobangon-don ing ki Saoel, bo iloemoe- 27 ai-don in taja doea* Naonda i namonag-don imosia bo noda- Semoeël 9 : pot kom popod i li,poe', jo kai n singog i Semoeël ko i Saoel: ,,Potaba'-don i olitmoe maja' oemoena ko inatonda, bo ikow im pogogai-pa ko naa, simba' potaaukoe ko inimoe in singog i Allah." * 10 :1 Kon toea, jo ginama'-don i Semoeël im botol inta binonoean i madjamoe' bo pihopoboere'nja i madjamoe' toea ko oeloe i Saoel bo ginombo'anëa in sia, kainia: „Ki Toehang i nodoeï' ko inimoe, binali'nja datoe ko intaunja; ikow i momarenta ko intau i Toehang bo momoeli ko imonia ko lima ing kodop-monia. Jo naaia i mobali' tanda ko inimoe, ko ikow in dinoeï'-don i Toehang binali'nja datoe ko intaunja, mangalenja:* 2 Kon singgai inta naa, naonda in toemala'-don iikow ko inako', jo mojodoengkoelmoe-mai i intau dojowa kon dioeg i ilobongan i Rachel kom posigadan im boeta' i Benjamin. Jo taja doea toea i mosingog ko inimoe, kai naja doea: Kaldai kobaaian, inta minaja'moe sinajak, aindon nodoengkoel; dia' bidon pinomonoe i ama'moe kong ginanja ing kaldai toea, tonga7 naaia sinoemanob bidon makow ko inimoe, kainia: Onoe-pa i mobali'koe pomiaan silai adi'koe?* 3 Bo aka moboeat-don nongkon toea-ta bo modapot-don kom pangkoi i noenoek i Tabor, jo mojodoengkoelmoe-mai i intau toloe, inta mamonik im Betel mokipodoengkoel ko i Allah kon toea-ta; tobatoe' i nodia kong ki adi' im bembe' kolakian, bo tobatoe' i nodia ko roti toloe no gantang, bo tobatoe' i nodia 4 kong kirbat pinobonoean ko anggoer. * Taja toloe toea i molibo kong kojojotonmoe bo mobogoi roti dojowa no boetoel ko inimoe; inta abatanmoe dia' mobali' bo dia'.* 5 Moïdoedoei, modapot-don iikow ko lipoe' ing Gibea, kom pososoembaan ko i Allah, kom pinoposindogan i intau im Filistin i oïgi tomponoeot. Jo bai n dongka mobali', naonda in toemoeot-don iikow ko lipoe' inta toea, jo mojodoengkoel-mai iikow i nabi tongo ramponan inta mosilig, bo ko moena-monia i intau inta mokoeti kong gamboesi bo morabana bo morambabo bo momansi', kojogot i nabi toea monomaja1' (mosingog 6 sing kinotoropan i roh i Allah). * Kon toea-ta jo ikow doman ing kotoropan i Roh i Toehang, bo ikow doman i monomaja taki-takin monia bo baloeian, tomobagoeon iikow. * 7 Aka motoedoen-don in tanda minta naa, jo bai n dongka pomiaanmoe ing ki inta koaidan i limamoe; sing ki Toehang I Semoeël - 10 : 8 ing kotaki-takin ko inimoe * Baja'-don ko lipoe' ing Gilgal, oena-don ko inakc/, si akoeoi domian i maja' mokipodoengkoel ko inimoe kon toea-ta, simba' pomiaan ing korban pajongon bo korban soekoer. Pitoe no singgai i onggotêa im pogolatanmoe kon toea-ta, sampe moïangoi iakoeoi bo mopotaau ko inimoe ko inta pomiaanmoe." * 9 Naonda im bagoe noïtolikoed ing ki Saoel ko i Semoeël, jo binaloeian-don i Allah ing ginanja, kon singgai doman inta 10 toea noïtotoeoe-don im bajongan in tanda inta toea * - Naonda i nodapot-don ing ki Saoel kong Gibea, totoeoe, nojodoengkoel-don i ramponan i nabi inta notomoe ko inia. Jo kinotoropan-don in sia i Roh i Allah bo nonomaja' doman in sia ko joeak 11 i nabi minta toea. * Jo intau inta nototaau ko i Saoel kolipod, naonda i inontong-monia kong ki Saoel doman i nonomaja' takin im bajongan i nabi toea, jo nosingo-singogan imosia, kaimonia: „Onoe-don dega' i noïoema ko i adi' i Kis? Dega' 12 ki Saoel doman ing kotaki-takin i nabi?" * Kon toea, kai n singog i koeon nongko lipoe' toea: „Ki ine dega' ing ki ama'-monia?" (mangalenja: Aka libo'on: onoe im poenang ing ki Saoel ing kmotoropan i Roh? jo libo'on doman monag naonda ing kinoöangoi i Roh i Allah ko nabi tongo doea toea. Sing ki inta toea dia' komangalean i intau. - Indoi-ai ko Indjil i Jahja 3 : 8). Sebab nion, ki inta siningog i intau toea i nobali'-don ooeman: Dega' ki Saoel doman ing kotaki-takin i nabi ? * 13 Naonda i nopaloet-don nonomaja', jo noboei-don ing ki 14 Saoel kom baloinja. * Kon toea, nosingog ing ki pokoama'an i Saoel ko inia bo ko olitëa, kainia: „Minaja' i onda ing kamoenda?" Kai n toebagëa: „Minaja' notajak kong kaldai kobaaian toea. Naonda in dia' nodoengkoel-nami ing kaldai toea, jo mi- 15 naja' ing kami nokipodoengkoel ko i Semoeël." * Polat nolibo' ing ki pokoama'an i Saoel toea, kainia: „Potaau-pa ko inako' 16 mongo onoe inta siningog i Semoeël ko inimoe?" * Kai n toebag i Saoel ko i pokoama'anéa: „Pinotaaunja nosilang ko inami, kon totoeoe, kaldai toea i aindon nodoengkoel." Tonga' dia'-bi' sinoetoeinja, ko aindon dinoeï' in sia binali' datoe. Ki Saoel ing kinobaja' in tontoboet, kon sia i mobali' datoe. 17 Noïdoedoei kon toea, jo pinokisipoen-don i Semoeël i intau I Semoeël 10 :18 Israël kon tajowon i Toehang ko Mispa, * kai n singogëa ko iraonia: „Nanaa in singog i Toehang, ki Allah i intau Israël: Aindon diniakoe i intau Israël iloemoeai nongko Masir bo binoeliankoe imosia nongko lima i intau i Masir bo nongko lima 19 im bajongan in datoe inta nonomboga' ko imonia. * Tonga' naaia iloemboe'-don-monimoe ing ki Allah-monimoe, inta nomoeli ko imonimoe kom bajongan im bodito bo roriga-monimoe, kaimonimoe: Oempaka na'toea, podoëi'-ai-pa kon datoe tobatoe' ing kami! - Sebab nion, koligai-don imoïkow toemajow 20 ko i Toehang, podoedoei im boeï' bo bangoesa-monimoe." * Naonda im pinopotajow-don i Semoeël kon tajowon i Toehang im bajongan im boeï' i Israël, jo boeï' i Benjamin ing kinobaja' 21 in tontoboet. * Nopaloet in toea, pinopotajowëa bidon im boeï' i Benjamin, podoedoei im bangoesanja minta, jo bangoesa i Matri ing kinobaja' in tontoboet. Noidoedoei, pinopotajowëa bidon im bajongan ing ginaloem im boeï' im bangoesa i Matri, jo ki Saoel, ki adi' i Kis, ing kinobaja' in tontoboet. Kon toea, minaja' monia sinajak in sia, tonga' dia' nodoengkoel-monia 22 in sia. * Sebab nion, nohoei bidon nolibo' imosia ko i Toehang, kaimonia: „Namangoi-te-don in sia ko naa?" Kai n toebagëa: 23 „Nogadop in sia ko joeak im pakakat (barang)." * Jo minaja'-don monia ginama' in sia kon toea-ta. Naonda in sinimindog-don ing ki Saoel ko joea-joeak i intau moanto' toea, jo sia i moïto-itoi ko imonia komintan, ko ingkad i obaganja bo monik 24 i noïlioe in sia kom bajongan-monia. * Kon toea, jo nosingog-don ing ki Semoeël ko intau moanto' toea, kainia: „Indoi-ai-ka-don monimoe in sia inta pinili' i Toehang, sin dia' mongo tobatoe' i intau moanto' naa inta moïtoi na' sia!" Jo nogio-giowan-don komintan i intau moanto' toea, kaimonia: „Kobiag ing ki ompoe datoe!" * 25 Kon toea, jo pinopomangale-don i Semoeël ko intau moanto' toea naonda im pomomarenta in datoe, pinahisëa i atorang oekoe-oekoed toea kom bonoe ing kitab tobatoe' inta inoekatëa kon tajowon i Toehang. Noïdoedoei kon toea, jo pinopoboei-don i Semoeël i intau moanto' toea minaja', tobatoe'-tobatoe' no- 26 boei kom baloinja. * Jo ki Saoel doman i noboei-don kom baloinja kong Gibea, bo intau mongoropot, inta gina-monia iliai 27 i Toehang, in sinoemakin ko inia. * Tonga' kai n singog i intau moromoe': „Na'-bi' onda bo mobali' sia i mokoboeli ko inaton!" I Semoeël 10 : Siningkoele-monia ing ki Saoel bo dia' nonondatoe imosia. * Ki Saoel i nonalow ko intau i Amon. 11 :1 Naonda im binaja'an-makow in dega' tongo boelan-mai, jo namangoi ing ki Nahas, datoe i intau i Amon (takin in soroedadonja) bo noliboe ko lipoe' i Jabes kom boeta' ing Gilead. Kon toea, nosingog im bajongan i intau bonoe ing Gilead ko i Nahas, kaimonia: „Aka mobali', jo mododandian ing ki toeang takin nami ata naa, bo kami ata naa i mokiompoe ko i toeang."* 2 Tonga' kai n toebag i Nahas ko imoma: „Aka rnata koloanan im batoe'an-monimoe ing koeïlon, jo mododandian iakoeoi takin monimoe. Nanion pokooja'onkoe im bajongan i intau Isra- 3 ël." * Kon toea, notoebag ing goehangëa minta i Jabes ko inia, kaimonia: „Aka mobali', jo bio-bio'-pa-makow ing kami ata naa pitoe no singgai i onggotëa, simba' popotaba'an-pa-nami ata naa in taba' kon sinangkoeb im boeta' i Israël. Aka dega' dia'-don mongo tobatoe' inta motoeloeng momoeli ko inami ata naa, jo toemamad-don ing kami ata naa ko i toeang." * 4 Naonda in taba' toea i nodapot-don ko lipoe' ing Gibea i Saoel bo pinotaau-don-monia im pilikara (i Jabes) toea ko intau, jo nongombal-don im bajongan i intau toea takin ombal 5 inta molangon. * Kon dodai in toea noïangoi-don ing ki Saoel nongkong goba' nodia kon sapi, kainia: „Nongonoe si noomba-ombalan-bi' imosia?" Jo pinodapot-don i intau ko inia ing ki 6 inta pinotaau i intau i Jabes toea. * Naonda ing kinodongoganëa-don in singog inta toea, jo kinotoropan-don i Roh i Allah 7 in sia bo dinoemoko-dokot-don in toroe'nja. * Polatëa-don ginama' in sapi dojowa toea bo sinampa-tampalëa bo pinokidianja i ogaianëa kon sinangkoeb im boeta' i Israël, kai ng kojowëa: „Aka ki ine in dia' mamangoi toemakin ko i Saoel bo ko i Semoeël, jo nanion doman im pomomia kon sapinja." Kon toea, jo kinoangoian-don in talikokog i Toehang i intau, bo 8 noboeat-don iloemoeai imosia komintan. * Ko lipoe' im Bezek iniap i Saoel imosia, jo intau Israël in toloe nogatoet no riboe ing kobajongëa, bo intau i Joeda in toloe no poeloe no riboe ing kobajongëa. * 9 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Saoel kon taba', inta noïangoi toea, kainia: „Naa in singog pogoeman-monimoe ko Semoeël 11 : intau kom bonoe i lipoe' i Jabes kom boeta' ing Gilead, kamakow: Singgainja ikolom, aka mooetoe-don in singgai, jo toeloengan imoïkow." - Naonda i nodapot-don in taba' toea ko lipoe' bo pinotaau-don-monia ko intau kom bonoe i Jabes toea, 10 jo nopia-piaan-don kong gina imosia. * Kon toea, kai n singog i intau i Jabes ko i Nahas, datoe i intau i Amon: „Bai ikolom bo toemamad ing kami ata naa ko i toeang; mobali' pomiaan i toeang ing kami ata naa podoedoei ing koïbog i toeang." * 11 Tonga' kon dolom inta toea sinilai-don i Saoel i intaunja toloe no ramponan; tongkana' ing kodoea-don nokoekoe' i manoek, jo sincemoeot-don imosia ko joeak im pinogoetoenan in soroedado toea bo sinalow-monia i intau i Amon bo nogalow ko imonia cemaan i nooetoe in singgai. Jo positaboed-don i agat-pa i intau i Amon toea, sampe dia' lalat i nojotakin dojowa-dojowa. * 12 Kon toengkoel in toea kai n singog i intau moanto' toea ko i Semoeël : ,,Ki ine-bi' imosia inta nosingog kolipod nanaa: Dia-dia'-ka ing ki Saoel i mobali' datoe-naton! Dia-mai ko naa i intau inta toea ko inami, simba' patoion-nami imosia! "* 13 Tonga' kain singog i Saoel: „Kon singgai inta naa dia' mobali' momatoi ko intau, oempaka tobatoe' bo dia', si naaia pinoojoeon i Toehang im pinomomoeli moloben ko intau Israël." * 14 Kon toea, kai n singog doman i Semoeël ko intau moanto' toea: „Koligai, kita komintan i maja' ing Gilgal, mcnomoba- 15 goe kong kodatoean kon toea-ta." * Jo minaja'-don ing Gilgal im bajongan i intau inta toea; kon toea-ta dinoeï'-don-monia ing ki Saoel binali' datoe kon tajowon i Toehang kong Gilgal bo pinomia-monia kon toea-ta ing korban rata'an kon tajowon i Toehang. Kon toea jo nopia-piaan totok kong gina ing ki Saoel takin im bajongan i intau Israël. * Tonggina i Semoeël inta tontoeminja. 12 : 1 Kon toengkoel in toea, kai n singog i Semoeël ko intau Israël komintan: „Naaia aindon dinoedoeiankoe im bajongan i inta pinoïgoem-monimoe ko inako': aindon dinoeï'koe in datoe to2 batoe' ko imonimoe.* Jo naaia, indoi-ai-ka in datoe inta maja' kon tajowon-monimoe; bo akoeoi aindon nogogoejang bo aindon inoebanan, bo ki adi'koe lolaki i nogoetoen ko joeak-moni- I Semoeël 12 : moe. Jo akoeoi nobiag kon tajowon-monimoe nongko moïnto- 3 kankoe-mai magi' in singgai inta naa. * Jo naaia, sinimindog-aon iakoeoi ko naa; koligai, pogoeman ko inako' kon tajowon i Toehang bo kon tajowon i inta dinoeï'nja binali' datoe-monimoe: mongo sapi i ine pinomaja' kaldai-ka i ine ing ginama'koe? Pilikara i ine inta dia' pinoetoeskoe podoedoei ing kototoeiid? Ki ine inta sinomboga'koe ? Nongko i ine in sinarimakoe i oliig pomilog ko matakoe (nomalintoeang kong kototoe- 4 lid)? Bai n toebagankoe in sia." * — Jo kain singog-monia: „Dia' ing ki toeang nomeloeng kong kototoelid-nami bo dia' nogongkop kom pilikara-nami (nonomboga' ko inami) bo dia' 5 nogama' ko onoe-ka-don ko i ine-ka-don." * — Kon toea, nosingog ing ki Semoeël ko imonia, kainia: „Kon singgai doman inta naa ki Toehang bo datoenja i mobali' takoesi ko imonimoe, kon dia' lalat onoe i nodoengkoel-monimoe kom bonoe i limakoe naa (inta ijampatkoe)! " Jo kai n toebag-monia: „Totoeoe, na' kai n singogmoe nion!" * 6 Noïdoedoei kon toea, kai n singog i Semoeël ko intau minta toea: „Ki Toehang, ki Allah inta nopoojoeon ko i Moesa bo ko i Haroen bo inta nodia iloemoeai namonik ko mogogoejang-monimoe nongkom boeta' i Masir, Sia-don i mobali' ta- 7 koesi.* Sebab nion, simindog-don i naaia imoïkow ko naa simba' mogogoeta ing kita kon tajowon i Toehang bo potaaukoe ko imonimoe im bajongan i oaidan motoelid, inta pinoponiata-don 8 i Toehang ko imonimoe bo ko mogogoejang-monimoe: * Nopaloet-makow kong kinoangoian i Jakoeb takin i adi'nja ko Masir, jo sinomboga' i intau i Masir imosia. Tonga' naonda i nokoea-koeanian-don i mogogoejang-monimoe ko i Toehang, jo pinopotaba'anéa-don ko i Moesa bo ko i Haroen bo inatodëa i mogogoejang-monimoe iloemoeai nongko Masir 9 bo pinopotonggolitoe'nja imosia kom boeta' inta naa.* Tonga' kinoliongan-monia ing ki Toehang, ki Allah-monia. Sebab nion, pinotaloeinja imosia ko i Sisera, panggoeloe in soroedado i Jabes, datoe i Hasor, bo ko intau im Filistin bo kon datoe i 10 Moab, inta noropatoi takin monia. * Kon toengkoel in toea, jo nokoea-koeanian-don imosia ko i Toehang, kaimonia: „Kotala'-don ing kami! sin sinoemolikoed-don ing kami ko i Toehang bo nosoemba-don ko i Baal bo ko i Astarte (doeata bobai). O Toehang! boeli-ai-pa ing kami, aka mobali', ko lima ing kodop- I Semoeël 12 : 11 -nami, simba' mosoemba ing kami ko iNimoe." * Jo pinopotaba'an-don i Toehang ko i Jeroebbaal (Gideon) bo ko i Barak bo ko i Jefta bo ko i Simson, bo binoelianëa imoïkow nongko lima ing kodop ko liboe-monimoe. Nanion, nogoetoen-don imoï- 12 ltow takin loenganga ing gina.* Tonga' naonda ing ki Nahas, datoe i intau i Amon toea, i namangoi-don notoeot ko imonimoe, jo kai n singog-monimoe ko inako': „Mani' datoe tobatoe' i mcmarenta ko inami!" oempaka ki Toehang, ki Allah-moni- 13 moe, Sia-don in datoe-monimoe.* Jo naaia, nion-don in datoe inta pinoïgoem-monimoe. Totoeoe, dinoeï'-don i Toehang in 14 datoe ko imonimoe!* Aka koema, mcondok imoïkow ko i Toehang bo mosoemba ko iNia bo mokidongog ko iNia bo dia' imoïkow monimbajow kong kojowëa,' moïkow bo datoe doman inta momarenta ko imonimoe, i monano-nanob ko i Toehang, ki Aüah-monimoe, jo Sia i motoeloeng momoeli ko imonimoe.* 15 Tonga' aka dia' imoïkow mokidongog ko i Toehang bo monimbajow-bi' kong kojowëa, jo lima i Toehang i mondorot totok ko imonimoe bo kon datoe-monimoe, sampe pogoeraatonëa 16 imoïkow.* Sindog-don imoïkow bo indci-ai-ka ing ki inta mokoherang inta pomiaan i Toehang naaia kon tajowon-moni- 17 moe.* Deeman-ka naaia im pononibat kon toïgoe? (boelan inta dia' pongongoejanan kom boeta' toea). Jo kon singgai doman inta naa mokoeani iakoeoi ko i Toehang, simba' popodongogéa ing gotoep bo popoodatëa ï oejan. Bai nanion bo akoeon-monlmoe bo kctaauan-monimoe, ko naanta, molobeu i romoe' inta pinomia-monimce kom pinoïgoeman kon datoe silai monimoe."* 18 Kon toea, jo nokoeani-don ing ki Semoeël ko i Toehang. Jo kon singgai doman inta toea pinopodongog-don i Toehang ing gotoep bo pinopoodat-don i oejan; sampe bajongan i intau minta inta toea komintan noondok totok ko i Toehang bo ko 19 i Semoeël.* Kai n singog-monia ko i Semoeël: ,,Poïgoem-ai-pa kon do'a i olitmoe naa ko i Toehang, ki Allahmoe, simba' dia' ing kami matoi; sing kolikoedëa im bajongan in dosa-nami jo noïtala' doman ing kami, si noïgoem-don kon datoe ko inami".* 20 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Semoeël ko intau moanto' toea, kainia: „Dika moondok! Totoeoe, pinomia-don-monimoe i romoe' inta nion, tonga' asal dika imoïkow oemoendok ko i Toehang, bo mosoemba totok ko iNia takin limbatoe ing 21 gina-monimoe.* Dika toemabat bo dika doemoedoei kon doeata I Semoeël 12 : inta dia' baragoena, inta dia' mokotoeloeng bo dia' mokoboeli, 22 sin dia'-bi' onoe-onoe imosia.* Podoedoei in tangoinja inta moloben, dia' tala'an i Toehang i intaunja, sim bali'onêa imoïkow 23 intaunja.* Jo inako' doman, tonga'-pa doman popojajoe' ko inakc/ i momia kon dosa naa ko i Toehang, mangalenja mogogai akoeoi momintahang silai monimoe. Deeman nanion! sin toendoe'onkoe ko imonimoe in dalan inta mopia bo motoelid.* 24 Tonga', moondok ko i Toehang bo mosoemba totok ko iNia takin limbatoe ing gina. Tano-tanobon ing koloben i oaidan 25 inta pinomianja ko imonimoe.* Tonga' aka toemonggogoetoe' imoïkow kong ki inta moraat, jo dia' mobali' bo dia' pogoeraaton imoïkow takin in datoe-monimoe."* Ki Saoel in sinoroe'an i Semoeël. 13 : 2 Noïdoedoei kon toea, jo pinili' i Saoel in toloe no riboe i intau Israël; dojowa no riboe in takin i Saoel ko lipoe' i Michmas. bo kom boeloed im Betel, bo tongo riboe in takin i Jonatan (ki adi' i Saoel) ko lipoe' ing Gibea kom boeta' i Benjamin; bajongan i intau ibanëa toea pinotaba' i Saoel noboei, tobatoe'-tobatoe' i minaja' i laigéa.* 3 Kon toengkoel in toea, iroemboen-don i Jonatan i oïgi-tomponoeot i intau im Filistin, inta pinosindog ko lipoe' ing Gibea (na' tomponoeot im pinononalow-monia ko intau Israël). Na'toea, kinodongogan-don i intau im Filistin, ko intau Israël in dia'-don mokiompoe ko imonia. Sebab nion, pinokiiroep-don 4 i Saoel in tantoeang kon sinangkoep im boeta', * sampe kinodongogan-don im bajongan i intau Israël, ko aindon iroemboen i Saoel i oïgi-tomponoeot i intau im Filistin, bo tangoi doman ï intau Israël i noromoe'-don ko intau im Filistin! Na'toea inoini'-don i Saoel i intau, simba' doemoedoei ko i nia maja' ing Gilgal.* 5 Jo intau doman im Filistin im pinokisipoen-don, simba' moropatoi takin i intau Israël, toloe no riboe ing kareta i ropatoi bo onom no riboe i intau inta sinoemakoi kong kabalo bo intau inta minaja' in siol na' pintad kom bibig in dagat ing kobajongëa; noboeat-don imosia komintan bo nogoetoen-pa kon dioeg i Michmas, kon dampig-moeik im Bet-Awen.* 6 Naonda i inontong-don i intau Israël, kon talowon-don imo- I Semoeël 13 : sia, jo nogadop-don imosia kom bonoe i angob, kom pompang, 7 kom boeboe' im boeloed, kong goeang bo kom parigi', * bo ojoeon doman i inta iloemolan i Jarden kom popolololanan, minaja' im boeta' ing Gad bo Gilead. Na'toea im pinololagoei i intau si noondok totok, bo sinoemala' ko i Saoel, inta nogolat-pa kong Gilead.* 8 Jo nopogola-golat ing ki Saoel pitoe no singgai i onggotëa, na' kai ng kojow i Semoeël. Sebab ki Semoeël in dia'-pa doman nodapot kong Gilead, bo intau inta ko i Saoel im positaboed-don, 9 sinoemala'-don ko inia, * jo nosingog ing ki Saoel, kainia: „Dia-mangoi ko inako' ing korban pajongon bo korban soekoer!" 10 jo pinomianja-don ing korban pajongon toea.* Bagoe pinongorbanëa, jo noliodot-mai noïangoi-don ing ki Semoeël. Kon toea, jo iloemoeai-don ing ki Saoel notomoe ko inia simba' mosoemba 11 ko inia* Tonga' kai n singog i Semoeël: „Onoe-bf inta pinomiamoe nion?" Kai n toebag i Saoel: „Sebab intaukoe im positaboed-don ko inako', bo ki toeang doman in dia' noïangoi kon singgai inta sinantoe'-don, bo intau doman im Filistin i 12 nojosipoen-don ko Michmas;* jo kai n singogkoe: „Mologit-makow moïangoi i intau im Filistin monoeboe ko inako' kong Gilgal kon dia'-pa iakoeoi noïgoem do'a ko i Toehang. Sebab nion, nopobarani-don iakoeoi im batangankoe bo nongorban kong 13 korban pajongon."* Tonga' kai n singog i Semoeël ko i Saoel: „Oaidanmoe nion i na' oaidan i intau pompoelong. Aka dinoedoeianmoe totok ing kojow inta inogoi i Toehang, ki Allahmoe, ko inimoe, jo totoeoe, naaia pokononoion i Toehang ing kodo- 14 datoemoe ko intau Israël.* Tonga' naaia karadjaanmoe in dia'don mononoi. Aindon pinili' i Toehang i intau tobatoe', inta nojodoedoei ing ginanja bo sia-don in dinoeï'nja bali'on datoe ko intaunja; sin dia' dinoedoeianmoe ing ki inta pinotita i Toehang ko inimoe." * 15a Kon toea, jo noboeat-don ing ki Semoeël, sinoemala'-don kong Gilgal; bo intau minta inta dia'-pa sinoemala' ko i Saoel, in dinoemoedoei-don ko i Saoel minaja' im pororopatoian.* Kobobarani i Jomatan. 23 Kon dodai in toea minaja'-don i intau im Filistin dega' tongonoe-mai bo noloekad kon dalan inta kom posigadan i I Semoeël 18 : Michmas (bo Gibea) .* 14 : 1 Kon singgai-mai tobatoe', kai n singog i Jonatan, ki adi' i Saoel, ko i olitëa inta mododia kon sandiatanja: „Koligai, toeoton-natonda im pololoekadan i intau im Filistin kon dampigmakow." Tonga' dia' pinotaaunja in toea ko i ama'nja.* 2 Jo ki Saoel toea, ilimitoe' in sia kom popod ing Gibea kon sioengon im pangkoi in dalima, inta kom pololidokan; intau 3 inta takinëa dega' onom-mai no gatoet ing kobajongëa.* Jo ki Ahia, ki ompoe i Ahitoeb inta ki goeja-goejang i Ikabod, inta ki adi' i Pinehas, ki adi' i Eli, i noïmang kon tajowon i Toehang kon Silo, - jo ki Ahia toea i mododia ko efod (pakakat pononontoboet). Dia' kinotaauan i intau moanto' toea, ko aindon minaja' ing ki Jonatan.* 4 Jo sigad im pompang inta kotaliban i Jonatan toea, simba' modapot kom pololoekadan i intau im Filistin toea, ojoeon i irang im batoe kom posi-losi; tobatoe' tangoinja ki Boses bo 5 tobatoe' tangoinja ki Sene; * irang ki inta tobatoe' kon dampig-monik, i nojogintontong i Michmas; bo ki inta tobatoe' kon dampig-monag, i nojogintontong ing Gibea.* 6 Jo kai n singog i Jonatan ko i olitëa inta mododia kon sandiatanja: „Koligai, toeoton-natonda im pololoekadan i intau kaper toea! Dega' panga' toeloengan-bi' i Toehang ing kitada sampe mokooentoeng; sing ki Toehang i motaau-bi' moponalow takin i intau mobajong bo takin i intau mojakag, toea i 7 motongkai-bi' ko iNia."* Kai n toebag i olitëa toea: „Doedoei-ai ing ki inta noïrai kon dodobmoe. Akoeoi doman ing kotaki- 8 takinmoe. Koïbogmoe nion ing koïbogkoe."* Kon toea, kai n singog i Jonatan: „Mani', tali-talib ing kitada ko intau minta 9 toea bo mokipogontong ko imonia.* Aka panga' kai n singog-monia ko inatonda: Olat-pa moena, oemaan ing kami i modapot ko imonimoe! pianja doemona' ing kitada; dika ing kitada 10 mamonik mokipodoengkoel ko imonia* Tonga' aka panga' kai n singog-monia nanaa: Koligai, onik-mai ko inami! pianja mamonik-don ing kitada; si aka na' toea, jo popoabat-don i Toehang imosia ko lima-natonda. Jo naa i mobali' tanda ko ina- 11 tonda."* Kon toea, naonda i intau im Filistin inta mololoekad toea i nokoontong-mai ko inaja doea, jo kai n singog-monia: „Naanta, intau Iberani i aindon iloemoeai nongkom bonoe i 12 angob pinogadopan-monia!"* Jo nokoeoek-don i intau mololoe- Semoeël 14 : kad toea ko i Jcnatan bo ko i olitëa toea, kaimonia: „Koligai, onik-mai ko inami, jo bai ng kami i mobogoi im pomama' ko imonimoe! " Polat kai n singog i Jonatan ko i olitëa toea: ,,Ponik-don, doedoei-ai iakoeoi! Ki Toehang i mopotamad ko imo- 13 nia ko lima i intau Israël." * Jo noponik-don ing ki Jonatan na' bolai, bo dinoedoeian i olitëa toea. Kon toea, jo nolagoei-don i intau im Filistin toea ko i Jonatan, inta nonibat ko imonia, bo 14 ki inta kinosibatanëa toea im pinatoi i olitëa ko likoedëa.* Jo intau inta pinatoi i Jonatan bo olitëa toea dega' dojowa-mai no 15 poeloe' ing kobajongêa * Kon toea, jo kinooemaan-don in talikokog im bajongan i intau kom pinogogaian in soroedado i intau minta im Filistin, bo intau inta ko lopa' bo intau inta mojojampat doman, bajongan-monia ing kinooemaan in talikokog; aapotëa, noloendan im boeta' sampe kinobali'an in talikokog inta noïlioe-don.* 22 Naonda ing kinodongogan-don i intau Israël, inta nogadop kom boeloe-boeloedan i Efraïm, ko intau im Filistin i aindon nolagoei, jo polat nogisandiata imosia bo nogalow ko intau im 23 Filistin toea.* Na'toea im pinototoeloeng i Toehang ko intau Israël kon singgai inta toea. Tala' i Saoel. Ki Jcnatan i noïsimparoet kom bodito kopiopatoian. Naonda i intau inta noropatoi toea i noïtalib-don ko lipoe' * 24 im Bet-Awen, * jo noïangoi i intau dega' tongo raban-mai inta notoeloeng ko i Saoel, sampe siniminggolit i ropatoi toea kom boeloe-boeloedan i Efraïm. Kon singgai inta toea noïtala' totok ing ki Saoel, si inibotan i Saoel i intau moanto' toea, kainia: „Kooemaan im bala i intau inta mokaan ko onoe-ka-don kon dia'-pa mololaboeng, kon dia'-pa iakoeoi motoeli' kong kodopkoe!" Sebab nion, intau 26 moanto' toea in dia'-don notapot ko onoe.* Sinoemoeot-don imosia kong kajoeon, jo kon toea-ta ojoeon im biloek totoeoe moanto'; tonga' oempaka tobatoe', dia' i nopodapot i limanja kom bibigëa (mangalenja: nokaan kom biloek toea), si ondok- 27 monia ko odi-odi i Saoel toea.* Tonga' dia' kinodongogan i Jonatan im pinongongibot i ama'nja ko intau Israël. Sebab nion, pinopotoengkikëa im popod in toengkoed inta ko limanja 24 I Semoeël 14 : bo pinopotoedakëa kom biloek toea bo pinodapotëa-don i lima28a nja kom bibigëa. Na'toea nosilang bidon i matanja.* Kon toea, nosingog i intau tobatoe' ko inia, kainia: „Inibotan totok in togoeojodmoe i intau, kainia: „Kooemaan im bala i intau inta 29 mokaan ko onoe-ka-don ing kon singgai inta naa! " * Jo kai n singog i Jonatan: „Naanta, atorang i ama'koe inta na'toea i mopobodito kom poparentaanëa. Indoi-ai-ka ing kosilang i matakoe, naonda i notapot-makow iakoeoi kom biloek tongopi'.* 30 Aka koema, naaia intau i mobali' mokaan podoedoei ibogëa ko inta ijampat kong kodop-monia, deeman-ka oentoeng ko intau im Filistin i molobe-loben ko naaia?" * 36 Noïdoedoei, kai n singog i Saoel: „Koligai, mamonag ing kita mogalow ko intau im Filistin bo moritak ko imonia oemaan i monindar im pomataan, bo dika tala'an-naton i intau tobatoe'-mai ko imonia." Kai n toebag i intau moanto' toea: „Pomia im bajongan i inta mopia kon tajowon i matamoe." Tonga' kai n singog i imang: „Pianja, moena moïgoem do'a mongo naonda 37 ing koïbog i Allah."* Kon toea, jo nolibo'-don ing ki Saoel ko i Allah, kainia: „Mobali' dega' iakoeoi i mogalow ko intau im Filistin? Popotamadmoe dega' imosia ko lima i intau Israël?" 38 Tonga' dia' sinoebagan i Toehang in sia.* Sebab nion, kai n singog i Saoel: „Koligai-don, e bajongan im bobato, agi'-don ko naa! pirikisaan simba' kotaauan-monimoe mongo ki ine inta 39 nomia kon dosa.* Sin totoeoe, akoeoi i mopongibot ing kobobiag i Toehang inta nopooentoeng ko intau Israël, oempaka ki adi'koe-ka ki Jonatan, inta nomia kon dosa toea, dia' mobali' bo dia' patoion in sia." Jo bajongan im poparentaan, dia' 40 mongo tobatoe' inta sinoemoebag ko inia.* Noïdoedoei, kai n singog i Saoel kom bajongan i intau toea: „Sindog imoïkow kon tongo botak, bo akoeoi takin i adi'koe ki Jonatan in simindog kon tongo botak." Kai n toebag i intau: „Pomia onda inta 41 mopia kon tajowon i mata i ompoe datoe."* Kon toea, jo nosingog-don ing ki Saoel, kainia: „O Toehang, ki Allah i intau Israël, nongonoe sin dia'-bi' sinoebaganmoe naaia ing ki atamoe naa? O Toehang, ki Allah i intau Israël, aka akoeoi pinomaja' ki adi'koe ki Jonatan i noïtala', jo aka mobali', popoloeai i „oerim"; tonga' aka intaumoe Israël i noïtala', jo aka mobali', popoloeai in „toemim". (Oerim bo toemim = pakakat pononontoboet.) Kon toea kinobaja' (i oerim) ing ki Jonatan Semoeël 14 : 42 bo ki Saoel, bo intau moanto' toea i noïsimparoet-don.* Noïdoedoei kon toea, jo kai n singog i Saoel: „Tontoboet iakoeoi bo ki adi'koe, ki Jonatan, jo aka ki ine inta toendoe'on i Toehang, jo sia im patoion." Kai n singog i intau moanto' toea ko i Saoel: „Dia' mobali' ing ki inta nanion!" Tonga' ki Saoel i moropo-ropot imosia. Sebab nion, nonontoboet-don imosia ko i Saoel bo ko i Jonatan. Jo ki Jonatan ing kinobaja' in tonto- 43 boet toea.* Kon toea, nosingog ing ki Saoel ko i Jonatan, kainia: „Potaau ko inako' mongo onoe-bi' im pinomiamoe." Jo pinotaau-don i Jonatan ko inia ing ki inta pinomianja, kainia: „Notapot iakoeoi kom biloek tongopi' inta kom popod in toeng- 44 koed inta ko limakoe. Naa-don lakoei; patoi-don iakoeoi."* Kai n singog i Saoel: „Popooema i Allah im bala ko inako', aka dia' 45 patoion iikow, e Jonatan."* Tonga' kai n singog i intau moanto' toea ko i Saoel: ,,Mobali'-bi' dega' patoion ing ki Jonatan, inta aindon nopoojoeon in totoeloeng moloben naa ko intau Israël? Popojajoe' ing ki inta na'toea,! Kami mopongibot ing kobobiag i Toehang, jo oempaka boeokéa tongo boenga' in dia' i motontak kom boeta'; sin tonga'-bi' takin totoeloeng i Toehang pinomia i Jonatan naaia i oentoeng moloben naa." - Kon toea, jo sinoboet-don i intau moanto' toea ing ki Jonatan, sampe dia' 46 pinatoi in sia.* Nopaloet-makow in toea, dia'-don nogalow ing ki Saoel ko intau im Filistin, inta noboei-don kom pinogoetoenan-monia.* Oaidan i Saoel. Tangoi i adi' i Saoel. 47 Naonda in dinoeï'-don ing ki Saoel, binali'-don datoe i intau Israël, jo noropatoi in sia takin im bajongan ing kodopëa ko liboenja, mangalenja: takin i intau i Moab, i Amon, i Edom, takin in datoe in Soba (kom boeta' i Aram) bo takin i intau im Filistin. Ko onda-onda-don im binaja'anëa, kon toea-ta noko- 48 oentoeng in sia.* Nobarani (norogi)-don totok in sia, sinalowëa i intau i Amalek bo binoelianéa i intau Israël ko lima i intau inta nojampat kong kajoeonan-monia.* 49 Nokotonggadi' ing ki Saoel ko adi' lolaki toloe, inta sinangoian: ki Jonatan, ki Isjo bo ki Malkisjoea, bo nokotonggadi' doman kom bobai dojowa: ki inta goeja-goejang ki Merab in tangoinja, bo ki inta ai-ai toea ki Michal in tangoinja.* ï Semoeël 14 : 52 Intau Israël bo intau im Eilistin i noropatoi totok onda ing koonggot ing kinobiagan i Saoel. Aka ontongon i Saoel i intau inta morogi bo moropot, ko onda-onda-ka-don, jo popotakinëa in sia kon soroedadonja. * Ki Saoel i nonajow ko intau i Amalek. 15 : 1 Komintan-don nobali', jo kai n singog i Semoeël ko i Saoel: „Podoedoei ing kojow i Toehang dinoeï'koe iikow datoe ko intaunja Israël. Sebab nion, indongog-ai-moe-pa ing kojow i Toe- 2 hang.* Nanaa in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: Aindon sinanowankoe ing ki inta pinomia i intau i Amalek ko intau Israël, naonda im pinololabot-monia ko intau Israël kon dalan, kon toengkoel imosia i namangoi nongko 3 Masir.* Sebab nion, naaia baja'-don, ponalow ko intau i Amalek bo jopoe'on imosia bo bajongan i onoe-don inta ko imonia; dika popoontongan in tabi, dia' mobali' bo dia' tokopatoion imosia, lolaki-bobai, adi' bo adi' mononete', sapi bo domba, onta bo kaldai."* 7 Jo sinalow-don i Saoel im bajongan i intau i Amalek kinabit nongkon Telam nodapot kon Soer, inta kon dampig-moeik 8 i Masir, * dinomokëa ing ki Agag, datoe i intau i Amalek, kobia-biag, tonga' bajongan im poparentaanëa ijopoe'nja i lanit 9 in soemala.* Jo kinotabi i Saoel bo bajongan i intaunja ing ki Agag bo domba bo bembe' bo sapi inta mongopia, bobiagon inta mongolongo' bo inta ijojokan, bo kajoeonan inta moloben im bolinja, bajongan i inta na'toea in dia' pinogoeraat-monia; tonga' ki inta dia' basi' mopia bo inta moromoe', jo toea im pinogoeraat-monia.* 10 Kon toea, jo noïangoi-don in singog i Toehang ko ï 11 Semoeël, kainia:* „Nomanasal-don iAkoeoi sin dinoeï'koe datoe ing ki Saoel; si aindon siuoemolikoed in sia ko iNako' bo dia' dinoedoeianëa in singogkoe." Jo noliau-don ing gina i Semoeël bo nokoeani-mai in sia ko i Toehang kinobaja-bajagan-makow toea.* 12 Naonda ing ki Semoeël i noboeat-don, nobajag-makow, mokipodoengkoel ko i Saoel, jo pinotaau-don i intau ko i Semoeël, kainia: „Ki Saoel aindon nodapot kom boeloed ing Karmel bo pinoposindogëa-don in tomponoeot (si nokooentoeng in sia). Semoeël 15 : Noïdoedoei kon toea, jo minaja' bidon in sia namonag ing 13 Gilgal."* Naonda ing ki Semoeël i nodapot-don ko i Saoel, kai n singog i Saoel ko inia: „Barakatan-pa i Toehang iikow! Kojow 14 i Toehang toea aindon pinomiakoe."* Jo kai n singog i Semoeël: „Aka na'toea, jo onoe-bi' dega' i mee' in domba inta noïdapot kom bongolankoe, bo maal in sapi inta dinongogkoe naa?"* 15 Kai n toebag i Saoel: „Bobiagon minta inta toea dinia-monia nongko intau i Amalek, sin domba, bembe' bo sapi inta mongopia ing kinotabi-monia, simba' pomiaan korban ko i Toehang, 16 ki Allahmoe; tonga' ki inta ibanëa i aindon ijopoe'-nami."* Kon toea, kai n singog i Semoeël ko i Saoel: „Dona'-pa iikow! simba' potaaukoe ko inimoe in singog i Toehang inta pinodapotëa ko inako' kogobii." Kai n singog i Saoel ko inia: „Pogoeman- 17 -don."* Jo kai n singog i Semoeël: „Kolipod deeman-ka kom pinororaimoe: „Akoeoi naa i intau moïntok, dia' mobali' iakoeoi doeï'on bali'on panggoeloe im bajongan im boeï' i Israël?" Oempaka na'toea, jo dinoeï' doman i Toehang iikow binali' da- 18 toe i intau Israël.* Noïdoedoei kon toea, jo pinotaba' i Toehang iikow, kainia: „Baja'-don iikow, jopoe'on i intau inta nomia kon dosa ko iNako', mangalenja: intau i Amalek, poropatoi 19 takin monia, sampe jopoe'onmoe imosia komintan."* Nongonoe sin dia'-bi' inindongoganmoe in singog i Toehang, si nongagow iikow bo pinomiamoe ing ki inta moraat kon tajowon i Toe- 20 hang?"* Kai n singog i Saoel ko i Semoeël: „Aindon inindongogankoe in singog i Toehang, bo dinoedoeiankoe-bi' ing ki inta pinotaba' i Toehang ko inako'; diniakoe-mai in datoe ki Agag, 21 bo bajongan i intau i Amalek i aindon ijopoe'koe.* Tonga' ginama' i intau nongko inta ijampat toea in domba bo bembe' bo sapi inta mongopia, simba' pomiaan korban ko i Toehang, ki 22 Allahmoe, kong Gilgal."* Kon toea kai n singog i Semoeël: „Korban pajongon bo korban rata'an, nion dega' i mopia-pia bo moïndongog ko i Toehang ? Totoeoe, moïndongog, nion i mopia-pia ing korban; o posiman, nion i mopia-pia i longo' in dom- 23 ba kolakian.* Si monimbajow, nion i na' dosa i intau inta mokidongog kon singog in daoen-kajoe (bonikoeloe); bo doï' mokidongog kom parenta, nion i na' dosa i intau inta mosoemba kon doeata bo mololoboejang. Sedang pinokogaanmoe in singog i Toehang, jo ki Toehang doman i moboei mopogaan ko inimoe, simba' dia'-don iikow datoe."* I Semoeël 15 : 24 Kon toea, kai n singog i Saoel ko i Semoeël: „Kotala'-don iakoeoi, si ilampatankoe-don ing kojow i Toehang bo singogmoe doman, si noondok iakoeoi ko intau bo dinoemoedoei ko 25 oïgoem-monia.* Aka mobali', jo ampoeng-ai-pa in tala'koe naa bo moboei takinkoe, simba' doemangop iakoeoi kon tajowon i 26 Toehang."* Tonga' kai n singog i Semoeël ko i Saoel: „Dof-don iakoeoi moboei takinmoe. Sedang siningkoelemoe in singog i Toehang, jo ki Toehang doman i moboei mopogaan ko inimoe, 27 simba' dia'-don iikow modatoe ko intau Israël."* — Kon toea, naonda ing ki Semoeël in sinoemolikoed-don maja', jo kinan- 28 tangan i Saoel im bibig in djoembahnja, polat nobisi'. * Jo kai n singog i Semoeël ko inia: „Kon singgai doman inta naa binisi'-don i Toehang ing karadjaan Israël ko inimoe bo ogoinja-don 29 kon tongo potakinmoe, inta mopia-pia ko inimoe.* Jo Ki inta dia' motenoe', ki Allah i intau Israël, dia' mooebol in Sia bo dia' momanasal; sin deeman-bi' na' intau in Sia bo momanasal.* 30 Kon toea, kai n singog i Saoel: „Kodosa-don iakoeoi. Tonga' aka mobali', jo horomaton iakoeoi kon tajowon ing goehangëa i intaukoe bo kon tajowon i intau Israël, bo moboei takinkoe; bo doemangop iakoeoi kon tajowon i Toehang, ki 31 Allahmoe."* Kon toea, jo noboei-don ing ki Semoeël bo dinoemoedoei ko i Saoel. Jo dinoemangop-don ing ki Saoel ko i Toehang.* 32 Noïdoedoei, kai n singog i Semoeël: „Dia-mangoi ko inako' ing ki Agag, datoe i intau i Amalek." Kon toea, jo namangoi-don ing ki Agag na' intau inta dia' mokobaja' mopia, kainia: 33 „Totoeoe, mopait ing kopopatoi."* Kai n singog i Semoeël: „Na' soemalamoe i aindon nokojopoe' kong ki adi' im bobai, jo na' -toea doman kojopoe'an ing ki ina'moe ko joeak im bobai. Polat pinatoi i Semoeël ing ki Agag kon tajowon i Toehang kong Gilgal.* 34 Nopaloet-makow in toea, minaja'-don ing ki Semoeël i lipoe' i Rama, bo ki Saoel i noboei-don kom baloinja ko lipoe' 35 ing Gibea i Saoel* Jo dia'-don noboei i Semoeël inontong ing ki Saoel oemaan in singgai kinopatoianëa; tonga' nonanob ing ki Semoeël ko i Saoel, oempaka nomanasal-don ing ki Toehang, sim binali'nja ing ki Saoel datoe i intau Israël.* Semoeël Ki Daoed im binoere'an i Semoeël i madjamoe'. 16 : 1 Kon toea, kai n singog i Toehang ko i Semoeël: „Tongo- noe-pa i onggotëa iikow monanob ko i Saoel inta aindon iloemboe'koe, simba' dia'-don in sia datoe i intau Israël? Bonoe-ai in toengoimoe i madjamoe' bo pobceat; potaba'koe iikow ko i Isaï, intau im Betlehem; sing ko joeak i adi'nja lolaki pinili'- 2 koe in tobatoe' inta mobali' datoe."* Kai n singog i Semoeël: ,,Naonda-bi' bo mobali' iakoeoi maja'? Aka dega' kodongogan i Saoel ing ki inta nanaa, dia' mobali' bo dia' patoionéa iakoeoi." Kai n toebag i Toehang: „Diamoe in sapi tobatoe' takinmoe bo pogoeman-monag, kamakow: Akoeoi mamangoi naa mongor- 3 ban ko i Toehang!* Sonsoma ing ki Isaï kom pomokaanan kong korban toea. Jo bai n dongka kon toea-ta bo Akoeoi i mopotaau ko inimoe ko inta pomiaanmoe, bo boere'anmoe i madjamoe' in sia inta bai m pogoemankoe ko inimoe." * 4 Kon toea, jo pinomia-don i Semoeël pogoendoeg in singog i Toehang. Naonda i nodapot-don in sia kom Betlehem, jo namangoi-don ing goehangëa minta i lipoe' toea notomoe ko inia takin ondok bo nolibo', kaimonia: „Namangoi dega' ing ki toe- 5 ang takin dodamean?"* Kai n toebagéa: „Takin dodamean. Akoeoi mamangoi naa mongorban ko i Toehang. Darit-ai im batangan-monimoe bo popia-piaan kong gina takinkoe." Jo dinaritanêa ing ki Isaï bo ki adi'nja minta lolaki, bo sinonsomanja doman imosia kong korban toea.* 6 Naonda in sinoemoeot-don imosia bo inontong-mai i Semoeël ing ki Eliab, jo kom pororai i Semoeël: „Dega' naa-don in sia inta boere'an i madjamoe' kon tajowon i Toehang!"* 7 Tonga' nosingog ing ki Toehang ko i Semoeël, kainia: „Dika iikow moïndoi kom batanganéa bo kong kinoöitoinja; sin deeman sia inta pinili'koe (sim pinokogaankoe in sia). Pojojindoi i Allah deeman na' pojojindoi i intau; si intau i moïndoi kom batanganéa, tonga' ki Toehang i moïndoi kong ginanja." * 8 Kon toea, jo inoïni'-don i Isaï ing ki Abinadab bo pinopotajowêa ko i Semoeël; tonga' kai n singog i Semoeël: „Sia doman in 9 deeman ki inta pinili' i Toehang." * Kon toea, pinopotajow bidon i Isaï ing ki Sjama; tonga' kai n singog i Semoeël: „Sia 10 dcman naa in deeman ki inta pinili' i Toehang.' * Na'toea, pi- I Semoeël 16 . nopotajow i Isaï ing ki adi'nja lolaki pitoe toea ko i Semoeël, tonga kai n singog i Semoeël: „Jo mosia naa komintan, dia' mongo tobatoe' inta pinili' i Toehang." * 11 Kon toea, nolibo' ing ki Semoeël ko i Isaï, kainia: „Mosia naa dega' im bajongan 1 adi'moe lolaki?" Kai n toebag i Isaï: Ojoeon-pa inta totok i ai-ai; toea in sia, moloekad kong kawangan im bobiagon." Kai n singog i Semoeël ko i Isaï: „Pokiöini -pa-mai in sia; sin dia'-pa ing kita limitoe' mongaan 12 mositajow-mai, aka dia'-pa in sia moïangoi." * Kon toea, jo pinokigama nja-don in sia. — Ki Daoed toea in tajow-mobiag mobata', mopia i oelinag i matanja bo noïtoi-don im batanganea. Kai n singog i Toehang: „Sindog-don, boere'-ai-don; sin 13 sia-don naa ing ki inta pinili'koe." * Kon toea, jo ginama'-don i Semoeël in toengoi inta binonoean i madjamoe', bo binoere'anea in sia ko joea-joeak im bajongan i oetatëa. - Nomangkoi-don kon singgai inta toea bo makow, jo noitoang-don i Roh i Toehang ko i Daoed bo nogoetoen ko inia. Nopaloet-makow in toea, jo noboeat-don ing ki Semoeël bo noboei-don ko lipoe' i Rama. * Ki Daoed kong komalig i Sa»e|. 14 Kon toengkoel in toea, jo sinoemaar-don i Roh i Toehang ko i Saoel, bo takit tobatoe', inta pinotaba' i Toehang, i nopo- 15 gagawang ko inia. * Sebab nion, kai n singog im bobato i Saoel ko inia: „Naanta, takit tobatoe' i mopogagawang ko i toe- 16 ang. * Aka mobali', jo potita i toeang ko inami ata naa inta kon tajowon i toeang, bo motajak ing kami ata naa ko intau inta mopandoi mokoeti kong gamboes. Bai n dongka mobali/, aka takit toea i mopogagawang ko i toeang, jo pogamboesan i intau inta toea, simba' moboei moloenganga ing gina i toe- 17 ang." * Kon toea, kai n tita i Saoel: „Aka na'toea, jo potajak-ai-pa-monimoe iakoeoi ko intau inta mopandoi totok mo- 18 koeti kong gamboes, bo diaan-mai in sia ko inako'." * Kon toengkoel in toea, kai n toebag im bobato tobatoe': „Kolipod-makow inontong-mai i ata naa ing ki adi' i Isaï tobatoe', intau im Betlehem, inta mopandoi mokoeti kong gamboes, inta morogi bo mopandoi moropatoi, motolantai im potosingogëa bo mo- I Semoeël 16 : bata' im batanganëa bo ki Toehang ing kotaki-takinea." * 19 Kon toea, jo pinopotaba'an-don i Saoel in taba' ko i Isaï, pinokipogoemanan: ,, Potaba'-mai ing ki adi'moe lolaki ko inako', mangalenja: ki Daoed, inta moloekad kong kawangan ini 20 bobiagon." * Sebab nion, ginama'-don i Isaï ing kaldai tobatoe', inta podatoganêa ko roti tongo karong, bo anggoer tongo kirbat bo ki adi' im bembe' kolakian tobatoe'; toea komintan in 21 dinia i Daoed, pinokidia i Isaï ko i Saoel. * Na' toea im pinoöangoi i Daoed ko i Saoel, bo oemoeran-don in sia kon tajowon ï Saoel. Jo notabi totok ing ki Saoel ko i Daoed, sampe binali'- 22 nja ing ki Daoed mododia kon sandiatanja * Jo pinopotaba'an-don i Saoel i intau pinokipogoemanan ko i Isaï, kainia: „Mani', ki Daoed i oemoeran-don kon tajowonkoe, si nodoengkoelëa in totabi ko inako'." * 23 Jo totoeoe, potomboeloi ing kotapanan in takit ko i Saoel, gama'an i Daoed ing gamboes bo koetionea. Aka na'toea, jo moloenganga-don ing gina i Saoel, mopia-don in sia, sin takit toea in toemaar-don ko mia. Ki Daoed bo ki Goliat. 17 : 1 Komintan-don nobali', jo sinipoen i intau im Filistin in tantara-monia simba' moropatoi, bo nojogaloem imosia kon dioeg i lipoe' in Socho, inta kom boeta' i Joeda; pinosindog-monia i lolaigan-monia kom posigadan in Socho bo Azeka, ko 2 Efes-Damim. * Jo ki Saoel doman takin i intau Israël minta i nojosipoen-don; pinosindog-monia i lolaigan-monia ko lopa ing kajoe noenoek, bo inator im barisan-monia nojogintontong 3 i intau im Filistin. * Jo sinimindog-don i intau im Filistin toea ko alet im boeloed inta kon tongo losi, bo intau Israël toea in sinimindog ko alet im boeloed kon tongo losi, sampe lopa' toea ing ko joeak im posi-botak. * 4 Kon toengkoel in toea, jo iloemoeai-mai nongkom barisan i intau im Filistin im bogani tobatoe', tangoinja ki Goliat, nongko lipoe' ing Gat. Jo lantoed i awakea i onom no tombikoe bo 5 tongo jangow; * oeloenja iloeoban in sakapeti bitoe', bo nogibateng in sia inta sinooenapan im bitoe', — bitoe' im bateng 6 toea lima no riboe no sikel (81.85 k.gr.) im bogatea; * bongkoejoengëa mg kinoekoepan doman im bitoe'; nomotaan in sia I Semoeël 17 : 7 kom barodong bitoe'; * jo talogan ing ginoebatêa i na' salabakoe ing kolobenea, bo oeatoi mata ing ginoebatea i onom no gatoet no sikel (9. 82 k. gr.) im bogatëa. Jo intau tobatoe' 8 inta mododia kon sandiatanja ing kooena-oena ko inia. * Na' toea, sinimindog-makow ing ki Goliat bo nokoeoek-mai kon tantara i intau Israël, kainia'. „Nongonoe si iloemoeai-bi' imoïkow moropatoi ? Deeman-ka akoeoi naa i intan im Pilistin bo moïkow komintan i olit i Saoel? Sebab nion, pili'-don ko joeak-monimoe i intau tobatoe', inta mamangoi mokipodoeng- 9 koel ko inako'! * Aka mokosimpal in sia moropatoi takinkoe bo monalow ko inako', jo karni komintan i mobali' ki lata-monimoe; tonga' aka akoeoi i monalow bo momatoi ko inia, jo moïkow komintan i mobali' ki ata-nami bo mokiompoe ko ina- 10 mi." * Kai n singog doman i intau im Filistin toea: „Mopogogingot iakoeoi naaia kon tantara i intau Israël; ogoi-mai, potaba'-mai ko inako' naa i lolaki tobatoe', simba' moropatoi ing 11 kaminda!" * — Naonda ing kinodongogan-don i Saoel bo intau Israël toea in singog i intau im Filistin toea, jo dongka nongoïtongau-makow imosia bo noondok totok. * 12 Ki Daoed toea, sia ing ki adi' i intau i Efrata, inta sinangoian ki Isaï bo nogoetoen kom Betlehem, kom boeta' i Joeda. Ki Isaï toea nokotonggadi' ko adi' lolaki oealoe, bo kon toengkoel ing ki Saoel i nodatoe, jo nogogoejang-don in sia, bo noong- 13 got-don totok ing kinobiaganëa. * Jo ki adi' i Isaï taja toloe inta goeja-goejang, in sinoemakin ko i Saoel ko ropatoi. Jo ki adi'nja toloe, inta minaja' noropatoi toea, tangoi inta goejagoejang ki Eliab, inta nogindoea toea ki Abinadab, bo inta 14 nogintoloe toea ki Sjama. * Jo ki Daoed toea, sia inta ai-ai totok. Sedang ki goeja-goejangëa taja toloe toea i minaja' si- 15 noemakin ko i Saoel, * jo ki Daoed i nogoeman-don ko i Sacel bo noboei-don noloekad kong kawangan im bobiagon i ama'nja kom Betlehem. * 16 Potcmboeloi in dolo-dolom bo mololaboeng mokipogontong ing ki Goliat toea ko intau Israël bo kikonto-kontod-mai, opat no poeloe' no singgai i onggotëa. * 17 Komintan-don nobali', nosingog ing ki Isaï ko i Daoed, ki adi'nja, kainia: ,,Pogama'Hai-pa kon toïgoe inangag tongo gantang bo roti mopoeloe' no boetoel naa silai goeja-goejangmoe, bo lamemet-ai-pa dia ko i goeja-goejangmoe kom pororo- I Semoeël 17 :18 patoian. * Dia doman ing kedjoe mopoeloe' no boetoe] naa, bo ogoi ko i panggoeloe in soroedado tongo riboe. Libo'on-monag ing kojojoton i goeja-goejangmoe bo diaan-mai moboei in tan- 19 da nongko imonia. * Ki Saoel bo mosia-don komintan bo bajongan in soroedado i intau Israël i nogoetoen naaia ko lopa' ing kajoe noenoek, moropatoi takin i intau im Filistin. * 20 Nobajag-makcw nopotooloet-don ing ki Daoed bo pinokiloekadéa ing kawangan im bobiagon ko mololoekad tobatoe', bo dinatogëa i oliig kong kaldainja bo minaja'-don podoedoei ing kojow i Isai ko inia. Naonda i nodapot-don in sia kom pinogoetoenan in soroedado, jo noïtoïndodai kon dodai inta toea iloemoeai in tantara simba' moropatoi, bo nogio-giowan im ba- 21 jongan-monia. * Kojogot i intau Israël bo intau im Filistin mo- 22 gator kon soroedado-monia nojogintontong, * jo pinokiloekad-pa i Daoed in dodiaanëa ko mandor ing goedang, polat in sia noribatoek minaja' im pororopatoian. Naonda i nodapot-don, jo nolibo'-don in sia ko i goeja-goejangëa mongo mojoton-pa 23 imosia. * Jo a pa mojosingog-mai in sia takin monia, noliodot-mai iloemoeai bidon nongkon tantara i intau im Filistin im bogani ki Goliat, intau ing Gat, bo noboei nosingog in sia na' pinogoeman koïna. Singogëa toea ing kinodongogan-don i Da- 24 oed. * Jo bajongan i intau Israël, naonda i inontong-monia in 25 sia toea, jo nolagoei kon tajowonëa bo noondok totok. * Kai n singog i intau tobatoe' ko i Daoed: „Dega' inontongmoe i intau inta inoemoena kon toea? Sia i mononingkoele ko intau Israël. Jo aka ki ine inta monalow kom bogani inta toea, jo ogoian in datoe in sia i oliig moloben bo ogoi in dat00 ko inia ing ki adi'nja bobai mobali' ki boeloinja, bo ginaloem i intau inta toea im bebasan kom bajongan i oaidan ing karadjaan Israël."* 26 Kon toea, kai n singog i Daoed ko intau inta sinimindog kon dioegëa: ,,Onoe im pomiaan ko intau inta momatoi kom bogani i intau im Filistin toea bo inta momopat ko oja' i intau Israël? Ki ine dega' i intau im Filistin, intau kaper toea, sampe mo- 27 ningkoele in sia kon tantara i Allah inta mobiag?" * Polat noboei intau pinogoeman ko inia na' koïna, kaimonia: „Nanaa 28 im pomiaan ko intau inta momatoi ko inia." * Naonda ing kinodongogan-don i Eliab, inta totok goeja-goejang, kong ki Daoed i nosingog ko intau toea, jo sinoemoroe' in sia ko i Daoed, kainia: „Nongonoe si namangoi-bi' iikow ko naa, bo ki I Semoeël 17 : ine im pinokiloekadanmoe ing kawangan moïntok kon dogami? Aindon kinotaauankoe i lolatoe'moe bo romoe' ing ginamoe. 29 Namangoi naa iikow, si moïbog moïndoi ko ropatoi." * Kai n toebag i Daoed: „Onoe dega' inta pinomiakoe? Deeman-ka 30 tonga'-bi' singog tongo tontaga'?"* Polat sinoemolikoed in sia ko inia bo minaja' ko intau tongo doea bo nolibo' ko imonia na' koïna. Jo ki inta sinoebag i intau toea ko inia, na' doman toebag inta doengkoel toea. * 31 Tonga, ki inta siningog i Daoed toea, ing kinodongogan-don bo pinodapot-don i intau ko i Saoel. Sebab nion, pinokigama' 32 i Saoel in sia. * Kai n singog i Daoed ko i Saoel: „Aka mobali' jo dika moliau ing gina i ompoe i ata naa ko intau bogani inta toea; jo ata naa i maja' moropatoi takin i intau im Filistin 33 toea." * Tonga' kai n singog i Saoel ko i Daoed: „Dia' mobali' iikow maja' moropatoi takin i intau im Filistin toea; sin tajow-pa mobiag iikow bo sia i intau soroedado nongko moïnto- 34 kan-mai." * Noïdoedoei kon toea, kai n singog i Daoed ko i Saoel. „Ata naa i noloekad kon domba i ama' i ata naa. Kon toengkoel i noïangoi in singa pinomaja' beroeang inta nongagow bo nodia kon domba tobatoe' kong kawanganëa toea, * 35 jo inalowan i ata naa im binatang toea, bo binongkoeg in sia bo inagow i ata naa in domba toea kom bibigéa; kon toengkoel i nonimpal im binatang toea ko i ata naa, jo dinomok i ata 36 naa in sigogowea bo binongkoeg in sia siampe minatoi. * Aindon sinalow i ata naa in singa bo beroeang; na'toea doman i intau im Filistin, intau kaper toea, taiowon doman i ata naa na' binatang toela, sin siningkoelenja in tantara i Allah inta mo- 37 biag."* Kai n singog-pa doman i Daoed: „Ki Toehang, inta noposimparoet ko i ata naa kom bibig in singa bo kong konoekoe im beroeang, jo Sia doman i moposimparoet ko i ata naa ko lima i intau im Filistin toea." Kon toea, kai n singog i Saoel ko i Daoed: „Baja'-don iikow, bo ki Toehang doman ing kotaki-takinmoe." * 38 Noïdoedoei, pinopoloetoedan i Saoel ing ki Daoed im pakeangëa tontani' (pakeang i ropatoi), iloeobanëa in sakapeti 39 bitoe' i oeloenja bo pinopoloetoedanëa im bateng. * Nopaloet-makow toea, jo pinopoabit-don i Daoed in soemala kon toedoe im pakeangëa toea. Tonga' dia' nokobaja' in sia; sin dia'-pa nobiasa in sia nogipakeang i ropatoi toea. Sebab nion, kai I Semoeël 17 : n singogëa ko i Saoel: „Aka mogipakeang i nanaa, jo dia' motaau ma ja' i ata naa; sin dia'-pa nobiasa i ata naa nogipakeang 40 i ropatoi." Jo ilongkoet-don i Daoed im pakeang toea. * Kon toea, ginama'nja in toengkoedëa, bo nopoejoet kom batoe lima inta mongolimbatoe kon tapa', bo binonoenja kom botoetoenja, bo ginama'nja ing kokambitëa bo minaja'-don nokipodoengkoel ko intau im Filistin toea. * 41 Jo ki Goliat toea, koonggot-koonggot kodioeg-kodioeg kc i Daoed, bo intau inta mododia kon sandiatanja inoemoena ko 42 inia. * Naonda i noïndoi monag ing ki Goliat toea bo inontongëa-mai ing ki Daoed, jo siningkoelenja in sia, sin tajow-pa mobiag in sia, kopoera-poera-pa im poetonginja bo mobata' 43 im batanganëa. * Jo kai n singog i intau im Filistin toea ko i Daoed: „Oengkoe' dega' iakoeoi, si mamangoi iikow ko inako' takin toengkoed?" Jo inodi-odianëa-mai ing ki Daoed ta- 44 kin tangoi in doeatanja. * Kai n singog doman i Goliat toea ko i Daoed: „Koligai-mai ko inako'! Jo bai ogoikoe in tapoe' i awakmoe ko lagapan kon toloengaja' bo kom binatang kong 45 kajoeon." * Tonga' kai n toebag i Daoed ko i Goliat toea: „Ikow nion i mamangoi ko inako' takin soemala, nogiginoebat (pandong) bo nogibarodong; tonga' akoeoi naa i mamangoi ko inimoe takin tangoi i Toehang im bajongan in tantara ko langit, 46 ki Allah in tantara i Israël, inta siningkoelemoe. * Jo naaj.a popotamad-don i Toehang iikow ko limakoe; talowonkoe iikow, bo jabongankoe i oeloemoe, bo kon singgai doman inta naa ogoikoe in dodotmoe bo dodot in soroedado minta i intau im Filistin ko lagapan kon toloengaja' bo kom binatang mokalig. Jo bai n dongka kotaauan in tombonoe in doenia komintan, 47 kong ko intau Israël ojoeon ing ki Allah, * bo bai n dongka kotaauan im pinojosipoenan naa komintan. kon deeman soemala pinomaja' pandong im ponalow, sin tonga'-bi' ki Toehang inta mokawasa ko ropatoi bo Sia doman i mopotamad ko inimoe ko lima-nami." * 48 Naonda ing ki Goliat toea inoemoena mamangoi ko i Da- 49 oed, * jo pinotoeot i Daoed i liman ja kom bonoe im botoetoenja, bo ginama'nja im batoe tobatoe' kom bonoenja, polatéa kinambit sinoegatan kom podajoeman ing koïbing i Goliat toea. Batoe toea im pinolatan kon sakapetinja bo sinoemalom kom pogotëa, polat notoeal ing ki Goliat noïdompalak kom boeta'. * I Semoeël 17 : 51a Noliodot-mai, noribatoek ing ki Daoed namangoi dinimioeg, bo sinimindog kon toedoe i awak i Goliat toea, bo ginama'nja in soemala i Goliat, polatëa iraboet kong goema'nja bo pmatoinja bo pinojabongëa ko oeloenja. * 50 Na'toea im pinononalow i Daoed ko i Goliat toea takin ing kokambit bo batoe; sinalowëa bo pinatoinja in sia, oempaka dia' kosoemala ing ki Daoed. * 51b Naonda i inontong-mai i intau im Filistin im bogani-monia 52 i aindon minatoi, jo norolagoei-don imosia komintan. * Kon toea, intau Israël bo intau i Joeda i nogator kom barisan, bo ginimiow, polat nogalow ko intau im Filistin toea nodapot kong Gat bo ko lolingkop i lipoe' i Ekron; dapotëa ko ngara i lo- 53 lingkop ï lipoe' noïobat i intau im Filistin inta pinatoi. * Naonda i noboei-don i intau Israël kom pinogalowan-monia ko intau im Filistin toea, jo ijampat-monia im bajongan im barang inta kinotala'an i intau im Filistin kom pinolaigan-monia toea. * 18 : 2 Jo kon singgai doman inta toea, dinoeï'-don i Saoel ing ki Daoed, binali'nja totakinëa, bo dia'-don inogoinja ing ki Daoed noboei kom baloi i ama'nja. * Ki Daoed bo ki Jonatan nododandian. 1 Naonda i nodait-don i Daoed inooeman ko i Saoel, jo noï- togot-don ing gina i Jonatan kong gina i Daoed; notabi-don 3 ing ki Jonatan ko inia na' awakëa tontani'. * Jo nododandian-don ing ki Jonatan bo ki Daoed, si notabi in sia ko inia na' 4 awakëa tontani'. * Sebab nion, ilongkoet-don i Jonatan i lamboeng inta pinake'nja bo inogoinja ko i Daoed; nanion doman im bat^ngëa (pakeang i ropatoi), soemalanja, piotëa bo bongkol i ogotanëa doman. * 5 Ko onda-ka im popotaba'an i Saoel ko i Daoed, kon toea-ta doman im baja'an i Daoed bo mokooentoeng doman in sia. Sebab nion, dinoeï'-don i Saoel in sia binali'nja panggoeloe in soroedadonja. Jo pinododoeï' i Saoel toea i nokopia kong gina i intau moanto' bo kom bobato minta i Saoel. * I Semoeël Pinogogijaft i Saoel. 18 : 6 Komintan-don nobali', kon toengkoel ing ki Daoed i no- naiow-don ko intau im Filistin, naonda imosia i noïboei domai nongkom pinonalowan toea, jo iloemoeai im bobai nongkom bajongan i lipoe' i intau Israël, bo notomoe kon datoe ki Saoel, kojogot motolibag, mosisidan, morabana, moïbo-ibogan bo 7 mobongkoeg kong koelintang. * Jo bobai inta kogogi-gogitog toea i motolibag mogintoebagan, kaimonia: „Ki Saoel i nonalow ko intau riboe-riboe, ki Daoed i nonalow ko intau raba-raban." * 8 Jo singog inta toea i nokotapod kom pogot i Saoel, kainia: Naanta, inogoi-monia ko i Daoed i raba-raban, tonga' ko inako' i riboe-riboe! Aka na'toea, jo mologit-makow kong koton- 9 toemianëa karadjaan naa i mobali'-don sia ing ki togi." * Ko ingkad in singgai inta toea bo makow jo nosaki-don ing gina i Saoel ko i Daoed. * 10 Nobajag-makow, kinotapanan-don in takit ing ki Saoel bo sinoemonggogoetoe' in sia kom baloinja na' bolian. Kon toea, jo nokoeti bidon ing ki Daoed kong gamboes na' biasa-mai, bo 11 ki Saoel ing kokada-kadai ing ginoebat. * Noliodot-mai inta toea, baja-baja' i Saoel pinonampok ing ginoebatëa, kainia: „Takoelonkoe ing ki Daoed pojodapoton in dinding." Tonga' pinolindok i Daoed i awakëa sampe kodoea. * 12 Kon toea, jo noondok-don ing ki Saoel ko i Daoed; sing ki Toehang ing kotaki-takin i Daoed bo aindon inoemoendok ko 13 i Saoel. * Sebab nion, pinopojajoe'-don i Saoel ing ki Daoed ko inia, bo dinoeï'nja in sia panggoeloe in soroedado tongo riboe. Na'toea, loeai-toeot ing ki Daoed kon tajowon i intau moanto' * 14 Jo nokooentoeng ing ki Daoed kom bajongan i inta pinomianja, 15 bo ki Toehang ing kotaki-takinëa. * Naonda i inontong-don i Saoel i oentoeng i Daoed, jo kodoegang-kodoegang-don i on- 16 dokëa ko inia. * Tonga' bajongan i intau Israël bo intau i Joeda ing komintan motabi ko i Daoed, sin sia i loeai-toeot kon tajowon-monia. * 20 Ki Michal doman, ki adi' i Saoel bobai, i motabi ko i Daoed. Naonda im pinotaau-don i intau ing ki inta toea ko i Saoel, jo 21 nopia ing ginanja; * sing kainia: „Ogoikoe in sia ko inia, pomiaan tonggogoeloe ko inia bo lima i intau im Filistin i mola- I Semoeël 18 : wang ko inia." Sebab nion, kai n singog i Saoel ko i Daoed: „Naaia ikow i mobali' mototakakoe, si ikow i moboeloi ko i adi'27b kce bobai inta ai-ai."* Kon toea, jo inogoi-don i Saoel ing ki Michal, ki adi'nja bobai, ko i Daoed pinomia ki boeloinja. * 28 Tonga' naonda i inontong bo kinotaauan i Saoel ing ki Toehang ing kotaki-takin i Daoed bo bajongan i intau Israël i motabi ko 29 inia, * jo kodoegang-kodoegang i ondokea ko i Daoed. Sebab nion, oemoeran mosaki ing gina i Saoel ko i Daoed.* Ki Jonatan bo ki Michal i notoeloeng ko i Daoed. 30 Kon toengkoel in toea, jo iloemoeai-don maja' moropatoi in datoe i intau im Filistin; potomboeloi i loeaian-monia, jo ki Daoed i mokokooentoeng im bajongan im bobato i Saoel, sam- 19 :1 pe dinajow totok in tangoinja. * Sebab nion, nojosingog ing ki Saoel takin i Jonatan, ki adi'nja, bo bajongan im bobatonja kom pomomatoi ko i Daoed. Tonga' ki Jonatan, ki adi' i Saoel, 2 i motabi totok ko i Daoed. * Sebab nion, pinotaaunja ko i Daoed, kainia: ,,Ki ama'koe, ki Saoel, i motana' kong kopopatoimoe. Sebab nion o poloekad iikow, ikolom pogadop iikow kom pogo- 3 gadopan.* Jo bai loemoeai iakoeoi bo simindog kon dioeg i ama'koe, kon dioeg im pinogadopanmoe. Kon toea-ta pojosingogonkoe takin i ama'koe iikow. Aka kotaauankoe-don naonda im pororainja ko inimoe, jo bai m potaaukoe ko inimoe."* 4 Kon toea, jo nokipojosingog-don ing ki Jonatan ko i Saoel, si moïbog in sia motoeloeng ko i Daoed, kai n singogëa ko inia: ,,Aka mobali', jo dika ing ki ompoe datoe mopokohaat ko i Daoed, ki ata i ompoe datoe; sin dia' in sia kotala' ko i ompoe 5 datoe bo oaidanëa im baragoena totok ko i ompoe datoe.* Sin dia'-don kinotanobanëa ing kobobiagëa ing kon toengkoel in sia i nonalow ko intau im Filistin toea, sampe intau Israël inogoian i Toehang i oentoeng moloben takin oaidan i Daoed toea. Aindon inontong i ompoe datoe ing ki inta toea takin pia ing gina. Sebab nion, nongonoe si mopokohaat-bi' ing ki ompoe datoe ko intau inta dia' kotala', mangalenja: momatoi ko i Daoed 6 dia' koanib?" * — Jo inindongogan-don i Saoel in singog i Jonatan toea bo nopongibot-don ing kobobiag i Toehang, kainia: 7 „Dia'-bi' in sia patoion." * Nopaloet-makow in toea, jo pinokiöini'-don i Jonatan ing ki Daoed bo pinotaaunja-don ko inia Semoeël 19 : im bajongan in singog toea. Kon toea, jo inatodëa-don ing ki Daoed ko i Saoel, bo noboei-don nogaid in sia kong komalig i Saoel na' kolaboeng bo kolipod.* 8 Noïdoedoei kon toea, jo pinomoeka'an bidon i ropatoi bo iloemoeai bidon ing ki Daoed noropatoi i intau im Filistin bo sinalowëa iraosia sampe norolagoei imosia kon tajowonëa.* 9 Kon toea, jo noïangoi bidon i roh moraat (takit) inta pinotaba' i Toehang bo sinoemapan ko i Saoel, a pa in sia limitoe'-makow kom bonoe ing komaligëa, kokada-kadai ing ginoe- 10 batëa, bo ki Daoed doman i mokoeti-mai kong gamboes.* Kon dodai doman inta toea pinonampok i Saoel ing ginoebatëa ko i Daoed pojodapoton in dinding. Tonga' pinolindok i Daoed i awakëa kong ginoebat i Saoel toea, sampe noïtakoel ing ginoebat toea kon dinding. Polat nolagoei ing ki Daoed bo nopo- 11 lindok im batanganëa. * Tonga' kon dolom doman inta toea pinopotaba'an i Saoel i intau dega' tongonoe-mai kom baloi i Daoed, inta pinokiloekadanéa ko i Daoed, simba' patoionêa in sia dolo-dolom-monik. Tonga' pinotaau i Michal, ki boeloinja, ing ki inta toea ko i Daoed, kainia: „Aka dia' polindokonmoe im batanganmoe in dolom inta naa, jo mologit-makow ikolom 12 im patoion iikow."* Kon toea, sinoentoen i Michal ing ki Daoed 13 kon djandela, polat nolagoei in sia bo noïsimparoet.* Noïdoedoei kon toea, jo ginama' i Michal in toelada bo pinopooelidëa kom bonoe in tosioegan, bo iloeobanëa i lenso i oeloenja, bo inangkoebanéa in daing gogangkoeb.* 14 Naonda im pinotaba'-don i Saoel i intau pinokidomokan ko 15 i Daoed, jo kai n singog i Michal: „Motakit in sia."* Kon toea, jo pinotaba' bidon i Saoel i intau toea, pinokiindoianëa ko i Daoed, kai n titanja ko imonia: „Dia-mai-don in sia ko inako' 16 takin in tosioeganëa, simba' patoionkoe in sia."* Naonda i nodapot-don in taba' toea, naanta, toelada-bi' inta nogilenso kon 17 tosioeganéa toea.* - Kon toea, jo kai n singog i Saoel ko i Michal: „Nongonoe si nonompobalik-bi' iikow ko inako' nanion, bo binio-bio'moe-bi'-makow im binaja'an in satoeroekoe, sampe sinimimparoet-don in sia?" Jo kai n toebag i Michal ko i Saoel: „Kai n singogëa ko inako' nanaa: Toeloeng-ai iakoeoi simba' mokolagoei; aka doï', jo patoionkoe iikow."* 25 I Semoeël Ki Daoed ko Kama. ■ 19 :18 Naonda ing ki Daoed i nolagoei-don sinimimparoet, jo nodapot in sia ko i Semoeël ko lipoe' i Rama, bo pinotaaunja ko inia im bajongan i inta pinomia i Saoel ko inia. Sinoemakin ing ki Daoed ko i Semoeël, bo minaja' in taja doea nogoetoen kom baloi i nabi ko Rama.* 19 Jo pinotaau-don i intau ko i Saoel, kaimonia: „Naanta, ki 20 Daoed in toea kom bonoe im baloi i nabi ko Rama."* Kon toea, jo pinopotaba'an-don i Saoel i intau dega' tongonoe-mai, minaja' pinokidomokan ko i Daoed. Tonga' naonda i nodapot-don i intau minta toea bo inontong-don-monia i nabi minta toea nojosipoen, kojogot monomaja', bo ki Semoeël inta mopogoeroe ko imonia, jo kon dodai doman inta toea taba' doman i Saoel toea ing kinotoropan i Roh i Allah bo mosia doman i nonoma- 21 ja'.* Naonda im pinotaau-don i intau ko i Saoel ing ki inta na'toea, jo pincpotaba'an bidon i Saoel in taba' tongo doea; tonga mosia doman i nonomaja'. Noïdoedoei kon toea, jo pinopotaba an bidon i Saoel in taba' nogintoloe; tonga' mosia doman i no- 22 nomaja'* Kon toea, jo dinoemoko-dokot-don in toroe' i Saoel bo sia-don tontani' i minaja' i Rama. Naonda i nodapot-don in sia kom parigi' moloben inta kon Secho, jo nolibo' in sia, kainia: „Ko onda dega' ing ki Semoeël bo ki Daoed?" Kai n toebag i intau toea: „Toea, kom bonoe im baloi i nabi ko Rama."* 23 Jo noboeat-don ing ki Saoel nongkon toea-ta bo minaja' im baloi i nabi ko Rama. Tonga' sia doman ing kinotoropan i Roh i Allah, bo kobaja-baja'-pa kotoma-tomaja' in sia sampe noda- 24 pot kom baloi i nabi ko Rama.* Jo sia doman i nolongkoet kom pakeangëa bo nonomaja' kon tajowon i Semoeël, dinoemompalak bo nosioeg in sia na'toea tongo singgai toea oemaan ing kinobajagan, koïmbo-imbolat. - Sebab nion, kai n singog i intau. Dega' ki Saoel doman ing kotaki-takin i nabi! * Ki Daoed bo ki Jonatan i nongongibotan. 20 : 1 Naonda i nolagoei-don ing ki Daoed nongkom baloi i nabi ko Rama, jo minaja' in sia nokipodoengkoel ko i Jonatan, kai n singogëa ko inia: „Onoe-bi' dega' im pinomiakoe bo onoe-bi [ Semoeël 20 : dega' in tala'koe bo onoe-bi' dega' in dosakoe kon tajowon i 2 ama'moe, si motana'-bi' in sia kong kopopatoikoe."* Jo kai n singog i Jonatan ko inia: „Pianja, dika mosingog ko nanioni Dia'-bi' iikow patoion. Ki ama'koe in dia'-bi' momia ko onoe-don, moloben pinomaja' moïntok, aka dia'-pa pinogoemanëa moena ko inako'; dia-dia'-ka im boenionéa ko inako' im pilika- 3 ramoe nion. Deeman-bi' nanion! "* Jo kai n singog i Daoed: „Kinotaauan-bi' totok i ama'moe, ko nodoengkoelkoe in totabi nongko inimoe. Sebab nion, kom pororainja: Dika bo kotaauan i Jonatan im pilikara inta naa bo potaaunja ko i Daoed i makoesoedkoe! Tonga' akoeoi i mopongibot ing kobobiag i Toehang bo kobobiagmoe doman, jo jajoe' in sigad im patoi bo akoeoi, in dongka tongo lolampang." * 4 Kon toea, jo nolibo'-don ing ki Jonatan ko i Daoed, kainia: 5 „Onoe-pa ing koïbogmoe i mobali'koe pomiaan silaimoe?" * Kai n toebag i Daoed ko i Jonatan: „Ikolom in tabontasi (komintan ontong). Podoedoei i oekoe-oekoed, jo limitoe' iakoeoi mongaan mojogaloem i ompoe datoe. Tonga' aka mobali', jo bio-bio'onmoe-pa makow iakoeoi maja' mogadop kon dogami oemaan in 6 tooema' mololaboeng.* Aka dega' panga' ontongon i ama'moe kon dia' iakoeoi, jo pianja mosingog iikow nanaa: Pinoïgoem totok i Daoed i igin ko inako' maja' im Betlehem, lipoe' i ama'nja, sing kon toea-ta im pomiaan kong korban in taöng 7 silai im bajongan ing ginaloem im bangoesanja.* Aka dega' panga', kai n singogëa: Mopia! - jo dia' bidon moondok iakoeoi; tonga' aka dega' panga' doemoko-dokot-pa in toroe'nja, jo kotaauanmoe-don ko notantoe'-don ing ginanja mopokobodito ko 8 inako'.* Aka na'toea, jo kotabi-pa ing ki atamoe naa; si aindon iikow nododandian takin i atamoe naa kon tajowon i Toehang. Aka dega' noïtala' iakoeoi (ko i ama'moe), jo pianja, ikow-don tontani' i momatoi ko inako'. Onoe im baragoenanja aka ato- 9 donmoe iakoeoi ko i ama'moe?" * — Jo kai n singog i Jonatan: „Pianja, dika mosingog ko nanion! Aka kotaauankoe kon sinantoe'-don i ama'koe mopokobodito ko inimoe, jo potaaukoe- 10 -bi' in toea ko inimoe, dia-dia'-ka in dia'."* Kai n singog i Daoed ko i Jonatan: „Ki ine dega' i mopotaau ko inako', aka toebagan 11 dega' i ama'moe takin toroe' ko inimoe?"* Kai n singog i Jonatan ko i Daoed: „Koligai, loemoeai ing kitada maja' in dogami." Naonda i iloemoeai-don in taja doea bo minaja'-don I Semoeël 20 : 12 in dogami, * jo kai n singog i Jonatan ko i Daoed: „ Ki Toehang, ki Allah i intau Israël, i mobali' takoesi ko ikolom pinomaja' tooema' i libo'onkoe mongo naonda i niat i ama'koe. Jo aka dega' mopia-bi' ing ginanja ko i Daoed, bo dia' pokipotaau- 13 koe in toea ko inimoe, * jo popooemaan i Toehang im bala ing ki Jonatan. Tonga' aka dega' ki ama'koe ing koniat mopokohaat ko inimoe, jo pokipotaaukoe doman in toea ko inimoe bo motoeloeng ko inimoe, simba' moïsimparoet iikow takin salamat. Aka mobali', jo ki Toehang doman ing kotaki-takinmoe, 14 na' doman onda in sinotakinea ko i ama'koe kolipod. * Tagoe on kon singgai toemi, aka mobiag-pa iakoeoi, jo poontong-pa in 15 totabi i Toehang ko inako', bo aka minatoi-don iakoeoi, * jo pokononoionmoe ing kopopiamoe ko i adi'koe bo ko i ompoekoe. Aka jopoe'on i Toehang im bajongan ing kodop i Daoed kon 16 toedoe im boeta', * jo dika raboeton in tangoi i Jonatan kom baloi i Daoed! Sing ki inta na'toea toeli'an i Toehang ko i 17 Daoed."* Kon toea, jo pinokipongibotan-don i Jonatan ing ki Daoed nopongibot in totabinja ko inia; si motabi in sia ko inia na' kotabinja ko awakea tontani'.* 18 Noïdoedoei kon toea, kai n singog i Jonatan ko i Daoed: „Ikolom in tabontasi. Jo kotaauan-bi' i intau kon dia' iikow, si 19 lolitoe'anmoe toea in dia' kobonoe.* Tonga' bai n tooema bo kotaauan totok i intau kon dia' iikow. Sebab nion, kon singgai inta toea maja' bidon iikow kom pinogadopanmoe bo limitoe' 20 kom bontoejoengan im batoe inta kon toea-ta.* Aka mobajagmakow toea, jo maja' i akoeoi mopomiot in tonggadi' im piotkoe, na' batangan iakoeoi motana' ko inta sinomponoeotan-don 21 toea, * bo kai n singogkoe ko i olitkoe: Baja'-pa tajak in tonggadi' im piotkoe! Jo aka pokolangononkoe in singog ko i olitkoe, kainako': Deeman-bi' ko nion in tonggadi' im piotkoe, indoi-ai-ka-don ko limagi', poejoet-don! - jo moboei ikow mamangoi ko inako'; si aka na' toea, jo salamat iikow, dia' inta mopogogondok; nion mopongibot iakoeoi ing kobobiag i Toe- 22 hang! * Tonga' aka kai n singogkoe ko i olitkoe toea. Deeman-bi' ko nion in tonggadi' im piotkoe, indoi-ai-ka-don ko molijajoe'-makow ko inimoe, - jo polagoei-don iikow; si aka na'toea, 23 jo ki Toehang inta nopotaba' ko inimoe. * Jo ki inta pinojosing- 24 Qg-natonda naa i mononoi-don ko inimoe bo ko inako'."* - Kon toea, jo nogadop-don ing ki Daoed kon dogami. Semoeël 20 : Naonda i ramean-don im boelan mobagoe (tabontasi) jo 25 noïangoi-don ing ki ompoe datoe kom pomokaanan toea.* Jo ilimitoe'-don in sia ko lolitoe'anëa inta kon dioeg in dinding, bo ki Jonatan i ilimitoe' nojotajowéa, bo ki Abner (panggoeloe im bajongan in soroedado) i ilimitoe' kong koloïginja, tonga' lo- 26 litoe'an i Daoed toea in dia' ilitoe'an.* Jo kon singgai inta toea dia'-pa nopotala' ing ki Saoel ko i Daoed, sing kom pororainja: 27 „Dega' ojoeon i labotëa sampe dia' in sia noïangoi."* Tonga' kon singgai kodoea ontong, jo lolitoe'an i Daoed toea in dia' doman ilitoe'an. Sebab nion, kai n singog i Saoel ko i Jonatan, ki adi'nja: ,,Nongonoe-bi' sing ki adi' i Isaï toea in dia' namangoi ilimitoe' kom pomokaanan ing kolaboeng bo singgai 28 inta naa? " * Kai n toebag i Jonatan ko i Saoel: „Jo pinoïgoem totok i Daoed igin ko inako', si moïbog in sia maja' im Betle- 29 hem, * kainia: „Ogoi-pa, aka mobali', iakoeoi maja', sim pomiaan-nami ing korban ing ginaloem-nami kon toea-ta, bo pinokiöini' i goeja-goejangkoe iakoeoi. Sebab nion, aka dega' nodoengkoelkoe-don in totabi ko inimoe, jo ogoi-pa iakoeoi maja' mokipodoengkoel ko i goeja-goejangkoe, dia' kolia-liai-makow.' Jo nion maloenangka in dia' in sia noïangoi ilimitoe' kom pomo- 30 kaanan i ompoe datoe." * - Kon toea, jo dinoemoko-dokot-don in toroe' i Saoel ko i Jonatan, kai n singogëa ko inia: „E ikow, i na' ki adi' in takit! deeman-ka kinotaauankoe ko ikow i notobatoe'-don i adi' i Isaï toea, mopokooja' kom batanganmoe bo 31 mopokooja' ko i ina'moe ?* Si onda ing koonggot ing kobiagan i adi' i Isaï toea kon toedoe im boeta' naa, dia' morigon ing karadjaanmoe bo ikow doman. Sebab nion, pokigama'-don-ma- 32 gi' in sia; sin totoeoe patoion in sia."* Notoebag ing ki Jonatan ko i Saoel, ki ama'nja, kai n singogëa ko inia: „Nongonoe sim 33 patoion-bi' in sia? Onoe inta pinomianja?"* - Jo polat pinonampok i Saoel ing ginoebatëa ko inia a popotakoel ko inia. Bai ng kon toea bo kinomangalean i Jonatan ko notantoe'-don ing gina 34 i ama'nja momatoi ko i Daoed.* Baja-baja' sinimindog ing ki Jonatan nongkom pomokaanan toea, kodoko-dokot in toroe'nja, bo kong kodoea ontong im boelan inta toea dia' in sia nongaan nojosiliboe-mai; sing ginanja i o ponanob ko i Daoed bo ki ama'nja i nopokooja' ko inia.* 35 Nobajag-makow toea, jo iloemoeai-don ing ki Jonatan bo minaja' in dogami ko oras inta sinantoe'-don, bo mongooelita' I Semoeël 20 : 36 tobatoe' in takinéa * Kon toea, kai n singogëa ko imbajongëa toea: „Poribatoek-don, tajakon in tonggadi' im piot inta pomiotkoe toea." Naonda i noribatoek-don i mongooelita' toea, jo pinomiot-don i Jonatan in tonggadi' im piotëa inta noïlajoeg 37 noïtalib ko limonik i oeloenja.* Naonda i nodioeg-don i mongooelita' toea kong kinolaboe'an in tonggadi' im piot inta pinomiot-don i Jonatan toea, jo nokoeoek-don ing ki Jonatan ko inia, kainia: „Deeman-ka mojajoe'-pa-bi' makow ko inimoe in 38 tonggadi' im piotkoe?" * Kai n singog doman i Jonatan ko inia: „Pokolamemet iikow, poribatoek-don, dika mogogai! " Jo pinoejoet-don i mongooelita' toea in tonggadi' im piot toea bo 39 dinianja-don ko i toeangëa.* Mongooelita' toea, dia' nototaau in sia ko onoe-don kong ki inta toea; sin tonga'-bi' ki Jonatan 40 bo ki Daoed inta nogintaauan * Kon toea, jo inogoi-don i Jonatan im piotëa ko i olitëa toea, kai n singogëa ko inia: ,,Baja'-don 41 iikow, dia-don inaa ko lipoe'." * Naonda i minaja -don i mongooelita' inta toea, jo iloemoeai-don ing ki Daoed kom pinogadopanëa kom bontoejoengan im batoe toea, bo dinoemangop kom boeta' bo nosoemba kotoloe, bo nogogombo'an bo 42 nongongombalan in taja doea kojoko-jokojot. * Noïdoedoei kon toea, kai n singog i Jonatan ko i Daoed: „Baja'-don iikow takin in dodamean! Ki inta pinongibot-natonda takin tangoi i Toehang, jo naa i mononoi-don ko inako' bo ko inimoe, ko i adi'koe 43 bo ko i adi'moe bo ko i ompoekoe bo ko i ompoemoe." * Nopaloet-makow toea, jo noboeat-don ing ki Daoed bo minaja'-don, bo ki Jonatan doman i noboei-don ko lipoe'. * Ki Daoed ko lipoe' i Nob. 21 : 1 Noïdoedoei kon toea, jo nodapot-don ing ki Daoed ko lipoe' i Nob, ko i imang i Achimelech. Jo notomoe-don ing ki Achimelech ko i Daoed takin gagawang ing ginanja, kai n singogëa ko inia: „Nongonoe sin tonga'-bi' iko-ikow minta bo dia' i intau 2 tongo doea in takinmoe?" * Kai n toebag i Daoed ko i imang i Achimelech: „Akoeoi naa im pinogoemanan i ompoe datoe kom pilikara rahasia tobatoe', kai n singogëa ko inako': Dia' mobali' kotaauan i intau, oempaka tobatoe', im pilikara inta pinongojowkoe ko inimoe nion. Sebab nion, pinotaba'kos 3 i intaukoe kon tampat tobatoe'. * Aka ojoeon i roti ko inimoe iSemoeël 1 : lima-mai no boetoel, aka mobali', jo ogoi-ai-pa iakoeoi, pinoma- 4 ja' kaanon onoe-ka-don inta ko inimoe." * Kai n toebag i imang ko i Daoed: „Dia' i roti ibanëa ing ko inako'; sin tonga'-bi' roti inta mokoedoes. Aka modarit (mosoetji) in totakinmoe, jo mo- 5 bali' imcsia mokaan ko roti toea." * Kai n toebag i Daoed ko i imang toea: „Kon toengkoel i noboeat iakoeoi, jo bajongan in 6 totakinkoe komintan modarit, bai mbi' dongka bo naaia."* Kon toea, jo inogoi-don i imang ko inia i roti inta mokoedoes; sin dia' i roti tongo doea kolikoed i roti popoontong inta boboeaton nongkon tajowon i Toehang aka tolioean i roti mobagoe."* — 7 (Lew. 24 : 5-9). Kon singgai doman inta toea ojoeon ing kon toea-ta i olit i Saoel tobatoe' inta mogamal kon tajowon i Toehang (indoi-ai ko Noemeri 6 : 1-20), tangoinja ki Doëg, intau 8 i Edom, panggoeloe i mololoekad kon domba i Saoel. * — Kain singog doman i Daoed ko i Achimelech: „Ojoeon dega' ing ko nion im pandong pinomaja' soemala tongo mata-mai? Sin dia' iakoeoi nokopodia kon soemalakoe pinomaja' sandiatakoe, sim 9 baja-baja'-don pinotaba' i ompoe datoe iakoeoi." * Kai n toebag i imang: „Soemala i Goliat, intau im Filistin, inta pinatoimoe ko lopa' ing kajoe noenoek, in toea binakoet in daing bo binambe' ko likoed i efod(pobobonoean kom pakakat pononontoboet). Aka moïbog, jo gama'-don in soemala toea; sing ko naa dia' in soemala tongo doea." Kai n singog i Daoed: „Dia'-bi' in soemala inta na' batangan in soemala inta toea! Ogoi-don ko inako'." Jo inogoi-don i Achimelech ko inia.* Pinololagoei i Daoed. 22 : 1 Kon toengkoel in toea, minaja'-don ing ki Daoed nongkon toea-ta bo noïsimparoet kom bonoe i angob kom boeloed i Adoelam, inta binentengan. Naonda ing kinodongogan-don i oetatëa bo bajongan ing ginaloemëa ing ki inta na'toea, jo namangoi-don imosia ko 2 inia.* Jo nojodondon doman ko inia im bajongan i intau inta kinooemaan in soesa, bo intau inta nonomboli bo intau inta nosaki ing ginanja; bo ki Daoed i nobali' panggoeloe-monia. Na'toea, nosipoen-don ko inia i intau lolaki dega' opat-mai no gatoet ing kobajongëa.* 3 Kon toea, jo noboeat-don ing ki Daoed nongkon toea-ta bo I Semoeël 22 . minaja i lipoe' i Mispe kom boeta' i Moab, bo nosingog kon datoe i Moab, kainia: „Aka mobali', jo ogoi-pa ing ki ama'koe bo ki ina'koe mogoetoen ko naa, oemaan ing kotaauankoe 4 mongo pongonoe i Allah iakoeoi naa." * Na'toea, pinopotamadea imosia kon datoe i Moab, simba' sia i moloekad ko imonia; nogoetoen imosia takin in datoe toea onda ing koonggot im pinogoetoenan i Daoed kom bonoe i angob toea.* 5 Komintan-don nobali', nosingog ing ki nabi i Gad ko i Daoed, kainia: „Dia'-don mobali' iikow mogoetoen kom bonoe i angob nion; pianja momamping-don kom boeta' i Joeda." Sebab nion, nomamping-don ing ki Daoed bo nodapot ko JaarHores (kajoeon i Hores).* Ki Achimelech bo imang tongo doea inta pinokipatoi i Saoel. 6 Komintan-don nobali', nobakid ing ki Saoel kong Gibea, ilimitoe' in sia kon sioengon ing kajoe noenoek kon toedoe in tomboeloedéa, kokada-kadai ing ginoebatéa, bo bobatonja in simindog-makow kon tajowonëa. Naonda ing kinodongogan-don 7 i Saoel kong ki Daoed bo intau inta takinëa i nopakat-don, * jo kai n singogëa kom bobatonja inta nojodondon ko inia: „Indongog-ai-pa-monimoe, e intau i Benjamin! Ki adi' i Isai, mokoogoi dega' in sia ko imonimoe komintan kom boeta' bo kong goba' i anggoer? doeï'onéa imoïkow komintan bali'onéa panggoeloe ko intau tongo riboe bo panggoeloe ko intau mogatoet ?* 8 Nion maloenangka dega' im bajongan-monimoe i nopakat molawang ko inako', bo dia' mongo tobatoe'-mai imoïkow nion inta nopotaau ko inako' kong ki adi'koe tontani' i nododandian takin i adi' i Isaï toea? Nion maloenangka dega' in tobatoe'-mai imoïkow nion in dia' motabi ko inako', bo binio-bio'-makow-monimoe ing ki adi'koe nogositok ko i olitkoe molawang ko inako', na' nobali'-don naaia?" * 9 Kon toea, notoebag ing ki Doëg, intau i Edom, inta sinimindog takin im bobato i Saoel, kainia: „Inontong i ata naa ing ki adi' i Isaï toea noiangoi ko lipoe' i Nob, nokipodoengkoel ko 10 i Achimelech, ki adi' i Ahitoeb.* Ki Achimelech toea noïgoem do'a ko i Toehang silai i Daoed, bo inogoinja ko i Daoed ün baloen bo soemala i Goliat, intau im Filistin." * 11 Kon toea, jo pinokiöini'-don i ompoe datoe ing ki Achime- I Semoeël 22 : lech, ki adi' i Ahitoeb, bo bajongan ing ginaloemëa, mangalenja: bajongan i imang inta ko lipoe' i Nob. Naonda i noï-angoi- 12 -don imosia komintan kon tajowon i ompoe datoe, * jo kai n singog i Saoel: „Indongog-ai-moe-pa, e adi' i Ahitoeb!" Kai n 13 toebagëa: „Naaia toeang i ata naa." * Kai n singog i Saoel ko inia: „Nongonoe si nopakat-bi' iikow takin i adi' i Isaï molawang ko inako' ? Si inogoimoe ko inia i roti bo soemala bo nomintahang ko i Toehang silainja, simba' molawang in sia ko 14 inako', na' nobali'-don naaia." * Kai n toebag i Achimelech ko i ompoe datoe: „Kom bajongan im bobato i toeang, ki ine dega' i na' ki Daoed? Mosoendoed (in sia) bo mototaka i ompoe datoe, loeai-toeot kon tajowon i toeang, bo intau bobangkalon kom 15 bonoe ing komalig i toeang!* Bagoe-pa dega' naaia i ata naa i noïgoem do'a ko i Allah silainja? Deeman-bi' na'toea! Sebab nion, aka mobali', jo dika ing ki ompoe datoe mopotala' i onoe-ka-dcn toea ko i ata naa bo ko intau bonoe im baloi i ama' i ata naa; si oempaka tonga' tongopi' dia' kinotaauan i ata naa, 16 moloben pinomaja' moïntok." * Tonga' kai n singog i ompoe datoe: „Achimelech, dia' mobali' bo dia' patoion iikow taki-ta- 17 kin im bajongan i intau bonoe im baloi i ama'moe." * Polat-don nopotita ing ki ompoe datoe ko intau mononongkioena (kong kareta in datoe) inta sinimindog kon dioegëa, kainia: „Koligai-don, tokopatoi-monag i imang minta i Toehang; si mosia doman in tongo pakatan takin i Daoed; kinotaauan-monia ko nolagoei in sia, jo dia'-bi' pinotaau-monia ko inako'." Tonga' kibio-bio'-mai i olit minta i ompoe datoe toea; sin doï' imosia 18 monibat ko imang i Toehang toea. * Sebab nion, kai n tita i ompoe datoe ko i Doëg: „Koligai-don, tokopatoi-monag i imang minta toea! " Jo ki Doëg, intau i Edom toea, i nonibat ko imonia bo pinatoinja kon singgai doman inta toea oealoe no poeloe' 19 bo lima i intau lolaki, komintan imang. * Bo pinogoeraatea doman i lipoe' i Nob, lipoe' i imang, takin i lanit in soemala, kinabit ko lolaki pinobaja' im bobai, mongoadi' bo adi' in tete' minta, dapotëa bajongan in sapi bo kaldai bo domba doman im 20 pinatoinja i lanit in soemala.* Dongka adi' lolaki tobatoe', ki adi' i Achimelech, ki Abjatar, i noïsimparoet bo nolagoei dinoe- 21 moedoei ko i Daoed. * Naonda im pinotaau-don i Abjatar im 22 pinomomatoi i Saoel kom bajongan i imang i Toehang, * jo kai n singog i Daoed ko i Abjatar: „Kon dodai iakoeoi ing ko Nob, I Semoeël 22 : jo kinotaauankoe ing ki Doëg, intau i Edom, ing Kon toea-ta bo pinotaaunja im pilikarakoe ko i Saoel, dia' mobali' bo dia'. Kaasi, akoeoi doman im poenang im pinomatoianéa kom ba- 23 jongan ing ginaloemmoe. * Jo naaia, pianja ikow i mogoetoen takinkoe. Dika moondok! Sing ki ine inta motana'-makow kong kopopatoimoe, sia doman i motana'-makow kong kopopatoikoe; ikow i na' ki inta pinokitagoe' ko inako'." * Ki Daoed ko lipoe' ing Keïla. 23 : 1 Komintan-don nobali', pinotaau i intau ko i Daoed, kaimonia: „Intau im Filistin i aindon notoeot ko intau ing Keïla bo 2 nojampat ko inta kom pololidokan-monia." * Kon toea, nolibo' ing ki Daoed ko i Toehang, kainia: ,,Mobali'-bi' dega' iakoeoi maja' moropatoi i intau im Filistin toea?" Kai n toebag i Toehang ko i Daoed: „Baja', simpal-ai i intau im Filistin bo toe- 3 loeng-ai i intau ing Keïla." * — Tonga' kai n singog i intau i Daoed ko inia: „Sedang-pa ko naa, kom boeta' i Joeda naa (inta moanto' im pogogadopan) o potanow ing kita ko ilobongan, jo bai mbi' dongka bo maja' ing kita i lopa' i intau im 4 Filistin?"* Sebab nion, noboei bidon nolibo' ing ki Daoed ko i Toehang. Kai n toebag i Toehang ko inia: „Poboeat-don, baja' kong Keïla; si intau im Filistin toea im popotamadkoe-don ko 5 limamoe."* Kon toea, jo minaja'-don ing Keïla ing ki Daoed takin i intaunja, bo noropatoi i intau im Filistin bo ginama'nja im bobiagon-monia, bo pinatoinja i intau totoeoe moanto'. Na' toea im pinopoposimparoet i Daoed ko intau ing Keïla * 7 Naonda im pinotaau-don i intau ko i Saoel, kong ki Daoed i noïangoi-don kong Keïla, jo nosingog in sia, kainia: „Aindon pinotaloei i Allah in sia ko inako'; sing kinoemoensi'-don in sia, sebab aindon sinoemoeot in sia ko lipoe' inta kololingkop 8 bo kogogoeal." * Sebab nion, jo pinokisipoen-don i Saoel in soroedadonja moanto' maja' moropatoi i intau ing Keïla bo mo- 9 liboe ko i Daoed takin i intaunja. * Tonga' naonda ing kinotaauan-don i Daoed, kong ki Saoel i monoraian ko moraat ko inia, jo nosingog in sia ko i imang i Abjatar, kainia: ,,Dia-mai 6 i efod." * — Ki Abjatar, ki adi' i Achimelech, ginama'nja i efod kon toengkoel in sia i nolagoei sinimimparoet ko i Daoed 10 bo dinoemoedoei-monag takinéa kong Keïla. * •— Kon toea, I Semoeël 23 : nosingog ing ki Daoed, kainia: „O Toehang, ki Allah i intau Israël, ki olitmoe naa i nokodongog-mai ko chabar, kaïn, ki Saoel i mamangoi kong Keïla bo pogoeraatonea i lipoe' inta naa 11 si akoeoi* Sebab nion, (libo'onkoe-pa ko inimoe): Totoeoe dega' mamonag ing ki Saoel, na' aindon dinongog i olitmoe naa? 0 Toehang, ki Allah i intau Israël, aka mobali', jo potaau ko olitmoe naa! " Kain toebag i Toehang: „Mamonag ing ki 12 Saoel." * Noïdoedoei, nolibo' bidon ing ki Daoed, kainia: „Intau ing Keïla, dega' popotamad-monia iakoeoi bo intaukoe ko i Saoel? " Kai n toebag i Toehang: „Popotamad-monia iikow bo 13 intaumoe." * Sebab nion, noboeat-don ing ki Daoed bo intaunja, dega' onom no gatoet ing kobajongëa, bo sinoemala'-don kong Keïla bc notaloi namagi'-namakow. Naonda ing kinodongogan-don i Saoel, kong ki Daoed in sinimimparoet-don kong Keïla, jo dia'don namonag in sia kong Keïla. * Ki Daoed ko lopa' in Zif. 14 Kon toea, jo nogoetoen-don ing ki Daoed ko lopa' im belantara, kom bonoe i angob inta binentengan kom boeloed, ko lopa' in Zif. Jo oemoeran sinajak i Saoel ing ki Daoed, tonga' 15 dia' pinopotamad i Allah in sia ko lima i Saoel. * Naonda ing kinotaauan-don i Daoed ko iloemoeai-don ing ki Saoel maja' 16 momatoi ko inia jo noondok-don ing ki Daoed. * Tonga' noboeat-don ing ki Jonatan minaja' nokipodoengkoel ko i Daoed ko 17 Hores bo pinopoloenganganja ing gina i Daoed ko i Allah, * kai n singogëa ko inia: „ Dika moondok, si lima i Saoel, ki ama'koe, dia-dia'-ka mokodoengkoel ko inimoe. Ikow doman i mobali' datoe i intau Israël, bo akoeoi i mobali' gogoegoe. Jo nion kino- 18 taauan totok i ama'koe, ki Saoel." * Kon toea, nododandian-don in taja doea kon tajowon i Toehang. Noïdoedoei kon toea, 110goetoen-pa ing ki Daoed ko Hores; tonga' ki Jonatan i noboei-don kom baloinja. * 19 Kon toea, jo minaja'-don i intau in Zif nokipodoengkoel ko 1 Saoel inta kong Gibea, kaimonia: „Dega' kinotaauan-don i toeang kong ki Daoed i nogadop kon dioeg-nami ata naa, kom bonoe i angob ko Hores, kon tomboeloed i Hachila, inta kon 20 dampig i lopa' ? * Aka moïbog ing ki ompoe datoe mamangoi, baton-don aka mobali', simba' popotamad-nami ata naa in sia I Semoeël 23 : 21 ko i toeang." * Kai n singog i Saoel: „Barakatan i Toehang 22 imoïkow, si motabi imoïkow ko inako'. * Baja'-don bo tondoedoeton tompiaan im pinogoetoenanea, bo libo'on mongo ki ine i nokoontong ko inia kon toea-ta; si aindon pinotaau i intau ko 23 inako', kon totoeoe mopandoi mogadop in sia. * Sebab nion, indoian doman pokopiaan bo tondoedoeton im bajongan im pogogadopanëa, polat potaau ko inako' i chabar inta totoeoe. Aka nanion, jo ma ja' iakoeoi takin monimoe. Bo aka totoeoe in sia kom boeta' inta toea, jo dia' mobali' bo dia' tajakonkoe in sia kom bajongan im bangoesa i Joeda." * 24 Kon toea, jo noboeat-don i intau in Zif toea, nonongkioena ko i Saoel, minaja' i lopa' in Zif. Dodai in toea nogoetoen ing ki Daoed takin in totakinëa ko lopa' i Maon, kon dampig-mo- 25 nag i lopa' im belantara. * Jo iloemoeai-don ing ki Saoel takin i intaunja motajak ko i Daoed. Naonda im pinotaau-don i intau ko i Daoed ing ki inta toea, jo minaja'-don in sia im boeloed batoe inta ko lopa' i Maon toea. Naonda ing kinodongogan-don i Saoel i chabar inta toea, jo nogalow-don in sia ko i Daoed ko 26 lopa' i Maon toea. * Kon toea, nonginsimpangkoion im boeloed toea ing ki Saoel takin i intaunja kon dampig-moentag, jo ki Daoed bo totakinëa ing kon dampig-moeik. Jo iloemame-lamemet-don ing ki Daoed simba' moïsimparoet ko i Saoel; sing ki Saoel takin i intaunja i ai-moliboe ko i Daoed bo totakinëa, 27 simba' modomok ko inia. * Kon dodai doman inta toea, noliodot-mai noïangoi in taba' ko i Saoel, kainia: „Pokolamemet im poboboeat i ompoe datoe ko naa; si intau im Filistin i mo- 28 toeot kom boeta'!" * Polat-don noboei ing ki Saoel nongkom pinogalowan ko i Daoed, bo minaja' nonimpal ko intau im Filistin toea. - Sebab nion, sinangoian i intau im boeloed inta toea: boeloed pinojogoeatan. * Koöaloes itig gogoetoe' i Daoed ko i Saoel. 24 : 1 Kon toea, jo minaja'-don ing ki Daoed nongkon toea-ta bo nogoetoen ko angob kom boeloed ko lopa' i Engedi (boekaka' im bembe' kolakian). * 2 Naonda ing ki Saoel i noïboei domai kom pinogalowan ko intau im Filistin toea, jo pinotaau-don i intau ko inia, kaimonia: 3 „Ki Daoed in toea ko lopa' i Engedi." * Kon toea, jo ginama' I Semoeël 24 : -don i Saoel i intau toloe no riboe inta pinili' kom bajongan in soroedado i intau Israël, bo minaja'-don notajak ko i Daoed bo totakinëa nodapot kom boeloed batoe im bembe' kolakian.* 4 Naonda i nodapot-don kc lantoeng in domba kom bibig in dalan toea bo ko angob tobatoe' inta kom toea-ta, jo sinoemoeot-don ing ki Saoel kom bonoenja bo nosioeg kon toea-ta. Kom bonoe doman i angob inta toea, ko o makowanëa, im pinogado5a pan i Daoed bo totakinéa. * (Naonda i nosioeg-don ing ki Saoel) kai n singog i intau i Daoed ko inia: „Naanta, kon singgai doman inta naa kai n singog i Toehang ko inimoe: Indoi-ai-ka, naaia im popotamadkoe-don ing kodopmoe ko limamoe; pomiaanmoe-ka-don onoe in sia, podoedoei ing koïbogmoe." * 7 Kai n singog i Daoed ko intaunja: „Tonga'-pa doman popojajoe' i Toehang iakoeoi ko momia ko inta na'toea ko i ompoe datoe i ata naa inta dinoeï' i Toehang binali' datoe (binoere'an-don i Toehang) bo momatoi ko inia. Sin sia toea inta binoere'8a an-don i Toehang (dinoeï' i Toehang binali' datoe)." * Na'toea, inimalowan i Daoed i intaunja bo dia' inogoinja imosia moma5b toi ko i Saoel. * Kon toea, sinimindog ing ki Daoed (dinimioeg ko i Saoel) bo ijasibëa im bibig in daing i Saoel, tongo bonsig, 6 dia' kolia-liai-makow. * Tonga' nopaloet-makow toea nodolodok ing gina i Daoed, si ijasibanëa in daing i Saoel. * 8b Kon toea, jo nobangon-don ing ki Saoel, bo iloemoeai nong- 9 kom bonoe i angob toea, polat minaja'. * Noïdoedoei, sinimindog-don doman ing ki Daoed, bo iloemoeai nongkom bonoe i angob toea bo nokoeani ko i Saoel, kainia: „E ompoe datoe i ata naa!" Naonda i noboboei ing ki Saoel, jo dinoemangop ing 10 ki Daoed, * kai n singogëa ko i Saoel: „Nongonoe si nokidongog-bi' ing ki toeang kon singog i intau inta nc singog nanaa: 11 Naanta, ki Daoed i mopokobodito ko i toeang?* Kon singgai doman inta naa, jo mata-don i toeang tontani' i nokoontong kom pinopotamad-don i Toehang ing ki toeang ko lima i ata naa kom bonoe i angob inta naa. Tonga' doï' i ata naa nomatoi ko i toeang, dapotëa kinotabi i ata naa ing ki toeang, kai n singog i ata naa; „Dia' mokobali' i ata naa mopodapot i lima ko i ompoe datoe; sin sia in dinoeï' i Toehang binali' datoe. * 12 Indoi-ai-ka, im bibig in daing i toeang tongo bonsig ing ko lima ï ata naa! Kon toengkoel i ata naa i nojasib kon tongo bonsig in daing i toeang, dia'-bi' pinatoi i ata naa ing ki toeang. Aka I Semoeël 24 : mobali', jo totaauon bo indoian i toeang ko ata naa in dia' koniat moraat pinomaja' moromoe' ko i toeang bo dia' doman noïtala' ko i toeang, oempaka ing ki toeang mogalow ko ata 13 naa bo momatoi ko ata naa. * Jo ki Toehang doman i momoetoes kom pilikara i ata naa bo i toeang, bo ki Toehang doman x motoeli' (kon doegoe') i ata naa ko i toeang; tonga' lima i ata 14 naa in dia' molawang ko i toeang. * Na' kai ooeman i mogogoejang: Intau moromoe' im pomoeka'an doman i moromoe'. 15 Tonga' lima i ata naa in dia' molawang ko i toeang. * Ki ine dega' inta sinajak in datoe i intau Israël? Ki ine dega' inta inalowan i toeang? (Jo ata naa in tonga'-bi' na') oengkoe' 16 minatoi pinomaja' na' koetoe i oengkoe'. * Tonga' ki Toehang i momoetoes kom pilikara i ata naa bo i toeang. Aka mobali', jo Sia i motoeloeng ko i ata naa bo mopototoeoe im pilikara i ata naa kon tajowon i toeang." * 17 Naonda im pinopodongog-don i Daoed im bajongan in singog inta naa ko i Saoel, jo kai n singog i Saoel: „Nion dega' i ojoet in singogmoe, e adi'koe ki Daoed?" Polat nongombal 18 ing ki Saoel takin ombal moropot. * Kai n singogéa ko i Daoed: „Naanta, totoeoe, ikow i motoeli-toeiid iakoeoi. Sim pinomiamoe ing ki inta mopia ko inako', tonga' pinomiakoe ing ki inta 19 moraat ko inimoe. * Kon singgai doman inta naa pinoponiatamoe ko inako' in totabimoe inta moloben, mangalenja: aindon pinopotamad ï Toehang iakoeoi ko limamoe, tonga' dia' doman 20 iakoeoi pinatoimoe. * Intau inta mojodoempapak-mai ing kodopëa, dega' bio-bio'onëa-makow in sia? Toeli'an doman i Toe- 21 hang i mopia ing ki inta pinomiamoe ko inako' naaia. * Jo kinotaauankoe, kon dia' mobali bo dia' ikow i mobali' datoe bo 22 kododatoemoe ko intau Israël im pokononoion. * Sebab nion, pongibot-pa ko inako' takin tangoi i Toehang kon dia' jopoe'onmoe ing ki adi'koe bo ki ompoekoe, bo dia' popatanmoe in 23 tangoikoe kom baloi i ama'koe." * — Jo nongibot-don ing ki Daoed ko i Saoel. Kon toea, jo noboei-don ing ki Saoel kom baloinja, bo ki Daoed takin i intaunja i namonik-don minaja' i angob inta binentengan. * Ki Daoed, ki Nabal bo ki Abigaïl. 25 :1 Kon toengkoel in tcea minatoi-don ing ki Semoeël. Jo no- josipoen-don i intau Israël komintan, nonanob ko inia bo ilo- I Semoeël 25 : bong-monia in sia kon dioeg im baloinja ko Rama. Kon toea, jo noboeat-don ing ki Daoed bo namonag i lopa' 2a i Maon. * Ko Maon toea nogoetoen i intau tobatoe'; pololoekadan kom bobiagon i intau inta toea kong Karmel. Intau inta toea mokaja totok: kodomba in sia kon toloe no riboe no ba- 3 toe' bo kobembe' kon tongo riboe no batoe'. * Tangoi i intau inta toea ki Nabal, bo tangoi i boeloinja ki Abigaïl. Jo bobai inta toea molantap in dodobéa bo moloenat im batanganéa; tonga' ki boeloinja toea i motonsilanggai bo moromoe' ing gogoetoe'nja; lolaki toea intau i Kaleb. * 2b Komintan-dcn nobali', nonggonsing in sia kom boeboel in 4 dombanja kong Karmel toea. * Naonda ing kinodongogan-don i Daoed inta ko lopa' toea, kong ki Nabal i monggonsing kon 5 dombanja, * jo pinopotaba'an i Daoed in totakinëa mopoeloe', kai n singogëa ko imonia: „Baja'-pa imoïkow kong Karmel, mokipodoengkoel ko i Nabal bo libo'on-monag takin in tangoi- 6 koe mongo naonda in salamatëa * bo pogoeman ko inia, kamakow: Salamat (dodamean) ko inimoe, salamat kom baloimoe bo salamat kom bajongan i onoe-don inta ko inimoe! * 7 Dinongogkoe, kaïn, intaumoe i monggonsing kom boeboel in domba. Jo mololoekad kon dombamoe i oemoeran nojotakin nami; onda ing koonggot-monia kong Karmel, dia' inenggeng-nami imosia, bo dia' doman mongo tobatoe' in domba i noboeli 8 ko imonia. * Pianja, libo'onmoe in toea ko mololoekadmoe, bai n toetoeion-monia ko inimoe. Sebab nion, aka mobali', jo kotabi-pa i intau totakinkoe nion, si noïangoi imosia kon singgai inta mopia. Ogoi-ai-pa, aka mobali', i olitmoe nion bo ki adi'moe ki Daoed ing kaanon tongo totopa' bo anggoer tongo loliog." * 9 Kon toea, jo nodapot-don i intau i Daoed toea ko i Nabal bo pinogoeman-don-monia ko inia im bajongan in singog inta na'toea takin in tangoi i Daoed. Naonda i nodait-don i olit i 10 Daoed toea pinogoeman, * jo notoebag ing ki Nabal ko imonia, kainia: „Ki ine-bi' dega' ing ki Daoed toea? Ki ine-bi' dega' ing ki adi' i Isaï toea? Jo naaia moanto' i olit inta nolagoei ko 11 i toeangëa! * Gama'ankoe dega' i rotikoe bo anggoerkoe bo ponoja' inta pinokirata'koe silai i intaukoe inta monggonggonsing kon dombakoe, bo ogoi ko intau inta dia' kinotaauankoe mongo nongko onda ing kinoangoian-monia?" * ï Semoeël 25 : 12 Kon toea, jo noboei-don i intau i Daoed kon dalan inta binaja'an-monia. Naonda i nodapot-don ko inia, jo pinotaau-don-monia ko i Daoed im bajongan in singog i Nabal toea. * 13 Kon toea, kai n singog i Daoed ko intaunja: „Batoe'an-monimoe pogabit in soemalanja!" Jo tobatoe'-tobatoe' doman i nopogabit-don in soemalanja; ki Daoed doman tontani' i nopogabit-don in soemalanja. Bo dinoemoedoei imosia ko i Daoed, dega' opat-mai no gatoet ing kobajongëa, bo intau dojowa no gatoet in sinala'an kon toea-ta moloekad kom pakakat-monia.* 21 Kai n singog i Daoed: „Dia' baragoena iakoeoi nomiag kom bajongan i inta sia ing ki togi ko lopa' naa, sampe oempaka tobatoe' in domba dia' i noboeli kom bajongan i inta sia ing 22 ki togi; jo naaia sinoeli'anëa i mopiakoe i moraat. * Popooema i Toehang im bala ko i Daoed, aka ojoeon-pa i mobiag i lolaki tobatoe' ing kom baloi i Nabal toea i mobajag-makow!" * 14 Kon toea, jo pinotaau-don i mololoekad tobatoe', inta tajow-pa-mobiag, ko i Abigaïl, ki boeloi i Nabal, kainia: „Pinopotaba'an i Daoed in taba' nongko lopa', inta pinokipodapotan i horomat ko i toeang-nami; tonga' sinoroe'an-bi' bo pinoniba'- 15 an-bi' i toeang-nami in taba' toea. * Jo intau minta inta toea rnopia totok ing gina ko inami, sampe dia' kinooemaan im bodito ing kami bo oempaka tobatoe' in domba dia' i noboeli ko inami, onda ing koonggot-nami nojotakin-monia kon toeng- 16 koel ing kami ing ko lopa' inta toea. * Mosia toea i na' tongkai -don in tondok pinoliboe ko inami, singgai-dolom, onda ing koonggot im pinoloekadan-nami kong kawangan im bobiagon 17 kon dioeg-monia. * Jo naaia totaauon i bai' bo raion pokopiaan ing ki inta patoet pomiaan; sin dia' mobali' bo dia' ki toeang-nami bo bajongan i intau bonoe im baloinja ing kooemaan im bodito. Sin sia i intau moromoe' inta dia' motaau mojosingog.* 18 Kon toea jo ilamemetan-don i Abigaïl, ginama' i roti dojowa no gatoet no boetoel, bo anggoer dojowa no kirbat, bo domba lima no batoe' inta aindon irata', bo toïgoe inangag lima no karong, bo koekis kismis mogatoet no bonsig, bo boengai i ara dojowa no gatoet no ogai; toea komintan in dinatog- 19 ëa kong kaldai, * bo nosingog ko i olitëa, kainia: „Ponongkioena ko inako'; akoeoi im bai moïdoedoei ko imonimoe." Tonga' oempaka tobatoe', dia' im pinotaaunja ko i Nabal, ki boeloinja. * Semoeël 25 : 20 Sinoemakoi kong kaldai ing ki AbigaH; kosili-silig in sia kon dalan kom boeloe-boeloedanëa toea, jo ki Daoed bo intaunja i nongindalan doman inta toea bo nojodoempapak-mai-mo- 23 nia. * Naonda i inontong-mai i Abigail ing ki Daoed, jo iloemamemet-don in sia i noponag kong kaldainja bo dinoema- 24 ngop kon tajowon i Daoed; * kodango-dangop-pa kon siol i Daoed, kai n singogêa: „O toeang, kotala'-don i ata naa! Aka mobali', jo mosingog-pa i ata naa ko i toeang, bo aka mobali', 25 jo indongog-ai-pa in singog i ata naa. * Aka mobali', jo dika pandoengon i toeang ing ki Nabal, intau motonsilanggai toea; si na' tongkai in tangoinja, na'toea doman ing ginanja tontani'; mangale in tangoinja: pompoelong, bo kopopompoelon.j ing kom bonoe in dodobëa. Jo ata naa in dia'-bi' nokoontong 26 kon taba' i toeang, inta pinotaba' i toeang. * Jo naaia toeang, ata naa i mopongibot ing kobobiag i Toehang bo kobobiag i toeang, kon totoeoe ki Toehang doman inta nogimalow ko i toeang mamangoi mopototoejoe' in doegoe' bo motoeli' podoedoei ibog i toeang tontani'. Sebab nion, bajongan ing kodop i toeang bo bajongan i intau inta koniat mopokobodito 27 ko i toeang, komintan mobali' na' ki Nabal. * Moïdoedoei, jo oliig naa inta dinia i ata naa ko i toeang, aka mobali', jo ogoi 28 ko olit minta inta dinoemoedoei ko liod in siol i toeang. * Aka mobali', jo ampoeng-ai-pa in tala' i ata naa! Sin totoeoe, po posindog i Toehang ko i toeang im baloi tobatoe' inta mononoi, sing ki toeang i moporopatoi i ropatoi i Toehang bo ki toeang in dia' ing kinodoengkoelan ko moraat, onda i onggot ing kino- 29 biagan i toeang. * Aka panga' bo simindog i intau mogalow ko i toeang bo momatoi ko i toeang, jo kobobiag i toeang i moïbogot kom bogotan ing kobobiag i intau inta mobiag kon tajowon i Toehang, ki Allah i toeang, bo kobobiag ing kodop 30 i toeang im popokambitëa kong kokambit. * Aka momia ing ki Toehang ko i toeang podoedoei im bajongan ing kopopia inta dinandinja ko i toeang, bo doeï'onèa ing ki toeang bali'on 31 datoe ko intau Israël, * jo dika bo oaidan inta nion ï mobali' labot bo kopintoedan i toeang, mangalenja: mopototoejoe' in doegoe' dia' koanib, bo motoeli' podoedoei ibog tontani'. - Aka pomiaan-don i Toehang i mopia ko i toeang, jo moïtanob-pa doman ko i toeang i ata naa, ki ata i toeang." * 32 Kon toea, kai n singog i Daoed ko i Abigaïl: „Dajowon 26 I Semoeël 25 : mg ki Toehang, ki Allah i intau Israël, sim pinotaba'nja iikow 33 nokipodoengkoel ko inako' kon singgai inta naa! * Dajowon doman im pororaimoe bo dajowon iikow tontani', si ikow i nogimalow ko inako' mamangoi mopototoejoe' in doegoe' bo mo- 34 toeli podoedoei ibogkoe tontani'. * Akoeoi mopongibot ing kobobiag i Toehang, - ki Allah i intau Israël, inta nogimalow ko inako momogoeraat ko inimoe, - aka dia' iloemamemet bo nokipodoengkoel ko inako', jo dia'-don i lolaki oempaka tobatoe' 35 ing kom baloi i Nabal toea i mobajag-makow." * Kon toea, jo sinarima-don i Daoed nongko i Abigaïl toea inta inatodëa ko inia, kai n singogea ko inia: „Poboei-don iikow kom baloimoe takin salamat; inindongogankoe-don in singogmoe bo oïgoemmoe nion in sinarimakoe-don." * 36 Kon toea, naonda i nodapot-don ing ki Abigaïl ko i Nabal, jo pinomia i Nabal im pomokaanan kom baloinja na' pomokaanan kon datoe. Ki Nabal toea nopia-piaan kong gina bo nololangoe totok. Sebab nion, oempaka onoe-ka-don dia' im pino- 37 taau i Abigaïl ko inia, oemaan i moniar im pomataan. * Tonga' kon dolo-dolom-monik, naonda in sinoemaar-don i lolangoe ko i Nabal, bain toea bo pinotaau i boeloinja ing ki inta pinomianja toea. Kon toea, nolitoe-don (iloemotoe-don) in dimoekoed 38 i Nabal, nobali -don in sia na' batoe. * Naonda im binaja'an-makow dega' i mopoeloe' no singgai, jo binongkoeg i Toehang ing ki Nabal, polat minatoi in sia. * 39 Naonda ing kinodongogan-don i Daoed kong ki Nabal toea ï aindon minatoi, jo kainia: „Dajowon ing ki Toehang, inta sinoemolioe ko inako' bo notoeli' ko i Nabal, sim pinononingkoelenja ko inako', bo inimalowan i Toehang ing ki atanja ko inta moraat, sing kororaat i Nabal toea in sinoeli'an-don i Toehang ko oeloe i Nabal tontani'!" - Noïdoedoei, pinopotaba'an-don i Daoed ing ki Abigaïl in taba' inta pinokipogoema- 40 nan molibo ko inia pomiaan ki boeloinja. * Naonda i nodapot-don in taba' i Daoed toea ko i Abigaïl kong Karmel, jo nosingog imosia ko inia, kaimonia: „Kami naa im pinotaba' i Daoed pinokilibo'an, aka mobali', jo ikow im pomiaan ki boe- 41 loinja." * (Nokodongog-mai kon singog inta toea) sinimindog in sia, polat dinoemangop, kainia: „Naa-don ing ki atamoe 42 inta momomata' kon siol i olit i toeang i ata naa." * Iloemamemet-don ing ki Abigaïl i nonooloet, bo sinoemakoi kong kaldai- I Semoeël 25 : nja, sinakinan i olitéa bobai lima, dinoemoedoei in sia kon taba' i Daoed bo nobali'-don ki boeloi i Daoed. * 43 Kolipod noboeloi-don ing ki Daoed ko i Ahinoam nongko 44 Jizreel; jo taja doea toea ki boeloinja. * Sing ki Michal, ki adi' i Saoel, ki boeloi i Daoed, i aindon inogoi i Saoel ko i Palti, ki adi' i Lais, nongko lipoe' ing Galim. * Noboei i Daoed pinoontong in tabinja ko i Saoel. 26 : 1 Komintan-don nobali' (noboei bidon) namangoi i intau in Zif nokipodoengkoel ko i Saoel kong Gibea, kai n singog-monia: ,,Dega' kinotaauan i toeang kong ki Daoed i nogadop kon dioeg-nami ata naa, kon tomboeloed i Hachila inta nojogin- 2 tontong i lopa'?" * Kon toea, jo noboeat-don ing ki Saoel, namonag i lopa' in Zif takin i intau toloe no riboe inta pinili' kom bajongan in soroedado i intau Israël, bo minaja'-don notajak 3 ko i Daoed ko lopa' in Zif toea; * nogogai-pa in sia kon dioeg in tomboeloed i Hachila, inta nojogintontong i lopa', kon dioeg in dalan. Jo ki Daoed i nogoetoen ko lopa' toea. Naonda ing kinotaauan-don i Daoed, kong ki Saoel i nogalow ko inia ko lopa',* 4 jo pinopotaba'an-don i Daoed i intau monahidi. Na'toea, kino- 5 taauanëa totok im pinogogaian i Saoel. * Kon toea, jo noboeat-don ing ki Daoed, bo nodapot kom pinogogaian i Saoel, bo inindoianéa im pinosioegan i Saoel. Ki Abner, ki adi' i Ner, sia im panggoeloe in soroedado (i Saoel). Jo ki Saoel i nosioeg ko joeak im pinogogaian toea bo bajongan in soroedadonja 6 ing ko liboenja. * Kon toea, nosingog ing ki Daoed ko i Achimelech, intau i Het, bo ko i Abisaï, ki adi' i Seroeja, ki oetat i Joab, kainia: „Ki ine i moïbog mamonag takin koe ko i Saoel toemoeot kom pinogogaian in soroedado?" Kai n toebag i Abisaï: „Akoeoi i moïbog mamonag takin moe!"* 7 Naonda i nodapot-don ing ki Daoed bo ki Abisaï kon soroedado toea dolom, jo nololot-don ing ki Saoel ko joeak ini pinogogaian toea, bo ginoebatëa im pinopopatok kom boeta' kon dampig i oeloeanëa; ki Abner bo soroedadonja i inoemoe- 8 lid nosioeg nololot ko liboenja. * Jo kai n singog i Abisaï ko i Daoed: „Kon dolom doman inta naa, jo popotamad-don i Allah ing kodopmoe ko limamoe. Aka mobali', jo takcelonkoe I Semoeël 26 : in sia ing ginoebatëa sampe moïlambai kom boeta'; tonga'-bi' 9 komintan takoelon, dia'-bi' takoelonkoe kodoea!" * Tonga' kai n singog i Daoed ko i Abisaï: „Dika patoion in sia! Sing ki ine dega' i mopodapot i liman ja ko intau inta dinoeï' i Toe- 10 hang binali' datoe bo dia' kooemaan im bala ?"* Kai n singog-pa doman i Daoed: „Akoeoi mopongibot ing kobobiag i Toehang, kong ki Toehang i mobongkoeg ko inia, pinomaja' kooemaan in sia in djandjinja, pinomaja' patoion kom pororopatoian in sia.* 11 Tonga'-pa doman popojajoe' i Toehang iakoeoi i mopodapot i lima ko intau inta dinoeï' i Toehang binali' datoe! Sebab nion, naaia gama'-don ing ginoebatëa inta ko oeloeanëa, bo botolëa inta binonoean in toebig, bo koligai, maja'-don ing kita." * 12 Jo ginama'nja-don ing ginoebat bo botol in toebig inta ko oeloean i Saoel, polat-don minaja' in taja doea. Jo oempaka tobatoe', dia' inta nokoontong pinomaja' nototaau ko imonia; oempaka tobatoe', dia' i nokopondam; sing komintan minatoi in sioeg, sing kinooemaan imosia in sioeg i Toehang. * 13 Naonda i nodapot-don ing ki Daoed kon dampig-makow (i lopa' toea), jo sinimindog in sia kon toedoe im boeloed ko 14 mojajoe — mojajoe' in sigad-monia * — bo nokoeoek kon soroedado toea bo ko i Abner, ki adi' i Ner, kainia: „Dia'-bi' iikovv toemoebag, e Abner?" Notoebag-don ing ki Abner, kainia: 15 „Ki ine dega' iikow inta mokoeoek-mai ko inako'?" * Kai n singog i Daoed ko i Abner: „Deeman-ka ikow im bogani? Kom bajongan i intau Israël, ki ine dega' inta mobali' potongkaion ko inimoe? Sebab nion, nongonoe sin dia'-bi* iloekadanmoe ing ki toeangmoe, ki ompoe datoe? Si noïangoi i intau tobatoe' inta koniat momatoi ko i ompoe datoe, ki toeangmoe. * 16 Totoeoe, naaia dia' mopia ing gogoetoe'moe. Akoeoi mopongibot ing kobobiag i Toehang, kom bajongan-monimoe im patoet popatoion, sin dia' imoïkow noloekad ko i toeang-monimoe, inta dinoeï' i Toehang binali' datoe. Indoi-ai-ka, ko onda ing ginoebat i ompoe datoe? bo ko onda im botol binonoean in toebig inta kon dampig i oeloean i ompoe datoe?" * 17 Kon toea, jo kinotaauan-don i Saoel i ojoet in singog i Daoed, kainia: „Ojoet in singogmoe i nion, e Daoed, ki adi'koe?" Kai n toebag i Daoed: „Totoeoe, na' kai n singog i om- 18 poe datoe, naaia in singog i ata naa." * Noïdoedoei, kai n singogëa-pa doman: „Nongonoe si alowan-bi' i toeang i ata naa? I Semoeël 26 : Onoe-bi' dega' inta pinomia i ata naa? Onoe-bi' dega' in ta19 la'koe ? * Aka mobali', jo indongog-ai-pa i toeang in singog i ata naa: Aka dega' ki Toehang inta nondodak ko i toeang mogalow ko i ata naa, jo popoboeo' ing korban ko iNia; tonga' aka dega' intau, jo kooemaan im bala imosia kon tajowon i Toehang, si aindon inoentoen-monia ï ata naa, sampe ata naa in dia'-don moïtangkoem kom pogompoeon i Toehang, na' kai n singog-monia ko i ata naa: Baja'-don bo mosoemba ko allah 20 tongo doea! * Aka mobali', jo dia'-bi' moïtotoejoe' in doegoe' i ata naa kom boeta' inta deeman-bi' boeta' i Toehang! Sing ki ompoe datoe i intau Israël iloemoeai mogalow ko i ata naa, na' intau mogogalow ko lengat kon toedoe im boeloed." * — 21 Kon toea, kai n singog i Saoel: „Kodosa-don iakoeoi! Poboei-don, e adi'koe ki Daoed, sin doï' bidon iakoeoi mopororiga ko inimoe, sing kon singgai inta naa sinoemonggogoetoe' iikow na'-bi' batangan ing kobobiagkoe molantoed totok im bolinja ko inimoe. Totoeoe, sinoemonggogoetoe' iakoeoi na' intau no- 22 boendai bo motonsilanggai." * — Kai n toebag i Daoed: „Naa-don ing ginoebat i ompoe datoe. Aka mobali', jo potaba'-mai 23 i intau tobatoe' pokigama'an. * Jo toeli'an-bi' i Toehang ing kototoelid bo soendoed in tobatoe'-tobatoe': kon singgai inta naa pinopotamad-don i Toehang ing ki ompoe datoe kong kawasa i ata naa, tonga' doï' i ata naa mopodapot i lima ko intau 24 inta dinoeï' i Toehang. * Naaia ing kobobiag i toeang in totoeoe molantoed im bolinja ko i ata naa; aka mobali', jo nanion doman ing kolantoed im boli ing kobobiag i ata naa ko i Toehang, sampe poposimparoetëa ko i ata naa im bajongan 25 im bodito." * — Kai n singog i Saoel ko i Daoed: „Binarakatan iikow, e adi'koe ki Daoed; ikow inta mokomia ko oaidan moloben bo mokooentoeng." Nopaloet-makow in toea, jo minaja'-don ing ki Daoed, bo ki Saoel doman i noboei-don ko lipoe'nja. * Ki Daoed i nogoetoen kom boeta' i Achis, datoe ing Gat. 27 :1 Noïdoedoei kon toea, jo kai n singog i Daoed kom bonoe in dodobëa: „Kon singgai-mai tobatöe' dega' pokohaaton doman iakoeoi i lima i Saoel. Pianja, molagoei iakoeoi, maja' im boeta' i intau im Filistin. Aka na'toea, jo moïgogai-pa im po- I Semoeël 27 : totajak i Saoel ko inako' kom boeta' i intau Israël, bo moï- 2 simparoet iakoeoi ko inia." * Sebab nion, noboeat-don ing ki Daoed bo minaja'-don taki-takin i intaunja onom no gatoet inta takinëa, nokipodoengkoel ko i Achis, ki adi' i Maoch, da- 3 toe ko lipoe' ing Gat. * Jo sinoemonggolitoe'-pa ing ki Daoed bo totakinëa kom boeta' i Achis, ko lipoe' ing Gat; tobatoe'tobatoe' takin im bonoe im baloinja; ki Daoed takin i boeloinja dojowa: ki Ahinoam, intau i Jizreel, bo ki Abigaïl, inta nobaloe ko i Nabal, intau ing Karmel. * 4 Naonda im pinotaau-don i intau ko i Saoel, kong ki Daoed i nolagoei-don minaja' ing Gat, jo nogogai-don in sia kom pinototajakëa ko inia. * 5 Komintan-don nobali', nosingog ing ki Daoed ko i Achis, kainia: „Aka koema bo mokodoengkoel i ata naa totabi kon tajowon i toeang, jo pianja, ogoi-pa i ata naa toemonggolitoe' kon tobatoe'-mai i lipoe' inta moïntok. Nongonoe si ata naa 6 i mogoetoen-bi' ko lipoe' in datoe?" * Kon singgai doman inta toea, jo inogoian-don i Achis in sia i lipoe' in Siklag. — Sebab nion, lipoe' in Siklag toea i nobali'-don kajoeonan in datoe 7 minta i Joeda magi' in singgai inta naa. * — Jo koonggot im pinogoetoenan i Daoed kom boeta' i intau im Filistin toea tongo taöng bo opat no boelan. * Ki Saoel i nokipodoengkoel kom bolian bobai ko lipoe' i Endor. 28 : 1 Kon toengkoel in toea, jo sinipoen-don i intau im Filistin im bajongan in soroedado-monia, simba' maja' moropatoi i intau Israël. Dodai in toea, kai n singog i Achis ko i Daoed: „Totaauonmoe-don, ko ikow bo intaumoe in doemoedoei ko inako' maja' im pororopatoian, dia' mobali' bo dia'." * Kai n toe- 2 bag i Daoed ko i Achis: „Bai n dongka kon toea-ta bo ontongon i toeang ing ki inta mobali' pomiaan i ata naa." Kai n singog i Achis ko i Daoed: „Aka na'toea, jo doeï'onkoe iikow bali'on mololoekad mononoi ko inako' tontani'." * 3 Ki Semoeël i aindon minatoi, bo bajongan i intau Israël komintan nonanob ko inia bo ilobong-monia in sia ko Rama, ko lipoe'nja. Bo aindon inoentoen i Saoel im bajongan i intau mononanow bo intau inta motaau mopoangoi in dimoekoed i intau minatoi. * Semoeël 28 : 4 Kon toea, jo noïangoi-don i intau im Filistin inta nojo- sipoen-don, bo pinosindog-don monia i lolaigan-monia kon Soenem. Jo pinokisipoen-don doman i Saoel i intau Israël komintan, inta noposindog i lolaigan-monia kom boeloed ing Gil- 5 boa. * Naonda i inontong i Saoel in tantara i intau im Filistin, 6 jo noondok-don in sia bo noliau totok ing ginanja. * Noïgoem-don dc/a ing ki Saoel ko i Toehang, tonga' dia' sinoebagan i Toehang in sia: oempaka togoïn(d)op, pinomaja oerim, pinomaja' nabi, dia' mongo tobatoe' i notoebag (mongo naonda i 7 alod i ropatoi toea). * Kon toea, kai n singog i Saoel kom bobatonja: „Potajak-ai-pa iakoeoi kom bolian bobai tobatoe', inta motaau mopoangoi in dimoekoed i intau minatoi, simba maja' iakoeoi mokipitoea ko inia." Kai n toebag im bobato ko inia: „Ko lipoe' i Endor ojoeon im bolian bobai inta motaau 8 mopoangoi in dimoekoed i intau minatoi. * Kon toea, nonimbaloei ing ki Saoel kom batanganea, binaloeianea im pakeangêa bo minaja' in sia takin i intau dojowa. Nodapot-don in taja toloe toea kom bolian toea dolom, bo nosingog ing ki Saoel ko inia, kainia: „Mokipitoea iakoeoi kon dimoekoed i intau minatoi. Popoangoi-ai-pa iakoeoi in dimoekoed inta tangoion- 9 koe ko inimoe." * Tonga' kai n toebag im bobai toea ko inia. „Aindon kinotaauanmoe ing ki inta pinomia i Saoel, naonda im pinojojopoe'nja kom bajongan i intau inta motaau mopoangoi in dimcekoed i intau minatoi. Nongonoe-bi' si ikow i motaan- 10 -bi' in tonggogoeloe ko inako' bo momatoi ko inako'? * Jo nopongibot-don ing ki Saoel ing kobobiag i Toehang, kainia. „Dia'-bi' iikow hoekoemon sebab pilikara inta naa. * 11 Kon toea, nolibo' im bolian toea, kainia: „Ki ine dega im popoangoikoe ko inimoe?" Kai n toebag i Saoel: „Popoangoi-pa 12 ing ki Semoeël ko inako'." * Naonda i nokoontong-mai im bolian toea ko ï Semoeël, jo kinoemoeak in sia takin singog moropot, kai n singogëa ko i Saoel: „Nongonoe si inoemoebol-bi ing ki toeang ko ata naa? Ki toeang-bi' tontani' ing ki Saoel! * 13 Kai n singog i ompoe datoe ko inia: „Dika moondok! Pogoeman onoe dega' inta inontongmoe ?" Kai n toebag im bolian toea ko i Saoel: „Inontong i ata naa in dimoekoed inta nomoe- 14 ka' nongkom boeta'." * Nolibo' ing ki Saoel ko inia, kainia. „Naonda im batanganea?" Kai n toebagea: „Ki inta nomoeka toea intau goerangëa tobatoe', nogidjoembah in sia." Kon I Semoeël 28 . toea, kinoemoedoeng ing ki Saoel bo dinoemangop kom boeta', 15 sing kinomangaleanëa kong ki Semoeël in toea * Kai n singog i Semoeël ko i Saoel: „Nongonoe si monojajow-bi' iikow ko mako' si nopoangoi-bi' ko inako'?" Kai n toebag i Saoel: „Nogagawang-don totok ing ginakoe, si intau im Filistin i moropatoi takin koe, bo ki Allah i aindon inoemoendok ko inako7, dia'-don sinoebaganea iakoeoi: oempaka nabi, pinomaja' togoïn(d)op, pinomaja' oerim, dia' mongo tobatoe' i notoebag Sebab nion, nogoïni' iakoeoi ko i toeang, simba' potaau i toeang 16 ko inako' inta pomiaankoe." * — Kai n toebag i Semoeël: „Nongonoe si libo'onmoe-pa-bi' in toea ko inako', sing ki Toehang i aindon inoemoendok ko inimoe bo nomamping kon 17 tongo potakinmoe? * Jo pomiaan i Toehang ko inimoe na' aindon pinokipogoemanea kolipod takin dila'koe, mangaienja: gama anea ing karadjaan ko inimoe bo ogoinja kon tongo 18 potakinmoe, ko i Daoed. * Sebab dia' nokidongog iikow kon singog i Toehang bo dia' pinomiamoe ko i Amalek podoedoei ing kojowéa, sebab nion, nanion doman im pomomia i Toehang 19 ko inimoe naaia. * Popotamad doman i Toehang iikow takin i intau Israël ko lima i intau im Filistin; ikolom iikow bo ki adi moe lolaki i matod patoion, bo pinogoetoenan in soroedado i Israël im popotamad doman i Toehang ko intau im Filistin."* 20 (Nokodongog-mai kon singog inta na'toea), jo noïtongau dongka makow ing ki Saoel bo noliodot-mai noïobat in sia noïdompalak kom boeta', sin singog i Semoeël toea i nokotalikokog totok ko inia, bo dia'-don i ropotea sin tonggobii bo 21 tongo singgai toea in dia' lalat onoe ing kinaanëa. * Kon toea, jo namangoi-don im bobai toea dinimioeg ko i Saoel; naonda i inontongea-mai in sia i notalikokog totok, kai n singogëa ko inia: „Dinoemoedoei-don i ata naa kon singog i toeang; sinoemamad i ata naa bo nokidongog kon singog inta pinodapoc 22 i toeang ko i ata naa. * Sebab nion, aka mobali', jo naaia doemoedoei-don ing ki toeang kon singog i ata naa. Aka mobali', jo oloedan i ata naa i roti tongo totopa'-mai kon tajowon i toeang bo pongaan-pa; simba' moboei mojoton aka maja'-don 23 ing ki toeang." * Tonga' doï' in sia, kainia: „Doï' iakoeoi mongaan." Jo binoeoian im bobatonja bo binoeoian doman im bobai inta toea in sia, sampe dinoedoeianëa-don im boeoi-monia, sinimindog-don in sia nongkom boeta' bo ilimitoe' kong [ Semoeël 28 : 24 gopot. * Kom baloi im bobai inta toea ojoeon ing ki adi' in sapi kolakian tobatoe' inta molongo'; jo ilamemetanëa pinokirata', bo ginama' in topong, pinoegoetéa bo sinoeba'nja 25 pinomia roti inta dia' iragian, * bo inoloedëa kon tajowon i Saoel bo bobatonja. Nopaloet-makow nongaan imosia, jo noboeat-don in taja toloe bo minaja' kon dolom doman inta toea. * Ki Daoed im pinopoboei in datoe im Fïlistin nongkon tantara-monia. 29 :1 Kon toea, jo sinipoen-don i intau im Filistin in tantara- -monia ko Afek, bo tantara i intau Israël i nogoetoen-pa kon dioeg im boekaka' ko Jizreel. * 2 Kon toengkoel in datoe minta im Filistin in sinoemalib takin i ramponan-monia mogatoet-mogatoet bo toemongo riboe, jo ki Daoed doman takin i intaunja i minaja' takin in 3 soroedado i Achis, inta kon toemi in tantara toea. * Nokoontong-mai ko i Daoed bo intaunja, jo kai n singog im panggoeloe in soroedado im Filistin: „Onoe dega' im pomiaan i intau Iberani toea?" Kai n toebag i Achis ko imonia toea: „Sia ing ki Daoed, kolipod in sia im bobato i Saoel, datoe i intau Israël; nogoetoen in sia kom boeta'koe dega' dojowa-mai no taong, jo dia'-pa lalat noïtala' in sia ko inako', kinabit kom 4 pinamangoianea ko inako' magi' inaa." * Tonga' sinoemoroe' totok im panggoeloe minta in soroedado im Filistin toea ko i Achis, kaimonia: „Boei potaba' i intau inta toea ko lipoe' pinogoetoenanëa inta sinoendoe'-moe ko inia. Dia' mobali' in sia mokipotakin ko inaton maja' moropatoi; simba' dia' in sia mobali' kodop-naton kom poropatoian. Deeman-ka oeloe i intau im Filistin naa i mobali' popojotakaanëa ko i toeangëa (ki 5 Saoel) ?* Deeman-ka ki Daoed naa inta aindon pinotolibag pinogintoebagan i intau? kaimonia: Ki Saoel i nonalow ko intau riboe-riboe, ki Daoed i nonalow ko intau raba-raban." * 6 Kon toea, jo inoïni'-don i Achis ing ki Daoed, kai n singogëa ko inia: „Akoeoi mopongibot ing kobobiag i Toehang, jo motoelid ing ginamoe; kom pororaikoe mopia aka loemoeai-toemoeot iikow ko inako' kon tantara naa; sin dia'-pa lalat nodoengkoelkoe in tala' ko inimoe kinabit kom pinamangoianmoe ko inako' magi' inaa. Tonga' kom pororai in datoe minta I Semoeël . 29 : 7 toea in dia' mopia iikow. * Sebab nion, pianja, poboei-don iikow bo baja' takin salamat. Aka nanion, jo dia' iikow momia ko onoe-ka-don inta moraat kom pororai in datoe i intau im Filistin." * 11 Kon toea, jo nonooloet-don ing ki Daoed takin i intaunja bo noboeat-don dolo-dolom-monik, bo noboei-don kom boeta' i intau im Filistin; tonga' intau im Filistin i minaja'-don i Jizreel. * Lipoe' in Siklag in sinoeroeb i intau i Amalek. 30 :1 Kon singgai nogintoloe, naonda i nodapot-don ing ki Daoed takin i intaunja kon Siklag, jo kinobaja'aneamai i aindon sinoeot i intau i Amalek in dampig-monag bo lipoe' doman in Siklag; 2 sinalow-monia bo nodait-monia sinoeroeb in Siklag. * Jo bajongan im bobai bo intau ibanëa inta nogoetoen kom bonoe i lipoe' toea, in sinokodia-monia. Tonga' nokopiaan-ka, oempaka tobatoe' bo dia' im pinatoi-monia, adi'-itoi, sin tonga'-bi' sino- 3 kodia-monia bc minaja'-don. * Naonda i nodapot-don ing ki Daoed takin i intaunja ko lipoe' toea bo inontong-don-monia nodait sinceroeb i lipoe' toea bo bajongan im boeloi bo ki adi - 4 -monia, lolaki-bobai, nodait sinokodia komintan, * jo nongombal ing ki Daoed bo bajongan in totakinëa, nokoea-koeakan 5 imosia i nongombal, sampe dia'-don i ropot mongombal. * Jo ki boeloi doman i Daoed dojowa in dinia, mangalenja. ki Ahinoam, intau i Jizreel, bo ki Abigaïl, inta nobaloe ko i Nabal, intau ing Karmel. * 6 Kon dodai in toea, kinooemaan i ondok moloben ing ki Daoed, si nosingo-singcgan i intaunja monoeda' im batoe ko inia; sim pompori' ing gina in tobatoe'-tobatoe' sebab ki adi nja lolaki-bobai. Tonga' ki Daoed, pinokorigonëa-don ing gina- 7 nja ko i Tc-hang, ki Allahnja, * kai n singogea ko i imang i Abjatar, ki adi' i Achimelech': „Diaanmoe-pa-mai i efod (pakakat pononontobcet) ko inako'." Naonda in dinia-domai i Ab- 8 jatar i efod toea ko i Daoed, * jo nolibo'-don ing ki Daoed ko i Toehang, kainia: „Mobali' dega' iakoeoi mogalow kom paanan i intau (i Amalek) toea? Koalowankoe (kobatoekankoe) dega' imosia?" Kai n singog i Toehang ko inia: „Alow-ai-don imosia; si mokoalow-bi' iikow ko imonia bo mokoagow (mo- [ Semoeël 30 : 9 koboeli)* Noïdoedoei kon toea, jo minaja'-don ing ki Daoed bo intau doman onom no gatoet inta takinëa. Naonda i nodapot-don kon toebig im Bezor, jo lola-lolan nogalow-don ing 10 ki Daoed takin i intau dongka opat no gatoet, * si intau dojowa no gatoet i nogogai-pa kon toea-ta sim binangang-don, sampe dia'-don imosia nokololan kon toebig im Bezor toea. * 11 Kobaja-baja' toea i intau i Daoed, nodoengkoel-monia i intau i Masir tobatoe' (inta sinogopoelong) ko lopa' toea, inta dinia-monia ko i Daoed. Inogoian-monia in sia i roti inta 12 kinaanëa, bo pinoïnoem-monia in toebig in sia. * Naonda i nokaan-don doman in sia kon dodol tongo bonsig bo koekis kismis, inta inogoi-monia ko inia, jo noboei-don nojoton i awakëa; sing kon dalom in toloe no singgai bo toloe no gobii ing koonggotëa in dia' nongaan bo nonginoem 13 in sia. * Nopaloet-makow in toea, kai n singog i Daoed ko inia: „Intau i ine iikow bo nongko onda iikow?" Kai n toebagëa: „Ata naa intau i Masir, ki ata i intau i Amalek tobatoe'. Ata naa in sinala'an i ompoe i ata naa, aindon toloe no singgai naa, 14 si notakit-don i ata naa. * Aindon sinoeot-nami ata naa im boeta' i intau ing Kereti kon dampig-monag, bo kom boeta' i intau i Joeda, bo kom boeta' i intau i Kaleb, bo sinoeroeb- 15 -nami ata naa in Siklag." * Kai n singog i Daoed ko inia: „Moïbog iikow mogatod ko inami ko intau (i Amalek) toea?" Kai n toebagëa: „Aka mopongibot i Allah ing ki toeang kon dia' patoion i toeang i ata naa, bo dia' doman popotamad i toeang i ata naa ko i ompoe i ata naa, jo mobali' i ata naa mogatod ko i toeang ko intau (i Amalek) toea." * 16 Naonda im pinongibot-don i Daoed ko inia, jo inatodëa-don ing ki Daoed ko intau inta toea. Jo totoeoe, positaboed-don imosia, dia'-don moloekad i intau i Amalek toea, nongaannonginoem bo norame-ramean imosia si moanto' inta inagow-monia nongkom boeta' i intau im Pilistin bo nongkom boeta' 17 i Joeda. * Noliodot-mai, notoeot-don ing ki Daoed ko imonia bo nonibat ko imonia, kinabit ko noniar im pomataan oemaan i nololaboeng ijopoe'nja imosia. Dia' lalat i noïsimparoet, kolikoedëa i intau opat no gatoet inta sinoemakoi ko onta bo 18 nolagoei. * Na'toea im pinongongagow i Daoed kom bajongan i onoe-don inta ijampat i intau i Amalek toea, bo inagowëa-pa 19 doman ing ki boeloinja dojowa. * Bajongan i intau, adi'-itoi, I Semoeël 80 : adi' lolaki bo adi' bobai, komintan noboei inagow-monia, dia' mongo tobatoe' inta noïlang; bo bajongan i jojampatan inta ijampat i intau i Amalek toea, komintan pinokipoboei i Daoed.* 20 Kon toea, jo ginama'-don-monia im bajongan in domba bo bembe' bo sapi, bo inatod pinopooena, kaimonia: „Naaia i inagow i Daoed!" * 21 Noïdoedoei kon toea, jo nodapot-don ing ki Daoed ko intau dojowa no gatoet inta sinala'anëa kolipod kon toebig im Bezor, sim binangang kolipod sampe dia' notaau dinoemoedoei ko inia. Jo bajongan i intau inta toea, namangoi-don imosia notomoe-tomoean ko i Daoed. Polat dinimioeg ing ki Daoed ko 22 imonia bo nolibo' kon salamat-monia. * Kon toea, nosingo-singogan im bajongan i intau moromoe' bo motonsilanggai ko joeak i intau inta minaja' dinoemoedoei ko i Daoed, kaimonia: „Intau inta nicn, dia' imosia minaja' taki-takin naton, sebab nion, dika ogoian-naton imosia ko inta ijampat-naton naa. Tonga'-bi' ki boeloi-monia bo ki adi' in tobatoe'-tobatoe', dona'- 23 -ai podiaan-monia bo baja' imosia!" * Tonga' kai n singog i Daoed: „Dika nanion, sing ki inta naa inogoi i Toehang ko inaton, bo biniag i Toehang ing kita bo pinopotamadëa ko lima- 24 -naton i intau inta namangoi notoeot ko inaton. * Ki me dega' i moïbog doemoedoei kon singog-monimoe inta nanion? Dika, si intau mololoekad kom pakakat, silai-monia i na' doman silai i intau inta, minaja' noropatoi; pianja sila-silaion-makow 25 monia potongkaion kong kobajong-monia!" * Jo na'toea i atorangëa kinabit kon singgai inta toea magi' inaa; sinantoe'nja-don binali' na' oea' bo oekoe-oekoed ko intau Israël, magi' in singgai inta naa. * Kinopopatoi i Saioel. 31 : 1 Kon toea, naonda i noropatoi-don i intau im Filistin takin i intau Israël, jo nolagoei-don i intau Israël kon tajowon i intau im Filistin, bo moanto' i intau inta noïobat pinatoi kon toedoe 2 im boeloe-boeloedan ing Gilboa. * Nogalow i intau im Filistin ko i Saoel bo ko i adi'nja lolaki bo pinatoi-monia ing ki 3 adi' i Saoel, ki Jonatan, ki Abinadab bo ki Malkisoea. * Kon toea, koonggot-koonggot kodioeg-kodioeg i intau im Filistin ko i Saoel. Naonda i intau momomiot in dinimioeg ko inia, jo t Semoeël 31 . 4 noondok totok ing ki Saoel ko imonia, * kai n singogëa ko i olitéa inta modedia kon sandiatanja: „Raboet in soemalamoe bo toemboek-pa iakoeoi; simba' dia' mamangoi i intau kaper toea bo pogogitog-monia iakoeoi." Tonga' doï' doman i olit toea, sin dinia i ondokéa moloben. Sebab nion, ginama' i Saoel tontani in soemalanja bo sinoemoeal in sia kon soemalanja. * 5 Naonda i inontong-mai i olit toea kong ki Saoel i aindon minatoi, jo sia doman in sinoemoeal kon soemalanja bo minatoi 6 taki-takin i toeangéa. * Na' toea ing kinopopatoi i Saoel, bo i adi'nja toloe bo i olitéa toea, minatoi nojododai kon singgai doman inta toea. * 7 Jo intau Israël inta nogoetoen ko lipoe-lipoe' ko lopa' toea, naonda i inontong-monia kon soroedado i intau Israël i nolagoei-don bo ki Saoel taki-takin i adi'nja doman i minatoi-don, jo sinala'an-don-monia i lipoe'-monia bo norolagoei. Noïdoedoei, namangoi-don i intau im Filistin bo sinoemonggolitoe' kon toea-ta. * 8 Nobajag-makow toea, naonda i intau im Filistin i mamangoi-don mojampat kon sandiata(ng) bo onoe-don inta ko intau pinatoi toea, jo nodoengkoel-monia ing ki Saoel bo ki adi'nja toloe; taja opat motoloeadi' i noïobat kom boeloe-boeloe- 9 dan ing Gilboa. * Kon toea, ijabong-monia i oeloe i Saoel bo ilongkoet-monia im batengëa bo pinokidia-monia pinoliboe ko lipoe-lipoe'anêa kom boeta' i intau im Filistin, simba' potaau-monia kon doeata-monia bo ko intau doman im pinononalow- 10 -menia. * Bateng i Saoel toea inoekat-monia kom bonoe im baloi pososoembaan ko i Astarte (doeata bobai), bo awakéa im pinopokokod-monia kon dewala i lipoe' im Bet-Sean. * 11 Naonda ing kinodongogan-don i intau i lipoe' i Jabes kong 12 Gilead im pinomomia i intau im Filistin ko i Saoel, * jo noboeat-don im bajongan i lolaki inta mongoropot, minaja' tonggobii toea bo pinoponag-monia i awak i Saoel bo awak i adi'nja toloe toea kon dewala i lipoe' im Bet-Sean, bo dinia-monia 13 ko Jabes bo pinajong-monia kon toea-ta. * Nopaloet-makow toea, jo pinoejoet-monia im bajongan in toelan-monia bo ilobong kon sioengon im pangkoi ing kajoe noenoek inta ko Jabes. Noïdoedoei kon toea, nopoeasa imosia pitoe no singgai ing koonggotëa. * II Semoeël Kinopopatoi i Saoel bo i Jonatan, im pinotaau ko i Daoed. 1 :1 Nopaloet-makow kong kinopatoian i Saoel, naonda ing ki Daoed i noïboei domai nongkom pinonalowanëa ko intau i Amalek toea, bo nogoetoen kon Siklag dojowa no singgai ing 2 koonggotëa, * jo noliodot-mai - kon singgai inta nogintoloe noïangoi i intau tobatoe' nongkon tantara i Saoel, pakeangea i nobisi-bisi' bo kinololoeboean ing ginaboei i oeloenja. Naonda i nodapot-don in sia ko i Daoed, jo nosoemba in sia bo dinoe- 3 mangop ko inia.* Kai n singog i Daoed: „Nongko onda iikow?" Kai n toebagëa: „Ata naa i noïsimparoet kon tantara i Israël."* 4 Nolibo'-don ing ki Daoed ko inia, kainia: „Onoe-bi' inta nobali'? Pogoeman ko inako'." Kai n toebagëa: „Intau Israël i nolagoei-don kom pinoropatoian. Moanto' i intau i noïobat pinatoi; dapotëa, ki Saoel bo ki adi'nja ki Jonatan doman i minatoi- 5 -don." * Jo kai n singog i Daoed ko intau inta nopotaau ko inta na'toea: „Naonda ing kinototaaumoe kong ki Saoel bo ki 6 adi'nja, ki Jonatan, i aindon minatoi?" * Kai n toebag i intau inta toea: Noïangoi-don i ata naa kom boeloe-boeloedan ing Gilboa, kon toea-ta simindog-makow ing ki Saoel, inoemandol kong ginoebatëa; jo kareta bo intau inta sinoemakoi kong ka- 7 balo i modioeg-don ko inia.* Naonda i noboboei in sia, jo inontongëa i ata naa bo kinoeoekëa i ata naa. Kai n singog i ata 8 naa: „Naaia-don i ata naa!" * Kai n singogëa: „Ki ine iikow?" Kai n toebag i ata naa ko inia: „Ata naa intau i Amalek." * 9 Kon toea, kai n singogëa ko i ata naa: „Koligai, patoi-pa iakoeoi; si moboejom-boejow-don (mogalimpoerow) i oeloekoe, 10 tonga' awakkoe i moropot-pa-bi'." * Sebab nion, dinimioeg-don i ata naa bo nomatoi ko inia. Si aindon kinotaauan i ata naa, aka moïobat-don in sia, jo dia'-don in sia mobiag (sim patoion-don i intau im Füistin). Kon toea, ginama' i ata naa i makota inta ko oeloenja, bo pateda inta kong kokalea, inta dinia- -mai i ata naa ko i toeang." * 11 Nokodongog-mai kon singog inta na'toea, jo kinadaian i Daoed im pakeangëa bo binisi'nja. Na'toea doman im bajongaii 12 i intau inta takinëa. * Nonanob imosia bo nongombal bo nopoeasa oemaan ing kinodoloman sing ki Saoel bo ki Jonatan ki adi'nja bo bajongan i intau i Toehang, bonoe im baloi i II Semoeël 1 : Israël, sim pinatod imosia in soemala. * 13 Noïdoedoei, kai n singog i Daoed ko intau inta nodia ko chabar toea: „Intau i onoe iikow?" Kai n toebagëa: „Ata naa 14 ki adi' i intau in dagang, intau i Amalek." * Nolibo' ing ki Daoed ko inia, kainia: „Naonda, dia'-bi' noondok iikow i no- 15 matod ko intau inta dinoeï' i Toehang binali' datoe?" * Polat inoïni' i Daoed in totakinëa tobatoe', kainia: „Koligai, toengkoed-pa in sia." Jo sinibatëa i intau i Amalek toea sampe 16 minatoi. * Kai n singog i Daoed ko inia: „Doegoe'moe nion i oentoeonmoe tontani'; sim bibigmoe tontani' i nonakoesi ko inimoe, kainimoe: Ata naa i nomatoi ko intau inta dinoeï' i Toehang binali' datoe." * Dete-detei i Daioed ko i Saoej bo ko i Jonatan. 17 Kon toea, nodete-detei ing ki Daoed ko i Saoel bo ko i Jonatan, ki adi'nja, kainia: * 19 „Taïsi', ki inta mopia totok, e intau Israël, in sinalow kom boeloe-boeloedanmoe. Taïsi', aindon noïobat pinatoi im bogani! * 20 Dika potaau ing ki inta naa ko lipoe' ing Gat, dika pomaloe' ko loloeang i lipoe' i Askalon; simba' dia' mopia-piaan kong gina i mongodeaga minta i intau im Filistin, simba' dia' mogio-giowan i mongodeaga minta i intau kaper. * 21 E boeloe-boeloedan ing Gilboa! dika-don bobaton i oloe' bo oejan in toedoemoe, e boeloe-boeloedan ing kinopatoian; sing kon toea-ta im pinogoeraat ing kaleau im bogani, ing kaleau i Saoel, inta binoere'an i madjamoe'.* 23 Ki Saoel bo ki Jonatan, inta kototabi bo mopia totok, dia' nojogoeat kon dodai a pa mobiag bo kong kinopatoi- an-monia; mosia i moliga-ligai ko lagapan nasar (garoeda'), morogi-rogi kon singa. * 24 E bobai i Israël, ombal-ai ing ki Saoel, inta nobogoi im pakeang mongopia bo lamba' ko imonimoe, inta nopooekat i lamba' boelawan ko imonimoe. * II Semoeël 1 : 25 Taïsi', aindon noïobat pinatoi im bogani kojogot moropatoi ! Kaasi', e Jonatan, kinopopatoimoe i mokosaged kong ginakoe;* 26 nosisi' ing ginakoe sebab ikow, e oetatkoe, ki Jonataji! Ikow ing kototabikoe, dia' kopogoemanan in tabikoe ko inimoe; tabiraoe i mopia-pia ko inako' in tabi im bobai. * 27 Kaasi', aindon noïobat pinatoi im bogani, noboeli-don in sandiata(ng) i ropatoi!" * Ki Daoed i nobali' datoe ko intau i Joeda, bo ki Isboset i nobali' datoe ko intau Israël. 2 :1 Noïdoedoei kon toea, nolibo' ing ki Daoed ko i Toehang, kainia: „Mobali'-don dega' iakoeoi moboeat nongko naa maja' i lipoe' tobatoe' kom boeta' i Joeda?" Kai n toebag i Toehang ko inia: „Baja'-don!" Nolibo' bidon ing ki Daoed, kainia: „Ko lipoe' inta onda im baja'ankoe?" Kai n toebag i Toehang: „Ba- 2 ja' ko lipoe' i Hebron." * Sebab nion, minaja'-don ing ki Daoed in toea-ta taki-takin i boeloinja dojowa, ki Ahinoam, intau i Jizreel, bo ki Abigaïl inta nobaloe ko i Nabal, intau ing 3 Karmel * Bo pinotaba' doman i Daoed im bajongan i intau inta takinëa minaja' in toea-ta, tobatoe'-tobatoe' takin i boeloinja bo i adi'nja; bo sinoemonggolitoe' imosia ko lipoe' inta modioeg 4 ko Hebron. * Noïdoedoei kon toea, jo namangoi-don i intau i Joeda bo dinoeï'-monia ing ki Daoed, binali' datoe ko intau i Joeda. Kon dodai in toea, pinotaau-don i intau ko i Daoed, kainia: „Intau i Jabes kong Gilead, mosia-don i nolobong ko i Saoel. * 5 Sebab nion, pinopotaba'an-don i Daoed in taba' ko imonia bo pinokipogoemanan ko imonia, kainia: „Barakatan-pa doman i Toehang imoïkow sebab totabi inta pinomia-monimoe ko i 6 toeang-monimoe ki Saoel bo ilobong-monimoe in sia! * Aka mobali', jo ki Toehang i mopoontong in totabi bo soendoedea ko imonimoe sebab oaidan nion! Jo akoeoi doman i mopoloenganga ing gina-monimoe si aindon pinomia-monimoe i ni- 7 on. * Sebab nion, pokoropot bo pokobarani imoïkow; sin totoeoe aindon minatoi ing ki Saoel, tonga' akoeoi in dinoeï' i intau II Semoeël 2 : i Joeda, binali' datoe-monia." * 8 Nopaloet-makow kong kinopatoian i Saoel, jo ginama' i Abner, — ki adi' i Ner, panggoeloe im bajongan in soroedado i Saoel, — ing ki Isboset, ki adi' i Saoel, dinianja ko Mahanaïm* 9 bo dinoeï'nja datoe ko intau ing Gilead bo ko intau i Aser bo ko intau i Jizreël bo ko intau i Efraim bo ko intau i Benjamin, 10 dapotëa kom bajongan i intau Israél. * Kon toengkoel ing ki Isboset, ki adi' i Saoel, i nobali' datoe ko intau Israël, jo onggot ing kinobiaganëa i opat-don no poeloe' no taöng, bo nodatoe-don in sia dojowa no taöng i onggotëa. Tonga' intau i Joeda 11 in dinoemoedoei ko i Daoed.* Jo onggot ing kinodatoean i Daoed ko intau i Joeda ko Hebron, pitoe no taöng bo onom no boelan. * Ki Daoed bo ki Abner i nododandian. 3:1 Jo boei' i Saoel bo boeï' i Daoed i noropatoi-don totoeoe noonggot; koonggot-koonggot koropot-koropot im boeï' i Daoed, bo koonggot-koonggot koloengkojo'-koloengkojo' im boeï' i Saoel. * 6 Kon toengkoel im boeï' i Saoel bo boeï' i Daoed i noropatoi, 11 koloben-koloben ing kawasa i Abner kong komalig i Saoel * bo ki Isboset in dia' motaau monimbajow ko inia si ondokéa ko inia. * 12 Kon dodai in toea, pinopotaba'an i Abner ko i Daoed ko Hebron in taba' inta pinokipogoemananëa, kainia: „Pianja, aka mobali', jo mododandian ing ki toeang takin koe. Motoeloeng iakoeoi ko i toeang, simba' bajongan i intau Israël mokiompoe 13 ko i toeang." * Kai n toebag i Daoed: „Mopia. Mododandian iakoeoi takin moe. Tonga' pokitanggoengkoe ko inimoe ing ki inta nanaa: Dia' mobali' iikow moïndoi kom pogotkoe, kolikoedëa aka mogatod iikow ko i Michal, ki adi' i Saoel, bai n toea bo dongka mamangoi iikow mokipodoengkoel ko inako'."* 14a Kon toea, jo pinopotaba'an don i Daoed in taba' ko i Isboset, ki adi' i Saoel, bo pinokipogoemanan ko inia, kainia: „Poboei- 15 -don ko inako' ing ki Michal ki boeloikoe."* Jo pinokigama'-doa i Isboset ing ki Michal bo binontow-don ko i boeloinja, ki 16 Paltiël, ki adi' i Laïs. * Jo ki Paltiël toea nokipotakin ko i Michal, sindalan mongombal in sia sampe nodapot ko lipoe' im 27 II Semoeël 3 : Bahoerim. Kon toea-ta, kai n singog i Abner ko i Paltiël: „Poboei-don!" Jo noboei-don in sia. * 17 Kojogot ing ki inta toea mobali', jo nokipojosingog-don ing ki Abner takin im bajongan ing goehangéa i Israël, kainia: ,,Aindon noonggot i ibog-monimoe modoeï' ko i Daoed, mobali' 18 datoe-monimoe.* Pianja, naaia podapot-don-monimoe i niat nion. Sing kai n singog i Toehang ko 1 Daoed: „Takin lima i Daoed, olitkoe, Akoeoi doman ï moposimparoet ko intaukoe Israël nongko lima i intau im Filistin bo kom bajongan ing 19 kodopmonia." * Noïdoedoei kon toea, nokipojosingog doman ing ki Abner takin i intau i Benjamin. Nopaloet-makow toea, jo minaja'-don ing ki Abner i Hebron nopotaau ko ï Daoed kom pinongongioo i intau Israël minta bo bajongan i intau i 20 Benjamin. * Na'toea, nodapot-don ing ki Abner, takin i intaunja dojowa no poeloe', ko i Daoed ko Hebron. Kon toea-ta pinokimia i Daoed im pomokaanan moloben ko i Abner bo ko 21 intau inta takinëa. * Kai n singog i Abner ko i Daoed: „Moboeat iakoeoi bo ma ja' mosipoen kom bajongan i intau Israël ko i toeang, simba' mododandian imosia takin i toeang, bai n dongka ki toeang i mobali' datoe podoedoei ing koïbog i toeang kotompo-tompod." Nopaloet-makow in toea, jo pinopoboei-don i Daoed ing ki Abner, bo minaja'-don in sia takin dodamean * Kinopopatoi i Abner. 22 Noïdoedoei kon toea, jo noïangoi-don ing ki Joab takin in soroedado i Daoed, noboei-don nongkom pinoropatoian, bo moanto' i jojampatan in dinia-monia. Kon dodai in toea, dia -don ing ki Abner ko i Daced ko Hebron; sim pinopoboei-don 23 i Daoed in sia, bo minaja'-don in sia takin dodamean.* Naonda i nodapot-don ing ki Joab takin im bajongan in soroedadonja, jo pinotaau-don i intau ko rnia, kaimonia: „Aindon namangoi ing ki Abner, ki adi' i Ner, nokipodoengkoel ko i ompoe datoe, jo aindon pinopoboei i ompoe datoe in sia, bo minaja'-don in 24 sia takin dodamean."* Kon toea, jo nokipodoengkoel-don ing ki Joab ko i ompoe datoe, kai n singogea: ,,Onoe-bi dega inta pinomiamoe? Namangoi ing ki Abner ko inimoe; jo nongonoe sim pinopoboeimoe-bi' in sia, sampe minaja'-don in sia takin 25 dodamean?* Dia' kinomangaleanmoe kong ki Abner, ki adi' [I Semoeël 3 : i Ner toea, i namangoi nongakal ko inimoe, simba' kotaauanëa i loeai-toeotmoe bo bajongan i inta pomiaanmoe doman?"* 26 Naonda i ncgoeman-don ing ki Joab ko i Daoed, jo pinotaba'nja-don i intau nobatoek ko i Abner, simba' moboei in sia nongkom parigi' Hasira. Tonga' ki inta tcea in dia' kinotaauan 27 i Daoed.* Naonda i noboei-don ing ki Abner ko Hebron, jo ilosik i Joab in sia ko ngara i lolingkop i lipoe', na'-bi' batangan i mojosingog in sia dia' kolia-liai-makow, tonga' noliodot-mai sinoemboekëa ing ki Abner kon sianëa sampe minatoi-don in sia. — Na'toea im pinomomia i Joab, sin sinoeli'anéa ko i Abner 30b in doegoe' i oetatea, ki Azaël, * inta pinatoi i Abner kolipod, kon dodai intau i Daoed bo intau i Saoel i noropatoi kong Gibea,* 28 Noïdoedoei kon toea, naonda ing kinodongogan-don i Daoed ing ki inta (pinomia i Joab) toea, jo nongibot ing ki Daoed, kainia: „Oemoeran-bi' modarit iakoeoi bo kododatoekoe kon doegoe' i Abner, ki adi' i Ner toea, kon tajowon i 29 Toehang; * doegoe'nja toea i moïlanag ko oeloe i Joab bo kom bajongan ing ginaloemëa; kom bonoe im baloi i Joab i oemoeran ojoeon i intau inta moïtotoe-totoejoe'-makow in doegoe'nja, intau inta motakit sinsilanja, intau lempeng (leme'), intau inta patoion in soemala bo inta kooemaan i malarat ing kaanon! "* 31 Noïdoedoei kon toea, jo nosingog-don ing ki Daoed ko i Joab bo kom bajongan i intau inta ko inia, kainia: „Tokobisi' im pakeang-monimoe bo pomingkolot in daing na' karong bo monanob kon tajowon im boeligan i Abner." Jo datoe doman 32 ki Daoed tontani' in dinoemoedoei kom boeligan.* Na'toea im pinololobong ko i Abner ko Hebron. Jo ki ompoe datoe doman i nopokoropot kon singogëa bo nongombal ko ilobongan i 33 Abner; bo bajongan doman i intau i nongombal.* Kon toea, nodete-detei ing ki Daoed ko i Abner, kainia: „Nongonoe dega' ing ki Abner i minatoi-bi' na' intau inta dia' nongongontong ? * 34 Limamoe in dia' sinokig bo siolmoe doman in dia' binara- ga'an. Kinopopatoimoe i na' kinopopatoi i intau inta pinatoi i intau moraat! " Kon toea, kodoegang-kodoegang i ombal im bajongan i intau toea. * 35 Noïdoedoei, kon singgai doman inta toea, jo namangoi-don II Semoeël 3 : i intau moanto' toea ko i Daoed nomoeoi ko inia, simba' mongaan-don in sia. Tonga' nongibot ing ki Daoed, kainia: „Popooemaan i Toehang im bala iakoeoi, aka mokaan iakoeoi ko roti pinomaja' motapot ko onoe-ka-don, kon dia'-pa sinoemojop in 36 singgai!"* Gogoetoe' i Daoed inta na'toea, inontong bo inintotoeoe im bajongan i intau inta toea; bajongan i inta pinomia 37 i Daoed inintotoeoe i intau komintan.* Na'toea, kinomangalean-don i intau moanto' toea, dapotëa, kinomangalean-don im bajongan i intau Israël, kong kinopopatoi i Abner, ki adi' i Ner 38 toea, in deeman-bi' oaidan i ompoe datoe.* Kai n singog doman i Daoed kom bobatonja: „Dia' dega' kinotaauan-monimoe, kon singgai inta naa noïobat pinatoi ko joeak i intau Israël im bo- 39 gani tobatoe', intau moloben?* Jo akoeoi naa in dinoeï' binali' datoe; oempaka na'toea naaia moloengkojo' doman ing ginakoe, bo ki adi' i Seroeja toea (ld Joab bo ki Abisaï) i noïlioe ing kawasa-monia kong kavvasakoe. Bai ng ki Toehang-don i motoeli' ko intau moraat toea podoedoei i romoe'-monia."* Kinopopatoi i Isboset. 4 : 1 Naonda ing kinodongogan-don i Isboset, ki adi' i Saoel, kong ki Abner i aindon minatoi ko Hebron, jo noloengkojo'-don i limanja (dia'-don motaau momia ko onoe-ka-don), bo bajongan i intau Israël ing kinooemaan-don in talikokog.* 2 Ko i Isboset, ki adi' i Saoel toea, ojoeon im bobato dojowa, panggoeloe i ramponan in soroedado, tobatoe' tangoinja ki Baëna bo tobatoe' ing ki Rechab in tangoinja; taja doea toea ki adi' i Rimon, intau im Beerot, nohgkom boeï' i Benjamin, si lipoe' doman im Beerot toea i noïkapin kom boeta' i Benjamin.* 5 Komintan-don nobali', ki Rechab bo ki Baëna toea in sinoemoeot kom bonoe im baloi i Isboset ko motoensinggai, kojogot 6 in sia mosioeg.* Jo bobai inta mololoekad ko lolingkop im baloi in sinomposioeg bo notompilolot, kojogot in sia momili' kom bogat. Sebab nion, dia' onda i intau inta nokoontong ko ï 7 Rechab bo ko i oetatëa ki Baëna. * Na'toea, sinoemoeot-don in taja doea kom bonoe im baloi, kolo-kololot ing ki Isboset kon toedoe i lantaanëa kom bonoe in toeot potosioeganëa, polat naja doea ilimod in sia, ijabcng i oeloenja bo ginama' naja doea i oeloenja toea. Tonggcbii toea minaja' in taja doea nongilopa' [ Semoeël 4 : 8 kinobaja-bajagan-makow, * bo dinia naja doea i oeloe i Isboset toea ko i Daoed ko Hebron, kai n singog naja doea ko i ompoe datoe: „Naaia i oeloe i Isboset, ki adi' i Saoel, kodop i toeang, inta mopononggina-makow im patoi i toeang. Nanion im pinopopodapot i Toehang in totoeli' i Daoed ko i Saoel bo ko i adi'- 9 nja." * — Tonga' kai n toebag i Daoed ko i Rechab bo ko i oetatëa ki Baëna, ki adi' i Rimon toea: „Ki Toehang inta nopolindok ko inako' kom bajongan im bodito, jo naaia akoeoi mo- 10 pongibot ing kobobiagëa! * Sedang-pa intau inta nopotaau ko inako', kainia: „Ki Saoel i aindcn minatoi — kom pororainja sia i modia ko chabar mopia ko inako' — jo intau inta toea im pinokidomokkoe bo pinckipatoikoe kon Siklag, na' tondan ko 11 inia. * Bai mbi' dongka bo akoeoi in dia' motoeli' ko intau moromoe', inta nolimod ko intau motoelid kom bonoe im baloinja, kon toedoe im potosioeganëa ? Dia' mobali' bo dia' toeli'ankoe in doegoe'nja ko imonimoe bo jopoe'on imoïkow kom boeta'." * 12 Kon toea, jo nopotita-don ing ki Daoed ko intaunja, polat-monia pinatoi in taja doea, pinongko'-monia in siol bo lima i naja doea, inta binambe' kon dioeg in tabang inta ko Hebron. Jo oeloe i Isboset ing ginama'-monia bo ilobong ko ilobongan i Abner, ki adi' i Ner. * Ki Daoed in dinoeï'-don, binali' datoe kom bajongan i intau Israël. 5 : 1 Noïdoedoei kon toea, jo namangoi-don im bajongan im boeïv i Israël nokipodoengkoel ko i Daoed ko Hebron, kai n singog-monia: „Deeman-ka kami naa in toelanmoe bo tapoe'- 2 moe ? * Kolipod, kon toengkoel ing ki Saoel-pa i nodatoe ko inami, jo ikow doman i inta nodia iloemoeai bo sinoemoeot kon tantara i intau Israël. Bo ki Toehang i nogoeman ko inimoe, kainia: „Ikow i mokapit ko intaukoe Israël; ikow doman i 3 mobali' datöe i Israël." * Na'toea doman namangoi im bajongan ing goehangëa minta i Israël ko i ompoe datoe ko Hebron; kon toea, jo nododandian-don in datoe ki Daoed takin monia kon tajowon i Toehang ko Hebron, bo dinoeï'-don-monia in sia binali' datoe ko intau Israël. * 4 Kon toengkoel ing ki Daoed i nobali'-don datoe, jo onggot ing kinobiaganëa in toloe-don no poeloe' no taöng. Jo koong- II Semoeël 5 : got ing kinodatoean i Daoed toea, opat-don no poeloe' no 5 taöng; * pitoe no taöng bo cnom no boelan i nodatoe in sia ko Hebron ko intau i Joeda, bo toloe no poeloe' bo toloe no taöng i nodatoe in sia ko Jeroesalem kom bajongan i intau Israël bo ko intau 'i Joeda komintan.* Tangoi i adi' i Daoed. 3:2 Ko lipoe' i Hebron toea, nokotonggadi' ing ki Daoed ko adi' lolaki: ki inta goeja-goejang toea ki Amnon, inta pino- 3 nonggadi' i Ahinoam, intau i Jizreel; * ki inta nogindoea toea ki Daloeja (Kileab), inta pinononggadi' i Abigaïl, inta ki baloe i Nabal intau ing Karmel; ki inta nogintoloe toea ki Absalom, inta pinononggadi' i Maacha, ki adi' i Talmai bobai, datoe kong 4 Gesoer; * ki inta noginggopat toea ki Adonia, inta pinononggadi' i Haggit; ki inta nogilima toea ki Sefatja, inta pinonong- 5 gadi' i Abital; * ki inta noginggonom toea ki Jitream, inta pinononggadi' i Egla, ki boeloi i Daoed. Jo adi' naa komintan i nobali' ko i Daoed ko Hebron.* 5 : 14 Jo naa in tangoi i adi' i Daoed, inta nobali' ko inia ko lipoe' i Jeroesalem: ki Sjamoea, ki Sjobab, ki Natan, ki Salomo 15, 16 (Solaiman), * ki Jibhar, ki Elisjoea, ki Nefeg, ki Jafia, * ki Elisjama, ki Eljada bo ki Elifelet.* Lipoe' i Jeroesalem im binali' i Daoed lipoe' in datoe. 6 Kon toea, jo noboeat-don ing ki Daoed takin in soroedadonja, minaja' i Jeroesalem simba' moropatoi i intau i Jeboes, inta sinoemonggolitoe' kon toea-ta. (Naonda i nodapot-don), jo kai n singog i intau i Jeboes ko i Daoed: ,,Dia' mobobali' iikow motoeot ko naa; sim bagoe-pa intau bilog bo intau peng- 7 kol i molabot ko inimoe."* Tonga' ginama' doman i Daoed im benteng inta kon toedoe im boeloed in Sion, mangalenja: lipoe' 9 i Daoed.* Kom benteng toea sinoemonggolitoe'-don ing ki Daoed bo sinangoianéa lipoe' i Daoed, bo iliboenja in tondok batoe, nomangkoi ko Milo bo nongijoeak.* 10 Koonggot-koonggot kodoegang-kodoegang ing kawasa i Daoed, bo ki Toehang, ki Allah im bajongan in tantara ko 11 langit, ing kotaki-takinëa.* Jo ki Hirom, datoe in Tiroes, pino- II Semoeël 5 : potaba'anéa in taba' ko i Daoed, bo pinokidiaanea ing kajoe sondana bo pinotaba'nja i intau inta mopandoi mogaid kong 12 kajoe bo momensel, inta nomia kong komalig ko i Daoed.* Na'toea, kinotaauan-don i Daoed ko aindon dinoeï' i Toehang in sia, binali' datoe kom bajongan i intau Israël, bo pinokolobenea ing kinodatoeanéa silai i intaunja Israël.* Bantal in tita i Allah in dinia ko Jeroesalem. 6 :1 Nopaloet-makow kon toea, jo sinipoen bidon i Daoed im bajongan in soroedado i intau Israël inta pinili', toloe no raban 2 ing kobajongëa.* Kon toea, jo noboeat-don ing ki Daoed takin im bajongan i intau inta takinea bo minaja' im Baal-Joeda, nogama' kom bantal (in tita) i Allah — kon toedoenja aindon inoekatan in tangoi i Toehang im bajongan in tantara ko langit, inta ilimitoe' kong keroeb (= sinomalaikat; indoi-ai ko Ekso- 3 does 25:10-22).* Jo pinoloeai-don-monia im bantal i Allah nongkom baloi i Abinadab, inta kon toedoe in tomboeloedea toea, bo pinopotakoi-monia kong kareta mobagoe. Ki adi' i Abinadab lolaki dojowa, ki Oeza bo ki Ahio, i nogatod kong 4 kareta toea* Ki Oeza i minaja' kon dampig in tongo losi im 5 bantal i Allah bo ki Ahio ing kon tajowon im bantal toea * Jo ki Daoed doman bo intau Israël ing komintan nogio-giowan kon tajowon i Toehang, nololibag imosia, nokoeti kong gamboes, norarag ko rambabo, notokap ko rabana, nobongkoeg kong 6 koelintang bo kong golantoeng * Tonga' naonda i nodapot-don imosia kom pololidokan kom pajoi i Nachon, jo sinonggo' i Oeza i limanja kom bantal i Allah bo kinantanganea, si noïpin- 7 toed in sapi toea * Jo kon dodai doman inta toea, sinoroe'an i Toehang ing ki Oeza bo binongkoeg i Allah in sia kon toea-ta, sin sinonggo'nja i lima kom bantal i Allah. Na'toea, minatoi- 8 -don in sia kon toea-ta kon tajowon i Allah.* Naonda i inontong i Daoed ing kinobobokat in toroe' i Toehang ko i Oeza, inta na'toea ing kolcbenëa, jo noüau-don ing ginanja bo sinangoianëa in tampat inta toea Peres-Oeza (— kinobobokat in 9 toroe' ko i Oeza); na'toea in tangoinja magi' i naa.* Kon singgai inta toea noondok-don ing ki Daoed ko i Toehang, kainia: ,,Na'-bi' onda bo mobali' im bantal i Toehang i moïangoi 10 ko inako'! "* Sebab nion, dia'-don moïbog ing ki Daoed im II Semoeël 6 : bantal i Toehang i atodon ko inia kom bonoe i lipoe' i Daoed, tonga' pinopoandoepéa-don im bantal toea kom bonoe im baloi 11 i Obed-Edom, intau ing Gat.* Jo pinopooetoen-pa im bantal i Toehang toea kom bonoe im baloi i Obed-Edom, intau ing Gat toea, toloe no boelan ing koonggotéa. Jo binarakatan i Toehang ing ki Obed-Edom bo bajongan ing ginaloemëa.* 12 Naonda im pinotaau-don i intau ko i ompoe datoe ki Daoed, kaimonia: „Aindon binarakatan i Toehang ing ki Obed-Edom bo bajongan i inta sia ing ki togi sebab bantal i Allah," jo minaja'-don i Daoed ginama' im bantal i Allah toea nongkom baloi i Obed-Edom bo pinokiatodéa-monik ko lipoe' i Daoed takin 13 rame moloben.* Potomboeloi i onom no lolampang i intau inta noboelig kom bantal i Toehang toea im pongorbanan i Daoed kon sapi kolakian tobatoe' bo ki adi' in sapi tobatoe' inta mo- 14 longo'.* Jo nogilamboeng na' imang ing ki Daoed, bo nodjoke' 15 in sia toengkoel i ropotëa kon tajowon i Toehang.* Jo na'toea im pinogogatod-monik i Daoed bo i intau Israël komintan kom bantal i Toehang takin giow bo singog i nafiri (tantoeang) .* 16 Kon dodai i nodapot-don im bantal i Toehang ko lipoe' i Daoed, jo sinoemanow ing ki Michal nongkon djandela im baloinja. Naonda i nokoontong-mai ing ki Michal ko i ompoe datoe ki Daoed modjoke' bo loemandoe-landoek kon tajowon i Toehang, jo siningkoelenja in sia kom bonoe in dadobëa.* 17 Kon toea, jo pinotoeot-don-monia im bantal i Toehang ko lipoe' i Daoed bo inoekat kon tampatëa, mangalenja: ko chaimah inta pinosindog i Daoed silai im bantal toea. Noïdoedoei kon toea, pinongorban i Daoed ko i Toehang ing korban pa- 18 jongon bo korban soekoer.* Nopaloet-makow pinongorban ing korban pajongon bo korban soekoer, jo binarakatan-don i Daoed i intau moanto' toea takin in tangoi i Toehang im ba- 19 jongan in tantara ko langit, * bo sinokosilainja kom batoe'an i intau moanto' toea i roti tongo boetoel bo anggoer tongo botol bo dodol tongo bakoet, mangalenja: kom bajongan i intau Israël, lolaki-bobai, inta nojosipoen kon toea-ta. Nopaloet-makow toea, jo noroboei-don im bajongan i intau inta toea, tobatoe'-tobatoe' kom baloinja.* 20 Naonda i noboei domai ing ki Daoed simba' momarakat ko intau kom baloinja, jo iloemoeai ing ki Michal, ki adi' i Saoel, notomoe ko inia, kainia: „Asese', naaia koema in sinoemong- II Semoeël 6 : gogoetoe' iikow na' datoe i intau Israël! si naaia nodjoke' iikow kon tajowon i ata bobai i olitmoe na' intau modjodjoke' ! " * 21 Kai n singog i Daoed ko i Michal: ..Mopongibot iakoeoi ing kobobiag i Toehang, dia' mobali' bo dia' modjoke' bo gimiow iakoeoi kon tajowon i Toehang, inta nomili' ko inako' tonggolioe i ama'moe bo kom bajongan i intau bonoe im baloinja, bo dinoeï'nja iakoeoi binali' datoe ko intau i Toehang, ko intau 22 Israël.* Dapotëa, toemonsioep iakoeoi polioe-pa ko naaia, simba' mobali' intau sosingkoeleon ko inimoe. Jo ata bobai inta 23 siningogmoe nion, mosia i mohoromat ko inako'." * Jo ki Michal, ki adi' i Saoel toea, dia' lalat nononggadi' in sia oemaan ing kon singgai kinopatoianëa.* Ki Daoed koniat momia kong kaabah (geredja moloben). 7 : la Komintan-don nobali', kon toengkoel ing ki ompoe datoe 2 i nogoetoen-don kom bonoe ing komaligëa, * jo kai n singogëa ko i nabi i Natan: „Akoeoi naa i nogoetoen-don kom bonoe ing komalig nongkong kajoe sondana, jo bantal i Allah in tonga'- 3 bi' nogoetoen kom bonoe i chaimah."* Kai n singog i Natan ko i ompoe datoe: „Pomia im bajongan i inta kom bonoe ing gi- 4 namoe; sing ki Toehang ing kotaki-takinmoe." * - Tonga' kon dolom doman inta toea noïangoi in singog i Toehang ko i Natan, 5 kainia: * „Baja'-don iikow bo pogoeman-monag ko i olitkoe, ki Daoed, kamakow: Nanaa in singog i Toehang: Nongonoe sim 6 pomiaanmoe-bi' im baloi (kaabah) pogoetoenankoe? * Kinabit-pa kon singgai pinogatodankoe ko intau Israël iloemoeai nongko Masir magi' inaa, dia'-pa lalat iAkoeoi nogoetoen kom bonoe im baloi (kaabah), sin tonga'-bi' chaimah im pinogoetoenan- 7 koe * ko onda-ka im binaja'ankoe ko joeak i intau Israël. Bajongan i hakim, inta dinoeï'koe pinokiloekadan ko intaukoe, nokoïmontan-don tobatoe'-mai imosia toea i ilibo'ankoe nanaa: Nongonoe sin dia'-bi' pomiaanmoe iAkoeoi kom baloi (kaabah) 8 nongkong kajoe sondana? * Sebab nion, pogoeman ko i olitkoe ki Daoed, kamakow: Naaia in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: Ginama'koe iikow nongkom pinoloekadanmoe kong kawangan im bobiagon, simba' mobali' datoe ko in- 9 taukoe Israël.* Jo sinakinankoe iikow kom bajongan i inta pinomiamoe, bo ijopoe'koe im bajongan ing kodopmoe kon tajo- II Semoeël 7 : wonmoe; pokolobenonkoe in tangoimoe na' tangoi i intau inta 10 moloben totok kon doenia naa. * Bo tantoe'onkoe im pogogoetoenan ko intaukoe Israël, bo pomoelaankoe imosia kon toea-ta, simba' oemceran mogoetoen imosia kon toea-ta bo dia'-don gogingoton bo dia'-don tomboga'an i intau moromoe' na' koli- 11 pod, * kinabit kon singgai pinodoeï'ankoe ko hakim pinokiparentaankoe ko intaukoe Israël; bo popodona'koe im bajongan ing kodopmoe, simba' moloenganga ing ginamoe. — Moïdoedoei ko nion, jo mopotaau-don ing ki Toehang ko inimoe, kon 12 Sia doman i momia kom baloi ko inimoe, * mangalenja: Aka aindon motompod ing kinobiaganmoe bo maja'-don mojodondon ko mogogoejangmoe, jo bai n toea bo dongka doeï'onkoe ing ki adi'moe inojod bo pokononoionkoe ing kododatoenja; * 13 sia-don i momia kong kaabah tobatoe' ko iNako', bo pokononoionkoe i lolitoe'anëa (tachtanja) oemoeran-bi' mononoi.* 14 Akoeoi i mobali' na' ki ama'nja, bo sia doman i mobali' ko iNako' na' ki adi'koe, mangalenja: Aka moromoe' ing gogoetoe'nja, jo rorigaankoe in sia podoedoei im porororiga i intau: 15 takin in sambok bo bongkoeg; * tonga' totabikoe in dia' oendokonkoe ko inia, na' aindon pinooendokkoe ko i Saoel inta 16 sinonggolioeanmoe. * Totoeoe, bonoe im baloimoe bo karadjaanmoe i oemoeran-bi' mononoi kon tajowonkoe; lolitoe'anmoe (tachtamoe) im pokorigononkoe oemoeran-bi' mononoi" * 17 Jo podoedoei im bajongan in singog inta nanaa bo pogoendoeg i inta inontongëa, jo na'toea doman im pinososingog i Natan ko i Daoed. * 18 Nopaloet-makow toea, jo sinoemoeot-don ing ki ompoe datoe ki Daoed bo ilimitoe' in sia kon tajowon i Toehang, kai n singogëa: ,,0 Toehang, ki ine dega' iakoeoi, bo onoe dega' im bonoe im baloikoe, sampe dinia-bi' i Toehang iakoeoi nodapot 19 ko naa? * Jo ki inta naa i na'-bi' batangan in dia'-pa motompod kom pororaimoe, o Toehang! si naaia pinodoegangmoe doman in dandian ko i adi'koe bo ko i ompoekoe bo sinoendoe'moe-don ko inako' ing ki inta mobali' kon singgai toemi, o Toehang! * 20 Tonga' dega' onoe-pa i motaau i Daoed singogon ko inimoe ? Si 21 Ikow-don tontani' i nomili' ko i olitmoe, o Toehang! * Sebab totabimoe ko i olitmoe naa bo podoedoei ing koïbogmoe, aindon pinomiamoe ing ki inta nanaa ing kolobenea bo pinokipotaau 22 ko i olitmoe. * Sebab nion, moloben iikow, o Toehang Allah; II Semoeël 7 : si oempaka tobatoe' dia' i motaau popotongkai ko inimoe, bo dia' bidon i Allah tongo doea sin tonga'-bi' Ikow, podoedoei im bajongan i inta dinongog-don-nami takin bongolan 23 tontani'. * Bo kon doenia naa, ko onda dega' i ojoeon im bangoesa na' intaumoe Israël, inta binatoenan i Allahnja, simba' pokolobenonéa in tangoinja bo pomiaanëa i oaidan moloben bo mokoherang, mangalenja: mogoentoen kom bangoesa dega' tongonoe-mai bo kon doeata-monia kon tajowon i intaunja?* 24 Dapotëa, aindon dinandimoe ko intau Israël mobali' intaumoe oemoeran-bi' mononoi, bo Ikow, o Toehang, i nobali'-dcn ki 25 Allah-monia.* Sebab nion, o Toehang Allah, aka mobali', jo pokotoedoen bo pokononoi in singog inta siningogmoe ko i olitmce bo ko intau bonoe im baloinja, bo pomiaan podoedoei 26 in singogmoe nion; * simba' tangoimoe im pokolobenon oemoeran-bi' mononoi, bo singogon i intau, kaimonia: ,,Ki Toehang im bajongan in tantara ko langit, Sia-don ing ki Allah i intau Israël, bo kodcdatoe i Daoed, olitëa, i morigon kon ta- 27 jowonëa." * Si Ikow tontani', o Toehang im bajongan in tantara ko langit, ki Allah i intau Israël, i nokipotaau ko i olitmoe, kainimoe: Pomiaankoe im baloi ko inimoe. Sebab nion, nobarani ing ki olitmoe i nopodapot i oïgoem do'a naa ko iNimoe. * 28 O Toehang, Ikow ing ki Allah, dia' mobali' bo dia' singogmoe nion i mobali'; bo pinodapotmoe ko i olitmoe ing ki inta mopia 29 naa. * Aka mobali', jo barakatanmoe naaia im baloi i olitmoe; simba' baloi naa i oemoeran kon tajowonmoe. Si aindon siningogmoe, o Toehang, ing ki inta nanaa, bo takin im barakatmoe baloi i olitmoe naa im barakatan oemoeran-bi' mononoi." * Ropatoi i Daoed. 8 : 1 Noïdoedoei kon toea, jo sinalow-don i Daoed i intau im Filistin, sampe nokiompoe-don imosia ko inia. * 2 Kon toea, sinalowëa doman i intau i Moab; intau inta toea pinokitongkoea'an kom boeta' bo sinoengkoelëa i oelang pononoengkoel, mangalenja: tododojowa no oelang im patoion bo toemokomintan i oelang im biagan. Na'toea, nokiompoe-don i intau i Moab ko i Daoed bo nobogoi i hasil.* 3 Bo sinalow doman i Daoed ing ki Hadadezer, ki adi' \ Rehob, datoe in Soba (kom boeta' i Aram), kon toengkoel ing II Semoeël 8 : ki Hadadezer i minaja'-don nopokoolad kong karadjaanëa no- 4 dapot kon tcebig i Euprat. * Dinomok i Daoed ko inia (kon t.antaranja tcea) in tongo riboe bo pitoe no gatoet i intau inta dnoemakoi kong kabalo, bo dojowa no raban i intau inta minaja' in siol; piningkodan i Daoed i oegat in siol im bajongan ing kabalo mogogoegoet kong kareta, kolikoedëa i mogatoet 5 inta sinala'anëa.* Naonda i intau i Aram nongkon Damsjik i namangoi-don notoeloeng ko i Hadadezer, datoe in Soba, jo sinalow doman i Daoed imosia, dojowa no raban to dojowa no 6 riboe i intau im pinatoi.* Pinopooekatan i Daoed in soroedado kom boeta' i Aram in Damsjik, bo intau i Aram toea i nokiompoe-don ko inia bo nobogoi i hasil. Na'toea, pinopooentoeng i 7 Toehang ing ki Daoed kom bajongan i rcpatoinja.* Bajongan ing kaleau boelawan inta pinake' im bobato i Hadadezer, komintan ginama' i Daoed bo dinianja ko Jeroesalem.* 13 Naonda ing ki Daoed i noïboei domai nongkom pinonalowanëa ko intau i Aram toea, jo noïmasahoeroe bidon in tangoinja, sin sinalowëa i intau i Edom ko lopa' in simoeton; 14 tongo raban bo oealoe no riboe i intau im pinatoinja.* Kon toea, jo pinopooekatan-don i Daoed in soroedadonja im boeta' i Edom; kon sinangkoeb i Edom im pinopooekatanéa in soroedado; sampe bajongan i intau i Edom i nokiompoe-don ko inia. Na'toea, pinopooentoeng i Toehang ing ki Daoed kom bajcngan i ropatoinja.* Oaidan im bogani tojoe. 28 : 13 Komintan-don nobali', namonag im bogani toloe nongkom bogani toloe no poeloe' bo nokipodoengkoel ko i Daoed kom boeloed doempilat, ko angob im boeloed i Adoelam, kojogot in 14 tantara i intau im Filistin mogoetoen ko lopa' i Refaïm.* Kon toengkoel ing ki Daoed i nogoetoen ko angob toea, jo soroedado mololoekad i intau im Filistin i nogoetoen ko lipoe' im Betle- 15 hem.* Kon dodai in toea, ki Daoed i na' mongongibog, kainia: ,,Ki ine dega' i mckopoïnoem ko inako' in toebig nongkom bonoe im parigi' inta kom Betlehem, kom parigi' ko lolingkop 16 i lipoe' ? "* Kon toea, sinoemoeot-don im bogani toloe toea kon tantara i intau im Filistin, bo pinotajoekan-monia kon toebig nongkom bonoe im parigi' inta kom Betlehem, kom parigi' ko II Semoeël 23 : lolingkop i lipoe', bo dinia-monia bo inogoi ko i Daoed. Tonga' doï' in sia nonginoem ken toebig toea; binoetakëa pinohoromat 17 ko i Toehang, * kainia: „Tonga'-pa doman popojajoe' i Toehang ko inako' i momia ko nanion, mangalenja: na'-bi' batangan iakoeoi i monginoem kon doegoe' i intau toloe naa! " Jo doï' in sia nonginoem kon toebig inta toea. Na'toea i caidan im bogani toloe toea. * Manteri i Daoed. 8 : 15 Ki Daoed, sia in datoe im bajongan i intau Israël, bo pi- nomianja ing ki inta motoelid bo moadil kom bajongan i intaunja.* 16 Ki Joab, ki adi' i Seroeja, sia im panggoeloe im bajongan in tantara; ki Josafat, ki adi' i Ahiloed, sia i manteri djoeroe toelis; * 17 ki Abjatar, ki adi' i Achimelech, ki ompoe i Ahitoeb, bo ki Sadok i noïmang; ki Sjisja (Seraja) i manteri im bea (djoeroe toelis); * 18 ki Benaja, ki adi' i Jojada, sia ing koemandan in soroedado mololoekad ko i Daoed (intau ing Kreti bo intau im Pleti), bo ki adi' i Daoed i noïmang. * Totabi i Daoed ko i Mefiboset, ki adi' i Jonatan. 4:4 Ki Jonatan, ki adi' i Saoel nokotonggadi' ko adi lolaki tobatoe', tangoinja ki Mefiboset. Adi' inta toea dia' mokobaja' mopia. Kon toengkoel ing kinobiaganëa bagoe lima no taöng, jo kinodongogan-don i chabar nongko Jizreel kong ki Saoel bo ki Jonatan im pinatoi-don. Kon dodai in toea, ginama' i mobobajat i Mefiboset in sia bo nolagoei; dinia i ondok pinokolamemetëa im pinololagoeinja, sebab nion, nolaboe'nja i adi' inta toea bo ncbali' pengkol ing ki Mefiboset.* 9 :1 Komintan-don nobali', nolibo' ing ki Daoed, kainia: „Ojoe- on-pa dega' ing ki adi' mongo ki ompoe i Saoel, inta mobali'koe 2 toeloengan sebab ki Jonatan? " * Jo ojoeon i olit i Saoel tobatoe', tangoinja ki Siba. Naonda in sia inoïni'-don i intau bo nokipodoengkoel ko i Daoed, jo kai n singog i ompoe datoe ko inia: „Ikow ing ki Siba? " Kai n toebagëa: „Ata naa, toeang."* II Semoeël 9 : 3 Nolibo' ing ki ompoe datoe, kainia: „Ojoeon-pa dega' ing ki adi' mongo ki ompoe i Saoel, inta mobali'koe popoontongan in totabi i Allah?" Kai n toebag i Siba ko i ompoe datoe: „Toeang, ojoeon-pa ing ki adi' i Jonatan tobatoe', tonga' nopengkol in 4 sia."* Kai n singog i ompoe datoe ko inia: „Ko onda dega' in sia?" Kai n toebag i Siba ko i ompoe datoe: „Toea in sia kom bonoe im baloi i Machir, ki adi' i Amiël, ko lipoe' i Lodebar."* 5 Kon toea, jo pinokigama'-don i Daoed in sia nongkom baloi i Machir, ki adi' i Amiël, ko Lodebar toea.* 6 Naonda ing ki Mefiboset, ki adi' i Jonatan, ki ompoe i Saoel, i nodapot-don ko i Daoed, jo dinoemangop in sia. Kai n singog i Daoed: ,,E Mefiboset! " Kai n toebagëa: „Ata naa, 7 toeang." * Kai n singog i Daoed ko inia: „Dika moondok; sim poontongkoe in totabikoe ko inimoe sing ki ama'moe ki Jonatan; poboeikoe ko inimoe im bajongan im boeta' i Saoel, ki lakimoe, bo oemoeran iikow mongaan mojogaloemkoe." * 8 Kon toea, jo nosoemba-don ing ki Mefiboset, kainia: „Ki inebi' dega' i ata naa, sampe ki toeang i moïndoi ko i ata naa inta na' tongkai-don i oengkoe' minatoi? " * 9 Noïdoedoei, pinokiöini' i ompoe datoe ing ki Siba, ki olit i Saoel, kai n singogëa ko inia: „Bajongan ing kajoeonan i Saoel bo ginaloemëa, komintankoe inogoi ko i adi' i toeangmoe; * 10 ikow bo ki adi'moe lolaki bo ki atamoe minta i mogaid kom boeta' toea silai i toeangmoe, bo modia mopotoeot im bojo'nja pomiag ko intau bonoe im baloi i toeangmoe. Jo ki Mefiboset, ki adi' i toeangmoe, oemoeran mongaan mojogaloemkoe." — Ki Siba toea, kogadi' in sia ko adi' lolaki mopoeloe' bo lima, 11 bo kogata ko ata dojowa no poeloe'.* — Kai n singog i Siba ko i ompoe datoe: „Bajongan in singog i ompoe datoe oentoeon i ata naa ko impoejoean." Na'toea, ilimitoe'-don ing ki Mefiboset nongaan nojogaloem i Daoed na' tcngkai doman ing ki 12 adi' i ompoe datoe.* Ki Mefiboset toea i nokotonggadi' ko adi lolaki', tangoinja ki Micha. Bajongan i ata kom baloi i Siba, 13 mosia ing ki ata i Mefiboset.* Ki Mefiboset tontani' in sinoemonggolitoe'-don ko Jeroesalem; si oemoeran-don in sia mongaan mojogaloem i ompoe datoe; siolea dojowa no simpal i nopengkol.* II Semoeël Dosa (tala') i Daoed. 11 :1 Naonda im binaja'an-makow in tongo taöng, kon toengkoel i loloeaian in datoe ma ja' moropatoi, jo pinotaba' i Daoed ing ki Joab takin im bobatonja bo bajongan in soroedado i Israël. Pinogoeraat-monia im boeta' i intau i Amon bo noliboe ko lipoe' i Raba. Tonga' ki Daoed tontani' i nogoetoen ko Jeroesalem. * 2 Komintan mai nobali', naonda i aindon toemojop in singgai, nobangon-monik ing ki Daoed nongkom pogogogaianea bo kiba-kibaja'-mai mamagi'-mamakow kon toedoe i atop ing komaligëa. Naonda i namagi'-don-namakow in sia, jo kinoontonganëa-mai nongko atopëa toea im bobai tobatoe' kojogot moïnggoe'; jo bobai inta toea moloenat totok im batanganêa.* 3 Sebab nion, pinopotaba'an i Daoed i intau, pinokilibo'an mongo ki ine im bobai inta toea. Noïdoedoei kon toea, kai n singog-monia: „Bobai inta toea ki Batseba, ki adi' i Eliam, ki boeloi i Oeria, intau i Het (naaia ing ki Oeria toea kom pororopa- 4a, c toian)* Kon toea, jo pinopotaba'an-don i Daoed i intau pinokigama'an ko inia. Noïdoedoei kon toea, jo noboei-don ing ki Batseba toea kom baloinja.* 5 Jo nonogoesian-don ing ki Batseba. Sebab nion, pinokipotaaunja ko i Daoed, kainia: „Aindon nonogoesian iakoeoi."* 6 Kon toea, jo pinopotaba'an-don i Daoed i intau ko i Joab (inta kom pororopatoian), kai ng kojowëa: „Potaba' ing ki Oeria, intau i Het, mamangoi ko inako' !" Naonda im pinotaba'-don 7 i Joab ing ki Oeria toea ko i Daoed, * jo namangoi-don in sia nokipodoengkoel ko i Daoed. Kon toea, jo nolibo'-don ing ki Daoed, kainia: „Mosialamat-pa ing ki Joab bo tantaranja? Bo 8 naonda im bali'nja ing kom pororopatoian toea?" * Noïdoedoei, kai n singog i Daoed ko i Oeria: „Onag-don iikow, poboei-don kom baloimoe bo bata'an in siolmoe." Kojogot ing ki Oeria toea loemoeai nongkom bonoe ing komalig, jo pinokidiaaa 9 i Daoed ko intau i agat ing kaanon in datoe ko inia * Tonga' ki Oeria toea, i nosioeg-bi' in sia ko ngara i lolingkop ing komalig, taki-takin im bajongan i olit i toeangëa, dia'-bi' in 10 sia noponag noboei kom baloinja.* Naonda im pinotaau-don i intau ko i Daoed, kong ki Oeria toea in dia'-bi' namonag noboei kom baloinja, jo nosingog ing ki Daoed ko i Oeria, kainia: II Semoeël 11 : „Deeman-ka bagoe noïangoi iikow nongkom binaja'anmoe ? 11 Nongonoe sin dia'-bi' iikow namonag noboei kom baloimoe? Kai n toebag i Oeria ko i Daoed: „Bantal (i Allah) bo tantara i Israël bo i Joeda i nogoetoen ko lolaigan, bo ki ompoe i ata naa, ki Joab, bo bobatonja i nosioeg kom boeta'; na'-bi' onda bo mobali' i ata naa moboei kom baloi i ata naa, bo mongaanmonginoem ibo-ibog mojogaloem i boeloikoe? Ata naa i mopongibot ing kobobiag i Toehang bo kobobiag i toeang, dia' 12 pomiaan i ata naa ing ki inta na'toea." * Kon toea, kai n singog i Daoed ko i Oeria: „Aka nanion, pianja mogoetoen-pa ko naa; bai ikolom bo potaba'koe iikow moboei." Jo nogoetoen-pa ing 13 ki Oeria ko Jeroesalem kon dolom inta toea.* Nobajag-makow ginaloem i Daoed nongaan ing ki Oeria; kojogot mongaan-monginoem in sia takin i Daoed, jo pinoïnoem i Daoed in sia sampe nololangoe. Tonga' naonda iloerr.neai-don in sia dolom, nosioeg doman in sia kom boladëa, taki-takin im bajongan i olit i toeangëa, dia' doman noponag in sia noboei kom baloinja* 14 Nobajag-makow toea, jo pinahis i Daoed in soerat ko i 15 Joab, bo ki Oeria doman im pinokidiaanëa.* Kai n singog i Daoed kom bonoe in soerat toea: „Oekatonmoe ing ki Oeria kom poropatoian in soroedado inta moropatoi totok, bo polat 16 oemoendok ko inia; simba' talowon in sia bo patoion." * — Podoedoei in tita inta na'toea, jo inoekat i Joab ing ki Oeria kon tampat inta kinotaauanëa kon toea-ta im pinoloekadan i intau 17 mta mongorogi.* Jo iloemoeai-don i intau i lipoe' toea bo nonimpal kon soroedado i Joab bo pinatoi-monia dega' tongonoe-mai i intau i Daoed, bo ki Oeria, intau i Het, sia doman im 18 pinatoi.* Kon toea, jo pinopotaba'an-don i Joab in taba' inta 19 pinokipotaauanéa ko i Daoed i alod im pinororopatoi toea, * kai ng kojowëa ko inia: „Naonda im potaaumoe-don ko i ompoe 20a datoe ing ki inta nobali' kom pinoropatoian naa, * bo toemo21b roe' ing ki ompoe datoe, * jo pianja, singogonmoe, kamakow: Ki olit doman i toeang, ki Oeria, intau i Het, im pinatoi-don."* 22 Jo minaja'-don in taba' toea. Naonda i nodapot-don in sia ko i Daoed, jo pinotaaunja-don ko inia im bajongan i inta pi20b nongojow i Joab ko inia.* Kon toea, kai n singog i Daoed: „Nongonoe sin dinimioeg-bi' imoïkow nanion ko lipoe' toea bo noropatoi? Dia'-bi' kinotaauan-monimoe, ko intau i lipoe' toea II Semoeël 11 : 21a i nomiot ko imonimoe nongkom benteng-monia toea?* Ki ine dega' i nomatoi ko i Abimelech, ki adi' i Jeroebaal (Gideon) ? Deeman-ka bobai tobatoe' ko lipoe' in Tebes, inta nopotoeda' im batoe ing gilingan nongkon toedoe im benteng ko inia, sampe minatoi in sia? (Indoi-ai ko Hakim 9:53) Nongonoe sin 23 dinimioeg-bi' imoïkow nanion kom benteng toea? " * — Jo kai n toebag in taba' toea ko i Daoed: „Intau i lipoe' toea totoeoe moanto' i iloemoeai, namangoi notoeot ko inami ata naa ko lopa'; noïdoedoei nogalow ing kami ata naa ko imonia no- 24 dapot ko lolingkop i lipoe'.* Kon toea, jo nomiot-don i intau momomiot nongkon toedoe im benteng toea ko i olit i toeang bo pinatoi-monia i olit i toeang dega' mopoeloe'-mai bo oealoe. Bo ki olit doman i toeang, ki Oeria, intau i Het, sia doman im 25 pinatoi."* — Kon toea, kai n singog i Daoed kon taba' toea: „Pogoeman-monag ko i Joab, kamakow: Dika-dcn iikow mopononggina-makow kom pilikara inta nion: si na'-bi' nion i oekoer, naaia in soemala i momogoeraat ko naa bo ikolom ing kon toea. Potoganmoe i ropatoimoe takin i lipoe' inta toea bo roemboenonmoe in sia."* 26 Naonda ing kinodongogan-don i boeloi i Oeria kong ki boeloinja i aindon minatoi, jo binaloenja-don ing ki boeloinja.* 27a Naonda i aindon notompod im pinonanobanëa, jo pinokigama'-don i Daoed in sia pinoangoi ing komaligëa; nobali'-don in sia ki boeloi i Daoed bo nononggadi' ko adi' lolaki ko inia.* Ki Daoed in sinimpoeg i Natan. 27b Ki inta pinomia i Daoed (ko i Batseba bo ko i Oeria) i 12 : 1 moraat kon tajowon i Toehang.* Sebab nion, pinotaba' i Toehang ing ki nabi i Natan ko i Daoed. Naonda ing ki Natan toea i nokipodoengkoel-don ko i Daoed, jo nosingog in sia, kainia: „Ko lipoe' i koeon, nogoetoen i intau dojowa, tobatoe' i mokaja 2 bo tobatoe' i moboga'.* Intau kaja toea kodomba, kobembe' bo 3 kosapi totoeoe moanto'.* Intau boga' toea dia' koonoe-onoe kolikoed ing ki adi' in domba tobatoe', inta sinaloeinja bo biniagëa sampe nobali' noloben, nojobiag takin i adi'nja kom baloinja. Ki adi' in domba toea i nokaan kong kaanon i intau toea bo nonginoem kom pongonginoemanëa bo nosioeg ko limanja. Tabi i intau toea kong ki adi' in domba toea na' tabinja 28 II Semoeël 12 : 4 ko i adi'nja bobai.* — Komintan-mai ncbali', noïangoi i intau mokokiangoi nongandoep ko intau kaja toea. Jo kinotabi i intau kaja toea in domba bo sapinja tontani', sampe dia' ginama'nja in tobatoe' tooloeton ko intau mokokiangoi toea inta nongandoep ko inia. Sebab nion, pinokigama'nja ing ki adi' in domba i intau boga' toea bo pinotomoenja ko intau inta nongandoep kom baloinja." * 5 Nokodongog-mai kong ki inta na'toea, jo dinoemoko-dokot totok in toroe' i Daoed ko intau (kaja) toea, kai n singogéa ko i Natan: „Mopongibot iakoeoi ing kobobiag i Toehang, jo 6 intau inta toea im popatoion, * bo dia' mobali' bo dia' tolioeanëa kopitoe ing ki adi' in domba toea; sim pinomianja ing ki 7 inta toea bo dia' kototabian in sia."* — Noliodot-mai, kai n singog i Natan ko i Daoed: „Ikow-don i intau inta toea! Nanaa in singog i Toehang, ki Allah i intau Israël: Dinoeï'koe iikow binali' datoe ko intau Israël, bo pinoposimparoetkoe iikow ko 8 lima i Saoel; * bonoe im baloi i toeangmoe i aindon inogoikoe ko inimoe, bo pinonogoetabikoe ko inimoe im baloi i Israël bo ï Joeda. Jo aka dega' nion komintan in dia'-pa doman moko- 9 toegat, jo doegangankoe-pa doman ko inimoe.* Nongonoe dega' sin siningkoelemoe-pa-bi' in singog i Toehang, sampe pinomiamoe ing ki inta moromoe' kon tajowonëa? Aindon ginama'moe ing ki boeloi i Oeria, intau i Het, pinomia ki boeloimoe, bo ki Oeria tontani' im pinatoimoe in soemala i intau 10 i Amon* Nion maloenangka in soemala in dia'-don oemoendok kom baloimoe; sim pinokooja'moe iAkoeoi bo ginama'moe ing 11 ki boeloi i Oeria, intau i Het, pinomia ki boeloimoe.* Nanaa in singog i Toehang: Baloimoe tontani' im popomoeka'ankoe im bodito ko inimoe: gama'ankoe ing ki boeloimoe kon tajowonmoe bo ogoikoe kon tongo potakinmoe, inta mojogaloem-monia 12 mosimbajagan-mai.* Pinomiamoe i nion dia' kolia-liai-makow, tonga' ki inta pomiaankoe naa pomiaankoe kon tajowon im bajongan i intau Israël, mosimbajagan-mai."* 13 Kon toea, kai n singog i Daoed ko i Natan: „Kodosa-don iakoeoi ko i Toehang! " Jo kai n singog i Natan ko i Daoed: „Aka nanion, jo ki Toehang i nongampoeng kon dosamoe 14 nion, bo dia'-pa matoi iikow * Tonga' sebab oaidanmoe inta nanion noningkoele ko i Toehang, jo adi' inta pinononggadi' (i Batseba) ko inimoe, matoi in sia, dia' mobali' bo dia'." * II Semoeël 12 : 15 Naonda i noboei-don ing ki Natan kom baloinja, jo binongkoeg i Toehang i adi' inta pinononggadi' i boeloi i Oeria 16 ko i Daoed; notakit in sia.* Kon toea, nomintahang ing ki Daoed ko i Allah sebab adi' inta toea: nopoeasa in sia bo sinoemoeot (kom pososoembaan ko i Toehang) bo nosioeg kom 17 boeta'.* Jo goehangëa minta kong komaligéa i namangoi bo nomoeoi ko inia simba' simindog in sia, tonga' doï' in sia, bo 18 dia' doman nongaan in sia takin monia.* Kon singgai nogimpitoe, jo minatoi-don i adi' inta toea. Kon toea, noondok i olit i Daoed i mopotaau ko inia kong ki adi'nja toea i aindon minatoi; sing kom pororai-monia: ,,Sedang-pa kon dodai adi' inta toea i mobiag-pa, doï' ing ki ompoe datoe mokidongog kon singog-nami inta pinodapot ko inia; jo bai mbi' dongka bo mobali' ing kita mopotaau ko inia: ki adi' i toeang i aindon 19 minatoi? Mologit-makow simimpatoi in sia."* Tonga' naonda i inontong i Daoed i olitéa i mojo-mojogombong, jo kinomangaleanéa-don ko aindon minatoi ing ki adi'nja toea, bo nolibo' in sia ko imonia, kainia: ,,Dega' aindon minatoi ing ki adi'koe toea?" Kai n toebag-monia: „Aindon minatoi, toe- 20 ang." * Kon toea, jo sinimindog-don ing ki Daoed kom boeta', noïnggoe'-don, nomondoe i madjamoe' bo nobatoen kom pakeangéa, bo sinoemoeot kom pososoembaan ko i Toehang bo dinoemangop kon toea-ta. Nopaloet-makow toea, jo noboei-don in sia kong komaligéa bo noïgoem kong kaanon; polat-don 21 inoloedan bo nongaan-don in sia.* — Kon toea, kai n singog i olitéa ko inia: „Nongonoe dega' si nanion-bi' ing gogoetoe' i toeang? Sing kon toengkoel i adi' toea i a pa mobiag, nopoeasa bo nongombal ing ki toeang; tonga' naonda im bagoe minatoi ï adi' inta toea, jo sinimindog bidon ing ki toeang bo 22 nongaan."* Kai n toebagëa: „Maloena iakoeoi nopoeasa bo nongombal ing kon toengkoel i adi' inta toea i a pa mobiag, sing kainako'-mai: Dega' popoontong-bi' i Toehang in totabinja 23 ko inako' bo mobiag i adi' inta toea. * Tonga' naaia i adi' inta toea i aindon minatoi, onoe-pa im baragoenanja im popoeasaankoe? Motaau-pa dega' iakoeoi moboei momiag ko inia? Totoeoe, akoeoi i maja' mokipodoengkoel ko inia, tonga' dia' in sia moboei ko inako'." * 24 Nopaloet-makow toea, jo dinondooloegan-don i Daoed ing ki Batseba, ki boeloinja. Noïdoedoei kon toea, nonogoesian II Semoeël 12 : bidon ing ki Batseba bo pinononggadi'nja i adi' lolaki tobatoe' inta sinangoianëa ki Solaiman. Jo nctabi-don ing ki Toehang ko adi' inta toea.* Ki Absalom i nonompilaboe' ko i ama'nja. 14 : 25 Ko joeak im bajongan i intau Israël, oempaka tobatoe' bo dia' inta na' kobata' i Absalom; noïmasahoeroe ing kobobata'nja: kinabit kom palad in sioléa bo monik nodapot ko loeng26 kaka'nja, dia' i jotala'nja! * Potomboeloi ing kopaloetan in taöng pokibangkoeloegëa im boeokëa, sin totoeoe mobogat ko inia. Naonda im pinokibangkoeloegéa im boeokëa, jo bogat im boeokëa toea in dojowa no gatoet no sikel (3.274 k.gr.). * 15 : 1 Ki Absalom toea, pinake'nja ing kareta bo kabalo dega' tongonoe-mai, bo (aka maja' in sia ojoeon i) intau lima no 2 poeloe' inta monongkioena ko inia. * Potomboeloi in dolo-dolom-monik, simindog-makow in sia kom bibig in dalan kon dioeg i lolingkop (i lipoe'), jo batoe'an i intau inta maja' mogogoeta kon datoe simba' poetoesonëa, i libo'an i Absalom, kainia: „Nongko lipoe' inta onda iikow?" Aka pinogoemanea 3 in tangoi im boeï'nja ko joeak i intau Israël, * jo kai n singog i Absalom ko inia: „Pilikaramoe in totoeoe bo motoelid, tonga' kon dampig i ompoe datoe oempaka tobatoe' bo dia' inta mo- 4 kidongog ko inimoe." * Bo kai n singog doman i Absalom: „Aka koema akoeoi in doeï'on-monimoe bali'on momomoetoes, bo batoe'an i intau i mogogoeta ko inako', jo akoeoi i mopoto- 5 toeoe im pilikaranja. " * Aka moïangoi i intau doemangop ko inia, polat i Absalom tonggo'on i limanja, popodioegea i intau 6 toea ko inia bo gombo'anëa. * Na' toea ing gogoetoe' i Absalom kom bajongan i intau Israël inta maja' mogogoeta kon datoe, bo na'toea im pinononakowëa kong gina i intau Israël* 7 Naonda ing kinopaloetan-don i opat no taöng (inta na' toea), jo nosingog-don ing ki Absalom ko i ompoe datoe, kainia: „Aka mobali', jo ogoi-pa i toeang i ata naa maja' i Hebron, simba' podapot i ata naa ing ki inta dinandi i ata naa 8 ko i Toehang.* Sing kolipod, kon toengkoel i ata naa i a pa nogoetoen kong Gesjoer kom boeta' i Aram, jo nodandi i ata naa, kai ata naa: „Aka koema ki Toehang i mopoboei ko i ata naa ko Jeroesalem, jo mosoemba i ata naa ko i Toehang ko [I Semoeël 15 : 9 Hebron." * Jo kai n singog i ompoe datoe ko inia: „Baja'-don takin dodamean." Kon toea, jo noboeat-don ing ki Absalom bo 10 minaja' i Hebron.* Jo pinopotaba'an-don i Absalom i intau monahidi kom bajongan im boeï' i Israël, kai ng kojowëa: „Aka kodongogan-don-monimoe in singog in tantoeang (nafiri), jo ko oras doman inta toea momaloe' imoïkow, kama- 11 kow: Ki Absalom i nobali'-don datoe ko Hebron! " * Kon dodai ing ki Absalom i noboeat nongko Jeroesalem, jo minaja' takinéa i intau dojowa no gatoet, inta sinonsomanja, inta dia' 12 nototaau ko onoe-ka inta mobali'.* Ko rata-rata' kong korban ing ki Absalom, jo pinokiöini'nja ing ki Achitofel, - intau ing Gilo, manteri i Daoed, - nongko lipoe'nja Gilo. Na'toea, norigon-don im pakatan toea; si intau, inta nopakat takin i Absalom, koonggot-koonggot kodoegang-kodoegang ing kobajongëa.* Pinololagoei i Daoed. 13 Naonda im pinotaau-don i intau ko i Daoed, ko intau 14 Israël in dincemoedoei-don ko i Absalom! * jo nosingog ing ki Daoed kom bajongan im bobatonja, inta ko inia ko Jeroesalem, kainia: „Koligai! molagoei ing kita komintan, simba' moïsimparoet ing kita ko i Absalom. Pokolamemet-don im pononooloet-monimoe, simba' dia'-pa kodoengkoelan i Absalom ing kita ko naa aka loemamemet in sia; si aka na'toea, jo kooemaan im bodito ing kita bo bonoe i lipoe' inta naa im patoionéa i la- 15 nit in soemala." * Kai n toebag im bobato i Daoed ko inia: „Bajongan in tita i ompoe datoe oentoeon-nami ata naa ko 16 impoejoean." * Kon toea, jo iloemoeai-don ing ki ompoe datoe nongko lipoe', bo bajongan i intau bonoe ing komaligëa in dinoemoedoei ko inia; tonga' sinala'anëa im pahang mopoeloe' na' mololoekad kong komaligëa.* 17 Naonda ing ki ompoe datoe, inta dinoedoeian im bajongan im bobatonja, iloemoeai-don nongko lipoe', jo nogogai-pa imo- 18 sia komintan kom ,,Baloi mojajoe"'. * Kon toea-ta sinoemalib kon tajowon i Daoed im bajongan i intau minta toea, bo intau ing Kreti bo intau im Pleti (soroedado inta mololoekad ko i Daoed tontani') bo bajongan i intau i Itai, bogani nongkong Gat, onom no gatoet i intau inta sinoemala' ko lipoe' ing Gat II Semoeël 15 : bo dinoemoedoei ko i Itai, mosia doman in sinoemalib kon tajowon i ompoe datoe.* 19 Kon toea, jo nosingog-don ing ki ompoe datoe ko i Itai, intau ing Gat toea, kainia: „Nongonoe si ikow doman i maja' takin nami? Mani', poboei-don bo pogoetoen takin in datoe ( ki Absalom), si ikow i intau ango-angoi inta iloemboe' nongkom 20 boeta' kinobotakan i impoejoeanmoe* Bagoe noïangoi kolaboeng iikow. Na'-bi' onda bo mobali' monojajow iakoeoi ko inimoe naaia, simba' doemoedoei ko inako', inta dia'-pa motaau ko onda im baja'ankoe? Poboei-don bo dia-don im bajongan i oetatmoe takin moe. Aka mobali', jo ki Toehang i mo- 21 poontong in totabinja bo soendoedéa ko inimoe! "* Tonga' kai n toebag i Itai ko i ompoe datoe: „Mopongibot i ata naa ing kobobiag i Toehang bo kobobiag i ompoe datoe, ko onda-ka ing ki ompoe datoe i ata naa, kon toea-ta doman i ata naa, mo- 22 kobiag-ka mokopatoi-ka." * Kon toea, kai n singog i Daoed ko i Itai: „Aka nanion, jo koligai, talib-don (kon tajowonkoe)." Na'toea, sinoemalib-don ing ki Itai, intau ing Gat toea, takin im bajongan i intaunja bo onoe-ka-don inta ko inia.* 23 Jo bajongan i intau komintan nongombal takin ombal moropot, kojogot i intau moanto' toea sinoemalib-makow kon tajowon i ompoe datoe, inta simindog-makow kon tapa ing Kedron, bo minaja' imosia na' pangkoi in Zait ko lopa' im belantara.* Ki Sadok bo ki Abjatar. 24 Totoeoe, ki Sadok doman ing kon toea-ta takin im bajongan i intau i Lewi inta noboelig kom bantal in dandian i Allah, bo ki Abjatar doman. Jo pinoponag-monia im bantal i Allah toea, sampe nodait-don sinoemalib im bajongan i intau 25 nongko lipoe' (i Jeroesalem) .* Kon toea, jo kai n singog i ompoe datoe ko i Sadok: „Poboeimoe im bantal i Allah ko lipoe', simba' popooetoen kon tampatëa. Aka panga mokodoengkoel iakoeoi kon totabi kon tajowon i Toehang, jo poboeinja-bi' iakoeoi bo ogoinja-pa doman iakoeoi moïndoi kom bantal nion 26 bo pinogoetoenanëa. * Tonga' aka panga' kai n singog i Toehang ko inako' : Totabikoe in dia'-don ing ko inimoe! dona'- 27 -ai pomiaanëa ko inako' podoedoei ing koïbogea. * Noïdoe- ï Semoeël 15 : doei, kai n singog doman i ompoe datoe ko i Sadok bo ko i Abjatar, inta imang toea: „Poboei-don imoïkow takin dodamean ko lipoe' takin ing ki adi'-monimoe lolaki dojowa, ki Ahimaas, ki adi' i Sadok bo ki Jonatan, ki adi' i Abjatar. * 28 Mogolat iakoeoi ko lopa' im belantara, sampe pokipodapotmoe in singog tongo tontaga' ko inako' ko inta mobali' (ko 29 lipoe')."* Kon toea, jo dinia-don i Sadok bo i Abjatar im bantal i Allah, pinoboei ko Jeroesalem bo nogoetoen kon toea-ta. * 30 Jo notakod-don ing ki Daoed kom boeloed in Zaiton, sindalan mongombal bo oeloenja ing kinoloeboengan bo siolëa ing koïmbo-imbolat. Bo bajongan doman i intau inta takinea ing kinoloeboengan, kotako-takod sindalan imosia mongom- 31 bal. * Kon toea, jo pinotaau-don i intau ko i Daoed, kainia: „Naanta, ki Achitofel doman ing ko joeak i intau inta tongo pakatan i Absalom!" Nokodongog-mai kong ki inta na'toea, jo kai n singog i Daoed: „O Toehang, aka mobali', jajow-pa in singog i Achitofel toea!" * Ki Hoesai. 32 Naonda ing ki Daoed i nodapot-don kon toedoe im boeloed toea, kom pododangopan ko i Allah, jo nokipodoengkoel ko inia ing ki Hoesai, intau i Arki, jobajat i Daoed, pakeang- 33 ëa i nobisi-bisi' bo ginaboei doman ing ko oeloenja. * Kai n singog i Daoed ko inia: „Aka maja' iikow takin koe, jo mo- 34 pokobogat iikow ko inako'. * Sebab nion, pianja, moboei iikow ko lipoe' bo mosingog ko i Absalom, kamakow: Aka mobali', jo ata naa-don i mobali' olit i toeang; totoeoe-bi' kolipod i ata naa i olit-pa i togoeojod i toeang, tonga' naaia i ata naa i mobali'-don olit i toeang. — Aka nanion, jo ikow i mojajow kon 35 singog i Achitofel ko inako'. * Deeman-ka ki imang i Sadok bo ki imang i Abjatar in totakinmoe inta kon toea-ta? Jo bai. n dongka mobali', bajongan i inta dongogonmoe kom bonoe ing komalig in datoe, jo potaau ko i imang i Sadok bo ko i Abja- 36 tar. * Jo ki adi' doman naja doea lolaki in toea, mangalenja: ki Ahimaas, ki adi' i Sadok, bo ki Jonatan, ki adi' i Abjatar, toea-ta-bi' ko imonia; mosia toea im pokipotaauanmoe ko ina- 37 ko' im bajongan i inta dongogonmoe kon toea-ta."* Sebab nion, II Semoeël 15 : noi'angoi-don ing ki Hoesai, jobajat i Daoed, kom bonoe i li- poe'. Jo ki Absalom doman in sinoemoeot-don ko Jeroesalem.* Ki Siba i nokipodoengkoel ko i Daoed. 16 : 1 Naonda i minaja'-don i nolijajoe' ing ki Daoed nongkon toedoe im boeloed toea, jo namangoi nokipodoengkoel ko inia ing ki Siba, ki olit i Mefiboset, nogatod kong kaldai dojowa inta dinatogan i roti dojowa no gatoet no boetoel bo dodol mogatoet no bakoet bo kombiloi mogatoet no batoe' bo ang- 2 goer tonge kirbat. * Kon toea, jo nolibo'-don ing ki ompoe datoe ko i Siba, kainia: .,Pomiaanmoe onoe dega' i nion?" Kai n toebag i Siba: „Kaldai naa ing ko i toeang bo kong ginaloem i toeang ba' takoian; roti bo boengai ajop naa ing kaanon i intau i toeang, bo anggoer naa i oïnoemon i intau in- 3 ta nolopi'-don ko lopa' im belantara." * Nolibo' bidon ing ki Daoed, kaii^a: ,,Ko onda-pa dega' ing ki adi' i toeangmoe?" Kai n toebag i Siba ko i ompoe datoe: „Toea in sia, nogoetoen ko Jeroesalem; sing kom pororainja: Mologit-makow poboei 4 i intau Israël ko inako' ing karadjaan i ama'koe." * Polat kai n singog i ompoe datoe ko i Siba: „Bajongan ing kajoeonan i Mefiboset, ikow ing ki togi!" Kai n singog i Siba: „Doemangop i ata naa kon tajowon i toeang. Kotabi-pa i ata naa, o ompoe datoe i ata naa!" * Ki Simeï i nopongodi-ngodi-mai ko i Daoed. 5 Naonda ï nodapot-don ing ki ompoe datoe, ki Daoed, ko lipoe' im Bahoerim, jo iloemoeai nongko lipoe' inta toea i iolaki tobatoe' nongkom boeï' i Saoel, tangoinja ki Simeï, ki adi' i Gera; kobaja-baja', sindalan in sia mopongodi-ngodi-mai 6 (ko i ompoe datoe) * bo sinoeda'nja im batoe ing ki Daoed bo bajongan im bobatonja, oempaka i intau moanto' toea bo bogani minta i maja' kong koloïgi bo kong koloanan i Daoed.* 7 Koodi-odi ing ki Simeï toea, kainia: ,,Bara'-don! Bara'-don! 8 e mopopototoejoe' in doegoe', e intau moromoe'! * E ikow inta nononggolioe ko i ompoe datoe ki Saoel, bajongan in doegoe' im boeï' i Saoel im popolanag i Toehang ko oeloemoe, bo karadjaanmoe inogoinja ko i Absalom, ki adi'moe. Naaia ing I Semoeël 16 : kincoemaan-don im bala iikow, si ikow i intau inta mopopo9 totoejoe' in doegoe'." * — Kon toea, kai n singog i Abisai, ki adi' i Seroeja, ko i ompoe datoe: „Naanta, oengkoe' minatoi toea i mopongodi-ngodi-mai ko i ompoe datoe. Pianja, ba- 10 ja'an-pa i ata naa jabongon i oeloenja."* Tonga' kai n singog i ompoe datoe: „Dika mopokoliau-mai kong ginakoe, e adi' i Seroeja! Mopongodi-ngodi-mai in sia ko inako', sing ki Toehang dega' i nosingog ko inia: Odi-odi-ai-mai ing ki Daoed! - ki ine i motaau molibo': Nongonoe si nanion-bi' im pinomo- 11 miamoe?" * Noïdoedoei, kai n singog i Daoed ko i Abisai bo kom bajongan im bobatonja: „Sedang-pa ki adi'koe inojod i motana' kong kopopatoikoe, jo bai m-bi' dongka bo intau i Benjamin toea! Dona'-ai-makow pongodi-ngodianéa-mai ko ina- 12 ko', si aindon pinogoeman i Toehang ko inia. * Dega' panga' tanowan-bi' i Toehang i rorigakoe naa bo ogoinja ing ki inta 13 mopia ko inako', tolioe i cdi-odinja ko inako' naaia." * — Na' toea, nopokodapot-don ing ki Daoed bo intaunja kom baja'an-monia, kojogot ing ki Simeï mongialet im boeloed toea kon dampig-monik monia, sindalan mopongodi-ngodi-mai bo mo- 14 noeda' im batoe bo moporaboen ing ginaboei kon dalan.* Kon toea, jo nodapot-don ing ki ompoe datoe bo bajongan i intau inta takinëa kon toebig i Jarden; kon toea-ta nogogai-pa in sia si nolopi'-don totok. * Ki Absalom i nobakid takin im bobatonja. 15 Kon toea, jo nodapot-don ing ki Absalom bo bajongan i intau Israël ko lipoe' i Jeroesalem, bo ki Achitofel doman in takinëa.* 16 Naonda ing ki Hoesai, intau i Arki, jobajat i Daoed, i nokipodoengkoel-don ko i Absalom, jo kai n singogëa ko inia: Kobiag ing ki ompoe datoe! Kobiag ing ki ompoe datoe!" * 17 Tonga' kai n singog i Absalom ko i Hoesai: „Nanion im pohohoromatmoe ko jobajatmoe? Nongonoe sin dia'-bi' iikow mina- 18 ja' sinoemakin ko jobajatmoe?" * Kai n toebag i Hoesai ko i Absalom: „Deeman! sing ki ine inta pinili' i Toehang bo i intau moanto' naa bo im bajongan i intau Israël, - jo sia-don 19 in doedoeiankoe. * Dapotëa, moïdoedoei ko nion, jo ko i ine-pa-bi' im pokiompoeankoe ? Deeman-ka ko i adi' i toeangkoe? II Semoeël 16 : Na' doman pinokokiompoekoe ko i ama'moe kol'.pod, jo na- nion doman im pokokiompoekoe ko inimoe." * 20 Kon toea, kai n singog i Absalom ko i Achitofel: „Poba- kid, simba' kotaauan mongo onoe inta pomiaan-naton." * — 23 Kon dodai in toea, singog i Achitofel i na' tongkai in singog i Allah; na'toea in singog i Achitofel ko i Daoed bo ko i Ab- 17 :1 salom doman.* — Kai n singog i Achitofel ko i Absalom: ,,Aka mobali', jo akoeoi i momili' ko intau mopoeloe' bo dojowa no riboe, monooloet bo mogalow ko i Daoed kon dolom 2 doman inta naa; * simba' toeotonkoe in sia kong kolopi-lopi'-pa bo kobanga-bangang-pa in sia, bo talikokogankoe in sia. Aka na'toea, jo molagoei im bajongan i intau inta takinëa bo pa- 3 toionkoe ing ki ompoe datoe, sia-sia minta. * Na'toea, poboeikoe ko inimoe im bajongan im poparentaan, na' bobai nonikaan (broid) tobatoe' inta atodon ko i boeloinja. Tonga'-bi' intau toba-tobatoe' im patoionmoe bo bajongan im poparentaan ko- 4 mintan moïsimparoet." * Jo singog minta inta toea inintotoe- 5 oean i Absalom bo im bajongan ing goehangëa i Israël. * Tonga' kai n singog i Absalom: „Pianja, oïni'-mai doman ing ki Hoesai, intau i Arki toea; simba' dongogon-doman naton 6 ing ki inta singogonëa." * Naonda i noïangoi-don ing ki Hoesai ko i Absalom, jo kai n singog i Absalom ko inia: „Nanaa in singog i Achitofel. Mopia dega' ing kita in doemoedoei kon 7 singogëa? Aka dia' mopia, jo pogoemanmoe-pa-monag." * Kon toea, kai n singog i Hoesai ko i Absalom: „Naaia in singog 8 i Achitofel toea in dia' mopia." * Kai n singog doman i Hoesai: „Aindon kinotaauanmoe kong ki ama'moe bo intaunja komintan bogani, dapotëa, mopompori' ing gina-monia na' beroeang kobaaian inta kinoboelian i adi'nja. Ki ama'moe doman i intau inta- mopandoi moropatoi; dia'-bi' bio-bio'onea-makow i intau- 9 nja i mosioeg ko lopa'. * Dia' mobali' bo dia' nogadop in sia kom bonoe i angob-mai tobatoe', pinomaja' kom pogogadopan ibanëa. Aka na'toea, moliodot-mai monimpal in sia ko intaumoe, dia' koginta-gintaaumoe-makow, bo patoionëa moena dega' in tongonoe-mai i intau. Jo ki inta na'toea mcpomopa-mopai-mai, kaimonia: naanta, intau inta dinoemoedoei ko i Ab- 10 salom i aindon sinalow! * Aka na'toea, jo moliau-don ing gina i intau bogani, oempaka gina-monia na' gina in singa. Si aindon kinotaauan i intau Israël komintan, kong ki ama'moe sia I Semoeël 17 : im bogani inta sinango-tangoi, bo totakinëa intau inta mo- 11 ngorogi. * Sebab nion, naa in singogkoe ko inimoe: Pianja, pokisipoen-don ko inimoe im bajongan i intau Israël kabiton nongkon Dan modapot kom Berseba, na' tongkai im pintad kom bibig in dagat ing kobajongëa, bo ikow tontani' i maja' 12 taki-takin-monia. * Aka na'toea, jo monoeboe ing kita ko inia ko onda-onda-don ing kodoengkoelan (naton) ko inia bo doemompa'-don ko inia na' tongkai im poöonag i oloe' kom boeta', bo nongko inia bo nongkom bajongan i intau inta takinea cem- 13 paka tobatoe' dia' ing kotala'an-naton kobia-biag-pa. * Jo aka dega' pang9' toeinoeot in sia kom bonoe i lipoe' tobatoe', jo pianja bajongan i intau Israël i modia ko oelang, polibod-monia ko liboe i lipoe' inta toea bo oegoeton-monag in sia ko lopa', sampe oempaka batoe moïntok dia'-don ing kodoeng- 14 koelan kon toea-ta." * — Kon toea, kai n singog i Absalom bo bajongan (ing gcehangea) i intau Israël: „Singog i Hoesai, intau i Arki toea, i mopia-pia kon singog i Achitofel." — Na' toea, aindon sinantoe' i Toehang jajowon in singog i Achitofel inta mopia toea; simba' kooemaan im bala ing ki Absalom. * Pinododia i Hoes ii ko chabar ko i Daoed. 15 Nopaloet-makow in toea, jo nosingog ing ki Hoesai ko i imang i Sadok bo ko i Abjatar, kainia: „Na'toea in singog i Achitofel ko i Absalom bo kong goehangëa minta i intau Israël, 16 tonga' nanaa in singogkoe (ko imonia) * Sebab nion, pokolamemet im popopotaaumoe ko i Daoed, kamakow: Kon dolom inta naa, dika mogogai mosioeg ko lopa' im belantara, dia' mobali' bo dia' loemamemet i loemolan; simba' ki ompoe datoe bo bajongan i intau doman inta takinea in dia' pogoeraaton. * 17 Ki Jonatan bo ki Ahimaas toea, in simindog-makow kon dioeg im boekaka' i Rogel, sing kon toea-ta mogolat imosia ko chabar inta diaan i ata bobai ko imonia; simba' podapot-monia ko i ompoe datoe ki Daoed. Sin dia' mobali' in taja 18 doea toemoeot ko lipoe', simba' dia' ontongon imosia. * Tonga' kinoontongan doman i mongooelita' tobatoe' in taja doea, bo pinotaaunja ko i Absalom. Sebab nion, noribatoek-don in taja doea bo nongandoep kom baloi i intau tobatoe' ko lipoe' im II Semoeël 17 : Bahoerim. Kon dolaag i intau toea ojoeon im parigi'. Naonda i noponag sinoemoeot-don in taja doea kom bonoe im parigi' 19 toea, * jo sinaloban im bobai toea in daing im bibig im parigi' bo sinaboedanëa im pajoi. Na'toea, dia' kinotaauan i intau 20 ibanëa ko onoe-ka-don. * Naonda i namangoi-don i olit (bobato) i Absalom kom baloi im bobai toea bo nolibo', kaimonia: „Ko onda dega' ing ki Ahimaas bo ki Jonatan?" jo kai n toebag im bobai toea ko imonia: „Aindon noïtalib imosia." Kon toea, jo minaja'-don i olit toea notajak ko inaja doea, tonga' dia' nodoengkoel-monia; sebab nion, noboei-don imosia ko Jeroesalem. * 21 Naonda i noboei-don i olit toea, jo üoemoeai-don-monik in taja doea nongkom bonoe im parigi' toea, polat-don minaja' imosia bo pinotaau-monia ko i ompoe datoe ki Daoed, kai n singog-monia ko inia: „Poboeat, toeang, lola-lolan kon toebig; si nanaa in singog i Achitofel simba' pogoeraaton ing ki toe- 22 ang." * Sebab nion, noboeat-don ing ki Daoed bo bajongan i intau inta takinëa, polat iloemolan in toebig i Jarden; naonda i moniar-don im pomataan, jo noïlolan-don im bajongan-monia, oempaka tobatoe' bo dia' inta kinotala'an. * 23 Jo ki Achitofel toea, naonda i inontongëa in dia' dinoedoeian i intau in singogëa, jo inaipanéa-don ing kaldainja bo noboeat-don minaja' im baloinja ko lipoe'nja; naonda i inatorëa-don im bajongan ing kajoeonanëa, jo ginoemantong in sia polat minatoi. Ilobong-don in sia kom bonoe i ilobongan i ama'nja. * Tantara i Daoed bo tantara i Absalom i noropatoi. 24 Kon toengkoel ing ki Absalom takin im bajongan i intau Israël i iloemolan-don i Jarden, jo ki Daoed i aindon nodapot ko Mahanaim. * 27 Naonda i nodapot-don ing ki Daoed ko Mahanaim, jo namangci ing ki Sobi, ki adi' i Nahas, nongko lipoe' i Raba i intau i Amon, bo ki Machir, ki adi' i Amiël, nongko lipoe' i Lodebar, bo ki Barzilai, intau ing Gilead, nongko lipoe' i Rogelim;* 28 dinia-monia ing kolosong (bolsak), bolangket, basi, pakada' pindan, bogat, toïgoe, topong, kasang, boeoi, toïgoe inangag, * 29 biloek, mantega, kedjoe, bembe' bo domba, pomiaan pomoka- II Semoeël 17 : anan ko i Daoed bo ko intau inta takinéa; sing kom pororai- -monia: mologit-makow gitiogoi-don bo nolopi'-don bo nojogang-don i intau toea ko lopa' im belantara. * 18 : 1 Kon toea, jo nonondoedoet-don ing ki Daoed ko intau inta takinéa bo dinoeï'nja im panggoeloe i intau tongo riboe bo 2 panggoeloe i intau mogatoet, * bo intau moanto' toea in sinilainja toloe: tongo ramponan ing ko limonag im parenta i Joab, bo tongo ramponan ing ko limonag im parenta i Abisai, ki adi' i Seroeja, ki oetat i Joab, bo tongo ramponan ing ko limonag im parenta i Itai, intau ing Gat toea. - Noïdoedoei, kai n singog i ompoe datoe ko intau moanto' toea: „Akoeoi doman 3 i loemoeai maja' taki-takin monimoe." * Tonga' kai n singog i intau minta toea: „Aka mobali', jo dika ing ki toeang loemoeai takin. Si oempaka dega' ing kami ata naa i molagoei, dia' pandoengon-monia; dapotéa, oempaka tombotak mg kobajong-nami ata naa im patoion, dia' doman pandoengon-monia; sing ki toeang i na' tongo raban-nami ata naa. Sebab nion, pianja ki toeang i mogoetoen-pa ko lipoe' inta naa, simba' motoeloeng 4 ko inami ata naa (aka talowon ing kami ata naa)."*-Kon toea, kai n singog i ompoe datoe ko imonia: „Doedoeiankoe in singog-monimoe nion." Jo sinimindog-don ing ki ompoe datoe kon tompig i lolingkop i lipoe', kojogot im bajongan i intau minta toea iloemoeai mogatoet-mogatoet bo toemongoriboe. * 5 Jo nongojow-don ing ki Daoed ko i Joab, ko i Abisai bo ko i Itai, kainia: „Kotabi-pa in tajow-mobiag toea, ki Absalom!" Kinodongogan im bajongan i intau minta toea naonda im pinongongojow i ompoe datoe kom bajongan im panggoeloe in tantara toea, kom biagan ing ki Absalom. * 6 Na'toea, iloemoeai-don im bajongan i intau (i Daoed) bo minaja'-don i lopa' notoeot ko intau Israël. Naonda i noropa- 7 toi-don imosia kong kajoeon i Mahanaim, * jo sinalow-don in tantara i Daoed in tantara i Israël. Pinononalow kon singgai inta toea moloben totok, sin dojowa no raban i intau im pina- 8 toi. * Naonda in siniminggolit-don i ropatoi toea kon sinangkoeb im boeta' toea, jo intau inta pinogoeraat ing kajoeon toea, i mobajo-bajong ko intau inta kinaan in soemala. * 9 Ki Absalom tontani', inta sinoemakoi kong kaldai, nojodoempapak-mai in soroedado i Daoed; koriba-ribatoek ing kaldai toea, noïtoeot kon sioengon ing kajoe bolangat moloben bo II Semoeël 18 : noliodot-mai noïdangal i oeloe i Absalom kon tanga im bolangat toea, bo noïbeang in sia kon sigad 1 langit bo boeta', sing 10 kaldai inta sinakoianëa toea i nolagoei-don.* Ki inta nobali' toea inontong i intau tobatoe', polat pinotaaunja ko i Joab, kainia: „Inontongkoe ing ki Absalom i noïbeang kong kajoe 11 bolangat!" * Jo kai n singog i Joab ko intau inta nopotaau ing ki inta toea ko inia: „Aka inontongmoe in sia na'toea, jo nongonoe sin dia'-bi' sinibatmoe in sia kon toea-ta? Aka pinatoimoe in sia, jo inogoiankoe iikow in sikel pera mopoeloe' no 12 pata' bo bongkol tobatoe'. * Tonga' kai n singog i intau toea ko i Joab: ,,Oempaka-bi' modoengkoelkoe kom palad i limakoe in sikel pera tongo riboe no pata', tonga' doï' iakoeoi mopodapot i limakoe ko i adi' i ompoe datoe; sing kon tajowon-naton komintan i nongojow ing ki ompoe datoe ko inimoe, ko i Abisai bo ko i Itai, kainia: Kotabi-pa in tajow-mobiag toea, ki 13 Absalom! * Aka dega' pinatoikoe-don in sia — bo dia' mongo tobatoe' i noïboeni ko i ompoe datoe — jo naaia joemajoe'-don 14 iikow ko inako'." * Kon toea, kai n singog i Joab: „Deeman nanion! Akoeoi oemoena ko inimoe." Ginama'nja ing ginoebat tolce no mata ko limanja, polat pinopotakoelëa kon dodob i Absalom, inta noïbeang kobia-biag-pa ko joeak ing kajoe 15 toea. * Jo intau mopoeloe', inta mododia kon sandiatang i Joab, nobongkoe-bongkoegan ko i Absalom bo pinatoi-monia in sia.* 16 Nopaloet-makow kon toea, iniroepan-don i Joab in tantoeang, bo nogogai-don i intaunja kom pinogogalow-monia ko intau 17 Israël; si notabi-don ing ki Joab ko intau moanto' toea. * Kon toea, ginama'-monia i awak i Absalom bo pinogambat kom boeboe' moloben kong kajoeon toea, bo pinoposindogan-monia in toedoenja im bontoejoengan im batoe inta molantoed. Jo bajongan i intau Israël i nolagoei, tobatoe'-tobatoe' ing ko lolaiganëa. * Pinopopotaau ing kinopopatoi i Absalom ko i Daoed. 19 Kon dodai in toea, nosingog ing ki Ahimaas, ki adi' i Sadok, ko i Joab, kainia: „Aka mobali', jo ogoi-pa iakoeoi maja' mopotaau ko i ompoe datoe, ko aindon pinopototoeoe i Toehang im pilikaranja bo binoelianëa in sia ko lima ing kodopëa." * 20 Tonga' kai n toebag i Joab ko inia: „Pianja, naaia in dika iikow II Semoeël 18 : modia ko chabar; kon singgai ibanëa mobali' iikow modia ko chabar, tonga' naaia dia', sing ki adi' i toeang i aindon mina- 21 toi! "* Polat kai n singogëa ko intau ing Koesj tobatoe': ,,Baja'-don iikow bo potaau-monag ko i ompoe datoe ing ki inta inontongmoe nion." Kon toea, jo nosoemba-don i intau 22 ing Koesj toea, polat-don minaja'. * Tonga' noboei bidon nolibo' ing ki Ahimaas, ki adi' i Sadok toea, kai n singogëa kc i Joab: „Aka mobali', jo akoeoi doman i ogoi-pa maja', mogalow ko intau ing Koesj toea." Nogabat-mai kon singogëa, kai Joab: „Nongonoe dega' sim pomiaanmoe-bi' ing ki inta nanion, e adi'koe? Dia' modoengkoelmoe in tondan i mododia ko 23 chabar (si chabar moraat)."* Jo kai n singog i Ahimaas: ,,Oempaka-bi' na'toea, aka mobali', jo ogoi-pa iakoeoi maja'." Kon toea, kai n singog i Joab: „Mopia, baja'-don! " Jo nongilopa' i Jarden ing ki Ahimaas bo noïoena ko intau ing Koesj toea. * 24 Ki Daoed toea, a limitoe'-makow in sia ko joeak i lolingkop dojowa i lipoe', kon toengkoel i intau mololoekad i noponik-don ko atop i lolingkop, kon toedoe im benteng. Naonda in sinintak i mololoekad toea i matanja, jo inontongëa i lolaki tobatoe' 25 inta tajo-tajow-mai, sia-sia minta. * Kon toea, jo pinotaaunja-don ko i ompoe datoe ing ki inta inontongëa toea takin singog moropot. Jo kai n singog i ompoe datoe: „Aka tonga' sia-sia minta, jo iintau mododia ko chabar in sia." Naonda in sia ing 26 kodioeg-kodioeg, * jo kincontongan bidon i intau momomantow toea i intau ibanëa tobatoe' inta tajo-tajow-mai, polat nokoeoek-monag in sia ko lolingkop, kainia: „Ojoeon-pa doman i lolaki tobatoe' inta nion tajow-mai, sia-sia minta! " Jo kai n singog i ompoe datoe: „Sia doman i intau mododia ko 27 chabar. " * Kai n singog bidon i mololoekad toea: „Podoedoei im bobaja'nja, jo na'-bi' batangan i Ahimaas, ki adi' i Sadok, i intau inta moena toea." Jo kai n singog i ompoe datoe: „Sia i intau mopia; dia' mobali' bo dia' sia i modia ko chabar mo- 28 pia." * Naonda i nodapot-don, jo kai n singog i Ahimaas ko i ompoe datoe: „Salamat! " polat-don dinoemangop in sia kon tajowon i ompoe datoe, kainia: „Dajowon ing ki Toehang, ki Allahmoe, sim pinopotamadëa-don i intau inta nolawang ko 29 i ompoe datoe." * Kon toea, jo nolibo'-don ing ki ompoe datoe, kainia: „Mopia-pa dega' in tajow-mobiag, ki Absalom toea?" II Semoeël 18 : Kai n toebag i Ahimaas: „Kon toengkoel im pinopotaba'an i Joab ko i ata naa, jo inontong i ata naa i moesoeng moloben, tonga' dia' kinotaauan i ata naa mongo onoe inta nobali' kon 30 toea-ta." * Jo kai n singog i ompoe datoe: „Oendokpa iikow bo sindog-pa kon toea-ta." Naonda i inoemoendok-don in sia 31 bo sinimindog kon tampatëa, * jo nodapot-don doman i intau ing Koesj toea, kainia: „Aka mobali', jo indongog-ai i chabar mopia; aindon pinopototoeoe i Toehang im pilikara i toeang bo binoelianëa-don ing ki toeang ko lima im bajongan i intau 32 inta nolawang ko i toeang! " * Kon toea, jo nolibo'-don ing ki ompoe datoe ko intau ing Koesj toea, kainia: ,,Mopia-pa dega' in tajow-mobiag, ki Absalom toea?" Kai n toebag i intau toea: „Aka koema bo mobali', jo bajongan ing kodop i ompoe datoe bo bajongan i intau inta molawang momogoeraat ko i toeang, ing kooemaan im bala na' tajow-mobiag inta toea! " * 33 Nokodongog-mai kong ki inta na'toea, jo noliau-don ing gina i ompoe datoe, polat noponik in sia kon toeot inta kon toedoe i lolingkop toea, bo nongombal-mai rimindoe-rindoet, kainia: „Taïsi', ing ki adi'koe! ki Absalom, ki adi'koe! Taïsi', ing ki adi'koe, ki Absalom! Kaasi', aka koema bo mobali' matoi iakoeoi tolioemoe! Taïsi', ing ki Absalom, ki adi'koe! ki adi'koe!" * Tonggina i Joab ko i Daoed. 19 : 1 Kon toea, jo pinotaau-don i intau ko i Joab, kaimonia: „Ki ompoe datoe i mongombal-mai bo toemanob ko i Absalom." * 2 Na'toea, jo kinoooentoeng toea i nobali'-bi' kom bajongan i intau toea na'-bi' batangan im pinonanoban, sing kinodongogan i intau moanto' toea: „Monanob ing ki ompoe datoe sing 3 ki adi'nja." * Jo kon singgai doman inta toea sinoemoeot-don i intau ko lipoe' kinoemapa-kapa' na' intau mononakow, kinoemapa-kapa' imosia na' intau inta mooja' si nolagoei kom pino- 4 ropatoian. * — Ki ompoe datoe, kinoloeboenganëa im pogotêa bo kinoemoeakan-mai, kainia: „Taisi', ing ki adi'koe, ki Absa- 5 lom! ki Absalom, ki adi'koe! ki adi'koe!"* — Kon toea, jo nokipodoengkoel-don ing ki Joab ko i ompoe datoe kom baloinja,kainia: „Kon singgai inta naa mopokooja' ing ki toeang kom bajongan i intaumoe inta noposimparoet kong kobobiagmoe II Semoeël 19 : bo kong kobobiag i adi'moe lolaki-bobai, bo boeloi bo pahang- 6 moe. * Si naanta, motabi iikow ko intau inta mojongo' ko inimoe bo mojongo' ko intau inta motabi ko inimoe. Naaia im pinoponiatamoe, ko naanta, bajongan im bobato bo poparentaan i na'-bi' batangan in dia'-bi' onoe ko inimoe; dapotëa, naaia ing kinomangaleankoe-don ko aka dega' panga' ki Absalom i nobiag bo kami komintan i minatoi, jo toea i mopoloe- 7 nganga ing ginamoe. * Sebab nion, pogojong kong ginamoe, loemoeai bo mopoloenganga ing gina im poparentaanmoe. Si mopongibot iakoeoi in tangoi i Toehang, ko aka dia' loemoeai iikow, jo dia'-don mongo tobatoe' i lolaki inta mogoetoen-pa takinmoe kon dolom inta naa. Aka na' toea, jo bodito inta toea i molobe-loben kom bajongan im bodito inta noïoema ko inimoe 8 nongko moïntokan-mai magi' inaa." * — Kon toea, jo sinimindog-don ing ki ompoe datoe bo ilimitoe' ko lolingkop (i lipoe'). Naonda im pinotaau-don ko intau moanto' toea, kong ki ompoe datoe ilimitoe' ko lolingkop, jo bajongan i intau toea sinoemajow kon tajowon i ompoe datoe. Tonga' intau Israël i nolagoei-don ko lolaigan-monia. * Kinoboboei i Daoed. 9 Intau kom bajongan im boeï' i Israël i nomangkoi-don nongoenoe-ngoenoengan-mai bo nolibo-libo'an, kaimonia: „Ki ompoe datoe, binoelianéa ing kita ko lima ing kodop-naton bo pinoposimparoetëa ing kita ko lima i intau im Filistin. Kolipod 10 nolagoei in sia ko i Absalom, sinoemala' kom boeta' naa. * Jo naaia ki Absalom, inta dinoeï'-naton binali' datoe ko inaton, aindon minatoi. Sebab nion, nongonoe si mogolat-pa-bi' imoï- 11 kow bo moboei mogama' ko i ompoe datoe?"* — Naonda ing kinodongogan-don i ompoe datoe, ki Daoed, in singog im bajongan i intau Israël inta na' toea, jo pinopotaba'anëa-don i intau inta pokipogoemananëa ko i imang i Sadok bo ko i Abjatar, kainia: „Pogoeman kong goehangëa i intau i Joeda, kamakow: Nongonoe si moïkow in toemontoemi-bi' kom pogogama'-monimoe ko i ompoe datoe bo popoboei kong komalig- 12 éa?* Moïkow ing ki oetatkoe, toelankoe bo tapoe'koe; nongonoe si moïkow in toemontoemi-bi'1 kom pogogama'-monimoe 13 ko i ompoe datoe?* Bo pogoeman-monimoe ko i Amaza, ka- 29 II Semoeël 19 : makow: Deeman-ka ikow in toelankoe bo tapoe'koe? Popooemaan i Allah im bala iakoeoi, aka dia' iikow mobali' panggoeloe in tantarakoe koonggot iing kobiaganmoe, tolioe i Joab!"* 14 — Na'toea im pinojojongoeli'nja kong gina im bajongan i intau i Joeda, bo noïgoem imosia ko i ompoe datoe, kaimonia: „Aka mobali', jo moboei-don takin im bajongan i intau i ompoe datoe." * 15 Kon toea, jo noboeat-don ing ki ompoe datoe bo nodapot kon toebig i Jarden. Jo namangoi-don i intau i Joeda kong Gilgal, notomoe ko i ompoe datoe bo nopololan ko inia kon toebig i Jarden. * 16 Jo ki Simeï, ki adi' i Gera, intau i Benjamin nongko lipoe' im Bahoerim, noboeat takin i intau i Joeda; pinokolamemetea 17 im pinototomoenja ko i ompoe datoe ki Daoed, * bo intau i Benjamin tongo riboe ing kobajongëa ing kotaki-takinëa. Jo ki Siba, olit i Saoel bo ginaloemëa, takin i adi'nja lolaki mopoeloe' bo lima bo ki atanja dojowa no poeloe', inoemoena- 18 -don ko i ompoe datoe bo nodapot ko Jarden. * Kon toea-ta nomia imosia kong gakit popololanan ko i ompoe datoe bo intaimja, bo nogaid ko oaidan ibanëa inta nopokopia kong gina i Daoed. Kon toengkoel ing ki ompoe datoe i ai loemolan i Jarden, jo dinoemangop ing ki Simeï, ki adi' i Gera, kon tajowon i om- 19 poe datoe,* kai n singogëa ko inia: „Aka koema bo mobali', jo dika-don tanobon i toeang in tala' i ata naa, bo dika-don, kaasi', tano-tanobon i toeang naonda ing kinororomoe' inta pinomia i ata naa kon toengkoel im pokoboeat i toeang nongko Jeroesalem. Aka mobali', jo dika-don ing ki toeang moponong- 20 gina kong ki inta toea. * Sing kinotaauan i ata naa, kong kotala'-don i ata naa (ko i toeang); sebab nion naaia sinoemongkioena i ata naa kom bajongan i intau im boeiv i Joesoef, bo 21 notomoe ko i ompoe datoe." * — Kon toea, nosingog ing ki Abisai, ki adi' i Seroeja, kainia: „Deeman-ka popatoion ing ki Simeï, si inodi-odianëa-mai ing ki inta dinoeï' i Toehang bina- 22 li' datoe?" * Tonga' kad n singog i Daoed: „Dika mopokoliau-mai kong ginakoe, e adi' i Seroeja, bo mopokosoesa-mai ko inako'! Dia-dia'-ka i intau oempaka tobatoe' im patoion ing ko joeak i intau Israël ing kon singgai inta naa. Dia'-pa kinotaauanmoe ko naaia iakoeoi nobali' datoe ko intau Israël? * II Semoeël 19 : 23 Jo kai n singog i ompoe datoe ko i Simeï: „Dia'-bi' iikow patoion", bo pinokorigonëa in singogëa takin ibot.* 24 Ki Mefiboset, ki adi' i Saoel, sia doman i notomoe ko i ompoe datoe, siolëa in dia' binata'anëa bo tampengéa in dia' sinaid bo pakeangëa in dia binata'anëa, kinabit kom pinolagoeian i ompoe datoe, oemaan im pinoboeianëa takin doda- 25 mean. * Naonda in sia i noïangoi-don nongko Jeroesalem bo notomoe ko i ompoe datoe, kai n singog i Daoed ko inia: „Nongonoe sin dia'-bi' dinoemoedoei ko inako' iikow, e Mefibo- 26 set?"* Kai n toebagëa: „Toeang, ata naa i aiindon inakajan i olit i ata naa. Aindon pinogoeman i ata naa ko inia: Aip-ai ing kaldaikoe ko inako', simba' toemakoi iakoeoi ko inia bo 27 maja' ko i ompoe datoe! si nopengkol i ata naa. * Tonga' sinompobalikëa i ata naa ko i ompoe datoe. Jo ki ompoe datoe i na' malaikat i Allah; sebab nion, pomia ing ki inta mopia 28 kom pororai i toeang. * Kolipod, kai m bajongan ing ginaloem i ata naa: Mologit-makow tokopatoion i toeang ing kami ata naa! tonga' dinoeï'-bi' i toeang i ata naa binali' intau inta nojogaloem nongaan takin i ompoe datoe. Sebab nion dia'-don motaau i ata naa motoentoet ko onoe-ka-don pinomaja' mo- 29 ngadoe ko onoe-ka-don ko i ompoe datoe."-* — Kon toea, kai n singog i ompoe datoe ko i Mefiboset: „Dika-dika-pa singogon. Nanaa im poetoesankoe: Ikow bo ki Siba i mosilai kom 30 boeta' toea!" * Kai n singog i Mefiboset ko i ompoe datoe: Mobali'-bi' in sia i motogi kom bajongan, sing ki ompoe datoe i noboei-don takin dodamean." * 31 Ki Barzilai, intau ing Gilead, sia doman i namonag nongko lipoe' i Rogelim bo nogatod ko i ompoe datoe nodapot ko Jar- 32 den. * Ki Barzilai toea, i nogogoejang-don totok, aindon oealoe no poeloe' no taöng ing kinobiaganéa; biniagëa ing ki ompoe datoe onda ing koonggot im pinogoetoenanéa ko Mahanaim, 33 si mokaja totok in sia. * Jo kai n singog i ompoe datoe ko i Barzilai: „Pianja, loemolan-don iikow takin koe; bai m biagonkoe iikow kon singgai kinogogoejanganmoe kong komalig- 34 koe." * Tonga' kai n singog i Barzilai ko i ompoe datoe: „Totoeoe moanto' in taöng ing kinobiagankoe; mobali'-pa dega' 35 iakoeoi maja' i Jeroesalem takin i ompoe datoe? * Aindon oea- ÏI Semoeël 19 : loe no poeloe' no taöng ing koonggot ing kinobiagankoe. Motaau-pa dega' iakoeoi mopojotondi' ko inta mopia bo ko inta moraat? Motaau-pa dega' iakoeoi monanam ko inta kaanon bo inoemon? Motaau-pa dega' iakoeoi mokidongog kon singog i intau motolibag? Dia'-bi' baragoena iakoeoi mopokosoesa- 36 -mai ko i ompoe datoe. * Pianja, akoeoi mokipotakin ko i ompoe datoe tonga'-bi' tongopi'. Nongonoe-bi' si namon-bi' im 37 pototoeli' i toeang ko inako'? * Pianja, akoeoi naa i moboei-don bo matoi ko lipoe'koe, kon dioeg i ilobongan i ama'koe bo i ina'koe. Tonga' naa-don ing ki atamoe, ki adi'koe ki Kimham, aka mobali', jo sia-don i maja' takin i ompoe datoe, bo pomiaan i toeang ko inia podoedoei ing koïbogmoe. * 38 Nogabat-mai kon singogêa, kai ompoe datoe: „Mobali' ing ki Kimham i maja' takin koe, bo pomiaankoe ko inia podoedoei ing koïbogmoe. Bo pomiaankoe doman ko inimoe im bajongan 39 i inta haraponmoe ko inako'." * Naonda i intau moanto' toea i iloemolan-don, jo ki ompoe datoe doman iloemolan; ginombo'anëa-don ing ki Barzilai, inta nomarakat ko inia bo noïdoedoei kon toea noboei-don in sia ko lipoe'nja. * 40 Iloemolan-don ing ki ompoe datoe bo nodapot kong Gilgal, bo ki Kimham in sinoemakin-don ko inia. Jo bajongan i intau i Joeda bo tombotak i intau Israël i notomoe ko i ompoe datoe, nogama' ko inia nongko lolan-moeik i Jarden. * Pinokiïap i Da'oed ing kobajong Lm poparentaanea. 24 : 1 Kon toea, jo noboei bidon dinoemokot in toroe' i Toehang ko intau Israël, bo nondodak in Sia ko i Daoed, kainia: ,,Baja' 2 iap ing kobajong i intau Israël bo intau i Joeda!" * Sebab nion kai n tita i ompoe datoe ko i Joab bo kom panggoeloe minta in soroedado inta takinëa ko Jeroesalem: ,,Baja'-don mamagi' mamakow kom bajongan im boeï' i Israël, kabiton ko lipoe in Dan bo modapot ko lipoe' im Berseba; iap-pa i intau, simba' 3 kotaauankoe ing kobajongea." * — Kai n toebag i Joab ko i ompoe datoe: „Aka mobali', jo ki Toehang ki Allah i toeang, i mopokoanto' kogatoet ko intau, oempaka tongonoe-ka ing kobajongea, kon tajowon i toeang. Tonga' nongonoe dega' si moïbog-bi' ing ki ompoe datoe mogiap kom poparentaanea ? * 4 Jo oempaka dia' moïbog, inoentoe doman i Joab bo im pang- I Semoeël 24 : goeloe minta in soroedado ko impoejoean in tita i ompoe datoe toea bo iloemoeai-don imosia kon tajowon i ompoe datoe, bo minaja'-don nogiap ko intau Israël. * 8 Kon toea, jo namagi'-don namakow imosia kon sinangkoeb im boeta', bo naonda im binaja'an-don in siow no boelan bo dojowa no poeloe' no singgai, jo noboei-don imosia nodapot ko 9 Jeroesalem. * Kon toea, jo pinotaau-don i Joab ko i ompoe datoe ing koanto' im bajongan i intau inta iniapëa toea, mangalenja: ko joeak i intau Israël ojoeon oealoe no maliong i intau lolaki inta mongoropot bo mogogisoemala, bo ko joeak i intau i Joeda i lima no maliong i intau lolaki. * 10 Tonga' naonda im bagoe nopaloetëa iniap i intau poparentaanëa, jo nodolodok-don ing ginanja, kai n singogëa ko i Toehang: „Kodosa-don totok iakoeoi, si aindon iniapkoe i intau. O Toehang, ampoeng-ai-pa, aka mobali', in tala' i olitmoe naa, 11b si nopompoelong totok i ata naa." * Kon toea, jo noïangoi-don in singog i Toehang ko i nabi i Gad, mononanow i Daoed, ka- 12 inia: * ,,Baja'-pa iikow, pogoeman-pa ko i Daoed, kamakow: Nanaa in singog i Toehang: Popotajowkoe ko inimoe im bodito toloe; pili'moe-pa in tobatoe'-mai, simba' popooemakoe 11a i roriga toea ko inimoe." * — Naonda i nobangon-don-monik 13 ing ki Daoed dolo-dolom-monik, * jo narnangoi-don ing ki Gad ko i Daoed bo pinotaaunja-don ko ima (in singog i Toehang toea), kainia: „Moïbog dega' iikow im boeta'moe im pomoeka'an i malarat ing kaanon toloe no taöng ing koonggotëa? Pinomaja', moïbog dega' iikow molagoei kong kodopmoe inta mogalow ko inimoe toloe no boelan ing koonggotëa? Pinomaja', moïbog dega' iikow im boeta'moe ing kooemaan i jampoi in sampar (boesi) toloe no singgai ing koonggotëa? Raion tompiaan, onoe in toebag in diaankoe moboei ko iNia inta nopo- 14 taba' ko inako'." * — Kon toea, jo nosingog-don ing ki Daoed ko i Gad, kainia: „Mojobondol totok ing ginakoe. Aka mobali', jo pianja molaboe' iakoeoi ko lima i Toehang, si noïlioe in tabinja; tonga' aka mobali', jo dika iakoeoi molaboe' ko lima 15 i intau." * Na'toea pinili'-don i Daoed i jampoi in sampar (boesi). Kon toea, jo nomoeka'-don i jampoi toea ko joeak i intau kom pokokojoet; kinabit ko lipoe' in Dan bo nodapot ko lipoe' 16 im Berseba, minatoi i intau pitoe no raban i lolaki. * Noïdoe- II Semoeël 24 : doei kon toea, jo sinonggo'-don i malaikat (malak al maoet) toea i limanja na' Jeroesalem, ba' pogoeraatonëa. Tonga' ko oras doman inta toea, jo nomanasal-don ing ki Toehang kom bodito toea bo nosingog in sia ko malaikat inta nopoojoeon i jampoi toea ko intau, kainia: „Toegaton-don in toea! pogoendok-don i limamoe." Malaikat i Toehang toea dinimioeg kom 17 pololidokan i Ornan (Arauna), intau i Jeboes. * Naonda i inontong-don i Daoed im pinobobongkoeg i malaikat toea ko intau jo nosingog in sia ko i Toehang, kainia: „O Toehang, akoeoi ing kodosa-don, akoe-akoeoi-ka inta nomia kong ki inta moromoe'; tonga' domba (intau) inta naa, onoe inta pinomia-monia? Pianja, limamoe i mobongkoeg ko inako' bo kong ginaloem i ama'koe". * 18 Jo kon singgai doman inta toea, namangoi-don ing ki Gad nokipodoengkoel ko i Daoed, kai n singogëa ko inia: „Potakod-don bo posindogon i medzbah tobatoe' ko i Toehang kom po- 19 lolidokan i Ornan (Arauna), intau i Jeboes toea." * Kon toea, jo notakod-don ing ki Daoed podoedoei in singog i Gad inta 20 pinotaau i Toehang. * Naonda ing ki Ornan, inta molidok kom pajoinja,- noboboei, jo inontongéa ing ki ompoe datoe takin im bobatonja inta namangoi ko inia. Polat dinoemangop in 21 sia kon tajowon i ompoe datoe,* kainia: „Nongonoe dega' si namangoi-bi' ing ki ompoe datoe nokipodoengkoel ko i ata naa?" Kai n toebag i Daoed: „Mamangoi iakoeoi motaloei kom pololidokan naa ko inimoe, poposindogan i medzbah tobatoe' ko i Toehang; simba' jampoi inta naa im popotalibéa-don ko 22 intau."* Jo kai n singog i Ornan ko i Daoed: ,,Aka mobali', jo gama'-don i toeang (im boeta' naa) bo pongorban onoe-don inta koïbog i toeang: nion-don in sapi pomiaan korban, nion-don im pakakat bo aip in sapi pomiaan pomiagan kon toeloe'.* 23 Bajongan i inta naa ponondatoe i ata naa ko i ompoe datoe." Kai n singog doman i Ornan ko i ompoe datoe: „Aka mobali', jo ki Toehang, ki Allah i toeang, i mopoontong in totabinja ko 24 i ompoe datoe!" * Kai n singog i ompoe datoe ko i Ornan: „Dika nanion. Mani', taloeionkoe im boeta' bo sapi ko inimoe takin bolinja mopia, sin doï' iakoeoi mobogoi ing korban pajongon ko i Toehang, ki Allahkoe, inta inogoi ko inako' takin dia' im bolinja." - Sebab nion inoebolianan-don i Daoed im II Semoeël 24 : pololidokan toea bo sapi doman i lima no poeloe' no sikel pera 25 (± ƒ 75.—) im bolinja. * Kon toea-ta pinosindog-don i Daoed i medzbah ko i Toehang bo nongorban kong korban pajongon bo korban soekoer. Jo inindongogan-don i Toehang i mintahang i Daoed silai im boeta' inta toea, bo pinopotalibëa-don i jampoi toea ko intau Israël. * •ooOoo DATOE. Ki Adonia i nonompilaboe' ko i araa'nja. Ki Solaiman in dinoeï' binali' datoe. 1 : la Naonda ing ki ompoe datoe, ki Daoed, i aindon nogogoe- 5 jarig bo notompod-don ing kinobiaganëa, * jo kon dodai in toea ki Adonia, adi' lolaki inta pinononggadi' i Hagit (ko i Daoed), in dinoemoeï' kom batanganëa, kainia: „Mologit-makow akoeoi i mobali' datoe." Pinake'nja ing kareta bo intau toemotakoi kong kabalo, bo intau lima no poeloe' inta mononongkioena ko 6 inia minaja' in siol. * Nobiag-mai in sia, dia'-pa lalat nolibo' ing ki ama'nja ko inia: „Nongonoe si nanion-bi' im pinomomiamoe?" Ki Adonia toea ki ai-ai i Absalom bo mobata' totok 7 in sia. * Nojosingog in sia takin i Joab, ki adi' i Seroeja, bo i imang i Abjatar, bo taja doea toea i nopakat takin i Adonia.* 8 Tonga' ki imang i Sadok bo ki Benaja, ki adi' i Jojada, bo ki nabi i Natan bo ki Sama bo totakinëa, inta bogani i Daoed, mosia toea in dia' nopakat takin i Adonia. * 9 Jo ki Adonia toea, ginama'nja im bembe', domba, sapi bo ki adi' in sapi molongo' bo pinomianja korban ko EbenHazohelet (= batoe oelag), inta kom bibig im boekaka' i Rogel; sinonsomanja im bajongan i oetatëa, inta ki adi' i ompoe datoe, bo bajongan i intau lolaki i Joeda, olit i ompoe datoe; * 10 tonga' dia' sinonsomanja ing ki nabi i Natan, bo ki Benaja, bo bogani minta bo ki oetatëa ki Solaiman. * 11 Kon toengkoel in toea, nosingog ing ki Natan ko i Batseba, ki ina' i Solaiman, kainia: „Dega' aindon dinongogmoe kong ki Adonia, ki adi' i Hagit, i nobali'-don datoe? Tonga' ki toeang-naton, ki Daoed, in dia' nototaau kong ki inta toea.* 12 Sebab nion, indongog-ai-pa in singogkoe; simba' poposimpa- 13 roetmoe ing kobobiagmoe bo kobobiag i adi'moe. * Toeot-don kon toeot i ompoe datoe i Daoed bo pogoeman ko inia nanaa: Deeman-ka aindon nongibot ing ki toeang ko i ata naa, kai n singog i toeang: Ki adi'moe, ki Solaiman, sia i mobali' datoe I Datoe 1 : moïtonggoloean ko inako'; sia i limitoe' kon tachtakoe? No- 14 ngonoe si naaia ing ki Adonia-bi' toea i nobali' datoe ? * Kojogot-pa iikow mosingog ko i ompoe datoe kon toea-ta, jo toemoeot iakoeoi bo mogintotoeoe kon singogmoe."* 15 Kon toea, jo sinoemoeot-don ing ki Batseba, bo nokipodoengkoel ko i ompoe datoe kom bonoe in toeotëa. — Jo ki ompoe datoe toea i aindon nogogoejang totok bo inom- 16 pig i Abisag nongkon Soenem. * — Nosoemba ing ki Batseba bo dinoemangop kon tajowon i ompoe datoe. Jo kai n singog i ompoe datoe ko inia: „Onoe dega' ing 17 koïbogmoe?"* Kai n toebagëa: „Deeman-ka ing ki ompoe datoe nopongibot in tangoi i Toehang, ki Allah i toeang, ko i ata naa, kai n singog i toeang: Ki adi'moe, ki Solaiman, sia i mobali' datoe moïtonggoloean ko inako'; sia-don i limitoe' kon 18 tachtakoe?* Jo naaia ki Adonia-bi' i nobali' datoe, bo dia' 19 kinotaauan i toeang. * Aindon pinongorbanêa in sapi, ki adi' in sapi inta molongo', domba bo bembe', totoeoe moanto'; sinonsomanja im bajongan i adi' i toeang bo ki imang i Abjatar bo ki Joab, panggoeloe in tantara, tonga' dia' sinonsomanja ing 20 ki adi' i toeang, ki Solaiman.* Jo naaia im bajongan i intau Israël in tonga'-bi' mogolat kon singog i toeang, simba:' potaau-don i toeang ko imonia ki ine inta limitoe' kon tachta i toeang 21 moïdoedoei ko i toeang.* Si aka dia' tantoe'on i toeang, jo bai n dongka mobali', aka moïdondon-don ing ki toeang ko mogogoejang i toeang, jo ata naa bo ki adi' i ata naa, ki Solaiman, i moïkapin ko intau inta popatoion." * 22 Kosingo-singog-pa ing ki Batseba ko i ompoe datoe, jo 23 noïangoi-don ing ki nabi i Natan. * Jo pinotaau-don i intau ko i ompoe datoe, kainia: Toeang, noïangoi-don ing ki nabi i Natan." Polat-don sinoemoeot in sia kon toeot i ompoe datoe bo 24 dinoemangop kon tajowonêa, * bo nosingog ko inia, kainia: „Totoeoe dega' aindon pinotita i ompoe datoe, kaïn: ki Adonia i mobali' datoe moïtonggoloean ko inako', sia i limitoe' kon 25 tachtakoe ? * Sing kon singgai doman inta naa pinongorbanêa ko likoed i lipoe' in sapi, ki adi' in sapi inta molongo', domba bo bembe', totoeoe moanto'; sinonsomanja im bajongan i adi' i toeang, bo ki Joab, panggoeloe in tantara, bo ki imang i Abjatar. Jo totoeoe, naaia mongaan monginoem imosia takinêa bo mokoea-koeakan, kaimonia: Kobiag ing ki ompoe datoe ki I Datoe 1 : 26 Adonia! * Tonga' ata naa, ki olitmoe, bo ki imang i Sadok bo ki Benaja, ki adi' i Jojada, bo ki adi' i toeang, ki Solaiman, 27 dia' sinonsomanja. * Mobobali'-bi' dega' ing ki inta toea pinotita i ompoe datoe bo dia' pinotaau i toeang ko i olitmoe naa ki ine inta limitoe' kon tachta i toeang moïtonggoloean ko i toeang ?" * 28 Kon toea, kai n toebag i ompoe datoe, ki Daoed: „Oïni'-pa-mai ko inako' ing ki Batseba!" Naonda i namangoi-don ing ki Batseba bo sinimindog-don kon tajowon i ompoe datoe,* 29 jo nongibot-don ing ki ompoe datoe, kainia: ,,Ki Toehang, inta noposimparoet ko inako' kom bajongan im bodito, jo kobobiag- 30 ëa im pongibotkoe naaia, * kong ki inta aindon pinongibotkoe ko inimoe takin in tangoi i Toehang, ki Allah i Israël, jo nion in toedoenonkoe kon singgai doman inta naa, mangalenja: ki adi'moe, ki Solaiman, i mobali' datoe moïtonggoloean ko inako' bo sia-don i limitoe' kon tachtakoe moïtonggoloean ko ina- 31 ko." * — Kon toea, jo dinoemangop-don ing ki Batseba kon tajowon i ompoe datoe, kainia: „Aka mobali', jo kobobiag i ompoe i ata naa, ki Daoed, i oemoeran-bi' mononoi!" * 32 Noïdoedoei, kai n singog i ompoe datoe: „Oïni'-pa-mai ko inako' ing ki imang i Sadok bo ki nabi i Natan, bo ki Benaja, ki adi' i Jojada." Naonda i noïangoi-don in taja toloe toea ko 33 i ompoe datoe, * jo kai n singogëa ko imonia: „Dia-mai takin monimoe in soroedado minta i toeang-monimoe bo popotakoi ing ki adi'koe, ki Solaiman, kong kaldai totakoiankoe tontani' 34 bo atod in sia mamonag ing Gihon. * Kon toea-ta ki imang i Sadok bo ki nabi i Natan i modoeï' ko inia (Solaiman), bali'on datoe i Israël bo i Joeda. Moïdoedoei ko nion, mogiroep kon tantoeang (nafiri) bo gimiow, kamakow: Kobiag-don ing 35 ki ompoe datoe ki Solaiman !*Mopaloet-makow toea, jo doemoedoei ko i Solaiman bo mamonik i lipoe' inta naa; naonda i moïangoi-don ing ki Solaiman, polat limitoe' in sia kon tachtakoe. Na'toea mobali' datoe in sia, toemonggoloean ko inako'; sia-don 36 in doeï'onkoe bali'on datoe i Israël bo i Joeda.' * Kon toea nosingog ing ki Benaja, ki adi' i Jojada, ko i ompoe datoe, kainia: Amin! (nanion!) Aka mobali', jo ki Toehang, ki Allah 37 i toeang, i motoedoen kon singog i ompoe i ata naa! * Na' doman pinogogatod i Toehang ko i toeang, jo nanion doman im pogogatodëa ko i Solaiman, bo kolantoedonëa-pa doman in I Datoe 1 : tachtanja moïlioe-pa kon tachta i ompoe datoe, ki Daoed!" * 38 Noïdoedoei kon toea, jo namonag-don ing ki imang i Sadok bo ki nabi i Natan bo ki Benaja, ki adi' i Jojada, taki-takin i intau mg Kreti bo intau im Pleti (mololoekad ko i Daoed), bo pinopotakoi-monia ing ki Solaiman kong kaldai inta totakoian i ompoe datoe, ki Daoed, bo inatod-monia in sia kong Gi- 39 hon. * Jo ginama'-don i imang i Sadok in toengoi binonoean i lana mobondoe nongko chaimah (im bantal i Allah), bo pinopoboere'nja ko i Solaiman. Polat-don i intau iniroepan in tantoeang (nafiri) bo ginimiow-don im bajongan i intau toea, kai- 40 monia: „Kobiag ing ki ompoe datoe ki Solaiman!"* Noïdoedoei, jo noboeat-don intau moanto' toea, nonoloepit ko i Solaiman bo sinoemoeot ko lipoe', sindalan mogiroep kom bansi' bo nopia-piaan kong gina, na'-don batangan i molosi im boeta' ing giow bo doloedoet-monia. * 41 Do(l) awa' inta toea ing kinodongogan-don i Adonia bo bajongan i intau inta sinonsomanja, inta bagoe nopaloet nongaan. Jo ki Joab doman i nokodongog-mai kon singog in tantoeang (nafiri), polat kainia: „Nongonoe si nodo(l)awa"-bi* 42 i lipoe' toea?"* Kojogot-pa in sia mosingog-mai, noïangoi-don ing ki Jonatan, ki adi' i imang i Abjatar. Polat kai n singog i Adonia: ,,Koligai-pa iikow toeot; si ikow-don i intau mobarani bo mologit-makow ikow doman i nodia ko chabar mopia."* 43 Tonga' kai n toebag i Jonatan: ,,Deeman-bi' nanion! sing ki ompoe datoe-naton, ki Daoed, aindon dinoeï'nja ing ki Solai- 44 man binali' datoe. * Pinopotakin i ompoe datoe ko i Solaiman ing ki imang i Sadok bo ki nabi i Natan bo ki Benaja, ki adi' i Jojada, bo bajongan i intau mg Kreti bo Pleti. Pinopotakoi-don-monia ing ki Solaiman kong kaldai totakoian i ompoe datoe; * 45 ki imang i Sadok bo ki nabi i Natan, binoere'an naja doea toea i madjamoe' in sia kong Gihon bo dinoeï' datoe. Noïdoedoei, jo noboeat-don imosia nongkon toea-ta bo sinoemoeot ko lipoe', sindalan nogio-giowan, sampe nodo(l)awa' in tombonoe i lipoe'. 46 Jo toea in do (1) awa' inta dinongogmoe. * Ki Solaiman i ilimi- 47 toe'-don kon tachta i ompoe datoe, * dapotëa, bajongan im bobato i ompoe datoe i nokipodoengkoel-don ko i ompoe datoe, ki Daoed, bo nosalamat ko inia, kaimonia: „Aka mobaJi', jo kolobenon-pa doman i Allah i tceang in tangoi i adi' ï toeang, ki Solaiman, moïlioe-pa kon tangoi i toeang, bo kolantoedonéa- I Datoe 1 : -pa doman in tachtanja moïlioe-pa kon tachta i toeang!" Kon toea, jo nosoemba-don ing ki ompoe datoe kom pososioeganëa,* 48 kai n singogëa: „Bajongan in dodajow ko i Toehang, ki Allah, i intau Israël, sim pinopolitoe'nja ing ki adi'koe tobatoe' kon tachtakoe, sampe inontong-pa doman i matakoe tontani'!" * 19 — Nokodongog-mai kon singog i Jonatan inta na'toea, jo noliau -don ing gina im bajongan i intau inta sinonsoma i Adonia, polat-don norolagoei imosia, positaboed in tobatoe'-tobatoe'. * 50 Jo noondok-don ing ki Adonia ko i Solaiman, sebab nion, nolagoei-don in sia bo sinoemoeot ko chaimah i Toehang bo kinoemantang kon toengoi i medzbah, kainia: „Pianja, moena-pa mongibot ing ki ompoe datoe ki Solaiman ko inako', kon 51 dia' patoionëa iakoeoi in soemala!" * Kon toea, jo pinotaau-don i intau ko i Solaiman, kainia: „Toeang, noondok-don ing ki Adonia ko i ompoe datoe ki Solaiman; sing kinoemantang in sia kon toengoi i medzbah, kainia: Pianja, moena-pa mongibot ing ki ompoe datoe ki Solaiman ko inako', kon dia' patoionëa ia- 52 koeoi in soemala!" * Kon toea, kai n singog i Solaiman: „Aka toemonggogoetoe' in sia na' intau mopia, jo oempaka boeokea tongo boenga' dia' i raboeton nongko oeloenja; tonga' aka moï- 53 tala' in sia, jo patoion in sia dia' mobali' bo dia'." * Kon toea, jo pinokigama'-don in datoe ki Solaiman in sia nongko medzbah toea. Jo namangoi-don ing ki Adonia bo dinoemangop ko i ompoe datoe ki Solaiman. Kai n singog i Solaiman ko inia: „Poboei-don iikow kom baloimoe!" * Tonggina i Daoed ko i Solaiman. Kinopopatoi i Daoed. 2 : 1 Naonda i modioeg-don in djandji i Daoed, jo nononggina- 2 -pa in sia ko i Solaiman, ki adi'nja, kainia: * Akoeoi in toemoetoei-don kon dalan im bajongan i inta mobiag (momamping-don). Sebab nion, koropot iikow bo toemonggogoetoe' i lola- 3 ki. * Horomatonmoe ing ki Toehang, ki Allahmoe, bo toemoetoei kon dalanëa bo tano-tanobonmoe im bajongan i oea'nja, titanja, atorangëa bo singogëa, podoedoei ing ki inta pinahis kom bonoe ing kitab torat i Moesa; simba' mosalamat ükow kom bajongan i inta pomiaanmoe bo ko onda-onda-ka-don im 4 baja'anmoe.* Aka nanion, jo toedoenon i Toehang in dandianea I Datoe 2 : inta siningogëa ko inako', kainia: „Aka koema, ki adi'moe lolaki i mongongontong kon dalan-monia, bo mosoendoed kon tajowonkoe takin limbatoe ing gina bo takin komintan in dimoekoed-monia, jo kodoengkoelan ing ki ompoemoe mojo-mojoloean-mai kon tachta i Israël, oemoeran-bi' mononoi." * 10 Nopaloet-makow in toea, jo nogopang-don ing ki Daoed, noïdondon-don ko mogogoejangëa bo ilobong-don ko lipoe' i 11 Daoed. * Jo koonggot ing kinodatoean i Daoed ko intau Israël, opat no poeloe' no taöng, mangalenja: pitoe no taöng nodatoe in sia ko Hebron bo toloe no poeloe' bo toloe no taöng ing ko 12 Jeroesalem. * Jo ilimitoe'-don ing ki Solaiman kon tachta i ama'nja, ki Daoed, bo kinododatoenja im pinokorigon totok. * Togoïn(d)op i Solaiman. 46b Naonda im pinokorigon-don ing karadjaan ko lima i So- 3 : 1 laiman, * jo noboeloi-don in sia ko i adi' i Firon, datoe i Masir; dinia i Solaiman in sia ko lipoe' i Daoed, oemaan i nolapat-don ing komaligëa bo kaabah i Toehang bo tondok batoe (benteng) 2 ko Jeroesalem liboe-liboe. * — Kon toengkoel in toea, intau i mongorban-pa kon toedoe in tomboeloedëa, sing kon dodai in toea dia'-pa pincsindog ing kaabah silai in tangoi ï Toe- 3 hang. * Ki Solaiman doman i motabi ko i Toehang, sampe dinoedoeianéa im bajongan i atorang i ama'nja i Daoed; tonga'-bi' nongorban bo nonoetoeng in sia kon toedoe in tomboeloedëa.* 4 Kon toea, jo minaja'-don ing ki ompoe datoe ing Gibeon, maja' mongorban kon toea-ta; sing Gibeon toea im pongongorbanan inta sinango-tangoi. Pinongorban i Solaiman ing korban pajongon tongo riboe kon toedoe i medzbah inta kon toea-ta.* 5 Kong Gibeon toea, nokipogontong ing ki Toehang ko i Solaiman kom bonoe in togoïn(d)op kon dolom tobatoe'. Kai n singog i Allah: „Poïgoem ing ki inta koïbogmoe; onoe 6 dega' i ogoikoe ko inimoe?"* Kai n toebag i Solaiman: „Aindon inogoimoe ko i ama'koe, ki olitmoe ki Daoed, in totabi moloben, si nosoendoed bo notoelid in sia kon tajowonmoe takin limbatoe ing ginanja; jo pinokononoimoe in totabi nion ko inia, si inogoimoe ko inia i adi' inta ilimitoe' kon tachta nja, na' I Datoe 3 : 7 nobali'-don naaia.* O Toehang, aindon pinopotonggoloeanmoe ïakoeoi ko i ama'koe binali' datoe; tonga' akoeoi naa i mogoeod-pa, dia'-pa iakoeoi motaau loemoeai toemoeot (dia'-pa 8 mokodia kom bajongan i oaidan in datoe).* Jo olitmoe naa i noïgantog ko joeak i intaumoe, inta aindon pinili'moe, bangoesa moloben tobatoe' inta dia' korekengan pinomaja' ko- 9 ïapan ing kobajongëa. * Sebab nion, aka mobali', jo ogoi-pa ko i olitmoe naa i lantap in dodob, simba' motaau iakoeoi momarenta ko intaumoe takin adil, bo motaau mopojotondi' i mopia bo mohaat; sing ki ine dega' i mokoparenta ko intaumoe inta nanion ing kolobenëa? " * 10 Jo oïgoem inta pinoïgoem i Solaiman toea, mopia kon 11 tajowon i Toehang.* Kai n sdngog i Allah ko inia: „Sebab nanion im pinoöigoemmoe ko iNako', bo dia' pinoïgoemmoe ing kobobiag moonggot, pinomaja' kakajaan, pinomaja' kopopatoi ing kodopmoe, sin tonga'-bi' pinoïgoemmoe ing kopopan- 12 doi pomomoetoes kom pilikara, * - jo pomiaankoe podoedoei i oïgoemmoe nion, mangalen ja: ogoikoe ko inimoe im pororai inta mopandoi bo motoelid, sampe dia'-pa kinodoengkoelan i intau mopandoi na' ikow nion bo dia' doman kodoengkoelan 13 i moïdoedoei ko inimoe.* Dapotëa, ki inta dia' pinoïgoemmoe i ogoikoe doman ko inimoe, mangalenja: kakajaan bo tangoi inta moïmasahoeroe, sampe dia'-pa lalat kinodoengkoelan in 14 datoe na' ikow nion.* Bo aka koema, toemoetoei iikow kon dalankoe, mangalenja: aka tano-tanobonmoe i oea'koe (atorang) bo titakoe, na' ki ama'moe ki Daoed, jo popoanto'koe in taöng kobiaganmoe."* 15 Noïdoedoei kon toea, jo nokopondam-don ing ki Solaiman, totoeoe, naanta, togoïn(d) op-bi'. Kon toea, jo minaja'-don in sia, namangoi i Jeroesalem bo sinimindog kon dioeg i medzbah inta kon tajowon im bantal in dandian i Toehang, kon Sion, bo pinongorbanëa ing korban pajongon bo korban scekoer bo pinomianja im pomokaanan moloben ko inia bo kom bajongan im bobatonja.* Pinornomoetoes i Solaiman kom pilikara. 16 Kon toea, jo noïangoi-don im bobai dojowa mogogoeta 17 kon tajowon i ompoe datoe. * Kai n singog im bobai tobatoe': I Datoe 3 : „Toeang, ata naa bo bobai inta naa i nogoetoen kom baloi tobatoe'. Kon toea-ta nononggadi' i ata naa ko adi' tobatoe' 18 kon tajowon im bobai inta naa. * Nopaloet kon toloe no gobii kom pinononggadi'an i ata naa, jo nononggadi'-don doman in sia ko adi' lolaki tobatoe'. Jo tonga'-bi' kami-kaminda i ata naa ing kon toea-ta, kolikoed inaminda i ata naa oempaka toba- 19 toe' dia' in. takin nami ata naa.* Jo ki adi' im bobai inta naa 20 i minatoi kogobii, sing kinodantoeganëa.* Sebab nion, nobangon in sia pongantog in dolom bo binoeatëa ing ki adi' i ata naa inta kotoo-toopid i ata naa, kolo-kololot i ata naa, bo pinopooelidëa ko limanja, bo ki adi'nja tontani' inta minatoi 21 toea, inoelidéa ko lima i ata naa.* Naonda i nobangon-don i ata naa dolo-dolom-monik simba' mopotete'-don ko i adi' i ata naa, jo totoeoe, aim bidon minatoi in sia. Tonga' naonda i nobajag-don bo sinondoedoet-don i ata naa in sia, naanta, dee- 22 man-bi' sia i adi' inta pinononggadi' i ata naa." * — Kon toea, kai n singog im bobai inta tobatoe' toea: „Deeman! sing ki inta mobiag naa, sia ing ki adi'koe, bo ki inta minatoi toea sia ing ki adi'moe! " Tonga' kai n singog im bobai inta doengkoel: „Deeman! sing ki inta miinatoi toea, sia ing ki adi'moe, bo ki inta mobiag naa, sia ing ki adi'koe." Na'toea im pinojojobibig 23 naja doea kon tajowon i ompoe datoe.* Kon toea, kai n singog i ompoe datoe: ,,Kai n tobatoe': Naa ing ki adi'koe inta mobiag, bo ki inta minatoi toea ing ki adi'moe! - tonga' kai n tobatoe': Deeman, sing ki inta minatoi toea ing ki adi'moe, 24 bo ki inta mobiag naa ing ki adi'koe! " * Noïdoedoei, kai n singog i ompoe datoe: „Pogama'-ai-mai kon soemala tongo mata iakoei! " Naonda in dinia-don in soemala toea ko i ompoe 25 datoe, * jo nopotita-don in sia, kainia: „Pojolosi-monag dojowa i adi' inta mobiag naa, bo ogoi-monag kom bobai toea toe- 26 mongolosi." * Kon toea, jo nosingog-don im bobai, ki ina' i adi' inta mobiag toea, sin dinia in tabi bo tanob ing ginanja ko i adi'nja, kainia: „Toeang, aka mobali', jo ogoi-don, kaasi', i adi' inta mobiag naa ko inia, tonga' dika patoion, kaasi', in sia! " Tonga' kai n singog im bobai inta tobatoe' toea: „Dona'-ai-don i adi' inta naa deeman akoeoi ing ki togi bo deeman 27 doman ikow ing ki togi; pianja pojolosi-don! "* Kon toengkoel in toea, noboei nosingog ing ki ompoe datoe, kainia: „Ogoi i adi' inta mobiag naa kom bobai inta nosingog, kainia: Ogoi I Datoe 3 : i adi' inta mobiag naa ko inia, dika patoion in sia! — sin sia ing ki ina'nja." * 28 Jo poetoesan inta pinomoetoes i ompoe datoe toea, ing kinodongogan-don im bajongan i intau Israël, bo nobangkal-don imosia ko i ompoe datoe; sing kkiomangalean-don-monia kon sia ing kinotoropan ing kopopandoi i Allah pomomoetoes kom pilikara.* Kavvasa bo kopopandoi i Solaiman. 4 :20 Jo kobajong i intau Israël, i na' pintad inta kom bibig in dagat ing koanto'nja, mosia toea nongaan nonginoem bo nopia-piaan kong gina. * 21 Ki Solaiman toea, nomarenta in sia kom bajongan ing karadjaan, kinabit ko Eufrat bo nodapot kom boeta' i intau im Filistin bo kom pinosigadan (pinojogampaian) im boeta' i Masir; bajongan im bangoesa toea i nobogoi i hasil ko i Solaiman bo nokiompoe ko inia onda ing koonggot ing kino- 24b biaganëa.* Jo nododamean-don ing ki Solaiman takin im ba- 25 jongan in datoe kom boeta' ko liboenja * Sebab nion bajongan i intau i Joeda bo intau Israël i nogoetoen takin loenganga ing gina, tobatoe'-tobatoe' kon sioengon im pangkoi im bango'nja (anggoerëa) bo kon sioengon im pangkoi in doee nja, kinabit ko lipoe' in Dan bo nodapot ko lipoe' im Herseba, onda ing koonggot ing kinobiagan i Solaiman.* 26 Ki Solaiman i nonongkabalo ko opat no riboe no par, inta mogogiroed kong kareta i ropatoi, bo kabalo tongo raban bo dojowa no riboe inta totakoian i intau * 22 Kobajong ing kaanon inta kaanon i intau bonoe ing komalig i Solaiman kon tongo singgai, nanaa ing kobajongëa: topong moaloes toloe no poeloe' no kor (1 kor — 364.4 liter) 23 bo topong onom no poeloe' no kor, * sapi inta ilongo'an mopoeloe' no batoe', sapi in dogami dojowa no poeloe' no batoe', bembe' bo domba mogatoet no batoe', kolikoedëa im bajongan i roesa, gansa inta ijojokan bo binatang tongo doea.* 7 Aindon dinoeï' i Solaiman im panggoeloe mopoeloe' bo dojowa' kom boeta' i Israël, inta mokiatod kom bajongan i inta popake'on i Solaiman bo intau bonoe ing komaligea, tobatoe'-tobatoe' im pinokiatodan ing ki inta toegat pake on I Datoe 4 : 27 kon tango boelan.* Jo panggoeloe minta inta toea, pinokiatod-monia - tobatoe'-tobatoe' ing kom boelanëa - im bajongan i inta popake'on i Solaiman bo iintau minta inta nojogaloemëa nongaan; o poloekad imosia simba' oemoeran motompod, oem- 28 paka tobatoe' bo dia' in dia' diaan.* Pinokiatod doman monia in toïgoe bo wawa im pajoi silai ing kabalo totakoian bo kabalo pogogo(l)aton, pinokidia-monia kon tampat inta sinantoe'-don, tobatoe'-tobatoe' podoedoei inta pinotita ko inia.* 29 Jo pinopotorop-don i Toehang ko i Solaiman ing kopopandoi bo pororai inta molanit totok, bo totaau inta kinotombonoean i akal moanto', na' pintad inta kom bibig in dagat ing 30 kobajongëa.* Kopopandoi i Solaiman i noïlioe kong kopopandoi im bajongan i intau kom boeta' im pomataan bo noïlioe 31 kom bajongan ing kopopandoi i intau i Masir.* Kopopandoinja i noïlioe kong kopopandoi im bajongan i intau tongo doea; sia i mopando-pandoi ko i Etan, intau nongko Esrah, bo ko i Heman bo ko i Kalkol bo ko i Darda, ki adi' i Mahol. Sebab nion noïmasahoeroe in tangoinja kom bajongan im bangoesa 32 ko liboenja.* Pinomianja in sosingogon toloe no riboe no ton- 33 taga', bo lolibagéa lima no riboe ing kobajongéa.* Kinotaauanëa doman naonda ing kobobiag im bajongan im pangkoi ing kajoe, kinabit kom pangkoi in sondana inta kom boeloed i Libanon, nodapot kom papak inta koemokapot kong kajoe; kinotaauanëa naonda ing kobobiag (gogina) im bajongan im bobiagon, lagapan, binatang inta loloemandai bo bajongan in toja'.* 34 Nongkom bajongan im bangoesa namangoi i intau nokidongog kong kopopandoi i Solaiman; nodoengkoelëa i oliig nongkom bajongan in datoe kom boeta' inta nokodongog ko chabar ing kopopandoinja toea.* Pinogogimok i Solaiman kong kajoe ing kaabah (baloi) i Toehang. 5 :1 Naonda ing kinodongogan-don i Hiram, datoe in Tiroes, kong ki Solaiman i aindon dinoeï' binali' datoe, nononggoloean ko i ama'nja, jo pinopotaba'anéa-don in taba'nja ko i Solaiman; sing kolipod ing ki Hiram kojongan nojobajat i 30 I Datoe 5 :2 Daoed.* Noïdoedoei kon toea, jo pinopotaba'an doman i 3 Solaiman ko i Hiram, kainia: * „Kinotaauan-don i toeang kong ki ama'koe, ki Daoed, dia' nokoposindog im baloi silai in tangoi i Toehang, ki Allahnja, sim bajongan ing kodopéa inta noliboe ko inia, oemaan imosia im pinogompat-don i Toehang kon sioep 4 (im palad) in siolëa.* Tonga' naaia inogoi-don i Toehang, ki Allahkoe, in salamat dodamean ko inako' liboe-liboe, bo dia'- 5 -don onda ing kodop pinomaja' bodito onoe-ka-don.* Sebab nion, koniat-don iakoeoi moposindog im baloi silai in tangoi i Toehang, ki Allahkoe, podoedoei in singog i Toehang ko i ama'koe, kainia: Ki adi'moe, inta popolitoe'koe kon tachtamoe moïtonggoloean ko inimoe, sia-don i momia kom baloi silai in 6 tangoikoe.* Sebab nion, aka mobali', jo popotaba an-pa i toeang i intau pokipoepoelan ing kajoe sondana ko inako' kon toedoe i Libanon; jo olitkoe in takin i olitmoe, bo tondan im bajongan i olitmoe i oebolianankoe ko inimoe podoedoei ing koïbogmoe. Si aing kinotaauan i toeang kong ko joeak-nami oempaka tobatoe' bo dia' inta motaau mcpoepoel kong kajoe na' intau in. Sidon." * 7 Naonda in ainongog-mai i Hiram in singog i Solaiman inta na'toea, jo nopia totok ing ginanja, kainia: „Bajongan in dodajow ko i Toehang, ki Allah i intau Israël, si inogoinja-don ko i Daoed i adi' lolaki inta mopandoi ko intau moanto' 8 nion! " * Kon toea, jo nonaba'-don ing ki Hiram ko i Solaiman, kai n toebagëa: „Aindon sinarimakoe i oïgoemmoe ko inako'; jo inako'-bi', doedoeiankoe im bajongan i inta pinoïgoemmoe 9 kong kajoe sondana bo kajoe sira'.* Olitkoe i mogiroed-monag kong kajoe minta toea nongko Libanon kon dagat, bo pokida.togkoe kong gakit kon dagat bo diaan modapot kon totoeboean inta tantoe'onmoe; kon toea-ta im popotoeboeankoe, simba giroedon-monik i intaumoe. Tonga' ko inimoe, doedoei-ai ing koïbogkoe kong ki inta nanaa: Ogoi-ai ing kaanon silai intau bonoe ing komaligkoe."* 10 Na'toea, pinokidia-don i Hiram ko i Solaiman im pangkoi 11 ing kajoe sondana bo sira', podoedoei ing koïbogea; * bo pinokidia doman i Solaiman ko i Hiram im bogat dojowa no raban no kor (1 kor = 364.4 liter) pomiag kon tombonoe ing komaligëa, bo lana in zait (na' bango') dojowa no raban no bat (1 bat = 36.44 liter). Toea komintan im pinokiatod i Solaiman Datoe 5 : 12 potomboeloi in taöng.* Jo inogoi i Toehang ing kopopandoi ko i Solaiman, na' aindon dinandinja ko inia. Sebab nion, nododamean-don ing ki Hiram bo ki Solaiman bo nododandian-don in taja doea.* 13 Kon toea, jo pinokipoejoetan i Solaiman ko intau ko joeak im bajongan i intau Israël, rnaja' ing kop; kop inta toea toloe 14 no raban i intau ing kobajongëa.* Pinotaba'nja imosia ko Libanon, pomoeloi im boelan intau tongo raban, mojo-mojoloean; tongo boelan imosia ing kon toedoe i Libanon bo dojowa no boelan ing ko lipoe'. Panggoeloe ing kop toea, ki Adoniram 15 in tangoinja.* Ko i Solaiman ojoeon doman i intau moboboelig pitoe no raban, bo intau momomakang kom batoe oealoe no 16 raban, inta nogaid kom boeloe-boeloedanëa, * kolikoed im panggoeloe minta bo bajongan i mandor i Solaiman, inta nogator ko oaidan minta toea. Intau inta momarenta ko intau ing kop 17 toea, toloe no riboe bo onom no gatoet ing kobajongëa.* Podoedoei in tita i ompoe datoe, nomakang imosia kom batoe inta mongoloben, inta mongopia, pomiaan batoe aip ing kaabah.* 18 Intau mopandoi i Solaiman bo intau mopandoi i Hiram bo intau ing Gebal doman, mosia toea i nonaga' bo nosikap kom pangkoi ing kajoe toea bo nomakang kom batoe imok ing kaabah, toloe no taöng ing koonggotëa.* Pinopoposindog i Solaiman kccig kaabah. 1. Likoedéa. 6 :1 Kon taöng inta noginggopat no gatoet bo oealoe no poe- loe', noïdoedoei ko iloeaian i intau Israël kom boeta' i Masir, kon taöng inta noginggopat kong kinodatoean i Solaiman ko intau Israël, kom boelan in Ziw (Mei), mangalenja: boelan inta nogindoea, jo nomangkoi-don in sia noposindog im baloi i Toehang.* 2 Jo baloi inta pinosindog i ompoe datoe i Solaiman ko i Toehang, langgo'nja i onom no poeloe' no tombikoe, bo oladea in dojowa no poeloe' no tombikoe, bo lantoedea in toloe no 3 poeloe' no tombikoe* Jo gandaria (dangkoelon) inta kon tajowon i joeang im baloi toea, langgo'nja in dojowa no poeloe' no tombikoe, podoedoei i olad im baloi, bo oladea i mopoeloe' 4 no tombikoe, kon tajowon ing kaabah.* Pinomiaanea kon djan- I Datoe 6 : dela dega' tongonoe-mai inta ijajoetan bo ginarandean.* 5 Kon dinding batoe im baloi toea, ko liboenja, pinomiaanëa 6a kon toeot dega' tongonoe-mai.* Jo toeot minta inta ko loendoek inta dcengkoel, lima no tombikoe i oladëa, bo toeot minta inta ko loendoek inta nogindoea, onom no tombikoe i oladëa, bo toeot minta inta ko loendoek inta nogintoloe, pitoe no tombikoe 10 i oladëa.* Toeot inta pinomianja ko liboe ing kaabah, lantoedëa i lima no tombikoe, bo toeot toea im pinojotondol ing kaabah 8 im balak sondana.* Lolingkop in toeot ko loendoek inta doengkoel (ko limonag) noïoekat kon dampig-monag ing kaabah; bo ojoeon in toekad popoponikan ko loendoek inta nogindoea, bo nongko loendoek inta nogindoea toea bo moponik ko loendoek inta nogintoloe.* 7 Jo batoe inta pomiaan kaabah toea, aindon komintan pinakang bo ilamag kom pogogama'an kom batoe toea, sampe dia'-don kinodongogan im pojangka' in dodoepa' bo popakang, pinomaja' pakakat oeatoi ibanëa kom pinoposindogan kong kaabah toea.* 9 Na'toea im pinopoposmdogëa kong kaabah toea bo pinokolapatëa-don (in dinding batoenja); noïdoedoei inatopan im baloi toea im balak sondana.* 11 Kon toengkoel in toea, jo noïangoi-don in singog i Toehang 12 ko i Solaiman, kai Toehang: * „Jo baloi inta pomiaanmoe naaia, - aka doemoedoei iikow ko oea'koe bo ko atorangkoe bo mopononggina-makow in titakoe bo toemonggogoetoe' podoedoei in titakoe, aka nanion, jo toedoenonkoe ko inimoe in singog inta aindon pinogoemankoe ko i ama'moe, ki Daoed, * 13 mangalenja: mogoetoen iAkoeoi ko joeak i adi' i Israël bo dia' tala'ankoe i intaukoe Israël." * 2. Bonoe ing kaabah. 15 Jo dinding batoe ing kaabah toea, dampig im bonoen ja im pinopokoekoepan i Solaiman in dopi' sondana; kinabit kon talog ing kaabah bo nodapot kong gakaponëa, bajongan in dinding batoe ing kinoekoepanëa in dopi'. Talog ing kaabah komintan dopi' sira'.* 16 Joeang ing kaabah toea sinonsilainja dojowa, pinomiaanëa kon toeot kon dampig in tojopan, dojowa no poeloe' no tom- [ Datoe 6 : bikoe ing kolobenéa, bo dinindingëa in dopi' sondana, kinabit kon talog bo nodapot kong gakaponëa. Na'toea im pinomomi- 19 anja kom bonoe in toeot inta mokoedoes totok.* Toeot toea sinolisi'nja, simba' popooekatëa im bantal in dandian i Toe20a hang kon toea-ta.* Toeot inta (mokoedoes totok) toea, langgo'nja in dojowa no poeloe' no tombikoe, bo oladéa in dojowa no poeloe' no tombikoe, bo lantoedëa doman in dojowa no poeloe' no tombikoe. Jo kinoekoepanëa komintan im boelawan aoesi.* 17 Jo joeang (pinomaja' toeot inta mokoedoes) ing kaabah, inta kon tajowon in toeot inta mokoedoes totok, langgo'nja 18 i opat no poeloe' no tombikoe.* Dinding kom bonoe ing kaabah, komintan dcpi' sondana inta kinoeï'an im boesir im boengang bo boengang inta nosokar, komintan kajoe sondana; oempaka tobatoe' im batoe, dia' ing kinoontongan.* 20b Pinomianja doman i medzbah nongkong kajoe sondana, * 21 inta kinoekoepan im boelawan, oekaton kon tajowon in toeot inta mokoedoes totok. Joeang ing kaabah kinoekoepan i Solaiman im boelawan soesi, bo binatoegëa i rante boelawan inta inoekatëa kon tajowon in toeot inta mokoedoes totok.* Keroeb (sinomalaikat). 23 Noïdoedoei kon toea, pinomianja kom bonoe in toeot inta mokoedoes totok ing keroeb (sinomalaikat) dojowa nongkong kajoe zait (na' kajoe gading); lantoed in tobatoe'tobatoe' i mo- 24 poeloe' no tombikoe.* Langgo' ing kolikip ing keroeb toea posilosi i lima no tombikoe, bo sigadëa nongkom popod ing kolikip tongo losi nodapot kom popod ing kolikip tongo losi i mopoeloe' 25 no tombikoe.* Na'toea doman ing keroeb inta tobatoe', mopoeloe' doman no tombikoe; keroeb dojowa toea notongkai ing ko- 27 loben-monia bo notongkai doman im batangan-monia.* Keroeb dojowa toea inoekatëa kom bonoe in toeot inta mokoedoes totok; kon toea-ta sinongka'-monia ing kolikip-monia, sampe popod ing kolikip ing keroeb tobatoe' i nodapot kon dinding kon dampik-monik, bo kolikip ing keroeb tongo doea i nodapot kon dinding kon dampig-monag, bo ko joeak in toeot toea ing 28 kinojodoengkoelan ing kolikip naja doea.* Keroeb dojo- a toea komintanëa kinoekoepan im boelawan.* I Datoe Lamba', lolingkop, tondok. 6 : 29 Kom bajongan in dinding ing kaabah, liboe-liboe, pinomiaanéa ko lamba' inta kinoeï'nja, mangalenja: keroeb, pangkoi i chorma bo rante im boengang; na'toea ing kom bonoenja 30 bo kong gandarianja.* Bo talog doman ing kaabah ing kinoekoepanëa im boelawan, kom bonoenja bo kong gandarianja.* 31 Kong ngara in toeot inta mokoedoes totok, pinomiaanea ko lolingkop nongkong kajoe zait, salabakoenja bo labotonéa 32 o monik in sinonsikoe lima.* Ko lolingkop dojowa toea kinoeï'anëa ing keroeb, pangkoi i chorma bo rante im boengang, bo kinoekoepanëa im boelawan, mangalenja: keroeb bo pang- 33 koi i chorma toea ing kinoekoepanëa im boelawan.* Na'toea doman ing ko ngara in toeot inta mokoedoes, pinomiaanea kon salabakoe i lolingkopëa nongkong kajoe zait, mianja no- 34 opat, * bo lolingkopëa i nongkong kajoe sira'; lolingkop posi- 35 losi im pinojokopi' dojowa* Jo kinoeï'nja ing keroeb, pangkoi i chorma bo rante im boengang, bo ki inta kinoeï'nja ing kinoekoepanëa im boelawan.* 36 Dolaag ing kaabah toea sinondokanëa im batoe inta pinakang, toloe no loendoek, bo kajoe sondana tongo loendoek. 37 Kon taöng inta noginggopat, kom boelan in Ziw, inoekat 38 i aip ing kaabah i Toehang, * bo kon taöng inta nogimpoeloe' bo mïta', kom boelan im Boel (November), mangalenja: boelan inta nogioealoe, nodaitëa-don pinokolapat ing kaabah toea bo bajongan i lamba'nja; morigon bo mopia totok i mianja. Pinoposindoganëa ing kaabah toea pitoe no taong ing koonggotëa.* Oïgi bitoe' dojowa. 7 :13 Kon toea, jo pinokiöini'-don i ompoe datoe i Solaiman ing 14 ki Hirom, inta nogoetoen kon Tiroes.* Ki Hirom toea ki adi im bobai baloe nongkom boeï' i Naftali, bo ki ama'nja i intau in Tiroes; mopandoi totok in sia mogaid kom bitoe',motaau in sia momia kom bajongan i oaidan nongkom bitoe . Namangoi-don in sia ko i cmpoe datoe ki Solaiman bo inaidanëa im 15 bajongan i inta pinokiaid i Solaiman ko inia* Pinomianja ï oïgi I Datoe 7 : bitoe' dojowa ing gandaria ing kaabah. Lantoed i oïgi tobatoe' i mopoeloe' bo oealoe no tombikoe, bo lobenea liboe-liboe i mopoeloe' bo dojowa no tombikoe (loebid 12 no tombikoe i langgo'nja i mojogama' ko liboenja) bo boenod in dindingéa i opat no gonggoejamo', si oïgi toea nojoejag. Na' doman toea 16 i oïgi inta nogindoea.* Noïdoedoei, pinomianja nongkom bitoe' i lamba' dojowa, inta inoekatéa kon toedoe i oïgi toea. 21 Lantoed i lamba' tobatoe'-tobatoe' i lima no tombikoe * Nopaloet-makow toea, pinoposindogéa-don i oïgi toea kong gandaria. ing kaabah. Naonda im pinoposindogéa-don i oïgi kon dampig ing koloanan, jo sinangoianëa i oïgi toea ki Jachin (= Toehang i mokorigon); naonda im pinoposindogéa-don i oïgi kon dampig ing koloïgi, jo sinangoianéa i oïgi toea ki Boaz (= moropot 22 in sia).* Na'toea, pinokolapatéa-don i oaidanëa ko oïgi toea.* Pobobonoean kon toebig. 23 Pinomianja doman im pobobonoean. kon toebig nongkom bitoe' ilolang, molimboeng im batanganéa, oladéa i mopoeloe' no tombikoe, lantoedéa i lima no tombikoe bo liboenja in toloe no poeloe' no tombikoe (loebid 30 no tombikoe i langgo nja 26 i mojogama' ko liboenja) ;* boenod in dindingéa dojot im palad, bo bibigëa na' batangan im bibig in tjawan, na' boengang ing koejanga; bonoenja in dojowa no riboe no bat (1 bat = 25 36.44 liter) .* Pobobonoean kon toebig toea inoekat kon toedoe in sapi bitoe' mopoeloe' bo dojowa, toloe i noïsingajow monik bo toloe i noïsingajow moentag bo toloe i noïsingajow monag bo toloe i noïsingajow moeik; ipoet im bajongan in sapi toea noïsingajow im bonoenja. Jo pobobonoean kon toebig toea 39b inoekat ko likoed-monia.* Pobobonoean kon toebig toea inoekat kon dampig-monag ing kaabah, noïsingajow kon sigad i o monag bo o moeik. Kareta in toebig. 27 Pinomianja doman ing kareta nongkom bitoe', mopoeloe' no batoe'; langgo' in tobatoe'-tobatoe' i opat no tombikoe bo oladéa i opat no tombikoe bo lantoedéa in toloe no tombikoe. * 38 Noïdoedoei, pinomianja im pipa nongkom bitoe', mopoeloe' no I Datoe 7 : batoe', inta inoekat kong kareta toea. Bonoe im pipa tobatoe' i opat no poeloe' no bat (1457.6 liter), koloben in tobatoe'39a tobatoe' i opat no tombikoe (i liboenja).* Kareta inta toea, lima i inoekatéa kon dampig-monag ing kaabah bo lima i inoekatéa kon dampig-monik ing kaabah.* Pakakat tongo doea. 40 Noïdoedoei, pinomia i Hirom ing koejon bo pakakat bo lingkoejoe inta popake'on aka mongorban. Na'toea, pinokolapat-don i Hirom im bajongan i oaidanéa inta pinomianja ko 45b i ompoe datoe ki Solaiman silai ing kaabah i Toehang.* Bajongan i inta pinomianja, komintan nongkom bitoe' inta ila- 46 magéa.* Ko lopa' i Jarden, kon sigad in Soekot bo Saretan, im pinololanganéa kom bitoe' bo sinigitéa kon toelada nongkon domoeloet.* 1 Pakakatëa inoekat kom bonoe ing kaabah. 48 Kon toea, jo inoekat-don i ompoe datoe i Solaiman kom bonoe ing kaabah im bajongan im pakakat inta pinokimianja, mangalenja: medzbah boelawan, medja boelawan pogogoekatan 49 ko roti popoontong; * siol bo bantagan in totoga'an nongkom boelawan soesi, lima no batoe' ing kon dampig ing koloanan bo lima no batoe' ing kon dampig ing koloïgi, kon t.ajowon in toeot inta mokoedoes totok; bajongan in totoga'an 50 boelawan bo lamba'nja bo gogoepitéa; * lingkoejoe, totoepi!:, baki inta popake'on aka mongorban, pindan (pakada'), kokoeitan nongkom boelawan soesi; bo lamba' boelawan i lolingkop in toeot inta mokoedoes totok, bo lamba' i lolingkop inta pinojokopi' dojowa in toeot inta mokoedoes.* 51 Naonda i nolapat-don im bajongan i oaidan inta pinokiaid i ompoe datoe i Solaiman kong kaabah toea, jo dinianja-don pinotoeot im bajongan i oliig inta inogoi i ama'nja, i Daoed, ko i Toehang, mangalenja: boelawan, salaka bo pakakat, inta inoekatéa kom bonoe im pononagoe'an kom boelawan kong kaabah i Toehang.* I Datoe Pinoiionompake' inta doengkoel kong kaabah. 1. Pinogogatod kom bantal i Toehang. 8 : 1 Kon toengkoel in toea, jo pinokisipoen-don i Solaiman ko inia ko Jeroesalem im bajongan ing goehangêa minta i intau Israël bo bajongan im panggoeloe im boeï'-monia bo bajongan in tonggoeloe ing ginaloem i Israël, simba' atodon-monik-monia im bantal in dandian i Toehang nongko lipoe' i Daoed, manga- 2 lenja: nongkon Sion.* Kon toea, jo nojosipoen-don im bajongan i intau Israël lolaki ko i ompoe datoe, ki Solaiman, kon singgai moloben kom boelan i Etanim (Oktober) mangalenja: kom boelan inta nogimpitoe.* 3 Naonda i noïangoi-don im bajongan ing goehangêa minta 4 i intau Israël, jo binoeat-don i imang im bantal toea, * bo dinia-don-momk im bantal i Toehang takin i chaimah pososoembaan bo bajongan im pakakat mokoedoes inta kom pososoembaan toea; imang bo intau i Lewi i nodia-monik kong ki inta toea.* 5 Jo ki ompoe datoe, ki Solaiman, takin im bajongan im pinojogaloeman i intau Israël inta nojodondon ko inia, komintan kooena-oena kom bantal toea bo nongorban in domba bo sapi totoeoe moanto', sampe dia' kinoïapan pinomaja' kino- 6 tangoian ing kobajongëa.* Noïdoedoei kon toea, jo dinia-don i imang im bantal in dandian i Toehang kon tampatëa, kom bonoe in toeot inta mokoedoes totok, kon sioep ing kolikip ing 7 keroeb toea.* Sing keroeb dojowa toea i nosongka' kong kolikipëa kon toedoe im pinogoekatan kom bantal toea, bo pinopotojoeng ing keroeb toea kom bantal bo kong kajoe boeliganëa 8 kon dampig monik.* — Jo noïtoekat ing kajoe boeligan, sampe kinoontongan im popod ing kajoe boeligan toea nongkon toeot inta mokoedoes, tonga' dia' kinoontongan nongkong gandaria. 9 Jo ojoeon-pa kon toea-ta magi' in singgai inta naa.* Kom bonoe im bantal toea, dia' kinodoengkoelan ko onoe-ka-don, kolikoed im batoe dojowa no pata' inta inoekat i Moesa kom bonoenja ko Horeb, mangalenja: batoe in dandian inta pinomia i Toehang takin i intau Israël kon toengkoel iloemoeai-don imosia kom boeta' i Masir.* — I Datoe 8 :10 Kon toea, naonda i iloemoeai-don i imang nongkom bonoe in toeot inta mokoedoes toea, jo noliodot-mai sinoemompalot 11 i lokoetoi (i Toehang) kom bonoe im baloi i Toehang, * sampe imang toea in dia' mokoboloi in simindog mogaid ko oaidan-monia; sing kopopia i Toehang in sinoemompalot kom bonoe ing kaabah toea.* 2. Singog i Solaiman. 12 Kon toengkoel in toea, sinimingajow ing ki Solaiman ing kaabah bo nosingog, kainia: „Mata in singgai i aindon inoekat i Toehang ko langit, tonga' kai n singogêa: „Akoeoi tontam' 13 i moïbog mogoetoen kom bonoe i mosindip".* Jo naaia aindon pinosindogkoe im baloi mopia ko iNimoe, pogogoetoenanmoe tobatoe' inta mononoi.': * 14 Noïdoedoei kon toea, jo binoejow-don i ompoe datoe im pogotêa bo nomarakat kom pinojogaloeman i intau Israël toea komintan, kojogot im bajongan i intau Israël toea kommtan 15 simindog-makow, * kai n singogêa: „Bajongan in dodajow ko i Toehang, ki Allah i intau Israël, si aindon pinokotoedoenea ing ki inta siningog im bibigëa ko i ama'koe, ki Daoed, 16 kainia: * „Kinabit-pa kon singgai pinogatodankoe ko intaukoe Israël iloemoeai nongko Masir, dia' im pinili'koe ko lipoe' tobatoe'-mai, ko joeak im bajongan im boeï' i Israël, inta popodndogan im baloi, simba' tangoikoe i mogoetoen kon toea-ta; tonga' ki Daoed-bi' im pinili'koe, simba' sia-don i mobali' mo- 17 momarenta ko intaukoe Israël." * — Kon toengkoel ing ki ama'koe, ki Daoed, koniat-don momia kong kaabah silai in 18 tangoi i Toehang, ki Allah i intau Israël, * nosingog ing ki Toehang ko i ama'koe, ki Daoed, kainia: „Aindon koniat iikow momia kom baloi silai in tangoikoe. Jo mopia i niat nion inta 19 ginoemonoe' kom bonoe ing ginamoe. * Tonga' deeman ïkow inta moposindog im baloi inta toea, sing ki adi'moe mojod, 20 sia-don i momia kom baloi silai in tangoikoe." * Jojiaaia pinokotoedoen-don i Toehang in singog inta siningogea; si aindon iakoeoi sinoemonggoloean ko i ama'koe, ki Daoed, bo ilimitoe'-don iakoeoi kon tachta i Israël, podoedoei in singog i Toehang. Bo akoeoi-don i noposindog im baloi silai in tangoi 21 i Toehang, ki Allah i Israël; * bo kom bonoenja sinooloetkoe I Datoe 8 : im pogogoetoenan im bantal, inta pinobonoean kon dandian i Toehang, inta pinomianja takin i mogogoejang-naton, kon toengkoel im pinogatodanëa ko imonia pinoloeai nongkom boeta' i Masir." * 3. Sambajang i Solaimaïi. 22 Noïdoedoei kon toea, jo sinimindog-don ing ki Solaiman kon tajowon i medzbah, nosimbajagan-mai kom pinojogaloeman im bajongan i intau Israël toea, binolingkajangea im 23 palad i limanja na' langit * bo nosingog, kainia: „O Toehang, ki Allah i intau Israël, dia' i Allah i na' Ikow oempaka ko langit o monik, oempaka kon toedoe im boeta' o monag. O Toehang, Ikow doman inta motoedoen kon dandian bo mopodapot in totabimoe ko i olitmoe inta mobiag kon tajowonmoe 24 takin limbatoe ing gina-monia.* Aindon sinoedoenmoe ko i ama'koe, ki Daoed, olitmoe, ing ki inta siningogmoe ko inia. Ki inta dinandi im bibigmoe, nion doman inta pinodapot i li- 25 mamoe, na' noniata-don kon singgai inta naa * Sebab nion, o Toehang, ki Allah i intau Israël, aka mobali', jo podapot-don doman ko i ama'koe, ki Daoed, olitmoe, ing ki inta dmandimoe ko inia, kainimoe: „Jo kodoengkoelan kon tajowonkoe ing ki ompoemoe mojo-mojoloean-mai kon tachta i Israël, oemoeranbi' mononoi; asal ki adi'moe lolaki i mongongontong kon dalan-monia bo toemonggogoetoe' kon tajowonkoe, na' ikow 26 sinoemonggogoetoe' kon tajowonkoe."* O Toehang, ki Allah i intau Israël, aka mobali', jo podapot-don in singog inta siningogmoe ko i ama'koe, ki Daoed, olitmoe.* 27 Mobali'-bi' dega' ing ki Allah i mogoetoen kon toedoe im boeta'? O Toehang, langit, dapotéa, oempaka langit inta ko limonik im bajongan i langit, dia' mokoliboe ko iNimoe; bai mbi' dongka bo mobali' im baloi inta pinosindogkoe naa i mo- 28 koliboe ko iNimoe! * Sebab nion, o Toehang, ki Allahkoe, aka mobali', jo indongog-ai-pa i mintahang bo oïgoem i olitmoe, simba' Ikow i mokidongog kong koeani bo oïgoem do'a inta 29 naaia pinodapot i olitmoe kon tajowonmoe* Aka mobali' jo o potanow i matamoe kom baloi inta naa, singgai bo dolom, kon tampat inta naa inta aindon kinotangoianmoe: „Tangoikoe ing kon toea-ta", — simba' Ikow i mokidongog ko mintahang I Datoe 8 : 30 inta poïgoemon i olitmoe kon tampat inta naa.* Aka mobali', jo indongog-ai-pa i oïgoem do'a i olitmoe bo oïgoem do'a i intaumoe Israël, inta poïgoemon-monia kon tampat inta naa. Totoeoe, Ikow i mokidongog kon soroga, kom pogogoetoenanmoe, bo aka dinongogmoe-don, ampoeng-ai-pa.* 31 Aka dega' panga' ojoeon i intau tobatoe' i noïtala' kon tongo potakinëa, bo pokipongibotan in sia, jo aka mamangoi in sia mongibot kon tajowon i medzbahmoe kom baloi inta 32 naa; * — jo ko oras doman inta toea, aka mobali', jo Ikow i mokidongog kom bonoe in soroga, bo momoetoes kom pillkara-monia, mangalenja: intau inta noïtala' im popotala'moe, bo oaidanëa doman in toeli'anmoe ko oeloenja tontani/, bo intau inta motoelid im popototoeoemoe, bo barakatan in sia podoedoei ing kototoelidëa.* 33 Aka dega' panga' ojoeon i intaumoe Israël in talowon ing kodopëa, sing kodosa-don imosia ko iNimoe, tonga' aka moboei imosia momait kon tala' ko iNimoe, mongakoe kon tangoimoe bo momintahang, bo moïgoem do'a ko iNimoe kom 34 bonoe im baloi inta naa; * - jo ko oras doman inta toea, aka mobali', jo Ikow i mokidongog kom bonoe in soroga, bo ampoeng-ai-pa in dosa i intaumoe Israël, bo diaanmoe imosia moboei kom boeta', inta inogoimoe ko mogogoejang-monia* 35 Aka dega' panga' molingkop i langit, sampe dia'-don mongoejan, sing kodosa-don imosia ko iNimoe, tonga' aka moïgoem do'a imosia kon tampat inta naa, bo mongakoe kon tangoimoe bo momait kon tala'-monia, sim pinokoompa'- 3G moe-don imosia; * — jo ko oras doman inta toea, aka mobali', jo Ikow i mokidongog kom bonoe in soroga, bo ampoeng-ai-pa in dosa i olitmoe bo i intaumoe Israël, bo toendoe'onmoe-don ko imonia in dalan mopia inta totoetoeion-monia; bo popoonag-ai-pa i oejan im boeta'moe, inta inogoimoe ko intaumoe na' pogompoeon. * 37 Aka dega' panga', boeta' inta naa im pomoeka'an i malarat ing kaanon, aka kooemaan i jampoi in sampar (boesi), aka pajoi nodait nopokak, aka dia' kobali'an im bojo', a«a I Datoe 8 : pajoi toengopon im bojod bo bongolo', aka pojogoepiton ing kodop ko lipoe' tobatoe'-mai, aka kooemaan im bodito pinoma- 38 ja' jampoi onoe-ka-don; * — jo aka kon dodax inta na'toea ojoeon i intau ko joeak i intaumoe Israël, inta momintahang bo moïgoem do'a ko iNimoe, aka tobatoe' tobatoe' i mongakoe kon dosanja inta nopomoeka' i roriga-monia toea, bo momo- 39 lingkajang kom palad i limanja; * — jo ko oras doman inta toea, aka mobali', jo Ikow i mokidongog kom bonoe in soroga, pogogoetoenanmoe, bo ampoeng-ai-pa in dosa bo toeli'anmoe in tobatoe'-tobatoe', podoedoei i oaidanéa bo podoedoei ing kinototaaumoe kong ginanja; — sin tonga'-bi' Ikow i motaau 40 kong gina im bajongan i intau * — simba' moondok doman imosia ko iNimoe kom bajongan in singgai koonggot ing kobiagan-monia kom boeta', inta inogoimoe ko mogogoejang-nami.* 41 Aka dega' panga', ojoeon i intau ango-angoi, inta deeman nongko intaumoe Israël, si noïangoi in sia nongkom boeta' 42 mojajoe' simba mosoemba ko iNimoe; * — sing kinodongogan-monia in tangoimoe inta moloben bo limamoe inta moropot bo kokalmoe inta sinonggo' (motoeloeng); — aka mamangoi 43 in sia bo moïgoem do'a kom bonoe im baloi inta naa; * - jo ko oras doman inta toea, aka mobali', jo Ikow i mokidongog kom bonoe in soroga, pogogoetoenanmoe, bo pomiaanmoe podoedoei im bajongan i oïgoem i intau ango-angoi toea ko iNimoe; simba' kotaauan im bajongan im bangoesa kon toedoe im boeta' in tangoimoe bo mosoemba imosia ko iNimoe, na' intaumoe Israël, bo kotaauan-monia ko naanta tangoimoe i aindon kinotangoian kom baloi inta naa inta pinosindogkoe.* 44 Aka dega' panga' loemoeai i intaumoe, maja' moropatoi ing kodop-monia kon dalan inta pinopotaba'anmoe ko imonia, bo momintahang imosia ko i Toehang, simingajow na' lipoe' inta naa inta pinili'moe, bo simingajow na' baloi inta naa inta 45 pinoposindogankoe in tangoimoe; * — jo ko oras doman inta toea, aka mobali', jo Ikow i mokidongog kom bonoe in soroga ko mintahang-monia bo ko oïgoem do'a-monia, bo popototoeoe, aka mobali', im pilikara-monia.* I Datoe 8 : 46 Aka dega' kodosa-don i intaumoe ko iNimoe — totoeoe-bi' dia' mongo tobatoe' i intau inta dia' kodosa — bo toemoroe' ilkow ko imonia bo popotamadmoe imosia kong kodop-monia, sampe loemboe'on imosia kom boeta' tongo doea inta 47 mojajoe' mongo modioeg; * bo aka tano-tanobon-monia in tongginamoe kom boeta' pinoloemboe'an ko imonia, bo momait imosia kon tala'-monia, bo moïgoem do'a ko iNimoe kom boeta' i intau inta noloemboe' ko imonia, kaimonia: „Totoeoe, kodosa-don ing kami, bo nomia-don ing kami ko ;nta moromoe', 48 sinoemolikoed-don ko i Toehang! " * — bo moboei imosia momait kon tala'-monia ko iNimoe takin limbatoe ing ginamonia bo komintan in dimoekoed-monia, bo moïgoem do'a imosia ko iNimoe, bo simingajow na' boeta'-monia inta inogoimoe ko mogogoejang-monia, bo simingajow na' lipoe' inta naa inta pinili'moe bo na' baloi inta naa inta pinoposindogan- 49 koe in tangoimoe; * — jo ko oras doman inta toea, aka mobali', jo Ikow i mokidongog kom bonoe in soroga, pogogoetoenanmoe, ko mintahang-monia bo ko oïgoem do'a-monia, bo 50 popototoeoe im pilikara-monia.* Ampoeng-ai-pa in dosa i intaumoe ko iNimoe, bo bajongan in tala-monia inta pinomia ko iNimoe; bo ogoi-pa, aka mobali', imosia mokodoengkoel kon totabi nongko intau inta nonomboga' ko imonia, sampe 51 motabi imosia ko imonia.* Si mosia naa i intaumoe bo pogoiupoeonmoe imosia, inta inatodmoe pinoloeai nongko Masir, nongko joeak im pololomboetan ko oeatoi.* 52 Aka mobali', jo nanion im pototanow i matamoe ko oïgoem do'a i olitmoe bo ko oïgoem do'a i intaumoe Israël, simba' Ikow i mokidongog ko imonia, kotongonoe-ka imosia 53 mokoeani ko iNimoe.* Si aindon sinontani'moe imosia ko iNimoe nongkom bajongan im bangoesa i intau kon toedoe im boeta', na' aindon siningogmoe inta pinodapot in dila' i olitmoe, i Moesa, kon toengkoel i inatodmoe i mogogoejang-nami pinoloeai ko Masir, o Toehang." * 4. Barakat bo tanggina i Solaiman. 54 Kojogot mosambajang ing ki Solaiman kon toea-ta, jo dinoemoeloed in sia bo nomolingkajang kom palad i limanja. I Datoe 8 : Naonda i nopaloet-don ing ki Solaiman ko oïgoem do'anja toea ko i Toehang, jo sinimindog-don in sia kon tajowon i medzbah 55 i Toehang, * bo kosindo-sindog binarakatanëa im pinojogaloe- 56 man i intau Israël toea takin singog moropot, kainia: * ,,Bajongan in dodajow ko i Toehang, inta nopoloenganga ing gina i intaunja Israël, podoedoei im bajongan i inta siningogëa; kom bajongan in singogëa mopia inta pinodapotëa in dila' i olitëa, i Moesa, oempaka tongo tontaga' dia' inta dia' sinoedoenéa.* 57 Aka mobali', jo ki Toehang, ki Allah-naton, ing kotaki-takin-naton, na' doman onda in sinotakinëa ko mogogoejang-naton kolipod. Aka mobaü', jo dika bio-bio'onéa makow ing kita bo 58 dika-bi' doman tala'anëa ing kita, * tonga' boejowonëa ing gina-naton ko iNia, simba' toemoetoei ing kita kom bajongan in dalanëa bo tano-tanobon-naton in titanja, oea'nja bo ato- 59 rangëa, inta pinongojowëa ko mogogoejang-naton.* Aka mobali', jo bajongan in singogkoe inta pinodapotkoe ko i Toehang kom bonoe in sambajangkoe naa, i oemoeran-pa kon tajowon ï Toehang, ki Allah-naton, dolom bo singgai; simba' ogoinja ko i olitëa bo ko intaunja Israël ing ki inta mopia ko imonia, 60 potomboeloi in singgai; * simba' kotaauan im bajongan im bangoesa kon toedoe im boeta', ko naanta ki Toehang, Sia-don 61 ing ki Allah, bo dia' i Allah tongo doea.* Aka mobali', jo ho~ romaton-monimoe ing ki Toehang, ki Allah-naton, takin limbatoe ing gina-monimoe, simba' toetoeion-monimoe i oea'nja bo tano-tanobon-monimoe in titanja, na' tongkai ing kon singgai inta naa.* 5. Korban i Solaiman. 62 Kon toea, jo ki ompoe datoe bo bajongan i intau Israël 63 i nongorban ko i Toehang.* Korban soekoer, inta pinongorban i Solaiman ko i Toehang: sapi dojowa no raban bo dojowa no riboe no batoe', bembe' bo domba tongo maliong bo dojowa no raban no batoe'. Na'toea im pinononompake' inta doengkoel i Solaiman bo bajongan i intau Israël kom baloi i Toe- 64 hang.* — Kon singgai inta toea sinontani'-don i ompoe datoe im potojoeakan in dolaag, kon tajowon im baloi i Toehang; sing kon toea-ta im pinongorbananëa kong korban pajongon bo kong korban topong bo ko longo' nongkong korban soekoer; I Datoe 8 : si medzbah bitoe' inta kon tajowon i Toehang, dia' toegat pinogoekatan kong korban pajongon bo kong korban topong 65 bo ko longo' nongkong korban soekoer.* — Na'toea im pinomomia i Solaiman kom pomokaanan kon toengkoel in toea taki-takin im bajongan i intau Israël kon tajowon i Toehang, pinojosipoenan moloben, inta noïangoi kinabit kom pongindalanan na' Hamat (posigadan im boeta' i Israël kon dampig-monik) bo nodapot kon tapa' i Masir (posigadan im boeta' i Israël kon dampig-monag). Bajongan-monia nongaan nonginoem bo nopia-piaan kong gina kon tajowon i Toehang, ki Allah-naton, kom baloi inta pinosindog i Solaiman, pitoe no 66 singgai ing koonggotéa * Kon singgai inta nogioealoe pinopoboei-don i Solaiman i intau moanto' toea (ko lipoe'-monia). Jo intau moanto' toea, nomarakat ko i ompoe datoe bo noboei-don ko lipoe'-monia takin pia ing gina bo loenganga in dodob sim bajongan i oaidan mopia, inta pinomia i Toehang ko i olitëa, ki Daoed, bo ko intaunja Israël.* Tonggina i Toehang ko i Solaiman. • 9 :1 Naonda im pinokolapat-don i Solaiman im baloi i Toehang bo komaligëa bo bajongan i inta pinomianja, podoedoei ing 2 koïbogêa, * jo nokipogontong bidon ing ki Toehang ko i Solaiman, na' doman pinokokipogontongëa kolipod ko inia 3 kong Gibeon* Kai n singog i Toehang ko inia: „Aindon dinongogkoe in sambajangmoe bo oïgoem do'amoe, inta pinodapotmoe ko iNako'. Totoeoe, aindon pinomiakoe podoedoei im bajongan in singog i oïgoem do'amoe, mangalenja: baloi inta pinosindogmoe, in sinontani'koe-don, simba' popooekatkoe in tangoikoe kon toea-ta, oemoeran-bi' mononoi; jo matakoe 4 bo ginakoe doman ing kon toea-ta potomboeloi in singgai * Jo ikow nion, aka maja' iikow kon tajowonkoe, na' aindon pinomia i ama'moe, i Daoed, mangalenja: mohoromat ko iNako' takin limbatoe ing ginamoe bo doemoedoei takin toelid ing gina kom bajongan i inta pinotitakoe ko mimoe, bo tano-tano- B bonmoe i oea'koe bo atorangkoe; * - aka nanion, jo pokononoionkoe ing kododatoemoe ko intau Israël, oemoeran-bi' mononoi, na' aindon pinogoemankoe ko i ama'moe, ki Daoed, kainako': Kodoengkoelan ing ki ompoemoe mojo-mojoloean- I Datoe 9 : 6 -mai kon taclita i Israël, oemoeran-bi' mononoi.* Tonga' aka panga', imoïkow motoloeadi' in toemolikoed ko iNako', bo dia' doemoedoei kon titakoe bo oea'koe inta pinotitakoe ko inimoe. 7 bo mohoromat bo koemoedoeng ko allah tongo doea, * aka na'toea, jo jopoe'onkoe i intau Israël kom boeta' inta inogoikoe ko imonia, bo baloi inta naa, inta sinontani'koe silai in tangoikoe, im pogoeraatonkoe. Kon dodai in toea, jo Israël i mobali'-don ponange-nangen-mai bo sosingkoeleon im bajongan im 8 bangoesa; * bo baloi inta naa i roroemboenon-makow, sampe ki ine inta moïtalib, jo moïtongau bo moningkola', kainia: ,,Nongonoe-bi' dega' si na'-bi' naa im pinomomia i Toehang 9 kom boeta' naa bo kom baloi naa? " * Jo bai n toebagan i intau, kaimonia: „Sebab aindon sinoemolikoed imosia ko i Toehang, ki Allah-monia, inta nogatod ko mogogoejang-monia iloemoeai nongkom boeta' i Masir, bo dinoemoedoei-don ko allah tongo doea, inta pinosoembaan bo pinohoromatan-monia; nion maloenangka im pinopoangoi-don i Toehang ko imonia im bajongan im bodito inta naa." * Komalig bo baloi tongo doea. 7 : la Komaligëa tontani' im pinosindog i Solaiman kon dalom 2a i mopoeloe' bo toloe no taöng.* Pinomianja doman im baloi inta sinangoian: baloi ing kajoeon i Libanon, langgo'nja i mogatoet no tombikoe, bo oladëa i lima no poeloe' no tombikoe, 6a bo lantoedëa in toloe no poeloe' no tombikoe.* Pinomianja doman im baloi inta sinangoian: baloi i oïgi, langgo'nja i lima no poeloe' no tombikoe, bo oladëa in toloe no poeloe' no tom- 7 bikoe.* Noïdoedoei, pinomianja doman im baloi pomomoetoesan kom pilikara, inta kinoekoepan in dopi' sondana, kinabit 8b kon talog bo nodapot kong gakaponëa.* Bo pinosindogëa doman im baloi ko i adi' i Firon, inta pinoboeloi i Solaiman.* Kakajaan i Solaiman. 9 :10 Naonda im binaja'an-makow in dojowa no poeloe' no taöng, jo nodait-don nopaloet i Solaiman pinosindog im baloi dojowa 11 toea, mangalenja: baloi i Toehang bo komalig in datoe.* Jo ki Hiram, datoe in Tiroes, i nogopod ko i Solaiman, pinokidianja 31 I Datoe 9 : ko inia ing kajoe sondana bo kajoe sira' bo boelawan, podoedoei ing koïbogëa. Sebab nion, inogoian i ompoe datoe ki Solaiman ing ki Hiram i lipoe' kon distrikt ing Galilea, dojowa no poeloe' no lipoe'an* 26 Kon toea jo pinokimia-don i Solaiman ing kapal, dega' tongonoe-mai, ko lipoe' i Eseon-Geber, inta kon dioeg i Elat 27 kom bibig in dagat Kolzom, kom boeta' i Edom.* Jo pinopotaba'an i Hiram i intaunja, inta mopandoi loemoleag, toemakoi 28 kong kapal toea taki-takin i olit minta i Solaiman.* Kon toea, jo iloemeag-don imosia ko Ofir bo ginama'-monia im boelawan nongkon toea-ta, opat no gatoet bo dojowa no poeloe' no talenta ing kobajongëa (1 talenta = ƒ 81000.), inta inatod-monia ko i ompoe datoe ki Solaiman.* 10 : 11 Kapal i Hiram toea, inta nodia kom boelawan nongko Ofir, nodia doman nongko Ofir kong kajoe mojondi' bobai, 12 totoeoe moanto', bo paramata (batoe intang).* Kajoe mojondi' bobai toea, pinomia i ompoe datoe oandolan kom baloi i Toebang bo kong komaligëa, bo pinomianja doman rambabo (biola) bo gamboes, popake'on i intau molololibag. Kajoe mojondi' bobai inta na'toea ing kobajongëa, dia'-pa lalat dinodia pinomaja' inoontong kom boeta' (i Israël) magi' in singgai inta naa.* 14 Boelawan inta pinotoeot ko i Solaiman potomboeloi in taöng, onom no gatoet bo onom no poeloe' bo onom no talenta ing kobogatëa (Ojoeon in talenta == 49.11 k. gr., ojoeon do- 15 man in talenta = 60 k. gr.),* kolikoed im boelawan bo salaka inta nodoengkoelëa nongko intau mododagang bo nongkon datoe im boeta' i Arab bo nongkom panggoeloe minta im boeta'.* 16 Pinokimia doman i Solaiman ing kaleau molimboeng, dojowa no gatoet no batoe', nongkom boelawan inta sinontal; tobatoe'-tobatoe' i onom no gatoet no sikel im boelawanëa 17 (1 sikel = 16.37 gram).* Noïdoedoei, pinokimianja ing kaleau, toloe no gatoet no batoe', nongkom boelawan inta sinontal; tobatoe'-tobatoe' in toloe no mine ( 1 mine = 818.5 gram) im boelawanëa. Bajongan ing kaleau toea sinagoe' i ompoe datoe kom baloi ing kajoeon i Libanon.* 18 Noïdoedoei kon toea, jo pinokimia doman i ompoe datoe i lolitoe'an in datoe (tachta) inta moloben, nongkon toelan ga- I Datoe 10 :19 ding, inta kinoekoepanëa im boelawan soesi * Lolitoe'an toea sinontoekadan i onom no tontaga'; kon dampig i likoedêa im pinomiaan ko lamba' sinooeloe in sapi kolakian; kom posi losi i lolitoe'an toea, ojoeon i oolabatan bo kon dampig i oolabatan 20 toea sinimindog in singa dojowa; * kon tontaga' in toekadëa, sinimindog in singa mopoeloe' bo dojowa no batoe', togogonom kom posi-posi botak. Dia'-pa lalat pinomia ing ki inta na'toea kong karadjaan tobatoe'-mai.* 21 Bajongan im pongonginoeman i ompoe datoe, i Solaiman, komintan nongkom boelawan bo bajongan doman im pononomokanea i nongkom boelawan, bo bajongan im pongonginoeman bo pongongaanan kom baloi ing kajoeon i Libanon, komintan nongkom boelawan soesi; dia' kinodoengkoelan kom pakakat nongkon salaka, sing kon toengkoel i Solaiman dia' 22 pandoengon i intau in salaka.* Sing ko i ompoe datoe ojoeon ing kapal moloben kon dagat inta loemoleag ma ja' in Tarsis (kom boeta' i intau in Spanjol), taki-takin ing kapal i Hiram; potomboeloi in toloe no taöng, komintan toemapoe kon totoeboean ing kapal toea, inta dinatogan im boelawan, salaka, gading, kajoe mojondi', bolai bo lagapan merak. * 23 Na'toea ing kololoben i Solaiman, noïlioe-don kong koloben im bajongan in datoe tongo doea kon doenia naa, noïlioe- 24 -don ing kakajaanea bo kopopandoinja. * Jo bajongan in datoe kon doenia naa ing komintan nokipodoengkoel ko inia bo nokidongog kong kopopandoinja, inta pinopotorop i Toehang kom 25 bonoe ing ginanja. * Jo datoe minta toea, tobatoe'-tobatoe' i nodia ko oliigea, pakakat salaka bo boelawan, pakeang mongopia, pakakat ing kabalo, madjamoe', kabalo bo kaldai, potomboeloi in taöng. * 26 Jo sinipoen doman i Solaiman ing kareta i ropatoi bo intau toemotakoi kong kabalo; sia i motogi kong kareta i ropatoi tongo riboe bo opat no gatoet no batoe', bo tongo raban bo dojowa no riboe i intau inta toemotakoi kong kabalo, inta pinopooetoenëa ko lipoe' ing kareta (pogogoetoenan in soroedado inta mololoekad kong kareta i ropatoi toea), bo ko i ompoe datoe ko Jeroesalem. * 28 Kabalo ko i Solaiman pinokigama' nongko Masir; ginama' i mododagang i ompoe datoe, inta notaloei kong kabalo toea 29 takin im bolinja. * Kareta i ropatoi inta dinia nongko Masir, I Datoe 10 : bolinja onom no gatoet no sikel pera in toemongo-batoe', bo boli ing kabalo tobatoe' mogatoet bo lima no poeloe' no sikel pera (1 sikel — ƒ 1.50). Na'toea doman im pinomomia-monia kom bajongan in datoe i intau i Het bo kon datoe i intau i Aram, mangalenja: tonga'-bi' intau mododagang i Solaiman inta nopotaloei ing kabalo bo kareta i ropatoi ko imonia. * 27 Pinokoanto'-don totok i ompoe datoe in salaka ko Jeroesalem, sampe kobajongëa i na' koanto' im batoe; bo pinokigama'nja ing kajoe sondana, sampe koanto' ing kajoe toea i na' kobajong ing kajoe kolimbonoeg. * Datoe bobai in Seba (kom boeta' i Arab). 10 : 1 Kon toea, naonda ing kinodongogan-don in datoe bobai im boeta' in Seba i chabar ko i Solaiman, jo namangoi-don in 2 sia nonoengkoel ko inia in tangki'. * Jo namangoi-don in sia i Jeroesalem takin in tantara inta moloben totok, bo takin i onta dega' tongonoe-mai inta dinatogan i madjamoe' (im boeboek) bo boelawan, totoeoe moanto', bo paramata (batoe intang). Naonda i nojodoengkoel-don i Solaiman, jo siningogëa- 3 -don ko inia im bajongan i inta lolibo'onëa ko ima. * Jo minangalean-don i Solaiman ko inia im bajongan in tangki'nja; oempaka tobatoe' dia' i noïkadop ko i ompoe datoe, inta dia' mi- 4 nangaleanéa ko inia. * - Naonda i inontong-don in datoe bobai in Seba im bajongan ing kopopandoi i Solaiman bo komaligea 5 inta pinosindogëa, * bo kokaanonëa ko medjanja, kinololitoe' im bobatonja bo tosindog i olitëa bo pakeang-monia, mongongantang ko oïnoemonéa, bo pongongorbanëa aka mongorban in sia kom baloi i Toehang; (naonda i inontongea in toea ko- 6 mintan), dongka noïtonggo'-makow in sia, * kai n singogéa ko i ompoe datoe: „Naanta, totoeoe doman i chabar inta dinongogkoe kom boeta'koe kom bajongan ing kamoeliaanmoe bo 7 kong kopopandoimoe. * Jo dia' nopirsaja iakoeoi ko chabar inta pinotaau toea, sampe namangoi-don iakoeoi tontani' bo matakoe-don tontani' i nokoontong komintan. Totoeoe, tombotakëa doman in dia'-pa pinotaau ko inako'; sing kopopandoi bo kakajaanmoe i noïlioe-don kom bajongan i inta dinongog- 8 koe.* Pia ing kamang im bajongan i boeloimoe! pia ing kamang im bajongan im bobatomoe, inta tosimindog kon tajo- I Datoe 10 : 9 wonmoe bo mokidongog kong kopopandoimoe! * Bajongan in dcdajow ko i Toehang, ki Allahmoe, inta motabi ko inimoe, sampe pinopolitoe'nja iikow kon tachta i Israël. Sebab motabi ing ki Toehang ko intau Israël bo pokononoionëa imosia, nion maloenangka in dinoeï'nja iikow binali' datoe-monia, simba' pomiaanmoe ing ki inta totoeoe bo motoelid." * 10 Kon toea, jo inogoinja-don ko i ompoe datoe im boelawan, mogatoet bo dojowa no poeloe' no talenta (1 talenta — ƒ 81.000.-), madjamoe' totoeoe moanto' bo paramata; madjamoe' inta inogoi in datoe bobai in Seba ko i ompoe datoe ki Solaiman, dia'-pa lalat inoontong i na'toea ing kobajongëa. * 13 Jo ki ompoe datoe ki Solaiman, inogoinja kon datoe bobai in Seba im bajongan i inta pinoïgoemëa, kolikoedëa ing ki inta aindon inogoinja ko inia podoedoei ing kakajaanéa. Noïdoedoei kon toea, jo nogoeman-don in datoe bobai in Seba bo noboei-don kom boeta'nja takin i olitëa. * Dosa i Solaiman. 11 : 1 Ki ompoe datoe ki Solaiman toea binobai, sampe noboe- loi in sia kom bobai moanto' nongkom bangoesa tongo doea; kolikoedëa ing ki adi' i Firon, jo noboeloi in sia kom bobai i Moab, i Amon, i Aram, i Edom, in Sidon, i Het bo i Amori, * 2 mangalenja: nongkom bajongan im bangoesa inta poton ko intau Israël i mojogaloem, sing kai ng kojow i Toehang ko intau Israël: „Dika imoïkow mojogaloem takin i intau inta toea, bo dika doman imosia mojogaloem takin monimoe (Deuter. 7:3); simba' dika imosia momoeoi ko imonimoe mosoemba kon doeata-monia." Jo bobai inta na'toea im pinoboeloi i Solai- 3 man. * Ki boeloi i Solaiman, pitoe no gatoet im boea' bo pahangëa in tolce no gatoet. Jo tai boeloinja toea i nopotabat 4 ing gina i Solaiman. * Kong kinogogoejanganëa pinopotabat i nai boeloinja minta ing gina i Solaiman, bo nosoemba in sia kon doeata-monia, sampe dia'-don in sia nosoemba ko i Toehang, ki Allahnja, takin limbatoe ing ginanja, na' gina i ama'- 5 nja i Daoed.* Si nosoemba bidon in sia ko i Astarte, doeata bobai i intau in Sidon, bo ko ï Milkom(—Moloch) inta pososoem- 6 baan i intau i Amon.* Na'toea im pinomomia i Solaiman kong ki inta moraat kom p&jojindoi i Toehang, bo dia'-don nosoen- I Datoe 11 : 7 doed in sia ko i Toehang, na' ki ama'nja ki Daoed. * Pinokimia i Solaiman im pososoembaan ko i Kamos, doeata i intau i Moab, kon toedoe im boeloed inta kon dampig-moeik i Jeroesalem, bo ko i Moloch, doeata i intau i Amon, bo ko i Astarte, doeata 8 bobai i intau in Sidon. * Jo na'toea im pinomomianja silai im bajongan i boeloinja nongkom bangoesa tongo doea, bo nonoetoeng bo nongorban in sia kon doeata-monia. * 9 Kon toea, jo dinoemokot-don in toroe' i Toehang ko i Solaiman, sin sinoemolikoed-don in sia ko i Toehang, ki Allah 10 i Israël, inta nokipogontong kolipod ko inia kodoea, * bo inta nolarang ko inia, kainia: ,,Dika mosoemba ko allah tongo doea!" Tonga' dia' dinoedoeian i Solaiman ing ki inta pinotita 11 i Toehang ko inia. * Sebab nion, kai n singog i Toehang ko i Solaiman: „Sedang nanion-bi' ing gogoetoe'moe, bo dia' dinoedoeianmoe in dandiankoe bo oea'koe inta pinongojowkoe ko inimoe, - jo inggama'ankoe ing karadjaan ko inimoe bo ogoi- 12 koe ko i olitmoe, dia' mobali' bo dia'. * Tonga', dongka kinotanobankoe ko i ama'moe, jo ki inta nion dia'-pa pomiaankoe a pa kobiaganmoe, sim bai n dongka ko i adi'moe bo dongka 13 inggama'ankoe nongko limanja ing karadjaan. * Tonga' dia'-bi' inggama'ankoe ing karadjaan kotompo-tompod; sin tongo boeï'an i ogoikoe ko i adi'moe, si olitkoe ki Daoed bo Jeroesalem inta pinili'koe." * Kodop i Solaiman. 14 Kon toengkoel in toea, jo pinopoojoeon i Toehang ing kodop ko i Solaiman, mangalenja: ki Hadad, intau i Edom, ki 25b ompoe in datoe; * nojongo'-don in sia ko intau Israël bo nobali'-don datoe ko intau i Edom. * 23 Pinopoojoeon doman i Toehang ing kodop tongo doea ko i Solaiman, mangalenja: ki Rezon, ki adi' i Eljada, inta nolagoei nongko i toeangëa ki Hadadezer, datoe in Soba (II Sem. 24 8:3).* Kon toengkoel ing ki Daoed i nomatoi kon tantara i Hadadezer, sinipoen i Rezon i intau tongo ramponan bo nobali'-don in sia panggoeloe-monia. (Naonda i minatoi-don ing ki Daoed), jo ginama'nja i lipoe' in Damsjik, nobali'-don datoe 25a in sia bo nogoetoen kon toea-ta. * Sia toea ing kodop i Israël, onda ing koonggot ing kinobiagan i Solaiman. * I Datoe 11 : 26 Jo ki Jerobeam, ki adi' i Nebat. — intau i Efraim nongko lipoe' in Sereda, ki ina'nja im bobai nobaloe inta sinangoian ki Seroea, — bobato i Solaiman, sia doman i iloemawang ko 28 ï ompoe datoe. * Ki Jerobeam toea, sia-don i lolaki inta moropot bo morogi. Naonda i inontong-mai i Solaiman ing ki Jerobeam intau mokorog ko oaidanëa, jo dinoeï'nja ing ki Jerobeam binali' tonggoeloe kom bajongan i intau ing kop nongkom boeï' i Joesoef. * 29 Komintan-don nobali', kon toengkoel in toea, iloemoeai ing ki Jerobeam nongko Jeroesalem. Kon toea, nojodoempapak-mai i nabi i Ahia, intau in Silo, in sia kon dalan bo ilosikëa in sia. Ki Ahia toea nogipakeang in djoembah mobagoe. Naonda 30 in taja doea toea ing kon dogami, taja-taja doea minta, * jo kinantangan i Ahia in djoembah mobagoe inta pinake'nja, bo 31 binisi'nja mopoeloe' bo dojowa no bisi', * kai n singogëa ko i Jerobeam: „Gama'moe-don i mopoeloe' no bisi' naa; sing kai n singog i Toehang, ki Allah i Israël, nanaa: Inggama'ankoe ing karadjaan ko lima i Solaiman bo ogoikoe ko inimoe i mo- 32 poeloe' no boeï'an. * Tonga' tongo boeï'an ing ko inia, sing ki olitkoe, ki Daoed, bo Jeroesalem, lipoe' inta pinili'koe nong- 33 kom bajongan im boeï' i Israël. * Aindon sinoemolikoed in sia ko iNako' bo nosoemba ko i Astarte, doeata bobai i intau in Sidon, bo ko i Kamos, doeata i intau i Moab, bo ko i Milkom, doeata i intau i Amon, bo dia' in sia sinoemoetoei kon dalankoe bo dia'pinomianja ing ki inta motoelid kon tajowonkoe, na' ki ama'nja, ki Daoed. (Nion maloenangka i mobali' nani- 34 on.) * Tonga' dia' inggama'ankoe ing karadjaan ko inia tontani', sin dinoeï'koe in sia binali' datoe onda ing koonggot ing kobiaganëa, sing ki olitkoe, ki Daoed, inta pinili'koe, inta di- 35 noemoedoei kom bajongan in titakoe bo oea'koe. * Tonga' bai ng ko lima i adi'nja bo dongka inggama'ankoe ing karadjaan 36 bo ogoikoe ko inimoe i mopoeloe' no boeï'an, * bo tongo boeï'an dongka i ogoikoe ko i adi'nja; simba' oemoeran ojoeon in totoga'an tobatoe' ko i olitkoe, ki Daoed, kon tajowonkoe ko Jeroesalem, lipoe' inta pinili'koe pogoekatan kon tangoikoe kon 37 toea-ta. * Ikow inta gama'ankoe, simba' momarenta podoedoei ing koïbog ing ginamoe kotompo-tompod, si ikow doman im 38 bali'on datoe ko intau Israël. * Jo aka panga'. mokidongog iikow kom bajongan in titakoe, motoetoei kon dalankoe bo I Datoe 11 : momia ko inta motoelid kon tajowonkoe, bo tano-tanobonmoe i oea'koe bo atorangkoe, na7 pinomia i olitkoe, ki Daoed, - jo Akoeoi ing kotaki-takinmoe bo pokononoionkoe ing kododatoemoe, na' aindon pinomiakoe ko i Daoed. Ogoikoe i Israël ko 39 inimoe, * simba' pokoompa'on ing ki ompoe i Daoed sin dosa (i Solaiman), tonga' deeman-bi' oemoeran na'toea." * 40 Noïdoedoei kon toea, jo notana'-don ing ki Solaiman kong kopopatoi i Jerobeam, tonga' nolagoei-don ing ki Jerobeam bo minaja' i Masir, nokipodoengkoel ko i Sisak, datoe i Masir, bo nogoetoen ko Masir sampe nogopang-don ing ki Solaiman. * Kinopopatoi i Solaiman. 41 Jo agat-pa i ooeman i Solaiman bo bajongan i inta pinomianja, bo kopopandoinja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman i Solaiman. * 42 Koonggot im pinomarentaan i Solaiman ko Jeroesalem kom 43 bajongan i intau Israël, opat no poeloe' no taöng. * Noïdoedoei kon toea, jo nogopang-don ing ki Solaiman, noïdondon-don ko mogogoejangëa bo ilobong-don ko lipoe' i Daoed, ki ama'nja. Jo ki Rehabeam, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja. * Karadjaan i nosilai dojowa. 12 : 2 Naonda ing kinodongogan-don i Jerobeam, ki adi' i Nebat, (kong ki Solaiman i aindon nogopang) (jo noboei-don in sia ko lipoe'nja, kon Sereda, kom boeloe-boeloedan i Efraim) sing kon toengkoel in toea nogoetoen-pa in sia ko Masir kom pinolagoeianëa ko i ompoe datoe, ki Solaiman, bo sinoemonggolitoe' in sia kon toea-ta (bo nobali'-don intau kaja). * 1 Noboeat-don ing ki Rehabeam bo minaja' in Sichem; si intau Israël komintan aindon nojosipoen, namangoi in Sichem, 3b simba' modoeï' ko inia mobali' datoe. * Kon toea-ta nosingog 4 imosia ko i Rehabeam, kaimonia: * „Ki ama'moe ï nopooekat ko inami in dodiaan mobogat (5 : 13-18). Aka mobali , jo na- aia im pokogaanonmoe-pa i oaidan mobogat inta sinoentoet i ama'moe ko inami, bo dodiaan inta pinopooekatea ko inami. I Datoe 12 : 5 Aka nanion, jo mokiompoe ing kami ko inimoe." * - Kai n toebagéa ko imonia: „Poboei-pa moena (imoïkow), bo kon singgai mogintoloe moboei imoïkow mokipodoengkoel ko inako'." Jo minaja'-don imosia. * 6 Kon toea, jo pinojosingog-don i ompoe datoe i Rehabeam im pilikara toea takin ing goehangéa minta, inta totoemajow kolipod ko i ama'nja, ki Solaiman, kon toengkoel i a pa mobiag in sia, kai n singogéa: „Onoe in singogon-monimoe ? Na- 7 onda im pototoebag ko intau moanto' toea?"* Kai n singog-monia ko inia: „Aka naaia poontongmoe in totabi ko intau inta toea, bo doemoedoei ko oïgoem-monia, bo motoebag takin bahasa moloeko', jo oemoeran-bi' mokiompoe imosia ko i toe- 8 ang." * — Tonga' dof nokidongog ing ki Rehabeam kon singog ing goehangéa minta toea, bo nokipojosingog in sia in tajow- 9 -mobiag inta tongo-pobiagéa, inta totoemajow ko inia, * kai n singogëa ko imonia: „Onoe in singogon-monimoe? Naonda im pototoebagkoe ko intau inta nosingog ko inako' nanaa: Popo- 10 gaan-pa in dodiaan inta pinokidia i ama'moe ko inami?" * Kai n toebag in tongo-pobiagëa toea ko inia: „Intau inta nosingog ko inimoe, kaimonia: Ki ama'moe i nopooekat ko inami in dodiaan mobogat, jo pokogaanonmoe-pa in dodiaan-nami, - intau inta toea nanaa im pototoebagmoe ko imonia, kamakow: Ton- 11 doïsikkoe i molobe-loben ko ogotan i ama'koe.* Aka panga', pinopodatog i ama'koe ko imonimoe in datog inta mobogat, jo bai akoeoi-pa doman i modoegang kon dodiaan-monimoe. Aka panga', irorigaan i ama'koe imoïkow takin in sosambok, jo bai akoeoi i mopororiga ko imonimoe im bambau'." * 12 Kon singgai nogintoloe, jo namangoi-don im bajongan i intau toea nokipodoengkoel ko i Rehabeam, sing kai n singogëa: 13 Tooema' bo moboei-mai imoïkow ko inako'. * Kon toea, jo notoebag-don ing ki ompoe datoe ko intau minta toea takin in singog motojondo'; iloemboe'nja in singog inta pinodapot ing 14 goehangéa minta toea ko inia, * bo nosingog ko intau moanto' toea podoedoei in singog in tajow-mobiag toea, kainia: „Aka panga', pinopodatog-don i ama'koe ko imonimoe in datog inta mobogat, jo bai akoeoi-pa doman i modoegang kon dodiaan-monimoe. Aka panga' irorigaan i ama'koe imoïkow takin in sosambok, jo bai akoeoi i mopororiga ko imonimoe im bam- 15 bau'." * — Naltoea, dia' nokidongog ing ki ompoe datoe ko I Datoe 12 : intau moanto' toea; sin toea in sinantoe'-don i Toehang, simba' toedoenonéa in singog inta siningogëa, pinodapot in dila' i Ahia, intau in Silo, ko i Jerobeam, ki adi' i Nebat. * 16 Naonda i inontong-don i intau Israël toea komintan, kon doï' ing ki ompoe datoe nokidongog ko imonia, jo nosingog imosia ko inia, kaimonia: „Onoe-bi' dega' im pandoengon-nami ko i Daoed? Naanta, dia' im pandoengon-nami ko i adi' i Isaï toea! E, intau Israël, poboei-don ko laig-monimoe! Naaia, e (ompoe i) Daoed, pomarenta tonga'-bi' kom boeï'moe tontani'!" Na'toea im pinoboboei i intau Israël ko laig-monia. * 18 Kon toea, pinopotaba'an-pa i ompoe datoe i Rehabeam ko i Adoniram, panggoeloe im bajongan ing kop (ba' momoeoi ko imonia), tonga' sinoeda' i intau Israël moanto' toea im batoe ing ki Adoniram sampe minatoi in sia. Jo noliodot-mai iloemamemet-don ing ki ompoe datoe, ki Rehabeam, in sinoemakoi kong karetanja, polat nolagoei minaja' i Jeroesalem. * 19 Na'toea im pinononolikoed i intau Israël ko i ompoe i Daoed toea, magi' in singgai inta naa. * 20 Kon toea, naonda ing kinodongogan-don i Israël komintan, kong ki Jerobeam i aindon noboei nongko Masir, jo pinokiöini'-don-monia in sia kom pinojosipoenan-monia, bo dinoeï'-don-monia in sia binali' datoe ko intau Israël. Oempaka tobatoe' bo dia' inta dinoemoedoei ko i ompoe i Daoed toea, kolikoedëa im boeï' i Joeda. * 21 Naonda i nodapot-don ing ki Rehabeam ko Jeroesalem, jo sinipoenéa-don im bajongan i intau i Joeda bo intau im boeï' i Benjamin, tongo maliong bo oealoe no raban i intau inta mongoropot, maja' moropatoi i intau Israël, simba' poboei-monia 22 ing karadjaan ko i Rehabeam, ki adi' i Solaiman. * Tonga' no- 23 ïangoi in singog i Allah ko i Semaja, olit i Allah, kainia: * „Pogoeman-monag ko i Rehabeam, ki adi' i Solaiman, datoe i Joeda bo ko intau i Benjamin bo kom bajongan i intau tongo doea, 24 kamakow: * Nanaa in singog i Toehang: Dika imoïkow maja' moropatoi i oetat-monimoe intau Israël; pianja moboei imoïkow, tobatoe'-tobatoe' kom baloinja, sim pilikara inta nion in sinantoe'koe-don" - Jo inindongogan-don-monia in singog i Toehang toea, bo noboei-don imosia podoedoei in singog i Toehang. * I Datoe KARADJAAN I ISRAËL. 1. Ki Jerobeam I. 12 : 25 Ki Jerobeam toea, sinombentenganëa i lipoe' in Sichem kon toedoe im boeloe-boeloedan i Efraim, bo sinoemonggolitoe' ko lipoe' toea. Noïdoedoei kon toea, jo iloemoeai-don in sia nongko lipoe' toea bo sinombentenganëa i lipoe' im Penoeël. * 26 Kom pororai i Jerobeam: „Karadjaan inta naa i moïboei 27 dega' ko i ompoe i Daoed. * Aka panga', intau naa i mamonik mongorban kom baloi i Toehang ko Jeroesalem, mologit-makow gina i intau naa i moboei moboejow ko i toeang-monia, ko i Rehabeam, datoe i Joeda, bo momatoi ko inako' bo mokiompoe 28 ko i Rehabeam, datoe i Joeda." * Sebab nion, pinokimianja ing ki adi' in sapi kolakian dojowa nongkom boelawan, bo nosingog in sia ko intau, kainia: „Totoeoe mokororiga ko imonimoe i maja' mamonik i Jeroesalem. Sebab nion, indoi-ai-ka, e intau Israël, naaia-don i allah inta nogatod ko imonimoe iloemoeai 29 nongko Masir!" * Jo toelada sapi boelawan toea, tobatoe' i inoekatëa ko lipoe' im Betel, bo tobatoe' i inoekatëa ko lipoe' 30 in Dan. * - Jo oaidan inta toea i nokodosa ko intau Israël; si minaja' imosia in Dan nosoemba kon toelada tobatoe', bo minaja' im Betel nosoemba kon toelada tongo doea. * 31 Pinomia doman i Jerobeam im pososoembaan kon toedoe in tomboeloedëa bo dinoeï'nja i imang nongkom bajongan im boeï' i Israël, mangalenja: intau inta deeman intau i Lewi. * 32 Jo sinantoe'-don i Jerobeam i ramean tobatoe' kom boelan inta nogioealoe, kon singgai inta nogimpoeloe' bo lima, na' tongkai i ramean inta ko Joeda, bo nongorban in sia ko medzbah. Nanaa im pinomomianja kom Betel: pinongorbanëa ing korban kong ki adi' in sapi boelawan, inta pinomianja toea, bo pinopooetoenëa kom Betel i imang inta dinoeï'nja, inta mongongor- 33a ban kon tomboeloedëa, * bo nongorban ko medzbah inta pinomianja kom Betel kon singgai inta nogimpoeloe' bo lima, kom boelan inta nogioealoe, ko ramean inta sinantoe'nja podoedoei ing koïbogëa tontani'. * Ki Jerobeam in sinimpoeg i nabi tobatoe'. 33b Kon toengkoel im pinomiaan i Jerobeam ko ramean ko I Datoe intau Israël, kom pinoponikanëa ko medzbah ba' biagonêa in 13 : 1 toeloe' ing korban, * jo noliodot-mai noïangoi-don kom Betel i olit i Allah tobatoe' nongko Joeda, podoedoei ing kojow i Toehang, — kojogot ing ki Jerobeam simindog kon tajowon i medz- 2 bah simba' pajongonëa ing korban. * Polat-don nokoeani i olit i Allah toea ko medzbah, podoedoei ing kojow i Toehang, kainia: „E medzbah, e medzbah! Nanaa in singog i Toehang: Kon singgai toemi boeï' i Daoed im pomoeka'an i adi' lolaki tobatoe', inta tangoian ki Josia; jo sia toea i morata' kom bajongan i imang kon toedoemoe, inta motoeba' kong korban kon toedoemoe, bo pajongonëa in toelan i intau kon toedoemoe." * — 3 Kon singgai inta toea pinomianja in tanda mokoherang, kainia: „Nanaa in tanda inta pinogoeman i Toehang: Totoeoe-bi', medzbah inta nion i mobotak bo loboed ing korban inta kor toedoenja i moïtaboed-monag." * 4 Naonda in dinongog-mai i ompoe datoe in singog i olit i Allah inta pinodapotëa ko medzbah kom Betel toea, jo sinonggo' i Jerobeam i limanja kon toedoe i medzbah toea, kainia: „Domok in sia!" Tonga' noliodot-mai, baja-baja^-don sinoemorondo' ing kokalëa inta pinopotonggo'nja ko nabi toea, sam- 5 pe dia'-don notaaunja inokoe'. * Jo medzbah toea i nobotak-don bo loboed ing korban i noïtaboed-monag, na' pinogoeman- 6 -don i olit i Allah toea, podoedoei ing kojow i Toehang. * Kon toea, jo noïgoem-don ing ki ompoe datoe ko i olit i Allah toea, kainia: „Kaasi', aka mobali', jo boeoianmoe-pa ing ki Toehang, ki Allahmoe, bo poïgoem-ai-pa do'a iakoeoi, simba' kokalkoe naa i motaau-pa pongoeli'on (okoe'on)." Naonda i nomoeoi-don i olit i Allah toea ko i Toehang, jo nookoe'-don ing kokal i om- 7 poe datoe bo nobali' na' kojongan. * Noïdoedoei, kai n singog i ompoe datoe ko olit i Allah toea: „Koligai, mongandoep-pa kom baloikoe, pongaan-pa, simba' ogoiankoe in totabi iikow."* 8 Tonga' kai n toebag i olit i Allah toea ko i ompoe datoe: ,,Oempaka-bi' ogoianmoe iakoeoi in tombotak ing kajoeonanmoe, tonga' dia' doman iakoeoi maja' takinmoe mongandoep; bo dia' doman iakoeoi mokaan ko roti bo monginoem kon toebig 9 ko lipoe' inta naa.* Si nanaa ing kojow i Toehang ko inako': Dika iikow mokaan ko roti pinomaja' monginoem kon toebig kon toea-ta, bo dika doman iikow moboei mongindalan inta 10 aindon binaja'anmoe." * Noïdoedoei, minaja'-don in sia nongin- I Datoe 13 : dalan ibanëa, dia' notoetoei kon dalan inta aindon binaja'anëa namangoi im Betel. * 33 Kon toea, nopaloet-makow kong ki inta kinotangoian toea, jo dia' doman nomait ing ki Jerobeam kon dosanja inta na'toea, sin dinoeganganëa bidon i imang, inta mongorban kon tomboeloedëa, nongkom bajongan im boeï' i intau: ki ine-don i inta moïbog, sia toea in doeï'onëa bali'on imang kon tomboeloedëa.* 34 Jo dosa i Jerobeam bo i adi'nja inta na'toea, i nobali' anib im boeï'nja jopoe'on bo pogoeraaton kon toedoe im boeta'. * Ki nabi i Allah toea ihoekoem. 11 Kom Betel toea, nogoetoen doman i nabi tobatoe' inta aindon nogogoejang. Naonda i noïangoi-don ing ki adi'nja lolaki, jo pinogoeman-monia ko inia im bajongan i inta pinomia i olit i Ailah toea kon singgai inta toea kom Betel, bo bajongan in 12 singog inta pinodapotëa ko i ompoe datoe. * Kosingo-singog-pa ïmosia, nolibo' ing ki ama'-monia ko imonia, kainia: „Nongindalan inta onda in sia?" Jo sinoendoe'-don i adi'nja in dalan 13 inta binaja'an i olit i Allah, inta noïangoi nongko Joeda. * Polat kai n singogëa ko i adi'nja: „Popoaip-pa i aip kong kaldaikoe." Naonda im pinopoaip-don-monia i aip kong kaldai toea, 14 jo sinoemakoi-don in sia bo minaja'. * Nogalow in sia ko olit i Allah toea, kinobatoekanëa in sia a limitoe'-pa-makow kon sioengon ing kajoe bolangat, bo nolibo' ko inia, kainia: „Ikow dega' ing ki olit i Allah inta noïangoi nongko Joeda?" Kai n 15 toebagëa: „Akoeoi in sia." * Noïdoedoei, kai n singog ing goehangëa toea ko inia: „Koligai-pa takinkoe, pongandoep-pa kom 16 baloi bo mokaan-pa ko roti tongo bonsig-mai." * Tonga' kai n toebagëa: „Dia' motaau iakoeoi moboei takinmoe bo mongandoep ko inimoe; bo dia' doman mobali' iakoeoi mokaan ko roti pinomaja' monginoem kon toebig ko inimoe ko lipoe' inta naa.* 17 Si aindon kinojowan i Toehang iakoeoi, kainia: Dika iikow rnokaan ko roti pinomaja' monginoem kon toebig kon toea-ta, bo dika doman iikow moboei motoetoei kon dalan inta aindon 18 binaja'anmoe namangoi toea." * Tonga' kai n singog ing goehangëa toea ko inia: „Akoeoi doman i nabi, na' doman ikow, jo aindon nosingog i malaikat tobatoe' ko inako', podoedoei ing kojow i Toehang, kainia: Boei, dia in sia takinmoe kom I Datoe 13 : bonoe im baloimoe, simba' kaanonëa i roti bo inoemonëa in 19 toebig." * - Kon toea, jo noboei-don i olit i Allah toea takinëa bo nokaan ko roti bo nonginoem kon toebig kom bonoe im baloinja. * 20 Kolitoe-litoe'-pa ko medja in taja doea, noliodot-mai noïangoi in singog i Toehang ko nabi inta nodia noboei ko i olit 21 i Allah toea, * bo nosingog in sia ko i olit i Allah inta noïangoi nongko Joeda toea, kainia: „Naa in singog i Toehang: Sedang iloemawang iikow kon singog i Toehang bo dia' dinoedoeianmoe in tita, inta pinongojow i Toehang, ki Allahmoe, ko ini- 22 moe, * — si noboei-bi' iikow bo nokaan ko roti bo nonginoem kon toebig ko lipoe', inta pinotonëa ko inimoe mokaan ko roti bo monginoem kon toebig, — sebab nion, awakmoe in dia' lobongon kon tambak i mogogoejangmoe." * 23 Naonda in sia i nopaloet-don nokaan ko roti bo nonginoem kon toebig, jo pinopoaipëa-don i aip kong kaldainja bo noboei- 24 -don ing ki olit i Allah toea. * Kobaja-baja' toea in sia, aman nojodoempapak-mai in singa in sia, polat pinatoinja i olit i Allah toea; awakëa i noïonat kon dalan, bo kaldai toea in simindog-makow kon dioegëa, bo singa toea in simindog doman ma- 25 kow kon dioeg i awakëa toea. * Naonda i intau inta minaja' noïtalib kon toea-ta, jo inontong-monia i awak toea o poonat-mai kon dalan, bo singa tobatoe' in simindog-makow kon dioeg i awak toea, polat-don-monia inangoi pinotaau ing ki inta toea kom bonoe i lipoe', inta pinotonggolitoe'an i nabi 26 goehangëa toea. * Naonda in dinongog-don i nabi, inta noboei nodia ko inia kon dalanëa, jo kainia: ,,Sia-don toea ï olit i AI- 28 lah inta iloemawang kon singog i Toehang!" * Kon toea, jo minaja'-don in sia bo nodoengkoelëa-don i awak toea noïonat kon dalan, bo kaldai bo singa toea in simindog-pa doman makow kon dioeg i awak toea; jo singa toea, dia'bi' kinaanëa 29 i awak toea bo dia' doman kinompolëa ing kaldai toea. * Kon toea, jo binoeat-don i nabi toea i awak i oüt i Allah toea, pinopotakoinja-don kong kaldainja, bo dinianja noboei ko lipoe', 30 simba' lobongon. * Jo ilobongëa-don in sia kon tambakëa tontani'. Bo nodete-detei imosia, kaimonia: „Kaasi', ing ki oetat- 31 koe!" * Naonda i ilobongëa-don in sia, jo nongojow i nabi toea ko i adi'nja lolaki, kainia: „Aka matoi-don iakoeoi, jo lobongon-monimoe iakoeoi kom bonoe i ilobongan inta pinolobongan ï Datoe 18 : ko olit i Allah toea; batadon iakoeoi kon dioeg in toelanëa; 32 simba' toelankoe in tagoe'on taki-takin in toelanëa. * Sing ki inta pinokoeaninja, podoedoei ing kojow i Toehang, ko medzbah kom Betel bo kom bajongan im pososoembaan kon tomboeloed i lipoe' minta kon (distrikt in) Samaria, komintan toedoenon, dia' mobali' bo dia'." * Sindojo' i nabi i Ahia ko i Jerobeam. 14 : 1 Kon toengkoel in toea, notakit ing ki Abia, ki adi' i Jero- 2 beam. * Sebab nion, kai n singog i Jerobeam ko i boeloinja: „Pianja, ponooloet-don iikow bo moboeat bo monimbaloei kom batanganmoe, simba' dia' kotaauan i intau, ko ikow ing ki boeloi i Jerobeam, bo baja' ko lipoe' in Silo. Sing kon toea-ta nogoetoen ing ki nabi i Ahia, inta nonomaja' kolipod, ko akoe- 3 oi i mobali' datoe ko intau naa. * Gama' i roti mopoeloe' no boetoel, bo koekis bo biloek tongo botol, bo maja' mokipodoengkoel ko inia; jo sia-don i mopotaau ko inimoe, ko inta 4 moïoema ko adi' inta naa." * - Jo pinomia-don i boeloi i Jerobeam na'toea; nonooloet-don in sia, minaja' in Silo bo nongandoep-don kom baloi i Ahia. Ki Ahia toea dia'-don mokoontong, si nojabon-don i ma- 5 tanja sing gogoejangëa-don. * Tonga' aindon pinotaau i Toehang ko i Ahia, kainia: „Tongopi'-mai naa, moïangoi ing ki boeloi i Jerobeam ko inimoe, mokipitoea ko inimoe ko i adi'nja lolaki, si motakit in sia. Pogoeman ko inia ing ki inta potaaukoe ko inimoe." Sebab nion, naonda in sinoemoeot-don in sia 6 sinoemoïntau ibanëa, * bo kinodongogan-don i Ahia ing golopak in siolëa ko ngara i lolingkop, jo noliodot-mai nosingog ing ki Ahia, kainia: „Koligai-don, toeot, e boeloi i Jerobeam! Nongonoe si nonimbaloei-bi' iikow kom batanganmoe? Akoeoi naa im pinokipodapotan i chabar mobogat (inta mokotaliko- 7 kog) ko inimoe. * Baja'-don iikow bo pogoeman-monag ko i Jerobeam, kamakow: Nanaa in singog i Toehang, ki Allah i Israël: Aindon dinoeï'koe iikow ko joeak i intau moanto', bina- 8 li' iikow datoe i intaukoe Israël, * ininggama'ankoe ing karadjaan ko i ompoe i Daoed bo inogoi ko inimoe; tonga' dia' iikow na' olitkoe, ki Daoed, inta dinoemoedoei kon titakoe bo moïndongog ko iNako' takin limbatoe ing ginanja, sim pino- I Datoe 14 : 9 mianja im bajongan i inta motoelid kon tajowonkoe. * - Tonga' kororaat i inta pinomiamoe, nion noïlioe-don kong kororaat inta pinomia im bajongan in datoe inta noïoena ko inimoe; sim pinomiamoe ko inimoe i allah tongo doea bo toelada, inta pogogingot ko iNako', bo iloemboe'moe iAkoeoi ko likoedmoe. * 10 Nion maloenangka im popoangoikoe im bodito kom boeï' i Jerobeam, jopoe'onkoe i intau lolaki, adi'-itoi, ko joeak i intaa Israël; boeï' i Jerobeam in tontakonkoe na' pononontak kong 11 ginaboei, sampe dia'-don mongo tobatoe' i agatëa. * Aka ki ine inta nongkom boeï' i Jerobeam inta matoi ko lipoe', jo kaanon i oengkoe' in sia; ki inta matoi kon dcgami, kaanon i lagapan inta kon toloengaja' in sia. Si nanion in singog i Toe- 12 hang. * Jo ikow nion, baja'-don poboei-don kom baloimoe. Aka siolmoe i moïtoeot-don ko lipoe', jo matoi-don i adi' inta toea. * 13 Jo bajongan i intau Israël i monanob bo molobong ko inia; nongko i adi' i Jerobeam, tonga'-bi' sia i lobongon ko ilobongan, sing kom boeï' i Jerobeam tonga'-bi' sia ing kinodoengkoelan kong ki inta mopia ko i Toehang, ki Allah i Israël. * 14 Ki Toehang i modoeï' kon datoe tobatoe' ko intau Israël, inta 15 mojopoe' kom boeï' i Jerobeam. * Jo ki Toehang i molotoep ko intau Israël, sampe molimbok magi'-makow imosia na' oeto' kon toebig, bo raboetonëa i intau Israël nongkom boeta' inta inogoinja ko mogogoejang-monia; bo popotaboedea imosia, sampe moïbaja' i lolan-makow in toebig (i Eufrat), sim pinomia-monia i asjera (pangkoi ing kajoe inta pososoembaan), 16 pogogingot ko i Toehang. * Na'toea, bio-bio'onëa-makow i intau Israël sebab dosa i Jerobeam, inta pinomianja tontani' bo inta pinokimianja ko intau Israël." * 17 Kon toea, jo noboeat-don ing ki boeloi i Jerobeam, bo minaja'-don bo nodapot-don kon Tirsa (pinogoetoenan i Jerobeam) ; naonda i noïritak-don in sia kom pigit im baloinja, jo 18 minatoi-don i adi' inta toea. * Jo bajongan i intau Israël i nolobong ko inia bo nonanob ko inia, podoedoei in singog i Toehang inta siningogéa, pinodapot in dila' i olitëa, i nabi i Ahia. * 19 Jo agat-pa i ooeinan i Jerobeam, naonda im pinororopatoinja bo pinomomarentania, aindon kinotangoian kong kitab i 20 ooeman in datoe i Israël. * Koonggot im pinomarentaan i Jerobeam toea, dojowa no poeloe' bo dojowa no taöng. Noïdoe- I Datoe 14 : doei kon toea, jo nogopang-don in sia, noïdondon-aon ko mogogoejangëa. Jo ki Nadab, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja. * 2. Ki Nadab. - 15 : 25 Ki Nadab, ki adi' i Jerobeam, i nobali' datoe ko intau Israël kon taöng inta nogindoea kong kinodatoean i Asa ko intau i Joeda, bo nodatoe in sia ko intau Israël dojowa no taöng 26 ing koonggotéa.* Jo pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang; sin sinoemoetoei in sia kon dalan i ama'nja bo dinoemoedoei kon dosa inta pinokimia i ama'nja ko intau Israël.* 27 Ki Baësa, ki adi' ï Ahia, nongkom boeï' < Isachar, nopakat takin i intau tongo doea nolawang ko i Nadab, bo pinatoinja in sia kong Gibeton, lipoe' i intau im Filistin, kon toengkoel ing ki Nadab taki-takin im bajongan in soroedado i Israël no- 28b liboe kong Gibeton toea.* Ki Baësa-don i nobali' datoe sinoe- 29 monggolioe ko inia. * Naonda i nobali'-don datoe, jo pinatoinja im bajongan im boeï' i Jerobeam; dia' in sinala'anëa kom boeï' i Jerobeam ing ki inta mogina, oempaka tobatoe' bo dia', ijopoe'nja komintan, podoedoei in singog inta pinogoeman i Toehang, pinodapot in dila i olitëa, i Ahia, intau in Silo; * 30 sebab dosa inta pinomia i Jerobeam tontani' bo inta pinokimianja ko intau Israël, pinogogingotëa ko i Toehang, ki Allah i intau Israël. * 31 Jo agat-pa i ooeman i Nadab, bo bajongan i inta pinomianja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Israël.* 3. Ki Baësa. 33b Ki Baësa, ki adi' i Ahia, i nobali' datoe ko intau Israël kon Tirsa, bo nodatoe in sia dojowa no poeloe' bo opat no taöng 34 ing koonggotéa. * Jo pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang; sin sinoemoetoei in sia kon dalan i Jerobeam bo dinoemoedoei kon dosa inta pinokimia i Jerobeam ko intau Israël. * 16 :5 Jo agat-pa i ooeman i Baësa bo bajongan i inta pinomia- 32 I Datoe 16 : nja bo bajongan i oaidanëa morogi toea, aindon kinotangoian 6 kong kitab i ooeman in datoe i Israël. * Kon toea, jo nogopang-don ing ki Baësa, noïdondon-don ko mogogoejangëa bo ilobong-don kon Tirsa. Jo ki Ela, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja. * 4. Ki Ela. 8b Ki Ela, ki adi' i Baësa, i nobali' datoe ko intau Israël kon Tirsa, bo nodatoe in sia dojowa no taöng ing koonggotëa. * 9 Kon toengkoel in toea nopakat-don ing ki Zimri, panggoeloe kon tombotak im bajongan ing kareta i ropatoi, takin i intau tongo doea nolawang ko i Ela. Komintan-don nobali', kojogot ing ki Ela mongaan bo nololangoe-don kom bonoe im baloi 10 i Arsa, sadaha kon Tirsa, * jo sinoemoeot-don ing ki Zimri bo pinatoinja ing ki Ela, bo sia-don i nobali' datoe sinoemonggc- 11 lioe ko i Ela.* Naonda i nobali'-don datoe in sia, jo ijopoe'nja im bajongan ing ginaloem i Baësa, dia' in sinala'anea i lolaki, oempaka tobatoe'. * 14 Jo agat-pa i ooeman i Ela, bo bajongan i inta pinomianja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Israël. * 5. Ki Zimri. 15b Ki Zimri i nobali' datoe, bo nodatoe in sia kon Tirsa pitoe no singgai ing koonggotëa, kojogot in tantara moliboe kong 16 Gibeton, lipoe' i intau im Filistin. * Tonga' naonda ing kinodongogan-don in soroedado in tantara, ko naanta nojopakat-don ing ki Zimri, dapotëa, aindon pinatoinja ing ki ompoe datoe, jo kon singgai doman inta toea dinoeï' in tantara toea ing ki 17 panggoeloe-monia, ki Omri, binali' datoe ko intau Israël. * Kon toea, jo noboeat-don ing ki Omri takin im bajongan in soroe- 18 dadonja nongkong Gibeton, bo notoeot kon Tirsa. * Naonda 1 inontong i Zimri, kon sinalow-don i lipoe', jo sinoemoeot-don in sia kom bonoe ing komalig bo sinoeroebea ing komalig toea 19a bo minatoi in sia kom bonoenja, * sebab dosanja inta pinomianja. * 20 Jo agat-pa i ooeman i Zimri, bo naonda im pinopopakatea, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Israël. * Datoe 6. K i O m r i . 16 : 21 Noïdoedoei kon toea, nojodoea-don i intau Israël, mangalenja: tongo botak in dinoemoedoei-don ko i Tibni, ki adi' i Ginat, doeï'on-monia datoe in sia, bo tongo botak in dinoemoe- 22 doei-don ko i Omri. * Tonga' intau i Omri i nonalow ko intau i Tibni, ki adi' i Ginat, — ki Tibni bo ki oetatëa, ki Joram, minatoi-don kon tongo singgai — bo ki Omri-don i nobali' datoe. * 23b Ki Omri i nobali' datoe ko intau Israël, bo nodatoe in sia mopoeloe' bo dojowa no taöng ing koonggotëa. Onom no taöng, 24 nogoetoen in sia kon Tirsa. * Noïdoedoei kon toea, sinaloeinja im boeloed in Samaria nongko i Semer in salaka dojowa no talenta (1 talenta pera — ƒ 4500.-), bo toedoe im boeloed toea im pinotonggolipoe'anëa, inta sinangoianëa Samaria, podoedoei in tangoi i Semer, inta ki togi kom boeloed toea. * 25 Jo ki Omri doman i nomia kong ki inta moraat kon tajowon i Toehang, dapotëa, kororaatêa i noïlioe-don kong koro- 26 raat in datoe inta noïoena ko inia; * sin sinoemoetoei in sia kom bajongan in dalan i Jerobeam, ki adi' i Nebat, bo dinoemoedoei kon dosa inta pinokimia i Jerobeam ko intau Israël, pinogogingot ko i Toehang, ki Allah i Israël, in toelada pososoembaan-monia. * 27 Jo agat-pa i ooeman i Omri bo bajongan i inta pinomianja bo bajongan i oaidanëa morogi toea inta pinomianja, aindon 28 kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe ï Israël. * Kon toea, jo nogopang-don ing ki Omri, noïdondon-don ko mogogoejangëa bo ilobong-don kon Samaria. Jo ki Achab, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja. * 7. K i Achab. 29b Ki Achab, ki adi' i Omri, i nobali' datoe ko intau Israël, bo nodatoe in sia ko intau Israël dojowa no poeloe' bo dojowa no taöng ing koonggotëa, bo nogoetoen in sia kon Samaria.* 30 Jo ki Achab, ki adi' i Omri, sia doman i nomia kong ki inta moraat kon tajowon i Toehang, dapotëa, kororaatêa i noï- 31 lioe-don kong kororaat in datoe inta noïoena ko inia. * Dinoedoeianëa in dosa i Jerobeam, bo dinoeganganëa doman, si noboeloi in sia ko i Izebel, ki adi' i Etbaal, datoe in Sidon, bo I Datoe 16 : 32 kinoemoedoeng bo nosoemba in sia ko i Baal; * pinosindogëa im pososoembaan ko i Baal kon Samaria bo pinomianja i medz- 33 bah kom bonoe im pososoembaan toea. * Pinomia doman i Achab i asjera (kajoe inta pososoembaan) bo oaidan ibanëa, inta pinogogingotëa ko i Toehang, ki Allah i Israël, noïlioe kom bajongan in datoe inta noïoena ko ima. * Ki nabi i Elia kon Sarfat. 17 : 1 Komintan-don nobali', jo ki Elia, intau nongkon Tisbe kom boeta' ing Gilead, nosingog ko i Achab, kainia: „Totoeoe, akoeoi i mopongibot ing kobobiag i Toehang, ki Allah i Israël, inta pinokiompoeankoe, jo dia' i oejan pinomaja' oloe' ing kon taöng inta mojo-mojoloean-mai nion tajow-mai, kolikoedëa bo singogonkoe-don." * 2 Nopaloet in toea, jo noïangoi-don in singog i Toehang ko 3 i Elia, kainia: * „Poboeat-don iikow ko nion, baja' na' pomataan bo mogadop ko lopa' in tapa' ing Krit, inta kon dampig- 4 -moeik i Jarden. * Totoeoe, bai monginoem iikow kon tapa' toea, bo aindon pinotaba'koe ing kawag momiag ko inimoe 5 kon toea-ta." * Kon toea, jo minaja'-don in sia bo pinomianja-don na' kai n singog i Toehang toea. Minaja'-don in sia in tapa' ing Krit bo nogoetoen kon toea-ta kon dampig-moeik 6 ï Jarden. * Jo kon dolo-dolom-monik, dinia-don ing kawag ko inia i roti bo ko mololaboeng im ponoja', bo ininoemëa in toebig nongkon tapa' toea. * 7 Naonda im binaja'&n-makow dega*. in tongonoe-mai no boelan, jo nogiot-don in tapa' toea, sin dia'-don namonag i oe- 8 jan kom boeta' inta toea. * Kon toea, jo noïangoi-don in singog 9 i Toehang ko inia, kainia: * ,,Poboeat-don iikow, maja' in Sarfat, inta kon dioeg in Sidon, bo mogoetoen kon toea-ta. Ko lipoe' inta toea ojoeon im bobai nobaloe tobatoe', inta pokibia- 10 gankoe ko inimoe." * Kon toea, jo noboeat-don ing ki Elia bo minaja'-don in Sarfat. Naonda i nodapot-don in sia kom popod i lipoe', totoeoe, kon toea-ta ojoeon im bobai nobaloe tobatoe' kojogot mopoejoet kong kajoe. Jo nokoeoek ing ki Elia ko inia, kainia: ,,Aka mobali', jo pogama'-ai-pa iakoeoi kon toebig to- 11 ngopi' kom botol inta naa, simba' inoemonkoe." * Kojogot im bobai toea maja' monangkob, nokoeoek bidon ing ki Elia ko I Datoe 17 : inia, kainia: „Aka mobali', jo pogama'-ai-pa doman iakoeoi ko 12 roti tongo bonsig, simba' kaanonkoe."* Tonga' kai n toebag im bobai toea: „Mopongibot iakoeoi ing kobobiag i Toehang, ki Allahmoe, dia'-don i roti ko inako', oempaka tongo boetoel bo dia', bo agat-pa in topong kom bonoe im pipa dia' bidon onoe, kolikoed dongka in tongo totamad-pa, bo lana dongka tongopi' ing kom bonoe im botol. Jo naaia poejoetonkoe-pa ing kajoe naa bo maja'-don iakoeoi monooloet ko agatéa-pa toea ko inako' bo ko i adi'koe lolaki; aka kinaan-don-naminda inta toea, jo dongka mogolat kon djandji (sin dia'-don ing kaa- 13 non)."* Kai n singog i Elia ko inia: „Dika moondok! Baja'-don bo pomia-don na' kai n singogmoe nion; tonga' pomiaan-pa moena iakoeoi ko roti moïntok tobatoe' bo dia-mai ko inako' ko naa; mopaloet in toea bo dongka tooloetonmoe ko 14 inimoe bo ko i adi'moe. * Si nanaa in singog i Toehang, ki Allah i Israël: Jo topong inta kom bonoe im pipa toea, in dia' mododait, bo lana inta kom bonoe im botol toea, in dia' doman mododait, oemaan ing kon singgai inta popoonagan bidon i 15 Toehang i oejan kom boeta'." * Kon toea, jo minaja'-don im bobai toea, bo pinomianja-don na' kai n singog i Elia. Jo nongaan-don in taja toloe toea, ki Elia bo bobai toea bo ki adi' 16 nja, dega' tongonoe-mai no boelan. * Totoeoe, topong inta kom bonoe im pipa toea in dia' mododait, bo lana inta kom bonoe im botol toea in dia' doman mododait, podoedoei in singog i Toehang, inta pinodapot in dila' i Elia. * 17 Noïdoedoei kon toea, jo ki adi' im bobai inta ki togi baloi toea, i noïtolaboe' notakit; jo takitëa toea i mobogat totok, 18 oemaan i nodait-don ing ginanja. * Kon toea, kai n singog im bobai toea ko i Elia: ,,Onoe-bi' dega' in tala'koe ko inimoe, e olit i Allah? Nongandoep iikow ko inako' simba' popotanobmoe in dosakoe (ko i Allah) bo popopatoimoe ing ki adi'koe!"* 19 Tonga' kai n singog i Elia ko inia: „Ogoi-pa ing ki adi'moe ko inako'." Jo ginama'-don i Elia ing ki adi'nja kotompoetompoenoekëa, bo dinianja noponik kom bonoe in toeot ko limonik, kom pinogoetoenanëa tontaniA, bo pinopooelidiéa kon 20 toedoe in tosioeganëa, * bo nokoeani ko i Toehang, kainia: „O Toehang, o Allahkoe, nongonoe sim pinopooemamoe-bi' im bodito kom bobai nobaloe, inta pinongandoepankoe im baloinja 21 naa, sampe pinatoimoe ing ki adi'nja?" * Jo pinopotongkobéa I Datoe 17 : i awakëa kotoloe kon toedoe i adi' toea, koïgoe-igoem do'a ko i Toehang, kainia: „O Toehang, o Allahkoe, aka mobali', jo 22 ogoi-pa in dimoekoed i adi' inta naa moboei ko inia!" * Jo dinongog i Toehang i mintahang i Elia, bo noboei-mai in dimoekoed i adi' inta toea ko inia, bo noboei-don nobiag in sia. * 23 Kon toea, jo binoeat-don i Elia i adi' inta toea nongkon toeotëa ko limonik bo dinianja-don noponag kom bonoe im baloi, bo inogoinja-don ko i ina'nja, kainia: ,.Indoi-ai-ka ing ki adi'moe 24 naa, ai nobiag!" * Jo kai n singog im bobai toea ko i Elia: „Bai naaia bo dongka kinotaauankoe, ko ikow i olit i Allah, bo singog i Toehang inta kom bibigmoe, nion in singog inta totoeoe." * Ki Elia kon toedoe im boeloed ing Karmel. 18 : 1 Noïdoedoei kon toea, kon taöng inta nogintoloe, noïangoi- -don in singog i Toehang ko i Elia, kainia: „Baja'-don iikow bo pokipogontong-don ko i Achab; simba' popoonagkoe-don 2 i oejan kom boeta'." * Kon toea, jo minaja'-don ing ki Elia nokipogontong ko i Achab. Jo kon toengkoel in toea, malarat ing kaanon mobogat 3 totok ing kon Samaria. * Sebab nion, pinokiöini' i Achab ing ki Obadja, sadahanja. — Ki Obadja toea mosoemba totok ko 4 i Toehang. * Sing kon toengkoel ing ki Izebel nojopoe' ko nabi i Toehang, jo ginama' i Obadja i nabi mogatoet bo binoeninja imosia kom bonoe i angob, lima-lima no poeloe' im pinojogaloemëa kom bonoe i angob tobatoe', bo biniagëa imosia i roti 5 bo toebig. * — Kai n singog i Achab ko i Obadja: „Koligai, mamagi'-pa mamakow ing kitada kom boeta', maja'-pa kom bajongan im boekaka' bo kom bajongan in tapa'; dega' modoengkoel-pa-bi/ natonda im bonok pomiag kong kabalo bo 6 kaldai, simba' dia' kojopoe'an im bobiagon-naton." * Jo sincinsilai-don-monia im boeta' inta baja-baja'an-makow naja doea, mangalenja: ki Achab i nongindalan tobatoe', sia-sia minta, bo ki Obadja i nongindalan tongo doea, sia-sia minta. * 7 Kobaja-baja' ing ki Obadja, aman, nojodoempapak-mai i Elia in sia. Naonda ing kinotaauan-don i Obadja ing ki Elia, jo nosoemba-don in sia, kainia: ,,Dega' ki toeang-bi' ki Elia, 8 iikow?" * Kai n toebag i Elia ko inia: „Akoeoi naa in sia. Ba- I Datoe 18 : ja'-don bo pogoeman-monag ko i toeangmoe, kamakow: Toea9 -ta ing ki Elia." * Tonga' kai n singog i Obadja: „Onoe dega' in tala'koe, sampe popotamadmoe-bi' i olitmoe naa ko i Achab, 10 simba' patoionëa iakoeoi ? * Akoeoi mopongibot ing kobobiag i Toehang, ki Allahmoe, dia' im bangoesa tobatoe' pinomaja' karadjaan, inta dia' pinopotaba'an i toeangkoe pinokitajakan ko inimoe; bo aka kaimonia: Dia' in sia ing ko naa! — pinokipongibotanëa ing karadjaan toea pinomaja' intaunja toea, kon 11 dia' nodoengkoel-monia iikow.* Jo naaia kai n singogmoe: Baja'-don bo pogoeman-monag ko i toeangmoe, kamakow: 12 Toea-ta ing ki Elia. * Dega' mobali' i nanaa: kojogot iakoeoi monala'-mai ko inimoe, dia' koginta-gintaau-makow pampingon i roh i Toehang iikow, jo dia' kotaauankoe mongo ko onda. Jo naonda im pinotaaukoe-don ko i Achab, bo dia' modoengkoelëa iikow, jo patoionëa iakoeoi, dia' mobali' bo dia'. Ki olitmoe naa i mohoromat ko ï Toehang nongko moïntokan-mai. * 13 Dia'-pa dega' pinotaau ko i toeang ing ki inta pinomiakoe kon toengkoel ing ki Izebel i nojopoe' ko nabi i Toehang? Jo binoenikoe i nabi i Toehang mogatoet kom bonoe i angob, lima-lima no poeloe' im pinojodondon ko angob tobatoe', bo biniagkoe 14 imosia i roti bo toebig. * Jo naaia kai n singogmoe: Baja'-don bo pogoeman-monag ko i toeangmoe, kamakow: Toea-ta ing 15 ki Elia. Jo patoionëa iakoeoi, dia' mobali' bo dia'."* — Kon toea, kai n toebag i Elia: „Akoeoi mopongibot ing kobobiag i Toehang im bajongan in tantara ko langit, inta pinokiompoeankoe, kon singgai doman inta naa mokipogontong iakoeoi ko i Achab, dia' mobali' bo dia'." * 16 Kon toea, jo minaja'-don ing ki Obadja nokipodoengkoel ko i Achab, bo pinodapotëa-don i chabar toea ko inia. Noï- 17 doedoei, notomoe-don ing ki Achab ko i Elia. * Naonda i nokoontong-mai ing ki Achab ko i Elia, jo kai n singog i Achab ko inia: „Nion-don iikow, e intau inta nopokoliau kong gina i intau 18 Israël?"* Kai n toebag i Elia: „Deeman-bi' akoeoi inta nopokoliau kong gina i intau Israël, si ikow bo boeï' i ama'moe, sin sinoemolikoed ïmoïkow ko i Toehang, ki Allahmoe, bo no- 19 soemba ko i Baal. * - Jo naaia doman, popotaba'-ai i intau pokisipoenan kom bajongan i intau Israël ko inako' kom boeloed ing Karmel, taki-takin im bolian i Baal, opat no gatoet bo lima I Datoe 18 : no poeloe' ing kobajongéa, inta mongongaan kong kaanon ko medja i Izebel." * 20 Kon toea, jo pinopotaba'an-don i Achab i intau kon sinangkoeb im boeta' i Israël, bo pinokisipoenéa doman im bajongan im bolian (i Baal) toea kon. toedoe im boeloed ing Karmel. * 21 Nopaloet-makow toea, jo inoemoena-don ing ki Elia bo dinimioeg ko intau moanto' toea, kai n singogéa: „Tongonoe-pa dega' i onggot im baja'an-monimoe doemengke-dengke' (nojotanga i raian-monimoe) ? Aka ki Toehang ing ki Allah, jo doedoei-ai in Sia; tonga' aka dega' ki Baal ing ki Allah, jo doedoei ko inia!" Jo oempaka tongo tontaga', dia' sinoebag 22 i intau moanto' toea in singogea. * - Kon toea, kai n singog i Elia ko intau moanto' toea: „Jo dongka-bi' akoeoi i nabi i Toehang inta kinotala'an (kom bajongan i nabi i Toehang), akoeakoeoi minta, tonga' bolian i Baal i opat no gatoet bo lima 23 no poeloe' ing kobajongéa. * Jo naaia, ogoi-mai ko inami in sapi bata' kolakian dojowa; pianja pili'on-monia in sapi tobatoe silai-monia, tampa-tampalon bo oekaton kon toedoe ing kajoe, tonga dika biagan in toeloe'. Jo akoeoi doman i monooloet kon sapi tobatoe' bo oekaton kon toedoe ing kajoe, tonga' 24 dia' doman biagan in toeloe'. * Mopaloet-makow in toea, moïkow i mokoeani kon doeata-monimoe, bo akoeoi ï mokoeani ko i Toehang; jo ki Allah inta motoebag, mangalenja: inta mopoonag in toeloe', jo sia-don ing ki Allah." - Kon toea, notoebag im bajongan i intau toea, kaimonia: ,,Mopia in singogmoe nion." * 25 Kon toea, kai n singog i Elia kom bajongan im bolian i Baal toea: „Pili'-don in sapi tobatoe', tooloeton-pa moena, si moïkow nion i moanto'; bo mokoeani kon doeata-monimoe, 26 tonga' dika biagan in toeloe'." * Jo ginama'-don-monia in sapi tobatoe', sinooloet-monia bo nokoeani-don imosia ko i Baal, kinabit-pa kon dolo-dolom-monik oemaan i nooetoe in singgai, kaimonia: „O Baal, toebag-ai-pa, aka mobali', ing kami, toebag-ai-pa ing kami!" Tonga' oempaka ojoet in singog dia', toebag doman dia'! Kon toea, jo notoemba-toemba'on-don imosia 27 ko liboe i medzbah inta pinomia-monia toea. * Naonda i nooetoe-don in singgai, jo siningkoele i Elia imosia, kainia: „Pianja, pokoeani-pa takin singog moropot! sin doeata in sia. Dega' kojogot-pa in sia morai, dega' sinoemontani' in sia, mongo I Datoe 18 : dega' kom binaja'anëa in sia, mongo dega' nosioeg in sia bo 28 goeloengon-pa moena in sia." * Jo nokoea-koeanian imosia takin singog moropot, bo inoea-oea'-monia i awak-monia in tosilad bo baladow, podoedoei i oea'-monia, sampe ilanagan in 29 doegoe' imosia. * Naonda i mojolomboi-don im poniligan in singgai, jo nokoea-koeakan-pa imosia oemaan i oras pongongorbanan ing korban ko mololaboeng (kong kaabah). Tonga' oempaka ojoet in singog dia', toebag doman dia', pinomaja' onoe-don komintan dia'. * 30 Kon toea, kai n singog i Elia ko intau moanto' toea: „Koligai, dimioeg ko inako'!" Jo dinimioeg-don im bajongan i intau inta toea ko inia. Noïdoedoei, sinompia i Elia i medzbah i Toe- 31 hang inta iroemboen toea, * mangalenja: ginama'nja im batoe mopoeloe' bo dojowa no batoe' — podoedoei ing kobajong im hoeï' i adi' i Jakoeb, inta pinamangoian in singog i Toehang, 32 kainia: Israël i mobali' tangoimoe! * — jo batoe ki inta toea im pinomianja medzbah tobatoe' takin tangoi i Toehang. Noïdoedoei kon toea, kinaiinja im boeta' ko liboe i medzbah toea 33 pinomianja na' gos inta modalom, * iloetoedëa ing kajoe (kon toedoe i medzbah), sinampa-tampalëa in sapi toea bo inoekatëa 34 i ogaianëa kon toedoe ing kajoe. * Kon toea, kai n singogëa: ,,Bonoe-ai-pa in toebig in tandai opat bo popoboetak kong korban pajongon bo kong kajoe." Jo pinomia-don-monia na'toea. Polat kai n singogëa: „Pomia doman na'toea j mogindoea." Jo pinomia-don-monia na'toea inta nogindoea. Nopaloet in toea, kainia: „Pomia doman na'toea i mogintoloe." Jo pinomia-don- 35 -monia na'toea inta nogintoloe; * sampe toebig toea i noïlanag kom posibotak i medzbah toea, bo gos doman toea ing kino- « bonoean in toebig sampe nopoeling. * 36 Ko oras pongongorbanan ing korban ko mololaboeng (kong kaabah) inoemoena ing ki nabi i Elia bo noïgoem do'a, kainia: .,0 Toehang, ki Allah i Ibrahim, i Isak bo i Israël, aka mobali', jo poponiata-pa naaia ko Ikow-don ing ki Allah ko joeak i intau Israël bo akoeoi ing ki olitmoe, inta nomia kom bajongan i in- 37 ta naa podoedoei ing kojowmoe. * Toebag-ai-pa iakoeoi, o Toehang, toebag-ai-pa iakoeoi! simba' kotaauan i intau moanto' naa ko Ikow-don, o Toehang, ing ki Allah, bo poboeimoe ing 38 gina-monia ko iNimoe!" * — Kosingo-singog-pa toea, noliodot-mai noïonag-don in toeloe' i Toehang, polatëa nodait kinaan I Datoe 18 : ing korban pajongon toea, kajoe, batoe bo boeta', dapotêa, nodaitëa dinila' in toebig inta kom bonoe ing gos toea. * 39 Naonda i inontong i intau moanto' toea ing ki inta na'toea, jo dinoemangop imosia, kaimonia: ,,Ki Toehang ing ki Allah! Ki Toehang ing ki Allah!" * 40 Kon toea, nosingog ing ki Elia ko imonia, kainia: „Domok-pa-monag im bajongan im bolian i Baal, oempaka tobatoe' dika i molagoei!" Jo dinomok-don-monia imosia, bo dinia i Elia imosia komintan namonag in tapa' ing Kison bo pinatoinja imosia kon toea-ta. * 41 Noïdoedoei kon toea, kai n singog i Elia ko i Achab: „Poboeat-don, pongaan bo ponginoem-don; sing kinodongogankoe- 42 -don ing goroenggoeng i oejan morogot." * Naonda i minaja'-don ing ki Achab nongaan-nonginoem, jo notakod-don ing ki Elia kon toedoe ing Karmel bo dinoemangop, pogotëa kon 43 sigad in doeloedëa. * Kon toea, kai n singogëa ko i olitëa: „Potakod-don-monik bo poïndoi na' dagat." Naonda i notakod-don in sia bo noïndoi, kainia: „Oempaka tobatoe', dia'-bi' onoe inta inontongkoe." Kai n singog i Elia: „Boei-don baja' indoi-ai, 44 sampe kopitoe!" Na'toea, pinomia i olit toea kopitoe.* Jo ko impitoenja-don, kai n singog i olit toea: „Totoeoe, lokoetoi moïntok tobatoe', na' palad i lima i lolaki ing kolobenëa, i nomoeka' nongkon dagat." Kon toea, kai n singog i Elia ko inia: ,,Baja'-don pogoeman ko i Achab, kamakow: Pokipas-don in totakoianmoe bo posilig-don, simba' dia'-pa laboton (lanoeon) 45 i oejan morogot iikow." * Jo noliodot-mai, totoeoe notorong, sinimindip-don i langit ing golom bo tompot, polat noi'onag-don i oejan inta totoeoe morogot totok, kojogot ing ki Achab maja' 46 i Jizreel. * Kon toea, kinotoropan-don ing ki Elia ing kawasa i Toehang bo binongkolanëa i ogotanëa bo sinoemongkioena ko i Achab, minaja' i Jizreel. * Ki Elia kom boeloed i Horeb. 19 : 1 Naonda im pinogoeman-don i Achab ko i Izebel im bajo¬ ngan i inta pinomia i Elia bo pinomomatoinja kom bajongan 2 im bolian takin in soemala, * jo pinopotaba'an-don i Izebel in taba' pinokipogoemanan ko i Elia kainia: „Popoangoian in doeata im bodito iakoeoi, aka kon singgai ikolom, ko oras inta I Datoe 19 : nanaa, dia' popotongkaikoe in dimoekoedmoe na' dimoekoed 3 im batoe'an im bolian toea!" * Kon toea, jo noondok-don ing ki Elia, noboeat-don in sia bo nolagoei sinimimparoet. Naonda i nodapot-don in sia kom Berseba, kom boeta' i Joeda, jo si- 4 nala'anéa-don i olitéa kon toea-ta, * aongka sia tontani' i mina ja' i lopa' im belantara, dega' baja'an in tongo singgai-mai i jajoe'nja. Kon toea-ta, ilimitoe' in sia kon sioengon im pangkoi ing kajoe tobatoe'; bo noïgoem do'a in sia simba' moraboet-don ing ginanja, kainia: ,,Dona'-ai-don, o Toehang, aka mobali', gama'-don in dimoekoedkoe, sin deeman-bi' akoeoi i 5 mopia-pia ko mogogoejangkoe."* Kon toea, inoemoelid in sia bo nololot-don kon sioengon im pangkoi ing kajoe toea. Tonga' noliodot-mai kinobit i malaikat tobatoe' in sia, kai n singogea 6 ko inia: ,,Bangon-don (iikow) bo pongaan."* Noboboei in sia, jo totoeoe, o pooekat-mai kon dioeg i oeloenja i roti inangag tongo boetoel bo botol tobatoe' inta binonoean in toebig. Kon toea, jo nongaan-don in sia bo nonginoem-don bo noboei in 7 sia inoemoelid. * Tonga' noboei doman kinobit i malaikat i Toehang toea in sia nogindoea, kainia: „Bangon-don bo pongaan- 8 -don; si mojajoe'-pa totok im baja'anmoe." * Kon toea, jo no'bangon-don in sia bo nongaan bo nonginoem, polat-don in sia minaja', podoedoei i ropot inta nodoengkoelëa nongkong kaanon toea, opat no poeloe' no singgai bo opat no poeloe' no gobii ing koonggotêa, oemaan i nodapot kom boeloed i Allah, 9 mangalenja: Horeb. * Kon toea-ta, smoemoeot in sia ko angob bo nosioeg kom bonoenja. Kon toea, jo noïangoi-don ko inia in singog i Toehang, kainia: ,,Onoe-bi' dega' im pomiaanmoe ko nion, e Elia?"* 10 Kai n toebagëa: „Siniminggoegat totok iakoeoi silai i Toehang, ki Allah im bajongan in tantara ko langit; si intau Israël in sinoemolikoed-don ko iNimoe, iroemboen-don-monia i medzbahmoe bo pinatoi-don-monia takin in soemala i nabimoe; dongka akoe-akoeoi minta ing kinotala'an, bo imani'on-monia 11a in dimoekoedkoe patoion." * Kon toea, kai n singog i Toehang: „Loeai-don iikow, sindog-don kon toedoe im boeloed kon tajo13b won i Toehang." * Jo iloemoeai-don in sia bo sinimindog ko 11b ngara i angob toea,* (sin toemalib ing ki Toehang). Naonda i aindon toemalib ing ki Toehang, jo nonongkioena kon tajowon i Toehang in delang inta moropot totok, inta nolosi kom boe- I Datoe 19 : loed bo norimoemoed kom batoe; tonga' dia'-bi' ing ki Toehang ing kom bonoe in delang toea. Noïdoedoei kon delang toea, noi'angoi i linoeg; tonga' dia'-bi' doman ing ki Toehang 12 ing kom bonoe i linoeg toea. * Noïdoedoei ko linoeg toea, noïangoi in toeloe'; tonga' dia'-bi' doman ing ki Toehang ing kom bonoe in toeloe' toea. Noïdoedoei kon toeloe' toea, gimimpa- 13 gimpai i ojoet in singog inta mooloi. * Naonda in dinongog-don i Elia i ojoet in singog toea, jo kinoloeboenganéa ing gogangkoebea im pogotéa. Jo totoeoe, noliodot-mai noi'angoi i ojoet in singog ko inia, kainia: „Onoe-bi' dega' im pomiaanmoe ko 14 nion, e Elia?" * Kai n toebagëa: ,,Siniminggoegat totok iakoeoi silai i Toehang, ki Allah im bajongan in tantara ko langit; si intau Israël in sinoemolikoed-don ko iNimoe, iroemboen-don-monia i medzbahmoe bo pinatoi-don-monia takin in soemala i nabimoe; dongka akoe-akoeoi minta ing kinotala'an, bo ima- 15 ni'on-monia in dimoekoedkoe patoion." * Kon toea, nosingog ing ki Toehang ko inia, kainia: „Poboei-don, pongindalan inta binaja'anmoe, maja' na' lopa' in Damsjik; aka modapot-don kon toea-ta, jo doeï'onmoe ing ki Hazaël bali'on datoe im boeta' L6 i Aram. * Moïdoedoei kon toea, doeï'onmoe ing ki Jehoe, ki adi' i Nimsi, bali'on datoe ko intau Israël; bo ki Elisa, ki adi' i Safat, nongko Abel-Mehola, in doeï'onmoe bali'on nabi inta mo- 17 nonggolioe ko inimoe. * Jo bai n dongka mobali', aka ki ine inta mokolagoei kon soemala i Hazaël , jo bai m patoion i Jehoe insia, bo aka ki ine inta mokolagoei kon soemala i Jehoe, jo 18 bai m patoion i Elisa in sia. * Tonga' tala'ankoe ko joeak i Israël im pitoe-pa no riboe i intau, mangalenja: bajongan i intau inta doeloed-monia in dia'-pa lalat dinoemoeloed ko i Baal, bo bibig-monia in dia'-pa lalat nongajok ko i Baal." * Ki Elisa in dinoeï' i Elia. 19 Naonda i minaja'-don ing ki Elia nongkon toea-ta, jo nodoengkoelëa ing ki Elisa, ki adi' i Safat, kojogot in sia momadjeko in sapi mopoeloe' bo dojowa no par, inta maja' kon tajowonëa, bo ki Elisa tontani' i noloekad kom par, inta nogimpoeloe' bo dojowa'. Naonda in toemalib-don ing ki Elia ko inia, 20 jo pinogambat i Elia ing gogangkoebëa ko i Elisa.* Polat-don i Elisa sinala'an in sapinja bo dinoemoedoei ko i Elia, kainia: I Datoe 19 : „Aka mobali' jo ogoi-pa iakoeoi mcgoeman moena ko i ama'koe bo ko i ina'koe, bo dongka doemoedoei iakoeoi ko inimoe." Kai n toebag i Elia ko inia: „Baja'-don, poboei-don; onoe inta 21 pinomiakoe ko inimoe?"* Jo noboei-don in sia bo ginama'nja in sapinja tongo par, irata'nja bo dinoengoe'nja kon toeloe', inta biniagéa nongkom pakakat in sapi toea, bo pinomianja im pomokaanan ko intaunja. Jo nongaan-don imosia. Nopaloet-makow in toea, jo noboeat-don ing ki Elisa, dinoemoedoei ko i Elia, nobali'-don olitéa (moeri'nja). * Romoe' i Achab ko i Nabot. 21 : 1 Noïdoedoei kon toea, jo nobali'-don ing ki inta nanaa: Ki Nabot, intau i Jizreel, kogoba' i anggoer in sia inta nojo- 2 sigad ing komalig i Achab, datoe kon Saraaria. * Komintan-don nobali', nosingog ing ki Achab ko i Nabot, kainia: „Pianja, ogoi-don ko inako' ing goba' i anggoermoe nion, simba' pomiaankoe goba' in tonggajop; si noïdagin kom baloikoe; jo ogoikoe ko inimoe ing goba' i anggoer tobatoe' tolioenja, inta mopia-pia ko inta nion; pinomaja' aka moïbog iikow, bai oebo- 3 liankoe ko inimoe." * Tonga' kai n toebag i Nabot ko i Achab: „Popojajoe'-pa doman i Toehang ko i ata naa i mcpotaloei im 4 pogompoeon i mogogoejang i ata naa ko i toeang." * Kon toea, jo noboei-don ing ki Achab kom bonoe ing komaligëa, notapod-don im pogotëa bo sinöemontol sin singog i Nabot, intau i Jizreel toea, inta pinodapotëa ko inia, mangalenja: Dia' mokobali' i ata naa mopotaloei im pogompoeon i mogogoejang i ata naa ko i toeang. Podoedoei in tontolëa inoemoelid in sia kon tosioeganëa, binoboeinja im pogotëa bo doï' mongaan. * 5 Kon toea, noïangoi ing ki Izebel, ki boeloinja, nokipodoengkoel ko inia, kai n singogëa ko inia: „Onoe-bi' dega' i 6 anib in tontolmoe bo doï' mongaan?" * Kai n toebagéa ko inia: .,Sing ki Nabot intau ï Jizreel toea; nolibo' iakoeoi ko inia, kainako': Potaloei-don ko inako' ing goba' i anggoermoe; pinomaja', aka moïbog iikow, jo tolioeankoe ing goba' i anggoer tongo doea. Tonga' kai n toebagéa: Dia' mobali' i ata naa po- 7 taloei ing goba' i anggoer i ata naa." * Kon toea, nosingog ing ki Izebel, ki boeloinja, ko inia, kainia: ,,Deeman-ka ikow in datoe ko intau Israël? Sindog-don, pokaan-don ko roti bo po- I Datoe 21 : koloenganga-don ing ginamoe; bai akoeoi i mobogoi ing goba' 8 i anggoer i Nabot toea ko inimoe." * Noïdoedoei, pinahis i Izebel in soerat, pinake'nja in tangoi i Achab, sinomponoeotan in sap i ompoe datoe bo pinokidianja kong goehangëa minta 9 bo bobato inta tongo lipoe'an takin i Nabot. * Pinahisëa kom bonoe in soerat toea in singog inta nanaa: „Pomaloe' im poeasa (pokisipoen im bajongan i intau); popotajow ing ki Nabot 10 kon tajowon i intau moanto' toea, * bo popotajow ko inia i intau laoesala dojowa, inta mopotala' ko inia, nanaa: Aindon pinongamoeranmoe-mai ing ki Allah bo ki ompoe datoe! Moïdoedoei, dia-monimoe in sia poloeai (ko lipoe') bo toeda'an im batoe in sia sampe matoi." * 11 Jo intau galoem i lipoe'nja, mangalenja: goehangëa minta bo bobato inta tongo lipoe'an takin i Nabot, pinomia-don-monia podoedoei in tita i Izebel ko imonia, na' ki inta kinotangoi- 12 an kom bonoe in soerat inta pinokidianja ko imonia. * Pinokipomaloe'-don-monia im poeasa, bo pinopotajow-monia ing 13 ki Nabot kon tajowon i intau moanto' toea. * Noïdoedoei, jo noïangoi-don i intau laoesala dojowa bo ilimitoe' nojogintontong i Nabot, bo nonakoesi in taja doea toea ko inia kon tajowon i intau moanto' toea, kaimonia: „Aindon pinongamoeran-mai i Nabot ing ki Allah bo ki ompoe datoe!" Kon toea, jo dinia-don-monia ing ki Nabot pinoloeai ko lipoe' bo sinoeda'- 14 -monia im batoe in sia sampe minatoi. * Nopaloet-makow in toea, jo pinokipotaau-don-monia ko i Izebel, kaimonia: „Ki 15 Nabot i aindon sinoeda' im batoe bo aindon minatoi." * Naonda in dinongog-don i Izebel kong ki Nabot in sinoeda'-don im batoe bo aindon minatoi, jo kai n singogëa ko i Achab: „Poboeat-don, gama'-don pomiaan kajoeonanmoe ing goba' i anggoer ï Nabot, intau i Jizreel, inta dia' inogoinja pinotaloei ko inimoe; 16 sing ki Nabot dia'-don nobiag, aindon minatoi." * Naonda in dinongog-don i Achab, kong ki Nabot i aindon minatoi, jo noboeat-don in sia minaja' nogama' kong goba' i anggoer i Nabot, pinomia kajoeonanëa. * 17 Kon toea, jo noïangoi-don in singog i Toehang ko i Elia, 18 intau in Tisbi, * kainia: „Poboeat-don iikow, baja' pokipodoengkoel ko i Achab, datoe i intau Israël, inta nogoetoen kon Samaria; jo naaia, toea-ta in sia kong goba' i anggoer i Nabot, 19 inta pinomianja kajoeonanëa. * Pogoeman ko inia, kamakow: I Datoe 21 : Nanaa in singog i Toehang: Aindon nolimod iikow! Naaia dega' i mojampat-pa doman iikow? Sebab nion, ko onda im pinodila'an i oengkoe' kon doegoe' i Nabot, jo kon toea-ta doman im podila'an i oengkoe' kon doegoe'moe." * 20 (Naonda i nokipogontong-don ing ki Elia ko i Achab), jo kai n singog i Achab ko i Elia: „Nodoengkoelmoe-don iakoeoi, e kodopkoe''" Kai n toebag i Elia: ..Totoeoe, nodoengkoelkoe-don iikow! si aindon pinopotamadmoe i awakmoe kom porno- 21 mia kong ki inta moraat kon tajowon i Toehang. * Nanaa in singog i Toehang: Popooemakoe im bala ko inimoe, popatonkoe iikow, bo jopoe'onkoe im bajongan i adi' bo i ompoe i Achab 22 lolaki, adi'-itoi, ko joeak i intau Israël, * bo boeï'moe im potongkaionkoe na' boeï' i Jerobeam, ki adi' i Nebat, bo na' boeï' i Baësa, ki adi' i Ahia; sing ginogingotmoe iAkoeoi bo 23 pinokimiamoe in dosa ko intau Israël. * Jo ki Izebel doman in sinindojo'an i Toehang, kainia: „Bai ng kaanon i oengkoe' ing ki 24 Izebel kom boeta' i Jizreel. * Aka ki ine inta nongkom boeï1 i Achab inta matoi ko lipoe', jo bai ng kaanon i oengkoe' in sia; bo ki inta matoi kon dogami, jo bai ng kaanon i lagapan inta kon toloengaja' in sia." * 27 Kon toea, naonda in dinongog-don i Achab im bajongan in singog inta na' toea, jo binisi-bisi'nja-mai im pakeangëa bo nomingkolot in sia in daing na' karong, nopoeasa bo nosioeg doman takin in daing na' karong toea, bo singgai in dinoemona'-makow in sia. * 28 Kon toea, jo noïangoi-don in singog i Toehang ko i Elia, 29 intau in Tisbi, * kainia: „Dega' inontongmoe-don kong ki Achab in sinoemonsioep-don kon tajowonkoe? Sim pinonononsioepëa kon tajowonkoe, jo dia' popooemakoe im bala toea kong kobia-biag-pa in sia; sim bai n dongka ko i adi'nja bo popoangoikoe im bala kom boeï'nja." * Intau Israël bo intau i Aram i noropatoi. 20 : 1 Komintan-don nobali', ki Benhadad, datoe i Aram, i nokisipoen kom bajongan in tantaranja; toloe no poeloe' bo dojowa in datoe i notoeloeng ko inia takin ing kabalo bo kareta i ropatoi-monia. Na'toea, noboeat-don in sia, noliboe bo notoeot kon 2 Samaria.* Pinopotaba'an i Benhadad ko lipoe' toea, ko i Achab, I Datoe 20 : 3 in taba' inta pinokipogoemananéa ko inia, * kain singogëa ko i Achab: „Naa in singog i Benhadad: Salaka bo boelawanmoe akoeoi ing ki togi bo bajongan i boeloimoe minta inta mongo- 4 loenat bo bajongan i adi'moe lolaki, akoeoi ing ki togi." * Kon toea, sinoebag in datoe i Israël, kainia: „Totoeoe, na' kai n singogmoe nion, toeangkoe; akoeoi bo bajongan ing kajoe- 5 onankoe ki toeang ing ki togi." * - Noïdoedoei, noïangoi bidon in taba' toea, kaimonia: „Naa in singog i Benhadad: Aindon pinokidiakoe in singog ko inimoe, kainako': Salaka bo boelawanmoe bo bajongan i boeloimoe minta inta mongoloenat bo bajongan i adi'moe lolaki ogoimoe ko inako', dia' mobali' bo 6 dia'.* Tonga' deeman nanion, pianja, ikolom ko oras doman inta nanaa, popotaba'ankoe i olitkoe iikow, simba' tondoedoeton-monia im baloimoe bo bajongan im baloi im bobatomoe, bo gama'an bo diaan-monia im bajongan i inta koïbog-mo- 7 nia." * — Kon toea, jo pinokiöini'-don in datoe i Israël im bajongan ing goehangëa minta kom boeta' bo nosingog ko imonia, kainia: „Indoi-ai-ka bo tano-tanobon-monimoe, kong ki Benhadad toea i motana' momogoeraat ko inaton; si naonda im pinokitoentoetëa ing ki boeloikoe minta bo ki adi'koe lolaki, salaka bo boelawankoe, jo inoentoekoe ko impoejoean."* 8 Jo kai n toebag ing goehangëa minta bo bajongan i intau toea: „Pianja, dika mokidongog ko inia bo dika doedoeianmoe."* 9 Sebab nion, notoebag-don in sia kon taba' i Benhadad toea, kainia: „Pogoeman ko i ompoe datoe, kamakow: Bajongan i inta pinokiigoemmoe inta doengkoel ko i olitmoe, oentoeonkoe ko impoejoean; tonga' ki inta pinokiigoemmoe naaia, dia' mobali' oentoeonkoe ko impoejoean." Naonda in taba' toea i minaja'-don bo pinodapot-don-mo- 10 nia in toebag (i Achab) ko i Benhadad, * jo pinokidia bidon i Benhadad in singog ko i Achab, kainia: „Popooemaan in doeata im bodito iakoeoi, aka ginaboei in Samaria im popotoeki-toekid-makow mokopoeling kon totamad im bajongan 11 i intau inta doemoedoei ko inako'!" * Tonga' kai n toebag in datoe i Israël: „Dona'-ai-don! Ki ine inta momongkol ko ogotanëa (ba' moropatoi), dika doemajo-dajow in sia na' intau 12 inta molongkoet kom bongkolëa (si nonalow-don)* Naonda in dinongog-don i Benhadad in toebag inta na'toea, — kojogot-pa mongaan in sia taki-takin im bajongan in datoe kom bonoe I Datoe 20 : 1 chaimah— nopotita in sia ko i olitea, kainia: „Koligai, simpal-ai! " Jo noboeat-don imosia notoeot ko lipoe'.* 19 Tonga' intau in Samaria iloemoeai-don ko lipoe': bajongan i clit im panggoeloe, bo bajongan in soroedado in dinoemoedoei 20 ko imonia; * jo tobatoe'-tobatoe' i nobongkoeg kong kodopea. Intau i Aram i norolagoei-don bo intau Israël i nogalow ko imonia. Jo ki Benhadad, datoe i intau i Aram, noïsimparoet sin sinoemakoi kong kabalo taki-takin i intau dega tongonoe- 21 -mai inta sinoemakoi doman kong kabalo.* Noïdoedoei, iloemoeai-don in datoe i Israël bo nobongkoeg kong kabalo bo kong kareta i ropatoi bo pinatoinja i intau i Aram totoeoe moanto'.* 26 Naonda im binaja'an-makow in tongo taöng, jo nonooloet bidon ing ki Benhadad kon soroedado i Aram bo minaja' i Afek, 29 simba' moropatoi i intau Israël.* Naonda in tantara i Aram bo i Israël i nojogintontong-don pitoe no singgai ing koonggotëa, jo noropatoi-don imosia kon singgai nogimpitoe. Kon singgai doman inta toea, binongkoeg i intau Israël i intau i Aram tongo maliong ing kobajongea.* 22 :1 Noïdoedoei kon toea, jo nogogai-don imosia, dia'-don no- ropatoi i intau i Aram bo intau Israël, toloe no taöng ing ko- 2 onggotëa.* Jo kon taöng inta nogintoloe nokipodoengkoel ing 3 ki Josafat, datoe i Joeda, kon datoe i Israël.* Kon toengkoel in toea, nosingog ing ki ompoe datoe i Israël kom bobatonja, kainia: „Kinotaauan-don dega' monimoe, lipoe' i Rama kom (boeta' ing) Güead, kita ing ki togi? Jo doemona'-bi' makow ing kita, dia'-bi' gama'an-naton i lipoe' inta toea kon datoe 4 i Aram! " * Noïdoedoei, nolibo'-don in sia ko i Josat'at, kainia: ,,Moïbog dega' iikow maja' takin koe moropatoi ko Rama kong Gilead?" Kai n toebag i Josafat ko i ompoe datoe i Israël: „Akoeoi i na' doman ikow, bo poparentaankoe i na doman 5 poparentaanmoe, bo kabalokoe i na' doman kabalomoe. * Tonga' kai n singog doman i Josafat ko i ompoe datoe i Israël. „Libo'onmoe-pa moena ko i Toehang."* Nabi mooebol bo ki nabi i Micha. 6 Kon toea, jo pinokidondon-don i ompoe datoe 1 Israël i nabi, dega' opat-mai no gatoet ing kobajongea, kai n singogëa 33 ï Datoe 22 : ko imonia: „Mobali'-bi' dega' iakoeoi maja' moropatoi ko Ramot kong Gilead, pinomaja' pianja dika iakoeoi maja'?" Kai n toebag-monia: „Baja' ing ki toeang, sim popotamad-don i Toehang i lipoe' inta toea ko lima i toeang, dia' mobali' bo 7 dia'."* Kon toea, nolibo' ing ki Josafat, kainia: „Ojoeon-pa dega' i nabi i Toehang tobatoe', inta pokilibo'an-naton ko i 8 Allah?"* Kai n toebag i ompoe datoe i Israël ko i Josafat: ,,Ojoeon-pa in tobatoe inta mobali'-naton polibo'an in sia ko i Toehang; tonga' mojongo' iakoeoi ko inia, sin dia'-pa lalat sinomaja'nja ing ki inta mopia ko inako', si oemoeran ki inta moraat; tangoinja ki Micha, ki adi' i Jimla." Tonga' kai n 9 singog i Josafat: „Dika nanion in singog i ompoe datoe!" * Jo inoïni'-don i ompoe datoe i Israël i olit tobatoe', kainia: „Dia-mai ing ki Micha, ki adi' i Jimla toea, motorong-mai." * 10 Kon toengkoel in toea, ki ompoe datoe i Israël bo ki Josafat, ki ompoe datoe i Joeda, tobatoe'-tobatoe' nogipakeang ï mopoera, i limitoe'-makow kon tachtanja ko ngara i lolingkop i lipoe' in Samaria, bo bajongan i nabi i nosisinaog-makow 11 kon tajowon-monia, nonomaja'-mai * Jo ki Sedekia, ki adi' i Kenaana, pinomianja in toengoi oeatoi, kainia: „Nanaa in singog i Toehang: Nion im ponadikmoe ko intau i Aram, oemaar 12 i modaitmoe pogoeraaton imosia."* Na'toea doman in tomaja' im bajongan i nabi tongo doea, kaïmonia: „Baja'-don ing ki toeang ko Ramot kong Gilead, jo mosalamat ing ki toeang; sim popotamad-don i Toehang i lipoe' inta toea ko lima i toeang." * 13 Jo taba' inta minaja' nogoïni' ko i Micha toea, i nosingog ko i Micha nanaa: „Totoeoe, tomaja' im bajongan i nabi i notongkai-makow bo mopia ko i ompoe datoe. Sebab nion, pianja singogmoe doman i motongkai takin singog-monia, bo pono- 14 maja' ing ki inta mopia." * Tonga' kai n toebag i Micha: „Akoeoi i mopongibot ing kobobiag i Toehang, ki inta popotorop i Toehang ko inako' toea doman inta singogonkoe." * 15 Naonda i nodapot-don in sia ko i ompoe datoe, jo nosingog ing ki Achab ko inia, kainia: „E Micha, mobali'-bi' dega' ing kami maja' i Ramot kong Gilead moropatoi, pinomaja' pianja dika ing kami maja'?" Kai n toebag i Micha: „Baja'-don ing ki toeang, jo mosalamat ing ki toeang, sim popotamad-don 16 i Toehang i lipoe' inta toea ko lima i toeang." * (Pinososingog I Datoe 22 : i Micha toea i na' mononingkoele). Sebab nion, kai n singog i ompoe datoe ko inia: „Kotongonoe-ka in titakoe ko inimoe: dika pogoeman ko inako', sin tonga'-bi' ki inta totoeoe takin 17 in tangoi i Toehang? " * Kon toea, kai n toebag i Micha: „Aka nanion, indongog-ai! Jo inontongkoe im bajongan i intau Israël im positaboed-don kom boeloe-boeloedanëa, na'-don domba inta dia' kogombala, bo kai n singog i Toehang: Intau inta toea in dia' kotoeang; pianja tobatoe'-tobatce' im poboei-don kom ba- 18 loinja takin dodamean." * — (Nokodongog-mai kon tomaja' inta na'toea), nosingog ing ki ompoe datoe i Israël ko i Josafat, kainia: „Deeman-ka pinogoemankoe ko inimoe: dia'-pa lalat sinomaja'nja ing ki inta mopia ko inako', tonga -bi ki inta L9 moraat?"* Noïdoedoei, kai n singog i Micha: ,,Jo naaia, indongog-ai in singog i Toehang! Totoeoe, inontongkoe, koema, ing ki Toehang i limitoe'-makow ko lolitoe'anëa, bo bajongan in tantara ko langit in simindog-makow kon dioegëa, kong 20 koloïgi bo kong koloananëa.* Kai n singog i Toehang: „Ki ine dega' i mokoboeoi ko i Achab, datoe i Israël, simba' maja' moropatoi in sia bo matoi ko Ramot kong Gilead ? Jo toebag 21 in tobatoe' i nanaa, bo toebag in tobatoe' i na'toea* Kon toea, jo inoemoena-don i roh tobatoe', sinoemajow ko i Toehang, kainia: „Akoeoi i mokoboeoi ko inia." Nolibo' ing ki Toehang 22 ko inia, kainia: „Naonda dega' im pomomoeoimoe? * Kai n toebagëa: „Maja' iakoeoi bo mcbali' roh mongongoebol kom bibig im bajongan i nabinja." Kai n singog i Toehang. „Ikow i mokoboeoi ko inia; totoeoe, ikow i mctaau momia kong kl 23 inta toea. Baja'-don bo pomia na'toea." * — Jo totoeoe, naaia doman im pinopotorop i Toehang i roh mongongoebol kom bonoe im bibig im bajongan i nabimoe nion; sim popooema i Toehang ing ki inta moraat ko inimoe." * 24 Kon dodai in toea, inoemoena-don ing ki Sedekia, ki adi' i Kenaana, bo sinokapëa i ajoi i Micha, kainia: ,,Na'-bi' onda bo mobali' i roh i Toehang in toemaar ko inako', simba' mo- 25 singog ko inimoe?" * Kai n toebag i Micha: „Nion ing kotaauanmoe kon singgai nion tajow-mai, aka mogadop iikow kom bonoe in toeot." * 26 Kon toea, kai n tita i ompoe datoe i Israël: „Gama'-don ing ki Micha bo popoboei in sia ko i Amon, bobato i lipoe', 27 bo ko i Joas, ki adi' in datoe, * bo pogoeman, kamakow: Nanaa I Datoe 22 : in tita i ompoe datoe: Popobonoe kom pandjara i intau mta naa bo pokaanon i roti bo poïnoemon in toebig in sia na' intau 28 i rante, oemaan i moboei-mai iakoeoi takin salamat." * Kai n singog i Micha: „Aka dega' panga', totoeoe ikow moboei-mai takin salamat, jo deeman ki Toehang i nosingog ko inako'."* Kinopopatoi i Achab. 29 Noïdoedoei kon toea, jo noboeat-don ing ki ompoe datoe i Israël bo ki Josafat, ki ompoe datoe i Joeda, minaja' i Ramot 30 kong Gilead.* Kai n singog i ompoe datoe i Israël ko i Josafat: „Akoeoi i monimbaloei-pa • bo toemoeot kom pororopatoian; tonga' ikow i mogipakeang im pakeangmoe tontani'." Naonda i nonimbaloei-don ing ki ompoe datoe i Israël, jo sinoemoeot-don in sia kom pororopatoian.* 31 Jo ki ompoe datoe i Aram i aindon nopotita ko mogoga- torëa kong kareta i ropatoi, toloe no poeloe' bo dojowa ing kobajongéa, kainia: ,,Dika monimpal ko i ine-ka, moïntok-mo- 32 loben, sin tonga'-bi' kon datoe i Israël, sia-sia minta." * Naonda i inontong-don i mogogator kong kareta i ropatoi ing ki Josafat, jo kai n singog-monia: „Mologit-makow. sia in datoe i Israël! " polat nonimpal imosia ko inia. Tonga' naonda ing 3S ginimiow-don ing ki Josafat, * jo kinomangalean-don i mogogator kong kareta i ropatoi, kon deeman-bi' sia in datoe i Is- 34 raël, jo inoemoendok-don imosia ko inia.* Kon toengkoel in toea, ojoeon i intau tobatoe' inta nomiot, dia' notana' ko i ine-ka, bo dia' koginta-gintaau-makow, jo noïtoegat-bi' ko i ompoe datoe i Israël kon sigad ing kinojotondolan i lambon im batengëa. Polat kai n singog i Achab ko mogogator kong karetanja: „Boerow-don ing kareta bo atod-pa iakoeoi poloeai 35 kom pororopatoian, sing kinekeban-don iakoeoi."* Koonggotkoonggot koropot-koropot i ropatoi toea kon singgai inta toea, kojogot-pa ing ki ompoe datoe (i Israël) kosindo-sindog, kokanta-kantang i intau, kong karetanja, inta nojogintontong i intau i Aram; jo doegoe' ing kekebëa noïlanag-monag kom bonoe ing karetanja. Naonda i nololaboeng-don, jo nogopang- 36 -don in sia.* Naonda in toemojop-don i mata in singgai, jo nokoea-koeakan in soroedado, kaimonia: „Poboei-don, tobatoe'-tobatoe' ko lipoe'nja, tobatoe'-tobatoe' kom boeta'nja; si [ Datoe 22 : minatoi-don ing ki ompoe datoe! " * 37 Na'toea, nodapot-don imosia kon Samaria, bo ilobong-don- 38 -monia ing ki ompoe datoe * Naonda in dinaritan-don-monia ing karetanja kon tabang in Samaria, jo dinila' i oengkoe' in 40a doegoe'nja, podoedoei in singog inta siningog i Toehang.* Na'toea, nogopang-don ing ki Achab, noïdondon-don ko mogogoejangëa. * 39 Jo agat-pa i ooeman i Achab bo bajongan i oaidanëa, komalig nongkon toelan gading inta pinomianja, bo bajongan i lipoe' inta sinombentenganëa, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Israël.* 40b Jo ki Ahasia, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja.* 8. K i Ahasia. 52 Ki Ahasia, ki adi' i Achab, i nobali' datoe ko intau Israël kon Samaria, bo nodatoe in sia ko intau Israël dojowa no 53 taöng ing koonggotëa* Pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang, sin sinoemoetoei in sia kon dalan ï ama'nja bo i ina'nja, bo dinoemoedoei kon dosa inta pinokimia i 54 Jerobeam, ki adi' i Nebat, ko intau Israël; * nosoemba in sia ko i Baal bo dinoemangop ko inia; ginogingotëa ing ki Toehang, ki Allah i intau Israël, podoedoei im bajongan i inta pinomia II Datoe i ama'nja.* 1 :1 Naonda i nogopang-don-makow ing ki Achab, jo intau i Moab in dia'-don nokiompoe kon datoe i Israël.* Ki Elia bo ki Ahasia. 2 Komintan-don nobali', ki Ahasia toea i notakit, si nolaboe' in sia kon djandela in toeotëa inta ko limonik, kon Samaria. Sebab nion, pinopotaba'anëa in taba', kai n titanja ko imonia: ,,Baja'-pa-monimoe libo' ko i Baal-Zeboeb, doeata i intau i Ekron, mongo moboei-pa iakoeoi mojoton kon takit 3 inta naa." * Tonga' kon toengkoel in toea, nosingog i malaikat i Toehang ko i Elia, intau in Tisbi, kainia: „Poboeat-don iikow, baja' pokipodoengkoel kon taba' in datoe in Samaria bo pogoeman-monag ko imonia, kamakow: Dia' dega' ing ki Allai ing ko joeak i intau Israël, sampe maja' iikow mokipitoea ko 4 i Baal-Zeboeb, doeata i intau i Ekron?* Sebab nion, naa :n II Datoe 1 : singog i Toehang: Dia'-don iikow moponag kon tosioegan inta pinosioeganmoe nion; si matoi-don iikow." — Nopaloet-makow in toea, jo minaja'-don ing ki Elia.* 5 Naonda i noïboei-don in taba' toea ko i Ahasia, jo nolibo'-don in sia ko imonia, kainia: „Nongonoe si notojong-bi' 6 noïboei-mai imoïkow?"* Kai n toebag-monia ko inia: „Ojoeon ï intau tobatoe', ki koeon, i namangoi nokipodoengkoel ko inami ata naa, kai n singogëa ko inami ata naa: Baja'-don imoïkow, poboei-don ko i ompoe datoe inta nopotaba' ko imonimoe, bo pogoeman ko inia, kamakow: Nanaa in singog i Toehang: Dia' dega' ing ki Allah ing ko joeak i intau Israël, sampe pinotaba'moe i intau pinokipitoeaan ko i Baal-Zeboeb, doeata i intau i Ekron? Nion maloenangka in dia'-don iikow moponag kon tosioegan inta pinosioeganmoe nion; si matoi-don iikow."* 7 Jo nolibo'-don ing ki Ahasia ko imonia, kainia: „Naonda im batangan i intau inta namangoi nokipodoengkoel ko imonimo^ 8 bo inta nogoeman kon singog naa ko imonimoe ?" * Kai n toebag-monia ko inia: „Intau toea boeboe-boëboelan bo bongkol i ogotanëa i nongkong koelit." Polat kai n singog i Ahasia: „Sia-don toea ing ki Elia, intau in Tisbi."* 9 Kon toea, jo pinopotaba'an-don i Ahasia im panggoeloe tobatoe' in soroedado lima no poeloe' taki-takin i intaunja ko i Elia, inta limitoe'-makow kon toedoe im boeloed. Naonda ï notakod-don im panggoeloe toea minaja' nokipodoengkoel ko i Elia, kai n singogëa ko i Elia: „E olit i Allah, naa in tita 10 i ompoe datoe: Posilig-don iikow!"* Tonga' kai n toebag i Elia kom panggoeloe toea: „Aka totoeoe iakoeoi naa olit i Allah, jo dona'-ai poponagan in toeloe' nongko langit, inta modait mokaan ko inimoe bo kon soroedadomoe." Jo noliodot-mai noïonag-don in toeloe' nongko langit bo nodait nokaan 11 kom panggoeloe toea bo kon soroedadonja.* — Kon toea, jo noboeinja bidon pinopotaba'an im panggoeloe in soroedado lima no poeloe' taki-takin i intaunja ko i Elia. Panggoeloe toea i notakod-don bo nosingog ko i Elia: „E olit i Allah, naa in tita 12 i ompoe datoe: Posilig-don pokolamemet! " * Tonga' kai n toebag i Elia ko inia: „Aka totoeoe iakoeoi naa olit i Allah, jo dona'-ai poponagan in toeloe' nongko langit, inta modait mokaan ko inimoe bo kon soroedadomoe!" Jo noliodot-mai, noïonag-don in toeloe' nongko langit bo nodait nokaan ko inia II Datoe 1 : 13 bo kon soroedadonja.* — Nogintoloe pinopotaba'anea bidon im panggoeloe in soroedado lima no poeloe taki-takin i intaunja ko i Elia. Ki panggoeloe inta nogintoloe toea, naonda i notakod-don in sia bo nodapot-don, jo dinoemoko' in sia. kon tajowon i Elia bo noïgoem ko inia, kainia: „Toeang, olit. i Allah, aka mobali', jo kotabi-pa, kaasi', ing kobobiag i ata naa bo olit 14 i ata naa! * Jo aindon namonag in toeloe' nongko langit bo polat nodait nokaan kom panggoeloe dojowa toea taki-takin in soroedado-monia; sebab nion, aka mobali', jo kotabi-pa, 15 kaasi', ing kobobiag i olitmoe naa! "* Kon dodai doman inta toea, nosingog i malaikat i Toehang ko i Elia, kainia: „Posilig-don takinëa; dika moondok ko inia." Sebab nion, sinimindog-don ing ki Elia bo nosilig-don takinëa, minaja' nokipodoeng- 16 koel ko i ompoe datoe, * bo nosingog ko inia, kainia: „Naa in singog i Toehang: Sebab pinotaba'moe i intau inta pinokipitoeaan ko i Baal-Zeboeb, doeata i intau i Ekron, nion maloenangka in dia'-don iikow moponag kon tosioegan inta pinosioeganmoe nion; si matoi-don iikow." * 17 Kon toea, jo nogopang-don ing ki Ahasia, podoedoei in singog inta siningog i Elia toea, bo ki Joram-don, ki oetatea, i nobali' datoe sinoemonggolioe ko inia; sing ki Ahasia toea in dia' kogadi'' ko adi' lolaki. * 18 Jo agat-pa i ooeman i Ahasia, bo inta pinomianja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Israël. * Pinoöonik i Elia kon soroga. 2 : 1 Kon toengkoel i aindon pampingon i Toehang ing ki Elia kon soroga kom bonoe in delang, jo minaja'-pa ing ki Elia 2 takin i Elisa nongkong Gilgal. * Kai n singog i Elia ko i Elisa: „Pianja, mogoetoen-pa (iikow) ko naa; sim pinotaba'-pa i Toehang iakoeoi maja' im Betel." Tonga' kai n toebag i Elisa: „Akoeoi i mopongibot ing kobobiag i Toehang bo kobobiagmoe, dia' toemala' iakoeoi ko inimoe." Na'toea, namonag-don 3 in taja doea minaja' im Betel. * Jo moeri' minta i nabi, inta nogoetoen kom Betel, iloemoeai imosia ko lipoe bo nokipodoengkoel ko i Elisa, kai n singog-monia ko inia: „Kotaauanmoe-don dega'. kon singgai-don inta naa bo gama'an i Toehang ing ki toeangmoe bo ki goeroemoe?" Kai n toebagea: II Datoe 2 : „Kinotaauankoe-don; dona'-don imoïkow." 4 Kon toea, kai n singog i Elia ko i Elisa: „Pianja, mogoetoen-pa iikow ko naa; sim pinotaba'-pa i Toehang iakoeoi maja i Jericho. Tonga kai n toebag i Elisa: „Akoeoi i mopongibot ing kobobiag i Toehang bo kobobiagmoe, dia' toemala' iakoeoi ko inimoe." Na'toea, nodapot-don in taja dcea ko Jeri- 5 cho.* Jo moeri' minta i nabi, inta nogoetoen ko Jericho, i nokipodoengkoel ko i Elisa, kai n singog-monia ko inia: „Kotaauanmoe-don dega', kon singgai-don inta naa bo gama'an i Toehang ing ki toeangmoe bo ki goeroemoe?" Kai n toebagêa: „Kinotaauankoe-don; dona'-don imoïkow." * 6 Kon toea, kai n singog i Elia ko i Elisa: „Piania, mogoetoen-pa iikow ko naa; sim pinotaba'-pa i Toehang iakoeoi maja i Jarden. Tonga' kai n toebag i Elisa: .,Akoeoi i mopongibot ing kobobiag i Toehang bo kobobiagmoe, dia' toemala' iakoeoi ko inimoe." Na'toea, minaja'-don in taja doea. * 7 Jo moeri' i nabi, lima no poeloe' ing kobajongëa, sinimindog ko mojajoe', kojogot in taja doea simindog-makow kom 8 bibig i Jarden. * Jo ginama' i Elia in djoembahnja, ilitodëa b^ pinopodi'oenëa kon toebig; polat-don nojodoea in toebig toea namoeik bo namoentag, bo iloemolan-don in taja doea mina- 9 ja' ko inta nogiot toea.* Naonda i iloemolan-don in taja doea, jo kai n singog i Elia ko i Elisa: „Poïgoemmoe-pa moena ing ki inta pomiaankoe ko inimoe kon dia'-pa iakoeoi goeaton ko inimoe." Kai n toebag i Elisa: ,,Aka mobali', jo silai i rohmoe, dojowa no silai, moïtorop ko inako'." (Indoi-ai kon Deuter 10 21 : 17) * Kai n singog i Elia: ,,Ki inta pinoïgoemmoe nion, totoeoe mobogat toedoenon. Aka ontongonmoe im pogoeatan ko inako' ko inimoe, jo moïoema ko inimoe ing ki inta pinoïgoemmoe nion; tonga' aka dia', jo dia' mobali' ing ki inta pinoïgoemmoe nion." * 11 Kobaja-ba ja' bo kojosi-josingog-pa, aman, noïsindog-mai ing kareta toeloe' bo kabalo toeloe', inta nopojogoeat ko inaja doea toea. Na'toea im pinoöonik i Elia kon soroga kom bonoe 12 in delang. * Naonda i inontong i Elisa im pinoöonik i Elia kon soroga, jo nokoeani in sia kainia: „O ama'koe, o ama'koe! kareta i ropatoi i Israël, bo tantaranja inta toemotakoi kong kabalo!" — Jo noliodot-mai dia'-don inontongéa in sia. Kon toea, jo ginama'-don i Elisa im pakeangëa bo bini- II Datoe 2 :13 si'nja dojowa (sing kinooemaan i jobondol in dodobea). * Noïdoedoei, pinoejoetëa in djoembah i Elia, inta nolaboe' ko inia, 14 bo noboei-don in sia kom bibig i Jarden. * Kon toea-ta ginama'nja in djoembah i Elia, inta nolaboe' ko inia, bo pinopodi'oenëa kon toebig toea, tonga' dia'-bi nojodoea in toebig toea. Kon toea, kai n singog i Elisa: „Ko onda dega ing ki Allah i Elia?" bo pinopodi'oenëa kon toebig nogindoea; polat-don nojodoea in toebig toea, namoeik bo namoentag bo iloemolan-don in sia minaja' ko inta nogiot toea. * 15 Naonda i inontong-don i moeri' i nabi minta, — inta nogoetoen ko lolan-makow i Jarden, ko Jericho, — ing ki Elisa, kai n singog-monia: „Roh i Elia i noïtorop-don ko i Elisa. Sebab nion, sinoemomoe imosia ko inia bo dinoemangop kon tajowonëa. * 16 Noïdoedoei kon toea, kai n singog-monia ko inia: „Ko joeak i olitmoe naa ojoeon i lolaki lima no poeloe inta mongoropot; aka mobali', jo dona'ai baja'an-monia potajakan ko i toeangmoe. Dega' panga', binoeat-bi' i roh i Toehang in sia bo pinoponagëa kom boeloed-mai tobatoe', pinomaja ko lopa'-mai tobatoe'." Kai n toebag i Elisa: „Dika pokitajak! * 17 Jo binoei-boei doman monia pinoïgoem ko inia, sampe nooja'-don in sia bo nosingog, kainia: „Popotaba'-ai-don!" Kon toea, jo pinopotaba'an-don-monia i intau lima no poeloe, inta notajak toloe no singgai ing koonggotëa, tonga' dia' doman no- 18 doengkoel-monia in sia.* Naonda i noboei-don imosia ko i Elisa, kojogot-pa in sia mogoetoen ko Jericho, jo kai n singogëa ko imonia: „Deeman-ka aindon pinogoemankoe ko imonimoe: Dika-don maja' motajak?" * Toebig moraat inta sinompia i Elisa. 19 Komintan-don nobali', intau i lipoe' toea i nosingog ko i Elisa, kaimonia: „Pinotonggolipoe'an naa i mopia, tonga' toebig inta ko naa i moraat bo boeta' naa in dia' rnotobai. * 20 Jo kai n singog i Elisa: „Pogama'-ai-pa iakoeoi kom pindan mobagoe bo oekat-ai in simoeton im bonoenja." Kon toea, jo 21 dinia-don-monia im pindan toea ko inia. * Jo iloemoeai-don in sia minaja' im boekaka', bo pinopoboeboedea in simoeton toea kom bonoenja, kainia: „Nanaa in singog i Toehang: Toebig II Datoe 2 : inta naa i aindon sinompiakoe; dia'-don poojoeononëa ing ko- 22 popatoi, pinomaja' boeta' inta dia' motobai." * Na'toea im pinononompianja kon toebig toea, inta nopia-don magi' in singgai inta naa, podoedoei in singog inta siningog i Elisa. * Adi' motonsilanggai pinopooemaan im bodito. 23 Kon toea, jo noboeat-don ing ki Elisa nongkon toea-ta, bo namonik im Betel. Kobaja-baja' in sia, ïloemoeai ko lipoe' i mongoadi' inta nosiba-siba'an ko inia, kaimonia: „Onik-don, e 24 logat! onik-don, e logat!"* Jo noboboei ing ki Elisa bo irindoianëa i mongoadi' toea bo inodi-odianëa imosia takin tangoi i Toehang. Noliodot-mai, noïangoi-don nongkong kajoeon im beroeang dojowa, inta notoengkoed ko mongoadi' minta toea bo pinatoi-monia i opat no poeloe' bo dojowa i mongoadi' toea.* 25 Kon toea, jo noboeat-don in sia nongkon toea-ta bo minaja' im boeloed ing Karmel, bo nongkom boeloed toea noboei-dcn in sia kon Samaria.* 9. Ki Joram. Ropatoi i Moab. 3 : Ij Ki Joram, ki adi' i Achab, i nobali' datoe ko intau Israël kon Samaria, bo nodatoe in sia mopoeloe' bo dojowa no taöng 2 ing koonggotëa. * Pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang, tonga' dia'-bi' na' ki inta pinomia i ama'nja bo i ina'nja; sim pinogoeraatëa im batoe pososoembaan ko i Baal, 3 inta pinomia-pa i ama'nja. * Tonga' dinoemoedoei doman in sia kon dosa i Jerobeam, ki adi' i Nebat, inta pinokimianja ko intau Israël; dia' sinala'anëa ing ki inta toea. * 4 Ki Mesa, datoe i Moab, kobobiagon totoeoe moanto'; pinokidianja kon datoe i Israël ing ki adi' in domba tongo maliong bo boeboel in domba kolakian tongo maliong ing koba- 5 jongëa. * Tonga' naonda i nogopang-don-makow ing ki Achab, jo sinoemolikoed-don in datoe i Moab kon datoe i Israël. * 8 Sebab nion, noboeat-don ing ki Joram nongkon Samaria mina- 7 ja' nonondoedoet kom bajongan i intau Israël; * noïdoedoei, pinopotaba'anëa i intau pinokipogoemanan ko i Josafat, datoe i Joeda, kainia: „Datoe i Moab in sinoemolikoed-don ko inako'; moïbog dega' iikow maja' takin koe moropatoi takin i intau II Datoe 3 : i Moab?" Kai n toebag i Josafat: „Akoeoi i na' doman ikow bo poparentaankoe i na' doman poparentaanmoe, bo kabalo- 8 koe i na' doman kabalomoe."* Kon toea, nolibo' in datoe tobatoe', kainia: „Mongmdalan inta onda ing kita?" Kai n toebag in datoe tongo doea: „Pianja, mongilopa' im belantara i 9 Edom." * Na'toea, noboeat bo minaja'-don noropatoi in datoe i Israël, i Joeda bo i Edom. Naonda i minaja'-don imosia pitoe no singgai ing koonggotëa, jo tantara bo kaldai dodatogan, inta kon toemi-monia, 10 kinodaitan-don in toebig. * Kon toea, jo nosingog-don in datoe i Israël, kainia: „Kaasi', na'-bi' batangan in datoe toloe naa inoïni' i Toehang, simba' popotamadëa imosia ko intau i Mo- 11 ab!" * Tonga' kai n singog i Josafat: „Ojoeon-pa dega' i nabi i Toehang: inta pokilibo'an-naton ko i Toehang?" Notoebag i olit in datoe i Israël tobatoe', kainia: „Ko naa ing ki Elisa, ki adi' i Safat, inta motosigit kon toebig ko lima. 12 i Elia."* Kai n singog i Josafat: „Ko inia ojoeon in singog i Toehang." Kon toea, jo minaja'-don in datoe i Israël, datoe i Joeda bo datoe i Edom, nokipodoengkoel ko i Elisa.* 13 Tonga' kai n singog i Elisa kon datoe i Israël: „Nongonoe si mopokoliau-bi' iikow kong ginakoe? Pianja, maja' pitoeaan ko nabi i ama'moe bo i ina'moe!" Kai n singog in datoe i Israël ko inia: „Aka koema bo mobali', jo dika na' batangan in datoe toloe naa inoïni' i Toehang, simba' popotamadëa imosia ko 14 intau i Moab." * Kai n singog i Elisa: „Akoeoi i mopongibot ing kobobiag i Toehang im bajongan in tantara ko langit, inta pinokiompoeankoe, aka dia' tanobonkoe ing ki Josafat, datoe 15 i Joeda, jo bio-bio'onkoe-makow iikow* Tonga' naaia, oïni'-pa-mai i intau inta mopandoi motobog kong gimbal " Naonda i notobog-don i mototobog kong gimbal toea, jo kinotoropan- 16 -don i roh i Toehang ing ki Elisa, * sampe nonomaja'-don in sia, kainia: „Nanaa in singog i Toehang: Lopa inta naa im 17 pokopoelingon im parigi'; * si nanaa in singog i Toehang: Oempaka dia' koontongan-monimoe in tompot pinomaja' oejan morogot, jo lopa' inta naa i mopoeling-bi' in toebig, bo monginoem imoïkow tontani' bo bobiagon-monimoe bo bobiagon inta 18 dodatogan-monimoe. * Dapotea, doegangan-pa doman i Toehang, mangalenja: popotamadëa i intau i Moab ko imonimoe. 20 Naonda i nobajag-makow — ko oras pongongorbanan ing II Datoe 3 : korban kon dolo-dolom-monik — jo totoeoe, noïlig-don in toebig nongkon dampig i Edom, sampe nopoeling-don im boeta' toea in toebig. * 21 Aindon dinongog i intau i Moab minta, kon datoe toea i mamangoi motoeot ko imonia. Sebab nion, pinokiöini'-don in datoe im bajongan im poparentaanëa, tajow-mobiag bo goehangea, inta motaau-don mogisoemala; bo noloekad imosia 22 kom posigadan. * Naonda i nobajag-makow bo nobangon-don imosia bo nomoeka'-don i mata in singgai bo noïsindar-don kon toebig toea, jo inontong-monia ko mojajoe' in toebig toea mo- 23 poera, na' doegoe' im batanganëa. * Kon toea, kai n singog-monia: Toea in doegoe . Mologit-makow iti datoe toea i noro- 24 patoi-don. Koligai, maja' mojampat, e intau i Moab!" * Tonga' naonda i nodapot-don imosia kom pinogoetoenan in tantara i Israël, jo nonimpal-don i intau Israël bo nobongkoeg ko intau i Moab, inta norolagoei ko imonia, bo nogalow i intau Israël ko imonia. Koalo-alow ko mtau i Moab toea, sinoemoeot imosia kom boeta' i Moab, koonggot-koonggot kojajoe'-kojajoe'. * 25 Kinokai-monia i lipoe' minta bo bajongan ing goba' mopia im binaroengan im batoe im batoe'an i intau, sampe nopoeling im batoe, bo bajongan im boekaka' im pinalonan-monia, bo batoe'an im pangkoi ing kajoe inta mopia im pinoepoel-monia; dongka lipoe' ing Kir-Harezet ing kinotala'an-pa, inta iliboe 26 i intau mokoliambit inta nongambit ko intau i lipoe' toea. * Naonda ing kinotaauan-don in datoe ï Moab, kon dia' mokoboloi imosia moropatoi, jo nonoengkoel-don in sia — takin in soroedadonja pitoe no gatoet inta nogisoemala — nomokat kon tan- 27 tara i Edom; tonga' dia' doman imosia nokobokat. * Noïdoedoei, ginama'nja ing ki adi'nja goeja-goejang, inta toemonggoloean ko inia mobali' datoe, bo pinomianja in sia korban pajongon kon toedoe in dewala i lipoe'. Kon toea, intau Israël ing kinooemaan im bodito moloben; inoemoendok-don imosia kon datoe i Moab toea bo noboei-don kom boeta'-monia. * Ki Elisa i notoeloeng kom bobai nobaloe tobatoe'. 4 : 1 Komintan-don nobali', bobai tobatoe', ki koeon, inta noba¬ loe ko moeri' i nabi, nokoeani in sia ko i Elisa, kainia: „Ki boeloikoe, olitmoe, i aindon minatoi. Jo kinotaauanmoe ton- II Datoe 4 : tani', ko nosoemba totok in sia ko i Toehang. Tonga' naaia namangoi i intau pinonombolianëa, inta mogama' ko i adi'koe 2 lolaki dojowa, pomiaanëa ki atanja."* Kai n singog i Elisa ko inia: ,,Onoe-pa dega' i mobali'koe pomiaan silaimoe? Potaau ko inako', onoe-pa i ojoeon kom bonoe im baloimoe?" Kai n toebagëa: „Dia'-don lalat onoe ing ko i ata naa ing kom bonoe 3 im baloi, sin dongka botol tobatoe' inta binonoean i iana."* Kai n singog i Elisa: „Baja'-don bo poloean kom pobobonoean kon toebig ko intau tongo doea, kom bajongan i mtau inta nojodioeg im baloimoe, pobobonoean inta dia' kobonoa, pokobajo- 4 ngon. * Moïdoedoei, toemoeot iikow kom baloi bo- koensi'-ai i lolingkop aka sinoemoeot-don iikow bo ki adi'moe; mopaloet in toea, sigitonmoe i lana toea kom bonoe im bajongan im pobobonoean toea; onda ing ki inta nopoeling, pokitondi' kon 5 tongo losi." * Kon toea, jo sinala'an-don im bobai toea in sia, bo pinomianja-don podoedoei ing kojow i Elisa. Kinoensa'anëa i lolingkop; adi' dojowa toea i nogoekat kom pobobonoean toea kon dioegëa, bo sia i mosigi-sigit-makow ko lana kom bonoe- 6 nja. * Naonda i nopoeling-don im bajongan im pobobonoean toea, jo kai n singogéa ko i adi'nja: „Dia-mai-pa ko inako' in tampajang tobatoe'." Kai n toebag i adi'nja: „Dia'-don in tampajang tongo doea." Kon dodai in toea, dia'-don notait i lana kom botol toea. * 7 Kon toea, jo pinotaaunja-don in toea ko i Elisa toea, inta nosingog ko inia kainia: „Baja'-don, potaloei-monag i lana toea bo oebolian-ai im bolimoe, bo agatëa im bali'on pomiag ko inimoe bo ko i adi'moe." * Ki Elisa i notoeloeng kom bobai tobatoe' kon Soenem. 8 Kon singgai-mai tobatoe', sinoemalib ing ki Elisa ko lipoe in Soenem. Kon toea-ta nogoetoen im bobai mokaja tobatoe', inta noïgoem ko inia mongandoep-pa mokaan ko roti. Noïdoedoei kon toea, jo pomoeloi ing kotalibanëa mongandoep ing ki Elisa kon toea-ta bo mokaan ko roti. * 9 Sebab nion, kai n singog im bobai toea ko i boeloinja: „Aindon kinotaauankoe kong ki toeang, inta monanid mo- 10 ngandoep ko naa, sia i nabi i Allah, intau mokoedoes. * Sebab nion, pianja pomiaan-naton in sia kon toeot moïntok tobatoe' II Datoe 4 : ko limonik, bo kom bonoenja oekaton-naton in tosioegan, medja, kadera bo totoga'an, pake'onéa; simba' aka mongandoep in sia ko inaton, jo mobali' in sia mosioeg kon toea-ta." * 11 Kon toea, kon singgai-mai tobatoe', naonda i noïangoi bidon ing ki Elisa, jo nongandoep in sia bo nosioeg kom bonoe 12 in toeot inta toea.* Noïdoedoei, kai n singogëa ko i Gehazi, olitëa; „Oïni'-pa-mai lm bobai in Soenem toea." Naonda i inoïni'nja-don in sia bo sinimindog-don in sia kon tajowonëa, * 13 jo kai n singog i Elisa ko i Gehazi: „Pogoeman-pa ko inia nanaa: Aindon siniminggoegat totok iikow ko inami; jo onoe-pa dega' i mobali'koe pomiaan ko inimoe? Mobali' dega, podapot in singog silaimoe ko i ompoe datoe, pinomaja' kom panggoeloe in tantara?" Kai n toebag im bobai toea: „Akoeoi i nogoe- 14 toen ko joea-joeak im bangoesakoe." * Noïdoedoei, nojosingog -don i Elisa i olitëa, kainia: „Aka na'toea, jo onoe-pa dega' ï mobali'koe pomiaan kom bobai inta toea?" Kai n toebag i Gehazi: „Dia' kogadi' ko adi' lolaki in sia, bo ki boeloinja i ain- 15 don mogogoejang." * Kon toea, kai n singog i Elisa: „Oïni'-mai in sia." Naonda i inoïni'nja-don in sia, bo sinimindog-don kc 16 ngara in sia, * jo kai n singog i Elisa ko inia: „Kon taöng nion tajow-mai, kom boelan inta nanaa, jo mokojot iikow ko i adi' moe lolaki." Kai n &ingog im bobai toea: Kaasi', toeang, nabi i Allah, dika monompobalik ko inako'!" * 17 Noïdoedoei kon toea, jo totoeoe, nonogoesian-don im bobai toea bo nononggadi' ko adi' lolaki kom boelan bo taöng inta pinogoeman i Elisa ko inia. * 18 Kon singgai-mai tobatoe', naonda i mongooelita'-don i adi' inta toea, jo minaja' in sia ko i ama'nja inta kor.g goba', bo 19 ko intau inta mokokojoet.* Kon toea, nosingog in sia ko i ama'nja, kainia: „Adodoi, i oeloekoe, oeloekoe!" Polat kai n singog i ama'nja ko i olitëa tobatoe': „Boeat in sia bo dia-don in sia 20 ko i ina'nja."* Kon toea, binoeatëa-don in sia bo dmianja ko i ina'nja, inta nonompoencek ko inia oemaan i motoensinggai; 21 kon toea, minatoi-don ing ki adi'nja.* Jo noponik-don im bobai toea bo pinopooelidëa ing ki adi'nja kon tosioegan i nabi i Allah; naonda ing kinoensi'anëa-don i lolingkop, jo iloemoeai- 22 -don in sia, * bo kinoeoekëa ing ki boeloinja, kainia: „Potaba'-mai i olit tobatoe' mamangoi ko inako' takin ing kaldai kobaaian tobatoe'; simba' molamemet im bobaja'koe mokipo- I Datoe 4 : 23 doengkoel ko i nabi i Allah toea bo motorong mobcei-mai* Nolibo'-don ing ki boeloinja, kainia: „Nongonoe si naaia i maja'-bi' iikow ko inia? Deeman tabontasi pinomaja' sabat (singgai 24 pogogogaian)." Kai n toebagëa: ,,Dia'-bi' onoe."* Polat pinopoaipëa-don i aip kong kaldai kobaaian toea, kai n singogéa ko i olitëa: „Pokolikat im bobaja'nja, dika popogogai iakoeoi, ko- 25 likoedëa aka pogoemankoe."* Na'toea, minaja'-don in sia bo nodapot ko i nabi i Allah toea kom boeloed ing Karmel. Naonda i inontong-don i Elisa in sia, kai n singogéa ko i Gehazi, olitëa: ,,Indoi-ai-ka, toea-ta im bobai in Soenem. * 26 Koligai, tomoe in sia bo libo'onmoe ko inia, kamakow: Mopia-pa dega' ing ki baf? mopia-pa dega' ing ki boeloimoe bo ki adi'moe?"—Kai n toebag im bobai toea: ,,Mopia-pa-bi' ko- 27 mintan."* Tonga' naonda i nodapot-don in sia ko i Elisa kon toedoe im boeloed t<3ea, jo ginakapanëa in siol i Elisa. Polat namangoi ing ki Gehazi, ba' monoeloed ko inia. Tonga' kai n singog i Elisa: ,,Dona'-ai-makow in sia, si moloben totok i jobondol in dodobëa, inta pinopoboeni-pa i Toehang ko inako', 28 dia'-pa pinotaaunja ko inako'." * Kon toea, kai n singog im bobai toea: „Noïgoem-don dega' iakoeoi ko adi' lolaki ko i toeang? Deeman-ka siningogkoe ko inimoe: Dika monompobalik 29 ko inako'?"* (Nokodongog-mai kong ki inta na'toea) kai n singog i Elisa kc i Gehazi: ,,Bongkol-ai i ogotanmoe, bo gama' in toengkoedkoe bo baja'; aka mojodoengkoel-mai i intau, jo dika mobogoi i horomat ko inia, bo aka ki ine i mobogoi i horomat ko inimoe, jo dika toeli'anmoe (simba' lagi modapot); 30 bo oekaton in toengkoedkoe kom pogot i adi' toea." * — Tonga' kai n singog im bobai toea: „Akoeoi i mopongibot ing kobobiag i Toehang bo kobobiagmoe, dia' tala'ankoe iikow." Sebab nion, noboeat-don ing ki Elisa tontani' bo dinoemoedoei ko inia. * 31 Ki Gehazi toea, inta nonongkioena ko ïmonia, pinopooekatëa in toengkoed kom pogot i adi' toea, tonga' oempaka ojoet in singog bo dia', pinomaja' mokodi' bo dia'. Sebab nion, noboei-don in sia, notomoe ko ï Elisa bo pinotaaunja ko inia, kai- 32 nia: Adi' inta toea in dia'-don moliai."* Naonda in sinoemoeot-don ing ki Elisa kom bonoe im baloi, jo totoeoe, nodoengkoelëa 33 i adi' inta minatoi toea, pinopooelid kon tosioeganéa. * Jo sinoemoeot-don in sia kon toeot toea, bo kinoensi'anëa i lolingkop 34 bo noïgoem do'a ko i Toehang. * Kon toea, dinoemompalak in II Datoe 4 : sia ko awak i adi' toea, pinopodangopéa im bibigëa kom bibig i adi' toea, matanja ing ko mata i adi' toea bo limanja ing ko lima i adi' toea; na'toea, pinopobobajoekoenja i awakéa kon tomboetoeng i adi' inta toea, oemaan i noboei inoematoe' i awak 35 ï adi' toea. * Nopaloet-makow in toea, jo noponag-aon in sia kon tosioeganëa bo minaja' namagi' namakow kom bonoe in toeot toea; noïdoedoei noboei-don noponik bo dmoemompalak in sia ko adi' toea. Jo nobaan-don i adi' inta toea sampe kopi- 36 toe, bo ijindoinja-don i matanja. * Kon toea, jo inoïni'-don i Elisa ing ki Gehazi, kainia: „Oïni'-don im bobai in Soenem toea." Naonda i inoïni'nja-don in sia, bo noïangoi-don im bobai toea ko i Elisa, jo kai n singog i Elisa: ,,Boeat-don ing ki 37 adi'moe naa." * Polat-don sinoemoeot im bobai toea bo dinoemangop kon tajowon in siol i Elisa; noïdoedoei binoeatëa-don ing ki adi'nja bo iloemoeai-don. * 8 : 1 Aindon pinogoeman i Elisa kom bobai, inta noboeinja bi- niag ing ki adi'nja, kainia: „Ponooloet bo pomamping imoïkow motoloeadi' bo toemonggolitoe' kom boeta' inta mojajoe', ko onda-ka ing koïbogmoe; si inoïni'-don i Toehang i malarat ing kaanon, inta naaia noïangoi-don, bo onggotëa im pitoe no 2 taöng." * Jo nonooloet-don im bobai toea bo dinoedoeianéa in singog i nabi i Allah toea; minaja'-don imosia motoloeadi' bo sinoemonggolitoe' kom boeta' i intau im Filistin, pitoe no taöng 3 ing koonggotëa. * Naonda im binaja'an-makow im pitoe no taöng, jo noboei-don in sia nongkom boeta' i intau im Filistin, bo nokipodoengkoel in sia ko i ompoe datoe bo nolibo' ko inia, aka mobali', jo baloinja bo goba'nja im poboei-don ko inia. * — 4 Kon singgai inta toea, nosingog ing ki ompoe datoe ko i Gehazi, olit i Elisa, kainia: „Pogoeman-pa ko inako' im bajongan i oai- 5 dan moloben, inta pinomia i Elisa." * Kojogot i ooemanonea ko i ompoe datoe naonda im pinomomiag i Elisa ko adi' inta minatoi toea, jo totoeoe, noïtoïndodai doman kong kinoangoian im bobai toea, inta noboei i Elisa biniag ing ki adi'nja, moïgoem ko i ompoe datoe, aka mobali', jo poboei-don ko inia im baloinja bo goba'nja. Polat nosingog ing ki Gehazi, kainia: „Toeang, sia-don naa im bobai inta toea, bo ki adi'nja inta noboei 6 bipi^g i Elisa." * Jo nolibo'-don ing ki ompoe datoe kom bobai toea, bo inooemanëa-don ko i ompoe datoe ing ki inta nobali I Datoe 8 : ko inia (inta pinomia i Elisa). Noïdoedoei, pinopotakin-don i ompoe datoe im bobato tobatoe' kom bobai toea, kai ng kojowëa: „Poboei ko inia im bajongan ing kajoeonanëa, taki-takin im bojo' ing goba nja, kabiton kon. singgai pinoboeatanëa magi' inaa." * Oaidan i Elisa tongo doea inta mokoherang. 4 : 38 Noïdoedoei kon toea, jo noboei-don ing ki Elisa kong Gilgal. Kon toengkoel in toea, pinomoeka'an i malarat ing kaanon. Naonda im bajongan i moeri' i nabi toea ilimitoe'-don kon tajowonëa, jo kai n singogëa ko i olitëa : „Toeon-pa ing koejon moloben toea bo polaga'-ai-pa kon daoebi im bajongan ï moeri 39 i nabi naa." * Kon toea, jo iloemoeai-don i intau tobatoe', ki koeon, bo minaja' in dogami notajak kong koejat, bo nokodoengkoel doman in sia kom biga' (kainia-mai: im bira), inta sinipoeneli tongo bantal ing kobajongeli. Naonda i noïangoi-mai, sinota-totadéa bo dinoengoe'nja taki-takin ing koejat kom bonoe ing koejon toea; sin dia'-pa kinotaauanea im biga toea. 40 Noïdoedoei, inoloedëa-don ing kaanon toea ko intau toea. Tonga' naonda i inanaman-monik-monia, jo kinoemoeak imosia, kaimonia: „Taïsi', nabi i Allah, kaanon inta kom bonoe ing 41 koejon naa i mokopatoi!" Dia' motaau kaanon-monia. * Kai n singog i Elisa: „Pogama'-ai-pa kon topong." Noïdoedoei, pinopoboeboedéa in topong toea kom bonoe ing koejcn, kainia. „Naaia oloed-don ko intau inta naa, simba' kaanon-monia." Kon toea, dia'-don i moraat ing ki inta kom bonoe ing koejon toea.* 42 Komintan-don nobali', noïangoi i lolaki tobatoe nongko lipoe' im Baal-Salisa, bo inogoinja ko i nabi i Allah ï roti mta pinomia nongkong gandoem papising inta bagoe pinoejoet, dejowa no poeloe' no boetoel, bo toïgoe mogoeod. Kon toea, kai n singog i Elisa: „Ogoi-don ko intau moanto' naa, simba' kaa- 43 non-monia." * Tonga' kai n toebag i olitea: „Naonda im pososilaikoe ko roti naa ko intau lolaki mogatoet?" Kai n singog i Elisa: „Ogoi-don ko intau moanto' naa, simba' Kaanon-monia. Si nanaa in singog i Toehang: Pongaan, sin dia'-bi' mokodait.'" 44 Kon toea, jo inoloedëa-don ko imonia, bo naonda i nongaan- on 34 II Datoe 4 : imosia, ojoeon-pa doman i agatëa, podoedoei in singog i Toehang. * 6 : 1 Komintan-don nobali', nosingog im bajongan i moeri' i na- bi ko i Elisa, kaimonia: „Baloi pogogoeroean-nami kon tajo- 2 wonmoe totoeoe moïntok ko inami. * Aka mobaii', jo maja' ing kami i Jarden mogimok, tobatoe'-tobatoe' kom balak toemongobatoe , simba pomiaan-nami kon toea-ta ini baloi pogogoeroean bo pogogoetoenan-nami." Kai n toebagëa: „Baja'-don."* 3 Tonga' ojoeon i moeri' tobatoe' inta nolibo', kainia: „Aka mobaii', jo ki toeang doman i maja' taki-takin i moeri'moe." Kai n singog i Elisa:„Maja' doman iakoeoi taki-takin monimoe."* 4 Na'toea, minaja'-don in sia takin, bo naonda i nodapot-don ko 5 Jarden, jo nopoepoel-don imosia kong kajoe.* Tonga', naonda i moeri' tobatoe' ing kojogot mopoonag im bolioengëa, aman, nopantoet im bolioeng kom poeloenja bo nolaboe' kon toebig. Polat nokoeani in sia, kainia: „Kaasi', toeang, bolioeng toea 6 inta iloeanankoe ai nolaboe' kon toebig!" * Kai n singog i Elisa: „Ko onda ing kinolaboe'anëa?" Naonda in sinoendoe'nja-don ko inia ing kinolaboe'anëa, jo pinomongko'an i Elisa kong kajoe tongo pongko' bo pinomaroengëa kon toea-ta; na'toea, 7 pinopolantakëa-monik im bolioeng toea, * kainia: „Batoen-donmonag!" Sinoentoen i intau toea i limanja bo binatoenëa.* Ki Naaman im sinompia i Elisa. 5:1 Jo ki Naaman, panggoeloe in tantara in datoe i Aram, sia im bobato moloben kon tajowon in datoenja, inta motabi totok ko inia; sim podoedoei ing kororoginja bo kopopandoinja, pinopooentoeng i Toehang i intau i Aram toea. Tonga', kaasi', ki Naaman toea kinotoegatan im panjaki koesta. * 2 Komintan-don nobali', iloemoeai-don i ramponan in soroedado i Aram, minaja' nojampat kom boeta' i Israël, bo dinakop- (ijampat) monia kom boeta' toea i mongodeaga tobatoe' 3 inta nobali' ata ko i boeloi i Naaman. * Kai n singog i mongodeaga toea ko i toeangëa bobai: „Aka dega' panga' mokioendam ing ki toeang ko i nabi (i Elisa) kon Samaria, jo mologit-makow popojotonëa ing ki toeang kom panjakinja koesta toea."* 4 — Sebab nion, minaja'-don ing ki Naaman nopotaau ko i om- II Datoe 5 : poe datoe, kainia: „Na'toea in singog i mongodeaga inta nong- 5 kom boeta' i Israël." * Jo kai n singog i ompoe datoe i Aram: „Aka nanion, jo baja'-don, bai m pokidiaankoe in soerat kon datoe i Israël." Kon toea, jo minaja'-don ing ki Naaman, dinianja takinëa in salaka mopoeloe' no talenta (1 talenta = ƒ 4500.—) bo boelawan onom no riboe no sikel (1 sikel = ƒ 27.) bo pakeang pobobatoenan mopoeloe' no par, inta mongopia. * 6 Naonda i nodapot-don, jo pinopoabatëa in soerat toea lco i ompoe datoe i Israël. Jo ki inta pinahis kom bonoe in soerat toea, nanaa in singogëa: „Aka modapot-don in soerat inta naa ko inimoe, jo kotaauanmoe-don kom pinotaba'koe ing ki olitkoe, ki Naaman, ko inimoe, simba' popojotonmoe in sia kom 7 panjakinja koesta." * Kon toea, naonda im binasa-don-makow in datoe i Israël in soerat inta toea, jo binisi-bisi'nja im pakeangëa, kainia: „Ki Allah dega' iakoeoi, inta mokopatoi bo mokobiag ko intau, sampe pinopotaba'anëa i intau naa ko inako', simba' popojotonkoe in sia kom panjakinja koesta? Mologit-makow, dongka potajakanea ko anib ko inako simba moiops/toi." * 8 Naonda in dinongog i Elisa, ki nabi i Allah, kong ki ompoe datoe i Israël i nopobisi-bisi'-mai kom pakeangea, jo pinopotaba'anéa i intau pinokilibo'an ko i ompoe datoe, kai n singogëa: „Nongonoe dega' sim binisi-bisi'moe-mai im pakeangmoe? Potaba'-mai i intau inta toea ko inako', simba' kotaau- 9 anëa ko ojoeon i nabi ko joeak i intau Israël. * Jo namangoi-don ing ki Naaman takin ing kabalonja minta bo karetanja, bo nogogai kon tajowon i ngara i lolingkop im baloi i Ellisa. * 10 Kon toea, jo pinotaba'-don i Elisa in taba' tobatoe' ko i Naaman, pinokipogoemanan, kainia: „Baja'-don bo moïnggoe kopitoe doemolop kon toebig i Jarden, simba' tapoe i awakmoe 11 i moboei moïgoelit na' kojongan, bo modarit iikow." * — Tonga' notapod-don im pogot i Naaman, polat noboei, sindalan mosingog, kainia: „Kainako'-mai: sia tontani i loemoeai bo simindog kon dioegkoe bo mokoeani kon tangoi i Toehang, ki Allahnja bo. mojapoe kon toedoe ing kekebkoe bo mongawa' 12 kom panjaki koesta naa. * Toebig in Damsjik, mangalenja. toebig i Abana bo toebig im Parpar, i mopia-pia kom bajongan in toebig i Israël. Deeman-ka akoeoi i mobali' doman moïnggoe' kon toebig inta toea simba' mobali' modarit?" Jo nomoe- II Datoe 5 : jow-don in sia bo noboei-don, kojongki-jongkit in toroe'nja. * 13 Kon dodai in toea, (naonda i noonow-don in toroe'nja), jo namangoi-don i olitëa minta dinimioeg ko inia, kai n singog-monia ko inia: „Toeang, aka panga' potaba' i nabi toea pokimiaan ing ki inta mobogat totok, dia-dia'-ka in dia' pomiaan i toeang ing ki inta toea? Jo bai m-bi' dongka i naaia, sin singogëa ko i toeang: Popolomot i awakmoe jo modarit iikow!"* 14 Kon toea, jo namonag-don in sia bo dinoemolop kopitoe kon toebig i Jarden, podoedoei in singog i nabi i Allah. Jo totoeoe, noboei-dori nolamag i awakéa, noïgoelit-don na' kojongan, na' awak i mongooelita', bo nodarit-don in sia. * 15 Nopaloet-makow in toea, jo noboei-don in sia takin im bajongan i intaunja, minaja' nokipodoengkoel ko nabi i Allah toea, sinoemoeot-don kom baloinja bo sinimindog kon tajowonéa, kainia: „Totoeoe, naaia aindon kinotaauankoe, kon dia' ing ki Allah kon sinangkoeb in doenia naa, sin tonga'-bi' ko joeak i intau Israël. Jo naaia, aka mobali', abat-ai-don i oliig i olitmoe 16 naa." * Tonga' kai n toebag i Elisa: „Akoeoi i mopongibot ing kobobiag i Toehang, inta pinokiompoeankoe, dia' abatankoe i onoe-ka-don." Jo boei-boeionêa-mai dodakan in sia, simba' 17 abatanëa, tonga' inindoï'nja doman. * Kon toea, kai n singog i Naaman: „Aka nanion, jo dona'-ai. Tonga', aka mobali', jo ogoi-ai-pa i olitmoe naa im boeta' tongkana' ing kodiaan ing kaldai dojowa; sing kabiton ko naaia bo makow, dia'-don pomiaankoe ing korban pajongon bo korban rata'an ko allah to- 18 ngo doea, kolikoedëa ing ko i Toehang. * Tonga' aka mobali'. jo ampoengan i Toehang in tala' i olitmoe inta nanaa: Aka toemoeot in datoekoe kom baloi in doeata i Rimon, simba' mosoemba ko inia, bo ki ompoe datoe i oemandol ko limakoe, sampe akoeoi doman i moïtakin mosoemba kom baloi ï Rimon, jo aka mobali', ampoengan i Toehang in tala'koe inta na'toea."* 19 Kai n toebag i Elisa ko inia: „Baja'-don takin salamat." Naonda in sinoemala'-don ing ki Naaman ko i Elisa bo minaja'-don, dega' koeoekon-mai in tantoeang i jajoe'nja, * 20 jo nosingog ing ki Gehazi, ki olit i nabi i Elisa toea, kom bonoe in dodobëa, kainia: „Naanta, kinotabi i toeangkoe ing ki Naaman, intau i Aram toea, sin dia' inabatanëa ing ki inta inogoinja ko inia. Tonga' akoeoi i mopongibot ing kobobiag i Toehang, mobatoek iakoeoi ko inia bo moïgoem ko onoe-don ko II Datoe 5 : 21 inia." * Jo nobatoek-don ing ki Gehazi ko i Naaman. Naonda i inontong-mai i Naaman ing ki Gehazi, inta nobatoek ko inia, jo noponag-don in sia nongkong karetanja bo noHpodoengkoeJ 22 ko inia, kainia: „Mopia-pa dega' (ing ki toeangmoe) ?" * Kaï n toebag i Gehazi: „Mopia toeang. Jo ki toeangkoe i nopotaba' ko inako', pinokipogoemanan, kai n singogea: Koïna noïangoi in tajow-mobiag dojowa, moeri' i nabi, nongkom boeloe-boeloedan i Efraim, aka mobali', jo ogoi-don ko i naja doea toea in salaka tongo talenta bo pakeang pobobatoenan dojowa no 23 par." * Kai n singog i Naaman: „Koligai, gama'-don in^dojowa no talenta." Jo dinoda-dodakanëa-don in sia, binakoetea in salaka dojowa no talenta kom bonoe im botoetoe dojowa bo inogoinja, takin im pakeang pobobatoenan dojowa no par, ko ï atanja dojowa inta nomotaan kong ki inta toea kon tajowon 24 i Gehazi. * Naonda i nodapot-don kon tomboeloedea tobatoe jo ginama'-don i Gehazi in salaka bo pakeang toea nongko lima i intau toea bo sinagoe'nja kom bonoe im baloi^ tobatoe', bo pinotaba'nja-don i intau toea noboei-don minaja'. * 25 Naonda in sinoemoeot bidon ing ki Gehazi kom baloi bo sinimindog kon tajowon i toeangëa, jo nolibo' ing ki Elisa ko inia, kainia: „Nongko onda iikow, e Gehazi?" Kai n toebagea: 26 „Dia'-bi' minaja' i onda i ata naa." * Tonga' kai n singog i Elisa ko inia: ,,Deeman-ka ginakoe ing kotaki-takinmoe kon toengkoel ing ki toeang toea i nomoejow bo noponag nongkong karetanja bo notomoe ko inimoe? Jo naaia aindon sinarimamoe in salaka bo mobali'moe potaloei kong goba', bange', goba' i anggoer, domba, bembe', sapi, ata lolaki bo ata bobai. 27 Tonga' panjaki koesta i Naaman i moboei koemompit ko inimoe, tagoe'on ko i adi'moe bo ko i ompoemoe, oemoeran-bi' mononoi." Kon toea, jo iloemoeai-don ing ki Gebazi kon tajowonëa, bo kinobiagan-don in sia im panjaki koesta. * Ki Elisa kon Dotan. 6 : 8 Komintan-don nobali/, jo datoe i Aram bo datoe i Israël i noropatoi. Kon toea, jo nobakid-don in datoe i Aram takin im bobatonja, kainia: „Kon tampat inta toea im pogadopan-mo9 nimoe mongapa' kong kotaliban in datoe i Israël. * Tonga pinopotaba'an i Elisa i intau, inta pinokipogoemanan kon da- II Datoe 6 : toe i Israël, kainia: „Mongongontong, dika toemalib kon tam- 10 pat inta toea; si inapa'an i intau i Aram." * Sebab nion, pinopotaba'an-don in datoe i Israël in soroedado in tampat inta pinogoeman i nabi i Allah toea. Na'toea im pinopopotaau i Elisa ko i ompoe datoe, inta o poloekad, deeman tonga7 komintan 11 pinomaja' kodoea. * Nion maloenangka in dinoemoko-dokot in toroe' in datoe i Aram; pinokiöini'nja im bobatonja, kain singogëa ko imonia: „Dia' dega imoïkow mokopotaau ko inako', 12 ki ine dega' i nopakat takin in datoe i Israël?"* Kon toea, kai n singog im bobato tobatoe': ,,Deeman-bi' nanion toeang, tonga' ki inta pinogoeman i toeang, oempaka kom bonoe in toeot pososioegan i toeang, jo nion komintan im pinotaau i Elisa, nabi 13 ko joeak i intau Israël, kon datoe i Israël." * Kai n singog in datoe i Aram: „Aka na'toea, jo baja'-don imoïkow, tondoedoeton ko onda im pogogoetoenanëa; simba' popotaba'ankoe in soroedado pokidomokan ko inia." Naonda im pinotaau-don-monia kon datoe, kaimonia: „Kon 14 toea-ta in sia, kon Dotan," * jo pinopotaba'anëa-don ing kabalo bo kareta bo soroedado tongo tantara moloben kon toea-ta, jo toea komintan i nodapot dolom, polat iliboe-monia i lipoe'.* 15 Dolo-dolom-pa-monik mododop, jo nobangon-don i olit i Elisa bo iloemoeai, noliodot-mai inontongëa i lipoe' toea iliboe in tantara takin ing kabalo bo kareta. Jo nokoeani i olit toea ko i Elisa, kainia: „Kaasi', toeangkoe, onoe-pa dega' im pomi- 16 aan -naton?" * Kai n toebagëa: „Dika moondok! sing ki inta kotaki-takin naton, toea i noïlioe ing koanto'nja ko inta kota- 17 ki-takin monia toea." * Jo noïgoem-don do'a ing ki Elisa, kainia: „O Toehang, boeka'-pa, aka mobali', i matanja, simba' sia doman i mokoontong." Kon toea, jo binoeka'-don i Toehang i mata i olit toea; sampe inontongëa kom boeloed toea i nopoeling ing kabalo toeloe' bo kareta toeloe' ko liboe i Elisa.* 18 Naonda i intau i Aram toea, i mamagi'-don modomok ko inia, jo noïgoem do'a ing ki Elisa ko i Toehang, kainia: „(O Toehang), aka mobali', jo popojabon-pa i mata i intau minta inta toea." Jo pinopojabon-don i Toehang i mata-monia, po- 19 doedoei i oïgoem i Elisa. * Kon toea, kai n singog i Elisa ko imonia: ,,Deeman-bi' dalanëa i naaia bo deeman doman lipoe'nja i naa; pianja doedoei ko inako', simba' atodonkoe imoïkow ko intau inta tajakon-monimoe." Kon toea, jo inatod i Elisa II Datoe 6 : 20 imosia kon Samaria. * Naonda i nodapot-don imosia kon Samaria, jo noïgoem do'a ing ki Elisa, kainia: „O Toehang, boeka'-pa, aka mobali', i mata-monia naa, simba' mokoontong imosia." Jo binoeka'-don i Toehang i mata-monia toea, sampe nokoontong-don; jo totoeoe noherang, sing kom bonoe-don i lipoe' in Samaria imosia! * 21 Kon toea, naonda i inontong-don in datoe i Israël in soroedado toea, jo nosingog in sia ko i Elisa, kainia: „Ama, 22 mobali'koe patoion imosia?"* Kai n toebagea: Dika! Intau inta sinalowmoe in soemala bo piot, toea i mobali'moe patoion. Pianja, pokioloed-ai i roti bo toebig ko imonia, simba mongaan bo monginoem imosia; mopaloet-makow in toea bo dongka po- 23 poboei ko i toeang -monia." * Kon toea, pinokimianja im pomokaanan moloben ko imonia. Naonda i nopaloet-makow nongaan bo nonginoem imosia, jo pinopoboeinja-don imosia. Kon toea, jo minaja'-don imosia noboei ko i toeang monia. Noïdoedoei kon toea, dia'-don sinoemoeo-toeot kom boeta' i intau Israël i ramponan i intau i Aram toea. * Lipoe' in Samaria iliboe bo sinisi' totok in satoerocnja. 24 Naonda im binaja'an-makow dega' in tongonoe-mai no taong, jo pinokisipoen-don i Benhadad, datoe i Aram, im bajongan in tantaranja, noboeat-don bo iliboenja in Samaria. 25 Sebab aindon iliboe-monia notondongot, jo nion maloenangka im pinomoeka'an i malarat ing kaanon inta mobogat totok ing kon Samaria toea, sampe oeloe ing kaldai tobatoe i oealoe no sikel pera im bolinja (1 sikel = ƒ 1.50) bo toïgoe tongo oeka' i lima no sikel im bolinja. * 26 Kon singgai-mai tobatoe', kiba-kibaja'-mai ing ki ompoe datoe kon toedoe in dewala i lipoe', jo noïangoi im bobai inta nokoeani ko inia, kainia: ,,Aka mobali', jo toeloeng-ai i om- 27 poe datoe i ata naa!" * Kai n toebagea: „Aka ki Toehang in dia' motoeloeng ko inimoe, jo na'-bi' onda bo akoeoi i moko- 28 toeloeng ko inimoe ing kaanon pinomaja' inoemon? * Noïdoedoei, kai n singog i ompoe datoe ko inia: ,,Onoe dega im pilikaramoe?" Kai n toebag im bobai toea: „Bobai inta naa nosingog ko i ata naa, kainia: ,,Ogoi ing ki adi moe, simba kaanon-don-natonda in sia kon singgai inta naa; bai ikolom bo II Datoe 6 :29 kaanon-natonda ing ki adi'koe." * Na'toea, dinoengoe'-don bo kinaan-don-naminda i ata naa ing ki adi' i ata naa. Kon singgainja nobajag-makow, kai n singog i ata naa ko inia: Naaia ogoi-don ing ki adi'moe, simba' kaanon-don-natonda. Notaau- 30 -makow, aindon binoeninja ing ki adi'nja." * — Naonda in dinongog i ompoe datoe in singog im bobai inta na'toea, jo binisi-bisi'nja-mai im pakeangea, kobaja-baja' kon toedoe in dewala toea. Kon toea, inontong i intau moanto' toea, ki ompoe datoe 31 pincgibingkolotëa in daing na' karong ko awakëa. * Kai n singoepëa: „Popooemaan i Allah im bodito iakoeoi, aka kon singgai inta naa in dia' jabongon i oeloe i Elisa, ki adi' i Safat!"* 32 Jo ki Elisa toea i limitoe'-makow kom bonoe im baloinja, bo goehangea minta i lipoe' i limitoe'-makow takinëa. Kon toea, jo pinopotaba'an-don i ompoe datoe in taba' inta monongkioena ko inia. Tonga' dia'-pa nodapot in taba' toea ko i Elisa, jo kai n singog i Elisa kong goehangëa minta toea: „Aindon inontong-monimoe dega' kong ki adi' i mololimod toea i nopotaba' ko intau inta pokijabongan i oeloekoe? O poloekad! Aka moïangoi-don in taba' toea, jo lingkopan-monimoe i lolingkop bo toeloedon in sia poloeai takin lolingkop nion. Deeman-ka kodongogan-don im bojotoet in siol i toeangëa ing ko 33 likoedëa ?" * Kosingo-singog-pa ko imonia, aman, sinoemoeot-magi' ing ki ompoe datoe ko inia, kainia: „Bodito inta nanaa im pinopoangoi i Toehang! Onoe im baragoenanja iakoeoi mo- 7 :1 harap-pa ko i Toehang?" * Kai n toebag i Elisa: „Indongog-ai- -moe in singog i Toehang. Nanaa in singog i Toehang: Ikolom ko oras nanaa, ko ngara i lolingkop in Samaria, jo bogat tongo gantang in taloeion in tongo sikel, bo toïgoe dojowa no gan- 2 tang in tongo sikel doman im bolinja." * Kon toea nosingog im bobato, inta inandolan i ompoe datoe i limanja, ko i Elisa, kainia: „Oempaka pomiaan i Toehang in djandela ko langit, na'-bi' onda bo mobali' ing ki inta nion?" Kai n toebag i Elisa: „Totoeoe, matamoe tontani' i mokoontong, tonga' dia' iikow mokaan kong ki inta toea." * 3 Ko likoed i lolingkop i lipoe' toea, ojoeon i intau opat inta kopanjaki koesta, inta nojosingog, kaimonia: „Onoe im baragoenanja i mogoetoen-makow ing kita ko naa oemaan i matoi?* 4 Aka kainaton: Koligai, toemoeot ing kita ko lipoe', jo matoi ing kita kon toea-ta, sing kom bonoe i lipoe' pinomoeka'an i II Datoe 7 : malarat ing kaanon; aka dega' mogoetoen ing kita ko naa, jo matoi doman ing kita. Sebab nion, pianja momamping ing kita kom pinogoetoenan in tantara i intau i Aram. Aka biagon-monia ing kita, jo mobiag ing kita, bo aka patoion-monia ing ki- 5 ta, jo matoi ing kita." * Sebab nion, noboeat-don ïmosia mololaboeng-monag, minaja' im pinogoetoenan in tantara i intau i Aram. Naonda i nodapot-don kom popod im pinogoetoenan in tantara i Aram toea, jo noherang, sin dia'-don i intau, oem- 6 paka tobatoe' bo dia'!* —Si aindon pinopodongogan i Toehang in tantara i Aram toea ing koreket ing kareta bo doloedoet ing kabalo bo tantara moloben; sampe nojosingog imosia, kaimonia: „Mologit-makow, sinondanan in datoe i Israël in datoe i intau i Het bo in datoe i Masir, simba' monimpal ko ina- 7 ton." * Nion maloenangka i noboeat-don imosia ko mololaboeng toea bo nolagoei, sinala'an-mai monia i chaimah (lolaigan), kabalo, kaldai bo bajongan i inta kom pinogoetoenan in tantara toea; nolagoei imosia toli-tolikoed simba' moïsimparoet. * g — Kon toea, naonda i nodapot-don i intau kopanjaki koesta toea kom popod im pinogoetoenan in tantara toea, jo sinoemoeot-don imosia kom bonoe i chaimah tobatoe', nongaan-nonginoem bo ginama'-monia kon toea-ta in salaka, boelawan bo pakeang, bo minaja' binoeni. Noïdoedoei, noboei-don imosia, sinoemoeot ko chaimah ibanea bo ginama' bidon-monia im barangëa bo minaja' doman binoeni. * 9 Jo kon toengkoel in toea, nojosingog imosia, kai n singog in tobatoe'-tobatoe': „Oaidan-naton naa in dia' mopia. Jo singgai inta naa, singgai popotaauan ko chabar mopia, jo doemona'-bi' makow ing kita. Aka panga' olaton-naton ing kobajaganëa, jo moïtala' ing kita. Sebab nion, koligai, maja' ing ki- 10 ta mopotaau i chabar naa kong komalig." * Kon toea, jo namangoi-don imosia, nokoeani-mai ko mololoekad ko lolingkop i lipoe' bo pinotaau-don-monia ko intau toea, kaimonia: „Aindon nodapot ing kami kom pinogoetoenan in tantara i Aram, jo dia'-don i intau ing kon toea-ta, oempaka tobatoe' bo dia'; sin dongka-bi' kabalo bo kaldai inta sinogot, bo chaimah takin in 11 tombonoenja ing kon toea-ta." * Jo chabar inta toea im pinotaau-don i mololoekad ko lolingkop i lipoe' toea kong komalig.* 12 Naonda i nobangon-don ing ki ompoe datoe pongantog in dolom, jo nosingog in sia kom bobatonja, kainia: ,,Baim pogoe- II Datoe 7 : mankoe ko imonimoe onoe inta pinomia i intau i Aram toea ko inaton. Jo kinotaauan-monia, kong kinolampo-lampoi-makow ing gogoi ing kita; sebab nion, iloemoeai-don imosia kom pinogoetoenan-monia bo nogadop kon dogami, kaimonia: Aka aindon iloemoeai i intau in Samaria ko lipoe', jo domokon-naton 13 imosia sibiag bo toemoeot ing kita ko lipoe'." * Kon toea, kai n singog im bobatonja tobatoe': „Aka mobali', jo gama'an ing kabalo lima (takin i intau) nongkong kabalo inta kinotala'an-pa ko naa, bo popotaba'an-naton pokitondoedoetan. Si mosia doman toea ing kooemaan im bodito na' ki inta noïoema kom 14 bajongan i intau Israël inta minatoi." * Kon toea, jo ginama'-don-monia i intau toemotakoi kong kabalo dega' tongonoe-mai, inta pinotaba' i ompoe datoe dinoemoedoei kon tantara 15 i Aram, kai n titanja: „Baja'-don bo tondoedoeton." * Jo dinoedoeian-don-monia in tantara toea sampe nodapot ko Jarden. Totoeoe, onda ing kolanggo' in dalan, nopoeling im pakeang bo pakakat inta iloemboe' i intau i Aram toea kom pinolagoeian-monia toli-tolikoed. Naonda i noboei-don in taba' toea bo pinotaau-don-monia 16 ko i ompoe datoe, * jo iloemoeai-don im bajongan i intau i lipoe toea bo nojampat kom pinogoetoenan in tantara i Aram toea. Jo totoeoe, bogat tongo gantang bolinja in tongo sikel, bo toïgoe dojowa no gantang in tongo sikel doman im bolinja. podoedoei in singog i Toehang. * 17 Jo bobato, inta inandolan i ompoe datoe i limanja, sia im pinokiloekadan i lolingkop i lipoe'; tonga' iroentai i intau moanto toea in sia kom bonoe i ngara i lolingkop toea, sampe minatoi in sia; na' aindon siningog i nabi i Allah kon toeng- 18 koel ing ki ompoe datoe in sinoemoeot kom baloinja. * Sing kon dodai im pinosingogan i Elisa ko i ompoe datoe, kainia: „Ikolom ko oras nanaa, ko ngara i lolingkop in Samaria, jo toïgoe dojowa no gantang in tongo sikel im bolinja, bo bogat tongo 19 gantang in tongo sikel doman im bolinja," * jo kai n toebag im bobato toea ko i Elisa: „Oempaka pomiaan i Toehang in djandela ko langit, na'-bi' onda bo mobali' ing ki inta toea?" Sinë°ë inta toea sinoebagan i Elisa, kainia: „Totoeoe, matamoe tontani' i mokoontong, tonga' dia' iikow mokaan kong ki inta 20 toea.' * Na'toea, ing ki inta noïoema ko inia: iroenta-roentai II Datoe 7 : i intau moanto' in sia kom bonoe i ngara i lolingkop i lipoe' sampe minatoi. * ' 10. K i J e h o e . Ki Jehoe in dinoeï' binali' datoe. 9 : 14b Kon toengkoel in toea, ki Joram bo palot in tantara i Israël i notoeot ko Ramot, kom boeta' ing Gilead, noropatoi takin in 15a tantara i Hazaël, datoe i Aram. * Tonga' noboei-don ing ki Joram ko Jizreel bo nokioendam ing kekebëa, inta binongkoeg i intau i Aram kom pororopatoian takin i Hazaël, datoe i Aram. * 1 Kon singgai-mai tobatoe', inoïni' i Elisa i moeri' i nabi tobatoe', kainia: „Bongkol-ai i ogotanmoe, gama' im botol inta binonoean i madjamoe', bo baja' ko Ramot, kom boeta ing 2 Gilead. * Naonda i modapot-don kon toea-ta, pokipodoengkoel ükow ko i Jehoe, ki adi' i Josafat, ki ompoe i Nimsi; toemoeot iikow bo popoloeai in sia ko joeak in tongo potakinea, bo diaan 3 in sia kon toeot tobatoe' inta sinontani'. * Moïdoedcei, gama'an im botol i madjamoe', boere'on im bonoenja ko oeloenja bo pogoeman, kamakow: Nanaa in singog i Toehang: Doeï onkoe iikow bali'on datoe ko intau Israël! Mopaloet-makow kon toea, jo boekatan i lolingkop, polat polagoei toli-tolikoed " * 4 Kon toea, jo minaja'-don in tajow-mobiag, moeri' i nabi 5 toea, ï Ramot kom boeta' ing Gilead. * Naonda i nodapot-don in sia, jo nojosiliboe-mai im bajongan im bobato in tantara. Polat sinoemoeot in sia, kai n singogea ko i Jehoe: „Toeang, ojoeon in singog inta podapotkoe ko inimoe." Nolibo'-don ing ki Jehoe, kainia: ,,Ko i ine ing kami komintan?" Kai n toebag- 6 ëa: „Ko inimoe, toeang." * Kon toea, jo sinimindog-don ing ki Jehoe bo sinoemoeot kom baloi. Polat pinopoboere' in tajow-mobiag toea i madjamoe' ko oeloe i Jehoe, kai n singogea ko inia: „Nanaa in singog i Toehang, ki Allah i intau Israël: 7 „Doeï'onkoe iikow bali'on datoe ko intau Israël. * Ikow-don i mobongkoeg kom boeï' i Achab, ki toeangmoe, bo toeli ankoe in doegoe' i olitkoe minta nabi bo olitkoe ibanea, ko i Izebel 8 bo kom palot im boeï' i Achab. Jopoe'onkoe im bajongan adi' bo ki ompoe i Achab lolaki, adi'-itoi, ko joeak i intau Is- 9 raël; * bo boeï' i Achab im potongkaionkoe na' boeï' i Jerobe- 10 am, ki adi' i Nebat, bo na' boeï' i Baësa, ki adi' i Ahia. * Jo II Datoe 9 : ki Izebel im bai ng kaanon i oengkoe' kom boeta' i Jizreel, oempaka tobatoe' bo dia' i molobong ko inia." — Naonda in siningog-don i moeri' i nabi toea in singog inta na'toea, jo binoekatanéa-don i lolingkop, polat nolagoei. 11 Naonda i iloemoeai-don ing ki Jehoe bo noboei-don kom bobato i toeangëa, jo kai n singog-monia ko inia: „Chabar mopia dega'?" Kai n toebagëa: „Mosalamat." Kaimonia: „Nongonoe si namangoi-bi' i intau toea sinimintojon-tojong nokipodoengkoel ko inimoe?" Kai n toebagëa ko imonia: „Aindon inontong-monimoe tontani' naonda ing gogoetoe'nja bo dinongog- 12 -don-monimoe im potosingogëa." * Tonga' kai n singog-monia: „Dika boenion ko inami! pianja pogoeman ko inami." Kon toea kai n singog i Jehoe: „Aindon pinogoemanëa ko inako', kainia: Nanaa in singog i Toehang: Doeï'onkoe iikow bali'on datoe ko 13 intaukoe Israël." * Nokodongog-mai kon singog inta na'toea, polat-don ginama' in tobatoe'-tobatoe' in djoembahnja bo pinopoompat-monia ko lolitoe'an i Jehoe kong kareta tobatoe', bo iniroepan-don in tantoeang bo nokoea-koeakan, kaimonia: ,,Ki 14a Jehoe i nobali'-don datoe!" * — Na'toea, nopakat-don ing ki Jehoe, ki adi' i Josafat, ki ompoe i Nimsi, nolawang ko i Joram. * 15b Kon toea,, jo nosingog-don ing ki Jehoe, kainia: „Aka ibog-monimoe i mojogoendoeg takin i ibogkoe, jo dika ogoi loemoeai i intau ko lipoe', oempaka tobatoe' bo dika, simba' dia' potaaunja ko Jizreel ing ki inta nobali' ko naa." * 16 Noïdoedoei, sinoemakoi-don ing ki Jehoe kong karetanja bo minaja' i Jizreel; sing kon toea-ta ing ki Joram. Jo ki Ahasia, datoe i Joeda, i namonag-don nokipodoengkoel ko i Joram.* Boeï' i Achab ijopoe' i Jehoe. 17 Kon toedoe in tjandi (pomomantowan) ko Jizreel ojoeon i intau mololoekad. Naonda i inontong-don i mololoekad toea i ramponan i Jehoe, nokoeani in sia, kainia: „Inontongkoe i ramponan i intau." Kai n singog i Joram: „Gama'moe i intau tobatoe' inta toemotakoi kong kabalo, potaba' maja' mokipodoengkoel ko imonia, pokilibo'an mongo mamangoi imosia ta- 18 kin in dodamean." * Jo intau sinoemakoi kong kabalo toea, i minaja'-don nokipodoengkoel ko inia, kainia: „Pinokilibo' i om- II Datoe 9 : pee datoe mongo mamangoi ing ki toeang takin in dodamean?" Kai n toebag i Jehoe: „Nongonoe si molibo'-bi' iikow kon dodamean? Boerow bo doemoedoei ko inako'."— Kon toea, jo pinotaau-don i mololoekad, kainia: „Taba' toea i nodapot-don 19 ko imonia, tonga' dia' in sia noboei-mai." * Jo pinopotaba'an bidon i ompoe datoe in taba' ibanéa, inta sinoemakoi doman kong kabalo. Naonda i nodapot-don ko imonia, kai n singogéa: „Pinokilibo' i ompoe datoe mongo mamangoi ing ki toeang takin in dodamean?" Kai n toebag i Jehoe: „Nongonoe si moiibo'-bi' iikow kon dodamean? Boerow bo doemoedoei ko ina- 20 ko'." * — Kon toea, pinotaau bidon i mololoekad toea, kainia: Taba' toea i nodapot-don ko imonia, tonga' dia' doman in sia noboei-mai. Jo pororibatoek i toeang toea, i na' pororibatoek i Jehoe, ki adi' i Nimsi, sim pororibatoekéa na' tongkai intau motojon-tojong." * 21 Noïdoedoei kai n tita i Joram: „Pomas-ai-pa iakoeoi kong kareta." Naonda im pinomasan-don i intau kong karetanja, jo polat-don noboeat ing ki Joram, datoe i Israël, bo ki Ahasia, datoe i Joeda, tobatoe'-tobatoe' ing kong karetanja tontani' bo iloemoeai-don ko lipoe', notomoe ko i Jehoe, bo nokipodoeng- 22 koel ko inia kom boeta' i Nabot, intau i Jizreel. * Naonda i inontong-don i Joram ing ki Jehoe, jo nolibo'-don in sia, kainia; „Mamangoi iikow takin in dodamean, e Jehoe?" Kai n toebag i Jehoe: „Dia-dia'-ka-don in dodamean, onda ing koonggot im posoembaan i ina'moe, i Izebel, kon doeata bo pomiaanea kong 23 ki inta moraat kon tajowon i Toehang." * (Naonda i nokodongog-mai kon singog inta na'toea) polat-don i Joram binoerow ing kabalonja, bo nolagoei, kai n singogéa ko i Ahasia: „Bo- 24 dito, e Ahasia!"* — Kon toea, piniot i Jehoe, pinopotoegatéa ko likoed i Joram in tonggadi' im piot toea, pinolatan kom poe- 25 toe'nja, polat noïobat ing ki Joram kong karetanja. * Jo kai n singog i Jehoe ko i Bidkar, bobatonja tobatoe': „Boeat-don in sia bo pogambat in sia kong goba' i Nabot, intau i Jizreel toea. Si noïtanob-don ko inako' in singog i Toehang ko inia, kon toengkoel iakoeoi bo ikow in sinoemakoi nojotakin dinoemoedoei ko i ama'nja, ki Achab, kon dodai in toea nosingog (ing 26 ki Elia), kainia: Nanaa in singog i Toehang: * Totoeoe, kolipod i inontongkoe in doegoe' i Nabot bo doegoe' i adi'nja jo toeli ankoe in doegoe' toea kong goba' inta naa. Sebab nion, boeat- II Datoe 9 : -don in sia bo pogambat in sia kong goba' naa, podoedoei in singog i Toehang." * 27 Kon toea, naonda i inontong i Ahasia, datoe i Joeda, ing ki inta na'toea, jo nolagoei-don doman in sia, sinoemoïmboetoeng i lipoe' im Bet-Hagan. Tonga' inalowan doman i Jehoe in sia, kainia: „Patoi doman in sia!" Jo pinopotoegatëa (in tonggadi' im piot) ko inia kong karetanja kon dalan ing Goer inta moroepit, inta nojodioeg i Jibleam. Tonga' nokolagoei-pa doman ing ki Ahasia nodapot ko Megido, bo minatoi kon toea- 28 -ta. * Awakëa in dinatog i olitëa kong kareta, bo dinia-monia minaja' i Jeroesalem bo ilobcng kom bonoe i ilobonganëa, kon tambak i mogogoejangéa, ko lipoe' i Daoed.* 30 Noïdoedoei kon toea, jo nodapot-don ing ki Jehoe ko Jizreel. Naonda in dinongog-don i Izebel ing ki inta na'toea, jo pinoepoeranéa im pogotëa, sinila'anéa ing kokiapëa bo ilam- 31 ba'anéa i oeloenja, bo sinoemanow kon djandela. * Naonda in sinoemoeot-don ing ki Jehoe ko lolingkop, jo kai n singog i Izebel ko inia: „Mamangoi iikow takin in dodamean, e Zimri, mo- 32 lolimod ko i toeangéa!" * Jo iloemangag ing ki Jehoe kon djandela toea, kainia: „Ki ine dega' in tongo potakinkoeV' Ki ine?" 33 Naonda i olit dojowa-toloe in sinoemanow ko inia, * jo kai n singog i Jehoe: ,,Laboe'-monag in sia!" Jo ilaboe'-don-monia in sia; sampe doegoe'nja doman i noïrosik kon dinding bo kong 34 kabalo, inta noroenta-roentaian ko inia. * Noïdoedoei, sinoemoeot-don ing ki Jehoe. Naonda i nongaan-don in sia bo nonginoem-don, jo kai n singogéa: „Naaia baja'-don (imoïkow) moïndoi kong ki inta binoetoeng toea bo lobong in sia, sing ki adi' 35 doman in datoe in sia." * Kon toea, jo minaja'-don imosia molobong ko i Izebel, tonga7 dia'-don nodoengkoel-monia in sia, kolikoed dongka i loengkaka'nja bo siolëa bo palad i limanja.* 36 Naonda i noboei-don imosia bo pinotaau-don-monia ko i Jehoe, jo kai n singog i Jehoe: „Naa in singog i Toehang, inta pinodapotëa in dila' i nabinja, i Elia, intau in Tisbi, kainia: Kom boeta' i Jizreel im pokaanan i oengkoe' ko awak i Izebel." * 10 : 11 Noïdoedoei kon toea, jo nodait i Jehoe pinatoi im bajongan ing ginaloem i Achab, inta kinotala'an-pa ko Jizreel, taki-takm im bajongan i manterinja bo jobajatëa bo imangëa; sampe dia'-don ing kinotala'an oempaka tobatoe'. * 12a Nopaloet-makow in toea, jo noboeat-don ing ki Jehoe mi- II Datoe 10 : 15 naja' in Samaria. * Kobaja-baja' toea, nojodoengkoelëa-mai ing ki Jonadab, ki adi' i Rechab, inta mamangoi mokipodoengkoel ko inia. Nosalam-don ing ki Jehoe ko inia bo nosingog ko inia, kainia: „Motoelid dega' ing ginamoe ko inako', na' kototoelid ing ginakoe ko inimoe?" Kai n toebag i Jonadab: „Totoeoe, motoelid." Kai n singog i Jehoe: „Aka nanion, jo porckantangon i lima-natonda naa." Jo pinorokantang-don i lima naja doea. Noïdoedoei, inanoetan i Jehoe in sia sinoemakoi ta- 16 kinëa kong kareta, * kainia: „Koligai, maja'-don takinkoe bo indoi-ai ing korogkoe ko i Toehang." Na'toea im pinopopotakoi- 17 nja ko i Jonadab ilimitoe' takinéa kong karetanja. * — Naonda i nodapot-don kon Samaria, jo pinatoinja-don im bajongan ing ginaloem i Achab, inta kinotala'an-pa kon Samaria, sampe ijopoe'nja im boef i Achab, podoedoei in singog inta pinogoeman i Toehang ko i Elia. * Bolian i Baal im pinatoi i Jehoe. 18 Noïdoedoei kon toea, jo pinokisipoen-don i Jehoe im bajongan i intau, kai n singogëa ko imonia: „Pinososoemba i Achab ko i Baal in tonga'-bi' tongopi', tonga' pososoemba i 19 Jehoe ko i Baal i moïlioe totok. * Sebab nion, oïni'-pa-monimoe ko inako' im bajongan im bolian i Baal, taki-takin i olit bo imangëa; oempaka tobatoe' dika in taliban; sim pomiaankoe ing korban moloben ko i Baal. Aka ki ine inta dia' toemajow, jo patoion in sia." — Kong ki inta naa inoemoebol ing ki Je- 20 hoe, simba' tokopatoionëa im bajongan i olit i Baal. * — Kai n singog i Jehoe: „Pokipomaloe' in singgai moloben silai i 21 Baal!" Jo pinomaloe'-don. * Kon toea, jo pinopotaba'an-don i Jehoe kom bajongan im boeï' i Israël, sampe namangoi-don im bajongan i olit i Baal, dia' mongo tobatoe' inta dia' noïangoi. Jo sinoemoeot-don imosia komintan kom baloi pososoembaan ko i Baal, sampe nopoeling-don totok im baloi toea.* 22 Kon toea, jo nopotita-don ing ki Jehoe ko mololoekad kong goedang im pakeang, kainia: „Dia-don poloeai in djoembah kom bajongan im bolian i Baal toea, toemongobatoe'." Jo pino- 23 loeainja-don in djoembah silai monia. * Noïdoedoei, namangoi-don ing ki Jehoe taki-takin i Jonadab, ki adi' i Rechab, bo sinoemoeot kom baloi i Baal toea bo nosingog kom bolian i II Datoe 10 : Baal toea, kainia: „Tondoedoet pokopia, dika bo ojoeon ing ko joeak-monimoe in tobatoe'-mai i imang i Toehang, sin to- 24 nga'-bi' bolian i Baal." * Kon toea, jo sinoemoeot.-don in sia, simba' mongorban kong korban rata'an bo korban pajongon. Ko loeai aindon inoekat i Jehoe in soroedado oealoe no poeloe', kai n titanja ko imonia: ,,Aka panga' nongkom bajongan i lolaki toea, inta pinopotamadkoe ko lima-monimoe, i mokolagoei in tobatoe'-mai, jo aka ki ine inta mopoboeli ko inia, jo sia im 25 patoion moïtolioe ko inia. * — Naonda i nopaloet-don ing ki Jehoe nomia kong korban pajongon, jo kai n titanja kom bobato in soroedado toea: „Koligai, toemoeot, bongkoeg im bajongan-monia toea; o poloekad, simba' dia' mokolagoei oempaka tobatoe'." Kon toea, jo pinatoi-don-monia imosia komintan takin i lanit in soemala, sampe nodapot kom bonoe in toeot mokoedoes totok kom baloi pososoembaan ko i Baal toea. * 26 Dinia-monia pinoloeai nongkom bonoe im baloi i Baal toea i 27 asjera (toelada inta pososoembaan) bo pinajong-monia, * irimoemoed doman-monia im batoe i Baal inta pososoembaan bo kinokai doman-monia im baloi i Baal, bo pinomia-monia pololoemboe'an kong kotoran im binatang, magi' in singgai inta 28 naa. * Na'toea im pinomomogoeraat i Jehoe ko i Baal ko joeak i intau Israël. * 30 Kon toea, kai n singog i Toehang ko i Jehoe: „Aindon pinomiamoe ing ki inta mopia kon tajowonkoe, bo pinomomiamoe doman kom boeï' i Achab podoedoei ing ki inta kom bonoe ing ginakoe. Sebab nion, ki adi'moe lolaki i limitoe' kon tachta i Israël modapot kong kotoloe ompoe." * Kinododatoe bo kinopopatoi i Jehoe. 31 Jo ki Jehoe toea, dia' dinoemoedoei in sia takin limbatoe ing ginanja ko atorang i Toehang, ki Allah i Israël; sin dia' sinoemolikoed in sia kon dosa inta pinokimia i Jerobeam ko 29b intau Israël, *mangalenja: nosoemba in sia kong ki adi' in sapi boelawan inta kom Betel bo inta kon Dan. * 32 Kong kinodatoean i Jehoe, nomangkoi-don ing ki Toehang nonggaat kom boeta' i Israël; sin sinalow-don i Hasaël imosia 33 kon sinangkoeb im boeta' i Israël,* mangalenja: kon dampig-moeik i Jarden, kon sinangkoeb im boeta' ing Gilead, bo i Gad. I Datoe 10 : bo i Roeben bo i Manase, nongko lipoe' i Aroër kon toebig i Arnon, Gilead bo Bazan. * 34 Jo agat-pa i ooeman i Jehoe bo bajongan i inta pinomianja bo bajongan i oaidanëa morogi toea, aindon kinotangoian 35 kong kitab i ooeman in datoe i Israël. * Kon toea, jo nogopang-don ing ki Jehoe, noïdondon-don ko rnogogoejangea, bo ilobong-don kon Samaria. Jo ki Joahas, ki adinja, i nobali datoe, 36 sinoemonggoloean ko i ama'nja. * Kinodatoean i Jehoe kon Samaria, dojowa no poeloe' bo oealoe no taong ing koonggotéa. * 11. Ki Joahas. 13 : lb Ki Joahas. ki adi' i Jehoe, i nobali' datoe kon Samaria ko intau Israël, bo nodatoe in sia mopoeloe' bo pitoe no taong ing 2 koonggotëa. * Pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang; sin dinoemoedoei in sia kon dosa inta pinokimia i Jerobeam, ki adi' i Nebat, ko intau Israël; sin dia' sinoemolikoed 3 in sia kong ki inta toea. * Sebab nion, dinoemokot in toroe i Toehang ko intau Israël, sampe pinopotama-tamadëa imosia ko lima i Hazaël, datoe i Aram, bo ko i Benhadad, ki adi' i Ha- 7 zaël; * dia' sinala'anéa in soroedado ko i Joahas, kolikoed dong- * ka i intau toemotakoi kong kabalo lima no poeloe', bo kareta i ropatoi mopoeloe', bo soroedado inta minaja' in siol tongo raban. Sin datoe i Aram i nomogoeraat ko intau Israël, nori- 4 moemoed ko imonia na' ginaboei * Tonga' noïgoem ampoeng ing ki Joahas ko i Toehang: noïdoedoei inindongogan i Toehang in sia; si aindon inontongëa im pinononomboga' in datoe 5 i Aram ko intau Israël * Sebab nion, inogoi i Toehang ko intau Israël i mototoeloeng, inta nomoeli ko intau Israël ko lima i intau i Aram, oemaan i intau Israël i nogoetoen bidon ko laig-monia takin loenganga 6 ing gina na' kolipod. * Tonga' dia' sinoemolikoed imosia kon dosa inta pinokimia im boeï' i Jerobeam ko intau Israël, mosia doman in dinoemoedoei kon dosa toea. Kon toengkoel in toea kinodoengkoelan-pa doman kon toelada pososoembaan (asjera) kon Samaria. * 8 Jo agat-pa i ooeman i Joahas bo bajongan i inta pinomianja bo roginja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in 35 iï Datoe 13 : 9 datoe i Israël. * Kon toea, jo nogopang-don ing ki Joahas, noïdondon-don ko mogogoejangëa bo ilobong-don kon Samaria. Jo ki Joas, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja. * 12. Ki Joas. Ki Joas bo ki Elisa. 10b Ki Joas, ki adi' i Joahas, i nobali' datoe kon Samaria ko intau Israël; nodatoe in sia mopoeloe' bo onom no taöng ing 11 koonggotëa. * Pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang; dia' sinoemolikoed in sia kon dosa inta pinokimia 1 Jerobeam, ki adi' i Nebat, ko intau Israël; dinoemoedoei in sia kon dosa toea. * 14 Kon toengkoel in toea, notakit-don ing ki Elisa, bo takitëa toea i nogatod ko inia kong kopopatoi. Kon dodai in toea namonag-don ing ki Joas, datoe i Israël, bo nokipodoengkoel ko inia bo nongombal ko inia, kainia: „Kaasi', ama'koe, ama'koe, kareta i ropatoi i Israël bo tantaranja inta toemotakoi kong 15 kabalo!" (ropot bo rogi i Israël!) * Kai n singog i Elisa ko inia: „Gama' im piot bo tonggadi' im piot." Kon toea, 16 jo ginama'nja-don im piot bo tonggadi' im piot. * Jo kai n singog i Elisa kon datoe i Israël: „Popooekat i limamoe kom piot nion." Naonda im pinomianja-don na'toea, jo pinopooekat i Elisa i limanja tontani' ko lima in datoe toea, * 17 kainia: „Boekat-ai in djandela kon dampig-moeik." Naonda im binoekatanëa-don, jo kai n singog i Elisa: „Piot-don!" Jo pinomiotëa-don. Kai n singog i Elisa: „Nion in tonggadi' im piot inta mokotalow, podoedoei in totoeloeng i Toehang! Nion in tonggadi' im piot inta mokotalow ko intau i Aram! Totoeoe, 18 talowonmoe i intau i Aram ko Afek." * Noïdoedoei, kai n singog i Elisa: „Pogama'-ai-pa kon tonggadi' im piot." Naonda ing ginama'nja-don, jo kai n singog i Elisa ko i ompoe datoe i Israël: „Popobongkoeg kom boeta'." Jo pinopobongkoegea-don 19 kotoloe, bo nogogai. * Kon toea, notapod-don im pogot i Elisa ko inia, kainia: „Kaasi', aka aindon binongkoegmoe kolima pinomaja' koonom, jo modait talowonmoe i intau i Aram; tonga' naaia tonga'-bi' talowonmoe imosia kotoloe." * 20 Kon toea, jo minatoi-don ing ki Elisa bo ilobong. II Datoe 13 ; Komintan-don nobali', ramponan i intau i Moab i notoeot 21 kom boeta' i Israël.* Totoeoe, nacmda ing kojogot i intau mojobong ko lolaki tobatoe', jo binoboei-mai monia i ramponan toea. Sebab dinia i ondok, jo pinogambat-monia i awak i lolaki toea ko ilobongan i Elisa, polat nolagoei. Tonga' naonda i awak i lolaki toea i noïdapot kon toelan i Elisa, jo noboei in sia nobiag, polat sinimindog. * 22 Ki Hazaël, datoe i Aram, i nonomboga' ko intau Israël, 23 onda ing koonggot ing kinodatoean i Joahas. * Tonga' notabi bidon ing ki Toehang ko imonia bo noboei notoeloeng ko imonia, bo pinopoontongëa in tabinja ko imonia, si noïtanob ko iNia in dandianëa takin i Ibrahim, i Isak bo i Jakoeb; dia' pinogoera- 24 atëa bo dia'-pa iloemboe'nja imosia kon tajowonëa. * Naonda i nogopang-don ing ki Hazaël, datoe i Aram, jo ki Benhadad, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja. * 25 Noïdoedoei kon toea, jo ginama'-don i Joas, ki adi' i Joahas, ko i Benhadad, ki adi' i Hazaël, i lipoe' minta inta ijampat i Hazaël ko i Joahas ko ropatoi-monia. Jo sinalow i Joas ing ki Benhadad kotoloe bo noboeinja ginama' i lipoe' i Israël. * 12 Jo agat-pa i ooeman i Joas bo bajongan i inta pinomianja bo oaidanëa morogi, bo naonda im pinororopatoinja takin i Amasia, datoe i Joeda, (14 : 8-14) aindon kinotangoian kong 13 kitab i ooeman in datoe i Israël. * Kon toea, jo nogopang-don ing ki Joas, noïdondon-don ko mogogoejangëa, bo ilobong-don kon Samaria, kon tambak in datoe i Israël. Jo ki Jerobeam, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja. * 13. Ki Jerobeam II. 14 : 23b Ki Jerobeam, ki adi' i Joas, datoe i Israël, i nobali' datoe kon Samaria; nodatoe in sia opat no poeloe' bo mita' no taöng 24 ing koonggotëa. * Pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang; sin dia' sinoemolikoed in sia kon dosa inta pinokimia i Jerobeam, ki adi' i Nebat, ko intau i Israël. * 25 Ki Jerobeam (H) toea, noboeinja ginama' im boeta' i Israël, kinabit ko Hamat (lipoe' kon dampig-monik) bo nodapot kon dagat i lopa' (lopa' i Jarden bo lopa' in dagat mokopatoi), podoedoei in singog i Toehang, ki Allah i Israël, inta pinodapotëa takin in dila' i nabi i Jona, ki adi' i Amitai, nongkong Gat- II Datoe 14 : 26 Hefer. * Si aindon inontong i Toehang i roriga inta noïoema ko intau Israël i mopaït totok, ai-modait i ropo+ i intau, adi'- 27 -itoi, sin dia' doman i mototoeloeng ko imonia. * Tonga' dia'-pa sinantoe' i Toehang popaton in tangoi i Israël kon sinangkoeb in doenia, sin sinoeloenganéa-pa imosia i Jerobeam, ki adi' i Joas toea. * Jo agat-pa i ooeman i Jerobeam bo bajongan i inta pinomianja, roginja, pinororopatoinja, bo naonda im pinopopoboeinja ko lipoe' in Damsjik bo lipoe' i Hamat ko Israël, aindon 29 kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Israël. * Kon toea, jo nogopang-don ing ki Jerobeam, noïdondon-don ko mogogoejangëa, bo ilobong-don kon Samaria, kon tambak in datoe i Israël. Jo ki Zacharia, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja. * 14. Ki Zacharia. 15 : 8b Ki Zacharia, ki adi' i Jerobeam, i nobali' datoe kon Sama- lia ko intau Israël; nodatoe in sia onom no boelan ing koong9 gotëa. * Pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang, na' mogogoejangëa; sin dia' sinoemolikoed in sia kon dosa inta pinokimia i Jerobeam, ki adi' i Nebat, ko intau Israël. * 10 Jo nopakat-don ing ki Saloem, ki adi' i Jabes, nolawang ko i Zacharia, sinalowea in sia ko Jibleam, pinatoinja in sia, bo ki Saloem-don toea i nobali' datoe, sinoemonggolioe ko 12 inia. * Si na'toea doman in singog i Toehang ko i Jehoe, kainia: „Ki adi'moe i limitoe' kon tachta i Israël, modapot kong kotoloe ompoe. Jo nobali'-don doman na'toea. * 11 Jo agat-pa i ooeman i Zacharia, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Israël. * 15. Ki Saloem. 13b Ki Saloem-don i nobali' datoe bo nodatoe kon Samaria to- 14 ngo boelan ing koonggotëa. * Kon toea, jo namangoi-don ing ki Menahem, ki adi' i Gadi, nongkon Tirsa; naonda i nodapot-don-monik in sia kon Samaria, sinalowëa ing ki Saloem, ki adi i Jabes, pinatoinja in sia, bo ki Menahem-don i nobali' da- 15 toe, sinoemonggolioe ko inia. * Jo agat-pa i ooeman i Saloem, II Datoe 15 : bo pakatan inta pinomianja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Israël. * 16. Ki Menahem. 17b Ki Menahem-don, ki adi' i Gadi, i nobali' datoe kon Samaria ko intau Israël; nodatoe in sia mopoeloe' no taöng ing ko- 18 onggotëa. * Pinomianja ing ki inta moraat kon cajowon i Toehang; sin dia' sinoemolikoed in sia kon dosa inta pinokimia i Jerobeam, ki adi' i Nebat, ko intau Israël. * 19 Kong kinodatoeanëa notoeot ing ki Poel, datoe i Asoer; kom boeta' (i Israël). Kon toea, inogoian i Menahem ing ki Poel in salaka, tongo riboe no talenta (1 talenta = ƒ 4500.-), simba' mogopod ing ki Poel toea ko inia mopokorigon kong 20 kinodatoeanëa. * Jo doit. inta toea pinokigama' i Menahem ko intau Israël, mangalenja: bajongan i intau kaja, tobatoe'-tobatoe' im pinakisaan in datoe mobogoi kon datoe i Asoer in salaka lima no poeloe' no talenta toemongobatoe'. Nopaloet-makow in toea, jo noboei-don in datoe i Asoer, dia'-don nogoetoen in sia kom boeta' (i Israël). * 21 Jo agat-pa i ooeman i Menahem, bo bajongan i inta pinomianja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i 22 Israël. * Kon toea, jo nogopang-don ing ki Menahem, noïdondon-don ko mogogoejangëa. Jo ki Pekahja, ki adi'nja, i nobali7 datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja. * 17. Ki Pekahja. 23b Ki Pekahja, ki adi' i Menahem, i nobali7 datoe kon Samaria ko intau Israël; nodatoe in sia dojowa no taöng ing ko- 24 onggotëa. * Pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang; sin dia' sinoemolikoed in sia kon dosa inta pinokimia i Jerobeam, ki adi' i Nebat, ko intau Israël. * 25 Jo ki Pekah, ki adi' i Remalia, bobatonja, i nopakat takin i intau lima no poeloe' nongkong Gilead bo nolawang ko i Pekahja, sinalowëa in sia kon Samaria, kom benteng ing komalig, bo pinatoinja in sia, bo ki Pekah-don i nobali' datoe, sinoemonggoüoe ko i Pekahja. * 26 Jo agat-pa i ooeman i Pekahja, bo bajongan i inta pino- II Datoe 15 : mianja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Israël.* 18. Ki Pekah. 27b Ki Pekah-don, ki adi' i Remalia, i nobali' datoe kon Samaria ko intau Israël; nodatoe in sia dojowa no poeloe' no taöng 28 ing koonggotëa. * Pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang; sin dia' sinoemolikoed in sia kon dosa inta pinokimia i Jerobeam, ki adi' i Nebat, ko intau Israël. * 29 Kong kinodatoean i Pekah, datoe i Israël, notoeot ing ki Tiglat-Pileser, datoe i Asoer, (kom boeta' i Israël), sinalowëa i lipoe' i Ijon, Abal-Bet-Maacha, Janoah, Kedes, Hasor, boeta' ing Gilead, boeta' ing Galilea bo sinangkoeb im boeta' i Naftali; jo intau nongko lipoe' bo boeta' toea in sinonggatanja bo pinampingëa kom boeta' i Asoer. * 30 Noïdoedoei, nopakat ing ki Hosea, ki adi' i Ela, nolawang ko i Pekah, ki adi' i Remalia, sinalowëa in sia bo pinatoinja, bo ki Hosea-don i nobali' datoe, sinoemonggolioe ko i Pekah. ' 31 Jo agat-pa i ooeman i Pekah, bo bajongan i inta pinomianja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Israël.'* 19. Ki Hosea. 17 : lb Ki Hosea-don, ki adi' i Ela, i nobali' datoe kon Samaria ko intau Israël; nodatoe in sia siow no taöng ing koonggotëa.* 2 Pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang, tonga' deeman na' datoe minta inta moena ko inia. * 3 Jo ki Salmaneser, datoe i Asoer, i nonalow ko i Hosea, sampe nokiompoe ing ki Hosea ko inia bo mogoinja i hasil ko 4 inia.* Tonga' kinotorinanapan in datoe i Asoer, kong ki Hosea i nopakat molawang ko inia, sim pinopotaba'an i Hosea in taba' ko i So, datoe i Masir, bo dia'-don pinokidianja i hasil kon datoe i Asoer, na' pinomianja kom potomboeloi in taöng. Nion maloenangka im pinokidomok-don in datoe i Asoer ing ki Ho- 5 sea bo pinokiomantoengëa in sia kom bonoe im pandjara. * Kon toengkoel in toea, sinoeot in datoe i Asoer in sinangkoeb im boeta' (i Israël) bo lipoe' in Samaria, inta iliboenja toloe no 6 taöng ing koonggotëa. * Jo sinalow-don in datoe i Asoer in II Datoe 17 : Samaria bo sinonggatanja i intau Israël bo pinampingea kom boeta' i Asoer. Kon toea-ta pinopotonggolitoe'nja imosia kom boeta' i Halah bo ko Habor, toebig ing Gosan, bo ko lipoe-lipoe' i Madai. * Anib im bodito inta noïoema ko intau Israël. 7 Intau Israël nomia-don kon dosa ko i Toehang, ki Allah-monia, inta nogatod-monik ko mogogoejang-monia nongkom boeta' i Masir, pinoloeai kong kawasa i Firon, datoe i Masir. 8 Nosoemba imosia ko allah tongo doea; * dinoedoeian-monia i oea' i intau Kaper, inta inoentoen i Toehang kon tajowon i in- 9 tau Israël. * Aindon pinomia i intau Israël ing ki inta oebol bo motonsilanggai kon tajowon i Toehang, ki Allah-monia, mangalenja: pinomia-monia im pososoembaan kon tomboeloedea kom bajongan i lipoe'-monia, kon tjandi pololoekadan bo kom bonoe 10 i lipoe' inta sinombentengan; * aindon pinoposindog-monia i maseba (batoe pososoembaan) bo asjera (kajoe pososoembaan) kom bajongan in tomboeloedea inta molantoed, bo kon sioengon im bajongan im pangkoi ing kajoe inta mongoroebom- 11 bong. * Jo nonoetoeng (ing kamanja bo nongorban) imosia kon toea-ta, kom bajongan in tomboeloedea toea, na' intau kaper inta inoentoen i Toehang kon tajowon-monia. Na'toea, pinomia-monia ing ki inta moraat, simba' mopogogingot ko i Toehang.* 12 Nosoemba imosia kon doeata kojojongo'an, inta poton ko imonia, sing kai n singog i Toehang ko imonia: „Dika imoïkow 13 mosoemba ko imonia!"* Jo batoe'an i nabi bo mononanow (goeroe) im pinokitongginaan totok i Toehang ko intau Israël bo ko intau i Joeda, kainia: „Pomait-don imoïkow kom bajongan i raat-monimoe, bo tano-tanobon-monimoe in titakoe bo oea'koe, podoedoei im bajongan i atorang inta pinongojowkoe ko mogogoejang-monimoe, bo podoedoei im bajongan i inta pi- 14 nodapotkoe ko imonimoe takin in dila' i nabi, olitkoe." * Tonga' doï'-don imosia nokidongog; sin sinogat-bi'-monia ing gina-monia na' mogogoejang-monia, inta dia' nopirsaja ko i Toe- 15 hang, ki Allah-monia. * Iloemboe'-monia i oea'nja bo dandianëa, inta pinomia i Toehang takin i mogogoejang-monia, bo bajongan in tongginanja inta pinodapotea ko imonia. Dinoemoedoei imosia kong ki inta dia' baragoena (kon doeata i intau II Datoe 17 : kaper) bo nomogoeraat kom batangan-monia; dinoemoedoei ko intau kaper, inta nogoetoen ko liboe-monia, oempaka ilarang 16 i Toehang ko imonia, kainia: ,,Dika doemajan ko imonia!"* Na' toea, sinoemolikoed imosia kom bajongan in tita i Toehang, ki Allah-monia. Pinomia-monia in toelada ilolang, mangalenja: ki adi' in sapi dojowa, bo pinomia-monia i asjera (kajoe pososoembaan); bo nosoemba imosia ko mata in singgai, boelan 17 bo toendi, bo ko i Baal; * pinopotamad-monia ing ki adi'-monia, lolaki-bobai, kon toeloe' (pinomia korban pajongon ko i Moloch). Nonanow bo nonontoboet imosia; sinoemamad im batangan-monia, simba' momia kong ki inta moraat kon tajowon i Toehang, simba' mopogogingot ko iNia. * (Deuter 18:10). 18 Jo nion maloenangka in sinoemoroe'-don totok ing ki Toehang ko intau Israël; sampe iloemboe'nja imosia kon tajowonëa; dia'-don inta kinotala'an, kolikoed dongka im boeï' i Joeda. * 19 Jo intau doman i Joeda in dia' nonanob kon tita i Toehang, ki Allah-monia, sin dinoemoedoei doman imosia ko (atorang) 20 oea' inta pinomia i intau i Israël. * Nion maloenangka in sinoemolikoed-don ing ki Toehang kom bajongan im boeï' i Israël, irorigaanëa bo pinopotamadëa ko lima i intau mongongagow, sampe iloemboe'nja imosia kon tajowonëa. * 21 Sing ginoemoeat-don i intau Israël kom boeï' i Daoed, bo dinoeï'-monia ing ki Jerobeam, ki adi' i Nebat, binali' datoe. Jo ki Jerobeam toea i nobali' poenang i intau Israël inoemoendok ko i Toehang, bo pinokimianja in dosa moloben ko imonia.* 22 Jo dinoedoeian i intau Israël im bajongan in dosa, inta pinomia i Jerobeam; dia' sinoemolikoed imosia kon dosa toea; * 23 sampe iloemboe' i Toehang i intau Israël kon tajowonëa, podoedoei in singog inta pinodapotëa takin in dila' im bajongan i olitea, nabinja. Na'toea, intau Israël im pinamping-don nongkom boeta'-monia, pinobaja' im boeta' i Asoer, magi' in singgai inta naa. * Intau in Samaria. 24 Noïdoedoei kon toea, jo pinamping-don in datoe i Asoer i intau nongko lipoe' im Babel, Koeta, Awa, Hamat bo Sefarwaïm, bo pinopotonggolitoe' ko lipoe-lipoe'an in Samaria, pi- II Datoe 17 : nopotonggolioe ko intau Israël. Jo Samaria toea im pinomia pogompoeon-monia, bo nogoetoen imosia ko lipoe-lipoe'anëa. * 25 Kom pinomangkoian im pinotonggolitoe'an-monia kon toea-ta, dia' imosia nosoemba ko i Toehang. Nion maloenangka im pinopotaba'an-don i Toehang in singa ko imonia, inta no- 26 matoi ko intau-monia dega' tongonoe-mai. * .Sebab riion, pinotaau i intau kon datoe i Asoer, kai n singogéa: „Intau inta pinampingmoe bo pinopotonggolitoe'moe ko lipoe-lipoe' in Samaria, dia'-pa kinotaauan-monia im pososoemba ko allah im boeta' inta toea. Nion maloenangka im pinopotaba'anëa in singa ko imonia, inta naaia momatoi ko imonia, sin dia'-pa kinotaauan- 27 -monia im pososoemba ko allah im boeta' inta toea." * Kon toea, jo nopotita-don ing ki ompoe datoe i Asoer, kainia: „Atod-pa-makow i imang tobatoe' kon toea-ta, nongkom bajongan i imang inta aindon pinampingkoe nongkon toea-ta, simba mogoetoen in sia kom boeta' inta toea bo motoendoe ko intau inta toea, naonda im pososoemba ko i allah im boeta' inta toea.' * 28 Sebab nion, namangoi-don i imang tobatoe', nongko imang inta pinamping nongkon Samaria, bo sinoemonggolitoe' kom Betel; sia toea i notoendoe' ko imonia, naonda im pososoemba ko i Toehang. * 29 Tonga' batoe'an im bangoesa toea, pinomianja in toelada in doeatanja tontani', inta moekat-monia kom bonoe im baloi pososoembaan kon tomboeloedea, inta a pa pinomia i intau Israël inta kolipod nogoetoen kon Samaria; batoe'an im bangoesa 30 ko lipoe' inta pinotonggolipoe'anea, * mangalen ja: intau im Babil, pinomia-monia in toelada i Soekot-Benot; intau ing Koet, pinomia-monia in toelada i Nergal (na' batangan in singa inta nonongkolikip); intau i Hamat, pinomia-monia in toelada i 31 Asjima; * intau i Awa, pinomia-monia in toelada i Niblas bo i Tartak; intau in Sefarwaïm, pinongorban-monia ing ki adi' -monia kon toeloe' kon tajowon in toelada i Adramelech (toeladanja na' toelada i Nergal) bo i Anamelech (toeladanja na' batangan i intau, tonga' koelitëa na' koelit in toja'). * 32 Tonga' nosoemba doman imosia ko i Toehang, bo dinoeï doman monia i imang nongkom bajongan im boeï', inta nogaid 33 silai monia kom pososoembaan kon tomboeloedea. * Tonga' kojogot imosia mohoromat ko i Toehang, nosoemba doman imosia kon doeata-monia, podoedoei i oea' i intau kom boeta' II Datoe 17 : 34 inta pinomampingan-don ko imonia. * Magi' in singgai inta naa dinoemoedoei imosia ko oea -monia nongko moena-monik. Pinohohoromat-monia ko i Toehang bo dinodoedoei-monia ko atorang bo tita, deeman-bi' pinodoedoei ko atorang bo tita inta pinongojow i Toehang ko i adi' i Jakoeb, inta sinangoianëa 35 ki Israël. * Sing ko i adi' i Israël toea im pinoposindog i Toehang in dandianëa bo pinotitanja ko imonia, kainia: „Dika imoïkow monontoehang ko allah ibane"a, bo dika imoïkow doemangop ko imonia, pinomaja' mosoemba ko imonia, pinomaja' 36 mongorban ko imonia. * Sing ki Toehang, inta nogatod-monik ko imonimoe iloemoeai nongkom boeta' i Masir, takin kawasa moloben bo takin kokal inta sinonggo', tonga'-bi' Sia i horomaton-monimoe; tonga'-bi' ko iNia in dangopan-monimoe, to- 37 nga'-bi' ko iNia im pongorbanan-monimoe. * Jo bajongan i oea', atorang, tita bo kojow, inta pinongojowëa ko imonimoe, in tano-tanobon-monimoe oemoeran-bi' mononoi, bo dika imoïkow 38 mohoromat ko allah tongo doea. * Bo dika koliongan-monimoe in dandian, inta pinoposindog i Toehang takin monimoe, pino- 39 maja' mosoemba ko allah tongo doea. * Pianja, horomaton-monimoe ing ki Toehang, ki Allah-monimoe; simba' poposimparoetea imoïkow ko lima im bajongan ing kodop-monimoe." * 40 Tonga' doï' imosia nokidongog, si a bi' dinoedoeian-monia i oea' nongko moena-monik. * 41 Jo bangoesa inta toea, nosoemba ko i Toehang bo nosoemba doman kon toelada in doeata-monia. Na'toea doman im bajongan i adi'-monia bo i ompoe-monia, pinomomia-monia na' aindon pinomomia i mogogoejang-monia, magi' in singgai inta naa. * ooOoo X D&to6 KARADJAAN I JOEDA. 1. Ki Rehabeam. 14 : 21 Ki Rehabeam, ki adi' i Solaiman, i nobali' datoe ko mtau i Joeda. Kon toengkoel ing ki Rehabeam naa i nobali datoe, jo opat-don no poeloe' bo mita' no taöng ing kinobiaganea, bo mopoeloe' bo pitoe no taöng im pinodatoeanëa ko Jeroesalem, lipoe' inta pinili' i Toehang nongkom bajongan im boef i Israël, simba' popotonggolitoe'anëa in tangoinja kon toea-ta. Ki ina' i Rehabeam, ki Naama in tangoinja, intau i Amon in sia. * 22 Intau i Joeda i nomia kong ki inta moraat kon tajowon i Toehang; pinojongkit-moma i ijanêa in dosa inta pinomia-mo- 23 nia, noïlioe ko inta pinomia i mogogoejang-monia. * Mosia doman i nomia kom pososoembaan kon tomboeloedea bo pinosindog-monia i maseba (batoe pososoembaan) bo asjera (kajoe pososoembaan) kom bajongan in tomboeloedea inta molantoed bo kon sioengon im bajongan im pangkoi ing kajoe inta mo- 24b ngoroebombong; * dinoedoeian-monia im bajongan i romoe' i intau kaper, inta inoentoen i Toehang kon tajowon i intau Israël. * 25 Kon taöng inta nogilima kong kinodatoean i Rehabeam, noïangoi ing ki Sisak, datoe i Masir, notoeot ko Jeroesalem,* 26 bo ijampatëa im boelawan inta kom bonoe ing kaabah bo kom bonoe ing komalig, takin ing kaleau boelawan inta moena ijampat i Daoed nongkom bobato i Hadadezer, datoe in Soba, bo dinianja ko Jeroesalem (II Sem. 8 : 7). Jo toea komintan ijampat i Sisak, dapotëa, ginama'nja doman ing kaleau boelawan, 27 inta pinokimia i Solaiman (I Datoe 10 : 16). * Sebab nion, pinokimia i Rehabeam ing kaleau nongkom bitoe', mta pinokitagoe'nja kom panggoeloe in soroedado inta mololoekad ko lo- 28 lingkop ing komalig. * Jo potomboeloi im baja'an i ompoe datoe kong kaabah, mogikaleau in soroedado toea; mopaloet-makow, boeion-monia poboei ing kaleau toea kom pogogolatan-monia. * I Datoe 14 :29 Jo agat-pa i ooeman i Rehabeam, bo bajongan i inta pinomianja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i 30 Joeda. * Jo oemoeran noropatoi ing ki Rehabeam bo ki Jero- 31 beam. ♦ Kon toea, jo nogopang-don mg ki Rehabeam, noïdor don-don ko^ mogogoejangêa, bo Uobong-don kon tambak i mogogoejangea. Jo ki Abia, ki adi'nja, i nobaJi' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja. * 2. K i Abia. 15:1b, 2 Ki Abia i nobali' datoe ko intau i Joeda; * nodatoe in sia ko Jeroesalem toloe no taöng ing koonggotëa; tangoi i ina'nja 3 ki Maacha, ki adi' i Absalom. * Ki Abia toea, pinomianja im bajongan in dosa inta aindon moena pinomia i ama'nja; dia' in sia nosoemba ko i Toehang, ki Allahnja, takin limbatoe ing 4 ginanja, na' ki lakinja ki Daoed. * Tonga' sebab ki Daoed, jo inogoi i Toehang, ki Allahnja, in totoga'an (adi' bo ompoe) silainja ko Jeroesalem, sin dinoeï'nja ing ki adi'nja noïdoedoei 5 ko inia bo pinokononoinja i Jeroesalem; * sing ki Daoed i nomia kong ki inta motoelid kon tajowon i Toehang, bo dia' sinoemabat kom bajongan i inta pinongojow i Toehang ko inia, koonggot ing kinobiaganea, kolikoed ing ki inta pinomia i Daoed ko i Oeria, intau i Het toea. * 7 Jo agat-pa i ooeman i Abia, bo bajongan i inta pinomianja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Joe- 8 da. * Jo noropatoi-don ing ki Abia bo ki Jerobeam. Kon toea, jo nogopang-don ing ki Abia, noïdondon-don ko mogogoejangea, bo ilobong-don ko lipoe' i Daoed. Jo ki Asa, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja. * 3. K i Asa. 9b, 10a Ki Asa i nobali' datoe ko intau i Joeda; * nodatoe in sia ko Jeroesalem opat no poeloe' bo mita' no taöng ing koonggot11 ëa. * Jo pinomia i Asa ing ki inta motoelid kon tajowon i Toe12b hang, na' ki lakinja, ki Daoed; * pinogoeraatëa in toelada po13 sosoembaan inta pinomia i mogogoejangéa. * Ilaboe'anëa dornan ing ki ina'nja, ki Maacha, kom pangkatëa, sim pinokimianja in toelada i Asjera (doeata oobai) inta kojojongo'an; pi- I Datoe 15 : noepoel i Asa in toelada toea bo pinajongëa ko lopa' ing Ki- 14 dron. * Tonga' dia' pinogoeraatëa im pososoembaan kon toedoe in tomboeloedëa. Oempaka na'toea, nohoromat ing ki Asa ko i Toehang takin limbatoe ing ginanja, onda ing koonggoi 15 ing kinobiaganëa.* Dinianja doman kom bonoe im baloi i Toehang im bajongan i oliig i ama'nja ko i Toehang bo oliigea tontani' ko i Toehang, mangalen ja: salaka, boelawan bo roeparoepa im pakakat.* 16 Ki Asa bo ki Baësa, datoe i Israël, i oemoeran noropatoi 17 onda ing koonggot ing kinodatoean naja doea. * Ki Baësa, datoe i Israël, i notoeot ko Joeda, sinombentenganëa i lipoe' i Rama (kon dampig-monik i Jeroesalem), simba' poparentaan i Asa, 18 datoe i Joeda, in dia'-don motaau loemoeai toemoeot. * Kon toengkoel in toea, ginama' i Asa im bajongan in salaka bo boelawan, inta kinotala'an-pa kom bonoe im pononagoe'an kom boelawan kong kaabah bo kong komalig, bo pinopoabatëa ko lima im bobatonja inta pinotaba'nja ko i Benhadad,-ki adi' i Tabrimmon, datoe i Aram, inta nogoetoen kon Damsjik,-pino- 19 kipogoemananëa ko inia, kainia: * „Naanta, nododandian ïakoeoi bo ikow, ki ama'koe bo ki ama'moe. Jo naaia pinokidiakoe i oliig ko inimoe, salaka bo boelawan. Aka mobaJi', jo bontow-don in dandianmoe takin i Baësa, datoe i Israël, simba' 20 oemoendok in sia ko mako'."* Jo dinoedoeian-don i Benhadad i oïgoem i Asa bo pinotaba'nja im panggoeloe in tantaranja ko lipoe' i Israël bo sinalow-monia i lipoe' i Ijon, Dan, Abel-Bet Maacha, sinangkoeb ing Kinerot (kon danow ing Galilea) bo 21 sinangkoeb im boeta' i Naftali.* Naonda ing kinodongogan-don i Baësa ing ki inta toea, jo pinopogogainja-don i oaidanëa 22 ko Rama toea, bo nogoetoen kon Tirsa.* Noïdoedoei kon toea, pinokiöini' in datoe i Asa im bajongan i intau i Joeda, oempaka tobatoe' dia' in sinaliban, bo inakoet-monia im bajongan im batoe bo balak inta pinake' i Baësa ko Rama, bo pinonombenteng in datoe i Asa ko lipoe' ing Gibea kom boeta' i Benjamin, bo ko lipoe' i Mispa.* 23 Jo agat-pa i ooeman i Asa bo bajongan i oaidanëa morogi bo bajongan i inta pinomianja, bo lipoe' inta sinombentenganëa, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Joeda. Kong kinogogoejanganëa noïtolaboe' notakit in siol i ompoe 24 datoe.* Kon toea, jo nogopang-don ing ki Asa, noïdondon-don I Datoe 15 : ko mogogoejangëa, bo ilobong-don kon tambak i mogogoejangëa ko lipoe' i Daoed. Jo ki Josafat, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja.* 4. Ki Josafat. 22 : 41a Ki Josafat, ki adi' i Asa, i nobali' datoe ko intau i Joeda.* 42 Kon toengkoel ing ki Josafat i nobali' datoe, jo toloe-don no poeloe' bo lima no taöng ing kinobiaganëa, bo nodatoe in sia ko Jeroesalem dojowa no poeloe' bo lima no taöng ing koong- 43 gotëa; tangoi i ina'nja ki Azoeba, ki adi' i Silhi.* Sinoemoetoei-don in sia kom bajongan in dalan i ama'nja, ki Asa; dia' sinoemabat in sia kon dalan toea, bo pinomianja ing ki inta 44 motoelid kon tajowon i Toehang.* Tonga' dia' pinogoeraatëa im pososoembaan kon tomboeloedéa; si intau poparentaanëa i a pa mongorban bo monoetoeng kon tomboeloedéa.* 45 Jo ki Josafat i nododamean-don takin i ompoe datoe i Israël, (ki Achab).* 48 Kon toengkoel in toea, dia' onda in datoe kom boeta' i Edom. Jo gogoegoe in datoe i Josafat i nomia kong kapal mo]oben, simba' loemeag maja' i Ofir mogama' kom boelawan; * 49 tonga' dia' nobali' iloemeag, si nongoïkondad ing kapal minta 50 toea ko Eseon-Geber. * Kon toea, noïgoem ing ki Ahasia, ki adi' i Achab, ko i Josafat, kainia: „Aka mobali', jo olitkoe i maja' loemeag takin i olitmoe kong kapal nion." Tonga' doï' ing ki Josafat.* 46 Jo agat-pa i ooeman i Josafat, roginja inta pinopoontongëa, bo ropatoi inta iropatoinja, aindon kinotangoian kong ki- 51 tab i ooeman in datoe i Joeda.* Kon toea, jo nogopang-don ing ki Josafat, noïdondon-don ko mogogoejangëa, bo ilobong-don kon tambak i mogogoejangëa ko lipoe' i Daoed, i lakinja. Jo ki Joram, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja.* 5. K i Joram. II Datoe 8 :16b Ki Joram, ki adi' i Josafat, i nobali' datoe ko intau i 17 Joeda.* Kon toengkoel in sia i nobali' datoe, jo toloe-don no II Datoe 8 : poeloe' bo dojowa no taöng ing kinobiaganëa, bo nodatoe in 18 sia ko Jeroesalem oealoe no taöng ing koonggotëa.* Sinoemoetoei in sia kon dalan in datoe minta i Israël, na' pinomomia im boeï' i Achab; sing ki boeloinja ki adi' i Achab bobai; pino- 19 mianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang.* Tonga' dia' doman moïbog ing ki Toehang mopokohaat kong karadjaan 1 Joeda, sebab ki Daoed, olitêa; si aindon dinandinja ko i Daoed in totoga'an (adi' bo ompoe) inta oemoeran kon tajowonëa.* 20 Kong kinodatoeanéa, sinoemolikoed i intau i Edom, dia'-don nokiompoe kon datoe i Joeda, bo dinoeï'-don-monia in 21 datoe tontani' ko imonia.* Sebab nion, noboeat-don ing ki Joram taki-takin im bajongan ing kareta i ropatoi bo minaja' im boeta' i Edom. (Jo tantara i Edom i noropo-ropot kon tantaranja). Tonga' naonda i notooloet-don dolom, jo nonoeboe in sia kon tantara i Edom, inta noliboe ko inia, bo sinimimparoet takin i mogogator kong kareta i ropatoi bo norolagoei 22 i intaunja, noboei ko laig-monia.* Na'toea, sinoemolikoed-don i intau i Edom kon datoe i Joeda, magi' in singgai inta naa. Kon toengkoel in toea, sinoemolikoed doman i lipoe' i Libna (kon datoe i Joeda).* 23 Jo agat-pa i ooeman i Joram, bo bajongan i inta pinomianja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i 24 Joeda.* Kon toea, jo nogopang-don ing ki Joram, noïdondon-don ko mogogoejangëa, bo ilobong-don kon tambak i mogogoejangëa, ko lipoe' i Daoed. Jo ki Ahasia, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja.* 6. Ki Ahasia. 25b Ki Ahasia, ki adi' ï Joram, datoe i Joeda, i nobali' datoe 26 ko intau i Joeda.* Kon toengkoel in sia i nobali' datoe, jo dojowa-don no poeloe' bo dojowa no taong ing kinobiaganëa, bo nodatoe in sia ko Jeroesalem tongo taöng ing koonggotëa. Jo tangoi i ina'nja ki Atalia, (ki adi' i Achab), ki ompoe i Omri, 27 datoe i Israël.* Sinoemoetoei in sia kon dalan im boeï' i Achab, bo pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang, na' pinomomia im boeï' i Achab; sing ginaloem i Achab in sia.* 28 Kon toengkoel ing ki Joram, ki adi' i Achab, i noropatoi i Hazaël, datoe i Aram, ko Ramot kom boeta' ing Gilead, jo II Datoe 8 : 29 sinoïngkekeban ï intau i Aram ing ki Joram.* Sebab nion, noboei-don ing ki Joram ko Jizreel, simba' mokioendam ing kekebëa, inta binongkoeg i intau i Aram ko Ramot, kom pinoropatoian takin i Hazaël, datoe i Aram. Kon dodai in toea, namonag-don ing ki Ahasia, ki adi' i Joram, datoe i Joeda, nokipodoengkoel ko i Joram, ki adi' i Achab, ko Jizreel; si mobojo-bojo'-makow in dondamonëa.* 9:24a,27b Naonda im pinatoi-don i Jehoe ing ki Joram, * jo nolagoei28 -don ing ki Ahasia ko Megido, bo minatoi kon toea-ta.* Awakëa in dinatog i olitëa kong kareta bo dinia-monia minaja' i Jeroesalem bo ilobong kom bonoe i ilobonganéa, kon tambak i mogogoejangëa, ko lipoe' i Daoed.* 7. Ki Atalia. 11 :1 Ki Atalia, sia ing ki ina' i Ahasia. Kon toea, naonda i inontongëa kong ki adi'nja i aindon minatoi, jo pinokipatoinja do- 2 man im palot im boeï' i ompoe datoe.* Tonga' ki Joseba, ki adi' i Joram bobai, ki bobai i Ahasia, ginama'nja ing ki Joas, ki adi' i Ahasia, bo dinianja dia' kolia-liai-makow nongko joeak im bajongan i abo', inta patoion toea, polatea binoeni in sia kom bonoe in toeot pososioegan, takitakin im bobai inta mopopotete' ko inia, binoeni ko i Atalia, 3 simba' dia' patoionëa in sia* Jo adi' inta toea, oemoeran kotaki-takin i Joseba kom bonoe in toeot tobatoe' kom baloi i Toehang, onom no taöng ing koonggotëa, kojogot ing ki Atalia momarenta kom boeta' (i Joeda).* 4 Tonga' kon taöng inta nogimpitoe, pinotaba' i Jojada (imang moloben, ki boeloi i Joseba), pinokiöini' im bajongan im panggoeloe in soroedado, inta mololoekad kon datoe, bo nobakid takin monia kom bonoe im baloi i Toehang bo nododandian imosia, bo pinokipongibotanëa imosia kom pakatan-monia toea kom baloi i Toehang, noïdoedoei, sinoendoe'nja 5 ing ki adi' in datoe toea ko imonia.* Kon toea, kai ng kojowea ko imonia: „Pomiaan-monimoe nanaa: Soroedado-monimoe tongo ramponan, inta loemoeai maja' mononggolioe kon so- 7 roedado mololoekad kong komalig kon singgai in sabat, * bo soroedado-monimoe inta dojowa no ramponan, inta loemoeai maja' moloekad kong kaabah kon singgai in sabat, jo soroe- II Datoe 11 : dado toloe no ramponan toea, komintan moloekad kon datoe 8 kom bonoe im baloi i Toehang. * Bajongan-monimoe mojosiliboe-mai ko i ompoe datoe, tobatoe'-tobatoe' ing kokantakantang in soemalanja. Jo aka ki ine in toemoeot kom pinojokatadan in soroedado nion, jo patoion in sia. Moïkow nion ing kotaki-takin i ompoe datoe, ko onda-ka im baja'anéa pinomaja' pamangoianëa." * 9 Kon toea, jo pinomia-don im bajongan im panggoeloe toea, podoedoei ing kojow minta i imang i Jojada ko imonia, mangalenja: ginama' in tobatoe'-tobatoe' in soroedadonja, inta mojo-mojolioe kom potomboeloi in singgai in sabat, bo nama- 10 ngoi-don ko i imang i Jojada.* Kon toea, jo inogoi-don i Jojada kom panggoeloe toea ing ginoebat bo kaleau minta, inta nongkon datoe-pa ki Daoed, inta sinagoe' kom bonoe ing kaabah.* 11 Noïdoedoei, sinimindog-don im bajongan in soroedado toea - tobatoe'-tobatoe' ing kokada-kadai in sandiatanja - kinabit nongkon dampig-monag nodapot kon dampig-monik ing kaabah, ko medzbah bo kong kaabah, mangalenja: ko iiboe i ompoe da- 12 toe.* Nopaloet-makow in toea, jo pinoloeai-don i Jojada ing ki adi' in datoe bo pinopoloeöbêa i makota ko oeloenja, bo pinopoloetoedëa im pateda (in datoe) ko limanja, bo dinoeï'nja in sia binali' datoe bo binoere'anéa i madjamoe', kojogot i intau moanto' toea nopanda-pandaan ko lima bo ginimiow, kaimonia: „Kobiag ing ki ompoe datoe!"* 13 Naonda in dinongog-don i Atalia i ojoet ing giow in soroedado bo intau moanto' toea, jo namangoi-don in sia nokipodoengkoel ko intau moanto' toea kom bonoe im baloi i Toe- 14 hang.* Jo inontongëa, naanta, ki ompoe datoe in simindog-makow kon dioeg i oïgi, podoedoei i oea', bo bajongan im bobato bo intau mogogiroep kon torompet kon tajowonëa, bo bajongan im poparentaan i nopia-piaan kong gina, koïroe-iroep kon torompet. Kon toea, binisi-bisi'-mai i Atalia im pakeangëa, ko- 15 koea-koeani, kainia: „Bodito, bodito!"* Polat nongojow ing ki imang i Jojada kom panggoeloe bo bobato in soroedado toea, kainia: „Dia-don in sia poloeai ko joea-joeak im pinojokatadan in soroedado. Aka ki ine inta doemoedoei ko inia, jo patoion in soemala." — Si aindon pinongojow i imang, kainia: „Dika 16 in sia patoion kom bonoe im baloi i Toehang!"* — Jo dinomok-don-monia ing ki Atalia bo inatod iloemoeai ko lohngkop ing 36 II Datoe 11 : kabalo sampe nodapot kong komalig; baing kon toea-ta bo pinatoi in sia.* 17 Nopaloet-makow in toea, jo pinomia i Jojada in dandian kon tajowon i Toehang takin in datoe bo takin i intau moanto', 18 simba' mobali' imosia intau i Toehang. * Noïdoedoei, minaja'-don i intau minta toea im baloi pososoembaan ko i Baal bo kinokai-monia i medzbah bo irimoemoed in toelada im Baal bo pinatoi-monia ing ki Matan, imang i Baal, kon tajowon i medzbah. Jo dinoeiv-don i Jojada i intau dega' tongonoe-mai, inta binali'nja mololoekad kom baloi i Toehang.* 19 Kon toea, pinotaba'nja im bajongan im bobato bo soroedado mololoekad kon datoe, bo inatod-monia ing ki ompoe datoe namonag nongkom bonoe im baloi i Toehang - nongilolingkop i lolingkop i mololoekad kon datoe - bo sinoemoeot kong komalig; kon toea-ta ilimitoe' ing ki ompoe datoe ko lolitoe'an 20a in datoe.* Jo bajongan im poparentaan nopia-piaan kong gina, bo lipoe' (i Jeroesalem) i noonow-don.* 21 Kon toengkoel ing ki Joas i nobali' datoe, pitoe-don no taöng ing kinobiaganëa.* 8. K i Joas. 12 :1 Kon taöng inta nogimpitoe kong kinodatoeau i Jehoe, jo ki Joas, ki adi' i Ahasia, i nobali' datoe, bo nodatoe in sia ko Jeroesalem opat no poeloe' no taöng ing koonggotëa. Tangoi 2 i ina'nja ki Sibja, nongkom Berseba.* Jo pinomia i Joas ing ki inta motoelid kon tajowon i Toehang, onda ing koonggot ing kinobiaganëa, sing ki imang i Jojada i mototoendoe'nja.* 3 Tonga' dia' pinogoeraatëa im pososoembaan kon tomboeloedëa, si intau poparentaan i a pa mongorban bo monoetoeng kon tomboeloedéa.* 4 Kon singgai-mai tobatoe', nosingog ing ki Joas ko imang minta, kainia: „Bajongan in doit, inta dinia i intau kom bonoe im baloi i Toehang na' oliig ko i Toehang, podoedoei i ibog-monia tontani', bo bajongan im bea inta sinantoe'-don i 5 imang, * nion komintan tarimaan i imang — tobatoe'-tobatoe' nongko intaunja, — pake'on ponompia-monia ko onoe-onoe-ka- 6 -don, inta noroemboen kong kaabah." * Tonga' kon taöng inta nogindojowa no poeloe' bo toloe kong kinodatoean i Joas, dia'- II Datoe 12 : 7 -pa sinompia i imang inta noroemboen kong kaabah.* Sebab nion, inoïni' i ompoe datoe, i Joas, ing ki imang i Jojada takin i imang tongo doea, kai n singogëa ko imonia: „Nongonoe sin dia'-pa-bi' imoïkow nonompia ko inta noroemboen kong kaabah? Pianja, dika-don gama'an-monimoe im bea ko intau-monimoe, mani' doit inta toea im polat-don tagoe'on silai inta 8 noroemboen kong kaabah."* Singog (i Joas) toea inintotoeoe i imang minta, sampe dia'-don ginama'-monia in doit ko intau moanto' toea, bo deeman-don mosia inta nonompia ko inta 9 noroemboen kong kaabah.* Kon toea, ginama' i imang i Jojada im bantal tobatoe', binoeboe'anëa in talobëa, bo inoekatëa kon dampig-monag i lolingkop ing kaabah. Jo imang inta mololoekad ko lolingkop ing kaabah, mosia i mogoekat kom bonoe im bantal toea kom bajongan in doit, inta dinia i intau kong kaabah.* 10 Naonda i inontong-don-monia, ko moanto'-don in doit kom bonoe im bantal toea, jo namangoi-don in djoeroe-tóelis i ompoe datoe taki-takin i imang moloben; iniap bo binakoet-monia 11 in doit inta nodoengkoel kom bonoe ing kaabah.* Naonda in sinimbang-don in doit inta toea, jo pinopoabat-don-monia ko mandor minta inta moloekad ko intau mogogaid kong kaabah, bo mandor toea i nobogoi in doit toea kom bajongan i intau mopandoi mogaid kong kajoe bo kon tonggoeloe-monia inta 12 mogaid kong kaabah, * bo ko intau inta mopandoi momensel bo mopandoi momakang kom batoe, bo potaloei kong kajoe bo kom batoe inta aindon pinakang, ponompia ko inta noroemboen kong kaabah; dapotëa, kom bajongan i onoe-don inta 13 pake'on, simba' tompiaan ing kaabah.* Tonga' doit inta dinia kong kaabah toea, dia'-bi' pinake' pomiaan pindan salaka, tosilad, lingkoejoe inta popake'on aka mongorban, torompet, pa- 14 kakat boelawan mongo salaka, silai ing kaabah; * sin doit inta toea tonga'-bi' pinake' ponondan ko intau inta mogaid, bo po- 15 nompia-monia kom baloi i Toehang.* Dia' nonondoedoet imosia naonda im pinotosilai i mandor toea kon doit, inta pinopoabat ko imonia, silai intau inta sinondanan; si mosia toea im pini- 16 risaja-don.* Jo doit inta inogoi na' pomopat kon tala' bo dosa, dia' dinia kom bonoe im baloi i Toehang, sin doit inta toea silai i imang.* 17 Noïdoedoei kon toea, jo noboeat-don ing ki Hazaël, datoe II Datoe 12 : i Aram, bo minaja' notoeot ko lipoe' ing Gat bo sinalowëa. Nopaloet-makow in toea, ai motoeot in sia ko Jeroesalem.* 18 Tonga' ginama' i Joas, datoe i Joeda, im bajongan i oliig silai i Toehang, inta inogoi-pa i mogogoejangëa, i Josafat, i Jorara bo i Ahasia, datoe i Joeda, bo inta inogoinja tontani' silai i Toehang, taki-takin im bajongan im boelawan, inta nodoengkoel kom bonoe im pononagoe'an (kom boelawan) kong kaabah bo kong komalig, bo pinokidianja ko i Hazaël, datoe i Aram. Sebab nion, inoemoendok ing ki Hazaël ko Jeroesalem.* 19 Jo agat-pa i ooeman i Joas, bo bajongan i inta pinomianja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Joeda.* 20 Kon toea, jo nopakat-don im bobato i Joas nolawang ko inia, 21 bo pinatoi-monia in sia kom baloi Milo; * mangalenja: bobatonja ki Josachar, ki adi' i Simeat, bo ki Jehosabad, ki adi' i Somer, i nobongkoeg ko inia, sampe minatoi in sia. Ilobong-don in sia kon tambak i mogogoejangëa, ko lipoe' i Daoed. Jo ki Amasia, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja.* 9. Ki Amasia. 14 : 1 Kon taöng inta nogindoea kong kinodatoean i Joas, ki adi i Joahas, ko intau Israël, jo ki Amasia, ki adi' i Joas, datoe 2 i Joeda, i nobali' datoe* Kon toengkoel in sia i nobali' datoe, jo aindon dojowa no poeloe' bo lima no taong ing kinobiaganea, bo nodatoe in sla ko Jeroesalem dojowa no poeloe' bo siow no taöng ing koonggotea. Tangoi i ina'nja ki Joadan nongko 3 Jeroesalem.* Jo pinomianja ing ki inta motoelid kon tajowon i Toehang, tonga' deeman na' ki Daoed, ki lakinja,; si naonda im pinomomia i Joas, ki ama'nja, na'toea doman im pinomo- 4 mianja.* Tonga' dia' pinogoeraatëa im pososoembaan kon tomboeloedëa, si intau poparentaan i a pa mongorban bo monoe- 5 toeng kon tomboeloedëa * Naonda im pinokorigonëa-don ing kinodatoeanëa, jo pinokipatoinja-don im bobato inta nolimod 6 ko i ompoe datoe, ki ama'nja* Tonga' dia' pinokipatoinja ing ki adi' minta i mololimod toea; podoedoei ing ki inta kinotangoian kong kitab i atorang i Moesa, sing kom bonoenja nongojow ing ki Toehang, kainia: „Dika hoekoemon patoion ing ki ama'nja sebab tala' i adi'nja, bo dika hoekoemon patoion I Datoe 14 : ing ki adi'nja sebab tala' i ama'nja; dia' mobali' bo dia' tobatoe'-tobatoe' i hoekoemon patoion si romoe'nja tontani'." (Deuter. 24 : 16)* 7 Jo sinalow-don i Amasia i intau i Edom ko 'opa' in simoeton, tongo raban i lolaki ing kobajongea, bo ginama'nja i lipoe' in Sela takin in soemalanja; lipoe' inta toea sinangoianëa Jokteel, na'toea in tangoinja magi' in singgai inta naa * 8 Noïdoedoei kon toea, jo pinopotaba'an-don i Amasia in taba' ko i Joas, ki adi' i Joahas, ki ompoe i Jehoe, datoe i Israël, pinokipogoemanan, kainia: „Koligai, moropatoi ing kita! 9 Tonga' pinopotaba'an i Joas, datoe i Israël, in taba' ko i Amasia, datce i Joeda, pinokipogoemanan, kainia: „Pangkoi im bainggoa' inta ko Libanon i nopotaba' in taba' kom pangkoi in sondana inta ko Libanon, pinokipogoemanan, kainia. ,,Ogoi-pa, aka mobali', ing ki adi'moe bobai ko i adi'koe lolaki, bali on ki boeloinja." Tonga' binatang inta ko Libanon toea; i noritak 10 kom bainggoa' toea bo iroenta-roentai-monia. * Aindon nonalow iikow ko intau i Edom; sebab nion, nololatoe'-don ing ginamoe. Pianja, dodajow inta nodoengkoelmoe i mopoloenganga ing ginamoe bo doemona'makow kom bonoe im baloimoe. Nongonoe-bi' dega' bo popooemamoe-bi' im bodito kom batanganmoe bo toemompilaboe', ikow tontani' bo intau i Joeda doman takin 11 moe?"* — Tonga' doï' ing ki Amasia nokidongog. Sebab nion, noboeat-don ing ki Joas, datoe i Israël, bo noropatoi-don in tantaranja takin in tantara i Amasia, datoe 12 i Joeda, kom Bet-Semes kom boeta' i Joeda.* Jo intau i Joeda in sinalow i Israël, sampe norolagoei imosia ko laig in toba- 13 toe'-tobatoe' * Kon toea-ta, kom Bet-Semes, dinomok doman i Joas, datoe i Israël, ing ki Amasia, ki adi' i Joas, datoe i Joeda, noïdoedoei notoeot in sia ko Jeroesalem bo iroemboenanëa im benteng i Jeroesalem tongo pongko', langgo'nja opat no gatoet no tombikoe, kinabit nongko lolingkop i Efraim no- 14 dapot ko lolingkop-in-tompig, * bo ginama'nja im ba jongan im boelawan bo salaka bo bajongan im pakakat inta nodoengkoel kom bonoe (ing kaabah) im baloi i Toehang bo kom bonoe in toeot pononagoe'an (kom boelawan) kong komalig, bo dinianja ing ki adi' i intau mongoloben. Ncpaloet-makow in toea, jo noboei-don in sia kon Samaria.* 17 Naonda i nogopang-don ing ki Joas, ki adi' i Joahas, datoe II Datoe 14 : i Israël, jo nobiag-pa ing ki Araasia, ki adi' i Joas, datoe i Joeda, 18 mopoeloe'-pa bo lima no taöng * Jo agat-pa i ooeman i Amasia, bo bajongan i inta pinomianja, aindon kinotangoian kong kitab 19 i ooeman in datoe i Joeda.* Naonda i intau ko Jeroesalem i nopakat-don nolawang ko i Amasia, jo nolagoei-don in sia minaja' i Lachis. Tonga' pinopotaba'an-monia i intau ko Lachis, 20 nobatoek ko inia, bo pinatoi-monia in sia kon toea-ta.* Awak i Amasia toea, in dinatog-rnonia kong kareta bo dinia ko Jeroesalem ; kon toea-ta ilobong-don in sia ko lipoe' i Daoed, kon tambak i mogogoejangëa.* 21 Noïdoedoei, dinoeï' im bajongan i intau i Joeda ing ki Asarja (Oesia), binali' datoe, pinononggoloean ko i Amasia, ki ama'nja. 10. Ki Asarja (ki Oesia). 15 : lb Ki Asarja, ki adi' i Amasia, datoe i Joeda, i nobali' datoe.* 2 Kon toengkoel in sia i nobali' datoe, jo aindon mopoeloe' bo onom no taöng ing kinobiaganëa; nodatoe in sia ko Jeroesalem lima no poeloe' bo dojowa no taöng ing koonggotëa. Tangoi 3 i ina'nja ki Jecholia, nongko Jeroesalem.* Pinomianja ing ki inta motoelid kon tajowon i Toehang, na' ki inta pinomia i 4 ama'nja, ki Amasia.* Tonga' dia' pinogoeraatëa im pososoembaan kon tomboeloedêa; si moanto'-pa i intau i mongorban bo 14 : 22 monoetoeng kon tomboeloedêa.* Jo pinoboeinja ko Joeda i lipoe' i Elat, inta sinombentenganëa, noïdoedoei kong kinogopangan i ama'nja, i Amasia, inta noi'dondon-don ko mogogoejangëa. * 15 : 5 Kon toea, jo binongkoeg i Toehang ing ki ompoe datoe, sampe kinotoegatan-don im panjaki koesta, oemaan i nogopang in sia. Sebab nion, oemoeran nogoetoen in sia kom baloinja tontani', bo ki Jotam, ki adi'nja, i nomarenta kom poparentaanëa, pinomia gogoegoe.* 6 Jo agat-pa i ooeman i Asarja, bo bajongan i inta pinomianja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Joeda.* 7 Kon toea, jo nogopang-don ing ki Asarja, noïdondon-don ko mogogoejangëa, bo ilobong kon tambak i mogogoejangëa ko lipoe' i Daoed. Jo ki Jotam, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja.* II Datoe 11. K i J o t a m. 15 : 32b Ki Jotam, ki adi' i Asarja, datoe i Joeda, i nobali' datoe.* 33 Kon toengkoel in sia i nobali' datoe, jo aindon dojowa no poeloe' bo lima no taöng ing kinobiaganëa; nodatoe in sia ko Jeroesalem mopoeloe' bo onom no taöng ing koonggotëa. Tangoi 34 i ina'nja ki Jeroesa, ki adi' i Sadok.* Pinomianja ing ki inta motoelid kon tajowon i Toehang, na' pinomomia i Asarja, ki 35 ama'nja, na'toea doman im pinomomianja.* Tonga' dia' pinogoeraatëa im pososoembaan kon tomboeloedéa; si moanto'-pa i intau i mongorban bo monoetoeng kon tomboeloedéa. Jo pinokimianja i lolingkop o monik kong kaabah.* 37 Kon toengkoel ing kinodatoean i Jotam, jo nomangkoi-don ing ki Toehang nopotaba' ko i Resin, datoe i Aram, bo ko i Pekah, ki adi' i Remalia, notoeot kom boeta' i Joeda.* 36 Jo agat-pa i ooeman i Jotam, bo bajongan i inta pinomianja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Joeda.* 38 Kon toea, jo nogopang-don ing ki Jotam, noïdondon-don ko mogogoejangëa, bo ilobong-don ko lipoe' i Daoed, kon tambak i mogogoejangëa. Jo ki Achas, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja.* 12. K i Achas. 16 : lb Ki Achas, ki adi' i Jotam, datoe i Joeda, i nobali' datoe.* 2 Kon toengkoel in sia i nobali' datoe, jo aindon dojowa no poeloe' no taöng ing kinobiaganëa, bo nodatoe in sia ko Jeroesalem mopoeloe' bo onom no taöng ing koonggotëa. Dia' pinomianja ing ki inta motoelid kon tajowon i Toehang, 3 ki Allahnja, na' ki Daoed, ki lakinja; * sin sinoemoetoei in sia kong gogoetoe' in datoe i Israël; dapotëa, pinongorbanëa ing ki adi'nja ko i Moloch kon toeloe', podoedoei i oea' kojojongo'an i intau kaper, inta inoentoen i Toehang kon tajowon 4 i intau Israël.* Ki Achas naa, nongorban bo nonoetoeng kon tomboeloedéa bo kon sioengon im bajongan im pangkoi ing kajoe inta mongoroebombong.* 6 Kon toengkoel in toea, sinalow-don i Resin, datoe i Aram, i lipoe' i Elat bo pinoboeinja ko intau i Edom; inoentoenëa i intau i Joeda nongko Elat. Noïdoedoei, jo namangoi-don i in- II Datoe 16 : tau i Edom bo sinoemonggolitoe' bidon kon toea-ta, magi' in singgai inta naa. * 5 Kon dodai doman inta toea, noboeat-don ing ki Resin, datoe i Aram, bo ki Pekah, ki adi' i Remalia, datoe i Israël, bo minaja' i Jeroesalem ba' moropatoi, bo noliboe ko i Achas (ko 7 Jeroesalem). Jo dia' nokoboloi ko imonia ing ki Achas.* Sebab nion, pinopotaba'an-don i Achas in taba' ko i Tiglat Pileser, datoe i Asoer, inta pinokipogoemanan, kainia: „Ata naa ing ki olit i toeang bo ki adi' i toeang. Aka mobali', jo mamangoi-pa bo moposimparoet ko i ata naa nongko lima in datoe i Aram bo kon datoe i Israël, inta noropatoi takin i ata naa."* 8 Jo ginama' i Achas in salaka bo boelawan, inta sinagoe' kom bonoe ing kaabah bo kom bonoe in toeot pononagoe'an (kom boelawan) kong komalig, bo pinokidianja kon datoe i Asoer 9 na' tongkai im pononondatoe* Jo dinoedoeian-don in datoe i Asoer i oïgoemëa bo noboeat-don in sia namonik in Damsjik. sinalowëa i lipoe' inta toea, pinatoinja ing ki Resin, bo sinonggatanja bo pinampingëa i intau bonoe i lipoe' inta toea.* 10 Kon toengkoel in toea, jo minaja'-don ing ki cmpoe datoe, ki Achas, in Damsjik maja' mokipodoengkoel ko i Tiglat Pileser, datoe i Asoer. Naonda i inontongëa i medzbah inta kon Damsjik, jo pinokidia i Achas ko i imang i Oeria ing gambaran 11 bo toelada moïntok, inta na' batangan i medzbah toea.* Jo pinomia-don i imang i Oeria toea i medzbah na' batangan ing ki inta pinokidia in datoe i Achas nongkon Damsjik; na'toea im pinomomia i imang i Oeria kon dodai in dia'-pa noboei ing 12 ki ompoe datoe, ki Achas, nongkon Damsjik.* Naonda ing ki ompoe datoe i noboei-don nongkon Damsjik, jo inindoianëa i medzbah toea; namangoi-don in sia ko medzbah toea bo no- 13 ngorban kon toedoenja; * pinojongkitëa ing korban pajongon bo korban topong, bo pinopoboetakëa ing korban inoemon bo pinopopisikëa in doegoe' ing korban soekoer, inta inogoinja, 14 kon toedoe i medzbah toea.* Jo medzbah bitoe'. inta kojongm inoekat kon tajowon i Toehang, pinamping i Achas nongkon tampatëa kon tajowon ing kaabah, nongkon sigad i medzbah (mobagoe) bo kaabah, bo inoekatëa kon dampig-monik i mecz- 15 bah (mobagoe) .* Kon toea, jo nopongojow-don ing ki omp>e datoe, ki Achas, ko i imang i Oeria, kainia: „Kon toedoe i medzbah moloben (mobagoe) naa im potoeba'anmoe koig II Datoe 16 : korban pajongon kom potomboeloi in dolo-dolom-monik, bo kong korban topong kom potomboeloi i mololaboeng, bo kong korban pajongon bo korban topong in datoe, bo kong korban. pajongon bo korban topong im bajongan i intau kom boeta' mta naa, bo popopisik kon toedoenja im bajongan in doegoe' ing korban pajongon bo korban rata'an. Jo medzbali bitoe' toea 16 bai n dongka raionkoe."* Kon toea, jo pinomia-don i imang i Oeria in toea komintan, podoedoei ing kojow i ompoe datoe, i Achas.* 17 Kareta in toebig (I Datoe 7 : 27) im pinogama'an i ompoe datoe, i Achas, kom boelawan bo lamba'nja bo pipanja; pobobonoean kon toebig (nongkom bitoe') pinokiboeatëa nongkon 18a toedoe in sapi bitoe', bo pinokioekatëa ko aip im batoe.* Pinomianja doman i lolitoe'an, inta pake'on kon singgai in sabat, kom bonoe ing kaabah.* 19 Jo agat-pa i ooeman i Achas, bo bajongan i inta pinomianja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i 20 Joeda.* Kon toea, jo nogopang-don ing ki Achas, noïdondon-don ko mogogoejangéa, bo ilobong-don kon tambak i mogogoejangéa ko lipoe' i Daoed. Jo ki Hiskia, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja.* 13. K i Hiskia» Ki Hiskia i nondarit kong kaabah. 18 :1b Jo ki Hiskia, ki adi' i Achas, datoe i Joeda, i nobali' da- 2 toe.* Kon toengkoel in sia i nobali' datoe, jo aindon dojowa no poeloé' bo lima no taöng ing kinobiaganéa; nodatoe in sia ko Jeroesalem dojowa no poeloe' bo siow no taong ing koonggotea. 3 Tangoi i ina'nja ki Abi, ki adi' i Zacharia.* Pinomianja ing ki inta motoelid kon tajowon i Toehang, na' ki Daoed, ki lakinja.* 4 Nodaitéa pinogoeraat im bajongan im pososoembaan kon tomboeloedëa bo irimoemoedëa im batoe pososoembaan, pinoepoelëa im bajongan i asjera (kajoe pososoembaan), bo irimoemoedëa sinoloboed i oelag bitoe' inta pinomia i Moesa; si oemaan ing kon singgai inta toea, nongorban-pa bo nosoemba-pa i intau Israël ko oelag bitoe' toea, inta sinangoian Nehoestan 5 (allah oelag).* Nopirsaja-don totok ing ki Hiskia ko i Toehang. ki Allah i Israël; sampe kom bajongan in datoe i Joeda, inta II Datoe 18 : noïdoedoei ko inia, dia'-don kinodoengkoelan oempaka tobatoe' inta notongkainja; na'toea doman ing ko joeak in datoe 6 minta, inta noïoena ko inia.* Inoemandoj totok in sla ko i Toehang, dia' sinoemabat in sia ko iNia, sin dinoedoeianëa im ba- 7 jongan in tita inta inogoi i Toehang ko i Moesa.* Sebab nion, ki Toehang ing kotaki-takinéa; kom bajongan i oaidanëa nosalamat in sia; nolawang in sia kon datoe i Asoer bo dia'-don 8 nokiompoe ko inia; * sinalowëa i intau im Filistin nodapot kong Gasa bo ko lipoe' ko liboenja, bo ginama'nja in tjandi pololoekadan bo lipoe' inta sinombentengan.* Ramean Pasah inta irame i Hiskia. II Tawarich 30 : 1 Jo ki Hiskia toea, pinopotaba'anéa kom bajongan i intau Israël komintan bo ko intau i Joeda, bo pinokidianja doman in soerat ko intau i Efraim Lo ko i Manase, simba' mamangoi imosia kom baloi i Toehang ko Jeroesalem, mopokoloben ko 2 ramean Pasah pohoromat ko i Toehang, ki Allah ï Israël.* Kon toea, jo ki ompoe datoe bo bobatonja minta bo bajongan i intaunja i nojosipoen-don ko Jeroesalem, kaimonia: ,,Pianja, pomi- 3 aan i ramean Pasah kom boelan inta mogindoea."* Sing kom boelan inta doengkoel in dia'-pa notaau monia pinomia i ramean toea, sebab tonga' mojakag i imang inta nogamal bo 4 intau moanto' in dia'-pa nojosipoen ko Jeroesalem.* Naonda ï atorang toea, i inoöan-don in datoe bo intau inta nobakid 5 toea, * jo sinantoe'-don-monia mokipomaloe' kon sinangkoeb im boeta', kabiton nongkom Berseba modapot kon Dan, mogoïni' ko intau mamangoi ko Jeroesalem, momia ko ramean Pasah pohoromat ko i Toehang, ki Allah i intau Israël; sin dia'-pa pinomia-monia i ramean toea podoedoei i atorang i Alkitab.* 6 Kon toea, minaja'-don in taba' mororibatoek, dinia-monia in soerat in datoe bo bobatonja kom bajongan i lipoe' kon sinangkoeb im boeta' i Israël bo Joeda, kai ng kojow i ompoe datoe: „Bajongan i intau Israël, moboei simingajow ko i Toehang, ki Allah i Ibrahim, i Isak bo i Israël (Jakoeb); simba' Sia doman i moboei simingajow ko intau inta kinotala'an-pa nongko imonimoe, inta noïsimparoet ko lima in datoe ï Asoer.* II Tawarich 30 : 7 Aka mobali', jo dika imoïkow na' bajongan i ama'-monimoe bo i oetat-monimoe, inta nolawang ko i Toehang, ki Allah ï mogogoejang-monia, sampe pinopooemaan i Toehang imosia ing ki inta mokotalikokog totok, na' aindon inontong i mata- 8 -monimoe tontani'.* Sebab nion, dika toemogat kong gina-monimoe, na' tai ama'-monimoe; pianja, tonggo' i lima-monimoe ko i Toehang bo mamangoi im baloinja inta mokoedoes, inta sinontani'nja oemoeran-bi' mononoi, bo mosoemba ko i Toehang, ki Allah-monimoe; simba' moojong-don in toroe'nja inta 9 doemoko-dokot ko imonimoe.* Si aka momait imoïkow kon tala'-monimoe bo simingajow ko i Toehang, jo bajongan i oetat-monimoe bo i adi'-monimoe ing kotabi i intau inta nononggata bo nomamping ko imonia, bo mobali' moboei-mai imosia kom boeta' inta naa; sing kototabian bo kototanoban ing ki Toehang, ki Allah-monimoe; dia'-bi' toemolikoed in sia ko imonimoe, aka simingajow imoïkow ko iNia."* 10 Naonda in taba' toea in sinoemalib-don kom boeta' i Efraim bo i Manase, nodapot kom boeta' i Seboelon, bo nongandoep ko lipoe' in tobatoe'-tobatoe', jo kinosingan-bi'-monia in 11 taba' toea bo siningkoele-monia.* Tonga' ojoeon doman i intau, dega' tongonoe-mai, nongkom boeï' i Aser, i Manase bo i Seboelon, inta sinoemonsioep bo namangoi i Jeroesalem.* 12 Jo kom boeta' doman i Joeda ing kinoniataan i lima i Allah, sampe sinobatoe'nja ing gina-monia bo dinoedoeian-monia in tita in datoe bo bobatonja, podoedoei in singog i Toehang.* 13 Na'toea, nosipoen-don ko Jeroesalem i intau moanto', simba' pomiaan-monia i ramean i roti inta dia' iragian kom boelan inta nogindoea. Kom pinojogaloeman inta toea totoeoe moan- 14 to' i intau.* Noboeat-don imosia bo sinokoroemboen-monia im bajongan i medzbah, inta kinodoengkoelan ko Jeroesalem bo pakakat pononoetoengan (kokoeitan), bo iloemboe'-monia ko 15 lopa' ing Kidron.* Nopaloet-makow in toea, jo pinorata'an-monia kong ki adi' in domba silai im Pasah toea kon singgai inta nogimpoeloe' bo opat kom boelan inta nogindoea. Jo bajongan i imang minta bo intau i Lewi i nooja'-don, sampe nogamal-don imosia, noïdoedoei nongorban-don imosia kong kor- 16 ban pajongon kom baloi i Toehang.* Jo sinimindog-aon imosia, tobatoe'-tobatoe' ing kon tampatëa, podoedoei i atorang i Moesa, olit i Allah; imang toea i nopomisik in doegoe' inta II Tawarich 30 :17 sinaloed i intau i Lewi.* Si intau i Lewi im pinokirata'an ing ki adi' in domba in tobatoe'-tobatoe' inta dia'-pa nogamal, simba' daritan-monia imosia ko i Toehang; sing kom pinojogaloeman toea, moanto' i intau inta dia'-pa nondarit (nogamal).* 18 Totoeoe moanto' i intau, inta noïangoi nongko Efraim, Manase, Isachar bo Seboelon, in dia'-pa nogamal, bo pinokokaan-monia kong ki adi' in domba im Pasah toea deeman podoedoei i atorang i Alkitab. Tonga' noïgoem do'a ing ki Hiskia silai i intau minta toea, kainia: ,,Aka mobali', o Toehang, inta mopia totok, 19 ampoeng-ai-pa in tala' in tobatoe'-tobatoe', * inta motajak ko inimoe takin gina motoelid, ko i Toehang, ki Allah i mogogoejang-monia, oempaka dia'-pa dinoedoeian-monia totok i ato- 20 rang popake'on kom baloi inta mokoedoes naa."* Kon toea, jo sinarima-don i Toehang i oïgoem i Hiskia toea, bo ijotonanëa i intau moanto' toea.* 21 Na'toea im pinomomia im bajongan i intau, inta nosipoen-don ko Jeroesalem, ko ramean i roti inta dia' iragian, pitoe no singgai ing koonggotëa, takin pia ing gina moloben. Jo bajongan i intau i Lewi bo imang minta i nodajo-dajowan ko i Toehang kom potomboeloi in singgai.* 22b Naonda i norame-don imosia ko ramean toea pitoe no singgai ing koonggotëa, bo nongorban-don kong korban soekoer bo nondajow-don ko i Toehang, ki Allah i mogogoejang- 23 -monia, * jo nosingog im bajongan i intau toea, kaimonia: „Pianja, doegangan-pa im pitoe no singgai." Kon toea, jo norame-pa doman imosia pitoe no singgai takin pia ing gina.* 25 Na'toea, nopia-piaan kong gina im pinojogaloeman i intau i Joeda, imang bo intau i Lewi, bo pinojogaloeman i intau inta noïangoi nongko Israël, taki-takin i intau ango-angoi, inta noïangoi nongkom boeta' i Israël bo inta nogoetoen kom boe- 26 ta' i Joeda.* Jo norame totok im bonoe i Jeroesalem; sing kinabit kong kinodatoean-mai i Solaiman, ki adi' i Daoed, datoe i Israël, dia'-pa lalat i nobali' ing ki inta na'toea ing kom bonoe 27 i Jeroesalem.* Kon toea, sinimindog-don im bajongan i imang bo intau i Lewi, bo binarakatan-monia i intau moanto' toea; jo oïgoem in do'a-monia dinongog-don i Toehang, si nodapotdon kom pinogoetoenanëa inta mokoedoes, kon soroga.* II Datoe Ki Hiskia bo ki Sanherib. Jeroesalem i noïsimparoet. 18 : 13 Kon taöng inta nogimpoeloe' bo opat kong kinodatoean i Hiskia, jo noïangoi ing ki Sanherib, datoe i Asoer, nonoeboe ko lipoe-lipoe' inta sinombentengan kom boeta' i Joeda bo si- 14 nalowéa. * Kon toengkoel in toea, pinopotaba'an i Hiskia, datoe i Joeda, in taba' kon datoe i Asoer inta ko Lachis, pinokipogoemanan, kainia: „Naanta, aindon noïtala' i ata naa; aka mobali', jo talib ing ki toeang ko i ata naa. Onoe inta pokipotaan i toeang ko i ata naa, bai m potaanon i ata naa." Kon toea, jo pinokipotaan-don in datoe i Asoer ko i Hiskia, datoe i Joeda, i mobogoi kom pera toloe no gatoet no talenta (300 x ƒ 4500.-) bo boelawan toloe no poeloe' no talenta (30 x 15 ƒ 81000.-)* Jo inogoi i Hiskia im bajongan in doit inta nodoengkoel kom bonoe ing kaabah bo kom bonoe in toeot po- 16 nonagoe'an (kom boelawan) kong komalig.* Kon toengkoel in toea, pinokioengkak i Hiskia, datoe i Joeda, im boelawan nongko lolingkop ing kaabah i Toehang bo nongkon salabakoenja, II Tawarieh inta kinoekoepanëa tontani', bo inogoinja kon datoe i Asoer.* 32 : 1 Noïdoedoei kon toea, jo noïangoi bidon ing ki Sanherib, datoe i Asoer, bo notoeot kom boeta' i Joeda; iliboenja i lipoe' inta sinombentengan, kainia: toeotonkoe.* 2 Naonda ing kinotaauan-don i Hiskia, ko noïangoi-don ing 3 ki Sanherib, inta sinoemooloet moropatoi i Jeroesalem, * jo nobakid-don in sia takin im bajongan im bobato bo boganinja, kainia: „Pianja, palonan im bajongan im boekaka' inta ko li- 4 boe i lipoe'." Jo inoöan-monia ing ki inta toea.* Kon toea, jo nojosipoen-don i intau moanto', inta nomalon kom bajongan im boekaka' bo tapa' doman inta moïlig ko joeak im boeta', kaimonia: ,,Aka moïangoi in datoe i Asoer, jo dika bo modoengkoel-monia in toebig moanto' ko naa!"* 5 Jo pinokoropot i Hiskia ing ginanja bo pinokitompianja im benteng inta noroemboen, bo pinosindogea in tjandi pololoekadan (pomomantowan) kon toedoe im benteng toea. Noïdoedoei, pinosindogea doman im benteng inta noliboe kom benteng kojongan, pinokorigonëa i Milo (baloi inta sinombentengan) ko lipoe' i Daoed, bo pinokitontalëa ing ginoebat bo kaleau 6 totoeoe moanto'.* Dinoeï'nja im panggoeloe in soroedado, de- II Tawarich 32 : ga' tongonoe-mai, pinokisipoenéa imosia ko inia kon dolaag-mai i lolingkop i lipoe', bo nopokoropot kong gina-monia, kaï- 7 nia: * „Koropot bo korogi! Dika moondok bo dika motalikokog kon tajowon in datoe i Asoer bo kom bajongan in tantara toea inta takinëa. Sing ki inta mogopod ko inaton, Sia i mo- 8 ropo-ropot kong ki inta mogopod ko inia; * ki inta mogopod ko inia in tonga' doman kokal tapoe' (intau moanto'), tonga' ki inta mogopod ko inaton, Sia ing ki Toehang, ki Allah-naton, inta motoeloeng ko inaton bo moropatoi silai naton." — Naonda in dinongog-don i intau moanto' toea in singcg i Hiskia, II Datoe jo nogojong-don kong gina imosia.* 18 : 17 Kon toengkoel in toea, pinotaba' in datoe i Asoer im bobato moloben toloe taki-takin in tantara moloben nongko Lachis minaja' i Jeroesalem, kon datoe i Hiskia. Naonda i minaja'-don imosia bo nodapot-don ko Jeroesalem, jo nogogai-don imosia kom patat in tabang ko limonik, kon dalan inta 18 ma ja' im pogogiladan kom pakeang.* Naonda i nogoïni'-don imosia kon datoe, jo iloemoeai-don ing ki Eljakim ki adi' i Hilkia, sadaha, bo ki Sebna, djoeroe-toelis, bo ki Joah, ki adi' i Asaf, gogoegoe, bo minaja' nokipodoengkoel ko imonia.* 19 Kon toea, jo nosingog-don im bobato moloben toea ko imonia, kainia: ,,Pogoeman-pa-monag ko i Hiskia, kamakow: Nanaa in singog in datoe moloben, datoe i Asoer: Onoe-bi' 20 dega' im baragoena im pirsaja (iman)moe?* Kainimoe-mai dega': in singog im bibig in tonga'-bi' na' kopopandoi bo kororopot, aka moropatoi? Ki ine dega' i oandolanmoe, sampe 21 molawang iikow ko inako*"7 * Naanta, oemandol iikow kon toengkoed boeloe' inta nologoe', ko Masir, inta mokotoïngkekeb bo moïlambai ko lima in tobatoe'-tobatoe' inta oemandol ko inia? Na'toea ing ki Firon, datoe i Masir, kom bajongan 22 i intau inta oemandol ko inia.* Bo aka panga' kai n singogmoe ko inako': Kami naa i oemandol ko i Toehang, ki Allah-nami! -naanta, deeman-ka sia-don inta ginogingot i Hiskia? sim pinogoeraat i Hiskia im bajongan im pososoembaan ko i Allah toea kon tomboeloedéa, kai n singog i Hiskia ko intau i Joeda bo Jeroesalem: Tonga'-bi' kon tajowon i medzbah naa, ko Je- 23 roesalem, i mosoemba imoïkow ko i Allah!* — Koiigai, mobataroe takin i toeangkoe, datoe i Asoer: Ogoiankoe ing kabalo dojowa no riboe no batoe' iikow, aka mokopoloeai iikow II Datoe 18 :24 ko intau toemotakoi motoekid kong kabalokoe naa.* Na'-bi' onda dega' bo mobali' iikow mokolawang bo mokotalow ko olit tobatoe' i toeangkoe, oempaka intau mododoejoe in sia? Jo kainimoe: Masir i motoeloeng takin ing kareta i ropatoi bo 25 takin tantaranja inta toemotakoi kong kabalo!* Kom pororaimoe dega', dia' nokipitoea iakoeoi ko i Toehang kon toengkoel iakoeoi i noboeat momogoeraat ko lipoe' nion? Jo ki Toehang doman, sia inta nongojow ko inako', kainia: Baja'-don, potoeot kom boeta' toea bo pogoeraatonmoe!"* — 26 Kon toea, kai n singog i Eljakim, ki adi' i Hilkia, bo i Sebna bo i Joah kom bobato moloben i Asoer toea: „Pianja, aka mobali', jo toemonsingog ing ki toeang i aram ko inami ata naa, sing komangalean doman nami ata naa in singog inta nion. Aka mobali', jo dika ing ki toeang toemonsingog i Joeda ko inami kon dongogon i intau moanto' inta kon toedoe im 27 benteng naa."* Tonga' kai n toebag im bobato moloben (i Asoer) toea: „Jo ki toeangkoe i nopotaba' ko inako' mopodapot in singog inta naa tonga'-bi' dega' ko i toeang-monimoe bo ko imonimoe? Deeman-ka kom bajongan doman i intau inta ilimitoe' kon toea-ta, kon toedoe im benteng nion, inta tongopi'-mai kotaki-takin-monimoe mokaan kon taai-monia bo mo- 28 nginoem kon tofl-monia tontani"?"* Noïdoedoei, sinimindog-don im bobato moloben toea bo nokoeani takin singog moropot, toemonsingog i Joeda, kainia: „Indongog-ai-monimoe 29 in singog in datoe moloben, datoe i Asoer!* Nanaa in singog in datoe: Dika imoïkow moïbog boeoian i Hiskia; sin dia' in 30 sia mokoposimparoet ko imonimoe ko limakoe.* Dika doman imoïkow moïbog boeoian i Hiskia oemandol ko i Toehang, kainia: Jo ki Toehang doman i moposimparoet ko inaton bo dia' 31 popotamadéa i lipoe' naa ko lima in datoe i Asoer!* — Dika imoïkow mokidongog kon singog i Hiskia toea; si nanaa in singog in datoe i Asoer: Pianja, mokiompoe imoïkow ko inako' bo ponondatoe ko inako'; simba' tobatoe'-tobatoe' imoïkow nion i mokaan kom bojo'nja, bo tobatoe'-tobatoe' imoïkow 32 nion i monginoem kon toebig kom parigi'nja tontani'; * oemaan i moïangoi iakoeoi mogama' ko imonimoe diaan imoïkow kom boeta' inta notongkai na' boeta'-monimoe nion, boeta' tobatoe' inta kodoengkoelan kom pajoi bo anggoer, koïto' bo toempang, bango' bo biloek; simba' mobiag imoïkow bo dia' II Datoe 18 : patoion. Dika-don imoïkow mokidongog kon singog i Hiskia toea, aka boeoianëa imoïkow, kainia: Ki Toehang doman i mo- 33 posimparoet ko inaton!"* Na'-bi' onda, doeata im bangoesa tongo doea inta onda i nokoboeli kom boeta'-monia nongko lima 34 in datoe i Asoer?* Ko onda-bi' dega' in doeata mmta i intau i Hamat bo i Arpad? Ko onda-bi' dega' in doeata minta i intau in Sefarv/aim? Ko onda-bi' dega' i Allah im boeta' i intau in Samaria? Nokoboeli imosia kon Samaria nongko limakoe?* 35 Ko onda-bi' im bajongan in doeata inta, kaïn, mokoboeli kom boeta'-monia nongko ïimakoe, sampe mopirsaja imoïkow kong ki Toehang i mokoboeli ko Jeroesalem nongko limakoe?"* 36 Jo dinoemona' im poparentaan toea, oempaka singog tongo tontaga' dia' in sinoebag-monia; sing kai n tita in datoe: 37 „Dika imoïkow motoebag ko inia!"* Tonga' ki Eljakim, sadaha, ki adi' i Hilkia, bo ki Sebna, djoeroetoelis, bo ki Joah, go goegoe, ki adi' i Asaf, i namangoi-don imosia ko i Hiskia, nogipakeang inta nobisi', bo pinodapot-monia ko inia im bajongan in singog im bobato moloben nongko Asoer toea.* 19 : 1 Naonda in dinongog-mai in datoe, i Hiskia, ing ki inta na'toea, jo binisi-bisi'nja-mai im pakeangëa, nomingkolot in 2 daing na' karong bo sinoemoeot kom baloi i Toehang.* Kon toea, jo pinopotaba'anëa-don ko i Eljakim, sadaha, bo ko i Sebna, djoeroetoelis, bo kong goehangëa i imang, inta nomingkolot in daing na' karong bo minaja' nokipodoengkoel ko i 3 nabi i Jesaja, ki adi' i Amos, * kai n singog-monia ko inia: „Nanaa in singog i Hiskia: Singgai inta naa singgai kosisi'an ing gina, popororigaan bo pononingkoelean; si adi' i motojong-don moïloeai, tonga' dia'-don onda i ropot podarnangoi ko 4 adi' toea.* Mologit-makow dinongog i Toehang, ki Allahmoe, im bajongan in singog im bobato moloben toea, inta pinotaba' i toeangëa, datoe i Asoer, simba/ moningkoele in sia ko i Allah inta mobiag; dega' rorigaan i Toehang, ki Allahmoe, in sia sin singog inta dinongogëa. Sebab nion, poïgoemonmoe in do'a silai i intau inta kinotala'an-pa."* 5 Naonda in taba' in datoe i Hiskia toea, i nodapot-don ko 6 i Jesaja,* jo kai n singog i Jesaja ko imonia: „Nanaa in singog inta podapot-monimoe ko i ompoe datoe-monimoe, kamakow: Naa in singog i Toehang: Dika moondok kon singog inta dinongogmoe, pinononingkoele i olit in datoe i Asoer ko iNako. * II Datoe 19 : 7 Totoeoe, popotoropkoe in takit kon dodobëa, mta mokotalikokog ko inia, mangalenja: aka dongogonêa i ojoet i chabar tobatoe', polat-don moboei in sia kom boeta'nja, bo kon toea-ta bongkoegonkoe in sia in soemala."* 8 Kon toea, jo noboei-don im bobato moloben (i Asoer) toea, nodoengkoelëa in datoe i Asoer, kojogot in sia moropatoi takin i intau i Libna, sin dinongogëa aindon noboeat in datoe 9 (i Asoer) nongko Lachis (inta sinalowêa).* Naonda in dinongog-don in datoe i Asoer kong ki Tirhaka, datoe ing Koesj, i noboeat-don maja' moropatoi takinëa, jo pinopotaba'anéa bidon in taba' ko i Hiskia, inta pinokipogoemanan, kainia: * 10 „Nanaa in singog inta podapot-monimoe ko i Hiskia, datoe i Joeda, kamakow: Dika iikow moïbog boeoian i Aliahmoe, inta oandolan (popirsajaan)moe, kainimoe: Jeroesalem naa in dia- 11 -dia'-ka popotamad ko lima in datoe i Asoer.* Aindon dinongogmoe tontani' inta pinomia in datoe i Asoer Kom bajongan im boeta' (karadjaan) tongo doea, pinogoeraatëa komintan. 12 Dia-dia'-ka iikow im poposimparoet!* Jo doeata im bajongan im bangoesa inta ijopoe' i mogogoejangkoe, dega' pinoposimparoet-monia imosia (im bangoesa toea), mangalenja: Gosan 13 bo Haran, Resef bo intau i Eden kon Tel-Asar?* Ko onda-bi' dega' in datoe i Hamat, i Arpad bo i lipoe' in Sefarwaim?"* 14 Naonda i inabatan-don i Hiskia in soerat toea nongkon taba' toea bo binasa-don, jo namonik-don in sia sinoemoeot kong kaabah, bo inompatëa in soerat toea kon tajowon i Toe- 15 hang, * bo noïgoem do'a ko i Toehang, kainia: „O Toehang im bajongan in tantara ko langit, ki Allah i intau Israël, inta limitoe'-makow kong keroeb (sinomalaikat)! Ikow-don ing ki Allah im bajongan ing karadjaan kon toedoe im boeta' naa: 16 Ikow inta nopokobali' ko langit bo boeta'.* O Toehang, aka mobali', jo taan-pa im bongolanmoe bo indongog-ai-pa; o Toehang, aka mobali', jo boeka'-pa i matamoe bo indoi-ai-pa; aka mobali', jo indongog-ai-pa im bajongan in singog inta pinokidia i Sanherib bo pinononingkoelenja ko i Allah inta mobiag.* 17 Totoeoe, o Toehang, aindon pinogoeraat in datoe i Asoer im 18 bangoesa moanto' bo boeta'-monia; * totoeoe, pinogambatëa kon toeloe' in toelada in doeata i intau inta toea; sin deemanbi' Allah in toea, sin tonga'-bi' pinomia i lima i intau, kajoe 19 bo batoe; sebab nion, notaau monia pinogoeraat.* Sebab nion, 37 II Datoe 19 : o Toehang, ki Allah-nami, aka mobali', jo poposimparoet-pa ing kami nongko lima in datoe i Asoer; simba' kotaauan im bajongan ing karadjaan kon toedoe im boeta' naa, kon tonga'bi' Ikow, o Toehang, ing ki Allah."* 20 Kon toengkoel in toea, pinokipogoeman i Jesaja, ki adi' ï Amos, ko i Hiskia in singog inta nanaa: „Kai n singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit, ki Allah i Israël: Aindon dinongogkoe ing ki inta pinoïgoemmoe ko iNako' ko inta 21 pinomia i Sanherib, datoe i Asoer * Jo naa in singog inta siningog i Toehang ko inia: Mongodeaga, ki adi' in Sion, i mogempeng bo moningkoele ko inimoe; mongodeaga i Jeroesalem i modoenga-doenga'an ko oeloe-monia ko likoedmoe.* 22 Ki ine dega' inta inosilmoe bo siningkoelemoe7 Ki ine dega' inta inimpongmoe bo pinonilokanmoe ? Sia inta mokoedoes (molantoed) totok ko intau Israël!* 23 Podoedoei in singog in taba'moe, aindon siningkoelemoe ing ki Toehang! Kainimoe: Notakod-don iakoeoi takin ing karetakoe mobajong kon toedoe im boeloed, ko Libanon, totoeoe mojajoe', bo pinoepoelkoe im pangkoi in sondana inta mongolantoed bo pangkoi ing kajoe sira' inta mongopia; nodapot iakoeoi kon tampatëa inta moïngongow totok bo kong kajoeon garak.* 24 Nongali kom parigi' iakoeoi bo nonginoem kon toebig kom boeta' im bangoesa tongo doea. Bajongan in toebig ko Masir ing giniotkoe takin im palad in siolkoe.* 25 (Na'toea in singogmoe, e datoe i Asoer!) Dia'-pa dino- ngogmoe, ko nion komintan inta pinomiamoe, aindon sinooloetkoe kolipod-makow, aindon sinantoe'koe nongko moena-monik? Jo naaia im pinopoangoikoe ing ki inta toea, mangalenja: lipoe' inta sinombentengan i iroemboen bo kinokaimoe;* 26 bajongan i intaunja mongoloengkojo' i lima-monia, I Datoe 19 : notalikokog bo noliau ing gina-monia, nobali'-don imosia na' bonok bo na' pajoi inta bagoe sinaban, pinomaja' na' bonok kon toedoe i atop (inta motorong molalow) .* 27 Tanowankoe-makow ing kobobangonmoe bo kololitoe'moe, kololoeaimoe bo kototoeotmoe, bo naonda ing kojojongkit in toroe'moe ko iNako'.* 28 Sebab dinoemoko-dokot ing ginamoe ko iNako', bo aindon dinongogkoe in tagalantoedmoe, jo angodankoe i oeoi i ngioengmoe, bo popogoomkoe ira bala'koe kom bibigmoe, bo popoboeikoe iikow mongindalan inta binaja'anmoe."* — 29 Jo naa i mobali' tomponoeot ko inimoe (Hiskia): Kon taöng inta naa, mokaan imoïkow ko inta nobiag goginanja; kon taöng doman inta mogindoea mokaan doman imoïkow ko inta dega' mobiag-pa doman goginanja; tonga' kon taong inta mogintoloe bai n toea bo mongatok bo mokojoet imoïkow, momoela kom pangkoi i anggoer bo mokaan kom boengainja. (Mangalenja: Sebab poropatoian majarat ing kaanon, sin dia' mongatok imosia dojowa no taöng ing koonggotëa. tonga' kon 30 taöng inta mogintoloe i mobali' im bojo'.)* Si agat-pa i intau i Joeda inta moïsimparoet, mongoeakat bidon ko o monag bo 31 momoengai ko o monik * Si nongko Jeroesalem siminggolit i agatëa, bo nongkom boeloed in Sion ing ki inta noïsimparoet. Jo nion, pomiaan podoedoei i ijan i Toehang.* 32 Sebab nion, kai n singog i Toehang kon datoe i Asoer: ,,Dia'-bi' in datoe i Asoer toemoeot ko lipoe' inta naa, dia'-bi' pomiotëa ing ki adi' im piotëa kom bonoenja, oempaka tongo mata, dia'-bi' tonggo'onëa ing kaleau tobatoe'-mai ko inia bo 33 dia'-bi' doman in sia mokali ko liboenja * Si moboei in sia mongindalan, inta moenanja binaja'an, bo dia' in sia toemoeot 34 kom bonoe i lipoe' inta naa. Nanion in singog i Toehang * Si Akoeoi mogolingoi ko lipoe' inta naa, poposimparoetkoe, sin tangoikoe bo tangoi i Daoed, olitkoe."* 35 Jo kon dolom doman inta toea, noliodot-mai iloemoeai-don i malaikat i Toehang, bo binongkoegéa kom pinogoetoenan in tantara i intau i Asoer toea tongo maliong bo oealoe no raban ÏI Datoe 19 : bo lima no riboe i intau. Naonda i nobangon-monik i intau dolo-dolom-monik, jo totoeoe, bajongan in soroedado toea 36 komintan minatoi.* Kon toea, jo noboeat-don ing ki Sanherib, 37 datoe i Asoer, polat-don noboei bo nogoetoen ko Ninewe.* Komintan-don nobali', naonda in sia in dinoemangop kom bonoe im pososoembaan kon doeatanja, ki Nisroch, jo pinatoi i Adramelech naja doea i Sareser, ki adi'nja dojowa, in sia takin in soemala. Sinimimparoet in taja doea kom boeta' i Ararat. Jo ki Esarhadon, ki adi' i Sanherib, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja.* Kajoeonan bo oaidan i Hiskia. II Tawarich 32 : 27 Kajoeonan bo kopopia ï Hiskia in totoeoe moloben. Pino- mianja kom batanganéa in toeot, dega' tongonoe-mai, pobobonoean kon salaka, boelawan, batoe intang, madjamoe', ka- 28 leau bo noroepa-roepa im pakakat inta mokokoïbog; * bo pinomianja ing goedang im pajoi, anggoer, lana; pinomianja i lantoeng ko roepa-roepa im binatang, bo lantoeng kom ba- 29 jongan ing kawangan im bobiagonëa.* Sinonggolipoe'nja doman bo nononombobiagon, bembe', domba bo sapi, totoeoe moanlo', si inogoi i Toehang ko inia ing kajoeonan inta noïlioe ing koanto'nja.* 30 Ki Hiskia toea, pinalonanëa im boekaka' ing Gihon bo pinatatëa-moentag in dalanéa kon sioep im boeta' sampe toebig toea iloemoeai bidon ko lipoe' i Daoed. Kom bajongan i oaidanëa nosalamat ing ki Hiskia.* Ki Hiskia i noboei nojoton. II Datoe 20 :1 Komintan-don nobali', noïtolaboe' notakit nopotog ing ki Hiskia. Kon dodai in toea, namangoi-don ing ki nabi i Jesaja, ki adi' i Amos, nokipodoengkoel ko inia, kai n singogëa ko inia: „Nanaa in singog i Toehang: Tokopogoeman-don ing ki 2 inta pongojowmoe; si matoi-don iikow, dia'-don mobiag."* Kon toea, jo nomoejow-don ing ki Hiskia na' dampig in dinding bo 3 noïgoem do'a ko i Toehang, * kainia: „O Toehang, aka mobali', jo tanobonmoe-pa ing kinososoendoedkoe bo kinototoelidkoe kon tajowonmoe bo ki inta mopia inta pinomiakoe kon II Datoe 20 : tajowonmoe!" Jo nongombal-don ing ki Hiskia irimindoerindoet.* 4 Kon toea, jo dia'-pa ing ki Jesaja iloemoeai nongkon tondok in dolaag, aman, noliodot-mai noïangoi in singog i Toehang 5 ko inia, kai Toehang: * „Poboei-pa iikow bo boei pogoeman-monag ko i Hiskia, datoe i intaukoe, kamakow: Nanaa in singog i Toehang, ki Allah i Daoed, i lakimoe: Aindon dinongogkoe i oïgoem in do'amoe, bo inontongkoe-don i loea' i matamoe. Totoeoe, boeionkoe jotonan iikow; kon singgai inta mogintoloe mamonik iikcw toemoeot kom baloi i Toehang.* 6a Kobiaganmoe in doegangankoe-pa i mopoeloe' bo lima no 7 taöng.* Noïdoedoei, kai n singog i Jesaja: „Gama' im boengai i „ara" tongo bonsig, bo oekaton ko inta nobobaga' toea, sim- 8 ba' mopia in sia."* — Kon toea, nolibo' ing ki Hiskia, kainia: ,,Onoe-bi' dega' in tomponoeotèa, kom popojoton-don i Toehang lakoeoi bo tooema' iakoeoi mamonik toemoeot kom baloi i Toe- 9 hang?"* Kai n toebag i Jesaja: „Naaia in tanda i Toehang, jo bai n toedoenon i Toehang ing ki inta dinandinja ko inimoe: Onda ing koïbogmoe, olinow im baja-baja' moïoena mopoeloe' no tontaga', pinomaja' moïoendok i olinow mopoeloe' no ton- 10 taga'?"* Kai n toebag i Hiskia: „Mogampang doman i olinow i moïoena mopoeloe' no tontaga'; dika na'toea, pianja olinow 11 toea i moïoendok mopoeloe' no tontaga'."* Kon toea, jo nokoeani-don ing ki Jesaja ko i Toehang. Jo tctoeoe, pinopooendok-don i Toehang i olinow mopoeloe' no tontaga7, si na'toea noïonag-don (i olinow) kon toekad (pakakat pononongkana'an ko oras) i Achas.* Taba' nongkom Babil. 12 Noïdoedoei kon toea, pinokidia i Merodach Baladan, ki adi' i Baladan, datoe im Babil, in soerat takin i oliig ko i His- 13 kia; sin dinongogëa ko notakit ing ki Hiskia* Jo nopia ing gina i Hiskia kon taba' toea, bo pinoontongëa ko imonia im bajongan i inta sinagoe' kong goedangëa; salaka, boelawar.1, madjamoe', goedang in sandiatanja, bo bajongan i inta kom bonoe in toeotéa pononagoe'an (kom boelawan). Bajongan i inta kinodoengkoelan kong komaligëa bo kon sinangkoeb ing 14 karadjaanéa, komintan pinoontong i Hiskia ko imonia.* No- II Datoe 20 : paloet-makow in toea, jo namangoi-don ing ki nabi i Jesaja nokipodoengkoel kon datoe ki Hiskia, bo nolibo' ko inia, kainia: „Onoe-bi' dega' in siningog i lolaki inta toea bo noïangoi nongko onda imosia nokipodoengkoel ko inimoe?" Kai n toebag i Hiskia: „Mosia toea i noïangoi nongkom boeta' mojajoe', 15 nongkom Babil bo nokipodoengkoel ko inako'."* Nolibo' bidon ing ki Jesaja, kainia: „Onoe-bi' dega' inta inindoian-monia kom bonoe ing komaligmoe?" Kai n toebag i Hiskia: „Bajongan ï inta kom bonoe ing komaligkoe, aindon inindoian-monia; kon toeotkoe minta pononagoe'an (kom boelawan) dia' kinodoeng- 16 koelan kong ki inta dia' pinoontongkoe ko imonia "* — Kon toea, kai n singog i Jesaja ko i Hiskia: „Indongog-ai-moe in 17 singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: * Totoeoe, kon singgai toemi jo bajongan i inta kom bonoe ing komaligmoe bo bajongan i inta sinagoe' i mogogoejangmoe magi' in singgai inta naa, komintan diaan maja' im Babil; oempaka 18 tobatoe' dia' inta tala'an. Nanion in singog i Toehang.* Jo boeï' inta momoeka' nongko inimoe, inggama'an bo bali'on 19 imosia olit kong komalig in datoe im Babil."* Kon toea, kai n singog i Hiskia ko i Jesaja: „Singog i Toehang, inta pinogoemanmoe nion, mopia doman." Sing kom pororai i Hiskia: Mopia, aka koema ojoeon in dodamean bo loenganga ing gina ing koonggot ing kobiagankoe.* 20 Jo agat-pa i ooeman i Hiskia, bo bajongan i oaidanëa morogi, bo naonda im pinomomianja kon tabang bo kom patat bo pinopopotoeotëa in toebig ko lipoe', aindon kinotangoian 21 kong kitab i ooeman in datoe i Joeda.* Kon toea, jo nogopang-don ing ki Hiskia, noïdondon-don ko mogogoejangëa. Jo ki Manase, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja.* 14. Ki Manase. 21 :1 Kon toengkoel ing ki Manase i nobali' datoe, jo mopoeloe'-don bo dojowa no taöng ing kinobiaganëa; nodatoe in sia ko Jeroesalem lima no poeloe' bo lima no taöng ing koonggot2 éa. Tangoi i ina'nja ki Hefsibah.* Pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang bo dinoedoeianëa ing gogoetoe' moboeroek i intau kaper, inta inoentoen i Toehang kon tajo- II Datoe 21 :3a won i intau Israël.* Sinompianja im pososoembaan kon tomboeloedëa, inta kinokai i Hiskia, i ama'nja, bo pinosindogëa i medzbah silai i Baal bo pinomianja i asjera (toelada poso- 4 soembaan), na' pinomia i Achab, datoe i Israël.* Pinosindogëa doman i medzbah kom baloi i Toehang, inta kinotangoian i 5 Toehang, kainia: „Tangoikoe ing kon toea-ta."* Pinomianja i medzbah silai im bajongan in tantara ko langit, inta inoekat 3b kon dolaag ing kaabah, * bo dinoemangop bo nosoemba in sia 6 kon tantara ko langit (mata in singgai, boelan bo toendi).* Pinongorbanëa ing ki adi'nja kon toeloe'; mononanow bo mononontoboet in sia; dinoeï'nja i intau inta motaau mcpoangoi in dimoekoed i intau minatoi bo mongoendam kon takit. Pinomianja totoeoe moanto' inta moraat kon tajowon i Toehang, 7 pinogogingotëa ko iNia.* Jo inoekatëa in toelada i asjera, inta pinomianja, kom bonoe im baloi inta aindon pinogoeman i Toehang ko i Daoed bo ko i adi'nja, kainia: ,,Baloi inta naa bo Jeroesalem, inta sinontani'koe nongkom bajongan im boeï' i Israël, pogoekatankoe kon tangoikoe oemoeran-bi' mononoi,* 8 bo dia'-bi' lalat popobambokoe i intau Israël ko likoed (in sigad) im boeta' inta inogoikoe ko mogogoejang-monia, mangalenja: aka pomiaan-monia im bajongan i inta pinongojowkoe ko imonia, bo doemoedoei imosia kom bajongan in tita inta 9 pinodapot i Moesa, olitkoe, ko imonia."* Tonga' doï' doman nokidongog imosia; sim pinopotabat i Manase imosia, sampe pinomia-monia ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang; kororaat-monia i noïlioe kong kororaat inta pinomia i intau kaper, inta ijopoe' i Toehang kon tajowon i intau Israël.* 10 Kon toengkoel in toea, pinokisingogan i Toehang i nabinja, 11 olitëa, kainia: * „Aindon pinomia i Manase, datoe i Joeda, i oaidan kojojongo'an toea, bo romoe'nja i noïlioe-don kom bajongan i romoe' inta pinomia i intau i Amori, inta noïoena ko inia nogoetoen kom boeta' inta naa, bo binoeoianéa doman i intau i Joeda nomia kon dosa, si nosoemba imosia kon toe- 12 lada kojojongo'an toea.* Jo nion maloenangka i nosingog ing ki Toehang, ki Allah i intau Israël, kainia: „Popoangoikoe ko Jeroesalem bo ko Joeda im bodito, inta mokotalikokog kon 13 tobatoe'-tobatoe' inta mokodongog.* Jo ki inta pinomiakoe kon Samaria bo kom boeï' i Achab, jo toea doman im pomiaankoe ko Jeroesalem. Joejoe'ankoe i Jeroesalem na' intau inta mo- II Datoe 21 : joejoe' kom pindan: aaonda i ijoejoe'anëa-makow jo binolin- 14 taoebëa-don im pindan toea.* Jo agat-pa i intaukoe Israël i loemboe'onkoe bo popotamadkoe ko lima ing kodop-monia, sampe bali'on oagowon bo jojampaton silai im bajongan ing 15 kodop-monia.* Si aindon pinomia-monia ing ki inta moraat kon tajowonkoe, bo oemoeran imosia nopogogingot ko iNako', kinabit kon toengkoel-pa i mogogoejang-monia iloemceai nongko Masir, magi' in singgai inta naa."* 16 Kinodoegangan doman, pinopototoejoe' i Manase moanto' in doegoe' i intau inta dia' kotala', sampe pinoelingëa i Jeroesalem in doegoe'; kolikoedëa im bajongan in dosa tongo doea inta pinokimianja kom boeta' i Joeda, nomia doman in sia kong ki inta moraat toea kon tajowon i Toehang.* 17 Jo agat-pa i ooeman i Manase bo bajongan i inta inaidanëa bo bajongan in dosa inta pinomianja, aindon kinotangoian kong 18 kitab i ooeman in datoe i Joeda.* Kon toea, jo nogopang-don ing ki Manase, noïdondon-don ko mogogoejangéa, bo ilobong-don kong goba' ing komaligëa, kong goba' i Oesa. Jo ki Amon, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja. * 15. K i A m o n. 19 Kon toengkoel ing ki Amon i nobali' datoe, dojowa-don no poeloe' bo dojowa no taöng ing kinobiaganëa; nodatoe in sia ko Jeroesalem dojowa no taöng ing koonggotëa. Tangoi 20 i ina'nja ki Mesoelemet, ki adi' i Haroes nongko Jotba.* Pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang, na' pinomia 21 i ama'nja; * sinoemoetoei in sia kom bajongan in dalan, inta sinoetoeian i ama'nja, nohoromat bo dinoemangop in sia kon 22 toelada kojojongo'an, inta sinoemba i ama'nja.* Sinoemolikoed in sia ko i Toehang, ki Allah i mogogoejangéa, bo dia' dinoedoeianëa in dalan i Toehang.* 23 Kon toea, jo nopakat-don im bobato i Amon bo nolawang ko inia bo pinatoi-monia ing ki ompoe datoe kong komaligëa.* 24 Noïdoedoei, pinatoi i intau poparentaan im bajongan im bobato inta nopakat nomatoi ko i ompoe datoe, ki Amon, bo dinoeï'-monia ing ki Josia, ki adi'nja, binali' datoe, pinononggoloean ko i ama'nja.* 25 Jo agat-pa i ooeman ï Amon, bo inta pinomianja, aindon II Datoe 21 : 26 kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Joeda.* Hobong-don in sia ko ilobonganëa, kong goba' i Oesa. Jo ki Josia, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja. * 16. K i Josia, Ki Josia i nonompia kong kaabah. Kitab i atorang i Moesa i nodocaigkoel i Hilkia. 22 : 1 Kon toengkoel ing ki Josia i nobali' datoe, oealoe-don no taöng ing kinobiaganéa; nodatoe in sia ko Jeroesalem toloe no poeloe' bo mita' no taöng ing koonggotëa. Tangoi i ina'nja 2 ki Jedida, ki adi' i Adaja, nongkom Boskat.* Pinomianja ing ki inta motoelid kon tajowon i Toehang, sinoemoetoei in sia kon dalan i Daoed, i lakinja, dia' sinoemabat in sia kong koloïgi pinomaja' kong koloanan.* 3 Kon taöng inta nogimpoeloe' bo oealoe kong kinodatoean i Josia, jo pinotaba' i ompoe datoe ing ki Safan, djoeroetoelis, 4 kom baloi i Toehang, kai ng kojowëa: * „Baja'-don iikow pokipodoengkoel ko i imang moloben, ki Hilkia bo pogoeman, kamakow: Gama'-don in doit inta dinia pinotoeot kom bonoe ing kaabah, mangalenja: inta sinipoen i mololoekad ko loling - 5 kop (ing kaabah) ko intau moanto', * bo popoabat in doit inta toea ko mandor inta mololoekad ko intau mogogaid kom baloi i Toehang. Jo mandor toea i mobogoi kon doit toea ko intau inta mogaid kong kaabah, monompia ko inta noroemboen kong 6 kaabah, * mangalenja: ko intau inta mopandoi mogaid kong kajoe, bo kon tonggoeloe-monia, bo ko intau inta mopandoi momensel, bo potaloei kong kajoe bo kom batoe inta aindon 7 pinakang, ponompia kong kaabah."* — Dia' nonondoedoet imosia naonda im pinotosilai i mandor toea kon doit inta pinopoabat ko imonia; si mosia toea im pinirisaja-don.* — 8 Naonda i nodapot-don ing ki Safan, djoercetoelis, jo kain singog i imang moloben, i Hilkia, ko inia, kainia: „Nodoengkoelkoe ing kitab i atorang i Moesa kom bonoe ;m baloi i Toehang." Kon toea, jo inogoi-don i Hilkia ing kitab toea ko i 9 Safan, inta nobasa kom bonoenja.* Naonda i noboei-don ing ki Safan, djoeroetoelis, nokipodoengkoel ko i ompoe datoe, jo sinoetoeinja-don ko i ompoe datoe ing ki inta nobali', kainia: II Datoe 22 : ,,Aindon ginama' i olit i toeang in doit inta kom bonoe ing kaabah bo pinopoabat-monia ko mandor inta mololoekad ko intau 10 mogogaid kom baloi i Toehang."* Noïdoedoei, kai n singog i Safan, djoeroetoelis, ko i ompoe datoe: ,,Toeang, inogoi i imang, i Hilkia, ko i ata naa ing kitab tobatoe'." Kon toea, jo binasa-don i Safan ing ki inta pinahis kong kitab toea kon tajowon 11 i ompoe datoe.* Naonda in dinongog-don i ompoe datoe in singog ing kitab i atorang toea, jo binisi-bisi'nja-mai im pa- 12 keangëa.* Noïdoedoei, nongojow ing ki ompoe datoe ko i imang, ki Hilkia, bo ko i Ahikam, ki adi' i Safan, bo ko i Achbor, ki adi' i Michaja, bo ko i Safan, djoeroetoelis, bo ko 13 i Asaja, bobato in datoe, kainia: * „Baja'-don imoïkow bo pokipitoea-pa ko i Toehang silai koe bo silai im poparentaan bo silai in sinangkoeb im boeta' i Joeda, mongo naonda in singog ing kitab inta bagoe nodoengkoel naa. Si moloben-don in toroe' i Toehang, inta dinoemokot ko inaton, sebab dia' inindongogan i mogogoejang-naton in singog ing kitab inta naa, bo dia' dinoedoeian-monia ing ki inta pinahis kom bonoenja."* 14 Kon toea, jo minaja'-don ing ki Hilkia, imang, bo ki Ahikam, bo ki Achbor, bo ki Safan, bo ki Asaja, nokipodoengkoel ko i Hoelda, nabi bobai, — ki boeloi i Saloem, mololoekad kom pakeang, ki adi' i Tikwa, ki ompoe i Harhas, — inta nogoetoen ko Jeroesalem, ko lipoe' inta nogindoea, bo nojosingog takin- 15 ëa.* — Kai n toebag i Hoelda ko imonia: ,,Nanaa in singog i Toehang, ki Allah i intau Israël: Pogoeman-pa-monag ko i toeang inta nopotaba' ko imonimoe nokipodoengkoel ko inako', 16 kamakow: * Nanaa in singog i Toehang: Jo bai m popoangoikoe im bodito ko lipoe' inta naa bo ko intaunja, toedoenonkoe im bajongan in singog ing kitab inta binasa in datoe i Joeda.* 17 Aindon sinoemolikoed imosia ko iNako' bo nongorban ko allah tongo doea, pinogogingot-monia ko iNako' i oaidan i lima-monia (toelada in doeata). Nion maloenangka in doemoko-dokot in toroe'koe ko lipoe' inta naa bo dia' kopiongan (in toroe'koe 18 naa).* Tonga' ki ompoe datoe i Joeda, inta nopotaba'-mai ko imonimoe nokipitoea ko i Toehang, pogoeman-monag ko inia, kamakow: Nanaa in singog i Toehang, ki Allah i intau Israël:* 19 Noliai-don ing ginamoe bo sinoemonsioep-don iikow kon tajowon i Toehang, naonda in dinongogmoe-mai im bajongan in singogkoe inta pinogoemankoe ko lipoe' inta naa bo ko intau- II Datoe 22 : nja, — mangalenja: lipoe' inta naa im boetoengon bo roemboenon — bo binisi-bisi'moe-mai im pakeangmoe bo nongombal kon tajowonkoe, jo nion maloenangka iAkoeoi i nokidongog 20 ko inimoe. Nanion in singog i Toehang!* Sebab nion, popodondonkoe-don iikow ko mogogoejangmoe, bo lobongon iikow ko ilobonganmoe takin dodamean, bo matamoe in dia' mokoontong kom bajongan im bodito, inta popoangoikoe ko lipoe' inta naa bo ko intaunja." Kon toea, jo pinodapot-don-monia in singog inta toea ko i ompoe datoe.* Binaloeian i Josia im pinososoemba ko i Toehang. 23 : 1 Kon toengkoel in toea, pinotaba' i ompoe datoe in taba' bo pinokisipoenëa ko inia im bajongan ing goehangea nongko 2 Joeda bo Jeroesalem * Noïdoedoei, namonik ing ki ompoe datoe sinoemoeot kom baloi ï Toehang, taki-takin im bajongan i lolaki i Joeda bo bajongan i intau i Jeroesalem bo imang bo nabi minta, bo bajongan i intau, adi'-itoi. Kon toea, jo binasa-don i ompoe datoe kon tajowon-monia im bajongan in singog ing kitab pinodandian, inta nodoengkoel kom bonoe ing kaa- 3 bah* Nopaloet-makow in toea, sinimindog-don ing ki ompoe datoe kon dioeg i oïgi (sosindogan in datoe), bo dinandinja kon tajowon i Toehang, ko mosia toea i moïbog doemoedoei ko i Toehang bo oentoeon-monia ko impoejoean in titanja bo atorangëa bo oea'nja, takin limbatoe ing gina bo dimoekoedmonia, bo doedoeian-monia in singog in dandian inta kinotangoian kong kitab inta toea. Jo bajongan i intau inta toea komintan sinoemoeot kom pinodandian toea.* 4 Noïdoedoei, nopotita-don ing ki ompoe datoe ko i imang moloben, ko i Hilkia, bo ko imang inta toemotolioe, bo ko mololoekad ko lolingkop (ing kaabah), inta pinokipoloeaianea im bajongan im pakakat kong kaabah i Toehang bo toelada, inta pinake' i intau inta nosoemba ko i Baal bo ko asjera (kajoe pososoembaan) bo kon tantara ko langit. (tcelada i mata in singgai, boelan bo toendi) . Jo pakakat bo toelada minta toea i nodaitëa pinajong ko likoed i Jeroesalem, ko lopa' ing Kidron: 5 bo loboedéa in dinianja kom Betel. * Kon toea, ilaboe'anea i imang minta inta dinoeï' in datoe i Joeda moena, inta mong- II Datoe 23 : ongorban kon toedoe in tomboeloedëa ko lipoe-lipoe' i Joeda bo ko liboe i Jeroesalem, bo ilaboe'anëa doman i intau inta mongongorban ko i Baal bo ko mata in singgai, boelan bo toen- 6 di bo kom bajongan i inta ko langit. * Pinoloeainja kom baloi i Toehang i asjera (kajoe pososoembaan), dinianja ko likoed i Jeroesalem, ko lopa' ing Kidron, bo pinajongëa kon toea-ta, sinoloboedëa, bo loboedéa toea im pinotaboedëa kon tambak 7 i intau moanto'. * Iroemboenéa im baloi i lolaki inta nomia ko inta moromoe' kom baloi i Toehang, kom pogogabolan im bo- 8 bai inta mogogabol kon daing i asjera. * Pinokiöini'nja im bajongan i imang nongko lipoe-lipoe' i Joeda bo pinogoeraatëa im bajongan im pongongorbanan i imang toea kon tomboeloedëa, kinabit nongkong Geba nodapot kom Berseba. Pinogoeraatëa doman im pososoembaan kon takit i lopa' im belantara, inta kon dioeg i lolingkop i sangadi Joesak, inta kon dampig 9 ing koloïgi i intau inta toemoeot ko lolingkop i lipoe'. * Jo bajongan i imang inta mongongorban kom pososoembaan kon tomboeloedëa, dia'-don imosia inogoi nongorban ko medzbah i Toehang; tonga' nodoengkoel-monia ing kaanon silai monia 11 ko joeak i oetat-monia. * Ginama'nja doman ing kabalo inta inoekat in datoe i Joeda mcena ko ngara i lolingkop im baloi i Toehang, inta kon dioeg in toeot i Netanmelech; bo pinajongëa ing kareta in toelada i mata in singgai. (Moïlanoe-lanoe-mai popolitoe'-monia in toelada i mata in singgai kong kareta toea, 12 pokioegoet kong kabalo). * Jo medzbah minta kon toedoe i atop in toeot i Achas inta ko limonik, inta pinomia in datoe i Joeda moena, bo medzbah inta pinomia i Manase kon dolaag ing kaabah, toea komintan iroemboen bo ininggama'anéa; loboedéa iloemboe'nja kon tapa' ing Kidron. * 13 Pososoembaan inta nojogintontong i Jeroesalem, kon dampig-monag im boeloed in Zaiton, inta pinosindog i Solaiman, datoe i Israël, silai i Astarte, doeata kojojongo'an nongko intau in Sidon, bo silai i Kamos, doeata kojojongo'an nongko intau i Moab, bo silai i Milkom, doeata kojojongo'an nongko intau i 14 Amon; toea komintan im pinogoeraat i ompoe datoe. * Bo tampatëa inta toea pinopotaboedan in toelan i intau minatoi. Irimoemoedëa im bajongan i maseba (batoe pososoembaan) bo pinogoeraatëa im bajongan i asjera (kajoe pososoembaan)." 10 Pinogoeraatëa doman in tof et (pomomajongan ko adi') inta II Datoe 23 : ko lopa' i adi' i Hinom; simba' oempaka tobatoe' dia'-don i mongorban ko i adi'nja lolaki pinomaja' bobai kon toeloe' ko i Moloch. * 15 Iroemboenëa doman i medzbah kom Betel, kon tomboeloedëa, inta pinomia i Jerobeam, ki adi' i Nebat, inta kon toedoenja pinokimia i Jerobeam in dosa ko intau Israël; medzbah bo tomboeloedëa toea ing kinokai i Josia, bo batoenja toea iri- 16 moemoed bo sinoloboedëa; bo pinajongëa i asjera. * Kon dodai in toea, naonda i nomoejow-don ing ki Josia, jo inontongëa i ilobongan minta inta kon toea-ta kom boeloed; jo pinokipoloeainja in toelan nongkom bonoe i ilobongan toea bo pinajongëa kon toedoe i medzbah toea. Na'toea im pinomomogoeraatëa ko medzbah toea, podoedoei in singog i Toehang, inta pinomaloe' i nabi i Allah kon toengkoel ing ki Jerobeam in sinimindog kon tajowon i medzbah toea ko ramean (I Datoe 13 : 2). Naonda i noboboei magi'-makow ing ki Josia, jo sinintakëa i matanja ko ilobongan i nabi i Allah, inta nopomaloe' 17 kon sindojo'nja toea, * polac nolibo' in sia, kainia: „Batoe i ilobongan i ine, inta inontongkoe kon toea-ta?" Kai n toebag i intau i lipoe' ko inia: „Toea i ilobongan i nabi i Allah; inta noïangoi kolipod nongko Joeda bo sia inta nonindojo' ko medz- 18 bah inta kom Betel naa, inta pinomiamoe naaia." * Kon toea, kai n singog i Josia: ,,Dona'-ai-makow in sia; dika kadaian in toelanëa." Na'toea, noïsimparoet in toelan i nabi mogogoejang, inta nogoetoen kom Betel kolipod, taki-takin in toelan i nabi i Allah inta noïangoi nongko Joeda bo nonomaja' kom bajongan inta pinomia i Josia. (I Datoe 13 : 31). * 19 Bajongan im pososoembaan kon tomboeloedëa ko lipoe-lipoe' in Samaria, inta pinomia in datoe i Israël, pinopogogingot ko i Toehang, toea komintan im pinogoeraat i Josia; pinomianja im pososoembaan minta toea na' pinomomianja kom 20 Betel; * irata'nja ko medzbah toea im bajongan i imang inta moena nongorban kon toedoe i medzbah inta kon toea-ta, bo pinajongëa in toelan i intau. Nopaloet-makow in toea, jo noboei-don in sia ko Jeroesalem. * 21 Noïdoedoei, nopotita-don ing ki ompoe datoe kom bajongan im poparentaanëa, kainia: ,,Pomia i ramean Pasah silai i Toehang, ki Allah-monimoe, podoedoei i atorang inta pinahis kong 22 kitab pinodandian naa." * Jo ramean Pasah ki inta na'toea, II Datoe 23 : dia'-pa lalat pinomia, kinabit nongkong kinoparentaan-pa i hakim ko intau Israël bo koonggot ing kinodatoean in datoe min- 23 ta i Israël bo i Joeda. * Tonga' kon taöng inta nogimpoeloe' bo oealoe kong kinodatoean i Josia, pinomia i ramean Pasah inta toea ko Jeroesalem, pinohoromat ko i Toehang. * 24 Jo intau inta nokipitoea kon dimoekoed i intau minatoi bo kon takit (tongo doea), bo kom bajongan in toelada bo doeata kojojongo'an bo bajongan i inta kojojongo'an, inta nodoengkoel kom boeta' i Joeda bo ko Jeroesalem, jo toea komintan ijopoe' i Josia, podoedoei in singog i atorang inta pinahis kong kitab inta nodoengkoel i imang i Hilkia. * 25 Jo sinimingajow totok ing ki Josia ko i Toehang takin limbatoe ing ginanja bo takin komintan in dimoekoedëa bo takin komintan i ropotëa; dinoedoeianëa im bajongan i atorang i Moesa. Kom bajongan in datoe inta noïoena ko inia, dia' mongo tobatoe' inta na' ki Josia toea, bo noïdoedoei ko inia dia doman ing kinodoengkoelan (in datoe) inta notongkainja. 26 Oempaka-bi' na'toea, dia' doman nopiong im patoe' in toroe' i Toehang, inta dinoemoko-dokot ko i Joeda, sim bajongan 27 i romoe' inta pinogogingot i Manase ko iNia. * Kai n singog i i Toehang: „Loemboe'onkoe doman i intau i Joeda kon tajowonkoe, na' pinololoemboe'koe ko intau Israël; bo sinoemolikoed iAkoeoi ko lipoe' inta naa, ko Jeroesalem, inta pinili'koe, bo kom baloi inta kinotangoiankoe: tangoikoe ing kon toea-ta." * 28 Jo agat-pa i ooeman i Josia, bo bajongan i inta pinomianja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Joe- 29 da. * Kong kinodatoean-pa i Josia noboeat-don ing ki Firon Necho, datoe i Masir, minaja' in toebig i Eufrat, simba' moropatoi takin in datoe i Asoer. Kon toea, jo noboeat-don in datoe ki Josia, nokipodoengkoel bo nonimpal ko i Firon toea (sin sinoemoeot in sia kom boeta'nja). Tonga' naonda i inontong-mai i Firon ing ki Josia, jo pinatoinja in sia ko Megido.* 30 Kon toea, jo dinia-don im bobatonja i awakêa nongko Megido bo inatod ko Jeroesalem, bo ilobong-monia in sia ko ilobonganëa. Noïdoedoei kon toea, jo ginama'-don im poparentaan ing ki Joahas, ki adi' i Josia, binoere'an-monia i madjamoe' bo dinoeï'-monia in sia binali' datoe, pinononggoloean ko i ama nja. II Datoe 17. Ki Joahas. 23 : 31 Kon toengkoel ing ki Joahas i nobali' datoe, dojowa-don no poeloe' bo toloe no taöng ing kinobiaganéa; nodatoe in sia ko Jeroesalem toloe no boelan ing koonggotëa. Tangoi i ina'- 32 nja ki Hamital, ki adi' i Jeremia, nongko Libna. * Pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon ï Toehang, na' pinomia i mo- 33 gogoejangëa. * Tonga' (pinokiöini') ï Firon Necho ing ki Joahas ko Ribla, kom boeta' i Hamat, ilaboe'anëa in sia na' datos ko Jeroesalem, bo sinoentoetéa in tondatoe kom boeta' (i Joeda) toea: salaka mogatoet no talenta (100 X f 4500.—) bo 34 boelawan mopoeloe' no talenta (10 X f 81000.—).* Dinoei" i Firon Necho ing ki Eljakim, ki adi' i Josia, binali' datoe pinononggoloeanéa ko i ama'nja, ki Josia, bo binaloeianea in tangoinja, sinangoianëa in sia ki Jojakim. Jo ki Joahas in dinianja minaja' takinéa ko Masir; bo minatoi kon toea-ta ing ki Joahas. 18. Ki Jojakim. 35 Jo salaka bo boelawan inta sinoentoet in datoe i Masir mogoi-don i Jojakim ko i Firon Necho; tonga' moenanja sinoentoet kom poparentaanéa in coit inta toea, simba' ojoeon i ogoinja ko i Firon: batoe'an im poparentaan im pinonoentoetanéa kon salaka bo boelawan, podoedoei ing kajoeonanëa inta sinantoe'nja ko anslag, simba' ogoinja ko i Firon Necho.*" 36 Kon toengkoel ing ki Jojakim i nobali' datoe, dojowa-don no poeloe' bo lima no taöng ing kinobiaganéa; nodatoe in sia ko Jeroesalem mopoeloe' bo mita' no taöng ing koonggotëa. Tangoi i ina'nja ki Sebida, ki adi' i Pedaja, nongko Roema. * 37 Pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang, na' pinomia i mogogoejangëa. * 24 : 1 Kong kinodatoean i Jojakim, jo noïangoi-don ing ki Ne- boekadnesar, datoe im Babil, (notoeot kom boeta7 i Joeda) bo nokiompoe ing ki Jojakim ko i Neboekadnesar, toloe no taöng ing koonggotëa. Noïdoedoei, nolawang bidon in sia. * 2 Kon toea, jo pinotaba'-don i Neboekadnesar ko i Jojakim i ramponan (tantara) i intau ing Kasdim, tantara i intau i Aram, i intau i Moab bo i intau i Amon, inta pinokipogoeraatanëa II Datoe 24 : kom boeta' i Joeda, podoedoei in singog i Toehang, inta pino- 3 dapotëa takin in dila' i olitéa, nabi minta. * Podoedoei in toroe' i Toehang, jo kinooemaan im bodito (ing karadjaan i Joeda), sampe iloemboe'nja kon tajowonéa, sebab bajongan in 4 dosa i Manase bo bajongan i inta pinomianja, * bo doegoe' i intau inta dia' kotala', inta pinopototoejoe'nja, pinoelingéa i Jeroesalem; dosa inta toea dia' inampoengan i Toehang. * 5 Jo agat-pa i ooeman i Jojakim, bo bajongan ï inta pinomianja, aindon kinotangoian kong kitab i ooeman in datoe i Joe- 6 da. * Kon toea, jo nogopang-don ing ki Jojakim, noïdondoii-don ko mogogoejangéa, bo ilobong-don in sia kong goba' i Oesa, kon tambak i mogogoejangëa. Jc ki Jojachin, ki adi'nja, i nobali' datoe, sinoemonggoloean ko i ama'nja. * 7 Jo datoe i Masir, in dia'-don iloemoeai kom boeta'nja; sim bajongan ing karadjaan inta moena nokiompoe kon datoe i Masir, aindon sinalow in datoe im Babil, nongkon tapa' i Masir nodapot kon toebig i Eufrat. * 19 Ki Jojachin (ki Jechonia). Datoe bo intau mongoloben im pinamping kom Babil. 8 Kon toengkoel ing ki Jojachin i nobali' datoe, mopoeloe'-don bo oealoe no taöng ing kinobiaganéa; nodatoe in sia ko Jeroesalem toloe no boelan ing koonggotéa. Tangoi i ina'nja 9 ki Nehoesta, ki adi' i Elnatan, nongko Jeroesalem. * Pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toehang, na' pinomia i ama'nja. * 10 Kon toengkoel doman in toea, jo noboeat-don im bobato i Neboekadnesar, datoe im Babil, minaja' i Jeroesalem. Jo li- 11 poe' inta toea iliboe (monia). * Naonda ing ki Neboekadnesar tontani', datoe im Babil, i nodapot-don ko lipoe' toea - kojogot 12 in soroedadonja moliboe ko lipoe' * jo iloemoeai-don ing ki Jojachin, datoe i Joeda, takin i ina'nja bo i olitéa bo bobatonja bo mololoekadéa, minaja' nokiompoe kon datoe im Babil. Jo dinomok in datoe im Babil in sia kon taöng inta nogioealoe 13 kong kinodatoeanëa, sinoemoeot ko lipoe', * bo pinoloeainja nongkon toea-ta im bajongan in salaka bo boelawan inta kong kaabah bo kong komalig bo inoengkakëa im bajongan i lamba' boelawan nongkom pakakat inta pinomia-pa i Solaiman, da- II Datoe 24 : toe i Israël, kong kaabah i Toehang; podoedoei in singog i Toe- hang. * 15 Dinia i Neboekadnesar ing ki Jojachin kom Babil, takin i ina'nja bo takin i boeloinja bo olitëa; bajongan i intau mongoloben kom boeta' (i Joeda) toea in sinonggatanja, pinampingëa doman na' intau i rante nongko Jeroesalem minaja' im 16 Babil, * taki-takin im bajongan i intau inta mongokaja, pitoe no riboe ing kobajongëa, bo intau mopandoi mogaid kong kajoe bo mononontal, tongo riboe ing kobajongëa, bo bajongan i lolaki inta moropot bo morogi; bajongan-monia toea dinia in datoe im Babil, pinamping kom Babil na' intau i rante. * 17 Jo ki Mattanja, ki pokoama'an i Jojachin (ki adi' i Josia, ki ai-ai i Joahas), in dinoeï' in datoe im Babil, binaJi'nja datoe, pinononggolioe ko i Jojachin; tangoinja binaloeian i Neboekadnesar, sinangoianëa in sia ki Sedekia. * 20. Ki Sedekia. Intau i Joeda im panamping kom Babil. 18 Kon toengkoel ing ki Sedekia i nobali' datoe, jo dojowa-don no poeloe' bo mita' no taöng ing kinobiaganëa; nodatoe in sia ko Jeroesalem mopoeloe' bo mita' no taöng ing koonggotëa. Tangoi i ina'nja ki Hamital, ki adi' i Jeremia, nongko 19 Libna. * Pinomianja ing ki inta moraat kon tajowon i Toe- 20 hang, na' pinomia i Jojakim. * Sebab toroe' i Toehang, jo Jeroesalem bo Joeda ing kinooemaan im bodito, sampe iloemboe' i Toehang imosia kon tajowonëa. 25 : 1 Ki Sedekia toea, nolawang kon datoe im Babil. * Sebab nion, kon taöng inta noginsiow kong kinodatoeanëa (i Sedekia), kom boelan inta nogimpoeloe', kon singgai inta nogimpoeloe', nodapot-don ko Jeroesalem ing ki Neboekadnesar, datoe im Babil, takin im bajongan in tantaranja, bo pinosindogëa im pogogoetoenan in soroedadonja nojogintontong i lipoe' toea; bo pinomianja ing ki inta na' benteng ko liboenja (simba' intau i Jeroesalem in dia'-don motaau loemoeai toemoe- 2 ot). * Na'toea, iliboe bo sinisi' totok i lipoe' toea, oemaan ing kon taöng inta nogimpoeloe' bo mita' kong kinodatoean i Sedekia. * 3 Kon singgai inta noginsiow, kom boelan inta noginggopat, 38 II Datoe 25 : kon toengkoel i malarat ing kaanon totoeoe mororiga totok ing ko lipoe' inta toea, sin dia'-don ing kaanon ko intau moanto' 4 toea, * jo kon singgai doman inta toea, iroemboenan im benteng i lipoe'. Kon dolom inta toea, jo nolagoei-don in datoe taki-takin im bajongan in soroedado, nongilolingkop ko joeak in dojowa no dewala, kon dioeg ing goba' in datoe, kojogot i intau ing Kasdim (Babil) noliboe ko lipoe' toea. Jo intau inta 5 nolagoei toea, sinoemoetoei in dalan na' lopa'. * Tonga' tantara ing Kasdim, inalowan-monia in datoe (i Joeda) bo kinobatoekan-monia in sia ko lopa' i Jericho. Kon toea, nonala' im bajongan in soroedado i Sedekia ko inia bo nojo-nojota- 6 boed. * Polat dinomok-monia in datoe toea bo dinia-monia namonik kon datoe im Babil ko Ribla. Ki Sedekia toea ihoekoem 7 i Neboekadnesar nanaa: * Pinokirata'nja ing ki adi' i Sedekia lolaki kon tajowon i Sedekia; noïdoedoei pinokikoeïl i Neboekadnesar i matanja bo binaraga'an im bitoe' bo pinokidia kom Babil. * ■8 Kon singgai inta nogimpitoe, kom boelan inta nogilima, kon taöng inta nogimpoeloe' bo siow kong kinodatoean i Neboekadnesar, datoe im Babil, noïangoi-don ing ki Neboesaradan, panggoeloe i mololoekad kon datoe, bobato in datoe im 9 Babil, ko Jeroesalem. * Jo sinoeroeb i Neboesaradan ing kaabah bo komalig; sinoeroebéa doman im bajongan im baloi ko 10 Jeroesalem. * Bo benteng inta pinoliboe ko Jeroesalem, iroemboen in tantara i intau ing Kasdim, inta kotaki-takin im pang- 11 goeloe i mololoekad kon datoe. * Jo agat-pa i intau inta kinotala'an-pa ko Jeroesalem, bo intau inta sinoemamad-don kon datoe im Babil, bo agat-pa i intau mopandoi mogaid kong kajoe bo oeatoi, bajongan-monia toea in dinia i Neboesaradan, 12 panggoeloe i mololoekad kon datoe, takinëa. * Tonga' nongko intau moïntok sinala'an-pa i panggoeloe toea na' momomoela kom boengai i anggoer bo monononggoba'. * 13 Oïgi bitoe' kong kaabah, kareta (in toebig) bo pobobonoean kon toebig, ijoemog i intau ing Kasdim bo bitoe' toea ko- 14 mintan in dinia-monia kom Babil. * Ginama' doman monia im bajongan im pakakat bitoe' inta pinake' kong kaabah: ling- 15 koejoe, kokeleb (skop), tosilad bo lojang-baki. * Kokoeïtan bo lojang inta nongkom boelawan bo salaka, inta popake'on aka mongorban, jo ginama' i panggoeloe i mololoekad kon datoe II Datoe 25 :16 toea. * Oïgi bitoe', poboboncean kon toebig, kareta in toebig, inta pinomia-pa i Solaiman silai ing kaabah, bajongan in tam- 17 baga im pakakat toea dia' kosimbangan ing kobogatéa. * Oïgi bitoe tobatoe', lantoedea i mopoeloe' bo oealoe no tombikoe; kon toedoenja inoekat i lamba' bitoe' toloe no tombikoe i lantoedea, inta kinoeï'an i inta na' binatoeg bo na' boengai in dalima liboe-liboe, komintan nongkom bitoe'; na'toea doman ing ko oïginja inta tobatoe', mangalenja: lamba' kon toedoenja, inta na' binatoeg bo boengai in dalima mogatoet. * 18 Noïdoedoei, ginama' i Neboesaradan ing ki imang moloben, ki Seraja, bo imang toemotolioe, ki Sefanja, bo intau to- 19 loe inta mololoekad ko lolingkop; * bo nongko lipoe' ginama'nja im bobato tobatoe', inta panggoeloe in soroedado, bo lima i manteri-in-datoe, inta nodoengkoel ko lipoe', bo djoeroetoelis im panggoeloe in tantara, inta mogoïni' kon soroedado aka maja' moropatoi, bo onom no poeloe' i intau nongkom popa- 20 rentaan inta nodoengkoel ko lipoe'; * mosia komintan ginama' i Neboesaradan, panggoeloe i mololoekad kon datoe, bo dinia- 21 nja kon datoe im Babil, ko Ribla. * Jo datoe im Babil toea nomatci ko imonia ko Ribla, kom boeta' i Hamat. Bo intau i Joeda in sinonggatanja bo pinamping nongkom boeta'-monia tontani'. * Intau inta sinala'an. 22 Jo intau inta kinotala'an-pa kom boeta' i Joeda, inta sinala'an-mai i Neboekadnesar, datoe im Babil, ko imonia toea dinoeï'nja binali' panggoeloe-monia ing ki Gedalia, ki adi' i Ahikam, ki ompoe i Safan. * 23 Naonda in dinongog im bogani minta in soroedado (i Joeda) takin i ramponan-monia, inta kolipod norolagoei kong kajoeon) kong ki Gedalia aindon dinoeï' in datoe im Babil, jo namangoi-don imosda nokipodoengkoel ko inia ko Mispa, mangalenja: ki Ismaël, ki adi' i Netanja, bo ki Johanan, ki adi' i Kareah, bo ki Seraja, ki adi' i Tanhoemet, nongko lipoe' i Netofa, bo ki Jaasanja, ki adi' i intau nongko 24 Maacha, taki-takin i intau-monia. * Kon toea, jo nongibot-don mg ki Gedalia ko imonia bo ko intau-monia, kai n singogëa ko imonia: ,,Dika imoïkow moondok i mokiompoe ko intau II Datoe 25 : ing Kasdim; tonggolitoe'-don kom boeta' inta naa bo pokiompoe-don kon datoe im Babil, simba' mosalamat imoïkow." * (Indoi-ai ko Jeremia 40). 25 Tonga' kom boelan inta nogimpitoe (dia' koginta-gintaau-makow) noïangoi ing ki Ismaël, ki adi' i Netanja, ki ompoe i Elisama, inta nongkom bangoesa in datoe, takin i intau mopoeloe', bo binongkoeg-monia ing ki Gedalia, sampe minatoi in sia, taki-takin i intau i Joeda bo intau ing Kasdim inta takinëa 26 ko Mispa. * Nopaloet-makow in toea, jo noboeat-don im bajongan i intau, adi'-itoi, taki-takin im panggoeloe in soroedado, bo minaja' i Masir; si noondok imosia ko intau ing Kasdim. * Ki Jojachin in dinoeï'. 27 Kon taöng inta nogintoloe no poeloe' bo pitoe kong kinoloemboe'an i Jojachin, datoe i Joeda, kom boelan inta nogimpoeloe' bo dojowa, kon singgai inta nogindojowa no poeloe' bo pitoe, jo dinoeï' i Evil-Merodach, datoe im Babil, ing ki Jojachin, datoe i Joeda, bo pinopoloeainja kom pandjara, 28 kon taöng inta doengkoel kong kinodatoeanëa. * Ki Evil-Merodach toea nosingog ko i Jojachin takin bahasa moloeko', bo lolitoe'an i Jojachin im pinokolantoedëa ko lolitoe'an in da- 29 toe tongo doea inta ko inia kom Babil. * Ilongkoet i Jojachin im pakeangëa inta pinake'nja kom pandjara, bo oemoeran nongaan in sia kom pongongaanan in datoe im Babil, koonggot 30 ing kinobiaganëa. * Jo ki inta popake'onëa, inogoi ko inia podoedoei in tita in datoe im Babil, potomboeloi in singgai koonggot ing kinobiaganëa. * oooOOooo- Ki ESRA. Intau inta iloemboe' kom BabiJ, i moboei kom boeta'-monia. . Kon taon§' inta doengkoel kong kinodatoean i Kores (Ciroes), datoe im Parsi, — simba' moïtotoeoe in singog i Toehang, inta pinogoeman i Jeremia —jo üiai i Toehang ing gina i Kores, datoe im Parsi; sampe pinokipomaloe' i Kores kon sinangkoeb ing karadjaanëa bo pinokidiaanea doman in soe- 2 rat, kainia: * „Nanaa in singog i Kores, datoe im Parsi: Aindon pmopotamad i Toehang, ki Allah i langit, ko inako' im bajongan ing karadjaan inta kon toedoe im boeta', bo nongojow in Sia ko inako' momia kom baloi tobatoe' silainja ko Jeroe- 3 salem, inta kom boeta' i Joeda. * Sebab nion, ki ine dega' imoïkow nion, inta nongkom boef i intaunja, aka mobali', jo ki Allahnja ing kotaki-takinea, bo pianja moboeat in sia maja' i Jeroesalem, kom boeta' i Joeda, bo moposindog im baloi i Toehang, ki Allah i intau Israël, mangalenja: ki Allah inta 4 nogoetoen ko Jeroesalem. * Jo aka ki ine inta agat-pa i intau nongkom boeï' i Israël (inta moïbog moboeat maja' i Jeroesalem) , jo dia' mobali' bo dia' intau galoem i lipoe' inta pinotonggolitoe'an-monia toea, i mopodoeloe ko imonia in salaka, boe]awan, pakakat bo bobiagon, kolikoedea i olüg inta ogoi, podoedoei i ibog ing gina-monia tontani', silai im baloi i Toehang inta nogoetoen ko Jeroesalem." * 5 Sebab nion, kon toengkoel in toea, jo sinoemooloet-don ing goehangea minta i Joeda bo i Benjamin bo bajongan i imang bo intau i Lewi, taki-takin in tobatoe'-tobatoe' inta iliai i Toehang ing ginanja, simba' moboeat bo maja' moposindog 6 im baloi i Toehang ko Jeroesalem. * Jo bajongan i intau inta tongo lipoe'an-monag takin monia, i nopodoeloe imosia ko imonia i roepa-roepa im barang, salaka, boelawan, pakakat, bobiagon bo barang inta momahal, kolikoede"a i olüg inta inogoi podoedoei i ibog ing gina-monia tontani'. * ' Kon toea> J° pinoloeai-don doman in datoe i Kores im ba- Esra 1 : jongan im pakakat im baloi i Toehang, inta ijampat i Neboekadnesar ko Jeroesalem bo inta inoekatëa kom bonoe im ba- 8 loi in doeatanja. * Jo toea komintan im pinoloeai i Kores, datoe im Parsi, bo pinopoabatëa ko i Mitredat, manteri ing kajoeonan ing karadjaan, inta nogiap kong kobajongëa kon tajo- 9 won i Sesbasar, petor kom boeta' i Joeda. * Koanto' im pakakat inta toea, nanaa: lingkoejoe boelawan tongo riboe no batoe', bo lingkoejoe salaka tongo riboe no batoe', bo koejon dojowa 10 no poeloe' bo siow no batoe', * bo pongonginoeman boelawan toloe no poeloe' no batoe', bo pongonginoeman salaka dojowa no riboe bo opat no gatoet bo mopoeloe' no batoe', bo pakakat 11 ibanëa tongo riboe no batoe'. * Jo bajongan im pakakat boelawan bo salaka toea, lima no riboe bo opat no gatoet bo onom no poeloe' bo siow no batoe' ing kobajongëa; toea komintan in dinia i Sesbasar takinëa, kon toengkoel i intau Israël, inta sinonggata kolipod, dinia nongkom Babil pinobaja' i Jeroesalem. * 2 : lb Jo intau inta nongkom boeï' i Joeda, inta noboei-don ko Jeroesalem bo kom boeta' i Joeda, tobatoe'-tobatoe' ing ko li- 2 poe'nja, * namangoi-don imosia taki-takin i Seroebabil, bo i Jesoea, bo i Nehemia, bo i Seraja, bo i Reelaja, bo i Nahamani, bo i Mordochai, bo i Bilsan, bo i Mispar, bo i Bigwai, bo i Rehoem, 64 bo i Baana. Jo kobajong i intau Israël lolaki toea, * opat no raban bo dojowa no riboe bo toloe no gatoet bo onom no poe- 65 loe' i intau; * kolikoedëa im bajongan i ata-monia lolaki bo bobai; sing koanto' i ata toea pitoe no riboe bo toloe no gatoet bo toloe no poeloe' bo pitoe i intau. Ko imonia ojoeon doman i intau molololibag lolaki-bobai, dojowa no gatoet ing koba- 66 jongëa. * Kabalo-monia pitoe no gatoet bo toloe no poeloe' bo onom no batoe', kaldai-monia inta na' kabalo dojowa no ga- 67 toet bo opat no poeloe' bo lima no batoe', * onta-monia opat no gatoet bo toloe no poeloe' bo lima no batoe', bo kaldai-monia onom no riboe bo pitoe no gatoet bo dojowa no poeloe' no batoe' ing kobajongëa. * Noboei-monia pinosindog i medzbah. 3 : 1 Naonda i modioeg-don im boelan inta mogimpitoe, bo in¬ tau Israël in sinoemonggolitoe'-don ko lipoe-lipoe', jo nojosi- Esra 3 :2 poen-don im bajongan i intau ko Jeroesalem. * Kon toengkoel in toea, jo sinoemooloet-don ing ki Jesoea, ki adi' i Josadak, taki-takin i oetatëa minta inta imang, bo ki Seroebabil, ki adi' i Sealtiëi, taki-takin i oetatea minta, bo sinomobagoe-monia ï medzbah i Allah i intau Israël, simba' motaau pongorbanan kong korban pajongon in toedoenja, podoedoei naonda inta pinahis kom bonoe (ing kitab) i atorang i Moesa, olit i Allah.* 3 Pinosindog-monia i medzbah toea kong kinooekatanêa kojongan, bo kon toedoenja im pinongorbanan-monia kong korban 4 pajongon kon dolo-dolom-monik bo mololaboeng. * Pinomia-doman-monia i ramean monololaigan (Lew. 23 :39-44), podoedoei ing ki inta pinahis (kong kitab i atorang i Moesa), bo nongorban imosia potomboeloi in singgai, na' aindon sinan- 5 toe'. * Kinabit kon singgai inta toea, pinomia-monia im bajongan ing korban inta sinantoe', bo korban kon singgai tabontasi bo korban kom bajongan in singgai moloben, inta sinontani' ko i Toehang, bo bajongan ing korban inta inogoi i ine-ka- 6 -don, podoedoei i ibog ing ginanja tontani' ko i Toehang. * Kinabit kon singgai inta doengkoel kom boelan inta nogimpitoe, nomangkoi-don imosia nongorban kong korban pajongon ko i Toehang, oempaka dia'-pa inoekat-monia i aip im baloi i Toehang. * 7 Jo inogoi doman monia in doit ponondan ko intau momomakang kom batoe bo ko intau mopandoi mogaid kong kajoe, bo kaanon bo inoemon bo lana silai i intau in Sidon bo Tiroes, si mosia inta mogakoet kong kajoe sondana nongko Libanon bo diaan ko Jope mongindagat, podoedoei i igin i Kores, datoe im Parsi, inta inogoinja ko intau i Joeda. * Pinomia-monia i aip iing kaabah. 8 Kon taong inta nogindoea, noïdoedoei kong kinodapotan-monia kom baloi i Allah ko Jeroesalem, kom boelan inta nogindoea, jo nomangkoi-don nogaid kom baloi i Toehang ing ki Seroebabil, ki adi' i Sealtiëi, bo ki Jesoea, ki adi' i Josadak, taki-takin i oetat-monia, bo imang tongo doea bo intau i Lewi, bo bajongan i intau inta noïangoi ko Jeroesalem nongkom boeta' pinononggataan ko imonia. Jo intau i Lewi, inta aindon dojowa no poeloe' no taöng ing kinobiagan-monia pinomaja' Esra 3 : noïlioe-don, mosia komintan in dinoeï', binali' mololoekad ko oaidan kom baloi i Toehang. * 10 Naonda i nopaloet-don pinomia i intau mogogaid toea i aip im baloi i Toehang, jo sinimindog-don im bajongan i imang inta nogipakeang im pakeang i imang, kokada-kadai in torompet, bo intau i Lewi, bo ki adi' i Asaf lolaki, kokada-kadai i rabana, tobatoe'-tobatoe' ing kon tampatëa, simba' mondajow ko i Toehang podoedoei i atorang i Daoed, datoe i Israël. * 11 Jo nololibag-don imosia, kaimonia: „Dajo-dajowon ing ki Toehang; si mopia in Sia, totabinja ko intau Israël i oemoeran-bi' mononoi!" Kodajo-dajow ko i Toehang, jo nogio-giowan i in- 12 tau moanto', si aindon nolapat i aip im baloi i Toehang. * Tonga' mobajong i imang bo intau i Lewi bo goehangëa, inta aindon nogogoejang bo inta nokoontong-pa kong kaabah inta doengkoel, naonda i inontong-monia i aip ing kaabah naa, jo nongombal-don imosia takin singog moropot, kojogot i intau 13 tongo doea nogio-giowan. * Jo dia'-don notaau pinojotondi' i intau moanto' i ojoet ing giow im pia ing gina bo ojoet i ombal; si intau moanto' toea i nogio-giowan takin singog moropot, sampe kinodongogan ko mojajoe' ing giow-monia. * Oaidan kong kaabah im pinopogogai-pa. 4 :1 Naonda ing kinodongogan-don ing kodop i intau i Joeda bo i Benjamin, ko intau inta iloemboe' kolipod, i momia-don kong kaabah pohoromat ko i Toehang, ki Allah i intau Israël,* 2 jo namangoi-don imosia nokipodoengkoel ko i Seroebabil bo kong goehangëa minta im boeï', kai n singog-monia ko imonia: „Aka mobali' jo kami doman i mogaid takin monimoe; sing kami doman i motajak ko i Allah-monimoe, na' doman moïkow nion, bo kami doman ing kojongan bidon mongongorban ko iNia, kinabit kong kinodatoean i Esarhaddon, datoe i Asoer, 3 inta nomamping ko inami ko naa." * Tonga' kai n toebag i Seroebabil bo i Jesoea bo ing goehangëa minta im boeï' i intau Israël ko imonia: „Dia' kinotaauan-nami imoïkow nion; doï' ing kami mogaid taki-takin monimoe momia kom baloi silai i Allah-nami; sin tonga'-bi' kami i momia kom baloi silai i Toehang, ki Allah i intau Israël, podoedoei ing kojow i Kores, datoe im Parsi, ko inami." * Esra 4 : 4 Noïdoedoei kon toea, jo iloengkojo'-don i intau kom boeta' inta toea i lima i intau i Joeda, bo sinongkoelabotan-don-monia 5 imosia ko oaidan toea, * mangalenja: inogoi-monia in doit moanto' ko manteri in datoe, sampe dia' mokolapat i intau i Joeda ko oaidan-monia, onda ing koonggot ing kinobiagan ï Kores, datoe im Parsi, nodapot kong kinodatoean i Darioes, 24 datoe im Parsi. * Kon toengkoel in toea pinopogogai-pa i oaidan kom baloi i Allah ko Jeroesalem, bo noïgogai-pa oemaan ing kon taöng inta nogindoea kong kinodatoean i Darioes, datoe im Parsi. * Oaidan kong kaabah im pinokolapat-don. 5 : 1 Kon toengkoel in toea, nonomaja' ing ki nabi i Hagai bo ki Sakaria, ki adi' i Ido, takin in tangoi i Allah i intau Israël, ko intau i Joeda inta nogoetoen ko Joeda bo ko Jeroesalem. * 2 Kon toea, jo sinoemooloet-don ing ki Seroebabel, ki adi' i Sealtiël, bo ki Jesoea, ki adi' i Josadak, bo nomangkoi bidon imosia nogaid kom baloi i Allah ko Jeroesalem, bo nabi i Allah ing kotaki-takin-monia bo notoeloeng ko imonia. * 3 Kon dodai in toea, namangoi-don ko imonia ing ki Tatenai, petor kom boeta' inta ko lolan-moentag in toebig (i Eufrat), bo ki Setar-Bosenai, taki-takin im bobato-monia, kai n singog-monia ko intau i Joeda: ,,Ki ine dega' i nobogoi igin ko imonimoe moposindog im baloi nion bo mogimok ko inta 4 nion ? * Ki ine dega' in tangoi i intau inta mogaid ko oaidan 5 nion?" * Jo mata i Allah-monia i motanow-makow kong goehangëa minta i intau i Joeda, sampe dia'-don inimalowan im petor toea i oaidan-monia (kong kaabah) oemaan i noïangoi im poetoesan i Darioes. Sim pinokidiaan-monia in soerat im pilikara inta toea * 8 Jo nanaa i alinan in soerat inta pinokidia i Tatenai, petor kom boeta' inta ko lolan-moentag in toebig (i Eufrat), bo i Setar-Bosenai, taki-takin im bobatonja kom boeta' inta ko lolan-moentag in toebig (i Eufrat), kon datoe i Darioes. * 7 Pinokidia-monia in soerat inta nanaa in singogëa: „Kamang 8 mopia ko i ompoe datoe, ki Darioes! * Popotaau-nami ata naa ko i toeang, ko minaja'-don ing kami ata naa im boeta' i Joeda, kom baloi i Allah moloben. Baloi inta toea im pomiaan-monia Esra 5 : nongkom batoe inta mongoloben, bo dindingëa ing koekoepan in dopi , oaidan inta toea sinompia-mai bo koonggot-koonggot 9 kolantoed-kolantoed. * Jo nolibo' ing kami ata naa ko mogogoejang-monia toea, kai n singog-nami ata naa ko imonia: ,,Ki ine dega' i nobogoi igin ko imonimoe moposindog im ba- 10 loi nion bo nogimok ko inta nion ?" * Nolibo' domai-, ing kami ata naa kon tangoi-monia, simba' popotaau ko i toeang in ta 11 ngoi in tonggoeloe-monia. * Kai n toebag-monia ko inami ata naa. „Kami naa olit i Allah i langit bo boeta', bo moboei-nami pomiaan im baloi inta pinosindog bo pinokolapat in datoe mo- 12 loben i Israël, moena-monik. * Tonga' mogogoejang-nami nopomoeka' in toroe' i Allah i langit toea. Nion maloenangka im pinopotamadea imosia ko i Neboekadnesar, datoe im Babil, intau ing Kasdim; datoe inta toea i noroemboen kom baloi 13 naa bo nomamping ko intau (im boeta' naa) kom Babil. * Tonga' kon taong inta doengkoel kong kinodatoean i Kores, datoe im Babil, pinotita i ompoe datoe, i Kores, kainia: Boei po- 14 sindcgon im baloi naa! * Dapotëa, bajongan im pakakat nongkom boelawan bo salaka, inta pinake' kom baloi i Allah naa bo inta ginama' i Neboekadnesar kong kaabah ko Jeroesalem bo inoekat kong kaabah kom Babil, toea komintan im pinoloeai i Kores kong kaabah kom Babil toea bo pinopoabatëa ko 15 i Sesbasar, inta dinoeï'nja binali' petor, * kai n singogëa ko inia: „Gama' im pakakat naa, baja'-don bo oekaton kong kaabah ko Jeroesalem, bo boeion posindogon im baloi i Allah kon 16 tampatëa kojongan." * Kon toea, jo namangoi-don ing ki Sesbasar toea bo inoekatëa i aip im baloi i Allah ko Jeroesalem. Kinabit kon singgai inta toea bo makow, intau i nogaid kom 17 baloi naa, tonga' dia'-pa doman nodait nolapat." * — Jo naaia aka koema bo mobali', jo pokitondoedoet ko intau kon toeot pononagoe'an in datoe inta kom Babil, mongo totoeoe aindon inogoi in datoe i Kores i igin i moboei moposindog im baloi i Allah ko Jeroesalem. Moïdoedoei kon toea, aka mobali', jo podapot ko inami ata naa ing koïbog i toeang kom pilikara inta naa." * 6 : 1 Kon toea, jo pinokitondoedoet-don in datoe i Darioes m toeot pononagoe'an kong kitab bo kom boelawan bo salaka. * 2 Jo totoeoe, nodoengkoel-monia ing kitab ilitodan kong komalig inta na' benteng ko lipoe' i Ahmeta, kom boeta' i Medi. Jo ki Esra 6 :3 tab ilitodan ki inta toea, pmahisan nanaa: „Kojow. * Kon taöng inta doengkoel kong kinodatoean in datoe i Kores, pinotita in datoe i Kores nanaa: Baloi i Allah ko Jeroesalem, baloi inta toea im boeion tomobagoecn, bali'on pongongorbanan; pokorigonon i aipëa, lantoedëa i onom no poeloe' no tombikoe 4b bo oladëa i onom no poeloe' no tombikoe. * Doit ponondan bai 5 ogoi nongkong kas karadjaan. * Jo bajongan im pakakat nongkom boelawan bo salaka, inta pinake' kom baloi i Allah toea, inta ginama' i Neboekadnesar nongkong kaabah ko Jeroesalem bo dinianja kom Babil, toea komintan im poboei; simba' boeion diaan kong kaabah ko Jeroesalem, kon tampatëa kojongan, bo oekatonmoe kom baloi i Allah." * 6 Sebab nion, e Tatenai, petor kom boeta' ko lolan-moentag in toebig (i Eufrat), bo Setar-Bosenai, taki-takin im bobato-monimoe ko lolan-moentag in toebig (i Eufrat), patoet popojajoe' im batangan-monimoe kon toea-ta (ko Jeroesalem).* 7 Dika imoïkow mogimalow ko oaidan kom baloi i Allah; pianja, tomobagceon im baloi toea im petor i intau i Joeda bo goehangëa minta monia kon tampatëa kojongan. * 8 Moïdoedoei, mopotita iakoeoi ko imonimoe, naonda im pototoeloeng-monimoe kong goehangëa minta i intau i Joeda toea ko oaidan kom baloi i Allah toea, mangalenja: Ponondan ko intau mogogaid (kong kaabah) gama'an-monimoe kon tondatoe bo kom bea, inta pinoejoet kom boeta' ko lolan-moentag in toebig (i Eufrat), bo pokopia im pobobogoi ko imonia. 9 Dika tonggagatan- monimoe, * Bo ki inta popake'on (monia), mangalenja: sapi kolakian inta mobata'-pa, bo domba kolakian, bo ki adi' in domba, inta pomiaan korban pajongon ko i Allah i langit, bo bogat, simoeton, anggoer bo lana, podoedoei i oea' i imang ko Jeroesalem, toea komintan i ogoi-monimoe 10 ko imonia potomboeloi in singgai; * simba' mongorban kong korban inta mobondoe im boeo'nja ko i Allah i langit, bo poïgoemon-monia ing kamang mopia silai in datoe bo silai i adi'nja lolaki. * 11 Moïdoedoei, mopotita iakoeoi, aka ki ine inta momaloei kon tita inta naa, jo baloi i intau inta toea i raboetan kon salabakoe tobatoe' bo sia tontani' im bambe'on kon salabakoe toea, bo baloinja im pomiaan pololoemboe'an kong kotoran. * 12 Jo ki Allah, inta nopooekat in tangoinja kong kaabah toea, Esra 6 : Sia toea i mobongkoeg kon tobatoe'-tobatoe', datoe pinomaja' poparentaan, inta motonggo' ko limanja simba' momaloei kong (kojow naa) pinomaja' moroemboen kom baloi i Allah ko Jeroesalem. Jo akoeoi naa, ki Darioes, i nopotita kong ki inta naa. Pokopia in dodoedoei-monimoe kon tita naa!" * 13 Kon toengkoel in toea, jo ki Tatenai, petor kom boeta' ko lolan-moentag in toebig (i Eufrat), bo ki Setar-Bosenai, bc bobato-monia, dinoedoeian-monia totok in tita inta pinodapot in datoe i Darioes ko imonia. * 14 Jo goehangea minta i intau i Joeda i nomia (kong kaabah) bo koonggot-koonggot kolantoed-kolantoed, sing ki nabi i Hagai, bo ki Sakaria, ki adi' i Ido, i nonomaja'. Nogaid imosia bo pinokolapat-don-monia i oaidan toea, podoedoei in singog i Allah i Israël bo podoedoei in tita i Kores, bo i Darioes 15 bo i Artahsasta, datoe im Parsi. * Jo nodait-don nolapat im ba}oi toea kon singgai inta nogintoloe kom boelan i Ad ar (kom potombotakan im boelan im Februari bo Maart), kon taöng inta noginggonom kong kinodatoean in datoe i Darioes. * 16 Kon toea, jo irame-don i intau Israël, bo i imang, bo i intau i Lewi, bo bajongan i intau inta noïangoi nongkom Babil, im pinomomake'-monia inta doengkoel kom baloi i Allah 17 takin pia ing gina. * Kon singgai pinoponikan kom baloi i Allah toea, pinongorban-monia in sapi kolakian mogatoet no batoe', bo domba kolakian dojowa no gatoet no batoe', bo ki adi' in domba opat no gatoet no batoe'; bo na' korban pongongampoeng kon dosa im bajongan i intau Israël, pinongorban-monia im bembe' kolakian mopoeloe' bo dojowa no batoe', 18 podoedoei ing koanto' im boeï' i intau Israël. * Jo dinoeï'-monia i imang, podoedoei i nomor-monia, bo intau i Lewi, podoedoei i nomor-monia; simba' mosia i mosoemba ko i Allah, inta nogoetoen ko Jeroesalem, podoedoei ing ki inta pinahis kong kitab i Moesa. * 19 Jo intau inta iloemboe' kolipod (kom Babil), pinomiamonia i ramean Pasah kon singgai inta nogimpoeloe' bo opat 20 kom boelan inta doengkoel. * Si imang minta i nogamal-don, bo intau i Lewi, bajongan-monia i nogamal-don doman. Kon toea irata'-don-monia ing ki adi' in domba im Pasah kom bajongan i intau Israël inta moena iloemboe', ko i oetat-monia Esra 6 : 21 doman inta imang, bo ko imonia tontani'. * Jo ki adi' in domba im Pasah toea kinaan i intau Israël, inta noboei-don nongkom boeta' pinononggataan, bo kinaan doman im bajongan i intau, inta nopojajoe' im batanganéa ko romoe' i intau kaper kom boeta' toea bo nojogaloem i intau Israël, simba' motajak ko 22 i Toehang, ki Allah i intau Israël. * Pinomia doman monia i ramean i roti inta dia' iragian, pitoe no singgai ing koonggotëa, takin pia ing gina. Sing ki Toehang i nokopia kong gina-monia, sim pinopoojoeonëa kom bonoe ing gina in datoe i Asoer in tabi ko imonia, sampe datoe toea i notoeloeng ko imonia ko oaidan kom baloi i Allah, ki Allah i intau Israël. * Oaidan kom benteng im pinopogogai-pa. 4 : 6 Kong kinodatoean-don i Ahasveroes, kom pinomangkoian ing kinodatoeanëa, pinahis ing kodop i intau Israël in soerat 7 ngadoean ko intau i Joeda bo Jeroesalem. * Bo kong kinodatoean i Artahsasta pinahis i Bislam, bo i Mitredat, bo i Tabeël bo totakinëa ibanëa, in soerat inta pinokidia ko i Artahsasta, datoe im Parsi; soerat inta toea pinahis in singog i intau ? Aram bo minangalean in singog (i Iberani). * 8 Jo ki Rehoem, petor, bo ki Simsai, djoeroetoelis, taja doea i nomahis kon soerat ngadoean ko Jeroesalem, inta pinokidia 11 kon datoe ki Artahsasta. * Nanaa in singog i alinan in soerat inta pinokidia-monia kon datoe ki Artahsasta: „Olit i toeang, 12 inta nogoetoen ko lolan-moentag in toebig (i Eufrat), * mopotaau ko i toeang, ko intau i Joeda inta sinoemala' ko i toeang, aindon nodapot ko Jeroesalem. Jo moposindog bidon imosia i lipoe' inta mololawang bo moraat, monompia imosia kom 13 benteng (dewala) bo aipëa. * Sebab nion, potaau ko i toeang, aka lipoe' inta toea in tomobagoeon-don bo bentengëa in tompiaan-don-monia, jo dia' mobali' bo dia', dia'-don imosia monondatoe bo mobogoi kom bea bo belasting. Aka na'toea, jo 14 mojontot-don in tondatoe ko i ompoe datoe. * Kami ata naa i mokaan kon simoeton nongkong komalig, sebab nion, dia' mopia ing kibio-bio'-mai ing kami ata naa, aka jontotan in tondatoe ko i toeang. Is ion maloenangka im pinokidia-nami ata 15 naa in soerat inta naa bo pinotaau ko i toeang, * simba' tondoedoeton ing ki inta pinahis kong kitab i ooeman i mogogoe- Esra 4 : jang i toeang. Aka nanion, jo kodoengkoelan bo kobasaan i toeang, kong kolipod i lipoe' inta naa i lipoe' mopamandot, inta nopokoroegi kon datoe bo kom boeta', bo intau i lipoe' inta naa kojongan-mai nodolawa' nongko moena-monik. Ni- 16 on maloenangka i lipoe' inta naa i aindon iroemboen. * Jo nion maloenangka im pinotaau-nami ata naa ko i ompoe datoe, si aka lipoe' inta naa in tomobagoeon-don bo bentengëa in tompiaan-don, jo ki toeang in dia'-don mokawasa kom boeta' ko lolan-moentag in toebig (i Eufrat)* 17 Noïdoedoei kon toea, jo pinokidia-don i ompoe datoe in soerat ko i Relioem, petor, bo ko i Simsai, djoeroetoelis, bo kon tongo potakin-monia, inta nogoetoen kon Samaria bo kom boeta' tongo doea ko lolan-moentag in toebig (i Eufrat), kam 18 singogëa: „Salamat! * Soerat inta pinokidia-monimoe ko ina- 19 ko', i aindon binasa nosilang kon tajowonkoe. * Sebab nion, pinokitondoedoetkoe (i ooeman i lipoe' nion) bo nodoengkoel-monia, ko lipoe' nion i nolawang kon datoe minta nongko moena-monik, bo intaunja i mokokodolawa' bo doï' mokiompoe. * 20 Jo kon datoe inta kolipod nomarenta ko Jeroesalem, ojoeon in datoe moloben, inta nomarenta kon sinangkoeb im boeta' ko lolan-moentag in toebig (i Eufrat), inta pinobogoian kon ton- 21 datoe, bea bo belasting.* Sebab nion, popogogai-pa i oaidan i intau inta toea. Dika posindogon-monia i lipoe' inta nion, aka 22 dia'-pa pinotitakoe. * O poloekad imoïkow, simba' dia' moïtala' imoïkow kom pilikara inta nion. Sin dika bo kodoegangkodoegang i raat toea bo mopokoroegi kon datoe." * 23 Kon toea, naonda im binasa-don i alinan in soerat in datoe i Artahsasta ko i Rehoem bo ko i Simsai, djoeroetoelis. bo kon tongo potakin-monia, jo baja-baja' minaja' imosia i Jeroesalem nokipodoengkoel ko intau i Joeda, bo pinopogogai-monia takin ing kawa3a i oaidan (i intau i Joeda) toea. * Ki Esra i noboeat nongkom Babil bo minaja' i Jeroesalem. 7 : lb Jo ki Esra naa, sia ing ld adi' i Seraja, inta ki adi' i Asarja, 2 inta ki adi' i Hilkia, * inta ki adi' i Saloem, inta ki adi' i Sadok, 3 inta ki adi' i Ahitoeb, * inta ki adi' i Amarja, inta ki adi' i 4 Asarja, inta ki adi' i Merajot, * inta ki adi' i Serahja, inta ki 5 adi' i Oesi, inta ki adi' i Boeki, * inta ki adi' i Abisoea, inta ki Esra 7 : adi' i Pinehas, inta ki adi' i Eleasar, inta ki adi' i Haroen, imang moloben. * la, 6 Kong kinodatoean-pa i Artahsasta, datoe im Parsi. * jo noboeat-don ing ki Esra toea nongkom Babil; sia i intau mopandoi totok kom bajongan i oea' (atorang) i Moesa, inta inogoi i Toehang, ki Allah i intau Israël. Jo lima (barakat) i Toehang, ki Allahnja, ing kotaki-takin i Esra, sampe dinoedoeian 7 in datoe im bajongan i oïgoem i Esra. * Sebab nion, kon taöng inta nogimpitoe kong kinodatoean in datoe ï Artahsasta, jo noboeat-don i intau Israël mobajong, minaja' i Jeroesalem takitakin i imang bo intau i Lewi, bo intau molololibag, bo intau 8 mololoekad ko lolingkop bo intau ata. * Jo nodapot-don ing ki Esra ko Jeroesalem kom boelan inta nogilima, kon taöng inta 9 nogimpitoe kong kinodatoean in datoe i Artahsasta; * sing kom boelan inta doengkoel, kon singgai inta doengkoel, jo noboeat-don in sia nongkom Babil, bo kon singgai inta doengkoel, kom boelan inta nogilima, bo nodapot-don in sia ko 10 Jeroesalem, si lima i Toehang ing kotaki-takinéa; * sing ki Esra toea i moïbog totok monondoedoet bo doemoedoei ko atorang i Toehang, bo motoendoe' ko oea' bo ko inta motoelid ko intau Israël. * 11 Jo nanaa in singog i alinan in soerat inta inogoi in datoe i Artahsasta ko i Esra, imang bo mototoendoe' ko mangale i Alkitab, inta mopandoi kon singog i atorang bo oea' i Toehang 12 ko intau Israël, * kai n singog inta pinahis kon soerat toea: „Ki Artahsasta, datoe inta ko limonik im bajongan in datoe, mogoeman ko i Esra, imang, inta mopandoi ko atorang i Allah 13 i langit: Salamat! * Pinotitakoe, jo batoe'an i intau Israël inta nogoetoen kong karadjaankoe, bo batoe'an i imang bo intau i Lewi, inta moïbog maja' i Jeroesalem podoedoei i ibog ing 14 ginanja tontani', mobali' in sia maja' takinmoe. * Si ikow im pinotaba' i ompoe datoe bo i manterinja taja pitoe, pinokitondoedoetan-nami im boeta' i Joeda bo i Jeroesalem, podoedoei 15 ing kitab i atorang i Allahmoe, inta ko limamoe; * bo pinokidiaan-nami im bajongan in salaka bo boelawan, inta inogoi i ompoe datoe bo i manterinja, podoedoei i ibog ing gina-monia lontani', ko i Allah i intau Israël, inta baloinja ko Jeroesalem.* 16 Bo pokidiaan-nami doman im bajongan in salaka bo boelawan inta modoengkoelmoe kon sinangkoeb im boeta' im Babil, taki- Esra 7 : takin im bajongan i oliig i intau moanto' bo i imang inta ogoi-monia, podoedoei i ibog ing gina-monia tontani', silai im ba- 17 loi i Allah monia ko Jeroesalem. * Sebab nion, bajongan in doit inta toea potaloeimoe kon sapi kolakian, domba kolakian, ki adi' in domba, taki-takin ing korban topong bo korban sosigiton, inta pojotakinon kong korban rata'an bo korban pajongon, simba' pongorbanmoe kon toedoe i medzbah im baloi i 18 Allahmoe ko Jeroesalem. * Jo agat in salaka bo boelawan toea, pomiaanmoe podoedoei i ibogmoe bo ibog i oetatmoe bo po- 19 doedoei i ibog i Allahmoe. * Tonga' bajongan im pakakat, inta ogoi ko inimoe, simba' pake'on kom bonoe im baloi i Allahmoe, nion komintan im popoabatmoe silai i Allah ko Jeroesa- 20 lem. * Jo aka dega' ojoeon-pa inta pake'on kom bonoe im baloi i Allahmoe, mobali'moe pogama'an kon doit norgkong kas karadjaan, potaloei kom pakakat toea. * 21 Moïdoedoei, akoeoi, datoe ki Artahsasta, i mopotita kom bajongan i manteri im bea kom boeta' ko lolan-moentag in toebig (i Eufrat), dia' mobali' bo dia' ogoi-monimoe ko i Esra, imang, inta mopandoi ko atorang i Allah i langit, im bajongan 22 i inta poïgoemonëa, * mangalenja: salaka mogatoet no talenta (100 X .f 4500.-), bogat mogatoet no pikoel, anggoer mogatoet no pipa, lana mogatoet no pipa, bo simoeton podoedoei i 23 ibogëa. * Jo bajongan i atorang i Allah i langit silai im baloi 1 Allah i langit, komintan doedoeian pokopiaan, dia' mobali' bo dia'; simba' karadjaan in datoe bo i adi'nja in dia' kooemaan in toroe' i Allah toea. * 24 Moïdoedoei, potaau ko imonimoe, dika imoïkow moigoem kon tondatoe pinomaja' bea ko imang minta bo ko intau i Lewi, bo ko intau molololibag bo ko intau mololoekad ko lolingkop bo ko intau ata bo ko olit tongo doea, inta mogaid kom baloi i Allah toea. * 25 Bo ikow, e Esra, doeï'onmoe, podoedoei ing kopopandoi i Allah inta ko inimoe, im bobato bo momomoetoes, simba' momoetoes imosia kom pilikara im bajongan i intau kom boeta' ko lolan-moentag in toebig (i Eufrat), mangalenja: doeï'onmoe i intau inta nonotaau ko oea' i Allahmoe; bo aka ki ine inta dia' nonotaau ko oea' toea, pianja toendoe'onmoe ko imonia. * 26 Jo aka ki ine inta dia' doemoedoei ko atorang i Allah- Esra 7 : moe bo kon tita in datoe, dia' mobali' bo dia' hoekoemon ia sia: patoion pinoraaja' loemboe'on in sia, pinomaja' pokidendaan pinomaja' omantoengan in sia." * 27 Dajowon ing ki Toehang, ki Allah i mogogoejang-naton, inta nopotorop kong gina i ompoe datoe ing ki inta nanaa, simoa monompia (molamba') kom baloi i Toehang ko Jeroesalem,* 28 bo podoedoei im pinogogatodêa nodoengkoelkoe in totabi kon tajowon i ompoe datoe bo ko manterinja bo kom bobatonja inta moloben. Jo pinokorigon iakoeoi, si lima i Toehang, ki Allahkoe, ing kotaki-takinkoe, bo sinipoenéa nongkc intau Israël ing goehangea minta im boeï'-monia inta moibog maja' takin koe. * 8 :15 Jo mosia toea in sinipoenkoe kom bibig in toebig inta si- niminggilig na' Ahawa, bo nogogai ing kami kon toea-ta toloe no singgai ing koonggotëa. Naonda iakoeoi nonondoedoet ko intau bo ko imang, jo dia' nodoengkoelkoe kon toea-ta i intau 16 i Lewi, oempaka tobatoe' bo dia'. * Sebab nion, pinotaba'koe ing ki Eliëser bo ki Ariël bo ki Semaja bo ki Elnatan bo ki Jarib bo ki Elnatan bo ki Natan bo ki Sakaria bo ki Mesoelam, ko- 17 mintan bobato, taki-takin i Jojarib bo i Elnatan, goeroe,* pinotaba koe imosia ko i Ido, sangadi ko lipoe' ing Kasifja, pinokipogoemanankoe imosia ko i nai Ido, bo ko i nai oetatëa bo ko i ata-monia, inta nogoetoen kong Kasif ja, kainako': ,,Aka mobali', jo dia-mai ko inami i olit silai im baloi i Allah- 18 -naton."* Jo lima i Allah-naton inta momomarakat, ing kotaki-takin-nami; sebab nion, pinotaba'-don-monia ko inami i intau mopandoi, dega' tongonoe-mai, nongkom boeï' i Mahli, ki adi' i Lewi, ki adi' i Israël (Jakoeb), mangalenja: ki Serebja takin 19 i adi nja lolaki bo i oetatea, mopoeloe' bo oealoe i intau, * bo ki Hasabja takin i Jesaja, nongkom boeï' i Merari, takin i oe- 20 tatea bo ki adi'nja lolaki, dojowa no poeloe' i intau; * bo nongko ata inta inogoi i Daoed bo datoe ibanéa ko intau i Lewi, dojowa no gatoet bo dojowa no poeloe' i intau, inta tangoi-monia aindon komintan pinahis. 21 Noïdoedoei, pinokipomaloe'koe-don im poeasa kon toea-ta, kon toebig i Ahawa; simba' toemonsioep ing kami kon tajowon i Allah-naton, bo moïgoem ko iNia, aka mobali', jo Sia i motanow-makow ko inami, ko i adi'-nami bo kom bajongan 22 ing kajoeonan-nami, kong koonggot im baja'an-nami.* Si noo- 39 Esra 8 : ja'-don iakoeoi i noïgoem ko i ompoe datoe kon soroedado bo ko intau inta toemotakoi kong kabalo, inta mokoposimparoet ko inami kong kawasa ing kodop kon dalan; si aindon nosingog ing kami ko i ompoe datoe, kainami: „Lima i Allah-nami i mopoojoeon im barakat kom bajongan i intau inta motajak ko iNia, tonga' kawasanja bo toroe'nja i molawang 23 kom bajongan i intau inta sinoemolikoed ko iNia. * Sebab nion nopoeasa-don ing kami, bo pinoïgoem-nami ko iNia im pogo gatodëa ko inami. Jo totoeoe, dinongogëa i oïgoem-nami.* 24 Kon toea, jo sinontani'koe-don in tonggoeloe i imang, mopoeloe' bo dojowa i intau, bo ki Serebja bo ki Hasabja, 25 taki-takin i oetat-monia mopoeloe', * bo sinimbangkoe kon tajowon-monia in salaka, boelawan, bo pakakat bo oliig, inta inogoi i ompoe datoe bo i manterinja bo bobatonja bo bajongan i intau Israël, inta nogoetoen kon toea-ta, süai im baloi 26 i Allah-naton. * Noïdoedoei, pinopotamadkoe-don ko imonia ing ki inta sinimbangkoe, mangalenja: salaka onom no gatoet bo lima no poeloe' no talenta, bo pakakat salaka bogatëa mogatoet no talenta (100 x 49 k. gr.), bo boelawan mogatoet no 27 talenta, * pongonginoeman boelawan dojowa no poeloe' no batoe', bolinja tongo riboe no darïk (= ƒ 13000.-), bo pobobonoean bitoe' inta ilamag, dojowa no batoe', bolinja na' 28 boelawan.* Jo nosingog iakoeoi ko imonia, kainako': „Moïkow i aindon sinontani' ko i Toehang, bo pakakat nion i mokoedoes, bo bajongan in salaka bo boelawan nion i oliig ko i Toehang, ki Allah i mogogoejang-monimoe, inta inogoi podoedoei 29 i ibog ing gina i intau tontani'. * Sebab nion, loekadan bo tagoe'on-monimoe, oemaan in simbangon (bo popoabat) monimoe kon tajowon in tonggoeloe i imang bo intau i Lewi, bo kong goehangëa minta im boeï' i Israël ko Jeroesalem, kon 30 toeot im baloi i Toehang." * Kon toea, jo sinarima-don i imang bo intau i Lewi in salaka bo boelawan toea, taki-takin im pakakat minta, simba' diaan-monia ko Jeroesalem, kom baloi i Allah-naton.* 31 Nopaloet-makow in toea, jo noboeat-don ing kami nongkon toebig i Ahawa, kon singgai inta nogimpoeloe' bo dojowa', kom boelan inta doengkoel, minaja' i Jeroesalem. Jo lima i Allah-naton ing kotaki-takin nami; pinoposimparoetéa Esra ® kami ko lima ing kodop-nami bo ko intau mongongagow kon dalan.* 32 Kon toea, jo nodapot-don ing kami ko Jeroesalem. Naonda i nogogai-don ing kami kon toea-ta toloe no singgai ing ko- 33 onggotéa,* jo sinimbang-don kom bonoe im baloi i Allah-naton, kon singgai inta noginggopat, in salaka bo boelawan bo pakakat toea, bo pinopoabat ko i imang i Meremot, ki adi' i Oeria, bo ko i Eleasar, ki adi' i Pinehas, kon tajowon i adi' i Lewi, ki Josabad, ki adi' i Jesoea, bo ki Noadja, ki adi' i Binoej; * 34 toea komintan i iniap bo sinimbang, bo bogatéa im pinorakoep kom bajongan i inta pinahis kong kitab kon singgai inta toea.*' 35 Jo bajongan i intau, inta noïangoi-don nongkom boeta' pinononggataan, pinongorban-monia ing korban pajongon ko i Allah i intau Israël: sapi kolakian mopoeloe' bo dojowa no batoe' silai im bajongan i intau Israël, domba kolakian siow no poeloe' bo onom no batoe', ki adi' in domba pitoe no poeloe' bo dojowa no batoe', bembe' kolakian mopoeloe' bo dojowa na batoe' pinomia korban pongampoeng kon dosa, toea komintan im pinomia korban pajongon ko i Toehang. * 36 Naonda im pinopoabat-don-monia in soerat i ompoe datoe kom bajongan im bobato moloben, inta kom boeta' ko lolanmoentag in toebig (i Eufrat), jo bobato toea i notoeloeng ko intau moanto' toea bo kom baloi i Allah.* Bobai kaper inta pinopoloeai i Esra kom pinojogaJoemaai i intau Israël. 9 :1 Naonda i nopaloet-makow ing ki inta toea, jo namangoi -don im bobato minta nokipodoengkoel ko inako', kai n singog-monia: „Intau Israël, bo imang bo intau i Lewi, dia' doman sinoemontani' ko intau kaper inta nogoetoen kom boeta' inta naa, bo dinoemoedoei kong gogoetoe'-monia inta kojojongo', kong gogoetoe' i intau ing Kanaan, intau i Het, intau im Perisi, intau i Jeboes, intau i Amon, intau i Moab, intau i Masir bo 2 intau i Amori. * Sing ginama' i intau Israël ing ki adi' i intau kaper toea bobai, pinomia boeloi ko imonia tontani' bo ko i adi'-monia lolaki, sampe intau inta sinontani' i Toehang i nojobaoek-don i intau kaper kom boeta' inta naa. Dapotëa, bo- Esra 9 : bato moloben i nonongkioena ko imonia ko oaidan inta moraat naa." * 3 Naonda in dinongogkoe-mai ing ki inta nanaa, jo binisi-bisi'koe-mai im pakeangkoe bo iraboetankoe im boeok i oeloekoe bo pojoentoeng i ajoikoe, bo ilimitoe' dongka noïtongag- 4 -makow.* Kon toea, jo nojosipoen-don ko inako' im bajongan i intau inta sinalikokogan in singog i Allah i intau Israël kon dosa i intau inta iloemboe' kolipod bo noboei-don. Ilimitoe' iakoeoi dongka noïtongag-makow, oemaan im pongongorbanan kong korban mololaboeng. * 5 Ko oras im pongongorbanan kong korban mololaboeng, jo sinimindog-don iakoeoi nongkom pinokoompa'ankoe, kobisi-bisi' im pakeangkoe, bo dinoemoeloed bo pinopobolingkajangkoe im palad i limakoe dojowa no simpal ko i Toehang, 6 ki Allahkoe, * bo nosingog, kainako': „O Allahkoe, totoeoe mooja' iakoeoi, podoedoei i oja'koe dia'-don motaau iakoeoi loemangag ko iNimoe, o Allahkoe; sing kororomoe'-nami i noïlioe-don ko oeloe-nami, bo tala'-nami i nobontoe-bontoejoeng 7 nodapot-don ko langit * Nongkon toengkoel-pa i mcgogoejang-nami magi' in singgai inta naa totoeoe moloben in dosa-nami. Sebab bajongan ing kororomoe'-nami, jo aindon pinopotamad ing kami bo datoe-nami bo imang-nami kon datoe im boeta' ibanëa, kon soemala bo kom pandjara, ko intau mongongagow, 8 bo pinokooja' ing kami magi' in singgai inta naa. * Jo naaia bagoe pinoontong i Toehang, ki Allah-nami, in totabi ko inami, sampe pinoposimparoetea i intau inta kinotala'an-pa ko inami, bo inogoinja ko inami im pogogogaian kom bonoe i lipoe'nja inta mokoedoes, simba' mopokosilang ko mata-nami bo mopoloenganga tongopi' kong gina-nami kom pinokiompoean-na- 9 mi. * Totoeoe, mokiompoe-pa ing kami; tonga' kom pinokiompoean-nami dia' sinala'an-mai i Allah-nami ing kami, sim pinopoojoeonéa in tabi ko inami kom bonoe in dodob in datoe im Parsi, sampe pinopoloenganga-monia ing gina-nami bo inogoi igin ko inami moboei moposindog im baloi i Allah-nami bo monompia ko inta kinoroemboenan, bo inogoi-monia im boeta' i Joeda bo Jeroesalem, mobali' na' tondok kom bangoe- 10 sa-nami. * Nion komintan aindon pinomiamoe. Jo naaia, onoe- Esra 9 : -pa dega' i motaau nami singogon, o Allah-nami? Si aindon 11 sinoemolikoed ing kami kon tita, * inta aindon pinodapotmoe takin dila' i nabi, olitmoe, kaimonia: „Boeta' inta toïmboetoengan-makow-monimoe pomiaan boeta'-monimoe pogompoeon. jo boeta' inta toea im pinogoeraat im bajongan i romoe' i intau kaper inta nogoetoen kom boeta' inta toea; bajongan i oaidan-monia inta mokojongo' in siniminggolit kom boeta' inta toea 12 kom popod posibotak. * Sebab nion, dika ogoi-monimoe ing ki adi'-monimoe bobai ko i adi'-monia lolaki, bo dika gama'an-monimoe ing ki adi'-monia bobai ko i adi'-monimoe lolaki, bo dika lalat doegangan-monimoe in salamat bo oentoeng-monia; simba' moropot imoïkow bo mokaan kong ki inta mopia kom boeta' inta toea, bo boeta' toea im pomiaan-monimoe pogompoeon ko i adi'-monimoe oemoeran-bi' mononoi." * 13 Aka (moïtanob ko inami) im bajongan i inta noïoema-don ko inami, podoedoei i romoe' bo dosa-nami inta moloben, jc totoeoe, dia' sinoeli'anmoe, o Allah-nami, im bajongan i romoe'-nami, sin sinala'anmoe-pa i agat i intau-nami, inta naaia ko 14 naa. * Tonga' aka moboei ing kami toemolikoed ko atorangmoe, bo mojogaloem takin i intau inta kojojongo' toea, deeman-ka doemoko-dokot in toroe'moe ko inami sampe jopoe'on-don totok ing kami komintan, bo oempaka tobatoe' dia' ing 15 kotala'an? * O Toehang, ki Allah i Israël, Ikow-don i motoelid; sing kami naa in sinala'an-pa na' agat (i intau Israël). Ko naa-don ing kami kon tajowonmoe takin in dosa-nami; sin dia'-don ing kami mokoboloi simindog kon tajowonmoe."* — 10 :1 Kon toea, kojogot-pa mg ki Esra moïgoem do'a bo mongakoe kon dosa, koomba-ombal bo dinoemangop kon tajowon im baloi i Allah, jo nojosipoen-don ko inia i intau moanto' nongko Jeroesalem, lolaki bo bobai bo adi'; si intau moanto' 2 toea i nongombal-don takin singog moropot. * Kon toengkoel in toea, nosingog ing ki Sechanja, ki adi' i Jehiël, nongkom boei' i Elam, ko i Esra, kainia: „Noïtala'-don ing kami ko i Allah-naton, si noboeloi ing kami kom bobai nongko intau kaper inta nogoetoen kom boeta' inta naa. Tonga' dia'-pa-bi' no- 3 bontow im pohoharap i intau Israël. * Pianja, mododandian ing kami kon tajowon i Allah-naton, kom popoboei-nami im bajongan im bobai kaper taki-takin im bajongan i adi'-nami Esra 10 : inta pinononggadi'-monia, podoedoei in singog i toeang bo podoedoei in singog im bajongan i intau inta nongoïtongag-makow kon tita i Allah-naton; simba' doedoeian i atorang (i Toe- 4 hang). * Sindog-don! sim pilikara naa im poetoesonmoe, bo kami in toemakin ko inimoe. Korigon bo pomia-don (ing ki inta mopia)." * 5 Kon toea, jo sinimindog-don ing ki Esra bo pinokipongibotanëa-don in tonggoeloe i imang, intau i Lewi bo bajongan i intau Israël, kon doedoeian-monia in singog inta toea. Jo no- 6 ngibot-don imosia. * Nopaloet-makow in toea, jo sinoemala'-don ing ki Esra kon tampatëa kon tajowon im baloi i Allah, bo sinoemceot-don kon toeot i Johanan, ki adi' i Eljasib, bo nosioeg kon toea-ta; dia' in sia nokaan ko roti bo dia' nonginoem kon toebig; si nonanob in sia sin tala' (dosa) im bajongan i intau inta iloemboe' kolipod (kom Babil). * 7 Kon toea, jo pinotaba'-don i intau pinokipomaioe'an kom bajongan i intau inta iloemboe' kolipod, inta nogoetoen ko Joeda bo Jeroesalem, kaimonia: „Posipoen-don ko Jeroesa- 8 lem! * Aka ki ine inta dia' mamangoi kon dalom in toloe no singgai naa, jo bajongan ing kajoeonanêa im pogoeraaton bo sia tontani' i losikon kom pinojogaloeman i intau Israël. Nanion in tita im bobato bo goehangëa minta! " * 9 Naonda im binaja'an-makow in toloe no singgai, jo nojosipoen-don im bajongan i lolaki i Joeda bo i Benjamin ko Jeroesalem. Singgai toea, singgai inta nogindojowa no poeloe' kom boelan inta noginsiow. Jo intau moanto' toea i ilimitoe'-don kon dolaag im baloi i Allah, inoemoejot imosia sebab 10 pilikara inta toea bo sebab oejan moloben. * Kon toea, jo sinimindog-don ing ki imang i Esra, kai n singogëa ko imonia: „Aindon noïtala' imoïkow, si noboeloi-don imoikow kom bobai kaper; nion maloenangka ing kinodoegangan-don in tala' 11 (dosa) i intau Israël. * Sebab nion, pianja mongakoe imoïkow kon dosa-monimoe kon tajowon i Toehang, ki Allah i mogogoejang-monimoe, bo pomia-don ing ki inta mopia kon tajowonëa, mangalenja: toemontani' imoïkow kom bajongan i intau kaper kom boeta' inta naa bo kom bajongan im bobai kaper."* 12 — Noïdoedoei, notoebag im pinojogaloeman toea takin singog moropot, kaimonia: „Patoet-nami oentoeon ko impoejoean ing 13 ki inta siningogmoe nion. * Tonga' intau inta naa in totoeoe Esra 10 : moanto', bo naaia im pongongoeagat, sampe dia' mokoboloi mogoetoen ko loeai naa. Jo momoetoes kom pilikara naa, deeman oaidan tongo singgai pinomaja' dojowa no singgai, sin 14 tala'-nami in totoeoe moanto'. * Aka mobali', jo bobato-nami in toemonggolioe kom pinojogaloeman naa, bo bajongan i intau ko lipoe-lipoe'nami inta noboeloi kom bobai kaper, i mamangoi ko naa takin ing goehangëa bo momomoetoes i lipoe'nja kon singgai inta sinantoe', simba' poposimparoet ko inami in toroe' i Allah-naton, inta doemoko-dokot sim pilikara naa."* 15 Tonga' ki Jonatan, ki adi' i Asaël, bo ki Jahseja, ki adi' i Tikwa, i nonimbajow ko atorang inta na'toea, bo ki Mesoelam bo intau i Lewi tobatoe', ki Sabetai, i notoeloeng ko inaja doea 16 toea. * - Tonga' bajongan i intau tongo doea, inoöan-monia i atorang inta na'toea. Sebab nion, sinontani'-don i Esra, imang, i intau dega' tongonoe-mai, goehangéa im boeï' podoedoei ing ginaloem-monia - tangoi in tobatoe'-tobatoe' pinahis - ; jo mosia toea i nobakid-don kon singgai inta doengkoel, kom boelan inta nogimpoeloe', simba' monondoedoet kom pilikara toea.* 17 Pilikara im bajongan i lolaki inta noboeloi-don kom bobai kaper, jo nodait-don pinoetoes-monia kon singgai inta doengkoel, kom boelan inta doengkoel. * ooooOOOOOoooa KI NEHEMIA. Oïgoem do'a i Nehemia. 1 : 1 Naa i ooeman i Nehemia, ki adi' i Hachalja. Kom boelan ing Kislew (kom potombotakan im boelan i November bo December), kon taöng inta nogindojowa no poeloe' (kong kinodatoean i Artahsasta), kon toengkoel iakoe- 2 oi ing kong komalig ko lipoe' in Soesan, * jo noïangoi ing ki Hanani, ki oetatkoe tobatoe', takin i intau dega' tongonoe-mai nongko Joeda. Kon toea, jo nolibo'-don iakoeoi ko imonia, mongo naonda i intau i Joeda inta kinotala'an-pa, agat i intau inta pinamping (kom Babil), bo naonda i lipoe' i Jeroesalem.* 3 Jo kai n toebag-monia ko inako': „Intau inta kinotala'an-pa, inta sinala'an kom boeta' kon toea-ta nongko intau inta pinamping, mosia toea ing kinooemaan i roriga moloben bo siningkoele; bo benteng (dewala) i Jeroesalem i aindon iroemboen, bo lolingkopéa minta i aindon sinokotoeroeb." * 4 Naonda in dinongogkoe-don ing ki inta na'toea, jo ilimitoe'-don iakoeoi bo nongombal bo nonanob, dega' tongonoe-mai no singgai ing koonggotëa; nopoeasa iakoeoi bo noïgoem do'a 5 ko i Allah i langit, * kainako': „Kaasi', o Toehang, ki Allah i langit, ki Allah inta moloben bo mokoondok, inta mopokononoi kon dandian bo kon totabi kom bajongan i intau inta mo- 6 tabi ko iNia bo doemodoedoei kon titanja! * Aka mobali', jo bongolanmoe i mokidongog bo matamoe i motanow, simba' indongoganmoe i oïgoem do'a i olitmoe naa, inta podapotkoe kon tajowonmoe, singgai bo dolom, silai im bajongan i olitmoe, intau Israël. Jo naaia i mongakoe-don iakoeoi kon dosa, inta pinomia i intau Israël kon tajowonmoe; si akoeoi bo boeï' i 7 ama'koe ing kodosa doman. * Sinoemonggogoetoe' moraat totok ing kami kon tajowonmoe; sin dia' dinoedoeian-nami in titamoe, oea'moe bo atorangmoe, inta inogoimoe ko i olitmoe, 8 ki Moesa. * Aka mobali', jo tanobon-pa in singog inta pinogoemanmoe ko i Moesa (pinodapot ko intau Israël), kainimoe: „Aka moromoe' ing gogoetoë'-monimoe, jo popotaboedkoe Nehemia 1 : 9 imoïkow ko joeak im bangoesa tongo doea; * tonga' aka mo- mait imoïkow kon tala'-monimoe bo simingajow ko iNako', bo tano-tanobon bo doedoeian-monimoe in titakoe, jo boeionkoe sipoenon imoïkow, oempaka aindon iloemboe' nodapot ko likoed i langit, bo boeionkoe diaan ko lipoe' inta pinili'koe, simba' 10 popotonggolitoe'ankoe in tangoikoe kon toea-ta. * O Toehang, mosia doman toea i olitmoe bo intaumoe inta sinoboetmoe, podoedoei ing kawasamoe inta moloben bo limamoe inta mo- 11 ropot. * Kaasi', o Toehang, aka mobali', jo bongolanmoe i mokidongog ko oïgoem do'a i olitmoe naa bo kom bajongan i olitmoe, inta moïbog mobangkal kon tangoimoe. Aka mobali', jo popotoejoet-pa i niat i olitmoe naa, bo ogoi-pa, aka mobali', in sia mokodoengkoel kon totabi kon tajowon in datoe." Kon toengkoel in toea, iakoeoi (ki Nehemia) naa i motosigit ko oïnoemon in datoe. * Ki Nehemia im pinotaba' in datoe ko Jeroesalem. 2 :1 Komintan-don nobali', kom boelan i Nisan (kom potom- botakan im boelan i Maart bo April), kon taong inta nogindojowa no poeloe' kong kinodatoean in datoe i Artahsasta, kojogot limitoe'-makow in sia monginoem ko anggoer, jo akoeoi inta nogama' kom pongonginoeman bo pinopoabat ko i ompoe datoe. Kong kolaboeng bo kolipod, dia'-pa lalat nobogat im 2 pogotkoe kon tajowon i ompoe datoe. * (Sebab nion, naonda i inontongëa in saged ing ginakoe,) kai n singog i ompoe datoe ko inako': „Nongonoe si mobogat-bi' im pogotmoe, bo dia'-bi' motakit iikow? Dia'-bi' mojotala', ko mosaged ing ginamoe." 3 Kon toengkoel in toea, jo noondok-don totok iakoeoi, * kai n singogkoe ko i ompoe datoe: „Aka mobali', jo kobobiag i toeang i oemoeran-bi' mononoi! Maloena i mobogat im pogot i ata naa, si lipoe' inta pinolobongan ko mogogoejang i ata naa, 4 i iroemboen bo lolingkopëa ing komintan sinokotoeroeb." * Kon toea, jo nolibo'-don ing ki ompoe datoe ko inako', kainia: ,,Onoe dega' ing koïbogmoe?" Polat noïgoem do'a iakoeoi ko i Allah 5 i langit, * bo nosingog ko i ompoe datoe, kainako': „Aka koema bo moïbog ing ki toeang, bo aka kom pororai i toeang i mobali' i ata naa mogaid ko oaidan toea, aka mobali', jo potaba'-pa i ata naa kom boeta' i Joeda, ko lipoe' inta pinolobongan Nehemia 2 : ko mogogoejang i ata naa; simba' boeion i ata naa posindogon 6 i lipoe' inta toea." * - Jo notoebag-don ing ki ompoe datoe ko inako', ko a pa ing ki boea' moloben i limitoe'-makow ko apangëa, kainia: „Tongonoe no boelan dega' ing koonggot im baja'anmoe, bo toonoe bo moboei-mai iikow?" Naonda im pinotaaukoe-don ko inia ing koonggot im baja'an toea, jo noïbog- 7 -don ing ki ompoe datoe nopotaba' ko inako'. * Noïdoedoei, kai n singogkoe ko i ompoe datoe: „Aka koema bo mopia ko i toeang, jo ogoi-ai-pa i ata naa in soerat kom petor minta, inta ko lolan-moentag in toebig (i Eufrat); simba' ogoi-monia i ata naa toemalib oemaan i modapot i ata naa kom boeta' 8 i Joeda. * Aka mobali', jo ogoi-ai doman in soerat ko i Asaf, mololoekad kong goba' i ompoe datoe, simba' ogoinja ko i ata naa ing kajoe ponompia kong komalig, inta kon dioeg ing kaabah, bo kom benteng i lipoe' bo pomiaan baloi inta pogoetoenan i ata naa." Kon toea, jo inogoi-don i ompoe datoe in soerat toea ko inako', si lima i Allahkoe, inta momomarakat, 9 ing kotaki-takinkoe. * Kon toengkoel in toea, jo pinopotakin-don i ompoe datoe ko inako' im panggoeloe in soroedado takin i intau-monia inta sinoemakoi kong kabalo. Naonda i nodapot-don iakoeoi kom petor kom boeta' ko lolan-moentag in toebig (i Eufrat), jo pinopoabatkoe-don ko 10 imonia in soerat i ompoe datoe. * Tonga' ki Sanbalat, intau nongko Horonaim (kom boeta' i Moab), bo ki Tobia, intau i Amon, olit (in datoe), taja doea toea in sinoemoroe' totok, naonda in dinongog-monia ko aindon noïangoi i intau tobatoe', inta moïbog momia kong ki inta mopia ko intau Israël.* Ki Nehemia i nondodak ko intau, simba' boeion-monia posindogon im benteng. 11 Naonda i nodapot-don iakoeoi ko Jeroesalem bo nogoe- 12 toen-don kon toea-ta toloe no singgai ing koonggotëa, * jo nobangon iakoeoi dolom bo minaja' taki-takin i intau dega' tongonoe-mai. Tonga' dia'-bi' pinotaaukoe ko intau, oempaka tobatoe' bo dia', onoe inta pinopotorop i Allahkoe kom bonoe ing ginakoe pomiaan ko Jeroesalem. Dia' doman iakoeoi nodia kom bobiagon oempaka tobatoe', kolikoedëa ing kabalo inta 13 sinakoiankoe. * Kon dolom inta toea, iloemoeai iakoeoi ko li- Nehemia 2 : poe', nongilolingkop i Lopa', bo sinimingajow im boekaka' i Naga, minaja' i lolingkop ing Kotoran, bo nonondoedoet kom benteng (dewala) i Jeroesalem inta iroemboen; lolingkopéa 14 ing kinaan in toeloe'. * Minaja'-don iakoeoi tali-talib, sampe nodapot ko lolingkop im Boekaka' bo kon tabang in Datoe; 15 tonga' kabalokoe in dia' notaau nongintoea-ta. * Sebab nion, kon dolom doman inta toea notakod-don iakoeoi nongko lopa' toea bo nonondoedoet kom benteng. Nopaloet-makow in toea, jo noboei-don iakoeoi ko lipoe', nongilolingkop i Lopa'. Nanion, noboei-don nodapot iakoeoi kom baloi. * 16 Jo bobato minta toea, dia' kinotaauan-monia ko onda im binaja'ankoe bo onoe inta pomiaankoe, sin dia'-pa pinotaaukoe ko intau i Joeda, ko imang, ko intau moloben, kom bobato' bo 17 ko intau tongo doea inta moïbog mogaid ko oaidan toea.* Naonda i nobakid-don, jo kai n singogkoe ko imonia: „Aindon kinotaauan-monimoe im bodito-naton, mangalenja: Jeroesalem i iroemboen bo lolingkopéa i aindon sinoeroeb. Sebab nion, koligai, moboei-naton posindogon im benteng i Jeroesalem 18 simba' dia'-don ing kita sosingkoeleon." * Kon toea, jo inooemankoe-don ko imonia, naonda im pinomomarakat i lima i Allahkoe ko inako', bo ki inta siningog i ompoe datoe ko inako'. Noïdoedoei, kai n toebag-monia: „Toemooloet ing kami bo mogaid (kom benteng). Kon toea, jo nomangkoi-don nogaid imosia takin barani ing gina ko oaidan mopia toea. * 19 Tonga' naonda in dinongog-don i Sanbalat, intau i Horonaim, bo i Tobia, intau i Amon, olit, bo i Gesem, intau i Arab, ing ki inta na'toea, jo nogempeng bo noningkoele imosia ko inami, kaimonia: ,,Onoe-bi' dega' im pomiaan-monimoe nion? 20 Molawang dega' imoïkow ko i ompoe datoe?" * Jo notoebag-don iakoeoi ko imonia, kainako': ,,Ki Allah i langit, Sia tontani' i motoedoen ko oaidan-nami, bo kami naa, olitëa, i monooloet bo mogaid. Tonga' moïkow nion, in dia'-bi' toemotaboe ko Jeroesalem (totaboean-nami). * Kodop i intau Israël i nonongkoelabot ko oaidan-monia kom benteng. 4 : 1 Naonda in dinongog-don i Sanbalat, kong kami i moboei moposindog im benteng, jo dinoemoko-dokot-don in toroe'nja Nehemia 4 : bo notapod-don totok im pogotëa, bo noningkoele in sia ko 2 intau i Joeda, * kai n singogëa kon tajowon i oetatëa bo tantara in Samaria: „Onoe-bi' dega' im pomiaan i intau i Joeda inta moloengkojo' naa kon toea-ta? Pongintaau-monia dega' i oaidan toea ko i Allah? Momia kong korban? Pokolapatoi dega' kon singgai inta naa? Boeion-monia dega' biagon im ba- 3 toe inta sinoeroeb nongko loboed nobontoe-bontoejoeng ?" * Jo ki Tobia, intau i Amon, inta sinimindog kon dioegëa, kai n singogëa: „Ki inta pomiaan-monia toea, oempaka tonga' landoekan i oengkoe' tobatoe', jo mokokai im benteng-monia toea, dia' mobali' bo dia'." * 4 (Nokodongog-mai kon singkoele inta na'toea, jo kai n singog i Nehemia ko i Toehang): „O Allah-nami, aka mobali', jo indongog-ai-pa naonda im pinononingkoele-monia ko inami! Aka mobali', jo poboei in singkoele-monia ko oeloe-mcnia tontani', popoabat imosia bali'on intau jojampaton bo oagowon 5 kom boeta' inta poloemboe'an ko imonia. * Dika mongolob kon tala'-monia, bo dika popaton in dosa-monia kon tajowonmoe; si nopogogingot imosia ko intau inta nogaid kom benteng." * 6 Kojogot momia-mai na'toea, nogaid doman ing kami kom benteng. Dia' noonggot sinompia-don im benteng i lipoe' inta toea liboe-liboe bo notombotak-don i lantoedëa. Jo noïbog-don 7 i intau mogaid ko oaidan toea. * Tonga' naonda in dinongog-don i Sanbalat bo i Tobia, bo i intau i Arab bo i intau i Amon bo i intau i Asdod, kom benteng ko liboe i Jeroesalem koonggot-koonggot kolantoed-kolantoed bo ki inta nobotak i ain 8 tompiaan, jo sinoemoroe' totok imosia, * bo nojopakat-don im bajongan-monia maja' motoeot ko Jeroesalem bo mopodola- 9 wa' ko intaunja. * Kon toengkoel in toea, jo noïgoem-don do'a ing kami ko i Allah-naton, bo inoekatan-nami i mololoekad, singgai bo dolom, si moondok ing kami ko imonia. * 10 Kon dodai in toea, nongoenoe-ngoenoengan-don im bas nongko Joeda (inta momensel), kaimonia: „Ropot i intau inta momomotaan kom batoe i nojontot-don, bo batoe inta irimoemoed in totoeoe moanto'; (aka na'toea) dia'-don ing kami mo- 11 bali' mogaid kom benteng." * Bo kom pororai ing kodop-nami, kaimonia: „Dika bo kotaauan bo komangalean-monia i raakoesoed-naton, sampe modapot ing kita ko joeak-monia bo momatoi ko imonia; na'toea, popogogai-naton i oaidan toea."* Nehemia 4 : 12 Intau i Joeda, inta nogoetoen kon dioeg ing koaop-nami, noïangoi-don kopoeloe' nongko lipoe-lipoe' bo nosingog ko intau (inta nogaid kom benteng), kaimonia: „Poboei ko inami 13 (ba' motoeloeng moloekad ko lipoe' tontani')! " * Sebab nion, inoekatkoe i intau mololoekad kon tampat inta moompa'-pa, ko likoed im benteng, podoedoei im boeï'nja, notoekid in soe- 14 mala-monia, ginoebat bo piot. * Nonondoedoet iakoeoi bo sinimindog-don bo nogoeman ko intau moloben, kom bobato bo ko intau moanto', kainako': „Dika moondok ko imonia! Tano-tanobon-monimoe ing ki Toehang, inta moloben bo mokawasa. bo moropatoi silai i oetat-monimoe bo silai i adi'-monimoe lolaki-bobai bo silai i boeloi-monimoe bo tombonoe im baloi-monimoe." * 15 Naonda in dinongog-don ing kodop-nami, ko aindon kinotaauan-nami i niat-monia toea, bo aindon ijajow i Allah i makoesoed-monia, jo noboei-don ing kami komintan kom benteng, 16 tobatoe'-tobatoe' ing ko oaidanëa. * Kinabit kon singgai inta toea bo makow, jo tombotak i intaukoe i mogaid (kom benteng) bo tombotakëa i nokantang kong ginoebat (pandong) bo kaleau bo piot, bo nogibateng; jo bobato minta i moloekad 17 kom bajongan i intau i Joeda. * Intau inta mogaid kom benteng, nogisandiatang imosia: intau inta mogogama' kom batoe irimoemoed, limanja tongo simpal im pogaid bo limanja tongo 18 simpal im pokantang kong ginoebat; * intau momomensel, tobatoe'-tobatoe' i nogisoemala, kojogot imosia mogaid. Bo intau tobatoe' inta mogogiroep kon torompet, i oemoeran kon dioeg- 19 koe. * Kai n singogkoe ko intau moloben, kom bobato bo ko intau moanto': „Oaidan naa moloben bo mosaroea, sampe no- 20 jo-nojolawa'-don ing kita kon toedoe im benteng naa. * Sebab nion, aka kodongogan-monimoe in singog in torompet, mojodondon imoïkow ko inako' kon tampat inta pogiroepan kon torompet. Jo ki Allah-naton i moropatoi toemonggolioe ko inaton." * 21 Nanion im pinomomia-nami ko oaidan toea, kinabit ko moniar im pomataan oemaan i momoeka' in toendi, kojogot-pa 22 doman in tombotak i intau mokantang kong ginoebat. * Kon toengkoel in toea, kai n singogkoe-pa doman ko intau moanto': „Batoe'an-monimoe takin i olitëa, i mosioeg kom bonoe i Jeroesalem, dia' mobali' bo dia'! " simba' mobali' imosia molo- Nehemia 4 : 23 loekad ko inami dolom bo mogogaid ko inami singgai. * Jo akoeoi tontani' bo intau inta doemodoedoei ko inako', bo soroedado inta mololoekad ko inako', dia' lalat ing kami nolongkoet kom pakeang-nami; tobatoe'-tobatoe' liman ja koloanan ing kokanta-kantang in sandiatangëa. * Akal ing kodop i intau Israël. 6 : 1 Naonda ing kinodongogan-don i Sanbalat bo i Tobia bo i Gesem bo i intau i Arab bo ing kodop-nami tongo doea, ko aindon sinompiakoe im benteng bo bajongan i inta nobotak in sinompia-don, — tonga' dia'-pa pinopooekatkoe i lolingkop ko 2 ngara (im benteng) toea, * — jo kon dodai in toea pinopotaba'an i Sanbalat bo i Gesem in taba', nokipodoengkoel ko inako', kainia: „Koligai, aka mobali', mobakid ing kita kong Kefirim, ko lopa' i Ono." Tonga' nonoraian imosia ko inta mo- 3 raat ko inako'. * Sebab nion, pinopotaba'ankoe in taba' ko imonia, inta pinokipogoemanankoe, kainako': „Naaia iakoeoi mogaid ko oaidan moloben; sebab nion, dia'-pa mokopobaja' ko oïni'-monimoe. Si aka panga' tala'ankoe-don i oaidan naa bo mamonag mokipodoengkoel ko imonimoe, jo oaidan naa 4 i moïgogai-don." * Jo koopat-don pinokidia-monia in singog inta na'toea ko inako'; tonga' na'toea doman im pinototoebag- 5 koe ko imonia.* Nopaloet-makow in toea, pinopotaba'an bidon, nogilima, i Sanbalat i olitëa ko inako', inta pinokidiaanëa in 6 soerat koboeka-boeka', * inta pinahisan nanaa: „Nopomopamopai-mai i chabar, inta inooeman doman i Gesem, ko ikow bo intau i Joeda ing koniat molawang ko i ompoe datoe; sebab nion, kaïn, sinompiamoe im benteng, si motorong-mai naa ii- 7 kow i mobali' datoe-monia. * Aindon dinoeï'moe, kaïn, i nabi, simba' momaloe' imosia ko Jeroesalem silaimoe, kaimonia: „Datoe i Joeda!" Jo chabar inta naa im bai moïdapot ko i ompoe datoe. Sebab nion, pianja, mojosiliboe-mai ing kita kong 8 ki inta na'toea." * - Kon toea, jo pinopotaba'ankoe bidon in taba' ko imonia, inta pinokipogoemanan, kainako': „Ki inta pinotaaumoe, oempaka tongo tontaga' dia' in totoeoe; sim bajongan i nion komintan in tonga'-bi' nomoeka' nongkon dodob- 9 moe tontani'." * Si makoesoed im bajongan-monia i mopogogondok ko inami, kaimonia: „Aka na'toea, jo moloengkojo' Nehemia 6 . i lima-monia bo oaidan toea in dia' pokolapaton-monia." - Sebab nion, (o Allahkoe) aka mobali', pokoroton i limakoe! * 10 ^ Komintan-don nobali', sinoemoeot iakoeoi kom baloi i Semaja, ki adi' i Delaja, inta iloemantoeng. Kai n singog i Semaja: „Pianja, mojosipoen ing kita kom bonoe im baloi i Allah, kon toeot inta mokoedoes, bo koensi'on-naton i lolingkopëa; smg kon dolom inta naa mamangoi imosia molimod ko ini- 11 moe." * Kai n toebagkoe: „Na'-bi' onda bo mobali', intau inta na^ akoeoi naa i molagoei? Moïdoedoei, dia-dia'-ka i intau inta na' akoeoi naa (inta deeman imang) in toemoeot kon toeo: inta mokoedoes bo mobiag-pa doman. Dia' moïbcg iakoeoi toe- 12 moeot kon toea-ta." * Sing kinomangaleankoe kong ki Semaja toea in deeman pinotaba' i Allah, sin sinondanan-bi' in sia i Tobia bo i Sanbalat; sebab nion, na'toea in tomaja'nja ko ina- 13 ko'. * Smondanan-monia in sia, simba' moondok iakoeoi bo toemoeot kon toeot inta mokoedoes toea. Aka na'toea, jo pokoromoe on-don-monia in tangoikoe bo sosingkoeleon iakoeoi. 14 O AJlahkoe, tanobonmoe-pa ing ki Tobia bo ki Sanbalat, bo toeli'anmoe i oaidan-monia toea, bo toeli'anmoe doman i oaidan i nabi bobai, i Noadja, bo i nabi tongo doea inta moïbog mopogogondok ko inako'. * Oaidan kom benteng im pinoko|apat-don. 15 Kon singgai inta nogindojowa no poeloe' bo lima, kom boelan i Eloel (kom potombotakan im boelan i Augustus bo September), jo pinokolapat-don im benteng toea. Koonggot im pinogaidan-monia ko oaidan toea, lima no poeloe' bo dojowa no singgai. * 16 Naonda ing kinodongogan-don im bajongan ing kodop-nami ing ki inta toea, jo noondok-don im bajongan i intau kaper ko liboe-nami bo noherang imosia; sing kinomangalean-don-monia ko oaidan naa i nolapat-don podoedoei im pinototoeloeng i Allah. * 17 Kon toengkoel in toea, ojoeon i intau moloben i Joeda, inta nomahis kon soerat moanto' inta pinokidia ko i Tobia, bo 18 ki Tobia doman i nokidia kon soerat ko imonia. * Si moanto' i intau i Joeda i nopakat takin i Tobia, sin sia i mototaka ï Sechanja, ki adi' i Arah; bo ki adi' i Tobia, ki Jonatan, i no- Nehemia 6 : 19 boeloi ko i adi' i Mesoelam, inta ki adi' i Berechja. * Jo inooeman doman monia ko inako' ing kopopia i Tobia, do pinodapot-monia ko inia in singogkoe. Aindon pinahis bo pinokidia i Tobia in soerat, simba' mopogogondok ko inako'.* 7 : 1 Naonda i nolapat-don im benteng toea, jo pinogoelitkoe- -don i lolingkopëa bo dinoeï'koe-don i mololoekad ko lolingkop toea bo dinoeï'koe doman i intau molololibag bo intau i Lewi.* 2 Pinokiparentakoe i Jeroesalem ko i oetatkoe, ki Hanani, bo ko i Hananja, panggoeloe im benteng; sing kototoelidëa i noïlioe-don kong kototoelid i intau moanto', bo noondok totok in sia 3 ko i Allah. * Kai n singogkoe ko inaja doea: „Lolingkop i Jeroesalem, dika boekatan aka dia'-pa mopatoe' in singgai, bo lingkopan bo koensi'on-monimoe i lolingkop aka intau mololoekad i moloekad-pa kon tampat-monia. Poejoet-pa doman nongko intau i Jeroesalem i mololoekad inta pokiloekadan-monimoe, tobatoe'-tobatoe' ing kon tampatëa inta nojogintontong im baloinja. * Pinononompake' inta doengkoel kom benteng. 12 : 27 Kon singgai poramean kong kinolapatan-don im benteng, jo nokipodoengkoel imosia kom bajongan i intau i Lewi ko lipoe-lipoe'-monia bo dinia-monia ko Jeroesalem, simba' mosia doman i morame ko ramean toea takin pia ing gina, takin i oïgoem soekoer bo takin i lolibag bo takin ing koelintang, ban- 28 si' bo gamboes. * Nosipoen doman im bajongan im boeï' i molololibag, inta nogoetoen kom boeta' ko liboe i Jeroesalem bo 29 nongkom bajongan i lipoe' i intau i Netofa, * nongkom Bet-Gilgal bo nongko lopa' ing Geba bo Asmawet; si intau molololibag in sinoemonggolipoe' ko liboe i Jeroesalem. * 30 Naonda i nonabang-don (nondarit-don) i imang bo intau i Lewi kom batangan-monia, jo sinabangan doman monia i intau moanto' toea bo lolingkop bo benteng. * 31 Nopaloet-makow in toea, pinotaba'koe im bobato moloben i Joeda noponik kom benteng toea bo inoekatkoe i intau molololibag kon toedoe im benteng, dojowa no ramponan inta moloben', tongo ramponan i nodondaloi kon toedoe im benteng sinimingajow ing koloanan, boetoe-boetoeng i lolingkop ing 32 Kotoran. * Ramponan toea in dinoedoei i Hosaja bo tombotak Nehemia 12 : 36b im bajongan im bobato kom boeta' i Joeda, * bo i Hanani, taki-takin im bajongan i ito-itog i Daoed, ki olit i Allah; bo ki Esra, mototoendoe' ko mangale i Alkitab, sia ing komoena37 moena ko imonia. * Naonda i nodapot-don ko jolingkop im Boekaka', jo noponik-don imosia kon toekad i ïipoe' i Daoed, inta kon tajowon-monia, bo sinoemalib kon toekad im benteng kon dioeg ing komalig i Daoed, bo nodapot ko lolingkop in Toe38a big kon dampig-moeik.* Jo ramponan i intau molololibag nogindoea, inta sinimingajow ing koloïgi, in dinoedoeikoe tontani', taki-takin in tombotak i intau, kon toedoe im benteng toea.* 39o Naonda i nodapot-don ko lolingkop im Pandjara, jo nogogai40a -don imosia. * Jo intau dojowa no ramponan inta molololibag 42b toea, sinimindog-don kong kaabah, * bo nopodongog-don i lolibag (mazmoer) monia; ki Jisrahja i nogator ko imonia. * 43 Kon singgai inta toea, pinongorban-monia ing korbun moloben bo nopia-piaan kong gina imosia, sim pinokopia totok i Allah ing gina-monia; bajongan im bobai bo adi' minta, mosia doman i nopia-piaan kong gina, sampe pia ing gina i intau i Jeroesalem toea ing kinodongogan nodapot ko mojajoe'. * Pinototoeloeng bo afcorang i Nehemia ko intau Israël. 5 : 1 Komintan-don nobali', pinomoeka'an in dolawa' i intau 2 moanto', lolaki bobai, ko intau i Joeda inta mokaja. * Kai n singog in tombotak i intau toea: „Kami motoloeadi' i aindon moanto'; ogoi-ai-pa im bogat togoesilai nami, simba' kaanon- 3 -nami bo mobiag-pa ing kami." * Kai n singog bidon i intau tongo doea: „Jo ponggade-pa-nami im boeta' bo goba' i anggoer bo baloi-nami, simba' mokodoengkoel-pa kong kaanon ing ka- 4 mi kom pomoeka'an i malarat ing kaanon." * Kai n singog bidon i intau tongo doea: „Pinonggade-nami im boeta' bo goba' 5 i anggoer-nami, sim pinonondatoe. * Jo awak-nami i na'tongkai i awak i oetat-nami (inta mokaja), bo ki adi'-nami i na'tongkai ing ki adi'-monia; oempaka na'toea, jo ki adi'-nami, lolaki-bobai, potaloei-nami pomiaan ata. Dapotëa, nongko i adi'-nami bobai ojoeon in tongonoe-mai, inta aindon nobali' ata, bo dia'-don ing kami mokotoboet ko imonia, sim boeta'-nami bo goba' i anggoer-nami in sinaloei-don i intau tongo doea."* 6 Naonda in dinongogkoe-don ing koeani bo singog-monia, 40 Nehemia 5:7 jo sinoemoroe'-don totok iakoeoi, * nopojobaja' im pilikara inta toea kom bonoe in dodobkoe, bo nopotala' ko intau moloben bo kom bobato, kainako': „Nonomboga' imoïkow ko i oetat-monimoe!" Kon toea, jo pinokisipoenkoe-don kom bakid 8 moloben sin tala'-monia toea, * bo kom bakid toea kai n singogkoe ko imonia: „Ki oetat-naton, intau i Joeda doman, i aindon pinotaloei ko intau kaper bo aindon sinoboet-nami, onda ing kinodapotan ing kajoeonan-nami. Jo naaia imoïkow bidon i mopotaloei ko i oetat-monimoe bo mosia doman i mopotaloei kom batangan-monia tontani' ko inaton?" Dinoemona'-don imo- 9 sia, dia'-don notaau notoebag. * Noïdoedoei, kai n singogkoe: „Dia' mopia ing ki inta pinomia-monimoe nion. Deeman-ka patoet imoïkow moondok ko i Allah-naton, simba' dia' osilon- 10 -mai i intau kaper, kodop-naton? * Intau boga' toea, i nonomboli doman ko inako' tontani' bo ko i oetatkoe bo ko intau inta toemotakin ko inako', kon doit bo kom bogat, tonga' dia' bidon 11 pokioeboli-nami im boli toea. * Sebab nion, pianja, naaia doman poboei-don ko imonia im boeta'-monia, goba' i anggoer, goba' im bango' bo baloi-monia, bo dika-don moïgoem kom boli-monia ko imonia, doit pinomaja' bogat, anggoer pinomaja' la- 12 na." * Kon toea, kai n toebag-monia: „Poboei-nami ing ki inta toea bo dia'-don moïgoem kom boli-monia (noëmpas-don im boli-monia); pomiaan-nami na' kai n singogmoe nion." Kon toea, jo inoïni'koe-don i imang, bo pinokipongibotankoe i intau moloben bo bobato toea, simba' pomiaan-monia podoedoei in 13 singog-monia. * Jo nonontak iakoeoi ko lamboengkoe, kainako': „Nanion im pononontak i Allah kom batoe'an i intau nongkom baloinja bo nongkong kajoeonanëa, inta dia' mopodapot in dandian naa; nanion ing kototontakea bo mobali' mokepa in sia! " Polat kai n toebag im pinojosipoenan toea komintan: „Amin ! " (nanion!) bo dinajow-monia ing ki Toehang. Jo singog inta toea in dinoedoeian-monia. * 14 Kinabit kon singgai pinodoeï'an i ompoe datoe ko inako' binali' petor ko intau Israël kom boeta' i Joeda, mangalenja: kinabit kon taöng inta nogindojowa no poeloe' nodapot kon taöng inta nogintoloe no poeloe' bo dojowa kong kinodatoean in datoe i Artahsasta, - mopoeloe' bo dojowa no taöng ing koonggotëa, - jo dia'-pa lalat iakoeoi pinomaja' ki oetatkoe minta 15 nokaan kom bojo' im poparentaankoe. * Bajongan im petor Nehemia 5 : inta noïcsna ko inako', ncnomboga' imosia ko intau bo pinokitoentoet-monia kom potomboeloi in singgai opat no poeloe' 110 sikel (40 x ƒ 1.50) potaloei ko roti bo anggoer. Jo olit (soroedado) doman im petor toea in sinoemondatoe ko intau poparentaan. Tonga akoeoi naa doonian-bi' na'toea ing gogoe- 16 toe koe, si moondok iakoeoi ko i Allah. * Bo akoeoi-pa doman i notoeloeng ko oaidan kom benteng, tonga' oempaka boeta' tongo bonsig bo dia' ing ginama'-nami, oempaka bajongan 17 i olitkoe i nojosipoen kon toea-ta, ko oaidan toea. * Bo moanto' i intau i Joeda, bo bobato mogatoet bo lima no poeloe' i intau, bo intau inta noïangoi-don ko inami nongko intau kaper inta nogoetoen ko liboe-nami, bajongan-monia toea nongaan bo 18 nonginoem ko medjakoe. * Sim bajongan i inta dinoengoe' kom potomboeloi in singgai, mangalenja: sapi tobatoe', bembe' molongo' onom no batoe' bo manoek dega' tongonoe-mai, toea komintan in sinaloeikoe; na'toea doman sinaloeikoe i anggoer moanto kom potomboeloi i mopoeloe' no singgai. Oempaka na'toea, dia' pinokipoïgoemkoe in tompetor, si mobogat i oai- 19 -dan inta pinokipotaan ko intau naa. * O AHahkoe, aka mobali', jo tocli'anmoe im bajongan i inta pinomiakoe silai i intau moanto' naa. * 12 : 44 Kon toengkoel in toea, dinoeï'(koe) i mandor inta moloekad kon toeot pobobonoean ko oliig silai i imang bo inta porniaan korban, simba' tagoe'on-monia — podoedoei i nomor im pinotonggoloemadan i lipoe-lipoe' — ing ki inta sinantoe' ko i imang bo ko intau i Lewi. Si nopia-piaan kong gina i intau 45 i Joeda ko oaidan inta pinomia i imang bo intau i Lewi. * Sim pinomia-monia ing ki inta patoet ko i Allah-monia bo kom pononondarit. Na'toea doman i intau molololibag bo intau mololoekad ko lolingkop, podoedoei ing kojow i Daoed bo i 46 Solaiman, ki adi'nja. * Sing kon toengkoel-pa i Daoed, moena-monik, ki Asaf im panggoeloe i intau molololibag bo nogator ko lolibag pododajow bo ko mazmoer „Dajowon ing ki Allah."* 47 Kon toengkoel i Seroebabel bo kon toengkoel i Nehemia, inogoi im bajongan i intau Israël ing ki inta popake'on i intau molololibag bo i intau mololoekad ko lolingkop, potomboeloi in singgai. Inogoi-monia i oliig toea ko intau i Lewi, bo tongo bobat i inogoi i intau i Lewi ko i adi' i Haroen (imang). * Nehemia Kitab i atorang i Moesa im binasa bo minangalean. 8 : 1 Kon toea, naonda i modioeg-don im boelan mogimpitoe, kon toengkoel i intau Israël in sinoemonggolitoe'-don ko lipoe- 2 -lipoe'-monia, * jo nojosipoen-don im bajongan i intau kon dolaag-mai i lolingkop in Toebig, bo nosingog ko i Esra, mototoendoe' ko mangale i Alkitab, kaimonia: ,,Aka mobali', jo gama'-mai ing kitab i atorang i Moesa, inta inogoi i Toehang 3 ko intau Israël." * Jo kon singgai inta doengkoel, kom boelan inta nogimpitoe, pinopotajow-don i Esra, imang, ing kitab i atorang i Moesa kom pinojogaloeman (i intau Israël) lolaki-bobai, bo bajongan i intau inta momoetoeng domai ing gina 5 rnokidongog. * Ki Esra toea in sinimindog-don ko mimbar kajoe, inta pinomia-monia silai in singgai toea, bo ko apangea, kong koloananëa, sinimindog-don i intau (i Lewi) pitoe, bo kong koloïginja sinimindog-don doman i intau (i Lewi) pitoe.* 6 Jo binoeka'-don i Esra ing kitab toea kon tajowon i intau minta toea, sin sia i molilantoed ko intau moanto' toea. Naonda im binoeka'-don i Esra ing kitab toea, jo sinimindog-don komin- 4 tan im bajongan i intau minta toea. * Jo binasanja-don ing kitab toea kon tajowon i intau, kinabit ko nonindar in singgai oemaan i nooetoe in singgai, kon dolaag-mai i lolingkop in Toebig, binasanja kon tajowon i lolaki bo bobai bo kom bajongan i inta motaau-don rnokidongog; bajongan-monia i notaan kom bongolan nokidongog kon singog ing kitab i atorang 7 i Moesa toea. * Kon toea, jo dinajo-dajow-don i Esra ing ki Toehang, ki Allah inta moloben; polat kai n toebag im bajongan i intau toea: „Amin! amin!" kojogot momolingkajang imosia ko lima, noïdoedoei kinoemoedoeng bo dinoemangop imosia kon tajowon i Toehang. * 8 Noïdoedoei kon toea, notoendoe' i intau i Lewi ko atorang i Moesa ko intau moanto' toea, inta simindog-makow kon tam- 9 pat-monia. * Binasa i intau i Lewi (in tongo silai) nongkong kitab i atorang i Allah, takin singog molangon, bo minangalean-monia in singog toea, sampe kinomangalean-don i intau 10 moanto' toea ing ki inta binasa toea. * Naonda in dinongog-don i intau moanto' toea in singog i atorang i Moesa toea, jo nongombal-don im bajongan-monia. Sebab nion, nosingog ing ki Nehemia - sia ing ki petor - takin i Esra, imang bo mototoen- Nehemia 8 : doe' ko mangale i Alkitab, bo intau i Lewi inta notoendoe' ko intau, kai n singog-monia ko intau moanto' toea: „Singgai naa in sinontani' ko i Toehang, ki Allah-monimoe, dika monanob 11 bo dika mongombal. * Noïdoedoei, kai n singogëa ko imonia: ,,Baja'-don imoïkow, kaan-don ing kaanon inta mopia i nanamea, bo inoem-don i oïnoemon inta moromimit, bo pokidia-don ing kaanon bo inoemon ko intau boga'; sin singgai inta naa sinontani'-don ko i Toehang. Dika mojobondol in dodob-moni- 12 moe; sim pia ing gina ko i Toehang nion i ropot-monimoe."* Jo pinopoojong-don i intau i Lewi ing gina i intau moanto' toea, kaimonia: „Mogojong kong gina-monimoe; sin singgai naa 13 i mokoedoes, bo dika mojobondol in dodob-monimoe." * Kon toea, jo minaja'-don im bajongan i intau toea, simba' mongaan bo monginoem bo mobogoi ko oliig, bo mopia-piaan kong gina; sing kinomangalean-don-monia in singog inta pinodapot ko imonia. * Ramean monojolaigan i irame. 14 Kon singgai inta nogindoea, jo nojosipoen-don ko i Esra, mototoendoe' ko mangale i Alkitab, ing goehangëa minta im boeï' im bajongan i intau, bo imang bo intau i Lewi, simba' 15 moboei mokidongog kon singog i atorang i Moesa. * Jo nodoengkoel-don-monia, kong kinopahisan kong kitab i atorang, inta inogoi i Toehang ko i Moesa, jo ko ramean kom boelan inta nogimpitoe patoet i intau Israël mogoetoen ko lolaigan, * 16 bo patoet pokipomaloe'-monia kom bajongan i lipoe'-monia bo ko Jeroesalem, kaimonia: „Maja' im boeloe-boeloedanëa, gama' nongkon toea-ta im polapa' im pangkoi i chorma bo koïto', dajow bo tanga i lokoejoe', pomiaan lolaigan, podoedoei in sing- 17 og i Alkitab. * Kon toea, jo iloemoeai-don i intau ko lipoe', ginama'-monia im polapa' bo tanga toea bo pinomia-don-monia lolaigan, tobatoe'-tobatoe' ing ko atop im baloinja bo kon dolaag-monia, bo kon dolaag ing kaabah, kon dolaag i lolingkop 18 in Toebig bo kon dolaag i lolingkop i Efraim. * Bajongan im pinojogaloeman i intau inta noboei-don nongkom boeta' pinononggataan, pinomia-monia i lolaigan bo nogoetoen ko lolaigan toea; sing kinabit kon toengkoel-pa i Jesoea (Joesak), ki adi' i Noen, nodapot kon singgai toea, dia'-pa lalat pinomia Nehemia 8 : i intau Israël na'toea. Jo kinodoengkoelan im pia ing gina inta 19 moloben totok. * Kom potomboeloi in singgai, binasanja ing kitab i atorang i Moesa toea, kinabit kon singgai inta doengkoel nodapot kon singgai inta totok in toemi. Ramean inta toea. irame-monia pitoe no singgai ing koonggotëa, bo kon singgai inta nogioealoe singgai poton, podoedoei i oea'. * Intau Israël in sinoemonsioep bo nongakoe kon dosa-monia. 9 :1 Kon singgai inta nogindojowa no poeloe' bo opat, kom boelan inta toea, jo nojosipoen-don i intau Israël minta, nopoeasa imosia, nomingkolot in daing na' karong ko ogotan-monia, bo binoeboedan ing ginaboei im boeta' i oeloe-monia.* 2 Naonda ing ginoemoeat-don im boeï' i Israël kom bajongan i intau kaper, jo sinimindog-don imosia bo nongakoe-don kon 3 dosa-monia bo kon tala' i mogogoejang-monia. * Kosindo-sindog imosia kon tampat-monia, binasa-monia ing kitab i atorang i Toehang, ki Allah-monia, toloe no oras ing koonggotëa, bo toloe doman no oras ing koonggotëa nongakoe imosia kon dosa 4 bo dinoemangop kon tajowon i Toehang, ki Allah-monia. * Jo oealoe i intau i Lewi i noponik-don ko mimbar i intau i Lewi bo nokoeani ko i Toehang, ki Allah-monia, takin singog mo- 5 langon. * Bo oealoe doman i intau i Lewi i nosingog, kaimonia: ,,Sindog-don, dajow ing ld Toehang, ki Allah-monimoe, oemoeran-bi' mononoi! Dajo-dajowon in tangoimoe, (o Toehang), inta dia'-don ing kopopianja, inta noïlioe-don kom bajongan in dodajowon! " * Oïgoem do'a i Esra. 6 Kon toea, noïgoem do'a ing ki Esra, kainia: ,,0 Toehang, tonga'-bi' Ikow ing ki Toehang. Ikow doman inta nopokobali' ko langit, dapotëa, ko langit doman inta ko limonik im bajongan i langit, takin im bajongan in tantaranja, bo boeta' takin im bajongan i inta kon toedoenja, bo balangon takin im bajongan in tombonoenja. Ikow-bi' inta momiag kom bajongan i onoe-don, bo Ikow im pososoembaan im bajongan in tantara ko langit. * 7 Ikow-don ing ki Toehang, ki Allah, inta nomili' (nononta- Nehemia 9 : ni') ko i Ataram bo nogatod ko inia iloemoeai nongkom boeta' 8 i Oer Kasdim, bo Ikow inta nonangoi ko inia Ibrahim. * Naonda i inontongmoe-don ing ginanja mosoendoed kon tajowonmoe, jo dinandimoe ko inia, kainimoe: „Ogoikoe kom boeï'moe im boeta' i intau ing Kanaan, i intau i Het, i intau i Amori, i intau im Perisi, i intau i Jeboes bo i intau ing Girgasi. Bo aindon sinoedoenmoe i inta siningogmoe; si Ikow i motoelid. * 9 Kon toengkoel in sinanowanmoe i roriga i mogogoejang-nami ko Masir, bo inindongoganmoe ing koeani-monia kom 10 bibig in dagat ing Kolzom, * jo kon dodai in toea pinomiamoe in tomponoeot bo ki inta mokoherang ko i Firon bo kom bobatonja minta bo kom bajongan i intau kom boeta'nja; sing kinotaauanmoe im pinononomboga'-monia ko mogogoejangnami. Nanion, pinokolobenmoe in tangoimoe, inta dinajo-dajow 11 magi' in singgai inta naa. * Aindon binotakmoe in dagat kou tajowon-monia, bo minaja' imosia ko joea-joeak in dagat, sinoemoetoei ko inta nogiot toea. Bo intau inta nogalow ko imonia, im pinogambatmoe kom bokol, na' batoe kon dagat inta 12 mokoondok. * Singgai, Ikow i nogatod ko imonia kom bonoe i oïgi lokoetoi, bo dolom kom bonoe i oïgi toeloe', simba' mobajag ko imonia in dalan inta baja'an-monia. * 13 Jo noponag-don ilkow kom boeloed in Torsina (Sinaï), bo nosingog ilkow ko imonia nongko langit bo inogoimoe ko imonia i oea' inta motoelid bo atorang inta oandolan, oekoe- 14 oekoed bo tita inta mopia. * Pinokipomaloe'moe doman in singgai in sabat inta mokoedoes, bo pinodapotmoe ko i Moesa in 15 tita, oea' bo atorang silai monia. * Aindon doman inogoimoe ko imonia i roti nongko langit, inta nopogoeli' ing gogoi-monia, bo pinopomoeka'moe in toebig nongkom boeloed batoe, inta nopogoeli' i jogang-monia. Bo pinotaba'moe imosia pinokigama'an im boeta' pomiaan pogompoeon, mangalenja: boeta' inta dinandi ko imonia takin i ibot. * 16 Tonga', kaasi', mogogoejang-nami nololatoe'-don bo sinogat-monia ing gina-monia, bo dia' nokidongog kon singogmoe.* 17 Doï' imosia nokidongog bo dia' sinanob-monia im bajongan i inta nokoherang, inta pinomiamoe silai monia, si a-bi' sinogat-monia ing gina-monia bo dinoeï'-monia im panggoeloe, simba' moboei kom pinokiompoean-monia ko Masir. Tonga' Ikow ing ki Allah inta mongongampoeng, inta kototabian bo Nehemia 9 : kototanoban, inta mosabar bo moloben in totabimoe; sebab 18 nion, dia' binio-bio'moe-makow imosia. * Aindon pinomia-monia in toelada sapi ilomboet, kaimonia: „Naa-naa-ka ing ki Allah-monimoe inta nogatod ko imonimoe iloemoeai ko Masir!" 19 Bo nogosil totok imosia (ko iNimoe). * Oempaka-bi' na'toea, dia' doman binio-bio'moe-makow imosia ko lopa' im belantara, podoedoei in totabimoe inta moloben; si oïgi lokoetoi in dia' inoemoendok ko imonia singgai, dia' nogogai nogatod ko imonia kon dalan, bo oïgi toeloe' in dia' doman inoemoendok ko imonia dolom, dia' nogogai mopokobajag kon dalan inta baja'- 20 an-monia.* Bo inogoimoe i Rohmoe inta mopia, simba' sia i mononggina ko imonia. Dia' pinopojajoe'moe i ,,man"-moe kom bibig-monia, bo inogoimoe-pa doman in toebig ko imonia, inta no- 21 pogoeli' i jogang-monia.* Kon dalom i opat no poeloe' no taong ing koonggotëa, biniagmoe imosia ko lopa' im belantara, sampe dia' i nokoerang ko imonia: pakeang-monia in dia' i nokaja' 22 bo siol-monia in dia' nobobaga'* Bo inogoimoe ko imonia ing karadjaan bo bangoesa dega' tongonoe-mai, inta sinila-silaimoe-makow ko imonia; ginama'-monia pinomia pogompoeon im boeta' i Sihon, datoe i Hesbon, bo boeta' i Og, datoe im 23 Basan. * Bo pinokoanto'moe ing ki adi'-monia lolaki na' koanto' in toendi ko langit, bo diniamoe imosia kom boeta' inta dinandimoe ko mogogoejang-monia, kainimoe: „Boeta' inta toea ing gama'an i adi'-monimoe bo i ompoe-monimoe, pomiaan 24 pogompoeon." * Bo kon toengkoel in sinoemoeot-don i adi' bo ompoe toea kom boeta' inta toea, pinomia pogompoeon, jo pinopotamadmoe-don ko imonia i intau kom boeta inta toea, intau ing Kanaan, bo datoenja minta taki-takin im poparentaan-monia, simba' pomiaan-monia ko intau toea podoedoei i 25 ibog-monia. * Na'toea, sinalow-monia i lipoe' moanto' inta sinombentengan, bo boeta' inta motobai, bo baloi dega tongonoe-mai no baloian inta nopoeling ing kajoeonan inta mopia, bo pobobonoean kon toebig inta pinakang kom batoe, bo goba i anggoer bo goba' im bango', bo moanto' im pangkoi ing kajoe inta momomoengai. Tonga' naonda i nongaan-don bo nobotoeg-don imosia, bo nolongo'-don bo oemoeran-don mopia im pinomomake' bo pinongongaan-monia, podoedoei in totabimoe inta 26 moloben, * jo kon dodai inta toea nopamandot imosia bo nolawang ko iNimoe, iloemboe'-monia i atorangmoe ko likoed-mo- Nehemia 9 : nia bo pinatoi-monia i nabimoe, inta nononggina ko imonia. simba' poboei-monia imosia ko iNimoe. Na'toea im pinomomia- 27 -monia ko inta moromoe' totok. * Nion maloenangka im pinopotamadmoe imosia kong kodop-monia, inta nopororiga ko imonia. Tonga' aka nokoeani-don imosia ko iNimoe kong kinosisi'an ing gina-monia, jo Ikow i nokidongog nongkon soroga ko imonia bo pinopoojoeonmoe im bogani ko imonia, simba' poposim- 28 paroetëa imosia ko lima ing kodop-monia. * Tonga', naonda im pinoposimparoetmoe-don imosia, jo noboei bidon pinomia-monia ing ki inta moraat. Sebab nion, noboei bidon pinopotamadmoe imosia kong kodop-monia inta noritak ko imonia. Kon dodai in toea, jo noboei bidon nokoeani imosia ko iNimoe, bo noboei bidon ilkow nokidongog nongkon soroga, bo nonanidmoe- 29 -don pinoposimparoet imosia, podoedoei in totabimoe. * Sinongginaanmoe imosia, simba' poboeimoe bidon imosia ko atorangmoe. Tonga' podoedoei ing kinololatoe'-monia, jo doï' nokidongog imosia kon singogmoe bo nolawang ko oea'moe, inta mopoojoeon ing kobobiag ko intau inta doemodoedoei ko oea' nion. Sinoemolikoed imosia bo sinogat-monia ing gina-monia, 30 bo doï' nokidongog. * Jo sinabarmoe imosia totoeoe noonggot, bo Rohmoe inta noïtorop ko nabimoe i nononggina ko imonia. Oempaka na'toea, jo dia' doman sinaan-monia im bongolan-monia. Nion maloenangka im pinopotamadmoe imosia ko intau 31 kaper kom boeta' tongo doea. * Tonga' podoedoei in totabimoe inta moloben, jo dia' doman ijopoe'moe bo dia' doman sinala'anmoe imosia; si Ikow ing ki Allah inta kototabian bo kototanoban. * 32 Sebab nion, o Allah-nami, o Allah inta moloben, moropot bo mokoondok, inta motoedoen kon dandian bo kon totabi, aka koema bo mobali', jo tano-tanobonmoe im bajongan i roriga inta noïoema ko inami, kon datoe-nami, kom bobato, imang, nabi bo mogogoejang-nami bo kom bajongan i intaumoe, ki- 33 nabit kong kinodatoean in datoe i Asoer, magi' inaa. * Ikow inta motoelid kom bajongan i inta noïoema ko inami; si Ikow i oemoeran mosoendoed. Tonga' kami in sinoemonggogoetoe' 34 kong ki inta moraat; * sin datoe-nami, bobato, imang, bo mogogcejang-nami, dia' sinanob-monia i atorangmoe, bo dia' nokidongog imosia kon tita bo tonggina inta inogoimoe ko imo- 35 nia. * Koonggot ing kinodatoean-monia bo kon toengkoel imo- Nehemia 9 : sia im binarakatanmoe totok, dia' nosoemba imosia ko inimoe bo dia' nomait imosia kon tala'-monia kom boeta' moloben bo 36 motobai, inta inogoimoe ko imonia. * Sebab nion, kami naa i nobali'-don olit kom boeta' inta inogoimoe ko mogogoejang-nami, simba' kaanon-monia im boengainja bo onoe-don inta mopia. Totoeoe, kami tontani' i nobali'-don olit kom boeta' inta 37 naa, * bo bojo'nja inta moanto' im popoabat kon datoe, inta dinoeï'moe ko inami sebab bajongan in dosa-nami. Jo datoe toea i momarenta ko awak-nami bo kom bobiagon-nami, podoedoei i ibog-monia. Sebab nion, kami ing kom bonoe im bodito moloben." * Atorang i Nehemia kom pososoemba kong kaabah. 13 : 4 Kon toengkoel in toea, jo ki Eljasib, inta dinoeï' binali' panggoeloe ko mololoekad kom bajongan in toeot kom baloi 5 i Allah-naton, sia i nonongginaloem ko i Tobia; * jo inogoinja ko i Tobia toea in toeot pogogoetoenan. Toeot inta toea, kolipod im pinonagoe'an kon topong inta pomomiaan korban, boeboek, pakakat, bo pajoi, anggoer bo lana, inta inogoi ko intau i Lewi, bo ko molololibag bo ko mololoekad ko lolingkop, 6 bo oliig inta inogoi ko imang. * Kon toengkoel in toea, dia' iakoeoi ing ko Jeroesalem, sing kon taöng inta nogintoloe no poeloe' bo dojowa kong kinodatoean i Artahsasta, datoe im Babil, minaja'-don iakoeoi nokipodoengkoel ko i ompoe datoe. Naonda im binaja'an-makow dega' in tongonoe-mai no boelan, 7 jo nogoeman bidon iakoeoi ko i ompoe datoe * bo noboei-don ko Jeroesalem. Naonda ing kinotaauankoe-don i romoe' inta pinomia i Eljasib, sim pinopoloeainja-don im pakakat ing kaabah kon toeot tobatoe' bo inogoinja ing ki Tobia nogoetoen kon 8 toea-ta, kon dolaag im baloi i Allah, * jo sinoemoroe' totok 9 iakoeoi. Pinokipoloeaikoe im bajongan im barang i Tobia, * bo pinokidaritkoe in toeot toea, bo noboeikoe pinotoeot kom bonoenja im bajongan im pakakat ing kaabah, topong inta pomomiaan korban, bo boeboek toea. * 10 Dinongogkoe doman, kai'n, dia' inogoi i intau i oliig ko intau i Lewi, sampe intau i Lewi bo intau molololibag, inta nogaid kong kaabah, sinoemolikoed (ko oaidan toea) bo noboei- 11 don, tobatoe'-tobatoe' ing kong goba'nja. * Sebab nion, sino- Nehemia 13 : roe'ankoe im bobato, kainako': „Nongonoe sin sinala'an-bi' irn baloi i Allah?" Noïdoedoei, noboeikoe-don sinipoen i intau i Le- 12 wi toea bo pinoboeikoe kom pangkat-monia. * Kon toea, jo bajongan i intau i Joeda nodia kon tongo silai im pajoi, i anggoer bo i lana kong goedang ing kaabah. (Bajongan im bojo' sinilai mopoeloe' no silai bo tongo silai inogoi silai intau inta mogaid 13 kong kaabah).* Jo dinoeï'koe, binali' mandor kong goedang, ing ki Selemja, imang, bo ki Sadok, djoeroe-tcelis, bo ki Pedaja, inta nongkom boeï' i Lewi, bo na' olit-monia ki Hanan, ki adi' i Sakoer, inta ki adi' i Mattanja; si mosia toea in tangotangoian: intau motoelid. Oaidan-monia, mobogoi kon tobatoe'tobatoe' ko i oetat-monia (inta imang bo intau i Lewi) in sino- 14 goesilainja (nongkom bajongan i oliig toea).* -O Allahkoe, aka mobali', tanobonmce ing ki inta pinomiakoe, bo dika popatanmoe ing ki inta pinomiakoe silai im baloi i Allahkoe bo kom pososoemba kom baloi nion. Atoratig i Nehemia ko intau inta nogaid kon singgai in sabat. 15 Kon toengkoel in toea, inontongkoe, ojoeon i intau inta nolidok kom pajoi kon singgai in sabat, ojoeon doman i inta nogama' kom pajoi nongkong goba', inta dinatog kong kaldal taki-takin i anggoer, boengai i anggoer, boengai i „ara" bo ajop ibanëa; toea komintan in dinia-monia ko Jeroesalem kon singgai in sabat. Naonda im potaloei-don-monia ing kaanon 16 toea, jo ilarangkoe totok ing ki inta toea ko imonia. * Ojoeon doman i intau in Tiroes, inta nogoctoen ko Jeroesalem, dinia-monia im ponoja' bo roepa-roepa im barang ko lipoe', inta pinotaloei-monia kon singgai in sabat ko intau i Joeda bo ko 17 Jeroesalem. * Sebab nion, sinoroe'ankoe i intau moloben kom boeta' i Joeda, kai n singogkoe ko imonia: ,,Totoeoe moromoe' ing ki inta pinomia-monimoe, sim pinokoraat-monimoe in 18 singgai in sabat. * Deeman-ka na'toea im pinomomia i mogogoejang-monimoe? Deeman-ka toea im poenangëa maloenangka im pinopooema i Allah-naton im bajongan i roriga naa ko inaton bo ko lipoe' naa? Jo naaia in dinoegangsn-monimoe im bala ko intau Israël, sin dia' sinontani'-monimoe ko i Toehang in singgai in sabat." * 19 Kon toea, naonda i ai-modolom ing ko lolingkop i lipoe' Nehemia 13 : ' i Jeroesalem, noïoena kom pomangkoian in dolom in sabat, jo pinokikoensi'koe im bajongan i lolingkop (i lipoe') bo ilarangkoe i momoekat ko lolingkop toea, aka dia'-pa mopaloet in singgai in sabat. Jo pinokiloekadkoe kon soroedadokoe dega' tongonoe-mai i lolingkop, simba' dia' diaan toemoeot ko lipoe' in datog onoe-ka. * 20 Naonda i intau mododagang, inta mopotaloei i roepa-roepa im barang bo onoe-don, nosioeg-don oemaan i mobajag ko likoed i Jeroesalem, dega' kodoea-mai (kon dolom in sapatoe),* 21 jo sinoemoroe' iakoeoi ko imonia, kai n singogkoe ko imonia: „Nongonoe si mosioeg-bi' imoïkow ko nion oemaan i mobajag ko likoed im benteng? Aka komintan-pa imoïkow momia ko inta nanion, jo pokidomokkoe imoïkow." Kinabit kon singgai doman inta toea, dia'-don imosia namangoi kon singgai in sabat. * 22 Noïdoedoei, nongojow-don iakoeoi ko intau i Lewi, kainako': „Pogamal imoïkow bo mamangoi moloekad ko lolingkop (i lipoe'), simba' pokolobenon in singgai in sabat." - O Allahkoe, aka mobali', jo tanobonmoe iakoeoi sebab oaidankoe naa, bo kolanggo'onmoe ing kobobiagkoe, podoedoei ing koloben ing kopopiamoe. Atorang i Nehemia kom bobai kaper. 23 Kon toengkoel doman inta toea, inontongkoe i intau i Joeda, inta noboeloi kom bobai i intau i Asdod, pinomaja' i in- 24 tau i Amon, pinomaja' i intau i Moab, * jo tombotak i adi'-monia in toemonsingog in singog i intau i Asdod, pinomaja' in singog i ine-ka-don, sin dia' imosia motaau toemonsingog 25 in singog i intau i Joeda. * Sinoroe'ankoe imosia, bo inodi-odiankoe-mai imosia, bo dega' tongonoe-mai i lolaki-monia in sinambokkoe bo iraboetankoe im boeok-monia, bo nongibot iakoeoi takin in tangoi i Allah, kainako': „Dika ogoi-monimoe ing ki adi'-monimoe bobai ko i adi'-monia lolaki, bo dika doman gama'an-monimoe ing ki adi'-monia bobai pomiaan ki boeloi i adi'-monimoe lolaki pinomaja' ki boeloi-monimoe. * 26 Deeman-ka noïtala'-don ing ki Solaiman, datoe i Israël, sebab bobai kaper inta na'toea? Ko joeak im bangoesa tongo doea jnta moloben totok, dia' doman i nodoengkoel in datoe toba- Nehemia 13 : toe' i notongkainja, bo sia ing kinotabi i Allahnja, inta nodoeï' ko inia binali'nja datoe kom bajongan i intau Israël. Oempaka na'toea, jo ki ompoe datoe toea im binoeoian doman im bobai 27 kaper nomia kon dosa. * Jo naaia dinongog-nami kom pinomiamonimoe in dosa moloben inta na'toea, bo nolawang ko i Allah- 28 naton, si noboeloi-don imoïkow kom bobai kaper." * Dapotëa, ki adi' i Jojada lolaki tobatoe', ki ompoe i imang moloben, i Eljasib, sia i mototaka i Sanbalat, intau nongko Horonaim. Sebab nion, jo pinooentoenkoe-don in sia kon tajowonkoe. * - 29 O Allahkoe, aka mobali', jo tanobonmoe imosia inta nopokohaat kom pangkat imang bo kon dandianmoe takin i imang bo intau i Lewi. * 30 Nanion im pinonondaritkoe ko imonia kom bajongan i inta nongko intau kaper. Inatorkoe doman i oaidan in tobatoe'- 31 tobatoe' i imang bo intau i Lewi. * Inatorkoe doman im pododia kong kajoe pomiaan toeloe' kon singgainja inta sinantoe', bo kom pobobogoi kon toïmbotoe' im bojo'. - O Allahkoe, aka mobali', jo toeli'anmoe ing ki inta pinomiakoe naa. * Ngakoean kom pinomangkoian im pinojogaloeman (djoemat) i intau i Joeda. 9 : 38 Kom bajongan i inta nanion, jo nomia ing kami kon dan- dian inta pinahis kon soerat, inta sinomponoeotan in tangoi im bobato-nami, i intau i Lewi, bo i imang. * 10 : 1 Kon soerat inta sinomponoeotan toea, pinahis i Nehemia, 2-27 petor, ki adi' i Hachalja, in tangoinja bo i Sedekia;* bo tangoi i imang dojowa no poeloe' kapin, bo tangoi i intau i Lewi dega tongonoe-mai, bo tangoi im bobato opat no poeloe' kapin, pinahis doman kon soerat toea. * 28 Jo bajongan i intau tongo doea, bo imang bo intau i Lewi, bo mololoekad ko lolingkop, bo molololibag bo olit, bo bajongan i intau inta ginoemoeat ko intau kaper bo moïbog doemoedoei ko atorang i Allah, bo ki boeloi- monia taki-takin i adi'-monia, 29 lolaki-bobai, inta noïtoi-don, * bajongan-monia toea sinoemobatoe' takin i oetat-monia, intau moloben toea, bo nongakoe-don takin i ibot moloben, ko oentoeon-monia ko impoejoean in tita i Allah, inta inogoi i Moesa, olit i Allah, bo tano-tanobon bo doedoeian-monia im bajongan in tita i Toehang, ki Nehemia 10 : Allah-naton bo oea'nja bo oekoe-oekoedëa, kaimonia: * 30 „Mongakoe ing kami: dia' ogoi-nami ing ki adi'-nami bobai ko intau kaper kom boeta' inta naa, bo dia' doman gama'an-nami ing ki adi'-monia bobai ko i adi'-nami lolaki. * 31 Oentoeon doman nami, kon dia' ing kami motaloei ko onoe-ka-don kon singgai in sabat, pinomaja' kon singgai moloben, ko intau kaper inta mopotaloei im barang bo bojo'-monia kom pasar kon singgai in sabat. Mongakoe doman ing kami, kom potomboeloi ing kopaloetan im pitoe no taöng, bio-bio'on-makow-nami ing goba'-nami bo empasan-nami ing ki inta sinomboli i intau tongo doea. (Deuter. XV). * 32 Moïdoedoei oentoeon-nami, kom potomboeloi in taöng ogoi-nami in tongo botak im pera silai im pososoemba kom baloi 33 i Allah-naton, * mangalenja: silai i roti inta pojoloetoedon, silai ing korban topong bo korban pajongon, inta korbanon potomboeloi in singgai, silai ing korban kon singgai in sabat bo kon singgai tabontasi, silai ing korban ramean, silai ing korban inta mopoojoeon i ampoengan ko intau Israël, bo silai im bajongan i oaidan kom baloi i Allah-naton."* — 34 Kon toea, noraboet doman ko nomor ing kami, imang, intau i Lewi bo intau moanto', kom pododia kong kajoe, inta diaan toemoeot kom baloi i Allah-naton kon singgai inta sinantoe'-don kom batoe'an ing ginaloem, mojo-mojoloean; kajoe inta toea popake'on pomiagan kon toeloe' kon toedoe i medzbah i Toehang, ki Allah-naton, naonda im pinahis ko atorang i Moesa. * — 35 „Pongakoe doman nami mogatod kong kaabah kon toïmbotoe' im bojo' ing goba'-nami bo toïmbotoe' im bajongan im 36 boengai ajop, kom potomboeloi in taöng. * Na'toea doman im bajongan i adi' goeja-goejang-nami lolaki bo ki adi' goeja-goejang im bobiagon-nami, in sapi, domba bo bembe'-nami podoedoei in singog inta pinahis ko atorang i Moesa, toea komintan in diaan-nami kom baloi i Allah-naton bo ogoi ko i imang 37 inta mogaid kon toea-ta. * Na'toea doman diaan-nami ing ki inta mopia totok nongkon topong, bojo' bo boengai ajop, nongko anggoer bo lana, bo ogoi ko i imang, simba' tagoe on-monia kom bonoe in toeot im baloi i Allah-naton; bo aka silaion mopoeloe', jo tongo silai im bojo' ing goba'-nami i ogoi ko intau i Lewi. Jo intau i Lewi tontani' i mopoejoet kon silai toea kom Nehemia 10 : 38 bajongan i lipoe' pinononggoba'an-nami. * Bo imang tobatoe' nongkom boeï' i Haroen, i mojotakin i intau i Lewi aka mopoejoet imosia kon tongo silai toea; bo silai (inta pinoejoet i intau i Lewi) silaion mopoeloe', bo tongo silai in diaan-monia kom baloi i Allah-naton, tagoe'on kon toeot ing goedang (silai 39 i imang). * Sing kon toeot minta toea diaan i intau Israël bo intau i Lewi i oliig nongkom pajoi, anggoer bo lana, sing kon toea-ta ojoeon im pakakat ing kaabah, bo imang inta mogaid bo intau mololoekad bo intau molololibag. Dia' bio-bio'on-makow-nami im baloi i Allah-naton. * 11 : 1 Bobato i intau i nogoetoen ko Jeroesalem, bo intau moanto' i noraboet ko nomor, si aka silaion mopoeloe' jo tongo silai i intau toea in diaan ko Jeroesalem, lipoe' mokoedoes, simba' toemonggolitoe' imosia kon toea-ta, bo siow no silai i intau 2 toea i mogoetoen ko lipoe-lipoe' tongo doea. * Jo intau minta toea noïgoem kom barakat kom bajongan i lolaki, inta sinoemonggolitoe' ko Jeroesalem podoedoei i ibog ing gina-monia tontani'. * oooOOooo KI ESTER. Kom bonoe ing kitab i Ester, ki boeloi i Ahasveros, datoe im Parsi, inooeman naonda im pinototoeloeng i Ester ko intau i Jahoedi kom boeta' i intau im Parsi. -oooOooo- KI A J O E B. Kinobobangkal i Ajoeb ko i Toehang, kon toengkoel in sia in dia'-pa kinooemaan im bodito. 1 : 1 Komintan-don nobali', nogoetoen kom boeta' i Oes i intau lolaki tobatoe', tangoinja ki Ajoeb. Jo intau lolaki inta toea mopia bo motoelid ing ginanja, mosoemba in sia ko i Allah bo 2 pinokojajoe'nja im batanganéa ko inta moraat; * nokotongga- 3 di' in sia ko adi' lolaki pitoe bo ko adi' bobai toloe. * Jo ki Ajoeb toea, nonombobiagon kom bembe' bo domba pitoe no riboe no batoe', bo onta toloe no riboe no batoe', bo sapi lima no gatoet no par, bo kaldai kobaaian lima no gatoet no batoe', bo ata totoeoe moanto'. Na'toea ing ki Ajoeb, sia i mokaja-kaja kom bajongan i intau inta nogoetoen kom boeta' im pomataan.* 4 Ki adi'nja lolaki toea, i nomia nojo-nojoloean kom pomokaanan, tobatoe'-tobatoe' ing kom baloinja, kon singgai inta sinantoe*,; aka na'toea, sinonsoma-monia ing ki oetat-monia bobai toloe, simba' mongaan bo monginoem takin monia. * 5 Naonda i notompod-don im bajongan in singgai pomokaanan kom baloi in tobatoe'-tobatoe', jo pinokiöini'-don i Ajoeb imosia toea komintan, simba' daritanëa (tabanganéa), mangalenja: naonda i nobajag-makow dolo-dojom-monik, jo pinomia-don i Ajoeb ko i adi'nja ing korban pajongon silai in tobatoe'tobatoe'; sing kom pororai i Ajoeb: „Mologit-makow dega' nomia-bi' ing ki adi'koe kon dosa bo sinoemolikoed imosia ko i Allah kom bonoe ing gina-monia." Na'toea im pinomomia i Ajoeb kom bajongan in singgai inta na'toea. * Kinobobangkal i Ajoeb ko i Toehajig, kon toengkoel in sia ing kinooemaan-don im bodito. 6 Komintan-don nobali', jo namangoi-don im bajongan i malaikat i Allah sinoemajow kon tajowon i Toehang, bo ki Iblis 7 doman i namangoi ko joeak-monia. * Kon toea, jo nolibo'-don Ajoeb 1 : ing ki Toehang ko i Iblis, kainia: „Nongko onda iikow?" Kai n toebag i Iblis ko i Toehang: „Nongkom binaja'ankoe pinoliboean bo nongkom pinodondaloiankoe kon toedoe im boe- 8 ta'." * Jo kai n singog i Toehang ko i Iblis: „Inontongmoe-don bo sinondoedoetmoe-don ing ki olitkoe, ki Ajoeb? Totoeoe, dia i motongkainja ing kon toedoe im boeta'; sia i intau mopia bo motoelid ing ginanja, mosoemba ko i Allah bo o poloekad 9 ko inta moromoe'." * Kai n toebag i Iblis ko i Toehang: „Deeman-ka ojoeon i mangalenja sampe mosoemba ing ki Ajoeb 10 ko i Allah? * Deeman-ka Ikow i noloekad noliboe ko inia bo ko intau bonoe im baloinja bo kom bajongan ing kajoeonanéa ? Oaidan i limanja im binarakatanmoe bo bajongan im bobiagonea minta i nobali'-don totoeoe moanto' kom boeta' inta toea. * 11 Tonga' aka koema tonggo'onmoe i limamoe bo jopoe'onmoe im bajongan i inta ko inia, jo bai n toea bo dongka mopongodi- 12 ngodi-mai in sia ko iNimoe, dia' mobali' bo dia'." * Kai n sing°g i Toehang ko i Iblis: ,,Siabi', bajongan i onoe-don inta sia ing ki togi, im pongintaau(koe) ko inimoe. Tonga' dika podapotmoe i limamoe ko i Ajoeb tontani'." - Kon toea, jo nogoeman-don ing ki Iblis bo iloemoeai-don kon tajowon i Toehang.* 13 Komintan-don nobali', jo nojosipoen-don im bajongan i adi' i Ajoeb, lolaki-bobai, kom bonoe im baloi i goeja-goejang-mo- 14 nia, nongaan bo nonginoem ko anggoer. * Kon singgai doman inta toea, noïangoi in taba' tobatoe' ko i Ajoeb, kainia: „Taïsi' toeang, kojogot in sapi momadjeko, bo kaldai kobaaian i mo- 15 tajak kong kaanon-monia kon dioegëa, * jo sinoeot i intau in Sabe, bo sinokojampat-monia im bajongan im bobiagon, bo bajongan i mololoekad im pinatoi-monia ï lanit in soemala; dongka ata naa tontani' i noïsimparoet bo namangoi nopotaau 16 ko i toeang." * — Kojogot-pa in sia toea mosingog-mai, jo noïangoi bidon in taba' ibanëa, kainia: „Taïsi' toeang, toeloe' i Allah i noïonag-don nongko langit bo nomokak bo kinaanéa im bajongan im bembe' bo domba bo mololoekad minta; dongka ata naa tontani' i noïsimparoet bo namangoi nopotaau ko i 17 toeang." * — Kojogot-pa doman in sia toea mosingog-mai, jo noïangoi bidon in taba' ibanéa, kainia: „Taisi' toeang, intau ing Kasdim, toloe no ramponan, i notoeot kong kawangan i onta bo sinokojampat-monia, bo bajongan i mololoekad im pina- 41 Ajoeb 1 : toi-monia i lanit in soemala; dongka ata naa tontani' i noïsim- 18 paroet bo namangoi nopotaau ko i toeang." * — Kojogot-pa doman in sia toea mosingog-mai, jo noïangoi bidon in taba' ibanéa, kainia: „Taïsi' toeang, bajongan i adi'moe, lolaki-bobai, nongaan bo nonginoem ko anggoer kom bonoe im baloi i goeja- 19 goejang-monia. * Jo noliodot-mai noïangoi in delang nongkon dampig i lopa' im belantara, boetoe-boetoeng in sikoe opat im baloi inta toea; polat-don notoeal im baloi inta toea, bo noïdantoeg kom bajongan in tajow-mobiag (bo mongodeaga) minta toea, komintan minatoi; dongka ata naa tontani' i noïsimparoet bo namangoi nopotaau ko i toeang." * 20 Kon toea, jo sinimindog-don ing ki Ajoeb bo binisi-bisi'nja-mai i lamboengëa, bo binangkoeloeganéa im boeok i oeloe- 21 nja, bo dinoemompalak kom boeta', * bo nosingog, kainia: „Naanta, koïmbo-imbolat iakoeoi iloemoeai nongkom boboeladian i ina'koe, jo koïmbo-imbolat doman iakoeoi moboei kon toea. Naanta, ki Toehang inta nobogoi, ki Toehang doman inta nogama', bajongan in dodajow kon tangoi i Toehang" * 22 Kom bajongan i inta na'toea, dia' noïtala' ing ki Ajoeb, bo dia' pinodapotëa ko i Allah in singog inta dia' mopia. * 2 : 1 Komintan-don nobali', jo namangoi bidon im bajongan i malaikat i Allah sinoemajow kon tajowon i Toehang, bo ki 2 Iblis doman i namangoi'ko joeak-monia. * Kon toea, jo nolibo'-don ing ki Toehang ko i Iblis, kainia: „Nongko onda iikow?" Kai n toebag i Iblis ko i Toehang: „Nongkom binaja'ankoe pinoliboean bo nongkom pinodondaloiankoe kon toedoe im boe- 3 taV' * Jo kai n singog i Toehang ko i Iblis: „Sinondoedoetmoe-don ing ki olitkoe, ki Ajoeb? Totoeoe, dia' i motongkainja ing kon toedoe im bceta'; sia intau mopia bo motoelid ing ginanja, mosoemba ko i Allah bo o poloekad ko inta moromoe , jo pinokononoi-pa doman i Ajoeb ing kobobangkalea ko iNako , oempaka dinodakanmoe iAkoeoi mopokobodito ko inia dia 4 koanib." * Kai n toebag i Iblis ko i Toehang: „Naanta, koelit toloeanan ing koelit; bajongan ing kajoeonanëa ogoi i intau 5 asal mobiag in sia. * Tonga' aka koema tonggo'onmoe i limamoe bo popooemaanmoe i jampoi in tapoe' bo toelanea, jo bain toea bo dongka mopongodi-ngodi-mai in sia ko iNimoe, dia' 6 mobali' bo dia'." * Noïdoedoei, kai n singog i Toehang ko i Iblis: Ajoeb 2 : „Siabi', pongintaau(koe) in sia ko inimoe; tonga' dika patoion- moe in sia." * 7 Kon toea, jo nogoeman-don ing ki Iblis bo iloemoeai-don kon tajowon i Toehang, bo pinopomoeka'anëa-don im bitoel moboeroek ing ki Ajoeb, kinabit-mai nongko loengkaka'nja bo 8 namonag ncdapot kom paJad in siolëa. * Jo ginama' i Ajoeb i lobang tongo bonsig pongoekoe-ngoekoedëa ko awakëa, 9 bo ilimitoe' in sia kom bontoejoengan i loboed. * Kon toengkoel in toea, nosingog ing ki boeloinja ko inia, kainia: „Pokononoionmoe-pa doman ing kobobangkalmoe ko i Allah? 10 Pianja, odi-odi-ai-don ing ki Allah bo matoi!" * Tonga' kai 11 toebag i Ajoeb ko inia: „Singogmoe nion i na' tongkai in singog im bobai inta noboendai. Jo dia'-ka in tonga' ki inta mopia inta abatan-naton ko i Allah, bo dia' doman ing kita mogabat ko inta moraat?" Kom bajongan i inta aa'toea, dia' noïtala' im bibig i Ajoeb. * Jobajat i Ajoeb toloe. 11 Kon toea, naonda ing kinodongogan-don i jobajat i Ajoeb toloe im bajongan im bodito inta noïoema ko inia, jo noboeat-don imosia, tobatoe'-tobatoe' i nongko lipoe'nja, mangalenja: ki Elifas, intau in Teman, bo ki Bildad, intau in Sjoeah, bo ki Sof ar, intau i Naama. Jo taja toloe naa i nopakat bo minaja', 12 simba' mongombal takinëa bo mononggina ko inia. * Jo naonda in sinintak-don-monia i mata nongko mojajoe', jo dia'-don kinotaauan-monia in sia; polat-don nongombal imosia, bo binisibisi'-monia im pakeang-monia bo binoeboedan-monia i loboed 13 i oeloe-monia. * Na'toea, jo ilimitoe'-don imosia takin i Ajoeb kom boeta', pitoe no singgai bo pitoe no gobii ing koonggotéa; oempaka tobatoe', dia' i nosingog ko inia kon singog tongo tontaga'-mai; si inontong-monia kon totoeoe moloben i roriganja. Pinongongiadodoi i Ajoeb. 3 : 1 Noïdoedoei kon toea, jo binoeka'-don i Ajoeb im bibigëa 2 bo inodi-odianëa-mai in singgai inta kinotoïntauanëa. * No- Ajoeb 3 : mangkoi-don nosingog ing ki Ajoeb, kainia: * 3 „Pianja, singgai inta kinotoïntauankoe im pogoeraaton, na'toea doman in dolom inta nopotaau, kainia: Naanta, aindon nooeli' i adi' lolaki! * 11 Nongonoe sin dia'-bi' iakoeoi minatoi kong kojogot iakoeoi moïloeai nongkom bonoe im boboeladi'an ? Nongonoe sin dia'-bi' nopaloet ing ginakoe ing kon dodai iakoeoi im bagoe noïloeai nongkom bonoe im boboeladi'an? * 12 Nongonoe si ojoeon-bi' in tompoenoek i notomoe ko inako', bo tete' inta nopotete' ko inako' ? * 13 Si aka dega' dia' na'toea, mologit-makow naaia nosioeg iakoeoi bo nogogai, aindon nololot iakoeoi bo dia'-don limiai, * 14 taki-takin in datoe bo bobato inta moloben, inta noposindog im piramide (ilobongan) silai im batangan-monia. * 24 Si naaia adodoikoe i nobali'-don na' kaanonkoe, bo adodoikoe i moïlig na'tongkai in toebig. * 25 Sing ki inta kinoondokkoe, toea i noïoema ko inako'; ki inta nokotalikokog ko inako', toea i noïangoi ko inako'.* 26 Naanta, bagoe noloenganga bo noojong ing ginakoe, bo nogogai iakoeoi, jo taïsi', kinooemaan bidon i jobondol in dodobkoe." * Tonggina i Elifas ko i Ajoeb: Intau inta dia' kotaJa', in dia' kojopoe'an. 4 : 1 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Elifas, intau in Teman toea, kainia: * 2 ,,Dega' mopokosoesa-mai kong ginamoe, aka mokipojosingog ing kami takinmoe? Tonga' ki ine-bi' dega' i motaau monoekoem kom bibigëa? * 3 Totoeoe, moanto'-don i intau inta sinongginaanmoe; lima inta moloengkojo', i aindon pinokoropotmoe; * 4 intau inta noïpintoed, i aindon noboei pinoposindog in singogmoe, bo doeloed inta moloeko', i aindon pinokorotonmoe. * 5 Tonga' naonda i nodapot-don im bodito ko inimoe tonta- Ajoeb 4 : ni', jo nokojo'-don ing ginamoe, naonda iikow-don tontani' ing kinooemaan im bodito, jo noliau-don ing ginamoe. * 6 Deeman-ka kinobobangkalmoe ko i Allah, nion im pongandolanmoe? Deeman-ka kototoelid ing gogoetoe'moe, nion i aip im pohoharapmoe ? * 7 Pomonoe totok kong gina: ki ine dega' ing kinoboditoan inta dia' kotala'? ko onda dega' ing kinojopoe'an i intau inta motoelid ing ginanja? * 8 Podoedoei ing ki inta inontongkoe, jo intau inta momoela kong kororomoe' bo monaboed kong kororaat, tonga'-bi' mosia i mokojoet kom bodito; * 9 sim pogoeraaton imosia ing gina i Allah, bo jopoe'on-don imosia im pogogiroep in toroe'nja. * Dia' ornda i intau inta motoelid kon tajowon i Allah. 12 Komintan-don nobali', pinodapot ko inako' in singog tobatoe', dia' kolia-liai-makow, inta sinalidongog im bongolankoe,* 13 kon dodai im pororai i intau iliau-don in togoïn(d)op, kon dolom, ko oeloe in sioeg i itoi. * 14 Notalikokog bo inoemoejot iakoeoi, bajongan in toelankoe minta ing ginoegoer i ondok; * 15 ojoet ing gina in sinoemalib kom pogotkoe, sampe sinimigar im pojoentoengkoe. * 16 Jo kon toea-ta, sinimindog-don kon tajowonkoe dega' onoe, sin dia' inontongkoe im batanganêa, bo sinalidongogkoe-mai i ojoet ing gombo-gombong in singogèa kainia: * 17 ,,Nokoïmontan-don i intau tobatoe' i motoelid kon tajowon i Allah? nokoïmontan-don i intau tobatoe' in dia' kotala' kon tajowon i inta nopokobali' ko inia?" * 18 Naanta, dia' mongandol ing ki Toehang ko olitëa, sedang-pa taba'nja (malaikatëa) doman ing kinodoeng- Ajoeb 4 : koelanéa doman kon tala'; * 19 jo bai m-bi' dongka bo intau inta nogoetoen ko laig inta nongkon domoeloet, inta pinoojoeon nongkong ginaboei, inta doeölon na' tontam. * Simingajow ko i Allah, sin Sia i moïbog motoeloeng. 5 :1 Koeani-don! Ki ine dega' inta toemoebag ko inimoe? Dega' mokoeani ko malaikat i ine iikow?* 8 Aka akoeoi na' ikow mon, jo simingajow iakoeoi ko i Allah, bo podapotkoe in singogkoe ko i Allah, * 9 inta nomia ko oaidan moloben, inta dia' komangalean (i intau), oaidan mokoherang, inta dia' koïapan ing kobajongéa. * 17 Pia ing kamang i intau inta irorigaan i Allah! Sebab nion, dika kitali-taling-mai ko roriga i inta Mokawasa totok. * 18 Totoeoe, Sia i monoïngkekeb, tonga' Sia doman i moboei mongoendam, Sia i mobongkoeg, tonga' limanja doman i moboei mopojoton. * 27 Jo nion komintan, i aindon sinondoedoet-nami bo aindon dinongog-nami; totoeoe, na'toea doman! Tano-tanobonmoe ing ki inta na'toea! " * Toebag i Ajoeb ko i Elifas : Totoeoe mobogat i rorigakoe! 6 :1 Kon toea, jo notoebag-don ing ki Ajoeb, kainia: * 2 „Pianja, aka mobali', jo simbangon i jobondol ing ginakoe, bo rorigakoe komintan i oekaton kom pindan in sosim- bangan!* 3 Sim bogat i rorigakoe i moboga-bogat im pintad kon dagat. Sebab nion, singogkoe i na' singog i intau inta dia' korai- an. * 24 Tonggina-ai-pa iakoeoi, simba' doemona' iakoeoi. Ajoeb 6 : Toendoe'-pa ko inako' in tala' inta pinomiakoe.* 25 Sin singog inta motoelid, in totoeoe moloben i ropotëa, bo tonggina i intau mopandoi, in totoeoe modalom in tolaboe'nja. * 28 Indoi-ai-ka, naonda ing kodododoejoe im batangankoe, bo komangalean-don-monimoe ko akoeoi naa in dia' oemoebol.* 7 : 3 Kobobiag i intau kon toedoe im boeta' naa, deeman-ka mobogat totok? singgai kobiaganëa deeman-ka na' tongkai in singgai kobiagan i intau totondanan? * 2 Na'tongkai i ata moïbog monioeng ko moolioeng, bo na'tongkai i intau totondanan monanob kon tondanëa,* 3 . nanion doman i nodoengkoelkoe i roriga na' tondankoe, dega' tongonoe-mai no boelan, bo sinantoe'-don ko inako' in saged ing gina, dega' tongonoe-mai no gobii. * 4 Aka mosioeg iakoeoi, kainako': Toonoe dega' bo mobangon iakoeoi? aka mobangon iakoeoi, kainako': Toonoe dega' bo mololaboeng ? T riganja toea, * 21 loekadanëa im bajongan in toelanëa, oempaka tobatoe' dia' im poetolon. * 22 Intau moromoe' ing kooemaan im bodito, intau inta mojongo' ko intau motoelid, ing kooemaan im bala.* 23 Jo ki Toehang i motoboet kon dimoekoed i olitëa, bajongan i intau inta monioeng ko iNia, in dia' hoekoemon. * Ko i Toehang ing kodoeaigkoelan kon salamat. 36 : 6 O Toehang, totabimoe ï nodapot ko langit, bo kososoendoedmoe i nodapot ko lokoetoi; * 7 kototoelidmoe i na' (kololantoed) im boeloed i Allah, bo pororaimoe i na' (kodalom) im balangon moloben; O Toehang, Ikow i momomiag ko intau bo momomiag kom binatang. * 8 Totoeoe mopia in totabimoe, o Allah! Sebab nion, ki adi' i Adam i monioeng kon sioengon ing kolikipmoe; * 9 mokaan imosia ko inta mopia totok kom bonoe im baloimoe, bo popoïnoemmoe imosia nongkom boekaka' ing kopopiamoe.* 10 Sing ko iNimoe i ojoeon im boekaka' ing kobobiag, baing kom bonoe im bajagmoe bo mokoontong ing kami kom bajag. * 11 Aka mobali', jo pokononoi-pa in totabimoe ko intau inta mototaau ko inimoe, bo pokononoi-pa ing kototoelidmoe ko intau inta kogina motoelid. * Oentoeng i intau moromoe' in dia' moonggot, tonga' oentoeng i intau mopia i mononoi. 37 :1b Dika toemontol ko (oentoeng) i intau inta moromoe', Mazmoer 37: bo dika mogian ko (oentoeng) i mtau inta momomia ko moraat; * 2 si mosia toea im pokolamemeton jangkiton na' tongkai im bonok, bo molalow imosia na' tongkai in toeboe' im bonok inta moloenow. * 3 Pianja, poharap ko i Toehang bo pomia ko inta mopia; aka nanion, jo toemonggolitoe' imoïkow kon toedoe im boeta' takin loenganga ing gina. * 4 Popia-piaan kong gina imoïkow ko i Toehang, jo ogoinja ing koïbog ing gina-monimoe ko imonimoe. * 5 Pongintaau im bajongan i inta moïoema ko inimoe ko i Toehang, bo poharap (oemandol) ko iNia, bain Sia i mopoojoeon; * 6 Sia i mopomoeka' in salamatmoe na' mata in singgai, bo kopopia ing kamangmoe i na' motoensinggai. * 7 Popodona' im batanganmoe kon tajowon i Toehang bo olaton in Sia. Dika toemontol iikow ko intau inta nokooentoeng kon dalanëa, pinomaja' ko intau inta monoraian ko inta moraat. * 11 Sin tonga' intau inta moonow ing gina i motogi kon doenia naa, bo moïbo-ibogan imosia kon salamat inta noïlebet. * 16 Kajoeonan i intau motoelid, oempaka mojakag, toea i mopia-pia kong kakajaan i intau moanto' mta moromoe'; * 17 sing kokal i intau moromoe' im poetolon, tonga' intau motoelid in toekodon i Toehang. * 18 Jo kinotaauan i Toehang ing kamang i intau mopia, bo kajoeonan (pogompoeon)-monia in dia' mododait; * 19 kon toengkoel im pomoeka'an im bodito, dia' pokooja'on imosia, bo kon singgai im pomoeka'an i malarat ing kaanon, pokobotoegon imosia. * 20 Tonga' intau moromoe' ing kooemaan im ba|a, kodop i Toehang i na' tongkai im bonok moïngkag inta totoeroebon, modait imosia, moflang na' tongkai im pojok. * Mazmoer 37 : 25 Kon toengkoel iakoeoi mogoeod-pa bo magi' inaa, noball'-don nogogoejang, jo dia'-pa lalat inontongkce i intau motoelid inta sinala'an, pinomaja' ki adi'nja bo ki ompoenja inta moöigoem kong kaanon. * 35 Aindon inontongkoe i intau molinga, intau mononomboga', intau inta sinoemompalot na' pangkoi ing kajoe sondana ko Libanon. * 36 Tonga' naonda iakoeoi noïtalib-don ko inia, jo dia'-don in sia, sinajakkoe in sia, tonga' dia'-don nodoengkoelkoe in sia.. * 37 Tano-tanobonmoe i intau inta moharap ko i Toehang, bo indoi-ai i intau inta motoelid ing ginanja, si intau inta kododamean kogadi' bo kogompoe in sia; * 38 Tonga' bajongan i intau inta moromoe' in tokopogoeraaton, ki adi' bo ki ompoe i intau inta moraat in tokojopoe'on. * 39 Intau inta motoelid, in toeloengan i Toehang, sin Sia im pononioengan-monia kon dodai ing kooemaan im bodito imosia; * 40 ki Toehang i motoeloeng ko imonia bo moposimparoet ko imonia, boelianëa imosia ko intau moromoe' bo toboetonëa imosia; si nonioeng imosia ko iNia * Oïgoem-do'a aka kooemaan in totoengkoel. 39 : 5 O Toehang, aka mobali', jo potaau-pa ko inako' ing kopaloetan ing ginakoe (djandjikoe), bo tongonoe-pa dega' ing kobajong in singgai kobiagankoe; simba' kotaauankoe ing kololoengkojo'koe. * 6 Totoeoe, koonggot ing kobiagankoe pinomiamoe na' dojot im palad i lima dega' tongonoe-mai, koonggot ing kobiagankoe na'-bi' batangan in dia'-bi' onoe kon tajowonmoe; batoe'an i intau i na' tongkai ing komintan mogina-monik. * 7 Moïtalib i intau na' olinow tobatoe', bajongan i oaidanëa bo pororainja in dia'-bi' onoe-onoe; Mazmoer 39 : mosipoen in sia kong kajoeonan, tonga' dia' kotaauanéa mongo ki ine i mogama' kong ki inta toea. * 8 Sebab nion, onoe-bi' dega' i olatonkoe, o Toehang? si Ikow-don im pongongandolankoe. * 0 Aka mobali', jo boeli-ai-pa iakoeoi kom bajongan in tala'koe, bo dika iakoeoi bali'on sosingkoeleon i intau pompoelong. * 10 Jo nobobo'-don iakoeoi, dia'-don moboeka' iakoeoi kom bibig; si Ikow-bi' i nomia ko inta noïoema ko inako'. * 11 Aka mobali', jo inggama'-ai-don im porororigamoe ko inako'; sin sinogopoelong-don iakoeoi ing kawasa i limamoe. * 12 Aka tala' i intau in toeli'anmoe i roriga ko inia, jo kopopianja im pogoeraatonmoe i na' tontam. Totoeoe, batoe'an i intau i na' tongkai ing komintan mogina-monik. * 13 O Toehang. aka mobali', jo indongog-ai-pa i oïgoem in do'akoe, bo taan-pa im bongolan(moe) kong koeanikoe; dika doemona' aka ontongonmoe i loea' i matakoe; si akoeoi i na' tongkai i intau ango-angoi kon tajowonmoe, na' intau boboeta'an, na' bajongan i mogogoejangkoe. * 14 Aka mobali', jo bio-bio'-makow iakoeoi, simba' moloenganga-pa ing ginakoe, kon dia'-pa iakoeoi matoi bo dia'-don. * Moïgoem soekoer bo mokitoeloeng. 40 : 2 Nogolat iakoeoi ko i Toehang takin i limbatoe ing ginakoe; jo pinopotomboetoengëa im batanganëa ko inako' bo dinongogëa ing koeanikoe, * 3 binatoenéa monik iakoeoi nongkom boeboe' ing kopopatoian, nongkom bonoe i jona' in tabang, bo pinoposindogëa in siolkoe kon toedoe im boeloed-batoe, bo pinokojotonëa i lolampangkoe; * 4 pinopotoropëa i lolibag mobagoe kom bibigkoe, lolibag pondajow pohoromat ko i Allah-nami. Mazmoer 40 : Jo moanto' i intau i mokoontong kong ki inta naa bo mo- ondok, bo mongandol (moharap) ko i Toehang. * 5 Pia ing kamang i intau inta mongandol totok ko i Toehang, bo inta dia' doemoedoei ko intau mololatoe', ko intau inta motoetoei kon dalan i intau mongongoebol.* 6 O Toehang, ki Allahkoe, aindon pinomiamoe ing ki inta raoloben totok, oaidanmoe inta mokoherang bo ki inta pinomiamoe ko inami in dia' kopogoemanan; aka potaau bo ooemanonkoe im bajongan i oaidanmoe, jo totoeoe moanto', dia' koïapan. * 12 O Toehang, aka mobali', jo dika popojajoe'moe in totabimoe ko inako', kopopiamoe bo kososoendoedmoe i moloeka-loekad ko inako'.* 13 Naaia iliboe iakoeoi im bodito inta dia' koïapan ing koanto'nja, kinooemaan iakoeoi i alod in dosakoe sampe dia'-don mokoontong iakoeoi; koanto' in dosakoe i noïlioe-don kong kobajong im boeok i oeloekoe, noliau-don ing ginakoe (nolitoe-don (iloemotoe-don) in dimoekoedkoe). * 14 Aka koema bo mobali', o Toehang, poposimparoetmoe-pa iakoeoi, 0 Toehang, lamemet-ai-pa im pototoeloengmoe ko inako'! * 15 Dona'-ai kooemaan i oja' bo kotapodan im pogot 1 intau inta moïbog momogoeraat kong kobobiagkoe; aka mobali', jo oemoendok imosia bo pokooja'on imosia, inta mopokobodito ko inako'. * 16 Aka mobali', jo bobo'on i oja', i intau inta monogikirik ko inako'. * 17 Tonga', aka mobali', jo bajongan i intau inta motajak ko iNimoe, i mopia-piaan kong gina bo gimiow ko iNimoe; aka mobali', jo intau inta monanob kon totabimoe, oemoeran mosingog nanaa: Pokolobenon ing ki Toehang!* 18 Jo akoeoi naa in sinomboga' bo mododoejoe, Mazmoer 40 : tonga' ki Toehang i momiag ko inako'. Jo Ikow-don i mototoeloengkoe bo mototoboetkoe; o Allahkoe, aka mobali', jo dika loemaloi ilkow! * Oïgoem-do'a i intau motakit. 41 : 2 Pia ing kamang i intau inta motoeloeng ko intau boga'! kon singgai inta moraat toeloengan i Toehang in sia, * 3 tagoe'on i Toehang in sia bo biagonëa in sia. Jo sia doman in dajowon kom boeta'nja na' intau mosalamat, bo dia' popotamad i Toehang in sia ko roboet ing kodopëa.* 4 Ki Toehang i mokoloenganga kong ginanja kon tosioeganéa aka motakit in sia, bo pokogaanonëa in takitëa. * 5 Sebab nion, kain singogkoe: O Toehang, kotabi-pa iakoeoi, aka mobali', jo popojoton-pa iakoeoi, si noïtala'-don iakoeoi kon tajowonmoe! * 14 Bajongan in dodajow ko i Toehang, ki Allah i intau Israël, oemoeran-bi' mononoi! Amin, amin! Oïgoem do'a i intau inta monanob ko i Toehang. 42 : 2 Jo na'-don roesa inta monanob kon toebig in tapa', nanion doman im pononanob in dimoekoedkoe ko iNimoe, o Allahkoe ! * 3 Totoeoe, dimoekoedkoe i mojogang (monanob) ko i Allah, ko i Allah inta mobiag: toonoe dega' bo mamangoi iakoeoi simba' toemajow kon tajowon i Allah? * 4 Jo naaia loea' i matakoe i mobali' kokaanonkoe singgai bo dolom; sim potomboeloi in singgai, kain singog i intau ko inako': Ko onda-bi' dega' ing ki Allahmoe? 5 Naaia monanob iakoeci kom bajongan i inta noïoema ko inako' kolipod-makow, monanob iakoeoi naonda ing kinoöangoikoe kom balot i Allah (kaabah), taki-takin i intau moloben, ko joeak i intau moanto', Mazmoer 42 : inta nololi-lolibagan bo nogio-giowan bo nodajo-dajowan, to- toeoe morame! * 6 E ginakoe, nongonoe sing kinoemoedoeng-bi' iikow, bo mogagawang-bi' iikow kom bonoe in dodobkoe? Pogolat (poharap) ko i Allah, sing kon singgai-mai tobatoe' akoeoi doman i moboei mondajow ko iNia, ko iNia inta mototoeloengkoe bo inta ki Allahkoe! * 7 Ginakoe ing kinoemoedoeng kom bonoe in dodobkoe; sebab nion, mokoeani iakoeoi ko iNimoe nongkom boeta' i Jarden, bo nongkom boeloed i Hermon bo nongkon tomboeloe-boeloedanêa. * 8 Jo boejait in toebig i mokokoeakan im boejait kong goroenggoeng in toebig, inta siniminggilig nongkom boeloe-boeloedanëa, bajongan im porogotoepan in toebigmoe bo bokolmoe i mongolob ko inako'. * 9 Singgai, im popotaba'an i Toehang in totabinja, bo dolom im popotoropëa i Jolibagëa (mazmoerëa) ko inako', mangalenja: oïgoem do'a ko i Allah ing kobobiagkoe. * 10 Kain singogkoe ko i Allah, boeloed-batoekoe: nongonoe sing kinolionganmoe-bi' iakoeoi? nongonoe si monanob-bi' iakoeoi, podoedoei im pinononomboga' ing kodopkoe? * 11 Osil ing kodopkoe i na' pororimoemoed kon toelankoe, sim potomboeloi in singgai, kain singog-monia ko inako': Ko onda-bi' dega' ing ki Allahmoe? * 12 E ginakoe, nongonoe sing kinoemoedoeng-bi' iikow, bo mogagawang-bi' iikow kom bonoe in dodobkoe? Pogolat (poharap) ko i Allah, sing kon singgai-mai tobatoe' akoeoi doman i moboei mondajow ko iNia, ko iNia inta mototoeloengkoe bo inta ki Allahkoe! * 43 :1 O Toehang, aka mobali', jo popototoeoe-pa im piiikarakoe, bo toeloeng-ai-pa iakoeoi kon tajowon i intau inta dia' kototabian, Mazmoer 43 : poposimparoet-pa iakoeoi ko intau mongongoebol bo inta dia' motoelid. * 2 Si Ikow doman ing ki Allah, pononioengankoe; nongonoe sin sinoemolikoed-bi' iikow ko inako'? nongonoe si monanob-bi' iakoeoi, podoedoei im pinononomboga' ing kodopkoe? * S Aka mobali', jo popotaba'-ai-pa im bajagmoe bo kototoelidmoe, ?imba' mosia i mokapit ko inako', bo diaan podapot-monia iakoeoi kom boeloedmoe inta mokoedoes, kom pinogoetoenanmoe; 4 simba' dimioeg-don iakoeoi ko medzbah i Allah, ko i Allah inta pangkoi im pia ing ginakoe, simba' dajowonkoe iikow, o Toehang, ki Allahkoe, takin lolibag bo ito-itog. * 5 E ginakoe, nongonoe sing kinoemoedoeng-bi' iikow, bo mogagawang-bi' iikow kom bonoe in dodobkoe? Pogolat (poharap) ko i Allah, sing kon singgai-mai tobatoe' akoeoi doman i moboei mondajow ko iNia, ko iNia inta mototoeloengkoe bo inta ki Allahkoe! * Ki Allah-naton i na' bentang moriman (Imanoeël). 46 : 2 Jo ki Allah, Sia im pononioengan-naton bo ropot-naton, Sia i mototoeloeng inta oandolan aka kojosisi'an ing gina. * 3 Sebab nion, dia' moondok ing kita, oempaka momamping in doenia naa nongkon tampatëa, oempaka motoeal im bajongan im boeloed bo molaboe' kong gantog im balangon. * 4 Dona'-ai porogotoepan im bokolëa bo moboboera', dona'-ai polinoegan im boeloe-boeloedanéa podoedoei ing kololatoe' i ropotéa, sing ki Toehang im bajongan in tantara ko langit ing kotakitakin-naton, ki Allah i Jakoeb im pononioengan-naton (bentengnaton). * 5 Tapa' in toebig im Firdaoes i mokopia kong gina i lipoe' i Allah, Mazmoer 46 : kon toea-ta sinontani'-don i inta molantoed totok im pogogoe- toenanëa. * 6 Jo ki Allah ing ko joeakëa; sebab nion, dia' motenoe' in sia; ki Allah i motoeloeng ko inia kom poniaran im pomataan. * 7 Kon toengkoel im bangoesa i intau i nodo(l)awa', bo bajongan ing karadjaan minta i noropatoi, jo pinokolangonëa in singogêa sampe nololang im boeta'. * 8 Ki Toehang im bajongan in tantara ko langit ing kotaki-takin-naton, ki Allah i Jakoeb im pononioengan-naton. * © Koligai, indoi-ai-ka i oaidan i Toehang, inta mopoojoeon ing ki inta mokotalikokog kon toedoe in doenia, * 10 inta mopogogai i ropatoi modapot kom popod in doenia, inta morimoemoed kom piot bo momoetol kom pandong, bo inta motoeba' kong kaleau. * 11 Dona'-ai-don, bo totaauon-don ko Akoeoi naa ing ki Allah, inta molantoed totok ko joeak im bajongan im bangoesa i intau, inta molantoed totok kon toedoe im boeta'. * 12 Ki Toehang im bajongan in tantara ko langit ing kotakitakin-naton, ki Allah i Jakoeb im pononioengan-naton. * Ki Allah i intau Israël, Sia-don ing ki Allah im bajongan ini bangoesa i intau. 47 :2 E bajongan im bangoesa i intau, popanda-pandaan ko lima, giow-don, dajowon ing ki Allah takin lolibag pohoromat! * 3 Sing ki Toehang, ki inta molantoed totok, noïlioe-don i ropotëa, Sia-don in datoe inta moloben kon toedoe in sinangkoeb in doenia! * 4 Pinokiompoenja im bangoesa i intau ko inaton, bo pinogompatëa im bangoesa i intau kon siol-naton; * 5 aindon pinili'nja im pogompoeon-naton ko inaton, Mazmoer 47 : mangalen ja: boeta' i Jakoeb, inta kinototabinja. * 6 Noponik-don ing ki Allah (ko lolitoe'anëa) kom pinorogiowan (i malaikat), noponik-don ing ki Toehang kom pinogiroepan kon torompet. * 7 Dajow-don, lolibag-don ing ki Allah takin singog bo ito-itog, dajow-don, lolibag-don, pohoromat kon Datoe-naton! * 8 Sing ki Allah, Sia-don in datoe in sinangkoeb in doenia; monik-ka, popodongog-don i lolibag mopia! * 9 Jo ki Allah, Sia-don in datoe im bajongan im bangoesa i intau, ilimitoe'-don in Sia ko lolitoe'anëa inta mokoedoes. * 10 Mojodondon-don i intau mongoloben nongkom bajongan im bangoesa kom bangoesa i intau i Allah i Ibrahim; sim bajongan ing kaleau (-■= datoe) kon toedoe in doenia ki Allah ing ki togi; jo Sia-don i molantoed totok! * Pohohoromat ko i Toehang inta koïbogëa. 50 : lb Jo ki Allah, ki inta oemoeran-bi' mononoi, ld Toehang, i nosingog, inoïni'nja in (tombonoe in) doenia nongkom pomoeka'an i mata in singgai nodapot kon tojopanëa. * 2 Nongkon Sion, inta dia'-don ing kopopianja, nokipogontong ing ki Allah kom bonoe i oelinag im bajag.* 3 Ki Allah-naton i mamangoi bo dia' doemona' in Sia; bo monongkioena ko iNia in toeloe' inta mokaan kom bajongan, bo delang i mogiroep ko liboenja. * 4 Jo nokoeani-don in Sia ko langit o monik, bo kom boeta' doman, si hoekoemonëa i intaunja, * 7 kainia: Indongog-ai-pa-monimoe, e intaukoe, ba' mosingog iAkoeoi, indongog-ai-pa, e intau Israël, simba' mononggina iAkoeoi ko imonimoe. Jo Akoeoi naa ing ki Toehang, mangalenja: ki Allah-monimoe. * Mazmoer 90 2 Jo kon dia'-pa binali' im boeloed, bo kon dia'-pa pinoojoeonmoe im boeta' bo doenia, dapotéa, kinabit nongko inta dia' kopinomangkoian bo modapot ko inta dia' mododait, oemoeran-bi' mononoi, Ikow-don ing ki Allah. * 4 Sing kom pojojindoimoe, tongo riboe no taöng i na' tongkai in singgai kolaboeng, inta noïtalib-don, inta inilig-don in dolom. * 3 Ikow i mopoboei i intau kong ginaboei im boeta', kainimoe: „Poboei-don imoïkow, e adi' i Adam! " * 5 Kobobiag-monia i na' sioeg kon dolo-dolom mododop, na' tongkai im bonok moloenow, mangalen ja: * 6 kon dolo-dolom-monik momoesir bo moloenow, tonga' ko mololaboeng molalot bo molalow. * 10 Jo kobajong in taöng kobiagan-naton pitoe no poeloe' no taöng, bo aka moropot totok, oealoe no poeloe' no taöng ing koonggotéa; bo kopopianja tonga'-bi' roriga bo saged ing gina; sin totoeoe motorong toemalib ing kita bo dia'-don ing kita.* 7 Sin toroe'moe i mojopoe' ko inami, bo rogimoe i momogoeraat ko inami; * 8 tala'-nami inoekatmoe kon tajowonmoe, bo dosa-nami inta noïboeni (inoekatmoe) kom bajag im pogotmoe; * 9 sim bajongan in singgai inta kinobiagan-nami inilang-don in toroe'moe, bajongan in taöng inta kinobiagan-nami pinokodait na' komintan mogina-monik. * 11 Ki ine dega' i nototaau ko ropot in toroe'moe bo kawasa i rogimoe? * 12 Aka mobali', jo toendoe'-pa ko inami im pogogiap kom bajongan in singgai kobiagan-nami, simba' modoengkoel-nami ing gina mopandoi. * 13 Aka mobali', jo poboei-mai, o Toehang! tongonoe-pa dega' i onggotëa? kotabi-pa i olitmoe minta naa. * 14 Aka mobali', jo kobotoegon ing kami kon dolo-dolom-monik takin in totabimoe, simba' mogogiowan ing kami bo moïbo-ibogan koonggot ing kobiagan-nami. * 15 Aka mobali', jo pokopia-pa ing gina-nami, Mazmoer Kololoben i Toehang, inta pinoponiata i oaidanëa. 104 :1 Dajow-don ing ki Toehang, e ginakoe (dimoekoedkoe)! O Toehang, ki Allahkoe, Ikow-don inta moloben totok, Ikow i iloetoedan ing kopopia bo kamoeliaan, * 2 Ikow i nopogikokoedoe' im bajag kom batanganmoe na' gogangkoeb, bo langit im binadanganmoe na' lalanse. * 3 Pinosindogmoe im pogogoetoenanmoe inta molantoed totok kon toedoe in toebig, bo lokoetoi im pinomiamoe karetamoe, bo loemajoeg ilkow kon toedoe ing kolikip in tompot; * 4 tompot im pomiaanmoe taba'moe, bo toeloe' inta doemoko-dokot (kilat) im pomiaanmoe olitmoe.* 5 Aindon inoekatmoe in doenia ko aipéa, sampe oemoeran-bi' dia' motenoe' in sia. * 6 Doenia toea ing kinoloeboengan im balangon moloben na' kinokokoloeboeng ing gogangkoeb, kololantoed in toebig toea i noïlioe-don kom bajongan im boeloed. * 7 Tonga' naonda im pinokolangonmoe in singogmoe, jo norolagoei-don in toebig toea; naonda in dinongog-don-monia i ojoet ing gotoepmoe, jo positaboed-don imosia - * 8 — noïtoekat-don im boeloed bo noonag-don i iopa' — norolagoei-don in toebig toea kon tampat inta sinantoe'moe ko imonia; * 9 jo sinantoe'moe im posigadan inta dia' mobali' taliban-monia, simba' dia'-don mogonop kon doenia imosia (in toebig inta toea). * 10 Ikow doman i mopomoeka' im boekaka' ko lopa', inta siniminggilig ko joeak im boeta', * 11 inta mopogoeli' i jogang im bajongan im binatang kon dogami, bo bantong doman i mopogoeli' i jogang-monia. * 12 Kon toea-ta im pononompoegadan i lagapan minta kon to- Mazmoer 104 : loengaja', inta monontoeol ko joeak ing ganggainja. * 13 Nongkon toeotm.ee inta mongolantoed poïnoemonmoe im boeloed minta, bo barakat nongko langit (oejan) i mopobotoeg im boeta'.* 14 Ikow i mopomoeka' im bonok silai im binatang, pajoi bo toïgoe bo koejat silai i intau, simba' boeta' im pomoeka'an ing kokaanon, * 15 bo anggoer inta mokopia kong gina i intau, bo lana inta mokooelinag kom pogot i intau, bo kokaanon inta mokoroton ko intau. * 16 Bajongan im pangkoi ing kajoe i Toehang im pobotoegon, mangalenja kajoe sondana ko Libanon, inta pinomoelanja,* 17 pangkoi ing kajoe inta pononompoegadan i lagapan, bo loentoengëa im pomiaan im bonia' kom poegadëa. * 18 Boeloed inta mongolantoed im pogogoetoenan im bembe' ing kajoeon, bo angob in doempilat im pononioengan i linggau (im pinggo' lolog). * 19 Aindon binali'moe im boelan ponantoe'an kom pororamean; bo kinotaauan i mata in singgai in tojopanëa. * 20 Aka popoojoeonmoe in sindip, jo modolom-don; kon toengkoel in toea mokopondam-don im bajongan im binatang kong kajoeon: * 21 singa bata' i oemanggo-anggor sing ginogoi-don, bo moïgoem kong kaanon-monia ko i Allah. * 22 Naonda i mornoeka'-don i mata in singgai, jo oemoendok-don imosia bo mogadop mosioeg kom boeboe'-monia; * 23 kon dodai in toea loemoeai-don i intau maja' i oaidanéa, bo mogaid oemaan i mololaboeng. * 24 O Toehang, totoeoe moanto' i inta inaidanmoe, bajongan i inta nion komintanmoe pinomia podoedoei ing kopopandoimoe; ki inta binali'moe in siniminggolit-don kon doenia! * 25 Naanta, nion-don im balangon inta moloben bo moolad, Mazmoer 104 jo toja' inta loemangoei kom bonoenja, in dia' koïapan ing koanto'nja, toja' moïntok bo toja' moloben; * 26 kon toedoe im balangon toea loemeag ing kapal magi'-makow, bo kon toea-ta ojoeon doman im binatang inta mokotalikokog, inta binali'moe simba' mogogitog kom bonoenja. * 27 Bajongan in toja' toea i mogolat ko iNimoe, simba' Ikow i mopokaan ko imonia, kon sempo inta sinantoe'-don ko imonia. * 28 Aka ogoimoe-don ing kaanon ko imonia, jo gama'an-monia; aka boeka'anmoe-don i limamoe, jo pokobotoegon imosia ing kaanon mopia. * 29 Aka panga' Ikow i mogolingoi kom pogotmoe, jo motalikokog imosia; aka panga' gama'anmoe ing gina-monia, jo matoi-don imosia, bo moboei kong ginaboei inta pinomiaan ko imonia; * 30 aka panga' potaba'moe ing ginamoe, jo mobali' imosia,— bo nanion tomobagoeonmoe im batangan in doenia. * 31 Aka koema bo mobali', jo kopopia i Toehang i oemoeran-bi' mononoi! Aka mobali', jo ki Toehang i motanow-makow ko oaidanëa takin pia ing gina! * 32 si aka indoianëa im boeta' (takin toroe'), jo molinoeg in sia, aka kadaianëa im boeloed, jo gogojokan imosia. * 33 Jo pokolantoedonkoe ing ki Toehang, koonggot ing kobiagankoe, dajowonkoe ing ki Allahkoe takin lolibag bo ito-itog, koonggot ing kobiagankoe. * 34 Aka koema bo mobali', jo dodajowkoe i mokopia kong ginanja; akoeoi i mopia-piaan kong ginakoe ko i Toehang. * 35b Dajow ing ki Toehang, e ginakoe (dimoekoedkoe) ! * Dodajow ko oaidan i Toehang. 105 : 1 Haleloeja! Dajow-don ing ki Toehang, koeani-don in tangoinja, Mazmoer 105 : potaau i oaidanëa ko joeak im bajongan im bangoesa i in- tau ! * 2 Pololibag-don ko iNia, dajow-don in Sia takin singog bo ito-itog, ooemanon-don im bajongan i oaidanëa inta mokoherang! * 3 Dajow-don in tangoinja inta mokoedoes, popia-piaan-don kong gina, e intau inta motajak ko i Toehang ! * 4 Tajak-don ing ki Toehang bo kawasanja, pokononoi-don in totajowmoe kon tajowon i Toehang! * 5 Tano-tanobonmoe i oaidanëa inta mokoherang, inta pinomianja, oaidanëa inta mokoherang bo pinomomoetoes im bibigëa,* 6 e bajongan i adi' i Ibrahim, olitëa, e bajongan i adi' i Jakoeb, inta pinili'nja. * 106 : 1 Haleloeja! Dajow-don ing ki Toehang, si mopia in Sia! sin totabinja i oemoeran-bi' mononoi. * 2 Ki ine dega' i mokopogoeman kong kawasa i Toehang, inta noüioe-don, pinomaja' mokopotaau im bajongan i inta dodajowon ko iNia?* 3 Pia ing kamang i intau inta monanob-makow ko inta motoelid, inta oemoeran toemonggogoetoe' ko inta motoelid. * 4 O Toehang, aka mobali', jo tanobonmoe-pa iakoeoi podoedoei in totabi inta pinoontongmoe ko intaumoe, bo ogoi-pa doman ko inako' in salamatmoe; * 5 simba' mokoontong-pa iakoeoi kon salamat i intaumoe takin pia ing gina, bo moïbog kong kamang mopia inta inogoimoe ko intaumoe, bo mopia-piaan kong gina taki-takin i intaumoe. * Dajowon ing ki Toehang, e bajongan i intau: a. inta noïtabat kon dalan bo sinoeloenganéa, b. inta pinoloeainja kon toetoepan, c. inta ijotonanëa kon takit, d. inta pinoposimparoetëa kom bodito kon dagat. 107 :1 Dajow-don ing ki Toehang, si mopia in Sia, sin totabinja i oemoeran-bi' mononoi. * Mazmoer 107 : 2 Pianja, na'toea im pososingog i intau inta sinoboet i Toehang, bo bajongan i intau inta pinoposimparoetëa kom bodito, * 3 bo inta sinokosipoenëa nongkom boeta' posi-posi botak, nongkom pomataan bo nongkon tojopan, nongko o monik bo nongko o monag. * a. 4 Kolipod, ojoeon i intau inta noïtabat ko lopa' im belantara, kom boeta' inta moïngongow, inta dia' kodalan. dia' nodoengkoel-monia im pinotonggolitoe'an i intau; * 5 kinolampo-lampoi-makow ing gogoi bo jogang imosia, bo ai-noloengkojo' in dimoekoed-monia kom bonoe in dodob-monia. * 6 Tonga' naonda i noliau-don ing gina-monia na'toea, jo nokoeani-don imosia ko i Toehang; naanta, totoeoe, sinoeloenganea-don imosia ko roriga-monia toea, * 7 pinoposingajowea imosia kon dalan mopia, oemaan i nodapot imosia ko lipoe' inta pinotonggolitoe'an i intau. * 8 Pianja, dajowon-don-monia in totabi i Toehang, bo oaidanëa inta mokoherang, inta pinomianja ko i adi' i Adam; * 9 sim pinogoeli'nja-don i jogang i intau, bo pinopobotoegëa ing ki inta kinolampo-lampoi-makow ing gogoi ing (kaanon) mopia. * b. 10 Kolipod, ojoeon i intau inta ilimitoe'-makow kon dolom bo kon sindip moromon, kom bonoe i roriga bo binaraga'an i oeatoi, * 11 si aindon nonimbajow imosia. kon singog (atorang) i Allah, bo siningkoele-monia ing koïbog i inta molantoed totok. * 12 Nion maloenangka im pinokoompa' i Allah i lolatoe'-monxa i roriga, bo noïpintoed imosia, bo oempaka tobatoe' dia' inta notoeloeng ko imonia. * 13 Tonga' naonda i noliau-don ing gina-monia na'toea, jo nokoeani-don imosia ko i Toehang; Mazmoer 107 : naanta, totoeoe, sinoeloenganëa-don imosia ko roriga-monia toea, * 14 pinoloeainja imosia nongkon dolom bo nongkon sindip moromon, bo binontatëa im baraga'-monia. * 15 Pianja, dajowon-don-monia in totabi i Toehang, bo oaidanëa inta mokoherang, inta pinomianja ko i adi' i Adam; * 16 si iroemboenëa i lolingkop bitoe', bo pinoeto-poetolëa ing gogoeal oeatoi. * c. 17 Kolipod, ojoeon i intau inta notakit si oaidan-monia moromoe', inta irorigaan podoedoei in tala'-monia; * 18 notompok-don ing gina-monia kom bajongan ing kaanon, bo kotajo-tajow-don imosia ko lolingkop ing kopopatoi. * 19 Tonga' naonda i noliau-don ing gina-monia na'toea, jo nokoeani-don imosia ko i Toehang; naanta, totoeoe, sinoeloenganëa-don imosia ko roriga-monia toea, * _ 20 pinopotaba'anëa-don in singogëa bo pinopojotonea-don imosia, pinoposimparoetëa-don imosia ko ilobongan-monia. * 21 Pianja, dajowon-don-monia in totabi i Toehang, bo oaidanëa inta mokoherang, inta pinomianja ko i adi' i Adam; * 22 pianja, pomiaan-don-monia ing korban soekoer, bo potaau-don-monia i oaidanëa takin giow bo pia ing gina! d. 23 Kolipod, ojoeon i intau inta sinoemakoi kong kapal bo iloemeag kon dagat, bo nototaloeian kom balangon inta moloben; * 24 jo mosia toea i nokoontong ko oaidan i Toehang, bo oaidanëa inta mokoherang ing kom bonoe im pompang in dagat. * 25 Si nosingog ing ki Toehang, polat nogiroep in delang, inta nopokoloben kom bokol in dagat; * 26 noponik-don i intau kong kapal toea na' langit bo noponag na Mazmoer 107 : pompang, gina-monia i na'-don iloenggom i ondok, * 27 jo ilioi imosia bo noboejo-mboejow na' intau nololangoe, bajongan im pororai-monia i nojolintad. * 28 Tonga naonda i noliau-don ing gina-monia na'toea, jo nokoeani-don imosia ko i Toehang; naanta, totoeoe, sinoeloenganea-don imosia ko roriga-monia toea, * 29 pinopoojongëa-don in delang toea, bo pinopolenenja-don im bokol in dagat. * 30 Jo noïbo-ibogan-don imosia, si nolene-don in dagat, bo inatod-don i Toehang imosia kon totapoean inta kinoïbog-monia. * ^1 Pianja, dajowon-don-monia in totabi i Toehang, bo oaidanëa inta mokoherang, inta pinomianja ko i adi' i Adam; * 32 pianja, pokolobenon-don-monia in Sia kom pinojogaloeman i intau moanto', bo dajo-dajowon-don in Sia kom pinojosiliboean i intau mogogoejang. * Dandiun i Toehang ko i inta dinoeï'nja (ko i Almaseh). 110 : lb Jo nosingog ing ki Toehang ko i toeangkoe, kainia: „Litoe' iikow kong koloanankoe, oemaan im bajongan ing kodopmoe in daitonkoe pogompat kon siolmoe." * 2 Kabiton kon Sion bo makow poponiata i Toehang ing kololoben ing kawasamoe, kainia: „Kantang-ai im parenta ko joeak ing kodopmoe!"* 4 Aindon nongibot ing ki Toehang bo dia' momanasal in Sia, kainia: „Ikow-don im bali'onkoe imang inta oemoeran-bi' mononoi, na' tongkai ing ki Melkisedek" (inta nodatoe bo noïmang). * Horomaton ing ki inta molantoed totok. 113 :1 Haleloeja! Dajow-don, e bajongan i olit i Toehang, 'HO : lb Jo nosingog ing ki Toehang ko i toeangkoe, 47 Mazmoer 113 : dajow-don in tangoi i Toehang! * 2 Dajo-dajowon-don in tangoi i Toehang, kabiton ko naaia bo makow oemoeran-bi' mononoi! * 3 Jo ingkad im pomataan bo modapot kon tojopan, dajo-dajowon in tangoi i Toehang! * 4 Ki Toehang i molantoe-lantoed kom bajongan im bangoesa i intau, kopopianja i noïlioe kong kololantoed i langit. * 5-6 Ki ine dega' i na'tongkai ing ki Toehang, ki Allah-naton, inta nogoetoen kon tampat inta molantoed totok, kon soroga, bo inta toemanow-makow ko inta o monag, kom boeta' ? * 7 Sia inta mosintak ko intau mododoejoe nongkong ginaboei, bo Sia inta mobatoen ko intau boga' kom bonoe i iona', * 8 simba' popolitoe'nja imcsia taki-takin i intau moloben, taki-takin im bobato i intaunja; * 9 bo boeloi bobai inta banto', bali'onëa ina', inta mopia ing gina ko i adi'nja Haleloeja! * Kinololoeai i intau Israël nongko Masir. 114 :1 Kon tóengkoel i intau Israël i iloemoeai nongko Masir, bo boeï' i Jakoeb in sinoemala'-don kom bangoesa inta tongo posi in singogëa, * 2 jo boeta' i Joeda im binali'-don i Toehang pinoposindogan ing kaabahnja, bo boeta' i Israël im binali'nja pomomarentaanëa. * 3 Naonda i inontong in dagat ing kawasa i Toehang, jo nolagoei-don in sia, bo toebig i Jarden i inoemoendok; * 4 bajongan im boeloed i nolandoe-landoekan na' domba kolakian, bo tomboeloedéa doman i nolandoe-landoekan na' ki adi' in domba. * 5 E dagat, onoe dega' ing ko inimoe, si nolagoei-bi' iikow, e toebig i Jarden, onoe dega' ing ko inimoe, si inoemoendok-bi' iikow, * 6 e boeloed, onoe dega' ing ko imonimoe, si loemandoe-landoek- Mazmoer 123 : soroga. * 2 Totoeoe, na' pojojindoi i mata i ata ko lima i toeangêa, bo na' pojojindoi i mata i ata bobai ko lima i boea'nja, jo na'toea doman im pojojindoi i mata-nami ko i Toehang, ki Allah-naton, sampe poontongëa in totabinja ko inaton. * 3 Aka mobali', jo kotabi-pa ing kami, o Toehang, kotabi-pa ing kami, si notompok-don totok ing kami in singkoele; * 4 notompok-don totok ing gina-nami i osil i intau motontama' bo empeng i intau mololatoe'. * Bajongan in dodajow ko i Toehang inta noposimparoet. Mazmoer i intau inta maja' i Jeroesalem, 124 : 1 Aka koema dega' dia' ing ki Toehang ing kotaki-takin naton, — na'toea ing kain singog i intau Israël — * 2 aka koema dega' dia' ing ki Toehang i notoeloeng ko inaton, kon toengkoel i intau i notoeot ko inaton, * 3 mologit-makow iliom-don-monia ing kita sibiag, kon dodai in dinoemokot-don in toroe'-monia ko inaton; * 4 mclogit-makow aindon inilig ing kita in toebig, aindon ilomot ing kita in doenoek, * 5 aindon kinokoloban ing kita i loenoed. * 6 Bajongan in dodajow ko i Toehang, sin dia' pinopotamadëa ing kita, simba' topa'an im bagang-monia. * 7 Aindon noïsimparoet ing kita kobia-biag-pa, na' tongkai ing kinososimparoet i lagapan kong giman i intau: jo nobontow-don ing giman bo noïsimparoet-don ing kita. * 8 Jo totoeloeng ko inaton, toea takin in tangoi i Toehang, inta nopokobali' ko langit bo boeta'. * Ki Toehang i noliboe ko intaunja. Mazmoer i intau inta maja' i Jeroesalem. 125 : 1 Jo intau inta moharap (oemandol) ko i Toehang, mosia toea i na' tongkai im boeloed in Sion, inta dia' mo- Mazmoer 125 : toendan, inta moïsindog oemoeran-bi' mononoi. * 2 Naonda im pinololiboe im boeloed ko Jeroesalem, jo na'toea doman im pololiboe i Toehang kom bajongan i intaunja, kabiton ko naaia bo makow, oemoeran-bi' mononoi. * Aka ki ine inta mongatok, toemojoiain-mai i loea' i mata-monia, jo mosia toea i mokojoet takin pia ing gina. Mazmoer i intau inta maja' i Jeroesalem. 126 : 1 Naonda im pinomaloeian i Toehang ko roriga ko intau in Sion, jo kon toengkoel in toea na'-bi' batangan in sinoemogoïn(d)op ing kita. * 2 Kon dodai in toea, bibig-naton im pinoelingan ing kosing, bo dila'-naton ing gimio-giow; kon toengkoel in toea, kain singog im bangoesa tongo doea: „Aindon pinomia i Toehang i oaidan inta mongoloben ko imonia toea!" * >3 Totoeoe, aindon pinomia i Toehang i oaidan inta mongoloben ko inaton; sebab nion, noïbo-ibogan-don ing kita. * 4 O Toehang, aka mobali', jo popotalib-pa im bodito naa ko inami, na' pomomaloeimoe kon tapa' kom pongongoeagat. * 5 Aka ki ine inta mongatok, toemojoian-mai i loea' i mata-monia, jo mosia toea i mokojoet takin pia ing gina; * 6 kopota-potadang in simpoengoi, kosimbo-simboi imosia, sindalan toemompongombalan-mai ing ki inta mononimboi; tonga' kom pokokojoet moboei-mai imosia, sindalan gimio-giow, kobaba-baba im pajoi moanto'. * Tonga'-bi' barakat i Toehang inta mopoojoeon. 127 : lb Aka koema dia' ing ki Toehang inta moposindog im baloi, jo dia' baragoena i oaidan im bajongan in toekang; aka koema dia' ing ki Toehang inta moloekad ko lipoe', jo dia' baragoena im pololoekad i intau mololoekad. * Mazmoer 133 : Sing kon toea-ta (kon Sion) im pinopotaba'an i Toehang im barakat bo kobobiag, oemoeran-bi' mononoi. * Oïgoem barakat. Mazmoer i intau inta maja' i Jeroesalem. 134 : 1 Koligai, e bajongan i olit i Toehang, dajow-don ing ki Toehang, e moïkow komintan, inta oemoeran simindog-makow kom baloi i Toehang, kobaja-bajagan-makow, * 2 tonggo'-don i limamoe, poposingajow kon tampat inta mokoedoes (totok), bo dajow-don ing ki Toehang! * 3 Aka mobali', jo ki Toehang i momarakat ko imonimoe nongkon Sion, mangalenja: Sia inta nopokobali' ko langit bo boeta'! * Dajow-don in totabi i Toehang. 136 : 1 Dajow-don ing ki Toehang, si mopia in Sia, sin totabinja i oemoeran-bi' mononoi. * 2 Dajow-don ing ki Allah, inta ko limonik im bajongan in doeata, sin totabinja i oemoeran-bi' mononoi. * 3 Dajow-don ing ki Ompoe datoe, inta ko limonik im bajongan in datoe, sin totabinja i oemoeran-bi' mononoi; * 4 Sia-don inta momia ko oaidan moloben inta mokoherang, sin totabinja i oemoeran-bi' mononoi; * 5 inta nopokobali' kom bajongan i langit, podoedoei ing kopopandoinja, sin totabinja i oemoeran-bi' mononoi; * 6 inta nopongoïgi im boeta' kon toedoe in toebig, sin totabinja i oemoeran-bi' mononoi; * 7 inta nopokobali' kom bajag moloben, sin totabinja i oemoeran-bi' mononoi; * 8 mangalenja: mata in singgai, i momarenta singgai, sin totabinja i oemoeran-bi' mononoi; * 9 bo boelan bo bajongan in toendi, i momarenta dolom, sin totabinja i oemoeran-bi' mononoi. * Mazmoer 136:26 Dajow-don ing ki Allah i langit, sin totabinja i oemoeran-bi' mononoi. * Intau Israël kom Babil. 137 : 1 Jo nogoetoen-don ing kami kom bibig in toebig im Babil, bo noomba-ombalan aka noïtanob ko inami in Sion; * 2 jo sinokobeang-don-nami ing gamboes-nami kom pangkoi ing kajoe inta kon toea-ta; * 3 si intau inta nononggata ko inami, i nokipololibag kc inami kon toea-ta, bo intau inta nojampat ko inami, i nopotaba' ko inami mokiporogiow, kaimonia: „Lolibag-don ko inami i mazmoer in Sion!" * 4 Na'-bi' onda bo mobali' ing kami mololibag ko mazmoer i Toehang kom boeta' im bangoesa tongo doea ? * 5 O Jeroesalem, aka koema dega' koliongankoe iikow, jo dona'-ai kopoepoedan i limakoe koloanan! * 6 dona'-ai kokompitan in dila'koe kon tanongkoe, aka koema dia' monanob iakoeoi ko inimoe, aka panga' dia' pokolantoedonkoe i Jeroesalem, ko limonik im bajongan im pia ing ginakoe! * Kososoendoed i Toehang. 138 : lb Dajowonkoe iikow, o Toehang, takin limbatoe ing ginakoe, dajowonkoe iikow takin singog bo ito-itog ko joeak in doeata;* 2 doemangop iakoeoi kon tajowon ing kaabahmoe inta mokoedoes, bo dajowonkoe in tangoimoe, sin totabimoe bo soendoedmoe inta pinomiamoe, i noïlioe-don ko inta dinandimoe. * 3 Kon toengkoel iakoeoi nokoeani, jo inindongoganmoe iakoeoi, pinopoloengangamoe ing ginakoe bo pinokoropotmoe iakoeoi.* 4 O Toehang, Ikow in dajowon im bajongan in datoe kon doenia, Mazmoer 139 : 9 Aka koema dega' ginama'koe ing kolikip im poniaran im pomataan, bo doemompa' kom popod im balangon, * 10 — totoeoe, kon toea-ta doman i limamoe mokapit ko inako', bo limamoe koloanan i mokantang ko inako'. * 11 Aka koema, kain singogkoe: „Aka mobali' , jo koloban in sindip iakoeoi bo bajag ko liboekoe im baloeian, mobali' dolom!"*— 12 jo sindip toea in dia' mogolingoi ko inako' ko matamoe, sin dolom doman i mobajag na' tongkai in singgai, bo sindip i na' tongkai im bajag (kon tajowonmoe). * 13 Si aindon pinoojoeonmoe in sidalomkoe, bo inabolmoe iakoeoi kom bonoe im boboeladi'an i ina'koe.* 14 Dajowonkoe ilkow, sim pinomomiamoe ko inako' in totoeoe mokoherang; totoeoe mokoherang im bajongan i oaidanmoe, jo kinotaauanmoe-don in dimoekoedkoe nongko moena-monik.* 13 Toelankoe in dia' noïkadop ko iNimoe, kon toengkoel iakoeoi im pinoojoeon kom bonoe im boenian, pinomia totoeoe moaloes kom pompang in doenia (— boboeladi'an) . * 16 Jo matamoe i nokoontong-don ko inako' kon dodai in dia'-pa sinoïntau iakoeoi, bo ki inta toea komintan im pinahis kom bonoe ing kitabmoe; pinoojoeonmoe in singgai minta bo tongo singgai in sinantoe'-don ko inako', (mangalenja: singgai pinononggadi'an ko inako').* 17 Raianmoe, o Allah, i mokotalikokog ko inako', totoeoe moanto' totok ing kobajongëa; * 18 aka dega' iaponkoe imosia, jo koanto'nja i moïlioe kong koanto' im pintad; bo aka dega' nodaitkoe iniap, jo akoeoi doman ing kojongan ko iNimoe. * 23 O Allah, tondoedoet-pa totok iakoeoi bo totaauon ing ginakoe, sisigan iakoeoi bo totaauon i raiankoe; * 24 aka mobali', jo indoi-ai-pa mongo motoetoei iakoeoi kon daian Mazrnoer inta mogatod kom bodito, bo kapit-pa iakoeoi kon dalan inta mononoi! * Oïgoem-do'a aka siaoengkoelan. 141 : lb O Toehang, akoeoi i mokoeani ko iNimoe, aka mobali', jo pokolamemet-pa ing koöangoimoe ko inako', bo taan-pa im bongolanmoe aka mokoeani iakoeoi ko iNimoe. * 2 Aka mobali', jo oïgoem-do'akoe i na'tongkai im pojok ing korban boeboek kon tajowonmoe, bo pomomolingkajang i limakoe i na' tongkai ing korban ko mololaboeng. * 3 O Toehang, aka mobali', jo oekat-ai i mololoekad kon tajowon im bibigkoe, bo loekad-ai i ngara im bibigkoe; * 4 aka mobali', jo dika ogoi ing ginakoe doemoedoei ko inta moromoe', bo dika iakoeoi momia ko oaidan moraat taki-takin i intau inta mongoromoe', bo dika iakoeoi mokaan kong kaanon-monia inta mopia i nanamëa. * 5 Aka di'oenon iakoeoi i intau inta motoelid, jo toea i mopia; aka sambokonéa iakoeoi, jo toea i na' tongkai i lana ko oeloekoe; aka tongginaanëa iakoeoi, jo dia' mondoï' i oeloekoe; aka rorigaanëa iakoeoi, jo popodongogkoe i oïgoem-do'akoe. * 8 Si matakoe i momatong ko iNimoe, o Toehang, monioeng iakoeoi ko iNimoe; aka mobali', jo dika popotamad ing kobobiagkoe; * 9 popojajoe'-pa iakoeoi kong giman inta sinaan i intau ko inako', bo kon tomak inta pinatok i intau moromoe'. * Oïgoem-do'a, simba' poposimparoet. 143 : lb O Toehang, aka mobali', jo indongog-ai-pa in do'akoe, taan-pa im bongolanmoe ko oïgoemkoe; Mazmoer 143 : toebag-ai-pa iakoeoi, podoedoei ing kososoendoedmoe bo kototoelidmoe. * 2 Aka mobali', jo dika mogogoeta ilkow takin koe; sin dia' onda i intau i mobiag oempaka tobatoe', inta motoelid kon tajowonmoe. * 3 Jo kodop i nogalow kong kobobiagkoe, bo iroenta-roentainja ing kobobiagkoe kom boeta', bo pinopolitoe'nja iakoeoi kon sindip, na' tongkai i intau inta minatoi moena-monik. * 4 Sebab nion, jo nobangang-don in dimoekoedkoe ko inako', bo noïlingga-linggau-don ing ginakoe kom bonoe in dodobkoe. * 5 Jo monanob iakoeoi kon singgai moena-monik, bo popojobaja'koe kon dodobkoe im bajongan i oaidanmoe, bo monoraian iakoeoi ko oaidan i limamoe. * 6 Jo popotonggo'koe i limakoe ko iNimoe, sin dimoekoedkoe i monanob ko iNimoe na' boeta' noïngkag (monanob kon toebig). * 7 Aka mobali', jo lamemet-ai-pa im pototoebagmoe ko inako', o Toehang; dimoiekoedkoe i ain togopoelongon; aka mobali', jo dika toemolikoed ko inako', simba' dika iakoeoi mobali' na' intau inta noponag ko ilobongan. * 8 Aka mobali', jo popodongog-pa in totabimoe ko inako' kon dolo-dolom-monik, si Ikow-bi' im pongandolankoe; poponiata-pa ko inako' in dalan inta patoet toetoeionkoe, sing ginakoe i monanob ko iNimoe. * 9 Aka mobali', jo poposimparoet-pa iakoeoi kong kodopkoe, o Toehang, si akoeoi monioeng ko iNimoe. * 10 Aka mobali', jo poponiata-pa ko inako' i momia ko inta koïbogmoe, si Ikow-don ing ki Allahkoe; aka mobali', jo Rohmoe inta mopia i mokapit ko inako' kon dalan inta motondodai. * 11 O Toehang, aka mobali', jo pokolanggo'-pa ing kobobiagkoe, podoedoei in tangoimoe, Mazmocr 143 : poposimparoet-pa iakoeoi nongkong kopopatoian, podoedoei ing kototoelidmoe. * Dajovv-don ing kopopia bo totabi i Toehang. 145 : lb Pokolobenonkoe ilkow, o Allahkoe bo Datoekoe, dajowonkoe in tangoimoe oemoeran-bi' mononoi. * 2 Kom potomboeloi in singgai dajowonkoe ilkow, bo pokolobenonkoe in tangoimoe oemoeran-bi' mononoi. * 3 Jo moloben ing ki Toehang bo dodajowon totok, bo kololobenëa doman in dia' kopogoemanan. * 4 Oaidanmoe in dinajo-dajow im bangoesa nojobaloei im bangoesa, pinotaau-monia i oaidanmoe inta mongoropot; * 5 Pianja pogoeman-monia ing kamoeliaanmoe inta dia'-don ing kopopianja, bo ooemanonkoe i oaidanmoe inta mokoherang; * 6 mosia i mongongoeman ko ropot i oaidanmoe inta mokotalikokog, bo akoeoi i mopotaau i oaidanmoe inta mongoloben; * 7 popoïlig-monia im ponanoban kong kopopiamoe inta moloben, bo moïbo-ibogan imosia kong kototoelidmoe. * 8 Kototabian bo kototanoban ing ki Toehang, kososabaran (mosabar totoeoe) bo moloben totok in totabinja.* 9 Jo mopia ing ki Toehang kom bajongan i intau, bo totabinja in siniminggolit kom bajongan i oaidanëa. * 10 Pianja, Ikow, o Toehang, in dajowon im bajongan i oaidanmoe, bo Ikow im pokolobenon i intau inta pinili'moe; * 11 pianja, potaau-monia ing kopopia ing kinodatoeanmoe, bo ooemanon-monia ing kororopotmoe; * 12 simba' pomaloe' ko i adi' i Adam ing kawasamoe bo kopopia ing kinodatoeanmoe. * 13 Karadjaanmoe, jo nion ing kodatoean oemoeran-bi' mononoi, pomomarentamoe i mononoi kom bangoesa mojobaloei im bangoesa. Bajongan in singog i Toehang i motaau oandolan, 48 Mazmoer 145 : bo bajongan i oaidanëa i moponiata in totabinja. * 14 Ki Toehang i mosingkap kom bajongan i intau inta moipintoed, popotorindogëa im bajongan i intau inta noïkoedoeng. * 15 Bajongan i inta mogina i mogolat ko iNimoe, bo Ikow i mopokaan ko imonia kon sempo inta sinantoe'-don ko imonia; * 16 aka boeka'anmoe i lima, jo pokobotoegonmoe im bajongan i inta mobiag (mogina), podoedoei ing kopopia(moe). * 17 Jo motoelid ing ki Toehang kom bajongan in dalanëa, bo mopia kom bajongan i oaidanëa. * 18 Jo modioeg ing ki Toehang kom bajongan i intau inta mokoeani ko iNia, mangalenja: kom bajongan i intau inta mokoeani ko iNia takin gina motoelid; * 19 ogoinja ing ki inta poïgoemon i intau inta moondok ko iNia, indongoganéa i ojau-monia bo poposimparoetëa imosia. * 20 Ki Toehang i moloekad kom bajongan i intau inta motabi ko iNia, tonga' bajongan i intau moromoe' im pogoeraatonëa. * 21 Jo bibigkoe i mopotaau in dodajow ko i Toehang, bo bajongan i inta mobiag i mondajow kon tangoinja inta mokoedoes, oemoeran-bi' mononoi. * Pia ing kamaitg i intau inta moharap ko i Allah i Jakoeb. 146 : 1 Haleloeja! Dajow-don ing ki Toehang, e ginakoe! 2 Dajowonkoe ing ki Toehang, koonggot ing kobiagankoe, pokolobenonkoe ing ki Allahkoe takin singog bo ito-itog, koonggot ing kobiagankoe. * 3 Dika oemandol ko intau moloben, pinomaja' ko i adi' i Adam, inta dia' mokoposimparoet; * 4 aka mopaloet-don ing ginanja, jo moboei-don in sia koni boeta'nja (inta pinogama'an ko inia), bo kon singgai doman inta toea noïlang-don im bajongan i raianëa. * 5 Pia ing kamang i intau, inta ki Allah i Jakoeb i mototoe- Mazmoer 146 : loengëa, inta moharap (mongandol) ko i Toehang, ki Allahnja, * 6 (ko i Toehang) inta nopokobali' ko langit bo boeta', bo dagat taki-takin im bajongan in tombonoenja, inta mosoendoed oemoeran-bi' mononoi, * 7 inta mopototoeoe kom pilikara i intau inta sinomboga', inta mopokaan ing kaanon ko intau inta gogoion. Ki Toehang i mogoekai ko intau inta sinogot. * 8 Ki Toehang i mopoïndoi i mata i intau bilog. Ki Toehang i mopotorindog ko intau inta noïkoedoeng. Ki Toehang i motabi ko intau motoelid. * 9 Ki Toehang i moloekad ko intau ango-angoi, toeloenganëa i adi' oeno-oenon bo bobai nobalce, tonga' intau moromoe' im popotabatëa kon dalan-monia. * 10 Jo ki Toehang, Sia-don in Datoe, oemoeran-bi' mononoi, mangalenja: ki AUahmoe, e Sion, kom bangoesa mojobaloei im bangoesa. Haleloeja! * Kawasa bo totabi i Toehang. 147 : 1 Dajow-don ing ki Toehang; si mopia aka lolibagon ing ki Allah-naton; jo nion i mopia totok, sim patoet in Sia dodajowon i lolibag. * 2 Jo ki Toehang doman i moboei moposindog i Jeroesalem, bo (Sia i) moboei mosipoen ko intau Israël inta noïtaboed; * 3 Sia-don inta monompia ko intau inta na'don noloenggom ing gina-monia, bo mongoendam kong kekeb-monia; * 6 ki Toehang i motoeloeng ko intau inta motonsioep ing gina, tonga' intau moromoe' im pokoompa'anëa modapot kom boeta'. * 4 Ki Toehang, Sia-don i nopokotantoe' kong kobajong in toendi, tokoöini'onëa im bajongan-monia takin in tangoi in tobatoe'tobatoe'. * 5 Jo moloben ing ki Toehang bo moropot totok, bo noïlioe-don ing kopopandoinja. * Mazmoer 147 : 7 Koligai, pololibag-don ko lolibag soekoer ko i Toehang, poposingog-don ing gamboes, pohoromat ko i Allah-naton, * 8 ko iNia, inta monoengkoeb ko langit takin i lokoetoi, bo inta mopotooloet i oejan silai im boeta', inta mopomoeka' im bonok kom boeloed, * 9 inta mopokaan kom bajongan im binatang, kong ki adi' ing kawag, aka koemoeak imosia. * 10 Ropot ing kabalo, dia' ing koïbog i Toehang, siol (ropot) i lolaki, dia' mokoïbog kong ginanja; * 11 sin tonga'-bi' intau inta moondok ko iNia, mosia toea ing koïbogëa, intau inta mogolat kon totabinja. * Dajow-don ing ki Toehang, e langit bo boeta'. 148 : 1 Haleloeja! Dajow-don ing ki Toehang nongkom bajongan i langit, dajow-don in Sia kon tampat inta mongolantoed, * 2 dajow-don in Sia, e bajongan i malaikatëa, dajow-don in Sia, e bajongan in tantaranja ko langit, * 3 dajow-don in Sia, e mata in singgai bo boelan, dajow-don in Sia, e bajongan in toendi inta mobajag, * 4 dajow-don in Sia, e langit inta ko limonik im bajongan i langit, bo moïkow, e toebig inta ko limonik i langit! * 5 Dajowon-monia in tangoi i Toehang; si nosingog in Sia, polat noojoeon imosia; * 6 sinantoe'nja im posigadan-monia, oemoeran-bi' mononoi, inogoinja i atorangëa, inta dia' motaau taliban-monia. * 7 Dajow-don ing ki Toehang kon toedoe im boeta', e moïkow, toja' mongoloben bo bajongan im balangon, * 8 e toeloe' bo oejan batoe, e tsaldjoe bo pojok, e ikow, delang, inta mopodapot in singogëa (titanja), * 9 e moïkow, boeloed minta bo bajongan in tomboeloedëa, pangkoi ing kajoe inta momoengai, bo pangkoi ing kajoe sondana, * 10 e binatang mokaüg bo bajongan im bobiagon, bajongan i inta loemolandai bo bajongan i inta loemolajoeg; * Jesaja 7 : ing ginamoe ko agat-pa i oloeton dojowa toea inta dongka-bi' goemogojokan-mai, mangaienja: kon dokot in toroe' i Resin bo i adi' i Remalia (ki Pekah). * 5 Jo datoe i Aram bo i Efraim i monoraian ko inta moraat ko inimoe, kaimonia: * 6 „Koligai, moboeat-don ing kita maja' motoeot ko Jeroesalem, sisi'on(naton) i lipoe' inta toea simba' talowon in sia, simba' doeï'on-naton ing ki adi' i Tabeal, bali'on datoe kon toea-ta." * 7 (Na'toea in singog-monia.) Sebab nion kain singog i Toehang: „Koïbog-monia toea in dia' toedoenon, dia' mobobali'! * 9b Tonga' aka dia' mongandol iikow ko iNako', jo dia' mokoboloi iikow." * Imanoeël. 10, 11 Noïdoedoei, kain singog i Jesaja ko i Achas: * „Poïgoe- monmoe-monag in tanda ko i Toehang, ki Allahmoe; pili' in tanda nongkom pogogoetoenan i intau minatoi, pinomaja' nongko o monik ko inta molantoed, podoedoei ing koïbogmoe."* 12 Tonga' kain toebag i Achas: „Doï' iakoeoi moïgoem kon tanda 13 inta toea, doï' iakoeoi monoengkoel ko i Toehang." * Kon toea, kain singog i Jesaja: „Indongog-ai-pa, e adi' i Daoed! Dia'-pa doman dega' toegat imoïkow i nopolopi' ko intau, sampe mopolopi'-pa doman imoïkow ko i Allahkoe? * 14 Sebab nion, ki Toehang tontani' i mobogoi in tanda ko inimoe, mangaienja: ojoeon i mongodeaga tobatoe' inta monogoesian, bo mononggadi' in sia ko adi' lolaki tobatoe', inta tangoianëa ki Imanoeël (— ki Allah ing kotaki-takin-naton). * 15 Kaanon i adi' inta toea, gonoe' in toebig in tete' (in sapi) bo biloek, sampe kotaauanéa i mopojotondi' ko inta moraat bo ko inta mopia. * 16 Dapotëa, kon dia'-pa kotaauan i adi' inta toea i mopojotondi' ko inta moraat bo ko inta mopia, Jesaja 7 : jo boeta' in datoe dojowa, inta koondokmoe, toea i mobali' boeta' inta moïngongow." * Karadjaan in dodamean i Almaseh. 9 : 1 Jo intau inta nogoetoen ko mosindip, mosia toea i mokoontong kom bajag moloben; bo intau inta nogoetoen kom boeta' inta mosindip (mokoondok), jo ko imonia toea im pomoeka'an i mobajag. * 2 Doeganganmoe im pia ing gina bo pokolobenonmoe im pia mg gina; moïbo-ibogan i intau kon tajowonmoe, pia ing gina-monia na tongkai im pia ing gina i intau kom pokokojoet, na tongkai ing giow i intau inta mosilai ko inta ijampat. * Sim pasangan inta pinotaan-monia, bo kajoe boeligan inta inoekat ko obaga-monia, bo sosambok i intau inta nopororiga ko imonia, toea komintan im pinoetolmoe, na' tongkai ing kon toengkoel i intau i Midian (inta sinalow i Gideon). * 4 Sim bajongan im pakakat i ropatoi bo pakeang minta inta kinorosikan in doegoe', komintan pajongon. kaanon in toeloe'. * 5 Sim pinononggadi'-don ko inaton i adi' tobatoe', aindon inogoi ko inaton i adi' lolaki tobatoe'; tanda ing kawasanja i aindon inoekat ko obaganja, bo sinangoian in sia: ki Monononggina inta mokoherang, ki Allah inta moropot, Ama' mononoi, Datoe in dodamean. * 6 Totoeoe moloben ing kawasanja kon tachta i Daoed, bo dodamean kong kinodatoeanëa in dia'-don mododait, sim pokorigononëa bo pokorimanonëa ing karadjaanëa takin ing ki inta motoelid bo totoeoe, kabiton ko naaia bo makow, oemoeran-bi' mononoi. Jo ki inta toea im poojoeonon i ian i Toehang im bajongan in tantara ko langit. * 11-1 Sin toeod i Isaï im pomoeka'an im polimping tobatoe', bo oeakatea im pomoeka'an doman im polimping. * 2 Jo Roh i Toehang in doemompa' ko inia, mangalenja: Jesaja 11 : Roh inta mokopandoi bo inta mokotanang kong gina, roh inta motaau mogatod bo inta moropot, roh inta mopoojoeon in totaau nongko i Allah bo ondok ko i Allah. * 3 Dia' momoetoes in sia kom pilikara podoedoei im pojojindoi i mata, dia' doman mohoekoem in sia podoedoei i inta dinongogëa; * 4 si momoetoes in sia kom pilikara i intau moïntok, podoedoei ing ki inta totoeoe, bo momoetoes in sia kom pilikara i intau inta sinomboga', podoedoei ing kototoelid; bo intau mononomboga' i lotoeponëa in sosambok in dila'nja, bo intau moromoe' im patoion ing gina im bibigêa. * 5 Sing kototoelid, toea im bongkol i ogotanêa; bo ki inta totoeoe, toea im baag (bongkol) i ogotanêa. * 6 Kon toengkoel in toea, goerk i mojogaloem takin i adi' in domba, (tagoedang i mojogaloem i oengkoe') bo masang i mosioeg mojotakin ing ki adi' im bembe', bo ki adi' in sapi bo ki adi' in singa i mojotakin mokaan kom bonok kon dogami, bo loekadan i adi' lolaki moïntok. * 7 Sapi kobaaian bo beroeang kobaaian i mojobajat, bo ki adi'-monia i mosioeg mojotakin. Singa doman i mokaan kom bonok na' tongkai in sapi. * 8 Jo adi' in tete' i mogogitog kon dioeg im boeboe' i oelag oepoe-oepoeng, bo adi' moïntok i mopotoeot i limanja kom boeboe' i oelag mobisa. * 9 Dia'-don onda ing ki inta momia ko inta moraat pinomaja' momogoeraat kon sinangkoeb im boeloedkoe inta mokoedoes; sin totaau ko i Allah in siminggolit kom boeta', na' tongkai in toebig inta nongolob kong keroe' in dagat. * 10 Jo kon singgai inta toea, simindog-makow im polimping i Isaï, (ing ki Almaseh) na' tongkai im bandera silai im bajongan i intau, inta mamangoi mokipodoengkoel ko inia, bo pogogoetoenanëa in totoeoe mopia. * Jesaja Lolibag pondajow i intau inta pinoposimparoet i Toehang. ^ ' Kon singgai inta toea, kain singog-monimoe: Soekoer ko iNimoe, o Toehang! Totoeoe, sinoroe'anmoe ing kami, tonga aindon nooendok in toroe'moe bo Ikow i nopoloenganga ing gina-nami. * 2 Totoeoe, ki Allah im pangkoi in salamatkoe, mongandol iakoeoi (ko iNia) bo dia'-don moondok; sing ki Toehang im bentengkoe bo pangkoi i lolibagkoe, sin Sia i noposimparoet ko inako'. * 3 Takin pia ing gina motajoek imoïkow nongkom boekaka' in salamat. * 4 Kon singgai inta toea, kain singog-monimoe: Dajow-don ing ki Toehang! pokoeani-don kon tangoinja, potaau-don i oaidanea ko joeak im bajongan im bangoesa, pomaloe'-don ing kololantoed in tangoinja! * 5 Dajowon ing ki Toehang takin singog bo ito-itog, sim pinomianja i oaidan inta mopia totok: potaau-don ing ki inta toea kon sinangkoeb in doenia! * 6 Giow-don bo dajow-don, e intau in Sion! Sing ki inta mokoedoes ko intau Israël, Sia i moloben ko joeak-monimoe. * Sindojo' kom Babil. 13 : 1 Sindojo' i Allah kom Babil, inta pinoontong ko i Jesaja, ki adi' i Amos. 19 Jo Babil, inta noïlioe-don kom bajongan ing karadjaan, inta dinajo-dajow im bajongan i intau ing Kasdim, boeta' im Babil toea im bali'on na' tongkai in Sodom bo Gomora, kon toengkoel ing kinokai binalikoeat i Allah i lipoe' inta toea. * 22 Jo goerk i mogaoe' kom bentengëa bo taboegëa i mogaoe' kong komaligëa. Jo modioeg-don in semponja, singgai pokokaian ko inia in dia'-don bansi'on. * 50 Jesaja Alod in datoe im Babil. 14 : 3 Jo bain dongka mobali', aka pinopogogai-don i Toehang im bajongan in soesamoe bo saged ing ginamoe, bo aka pinopogo- 4 gainja-don im pinonononggata inta mobogat ko inimoe, * jo kon toengkoel in toea popodongogmoe in tolibag poningkoele kon datoe im Babil inta nanaa: Totoeoe, dia'-don ing ki inta mononisi', nogogai-don im pinononomboga'nja! * 5 Toengkoed i intau moromoe' i aindon pinoetol i Toehang, toengkoed inta pinokiompoean toea, * 6 toengkoed in datce, inta nobongkoeg kom bangoesa minta podoedoei i roboetëa, pinobobongkoegëa in dia' im bontowëa, inta noritak kom bangoesa i intau podoedoei in toroe'nja. * 7 Jo naaia sinangkoeb in doenia i nokodoengkoel-don ko loenganga ing gina bo kon dodamean, ginoemotoep-don ing giow-monia. * 8 Dapotëa, kajoe doman oejoe' i moïbo-ibogan ko inimoe (kong kinopopatoimoe), nanion doman ing kajoe sondana ko Libanon, kaimonia: ,,Kinabit-pa iikow noïoelid minatoi, oempaka tobatoe' in dia' inta notakod minaja' nopoepoel ko inami! " * 9 Jo pogogoetoenan doman i intau minatoi, inta o monag, i nodolawa'-don si mogolat kong koöangoimoe; sebab ikow, ginoelocngëa im bajongan in dimoekoed, bajongan in dimoekoed im bogani i moena-monik; pinoposindogëa im bajongan ing karawan in datoe i intau kaper nongko lolitoe'an-monia. * 10 Bajongan-monia toea i momangkoi-don mosingog ko inimoe, kaimonia: „Naanta, ikow doman i nobali' noloengkojo' na' doman kami naa, ikow doman im pinotongkai na' kami naa! * 11 Dolawa' in tontama'moe bo ojoet im bajongan i ito-itogmoe i aindon pinogambat-monag kom pogogoetoenan i intau minatoi; Jesaja 14 : ko limonagmoe i noïompat i jona' na' tosioeganmoe, bo ololasi i nobali'-don na' gogangkoebmoe. * 12 Na -bi onda bo nobali', iikow i nototak nongko langit, e toendi inalanoe, ki adi' im poniaran im pomataan! Na'-bi' onda bo nobali', iikow im pinoepoel bo notoeal kom boeta', e mororitak kom bangoesa i intau! * 13 Aindon nosingog iikow kom bonoe in dodobmoe, kainimoe: „Moponik iakoeoi modapot ko langit, oekatonkoe i lolitoe'ankoe ko limonik in toendi i Allah, bo limitoe kon toedoe im boeloed pobobakidan in doeala kon totok in dampig-monik. * 14 Moponik iakoeoi ko limonik i lokoetoi inta mongolantoed, bo mokipotongkai im batangankoe takin i inta molantoed totok." * — 15 Naanta, naaia im pinogambat-don iikow kom pogogoetoenan i intau minatoi, kom bonoe i anor inta modalom totok. * 16 Intau inta nokoontong ko inimoe (ko awakmoe inta dia'-pa ilobong), moïndoi ko inimoe bo monoraian, kaimonia: „Sia naa dega i lolaki, inta kolipod nopodolawa' kon tombonoe in doenia, bo nopolimbok kom bajongan ing karadjaan? * 17 inta nopoïngongow in doenia, bajongan i lipoe'nja ing kinokainja, dia' lalat binoelianea i intau inta sinonggatanja, simba' moboei kom baloi in tobatoe'-tobatoe'." * 18 Jo bajongan in datoe i intau kaper i ilobong takin horomat, tobatoe'-tobatoe' ing kon tambakëa; * 20a tonga' ikow in dia' pojodondonon takin monia ko ilobongan, si aindon pinogoeraatmoe im boeta'moe bo pinatoimoe i intaumoe; * 19a dia' lobongon ükow, tonga'-bi' loemboe'on iikow na' ki inta jojongo'on. * Dodajow ko i Toehang. 25 :1 O Toehang, Ikow ing ki Allahkoe, Jesaja 25 : pokolantoedonkoe ilkow bo dajowonkoe in tangoimoe; si aindon pinomiamoe i oaidan inta mokoherang. bo aindon sinoedoenmoe in singogmoe nongko moena-monik, inta totoeoe bo oandolan. * 2 Si aindon iroemboenmoe i lipoe' bo aindon kinokaimoe im benteng, bo aindon pinogoeraatmoe im benteng i intau mololatoe', bo dia'-don lalat boeion posindogon. * 3 Sebab nion, jo bangoesa inta moropot i mohoromat ko iNimoe, bo lipoe' im bangoesa inta morogi i moondok ko iNimoe.* 4a Si Ikow im pononioengan i intau moïntok, na' benteng ko intau boga' kon toengkoel ing kinojosisi'an ing ginanja, pononioengan ko oejan morogot, bo pongongoloman ko mopatoe'. * 5b Na' tongkai i lokoetoi inta momiong ko rente' in singgai, jo na' doman toea im pomomiong i Toehang kong kolololatoe' i intau mololatoe'. * Ramean inta pomiaan i Toehang. 6 Aka na'toea, jo kon toedoe im boeloed inta naa, im pogoloedan i Toehang-im-bajongan-in-tantara-ko-langit kom pomokaanan kom bajongan i intau, oloedonéa ing kaanon molongo' bo anggoer inta mopia i nanamëa, kaanon inta mopia im batanganëa bo mopia i nanamëa, bo anggoer nongko moena monik inta mopia im boeo'nja.* 7 Jo kon toedoe im boeloed inta naa im poginggama'anëa kong koloeboeng im pogot, inta pinongoloeboeng kom bajongan im bangoesa, sing kinooemaan in soesa. * 8 Sing kon toengkoel in toea, pogoeraaton totok i Toehang mononoi ing kopopatoi, bo ninitanëa i loea' kom bajongan i mata, bo intau inta nopokooja' ko intaunja, i loemboe'onëa ko likoed in doenia. Sing ki inta naa i aindon dinandi (siningog) i Toehang. * 9 Jo kon singgai doman inta toea, kain singog i intau: ,,Naanta, Sia-don ing ki AUah-naton, inta inolat-naton, Jesaja 25 : simba' simparoetonëa ing kita. Sia-don ing ki Toehang, inta oandolan-naton. Koligai, giow-don ing kita bo moïbo-ibogan kon salamatéa! " * Poharap ko i Toehang. 26 : 4 Poharap (pongandol) ko i Toehang, oemoeran-bi' mononoi, sing ki Toehang, Sia im boeloed-batoe inta mononoi. * 12 O Toehang, Ikow i mopoojoeon in salamat-nami, sing ki inta pinomia-nami, pongimotoelid: aindon pinomiamoe. * 19 Bajongan i intaumoe inta aindon minatoi, mosia toea i moboei mobiag; bo awak-monia i moboei mobangon; mosia inta nosioeg kong ginaboei im boeta', i moboei mobiag.* 27 :13 Jo bain dongka mobali' kon singgai inta toea iroepon in torompet moloben, sampe mamangoi i intau inta noïtabat kom boeta' i Asoer, bo ki inta noïtaboed kom boeta' i Masir; simba' doemangop imosia kon tajowon i Toehang, kon toedoe im boeloed inta mokoedoes ko Jeroesalem. * Intau in Sion i ogoian i Toehang i ampoengan. 30 . 15a Nanaa in singog i Toehang, ki inta mokoedoes ko intau Israël: Aka momait imoïkow kon tala'-monimoe bo toemamad ko i Toehang, jo simparoeton imoïkow; mogolat bo moharap ko i Toehang, nion i ropot-monimoe.* 18 Sing ki Toehang i moïbog mongampoeng kon tala'-monimoe, bo simindog in Sia simba' poontongëa in totabinja ko imonimoe; sing ki Toehang, Sia ing ki Allah inta momomia ko inta motoelid. Pia ing kamang im bajongan i intau inta mogolat ko iNia.* 19 E moïkow, intau in Sion, e moïkow inta nogoetoen ko Jeroesalem, dia' bidon mongombal imoïkow; Jesaja 30 : totoeoe, ampoenganëa-don in tala'-monimoe, aka dongogonëa i ojau-monimoe; naonda in dongogonëa, jo toebaganëa imoïkow. * 20 Moïkow i ogoian i Toehang ing kokaanon bo oïnoemon, bo Mogogatod-monimoe in dia'-don mogadop; jo mata-monimoe tontani' i mokoontong ko Mokokapit-monimoe, * 21 bo bongolan doman monimoe tontani' i mokodongog kon singogëa ko likoed-monimoe, kainia: Naaia-don in dalan, toetoei-don kon dalan nion, dika imoïkow mongingkoloïgi pinomaja' mongingkoloanan, podoedoei i ibog-monimoe tontani'.* 23 Jo ki Toehang i mobogoi i oejan kon simpoengoi-monimoe, inta pinonimboi-monimoe kong goba'-monimoe; bo kaanon inta momoeka' kong goba', i motoloeboe' bo mopia i nanamëa, bo kon singgai inta toea kawangan im bobiagon-monimoe i motajak kong kaanon-monia kon dogami inta moloben totok. * Dika oemandol ko Masir, sin tonga' ki Toehang i moposimparoet. 31 : 1 Kooemaan im bodito i intau inta mamonag i Masir mokitoe- loeng, inta mongandol (ko ropot ing) kabalo bo kong kareta i ropatoi, sin totoeoe moanto' ing kobajongëa, bo ki inta moharap kon soroedado inta toemotakoi kong kabalo, sin totoeoe moanto' ing kobajongëa; tonga' dia' imosia mongandol ko i inta mokoedoes ko intau Israël, bo dia' imosia mokipitoea ko i Toehang! * 2 Tonga' mopandoi doman in Sia, Sia i mopoojoeon im bodito bo dia' popotalibëa in sindojo'nja; monimbajow in Sia kom bangoesa i intau moromoe' bo kom pototoeloeng i intau moraat. * 3 Jo intau i Masir, mosia toea i intau-bi' doman, deeman-bi' Allah, Jesaja 31 : kabalo doman monia in tonga'-bi' nongkon tapoe', deeman- -bi' dimoekoed. Aka motonggo'-don ing ki Toehang ko limanja, jo polat moïpintoed i intau mototoeloeng bo molaboe' i intau inta binantoengan i intau i Masir toea, bajongan-monia i matoi mojo-mojotakin. * 4 Naaia in singog i Toehang, inta siningogêa ko inako', kainia: Na' singa goerangeli pinomaja' na' singa bata', inta oemanggor kon toedoe inta dinomokëa; oempaka moanto' i intau mololoekad i moboegow ko inia, tonga' dia'-bi' motalikokog in sia kon singog-monia, bo dia'-bi' doman oemoendok in sia kom boegow-monia; na' doman toea im popoponag i Toehang-im-bajongan-in-tantara-ko-langit, simba' motoeloeng kom boeloed in Sion, tomboeloedëa. * 5 Na' tongkai i lagapan inta loemajoeg, na' doman toea im pololoekad i Toehang-im-bajongan-in-tantara-ko-langit ko Jeroesalem, loekadanea i lipoe' inta toea bo simparoeton, toeloenganëa bo boelianëa. * J° intau i Asoer im patoion in soemala, inta deeman-bi' soemala i intau, kaanon in soemala, inta deeman-bi' soemala i intau lolaki. * Mototoeloeng inta moropot. ^ 1 Kooemaan im bodito, e intau inta momogoeraat, inta dia'- -pa pinogoeraat, e intau mongongagow, inta dia'-pa pinongagowan! Aka pinokotompodmoe-don i romoe'moe, jo ikow-don tontani' im pogoeraaton, aka pinokotompodmoe-don im pinongongagowmoe, jo ikow-don tontani' im pongagowan. * 2 O Toehang, aka mobali', jo kotabi-pa ing kami inta moharap ko iNimoe; aka mobali', jo Ikow i na' kokal-nami kom potomboeloi in dolo-dolom mododop, bo mototoeloeng-nami kong kojosisi'an ing gina-nami. * Jesaja 35 Sim boeta' inta dia' kotoebig im pomoeka'an-don im boekaka', bo tangaton im pomoeka'an in tapa'; * 7a tampat inta nogiot-don im baloeian, bali'on tabang, bo boeta' inta mopojatang im pomoeka'an in toebig. * 8 Jo kon toea-ta i ojoeon in dalan inta moloben, inta tangoian: dalan inta mokoedoes; intau inta dia'-pa dinaritan, dia' motaau motoetoei kon dalan inta toea, sin dalan inta toea silai i intau i Toehang. Oempaka intau mopompoelong, jo dia'-bi' in sia moïtabat kon dalan inta toea. * 9 Kon toea-ta in dia' kodoengkoelan kon singa; dalan inta toea in dia' pamangoian im binatang inta mokokaan ko intau, dia' lalat kodoengkoelan ko imonia ing kon toea-ta. Si intau inta pinoposimparoet-don (i Toehang) i motoetoei kon dalan inta toea, * 10 bo intau inta sinoboet-don ï Toehang, i moboei-mai bo mongintoea-ta; mamangoi imosia toemoeot kon Sion kogio-giow, bo moïoekat ko oeloe-monia im pia ing gina inta mononoi; ibog bo pia ing gina i modoengkoel-monia; bajongan in saged ing gina bo jobondol in dodob i roemaboen ko imonia. * Pokoloenganga kong gina i intaukoe. 40 : 1 Kain singog i Allahmoe: Pokoloenganga kong gina i intaukoe, tonggina-ai-pa i intaukoe;* 2 posingog-pa ko inta pomoeoi kong gina i intau ko Jeroesalem, pomaloe' ko imonia, kamakow: Aindon notompod im pinononomboga' ko imonimoe bo aindon inoebolianan im boli-monimoe; aindon nodoengkoel-monimoe i hoekoemang nongko lima i Toehang, inta kodoea-don noïlioe kom bajongan in tala'-monimoe.* 3 Kinodongogan-don i ojoet in singog, kainia: Tompiaan-don im oaja'an i Toehang ko lopa' im belantara, Jesaja 40 : tokotolopa'-don in dalan moloben ko i Allah-naton kom boeta' inta moïngongow! * 4 Bajongan in tangkoe-tangkoelembongëa in tokoboemboenan, bajongan im bontoe-bontoe joengëa in tokotolopa'an, ki inta noleba-lebak in tokoboemboenan, bo tomboe-tomboeloedëa im bali'on lobakéa. * 5 Si mokipogontong-don ing kopopia i Toehang, bo bajongan i inta mogina i mokoontong kon salamatëa; sing ki inta naa in siningog im bibig i Toehang. * 9 E Sion, e mododia ko chabar mopia, potakod-don kom boeloed inta molantoed! E Jeroesalem, e mododia ko chabar mopia, pokolangon-don totok in singogmoe! pokolango-langonon in singogmoe bo dika-don moondok, pogoeman-don kom bajongan i lipoe' kom boeta' i Joeda, kamakow: Naanta, nion-don ing ki Allah-monimoe! * 10 Indoi-ai-ka, mamangoi ing ki Toehang Allah takin ing kawasanja, limanja inta momomarenta; indoi-ai-ka, tondan inta ogoinja ing kodia-dianja, totoeli'nja i monongkioena ko iNia. * 11 Moloekad in Sia kong kawanganëa na' tongkai ing gombala, limanja i mosipoen ko imonia, ki adi' in domba in tongkoloionéa, bo domba inta mopotete'-pa ko i adi'nja, in diaanëa pokolaloion. * '<& 6 Kinodongogan-don i ojoet in singog, kainia: ,,Tonggina-ai-pa l" ' 1 Jo nolibo'-don iakoeoi, kainako': „Onoe dega' ing ki inta ponongginakoe ?" (Kain toebagëa) : „Bajongan i inta mogina na' tongkai im bonok, bajongan ing kopopianja i na' tongkai ing kopopia im boengang ko limboejoen; * 8 jo bonok i molalow bo boengang doman i molalot, tonga' singog i Toehang-naton i oemoeran-bi' mononoi. * Jesaja Kololoben bo kololantoed i Toehang. 40 : 12 Ki ine dega' i nogoekoer kom bajongan in toebig kom pa • lad i limanja? Ki ine dega' i nonoengkoel ko liboe i langit i jangow i limanja? Ki ine dega' i nogoekoer kom bajongan ing ginaboei im boeta' kon tongo pogoekoeran? Ki ine dega' i nonimbang in dasing kom bajongan im boeloed, bo nonimbang in sosimbangan kom bajongan in tomboeloedéa ? * 13 Ki ine dega' i nomarenta kong gina i Toehang, bo ki ine dega' i notoendoe' ko iNia na' ki goeroenja? * 14 Nopojobaja'-mai dega' takin i ine in Sia (ing ki Toehang), simba' silangonëa ko iNia im pilikara, bo toendoe'onëa ko iNia in dalan inta mopia bo pororai inta molantoed ? * 15 Naanta, (kon tajowonëa) bajongan im bangoesa i intau i na' tongkai in toebig tongo totoejoe' kon totajoek; pinotongkai(nja) imosia na' ginaboei tobatoe' kon dasing. Naanta, (kon tajowonéa) bajongan i liboeton i na' tongkai im pintad inta pinotaboed. * 16 Dapotëa, bajongan ing kajoeon ko Libanon in dia' toegat pomiaan kajoe potoeba'an (kong korban ko iNia), bo bajongan im binatang kon toea-ta in dia' toegat pomiaan korban (ko inia). * 17 Bajongan im bangoesa i intau i na' tongkai in dia'-bi' onoe kon t ajowonëa, kom pororainja na'-bi' batangan in dia' onoe-onoe imosia.* 18 S-ebab nion, ki Allah i motaaumoe in Sia popotoligid ko i ine dega' ? bo onoe dega' i motaaumoe pomiaan inta na' batanganëa?* 19 Naonda i ilomboet-don in toekang in toelada, jo toelada toea ing kinoekoepan im boelawan i inta motaau mogaid kom boelawan; bo pinomianja i rante salaka kon toelada toea. * 41 : 7 Jo mololomboet toea i mondodak ko intau inta motaau mogaid kom boelawan, Jesaja 40 : di) toea inta iniap, tokoöini'onëa im bajongan-monia takin in tangoi in tobatoe'tobatoe'; oempaka tobatoe' (in toendi) dia' i moïtabat, podoedoei ing kawasanja moloben bo ropotéa inta mokoondok.* 27 Sebab nion, nongonoe si nosingog-bi' iikow, e Jakoeb, bo nongonoe si nogoeman-bi' iikow, e Israël, kain singogmoe: „Naanta, dalankoe (inta noïoema ko inako') i noïkadop ko i Toehang, bo pilikarakoe i noïtalib ko i Allahkoe." * 28 Naanta, dia' dega' kinotaauanmoe bo dia' dega' dinongogmoe ? Kong ki Toehang, Sia-don ing ki Allah inta oemoeran-bi' mononoi, ki inta nopokobali' kom bajongan im popod in doenia; dia' mokopondam ko lopi' in Sia pinomaja' moloengkojo'; pororainja in dia' lalat komangalean i intau. * 29 Sia-don i inta mopokoroton ko intau inta molopi', bo intau inta binangang ï ogoianëa i ropot moloben. * 30 Mongooelita' i mokopondam ko lopi' bo moloengkojo', bo tajow-mobiag i moïpintoed, * 31 tonga' intau inta mogolat ko i Toehang, ropot-monia in tomobagoeon, modoengkoel-monia ing kolikip na' tongkai i lagapan nasar, kobaja-baja' (moribatoek) imosia, dia' imosia bangangon, kiba-kibaja'-mai imosia, dia' imosia mokopondam ko lopi'. * Ki Toehang, Sia inta nogoïni' ko i Kores bo nopoloenganga ing gina i intau Israël. 41 :2 Ki ine dega' i nogoïni' ko inia (ko i Kores) nongkon dampig im pomataan, mangalen ja: ko inia, inta tomoeon i oentoeng kom bajongan i lolampangonéa ? Ki ine dega' i mopoabat im bangoesa i intau ko inia bo mopotaba' ko inia pokiritakanëa kon datoe tongo doea? Jesaja 41 : soemalanja i mopotoloboed ko imonia, bo piotëa im pomiaanëa na' alimpoerow ko imonia; * 3 dia' lalat i labot ko inia, aka mogalow in sia (ki Kores) ko imonia, na'-bi' batangan in dia' moïritak in sioléa kon dalan. * 4 Ki ine dega' inta nomia bo nopoojoeon kong ki inta toea? Akoeoi-don inta nopoojoeon im bangoesa i intau nongko moena-monik, Akoeoi ing ki Toehang, ki inta doengkoel, bo Akoeoi doman ing ki Toehang ko inta totok in toemi. * 8 Sebab nion, e intau Israël, olitkoe, e Jakoeb inta pinili'koe, e boeï' i Ibrahim, inta jobajatkoe, * 9 e ikow, inta ginama'koe nongkom popod in doenia, bo inta kinoeoekkoe nongkom popodëa inta mojajoe' totok, inta pinogoemanankoe, kainako': „Ikow ing ki olitkoe, ikow inta pinili'koe bo dia' loemboe'onkoe!" - * 10 e ikow, dika moondok, si Akoeoi ing kotaki-takinmoe, dika moliau ing ginamoe, si Akoeoi ing ki Allahmoe! Akoeoi i mopokoropot ko inimoe bo motoeloeng ko inimoe, bo Akoeoi i mogampoi ko inimoe i limakoe koloanan inta moposimparoet. * 11 Totoeoe, bajongan i intau inta sinoemoroe' ko inimoe, mosia toea im pokooja'on bo kooemaan i oja'; bajongan i intau inta momogoeraat ko inimoe, mosia toea i jopoe'on bo pogoeraaton. * 12 Intau inta mojogenggeng takin moe in tajakonmoe, tonga' dia' modoengkoelmoe imocia; intau inta moropatoi takin moe, ing kojopoe'an imosia bo mobali' na' tongkai in dia' bidon onoe-onoe. * 13 Si Akoeoi-don ing ki Toehang, ki Allahmoe, inta mokantang ko limamoe koloanan, bo kain singogkoe ko inimoe: Dika-don moondok, si Akoeoi i motoeloeng ko inimoe! * 17 Jo intau mododoejoe bo moboga' i motajak kon toebig, tonga' dia'-don in toebig, dila'-monia ing kinoemompit-don si mojogang. Tonga' Akoeoi, ki Toehang, i mokidongog ko imonia, Jesaja 41 : 25 Tonga' Akoeoi naa, pinoojoeonkoe i intau tobatoe' (ki Kores) kon dampig-monik, bo mamangoi in sia! nongkom pomataan mamangoi in sia, inta mokoeani kon tangoikoe, roentaionëa im panggoeloe minta na' tongkai i jona', na' tongkai i intau monondi'oen kong koejon moroentai kon domoeloet. * 26 Ki ine dega' i nopotaau kong ki inta naa nongkom pinomangkoianëa, simba' akoeon-nami? Ki ine dega' i nopomaloe' ing ki inta naa kon dia'-pa nobali' ing ki inta naa? sarnpe kain singog-nami: „Totoeoe, nokooentoeng-don in sia!" Naanta, oempaka tobatoe' in doeata bo dia' inta nopotaau kong ki inta naa, oempaka tobatoe' bo dia' inta nopodongog ko inta naa. Totoeoe, oempaka tobatoe' i intau bo dia' inta nokodongog kon singog-monimoe (kon singog in doeata). * 27 Akoeoi i inta doengkoel, inta nopotaau kon Sion, kainako': „Nion-don i intau (nongkom pinononggataan kom Babil)!" (Akoeoi i inta doengkoel) inta nopomaloe' i chabar mopia ko Jeroesalem. * 28 Tonga' doeata inta naa, dia' mongo tobatoe' inta kon toea-ta, oempaka tobatoe' bo dia' inta nototaau kong ki inta naa* 29 Totoeoe, doeata toea komintan in dia'-bi' onoe-onoe, bo oaidan-monia komintan in dia'-bi' onoe-onoe, bo toelada-monia i na' tompot bo dia'-bi' onoe-onoe. * 42 : 8 Jo Akoeoi naa ing ki Toehang, sia in tangoikoe. Pohohoromat inta patoet podapot ko iNako', in dia -bi ogoikoe ko allah tongo doea, ponondajow inta patoet podapot ko iNako', in dia'-bi ogoikoe kon toelada in doeata. * 9 Ki inta sinomaja'koe (kolipod-makow) i aindon noïangoi. Jo naaia im potaaukoe bidon ing ki inta mobagoe; popodongogkoe ing ki inta naa kon dia'-pa mobali. * Jesaja » Bajongan in toelada in doeata in dia'-bi' onoe-onoe. 44 : 9 Jo bajongan i intau inta momomia kon toelada in doeata, mosia toea i intau inta dia' baragoena, bo kototabi-monia inta pinomia-monia toea, in dia' motaau mogaid ko onoe-ka-don; mosia tontani i mobali' takoesi kong ki inta na'toea. * Toelada toea in dia' mokoontong ko onoe-ka-don bo dia mototaau ko onoe-ka-don, sampe mooja'-don imosia toea. * 10 Aka kom pororai i intau tobatoe': Aindon pinomiakoe in doeata! jo intau inta toea, tonga'-bi' ilolangea in toelada tobatoe' inta dia' baragoena. * 11 Totoeoe, bajongan i intau inta mohoromat kon toelada, ing kooemaan i oja', dapotëa, bajongan i intau inta mopandoi mogaid kon toelada toea; koligai, mojosipoen iraosia komintan bo toemajow kon tajowonkoe, jo oejoton imosia bo kooemaan i oja'. * 12 Jo intau mononontal, totoeoe, siminggoegat totok in sia: moloebag in sia kon dioeg im baga in toeloe', mogaid in sia kon toelada toea takin kokalëa inta moropot; dia' mongaan in sia sampe molopi'-don totok, dia' monginoem in sia kon toebig sampe joemogang-don totok. 13 Ki inta mopandoi mogaid kong kajoe, naonda im binadanganëa-don i loebid pononoengkoel (kong kajoe toea), jo mogambar-don in sia kom batangan in toelada toea bo pakangonëa-don ing kajoe toea sampe mobali' na' batangan i intau lolaki, dia' im pinojotala'anëa kong kololoenat im batangan i intau; bo toelada toea im popooekat kom bonoe im baloi. * 14a Mobali' doman in toekang kajoe mopoepoel kong kajoe sondana pmomaja' kajoe sira'. * 16 Tongo silai ing kajoe toea im pajongonëa kon toeloe', 51 Jesaja 44 : bo kon toedoe im baga toea im popoangagëa im ponoja'nja, mokaan in sia ko inta inangag toea sampe mobotoeg; jo monajang doman in sia kon toeloe' toea, kainia: „Naanta, nokoontong-don iakoeoi kon dokotëa bo nopatoe'-don iakoeoi!" * 17 {Na'toea in singogëa) bo agat ing kajoe toea im pomiaanëa kon doeata, kon toelada (in doeata) pososoembaanêa; doemangop in sia kon tajowonëa bo moïgoem do'a kon toelada toea, kainia: „Aka mobali', jo toeloeng-ai-pa iakoeoi, si ikow-don ing ki Allahkoe!" * 19 Jo dia' monoraian in sia, dia' komangaleanëa bo dia' koraian in sia, sampe dia' motaau mosingog in sia nanaa: „Tombotak ing kajoe toea i aindon pinajongkoe, noïdoedoei inangagkoe i roti kom baganja bo inangagkoe im ponoja' inta kinaankoe; na'-bi' onda bo mobali', agat ing kajoe toea im pomiaankoe kon toelada in doeata, bo doemangop kon tajowon ing kajoe tongo pongko'?"* 20 Totoeoe, dokot in toeloe' i monoloboed kon toelada toea, bo toelada toea in dia' mokosimparoet kom batanganëa. Deeman-ka dega' kain singog i intau inta na'toea: „Toelada inta kinadaian i limakoe koloanan, mologit-makow dia'-bi' onoe-onoe?"* Olit i Toehang. 42 : 1 Indoi-ai-ka i olitkoe, inta inampoikoe, inta pinili'koe, inta kototabikoe, inta pinopotoropankoe i Ruhkoe; sia-don i mopomaloe' ing ki inta motoelid kom bajongan im bangoesa i intau. * 2 Dia' in sia koemoeak pinomaja' mopolangon in singogëa, bo dia' popodongogëa in singogëa ko loloeang; * 3 oeoi inta nologoe' in dia'-bi' poetolonea, bo bombaing inta goemogojokan-pa-mai in dia'-bi' piongonëa. Mopomaloe' in sia ing ki inta totoeoe, podoedoei ing koto- Jesaja 45 : limakoe tontani' i nomadang ko langit moloenow, bo Akoeoi i momarenta kom bajongan in tantara ko langit. * 13 Akoe-akoeoi minta i nogoïni' ko i Kores podoedoei in totabi(koe), bo monolopa' kom bajongan in dalanéa; sing ki Kores i moboei moposindog i lipoe'koe bo moboeli ko intaukoe inta sinonggata; dia' toentoetonëa im boli im potoboet bo dia' toentoetonëa i oliig." Nanion in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit. * Komintan-mai mobali', jo bajongan im bangoesa i mohoromat ko intau Israël sebab ki Toehang. 14 Kain singog i Toehang: ,,Bajongan in toekang nongko Masir, bo intau mododagang nongkong Koesj, bo intau in Seba lolaki inta mongoïtoi, mosia komintan i mamangoi ko imonimoe bo mobali' ki ata-monimoe, doemoedoei imosia ko imonimoe kobara-baraga', doemangop imosia kon tajowon-monimoe bo mosingog ko imonimoe takin singog moloeko', kaimonia: ,,Tonga'-bi' ko imonimoe i ojoeon ing ki Allah, kolikoed in Sia dia' bidon i Allah!" * 15 Totoeoe, Ikow-don ing ki Allah inta moposimparoet, Ikow, o Allah i intau Israël, Ikow i mososimparoet! * 16 Bajongan i intau inta momomia kon toelada in doeata, mosia toea komintan inoemoendok-don sing kinooemaan-don i oja' bo siningkoe-singkoele-mai. * 17 Tonga' Israël im pinoposimparoet i Toehang, pinoposimparoet oemoeran-bi' mononoi; (e Israël), dia' iikow kooemaan i oja' bo dia' kosingkoelean oemoeran-bi' mononoi. * Jesaja Dandian i Toehang im pongandolan i intau Israël. Bajongan i intau inta mosoemba kon toejada, bain dongka mongakoe kong ki Toehang, Sia-don ing ki Allah. 45 : 18 Si nanaa in singog i Toehang, inta nopoojoeon im bajongan i langit, — Sia-don ing ki Allah inta nomia bo nopokobali' kon doenia; nopoojoeon in Sia in doenia deeman na' ki inta nokolirnaoeg, tonga' pinopokobali'nja in doenia na' pogogoetoenan i intau, — kainia: „Akoe-akoeoi minta ing ki Toehang. * 19 Dia' nosingog iAkoeoi kon tampat inta noïkadop, pinomaja' kom popod in doenia inta mosindip. Dia'-pa lalat nosingog iAkoeoi kom boeï' i Jakoeb, kaiNako': „Tajak iAkoeoi, tonga' dia' modoengkoelmoe iAkoeoi!" Akoeoi, ki Toehang, i mosingog ko inta oandolan, mopotaau ko inta motoelid bo totoeoe. * 20 Koligai, posipoen, mamangoi-don, e moïkow komintan inta noïsimparoet-don nongkom bajongan im bangoesa! Dia' mototaau ko onoe i intau inta moboelig kon toelada in doeata-monia, inta pinomia nongkong kajoe, intau inta mosoemba kon doeata inta dia' mokoposimparoet. * 21 Koligai, dia-mai in toelada-monimoe kon tajowonkoe bo pokosilangon im pilikara-monimoe, pianja, mojosiliboe-mai in doeata nion. Ki ine dega' inta nonomaja' ko moena-monik (ko inta noïoema ko intau kaper), nopomaloe' ko inta toea kon dia'-pa nobali'? Deeman-ka Akoe-akoeoi minta ing ki Toehang? Bo kolikoed iAkoeoi dia' onda i Allah. Dia' onda i Allah inta pongandolan bo mokoposimparoet kolikoed iAkoeoi. * 22 Simingajow ko iNako' bo mokiposimparoet ko iNako', e bajongan im popod in doenia! si Akoe-akoeoi minta ing ki Allah. * 23 Aindon nopongibot iAkoeoi im batangankoe, aindon noïloeai nongkom bibigkoe ing ki inta oandolan (moe), Jesaja 45 . bo singog tongo tontaga' inta dia' motaau baloeian, manga- lenja: bajongan in doeloed, komintan doemoko" kon tajowonkoe, bo bajongan doraan in dila', ing komintan mopongibot in langoikoe. * 24 Kain singog i intau: „Tonga'-bi' ko i Toehang ing kodoengkoelan kong ki inta motoelid bo mokawasa!" Bajongan i intau inta sinoemoroe' ko i Toehang, i mamangoi mokipodoengkoel ko iNia takin oja'. * 25 Tonga' bajongan i intau Israël i mondajow bo mokotalow takin in tangoi i Toehang. * Doeata in dia' mokotoeloeng, tonga' ki Toehang i mokawasa totok. 46 : 1 Inoemoengkoet ing ki Bel bo ki Nebo doman ing kinoemoe- doeng; toelada-monia im pinopodatog kom binatang dodatogan, jo datog toea in totoeoe mobogat kom binatang toea. * 2 Inoemoengkoet bo kinoemoedoeng mojo-mojotakin in doeata (im Babil) toea, dia' nokosimparoet imosia ko intau inta nosoemba ko imo- nia, i mosia tontani' i loemboe'on kom boeta' mojajoe'. * 3 Indongog-ai-pa ko iNako', e boeï' i Jakoeb, bo bajongan i inta kinotala'an-pa nongkom boeï' i Israël, inta sinongkoloikoe kinabit nongkon singgai pinononggadi'an ko inimoe, inta binabakoe kinabit nongkom boboeladi'an. * 4 Jo oemaan i modapot kong kogogoejanganmoe, motongkai doman iAkoeoi, oemaan i oebanan imoïkow, oemoerankoe doman babaan imoïkow. Ki inta pinomiakoe kolipod, in toedoenonkoe, Akoeoi i mobaba bo mokoposimparoet. * 5 Naanta, motaaumoe dega' popotoligid iAkoeoi ko i ine? bo onoe dega' i motaaumoe pomiaan inta na' batangankoe? Jesaja 46 : ö Intau inta mopoloeai im boelawan nongkom botoetoe-monia, bo monimbang kon salaka kon sosimbangan, mosia toea i monondan ko intau inta mopandoi mogaid kom boelawan, inta pokiaidan-monia kon toelada in doeata; moïdoedoei doemoeloed bo doemangop imosia kon tajowon in toelada toea. * 7 Momotaan imosia kon toelada toea bo modia ko inia, bo oekaton-monia in sia kon tampatëa - naanta, kon toea-ta moïsindog in sia! Dia' momamping in toelada toea kon tampatëa; oempaka pokoeanian i intau ko inia, dia' doman toemoebag in toelada toea, dia' doman mokoposimparoet in sia ko intau, oempaka tobatoe' bo dia'. * 8 Tano-tanobon-monimoe ing ki inta toea, (dika koliongan kon toelada toea in dia' mokoposimparoet), pomonoe kon dodob-monimoe, e intau inta sinoemolikoed-don ko iNako'! * 9 Tano-tanobon-monimoe ing ki inta nobali' ko moena-monik; si Akoeoi ing ki Allah, dia'-don i Allah tongo doea, (Akoeoi ing) ki ALLAH, dia' onda ing ki inta na' tongkai iAkoeoi naa. * 10 Kinabit nongkom pinomangkoian i oaidan tobatoe', jo kojongankoe-don pinotaau i alod i oaidan inta toea, ko moena-monik aindon pinotaaukoe ing ki inta dia'-pa mobali. Akoeoi mosingog: Tongkojowkoe i mononoi! bo bajongan i inta koïbogkoe, toea im pomiaankoe. * 11 Akoeoi mogoïni' ko lagapan nasar (Kores) nongkom pomataan, ko intau lolaki tobatoe' nongkom boeta' inta mojajoe', inta mo- toedoen kon singogkoe. Ki inta aindon pinogoemankoe, jo toea im popoangoikoe, ki inta aindon iraikoe, jo toea in toedoenonkoe. * , 12 Indongog-ai-pa ko iNako', e intau inta moona-ona-pa ing gina, e intau inta mojajoe'-pa ko oentoeng (salamat)! * . . , 13 sim popodioegkoe-don in salamatkoe, dia'-don mojajoe', Jesaja 46 : dia' molaloi im pototoboetkoe. Poposimparoetkoe in Sion, bo ogcikoe ing kopopiakoe ko intau Israël. * Olit i Toehang. 49 : 1 (Kain singog i olit i Toehang): Indongog-ai-pa iakoeoi, e bajongan i liboeton! taan-pa im bongolan, e bajongan im bangoesa kom boeta' rnojajoe'! Ki Toehang i nogoïni' ko inako' kinabit nongkon singgai pinononggadi'an ko inako', nonangoi in Sia kon tangoikoe kinabit nongkom boboeladi'an; * 2 bibigkoe im binali'nja na' tongkai in soemala molanit, inolingoianéa iakoeoi i olinow i limanja koloanan, pinomianja iakoeoi na' tongkai in tonggadi' im piot inta pinokolanit, inta binoeninja kom bonoe im pobobonoean kon tonggadi' im piot. * 3 Aindon pinogoemanéa ko inako', kainia: „Ikow i olitkoe, e Israël, ko inimoe doman im pondajowankoe kon tangoikoe!" * 4 Tonga', kain singogkoe: naanta, dia' baragoena iakoeoi in sinimilopi', bo dia' baragoena iakoeoi in siniminggoegat; tonga' totoeli' i lopi'koe, toea ko i Toehang, tondan i oaidankoe, toea ko i Allahkoe. * 5 Jo naaia mosingog ing ki Toehang, inta nonoolit ko inako', kinabit nongkom pinononggadi'an ko inako', limba' poboeikoe ko iNia im boeï' i Jakoeb inta noïtabat, bo popodondonkoe-don ko iNia im bajongan i intau Israël, — totoeoe, ihoromat iakoeoi kon tajowon i Allah, bo ki Allahkoe i ropotkoe, * — 6 kain singog i Toehang ko inako': „Ikow in deeman-bi' tonga' olitkoe, inta moboei moposindog im boeï' i Jakoeb bo mopoboei im bajongan i intau Israël inta kinotala'an-pa, si ikow im pomiaankoe bajag silai im bajongan im bangoesa, simba' salamatkoe i modapot kom popod in doenia. * Jesaja 49 :13 Giow-don, e langit! popia-piaan-don kong gina, e boeta'! giow-don, e bajongan im boeloed! sing ki Toehang doman i nononggina ko intaunja, bo pinoontongëa in totabinja ko intaunja inta sinomboga'.* 14 Tonga' kain singog in Sion: „Aindon sinala'an i Toehang iakoeoi, kinoliongan-don i Toehang iakoeoi!" * — 15 Mobali'-bi' dega' im bobai tobatoe' i mokoliong ko i adi'nja inojod inta mononete'-pa, bo dia' kotabinja ing ki adi'nja inojod nongkom boboeladi'anéa ? Tonga' aka dega' panga' kolionganëa-bi', dia' mobobali' iAkoeoi i mokoliong ko inimoe! * 16 Indoi-ai-ka, aindon kinoeï'koe iikow kom palad i limakoe, benteng i lipoe'moe (inta iroemboen) oemoeran kon tajowonkoe. * 17 Dia'-don moonggot, mamangoi-don i intau inta moboei moposindog i lipoe'moe inta iroemboen, bo intau inta nomogoeraat ko inimoe in toemala'-mai ko inimoe. * 18 Sintak-don i matamoe, indoi-ai-moe liboe-liboe! Nojosipoen-don im bajongan-monia bo mamangoi mokipodoengkoel ko inimoe. Totoeoe, mopongibot iAkoeoi ing kobobiagkoe, kain singog i Toehang, bajongan i intau inta toea pake'onmoe na' tongkai i lamba', loemamba' iikow im batanganmoe takin monia na'-don bobai nonikaan (broid) tobatoe'. * 19 Sim bajongan i lipoe'moe inta iroemboen bo boeta'moe inta pinogoeraat, in dia'-don mokotoekid kom bajongan i intau inta toemonggolitoe' kon toedoenja, bo intau inta nomogoeraat ko inimoe, aindon inoemoendok, nojajoe'-don ko inimoe. * 20 Kon toengkoel in toea, jo ikow inta dia' kogadi' naaia, i mokodongog kon singog i adi'moe, kaimonia: „Boeta' inta naa totoeoe mokidit ko inami, 52 Jesaja 49 : pokolobenon im boeta', simba' toegat tonggolitoe'an- -nami!" * 21 Kon toengkoel in toea, jo baing kain singogmoe kom bonoe in dodobmoe: ,,Ki ine dega' i nononggadi' kom bajongan i adi' naa ko inako' ? sing (kolipod) dia' kogadi' iakoeoi bo intau banto', intau inta pinamping kom boeta' mojajoe' bo inta iloem- boe'. Ki ine dega' i nomiag ko adi' naa komintan? Totoeoe, akoe-akoeoi minta ing kinotala'an, nongko onda dega' im bajongan i adi' naa?" * 22 Nanaa in singog i Toehang: „Tonggo'onkoe i limakoe ko intau kaper, bo baögonkoe-monik im banderakoe kon tajowon im bajongan im bangoesa; kon toengkoel in toea, jo atodon-mai-monia ing ki adi'moe lolaki kokojo-kojot, bo ki adi'moe bobai kooentoe-oentoeng. * 23 Jo datoe minta i mobali' momomiag ko inimoe, bo ki boea,-monia moioben i mopotete' ko i adi'moe; doemangop imosia kon tajowonmoe, bo modila' kong ginaboei im boeta' kon siolmoe. Bain toea bo kotaauanmoe, ko Akoeoi naa ing ki Toehang; aka ki ine inta mongandol ko iNako', jo dia' kooemaan i oja' in sia. * 26b Nanion, baing kotaauan im bajongan i inta mogina, ko Akoeoi naa, ki Toehang, inta mototoeloengmoe, bo ki inta mokawasa totok ko joeak i intau Israël, Sia-don i mototoboetmoe. * Totoeloeng i Toehang i modioeg-don. 50 : 10 Ki ine dega' ing ko joeak-monimoe, inta moondok ko i Toehang, pianja, mokidongog in sia kon singog i olitëa! Ki ine inta maja' ko mosindip, inta dia' im bajag i moïsindar ko inia, pianja, moharap in sia kon tangoi i Toehang bo oemandol ko i Allahnja. * Fesaja 51-1 . ,.Ind0ng°g"ai"pa iAkoeoi> e ikow inta mobatoek ko inta motoelid, e ikow inta motajak ko i Toehang! Tanobonmoe im bceloed-batoe inta pinomakangan ko inimoe, bo pokokalian kom batoe inta pinokalian ko inimoe. * 2 Indoi-ai ing ki Ibrahim, ki ama'moe, bo ki Sara, inta nononggadi' ko inimoe; sin sia-sia minta inta inoïni'koe, sia-don inta binarakatankoe bo pinokoanto'koe. * 3 Sing ki Toehang ; nononggina kon Sion, bo nononggina kom bajongan i lipoe' inta iroemboen; lopa'nja inta dia' kotoebig im pomiaane"a na' tongkai i Eden, bo dogaminja i na' tongkai ing goba' i Toehang; pia ing gina bo ibog ing gina ing kodoengkoelan kom bonoenja, taki-takin in dodajow bo lolibag*. * 4 Indongog-ai-pa iAkoeoi, e intaukoe, taan-pa im bongolan kon singogkoe, e poparentaankoe! si nongko iNako' doman i loeaian i atorang, bo kototoelidkoe i mopokobajag ko intau kaper * 6 ^ntoengkoe i modioeg-don bo pototoeloengkoe i mamangoi- bo limakoe i mohoekoem kom bajongan im bangoesa i intau. ° Akoeoi-don inta pongandolan i liboeton mojajoe', o poolat imosia kong kawasakoe. * « Loemangag-monik imoïkow ko langit o monik bo toemanow-monag kom boeta' o monag; si langit toea i moïlang na' tongkai im pojok, bo boeta ï mobali' mokaja' na' tongkai im pakeang (daing), bo intau kon toedoenja i matoi na' tongkai i jongit* tonga salamatkoe i oemoeran-bi' mononoi, bo kototoelidkoe in dia'-bi' mododait. * 7 toehdg0g ai"Pa iAk0e0i, 6 moïkow inta nototaau ko inta mo- e mtau inta nonagoe' ko atorangkoe kom bonoe in dodob■monimoe. Dika imoïkow moondok ko osil i intau, Jesaja • . * gi ; dika motalikokog kon singkoele-monia, *8 si mosia toea ing kaanon in tojontam na' tongkai in sikajoe, kaanon imosia ing kof na' tongkai im boeboel in domba; tonga' kototoelidkoe i oemoeran-bi' mononoi, bo salamatkoe ing kom bangoesa mojobaloei im bangoesa. * 12 Akoeoi tontani' i monononggina ko inimoe, nongonoe si moondok-bi' iikow ko intau inta mooatoi-bi, ko i adi' i Adam inta mododait doman na' tongkai im bonok. 13 Nongonoe sing kinolionganmoe-bi' ing ki Toehang, inta nopo- kobali' ko inimoe, . . , inta nomadang ko langit moloenow bo nopoaip im boeta . Nongonoe si nooejot-bi' iikow potomboeloi in singgai kon toroe' i intau inta mononomboga' ko inimoe, aka motana' in sia momogoeraat ko inimoe? Jo naaia, ko onda dega' i roboet i mononomboga toea^ M Motorong-mai naa, intau inta inomantoengan im boelian, dia' moponag in sia ko ilobongan bo dia' in sia kooemaan i ma- lstrstt 15 Akoeoi naa ing ki Toehang, ki Allahmoe hnUnlpa ■ inta mokotalikokog kon dagat, sampe morogotoep ™ bokolen ki Toehang-im-bajongan-in-tantara-ko-langit, naa in ta- ngoikoe. * Jeroesalem in simparoeton. 17 Bangon-don, bangon-don, sindog-don, e Jeroesalem! e ikow, inta nonginoem kom pongongmoeman inta binonoean in toroe' i Toehang, inta ko limanja, inta nodait nonginoem kom pongonginoeman inta binonoean 52 : la B^o^rgon-don, koligai, Pogibandang-don i ropotmoe, 6 Si1oêtood-don im pakeangmoe inta mopia, e Jeroesalem, e lipoe' mokoedoes. * . . , . . t ko 2 Koligai, sindog-don bo tontak-ai-don mg gmaboei mta ko inimoe, e Jeroesalem, inta binaragaan. Jesaja 52 : oekai-ai-don im baraga' in sigogowmoe, e boea' in Sion, inta binaraga'an! 7 Naanta, totoeoe mopia in siol i intau inta modia ko chabar mopia, inta mamangoi motakod kom boeloed (in Sion), inta mopomaloe' in dodamean, inta mopodongog i chabar inta mokopia kong gina, inta mopotaau in salamat bo mosingog kon Sion, kainia: ,,Ki Allahmoe, Sia-don in Datoe!" * 8 Indongog-ai, sim bajongan i mololoekadmoe i mopolangon in singog-monia, mogogiowan im bajongan-monia komintan, si mata-don-monia tontani' i mokoontong kong ki Toehang i moboei-mai kon Sion. * 9 Giow-don bo mopopanda-don jota-jotakin, e bajongan i inta iroemboen-don ko Jeroesalem! sing ki Toehang i nopoloenganga ing gina i intaunja, • aindon sinoboetëa i Jeroesalem. * 10 Nongalengkeng ing ki Toehang kong kokalëa inta mokoedoes, (kinoemontod in Sia) kon tajowon im bajongan im bangoesa i intau, bo bajongan im popod in doenia i mokoontong kon salamat i Allah-naton. * 11 Baja'-don, baja'-don imoïkow, loeai-don nongkon toea-ta (nongkom Babil), dika-don imoïkow mokadai ko inta poton (haram), loeai-don nongko joeak-monia, darit-ai-don im batangan-monimoe, e intau inta momomoelig kom pakakat (ing kaabah) i Toehang! * 12 Si moboeat imoïkow, deeman toemojo-ntojong, maja' imoïkow, deeman na' intau inta molagoei; sing ki Tcehang i monongkioena kon tajowon-monimoe, bo ki Allah i Israël, Sia i moloekad ko likoed-monimoe. * Olit i Toehang, inta kinooemaan i roriga. a. Pinoontong i Toehang ing kopopia i olitéa. 13 Indoi-ai-ka, ing ki olitkoe inta mopia ing kamangëa, Jesaja 52 : moponik in sia, sampe molantoed totok in sia. * 14 Kolipod i nodait nongoïtongau-makow i intau moanto' ko inia, sin totoeoe raoraat im batanganéa, deeman bidon na' batangan i intau, bo pogotéa doman in deeman bidon na' tongkai im pogot i intau. * 15 Tonga' naaia nodait nongoïtongau-makow im bangoesa moanto' kong kopopianja, bo datoe minta i mokintoem kom bibig-monia; si naaia inontong-don-monia ing ki inta dia'-pa lalat inooeman ko imonia bo nokoontong-don imosia ko inta dia'-pa lalat dinongog-monia. * b. Raian i intau ko olit i Toehang, inta kiiiooemaam i roriga. 53 :1 Ki ine dega' i nopirisaja-don ko inta pinotaau-don ko inaton? bo nokoïmontan-don dega' pinoponiata ko i ine ing kawasa i Toehang inta na'toea? 2 Si aindon nobiag in sia na' tongkai im polimping kon tajowon-naton, na' tongkai i oeakat nongkom boeta' inta mopojatang; batanganéa in dia' mobata' pinomaja' mopia, sampe doï' ing kita moïndoi ko inia, batanganéa in deeman-don na' batangan i intau inta mokopia kong gina-naton. * 3 Inosil-don in sia bo sinolikoedan-don i intau in sia, intau mododoejoe bo modojoempi' (moïmboeloi im panjaki), na'batangan i intau inta dia' oïndoian i intau tongo doea; inempeng (naton) in sia, bo kainaton: Dia'-bi' onoe in sia! * 4 Tonga' naaia, pongimotoelid, aindon sinanggoengéa im panjaki-naton, bo sinokoakoetéa-don (sinokobabanja) im bajongan i roriga-naton. Kom pororai-naton: Sia i intau inta kinooemaan im bala, intau inta binongkoeg bo pinokoompa' i Allah. ♦ Jesaja 53 :5 Tonga' pongimotoelid, awakéa ing kinekeban sebab tala'-naton, ginomoe-gomoe' in sia sebab romoe'-naton; roriga inta mopoojoeon in salamat ko inaton, i aindon noïoema ko inia, sia im binalotan, simba' jotonan-don ing kita. * 6 Totoeoe, noïtabat-don ing kita komintan na' tongkai in domba bo sinimingajow ing kita, tobatoe'-tobatoe' ing kon daJanëa' tontani', tonga' bajongan i romoe'-naton komintan, im pinopodangat i Toehang ko inia. * 7 Oempaka irorigaan in sia, jo kinoemoejoeng doman makow in sia, dia' binoeka'nja im bibigêa, na tongkai mg ki adi' in domba, inta diaan a baja'an rata'an, na tongkai in domba inta kinoemoejoeng-makow kon tajowon i intau inta monggonsing kom boeboeléa. * Pilikaranja in dia'-bi' pinirikisa bo dia' doman pinoetoes, oempaka na'toea, pinatoi doman in sia. Ki ine dega' i nonanob ko i nia, smg ginama'-don in sia nongkom boeta' i intau inta mobiag, bo pinatoi-don in sia sebab tala'-naton? * 9 Ilobong-don in sia kon tambak i intau mongoromoe', ilobonganéa im pinomia ko joeak (i ilobongan) i intau mongoraat, oempaka dia' lalat pinomianja ing ki inta moraat, bo dia' lalat kinodoengkoelan ko oebol ing kom bibigea.* c. Totoeli' i Toehang ko inia. 10a Ginomoe-gomoe' in sia podoedoei ing koïbog i Toehang. (Tonga' naaia, kain singog i Toehang): „Sebab aindon sinoemamad in sia, pinomianja im batanganéa na' korban pongongampoeng kon dosa, sebab nion, mokoontong in sia ko i adi'nja bo ko i ompoenja, oemaan i mogogoejang totok in sia; * Ha naonda im pinoposimparoet-don in sia ko roriganja, jo bain toea bo mokoontong in sia ko imonia (ko i adi'nja Jesaja 53 : bo ko i ompoenja), bo pojojindoinja ko imonia toea i mokoloenganga kong ginanja. * 10b Koïbogkoe (ki inta irai i Toehang) in toedoenon i limanja; * 11b sia, inta motoelid, i mopokotoelid ko intau moanto', si aindon sinokoakoetëa in tala'-monia. * 12 Sebab nion, ogoikoe-don ko inia im pogompoeon i intau kaja, mojosiliboe-mai in sia takin i intau moloben mosilai ko inta nodoengkoel- (monia), si aindon sinoemamad in sia oemaan i minatoi bo noïkapin-don in sia ko intau moromoe', tonga' pongimotoelid, sinokoakoetëa-don in dosa i intau moanto', bo pinoïgoemanëa do'a i intau inta kotala'. * Kopopia in Sion, inta nion tajow-mai. 54 : 7 „Sinala'ankoe iikow tongo kokiap i onggotëa, tonga' boeionkoe-bi' gama'an iikow takin totabi moloben.* 8 Podoedoei im patoe' in toroe'koe, jo pinopokadopkoe im pogotkoe ko inimoe tongo kokiap i onggotëa, tonga' boeionkoe-bi' poontong ko inimoe in totabikoe, inta oemoeran-bi' mononoi." Nanion in singog i Toehang, mototoboetmoe. * 9 ,,Na' kon toengkoel i Noh, nanion doman im pomiaankoe naaia; aindon nongibot iAkoeoi, ko loenoed i Noh in dia'-don lalat mongolob kom boeta', jo na' doman toea nongibot iAkoeoi naaia, kon dia -don iAkoeoi toemoroe' ko inimoe, pinomaja' mopogogondok ko inimoe. * 10 Si oempaka oemoendok im boeloed bo motenoe' in tomboe- loedëa, tonga' totabikoe in dia' oemoendok ko inimoe, bo dandian doman in dodameankoe in dia' motenoe . Nanion in singog i Toehang, inta motabi ko inimoe. * Jesaja 54 : 11 E ikow, inta sinomboga', inta sinambok, bo inta dia'-pa pinokoloenganga ing ginamoe, indoi-ai-ka, popooekatkoe i aip (i lipoe')moe kon toedoe im batoe inta molamag bo mopia, poposindogkoe i lipoe'moe kon toedoe im batoe nilam; * 12 dadimpajo' im baloimoe im pomiaankoe nongkom batoe jasib, bo lolingkopmoe im pomiaankoe nongkom batoe jakoet, bo sinangkoeb im pogoetoenanmoe in dalo'ankoe im batoe intang. * 13 Bajongan in toekang inta mogaid ko lipoe'moe, baim popotoropan i Toehang ing kopopandoi, bo moloben in dodamean inta moïtonsilai ko i adi'moe lolaki.* 14 Poposindog iikow ko inta motoelid, popojajoe' iikow kom pononomboga', bo dia'-don iikow moondok, popokadop-don iikow ko inta mokotalikokog, sin talikokog in diay-don moïoema ko inimoe. * 10 Naanta, Akoeoi inta nopoojoeon i mononontal ko oeatoi, inta mogoentap kom baga in toeloe'nja bo pomiaanëa kon sandiatang; bo Akoeoi doman i inta mopoojoeon i intau momomogoeraat, simba' momogoeraat in sia. * 17 Tonga' bajongan in sandiatang inta pinomia, simba' pomogoeraat ko inimoe, in dia' mokoonoe (ko inimoe), bo bajongan in dila' inta mopokohaat ko inimoe, simpoegonmoe kon tajowon i momomoetoes kom pilikara. Jo naa im pogompoeon i olit minta i Toehang, bo kamang-monia mopia inta inogoikoe ko imonia. Nanion in singog i Toehang. * Sonsoma i Toehang. 55 :1 Koligai, e bajongan i intau inta mojogang, mamangoi in toebig! E moïkow inta dia' kokaanon, koligai, potaloei bo pokaan, oempaka dia'-ka kokoepang, koligai, taloei ing kaanon, taloei i anggoer bo soesoe, oempaka dia'-ka oebolianan. * 2 Nongonoe sin sinimbang-bi'-monimoe in doit potaloei ko inta Jesaja 55 : deeman-ka kokaanon, bo siniminggoegat-bi' imoïkow ko inta dia' mokobotoeg? Pokopia im pokokidongog-monimoe ko iNako' bo mokaan ko inta mopia, simba' mopia ing gina-monimoe kong kaanon inta mongopia bo nobontoe-bontoejoeng. * 3 Taan-pa im bongolan-monimoe ko iNako' bo koligai. mamangoi ko iNako', indongog-ai, simba' moboei mobiag in dimoekoed-monimoe; sim pomiaankoe in dandian mononoi takin monimoe, bo ogoikoe in totabi inta sinogoesilai i Daoed. * 4 Naanta, aindon dinoeï'koe ing ki Daoed (im boeï' i Daoed), binali'koe na' tongkai in tomponoeot kom bajongan im bangoesa, na' tongkai in datoe bo momomarenta kom bangoesa minta.* 5 Naanta, bangoesa inta dia' kinotaauan-monimoe, i oïni'on-monimoe, bo bangoesa inta dia' nototaau ko imonimoe, i mamangoi mokipodoengkoel ko imonimoe sebab ki Toehang, ki Allah-monimoe, ki inta mokoedoes ko intau Israël, sim pinokoloben i Toehang imoïkow. * 6 Aka mobali', jo tajakon ing ki Toehang kon dia'-pa mojajoe' in Sia, koeani ko iNia ko a pa modioeg in Sia. * 7 Pianja, intau moromoe' i monala'-mai kon dalan-monia, bo intau moraat i monala'-mai kom pororai-monia inta moraat, bo motobat imosia ko i Toehang, simba' kotabi i Toehang imosia, motobat ko i Allah, si monanid in Sia mobogoi ampoengan. * 8 „Sim pororaikoe in deeman-bi' na' tongkai im pororai-monimoe, bo dalan-monimoe nion in deeman-bi' na' dalankoe", — nanion in singog i Toehang * — 9 ,,Si naonda ing kololantoed in sigad i langit bo boeta', na' doman nion ing kololantoed in dalankoe i noïlioe kon dalan-monimoe, Jeremia 1 : toemajow kon tajowon-monia bo podapot ko imonia im bajongan i inta pongojowkoe ko inimoe. Dika moondok ko imonia, simba' dia' gogondokonkoe iikow kon tajowon-monia. * 18 Sin totocoe, naaia im pomiaankoe ko inimoe na' tongkai i lipoe' inta sinombentengan, na' oïgi oeatoi bo na' dinding bitoe kon sinangkoeb im boeta' inta naa, kon tajowon in datoe i Jceda bo kon tajowon im panggoeloe bo imang minta bo bajongan im poparentaan kom boeta' inta naa. * 19 Mokipojobibig imosia takinmoe, tonga' dia' imosia mokodotol ko inimoe; si Akoeoi ing kotaki-takinmoe bo moposimparoet ko inimoe. Nanion in singog i Toehang." * Dosa i in tan Israël. 2 :1 Kon toea, jo noïangoi-don in singog i Toehang ko inako', kainia: * 2a „Baja'-don bo pogoeman kon tajowon i intau i Jeroesalem, kamakow: * 5 Nanaa in singog i Toehang: Onoe dega' in tala'koe, inta nodoengkoel i mogogoejang-monimoe ko iNako', sampe inoemoendok-bi' imosia mojajoe' ko iNako'? bo dinoemoedoei ko inta dia'-bi' onoe-onoe (kon toelada in doeata), bo nomogoeraat kom batangan-monia ? * 6 Dia'-bi' nolibo' imosia, kaimonia: „Ko onda dega' ing ki Toehang, inta nogatod ko inaton iloemoeai nongkom boeta' i Masir? inta nokapit ko inaton ko lopa' im belantara, kom boeta' inta moïngongow bo nonoangob, kom boeta' inta dia' kotoebig bc inta kopopatoian, kom boeta' inta dia'-pa lalat binaja'an i intau, kom boeta' inta dia'-pa lalat pinotonggolitoe'an i intau. * 7 Kon toea, inatodkoe imoïkow pinodapot kom boeta' inta aindon sinonggoba', simba' mokaan imoïkow kom boengainja bo kom bojo'nja. Tonga' naonda imoïkow i nodapot-don kom boeta'koe, Jeremia 2 : jo pinogoeraat-monimoe im boeta'koe, pogompoeonkoe im pinomia-monimoe koiojongo'an. * 8 Jo imang, dia'-bi' nolibo' imosia, kaimonia: „Ko onda dega' ing ki Toehang?" bo chatib inta mopopomangale ko atorangkoe, in dia'-bi' nototaau ko iNako', bo panggoeloe minta in sinoemolikoed-bi' ko iNako', bo nabi minta i monomaja' aka kinotoropan-don in doeata i Baal, bo dinoemoedoei kon doeata inta dia' mokotoeloeng.* 11 Nokoimontan-don dega' im bangoesa tobatoe' i noponolioe in doeatanja? — oempaka doeata toea deeman totok Allah. — Tonga' intaukoe, pinonolioe-monia ing kopopianja (ki Allahnja) kon doeata, inta dia' mokawasa ko onoe-ka-don. * 12 Limingga-linggau kong ki inta na'toea, e bajongan i langit! bo oemoejot kong ki inta na'toea, e boeta'! * 13 Si intaukoe i nomia kon dosa apid, mangalenja: sinala'an-don-monia iAkoeoi, inta na' boekaka' in toebig inta dia' mogogiot, bo pinakang-monia ko imonia im pobobonoean kon toebig i oejan inta nobotak-don, inta dia' motaau pobonoean kon toebig, sin toejoe'an. * 14 Olit dega' ing ki Israël, pinomaja' pinononggadi' in sia dega' na' tongkai i ata? Nongonoe sin dinomok-bi' in sia, * 15 bo singa bata' i oemanggo-anggor ko inia? Nongonoe sim boeta'nja i aindon pinogoeraat, bo lipce'nja i aindon sinoeroeb bo dia'-don pogoetoenan i intau? * 16 sampe intau i Nof bo intau in Tahpanhes (intau i Masir) notalikokog bo nongombal ko inimoe. * 17 Bodito nion deeman-ka pinoojoeon in dosamoe tontani', sin sinoemolikoed-don iikow ko i Toehang, ki Allahmoe? * 18 Sebab nion, nongonoe si minaja'-bi' iikow i Masir, simba' monginoem kon toebig i Nil (mokitoeloeng ko Masir) ? nongonoe si minaja'-bi' iikow i Asoer, simba' monginoem kon toebig i Eufrat ? * 19 Totoeoe, kororomoe'moe tontani' i mopororiga ko inimoe, Jeremia 2 : bo dosamoe tontani' i molotoep ko inimoe. Sebab nion, pongakoe-don bo pondam-ai-moe-don ko naanta totoeoe moraat bo mopaït, aka sinoemolikoed-don iikow ko i Toehang, ki Allahmoe, bo aka dia'-don iikow moondok ko iNako'. Nanion in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit. * 26 Intau mononakow ing kooemaan i oja', aka kinodomokan-don in sia, na' doman toea i intau Israël ing kinooemaan i oja', mosia bo datoe-monia bo panggoeloe- bo imang bo nabi-monia,* 27 inta mosingog kong kajoe tongo pongko' (toelada) kaimonia: „Ikow-don ing ki ama'koe! bo kom batoe (toelada): Ikow-don i nononggadi' ko inako!" Sim pinoposingajow-don-monia in sindoen-monia ko iNako', deeman-don pogot-monia. Tonga' aka kooemaan-don im bodito imosia, jo kon toengkoel in toea, kain singog-monia: Koligai, poposimparoet-pa ing kami! * 28 Kon dodai in toea, ko onda dega' in doeata-monimoe inta pinomia-monimoe ? Pianja, toelada in doeata nion in simindog bo moposimparoet ko imonimoe, aka kooemaan im bodito imoïkow. Si na' kobajong i lipoe'moe, nanion doman ing kobajong in doeatamoe, e (boeta' i) Joeda; na' koanto' i loloeang ko Jeroesalem, nanion doman ing koanto' im pososoembaanmoe ko i Baal. * Pomait-don kon tala'moe. 3 : 11 Kain singog i Toehang ko inako': ,,Ki Toemotolikoed, mangalenja: ki Israël, dosanja i moïnto-intok kon dosa i Joeda, 12 inta na' tongkai im bobai mokokitoelaling. * Baja'-don iikow, pomaloe' in singog inta naa kon dampig-monik, kamakow: Kain singog i Toehang: Poboei-mai ko iNako', e Toemotolikoed, e Israël, dia'-don toemoroe' iAkoeoi ko inimoe; sing kototabian iAkoeoi, dia-dia'-ka mononoi i oïmpongankoe.* 13 Tonga'jbi' naa (inta toentoetonkoe): pongakoe-don kon Jeremia S : dosamoe, pongakoe-don ko aindon sinoemolikoed iikow ko i Toehang, ki Allahmoe, bo noïtabat-don sin dinoemoedoei kon doeata i intau kaper, bo doï'-don iikow nokidongog kon singogkoe. Nanion in singog i Toehang. * 22a Poboei-mai (ko iNako'), e adi' inta sinoemolikoed-don ko iNako', simba' ampoengankoe-don im bajongan ing kinotabatanmoe (tala'moe). * Israël mokiadodoi. 21 Kon toedoe in tomboeloedëa (inta pososoembaan kon doeata) kinodongogan i ojoet in singog, mangalenja: ojoet i ojau bo adodoi i intau Israël; si aindon noïtabat imosia kon dalan-monia tontani', bo aindon kinoliongan-monia ing ki Toehang, ki Allah-monia. * 23a Kain singog-monia: „Naanta, totoeoe, bajongan im pososoembaan kon doeata kon tomboeloedea oebol-bi' kommtan, bo bajongan i ramean pongongorbanan kom boeloed in dia'-bi' baragoena. * 24 Aindon iliom in doeata-inta-jojongo'on — kinabit nongkong kinogoeodan-pa-naton — ing ki inta nodoengkoel i mogogoejang-naton, mangalenja. domba bo sapi-monia, ki adi'-monia lolaki bo ki adi'-monia bobai. * 25 Sebab nion, noïlilid ing kita ko oja'-naton, bo kinokoloban-don ing kita i oja'-naton; sing kodosa-don ing kita ko i Toehang, ki Allah-naton. kita bo mogogoejang-naton nongko moïntokan-mai magi' in singgai inta naa, dia' nokidongog ing kita kon singog i Toehang, ki Allah--naton." * 4:1 Jo nosingog ing ki Toehang, kainia: ,,E intau Israël, aka moïbog-don imoïkow momait kon tala'-monimoe, jo poboei-mai ko iNako'; Jeremia 5 : in dolaag, mongo ojoeon-pa i intau tobatoe'-mai inta motoelid. Aka dega' panga' modoengkoelmoe-bi' i intau oempaka tonga'-ka tobatoe', inta momia ko inta motoelid, inta mokotanob ko inta mosoendoed, jo bai ogoikoe i ampoengan ko inia. * 2 Oempaka mopongibot imosia ing kobobiag i Toehang, jo ibot-monia toea i oebol-bi' doman! * 12 Iniat-monia ing ki Toehang, kaimonia: „Deeman-bi' Sia inta mokawasa motoeli', sing kita naa in dia-dia'-ka kooemaan i inta moraat, dia-dia'-ka ing kita i mokoontong kon soemala pinomaja' gogoi. * 13a Jo sindojo' i nabi toea im pinolajoeg in tompot, sin singog i Toehang deeman ko nabi inta toea." * 14 Sebab nion — kain singog i Toehang, ki Allah im bajongan in tantara ko langit — si aindon siningog-monia ing ki inta na'toea, jo singogkoe kom bibigmoe (e Jeremia) im pomiaankoe na' tongkai in toeloe', bo intau inta naa im pomiaankoe na' tongkai ing kajoe inta kaanon in toeloe' nion. * 15 Totoeoe, oïni'onkoe i intau nongkom boeta' mojajoe', simba motoeot ko inimoe, e boeï' i Israël, bangoesa i intau inta mononoi, intau nongko moena-monik, bangoesa i intau inta singog-monia in dia' kinotaauanmoe, bo ki inta siningog-monia in dia' doman komangaleanmoe.* 16 Pobobonoean kon tonggadi' im piot-monia i na' tongkai i ilobongan inta koboeka-boekat; komintan bogani imosia. * 17 Mokaan imosia ko inta kinojoetmoe bo kong kokaanonmoe, mokaan imosia ko i adi'moe lolaki bo ko i adi'moe bobai, mokaan imosia kon dombamoe bo kon sapimoe, mokaan imosia kom pangkoi i anggoermoe bo kom pangkoi im bango'moe, moroemboen imosia in soemala-monia ko lipoe'moe, inta sinombentengan, inta oandolanmoe. * 29 Kain singog i Toehang: „Dia-dia'-ka in dia' hoekoemonkoe i Jeremia 5 : romoe' (i Joeda) toea? dia-dia'-ka in dia' toeli'ankoe i romoe' i intau inta na' toea?* 30 Sing kom boeta inta naa i aindon pinomia i oaidan inta mokojongo' bo mokooja' totok, * 31 mangalenja: bajongan i nabi, tomaja'-monia oebol-bi', bo imang minta i monoraian ko inta moraat; bo ki inta na'toea ing koïbog i intaukoe. Tonga' onoe dega' im pomiaan-monia kong kotontoemianéa, (aka kooemaan imosia i hoekoemangkoe) ? * 9 : 7 Sebab nion, nosingog ing ki Toehang im bajongan in tantara ko langit, kainia: „Popololangkoe imosia simba' tondoedoeton. Si na'-bi' onda bo doemona' iAkoeoi ko romoe' i intaukoe?* 8 Dila'-monia i na' tongkai in tonggadi' im piot inta sinonggolanitan, bajongan in singog im bibig-monia i oebol-bi' komintan; aka mojosingog imosia, moloeko' bo moaloes im bahasa-monia, tonga' kom bonoe in dodob-monia mongongoebolan imosia. * 9 Dia-dia'-ka in dia' hoekoemonkoe i romoe' inta na'toea? dia-dia'-ka in dia' toeli'ankoe i romoe' i intau inta na'toea ? * Sindojo' ko Jeroesalem bo kom boeta' i Joeda. 6 :1 Poposimparoet im batangan-monimoe, e adi' i Benjamin! porolagoei-don nongko Jeroesalem! Iroep-ai-don in tantoeang (torompet) ko lipoe' in Tekoa, baögon pokolantoedon im bandera (tomponoeot) kom Bet-Kerem! Si mamangoi-don im bodito nongkon dampig-monik, ki inta momogoeraat totok. * 6 Si mosingog ing ki Toehang im bajongan in tantara ko langit, kainia: „Kooemaan im bodito i lipoe' i Jeroesalem, sin sinangkoeb i lipoe' inta toea oebol-bi' komintan, bo kom bonoenja ing kinodoengkoelan kom pinononomboga'. * 7 Na' tongkai im boekaka' mopoloeai (mopolanag) in toebigëa, na' doman toea i Jeroesalem i mopolanag i romoe'nja; Jeremia 6 : tomboga' bo romoe' i oemoerankoe kinodongogan kom bonoenja, bo oemoeran nokoontong iakoeoi kong kekeb bo roriga kom bonoenja. * .8 Tano-tanobon in tonggina(koe), e Jeroesalem, simba' dia' motompok ing ginakoe ko inimoe, bo pomiaankoe ko inimoe im boeta' moïngongow, boeta' inta dia' pinotonggolitoe'an i intau. * 11 Naaia nopoeling iakoeoi (ki Jeremia) in toroe' i Toehang, dia'-don mokoïmalow iakoeoi kon toroe' toea. (Kain singog i Toehang ko inako'): „Boetak in toroe' nion ko mongoadi' inta mogogitog ko loloeang minta, bo kom bajongan in tajow-mobiag minta inta moïbo-ibogan; dapotëa, lolaki-bobai minta, bo intau inta inoebanan-don im boeokëa bo intau mogogoejang komintan in tonggataon bo loemboe'on. * 12 Jo bajongan im baloi-monia i ogoi ko intau tongo doea taki-takin ing goba' bo bobai-monia. Sin tonggo'onkoe i limakoe (takin toroe') ko intau inta nogoetoen kom boeta' inta naa." Nanion in singog i Toehang. * 13 Sim bajongan i intau, moïntok-moloben, komintan motoera' ko oentoeng moraat; dapotëa, kinabit ko nabi nodapot ko imang, komintan mononompobalik. * Pokopia ing gogoetoe'moe, bo dika tonga' mongandol kong kaabah. 7:1 Jo naa in singog i Toehang, inta noïangoi ko i Jeremia, kainia : * 2 „Baja'-don iikow simindog ko ngara i lolingkop ing kaabah bo pogoeman ko intau, kamakow: Indongog-ai in singog i Toehang, e bajongan i intau i Joeda, e moïkow inta toemoeot ko lolingkop naa simba' doemangop ko i Toehang! * 3 Nanaa in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit, ki Allah i intau Israël, kainia: Jeremia 7 : Pokopia ing gogoetoe'-monimoe bo oaidan-monimoe! Aka nanion, jo pokononoionkoe im pogogoetoen-monimoe kom boeta' inta naa. * 4 Dika oemandol kon singog oebol inta nanaa: „Baloi i Toehang, baloi i Toehang, baloi i Toehang ing ko naa!" * 5 Dika nanion! Tonga' aka pokopiaan-don-monimoe totok ing gogoetoe' bo oaidan-monimoe, aka toemonggogoetoe' imoïkow motoelid totok, tobatoe'tobatoe' ing kon tongo potakinéa; * 6 aka dia' imoïkow monomboga' ko intau ango-angoi, ko adi' oeno-oenon bo kom bobai nobaloe, aka dia' imoïkow mopototoejoe' ko naa in doegoe' i intau inta dia' kotala', aka dia' imoïkow mosoemba kon doeata inta mopokobodito ko imonimoe,— * 7 jo totoeoe, baim pokononoionkoe im pogogoetoen-monimoe kom boeta' inta naa, mangalenja: kom boeta' inta inogoikoe ko mogogoejang-monimoe, oemoeran-bi' mononoi. * 8 Tonga' moïkow nion i mongandol kon singog oebol, inta dia' mokotoeloeng ko imonimoe. * 9 Naanta, totoeoe, monakow, molimod, monoelaling, mongibot oebol, mongorban ko i Baai, mosoemba kon doeata tongo doea, inta deeman doeata-monimoe; * 10 bo naonda im pomiaan-don-monimoe i oaidan jojongo'on nion, jo mamangoi imoïkow toemajow kon tajowonkoe kom bonoe im baJoi naa, inta sinangoian in tangoikoe, kaimonimoe: „Noïsimparoet-don ing kita!" * 11 Naanta, baloi naa inta sinangoian in tangoikoe, nobali'-don dega' na' pololimodan kom pojojindoi-monimoe ? Totoeoe, ki inta nion, aindon inontongkoe. * 12 Baja'-don kong kinotonggolitoe'ankoe inta kolipod kon Silo, kom pinopooetoenankoe kon tangoikoe ko moena-monik, indoi-ai-ka inta aindon pinomiakoe kom pinogoetoenankoe toea, podoedoei i romoe' (dosa) i intaukoe Israël. * Jeremia 7 : 31 haat-monia im baloikoe. * (Pinogindoea) pinoposindog-monia in Tofet (= pomomajongan ko adi') ko lopa' i adi' i Hinom, simba' pajongon-monia ing ki adi'-monia lolaki-bobai kon toea-ta. Jo ki inta toea in dia' lalat pinongojowkoe ko imonia bo dia' lalat nomoeka' kon dodobkoe. * 32 Sebab nion — kain singog i Toehang — moïangoi in singgai inta nion tajow-mai, jo tampat inta toea in dia'-don tangoian: Tofet, pinomaja': Lopa' i adi' i Hinom, sin tangoian-don: Lopa' pololimodan. Sin Tofet inta toea im pomiaan-don tambak, sin dia'-don onda im polobongan (kom bajongan i intau inta limodon kon dodai in toea). * Gojong-gojong i Jeremia. 8 : 18 Adodoi, jobondol ing ginakoe in dia'-don kolipoian, ginakoe komintan i motakit-don! * 19 Naanta, kinodongogan-don i ojoet ing koeani i intaukoe nongkon sinangkoeb in boeta', kaimonia: „Dia'-don dega' ing ki Toehang kon Sion? dia'-don dega' in datoenja kon toea-ta? Nongonoe si nopogogingot-bi' imosia ko iNia takin in toelada in doeata-monia, takin ing ki inta dia' baragoena, inta nongkom boeta' tongo doea? * 20 Jo pokokojoet i aindon noïtalib, bo piau i aindon nopaloet, tonga' kita naa, kaasi', in dia'-pa noïsimparoet! * 21 Jo intaukoe ing ginomoe-gomoe'-don, sebab nion na'-don noloenggom ing ginakoe, nogipakeang iakoeoi i morondi', kinotalikokogan iakoeoi.* 22 Dia'-don dega' kodoengkoelan ko oendam ing kong Gilead? Dia'-don dega' kodoengkoelan ko mongongoendam ing kon toea-ta ? Nongonoe sin dia'-pa-bi' inoendaman ing kekeb i intaukoe ? * 9 :1 Kaasi', aka koema bo mobali' jo oeloekoe i mobali' toebig bo matakoe i mobali' boekaka' in toebig! simba' mongombal iakoeoi dolom bo singgai ko intaukoe inta sinoïngkekeban. * Jeremia 10 : bo aka popodongogëa ing goroenggoeng in toebig ko langit,*— 14 jo molitoe-don (loemotoe-don) in dimoekoed im batoe'an i intau, bo batoe'an i intau mogogaid kom boelawan ing kooemaan i oja' sebab toelada inta pinomianja; sin toelada inta ilomboetëa toea i oebol-bi' komintan, dia' mogina imosia; * 15 dia'-bi' onoe-onoe in toelada toea, tonga'-bi' oaidan inta sosingkoeleon; aka toengkoelan (i Allah) imosia, jo pogoeraaton imosia.* 16 Tonga' deeman-bi' na'toea ing ki inta sinogoesilai i Jakoeb, sing ki inta nopokobali' kom bajongan i onoe-don, Sia-don im pogompoeonëa, mangalenja: ki inta sinangoian: Ki Toehang im bajongan in tantara ko langit. * Dandian i Toehang bo pinononolikoed i intau. 11 :1 Jo naa in singog i Toehang inta noïangoi ko i Jeremia, 2 kainia: * „Pogoeman ko intau lolaki kom boeta' i Joeda bo ko w3 intau bonoe ï Jeroesalem * bo potaau ko imonia, kamakow: Nanaa in singog i Toehang, ki Allah i intau Israël: Kooemaan im bodito i intau inta doï' mokidongog kon singog in dandian 4 naa, * inta pinongojowkoe ko mogogoejang-monimoe, kon toengkoel i inatodkoe imosia iloemoeai nongkom boeta' i Masir — nongkom pololomboetan ko oeatoi — bo nogoeman iAkoeoi ko imonia, kainako': Aka mokidongog imoïkow ko iNako' bo doemoedoei ko inta pinongojowkoe ko imonimoe, jo moïkow im bali'onkoe intaukoe bo Akoeoi doman i mobali' ki 5 Allah-monimoe; * simba' podapotkoe i ibot, inta pinongibotkoe ko mogogoejang-monimoe, mangalenja: simba' ogoikoe ko imonia im boeta' inta kinolebetan in toebig in tete' bo büoek, na' noniata-don naaia." Kon toea, jo notoebag-don iakoeoi (ki Jeremia), kainako': „Amin, kobali'-don na' kain singogmoe nion, Toehang." * 6 Noïdoedoei, kain singog i Toehang ko inako': „Pomaloe im bajongan in singog inta naa kom bonoe i lipoe' mmta kom boeta' i Joeda bo ko loloeang minta i Jeroesalem, kamakow: Indongog-ai-pa im bajongan in singog im pinodandian naa bo Jeremia 14 : bo dika bontowonmoe in dandian nion! * 22 Mobali'-bi' dega' in doeata i intau kaper, oempaka tobatoe', inta mokopoonag i oejan? Mobali'-bi' dega' i langit tontani' i mopoonag i oejan? Deeman-ka tonga'-bi' Ikow, o Toehang, ki Allah-nami, inta mopoonag i oejan? simba' moharap (mongandol) ing kami ko iNimoe; si Ikow-don inta nopoojoeon in toea komintan. * 15 : 5 Tonga' kon toea nosingog ing ki Toehang ko inako' kainia: „Oempaka-bi' ki Moesa bo ki Semoeël in toemajow kon tajowonkoe, jo dia' doman ogoikoe ing ki inta poïgoemon-monia. Popojajoe' i intau nion kon tajowonkoe, porobaja'-don imosia! * 2 Jo bain dongka mobali', aka molibo'-don imosia ko inimoe, kaimonia: „Ko onda dega' im baja'an-nami ?" jo toebaganmoe ko imonia nanaa: Kain singog i Toehang: Baja' ko onda ing koïbog-monimoe, baja' kong kopopatoian, kon soemala, kong gogoi bo kom boeta' pololoemboe'an." Saged ing gina i Jeremia. 10 Bodito iakoeoi, e ina'koe, si aindon pinononggadi'moe iakoeoi! si akoeoi naa i intau inta pokiporobibigan im bajongan i intau; akoeoi in dia'-bi' moöigoem kom boli ko intau, oempaka tobatoe', inta nonomboli ko inako', bo dia'-bi' doman nonomboli iakoeoi ko intau, oempaka tobatoe' bo dia'; jo komintan doman mopongodi-ngodi ko inako'. * 16 (O Toehang) kon dodai i nodoengkoelkoe in singogmoe, jo sinagoe'koe kon dodob, sin singogmoe toea i nokoloenganga bo nokopia kong ginakoe; sin sinangoian iakoeoi in tangoimoe, Jeremia 15 : o Toehang im bajongan in tantara ko langit! * 17 Dia'-pa lalat ilimitoe' iakoeoi kom pinojosipoenan i intau inta moïbo-ibogan kong gina; sim podoedoei ing kawasa i limamoe, ilimitoe' iakoeoi, akoe-akoeoi minta, sim pinopotoropmoe in toroe' ko inako'. * 18 Nongonoe sin dia'-don mogogai i rorigakoe, bo dia'-don tompiaan ing kekebkoe, dia'-don jotonan? Totoeoe, na'-don tapa' inta nogiot, ilkow ko inako', bo na' tongkai-don in toebig inta nojontot. * 19 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Toehang, kainia: .,Aka moboei-mai iikow ko iNako' (bo ko inta pinongojowkoe ko inimoe), jo boeionkoe popotajow iikow kon tajowonkoe. Bo aka tonga'-bi' mosingog iikow kon singog inta koïbogkoe, bo dia'-don mosingog ko inta dia' baragoena, jo ikow-don i na' tongkai im bibigkoe. Patoet i intau in simingajow ko inimoe, tonga' dika iikow in simingajow ko imonia. * 20 Jo pomiaankoe ko inimoe i na' benteng bitoe' kon tajowon i intau; motoeot imosia ko inimoe, tonga' dia' imosia mokodotol ko inimoe. Si Akoeoi naa ing kotaki-takinmoe, simba' boeliankoe iikow bo poposimparoetkoe iikow." Nanion in singog i Toehang.* Dika mongandol ko intau, pianja pongandol ko i Toehagig! 17 : 5 Kain singog i Toehang: „Kooemaan im bodito i intau lolaki, inta mongandol ko intau, inta mogolat kon totoeloeng nongko intau inta moöatoi-bi', bo ginanja in sinoemolikoed-don ko i Toehang; * 6 sia toea i na' tongkai i intau nobodito kom boeta' inta moïngongow, dia' mokoontong in sia ko inta mopia, inta nion tajow-mai, pogogoetoenanëa ing kom boeta' mopojatang ko lopa' im belantara, kom boeta' moïboeng, inta dia' pinotonggolitoe'an i intau. * 7 Pia ing kamang i intau inta mongandol ko i Toehang, Jeremia 17 : inta monioeng ko i Toehang! * 8 sin sia toea i na'-don pangkoi ing kajoe inta pinomoela kom bibig in tapa', inta nopolandai i oeakatea kom bibig in toebig, dia' moondok in sia aka kooemaan im patoe' inta mononorosik, sin daoenëa i oemoeran doman moloenow, kibio-bio'-bi'-mangoi in sia kom piau, oempaka tongo taöng i onggotëa, dia' moïgogai in sia kom pomomoengainja. * Oïgoem-do'a i Jeremia, simba' moïtotoeoe in tomaja'nja. 33 O Toehang, pongongandolan i intau Israël! bajongan i intau inta sinoemala' ko iNimoe, ing kooemaan i oja'; aka ki ine inta sinoemolikoed-don ko iNimoe, jo jopoe'on kom boeta', sin sinala'an-mai-monia im boekaka' in toebig inta dia' mogogiot, mangalen ja: ki Toehang.* 14 Aka mobali', jo jotonan-pa iakoeoi, o Toehang, simba' mojoton iakoeoi; aka mobali', jo poposimparoet-pa iakoeoi, simba' moïsimparoet iakoeoi; si Ikow doman im pongongandolankoe. * 15 Totoeoe, kain singog i intau ko inako': ,,Ko onda dega' in sindo jo' i Toehang? pianja, kotoedoen i inta sinomaja'moe toea!" * 16 (O Toehang) dia'-bi' nonojajow iakoeoi ko iNimoe, simba' popoangoimoe im bodito, singgai inta moraat in dia'-bi' pinoïgoemkoe. Aindon kinotaauanmoe ing ki inta pinoloeai nongkom bibigkoe, sin singog toea im pinogoemankoe kon tajowonmoe. * 17 Aka mobali', jo dika monalikokog ko inako', si Ikow im pononioengankoe kon singgai im bodito. * 18 Aka mobali', jo pokooja'on i intau inta mogalow ko inako', tonga' dika iakoeoi! aka mobali', jo talikokogan imosia toea, tonga' dika iakoeoi! Popoangoi ko imonia in singgai im bodito toea bo pogoeraaton kodoea imosia. * Jeremia Monondi'oen kong koe,jon. 18 :1 Jo naa in singog i Toehang, inta noïangoi ko i Jeremia, 2 kainia: * „Koligai, onag-don kom baloi i monondi'oen kong koejon, sing kon toea-ta im popodongogkoe in singogkoe ko inimoe." * 3 Sebab nion, minaja'-don iakoeoi im baloi i monondi'oen kong koejon toea. Naanta, kojogot in sia mogaid kong koejon 4 takin pakakatëa. * Jo aka koejon, inta pinomianja toea, in dia' mopia im batanganëa, jo domoeloet toea im pomiaanëa dodangoian podoedoei ing koïbogëa. * 5 Kon toea-ta noïangoi-don in singog i Toehang ko inako', kainia: * 6 ,,E intau Israël, deeman-ka Akoeoi doman i motaau momia ko imonimoe na' tongkai im pinomomia i monondi'oen toea kon domoeloet toea? Totoeoe, na' domoeloet ko lima i monondi'oen kong koejon, jo nanion doman imoïkow ing kom bonoe i limakoe, e intau Israël!" * Gindi inta irimoemoed i Jeremia. 19 : 1 Kain singog i Toehang (ko inako'): ,,Baja'-don iikow, ta- loei ing gindi boeta'; diaan takin moe ing goehangëa bo imang, 2a tongonoe-ka-mai, * loemoeai ko lipoe' maja' i lopa' i adi' i Hi- 10 nom, kon dioeg i ngara i lolingkop Bonsig. * Kon toea-ta rimoemoedonmoe ing gindi kon tajowon i intau inta maja' takin 11 moe, * bo pogoeman ko imonia, kamakow: Nanaa in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: Bain dongka mobali' bo rimoemoedonkoe i intau naa bo lipoe' inta naa, na' tongkai im pinororïmoemoed kong gindi naa, inta dia'-don mo- 12 taau boeion tompiaan." * Kain singog i Toehang: „Nanion doman im pomomiakoe ko lipoe' inta naa bo ko intaunja; lipoe' inta naa im pomiaankoe na' tongkai in Tofet (= pomomajo- 13 ngan ko adi'). * Bo bajongan im baloi ko Jeroesalem bo komalig minta in datoe i Joeda, im bali'on na' tongkai in Tofet (indoi-ai ko 7 : 30-32), podoedoei i romoe'-monia kom baloi minta, inta atop-monia im pinononcetoengan kom boeboek ko mata in singgai, kom boelan bo kon toendi minta, bo kon toea- Jeremia 19 : ta im pinoposigit-monia ing korban sosigiton kon doeata." * 14 Kon toea, naonda ing ki Jeremia i noboei-don nongkon Tofet, nongkom pinopotaba'an i Toehang ko inia, kom pinonomaja'an, jo sinimindog-don in sia kon dolaag-mai ing kaabah bo nosingog ko intau moanto' toea komintan, kainia: * 15 „Nanaa in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit, kainia: Popoangoikoe ko lipoe' inta naa bo kom bajongan i lipoe' (kom boeta' i Joeda) im bajongan im bodito, inta sinomaja'koe ko inia; sin totoeoe motogat imosia sampe doï'-don nokidongog kon singogkoe." * Ki Jeremia i irorigaan bo inomantoengan. Sindojo' ko i Pashoer. 20 : 1 Kon toea, naonda in dinongog-don i imang i Pashoer, ki adi' i Imer, — inta panggoeloe i mololoekad kong kaabah — in 2 singog i Jeremia inta na'toea, * jo pinokisambokëa ing ki nabi i Jeremia bo pinokiomantoengëa in sia kom bonoe (im pandjara) ko limonik i lolingkop i Benjamin, kon dioeg ing kaabah. * 3 Naonda i nobajag-makow, jo binoelian i Pashoer ing ki Jeremia ko omantoengëa toea, bo nosingog ing ki Jeremia ko inia, kainia: ,,Dia'-don koeoekon i Toehang iikow ki Pashoer, sing koeoekon-don ki Magor-Misabib (= iliboe in talikokog). * 4 Si nanaa in singog i Toehang: Totoeoe, popotamadkoe iikow ko inta mokotalikokog, ikow taki-takin im bajongan i jobajatmoe; patoion imosia ing kodop-monia in soemala kon tajowon i ma tamoe. Dapotëa, sinangkoeb im boeta' i Joeda im popotamadkoe ko lima in datoe im Babil; bo pampingonëa imosia, diaanëa kom Babil bo patoionëa imosia in soemala. * 5 Jo bajongan ing kakajaan i lipoe' inta naa, bo bajongan ing kajoeonanëa bo kopopianja bo bajongan im boelawan in datoe i Joeda, komintan popoabatkoe ko lima ing kodop-monia; toea komintan i jampaton bo agowon ing kodop-monia bo diaan kom Babil. * Jeremia 20 : 6 Jo ikow bidon, e Pashoer, loemboe'on taki-takin im bajongan ï intau bonoe im baloimoe, modapot iikow kom Babil bo matoi bo lobongon kon toea-ta, ikow bo bajongan i jobajatmoe, inta pinonomaja'anmoe ko oebol." * Ki Jeremia in siningkoele. 7 O Toehang, nomoeoi iikow ko inako' bo kinoboeoianmoe iakoeoi. Ikow i noropo-ropot ko inako' bo nonalow ko inako'. Jo naaia im potomboeloi in singgai mokosing i intau ko inako', siningkoele iakoeoi im bajongan i intau; * 8 sim potomboeloi im posingogankoe jo mokoeani bo mokiadodoi iakoeoi sebab sinambok bo irorïgaan iakoeoi; sin singog i Toehang (inta popodongogkoe) i mopoojoeon in singkoele bo osil ko inako', potomboeloi in singgai. * 9 Bo aka panga' kainako': ,,Doï'-don iakoeoi mopomaloe' in singogéa, doï'-don iakoeoi mosingog takin in tangoinja (i Toehang)!" — jo bonoe in dodobkoe i mobali' na' tongkai in toeloe' inta doemoko-dokot, inta mokopompori' totok kon toelankoe; sininunggoegat totok iakoeoi, simba' igononkoe im pompori' toea, tonga' dia' doman mokoïgon iakoeoi. * 10 Sin dinongogkoe-don in singog i intau moanto', inta mogombo-gombongan, kaimonia: „Potaau in singogéa simba' motaau-nami pongadoe in sia! E jobajatea modagin, pokopia im pononondoedoetmoe kong gogoetoe'nja, mologit-makow potala'an-nami in sia bo toeli'an in sia!" * 11 Tonga' ki Toehang ing kotaki-takinkoe na'tongkai im bogani inta mokoondok. Sebab nion, kooemaan im bodito i mogogalowkoe, dia' mokoonoe imosia; kooemaan i oja' imosia, sin dia' notoedoen-monia i oaidan inta moraat toea; oja'-monia toea i oemoeran-bi' mononoi, inta dia'-don koliongan. * Jeremia Tonggina kom boei' in datoe. 21 :11 Jo pogoemanmoe kom boeï' in datoe i Joeda, kamakow: E boeï' i Daoed, indongog-ai-pa in singog i Toehang! * 12 Kain singog i Toehang: „Oemoeran-moniinoe poetoeson im pilikara podoedoei ing kototoelid. bo gama' ing ki inta ijampat nongko lima i intau mononomboga', simba' dia' toemagab in toroe'koe na' tongkai in toeloe', bo momokak, bo dia' onda i intau inta mokopiong, sebab romoe' i oaidan-monimoe." * Sindojo' kong komalig. 13 Kain singog i Toehang: „Totoeoe, ikow in toroe'ankoe, e benteng ko lobakëa, e boeloed batoe ko lopa'nja, e ikow, inta nosingog nanaa: Ki ine dega' i mobarani motoeboe ko inako'? ki ine dega' in toemoeot kom pogogadopankoe? * 14 Akoeoi i motoeli' ko inimoe podoedoei i alod i oaidanmoe, biagonkoe in toeloe' kong kajoeonmoe, inta modait momajong kom bajongan i inta ko liboemoe." • Singog ko i Joahas (Sjaloem) inta ilaboe'an bo dinia ko Masir. 22 :10 Dika-don mogogojau kon (datoe ki Josia) inta nogopang-don, bo dika-don mokiadodoi ko inia. Mani', mogogojau-don ko inia inta minaja'-don (ko i Joahas); sin dia'-don moïboei-mai in sia, bo dia'-don boeionëa ontongon im boeta' inta kinobotakan i impoejoeanëa. * 11 Si nanaa in singog i Toehang ko i Sjaloem (Joahas), ki adi' i Josia, datoe i Joeda, inta nobali' datoe nononggoloean ko i ama'nja, ki Josia, inta iloemoeai-don nongko lipoe' naa, kain 12 singog i Toehang: „Dia'-don moïboei-mai in sia ko naa; * si matoi-don in sia kom boeta' inta pinoloemboe'an ko inia, bo dia'-don boeionëa ontongon im boeta' inta naa." * Jeremia Ki Jeremia sn dinomok bo pinopotajow ko madjalis. Ki Oeria im pinatoi. 26 : 1 Kom pinomangkoian ing kinodatoean i Jojakim, ki adi' i Josia, noïangoi in singog i Toehang ko i Jeremia, kainia :* 2 „Nanaa in singog i Toehang: Baja'-don iikow bo simindog kon dolaag-mai ing kaabah bo pogoeman-monag kom bajongan i intau, inta noïangoi nongko lipoe' minta i Joeda simba' doemangop imosia kom bonoe ing kaabah, bo podapot ko imonia im bajongan in singog inta pinongojowkoe ko inimoe pokipogoeman ko imonia; oempaka tongo tontaga' dika gaatanmoe!"" 3 Dega' mokidongog-pa-bi' imosia bo momait-bi' kon tala'-monia. Aka na'toea, jo dia'-don podapotkoe ko imonia im bodito inta popoangoikoe ko imonia podoedoei i romoe' i oaidan-mo- 4 nia. * Sebab nion, pogoeman-monag ko imonia, kamakow : Nanaa in singog i Toehang: Aka doï' imoïkow mokidongog ko iNako', mangalenja: doï' doemoedoei ko atorang, inta inogoikoe 5 ko imonimoe, * bo kibio-bio'-mai kon singog i nabi, olitkoe, inta pinotaba'koe ko imonimoe dolom bo singgai — oempaka 6 doï' imoïkow nokidongog ko imonia, * — aka nanion, jo kaabah inta naa im pomiaankoe na' tongkai in Silo (inta aindon kinokai, Jer, 7 : 12; Joesak 18 : 1; I Sem. 1:3) bo lipoe' doman inta naa im pogoeraatonkoe, sampe tangoinja im pake'on im bajongan im bangoesa kon doenia naa pomiaan singog pongodi-ngodi." * 7 Jo bajongan i imang bo nabi minta bo intau doman moanto' i nokodongog kon sindojo' naa, inta siningog i Jeremia kom 8 bonoe ing kaabah. * Jo totoeoe, naonda i nopaloet-don ing ki Jeremia nosingog bo pinodapotëa-don im bajongan i inta pinongojow i Toehang ko inia pinokipogoeman kom bajongan i intau, jo polat-don dinomok in sia i imang bo nabi minta, kaimo- 9 nia: „Popatoion iikow, popatoion iikow! * Nongonoe si nonomaja'-bi' iikow takin tangoi i Toehang, kainimoe: Kaabah inta naa im pomiaan na' tongkai in Silo, bo lipoe' doman inta naa i roemboenon sampe dia'-don pogoetoenan i intau?" Jo nojokapoen-don im bajongan i intau toea kong kaabah, nolawang ko i Jeremia. * 10 Naonda in dinongog-don im panggoeloe minta i Joeda in dolawa' toea, jo namangoi-don imosia nongkong komalig bo Jeremia 26 : namonik ing kaabah bo ilimitoe' ko ngara i lolingkop ing kaabah inta sinangoian: lolingkop mobagoe (momoetoes kom pili- 11 kara toea). * Kon toea, jo nosingog-don i imang bo nabi minta kom panggoeloe toea bo kom bajongan i intau, kaimonia: „Intau inta naa im popatoion, si nonindojo' in sia ko lipoe' inta naa, na' dinongog-don im bongolan-monimoe tontani'." * 12 Noïdoedoei kon toea, nosingog ing ki Jeremia kom panggoeloe minta bo kom bajongan i intau, kainia: „Akoeoi naa im pinotaba' i Toehang pinokitomaja'anëa kong kaabah naa bo ko lipoe' inta naa im bajongan in singog inta dinongog-don-moni- 13 moe. * Sebab nion, pokopia ing gogoetoe' bo oaidan-monimoe, bo indongog-ai-don in singog i Toehang, ki Allah-monimoe, simba' dia' popoangoinja im bodito inta pinopodongogea ko 14 imonimoe. * Jo akoeoi naa ing kom bonoe i lima-monimoe; pomia-don ko inako' podoedoei onda inta mopia bo motoelid kom 15 pororai-monimoe. * Tonga', baing kotaauan-monimoe, aka patoion-monimoe iakoeoi, jo popolanag-monimoe in doegoe' i intau inta dia' kotala' ko imonimoe tontani' bo ko lipoe' inta naa bo ko intaunja. Sin totoeoe, akoeoi im pinotaba' i Toehang ko imonimoe pinokiposingoganëa im bajongan in singog naa kon tajowon-monimoe." * 16 Kon toea, jo nosingog-don im panggoeloe minta bo intau moanto' toea ko imang bo nabi minta, kaimonia: „Intau inta naa in dia'-bi' patoet popatoion, si nosingog in sia ko inaton takin in tangoi i Toehang, ki Allah-naton." * 17 Noïdoedoei kon toea, jo sinimindog-don ing goehangea minta i lipoe' dega' tongonoe-mai, bo nosingog kom pinojosi- 18 poenan i intau moanto' toea, kaimonia: * „Kon toengkoel-pa ing ki Hiskia, datoe i Joeda, nonomaja' ing ki nabi i Micha, intau i Mores ja, kom bajongan i intau i Joeda komintan, kainia: „Nanaa in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: Jo Sion im padjekoon (pasoion) na' tongkai im boeta' ing goba', bo Jeroesalem ing kokaion, bo boeloed inta pinoposindogan ing kaabah im bali'on kajoeon." * (Micha 3 : 12). 19 Jo ki Hiskia, datoe i Joeda, bo bajongan i intau i Joeda, dega' pinatoi-monia ing ki Micha toea sebab tomaja'nja? Deeman-ka noondok-don ing ki Hiskia ko i Toehang bo noïgoem ampoengan ko iNia, sampe dia' pinopoangoi Jeremia 26 : i Toehang im bodito inta aindon pinogoemanëa ko imonia? Sebab nion, o poloekad simba' dia' popooema-naton im bodito moloben ko inaton tontani'." * 20 Kolipod doman makow, ojoeon i nabi inta nonomaja' takin in tangoi i Toehang, mangalenja: ki Oeria, ki adi' i Semaja, intau ing Kirjat-Jearim; nonomaja' in sia ko lipoe' inta naa bo 21 kom boeta' inta naa, na' tongkai in singog i Jeremia. * Naonda in dinongog in datoe ki Jojakim bo bajongan im bobato in singogea, jo sinana' in datoe toea ing kopopatoi i Oeria toea. Tonga' naonda in dinongog-don i Oeria i niat toea, jo noondok-don 22 in sia, polat in sia nolagoei bo nodapot ko Masir. * Kon toea, jo pinopotaba'an-don in datoe ki Jojakim i intau dega' tongo- 23 noe-mai minaja' i Masir, * pinokigama'an ko i Oeria nongkot. tcea-ta, bo dinia-monia in sia kon tajowon in datoe ki Jojakim. Jo pinokipatoi i Jojakim in soemala mg ki Oeria bo pinokiloemboe'nja i awakéa kon tambak i intau moïntok. * 24 Tonga' ki Ahikam, ki adi' i Safan, i notoeloeng ko i Jeremia, dia' pinopotamadea in sia ko intau, inta moïbog momatoi ko i Jeremia. * Sindojo' ko i Jojakim (Eljakim). 22 : 13 Kooemaan im bodito i intau inta moposindog im baloinja (komaligëa) kon toedoe i inta dia' motoelid, bo pogogoetoenanëa in tomboga'; mangaJenja: ki inta mokiaid kon toempala intau ibo-ibog, bo dia' ogoianéa in tondan i oaidan-monia; * 14 inta mosingog nanaa: ,,Baim pomiaankoe ko inako' ing komalig moloben, takin toeot inta mongoloben, inta pomiaan kon djandela moolad, bo loentoengéa im pomiaan nongkong kajoe sondana; mopaloet-makow in toea loelion in set (tjet) mopoera." * 15 Toemagalantoed kong komalig nongkong kajoe sondana, nion dega' i mopokoloben kon datoe? Jo ki ama'moe i nongaan bo nonginoem (takin pia ing gina), pinobaja'nja ing ki inta motoelid bo ki inta totoeoe; Jeremia 22 : sebab nion, noloenganga ing ginanja; * 16 sia i nopototoeoe kom pilikara i intau moïntok bo i intau boga'. Deeman-ka ki inta na'toea im pohohoromat ko iNako'? Nanion in singog i Toehang. * 17 Tonga' ikow nion, dia' onda i matamoe bo ginamoe, sin tonga'-bi' ko oentoeng moromoe' bo kom potototoejoe' kon doegoe' i intau inta dia' kotala', bo kom pononomboga' bo kom pogogempeng. * 18 Sebab nion, nosingog ing ki Toehang ko i Jojakim, ki adi' i Josia, datoe i Joeda, kainia: „Kooemaan im bala ing ki Jojakim! (Aka matoi-don in sia) dia' i modete-detei i intau ko inia nanaa: Taisi', ing ki oetatkoe lolaki ! dia' i modete-detei i intau ko inta nanaa: Kaasi', ing ki toeangkoe! kaasi', in datoekoe! * 19 Si na' tongkai im pololobong kong kaldai, na' doman toea im pololobong ko i Jojakim, awakëa i oegoeton bo loemboe'on, pokojajoe'on ko lolingkop i Jeroesalem. * Boeï' i Rechab. 35 ; i Kon toengkoel-pa ing ki Jojakim, ki adi' i Josia, datoe i Joeda, noïangoi in singog i Toehang ko i Jeremia, kainia. 2 ,,Baja' pokipodoengkoel ko intau i Rechab, pokipojosingog takin monia toea; diaan atodon imosia toea kom bonoe ing kaabah, kom bonoe in toeot tobatoe', bo ogoi i anggoer ko imonia simba' inoemon-monia." * 3 Kon toea, jo ginama'koe-don ing ki Jaasanja, ki adi i Jeremia, ki ompoe i Habasinja, takin i oetatea bo bajongan i adi nja lolaki, bo bajongan ing ginaloem minta i Rechab toea ko- 4 mintan, * bo diniakoe imosia kom bonoe ing kaabah, kom bonoe in toeot i adi' i Hanan, — ki adi' i Jigdalja, nabi i Allah, — inta nojosigad in toeot im panggoeloe, ko limonik in toeot i molo- 5 loekad ko lolingkop, ki Maaseja, ki adi' i Saloem. * Kon toea-ta pinopotajowkoe im piala (pongonginoeman) bo galas, inta binonoean i anggoer, kom boeï' i Rechab toea, kain singogkoe 6 ko imonia: „Inoem-pa i anggoer." * Tonga' kain toebag-monia. „Dia' moïbog ing kami monginoem ko anggoer, sing kaing ko- 55 Jeremia 35: jow i ama'-nami, i Jonadab, ki adi' i Rechab, ko inami, kainia: Dika imoïkow monginoem ko anggoer, moïkow bo bajongan i 7 adi'-monimoe, dika lalat monginoem ko anggoer; * dika doman imoïkow moposindog im baloi, dika doman mononggoba' bo dika doman momoela kom pangkoi i anggoer pinomaja' motogi kong goba' i anggoer; si chaimah, nion im pogogoetoenan-monimoe onda ing koonggot ing kobiagan-monimoe, simba' moonggot ing kobobiag-monimoe kom boeta' inta pinotonggolitoe'an- 8 -monimoe. * — Jo inindongogan-nami im bajongan ing kojow i ama'-nami, i Jonadab, ki adi' i Rechab, sampe dia'-pa lalat nonginoem ing kami ko anggoer onda ing koonggot ing kinobiagan-nami, oempaka kami tontani', oempaka ki boeloi-nami bo 9 ki adi'-nami lolaki-bobai. * Bo dia' doman nomia ing kami kom baloi pogogoetoenan-nami, bo dia' doman ing kami notogi kong goba' i anggoer, pinomaja' kong goba' im pajoi, pinomaja' kom 10 boeta' inta ponononggoba'an. * Si oemoeran ing kami nogoetoen ko chaimah (laig), bo dinoemoedoei bo sinoemonggogoetoe' podoedoei im bajongan ing kojow i ama'-nami, i Jonadab, 11 ko inami. * Tonga' naonda ing ki Neboekadnesar, datoe im Babil, i notoeot kom boeta' inta naa, kain singog-nami: Koligai-don, maja' ing kita i Jeroesalem, simba:' moïsimparoet ing kita kon tantara i intau ing Kasdim bo intau i Aram. Sebab nion, naaia sinoemonggolitoe' ing kami ko Jeroesalem." * 12 Kon dodai doman inta toea, noïangoi in singog i Toehang 13 ko i Jeremia, kainia: * „Nanaa in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit, ki Allah i intau Israël: Baja'-don iikow bo pogoeman kom bajongan i intau i Joeda bo ko intau bonoe i Jeroesalem, kamakow: Dia' dega' tano-tanobon-monimoe in 14 tonggina inta naa bo mokidongog kon singogkoe? * Jo ki inta pinongojow i Jonadab, ki adi' i Rechab, ko i adi'nja lolaki, mangalenja: dika monginoem ko anggoer! jo atorang inta toea in dinoedoeian-monia magi' in singgai inta naa; dia'-pa lalat nonginoem imosia ko anggoer, si inindongogan-don-monia ing kojow i ama'-monia. Jo Akoeoi naa i nosingog ko imonimoe singgai bo dolom, tonga' doï' nokidongog imoïkow ko iNako'. * 15 Singgai bo dolom im pinotaba'koe ko imonimoe im bajongan i olitkoe, nabi, inta pinokitongginaan nanaa: Pomait-don imoïkow kon tala'-monimoe, tobatoe'-tobatoe' ing kon dalanëa inta moraat, pokopia ing gogoetoe'-monimoe, bo dika-don doemoe- Jeremia 35 : doei bo mosoemba kon doeata. Aka na'toea, jo mononoi imoïkow mogcetoen kom boeta' inta inogoikoe ko mogogoejang-monimoe. Tonga' dia' doman sinaan-monimoe im bongolan ko 16 iNako', bo doï' nokidongog ko iNako'. * Totoeoe, bajongan i adi' i Jonadab, ki adi' i Rechab,nohoromat kong kojow inta inogoi ï ama'-monia ko imonia; tonga' bangoesa inta naa doï noki- 17 dongog ko iNako'. * Sebab nion, nosingog ing ki Toehang, ki Allah im bajongan in tantara ko langit, ki Allah i Israël, kainia: „Totoeoe, baim popoangoikoe ko Joeda bo kom bajongan i intau ko Jeroesalem im bajongan im bodito. inta aindon sinindojo'koe ko imonia. Sin totoeoe, nosingog iAkoeoi ko imonia, tonga' dia' doman nokidongog imosia; nogoïni' iAkoeoi (ko imonia) tonga' dia' doman notoebag imosia." * 18 Jo kom boeï' i Rechab nosingog ing ki Jeremia, kainia: „Nanaa in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit, ki Allah i Israël: Aindon inindongogan-monimoe in singog i ama'-monimoe, i Jonadab, bo sinagoe'-don kon dodob-monimoe ing kojowëa bo sinoemonggogoetoe' podoedoei im bajongan i 19 atorangëa. * Sebab nion, kom boeï' i Jonadab, ki adi i Rechab, oemoeran kodoengkoelan ko intau lolaki, inta tosimindog kon tajowonkoe." * Sindojo' i Jeremia inta pinokipahisëa kong kitab tobatoe'. Kitab inta toea sinoeba' i Jojakim. 36: 1 Kon taöng inta noginggopat kong kinodatoean i Jojakim, ki adi' i Josia, datoe i Joeda, jo noïangoi bidon in singog i Toe- 2 hang ko i Jeremia, kainia: * „Gama'moe ing kitab toelis (karatas tongo litod) bo pahis-monag kom bonoenja im bajongan in singog inta siningogkoe ko inimoe kom pilikara i Israël bo Joeda bo kom bangoesa minta, kinabit kom pinogoemanankoe ko inimoe kon toengkoel-pa ing ki Josia, datoe i Joeda, magi 3 in singgai inta naa. * Dega' tano-tanobon-bi' i intau i Joeda im bajongan im bodito inta niatonkoe popooema ko imonia, sampe momait-bi' imosia kon tala'-monia, tobatoe'-tobatoe' ing koa dalanëa inta moraat, simba' ampoengankoe in tala' bo dosa-monia." * 4 Kon toea, inoïni' i Jeremia ing ki Baroech, ki adi' i Neria. Jo ki Baroech toea i nomahis kong kitab toelis toea kom ba- Jeremia 36 : jongan in singog inta siningog im bibig i Jeremia ko inia, mangalenja: bajongan in singog inta pinodapot i Toehang ko i Jeremia. * 5 Nopaloet-makow in toea, jo nongojow-don ing ki Jeremia ko i Baroech, kainia: „Jo naaia ojoeon i labot ko inako', dia' 6 motaau iakoeoi toemoeot kong kaabah. * Sebab nion, pianja, baja' iikow bo basaan-monag in singog kong kitab toelis, inta aindon pinahismoe nongkom bibigkoe — mangalenja: singog i Toehang — kon tajowon i intau kom bonoe ing kaabah kon sifiggai im poeasa; basaan doman in singog nion kom bajongan 7 i intau i Joeda, inta noïangoi nongko lipoe'-monia. * Dega' panga' moïdapot-bi' i oïgoem-monia ko i Toehang, bo momait-bi' imosia kon tala'-monia, tobatoe'-tobatoe' ing kon dalanëa inta moraat. Si moloben-don totok in toroe' bo roboet inta sinindojo' i Toehang ko intau naa." * 8 Kon toea, jo pinomia-don i Baroech, ki adi' i Neria, podoedoei im bajongan ing kojow i nabi i Jeremia ko inia, bo binasanja-don in singog i Toehang nongkong kitab toea kom bonoe ing kaabah. * 9 Kon taong inta nogilima kong kincdatoean i Jojakim, ki adi' i Josia, ko Joeda, kom boelan inta noginsiow, jo pinomaloe'-don in singgai im poeasa kon tajowon ï Toehang, kom bajongan i intau bonoe i Jeroesalem bo kom bajongan i intau inta noïangoi nongko lipoe' minta i Joeda minaja' i Jeroesalem. * 10 Kon toengkcel in toea, jo binasa-don i Baroech in singog i Jeremia nongkong kitab toea kon tajowon im bajongan i intau kom bonoe ing kaabah, kon toeot i Gemarja, ki adi' i Safan, kon dangkoelon inta ko limonik, kon dioeg i ngara i lolingkop-mobagoe ing kaabah. * 11 Naonda in dinongog-don i Micha, ki adi' i Gemarja, ki ompoe i Safan, im bajongan in singog i Toehang nongkong kitab 12 toea, * jo minaja'-don in sia ing komalig, kon toeot in djoeroetoelis; kon toea-ta nobakid-don im bajongan im bobato, mangalenja: ki Elisama, djoeroetoelis, bo ki Delaja ki adi' i Semaja, bo ki Elnatan ki adi' i Achbor, bo ki Gemarja ki adi' i Safan, bo ki Sedekia ki adi' i Hananja, bo bobato tongo doea.!i 13 Kon toea, jo pinotaau-don i Micha ko imonia im bajongan i iiita dinongogëa kon toengkoel im pinobasaan i Baroech kon sing- 14 og ing kitab toea kon tajowon i intau moanto'. * Polat-don pi- Jeremia 23 :4 Kon toengkoel in toea, doeï'onkoe ing gombala inta moloekad totok ko imonia, bo dia'-don moondok pinomaja' motalikokog bo mooejot imosia. Nanion in singog i Toehang." * 5 Kain singog doman i Toehang: „Totoeoe, nion tajow-mai in singgai bo poojoeononkoe ing ki ompoe i Daoed inta motoelid, datoe inta momarenta na' tongkai in datoe inta mopandoi, inta mopobaja' ing ki inta motoelid bo ki inta totoeoe kom boeta' inta naa. * 6 Kong kodatoeanëa, jo Joeda i mokodoengkoel kon salamat, bo Israël i mogoetoen takin loenganga ing gina. Jo datoe toea in tangoian-monia: Ki Toehang im pangkoi in salamat-naton." * Sindojo' ko nabi mooebol. 13 Totoeoe, aindon inontongkoe ing ki inta moraat ko nabi minta kon Samaria, si nonomaja' imosia takin tangoi i Baal bo pinopotabat-moma i intaukoe Israël. * 14 Tonga' ko nabi minta ko Jeroesalem inontongkoe ing ki inta moromoe' totok, mangalen ja: nonoelaling bo nongoebol imosia, notoeloeng imosia ko intau moraat, sampe dia' nomait i intau toea ko romoe'-monia. Mosia toea komintan i na' tongkai in Sodom ko iNako', na' tongkai i intau ing Gomora. * 15 Sebab nion, nosingog ing ki Toehang im bajongan in tantara ko langit ko nabi toea, kainia: „Popokaankoe ko imonia i opojoe bo popoïnoemkoe ko imonia im ponggaing. Si nabi i Jeroesalem im pinomoeka'an 1 romoe', inta nonantai kon sinangkoeb im boeta'." * 16 Kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: „Dika imoïkow mokidongog kon singog i nabi inta toea! ki inta pinotaau-monia ko imonimoe, dia'-bi' onoe-onoe; ki inta siningog-monia in tonga'-bi' nomoeka' ko raian-monia tontani', deeman-bi' singog inta iloemoeai nongkom bibig i Toehang."* Jeremia 23 : 31 Kain singog doman i Toehang: „Bai Akoeoi i mokipodoengkoel bo motoeli' ko nabi inta toea, inta nonondila' ko molamag bo nopotaau in singog inta deeman-bi' singog i Allah. * 32 Bai Akoeoi i mokipodoengkoel bo motoeli' ko nabi inta nongongoeman kon togoïn(d)op oebol; lolatoe' bo oebol-monia i nopotabat ko intaukoe. Si mosia toea in dia' pinotaba'koe bo dia' pinokikojowankoe, bo dia' baragoena onoe imosia ko intau inta naa." Nanion in singog i Toehang. * Gantang dojowa inta binonoean i lantat. 24 :1 Naonda in dinia-don-makow i Neboekadnesar, datoe im Babil, ing ki Jechonia, — ki adi' i Jojakim, datoe i Joeda,— taki-takin im bobato minta i Joeda bo intau inta mopandoi mogaid kong kajoe bo intau mononontal minta, nongko Jeroesalem bo pinamping-don-makow kom Babil, — jo kon toengkoel in toea pinoontong i Toehang ko inako' ing gantang dojowa inta binonoean i lantat, inta inoekat kon tajowon ing kaabah i Toehang. * 2 Jo kom bonoe ing gantang tobatoe' ing komintan lantat inta mongopia, bo kom bonoe ing gantang tobatoe' ing komin- 3 tan lantat inta nongoraat, inta dia'-don motaau kaanon. * Jo nosingog ing ki Toehang ko inako', kainia: „Onoe dega' i inontongmoe, e Jeremia?" Kain toebagkoe: „Lantat (Toehang); ki inta mongopia toea i mopia totok, bo ki inta nongoraat toea 4 i noraat totok, dia'-don motaau kaanon." * Kon toea, jo noïangoi-don in singog i Toehang ko inako', kainia: * '5 „Nanaa in singog i Toehang, ki Allah ï intau Israël : Na' pojojindoimoe ko lantat inta mongopia toea, na' doman toea im pojojindoikoe ko intau inta iloemboe' nongko Joeda, inta pinampingkoe nongko Jipoe' inta naa kom boeta' i intau ing Kasdim. * 6 Pokopiaankoe im pojojindoikoe ko imonia toea, bo boeionkoe imosia diaan kom boeta' inta naa; posindogonkoe imosia, deeman-bi' kokaionkoe, pomoelaankoe imosia, deeman-bi' raboetonkoe; * 7 bo ogoikoe ko imonia ing gina inta mongakoe ko Akoeoi ing ki . Jeremia 24 : Toehang. Mosia toea i mobali' intaukoe bo Akoeoi i mobali' ki Allah-monia; sin simingajow imosia ko iNako' takin limbatoe ing gina-monia. * 8 Tonga' lantat inta nongoraat toea, inta dia'-don motaau kaanon, jo toea im popotoligidkoe ko i Sedekia, datoe i Joeda, bo kom bobatonja minta bo ki agat-pa i intau i Jeroesalem, inta kinotala'an-pa kom boeta' inta naa, bo ko intau (i Joeda) inta sinoemonggolitoe' kom boeta' i Masir, mangalenja : * 9 Bali'onkoe imosia na' pogogogitog im bajongan ing kar ad j aan kon doenia, bali'on ponange-nangen-mai bo ponango-nangoian, bo pononingkoelean bo pongodi-ngodian, kom bajongan im boeta' inta poloemboe'ankoe ko imonia.* 10 Jo popoangoikoe ko imonia in soemala bo gogoi bo jampoi, sampe modait-don imosia jopoe'on kon toedoe im boeta', inta aindon inogoikoe ko imonia bo ko mogogoejang-monia. * Toemamad kom Babil. (Kajoe pasangan). 27 : 1 Kom pinomangkoian ing kinodatoean i Sedekia, ki adi' i Josia, datoe i Joeda, jo noïangoi-don in singog i Toehang ko i Jeremia inta nanaa : * 2 Kain singog i Toehang ko inako': .,Pomia-monag ko inimoe i oelang bo kajoe pasangan, bo popooekat kon sindoen- 3 moe; * moïdoedoei pokidia kon datoe i Edom, i Moab, i Amon, in Tiroes bo in Sidon, — mangalenja: kon taba'-monia, inta noïangoi naaia ko Jeroesalem, nokipodoengkoel ko i Sedekia, 4 datoe i Joeda, * — bo podapot ko imonia ing kojow ko i ompoe 5 datoe-monia, inta nanaa: * Kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit, ki Allah i intau Israël: „Podapot-monimoe ko i ompoe datoe-moniinoe in singog inta nanaa, kamakow: Podoedoei ing kawasakoe inta moloben bo kokalkoe inta sinonggo'koe, aindon binali'koe in doenia takin im bajongan i intau bo binatang inta kon toedoenja; bo ponogoetabikoe in sia ko 6 i ine inta koïbogkoe. * Jo naaia aindon inogoikoe im bajongan ing karadjaan naa ko lima i olitkoe, ki Neboekadne- Jeremia 27 : sar, datoe im Babil; dapotéa, binatang doman minta i ino- 8 goikoe ko inia, simba' pake'onëa. * Jo bai mobali', oangoesa pinomaja' karadjaan inta doï' momotaan kong kajoe pasangan in datoe im Babil (doï' mokiompoe ko inia), jo bangoesa inta toea i hoekoemonkoe takin in soemala, gogoi bo jampoi, sampe modait jopoe'on imosia i limanja. Na'toea in singog i Toehang." * 9 Sebab nion, dika-don imoïkow mokidongog ko nabi-monimoe bo ko intau mononanow bo ko intau mononogoïn(d)op bo mononontoboet bo kom boerangin-monimoe, aka kain singog-monia ko imonimoe: „Dia' imoïkow tonggataan 10 in datoe im Babil!"* Sin tomaja'-monia toea i oebol-bi' komintan, bo mobali' anib ko moïkow nion im pampingon nongkom boeta'-monimoe, bo loemboe'onkoe bo jopoe'on 11 imoïkow. * Tonga' intau inta momotaan kong kajoe pasangan in datoe im Babil bo mokiompoe ko inia, jo mosia toea im pokononoionkoe im pogogoetoen-monia kom boe-ta'-monia tontani', inta ponononggoba'an bo pogogoetoenan-monia. * 12 Jo na'toea doman in singogkoe ko i Sedekia, datoe i Joeda, kainako' : „Pomotaan kong kajoe pasangan in datoe im Babil, 13 pokiompoe ko inia bo ko intaunja, simba' mobiag iikow. * Moïbog dega' iikow bo poparentaanmoe patoion in soemala, ing gogoi bo jampoi, podoedoei in singog i Toehang ko intau inta 14 doï' mokiompoe kon datoe im Babil? * Sebab nion, pianja, dika-don iikow mokidongog kon singog i nabi, inta mosingog ko inimoe, kaimonia: „Dia' iikow tonggataan in datoe im Babil!" 15 Sin tomaja'-monia toea i oebol-bi'. * Kain singog i Toehang: ,,Deeman-bi' Akoeoi inta nopotaba' ko nabi toea, sin tonga'-bi' imosia mongoebol takin in tangoikoe, bo mobali' anib ko ikow nion im pampingon koe bo jopoe'on, ikow taki-takin i nabi inta nonomaja' ko inimoe." * 16 Bo nosingog doman iakoeoi ko imang minta bo kom bajongan i intau, kainako': „Kain singog i Toehang: Dika imoïkow mokidongog kon singog i nabi, inta monomaja' ko imonimoe, kaimonia: „Jo pakakat ing kaabah inta aindon ijampat (inagow), in diaan poboei nongkom Babil, motorong-mai naa! 17 Totoeoe, tomaja' inta na'toea i oebol-bi'. * Dika imoïkow mokidongog ko imonia! Pianja, pokiompoe-don kon datoe im Ba- Jeremia 27 : bil, simba' mobiag imoïkow. Onoe im baragoenanja aka lipoe' 18 inta naa i roemboenon? * Jo aka dega' mosia toea i nabi totok bo singog i Toehang i noïtorop ko imonia, pianja, momintahang totok imosia ko i Toehang im bajongan in tantara ko langit, simba' pakakat (boelawan) inta kinotala'an-pa kong kaabah bo kong komalig in datoe i Joeda bo ko Jeroesalem, in dika-don 19 diaan kom Babil. * Si nosingog ing ki Toehang im bajongan in tantara. ko langit ko oïgi (bitoe') bo kon dagat bitoe' bo kong kareta in toebig bo ko agat-pa im pakakat inta kinotala'- 20 an-pa ko lipoe' naa, * — mangalenja: bajongan im pakakat inta dia'-pa dinia i Neboekadnesar, datoe im Babil, kon toengkoel im pinampingéa ing ki Jechonia, ki adi' i Jojakim, nongko Je- 22 roesalem, * — jo nosingog ing ki Toehang, kom pakakat minta toea kainia: „Bajongan im pakakat toea komintan diaan pobaja' im Babil, dia' mobali' bo dia', bo tagoe'on kon toea-ta oemaan i moboei moïtanob im pakakat toea ko iNako' bo boeionkoe diaan-monik bo popoboei kon tampat inta naa." * Ki Jeremia bo ki Hananja. 28 : 1 Kon taöng doman inta toea, mangalenja: kom pinomangkoian ing kinodatoean ï Sedekia, kon taöng inta noginggopat (kong kinodatoean i Sedekia), kom boelan inta nogilima, jo ki nabi i Hananja, ki adi' i Azoer, intau ing Gibeon, i nosingog ko inako' kom bonoe ing kaabah, kon tajowon i imang minta 2 bo bajongan i intau, kainia:* „Nanaa in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit, ki Allah i intau Israël, kainia: 3 Poetolonkoe-don ing kajoe pasangan in datoe im Babil. * Kom bonoe in dojowa no taöng naa im boeionkoe diaan-magi' Lm bajongan im pakakat ing kaabah, inta ginama' i Neboekaane- 4 sar, datoe im Babil, nongko naa inta dinianja kom Babil. * Dapotëa, ki Jechonia, ki adi' i Jojakim, datoe i Joeda, bo bajongan i intau i Joeda minta, inta pinamping bo sinonggata kom Babil, mosia toea komintan im popoboeikoe; sim poetolonkoe-don ing kajoe pasangan in datoe im Babil." * 5 Kon toea, jo nosingog-don ing ki nabi i Jeremia ko i nabi i Hananja, kon tajowon i imang minta bo bajongan i intau inta 6 sinimindog kong kaabah, * kainia: „Amin! Aka mobali', jo nanion im pomomia i Toehang. Aka mobali jo popototoeoe-pa Jeremia 28 : doman i Toehang in singog inta sinomaja'moe nion. Aka mobali', jo popoboeinja-pa doman nongkom Babil im pakakat ing 7 kaabah bo bajongan i intau inta iloemboe' kon toea-ta. * Tonga', aka mobali', jo indongog-ai-pa in singog inta singogonkoe kon tajowonmoe bo kon tajowon im bajongan i intau inta ko 8 naa, * kainako': „Jo nabi minta inta noïoena ko inako' bo ko inimoe nongko moena-monik, mosia toea i nopodapot in tomaja' ko ropatoi, kong gogoi bo- ko jampoi, inta moïoema kom 9 boeta' inta mokawasa bo kong karadjaan inta moloben. * Sebab nion, aka ojoeon i nabi inta nonomaja' kon dodamean (salamat), pianja, olaton-pa, si aka noïtotoeoe-don in singog i nabi inta toea, baing kon dodai in toea bo akoeon-naton kon sia-don in totok pinotaba' i Toehang." * 10 Kon toea, jo ginama'-don i nabi i Hananja ing kajoe pasa- 11 ngan nongkon sindoen i Jeremia (27 : 2) bo pinoetoléa. * Polat nosingog ing ki Hananja kom bajongan i intau toea, kainia: „Nanaa in singog i Toehang: Na' pinomomoetolmoe kong kajoe pasangan nion, nanion doman im pomomoetolkoe kong kajoe pasangan i Neboekadnesar, datoe im Babil, kom bonoe in dojowa no taong, inta noïoekat kon sindoen im bajongan im bangoesa i intau!" Noïdoedoei kon toea, jo minaja'-don ing ki Jeremia. * 12 Nopaloet-makow in toea, naonda im pinoetol-don i nabi i Hananja ing kajoe pasangan nongkon sindoen i Jeremia, jo 13 noïangoi bidon in singog i Toehang ko i Jeremia, kainia: * „Baja'-don iikow bo pogoeman ko i Hananja, kamakow: Nanaa in singog i Toehang: Aindon pinoetolmoe im pasangan kajoe, tonga' naaia im pomiaankoe bidon kom pasangan oeatoi na' to- 14 lioenja. * Sing kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit, ki Allah i intau Israël: „Popooekatkoe im pasangan oeatoi kon sindoen im bajongan ï intau inta naa, simba' moki- 15 ompoe imosia ko i Neboekadnesar, datoe im Babil." * Kon toea jo nosingog-don ing ki nabi i Jeremia ko i nabi i Hananja, kainia: „Indongog-ai-moe-pa, e Hananja, deeman-bf ki Toehang inta nopotaba' ko inimoe; bo pinopoandolmoe i intau nion ko 16 inta oebol. * Sebab nion, kain singog i Toehang: „Totoeoe, jopoe'onkoe iikow kon toedoe im boeta'; kon taöng doman inta naa matoi-don iikow! si aindon pinopotabatmoe i intau ko i 17 Toehang, podoedoei in tongginamoe." * — Jo totoeoe, kon i Jeremia 34 : tara in datoe im Babil, inta naaia aindon noboeat nongko imo- 22 nimoe. * Kain singog i Toehang: „Totoeoe, baim popoloeaikoe in tita bo popoboeikoe in tantara toea ko lipoe' inta naa; moropatoi imosia takin i lipoe' inta naa bo talowon bo toeroebon-monia; bo bajongan i lipoe' i Joeda ing kokaionkoe sampe dia'-don pogoetoenan i intau, oempaka tobatoe' bo dia'." * Ki Jeremia in dinomok bo pinopotoeot kon toetoepan. 37 : 11 Komintan-don nobali', naonda in tantara i intau ing Kasdim i noboeat-don nongko Jeroesalem, simba' moropatoi takin 12 in tantara i Firon, * jo iloemoeai-don ing ki Jeremia nongko Jeroesalem, a maja' im boeta' i Benjamin, simba' tarimaanëa 13 im pogompoeon (poesaka) ko joeak i intau toea. * Tonga' naonda i nodapot-don in sia ko lolingkop i Benjamin, jo inimalowan ing ki Jeremia i mololoekad tobatoe', — inta sinangoian ki Jiria, ki adi' i Selemja, ki ompoe i Hananja, — kainia: „Mologit-makow molagoei iikow, maja' ko intau ing Kasdim!" * 14 Oempaka- iniat i Jeremia, kainia: ,,Dia'-bi' molagoei iakoeoi maja' ko intau ing Kasdim", tonga' dia'-bi' nokidongog ing ki Jiria, sin dinomokëa ing ki Jeremia bo inatodëa kom bobato 15 moloben. * Jo sinoemoroe' im panggoeloe toea ko i Jeremia bo pinokilotoep-monia in sia bo pinopobonoe kon toetoepan kom bonoe im baloi i djoeroetoelis i Jonatan, sim baloinja toea im 16 pinomia-monia toetoepan (pandjara). * Kom bonoe in toetoepan toea, inomantoengan in sia dega' tongonoe-mai no boelan. * 17 Komintan-don nobali', jo pinokigama' i Sedekia ing ki Jeremia bo nolibo' ko inia dia' kolia-liai-makow kom bonoe ing komaligëa, kainia: ,,Noïangoi-don dega' in singog i Toehang ko inimoe?" Kain toebag i Jeremia: „Totoeoe, ikow im popoa- 18 bat kon datoe im Babil." * Noïdoedoei, nolibo' ing ki Jeremia kon datoe i Sedekia, kainia: „Onoe dega' in tala'koe ko inimoe bo kom bobatomoe pinomaja' kom poparentaanmoe nion, sam- 19 pe pinokipotoeotmoe iakoeoi kon toetoepan?* Bo ko onda dega' im bajongan i nabimoe inta nonomaja' ko inimoe, kaimonia: Jo datoe im Babil in dia' lalat monoeboe ko inimoe bo kom boe- 20 ta' inta naa!?* Sebab nion, aka mobali' ko i ompoe datoe, jo indongog-ai-pa i oïgoemkoe, aka mobali', jo dika-don popoboeimoe iakoeoi kom bonoe im baloi i djoeroetoelis i Jonatan, sim- Jeremia 38 : jona', jo norolagoei-don imosia!" * 23 Bajongan im bobai bo ki adi'moe i atodon ko intau ing Kasdim, bo ikow tontani' in dia' moïsimparoet, tonga' domokon bo popotamad kon datoe im Babil, bo lipoe' inta naa in toeroebon."* 24 Naonda in dinongogëa-don ing ki inta na'toea, jo kain singog i Sedekia ko i Jeremia: „Dika potaau ko i ine-ka ing ki inta pinojosingog-natonda, oempaka tobatoe' bo dika, simba' 25 dia' patoion iikow. * Jo aka kodongogan im panggoeloe ko akoeoi nokipojosingog takin moe, bo mokipodoengkoel imosia ko inimoe bo molibo' ko inimoe, kaimonia: Potaau-pa ko inami inta siningogmoe ko i ompoe datoe, bo inta siningog i ompoe datoe ko inimoe, dika boenion simba' dia' patoion-nami 26 iikow! * — Aka na'toea in singog-monia, jo pianja, pogoemanmoe ko imonia toea, kamakow: Noïgoem iakoeoi ko i ompoe datoe, kainako': aka mobali', jo dika popoboei iakoeoi kom baloi i Jonatan, simba' dia' matoi iakoeoi." * 27 Noïdoedoei kon toea, naonda im panggoeloe minta i nokipodoengkoel-don ko i Jeremia bo nolibo' ko inia, jo pinototoebagëa ko imonia toea podoedoei ing kojow i ompoe datoe ko inia. Sebab nion, dia'-don nolibo' imosia ko inia, sin dia'-bi' nopomopa-mopai i josingog toea. * 28a Jo nogoetoen ing ki Jeremia kom pololoekadan toea, oe- maan im pinonalowan ko Jeroesalem. * Ki Jeremia ing kinotabi in datoe im Babil. 28b; 39:11 Naonda i Jeroesalem in sinalow-don, * jo kon toengkoel in toea (kinotabi) i Neboekadnesar, datoe im Babil, ing ki Jeremia bo nopotita-don in sia ko i Neboesaradan, panggoeloe 12 i mololoekad kon datoe, kainia: * „Gama'moe-don ing ki Jeremia bo loekadan pokopiaan in sia, simba' dia' rorigaan in sia, tonga' pomiaan ko inia podoedoei ing koïbogëa." * 40 : 2a Kon toea, jo pinokigama'-don i panggoeloe i mololoekad kon datoe toea ing ki Jeremia bo nosingog ko inia, kainia: * 4 ,,Naaia oekaiankoe im baraga' ko limamoe. Aka moïbog iikow maja' takin koe im Babil, mobali'-bi' doman, simba' loekadankoe iikow; tonga' aka kom pororaimoe in dia' moïbog iikow maja' takin koe im Babil, dia'-bi' doman mongonoe. Jo sinangkoeb im boeta' inta naa, nion kon tajowonmoe; baja' ko onda- 5 -ka ing koïbogmoe; * baja' moboei ko i Gedalja, — ki adi' i Jeremia 40 : Ahikam, ki ompoe i Safan, — inta dinoeï' in datoe im Babil, binali petor kom bajongan i lipoe' i Joeda, bo mogoetoen takinëa ko joeak i intau moanto', pinomaja' baja' ko onda ing koibogmoe." — Kon toea, inogoi i panggoeloe toea im baloen bo totabi ko i Jeremia bo binoelianëa in sia minaja'. * 6 Noïdoedoei kon toea, jo minaja'-don ing ki Jeremia nokipodoengkoel ko i Gedalja, — ki adi' i Ahikam, ki ompoe i Safan, — ko lipoe' i Mispa bo nogoetoen kon toea-ta ko joeak i intau inta sinala'an-pa kom boeta'. * (Kinororoemboen i Jeroesalem ing kobasaan kon II Datoe 25, moeka 593.) Ki Gedalja ko lipoe' i Mispa. 7 Jo bogani minta, inta kolipod norolagoei kong kajoeon taki-takin i ramponan-monia, naonda in dinongog-don-monia kong ki Gedalja, ki adi' i Ahikam, i aindon dinoeï' in datoe im Babil, binali' petor, simba' momarenta kom bajongan i intau lolaki bo bobai bo adi', bo kom bajongan i intau moïntok, inta 8 dia' pinamping kom Babil, * jo namangoi-don im bogani minta toea nokipodoengkoel ko i Gedalja ko Mispa, — mangalenja: ki Ismaël, ki adi' i Netanja, bo ki Johanan bo ki Jonatan, ki adi' i Kareach, bo ki Seraja, ki adi' i Tanhoemet, bo ki adi' i Oefai, intau i Netofa, bo ki Jaasanja, ki adi' i intau i Maacha, — taki-takin im bajongan i intau-monia. * 9 Kon toea, jo nongibot-don ing ki Gedalja, ki adi' i Ahikam, ki ompoe i Safan, ko imonia bo kom bajongan i intau-monia, kainia: „Dika imoïkow moondok i mokiompoe ko intau ing Kasdim, tonggolitoe'-don kom boeta' inta naa bo pokiompoe 10 -don kon datoe im Babil, simba' mosalamat imoïkow. * Jo akoeoi naa i mogoetoen-makow kon tajowon-monimoe ko Mispa, mogolat kom parenta i intau ing Kasdim inta mamangoi mokipodoengkoel ko inaton; tonga' moïkow nion i mobali' mononggoba' bo mosipoen kom bojo' bo mogoetoen ko lipoe' inta potonggolitoe'an-monimoe." * 11 Jo bajongan i intau i Joeda, inta nolagoei kom boeta' i Moab, ko joeak i intau i Amon, kom boeta' i Edom bo kom boeta' tongo doea, naonda in dinongog-don-monia ko aindon sinala'an in datoe im Babil i agat-pa i intau i Joeda, bo ki Jeremia 41 : i Kareach, bo bogani minta inta takinëa, jo nopia-piaan kong 14 gina imosia; * jo bajongan i intau inta dinia i Ismaël nongko Mispa, in sinoemolikoed (ko i Ismaël) bo minaja' nokipodoeng- 15 koel ko i Johanan, ki adi' i Kareach. * Tonga' ki Ismaël, ki adi' i Netanja, takin i intau oealoe i noïsimparoet ko i Johanan bo minaja' ko intau i Amon. * 16 Kon toea, jo ginama'-don i Johanan, ki adi' i Kareach, bo bogani minta inta takinëa, im bajongan i agat-pa i intau inta inatod i Ismaël, ki adi' i Netanja, nongko Mispa nopaloet-makow kom pinomatoianëa ko i Gedalja, ki adi' i Ahikam, mangalenja: bajongan i lolaki bo bobai bo adi' bo olit minta, inta 17 dinia pinoboei i Johanan nongkong Gibeon; * minaja'-don imosia bo nogogai ko lantoeng in domba kong Kimham, kon dioeg im Betlehem; koïbog-monia i mopokodapot kom baja'an-mo- 18 nia ko Masir; * si moondok imosia ko intau ing Kasdim, si aindon pinatoi i Ismaël, ki adi' i Netanja, ing ki Gedalja, ki adi' i Ahikam, inta dinoeï' in datoe im Babil, binali' petor. * Agat-pa i intau i Joeda i nolagoei, minaja' i Masir. 42 : 1 Kon toengkoel in toea, noïangoi-don im bogani minta, ki Johanan, ki adi' i Kareach, bo ki Asarja, ki adi' i Hosaja, bo 2 bajongan i intau moïntok bo intau moloben, * nokipodoengkoel ko i nabi i Jeremia, kaimonia: „Aka mobali', jo indongog-ai-moe-pa inta poïgoemon-nami, mangalenja: Pomintahang-ai-pa ko i Toehang, ki Allahmoe, ing kami, agat-pa (i intau i Joeda) ; si nongko intau moanto' sinala'an dongka kami naa inta moja- 3 kag, na' tongkai inontongmoe-don naa ing kami. * Aka mobali', jo ki Toehang, ki Allahmoe, i mopotaau ko inami in dalan ki inta onda inta patoet toetoeion-nami bo onoe inta patoet nami 4 pomiaan." * Kon toea, jo notoebag-don ing ki Jeremia ko imonia, kainia: „Aindon dinongogkoe i oïgoem-monimoe; baim pomintahangankoe imoïkow ko i Toehang, ki Allah-monimoe, podoedoei in singog-monimoe. Jo onda ing ki inta potoebag i Toehang ko imonimoe, toea im baim potaaukoe ko imonimoe; oempaka tongo tontaga' in singogëa dia' boenionkoe ko imoni- 5 moe." * Jo kain toebag-monia ko i Jeremia: „Mopongibot ing kami kong ki Toehang i mobali' takoesi inta motoelid bo mosoendoed, kom bajongan ing kojow i Toehang, inta potaau i Jeremia 42 : Toehang ko inimoe simba' podapot ko inami, toea in doedoei- 6 an-nami. * Oempaka-bi' mopia-ka, pinomaja' moraat-ka, mokidongog ing kami ko i Toehang, ki Allah-naton, ko iNia im popotaba'an-nami ko inimoe naaia, simba' mosalamat ing kami aka mokidongog ing kami ko i Toehang, ki Allah-naton."* 7 Naonda im binaja'an-makow i mopoeloe' no singgai, jo £ noïangoi-don in singog i Toehang ko i Jeremia. * Kon toea, jo pinokiöini'-don i Jeremia ing ki Johanan, ki adi' i Kareach, bo bogani minta inta takinéa bo bajongan i intau moïntok bo in9 tau moloben, * kain singogëa ko imonia: „Nanaa in singog i Toehang, ki Allah i intau Israël, ko iNia im pinopotaba'an-monimoe ko inako', simba' podapotkoe i oïgoem-monimoe ko 10 iNia, * — kainia: Aka mogoetoen imoïkow kom boeta' inta naa, jo bangononkoe imoïkow bo dia' kokaionkoe imoïkow, pomoelaankoe imoïkow bo dia' raboetonkoe imoïkow; si notompod-don i roriga, inta pinodapotkoe ko imonimoe. * 11 Dika moondok kon datoe im Babil, inta koondok-monimoe, dika moliau ing gina-monimoe ko inia, — kain singog i Toehang, — si Akoeoi ing kotaki-takin-monimoe, simba' motoeloeng ko imonimoe bo moposimparoet ko imonimoe nongko limanja. * 12 Poojoeononkoe in totabi ko imonimoe sampe poontong in datoe im Babil in totabinja ko imonimoe bo bio-bio'onëa-makow imoïkow mogoetoen kom boeta'-monimoe." * 13 Tonga' aka panga' kaimonimoe: „Doï' ing kami mogoetoen kom boeta' inta naa!" Aka doï' imoïkow mokidongog kon 14 singog i Toehang, ki Allah-monimoe, * kaimonimoe: „Pianja, moboeat ing kami maja' im boeta' i Masir, simba' dia'-don ing kami mokoontong ko ropatoi bo dia'-don mokodongog ko ojoet in torompet (in soroedado), bo dia'-don kinolampo-lampoi-makow ing gogoi, jo baing kon toea- ta bo pokononoion-nami im 15 pogoetoenan-nami." * — Aka nanion in singog-monimoe, jo indongog-ai-pa in singog i Toehang, e intau inta kinotala'an-pa nongko intau i Joeda. Si nanaa in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit, ki Allah i intau Israël, kainia: „Aka panga' totoeoe moboeat imoïkow simingajow na' Masir, 16 simba' toemonggolitoe' imoïkow kon toea-ta, * jo totoeoe, dia' mobali' bo dia', kobatoekan imoïkow in soemala inta koondok- Jeremia 42 : -monimoe kon toea-ta, ko Masir; bo gogoi inta koondok-monimoe i mogalow ko imonimoe kon toea-ta, ko Masir, bo matoi 17 doman imoïkow kon toea-ta, dia' mobali' bo dia'. * Dapotëa, bajongan i lolaki mololatoe' inta simingajow na' Masir, simba' toemonggolitoe' kon toea-ta, patoion imosia in soemala bo ing gogoi bo i jampoi; dia' mongo tobatoe' ing ko imonia i moïsimparoet pinomaja' mokoboeli kom bodito inta popoangoikoe ko 18 imonia. * Sing kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit, ki Allah i intau Israël: „Aindon binoetakkoe in toroe'koe bo rogikoe ko intau i Jeroesalem, nanion doman im poboboetakkoe kon toroe'koe ko imonimoe, aka modapot-don imoïkow ko Masir; bali'on imoïkow na' ki inta ponange-nangen- mai bo na' ki inta mokotompok kong gina i intau, bo na' ki inta pongodi-ngodian bo na' ki inta pononingkoelean; bo dia'-don moboei mokoontong imoïkow kom boeta' inta naa." * 19 E intau inta kinotala'an-pa nongko intau i Joeda, kain singog i Toehang ko imonimoe: „Dika imoïkow maja' i Masir!" lano-tanobon-monimoe totok, kon singgai inta naa nosingog 20 iakoeoi ko imonimoe. * (Aka maja' i Masir) jo pogoeraaton-monimoe im batangan-monimoe, si moïkow tontani' i nopotaba' ko inako' ko i Toehang, ki Allah-monimoe, kaimonimoe: ,,Pomintahang-ai-pa ing kami ko i Toehang, ki Allah-naton, jo bajongan i inta singogon i Toehang ko inimoe, potaau-pa 21 komintan ko inami, simba' doedoeian-nami." * Jo naaia i aindon pinotaaukoe (in singog i Toehang) ko imonimoe; tonga' doï' imoïkow nokidongog ko i Toehang, mangalenja: kon singog inta pinopotoropëa ko inako', simba' popodapotkoe ko imc- 22 nimoe. * Sebab nion, tano-tanobon-monimoe totok ko moïkow nion im patoion in soemala bo ing gogoi bo i jampoi kom boeta' inta koïbog-monimoe baja'an, simba' toemonggolitoe' kon toea-ta." * 43 : 1 Naonda im pinogoeman-don i Jerernia kom bajongan i intau minta toea in singog minta i Toehang, ki Allah-monia, inta pinongojow i Toehang, ki Allah-monia, ko inia simba' popoda2 potëa ko imonia, * jo nosingog ing ki Asarja, ki adi' i Hosaja, bo ki Johanan, ki adi' i Kareach, bo bajongan i lolaki mololatoe' toea ko i Jeremia, kaimonia: „Singogmoe nion i oebol-bi'. Deeman-bi' pinotaba' i Toehang, ki Allah-naton, iikow pinokipogoemananëa, kainia: Dika imoïkow maja' i Masir bo toe- 57 Jehiskiël 1 : 27 i intau lolaki. * Jo inontongkoe, kinabit nongko inta na' ba- tangan i ogotanea bo monik, toea i na' tongkai im bitoe' inta moporia-riang; bo kinabit nongko inta na' batangan i ogotanea bo monag, toea i na' tongkai in toeloe'. Ko liboenja in siminda28a -sindar i oelinag. * Jo oelinag, inta noïliboe kom bajongan i inta inontongkoe toea, batanganelt i na' tongkai i alibobag, inta koontongan ko lokoetoi aka inde-indeau. — Na'toea im batangan ing kopopia (kamoeliaan) i Toehang. Naonda i inontongkoe-mai ing ki inta toea, jo dinoemangop iakoeoi. * Ki Jehiskiël in dinoeï' i Toehang. 1 • 28b Kon toea, dinongogkoe i ojoet in singog, inta nosingog. * 2 :1 kain singogea ko inako': „E adi' i Adam, bangon-don, sindog- 2 monik, simba' mosingog iAkoeoi ko inimoe." * Naonda in Sia i nosingog-don ko inako', jo noliodot-mai baja-baja'-don kinotoropan iakoeoi i roh, inta noposindog ko inako'. Noïdoedoei kon toea, jo^dinongogkoe in singog inta pinodapot ko inako',* 3 kain singogea ko inako': „ E adi' i Adam, ikow im potaba'kóe ko intau Israël, intau mongopamandot, inta sinoemolikoed-don ko ilsiako', mosia tontani' bo mogogoejang-monia, magi' in singgai inta naa. * Potaba'koe iikow ko imonia, bo pogoeman-mo- 5 nag ko imonia, kamakow: Nanaa in singog i Toehang! * Moïbog-ka pinomaja' doï'-ka mokidongog imosia, — sin totoeoe, bangoesa intau mongopamandot imosia, — tonga' baing kotaauan-monia ko naanta ojoeon i nabi ing ko joeak-monia. * 6 Jo ikow nion, e adi' i Adam, dika moondok ko imonia bo dika oemoendok kon singog-monia. Aka monimbajow imosia ko inimoe bo moningkoele ko inimoe, — sin totoeoe, nogoetoen iikow ko joeak im bambaoe', — dika moondok kon singog-monia bo dika oemoendok kon tajowon-monia; sin totoeoe, mosia 7 toea im bangoesa intau mongopamandot. * Tonga' dia' mobali' bo dia', ikow nion i mopokodapot in singogkoe ko imonia, moïbog-ka imosia mokidongog pinomaja' doï'-ka mokidongog; si 8 mosia toea im bangoesa intau mongoloelanot. * Sebab nion, indongog-ai-moe-pa, e adi' i Adam, ing ki inta singogonkoe ko inimoe, bo dika monimbajow na' tongkai im boeï' moloelanot nion. Boeka' im bibigmoe bo kaan ing ki inta ogoikoe ko ini- Jehiskiël 2 : moe." * « Kon toea, inontongkoe-mai, kcema, i lima tobatoe' inta sinoentoen ko inako', kojangko-jangkom in soerat ilitodan. * 10 Jo inoekai i lima toea in soerat toea kon tajowonkoe; naanta, posilosi in soerat toea ing komintan pinahisan, bo ki inta pinahis kon soerat toea, jo toea in dete-detei, adodoi bo ojau. * 3:1 Jo nosingog in Sia ko inako', kainia: „E adi' i Adam, kaan- -don inta nodoengkoelmoe nion, kaan-don in soerat nion, bo 2 baja'-don pogoeman kom boeï' i Israël." * Kon toea, jo binoeka'koe-don im bibigkoe, bo pinopokaanëa-don in soerat toea ko 3 inako', * kain singogëa ko inako': „E adi' i Adam, aka mobali', jo kopoeling i lipoe'anmoe bo kobotoeg in sianmoe in soerat inta inogoikoe naaia ko inimoe." Kon toea, jo kinaankoe-don in soerat toea, naanta, moromimit in soerat toea ing kom bonoe im bibigkoe na' tongkai im biloek. * 12b Noïdoedcei kon toea, jo dinongogkoe ing gotoep i linoeg inta totoeoe moropot, sing kopopia i Toehang i noponik-don. * 13 Jo ojoet ing kclikip i malaikat toea, inta nojo-nojogama', bo ojoet im bola kon sii'-monia, toea komintan i na' tongkai i ojoet 12a, 14 ing gotcep i linoeg moropot. * Kon toea, jo binoeat-don i roh tobatoe' iakoeoi bo dinianja; jo minaja'-don iakoeoi, moona-ona ing ginakoe, si lima i Toehang i nopokobogat kong ginakoe. * 15 Na'toea, noboei-don iakoeoi nokipodoengkoel ko intau (Israël) inta iloemboe' (kom Babil), inta ncgoetoen kon Tel-Abib, kon toebig ing Kebar. Kon toea-ta, nogoetoen iakoeoi ko joeak-monia na' intau bobo', pitoe no singgai ing koonggotëa. * Kojow i Toehang ko i Jehiskiël. 16 Kong kinopaloetan im pitoe no singgai toea, jo noïangoi- 17 -don in singog i Toehang ko inako', kainia: * „E adi' i Adam, aindon dinoeï'koe iikow, binali' mololoekad kom boeï' i Israël. Aka mokodongog iikow kon singog nongkom bibigkoe, jo tonggina-ai-moe-pa imosia takin in tangoikoe. * 18 Aka panga', kain singogkoe ko intau moromoe': Matoi iikow, dia' mobali' bo dia'! — jo dia' sinongginaanmoe in sia bo dia' doman pinogoemanmoe in singog tongo tontaga' ko inia, simba' momait in sia kon tala'nja bo mobiag, jo matoi i intau inta toea podoedoei i rornoe'nja tontani', tonga' doegoe'nja Jehiskiël 3 . 19 in toeli ankoe ko mimoe. * Tonga' aka aindon sinongginaanmoe i intau raoromoe' toea, bo dia' doman in sia nomait ko romoe'nja bo dia' doman in sia sinoemolikoed kon dalanéa inta moraat toea, jo matoi in sia podoedoei i romoe'nja tontani', tonga' ikow i noposimparoet ing kobobiagmoe. * 20 Bo aka panga , intau tobatoe' inta motoelid, in sinoemolikoed-don kong kototoelidea bo nomia ko inta moraat, bo popooemakoe im bodito ko inia sampe matoi in sia, jo minatci in sia podoedoei in tala'nja tontani' sin dia' sinongginaanmoe in sia, bo oaidanëa mopia inta pinomianja kolipod, in dia'-don 21 moïtanob; tonga' doegoe'nja in toeli'ankoe ko inimoe. * Tonga' aka aindon sinongginaanmoe i intau motoelid toea, kainimoe: Dika momia kon dosa! bo dia'-don insia momia kon dosa, jo intau motoelid toea i mobiag sin sinongginaan in sia; bo ikow doman i noposimparoet ing kobobiagmoe." * 22 Kon toea-ta, jo noïangoi-don i lima i Toehang ko inako', kain singogëa ko inako': „Boeat iikow, baja' ko lopa', simba' 23 mosingog iAkoeoi ko inimoe kon toea-ta." * Sebab nion, noboeat-don iak'oeoi bo minaja' i lopa' toea. Totoeoe, noïsindog ing kopopia i Toehang kon toea-ta, na' tongkai ing kopopianja inta aindon inontcngkoe kom bibig in toebig ing Kebar; polat 24 dinoemangop iakoeoi. * Kon toea, jo noïangoi-don i roh ko inako', inta noposindog ko inako'. Noïdoedoei, kain singog i Toe- 25 hang ko inako': ,,Toeot kom baloimoe bo koemoensi'. * Jo tokigon i intau iikow, e adi' i Adam, sampe dia' motaau iikow 26 loemoeai mokipodoengkoel ko imonia. * Popokompitkoe doman in dila'moe kon tanongmce sampe mobobo' iikow bo dia'-don motaau mononggina ko imonia, si mosia toea im boeï' i intau 27 mongopamandot. * Tonga' aka mosingog iAkoeoi ko inimoe, jo boeka'ankoe im bibigmoe bo pogoemanmoe ko imonia, kamakow: Nanaa in singog i Toehang! Aka ki ine inta moïbog mokidongog, pokidongog in sia; aka ki ine inta doï' mokidongog, dona'-ai! Si mosia toea im boeï' i intau mongopamandot." * Sindojo' ko Jeroesalem bo ko Joeda. 5 : 5 Nanaa in singog i Toehang: ..Aindon inoekatkoe i Jeroesalem ko joea-joeak im bajongan im bangoesa, bo ko joea-joeak Jehiskiël 8 : noemangop ko mata in singgai. * 17 Noïdoedoei kon toea, jo kain singogëa bidon ko inako': „E adi' i Adam, dega' aindon inontongmoe ing ki inta toea? Kom pororai im boeï' i Joeda, dega' dia'-pa notompod i oaidan kojojongo' inta pinomia-monia ko naa, sampe pinokopoeling doman monia im boeta' inta naa im pononomboga'-monia, inta 18 nopogogingot doman ko iNako'. * Sebab nion, pomiaankoe ko imonia podoedoei in toroe'koe, dia'-don ogoiankoe i ampoengan imosia, bo dia'-don simparoetonkoe imosia. Oempaka pokolangonon-monia ing koeani-monia ko iNako', jo dia'-don mokidongog iAkoeoi ko imonia." * Hoekoemang ko Jeroesalem. a. Intau moromoe' im patoion bo intau motoelid in simparoeton. b. Jeroesalem in toeroebon. a. 9 : 1 Kon toea, jo kinodongogan-don im bongolankoe i ojoet in singog molangon, kainia: „Aindon noïangoi i intau inta momogoeraat ko lipoe', batoe'an-monia ing kokanta-kantang in san- 2 diatangëa pomatoi!" * Totoeoe, polat-don noïangoi i intau lolaki onom nongko lolingkop inta ko limonik, inta noïsingajow-monik, batoe'an-monia ing kokanta-kantang im barodongëa; ko joeak-monia toea i inontongkoe i intau tobatoe' inta nogipakeang i „linen", bo ko ogotanëa pinogibongkolëa im pakakat pomomahis. Naonda i noïangoi-don imosia, jo sinimindog-don imosia ko apang i medzbah bitoe'. * 3 Kojogot imosia simindog-makow toea, jo kopopia i Allah i intau Israël i noponik-don nongkong keroebim (malaikat), inta ilitoe'anéa, bo nomamping-don in Sia kon tangowon ing kaabah. Kon toea-ta, inoïni'nja i intau inta nogipakeang i „linen" toea, inta nopogibongkol im pakakat pomomahis ko ogo- 4 tanëa. * Kain singog i Toehang ko inia: „Koligai, baja'-don iikow bo mamagi'-mamakow ko joea-joeak i lipoe', ko joeajoeak i Jeroesalem, bo tokotomponoeotan im pogot im bajongan i intau, inta mosoesa ing gina sim bajongan i romoe' inta pinomia ko joeak i Jeroesalem." * 5 Noïdoedoei kon toea, jo nosingog bidon in Sia kon tajo- Jehiskiël 9 : wonkoe ko intau tongo doea toea (inta kobarodong), kainia: ,,Koligai, baja'-don imoïkow, doedoei ko inia mamagi'-mamakow ko joea-joeak i lipoe', sindalan momatoi! Dika mobogoi 6 ampoengan bo dika simparoeton. * Daiton patoion ing goehangea bo tajow-mobiag bo mongodeaga bo mongoadi' bo bobai, sampe nodait pinogoeraat komintan. Tonga' dika imoïkow dimioeg kom batoe'an i intau inta sinomponoeotan (in taba'koe inta nonongkioena ko imonimoe). Momangkoi imoïkow kong kaabahkoe!" Kon toea, jo nomangkoi-don imosia (nomatoi) ko intau lolaki inta kon tajowon ing kaabah (inta nosoem- 7 ba ko mata in singgai). * Kain singogëa ko imonia: „Pokosilek ing kaabah, pokopoeling in dolaagëa bo dangkoelonëa bo toeotea minta i awak i intau inta pinatoi; moïdoedoei loemoeai imoïkow ko naa bo momatoi ko intau inta kom bonoe i lipoe'."* 8 Kojogot imosia toea momatoi ko intau, jo dinoemangopdon iakoeoi bo nokoeani takin singog molangon, kainako': „Kaasi, Toehang, pokojopoe'onmoe-don dega' im bajongan i intau Israël, inta kinotala'an-pa, sim popoboetakmoe in toroe' 9 moe ko Jeroesalem?" * Kain toebagëa ko inako': „Tala' im boei i Israël bo Joeda in totoeoe-don moloben, bo boeta' inta naa im pinoelingan im pononomboga', bo lipoe' inta naa im pinokoromoe'; sing kaimonia: Boeta' inta naa in sinala'an-don 10 i Toehang! * Sebab nion, dia'-don kotabikoe imosia bo dia'-don simparoetonkoe imosia, si romoe'-monia in toeli'ankoe ko oeloe-monia tontani'." * 11 Kon toea, jo noïangoi-don i intau inta nogipakeang i „linen" toea bo inta nopogibongkol ko ogotanëa im pakakat pomomahis, bo nopotaau, kainia: „Aindon pinomiakoe podoedoei ing kojowmoe ko inako'." * b. 10 : 2 Kon toea, kain singog i Toehang ko intau inta nogipakeang i linen toea: ,,Toeot-don kon sigad im bola ko limonag ing keroebim, bo gama' im baga in toeloe' tongo rorakoep nongkon toeloe' inta ko joeak ing keroebim toea, bo potaboed ko lipoe'!" Kon toea, jo dinimioeg-don i intau inta toea kon sigad 3 ing keroebim toea kon tajowonkoe.* — Jo keroebim toea noïsindog kon dampig-monag ing kaabah, kon toengkoel i intau Jehiskiël 10 : toea in sinoemoeot kon sigad im bola toea, bo lokoetoi toea in 6b sinoemompalot kon dolaagëa. * — Naonda in sinoemoeot-don i intau inta toea kon sigadëa toea bo sinimindog kon dioeg im bo7 }a toea, * jo sinonggo'-don ing keroebim tobatoe' i limanja kon toeloe' inta ko joeak ing keroebim toea, ginama'nja in toeloe' bo pinopoabatëa ko lima i intau inta nogipakeang i linen toea. Naonda i inabatan-don i intau inta toea in toeloe' toea, jo iloemoeai-don in sia. * Kopopia i Toehang in sinoemala'-don ko Jeroesalem. 18 Kon toengkoel in toea, jo iloemoeai-don ing kopopia i Toehang nongkon toedoe in tangowon ing kaabah bo sinimindog 19 kong keroebim. * Polat-don sinongka' ing keroebim toea ing kolikip-monia, bo noponik nongkon toedoe im boeta' kon tajowonkoe imosia taki-takin im bola minta toea. Jo sinimindog-don imosia kon tajowon i ngara i lolingkop ing kaabah inta kon dampig-moeik, bo kopopia i Allah i Israël ing ko limonik-monia. * 11 : 22 Noïdoedoei kon toea, jo sinongka'-don ing keroebim minta toea ing kolikip-monia, bo bola minta toea ing kotaki-takin doman monia, bo kopopia i Toehang i oemoeran ko limonik- 23 -monia. * Na'toea im pinopoponik ing kopopia i Toehang nongko lipoe', bo noïdoedoei dinoemompa' kom boeloed inta kon dampig-moeik i lipoe' inta toea. * 24 Jo akoeoi bidon in sinintak-don i roh tobatoe', bo kom bonoe i chajal inta pinongantag i Allah dinianja iakoeoi pinopoboei ko intau (Israël) inta iloemboe' kong Kasdim. Naonda in sinoemalib-don ko inako' i chajal (antag) inta inontongkoe 25 toea, * jo pinodapotkoe-don ko intau inta iloemboe' toea im bajongan in singog inta aindon pinoontong i Toehang ko inako'.* Jeroesalem in sinajow-don i Neboekadnesar. 24 : 20 Kon toea, kain singogkoe ko imonia: „Aindon noïangoi in 25 singog i Toehang ko inako' inta nanaa: * ,,E adi' i Adam, kon singgai pogama'ankoe ko lipoe'-monia, ko inta mokoïbog bo mokololatoe' ko imonia, kom batol i mata-monia, ko inta ko- 26 totabi totok monia, ko i adi'-monia lolaki-bobai, * — jo kon Jehiskiël 14 : singgai doman inta toea mamangoi i intau tobatoe' inta noïsimparoet (kom bodito ko Jeroesalem), mokipodoengkoel ko inimoe bo potaaunja ko inimoe ing ki inta noïoema ko Jeroesa- 27 lem. * Kon singgai doman inta toea, mobokat-don im bibigmoe, mojododai im bibig i intau inta nolagoei (noïsimparoet) toea, bo mokosingog bidon iikow bo dia'-don mobobo' (Indoi-ai 3 : 26). Nanion, ikow i mobali' tomponoeot ko imonia, simba' kotaauan-monia ko Akoeoi naa ing ki Toehang." * 33 : 21 Jo totoeoe, kon taöng inta nogimpoeloe' bo mita' kong kinoloemboe'an-nami, korn boelan inta nogimpoeloe', kon singgai inta nogilima, jo noïangoi-don i intau tobatoe' ko inako' inta nolagoei nongko Jeroesalem, kainia: „Lipoe' (i Jeroesalem) i aindon sinalow!" * 22 Jo kon dolom doman inta noïoena kong kinoangoian i in¬ tau nolagoei toea, noïangoi-don i lima i Toehang ko inako', bo kon dolo-doloméa-monik ■— inta noïoena kong kinoangoian i intau toea — jo binokat-don i Toehang im bibigkoe, bo dia'-don nobobo' iakoeoi. * Kojow i Toehang inta mobagoe. (Oaidan i mololoekad). 1 Kon toengkoel in toea, noïangoi in singog i Toehang ko 2 inako', kainia: ,,E adi' i Adam, pogoeman ko intau inta tongo boeï'anmoe, pogoeman ko imonia, kamakow: Aka dega' popoangoikoe i jopatoi ko lipoe' tobatoe', jo poejoeton i intau ko lipoe' inta toea i mololoekad tobatoe' ko joeak-monia, inta pokiloekadan-monia ko lipoe'. * 3 Jo mololoekad toea, aka panga' inontongëa-don ing kodop inta mamangoi na' lipoe', bo polatëa iroepon in torompet (tantoeang), simba' kotaauan i intau ko lipoe', (jo mopia ing go- 4 goetoe'nja). * Tonga' aka ojoeon i intau kom bonoe i lipoe', inta nokodongog-don ko ojoet in singog in torompet toea, bo dia' o poloekad, jo intau inta toea aka noïangoi-don in soemala bo pinatoinja in sia, jo toea in tala'nja-bi' tontani' (doegoe'nja i 5 moïoema ko oeloenja tontani'); * si aindon dinongogëa in singog in torompet, tonga' dia' o poloekad; doegoe'nja i moïoema ko inia tontani'. Tonga' mololoekad inta nopomaloe' ing koöangoi ing kodop toea, sia i noposimparoet ing kobobiagëa. * 58 Jehiskiël 33 : 6 Tonga' aka panga' bo inontong i mololoekad toea ing kodop inta mamangoi na' lipoe', bo dia' iroeponëa in torompet sampe dia' kotaauan i intau (ko lipoe' toea), — jo aka noïangoi-don in soemala bo pinatoinja i intau tobatoe', jo intau inta toea im pinatoi podoedoei in tala'nja tontani', tonga' doegoe'nja in toeli'ankoe ko mololoekad toea. * 7 Nanion, aindon dinoeï'koe iikow, e adi' i Adam, binali' na' tongkai i mololoekad kom boeï' i Israël. Aka dinongogmoe-don in singog nongkom bibigkoe, jo tonggina-ai-moe-pa imosia ta- 8 kin in tangoikoe. * Aka panga', kain singogkoe ko intau moromoe': Matoi iikow, dia' mobali' bo dia'! — bo dia' tongginaanmoe in sia, simba' momait in sia kon tala'nja, jo matoi in sia podoedoei i romoe'nja tontani', tonga' doegoe'nja in toeli'an- 9 koe ko inimoe. * Tonga' aka aindon sinongginaanrnoe i intau moromoe', simba' momait in sia ko romoe'nja, bo dia' sinoemolikoed in sia kon dalanëa, jo matoi in sia podoedoei in tala'nja tontani', tonga' ikow i noposimparoet ing kobobiagmoe." * Fomait-don kon taja'moe! 10 Sebab nion, e ikow adi' i Adam, pogoeman kom boeï' i Israël, kamakow: (E intau Israël) kaimonimoe: „Bajongan in tala' bo dosa-nami i mondorot ko inami, nion maloenangka ing koonggot-koonggot koloengkojo'-koloengkojo' ing kami; na'-bi' 11 onda bo mobali' moboei rnobiag ing kami?" * Pogoeman ko imonia, kamakow: Kain singog i Toehang: „Mopongibot iAkoeoi ing kobobiagkoe, totoeoe, deeman-bi' koïbogkoe i intau moromoe' i matoi, sing koïbogkoe i intau moromoe' i momait kon tala'nja, simba' mobiag in sia. Sebab nion, pomait, pomait-don kon dalanmoe inta moraat! Onoe im baragoenanja aka matoi iikow, e boeï' i Israël ? * 12 E ikow, adi' i Adam, pogoeman-pa ko intau inta tongo boeï'anmoe, kamakow: Intau mctoelid, kototoelidëa in dia' mokosimparoet ko inia kon singgai pomiaanëa ko romoe'; bo intau moromoe', kororomoe'nja in dia' mopokobodito ko inia, aka momait in sia ko romoe'nja. * 13 Aka panga', kain singogkoe ko intau motoelid: Ikow nion i mobiag, dia' mobali' bo dia'! — bo moïdoedoei kon toea mongandol in sia kong kototoelidëa, bo momia in sia ko inta mo- Jehiskiël 33 : raat, totoeoe, bajongan i oaidanëa mopia inta pinomianja moena, in dia'-öon baragoena; matoi in sia podoedoei in tala' inta pinomianja. * 14 Bo aka panga', kain singogkoe ko intau moromoe': Matoi iikow, dia mobali bo dia ! — bo mcïdoedoei kon toea, mómait 15 in sia kon dosanja bo momia ko inta motoelid bo mopia, * mopoboei inta pincngade ko inia, bo monolioe ko inta ijampatêa, bo doemoedoei ko atorang inta mogatod kong kobobiag, sampe dia'-don in sia momia ko inta moromoe', totoeoe, aka na' toea, mobiag in sia, dia' mobali' bo dia', bo dia' matoi in sia.* 16 Bajongan in dosa, inta aindon pinomianja moena, in dia'-don moïtanob; sim pinomianja-don ing ki inta motoelid bo mopia; mobiag in sia, dia' mobali' bo dia'. * 1 < Oempaka nanion, jo kain singog i intau inta tongo booï'an- moe: ,,Jo dalan i Toehang in dia' motcelid!" Totoeoe, dalan-monia tontani' in dia' motoelid. * 20b E boeï' i Israël, batce'an-monimce in toeli'ankoe podoedoei ing gogoetoe'nja tontani'!"* Tonggina i Jehiskiël in dia' dinoedoeian i intau. 30 E ikow, adi' i Adam, intau inta tongo boeï'anmoe i nosingo-singcgan ko inimoe kom bcnoe im baloi bo ko lolingkop im baloi-monia; nojosingog imosia, kaimonia: „Koligai, maja'-don ing kita mokidongog, mongo singog-don onoe inta noïangoi 31 nongko i Toehang!"* Moïdoedoei, mamangoi-don imcsia mokipodoengkoel ko inimoe, totoeoe moanto' i intau, limitoe' kon tajowonmoe bo mokidongog kon singogmce, tonga' dia' doedoeian-monia in singogmoe nion, sing kom bibig-monia ing kinodoengkoelan ko oebol bo gina-monia i motoera' ko oentoeng 32 inta moraat. * Naanta, kom pororai-mcnia bo kom pojojindoi-monia ikow i na' tongkai i intau mctotolibag, inta mopia i ojcet in singogëa bo inta mopandoi mokoeti kong gamboes. Na'toea im pokokidongog-monia kon singogmoe, tonga' dia'-bi' 33 doedoeian-monia in singogmoe nion. * Tonga' aka moïangoi (inta sinomaja'moe) —bo totoeoe, moïangoi ing ki inta toea! baing kon singgai inta toea bo kotaauan-monia, ko naanta, ojoeon-bi' i nabi ko joeak-monia." * Jehiskiël Ki Toehang toiitani', Sia ing gombala inta mopia. a. Datoe i Israël bo bobatonja i ilaboe'an, sin dia' mopia im pinololoekad-monia. 34 : Kon toea, jo noïangoi bidcn in singog i Toehang ko inako', 2 kainia: * „E adi' i Adam, tomaja' kong gombala i intau Israël (datoe bo bobatonja), tomaja' ko imonia bo pogoeman, kamakow: Kaïn singog i Toehang: Kooemaan im bodito ing gombala minta i intau Israël, inta tonga'-bi' monogoepia kom batangan-monia!Deeman-ka patoet kong gombala (bobato) i monogoe-3 pia kom bobiagon (poparentaan) monia ? * Naanta, tete' in domba toea i ininoem-monimoe, bo boeboel-monia im pinake'-monimoe pinomia pakeang-monimoe, bo bobiagon inta molongo' i irata'-monimoe, tonga' dia' iloekadan-monimoe in dom- 4 ba,* mangalenja: ki inta moloengkojo' in dia' sinoeloengan-monimoe bo ki inta motakit in dia' inoendaman-monimoe, bo ki inta kinekeban in dia' binobodan-monimoe, bo ki inta inalowan (im binatang mokalig) in dia' pinopoboei-monimoe, bo ki inta nojo-nojogoeat in dia' sinajak-mcnimoe, bo ki inta mo- 5 ropot i irorigaan-monimoe. * Sebab nion, noïtabced-don in dombakoe, sin dia'-don kogombala imosia, bo ncbali'-don kokaanon 6 im bajongan im binatang mokalig. * Naanta, noïtabat-don in dombakoe kon toedoe im bajongan im boeloed bo kon toedoe im bajongan in tomboeloedëa inta molantoed; dapotëa, positaboed-don in dombakoe kon toedoe in sinangkoeb in doenia. Jo oempaka tobatoe', dia' inta noloekad pinomaja' notajak ko imonia toea. * 7 Sebab nion, e gombala (datoe bo bobatonja), indongog-ai- 8 -pa in singog i Toehang. * Kain singog i Toehang: „Akoeoi mopongibot ing kobobiagkce, maloenangka in dombakoe i nobali'-don jojampaton bo kokaanon im bajongan im binatang mokalig, sin dia'-don iloekadan ing gombala, sing gombala toea in tonga'-bi' nonogoepia kom batangan-monia, deeman-bi' kon 10 dombakoe, * — jo bai hoekoemonkoe ing gombala toea. Toentoetonkoe in dombakoe ko imonia bo laboe'ankoe kom pangkat-monia. Kabiton kon singgai inta naa bo makow, dia'-don ing gombala toea monogoepia kom batangan-monia, sim poposimparoetkoe in dombakoe nongkom bibig-monia, simba' dia'-don kaanon-monia in dombakoe. * Jehiskiël b. Intau Israël in daritan i Toehang, gina-monia in tomobagoeonëa sebab tangoinja inta mokoedoes. 36 : 16 Kon toea, jo noïangoi-don in singog i Toehang ko inako', 17a kainia:* „E adi' i Adam, kon toengkoel im boeï' i Israël i nogoetoen-pa kom boeta'nja tontani', jo boeta' inta toea im pinoko- 18 romoe' i oaidan bo gogoetoe'-monia; * sim pinopototoejoe'-monia in doegoe' kom boeta' inta toea, bo pinososoemba—monia kon doeata-monia inta kojojongo', i nokoraat kom boeta' inta 19 toea. Sebab nion, pinopoboetakkoe in toroe'koe ko imonia, * bo pinotaboedkoe imosia ko joeak i intau kaper, sampe nojo-nojogoeat imosia kom boeta' inta mojajoe'. Ihoekoemkoe imosia podoedoei i oaidan bo gogoetoe'-monia. * 20 Tonga' naonda i nodapot-don imosia ko intau kaper toea, jo pinokoraat-monia in tangoikoe inta mokoedoes, sing kain singog i intau kaper toea ko irnonia: „Naanta, mosia toea i in- 21 tau i Toehang, inoentoen imosia nongkom boeta'nja!" * Sebab intau Israël i nopokoraat kon tangoikoe inta mokoedoes ko joeak i intau inta pinoloemboe'an ko imonia, jo nion maloe- 22 nangka i nopompori' ing ginakoe. * Sebab nion, pogoeman-pa kom boeï' i Israël, kamakow: Kain singog i Toehang: E boeï' i Israël, toeloengankoe imoïkow, deeman sebab tonga' nokotanob iAkoeoi ko imonimoe, tonga' sebab nokotanob iAkoeoi kon tangoikoe inta mokoedoes, inta pinokoromoe'-don-moni- 23 moe ko joeak i intau inta pinoloemboe'an ko imonimoe. * Totoeoe, pokolantoedonkoe in tangoikoe inta moloben, inta pinokoromoe' ko joeak i intau kaper, inta pinokoromoe'-monimoe ko joeak-monia; simba' kotaauan i intau ko Akoeoi naa ing ki Toehang, mangalenja: kon toengkoel im poponiatakoe kon tajowon-monia bo ko joeak-monimoe, ko Akoeoi naa i mokoedoes 24 totok. * Nion maloenangka ing gama'ankoe imoïkow nongko intau kaper, boeionkoe sipoenon nongkom bajongan im boeta' bo atodonkoe imoïkow kom boeta'-monimoe tontani'. * 25 Kon toengkoel in toea, popopisikkoe in toebig motanang ko imonimoe, simba' modarit imoïkow; daritankoe imoïkow nongkom bajongan i romoe'-monimoe bo nongkom bajongan 26 in doeata-monimoe inta kojojongo'. * Jo tomobagoeonkoe ing gina bo dimoekoed kom bonoe in dodob-monimoe; gama'ankoe im poetoe' (sidalom) inta na' batoe nongko awak-monimoe bo Jehiskiël 37 . 20 Jo kokanta-kantang in toengkoed inta pinahisan nion kon 21 tajowon-monia, * pogoeman ko imonia, kamakow: Nanaa in singog i Toehang: Gama'ankoe i intau Israël nongko joeak i intau kaper inta pinamangoian-monia bo boeionkoe sipoenon imosia nongkom posi-posibotak bo atodonkoe imosia kom boe- 22 ta'-monia tontani'. * Kon toengkoel in toea, bali'onkoe imosia bangoesa tobatoe' kom boeta'koe, kon toedoe im boeloed minta i Israël, bo bajongan-monia kodatoe tonga'-bi' tobatoe', dia'-don mobali imosia toea dojowa no boeï'an, bo dia'-don mojogoeat mobali' karadjaan dojowa. * Aka na toea, jo dia'-don mopokosamak imosia kom batanganea kom pososoembaan kon doeata-monia inta kojojongo' bo kon tala'-monia; poposimparoetkoe imosia nongkom bajongan in tala'-monia inta pinomia-monia, bo daritankoe imosia. Na toea, mobali' imosia intaukoe bo Akoeoi i mobali' ki Allah- 24 -monia. * Bo olitkoe ki Daoed i mobali' datoe-monia, mosia komintan i loekadan ing gombala tonga'-bi' tobatoe'. Kon toengkoel in toea, doemoedoei imosia ko atorangkoe 25 bo tano-tanobon-monia i oea'koe bo doedoeian. * Toemonggolitoe' imosia kom boeta'koe, inta aindon inogoikoe ko i Jakoeb, olitkoe, mangalenja: boeta' inta pinotonggolitoe'an i mogogoejang-monia; mosia tontani' bo ki adi'-monia bo ki ompoe-monia i mogoetoen kon toea-ta, oemoeran-bi' mononoi, bo ki Daoed, olitkoe, i momarenta ko imonia oemoeran-bi' mononoi. * 26 Kon dodai in toea, posindogonkoe in dandian dodamean takin monia, inta bali'on dandian mononoi ko imonia; bo oekatonkoe ing kaabahkoe ko joeak-monia oemoeran-bi' mononoi. * 27 Kon toengkoel in toea, jo baloikoe ing ko joeak-monia, bo 28 Akoeoi ing ki Allah-monia bo mosia toea i intaukoe. * Bo bajongan i intau kaper i mototaau, ko Akoeoi naa, ki Toehang, i monontani' ko intau Israël, sim pososoembaan ko iNako' i oemoeran ko joeak-monia." * Jeroesalem bo kaabah mobagoe, inta pinongantag ko i Jehiskiël. a. Malaikat inta nopokosilang ko inta pinongantag ko i Jehiskiël. 40 : lb Kom boelan inta nogimpoeloe', kon taöng inta nogimpoeloe' bo opat kong kinoroemboenan i lipoe' i Jeroesalem, jo no- Jehiskiël 40 : ïangoi-don i lima i Toehang ko inako', bo dinianja-makow ia- 2 koeoi. * Kom bonoe i chajal (antag) inta pinongantag i Allah ko inako', dinianja iakoeoi kom boeta' i Israël bo inoekatëa iakoeoi kon toedoe im boeloed inta totoeoe molantoed, kon toedoenja im pinoposindogan ko inta na' batangan i lipoe', inta nojogintontongkoe. * 3 Naonda im pinodapotëa-don iakoeoi kon toea-ta, aman noïsindog-magi' kon toea-ta i intau lolaki tobatoe', batanganéa i moporia-riang na' bitoe', nobibit in sia ko loebid pononoeng- 4 koel tobatoe'; simindog-makow in sia ko lolingkop. * Kon toea, io nosingog i intau inta toea ko inako', kainia: ,,E adi' i Adam, pokopia im pojojindoimoe bo pokopia im pokokidongogmoe bo pomonoe kong gina im bajongan i onoe-don, inta toendoe'onkoe ko inimoe; si aindon dinia-mai ko naa iikow, simba' ki inta toea in tcendoe'on ko inimoe. Jo bajongan i inta ontongonmoe (ko naa) toea im potaaumoe kom boeï' i Israël." * b. Kaabah i moboei pogoetoenan i Toehang. 43 :1 Noïdoedoei kon toea, jo dinianja-don iakoeoi minaja' i lo- 2 lingkop (ing kaabah) inta noïsingajow-moeik. * Jo totoeoe, noïangoi-dcn ing kopopia i Allah i Israël nongkom pomataan, goroenggoeng ing kinoöangoinja i na' tongkai ing goroenggoeng 3 in toebig moanto', bo oelinagêa i nonindar kom boeta'. * Jo batangan ing kopopia i Allah toea i na' tongkai ing ki inta inontongkoe kon toengkoël ing kopopia toea i noïangoi nomogoeraat ko lipoe', bo na' batangan ing ki inta inontongkoe kon toebig ing Kebar (1; 3:23; 8:4; 10:18). Jo dinoemangop iakoe- 4 oi.* Kon toea, sinoemoeot-don ing kopopia i Toehang toea kong 5 kaabah, nongilolingkop inta noïsingajow-moeik. * Kon toea, jo binoeat-don i Roh iakoeoi bo dinianja iakoeoi kon dolaag-mai ing kaabah, totoece, baloi ing kaabah (toeot inta mokoedoes) in sinompalotan ing kopopia i Toehang. * 6 Jo dinongogkoe i ojoet in singog nongkong kaabah, inta nosingog ko inako' — kojogot i intau toea sinimindog ko 7 apangkoe * — kain singogëa ko inako': ,,E adi' i Adam, naaia inontongmoe-don im baloi in tachtakoe bo baloi i liod in siolkoe, inta pogoetoenankoe mononoi ko joeak i intau Israël. Jo intau Israël bo datoe-monia in dia'-don mopokoromoe' kon ta- Jehiskiël 43 : ngoikoe inta mokoedoes im pososoemba-monia kon dceata bo 8 tambak in datoe-monia inta minatoi; * sing kolipod pinomia in datoe-monia ing komalig-monia ko apang im baloikoe, sampe sigad-monia bo sigadkoe in dongka dinding tobatoe'. Na'toea im pinokokoromoe'-monia kon tangoikoe inta mokoedoes takin in tonsilanggai inta pinomia-monia; sebab nion, ijopoe'koe imo- 9 sia toea podoedoei in toroe'koe. * Tonga' kabiton ko naaia bo makow, jo popojajoe'-don-monia ko iNako' im pososoemba kon doeata bo awak in datoe inta minatoi, bo oemoeran-bi' mcgoetoen iAkoeoi ko joeak-monia. * 10 Jo ikow, e adi' i Adam, ooemanonmoe ko intau Israël, — simba' kooemaan i oja' imosia sebab dosa-monia, — naonda 11 im batangan bo kopopia ing kaabah. * Bo aka kooemaan i oja' imosia sebab bajongan i inta pinomia-monia, pianja, gambar pokopia ing kaabah bo pakakatëa bo bajongan i loloeaianéa bo totoeotanëa. bo potaau im bajongan i atorang bo oea' kong kaabah toea, bo pahison i atorang toea kon tajowon-monia, simba' bonoeon-monia kon dodob im bajongan i atorang minta toea bo doemoedoei imosia ko atorang toea. * 12 Jo naaia i atorang kong kaabah: boeta' ko liboe ing kaabah kon toedoe im boeloed, boeta' inta toea i mokoedoes totok kom posi-posibotak. * 44 : 1 Noïdoedoei kon toea, pinopoboeinja iakoeoi na' lolingkop 2 ing kaabah inta noïsingajow-moeik, inta kinoensi'an. * Kain singog i Toehang ko inako': „Lolingkop inta naa i oemoeran kolingko-lingkop, dia' mobali' boekatan; oempaka tobatoe' dia' mobali' toemoeot ko lolingkop naa, sing ki Toehang, ki Allah i intau Israël, in sinoemoeot nongilolingkop naa (43 : 4); sebab 3 nion, oemoeran nolingkop. * Tonga'-bi' datoe i mobali' limitoe' kom bonoe i lolingkop naa, aka mokaan ko roti in sia kon tajowon i Toehang; toemoeot in sia nongkon dampig in toeot-ilolingkop bo moboei doman loemoeai in sia kon toea-ta (sampe dia' boekatan i lolingkop toea). * c. Ki ine inta mobali' mogaid kom bonoe ing kaabah. 4 Kon toea, jo dinianja-don iakoeoi minaja' i lolingkop kon dampig-monik kon tajowon im baloi ing kaabah. Naanta, inontongkoe, koema, ing kopopia i Toehang, inta sinoemompalot Jehiskiël 44 : 5a kom baloi i Toehang toea. Jo dinoemangop iakoeoi. * Kain singog i Toehang ko inako': ,,E adi' i Adam, pokopia im pojojindoimoe, indoi-ai-pa i matamoe bo indongog-ai-pa im bongolanmoe im bajongan i inta pogoemankoe ko inimoe ko oea' bo 6 atorang minta silai ing kaabah i Toehang. * Bo potaau ko intau mopamandot, mangalenja: kom boeï' i Israël, kamakow: Nanaa in singog i Toehang: Notompod-don i oaidan-monimoe in- 7 ta moromoe', e intau Israël! * Aindon pinotoeotmoe ko naa i intau ango-angoi, inta dia' sinoenat ing ginanja bo awakëa, simba mogoetoen imosia kom baloikoe inta mokoedoes, na'toea pinokoromoe -monimoe im baloikoe naa, kojogot imoïkow mongorban kong kaanonkoe, ko longo' bo kon doegoe'. Nanion, binontow-don-monimoe in dandiankoe, kolikoed im bajongan 8 in dosa-monimoe tongo doea. * Kon toengkoel in toea, deeman moïkow tontani' i nogaid ko oaidan inta mokoedoes kon tajowonkoe, tonga' dinoeï'-monimoe i intau ango-angoi toea bo pinokiaidan-monimoe imosia ko oaidan inta mokoedoes kong ka- 9 abahkoe. * Sebab nion, kain singog i Toehang: Dia' mobobali' i intau ango-angoi, inta dia' sinoenat ing ginanja bo awakëa, in toemoeot kom baloikoe; atorang naa silai im bajongan i intau ango-angoi ko joeak i intau Israël. * 10 Tonga' intau i Lewi, inta ijoemajoe'-don ko iNako' kon toengkoel i intau Israël in sinoemolikoed-don ko iNako' bo dinoemoedcei-don kon doeata-monia inta kojojongo', jo mosia 11 toea i hoekoemon, * mangalenja: mosia toea im bali'on olit kom bonoe ing kaabahkoe, mololoekad ko lolingkop ing kaabah bo mogogaid ko oaidan ibanea kong kaabah: mosia toea i morata' kong korban pajongon bo kong korban rata'an (soekoer) silai i intau, bo mosia i motoeloeng ko intau moanto' (inta modia kong korban). * lo Tonga' imang minta nongkom boeï' i Lewi, mangalenja: ki adi i Sadok, inta oemoeran nosoendoed ko oaidan-monia kong kaabahkoe kon toengkoel i intau Israël in sinoemolikoed-don ko iNako', jo mosia toea i mobali' toemajow kon tajowonkoe bo mosoemba ko iNako' bo simindog kon tajowonkoe, simba' mosia i mongorban ko longo' bo kon doegoe' ko iNako'. 1G Na'toea in singog i Toehang. * Mosia doman toea inta mobali' toemoeot kong kaabahkoe bo dimioeg ko medzbahkoe, simba' mohoromat ko iNako' bo mogaid kom bonoe ing kaabah podoedoei i atorangkoe." * Jehiskiël d. Tapa' inta nomoeka' nongkong kaabah. 47 :1 Noïdoedoei kon toea, jo noboeinja-don dinia iakoeoi ko ngara im baloi ing kaabah. Naanta, noïlig in toebig nongkon sioep im pigit im baloi, inta siniminggilig-moeik; sim baloi toea im pinosindog kon dampig im pomataan, bo toebig toea i noïlig nongkon dinding kon dampig-monag im baloi toea bo siniminggilig kon dampig-monag i medzbah. * 2 Jo dinianja iakoeoi iloemoeai nongilolingkop kon dampig-monik, bo binambanëa iakoeoi nongilikoed in dolaag moloben, minaja' i lolingkop inta noïsingajow-moeik. Jo toebig toea i 3 noïlig nongkon dinding kon dampig-monag. * Kon toea, namoeik i intau toea, inta nokadai ko loebid pononoengkoel; naonda in sinoengkoelëa-don in tongo riboe no tombikoe, jo pinotaba'nja-don iakoeoi i loemolan kon toebig toea: jo dalomëa i ing- 4 kad im bokoeali (bokoelali). * Naonda i noboeinja bidon sinoengkoel in tongo riboe no tombikoe, jo pinotaba'nja bidon iakoeoi i loemolan kon toebig toea: jo dalomëa i ingkad bidon in doeloed. Naonda i noboeinja bidon sinoengkoel in tongo riboe no tombikoe. jo pinotaba'nja bidon iakoeoi i loemolan kon 5 toebig toea: jo dalomëa i ingkad bidon i ogotan. * Naonda i noboeinja bidon sinoengkoel in tongo riboe no tombikoe, jo totoeoe, tapa' toea i nobali'-don toebig inta dia'-don motaaukoe lolanan; sin toebig toea in totoeoe-don modalom, sampe intau inta loemolan in dongka loemangoei kom bonoenja; nobali'-don toebig inta dia'-don motaau lolanan. * 6 Kon toea, jo nosingog-don in sia ko inako', kainia: ,,E adi' i Adam, dega' aindon inontongmoe ing ki inta nion?" Noïdoedoei kon toea, jo pinoboeinja-don iakoeoi, notaloeg nongimbi- 7 big in toebig toea. * Naonda i noboei-don, jo totoeoe, inontongkoe koema, im pangkoi ing kajoe totoeoe moanto' ing kom bibig in toebig toea kom posibotak. * 8 Kon toea, kain singogëa ko inako': „Toebig inta naa in siniminggilig na' boeta' kon dampig-moeik, minaja' i lopa' (i Jarden) sampe nodapot kon dagat. Aka toebig inta naa i moïaloem-don kon dagat (mokopatoi) toea, jo dia'-don moï- 9a boeng i nanam in toebig in dagat toea. * Ko onda-onda-don in singgiligan in toebig inta naa, jo kon toea-ta doman ing kobiagan im bajongan in toja' bo binatang inta moliai, bo toja'nja 10 i mobali' totoeoe moanto'. * Jo bain dongka mobali', intau mo- Jehiskiël 47 : lolala in simindog kon sinangkoeb im bibigëa; bo kabiton nongko En-gedi bo modapot ko En-eglaim i mobali'-don pokokarangan ko lala. Kom bonoenja ing kodoengkoelan kon toja' noporoepa-roepa-mai, na'tongkai ing kom bonoe in dagat moloben, 11 totoeoe moanto'. * — Tonga' toebig in dagat toea inta noboenong bo notontabang, toea in dia' mobali' moliau, moïboeng doman, sing kon toea-ta doman im podapoegan i intau. * 12 Kom bibig posibotak in toebig naa i momoeka' im pangkoi i ajop inta noporoepa-roepa-mai, boengainja ing kokaanon; daoenëa in dia' mololalow bo boengainja in dia' lalat mododait. Kom potomboeloi im boelan momoengai imosia; sin toebig inta mopobobat ko imonia, moïlig-monag nongkom baloi inta mokoedoes; sebab nion, boengainja minta ing kokaanon bo daoenëa minta i mobali' oendam. * e. Boeta' bo lipoe' inta mokoedoes, inta tontani'on. 48 : 8-9 Jo boeta' inta mokoedoes, inta tontani'on-monimoe ko i Toehang, mojosigad im boeta' (im boeï') i Joeda, oladëa kabiton kon dampig-moeik modapot kon dampig-moentag, in dojowa no poeloe' bo lima no riboe no tombikoe, bo langgo'nja doman in dojowa no poeloe' bo lima no riboe no tombikoe; bo kaabahnja ing kodoengkoelan kom potojoeakanëa. * 10 Jo boeta' inta mokoedoes toea, tongo silai i ogoi kom bajongan i imang, mangalenja: tongo boeta'an, langgo' in sigadëa kon dampig-monik in dojowa no poeloe' bo lima no riboe no tombikoe, olad in sigadëa kon dampig-moentag bo kon dampig-moeik i mopoeloe' no riboe no tombikoe, bo langgo' in sigadëa kon dampig-monag in dojowa no poeloe' bo lima no riboe no tombikoe; bo kom potojoeakan im boeta' toea ing kodoengkoelan ing kaabah i Toehang. * 13 Bo intau i Lewi i ogoian im boeta' inta mojosigad im boeta' i imang, langgo'nja in dojowa no poeloe' bo lima no riboe no tombikoe, bo oladëa i mopoeloe' no riboe no tombikoe. Jo boeta' inta ogoi ko i imang bo ko intau i Lewi, langgo'nja in dojowa no poeloe' bo lima no riboe no tombikoe, bo oladëa in 14 dojowa no poeloe' no riboe no tombikoe. * Jo boeta' inta toea in dia' motaau potaloei pinomaja' ponolioe; sim boeta' inta toea in sinontani'-don ko i Toehang. * 59 Jehiskiël 48 : 15 Jo agat-pa im boeta' toea, mangalenja: boeta' inta lima no riboe no tombikoe i oladëa, bo dojowa no poeloe' bo lima no riboe no tombikoe i langgo'nja, toea in deeman-don boeta' inta mokoedoes, sim boeta' inta toea in sinantoe'-don pononggolipoe'an, poposindcgan im baloi bo pokokaanan kom bobiagon, jo lipoe' inta toea ing kodoengkoelan kom potojoeakanëa. * 19 Jo intau inta mogoetoen ko lipoe' inta toea, mosia toea ing gama'an nongkom bajongan im boeï' i Israël. * 30-34 Jo lclingkop i lipoe' toea komintan i mopoeloe' bo dojowa ing kobajongëa, tototoioe kom posibotak, bo tangoian podoedoei in tangoi im boeï' i Israël. * 35 Jo liboe i lipoe' toea komintan mopoeloe' bo oealoe no riboe no tombikoe. Bo kabiton kon singgai inta naa bo makow, jo lipoe' inta toea in tangoian: Ki Toehang ing kon toea-ta. * oooOooo- KI DANIËL. Dinodoedoei i Daniël bo i jobajatea ko oea' bo atorang i mogogoejang-monia. 1 : 1 Kon taöng inta nogintoloe kong kinodatoean i Jojakim, datoe i Joeda, jo namangoi-don ing ki Neboekadnesar, datoe im Babil, minaja' i Jeroesalem bo üiboenja i lipoe' inta toea. * 2 Jo pincpctamad-don i Toehang ing ki Jojakim, datoe i Joeda, taki-takin in tombotak im pakakat im baloi i Allah, kom bonoe i lima i Neboekadnesar. Naonda in dinia-don i Neboekadnesar imosia kom boeta' in Sinear, jo pakakat toea i inoekatëa kom bonoe im pononagoe'an kom boelawan kom baloi i allahnja. * 3 Noïdoedoei jo nopotita-don ing ki Neboekadnesar ko i Aspenas, sadaha, kainia: „Pili'moe in tajow-mobiag kom bajo- 4 ngan i abo' i intau Israël, * inta dia' kotangko' onoe i awak-monia, mobata' im batanganëa, inta nosikola molantoed, inta mopandoi bo molantap in dodob, inta patoet mobali' olit kom bonoe ing komalig in datoe, — jo pokigoeroe ko imonia i hoeroep 5 bo singog i intau ing Kasdim." * Kon toea, jo sinantoe'-don in datoe ing kaanon-monia kom potomboeloi in singgai, inta gama'an nongkong kaanon bo nongko anggoer inta ooloedon ko medja in datoe. Na'toea im pinomomiagëa ko imonia toloe no taöng ing koonggotéa; simba' aka nopaloet-don in toloe no taöng toea, jo doeï'on-don imosia bali'on olit kong komalig in datoe (totoemajow kon tajowon in datoe). * 6 Ko jceak in tajow-mobiag minta toea, ojoeon doman i intau i Joeda, mangalenja: ki Daniël, ki Hananja, ki Misaël bo ki 7 Asarja; * tonga' tangoi-monia im binaloeian i sadaha: ki Daniël in sinangoianëa ki Beltsasar, bo ki Hananja ing ki Sadrach, bo ki Misaël ing ki Mesach, bo ki Asarja ing ki Abednego. * 8 Jo ki Daniël toea, in sinantoe'nja kom bonoe ing ginanja kon doï' in sia mokaan kong kaanon nongkom pongongaanan in datoe bo monginoem ko anggoerëa, sim poton kaïn. Sebab nion, pinoïgoemëa i ampoeng ko i sadaha, simba' dia' in sia Daniël 1 : 9 mokaan ko inta poton toea. * Jo pinoojoeon i Toehang kon do10 aob i sadaha in totabi bo tanob ko i Daniël. * Kain singog i sadaha ko i Daniël: „Aka nanion, jo moondok-bi' iakoeoi. Ki ompoe datoe-bi' tontani' i ncnantoe' kong kokaanon bo oïnoemonmoe; aka ontongonëa ing kobobata' im batanganmoe in dia'-don na' kobobata' in tongo pobiagmoe, jo pinopotala'moe iakoeoi kon tajowon i ompoe datoe, mologit-makow patoion ia11a, 12 koeoi."* Kon toea, kain singog i Daniël ko i sadaha toea:* „Aka mobali', jo toengkoelan-pa i toeang ing kami ata naa, mangalenja: mopoeloe' no singgai ing koonggotëa in tonga'-bi' ogoian ing kami ata naa ing koejat kaanon bo poïnoemon in toe- 13 big. * Moïdoedoei, potongkaion im batangan-nami ata naa takin im batangan in tajow-mobiag, inta mokokaan kong kaanon i ompoe datoe, baing kon toea bo pomia ko inami ata naa po- 14 doedoei ing kinododoengkoel i toeang." * Kon toea, jo inoöan-don i sadaha in singog i Daniël bo i jobajatëa toloe toea bo sinoengkoelanëa-don imosia toea mopoeloe' no singgai ing ko- 15 onggotëa. * Jo kong kinopaloetan i mopoeloe' no singgai toea, kobobata' bo kololongo' im batangan-monia i noïlioe kong kobobata' bo kololongo' im bajongan in tajow-mobiag inta pino- 16 kaan ing kaanon in datoe. * Sebab nion, pinotalib-don i sadaha toea ko imonia toea ing kaanon bo anggoer nongkom pongongaanan in datoe, bo inogoianea-don imosia ing koejat. * 17 Kon toea, jo inogoian-don i Allah in totaau bo kopopandoi bo pororai mopia ko oaidan moanto' in tajow-mobiag opat toea; pinogoentoeb doman ko i Daniël inogoian in totaau pomomangale kon togoïn(d)op bo ko chajal. * 18 Naonda i noïangoi-don in singgai inta sinantoe'-don i ompoe datoe popotajowan in tajow-mobiag toea ko inia, jo pino- 19 potajow-don i sadaha imosia ko i Neboekadnesar. * Kon toea, jo nojosingog-don ing ki ompoe datoe takin in tajow-mobiag minta toea, jo dia' kinodoengkoelanëa ko joeak-monia inta na'tongkai i Daniël, i Hananja, i Misaël bo i Asarja. Sebab nion, 20 dinoeï' imosia binali' olit i ompoe datoe. * Naonda im pinolibo'an-don i ompoe datoe imosia kon totaau onoe-ka-don, jo noniata-don ko inia kong kopopandoi-monia toea i noïlioe kopoeloe' kong kopopandoi im bajongan i intau mopandoi bo bolian, 21 inta kon sinangkoeb ing kinodatoeane-a. * Jo nogoetoen ing ki Daniël kon toea-ta oemaan ing kon taong inta doengkoel kong kinodatoean i Kores. * Daniël Togoïn(d)op i Neboekadnesar. 2 : 1 Kon taling inta nogindoea kong kinodatoean i Neboekad¬ nesar, jo sinoemogoïn (d) op in sia, bo togoïn(d)opëa toea i nokoliau kong ginanja, sampe dia'-don inagi'an in sioeg in sia. * 2 Nion maloenangka im pinokiöini'-don i ompoe datoe im bajongan i intau motaau, bolian, intau motaau im balik mata, bo intau ing Kasdim (mononanow), simba' potaau-monia ko i ompoe datoe ing ki inta sinogoïn(d)opèa toea. Naonda i noïangoi-don imosia bo sinoemajow-don kon tajowon i ompoe datoe, * 3 jo nosingog-don ing ki ompoe datoe ko imonia, kainia: „Sinoemogoïn (d) op iakoeoi sampe nodolodok totok in dodobkoe; se- 4 bab nion moïbog iakoeoi monotaau ko mangalenja." * Kon toea, jo notoebag-don i intau ing Kasdim toea ko i ompoe datoe sinoemonsingog i Aram, kaimonia: „Aka koema bo mobali', jo kobobiag i ompoe datoe i oemoeran-bi' mononoi! Aka mobali', jo ooemanon-pa i toeang in togoïn(d)op nion ko inami ata naa, jo bain dongka kami ata naa i mopotaau i mangale- 5 nja." * Tonga' kain toebag i ompoe datoe ko intau ing Kasdim toea: „Aindon sinantoe'koe ing ki inta nanaa: Aka dia' imoïkow mokopotaau in togoïn(d)op toea ko inako' takin i mangalenja, jo totadon imoïkow bo baloi-monimoe im pomiaan 6 pololoemboe'an kong kotoran. * Tonga' aka kopotaauan-monimoe in togoïn(d)op toea takin i mangalenja, jo mokodoengkoel imoïkow kon totabi bo oliig nongko inako' bo horomat moanto'. Sebab nion, pianja, potaau-don ko inako' in togoïn- 7 (d)op toea takin i mangalenja." * Kon toea, jo notoebag bidon imosia, kaimonia: „Aka koema bo mobali', jo ooemanon-pa i toeang in togoïn(d)op nion ko inami ata naa, jo bain dongka 8 kami ata naa i mopotaau i mangalenja." * Polat kain toebag i ompoe datoe: „Noniata-don totok ko inako', ko moïkow nion in dongka mogoeale', oempaka kinotaauan-don-monimoe kon 9 dia'-don baloeian ing ki inta pinogoemankoe, * mangalenja: aka dia' kopogoemanan-monimoe in togoïn(d)op toea ko inako', jo tokopatoion im bajongan-monimoe. Nopakat-don imoïkow mongoebol bo mongakal ko inako', oemaan in simimparoet imoïkow. Sebab nion, potaau-don in togoïn(d)op toea ko inako', simba' kotaauankoe-don ko moïkow i mokopomangale 10 doman kon togoïn(d)op toea ko inako'." * Notoebag bidon i Daniël 2 : intau ing Kasdim toea ko i ompoe da toe, kaimonia: „Kon sinangkoeb in doenia naa dia' onda i intau oempaka tobatoe', inta mokopotaau ko inta sinoentoet i toeang. Nion maloenangka in dia'-pa lalat sinoentoet in datoe moloben bo mokawasa ing ki inta nanion ko intau motaau, kom bolian pinomaja' ko 11 intau ing Kasdim. * Ki inta sinoentoet i toeang totoeoe mobogat, si oempaka tobatoe' dia' i mokopotaau ko inta toea ko i toeang, kolikoedëa in doeata, inta pogogoetoenan-monia in 12 deeman ko joeak i intau." * — Kon toea, jo sinoemoroe'-don totok bo iroemoboet-don ing ki ompoe datoe, polat pinotitanja, kainia: „Tokopatoion im bajongan i intau mopandoi (motaau) kom Babil!" * Ki Daniël bo jobajatëa toloe i nokoeani ko i Toehang. 13 Naonda i iloemoeai-don in tita toea, jo ki Daniël bo joba- 14 jatëa doman ing kom bonoe im bodito kopopatoian toea. * Kon toengkoel in toea, jo pinodapot i Daniël in singog komangale bo mopia ko i Arioch, panggoeloe in soroedado inta mololoekad ko i ompoe datoe, inta iloemoeai-don maja' momatoi ko intau 15 mopandoi kom Babil; * kain singog i Daniël ko i Arioch toea: ,,Nongonoe-bi' dega' si iloemoeai-bi' in tita i ompoe datoe inta na'toea ing kololanitëa ?" Naonda im pinotaau-don i Arioch 16 i anibëa toea ko i Daniël, * jo minaja'-don ing ki Daniël nokipodoengkoel ko i ompoe datoe bo noïgoem ko inia, kainia: „Toeang, aka mobali', jo popotongkod-pa i hoekoemang toea, baim potaau i ata naa ko i toeang i mangale in togoïn(d)op toea." * 17 Noïdoedoei kon toea, jo noboei-don ing ki Daniël kom baloinja bo pinotaaunja-don im pilikara toea ko jobajatëa, ko 18 i Hananja, ko i Misaël bo ko i Asarja, * kainia: „Patoet ing kita moïgoem kon totabi ko i Allah-i-langit ko rahasia naa; simba' dia' ing kita patoion taki-takin i intau mopandoi tongo 19 doea kom Babil." * — Kon toea, jo pinoponiata-don (i Allah) ko i Daniël i rahasia toea kom bonoe i antag in sioeg kon dolom. Polat dinajo-dajow i Daniël ing ki Allah-i-langit, * 20 kainia : „Bajongan in dodajow kon tangoi i Allah, oemoeran-bi' mononoi, Daniël 2 : sin Sia ing ki togi kom bajongan ing kopopandoi bo ka- wasa! * 21 Naanta, Sia i momaloei kon singgai bo ko oras, Sia inta molaboe' kon datos bo modoeï' kon datoe; Sia inta mobogoi in totaau ko intau mopandoi, bo totaau ko intau inta molantoed im pororainja. * 22 Sia inta moponiata ko inta mongodalom bo ko inta nongoïboeni, Sia inta mototaau totok ko inta kom bonoe in sindip, bo ko iNia doman im pinogoetoenan im bajag. * 23 Soekoer ko iNimoe, o Allah i mogogoejangkoe! Ikow in dajo-dajowonkoe, si aindon inogoimoe ko inako' in totaau bo kawasa; pinotaaumoe-don ko inako' ing ki inta pinoïgoem-nami ko iNimoe, si aindon pinoponiatamoe ko inami in togoïn(d)op in datoe." * Pinomomangale i Daniël kon togoïn (d) op i Neboekadnesar. 24 Noïdoedoei kon toea, jo minaja'-don ing ki Daniël nokipodoengkoel ko i Arioch, inta pokipatoian i ompoe datoe kom bajongan i intau mopandoi kom Babil, kain singogëa ko inia: ,,Dika patoion i intau mopandoi (mctaau) kom Babil; dia-don popotajow iakoeoi kon tajowon i ompoe datoe, simba' potaau- 25 koe-don i mangale in togoïn(d)opëa ko inia." * Kon toea, jo pinokolamemet-don i Arioch i nodia ko i Daniël kon tajowon i ompoe datoe, kain singogëa ko inia: „Toeang, ncdoengkoel i ata naa i lolaki tobatoe' ko joeak i intau i Joeda inta pinamping-magi', inta mokopomangale in togoïn(d)op i toeang."* 26 Kon toea, jo nosingog-don ing ki ompoe datoe ko i Daniël, inta sinangoian ki Beltsasar, kainia: „Mokopotaau iikow ko inako' kon togoïn (d)op inta inontongkoe taki-takin i mangale- 27 nja?" * Kain toebag i Daniël ko i ompoe datoe: „Toeang, rahasia inta ilibo' i toeang, dia' mokopotaau ko i toeang i intau motaau, im bolian, i intau mopandoi bo i intau mononondoedoet- 28a kon-toendi. * Tonga' ojoeon ing ki Allah kon soroga, inta moponiata i rahasia, bo aindon pinotaaunja kon datoe ki Neboe- 30 kadnesar onoe inta mobali' kon singgai toemi. * Jo rahasia inta Daniël 2 : toea pinoponiata doman ko i ata naa, deeman na'-bi' batangan ing kopopandoi inta kom bonoe ing gina i ata naa i noïlioe kong kopopandoi i intau tongo doea, tonga' simba' potaau ko i toeang i mangale in togoïn(d)op toea, bo ba' kotaauan i toeang i raian ing gina i toeang. * 31 Toeang, sinoemogoïn(d)op ing ki toeang. Totoeoe, koema, inontong i toeang ojoeon in toelada tobatoe'. Toelada toea i molantoed totok bo mopooeli-oelindap, noïsindog kon tajowon i 32 toeang bo batanganëa i nokotalikokog. * Toelada inta toea, oeloenja i nongkom boelawan soesi, dodobéa bo kokalëa i nongkon 33 salaka, sianëa bo ogotanëa i nongkom bi toe', * sioléa i nongko oeatoi, pata' in sioléa tongo jabit i nongko oeatoi bo tongo jabit 34 i nongkon domoeloet. * Jo kojogot monondoedoet-mai ing ki toeang bo momatong-makow i mata kon toelada toea, noliodot-mai nolilid goginanja im batoe tobatoe' nongkom boeloed — dia'-bi' ililid i lima i intau — polat noïdangat kom pata' in siol in toelada toea, inta nongko oeatoi bo nongkon domoeloet, bo 35 irimoemoedéa. * Baja-baja' norimoemoed i oeatoi bo domoeloet bo bitoe' bo salaka bo boelawan; toea komintan i nobali'-don na' tongkai im baleka' inta noïlajoeg nongkon digoe, polat pinolajoeg in tompot, sampe dia'-don nodoengkoel in tampatéa. Tonga' batoe, inta norimoemoed kon toelada toea, i nobali' boeloed tobatoe' inta siniminggolit kon sinangkoeb in doenia. * 36 Jo naa in togoïn(d)op i toeang; bo naaia im potaau-nami 37 ata naa ko i toeang i mangalenja. * Toeang, ki toeang-don ing ki ompoe datoe im bajongan in datoe, inta inogoian i Allah-i-la- 38 ngit ing karadjaan, kawasa, ropot bo horomat, * bo ko lima i toeang im pinopotamad i Allah im bajongan i intau bo bajongan im binatang kon dogami bo kong kajoeon, bo bajongan i lagapan kon toloengaja', ko onda-don im pinogoetoenan-monia; sin dinoeï'nja ing ki toeang binali' momomarenta kom bajongan-monia; ki toeang-don tontani' i oeloe inta nongkom boelawan 39 toea, * Moïdoedoei ko i toeang, jo momoeka' ing karadjaan tobatoe', kopopianja in deeman-don na' tongkai ing kinodatoean i toeang; moïdoedoei momoeka' ing karadjaan inta mogintoloe, inta nongkom bitoe', inta momarenta kon sinangkoeb in doe- 40 nia. * Moïdoedoei kon toea, jo momoeka' ing karadjaan inta moginggopat, inta motogat na' tongkai i oeatoi; jo na' oeatoi moroemog bo morimoemoed kom bajongan i onoe-don, jo na' Daniël 1 : doman toea ing karadjaan toea i moroemog bo morimoemoed 41 kom bajongan ing karadjaan tongo doea. * Jo pata' in siolëa bo gonggoejamo'nja inta inontong i toeang, inta tongo jabit i nongko oeatoi bo tongo jabit i nongkon domoeloet, mangalenja: karadjaan inta toea i nosilai dojowa; oempaka na'toea, jo kom bonoenja ing kodoengkoelan kon togat i oeatoi, na aindon inontong i toeang ko oeatoi toea nojobaoek in domoeloet. 42 Tonga' gonggoejamo' in siol toea, inta tongo jabit i nongko oeatoi bo tongo jabit i nöngkon domoeloet, mangalenja: tongo silai ing karadjaan toea i motogat bo tongo silai ing karadjaan 43 toea i mopojopad. * Jo pinojobaoekan i oeatoi bo domoeloet. inta inontong i toeang, mangalenja: oempaka mororigonan in datoe toea ing karadjaan-monia im pototoniboeloi im posi-botak, tonga' dia' motaau mojotondol in tobatoe'-tobatoe', na' doman onda i oeatoi dia' motaau mojotondol takin in domoeloet. 44 Kon singgai in datoe toea, jo poposindog i Allah-i-langit tontani' ing karadjaan tobatoe', inta dia' lalat roemboenon oemoeran-bi' mononoi, bo kawasanja in dia' pampingon kom bangoesa tongo doea; karadjaan toea i morimoemoed bo mongindia' kom bajongan ing karadjaan tongo doea, tonga sia tontani i 45 oemoeran-bi' mononoi * — podoedoei ing ki inta inontong i toeang, jo batoe toea i nolilid goginanja nongkom boeloed, dia'-bi' ililid i lima i intau, polat irimoemoedëa i oeatoi, bitoe', domoeloet, salaka bo boelawan. Jo ki Allah inta molantoed totok, i nopotaau ko i toeang inta mobali' kon singgai toemi. Togoïn(d)op nion i motoelid bo mangalenja i motaau oandolan." " 46 Kon toea, jo dinoemangop-don in datoe ki Neboekadnesar bo nosoemba ko i Daniël bo pinokidianja ing korban bo boeboek 47 simba' pomiaan korban ko i Daniël, * kain singogea ko i Daniël: „Totoeoe, ki Allahmoe, Sia ing ki toeang im bajongan in doeata ki ompoe datoe im bajongan in datoe, bo ki inta moponiata i rahasia, maloenangka iikow i notaau noponiata i rahasia naa. 48 Kon toea, jo pinokoloben-don i ompoe datoe mg ki Daniël, inogoinja ko inia modamal i oliig moloben, bo dinoeï'nja binali momomarenta kon sinangkoeb im boeta' im Babil bo panggoe- 49 loe im bajongan i intau motaau kom Babil toea. * Jo podoedoei i oïgoem i Daniël, dinoeï' doman i ompoe datoe ing ki Sadrach, ki Mesach bo ki Abednego, binali' bobato kom boeta im Babil, tonga' ki Daniël i oemoeran kom bonoe i lolingkop ing komalig i ompoe datoe. * Daniël Jobajat i Daniël tojoe i noïsimparoet kon toejoe'. 3 : 1 Komintan-don nobali', jo pinokimia-don i ompce datoe i Neboekadnesar in toelada tobatoe' nongkom boelawan, lantcedëa i onom no poeloe' no tombikoe bo oladëa i onom no tombikoe, inta pinok.iposindogëa ko lopa' in Doera, kom boeta' im 2 Babil. * Kon toea, jo pinotaba'-don i Neboekadnesar in taba' inta pinokiöini'an kom bajongan im bobato moloben bo manteri bo bobato minta tongo doea kom boeta' inta toea, simba' mamangoi imosia mopokoloben kon toelada inta pinokiposin- 3 dog i ompoe datoe i Neboekadnesar. * Noïdoedoei, jo nojosipoen-don im bajongan im bobato kom boeta' inta toea, simba' mopokoloben kon toelada inta pinokiposindcg i ompoe datoe i Neboekadnesar, bo sinimindog-don imosia komintan kon tajowon in toelada toea. * •1 Kon toea, jo nomaloe'-don i momomaloe' tobatoe', pinoko- langonéa in singog, kainia: ,,E bajongan im bangoesa bo boeï' bo singog (inta nojosipoen-mai ko naa), indongog-ai in tita i 5 ompoe datce ko imonimoe inta nanaa: * Aka mokodongog-don imoïkow kon singog in torompet, bansi', rambabo, gamboes, kantoeng, golantoeng bo ito-itog tongo doea, jo kon dodai doman inta toea doemangop imoïkow bo mosoemba kon toelada boelawan inta pinokiposindog i ompoe datoe i Neboekadnesar.* 6 Tonga' aka ki ine inta dia' doemangop bo mosoemba (kon toelada toea), jo baja-baja' in sia pogambat kom bonoe in toeloe' 7 inta kodoko-dokot!" * - Sebab nion, naonda im bangoesa toea i nokodongog-don kon singog in torompet, bansi', rambabo, gamboes, kantoeng, golantoeng bo ito-itog tongo doea, jo baja-baja'-don dinoemangop irn bajongan im bangoesa, boeï' bo singog, bo nosoemba kon toelada boelawan inta pinokiposindog i ompoe datoe i Neboekadnesar. * 8 Ken toengkoel doman inta toea, jo namangoi-don i intau ing Kasdim dega' tongonoe-mai (sinoemajow ko i ompoe da- 9 toe) bo nopongadoe ko intau i Joeda. * Nosingog imosia ko i ompoe datoe ki Neboekadnesar, kaimonia: „Aka koema bo mobali', jo kobobiag i ompoe datoe i oemoeran-bi' mononoi! * 10 Aindon pinotita i toeang, kom batoe'an i intau inta mokodongog kon singog in torompet, bansi', rambabo, gamboes, kantoeng, golantoeng bo ito-itog tongo doea, in doemangop bo Daniël 3 : 11 mosoemba kon toelada boelawan toea; * bo aka ki ine inta dia' doemangop bo mosoemba (kon toelada toea) jo pogambat in 12 sia kom bonoe in toeloe' inta kodoko-dokot. * Jo naaia, ojoeon i intau i Joeda dega' tongonoe-mai, inta aindon dinoeï' i toeang binali' bobato kom boeta' im Babil, mangalenja: ki Sadrach, ki Mesach bo ki Abednego. Totoeoe, intau inta toea kitali-taling-bi'-mai imosia ko i toeang; dia' imosia nohoromat kon doeata i toeang bo dia' imosia nosoemba kon toelada boelawan inta pinokiposindog i toeang." * 13 Kon toea, jo sinoemoroe,'-don totok bo iroemoboet-don ing ki Neboekadnesar, bo pinokigama'nja-don ing ki Sadrach, ki Mesach, ki Abednego. Naonda im pinopotajow-don imosia ko 11 i ompoe datoe, * jo nosingog-don ing ki Neboekadnesar ko i monia, kainia: „E Sadrach, Mesach, Abednego, dega' totoeoe, dcï' imoïkow nohoromat kon doeatakoe bo dia' nosoemba kon 15 toelada boelawan inta pinokiposindogkoe ? * Aka moïbog-pa imoïkow doemangop bo mosoemba kon toelada inta pinokimiakoe, naonda i mokodongog imoïkow kon singog in tcrompet, bansi', rambabo, gamboes, kantoeng, golantoeng bo ito-itog tongc doea, - jo mopia! Tonga' aka dof imoïkow mosoemba kon toelada toea, jo baja-baja' imoïkow pogambat kom bonoe in toeloe' inta kodoko-dokot. Jo allah inta onda dega inta moko- 1G boeli ko imonimoe ko limakoe?" * Kon tcea, jo notoebag-don ing ki Sadrach, ki Mesach bo ki Abednego, kain singog-monia ko i ompoe datoe ki Neboekadnesar: ,,Kom pororai-nami ata 17 naa dia' im baragoena i motoebag ko lolibo' i toeang. * Aka nanion, jo ki Allah inta pososoembaan-nami ata naa, Sia i mokawasa moposimparoet ko inami ata naa kon toeloe inta kodoko-dokot; Sia i moposimparoet ko inami ata naa ko lima ï toe- 18 ang. * Tonga' aka panga' dia', jo baing kotaauan i toeang, kon dia' mobobali' ing kami ata naa i mohoromat kon doeata ï toeang, pinomaja' mosoemba kon toelada boelawan inta pinokiposindog i toeang. * 19 Kon toengkoel in toea, jo dinoemokot-don totok in toroe' i Neboekadnesar ko i Sadrach, ko i Mesach bo ko i Abednego, sampe nobaloei im pogotëa, kain titanja: „Pokopatoe' in toeloe' toea kopitoe moïlioe im patoe'nja na' patoe'nja kojongan! 20 Noïdoedoei, jo inoïni'nja-don in soroedado, dega' tongonoe-mai, inta moropo-ropot kom bajongan in soroedado in tanta- Daniël 3 : ranja, pinokitokiganëa ko i Sadrach, ko i Mesach bo ko i Abednego bo pokipogambatëa imosia kon toeloe' inta kodoko-dokot 21 toea. * Kon toea, jo sinokig-don-monia imosia bo pinogambat-don imosia kopake-pakeang kom bonoe in toeloe' inta kodoko- 22 dokot toea. * Sebab tita i ompoe datoe i motogat totok, bo kopopatoe' in toeloe' toea i noïlioe-don, jo nion maloenangka i intau inta nopoonik ko i Sadach, ko i Mesach bo ko i Abednego, 23 im pinatoi im patoe' in dokot in toeloe' toea; * tonga' ki Sadrach, ki Mesach bo ki Abednego ilaboe' kotoki-tokig kom bonoe in toeloe' toea. * 24 Noïdoedoei kon toea, notalikokog ing ki ompoe datoe, ki Neboekadnesar, polat-don in sia sinimindog bo nolibo' ko manterinja, kainia: „Deeman-ka pinogambat-don-naton i intau lolaki toloe kotoki-tokig kom bonoe in toeloe' toea?" Kain toebag-monia ko i ompoe datoe: „Totoeoe, na' kain singog i toe- 25 ang!" * Noboei nosingog ing ki ompoe datoe, kainia: „Naanta, naaia inontongkoe i intau lolaki bidon opat, inta dia' sinokig, kibaja-baja'-mai ko joeak in toeloe', bo dokot in toeloe' toea in dia'-bi' nokongonoe ko imonia, bo ki inta noginggopat toea batanganëa i na' tongkai-don ing ki adi' in doeata." * 26 Kon toea, jo dinimioeg-don ing ki Neboekadnesar ko ngara i lolingkop pomomiagan kon toeloe' inta kodoko-dokot toea. bo nokoeoek, kainia: „E Sadrach, Mesach, Abednego, inta mososoemba ko i Aliah inta molantoe-lantoed kom bajongan i onoe-don, loeai-don, koligai-don imoïkow ko naa!" Kon toea, jo iloemoeai-don ing ki Sadrach bo ki Mesach bo ki Abednego 27 nongko joea-joeak in toeloe' toea. * Nopaloet-makow in toea, nojosipoen-don im bajongan im bobato mongoloben bo manteri in datoe, bo inontong-monia, totoeoe, toeloe' toea in dia'-bi' nokolontoep kc awak i naja toloe toea, boeok i oeloe-monia in dia'-bi' nopokak bo pakeang-monia in dia'-bi' doman nopokak, dapotëa, oempaka boeo' in toebong, dia'-bi' lalat ing ko imonia* 28 Kon toea, jo ncsingog-don ing ki Neboekadnesar, kainia: „Bajongan in dodajow ko i Allah i Sadrach, i Mesach bo i Abednego, inta nopotaba' i malaikatëa bo noposimparoet ko olitëa, inta nongandol ko iNia, nolawang kon tita in datoe bo sinoemamad im batanganëa, sin doï' imosia nohoromat bo nosoemba 29 ko i allah, kolikoedëa ing ko i Allah-monia tontani'. * Sebab nion, naaia i mopotita-don iakoeoi, jo batoe'an i intau, nong- Daniël 3 : kom bangoesa, boeï' bo singog i ine-ka-don, inta moningkoele ko i Allah i Sadrach, i Mesach bo i Abednego, jo sia toea in totadon bo baloinja im pomiaan pololoemboe'an kong kotoran; sin dia' i Allah ibanëa inta motaau moposimparoet na'tcea". 4 30 Noïdoedoei kon toea, jo pinoontong i ompoe datoe in totabinja ko i Sadrach, ko i Mesach bo ko i Abednego, totoeoe moanto , kom boeta' im Babil. * Kinololatoe' i Neboekadnesar ihoekoem. 4:1 Ki ompoe datoe ki Neboekadnesar i nopotaau kom bajo- ngan im bangoesa bo boeï' bo singog, inta nogoetoen kon sinangkoeb in doenia, kainia: ,,Aka mobali', jo kolobenon in do- 2 damean-monimoe! * Kinoïbog-don ing ginakoe i mopotaau im bajongan in tomponoeot bo oaidan inta mokoherang, inta pinomia i Allah inta molantoed totok (inta molantoe-lantoed kom bajongan i onoe-don) ko inako'. * 3 Tomponoeot i Allah in totoeoe moloben, oaidanëa inta mokoherang, i mokotalikokog totok! Karadjaanéa, jo toea ing kodatoean inta oemoeran-bi mononoi, pomomarentanja i mononoi kom bangoesa mojobaloei im bangoesa. * 4 Jo akoeoi naa, ki Neboekadnesar, i nogoetoen kom baloikoe takin loenganga ing gina bo mopia ing kamangkoe kong 5 komaligkoe. * Tonga' komintan-don nobali', jo inontongkoe kom bonoe in togoïn(d)op ing ki inta nokotalikokog ko inako'; kosioe-sioeg iakoeoi kon tosioegankoe, jo noïtorop-don kom 6 pororaikoe i raian bo chajal inta nokoliau kong gmakoe. * Sebab nion, pinokiöini'koe ko inako' im bajongan i intau motaau inta kom Babil; simba' mosia toea i mopotaau i mangale in to- 7 goïn(d)op toea ko inako'. * Naonda i noïangoi-don im bajongan i intau motaau, bolian, intau ing Kasdim bo intau mononondoedoet kon toendi, jo inooemankoe-don in togoïn(d) opkoe; tonga' dia'-bi' nokopomangale imosia kon togoïn(d)opkoe 8 ko inako'. * Noïdoedoei kon toea, jo nokipodoengkoel-don ko inako' ing ki Daniël, inta sinangoian ki Beltsasar, podoedoei in tangoi in doeatakoe, bo kom bonoe in dodobea mg kmodoengkoelan ko roh (gina) i Allah inta mokoedoes. Jo inooemankoe 9 in togoïn(d)opkoe ko inia nanaa: * E Beltsasar, panggoeloe ï Daniël 4 : intau motaau, kinotaauankoe-don kom bonoe in dodobmoe ing kinodoengkoelan ko roh (gina) i Allah mokoedoes, bo dia'-bi' doman iikow im pokoliauon i rahasia onoe-ka-don; aka mobali', jo potaau-pa ko inako' ing ki inta inontongkoe kom bonoe in 10 togoïn(d)op bo mangale-ai-pa ko inako'. * Jo ki inta inontongkoe kon togoïn(d)op, inta noïtorop-don kom pororaikoe, kosioe-sioeg iakoeoi kon tosioegankoe, nanaa: Koema, inontongkoe, ojoeon im pangkoi ing kajoe toba- 11 toe' ko joea-joeak in doenia, inta molantoed totok; * kajoe toea moloben bo moroton totok, koeroinja i nodapot ko langit, sam- 12 pe kinoontongan in sia kom bajongan im popod in doenia; * daoenëa i mopia im batanganëa, bo boengainja in totoeoe moanto' sampe mokotoekid kaanon im bajongan i inta mogina; kon sioengonëa im pononioengan im bajongan im bobiagon bo binatang kon dogami, bo kon tanganja im pononompoegadan im bajongan i lagapan kon toloengaja', bo boengainja im pong- 13 aanan im bajongan i inta mogina. * — Kojogot-pa iakoeoi morai ko inta inontongkoe toea kon tosioegankoe, jo totoeoe, noliodot-mai noïonag in taba' tobatoe' inta mokoedoes nongko 14 langit. * Nokoeoek in taba' toea, pinokolangonëa in singogëa, kainia: „Poepoel im pangkoi ing kajoe inta naa bo tokoaja' in tanganja minta! tokoroegoep-ai in daoenëa minta bo tokopotaboed im boengainja minta! simba' molagoei im bajongan im bobiagon bo binatang nongkon sioengonëa, bo bajongan i la- 15 gapan i loemajoeg-don nongkon tanganja! * Tonga' bio-bio'-makow in toeodëa kom boeta', libodan i oeatoi bo bitoe' ko joeak im bonok, simba' oloeton in sia in toebig i oloe' nongko langit bo modoengkoelëa in silainja nongkom bonok kom boe- 16 ta' taki-takin im bajongan im binatang. * Jo ginanja i mobaloei, sampe dia'-don ing gina i intau, si ogoian-don in sia ing gina im binatang. Na'toea, sampe moïtalib-don ko inia im pitoe 17 no wakoetoe. * Hoekoemang naa i aindon sinantoe' i madjalis i malaikat, pinoetoes i naa in singog i malaikat! simba' akoeon im bajongan i intau inta mobiag kong ki inta molantoed totok, Sia i momarenta kong kinodatoean i intau bo ogoinja (ponogoetabinja) ing karadjaan ko i ine inta koïbogëa, dapotëa, mobali'nja ogoi ko intau inta mododoejoe totok." * — 18 Naa-don ing ki inta inontongkoe, datoe i Neboekadnesar, kom bonoe in togoïn(d)op; jo naaia, e Beltsasar, pogoeman- Daniël 4 : moe-pa i mangalenja ko inako'. Sim bajongan i intau motaau kong kinodatoeankoe in dia' i mokopomangale in togoïn(d) opkoe naa ko inako', tonga' ikow i motaau, si roh (gina) i Allah mokoedoes i ojoeon ing kom bonoe in dodobrnoe." * 19 Kon toengkoel in toea, jo noïtongau-makow ing ki Daniël, inta sinangoian ki Beltsasar, dega' tongo oras-mai i onggotëa, si raianëa i nopokoliau kong ginanja. Sebab nion, kain singog i ompoe datoe: „E Beltsasar, dika-bi' mokoliau kong ginamoe in togoïn(d)op bo mangalenja toea!" Kon toea, jo notoebag-don ing ki Beltsasar, kainia: „Toeang, aka mobali', togoïn(d)op nion i moïoema ko intau inta mojongo' ko i toeang, bo mangale in togoïn(d)op nion i moïtoegat kon satoeroe i toeang! * 20 Jo pangkoi ing kajoe inta inontong i toeang, inta moloben bo moroton, koeroinja i nodapot ko langit. inta kinoontongan kon 21 sinangkoeb in doenia, * inta mopia im batangan in daoenëa, inta boengainja totoeoe moanto' sampe mokotoekid kaanon im bajongan i inta mogina, bo kon sioengonëa im pononioengan im bajongan im bobiagon bo binatang kon dogami, bo kon ta- 22 nganja im pononompoegadan i lagapan kon toloengaja', * — jo pangkoi ing kajoe toea, mangalenja: ki toeang; ki toeang-don i inta moloben bo moropot, bo kawasa i toeang i moloben bo nodapot ko langit, bo kinodatoean i toeang in siniminggolit nodapot kom popod in doenia. * 23 Jo inontong i toeang in taba' tobatoe' inta mokoedoes, inta noponag nongko langit, kainia: ,,Poepoel im pangkoi ing kajoe toea bo pogoeraaton in sia, tonga' bio-bio'-makow in toeodea kom boeta', libodan i oeatoi bo bitoe' ko joeak im bonok, simba' oloeton in sia in toebig i oloe' nongko langit, bo mobiag in sia taki-takin im bajongan im binatang kon dogami, sampe 24 moïtalib-don ko inia im pitoe no wakoetoe. * — Nanaa i mangalenja, toeang, bo nanaa i oekoeréa inta popooema i inta mo- 25 lantoed totok ko i toeang: * ki toeang in toeloedon nongko joeak i intau, bo mogoetoen takin im binatang kon dogami, ki toeang im pokaanon im bonok na' sapi, bo ki toeang im poïnoemon in toebig i oloe' nongko langit. Na'toea, sampe moïtalib-don ko i toeang im pitoe no wakoetoe, bo bain dongka kon toea bo akoeon i toeang kong ki inta molantoed totok, Sia i momarenta kong kinodatoean i intau bo ogoinja (ponogoetabinja) ing karadjaan ko i ine inta koïbogea. * Daniël 4 : 26 Jo singog kon toeodëa, kainia: „Bio-bio'-makow in toeodëa kom boeta'!" nanaa i mangalenja: kinodatoean i toeang im popotamad bidon ko i toeang, aka mongakoe-don ing ki toeang 27 kong Ki inta kon soroga, Sia i momarenta. * Sebab nion, toeang, aka mobali', jo abat-ai-don in singog inta podapot i ata naa ko i toeang, mangalenja: loemboe'-don ing kototoelid in dosa i toeang, bo popatan-don in totabi ko intau boga' in tala' i toeang! sin dega' pokolanggo'on-pa-bi' ing kamang i toeang." * — 28, 2& Jo nion komintan i noïoema ko i Neboekadnesar. * Naonda im binaja'an-makow i mopoeloe' bo dojowa no boelan, jo kibaja-baja'-mai ing ki ompoe datoe kon toedoe ing komaligëa kom 30 Babil. * Kon toea-ta, nosingog-don in sia, kainia: ,,Deeman-ka naa im Babil moloben, inta pinomiakoe binali' pogogoetoenan in datoe, podoedoei ing kawasa ing kakajaankoe, simba' dajo- 31 dajowon ing kamoeliaankoe ?" * — Kosingo-singog-pa ing ki ompoe datoe, jo noliodot-mai noïonag i ojoet in singog nongko langit, kain singog toea: „E datoe i Neboekadnesar! potaau ko inimoe: kong karadjaanmoe ing gama'an ko inimoe; * 32 toeloedon iikow nongko joeak i intau, mojogaloem iikow takin im binatang kon dogami, mokaan kom bonok iikow na' tongkai in sapi! Na'toea, sampe moïtalib-don ko inimoe im pitoe no wakoetoe, oemaan i akoeonmoe kong ki inta molantoed totok, Sia i momarenta kong kinodatoean i intau, bo ogoinja (ponogoetabinja) ko i ine inta koïbogëa." * 33 Ko oras doman inta toea, jo noïtotoeoe-don ko i Neboekadnesar in singog inta toea, mangalenja: sinoeloed-don in sia nongko joeak i intau, bo nokaan kom bonok in sia na'tongkai in sapi, bo awakëa i inoloet-don in toebig i oloe' nongko langit, sampe nobiag-don im boeokëa bo pojoentoengea i na' tongkai-don im boeboel i lagapan nasar, bo konoekoenja i loemanggo'-don na' tongkai ing konoekoe i lagapan. * 34 Tonga' naonda im binaja'an-makow dega' in tongonoe-mai no boelan, jo iloemangag-don iakoeoi, ki Neboekadnesar, ko langit bo noboei-don nongoeli' ing ginakoe. Kon toea, jo dina- Daniël 4 : jo-dajowkoe-don ing ki inta molantoed totok bo pinokoloben- koe-don in Sia inta mobiag oemoeran-bi' mononoi, kainako': „Pomomarentanja i oemoeran-bi' mononoi, kinodatoeanëa i mononoi kom bangoesa mojobaloei im bangoesa. * 35 Bajongan i intau kon doenia naa i na'tongkai in dia'-bi' onoe kon tajowonëa; Sia i rnogator kom bajongan in toendi ko langit bo ko intau kon doenia naa, tonga'-bi' podoedoei ing koïbogëa; oempaka tobatoe' dia' i inta mokotoeloed ko limanja, bo inta motaau i mosingog ko iNia: onoe im pomiaanmoe?" * 36 Kon dodai doman inta toea, jo noboei-don im pororaikoe ko inako'; bo noboei-don nokipodoengkoel i manterikoe bo bobatokoe ko inako', bo pinopoboei-don iakoeoi kong kinodatoeankoe, bo inogoian-don iakoeoi ing kopopia (kamoeliaan) inta noïlioe kong kopopiakoe kolipod. * 37 Jo naaia i mondajow-don iakoeoi, ki Neboekadnesar, bo moïgoem soekoer, pokolobenonkoe in Datoe i langit! bajongan i oaidanéa mopia bo bajongan in dalanéa inta motoelid; Sia i mokawasa mopokoompa' ko intau mololatoe'. * Kinololatoe' i lïelsasar ihoekoem. 5 : 1 Komintan-don nobali', jo pinokimia i ompoe datoe i Bel- sasar im pomokaanan moloben kom bajongan i manterinja bo bobatonja, tongo riboe ing kobajongëa, bo nonginoem in sia ko 2 anggoer kon tajowon im bobato tongo riboe toea. * Naonda ing ki Belsasar toea i nonginoem-don ko anggoer mobajong, jo pinokigama'nja-don im pakakat boelawan bo salaka, — inta dinia i ama'nja, i Neboekadnesar, nongkong kaabah ko Jeroesalem; — simba' ki ompoe datoe bo bobatonja minta bo ki boe- 3 loinja bo pahangëa i monginoem nongkom pakakat toea. * Kon toea, jo ginama'-don-monia im pakakat boelawan, inta dinia nongkong kaabah i Allah ko Jeroesalem; noïdoedoei nonginoem ing ki ompoe datoe bo bobatonja minta bo ki boeloinja 4 bo pahangëa nongkom pakakat (mokoedoes) toea. * Nongi- 60 Daniël 5 : noem imosia ko anggoer bo nondajow ko allah inta pinomia nongkom boelawan, salaka, bitoe', oeatoi, kajoe bo batoe. 8 Ko oras doman inta toea, jo noliodot-mai sinaliontongëa- -mai ing gonggoejamo' i lima i intau, inta nomahis kon dinding ing komalig inta iloeli in silon, inta kon tajowon in totoga'an moloben. Naonda ing kinoontongan-mai i ompoe datoe im ba- 6 tangan i lima inta nomahis toea, * jo nobilai-don im pogotëa bo noliau-don ing ginanja, inoejot i ogotanëa bo doeloedëa i mojo- 7 -mojodoepa'. * Jo nokoeoek ing ki ompoe datoe, kainia: „Oïni'-pa-mai im bolian bo intau ing Kasdim bo intau mononondoedoet kon toendi!" Naonda i noïangoi-don imosia, jo nosingog ing ki Belsasar ko intau motaau kom Babil toea, kainia: „Aka ki ine inta mokobasa ko inta pinahis toea bo mokopomangale ko inta toea ko inako', jo sia toea in tompakeangankoe im pakeang in datoe, bo popoloetoedankoe im bobol boelawan in sigogowëa, bo doeï'onkoe in sia bali'on panggoeloe inta mogintoloe kong karadjaan inta naa." * 8 Kon toea, jo dinimioeg-don im bajongan i intau motaau i ompoe datoe, tonga' dia' imosia nokobasa ko inta pinahis toea 9 bo dia' nokopotaau i mangalenja ko i ompoe datoe. * Sebab nion, noliau-don totok ing gina i ompoe datoe i Belsasar bo nobaloei-don im pogotëa; bo noliau-don doman ing gina im bobatonja. * 10 Naonda ing kinodongogan-don i boea' moloben in singog i ompoe datoe bo im bobatonja, jo namangoi-don in sia sinoemoeot kon toeot pomokaanan toea, kain singogëa: „Aka koema bo mobali', jo kobobiag i ompoe datoe i oemoeran-bi' mononoi! Dika i raianmoe mopoliau ing ginamoe, bo dika mobaloei 11 im pogotmoe. * Sing kong kinodatoeanmoe ojoeon i intau lolaki tobatoe', inta kon dodobëa ojoeon i roh (gina) i Allah inta mokoedoes. Kon toengkoel-pa in togoeojodmoe, jo nodoengkoel kon dodobéa im bajag ing gina, pororai bo kopopandoi na' tongkai ing kon doeata, sampe dinoeï' in sia i ompoe datoe i Neboekadnesar, togoeojodmoe, binali' panggoeloe im bajongan i intau motaau, mononontoboet, intau ing Kasdim bo intau mono- 12 nondoedoet kon toendi; * si aindon kinoniataan, jo kopopandoi ing ginanja i noïlioe-don: motaau in sia mopomangale in togoïn(d)op, mononangoi kon tangoi in tangki' bo mogogoekai ko inta noboetoel; sia toea ing ki Daniël, inta sinangoian i ompoe Daniël 5 : datoe: ki Beltsasar. Sebab nion, pianja, pokiöini' ing ki Daniël toea; sia i mopotaau i mangale i hoeroep toea ko inimoe." * 13 Naonda ing ki Daniël im pinopotajow-don ko i ompoe datoe, jo nosingog-don ing ki ompoe datoe ko i Daniël, kainia: „Ikow dega' ing ki Daniël inta nongko intau i Joeda inta pinamping-magi' i ompoe datoe, togoeojodkoe, nongkom boeta' 14 i Joeda? * Aindon dinongogkoe, kong koema ikow, kaïn, ing kinotoropan i roh (gina) i Allah bo kon dodobmoe ing kinodoengkoelan kom bajag ing gina bo pororai bo kopopandoi inta 15 noïlioe-don. * Jo intau motaau bo bolian i aindon pinopotajow ko inako', simba' basaan-monia ing ki inta pinahis kon toea-ta bo mangalean ko inako'; tonga' dia' mokopomangale imosia 16 kon singog toea. * Jo aindon dinongogkoe, kong koema ikow, kaïn, i mokopomangale kon togoïn(d)op bo mogogoekai ko inta noboetoel. Sebab nion, aka mokobasa iikow ko inta pinahis kon toea-ta bo mokopomangale ko inta toea ko inako', jo tompakeangankoe iikow im pakeang in datoe bo popoloetoedankoe im bobol boelawan in sigogowmoe, bo doeï'onkoe bali'on panggoeloe inta mogintoloe kong karadjaan naa." * 17 Kon toea, jo nosingog-don ing ki Daniël ko i ompoe datoe, kainia: „Jo oliig inta ogoi i toeang, ing ko i toeang-don, pianja totabi i toeang toea ogoi ko intau ibanëa. Tonga' ki inta pina- 18 his toea, im basaan bo mangalean i ata naa ko i toeang. * Toeang, naanta, ki Allah inta molantoed totok, Sia i nobogoi kon togoeojod i toeang, ko i Neboekadnesar, kong kinodatoean, 19 kawasa, horomat bo kopopia. * Bajongan im bangoesa bo boeï' bo singog i nooejot kong kawasa inta inogoi i Allah toea ko inia, bo noondok ko inia; sim pinatoinja ki ine inta kinoïbogëa bo biniaganëa ki ine inta kinoïbogëa; pinokolantoedëa ki ine inta kinoïbogëa bo pinokoompa'nja ki ine inta kinoïbogëa. * 20 Tonga' naonda ing ginanja in dinoemoeï'-don kom batanganëa bo sinoemogat-don kong ginanja, sampe iloemolatoe'-don in sia, jo sinoeloed-don in sia ko lolitoe'an in datoe bo ginama'- 21 -don ing kopopianja. * Sinoeloed-don in sia nongko joeak i intau, bo ginanja i nobaloei-don nobali' na' gina im binatang, bo nogoetoen in sia taki-takin im bantong; pinokaan in sia im bonok na' tongkai in sapi, bo awakëa i inoloet in toebig i oloe' nongko langit, oemaan i nongakoe-don in sia kong ki Allah inta molantoed totok, Sia i momarenta kong kinodatoean i intau, 22 bo doeï'onëa bali'on datoe ki ine inta koïbogea. * Tonga' ki toe- Daniël 5 . ^ ang, ki adi'nja ki Belsasar, in dia' nopokoompa' kong gina, 2o oempaka kinotaauan i toeang im bajongan i inta toea; * dapotea, dinoemoeï' kom batanganéa ing ki toeang ko i Allah-i-langit. Pinopotajow i intau im pakakat im baloi i Allah toea kon tajowon i toeang, jo ki toeang bo manterinja bo bobatonja bo ki boeloinja bo pahangea i nonginoem ko anggoer kom pakakat toea, bo nondajow ko allah inta pinomia nongkon salaka, boelawan, bitoe , oeatoi, kajoe bo batoe, inta dia' mokoontong bo dia' mokodongog, inta dia' motaau ko onoe-don; bo dia' ihoromat i toeang ing ki Allah inta motogi kong gina i toeang bo 24 inta nonantoe'-don kong kamang i toeang. * Nion maloenangka im pinotaba nja-don im batangan i lima toea bo pinokipahis 25 ing ki inta toea. * Jo ki inta pinahis kon toea-ta, basaan nanaa: Mene, Medin, Tekel, Peres. * Mene, mangalenja: iniap; medin, mangalenja: inoekoer; binio-bio -makow i Allah ing kinodatoean i toeang bo iniap (sinonsilai) ko intau i Madai. * 27 Tekel, mangalenja: sinimbang; aindon sinimbang ing ki toeang kon sosimbangan, jo mogaan totok. * 28 Peres, mangalenja: nobotak; nobotak-don ing kinodatoean i toeang bo inogoi ko intau im Parsi." * 29 Kon toea, jo pinopoloetoed-don im pakeang in datoe ko i Daniël bo pinopobobol-don im bobol boelawan kon sigogovvëa, podoedoei in tita i Belsasar, bo nopomaloe'-don kong ki Daniël toea i nobali'-don panggoeloe inta nogintoloe kong karadjaan toea. * 30 Tonga' kon dolom doman inta toea pinatoi ing ki Belsasar, datoe i intau ing Kasdim. * Ki Daniël ing kom boeboe' in singa. 6:1 Jo ki Darioes-don, intau i Madai, i nobali' datoe (kom Babil) kon toengkoel i onom-don no poeloe' bo dojowa no taöng 2 ing kinobiaganéa. * Kom pororai i Darioes: „Pianja, doeï'onkoe im panggoeloe mogatoet bo dojowa no poeloe' ing kobajongëa kom bonoe ing kinodatoeankoe, jo batoe'an-monia ing 3 kon distrikt toemongobatoe'." *(Naonda in dinoeï'nja-don imosia), dinoeï'nja doman ing gogoegoe toloe, inta pokokidongogan im panggoeloe minta toea, simba' dia' moroegi ing ki ompoe da- 4 toe. Jo gogoegoe toloe toea, ki Daniël in tobatoe'. * Pinomoma- Daniël 6 : renta i Daniël toea i mopia-pia im pinomomarenta ing gogoegoe ibanea bojm panggoeloe minta toea, sim pororai kom&bonoe in dodobea i noïlioe-don. Sebab nion, koniat-don ing ki ompoe datoe toea mopoabat ko i Daniël im parenta kon sinang- 5 koeb ing kinodatoeanea. * Nion maloenangka i nopakat-don ing gogoegoe ibanëa bo bajongan im panggoe}oe, simba' monompilaboe' ko i Daniël, sinaja-tajak-monia in tala' i Daniël kom pinomomarentanja kong karadjaan; tonga' dia' nodoengkoel-monia im poenang i ngadoean, pinomaja' tangko' onoe-don, si mosoendoed (motoelid) ing ki Daniël toea, dia' in tala' 6 pinomaja' romoe' onoe-don ing kinodoengkoelan ko inia. * Kon toea, kain singog-monia: „Dia' mokodoengkoel ing kita ko inta ponompilaboe ko i Daniël kolikoedëa ing ko agamanja (kom 7 pohohoromatëa ko i Allahnja)." * Sebab nion, ba ja-ba ja'-don sinoemajow ing gogoegoe bo panggoeloe minta toea kon tajowon i ompoe datoe, kaimonia: „Aka koema bo mobali', jo ko- 8 bobiag i ompoe datoe i Darioes i oemoeran-bi' mononoi! * Jo nopakat-don im bajongan ing gogoegoe bo panggoeloe bo bobato ibanea, kaimonia: Pianja, mopoloeai in tita ing ki ompoe datoe bo pomaloe', ko aka ki ine ing kom bonoe in toloe no poeloe' no singgai naa i moïgoem ko onoe-ka-don ko i allah i ine-ka mongo ko intau, kolikoedëa ing ko i ompoe datoe, jo intau inta toea im pogambat-monag kom boeboe' in singa, dia' 9 mobali' bo dia'. * Sebab nion, aka mobali', jo ki toeang i mokipomaloe bo mokipahis kon tita nion, inta mobali' atorang inta dia' motaau baloeian, podoedoei i oea' i intau i Madai bo Parsi, 10 inta dia mobobali' baloeian." * Kon toea, jo pinokipahis-don i ompoe datoe i Darioes in tita toea kom bonoe in soerat bo (pinokipomaloe'nja-don) in tita toea. * 11 Naonda in dinongog-don i Daniël ko aindon pinahis in tita inta toea, jo minaja'-don in sia im baloinja bo sinoemoeot kon toeot inta ko limonik, inta pinomiaan kon djandela in dadimpajo , inta noïsingajow kon dampig i Jeroesalem, bo dinoemoko' in sia kon toea-ta bo nosambajang bo nondajow ko i Allah, kotoloe im potomboeloi in singgai, na' doman pinomomianja 12 kojongan. * — Ko oras doman inta na'toea sinoeot i intau (moromoe') toea ing ki Daniël, bo kinooemaan-monia in sia kojogot mosambajang bo mokoeani ko i Allahnja. * 13 Noïdoedoei kon toea, jo sinoemajow-don i intau minta toea Daniël 6 : ko i ompoe datoe, kain singog-monia ko inia: „Toeang, deeman-ka aindon pinotita i toeang, ko aka ki ine inta moïgoem ko onoe-ka-don ko i allah i ine-ka mongo ko intau ing kom bonoe in toloe no poeloe' no singgai naa, kolikoedëa ing ko i toeang, jo sia toea im pogambat-monag kom boeboe' in singa?" Kain toebag i ompoe datoe: Totoeoe, nion i aindon sinantoe' podoedoei i oea' i intau i Madai bo Parsi, inta dia' mobobali' bajoei- 14 an." * Kon toea, kain toebag-monia ko i ompoe datoe: „Ojoeon i intau tobatoe', inta pinamping nongkom boeta' i Joeda, tangoinja ki Daniël, kitali-taling-mai in sia ko i ompoe datoe bo ko atorang inta pinotita i toeang, sim potomboeloi in singgai 15 mosambajang in sia kotoloe." * Naonda in dinongog-don i ompoe datoe ing ki inta na'toea, jo nosaged-don totok ing ginanja, polat norai in sia kom popoposimparoetëa ko i Daniël; oemaan in sinoemojop in singgai sinimilopi' ing ki ompoe datoe notajak 16 ko akal popoposimparoetëa ko inia. * Tonga' intau minta (moromoe') toea i monojajow-mai ko i ompoe datoe, kain singogmonia ko inia: „Kinotaauan-don i toeang, kon tita inta toea tita i intau i Madai bo Parsi, bo dia' mobobali' in tita pinomaja' 17 atorang i ompoe datoe toea im baloeian." * Kon toea, jo pinokigama'-don i ompoe datoe ing ki Daniël, simba' pogambat-monag kom boeboe' in singa. Nosingog-pa ing ki ompoe datoe ko i Daniël, kainia: „Aka mobali', jo ki Allahmoe inta pososoem- 18 baanmoe, Sia i moposimparoet ko inimoe." * (Naonda im pinogambat-don ing ki Daniël), ginama'-don-monia im batoe tobatoe' inta inoekat kon toedoe im bibig im boeboe' toea. Noïdoedoei, sinomponoeotan-don i ompoe datoe im batoe toea in tomponoeotëa bo tomponoeot i manterinja; simba' dia' baloeian i hoekoemang inta sinantoe'-don ko i Daniël. * 19 Nopaloet-makow in toea, jo noboei-don ing ki ompoe datoe kong komaligëa; tonggobii toea nopoeasa bo 20 dia' inagi'an in sioeg in sia. * Kon dolo-dolom-monik mododop, naonda i moboena-boenanang-don, jo nobangon-don ing ki ompoe datoe bo noribatoek minaja' im 21 boeboe' in singa toea. * Naonda i modioeg-don kom boeboe' toea, jo nokoeoek ing ki ompoe datoe ko i Daniël takin singog inta na' singog i intau mononanob, kainia: ,,E Daniël, olit i Allah inta mobiag, ki Allah inta pososoembaanmoe, dega' 22 i nokoposimparoet ko inimoe kon singa nion?" * Polat kain Daniël 6 : toebag i Daniël ko i ompoe datoe: „Toeang, aka koema bo mo- 23 bali', jo kobobiag i toeang i oemoeran-bi' mononoi! * Aindon pinopotaba'an i Allah i ata naa i malaikatëa, inta pinokitoekoemanëa im bibig in singa, sampe dia' nokoonoe imosia ko i ata naa; sin dia' noïtala' i ata naa kon tajowon i Allah, bo dia' 24 doman noïtala' i ata naa kon tajowon i toeang." * Nokodongog-mai kon singog inta na'toea, jo nopia totok ing gina i ompoe datoe, polatëa-don pinokibatoen-monik ing ki Daniël nongkom bonoe im boeboe' toea. Naonda im binatoen-monik ing ki Daniël nongkom bonoe im boeboe' toea, jo oempaka tobatoe' ing kekeb dia' i nodoengkoel ko inia; si nongandol-don (nopir- 25 saja-don) in sia ko i Allahnja. * Kon toea, jo pinokigama'-don i ompoe datoe i intau inta nonompilaboe' ko i Daniël, bo mosia toea taki-takin i adi' bo i boeloi-monia, im pinogambat-monag kom boeboe' in singa toea. Dia'-pa nodapot imosia ko anor im boeboe' toea, baja-baja' sinoengkoed in singa toea, inta norimoemoed kom bajongan in toelan-monia. * 26 Kon toengkoel in toea, jo pinahis-don i ompoe datoe i Darioes in soerat inta pinokidianja kom bajongan im bangoesa bo boeï' bo singog, inta nogoetoen kon sinangkoeb in doenia naa, 27 kainia: „Aka mobali', jo koloben in dodamean-monimoe! * Na~ aia i mopotita-don iakoeoi, kom bajongan i intau kon sinangkoeb ing kinodatoeankoe, i oemoejot bo moondok ko i Allah i Daniël, sin Sia ing ki Allah inta mobiag bo Sia i oemoeran-bi' mononoi, bo karadjaanéa in dia' motaau pogoeraaton, bo dia' ing kopaloetan im pomarentaanéa; * 28 Sia i mototoboet bo mopoposimparoet, bo momomia kon tomponoeot bo oaidan inta mokoherang, ko langit bo kon toedoe im boeta'; pinoposimparoetëa ing ki Daniël kong kawasa in singa." * 29 Jo ki Daniël toea, mopia ing kamangëa kong kinodatoean i Darioes bo i Kores, intau im Parsi. * Kobobangon i intau minatoi. 12 : 1 Kon toengkoel in toea, jo pinodapot-don ko i Daniël in singog inta nanaa: Kon dodai in toea jo ki Michaël, malaikat Daniël 12 : molantoed inta mololoekad ko intau im boeï'moe, sia i momangkoi mogaid. Kon singgai inta toea pomoeka'an i josisi', inta dia'-pa lalat nobali' kinabit kong kinobali'an i intau magi' in singgai inta toea. Tonga' ko wakoetoe inta toea intau im boeï'moe i moïsimparoet, mangalenja: batoe'an i intau inta aindon 2 pinahis kong kitab (i Allah). * Jo ko joeak i intau inta norosioeg kom bonoe ing ginaboei im boeta', moanto' doman i moboei mobangon: tombotakëa i mokodoengkoel kong kobobiag mononoi; tombotakëa ing kooemaan in singkoele bo rongo' in- 3 ta mononoi. * Jo bajongan i intau inta nosoemba (nopirsaja) totok ko i Toehang, i moporia-riang na' oelinag i langit, bo mosia inta nopokodapot i intau moanto' kong kototoelid, mosia toea i moporia-riang na' toendi, oemoeran-bi' mononoi. * 4 Jo ikow, e Daniël, boenion in singog inta naa bo tomponoeotan ing kitab naa, oemaan ing kon singgai toemi. Aka na'toea, jo moanto' i intau i monondoedoet, bo kodoegangan in totaau. * oooOooo KI H O S E A. 1:1 Jo naa in singog i Toehang, inta noïangoi ko i Hosea, ki adi' i Beëri, kon toengkoel ing kinodatoéan i Oesia, i Jotam bo i Hiskia, datoe minta i Joeda, bo kon toengkoel i Jerobeam II, ki adi' i Joas, datoe i Israël. * Dosa i intau bo dosa i imang. 4 : 1 Indongog-ai-pa-monimoe, e intau Israël, in singog i Toehang! Sing ki Toehang i momoetoes kom pilikara i intau inta ncgoetoen kom boeta' inta naa, sin dia'-don kodoengkoelan ing kototoelid bo kobobangkal ko i Allah bo totaau nongko i Allah.* 2 Nopongodi-ngodi imosia bo nongoebol bo nolimod bo nona- kow bo nonoelaling, intau moparoempak imosia, bo kinototoejoe'an in dcegoe' i oemoeran kotolioean ing kototoejoe'an in doegoe'. * 4b Tonga' moïkow, e imang, im potala'onkoe totok! * 6 Si intaukoe im pogoeraaton sebab dia' sinongginaan-monimoe imosia. Aindon iloemboe'-monimoe in totaau nongko iNako', sebab nion, loemboe'onkoe doman imoïkow, dia'-don moïmang imoïkow: aindon kinoliongan-monimoe i atorang i Allah-monimoe, sebab nion, koliongankoe doman ing ki adi'-monimoe lolaki. * 7 Naonda ing kodoegang-kodoegang ing koanto' i imang, jo kodoegang-kodoegang doman in dosa-monia ko iNako', kopopia-monia im binaloeian-monia, nobali' ki inta kojojongo'. * 8 Jo dosa i intaukoe i mopoojoeor. i oentoeng ko imang, (kon toengkoel i mongorban imosia sebab dosa toea) sebab nion, mopia ing gina-monia aka moïtala' i intaukoe. * 9 Sebab nion, bajongan i imang minta ing kooemaan im bala na' tongkai i intaukoe; toeli'ankoe imosia podoedoei i oaidan-monia, bo alod ing gogoetoe'-monia in poboeikoe ko oeloe-monia Hosea 4 : tontani': * 10 mongaan imosia tonga' dia' mobotoeg, sin sinoemolikoed-don imosia ko i Toehang. * Kinororomoe' im bajongan i intau. 6 : 7 Ko lipoe' i Adam iloemampat imosia kon dandiankoe, sinoemonsilanggai imosia ko iNako' kon toea-ta. * 8 Jo Gilgal, toea i lipoe' i intau minta moromoe', inta kinorosikan-don in doegoe'. * 9 Imang minta i na' ramponan i intau mongongagow, nolimod imosia ko intau kon dalan maja' in Sichem, bo nomia ko oaidan inta moraat totok. * 7 : lb Mongongoebol imosia, bo mononakow totcemoeot kom baloi, bo ramponan i intau mongongagow i mojampat kon dalan.* 6 : 10a Kom Betel inontongkoe i oaidan inta mokojongö' (motonsilanggai). * 7 : 3 Podoedoei i romoe'-monia dinoeï'-monia in datoe, bo podoedoei i oebol-monia dinoeï'-monia im bobato moloben.* 5 Mokotakit imosia kon datoe-monia bo mokololangoe kom bobato-monia. * 7 Bajongan-monia toea i nopatoe'-don na'tongkai in dodoengoe'an, bo nodait-don-monia kinaan im bobato-monia; bajongan in datoe-monia in sinompilaboe'an (bo pinatoi), jo oempaka tobatoe' dia' inta nokoeani ko iNako'. * la Kinoniataan-don in tala' i Efraim bo romoe' in Samaria. * 2 Dia' noïrai ko imonia, ko Akoeoi naa i nototaau kom bajongan i romoe'-monia. Totoeoe, dinomok imosia i romoe'-monia tontani', inta koboeka-boekat kon tajowonkoe. * 8 : 4 Aindon dinoeï'-monia in datoe, tonga' dia' imosia nolibo' ko iNako'; dinoeï'-monia im bobato, tonga' dia' imosia noïgoem ko iNako'; salaka bo boelawan-monia im pinomia-monia toelada inta jojopoe'on. * *5 E Samaria, toeladamoe inta sinonsapi, toeloedonkoe pokojajoe'on ko iNako', dinoemokot-don in toroe'koe kon toelada nion; Hosea 8 : tongonoe-pa dega' i onggotëa bo poporopoet i Israël in toelada nion ? * : 1 kaimonia: „Koligai, moboei-don simingajow ing kita ko i Toehang; lotoeoe, sinobakéa ing kita, tonga' boeionëa-bi' popojoton ing kita, binongkoegea ing kita, tonga' boeionea-bi' bobodan (oendaman) ing kita. * 2 Aka baja'an-makow in dojowa no singgai, jo boeionëa biagon ing kita, bo kon singgai inta mogintoloe im popobangonëa ing kita: simba' mobiag ing kita kon tajowonéa. * 3 Pianja, siminggoegat ing kita, simba' kotaauan-naton ing ki Toehang! Aka motajak ing kita ko iNia, jo modoengkoel-naton in Sia, bo mamangoi in Sia mokipodoengkoel ko inaton na' oejan inta morogot, na' tongkai i oejan inta mopoonop im boeta'." * Toebag i Toehang. 4 Onoe-pa inta patcetkoe pomiaan ko inimoe, e Efraim? Onoe-pa inta patoetkoe pomiaan ko inimoe, e Israël? sim pososoembamoe ko iNako' i na' tongkai i lokoetoi kon dolo-dolom-monik, na' tongkai i oloe' inta moïngkag kon dolo-dolom-monik.* 6 Sin toelid ing gina, toea ing koïbogkoe, deeman-bi' korban rata'an, totaau nongko i Allah, toea i mopia-pia kong korban pajongon ko iNako'. * 11 : 1 Kon toengkoel ing ki Israël i moïntok-pa, jo kinotabikoe in sia, bo ki adi'nja lolaki i inoïni'koe nongko Masir. * 3a Kon toengkoel im pinongonginaauan i Efraim iloemampang, Hosea 11 : jo Akoeoi i notoeloeng nogampoi ko inia bo sinongkoloikoe in sia; * 4a inoegoetkoe in sia i loebid inta tango-tangoian: tabi bo tanob.* 3b Tonga' dia' inakoenja, ko Akoeoi i nomiag ko inia; * 5b doï' in sia sinimingajow ko iNako'. * 2 Naonda i inoïni'-koe-don in sia, polat-don sinoemolikoed in sia ko iNako', nongorban in sia ko i Baal bo nonoetoeng kom boeboek kon tajowon in toelada. * 5a Sebab nion, moboei in sia ko Masir, bo Asoer-don i mobali' datoenja; * 6 bo soemala i mamagi' mamakow ko lipoe'nja minta, momoetol kong gogoealéa bo momogoeraat kom bentengëa. * 8 Na -bi onda bo mobali' iAkoeoi mopobio-bio'-makow ko imonimoe, e Efraim, na'-bi' onda bo mobali' popotamadkoe imoïkow, e Israël? na -bi onda bo mobali' iAkoeoi mohoekoem ko imonimoe na' ko lipoe' i Adma, bo popotongkaikoe imoïkow takin i lipoe' in Seboïm (inta kinokai) ? Jo ginakoe i noboejow-don kom bonoe in dodobkoe, bo dinoemokct-don doman in totabikoe. * 9 Dia' toeroe bon imoïkow in dokot in toroe'koe, dia'-don iAkoeoi mopokobodito ko i Efraim. Oempaka Akoeoi naa ki Allah, deeman-bi' intau. ki inta Mokoedoes ko joeak-monimoe, dia' mamangoi iAkoeoi mojopoe' ko imonimoe. 14 . 2 Poboei-don, e Israël, ko i Toehang, ki Allah-monimoe, si noïpintoed-don imoïkow kon tala'-monimoe. * 3 Popodongog-don in singog (pongongakoe kon dosa-monimoe) bo moboei ko i Toehang, bo mosingog ko iNia, kamakow: ,,Aka mobali', jo ampoeng-ai-pa in tala'-nami, simba' modoengkoel-nami in totabi, bo toedoenon-nami ing ki inta dinandi im bibig-nami. * 4 Asoer in dia' mokosimparoet ko inami, dia' toemakoi ing kami kong kabalo (dia' mododandian i Hosea 14 : Masir), bo oaidan i lima-nami (toelada) in dia'-don tangoian-nami: allah-nami! si Ikow doman i motabi ko adi' oeno-oenon". * 5 Jo Akoeoi i mongampoeng kong kinotabatan-monia, bo motabi ko imonia takin limbatoe ing ginakoe, sin toroe'koe i aindon noïoendok ko imonia. * 6 Jo Akoeoi i mobali' na' tongkai i oloe' ko intau Israël, bo momoesir in sia na' tongkai im boengang ing koejanga, bo oeakatëa i loemandai na' tongkai i oeakat ing kajoe dodap, * 7 bo polimpingëa i moroebombong, bo kopopianja i mobali' na' pangkoi in Zait, bo mobondoe im boeo'nja na' tongkai im boeo' i Libanon. * 8 Moboei monioeng i intau kon tomboetceng in sioengonea. mokaan kong kaanon bo monginoem ko anggoer, bo momoesir na' pangkoi i anggoer. * 9 E Efraim, onoe-pa dega' i haraponmoe kon (toelada in)doeata ? Akoeoi i nokodongog ko inimoe bo monanow ko inimoe; Akoeoi i na' tongkai im bolangat inta moroebombong in daoenëa, bo boengaikoe in silaimoe." * 10 Ki ine dega' inta molantap in dodob, sia i mongongontong kong ki inta toea (kon totabi i Toehang) , ki ine dega' inta motanang ing ginanja, pianja totaauonêa i naa (in totabi i Toehang). Sin dalan i Toehang i motondodai komintan; intau inta motoelid i motoetoei ko inia, tonga' intau inta moromoe' i moïpintoed ko inia. * ooOoo KI J O Ë L. 1:1 Jo naa in singog i Toehang, inta noïangoi ko i Joël, ki adi' i Petoeël. * Bodito inta pinoojoeon im pangkola'. 2 Indongog-ai-moe-pa, e bajongan ing goehangéa minta, taan-pa im bongolan, e bajongan i intau inta kon toedoe im boeta'! Nokoïmontan-don dega' nobali' im bodito nion kong kinobiagan-monimoe, pinomaja' kong kinobiagan-pa i mogogoejang-monimoe ? * 3 Ooeman-pa im bodito nion ko i adi'-monimoe, bo pianja ooemanon doman i adi'-monimoe ko i adi'-monia, bo ooemanon doman i ompoe-monimoe kom boeï' inta moïtonggoloean ko imonia toea. * 4 Naanta, ki inta sinala'an-pa in tantadoe', toea ing kinaan im pangkola', bo ki inta sinala'an-pa im pangkola', toea ing kinaan in tompoding, bo ki inta sinala'an-pa in tompoding, toea ing kinaan i oelod.* 10 Totoeoe, goba' i aindon pinogoeraat, bo boeta' i monanob; sim pajoi i aindon pinogoeraat, bo toïgoe in dia'-don bo bango' i notombanga-don. * 11 Jo intau inta monononggoba' i nosaged-don ing gina-monia, bo intau inta momomoela kom pangkoi i anggoer i mokiadodoi-don; sim bajongan im bojo', pajoi bo toïgoe im pinogoeraat-don.* Pomait-don kon tala'. 2 : 12 Tonga' kon singgai doman inta naa nosingog-don ing ki Toehang, kainia: „Boei posingajow imoïkow ko iNako' takin limbatoe ing gina, takin im popopoeasa bo takin ï ombal bo ojau. * 13 Bisi'-ai in dodob-monimoe, dika tonga' pakeang-monimoe, Joel 2 : bo pomait-don kon tala'-monimoe ko i Toehang, ki Allah-monimoe ! Sing kototabian bo kototanoban in Sia, kososabaran bo moloben totok in totabinja, noliai ing ginanja sebab bodito inta noïoema ko imonimoe.* 15 Sebab nion, iroep-ai-don in tantoeang kon Sion, tontani'on in singgai popoeasaan bo ponanoban. * 16a Sipoenon-don i intau moanto' bo daritan-don im pojogaloeman, sipoenon-don ing goehangëa minta, sipoenon-don i mongoadi' minta bo adi' doman inta mononete'-pa. * 17 Patoet im bajongan i imang, olit i Toehang, i mongombal kon sigad in dangkoelon (ing kaabah) bo medzbah, bo mosingog imosia, kaimonia: ,,Aka koema bo mobali', o Toehang, jo kotabi-pa i intaumoe, dika popotamadmoe im pogompoeonmoe ko intau mononingkoele, sampe kain singog inta pogosil i intau kaper toea: Ko onda-bi' dega' ing ki Allah-monia ?" * Toebag i Toehang. 19 Kon toea, jo notoebag-don ing ki Toehang, kain singogea ko intaunja: „Totoeoe, pokidiakoe ko imonimoe im pajoi bo anggoer bo lana, sampe mobotoeg imoïkow; bo dia'-don popotamadkoe imoïkow ko intau inta mononingkoele ko imonimoe. * 20 Jo popojajoe'koe-don im pangkola' nion ko imonimoe, oentoenonkoe-don imosia kom boeta' inta dia' kotoebig bo moïngongow, paananëa inta ko moena i loemboe'onkoe kon dagat kon dampig-moeik, bo paananëa inta kon toemi i loemboe'onkoe kon dagat kon dampig-moentag; sampe goemarimpopai im boeo' im boeroekea, goemaboet-monik im boeo' inta mokorongo' totok; si nololatoe'-don imosia. * 21 Dika moondok, e boeta', pianja, giow-don bo popia-piaan-don Joël 2 : kong gina, sing ki Toehang i momia ko oaidan inta moloben! * 22b Sim bajongan im pangkoi ing kajoe i moboei momoengai, bango' bo pangkoi i anggoer ï moboei pornoeka'an ing kopopianja. * 22a Dika moondok, e binatang kon dogami, sim pongongaanan-monimoe i moboei pornoeka'an im bonok.* 23 E moïkow, adi' in Sion, giow-don bo popia-piaan-don kong gina ko i Toehang, ki Allah-monimoe, si moïkow i ogoianëa ing kaanon toegat, popoonagëa i oejan kom pokongatok bo kom pokomoenak, na' kong kolipod-makow. * 24 Aka na'toea, jo tampokan i mopoeling-don im pajoi, bo mcdoengkoel-don-monimoe i anggoer bo lana totoeoe mobajong. * 25 Kon toengkoel in toea, poboeikoe ko imonimce kodoea na' kobajong ing ki inta kinaan im pangkola', inta pinotaba'koe ko imonimoe. * 26 Kon dodai in toea, mongaan imoïkow sampe mobotoeg, bo dajowon-monimoe in tangoi i Toehang, ki Allah-monimoe, inta nopoontong i oaidanëa inta mokoherang ko imonimoe. Jo intaukoe in dia'-don pokooja'on. * 27a Baing kon toengkoel in toea bo kotaauan-monirnoe, ko Akoeoi ing ko joeak i intau Israël, bo Akoe-akoeoi minta ing ki Toehang, ki Allah-monimoe. * Singgai i Toehamg (koöonag i Roh i Toehang). 28 Moïdoedoei kon toea, jo popotolangkoe i Rohkoe kom bajongan i inta mogina: jo ki adi'-monimoe lolaki bo ki adi'-monimoe bobai i monomaja'-mai, bo mogogoejang-monimoe in toemogoïn(d)op kon togoïn(d)op, bo tajow-mobiag-monimoe i mokoontong ko inta dia oontongon (antag). * 29 Dapotéa, baing kon singgai inta toea bo popotolangkoe i Rohkoe ko olit minta lolaki bo ko olit doman minta bobai. * 61 Joël 2 : 30 Bo popoontongankoe inta mokoherang minta kon toloengaja' bo kom boeta', mangalenja: doegoe' bo toeloe' bo pojok; * 31 mata in singgai i mobaloei mobali' simindip, bo boelan i mobaloei mobali' doegoe', ko moena koangoian in singgai i Toehang, inta moloben ho mokotalikokog. * 32 Jo bain dongka mobali', ko aka ki ine inta monangoi (mokoeani) kon tangoi i Toehang, jo sia i moïsimparoet; sing kon toedoe im boeloed in Sion bo ko Jeroesalem ing kodoengkoelan kom pononioengan (pololagoeian), na' aindon pinokipotaau i Toehang takin in singog i momoma)oe' kon salamat, inta dinoeï'nja. * 3 : 1 Sin totoeoe, kon singgai inta pomaloeiankoe kom bodito 2 inta noïoema ko Joeda bo ko Jeroesalem, * jo kon singgai doman inta toea bo sipoenonkoe im bajongan im bangoesa i intau kaper, bo atodonkoe imosia mamonag na' lopa' i Josafat; bo kon toea-ta momoetoes iAkoeoi kom pilikara-monia takin i intaukoe Israël, inta na' pogompoeonkoe, inta pinojo-pojogoeat-monia ko joeak i intau kaper, sim boeta'koe inta pinojosilai-monia im binali'-don kajoeonan-monia." * -ooOoo- KI A M O S. 1:1 Jo naa in singog i Amos, — intau nononombobiagon nongkon Tekoa, — inta noïangoi ko inia kon toengkoel-pa i Oesia, datoe i Joeda, bo kon toengkoel-pa i Jerobeam II, ki adi' i Joas, datoe i Israël, dojowa no taöng noïoena ko linoeg. * Hoekoemang i Allah inta nion tajow-mai. 3:1 Indongog-ai-pa in singog inta naa, inta siningog i Toehang ko imonimoe, e boeï' i Israël, kom bangoesa komintan inta inatodëa iloemoeai nongkom boeta' i Masir, kainia: * 2 „Iko-ikow minta inta pinili'koe kom bajongan im bangoesa i intau kon sinangkoeb in doenia; sebab nion, toeli'ankoe doman im bajongan in tala'moe ko Lnimoe. * 4 : 6 Pinopooemakoe ing kododarit im bagang (= gogoi) kom bajongan i lipoe'moe, bo malarat ing kaanon kom bajongan im pinogoetoenanmoe; tonga' dia' doman sinimingajow iikow ko iNako'. * 7a Dia' pinoonagkoe i oejan, toloe no boelan i onggotëa noïoena kom pokokojoet; * 8b tonga' dia' doman sinimingajow iikow ko iNako'. * 9 Pmogoeraatkoe ing goba' bo bango'moe, bo bojo'moe ing kinaan-don im pangkola'; tonga' dia' doman sinimingajow iikow ko iNako'. * 10 Pinotaba'koe-don i jampoi ko inimoe, raatëa i na' kororaat i jampoi ko Masir, tajow-mobiagmoe im pinatoikoe in soemala, kabalomoe i aindon ijampat bo pinogoetoenanmoe im pinokitoeroebkoe-don; tonga' dia' doman sinimingajow iikow ko iNako'. * 11 Jo kinokaikoe-don iikow na' tongkai-don im pinokokokai i Allah kon Sodom bo Gomora, sampe ikow i na' tongkai ing kajoe tongo pongko' inta irambit nongkon toeloe'; Amos 4 : tonga' dia' doman sinimingajow iikow ko iNako'. * 12 Nion maloenangka im popoangoikoe-don im bodito inta na'toea ko inimoe, e Israël; sedang pomiaankoe ko inimoe ing ki inta na' toea, pianja, o posiman imoïkow motomoe (mokipodoengkoel) ko i Allahmoe. * 13 Sin totoeoe, ki inta nopokobali' kom bajongan im boeloed, ki inta nopoojoeon in tompot, ki inta nopotaau ko intau onoe inta irai i intau kom bonoe ing ginanja, ki inta momaloei kon sindar im pomataan, bali'onëa sindip, ki inta loemampang kom boeloed minta in doenia, tangoinja: ki Toehang im bajongan in tantara ko langit."* Oaidan inta mopojajoe' im bodito. 5 : 4 Kain singog i Toehang kom boeï' i Israël: „Tajak iAkoeoi, simba' mobiag iikow! * 5 Dika iikow molibo' (kom pososoembaan) kom Betel, dika maja' ing Gilgal, dika ma ja' im Berseba; sin totoeoe, intau ing Gilgal i loemboe'on, bo Betel im bali'on na' inta dia' onoe-onoe. * 6 Tajak-don ing ki Toehang, simba' mobiag iikow; si aka dia' simingajow ko iNia, jo pokakonëa im boeï' i Joesoef, na' tongkai in toeloe' inta modait momokak, bo dia' onda i intau inta momiong kon toeloe' toea ko intau Israël. * 14 Tajak ing ki inta mopia, dika motajak ko inta moraat; simba' mobiag iikow bo ki Toehang, ki Allah im bajongan in tantara ko langit, ing kotaki-takinmoe, podoedoei in singogmce naaia. * 24 Popoïlig ing ki inta motoelid na' tongkai ing koöilig in toebig, popoïlig ing ki inta totoeoe na' tongkai ing koöilig in toebig in tapa'. * 15 Kojongo' ing ki inta moromoe', kotabi ing ki inta mopia, bo o poloekad kong ki inta motoelid ko lolingkop i lipoe' (kom bakid i lipoe'). Aka nanion, jo mologit-makow boeion i Toehang, Amos 5 : ki Allah im bajongan in tantara ko langit, poontong in totabinja ko agat-pa im boeï' i Joesoef." * Oaidan moromoe' i mogatod kom bodito. 7 Kooemaan im bodito i intau inta momaloei ko inta motoelid, inta mopogambat ing kototoelidëa kom boeta', * 10 inta mojongo' ko intau inta momomoetoes kom pilikara podoedoei ing kototoelid, bo inta moraat totok ing gina-monia ko intau inta motoelid in singogëa. * 11 Aindcn iritak-monimoe i intau moïntok bo sinomboga' imosia, sampe ginama'-don-monimoe in tombotak im pajoi-monia. Nion maloenangka i nokomia imoïkow kom baloi batoe (mensel); tonga' deeman doman moïkow inta mogoetoen kom bonoenja. Aindon pinomoela-monimoe im pangkoi i anggoer inta mopia totok, tonga' deeman doman moïkow inta mongincem ko anggoeréa. * 12 Sing kinotaauankoe kon tala'-monimoe in totoeoe moanto', bo dosa-monimoe in totoeoe mobajong; nonomboga' imoïkow ko intau motoelid, bo nogabat ko oliig i intau inta nogogoeta, bo intau boga' in sinoeloed-monimoe nongkom pobobakidan. * 16 Nion maloenangka i nosingog ing ki Toehang, ki Allah im bajongan in tantara ko langit, kainia: „Kom bajongan in dolaag mokiadodoi i intau, bo kom bajongan i loloeang kodongogan in singog, kaimonia: Kaasi', kaasi'! Intau inta mogaid kong goba', i oïni'on kong kinopatoian, bo intau inta mopandoi modete-detei, i oemoeran pokiöini' imosia; * 17 dapotëa, kom bajongan doman ing goba' i anggoer i mokiadodoi i intau kon toengkoel iAkoeoi in toemalib ko joeak-monimoe. Nanion in singog i Toehang. * Amos 5 : 21 Jo nojongo'-don bo notompok-don iAkoeoi ko ramean-monimoe, doï'-don iAkoeoi in singgai-monimoe moloben. * 22 Dapotëa, oempaka mongorban imoïkow kong korban pajongon, jo oliig nion in dia'-don mokoïbog kong ginakoe, bo dia'-don iAkoeoi moïndoi kon sapi molongo', inta pomiaan-monimoe korban soekoer. * 23 Popojajoe'-don i ojoet in tolibag-monimoe ko iNako', doï'-don iAkoeoi mokidongog kom pokoetian-monimoe kong gamboes. * 25 E boeï' i Israël, kon toengkoel imoïkow ing ko lopa' im belantara, opat no poeloe' no taöng i onggotëa, jo pinomia-monimoe dega' ing korban rata'an bo oliig ko iNako'? * 26a Sebab nion, baba-babaan-makow-monimoe in toelada in doeata-monimoe: ki Sikoet (Kijoen) bo toelada toendi in doeata Kewan; * 27 si loemboe'onkoe-don imoïkow, moïlioe ko lipoe' in Damsjik. Nanion in singog i Toehang, inta sinangoian: ki Allah im bajongan in tantara ko langit. * Karadjaan i Israël i roemboenon. 7 : la Kon toea, pinoontong i Toehang ko inako' ing ki inta na- 2 naa: Pinopoangoi-don i Toehang im pangkola'. * Naonda i nodait-don-monia kinaan im pomomoelaan kom boeta', jo kain singogkoe: „Taïsi' Toehang, aka mobali', jo ampoeng-ai-pa! Na'-bi' onda bo mobali'-pa ing ki Jakoeb mobiag? sin totoeoe 3 mojakag imosia!" * Kon toea, jo nomanasal-don ing ki Toehang, kainia: „Dia'-bi' popoangoikoe im bodito toea." * 4 Noïdoedoei, pinoontong bidon i Toehang ko inako' ing ki inta nanaa: Pinopoangoi-don i Toehang i oejan toeloe', inta nodait nokoïngkag kon dagat moloben bo nokaan kom boeta'. * 5 Jo kain singogkoe: „Taïsi' Toehang, aka mobali', jo popogogai-don! Na'-bi' onda bo mobali'-pa ing ki Jakoeb mobiag? sin to- 6 toeoe mojakag imosia!" * Kon toea, jo nomanasal-don ing ki Toehang, kainia: „Dia'-bi' popoangoikoe im bodito toea."* 7 Noïdoedoei, pinoontong bidon i Toehang ko inako' ing ki Amos 7 : inta nanaa: Inontongkoe, koema, ing ki Toehang in sinimindog 8 kon toedoe in dewala, kokada-kadai i loebid „lot". * Kain singog i Toehang ko inako': „Onoe dega' inta inontongmoe, e Amos?" Kain tcebagkoe: „Loebid lot." Kain singog i Toehang ko inako' : „Oekatonkoe i loebid lot nion ko joeak i intaukoe Israël (simba' tantoe'onkoe onoe inta pogoeraaton). Dia'-don 9 popotalibkoe im bodito ko imonia! * Sim bajongan in tomboeloed i Isak (inta pososoembaan) ing kokaion, bo pososoembaan i Israël i roemboenon, bo boei'' i Jerobeam II in toeboeonkoe in soemala." * 8 : 1 Noïdoedoei, pinoontong bidon i Toehang ko inako' ing ki inta nanaa: Inontongkoe, koema, ing gantang tobatoe' inta bi- 2 nonoean i ajop, * kainia: „Onoe dega' inta inontongmoe, e Amos?" Kain toebagkoe: „Gantang tobatoe' inta binonoean i ajop." Kain singog i Toehang ko inako': „Kopaloetan i intaukoe Israël, i nion-don tajow-mai; dia'-don popotalibkoe im bodito ko imonia." * Ki Amos pinongadoe i Amasia. 7 : 10 Kon toengkoel in toea, pinokipotaau i Amasia, imang kom Betel, ko i Jerobeam, datoe i Israël, kainia: „Naanta, ki Amos i nogositok ko i toeang, ko joeak im boeï' i Israël, jo boeta' 11 inta naa in dia'-don mokoïgon kon singogëa minta toea. * Si aindon siningog i Amos, kainia: Ki Jerobeam im patoion in soemala, bo intau Israël i loemboe'on nongkom boeta'nja, dia' mobali' bo dia'!" * 12 Bo kain singog i Amasia ko i Amos: „E mononanow, baja'-don, polagoei-don na' boeta' i Joeda, baing kon toea-ta bo modoeng- 13 koelmoe ing kaanon bo ponomaja' kon toea-ta. * Tonga' dika-don iikow monomaja' kom Betel; sing ko naa im pososoembaan in datoe, kaabah ing karadjaan." * 14 Jo kain toebag i Amos ko i Amasia: „Akoeoi naa in deeman-bi' nabi bo deeman-bi' doman ki adi' i nabi; si akoeoi naa 15 i intau-bi' mononombobiagon bo intau monononggoba'. * Tonga' aindon inoïni' i Toehang iakoeoi nongkong kawangan im bobiagonkoe, kain singog i Toehang ko inako': „Baja'don iikow. ponomaja' ko intaukoe Israël." * Amos Singgai pohoekoeman i Toehang. 5 : 18 Kooemaan im bodito i intau inta moïbog koangoian in singgai i Toehang! Onoe dega' in singgai i Toehang toea ko imonimoe? Mosindip, deeman-bi' mobajag! * 19 Na'-don intau inta nolagoei kon singa bo nojodoempapak-raai im beroeang; naonda in sinoemoeot-don in sia kom baloinja bo nopoandol i limanja kon dinding, jo polat in sia sinobak i oelag! (Na'toea in singgai i Toehang!)* 20 Sin singgai i Toehang i mosindip, deeman-bi' mobajag; sindip inta na' kinompol. * 8 : 9 Kain singog i Toehang: „Bain dongka mobali', kon singgai doman inta toea, jo popotojopkoe i mata in singgai ko motoensinggai, bo poposindipkoe im bajag kom boeta' kon singgai. * 10 Kon singgai inta toea, pororamean-monimoe im baloeiankoe, bali'onkoe singgai pononanoban bo bajongan in tolibag-monimoe im baloeiankoe, bali'onkoe ojau; bajongan i ogotan im popoloetoedankoe in daing morondi', bo bajongan i oeloe im bangkoeloegankoe. Singgai inta toea im bali'onkoe na' singgai kinopatoian i adi' lolaki toelong bo kotontoemianëa im pomiaankoe singgai inta mopait totok!" * Mopaloet-makow kom bodito minta toea, jo boeionkoe posindogon ing karadjaan i Daoed. 9 : 11 Moïdoedoei kon toea, jo boeionkoe posindogon ing genggoelang(laig)i Daoed, inta aindon moroemboen toea, bo ki inta nobotak im boeionkoe tompiaan, bo ki inta notoeal im boeionkoe posindogon, pomiaankoe ko inia na' tongkai ing ko moena-monik. * 14 Totoeoe, kon dodai doman inta toea, jo baim baloeiankoe ing ki inta noïoema ko intaukoe Israël; boeion-monia posindogon im bajongan i lipoe' inta iroemboen, bo toemonggolitoe' imosia kom bonoen ja; Amos 9 : momoela imosia kom pangkoi i anggoer bo monginoem ko anggoeréa, mononggoba' imosia bo mokaan kom bojo'nja. * 15 Totoeoe, pomoelaankoe imosia kom boeta'-monia, bo dia' bidon lalat raboeton imosia nongkom boeta', inta pinonogoetabikoe ko imonia. Nanion in singog i Toehang, ki Allah-monimoe." * ooOoo KI OBADJA. Ki Obadja i nonomaja' kom bodito, inta moïoema ko intau i Eidom. KI JOENOES (JONA). Ki Toehang i motabi doman ko intau kaper. Ki Joenoes in doï' maja' i Nimewe. 1 : 1 Kon toea, jo noïangoi-don in singog i Toehang ko i Joenoes, 2 ki adi' i Amitai, kainia: * „Koligai iikow, baja' ko Ninewe, lipce' inta moloben toea, bo tongginaan in sia, sing kororomoe'nja i aindon namonik, nodapot kon tajowonkoe." * 3 Tonga' nonooloet-bi' ing ki Joenoes, molagoei maja' in Tarsis (kom boeta' i intau in Spanjol), simba' moïjajoe' kong kawasa i Toehang. Kon toea, jo namonag-don in sia i Jafo (Jope). Naonda i nodoengkoelëa-don ing kapal inta loemeag maja' in Tarsis, jo inoeboliananëa-don in tondan bo polat-don sinoemakoi in sia kong kapal toea, simba' moïjajoe' kong kawasa i Toehang. * 4 Tonga' (naonda i iloemeag-don) pinoonag i Toehang in delang moropot kom balangon, sampe nondelang-don totok kon 5 toedoe in dagat bo kapal toea i aindon mojoemog. * Jo bajongan i intau (manteros) kong kapal toea, komintan inagi'an i ondok bo nokoeani imosia, tobatoe'-tobatoe' ing kon doeatanja, bo datog inta kom bonoe ing kapal toea iloemboe'-monia kon dagat, simba' loemantang-pa ing kapal. Jo ki Joenoes toea i noponag kom bonoe i joeang ing ka- 6 pal, nosioeg-monik in sia bo polat nololot. * Sebab nion, namangoi-don ing kapiteng ing kapal toea nokipodoengkoel ko inia, kainia: ,,Na'-bi' onda bo mobali' ikow i mosioeg-bi'-makow i naaia! Bangon-don bo pokoeani ko i Allahmoe! Dega' kotabi-pa-bi' i Allah toea ing kita, simba' dia' mobodito ing kita." * 7 Kon toea, jo nojosingog-don i intau minta toea, kain singog-monia: „Koligai, morabcet ing kita ko nomor, simba' kotaauan-naton mongo tala' i ine im pinomoeka'an im bodito inta naaia noïoema ko inaton." Naonda i noraboet-don imosia ko 8 nomor, jo totoeoe, ki Joenoes inta kinotoegatanëa. * Noïdoedcei, nolibo'-don imosia ko inia, kaimonia: „Aka mobali', jo pogoeman-pa ko inami: Onoe dega' i oaidanmoe? nongko onda 9 iikow? onoe in tangoi i lipoe'moe bo intau onoe iikow?" * Kain Joenoes 1 : toebag i Joenoes ko imonia: „Akoeoi naa intau Iberani, inta mohoromat ko i Toehang, ki Allah i langit, inta nopokobali' 10 kon dagat bo kon toba." * — Naonda ing kinomangalean-don i intau minta toea, ko nolagoei ing ki Joenoes ko i Toehang, si aindon pinogoemanëa ing ki inta toea ko imonia, jo noondok-don totok i intau minta toea, kain singog-monia ko inia: ,,Na'-bi' onda bo mobali' ikow in sinoemonggogoetoe'-bi' ko na' 11 toea!" * Noïdoedoei, nolibo' bidon imosia ko inia, kaimonia: „Onoe dega' inta pomiaan-nami ko inimoe, simba' molene-don in dagat bo dia'-don mopogogondok ko inami?" Sing koonggot-koonggot koloben-koloben im bokol in dagat toea. * 12 Kain toebag i Joenoes ko imonia: „Boeat iakoeoi bo loemboe' iakoeoi kon dagat, simba' molene-don in dagat naa bo dia'-don mopogogondok ko imonimoe; sing kinomangaleankoe-don ko moïkow nion ing kinooemaan in delang moropot naa sebab podoedoei in tala'koe." * 13 Kon toea, jo noboei-don i intau toea binotoi totok ing kapal, simba' poposingajow-monia ing kapal toea na' toba; tonga' dia'-don motaau oelinon ing kapal toea, sin dagat toea koong- 14 got-koonggot koroboet-koroboet ko imonia. * Kon toea, jo nokoeani-don imosia toea ko i Toehang, kaimonia: „O Toehang, aka mobali', jo dika pogoeraatonmoe ing kami sebab intau lolaki inta naa im pomiaan-nami korban (laboe'on-nami kon dagat) ; aka mobali', jo dika ing kami popotala' kon tajowonmoe na' tongkai i intau inta mopototoejoe' in doegoe' i intau inta dia' kotala'; si Ikow, o Toehang, i momia ko inta koïbogmoe!"* 15 — Kon toea, jo binoeat-don-monia toea ing ki Joenoes bo ilaboe' in sia kom bonoe in dagat. Polat-don nolene in dagat. * 16 Sebab nion, intau minta toea ing kinoagi'an-don i ondok moloben ko i Toehang, pinomia-monia ing korban ko iNia bo nodandi imosia. * 17 Kon toea, jo pinopotaba'an-don i Toehang in toja' moloben, inta pinokilioman ko i Joenoes. Jo ki Joenoes toea toloe no singgai bo toloe no gobii i onggotëa ing kom bonoe in sian in toja' toea. * Oïgoem i Joenoes. 2 :1 Kom bonoe in sian in toja' toea, pinoïgoem i Joenoes in 2 do'a ko i Toehang, ki Allahnja, * kainia: Joenoes 1 : „Kon toengkoel iakoeoi ing kinojosisi'an totok ing ginakoe, jo nokoeani iakoeoi ko i Toehang bo sinoebaganëa in singogkoe. Naonda iakoeoi nokoeoek nongko ngara im pogogoetoenan i intau minatoi, jo inindongoganmoe iakoeoi. * S Aindon iakoeoi ilaboe'moe ko anor in dagat, aindon iakoeoi ilibce i loenoed minta, bajongan im porogotoepan in toebigmoe bo bokolmoe i nongolob ko inako'. * 4 Kainako': Naanta, aindon iloemboe' iakoeoi nongkon tajowonmoe, na'-bi' onda bo mobali' moboei iakoeoi mokoontong kong komaligmoe inta mokoedoes? * 5 Bajongan in toebig i norogotoep ko liboekoe bo motana' kong kopopatoikoe, aindon iakoeoi iliboe i loenoed minta, bo oeloekoe ing kinolibodan-don i loemoet in dagat. * 6 Aindon noponag iakoeoi nodapot kon simpangkoion im boeloed minta kom bonoe in dagat, bo gogoeal i lolingkop minta in doenia i nongoensi' ko inako', dia'-don motaau loemoeai. Tonga' kon toengkoel in toea, binatoenmoe-monik iakoeoi kobia-biag-pa nongkom pompang, o Toehang, ki Allahkoe. * 7 Kon toengkoel i na'-don noloenggom ing ginakoe kom bonoe in dodobkoe, jo noïtanob-don iakoeoi ko i Toehang; totoeoe, oïgoemkoe i nodapot-don ko iNimoe, kom bonoe ing komaligmoe inta mokoedoes. * 8 Naanta, intau inta mosoemba kon toelada in doeata, inta dia'-bi' onoe-onoe, mopokojajoe' kon sajamat-monia. * 9 Tonga' akoeoi i mopodapot ing korban ko iNimoe bo mondajow ko iNimoe takin lolibagkoe, inta dinandikoe in toedoenonkoe. Naanta, totoeloeng i moïangoi nongko i Toehang!'' * 10 Noïdoedoei kon toea, jo pinototoeka-don in toja' toea ing ki Joenoes kon toba, podoedoei in singog i Toehang. * Joenoes Pinomajoe'-don i Joenoes ing kororoemboen i lipoe' i Ninewe. 3 : 1 Kon toea, jo noïangoi bidon nogindoea in singog i Toehang 2 ko i Joenoes, kainia: * „Koligai iikow, ba ja' ko Ninewe, lipoe' inta moloben toea, bo podapot ko inia in singog inta baim pogoemankoe ko inimoe." * 3 Kon toea, jo noboeat-don ing ki Joenoes bo minaja' i Ninewe, podoedoei ing kojow i Toehang. Jo Ninewe toea lipoe' tobatoe' inta moloben totok, langgo'nja im baja'an toloe no singgai! * 4 Naonda ing ki Joenoes in sinoemoeot-don ko lipoe' inta toea, jo minaja'-don in sia tongo singgai i onggotéa kom bonoenja, sindalan in sia mopomaloe', kainia: „Opat-pa no poeloe' no singgai naa, bo kokaion balikoeaton i Ninewe naa!" * 4 : 5 Nopaloet-makow in toea jo iloemoeai-don ing ki Joenoes nongko lipoe' inta toea bo nogoetoen kon dampig-moeik i lipoe', simba' ontongonëa mongo naonda i alod i inta moïoema ko lipoe' inta toea. * Ninewe i noïsimparoet. 3 : 5 Kon toea, jo nopirsaja-don i intau i Ninewe ko i Allah, sebab nion pinomaloe'-don-monia im poeasa bo nogipakeang imosia komintan i morondi', adi'-itoi. * 6 Naonda in dinongog-don in datoe i chabar toea, jo noponag-don in sia nongkon tachtanja, ilongkoetéa im pakeang in datoe bo iloetoedëa in daing na' karong (pakeang morondi') bo 7 ilimitoe' kong ginaboei (loboed). * Kon toea, jo pinokipomaloe'nja-don kom bonoe i Ninewe toea, kainia: „Podoedoei in tita i ompoe datoe bo manterinja (bobatonja): Bajongan i intau bo bobiagon, sapi, bembe' bo domba, oempaka tobatoe' dia' mobali' motapot kong kaanon, mokaan kom bonok bo mongi- 8 noem kon toebig! * Bajongan i intau bo bobiagon komintan mopogidaing ing karong, bo mokoeani ko i Allah takin singog molangon; bo batoe'an-monimoe i momait kon tala'nja bo ko 9 romoe'nja inta noïkompit ko limanja. * Dega' panga' momanasal-bi' ing ki Allah, sampe popotalibëa in toroe'nja inta doemoko-dokot, simba' dia' pogoeraaton ing kita." * 10 Kon toea, naonda i inontong i Allah ing ki inta pinomia- Joenoes 3 : -monia, naonda im pinomomait-monia ko romoe'-monia, jo nomanasal-don in Sia kom bodito inta pinonindojo'nja ko imonia toea; bo dia' pinopoangoinja im bodito toea. * Ki Joenoes in sinongginaan i Toehang. 4 : 1 (Naonda i inontong i Joenoes in totabi i Toehang ko intau i Ninewe,) jo notapod-don im pogotëa bo sinoemoroe'-don in 2 sia. * Nosingog ing ki Joenoes ko i Toehang, kainia: „Kaasi', Toehang, deeman-ka na'toea inta pinororaikoe kon toengkoel-pa iakoeoi ing kom boeta'koe? Nion maloenangka i nolagoei-don iakoeoi kolipod, minaja' in Tarsis! Sing kojongankoe-don kinotaauan ko Ikow ing ki Allah inta kototabian bo kototanoban, mosabar totoeoe bo moloben in totabinja, bo inta moma- 3 nasal kom bodito inta pinokipomaloe'moe. * Sebab nion, Toehang, dona'-ai-don, aka mobali', jo gama'-don in dimoekoedkoe; 4 si matoi, nion i mopia-pia ko inako' i mobiag." * — Kain toebag i Toehang ko inia: „Dega' motoelid i anib in toroe'moe nion?" * 6 Kon toea — simba' inggama'an i Toehang ing koerang ing gina i Joenoes — jo pinoojoeon i Toehang im pangkoi ing kajoe tobatoe' inta nokoherang, sim polat pinopobiagëa kon dioeg i Joenoes sampe sioengonëa ing ko limonik i oeloe i Joenoes. Jo nopia totok ing gina i Joenoes kom pangkoi ing kajoe inta 7 nokoherang toea. * Tonga' kon singgainja inta nobajag-makow, kom poniaran im pomataan, pinotaba' i Allah i oelod inta nongarat kom pangkoi ing kajoe inta nokoherang toea, po- 8 lat nolalow in daoenëa. * Kon toea, naonda i nomoeka'-don in singgai, jo pinopoïroep-don i Allah in tompot nongkom pomataan inta mopatoe' totok. Bo naonda im patoe' i mata in singgai i nonindar-don ko oeloe i Joenoes, jo gogio' sinogopoelong in sia. Kon toea, jo noïgoem-don in sia matoi, kainia: „Matoi, ni- 9 on i mopia-pia ko inako' i mobiag!" * Jo nolibo'-don ing ki Toehang ko i Joenoes, kainia: „Dega' motoelid i anib in toroe'moe kom pangkoi ing kajoe nion?" Kain toebagéa: „Totoeoe, patoet iakoeoi toemoroe' totok (oemaan ing kinopato-patoikoe- 10 -makow) sebab pangkoi ing kajoe toea." * Kon toea, kain singog i Toehang: „Sedang-pa ikow i motabi kom pangkoi ing kajoe nion, inta deeman pinomoelamoe bo deeman biniagmoe, inta Joenoes 4 : nobiag kon dolom tobatoe' bo inta pinogoeraat doman kon do11 lom tobatoe'; * jo dega' dia' motabi iAkoeoi naa ko Ninewe naa, lipoe' inta moloben, inta kom bonoenja ing kinodoengkoelan ko intau tongo maliong bo dojowa no raban kapin, inta dia'-pa motaau mopojotondi' i limanja koloanan bo limanja koloïgi, kolikoedëa im bobiagon moanto'?" * oooOooo KI M I C H A. 1:1 Jo naa in singog i Toehang, inta noïangoi ko i Micha, intau i Moresja, — kon toengkoel-pa i Jotam bo i Achas bo i Hiskia, datoe minta i Joeda, — inta inontongêa bo inta moïoema kon Samaria bo ko Jeroesalem. Sindojo' kon Samaria. 2 Indongog-ai-pa, e bajongan im bangoesa i intau, taan-pa im bongolan, e doenia takin in tombonoenja; sing ki Toehang i mopodongog im pononakoesinja kon tajowonmoe, mangalenja: ki Toehang inta nongkong kaabahnja inta mokoedoes. * 3 Indoi-ai-ka, iloemoeai ing ki Toehang nongkom pogogoetoenanëa, moponag in Sia bo moritak kon toedoe im boeloed minta. " 4 Mololang im bajongan im boeloed kon sioep in siolea, na' tongkai in tajoe inta mololang kon toeloe', bajongan i lopa' i motatai na' tongkai in toebig, inta binoetak-monag kom pompang. * 5 Jo nion komintan i mobali' sin tala' i Jakoeb, bo sebab dosa im boeï' i Israël. Ko onda dega' im pinomangkoian in dosa i Jakoeb? Deeman-ka dega' kon Samaria? Ko onda dega' im pinomangkoian in dosa im boeï' i Joeda? Deeman-ka dega' ko Jeroesalem?* 6 Sebab nion, roemboenonkoe in Samaria, bali'onkoe i lipoe' inta toea na' tongkai im boeta' moton- dodai, inta pomiaan goba' i anggoer; batoe in Samaria im popolilidkoe-monag na' lopa', sampe koontongan im bajongan i aipea; * 7a bajongan in toeladanja i rimoemoedonkoe, bo bajongan ing kajoe pososoembaanëa im pajongonkoe kon toeloe'. * Micha 1 : 8a Sebab nion, mongombal bo mongiadodoi iakceoi (ki Micha), dia'-don mogisapatoe bo dia'-don mogilamboeng iakoeoi. * 9 Sing kekebëa inta iroemere' in dia'-don kooendaman, kekebéa i aindon dinoemakit bo nodapot-don ko Joeda, bo nodapot-don doman ko lolingkop i intaukoe, ko Jeroesalem!* Jobibig i Micha takin i intau moiionomboga'. a. Sindojo' i Micha. 2 :1 Kooemaan im bodito i intau inta monoraian ko inta moromoe' kon tosioegan-monia, bo naonda i mobajag-makow toea, jo toedoenon-monia inta irai-monia toea, si mokawasa imosia, mangalenja: * 2 Aka moïbog imosia toea ing goba' (i intau tongo doea), jo jampaton-monia; aka moïbog imosia toea im baloi (i intau tongo doea), jo agowon-monia; podoedoei im pononomboga'-monia, jo agowon-monia ing ki togi baloi bo baloinja doman, ki inta motogi kong kajoeonan bo kajoeonanéa doman. * 3 Sebab nion, kain singog i Toehang: „Naanta, Akoeoi doman i monoraian ko inta moraat kom boeï' inta naa, jo dia' iikow mokopolagoei kom batanganmoe kom bodito toea, bo dia'-don iikow mokosindog toemorindog kon sioep in datog (bodito) toea; sin singgai inta toea i mobogat totok. * 4 Kon toengkoel in toea, modete-detei i intau ko inimoe, kaimonia: Taïsi', nobodito-don ing kita, nobodito-don! goba' i intaukoe in toengkoelon bo ogoi ko intau tongo doea, bo dia'-don poboei ko imonia! boeta'-naton i ogoi-don ko intau inta moloemboe' ko inaton." * b. Toebag i intau inta sinongginaan i Micha. 6 Dika monomaja', dia' patoet totomaja'on im bodito nanion ko intau i Toehang! * 7 Aindon iloemboe' dega' im boeï' i Jakoeb? 62 Micha 2 : Dia'-don dega' kososabaran ing ki Toehang? Na'toea dega' i oaidanèa? Dia'-don dega' mopia in singog i Toehang ko intaunja Israël ? * c. Toebag i Micha ko imonia toea. 8 Moïkow nion ing kodop i intaukoe, moïkow i motoeboe ko intau inta mododamean takin monimoe, moïkow i mongagow kom pakeang i intau toemotalibf, bo diaan-monimoe imosia na' tongkai i intau sinonggata. * 9 Boeloi bobai i intaukoe i inoentoen-monimoe, pinopojajoe' imosia ko adi' inta kototabi-monia; dapotëa, ina' inta mopotete'-pa ko i adi'-monia, inagow bo pinopojajoe'-monimoe ko i adi'-monia. * 10 Sindog-don imoïkow, baja'-don! Dia'-don motaau imoïkow mogoetoen ko naa! Pogoeraaton-don totok imoïkow, podoedoei i romoe'-monimoe; dapotëa, jopoe'on imoïkow. * 11 Aka moïangoi-don i intau inta mopomaloe' ko imonimoe kong ki inta na' tompot bo oebol, kainia: „Tomaja'onkoe ko imonimoe i anggoer bo sopi!" — jo nabi inta na'toea, sia ing koïbog i intau moanto' nion. * Sindojo' ko mogogatod ko intau. a. bobato. 3 : 1 Indongog-ai-pa, e bobato minta i Jakoeb, e momomarenta kom boeï' i Israël! dia' patoet dega' imoïkow i mototaau ko inta motoelid ? * 2 (Tonga') moïkow i mojongo' ko inta mopia bo motabi ko inta moraat, mololilit kong koelit i intau bo mogoginsimoet kon tapoe' kon toelan-monia. * 3 Totoeoe, mokaan imosia kon tapoe' i intaukoe, bo mololilit kong koelit-monia bo mororimoemoed kon toelan-monia; kinokai-monia i intaukoe na' tongkai in tapoe' im ponoja' kong koejon, na' tongkai im bonsi-bonsigan in tapoe' im ponoja' kom bonoe i roemping. * Micha 3:4 Jo mosia toea, komintan-mai i mokoeani imosia ko i Toehang, tonga' kon singgai inta toea dia' motoebag in Sia ko imonia, sim popoolingoi i Toehang im pogotëa ko imonia, sim pinomia-monia i oaidan inta moromoe'. * b. nabi mooebo]. 5 Kain singog i Toehang ko nabi minta inta mopotabat ko intaukoe : „Asal ogoian imosia inta pomonoe kon sian-monia, jo potaau-monia in salamat; tonga' intau inta dia' mopoboekod ing kaanon kom bibig-rnonia, (dia' mobogoi i oliig) sia toea im pogoeraaton-monia. * 6 Sebab nion, dia'-don popoantag ko imonia i antag in sioeg kon dolom, bo pononanow-monia im baloeian, bali'on mosindip; mata in singgai in toemojop ko nabi inta toea, bo bajag in singgai im baloeian, bali'on mosindip ko imonia. * 7 Mooja' i mononanow minta bo kooemaan i oja' im bajongan i mononontoboet, bajongan-monia i momompon kom bibig-monia, sin dia'-don moïangoi in totoebag i Allah. * 8 Tonga' akoeoi naa (ki Micha) ing kinotoropan-don i ropot bo inta motoelid bo barani ing gina, simba' mopotaau ko i Jakoeb in tala'nja bo ko i Israël in dosanja. * c. mogogatod. 9 Indongog-ai-pa, e bobato minta i Jakoeb, e momomarenta kom boeï' i Israël! Mojongo' imoïkow kong kototoelid, bo ba- 10 jongan i inta motoelid im bineloeng-monimoe; * moïkow i moposindog in Sion takin doegoe', bo moposindog i Jeroesalem takin i oaidan moromoe'. * 11 Bobato-monia i momoetoes kom pilikara podoedoei oliig, imang-monia, aka ogoian-don in tondan, jo bain toea bo dong- Micha 3 : ka mononggina imosia, bo nabi doman monia, aka ogoian-don in doit, jo bain toea bo dongka monomaja' imosia. Oempaka na'toea, oemandol doman imosia ko i Toehang, kaimonia: „Deeman-ka ki Toehang ing ko joeak-naton? sebab nion, dia'-bi' kooemaan im bodito ing kita." * 12 Sebab tala'-monimoe, nion maloenangka in Sion im pasoion (padjekoon) na' tongkai im boeta' ing goba', bo Jeroesalem ing kokaion, bo boeloed inta pinoposindogan ing kaabah im bali'on kajoeon. Intau Israël im boeion sipoenon bo bali'on bangoesa inta mokawasa. 2 : 12 Totoeoe, boeionkoe sipoenon im bajongan i intau i Jakoeb, dondononkoe i agat-pa i intau Israël; pojodioegonkoe imosia na' tongkai in domba kom bonoe i lantoeng, na' tongkai ing kawangan im bobiagon kom bonoe inta sinondok; kon toea-ta ing kodongogan in doloedoet sebab intaunja in totoeoe moanto'. * 13 Ki inta mononatat (kon tondok), sia i monongkioena ko imonia; monatat imosia komintan, loemoeai mongilolingkop; datoe-monia i monongkioena ko imonia, bo ki Toehang i oemoena ko imonia. * 4 : 6 Kain singog i Toehang: „Kon singgai doman inta toea, jo poboeikoe ing ki inta nopengkol, bo boeionkoe sipoenon ing ki inta inoentoen, taki-takin ing ki inta binongkoegkoe; * 7 bo ki inta nopengkol toea im popomoeka'ankoe i intau (moanto'), bo ki inta nolopi'-don toea im bali'onkoe bangoesa inta moropot; bo ki Toehang in datoe-monia kon toedoe im boeloed in Sion, oemoeran-bi' mononoi. * 8 Jo ikow, e tjandi ing kawangan, e tomboeloed i boea' in Sion, moboeimoe modoengkoel ing kawasa inta na' kong kolipod-makow, Micha 4 : bo doeï'on bali'on datoe iikow ko Jeroesalem. * 9 Sebab nion, nongonoe-bi' si mokoeani-bi' iikow naaia takin singog molangon ? Dia'-don dega' in datoe ko joeak-monimoe, minatoi-don dega' i mototoeloengmoe, sampe ikow i na' tongkai-don im bobai inta kinoangoian im bangit i adi'? * 10 Pondam-ai im bangit, e boea' in Sion, na' tongkai-don im bobai inta kojogot-don pomangitan, si naaia toemala' iikow ko lipoe', dia' mobali' bo dia', bo mogoetoen kon dogami sampe modapot kom Babil. Tonga' kon toea-ta im boelian iikow, kon toea-ta im poposimparoet i Toehang iikow ko lima ing kodopmoe. * 11 Naaia i moanto' im bangoesa inta molawang ko inimoe, kaimonia: „Pogoeraaton in sia, bo Sion i osilon-naton!" * 12 Tonga' bangoesa inta toea in dia' mototaau ko raian i Toehang, dia' komangalean-monia ing ki inta sinantoe'-don i Toehang, mangalenja: kodop toea in sipoenon i Toehang na' pajoi kom pololidokan. * 13 E boea' in Sion, koligai bo ritak-ai imosia (ing kodopmoe toea)! sim pomiaankoe iikow (na' tongkai in sapi inta molidok kom pajoi), inta nonontoengoi na' tongkai i oeatoi bo konoekoenja i na' tongkai im bitoe', bo ikow i morimoemoed kom bangoesa moanto', kajoeonan-monia in tontani'onmoe ko i Toehang, bo kakajaan-monia in tontani'onmoe kon Datoe in sinangkoeb in doenia. * Dika moondok ko i Asoer. 5 : 4b Kon toengkoel i intau i Asoer i motoeot kom boeta'-naton bo moritak kom boeta'-naton, jo baim popotajow-naton ko imonia ing gombala pitoe bo bobato oealoe! * 5 Mosia toea i momogoeraat kom boeta' i Asoer takin in soemala, Micha 5 : bo momogoeraat kom boeta' i Nimrod takin im baladow inta iraboet; mosia toea i moposimparoet ko inaton kong kawasa i Asoer, aka toemoeot in sia kong karadjaan-naton bo moritak kom boeta'-naton. * Singgai in salamat inta nion tajow-mai. a. Kopopia im boeloed in Sion. 4 : 1 Bai mobali' kon singgai toemi, jo boeloed inta pinoposin- dogan im baloi i Toehang, in doeï'on bali'on tonggoeloe im bajongan im boeloed, bo polioeon kom bajongan in tomboeloedéa; bo bajongan doman i intau kaper i mosipoen (mongapoen) kon toea-ta. * 2 Jo moanto' im bangoesa i moboeat maja', kaimonia: „Koligai, motakod ing kita kom boeloed i Toehang, kom baloi i Allah i Jakoeb! simba' Sia i motoendoe' ko inaton kon dalanéa (atorang- ëa), bo kita i motoetoei kon dalanëa (loloeangëa). Sin Sion im pomoeka'an i atorang, bo Jeroesalem im pomoeka'an in singog i Toehang." * 3 Kon toengkoel in toea, ki Toehang doman i momoetoes kom pilikara im bangoesa moanto', bo mononggina kom bangoesa moropot, dapotéa kom bangoesa inta mojajoe'. Aka na'toea, jo soemala-monia in tontalon-monia pomiaan mata im padjeko (pasol), bo pandong-monia im pomiaan lolapa'; jo dia'-don moropatoi im bangoesa i intau, bo dia'-don mongonginaau moropatoi imosia. * 4 Sim bajongan i intau i mogoetoen-don takin loenganga ing gina, tobatoe'-tobatoe' ing kon sioengon im pangkoi im bango'nja bo doeë'nja. Jo ki inta naa in siningog im bibig i Toehang im bajongan in tantara ko langit. * Micha b. Ki ompoe i Daoed im baü'on momoniarenta ko intau Israël. 5:1 Bo ikow, e boeï' i Betlehem Efrata, oempaka ikow i moïnto-intok kom boeï' i Joeda tongo doea, tonga' ikow-bi' im pomoeka'an i intau tobatoe', inta sinantoe'-don bali'on momomarenta ko intau Israël, jo pinomangkoianëa i nongkong kolipod-makow, nongko moena-pa monik. * 3 Aka momarenta in sia, jo loekadanëa i intaunja takin kawasa i Toehang, takin ing kololantoed bo kopopia in tangoi i Toehang, ki Allahnja, bo mogoetoen i intaunja takin loenganga ing gina; sing kololobenëa i modapot kom popod in doenia. * 4a Jo sia-don toea im pangkoi in salamat (dodamean). * c. Ki Israël i mokoondok kom bangoesa tongo doea. 6 Kon toengkoel in toea, jo agat-pa i intau i Jakoeb, inta noïtaboed kom bangoesa i intau, ko joeak im bangoesa moanto', rnosia toea i mobali' na' tongkai i oloe' nongko i Toehang, na' tongkai i oejan kom bonok, inta dia' mogolat kon totoeloeng i intau, pinomaja' inta dia' mongandol kon totoeloeng i adi' i Adam. * 7 Kon toengkoel in toea, jo agat-pa i intau i Jakoeb, inta noïtaboed kom bangoesa i intau, ko joeak im bangoesa moanto', mosia toea i mobali' na' tongkai in singa ko joeak im binatang minta kong kajoeon, na' tongkai in singa-pa bata' ko joeak ing kawangan in domba, aka motoeot in sia kon domba toea, ritakonëa bo toengkoedonëa imosia, bo dia' onda i intau inta mokoposimparoet ko imonia toea. * d. Kareta i ropatoi bo benteng bo pososoembaan kon doeata im pogoeraaton. 9 Kain singog i Toehang: „Kon toengkoel in toea, pogoeraatonkoe im bajongan ing kabalo bo kareta i ropatoi ko joeak- Micha 5 : -monimoe. * 10 Jopoe'onkoe im bajongan i lipoe' inta sinombentengan kom boeta'moe, bo kokaionkoe im bajongan im bentengmoe. * 11 Jopoe'onkoe im bajongan im pononontoboet kom boeta'moe, sampe dia'-don kodoengkoelan ko intau inta motaau im balik-mata. * 12 Jopoe'onkoe im bajongan in toelada bo batoe pososoembaan ko joeak-monimoe, sampe dia'-don doemangop imoïkow kon tajowon i inta pinomia i lima-monimoe. * 13 Tokotoealonkoe im bajongan im pangkoi ing kajoe inta pososoembaan-monimoe bo rimoemoedonkoe in toelada minta monimoe ko joeak-monimoe. * Pososoemba ko i Toehang inta koöibogëa. 6 : 6 Onoe dega' inta ogoikoe ko i Toehang, aka toemajow iakoeoi ko iNia, bo doemangop kon tajowon i Allah inta molantoed? Mopia dega' aka popotajowkoe ko iNia ing korban pajongon, ing ki adi' in sapi inta tongo taöng-don ing kinobiaganëa ? i:' 7 Koïbog dega' i Toehang in domba kolakian riboe-riboe, pinomaja' tapa' i lana noraba-raban ? Mopia dega' aka ogoikoe ing ki adi'koe goeja-goejang im potoboet kon tala'koe, pinomaja' ki adi'koe inojod im potoboet kon dosakoe? * 8 E adi' i Adam, aindon pinotaau ko inimoe i atorang inta mopia, bo ki inta toentoeton i Toehang ko inimoe, mangalenja: Momia ko inta motoelid bo mototabian, bo mosoemba (mohoromat) ko i Allah takin gina moompa'. * Pogogojat kon totoeloeng i Toehang. 7:7 Jo akoeoi naa i o poolat (o posiman) ko i Toehang, mogolat ko i Allah, inta pangkoi in salamatkoe; totoeoe, ki Toehang i mokidongog kon singogkoe. * 9 Oentoeonkoe in toroe' i Toehang, si noïtala'-don iakoeoi ko Micha 7 : iNia, oemaan in Sia i momoetoes kom pilikarakoe bo mopototoeoe ko inako', oemaan im poloeaionëa iakoeoi (kon soesakoe) bo atodonëa iakoeoi ko mobajag, simba' ontongonkoe mongo naonda im popopobaja'nja ing kototoelid. * 18 Ki ine dega' inta na' tongkai ilkow, o Allah, inta mongongampoeng kon tala', inta dia' motoeli' ko romoe' i agat-pa i intaumoe? inta dia-dia'-ka in toemompotoroe'an-mai (inta dia'-bi' mononoi in toroe'nja), sing koïbogmoe i mopoontong in totabi. * 19 Totoeoe, boeionmoe poontong in totabimoe ko inami, bo ritakonmoe in tala'-nami (mobogoi ampoengan). Totoeoe, bajongan in dosa-nami i loemboe'onmoe ko anor in dagat! * 20 Bo poontongmoe ing kototoelid ko i Jakoeb bo totabimoe ko i Ibrahim, na' aindon pinongibotmoe ko mogogoejang-nami ko moena-monik. * ——oooOooo KI NAHOEM. Ki Nahoem i nonomaja' ko lipoe' i Ninewe, inta pogoeraaton podoedoei in dosanja. KI HABAKOEK. 1:1 Jo naa in singog i Allah, inta noïangoi ko i nabi i Habakoek. * Gojong-gojong i nabi. 2 O Toehang, tongonoe-pa dega' i onggotëa im pokoeaniankoe ko iNimoe, bo dia' mokidongog ilkow! Kaing koeanikoe: „Nobodito-don!" tonga' dia' motoeloeng ilkow. * 3 Nongonoe sim pinoontongmoe-bi' im bodito ko inako', bo binio-bio'moe-bi'-makow im bodito? Nongonoe si ojoeon-bi' in tomboga' bo ki inta moromoe' kon tajowonkoe ? nongonoe si inoentoekoe-bi' i jobibig bo jogenggeng? * 4 Nion maloenangka i nolomban-don i atorang(moe) (toratmoe), bo oemoeran-don noïkadop (noïolingoi) ing ki inta motoelid; si intau moromoe' i moraoed (mogimalow) ko intau motoelid; na'toea, kinandong (bineloeng) ing ki inta motoelid. * 12 O Toehang, deeman-ka Ikow ing ki Allahkoe kinabit nongko moena-monik, ki inta mokoedoes totok, inta dia' moöatoi? Dega' dinoeï'moe-don ing kodop-nami, binali' momomoetoes, simba' sia toea i mohoekoem ko inami? * 13 (O Toehang), matamoe inta mosoetji totok, in dia' motaau mokoontong ko inta moromoe', bo dia' motaau mokoontong ko inta dia' motoelid; sebab nion, na'-bi' onda bo mobali' Ikow i monanow ko intau inta moromoe' bo kibio-bio'-mai ? na'-bi' onda bo mobali' Ikow ing kitali-taling-mai, aka intau moromoe' i moliom ko intau inta mopia-pia ko imonia ? * Habakoek Koöangoi i Toehang inta motoeloeng ko intaunja. 3:2 O Toehang, aindon dinongogkoe i chabar ko iNimoe, o Toehang, aindon inontongkoe i oaidanmoe. Aka mobali', jo toedoenonmoe i oaidan nion kon taöng inta nion tajow-mai. Aka mobali', jo poponiatamoe im batanganmoe moena kong kopaloetan in taöng minta! * 3 Jo mamangoi ing ki Toehang nongkon Teman (lipoe' kom boeta' i Edom), ki inta mokoedoes mosilig kom boeloe-boeloedan im Paran. Kopopianja i mongolob kom bajongan i langit, bo dodajow inta podapot ko iNia in toemompalot kon doenia. * 4 Oelinag im bajag ing kon sioepëa, inta moninda-nindar kong koloïgi bo kong koloananëa; pinogibandangëa i ropotëa. * 5 Jo jampoi in sampar i monongkioena ko iNia, bo patoe' i rintonow in doemoedoei ko liodëa. * 6 Aka simindog in Sia, jo molinoeg im boeta'; aka moïndoi in Sia, jo pojo-pojogoeatonëa im bajongan im bangoesa i intau; bo boeloed minta inta mononoi i rimoemoedon, bo tomboeloedëa inta nongko moena-monik in toemalom. * 8 Dinoemokot-don dega' in toroe'moe, o Toehang, kon toebig, bo dinoemokot-don dega' i roboetmoe kon dagat? sampe popobaja'moe ing kabalomoe kon toedoe in dagat, bo karetamoe kon toedoe in toebig (ongkag) ?* 9b Boeta' i aindon nobotak, nobali' toebig (ongkag) bo tapa'. * 10 Naonda im boeloed minta i mokoontong ko iNimoe, jo mooejot imosia bo moloenoed in toebig, bo dagat i mopolangon in singogëa. * 11 Mata in singgai in dia'-don momoeka' bo boelan in dia'-don loemoeai kom baloinja, molagoei imosia si moondok ko oelinag in tonggadi' im piotmoe, inta mamagi'-mamakow, bo moondok kon sindar im pandongmoe inta na' kilat inta moporia-riang. * 12 Moritak ilkow kom boeta' kotoroe-toroe', bo moroentai kom bangoesa i intau kaper koroboe-roboet. * 13 Loemoeai ilkow, simba' poposimparoetmoe i intaumoe, Habakoek S : simba' toeloenganmoe ing ki inta dinoeï'moe; rimoemoedonmoe im baloi i intau moromoe', kokaionmoe i aipëa sampe koontongan in doempilat. * 14 Takoelonmoe i oeloe im bogani, inta motoeot ko inami simba' mopojotaboed ko inami, inta morogiow na'-bi' batangan i moïbog imosia mokaan ko intau boga' kom pinogadopan-monia. * 15 Ritakonmoe ing kabalo-monia kon dagat, kom porogotoepan in toebig moanto'. * 16 Naonda in dinongogkoe-don ing ki inta na'toea, jo inoemoejot i awakkoe; naonda in dinongogkoe-don ing gotoep inta na'toea, jo nojodangko' im bagangkoe; toelankoe ing kinooemaan in talikokog bo nojodoepa' in doeloedkoe. Totoeoe, moïbog iakoeoi in singgai kojosisi'an ing gina toea i moïangoi ko intau inta motoeot ko inami. * Pohoharap i intau motoelid ko i Toehang. 17 Oempaka pangkoi im bango' in dia'-don momoengai, bo pangkoi i anggoer in dia'-don mobogoi im boengainja, bo boengai ing kopi in dongka bidon mojakag, bo goba' minta in dia'-don mopomoeka' im bojo', bo dia'-don onda im bembe' kon dogami, bo nojopoe'-don in sapi ko lantoeng, * 18 oempaka-bi' na'toea, jo mopia-bi' ing ginakoe ko i Toehang, bo mondajow ko i Allah inta moposimparoet ko inako'. * 19 Ki Toehang, Sia-don i ropotkoe, bali'onëa in siolkoe na' tongkai in siol i roesa, bo popobaja'nja iakoeoi kon tampat inta mongolantoed. * oooOooo KI SEFANJA. Ki Sefanja i nonomaja' kon singgai pohoekoeman i Toehang. KI H A G A I (HADJAI). Ki Hagai i mondodak ko intau simba' boeion posindogon ing kaabah. 1 :1 Kon taöng inta nogindoea kong kinodatoean i Darioes, kom boelan inta noginggonom, kon singgai inta doengkoel, jo pinodapot-don i nabi i Hagai in singog i Toehang ko i Seroebabel, ki adi' i Sealtiël, petor i Joeda, bo ko i Josoea, imang moloben, ki adi' i Josadak, kainia: * 2 „Nanaa' in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit, kainia: Intau inta nion mosingog-mai, kaimonia: ,,Dia'-pa-bi' noïangoi in singgai inta boeion poposindogan im baloi 4 i Toehang (kaabah)." * Aka nanion, jo patoet dega' i naaia imoïkow i mogoetoen kom baloi inta mongopia, bo kaabah ing 5 koroemboe-roemboen-pa ? * Sebab nion - kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit - tano-tanobon-monimoe ing 6 ki inta aindon noïoema ko imonimoe, mangalenja: * ki inta inatok-monimoe i moanto', tonga' ki inta kinojoet-monimoe i mojakag; mongaan imoïkow, tonga' dia'-don motombotoeg; monginoem imoïkow, tonga' dia'-don mogoeli' i jogang; mogipakeang imoïkow, tonga' dia'-don mokolikoep ko awak-monimoe; bo aka ki ine inta sinondanan, jo abatanëa in tondanëa kom 9 bonoe im botoetoe inta nobisi'. * Kom pororai-monimoe: dega' moanto' ing ki inta modoengkoelkoe; — tonga' notaau-makow ki inta nodoengkoel-monimoe in tonga'-bi' mojakag; naonda in sinipoen-don-monimoe kom baloi, jo ki inta sinipoen toea in tonga'-bi' iniroepkoe-makow. Nongonoe dega' sim pinomiakoe-bi' ing ki inta nanion? Sebab baloikoe ing koroemboe-roemboen-pa, bo batoe'an-monimoe i mopia ing ginanja kom ba- 10 loinja tontani'. * Nion maloenangka i inimalowan i langit i 11 oloe'nja, bo inimalowan im boeta' im bojo'nja. * Pinotaba'koe im piau kom boeta' bo kom boeloed, (kong kajoeon bo kong gosi') kom pajoi bo kon toïgoe, kom bango' bo kom bajongan i inta nomoeka' nongkom boeta', ko intau bo kom bobiagon, 7b bo kom bajongan i inta pinomoela i lima i intau. * — Tano-ta- 8 nobon-monimoe ing ki inta noïoema ko imonimoe! * Kain sing- Hagai 1 : og i Toehang: Baja'-don imoïkow kom boeloe-boeloedanëa, bo mogimok kong kajoe bo posindogon ing kaabah; simba' mopia ing ginakoe ko oaidan inta nion bo Akoeoi in dajowon i oaidan inta nion." * 12 Jo ki Seroebabel, ki adi' i Sealtiël, bo ki Josoea, imang mo¬ loben, ki adi' i Josadak, bo bajongan i intau tongo doea i nokidongog kon singog i Toehang, ki Allah-monia, bo kon singog i nabi i Hagai, podoedoei ing ki inta pinongojow i Toehang ko i Hagai silai monia; jo noondok-don i intau moanto' toea ko 1 14 Toehang. * Jo pinopoliai-don i Toehang ing gina i Seroebabel, ki adi' i Sealtiël, petor i Joeda, bo i Josoea, imang moloben, ki adi' i Josadak, bo gina im bajongan i intau tongo doea, sampe nomangkoi-don imosia nogaid kom baloi i Toehang im ba2 : 1 jongan in tantara ko langit, ki Allah-monia, * kon singgai inta nogindojowa no poeloe' bo opat, kom boelan inta noginggonom, kon taöng inta nogindoea kong kinodatoean in datoe i Darioes. * Dandian i Toehang kong kopopia ing kaabah mobagoe. 2 Kon singgai inta nogindojowa no poeloe' bo mita', kom boelan inta nogimpitoe (kon taöng inta nogindoea kong kinodatoean in datoe i Darioes), jo pinodapot-don i Hagai in singog 3 i Toehang ko imonia toea, kain singog toea: * „Pogoeman-pa ko i Seroebabel, ki adi' i Sealtiël, petor i Joeda, bo ko i Josoea, imang moloben, ki adi' i Josadak, bo kom bajongan i intau to- 4 ngo doea, kamakow: * Ki ine-pa dega' ing ko joeak-monimoe nion, inta kinotala'an-pa nongkom bajongan i intau inta nokoontong-pa kong kopopia ing kaabah inta doengkoel? Jo naonda dega' im batangan ing kaabah (mobagoe) naa ing kom pojojindoinja? Kaabah naa in deeman-ka na' batangan in dia'- 5 bi' onoe-onoe ing kom pojojindoimoe ? * Tonga' kain singog i Toehang: Oempaka na'toea, kobiag e Seroebabel, kobiag e imang moloben ki Josoea, ki adi' i Josadak, kobiag e bajongan-monimoe inta nogoetoen kom boeta' inta naa, bo pogaid-don; si Akoeoi ing kotaki-takin monimoe. Nanion in singog i Toe- 6 hang im bajongan in tantara ko langit. * Jo Rohkoe i mogoe- 7 toen ko joeak-monimoe. Dika moondok! * Sing kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: Dia'-don moonggot, Hagai 2 : jo liaionkoe-don (popodolawa'koe) i langit bo boeta', dagat bo 8 toba. * Dapotéa, liaionkoe-don (popodolawa'koe) doman im bajongan im bangoesa; sampe salaka bo boelawan im bajongan im bangoesa i mamangoi ko naa, bo baloi naa im pokopoelingonkoe ing kopopiakoe. Nanion in singog i Toehang im bajo- 9 ngan in tantara ko langit. * Kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: Bajongan in salaka bo boelawan, 10 Akoeoi ing ki togi. * Kopopia im baloi (kaabah) naa ing kon singgai inta nion tajow-mai, i molobe-loben kong kopopia ing kaabah inta doengkoel. Jo ogoikoe-don in dodamean (salamat) kon tampat inta naa. Nanion in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit." * Kabiton ko naa bo makow barakatan i Toehang imoïkow. 11 Kon singgai inta nogindojowa no poeloe' bo opat, kom boelan inta noginsiow, kon taong inta nogindoea kong kinodatoean i Darioes, jo noïangoi-don in singog i Toehang ko i nabi 12a i Hagai, kainia: * „Nanaa in singog i Toehang im bajongan in 16 tantara ko langit: * Tano-tanobon ing ki inta mobali' kabiton kon singgai naa bo makow! Kon toengkoel in dia'-pa pinojoloetoed-monimoe im batoe kom batoe, pomiaan baloi i Toe- 17 hang, * jo na -bi onda imoïkow nion? Kon dodai in toea, naonda i namangoi-don i intau kom bontoejoengan im pajoi inta dojowa no poeloe' no gantang ing koanto'nja, jo nodoengkoelea-magi' in dongka-bi' mopoeloe' no gantang ing koanto'nja; naonda i namangoi-don i intau kong gilingan i lana, simba' gama anea i lima no poeloe' no tomajoek, jo nodoengkoeléa-magi' in dongka-bi dojowa no poeloe' no tomajoek; (naonda i namangoi-don i intau kom bango'nja, simba' gama'anêa im boengainja tongo riboe, jo nodoengkoelëa-magi' in dongka-bi' dojowa 19 no gatoet no batoe' ing koanto'nja). * Tonga' naaia tano-tanobon-monimoe, kabiton kon singgai naa bo makow, singgai inta nogindojowa no poeloe' bo opat kom boelan inta noginsiow, singgai pinopooekatan i aip im baloi i Toehang; tano-ta- 20 nobon-monimoe, * kom pajoi kon tampokan in dia'-don mododait, kabiton kon singgai inta naa bo makow, bo pangkoi i anggoer bo doeë' bo dalima bo bango' i moboei momoengai. Sing kabiton kon singgai inta naa bo makow, barakatankoe-don imoïkow." * Hagai Dandian i Toehang ko i Seroebabel. 2 : 21 Kon singgai inta nogindojowa no poeloe' bo opat kom boelan inta toea, noïangoi bidon nogindoea in singog i Toehang 22 ko i Hagai, kainia: * „Pogoeman-monag ko i Seroebabel, petor 23 i Joeda, kamakow: tenoe'onkoe i langit bo boeta', * balikoeatonkoe in tachta in datoe bo pogoeraatonkoe ing kawasa ing karadjaan i intau kaper; toealonkoe ing kareta i ropatoi takin i intaunja, kabalo bo intaunja inta sinoemakoi i molaboe', tobatoe'-tobatoe' im patoion in soemala i intau tongo doea. * 24 Jo kon toengkoel in toea — kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit — bain doeï'onkoe iikow, e Seroebabel, ki adi' i Sealtiël, olitkoe, bo pomiaankoe iikow na' tongkai in sising pononomponoeot(koe); si aindon pinili'koe iikow. Nanion in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit." * oooOooo KI SACHARIA. Pomait-don kon taja'moe (simingajo w-don ko i Toehang). 1:1 Jo kom boelan inta nogioealoe, kon taöng inta nogindoea kong kinodatoean i Darioes, noïangoi in singog i Toehang ko 2 i Sacharia, ki adi' i Berechia, ki ompoe i Ido, kainia: * „Totoeoe, sinoemoroe'-don totok ing ki Toehang ko mogogoejang- 3 moe, * tonga' (naaia) pogoeman-pa-monag ko imonia toea, kamakow: Nanaa in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: Poboei-mai, simingajow ko iNako', simba' moboei 4 iAkoeoi simingajow ko imonimoe. * Dika toemonggogoetoe' na' tongkai i mogogoejang-monimoe, inta sinongginaan i nabi kong kolipod-makow, kain singog i nabi toea: „Nanaa in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: Pomait-don ko oaidan-monimoe inta moromoe' bo kong gogoetoe'-monimoe inta moromoe'!" Tonga' doï' nokidongog imosia ko iNako', pinoma- 5 ja' dia' sinanob-monia iAkoeoi. * Jo mogogoejang-monimoe toea, ko onda dega' imosia toea? Bo nabi inta toea, dega' no- 6 nonoi ing kinobobiag-monia ? * Tonga' bajongan in singog bo atorang (oea'), inta pinongojowkoe ko nabi inta olitkoe, deeman-ka dega' noïtoegat doman ko mogogoejang-monimoe toea, sampe notobat-don imosia bo nongakoe, kaimonia: „Totoeoe, aindon pinomia i Toehang ko inaton podoedoei i oaidan bo gogoetoe'-naton, na' tongkai aindon dinandinja?" * Antag in sioeg (chajal) oealoe, inta pinongantag ko i Sacharia. 1. Kabalo. Boeion i Toehang poontong in totabinja ko intaunja. 7 Jo kon singgai inta nogindojowa no poeloe' bo opat, kom boelan inta nogimpoeloe' bo mita', mangalenja kom boelan Sjebat, kon taöng inta nogindoea kong kinodatoean i Darioes, noïangoi in singog i Toehang ko i nabi i Sacharia, ki adi' i Berechia, ki ompoe i Ido, inta nanaa: * 8 Kogobii inontongkoe, koema, ojoeon i lolaki tobatoe' inta 63 Sacharia 1 : sinoemakoi kong kabalo moboelete im batanganëa; nogogai in sia kon sioengon im pangkoi ing kajoe, bo ko likoedëa ojoeon ing kabalo moboelete bo kabalo mopoera bai'an bo kabalo morondi' bo kabalo moboedo' im batanganëa, dega' tongonoe- 9 -mai. * Kon toea, kain singogkoe: ,,Onoe-bi' dega' i mangale i nion, toeang?" Kain toebag i malaikat inta nosingog ko inako': „Bain toendoe'onkoe ko inimoe i mangale i inta inontong- 10 moe." * Kon toea, jo nosingog-don i intau inta sinimindog kon sigad im pangkoi ing kajoe toea, kainia: „Kabalo inta naa im pinotaba' i Toehang, simba' mamagi' mamakow kon doenia 11 naa." * Kon toea, notoebag ing kabalo toea ko malaikat i Toehang, inta sinimindog kon sigad im pangkoi ing kajoe toea, kaimonia: „Aindon noliboe ing kami kon toedoe im boeta', bo totoeoe, sinangkoeb in doenia inta pinogoetoenan i intau i mo- 12 ojong totok (dia'-don moropatoi i intau)." * Noïdoedoei, nosingog bidon i malaikat i Toehang, kainia: ,,0 Toehang im bajongan in tantara ko langit, tongonoe-pa dega' i onggotëa bo boeionmoe poontong in totabimoe ko Jeroesalem bo ko lipoe' minta i Joeda, inta aindon sinoroe'anmoe pitoe no poeloe' no taöng ing koonggotëa?" (Si aka moojong in doenia, tantoe' 13 moonggot-pa boelianmoe i intau Israël)* Kon toea, jo pinodapot-don i Toehang ko malaikat, inta nosingog ko inako', in si- 14 ngog moloeko' bo moaloes, singog ponononggina. * Polat noboei nosingog i malaikat, inta nosingog ko inako', kain singogëa ko inako': „Potaau, kamakow: Nanaa in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: Siniminggoegat totok iAkoe- 15 oi silai i Jeroesalem bo Sion, * bo dinoemokot-don totok in toroe'koe kom bangoesa mololatoe' inta nonogikirik kom bodito (inta noïoema ko intaukoe) kon toengkoel iAkoeoi in sinoemo- 16 roe' tongopi' (ko intaukoe). * Nion maloenangka ing - kain singog i Toehang - boeionkoe poontong in totabi ko Jeroesalem, mangalenja: boeion posindogon im baloikoe (kaabah) kom bonoenja, bo loebid pononoengkoel im botokon kon toedoe i 17 Jeroesalem (simba' boeion posindogon). * Moïdoedoei, pogoeman-pa, kamakow: Nanaa in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: Totoeoe, bajongan i lipoe'koe i moboei kolebetan ing kajoeonan-monia, bo ki Toehang i moboei mopoontong in totabinja kon Sion bo momili ko Jeroesalem. Sacharia 2. Toengoi. Intau kaper i hoekoemon. 1 : 18 Kon toea, sinintakkoe i matakoe bo inontongkoe, kcema, 19 ojoeon in toengoi opat no tanga. * Jo nolibo'-don iakoeoi ko malaikat inta nosingog ko inako', kainako': ,,Onoe-bi' dega' i mangale i nion?" Kain toebagëa ko inako': „Naa in toengoi ( = intau) inta nopotaboed ko intau i Joeda bo ko intau i 21b Israël bo ko intau i Jeroesalem, * sampe dia'-don sinimindog 20 sinoemorindog imosia." * Noïdoedoei, pinongantag bidon i 21a, c Toehang ko inako' i intau mononontal opat. * Jo nolibo'-don iakoeoi, kainako': ,,Onoe dega' inta pomiaan i intau nion?" Kain toebagëa: „Mosia naa i mamangoi monaiikokog kon toengoi toea, simba' poetolon-monia in toengoi im bangoesa inta nonadik kom boeta' i Joeda, bo nopotaboed ko intaunja." * 3. Intau mononoengkoe]. Jeroesalem im boeion posindogon. 2 : 1 Kon toea, noboeikoe sinintak i matakoe jo inontongkoe, koema, ojoeon i lolaki tobatoe' inta nobibit ko leebid pono- 2 noengkoel. * Kain singogkoe: „Maja' i onda iikow?" Kain toebagëa ko inako': ,,Maja' iakoeoi monoengkoel ko Jeroesalem, 3 simba' tantoe'onkoe i oladëa bo langgo'nja." * Kon toea-ta- sinimindog doman i malaikat inta nosingog ko inako', bo na- 4 mangoi i malaikat tongo doea nokipodoengkoel ko inia, * kain singogëa ko inia: „Baja'-don bo pogoeman kon tajow-mobiag nion, kamakow: Jeroesalem in dia'-don tombentengan, sim pomiaan-don na' tongkai i lipoe' inta dia' sinombentengan, sin 5 totoeoe moanto' i intau bo bobiagon inta kom bonoenja. * Bo Akoeoi tontani' i mobali' na' tongkai im benteng toeloe' ko liboenja bo na' tongkai i oelinag im bajag kom bonoenja. Nanion in singog i Toehang." * .8 Jo akoeoi naa (ki Sacharia) in dinoeï' i Toehang, pinota- ba'nja iakoeoi pinokipogoemanan kom bangoesa inta nojampat ko imonimoe, kainia: „Aka ki ine inta mopogogingot ko imonimoe, jo sia toea i mopogogingot doman kom batol i 9 matakoe. * Totoeoe, popotonggo'koe i limakoe ko imonia toea, sampe mosia toea in tonggataon i ata-monia tontani', bai mongakoe imoïkow ko akoeoi naa im pinotaba' i Toehang im bajongan in tantara ko langit." * Sacharia 4. Ki Josoea im pinopoloetoedan im pakeang mobagoe. 3 : 1 Noïdoedoei kon toea, jo pinoontongéa ko inako' ing ki Jo¬ soea, imang moloben, inta sinimindog kon tajowon i malaikat i Toehang, bo ki Iblis doman in sinimindog kong koloananêa 2 (i Josoea) simba' mopongadoe ko i Josoea. * Kain singog i malaikat i Toehang ko i Iblis: „E Iblis, hoekoemon i Toehang iikow! Dapotëa, ki Toehang inta nornili' ko Jeroesalem, Sia i mohoekoem ko inimoe! Ki Josoea naa, deeman dega' sia naa i na' tongkai ing kajoe tongo pongko' inta irambit nongkon 3 toeloe'?" * — Jo ki Josoea toea nogipakeang im pakeang inta 4a, c nosamak, kotajo-tajow ko malaikat toea. * — Kon toea, jo no- mangkoi-don nosingog i malaikat toea ko olitéa inta kon tajowonëa, kainia: „Longkoet-ai im pakeang inta nosamak nion ko inia, bo popoloetoed im pakeang pobobatoenan inta moba- 5 goe ko inia, * bo popoloeöb in soeroeban mobagoe ko oeloenja." Kon toea, jo pinopoloeöb-don-monia in soeroeban mobagoe ko oeloenja bo pinopoloetoed-don-monia im pakeang pobobatoenan inta mobagoe ko inia, kon tajowon i malaikat i Toehang toea. * 8 Noïdoedoei kon toea, jo nonakoesi-don i malaikat i Toe- 7a hang toea ko i Josoea, kainia: * „Nanaa in singog i Toehang 4b im bajongan in tantara ko langit, kainia: * Naanta, naaia 7b ininggama'ankoe-don in tala'moe. * Aka motoetoei iikow kon dalankoe bo doemoedoei ko atorangkoe, jo ikow tontani' i momarenta kom baloikoe (kaabah) bo moloekad kon dolaag im baloikoe, bain dongka ogoikoe iikow mojosiliboe-mai takin i intau inta sinimindog ko naa." * 5. Totoga'an boelawan bo pangkoi in zait dojowa. 4:1 Jo malaikat inta nosingog ko inako', noboei namangoi no- kipodoengkoel ko inako' bo ginoeloengéa iakoeoi na' tongkai im 2 pinogogoeloeng ko intau kom pinosioeganëa, * kainia: „Onoe dega' inta inontongmoe?" Kain toebagkoe: „Inontongkoe in totoga'an tobatoe' nongkom boelawan komintan bo lipoe' i lananja ing kon toedoenja; lipoe' i lana pitoe toea inoekat kon toedoe in tanga pitoe, inta nomoeka' nongkom bantaganëa. * 3 Bo kon sii' in totoga'an toea noïsindog im pangkoi in zait do- Sacharia 4 : jowa no pangkoi, tobatoe' ing kong koloananëa bo tobatoe' ing 4 kong koloïginja." * Jo nolibo'-don iakoeoi ko malaikat inta nosingog ko inako', kainako': „Onoe dega' i mangale i nion, toe- 5 ang?" * Jo notoebag i malaikat inta nosingog ko inako', kain singogëa ko inako': ,,Dia' dega' kinotaauanmoe mongo onoe i mangale ing ki inta toea?" Kainako': „Dia' kinotaauankoe, 6a, 10b toeang." * Kain toebagëa ko inako': * „Lipoe' i lana pitoe kon totoga'an toea, mangalenja: mata i Toehang, inta moïndoi kon 11 sinangkoeb in doenia liboe-liboe." * Kon toea, jo nolibo'-don iakoeoi ko inia, kainako': „Onoe dega' i mangale im pangkoi in zait dojowa toea kong koloïgi bo kong koloanan in totoga'an 13 toea?" * Kain toebagëa ko inako': „Dia' dega' kinotaauanmoe i mangalenja?" Kainako': „Dia' kinotaauankoe, toeang."* 14 Kain singogëa: „Pangkoi in zait dojowa toea inta pomomoeka'an i lana, taja doea toea inta simindog-makow kon tajowon in Datoe in sinangkoeb in doenia." * Dandian ko i Seroebabel bo ko i Josoea. 6b Jo naa in singog i Toehang inta siningogëa ko i Seroebabel, kainia: „Deeman-bi' ropot bo deeman-bi' roboet, sin tonga'-bi' Rohkoe (inta mopoojoeon)! Nanion in singog i Toe- 7 hang im bajongan in tantara ko langit. * Ki ine dega' iikow, e boeloed inta molantoed? Kon tajowon i Seroebabel tolopa'on iikow, bo ki Seroebabel i mopoloeai nongkom bonoemoe im batoe pongantang (ing kaabah) kojogot i intau gimio-giow, kaimonia: Pia ing kamangëa, pia ing kamangëa!" * 8 Kon toea, jo noïangoi-don in singog i Toehang ko inako', 9 kainia: * „Lima i Seroebabel i nopooekat i aip ing kaabah naa bo limanja doman i mopokolapat ko inia." Nanion, simba' kotaauan-monimoe kong ki Toehang im bajongan in tantara ko 10a langit i nopotaba' ko inako' ko imonimoe. * Si intau inta noningkoele kon singgai inta kom pinomangkoian ko oaidan kong kaabah naa, mopia-piaan kong gina imosia aka ontongon-monia im batoe pongantang (ing kaabah) ko lima i Seroebabel. * 3:8 Bo ikow, e Josoea, imang moloben, indongog-ai, si ikow bo tongopotakinmoe minta inta ilimitoe' kon tajowonmoe, moïkow i lolaki inta bali'on tomponoeot inta mokoherang, ko naanta, 9 popoangoikoe i olitkoe inta tango-tangoian: ki Polimping. * Sin Sacharia 3 : totoeoe, batoe inta oekatonkoe kon tajowon i Josoea - batoe inta komata pitoe - koeï'ankoe tontani' in singog kon toedoenja, bo kon singgai doman inta toea popatankoe im boli im boeta' inta naa. Nanion in singog i Toehang im bajongan in 10 tantara ko langit. * Kain singog doman i Toehang: Kon toengkoel in toea, monononsomaan imoïkow kon sioengon im pangkoi i anggoer bo kon sioengon im pangkoi in doeë'. * 6. Soerat inta iloemajoeg. Intau moromoe' i jopoe'on. 5 : 1 Kon toea, noboeikoe sinintak i matakoe, jo totoeoe, inon- tongkoe, koema, iloemajoeg-don in soerat inta ilitod tobatoe'. * 2 Kon toea, nolibo' (i malaikat) toea ko inako', kainia: „Onoe dega' inta inontongmoe?" Kain toebagkoe: „Inontongkoe i litodan in soerat tobatoe' inta iloemajoeg, langgo'nja in dojowa no poeloe' no tombikoe bo oladëa i mopoeloe' no tombikoe." * 3 Kain singogëa ko inako': „Toea im bala inta mamagi'-mamakow moïoema kon sinangkoeb im boeta'; sim podoedoei ing ki inta pinahis kon tongo losinja, jo batoe'an i intau mononakow in dia'-pa kinooemaan im bala (ihoekoem), bo podoedoei ing ki inta pinahis kon tongo losinja, jo batoe'an i intau inta no- 4 ngibot ko oebol in dia'-pa kinooemaan im bala. * Pinoloeaikoe in soerat toea, simba' toemoeot in sia kom bonoe im baloi i intau mononakow bo kom bonoe im baloi i intau inta nongibot ko oebol takin tangoikoe, bo mosioeg tonggobii kom bonoe im baloi inta toea simba' pogoeraatonëa komintan taki-takin im balak bo batoenja." * 7. Bobai kom bonoe im batoeng. Kawasa in dosa im pinamping nongkom boeta'. 5 Noïdoedoei kon toea, noboei nokipogontong ko inako' i malaikat inta nosingog ko inako', kain singogëa ko inako': „Sintak-ka i matarnoe bo indoi-ai im batoeng inta koontongan 6 toea." * Kainako': „Onoe dega' i mangalenja?" Kain toebagëa: 7 „Nion in dosa-monia kon sinangkoeb im boeta'." * Kon toea, binoeat-monik in talob tangat im batoeng toea, naanta totoeoe, kom bonoe im batoeng toea limitoe'-makow im bobai toba- 8 toe'. * Kain singog i malaikat toea: „Naa i romoe'!" Polatëa Sacharia 5 : dinorot-monag im bobai toea kom bonoe im batoeng bo noboei9 nja sinaloban takin in talobéa tangat toea. * Naonda in sinintakkoe i matakoe, aman inontongkoe im bobai dojowa inta nonongkolikip na' lagapan bangow, bo tompot i mogiroep kong kolikip-monia. Jo bobai toea i nosintak kom batoeng toea bo 10 dinia-monia kon sigad i langit bo boeta'. * Kon toea, jo nolibo'■don iakoeoi ko malaikat inta nosingog ko inako', kainako': 11 „Ko onda dega' im podiaan-monia kom batoeng toea?" * Kain toebagëa ko inako': „Pomiaan-monia im baloi tobatoe' silai im batoeng toea kom boeta' in Sinear; aka nolapat-don im baloi toea, jo popooekat-monia im batoeng toea kon toea-ta, kon tampatëa." * 8. Kareta opat. Intau i Joeda inta pinotaboed, i noboei sinipoen, simba' moposindog ing kaabah. 6 : 1 Naonda i noboeikoe bidon sinintak i matakoe, jo inontong¬ koe, koema, nokipogontong ing kareta opat nongko joeak in sigad im boeloed dojowa, jo boeloed toea i nongkom bitoe'. * 2 Kareta inta doengkoel inoegoet ing kabalo moboelete, bo ka- 3 reta inta nogindoea inoegoet ing kabalo morondi', * bo kareta inta nogintoloe inoegoet ing kabalo moboedo', bo kareta inta 4 noginggopat inoegoet ing kabalo tampalan. * — Kon toea, jo nolibo'-don iakoeoi ko malaikat inta nosingog ko inako', kai- 5 nako': ,,Onoe dega' i mangale ing kareta toea, toeang?" * Kain toebag i malaikat toea ko inako': ,,Naa in tompot opat ko langit. Naonda i mopaloet-don imosia toemajow kon tajowon in Datoe in sinangkoeb in doenia, jo maja'-don ing kabalo bo ka- 6 reta naa na' sikoe in doenia opat kon sioep i langit. * Jo kareta inta inoegoet ing kabalo morondi' i maja' im boeta' kon dampig-monik, bo kabalo moboedo' i maja' im boeta' kon dampig in tojopan, bo kabalo tampalan i maja' im boeta' kon dampig-monag, bo kabalo moboelete i maja' im boeta' kon dampig- 7 -moeik. * Naonda i ai moboeat ing kabalo toea, simba' loemoeai moliboe kon doenia, jo kain singog i malaikat toea: ,,Baja'-don, limiboe kon doenia!" Polat-don minaja' imosia ilimiboe kon 8 doenia. * Kon toea, inoïni'nja-don iakoeoi, kain singogëa ko inako': „Indoi-ai, kabalo inta maja' im boeta' kon dampig-monik, mosia toea i mopoojong in toroe'koe kom boeta' kon dam- Sacharia 6 : 15a pig-monik toea. * Jo nongkom boeta' mojajoe' i mamangoi i intau inta moposindog im baloi i Toehang (kaabah)." * 2 : 6 Kain singog i Toehang: „Koligai, polagoei-don nongkom boeta' kon dampig-monik! sin sipoenonkoe-don imoïkow nong- 7 kon sikoe in doenia opat kon sioep i langit. * Koligai, e moïkow inta nogoetoen kom Babil, ponioeng-don kon Sion! * 10 Giow-don bo popia-piaan-don kong gina, e boea' in Sion! sin totoeoe, Akoeoi mamangoi simba' toemonggolitoe' ko joeak11a -monimoe. Nanion in singog i Toehang." * Kon singgai inta toea, bangoesa moanto' in doemondon ko i Toehang, simba' 12 mobali' intaunja. * Kon toengkoel in toea, jo gama'an i Toehang ing ki Joeda togoesilainja, pomiaanëa pogompoeonëa kom boeta' inta mokoedoes, bo moboei momili' in Sia ko Jeroesa- 13 lem. * Pianja, bajongan i inta mogina in doemona' kon tajowon i Toehang, si moboeat in Sia nongkom baloinja inta mokoedoes. * Ki Seroebabel in doeï'on bali'on datoe. 6 : 9 Kon toea, noïangoi in singog i Toehang ko inako', kai- 10 nia: * „Abat-ai i oliig i Heldai, i Tobia bo i Jedaja bo im boei' 11 i Josia, inta (bagoe) noïangoi nongkom Babil; * gama' in salaka bo boelawan (monia toea) bo pomiaanmoe makota, inta popoloeöbmoe ko oeloe i Josoea, imang moloben, ki adi' i Jo- 12 sadak, * bo pogoeman ko inia, kamakow: Nanaa in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: Mamangoi i intau inta tangoian: ki Polimping; sing ki inta ko limonagëa i mo- 13 molimping, bo sia i moposindog ing kaabah i Toehang. * Dapotéa, deeman tonga' moposindog in sia ing kaabah i Toehang, sin doeï'on doman in sia, bali'on datoe; limitoe' in sia kon tachtanja bo momarenta. Bo kong koloananëa in simindog-makow i imang, bo taja doea toea i mododamean. * 14 Jo makota toea in tagoe'on kom bonoe ing kaabah i Toehang, na' tomponoeot ponanoban tobatoe' pohoromat ko i Heldai, ko i Tobia, ko i Jedaja bo ko i Josia, ki adi' i Sefanja. * Kototoelid, nion i mopia-pia kom poeasa. 7 :1 Kon taöng inta noginggopat kong kinodatoean in datoe i Darioes, kom boelan inta noginsiow, boelan Kislew, kon sing- Sacharia 7 : gai inta noginggopat, jo noïangoi-don in singog i Toehang ko 2 i Sacharia. * Sing kon toengkoel in toea (intau im) Betel bo ki Sareser bo ki Regem-melech i nopotaba' ko intau inta kinojo- 3 wan-monia toemajow kon tajowon i Toehang, * bo inta pinokilibo'an-monia ko imang, inta mogaid kom baloi i Toehang im bajongan in tantara ko langit, bo ko nabi doman, kaimonia: „Baragoena dega' ing kami i mongombal bo mcpotontani' im batangan-nami (mogamal) kom boelan inta nogilima, na' aindon pinomia-nami dega' tongonoe-mai no taöng i onggotëa?" * • 4 — Kon toengkoel in toea, jo noïangoi-don in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit ko inako' (ko i Sacharia), kai- 5 nia: * ,,Pogceman-pa-monag kom bajongan i intau kom boeta' inta nion bo ko imang minta, kamakow: Aka aindon nopoeasa imoïkow bo nonanob kom boelan inta nogilima bo kom boelan inta nogimpitoe, pitoe no poeloe' no taöng i onggotëa, jo pinopopoeasa-monimoe toea im pinohoromat-monimoe ko iNako' ? * 6 Aka mongaan bo monginoem imoïkow, deeman-ka mongaan bo monginoem imoïkow sebab baragoena kom batangan-monimoe 7 tontani' ? * Kon toengkoel i Jeroesalem in dia'-pa iroemboen bo pinogoetoenan-pa i intau, takin i lipoe' minta ko liboenja, bo boeta' kon dampig-monag bo lopa' doman im pinogoetoenan-pa i intau, jo kon dodai inta toea aindon pinokipomaloe'koe i 9 atorang (oea') takin dila' i nabi inta nanaa: * Pomoetoes imoïkow kom pilikara podoedoei ing ki inta motoelid, mototabian 10 bo mototanoban; * dika monomboga' kom bobai nobaloe, pinomaja' ko adi' oeno-oenon, pinomaja' ko intau ango-angoi, pinomaja' ko intau boga', bo dika monoraian ko inta mopokobodito 11 kon tongopotakinmoe. * Tonga' doï' nokidongog imosia, sinoemolikoed imosia, bo pinonodan-monia im bongolan-monia, sim- 12 ba' dia' mokodongog; * bo sinogat-monia ing gina na' tongkai in deamansi, simba' dia' imosia mokodongog ko atorang bo tonggina inta pinokipodapot i Toehang im bajongan in tantara ko langit ko imonia takin i Rohnja bo takin i nabi minta kong kolipod-makow. Sebab nion, sinoroe'an totok i Toehang imo- 13 sia. * Kain singog i Toehang: „Sebab doï' nokidongog imosia kon toengkoel iAkoeoi nogoïni' ko imonia, nion maloenangka in dia' nokidongog iAkoeoi kon toengkoel i nokoeani imosia ko 14 iNako'. * Sebab nion, pinopotaboedkoe imosia na' pinolajoeg in tompot ko joeak im bajongan im bangoesa inta dia' kinota- Sacharia 7 : auan-monia, bo boeta'-monia im pinogoeraat, sampe oempaka tobatoe' i intau bo dia' inta maja' in toea-ta, pinomaja' moboei kon toea-ta. Na'toea, pinogoeraat im boeta' inta mopia toea, binali' boeta' inta moïngongow." * Kopopia i Jeroesalem inta nion tajovv-mai. 8 : 1 Noïdoedoei kon toea, jo noïangoi bidon in singog i Toehang 2 im bajongan in tantara ko langit, kainia: * „Siniminggcegat totok iAkoeoi silai in Sion, bo dinoemokot-don totok in toroe'- 3 koe silainja(kong kodopëa). * Moboei-don iAkoeoi kon Sion bo toemonggolitoe' ko Jeroesalem. Jo Jeroesalem in tangoian: Lipoe' inta oandolan, bo boeloed i Toehang im bajongan in tantara ko langit in tangoian: Boeloed inta mokoedoes." * 4 Kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: „Kon singgai inta nion tajow-mai, jo moboei-pa limitoe' i lolaki mogogoejang bo bobai mogogoejang kon dolaag minta ko Jeroesalem, bajongan-monia i nonoengkoed si aindon nogogce- 5 jang totok imosia. * Bo bajongan i loloeang i lipoe' toea i mopoeling i adi' lolaki-bobai, inta mogogitog ko loloeangêa." * 6 Kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: „Oempaka ki inta na'toea in dia' mobobali' ing kom pojojindoi i agat-pa i intau(koe) naa, dia-dia'-ka dega' iAkoeoi motaau mopokoojoeon ken toea?" * 7 Kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: „Totoeoe, poposimparoetkoe i intaukoe nongkom boeta' im po- 8 mataan bo nongkom boeta' in tojopan; * bo boeionkoe diaan imosia, simba' toemonggolitoe' imosia ko joeak i Jeroesalem. Kon toengkoel in toea, mosia toea im bali'on intaukoe bo Akoeoi i mobali' ki Allah-monia, inta mosoendoed (mosatia) bo motoelid." * 9 Kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: ,Koropot i lima-monimoe, e moïkow inta kon singgai naa mokidongog kon singog inta naa, inta iloemoeai nongkom bibig i nabi, kinabit kon singgai pinogoekatan ko aip im baloi pinomaja' kaabah i Toehang im bajongan in tantara ko langit. * 10 Sing kon toengkoel in dia'-pa pinopooekat i aip ing kaabah, jo intau bo bobiagon in dia' nokodoengkoel kon tondan, bo ki ine inta iloemoeai pinomaja' sinoemoeot inapa'an ing kodop, sim 11 bajongan i intau im pinokiporopatoiankoe. * Tonga' naaia go- Sacharia 8 : goetoe'koe ko intau inta kinotala'an-pa naa, deeman-don na' 12 kolipod-makow. * Si naaia im potaboedonkoe-don in dodamean: pangkoi i anggoer i momoengai-don, boeta' i mopomoeka'don im bojo'nja, bo langit i mopoonag-don i oloe'nja; toea komintan i ogoikoe ko intau (koe) inta kinotala'an--pa naa, bali'- 13 on pogompoeon-monia. * E boeï' i Joeda bo boei' i Israël, tangoimoe im pinake' i intau kaper na' singog pongodi-ngodi, tonga' naaia barakatankoe-don imoïkow sampe tangoimoe im pake'on i intau na' singog poöigoem kom barakat. Dika moondok! koropot i limamoe!" * 14a Kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: " 16 „Nanaa i atorang inta dodoedoeian-monimoe: Mopojosingog imoïkow i motoelid (totoeoe); poetoeson im pilikara kom pobobakidan-monimoe podoedoei ing ki inta motoelid bo mopia; 17 dika monoraian ko inta mopokobodito kon tongopotakinmoe, bo dika mongibot ko oebol; si nion komintan ing kojongo'koe. Nanion in singog i Toehang." * Fia ing gina i monolioe kom poeasa. 18 Kon toea, jo noïangoi-don in singog i Toehang irn bajo- 19 ngan in tantara ko langit ko inako', kainia: * „Nanaa in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: Poeasa kom boelan inta noginggopat bo nogilima bo nogimpitoe bo nogimpoeloe', im baloeian, bali'on pia ing gina bo loenganga ing gina silai im boeï' i Joeda, bali'on singgai ramean moloben. Asal: kotabi ing ki inta totoeoe, bo kotabi in dodamean." * 20 Kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: „Komintan-mai bain dongka mobali', jo bangoesa minta bo in- 21 tau bonoe i lipoe' moanto' i mamangoi (ko Jeroesalem), * bo intau bonoe i lipoe' tobatoe' i maja' mokipodoengkoel ko intau bonoe i lipoe' tongo doea, kaimonia: „Koligai, maja' ing kita, simba' poïgoemon-naton in totabi i Toehang bo tajakon-naton ing ki Toehang im bajongan in tantara ko langit; akoeoi i ma- 22 ja' takin!" * Na'toea, jo bai mamangoi im bangoesa moanto bo intau moloben, simba' motajak imosia ko i Toehang ko Jeroesalem bo moïgoem kon totabi ko i Toehang. * 23 Kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: „Kon singgai inta toea, jo intau mopoeloe' nongkom bahasa bo Sacharia 8 : bangoesa i intau kaper inta moroposi, i mogambang bo moka- dai ko lamboeng i intau i Joeda tobatoe', kaimonia: „Aka mobali', jo kami doman i maja' takin moe; si aindon dinongog-nami kong ki Allah ing kotaki-takinmoe." * Karadjaan dodamean i Almaseh. 9 : 9 Popia-piaan-don kong gina, e boea' in Sion, giow-don, e boea' i Jeroesalem! Indoi-ai-ka, in datoemoe i mamangoi mokipodoengkoe] ko inimoe, motoelid in sia bo mototoeloeng ko intau inta sinomboga'; motonsioep ing gina bo sinoemakoi in sia kong kaldai tobatoe', kaldai mobata'-pa, ki adi' ing kaldai kobaaian. * 10 Pogoeraatonëa ing kareta i ropatoi nongko Efraim, bo kabalo minta nongko Jeroesalem, bo bajongan im piot in soroedado im poetolonëa. Sim pokipomaloe'nja-don in dodamean kom bajongan i intau kaper, bo pomarentaanëa ing kabiton kon dagat modapot kon dagat, kabiton kon toebig (i Eufrat) modapot kom popod in doenia. * Israël bo Joeda im binoelian-don bo moboei nongkom boeta' inta pinoloemboe'an ko imonia. 11 Bo ikow, e Jeroesalem, intaumoe inta ijampat im boeliankoe nongkom parigi' inta dia' kotoebig '(pandjara). sebab doegoe'moe inta pinodandian. * 12 Poboei-don kon Sion, e moïkow inta kom bonoe im pandjara, inta mogolat-makow kon totoeloeng; jo kon singgai doman inta naa pomaloe' ko imonimoe, kom bajongan i roriga-monimoe in toeli'ankoe kodoea ing koanto'nja. * 13 Si Joeda im beloengonkoe na' tongkai im piot, bo ki Efraim i oekatonkoe na' tongkai in tonggadi' im piot kom piot toea, bo bajongan i adi'moe lolaki, e Sion, i anoetankoe moropatoi takin i intau ing Grika, bo pomiaankoe iikow na' tongkai in soemala im bogani. * 14 Kon toengkoel in toea, mokipogontong ko limonik monia ing Sacharia 9 : ki Toehang, bo tonggadi' im piotêa i loemajoeg na' tongkai ing kilat; ki Toehang i mogiroep kon tantoeang bo moboeat taki-takin in delang nongkon dampig-monag. * 16a Na'toea im popoposimparoet i Toehang, ki Allah-monia, ko imonia kon singgai inta toea. * 10 : 3 Dinoemokot-don in toroe'koe ko mogogatod ko intaukoe, bo rorigaankoe i mololoekadëa. Si Akoeoi i mokipodoengkoel kong kawangankoe, kom boeï' i Joeda, bo pomiaankoe imosia na' tongkai ing kopopia ing kabalo in soroedado. * 6 Pokorotononkoe im boeï' i Joeda bo poposimparoetkoe im boeï' i Joesoef, poboeikoe imosia bo poontongkoe in totabikoe ko imonia, sampe bali'onkoe imosia na'-bi' batangan in dia'-pa lalat iloemboe'koe imosia: si Akoeoi ing ki Toehang, ki Allah-monia, inta mokidongog ko imonia. * 7 Jo bajongan i intau i Efraim i na' tongkai im bogani, bo mopia-piaan-don kong gina imosia na' tongkai i intau inta nonginoem ko anggoer, ki adi'-monia lolaki i mokoontong kong ki inta toea bo mopiapiaan kong gina, bo mopia ing gina-monia ko i Toehang. * 8 Oïni'onkoe imosia in tontoeol bo boeionkoe sipoenon imosia, si aindon sinoboetkoe imosia, bo koanto'-monia i mobali' na' koanto'-monia kolipod-makow. * 9 Oempaka aindon pinotaboedkoe imosia ko joeak im bangoesa tongo doea, tonga' kom boeta' mojajoe' toea monanob doman imosia ko iNako'; naonda im biniag-don-monia ing ki adi'-monia, jo moboei domai imosia. * 10 Boeionkoe imosia atodon nongkom boeta' i Masir, boeionkoe imosia sipoenon nongkom boeta' i Asoer, bo diaankoe imosia maja' im boeta' ing Gilead bo maja' i Libanon; tonga' kon toea-ta dia' toegat pogoetoenan-monia. * Sacharia 10 :11 Loemolan imosia kon toebig i Masir (Nil), bajongan i linow in toebig i Nil i mogiot-don; lolatoe' i Asoer im pogoeraaton, bo toengkoed ing karadjaan i oemoendok-don ko Masir. * Gombala inta mopia bo gombala inta moraat. 11 : 4 Kain singog i Toehang, ki Allahkoe, (ko inako'): „Loekad- 5 -ai in domba inta rata'an (= intau Israël); * intau inta motaloei kom bobiagon toea, in dia' moïtala' aka morata' kon domba toea, bo kain singog i intau inta nopotaloei in domba toea: Dajowon ing ki Toehang, si akoeoi i mobali' kaja! — bo mololoekad kong kawangan in domba toea in dia' motabi kon domba toea. * 7 Kon toea, jo noloekad-don iakoeoi kon domba toea inta rata'an, sin sinondanan i intau inta mopotaloei in domba toea. Jo ginama'koe in toengkoed ing gombala dojowa no pongko', tongo pongko' in sinangoiankoe: Tabi, bo tongo pongko' in sinangoiankoe: Tomboto'. Na'toea, noloekad iakoeoi kom bobi- 8 agon toea. * Tonga' naonda im binaja'an-makow in tongo boelan, sinoemoroe'-don iakoeoi kon domba toea bo mosia doman 9 i notompok-don ko inako'. * Kon toea, kain singogkoe: „Doï'-don iakoeoi moloekad ko imonimoe! ki inta ai-matoi, dona'-ai-makow kopatoianëa; ki inta ai-mobodito, dona'-ai-makow koboditoanëa, bo domba tongo doea dona'-ai-makow im poropa- 10 toian-monia!" * Sebab nion, ginama'koe in toengkoedkoe inta sinangoian Tabi bo pinoetolkoe, na' tomponoeot tobatoe' ko aindon binontowkoe in dandian inta pinomiakoe takin im ba- 11 jongan im bangoesa. * Jo kon singgai doman inta toea binontow-don in dandian toea. Kon toea, jo kinomangalean-don i intau inta mopotaloei im bobiagon, inta nongapa' ko inako', 12 kong ki inta toea singog-bi' i Toehang. * Kon toea, kain singogkoe ko imonia toea: „Aka moïbog imoïkow, ogoi-ai iakoeoi in tondankoe; aka dia' moïbog, dona'-ai-don. Jo sinimbang-don 13 -monia in tondankoe, pera toloe no poeloe' no pata'. * Kon toea, kain singog i Toehang ko inako': „Popobonoe im pera nion kom bantal in sadaka. Totoeoe moanto', koema, inta sinantoe'-monia na' tondan i olitkoe!" Jo ginama'koe im pera toloe no poeloe' toea bo pinopobonoekoe kom bantal in sadaka inta kom 14 baloi i Toehang. * Nopaloet-makow in toea, pinoetolkoe doman Sacharia 11: in toengkoedkoe nogindoea, inta sinangoian: Tomboto', na' toraponoeot tobatoe' ko aindon binontow im pogogoetat i Joeda bo i Israël. * 15 Noïdoedoei kon toea, kain singog i Toehang ko inako': „Boei iikow toemonggogoetoe' na' gombala, mangalenja: na' 16 tongkai ing gombala (mololoekad) inta noboendai. * Sin totoeoe, poojoeononkoe kom boeta' inta naa ing gombala inta kitali-taling-mai ko inta kooemaan im bodito, bo inta dia' motajak ko inta noïtabat, bo inta dia' mongoendam ko inta kinekeb, bo inta dia' momiag ko inta motakit, tonga' mokaan in sia kom bobiagon inta molongo' bo momoetol kon siol-monia. * 17 Kooemaan im bodito ing gombala inta moromoe' toea, inta kitali-taling-mai kon dombanja! Kooemaan in soemala i limanja bo matanja koloanan, kopoepoed komintan ing kokalëa, bo kobilog i matanja koloanan!" * Popopojotondi' in domba inta mopia bo domba inta moraat. 13 : 7b Kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: ..Bongkoegonkoe ing gombala toea, simba' moïtaboed im bajongan in dombanja, bo limakoe i molawang ko inta mongo- 8 loengkojo'. * Jo kon sinangkoeb im boeta' i jopoe'on bo patoion in dojowa no silai, aka silaion toloe, bo tongo silai in tala'an (simparoeton). * 9 Jo silai inta toea im popobonoekoe kon toeloe', bo popololangkoe na' tongkai ing kolololang in salaka, bo daritankoe na' tongkai im pononondarit kom boelawan. Mokoeani imosia kon tangoikoe, bo Akoeoi i mokidongog ko imonia toea, kain singogkoe: Mosia toea i intaukoe! bo kain singog-monia: Ki Toehang, Sia ing ki Allahkoe!" * Pinomomanasal i intau i Jeroesalem. 12 : 10 Kon singgai inta toea, popotoropkoe kom boeï' i Daoed bo ko intau bonoe i Jeroesalem i roh inta kodoe-kodoedoei bo moöigoem; bo moïndoi imosia ko inia inta aindon sinakoel-monia, Sacharia 12 : bo monanob ko inia na' tongkai im pononanob ko adi' lolaki toelong, bo mongombal rimindoe-rindoet na' tongkai im pongongombal ko adi' goeja-goejang. * 11 Kon singgai inta toea, jo ojoet in dete-detei i intau i Je¬ roesalem in totoeoe molangon, na' tongkai in dete-detei pino12a nonanob ko i Hadad-Rimon ko lopa' i Megido. * Jo bajongan i intau i monanob, batoe'an im bangoesa mojo-mojoloean. * Kopopia ing karadjaan i Toehang. 14 : 6 Jo bain dongka mobali' kon toengkoel in toea in dia'-don im patoe' bo dia'-don in tonow. * 7 Singgai toea in dia'-don mododait, singgai bo dolom in dia'-don mojo-mojoloean; ko mololaboeng mobajag doman. * 8 Bain dongka mobali' kon singgai inta toea, jo moïlig nongko Jeroesalem in toebig inta dia'-don mogogiot, tombotakëa in siminggilig maja' na' dagat kom pomataan, bo tombotakëa in siminggilig maja' na' dagat kon tojopan; oempaka pomomiau bo pongongoeagat, moïlig doman in toebig inta toea. * 10 Sinangkoeb im boeta' in tolopa'on, kabiton kong Geber modapot ko Rimon, kon dampig-monag i Jeroesalem. Tonga' Jeroesalem tontani' im pokolantoedon totok kon tampatëa bo potonggolitoe'an i intau, kabiton ko lolingkop i Benjamin modapot kom pololidokan kom boengai i anggoer in datoe. * 11 Mogoetoen imosia kon toea-ta, bo dia'-don kooemaan im bala imosia, mogoetoen (imosia) ko Jeroesalem takin loenganga ing gina. * 20 Kon singgai inta toea, jo tojawan ing kabalo im pahisan in singog nanaa: Koedoes (sinontani') silai i Toehang! bo bajongan ing koejon (boeta') kom baloi i Toehang i mokoedoes doman, Sacharia : na' tongkai i lojang baki kon tajowon i medzbah. * 21 Dapotëa, bajongan ing koejon ko Jeroesalem bo ko Joeda i mokoedoes ko i Toehang, bo bajongan i intau inta mobogoi ing korban ko i Toehang, i mamangoi bo mogama' imosia kong koejon toea bo podoengoe'an. Kon singgai inta toea dia'-don kodoengkoelan ko intau mododagang kom baloi i Toehang im bajongan in tantara ko langit.* 9 Jo ki Toehang-don i mobali' da toe kon sinangkoeb in doenia, bo kon singgai inta toea ki Toehang in tonga'-bi' toba-tobatoe' bo tangoinja in tonga'-bi' toba-tobatoe'. * oooOooo ö4 KI MALEACHI. 1 : 1 Singog i Toehang, inta pinodapot i Maleachi ko intau Israël. Tonggina ko imang. 6 Jo adi' lolaki tobatoe' i mohoromat ko i ama'nja, bo ata tobatoe' i moondok ko i toeangëa. Sebab nion, aka Akoeoi naa i Ama', jo ko onda dega' i hororaat ko iNako'? aka Akoeoi naa in Datoe, jo ko onda dega' i ondok ko iNako'? Jo ki Toehang im bajongan in tantara ko langit i nosingog ko imonimoe, e imang minta, kainia: „Moïkow i moningkoele kon tangoikoe! Bo aka molibo' imoïkow, kaimonimoe: Tala' onoe dega' inta pinoningkoele-nami kon tangoimoe? * 7 jo kain toebagkoe: Aindon inoekat-monimoe i roti inta dia' mosoetji kon toedoe i medzbahkoe! Bo aka molibo' imoïkow, kaimonimoe: Tala' onoe dega' inta pinononsilanggai-nami ko iNimoe? jo kain toebagkoe: Sebab kom pororai-monimoe i mobali' moningkoele ko medja (medzbah) i Toehang! * 8 Aka diaan-monimoe im bobiagon inta bilog, pomiaan korban, nion dega' in deeman tala' moloben? Aka diaan-monimoe im bobiagon inta pengkol pinomaja' motakit, pomiaan korban, nion dega' in deeman tala' moloben? Aka panga' ogoi-monimoe ing ki inta na'toea kom petor-monimoe, jo mopia dega' ing ginanja ko oliig nion, sampe poontongëa in totabinja ko imonimoe?" * 11 Kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: „Jo ingkad im pomataan bo modapot kon tojopan, pokolobenon in tangoikoe ko joeak im bajongan i intau kaper, Maleachi 1 : bo tangoikoe i horomaton ing korban boeboek bo korban topong inta mosoetji ko onda-onda-don; sin tangoikoe im pokolobenon (dajo-dajowon) ko joeak i intau kaper. * 12a Tonga' moïkow nion i mopokoraat kon tangoikoe. * 13b Aka diaan-monimoe im bobiagon inta ijampat, inta pengkol pinomaja' inta motakit, pomiaan korban, na'-bi' onda bo mobali' iAkoeoi mogabat kong ki inta nanion takin pia ing gina ko imonimoe? * 14 Kooemaan im bodito i intau mongongoebol, inta nodandi, kainia: „Bai ogoikoe ko i Toehang im bobiagon kolakian (inta mopia) nongkong kawangankoe!'' tonga' naonda in toedoenonéa-don in dandianëa toea, jo ogoinja-bi' ko i Toehang im bobiagon inta moroetoek pomiaan korban. Si Akoeoi naa in Datoe moloben, bo tangoikoe ing koondok im bajongan i intau kaper." Nanion in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit. * 2 : 10 Deeman-ka kita komintan ing kogama' kon tobatoe'? Deeman-ka kita komintan im pinoojoeon i Allah tobatoe'? Sebab nion, nongonoe si mongongoebolan-bi' imoïkow, bo momogoeraat-bi' kon dandian i mogogoejang-naton? * Ki Toehang i mamangoi momoetoes (motoeli'). 3 : 1 Kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: „Naanta, popoangoikoe in taba'koe (malaikatkoe), inta momontat kon dalan kon tajowonkoe. Dia' koginta-gintaau-makow mamangoi-don ing ki Toehang im baloinja inta mokoedoes. Jo Sia inta sinajak-monimoe, bo malaikat in dandian inta sinanob-rnonimoe, indoi-ai-ka, mamangoi-don in Sia. * 2 Tonga' ki ine dega' i mokoïgon kon singgai koangoianëa? ki ine dega' i mokoboloi kon singgai pokipogontonganëa ? Sin Sia i na' tongkai in toeloe' inta molololang (kom boelawan) Maleachi ^ : bo na' tongkai i oendam inta mopompori' totok; * 3 limitoe' in Sia mololang bo mondarit kon salaka, mondarit in Sia ko i adi' i Lewi minta, daritanea imosia na' ponondarit kom boelawan bo salaka; simba' pomiaan-monia ing korban (oliig) ko i Toehang podoedoei ing kototoelid. * 4 Aka na'toea, jo oliig i Joeda bo i Jeroesalem i mokopia kong gina i Toehang, na' tongkai ing ko moena-monik, kon taóng kolipod-makow. * 5 Kon toengkoel in toea, jo mamangoi-don iAkoeoi mokipodoengkoel ko imonimoe, simba' momoetoes kom pilikara-monimoe, bo pokolamemetonkoe im pononakoesikoe ko intau motaau im balik-mata, bo ko intau mononoelaling, bo ko intau mongongibot ko oebol, bo ko intau inta mononomboga' ko intau totondanan bo kom bobai nobaloe bo ko adi' oeno-oenon, bo ko intau inta momomeloeng kong kototoelid i intau ango- -angoi, bo ko intau inta dia' moondok ko iNako'. Nanion in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit.* 6 Totoeoe, Akoeoi, ki Toehang, dia' mobaloei, bo moïkow i oemoeran doman ki adi' i Jakoeb, mangalenja: * 7a kinabit-pa kon toengkoel i mogogoejang-monimoe magi' inaa, oemoeran imoïkow noïtabat ko atorangkoe, dia' dinoemoedoei imoïkow ko atorang toea. * 13 Kain singog i Toehang: „Pinodapot-monimoe in singog motonsilanggai ko iNako', bo moïdoedoei molibo' imoïkow, kaimonimoe: Onoe dega' inta siningog-nami ko iNimoe inta noïtala' ? * 14 Aindon siningog-monimoe, kaimonimoe: „Dia' baragoena i mosoemba ko i Allah! Onoe im baragoenanja in doemoedoei ko atorangëa? Onoe im baragoenanja i mogipakeang i morondi' bo monanob (mongombal) kon tajowon i Toehang im bajongan in tantara ko langit? * 15 Mani', dajowon-naton i intau mololatoe', si oempaka moromoe' imosia, mokodoengkoel doman kong kajoeonan imosia; dapotëa, oempaka toengkoelan-monia ing ki Allah, simparoeton doman imosia!" * Maleachi 3 : 16 Na'toea in singog i intau inta moondok ko i Toehang, aka mojosingog imosia. Tonga' naonda ing ki Toehang i nokidongog-don ko imonia bo dinongogëa-don in singog toea, jo pinokipahisëa-don ing kitab ponanoban kon tajowonëa silai im bajongan i intau inta moondok ko iNia bo mohoromat kon tangoinja. * 17 Kain singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit: „Mosia toea, Akoeoi ing ki togi kon singgai pohoekoe- mankoe, bo Akoeoi i moposimparoet ko imonia, na' intau inta moposimparoet ko i adi'nja lolaki inta mohoromat ko inia. * 18 Kon toengkoel in toea, jo komangalean-don-monimoe bo ontongon-don-monimoe im pinojotala'an i intau motoelid bo i intau moromoe', pinojotala'an i intau inta mohoromat ko i Allah bo i intau inta dia' mohoromat ko i Allah. * 4 : 1 Sin totoeoe, singgai inta toea mamangoi kodoko-dokot na' tongkai in toeloe' moloben. Kon toengkoel in toea, jo bajongan i intau mololatoe' bo moromoe' im bali'on na' tongkai ing kepa, bo singgai inta nion tajow-mai i momajong ko imonia toea, singgai inta toea dia'-don tala'anéa i oeakat pinomaja' tanga ko imonia toea. Nanion in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit. * 2 Tonga' kon silai monimoe, inta moondok kon tangoikoe, jo momoeka' i mata in singgai ing kototoelid, bo kon sioep ing kolikipëa i ojoeon ing kojotonan. Kon singgai inta toea loemoeai imoïkow bo loemandoek, na' tongkai ing ki adi' in sapi inta bagoe iloemoeai ko lantoeng; * 3 bo moroentai imoïkow ko intau moromoe'; si mosia toea im balkon na' tongkai ing ginaboei kon sioep im palad in siol-monimoe kon singgai pohoekoemankoe. Nanion in singog i Toehang im bajongan in tantara ko langit. * 4 Tano-tanobon i atorang (torat) i Moesa, olitkoe, Maleachi 4 : sing kon toedoe im boeloed i Horeb im pinobogoiankoe ko inia ko oea' bo atorang silai im bajongan i intau Israël. * 5 Totoeoe, potaba'koe ko imonimoe ing ki nabi i Elia, kon dia'-pa moïangoi in singgai i Toehang, inta moloben bo mokoondok. * 6 Jo sia doman i mopoboei ing gina i ama' minta kong gina i adi'-monia, bo gina i adi' minta kong gina i ama'-monia; simba' dia' iAkoeoi mamangoi bo momogoeraat kom boeta'. * oooOooo DATOE I INTAU ISRAËL. Ki Saoel, ± 1020 — ± 1000. Ki Daoed, ± 1000 — ±970. Ki Solaiman, ± 970 — ± 933. J O E D A : 1. Ki Rehabeam, 933 — 917. 2. Ki Abia 916 — 914. 3. Ki Asa 913 — 873. 4. Ki Josafat 873 —849. 5. Ki Joram 849 — 842. 6. Ki Ahasia, 842 — 7. Ki Athalia, 842 — 836. 8. Ki Joas, 836 — 797. 9. Ki Amasia, 797 — 779. 10. Ki Asarja (ki Oesia), 779—740. 11. Ki Jotam, 740 — 736. 12. Ki Achas 736 — 728. 13. K,i Hiskia, 727 — 699. 14. Ki Manase, 698 — 643. 15. Ki Amon 643 — 641. 16. Ki Josia 640 — 609. 17. Ki Joahas, 609 — 18. Ki Jojakim (ki Eljakim) 608—597. 19. Ki Jojachin (ki Jechonia), 597 — 20. Ki Sedekia, 597 — 586. ISRAËL: 1. Ki Jerobeam, 933 — 912. 2. Ki Nadab 912 — 911. 3. Ki Baësa, 911—888. 4. Ki Ela 888 — 887. 5. Ki Zimri, 887 — 6. Ki Omri, 887 — 877. 7. Ki Achab 876 — 854. 8. Ki Ahasia, 854 — 853. 9. Ki Joram, 853 — 842. 10. Ki Jehoe 842 — 815. 11. Ki Joahas, 814 — 798. 12. Ki Joas 798 — 783. 13. Ki Jerobeam II, 783 — 743. 14. Ki Zacharia, 743 — 15. Ki Saloem, 743 — 16. Ki Menahem, 743 — 737. 17. Ki Pekahja 737 — 736. 18. Ki Pekah, 736—730. 19. Ki Hosea, 730 — 722. DATOE I ASOER. Ki Tiglat Pileser (ki Poel) 745 — 728. Ki Salmanasar IV, 727 — 723. Ki Sargon, 722 — 706. Ki Sanherib, 705 — 681. Ki Asar - Hadon 681—669. Ki Asoer - Banipal, 668 — 626. DATOE IM BABIL. Ki Merodach Baladan, 722— 710. Ki Nabopalasar, 625 — 604. Ki Neboekadnesar, 604 — 562. Ki Evil Merodach. 561—560. Ki Neriglisar (ki Nergal Sareser) 560 — 555. Ki Laborosoarchod, 554 — Ki Nabonedoes bo ki Belsasar, 554 — 538. DATOE I INTAU I MADAI BO PARSI. Ki Kores (ki Ciroes), 558—529. Ki Kambisoes, 529 — 522. Ki Darioes, 521 —486. Ki Ahasveros (Xerxes) 485 — 465. Ki Artahsasta (Artaxerxes), 465 — 424. Ki Darioes II, 423 — 404. TOMBONOENJA I. GENESIS: KINOBOBALI'. moeka 1 - 5, 3 6 : 1-6, 14 7-8, 9b-10, 13a, 14-19, 21, 15 7 : la-3, 15 4-12, 16b-19 16 20, 22-23, 17 8 - 19: 30 17 20 - 30: 13 42 30: 17 - 43, 71 31-33, 74 35: 1-21, 83 22b-29, 85 36: 6-8, 85 37, 86 39 - 45, 89 46: 1-7 110 26, 28-34, lil 47 - 50, 112 EKSODOES: KINOLOLOE AI. 1-3, 124 4: 1-23 130 27-31 132 5 - 11 133 12: 1-14, 150 15-20, 152 22b, 151 25-27, 152 28-42, 154 46b & c, 151 13: 1-5, 8-10, 153 11-16, 154 17-22, 156 14-18, 156 19: 1-19, 170 20, 172 21: 12-14, 26-36, 174 22: 1, 175 4, 14-15, 21-31, 176 23: 1-2, ; 177 3, 178 4-5 176 6-17 178 20-22, 179 24: 12-18, 179 25: 1-2, 8-11, 180 17-18, 21-24, 181 moeka 25: 30-33, 37-40 181 27: 1-3, 182 29: 38-39, 42, 183 30: 1-3, 6-9, 182 17-21, 183 31: 1-11, 183 32: 1-4, 184 5-6, 15-24, 185 30-34, 186 33: 5-6, 186 7-11, 193 12-13, 186 14-17 188 18-23, 187 34: 1-5, 187 6-10, 28a, 188 29-35, 189 36: 2-6 189 39: 32-43 190 40 191 LEWITIKOES: INTAU I LEWI INTA NOIMANG. 1: 1-9- 196 15b-17a, 200 3: 1-5, 17, 197 4: 1-31, 197 5: 7-10a, 200 10b-13, 201 6: 8-10b, 12-13, 201 7: 15, 197 16: 1-22, 201 29-30, 204 18: 1-5, 204 19: 1-2, 204 3-4, 9-14, 205 15-18, 31-37, 206 23: 39-44, 208 24: 1-9, 208 16-17, 18b-22, 207 26: 3-42, 209 46, 213 NOEMERI: PINOGIAPAN. 3: 2-13, 214 6: 1-11, 215 12-14, 18, 20b, 22-27, 216 10: 11-12, 34-36 217 TOMBONOENJA I. moeka 11: 4-13, 218 14-17, 217 18-23, 219 24-30, 218 31-35, 220 12: 1-11, 220 13-16, 221 13: 1-3, 221 17-21, 23-28, 222 33, 223 14: 1-23, 223 30b-34, 39-45, 225 16: 1-3, 8-14, 23-35 226 17: 1-11 227 20: 1-13, 228 14-21, 22-29, 230 21: 4-9, 231 23b-24, 33b-35, 232 22: 1-19, 232 21-41, 234 23: 1-21, 236 25-30, 238 24: 1-18, 238 25, 240 32: 1-7, 240 15-24, 241 28-30, 33, 242 DEUTERONOMIOEM: PINOBOEIAN. 1: 1 243 4: 1-2, 5-9, 243 23-40, 244 41-43, 245 5: 1-21, 246 6: 1, 4-19, 248 7: 1-11, 249 8: 1-20, 250 10: 12, 252 14-22, 253 11: 8, 10-17, 253 22-29, 254 12: 1-11 255 15: 1-3, 7-17, 256 16: 1-17 257 18: 9-14 259 moeka 18: 15, 17a, 18-19 260 19: 1-12, 260 21: 17, 22-23, 262 22: 1-3 262 4, 8 263 24: 16-21, 263 25: 5-6, 264 27: 2-3a, 248 11-13, 15-26, 264 28: 1-19, 265 23, 25, 28-29, 36-40, 267 41-44, 60-62, 64-67, 268 29: 29, 268 30: 11-20, 269 31: 1-3, 6-8, 14-15, 23-30, 270 32: 1-13, 271 15-18, 272 36-47, 273 48-52, 274 34: 1-12, 275 KI JOESAK. 1: 1-9, 276 10-18 277 2: 1-24 278 3: 1, 5-9, 11, 13-17, 280 4: 11, 18-20, 281 5: 10-12, 281 13-15, 282 6: 1-6, 10-11, 282 14b-21, 24-25, 283 7: 1-26, 284 8: 1 286 3-7, 14-19, 287 21,28,... 288 9: 3-6, 8-27, 288 10: 1-15, 290 11: 23, 292 13: 1, 7a, 14, 292 18: 1, 10, 292 19: 49-50, 292 20: 1-3, 7, 9, 293 21: 43, 45, 293 23: 1, 293 2-3, 6-8, 11-13, 16, 294 24: 1-33 295 TOMBONOENJA I. HAKIM-HAKIM: MOMOMOETOES. moeka 2: 6-7, 10-16, 18-23, 299 3: 7-31, 300 4: 1-24 303 5: 1-10, 305 llb-31, 306 6: 1-4, 6-40, 308 7: 1-22 312 8: 22-27, 28a, 315 28b, 30-35, 316 9: 1-23, 316 45, 318 50-57, 319 10: 1-5 319 11: 1-11, 320 30-40, 321 12: 1-15, 322 13: 1-5 323 24-25, 324 14: 1-18, 324 19b-20, 326 15: 1-19, 326 16: 1-31, 328 KI ROET. 1: 1-22, 333 2: 1-23, 335 4: 13-22, 337 I SEMOEëL. 1: 1-28, 339 2: 1-11, 341 12, 17, 342 22-36, 343 3: 1-21, 344 4: 1-22, 346 5: 1-12 348 6: 1-16, 350 19-21, 351 7: 1-17 352 8: 1-22, 354 9: 1-27, 356 10: 1-27, 359 11: 1-15, 362 12: 1-25 363 moeka 13: 2-15a, 366 23, 367 14: 1-15, 368 22-24, 26-27, 369 28a, 29-30, 36-49, 370 52, 372 15: 1-3, 7-35, 372 16: 1-23, 375 17: 1-53, 377 18: 1-16, 382 20-21, 383 27b-30, 384 19: 1-24, 384 20: 1-43, 386 21: 1-9, 390 22: 1-3, 391 4-23, 392 23: 1-13, 394 14-28, 395 24: 1-23, 396 25: 1-11 398 12-19, 400 20, 401 21-22, .... 400 23-44, 401 26: 1-25 403 27: 1-7, 405 28: 1-25, 406 29: 1-6, 409 7, 11 410 30: 1-25, 410 31: 1-13, 412 II SEMOEëL. 1: 1-17, 414 19-21, 23-27, 415 2: 1-11, 416 3: 1, 417 2-5, 422 6, ll-14a, 15-16, ... 417 17-25, 418 26-29, 30b-39, 419 4: 1-2, 420 4, 429 5-12, 420 5: 1-4, 421 5, 6-7, 9-11, 422 TOMBONOENJA I. moeka 5: . 12 423 14-16, 422 6: 1-23, 423 7: la, 2-29, 425 8: 1-3, 427 4-7, 13-14, 428 15-18, 429 9: 1-13 429 11: 1-27, 431 12: 1-24, 433 14: 25-26, 436 15: 1-37, 436 16: 1-20, 440 23, 442 17: 1-23, • 442 24, 27-29, 444 18: 1-17 445 19-33, 446 19: 1-40, 448 23: 13-17, 428 24: 1-4, 452 8-25 453 I DATOE. 1: la, 5-53, 456 2: 1-4, 460 10-12, 46b, 461 3: 1-15, 461 16-28, 462 4: 7, 20-23, 24b-26, 464 27-34, 465 5: 1-18, 465 6: 1-4, 467 5-6a, 7-13, 468 15-21, 468 23-25, 27-28, 469 29-38, ... 470 7: la, 2a, 6a, 7, 8b 481 13-16, ... 470 21-23, 25-27, 38, 471 39a, ... 472 39b, 471 40, 45b-46, 48-51, 472 8: 1-66, 473 9: 1-9, 480 10-11, 481 26-28, 482 moeka 10: 1-10, 484 11-12 482 13, 485 14-26 482 27, 484 28-29 483 11: 1-14, 485 23-25, 486 26, 28-43 487 12: 1-2, 3b-16, 488 18-24, 490 25-33, 491 13: 1-10, 492 11-26, 493 28-32, 494 33-34, 493 14: 1-20, 495 21-23, 24b-31, 555 15:lb-5, 7-8, 9b-10a, ll,12b-24, 556 25-27, 28b-31, 33b-34, 497 16: 5-6 497 8b-ll, 14, 15b-19a, 20, 498 21-22, 23b-28, 29b-33, ... 499 17: 1-24, 500 18: 1-46 502 19: 1-21 506 20: 1-12 511 19-21, 26, 29, 513 21: 1-24 509 27-29 511 22: 1-40, 513 41a, 42-46, 48-51, ... 558 52-54, 517 ïï DATOE. 1: 1-18, 517 2: 1-25, 519 3: 1-18 522 20-27, 523 4: 1-37, 524 38-44, 529 5: 1-27, 530 6: 1-7, 530 8-23, 533 24-33, 535 7: 1-20, 536 8: 1-6, 528 TOMBONOENJA I. moeka 8: 16b-24 558 25b-29 559 9: 1-10 539 ll-14a, 540 14b, 15a 539 15b-28, 540 30-36 542 10: ll-12a 542 15-28, 543 29b, 30-36, 544 11: 1-5, 7-20a, 560 21, 562 12: 1-21 562 13: lb-9, 545 10b-ll 546 12-13, 547 14-25, 546 14: 1-14 564 17-21 565 22 566 23b-29, ... 547 15: lb-7, 566 8b-12, 13b-15, 548 17b-22, 23b-26, 549 27b-31, ... 550 32b-38 567 16: lb-18a, 567 19-20, 569 17: lb-41, 550 18: lb-8, 569 13-16, 573 17-37, 574 19: 1-37, 576 20: 1-3, 580 4-6a, 7-21, 581 21: 1-26, 582 22: 1-20, 585 23: 1-37, 587 24: 1-13, 591 15-20, 593 25: 1-30, 593 II TAWARICH: KITAB PINONGON GOEMAN AN KONG KI INTA NOBALI', PODOEDOEI I JOLOENDOEK IN SINGGAI BO TAONG. 30: 1-21, 570 moeka 30: 22b-23, 25-27, 572 32: 1-8 573 27-30 580 KI ESRA. 1: 1-11, 597 2: lb-2, 64-67, 598 3: 1-8, 598 10-13, 600 4: 1-5, 600 6-8, 11-23, 605 24, 601 5: 1-17, 601 6: 1-3, 602 4b-22, 603 7: 1-28, 606 8: 15-36 609 9: 1-15 611 10: 1-17, 613 KI NEHEMIA. 1: 1-11, 616 2: 1-20, 617 4: 1-23, 619 5: 1-19, 625 6: 1-19, 622 7: 1-3, 624 8: 1-19, 628 9: 1-37, 630 38, 637 10: 1, (2-27), 28-39, 637 11: 1-2, 639 12: 27-32, 624 36b-38a, 39b, 40a, 42b, 43, 625 44-47, 627 13: 4-31 634 KI AJOEB. 1: 1-22, 640 2: 1-13, 642 3: 1-2, 643 3, 11-14, 24-26, 644 4: 1-5, 644 6-9, 12-19, 645 5: 1, 8-9, 17-18, 27, 646 TOMBONOENJA I. moeka 6: 1-3, 24 646 25, 28, 647 7: 1-4, 647 8: 1-5 647 6-7, 20-22, 648 9: 1-8, 21a, 648 10: 1-2, 18a, 20-21, 649 11: 1, 4-6, 13-20, 649 12: 1 650 13: 1-3, 23-24, 650 15: 1, 17, 20-22, 24-25, 651 16: 1-2, 16-22, 651 18: 1-6, 21, 652 19: 1, 652 2, 13-16, 19, 21, 25, 27, 653 22: 1, 4-5, 653 23, 26-29, 654 23: 1, 3-5, 7-12, 654 25: 1-6, 655 26: 1, 655 27: 2-6, 655 29: 1-5, 7-10, 656 11-17, 657 21, 656 22-23a, 657 25, 656 30: 1, 9-10, 657 31: 5, 657 6-8, 13-17, 19-20, 22, 24-34, 658 35-37 660 38-40a 659 40b, 660 32: 1-10, 660 33: 1, 8-19, 29 661 34: 10-12, 662 35: 5, 662 36: 26 662 37: 5, 14, 23-24, 662 38: 1-12, 662 16-35, 663 39: 1-3, 8-15, 22, 665 23-29a, 30b, 34-35, 666 36-38, 667 40: 3-9, 666 42: 2, 3b, 5-17, 667 MAZMOER: LOLIBAG. 1: 1-6, 669 MAZMOER. moeka 2: 1-12, 669 3: 2-9, 670 4: 2, 7-9 671 5: 2-4, 12-13 672 6: 2-11 672 8: 2-10, 673 9: 2-3, 8-15, 674 10: 17-18 674 11: lb, 4-7, 675 12: 2-3, 7-8 675 13: 2-4, 6 676 15: lb-4, 5b, 676 16: lb-2, 5-11, 677 17: lb, 6, 677 7-9, 15, 678 18: 2-7, 17, 678 18, 47, 679 19: 2-3, 5-15 679 22: 2-12, 680 20, 23-27, 681 28-29, 31b, 32, 682 23: lb-6, 682 24: lb-10, 682 25: lb-22, 683 27: lb, 3-5, 7, 9-14, 685 28: lb-2, 6-7, 686 8, 687 9, 686 29: lb-11, 687 30: 2-9, 12-13, 688 31: 2-11, 15-16, 689 17-18, 20-25, 690 32: lb-11, 690 33: 1-22, 691 34: 2-23, 693 36: 6-11, 695 37: lb-7 695 11, 16-20, 696 25, 35-40, 697 39: 5-14, 697 40: 2-6, 698 12-18, 699 41: 2-5, 14, 700 42: 2-12, 700 43: 1-5, 701 46: 2-12, 702 TOMBONOENJA I. moeka 47: 2-10, 703 50: lb-4, 7, 704 9-15, 23, 705 51, 3-21a, 705 57: 2-4, 8-12 707 62: 2-3, 6-13, 708 65: 2-14, 708 66: lb-9, 16-20 710 67: 2-8, 711 68: 2-11, 711 20-21, 33-36, 712 70: 2, 5-6, 713 72: lb-19, 713 73: lb-9, 715 11-14, 16, 17, 716 18-19, ... 717 21-22, 716 23-28, 717 77: 2-4, 6-21, 717 84: 2-13, 719 85: 9-14 720 86: lb-13, 720 90: lb-17, 721 91: 1-16, 723 95: l-7a, 724 96: l-10a, 725 11-13, 726 97: 1-12, 726 98: 1-9, 727 99: 1-9, 728 100: lb-5, 729 103: lb-22, 729 104: 1-34 731 35b 733 105: 1-6, 733 106: 1-5, 734 107: 1-32, 734 110: lb, 2, 4, 737 113: 1-9, 737 114: 1-8, 738 116: 1-5, 8-9, 12, 17-19, 739 117: 1-2, 740 118: 1-6, 19-22, 740 23-27a, 28-29, 741 119: 1-5, 18, 36, 741 37, 64, 89-93, 742 105,114,116,147-148,... 742 169-176, 742 moeka 121: 1-8, 743 123: 1-4, 743 124: 1-8, 744 125: 1-2, 744 126: 1-6, 745 127: lb, 745 130: 1-8, 746 133: 1-3, 746 134: 1-3 747 136: 1-9, 747 26, 748 137: 1-6, 748 138: lb-8, 748 139: lb-18, 749 23-24, 750 141: lb-5, 8-9, 751 143: lb-11, 751 145: lb-21, 753 146: 1-10, 754 147: 1-11, 755 148: 1-14, 756 150: 1-6 757 S5NGOG PONONONGGINA. 1: 7-10, 758 2: 6, 9-10, 758 3: 1-12, 758 27-30, 762 6: 6-11, 766 27-29, 771 9: l-3a, 5, 765 10b, 758 11, 765 13-14a, 15a, 17-18, 7S6 10: 3, 767 4-5, 766 7 765 12 768 16, 764 19, 768 11: 1, 763 12-13, 769 24-25, 767 26, 764 27, 759 28, 764 12: 11, 767 TOMBONOENJA I. moeka 12: 16, 770 18, 25, 769 13: 20, 765 14: 1, 772 2, 759 12, 761 21, 762 26-27, 759 31, 768 34-35, 761 15: 1, 769 3, 11, 759 16-17, 764 18, 768 19, ... 766 30, 765 31-32 770 16: 3, 760 8, 764 9, 760 11, 763 12-13, 761 20, 760 31, ... 772 32, 768 17: 1, 764 5, 768 9, 13, 763 14, 769 17 762 18: 10, 760 12, 769 19: 14, 773 15, 766 17, 768 20: 1, 770 22, 27, 760 28, 761 29, 772 21: 1 761 3, 760 13, 768 17, 765 27, 760 22: 1, 765 6, 8a, 772 10, 769 22-23, 768 moeka 22: 28, ... 763 23: 10-11 763 20-21, 29-34, 770 24: 17, 763 21-22, 761 30a, 766 31-34, ... 767 25: 14 771 17, 762 21-22, 763 25, 765 26: 17, 20-21, 769 23-25, 771 27: 1-2, 770 10, 762 18, 23-24, 764 28: 10, 762 13, 772 19, 767 24, 772 27, 768 29: 25-26, 760 30: 5-8, 760 31: 10-12, 25-31, 773 ALCHATIB. 9: 14-16, 774 11: 7-8, 774 12: 1-2, 774 3-4, 5b-7, 13-14, 775 KI JESAJA. 1: 1-3, 15-20, 776 2: 1-4 777 5: 1-13, 778 6: 1-12, 779 7: 1-7, 781 9b, 10-16 782 9: 1-6, 783 11: 1-10, 783 12: 1-6, 785 13: 1, 19, 22, 785 14: 3-18, 786 19a, 20a, 787 25: l-4a, 787 5b, 6-9, 788 TOMBONOENJA I. moeka 26: 4, 12, 19, 789 27: 13, 789 30: 15a, 18-21, 789 23, 790 31, 1-5, 790 8a, 791 33: 1-2, 791 5, 20a, 22, 24, 792 35: 1-6, 792 7a, 8-10 793 40: 1-5, 793 6, 8, 9-11 794 12-19, 795 20-31, 796 41: 2-4, 797 7 795 8-13, 17-20, 798 21-29, 799 42: 1-7, 802 8-9, 800 10-12 803 13, 17-18, 21, 23, 804 43: 1-8, 804 9-13, 805 16-22, 806 24b, 25, 27-28, 807 44: 1-4, 6-8 807 9-14a, 16, 801 17, 19-20, 802 21-24, 808 26-28a, 809 45: 1-8, 809 9-13, 810 14-17, 811 18-25, ... 812 46: 1-13, 813 49: 1-6 815 7-23, 816 26b, 818 50: 10 818 51: 1-8, 819 12-15, 17, 820 52: la, 2, 820 7-15 821 53: 1-12 822 54: 7-10 824 11-14, 16-17, 825 55: 1-13, 825 moeka 5b: 1-^a, 827 6-8, 828 57: 14-19, 828 60: 1-11, 829 13-22, 830 61: 1-6, 832 10-11, 833 62: 10-12, 833 66: 6, 10, 13-14, 18-22, 834 KI JEREMIA. 1: 1-19, 836 2: l-2a, 5-8, 838 11-19, 839 26-28, 840 3: 11-13, 840 17, 842 21, 22a, 23a, 24-25, ... 841 4: 1 841 5-6, 18, 27,-28, 842 5: 1 842 2, 12-13a, 14-17, 29-31, 843 6: 1, 6-8, 844 11-13, 845 7: 1-18, 845 30-32, 847 8: 18-22, 848 9: 1, 848 7-9, 844 10: 1-5, 10, 12-16 849 11: 1-13, 850 18-23, 851 13: 1-10, 852 14: 1-9 853 19-22, 854 15: 1-2, 10, 16-20 855 17: 5-8, 856 13-18, 857 18: 1-6, 858 19: l-2a, 10-15, 858 20: 1-11, 859 21: 1-10 882 11-14, 861 22: 10-12, 861 13-19, 864 24-26, 29-30, 871 23: 1-6 871 TOMBONOENJA I. moeka 23: 13-16, 872 31-32, 873 24: 1-10 873 26: 1-24 862 27: 1-6 874 8-20, 875 22, 876 28: 1-17, 876 29: 1, 4-9, 12-14a, 878 30: 1-4, 10-11, 879 31: 1, 7-12 879 31-37, 881 34: 1-7, 883 8-18, 885 19 885 20-22, 886 35: 1-19 865 36: 1-32, 867 37: 1-10 884 11-21, 887 38: l-9a 888 10-13, 889 14-28, 890 39: 11-12, 891 15-18, 889 40: 2a, 4-16, 891 41: 1-18 893 42: 1-22 895 43: 1-2, 897 3-5a, 6-12, 898 DETE-DETEI KONG KINOROEMBOENAN I JEROESALEM. 1: 1, 5-8a, 16 900 3: 48-50, 901 4: 1, 901 5: 1-3, 17-22, 901 KI JEHISKIEL. moeka 1: lb-8, 10, 902 11-13, 15-20, 22-23a, 24, 26, 903 27-28, 904 2: 1-3, 4b-10, 904 3: 1-3, 12-27, 905 5: 5, 906 6, 11, 12 907 moeka 6: 8-10, 908 7: 15b-17, 19, 22-24, 907 8: 1-6, 908 7a, 8-18, 909 9: 1-11, 910 10: 2-3, 911 6b-7, 18-19, 912 11: 22-25, 912 24: 20, 25-27, 912 33: 1-17 913 20b 915 21-22, 913 30-33, ... 915 34: 1-8, 10, 916 11-31, 917 36: 1-2, 3b-4, 6b-ll, 919 16-17a, 18-38, 920 37: 1-28, 922 40: lb-4, 924 43: 1-12 925 44: 1-4, 926 5a, 6-11, 15-16, 927 47: l-9a, 10-12, 928 48: 8-10, 13-15 929 19, 30-34, 35, 930 KI DANIËL. 1: 1-8, 931 9-lla, 12-21, 932 2: l-28a, 933 30-49, 935 3: 1-30, 938 4: 1-37, 941 5: 1-30, 945 6: 1-29, 948 12: 1-4, 951 KI HOSEA. 1: 1, 953 4: 1-2, 4b, 6-10, 953 5: 8-15, 955 6: 1-4, 6, 956 7-9, 10a 954 7: 1-3, 5, 7, 954 8: 4-6, 954 11-12, 955 65 TOMBONOENJA I. moeka 11: 1 956 2 957 3a, 956 3b-4a, 5-6, 8-9, 957 14: 2-10, 957 KI JOEL. 1: 1-4, 10-11, 959 2: 12-13 959 15-16a, 17, 19-27a, 960 28-32 961 3: 1-2, 962 KI AMOS. 1: 1, 963 3: 1-2 963 4: 6-7a, 8b-13, 963 5: 4-6, 964 7, 10-12 965 14, 15, 964 16-17 965 18-20, 968 21-23, 966 94 qfi4 25-26a, 27, .' 966 7: la, 2-9 966 10-15 967 8: 1-2, 967 9-10 968 9: 11, 14-15, 968 KI JOENOES (JONA). 1: 1-17, 970 2: 1-10, 971 3: 1-4, 5-10, 973 4: 1-4 974 5, 973 6-11, 974 KI MICHA. 1: l-7a 976 8a, 9, 977 2: 1-4, 6-11 977 12-13, 980 moeka 3: 1-12, 978 4: 1-4, 982 4: 6-13, 980 5: 1, 3-4a, 983 4b-5, 981 6-7, 9-13,... 983 6: 6-8, 984 7: 7, 9, 984 18-20, 985 KI HABAKOEK. 1: 1-4, 12-13, 986 3: 2-6, 8, 9b-19, 987 KI HAGAI (HADJAI). 1: 1-2, 4-6, 7b-ll, 989 12, 14, 990 2: 1-10, 990 ll-12a, 16-17, 19-24, 991 KI SACHARIA. 1: 1-21 993 2: 1-5, 995 6-7, 1000 8-9, 995 10-lla, 12-13, 1000 3: 1-7, 996 8-10, 997 4: 1-3, 996 4-11, 13-14, 997 5: 1-11, 998 6: 1-8, 999 9-14, 15a, 1000 7: 1, 1000 2-7, 9-14, 1001 8: l-14a, 1002 16-23, 1003 9: 9-14, 1004 16a 1005 10: 3, 6-11, 1005 11: 4-5, 7-17, 1006 12: 10-12a 1007 13: 7b-9, 1007 14: 6-8 1008 9, 1009 TOMBONOENJA I. 14: 10-11, 20-21, 1008 KI MALEACHI. 1: 1, 6-8, 11, 1010 12a, 13b-14, ... 1011 moeka moeka 2: 10 1011 3: l-7a, 1011 13-18, 1012 4: 1-6, 1013 TOMBONOENJA II. GENESIS. moeka Kinobobali' i langit bo boeta', 3 Firdaoes. Kinobobali' i intau, ... 6 Dosa inta doengkoel, 7 Ki Kaïn bo ki Habel, 10 Boeï', ki adi' ki ompoe i Adam, 12 Loenoed, 14 Barakat bo pototoeli', 19 Dandian i Allah 19 Gogoetoe' i adi' i Noh, 20 Boeï', ki adi' ki ompoe i Noh, ... 21 Tjandi kom Babil, 23 Boeï', ki adi' ki ompoe i Sem, ... 24 Ki Abram i iloemoeai kom boe- ta'nja, 25 Ki Abram kom boeta' i Masir, 26 Ki Abram bo ki Loet, 27 Pinototoeloeng bo kopopia i Abram, 29 Dandian i Toehang ko i Abram, 31 Ki Hagar, 32 Dandian i Allah ko i Abram, ... 34 Pinototomoe i Ibrahim ko intau ango-angoi, 36 Pinoöigoem ampoeng i Ibrahim silai i intau in Sodom bo G., ... 37 Pinototomoe i Loet ko intau ango-angoi, 39 Kororomoe' i intau in Sodom, 40 Kinososimparoet i Loet, 40 Kinopopajong i lipoe' in Sodom bo Gomora, 41 Ki Ibrahim ko lipoe' ing Gerar, 42 Kinobobali' i Isak. Ki Hagar bo ki Ismaël, 44 Ki Ibrahim kom Bersjeba, 45 moeka Dinodoedoei i Ibrahim ko i T. Allah, 46 Kinopopatoi i Sara, 48 Pinototoniboeloi i Isak naja doea i Ribka, 50 Ki adi' ki ompoe i Ibrahim, 55 Kinopopatoi i Ibrahim, 55 Ki adi' i Isak, 57 Ki Isak ko lipoe' ing Gerar bo Bersjeba, 58 Barakat ing goeja-goejang 61 Ki Jakoeb i nolagoei. Togoïndop i Jakoeb, 65 Kinododapot i Jakoeb ko lipoe' i Haran, 67 Ki Jakoeb in sinoemontani' kong kobobiagëa, 68 Ki Jakoeb i nobali'-don kaja, ... 72 Pinoboboeat i Jakoeb, 74 Kinoöondok i Jakoeb ko i Esau, 78 Pinororodomok i Jakoeb, 80 Pinojojodoengkoel i Jakoeb bo i Esau, 81 Pinoboboeat i Jakoeb kon Si- chem, minaja' i Hebron, 83 Pinogoetoenan i Esau bo i J. 85 Ki ^Joesoef im pinotaloei i oe- tatea, ' 86 Ki Joesoef kom baloi i Potifar bo pinotoeot kon toetoepan, ... 89 Pinomomangale i Joescef kon togoïndop in toeang dojowa, ... 91 Ki Joesoef in dinoeï', binali' go- goegoe 93 Ki goeja-goejang i Joesoef im pinotaba' i Jakoeb, minaja' notaloei kom pajoi kom boeta' i TOMBONOENJA II. moeka Masir, 98 Ki adi' i Jakoeb i minaja' im boeta' i Masir nogindoea, 102 Pinononoengkoel i Joesoef ko i oetatëa, 105 Pinotaau i Joesoef ko i oetatëa, kon sia ing ki Joesoef, 108 Ki Israël (Jakoeb) i noboeat minaja' i Masir, 110 Ki Jakoeb bo ki oetat i Joesoef kon tajowon i Firon, 112 Kinorororiga i malarat ing ka- anon ko intau i Masir, 113 Binarakatan i Jakoeb ing ki adi' i Joesoef, 115 Singog i Jakoeb inta totok in tontoeminja, 117 Pinololobong ko i Jakoeb, 120 Pinongongampoeng i Joesoef kon tala' i oetatëa bo kinopopatoinja, 122 EKSODOES. Pinononomboga' i intau i Masir ko intau Israël, 124 Kinobobali' bo kinototontajow- -mobiag i Moesa, 125 Pinololagoei i Moesa kom boeta' i Midian, 126 Ki Moesa i inoïni' i Toehang, 128 Ki Moesa i noboei-don ko Masir, 132 Dia' inogoi i Firon i intau Israël i loemoeai ko Masir, 133 Ki Moesa bo ki Haroen i no- boei pinotaba' ko i Firon, 135 Mogogoejang i Moesa bo i Haroen, 136 Pinomia i Moesa ing ki inta mokoherang, 138 Roriga inta noïoema ko intau i Masir: 1. Toebig i Nil im binali' doegoe' 139 2. Toempalak, 140 3. Jongit, 141 4. Lompinigan, 142 moeka 5. Jampoi im bobiagon, 143 6. Boesi, 144 7. Oejan batoe, 144 8. Pangkola', 146 9. Sindip, ' 148 10. Pinotaau i Moesa ing ko- popatoi i adi' goeja-goe- jang i intau i Masir, 149 Ramean Pasah: a. Ki adi' in domba inta rata'- an kon singgai im Pasah, 150 b. Roti inta dia' iragian, 152 Atorang ko adi' goeja-goejang, 153 Kinopopatoi i adi' goeja-goejang i intau i Masir, 154 Pinololoeai i intau Israël kom boeta' i Masir, 154 Binobaja' i intau Israël, 156 Pinototoeloeng i Toehang ko intau Israël kon dagat ing Kolzom, 157 Lolibag oïgoem soekoer, 159 Lolibag i Mirjam, 161 Mara bo Elim, 161 „Man" bo pepekow, 162 Toebig nongkom batoe doem- pilat, 166 Ropatoi i intau i Amalek, 166 Ki Jetro nokipodoengkoel ko i Moesa, 167 Mototoeloeng i Moesa 168 Intau Israël i nodapot-don kom boeloed in Torsina (Sinaï), ... 170 Tita i Toehang Allah, mopoe- loe' no tontaga', 172 Atorang tongo doea: 1. Medzbah, 173 2. Pohohoekoem ko intau inta nomatoi, 174 3. Pohohoekoem ko intau inta nonoïngkekeb ko ata, 174 4. Sapi inta mononadik, 174 5. Bobiagon inta nolaboe' kom parigi', 175 6. Bobiagon inta sinakow, ... 175 7. Bobiagon inta iloeanan, 176 8. Toeloeng-ai im bobiagon ing kodopmoe, 176 TOMBONOENJA II. EKSODOES. moeka 9. Gogoetoe' ko intau angoangoi, bo kom bobai nobaloe bo ko adi' oeno-oenon, 176 10. Pololoean kon doit, 176 11. Gogangkoeb inta pinoga- de 177 12. Dika moponingog-mai 177 13. Bojo' toïmbotoe', bo adi' goeja-goejang, 177 14. Tonggina ko intau mogogoeta, 177 15. Tonggina ko intau inta momomoetoes, 178 16. Ramean bo singgai moloben, . 178 Dandian i Toehang, 179 Ki Moesa kon toedoe im boeloed bo notarima kom batoe inta pinahisan, 179 Pomomia kom bantal i Allah bo kom baloi pososoembaan, 180 1. Bantal i Allah bo talobea, 180 2. Medja boelawan, 181 3. Totoga'an. boelawan, 181 4. Medzbah boelawan, 182 5. Medzbah bitoe', 182 Korban kom potomboeloi in dolo-dolom-monik bo mololaboeng, 183 6. Pomomata'an bitoe', 183 Tangoi in tonawat, 183 Dosa i intau Israël kon dioeg im boeloed i Horeb, 184 Pinokokipogontong ing kopo- pia i Toehang, 186 Oelinag im pogot i Moesa, ... 189 Pinomomia kom bantal boelawan bo baloi pososoembaan, 189 Pinobobangon bo pinononompake' inta doengkoel kom baloi pososoembaan, 191 Lokoetoi i Toehang 193 Totoeot i Moesa kom baloi pososoembaan, ' 193 LEWITIKOES. moeka Korban pajongon, 196 Korban inta mopoojoeon in salamat, pinomaja' korban soe- koer, 197 Korban pongampoeng kon do- sa i imang moloben, 197 Korban pongampoeng kon dosa im bajongan im pinojoga- loeman, 198 Korban pongampoeng kon do- sa in datoe, 199 Korban pongampoeng kon do- sa i intau moïntok, 200 Toeloe' inta kon toedoe i medzbah, 201 Singgai pomomopatan kon do- sa, 201 Tano-tanobon in titakoe, 204 Kokoedoes! 204 Pokokojoet, 205 Dika monakow bo dika mo- nompobalik, 205 Dika oemoebol aka mongibot, 205 Dika monomboga', 205 Dika mopogogitog ko intau nobodito, 205 Tonggina ko intau inta momomoetoes, 206 Dika mopokoromoe' kon tangoi i intau, 206 Dika mojongo', 206 Dika motoeli' ko moraat, 206 Dimboelo' bo dimoekoed, 206 Horomaton i intau inta inoe- banan 206 Intau ango-angoi, 206 Pogogoekoer bo dasing, 207 Dika mopongodi-ngodi-mai kon tangoi i Toehang, 207 Pototoeli', 207 Ramean monololaigan, 208 Pololoekad kon totoga'an boelawan, 208 Roti popoontong, 209 Tomaja' bo sindojo', 209 TOMBONOENJA II. NOEMERI. moeka Imang bo intau i Lewi, 214 Intau mogamal, 215 Barakat i imang, 216 Pinoboboeat i intau Israël nongltom boeloed in Torsina (Sinaï), 217 Lokoetoi i Toehang, 217 Mototoeloeng i Moesa, 217 Ngoenoe-ngoenoeng i intau. Pepekow, 218 Ki Mirjam bo ki Haroen i no- kipojobibig takin i Moesa, .... 220 Intau mononahidi, 221 Ki Korah bo ki Datan bo ki Abiram, 226 Toengkoed i Haroen, 227 Toebig nongkom batoe doem- pilat, 228 Intau Israël bo intau i Edom, 230 Kinopopatoi i Haroen, 230 Oelag bitoe' 231 Intau i Amori bo intau im Ba- zan in sinalow i intau Israël, 232 Ki Bileam (Balhoem), 232 Pogogoetoenan im boeï' i Roeben bo i Gad bo tombotak i Manase, 240 DEUTERON OMIOEM. moeka ngan) 256 Ramean toloe inta moloben, ... 257 1. „ Pasah, 257 2. „ pokokojoet, 258 3. „ monololaigan, 259 Dika doemoedoei ko oea' i intau kaper, 259 Dandian kong koangoian i nabi 260 Lipoe' pololagoeian kom boeta' ing Kanaan, 260 Barakat ing goeja-goejang, ... 262 Lobongon i intau inta pinopo- kokod kong kajoe, 262 Bobiagon inta noïtabat pino- maja' noïsioeg, 262 Garandean in dangkoelon, ... 263 Tonggina ko intau inta momo- moetoes, 263 Kotabi i intau ango-angoi bo adi' oeno-oenon bo bobai noba- loe, 263 Oetat inta binaloe i boeloinja bobai dia' kogadi', 264 Odi-odi bo barakat, 264 Tongkojow i Moesa inta ton- toeminja, 270 Lolibag i Moesa 271 Kinopopatoi i Moesa, 274 KI JOESAK. Tonggina bo pondodak 243 Lipoe' pololagoeian ko lolan- moeik i Jarden, 245 Pinopotanob i Moesa in tita mopoeloe' ko intau Israël, .... 246 Ki Aliah i intau Israël, Sia- -don ing ki Allah totok, 248 Gogoetoe' i intau Israël ko intau ing Kanaan, 249 Dika koliongan in totabi i T. 250 Boeta' ing Kanaan, 253 Pososoembaan inta pili'on i Toehang kom boeta' ing Kanaan, 255 Taong pogogempasan bo pomomatoenan (pongongampoe- Singog i Toehang ko i Joesak, 276 Intau Israël i monooloet, 277 Pinononahidi ko Jericho, 278 I lololan i intau Israël ko Jarden, 280 Kinororoemboen i lipoe' i Jericho, 282 Ki Achan, 284 Lipoe' i Ai in sinoeroeb, 286 Intau Israël i inakalan i intau ing Gibeon, 288 Ropatoi kon dioeg ing Gibeon, 290 Pinotosilai i Joesak kom boeta' ing Kanaan, 292 Lipoe' pololagoeian ko lolan- -moentag i Jarden, 293 TOMBONOENJA II. moeka Tonggina i Joesak ko intau Isr. 293 Tonggina bo tongkojow i Joesak kon tontoeminja, 295 Pinoposindogëa in dandian kon Sichem, 295, 297 HAKIM HAKIM. Tala' i intau Israël bo pinoho- hoekoem i Toehang, 299 Ki Otniël, 300 Ki Ehoed, 301 Ki Samgar, 302 Ki Debora, 303 Lolibag i Debora, 305 Ki Gideon 303 Ki Gideon i inoïni' i Toehang, 308 Ki Gideon i noroemboen ko medzbah i Baal, 310 Tomponoeot ko i Gideon, 311 Intau i Midian in sinalow i Gideon, * 312 Ki Gideon i nomia ko efod, ... 315 Kinopopatoi i Gideon, 316 Kinodatoean i Abimelech 316 Ki Tola bo ki Jaïr, 319 Ki Jefta 320 Ki Ibsan, ki Elon bo ki Abdon, 323 Ki Simson, 323 Kinobobali' i Simson, 323 Ki Simson i noboeloi kom bo- bai im Filistin, 324 Ki Simson i noropatoi takin i intau im Filistin, 326 Ki Simson i inakalan i Delila bo dinomok i intau im Filistin, 329 Kinopopatoi i Simson, 331 KI KOET. Ki Naomi bo ki Roet, 333 Ki Roet bo ki Boaz, 335 Pinototoniboeloi i Boaz naja doea i Roet, 337 I SEMOEëL. Kinobobali' i Semoeël, 339 moeka Lolibag i Hana 341 Pinopopotaau kom pohohoe- koem ko i adi' i Eli, 342 Ki Toehang i nosingog ko i Semoeël, 344 Pinohohoekoem ko i adi' i Eli, 346 Bantal i Allah ko joeak i intau im Filistin, 348 Eben-Haëzer, 352 Intau Israël i moïbog modoeï' kon datoe, 354 Ki Saoel in dinoeï' i Semoeël, binali' datoe, 356 Ki Saoel ing kinobaja' in tontoboet, kon sia i mobali' datoe, 360 Ki Saoel i nonalow ko intau i Amon, 362 Tonggina i Semoeël inta tontoeminja, 363 Ki Saoel in sinoroe'an i Semoeël, 366 Kobobarani i Jonatan, 367 Tala' i Saoel. Ki Jonatan i noïsimparoet kom bodito kopopa- toian, 369 Oaidan i Saoel. Tangoi i adi' i Saoel 371 Ki Saoel i nonalow ko intau i Amalek, 372 Ki Daoed im binoere'an i Semoeël i madjamoe', 375 Ki Daoed kong komalig i Saoel, 376 Ki Daoed bo ki Goliat, 377 Ki Daoed bo ki Jonatan nodo- dandian, 382 Pinogogijan i Saoel, 383 Ki Jonatan bo ki Michal i no- toeloeng ko i Daoed, 384 Ki Daoed ko Rama, 386 Ki Daoed bo ki Jonatan i no- ngongibotan, 386 Ki Daoed ko lipoe' i Nob, 390 Pinololagoei i Daoed, 391 Ki Achimelech bo imang tongo doea inta pinokipatoi i Saoel, 392 Ki Daoed ko lipoe' ing Keïla, 394 Ki Daoed ko lopa' in Zif, 395 TOMBONOENJA II. moeka Koöaloes ing gogoetoe' i Daoed ko i Saoel, 396 Ki Daoed, ki Nabal bo ki Abigail, 398 Noboei i Daoed pinoontong in tabinja ko i Saoel, 403 Ki Daoed i nogoetoen kom boe- ta' i Achis, datoe ing Gat, 405 Ki Saoel i nokipodoengkoel kom bolian bobai ko lipoe' i Endor, 406 Ki Daoed im pinopoboei in datoe im Filistin nongkon tanta- ra-monia, 409 Lipoe' in Siklag in sinoeroeb i intau i Amalek, 410 Kinopopatoi i Saoel, 412 O SEMOEëL. Kinopopatoi i Saoel bo i Jonatan im pinotaau ko i Daoed, ... 414 Dete-detei i Daoed ko i Saoel bo ko i Jonatan, 415 Ki Daoed i nobali' datoe ko intau i Joeda, bo ki Isboset i nobali' datoe ko intau Israël, ... 416 Ki Daoed bo ki Abner i nodo- dandian 417 Kinopopatoi i Abner, 418 Kinopopatoi i Isboset, 420 Ki Daoed in dinoeï'-don, binali' datoe kom bajongan i intau Israël, 421 Tangoi i adi' i Daoed, 422 Lipoe' i Jeroesalem im binali' i Daoed lipoe' in datoe, 422 Bantal in tita i Allah in dinia ko Jeroesalem, 423 Ki Daoed koniat momia kong kaabah, 425 Ropatoi i Daoed, 427 Oaidan im bogani toloe, 428 Manteri i Daoed 429 Totabi i Daoed ko i Mefiboset, 429 Dosa (tala') i Daoed, 431 Ki Daoed in sinimpoeg i Natan, 433 Ki Absalom i nonompilaboe' moeka ko i ama'nja, 436 Pinololagoei i Daoed, 437 Ki Sadok bo ki Abjatar, 438 Ki Hoesai, 439 Ki Siba i nokipodoengkoel ko i Daoed, 440 Ki Simeï i nopongodi-ngodi-mai ko i Daoed, 440 Ki Absalom i nobakid takin im bobatonja, 441 Pinododia i Hoesai ko chabar ko i Daoed 443 Tantara i Daoed bo tantara i Absalom i noropatoi, 444 Pinopopotaau ing kinopopatoi i Absalom ko i Daoed, 446 Tonggina i Joab ko i Daoed, 448 Kinoboboei i Daoed, 449 Pinokiïap i Daoed ing kobajong im poparentaanëa, 452 DATOE. Ki Adonia i nonompilaboe' ko i ama'nja, 456 Ki Solaiman in dinoeï' binali' datoe, 456 Tonggina i Daoed ko i Solaiman, 460 Kinopopatoi i Daoed, 460 Togoïndop i Solaiman, 461 Pinomomoetoes i Solaiman kom pilikara, 462 Kawasa bo kopopandoi i Solaiman, 464 Pinogogimok i Solaiman kong kajoe ing kaabah, 465 Pinopoposindog i Solaiman kong kaabah: 467 1. Likoedëa, 467 2. Bonoe ing kaabah 468 Keroeb (sinomalaikat), 469 Lamba', lolingkop, tondok, .... 470 Óïgi bitoe' dojowa, 470 Pobobonoean kon toebig, 471 Kareta in toebig, 471 Pakakat tongo doea, 472 Pakakatëa inoekat kom bonoe TOMBONOENJA II. moeka ing kaabah, 472 Pinononompake' inta doeng- koel kong kaabah: 473 1. Pinogogatod kom bantal i T., 473 2. Singog i Solaiman, 474 3. Sambajang i Solaiman, 475 4. Barakat bo tonggina i S.,... 478 5. Korban i Solaiman, 479 Tonggina i Toehang ko i S., ... 480 Komalig bo >aloi tongo doea, 481 Kakajaan i Solaiman, 481 Datoe bobai in Seba, 484 Dosa i Solaiman, 485 Kodop i Solaiman, 486 Kinopoprtoi i Solaiman, 488 Kararjaan i nosilai dojowa, ... 488 KARADJAAN ï ISRAëL. 1. Ki Jerobeam I, 491 Ki Jerobeam in sinimpoeg i nabi, 491 Ki nabi i Allah toea ihoe- koem 493 Sindojo' i nabi i Ahia ko i Jerobeam, 495 2. Ki Nadab, 497 3. Ki Baësa, 497 4. Ki Ela, 498 5. Ki Zimri, 498 6. Ki Omri, 499 7. Ki Achab, 499 Ki nabi i Elia kon Sarfat, 500 Ki Elia kon toedoe im boeloed ing Karmel, 502 Ki Elia kom boeloed i Horeb, .' 506 Ki Elisa in dinoeï' i Elia, 508 Romoe' i Achab ko i Nabot, 509 Intau Israël bo intau i Aram i noropatoi, 511 Nabi mooebol bo ki nabi i Micha ! 513 Kinopopatoi i Achab, 516 8. Ki Ahasia, 517 Ki Elia bo ki Ahasia, 517 moeka Pinooonik i Elia kon soroga, 519 Toebig moraat inta sinompia i Elisa, 521 Adi' motonsilanggai pinopooe- maan im bodito, 522 9. Ki Joram. Ropatoi i Moab, 522 Ki Elisa i notoeloeng kom bobai nobaloe tobatoe', 524 Ki Elisa i notoeloeng kom bobai tobatoe' kon Soenem, 525 Oaidan i Elisa tongo doea inta mokoherang, 529 Ki Naaman in sinompia i Elisa, 530 Ki Elisa kon Dotan, 533 Lipoe' in Samaria iliboe bo si- nisi' totok in satoeroenja, 535 10. Ki Jehoe, 539 Ki Jehoe in dinoeï' binali' datoe, 539 Boeï' i Achab ijopoe' i Jehoe, 540 Bolian i Baal im pinatoi i Jehoe, 543 Kinododatoe bo kinopopatoi i Jehoe, 544 11. Ki Joahas, 545 12. Ki Joas 546 Ki Joas bo ki Elisa, 546 13. Ki Jerobeam II, 547 14. Ki Zacharia, 548 15. Ki Saloem 548 16. Ki Menahem, 549 17. Ki Pekahja, 549 18. Ki Pekah, 550 19. Ki Hosea, 550 Anib im bodito inta noïoema ko intau Israël, 551 Intau in Samaria, 552 KARADJAAN I JOEDA. 1. Ki Rehabeam, 555 2. Ki Abia, 556 3. Ki Asa, 556 4. Ki Josafat, 558 5. Ki Joram, 558 6. Ki Ahasia, : 559 7. Ki Atalia, 560 TOMBONOENJA II. moeka 8. Ki Joas, 562 9. Ki Amasia, 564 10. Ki Asarja (ki Oesia), 566 11. Ki Jotam, 567 12. Ki Achas 567 13. Ki Hiskia, 569 Ki Hiskia i nonöarit kong kaa- bah, 569 Ramean Pasah inta irame i Hiskia, 570 Ki Hiskia bo ki Sanherib. Je- roesalem i noïsimparoet, 573 Kajoeonan bo oaidan i Hiskia, 580 Ki Hiskia i noboei nojoton, ... 580 Taba' nongkom Babil, 581 14. Ki Manase, 582 15. Ki Amon, 584 16. Ki Josia, 585 Ki Josia i nonompia kong kaa-' bah, 585 Kitab i atorang i Moesa i no- doengkoel i Hilkia, 585 Binaloeian i Josia im pinoso- soemba ko i Toehang, 587 17. Ki Joahas, 591 18. Ki Jojakim, 591 19. Ki Jojachin (ki Jechonia), 592 Datoe bo intau mongoloben im pinamping kom Babil, 592 20. Ki Sedekia, 593 Intau i Jceda im pinamping kom Babil, 593 Intau inta sinala'an, 595 Ki Jojachin in dinoeï', 596 KI ESRA. Intau inta iloemboe' kom Babil, i moboei kom boeta'-monia, 597 Noboei-monia pinosindog i medzbah, 598 Pinomia-monia i aip ing kaa- bah, 599 Oaidan kong kaabah im pino- pogogai-pa, 600 Oaidan kong kaabah im pino- kolapat-don, 601 Oaidan kom benteng im pino- moeka pogogai-pa, 605 Ki Esra i noboeat nongkom Babil bo minaja' i Jeroesalem, 606 Bobai kaper inta pinopoloeai i Esra kom pinojogajoeman i intau Israël, 611 KI NEHEMIA. Oïgoem do'a i Nehemia, 616 Ki Nehemia im pinotaba' in datoe ko Jeroesalem, 617 Ki Nehemia i nondodak ko intau, simba' boeion-monia po- sindogon im benteng, 618 Kodop i intau Israël i nonongkoelabot ko oaidan-monia kom benteng, 619 Akal ing kodop i intau Israël, 622 Oaidan kom benteng im pino- kolapat-don, 623 Pinononompake' inta doeng- koel kom benteng, 624 Pinototoeloeng bo atorang i Nehemia ko intau Israël, 625 Kitab i atorang i Moesa im bi- nasa bo minangalean, 628 Ramean monololaigan i irame, 629 Intau Israël in sinoemonsioep bo nongakoe kon dosa-monia, 630 Oïgoem do'a i Esra, 630 Atorang i Nehemia kom poso- soemba kong kaabah, 634 Atorang i Nehemia ko intau inta nogaid kon singgai in sabat, 635 Atorang i Nehemia kom bobai kaper 636 Ngakoean kom pinomangkoian im pinojogaloeman(djoemat) i intau i Joeda, 637 KI ESTER. 639 KI AJOEB. Kinobobangkal i Ajoeb ko i Toehang, kon toengkoel in sia TOMBONOENJA II. moeka in dia'-pa kinooemaan ïm bo- dito, 640 Kinobobangkal i Ajoeb ko i Toehang, kon toengkoel in sia ing kinooemaan-don im bodito, 640 Jobajat i Ajoeb toloe, 643 Pinongongiadodoi i Ajoeb, 643 Tonggina i Elifas ko i Ajoeb: Intau inta dia' kotala', in dia' kojopoe'an, 644 Dia' onda i intau inta motoelid kon tajowon i Allah, 645 Simingajow ko i Allah, sin Sia i moïbog motoeloeng, 646 Toebag i Ajoeb ko i Elifas: Totoeoe mobogat i rorigakoe, ... 646 Tonggina i Bildad ko i Ajoeb: Motoelid ing ki Allah; poïgoem, ampoeng ko iNia! 647 Toebag i Ajoeb ko i Bildad: Totoeoe moloben ing kawasa i Allah, tonga' na'-bi' batangan in dia' motoelid in Sia ko ina- ko', 648 Tonggina i Sofar ko i Ajoeb: Momait-don kon tala'moe, simba' moboei moloenganga ing ginamoe, 649 Toebag i Ajoeb ko i Sofar: O Allah, nongonoe sin sinoemolikoed-bi' ilkow ko inako'? ... 650 Tonggina i Elifas inta nogindoea ko i Ajoeb: Tano-tanobonmoe i alod i intau moromoe', 651 Toebag i Ajoeb ko i Elifas: Dia'-bi' pinomiakoe i romoe'. Mototoeloengkoe i ojoeon-don kon soroga, 651 Tonggina i Bildad inta nogindoea ko i Ajoeb: Intau mora- at ing kooemaan im bala, 652 Toebag i Ajoeb ko i Bildad: Akoeoi im binio-bio'-makow i intau; tonga' Mototoboetkoe i mobiag, 652 Tonggina i Elifas inta nogintoloe ko i Ajoeb: Totoeoe, ko- moeka tala'-don iikow, tonga' aka toemonsioep ko i Allah, jo moboei moloenganga ing ginamoe, .... 653 Toebag i Ajoeb ko i Elifas: Nogadop ing ki Allah; sebab nion dia' motaaukoe podapot im pilikarakoe ko iNia, 654 Tonggina i Bildad inta nogin- toloe ko i Ajoeb: Dia' onda i intau inta modarit kon tajowon i Allah 655 Toebag i Ajoeb ko i Bildad: Totoeoe, motoelid-bi' iakoeoi, 655 Toebag i Ajoeb ko jobajatëa toloe: Kolipod i mopia ing kamangkoe, tonga' naaia in si- ningkoele iakoeoi, 656 Aka dega' noïtala'-don iakoeoi ko i atakoe bo ko intau boga' bo kom bobai nobaloe bo ko adi' oeno-oenon, pinomaja' ko i ine-ka-don, mongo ko onoe-ka-don, dona'-ai kooemaan im bala iakoeoi, 657 Tonggina i Elihoe ko i Ajoeb: Noïtala' iikow! Ki Allah i molantoed totok, dia' komangale- an i intau, 660 Tonggina i T. Allah ko i Ajoeb: Kawasa i Allah, 662 Kololoengkojo' i intau, 666 Sinoemonsioep ing ki Ajoeb bo noboei nogama' ko ngadoean- ëa, 667 Jobajat i Ajoeb in sinonggina- an i Toehang, 667 Pinoboei ko i Ajoeb ing kajoeonan moloben, 668 MAZMOER. 1. Dalan dojowa: Pia ing kamang i intau inta moondok ko i Toehang; intau moromoe' ing kooemaan im bala, 669 2. Kororopot bo kopopia ing kinodatoean i Almaseh, ... 669 TOMBONOENJA II. moeka 3. Oempaka sinomboga', tonga' moloenganga doman ing gina. Mazmoer dolo-dolom-monik, 670 4. Ki Toehang im pononioengankoe. Mazmoer mololaboeng "... 671 5. Sambajang kon dolo-do- lora mododop, 672 6. Sambajang kom bonoe im bodito kopopatoian, 672 8. Intau, sia i na' makota im bajongan i inta pinomia i Toehang, 673 9, 10. Ki Toehang i mololoekad ko intau inta mosoem- ba ko iNia 674 11. Ki Toehang, Sia i momomoetoes inta motoelid, ... 675 12. Oïgoem-do'a simba' poposimparoet ko intau mongongoebol, 675 13. Oïgoem-do'a i intau inta mopirsaja ko i Toehang, 676 15. Ki ine inta mobali' mogoetoen kom baloi i Toehang? 676 16. Ki Toehang, Sia ing kajoeonan inta noïlioe kom bajongan i onoe-don, 677 17. Oïgoem-do'a, aka toeoton ing kodop, 677 18. Oïgoem soekoer si noïsimparoet-don 678 19. Kopopia i Toehang ko langit bo totabinja kom bonoe i Alkitab 679 22. Ki Toehang i motoeloeng, oempaka na'-bi' batangan im binio-bio'nja-makow, ...680 23. Ki Toehang-don ing gombalakoe, 682 24. Kololoben bo kololantoed i Toehang bo koöangoinja kong kaabah, 682 25. Kotabi-pa iakoeoi, o Toehang, 683 27. Kon sioengon i Toehang moloenganga ing ginakoe, 685 moeka 28. Ki Toehang i mototoeloeng ko intau inta mosoemba ko iNia, 686 29. Kopopia i Toehang kom bonoe ing gotoep, 687 30. Oïgoem soekoer i intau inta noïsimparoet, 688 31. Pohoharap i intau ko i Toehang, inta kooemaan im bodito moloben, 689 32. Pia ing kamang i intau, inta mongakoe kon dosa- nja, 690 33. Dajo-dajowon ing kawasa bo pogogatod i Toehang, 691 34. Ki Toehang i mololoekad ko intaunja, 693 36. Ko i Toehang ing kodoengkoelan kon salamat, 695 37. Oentoeng i intau moromoe' in dia' moonggot, tonga' oentoeng i intau mo- pia i mononoi, 695 39. Oïgoem-do'a, aka kooemaan in totoengkoel, 697 40. Moïgoem soekoer bo mokitoeloeng, 698 41. Oïgoem-do'a i intau mota- kit, 700 42. 43. Oïgoem-do'a i intau inta monanob ko i Toehang, 700 46. Ki Allah-naton i na' benteng moriman (Imanoeël), 702 47. Ki Allah i intau Israël, Sia-don ing ki Allah im bajongan im bangoesa i intau, 703 50. Pohohoromat ko i Toehang inta koïbogëa, 704 51. Pongongakoe kon dosa, 705 57. Dodajow i intau inta mo- nioeng ko i Allah, 707 62. Ki Allah im boeloed-batoekoe bo pononioengan- koe, 708 65. Oïgoem soekoer kom barakat i Toehang. (Lolibag kom pokokojoet), ... 708 TOMBONOENJA II. moeka 66. Dajow-don i oaidan i Allah inta mongoloben, ... 710 67. Intau Israël im binarakatan totok i Allah. (Loli- bag kom pokokojoet.), 711 68. Kopopia ing koöangoi i Allah, 711 70. Oïgoem-do'a, simba' po- posimparoet, 713 72. Pomomarenta in Datoe dodamean, 713 73. Totoeloeng i Allah i moporaboen i raian, inta mopokoliau kong gina i intau, 715 77. O Toehang, inta notoeloeng ko mogogoejangkoe ko Masir, aka mobali', jo kotabi-pa doman iakoeoi, 717 84. Totoeoe mopia im pogogoetoenan i Toehang 719 85. Dandian i Toehang, 720 86. Oïgoem-do'a, sing kinooemaan im bodito, 720 90. Kobiagan i intau i mopolok, tonga' ki Toehang irn pononioengan inta oemoeran-bi' mononoi, 721 91. Pia ing kamang i intau inta mononioeng kon sioengon i Toehang, 723 95. Dajowon ing ki Toehang, sin Sia ing ki Allah-naton, 724 96. Singgai inta popoontongan i Toehang in salamatëa kom bajongan im bangoe- sa i intau, 725 97. Kopopia ing koöangoi i Toehang, 726 98. Dajow-don ing ki Toehang, sim pinotaaunja in salamatëa, 727 99. Ki Toehang, Sia-don in Datoe, 728 100. Dajowon ing ki Toehang, e sinangkoeb in doenia, ... 729 103. Totabi i Toehang ko intaunja, 729 104. Kololoben i Toehang, inta moeka pinoponiata i oaidanëa, ... 731 105, 106. Dodajow ko oaidan i Toehang, 733 107. Dajowon ing ki Toehang, e bajongan i intau: 734 a. inta noïtabat kon dalan bo sinoeloenganëa, 735 b. inta pinoloeainja kon toetoepan, 735 c. inta ijotonanëa kon ta- kit, 736 d. inta pinoposimparoetëa kom bodito kon dagat, 736 110. Dandian i Toehang ko i inta dinoeï'nja (ko i Almaseh), 737 113. Horomaton ing ki inta molantoed totok, 737 114. Kinololoeai i intau Israël nongko Masir, 738 116. Oïgoem soekoer, sim pinoposimparoet i Toehang, 739 117. E bajongan im bangoesa i intau, dajowon ing ki Toehang, 740 118. Dodajow bo oïgoem soekoer, 740 119. Kopopia in singog (atorang) i Toehang, 741 121. Mololoekad i intau Israël, 743 123. Kotabi-pa ing kami! 743 124. Bajongan in dodajow ko i Toehang inta noposimparoet, 744 125. Ki Toehang i noliboe ko intaunja, 744 126. Aka ki ine inta mongatok, toemojoian-mai i loea' i mata-monia, jo mosia toea i mokojoet takin pia ing gina, 745 127. Tonga'-bi' barakat i Toehang inta mopoojoeon, ... 745 130. Kotabi-pa iakoeoi, o Toehang, 746 133. Pogogoetat, 746 134. Oïgoem barakat, 747 136. Dajow-don in totabi i Toe- moeka hang, 747 137. Intau Israël kom Babil,... 748 138. Kososoendoed i Toehang, 748 139. Kinototaau i Toehang, ... 749 141. Oïgoem-do'a, aka sinoeng- koelan, 751 143. Oïgoem-do'a, simba' po- posimparoet, 751 145. Dajow-don ing kopopia bo totabi i Toehang, 753 146. Pia ing kamang i intau inta moharap ko i Allah i Jakoeb, 754 147. Kawasa bo totabi i Toehang, 755 148. Dajow-don ing ki Toehang, e langit bo boeta', 756 150. Mazmoer pondajow, 757 SINGOG PONONONGGINA. A. Pohohoromat ko i Toehang bo pokokantang ko atorangëa, 758 B. Pohohoromat kon datoe, ... 761 C. Tonggina ko intau inta nojogaloem ko lipoe' pinoma- ja' kong karadjaan, 761 Tongopotakin, 762 Totoeli', 763 Sosimbangan, 763 Pononigad, 763 Kajoeonan, 764 O poloekad, 764 Tangoi, 765 Chabar, 765 D. Gogoetoe' bo oaidan inta mopia bo inta moraat, 765 Ki Pandoi bo ki Pompoe- long, 765 Momalas bo molamemet, ... 766 Kotabi intau boga', 767 Sosabaran, 768 Jogenggeng, 768 Singog molanit bo singog moloeko' 769 Kolololatoe' bo koöompa' ing gina 769 TOMBONOENJA II. moeka Mokidongog kon tonggina, 770 Talilolo', 770 Anggoer, 770 Toelaling, 771 Na' koelitan dalom, 771 Mongakoe kon tala', 772 E. Tonggina ko intau inta gi- naloem: 772 Ko adi' 772 Goehangëa, 772 Boeloi bobai, 772 ALCHATIB. Kopopandoi i intau boga', 774 Tonggina kon tajow-mobiag: tano-tanobon ing kogogoejangan, inta nion tajow-mai, 774 SJIROE'L-ASJAR. 775 KI JESAJA. Ki Toehang i mopokotala' ko intaunja bo mopotaau in tota- binja, 776 Dodamean kon doenia, 777 Goba' i anggoer i Toehang, ... 778 Ki Jesaja in dinoeï' i Toehang, 779 Tonggina ko i Achas, 781 Imanoeël 782 Karadjaan in dodamean i Al- maseh, 783 Lolibag pondajow i intau inta pinoposimparoet i Toehang, ... 785 Sindojo' kom Babil, 785 Alod in datoe im Babil, 786 Dodajow ko i Toehang, 787 Ramean inta pomiaan i Toehang, 788 Poharap ko i Toehang, 789 Intau in Sion i ogoian i Toehang i ampoengan 789 Dika oemandol ko Masir, sin tonga' ki Toehang i moposim- paroet, 790 Mototoeloeng inta moropot, ... 791 Singgai in salamat silai in TOMBONOENJA II. moeka Sion, 792 Pokoloenganga kong gina i in- taukoe, 793 Kololoben bo kololantoed i T., 795 Ki Toehang, Sia inta nogoïni' ko i Kores bo nopoloenganga ing gina i intau Israël, 797 Singog i Toehang kon toelada in doeata, 799 Bajongan in toelada in doeata in dia'-bi' onoe-onoe, 801 Olit i Toehang, 802 Lolibag pondajow ko i Toehang, 803 Dandian i Toehang; Sia i moposimparoet ko intau Israël, 804 Tonga'-bi' ki Toehang, Sia-sia minta inta nonomaja' ko inta nobali', 805 Ki Toehang i mopoojoeon ing ki inta dia'-pa lalat inoontong, oempaka intau Israël ing ko- dosa-don totok, 806 Kawasa i Toehang i mokipogontong ko oaidan i Kores, ... 808 Ki Kores (Ciroes) in dinoeï' i Toehang, 809 Dia' mobobali' i intau i molibo' ko i Toehang, kainia: „Nongonoe si motoboet ilkow ko intau Israël takin lima i Kores, intau kaper?" sing kawasa i Toehang i noïlioe kom bajongan i onoe-don, 810 Komintan-mai mobali', jo bajongan im bangoesa i mohoromat ko intau Israël sebab ki Toehang, 811 Dandian i Toehang im pongandolan i intau Israël. Bajongan i intau inta mosoemba kon toelada, bain dongka mongakoe kong ki Toehang, Sia-don ing ki Allah, 812 Doeata in dia' mokotoeloeng, tonga' ki Toehang i mokawasa totok, 813 Olit i Toehang, 815 moeka Kopopia i Israël kolipod i mo- boei ko inia, 816 Totoeloeng i Toehang i modi- oeg-don, 818 Jeroesalem in simparoeton, ... 820 Olit i Toehang, inta kinooemaan i roriga, 821 a. Pinoontong i Toehang ing kopopia i olitëa, 821 b. Raian i intau ko olit i Toehang, inta kinooemaan i roriga, 822 c. Totoeli' i Toehang ko inia, 823 Kopopia in Sion, inta nion ta- jowmai, 824 Sonsoma i Toehang, 825 Tonggina i Toehang ko intau inta moondok, 827 Tonggina i Toehang ko intau- nja, 828 Kopopia i Jeroesalem inta mo- bagoe, 829 Taba' i Toehang, inta mopomaloe' ing koöangoi in salamat, 832 Pohohoekoem i Toehang, 834 KI JEKEMIA. Ki Jeremia in dinoeï' i Toehang, 836 Dosa i intau Israël, 838 Pomait-don kon tala'moe, 840 Israël mokiadodoi, 841 Bodito nongkon dampig-mo- nik, 842 Romoe' i intau i Joeda in toe- li'an, 842 Sindojo' ko Jeroesalem bo kom boeta' i Joeda, 844 Pokopia ing gogoetoe'moe, bo dika tonga' mongandol kong kaabah, 845 Dosa ko lopa i adi' i Hinom (Tofet) 847 Gojong-gojong i Jeremia, 848 Doeata in dia' mokotoeloeng, tonga' ki Toehang i mokawasa totok, 849 TOMBONOENJA II. moeka Dandian i Toehang bo pinono- nolikoed i intau, 850 Sindojo' ko intau inta motana' makow kong kopopatoi i Jere- mia, 851 Bongkol i Jeremia 852 Piau moloben, 853 Saged ing gina i Jeremia, 855 Dika mongandol ko intau, pianja pongandol ko i Toehang! 856 Oïgoem-do'a i Jeremia, simba' moïtotoeoe in tomaja'nja, 857 Monondi'oen kong koejon, 858 Gindi inta irimoemoed i Jeremia, 858 Ki Jeremia i irorigaan bo inomantoengan. Sindojo ko i Pas- boer, 859 Ki Jeremia in siningkoele, .. 860 Tonggina kom boeï' in datoe, 861 Sindojo' kong komalig, 861 Singog ko i Joahas (Sjaloem) inta ilaboe'an bo dinia ko Masir, 861 Ki Jeremia in dinomok bo pinopotajow ko madjalis. Ki Oe- ria im pinatoi, 862 Sindojo' ko i Jojakim (Elja- kim), 864 Boeï' i Rechab, 865 Sindojo' i Jeremia inta pinokipahisêa kong kitab tobatoe'. Kitab inta toea sinoeba' i Jojakim, 867 Singog ko i Jojachin (Jecho- nia), 871 Gombala (bobato) i intau i Joeda, 871 Sindojo' ko nabi rnooebol 872 Gantang dojowa inta binonoe- an i lantat, 873 Toemamad kom Babil (Kajoe pasangan), 874 Ki Jeremia bo ki Hananja, ... 876 Soerat i Jeremia, inta pinokidianja ko intau inta iloemboe' kom Babil, 878 Dandian in salamat i Toehang, 879 moeka Lolibag i intau inta pinoposim- paroet, 879 Dandian mobagoe, 881 Taba' i Sedekia inta doengkoe], inta pinokipojodoengkoelanéa ko i Jeremia, 882 Pinongojow i Toehang ko i Jeremia mokipodoengkoel ko i Sedekia, .' 883 Taba' i Sedekia inta nogindoea, inta pinokipojodoengkoelanéa ko i Jeremia, 884 Oebol i intau i Jeroesalem ko i ata-monia, 885 Ki Jeremia in dinomok bo pi- nopotoeot kon toetoepan, 887 Ki Jeremia im binatoen nong- kom parigi', 888 Tomaja' i Jeremia ko i Ebed- -Melech, 889 Singog i Jeremia ko i Sedekia, 890 Ki Jeremia ing kinotabi in da- toe im Babil, 891 Ki Gedalja ko lipoe' i Mispa, 892 Ki Gedalja ilimod i Ismaël, ... 893 Agat-pa i intau i Joeda i nola- goei, minaja' i Masir, 895 Sindojo' i Jeremia ko Masir, 898 DETE DETEI KONG KINOROEMBOENAN ï JEROESALEM. 900 O Toehang, kotabi-pa ing kami, 901 KI JEHISKIEL. Chajal (antag) inta pinoon- tong ko i Jehiskiël, 902 Ki Jehiskiël in dinoeï' i T., ... 904 Kojow i Toehang ko i Jehiskiël, 905 Sindojo' ko Jeroesalem bo ko Joeda, 906 Pososoemba i intau i Jeroesasalem kon toelada in doeata, 908 Hoekoemang ko Jeroesalem, 910 a. intau moromoe' im patoion TOMBONOENJA II. moeka bo intau motoelid in simparoe- ton, 910 b. Jeroesalem in toeroebon, ... 911 Kopopia i Toehang in sinoema- la'-don ko Jeroesalem, 912 Jeroesalem in sinalow-don i Neboekadnesar, 912 Kojow i Toehang inta mobagoe. (Oaidan i mololoekad), ... 913 Pomait-don kon tala'moe! 914 Toriggina i Jehiskiël in dia' di- noedoeian i intau, 915 Ki Toehang tontani', Sia ing gombala inta mopia, •... 916 a. Datoe i Israël bo bobatonja i ilaboe'an, sin dia' mopia im pinololoekad-monia, 916 b. Domba (intau Israël) in sipoenon bo loekadan, 917 c. Ki Toehang i motoeloeng kon domba (intau) inta sinomboga', 917 d. Doeï'on i Toehang ing gombala tongo doea, 918 Boeta' i intau Israël in tompiaan i Toehang, 919 a. Boeloed minta i Israël i moboei potonggolitoe'an i intau bo barakatan, 919 b. Intau Israël in daritan i Toehang, gina-monia in tomobagoeonëa sebab tangoi- nja inta mokoedoes, 920 Boeï' i Israël inta minatoi im boeion biagon 922 Karadjaan i Israël bo karadja- an i Joeda in tobatoe'on, 923 Jeroesalem bo kaabah mobagoe, inta pinongantag ko i Jehiskiël, 924 a. Malaikat inta nopokosilang ko inta pinongantag ko i Jehiskiël, 924 b. Kaabah i moboei pogoetoe- nan i Toehang, 925 c. Ki ine inta mobali' mogaid kom bonoe ing kaabah, ... 926 d. Tapa' inta nomoeka' nong- moeka kong kaabah, 928 e. Boeta' bo lipoe' inta mokoedoes, inta tontani'on, ... 929 KI DANIËL. Dinodoedoei i Daniël bo i jobajatëa ko oea' bo atorang i mo- gogoejang-monia, 931 Togoïndop i Neboekadnesar,... 933 Ki Daniël bo jobajatëa toloe i nokoeani ko i Toehang, 934 Pinomomangale i Daniël kon togoïndop i Neboekadnesar, ... 935 Jobajat i Daniël toloe i noïsim- paroet kon toeloe', 938 Kinololatoe' i Neboekadnesar ihoekoem, 941 Kinololatoe' i Belsasar ihoe- hoem, 945 Ki Daniël ing kom boeboe' in singa, 948 Kobobangon i intau minatoi, 951 KI HOSEA. Dosa i intau bo dosa i imang, 953 Kinororomoe' im bajongan i intau, 954 Singgai pohoekoeman, 955 Intau Israël i mokitoeloeng ko i Toehang, 956 Toebag i Toehang, 956 KI JOEL. Bodito inta pinoojoeon im pangkola', 959 Pomait-don kon tala', 959 Toebag i Toehang, 960 Singgai i Toehang (koöonag i Roh i Toehang), 961 KI AMOS. Hoekoemang i Allah inta nion tajow-mai, 963 Oaidan inta mopojajoe' im TOMBONOENJA II. moeka bodito, 964 Oaidan moromoe' i mogatod kom bodito, 965 Karadjaan i Israël i roemboe- non, 966 Ki Amos pinongadoe i Amasia, 967 Singgai pohoekoeman i T., 968 Mopaloet-makow kom bodito minta toea, jo boeionkoe posindogon ing karadjaan i Daoed, 968 KI OBADJA 969 KI JOENOES (JONA). moeka b. Ki ompoe i Daoed im bali'on momomarenta ko intau Israël, 983 c. Ki Israël i mokoondok kom bangoesa tongo doea, 983 d. Kareta i ropatoi bo benteng bo pososoembaan kon doea- ta im pogoeraaton, 983 Pososoemba ko i Toehang inta koöibogëa, 984 Pogogolat kon totoeloeng i Toehang, ' 984 KI NAHOEM 985 Ki Toehang i motabi doman ko intau kaper. Ki Joenoes in doï' maja' i Ninewe, 970 Oïgoem i Joenoes, 971 Pinomaloe'-don i Joenoes ing kororoemboen i lipoe' i Ninewe 973 Ninewe i noïsimparoet, 973 Ki Joenoes in sinongginaan i Toehang, 974 KI MICHA. Sindojo' kon Samaria, 976 Jobibig i Micha takin i intau mononomboga': a. Sindojo' i Micha, 977 b. Toebag i intau inta sinongginaan i Micha, 977 c. Toebag i Micha ko imonia toea 978 Sindojo' ko mogogatod ko intau: a. bobato, 978 b. nabi mooebol 979 c. mogogatod, 979 Intau Israël im boeion sipoe- non bo bali'on bangoesa inta mokawasa, 980 Dika moondok ko i Asoer, .... 981 Singgai in salamat inta nion tajow-mai: a. Kopopia im boeloed in Sion, 982 KI HABAKOEK. Gojong-gojong i nabi, 986 Koöangoi i Toehang inta mo- toeloeng ko intaunja, 987 Pohoharap i intau motoelid ko i Toehang, 988 KI SEFANJA 988 KI HAGAI (HADJAI). Ki Hagai i mondodak ko intau simba' boeion posindogon ing kaabah 989 Dandian i Toehang kong kopopia ing kaabah mobagoe, 990 Kabiton ko naa bo makow barakatan i Toehang imoïkow, 991 Dandian i Toehang ko i Seroebabel, 992 KI SACHARIA. Pomait-don kon tala'moe (simingajow-don ko i Toehang), 993 Antag in sioeg (chajal) oealoe, inta pinongantag ko i Sacharia, 993 1. Kabalo. Boeion i Toehang poontong in totabinja ko intaunja 993 2. Toengoi. Intau kaper i hoekoemon, 995 TOMBONOENJA II. moeka 3. Intau mononoengkoel. Jeroesalem im boeion posin- dogon, 995 4. Ki Josoea im pinopoloetoe- dan im pakeang mobagoe, 996 5. Totoga'an boelawan bo pangkoi in zait dojowa, .... 996 Dandian ko i Seroebabel bo ko i Josoea, 997 6. Soerat inta iloemajoeg. Intau moromoe' i jopoe'on, ... 998 7. Bobai kom bonoe im batoeng. Kawasa in dosa im pinamping nongkom boeta', 998 8. Kareta opat. Intau i Joeda inta pinotaboed, i noboei sinipoen simba' moposindog ing kaabah, 999 Ki Seroebabel in doeï'on bali'- on datoe, 1000 Kototoelid, nion i mopia-pia • kom poeasa, 1000 Kopopia i Jeroesalem inta nion tajow-mai, 1002 Pia ing gina i monolioe kom poeasa, 1003 Karadjaan dodamean i Almaseh, 1004 moeka I&raël bo Joeda im binoelian-don bo moboei nongkom boeta' inta pinoloemboe'an ko imo- nia 1004 Gombala inta mopia bo gom- bala inta moraat, 1006 Popopojotondi' in domba inta mopia bo domba inta moraat, 1007 Pinomomanasal i intau i Jeroesalem, 1007 Kopopia ing karadjaan i Toehang, 1008 KI MALEACHI. Tonggina ko imang, 1010 Ki Toehang i mamangoi momoetoes (motoeli'), 1011 Tangoi in datoe, 1015 Tombonoenja I, 1016 Tombonoenja II, 1027 Aanteekening, 1044 AANTEEKENING. Ten behoeve van den zeer enkelen Hollandschen lezer van dit werk, worde hier het volgende opgemerkt. Voor dit verkorte Oude Testament zijn - behalve de Statenvertaling - geraadpleegd: a. Het Oude Testament opnieuw uit den grondtekst overgezet door Dr A. Kuenen, Dr I. Hooykaas, Dr W. H. Kosters en Dr H. Oort. b. Het Oude Testament opnieuw uit den grondtekst vertaald door en onder leiding van Prof. Dr H. Th. Obbink. o. Die Heilige Schrift des Alten Testaments, übersetzt und herausgegeben von E. Kautzsch. d. Meerdere deeltjes van „Tekst en uitleg", waarvan ik in het bijzonder wil noemen de vertaling van Genesis en Exodus door Prof. Dr F. M. Th. Böhl. e. Die Genesis eingeleitet, übersetzt und erklart von Eduard König. f. De Psalmen door Dr J. J. p. Valeton Jr, Hoogleeraar, Tweede druk, geheel herzien door Dr H. Th. Obbink, Hoogleeraar. Wat de uitgave van dit verkorte Oude Testament in het Bolaang Mongondowsch betreft, gaarne had ik gezien dat deze was geschied door het Nederlandsch Bijbelgenootschap. Maar daar in verband met de tijdsomstandigheden genoemd Genootschap geen vrijmoedigheid had deze uitgave financieel te steunen, zijn we er - hoewel noode - toe overgegaan deze zelf ter hand te nemen. Pasi (Bolaang Mongondow), 24 Oct. 1937. W. D. Mazmoer 50 : 9 Dia-dia'-ka poïgoemonkoe in sapi kolakian nongkom baloimoe, pinomaja' bembe' kolakian nongko lantoengmoe; * 10 sim bajongan im binatang inta kong kajoeon, Akoeoi ing ki togi, bo bajongan im binatang doman inta dia' koïapan kom boeloedkoe minta. 11 Akoeoi nototaau kom bajongan i lagapan kom boeloe-boeloedanëa, bo bajongan i inta moliai kon toedoe im boeta', Akoeoi ing ki togi. * 12 Aka koema bo gogoion iAkoeoi, jo dia-dia'-ka pogoemankoe ko imonimoe, sin sinangkoeb in doenia taki-takin im bajongan in tombonoenja, Akoeoi ing ki togi. * 13 Mobali'-bi' dega' iAkoeoi mokaan kon tapoe' in sapi kolakian ? mobali'-bi' dega' iAkoeoi monginoem kon doegoe' im bembe' kolakian? * 14 Poïgoem soekoer ko i Allah (pongorban-don in soekoer ko i Allah), popotoedoen in dandianmoe ko iNia inta molantoed totok! * 15 Pokoeani ko iNako', aka kooemaan ing kojosisi'an ing gina-monimoe; jo poposimparoetkoe imoïkow, bo horomaton-monimoe iAkoeoi. * 23 Aka ki ine i moïgoem soekoer, jo sia toea i mohoromat ko iNako', bo aka ki ine i motoetoei kon dalan inta motoelid, jo ko inia doman im popoontongankoe in salamat i Allah. * Pongongakoe kon dosa (tala'). 51 : 3 O Allah, aka mobali', jo kotabi-pa iakoeoi, podoedoei ing kopopiamoe, popat-ai-pa, aka mobali', im bajongan in tala'koe, podoedoei in totabimoe inta moloben. * 4 Bata'an-pa iakoeoi pokopiaan ko romoe'koe, daritan-pa iakoeoi kon dosakoe. * 5 Si nototaau-don iakoeoi kon tala'koe, 45 Mazmoer 51 : bo oemoerankoe inontong in dosakoe kon tajowonkoe. * 6 Noïtala'-don iakoeoi ko iNimoe-nimoe minta, jo pinomiakoe ing ki inta moraat kon tajowonmoe; simba' moniata-don ko motoelid-bi' im pomomoetoesmoe, bo dia' kotangko' onoe im pohohoekoemmoe. * 7 Jo akoeoi naa im pinononggadi'-monag kojota-jotakin in tala', bo aindon sinarima i ina'koe iakoeoi kojota-jotakin in dosa. * 8 Totoeoe, kototoelid kom bonoe in dodob, toea ing koïbogmoe, sebab nion, poponiata-pa in totaau (kototoelidmoe) kom bonoe ing ginakoe. * 9 Aka mobali', jo darit-ai-pa iakoeoi nongkon dosakoe takin tobaang simba' modarit iakoeoi, bata'-ai-pa iakoeoi, simba' akoeoi i moboedo-boedo' kong kapot. * 10 Aka mobali', jo pokobotoeg iakoeoi i ibog bo pia ing gina, simba' moboei mojoton in toelan inta irimoemoedmoe. * 11 Aka mobali', jo popokadopmoe im pogotmoe kon dosakoe, bo popat-ai-pa, aka mobali', im bajongan i romoe'koe. * 12 O Allah, aka mobali', bali'-pa ing gina modarit kom bonoe in dodobkoe, bo popotorop-pa kom bonoe in dodobkoe ing gina inta mobagoe bo morigon. * 13 Aka mobali', jo dika toeloedonmoe iakoeoi nongkon tajowonmoe, bo dika gama'anmoe i Rohmoe inta mokoedoes ko inako'. * 14 Aka mobali', jo pongoeli'-pa im pia ing ginakoe kon salamatmoe, bo ampoi-pa iakoeoi takin i roh (ing gina) inta kodoe-kodoedoei. * 15 Aka nanion, jo bain toendoe'onkoe in dalanmoe ko intau kotala', simba' intau kodosa i moboei simingajow (motobat) ko iNimoe. * 16 O Allah, boeli-ai-pa iakoeoi nongkong kopopatoi, o Allah, inta mototoeloengkoe, simba' dila'koe i mondajow kong kototoelidmoe. * 17 O Toehang, aka mobali', jo boeka'-pa im bibigkoe, , Mazmoer 51 : simba' bibigkoe i mopotaau ing kopopiamoe. * 18 Sin dia' ilkow moïbog ing korban; aka panga' pomiaankoe ing korban pajongon ko iNimoe, jo toea in deeman koïbogmoe. * 19 Sing korban inta koïbog i Allah, toea ing gina inta noliau-makow (sin dosanja); jo gina inta noliau-makow bo na'-don noloenggom, in dia' singkoeleonmoe, o Allah. * 20 Aka mobali', jo barakatan-pa in Sion, podoedoei in totabimoe, bo boeion poposindog in dewala (benteng) i Jeroesalem! * 21a Aka na'toea, jo moïbog bidon ilkow kong korban, inta ogoi ko iNimoe takin gina motoelid. * Dodajow i intau inta monioeng ko i Allah. i 57 : 2 Kotabi-pa iakoeoi, o Allah, kotabi-pa iakoeoi, sin dimoekoedkoe i monioeng ko iNimoe; kon sioengon ing kolikipmoe monioeng iakoeoi, oëmaan i moïtalib-don im bodito. * 3 Mokoeani iakoeoi ko i Allah, inta molantoed totok, ko i Allah inta mopokotompod ko inta sinogoesilaikoe. * 4 Baim potaba' i Allah nongkon soroga in salamat ko inako', bo potaba'nja in totabinja bo kososoendoedëa. * 8 Pinokojotonmoe ing ginakoe, o Allah, pinokojctonmoe ing ginakoe; singogkoe bo itogkoe i mondajow ko iNimoe. * 9 Monik-ka, e ginakoe; monik-ka, e gamboes bo rambabo; goeloengonkoe im poniaran im pomataan. * 10 Dajowonkoe ilkow, o Toehang, ko joeak im bajongan im bangoesa i intau, pokolobenonkoe ilkow takin singog bo itog ko joeak im bajongan im bangoesa i intau. * 11 Sin totabimoe i nodapot ko langit, bo kososoendoedmoe i nodapot ko lokoetoi. * 12 Aka mobali', jo pokolantoedon im batanganmoe ko limonik im bajongan i langit, o Allah, bo kopopiamoe in siminggolit kon toedoe in sinangkoeb im boeta'! * Mazmoer Ki Allah im boeloed-batoekoe bo pononioengankoe. 62 : 2 Jo dimoekoedkoe in simingajow ko i Allah bo oemojong, sin Sia im pangkoi in salamatkoe (mototoeloengkoe). * 3 Totoeoe, Sia im boeloed-batoekoe bo mototoboetkoe, bo pononioengankoe; — jo dia' moïpintoed iakoeoi. * 6 E dimoekoedkoe, oemojong kon tajowon i Allah, sin Sia im pongongandolankoe. * 7 Totoeoe, Sia im boeloed-batoekoe bo mototoboetkoe, bo pononioengankoe; jo dia' moïpintoed iakoeoi. * 8 Ko i Allah im pangkoi in salamatkoe bo horomatkoe; ki Allah im boeloed-batoekoe inta moriman bo pononioengankoe. * 9 Oemoeran poharap ko iNia, e bajongan i intaunja, potaau ko iNia im bajongan i jobondol in dodobmoe; ki Allah im pononioengan-naton. * 10 Totoeoe, bajongan i adi' i Adam i na' tongkai in dia'-bi' onoe-onoe, bajongan doman i intau moloben i na' tongkai in dia'-bi' onoeonoe ; aka panga' simbangon imosia, jo pindan in sosimbangan (inta pinopotakoian ko imonia) dia' mokobibi' imosia (totoeoe mogaan), bajongan-monia in dia'-bi' onoe-onoe. * 11 Dika imoïkow mongandol kom pononomboga', dika imoïkow mongandol ko jojampaton; aka kodoegang-kodoegang ing kajoeonanmoe, dika oemandol ing ginamoe kong ki inta toea. * 12 Jo nosingog-don ing ki Allah, bo dinongogkoe-don in singog dojowa no tontaga', mangalenja: bajongan ing kawasa ki Allah ing ki togi, * 13 bo ko iNimoe, o Toehang, ojoeon in totabi; si Ikow doman i motoeli' kom batoe'an i intau podoedoei i oaidanëa. * Oïgoem soekoer kom barakat i Toehang. (Lolibag kom poko^ojoet). 65 : 2 O Allah, Ikow in dodajowon kon Sion, Mazmoer 65 : bo Ikow im pogoebolianan i intau ko inta dinandi-monia ko iNimoe. * 3 Ikow-bi' inta mokidongog ko oïgoem do'a, bajongan i inta mobiag i mamangoi ko iNimoe. * 4 Moanto' i romoe' i nonalow ko inami, tonga' Ikow-bi' i mongongampoeng kon tala'-nami. * 5 Pia ing kamang i intau inta pinili'moe bo inta popoangoimoe, simba' mogoetoen imosia kon dolaag ing kaabahmoe. Aka mobali', jo kami im pobotoegon ing kopopia im baloimoe, bo pobotoegon i inta mokoedoes nongkom bonoe ing komaligmoe. * 6 Oaidan inta mokotalikokog (kong kodop-nami), jo nion im pototoebagmoe ko inami, podoedoei ing kototoelid, o Allah, pangkoi in salamat-nami. Ikow im pongongandolan im bajongan im popod in doenia bo dagat inta mongojajoe'; * 7 Ikow inta nomatok kom bajongan im boeloed, podoedoei ing kawasamoe; Ikow inta binongkolan ing kawasa (ropot), 8 Ikow inta mopolene im porogotoepan im bokol kon dagat, bo mopoojong in dolawa' im bangoesa i intau; * 9 sampe intau inta nogoetoen kom boeta' inta mojajoe', i moondok ko oaidanmoe. Kom pomataan bo kon tojopan im popoojoeonanmoe im pia ing gina. * 10 Ikow i momiag bo mopobobat im boeta', boetakanmoe im boeta' in toebig i oejan inta morogot. Ikow i mobobogoi im pajoi ko intau, sebab nion sinooloetmoe im boeta'; * 11 Ikow i mopobobat i inta pinasolan bo morimoemoed kon tambenganëa bo loeko'anmoe in toebig i oejan; barakatanmoe im pomomoelaanëa. * 12 Nanion makotaanmoe in taöng takin ing kopopiamoe, liod in siolmoe i mopototoejoe' i longo' (barakat).* 13 Jo pinononggoba'an i mobali' mopia im batanganëa, bo bajongan in tomboeloedéa i morogiow. * Mazmoer 65 : 14 Bajongan in dogami ilamba'an ing kawangan im bobiagon, bo bajongan i lopa' ing kinokoloban im pajoi; mogogiowan imosia komintan bo mototolibagan. * Dajow-don i oaidan i Allah inta mongolobem. 66 : lb E sinangkoeb in doenia, giow-don bo horomaton ing ki Allah! 2 kopopia in tangoinja dajowon in singog bo ito-itog, pokopia i lolibag pondajow ko iNia! * 3 Potaau ko i Allah nanaa: Totoeoe, oaidanmoe i mokotalikokog totok! sebab kawasamoe inta moloben, jo kodopmoe i momoeoi ko iNimoe. * 4 Pianja, sinangkoeb in doenia ing koemoedoeng ko iNimoe bo mondajow ko iNimoe bo mondajow kon tangoimoe takin singog bo ito-itog. * 5 Koligai, bo indoi-ai i oaidan i Allah, oaidanëa i mokotalikokog kom bajongan i intau: * 6 dagat doman im binaloeianea binali' boeta' noïngkag, bo kon toengkoel i intau (Israël) iloemolan kon toebig, minaja' imosia ko inta noïngkag. Sebab nion, mopia-piaan kong gina ing kami ko iNia. * 7 Podoedoei ing kawasanja momarenta in Sia oemoeran-bi' mononoi, matanja i motanow-makow kom bajongan im bangoesa i intau; pianja, intau mololawang in dia' doemoeï' kom batanganea. * 8 E bajongan im bangoesa i intau, dajow-don ing ki Allah- -nami, pokolangon i lolibag pondajow ko iNia; * 9 si noboeinja biniag in dimoekoed-nami, bo dia' binio-bio'nja-makow ing kinopintoedan in siol-nami. * 16 Koligai, e bajongan i intau inta moondok ko i Allah, simba' ooemanonkoe ko imonimoe ing ki inta pinomianja ko inako'. * 17 Jo bibigkoe i nokoeani ko iNia, bo notoïndodai doman ojoeon i lolibag pondajow ko limonag in dila'koe. * Mazmoer 66: 18 Aka nonoraian iakoeoi ko inta moraat kom bonoe ing ginakoe, jo dia' nokidongog ing ki Toehang ko inako'. * 19 Tonga' naaia aindon nokidongog ing ki (Toehang) Allah, inindongoganëa i oïgoem do'akoe. * 20 Dajowon ing ki Allah, inta dia' nomajow ko oïgoem do'akoe, inta dia' nogama' kon totabinja ko inako'. * Intau Israël im binarakatajn totok i Allah. (Lolibag kom pokokojoet). 67 : 2 Aka mobali', jo ki Allah i mopoontong in totabinja ko inaton bo momarakat ko inaton; aka mobali', jo Sia i moposindar i oelinag im pogotëa ko inaton, * 3 simba' kotaauan i intau kon toedoe im boeta' in dalanmoe, bo salamatmoe ing kotaauan im bajongan im bangoesa i intau.* 4 O Allah, Ikow in dajowon im bangoesa i intau minta, bajongan im bangoesa i intau i mondajo-dajowan ko iNimoe; * 5 bajongan im boeï' i intau i moïbo-ibogan bo gimiow, si motoelid-bi' im pomomarentamoe kom bajongan im bangoesa i intau, bo Ikow i mogogatod kom bangoesa i intau minta kon toedoe im boeta'. * 6 O Allah, Ikow in dajowon im bangoesa i intau minta, bajongan im bangoesa i intau i mondajo-dajowan ko iNimoe. * 7 Jo boeta' i nobogoi im bojo'nja; totoeoe, ki Toehang, ki Allah-naton, i momarakat ko inaton! * 8 Ki Allah i momarakat ko inaton, simba' bajongan im popod in doenia i moondok ko iNia. * Kopopia ing koöangoi i Allah. 68 : 2 Naonda in simindog-don ing ki Allah, jo positaboed-don ing kodopëa, norolagoei-don nongkon tajowonëa i intau inta mojongo' ko Mazmoer 68 : iNia. * 3 Na' tongkai ing koöilang im pojok, inta iroepon in tompot, bo na' tongkai ing kolololang in tajoe kon toeloe', na' toea doman im pomomogoeraat ko intau moromoe' kon tajowon i Allah. * 4 Tonga' intau motoelid i mopia-piaan kong gina bo morogiow, moïbo-ibogan imosia takin pia ing gina kon tajowon i Allah. * 5 Pololibag-don ko i Allah, pondajow-don kon tangoinja, tokoboemboenan in dalan ko iNia, inta sinoemakoi kong kabalo mongilopa', popia-piaan kong gina ko i Toehang bo morogiow kon tajowonëa. * 6 Ki Allah inta kom bonoe im baloinja inta mokoedoes, Sia ing ki Ama' i adi' oeno-oenon bo mototoeloeng kom bobai nobaloe. * 7 Ki Allah i mopoboei i intau inta sinala'an kom baloi-monia, Sia i mopoloeai i intau inta inomantoengan bo momarakat ko imonia. Tonga' intau inta moloelanot i mogoetoen kom boeta' inta dia' mopia. * 8 O Allah, kon toengkoel ilkow i nonongkioena ko intaumoe, kon dodai ilkow ing kobaja-baja' kon dogami, * 9 jo nolinoeg-don im boeta', bo langit doman i nopototoejoe'-don i oejan kon tajowon i Toehang, ki Allah i intau Israël.* 10 Pinopototoejoe'moe, o Allah, i oejan morogot, bo pinopogoeli'moe i jogang im pogompoeonmoe (boeta' ing Kanaan); * 11 sinoemonggolitoe'-don kon toea-ta i intaumoe; podoedoei ing kopopiamoe, o Allah, sinooloetmoe im boeta' toea ko intau inta sinomboga'. * 20 Bajongan in dodajow ko i Toehang, potomboeloi in singgai Sia i mobaba ko inaton; ki Allah im pangkoi in salamat-naton. * 21 Ki Allah, Sia ing ki Allah inta mototoboet ko inaton, bo ko i Toehang ing kodoengkoelan kom pogogolingoi kong kopopatoi. 33 E bajongan ing karadjaan kon doenia, pololibag-don, horomaton ing ki Allah, Mazmoer 68 : dajowon ing ki Toehang takin singog bo ito-itogmoe, * 34 Sia, inta koba ja-ba ja' ko langit inta nongko moena-monik, inta ko limonik im bajongan i langit. Indongog-ai, aindon pinopodongogëa in singogëa inta molangon totok. * 35 Pondajow-don ko i Allah! kopopianja ojoeon ko intau Israël, bo kawasanja i no'üioe-don kong kololantoed i lokoetoi ko langit. * 36 Ki Allah, ki Allah i intau Israël, i mokoondok totok nongkom pogogoetoenanëa inta mokoedoes; Sia inta mopokojoton bo mopokoropot ko intaunja. Bajongan in dodajow ko i Allah! * Oïgoem do'a, simba' poposimparoet. 70 : 2 O Allah, aka mobali', jo poposimparoet-pa iakoeoi; 0 Toehang, pokolamemet im pototoeloengmoe ko inako'! * 5 Aka mobali', jo bajongan i intau inta motajak ko iNimoe, 1 moïbo-ibogan ko iNimoe bo mopia-piaan kong gina. Aka mobali', jo bajongan i intau inta monanob kon totabimoe, i oemoeran mosingog nanaa: Kolobenon ing ki Allah! * 6 Jo naaia, akoeoi naa i intau mododoejoe bo moboga'; o Allah, aka mobali', jo pokolamemet ing koöangoimoe ko inako'! Jo Ikow-don i mototoeloengkoe bo mototoboetkoe; 0 Toehang, aka mobali', jo dika loemaloi ilkow! Pomomarenta. in Datoe dodamean. 72 : lb O Allah, aka mobali', jo ogoi im pomomoetoesmoe kon datoe, bo kototoelidmoe ko i adi' in datoe (inta moïtonggoloean ko 1 ama'nja); * 2 simba' motoelid im pomomarentanja ko intaumoe, bo motoelid doman im pomomarentanja ko intaumoe inta sinomboga'. * 3 Aka na'toea, jo bajongan im boeloed im pomoeka'an in Mazmoer 72 : dodamean ko intau, bo tomboeloedëa im pomoeka'an ing kototoelid ko intau. * 4 Jo sia (datoe) toea i mopototoeoe im pilikara i intau inta sinomboga', bo moposimparoet ko intau boga', bo moritak ko intau mononomboga'. * 5 Aka mobali', jo pokoonggoton ing kobobiagëa na' koonggot im ponindaran i mata in singgai, bo na' koonggot im boelan, kom bangoesa mojobaloei im bangoesa. * 6 Jo sia i mobali' na' oejan inta molaboe' ko lopa' im bonok, na' toebig i oejan inta monggoloet kom boeta'. * 7 Aka mobali', jo momoesir ing kototoelid kong kodatoeanëa, bo dodamean ing kodoegang-kodoegang, oemaan in dia'-don im boelan. * 8 Aka mobali', jo sia doman i momarenta kabiton kon dagat modapot kon dagat, kabiton kon toebig i Eufrat modapot kom bajongan im popod in doen ia. * 9 Aka mobali', jo bajongan i mololawangëa i mokiompoe ko inia, bo bajongan ing kodopëa i modila' kong ginaboei im boeta' (kon siolëa). * 10 Aka koema bo mobali', jo datoe minta in Tarsis bo datoe im boeta' minta kom bibig in dagat moloben, i morodia ko hasil ko inia, bo datoe in Sjeba bo Seba i mogatod ko oliig ko inia. * 11 Dapotëa, bajongan in datoe komintan mosoemba ko inia, bo bajongan im bangoesa i intau i mokiompoe ko inia. * 12 Sin sia i motoeloeng ko intau boga' inta mokoeani, bo ko intau inta sinomboga', bo ko intau inta dia' i mototoeloeng; * 13 popoontongëa in totabinja ko intau mododoejoe bo ko intau boga', poposimparoetëa in dimoekoed i intau inta moboga'; * 14 batoenonëa imosia nongkon tomboga' bo nongkong kawasa i intau moromoe', Mazmoer 72 : doegoe'-monia i molantoed totok im bolinja kon tajo- wonëa. * 15 Sebab nion, kobiag in sia, bo ogoian in sia im boelawan nongkon Sjeba, bo oemoeran momintahang i intau silainja, bo momarakat ko inia potomboeloi in singgai. * 16 Kom boeta', dapotëa kon toedoe im boeloed ing kodoengkoelan kom pajoi, moïlioe ing koanto'nja, bo boengainja mokojokat na' kajoeon ko Libanon; bo intau ko lipoe' i moboeï' bo kodoegang-kodoegang na' bonok kom boeta'. * 17 Bali'-pa mononoi in tangoinja; kolobenon in tangoinja na' koonggot im ponindaran in singgai. Aka koema bo mobali', jo tangoinja im pake'on im bajongan im bangoesa kon doenia, aka moöigoeman kom barakat in tobatoe'-tobatoe'. Aka mobali', jo bajongan im bangoesa i intau i mondajow ko inia, kaimonia: Pia ing kamangêa! * 18 Bajongan in dodajow ko i Toehang, ki Allah, ki Allah i intau Israël, Sia-don i nomia ko inta mokoherang, * 19 bo tangoinja inta mopia in dajo-dajowon oemoeran-bi' mononoi. Aka mobali', jo kopopianja in toemompalot kon sinangkoeb in doenia. Amin, amin! * Totoeloeng i Allah i moporaboen i raiain, inta mopokoliau kong gina i intau. 73 :1b Jo totoeoe, mopia ing ki Allah ko intau Israël, ko intau inta kogina motanang (motoelid). * 2 Tonga' dongka tongopi' bo noïpintoed in siolkoe, gogio' dongka bo norondog i lolampangkoe. * 3 Si nosaki ing ginakoe ko intau mololatoe', kon toengkoel i inontongkoe i oentoeng i intau moromoe'; * Mazmoer ^ ^ mangalenja. dia kinotaauan-monia i roriga (panjaki), mojoton bo molamag i awak-monia; * 5 dia' kooemaan in saged ing gina imosia, dia' rorigaan imosia na' tongkai i intau tongo doea. * 6 Sebab nion, jo kolololatoe'-monia ilimibod ko imonia na' bobol, bo tomboga'-monia i nongolob ko imonia na' tongkai im pakeang. * 7 Romoe ing gina-monia im pinoponiata i oaidan-monia, noïlebet-don ing kolololatoe'-monia. * 8 Moningkoele bo mogempeng imosia, mogosil bo motontama' (loemolatoe') imosia; * 9 bibig-monia in dia' kobangkal ko langit (mangalenja: kong kawasa i Allah), bo dila'-monia i motontama' kon toedoe in doenia; * 11 kain singog-monia: Na'-bi' onda bo mobali' bo ontongon i Allah, na'-bi' onda bo mobali' ing ki inta naa kinotaauan i inta molantoed totok? * 12 Totoeoe, na'toea ing gogoetoe' i intau inta dia' moondok ko i Allah, oemoeran moloenganga ing gina-monia, bo koonggot-koonggot kodoegang-kodoegang ing kajoeonan-monia. * 13 Totoeoe, dia' baragoena iakoeoi o poloekad ko inta moraat, bo ilabotkoe i limakoe ko oaidan moromoe'; * 14 sim potomboeloi in singgai lotoepon iakoeoi, bo potomboeloi in dolo-dolom-monik rorigaan iakoeoi. * 16 Sebab nion, pinopojobaja'koe ing ki inta toea kom bonoe in dodobkoe, simba' komangaleankoe; tonga' kom pororaikoe: mororiga doman! * 21 Kon toengkoel i nosaki-don ing ginakoe, bo nopompori'-don in sidalomkoe, * 22 jo kon dodai in toea dia' kopororai iakoeoi, nopompoelong-don, bo na' tongkai-don im binatang iakoeoi kon tajowonmoe, * — 17 oemaan iakoeoi in toemoeot-don ko inta noïboeni ko rahasia in dalan i Allah, inta mopoojoeon in salamat, Mazmoer 73 : bo sinondoedoetkoe i alod i intau moromoe' toea. * 18 Naanta, totoeoe, inoekatmoe imosia kon dalan inta morondog, bo roemboenonmoe imosia na' tondok. * 19 Naanta, noliodot-mai kinoroemboenan imosia, ijopoe'-don, pinogoeraat i inta mokotalikokog. * 23 Tonga' akoeoi i oemoeran kon dioegmoe, aindon kinantanganmoe i limakoe koloanan; * 24 Ikow i mogatod ko inako', podoedoei ing koïbogmoe, bo moïdoedoei popotoeotmoe iakoeoi kong kopopia. * 25 Ki ine dega' i ojoeon ko inako' ing kom bonoe in soroga, kolikoed ilkow? bo kon toedoe im boeta' dia'-bi' inta koïbogkoe, kolikoed ilkow. * 26 Oempaka na'-don moloenggom i awakkoe bo dimoekoedkoe, jo ki Allah im boeloed-batoe ing ginakoe bo silaikoe inta oemoeran-bi' mononoi. * 27 Totoeoe, intau inta toemolikoed ko iNimoe, i mobodito; pogoeraatonmoe im batoe'an i intau inta toemolikoed ko iNimoe. * 28 Tonga' akoeoi naa, jo moloenganga totok ing ginakoe, aka mojodioeg i Allah; jo nonioeng-don iakoeoi ko i Toehang, simba' ooemanonkoe im bajongan i oaidanëa. * O Toehang, inta notoeloeing ko mogogoejangkoe ko Masir, aka mobali', jo kotabi-pa doman iakoeoi. 77 : 2 Jo bai mokoeani bo mokoeoek iakoeoi ko i Allah; mokoeani iakoeoi ko i Allah, bain Sia. i mopotaan im bongolanëa ko inako'. * 3 Kon singgai kojosisi'an ing ginakoe, tajakonkoe ing ki Toehang, dapotëa, kon dolom doman i oemoerankoe popobolingkajang i limakoe, bo doï'-don ing ginakoe tongginaan. * 4 Monanob iakoeoi ko i Allah bo mongiadodoi, monoraian iakoeoi bo mogagawang-don ing ginakoe. * 6 Monanob iakoeoi kon singgai kolipod-makow, kon taöng i moena-monik; * Mazmoer 77 : 7 kon dolom doman i morai iakoeoi kom bonoe ing ginakoe, monondoedoet iakoeoi bo mopojobaja' iakoeoi kom bonoe in dodobkoe, * 8 kainako': „Mononoi-don dega' im pinototoeloed i Toehang? dia'-don lalat dega' poontongëa in totabinja? * 9 nodait-don dega' in totabinja oemoeran-bi' mononoi? nobontow-don dega' in soendoedëa kom bangoesa mojobaloei im bangoesa? * 10 kinoliongan-don dega' i Allah i mopoontong in totabinja? ilingkopanëa-don dega' in totabinja, podoedoei in toroe'nja? " * 11 Jo kain toebagkoe: „Naa-naa-ka inta mopokosoesa kong ginakoe, mangalen ja: na'-bi' batangan i nobaloei-don i lima i inta molantoed totok." * 12 Jo tano-tanobonkoe i oaidan i Toehang; tano-tanobonkoe i oaidanmoe inta nokoherang kon taöng i moena-monik; * 13 mopojobaja' iakoeoi im bajongan i oaidanmoe kom bonoe in dodobkoe, bo potaaukoe im bajongan i inta pinomiamoe inta mokoherang. * 14 O Allah, totoeoe molantoed in dalanmoe (pogogatodmoe); ki ine dega' ing ki Allah na' ki Toehang? * 15 Ikow-don ing ki Allah inta mogaid ko inta mokoherang, pinotaaumoe ing kawasamoe ko joeak im bangoesa i intau. * 16 Aindon binoelianmoe i intaumoe takin limamoe inta moropot, mangalenja: ki adi' i Jakoeb bo ki adi' i Joesoef. * 17 Jo inontong in toebig ilkow, o Allah, inontong in toebig (moloben) ilkow, polat inoerot; dapotëa, doenoek doman moloben i inoerot; * 18 lokoetoi minta i nopoonag i oejan morogot, bo golom kon toloengaja' i nopodongog ing gotoep, bo tonggadi' im piotmoe (kilatmoe) i nojo-nojogotoep; * 19 ojoet ing gotoepmoe i nokorota' bo nogonoegoer, kilat i nopobajag in doenia, bo boeta' i nolinoeg bo noloendan. * Mazmoer 77 : 20 Jo minaja' ilkow kom bonoe in dagat, bo notoetoei ilkow kom bonoe in toebig moloben, dia'-don kinodoengkoelan i liod in siolmoe. * 21 Jo aindon inatodmoe i intaumoe na' kawangan in domba, ki Moesa bo ki Haroen im pinokiatodanmoe ko imonia. * Totoeoe mopia im pogogoetoenan i Toehang. Lolibag i intau inta ma ja' i Jeroesalem. 84 :2 Totoeoe mopia im pogogoetoenanmoe, o Toehang im bajongan in tantara ko langit! * 3 Ginakoe i noïntoi bo nonanob kon dolaag im baloi i Toehang; jo naaia ing gimiow-don in dimoekoedkoe bo awakkoe ko i Allah inta mobiag. * 4 Totoeoe, linggot (= intau Israël) i nokodoengkoel kom pogogoetoenan, bo tansibi' (= intau Israël) doman i nokodoengkoel kom poegad inta pogogoekatan ko i adi'nja, mangalenja: medzbahmoe, o Toehang im bajongan in tantara ko langit, o Datoekoe bo Allahkoe! * 5 Pia ing kamang i intau inta mogoetoen kom bonoe im baloimoe, inta oemoeran mondajow ko iNimoe. * 6 Pia ing kamang i intau inta mogolat i ropotëa ko iNimoe, aka moïbog imosia moboeat, maja' mokipodoengkoel ko iNimoe (ko Jeroesalem). * 7 Aka kobaja-baja' imosia ko lopa' inta dia' kotoebig, jo baloeianmoe i lopa' inta toea, bali'on boeta' inta pomoeka'an im boekaka', bo oejan i mopoonag im barakatëa kom boeta' inta toea. * 8 Kodioeg-kodioeg (ko Jeroesalem), koropot-koropot imosia; sin toemajow imosia kon tajowon i Allah kon toedoe in Sion.* 9 O Toehang, ki Allah im bajongan in tantara ko langit, aka mobali', jo indongog-ai-pa i oïgoem-do'akoe, taan-pa im bongolanmoe, o Allah i Jakoeb! * 10 O Allah, inta kaleau-nami, tanow-ai-pa, indoi-ai-pa im pogot i inta dinoeï'moe (pogot i intau Israël). * 11 Totoeoe, tongo singgai kon dolaagmoe, toea i mopia-pia Mazmoer 84 : kon tongo riboe no singgai (kom baloikoe tontani'); pianja, simindog-makow iakoeoi ko ngara i lolingkop im baloi i Allahkoe, si nion i mopia-pia bo mogoetoen kom bonoe i laig i intau moromoe'. * 12 Sing ki Toehang Allah, Sia i na' mata in singgai bo kaleau, ki Toehang i mobogoi kon totabi bo horomat; dia' popojajoe'nja ing ki inta mopia ko intau inta motoelid ing gogoetoe'nja. * 13 O Toehang im bajongan in tantara ko langit, pia ing kamang i intau inta moharap (mongandol) ko iNimoe! * Daïidian i Toehang. 85 : 9 Jo moïbog iakoeoi mokidongog ko inta singogon i Allah, ki Toehang; sin Sia i mosingog kon dodamean ko intaunja, ko intau inta mosoemba totok ko iNia, 10 ko intau inta simingajow ko iNia takin limbatoe ing gina. * Totoeoe, totoeloengëa i modioeg ko intau inta moondok ko iNia, sampe kopopianja i mogoetoen kom boeta'-naton; * 11 simba' totabi bo soendoed i mojodoengkoel, bo kototoelid bo dodamean i mojogombo'; * 12 kososoendoed i momoeka' nongkom boeta', bo kototoelid i motanow-makow nongko langit. * 13 Jo ki Toehang doman i momarakat, bo boeta'-naton i mopomoeka' im bojo'nja. * 14 Kototoelid (i Allah) i monongkioena ko iNia, bo doemoedoei kon dalan inta binaja'an i lolampangéa. * Oïgoem-do'a, sing kinooemaan im bodito. 86 : lb O Toehang, aka mobali', jo taan-pa im bongolanmoe bo toebag-ai-pa iakoeoi, si akoeoi naa in sinomboga' bo moboga'; * 2 aka mobali' jo poposimparoet-pa ing kobobiagkoe, si akoeoi in doemodoedoei kon titamoe, Mazmoer 86 . boeli-ai-pa, o Allahkoe, i olitmoe, inta moharap ko iNimoe. * 'J' Kctabi-pa iakoeoi, o Toehang, sim potomboeloi in singgai mokoeani iakoeoi ko iNimoe. * 4 Aka mobali, jo pokolobenon-pa im pia ing gina i olitmoe, sin dimoekoedkoe i monanob totok ko iNimoe, o Toehang. * 5 Si Ikow, o Toehang, i mopia bo mongongampoeng, moloben in totabimoe kom bajongan i intau inta mokoeani ko iNimoe. * 6 O Toehang, aka mobali', jo taan-pa im bongolanmoe ko mintahangkoe, bo mokidongog ko oïgoem-do'akoe. * 7 Kon singgai ing kojosisi'an ing ginakoe mokoeani iakoeoi ko iNimoe, si Ikow i motoebag ko inako'. * 8 Ko joeak in doeata, dia' onda inta na' Ikow, o Toehang, dia' onda inta na' oaidanmoe. * 9 Jo bajongan im bangoesa i intau, inta binali'moe, i mamangoi bo doemangop kon tajowonmoe, o Toehang, bo mopokoloben kon tangoimoe. * 10 Si moloben ilkow bo mogaid ko inta mokoherang; tonga'-bi' Iko-ikow minta ing ki Allah. * 11 O Toehang, aka mobali', jo toendoe'-pa ko inako' in dalanmoe, simba' motoetoei iakoeoi kong kototoelidmoe bo moondok iakoeoi kon tangoimoe takin limbatoe ing ginakoe. * 12 Aka nanion, jo dajowonkoe ilkow, o Toehang, ki Allahkoe, takin limbatoe ing ginakoe bo horomatonkoe in tangoimoe oemoeran-bi' mononoi. * 13 Si moloben in totabimoe ko inako', pinoposimparoetmoe ing kobobiagkoe kom pogogoetoenan i intau minatoi o monag. * Kobiagan i intau i mopolok, tonga' ki Toehang im pononioengan inta oemoeran-bi' mononoi. 90 : lb O Toehang, Ikow im pononioengan-nami, kinabit nongko moena-monik magi' inaa (kom bangoesa nojobaloei im bangoesa). * 46 Mazmoer 90 . podoedoei ing koanto in singgai inta pinopororigaanmoe ko inami, podoedoei ing koanto' in taong inta kinoontongan-nami ko inta moraat. * 16 Aka mobali', jo poponiata-pa i oaidanmoe ko i olitmoe minta, bo poontong-pa ing kopopiamoe ko i adi'-monia. * 17 Aka mobali, jo totabi i Toehang, ki Allah-naton. ing kotaki-takin-naton. (O Toehang), aka mobali', jo pokotoedoenonmoe-pa i oaidan i lima-nami ko joeak-nami, jo oaidan i lima-nami im pokotoedoenonmoe! * Pia ing kamang i intau inta mononioeng kon sioengon i Toehang. 91 : 1 Pia ing kamang i intau inta mogoetoen kon sioengon i inta mo- lantoed totok, bo inta mosioeg kon sioengon (pongongoloman) i inta mokawasa totok; * 2 (sin) sia inta mosingog ko ï Toehang, kainia: „Ikow im pononioengankoe, bo bentengkoe bo ki Allahkoe, inta pongongandolankoe!" — 3 Sing ki Toehang i moboeli ko inimoe nongkong giman i intau mototaan kong giman, bo moposimparoet nongko jampoi in sampar inta moraogoeraat totok; * 4 mosongka' in Sia kong kolikipëa bo mogolingoi ko inimoe, bo kon sioep ing kolikipëa modoengkoelmoe im pononioengan; kososoendoedëa i na' tongkai ing kaleau bo bateng. * 5 Jo dika-bi' moondok iikow ko inta mokotalikokog dolom, bo kon tonggadi' im piot, inta pomiot singgai, * 6 bo ko jampoi in sampar, inta mongapa' magi'-makow sindip, bo kon takit, inta momogoeraat ko motoensinggai. * 7 Oempaka tongo riboe i intau i molaboe' (matoi) kon sii'moe, Mazmoer 91 : bo tongo raban i intau ing kong koloananmoe, jo bodito inta toea in dia' moïoema ko inimoe. * 8 Tonga'-bi' matamoe i mokoontong kom bodito toea, simba' ontongonmoe in totoeli' ko intau moromoe'. * 9 Sing ki Toehang-don im pononioenganmoe, kainimoe: ,,Ki inta molantoed totok im pogogadopankoe!"* 10 jo ikow in dia' kotoegatan im bodito, bo pogogoetoenanmoe in dia' toeotan i jampoi. * 11 Si ikow im popotaba'an i Toehang i malaikatëa, bo pokiloekadanëa imosia ko inimoe kom bajongan in dalanmoe. * 12 Jo malaikat toea i motonoi ko inimoe kon toedoe im palad i lima-monia, simba' dia' moïpintoed in siolmoe kom batoe; * 13 jo ikow i moritak kon singa bo ko oelag oepoe-oepoeng, bo ritakonmoe ing ki adi' in singa bo oelag naga. * 14 (Kain singog i Toehang:) „Sedang mongandol in sia ko iNako', jo poposimparoetkoe in sia; loekadankoe in sia, sing kinotaauanëa in tangoikoe. * 15 Aka mokoeani in sia ko iNako', jo toebagankoe in sia, toeloengankoe in sia aka kojosisi'an ing ginanja, boeliankoe in sia bo pokolantoedon; * 16 pokoanto'onkoe in singgai kobiaganëa sampe mobotoeg totok in sia, poontongkoe in salamatkoe ko inia." * Dajowom ing ki Toehang, sin Sia ing ki Allah-naton. . 95 :1 Koligai-don, dajowon-naton bo horomaton ing ki Toehang, porogiow-don kom boeloed-batoe inta pangkoi in salamat-naton; * 2 koligai, toemajow ing kita kon tajowonéa takin lolibag pondajow, dajowon bo horomaton in Sia takin singog bo ito-itog! * 3 Sing ki Toehang, Sia ing ki Allah inta moloben, datoe moloben, inta molantoe-lantoed kom bajongan in doeata; * 4 bajongan i inta noïkadop kom bonoe ing gantog im boeta', Mazmoer 95 : komintan kom bonoe i limanja (kawasanja), bajongan in toedoe im boeloed minta, Sia doman ing ki togi; * 5 Sia doman ing ki togi kom balangon, inta pinomianja tontani', bo kom bajongan doman in toba inta pinomia (binali') i limanja. * 6 Koligai, doemangop ing kita bo mosoemba ing kita, bo doemoeloed kon tajowon i Toehang, inta nopoojoeon ko inaton; * 7a sin Sia-don ing ki Allah-naton, bo kita i intaunja inta iloekadanëa, dombanja inta inatod i limanja. * Singgai inta popoontongan i Toehang in sajamatéa kom bajongan im bangoesa i intau. 96 : 1 Horomaton ing ki Toehang takin lolibag mobagoe, pololibag-don ko i Toehang, e tombonoe in sinangkoeb in doenia! * 2 Pololibag-don ko i Toehang, dajow-don in tangoinja, potaau-don in salamatëa kom potomboeloi in singgai; * 8 pogoeman ko intau kaper ing kopopianja, bo kom bajongan im bangoesa i intau i oaidanëa inta mokoherang. * 4 Si moloben ing ki Toehang bo dodajowon totok, kololoben ing kawasanja noïlioe-don kong kawasa im bajongan in doeata; * 5 sim bajongan in doeata i intau kaper deeman-bi' totok Allah imosia, tonga' ki Toehang i nopokobali' ko langit; * 6 kopopia bo kamoeliaan i ojoeon kon tajowonëa, kawasa bo kopopia i ojoeon kom bonoe im baloinja inta mokoedoes. * 7 Horomaton-don ing ki Toehang, e bajongan im bangoesa i intau, pokolantoedon ing kopopia bo kororopot i Toehang; * 8 pokolobenon ing kopopia in tangoi i Toehang, dia-don i oliig (korban) bo toemoeot-don kon dolaag im baloinja; * 9 loetoed-don im pakeang mokoedoes bo doemangop kon tajowon Mazmoer 96 : i Toehang. Oerot-don kon tajowonëa, e tombonoe in sinangkoeb in doenia; * 10a pogoeman-pa-monag ko joeak im bajongan i intau kaper, kong ki Toehang, Sia-don in datoe! Sia doman i inta nopokoriman kon doenia sampe dia' motaau toealon. * 11 Monik-ka, e bajongan i langit, popia-piaan kong gina, giow-don e doenia, porogotoep-don, e balangon bo bajongan in tombonoenja, * 12 poïbo-ibogan, e lopa' minta bo bajongan in tombonoenja, giow-don, e bajongan im pangkoi ing kajoe kong kajoeon, kon tajowon i Toehang; * si mamangoi in Sia, mamangoi in Sia mohoekoem kon 13 doenia; jo Sia i mohoekoem kon doenia podoedoei i adil, bo momoetoes kom pilikara im bajongan im bangoesa i intau podoedoei ing kososoendoedëa. * Kopopia ing koöangoi i Toehang. 97 :1 Jo ki Toehang, Sia-don in datoe. Giow-don, e doenia! popia-piaan-don kong gina, e bajongan i liboeton! * 2 Sia iliboe i lokoetoi bo sindip, lolitoe'anëa inaipan ing kototoelid bo i inta totoeoe; * 3 toeloe' i monongkioena kon tajowonëa, bo monoeroeb kong kodopëa kom posibotak; * 4 kilatëa i mopobajag in doenia; naonda i inontong im boeta' ing kilat toea, jo inoerot in sia. * 5 Bajongan im boeloed i mololang na' tajoe kon tajowon i Toehang, inta ki togi kon sinangkoeb in doenia.* 6 Jo bajongan i langit i mopotaau ing kototoelid i Toehang, bo bajongan im bangoesa i intau i mokoontong kong kopopianja. * 7 Kooemaan i oja'.im bajongan i intau inta mosoemba kon toelada in doeata, inta mondajow (mongandol) ko inta deeman totok Allah; bajongan in doeata in doemangop ko iNia. * 8 Naonda in dinongog-mai in Sion ing ki inta toea, jo noïbog-don Mazmoer 97 : in sia, bajongan i mongodeaga i Joeda i nopia-piaan-don kong gina sim pomomoetoesmoe, o Toehang! * 9 Si Ikow, o Toehang, ing ki inta molantoed totok kon sinangkoeb in doenia, Ikow i molantoe-lantoed kom bajongan in doeata. * 10 Ki Toehang i motabi ko intau inta mojongo' ko inta moraat, loekadanëa ing kobobiag i intaunja inta mosoemba ko iNia, poposimparoetëa imosia ko lima i intau moromoe'. * 11 Jo bajag i momoeka' ko intau inta motoelid, bo pia ing gina i momoeka' ko intau inta kogina motanang. * 12 E moïkow, intau motoelid, poïbo-ibogan ko i Toehang, bo dajow-don in tangoinja inta mokoedoes! * Dajow-don ing ld Toehang, sim pinota&unja in salamatëa. 98 : 1 Horomaton ing ki Toehang takin lolibag mobagoe, si aindon pinomianja ing ki inta mokoherang, limanja koloanan bo kokalëa mokoedoes i nonalow. * 2 Jo aindon pinotaau i Toehang in salamatëa, bo pinoponiatanja ing kototoelidëa kon tajowon i intau kaper;* 3 jo noïtanob-don ko iNia in totabinja ko i Jakoeb bo soendoedëa kom boeï' i Israël. Bajongan im popod in doenia i mokoontong kon salamat inta nongko i Allah-naton. * 4 Giow-don, pohoromat ko i Toehang, e tombonoe in sinangkoeb in doenia, popia-piaan-don kong gina, giow-don bo lolibag-don, * 5 horomaton ing ki Toehang takin lolibag bo singog ing gamboes, takin singog i rambabo bo mazmoer, * 6 takin singog in torompet bo tantoeang; porogiow-don kon tajowon i Toehang! * 7 Porogotoep-don, e balangon bo tombonoenja, e doenia bo bajongan i intau inta mogoetoen kon toedoenja! * 8 Popanda-pandaan-don ko lima, e bajongan in toebig, porogiow-don ko i Toehang, e bajongan im boeloed! * Mazmoer 98 : 9 Si mamangoi in Sia, mamangoi in Sia momoetoes kom pilikara in doenia; poetoesonea im pilikara in doenia podoedoei ing kototoelid, poetoesonëa im püikara im bajongan im bangoesa i intau podoedoei ing ki inta totoeoe. * Ki Toehang, Sia-don in Datoe. 99 : 1 Jo ki Toehang, Sia-don in datoe. Oerot-don, e bajongan i intau! Ki Toehang i limitoe'-makow kon toedoe ing keroeb. Linoeg-don, e doenia! * 2 Moloben ing ki Toehang kon Sion, bo molantoed totok in Sia, ko limonik im bajongan im bangoesa i intau. * 3 Dajo-dajowon-monia in tangoi i Toehang, inta moloben bo mokoondok. Totoeoe, mokoedoes in Sia. * 4 Ikow, o Datoe, motabi ko inta motoelid, aindon pinoojoeonmoe ing ki inta motoelid, pinomiamoe ko i Jakoeb ing ki inta totoeoe bo motoelid. * 5 Pokolantoedon ing ki Toehang, ki Allah-naton, doemangop imoïkow kon tajowon i aip in siolëa! Totoeoe, mokoedoes in Sia. * 6 Jo ki Moesa bo ki Haroen ing ko joeak i imangëa bo ki Semoeël ing ko joeak i intau inta mokoeani kon tangoinja; nokoeani imosia ko i Toehang, bo inindongoganéa imosia.* 7 Nosingog in Sia ko imonia nongkom bonoe i oïgi lokoetoi; sinagoe'-monia i atorangëa bo oea'nja, inta inogoinja ko imonia. * 8 O Toehang, ki Allah-nami, inindongoganmoe-don i oïgoem-monia; Ikow ing ki Allah inta mongongampoeng kon tala'-monia (i intau Israël), dia' sinoeli'anmoe i oaidan-monia. * 0 Pokolantoedon ing ki Toehang, ki Allah-naton, bo doemangop kon tajowon im boeloedéa inta mokoedoes! Sin totoeoe, mokoedoes ing ki Toehang, ki Allah-naton. * Mazmoer Dajowon ing ki Toehang, e sinangkoeb in doenia. 100 : lb Dajow-don ing ki Toehang, e bajongan i intau kon doenia; * 2 posoemba-don ko i Toehang takin pia ing ginamoe, porogiow-don, aka toemajow kon tajowonëa. * 3 Pongakoe-don kong ki Toehang, Sia-don ing ki Allah; Sia i nopokobali' ko inaton, bo Sia ing ki togi ko inaton; kita i intaunja bo dombanja inta iloekadanëa. * 4 Toeot-don imoïkow ko lolingkop im baloinja, kodajo-dajow, toeot-don kon dolaag im baloinja, kololi-lolibag, dajow-don in Sia, dajow-don in tangoinja! * 5 Si mopia ing ki Toehang, kopopianja i oemoeran-bi' mononoi, bo kososoendoedëa i modapot ko riboe-riboe i ompoe. * Totabi i Toehang ko intaunja. 103 : lb Dajow-don ing ki Toehang, e ginakoe (dimoekoedkoe), bo tangoinja inta mokoedoes dajowon im bajongan i inta ko awakkoe! * 2 Dajow ing ki Toehang, e ginakoe (dimoekoedkoe), bo dika koliongan im bajongan in totabinja, oempaka tobatoe'-mai; * 3 Sia inta mongongampoeng kom bajongan in tala'moe, Sia inta mononompia kom bajongan im panjakimoe, * 4 Sia inta mototoboet kong kobobiagmoe kong kopopatoi, makotaanëa (lamba'anëa) iikow takin totabi bo moera ing gina, * 5 potompokonëa ing koïbogmoe takin ing ki inta mopia, sampe kogogoeodmoe in tomobagoeon na' tongkai-don ing kogogoeod i lagapan nasar. * 6 Ki Toehang, Sia i momomia ko inta mongotoelid, Sia i mopototoeoe im pilikara im bajongan i intau inta sinomboga'; * 7 aindon sinoendoe'nja in dalanëa ko i Moesa, bo pinoontongëa i oaidanëa ko i adi' i Israël. * 8 Kototabian bo kototanoban ing ki Toehang, Mazmoer 103 : kososabaran bo moloben totok in totabinja; * 9 dia-dia'-ku in Sia in toemompotoroe'an-mai, dia-dia'-ka. mononoi i oïmponganëa. * 10 Dia'-bi' irorigaanêa ing "kita podoedoei in tala'-naton, bo dia'-bi' doman sinoeli'anëa ing kita podoedoei i romoe'-naton; * 11 si naonda ing kololantoed in sigad i langit bo boeta', na' doman nion ing kololoben in totabinja kom bajongan i intau inta moondok ko iNia; * 12 naonda ing kojojajoe' in sigad im pomataan bo tojopan, na' doman nion ing kojojajoe' im pololoemboe'anéa kon tala'-naton; * 13 na'-don tabi i ama' tobatoe' ko i adi'nja, na' doman nion in tabi i Toehang kom bajongan i intau inta moondok ko iNia. * 14 Si nodaitëa-bi' kinotaauan, naonda im pinomomia ko inaton, kinotaauanëa kong kita i nongkong ginaboei-bi' im boeta'. * 15 Sim bobiag i intau i na' tongkai im bonok, pomomoesirëa i na' pomomoesir im boengang ko limboejoen;* 16 naonda i iroepon-don in tompot, jo dia'-don in sia, bo kinobiaganëa in dia'-don mototaau ko inia. * 17 Tonga' totabi i Toehang oemoeran-bi' mononoi, bo kototoelidëa in tagoe'on ko adi' bo ko ompoe, * 18 mangalenja: kom bajongan i intau inta doemodoedoei kon dandianëa, bo ki inta o potanob simba' doemoedoei ko oea'nja. * 19 Aindon pinosindog i Toehang i lolitoe'anëa kon soroga, bo sinangkoeb in doenia naa, komintan poparentaanëa. * 20 Dajow-don ing ki Toehang, e bajongan i malaikatëa, e bajongan im bogani, inta mopobaja' in singogëa, inta mokodongog ko ojoet in singogëa! * 21 Dajow-don ing ki Toehang, e bajongan in tantaranja (ko langit), e bajongan i olitëa, inta dodoemoedoei kong koïbogëa! * 22 Dajow-don ing ki Toehang, e bajongan i inta inaidanëa, kon sinangkoeb im poparentaanëa! Dajow-don ing ki Toehang, e ginakoe! * Mazmoer 114 : -bi' imoïkow na' domba kolakian, e tomboeloedëa, once dega' ing ko imonimoe, si loemandoe-landoek-bi' imoïkow na' ki adi' in domba? * .7 Oerot-don, e doenia, kon tajowon i Toehang, kon tajowon i Allah i Jakoeb, * 8 inta nomaloei kom boeloed batoe, binali'nja tabang, bo batoe oat im binali'nja boekaka' in toebig. * Oïgoem soekoer, sim pinoposimparoet i Toehang. 116 : 1 Jo motabi iakoeoi ko i Toehang, . si nokidongog in Sia ko inako', ko oïgoem-do'akoe, * 2 si aindon sinaanêa im bongolanëa ko inako', kon toengkoel iakoeoi nokoeani ko iNia. * 3 Aindon noïbaal iakoeoi ko oelang, inta sinaan ing kopopatoi, kinooemaan-don iakoeoi in talikokog im pogogoetoenan i intau minatoi, kinopondamankoe-don i josisi' bo liau ing gina. * 4 Tonga' kon dodai in toea nokoeani-don iakoeoi kon tangoi i Toehang, kainako': „Taïsi', Toehang, aka mobali', jo poposimparoet-pa ing kobobiagkoe!" * 5 Totoeoe, kototabian bo motoelid ing ki Toehang, ki Allah-naton, Sia i mototoeloeng. * 8 Totoeoe, aindon pinoposimparoetmoe ing kobobiagkoe kong kopopatoi, ininggama'anmoe-don i loea' i matakoe, bo siolkoe im binoelianmoe-don nongko oelang. * 9 Jo kiba-kibaja'-mai iakoeoi kon tajowon i Toehang, kom boeta' pogogoetoenan i intau mobiag. * 12 Onoe dega' im potoeli'koe ko i Toehang, kom bajongan im barakatëa inta inogoinja ko inako' ? * 17 Jo bai ogoikoe ing korban soekoer ko iNimoe, bo mondajow (mokoeani) kon tangoi i Toehang; * 18 toedoenonkoe in dandiankoe ko i Toehang, aka mobali', jo kon tajowon im bajongan i intaunja, * 19 kon dolaag im baloi i Toehang, ko joeakmoe, e Jeroesalem. Haleloeja! * Mazmoer E bajongan ira bangoesa, i intau, dajowon big ki Toehang, 117 :1 E bajongan im bangoesa i intau, dajowon ing ki Toehang, e bajongan-monimoe komintan, dajow-don in Sia! * 2 si moloben totok in totabinja ko inaton, bo kososoendoedëa i oemoeran-bi' mononoi! Haleloeja! * Dodajjow bo oïgoem soekoer. 118 :1 Dajow-don ing ki Toehang, si mopia in Sia, sin totabinja i oemoeran-bi' mononoi. * 2 Pianja, intau Israël i mosingog, kaimonia: sin totabinja i oemoeran-bi' mononoi! * 3 Pianja, boeï' i Haroen i mosingog, kaimonia: sin totabinja i oemoeran-bi' mononoi! * 4 Pianja, bajongan i intau inta moondok ko i Allah, i mosingog, kaimonia: sin totabinja i oemoeran-bi' mononoi! * 5 Kon toengkoel ing kinojosisi'an-pa ing ginakoe, jo nokoeani iakoeoi ko i Toehang, jo inindongoganëa iakoeoi bo pinopoloenganga i Toehang ing ginakoe. * 6 Jo ki Toehang ing kotaki-takinkoe; dia' iakoeoi moondok; onoe dega' i motaau pomiaan i intau ko inako' ? * 19 Boekat-ai-pa ko inako' i lolingkop ing kototoelid, simba' toemoeot iakoeoi ko inia bo mondajow ko i Toehang. * 20 Jo naaia-don i lolingkop i Toehang; intau inta motoelid, mosia toea in toemoeot ko inia. * 21 Jo akoeoi mondajow ko iNimoe, si inindongoganmoe-don iakoeoi, bo pinoposimparoetmoe-don iakoeoi. * 22 Jo batoe inta kinodoï-doï'-makow im bajongan in toekang, toea im batoe inta nobali' pongantang im baloi. * Mazmoer 118 :23 Nanion im pinomomia i Toehang; oaidanëa toea i mokoherang ko inaton. * 24 Jo naaia in singgai, inta pinoojoeon i Toehang, koligai, giow-don inaaia bo popia-piaan-don kong gina! * 25 O Toehang, aka mobali', jo ogoi-ai-don inaaia in salamat! O Toehang, aka mobali', jo ogoi-ai-don inaaia ing kamang mopia! * 26 Aka mobali', jo barakatan-pa takin tangoi i Toehang, i intau inta toemoeot ko naa! Momarakat ing kami ko imonimoe nongkom baloi i Toehang. * 27a Ki Toehang, Sia-don ing ki Allah, Sia i noposindar im bajag ko inaton. * 28 Ikow-bi' ing ki Allahkoe, inta dajo-dajowonkoe. O Allahkoe, Ikow-don im pokolantoedonkoe! * 29 Dajow-don ing ki Toehang, si mopia in Sia, sin totabinja i oemoeran-bi' mononoi. * Kopopia in singog (atorang) i Toehang. 119 : 1 Pia ing kamang i intau, inta motoelid ing gogoetoe'-monia, inta doemodoedoei kon singog (atorang) i Toehang. * 2 Pia ing kamang i intau, inta monagoe' ko oea'nja, bo inta motajak ko iNia takin limbatoe ing gina-monia, * 3 inta dia' momia ko inta moraat (moromoe'), bo inta motoetoei kon dalanëa (i Toehang).* 4 Aindon inogoimoe i oea' (singog) moe, simba' oemoeran doedoeian i intau. * 5 Aka mobali', jo pokotantoe'-don ing ginakoe, simba' doemodoedoei iakoeoi kom bajongan i atorangmoe.* 18 Aka mobali', jo inggama'-ai-pa ing ki inta mongolob ko matakoe, simba' ontongonkoe ing ki inta mokoherang kom bonoe i atorangmoe. * 36 Poposingajow-pa ing ginakoe ko oea'moe, bo dika popotoetoei ing ginakoe ko oentoeng inta moraat;* Mazmoer 119 : 37 popojajce'-pa i matakoe kom pojojindoi ko inta dia' baragoena; aka mobali', jo pokobiag-pa iakoeoi in singogmoe. * 64 O Toehang, kopopiamoe in siniminggolit kon doenia naa; aka mobali', jo toendoe'-pa ko inako' in singogmoe (atorangmoe) . * 89 O Toehang, singogmoe i aindon pinokorigonmoe ing kososindogëa kon soroga, oemoeran-bi' mononoi; * 90 bo kososoendoedmoe kom bangoesa mojobaloei im bangoesa; aindon inoekatmoe in doenia kon tampatëa, bo oemoeran moïsindog in sia. * 91 Podoedoei i atorangmoe, jo (langit bo boeta') i ojoeon-pa magi' inaa; sim bajongan i onoe-don nokiompoe-don ko iNimoe. * 92 Aka koema bo singogmoe in dia' nopoloenganga ing ginakoe, jo pinogoeraat-don iakoeoi kom bonoe i rorigakoe. * 93 Dia' lalat koliongankoe in singogmoe (atorangmoe), sin singogmoe nion im pomomiagmoe ko inako'. * 105 Jo singogmoe i na' batangan in toga' kon tajowon in siolkoe, na'-bi' batangan im bajag kon dalankoe. * 114 Ikow-don im pononioengankoe bo kaleaukoe; o poolat iakoeoi kon singogmoe. * 116 Aka mobali', jo bantoeng-ai-pa iakoeoi, podoedoei in singogmoe, simba' mobiag iakoeoi, dika pokooja'on iakoeoi im pohoharapkoe. * 147 Dolo-dolom mododop mokoeani iakoeoi, o poolat iakoeoi kon singogmoe; * 148 kon dolom koboeka-boeka' i matakoe, simba' popojobaja'koe in singogmoe kom bonoe in dodobkoe. * 169 O Toehang, aka mobali', jo bio-bio'-makow ing koeanikoe i modapot kon tajowonmoe, bali'-pa iakoeoi molantap in dodob, podoedoei in singogmoe; * 170 aka mobali', jo bio-bio'-makow i oïgoemkoe i modapot kon tajowonmoe, bo poposimparoet iakoeoi, podoedoei in dandianmoe. * 171 Jo bibigkoe i mopotaau i lolibag pondajow ko iNimoe, si Ikow i motoendoe' ko inako' ko atorangmoe (oea'moe) ;* VTazmoer 119:172 jo dila'kce i mololibag kon singogmoe, sim ba.jongan i atorangmoe i mongotoelid. * 173 Aka mobali', jo limamoe i motoeloeng ko inako', si aindon pinili'koe i atorangmoe. * 174 O Toehang, akoeoi monanob kon salamatmoe, bo singogmoe i mokoloenganga kong ginakoe. * 175 Aka mobali', jo mobiag in dimoekoedkoe, simba' mondajow in sia ko iNimoe, bo akoeoi in toeloengan im pomomoetoesmoe. * 176 Jo ncïtabat-don iakoeoi na' domba inta noboeli; aka mobali', jo tajak-pa i olitmoe naa, sin dia' kinoliongankoe in singogmoe (atorangmoe).* Molojoekad i intau Israël. Mazmoer i intau inta maja' i Jeroesalem. 121 : 1 Jo sinintakkoe i matakoe kom boeloe-boeloedanëa. Dega' mamangoi nongko onda i mototoeloengkoe ? * 2 Jo mototoeloengkoe i mamangoi nongko i Toehang, inta aindon nopokobali' ko langit bo boeta'. * 3 Dia'-bi' bio-bio'onëa-makow in siolmoe i moïpintoed; mololoekadmoe in dia'-bi' mododandoeka'. * 4 Totoeoe, mololoekad i intau Israël in dia'-bi' mododandoeka' pinomaja' motompilolot. * 5 Ki Toehang, Sia-don i mololoekadmoe, ki Toehang, Sia i na' batangan im pononioengan kong koloananmoe; * 6 jo mata in singgai dia' i mopororiga ko inimoe singgai, pinomaja' boelan kon dolom. * 7 Popoolingoi i Toehang iikow kom bajongan im bodito, loekadanëa ing kobobiagmoe; * 8 loekadan i Toehang i loeaianmoe bo toeotanmoe (bajongan i inta pomiaanmoe), kabiton ko naaia bo makow, oemoeran-bi' mononoi. * Kotabi-pa ing kami ! Mazmoer i intau inta maja' i Jeroesalem. 123 : 1 Jo sinintakkoe i matakoe ko iNimoe, inta nogoetoen kon Mazmoer Kotabi-pa iakoeoi, o Toehang! Mazmoer i intau inta maja' i Jeroesalem. 130 : 1 O Toehang, nongkom bonoe im pompang (= bodito moloben) mokoeani iakoeoi ko iNimoe. * 2 O Allah, aka mobali', jo indongog-ai pa in singogkoe, taan-pa im bongolanmoe ko oïgoem-do'akoe. * 3 Aka dega' panga' Ikow, o Toehang, monanob-makow kon tala' i intau, o Toehang, ki ine dega' in dia' pogoeraaton? * 4 Tonga' ko iNimoe i ojoeon i ampoengan, simba' bobangkalon i intau ilkow. * 5 Jo akoeoi naa i o poolat ko i Toehang, dimoekoedkoe i o poolat kon singogëa. * 6a Pogogolat in dimoekoedkoe ko i Toehang i noïlioe-don kom pogogolat i intau mololoekad kom poniaran im pomataan. * 7a Pianja, pogogolat i intau Israël ko i Toehang i moïlioe-don * 6b kom pogogolat i intau mololoekad kom poniaran im poma- taan;* 7b sing ko i Toehang ojoeon in totabi, bo ko iNia doman i ojoeon in totoeloeng moanto'. * 8 Totoeoe, Sia doman i moboeli ko intau Israël nongkom bajongan in tala'-monia. * Pogogoetat. Mazmoer i intau inta maja' i Jeroesalem. 133 : 1 Indoi-ai-ka, naonda ing kopopianja bo kojojomimitea, aka intau dojowa mogoetat i mogoetoen-pa kojoga-jogaloem! * 2 Ki inta na'toea i na' tongkai i lana mobondoe ko oeloe (i Haroen), inta moïtotoejoe' kon tampeng, kon tampeng i Haroen, inta noponag kon djoembanja; * 3 ki inta toea i na' tongkai doman i oloe' nongkom boeloed i Hermon, inta moïtotoejoe' kom boeloed in Sion. Mazmoer 138 : aka dongogon-don-monia in singog im bibigmoe; * 5 bo mololibag imosia kon dalan (pogogatod) i Toehang, kaimonia: „Moloben ing kopopia i Toehang!"* 6 Si molantoed totok ing ki Toehang bo tanowanëa i intau inta motonsioep ing gina, bo kinotaauanëa nongko mojajoe' i intau mololatoe'. * 7 Aka kooemaan iakoeoi im bodito moloben, jo Ikow ï moposimparoet kong kobobiagkoe, sin tonggo'onmoe i limamoe, pogimalow kon toroe' ing kodopkoe, bo limamoe koloanan i moposimparoet ko inako'. * 8 Jo toedoenon i Toehang ing ki inta olatonkoe! O Toehang, totabimoe i oemoeran-bi' mononoi; aka mobali', jo dika bio-bio'onmoe-makow i oaidan i limamoe! * Kinototaau i Toehang. 139 : lb O Toehang, Ikow i monondoedoet bo monotaau ko inako';* 2 kinotaauanmoe-don ing kololitoe'koe bo kobobangonkoe, kinomangaleanmoe-don nongko mojajoe' i raiankoe; * 3 sin sinondoedoetmoe-don im bobaja'koe bo kososioegkoe, kinotaauanmoe-don ira bajongan in dalankoe. * 4 Sin dia' ing kon dila'koe in singog, oempaka tongo tontaga', inta dia' kinotaauanmoe kotompo-tompod, o Toehang. * 5 Ikow i noliboe ko inako', kon tajowonkoe bo ko likoedkoe, bo Ikow i mopooekat i limamoe ko inako'. * 6 Jo ki inta nion totoeoe mokoherang, dia' komangaleankoe, totoeoe molantoed, dia' kodapotankoe. * 7 Ko onda dega' i motaaukoe pogadopan ko Rohmoe, bo ko onda dega' i motaaukoe polagoeian kom pogotmoe?* 8 Aka koema dega' moponik iakoeoi ko langit, — Ikow doman ing kon toea-ta; aka koema dega' mosioeg iakoeoi kom pogogoetoenan i intau minatoi, — totoeoe, Ikow doman ing kon toea-ta! * Mazmoer 148 :11 e moïkow, datoe minta kon doenia bo bajongan im bangoesa i intau, panggoeloe minta bo bajongan i momomarenta kon doenia; * 12 e moïkow, tajow-mobiag bo mongodeaga doman minta, goehangëa minta bo mongooelita', * — 13 dajowon-don-monimoe komintan in tangoi i Toehang! sin tonga'-bi' tangoinja toea i molantoed, kopopianja i noïlioe-don kong kopopia im boeta' bo langit.* 14 Pinokolobenéa i ropot i intaunja, jo totabinja toea in dodajowon im bajongan i intau inca pinili'nja, im bajongan i adi' i Israël, intau inta modioeg ko iNia. Haleloeja! * Mazmoer pomdajow. 150 : 1 Haleloeja! Dajow-don ing ki Allah kom pogogoetoenanëa inta mokoedoes, dajow-don in Sia kom bentengëa moriman inta ko langit;* 2 dajow-don in Sia sing kawasanja inta noïlioe-don, dajow-don in Sia sing kololobenëa inta mokoondok; * 3 dajow-don in Sia takin ojoet in singog in torompet (tantoeang), dajow-don in Sia takin ing gamboes bo maroeas, * 4 dajow-don in Sia takin i rabana bo sisidan, dajow-don in Sia takin i rambabo bo bansi', * 5 dajow-don in Sia takin ing golantoeng inta molangon in singogëa, dajow-don in Sia takin ing koelintang (bo gandang). * 6 Dajow-don ing ki Toehang, e bajongan i inta mogina! Haleloeja! * oooOOooo- SINGOG PONONONGGINA. A. Pohohoromat ko i Toehang bo pokokantang ko atorangea. 1 : 7a Jo ondok (bangkal) ko i Toehang, toea im pomangkoian in totaau mopia, * 9 : 10b bo totaau ko i inta Mokoedoes, i mokotanang kong gina;* 1 : 7b intau pompoelong i mondoï' kon totaau bo tonggina (atorang). * 8 E adi'koe, indongog-ai-pa in tonggina i ama'moe, bo dika bio-bio'onmoe-makow in singog (tonggina) i ina'moe; * 9 sin tonggina toea i na' tongkai im papodong mopia ko oeloemoe, bo na' bobol (mopia) kon sigogowmoe. * 10 E adi'koe, aka intau moromoe' i momoeoi ko inimoe, jo dika doemoedoei! * 2 : 6 Sing ki Toehang i mobogoi in totaau (mopia), nongkom bibigëa i loemoeai in totaau bo pororai (inta mopia). * 9 Aka (mokidongog ko iNia) jo komangaleanmoe ing gogoetoe' mopia, bo bahasa moloeko' bo moaloes; * 10 sin totaau mopia i moïtorop kong ginamoe, bo kopopandoi ing kotabi totok mg ginamoe. * 3:1 E adi'koe, dika koema kolionganmoe in tongginakoe, pianja, tano-tanobon ing ginamoe i atorangkoe; * 2 sim pokoanto'on-monia ing kobajong in singgaimoe bo taöng ing kobiaganmoe takin in dodamean. * 3 Aka mobali', jo tabi bo soendoed in dika toemolikoed ko inimoe, pianja, popobobol imosia kon sigogowmoe, bo pahison imosia kom bonoe ing ginamoe; * 4 si aka nanion, jo modoengkoelmoe in totabi bo tangoi mopia kon tajowon i Allah bo kon tajowon i intau. * Ponononggina 3 : 5 Poharap-don (pongandol-don) ko i Toehang takin limbatoe ing ginamoe, bo dika oemandol kom pororaimoe tontani'; * 6 totaauonmoe in Sia kom bajongan in dalanmoe, jo Sia doman i monolopa' kon dalanmoe. * 7 Dika simimpandoi, mani', koondok ko i Toehang, bo popojajoe' im batanganmoe ko inta moromoe'; * 8 sin toea i mokojoton ko awakmoe, bo mopoloenganga ing gina kom bonoe in dodobmoe. * 9 Horomaton ing ki Toehang takin ing kajoeonanmoe bo takin ing ki inta pinili' nongkom bojo'moe; * 10 simba' bajongan in tampokan ing kopoelingan im pajoi, bo pololidokanmoe kom boengai i anggoer ing kolebetan i anggoer. * 11 E adi'koe, dika kibio-bio'-mai kon tonggina i Toehang, bo dika mopompori' ing ginamoe aka rorigaanëa; * 12 sing ki Toehang i mopororiga ko i ine inta kinotabinja, na' tongkai i ama' tobatoe' inta mopororiga ko i adi'nja inta kinotabinja. * 11 : 27 Aka ki ine inta motajak ko inta mopia, jo sia toea i mokodoengkoel kon totabi (i Toehang bo intau); tonga' intau inta monoraian ko moraat, sia toea ing kooemaan im bala. * • 2 Aka ki ine inta toemonggogoetoe' ko inta mopia, jo sia toea i moondok ko i Toehang; tonga' intau inta motoetoei kon dalan inta nobeloeng, sia toea i mogosil ko i Toehang. * 26 Jo ondok i intau ko i Toehang, toea i na' benteng inta moriman, inta mobali' doman pononioengan silai i adi'nja minta. * 27 Jo ondok ko i Toehang, toea i na' boekaka' ing kobobiag, inta mopojajoe' kong giman inta sinaan ing kopopatoi. * 15 : 3 Jo mata i Toehang i mamagi'-mamakow ko onda-onda-don, motanow-makow ko intau moraat bo ko intau mopia. * 11 Sedang-pa pogogoetoenan i intau minatoi bo naraka doman Ponononggina 15 : ing koboeka-boekat ko i Toehang, jo baim-bi' dongka bo gina i adi' i Adam! * 16 : 3 Pongintaau i oaidanmoe ko i Toehang, simba' ki inta pomiaanmoe im pokotoedoenon. * 9 Jo gina i intau i morai kon dajanéa inta baja'anëa, tonga' ki Toehang i monantoe' ko lolampangéa. * 20 Aka ki ine inta mopojobaja' kon dodobëa in Singog (i Alkitab), jo sia toea i mokodoengkoel kon salamat; pia ing kamang i intau inta moharap (mongandol) ko i Toehang! * 18 :10 Jo tangoi i Toehang i na' tongkai in tjandi (benteng) inta moriman; intau motoelid i monioeng kon toea-ta bo moïsimparoet imosia. * 20 : 22 Dika kain singogmoe: „Jo bai akoeoi i motoeli' ko moraat!" pianja, mogolat ko i Toehang, bain Sia i motoeloeng ko inimoe. * 27 Ki Toehang i moïndoi-makow kong gina i intau, Sia i monondoedoet kom bajongan i inta noïboeni kom bonoe in dodob. * 21 : 3 Oaidan inta motoelid bo totoeoe, nion i mopia-pia kong korban kon tajowon i Toehang. * 27 Sedang-pa korban (oliig) i intau moromoe', toea i jojongo'on, jo baim bi' dongka aka mongorban in sia sebab romoe'nja inta sinoeodëa. * 29 : 25 Ondok ko intau, toea i mobali' na' giman, tonga' ki ine inta moharap ko i Toehang, sia toea im poposimparoet. * 26 Moanto' i intau i motajak kon totabi in datoe, tonga' sinantoe'-don i Toehang kom batoe'an i intau in sinogoesilainja. * 30 : 5 Bajongan in singog i Allah, toea i oandolan totok; Sia tontani' i na' kaleau ko intau inta monioeng ko iNia. * Ponononggina 30 : 6 Dika iikow modoegang kon singog i Allah, simba' dia' rorigaanëa iikow bo kooemaan i oja'. * 7 Poïgoemonkoe ko iNimoe, (o Toehang) in dojowa no pilikara, aka mobali', jo dika popojajoe' ing ki inta toea ko inako' kon dia'-pa iakoeoi matoi, 8 mangalenja: aka mobali', jo popojajoe'-pa ko inako' i oebol bo singog inta dia' totoeoe; bo dika ogoi ko inako' ing koboboga' pinomaja' kokokaja, mani', ogoi ko inako' inta mokotoekid popake'on (potomboeloi in singgai). * B. Pohohoromat kon datoe. 24 : 21 E adi'koe, koondok ko i Toehang bo kon datoe, dika mojogaloem i intau inta monompilaboe' kon datoe; * 22 si moliodot-mai kooemaan im bala i intau inta na'toea, bo alod ing kobiagan-monia, ki ine dega' i mototaau? * 20 : 28 Tabi bo soendoed i moloekad kon datoe, bo kototoelid i mopokorigon kon tachtanja. * 16 : 12 Jo datoe i mojongo' ko oaidan moromoe', si lolitoe'an in datoe im pokorigonon i inta motoelid. * 13 Bibig inta motoelid, toea i mokopia kong gina in datoe; motabi in datoe ko intau inta mosingog ko inta motoelid. * 21 :1 Gina (pororai) in datoe i na' tongkai in toloetoeg ko lima i Toehang, atodonëa ko onda ing koïbogëa. * C. Tonggina ko intau inta nojogaloem ko lipoe' pinomaja' kong karadjaan. 14 : 34 Jo kototoelid, toea i mopokolantoed kom bangoesa i intau, tonga' oaidan inta moromoe' i mopokooja' kom bangoesa ï intau. * 35 Jo olit inta mopia, ing kotabi in datoenja, tonga' olit inta moromoe', in toroe'anéa. * J2 Moïlanoe-lanoe-mai ojoeon i intau i mosingog, kainia: Ponononggina 14 : „Akoeoi motoetoei kon dalan mopia! " tonga' dalanëa inta toea i mogatod-bi' kom bodito. * Tongopotakin: 21 Aka ki ine inta moningkoele kon tongopotakinêa, jo noïtala'-don in sia, tonga' ki ine inta motoeloeng ko intau boga', jo pia ing kamangëa! * 3 : 27 Dika bio-bio'onmoe-makow i intau boga', aka motaau iikow motoeloeng ko inia. * 28 Aka ojoeon ing ko inimoe, io dika iikow mosingog kon tongopotakinmoe nanaa: „Baja'-don iikow, bai moboei-mai kon singgai-mai tobatoe'," pinomaja': „Bain singgai ikolom bo ogoiankoe." * 29 Dika monoraian ko moraat kon tongopotakinmoe, kojogot in sia mogoetoen takin moe bo dia' koginta-gintaaunja•makow. * 30 Aka dia' kopoenang onoe, jo dika iikow mokiporobibig-mai i intau inta dia' kotala' ko inimoe. * 28 :10 Aka ki ine inta mopotabat ko intau mopia kon dalan inta moraat, jo sia toea i molaboe' kom boeboe', inta kinalianëa tontani'; tonga' intau motoelid i mokodoengkoel kon salamat. * 25 :17 Mongongontong, dika basi' mongandoep kom baloi in tongopotakinmoe ; simba' dia' motompok in sia ko inimoe bo mojongo' ko inimoe. * 27 : 10 Dika toemolikoed ko jobajatmoe pinomaja' ko jobajat i ama'moe, (aka kooemaan in soesa in sia), tonga' aka ïkow tontani' ing kooemaan in soesa, jo dika monojajow-mai ko jobajatmoe (ko ï oetatmoe). (Aka kooemaan in soesa) jo intau inta mojodolaag-mai im baloinja, sia toea i mopia-pia ko jobajat totok inta mojajoe'. * 17 : 17 Tabi i jobajat (totok), toea i mononoi, Ponononggina. 17 : tonga' aka kooemaan-don in soesa iikow, bain toea in sia bo mobali'-don na' dojowa mogoetat. * 9 Aka ki ine i mongolob kon tala' (in tongopotakinêa), jo sia toea i motabi; tonga' aka ki ine inta mopomopai in tala' (in tongopotakinêa) , jo sia toea i momontow kom pogogoetat. * Totoeli': 13 Aka ki inta mopia in toeli'an i intau i inta moraat, jo dia'-don oemoendok im bodito kom baloi i intau inta toea. * 24 :17 Dika monogikirik, aka molaboe' ing kodopmoe, bo dika mopia-piaan kong ginamoe, aka moïpintoed in sia. * 25:21 Aka gogoion ing kodopmoe (satoeroemoe), jo pokaanonmoe in sia, bo aka joemogang in sia, jo poïnoemonmoe in sia; * 22 si aka nanion, jo momoemboen iikow im baga in toeloe' ko oeloenja, bo ki Toehang i motoeli' ko inimoe. * Sosimbangan: 11 :1 Jo sosimbangan (dasing) inta noïtala', toea i mokojongo' ko i Toehang, tonga' batoe in sosimbangan inta mopia, toea ing koïbogëa. * 16 :11 Dasing bo sosimbangan inta mopia, toea i nongko i Toehang, bajongan im batoe in sosimbangan (inta mopia), toea im pinomia i Toehang. * Pononigad: 22 : 28 Dika pampingon im pinosigad i moena-monik, inta pinatok-don i mogogoejang-monimoe. * 28 : 10 Dika pampingon im pinosigad i moena-monik, bo dika toemoeot kong goba' i adi' oeno-oenon; * 11 si moropot. i mototoboet-monia, bo Sia i mopototoeoe im pilikara-monia ko inimoe. * Ponononggina Kajoeonan: 11 : 28 Aka ki ine inta mongandol kong kajoeonanëa, jo sia toea i molalow, tonga' intau inta motoelid i momolimping na'tongkai in tanga ing kajoe. * 15 : 16 Kajoeonan mojakag, inta sinakinan im bangkal ko i Toehang, toea i mopia-pia kong kajoeonan moanto', inta dia' sinakinan i loenganga ing gina. * 17 Mokaan kong koejat, inta sinakinan in tabi, toea i mopia-pia i mokaan kon sapi molongo', inta sinakinan i jongo'. * 16 : 8 Koepang mojakag, inta nodoengkoel kon dalan motoelid, toea i mopia-pia kong koepang moanto', inta nodoengkoel kon dalan moraat. * 17 : 1 Kaanon tongo totopa', inta sinakinan i loenganga ing gina, toea i mopia-pia kon tapoe' ing korban tongo baloian, inta sinakinan i jobibig. * 10 : 16 Tondan, inta modoengkoel i intau motoelid, toea i mopoojoeon im barakat, tonga' inta modoengkoel i intau moraat, toea i momogoeraat. * O poloekad: 27 : 18 Aka ki ine inta moloekad kom pangkoi in doeë'nja, jo sia toea i mokaan kom boengainja; bo aka ki ine inta mohoromat ko i toeangëa, jo sia doman i horomaton. * 23 O poloekad kom bobiagonmoe, tano-tanobon(moe) ing kawangan im bobiagon; * 24 sin dia' onda ing kajoeonan inta mononoi, dapotëa, makota (in datoe) in dia' ing kom bangoesa mojobaloei im bangoesa. * 11 : 26 Aka ki ine inta doï' mopotaloei im pajoi (kon toengkoel i malarat ing kaanon), jo sia toea i odi-odian-mai i intau; tonga' aka ki ine inta mopotaloei im pajoinja, jo sia toea im barakatan. * Ponononggina 21 : 17 Aka ki ine inta monoramean, jo sia toea i mobali' boga', bo aka ki ine inta imibog ko anggoer bo lana mobondoe, jo dia' mobali' kaja in sia. * 13 : 20 Aka ki ine inta mojogaloem takin i intau mopandoi, jo sia doman i mobali' mopandoi; tonga' aka ki ine inta mojogaloem takin i intau pompoelong, jo sia doman i moïtala'. * Tangoi: 22 : 1 Jo tangoi inta mopia, nion i mopia-pia kong kajoeonan moloben, aka kotabi i intau, nion i mopia-pia kon saJaka bo boelawan. * 10 : 7 Ponanoban ko intau motoelid, toea i mobali' singog poöigoera kom barakat, tonga' tangoi i intau moromoe' i odi-odian. * Chabar: 15 : 30 Oelinag im bajag i mata (i intau mopia), toea i mokopia kong gina, bo chabar inta mopia, toea i mokoloenganga kon dodob. * 25 : 25 Jo chabar mopia, inta noïangoi nongkom boeta' inta mojajoe', toea i na' tongkai in toebig motoemping ko intau inta nobangang. D. Gogoetoe' bo oaidan inta mopia bo inta moraat. Ki Pandoi bo ki Pompoelong: 9:1 Ki Pandoi, aindon pinosindogëa im baloinja, bo ilamba'anëa i oïgi pitoe no pongko' inta ilandok, * 2 pinokirata'nja im bobiagonëa inta molongo', bo binaoekanëa i anggoerëa, bo aindon sinooloetëa i medjanja; * 3a pinotaba'nja ing ki atanja bobai, pinokisonsomaanëa ko intau, kainia: * 5 „Baton-don imoïkow, pokaan-don ko rotikoe, bo ponginoem-don ko anggoerkoe, inta aindon binaoekankoe; * 11 sim pokoanto'onkoe in singgai ing kobiaganmoe, bo doegangankoe in taöng ing kobiaganmoe." * Ponononggina 9 :13 Ki Pompoelong i motontama', momomoeoi in sia bo dia' kooja'; * 14a sia doman i ilimitoe' ko ngara i lolingkop im baloinja, * 15a bo mokoeoek ko intau inta moïtalib, kainia: * 17 „Toebig inta sinakow, toea i moromimit i nanamëa, bo kaanon inta poton, toea i mopia i nanamëa." * 18 Tonga' dia' kinotaauan i intau, naanta, kom baloinja ojoeon in dimboelo', bo mokokiangoinja (inta dinoemoedoei kon singogëa), mosia toea i mogoetoen kom pompang inta pogogoetoenan i intau minatoi. * Momajas bo mojamemet : 6:6 E intau momalas, baja'-don pokipodoengkoel kon tojom, tondoedoet ing gogoetoe'-monia bo kopandoi! * 7 Oempaka dia' kodatoe imosia, dia' kobobato pinomaja' kosangadi imosia, * 8 jo monooloet imosia kong kaanon-monia kom boelan inta mopia, mosipoen imosia kom baloen-monia kom pokokojoet. * 9 Tongonoe-pa dega' i onggotëa, e intau momalas, moïbog iikow mosioeg? toonoe dega' bo mobangon iikow kom pinosioeganmoe ? * 10 Aka mosioeg-pa tongopi' bo motompilolot-pa tongopi', bo mogialikokop-pa tongopi', simba' mogogai-pa tongopi', * 11 jo toeotan iikow ing koboboga', na' toeotan i intau mononakow, bo kooemaan iikow i malarat, na' toeotan i intau mojojampat.* 10 : 4 Lima i intau momalas i mogatod kong koboboga', tonga' lima i intau molamemet i mogatod kong kakajaan. * 5 Intau mopandoi, sia i mosipoen kom bojo' kom pokokojoet, tonga' intau paradidoe, sia i mosioeg kom pokokojoet. * 15 : 19 Dalan i intau momalas i na' ilonggaian in doegi, tonga' dalan i intau motoelid in sinompia. * 19 :15 Jo malas i mopoangoi in sioeg moanto', bo intau momalas ing kinolampo-lampoi-makow ing gogoi. * 24 : 30a Komintan-don nobali', minaja' iakoeoi sinoemalib kong goba' i intau momalas; * Ponononggina 24 : 31 naanta, totoeoe, kinobiagan-makow komintan im bainggoa', kinokoloeboengan-makow komintan im bonok ing goba' inta toea, bo tondokea batoe i noroemboen-don komintan. * 32 Naonda i inontongkoe in toea, jo pinopojobaja'koe kon dodob, naonda i inontongkoe in toea, pinoejoetkoe in tonggina kong ki inta na'toea, * 33 kainako': „Aka mosioeg-pa tongopi' bo motompilolot-pa tongopi', bo mogialikokop-pa tongopi', simba' mogogai-pa tongopi', * 34 jo toeotan iikow ing koboboga', na' toeotan i intau mononakow, bo kooemaan iikow i malarat, na' toeotan i intau mojojampat." * 12 :11 Aka ki ine inta mononggoba', jo sia toea im pobotoegon ing kaanon, tonga' aka ki ine inta siminggoegat ko inta dia' baragoena, jo sia toea i intau pompoelong. * 28 : 19 Aka ki ine inta mononggoba' kom boeta'nja, jo sia toea im pobotoegon ing kaanon, tonga' intau inta mobatoek ko inta dia' baragoena, jo sia toea im pobotoegon ing koboboga'. * 10 : 3 Dia' bio-bio'on-makow i Toehang i intau motoelid kinolampo-lampoi-makow ing gogoi, tonga' mojongo' in Sia kon toera' i intau moromoe'. * Kotabi intau boga': 11 : 24 Ojoeon i intau inta moïbog mobogoi, oempaka na'toea, koonggot-koonggot kokaja-kokaja-bi' imosia; ojoeon doman i intau inta monagoe' kon doit podoedoei ing kororinoet-monia, oempaka na'toea, koonggot-koonggot kojontot-kojontot-bi' ing kajoeonan-monia. * 25 Jo intau inta momoera ing gina, sia toea i ogoian i moanto', bo ki ine inta mopoïnoem, sia toea im poïnoemon. * Ponononggina 14 : 31 Aka ki ine inta monomboga' ko intau moïntok, jo sia toea i moningkoele ko i Toehang, inta nopokobali' ko intau moïntok, tonga' aka ki ine inta motabi ko intau boga', jo sia toea i mohoromat ko i Toehang. * 19 : 17 Aka ki ine inta mopoontong in tabinja ko intau boga', jo sia toea i mopoloean ko i Toehang; bain toeli'an i Toehang i oaidan i intau inta toea. * 21 : 13 Aka ki ine inta doï' mokidongog ko ombal i intau boga', jo sia doman tontani' i mokoeani, tonga' dia' onda i intau inta mokidongog ko inia. * 28 : 27 Aka ki ine inta mobobogoi ko intau boga', jo sia toea in dia' moboga', tonga' intau inta momilog ko matanja bo doï' moïndoi ko intau boga', jo boetoengon in sia. * 17 : 5 Aka ki ine inta mopokooja' ko intau boga', jo sia toea i moningkoele ko i Toehang, inta nopokobali' ko intau boga'; bo aka ki ine inta monogikirik, jo sia toea ing kooemaan im bala. * 22 : 22 Dika agowon ing kajoeonan i intau boga', sim boga' in sia, bo dika moritak ko intau mododoejoe ko lolingkop i lipoe' (kom pasar); * 23 sing ki Toehang i mopototoeoe kom pilikara-monia bo momatoi ko mojojampat-monia. * Sosabaran: 15 : 18 Intau inta motojong toemoroe', sia i mopomoeka' i jogenggeng, tonga' intau inta kososabaran, sia i momiong ko jobibig. * 16 : 32 Intau kososabaran, sia i monalow kom bogani, intau inta momarenta totok kom batanganëa tontani', sia toea i moropo-ropot ko intau inta nonalow ko lipoe' tongo lipoe'an. * Jogenggeng: 10 :12 Naanta, jongo' i mopoojoeon i jogenggeng (jobibig), tonga' totabian i monoengkoeb kom bajongan in tala' (in tongopotakin). * 19 Aka moanto' in singog, jo mologit-makow motojong moïtala', Ponononggina 10 : aka ki ine inta molawa' moboeka' kom bibigëa, jo sia toea i mopandoi. * 17 : 14 Pomangkoian i jogenggeng, toea ï na' tongkai ing kobobokat in toebig; sebab nion, o poloekad kon dia'-pa goemotoep i jobibig. * 22 : 10 Aka oentoenon-monimoe i intau inta mononingkoele, jo molagoei i jobibig bo doemona'-don i jogenggeng bo oëmpengan. * 26 : 17 Intau inta mopotoeot irn batanganëa ko jobibig i intau tongo doea, jo sia toea i na' tongkai i intau inta modomok ko oengkoe' inta moïtalib ko inia, bo kadaianëa kom bongolanëa. * 20 Aka nodait-don ing kajoe, jo toeloe' doman i mopiong-don, aka dia'-don i intau mojojogenggeng, jo mogogai-don i jobibig. * 21 Na' ooentapan inta mopodokot im baga in toeloe' bo na' kajoe inta popodoedoeb kon toeloe', jo na' doman toea i intau inta moparoempak i mopodokot in toeloe' i jobibig. * 11 : 12 Intau pompoelong i moningkoele kon tongopotakinëa, tonga' intau lolaki inta mopandoi, sia toea in doemona'. * 13 Aka ki ine inta mamagi'-mamakow mopokohaat kon tangoi i intau, jo sia toea i mopomopa-mopai-mai ko rahasia, tonga' intau inta motoelid ing ginanja, jo sia toea i mongolob (mogolingoi) ko rahasia toea. * Singog molanit bo singog moloeko': 12 : 18 Ojoeon i intau inta mopodongog in singog inta na' kolanit im baladow, tonga' dila' i intau inta mopandoi i mopoloenganga ing gina. * 25 Jobondol in dodob i intau, toea i mondorot kong ginanja, tonga' singog inta moloeko' i mopoloenganga ing ginanja.* 15 : 1 Toebag inta moloeko', toea i momiong kon toroe', tonga' singog pogempeng, toea i mopodokot in toroe'. * Kolololatoe' bo koöompa' ing gina: 18 : 12 Kolololatoe' i intau i monongkioena kom boditonja, 49 Ponononggina 18 : tonga' koöompa' ing gina i monongkioena ko horomat inta podapot ko inia. * 27 :1 Dika iikow loemolatoe' ko inta pomiaanmoe ikolom, sin dia'-pa kotaauanmoe mongo onoe inta mobali' kon singgai ikolorn toea. * 2 Pianja, intau tongo doea i mondajow ko inimoe, tonga' dika im bibigmoe tontani', pianja, intau ango-angoi i mondajow ko inimoe, tonga' dika in dila'moe tontani'. * Mokidongog kon tonggina: 15 : 31 Aka ki ine inta mopotaan im bongolanéa kon tonggina (inta mopia), jo sia toea i mojogaloem i intau mopandoi. * 32 Aka ki ine inta kibio-bio'-mai kon tonggina (inta mopia), jo sia toea i mopokobodito kom batanganëa tontani'; tonga' ki ine inta mokidongog kon tonggina (inta mopia), jo sia toea i mobali' mopandoi. * Talilolo': 12 : 16 Intau pompoelong, moliodot-mai mopotaau in sia in talilolo' ing ginanja, tonga' intau inta mopandoi, sia i monoengkoeb ko inta mokooja'. * Anggoer: 20 : 1 Jo anggoer i na' tongkai im pononingkoele, bo oïnoemon inta momomangit i na' tongkai im pononontama', aka ki ine inta popotabatëa, jo mopompoelong in sia. * 23 : 20 Dika mojogaloem takin i intau mongonginoem ko anggoer, bo takin i intau inta doemalo-ndalot kong kaanon bo ponoja'; * 21 si intau mongonginoem ko anggoer bo intau inta doema¬ lo-ndalot i nioboga', bo intau inta oemoeran motomposioeg, jo pakeang-monia i mobisi-bisi'. * 29 Ko i ine dega' ing kodoengkoelan ko adodoi? ko i ine dega' ing kodoengkoelan ko adede'? Ponononggina 23 : ko i ine dega' i ojoeon i jogenggeng? ko i ine dega' i ojoeon i ombal? ki ine dega' ing kinobiagan ing kekeb dia' kopoenang? mata i ine dega' i nokidow i oelinagëa? * 30 Nion komintan i modoengkoel ko intau inta lolimitoe' mojosiliboe-mai ko anggoer oemaan im pongantog in dolom, inta mamangoi monondoedoet bo monanam ko anggoer inta binaoekan. * 31 Dika moïndoi ko oelindap i anggoer, bo dika moïndoi ko oelinagëa kom bonoe ing galas; totoeoe, moromimit i nanamëa, mopia ing kololiogéa. * 32 Tonga' kong kotontoemianëa monobak in sia na' oelag, bo moporopoet in sia im bisanja na' oelag oepoe-oepoeng. 33 Moïdoedoei, matamoe i mokoontong ko inta mokoondok (jojongo'on), bo ginamoe i mosingog na' intau noboendai, * 34 jo lioion iikow na' intau inta iloemeag kon dagat, na' intau loemoleag kon dagat inta kinooemaan in delang.* Toejaling: 6 :27 Mobali'-bi' dega' i intau i mobantal kon toeloe' kon daingëa, bo dia' mopokak in daingëa toea? * 28 Mobali'-bi' dega' i intau i rimitak kon toedoe im baga in toeloe', bo dia' molontoep im palad in siolëa? * 29 Na'toea doman i intau inta mokipodoengkoel ko i boeloi in tongopotakinëa, aka ki ine inta mondomok ko inia, jo kooemaan im bala in sia. * Na' koelitan dalom: 25 :14 Na' tongkai ing golom bo tompot, inta dia' modia ko oejan, na' doman toea i intau inta dia' motoedoen ko inta öinandinja.* 26 ; 23 Na' tongkai ing koejon boeta' inta iloelian in damag (talong), na' doman toea im bibig i intau motontama' inta kogina moromoe'. * 24 Intau inta monagoe' ko jongo', bibigëa i mogiat ko inta toea, Ponononggina 26 : tonga' kom bonoe in dodobëa sinagoe'nja i romoe'; * 25 oempaka mopia i ojoet in singogëa, dika pirsajaan in sia, sing kom bonoe ing ginanja ing kodoengkoelan ko romoe' pitoe. * 22 : 8a Aka ki ine inta monaboed ko inta moraat, jo sia toea i mokojoet kom bodito. * Mongakoe kon tala': ^ 28 : 13 Aka ki ine inta mongolob kon tala'nja, jo dia' modoengkoelëa i oentoeng, tonga' aka ki ine inta mongakoe bo moloemboe' kon tala'nja, jo sia i mokodoengkoel kon totabi. * E. Tonggina ko intau inta ginaloem. Ko adi': v 22 : 6 Toendoe'on kc adi' in dalan (gogoetoe') inta patoet toetoeionëa; aka na'toea, jo dia' toemabat in sia, oemaan ing kong kogogoejanganéa. * 28 : 24 Aka ki ine inta mongagow kong kajoeonan i ama'nja pi- nomaja' i ina'nja, kainia: ,,Dia'-bi' mongonoe!" jo intau inta toea in totakin i intau momogoeraat. * Goehangëa: 16 : 31 Jo oeban, toea i makota inta mopia totok, inta modoengkoel i intau inta toemonggogoetoe' ko inta motoelid. * 20 : 29 Lamba' in tajow-mobiag, toea i ropot-monia, lamba' ing goehangëa (goeranga), toea i oeban-monia. * Boeloi bobai: 4 14 : 1 Jo boeloi bobai inta mopandoi, sia toea i mopokorigon kom baloinja, tonga' boeloi bobai inta mopompoelong, jo sia tontani' i mokokai kom baloinja. * Ponononggina 19 :14 Baloi bo kajoeonan, toea im pogompoeon i mogogoejang, tonga' boeloi bobai inta motoelid ing gina, jo sia in totabi i Toehang. * 31 :10 Boeloi bobai inta mopia bo molamemet (moserede), ki ine dega' i mokodoengkoel ko inia? jo bolinja i moloben totok, noïlioe kom boli i moetiara. * 11 Gina i boeloinja lolaki i mongandol ko inia, dia' in sia kododaitan i oentoengëa. * 12 Boeloi bobai inta na'toea, momia ko inta mokoloenganga kong gina i boeloinja lolaki, dia' momia in sia ko inta kodoï' i boeloinja lolaki, koonggot ing kobiaganéa. * 25 Boeloi bobai inta na'toea, moropot bo moloenat im batanganëa, jo singgai inta kon tajowonëa tomoeonëa takin pia ing gina. * 26 Aka moboeka' in sia kom bibigëa, jo popodongogéa ing kopopandoi, tonggina mopia i noïoekat kon dila'nja. * 27 Monondoedoet in sia kong gogoetoe' bo oaidan i intau bonoe im baloinja, bo dia' mokaan in sia kong kaanon i intau momalas. * 28 Ko onda im baja'an i adi'nja lolaki, kon toea-ta doman im pondajowan ko inia, na'toea doman ing ki boeloinja lolaki, sia doman i mondajow ko inia, * 29 kainia: „Moanto' im boeloi bobai inta mopia bo molamemet, tonga' ikow i noïlioe-don kom bajongan-monia toea!" * 30 Bahasa bo potosingog im bobai moloenat, toea i mongongoebol, kololoenat (im bobai) motorong modait, tonga' bobai inta moondok ko i Toehang, sia toea in dodajowon. * 31 Dajow-don ing kololamemet i limanja, bo oaidanéa in dajowon ko lolingkop i lipoe' (kom bakid i lipoe'). * -ooooOOOOOoooo ALCHATIB: MONONONGGINA. Kopopandoi i intau boga'. 9 : 14 Komintan-don nobali', ojoeon i lipoe' moïntok; tombonoenja in tonga'-bi' mojakag i intau lolaki. Jo lipoe' inta toea toeboeon in datoe moloben, inta noliboe ko inia bo pinosindogêa im pakakat ropatoi inta moloben. * 15 Kon toengkoel in toea, nogoetoen ko lipoe' inta toea i intau mopandoi tobatoe' inta moboga', inta motaau moposimparoet ko lipoe' inta toea podoedoei ing kopopandoinja. Tonga' dia' mongo tobatoe' i intau inta nonanob ko intau boga' toea. * — 16 Kon toea, kainako': „Kopopandoi, nion i mopia-pia ko ropot im bogani, tonga' kopopandoi i intau boga' im binio-bio'-makow bo dia' i intau i mokidongog kon singogëa." * Tonggina kon tajow-mobiag: tano-taaiobon ing kogogoejangan, inta nion tajow-mai. 11 : 7 Jo bajag, toea i mokoloenganga kong gina, bo mopia ko mata i mokoontong ko mata in singgai; * 8 tonga' oempaka-bi' i intau mobali' mogogoejang totok, bo mopia ing ginanja kom bajongan in taöngëa inta toea, — pianja, tano-tanobonëa doman im bajongan in singgai inta mosindip inta totoeoe moanto'. * 12 : 1 Kong kogoeodanmoe, pianja, tanobonmoe ing Ki inta nopoko- bali' ko inimoe, kon dia'-pa moïangoi in singgai inta moraat. bo kon toengkoel in dia'-pa moïangoi in taöng inta posi ngoganmoe, kainimoe: „Deeman mosia ing koïbogkoe!" mangalenja: * 2 kon dia'-pa mokidow im bajag i mata in singgai, boelan bo toendi, bo naonda i moola'-makow i oejan, polat moïangoi bidon ing golom; * Alchatib 12 :3 kon toengkoel in dia'-pa oejoton i mololoekad kom baloi (— lima), bo kon dia'-pa joemangko' im bogani inta mongoropot (— siol), bo kon dia'-pa moïgogai im bajongan i modododok (= ngipon), sin dongka mojakag i inta sinala'an-pa, bo kon dia'-pa mokidow im bajag i inta moïndoi kom posilag (= mata), * 4 kon toengkoel in dia'-pa moïlingkop i lolingkop inta noïsingajow na' dalan (= bongolan), sampe ojoet in singog ing gilingan i mojontot, bo singog i lagapan in dia'-don kodongogan, bo tolibag i intau motolibag in dongka mopajojow; * 6 kon toengkoel in dia'-pa mobontow i rante salaka, bo kon dia'-pa mobotow in totoga'an boelawan (= kobobiag), bo rimoemoedon im bola kon toedoe im parigi' bo molaboe', sampe totajoekëa i mojoemog ko o monagéa ( = matoi-don). * 5b Si intau maja' im baloinja inta mononoi, bo intau mongongombal i mamagi'-mamakow ko loloeang; * 7 bo ginaboei doman i moboei-don kom boeta' inta pinogama'an ko inia kolipod, bo gina doman i moboei-don ko i Allah, inta nobogoi kong gina toea. * 13 Pongimolabot, koondok-don ko i Allah bo doedoei-ai im 14 bajongan i atorangëa. Nion in tita kom bajongan i intau. * Sing kon singgai pohohoekoeman, aka poetoeson im bajongan im pilikara inta noïboeni, jo poetoeson i Allah im bajongan i oaidan i intau, mangalenja: tantoe'onëa ing ki inta mopia bo ki inta moraat. oooOOooo SJIROE 'L-A S J A R. Kom bonoe ing kitab inta sinangoian: Sjiroe'l-asjar, kinodoengkoelan kon tolibag toligid kom pinonobatoe'an i intau i Jahoedi bo i Toehang. KI J E S A J A. 1:1 Jo naaia ing ki inta pinoontong (pinongantag) ko i Jesaja, ki adi' i Amos, mangalenja: ki inta moïoema kom (boeta' i) Joeda bo ko Jeroesalem, kon toengkoel in datoe-pa i Joeda, ki Oesia bo ki Jotam bo ki Achas bo ki Hiskia. * Ki Toehang i mopokotala' ko intaunja bo mopotaau in totabinja. 2 Indongog-ai-pa, e bajongan i langit! taan-pa im bongolan, e doenia! sing ki Toehang i mosingog, kainia: „Aindon sinonggadi'koe bo biniagkoe i adi' (intau Israël), tonga' sinoemolikoed-don imosia ko iNako'! * 3 Jo sapi i mototaau ko intau inta ki togi ko inia, bo kaldai (kabalo) i mototaau kon doelang (lantoeng) i toeangéa; tonga' intau Israël in dia' mototaau ko onoe-ka-don, dia' kopororai i intaukoe. * 15 Aka momolingkajang imoïkow ko lima-monimoe (mosambajang), jo bilogonkoe i matakoe ko imonimoe; oempaka pokoanto'on-monimoe i oi'goem-do'a (sambajang), doï' mokidongog iakoeoi, si lima-monimoe i nopoeling in doegoe'. * 16 Bata'-ai bo darit-ai im batangan-monimoe, loemboe' i oaidan-monimoe moromoe' kon tajowonkoe! Dika-don momia ko inta moraat! * 17 Pongonginaau-don pomia ko inta mopia, batoek ing ki inta motoelid, toeloeng-ai i intau inta sinomboga', popototoeoe im pilikara i adi' oeno-oenon, bo toeloeng-ai im bobai nobaloe." * 18 (Noïdoedoei), kain singog i Toehang: „Koligai, mododandian Jesaja 1 : ing kita, mangalenja: oempaka in dosa-monimoe na' kopoera i laka, jo baloeian imosia, bali'on moboedo' na' poesi'; oempaka in dosa-monimoe mopoera totok, jo baloeian imosia, bali'on na' mojongkapot. * 19 Aka kodoe-kodoedoei imoïkow bo moïndongog, jo mokaan imoïkow ko inta mopia kom boeta' inta naa; * 20 tonga' aka mondoï' imoïkow bo monimbajow, jo jopoe'on imoïkow in soemala. Sin singog inta naa in siningog im bibig i Toehang." * Dodamean kon doenia. 2:1 Jo naaia ing ki inta pinoontong (pinongantag) ko i Jesaja, ki adi' i Amos, mangalenja: ki inta moïoema kom (boeta' i) Joeda bo ko Jeroesalem. * Bai mobali' kon singgai toemi, jo boeloed inta pinoposindogan im baloi i Toehang, in doeï'on bali'on tonggoeloe im bajongan im boeloed, bo polioeon kom bajongan in tomboeloedëa; bo bajongan doman i intau kaper i mosipoen (mongapoen) kon toea-ta. * 3 Jo moanto' im bangoesa i moboeat maja', kaimonia: „Koligai, motakod-don ing kita kom boeloed i Toehang, kom baloi i Allah i Jakoeb; simba' Sia i motoendoe' ko inaton kon dalanëa(atorangëa), bo kita i motoetoei kon dalanëa (loloeangéa). Sin Sion im pomoeka'an i atorang, bo Jeroesalem im pomoeka'an in singog i Toehang." * 4 Kon toengkoel in toea, ki Toehang doman i momoetoes kom pilikara im bajongan im bangoesa i intau, bo mononggina kom bangoesa moanto'. Aka na'toea, jo soemala-monia in tontalon-monia pomiaan mata im padjeko (pasol), bo pandong-monia im pomiaan lolapa'; jo dia'-don moropatoi im bangoesa i intau, bo dia'-don mongonginaau moropatoi imosia. * Jesaja Goba' i anggoer i Toehaag. 5:1 Jo naaia moïbog-don iakoeoi mopodongog in tolibag ko jobajatkoe, tolibag kong kototabikoe bo kong goba' i anggoerëa. Jo jobajatkoe toea ing ki togi kong goba' i anggoer kon toedoe in tomboeloedéa, inta motobai im boeta'nja. * 2 Aindon sinondokëa bo ininggama'anëa im bajongan im batoe kong goba' toea, pinomoelaanéa ing goba' toea kom pangkoi i anggoer inta mongopia; pinosindogëa i langkeang ko joeak ing goba' toea, bo pinakangëa doman kon toea-ta im pololidokan kom boengai i anggoer. Noïdoedoei, nogolat in sia kom boengai i anggoer, tonga' boengainja i noboeroek-don komintan! * 3 Jo naaia, e moïkow intau i Jeroesalem, bo moïkow e lolaki minta i Joeda, pianja, poetoeson-monimoe im pilikarakoe takin ing goba' i anggoerkoe. * 4 Goba' i anggoerkoe, ponoonoekoe-pa ing ki inta dia'-pa pinomiakoe ko inia? Nongonoe sin tonga'-bi' nomoengai in sia ko inta nongoraat? bo patoet-bi' momoengai in sia kom boengai i anggoer inta mongopia. * 5 Sebab nion, naaia im potaaukoe-don ko imonimoe onoe inta pomiaankoe kong goba' i anggoerkoe naa: roemboenonkoe in tondokëa, simba' modait kaanon im binatang in tombonoenja, bo kokaionkoe in tondokëa batoe, simba' roenta-roentaion in sia; * 6 bali'onkoe-don dogami ing goba' naa bo dia'-don inginon bo pasoion, oemaan ing kobiagan in doegi bo bainggoa'; bo kain singogkoe kong golom: Dika-don mongoejan kong goba' naa! * 7 Jo naanta, totoeoe, intau Israël i na' tongkai-don ing goba' Jesaja 8 : 1 anggoer i Toehang im bajongan in tantara ko langit, bo lolaki minta i Joeda i na' tongkai-don im pomomoelaanëa; inola-olatea ing ki inta motoelid, tonga' mongoromoe' imosia, inola-olatea ing kototoelid, tonga' nonomboga' imosia. * 8 Kooemaan im bodito im bajongan i intau inta mopokoanto' kom baloi bo kom boeta'-monia, sampe dia'-don im pogogoetoenan silai i intau tongo doea, bo dongka moïkow i motogi kom boeta'. * 9 Aindon dinongogkoe i ibot i Toehang im bajongan in tantara ko langit, kainia: „Totoeoe, modamal im baloi inta roemboenon, bo baloi inta mongoloben bo mongopia in dia'-don pogoetoenan i intau; * 10 bo goba' i anggoer, oempaka pinadjekoan in sapi mopoeloe' no par, jo anggoerea inta modoengkoel, in dongka-bi' tongo poeot; bo oempaka inatokan in simpoengoi tongo gantang, jo kojoeton-magi', in dongka-bi' tongo kompe'. * 11 Kooemaan im bodito im bajongan i intau, inta motajak ko oïnoemon inta momomangit kon dolo-dolom-monik, bo inta mopokopatoe' ko awak-monia takin i anggoer oemaan im pongantog in dolom; * 12 inta mololangoe kom popodongogan ing gamboes bo rambabo bo rabana bo bansi', tonga' dia' imosia monoraian ko oaidan i Toehang, bo kibio-bio'-mai imosia ko oaidan i lima i Toehang. * 13 Sebab nion, intaukoe in tonggataon bo loemboe'on, podoedoei im pompoelong-monia, bo intau mongoloben ing kinolampo-lampoi-makow ing gogoi, bo bajongan i intau inta nobangang i jogang. * Ki Jesaja in dinoeï' i Toehang. 6:1 Jo kon taöng kinogopangan in datoe ki Oesia (Asarja) inontongkoe ing ki Toehang, inta limitoe'-makow ko lolitoe'anea inta molantoed bo mopia, bo kingkim in djoembahnja in si- jesaja 6 : noemompalot kong komaligëa. * 2 Jo iliboe in Sia i malaikat, tobatoe'-tobatoe' i nonongkolikip onom; kolikip dojowa im pinongolob-monia kom pogot-monia, bo kolikip dojowa im pinongolob-monia kon siol-monia, bo kolikip dojowa im pinolajoeg-monia. * 3 Nokoeoe-koeoekan imosia, kaimonia: „Mokoedoes, mokoedoes, mokoedoes ing ki Toehang im bajongan in tantara ko langit; kopopianja in sinoemompalot kon sinangkoeb in doenia!" * 4 Jo notenoe' in salabakoe minta sebab ojoet in singog inta molangon toea, bo baloi inta toea i nopoeling-don im pojok. * 5 Kon toea, kain singogkoe: „Bodito-don iakoeoi, pogoeraaton-don iakoeoi! si akoeoi naa i intau inta dia' mosoetji im bibig, bo nogoetoen iakoeoi ko joeak i intau inta dia' mosoetji im bibig-monia, bo matakoe tontani' i nokoontong kon Datoe, mangalenja: ko i Toehang im bajongan in tantara ko langit." * 6 Kon toengkoel in toea iloemajoeg i malaikat tobatoe' nokipodoengkoel ko inako', kodia-dia im baga in toeloe', inta ginama'nja in totoepit nongkon toedoe i medzbah, * 7 polat pinopotoengkikëa im baga in toeloe' toea kom bibigkoe, kainia: „Naonda im baga in toeloe' naa i noïtoengkik-don kom bibigmoe, f®j jo inoemoendok-don in tala'moe bo inampoengan-don in dosamoe." * 8 Nopaloet-makow toea, jo kinodongogankoe i ojoet in singog i Toehang, kainia: „Ki ine im ponaba'koe? ki ine i monongkioena ko iNako'? " Jo kain toebagkoe: „Akoeoi naa i olitmoe, aka mobali', jo potaba'-don iakoeoi! " * 9 Kon toea, kain singogéa: „Baja'-don iikow bo pogoeman ko intau inta naa, Jesaja 6 : kamakow: Kom pokokidongog-monimoe ing kodongogan-moni- moe, tonga' dia' komangalean; kom pojojindoi-monimoe im poïndoian-monimoe, tonga' dia' pomonoe kong gina. * 10 Pokodolom in dodob im bangoesa inta naa, pokobongol im bongolan-monia bo pokobilog i mata-monia; simba' dia' mokoontong i mata-monia bo dia' mokodongog im bongolan-monia, bo dia' komangalean ing gina-monia, simba' dia' motobat imosia bo jotonan." * 11 Kon toea nolibo' iakoeoi, kainako': „Tongonoe dega' i onggotêa? " Kain toebagea: „Oemaan i lipoe' minta i roemboenon, bo dia' onda i intau inta mogoetoen kom bonoenja, oemaan im bajongan im baloi in tokotala'an i intau, bo boeta' pononggoba'an i mobali'-don dogami, * 12 bo intau i loemboe'on-don i Toehang kom boeta' inta mojajoe', bo moanto' i lipoe' inta sinala'an i intau." * Tonggina ko i Achas. 7 : 1 Kon toengkoel-pa ing ki Achas, ki adi' i Jotam, datoe i Joeda, jo noboeat-don ing ki Resin, datoe i Aram, bo ki Pekah, datoe i Israël, minaja' i Jeroesalem simba' moropatoi; tonga' dia' notaau notoeot ko lipoe' inta toea imosia. * 2 Naonda im pinotaau-don i intau kom bangoesa i Daoed, kaimonia: „Intau i Aram i aindon nopakat (nododandian) takin i intau i Efraim (Israël)," jo nodolodok-don ing gina in datoe bo gina im poparentaanëa i na' tongkai-don im pangkoi ing kajoe kong kajoeon inta pogogitog-mai in tompot. * 3 Kon toea, kain singog i Toehang ko i Jesaja: „Baja'-don loemoeai ko lipoe', iikow taki-takin i adi'moe ki Sjear-Jasjoeb (=agatea i motobat), maja' mokipodoengkoel ko i Achas, kom popod im patat in tabang ko limonik, kon dalan inta maja' im 4 pogogiladan kom pakeang, * bo pogoeman-monag ko inia, kamakow: Mogojong kong ginamoe. Dika moondok bo dika moliau Jesaja 33 : 5 Jo moiantoed totok ing ki Toehang, si nogoetoen in Sia ko o monik; pokopoelingonëa in Sion ing kototoelid bo ki inta totoeoe.* 20a Ontongon i matamoe tontani' i Jeroesalem i na' pogogoetoenan inta mokoloenganga kong gina. * 22 Sing ki Toehang doman, Sia i momomoetoes-naton bo bogani-naton, Sia in Datoe-naton; Sia i moposimparoet ko inaton. * 24 Intau i Jeroesalem, oempaka tobatoe' bo dia' inta mosingog nanaa: Motakit iakoeoi. Si intau inta nogoetoen ko Jeroesalem, tala'-monia i aindon inampoengan. * Singgai in salamat silai in Sion. 35 : 1 Poïbo-ibogan-don, e lopa' im belantara bo boeta' inta dia' kotoebig, giow-don, e boeta' inta moïngongow, bo momoesir, momoesir na' boengang rosi (mawar)! * 2 Giow-don iikow, bo popia-piaan kong gina, si ikow i inogoian ing kopopia im boeloed i Libanon bo lamba' im boeloed ing Karmel bo kopopia i lopa' in Saron; jo Karmel bo Saron toea i mokoontong kong kamoeliaan i Toehang bo kong kopopia i Allah. * 3 Koligai, pokorotonon i lima inta noloengkojo' bo pokoropoton in doeloed inta mooorot. * 4 Pogoeman ko intau inta noliau-don ing ginanja, kamakow: Koropot iikow, dika-don moondok! Naanta, nion-don ing ki Allahmoe! Mamangoi in totoeli', totoeli' i Allah; Sia tontani' i mamangoi, simba' moposimparoet ko inimoe. * 5 (Aka moïangoi-don in Sia), jo intau bilog im boeka'an i matanja, intau panod (bongol) im boekatan im bongolanéa, * 6 intau pengkol i loemandoek na' tongkai i roesa, bo dila' i intau bobo' ing gimio-giow. Jesaja 41: bo ki inta mopolamag in toelada toea i mondodak ko intau inta momatiri, kainia: „Pinomomatirimoe nion i mopia! Moïdoedoei, pakoe'on-monia in toelada toea (kon dinding), simba' dia' motenoe'. * 40 : 20 Jo intau boga', inta dia' mokotaloei kon toelada inta na'toea, sia i momili' kong kajoe inta motogat bo tondananëa kon toekang inta mopandoi, inta pokimiaanëa kon toelada inta dia' motenoe' (molaboe'). * 21 Naanta, dia' dega' kinotaauan-monimoe ? dia' dega' dinongog-monimoe ? dia' dega' pinotaau ko imonimoe nongkom pinomangkoianéa? bo dia' dega' kinomangalean-monimoe kong ki ine inta nogoekat ko aip in doenia ? * 22 Jo Sia-don i inta nogoetoen ko limonik im boeta', sampe bajongan i intau kon toedoe im boeta' i na' tongkai im pangkola', Sia-sia minta i nomadang ko langit moloenow na' lalanse, binadanganëa na' leag inta pomiaan chaimah (laig) pogogoetoenan; * 23 Sia doman i inta mojopoe' kon datoe, bo datoe moloben inta momarenta kon doenia, bali'onëa na' inta dia' onoe-onoe: * 24 bagoe pinomoela imosia, bagoe pinonimboi imosia, bagoe nongoeakat im pangkói-monia kom boeta', jo iroepon-don imosia, polat molalow imosia, bo polajoegon in tompot imosia na' tongkai im bonok noïngkag. * 25 Sebab nion — kain singog i inta mokoedoes totok — naanta, motaaumoe dega' popotoligid iAkoeoi ko i ine? bo onoe dega' i motaaumoe pomiaan inta na' batangankoe ? * 26 Sintak-monik i matamoe bo loemangag! Ki ine dega' inta nopokobali' kom bajongan (in toendi) toea? Sia-don inta nopomoeka' im bajongan in tantaranja (toen- Jesaja % 41 : Akoeoi, ki Allah i Israël, in dia' monala'-mai ko imonia. * 18 Kon tangaton inta mongolantoed im popomoeka'ankoe in toebig, bo lobakëa im popomoeka'ankoe im boekaka', boeta' inta dia' kotoebig im bali'onkoe na' tongkai in tabang, bo boeta' inta mopojatang im popomoeka'ankoe im boekaka'; * 19 lopa' im belantara im popomoeka'ankoe ing kajoe doeë', bo kajoe noenoek bo kajoe limoe' bo kajoe bolangat; boeta' inta dia' kotoebig im popomoeka'ankoe ing kajoe kombiloi, bo kajoe lantat bo kajoe lokoejoe'. * '20 Simba' ontongon bo akoeon-monia, kotaauan bo komangalean totok, kong ki inta toea im pinomia i lima i Toehang, pinoojoeon i inta mokoedoes totok ko intau Israël. * Singog i Toehang kon toelada in doeata. 21 Kain singog i Toehang (kon toelada in doeata): „Koligai, popotajow im pilikara-monimoe (ko iNako')." Kain singog in Datoe i Jakoeb: „Koligai, poponiata ing kopopandoi-monimoe." * 22 Pianja, mamangoi imosia bo mopotaau ko inami ing ki inta mobali' kon singgai toemi. Pogoeman, mongo naonda im batangan i inta nobali' ko moena-monik, simba' pomonoe-nami kong gina; pinomaja' popotaau ko inami ing ki inta mobali7 kon singgai toemi, simba' kotaauan-nami i alodëa; * 23 popodongog ko inami ing ki inta mobali' nion tajow-mai, simba' kotaauan-nami, naanta, moïkow doman i Allah. Koligai, pomia-monimoe i onoe-ka-don inta mopia mongo inta moraat, simba' mongoïtongau-makow ing kami bo moondok komintan! * — 24 Totoeoe, moïkow in dia'-bi' onoe-onoe, bo oaidan-monimoe in dia'-bi' onoe-onoe! Kojojongo' im batoe'an i intau, inta momili' ko imonimoe! * Jesaja 42 : toelid, * 4 dia' oemoendok bo dia' moloengkojo' in sia, oemaan in sinantoe/nja-don ing ki inta motoelid kon doenia naa; bo boeta' inta mongojajoe' i mogolat ko atorangëa (sing-ogéa).* 5 Nanaa in singog i Allah, i Toehang, inta nopokobali' bo nomadang ko langit moloenow, inta nopotooloet kom boeta' bo ko inta nobiag ko inia, inta nobogoi kong gina ko intau inta nogoetoen kon toedoenja, bo inta nobogoi kon dimoekoed kom bajongan (i intau) inta moliai kon toedoen ja; * 6 kainia: „Akoeoi naa, ki Toehang, i nogoïni' ko inimoe, simba' podapotkoe in salamat, koïbogkoe mokantang ko limamoe bo moloekad ko inimoe, bo pomiaankoe ko inimoe im ponobatoe'an i intau (Israël), simba7 ikow nion i mobali' na' sindar ko intau kaper, * 7 simba' mata i intau bilog i mokoontong, bo intau inta inomantoengan im poloeaion ko omantoeng, bo intau inta nogoetoen ko mosindip im poloeaion kom pandjara." * Lolibag pondajow ko i Toehang. 10 Horomaton ing ki Toehang takin lolibag mobagoe, dajowon in Sia nongkom popod in doenia! Porogotoep-don, e balangon bo bajongan in tombonoenja, e bajongan i liboeton bo bajongan ï intau inta nogoetoen kon toedoenja! * 11 Dajow-don, e lopa' inta dia' kotoebig, e dogami, e bajongan im pogogoetoenan i intau ing Kedar (Arab)! Giow-don, e bajongan i intau inta nogoetoen kon tangaton (boeloed batoe), pokolangon in singog-monimoe nongkon toedoe im boeloed! * 12 Pianja, horomaton-monia ing ki Toehang, bo popotaau ing kopopianja ko liboeton inta mongojajoe'! * Jesaja Dandian i Toehang; Sia i moposimparoet ko intau Israël. 42 : 13 Jo ki Toehang i loemoeai na' tongkai im bogani, na' tongkai in soroedado inta moïbog moropatoi; gimiow in sia, pokolangononëa ing giow i ropatoi, bo motoeot kong kodopéa. * 17 Totoeoe, kooemaan i oja' im bajongan i intau inta moharap kon doeata, inta mosingog kon toelada inta ilolang, kaimonia: Moïkow-don ing ki Allah-nami! * 18 Indongog-ai-moe-pa, e intau panod (bongol)! indoi-ai-moe-pa, e intau bilog, indoi-ai pokopia! * 21 Kinoïbog i Toehang, — podoedoei ing kososoendoedëa — nopotaau in tonggina inta moloben bo mopia totok. * 23 Ki ine dega' ing ko joeak-monimoe, inta moïbog mopotaan im hongolanëa ? ki ine dega' inta moïbog monanob-makow kong ki inta toea kon singgai inta nion tajow-mai?* 43 : 1 Jo naaia mosingog ing ki Toehang, mangalenja: ki inta nopoojoeon ko inimoe, e Jakoeb, ki inta nopokobali' ko inimoe, e Israël, kainia: ,,Dika moondok, si aindon sinoboetkoe iikow, kinoeoekkoe-don iikow takin tangoimoe; ikow, Akoeoi ing ki togi! * 2 Aka toemobong iikow in toebig, jo Akoeoi ing kotaki-takinmoe, aka loemolan iikow in toebig moloben, jo toebig toea in dia' mokotojop ko inimoe; oempaka moïbotak iikow kon toeloe', dia' doman mopokak iikow, bo dokot doman in toeloe' toea in dia'-bi' mokolontoep ko inimoe. * 3 Si Akoeoi naa ing ki Toehang, ki Allahmoe, Akoeoi naa, inta mokoedoes ko intau Israël, i mototoeloengmoe. Bai ogoikoe i Masir (ko i Kores) na' boli inta potoboet ko inimoe, i bo ogoikoe im boeta' ing Koesj bo Seba na' pononggolioe ko inimoe. * 4 Si mopia totok iikow kon tajowonkoe, Jesaja 43 : bo molantoed totok im bolimoe bo ikow ing kototabikoe, sebab nion, jo ogoikoe i intau moanto' ponolioe ko inimoe, bo bangoesa dega' tongonoe-mai im ponolioe kong kobobiagmoe. * 5 Dika iikow moondok, si Akoeoi ing kotaki-takinmoe. Popoangoikoe ing ki adi'moe nongkom pomataan, bo sipoenonkoe imoïkow nongkon tojopan; * 6 kain singogkoe kom boeta' o monik: „Poboei-don (i intaukoe)!" bo kom boeta' o monag: „Dika mogimalow (ko intaukoe)! dia domai ing ki adi'koe lolaki nongko mojajoe', bo ki adi'koe bobai nongkom popod in doenia; * 7 batoe'an i intau inta sinangoian pinodoedoei in tangoikoe, inta aindon binali'koe, inta pinomia na' batangankoe, bo inta sinolisi'koe, simba' horomaton-monia iAkoeoi." * 8 Poloeaionkoe im bangoesa inta büog, sing komata doman imosia, intau inta bongol, sing kobongolan doman imosia. Tonga'-bi' ki Toehang, Sia-sla minta inta momomaja' ko inta nobali'. 9 Bajongan im bangoesa i intau i nojosipoen-don, bo ba.jongan i intau kaper i nojodondon-don. Ki ine dega (in doeata-monia toea) inta mokopogoeman ko inta tomaja'onkoe ? Ki ine dega' (in doeata-monia toea) inta nopodongog-don ko inta sinomaja'koe? Pianja, popotajow-monia in takoesi-monia, simba' popototoeoe in takoesi toea in singog in doeata toea; simba' dongogon i intau bo kaimonia: „Totoeoe, na' kain singog-monia toea!" * 10 Tonga' ikow (e Israël) i nobali'-don takoesikoe, — na'toea in singog i Toehang — (ko inta sinomaja'koe), ikow i olitkoe inta pinili'koe, simba' akoeon i intau kaper toea bo pirisajaan-monimoe iAkoeoi, simba komangalean-monia totok ko Akoe-akoeoi minta Jesaja 43 : ing ki Toehang; noïoena ko iNako' dia' i Allah, bo moïdoedoei doman ko iNako' dia' onda i Allah. * 11 Akoe-akoeoi minta ing ki Toehang; kolikoed iAkoeoi dia' onda inta moposimparoet. * 12 Akoeoi i nopomaloe' bo nopotaau bo nopodongog ko imonimoe ko inta nobali', deeman-bi' allah tongo doea; ikow tontani' (e Israël) in takoesikoe. Nanion in singog i Toehang. * 13 Akoeoi ing ki Allah nongko moena-monik bo kon singgai doman inta nion tajow-mai; oempaka tobatoe' dia' i mokoboeli nongko limakoe; Akoeoi inta momia, ki ine dega' inta mokoïmalow ? * Ki Toehang i mopoojoeon ing ki inta dia'-pa lalat inoontong, oempaka intau Israël ing kodosa-don totok. 16 Jo naa in singog i Toehang, inta nopoojoeon in dalan ko joeak in dagat, bo dalan kon toebig inta mongoloben, * 17 inta nopoangoi-don ing kareta bo kabalo bo tantara in soroedado inta moloben, — jo noïsioeg-don minatoi imosia komintan jota-jotakin, dia'-don lalat moboei mokosindog imosia, nopiong-don imosia, nopiong-don na' tongkai im bombaing! * — 18 Kain singog i Toehang: „Dika-don tanobon-makow-monimoe ing ki inta moena nobali' kolipod-makow, bo dika-don pononggina-makow ing ki inta nobali' ko moena-monik. * 19 Si Akoeoi i mopoojoeon ing ki inta mobagoe; naaia ai-mobali', dia'-pa dega' sinaliontong-mai-monimoe? Totoeoe, pomiaankoe in dalan ko lopa' im belantara, bo popoojoeonkoe in toebig kom boeta' inta dia' kotoebig. * 20 Bain dongka mobali', jo binatang mokalig, bo mobobaja' dolom bo lagapan onta, i mohoromat ko iNako', si ogoikoe-don in toebig ko lopa' im belantara bo tapa' kom boeta' inta mopojatang, Jesaja 43 : simba' popoïnoemkoe ko intaukoe inta pinili'koe. * 21 Jo intau inta pinoojoeonkoe ko iNako', mosia toea i mondajo-dajowan ko iNako'. * 22 Tonga' ikow, e Jakoeb, in dia' mokoeani ko iNako', dia' siniminggoegat iikow, e Israël, si Akoeoi. * 24b Dapotea, tonga'-bi' pinokobogatmoe ing ginakoe in dosamoe, bo ginogingotmoe iAkoeoi in tala'moe. * 27 Ki ama'moe inta doengkoel i noïtala'-don ko iNako', bo bajongan i mokokapitmoe in sinoemolikoed-don ko iNako', * 28 bo datoemoe i nomogoeraat kom baloikoe inta mokoedoes. Sebab nion, pinopotamadkoe-don ing ki Jakoeb, simba' pogoeraaton, bo pinopotamadkoe-don ing ki Israël, simba' osilon. * ... J 44 : 1 Tonga' naaia, indongog-ai-moe, e Jakoeb, olitkoe, e Israël, inta aindon pinili'koe, 2 si nanaa in singog i Toehang, inta nopokobali' ko inimoe, inta nopoojoeon ko inimoe nongkom boboeladi'an, inta mototoeloengmoe, kainia: „Dika moondok, e Jakoeb, olitkoe, e Jesjoeroen (Israël) inta pinili'koe; * 3 sim popototoejoe'koe i oejan kom boeta' inta mojogang, bo popoojoeonkoe in tapa' kom boeta' mta mopojatang; popotoropkoe i Rohkoe ko i adi'moe, bo barakatankoe ing ki adi'moe bo ki ompoemoe, mangalenja: 4 mosia toea i mobiag na' tongkai im bonok kom bibig in toebig, bo na' tongkai i aog kom bibig in tapa'. * 43 . 25 Akoeoi tontani' i momopat kon tala'moe, podoedoei ing koïbogkoe, bo dia'-don monanob iAkoeoi kon dosamoe." * 44 : 6 Nanaa in singog i Toehang, Datoe i intau Israël, mototoboetëa, ki Toehang im bajongan in tantara ko langit, kainia: „Akoeoi ing ki inta doengkoel bo ki inta toemi, kolikoed iAkoeoi dia' onda i Allah tongo doea. * 7 Ki ine dega' i na' tongkai iAkoeoi naa? Jesaja ^ • Pianja, simindog in sia bo mosingog, bo potaaunja ing ki inta toea kon tajowonkoe. Ki ine dega inta nonomaja' nongko moena-monik ? Pianja, doeatamoe i mopotaau ko inta mobali' nion tajow-mai. * 8 Dika oemoerot bo dika moondok! Deeman-ka aindon pinopodongogkoe bo sinomaja'koe (ing ki inta mobali' naa) nongko moena-monik? Moïkow tontani' in takoesikoe. Ojoeon dega' i Allah pinomaja' Boeloed-batoe kolikoed iAkoeoi naa? Dia' kinotaauankoe, oempaka tobatoe' bo dia'. * 21 Tano-tanobonmoe ing ki inta naa, e Jakoeb, e Israël, si ikow-don i olitkoe; pinoojoeonkoe iikow, pinomia olitkoe, e Israël, dika kolionganmoe iAkoeoi. * 22 Bajongan in tala'moe i aindon pinopatankoe, na' tongkai im pinomomopatkoe kon topoeot; bajongan doman in dosamoe im pinopatankoe-don, na' tongkai im pinomomopatkoe ko lokoetoi. Poboei-mai ko iNako', si aindon sinoboetkoe iikow. * 23 Dajow-don, e bajongan i langit! sim pinomia-don i Toehang ing ki inta toea; giow-don, e pakong, popia-piaan-don kong gina, e boeloed! e kajoeon taki-takin im bajongan im pangkoi ing kajoe! sing ki Toehang i aindon notoboet ko i Jakoeb, bo pinokolobenëa-don im batanganëa ko joeak i intau Israël. * Kawasa i Toehang i mokipogontong ko oaidan i Kores. 24 Jo nanaa in singog i Toehang, mototoboetmoe, inta nopoojoeon ko inimoe nongkom boboeladi'an, kainia: „Akoeoi ing ki Toehang, inta nopokobali' kom bajongan i onoe-don, inta nomadang ko langit moloenow, Akoe-akoeoi minta, inta nopokoolad kon doenia, podoedoei ing kawasakoe tontani',* Jesaja 44 : 26 inta mopotoedoen in singog i olitkoe fnabikoe), inta mopodapot in singog in taba'koe, inta mosingog ko Jeroesalem: Ikow im boeion tonggolitoe'an i intau! bo ko lipoe' minta i Joeda: Boeion posindogon imoïkow! lipoe' inta kinokai, moboeikoe pomiaan lipoe' mobagoe. * 27 Akoeoi mosingog kon dagat: Kogiot-don! Akoeoi i inta mokogiot kon toebigmoe. * 28a Akoeoi i inta mosingog ko ï Kores: Jobajatkoe! sia doman inta momia kom bajongan i inta koïbogkoe. * Ki Kores (Ciroes) in dinoeï' i Toehaing. 45 :1 Nanaa in singog i Toehang ko i inta dinoeï'nja, ko i Kores, kainia: ,,Kinantangankoe i limamoe koloanan, simba' ritakonkoe im bajongan im bangoesa kon tajowonmoe, bo oekaionkoe im bongkol ko ogotan in datoe minta; simba' boekatankoe im bajongan i lolingkop ko inimoe, dia' onda i lolingkop i lipoe7 inta oemoeran nolingkop ko inimoe. * 2 Akoeoi tontani' i monongkioena ko inimoe bo monolopa' ko inta notomboe-tomboeloed; roemboenonkoe i lolingkop bitoe' bó poeto-poetolonkoe-mai ing gogoeal oeatoi. * 3 Ogoikoe-don ko inimoe im boelawan inta sinagoe', toendoe'onkoe-don ko inimoe im boelawan bo salaka inta noïboeni; simba' kotaauanmoe ko Akoeoi naa ing ki Toehang, mangalenja: ki Allah i intau Israël, inta nogoïni' ko inimoe takin in tangoimoe. * 4 Sebab ki Jakoeb, olitkoe, bo sebab ki Israël, inta pinili'koe, aindon kinoeoekkoe iikow takin in tangoimoe tontani', bo ogoikoe ko inimoe in tangoi inta mopia, inta hohoroma- ton, oempaka dia'-pa nototaau iikow ko iNako'. * 5 Akoe-akoeoi minta ing ki Toehang, bo kolikoed iAkoeoi dia'-bi' onda i Allah tongo doea.