

<•
S~ \
BROCHURES
IHHIII11 IüI ■' I



I tiKRËT
0439 7110



OVERDRUK
UIT HET
ECONOMISCH-HISTORISCH JAARBOEK
TWINTIGSTE DEEL 1936







I
GEGEVENS BETREFFENDE DE „OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET". MEDEGEDEELD DOOR Mr. IZAK PRINS.
I3ij de bestudeering van de ontwikkelingsgeschiedenis van de verjoodsching in Holland van de Iberische schijnchristenen (Marranen) tot talmoediscb gedisciplineerde Joden, stootte ik op een mystieke beweging, weliswaar in hoofdzaak christelijk gezind, doch van oorsprong en in wezen AlexandrijnschJoodsch. Van Hermes Trismegistus tot Jacob Boehme loopt de lijn, die ik to volgen had. En nu geviel het, dat twee van de leden dezer — moet ik «eggen Rozenkruisers-, of mag ik zeggen vrijmetselaars? groep- Abraham Willemsz. van Beyerlant en Pieter la Burgh, civettrekkers geweest zijn. Een groep om Spinoza in handelsbelang en handelsgeheim verbonden met een groep Hollandsche gereformeerde kooplui-mystici!
Hiermee is mijn jarenlange belangstelling voor deze parfum-industrie verklaard.
Als eerste resultaat van dezen arbeid verschijnen thans de archivalia betreffende dit product, de mij bekende beursnoteeringen, een literatuur-uittreksel en eenige stamboomen. Prof. Posthumus heeft het economisch belanvan deze gegevens in een slotbeschouwing uiteengezet.
Het blootleggen der familie-verhoudingen van de oudste en gerenommeerdste oud-Hollandsche civethandelaren mocht hier niet ontbreken. De bewaking van het winningsgeheim van dit product heeft de inteelt in deze families in de hand gewerkt, misschien wel noodzakelijk gemaakt. De eugenist zal hier een antwoord moeten vinden op de vragen: heeft het gemeenschappelijke handelsbelang hier ongezonde familieverhoudingen voortgebracht? of. heeft het familieverval ook de ontwrichting van den samenwerkenden civethandel ten gevolge gehad?
Van mijn groote literatuurlijst konden alleen de eigenlijke Hollandsche plaatsen afgedrukt worden. Zij geven echter de echo niet zuiver weer, welke de civet in het algemeen, en de Hollandsche in het bijzonder, in de wereld gevonden heeft.
Die had ik in mijn inleiding breeder willen weergeven. Daar had ik ook terug moeten komen op akten, die het persoonlijke en algemeene zakenleven van de civethandelaren weergeven, en aan welke in deze specifieke „civetakten -verzameling geen plaats ingeruimd mocht worden. Ook de hier gegeven stamboomen berusten grootendeels op dergelijke akten.
Op mij rustte de taak in een inleiding bet geheel te overzien. Zulk een inleiding overschreed echter het kader van dit Jaarboek.
Toch hoop ik later op deze plaats of elders de eigenaardige economische



GEGEVENS BETREFEENDE DE
geschiedenis van de oud-Hollandsche geoctroieerde civetkat-maatschap als één hoofdstuk van mijn civet-studie uit te beelden
Voorshands vergenoege zich vooral de historische economist en historische jurist met het hier opgetaste materiaal.
I. P.
VERMELDINGEN VAN DE CIVETKAT EN DE CIVET IN DE NEDERLANDSCHE LITTERATUUR TUSSCHEN 1579 EN 1800.
I. 1579. Jhr. Jan van der Noot bezingt in: „Cort begryp der 12 boeken Olympiados" (Antwerpen, 1579) 72, zijne schoone: „heur sprake is ... met een reuck verbalsemd alzoo sute dat men noch cruid, .. . ambre oft cyvet, in Arabiënrijke en vindt, dat zij heurs asems reuc ghelijke". (Ed. Albert Verwey (Amsterdam, 1895), 60).
In de Fransche verzen van denzelfden poëet (ed. 1579, blz. 73) staat: „musc ou parfum, en 1'Arabie heureuse". (Civet komt niet, trouwens muscus ook niet, uit Arabië!)
Prof. Dr. J. H. Scholte (Amsterdam) deed in zijn artikel „Schwulst" in het Reallexikon der Deutschen Literaturgeschichte van Paul Merker en Wolfgang Stammler, III (1928/1929), 235, uitkomen, hoe (vrouwen-Jaden! die naar „Ambra, Risam, Zibeth (und) Zimt" riekt, tot het wapentuig van dit soort dichters behoort.
II. 1580. De Italiaan, arts en botanist, Prosper Alpini, ziet in Caïro civetkatten, in ijzeren kooien gehouden. 1 drachme civet gold toen 4 ducaten. — Zie [Alfred E.] Brehm's Tierleben, 2. Neudruck der 4. Aufl. (ed. Otto zur Strassen): Die Saugetiere III, neubearbeitet von Ludw. Heek und Max Hilzheimer (Leipzig u. Wien, 1920), 12. Ook in Lissabon, Napels, Rome, Mantua, Venetië en Milaan, ja zelfs in sommige steden van Duitschland en in 't bizonder in Holland werd het dier in dien tijd voor civetwinning in de huizen gehouden; aldus leeren deze geleerden te dezer plaatse.
III. 1581. Jhr. Jan van der Noot: „Verscheyden poëctische werken" (Antwerpen, 1581) bevat een sonnet: „Aux gantz parfumez de Mr. Paulo Bolognino entrc autres gentillesses et belles sciences excellent maistre en I'art de composer des bons parfums":
„ ... Je dis de Boloignin, mon ami et seigneur:
Car, gantz, ton bon parfum n'est que musck et fin ambre,
Qu'encens, baume et civet, que je sens par ma chambre
Do Antwerpselie „perfumeerder" Francisco Beloni, wiens weduwe in onze akte No. 16, d.d. 31 Januari 1624, vermeld is, is misschien familie van den bezongene. Francisco staal als Francisco Bolognino in 1620 vermeld als „fournisseur a Anvers de Son Altesse" [de Lorraine], Zie Hippolyte Roy: ,,La vie, la mode et le costume au XVIIe siècle. Etude sur la cour de Lorraine." (Paris, 1924), 346.
IV. 1589. De Dordtsche dokter Carolus Battus geeft een vertaling uit van 't „Medecijn-boeck" van den Duitseher Christophorus Wirsung (Dor-



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
drecht, 1589); 6e druk, Amsterdam, 1628. In hel tweede register staat van den lsten druk af: „Sibette, in 't Griecx, bij Actuario: zapetium. In 't Latijn bij de simplicisten: zibethum, zibettum, algalia, ende in d'apteke: zibeta. Dit is een zweet ofte vet dat men van de clooten der sivetcatten vergaert, ende is met den eersten seer leelick van reucke, maar daerna so veranderet in eenen so treffelieken reuck, dattet den muscus ende ambregrijs verre te boven gaet, ende is van een heete en vochtige nature. Het wert gebruyekt om het mannelicke zaet te vermeerderen, ende der lijfmoedors sieckten te helpen." — 1ste Duitsche uitgave van dit Artzney-Bueh: 1568. In de Duitsche editie van 159" staat o.a.: „Zibet, ein wolriechende Feistin, mehret Mannheit". Zie Hermann Fischer u. Wilhelm Pfleiderer: „Schwabisches Wörterbuch", VI-I (1924), 1173/4.
Bij de opvatting, dat het officinaal civet een soort vet is, vergelijke men het product: echt wilde katte-vet, dat de firma P. Maxeuri te Parijs thans nog in den handel brengt, als middel o.a. tegen het springen van do huid in den winter.
V. 1579—1592. Jan Huygen van Linschoten: „Itinerario. Voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien, 1579—1592", cd. H. Kern ('s-Gravenhage, 1910). (1ste uitg. van 1595.)
a. I, 66: [In margine] „Bengala gheeft uyt sivetta: maer weynigh ghestimeert om dattet vervalscht wordt". [Text:] „Van Bengala comt oock veel algallia oft syvet; maer deur die valsche inclinatie van de Bengalen, so wort het vervalst en vermenght met vuylicheyt, als sout, olye en diergelijcke tuych : waervan 't niet veel geacht en wert."
b. I, 85: [De Philippijnen-groep] „heeft veel sivet-katten."
c. I, 88: [In China] „veel catten van algalia ofte zivet."
d. I, 102: „Zivet" wordt gewogen met een bhar groot gewicht.
e. II, 32: Herhaalt min of meer I, 66: De Indische en speciaal de Bengaalsche civet wordt veelvuldig vervalscht, „maer die beste cyvet comt van de Myna [St. George del Mina, in West-Afrika] en de custe van Guynea, die zeer schoon ende goet is. 't Is het zweet van de catten, die men heet algallia oft cvvetcatten, die dickwils in Spaengien ende ooc herwaertsover levendigh ghebracht werden, ende omdat sulex genoegh notoir ende openbaer is, so willen wij 't hiermede concluderen ...." [In margine]: „Cyvet" etc.
Dit „herwaertsover" is met eenige voorzichtigheid te aanvaarden. Het kan n.1. ook „Portugal" beteekenen. Zie bijv. Izak Prins: „Joden ontzien". In: Mizrachie. Maandbl. X (Amsterdam, 1926) I, 17 en 18.
De annotatie van Dr. Bern. Paludanus (= ten Broecke) van het jaar 1596 bij den tekst luidt: ..C.yvette groeyt in de uyterste borsekens van een beestken, dat hieraf zijn name heeft, een cyvet-katte, ende is, gelijck Huygens [van Linschoten] wel recht seydt, ghelijc sweet, omtrent het eynde deser dieren groeyende van heete ende vocht cracht; dit gestreken wesende in die navel der vrouwen, gheneest die opstijginghe van die moeder; het verweckt oock de vrouwen haren lust." In deel III (ed. C. P. Burger Jr. en F. W. T. Hunger, 's-Graven-
NED. ECON.-HIST. ARCHIEF JAAKBOEK XX
3



GEGEVENS BETREFFENDE DE
hage, 1934), 29, stolt Van Linschoten vast, dat men te Bamba „veel zivet-catten" vindt, die de inboorlingen tam maken „om die zivette daer af te nemen, hebbende groote lust aen den rueck".
Va. 1582. Te Delft verschijnt de eerste Nederlandsche vertaling van Antonio de Guevara: „Epistolas familiares" (le uitg. 1539). J. A. van Praag heeft een „Ensayo de una bibliografia neerlandesa de las obras de Fray Antonio de Guevara", in „Homenatge a Antoni Rubió i Lluch", I (Barcelona, 1936), 271 e.v. gegeven. In alle drukken, daar vermeld. 1582—1632, laat de Haarlemsche humanist Cornelis van Beresteyn in den laatsten brief, die tot „Messeer Peere Polastro, Italiaen," gericht is, „in denwelcken hij verhaeldt, hoe schandich het is dat mannen van ïijcke appelen ende costelicke olyen ruyeken," het Spaansche woord „algalia", voor ons „civet", onvertaald.
Voor het woord „appelen" vergelijke men ons woord „pommade". De Staten-vertaling van den Bijbel kent het woord „reukballetjes" (Jesaja 2, 30). Onze acte No. 49 van 7—9 April 1637 heeft „reukballen". Vgl. ook: „muskusballen", „muskeljaatballen"
\ b. 1598. In Amsterdam komt do eerste beschrijving van de hand van Willem Lodewijks van de eerste Hollandsche zeereis naar Indië .'it. C. P. Rouffaer en J W. IJzerman, „De eerste schipvaart der Nederlanders naar Oost-Indië onder Cornelis de Houtman, 1595—1597, I D'eerste boeck van Willem Lodewijcksz." ('s-Gravenhage, 1915): (i. Blz. 135: „In Java heeft men oock veel gattos d'algalia oft civetkatten, die zij castori noemen, doch weten die niet wel te gebruyeken als men wel in Guinea doet, die witter, schoonder en suyverder is." b. Blz. 136 (2), plaat 31: „Plaat van civet-kat te Bantam. Het conterfeytsel van de gatto dalgalia oft zivet-catte, zijnde een zeer fel ende vinnich dier."
VI. 1602. Pieter de Marees: „Beschrijvinghe . .. van het Gout Koninckrijk van Gunea . ..", ed. S. P. L'Honoré Naber ('s-Gravenhage, 1912), (lste uitg. is van 1602).
a. Plaat no. 10, letter G (blz. 130) „G is de agali catte, die de muscus ofte civette gheeft."
b. Blz. 135: „De civetkatten zijn hier mede seer overvloedich. De Portuguesen noemen se kato dagalia, d'welck is te seggen agalie-katten. De Negros noemen se Kankan. Dese katten worden mede in OostIndiën ende in Java gevonden, maer en sijn soo goet niet als dese in Gunea, of op de Goutcuste. Sij worden aldaer genoemt castory. Deze katten houwen de Portuguesen veel, ende doender groot profijt aen, alleenlijcken aen de agalv, die sij hun afnemen, ende die te suyveren van vuylicheyt, ende worden dan in glasen gedaen, ende naer Lissebona gevoert. 't Is een quaet gedroochte van katten, zijnde altoos geneycht tot het bijten ende vleys t'eten, deur dien dat men se met vlees (als hoenderen, duyven. cabrieten ende andre goede costelijcke spijs) moeten opvoeden. Sij maken hun ghevoech als kacken ende pissen al op één plaets, ende loopender dwers af, sonder daer in te ghaen legghen; het is bij naer het fatsoen als eenen vos, maer hebben



„OPRECHTE IIOLLANDSCHE CIVET"
cenen steert als pen ander kat; haer huyt is gespickelt als de huyt van eenen luypaert. De Negros vanghen se veel in 't bosch als sij jonck zijn, ende voeden se van jonckx af op. Ende omdat sij daer geen handelinghe af en hebben die te gouverneren, so vercoopen sij die aen de vremdelinghen. De mannekens sijn de beste ende gheven de meeste agalia, ende dat deurdien dat de wijfkens pissen deur het sacxken, daer de agalia hem in vergaert, ende met het water uyt pist. Als men gewaer wort, dat sij met het gat scheuren, so moet men hun d'agalia afnemen, want sij dat doen om haer die quijt te maecken. Hoe dat se wilder ende quader om gouverneren zijn, hoe d'agali beter ende costelijcker is."
VI f• 1605. Carolus Clusius geeft in zijn vertaling (Leiden, 1605) van Pierrc Belon's „Observations de plusieurs singularitez . .(Antwerpen, 1553) op blz. 109 (2e ed., blz. 94) een afbeelding van de civetkat. Verder deelt hij mede:
ft. Blz. 110. Jan van Ufele heeft de civetkat in levendige kleuren naar het leven geschilderd. De „liquor" van de kat „in pretio est".
ft. Blz. 125: De Hollandsche admiraal S. van der Haghen heeft in Guinea de ,.algali seu feles zibettam aut museum habentes" in kooien zien houden, om de civet te winnen.
VIII. 1609, October 10. De Staten-Generaal ontvangen van den Sultan van Marokko amber gris en „chevet" ter geschenke. Den 29en October daaropvolgend wordt besloten, dit onder de in Den Haag aanwezige Gedeputeerden te verdeelen. Zie Henry de Gastries: „Les sources inédites de 1'histoire du Maroc de 1550 a 1345," 1ste serie, Dl. I PaysBas (Paris, 1906), 556, 579, 643.
1612, + December 31. De Staten-Generaal ontvangen weer een geschenk van den Sultan van Marokko, o.a. 4 retal (4 X 0,546 kg) civet, of daarmee vermengd parfum; zie De Gastries, le serie, Dl. II Pays Bas (Paris 1907), 175.
1616, September 4. Derde geschenk in parfum van den Sultan van Marokko aan de Staten-Generaal: 18 retal civet, door bemiddeling van J. Palache. Zie De Gastries, II, 719.
IX. 1611. Pieter van den Broeke, als oppercommies uit Texel 30 October 1611 naar Angola uitgevaren, ziet in Rodesië „sivets". Zie zijn: .Korte verhael ... in de langhduerighe rcysen, soo naer Gabo Verde, Angola ..(Haarlem, 1634), 30.
X 1614. Roemer Visscher: „Brabbeling" (Amsterdam, 1614), 67, No. 24: „Wat sal ick seggen van U, die altijt ruyekt soo soet Van ambra, sivetta, ofte muskeliaet?
Dan alleen, dat ghij 't om beters wille doet?
Om te bedecken U verburghen quaet,
Want stinckende luyden Met grooter vlijt Draghen ruvekenden cruyden,
Ende dat altijt."
X«. 1615. Pieter Cornelis Hooft: „Granida", le uitg. 1615, ed. F. A.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
Stoett: „Gedichten van P. C. Hooft", II (Amsterdam, 1900), 174, vs. 750 e.v.: „Musc, amber, scharp civet . . . versterken en verheugen."
In 1630 heeft Hooft Trajano Boccalini: „Ragguagli di Parnaso" (le druk, Venetië 1612) vertaald. Deze vertaling, uitgegeven door D. van Hoogstraten (Amsterdam, 1704), 426, spreekt over „degeenen, die met de geur van de musk en sivet hunner eerlijke werken traghten om met de penne in der handt te mogen verschijnen onder de luidjn van letteren".
XI. 1621. Het schip „De Roode Leeuw", komende van Alexandrië, door zeeroovers gekaapt, wordt in Tunis aangebracht. De lading, vier tonnen gouds waard, bestaat o.a. uit „civette". Zie Nicolaas a Wassenaer: „Historisch verhaal aller gedenckwaerdiger geschiedenissen .. XII [1627], 5.
XII. 1622. Constantijn Huygens: „Kostelick Mal" (Middelburg, 1622), ed. J. Verdam, 3e druk, P. Leenderlz Jr. (1904) 28. v. 159 vlg.
De dichter, die Holland, 't oude eenvoudig deftige Holland toespreekt, vraagt zich af, hoe wij het Vaderland verdedigen kunnen tegen de beschuldiging van eene ongerechtigheid, die daarin bestaat, dat het een smetstof uit de rijke, overzeesche landen haalt, door welker stank het zijn kinderlijken, onbedorven reuk verstikt. Hun manlijk zweet verstikken de Hollandsche heeren immers in dat „geschrabde smeer", de „civet", gelijk op den rand aangeteekend staat. De onsmakelijke oorsprong ervan behoorde de heeren van het gebruik van dit parfum af te schrikken.
XIII. 1622. [Joh. Stalpaert van der Wielen:] „Vrouwelijck cieraet van SintAgnes" (Den Bosch, 1622), 7e gedicht, 99: „Al wat aen u ruiekt van gommen en civetten".
XIV. 1623. Simon van Beaumont: „Zeeuwsche Nachtegael", II, Seden-sang (Middelburg, 1623), 9; ed. van J. Tideman, Gedichten S. v. Beaumont (1843), I, 71 en 265: „Floor ruyckt altijt na mosqueljaet ...."
„In een yvooren doosken, net,
Draaght hij altijt een sterck civet."
XV. 1629—1642. De arts Zacutus Lusitanus (Abraham Zacuto), die van ongeveer 1625 af te Amsterdam geleefd heeft, voltooit zijn „De medicorium principium historia" (Amsterdam, 1629—1642; herhaaldelijk herdrukt), waarin hij het civet als geneesmiddel prijst. Hoo hoog het gezag van dezen Joodschen geneesheer was, blijkt wel uit een plaat in Mr. Romeijn de Hooghe en A. H. Westerhoving: „Hieroglyphica" (Rotterdam, 1785), 281, pl. 37 No. D., waarop de Allerheiligste Heelkunst leert uit een boek, met o.a. den naam „Zacuth" erop.
XVI. 1630. In het hekelvers van Joost van den Vondel: „Medaellie voor de Gommarische kettermeester en inquisiteur te Dordrecht":
,,'k Nam geen paep voor een civet kat,
Daer men nog wat hoofs van ruyckt T'elckens sij haer poort opluyckt."
(d.i. waar men nog een fijnen geur van ruikt, zoo vaak zij uil haar



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
beursje civet geeft.) — Prof. C. G. N. de Vooys leert in de ed. Wereldbibliotheek, III (Amsterdam, 1929), 315, vers 38 v., abusievelijk dat „poort ontluiken = het gat open doen"; en ed. Hendrik C. Diferee, II (Utrecht, 1929), 260, noot, vat verkeerd den zin op met: telkens als zij een wind laat. Maurits Sabbe: „Dierkennis en diersage bij Vondel' (Antwerpen, 1917), 79, had vroeger al de juiste beteekenis van deze verzen in het licht gesteld.
Vondel is een straatgenoot van Van Beyerlant geweest. Zie den plattegrond in N. de Roever Az.: „Vondels woning in de Warmoesstraat, met „lendenen" en verdere gebouwen" (Amsterdam, 1879).
X\ 1T. 1641. Dokter Joh. van Beverwijck: „Schat der ongesontheijt", I (Dordrecht, 1641):
а. Blz. 162 : Amber en barnsteen zijn „zeer nut voor oude ende koude luyden, ende derhalven sijn soodanige de handschoenen, die nae amber, muscus ofte zivet ruycken, veel bequamer als de jongelingen, die se nochtans meest dragen "
„Zivet wert uyt Svryen gebracht ende groeyt in de uyterste blaesjens van de klooten van seker dier, de katten, die haar op de oude vervallen huysen onthouden, niet ongelijck, 't welck aldaar oock een kat genoemt wert, gelijck bij ons zivet-kat. Soo dat de zivet niet anders en is als zweet, zeer sterk van geur ende werm ende vochtigh van aert. Een weinigh in de holte van den navel gestreken is seer goet tegen het opstijgen van de lijfmoeder, verquickt mede de geesten door sijnen aengenaemen reuck; dan en doet evenwel soo veel dienst niet aen het hooft als muscus ende amber, hoewel die mede, doch niet soo seer, de swacke ende heete hersenen scbadelick zijn."
Van Beverwijck schrijft hier Matthiolus: „Commentaria" (Venetië, 1554) na.
б. Blz. 163 bevat een kopergravure, waarop een landschap, waarin een muscushert op den achtergrond en daarboven, op een rotsplateau, een „zivet".
c. Blz. 242: „Muskeljaet, amber, zivet, soo ingenomen als van onder geset, verwecken ende geven kracht tot bijslapen, verzincken met haren reuck de lijfmoeder, deselve oock drogende ende versterckende, helpen daarenboven lot hot ontfangen. Sommige gebruycken se oock van onderen tot de opstijgingh, dan alsoo sulcx niet en kan geschieden of den reuck stijght nae boven en in de neus, soo en soude ick dat niet geraden vinden."
(Over dit curieuse „opstijging van de lijfmoeder", zie aldaar, blz. 612.)
XV irn.1643. De Brugsche pastoor-dichter Petrus Gheschier: „Des wereldts proefsteen ..." (Antwerpen, 1643), 118 in het hoofdstuk (tegen) ..Gulden reuek(en van mannen):
„ .. . Amber, muscus en civet
brenghender al voel in 't net ..(sc. des Duivels).
X\ III. 1644. T. V. D. geeft C. Plinius Secundus: „Van de nature ..te Amsterdam bij Joost Hartgers uit. Terwijl de andere uitgave van 1644 van dit werk (Amsterdam, Hendrik Laurentsz.) in deel II, blz. 30, noe



GEGEVENS BETREFFENDE DE
alleen over de hyena spreekt, geeft T. V'. D. een toevoeging. In zijn Voorwoord had hij verklaard, dat hij zijne toevoegsels, meest getrokken uit „scheepvaerten" (moderne reisbeschrijvingen) met een andere letter gedrukt heeft, terwijl hij de oude tekst met de feiten onveranderd gelaten heeft.
Het toevoegsel op blz. 242, 243 luidt: „Petrus Bellonius meent, deze hyena soude sijn het dier, dat men nu civet-kat noemt; hij heeft t' Alexandriën een ghesien die gantsch tam was en met vrouwenmelck opghevoedt; de Ouden hebben niet gheweten (meent hij), dat dit dier dese ruyckende civette bij hem hadde, maer sij schrijven wel van ruyckende panthers. De civet-kat heeft knevels, een scherpe neus, roode blinckende oogen met swarte vlecken daerboven, ronde ooren, sijn vel is witaehtigh met swarte vlecken, swarte beenen en voeten, een lange staert, aen 't eynde swartachtigh; zijn spijse is vleysch. Hier ie lande worden civet-katten gehouden in kouwen, om dc civet daer af te nemen. Sij sijn qualick soo groot als een wiudt-hondt, doch kortere beenen, maer vetter van lijf, maer sij worden noyt soo tam in deze kouwen als Bellon die van Alexandriën beschrijft."
Dit stuk, in 1650 vermeerderd, zie ons No. XIX, komt nu verder in alle edities tot 1769 voor.
XIX. 1650. De Amsterdamsche Plinius-editie van T. V. D. is nu geïllustreerd. Zij bevat de afbeelding van onze kat en het toevoegsel (zie ons No. XVIII) is met een nieuwe alinea uitgebreid: „Sij hebben een kleyn sacksken ontrendt haer schamelheydt; daerin groeydt het eivette op de selfde manier als het oorsweedt in de3 menschen ooren, hetwelck oock alsoo met kleyne lepelkens daer uyt ghenomen wort."
XIX«. 1650. [Eduard Lopez, Portugees]: „Beschrijvinge van't koningkrijck Gongo, met aenpaelende landt Angola ..uit het Italiaansch van Fil. Pigafetta, vertaald door Mart. Everaert B. (Amsterdam, Joost Hartgers, 5160 [sic! = 1650]:
„In 't koninckrijk van Congo, te weten in 't land van Bemba, werden gevonden veel chivet-katten. dewelcke van de Portugezen genoemt zijn wilde algazia, deze wisten 't volck van den lande tam te maecken, aleer dat de Portugesen daer handelden, om 't chivet te hebben, mits dat sij in den reuck behagen hadden."
Duarte Lopes de Benavente (Estramadura) heeft in het jaar 1578 de Congo bereisd.
XIXb. 1653. Const. Huygens: ,.Bimes sur (le) busque d'une belle," ed. J. A. Worp, V (Groningen, 1895), 45: „Je le doibs aymer beaucoup plus .. . que 1'ambre, la civette et le musque".
XX. 1654. Vondel vertaalt uit Horatius' „Carmina" (I, 5: Aen Pyrrha) hel: ..perfusus liquidis odoribus" met: „(Wat ranke jongeling), stinkende van civet en muskeljaet, omhelst U"? — Q. Horatius Flaccus: „Lierzangen en dichtkunst in het rijmeloos vertaelt door J. v. Vondel," (Amsterdam, 1654), ed. Wereldbibliotheek, VII (1934). 267. Tn een noot doet Prof. A. A. Verdenius opmerken, dat „stinkende" beteekent: „geurende" (zonder ongunstige bijbeteekenis). Sabbe, t. a. p.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
(zie No. XV), vat dit „stinkende" anders op.
XXI. 1652— 55. Jan van Riebeeck: „Dagverhaal" (Utrecht, 1884), I, 25, 304: In Zuid-Afrika zijn „cevetkatten", maar geen menschen, die de kunst verstaan, het civet de katten af te nemen. Hij wenscht zich dezen daar. Sommige inboorlingen dragen muscus of „cevet" aan den hals.
XXII. 1657, April 3. Gonst. Huygens dicht een vers op hen, die gelijken op personen, die „door civet en amber in haar kleeren en kostelijke loeren [handschoenen], soo vol zijn van die lucht, daarvan de lieflijkheid zich allenthalven spreidt". Zij zijn te vergelijken met brave lieden, die, daaraan door een ieder herinnerd, het gevoel voor hun deugdzaamheid verliezen. Deugd en deugds gestadig vermaan gaan kwalijk te zamen. Zie ed. J. A. Worp, VI (Groningen, 1896), 113.
XXIII. 1657. Do Zeeuwsche raadpensionaris Joh. de Brune: „Banketwerk van goede gedachten" (Amsterdam. 1657), 71, schrijft, handelende over de baatzucht: „Daer sijnder die weten . . . met koedermen saffraen te vermeeren: mengende oock wel muscus met gebrande koelever, amber met zeep en zavel en civette met smeer of vuyle boter : soo lustigh is de baetzucht."
XXIIIa.1660. De Amsterdamsche geneesheer M. Grausius geeft de Hollandsche vertaling van Pietro Castelli's verhandeling over de civetkat uit.
Pietio Castelli (Petrus Castellus Romanus): Exetaris de hyaena odifera zibethum gignente, qua civetta vulgo appellatur (Messina, 1638), is door Dr. Joh. Johnston, die ook in de jaren 1628, 1632—'38, in Nederland vertoefde, te Amsterdam in 1658 in zijn (Johnston's) „Historia de quadrupedibus," 152 e.v. weer uitgegeven. Deze uitgave is niet vermeld in de Bibliografia Romana, I (Roma, 1880), 78—81: wel kent deze Johnston's le uitgave, Frankfort a. M. 1650—1655. Tegenover p. 134 van de Amsterdamsche uitgave vindt men een afbeelding van de civetkat. Evenmin vermeldt deze bibliografie de Hollandsche vertaling, onder den titel: „Petrus Kastellus Romeyn, Onderzoek van de welruikende en zibeth-telende hyena, gemeenlijk ziveth-kat genaemt." De afbeelding van de kat is tegenover blz. 168. Dit tractaat berust geheel op vroegere auteurs. Volgens schr. is er ook een Amerikaansche civetkat, en in Brazilië wordt veel civet verhandeld. Schr. somt do schrijvers op, die het civet voor zaad, zweet of uitwerpsels houden. Hij is de laatste meening toegedaan. Hij geeft naar Faber Columna een beschrijving van de wijze van het afnemen van de civet van de katten. Deze geheele verhandeling is een dorre compilatie, waar elke eigen waarneming aan ontbreekt. Over de Hollandsche civet bij schrijver en vertaler geen woord!
XXIV. 1663. De kabbalist Ghristiaan Knorr von Rosenroth bezoekt te Amsterdam een civetkat-zolder. Prof. Dr. Fuchs (Wiesbaden): „Aus dem Itinerarium des Christian Knorr von Rosenroth. Met eene inleiding en eene Hollandsche vertaling van den Latijnschen tekst door Dr. Joh. C. Breen", in: 14e Jaarboek van het Genootschap Amstelodamum (Amsterdam, 1916), 201 vlg.:



GEGEVENS BETREFFENDE DE
„In een ander huis zagen wij civetkatten, in kooien opgesloten, die men houdt om het civetvocht te verzamelen. Hun aantal naderde de twintig; zij hebben de grootte van een vos en een vlekkige huid, terwijl zij hunne uitwerpselen in een zakje aan het onderlijf verza melen (circa inguina), waaruit men, terwijl het dier met behulp van een houten vork in bedwang wordt gehouden, deze een of twee malen per week kan wegnemen" („cochleari", zooals de Latijnsche tekst zegt, d.i. „met een lepel").
Dr. Breen schrijft op blz. 207: „Het oivetkattenhuis was vermoedelijk het magazijn der firma Abraham van Beyerlandt, die gedurende een groot deel der 17de eeuw het monopolie van den Amsterdamschen civethandel bezat."
Als deze beschrijving van Knorr v. R. op eigen waarneming berust, blijkt daaruit, dat de techniek van het winnen steeds vrijwel onveranderd toegepast is. De oudste mij bekende is die van den Dominikaanschen monnik Felix Fabri, die er een beschreven heeft naar wat hij op 9 October 1483 te Caïro gezien heeft. Zie diens „Evagatorium in Terrae Sanctae, Arabiae et Egypti perigrinationem," ed. C D. Haisler (Stuttgart, 1849), 23/24. In het reisverhaal van Leo Africanus (Hassan el-Onazzan), een Andalusiër van geboorte, overl. 1491, — Ie druk 1534 — komt — naar ik meen — de eerste gedrukte beschrijving voor (zie Nederlandsche vertaling, Rotterdam, 1665, p. 217).
In de jaren 1665 en '66 kwam te Amsterdam in 6 deelen de vertaling door J. H. Glazemaker van Pietro della Valle: „Les fameux voyages ... dans la Turquie, 1'Egypte, la Perse" uit, waarin della Valle de civetwinning, welke hij in 1614 te Caïro gezien heeft, beschrijft (ed. Paris, 1663, I, 275/6). Deze schrijver heeft zich echter door zijn theorie, dat civet zweet van opgejaagde civetkatten is, hierbij van de wijs laten brengen. Zie hiervoor het slot van ons No. XXXT.
XXV. 166S. De Amsterdamsche arts O. Dapper: „Naukeurige beschrijvinge der Afrikaensche gewesten" (Amsterdam, 1668), 391—392: Het Koninkrijk Biguba. De civetkat (met plaat). Schr. zegt, dat de schrijvers niet weten, hoe het civet verzameld wordt, en geeft zelf aan, waar het uitkomt, t.w. tusschen teellid en ballen.
XXVI. 1671. Joannes Antonides (van der Goes): „De IJstroom" (Amsterdam, 1748), 52: „De Indiaensche handel verspreit sich . . . wij verhandelen .. . Japansche [waren] ... met koper, porselein en amber, meer te schatten als gout, en muscus met doordringende sivet".
XXVI<i. 1681. Prof. Gerardus Blasius: „Anatome animalium" (Amsterdam, 1681), 390, 74, XXI geeft een afbeelding van een civetkat. Niet hem ofRuysch — zie ons No. XXXIV —, doch denFranschen anatomici Claude Perrault (vóór 1688), Sauveur FranQois Morand (13 November 1728 in de Parijsche Académie) eji Francois Gigot de la Peyronie (aldaar 5 December 1731) komt de eer toe het eerst den bouw van de civetkat bestudeerd te hebben. Morand heeft de eerste zoötomische beschrijving van de civetspleet gegeven.
XXVII. 1682. De Amsterdamsche boekverkooper-dichter Jeroen Jeroen.-z.



.OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
(— Hieronymus Sweerts): „Koddige en ernstige opschriften" (Amsterdam, 1682), 80:
„In de Civet-kat.
Dat is in de Civet-kat, gelijk gij kunt aanschouwen,
Maar komt hier binnen, hier zijn de perfuymen voor mans en
[vrouwen."'
Zie ook ons No. XXIX.
XXVII1 1683, Februari 14. De Amsterdamsche drogist-poëet Sybrand Feitama: „Christelijke en stigtelijke rijm-oeffeningen" (Amsterdam, 1684), 199, rijmt ter bruiloft van den drogist Mons. Jan Kasper Lemp en Juffr. Geertrui Hoofd:
„(Van wat zal ik 't eerst hebben? ...)
Van wat soort van drogerij,
Die gebruikt word in d'apteeken Of in perfumeerderij?
'k Zal beginnen met goê geuren:
Amber, muscus en zivet ...".
XXVIIIo. 1688. In een Amsterdarnscli-Spaansch-Joodsch gebedenboekje worlt van „algalia" in de inhoudsopgave melding gemaakt. Zie Yshak de Matitya Aboab (opperrabijn te Amsterdam): „Seeder B'ragoth. Orden de bendiciones", ed. Benyamin Senior Godines (Amsterdam, 5447. De kerkelijke approbatie is van 1 Tammuz 5447 = 1668.) Ik weet in de geheele Hebreeuwsche litteratuur nog maar één plaats over civet aan te wijzen, n.1. „Paagad Jitsgak", V (Livorno, 1839) i.v. muscus. Ik heb daar echter ook niets over Joodsche civetkathouders gevonden.
XXIX. 1690. Jeroen Jeroensz., zie ons No. XXVII. In de druk van 1690 van dit werk is een ander opschrift bijgevoegd, dat verder in alle uitgaven (ed. 1846, p. 168) voorkomt.
„Luyffelschrift t'Amsterdam, in 't Jodequartier, in de Civet-kat. Hier in de Kat verkoopt men oprechte en goede civet, Dog ik heb 'er weinig van te bed,
Omdat mijn kind'ren garen mallen.
Sij halen 't van de kat zijn ballen."
XXX. 1694. Picrre Pomet, marchand épicier et droguiste: „Histoire générale des drogues" (Paris, 1694) I-II, 17: plaat civet-kat.
„Chapitre V. De la civette." [In margine:] „La civette aime extraordinairement les méchantes odeurs, aussi bien que les rats et les souris." - „La civette est une liqueur onctueuse et épaisse qui se trouve dans une poche qui est sous la queue et proche 1'anus d'un animal, semblable a un chat d'Espagne [een genet?] mais beaucoup plus sauvage, et grand carnacier; eet animal porte aussi le nom de civette, et est fort commun dans la Chine, aux Indes tant orientales qu'occidentales, et même en Hollande."
„Les auteurs sont extrêmement partagéz sur la nature de eet animal, et sur ce que nous en tirons. Mais comme mon but n'est pas de répéter ce qu'ils ont écrit, je diray ce que j'en ay pratiqué moy-



GEGEVENS BETREFFENDE DE
même sur une civette que j'ay eu vivante pendant uil an, représentée cy dessus [de plaat!]. Elle avoit esté apportée de la Chine par une personne de la suite des ambassadeurs de Siam, qui 1'ayant donnée a un de mes amis, celuy cy m'en fit présent en 1'année 1688. Ayant donc gardé eet animal pendant quelques jours, j'apperceus que le mur et les barreaux qui 1'enfermoient estoient tout remplis d'une humeur onetueuse, épaisse et fort brune, d'une odeur forte et désagréable, si bien que pendant tout le temps que je garday cette béte, je la faisois curer tous les deux jours, non pas sans risque en ce que cela luy causoit quelque douleur, ou du moins de 1'appréhension; et ayant fait cela pendant quelques mois, j'en ramaissay la valeur d'une once et demie, estant certain que si 1'on y avoit apporté tous les soins nécessaires, et que 1'on eut pü empêcher cette béte de se frotter, 1'on en eüt recueilli bien davantage; mais ce qui me fit négliger 1'une et 1'autre, c'est que la couleur de cette drogue n'accomodoit pas ceux a qui je la monlrois, quoy qu'elle n'eust pas moins d'odeur, et qu'elle fust du moins aussi bonne que celle que 1'on nous envoye d'Hollunde."
„II n'y a donc nulle raison de croire que la civette soit le fiante ou la sueur de eet animal, comme quelques-uns 1'ont cru, et qui même ont écrit que eet aninial ne rendoit point do civette qu'après avoir esté bien battu, et que plus il estoit en colère, et plus il rendoit de civette sous son ventre et entre ses jambes, ce qui est bien contraire de la vérité. ainsi qu'on 1'a pü remarquer par ce que j'en ay dit; et a 1'égard de la couleur blanche qui se rencontre que de ce que les Hollandois qui en font un grand négoce, nourrissent ces animaux de lait et de jannes d'ocufs." ([In margine staat op deze hoogte:] Civette d'Hollande).
([In margine:] „Civette de Guynée ou du Brésil."') „Outre la civette d'Hollande, il nous en vient quelques fois du Brésil qui est bonne, toute semblable en couleur et en odeur a celle que j'ay tirée de ma civette, et 1'on luy a donné le nom de civette de Guinée ou du Brésil."
([In margine:] „Civette occidentalle.") „II y en a encore une troisième, appellée civette occidentale, dont je ne parleroy point pour estre trop commune, et pour n'avoir aucune relation a ce chapitre, renvoyant le lecteur a quantité d'auteurs qui en ont écrit."
„On doit choisir la civette, nouvelle, d'une bonne consistance, c'est a dire, qu'elle ne soit ny trop dure ny trop molle, d'une couleur blanche, d'une odeur forte et assez désagréable. Cette marchandise n'est pas moins diffieile a connoitre que le musc [in het vori',' hoofdstuk behandeld]. C'est pour ce sujet que les Hollandois ont soin de mettre sur les pots de civette de petits imprimes ou des billets a la main en leur langue, pour faire foy qu'elle est pure et non falsifiée et qu'elle est comme elle sort de la poche des civettes; mais la plus grande connoissance que 1 on en peut avoir, c est de 1 achepter d'honnêtes marchands, sans s'arrêter ny aux écriteaux ny a la couleur; car pour le peu que 1'on Ia garde, quand même les pots



.OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
n'auroient jamais esté ouverts, le dessus ne laisse pas, de blanc qu'il estoit, de devenir jaune et doré, en sorte que plus elle vieillit, plus elle brunit."
„Quanlité de personnes soutiennent que quand on a frotté uii papier de civette et que 1'on peut écrire dessus, c'est une marqué infaillible qu'elle est naturelle, ce que j'ay trouvé bien faux, pour 1'avoir éprouvé plusieurs fois. Ainsi outre le soin que 1'on aura de 1'achepter de marchands de probité, on prendra garde si en la gardant elle ne se moisit et ne se corrompt point, paree que celle qui est melangée, en la gardant se chansit dessus ou dessous, principalrment quand il s'y rencontre du vuide, et elle devient d'une odeur rance et assez désagréable; et lorsque cela arrivé a ceux qui 1'ont falsifióe et qu'elle est hors de vente, tant pour sa méchante couleur que pour 1'odeur différente de la véritable civette, ils la colorent avec quelque drogues et s'en défont ensuite sous le nom de civette de Guinée, ce qui se connoitra facilement par sa couleur rougeatre qu'ils luy donnent ordinairement, et en se défiant des écriteuux imprimes en Hollandois ou en Frmu-ois, qu'ils y mettent, qui ne servent qu'ii couvrir leur friponnerie et a tirer vingt ou vingt-deux livres d'une once de marehandise qui ne leur revient pas a quarante sols."
„On ne sert que trés peu de la civette en médecine; ainsi son principal usage est pour les confiseurs et parfumeurs, qui s'en servent pour parfumer et donncr de 1'odeur a plusieurs ingrédiens. L'employ de cette marehandise se doit faire avec bien de la modération, on ce que pour peu que 1'on excède la juste quantité qu'il en faut mettre, au lieu de rendre une odeur suave et agréable, elle en communiqueroit une tiès-mauvaise."
XXXI. 1693—1701 Pieter van Dam: „Beschryvinghe van de Oostindische Compagnie", II-I, Ed. F. W. Stapel ('s-Gravenhage, 1931), 25: „Macau of Macao . .. hier wonen Portugezen onder den Konink van China. Geeft: muscus, civette, amber."
Aan I-I ('s-Gravenhage, 1927) heeft dr. Stapel een glossarium toegevoegd, waarin schr. op blz. 730 het woord civet „verklaard" heeft met: „een welriekende vetstof . . . afkomstig uit ... en Brazilië, de laatste was de beste. Men sloot de civetkatten op en irriteerde ze zoo, dat hun lichaam met schuim bedekt werd. Deze welriekende afscheiding was de civet; ze is later vooral verdrongen door de muscus ..
In ons nummer, p. 818, verwijst schr. naar deze, zijne definitie uit het jaar 1927.
Ik wil hier alleen twee opmerkingen maken. Gerónimo de Huerta' „Historia natural de Plinio el segundo. Traducida . .. y ampliada", (Madrid, 1624) heeft al de ongegrondheid van het irriteeren aangetoond. Zie ook Buffon's eigenaardige poging tot harmonisatie, in ons No. XLVI.
Wat de voorstelling van dat inzamelen van schuim of zweet,



GEGEVENS BETREFFENDE DE
waarmee het lichaam van het woedend gemaakte dier bedekt zon zijn, betreft, moge ik naar een oud recept tegen het flerecijn (= de jicht) verwijzen, dat G. D. J. Schotel: „Vaderlandsche Volksboeken", I (Haarlem, 1874), 165, uit een midden-17e-eeuwsche uitgave van de „Nieuwe sack der consten" meedeelt. Men neme — luidt 't aldaar — twee katten, sluit die in een kamer en jaagt ze (op) tot ze zweten, vergadert dat zweet ....
XXXII. 1703. Willem Bosman (onlangs Raad en opperkoopman, mitsgaders tweede persoon van de Kust): „Naukeurige beschrijving van de Guinese Goud-, Tand- en Slave-kust (Utrecht, 1704): II, 35, No. 5, afbeelding van een eivet(kat); II, 34 fin margine: Civet-katten] • „Drie of vierde hande boskatten heeft men hier te lande, zijnde de civetkat daermeede onder begreepen, die tegenwoordig in ons Holland so wel bekend is, dat ik bijna niet nodig agt, om 'er hier cenige melding van te doen; behalven dat ik hier echter noch wel mag bijvoegen, dat sij aen ons volk, geheel jong zijnde, te koop werden gebragt, als wanneer er een a twee rijksdaelders voor betaald worden. Veel moeite en oppassens heeft men met haar op te voeden; en hare kost is pap van milhio (= maïs) gekookt met een weinig vleesch of viseh. Noch heel jong sijnde krijgen ze civet, en dat der mannetjes is beeter als van de wijfjes, om reeden dat de wijfjes sig niet wagten konnen, om in de beurse, daer de civet in groeid of vergaderd werd, te pissen, waerdoor deselve bederft." M. Houttuyn: Natuurlijke historie (1761) — zie ons No. XLVII — zegt, dat Bosman in do ed.-1704 meedeelt, dat een jonge civetkat op de Kust van Guinée doorgaans 8 of 9 schellingen geldt; daar staat echter ook: een a twee rijksdaalders. — De herdrukken van Bosman gaan tot 1737.
XXXIII. 1715. [Jacques] Ie Moine de 1'Espine: „Koophandel van Amsterdam", ed. Isaac le Long (Amsterdam, 1715), 186. [Rabattafel] „Civet, opregte Amsterdamsche bij d'once en guldens". — N.B. In eene vroegere uitgave komt het artikel civet niet voor. Zie ook onze Nos. XXXV, XXXIX, LVII en LX.
XXXIV. 1718. Prof. Frederik Ruvseh: „Theatrum animalium" (vervolg), (Amsterdam, 1718), 151, heeft de civetkat.
XXXV. 1719, Juli. Jean Pierre Ricard: „Le négoce d'Amsterdam, fait sur le plan de celui de Le Moine de 1'Espine" (Amsterdam, 1722) p. 62: „(les prix sont) qu'clles ont valu a la fin du mois juillet de cette année 1719"; p 72 [Rabattafel] „Civette d'Amsterdam: 1'once f. 28 a 30. Ceux qui la tirent des civettes ne déduisent rien aux acheteurs, mais les droguistes qui en vendent plusieurs onces a la fois, déduisent 2 pour cent pour le prompt payoment." — Hetzelfde in de ed.Amsterdam z. j„ en do ed.-Rouen (1723), beide p. 72.
XXXVI. 1726. [Wijlen] Jacques Savary des Bruions, „inspecteur-général des manufactures pour le Roi a la Douane de Paris", en zijn broer Philemon Louis Savary: „Dictionnaire universel de commerce" (Amsterdam, 1726), i. v. civette, 774/5: ... In Calcutta, Bassora en an-



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
dere plaatsen in Indië, in de Oriënt en in Afrika is een levendige handel in civet, waar men het dier dat het voortbrengt, ook voedt. Ook levende katten ziet men in Frankrijk en Holland, maar die zijn er uit de Levant aangevoerd. De Franschen houden ze slechts om hun zeldzaamheid. Den Hollanders, die se in groote hoeveelheden houden, is 't om den civethandel te doen, ,.et c'est ce qui fournit une partie de celle qu'on apporte de Hollande." Schrijver deelt mede wat de oude reizigers ervan gezegd hebben; hij bestrijdt echter hun opvatting, dat civet zweet of schuim is „que la colère et 1'agitation [doordat men ze met stokken slaat] y ont produite." „L'expérience a fait voir la fausseté de ce récit." Het' civet is een „liqueur onctueuse et épaisse, qui se trouve naturellement dans une poche", etc. Civet uit de Levant is niet zuiverder dan die uit Europa. De Hollanders plakken geschreven of gedrukte certificaten betreffende Hollandsche oorsprong en zuiverheid op de potten met civet, doch het blijft raadzaam het goed slechts bij bekende en betrouwbare kooplieden te koopen. Het civet is een weinig gezocht officineel; banketbakkers en parfumeurs gebruiken het bij kleine hoeveelheden. Het inkomend recht in Frankrijk bedraagt volgens het tarief van 1664100 „sous" per pond. In Lyon wordt dit iets anders berekend.
De 1ste uitgave van dit werk is van 1722, de laatste is van 1766; in 1774 verscheen de laatste druk van een Engelsche uitgave, met veranderingen en toevoegingen. Nos. XLII, XLIV, XLV, Lil.
XXXVII. 1726. De predikant Frantjois Valentijn: „Omstandig verhaal van .. Amboina ... Banda", III (Dordrecht — Amsterdam, 1726), geeft op blz. 270 een uitvoerige beschrijving van de civetkat. „Wij vertoonen dit dier hier niet [in plaat] omdat dit hier reeds wel bekend is, en door anderen zeer wel afgebeeld." Blz. 271: De civet van Boero wordt voor beter dan de Javaansche, Bengaalsche, Moluksche en Siamsche gehouden. Nog beter is echter die uit Guinea; de civetkatten daar zijn ook grooter dan de Ambonsche.
In 1862 heeft Prof. M. S. Keizer een nieuwe druk van dit werk bezorgd.
XXXVIII. 1726. „Pharmacopoea Amstelredamensis renovata" (Amsterdam, 1726): Animalia etc.; p. 11 heeft het civet; in de drukken 1636 e. v. heb ik het niet kunnen vinden. — Gelijk aan ed.-1726 is die van 1733 met de Hollandsche vertaling: „Vernieuwde Amsterdamsche apotheek", 27.
XXXIX. 1727. Le Moine de 1'Espine, (a.w. zie No. XXXIII) ed. Isaac le Long (Amsterdam, 1727), 290 : „Civet van Amsterdam, het once f- 16.—. Die de civetkatten houden, laaten niets korten, doch verscheyde oneen tegelijk bij een drogist kopende, kort men 2 percent." De uitgave-1719 was wat civet betreft, nog gelijk aan die van 1715. De toevoeging blijft verder zoo tot en met de achtste druk, van 1763. Zie ook onze Nos. XXXIII en XXXV.
XL. 1740. Noël Chomel: „Supplément du Dictionnaire économique continant ... les moyens . . . par lesquels les ... Hollandais se sont



GEGEVENS BETREFFENDE DE
enrichis ... ed.-Pierre Roger," (Amsterdam, 1740), 108, zegt dat de civetkat een welriekende huid heeft en dat men de civet in parfums gebruikt. De derde editie van deze dictionnaire van Chomel, uitgave .1. Marret (Amsterdam, 1732) had het trefwoord rivetfc zelfs niet, de eerste editie is van Lyon, 1709.
XLn. 1747. [A. F. Prévost (?):] „Histoire générale des voyages" (naar 't Engelsch) IV ('s-Gravenhage, 1747), 318 (Voyages au long des cotés occidentales de 1'Afrique. Livre VII, Chap. XVII): „Civette d'llollande. On voit quantités de ces animaux en Hollande, et c'est dela que la plus grande partie du musc passé en France et en Angletcrre. On nourrit la civette d'oeufs et de lait; ce qui rend le musc beaucoup plus blanc que celui d'Afrique et d'Asie, ou elle ne vit que de chair. Au Caire comme en Hollande, ce sont des Juifs qui se mêlent particulièrement de ce commerce. (Ce qui donne lieu de présumer que dans 1'un et 1'autre endroit, il est follaté.) On connait les proprietés du musc. II entre dans la composition de plusieurs medicines." — Bij p. 306 behoort een plaat van een civetkat, die echter elders, bij het 5de deel, bijgebonden is. Zij is geteekend J. v. Schley. Het geheele stuk is belangrijk voor de vele aangehaalde schrijvers.
XLI. 174S. [H. Noordkerk,! Handvesten der stad Amstelredam (Amsterdam 1748), 1090. — Zie bij onze akten No. 115, van 13 en 18 September 1663.
XLII. 1750. Savary, a.w., (zie ons No. XXXVI), ed.-Genève, 1750, heeft een bijvoeging bij het artikel civette (I. 982) over den Civethandel te Amsterdam. Men voedt in Amsterdam een aantal civetkatten, die het parfum dat den naam civet draagt, voortbrengen; er zijn zelfs personen, die alleen dezen handel drijven, welke zeer aanzienlijk is. De civet van Amsterdam heeft de voorkeur boven die van de Levant of Indië. Zij wordt per ons verkocht, gewoonlijk tot 28 a 30 gulden. Voor korting enz. is de text als bij Ricard, zie ons No. XXXV.
XLIII. 1753. In: Diderot et D'Alembert: „Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers," III (Paris, 1753) 496, schrijft Louis, Ridder de Jaucourt, die ± 1734—1736 en in 1750 in Nederland geweest is, het artikel over „Civette (mat. méd.) . „La civette, ou cette matière onctueuse et balsamique fournie par 1'animal qui porte le même nom, est employee extérieurement dans 1 usage médicinal; elle est résolutive, anodyne, tonique, antispasmodique ou nervine, et particulièrement anti-épileptiquc et anti-hystérique; c'est a ces deux derniers tilres qu'on 1'employe quelquefois dans les acces d'épilepsie ou de vapeurs hystériques. Dans ces cas on en frotte le nombril, la région du coeur et do 1'estomac, ou on en applique même chez les femmes a 1'orifice extérieur de la matrice; mais on se donne bien de garde de la leur porter au nez, paree que son odeur, comme toutes les odeurs agréables, est dangereuse dans ce cas, selon une observation commune."
„On fait aussi avec la civette, le musc et 1'ambregiis incorporés avec une huille par expression, un enguent dont on frotte les aines



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
et les lombes pour exciter 1'acte vénérien.
La civette passé pour spécifique dans 1'inertie des organes de la génération, surtout chez les femmes, et pour remédier a leur stérilitó lorsqu'elle provient de cette cause. On la dit bonne pour appaiser les coliques et les tranchées des petits enfants, si on leur en frotte le nombril.
Elle entre dans la composition de quelques baumes aromatiques, décrits dans différens dispensaires sous Ie nom de baumes apoplectiques, qui sont destinés a être portés dans de petites boites, et dont quelques auteurs ont recommandé même 1'usage intérieur.
Elle est un des ingrédiens des parfums ordinaires, connus en pharmacie sous le nom de „pastilli profumo", comme les oiselets de Chypre etc.
Ceux qui s en servent, doivent la choisir nouvelle, de bonne consistance, c'est-a-dire ni trop dure, ni trop molle, d'une couleur jaune tirant sur le blanc, et d'une odeur violente. Au reste, comme on la sophistique aisément, et qu'il est trés difficile de découvrir la tromperie, le meilleur parti est de 1'acheter de bonne main. Comme on nourit a Amsterdam des civettcs pour ce commerce, et que la civette de cette ville a la préférence sur celle des Indes et du Levant, c'est d'un honnête négociant du pays, qu'il faut tirer ce parfum. II se vend une trentaine de florins 1'once, plus ou moins, c'est-a-dire soixante a soixante-six livres argent de France; et je crois qu'aujourd'hui il ne s'en consommé pas cinq livres par an dans tout le royaume."
In ed.-Yverdon 1744 (XXXII, 271) staat i. v. parfum dat „les parfums les plus estimés sont ... d'ambre, de musc et de civette". Voor een „parfum pour le plaisir" staat daar een recept opgegeven, waartoe 1% drachme civet noodig is, dat men met de stamper goed moet vermengen en fijn stooten. T. a. p., 274, i. v. parfumeur staat o.a.: „On parfume des peaux, des gants, de la poudre, de la pomade, des savoinettes, des patés, pastilles, essences, etc. avec le musc, 1'ambre gris, la civette, etc. Les pays oü on fait le mieux parfumer, sont 1'Espagne et 1'Italie."
M.1V. 1757. Malachy Postlethwayth: „The universal dictionary of trade and commerce," 2e ed. I (London, 1757) — eene adaptatie van Savary (zie ons No. XXXVI) — heeft i. v. civet ook: „On the commerce of civet at Amsterdam'. — De eerste editie is van 1751. Zie ook onze Nos. XXXV en LIL XLV. 1760. Savary, Kopenhagen (= Genève) 1760, (zie ons No. XXXVI) heeft naar De Jaucourt (zie ons No. XLIII) eene verbeterde beschrijving van de civetkat, handhaaft het bericht over den civethandel te Amsterdam en verklaart (II, 37), dat de Braziliaansohe civet niets van die van Guinea of de Levant heeft.
XLVI. 1761. Jean Louis Leclerc, Graaf de Buffon: „Histoire naturelle", IX (Paris, 1761), 310. — Wij citeeren hier uit de Hollandsche vertaling van C. v. Engelen van De Buffon en Daubenton: „De alge-



GEGEVENS BETREFFENDE DE
meene en bijzondere natuurlijke historie . iIX (Amsterdam, 1777), 129 (plaat), 184 e. v., het navolgende: „De civetten . . . kunnen egter in de gematigde en zelfs in de koude landen leeven, mits men hen zorgvuldig voor de ruwheden van de lugt bewaare en hen sappige en uitgezogte spijzen geove; men onderhoudt 'er vrij veele in Holland, alwaar men handel doet in hun parfum." De beste civet komt uit Guinea; de Negers, Indianen en Levantijnen vervalschen ze door er „plant-sappen, gelijk als ladanum of labdanum, storax, en andere balsemagtige en riekende middelen onder te vermengen". „Om deze reukstoffe te verzamelen zetten zij het dier in een nauwe kooy, waarin het zig niet kan omkeeren; zij openen de kooy aan 't eind, trekken het dier bij den staart naar buiten, dwingen het om in die plaatsing te blijven door middel van een stok, dien zij dwars door de spijlen van do kooy steeken en waarmede zij de agterste pooten vast bezetten; dan brengen zij een klein lepeltje in den zak, die de reukstof bevat; zij schraapen zorgvuldig alle de binnenste wanden van die zak af en doen de stoffe, welke zij daar uithaalen in een fles, die zij zorgvuldig toestoppen; deze bewerking wordt twee of drie maal 's weeks herhaald; de hoeveelheid der reukstoffe hangt, veel af van de hoedaanigheid van '( voedsel en do graagte van het dier; het geeft des te meer naar maate het beter en lekkerer gevoed wordt; rauw en gehakt vleesch, eyeren, rijst, kleine diertjes, vogelen, jong gevogelte, en vooral visch zijn do geregten die men het moet voorzetten, en met malkanderen verwisselen en veranderen, om tevens zijne eetlust op te wekken en zijne gezondheid te bewaaren; hij heeft weinig water noodig . .„Het parfum dezer dieren is zoo sterk, dat het zig aan alle de deelen van hun lighaam mededeelt, .. „Wanneer men het [dier] verhit door hen te tergen, wordt de reuk nog geweldiger, en zo men hen plaagt totdat zij zweeten, kan men het zweet, dat insgelijks zeer riekende is, verzamelen en men gebruikt het om de waare parfum te vervalschen of ten minste de hoeveelheid te vermeerderen." „Zij teelen in hun klimaat vrij sterk voort, maar schoon zij in gemaatigde landen kunnen leeven, en daar evenals in hun geboorteland hunne reukstoffe maaken, teelen zij daar niet." „Men bezigt het [civet] bijna niet meer in de geneeskunst; de parfumeurs en konfituriers maaken 'er nog eenig gebruik van in hunne vermengingen; de reuk van de civet, schoon geweldig, is zagter dan die van de muskus: beide zijn uit de mode geraakt, scedert dat men den amber gekend, of liever seedert dat men de manier geleerd heeft om denzelven te bereiden, en de amber zelve, die nog onlangs hot reukmiddel bij uitstek, de uitgezogtste en edelste odeur was, heeft veel van zijne achting verloren, en valt niet meer in den smaak van onze kiesche lieden."
Buffon is de eerste geweest, die duidelijk het onderscheid heeft gezien tusschen de Afrikaansche „civette" en de Aziatische „zibet". Beide dieren zijn slechts in de Oude Wereld thuis, die van Amerika zijn daar ingevoerd.



.OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
XLVII. 1761. [Dr. Martinus Houttuyn, te Hoorn:] „Natuurlijke historie ... volgens het samenstel van den Heer Linnaeus", I-II (Amsterdam, 1761), 159 e.v.: „Sivetkatplaat, XIII, 3 (met literatuur-opgave).
a. Blz. 161. „Deeze dieren kosten veel van onderhoud, doch de stoffe. die zij uitleveren, is de moeite waard. Sommige menschen zijn 'er, die de kost winnen met denzelven te houden, voedende hun met eyeren en melk, waardoor het sivet witter wordt dan dat van Afrika en Azië, alwaar deze dieren alleenlijk aazen op vleesch of gevogelte. Dit is gemeenlijk het werk van Juoden, zowel in Holland als te Caïro in Egypte. De Portugeezen aan de kust van Guinée trekken groot voordeel van die stoffe in (e zamelen, welke zij in fleschjes naar Lissabon en elders zenden, alwaar zij duur verkogt wort. Bosman verhaalt, dat een jonge civet-kat, daar te lande, doorgaans 8 of 9 schellingen geit " — Zie echter ons No. XXXII.
b. Blz 163: (vanwege do geringe hoeveelheid) „wordt dit [civet] van de Jooden, die het vergaaren, gewoonlijk vervalscht."
c. Blz. 165: [Deze reukstof wordt] „in Italië veel tegen onvruchtbaarheid of enkel tot opwekking der minnedrift aangewend; L't isl niet zoo dienstig tegen de opstijging (der baarmoeder); daartegen is beter bevergeil, 'n stinkend middel."
XLV1II. 1762. „Dictionnaire du citoyen ou Abrégé historique. théorique et pratique du commerce", I (Amsterdam, 1762), 159: ó Amsterdam on élève des civettes pour ce commerce. La civette est un animal quadrupède, que 1'on estime être un espèce de fouine, ou de
cliat sauvage L'Afrique, les Indes, le Pérou, le Brésil nouris-
sent beaucoup de ces animaux."
XL1X. 1763. „Hcdendaagsche Historie of Tegenwoordige Staat van Afrika ... volgens de waarnemingen van Shaw, Adanson, de la Caille en andere hcdendaagsche reizigers", (Amsterdam, 1763), 454: In Guiuée zijn er wilde katten en onder anderen wordt het dier, hetwelk men de civetkat noemt, hier gevonden. Zij hebben ook een muis of rot, die naar muskeljaat riekt.
L. 1764. Voor Nederl. Jaarboeken, XVIII-I (Amsterdam, 1764), 483, en Resolutiën betreffende civet-winning op Curagao, zie onze acte van 28 Mei 1764, No. 189.
LI. 1765. Jan Wagenaar: „Amsterdam", II (Amsterdam, 1765), 492. [Slotregels van het 1ste boek over den koophandel van Amsterdam:] „In de voorgaande eeuwe plagt men hier ter stede ook civet-katten te houden en de Amsterdamsche civet was, zelfs buiten 's lands, om haare deugdzaamheid beroemd (Handv., bl. 1090). De civethandelaars verbonden zig bij eede voor Burgemeesteren, om de civet, zuyverlijk en onvervalscht, zo als zij van de katten kwam, te leveren. |Slechts op 18 Sopt. en 17 Nov. 1663 geschied; zie bij onze akten No. 115.] Doch deeze neering is in deeze eeuwe geheelijk verdwenen."
LH. 1766. Derde ed.-Postlethwayth, zie No. XLIV, (London, 1766), beeft i. v. civet het stukje over den handel in civet te Amsterdam onderdrukt.
NED. ECON.-HIST. ARCHIEF JAARBOEK XX
4



GEGEVENS BETREFFENDE DE
L1II. 1767. Noël Chorriel, „Dictionnaire économique. Nouv. éd.-de la Marre," I (Paris, 1767), 642: "Civette . , . fort commune a la Chine, aux Indes, et même (dit-on) en Hollande."
L1V. 1770. Egbert Buys (hofraad van de Koningen van Polen en Pruisen): „Nieuw en volkomen woordenboek van konsten en wetenschappen", II (Amsterdam, 1770), 553/4: In Holland worden
ook levendige civet-katten gevonden, die gehouden worden door menschen, welken 'er de civet van trekken, om ze te verkoopen; de civet die uit de Levant en de Indien komt, heeft in Amsterdam den voorrang ... ; de civet is in de geneeskunde grootelijks geacht geweest als een hartsterkend middel, zweet uitdrijvend en de vergiften wederstaande .... Het is hedondaagsch weinig in gebruik, uitgezonderd in doofheid die uit koude ontstaat. Het is een artikel, dat ganschelijk voor de confituurmakcrs en reukmengers bepaald blijft."
l.Y. 1771. A. Vosmaer, directeur der Vorstelijke natuur- en kunst-kabinetten en diergaarden: „Beschrijving van eene zeldzame Afrikaansche, nog niet beschreven kat-soort, genaamd de bizaam-kat, op de Kaap de Goede Hoop vallende, en bewaard wordende in het Museum van .. . den Heere Prinse van Oranje ..." (met afb.), (Amsterdam, 1771).
In het jaar 1773 heeft Vosmaer uitgegeven zijn: „Beschrijving van eene zeldzame Oostindischc, nog niet beschreven bosch-kat, in Japan vallende" (Amsterdam, 1773). In een noot op blz. 3 schrijft hij daar: „Wij hebben voorheen in onze dierbeschrijving do bizaamkat van de Kaap de Goede Hoop een katsoort genoemd. Onder het opmaken van deze beschrijving keeren wij daarvan terug, en brengen die liever tot de cibet, civet en genet van den Heer De Buffon, IX, 299 vlg. | Zie ons No. XLVI], of tot de wezelsoorten (viverra) van den Heer Linnée, Edit. Onod. ref. 63, vol. 1."
Beide stukken van Vosmaer zijn opgenomen in diens „Natuurkundige beschrijving eener uitmuntende verzameling van zeldsaame gedierten" (Amsterdam, 1804).
LVT. 1768—1798. Noël Chomel: „Algemeen huishoudelijk-, natuur-, zedekundig-, en konst-woordenboek. 2e druk, geheel verbeetert, en meer als de helfte vermeerdert door J. A. de Chalmot", I (Leiden, Leeuwarden, 1778). De bewerker-uitbreider, de Leeuwarder uitgever De Chalmot, deelt mede, dat do 1ste Nederlandsche uitgave van 1743 is. (Zie ook Nos. XL, LUI, LXII.) Uit de voorrede, p. XI, blijkt, dat De Chalmot's werk al in 1768 begonnen is, en uit p. XIII, dat hij vooral veel aan Buffon — ons No. XLVI — en Linnaeus-Houttuyn — ons No. XLVII — ontleend heeft. I, 391 i. v. civet schrijft hij o.a., dat deze materie een vette, smeerachtige, sterk en onaangenaam riekende stof is, als gestremd veilig sap, dat wit en geelachtig is, doch door den tijd verandert en geel en eindelijk bruin wordt. Het is bitter van smaak. De civet heeft een zeer verdeelende, verzachtende en versterkende kracht en wordt geprezen tegen de buikpijnen der kinderen, koliek en mocderplaag, op de buik gesmeerd wor-



.OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
dende, hoewel de meeste vrouwen niet over deszelfs reuk kunnen. De parfumeerders maken er het meeste gebruik van, mengende dezelve met auijs-olie en een weinig muscus, hetwelk een aangename reuk van zich geeft. Men zegt ook, dat dezelve, in hemden gestreken, alle ongedierlen des lichaams doodt.
Hij beschrijft uitvoerig de civetkat, en deelt mede, dat in Afrika deze dieren in vallen of strikken gevangen, en alsdan in ijzeren kooien bewaard worden. Veel worden zij naar Holland overgevoerd, en daar voornamelijk door Joden onderhouden, die de lenst winnen met het civet eraf te halen. Verscheidene reizigers — zegt schr. vervolgens — beschrijven ons de manier om het civet van de gevangen zittende dieren te bekomen, op de navolgende wijze. Het dier wordt tot dien einde met een stok achterwaarts naar het eind van zijn hok gedreven, alsdan grijpt men het bij de staart, haalt dia tusschen de traliën door, en maakt zijn achterpooten vast. Voorts steekt men aan ieder zijde een plank in, en bezet hem hier zoodanig (usschen, dat hij zich ter nauwer nood bewegen kan. Het dier, hierdoor de macht om te kwetsen benomen zijnde, steekt men een klein zilveren of ivooren lepeltje in de opening van de beurs en schraapt hiermede de zijden of wanden zachtelijk af, schijnende het, alsof de dieren door deze behandeling haar vocht ontlasten. Gewoonlijk geschiedt dit om de drie dagen en in sommige jaargetijden ook wel om den anderen dag, leverende ieder dier zelden op eenmaal meer als een half lood op. De geringheid van deze inzameling is ook de reden, dat ze veeltijds door de Joden, die, gelijk gezegd is, dezelve 't meeste vergaren, wordt vervalscht; 't welk men zegt, dat geschiedt door middel van de beurzen aan de binnenkanten met olie te bestrijken.
IVII. 1780. — Negende druk Le Moine de 1'Espine-Is. Ie Long (a. w.. No. XXXIII) I, 422: „Civet van Amsterdam, prijs ƒ...., prompte betaling 1 per cent. Voormaals hielden de Amsterdammers ook civetkatten, dog die handel is niet meer." In de laatste, 10e druk (Amsterdam, 1801), I, 422 is de lezing-1780 gehandhaafd.
IA III. 1783. P. Boddaert, arts te Vlissingen: „Kort begrip van het zamenstel der natuur, van den heer C. Linnaeus, met zeer veele zoorten vermeerderd" (Amsterdam, 1783), behandelt p. 37 de Kaapsche bisamkat en p. 41 de zibetha, die hij onderscheidt in Oost-Indische en Amerikaansche (sic!) civetten eenerzijds en zibetten anderzijds. In zijn: „Elenchus animalium", I (Rotterdam, 1785). p. 82, beschrijft hij beide soorten uitvoeriger, en geeft daarbij ook meer literatuur op, o.a. het grondleggende werk van Schreber: Die Saugetiere in Abbildungen III (Erlangen, 1778), 417 e.v. De civetta huist in Indië en Guinea, de zibetta in Syrië, Indië, Malabar en Siam.
L1X. 1796. De staatsman, natuurliefhebber, Jan David Pasteur geeft in zijn „Beknopte natuurlijke historie der zoogende dieren," II (Leiden, 1796), 49 e. v., een uitvoerige beschrijving van de civet-kat. waarvan pl. XII, fig. 7 het wijfje afbeeldt. Hij leert, dat de civet



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
van de civetkat, de zibet en de genetkat komt. Schr. zegt, dat do civetkat niet in natuurlijken staat in Amerika voorkomt. Hij beschrijft uitvoerig de civet-afneming, ongeveer in dezelfde bewoordingen als De Chalmot (ons No. LVI); de civettrekking geschiedt twee- a driemaal per week. Hoe meer en beter men het dier voedt, hoe meer civet. Eenige jaren geleden was het dames-mode bontwerk van civet- en genetkatten te dragen. Schr. heeft niets over Hollandschc civet-katten.
T,X. 1797. Tiende druk Le Moine do 1'Espine-Is. Ie Long (a w., No. XXXIII) ed. Reinier Arenberg (Amsterdam, 1802) 90, 92: Naar de Spaansche West-Indiën worden gebracht ... uit Engeland en Portugal: muscus, amber en civet. — De facta in dezen druk zijn volgens I, p. VIII die van het jaar 1797.
LXI. 1798. J. Peuchet, „Dictionnaire universelle de la géographie commergante" (Paris, jaar VII), 4, geeft nog de oude voorstelling weer van den Amsterdamschen (Joodschen) civetliandel; III, p. 497, deelt hij ook o.a. mede, dat de civet van de Goudkust niet zoo goed is als die van Guinea.
LXII. 1800. „Chomels Huishoudelijk woordenboek verkort" (Amsterdam, 1800) heeft niets meer over den Amsterdamschen civetliandel. Hot beschrijft de medische werking van het civet.
LXIII. 1808, December — 1809, Maart. De Hamburgsche publicist en licentiaat in de rechten Philip Andreas Nemnich te Amsterdam. „Original-Beitrage zur eigentlichen Kenntnisz von Holland", I (= Tagebuch einer der Kultur und Industrie gewidmeten Reise, III), (Tübingen, 1809), 65:
„lm siebzehnten Jahrhundert hielt man in Amsterdam Zibethkatzen, um achten Zibeth zu gewinnen. Die Zibethhandler muszten sich vor den Burgermeistern eidlich verpflichten, den Zibeth rein und unverfalscht, so wie er von der Katze kam, zu liefern. Damals war der Amsterdamer Zibeth allgeinein berühmt. Früh im achtzehnten Jahrhundert starben diese Katzen aus, und seitdem kanu man den Zibeth nicht anders als unacht bekommen: gemeiniglich wird er mit Moschus vermischt."
Ook ten opzichte van den ondergang van het civetbedrijf vergist zich schr.: men verstond in 't oude Holland de kunst niet civetkatten te fokken.







Eerste geslacht
GENEALOGIEËN DER VOORNAAMSTE A. — STAMBOOM * PIETER EN * ABRAHAM
Tweede geslacht
1. ? Lefebure X ?
. *Pieter Lefebure
geb. ± 1576 Antwerpen, 1604 naar Amsterdam, overl. 1637. Tabaks- en parfumhandelaar,gouden zilverdraadtrekker; woont in „Het Wapen van Venetië", Kalverstraat.
X
le. Catliarina Lemaire
uit den Haag, overl. ± 1618.
2e. Nicole ?
2. i rans Le- _ «Abraham Lefebure x "Clara Parans
ICULll .
geb. 1581 Antwerpen, 1604 te Amsterdam, overl. 1644. Barbier, chirurgijn, civethandelaar, in de Niezel.
zen geb. 1590, overl. in of na 1653.
Derde
1. Catharina Lefebure,
geb. 1602.
2. Suzanna Lefebure,
geb. 1604.
3. Pieter Lefebure,
geb. 1607. Goud- en zilverdraadtrekker, scheepscommies WestIndische Compagnie; als gouddraadtrekker gefailleerd; later kapitein op de Engelsche oorlogsvloot, wonende te Huil.
4. Frangois Lefebure,
geb. 1612.
5. Thomas Lefebure,
geb. 1615.
6. Abraham Lefebure,
geb. 1616.
1. Clara Lefebure
2. *Isaac Lefebure,
geb. 1619. Civethandelaar.
3. *Suzanna Lefebure,
geb. 1617 of 1624, overl. in of na 1697.
4. Maria Lefebure,
1630—± 1661 (zie voor haar man stamboom Van Beyerlant, E 2, 3e en volg. geslachten!)
5. 'Margaretha Lefebure
geb. 1632, overl. na 1685 (zie voor haar en haar man stamboom Van Beyerlant, E 1, 3e en volg. geslachten!)
OUD-HOLLANDSCHE CIVETKATHOUDERS.
LEEEBURE. * = Civelkathouder(-ster).
geslacht ; X Jeremias Hayens,
pasteibakker.
' X Gerbrand Adriaansz. van Warmenhuysen,
Vierde geslacht
Vijfde -eslacht
notaris en procureur in Den Haag.
x/le (1632) Sara Bril
~ Pieter Lefebure
2e (1688). Margaretha Steets, Abraham Letebure
ceb. 1613 Salisbury.
Msaac Lefebure
X Sywert Eppinga,
Leeuwarden.
X
1 e (1651) Joan van den Raade, geb. 1616, boekverkooper, Leeuwarden.
2e(1660)Barend Vierhuysen, -
geb. 1616, overleden voor of in 1689. Lakenververij „Limburg", Zwanenburgwal. Hij was eerder weduwnaar van Sara Lemkes,
(bij wie -
1. Jacob Vierhuysen,
1661—1696; boratwerker.
X
Clara Vierhuysen x
Elisabeth Vierhuysen, tweede vrouw van * Pieter van Bey¬
erlant [zie slacht!])
beneden, 3e ge-
Anna Kramers,
na zijn dood hertr. met Dr. med. Joanr.es Maton, van Delft, wedr. van Maria van Tetz (bij wie
le Jean Wirion, van hem in 1689 gescheiden.
2e (1700) Arnoufc *Arnoutsz. Walraven
Jacomina van Tetz. geb. 1692)
X (1658)*Pieter van Beyerlant, — Abraham van Beyerlant
later hertrouwd met Elisabeth Vierhuysen (zie boven, 4e geslacht!) en vervolgens met zijn nicht * Johanna van Aelst.
X *Dr. Jacob van Aelst,
later hertrouwd met Elsje Golijn.
1. *Mr. Frans van Aelst
2. Judith van Aelst



GEGEVENS BETREFFENDE DE
B. — STAMBOOM * PIETEB DENYS
Eerste geslacht l. Lysbeth Denijs X Arnout Huyberts
koopman op Zweden, compagnon van *Abr. Willemsz. van Beyerlant.
Tweede geslacht
2. 'Pieter Denijs X Elisabeth Phd.
geb. 1581 Londen, 1598 te Amsterd am.
overl. 1651. Rammaker, bierbrouwer, civethandelaar, jeneverstoker, overzeesche handel, kaapvaart en octrooi-exploitant. Lid van deFransche fin-
reform. Kerk.
JNoblet,
geb. Antwerpen, overleden 1649 te Amsterdam.
■1. Philip Denijs, X (1625)GeertruiJacobsd. -
geb. 1604, overl. vóór of in Reael
iuuï, iJiuuwtrx ui „nei x\UU-
de Hart", Prinsengracht.
Remonstrant.
2. * Pieter Denijs, X
geb. 1610, overl. vóór of in 1673. Civethandelaar, zwak en inhabiel, wonende in de Bloedstraat (18), alwaar sedert + 1648 een gevelsteen is met „De Civetkat".
Ie Tliebota ('lerck
2e (1652) *Margaretha Gun(w)el,
geb. 1624 Utrecht, uit Den Haag, in 1652 te Amster¬
dam, overl. 1697 of '9S.
„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
Civetkathouder(-sier).
Derde geslacht
Vierde geslacht
1. Christina Denijs
2. Esperance Denijs X j0h. Habet,
bierbrouwer.
13. Elisabeth Denijs \d. Pieter Denijs,
brouwer in „Het Roode Hart" tot 1681.
5. Geertrui Denijs
X Agathe Reyersd. Kieft
X Goyke Arisz. Snoek
fi. Pieter Denijs,
als zijn vader gebrekkig, overl. 1683.
2. Elisabeth Denijs,
kalandcrij. Zwanenburgwal.
io. Anna uemis,
overl. 1697.
4. Petronella Denijs,
overl. in of vóór 1714.
(Eduard Baels: eerste huwelijk:
Janneke Jans
tweede huwelijk
Maria Badland-
XlEduard Baels, -
(zijn derde huwelijk) Ververij, Zwanenburgwal; overl. voor of in 1693.
X (1680) Jacob Houtman,
commies ter Admiraliteit. Van hem gescheiden.
jl. Egbertje Baels
12. Helena Baels 1.3. Johanna Baels
Johannes)
!1. Eduard Baels
2. Pieter Baels
3. Anna Baels
xf" l2e.
Corn. van der Bill, chirurgijn.)
2e. Jan Six, chirurgijn.)
X Abr. Hancock.) X Jacob Eelink.)
X Abr. van den Branden, Rotterdam.
1. Elisabeth HoutmanX Pieter Palensteyn,
schout, secretaris van Zuid-Waddinxveen.
2. Margaretha Houtman
X
le Cornelis Jongkind 2e Adr. de Kedts.
notaris te Gouda.



Eerste geslacht
GEGEVENS BETREFFENDE DE
C. — STAMBOOM * HERMAN REINIERSZ. (CONINCK)
Tweede geslacht
1. 'Abraham C'oninck,x(1629) Geertrui Jansd. 1609—1648. Hoedekramer. Spierink, 1606—1662.
Deze hertrouwt (1653) met Adriaan Jansz. van Muyen, wedr. van Wijntje Claes, houtkooper, overl. ± 1661. (Zij is w.s. de zuster van * Hendrik Spierink
X * Cornelia Bon wens
'Herman Kei- X'Selijntje Dirks niersz. (Coninck), (Cocx)
\2. Aaltje Coninck, X(+l(540t Laurens de
overl. vóór 1653.
3. Sara Coninck,
overl. vóór of in 1640.
1585—1638.
Civethandelaar in „de Civetkat'', Reestraat (3), Amsterdam.
overl. 1652.
Kunne,
overl. vóór 1653.
X Abr. de la Saulx
X Grietje Paukte
4. *Isaac Coninck,
geb. 1615. Civethandelaar, geb. 1625. Reestraat.
5. *Jacob Coninck, geb. 1616. Drogist, boraxbereider.
X(1641) *Cath. Denijs
Zij hertrouwt (1656) met 4 Abraham Zeeuw (zie voor haar en haar man: stam-
boom-'Denys Denysfsen]!)
6. Reinier Coninck,
notarisklerk, later supercarga bij de West-Indische Compagnie.
7. Dirk Coninck,
sreb. 1 62C). nnf.arisklork
boraxbereider.
X(1648) Saartje Jans,
wed. Maarten Dirksz.
„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
= Civetkathouder(-ster).
Derde geslacht
Vierde geslacht
1 Catharina Spierink X Roelof Norel) geb. 1637.
2. Margaretha Spierink X Adam van Haelen) geb. 1639.
13. Anna Spierink geb. 1641.)
Jaeob Spierink geb. 1643.)
zes kinderen, o.a.
Adriaan de Kunne
/. Sara Coninck
2. Ida Coninck
8. Celia Coninck
X Michiel van der B(r)ucke,
schipper op Rotterdam.
X *Gerrit Loot,
civethandelaar.
X
le Abraham Craene
2e (1665) LudolfStapel-—Johannes Stapelmoer. moer,
wedr. van Magdalena de Graef, chirurgijn.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
Eerste geslacht
1. Gerrit Denijs,
vleeschhouwer, Ossemarkt (Kalvcrstraat).
2. 'Denijs Denijs-X sen,
geb. te Maastricht, 1598 poorter te Amsterdam, vleeschhouwer, civethandelaar, in de kaapvaart en overzeeschen handel. Woont in het huis „Verouica", uithangbord „de Vijf Ringen", Kalverstraat, tusschen Gaper- en Duifjessteeg, tegenover de St. Luciënsteeg.
leJannekeKools,overl. 1613
2e(1614)*SaraSi-mons(d.) (Rollen of Tielen),
geb. te Aken, sedert 1595 te Amsterdam, overl. 1664. Tot 1653 woonhuis in de Kalverstraat, naast„Veronica", waar „de Civetkat" ± 1638 in den gevel komt te staan. Later is zij achter haar complex huisjes in de Kalverstraat, op het Rokin gaan wonen.
D — STAMROOM * DENYS DENYS(SEN) Tweede geslacht
1. Aaltje Denijs X (1623) Hendrik Wijnants, geb. 1599. geb. 1602, kramer (winkelier).
2. *Gerrit Denijs, x 'Trijntje Elders,
geb. 1602. zij hertrouwt (1638) met * Gerrit
Jansz. (van Velsen), (van wien die na haar dood hertrouwt (1660) met Catharina * Abr.d. van Reyerlant (zie stamboom * Van Beyerlant, E 2, 3e geslacht).
3. Agneta Denijs, x Claes Claesz.
geb. 1605,
overl. vóór 1664.
4.JannekeDenijs, x Barend Jansz. Drost, geb. 1608. chirurgijn, Zaandam.
.5. Willem Denijs,
1610—± 1632.
i.'SaraDenijs, x (1634) Herman Neuye(n), geb. 1615, geb. 1605, uit Nijmegen ± 1634
overl. in of na 1664. naar Amsterdam, overl. ± 1662.
Kramer.
2. Suzanna x (1643) Ds. Bern. Tigurinus,
Denijs, (= Van Zürich), pred. te resp.
geb 1616, 1639 Houwert (bij Hoorn), 1649
overl in of na 1664 Heusden, 1651 Delft. Overl. aldaar 1682.
/•Ie (1641) 'Jacob Coninck,
3. 'Catharina xi
Denijs, <-2e (1656)'Abr.Jorisz. Zeeuw,
1619—1663. geb. 1630.
4. 'Simon Denijs, x (1643) Elisabeth Baggelaar,
geb. 1620, geb. 1619 te Haarlem.
overl. na 1666.
5. *Johan Denijs, x 'Catharina Ruyff,
geb. 1622, overl. ± geb. 1619 te Aken, overl. + 1670. 1661. Verfkooper in „De Verloren Arbeid", Haarlemmerdijk.
6. Maria Denijs, X (1654) Jacob Meursius,
geb. 1623 of 1625, goudsmid, geb. 1631 Sloterdijk.
overl. + 1658; ge- Hij hertrouwt in 1659 met Agabrekkig. tha Mullers.
„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
* = Civetkafhouder(-ster).
Derde geslacht
Vierde geslacht
— Aaitje Denijs
X Jacob Claesz. Smith —Nicolaas Smith
o.a.Elsje van Velsen (zie voor haai'X (in vierde huwelijk) en hare echtgenooten stamboom * Herman Muller.) "Van Reyerlant, E2,4e geslacht!).
J. Grietje Claes v. Heulingen X Willem van Beaumont 2. Denijs Claes v. Heulingen S.JannetjeClaesv.Heulingen XNicolaas Eelking 4. Willem Claes v. Heulingen
(kinderloos)
1. Dr. Johan Neuye(n),
geb. 1637, arts te Noordwijk.
2. Abraham Neuye(n)
3. Isaae Neuye(n)
4. Anna Neuye(n)
5. Hennan Neuye(n)
6. Sara Neuye(n)
Dr. Abr. Tigurinus,
arts te Amsterdam.
xChristina van Zeiler
X Clara Isabella de Bary XAlida Twent XMaximiliaan Tinnegieter, te Nijmegen.
XAntony Ploegh,
te Nijmegen.
xCornelia d'Assignes
(zie stamboom * Hendrik Reiuiersz. (Coninck), 3e geslacht.)
11. Johannes Zeeuw,
I (kort geleefd).
'3. Johannes Zeeuw
/.Anna Denijs
2. Sara Denijs,
geb. 1648.
3. Denijs Denijs
4. *Beniamin de Niis,
1654—1681.
Geertrui Denijs,
overl. in of na 1708 te Oudewater.
X(1680) Geertrui Hendriksd. Bodisco,
geb. 1660.
XGemanuelvanderNoen,—Johan van der Xjanneke Angeb. 1641, later wo- Noen driesd. Blom
nende te Oudewater.











Eerste geslacht
Tweede geslacht
GEGEVENS BETREFFENDE DE „OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
E. — STAMBOOM * ABRAHAM WILLEMSZ. VAN BEYERLANT, E 1 STAMBOOM VAN AELST. 4 — Civetkathouder(-ster).
Derde geslacht Vierde geslacht
le Jannetje Dirks — Jan van Aelst X Jannetje Winkel
Vijfde geslacht
Zesde geslacht
Godelinde Ingenerame
(= de la Rame), geb. te Antwerpen (?), overl. ± 1645,
huwt in eerste huwelijk:
Jan van Aelst (Zie ook E 2)
1. Andries van Aelst, x
boekverkooper te Zutphen, papierfabrikant, koperpletter te Hulsbergen.
1e Geert,rui Flberts
2. Lodewnk van Aelst. x<
u ' Ir*. r~\ _ j_i • tv 
papierfabrikant en koper- Udiücirilld. iDlbbtliop
pletter te Hulsbergen.
1. Isaac van Aelst, Xj
plaatsnijder te Amsterdam.
Ie Maria Zeil
2. Judith van Aelst, X Willem Jansz. Munnikpapierfabrikante: huizen
Judith van Aelst & Go. te Apeldoorn.
S. Hester van Aelst X Daniël de Marez
4. Catharina van Aelst,
Apeldoorn.
5. Klaasje van Aelst X Steven Jansz. Pot¬
gieter.
6- Aaltje van Aelst te Apeldoorn.
Jan Munnikhuizen,
plaatsnijder.
3. Frans van Aelst,
papierfabrikant en koperpletter te Arnhem.
X Judith Mom
■Jacob van Aelst
1. *Dr. Jacob van Aelst, X geb. 1632 te Arnhem, ± 1653 te Amsterdam, overl. 1705. Apotheker, arts.
\2. *Johanna van Aelst, X
geb. 1638 te Arnhem,
overl. 1729 te Amsterdam.
Ie (1653) "Margaretha-
*Abr.d. Lefebure, geb. 1632, overl. na 1685.
2e (1699) Elsje Colijn,
overl. ± 1720, wed. van Adr. Backer en vervolgens van Ds. Hendrik Bysterus; ten laatste gehuwd met * Dr. Jacob van Aelst.
Ie (1666) haar neef *Piet.er van Beverlant,
reeds tweemaal weduwnaar (zie E 2).
2e(1669)*MatthijsBrou- -
wenus,
geb. 1642 te Meppel, ± 1669
zijdelakenwinkelier te Am¬
sterdam, overl. iopj.
Ï3e (1688) "Reinier Dib-
bets,
geb. te Arnhem 1651, ± 1683 te Amsterdam. Sticht met zijn stiefzoon Frangois Brouërius in 1702 de lakenzaak Reinier Dibbets & Zoon. Overl. 1716.
*Jan Potgieter, X *Sara van Aelst,
(zie beneden). zjjn achternicht, wed. *Wil¬
lem vanBeyerlandt(zieE2).
1. *Mr. Frans van Aelst, X Hermine Deventer-
geb. 165b,
overl. vóór of in 1720. Advocaat.
waag, geb. 1665.
2. Judith van Aelst,
geb. 1664.
1. Sara Brouërius,
1670—1721.
2. J udith Brouërius,
1671—1688.
3. Abraham Brouërius, geb. 1674, kort geleefd.
3. *Sara van Aelst, X
geb. Je Arnhem, overl. in ot' na 1691 te Amsterdam.
X Dr. Theodoor Deventer-" waag,
schout te Wilnis, later arts te Mijdrecht.
X (1694) Ds. Clemens Streso,
geb. 1655 te Meurs, 1677 predikant te Repelen, 1690 Hoog-Duitsch predikant te
Amsterdam, wedr. van Maria Fabritius (uit dit huwelijk een voorzoon
Jacob van Aelst, Heer x van Mathenesse en Bellingeweerde,
overl. + 1707.
j1. Frans Deventerj waag
12. Adriaan Deventerwaag
Aurelia Swartte,
Als zijn weduwe hertrouwt zij ± 1713 met * Justus Joannes van Beilanus (geb. 1677 te Leeuwarden, overl. 1727), wedr. van Anna Elbertina Fortuyn, ± 1710 naar Amsterdam gekomen. Hij is ook raad van de vroedschap te Leeuwarden geweest.
Johanna Wilhelmina Streso
X Galenus van Baerle
4. *Mattheus Brouërius X (1705) Maria Hermans -
(van ATi A rxlvv 4-\
geb. 1677, overl. 1742 te Kaarden. Ook eenigen tijd in Haarlem woonachtig. Advocaat, 2e klerk ter Admiraliteit, historicus, litterator.
overl. in of na 1743.
Ds. Zacharias Jacobus Streso, predikant te Meppel 1715, Wormer 1724, Leiden 1725. Overl. 1765.)
1. Johanna Elisabeth Brouërius van Nidek,
geb. 1705, overl. na 1722.
2. Hendrik Reinier B. v. N.,
1708—1741, notarisklerk, koopman, regent van het Dolhuis.
3. Mattheus B. v. N.,
1710—1722.
4. Maria Francoise B.
v. N.,
geb. 1712.
5. Anna Clementia B.
v. N.,
1716—1719.
6. Frangois B. v. N., geb. 1719, luitenant der infanterie.
X (1736) Geertruida van der Lely,
die later hertrouwt met Jacob Feitema.
X (1737) Jacques Mesmil de Vicmare,
geb. 1717.
X'
fle (1751) Adriana Rijke 12e Geertrui Mever
5. Frangois Brouërius, X
1679—1747, vennoot in de lakenzaak Reinier Dibbets & Zoon.
j 4. Johan van Aelst,
burgemeester Arnhem.
5. Catharina van Aelst
le (1657) haar neef *Willem van Beverlant,
(zie E 2).
2e (1673) haar achter¬
neef "Jan Potgieter,
(zie boven), geb. 1642 te Apeldoorn, overl. vóór of in 1683.Papierfabrikant, boekverkooper te Amsterdam.
X zijn nicht Anna Mom— Adriana van Aelst
le (1705) Ida Hermans —
(Coesfelt),
overl. ± 1727.
2e (1729) Maria Halma,
geb. te Utrecht 1681,
overl. in of na 1750.
■1. Johanna Reinera x Melchior Greve
BrOUëriUS burgemeester van Hattem.
2. Reinier Dibbets B., X Alida Elisabeth Lulofs
kapitein der schutterij.
3. Anna Hendriëtta B.
4. Ida Frangoise B.
5. Ds. Mattheus B., x Margaretha Tollius
predikant te Coudum.
6. Judith B. x Bartholomeus Hendrik
Lulofs,
Zutphen.
4. Lijntje van Aelst, X Willem Jaspersz. van-
papierfabrikante. Meurs,
Arnhem.
5. Liefken van Aelst
'1. Jacob van Meurs, x(
inlafltsniidpr. hnpkverkooner *■
„ , *
te Amsterdam.
\2. Sara van Meurs X
le Elisabeth Gerrits
2e Annetje Goulet
le Theodoor Elmenhorst,
Amsterdam.
— Sara van Meurs
X haar neef Ds. Isaac Wilbreamink,
pred. te Amersfoort.
X Otto Koper, Beverwijk.
3. ? van Meurs
4, ? van Meurs
1.2e Willem Meijgenert,
koopman, Amsterdam.
X Adriaan van Marle,
Rotterdam.
X Jacob Mom, ('
Arnhem. i t
Maria Mom Jacob Mom
- Frangoise Hermine van Aelst,
die in 1729 brieven van meerderjarigheid krijgt.



GEGEVENS BETREFFENDE DE „OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
E. — STAMBOOM * ABRAHAM WILLEMSZ. VAN BEYERLANT, E 2 STAMBOOM VAN DE POEL (* = Civetkath0uder(-8ter).
Eerste geslacht
Godelinde Ingenerame (— de la Rame),
(zieEl),huwt in tweede huwelijk:
Pieter van de Poel,
papierfabrikant, te Arnhem,
overl. 1625.
Tweede geslacht 1. Pieter van de Poel, X(1648) Geertrui Pieters,
geb. 1599 te Arnhem, overl. 1656. wed. Armand Gromlink. Handel in papier en tabak te Amsterdam.
Derde geslacht
2. Abraham van de Poel, X(1625) Dorothea Ouwens,
1. Dorothea van de Poel
4
2. Pieter van de Poel,
(zie beneden)
3. Geertrui van de Poel
geb. 1601 te Arnhem, overl. 1637.
Handel te Amsterdam (Londen)
in papier en tabak. Ook plaatsnijder^).
zij hertrouwt na zijn dood met James Hoste, te Londen,
1. Johan Roghe
2. Andries Roghe
x Gilles Roghe,
koopman.
x zijn nicht *Maria van Beyer-~ nageslacht (zie beneden).
lant,
(zie beneden)
X Mr. Adriaan Pauw,
advocaat te Arnhem.
Vierde geslacht
X Margaretha van der Poll
Vijfde geslacht
(van wien — Sara Hoste.)
4. "Catharina van de Poel, X (1653) "Tiberius Cvprianus, geb. 1634, overl. in of na 1687. geb. 1628 te Leeuwarden, ± 1648
te Amsterdam, overl. ± 1683. Koopman.
Isaac Cyprianus, chirurgijn.
3. Geertrui van de Poel,
geb. te Arnhem, overl. 1669 te Amsterdam.
X(1626) * Abraham Willemsz. van Beyerlant,
wedr. van Neesgen Jans (= Agatha Kiefs), wed. Abr. Huybrechtsz., boekverkooper, van wie zij vier kinderen had, Abraham Abrahamsz. (1607), Isaiic (1613), Léonore (1618) en Jacob (1619); zij is in 1622 met Van Beyerlant hertrouwd, maar heeft van hem geen kinderen gehad. *A. W. v. Beyerlant geb. 1587 (in Beieren?), ± 1615 te Amsterdam, overl. 1648. Kantoorboekenfabrikant; parfumhandel; in den overzeeschen handel; boekhouder. Ouderling bij de Fransche Geref.Kerk; uitgever van geschriften op gebied van mystiek en geldwezen, woonl in „Beyerlant", Warmoesstr.(72).
1. * Willem van Beyerlant, X(1657) zijn nicht "Sara van geb. 1627, overl. ± 1672 te Loe- Aelst,
nen(?). Papierhandelaar te Am- die na zijn dood hertrouwt met sterdam. hun neef *Jan Potgieter (zie E1).
1. Judith van Beyerlant,
geb. 1658.
X Cornelia Seghers,
Dit huwelijk is (feitelijk in 1696) bij hun leven ontbonden.
Ie (1678) Mr. Meindert van Schade,
geb. 1649 te Leiden nlwaa» «aio
ris; oorlogskapitein; advocaat te Amsterdam, overl. 1691. Voordien
getrouwd met Machteld Bal, bij wie
X
drie dochters.
2 Catharina van Beyerlant, X (1660) *Gerrit Jansz. (van
, ü- „f in ififil Velsfirit
oven. vuui ui "■ 
geb. 1628,
Velsen),
geb. 1611 te Velzen, ± 1638 te Amsterdam, overl. ± 1680, in papier; wedr. van *Trijntje Elders,
a ^ (bij wie
wed. • Gernt Denys (zie stamboom Denys üenyssen, 2e geslacht).
l-2e (na 1691) Ds. Johannes
ADr.zn. brouertus,
wedr. Theodora Aikema. Hij, geb. 1646 te Meppel, overl. 1716 te Groningen, is de jongste broer van * Matthijs Brouwerhis (zie E 1, 3e geslacht) en pred. te Hoog- en Laagkerke.
2. Suzanna van Beyerlant. X Jan Croese,
overl. tusschen 1' ' en 1750. overl. tusschen 1720 en 1726.
3. Abr.(?) van Beyerlant,
geb. vóór 1666.
1. Eldert Gewild (van Velsen) X Machteltje Donkerts
2. Elsje van Velsen
overl. in of na
1680.
X
3 «Maria van Beyerlant,
geb. 1629, overl. tusschen 1687 en
1694.
X
le (1651) haar neef Pieter van de Poel.
geb. 1629, overl. tusschen 1661 en 1669. Koopman, boekhouder, ook tijdelijk in Beverwijk.
2e (1669) 'Gompard Gode-
Iroy,
1638—1686, militair te Ravestein, sedert 1669 koopman te A'dam; wedr. van Christin a Voltelen.
Rebecca van de Poel, geb. 1654, overl. in °' na 1698.
cl. Abraham Godefroy,
-) geb. 1670.
Paul Godefroy,
1672, onnoozel.
'Ie (1663) Abr. van Lankom, boekverkooper, overl. 1664.
2e 1665) Gerrit van Oort, drogist,
overl. 1669.)
3e (1672) Jan Noyen, wijnkooper, Harderwijk.)
4e * Herman Muller.
overl. in of na 1680.
X (1678) "Christiaan van Hoeck,
geb. 1655, overl. in of na 1698 (1715?). Wijnkooper. Pupil van haar stiefvader * Gomp. Godefroy.
1. Elisabeth van Velsen.) |^2. Catharina van Velsen.)
13. Alida van Velsen [ X Hendrik Timmerman, wedr. van Johanna Amsterdam.)
Catharina van Lankom X Willebrink.)
Elisabeth Muller
X Arent van Velsen.)
4. *Pieter van Beverlant, X
geb. 1632, overl. ± 1668. Koopman.
Ie (1658) Maria *Abr.d. Lefe-— Abraham van Beyerlant bure,
1630—± 1661.
2e(1661) Elisabeth Barendsd.
Vierhuysen,
±1643—±1665; zij is cousine van *Tihorins Gvnrianus (zie boven)
en diens broer *AIlardus Cypria-
nus (zie beneden).
Sara van Beyerlant,
1633—± 1661.
[6. Rachel van Beyerlant,
b. 1635, kort geleefd.
*3e (1666) zijn nicht'Johanna
van Aelst,
1638—1729 (zie El).
X (1653) *Allardus Cyprianus, — geb. 1629 te Leeuwarden, ± 1656 te Amsterdam, overl. 1683. Na haar dood hertrouwt hij met *MariaWalraven(1641—1702),bij wie — Hij was chirurgijn.
Na zijn dood hertrouwt zij (1687) met Gerrit van Broekhuysen, makelaar, wedr. van Anna de Vries.
^ arms' ^ traham Cypri-X Hillegonda Sara Aernouts
geb. vóór 1660, overl. na 1724.
Pïof. m med. te Franeker.
Otcella Cynriflnus
geb. vóór 1663.
Andries Cyprianus,
geb. na 1653, overl. vóór of in 1692
> Pieter Ploegh,
winkelier, wedr. van Josina van Keeren, bij wie
Hij overl. vóór of in 1692.
een zoon.











Eerste geslacht
GEGEVENS BETREFFENDE DE
F. — STAMBOOM * PIETER LA BURGH Tweede geslacht
IJsbrant Rieu-
wfirt,s7. Ha
Burgh)
van Haarlem naar Amsterdam gekomen ± 1630, overl. ± 1660. Tafelboekmaker (kantoorboekenmaker), verkoopt o.a. uitgave van *Abr. Willemsz. van Beyerlant, in de Lange Niezel N.Z., 8e huis van de Voorburgwal, met „Do Fuik" in den gevel en het uithangbord „Het (Fijne) Tafelboek".
X *Annetje Cool
! IJ 
iiaixciuvciiijucu van
haar man een tijd¬
lang terug te Haarlem; overl. 1679.
1. 'Pieter la Burgh, X' geb. te Haarlem, 1630 te Amsterdam, overl. 1689. Tafelboekmaker, drukker (o.a. uitgave van * Abr. Willemsz. van Beyerlant), civethandelaar. Woont in vaderlijke woning tot ± 1683, van 1647—1656 ook met het uithangbord „Het Wapen van Stralsund".
2. Dirk la Burgh, memorieboek-maker.
Ie (1644) Sara Joostensd. Vink,
geb. 1620, overl. 1662.
2e (1663) Anna Willem
Joosten(sd.) Glimmer,
overl. 1683. Uit haar eerste
huwelijk met Willem vai Bijier (had zij
3e (1684) Neeltje de Vries,
uit haar eerste huwelijk met Floris Klaasz. Bergervis (had zij
ft 1 1 1A 1 €1 11)1 rol) N/ Onrnolic; tlwfirfoan
^At* ^/\ wiiiv>iio u>»ai uovii
heeft haar man overleefd. burch
4. Jacob la Bureh. X (1660ï Mavke T,noten
geb. 1636, overl. vóór 1681; memorieboek-maker in de
vaderlijke woning.
neen naar man ovcrleeid
l5. (?) Benjamin la Burerh.
„OPRECHTE IIOLLANDSCHE CIVET"
== Oiuctkathouder(-ster).
Derde geslacht
/. * Joost la Burgh, X (1670)Suzanna Davids, 1647— ± 1673, tafelhoek- geb. 1649 te Leiden.
maker, civethandelaar; vaderlijke woning.
2. Anna la Burgh, X(1671) Abraham Rosgeb. 1649. dinck,
geb. 1648; hoedenwinkelier.
Vierde geslacht
—18. Cathalina la'Burgh, X Abraham Dorrevelt, -
il650—± 1673. chirurgijn, die in 1673 her¬
trouwt met Tanneke Copijn.
4. ? la Burgh,
als kind overl. 1653.
5. 'Dirk la Burgh, x (1682) "Margaretha
1654—1685, „tafelhoek"- Witte,
binder, civethandelaar; geb. 1655.
vaderlijke woning.
-? Dorrevelt
_? la Burgh
als kind overl. 1683.
Pieter la Burgh,
overl. 1684.
Anna van Bijier.)
Aagje Bergervis
X Jan Evekamp, van wien gescheiden.)
NED. ECON.-HIST. ARCHIEF JAARBOEK XX



GEGEVENS BETREFFENDE DE
ALPIIABETISCHE NAAMLIJST DER PERSONEN, VOORKOMENDE IN DE VOORAFGAANDE VIJF GENEALOGIEËN DER VOORNAAMSTE OÜD-HOLLANDSGHE CIVETKATHOUDERS >)
A, B enz. = letter van de genealogie (N.B. E = E1 of E2) 1, 2 enz. = eerste, tweede enz. geslacht. * = Civetkathouder(-ster).
Abrahams, Léonore E 2
Abrahamsz., Abraham E 2 — , Isaac E 2
, Jacob E 2
Aelst, Aaltje van E 3
— , Adriana van E 4
— , Andries van E 2 '
— , Catharina Andriesd. v. E3
— , Catharina Fransd. v. E 3
— , Frans van E 2
— , Mr. Frans van A 4, E 4
— , Frangoise Hermine v. E 6
— , Hester van E 3
— , Isaac van E 3
— , Jacob van E 3
— , Jacob van E 5
— , Dr. Jacob van A 3, E 3
— , Johan (Jan) van E 1
— , Johan (Jan) van E 4
— , Johan van E 3
— , Johanna van A 3, E 3 (bis)
— , Judith van E 3
— , Judith van A 4, E 4
— , Klaasje van E 3
— , Liefken van E 2
— , Lijntje van E 2
— , Lodewijk van E 2
— , Sara van E 3 (bis), E 4
Aernouts, Hillegonda Sara E 4
Aikema, Theodora E 4
Amsterdam, Johanna E 5
Assignes, Cornelia d' D 3
Backer, Adriaan E 3
Badland, Maria B 3
Baels, Anna B 4
— , Eduard B S
Baels, Eduard B 4
— , Egbertje B 4
— , Helena B 4
— , Johanna B 4
— , Johannes B 4
— , Pieter B 4 Baerle, Galenus van E 5 Baggelaar, Elisabeth D 2 Bal, Machteld E 4 'Bary, Clara Isabella de D 3 Beaumont, Willem van D 3 Beyerlant, Abraham van A4, E 4
— , Abraham(?) van E 4
* — , Abraham Wil-
lemsz. van B 1, E 2 F 1, F 2
— , Catharina v. D 2, E 3
— , Judith van E 4
* — , Maria van E 3 (bis)
* — , Pieter van A 3, E 3 (bis)
— , Rachel van E 3
— , Sara van E 3
— , Suzanna van E 4
* — , Willem van E3(bis),E4 *Beilanus, Justus Joannes v. E 5
Bergervis, Aagje F 3
— , Floris Klaasz. F 2 Bijier, Anna van F 3
— , Willem van F 2
Bysterus, Ds. Hendrik E 3 Bill, Cornelis van der B 4 Bisschop, Catharina E 2
Blom, Janneke Andriesd. D 4 Bodisco, Geertrui Hendriksd. D 3 *Bouwens, Cornelia C 2
Branden, Abraham van den B 4
') Deze stamboomen zijn opgesteld naar gegevens, geput uit het OudArchief der gemeente Amsterdam.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
Bril, Sara A 3 Claes van Heulingen, Denijs D 3
Broekhuysen, Gerrit van E 3 — — — , Grietje D 3
Brouërius, Abraham E 4 — — — , Jannetje D 3
— , Anna Hendriëtta E 5 — — — , Willem D 3
— , Francois E 4 Claesz., Claes D 2
— , Ida, Frangoise E 5 Clerck, Thebotha B 2
— , JohannaBeinera E5 *Cocx, Selijntje Dirks Cl
— , Ds. Johannes E 4 Coesfelt, zie Hermans
— , Judith E 4 Colijn, Elsje A 3, E 3
— , Judith E 5 Goninck, Aaltje G 2
— , Ds. Mattheus E 5 * — , Abraham G 2 ' — , Matthijs E 3, E 4 — , Celia C 3
— , Beinier Dibbets E 5 — , Dirk G 2
— , Sara E 4 * — , Herman Beiniersz. G1
— van Nidek, Anna — , Ida C3
[Clementia E 5 * — , Isaac G 2
. — —, Francois E 5 * — , Jacob C 2, D 2
— , Hendrik Bei- — , Beinier C 2
nier E 5 — , Sara C 2
— , Johanna Eli- — , Sara C 3
sabeth E 5 *Cool, Annetje F1
— , Maria Fran- Copijn, Tanneke F 3
goise E 5 Graene, Abraham C 3
—, Mr. Mattheus E 4 Croese, Jan E 4
— —, Mattheus E 5 Cromlink, Armand E 2 Brouwerius, zie Brouërius Dankerts, Machteltje E 4 B[r]ucke, Michiel van der C3 Davids, Suzanna F 3 Burgh, Anna la F 3 Denijs, Aaltje D 2
— , Belletje la F 2 — , Aaltje D 3
— , Benjamin la F 2 — , Agneta D 2
— , Dirk la F 2 — , Anna B 3
— , Dirk la F 3 — , Anna D 3
— , Cathalina la F 3 * — , Benjamin, zie *Nijs,
— , Ysbrant Bieu- [Benjamin de
wertsz. la F 1 * — , Catharina G 2, D 2
— , Jacob la F 2 — , Ghristina B3
— , Joost la F 3 * — , Denijs, zie *Denijs-
— , Pieter la F 2 sen, Denijs
— , Pieter la F 3 — , Denijs D 3 Cyprianus, Prof. Dr. Abra- — , Elisabeth Philipsd. B 3
ham E 4 — , Elisabeth *Pietersd. B 3
— , Allardus E 3 (bis) — , Esperance B 3
— , Andries E 4 — , Geertrui B 3
— , Isaac E 4 — , Geertrui D 3
— , Orcella E 4 — , Gerrit D1
— , Tiberius E 3 (bis) * — , Gerrit D 2, E 3 Claes, Wijntje C 2 — , Janneke D 2



GEGEVENS BETREFFENDE DE
Denijs, Johan D2 Goulet, Annetje E3
— , Lysbeth B 1 Graef, Magdalena de G3
— , Maria D 2 Greve, Melchior E 5
— , Petronella B 3 *Gun(w)el, Margaretha B 2
— , Pieter B 1 Habet, Johannes B 3
— , Pieter B 2 Haelen, Adam van C 3
— , Pieter Philipsz. B3 Hayens, Jeremias A3
— , Pieter *Pietersz. B 3 Halma, Maria E 4
— , Philip B 2 Hancock, Abraham B 4
— , Sara D 2 Hermans, Ida E 4
— , Sara D 3 , Maria E 4
— , Simon D 2 Heulingen, van, zie Claes
— , Suzanna D 2 van Heulingen
-— , Willem D 2 *Hoeck, Christiaan van E 4
'Denijssen, Denijs Dl Hoste, James E2
Deventerwaag, Adriaan E 5 — , Sara E 3
— , Frans E 5 Houtman, Elisabeth . B 4
— , Hermine E4 — , Jacob B3
— , Dr. Theodoor E 4 — , Margaretha B 4 'Dibbets, Beinier E 3 Huyberts, Arnout B 1 Dirks, Jannetje E 3 Huybrechtsz., Abraham E 2 ' — > Selijntje, zie *Cocx, Ingenerame, Godelinde E1
Selijntje Dirks Jans, Janneke B3
Dirksz., Maarten C 2 — , Neesgen, zie Kiefs, Agatha
Donkerts, Machteltje E 4 — , Saartje C 2
Dorrevelt, Abraham F 3 * Jansz., Gerrit, zie *Gerrit
Drost, Barend Jansz. D 2 Jansz. van Velsen
Eelink, Jacob B4 Jongkind, Cornelis B4
Eelking, Nicolaas D3 Kedts, Adriaan de B4
Elberts, Geertrui E 2 Keeren, Josina van E 4
'Elders, Trijntje D 2, E 3 Kiefs, Agatha E 2
Elmenhorst, Theodoor E 3 Kieft, Agathe Beyersd. B 3
Eppinga, Sywert A3 Ivools, Janneke Dl
Evekamp, Jan F 3 Koper, Otto E 4
Fabritius, Maria E 4 Kramers, Anna A 4
Feitema, Jacob E 5 Laburgh, zie Burgh, la
Fevre, le, zie Lefebure Lankom, Abraham van E 4
Fortuyn, Anna Elbertina E5 — , Catharina\an E5
'Franszen, Clara A2 'Lefebure, Abraham A2
Gerrits, Elisabeth E 3 — , Abraham A 3
Gerritsz., Eldert, zie Velsen, — , Abraham A 4
Eldert Gerritsz. van — , Catharina A 3
Glimmer, Anna Willem Joos- — , Clara A 3
tensd. F 2 — , Francois A3
Godefroy, Abraham E 4 — , Frans A1
* — , Gompard E 3, E 4 * — , Isaac A 3
— , Paul E 4 — , Isaac A 4



.OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
Lefebure, Maria A 3, E 3 Noen, Gemanuel van der D 3
* — , Margaretha A 3, E 3 — , Johan van der D 4
— , Nicole A 2 Noyen, Jan E 4
* — , Pieter A 2 Norel, Roelof G 3
— , Pieter A 3 Oort, Gerrit van E 4
— , Pieter A 4 Ouwens, Dorothea E 2
— , Suzanna A 3 Palensteyn, Pieter B 4
* — , Suzanna A 3 Paulus, Grietje C 2
— , Thomas A 3 Pauw, Mr. Adriaan E 4 Lely, Geertruida van der E 5 Pieters, Geertrui E 2 Lemaire, Catharina A 2 Ploegh, Antony D 3 Lemkes, Sara A 3 — , Pieter E 4
*Loot, Gerrit C 3 Poel, Abraham van de E 2
Looten, Mayke F 2 * — , Catharina van de E 3
Lulofs, Alida Elisabeth E 5 — , Dorothea van de E 4
— , Barthelomeus Hen- * — , Geertrui van de E 2
drik E 5 — , Geertrui van de E 3
Marez, Daniël de E 3 — , Pieter van de El
Maton, Dr. Joannes A 4 — , Pieter van de E 2
Meyer, Geertrui E 5 — , Pieter van de E 3 (bis)
Meygenert, Willem E 3 — , Rebecca van de E 4
Mesmil de Vicmare, Jacques E 5 Poll, Margaretha van der E 4
Meurs, Jacob van E3 'Potgieter, Jan E3(bis), E4
— , Sara van E3 — , Steven Jansz. E3
— , Sara van E 4 Raade, Joan van der A 3
— , Willem Jaspersz. E 2 Rame, de la, zie Ingenerame Meursius, Jacob D 2 Reael, Geertrui Jacobsd. B 2 Mom, Anna E 3 *Reiniersz., Herman, zie *Co-
— , Jacob E 3 ninck, Herman Reiniersz.
— , Jacob E 4 Rieuwertsz., Ysbrant, zie
— , Judith E2 Burch,YsbrantRieuwertsz.la
— , Maria E 4 Rijke, Adriana E 5 Muyen, Adriaan Jansz. van G 2 Roghe, Andries E 4 Muller, Elisabeth E 5 — , Gilles E 3 ' — , Herman D 3, E 4 Roghé, Johan E 4 Mullers, Agatha D 2 *Rollen, Sara, zie * Simons, Sara Munnikhuizen, Jan E 4 Rosdinck, Abraham F 3
— , Willem Jansz. E3 *Ruyff, Catharina D2
Neuye(n), Abraham D3 Runne, Adriaan de C3
— , Anna D 3 — , Laurens de C 2
— , Herman D 2 Saulx, Abraham de la G 2
— , Herman D 3 Schade, Mr. Meindert van E 4
— , Isaac D 3 Seghers, Gornelia E 4
— , Dr. Johan D 3 "Simons, Sara D1
— , Sara D 3 Six, ,Jan B 4 'Nijs, Benjamin de D 3 Smith, Jacob Claesz. D 3 Noblet, Elisabeth Philipsd. BI — , Nicolaas D 4



GEGEVENS BETREFFENDE DE
Snoek, Goyke Arisz. B 3
Spierink, Anna G 3
— , Catharina C 3
* — , Geertrui Jansd. C2
* — , Hendrik G 2
— , Jacob C 3
— , Margaretha C 3 Slapelmoer, Johannes G 4
— , Ludolf C 3
Steets, Margaretha A 3
Streso, Ds. Clemens E 4
— , JohannaWilhelmina E 5
— , Ds. Zacharias
Jacobus E 5
Swartsenburch, Cornelis F 2
Swartte, Aurelia E 5
Tetz, Jacomina van A 5
— , Maria van A 4
*Tielen, Sara, zie *Simons, Sara
Tigurinus, Dr. Abraham D 3
— , Ds. Bernard D 2 Timmerman, Hendrik E 5 Tinnegieter, Maximiliaan D 3 Tollius, Margaretha E 5 Twent, Alida D 3 Velsen, Alida van E 5
— , Arent van E 5
— , Catharina van E 5
— . Eldert *Gerritsz. v. E 4
Velsen, Elisabeth van E 5
— , Elsje van D 3, E 4
* — , Gerrit Jansz. v. D 2, E 3 Vierhuysen, Barend A 3
— , Elisabeth Barendsd. A3 en 4, E3
— , Clara A 4
— , Jacob A 4 Vink, Sara Joostensd. F 2 Voltelen, Christina E 3 Vries, Anna de E 3
— , Neeltje de F 2 Walraven, Arnout *Arnoutsz. A 4
* — , Maria E 3 Warmenhuysen, Gerbrand
Adriaansz. van A 3
Wilbrennink, Ds. Isaac E 4 Willebrink E 5
Wijnants, Hendrik D 2
Winkel, Jannetje E 4
Wirion, Jean A 4
*Witte, Margaretha F 3
*Zeeuw, Abraham Jorisz. C 2, D 2
— , Johannes (I) D 3
— , Johannes (II) D 3 Zeil, Maria E 3 Zeiler, Christina van D 3 Zurich, van, zie Tigurinus.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
GEMIDDELDE JAARPRIJZEN VAN CIVET, LATER, VANAF 1679, „AMSTERDAMS OPREGT CIVET" GEHEETEN *)
Guldens Guldens Guldens
1615 17.00 * 1675 23.00 1710 37.37
1623 15.00* 1676 21.50 1718 27.50
1624 17.83 (15.00 *) 1677 23.50 1719 29.002)
1625 17.00 1679 18.00 1722 28.00
1626 13.88 (13.50*) 1682 15.00 1727 16.003)
1629 14.00* 1683 17.00 1728 10.00
1630 17.50 * 1686 12.00 1731 12.00
1631 16.17 * 1687 8.50* 1732 18.00 1637 24.00* 1688 11.50 1733 18.00
1639 18.00* 1689 9.63 1734 18.00
1640 20.00 * 1691 8.75 1735 18.00 1644 34.50* 1692 9.00 1736 18.00 1646 34.75 * 1694 6.63 1737 18.00 1648 22.50 * 1701 9.38 1738 18.00 1653 45.00 * 1703 21.50 1739 18.00 1669 19.08 1705 22.00 1740 18.00
1671 19.00 1706 32.80 1741 18.00
1672 18.00 1708 37.00 1742 18.00 1674 15.75 1709 37.25 1743 18.00
1744 18.00
TOELICHTING
Wij achten de opname der onderstaande acten-verzameling alleszins gerechtvaardigd, hoewel wij het betreuren, dat mr. Prins nog niet in staat was zijn Inleiding erop hier te geven.
Een in onze economische geschiedenis verwaarloosd hoofdstuk heeft de heer Prins aan het licht gebracht en een nieuwe figuur in het oud-hollandsche zakenleven ontdekt.
Teneinde hierop eenig licht te laten vallen en de lezers van dit Jaarboek eenigszins wegwijs te maken in het uitgebreide materiaal dat mr. Prins
') De prijzen zijn ontleend aan de verzamelingen beurskoerslijsten van het Nederlandsch Economisch-Historisch Archief te 's-Gravenhage en van het Nederlandsch Instituut voor Prijsgeschiedenis te Amsterdam; de met * aangeduide echter aan de hierachter gepubliceerde documenten.
2) Ook volgens Ricard, Négoce d'Amsterdam (1722).
3) Ook volgens Le Moine de 1'Espine. ed. Is. Le Long: Koophandel van Amsterdam (1727).



GEGEVENS BETREFFENDE DE
bijeengebracht heeft, zal ik, met instemming van genoemden heer, trachten zoo kort mogelijk enkele der belangrijkste economische verschijnselen te behandelen. Men zij echter aandachtig, dat de geheele verdienste van deze publicatie aan mr. Prins toekomt.
De civet, die het onderwerp van de voorgaande stukken uitmaakt, is een welriekend parfum, dat van de afscheiding van de z.g. civetkatten gewonnen wordt. Dit secretum, dat aanvankelijk zeer onaangenaam riekt, scheiden deze beesten van nature in zeer kleine hoeveelheden af uit een beursje, dat zich ter hoogte van aars en geslachtsdeelen bevindt. Meestal wordt — en werd — het hun kunstmatig uitgelepeld. Zoo worden — en werden — tweemaal per week eenige grammen per mannetjeskat gewonnen. De dieren, die op de kust van Guinea voorkwamen, werden gevangen en van ongeveer het jaar 1610 af in Holland aangevoerd, en hier aangekocht door civetkathouders, die de dieren voedden en hun de civet afnamen teneinde deze in den handel te brengen. Men kende dus een import van civetkatten en een handel in civet die in hoofdzaak exporthandel was. Daar de civet voornamelijk van de mannelijke exemplaren afkomstig was, waren de vrouwtjes veel minder, doorgaans slechts de helft in prijs van de mannetjes waard, soms zelfs waardeloos. De civetkathouders, van Spaansch-Portugeesch-Joodschen of Waalschen oorsprong, lieten op den duur hun beesten stallen bij personen van geringe middelen en van eenvoudige sociale positie; het werk van dezen was weinig aantrekkelijk, daar het erin bestond de katten eten en drinken te geven, hun hokken rein te houden en de civet te „trekken". Met de eerstgenoemden waren zij door familiebanden meestal vast verbonden.
De civet, als parfum en geneesmiddel, had reeds vroeg een groote handelswaarde. Reeds in de vijftiende eeuw was het artikel bekend; tal van schrijvers vermeldden het. Blijkens de hiervóór gepubliceerde bibliografie viel er in het laatste kwart der zestiende eeuw de aandacht van Nederlandsche schrijvers op. Hoe belangrijk de handel in civet was, blijkt niet alleen uit de gepubliceerde acten, waarvan de belangrijkste een aaneengesloten geheel van bijna een eeuw vormen, maar ook hieruit, dat de civet reeds op de koerslijsten der Amsterdamsche Beurs van het jaar 1624 voorkwam en daarop meer dan honderd jaar genoteerd is geweest. Eerst na 1744 is de prijsnoteering verdwenen. Zooals ook uit deze acten blijkt, werd de civet ter Beurze per ons verhandeld.
De houders van civetkatten hielden meestal de katten in vennootschap. In den eersten tijd was de vorm blijkbaar aldus, dat aan enkele van de vennooten opgedragen werd de civet te verkoopen1)- De opbrengst zou pro rata van hetgeen elk geleverd had, verdeeld worden. Of hiervoor een firma gevormd werd, blijkt niet. Elk werd naar zijn inbreng beloond. De duur der vennootschap was vrij lang; de samenwerking werd op niet minder dan zeven jaar vastgesteld. Zij die over grootere kapitalen konden beschikken en daarbij do buitenlandsche handelsbetrekkingen voor den afzet hadden, kregen al spoedig de overhand over hen, die deze misten. Deze laatste groep, voor den invoer der katten bijna geheel op de eerste aangewezen.
') No. 2(1615).



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
ging al spoedig het civettrekken als eenig bedrijf uitoefenen. Zij alleen noemden zich civethandelaren; inderdaad waren zij, behalve civetkathouders, ook kleinhandelaren in civet. Hun tegenpartij waren de civetkathoudersgroothandelaren, die ook andere bedrijven uitoefenden, en voor wie de vorige groep min of meer uitsluitend werkte. De volledige scheiding van civetkathouder en civethandelaar is echter nooit voltrokken. De civetkat, welker aanvoer uit Guinea door de West-Indische Compagnie vrijwel gecontroleerd werd — met haar ambtenaren moest (sluik) handel gedreven worden! —, was te duur en dit katteleven te fragiel, dan dat de kleine man het zonder de financieele hulp en de relaties van den groote stellen kon. Daartegenover kon de civetkathouder-groothandelaar het niet buiten den kleinen civetkathouder stellen, die physiek en technisch op den langen duur beter tegen het houden van die op zichzelf in het geheel niet welriekende katten opgewassen was. Ook de nauwe onderlinge familiebetrekkingen van do meeste groote met de kleine eivetkathouders werkten zulk een splitsing tegen.
Van een bloeienden handel in civet kon men echter eerst spreken met het optreden van Abraham Willemsz. van Beyerlant, den grooten man in den civethandel, tot nu toe slechts als mysticus (Boehmiaan) bekend. In de acten wordt hij het eerst in 1623 als in de civet werkzaam vermeld, en het is zeker meer dan toeval dat de eerste beursnoteeringen te Amsterdam kort daarna, reeds in 1624, voorkwamen. De partijen traden nu ook meer gedifferentieerd op en de handelsafspraken werden straffer. Vennootschap handelde met vennootschap: die der kattenhouders-civettrekkers met die der civet-groothandelaren, die óf Portugeesche Joden öf Hollandsche civetkathouders-groothandelaren waren. Maar bovendien kwamen er nieuwe elementen op: de alleen-leverantie en de prijsafspraak. Het contract, dat in 1623 tusschen twee groepen handelaars gesloten werd, was daarvan een voorbeeld1). De eene groep verplichtte zich gedurende den tijd van twee jaar aan de andere uitsluitend alle door haar gewonnen civet te leveren, met twee jaar optie, tegen den vasten prijs van 14 gulden contant per ons. Op overtreding werd een boete van 6 ons civet gesteld.
Het belangrijkste contract kwam echter in 1627 tot stand, daar het den grondslag tot het latere octrooi vormde2). Van Beyerlant was één, zoo niet de voornaamste der contractanten. Voortaan namen de groothandelaars de leiding. Zij wachtten niet meer tot de schippers als houders der katten hun deze aanboden, maar richtten een vennootschap op, die als eerste doel stelde de geïmporteerde beesten in de aanvoerhavens Texel, het Vlie, de Maas of elders s) op te koopen. Op toerbeurt moest elk der vennooten daarheen trekken. Geen van hen mocht voor eigen rekening inkoopen; wat elk kocht, zou onafhankelijk van elks inbreng, voor eiken vennoot gelijkelijk gelden. Hier was dus sprake van een firma. Verdere regelingen trokken don band onder de firmanten nog strakker aan; niemand mocht aan derden meedeelen, dat er katten te koop waren, en de vennoot die zich van zijn aandeel wilde ontdoen, mocht dit alleen aan zijn inede-vennooten, elk voor een gelijk deel.
') No. 15. 2) No. 19; vgl. ook nos. 22 en 25. 3) Bijv. in Zeeland; vgl. no. 22.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
overdragen. Dit contract werd voor zes jaar aangegaan.
Twee jaar later wist Van Beyerlant zijn positie te versterken, door van een groep van civetkathouders de belofte van alleenverkoop tegen een vasten prijs van de door hen gewonnen civet te verkrijgen1). Meer en meer zag men het streven bij hem opkomen den alleenhandel in civet in handen te krijgen. Daarvan getuigde ook het contract, dat hij in 1630 met Portugeosche kooplieden, de Montalto's, sloot. Het doel daarvan was de onderlinge concurrentie en het prijsbederf op de Nederlandsche markt uit te schakelen door een groole hoeveelheid civet gedurende een aantal jaren aan deze kooplieden te verkoopen, waarbij Beyerlant zich verbond geen civet naar Spanje en Portugal te verkoopen2). In hetzelfde jaar wisten Beyerlant en zijn firma hun doel te bereiken door het verkrijgen van een z.g. „octrooi" van de Staten-Generaal. In werkelijkheid werd hun het monopolie verleend, gedurende dertien jaar, bij uitsluiting van alle anderen, civetkatten te houden. De nog bestaande kattenhouders moesten zich bij deze vennootschap aansluiten. Daardoor werd het mogelijk gemaakt, dat deze compagnie de prijzen zoowel van de katten als van de civet in de afzetgebieden regelde®). Hierdoor vertoonde deze organisatie het uitgesproken type van een modern kartel. Aan het vervolgen van de overtreders van het verleende monopolie werd nauwgezet de hand gehouden4). Daartoe werd onder meer ook een notarieele overeenkomst tusschen alle civetkathouders gesloten, waarbij zij de vroeger tusschen hen bestaande overeenkomsten onder aanbrenging van eenige wijzigingen vernieuwden5).
Ook op de prijzen heeft men invloed uitgeoefend. Die van den inkoop werden gedrukt, getuige de hieronder afgedrukte akte uit 1646 6), terwijl in het volgend jaar getracht werd den inkoopsprijs te stabiliseeren door een prijsovereenkomst met schippers op Guinea te maken, met de bepaling erbij, dat aan niemand anders dan aan de monopoliehouders katten mochten worden geleverd7).
In 1643 werd het monopolie voor elf jaar verlengd8). Het bleef ook na den dood van Van Beyerlant in 1649 voortbestaan9). Nog in 1659 werd het door de Staten-Generaal opnieuw aan zijn weduwe en compagnie voor twaalf jaar toegekend 10), maar de Staten van Holland weigerden het „exequatur" erop te verleenen, waardoor het feitelijk krachteloos was n).
Wat hiertoe de aanleiding geweest is, blijkt niet. Waarschijnlijk echter mag men er den invloed der West-Indische Compagnie in zien, die den win?,tgevenden handel in civet aan zich wilde trekken. De Besolutie der Heeren X, in 1679 genomen, waarbij dezen den invoer door hun personeel van civet katten aan particulieren verbieden en op CuraQao zelf katten gaan houden en daar civet winnen, wijst in deze richting12). Daarmee was tevens de nekslag toegebracht aan de uitzonderlijke positie der civethandelaars.
In de achttiende eeuw had deze handel weinig meer te beteekenen").
J) No. 24. 2) No. 26; vgl. ook no. 31. ') No. 27. 4) No. 29. 5) Nos. 44 (1633) en 62 (1644). 6) No. 70. 7) No. 72. 8) No. 59. 9) No. 75. 10) No. 103. ") No. 104. 1!) No. 143.
1S) In de prijscourant van 1746 komt voor civet geen noteering meer voor. weinige jaren later blijft de vermelding van het artikel geheel achterwege



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
Voor een deel was dit zeker het gevolg van de vervalschingen van de civet, en van het feit dat aan de goedkoopere „Engelsche" de voorkeur boven de Nederlandsche civet gegeven werd. Kartelvorming van particulieren kwam niet meer voor, daar de West-Indische Compagnie de markt in handen had genomen.
Uit de bovenstaande korte schets blijkt, dat dit kartel van civethandelaars langer dan de meeste andere kartels bestaan heeft. De publicatie van mr. Prins, die het aantal bekende kartels weer met één vermeerderd heeft, stelt ons in staat de ontwikkeling ervan vrij nauwkeurig te volgen1).
N. W. POSTHUMUS
NO. 1. — VOLMACHT TOT HET OPEISCHEN VAN GECONSIGNEERDE CIVET. — 1596, SEPTEMBER 182).
Volmacht tot invordering buiten en eventueel in rechten van Manuel Rodrigo Vega, coopgesel, op Nicolaes en Jeronimo Grisons, kooplieden te Dantzig, tsamen ende elcx bysonder omme uuten name van hem, constituant, ende van synentwegen te heysschen ... uut handen van de weduwe van saliger Hans van Strep alsulcke twee glasen civette, inhoudende omtrent23 onsen, als hij, constituant, aen denselven gesonden.heeft gehadt, om sijnenthalven te vercoopen ende vercocht sijnde t'ontfangen 't procedido van dien ....
tv. g. Manuel Rodriguez Vega.
NO. 2. — CONTRACT VAN VENNOOTSCHAP. — 1615, JANUARI 73).
Den 7en Januarii 1615 compareerden d'eersame Pieter Lefebvre, Denys Denyssen, Pieter Denys ende Abraham le Febvre, allen inwoonderen der stede, mij, notaris, bekent, ende hebben eendrachtelijck ... verclaart ..., hoe dat zij onderlinghe met malcanderen gecontracteert hadden ..., dat (de voors. Denys Denyszen ende Abraham Lefebvre4) ende) elckeen van hunlieden
') Vgl. Schuylenburg, Enkele oude concentratieverschijnselen en hun samenhang met het tegenwoordige probleem.
s) Gemeente-archief Amsterdam, Protocol Notaris J. F. Bruyningh, No. 75, fo. 46. s) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Ruttens, No. 611, fo. 110 vo.
4) Daar dit protocol door brandschade geleden heeft, is het teeken verloren gegaan dat de plaats moet aangeven, waar deze twee namen, die in margine bijgevoegd zijn, eigenlijk dienen te worden ingelascht.



GEGEVENS BETREFFENDE I)E
sal schuldich ... sijn te leveren in handen van de voorn. Pie te r Lefebvre ende Pieter Denys, haere metcompaignons, alle de chevetten, die sijlieden becommen ofte trecken sullen van hunlieder beesten, soo wel van die sij nu tegenwoordich hebben als [die] sij naermaals noch souden moghen crijglien, om door denselven Denys ende le Febvre versonden ende vercocht te worden tot proffijt ende schade van de gemeyne compaignie; ende van all 'tghene dat deselve sullen vercoopen, sal een yegelijck in 't particulier genieten pro rata van de quantiteyt van de chevette, die elck voor de vercoopinghe in handen van de voors. Denys ende le Febvre sal hebben gelevert. Voorts sullen deselve Denys ende le Febvre gehouden zijn alle drye maenden behoorlijck reekening ende aen een yeder uytkeer te doen van de penningen, die van de vercochte chevette souden mogen ingecomen ende ontfangen wesen, ende dat pro rata alsvooren, dat een yeder sal gelevert hebben; ende soude yemant geit begeeren, aleer de rekeninge alsoo wierd gedaen, ende daer eenich in de cassa waere, sal hun 'tselve alsvoren uutgedeylt worden, midts dat den voors. Denys ende Lefebvre altijt van alle 'tghene daervan verhandelt worden sal, elcx 1 per cento voor hunne provisie (sal ontfanghen).
Is noch besproken ende geconditioneert, dat niemant van hun contractanten eenighe chevette sal mogen vercoopen, versenden noch doen versenden voor sijn particulier boven 't gewicht van een halff once, op pene van telcken male tot behoeff van de andere drye te verbeuren de somme van 100 ponden vlems; dan sal een yegelijck tot gerieff ende commoditeyt van zijne callanten moghen vercoopen een quart oft ten hooghsten een half once sonder meer, welverstaende dat een yeder van alle 'tghene hij alsoe metten cleyn untweghen ende vercoopen sal, sal schuldich ende ghehouden wesen goeden, oprechte ende pertinente rekeninge te houden, om 'tselve ter behoorlijcke tijt in de gemeyne rekeninge te mogen passeren, ten preyse als de voorn. Denys ende Lefebvre sullen goetvinden te vercopen met gemeyne advys.
Is mede besproken dat elckeen van hun, contractanten, gehouden sal zijn, zijne chevette te leveren suyver ende oprecht, soo die van de beesten wordt getrocken ende affgenomen, sonder daer eenighe valscheyt in te vermengen oft laten vermengen door hun selven ofte yemant anders, directelijck noch indirec-



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
telijck, op pene van bij den controventeur — van sulcx overtuyght sijnde — te verbeuren de somme van 50 ponden vlems, denweleke tot segghen van twee neutrale goede mannen daerinne sal moglien worden gecondemneert sonder malcanderen daeronnne in rechte te moghen betrecken, onder wat coleur ofte pretext het oock soude moghen wesen.
Welck voors. accoort de voors. comparanten gesamentlijck ende elck eener van hun in 't besonderlijcken beloven vastichlijcken te houden den tijt ende termijn van 7 achtereenvolgende jaeren, beginnende op den eersten dach deses tegenwoordichen maent Januarii, ende sal het leste eyndigen als men geliefte 1622 schrijven sal, sonder dat yemant daeruut geduyrende de voors. 7 jaeren sal moghen scheyden, op pene van bij alsulcken to verbeuren 100 gouden rosenobels oft de weerde van dyen, ende dat ten prouffijte van deghenen, die alsnoch geduerende den voors. tijt deselve compaignie sullen mainteneren ende onderhouden. Doch oftet gebeurde, dat staende dese compaignie ofte contract yemant van liun contractanten quam afflijvich te worden, soo sal ofte sullen desselffs weduwen ofte erffgenamen in des affgestorvenen plaetse mogen succederen, ten waere hnn alsulcke erffgenamen ofte vooghden van de weesen met de resterende levende contractanten niet redelijck en waren draghende ofte hun in der billicheyt volgens de voors. conditiën en waeren voegende, in welcken gevalle deselve overblijvende contractanten sullen vermoghen alsulcke uut de compaignie ende deser contracte t'excluderen ende te sluyten, midts deselve gevendo ende uutkeerende 'tghene hun ofte der affgestorvene compaignon uut dese compaignie noch soude moghen gecompeteert hebben ofte competeren. Ende oftet oock yemant van hun, contractanten, alsoo geleghen wierde, dat hij geduerende dit contract zijne domicilie buyten dese Geünieerde Provinciën wilde transporteren, soo sal 't alsulcken vrije staan alsdan uut dese com paignie te moghen scheyden ende alsdan ontfanghen 'tghene bij rekeninge sal bevonden worden hem te competeren. Eyntelijcken ... is noch geconditioneert ende besproken, bijaldyn een van divoers. twee gecommitteerden geduerende dit contract quam afflijvich te worden, datter alsdan in desselffs plaetse een ander bij gemeyne toestemmingh sal gecosen ende genomineert worden Enz.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
w. g. Pieter Penyse, Peeter le Febure, bij mij, Denys Penyssen, Abraham Lefeb[ure], chirurgien.
NO. 3. — ONDERHANDSCHE VERKOOPACTE. — 1615, JANUARI 91).
Pieter Denys verkoopt aan Mr. Abraham Lefebre, chirurgijn, een huis in de lsele (Niezel) genaamd ,.De Zeerobbe", waar verkooper thans in woont, voor ƒ 5800. De betaling zal aldus geschieden, dal kooper aen clen vercoper, desselffen erven ofte actie hebbende, sal leveren alle de zivetten, oock zo goet, suyver ende oprecht als hij van zijne beesten, dewelcke hij nu hout oft naermaels noch sal houden, trecken ende becomen sal; ende alle alsulcke zivette als hij, coper, den vercoper alzo sal leveren, sal hij, vercoper, schuldich zijn in minderinghe ende op affcor tinghe van de voors. cooppenningen t'ontfangen, ende dat ten prijze van 17 guldens d'onse, 'tzij dat de zivette alsdan meer ofte min gelden sal; welcke leveringe aengegaen ende begonst is den eersten deser maent Januarii ende eyndigen sal den eersten Maii des jaers 1617, ofte noch, indien het den coper believen sal, drie maenten daernaer continueren ende dueren; ende 'tgeene ten ophouden van de voors. leveringen ten voors. prijse gedaen aen den voorgespecificeerde cooppenningen noch sal resteren te betaelen, 'tselve sal de voors. coper gehouden zijn, gelijk hij belooft mits desen, aen den voorn, vercoper oft zijne erffgenamen alsdan dadelijck aen baren gelde op te leggen ende te betalen. Bovendien moet kooper zoolang hypotheek geven.
NO. 4. — ACTE VAN TRANSPORT. — 1616, APRIL 252).
Transport van een huis en erve aan de Niezel. waar „de Robbe" uithangt, door Pieter Deonijs, kamrnaker, aan Abraham Lefebure, chirurgijn.
NO. 5. — HYPOTHECAIRE INSCHRIJVING. — 1616, APRIL 253).
Abraham Lefelture, chirurgijn, bekent aan Pieter Deonyszen, cammaecker, schuldig te zijn ƒ 4000. spruitende uit koop van
') G.-A. Amsterdam, Schepenkennissen No. 19, fo. 96 vo Zie beneden No. 4.
*) G.-A. Amsterdam, Kwijtscheldingen No. 24, fo. 180.
!) G.-A. Amsterdam, Schepenkennissen No. 19, fo. 96 vo. — Onder deze acte staat het afschrift van den koopbrief, zie boven No. 3.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
het huis „de Robbe" in de Liesdel (Niezel), te betalen met civette, in sulcker manieren ende conditiën als het contract tusschen den voors. coper ende vercoper gepasseert den 9en Januarii 1615. Kooper geeft aan verkooper hypotheek.
NO. 6. — ACTE VAN VERKOOP. — 1618, SEPTEMBER 271).
Op huyden desen 27 September 1618 compareerden voor mij. Evert Cock, openbaer notaris .. ., ende den getuygen naergenoempt d'eersame Elias Perera, Portugees coopman ende cooper, ter eenre, ende Cornelis Gillesz., varentman, vercooper, ter andere sijden, ende hebben tsamen ingegaen ... seecker accoordt, als te weten, dat verbindt hem de voorn. Perera t'ontfanghen van den voorn. Cornelis Gillesz. alle de schivetcatten, die hij soude mogen uyt Ghuyne1) senden ofte selven overbrochte, ende dat ten prijze van 85 guldens corent, tot 40 groten 't stuck; ende soo 't geviele datter eenighe wijffkens onder waeren, sal sc de voorn, cooper ontfanghen tot 36 gulden het stuck; sal mede verobligeert sijn de voorn. Cornelis, aen geenighe andren persoonen te mogen vercoopen eenighe derselver catten als aen den voorn, cooper, ende sal mede ghehouden wesen de voors. catten te leveren gesont. Ende naar 't volbrenghen van 't geene voors. is, soo verbinden partijen haere respective persoonen ende generaele goederen, roerende ende onroerende, die submitterende alle rechten ende rechteren. Aldus gedaen ter presentie van Coninck Pietersen ende Jan Mijs als ghetuygen.
k. g. Elias Pereira, Cornelis Gilles, + 't merck van Coninck Pietersz., Juan Mys.
NO. 7. — OVEREENKOMST BETREFFENDE HET KOOPEN EN HOUDEN VAN CIVETKATTEN. — 1619, SEPTEMBER 23).
Oje en dous dias do mez de Settembro anno ... 1619 parescerao por ante min, Sibrando Cornelio, notario, ... en presencia dos testigos abaxo nombrados, o senhor Matias Rodriguez Cardoso de hun parte e o senhor Eliau Perera da outra parte, ambos da nacao portugesa, moradores nesta cidade, de min
s) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris Evert Cock, No. 484, fo. 188. ') Guinea.
2) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris S. Cornelis, No. 645, le cahier, fo. 31 vo.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
notario ben conoscidos, e declararao ser accordados e consentados na manera e sobre as condicions siguentes, a saber que os ditos comparantes fizerao e en virtud deste fazer certa compangia en gattos d'algalia pello termo de quatro annos, os quais commencarao a correr deste dia por diante. E mettera elle Eliau Perera nesta companhia todos os gatos e gatas que comprar ou lhe vieren a delivrar dos concertos que fez con Julian Lanson, Cornelio Gilles, Francoys van Limburg, Jacob Jansen de Grootcan, Jan Dircxsen e Henrique de Kemenar. E o mesmo todos os concertos, que mais fizer durante ditos quatro annos, sera obrigado elle Eliau Perera a metter nesta companhia e entregalos que vieren. E assi mais se obriga dito Perera de ter a su cargo o beneficio de todos os gatos que ouver en todo o dito tempo, curando os e beneficiando os como milhor puder en beneficio da dita companhia. E elle dito Matias Rodriguez se obriga a pagar todo o dinero que custaren todos os gatos e gatas, que o dito Eliau comprar ou lhe vieren a delivrar tanto dos concertos acima nomeados como dos que ao diante fizer E da algalia, que os ditos gatos daren, se tornara a embolsar dito Matias Rodrigues tanto de principal como das despesas, que fizeren ao diante, naveguando ou mandando ou para parte ou partes aonde lhe parescer a ambos he mais en proveito desta companhia. E do dia que a dita algalia partir desta villa correrao delle o risco ambos de dous ate o dinero tornar a mao do dito Matias Rodrigues. E do custo da partida que le manda tirara o dito Matias Rodrigues ho terco de interesse a rezao do que lhe custar. E o resto netto de toda a partida fara bon en esta dita companhia a custo dos gatos comprados, os quais estarao en casa do dito Matias Rodrigues ou a onde a lhe bon parescer. E de todos elles correrao o risco davido a saber ho dito Matias Rodrigues dos dous tercos e ho dito Eliau Perera de hun terco. E a cabo dos ditos quatro annos se lhes parescer prolongar a companhia ferrao e estando os gatos foros se partirao e en falta estarao juntos ate oseren (?). E entao se partira por sortes na milhor forma que lhes parescer, levando ho dito Mathias Rodrigues os dous tercos e elle Eliau Perera hun terco. E outrosi se obrigao a que cada qual dos ditos contractantes que compra gatos ou fiser concertos para se ou para outro e os nao metter nesta compangia e constar claramente,



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
sera obregado de pajar ao outro trezentos florins por cada hun. Obrigando as ditas partes para su cumprimento das condiciones nesta escritura declaradas suas pesoas e bienes avidos e por aver, losquales sometten a la constrinction de todos os j uizes e justicias.
No mesmo dia e anno paresceo por ante min notario e aos testigos ao diante nominados senhor Alexander Perera e dixo que elle se obriga, que todos os concertos que fizer e gattos que comprar, serao e os mettera na compangia atras de Eliau Perera e Matias Rodrigues Gardoso para o qual lhes darao dos primeros gattos que vieren do concerto querendo o dito hun delles pello custo. E nao o querendo nao esta obrigado a tornar se nao en otra ocasiao qual lhe quizer. E outrosi do concerto que ora fez con Henrique de Kemenar quando vieren tera delles hun na conformidade acima; e nao trazendo o dito ninhuns o tomara en otra ocasiao qual elle quizer ate cantidade de tres gattos tomando cada vez hun. E obriga se ho dito Alexander Parera a que todos os gattos que comprar ou concertar, os mettera e fara por conta desta companhia. E fazendo conlrario pagara a pena de 300 florins.
Que passo nesta cidade de Astadama nas casas de min notario dia et anno asima.
E obrigao mais os ditos Matias Rodrigues e Eliau Perera a que todos os concertos e compras, que o dito Alexander Perera fizer os averen, por boas e estaren pello que elle accordar dando lhe tudo satisfacao; e se obriga elle Eliau Perera cumprir ao que sta obrigado o dito Alexander Perera.
n\g. Matias Rodrigues Gardoso, Eliahu Pereira, Alexandre Peryra.
NO. 8. — NOTARIEELE VERKLARING EN AANZEGGING. — 1619, OCTOBER 30').
Nofaris Jacobs heeft zich met de getuigen Franco. Lopes Perera en Arent Pietersz. Cool begeven ten huize van Elyas Pereira, Portugeesch hoopman te Amsterdam, en deze heeft hem. aldaar getoond een zeker chivet catteken, aan het eene oor gekwetst en gestorven, zijnde een van de drie hem door Claes
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. Jacobs, No. 382, fo. 140.
NED. ECON.-HIST. ARCHIEF JAARBOEK XX
6



GEGEVENS BETREFFENDE DE
Thijsz. verkochte kutten, welke ook allen veel kleiner waren dan de andere katten die Elyas Pereira toonde.
De notaris heeft zich vervolgens op verzoek van Elyas Peteira ten huize van Gerrit Hendriksz., schoenmaker, begeven, waar genoemde Claes Thijsz. gelogeerd is, en daar nadrukkelijk verklaard, dat een der katten gestorven is en dat de twee andere ten laste van Claes Thijsz. blijven, en hem bovendien aansprakelijk gesteld voor alle kosten, schaden en interessen; waarop Gerrit Hendriksz. geantwoord heeft: „ïck stelle partije tegen malcander".
NO. 9. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1619, DECEMBER 30').
Op huyden, den 30sten December anno 1619, heb ick, Sybrant Cornelisz., openbaer notaris t'Arasterdamme ..., ter presentie van de onderschreven getuygen uyten versoecke van Francisca Lopes, Portugeesche weduwe, woonende binnen der stede voors., getransporteerd te woonplaetse van Jorge Pereira, Portugees coopman binnen derzelver stede, ende zijn schoonvader Duartc Pereira verclaringe doende, dat hy uyter stadt was, (dede) aen hem mijne exploict ende denzelven van wegen als boven in absentie van den voorn. Josze Pereire geïnsinueert ende voorgehouden 'tgunt Aves hiernae volcht.
De voorn. Francisca Lopes doet mits desen U, Duarte Pereira, in den name van den voors. Jorge Perera, uwen schoonzoon, door mij, notaris, mits desen insinueren, dat een van de civetcatten door den voors. Jorge Perera aen hem (sic!) vercocht, ende waerover tusschen haer, insinuante, ende den voorn. Jorge Pereira proces ongedecideert voor de .. . schepenen deser stede is hangende, gestorven is, ende dat zij, insinuante, verstaet, dat de schade van dien zal commen tot laste van de voorn. Jorge Perera; protesterende well expresselijck, dat zij aan denzelven zal . . . verhalen de oncosten van de onderhoudinge ende andersins, bij haer van de voors. gestorven civetcatte gehadt. Dierbeneffens doet zij,, insinuante, U, Duarte Pereira, bij desen mede insinueren ..., dat, in gevalle de twee andere civetcatten oft een van dien mede mochte commen te sterven, 'twelck zoude connen gebeuren, doordien deselve mede qualijck gestelt zijn.
') G.-A. Amsterdam. Prot. Notaris S. Cornelisz., No. G25.



strook niet verwijderen
R ,
, versiteit recht
UBS
Utrechts Bibliotheek Systeem
Bibliotheekstempel op ommezijde
barcode :
UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK UTRECHT
3675 7361







„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
sulx oock sal commen tot laste ende schade van den voorn. Jorge Pereira, alsoe zij, insinuante, haer 'tzelve in 't minste niet en is aentreckende. Ende dat zij niettemin gedencken zal van de voorn. Jorge Perera ende zijnen goederen te vendiceren .. . ende verhalen de oncosten, bij haer, insinuante, in 't onderhouden van de voors. sivetcatten ende andersins almede gedaen ende noch vorder ter uyteinde der saecke toe te doen bij alsulcke middels ende manieren van rechte, als zij te raeden zal vinden; daervan als vooren wel expresselijck protesterende in conformite ... van haren voorgedane insinuatie ende protestatie van de 16e September lestleden.
Alle 'twelcke den voorn. Duarte Pereira geïnsinueert zijnde, seyde ende gaff voor antwoordt, dat hij versocht copie.
Gedaen binnen der voors. stede Amsterdamme ter presentie van Thomas Goupar ende Ruys Claesz., getuygen hiertoe versochte.
NO. 10. — VERKLARING OMTRENT DIENST BIJ CIVETKATHOUDER.
— 1621, JANUARI 20').
Op huyden, den 20 January 1621, ... compareerden voor mij, Sybrandt Corneliszen, openbaer notaris tot Amsterdamme ..., ter presentie van de ondergeschreven getuychen, Jacob de Montecinos, out omtrent 40 jaren, ende Eliau Perera, out omtrent 30 jaren, beyde van de Portugeesche natie, woonende bin nen dese stede voors., mij notaris bekent, dewelcke bij ware woorden ende hare conscienciën in plaetse van solemnelen eede, ter instantie ende versoecke van Abraham Goin, Barbarisco,
verclaert hebben, hoe waer is, ende eerst die voorn.
Eliau Perera, dat hem, getuyge, kennelijck is, dat de voors. Abraham Coin sedert den tijt, dat Michiel de Luna Montalto, Portuges, hier ter stede, gecocht heeft gehadt de civetkatten, die hij is hebbende, denselven Michiel de Luna gedient heeft gehadt in 't waernemen ende bescheyt doen van de voors. civetcatten, deselve te purgeren ende reynigen ende de civet aff te nemen, ende alles meer dies aenclevende; hebbende mede de voors. Abraham Goin tot verscheyden reysen dienste van den voors.
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris S. Cornelisz., No. 645, No. 81. Ook bij A M. Vaz Dias, Losse bijdragen tot de geschiedenis der Joden in Amsterdam. De Vrijdagavond, Joodsch Weekblad, XX (Amsterdam 1931), blz. 304.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
de Luna buyten deser stede gegaen, om calveren, schapen ende andere beesten in te coopen tot onderhoudinge van de voors catten, ende beesten hier ter stede geslacht, welcken sijnen dienst geduert heeft tott de tijt toe, dat de voors. Luna den voors. Coin heeft laten gaen, nu omtrent 14 dagen geleden; seggende voor redenen van sijne wetenschappe, dat hij, getuyge, tot verscheiden reysen geweest is ten huyse van den voors. de Luna ende den * oorn. Coin aldaer in sijnen dienste geoccupeert heeft gevonden.
Verclaert die voorn. Jacob Montecinos hem mede kennelijck te wesen, dat de voorn. Coin den voors. de Luna in 't waernemen ende bescheyt doen van de voors. civetcatten, deselve te purgeren ende anders, mitsgaders 't slachten van de beesten tot onderhoudinge van deselve, gedurende de voors. tijt gedient heeft gehadt, seggende voor redenen van sijne wetenschappe, dat hij, getuyge, eenige reysen ten huyse van den voors. de Luna gewest is ende aldaer den voors. Abraham Goim in sijnen dienst geoccupeert gesien heeft 
Gedaen binnen . . . Amsterdamme ter presentie van Manuel Peres ende Aron Namuas, getuygen hiertoe versocht.
NO. 11. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1622, MEI 231).
Op huyden, den 23 Mey anno 1622, hebbe ick, Jan Warnaertszen, openbaer notaris tot Amsterdamme . . . , ter presentie van den ondergeschreven getuygen, uyten versoecke van Sieur Gaspar Fernandes, woonachtich tot Alckmaer, getransporteert ter woonplaetse ende nefl'ens den persoon van schipper Rudger Barentszen, ende vanwegen als boven hem geïnsinueert ... 'tgunt wes hiernaer volcht:
Alsoo hij, insinuant, verleden Woensdach van U gecocht gebad hebbende dertien syvetcatten, naementlijck seven mannekens ende ses wijffkens, voor de somme van 1235 guldens, ende bovendien een Jacobus tot een vereeringe voor u huysvrouwe, U in minderinge van de voors. cooppenningen betaelt heeft 540 guldens, alsoock de Jacobus voor u huysvrouwe, ende meede vandage gepresenteert de resterende cooppenningen aen U te tellen, mits dat gij hem, insinuant, eerst ... de syvetcatten soudet vertoonen ende laeten besien, off se sulcx waeren, als gij
') G.-A. Amsterdam. Prot. Notaris J. Warnaertsz., No. 691, cahier No. I, fo. 23.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
die aen hem, insinuant, vercocht hebt; ende devvijle gij seydet, de syvetcatten in u huys niet te durven uutcrijgen off laeten besichtigen, heeft hij U gepresenteert gehadt ende presenteert noch mits desen, U in minderinge van de voors. cooppenningen voorts aen te tellen ter somme van 1100 guldens toe, dies dat hij, insinuant, de syvetkatten t'sijnen logemente soude mogen brengen ende deselve aldaer besichtigen, ende die bevindende mïIcx te wesen, als gij hem vercocht hebt, dat hij, insinuant, U alsdan datelijck de resterende cooppenningen soude voldoen. Als hij dit weigert, zullen alle kosten, schaden, interessen en risico ten laste van voors. Rudger Barentss. komen. Waerop de voorn. Rutgert Barentszen antwoorde, dat de syvetcatten — die hij, geïnsinueerde, altijts overbodich is geweest ende alsnoch is, conform de coope, aen den insinuant te leveren, — van Donder dach 's morgens ten acht uyre aff, gestaen hebben ende noch sijn staende tot zijn, insinuants, resicque . . ., ende dat den insinuant de voors. syvetkatten — als hem door de voors. coope toecommende — altijts heeft mogen besichtigen ende sulcx noch vermach te doen in sijn, geïnsinueerdens, huys ende tottet selve cmployeren soodanige hulpe als 't hem belieft.
Gedaen binnen der voors. stede Amsterdamme ter presentie van Ysack Ypens ende Maurits Erdenville, getuygen hiertoe verdocht.
NO. 12. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1622, MEI 27').
Op huyden, den 27 Mey anno 1622, hebbe ick, Jan Warnaertsz., openbaer notaris tot Amsterdamme . . ., ter presentie van den ondergeschreven getuygen, uyten versoecke van Sieur Gaspar Fernandes, woonachtich tot Alckmaer, getransporteert ter woonplaetse ende neffens den persoon van schipper Rutgert Barentszen, ende . . . hem geïnsinueert . . . 'tgunt wes hiernaer volcht:
Gaspar Fernandes verclaert, dat hij, insinuant, van den eersten aen, dat hij de civetkatten — tusschen U ende hem in questie — heeft gecocht, altoos .. . berevt is geweest te ontfangen, ende datelijck de belooffde cooppenningen te betaelen, maer gij, ter contrarie, sijt in gebreecke gebleven ... de leverantie
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. Warnaertsz., No. 691, cahier No. 1. fo 26 vo.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
behoorlijck te doen, alles naerder blijckende bij de insinuatie . . . bij mij, notaris, van sijnentwegen tegens U opten 23 de.ser gedaen .... Ende alsoo een van de voors. syvetkatten — staende mits de voors. insinuatie ... tot uwen risico — door seecker gebreck aen de voeten —'twelck hij, insinuant, verstaet, dat deselve cat al voor date van de coope gehad t heeft, ende dat gij daeromme de leveringe van de voors. catten, die gij schuldich waert le doen, inpertinentelijck hebt uutgestelt — is gestorven, ter welcker oorsaecke hij insinuant met U in processe is; ende dewijle de saecke noch onge[de]cideert hangt ende gij echter meede weygert de resterende catten te leveren ende de cooppenningen ... te ontlangen, waerdeur . . . eenige van de andere catten meede mogen commen te sterven ofte andere accidenten . .. onderworpen zijn, soo doet hij, insinuant, U door mij, notaris, — onvermindert ende sonder prejudicie van yders recht der wedersyden — mit desen presenteren de ontbreeckende eooppenningen, soo veele die over de twaelff levende catten bedragen, datelijck aen te tellen ende voldoen, dies dat gij ofte yemant van uwentwegen benevens dien de leveringe van de voors. catten aen hem, insinuant, . .. behoorlijck sult doen ende door U zeiven oft yemant anders, hem op 't handelen ende gouverneren van cyvetcatten verstaende, deselve te thoonen ende den insinuant laeten sien, hoeveel mannekens ende wijffkens daer zijn; ende belangende de doode cat presenteert U meede ten overvloede .. . hoewel ongehouden, voor de pretensie derzelver te stellen suffisante cautie binnen deser stede; ende bij refuys van sijne meer als deuchdelijcke presentatie aen te neemen, protesteert hij, insinuant, door mij, notaris, tegens U expresselijck . .. mits desen — boven de protestatie in sijn voorige insinuatie gedaen, daerbij hij als vooren persisteert, — van allen costen . . . ter saecke voors. gehadt ... ende noch te hebben .. .; ende dat hij verclaert de voors. catten van de eersten aen gestaen te hebben ende noch sijn staende tot U lasten, resicque ende pericule van sterven ende andere ongelucken, van meyninge zijnde hem in dien gevalle de catten niet aen te trecken, maer deselve laetende tot uwen behoeve als degeene die oorsaecke is, dat de leverantie niet en volcht, omme al 'tselve op u persoon ende goederen te vervolgen ende verhalen, daer ende soo behooren, ende sijn, insinuants, goeden rayde gedragen sal.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
Waerop de voorn. Rutgert Barentszen antwoorder „Waerom soude ick dat doen? Ick hebbe een gerechtige saecke. Wij zzjn metten anderen in proces, ende ick ben altijts overbodich geweest de catten te leveren, mits eerst ende alvooren betaelt zijnde."
Gedaen binnen der voors. stede Amsterdamme ter presentie van Maurits Erdenville ende Jeremias Yerniers, getuygen, hyertoe versocht.
NO. 13. — ARBITRALE UITSPRAAK AANGAANDE KOOP EN LEVERANTIE VAN CIVETKATTEN. — 1622, JUNI 9').
Achtervolgende d'acte van renvoy bij de . .. schepenen deser stede Amsterdamme, in date den 8sten Junii 1622 gepasseert opte eersame Willem van Wely ende Melchior van Hoorn, om te accorderen Jasper Ferdinandus ende Rutger Barentsz., opdat se kunnen nopende hunne questie over coop ende leveringe van tweelf chivetkatten, voor gemelte Heren Schepenen gemoveert, hebben gemelte arbiters perthiën voor hen ontboden, hunne redenen ende allegatiën aen wederzijden gehoort ende op alles gelet, daerop te lester stont dienvolgende op 't vreywillich verblijff van perthiën voor uytspraeke verclaert ende verclaren bij desen, te weten, dat Jasper Ferdinandus op morgen de clocke te acht uyren voor de middach sonder langer vertreck hem sal presenteren ten huyse van de voorn. Rutger Barentz., met hem brengende die somma van 650 guldens tot voldoening van de voors. twaelff chivetkatten, die lielfte mannekes ende de helfte wijffges. Op welcke aenkomste van de voors. Jasper Ferdinandus de voorn. Rutger Barentz. gehouden sijn sal de voors. twaelff catten aen gemelte Jasper Ferdinandus te thonen ende doen visiteren; ende deselve bevonden werdende de helfte mannekens ende de helfte wijffgens, sal de voorn. Jasper Ferdinandus gehouden zijn de voors. 650 gulden aen den voorn. Rutger Barentz. ter stont te bethalen ende uyt te keren boven die penningen, alredcj bij hem aen den voorn. Rutger Barentz. bethaelt, ende dat naementlijck in voldoeninge van de penningen bij hem, Jasper Ferdinandus, daervooren belooft. Ende sal de voorn. Jasper Ferdinandus daerbenevens gehouden zijn de voors. chivetkatten naer de gedaene bethalinge terstont met ende naer hem te nemen; compenserende de kosten aen wedersijden, waermede perthiën
') G.-A. Amsterdam. Prot. Notaris J. Westfrisius, No. 548, fo. 183.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
questiën, dese sake aengaende, sullen sijn ende blijven gedecideert, sonder dat bij d'een ofte d'ander in eeniger manieren daerover yet anders sal mogen werden gepretendeert.
Welke uytspraeke bij perthiën gehoort sijnde, hebben dieselve verclaert te approberen, gelijk zij deselve approberen bij desen, met beloften deselve promptelijck te sullen achtervolgen ende naer te komen, onder alle verbanden van rechte, sonder fraude.
Aldus gedaen, verclaert ende geacuepteert in Amsterdam desen 9en Junii anno 1622.
tv. g. Wilhelmo van Weely, Melchior van Hoorn, Gaspar Fernandes, Rutgert Barensen, J. Westfrisius, not. publ.
NO. 14. — EIGENHANDIG GESCHREVEN EN GETEEKENDE NOTITIE VAN ABRAHAM WILLEMSZ. VAN BEYERLANT BETREFFENDE DE NALATENSCHAP VAN WIJLEN ZIJN EERSTE VROUW, NEESGEN JANS. — 1623, NOVEMBER 4').
Soo ick in de winckel ende 't huys blijve, soo sal ick de dootschult ende mijn kintsgedeelte quiteeren;
ende ons 2/21 parten in f. 28.200 in de Sweetse Compagnie, sijnde f. 2685.-.-
ende ons V2 part in 94 onsen sivette staende tot Lovorne, Ma-
dril en Rouen, comt f. 752.-.-
Beyde dese partijen sal ick tot mijnen laste neemen ....
NO. 15. — CONTRACT VAN KOOP EN LEVERING VAN CIVET. — 1623, NOVEMBER 142).
Compareerden ... d'eersamen Denys Denyszen, Pieter Lefevre, Pieter Denys, brouwer, Abraham Lafevre, chirurgijn, ende Harman Reynierszen, coopluyden, burgers deser voors. stede, tor eenre, Sieur Diego Gomes da Costa, Matias Rodrigues Cardoso ende David Abenyacar, Portugueesclie coopluyden, ter andere zijden, inwoonders derselver stede, ende verclaerden metten anderen synseerlijck met rijpen rade geaccordeert ende overeen-
') G.-A. Amsterdam, Weeskamer, lade No. 292; zie ook Weeskamer, I11brengboek, No. 18, fo. 214 vo.
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Carels, No. 717. — In regest te vinden in J. G. van Dillen, Bronnen tot de geschiedenis van het bedrijfsleven en het gildewezen van Amsterdam, (Rijks Geschiedk. Publ., 78, 's-Gravenhage 1933) No. 898, p. 511.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
gecomen te zijn op 't navolgende contract van coope, te weeten, dat de voors. Denys Denyszen, Peter Lefevre, Pieter Denys, Abraham Lefevre ende Harmen Reynierszen, gesamentlijck ende elcx voor hem selven, sullen leveren aen de voers. Diego cum sociis alle de sivetten, die zijluyden, vercoopers, respective sullen moogen trecken ende samelen van alle de sivetcatten, die zij elcx sullen moogen hebben, te weeten van dato deses aff continuerende tot twee van de aeneenvolgende jaeren, nae primo Januarii aencommende deses toecommende jaers 1624 vast, ende daernae noch twee aeneenvolgende jaren, te weeten tot vrije optie ende keuze van de voors. coopers alleene, mits dat sijluyden gehouden sullen zijn, 't de vercoopers binnen drie maenten voor 't expireren van 't tweede jaer duydelijck t'insinueren ende aen te seggen, off sijluyden de voors. twee jaren optie willen continueren ende vasthouden off nyet; ende dat yder once sivet voor de somme van 14 carolus guldens, alles door malcanderen, te betalen contant neffens yders leveringe, mits rabatterende ses maenten tegen acht ten hondert in 't jaer, des dat de vercoopers gehouden sullen zijn in goeder conscientie bij eer, trouwe ende vromichheyt, elcx voor hem selven, te leveren aan de voorn, coopers alle de sivet, puyr ende suyver gelijc de goede God *) deselve van hun beesten sal moogen verleenen, waerop de vorcJaringe tot allen tijde ende believen van de coopers mach gevordert ende bij de vercoopers moet gedaen werden, daermede zijluyden respective sullen moogen volstaen. Voorts sal de si vette gelevert werden in glasen, leren saexkens ende doosgens , ende yder glas van ses onsen Troys gewicht sal moeten een eieyntgen, namentlijck een 16e part van een once, suyver sivet tot overgewicht hebben ende de glasen meerder wegende sal d'overwicht na advenant moeten volgen. Doch sullen de voors. vercoopers elcx soovele beesten moogen houden als zijluyden sullen connen becomen.
Is meede bedongen, dat de vercoopers geduyrende desen contracte egene sivet en sullen vermogen aen yemant anders te vercoopen ende vermangelen, versevnden off distribueren, directelijck noch indirectelijck, in geenre manieren, op peyne van telckens ses onsen suivere sivet te verbeuren realijck ten behoeve van de coopers, ende die te leveren datelijck sonder con') De woorden „de Heere God" zijn hier doorgehaald.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
tradictie off tegenseggen; exempt, dat syluyden elcx sullen vermogen een quart off ten hoochsten een halff onse ter maent U* vercopen, om eenige callanten te geryven. Oock sal de leveringe van yders sivet moogen geschieden met een, twee off meer glazen teffens, in voegen als vooren. Of 't gebeurde dat yemant van pertyen ten wederzijden geraecte te vertrecken uyt deser stede, dat sodanige gehouden sal weesen goede ordre te stellen om desen contracte te effectueren, op de peyne, dat yder van hen, contrarie doende, sal verbeuren d'somme van 50 carolus guldens ten behoeve van de armen der Gereformeerde religie binnen deser stede.
Gebeurtet mede, dat yemant van hen, van cl'een of d'ander sijde, binnen de voors. tijt deser werelt geraecte t'overlijden, dat dan desselfs weduwe off erven gehouden sal sijn, desen contracte evenwel naer te comen ende t'onderhouden in alle manieren off de overleden in levenden lijve ware. Is noch geconditioneerd soo yemant van de vercoopers off deselve alle uy'. deser contracte begeerde te scheyden — gelijck sal moogen geschieden — dat deselve dan elcx in zijn particulier gehouden sal zijn te betaelen ten behoeve van de coopers de somme van 50 ponden vlaems ende daerenboven voor de voors. armen de somme van 100 gelijcke ponden sonder reprocque. Insgelijcx, bij sooverre een off twee van de copers uytte voors. contract wilden varen, gelijck sij oock vermogen te doen, mits dat d'andere, elcx een voor al, in solidum, voor 't effectueren van 't contract verbonden blijft, ende deselve alle mede uit 't voors. contracte varende, dat deselve dan gehouden sullen sijn te betaelen ten behoeve van yder van de vercoopers de somme van 300 guldens, maeckende voor hen allen 1500 guldens, sonder oppositie. Ende oft mocht gebeuren dat, buyten de voors. geëxpresseerde conditiën, eenige differentie, misverstant off duystornisse mochte rijsen, soo is geconditioneert, dat deselve questie met dies aencleef sal werden gedecideert ... bij vier onpertijdig goede mannen, bij per tijen ten wedersijden twee te verkiezen, daermede pertijen zich ten wedersijden sullen content ende volcomentlijck tevreden houden ....
Alle 'twelck sijluyden, pertijen, gesamentlijck elcx in 't bijsonder, belooft ende bij desen op eere, trouwe ende vromigheyt in plaetse van eede aengenomen hebben punctuelijck te effectueren



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
ende volcomenlijck t'onderhouden sonder daerjegens ie doen noch te laten geschieden bij henselven noch door andere directelijck noch indirectelijck, in geenre manieren, daervooren verbindende hen respective persoonen ende generale goederen, roerende ende onroerende, presente ende toecomende, egeene utgesondert ....
Yersoeckende etc.
Gedaen binnen Amstelredamme ter presentie van Jacob Boel ende Pieter Pieterszen, burgers etc., den 14en Novembris 1623. w. O- Bio. Gomes da Costa, Matias Rodrigues Cardozo, David Abeniacar, bij mij Denijs Benijsen, Peeter Lefebure, Pieter Denyse, Abram Lefebuer, chirugien, Harmen Reyners, + merck [van] Jacob Boel, Pieter Pieterszen.
NO. 16. — MACHTIGING TOT INVORDERING VAN KOOPPENNINGEN. — 1624, JANUARI 31').
Beenys Beenysszen, hem geneer ende met civetbeesten te houden, burger van Amsterdam, machtigt Arianes Finaerts, koopman te Antwerpen, om van de weduwe van Francisco Bélony, perfumeerder te Antwerpen, 180 carolus guldens hetzij buiten of in rechten te vorderen, die Denyssen van haar toekomen ter saecke van 12 oneen puyr ende suyver civet, yder once tot 15 guldens, bij de voors. weduwe gecocht ende ten dancke ontfangen, volgende een bescheydt daervan ....
NO. 17. — CONTRACT VAN KOOP EN LEVERING VAN CIVET. — 1626, OCTOBER 142).
Op huyden den 14en October anno 1626 compareerden voor mij etc. .. . d'eersaeme Pieter le Febure, coopman binnen deser stede, ter eenre, ende Mathias Rodrigues Cardoso, Portugeesch coopman alhier, ter andere zijden, ende verclaren deen metten anderen sinceerlijk ende met rijpen rade geaecordeert ende overeenen gecomen te zijn op 't navolgende contract van coop, te weeten, dat de voors. Pieter Lefebure aen den voors. Mathias Rodrigues Cardoso sal leveren alle de sivetten, die hij, Lefebure, sal mogen trecken, te weeten van primo October lestleden aff continueerlijk tot twee achtereenvolgende jaeren toe,
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Carels, No. 718.
2) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. Warnaertsz., No. 661, cahier No. 8, fo. 124 vo. — In 't kort vermeld door Van Dillen, t.a.p., No. 1081, p. 612.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
■vast, ende daernae noch twee achtereenvolgende jaeren, te weten tot vrije optie ende keuze van de voors. coper alleene, mits dat de voors. cooper gehouden sal zijn d'vercooper binnen drie maenten voor 't expireren van 't tweede jaer duydelijck t'insinueren ende aen te seggen, off hij, cooper, de voors. twee jaeren optie wil continueren ... off niet; ende dat yder onse sivet voor de somme van 13 carolus guldens ende 10 stuyvers, alles door malcanderen; te betaelen contant neffens yder leveringe precys, sonder eenich rabat. Des, dat de vercooper gehouden sal zijn in goeder conscientie bij eere, trouwe ende vroomicheyt te leveren aen de voorn, copers alle de sivet puyr ende suyver gelijck de goede God d'selve van zijn beesten sal mogen verleenen, waerop de verclaringe tot allen tijden ende believen van de cooper mach gevordert en bij de vercooper moeten gedaen werden, daermede de voorn, vercooper mach volstaen. Voorts sal de sivette gelevert werden in glasen, lederen sackgens ende doosjens ende yder glas van ses oneen Troys gewicht sal moeten een cleyntgen —. namentlijck een sestiende part van een once — suyver sivet tot overwicht hebben, ende de glasen meerder wegende sal d'overwicht na advenant moeten volgen. Oock sal de voors. vercooper sooveel beesten mogen houden als hij sal connen becomen. Is mede bedongen, dat de vercooper gedurende desen contracte egeene sivet en sal vermogen aen yemant anders te vercoopen, ... in geenre manieren, op peyne van verbeurt ses oneen suyvere sivet, te verbeuren realijck ten behoeve van de cooper, ende die te leveren datelijck sonder contradictie ... ; excempt dat de vercooper sal vermogen een quart off ter hoogsten een halff once ter maent te vercoopen om eenige klanten te geryven. Oock sal de leveringe van 't sivet mogen geschieden met twee of meer glasen teffens, in voegen als vooren.
Of 'tgebeurde, dat yemant van partijen ter wedersijden geraecte te vertrecken uut dezer stede, dat sodanige gehouden sal wesen goede ordre te stellen, om desen contracte te effectueren, op peyne dat yder van hen, contrarie doende, sal verbeuren d'somme van 50 carolus guldens ten behoeve van de armen der gereformeerde religie binnen deser stede. In geval van overlijden van een der contractanten vervalt de verplichting tot nakoming van het contract op de weduwe of de erfgenamen. In geval van voortijdige opzegging van het contract zal de zich onttrekkende



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
partij aan de andere partij 400 carolus guldens moeten betalen. In geval van onzekerheid omtrent de voorwaarden van het contract zullen vier onpartijdige mannen ter beslechting van het geschil benoemd worden. Tot het nakomen van alle genoemde voorwaarden verbinden partijen hun persoon zoowel als hun goederen.
Gedaen binnen der voors. stede Amsterdam ter presentie van Arent Janszen [Engel] ende Jan de Vos. getuygen hiertoe versocht.
n.g. Matias Rodrigues Cardozo, Peeter Lefebure, A. J. Engel.
NO. 18. — CONTRACT VAN KOOP EN LEVERING VAN CIVETKATTEN.
— 1627, OCTOBER 121).
Compareerden voor mij, Fredrick van Bancliem, notaris pablicus . . ., residerende binnen Amsterdamme, ende den getuyglien naerengenoempt, Abraham Symons, varende in qualite van oppercoopman metten schip „De Drie Goninghen" naar Gene 2), ter eenre, ende Pieter de Nijs, Abraham Le Fevre ende Herman Reynerszen, coopluyden, ter andere sijden, alle inwoonders deser stede Amsterdamme, ende verclaeren metten anderen op den naervolgende coop ende vercoop van sevetkatten in 't minnelijk geaccordeert ende verdraghen te zijn, in deser manieren, te weten, dat d'gemelte Abraham Symons gehouden sal wesen vuyt Gene met sijne schepe off andere schepen, soo 't hem goetdunckt, sal zenden mannekens sevetcatten, dewelcke katten de voors. Pieter de Nijs, Abraham Le Fevre ende Herman Reynerszen, compangons, gehouden sullen wesen in eene coop te ontfangen, dat bij climmen uuyt de schepe voor de palen deser stede Amsterdamme off binnen twee uren naer d'insinuatie, die de coopers daervan sal worden gedaen, 'tzij hoe deselve katten mogen wesen geconditionneert, gesont off ongesont, lam, creupel off met andere accedenten, als de voors. katten maer leven. Ende sal voor yder kath betalt werden bij de compagnons ... in contante penningen neffens de leverantie d'somme van 150 carolus guldens, tot soo veel alsser mannekens katten souden wesen, sonder eenige oppositie, renunciërende daeromme zijluyden, compagnons, de benefitiën ordinis, divisionis et excussionis, daervan alvooren wel onderrecht sijnde.
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris F. van Banchem, No. 297, fo. 62 — Vermeld door Van Dillen, t.a.p., p. 612, noot 1. *) Guinea.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
Is voorts gheconditioneert soo de voors. coopers off compagnons de voors. katten binnen twee uren van de voors., te docne insinuatie niet en ontfangen ende de voors. katten daerna quamen te sterven, soo sal 'tselve wesen tot laste ende resico van de coopers, die dan evenwel gehouden sullen wesen soodanighe versturven katten te betalen tot 25 pont vlaems 'tstuck .. . ; mits dat den vercooper oock noch verbonden sal wesen aen niemant mannekens katten te seynden als den voors. coopers off compagnons.
Partijen beloven zich aan al deze bepalingen te zullen houden, onder verbant van hen respective persoonen ende goederen.
Gedaen binnen Amsterdam ter presentie van Gelis van Brussel, maeckelaer, ende Andries Pietersz. van Nes, met 't voors. schip voor ondercommis varende, inwoonders deser stede, als ghetuyghen hierover ghestaen, den 12 October 1627.
NO. 19. — CONTRACT TUSSCHEN CIVETKAT-HOUDERS ONDERLING.
— 1627, OCTOBER 26').
Op huyden den 26en October anno 1627 compareerden ... d'eersaeme P(iete)r De Nies, Pieter le Febure, Abraham Le Febure, Abraham Willemszen van Beyerlant ende Herman Reiniertszen, alle woonende binnen deser stede, mitsgaders Jacob Jacobszen uuten name van Anthony Wygants, woonende tot Voorburch, ende tegenwoordelijck hier ter stede sijnde, voor denselven caverende de rato, ende verclaerden de voors. comparanten metten anderen ... geaccordeert ... te wesen ..., te wetene, dat een yder van hen ses comparanten op zijn beurte, onder den anderen te raemen, sal moeten reysen naer Texel, 't Vlye, de Maese off elders, waer 't oock soude mogen wesen, ende meede binnenslants, geene plaetsen uytgesondert, om de sivetcatten, die te coop soude mogen wesen, te besichtigen ende te coopen. Ende alle de sivetcatten, die [door] yemant van hen sessen alsoo off oock andersints souden mogen werden gecocht, off, bij andre gecocht zijnde, aen yemant van hen werden overgedaen, sullen zijn voor hen ses comparanten elcx naer gelijcke gedeelte, sonder dat yemant van hen ses comparanten 'tzij binnen of buytenslants eenige sivetcat off catten sal mogen coopen
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. Warnaertsz., No. 662, cahier No. II, f0 74. — in het alphabetische naamregister van den notaris is dit contract vermeld met de woorden: „Pr. Lefebure met andre sivetmakers, accoort".



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
off doen coopen, 'tzij voor hem selffs in 't particulier, off oock voer andre, direct off indirect, onder wat pretecxt het oock mochte geschieden, anders als voor ende tot voordele van hen, ses comparanten, gelijckelijck. Noch en sal niemant van hen, comparanten, vermogen aen yemant anders buyten dese voors. comparanten, wie 't oock sonde mogen wesen, niemant uutgesondert, te openbaeren, datter sivetcatten te coop zijn ende te raden met woorden off anders, direct off indirect, dat zij die souden coopen, maer sullen alle de voors. ses comparanten ende een yder van hen in 't bisonder haer uutersten beste doen, om in t coopen der sivetcatten de compagnie soo veele voordeel ende profijt te doen als hen eenichsints mogelijck sal zijn. Ende soo wie van hen, comparanten, contrarie comt te doen, alsulcken sal, soo menichmael het bij hem gedaen wert, verbeuren telcken reyse de somme van 100 ponden vlaems, ende dat ten behoeve van de armen van de Duytse ende Walse gereformeerde religie binnen deser stede, daer de diaconen uutdeelders van sijn, halff ende halff. Ende alle oncosten, die in soodanich reysen ende coopen van de sivetcatten eenichsints gedaen sullen werden, sullen bij hen ses comparanten elcx voor een seste part betaelt moeten werden. Gelijck mede tot laste van hen ses comparanten sal moeten comen ende bij hen gelijckelijck gedragen moeten werden de schade, die eenichsints soude mogen vallen door 't sterven van de gecochte sivetcatten, eer deselve vercavelt zijn.
Ende yemant van hen, comparanten, commende vermerckende oii verstaen, dat yemant anders buyten dese compagnons, 'tzij soon, broeder off ander bloetverwant off oock vremde, sivetcatten soude willen coopen, sulcx sal dengeenen, die van hen, comparanten, het vermerct off verstaet, hoe dickwils het oock mochte gebeuren, de andere compaignons getrouwelijck aendienen ende bekent maecken, opdat zij dienaengaende soude connen resolveren ende ordre stellen, wat voor dese compaignie daerin best diende gedaen; met dese verstande, dat alle de sivetcatten, die voor de voorn. Pi eter de Nies door zijn vader ende moeder buytenslants werden gecocht ende hem, De Nies, toegesonden, bij hem, de Nies, alleen behouden sullen werden, mits de andre compaignons aendienende, wat sivetcatten hij telckens becomt. Meede met dese conditie, soo yemant van hen, comparanten, soo wanneer 't sijne beurte is, in gebreecke bleeff te



gegevens betreffende de
reysen alsser sivetcatten te besichtigen off te coop sijn, alsulclcen defaillant sal verbeuren ende versteecken wesen van sijne cavelinge der sivetcatten, die op sulcken voyage sullen werden gecocht ende die andersints mede soude hebben genooten, soo bij selffs gereyst waere; sullen de pertie of cavelinge van denselven defaillant comen ten proffijte van de andre compaignons, ende sal alsulcken defaillant evenwel noch moeten dragen ende promptelijck betaelen zijne portie in de oncosten ende schade, die in 't reysen gedaen ende over 't sterven van sivetcatten sal gevallen zijn, ende dat sonder eenige exceptie. Behoudelijck dat, soo wanneer het yemant beurt is te reysen ende alsulcken sieck is off andre wettige verhinderinge heeft, soodanigen vermach een ander van de compaignie te bewegen, om voor hem te reysen, waermede denselven mach bestaen.
Is noch bedongen, dat, soo wanneer de gecochte sivetcatten yder mael sullen sijn vercavelt, alsdan en sal niemant van comparanten die aen yemant in 't perticulier mogen overdoen off overlaeten direct noch indirect; maer deselve willende affstaen off overlaeten, sulcx sal moeten wesen ende comen voor de andre compaignons gelijckelijck ende elcx even naer, sonder dat de eenen den anderen daerinne sal mogen prefereren. Ende sal desen contracte ende gemeenschap, in voege als vooren, geduyren ende continueren den tijt van sesse jaeren lanck, innegaende op huyden dato deses. Ende soo yemant van hen, comparanten, binnen deselve tijt quaeme te sterven, alsulcx weduwe off erfgenamen sullen evenwel in plaetse van den gestorvene in desen contracte moeten continueren ende 'tselve volgen ende nacomen op de peene, hiervooren uytgedruct.
Partijen beloven de bepalingen van dit contract na te komen Gedaen binnen der voors. stede Amsterdamme, ter presentie \an Abraham Janszen ende Lubbert Janszen, getuygen hiertoe versocht.
tl*, g. Peeter Lefebure, A. W. v. Beyrlant, Jacob Jacob van clei Valck, vanwegen Antony Wyghans, Harinen Reynerszen.
N0. 20. inventaris van wijlen denijs denijssen. 1628,
januari 281).
Notissie na gissinge van al 'tgeene, soo inboel als vaste goei) g.-A. Amsterdam, Weeskamer, lade No. 322. — In dorso: „Dyonys Dionyssen, vleyshouwer".



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
deren, mitsgaders enyghe schulden, achtergelaten bij vader l)enys Denyssen saliger, ende is als volcht:
(1) een huys, daer wij in woonen, na gissinghe.. ƒ 8.000.-.-
(2) twee huyssen onder één dack, hij de Lange
Brug, costen 7.000.-.-
(3) twee huyssen op de Keysersgraclit, kosten .. „ 9.000.-.-
(4) een huys bij 't West-Indis huys, daerop be-
taelt beneffens 'tgeen daeraen vertimmert .. „ 1.570.-.-
(5) 25 sevetcatten, na gissinghe gestelt op „ 7.000.-.-
(6) een axsie in de West-Indische Compagnie
van 3.000 gulden, daerop betaelt „ 2.330.-.-
(7) een axie in de Oost-Indische Compagnie van
600 gulden capitael, weerdich ontrent „ 1.300.-.-
(8) daer is in de Banck met noch twee wisselbrieven, die van deese maent daerin getekent sullen werden 6.000-.-
(9) den inboedel, na gissinghe gestelt op „ 4.000.-.-
<10) daer is een obligacie houdende op Pieter Be-
nYs „ 1.000.-.-
(11) noch een op dito 100-.-
(12) een obelegacie off schepekennis op Jan Janszen Vreelant van tj 106--
(13) een obelegacie houdende op Matheus [Crae-
bo™] van „ 100.-.-
(14) na mijn rekeninghe teSeegen t'ontfangen, daer
onsen oom vaste goederen voor in handen heeft „ 500.-.-
(15) de helft van een scheepken beneffens 't carge-
soen, gesonden na Danzick, weerdich ontrent „ 3.000.-.-
(16) 1/32 part scheeps, daer schipper op is Alhert
Scholm „ 200.-.-
(17) daer staet van Montalto t'ontfangen van se vet „ 920.-.-
(18) een obligacy, houdende op een anbeelt van .. „ 100.-.-
(19) 65 isere potten, gesonden na Bergen in Noor-
weegen, costen 5 90 - -
(20) daer staet noch van potten t'ontfangen, tot
Banzic vercocht, 30 - -
(21) van cosyen Jean Gras van ons vat linten tot Rochel vercocht, noch goet geit 250 gulden,
en qua schuit ƒ 500, compt „ 250.-.-
UED. ECON.-HIST. ARCHIEF JAARBOEK XX
7



GEGEVENS BETREFFENDE DE
(22) compt van onsen cosijn tot Erverveltx) per
resto ƒ
(23) daer is ontfangen sedert de doot van vader
van Sieur Montalto van sevet „
(24) van de twee huyskens aen de Lange Brug, van huer ƒ
(25) 't huys op de Haerlemmerdijck is schuldich van huer „
(26) noch sevet bij de cass 
(27) van Marten Hoffman ontfangen van vlees.. „
(28) noch van een oude vrouw van vleys „
(29) daer staet noch van vlees t'ontfangen in 't boeck »>
(30) daer is aen geit in de cas gebleven, doen wij met Claes rekende, 
somma vinde t'samen ƒ 54.305.-.-
Noch geit bij de cas geweest, daer vader sterff.
rc. g. Sara Tielen, Matheis Kraeborn, Herman Reyners, Gerrit Denys, Heyndrick Wijnnantszen.
Opgebracht ter weescaemer bij Sara Tielen, weduwe van Dionys Dionyszen, geassisteert met Mathys Kraeborn, haer swager. ende Herman Reyniersz., haer gecoren voochden, Gerrit Deonys van hem zeiven, Heyndrick Wijnants als man ende voocht van Aeltgen Dionys, ende Claes Claeszen, getrouwt hebbende Agneta Dionys, Heyndrick Claeszen, de oom ende voocht van Willem en Jannetge Dionys, de voirkinderen van Dionys Dionyszen, daer moeder aff was Jannetje Cools, mitsgaders de voors. Heyndrick Claeszen metten voors. Mathys Kraeborn te saemen als oom ende voochden van de 6 nagelaten naerkinderen van den voors. Dionys Dionyszen bij de voors. Sara Tielen geprocreert. Den 28 Januarv 1628, present alle weesmeesteren dempto Reynier Pau.
NO. 21. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1628, MAART 72).
Op huyden den 7en Meert anno 1628 hebbe ick ... mij ten \ersoecke van de eersame Pieter le Febure voor hem ende voor
J) Elberfeld.
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. Warnaertsz., No. 662, cahier No. 11. fo. 207 vo. (met brandschade).
68. .-
776.-.-
170.-.-
140.-.260.-.70.-.7.-.-
76.-.-
142.-.-



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
Antony "\\ ygants, wijders d'eersame Abraham Willemszen van Deyerlant ende Herman Reyniers, getransporteert ten woonplaetsen van Sieurs Pieter Denys ende Abraham le Febure, ende aldaer geïnsinueert 'tgunt volgt:
De voors. insinuanten in qualite voors. versoecken door mij (notaris) bij desen, dat U believe te passeren ende te teeckenen de contracten, met malcanderen gemaect ende beschreven (bij) mij, notaris, opten 27sten October lestleden ende bij hen, insinuanten, alle vier gepasseert ende bevesticht. Ende bij weigeïinge off uutstel van sulcx datelijck te (doen), protesteren de voors. insinuanten door mij, notaris, bij desen voor nulliteyt van 't voors. contract ....
Waerop voorn. Pieter Denies, die ick selffs sprack, antwoorde: „Sij ge (ven) mij eerst ses catten, gelijck sij mij belooft hebben, ende soo niet, mogen zij doen soo zij willen". Ende de huysvrou van Abraham Le Febure — jegens dewelcke ick mijn exploit deede — seyde: „Mijn man is niet t'huvs, ick sal 't hem soggen".
Gedaen binnen der voors. stede Amsterdamme, ter presentie van Lubbert Janszen ende Abraham Janszen, getuygen hiertoe versocht.
NO. 22. — CONTRACT TUSSCHEN CIVETKAT-HOUDERS ONDERLING — 1628, JUNI 26').
Compareerden voor mij, Pieter Carels, openbaer notaris, d'eersamen Pieter Denys, Abraham Lefevre, Herman Reinierszen, Abraham Willemszen van Eeyerlant, Pieter Lefevre voor hem selfs en in den naam van Antony Wigans, daervoren de rato caverende ende vaststaende, Francisco Ferdinando de Pas, wonende tot Alkmaar2), Sara Denys, weduwe van Denys Denyszen, Gerrit Denyszen ende Pieter Gier, alle handelende met civetcatten, burgers deser voors. stede 3), mij, notario, bekent, verclarende ... voordachtelijck metten anderen opgerecht . . . ende aengegaen te hebben 't navolgende contract, t'weten dat alle de civetkatten, die sijluyden binnen den tijt van ses eerst an elckander volgende jaren, ingaende dato deses, "tzij
') <*.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Carels, No. 722, fo. 245. — In regest bij Van Dillen, t.a.p., No. 650, p. 1161.
p De woorden „voor hem selfs ... Alkmaar" zijn in margine toegevoegd. ) Deze omschrijving is, na de toevoeging in margine, foutief.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
t'samen of elcx besonder sullen komen te kopen, handelen of bekomen, van wat plaatsen dattet soude mogen wesen, henluyden met hen alle in 't gemeen sullen aangaan om onder den anderen 'tzij bij syncere lotinge of andersints gepart ende gedeelt te werden, so na der gelijckheyt bevonden sal worden te behoren,sonder dat iemant van henluyden sal vermogen d'voors. tijt van ses jaren gedurende, enige sivetkatten jong of out voor hem in 't particulier ofte in compagnie noch voor iemant anders op te kopen of bekomen bij hem selfs noch door andere directelijck noch indirectelijck in geenreleye manieren, op pene van 100 ponden vlaems bij den contraventeur van desen contracte realik te verbeuren, d'ene helfte ten behoeve van de arme ledematen der Christelijcke Gereformeerde Duvtse Kerke binnen deser stede ende d'andre helfte ten behoeve van de geïnteresseerde contrahenten, 't contract onderhoudende, te betalen promptelijck sonder enige exceptie of contraventie.
Dat oock niemant van henluiden en sal vermogen zijn cavelinge of part in enige angekochte civetkatten, nadat die gedeelt ende zijluiden van den anderen gescheyden sullen zijn, aan andere over te doen directelijck of indirectelijck, anders als wanneer zijluiden, contrahenten., alle op de delinge bij elckanderen noch tegenwoordich zijn. Voorts is geconditioneert, dat dengenen, die 't zijn beurt valt of gecommitteert wert an enige schepen, uytter zee komende, te trecken, 'tzij in Zelant, voor de Mase of in Texel, om de civetkatten te kopen of te verkrygen, gehouden sal zijn terstont persoenlijck derwaerts te trecken ende zijn last te effectueren tot proffijt van henluyden in 't gemeen, ofte iemant van hen, contrahenten, in hen plaats daertoe te bewilligen ende anders geen, of bij faulte van dien, dat sodaniee dan van zijn kaveling en gedeelte in de civetkatten met die schepen komende gehelik sal zijn gepriveert ende versteken ton behoeve van de andere contrahenten in 't gemeen.
Dat oock in cas van sterven van enige der gemelte contrahenten desselfs weduwe of erfgenamen in desen contracte mede begrepen ende verbonden sal zijn, in allen manieren of de overleden in 't leven ware.
Alle'tgeen voors. zijluiden, contrahenten, belooft ende bij desen angenomen hebben eikanderen getrouwelijk t'effectueren ende naer te komen, onder verbant van hen respective personen



„OPRECHTE IIOLLANDSCHE CIVET"
ende goederen Welverstaande ende gereserveert nochtans
wat civetkatten d'gemelte Pieter Benys, Abraham Lefevre, Herman Reinierszen ende Abraham Willemszen van Beyerlant i.yt kracht van t contract, dat zijluiden met Abraham Symonszen, zijn ondercommis ende schipper J) voor desen hebben opgcieclit, geraken te krijgen, so wel die zijluiden souden mogen overzenden als selfs medebrengen, dat die buyten desen contracte henluiden met hen vieren vrij sullen angaan ende toebehoren, sonder desen te contravenieren. Alles oprecht 
Gedaan binnen Amsterdam ter presentie van Nicolaas Henrix . . . den 26 Junii 1628.
w.g. Pieter Denyse, op conditie soo eniche catten in nien prissen 2) comen, die te mogen houden,
Abraham Lefebuere, Harmen Reyners, A. W. v. Beyrlant, Peter Lefebure, ende vanwegen Ant. Wygants, Sara Benisen, Gerrit Benys, Pyeter Geir, Nicolaas Henrix, testis, Francisco Fernandes de Pas.
NO. 23. — TESTAMENT. — 1629, JUNI 213).
Herman Reinierszen en Celytgen Cocx, echtelieden, wonende in de Reestraat, waar ,.de Civetkat" uithangt, burgers van Amsterdam, maken een wederkeerig testament
NO. 24. — CONTRACT VAN KOOP EN LEVERING VAN CIVET. 
1629, OCTOBER 154).
Compareerden voor mij, Pieter Carels, openbaer notaris tot Amsterdam ..., de eersamen Abraham Willemszen van Beyrlant, Antony Wygans, elcx voor de helft, ter eender, ende Herman Reynierszen, Gerrit Benyszen, Pieter Gier ende Sara 1 ielen, weduwe van Benys Benyszen, ter anderen zijden, respective burgers ende burgeresse deser voors. stede, mij, notaris, I» kent, ende verclaerden . . . tezamen veraccordeert t'zijnen over de conditiën ende voorwaerden, hierna beschreven, te weten: dat d voors. Herman Reynierszen, Gerrit Benyszen, Pieter Gier ende Sara 1 ielen hebben vercocht, gelijck zij vercopen mits desen, ider voor hemselven alle de civet, die zijluiden van hunne
) Vgl. No. 18. 2) Pieter Denys was ook in de kaapvaart betrokken.
) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. Warnaertsz., No. 655, fo. 85.
) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Carels, No. 723, fo. 95. — De acte is eenigszins gehavend.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
beesten sullen trecken tzedert den dach van heden tot den eersten Januarii 1632, aen de voorn. Abraham van Beyrlant ende Antony Wijgans, ten prijze van 14 guldens ider once, te betalen ider zijn leveringe twemael 's jaers, welverstaende, dat dengenen die de penningen voor den vervaldach soude mogen van doen hebben, zal 8 % in 't jaer pro rato den tijt laten vallen. Des, dat zij gehouden sullen zijn ... ider voor hemzelven .. . hun civet aen de voorn. Abraham van Beyerlant ende Wigans so puer ende suiver te leveren, gelijck God de Here dezelve van hunne beesten sal verlenen, waerop hunne verclaringe tot allen tijden ende believen van hen mach gevordert ende door henluiden moet gedaen werden. De civet sal gelevert worden volgens 't sevenjarige contract, voor mij, notario, ende zekere getuigen op den 21en Junii lestleden gepasseert1). Oock en sullen zijluiden niet vermogen enige civet binnen den tijt voornoemt te vercopen, vermangelen, versenden nochte doen vercopen, versenden noch vermangelen, op de verbeurte als in het gemelte contract gestipuleert is, doch sal de leveringe moghen geschieden met een ofte twee glasen teffens.
Voorts hebben zijluiden, comparanten, t'zamen voor goet ende nootwendich bevonden, dese navolgende articulen in 't contract te begrijpen, t'weten: Of't gebeurde, dat een van henluiden t?r eender of ter anderer zijden uit de stadt quam te reysen, so sal denselven gehouden zijn, in zijn absentie sufficante ordre te stellen tot voldoeninge van dit contract, ende so imant van hen ter eender ofte ter anderer zijden middeler tijt van dit contract deser werelt quame t'overlijden, dat evenwel hunne weduwe ofte erfgenamen sullen gehouden zijn 'tselve contract in 't gegeheel t'onderhouden .. . so zij bij hen leven gehouden zijn te doen.
Eventueele geschillen zullen tusschen twee ende twee goedo ende onpartijdige mannen gesleten werden. Bij dit contract en wert tussen henluiden niet verstaen, dat het voors. sevenjaricli contract vermindert nochte gecorompeert sal zijn, maer dat het in zijn volcommen cracht voor ende tegens hen allen ende een ider apert is ende blijft, uitgesondert dat de vercopers voorn, niets en hebben te dragen noch te pretenderen in 't stuck van
') Deze acte van denzelfden notaris, ook vermeld in onze Nos. 29 en 33 §10, is niet teruggevonden.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
de sevenjariche rekeninge voor so ver de voors. tijt van twe jaren geduert, also den copers diesaengaende in haer plaets zijn tredende.
Be contractanten beloven al deze voorwaarden na te zullen komen, onder verband van hun resp. -personen en goederen, enz.
Gedaen binnen Amsterdam ter presentie van Nicolaes Hen-
rixzen ende Christiaen Hermanszen Den 15en October
J629.
tv. g. Harmen Reyners, Gerrit Denys, Sara Rollen 1), Nicolaas Henrixz.
NO. 25. — HERNIEUWING VAN HET CONTRACT VAN CIVETKATHOUDERS TOT GEMEENSCHAPPELIJKEN INKOOP VAN CIVETKATTEN. — 1630, MEI 302).
Op huyden, den 30en Maii 1630 3), compareerden voor mij, notaris voornoemt, ende d'ondergenoemde getuygen Sinjeur Abraham Major ende Abraham Hermanszen, ook hen generende met civetkatten, mij, notario, bekent, ende hebben hen voorbedachtelijck met al de voorgenoemde comparanten ende contractanten, namentlijk Abraham Lefevre, Herman Reynierszen, Abraham Willemszen van Deyrlant, Pieter Lefevre, Antony Wigant, Francisco Ferdinando de Paes, Sara Denys, weduwe van Denys Denyszoon, Gerrit Denyszoon ende Pieter Gier, nopende 't voorstaende contract van gemeenschap ter inkoop van alle civetkatten, die zijluiden te zamen of elcx bysonder in den tijt van ses jaren sullen konnen bekomen4), geconformeert ende volcomentlijck gedragen, belovende mitsdien 'tselve contract in allen delen ende clausulen punctuelijk t'effectueren ende na te comen, op de peynen onder alle verbanden ende renunciatiën daerin geëxprimeert. Voorts hebben zijluyden, contractanten, altsamen eendrachtelijck ende elcx in 't bijsonder — exempt Pieter Denys, die zijn civetkatten an d'andere contractanten heeft overgedaen ende daaruyt is gescheiden — ad novo t'lckanderen heylichlijck ende op 't alderhoochste belooft, 't
') Sara Rol(l)en, Sara S(e)imons en Sara Tielen zijn een en dezelfde persoon.
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Carels, No. 722, fo. 245 vo. Deze acte is daar te vinden onder ons No. 22. — In 't kort aangegeven door Van Dillen a.w. p. 651, noot 1.
®) De getuige Abr. Hermansz. zet het jaartal 1631 onder zijn handteekening. 4) Ons No. 22.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
voors. contract in genen delen te contrariëren of overtreden, of gedogen, dat bij iemand ter werelt ... sulx gedaan werde, maer. bij iemand anders gedaen of onderkropen werdende, sulx getrouwelijck te openbaren, te helpen weren tot nut van de compagnie; niet anders te doen of gedogen als 'tgene tot gemein beste van de voors. compagnie streckende, op peine so imant van henluyden in enigerhande maniere of met enige versierde practijken enige civetkatten, 'tzij weynich of veel, voor zijn particulier of met hen kennisse voor of door andere mogt becomen, dat sodanige op ider beest realyk sal verbeuren 300 carolus guldens ten behoeve als in 't voors. contract uitgedruct. ende evenwel gehouden zijn alsodanige civetkatten in de gemeenschap te brengen om onder hun allen gecavelt ende genoten te werden, sonder enige exceptie of contraventie.
Actum als boven ende ter presentie van Nicolaas Henrixzen ende Christiaen Hermanszen, burgers derselver stede, als getuigen hierover gestaen.
tv. g. Sara Rolen tv. ff. Peeter Lefebure
Geertrui Byerlaent Peyter Geir
Nicole Lefebure Gerrit Denvs
Clara Fransen A. W. v. Beyerlant
Maertijna Majoer Abraham Lefebuere
Mayken Gevr Abraham Mayeur
+ merk (van) Celytjen üirx Harmen Reyners Geertruy Spierinck Franc0. Fernandes de Pas
Abraham Harmans (de Coninck)
Nicolaas Henrixsen Christiaen Hermanszen.
In presentie van mij, openbaar notaris,
tv. ff. P. Carelszen, Notarius publicus
NO. 26. CONTRACT VAN KOOP EN LEVERING VAN CIVET. —
1630, SEPTEMBER 11').
Op huyden, den llen September 1630, compareerden voor mij, Jan Warnaertszen, openbaer notaris ..., de eersame Abraham Willemszen van Beyerlant, coopman binnen deser stad, ter eenre, ende Sieurs Michiel ende Lopo de Luna Montalto, Portugese coopluvden binnen deser stede, ter andere sijde, alle drie inij, notaris, bekent, ende verclaerden de voors comparanten
') G.-A. Amsterdam. Prot. Notaris J. Warnaertsz., No. 700.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
met malcanderen geaccordeert te wesen over den volgende coop ende contracte, in manieren liiernae beschreven, te wetene, dat de voors. Beyerlant heeft vercocht ende vercoopt bij desen aen de Sieurs Michiel ende Lopo de Luna Montalto, die bekennen mits desen van hem gecocht te hebben, den tijt van vijff achtereenvolgende jaeren vast, innegaende 't eerste jaer op huyden dato deses, elcken jaer 500 off 600 onsen sivet vast ende daerenboven noch so veele meerder als de coopers sullen eyschen ende den vercooper mogelijck sijn te leveren, ten prijze van 16 carolus guldens elcken once; te betaelen in banco deser stede, ydermael contant, telckens soo veele als gelevert sal werden, des, dat de vercooper elcken mael een swijch sal moeten doen van 6 weecken uuterlijck, wel eerder te voldoen maer niet laeter; met conditie dat de vercooper gehouden sal wesen ende belooft bij desen aen de voors. coopers te leveren, in minderinge van de civet die hij op't eerste jaer moet leveren, nu datelijck 150 oneen sivet, item in de tijt van 4 a 6 weecken naer dato deses noch 150 oneen sivet, en de reste der voors. sivette tot de voors. 500 off 600 oneen toe binnen het jaer, tot keure ende believe van de voors coopers, doch in allen geval moet in elcken der voors. 5 jaeren 500 off 600 oneen sivet vast gelevert werden ende de 4 volgende jaeren sall de sivet meede in deselve maniere ende tijt als het voors. eerste jaer moeten gelevert werden.
Is noch bevoorwaert, dat de voors. Beyerlant niet en sal vermogen, direct noch indirect, geduyrende de voors. 5 jaeren eenige sivette te senden op Spaigne ende Portugael, op peene, soo hij, Beyerlant, sulex deede, ydermaal ten behoeve van de voors. coopers te verbeuren de somme van 200 ponden vlaems; noch en sal de voors. Beyerlant in deselve 5 jaeren niet vermogen eenige sivette te vercoopen direct off indirect aen persoon off persoonen, die deselve civette op Spaignen ende Portugael sal off sullen senden; ende de voors. Beyerlant aen yemant in deselve tijt sivette comende te vercopen, moet Beyerlant expres bedingen, dat soodanige coopers de sivette niet en sullen mogen senden in Spaigne ende Portugael; off soo zij sulex deeden, dat sij, coopers, sullen verbeuren ten behoeve van de voors. Michiel ende Lopo de Luna Montalto ende aen henluvden sonder exceptie moeten betalen voor elcke glas si-



GEGEVENS BETREFFENDE DE
vette de somme van 200 ponden vlaems. Is noch bevoorwaert, dal de voors. Michiel ende Lopo de Luna Montalto, direct noch indirect, niet en sullen vermogen in de voors. 5 jaren eenige si vet in de Nederlanden te vercoopen noch oock eenige sivet in deselve tijt te senden op Engelant off Vrankrijck off Duitslant, op peene van te verbeuren ten prooffijte van den voors. Beverlant van elck glas sivet, dat sij in Nederlant vercoopen, op Engelant off Vrankrijck off Duytslant senden, de somme van 200 ponden vlaems. Belovende de voors. comparanten wedersijts desen onverbreeckelijck na te comen ....
Gedaen binnen Amsterdamme ter presentie van Sieurs Gabriel Fernandes ende Nicolaes de Buys, beyde woonende binnen deser stede, als getuygen hyertoe versocht.
n\ g. A. W. v. Beyrlant, Michael e Lopo de Luna Montalto, Gabriel Fernandes, als getuyge, Nicolaes de Buus, testis, J. Warnaertszen, Notarius publieus.
NO. 27. — OCTROOIVERLEENING DOOR DE STATEN-GENERAAL. — 1630, OCTOBER 1").
Octroy voor Abraham van Beyerlant ende Compagnie op 't houden van sivetkatten.
De Staten-Generael der Vereenigde Nederlanden, allen denLeenen, die dese jegemvoordige sullen sien ofte hooren leesen, Saluyt, doen te weeten, dat wij geconsenteert, geaccordeert ende geoctroyeert hebben, consenteeren, accorderen ende octroyeren mits desen, Abraham van Beyerlant ende compagnie, dat sij gedurende den tijt van 13 eerstkomende jaeren alleene in dese Vereenichde Nederlanden mogen houden ende doen houden sivetkatten, verbiedende alle ende een yegelijck ingesetenen van dese landen binnen den voors. tijt van 13 naestcoomende jaeren eenige civetkatten te houden buyten consent van den voors. Abraham van Beyerlant ende compagnie, interdicerende mede deselve ingesetenen mitsgaders allen anderen wel expresselijck eenige civette te vervalschen oft, buyten dese landen vervalscht sijnde, daerbinnen te brengen omme vercocht, verhandelt off
') Algemeen Rijks Archief, 's-Gravenhage, Stat en-Generaal, No. 3334, Actenboek, fo. 42. Vermeld in W. H. Drucker en J. F. Lycklama a Nyeholt, Handboek voor de studie van het Nederlandsche octrooirecht in vergelijking met het buitenlandsche recht, ('s-Gravenhage 1924), blz. 20, noot 3. Zie ook p. 22—23, noot 3.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
versonden te werden, opte verbeurte van de civetcatten ende oivette, die contrarie desen octroye sullen worden gehouden ende vervalscht, ende daerenboven van een somme van 600 guldens, t'appliceren de helfte daervan ten behouve van den officier, die de calaangie doen sal, ende d'ander helfte ten behouven van den airmen; mits dat alle ende een yder ingesetenen deser landen jegenwoordich haer met het houden van civetkatten hier te lande generende ende in dit octroy begeerende bogreepen te sijn, daerin sullen mogen comen ende onder den \oorn. Beyerlandt ende sijne compagnie begreepen sijn ende alsoo genieten 't effect van desen octroye. Ontbieden ende bcveelen daeromme allen officieren, justicieren, magistraten ende inwoonders van de voors. Vereenichde Nederlanden mitsgaders allen dengenen, dien het aengaen mach, dat sij den voors. Abraham van Beyerlant ende compagnie doen ende laeten genieten ende gebruycken 't volcomen effect van desen onsen octroye, consent ende privilegie, cesserende alle belet ende wederseggen ter contrarie.
Gegeven in onse vergaderinge onder onse cachette, paraphure ende de signature van onsen Griffier in 's-Gravenhage op ten eersten Octobris 1630.
NO. 28. — VERKLARING OMTRENT HET TE KOOP BIEDEN VAN CIVET. — 1630, DECEMBER 301).
Compareerden . . . d'eersamen Aarnout Huybertszen, out omtrent 36 jaren, ende Abraham van de Poel, out omtrent 30 jaren, beyde koopluyden binnen deser stadt, ende hebben bij ware noorden in plaatse van solemnelen ede, ter productie van de geoctroyeerde compagnie van civet binnen deser stede, verclaart ende geattesteert, hoe waar is, dat sij selfs op huyden omtrent den middag geweest zijn ten huyse van Coeschot, wonende in de Warmoesstraat, over de Yissteeg, waar „de Kandelaar" uythangt, denwelken hen, getuygen, vertoonde ende veylde te verkopen een glas civet van omtrent 19 oneen, verklarende deselve civet omtrent veertien dagen herwaarts gekomen te sijn van Antony Wijgants, civetkathouder tot Voorburg, ende dat die omtrent 14 dagen onder hem was geweest, overlatende de voorn. Coeschot hen, getuygen, de gemelte civet voor 17 gulden 10
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Carels, No. 724, fo. 560. — Genoteerd door Van Dillen, t.a.p., p. 651, noot 1.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
stuyvers de once in koop te sullen leveren ....
Gedaan binnen Amsterdam ter presentie van Nicolaas Henrix ende Daniël Joannes, burgers, .. . den 30en dag Decembris 1630. w.g. Arnaudt Huybertsz., Abraham van de Poel, Daniël Joannis.
NO. 29. — IN GEBREKE STELLING TER ZAKE VAN OVERTREDING VAN HET CONTRACT VAN CIVETLEVERING. — 1630, DECEMBER 301).
Compareerden voor mij, Pieter Carelsz., openbaer notaris [te] . . . Amsterdam ..., d'eersamen Abraham Lefevre, Herman Reynierszen, Abraham Willemszen van Bevrlant, Pieter Gier ende Abraham Hermanszen voor hen zelfs ende gesamentlijck vervangende Gerrit Denys ende Sara Tielens, weduwe van Denys Denyszen, allen hen generende met civetkatten, ende dienaangaande in gemeenschap zijnde met Antonv Wygans, civetkathouder totVoorburgh, burgers deser voors. stede, mij, notario, welbekend, verklarende . .., alhoewel zijluyden, compangjons, gehouden zijn, achtervolgende d'expresse conditie uitgedruct in het contract van compagnie tussen hen, comparanten, ende de gemelte Antony Wygans, eendrachtelijck opgerecht voor mij, notario, ende getuigen, in date den 21en Juny 1629 2), alle de civet, die syluyden van hunne beesten trecken ende versameien, geen uytgesondert, getrouwelijck te leveren an de voorn. Abraham Willemszen van Beyrlant om door d'selve gebeneficeert, verkoght ende te gelde gemaackt te worden tot proffijt of schade van de gemene compagnie, sonder dat iemand van henluden enige civet an andere magh verkopen . . . directelijck noch indirectelijck, in geenre manieren, ten ware een 16en deel van een ons, op pene, dat dengenen die bevonden wort contrarie gedaan te hebben, realijck sal verbeuren de som van 100 ponden vlaems, t'appliceren ende breder conform 't voors. contract; dat, des niettegenstaande, tot hen, comparanten, kennis gecomen is, dat de voorn. Anthony Wygans, hen mede-compagjon, alhier gelevert heeft een glas civet van 19 oneen, altans bevindende onder Sieur Koeschot in de Warmoesstraat, die oock verclaart deselve onlangs gekomen te sijn van de gemelte Antony Wygants tot Voorburgh, d'welcke civet alhier gepresenteert ende
') G.-A. 's-Gravenhage, Prot. Notaris J. van der Lisse, No. 24, fol. 177, hetgeen is een gezegeld afschrift van de acte van Notaris P. Ca reis te Amsterdam. *) Zie No 24, noot 1.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
geveilt is te verkopen an Pieter Lefevre, Abraham Major ende de gemelte Abraham Willemszen van Beyrlant minder als 18 guldens de once, als volcomentlijck sal gebruyken. Daarmede do voorn. Anthony Wygans, de gemelte conditie ende 't solemneel contract overtredende, realijck d'gemelte pene heeft verbeurt, streckende sulcx tot verbrekinge van 't voors. contract ende hen, comparanten, aller seer grote schade ende nadeel. Behalven oock dat de gemelte Abraham Willemszen van Beyrlant met advys ende toestaan van de compagjons wegen het gemeen met enige Spaansche koopluiden nopende de leveringe van civet heeft gecontracteert *), dat van niemant uit dese landen enige civet, hier vallende, op Hispangien en zoude werden gesonden, op pene, soo sulcx bevonden wierde, van 200 ponden vlaams van ider glas bij de voors. van Beyrlant vanwegen als voren te verbeuren; gelijck sulx de voors. Wygans door de voorn, van Beyrlant noch onlangs is gewaarschout, 't welck bij zulcke occasie lichtelijck soude konnen geschieden ende gepractiseert werden, dat iemant sodanige civet alhier koght ende in Hispangien sondt, ende also die boete van hem gevordert. Waarover zij, comparanten, tegens de voorn. Antony Wygans alhier voor ons, notaris ende getuygen, opentlijck ende wel expresselijck protesteren, sulx doende bij desen, van niet alleen 't voors. contract bij hem overtreden ende in de boeten, daer te stellen, vervallen te zijn, maer mede van allen anderen kosten, schaden . . . ter zake dies . .. geleden ende bij henluyden alsnoch enichsints te .... lijden, om die an de voorn. Antony Wygans of sijne goederen te recouvreren ende verhalen ....
Versoeckende ende aucthoriserende mits desen den eersten notaris in 's Gravenhage of elders, die desen vertoont sal werden, hem an de voorn. Antony Wygans te transporteren, den inhoud deses deselve voor te houden, ende tegens hem te protesteren in voegen als voren ....
Versoeckende voorts hiervan bij mij, notario, gemaact ende gelevert te werden instrument openbaer in behoorlijcker forma. Gedaan binnen Amsterdam ter presentie van Nicolaas Honricszen, Christiaan Hermanszen, burgers derselver stede, als getuygen hierover gestaen, den naastlesten dach van 't jaar 1630. rv.g. P. Carelsz., notarius publicus.
») Zie No. 26.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
NO. 80. — VERKLARING OMTRENT WOONPLAATS. — 1631, JUNI 4').
Compareerden ... d eersamen Herman Reiniers, civetkattenhouder, out 46 jaren, Herman Hermanszen, mr. schoenmaker, out 30 jaren, Herman van Vleuten, apothecar, out mede 30 jaren, ende David van den Bergh, iserkramer, out omtrent 34 jaren, alle burgers deser voors. stede [Amsterdam]. Zij verklaren o.a. dat zij met de ned. Cathalina Godschalk en wijlen haar man Jacob Priem, savreder, over de 8 jaren in een gebuurte alhier getroond hebben.
NO. 31. — CONTRACT VAN KOOP EN LEVERING VAN CIVET. — 1631, OCTOBER 212).
Op huyden, den 21en Octobris des jaars 1631, voor mij, Daniël Bredan, openbaar notaris tot Amsterdam ..., compareerden Sieurs Miguel ende Lopo de Luna Montalto, Portugeesehe cooplieden binnen deser stede, ter eenre, ende Abraham le Febre, Harman Reynierszen, Anthony Wygans, Sara Symons, weduwe van Denys Nyssen, Pieter Gier, Gerard Denys ende Abraham de Coningh, wonende binnen deser stede, ter andere zijde, verclaerende ... de voors. comparanten te saemen verdraeghen ende geaccordeert te wesen in manieren naevolgende, te weten, dat de voorn. Montaltos ende henluyder erven gecocht hebben, als sij koopen bij desen, alle het civet, dat de voorn, comparanten sullen trecken van haere catten, geduerende den tijdt van 7 eerstcomende ende achtereenvolgende jaeren, ingaende primo Januarii des toecommende jaers 1632, te weten vier jaeren vast ende drye jaeren tot optie van de voors. Montaltos, mids dat drye maenden vóór d'expiratie van de eerste vier jaeren partyen malcanderen sullen waerschouwen ende aen ofte afseggen aengaende de naervolgende drye jaeren optie; ende is den koop van alle dese civet gesloten ten prijze van 15 carolus guldens tot 20 stuivers stuck, yeder once, waeraff yedereen van de vercoopers oft hunne erven gehouden sullen wesen leverantie te doen sesmael in 't jaer, naemelijck alle twee maenden eens, van alle de civette, die sij binnen dien tijdt getrocken sullen hebben; ende de betalinghe van elcke leverantie
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Carels, No. 725. Men vindt hier de eerste vermelding van het beroep van civetkathouder.
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris D. Bredan, No. 941.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
sal gedaen worden eer de naestvolghende leverantie geschieden oft vervallen sal; doch, of 't gebeurde, dat die volle betalinghe van d'eene leverantie niet en waere gedaen, aleer den tijdt van de volghende aenquam, alsdan sullen de koopers gehouden wesen de vier maenden oft twee leverantiën teffens te betalen, op peine, zoo sij vier maenden laten passeeren onbetaelt, dat zij sullen verbeuren 200 ponden vlaems.
Noch is besproocken dat de voorn. Montaltos, indien zij ten tijde van d expiratie van dit contract 'tselve willen hernieuwen, altijt voor alle andere geprefereert sullen worden, ende noch een halve gulden min geven dan de vercoopers van yemand anders souden moghen krijghen, sonder dat sij eenigh civet moghen vercoopen oft eenige accoord dienaengaende besluiten, tenzij dat se alvoorens in der waerheyt ende bij hare conscientie verclaeren ende aen de Montaltos te kennen geven, aen wien ende tot wat prijze sij de civet weten oft konnen vercopen; ende geduerende den tijdt van dit contract en sullen de vercopers gantsch geen civet moghen vercoopen aen yemanden ter weerelt, behalven aen de Montaltos, op peine van 200 ponden vlaems te verbeuren.
Wijders is geconditioneert, dat de voors. Montaltos sullen Abraham Willemszen Beyerland quiteren ende ontslaen van 't contract aengaende de civet, dat sij op den Hen Septembris 1630 *) met den voorn. Beyerlandt gemaeckt hebben, blijckende bij de acte voor den Notaris Jan Warnartszen gepasseert.
Noch sullen de vercoopers gehouden wesen, op elcke 20 oneen voor lacagie toe te geven een vierendeel civet. Belovende yedereen van de vercoopers ... dat zij alle het civet suyver ende oprecht aen den koopers sullen leveren, sulex als het van de catten comt, sonder eenighe fraude, op peine ende verbeurte als boven. Verbindende enz.
Aldus gedaen ende gepasseert tot Amsterdam ter presentie van Esaias du Val ende Jan Laurenszen, als getuvghen hiertoe versocht.
w. g. Michael e Lopo de Luna Montalto, Lopo de Luna Montalto, Abraham Lefebuer, Anthony Wygans, Pyter Geir. Abraham de Coonninck2), Sara Seymons, Harman Reynerszen, Gerrit Denys.
') Zie No. 26. 2) Deze teekende zich vroeger Abraham Hermansz. Zie No. 25.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
NO. 32. — PRIJSAFSPRAAK. — 1631, OCTOBER 21').
Miguel ende Lopo de Luna Montalto, Portugeesche cooplieden tot Amsterdam, belooven ende verbinden haer bij desen, dat zij de civette, die sij sullen ontfanghen oft hebben geduerende den tijdt van het voorstaende contract2), in dese 17 Provinciën niet en sullen vercoopen minder dan 18 guldens, mids conditie dat Abraham Willemszen Beyerlant van gelijcke hem daertoe verhinde, 'twelck soo hij weygert te doen, dan blijven de Montaltos oock vrij van dese belofte ende verbintenisse. Actum in Amsterdam den 21 Octobris 1631.
NO. 33. — BEVESTIGING VAN CONTRACT VAN KOOP EN LEVERING VAN CIVET. — 1631, DECEMBER 223).
Alsoo tusschen de naergenoemde contractanten eenighe verschillen waeren geresen aengaende het contract op den 21 Octobris lestleden voor mij, notario, gepasseert, soodat zij, daerover tesaemen gesproocken hebbende om allen schijn ende oorsaecke van twijffelingen ende misverstand wegh te nemen, het voors. contract opnieuw approberen ende 'tselve met de naervolgende ampliatiën bevestighen in maniere ende forme als volght:
Op huyden, den 22 Decembris 1631, voor mij, Daniël Bredan, openbaer notaris . . ., compareerden Sieur Miguel ende Lopo de Luna Montalto, Portugeesche cooplieden binnen deser stede, ter eenre, ende Abraham le Febvre, Harman Reynierszen, Sara Symons, weduwe van Denys Nyssen, Pieter Geir, Gerard Denys ende Abraham de Coningh, woonende binnen deser stede 4), alle mij, notario, bekendt, ter andere zijden, verclaerende ende bekennende ... met elckanderen opgereght ... ende aengegaen te hebben het naevolgende contract van coop ende leveringhe van civet, op conditiën ende in voeghen als volght:
1. Te weten, dat de voorn. Montaltos ende henluyder erven gecocht hebben, als zij coopen bij desen, alle het civet, dat de voors. comparanten ende elcx van hun in't besonders sullen trecken ende versaemeien van hun catten, niet alleen, die se
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris D. Bredan. No. 941.
l) Zie No. 31.
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris D. Bredan, No. 941.
*) De comparitie van A. Wygans te Voorburg „in absente" is doorgehaald.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
tegenwoordigh hebben, maer oock, die zij naemaels souden moghen krijghen, geene uytgesondert.
2. Welcken koop van alle dese eivette gesloten ende ten wedersijden is geaccordeert ten prijze van 15 carolus guldens en 10 stuyvers yeder once.
3. Ende sullen de vercoopers gehouden wesen op elcke 20 oneen veur Iacagie te geven een halve once ende een kleyntge, suyver civet in 't huysje gewogen.
4. Waeraff yedereen van de vercoopers off hun erven gehouden sullen wesen leverantie te doen sesmael in 't jaer, naemelijck alle twee maenden eens, oft oock meermaelen, tot gerief ende begeerte van de coopers, wanneer zij sulex sullen versoecken.
5. Ende de betalinge van elcke leverantie sal moeten gedaen werden, aleer de naestvolgende leverantie vervallen oft geschieden sal.
6. Doch of t gebeurde, dat de volle betalinghe van d'eene leverantie niet en ware gedaen aleer den tijdt van de volgende aenquam, alsdan sullen de koopers gehouden wesen de vier maenden oft twee leverantiën teffens te betaelen binnen vier daghen precys naer expiratie van de vier maenden, op peine soo sij het die vier daeghen noch laten passeren onbetaelt, dat zij dan sullen verbeuren 200 ponden vlaems, te appliceren twee derde parten ten behoeve van de vercoopers, oft daer sij sulex sullen ordonneren, ende het resterende derde part voor de armen der Duytsche Gereformeerde Kercke binnen deser stede.
7. Is noch geconditioneert ende besproocken, dat niemand van do vercoopers geduerende dit contract daeruyt sal moghen seheyden oft eenigh civet vercoopen, verzenden noch aliëneren, oft doen verzenden nocb vercoopen, directelijck noch indirectelijck, in geenderley manieren, al waer 't maer 't gewighte van een kleyntgen oft minder, op peine, dat zoo yemandt van de vercoopers bevonden wort eenigh civet vercoght oft versonden te hebben, dat sodanighe ende elcx in t besonders telckens voor sijn particulier verbeuren sal eene boete van 200 ponden vlaems, te appliceren de helfte voor den armen als boven, ende d'andere helffte tot behoeve van de coopers voornoemd, ende desniettemin sal dit contract in sijn geheel ende volle kraght blijven, ende den contraventeurs echter gehouden wesen neffens de andere contractanten te leveren alle sijn civet als voornoemt.
NED. ECON.-HIST. ARCHIEF JAARBOEK XX 8



GEGEVENS BETREFFENDE DE
8. In welcke boete van 200 ponden vlaems yeder een van de vercoopers voors. oock sal vervallen bijaldien ende telcken reyse als hij sal in gebreeke blijven de leverantie van sijn civet te doen in conformite als voors. staet.
9. Noch en sal niemand van de voors. vercoopers sijne beesten oft civetkatten moghen vercoopen noch transporteren aen yemand anders buyten haere voors. medecontractanten ende vercoopers, op de verbeurte van 500 ponden vlaems, welcken cooper van de voors. beesten aen dit contract gehouden wesen sal in de plaetse ende onder gelijcke verbintenisse als denghenen, die hem de beesten sal vercocht hebben.
10. Noch of 't gebeurde dat staende dit contract een oft meer van hun contractanten quame aflijvigh te werden, soo sal oft sullen sijn oft hun weduwe ende erffgenaemen in plaetse van den afgestorven moeten succederen ende dit contract in alles voldoen, op pene als boven.
11. Wijders is bedongen dat yedereen van de contractanten gehouden sal sijn de gemelte civet te leveren puer, suyver ende opreght soo die van de beesten getrocken ende afgenomen wordt, sonder deselve te vervalschen oft daerin eenighe speciën te vermenghen ofte sulcx te laten geschieden, door hem selven oft yemand anders, ... op peine, dat den contraventeur, van sulcx overtuyght sijnde, alsulck civet sal verliesen, ende daerenboven verbeuren de somme van 1000 carolus guldens, die mede ten behoeve van de gemelde armen geappliceert sullen werden.
12. In welcke boete ende amende den contraventeur tot seggen van twee neutrale mannen, bij den vercoopers ende de voors. coopers daertoe te verkiesen, oft anders bij schepenen te committeren, sal moghen worden gecondemneert, sonder hem rlaerover te behoeven in rechte betrecken, onder wat pretext oft schijn 'tselve soude moghen werden gepractiseert.
13. Welck voors. contract ende accoord sijluyden comparanten te saemen ende elcx besonder beloven goet, getrouw, vast ende onverbreeckelijk te houden den tijdt van 7 eerstcomende ende achtereenvolgende jaeren, ingaende op primo Januari i des aenstaende jaers 1632;
14. te weten 4 jaeren vast ende 3 jaeren tot optie van de voors. Montaltos, mits dat 3 maenden voor d'expiratie van de eerste 4 jaeren de voors. Montaltos de vercoopers sullen waar-



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
schouwen ende aen off affsegghen aengaende de naevolgende 3 jaeren optie.
15. Noch is geaccordeert ende toegestaen, dat de voorn. Montaltos, indien sij ten tijde van d'expiratie van dit contract 'tselve willen hernieuwen, altijt vóór alle andere geprefereert sullen worden ende noch een halve gulden min geven dan de vercoopers van yemand anders souden moghen krijghen, sonder dat sij eenigh civet moghen vercopen oft eenigh accoord dienaengaende besluyten, anders tensij dat se alsvooren in der waerheyt ende bij haer conscientie verclaeren ende aen de Montaltos te kennen geven, tot wat prijze ende aen wien sij de civet weten oft konnen vercoopen.
16. Wijders sullen de vercoopers gehouden wesen, af te maecken met Abraham Willemszen Beyerlant, te niet doende al snlcker contract van compagnie als sij met hem gemaeckt ende voor den notaris Pieter Garelszen gepasseert hebben op den 21 Junii des jaers 1629 1), ende oock het contract dat de coopers met denselven Beyerland hebben gemaeckt ende gepasseert voor den notaris Jan Warnartszen 2), sonder dat de voors. coopers daerin yets sullen behoeven te draglien, maer sullen daervan t eenemael bevrijdt ende ontlast worden ende blijven.
17. Ten lesten, indien het gebeurde, datter aengaende dit contract eenigh verschil oft misverstand quam te ontstaon, omdatter yets niet claerlijck genoegh uytgedruckt oft inbegrepen waere, 'tselve sal gestelt worden aan het segghen ende het oordeel van twee goede mannen, bij de contrahenten ten wederzijden te kiesen oft anderzins bij schepenen te committeren, al waer t op t versoeck van één van de partyen alleen, aen welcker uytspraecke zij van nu aff alle deselve misverstanden ende differentiën sijn verblijvende, met sulcken effecte, dat derselven uytspraecke bij provisie effect sullen sorteren, niettegenstaende oenighe reductie ofte andere oppositie ter contrarie.
Al tghene voors. staet hebben zijluiden, contractanten, op eere, trouwe ende vroomigheyt, in plaetse van eede, belooft 
Versoeckende voorts hiervan bij mij, notaris, gemaeckt ende hen gelevert te worden openbaer instrument in behoorlycker forme. Aldus gedaen ende gepasseert tot Amsterdam ter pre-
') Zie No. 24, noot 1. *) No. 26.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
sentie van Dirck Jeuriaenszen ende Claes Gerritszen, als getuyghen hiertoe versocht. t n\ g. Michael e Lopo de Luna Montalto, Abraham Lefebuere, Gerrit Denys, Pvter Geir, Sara Seymons, Abraham de Cooninck, Harman Reyners.
NO. 34. — VERKOOPCONTRACT VAN AANDEEL IN DE OVEREENKOMST TUSSCHEN CIVETKAT-HOUDERS. — 1632, MAART 241).
[Op huyden] den 24 Martii 1632, compareerden voor mij . .. Sieur Franciske Fernande, coopman, wonende tot Alckmaer, dewelcke verclaerde gecocht te hebben ende coopt bij desen van Sieur Pieter Denys, medecoopman binnen der voors. stede Amsterdam, die mede compareerde, bekende vercocht te hebben ende vercoopt mits desen, alle alsulcke actie, pretentiën ende gerechticheyt mistgaders cavelinge, hem,vercoper, competerende in der contracte, die hij gemaeckt heeft met Abraham Willemszen Beyrlant ende sijne compangie 2), beginnende 'tselve contract in den jare 1628 in de somertijt, geduyrende den tijt van ses jaren ende noch soo veel langer als 't octroy bij den voors. Beyerlant ende compaingie sal mogen geduyren ende continueren, ende dat voor alsulcke somme van penningen, daervan do vercoper bekent te vollen voldaen ende betaelt te wesen, den lesten penning metten eersten. Belovende de voors. vercoper bij trouwe . . . geduyrende den voors. tijt van 't voors. contract ende octroey geen civetcatten te houden off coopen nochte paert ofte deel daerinne te hebben offte houden ... in eeniger manieren . . .
Gedaen ter presentie van Abraham Maeyoor ende Michiel Lucaszen, wonende binnen deser voors. stede, getuyghen. te. g. Pieter Denyse, Francisco Fernandes, Abraham Mayeur, Michiel Lucasse.
NO. 35. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1633, JANUARI 53).
Op huyden, den 5en Januarii des jaers 1633, heb ick, Daniël Bredan, openbaer notaris tot Amsterdam residerende, ... mij met de naergenoemde getuyghen getransporteert ten woon-
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris N. G. Rooleeu, No. 763 B, fo. 1 (afschrift t.z.p. fo. 124 vo. en 125 vo.).
2) Zie No. 22.
s) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris D. Bredan, No. 942.



.OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
plaetse van Harman Renierssen, Abraham de Coningh, Sara Symons ende Gerrit Denys, allen woonende binnen deser stede, om hun de naevolgende insinuatie schriftelijck voer te lesen, yeder in 't besonder:
Michael ende Lopo de Luna Montalto, Portugeesche cooplieden binnen deser stede, doen u, Harman Reinierszen, Abraham de Coningh, Sara Symons ende Gerard Denys, door mij, notaris, insinueren, dat nu verschenen is den tijdt van de tweede leverantie sedert uwe onwilligheyt van het naercomen van u contract 1), bij welckers vierde articule ghy gehouden sijt alle twee maenden u civet aen henluyden te leveren, versoeckende oversulcx, dat ghij die leverantie promptelijck sult doen volghens 't voors. contract binnen 24 uren nae dese insinuatie, brenghende uwe civet t'haeren huyse oft in u eyghen huys gereet maeckende om te leveren, ende sij sullen het daer comen ontfanghen, sijnde bereyt de betaelinghe bij provisie te doen, sooals ghij verstaet, dat se gehouden zijn; ende om alle occasie van excuse wegh te nemen, soo doen sij u oock aensegghen, ingevalle ghij cautie van henluyden begeert, hoewel ghij weet, dat sij daerinne niet gehouden en sijn, dat sij bereyt sijn, die te stellen.
Maer soo ghij binnen 24 uren nae dese insinuatie weyghert ende in gebreecke blijf ft van leverantie te doen van uwe civet, gelijck ghij scliuldigh ende gehouden sijt, soo protesteren de insinuanten teghen u, elck in 't besondere, dat ghij voor de tweede reyse vervalt in de boete van 200 ponden vlaems yederoen, in conformite van het 8e articule van het contract, bij u allen ondergeteeckent, 'twelck — omdat ghij niet en soud inbrenghen, dat gij het niet en weet, — luydt aldus: .. ,2), welcke boete sij van u sullen vorderen met alle middelen van reghte: protesterende oock voorts van alle costen, schade ende interessen door fraude van uwe leverantie geleden ende nogh te lijden, ten uyteynde van de saecke toe.
Gerrit Denys antwoort, dat hij niet geweyghert en heeft de leverantie aen de insinuanten te doen, maer sijn civet gebraght in henluyder huys, dogh alsoo de insinuanten weygherden betalinghe te doen volghens het contract, als blijckt bij de insinuatie aen henluyden gedaen3), heeft hij sijn goet weder
J) Zie No. 33. 2) Zie No. 33 sub 8.
®) Hiervan is geen acte gevonden.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
v. eggenomen; ende alsoo de saeck nu in reght staet, wil hij vervvaghten wat vonnisse daerover sal gaen, alsoo de insinuanten tot twee reysen toe in gebreecke van betalinghe sijn gebleven, waerover sij in gelijcke boete sijn vervallen, daervan hij alsnogh is protesterende tot betaelinghe van dien.
Abraham de Coninck was niet thuys. Sijne huysvrouwe, de insinuatie gehoort hebbende, seyde, dat se het haeren man soude bootschappen.
Sara Svmonsdoghter ') soude oock de bootschap doen aen haere moeder.
Harman Reynierssen2) antwoort, dat de insinuanten hem eerst bewijzen, dat hij henluyden valscli goet gelevert heeft, 'twelck hij kan met twee getuyghen bewijsen, dat sij hem hebben naergegaen. Dat sij oock reden geven, waerom sij, hem assignatie gegeven hebbende om sijne betaelinge te ontfangen, deselve assignatie tot twee reysen toe hebben gedaen arresteren. Seyd oock, dat hij de leverantie noyt geweyghert heeft, maer dat de insinuanten in gebreecke gebleven sijn van de betaelinge te doen.
Van allen 'twelcke de insinuanten aen mij, notario, versoghten acte.
Aldus gedaen tot Amsterdam ter presentie van Guilliam Bastiaenszen ende Claes Gerritszen, beyde clercken, als getuyghen hiertoe versoght.
NO. 36. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1633, MAART l3).
Op huyden, den len Martii des jaers 1633, hebben de Sietirs Michael ende Lopo de Luna Montalto, Portugeesche cooplieden binnen deser stede, mij, Daniël Bredan, openbaer notaris, tot Amsterdam residerende, ... last gegeven aen Harman Reynersson, Abraham de Coningh, Sara Denys ende Gerard Denys te doen de naervolghende insinuatie:
Michael ende Lopo de Luna Montalto doen u bij desen door mij, notaris, insinueren, dat sij tot noch toe wel ende punctue-
*) Bedoeld is Sara Denys, dochter van Sara Simons.
!) De verklaring van Harman Reynierssen is in het boek op de bladzijde volgende op die der acte ingeschreven. In de acte wordt er als volgt naar verwezen: „Harman Reynierssen, ziet aen de volgende sijde."
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris D. Bredan, No. 942, cahier „Martius 1633", fo. 7. Deze acte komt ook in het register van den notaris voor.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
Sijck onderhouden ende naergecomen hebben het contract van de civet met u gemaeckt ende de betaelinghe altijt gedaen binnen de twee maenden, binnen welckcn tijdt ghijlieden seght datse gehouden sijn te betaelen, hoewel dat sij, nae haere meeninghe, vier maenden dagh hadden; ende hoewel sij noyt in eenighe faute gevallen noch het minste punt van 't contract overgetreeden hebben, soo hebt ghij sonder fondament gewilt in gebreke blijven van uwe leverantie te doen, weygerende uwe zivet te leveren op den bestemden tijdt gelijck ghij precijs schuldigh sijt volghens het vierde articule van 't voors. contract *); ende alhoewel sij u telcken reyse door mij, notaris, hebben gedaen insinueren, u vermaenende ende waerschouwende van de boete, daerinne ghij quamt te vervallen, soo en hebt ghij evenwel niet willen leveren, derhalven soo is, dat eer sij voorder, nae rigeur, teghen u procederen, sij op nieuws vermanen ende noch dese reyse waarschouwen, dat ghij tusschen dit ende morghenmiddach sult leveren alle de civette. die ghij vergadert hebt sedert den eersten Septembris des voorleden jaers 1632 tot nu toe, want sij die precijs van nooden hebben om te versenden; ende indien ghij goede leveringe doet, soo sijn sij tevreeden u te ontslaen voor dese reyse van de boete, daerinne ghij vervallen sijt, ende verclaeren, dat sij bereyt sijn om u te betaelen binnen de twee maenden, gelijck ghij daermede geryft sijt; ende en sult oock gheene swaerigheyt inbrengen, segghende, dat ghij niet gehouden sijt de civette t'haeren huyse te brenghen, want als ghij bereyt sijt te leveren, sij verclaeren tevreeden te wesen de voors. civette t'uwen huyse te comen ontvanghen, ende voorts in alles doen ende continueren, gelijck sij schuldigh sijn.
Maer bij faute oft weygeringhe van te leveren, als gesegt is, protesteren de insinuanten wel uytdruckelijck, dat sij u sonder eenigh toegeven oft verschonen yedereen sullen doen betaelen de 200 ponden vlaems, daerinne ghij aireede verscheyde reysen sijt vervallen ende noch naemaels vervallen sult, soo dicwils als ghij in gebreecke blijft alle twee maenden uwe behoorlijcke leverantie te doen, als blijckt bij het 8e articule van het contract, bij u allen ondergeteeckent . .. ; ende behalve dese boete protesteren sij nogh teghen u van alle costen, schaden ende interessen, door faute van uwe leverantie geleden ende nogh te
>) No. 33.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
lijden, midtsgaders van de boete, daerinne ghij volgens het 7e articule vervalt, indien ghij in 't minste eenigh civet aen vomant anders vercoopt, al waer het maer een kleyntge, behalven dat fthij henluyden civette sult moeten goed doen ten hooghsten prijse, die het nue geit ofte naemaels mach gelden, met expresse aensegginghe, dat boven de voors. schaede ende boeten, die ghij hun sult moeten betaelen, het contract evenveel in sijne kraght ende viguer sal blijven, ende ghij tot allen tijde gehouden, 'tselve naer te comen naer luyt van 't 7e articule van 't voors. contract.
Allen 'twelck ick, notaris, voorgelesen hebbende aen Gerrit Denys ende Abraham de Goningh, gaven daerop ten antwoorde, dat sij de bootschap wel hoorden ende verstonden; Har man Reynersson niet thuys sijnde, hebbe deselfde insinuatie ende protestatie gedaen aen sijne huysvrouwe.
Aldus gedaen tot Amsterdam ter presentie van Glaes C5erritssen ende Guilliame Bastiaenssen, als getuyghen hiertoe versocht.
NO. 37. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1688, MEI 10').
Aanzegging van en aan dezelfden en in gelijken zin als die van 1 Maart 1633, ons No. 36.
De insinuatie werd gedaan aan de huisvrouwen van Abraham de Coningh, Harman Reyniersson en Gerrit Denijs, die verklaarden dat haar resp. mannen niet thuis waren, maar dat zij hun de boodschap zouden overbrengen.
NO. 38. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1633, JUNI 32).
Op huyden, den 3en Juny 1633, hebbe ick, Jan Warnaertszen, . .. mij ten versoecke van d'eersame Abraham Willemszen van Beyerlant, voor hem ende compagnie, getransporteert ten woonplaetse van Abraham Majeur, ende sijn huysvrouwe verclaringe doende, dat hij niet thuys was, deede daerom aen haer mijn exploict, ende haer geïnsinueert 'tgunt volght:
Alsoo hem, insinuant, t'sijnen huyse sijn gebracht ende gelevert seven sivetcatten, door sijn, requerants, compagnie ge-
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris D. Bredan, No. 942.
s) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. Warnaertsz., No. 668, cahier No. 28, fo. 9 vo.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
cocht ende gij u hebt vervoordert deselve catten impertinentelijck te arresteeren, waerdeur ghij beledt, dat hij, requirant ende sijne compagnie, deselve nyet can verdeelen of cavelen tot haerlu^der merckelijke vercortinge .. . ende nadeel, soo versoecken sij door mij, notaris, bij deesen, dat gij 't voors. impertinent arrest daetelijck costeloos ende schaedeloos afdoet, ende bij faute off weygeringe van dit deuchdelijck versoec, protesteeren door mij, notaris, bij deesen van alle costen .. . daerdeur aireede gehadt ... ende noch te hebben .. ., soo door 't sterven van de voors. catten, die veel ongevalle subject sijn, als anders, totten effectuelen betalinge toe, omme sulcx alles met den aancleven te vervolgen ende verhaelen daer ende soo behooren sal.
iWaerop sijn huysvrou seyde: „lek sal 't mijn man seggen."
Gedaen binnen Amsterdamme ter presentie van Eduardo Pels ende Cornelis Pieterszen, als getuygen.
NO. 39. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1633, JUNI 41).
Notaris P. Carels heeft zich den 4en Juni 1633 begeven naar Abraham Willemszoon Beyerlant. koopman, ende hem ter instantie van Abraham Mayeur, mede koopman, gedaen d'navolgende insinuatie, versoek ende protestatie:
De voors. Abraham Mayeur doet u, Abraham Willemszoon van Beyerlant, door mij, notaris, . . . insinueren, dat hij bereit is te betalen d'onkosten tot het impetreren van :t octroy van de civetkat-handelinge, opreghtelijck gebruyekt. Versoekende daervan pertinente specificatie, om te mogen sien, waaran de 2400 guldens, die gij daerover in rekeninge brenght, verstrekt zijn. Versoekende mitsdien, dat hij, insinuant, sijn lotinge neffens d'andere compagnons mede mag genieten van de katten, die nu jonghst angekoinmen sijn en nogh voorder komen sullen mogen, achtervolgende 'tcontract onder henluvden opgeregt. Ende bij faulte protesteert hij, insinuant, tegens u wel expresselijck, dat gij 't voors. contract selfs infracteert, mitsgaders van allen kosten . . . so ter sake dies, alsmede van de voorgaende kavelinge van de 40 katten, die zijluyden, sonder hem of sijn huysvrou te kennen of laten weten, in sijn absentie gekavelt en genoten hebben, airede . . . gehad . . . ende alsnoch enighsints te hebben ... tot uitdraght der sake, om die aen u te verhalen daer
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Carels, No. 727.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
ende so hij te rade vinden ende na rechten vermogen sal.
Al 'twelck bij de voors. Abraham Willemszen Beyerlant perfectelijck gehoort, antwoorder „lek ben maer een lid, en segli voor mijn perticulier te horen en te sien." ....
Gedaen binnen Amsterdam ter presentie van Goen Pieterszen ende Dirc Klaeszen, burgers .... den 4en Junii 1633. w. g. C. Pieterszen, Dc. Glaeszen.
NO. 40. — VERKLARING OMTRENT ZUIVERHEID VAN GELEVERDE CIVET. — 1633, JUNI 8').
Op huyden, den 8en Junii des jaers 1633, voor mij, Daniël Bredan, . .. compareerde Sieur Gornelis Wickersloot, oud omtrent 36 jaeren, coopman binnen deser stede, ende heeft, ten \ersoecke van Sieurs Miguel ende Lopo de Luna Montalto, Portugeesche cooplieden binnen deser stede, getuyght ... hoe waer is, dat in de maend van Maii des jaers 1632 de producenten, hebbende eenigh misgenoeghen van een glas civet, hun gelevert bij Harmen Reyniersson, hem, getuyghe, ende Gerrit Denys, sijnde eene van de contractanten, t'haeren huyse gebraght hebben om die civette te bezien, ende heeft hij, getuyghe, gehoort, dat denselven Gerrit Denys doe dertijdt teghen de producenten seyde . .. dat den reuck ende coleur van dese civette, bij den voors. Harman gelevert, wel verschilde van de andere civette, maer dat hij die evenwel voor goet hielde, segghende daerbij, dat dese verscheydentheyt van reuck ende coleur moght toecomen, omdat sommighe hun catten rauw vleys, sommighe gecoockt vleys te eeten gaven.
Aldus gedaen tot Amsterdam ... ter presentie van Melchior Rubijn ende Lucas Coerten, beyde clercken, als getuyghen hiertoe versocht.
w. g. Gornelis van Wyckersloot.
NO. 41. — VERKLARING OMTRENT STIPTE NAKOMING VAN HET CONTRACT VAN KOOP EN LEVERING VAN CIVET. — 1633, JUNI 102).
Op huyden, den lOen Junii des jaers 1633, voor mij, Daniël Bredan .. ., compareerde Abraham le Febvre, oud omtrent 48
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris D. Bredan, No. 942. 2) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris D. Bredan, No. 942.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
jaeren, sijnde een van de contractanten in 't contract van do civet, ende heeft . . . ten versoecke van Sieurs Michael ende Lopo de Luna Montalto ... getuyght ..hoe waer is, dat de producenten, met wien 't voors. contract*) aengegaen is, hem, getuyghe, altijt wel ende op den behoorlijcken tijdt lietaelt hebben alle sijne leverantiën van de civet, ende oock altijt met hem eerlijck ende vriendelijck gehandelt hebben, sulcx dat hij, getuyghe, niet dan eere ende deught van henluyden weet te segghen; ende aengaende 'tsegghen, dat in de maend Maii des voorleden jaers 1632 betaelinghe van eene leverantie 6 oft 8 daghen over den tijt gedaen soude wesen, verclaert hij, attestant, datter op dien tijdt seecker verschil was tusschen de producenten ende de contractanten over de interpretatie van het Ce articule van het contract, oft sij gehouden waeren de twee leverantiën doe teffens te betaelen dan oft sij daer nogh twee maenden tijdts toe hadden, ende alsoo doe tertijdt eene van de producenten in Vranckrijck was ende de andere sieck te bedde lagh, sijn partijen, om questie te verhoeden, te saemen geaccordeert, dat beyde de leverantiën teffens in de naeste weeck bij assignatiën souden betaelt worden, gelijck geschiet is, gevende de producenten op den Hen Maii henluyden assignatie op Cornelis Wyckersloot, die aen hem, getuyghe, de volle somme precys betaelt heeft, waermede zij alle henluyden voldaen ende gecontenteert hebben gehouden, ende dienvolghende heeft hij, attestant, ende de andere daernae nogh verscheyde reysen haire leverantiën gedaen sonder eenighe exceptie op dese betaelinghe te maecken. Yan welcke verclaeringhe den producent aen mij, notaris, versoght acte.
Aldus gedaen tot Amsterdam ... ter presentie van Melchior Rubijn ende Dirick Groock, beyde clercken, als getuyghen. u'. g. Abraham Lefebur.
NO. 42. — VERKLARING OMTRENT ZUIVERHEID EN KEURING VAN CIVET. — 1633, JUNI 182).
Op huyden, den 18en Junij 1633, compareerde . .. d'eersaeme F'ieter Lefebure, out ontrent 56 jaeren, ende Abraham Lefebure,
*) Ons No. 33.
2) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris Jan Warnaertsz., No. 694, cahier No. 56.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
out ontrent 45 jaeren, beyde burgers deser stede, mij notaris bekent, ende hebben .. . ten versoecken van d'eersame Horman Ileynierszen, oock burger alhier, verclaert . . hoe waer is, ende eerst de voors. Pieter de Lefebure, dat ontrent 13 maenden geleeden ... ten huysen van hen, getuygen, gecomen Michiel de I.una Montalto [hem vragende of hij] soude willen comen om te visiteren eenige glasen sivette, die hij, Montalto, alsdoen hadde, ende hij, getuyge, volgens dien ten huysen van de voors. Montalto gegaen wesende, heeft aldaer gesien verscheyde glasen met sivette ende mede dat daeronder was een glas gemerckt met het merck van den producent, presumerende den voors. Montalto, dat de sivette die was in 't glas, daerop des producents merck stont, soude vals wesen; soeckende met veele redenen hem, getuygen, soo verre te brengen, dat hij, getuyge. 'tselve glas met sivet, met des producents merck gemerct, soude willen voor valsch aensien, 'tgunt hij, getuyge, verclaerde met goeder consciëntie niet te connen doen, alsoo hij sulcx niet anders bevont te weesen als goede sivette. De voorn. Abraham Lefebure deposeert, dat hij, getuyge, ten tijde bovengemelt .. . geweest is ten liuyse van de voors. Montalto ende dat alsdoen deselven Michiel de Montalto op hem, getuygen, versocht, dat hij, getuyge, den voors. Herman Reynierszen, producent, soude willen aenseggen, dat hij een glas sivet van hem hadde ontfangen, 'twelck valsch was.
Gedaen binnen Amsterdamme ter presentie van Edoardo Pels ende Lucas Metsue, als getuygen.
NO. 43. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1633, NOVEMBER 10').
Op huyden, den lOen dagh der maent Novembris des jaers 1633, hebb' ick, Benedict Baddel, ... openbaer notaris t'Amsterdam . .., uyten versoecke van Sieurs Michiel ende Lopo de Luna Montalto, Portugeesche coopluyden deser voors. stede, getransporteert ter respective woonhuvsen van de weduwe van wijlen Geraert Penys ende Sara Symons, weduwe van wijlen Denys Nyssen, beyde civethandelaers alhier ter stede, ende deselve weduwen elck in 't bysondere respectivelijck affgevraecht ... [of zij be-]geerden te houden ofte blijven bij [den v]oorn.
l) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris B. Baddel, No. 947, gedeeltelijk beschadigd door brand.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
accoorde als op den lOen dagh Augusti jongstleden deses jaers in „den Toelast" in den Esch1), binnen deser voors. stede, voor Jacob van Swieten, openbaer notaris, tusschen d'insinuanten ter eenre ende eenige van de civetliandelaers ter andere sijde geprojecteert is2), principalijken inhoudende, dat d'insinuanten aen de voors. civetliandelaers 10 stuyvers meer voor d'once souden geven ofte betaelen als van te vooren, namelijck in plaetse van 15 guldens ende 10 stuyvers de somme van 16 guldens, ende dat deselve civetliandelaers oock alle liaer civet aen hen, insinuanten, promptelijck ende sonder uytstel daerneffens souden leveren, ende voorts als bij 't voors. project van acccord, copye van 'twelcke ick haerluyden voorgelesen hebbe, breeder is blijckende.
Waerop de voors. geïnsinueerde respectivelijck mij, notario voors., ter antwoorde gegeven hebben, namelijck de voors. weduwe van Gerrit Denys: „Ick sal daerinne doen gelijck een anderen doen sal", ende de voors. weduwe van Denys Nyssen: ..Ick sal eerst met Abraham Reynierssen spreecken".
Aldus gedaen binnen deser voors. stadt Amsterdam ter presentie van Boye Tries ende Pieter van der Straten, als getuygen. w. g. Peter van der Straten.
NO. 44. — HERNIEUWING VAN HET ONDERLING CONTRACT VAN DE CIVETKATHOUDERS-COMPAGNIE. — 1633, NOVEMBER 173).
Op huyden, den 17en Novembris 1633, compareerden voor mij, Jan Warnaertszen, openbaer notaris, ... d'eersame Abraham Willemszen van Beyerlant, coopman binnen deser stede, mij notaris bekent, verclarende, dat hij, comparant, op den naeme van hem, comparant, ende compagnie geobtineert heelt van de Hoog Mogende Heeren Staten Generael der Vereenichde Nederlanden octroy in date den len October 16304), nopende het houden van sivetcatten, ende dat onder deselve compagnie sijn begrepen ende dienvolgende met hem, comparant, 't voors. octroy mede aengaen de volgende persoonen, namentlijk Abraham
') De Nes.
2) Dit ontwerp is niet gevonden.
s) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. Warnaertsz., No. 701. — Deze acte is in diens protocol No. 668, cahier No. 28, fo. 189 vo., in het net overgeschreven. 4) Zie No. 27.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
le Febure, Herman Reynierszen, Antony Wijgans, Jan Wijgans, Francisco Fernandes de Pas, Sara Denies weduwe van Denies Deniessen,Trijntgen Elderts weduwe van Gerrit Denniessen, Pieter Gier en de Abraham de Coninck, mitsgaders Abraham Maieur ende geene andren, gereserveert sulcx hij, comparant, ende sijne andre compaignons tegens de voors. Maieur hebben te pretenderen; vorder verclaeren de voors. Abraham Willemszen van Beyerlant, Abraham le Febure, Herman Reynierszen, Anthony Wijgans, voor hem ende als lasthebbende van Jan Wijgans, sijn broeder item Francisco Fernandes de Pas, Sara Denis weduwe van Denis Deniessen, Trijntgen Elderts als weduwe van Gerrit Deniessen, Pieter Kier ende Abraham de Coninck, alle mede comparerende, metten anderen opgerecht ende aengegaen te hebben 't navolgende contract, te weten, dat alle de civetkatten, die sijluyden geduyrende den tijt van 't bovengemelde octroy ende de prolongatie, die sij van tijt tot tijt daeraff sullen comen te gecrijgen, 'tsij te samen off elcx int bijsondere sullen comen te coopen, handelen off bekomen, van wat plaetse dattet soude mogen wesen, henluyden met hen allen in 'tgemeen sullen aengaen, om onder den anderen, 'tzij bij sincere lotinge off andersints, gepart ende gedeelt te werden so na der gelijckheyt bevonden sal werden te behooren, sonder dat ymant van henluyden sal vermogen geduyrende den tijt van 't \ oors. octroy ende de prolongatiën derselven, eenige civetcatten, jong ofte out, voor hem off haer in 't particulier off in compaignie, noch voor ymant anders op te coopen off becomen bij hem off haer selffs, noch door andere directelijck noch indirectelijck in geenere manieren, op pene van 100 ponden vlaems bij de contraventeurs van dese contracte realijck te verbeuren, d'eene helft ten behoeve van de armen van de Duytsche Gereformeerde religie binnen deser stede ende d'ander helft ten behoeve van de geïnteresseerde contrahenten, 't contract onderhoudende, te betalen promtelijck sonder eenige exeptie off contraventie, ende sullen evenwel de gecochte off vercregene beest off beesten alle de compagnons in 't gemeen toecomen ende onder hen gecavelt moeten werden; dat oock niemant van henluyden en sal vermogen sijn cavelinge off part in eenige aengecochte civetcatten, nadat die gedeelt ende sijluyden van den anderen gescheyden sullen sijn, aen andre over te doen, di-



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
rectelijck off indirectelijck, anders als wanneer sijluyden, contrahenten, alle op de delinge bij malcanderen off het merendeel van dien noch tegenwoordich sijn.
Is noch geconditioneert, dat dengeenen, die het sijn beurt valt off gecommitteert wert aen eenige schepen uiter see comende te vertrecken, 'tsij in Seelant, over de Mase off in Texel off elders om de civetcatten te coopen off te vercrijgen, gehouden sal sijn terstont persoonlijck derwaerts te trecken ende sijn last te effectueren tot proffijte van henluyden in 't gemeen, off ymant van hen, contrahenten, in henne plaets daertoe te bewilligen ende anders geen, off, bij faute van dien, dat soodanige dan \ an sijn cavelinge ende gedeelte in de civetkatten met die schepen comende, geheelijck sal sijn gepriveert ende versteecken ten behoeve van de andre contrahenten in 't gemeyn; dat oock in cas van sterven van eenige des gemelte contrahenten desselfs weduwe off erffgenamen in desen contracte meedebegrepen ende verbonden sal off sullen sijn als een lit, in alle manieren off de overleden in 't leven waere; voorts hebben sij, comparanten, alle gesamentlijck ende elckeen van hen in 't bijsonder verclaert, niemant onder hen sorterende te hebben, de voors. compagnie raeckende; ende sijn metten anderen bedachtelijck geaccordeert, dat een yder van de 10 compaignons alle calaigne ende last, die ymant op haere respective gedeelte off part soude w illen maecken off pretenderen, selffs sal moeten verantwoorden, affmaecken ende de schade off costen, daeruit te volgen, moeten dragen ende de andere compaignons daeraff bevrijden, sonder dat de andre compaignons 'tselve sal raecken off daer<iif eenige last olf schade hebben te verwachten; hebben noch dt voors. comparanten malcanderen belooft ende sijn met elckanderen bij desen verdragen, soo onder henluyden eenige differentie quaeme te rijsen uyt saecke van den octroye, dese tegenwoordige acte off uut cavelinge van sivetcatten off oock nndersints, hoe het soude mogen wesen, niets exempt, dat alle deselve differentie sal werden affgedaen ... by de meeste stemmen van de voors. compaignons, ende wat de meeste stemmen comen te besluyten . .. sullen de mindere compaignons meede moeten naercommen ende approberen in voegen ende niet anders dan off het bij henluyden meede waere beslooten . .. geweest, op peene, die daertegens opposeert, dat de contra-



GEGEVENS BETREFFENDE DE
venteur, ten behoeve ende te appliceren als vooren, sal verbeuren de somme van 400 carolus guldens telckens soo meniclimael yder daertegens comt te doen; ten lesten hebben noch de voors. comparanten malcanderen heylichlijek ende op t aldeihoochste belooft desen in geenen deele te contrariëren off overtreden off gedoogen dat bij ymant ter werelt . . . sulcx gedaen werde, maer bij ymant anders gedaen off ondercropen wordende, sulcx getrouwelijck te openbaeren, helpen weeren ende niet anders te doen off gedoogen als 'tgeene tot gemeene beste van de voors. compagnie is streckende; op peene, soo ymant van henluyden in eenigerliande manieren off met eenige versierde practijcquen eenige civetkatten, 't sij weynich off veel, voor sijn perticulier off met hen kennisse voor off door andie mogte bekomen, dat soodanige op yder beest realijck sal verbeuren 300 carolus guldens, te appliceren als vooren, ende evenwel gehouden sijn alle soodanige civetkatten in de gemeenschap te brengen om onder hen allen gecavelt ende genoten te werden sonder eenige exceptie off contraventie.
Alle welcke poincten de voors. comparanten beloven onverbreeckelijck naer te comen ... onder t verbant van hen, comparanten, respective persoonen ende goederen Consenterende ten behoeve van malcanderen hyeraff gemaect ende gelevert te werden acten een off meer in debita forma.
Gedaen binnen Amsterdamme ter presentie van Gerrit Gerritszen Hoeff, deurwaerder van de gemeene middelen, ende Stoffel Gerritszen, suppoost in de banck van leeninge alhier, als getuygen hiertoe versocht ende gebeeden.
n-.g. Abraham W. v. Beyerlant, Francisco Fernandes de Pas, Harmen Reynert Coninck1), Abraham Lefebuere, Anthony Wygans, Abraham de Coninck, Peyter Geir, Sara Semens, Tringen Ellers, Gerrit Gerritszen Hoeff, deurwaer der, Christoffel Gerretse.
NO. 45. - NOTARIEELE AANZEGGING. - 1633, NOVEMBER 252).
Op huyden, den 25sten dagh der maent Novembris des jaer 1633, hebb' ick, Benedict Baddel, ... openbaer notaris, t Amsterdam residerende, mij ten versuecke van Michel ende Lopo
i) Hier teekent Harmen Reynierszen zich „Coninck".
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris B. Baddel, No. 947 (met brandschade).



.OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
de Luna Montalto, Portugeesche coopluyden binnen deser voors. stede, getransporteert ten woonhuyse van Reynier Hermanssen1), civethandelaer, woonende binnen deser voors. stede, ende hem aldaer in presentie van Abraham de Coningh, mede civethandelaer, van der requirantens wegen versocht t'onderteeckenen ...(?) maent belast hadde op te rechten, streckende alle haerhiider questiën ende verschillen aen seeckere bij henluyden genomineeide goede mannen alingh ende al 't(selve) submitteren ende verblijven onder de condemnatie van den Hoogen Rade, met belofte van binnen één ure ofte twee daernaer te comen teeckenen2), 'twelck tot nu toe noch niet gevolght en was als alleen bij de voors. requiranten, gelijck ick aen den voors. de Coningh voor beyde,—sijnde alsdan de voors. Herman Reynierszen sieckelijck te bedde liggende, doch, soo 't uyterlijck bleeck, sijn volcomen verstant gebruickende —; naerdat ick hen op haerluyder versoeck 't voors. compromis voorgelesen hadden [ende] gethoont hebbe, waerop de voors. Herman Reynierssen [seyde], dat hij omtrent acht daghen langh soo sieck geweest was, dat niet en hadde connen uytcomen, doch indien de requiranten vets van hem begeerden, sy mochten eens bij hem comen; daerop versochte oock den voors. de Coningh copye van 't voors. compromis, die ick hem gelevert hebbe.
Aldus gedaen binnen deser voors. stadt Amsterdam ter presentie \an Pieter Cronenburch ende Willem Jeremias, als getuygen.
w. O. W. Jeremias, P. Cronenburch.
NO. 46. — SCHEIDSRECHTERLIJKE UITSPRAAK. — 1634 TANUARI 193).
Achtervolgende den compromisse, opgeregt bij Michiel ende Lopo de Luna Montalto, Portugese koopluiden, ter eender ende Herman Reynierszen Koning, Abraham de Konink, Sara Symons weduwe van wijlen Denys Denvszen, Pieter Gier ende Ti yntjen Helders weduwe van wijlen Gerrit Denyszoon, civethandelaars, ter anderen sijden, voor Renedictus Raddel, notaris binnen Amsterdam, ende getuigen op den 18en Novembris
|) Verschrijving voor Herman Reynierszen (de) Coninck.
) Deze acte van compromis, voor denzelfden notaris verleden, 18 November 1633 (zie No. 46), is niet terug gevonden.
3) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Carels, No. 728, fo. 26.
NED. ECON.-HIST. ARCHIEF JAARBOEK XX 9



GEGEVENS BETREFFENDE DE
16331), daerbij sij alle differentiën, gene exemt, verbleven hebben an d'eersamen Abraham Willemszen Beyerlant, koopman binnen Amsterdam voors., endeFranciscoFerdinandus de Pas, koopman binnen Alkmaer, so hebben de voors. goede mannen pertijen vvedersijts in 't lange ende breet gehoort, elx redenen ... verstaen ende op alles, ter materie dienende, rijpelijck gelet, eyntlijck bij inductie pertijen geaccordeert ende sulcx differentieus tussen henluyden was, 'twelck zijluyden, pertyen, verclaerden tevreden te sijn, dat sij souden als goede mannen termineren, voor uitsprake verclaert ende verclaeren mits desen 'tgunt volgt.
Dat de voors. Herman Reynierszen Koningh ende sijn medecivethandelaers bovengenoemt vooreerst t'haerder respective huise ofte ten huise van een der leveraers an de voors. Montaltos sullen moeten leveren alle de civet, die zijluyden tegenwoordelijck sijn hebbende, sonder iets daeraf agter te houden ende te vervreemden, welcke civet de voors. Montaltos sullen gehouden sijn t'ontfangen ende neffens de leveringe contant te betalen ten prijse naergestelt. Dat voorts de voors. civethandelaers van twe maenden tot twe maenden an de voors. Montaltes sullen moeten leveren ende de voors. Montaltes van hen moeten ontfangen, de navolgenden tijt gedurende, op conditiën, hiernaer geëxpresseert, alle de civet, die sijluyden sullen komen respective te trecken niet alleen van de katten, die een ider van hen tegenwoordig is hebbende, maer ook van de catten, die sij bij cavelinge sullen van tijt tot tijt comen te gecrygen; sullende de voors. civethandelaers alle naersticheyt moeten doen, om, sowel als hare compangjons, hare civetkatten te vermeerderen, ende sullen de respective leveraers moeten beloven bij ere in plaets van ede, dat sij yder alle hare te treckene civet van de voorgeroerde catten an de Montaltes sullen leveren. Dog so de voors. Montaltes ider twe maenden de voors. getrocken civette riet en quamen in de voors. twe maenden, daeraf de eerste twe maenden sullen geëxpireert sijn primo Martii deses jaers eerstkomende, t'ontfangen, ofte de civethandelaers elke twe maenden hare getrocken civet an de voors. Montaltes niet en leverden, dat sij sulx respective mogen doen telkens uiterlijck in de derde maent, welke derde maent voor de eerste mael, om klaer te verstaen, sal sijn geëndigt prima April eerstkomende, ende
') Zie No. 45, noot 2.



.OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
mits dat sij respective voor t dilay voornoemd, so den ontfang of leveringe vóór 't expireren der derde maent niet en geschiede, tot een amende sullen verbeuren aen hare pertije drie guldens van elke once civet, die ten respective tijden also sal gelevert worden, sodat Montaltes, in faute sijnde, drie gulden per once meerder moeten geven, maer de civethandelaers, in gebreke sijnde, sullen drie guldens minder betaelt werden. Ende so de voors. Montaltes evenwel die civet in of mede ten expireïen der \ierde maent, t welck voor d'eerste reyse sal wesen prima Maii deses jaers, niet en ontfangen ende betaelen, in voegen als voren, dat in sulken kas, pertijen van den anderen vrij ende ontslagen sullen wesen van alle beloften ende verbintenissen, daerinne sij enigsints an malkanderen sijn gehouden ende verbonden, niet alleen uit sake van den uitsprake ende den opgeregten compromisse, uit kragte van dewelke dese uitsprake geschiet is, maer specialijck ook van de contracten, tusschen de voors. pertyen angegaen ende gepasseert op den 21 en October ende 22en December des jaers 16311), in voegen ol' pertyen noyt met den anderen getracteert ofte gehandelt hadden. Ende, ter contrarie, dat voors. civethandelaers naar t expireren der vierde maent, die als voren naar de eerste reyse verlopen is opten eersten Maii 1634, in gebreke blijvende hare civet te leveren an de Montaltes, sullen de voors. civethandelaers, so menigmael het gebeurt, daervoren tot een amende verbeuren ten proffyte van de Montaltes, een jaer optie van deselve Montaltes van prolongatie van leveringe der voors. civet, op conditiën ende prijse, in dese uitsprake geëxpresseert, meerder als hiernaer is gestelt. Dat de leveringe van civet in voegen ende op conditiën als voren sal geschieden en continueüjck van Primo Januarii 1634 twe jaren vast ende daer boven nog twe jaren tot optie van de voors. Montaltes alleen, mitsgaders nog so vele jaren optie als de voors. civethandelaers, in manieren voren verhaelt, door non-leveringe sullen mogen komen te verbeuren, ten prijse van 20 karolus guldens ider once suivere civet, te betalen als voren verhaelt, telken male contant ende neffens de leveringe der civet, eer de Montaltes de civet magtig mogen werden, sullende de voors. Montaltes op
') Zie de nos. 31, 33.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
ider 20 oneen een halve once overgewigte moeten hebben.
Alles nogtans met desen verstande: so uit sake van den uitsprake tussen de voors. pertijen enig misverstant of questie cjuame t' ontstaen, dat deselve van tijt tot tijt, solange de leverin ge van civet in voegen als voren sal geschieden, sal gedecideert werden uit kragte van den voers. opgeregten compromisse ende de condemnatie van de Hogen Rade daerop gevolght, door de voors. goede mannen of, bij siecte of andere empeschemenJen, in 't compromis gemelt, bij sodanige andere als de voors. levende of presente goede mannen in des gebrekende plaetse sal kiesen; 't welck goede mannen voornoemt op 't ernstelijck versoeck ende overgifte van de voors. pertijen bij desen aen hen sijn reserverende, om de te vallene misverstanden ende questiën te termineren, so menigmael en op sulke tijden, als hen sal goet dunken. Ontseggen voorts de voors. goede mannen pertijen ten wedersijden haren vorderen eys op malkanderen, so in conventie als reconventie gedaen ende genomen, sulx dat met dese uitsprake doot ende kragteloos sijn de voorgeroerde contracten tusschen de voors. pertijen opgeregt op den 21en October ende 22en December 1631, in voegen of die bij pertijen noyt waren angegaen; ende de gevallene oncosten sullen bij pertijen half ende half werden gedragen.
Aldus uytgesproken bij de voors. goede mannen, ende hebben in teken der waerheyt dese hare uytsprake ondertekent in den minute ende ter presentie van mij, Pieter Carels, openbaer notaris . .. t' Amsterdam ..., mitsgaders Gornelis Pieterszen ende Dirc Glaeszen, als getuygen, den 19en dag Januarii 1634. w. g. Abraham W. v. Beyerlant, Francisco Fernandes de Pas, G. Pieterszen, D. Claaszen.
NO. 47. — BEVESTIGING EN UITBREIDING VAN TESTAMENT. — 1636, AUGUSTUS ll1).
Herman Reynersz. Koningh en Selytgen Cocx, echtelieden, wonende in de Reestraat, bevestigen hun rvederkeerig testament van 21 Juli 16292) en voegen daaraan toe als codicil: dat de langstlevende van de testateurs op desselfs hertrouwen
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. C. Hoogeboom, No. 839. !) Zie No. 23.



„OPRECHTE IIOLLANDSCHE CIVET'
sal mogen hebben ende aen sich houden, tot taxatie van luyden, hen des verstaende, alle haere, testateurs, civetcatten, ende na den doot van de langstlevende sullen deselve catten in 't gemeen gevoet en onderhouden werden, ende alle baten en proffijten, die ervan procederen, sullen gemeen blijven ter tijt toe, dat hen, testateurs, jongste kint ten ouderdom van 20 jaren gecomen sal wesen, als wanneer, en eerder niet, de beesten geschift en gescheyden sullen mogen werden; en sullen alsdan . . . haere, testateurs, soonen deselve beesten mogen in scheydinge aen haer nemen tot taexatie van luyden, hen des verstaende, ende tusschen en geduyrende deselve tijt van gemeenschap sal het sivet van deselve beesten affgenomen off gewonnen werden bij Abraham de Coninck, haeren outsten soon, die daervoren genieten sal alle jaren gedurende sijn affnemen de somme van 150 gulden in gevalle 20 beesten off meer in 't leven sijn, doch minder als 20 in t leven sijnde alsdan minder te genieten na d'advenant; doch het sivet sal gemeen vercoft werden bij de navolgende executeurs.
Begeerden noch de testateurs, dat na de doot van de langstlevende den boel van hen, testateurs, gemeen blijven ... sal... .
Als voogden worden aangesteld Abraham de Coninck, hun zoon, Carstiaen Sneppe, hun neef te Utrecht, en Abraham tan lieyerland, hun goede bekende. Ieder kind krijgt, behalve opvoeding, fl. 2000 voor huwelijksgeld. Voor Aeltje Coninck, hun dochter, wordt een fidei-commis gemaakt.
NO. 48. — INVENTARIS. — 1637, JANUARI 3').
Taxatie van een groote voorraad winkelwaren eener drogisterij
Vï ons civet, 24 gulden het ons 
NO. 49. — OPGAVE'VAN~OPBRENGST EENER OPENBARE VEILING.
— 1637, APRIL 7, 8 EN 92).
In de Kalverstraet, den 7 April 1637, zijn de naergelaten goederen van Pieter le Febre vercocht.
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. Warnaertsz., No. 702 (anno 1C37) voorlaatste fo.
z) G.-A. Amsterdam, Verkoopingen Weeskamer, anno 1637.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
1 sivetkatt (kooper: Warmenhuyse) fl. 4.10.-.
Verder o.a. 2 ruikballen voor fl. -.18-, en een partij riekende kettingen, te neten 2 voor fl. -.18-, 4 voor fl. 1.10-, 4 voor fl. 2.4-, 2 voor fl. 2.-.-, 2 voor fl. 2.-.-, 3 voor fl. 2.-.-, 1 voor fl. 2.4 - en 1 voor fl. 1.12.-.
NO. 50. — WIJZIGING IN TESTAMENT. — 1638, JUNI 28').
Herman Reynerszen Coninck en Selytgen Cocx, echtelieden tc Amsterdam in de Reestraat, bevestigen hun wederkeerig testament van 21 Juli 16292), annuleeren het codicil van 11 Augustus 16363) en verklaren o.a.: dat de lancxlevende van hen, comparanten, aen hem off haer in eygendom sal behouden, soo 't denselven lancxlevende goetvint, alle de civetcatten, die ten tijde van 't sterven van de eerst afflijvigen den gemeerien boedel sullen competeren, mits voor deselve betalende aen den gemeenen boedel van elcken civetcat de somme van 200 carolus guldens 
Zij benoemen tot voogden: Abraham Coninck, hun oudsten zoon, Christiaan Sneppe, hun neef te Utrecht, en Abraham Willemszoon van Beyerlant, koopman, hun goede bekende.
NO. 51. — TESTAMENT VAN SARA SYMONS. — 1638, AUGUSTUS 164).
Sara Symons, weduwe van Denys Denyssen, wonende te Amsterdam in de Kalverstraat, in de „Vijf Ringen", ziek te bed liggende, maakt, 's nachts om 12 uur, haar testament, waarin zij o.a. bepaalt:
Ende alsoo van de sivetcatten te houden ende aen te coopen is seecker octroy, daeronder zij, comparante, mede is begrepen, ende zij niet en wil, dat met haer doot haere kinderen daeruut t'enemael sullen sijn ende blijven gestooten, soo wilt ende ordonneert sij, comparante, bij desen, dat nae haer doot in haer>3 plaetse haere twee soonen Symon ende Johannes Denys, hoewel die minderjarich sijn, in 't voors. octroy ende het houden der
]) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. Warnaertsz., No. 656, cahier No. 7, fo. 117 vo.
2) No. 23. s) No. 47.
4) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. Warnaertsz., No. 656, cahier No. 7, fo. 119.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
sivetkatten onder het oppergesach ende de administratie van de nagenoemde voochde, soo lange sij minderjarich, onmondicli ende niet geëmancipeert sijn, sullen geraect ende gerechticht v.esen; ende geduyrende de voors. haere twee soonen minderjarich ... sijn, begeert ende ordonneert sij, comparante, bij desen, dat alle de sivetcatten, die sij nu heeft ende hiernaec noch sal comen te gecrijgen uut crachte van 't contract, bij de octroyanten der sivetcatten opgerecht, sullen sijn ende blijven tot pericule, coste, laste ende proffijte van alle haere erfgenamen; maer de voors. haer twee soonen, meerderjarich ... wesende, ordonneert sij, comparante, dat de voors. haere twee soonen alle de sivetcatten sullen aen hen nemen in eygendom tot redelijcken prijze, tot taxatie van twee persoonen, hen dies verstaende, bij de nagestelde voochden te kiesen, off, die beyde gebreeckende, bij schepenen te nomineren,—aen de voors. haere twee soonen, in manieren vooren verhaelt, 't voors. octroy ende alle de gerechticheyt daeraen clevende, mitsgaders de voors. sivetcatten, om te betalen als boven, bij desen prelegaterende.
Vorder heeft sij, testatrice, tot erffgenamen in alle haere nalatenschap meerder te ontruymen, niets exemt, bij desen geinstitueert Sara, Susanna, Cathalijn, Symon, Johannes ende Maria Denys, haere ses kinderen, ... . Voorts heeft sij, comparante, tot executeurs van desen testamente, item voochden voor haere na te latene onmondige kinderen ende administrateurs van derselver goederen bovengemelt ende de sivet daeraff te trecken, gestelt ende bij desen gecoren Herman Nuyen, haeren swager 1), ende Abraham Willemszen van Beyerlant, haaren goeden bekenden.
NO. 52. — KOOP- EN LEVERINGSCONTRACT VAN CIVET. — 1639, FEBRUARI 72).
Op conditie naebeschreven heeft Lopo de Luna Montalto gecocht van Gerrit Janssen van Velsen3), die4) oock bekent aen hem vercocht te hebben 60 oneen sivet, ende dat ten prijse van 18 guldens d'once, des sal de cooper 10 guldens op de heele partye mogen corten, te leveren de 30 oneen binnen 5 weken
') Schoonzoon
2) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. van der Ven, No. 1053, fo. 107.
s) Doorgehaald de woorden: „ende Trijntje Elders, sijne huysvrouwa".
*) Doorgehaald de woorden: „te samen".



GEGEVENS BETREFFENDE DE
nae dato deses, acht dagen onbegrepen, en d'andere 30 oneen oen maent daernaer, sijnde van nu aff in negen weken, gelijcke aclit dagen onbegrepen, te leveren goeden, suyveren sivet, soo die van sijne catten gesamelt wert, ende neffens de leveringo van yeder helffte contant geit. Voorts heeft de voors. Sieur Montalto noch gecocht van den voors. Gerrit Janssen van Velsen ende Trijntje Elders, die oock bekennen aen hem te verkopen bij desen, alle den vorderen sivet, die de vercopers in desen jaere 1639 van primo Februarij tot primo Februarij 1640 van alle haere katten, die sij tegemvoordich hebben, ofte nae date sullen becomen hebben ende houden, sullen comen te trecken ende genieten, soo suyver als deselve van de catten compt, ende dat alle sonder dat de vercopers vermogen sullen den voors. tijt geduyrende yets van haere sivet aen anderen te vercoopen, te contracteren, vermangelen ofte vervreemden in geenre maniere, te leveren in drye tijden, als namentlijck alle vier maenden alle 'tgene van hunne catten alsdan getrocken sal wesen, mede ten prijse van 18 guldens d'once, te betalen telkens neffens de leveringhe, 't eynde gewicht 't eynde geit. 'tWelck partyen ten beyden sijden beloven malcanderen onverbrekelijk te houden, sonder eenige contraventie ... onder verbandt van haere respective personen ende goederen, sooveel hiertoe van noode soude wesen. Ter goeder trouwe hebben partyen, contractanten, de minute van desen ten protocolle van mij, J. van de Ven, ... openbaer notaris, binnen deser stedo residerende, met eygene handen ondertekent. In Amstelredamme, desen 7den Februarii 1639.
w. g. Lopo de Lima Montalto, bij mijn, Gerryt Janszen van Velsen, J. van de Ven, notaris.
NO. 53. — CONTRACT VAN KOOP EN LEVERING VAN CIVET. — 1639, FEBRUARI 9').
Op conditiën naebeschreven heeft Sieur Lopo de Luna Montalto gecoft van Sara Symons, weduwe van Denis Deniszen, geassisteert voor sooveel des noot sij met Herman Nuyen, haren swager2), als haren gecooren voocht in desen, 129 oneen sivet,
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. van de Ven, No. 1052, fo. 115 vo. *) Schoonzoon. Zie ook No. 51, noot 1.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
ende dat ten prijse van 18 gulden d'once, — welcke 129 oncon sivet in een dose mettet signet van den voors. Montalto sijn toegesegelt*) —. Des sal de cooper 10 guldens op de heele parthie mogen corten; te leveren 64Va once binnen 5 weken nae dato deses, 8 dagen onbegrepen, ende d'ander 64 Vs once in 5 weken, sijnde van nu aff in 10 weken, gelijcke 8 dagen onbegrepen; te leveren goede suyvere sivet soo die van hare catten gesamelt wert; ende neffens de leveringe van ider helfte contant geit. Voorts heeft de voors. Montalto noch gecocht van de voors. Sara Symons, die oock bekent aen hem te vercoopen bij desen,alle den vorderen sivet die devercooperse in desen jaere 1639 van 1 Februari tot 1 Februari 1640 van alle hare katten, die sij tegenwoordich heeft ofte nae dato sal becomen hebben ende houden,sal comen te trecken ende genieten,soo suyver als deselve van de katten compt.Ende dat alle sonder dat de vercoopster vermogen sal den voors. tijt geduyrende ytsvan hare sivet aen andere te vercoopen, te contracteren, vermangelen ofte vervremden in geenre maniere, te leveren in drye tijden, als namentlijck alle vier maenden alle 'tgene van hare katten alsdan getrocken sal wesen; mede ten prijse van 18 guldens d'once, te betalen telckens neffens de leveringe, 't eynde gewicht 't eynde geit. 't Welck parthyen ten beyden sijden beloven malcanderen onverbrekelijck te houden ....
Ter goeder trouwe hebben parthyen, contractanten, de minute van desen ten prothocolle van mij, Joost van de Yen, . . . openbaer notaris, binnen deselve stad residerende, met eygene handen ondertekent. In Amstelredam, den 9en Februari 1639. w. g. Lopo de Luna Montalto, Sara Symon, Herman Neuyen, Pieter Lodensteyn als getuyge, J. van de Ven, notaris.
NO. 54. — CONTRACT VAN KOOP EN LEVERING VAN CIVET. — 1640, MEI 23 EN JUNI 122).
Op conditie naebeschreven heeft Sieur Lopo de Luna Montalto gecoft van de eerbare Sara Symons, weduwe van Denis Denis, geassisteert voor sooveel des noot sy met Herman Nuyen, hare swager 3) als haeren voogt in desen gekoren, . . . alle den
') Deze laatste passage staat in margine.
2) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. van de Ven, No. 1056, fo. 175.
3) Schoonzoon.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
civet, die sij in twe jaeren herwarts, ingaende op 1 deser maent May van alle haere katten, die sij tegenwoordigh heeft ofte binnen desen tijt sal becomen hebben ende houden, sal comen te trecken ende genieten, soo suyver als die van de katten kompt, ende dat alle sonder dat de vercoopster vermogen sal den voors. tijt geduyrende yets van den civet aen anderen te vercoopen, ... te leveren van 3 maenden tot 3 maenden, 14 dagen onbegrepen, met verclaringhe van eedt, des versocht sijnde, dat de civet is suyver ende oprecht; ende dat ten prijse van 18 guldens d'once, 't eynde wicht 'teynde geit, mids dat de coper van de vier oneen sal genieten voor goet gewicht een cleyn, ofte op de 16 oneen een (paart van een once. Ende alsoo de vercoopster nu omtrent 40 oneen civet heeft, is besproocken, dat denzelven ende alle degene dien sij voirts totten laesten Julii toecomende van haere katten sal comen te trecken, den coper op ultimo Julii mede tesamen ten voors. prijse sal ontfangen ende betaelen 
Te goeder trouwe hebben partyen, contractanten, de minute ter protocolle van mij, Joost van de Ven, ... openbaer notaris, . .. met eygen handen ondertekent op den 23 Maii 1640, in Amsterdam; daervan elck een acte is geëxpedieert.
g. Lopo de Luna Montalto.
De voors. Sara Symons heeft eerst getekent op den 12 Junii 1640 met haeren voogt, doch is de tijt van dese twe jaeren ingegaen op den 27en Aprilis, dat partijen accorderen, ende oock op dato 12 Junii 1640 teeckenen.
tv g. Lopo de Luna Montalto, Sara Seymons, Herman Neuijen.
NO. 55. — CONCEPT-OVEREENKOMST VAN CIVETKAT-HOUDERS TOT VASTSTELLING VAN DEN PRIJS VAN CIVET. — 1640, JULI1).
Wij, Abraham Lefevre, Sara Symons, weduwe van Deonys Deonysz., Selytgen Dirx, weduwe van Herman de Koninck, Pieter Gier, Abraham de Koninck, alle wonende binnen Amsterdam, .. .2) weduwe van Antonii Wyghans, wonende tot Voorburgh, Gerrit Janszen, wonende tot Velsen, ende ... *) Tristram, alle civetcathouders, verclaren ende bekennen mits
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Garels, No. 734 A (losse concepten, requesten enz.). 2) Opengelaten. In te vullen: Elisabeth Berckman^. Zie No. 62. 3) Opengelaten. In te vullen: Abraham. Zie No. 62.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
de-sen vrijwilligh met rijpe deliberatie ende voorbedaghten rade ons al te samen ende elcx in 't bijsonder aan eikanderen vastc-lick verplicht ende verbonden te hebben dat wijluiden binnen de tijt van dato deses af tot den .. . des jaers 1642 toe al de civet, die wij door Godes zegeninge elcx van onse civetkatten sullen komen te versameien of van buiten inkomende te kopen, niet minder en sullen verkopen of verhandelen als voor 20 guldens yder ons, wel meerder maar niet minder, bij ons zelfs nogh door iemant anders van onsentwegen ... in geenerley manieren, op peine, indien iemand van ons allen bevonden wert contrarie gedaen te hebben in 't minst of meeste, dat sodanighe overtreder metter daet gantschelijck gepriveert ende verstoken sal sijn van sijn lotinghe, die deselve binnen de voors. tijt soude moghen krijghen, tot den inkoop van de civetkatten volgende 't opgereghte contract, ende mitsdien van sodanighe catten niet mogen genieten, ende daerenboven noch realijck verbeuren ten behoeve van de armen van de Gereformeerde Ghristelijcke Nederlantsche Kerck binnen deser stede de som van 100 karoli guldens, om strax bij de diaconen gevordert, ontfangen ende geëmployeert te worden als na behoren, ende nogh evenwel dese belofte ende verbintenisse moeten continueren ende effectueren den voors. tijt gedurende. Belovende sulcx alles ... onverbrekelijck te sullen achtervolgen ende punctuelijck nakomen ... onder verbant van onse respective personen ende goederen .... T'oirconde desen bij onsluiden met onsen eigenen handen ondertekent in Amsterdam, den . . . July 1640.
NO. 56. — VERZOEK AAN DEN GENERAAL VAN DE KUST VAN GUINEA OM LEVERING VAN CIVETKATTEN. — 1640, DECEMBER 71).
Compareerde . .. d'eersame Abraham de Koningh, civetkathouder ende koopman binnen ... Amsterdam, mij, notario, bekent, verklaerende ende bekennende instantelijck ende seer ernstelijck mits desen te versoeken an den Edelen Arent Jacobszen2), Generael van wegen de Edele Heren Bewinthebberen der Geoctroyeerde West-Indische Compagnie op de kuste van
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Carels, No. 731, fo. 887. *) Arent Jacobsz. van Amersfoort.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
Guinea ..dat hem believe ter goeder trouwe al de civetkatten, die hij door hem selfs of iemant anders onder sijn gebiet zijnde aldaer op de voors. kuste ende elders daeromtrent enighsints sal weten te bekomen, airede hebbende ende gedurende sijn commande noch te krijgen, geen exempt of in'tbesonder, ende die \an daer hier te lande overgebraght sullen moghen werden, 'tsij op zijn naem of andere, hoe of in wat manieren ende op wiens naem of onder wat pretext tselve soude moghen geschieden of geprackiseert worden, an hem, Abraham Goninck, alleen moghen werden gelevert ende behandight sonder enighe exeptie . ..; ende dat ter somme van 120 guldens voor yder mannetjes beest dat hem alhier ter stede gesont ende wel gedisponeert gelevert sal werden, ten hooghsten, te weten dat leverbaer civetkatten sijn, te betalen contant in vrijen suiveren gelde nevens de leverantie ..., daertoe de voors. Abraham Koninck hem mits desen op de voors. conditie vastelijck verobligeert, gedurende so langhe de voors. Here Generael aldaer in de voors. qualiteit sal continueren; ende indien hij, comparant, middelervvijle moght komen te sterven, dat alsdan sijne wedue ende erfghenamen insgelijcx tot den ontfanck der gemelte civetkatten op conditie ende ten prijse als voren oock so langhe verobligeert ende verbonden sal wesen ende insgelijcx de voors. Here Generael an sijn voors. wedue, sonder enige exceptie, uitvlught of tegendoeninghe respective van wedersijden te moghen proponeren of in 't werck stellen. Tot dien einde ende effectueringhe van tgeen voors. verbindende hij, comparant, voor hem ende sijn erfghenamen zijn persoon ende goederen ... sondar argelist.
Gedaen binnen Amsterdam ter presentie van Bartholomeus Ketel ende Tielman Dircxszen Lons, burgers derselver stede . .., den 7en December 1640.
w. g. P. Carelszen, Notarius publicus.
N0. 57. — PROCESVOLMACHT BETREFFENDE BETALING VAN GELEVERDE CIVET. — 1642, SEPTEMBER 81).
Lopo de Luna Montalto, Portugeesch koopman te Amsterdam, geeft in een Fransche acte aan Jan Rodrigues de Mourn,
J) G.-A. Arasterdam, Prot. Notaris B. Baddel, No. 958c (met brandschade).



„OPRECHTE IIOLLANDSCHE CIVET"
koopman te Nantes, procesvolmacht tegen de weduwe en erfgenamen van wijlen Jacinto Gomes, aldaar, om betaling te verkrijgen van 10 ons muscus „hors de vessies x) et une partie de civette de vingt quatre onces et un seiziesme", die hij in Januari 1642 met het schip van Cornelis Albertszen van Santf(oort) aan het adres van J. Gomes afgezonden heeft.
NO. 58. — VERMELDING VAN „DE MUSKELJAETKAT" IN NOTARIEELS ACTE. — 1643, MEI 42).
In den aanhef dezer acte: Compareerde Jacques de Wit, wonende in de Restraet tegenover „de Muskeljaetkat", binnen deser stede ....
NO. 59. — VERLENGING VAN HET OCTROOI VOOR HET HOUDEN VAN CIVETKATTEN. — 1643, JUNI 123).
Acte van continuatie van octroy aen Abraham van Beyerlant ende compagnie op 't houden van civetkatten.
Bij continuatie octrooi verleend voor opnieuw elf jaren, op gelijke voorwaarden en in dezelfde bewoordingen cds in het oorspronkelijk octrooi van 1 October 16304), met deze toevoeging vóór het slot:
Behoudelijck nochtans, dat de voors. Beyerlandt ende sijn compagnie gehouden sullen zijn, op desen ouden octroye te versoucken oock t'obtineren attaché van die Provincie off Provinciën, binnen dewelcke sij de voors. civetcatten sullen continueren te houden ende doen houden. Ontbieden ende bevelen enz.
NO. 60. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1643, JULI 25).
Op huyden, den 2en Julii 1643, hebbe ick, Joost van de Veri, ... openbaer notaris, binnen deser stadt [Amsterdam] residerende, uytter name van Pieter Denys, seggende last te hebben van Jacob Heer, in der name van sijn vader Cornelis Jansz. \ reek, mij met de naegenoemde getuygen vervoeght ten huyse
') Muscus buiten de blazen is van een minder hoog geschatte hoedanigheid.
2) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris B. J. Verbeeck, No. 938, No. 78.
3) A. R. A. 's-Gravenhage, Archief Staten-Generaal, No. 3337 (Actenboek) fo 59.
4) Zie No. 27.
5) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. van de Ven, No. 1067, fo. 143.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
ende neffens den persoon van Sieur Abraham van Beyerlandt, voor hem ende consorten, ende aen hem geïnsinueert tgene volgt:
Alsoo ghij, Sieur Ahraham van Beyerland cum sociis, is qualificerende octroyanten van de civetcatten, u vervordert hebt sonder sijn, insinuants, principalen weten, naer u te nemen ende van Monickedam herwaerts over te brengen ende onder 11 te slaen vijff cevetkatten, toebehoorende den principalen insinuant Gornelis Janszen Vreck, die hij selffs mede uyt Guinea heeft overgebracht, ende wel aen den voors. Pieter Denys vercocht, maer weder aen sich genoomen volgens d'acte daervan sijnde, soo versoect hij, insinuant, in sijn principale namen, dat ghij sonder langer te vertoeven de vijff civetcatten restitueert soo goet ende in sulcker qualiteyt ghijlieden die hebt ontfangen, protesterende niet alleene van allen costen, schaden ende interessen, door u doen airede veroorsaect, gehad ende geleden, maer oock, in cas ghij langer vertoeft deselve weder te leveren, van siecte, sterven ende andere inconveniënten ende swaricheden, die deselven civetkatten soude mogen overcomen ... mitsgaders van alle costen, schaden ende interessen, daerdoor eenichsints totten eynde toe te causeren ende veroorsaacken, omme alle tselve te vindiceren ende verhalen daer ende soo den principaelen insinuanten te rade sal vinden te behooren.
Daerop de voors. Beyerlandt seyde: „Geeft mij copye".
Dat aldus passeerde binnen dese voors. stad Amsterdam ter presentie van Johannes Kieft ende Beynier Bemmers, als getuygen.
w g. Joannes Kieft, Beynier Bemmers.
Quod attestor (tv. g.) J. van de Yen, Notarius publicus.
NO. 61. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1644, MAART 51).
Isaac de Coninck doet zijn broeder Abraham de Coninck aanzeggen, dat, als hij onmiddellijk betaling zal doen van hetgeen hij hem, insinuant, bij contract verschuldigd is, hij, insinuant, hem van dit contract ontslaan zal; Abraham de Coninck mag in dat geval met de civet doen wat hij wil. Betaalt Abraham echter niet onmiddellijk, dan moet hij in het vervolg de
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. de Bary, No. 1684.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
civet aan Isaac de Valck leveren, totdat hij zijn achterstallige schuld geheel afbetaald zal hebben.
NO. 62. — ONDERLINGE OVEREENKOMST AANGAANDE DEN AANKOOP VAN CIVETKATTEN. — 1644, JUNI 23').
(Copie)
Compareerde voor mij; Gerrit Goren, notaris publicq ... residerende binnen Amstelredamme, ende den getuygen naergenoemt, d'eersame Abraham Willemsz. van Beyerlandt, ter eenre, Pieter Gier ter tweeder, d'eerbare Glaertgen Frans, weduwe ende boedelhoutster van Abraham le Feber, geadsisteert rnet Isaacq le Feber, haer soon ende voogdt in desen gecoren, ter derder, Abraham Tristram in der name van d'eerbare Elisabet Berckmans, weduwe van Anthony Wigans, daervoren hem sterck makende ende de rato caverende, ter vierder, item de voors. Abraham Tristram voor hem selff ter vijffder, ende Abraham de Goninck ter sester sijde, alle wonende binnen deser stede Amstelredamme exemt de voors. weduwe van Anthony Wigans ende de voors. Abraham Tristram, die tot Voorburgh woonachtigh sijn; ende verclaerden wel bed[achtelijck] metten anderen gemaeckt, aengegaen ende opgeright te hebben, sulx doende mits desen, seker contract in der forme ende maniere als volcht, te weten, dat alle de civetkatten die sijluyden ende die geene, die bij heurluyder versterff in heur plaetsen sullen mogen succederen, binnen den tijt van thien eerstkomende jaren, innegaende dato deses, tsij tsamen of elx besonder, sullen komen te kopen, handelen off bekomen van wat plaetse dattet soude [moghen] wesen, henluyden met hen allen int gemeen [sullen] aengaen, om onder den anderen tsij bij sincere f...] lotinge of andersints gepart ende gedeelt te werden, so na der gelijckheyt bevonden sal werden te behoiren, sonder dat iemant van henluyden sal vermoghen, de voors. tijt van thien jaren gedurende, eenige civetkatten, jongh of out, voor sich selff int particulier ofte met andere in compagnie, noch voor yemant anders op te kopen of te becomen bij sich selfs noch door andere ... in eeniger manieren, op peine van 100 ponden vlaams bij den contraventeurs van desen contracte, telcker [reyse| sij
') G "A- Amsterdam, Prot. Notaris G. Coren, No. 998 (met brandschade)



GEGEVENS BETREFFENDE DE
contrariën doen, realijck te verbeuren, d'eene helfte ten behoeve van de arme ledematen der Christelijcke Gereformeerde Duytsclie kercke binnen deser stede ende d'andere helfte ten behoeve van de geïnteresseerde contrahenten, 't contract ondeihoudende, te betalen promptelijck sonder eenige exceptie of contradictie; dat oock niemant van henluyden en sal vermogen sijn cavelinge off part in eenige aengekochte civetkatten, nadat die gedeelt ende sijluyden van den anderen gescheyden sullen sijn, aen andere over te doen, directelijck of indirectelijck, anders als wanneer sijluyden, contrahenten, alle op de delinge bij elckanderen noch tegenwoordich sijn.
Voorts is geconditioneert, dat dengene, die 't sijn beurt valt of gecommitteert werdt aen eenige schepen uytter see comende te trecken, tsij in Seelandt, voor de Mase, of in Texel of elders, om de civetkatten te kopen of te vercrijgen, gehouden sal sijn terstont persoonlijck derwaerts te trecken ende sijn last te effectueren tot proffijt van henluyden, contrahenten, int gemeen, ofte iemant van hen, contrahenten, in hen plaets daertoe te bewillighen ende anders geen, off bij faute van dien, dat soodanige sijn kavelingh ende gedeelte in de civetkatten, met die schepen comende, gehelijk sal sijn gepriveert ende versteken ten behoeve van de andere contrahenten int gemeen; welverstaende nochtans, soo wanneer de voors. beurte off commissie valt op een van de voors. weduwen, dat een van desselffs soonen deselve last sal mogen uytvoeren, ten ware d'andere contrahenten gesamenderhandt anders verstonden; in welck geval, in 't regardt van de weduwen, de resolutie van de gemeene contrahenten sal moeten werden gevolcht, mits dat deselve weduwen in alle gevalle sullen mogen volstaen met yemant van de andere contrahenten in hen plaetse te bewilligen off anders selff de voors. last ende commissie uyt te voeren, op pene als bo\en.
Eyndelijck is noch geconditioneert, dat in cas van sterven \ an een off meer van hen, contrahenten, geduyrende off loopende deser contracte, de weduwe off erffgenamen van yder overleden in desen contracte mede begrepen ende verbonden sal sijn. in alle maniere off den overleden noch int leven ware; des hebben sij, comparanten ende tegenwoordige contrahenten, [sichl bij desen verbonden, dat van wegen de weduwe off erffgenamen van yder van hen, die geduyrende desen contracte soude mogen



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
comen te overlijden, niet meer als één persoon voor de gehele portie van de soodanige overleden in desen contracte sal werden geadmitteert, dewelcke voor de andere mede-erffgenamen off medegereclitichden totte portie van de overleden sal moeten instaen ende desen contracte van wege den overleden in alles presteren, sonder dat bij de andere mede-erf fgenamen off medegerechtichden totte portie van de overleden in prejuditie van desen contracte off van de andere contrahenten yets sal mogen werden gedaen off gea[dmitt]eert, op de verbeurte van 100 ponden vlaems, gelijck hiervoren int regart van de originele contrahenten is gestatueert, te appliceren als boven.
Eyndelijck is noch bedongen, dat in alle saken, desen contract rakende, sal moeten werden gevolcht alle tgene bij de contrahenten bij pluraliteyt van stemmen sal werden geresolveert ende besloten, sonder dat by yemant van hen, contrahenten, off derselver nacomelingen off weduwen daertegen sal mogen werden geopposeert in eenige maniere, op gelijcke peyne als boven.
Alle tgene voors. sijluyden, contrahenten, belooft ende bij desen aengenomen hebben elckanderen getrouwelijck t'effectueren ....
Gedaen binnen Amstelredamme, ter presentie van Herman 13oe(c)kaerts ende Pieter van Beeck, inwoonders deser stede, als getuygen hierover gestaen, den 23en Junij 1644.
Uitgegeven voor copie ende accordeert mettet principaal, bij mij (tv. g.) G. Goren, notarius publicus. 23-6-1644.
NO. 63. — NOTARIEELF. AANZEGGING. — 1644, AUGUSTUS 25 EN 26').
Op huyden, den25Augusti anno 1644, hebbe ick, Joseff Steyns, openbaer notaris ... t'Amsterdam residerende, mij mette ondergeschreven getuygen ten versoecke van Sieur Adriaen Henriques, coopman binnen deser stede, getransporteert ter woonplaetse van Jacob de Goninck, mede coopman alhier, ende aldaer spreeckende met sijne huysvrouwe hebbe aen haer gedaen ende voorgelesen de navolgende insinuatie ende protestatie:
D insinuant seght, dat hij in de verlede weeck 40 oneen sivet
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. Steyns, No. 848, No. 187.
NED. ECON.-HIST. ARCHIEF JAARBOEK XX
10



GEGEVENS BETREFFENDE DE
heeft ontfangen. die UI. hem thuys gesonden hebt op sodanige prijs daervoor te betalen, als hij, insinuant, bij andere soude comen te coopen, daerop hij, insinuant, 40 oneen gecoft heelt van Abraham Willemszen van Beyerlandt tot 34 Vï guldens d'once, 'twelck hij U des anderen daechs gesegt heeft, daerop UI. tevreden waert, hij, insinuant, uw sivet tot deselve prijs soude behouden. Ende alsoo UI. nu comt eysschen 38 guldens per once, twelck seer impertinent is, soo doet hij, insinuant, UI. insinueren dat hij alsnoch tevreden is uwe voors. 40 oneen sivet tot gelijcke prijs van 341/* guldens d'once te behouden, gelijck hij tegenwoordelijck noch meer tot die prijs can becomen, versoeckende UI. promte ende onvertogen antwoort, off UI. daerin tevreden sijt; indien niet, dat UI. sijn voors. sivet wederom neemt. Protesterende in cas van refuys off dilay, dat hij, insinuant, hem de voors. uwe 40 oneen sivet geensints aentreckt, ende dat deselve staen tot uwe laste, risico ende perieul, sullende hem van andere verzien, alzoo hij de sivet terstont moet versenden; ende voorts van alle costen, schaden ende interessen, ter cause voors. aireede gehadt, gedaen ende geleden ende noch te doen ende lijden tot de uyteynde van de saecke toe.
Daerop de huysvrouw antwoordde: „lek sal mijn man seggen".
Gedaen t' Amsterdam ter presentie van Otto Janszen ende Goris van Hoeck, getuygen enz.
AVaerna opten 26en ditto hebbe ick de voors. insinuatie ende presentatie gerenoveert aen de persoon van de voors. .Tacob de Goninck, die daerop seyde: „Tck versoecke copie". Presentibus ut supra. w.g. J. Steyns.
NO. 64. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1644, AUGUSTUS 261).
Op huyden hebbe ick, Pieter de Bary ..., mij metten getuygen naegenoemt getransporteert ende gevonden ten huyse ende aen den persoon van Sieur Adriaen Henriques, coopman binnen dese voors. stede, ende hebbe denselven in den naeme ende van wegen Sieur Jacob de Coninck, mede coopman alhier, geinsinueert ende voorgehouden tgeene volght:
Den respondent, gesien hebbende seeckere frivole ende imper-
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. de Bary, No. 1685.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
tinente insinuatie *) op huyden date deses door den notaris Steyns aen hem gedaen uytter naeme van U, Adriaen Henriques, segt expresselijck te ontkennen, dat hij u, insinuant, heeft thuys gesonden de 40 oneen civet in uwe insinuatie vermeit, vóór ende aleer hij met u geslooten heeft ende absolutelijek eens gebleven is in den prijs, naementlijck dat UI. voor yder once contant soude betaelen 38 guldens, waerop ghij hem oock een Godtspenningh gegeven hebt, sijnde omvaar ende en sal bij u, insinuant, niet bewesen werden, dat den civet ten selven dage prijs courant gegolden heeft ende gecocht ende vercocht is tegen 34 V« gulden, niet doende tot zijn, respondents, nadeel, dat UI. heeft gecocht — soo ghij seght, — van Abraham Willemszen Bey er landt 40 oneen tot 34V2 gulden d'once, alsoo dito Beyerlandt sijn goet heeft connen geven tot veel minderen prijs, jae se]fs om niet, sullende hij, respondent, ter contrarie proberen, dat ten selven tijde civet vercocht is voor 40 gulden d'once. Daeromme hij, respondent, verstaet, dat ghij, insinuant, die sijnen civet hebt gecocht, ontfangen ende 3 a 4 dagen daernaer facture hebt aengenomen, d'selve sult behouden ten voors. prijse van 38 guldens, ende dat hij u eerstdaeghs 't beloop der cooppenningen in cas van onwillicheyt sal doen betaelen, verstaende hij, respondent, sich met den voors. civet, dat u goet is, niet te bemoeyen noch sich d'selve aen te trecken, ende mits desen te protesteren van nulliteyt van uwe mal a propo gedane insinuatie ende protestatie, mitsgaders van costen, schade, interessen ende voorts als nae rechte.
Alle twelck bij den voors. Adriaen Henriques gehoort sijnde, antwoordde: „lek versoecke copye".
Actum t' Amsterdam ter presentie van Gerard Rotgans ende Dirck de Coninck 2), als getuygen, den 26en Augusti 1644. n\g. D. Coninck, Gerard Rotgans.
XO. 65. — AANSLUITING BIJ DE OVEREENKOMST BETREFFENDE DEN AANKOOP VAN CIVETKATTEN. — 1644, AUGUSTUS 303). (Copie)
Op den 30en Augusti anno voors. compareerde voor mij de eersame Celytgen Cox, weduwe van Herman Reynierszen
') Zie vorig No. !) Deze getuige is een broeder van den insinuant.
) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris G. Coren, No. 998 (met brandschade).



GEGEVENS BETREFFENDE DE
Coningh [wonende binnen] deser stede, geadsistert met Isaacq ende Jacob de Coning, [haere] soonen ende gecoren voogden in dcsen, ende nadien haer 't[ voren]staende accoort off contract1), met believen van de contrahenten daerinne gementioneert, was voorgelesen, heeft haer [met] toestaen van deselve contrahenten mede begeven in tselve accoort off contract, ende belooft tselve in alles mede na ... [de rest ontbreekt],
NO. 66. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1644, OCTOBER 52).
Op huyden hebbe ick, Pieter de Bary ..., mij mette getuygen naergenoemt getransporteert ende gevonden ten huyse ende aen de persoon van Sieur Adriaen Henricques. coopman binnen dese voors. stede, ende hebbe denselven in den naeme ende van wegen Sieur Jacob de Goninck, mede coopman alhier, geïnsinueert ende voorgehouden tgeene volght:
Jacob deConinck. siende datUlieden, AdriaenHenriques,tegens alle behooren sijt traynerende de betalinge van de 40 oneen civet, aen Ulieden vercocht ten prijse van 38 guldens, onder pretext dat ghij maer alleen soudet hebben bedongen te geven 54 V2 gulden voor d'ons, versoeckt dat Ulieden onvermindert ende sonder prejuditie van sijn, insinuants, goet recht ende sustinue, hem promptelijck ende datelijck sult hebben af te tellen het beloop van de geheele 40 oneen ten prise van de voors. 34 V2 guldens, welcke prijs Ulieden bij sijne gedane insinuatie selfs sijt toestaende, bereyt sijnde dselve somme in minderinge, doch sonder sijne prejuditie, te ontfangen; protesterende in cas van weygeringe, uytstel ofte vertreck, van alle costen, ... ter sake van de voors. quade betalinge aireede gedaen, gehadt ende geleden ende noch te hebben, doen ende lijden, ende voorts als nae rechte.
Alle twelck bij de voornoemde Adriaen Henriques gehoort sijnde, versocht copye.
Actum t'Amsterdamme ter presentie van Gerard Rotgans
») Zie No. 62.
2) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. de Bary, No. 1685. — Jacob de Coninck geeft Ds. Bernardus Tigrinius te Heusden op 4 Juli 1650 een inningsvolmacht tegen Adriaan Henriques, te 's-Hertogenbosch, voor ƒ 1800, die hem toekomen op grond van documenten en bescheiden (G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. de Bary, No. 1697). — Zie ook No. 68 en No. 107.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
ende Dirck de Goninck, als getuygen, den 5en Octobris 1644. tv. g. Gerard Rotgans, Dirck de Goninck.
NO. 67. — ATTACHÉ OP OCTROOI VERLEENING TOT HET HOUDEN VAN CIVETKATTEN. — 1645, JULI 26').
Attaché voor Abraham van Beyerlandt ende compagnie omme alleen te houden chivetkatten ende vercoopen.
De Staten van Hollandt ende West-Frieslandt, geëxamineerdt hebbende het octroy van de Heeren Staten Generael der Vereenigde Nederlanden in dato den 12en Junii 1643 2), daarbij H.H.M. bij forme van continuatie ... geoctroyeerdt hebben aan Abraham van Beyerlandt ende compagnie, dat sij naer expiratie van hun voorgaande octroy van dato den len October 1630 geduyrende den tijd van 11 jaeren alleen in dese Nederlanden, geassocieerde lantschappen ende steden souden mogen continueren te houden ende te doen houden chivetcatten, verbiedende allen ende eenen igelijcken ingesetenen van desen landen binnen den voors. tijt van 11 jaeren eenige chivetkatten te houden buyten consent van de voors. Abraham van Beyerlant ende compagnie, interdicerende mede deselve ingesetenen mitsgaders allen anderen wel expresselijck eenige chivetten te vervalschen oft buyten dese landen vervalscht sijnde daerbinnen te mogen brengen omme vercocht, verhandelt oft versonden te werden, op de peene ende verbeurte in de voors. octroye verhaalt, versoeckende tot het voors. octroy te hebben onse brieven van attaché in behoorlijcke forme, hebben wij desen voors. octroye goetgevonden ende dienvolgens geconsenteerdt ende geaccordeerdt, gelijck wij consenteren ende accorderen bij desen, dat den voors. Abraham van Beyerlandt ende compagnie geduyrende den voors. tijt van elff jaaren binnen dese provintie alleen sullen mogen houden ende doen houden chivetkatten, interdicerende mede allen ingesetenen binnen dese provintie eenige chivetten te vervalschen ofte buyten dese provintie vervalscht sijnde daarbinnen te mogen brengen ommi; vercocht, verhandelt off versonden te werden, op de peen en ende verbeurten in den voors. octroye gestatueerdt, die wij verstaan ende
') G.-A. Amsterdam, Octrooien der Staten van Holland en West-Friesland 1601—1688 VI, fo. 130.
2) Zie No. 59.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
ordonneren dat tegens de contraventeurs geëxecuteerdt en de geappliceert sullen werden naar behooren.
Gedaan in den Haage opten 26en Julii 1645.
NO. 68. — PROCESVOLMACHT WEGENS BETALING VAN GELEVERDE CIVET. — 1646, FEBRUARI 1').
Abraham Willemszen van Beyerlandt geeft Samuel Note, generaal quartiermeester van de cavallerie van den Prins va>i Oranje, procesvolmacht tegen Adriaatt Henricszen, geweest koopman binnen Amsterdam, thans verblijf houdende in de Meyerij van den Bosch of elders, ter betaling van f. 526.4-, als hem, constituant, van deselve deughdelijck sijn competerende als reste van 1656 guldens, spruitende van 48 oneen suyveren civet, bij hem selfs op den 15en Augustii 1644 van den constituant gekoft ende ten danke ontfangen. Op welcke 1656 guldens hij maar betaelt heeft in verscheyden pertijen, blijekende bij de notie met zijn eygen hant op de assignatie geteeckent, 1129 guldens 16 stuyvers 
NO. 69. — VERKLARINGEN OMTRENT KOOP, PRIJS EN KWALITEIT VAN CIVET. — 1646, JUNI 22z).
Wij ondergeschreven, Kornelis van Hofflant, Pieter Dommer, beide drogisten opt Water3), ende Abraham Janszen Segens, gesworen makelaar binnen deser stede, verclaren ten versoecke van Pieter de Nys, hem generende met civetkatten, hoe waar is, eerst Kornelis van Hoflant, dat ik int eerst van de somer ten woonhuyse van Pieter Denys ben gekomen ende van deselve gekoft en ontfangen een once civet, die dselve Denys van zijn eigen beesten, die hij in huis hout, afgenomen en vergadert hadde, suyvere civet tot mijn contentement ontfangen ende betaelt.
Ick, Abraham Janszoon Segens, verclaere, dat ik omtrent de maent April lestleden door last van Abraham Willemszen Beyerlant gegaan ben ten huyse van den voors. Pieter de Nijs om 10 onssen civet, die hij van zijn beesten afgenomen ende vergadert hadde, te kopen, ende also de voors. Beyerlant in enige maanden, vermits zijn indispositie, niet uyt en had geweest,
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Carels, No. 734. Zie ook No. 107. 2) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Carels, No. 734. *) Damrak



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
ende doen nog niet uyt konde gaen, ende de sivet eerst wilde zien, heeft de voors. Denys mij toegestaan ende de civet gelevert, dat ik die hem, Beyerlant, soude laten visiteren, gelijck ick gedaen ende hem die tzijnen huise laten besien hebbe tot zijn contentement, en hem geseit, dat hem, Denys, daervoor 34 guldens geboden werde ende dat hij die niet minder wilde geven als 35 guldens d'once, en dat dselve Beyerlant daerop zeyde, dat de civet wat bruyn was, seggende voorts: „Kan hij daervoor 34 guldens krijgen, laet hij ze vrij verkopen; zij staat mij daervoor niet an."
Ende ick, Pieter Dommer, verklare dat ik omtrent in de maent Maii daerna van de voors. Pieter Denys gekoft ende ontfangen hebbe een glas met 10 oneen civet, bij de voors. Pieter Denys van zijne civetkatten vergadert, ider ons tot 35 guldens; ende daarna van deselve nog gekoft ende ontfangen 3 oneen civet tot 36 guldens de once, contant betaelt.
Actum den 22en Junii 1646 in Amsterdam.
w.g. Abraham Janszen Segens, makelaer: Pieter Janszoon Dommer; Gornelis van Hoflant; ... P. Garelszen, Notarius publicus.
NO. 70. — VERKLARINGEN, HOUDENDE BEZWAREN TEGEN DE PRIJSPOLITIEK DER COMPAGNIE VAN CIVETKATHOUDERS.
— 1646, JUNI 22').
Compareerden ... Bastiaan Hartogszoon, out omtrent 58 jaren, Jan van der Meulen, out 38 jaren, Jan Jacobszoon Granaat, out ontrent 53 jaren, alle koopluiden, burgers deser voors. stede, ende hebben met ware woorden in plaatse van solemnelen ede ter productie van d'eersame Pieter de Nys, mede koopman, verclaart ... hoe waar is, eerst de voors. Bastiaan Hartogszoon ende Jan van der Meulen gesamentlijck, dat zij, getuigen, omtrent int lest van de maant Julii 1645 lestleden hier ter stede gehad hebben een mannetjes civetkat, gesont, mooy ende welgeconditioneert, ende deselve geveylt ende gepresenteert te verkopen aan Pieter Gier, vleishouwer, ende Abraham Willemszen Beyerlant voor een behoorlike prijs, dwelcke daarvoor niet meer en hebben willen geven in koop als 20 guldens. Verklaarden voorts dat zij, getuygen, eenige tijt daarna d'selve manne-
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Carels, No. 734.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
tjes civetkat aan een ander verkoft hebben voor 120 karolus guldens kontant geit. hen promt betaalt nevens de leverantie van deselfve civetkat. Ende d'voors. Bastiaen Hartogszoon ende Jan Granaat verclaerden tsamen, dat zijluyden omtrent drie jaeren geleden tsamen hier ter stede mede gehat hebben een civetkat, dwelcke zij, getuigen, oock an enige van de compagnie van de civetkathouwers alhier hebben gevijlt voor een redeliken prijs, gesont en welgeconditi oneert zijnde, dan en hebben d'selve niet en willen kopen of op veer na de behoorlike waardij daarvoor niet willen geven, sodat tselve beest enige maanden daarna hen, getuygen, is afgestorven tot hen schade. ....
Gedaan binnen Amsterdam ter presentie van Symon Pieterszen ende Hans Haak, inwoonders . .., den 22en Junii 1646. w. g. Basteyaen Hartichsen, Jan van der Muelen, Jan Granaet, Symon Pieterszen, Hans Haak, P. Carelszen, Notarius publicus.
NO. 71. — HUWELIJKSCHE VOORWAARDEN VAN JOHANNES DENYS. — 1647, MAART 13').
Johannes Denys, vergezeld van zijn moeder, Sara Benys, weduwe van wijlen Benys Denyssen, zijn broeder Symon Benys, en zijn zwagers Herman Nuyen, Bominé Bernardus Tigurinus, slaande te Hauwert, en Jacob de Coninck, gaat mei Catarina van Ruyf, jongedochter, vergezeld van haar broeder Frederick van Ruyf, haar zwager .Johannes van Elint en haar oom Frans Fioosen, huwelijksche voorwaarden aan2). J. Benys brengt ƒ 3000.— en een uitzet in, Catarina van Ruyff ƒ 4000 — in waren van haar winkel en een vijfde gedeelte van de erfenis van wijlen hare ouders.
Voorts is geconditioneert, dat na den doot van de toekomende bruidegoms moeder, deselve toekomende bruidegom niet en sat werden gemolesteert van zijne broeders of swagers wegens tgene dselve zijne moeder hem, toekomende bruidegom, vóór desen heeft verschoten ende verstrekt, maar hem al tselve goetelijk te laten genieten, mits dat de voors. Sara Symons alle hare kin-
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Carels, No. 712, fo. 560.
!) Voor deze huwelijksche voorwaarden: Isaac van den Berg, Nederlands Advys-boek, 2e druk, door J. A. de Chalmot (Kampen 1784), No. 132, p. 353 vlg.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
deren in de goederen, die sij sal mogen nalaten, voorts egaalik en bij gelijke portie sal laten deyleren ende erven; so nogtans, dat de twee broeders Symon ende Johannes Denys, jegenwoordig bruydegem, het octroy ende al de civetkatten tsamen sullen genieten, mits daarvoor gevende so veel als die bevonden sullen werden waardig te zijn 
NO. 72. — CONTRACT VAN KOOP EN LEVERING VAN CIVETKATTEN. — 1647, OCTOBER 301).
Op huyden, den 30en October 1647, compareerden voor mij, Pi eter Capoen, openbaer notaris, ... Abraham van Beyerlandt cum sociis ter eenre ende Ocke Jansen Roos van Greuningen, comis, vervangende Frerick Dircksen, schipper op de schepe genoemt „Stadt ende Landen", ter andere zijden, welcke comparanten verclaerden metten anderen veraccordeert te wesen ... dat de voorn. Ocko Jansen Roos, alsnu gereet leggende tot Greuningen, omme vandaer te vaeren naer Gape de Yarde ende Rijo Gambi2), ende alsdan wederom van daer tot in dese landen, daer 't gemelte schip gedistignert sal sijn, sooveel civettecatten sal over te brengen (sic), als hij eenichsins sal connen becoinen, dewelcke de gemelte Abraham van Beyerlant oock gehouden sal sijn te ontfangen ende voor yeder manneken civettekat, die d'selve Roos gesont ende welgeconditioneert leveren sal, sal hem door ditto Beyerlandt worden betaelt de somme van 30 ponden ende 10 schellingen vlaems, ende ofte het geviel datter eenige wijffkens civettekatten door den voorn, comis onwetende werde medegebracht, sal voor yeder wijffken halff sooveel betaelt worden als voor yeder manneken, te weten 15 ponden ende 5 schellingen vlaems.
Oock wert bij desen mede wel expresselijcke geconditioneert, dat de voorn, comis ende schipper geduyrende de voors. reyse niet sal ofte sullen vermogen met yemant anders eenich contract te maecken om daeraen eenige civetcatten te leveren, ofte te lijden dat bij yemant van hun schip sulcx worde gepleecht ..., op pene dat hij, comis, de schade, die ditto Beyeren (sic) daerdoor mochte comen te lijden, aen hem promptelijck sal moeten vergoeden; verbindende elcx anderen voor tgene voors.
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Capoen, No. 1574 (anno 1647) fo. 515.
*) Kaap Verde en de rivier de Gambia.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
slaet haerluyder respective persoonen ende goederen ....
Gedaen ... ter presentie van Hendrick Jansen ende Jan Borgertsen, getuygen hiertoe versocht.
tv. g. A. W. v. Beyerlant, Isaac Lefeber, Gerryt Janszen van Velsen, Occ» Jansen Roos, Hendrijck Jansen, Jan Borges, P. Gapoen, notaris publicus.
NO. 73. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1648, JANUARI 23').
Op huyden, den 23en Januarii 1648, hebbe ick, Pieter Capcen, openbaer notaris . .., mij ter requisitie ende versoecke van de gesamentlijcke octroyanten int vermogen hebbende om sevetcatten te houden, getransporteert neffens de persoonen van Sara Symons, weduwe van Denys Denyssen, ende ten huyse van Geletien Dirckx, weduwe van Harmen de Coninck, ende geïnsinueert tgunt wes hiernaer volcht.
Alsoo ghij, Sara Symons ende Geletien Dirckx, mede geraeckt sijt int octroy van degenen die alhier gepermitteert sijri sevetcatten te mogen houden, ende nochtans, contra de eenparige resolutie ende overeencomste van de gesamentlijcke medeoctroyanten, in gebreke blijft van uwe competentie in de oncosten dienaengaende gevallen, te betaelen, niettegenstaende sij, octroyanten, sulcx aen uwe gecommitteerde wel instantelijck hebben versocht, protesteren derhalven door mij, notaris, ... jegen u wel expresselijck bij desen van allen oosten, schaden ende interessen, diesaengaende aireede gehadt, ... versoeckende . .. dat ghij, geïnsinueerde, alsnoch datelijck sult geheven de voors. oncosten te voldoen, ende dienvolgende op morgen, wesende den 24en deser maent January, namiddach de clock twee uyren, persoonlijck te compareren ten huyse van Abraham van Beyerlandt, om aldaer de loting van seker sivetcat bij te wonen ende te helpen doen, off bij gebrecke van prompte betalinge, dat zij, insinuanten, buyten u, geïnsinueerde, met dselve lotinge sullen voortgaen, alsoo zij met sterffelijck vee te doen hebben .... Waerop de voorn. Sara Symons seyde, dat sij op morgen wel soude antwoorden, ende de soon van Celetien Dirckx, genaemt Isack de Coninck, dat hij tgene voorseyd aen sijn moeder, dewelcke niet bij der handt was, soude aendienen.
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Capoen, No. 1574 (anno 1648) fo. 41 (aan den rand beschadigd).



„oprechte hollandsche civet'
Gedaen ... ter presentie van Glaes Keetman ende Jacob Anthonissen, getuygen hiertoe versocht.
w. g. Glaes Keetman, Jacob Anthonisz., P. Capoen, notaris publicus.
no. 74. — inventaris van wijlen herman reiniersz. coninck. — 3648, maart 26, 28 en 30, april 14 en juni 151).
Staat en inventaris gemaakt op aanwijzing van Celitgen Cocks, weduwe van wijlen Harman Reynierszen de Coninck, van meubelen, huisraad, inboedel, vaste goederen, actiën, credieten en uitschulden, zooals die geweest zijn bij het overlijden van haar man, in voldoeninge van den appointementen bij Geertruydt Spirincks, weduwe van Abraham de Coninck, in haer faveur van den Edelen Gerechte deser stede geobtineert.
Alle roerende goederen zijn geschat door Aaltje Claas en Engel Jacobs, gezworen schatters, op wat zij waard zijn geweest over ontrent 10 jaeren, als wanneer de voors. Herman Reyniersz. Coninck is comen te overlijden.
1648, Maart 26 
Op de boven-achterkamer: ....
Opt klein bo ven-achterkamertje: ....
Op de achter-boven-cattecamer: ....
Op de voor-cattecamer: een oude cachel fl. 10.-.-.
Int voorhuis: ... een uythanghbort van een sivetcat fl. 1.10.-. In de gang: ....
In de binnenkamer: . .. een conterfeytsel van Abraham de
Coninck per memorie.
In de keuken: ....
Op de plaets: ....
Op de hangkamer: ....
In de kelderkeuken: ....
In de voorkelder: ...
Silverwerck: ....
Maart 28 en 30 
Aan onroerende goederen:
1. een huis en erf Keizersgracht bij den Schouwburg.
2. „ „ „ „ Prinsengracht hoek Rozengracht.
j> >j j, „ Reestraat, door de wed. de Coninck zelf bewoond.
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. de Bary, No. 1690.



GEGEVENS BETREFFENDE DF.
Opt gemelte overlijden waren in leven 28 civetcatten. die bij haer voorn, man zaliger sijn gestelt yder op 200 guldens. Den civet, die er op haer gemelte man zaligers afsterven in wesen ende onvercocht is geweest, was, nae haer beste kennisse ende wetenschap, ontrent 280 oneen die vercocht sijn van 20 tot 25 guldens d'once.
Bij den dood van Herman Reynierszoon de Coninck waren van de kinderen alreeds getrouwd Aeltje en Abraham de Coninck, die hun uitzet ieder met fl. 2000.— hebben genoten. De doodschuld was fl- 457.14.-
Yermits volgens seeckere uytsprake van Abraham Alewijn en Arent Schuyt, als goede mannen, Abraham de Coninck verclaert is, geen pretensie op de civetcatten te hebben soo lange de voors. Selytgen Cocx ongetrout off in 't leven is, soo werden de voors. civetcatten hiervooren alleen gebracht pro memorie.
April 14.
Selyntje Cocx verklaart nog, dat haar overleden man korf voor zijn dood aan Pieter Gier jl. 1200.— geleend heeft, die deze haar enkele weken na de begrafenis heeft terugbetaald, en machtigt den notaris dit aan Geertruyd Spirings mede te deelen.
Zij onderteekent telkens met een kruis.
Juni 15.
Een toevoeging aan de opgave: eenige stukken van zilver en kralen.
MO. 75. - ONDERLINGE OVEREENKOMST OMTRENT DEN AANKOOP VAN CIVETKATTEN. — 1649, MAART 171).
Op huyden, den 17en Martii 1649, compareerden voor mij, Albert Eggericx, notaris public ... te Amsterdam ..., Sieur Abraham Trystram voor hem selven ende in dese vervangende ende hem sterek maeckende voor Elisabet Berckmans2), sijne schoonmoeder, Pieter de Nvse, Pieter Gier, Gerrit Janszon, Hendrick Spieringh voor hem selven ende voor sijn suster Gertruyt Spieringh, weduwe van Abraham de Coninck, Tsaack ende Susanne Lefebre voor haer selven ende voor haer twee sus-
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris A. Eggericx, No. 1817. 2) Wed. Anthony Wygans.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
ters '), item Jacob de Coninck 2), Willem van Beyerlant3) endo Symon de Nyse 4) met hun drieën, elcx voor hunne respective moeders, daervooren sij hunlieden sterck maecken ende de rato caveren, ende verclaerden metten anderen in alle minne ende vruntschap geaccordeert ende verdragen te sijn, gelijcken sij doen bij desen, omme voor hun aller reeckeninge in compagnie hooft voor hooft in te coopen alle civetkatten, die sijlieden respectivelijck sullen weten te becomen ter minste prijse als doenlijck sal wesen, belovende daertoe alle naersticheyt aen te wenden, sonder dienaengaende versuymich ofte naelatich te sijn'. alsmede deselve gecoft hebbende datelijck ... aen de andere compagnons bekend te maecken ende op te geven den perfecten prijs, sulcx die ingecoft sijn; over deselve ingecofte catten in lotinge onder malcanderen te brengen ende te verdeelen; voorts dese compagnie achtervolgens de brieven van octroy in alles te mainteneeren, voornaementlijck de vervalste civet te weeren, die van buyten in soude mogen comen ofte alhier vervalst soude mogen worden, met alle middelen mogelijck sijnde; ende in cas yemant buyten dese compangnie bevonden mochte werden, die oenige civetcatten hadden gecoft ofte trachten te coopen ofte te houden, ofte eenige vervalste civet gewaer wierden, tselve niet alleen datelijck aen de compangnons bekent te maecken, maer oversulcx met middelen van rechten te weeren ende beletten: in de costen, die ter saecke van dien mochte comen te vallen, deselve malcanderen pro rato te helpen dragen ende goet te doen; ende indien iemant eenige penningen voor 't gemeen mocht comen te verschieten, sal daervan genieten behoorlijcke intrest, tot de volcomen restitutie toe.
Wijders is mede geaccordeert, wat bij de meeste stemmen van dese compangnie mochte goetgevonden ende geresolveert werden, tselve de andere sullen moeten naercomen ende gehouden sijn te presteren.
Belovende de respective comparanten den inhouden deser effectivelijcken naer te comen ... tot soo lange 't gemelte octroy sal comen te expireren, op de verbeurte van ieders gedeelte,
') Maria en Margaretha Lefevre.
2) Voor Celyntje Cocx, wed. Harmen Reyniersz. de Coninck.
3) Voor Geertrui van de Poel, wed. Abr. Willemsz. van Beyerlant. J) Voor Sara Tielen, wed. Denys Denyszen.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
die hij in de lootinge soude mogen hebben ofte crijghen ten behoeve van de andere compangnons, onder 't verbant van haere respective persoonen ende goederen met submissie van alle rechten ende rechteren, zijnde de respective comparanten tevreden tot meerder verseeckeringe hen in den inhouden deses bij den Edelen Hoogen Raede in Hollandt te worden gecondemneert, constituerende tot dien eynde onwederroepelijck Gerard Vinder, Jacob Viliers ende Marten Eversdijck, alle procureurs voor den selven Edelen Hoogen Raede, omme sulcx te versoecken ende daerinne te consenteren, ....
Alles oprecht gedaen ter presentie van Harmen Baerentszen ende Steven Decker, als getuygen hierover gestaen. w. g. Abraham Trystram, Simon Denys, Pieter Denyse, Heyndrick Spiering, Susanna Le Febuer, Pieter Gier, Gerrit Janszen van Velsen, Jacob de Coninck, Isaac le Feber, Willem van Beyerlant, Steven Decker, Harmen Bar entszen, A. Eggericx, notaris publicus.
NO. 76. — VERKLARING OMTRENT DEELGENOOTSCHAP IN DE COMPAGNIE DER CIVETKAT-HOUDERS. — 1658, FEBRUARI 18').
Isaac de Coninck, oud ongeveer 38 jaar, verklaart op verzoek van zijn broeder Jacob de Coninck, dat hun moeder Selytge Cocx dezen ongeveer ttvee jaren geleden haar aandeel in het octrooi tot het houden van civetkatten heeft gegeven, omdat zijzelf daaruit trad en haar zoon haar plaats wilde laten innemen.
Hij is daarop door de andere participanten in het octrooi in de plaats van zijn moeder aangenomen. Zijn moeder zou verder de civetkatten die zij had, laten uitsterven, en geen nieuwe mogen koopen. Ten slotte verklaart hij, dat zijn moeder een stuk betreffende dit alles heeft onderteekend in presentie van hemzelf en van zijn broeder Dirck de Coninck, nelk stuk gebleven is in handen van Abraham Tristram te Voorburg, een der octrooihebbers.
Gedaan te Amsterdam op 18 Februari 1653, met Dirck Bootmaker en Cornelis Borchorst als getuigen.
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. de Bary, No. 1699.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
NO. 77. — SCHEIDSRECHTERLIJKE UITSPRAAK.— 1653, MAART 19').
Afschrift van een arbitraal vonnis, waaruit blijkt, dat Isnack Coninck, Jacob Coningh, Dirck Coningh, gebroeders, Artus de Haze en Jan Arianszoon Keyser, als voogden van de onmondige kinderen van wijlen Laurens de Kunne, geprocreëerd bij wijlen Aeltge Coningh, — die benevens haar bovengenoemde drie broeders mede-erfgenaam was van Harman Reynier&zen Coninck en Celitge Cocx, hun vader en moeder,—moeilijkheden hebben gehad over den onverdeelden boedel van hunne ouders, resp. grootouders, en dit geschil aan scheidsrechters onder worpen hebben. Als zoodanig zijn opgetreden Ben. Ingels, Jacob do la Mine, advocaten, en Jacob de Beyer, koopman, overeenkomstig de acte van 14 Januari 16532), gepasseerd voor Notaris Joost van de Menne.
Nadat partijen schriftelijk en mondeling hun eischen hebben toegelicht, hebben arbiters besloten, dat Isaac Coningh de chivetkatten, soo der in den boedel noch gemeen en onverdeelt sijn, sal hebben ende behouden voor de somme van 980 guldens, die hij daervooren aan den gemelten boedel sal goet doen, mits dat hij voor deselve somme ooek sal hebben al het gereetschap. daertoe gehoort. Verder hebben de arbiters beslist, dat vóór de verdere verdeeling van den boedel Isaac Coningh daaruit zal ontvangen de som van 2000 guldens, die hij nog niet, gelijk de andere kinderen, heeft ontvangen voor huwelijksgoed en uitzet, en bovendien het bedrag van 60 guldens, dat hij indertijd aan zijn vader had gegeven, zonder het ooit terug te hebben ontvangen; maar hem zijn zijn verdere eischen, van interest op de genoemde 2000 gulden en van salaris over 12 jaren dienst, ontzegd.
Wat Jacob Coninck betreft, wordt hem de som van vier gulden toegewezen, ter vergoeding van door hem betaalde begrafeniskosten exl., maar zijn eischen aangaande kleedmgsonkosten en huwelijksuitzet worden hem geweigerd, evenals die van provisie van chivet voor sijn moeder vercoft, ende dat hij sijn broeder het rafineren van de borax heeft geleert.
Wat Dirck Coninck aangaat beslissen de arbiters, dat hij de
') G.-A. Amsterdam, Weeskamer, Diverse memoriën en extraordinaire zaken, No. 7, fo. 21 vo.
*) In G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. van de Ven, No. 1103, fo. 83.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
2000 gulden zal ontvangen, die hem bij zijn huwelijk beloofd zijn, gekort niettemin met het bedrag van 1500 guldens en 12 stuivers, dat hij op rekening daarvan reeds heeft ontvangen. Dat mede denselven Dirck Coninck het huys bij hem aengenomen, sal hebben ende behouden voor de somme van 7300 guldens, gelijck hetselve hem voor desen bij de meede-eiffgenaemen is gelaten, sonder dat hij gehouden sal wezen eenige vergoedinge daerenboven te doen, welcke vergoedinge aen partbijen haer gesustineerde wert ontsegt, en sal de scheepenkennisse bij Dirck Coninek ter somme van 7900 guldens ten behoeve van sijn moeder Celitge Gocx gepasseert, hiermeede weesen
gedoot ende geëxtingueert.
Wat betreft de voogden van de onmondige kinderen van wijlen Laurens de Runne, bij wijlen Aeltgc Coninck, wordt J>eslist, dat die uit den boedel zullen ontvangen de rest van huwelijksgoed en uitzet en de interest daarvan, te zamen 1600 guldens. Maar ontzegd worden hun de eisch aangaande de gedeelde kleederen van Harman Reynierszen Coninck zaliger, en de eischen op Jacob Coninck nopens kostgelden uit den tijd dat hij biJi zijn moeder gewoond heeft, alsmede van te doen rekeninge van hetgeene hij bij het houden van chivetcatten, bij hem geloot, heeft geprospereert ende geavanceert, ende henlieden in de voors. qualité hare portie in deselve avanceren winste goet te doen, en van het doen van afrekening van de gelden, die hij van zijn moeder zaliger heeft ontvangen.
Arbiters ontzeggen alle andere vorderingen, alles voorzoover Weesmeester en, voorzoover noodig, deze uitspraak goedkeuren.
Op 20 Maart 1653 keuren Weesmeesteren de uitspraak goed.
NO- 78. ONDERHANDSCHE ACTE BETREFFENDE DEN VERKOOP
VAN CIVET. — 1658, MAART 28').
Isaac de Coninc, Jacob de Coninc, D. de Coninck, Aert de Haas en Jan Adriaense Keyser, erfgenamen en voogden der kleine kinderen van wijlen Celytge Cock, ter eenre, en Jacob de Beyer ter andere zijde, komen overeen, dat laatstgenoemde op 3 glazen civet, wegende te zamen 42 6/16 ons, zal verslrekhen de som van ƒ 1860, zijnde f45 per ons. De Beyer zal de
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. de Bary, No. 1699.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
civet te gelegener tijd verkoopen, contant, op risico van de erfgenomen. Hij krijgt over de verstrekte ƒ 1800 5 % per jaar. Wat hij meer aan prijs ontvangt dan de f 45 per ons, moet hij den erfgenamen doen toekomen; wat hij minder ontvangt, moeten zij suppleeren.
Het contract is door allen onderteekend.
NO. 79. — INVENTARIS. — 1653, MAART 28').
Vervolg van de inventaris van den boedel van wijlen Célytgen Cocx.
Int casjen in de benedencamer 3 glasen, waerin 42
oneen ende zes 16en deel civet netto, waerop bij sieur Jacob de Beyer aen Isaack de Goninck verstrekt is een somme van 1800 guldens.
NO. 80. — INVENTARIS. — 1653, APRIL 42).
Vervolg inventaris van wijlen Celytgen Cocx.
Opt camerjen achter de cattecamer: 
NO. 81. — VERKLARING VOOR NOTARIS DE BARY. — 1653, OCTOBER 63).
Christiaen Snep, oud ongeveer 55 jaar, cipier en burger der stad Utrecht, verklaart ten behoeve van Jacob de Coninck, zijn cousijn, dat zijn nicht Selijntge Cocx, de moeder van Jacob de Coninck, hem herhaaldelijk mondeling heeft medegedeeld, dat Jacob haar van het geld, dat hij van haar onder zich had, geen rente behoefde te betalen, ende dat deselve rente off intres bij haer gelaten ende gestelt wiert tegens de moeyten, die .. . haer zoon hadde int waernemen ende afnemen van haere zivetcatten.
NO. 82. NOTARIEELE AANZEGGING. — 1654, FEBRUARI 164).
Jacob de Beyer, koopman, doet ten huize en aan den persoon van Isaack de Coninck eene insinuatie. Op 28 Maart 1653 heeft hij dezen op 3 glazen met 42 6/16 ons civet de som van ƒ 1800 voorgeschoten, alleen uit vriendschap en om hem van zijn broe-
i P £'~A,' Amsterdam> Pr°t- Notaris P. de Bary, No. 1697, onder een desbetreffende acte van 28 October 1652. 2) Ibid.
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. de Bary, No. 1750.
4) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. de Bary' No. 1701.
NED. ECON.-HIST. ARCHIEF JAARBOEK XX JJ



GEGEVENS BETREFFENDE DE
ders af te helpen. Hij laat hem nu bi der minne verzoeken, om zijn derde part ervan te komen terughalen en daarvoor le betalen ƒ 600 met de interest van dien. Bij verzuim zal hij de civet ten laste of ten profijte van De Coninck verkoopen, zooals in de acte, door dezen onderteekend, is overeengekomen.
Isaac de Coninck zegt, dat hij zich naar het contract zal i eguleeren, en dat De Beyer de civet tot ƒ 45 het ons heeft aangenomen.
NO. 83. — VERKLARING OMTRENT BETALING VAN EEN SOM GELDS.
— 1654, MEI 81).
Jacob de Coninck, civethandelaar, ziek te bed liggende, verklaart dat hij overeenkomstig een aanteekening in zijn memoriaal zijn moeder zaliger, Selyntge Cocx, op 5 Augustus 1642 ƒ 1000 betaald heeft.
NO. 84. — VOLMACHT. — 1654, MEI 82).
Jacob de Coninck, civethandelaar, geeft Herman Nuyen, zijn zwager, volmacht om hem in en buiten rechten te vertegenwoordigen tegen Isaack de Coninck, zijn broeder, die tevens voogd is van de onmondige kinderen van zijn overleden zuster, A eitje de Coninck.
NO. 85. — VOLMACHT TOT HET OPEISCHEN VAN GECONSIGNEERDE CIVET. — 1654, DECEMBER 293).
Joseph Rodrigues Soria teekent een blanco volmacht, in 't Fransch, om „spécialement et par exprès de pour luy et en son nom demander et se faire rendre, bailler et livrer du Sr. Henrique Saraiva, demeurant a Rouen, prompt, bon et loyal compte de 6 onces de civette fine, pure, nette et sans mixtion, qu'iceluy Sr., constituant, luy a cydevant envoyées et iceluy Saraiva auroit fcien receue, appert de ses lettres ...".
NO. 86. — GETUIGENIS BETREFFENDE DEN VERKOOP VAN CIVET.
— 1655, MEI 124).
Johannes Denys attesteert in een Spaansche acte o.a. voor
») Ibid., ibid. *) Ibid. No. 1750.
®) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris B. Baddel, No. 974b (met waterschade). 4) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris B. Baddel, No. 977c (met brandschade).



.OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
zijn moeder, Sara Simons, verkocht te hebben aan Manuel Sanches, mede-koopman, te Amsterdam, 38 ons civet, komend?. van de katten, welke zij houdt.
NO. 87. — TESTAMENT VAN SARA SYMONS. — 1655, JUNI 14").
Sara Symons, weduwe van Beonys Deonyssen, wonende te Amsterdam in de Calverstraate in „Be Vijff Ringen', ziekelijk zijnde, maakt te haren huize haar testament. Al hare kinderen zijn gehuwd en hebben een uitzet en verder versterf ontvangen. Zij vernietigt het testament dat zij op 16 Augustus 16382) voor Notaris Jan Warnaertszen gepasseerd heeft. Al hare goederen, roerende en onroerende, sivetkatten ende de affkomst van dien, niets uytgesondert, moeten één jaar en 6 weken, zijnde het rouwjaar van kinderen over hunne ouders, onverdeeld blijven.
NO. 88. — VERKLARING OMTRENT DEN KOOP VAN EEN CIVETKAT. — 1655, AUGUSTUS 283).
Compareerde ... Gerrit Janszen Buytendoor, out 39 jaren, schipper op Hamburgh, woonachtich binnen deser stede, ende Ysaak Lafebur, out 36 jaren, koopman in civetkatten, alhier, ende hebben ten versoecke van Gerrit Janszen van Velsen ende Symon Denys, mede alhier woonachtich, ... verklaart ..., hoe waar is, eerstelik de voorn. Gerrit Janszen Buytendoor, dat hij omtrent een maant geleden voor reekening van de requiranten tot Hamburgh heeft ontfangen van Jacob Adriaenszen Bequet, ende vervolgens henrewaarts overgebracht seker civetkat, die hem, getuyge, voor een mannetje wierd gegeven, waarvoor hij, getuyge, aan gemelte Bequet heeft betaalt 112 rijcxdaalders, doch onder die conditie, dat, indien bevonden wiert, dat deselve civetkat geen mannetje, maar een wijfge was, dat hij, Bequet, alsdan de helft van de voors. 112 rijcxdaalders wederom soude restitueren, alsoo de wijfjes van de civetkatten maar half soo veel waardich zijn als de mannekens; verklarende wijders hij, getuyge, dat hij de voorn, civetkat alhier overbrengende, deselve ten overstaan van de voors. requiranten is gesien ende gevisiteert geworden, gelijck zij, getuygen, bevde
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. van der Hoeven, No. 1650, No. 44.
2) Zie No. 51.
3) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. de Winter, No. 2283, No. 28, p. 6.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
verklaren, dat sij deselve tegens andere mannekens van civetkatten visiteerende hebben bevonden, dat het een wijffcivetkat is ende geen manneken.
Aldus verklaart binnen Amstelredamme desen 28en Augusti anno 1655, ter presentie van Gerrit Manrique ende Gerrit Bosman, als getuygen hierover gestaan.
tv. g. Gerrit Janszen Buitendoor, Isaac Le Feber, G. Manrique, G. Bosman, J. de Winter, Notaris.
NO. 89. — VERKLARING OMTRENT AANGELOTE CIVETKATTEN. — 1655, DECEMBER 13').
Compareerden ... d'eersame Gerrit Janszen [van Velsen], papierkoper, out 44 jaren, Willem Beyerland, out 25 jaren, ende Pieter Denys, out 40 jaren, alle woonachtig binnen deser stede, ende hebben ten versoecke van d'eersame Adriaan Jansz. Muyen, man ende vooghd van Geertruyd Spierings, eertijts weduwe van zalige Abraham de Koningh, mede alhier woonachtig, ... verklaart .. . hoe waar is, dat hen, getuygen, hen wel bewust ende kennelik is, dat de voorn. Geertruid Spieringhs uyte compagnie off octroy van civetkatten, daarinne sij voor desen met hen, getuygen, cum sociis geweest is, onder anderen bij lotinge in eygendom is ten deele gevallen de ondergespecificeerde civetkatten, ende dat op sodanige tijd ende tot alsulcken prijse, als hier breder onder staat gedeclareert, als namentlick:
1649, 10 Januarii tot Voorburgh, een manneken
No. 1, voor 
20 Augusti tot Beyerland, een manneken No. 5, voor 
f. 283. -. -
250. -. -
210. -. 94. -. -
1650, 30 Augusti tot Beyerland, een manneken No.
7, voor 
tot Beyerland, een wijfken No. 4, voor 
13 November tot Denys, een manneken No. 2, voor 
238.6.-
1651, 29 Junii tot Spierings, een manneken No. 1, voor 
500. -. 145. -. -
1652, 25 Maii tot Beyerland, een manneken No. 2, voor 
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. de Winter, No. 2283, No. 28, p. 98.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
28 ditto tot Beyerland, een wijfken No. 1, voor ƒ 202.10.1653, 20 Maii tot Beyerland, een wijfken No. 6, voor „ 185. -. -
tot Sara Denys, een manneken voor „ 314. -
tot Gerrit Janszen een wijfken voor „ 250.-.-
Alle welke lotinge sij, getuygen, verklaren dat in maniere als boven, is geschiet ten over ende bijwesen van de gemeene octrojanten van de voors. compagnie; deponerende wijders, dat de voorn.*) Pieter Gier uyte civet, die van haar, Geertruyts, katten procedeerde, heeft aangenomen voor haar reekeninge daervan 10 oneen te beneficeren volgens kontract van date den Hen December 1653, ten overstaan van den advocaat Valckenburgh gemaakt. Voort verklaart de voors. Gerrit Janszen alleen, dat hij diversen malen ten versoecke van Pieter de Gier de civet van Geertruyd Spieringhs ende van Pieter de Giers katten heeft afgenomen ende heeft dan Pieter de Gier hem, getuyge, telkens een glas over behandicht om daarin de civet van Geertruyd Spieringhs katten apart te doen, twelck hij, getuyge, oock alsoe vervolgens heeft gedaan.
Aldus verklaart binnen Amstelredamme desen 13en December anno 1655, ter presentie van Jacob Hamel ende Gerrit Manrique, als getuygen hierover gestaan.
iv. g. Gerryt Janszen van Velsen, Pieter Denyse, Willem Beyerlant, T. Hamel, G. Manrique, J. de Winter, Notarius publicus.
NO. 90. — VOLMACHT VOOR HET AANVRAGEN VAN OCTROOIVERNIEUWING VOOR DE CIVETKATHOUDERS-COMPAGNIE2). 
1656, MAART 143).
Gerrit Jansen van Velsen, Pieter Denys en Willem Beyerlandt, samen handelende in civetkatten, geven, mede namens de andere civetkathouders te Amsterdam, aan Hartman de Heide last om bij de Staten-Generaal, de Steden van Holland en al tiaar het elders noodig zal zijn, aan te vragen, op naam van Geertruyt van de Poel, weduwe van Abraham Willemsz. Beyer-
') In de tekst doorgehaald.
) Deze compagnie was behalve door de in den tekst genoemde personen bij acte van notaris Van Zwieten op 15 Januari 1655 door Catharina Dionys, Simon Dionys, Sara Simons, Cornelia Bouwens, Isaacq en Maria Lefebure opgericht. (G.-A. Amsterdam, Not. arch. No. 879.)
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. van Buytene, No. 2748.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
lant, vernieuwing van het octrooi, om te mogen houden civetkatten buyten andere persoonen ende te hebben de negotie ende handel van de civette.
NO. 91. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1656, JULI 101).
Allardus Ciprianus en Pieter Beyerlant doen een insinuatie jegens Isaac de Coninck. Zij zijn verbaasd over het arrest dat hij hedenmiddag gelegd heeft op de civetkatten die zij hebben gekocht van en betaald aan schipper Pieter Duynkercke en die zich thans bevinden ten huize van Geertruyt van de Poel, wed. A. W. Beyerlant. Door dit onwettig arrest is de verdeeling verhinderd, en omdat bij Geertruyt van de Poel geen gelegenheid is tot het houden van zooveel katten, is er al één dood gegaan en dreigen er meer te sterven. Zij eischen opheffing van het beslag, onder bedreiging van een eisch tot schadevergoeding te zullen indienen. — I. de Coninck antwoordt, niet eerder opheffing te zullen verleenen dan vóór zij hem een mannetjescivetkat geleverd hebben.
NO. 92. — LASTGEVING TOT TERUGVORDERING VAN CIVET. — 1656, JULI 212).
Maurits Maertsen, burger en koopman te Amsterdam, geeft in een Engelsche acte aan Samuel Hatkins, van Lith in Schotland, een lastgeving tot terugvordering van 5 boxes of civet, waighing in all 27 Va ounces, 6 cherts with 1200 pounds of tobacco in rolls, ingeladen in het schip „Amsterdam", schipper Tacke Janssen, met destinatie Cadix in Spanje, waar de lading aan Baldorno de Abexa geconsigneerd was, welk schip echter met lading vergaan is.
NO. 93. — INVENTARIS VAN DE GOEDEREN VAN CATHARINA DENYS. — 1656, AUGUSTUS 25 EN 313).
Inventaris en taxatie van de goederen van Catharina Denys, weduwe van Jacob de Coninck. Hieruit blijkt, dat in het voorhuis (Prinsengracht hoek Rozengracht) o.a. zijn een kapstok en een preekstoel, waarde ƒ 3.—, een landschap van Savary, waarde ƒ 10.—, een landschap met vergulde lijst, waarop een
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. van Buvtene, No. 2744.
2) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris B. Baddel, No. 979, fo. 364
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. de Bary. No. 1706.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
civetkat afgebeeld staat, f 3.—. Er is verder een „zijdelcamer", een bovenkamer, een kelder, een keuken, een b ovenachter kamer, een kamertje boven het woonhuis en een zolder. — Zij onder teekent.
31 Augustus 1656.
Catharina Benys doet opgave van baten en lasten van de nalatenschap van wijlen liaar man Jacob de Coninck, om tot scheiding en deeling te kunnen overgaan. Hieruit blijkt, dat de balen bestaan uit:
l'erceel Prinsengracht hoek Rozengracht, vrij en
onbelast, waard ƒ 6500. - -
een civetkat, mannetjen, incoops gecost hebbende 500. - -
een dito 400. - -
een dito 370. - -
een dito, wijfjen, 165. - -
een dito 155.- -
een dito 145. _ _
twee oneen civet a 37 gulden d'once 74. - -
huisraad enz. volgens taxatie van 25 Aug. 1656 1425.6.-
contanten, in te vorderen 150. - -
ƒ 9884.6.-
NO. 94. — GOEDKEURING VAN BOEDELINVENTARIS. — 1656, OCTOBER 51).
Herman Neuyen en Simon Benys, door het gerecht aangewezen als voogden van de drie onmondige kinderen van wijlen Jacob de Coninck en Catharina Benys, hunne zuster en behuwdzuster, mede aanwezig, hebben den staat door haar opgemaakt en door den notaris op 31 Augustus .1656 geconfirmeerd 2), nagezien en accoord bevonden, met als vaderserfdeel der kinderen ƒ 4800.—. Wel wees de staat zelf f 4S92.-.3 voor de kinderen aan, maar dit verschil sproot hieruit voort, dat een wijnich bruyne civet en des comparantes clederen ende juwelen ... niet en waren uytgetrocken. Catharina Benys mag in de boedel blijven. Het perceel aan de Prinsengracht, nog onbelast, wordt voor der kinderen vadersversterf voor ƒ 4800.— verbonden. Alles behoudens goedkeuring door het Gerecht. — Alle drie onderteekenen.
') Ibid., ibid. 8) Zie No. 93.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
NO. 95. — VERKLARING OMTRENT KOOP EN VERZENDING VAN CIVET. — 1656, OCTOBER 30').
Belchior Mendes Franco, koopman te Amsterdam, attesteert in een acte in het Spaansch, van de weduwe van Pieter Benis 25 13/16 oncos de algalia saccada de gatos que tiene en su casa, con la marca y no. ^' 2), gekocht en naar Cadiz in twee glazen verzonden te hebben in het schip „Sphaera Mundi", schipper Hendrick Rijck. Geen vijand van den Koning van Spanje heeft er deel aan. Het goed is geconsigneerd aan den kapitein Juan de Sotto Martines.
NO. 96. — SCHEPENVONNIS. — 1657, JANUARI 30 (EN FEBRUARI 8)3).
In der sake, hangende voor mijnen Heeren van den Gerechte der stad Amstelredamme tusschen Adriaen van Muyen, getrouwt met Geertruydt Spieringh, eerder weduwe van wijlen Abraham de Goningh, in dier qualite eyscher ter eenre, ende Pieter Gier, gedaeghde, ter andere zijde,
Allegerende de voorn, eyscher, dat in den jare 1644 den 23 Junij contract notariael4) was gemaeckt ende opgerecht tusschen verscheydene civetkathouders ende onder deselve tusschen Abraham de Goningh, daermaels getrouwt met des eyschers jegenwoordige huysvrou, ter eenre, ende de gedaeghde ir. desen ter anderen zijde, waerbij onder anderen geconditioneert ende verdragen was, dat alle de katten, die de contractanten binnen de tijd van 10 jaren souden comen t'copen, hunluyden alle in 't gemeen souden aengaen, omme onder-malcanderen bij sincere lotinge off anders gepart off gedeelt te werden, met die expresse conditie, dat niemant van henluyden zoude vermogen de voors. tijdt van 10 jaren gedurende eenige civetkatten, jongh off oudt, voor sich selffs int particulier off met anderen in compaignie off voor anderen te copen op de verbeurte van 100 ponden vlaems. Dat oock niemandt soude vermoghen, sijn caveling off part in de aengecofte civetkatten aen anderen over te doen, directelijck noch indirectelijck, breder
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris B. Baddel, No. 980, fo. 285.
2) „25 13/16 ons civet, getrokken van katten, die zij te haren huize houdt, gemerkt en genummerd ...".
s) G.-A. Amsterdam, Rechtelijk Archief, No. 2065 (civiele vonnissen1).
4) Zie No. 62.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
vermoghens het schriftelijck contract daeraff wesende.
Welck contract in dier voeghen gemaeckt ende in train gebracht sijnde, soo was des eysschers huysvrouw, weduwe zijnde, met den gedaegde in desen naderhandt, te weten op den 7 Januari 1649, getreden in een nieuw accoordtx), bij hetwelcke sijluyden tsamen geaccordeert ende overeengecomen waren, dat de civetkatten, die des eysschers huysvrouw in gevolge van het eerst gemelte contract te beurte souden vallen, bij den gedaeghde ende desselffs huysvrou betaelt ende in huys genomen zouden worden, ende dat de gedaeghde daervan de risico lopen ende, in cas van sterven, de schade alleen dragen soude, midts dat de gedaeghde ende sijn huysvrouw daervooren souden genieten d'eene helft van de civet ende des eysschers huysvrouw de wederhelft, zoolange als de catten souden leven; behoudelijck dat de gedaegde ende sijtie erven over 't costgelt van deselve katten alle weecken uyt het gemeyn civet voor veder kat zoude genieten 12 stuyvers; dat oock, in cas van eysschers huysvrouw quame te sterven, in soodanigen gevalle haer suster Anneke Spierings de helft van de proffijten in haer plaetse soude genieten; ende dat na beyder dood de gedaeghde de proffijten alleen soude hebben, mede vermogens het nader contract daerover wesende 2). Waerop gevolght was, dat op den lOen Januarij anno 1649, ende sulx 3 dagen na het maecken van tselve contract, des eysschers huysvrouw een mannekenskat te beurte gevallen sijnde, deselve door den gedaeghde was in huys genomen ende betaelt; van gelijcken op den 20en Augusti 1650 twee katten, noch op den 30en Augusti een wijfken ende op den 24en Junii 1651 noch een manneken, maeckende tsamen 4 mannekens ende 1 wijffken, behalve noch 2 katten die mede des eysschers huysvrouw op den 13en Novembris en 25en Ma ij 1652 te beurte waren gevallen ende gestorven, buyten welcke des eysschers huysvrouw noch op den 28en May 1652 ende 20en May 1653 te beurte gevallen waren 2 wijffkens, dewelcke zij zelve uyt haer eygen beurs hadde becostight ende betaelt ende mede ten huysen van den gedaeghde gebraght, met beding dat zij de civet ende de gedaegde het bloote costgelt zoude ge-
') Niet teruggevonden.
2) Bedoeld is het onderhandsch contract van 11 December 1653, voor advocaat Valckenburgh gemaakt. Zie in ons No. 89.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
nieten.
Ende of wel dienvolgens alle de bovenverhaelde conditiën ende stipulatiën van d'een ende d'ander sijde gepresteert ende nagecomen hadden behoren te werden ende dienvolgens de gedaegde alle de aengelootte catten int geheel hadde behoren te betalen, zoo was het echter sulcx, dat de gedaeghden deswegen van sijner zijde gebleven was in gebreke, hebbende de leste van de eerstgemelte 5 katten voor de eene helft onbetaelt gelaten ende voorts de affkomste van de voors. catten van tijd tot tijd getrocken, ende aen des eysschers huysvrou in haer weduwlijcke staet niet anders uytgekeert dan naer sijn phantasie, sonder aen haer affrekeninge in forma off eenig bewijs off reliqua t'doen, niettegenstaende veelvuldighe minnelijcke interpellatiën ten dien fine gedaen. In der voegen, dat deselve hertrouwt zijnde met den eysscher in desen ende de gedaeghde persisterende bij sijne v;eygeringhe om den eysscher te voldoen, deselve eysscher genootsaeckt was geworden hem te betrecken ter vierschare deser stede ende aldaer te contenderen om te hebben rekeningh, bewijs ende reliqua van alle de civet, die ten tijde van de leste affrekeninge onder den gedaeghde was gebleven en tsedert die tijdt voor hare rekeninge was affgenomen ende genoten ende bij provisie tot exhibitie van 't voors. naeder contract.
Vervolgens is de zaak gerenvoyeerd aan de Mrs. Paul de Ligne en Arnaud van Wijncum, advocaten, maar door de tegenwerking van den gedaagde zijn de bijeenkomsten telkens zonder resultaat gebleven en pas na een uitvoerig rapport van genoemde advocaten hebben de schepenen extraordinaris den gedaagde bevolen qm inzage in en copie van het contract te geven.
Twelk gedaen sijnde soo hadde de eysscher bevonden dat de gedaeghde, om des eysschers huysvrouw van hare gerechtigheyt te ontsetten, in margine van 't selve contract buyten hare kennisse off voorweten, soo sij verclaerde, gestelt ende bijgevoeght hadde tot de woorden „dat des eysschers huysvrouw ende haer suster de bovenverhaelde halve proffijte souden trecken tot haer beyder doodt": „of dat sij beyde getrouwt sijn", welcke laetsto woorden ten tijde als het contract wierdt gemaeckt ende geteykent, aldaer niet en hadden gestaen, poogende de gedaeghde door dat middel den eysscher, als haer getrouwt hebbende, te secluderen, behalvens dat oock de gedaeghde hem niet ontsien



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
hadde, sekere acte, bij des eysschers huysvrouw geteykent, buyten haer kennisse met invoeginge van een nieuwe regel te ampliëren; zulckx, dat d'eysscher daerop te rade geworden was, sijne eerstgenomene conclusie ter vierschare een weynig te veranderen ende deselve te dresseren volghens den inhouden van 't voors. contract, twelck hij ter eerster instantie niet en hadde gehadt; concluderende oversulcx op nieuws als apud acta.
Waerjegens bij off vanwegen den gedaeghde contrarie conclusie genomen sijnde, soo was de zaecke daerop geordonneert beschreven te worden bij memoriën ende advertissement van rechten, furnerende welck appoinctement, soo was de eysscher hieraff van schriftuyre dienende; ende alsoo in rechten niet sekerder en ware dan dat een eysscher gehouden was te adimpleren het contract met een ander gemaeckt ende daerbeneffens rekeninge ende reliqua te doen van de administratie die hij hadde gevoert, met restitutie ende overleveringe van tgeene van eens anders wegen onder hem was berustende, soo concludeerde de eysscher alsnoch als apud acta was gedaen ....
Waerjegens vanwegen den gedaeghde geallegeert werde, dat alhoewel d'eysscher geen actie off recht altoos teghens den gedaeghde in desen was hebbende, maer integendeel deselve gedaeghde merckelijcke pretensiën hadde tot laste van des eysschers jegenwoordige huysvrouw, het echter de eysscher . . . hadde gelieft, den gedaeghde ten vierschare te doen citeren, doende aldaer seggen, dat des eysschers huysvrouw, weduwe sijnde, op den 28en Mey 1653 soude hebben geliquideert nopende hunne gemeenschap van de civet van hunne katten, als wanneer voor des eysschers huysvrouws rekeninge onder den gedaegde gebleven soude sijn 27 oneen 12 cleyn civeth ende voorts alles wat tsedert date van de affrekeninge van de civetcatten was gecomen; concluderende derhalven, dat de gedaeghde zoude werden gecondemneert, aen hem, eysscher, te doen rekeninge, bewijs ende reliqua van alle de civet, die des eysschers huysvrouw onder de gedaeghde soude hebben gelaten ende die naderhandt van de civetcatten soude zijn gecomen, ende 't reliqua aen den eysscher ... goet te doen, metten interesse .. ., ten minsten bij provisie tot exhibitie van deselve rekeninge van liet reliqua, ende dat wijder de gedaeghde soude hebben te exhiberen zekere acte, die hij des eysschers huysvrouw soude hebben



GEGEVENS BETREFFENDE DE
laten teyckenen als latius apud acta.
Waertegens bij off vanweghen de gedaeghde contrarie conclusie genomen ende gesustineert was, datter voor den eysscher geen provisie en viel, zijnde daerneffens bij den gedaeghde in reconventie geconcludeert tot betalinge ende bij provisie namptissement van de somme van 1241 guldens 18 stuyvers metten interesse over verschoten ende geleende penningen, affslaende 500 guldens daerop betaelt.
Waerop bij of vanwegen den eysscher niet connende geseyt worden, waren partijen ten vierschare van den 30en Septembris 1655 gerenvoyeert aen sekere goede mannen, voor welcke partijen, tot eenige reysen gecompareert sijnde, hadden midts d'onliebbelijckheyt van den eysscher ende sijn huysvrouw, den anderen niet connen verstaen; ende hoewel d'eysscher ... geen andere conclusie teghens den gedaeghde conde nemen, ten ware bij forme van relieff, soo hadde het echter d'eysscher geliei't, in Martio 1656, den gedaeghde wederom ter vierschare te betrecken ende teghens hem een geheele andere eysch te doen en te concluderen, dat de gedaeghde zoude werden gecondemneert, aen den eysscher ... te doen pertinente rekeninge ende bewijs van de civeth, bij den gedaeghde geadministreert van soodanighe 4 mannekens ende een wijffken civetkatten, als des eysschers huysvrouw bij lotinge te beurt waren gevallen ende ... bij hem in zijn huys souden wesen genomen, midsgaders oock van soodanige 2 wijffkens civethkatten als bij des eysschers huysvrouw selffs soude betaelt ende onder den gedaeghde gebleven zijn, ende 't reliqua van deselve civeth neffens de voors. 2 laeste katten aen den eysscher .. . over te leveren ende te betalen metten interesse . .seggende daerbeneffens tevreden te zijn dat de voors. 5 eerste katten onder den gedaeghde moghten blijven, midts dat d'eysscher t'allen tijden daertoe hadde visie ende acces ende sijne helfte in de civeth welcke daervan soude mogen worden getrocken, ende dat op hetzelve reliqua affslach soude strecken tgene de gedaeghde over verschot van cooppenningen ende costgelt per reste ende boven hetgeen hem bij des eysschers huysvrouw ware goet gedaen, competerende was, daerneffens voeghende, dat hij contendeerde bij provisie tot overleveringe van de 2 katten ende exhibitie van de voors. rekeninge als latius apud acta.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
Waerop mijne Edele Heeren van de Gereghte, ter audientie van de vierschare zittende, gelieft hadden te ordonneren, de saecke te beschrijven bij memoriën ende advertissementen van reghten op alles ten pericule van den eysscher, furnerende ten welcken appoinctemente den gedaeghde hieraff was dienende van schriftuyren aen zijne zijde. Ende, omme het qaaet fondament van het eerste lith van des eysschers conclusie nader te astrueren, soo was het sulcx, dat Abraham de Coning, des eysschers huysvrous eerste man, deselve sijne huysvrouw gelaten hadde in een soberen staet, want omdat hij merckelijcke schulden naliet ende daermede was geïnvolveert, soo waren de gedaeghde ende sijne huysvrouw tot compassie beweeght geweest met des eysschers huysvrouw. Mits twelcke ende opdat de gemelte huysvrouw van den eysscher, soolange zij in soodanigen sobere stand zoude mogen blijven, gesubvenieert mogte worden, soo hadden hij en sijn huysvrouw in Januario 1649 zeker contract met des eysschers huysvrouw aengegaen t'haren gevalle ende aHeen pro forma, waerbij sij met malcanderen accordeerden, dat de civetkatten die d'eysschers huysvrouw bij lotinge zoude toevallen, bij den gedaeghde en sijn huysvrouw voor des eysschers huysvrouw souden werden betaelt, dat oock hij, gedaeghde, de gesegde catten in sijn huys soude nemen op sijn risico, ende, soo sij quamen te sterven, de schade alleen dragen, mits dat de gedaeghde ende sijne erven daervoren souden genieten de helft van de civeth, ende d'ander helft des eysschers huysvrouw, alles breder na luyt den accoorde off contract voors., twelck gemerckt alleen aengegaen was, omme des eysschers huysvrouw in haren noodt te assisteren; soo hadde oock de gedaeghde tselve accoordt alleen onder hem behouden, ende behalvens dat Aeltge Gier, des gedaeghdens dochter, in den jare 1650 sijns, eysschers, huysvrouw hadde geassisteert in haer noodt met de somme van 50 guldens op redelijcke interest, welcke interest oock, midts des eysschers huysvrouw in armoedt quam te vallen, haer naderhandt wierde geremitteert, soo was door den gedaeghde ende sijn huysvrouw tsedert den 25en Maij 1652 tot 7 Septembris 1653 aen des eysschers huysvrouw verschoten ofte in verscheydene parthijen voor haer betaelt tsamen de somme van ƒ 1241. 18. -, waerop sij eerst in Martio 1655 hadde betaelt de somme van 500 guldens, als wanneer de ge-



GEGEVENS BETREFFENDE DE
daeghde oock aen haer goedt dede 20 oneen civet, volghens de quitantie daervan sijnde. In voegen, dat de gedaeghde met waerheyt conde seggen, dat niemand van des huysvrouws vrienden haer goet gedaen hadde als de gedaeghde en sijn huisvrouw, en de indien sulx niet geschiet en ware geweest, dat sij zoo verre niet gecomen en soude hebben, alsoo aen des eysschers huysvrouw alle hulp ende assistentie was gedaen; maer, overmidts des eysschers huysvrouw metten eysscher, een man van middelen, jegenwoordig was getrouwt, ende sulex de geseyde huysvrouw van den eysscher niet langer verstaen en coste werden, eenige noodt te hebben, ten welcken insichte 't voors. pretense accoordt met des eysschers huysvrouw was aengegaen, zoo conden oock geene redenen dienen, waeromme de gedaeghde vorder soude gehouden sijn, het voors. accoordt ten regarde van des eysschers huysvrouw te presteren.
Voor sooveel als aenging de 2 wijffkens civethkatten, daervan de eysscher int 2e lit van sijn conclusie mentie maeckte, deselve was hij, gedaeghde, overbodig te restitueren, midts alvoren bij den eysscher aen den gedaeghde gerembourseert zijnde van de oncosten, tot onderhoudinge van dien gedaen, verschotene penningen ende anderssints, welcken aengaende de gedaeghde wel moghte lijden, dat parthijen aen goede mannen, hen des verstaende, werden gerenvoveert. Ende alsoo vooralsnoch niet noodig was, desen aengaende vordere extentie te maecken, soo persisteerde de gedaeghde bij 't punt voors. ende presenteerde van den inhoude van dien te doen blijeken voor sooveel als noodt was, sonder hem tot eenige onnoodige preuve te willen astringeren, daervan hij expresselijck was protesterende. Ende concludeerde derhalven alsnoch in conventie tot niet-ontfanckelijck, ende bij ordre dat den eysscher sijn eysch ende conclusie soude wierden ontseyt ende de gedaeghde daervan geabsolveert, sustinerende datter voor den eysscher geen provisie en viel. Ende doende reconventie, concludeerde tot betalinghe ende bij provisie tot namptissement van de somme van 1241 guldens 18 stuyvers onder affslagh van 500 guldens daerop betaelt, midsgaders te betalen d'oncosten van 2 wijffkens civethcatten int onderhoud van dien gedaen ....
Schepenen, op alles gelet, condemneren den gedaeghde in den inhoude van de gedane clachte op de vierschare gehouden den



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
7, 9 ende 10 Martii anno 1656 ende compenseren de costen, om redenen.
Actum ende gepronuncieert den 30en Januarii 1657, presentibus de Heeren Schout1), Dr. Gillis Valckenier, Dr. Roetert Ernst, Mr. Joris Backer, Mr. Simon van Hoorn, Gerard Hasselaer, Mr. Hendrick Hooft ende Joachim Rendorp, Schepenen.
1657, Februari 8.
Post voor Pieter Gier, appelleert van desen vonnisse aen den Hove van Hollandt, den 8 Februarii 1657.
NO. 97. — TESTAMENT VAN ISAAC LEFEBURE. — 1657, JULI 212).
Isaack Lefebre, ziek, maakt zijn testament, en legateert daarin aan zijn zuster Susanna Lefebre de nieuwe civetkatten, die hem toebehoor en,mits daarmee zijn schuld van f300.—aan haar voldaan is, en aan Maria Lefebre de oude civetkatten die hij heeft, te zamen met het huisraad en de lijfgoederen. Be drie zusters Susanna, Maria en Clara zijn verder tezamen zijn erfgenamen. Hij is, volgens de in Mei 1657 afgesloten rekening, aan zijn zuster Maria ƒ 1050.— schuldig.
Gedaan ten woonhuize van den testateur, in de Niezel.
NO. 98. — ARREST VAN HET HOF VAN HOLLAND. — 1659, FEBRUARI 33).
In de appèlzaak Pieter Gier, appellant, tegen Muyden, als getrouwd hebbende Geertruyt Spierings, weduwe van Abraham de Goninck, geappelleerde, stelt appellant o.a.*), dat hij uit medelijden met de in armoede verlceerende Wed. de Goninck en uit oude vriendschap het contract van Januari 1649 pro forma had aangegaan. In Januari 1649 had hij voor haar gekocht een mannetjes-civetkat voor ƒ 256.—, in Augustus 1649
2 mannetjes, het eene voor f 250.—, het andere voor ƒ 210. .
Ook was Geertrui Spierinx door het lot te beurt gevallen een wijfje, dat hij betaald had met ƒ 94.—; in November d.a.v. had
l) Lambert Reynst.
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. van Zwieten, No. 904. (Afschrift
in No. 880, fo. 86.)
s) Algemeen Rijksarchief, 's-Gravenhage, Sententiën Hof van Holland, 20 Dec. 1658 17 Febr. 1659. 4) Voor vonnis a quo, zie No. 96.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
zij geloot een mannetje voor ƒ 238.6.-, dat doodgegaan was in Februari 1651; en in Juni 1651 een mannetje, dat hij betaald had met ƒ 500.—. Alles te zamen had hij dus voor haar betaald een bedrag van ƒ 1548. 6. Sedert 25 Mei 1652 had hij geweigerd verder nog iets op dien voet te betalen, omdat hij het risico, bestaande uit de kans op het sterven der dieren, te groot vond in verband met het feit dat hij de winst gelijkelijk met haar moest deelen.
Op 28 Mei 1653 had hij met haar de civet afgerekend; en daarna van tijt tot tijt uyt een particulier glas, waerin des geappelleerdes helfte van de civet bijsonderlijck wierde gehouden, soo veel aen haer in haer armoede uytgekeert, als haer apart was bedragende. In de periode van 25 Mei 1652 tot 7 September 1653, toen zij getrouwd was, had hij nog katten voor haar rekening en risico betaald en geld aan haar geleend, alles te zamen ƒ 1241.18. -. Door Geertrui en haar zoon was daarop ƒ 500 terugbetaald, op 16 Maart 1655. Op 30 September 1653 heeft het renvooi van de schepenbank naar arbiters plaats gehad, en in Maart 1656 heeft Muyen opnieuw Gier in rechten betrokken.
Toen Gier in appèl gegaan tvas, heeft Muyen, nademaal de civet, niet gebeneficiert werdende, bederft, oock de katten lichtelijck connen comen te sterven, als daer niet wel op gepast wert, geanticipeerd.
Het Hof wijst het appèl van Gier af en veroordeelt hem in
de kosten ervan.
NO. 99. — TESTAMENT VAN ADRIAAN MUYEN EN ZIJNE ECHTGENOOTE. — 1659, MAART 5l).
Adriaan Janszen Muyen en Geertruy Spierings, echtelieden, wonende op Vloonburgh, te Amsterdam, maken een nederkeerig testament. Hij bezit, en zij erft bij niet-hertrouwen, o.a. land te Muiden, inboedel, huisraad, kleeren, goud, zilver, gemunt en ongemunt, kleinoodiën, oude juweelen, alle uitstaande boekschulden, gereede penningen, scheepsparten, koopmanschap van hout, en alle actiën, credieten en gerechtigheden, mitsgaders alle beesten, als civetkatten, paarden e.a. — Beide ondet teekenen.
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris G. Meyer, No. 2687, fo. 202.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
NO. 100. — VERKLARING BETREFFENDE EEN ACCOORD OVER HET GEVEN VAN KOSTGELD VOOR CIVETKATTEN. — 1659, MEI 71).
Gerrit Janssen, oud ongeveer 47 jaar, Simon Den is, oud ongeveer 39 jaar, en Pieter Beyerlandt, oud ongeveer 29 jaar, allen civetkathouders te Amsterdam, getuigen ten behoeve van Pieter Gier, eveneens civetkathouder en vleeschhouwer te Amsterdam, dat tusschen den requirant ende Geertruyt Spieringh, weduwe van wijlen Abraham de Koninck, een accoordt opgerecht is over het costgelt van civetkatten, ende dat de voors. Pieter Gir soude hebben tot costgelt van yeder kat 12 stuyvers 'sweeks, breeder ende gekendt bij 't voors. accoordt. Attesterende wijders sij, getuygen, hoe dat den voors. requirant niet te veel geeyscht en heeft, ende dat sijlieden de catten voor soo leeghen
prijs niet en souden willen de cost geven 
w. g. Gerryt Jansz. van Velsen, Simon Denys, Pieter Beyerlant, de Notaris en de getuigen.
NO. 101. — VERZOEKSCHRIFT TOT VOORSPRAAK BIJ OCTROOIVERLEENING. — 1659, VÓÓR OF OP 7 AUGUSTUS2).
Aan de WelEdele GrootAchtbare Heeren d'Burgermeesteren ende Regierders der stadt Amsterdam.
Geven met behoorlijcke reverentie te kennen de weduwe van Abraham van Beyerlandt ende hare compagnie, wonende binnen deser stede, hoe dat sij, supplianten, van Hare HoogMogende Heeren geobtineert gehadt (hebben) octroy, mitsgaders naderhant prolongatie van dien, om alleen in dese Vereenichde Nederlanden te mogen houden civetkatten, met interdictie aen allen ende eenen jegelycken, eenige civetten te vervalschen etc., breder blijckende bij den octroye ende prolongatie hier annex 3). Ende het octroy met de continuatie van dien geëxpireert sijnde, hebben sij, supplianten, sedert bevonden ende geremarqueert, dat bij Joden ende andere baetsoeckende persoonen groote vervalsching in de civet wert gedaen, waerdoor dat die negotie van hier wert gediverteert ende in andere rijcken en landen gebracht,
') G.A. Amsterdam, Prot. Notaris E. de Lavello, No. 2989, fo. 139.
J) G.-A. Amsterdam, Arch. Burgemeesteren, Handel en Bedrijf, No. 9, Civetkatten.
3) Zie de Nos. 59 en 67.
NED. ECON.-HIST. ARCHIEF JAARBOEK XX
12



GEGEVENS BETREFFENDE DE
crijgende d'selve die renommé, dat met leetwesen van de supplianten alsoo moet aengehoort ende verdragen worden, ten aensien sijluyden ende hare voorouderen met groote moeyten, costen ende schaden het houden van de civetkatten ende den handel van de civet, suyver ende onvervalscht, voor eenige jaren alhier hebben gestabilieert ende met alle naarsticheyt gevordert, ende door middel van 't octroy de vervalschte civet vóór desen ge weert, ende de sivet, alhier gevallen, ten reguarde van hare deucht in alle landen ende rijcken boven andere doen renommeren.
Ende dewijle sij, supplianten, niet wel wederomme tot haar oogwit — dat is, dat de vervalschte en vuyle civet ge weert, ende haer verloren reputatie aengaende die negotie weder becomen mach werden, — cunnen geraecken, tensij haer wert geaccordeert ende toegestaen octroy, soo is 't, dat bij (desen) sijlieden baar keeren tot UEdele, ootmoedelijck versoeckende, dat ÜEdelen gelieven te geven brieven van recommandatie aen de Edele Heeren, die vanwegen dese stadt op de toecomende vergaderinge van haer Edele GrootMogende de Heeren Staten van Hollandt ende Westfrieslandt sullen verschijnen, tenderende ten eynde deselve Edele Heeren Gecommitteerde sullen gelieven de supplianten de behulpelicke handt te bieden, om van de Heeren Staten Generael opnieuw octroy voor den tijt van 15 jaren te mogen becomen. Twelck doende,
tv. g. Geertruy va en de Poel, weduwe vaen Aeberham vaen Bijerlant.
NO. 102. — BURGEMEESTEREN VAN AMSTERDAM AAN HUNNE GEDEPUTEERDEN IN DE STATEN, INZAKE OCTROOI VERLEENING. — 1659, AUGUSTUS 71).
Mijn Heeren,
Wij hebben niets daertegen, dat aen de weduwe van Abraham van Beyerlandt ende hare compaignie op nieuws werde verleent soodanigh octroy als bij de ingesloten haer requeste wordt aengewesen; op welcke requeste wij versoecken, dat UEdele haer de behulpsame hand gelieven te bieden, ten eynde zij 't
voors. octroy mogen becomen Ter ordonnantie van deselve,
tv. g. N. Nicolay. Desen 7 Augusti 1659.
') G.-A. Amsterdam, Port. Missiven van Burgemeesteren aan Gedeputeerden ter dagvaart.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
NO. 103. — OCTROOIVERLEENING. — 1659, SEPTEMBER 9'). Octroy, opnieuws door de Staten-Generaal verleent aen de weduwe van Abraham van Beyerlandt ende compagnie, omme noch 12 jaren in dese landen te mogen houden ende doen houden civetcatten.
Dezelfde bepalingen in vrijwel dezelfde bewoordingen als in om No. 59.
NO. 104. — BESCHIKKING DER STATEN VAN HOLLAND IN NEGATIEVEN ZIN AANGAANDE DE OCTROOIVERLEENING. — 1659, DECEMBER l2).
Appointementen van de Staten van Hollandt, 1659 ende 1660. CIn margine:) Geertruydt van der Poel.
Op de requeste van Geertruydt van der Poel ende consorten, houders van chivetcatten, versoeckende attaché op 't octroy van de Staten-Generael tot het houden van de voors. chivetkatten alhier te lande 3) voor den tijt van 12 jaeren geobtineert, sub dato 9 September laetstleden, is geappostilleert: In desen kan nyet werden getreden.
NO. 105. — TESTAMENT VAN ABRAHAM ZEEUW EN CATHARINA DENYS. — 1660, APRIL 244).
Wederkeerig testament van Abraham Zeeuw en Catharina Denys, echtelieden, om 2 uur 's morgens gemaakt, terwijl zij ziek te bed ligt. Zijn erfgenamen zijn zijn zoontje Jan Abrahamsz. Zeeuw en zijn eclitgenoote. Haar erfgenamen zijn haar drie kinderen, uit haar huwelijk met Jacob de Coninck, en dit zoontje, alsmede haar echtgenoot. Hun voogden zullen zijn haar echtgenoot, Herman Neuyen en Simon Denys. Eyntelijck is haer, testatrice, wel expresse wille ende begeerte, dat bijaldien de voors. hare lieve man de syvetkatten soo als bij haer overlijden mochte bevonden werden, wilde behouden, dat hij hetselve sal vermogen te doen op taxatie van luyden, daervan kennisse hebbende, ....
w. g. Abraham Zeeuw, Catrina Denis.
A.R.A. 's-Gravenhage, Areh Staten-Generaal, No 3341. Acteboek, fo. 317. 2) Rijks Archief 's-Gravenhage. Arch. Staten v. Holland. No. 1508, fo. 316. ®) Zie No. 103.
4) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris B. Coornhert, No. 2864, fo. 573 vo.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
NO. 106. — TESTAMENT VAN CATHARINA DENYS. — 1660, APRIL 24').
Catharina Denys, huisvrouw van Abraham Seeu, ziele te bed liggende in haar woning op 't Rokin, maakt, om 10 uur 's ochtends, haar testament. Zij benoemt nu tot testamentaire voogden har er kinderen Har man Neuyen en Theunis Ysbrantsz., haaien haar mans zwager, en Mr. Joris Backer, raad en ouclschepen. Voogd over haar drie voorkinderen wordt haar man. Eyntelijck ordonneerde sij, testatrice, dat de civetkatten, die der op haer afsterven sullen sijn, aen haar voors. man, soo hij des begeert, sullen verblijven op taxatie van neutrale luyden, hen des verstaende, .... Zij onderteekent.
NO. 107. — PROCESVOLMACHT. — 1660, AUGUSTUS 72).
Geertruy van de Poel, weel. A. W. van Beyerlant, te Amsterdam, geeft een procesvolmacht aan Pieter van Bree, notaris en procureur te 's-Hertogenbosch, tegen Adriaen Henriques van Zutphen, wonende aldaar, ter invordering van 526 gulden 4 stuivers voor per reste civet, in 1644 door wijlen haar man aan dezen geleverd3). — Zij onderteekent.
NO. 108. — TESTAMENT VAN PIETER VAN BEYERLANT EN MARIA LEFEBURE. — 1660, NOVEMBER 24).
Pieter Beyrlandt en Maria Leféber, echtelieden, maken een wederkeerig testament. Zij vernietigen hun huwelijksche voorwaarden. Erfgenaam is hun kind, met hun eventueel nog te krijgen kinderen. De langstlevende der echtelieden krijgt echter het vruchtgebruik. Ende sal oock de langstlevende alle de civetkatten, die sij, testateuren, dan sullen hebben, aen hem mogen behouden, mits alleen voor yder mannetjes-civetkat verantwoordende of goetdoende een somme van 200 guldens, sullende voer de wijfges niet gehouden sijn iets uyt te keeren off te voldoen. — Zij onderteekenen.
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. de Bary, No. 1668, fo. 240. *) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. van Buvtene, No. 2754.
3) Zie de Nos. 64 en 68, en de noot bij No. 66.
4) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. van Buytene, No. 2755.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
NO. 109. — INBRENG TER WEESKAMER. — 1660, DECEMBER l1).
Guilliart van Rossen en Jacques Bessels, aangesteld als voogden2) van Calharina, oud 23, Margareta, 21, Anna, 19, en Jacob, 17 jaar, kinderen van wijlen Hendrik Spiering en Cornelia Bouwers, brengen ter Weeskamer in:
een huis, Singel bij de Gasthuismolenbrug, waar „Hel Groene Klaverblad" uithangt,
een kwart aandeel in het huis Warmoesstraat tegenover de Enge Kerksteeg, genaamd ,.De Zilveren Berg",
15 civetkatten, getaxeert waerdicli te sijn 2737 guldens ....
NO. 110. — VERKOOP VAN EEN HUIS. — 1660, DECEMBER 223).
Geertruy Spieringh. wed. Adriaen Jansz. van Muyen, geassisteerd door haar broeder Adriaen Spieringh, verkoopt aan Joseph Frames haar huis, dat staat op Vloonburch op het hoeckje van de Dwarshoutgracht, alias de Laserusburchwal, tegenover de nieuwe erven op de Binnen-Amstel uytcomende en als nu betimmert sullen werden, ... belent Jonas Aberbanel ..., voor fl. 6000.—, mitsgaders de ysere kachel op de solder staende ende het uythangbort .,Muyen", doch het bort van de sivetkadt sal de vercoopster naer haer nemen .... Getuigen zijn Antoni Ueijersz. Tullingh en Aron Querido, makelaar. — Allen onderteekenen.
NO. 111. — CONTRACT VAN KOOP EN LEVERING VAN CIVETKATTEN.
— 1661, JULI ll4).
Op huyden, den 11 Julii anno 1661, soo bekende Sieur Gerard van Tetz, coopman alhyer, vercocht te hebben aen Sieur Johannes Denys, mede coopman binnen deser steede, die mits desen op leveringh in coope aenneemt, alle de sivet-mannetgenskatten, die Cornelis Janszen, schipper van 't schip Sinte Maerten, dewelcke nae de custe van Guinea is vertrocken en vandaer weder nae Gluckstadt sal keeren, voor sijn reeckeninge sal comen mede te brengen, te leveren de voors. katten alhyer tot Amsterdam,
') G.-A. Amsterdam, Arch. Weeskamer, Inbrengboek, No. 31, fo. 5vo.
2) Op denzelfden dag benoemd (vgl. G.-A. Amsterdam, Weeskamer Voogdijboeken, C fo. 214).
3) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris A. Lock, No. 2209.
4) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris A. Lock, No. 2211.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
ende sal de cooper deselve oock moeten ontfangen binnen twee uyren naerdat den vercooper hem aengeseyt ende bekent gemaeckt sal hebben, dat de voors. katten hyer sullen weesen gecomen; ende dat ten prijse van 332 guldens 10 stuyvers het stuck, te betaelen contant neffens ontfangh van de catten.
Vorders is geconditioneert, dat den cooper niet gehouden sal weesen, eenige wijfgeskatten te ontfangen ofte eenige mannetgens, die niet gesont en sijn, alsoo alle de mannetgenskatten die de cooper sal ontfangen, sullen moeten fris ende gesont weesen. Verbindende de voorn, vercooper ende cooper tot naecominge deses haere personen ende goederen ....
Gedaen te Amsterdam ten overstaen van mij, Adriaen Lock, notaris ..., ter presentie van Dirck van der Groe ende Floris van Winde, als getuyghen ....
w. g. Gerrardt van Tetz, Johannes Denys, F. van Winde, D. van der Groe, A. Lock, notarius publicus.
NO. 112. — ACTE VAN VERKOOP VAN CIVETKATTEN. — 1662, AUGUSTUS 141).
Compareerde ... d'eerbare Annetje Kool, weduwe ende boedelhoudster van zalige Isbrand la Burgh, woonachtigh tot Haarlem, althans sijnde binnen deser stede, mij, notaris, bekent, ende geliede verkocht ... te hebben mits desen aan ... d'eersame Pieter la Burgh, haar soon, mede alhier wonachtigh, present ende accepterende, een gerecht darde part in 11 civetkatten, wesende 7 mannetjens en 4 wijfjens, waarvan d'andere twee darde parten haar voorn, soon — onder wien d'selve sijn staande — zijn toebehorende, ende sij, comparante, geliede, hiervan ten volle voldaen ende betaalt te sijn, mette somme van 950 guldens; stelde oversulx de voorn, haer soon Pieter la Burgh in haar plaatse, deselve mits desen gevende volle macht omme in rem suam met haar darde part in de voors. civetkatten te mogen doen sijne vrije wille ende geliefte, alsoo zij, comparante, daaraan geen meerder recht of eygendom is hebbende of reserverende 
In Amstelredamme desen 14en Augusti 1662, ter presentie van Abraham Kuylman ende Jan Torner als getuyghen hierover gestaen.
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. de Winter, No. 2290, No. 60, fo. 71.



.OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
ti' g. Annatje Cohel, Pieter la Burgh, Abraham Kuylman, Jan Torner, J. de Winter, Notarius publicus.
NO. 113. — VERKLARING AANGAANDE DE DEENSCHE AFRIKAANSCHE COMPAGNIE. 1662, OCTOBER 121).
Henrick Caerloff, oud 40 jaar, koopman te Amsterdam, attesteert ten behoeve van de West-Indische Compagnie over de Deensche Afrikaansche Compagnie. De koning van Denemarken heeft hem tijdens den Deeensch-Zweedschen oorlog commissie (kaperbrieven) verleend op en tegen de kust van Guinea, speciaal tegen attestants vroegeren patroon Laurens de Geer. Deze kaapvaart is vanuit Amsterdam gedreven. Attestants compagnons waren Jasper Vinckel, Jean de Vainqueur, Jan Vlasblom, Floris Elias, Cornelis Joosten Heyns en een heer, wiens naam onder couvert wordt opgegeven.
Op een goed geslaagde expeditie voerden zij in 1657 twee schepen van Guinea naar Amsterdam, met een lading goud, olifantstanden, limoensap en civetkatten.
De Deensche autoriteiten wilden echter dezen handel naar Denemarken zelf brengen. Attestant is daartoe door Jan de Swaen bewerkt (zie procuratie van 15 Maart 1659, verleden voor Notaris Justus van der Ven, Protocol No. 1120 fo. 272). Zoo is de Deensche Afrikaansche Compagnie opgericht, en al dadelijk hebben de Denen getracht, te Gluckstadt uitlevering te verkrijgen van de genoemde Guineesche waren, waaronder de civetkatten.
Attestant getuigt verder omstandig tegen Isaac Coeymans en Gerrit van Tetz2). Hij onderteekent.
NO. 114. — TESTAMENT VAN PIETER VAN BEYERLANT EN ELISABETH VIERHUYSEN. — 1663, JANUARI 313).
Pieter van Beyerlant en echtgenoote, Elisabeth Vierhuysen, beiden gezond, wonende in de Niezel te Amsterdam, maken hun wederkeerig testament. Zij vernietigen hun huwelijksche voorwaarden, gemaakt ten overstaan van Notaris Gerrit Steeman op 18 October 1661 *). Hij heeft van zijn overleden eerste vrouw,
'■) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. de Winter, No. 2290, No. 62, fo. 29.
l) Vgl. in hetzelfde nummer de attestatie op fo. 1.
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris C. Touw, No. 1460.
4) Deze acte is niet teruggevonden.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
Maria Lefebure, een zoontje, genaamd. Abraham Beyerlant. Zijn vrouw is thans zwanger. Tot voogden van de minderjarige(n) worden benoemd Gerrit Janszen van Veisen en Jacob van Aelst. Na zijn overlijden mag zij aan zich nemen, ook bij hertrouwen, alle de civetkatten, die alsdan in 't leven zouden mogen wezen, tot taxatie van twee neutrale personen hun des verstaende ende door zijn huisvrouw en voogden daervoor te verkiezen of door de Heren van t gerecht daertoe te committeren.
Zijn moeder Geertruyt van de Poel en haar vader Barent Vierhuysen zijn nog in leven. — Beiden onderteekenen.
NO. 115. — VERZOEKSCHRIFT MET BESCHIKKINGEN EEDSAFLEGGING. — 1663, SEPTEMBER 13 EN 18, NOVEMBER 171).
Aan de Edel GrootAchtbare Heeren van den Gerechte der stad Amstelredamme
Verthonen reverentelijck Geertruyd van de Poel, weduwe van Abraham van Beyerlant, Pieter Denys, Gatharina van Ruyff, weduwe van Jan Denys, Willem Beyerland, Allardus Giprianus ende Jacobus van Aalst, alle poorteren deser stede, dat sij, supplianten, ende hare predecesseurs in compagnie binnen dese stad meer dan 40 jaren aen den anderen gehouden hebben civetkatten, ende daertoe voor veel jaren geobtineert octroy met attaché van haer Edel GrootMogende mijne Heeren de Staten Aan Holland en West-Vrieslandt, mitsgaders verbod aen een yegelijk van eenige civetten te vervalschen of, buyten dese landen vervalscht sijnde, daerbinnen te brengen om verkoft, verhandelt ofte versonden te werden, op sekere grote penen te verbeuren; mits dat een yder ingeseten deser landen, haer met 't houden der civetkatten erneyrende, in 't octroy soude mogen komen; geduyrende welcke octroyen sij, supplianten, de voors. civet ende handelinge van dien gehouden ende gebracht hebben, in groote estime ende renommé, ende soo veel in haer was, belet alle vervalschingen daerin gepleeght. 't Is nu sulcx, dat sedert hen octroyen zijn geëxpireert, veele baetzuchtige persooncn en besonder die van de Jootse natie haer onderwonden hebben
J) G.-A. Amsterdam, Willeken ren, Letter 0, fo. 39 vo. (copie). — Deze stukken zijn niet geheel nauwkeurig afgedrukt in (H. Noordkerk,) Handvesten . .. der stad Amstelredam, II (Amsterdam 1748), fo. 1090; Boek IIT,. Deel IV, Hoofdstuk VI.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
den civet groffelijck te vervalschen, makende van een (ons) 5 a 6 ende meer, waerinne sij noch dagelix meer ende meer continueeren, in der voegen, dat denselven handel buvten 's lands, besonder in Hispaniën — alwaer deselve veel getrocken wiert — haer luyster t'eenenmael verloren heeft, soodanig dat se nu de Engelsche voor de Hollandsche civet prefereeren, moetende het de goede met de quade gelijck vergelden. Ende sij, supplianten, daerbij lijdende grote schade ende afbreek, sijn te rade geworden hen te addresseren tot Uw Ed. Gr. Achtb. Heeren, reverentelijck versueckende, dat U, Ed. Gr. Achtb., gelieven hen, supplianten, te nemen onder den eed, namentlijck, dat sij den civet puyr ende suyver, soodanig die van de catten comt, sullen verkopen ende leveren, sonder deselve in 't minste ofte meeste, direct of indirect, te vervalschen ofte doen vervalschen; ende den eed gepresteert hebbende, hen te verlenen acte in forma, opdat sulex mag strecken tot gerustheyt van de copers met hen handelende, versekerheyt van den civet ende 't onderscheyt van de vervalschte. Dat doende etc.
In margine stond geapostilleert:
Fiat ut petitur, actum den 13 Septembris 1663. — Presentibus de Heere Schout, allen de Burgemeesteren dempto Jan van de Pol, ende allen den Schepenen dempto Jacob Jacobsz. Hinlopen. Onderstont: in kennisse van mij, Secretaris, ende was getekent: I. Corver. (Was onder geteeckent in 't register:) Jacob de Vogelaar.
In margine stond als volcht:
Den eed hiernevens gemelt is op huyden, den 18 Septembris 1663, gepresteert bij Geertruydt van de Poel weduwe van Abraham van Beyerlandt, Pieter Denys, Catarina van Ruyf weduwe van Jan Denys, Willem Beyerland, Allardus Cyprianus, Jacob us van Aelst; ende dat aen handen van den Heeren Burgermeesteren,
tv. g. D. Schaap.
De voors. eedt is noch gedaen door Abraham Zeeuw, civethandelaer, den 17en Novembris 1663.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
NO. 116. — TESTAMENT VAN SIMON DENYS EN ELISABETH BAGELAAR. — 1663, OCTOBER 101).
Symon Denys en Elisabeth Bagülaer, echtelieden, maken een nederkeerig testament. Zij bevestigen, voorzoover deze niet met dit testament in strijd zijn, hunne hutvelijksche voormaarden. Zij hebben minderjarige kinderen en benoemen tot voogd van deze hun ztvager Hendrik Wynandts, [Abraham Koopwater] en Henrick, hun neef, met recht van substitutie bij overlijden van ieder van hen, uitgezonderd Abraham Koopwater.
Eindelijck was noch haer, testateuren, wille, gelijck zij oock begeerden bij desen, dat nae haer beyder overlijden de civetkatten evenwel voor de kinderen sullen moeten gemeen blijven en gehouden werden, nu doen (?) totdat [de jong]ste van hare kinderen (gecomen) sal wesen tot aen den (ouder)dom van 12 jaren off langer soo 't de voogden goetvinden, versoeckende op Sara Denys, sijne suster, dat sij deselve dan soo lange als 't vereyscht is, gelieve acht te slaen, te verschonen ende van spijs te versorgen, t'haren coste, midsgaders de civet aff te nemen ende te stellen in handen van de voogden, om die te beneficiëren ende te vercoopen tot pericule van de kinderen, soo sij best sullen connen, voor 'twelck sij, testateuren, aen deselve Sara Denys bespreecken yder jaer van elcken beest 60 guldens ende het recht om nae 't overlijden van alle hare [der testateuren] kinderen beneden haere mondige dagen, ongetrouwt ende sonder descendenten naer te laten, geduyrende den tijt dat zij die is houdende, te mogen deselve katten over te nemen (ende) te behouden tot taxatie van eerlijcke luyden, hen dies (verstaende), bij 't gerecht te versoecken; alle 'tgene oock door (voogden) aan yemandt anders sal mogen werden vergunt ende toe(gestaen), die de bequaemheydt heeft, indien Sara Denys [van te] voren gestorven was, ofte ondertusschen quaeme te overlijden, nadem(ael de) katten echter soo sullen moeten worden gehouden ....
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris Mr. N. Listingh, No. 2618 (met brandschade).



.OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
NO. 117. —VERKLARING OMTRENT GEMEENSCHAPPELIJKEN KOOP VAN CIVETKATTEN. — 1663, NOVEMBER 131).
Op huyden, den 13en Novembris anno (1663, compareerden) voor mij, Jacobus Hellerus, notaris publicus, ... t'Amsterdam residerende, (Isaac) de Coningh, sivethandelaer, out 42 jaren, ende Grie(tje) Paulus, desselfs huysvrou, out 28 jaren, wonende in de Rheestraat binnen deser stede, ende hebben ten versoeke van Lambert Wynants Bruynvis, mede sivethande(laer), geattesteert ende getuyght waerheyt te sijn, dat heden, de clocke ontrent half negen uren, Pieter Denys, (mede) sivethandelaer, wonende in de Bloetstraat, is gecom(en ten) huyse van hen, getuygen, ende aldaer opentlijck . .. verclaert heeft, dat de requirant een derde part soude herideren ende participeren in sodanige sivetkatten als sijluyden of [een van hen van] den Heer Dirck van Spiegel, out-schepen, als bewinthebber van de Westindische Compagnie, soude comen t(e copen), accorderende alsdan met hem, getuyge, dat hij mede daerin een derde part soude hebben.
Verclaert Isaacq de Coningh noch, dat hedenmorgen, decl(ocke) tusschen 10 ende 11 uren, hij, getuyge, met de requirant en de (voors.) Pieter Denys is gegaen op 't Westindisch packhuys, (alwaer) 4 sivetkatten, zijnde wijfjens, stonden, welcke katten hij, getuyge, met den requirant hebben afgenomen, ende de sivet (daer)van comende op prijs geset ende onder hun drie gedeylt 
Gedaen t'Amsterdam in 't bijsijn van Jan Borgerts ende Jan Borgerts de Jonge, als getuygen.
tv. g. Isaac de Coning, + bij Grietje Paulus, Jan Borgers, Jan Borgers (de Jonge), J. Hellerus, Notarius publicus.
NO. 118. — VERKLARING OMTRENT GEMEENSCHAPPELIJKEN KOOP VAN CIVETKATTEN. — 1663, NOVEMBER 132).
Eenzelfde verklaring als in het vorig No., afgelegd nu door Lambert Wijnants Bruynvis, sivethandelaer, wonende op de Loyersgracht in de seperij van „De Bruynvis", out 43 jaren, ten verzoeke van Isaacq de Coningh. Bruynvis verklaart dat gisterenavont hij, getuyge, met Pieter Denys ... is geaccordeert
') G.-A. Arasterdam, Prot. Notaris J. Hellerus, No. 2490, fo. 311 vo. (met brandschade).
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. Hellerus, No. 2490, fo. 312.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
..dat de requirant, denselven Pieter Denys ende hij, deposant, yeder voor een gerecht derde part soude ... participeren in sodanige sivetkatten als sijluyden ofte een van hun van de Here Dirck Spiegel, oudt-schepen, als bewinthebber van de Westindische Compagnie soude comen te copen; welck accoordt hij, getuyge, den requirant denselven avont aengedient ende bekent heeft gemaeckt, die daerinne consenteerde ende tevreden was. Dat mede hij, getuyge, hedenmorgen nevens den voors. Pieter Denys is gegaen tot voor het huys van den voors. here Spiegel, ten eynde de voors. Pieter Denys de voors. katten voor de voors. participanten soude copen, blijvende hij, getuyge, soo lange aldaer voor de deur staan, dat de coopmanschap van de voors. sivetkatten gedaen was, wanneer hij, getuyge, bij de here Spiegel en de voors. Pieter Denys in huys quam en tegens den voors. Denys seyde, dat hij aen den voors. here Spiegel de
godspenning soude geven 
Gedaen t'Amsteldamme in 't bijzijn van Jan Borgertszen en Jan Borgertszen de jonge, als getuygen.
w g. Lambert Wijnantszen Bruynvis, Jan Borgers, Jan Borgers de jonge, J. Hellerus, Notarius publicus.
NO. 119. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1663, NOVEMBER 131).
Notaris Jacob Hellerus doet voor Isaacq de Coninck aan Peter Denys, mutatis mutandis, dezelfde aanzegging als hij dien dag ten behoeve van Lambert Wijnantszen Bruynvis aan Denys doet (opgenomen onder het volgend No.).
NO. 120. — NOTARIEELE AANZEGGING. — 1663, NOVEMBER 132).
Op huyden, den 13en Novembris anno 1663, heb ick, Jacobus Hellerus, notaris publicus, . .. t'Amsterdam residerende, ter presentie van de naebeschreven getuygen, mij ten versoecke van Lambert "Wijnants Bruynvis,; sivethandelaer, getransporteert eu de gevonden ter woonstede van Pieter Denys, mede sivethandelaer, wonende in de Bloetstraet binnen deser stede, ende in desselfs absentie an sijn huysvrou ... gedaen de naevolgende insinuatie ende protestatie:
Lambert Wijnants Bruynvis segt, dat hij met U, Pieter Denys,
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. Hellerus, No. 2490, fo. 313 vo. *) Ibid., ibid. fo. 315.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
ende Isaacq de Coningh geaccordeert ende overeengecomen is, elck voor een derde part te sullen herideren ende participeren in sodanige sivetkatten als deselve participanten ofte een van drie van den heer Dirck Spiegel ... soude comen te copen. Ende alsoo ghij daerop hedenmorgen van den voors. heer Spiegel vier sivetkatten gecocht hebt ende weygert de insinuant daerin sijne portie ofte derde part te laten volgen, niettegenstaende sijne vriendelijcke instantie ende aenmaninge daerom gedaen, soo doet de insinuant U, geïnsinueerde, door mij, notaris, ter presentie van dese getuygen alsnoch insinueren ende versoecken, dat ghij hem sijn derde part in de voors. katten ilico ende metten eersten wilt laten volgen, bereyt sijnde terstont daernevens de cooppenningen voor sijn portie te voldoen ende betalen. Ende in cas van verdere weygeringe ofte dilay protesteert de insinuant wel expresselijck van alle costen, schaden ende interessen hieroinme airede gehadt ... ofte noch te hebben ..., mitsgaders dat deselve katten staen tot uwen laste, risico ende pericule van sterven, sieckte ofte andere ongevallen deselve over te comen, ende voorts van alle 'tgene na rechten tot des insinuants voordeel meer can geprotesteert werden.
Ende gaf de huysvrou van den voors. Pieter Denys hierop tot antwoort, dat sij 't haren man soude seggen.
Actum presentibus Jan Borgerts ende Jan Borgerts de jonge als getuygen.
w. g. J. Hellerus, Notarius publicus.
NO. 121. — VERZOEKSCHRIFT MET BESCHIKKING DAAROP. _ 1664, JANUARI 25').
Present de Schout, alle Burgemeesters en Schepenen.
Sivethandelaars versoecken, dat sij een cachet met het wapen van de stadt mogen gebruyeken tot voorcominge van de vervalsinghe in civet. — Is affgeslaghen.
NO. 122. — INVENTARIS VAN GOEDEREN VAN WIJLEN SARA SYMONS, WED. DENYS DENYSSEN. _ 1664, FEBRUARI2).
Inventaris van goederen, nagelaten door wijlen Sara Symons,
') G.-A. Amsterdam, Rechtelijk Archief, No. 729 (Besognes van Burgemeesters en Schepenen op de requesten).
2) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris Mr. N. Listingh, No. 2619 (met brandschade).



GEGEVENS BETREFFENDE DE
weduwe Denys Denyssen, op verzoek van Simon Denys, testamentair executeur:
een huys ende erve staende ende gelegen in de Kalverstraet naest het voorgaende benoorden, daer „de Civetkat" in de gevel staet, ... waarde fl. 7400.—.
NO. 123. — SCHULDBEKENTENIS. — 1664, MAART 14').
Michiel van der Bucken bekent schuldig te zijn aan Samuel Santruyter, als testamentair executeur van wijlen Jacob Lancelot van Gansepoel, voor rekening van Maria van Gansepoel, echtgenoote van Andries Claesz., en de kinderen van Sara en Daniël van Gansepoel te zanten, fl. 1260.— in contant geld, te betalen één jaar na heden. Borg hiervoor is Gerrit Loot, zijn zwager, civethandelaar.
NO. 124. _ BOEDELINVENTARIS VAN CELIA DE CONINCK, WED. ABRAHAM CRAEN. — 1665, MAART 52).
Celia de Koningh, weduwe van Abraham Craen, verklaart dat haar man in de zwarigheid van de p(...?) gestorven is en haar in hoogst zwang eren staat heeft achtergelaten. Zij geeft nu haar boedel op, zooals die getaxeerd is door gezworen schatsters. Zij bezit o.a. een schilderijtje voorstellende een geselschappie met een sivetkat, waard fl. 6.—. Het actief bedraagt fl 3183.—; daaronder is begrepen een derde part in een huis op de hoek van de Rozengracht. Na aftrek van schulden blijft fl. 1853.—. — Zij onderteekent.
NO. 125. — VERKLARING OMTRENT DE KWALITEIT VAN CIVET. — 1665, JUNI 83)-
Op huyden, den 8en Junii anno 1665, compareerde voor mij, Philips Engelbrecht, notaris publicus .. ., in presentie van de nabeschreven getuygen, Sieur Isaack de Koninck, sivetverkoo-
*) G.-A. Amsterdam, Schepenkennissen No. 45, fo. 204 vo. !) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris Mr. N. Listingh, No. 2620 (met brandschade).
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris Ph. Engelbrecht, No. 3409. — Gedeeltelijk afgedrukt door J. F. M. Sterck, Uit oude papieren, in het 10e Jaarboek van het Genootschap Amstelodamum (Amsterdam 1912), p. 201.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
per binnen deser stede, out ontrent 52 jaren, ende heeft ... ten versoecke van Sieur Hans Adam Montpouwer, woonende tot Heydelbergh ende jegenwoordich sijnde binnen deser stede, getuyght ..., dat 'tgene 'twelck berustende is in bet doosken, met het cachet mijns, notaris, versegelt ende toegeslooten, geen sivet en is, die alhier ter stede van eenige sivetkatten is gevallen, veel min, dat deselve eenige oprechte sivet is, maer dat deselve t'eenemael valsch ende voor geen goede sivet vercocht magh werden, gevende voor redenen van wetenschap, dat hij lange jaren in sivet heeft gehandelt, gelijck hij noch dagelijkx is doende, waeromme hij tselve wel ende seeckerlijck can verclaren 
Gedaen t Amsterdam ter presentie van Gornelis van Meurs ende Davidt van Roosenburch, als getuygen.
'«'• g. Isaack de Conink, G. v. Meurs.
NO. 126. — DADING TUSSCHEN ERFGENAMEN. 1665, DECEMBER 17').
Bading tusschen de erfgenamen van wijlen Sara Sim ons, wed. Denys Denyszen, en de mede-erfgename Catharina Ruyff, als moeder en voogdes van Geertruyt Denys. Er wordt o.a. bepaald, dat Ds. Bernardus Tigurinus als man van Sara Denys voor de eene lielft en de gezamenlijke kinderen van Sara Benys voor de andere helft krijgen de twee naast elkaar staande huizen in dc Kolver straat, die de erflaatster heeft doen bouwen, het één genaamd „Eet Wapen van Maastricht", het ander „Be Civetkat", te zamen voor fl. 15.000.—.
NO. 127. — VOLMACHT TOT INVORDERING VAN AFREKENING WEGENS IN COMMISSIE GEGEVEN CIVET. 1666, MEI 102).
Geertruy van de Poel, weduwe van Abraham Willemszen Beyerland, geeft Guthieres Mahuis en Co. te Sevilla een volmacht, in het Spctansch, om voor haar van Baniël Runtvlees te Cadiz, die in compagnieschap met wijlen Willem Oostendorp handelde, afrekening te vorderen van 2 glazen civet, dos
*) G-A. Amsterdam. Prot. Notaris Mr. N. Listingh, No. 2620 (met brandschade). — Het Weeskamer-Archief, Diverse Memoriën, VII fo 244 bevat een afschrift.
!) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. Padthuysen, No. 2895.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
vagos de algalia, — te samen bevattende 28 ons netto civet, die zij den 28en October 1658 aan Oostendorp in commissie naar Cadiz medegegeven heeft. — Zij onderteekent.
NO. 128. — VERDEELING VAN HUIZEN VAN WIJLEN SARA DENYS.
— (1666, OCTOBER 13)').
Ds. Bemardus Tigurinus en Simon Denys eenersijds en Nicolaes Eetckingh, voogd der onmondige kinderen, en Joan Neayen, meerderjarige zoon van wijlen Sara Denijs, anderzijds, treffen regelingen inzake servituten e.d. aangaande de huizen „De Civetkat" en ,,'t Wapen van Maastricht", welke huizen thans gescheiden worden. Het laatste huis wordt door Schepenen ƒ 200 hooger geschat dan het eerstgenoemde. — Bij de daarop plaats hebbende loting krijgt Ds. Tigurinus ,,'t Wapen tan Maastricht" en krijgen de kinderen Neuyen „De Civetkat". — Zij onderteekenen.
NO. 129. — TESTAMENT VAN GEERTRUYD VAN DE POEL, WED.
A. W. VAN BEYERLANT. — 1666, DECEMBER 142).
Geertruyd van de Poel, weduwe van wijlen Abraham van Beyerland, gezond, maakt bij den Notaris, wonende bij de Nieuwe Brug, haar testament. Haar huis staat in de Warmoesstraat, waar de Croon voorstaat en Beyerland uithangt. ... Voorts is haer, testatrices, wil ende begeren, dat haer dochter Maria van Beyerland keure sal hebben omme de civetkatten die de voors. kinderen van hare overleden dogter Sara van Beyerland s) in deelinge te beurte sullen vallen, naer haer te mogen nemen ende behouden, te weten de mannetjes tot 275 gulden ende de wijffges tot 25 gulden, ende hare dogter Maria d'selve civetkatten ten prijse als vooren niet begerende aen te nemen, sullen hare voors. sonen, Willem ende Pieter, sulcx mogen doen. Wijders prelegateert zij, testatrice, aen haer voors. soon Willem van Beyerland, off die vooroverleden sijnde aen desselfs soon, alle de geschrevene boecken van wijlen Jacob Boheems,
') G. A. Amsterdam, Prot. Notaris Mr. N. Listingh, No. 2621 (met brandschade). — De datum der acte staat vast, door het willig decreet van het Hof van Holland, van 8 September 1696 (Zie No. 166). *) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. van Buytene, No. 2779.
!) In leven gehuwd met Allardus Cyprianus.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
bij haer naer te laeten, uytgeseyt schultboecken1) Zij onderteekent.
NO. 130. — DEELING VAN DE NALATENSCHAP VAN CATHARINA DENYS, WED. ABR. DE ZEEUW. — 1668, MAART 262).
Scheiding en deeling van de nalatenschap van wijlen Catharina Denys, eerst weduwe van Jacob de Coninck, vervolgens gehuwd met Abraham de Seeuw. Er blijkt onder anderen uit, dat Catharina Denys bij het sluiten van haar tweede huwelijk o.a. een huis op den Zuidelijken hoek van de Rozengracht bezat, dat getaxeerd wordt op fl. 6500. De civetkatten worden overeenkomstig den staat, door Abraham de Seeuw van deze nalatenschap opgemaakt, op het tijdstip van haar overlijden gesteld op een waarde van fl. 1735.— Aan civet was aanwezig voor fl. 74.—.
NO. 131. — TESTAMENT VAN PIETER VAN BEYERLANT. — 1668, AUGUSTUS 203).
Pieter Beyerlandt, pampiervercooper, wonende op de Zeedijck, ziek te bed liggende, doch wel van geest, maakt zijn testament. Bij de huwelijksche voorwaarden, gepasseerd voor Notaris Pieter Capoen4), heeft hij zijn vrouw, Janneken van Aelst, fl. 2000.— aan wecluwe-geld toegevoegd. Zij kan nu deze som krijgen, of de ceeveth-katten, die alsdan in sijn sterffhuys ende op sijn overlijden bevonden sullen werden in het leven te zijn 
NO. 132. — INVENTARIS VAN DE BEZITTINGEN VAN WIJLEN GEERTRUYD VAN DE POEL, WED. A. W. BEYERLANT.—1669, JULI 105).
Inventaris van alle de goederen ende middelen, mitsgaders in- ende uytschulden, naegelaten ende metter doot ontruympt bij Geertruyd van de Poel, weduwe van Abraham Willemszen Beyerlant, gemaeckt bij mij, Adriaen Lock, notaris . .., in presentie van de nabeschreven getuygen, ten versoecke van Sieur Willem 6) Beyerlant, Sieur Gompardus Godefroy ende Juffrou Maria6) Beyerlant, als voochden van de naegelaten kinderen
') Jacob Boehme.
2) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris P. do Bary, No. 1729.
3) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. de Vlieger, No. -3616, No. 33.
*) Deze acte is niet teruggevonden.
5) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris A. Lock, No. 2262.
6) Het woordje „van" hierna is doorgehaald.
UED. ECON.-HIST. ARCHIEF JAARBOEK XX 13



GEGEVENS BETREFFENDE DE
van Sara Beyerlant, geprocreëert bij Allardus Chiprianus, alle in de voors. qualite erfgenamen van de voors. Geertruydt van de Poel, ende is dese inventaris begonnen den lOen Julij anno 1669 ende voltrocken den 9 Maij anno 1670.
Seven glasen sivet als:
No. 1 wegende bruto 24 12/16 oneen, tarra 5 10/16 oneen, netto 19 2/16 oneen
.. 2 „ „ 30 1/16 „
3 „ „ 25
„ 4 „ v 24 6/16 „
.. 5 „ „ 21 „ „
>. 6 ,, „ 14 7/16 „
„ „9 V/16 „ „
513/16 „ 415/16 „ „
5 4/16 „
512/16 „
515/16 „ 4 2/16
24 4/16 „
20 1/16 „
19 2/16 ,.
15 4/16
8 8/16 „
5 5/16 ,.
Noch een darde part in twee glasen sivet, wegende als volcht:
No. 8 wegende bruto 10 4/16 oneen, tarra 3 oneen,
netto 7 4/16 oneen
No. 9 wegende bruto 10 4/16 oneen, tarra 5 6/16 oneen, netto 5 8/16
111 10/16 oneen
12 12/16 oneen
compt voor darde part
4 4/16 oneen
In alles netto 115 14/16 oneen
Ghivetkatten:
10 mannekens, 3 wijfkens, Vs part in 4 mannekens,
in welcke chivetkatten Gompardus Godefroy, als getrouwt hebbende Maria Beyerlant, op den 5en Julij 1669 verclaert heelt, het darde part van de kinderen van Allardus Ghyprianus aen hem te nemen, in gevolge van den testamente.
In de kelderkeuken: een loode doosje met muskes.
Op de nieuwe saai: ... 5 sivet-glasen ....
In de kelder: ... 3 oude kattekoyen ... een breede planck tot kattekoyen ....
NO. 133. — PROCESVOLMACHT INZAKE BETALING VAN DEN PRIJS VAN GELEVERDE CIVET. — 1669, SEPTEMBER 11').
Willem Beyerlandt, te Amsterdam, geeft Ritsert Thomson,
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris A. Lock, No. 2231.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
koopman te Londen, procesvolmacht tot het innen bij Willem Bullingvant van de som van fl. 172.10-, per resto van aan dezen geleverde civette. — Hij onderteekent.
NO. 134. — INVENTARIS VAN DEN BOEDEL VAN WIJLEN CATHARINA DE RUYFF, WED. JOHAN DENYS. — 1670, APRIL 12').
Inventaris gemaakt door Pieter de Ruyter, deurwaarder van den Hoogen Raad, vanwege Emanuel van der Noen, — den man van Geertruyt de Nijs, de nagelaten dochter van Catharina de Ruyff, weduwe van Johan de Nijs, — den 27en Maart 1670 het recht van boedelbeschrijving verkregen hebbende voor de nalatenschap van wijlen deze Catharina de Ruyff, en gedaan op diens aanwijzing.
De boedel is geschat door twee gezworen schatsters op fl. 1312.11.12. Op de bovenste zolder was o.a. een oude preekstoel en een cattecouw. Bovendien waren er in het huis: ... 8 sivetcatten, 4 mannettgens ende 4 wijffjens. ... In 6 glasen ontrent 28 oneen sivet.
NO. 135. — HUWELIJKSCHE VOORWAARDEN. 1670, NOVEMBER 22).
In den name Godes, Amen. In den jare ... 1670, den 2en Novembris, des avonts de clock omtrent 7 uren, compareerden voor mij, Jacob van Loosdrecht, openbaer notaris ..., in eygener persoonen .. . Joost Laburgh, jonckman, toecomende bruydegum, geassisteert met Sieur Pieter de Laburgh, zijnen vader, de eerbare Anna Glimmers, sijnen behuwtmoeder 3), ende Sieur Abraham Dorrevelt, chirurgijn, sijnen behuwtbroeder, ter eenre ende d'eerbare Susanna Davids, jonge dochter, geassisteert inet d'eerbare Anna van de Rijp, weduwe, haren moeder, item Sieur Jeremias Bosijn ende Sieur Cornelis Framerick4), haren cousijns, toecomende bruyt, ter andere sijde, ende verclaerden de comparanten in wil te wesen, met malcanderen een huwelijck aen te gaen ..., op de conditiën ende voorwaerden voor alle banden van huwelijck ondersproocken, hiernaer beschreeven, te weeten, dat de toecomende bruydegum ten huwelijck ende
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris S. van der Sluys, No. 3519, fo. 192. 2) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. van Loosdrecht, No. 1974, fo. 390 vo. ®) Stiefmoeder. 4) Fremery.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
onderstant van dien innebrengen sal een somme van 1600 caroli guldens, soo over moederlijc goet als aen gestorven erffenisse, waerenboven sijn vader hem overlaet het doen en maecken van tafel-boecken in der voegen als de vader doet, ende bijaldien de soon off toecomende bruydegum diesaengaende eenige meerdere kennisse en wetenschap van nooden hadde, sulcx sal hem sijn vader onderrichten ende leren, gelijck hij ooc aenneemt ende belooft.
Vorders sal sijn vader, gelijck Sieur Pieter Laburgh mede aenneemt, de toecomende bruydegum inlaten voor een gerechte derde perdt in de civetkatten, de civethandel en wat des aencleeft, die de vader al gereets heeft ende noch gecrijgen mochte, ten prijse soo des behoort en met malcanderen geaccordeert sal werden, ende dat voor den tijt van 2 achtereenvolgende jaren vast, innegaende mettet aenvangen van dit aenstaende huwelijck, ende na den 2 jaren noch soo lange als Joost Laburgh gelieven ende goeduncken sal; maer, [indien] Joost Laburgh verkoos mettet expireren van de 2 jaren uyt te scheyden ende de compagnie te staken, soo sal hij vermogen een derde part van alle de katten en van 't civet, en wat des meer aencleeft, naer hem te nemen ende daermede doen sijn vrije wil gelijc met sijn vrije eygen goet, gelijck dit alles mede tussen de toecomende echtgenoten ende reciproque assistenten ondersproocken ende geaccordeert is; waerentegen de toecomende bruyt tot onderstant als vooren innebrengen sal een somma van 2000 gulden, haer competerende onder vaderlijcke erfenisse; en sal met deselve goederen tussen de toecomende echtgenoten volcomene gemeenschap wesen volgens 't recht en coustume deser lande; alleene is oock bevoorwaert, datte clederen van linnen ende wollen mette juwelen van gout ende silver in alle geval van sterven gaen ... aen die ... ten wiens lijve en gebruycke die behooren .... Op welcke conditiën dese toecomende eclitgenooten 't voorgenomen huwelijck sullen bevestigen ....
Gedaen binnen Amsterdam ter presentie van de voornoemde assistenten, die als respective getuygen desen nevens de toecomende echtgenoten en mij, notaris, ondertekent hebben.
CNota: de getekende minute berust onder de losse papieren.)



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
NO. 136. — VERKLARING OVER DE KWALITEIT VAN GELEVERDE CIVET. — 1671, JULI 3').
Theodor van der Meyden, koopman te Amsterdam, attesteert op ver soek van Willem Beyerlant, dat hij eenige jaren geleden bij verschillende personen te Amsterdam glasen met sivet heeft gecocht ende deselve versonden naer Spanjen en andere quartieren, ende dat hij, getuyge, tot verscheyde maelen groote clachte over deselve sivet gecreegen heeft en dat deselve niet suyver ende naer behooren gehavent was. Ten leste verclaert hij, getuyge, noch, dat hij oock verscheyde maelen glasen met sivet van den requirant gehadt ende versonden heeft, ende dat hij noyt over de sivet van den requirant eenige dachten gehadt heeft. — Hij onderteekent.
NO. 137. — TESTAMENT VAN MARGARETA VAN GUNWEL, WED. PIETER DENYS. — 1674, DECEMBER 72).
... Margarita van Gunwel, weduwe van wijlen Pieter Denys, in sijn leven coopman in chivetten, woonende in de Bloetstraet, maakt haar testament. Haar zoon, Pieter Denys, is gebrekkig en hulpeloos. Deze krijgt vóór allen fl. 4000.—; hiervoor moet hij in een proveniershuis worden ingekocht. Be overige erfgenamen zijn hare drie, nog ongehuwde dochters, Elisabeth, Anna en Petronella Denys. Deze erven alles onder de expresse voorwaarde, dat het houden van civetkatten, en de handel en de nering daarvan, gemeenschappelijk door haar drieën zal worden voortgezet op denzelfclen voet als waarop de testatrice dit thans doet. In geval van een huwelijk zal de huwende voor de helft van 'haar aandeel in de civetzaken geïnteresseerd blijven., tot aan de scheiding van de gemeenschap, die zal plaatsvinden cds de meisjes allen getrouwd of meerderjarig zullen zijn.
De testatrice bezit ook schilderijen, porcelein en zilverwerk. Bij scheiding en deeling van de gemeenschap ontvangen de ongehuwde dochters de dan nog aanwezige civetkatten, de mannetjes voor fl. 300.— en de wijfjes voor fl. 50.— het stuk, en „tot een prelegaat" de kooien en het gereedschap dat. er verder bij hoort.
Als voogden der kinderen worden benoemd FranQois Hey-
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris A. Lock, No. 2236.
s) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris D. Doornick, No. 1943.



GEGEVENS BETREFFENDE DF.
blom en Samuel Bruyn; bij weigering of overlijden van deze, Abraham du Pon en Adriaan Meliszen.
vc. g. Margita Gunwel.
NO. 138. — VERKLARING AANGAANDE DEN KOOP VAN CIVETKATTEN. — 1676, OCTOBER 231).
Op huyden, den 23en Octobris anno 1676, compareerde voor mij, Dirck van der Groe, notaris ..., in presentie van de naebeschreven getuigen, de heer Jacobus van Aelst, der medicijnen doctor, van competenten ouderdom, woonende binnen deser steede, mij, notario, bekent, ende heeft ..ten versoecke van Sieur Thiberius Sypriani, mede woonende alhier, getuigt . .. hoe waer is, dat hij, getuige, dato deses gezien ende geëxhamineert heeft sekere reeckeninge door den requirant ondertekent, van eenige civetkatten, die hij met sijn broeder Everardus2) Gypriani in compagnie heeft gecocht, beginnende den tweeden Junij anno 1668 ende lopende tot den 4en Novembris anno 1671, bedragende in 't geheel de somme van 5234 gulden 18 stuivers, ende dat hij, getuige, wel weet, dat alle de civetkatten die in deselve reeckening staen gespecificeert, door de requirant sijn gecocht, uytgeseyt sekere mannetjenskat, die op den 25 Novembris anno 1669 staet gecocht te wesen, ende een wijfjenskadt, die den 25 Novembris anno 1670 staet te zijn gecocht, van welcke beyde hij, getuyge, geen volcommen kennisse is hebbende en sulx hetselve met sekerheyt niet can seggen; gevende hij, getuyge, voor redenen van wetenschap, dat hij ten voors. tijde in compagnie met den requirant ende met Sieur Alardus Chipriani was ende dat selfs mede portie in deselve katten heeft gehadt ofte andere daertegens genooten, ende oversulcx hetgeene voors. staat wel weet ende daervan goede kennisse te hebben. Alles oprecht.
Gedaen te Amsterdam ter presentie van Ghristian Viland ende Albert Revnst, als getuigen hiertoe versocht. tv. g. Jacobus van Aelst, med. doctor, C. v. Vilant, A. Reynst, D. van der Groe, Notarius publicus.
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris D. van der Groe, No. 4083. 2) Lees: Allardus.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
NO. 139. — ACCOORD AANGAANDE DEN PRIJS VAN CIVET. — 1678, AUGUSTUS 18").
Compareerden voor mij, Jacob de Winter, binnen Amstelredamme residerende openbaer notaris ..., Sieurs Jan Pieterszen Swanen, Pieter la Burgh, Dr. Jacobus van Aelst, Gompardus Godefroy, Jan Potgieter, Matthias Brouwerius, Hermanus Muller en Benjamin de Nys, alle voor haerselven, ende de voornoemde Jan Potgieter nogh vervangende en caverende voor Alardus Ciprianus, ende de voornoemde Gompardus Godefroy, Jan Potgieter ende Matthias Br ouwerus met hen dryen vervangende en caverende voor Tiberius Ciprianus, alle kooplieden in civetten binnen deser stede, ende verklaerden voor hun ende hunne erffgenamen onwederroepelijck met den anderen geaccordeert ende verdragen te zijn mits desen, dat zijluyden nogh door hunselven noch door hare familiën off dienaren, directelijck off indirectelijck, van den 19en deser lopende maents Augusti ende jaers 1678 af tot den len Septembris anno 1679 incluys, niet en sullen mogen verkopen, vermangelen, verhandelen off vertieren in de Seventien Provinciën van dese Nederlanden en resorten van dien, de oprechte Hollandsche civetten anders als tot 20 guldens de once ende niet minder, op peene, dat diegeene van hen, comparanten, die hiertegens contrarie off anders komt te doen, ... aen ende ten behoeve van de andere comparanten sal verbeuren een somme van 600 caroli guldens, dewelcke aenstonts sonder eenige exceptie off kortinge, doch promtelijck, sullen moeten voldaen ende betaelt werden. Des sal een ieder van hen, contractanten, vrij staen, door haerselven en door hare familiën en domestycken buyten de voors. Seventien Provinciën de oprechte Hollandse civetten te verkopen off doen verkopen, vermangelen, uithandelen en vertieren, ende dat in sodanige quantiteyt ende tot sodanigen prijse als sijlieden sullen te rade werden, sonder dienaengaende ergens aen geobligeert te zijn. Tot nakominge ende voldoeninge deses verbinden partijen hunne respective personen ende goederen ....
!In Amstelredamme, desen 18en Augusti anno 1678. Ter presentie van Jan Oorthoorn ende Jan Baptista Swaenen, als getuygen hierover gestaen.
') G.-A. Amslerdam, Prot. Notaris J. de Winter, No. 2310, fo. 259.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
tv. g. Jan Pieter Swanen, Pieter la Burgh, Jacobus van Aelst, Gompardus Godefroy, J. Potgieter, Matthias Brouwerius, Herman Muller, Benjamin de Nys, Jan Baptist Swanen, Jan Oorthoorn, J. de Winter, Notarius publicus.
NO. 140. — VERKLARING AANGAANDE HET GESLACHT VAN BEPAALDE CIVETKATTEN. — 1678, OCTOBER 311).
Op huyden, den 31en Octobris anno 1678, compareerden voor mij, Dirck van der Groe, notaris publicus, in presentie van de naebeschreven getuygen, Sieur Thiberius Ghiprianus, out ontrent 50 jaren, Mr. Allardus Ghiprianus, chirurgijn, out ontrent 49 jaren, Juffrouw Maria Walraven, desselfs huysvrouw, out ontrent 37 jaren, Bastian Steenhouwer, out ontrent 23 jaren, ende Leendert Baeck, out ontrent 22 jaren, knechts, mitsgaders .Anna Maria Scholten, out ontrent 24 jaren, dienstmaecht ten huyse van den voors. Mr. Allardus Chiprianus, ende hebben ..., ten versoecke van den heer Dr. Jacobus van Aelst, mede woonende alhier, verclaert ... hoe waer is, ende eerst de voor noemde Sieur Thiberius Chipryanus alhier, dat hij op Satnrdach verleden, wesende den 29 van de loopende maent Octobris, ten huyse van hem, getuyge, Mr. Allardus Shiprianus, seekere twee sivetkatten, dewelcke aldaer ten huyse door Sieur Willem Willemszen waeren bestelt, heeft besichticht ende dat hij, getuyge, deselve siende wel seyde, dat eene van dien een manneken was, sonder dat hij, getuyge, sulx nochtans te degen hadde besien, doch naderhandt thuys gecomen ende daerinne twijffelmoedigh zijnde, vermits hij geen nauw regard hadde genomen, heeft hij, getuyge, sijn soon Isaack Shiprianus na de voors. zijn broeder gesonden ende hem doen aenseggen, dat hij, alvooren hij de betalinge van de voors. katten soude doen, eerst ter deegen soude besien, of het eene van dien al een manneken was, alsoo hij, als vooren, daerop geen nauw regard genomen hadde; ende dat alsdoen de gemelte Mr. Allardus Shyprianus ende oock hij, getuyge, daernae bevonden hebben, dat het geen manneken, maer een wijfke was, sulx dat de betalinge niet en is geschiet.
Vorders verclaren sij, getuygen, te samen, dat de voors. twee
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris D. van der Groe, No. 4088. — In regest gepubliceerd door J. F. M. Sterck in Jaarboek Amstelodamum X, p. 202.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
sivetcatten, als te weeten de voors. twee wijfkensdieren, deselve katten sijn, die de voors. Willem Willemszen aldaer ten huyse heeft doen bestellen, sonder dat die aldaer verandert of verwisselt sijn ofte dat daervan iets het alderminste is gedaen, ende dat se oock noch in deselve coyen sijn met dewelcke deselve aldaer ten huyse sijn gecomen, sonder dat die daeruyt geweest sijn dan alleen om te visiteren, ende, naer hetselve te wesen geschiet, daer weder sijn ingedaen, gelijck die daerin alsnoch sijn staende. Alles oprecht.
Gedaen t'Amsterdam ter presentie van Adr. Danser ende Simon Cool, als getuygen.
tv. g. Maria Walraven, Leendert Baak, Tiberius Gypriani, Allardus Cyprianus, Bastiaen Steenhouwer, Anna Marie Schuiten, A. Danser, S. Cool, D. van der Groe, Notarius publicus.
NO. 141. — ACCOORD TOT WEDERZIJDSCHE AFREKENING. — 1679, MEI 201).
Op huyden, den 20en Maij anno 1679, compareerde voor mij, Dirck van der Groe, notaris ..in presentie van de naebeschreven getuygen, Sieur Thiberius Chiprianus ter eenre ende Mr. Allardus Chiprianus, chirurgijn, ter andere zijde, beyde woonende binnen deser steede, mij, notaris, bekent, ende verclaerden, hoe dat zijluyden metten anderen eenige jaren achter malkanderen gehandelt ende genegotieert hebben, ende dat dienaengaende alsoock andersints tusschen henluyden openstaende reeckeningen zijn geweest, dewelcke sij, comparanten, alsnu metten anderen gesoldeert, geadjusteert ende geliquideert hebben; in welcke reeckeningen oock verrekent ... is seker obligatie, waerop noch resteerde een somme van 1200 guldens capitael metten intresse van dien, die de voors. Mr. Allardus Chiprianus tot laste van den voors. Thiberius Chiprianus is hebbende, in voegen dat daermede de gemelte obligatie voldaen is ende gequiteert aen deselve Sieur Thiberius Chiprianus sal moeten overgelevert werden, ende bij welckers saldo de voors. Mr. Allardus Chiprianus oock schuldich blijft ende hij mits desen aenneemt voor den voornoemden Thiberius Chyprianus te ... betalen seker obligatie van 500 guldens metten intresse
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris D. van der Groe, No. 4090.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
van dien, die Arnout Walraven tot sijn, Thiberius', laste te pretenderen is hebbende, en bovendien aen deselve Thiberius Chiprianus noch over te leveren ende ter hand te stellen ende laten volgen die 4 mannekens civetkatten, die hij van hem is hebbende; alle hetwelck gedaen wesende de voornoemde comparanten malkander sijn quiterende voor alle hetgeene tusschen henluyden tot den dagh van heeden toe eenichsints opengestaen heeft ofte oneffen geweest is .... Belovende oversulcx tot nialcanders laste noyt iets meerder te sullen eysschen ofte pretenderen van alle hetgeene tusschen henluyden alsvooren tot dato deses toe opengestaen heeft ofte oneffen geweest is ..., des dat.oock het landt in Groningerlandt gelegen blijft aen den voors. Thiberius Chiprianus ... sonder dat de voors. Mr. Allardus Chiprianus daerop oock iets het alderminste te pretenderen heeft ....
Gedaen te Amsterdam ter presentie van Adriaen Danser ende Simon Cool als getuygen hiertoe versocht.
n\ g. Tiberius Cypriani, Allardus Cyprianus, Adriaen Danser, D. van der Groe, Notarius publicus.
NO. 142. — RESOLUTIËN VAN DE HEEREN X DER WEST-INDISCHE COMPAGNIE. — AMSTERDAM, 1679, AUGUSTUS 19').
Wijders is door Haer Ed. agtervolgens de last en ordre van de Heeren hare committenten en principalen, aen de vergadering genotificeert, hoe dat den voornoemden Herman Abramszen voor zijne particuliere reeckening hadde overgebragt uyt Guinea 8 civetkatten, contrarie de resolutie van den 16 Januarii 1675, medebrengende wel expresselijk, dat hij in de voors. qualiteyt van directeur-generael sigh soude moeten vergenoegen met het tractement ende de provisie in de voors. resolutie gespecificeert ende buyten helselve egeene andere ofte verdere emolumenten vermogen te pretenderen, boven en behalven dat hem, Herman Abrahamsen, nogh specialijk was aengeschreven ende gerecommandeert gewerden bij missive in date den 6 Decembris laestleden, de mannetjes civetkatten, soo op de kuste van Africa te bekomen soude wesen voor reeckeninge van de
*) Alg. R. Archief 's-Gravenhage, West-Indische Compagnie, Resol. Vergadering X; afschrift arch. Kamer Zeeland. No. 832, fo. 67 vo.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
Compagnie over te senden. Ende hadden derhalven de Heeren fiewinthebberen ter Presidiale Gamer voors. de gemelte 8 civetcatten doen brengen in 't packhuys van de Compagnie, alwaer deselve katten tot nogh toe waren gehouden gewerden, omme naer voorgaend e communicatie met dese vergaderinge dienthalven gedaen ende gedisponeert te werden als naer behoren.
Er worden commissarissen benoemd om deze zaak te bestudeer en *).
Dat vorders aenbelangende de voor sijne particuliere reeckening overgekomene civetkatten hem, Heerman Abramsen, niet onbekent heeft konnen wesen, dat niemant van de diensten deser Compagnie bevoegt is, eenige civetkatten voor sich selven mede te brengen, alsoo weynigh als eenige andere retouren, nemaer dat die alle gelaten moeten worden privatelijck ten behoeve van de Compagnie, ende dat oversulx de voors. civetkatten met goet reght door de Compagnie souden worden aengehouden; edogh dat deselve daerop niet heeft willen sien, yyt consideratie van de goede diensten van hem, Heereman Abrahamsz., ende dierhalven dat men de voors civetkatten aen liem ofte sijne ordre sal laten volgen2).
Jan Jacobsz. Balck, kortgeleden wit Guinea thuisgekomen als schipper en kapitein van het schip „Bloetnendael", heeft eveneens twee civetkatten meegenomen, die ook aangehouden zijn. Ook aan hem worden deze echter vrijgegeven, wegens zijn betoonde trouw en ijver, maar zonder eenige consequentie voor het vervolg s).
NO. 143. — RESOLUTIE VAN DE HEEREN X DER WEST-INDISCHE COMPAGNIE. — AMSTERDAM, 1679, AUGUSTUS 224).
Op 'tgene 'twelck de vergaderinge is geremonstreert nopende de profijten, dewelcke dese compagnie in tijden en wijlen soude konnen doen met de civetkatten, soo op de kuste van Africa sijn vallende, is naer voorgaende deliberatie goetgevonden ende verslaen, dat den Directeur-Generael van de voors. custe sal wer-
') In margine: „Civetkatten bij Herman Abrahamsen [gewezen Directeur-Generaal] overgebracht voor sijn eygen rekening."
-) T. z. p. fo. 68 vo. In margine: ..De civetkatten uvt consideratie van desselfs goede diensten hem te laten volgen."
s) T. z. p. fo. 77. ") Zie No. 142 (fo. 93 vo.).



GEGEVENS BETREFFENDE DE
den aengeschreven ende geordonneert, alle de civetkatten, die aldaer te lande successivelijk van tijt tot tijt te bekomen sullen sijn, te houden ende aen te focken voor reeckening ende ten behoeve van dese compagnie privatelijk, sulcx dat niemant, 'tsij schip- ofte andere dienaren van de Compagnie, sullen vermoghen eenighe civetkatten voor particuliere reeckening over te brengen, 'tsij voor haer selver ofte voor anderen, directelijk ofte indirectelijk, op de verbeurte van alle hare te goet hebbende gagie en maantgelden; dat wijders den Directeur-Generael voor noemt van al het civet bij hem successivelijck over te senden, tot een emolument sal trecken en genieten 5 per cento; sijnde \ orders geresolveert, dat de civetkatten, soo als aen Cabo Verde, aen Ardra ende in Angola respective sijn vallende, met de van daer komende slaeffvaerders sullen werden getransporteert naer 't eylant Curagao omme op 't selve eylant insgelijkx te werden gehouden voor reeckening ende ten behoeve van dese Compagnie, sullende den Directeur aldaer van het civet bij hem successivelijk over te senden, mede trecken en genieten 5 percento.
NO. 144. — RESOLUTIE DER HEEREN X VAN DF, WEST-INDISCHE COMPAGNIE. — AMSTERDAM, 1679, AUGUSTUS 241).
Instructie voor Nicolaes van Liebergen, door de Vergaderinge van de Thienen der generale Geoctroyeerde Nederlantsche West-Indische Compagnie aengestelt tot Directeur van de Curacaosche Eylanden.
Slotartikel 44: .. . Nogh wert aen den voornoemden Directeur insgelijx toegelegt 5 per cento van het civet, 'twelck van de aldaer te houdene civetkatten sal komen te procederen ende door hem, Directeur, overgesonden sal werden, sullende de voors. 5 per cento aen hem, Directeur, op sijne rekeninge alhier te lande werden goetgedaen uyt het rendement der verkopingen van de voors. waren, koopmanschappen, vrugten, gewassen ende civet respective, sonder dat men daer van sal af trecken eenighe onkosten.
NO. 145. — VERKLARING AANGAANDE DEN OVERTOCHT VAN CIVETKATTEN. — 1680, MAART l2).
Op huyden, den eersten Martij 1680, compareerden voor mij,
') Zie No. 142 (fo. 97, 114 vo.).
2) G.-A. Rotterdam, Prot. Notaris Z. van der Brugge, No. 818, No. 127.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
Zeger van der Brugge, notaris publycq .. residerende tot Rotterdam, ende voor de naargenomde getuygen, Evert Bierman, voor eerste chirurgijn, Pieter Claasz. Stort, voor constapel, Jan Bheynen, voor bottelier, Gillis Jacobs, voor opperkuyper, Salomon Jacobs, voor cocq, Jan Goenen, voor quartiermeester, ende Hendrick Gornelisz van der Zaan, voor botteliersmaat gevaren ende de Ed. Heeren bewindhebberen van de Geoctroyeerde Westindische Compagnie ter Camere van de Maze mede gedient hebbende in de jaren 1678 ende 1679 met den schepe genaamt „De Stad Rotterdam", daar schipper datmaal op was Leendert Joosten van Dijk, op een tocht ofte reyse uyt dese provintie van Holland na de custe van Guinea ende wederom van daar op dese stad; ende verklaren ... bij desen ... ten versoecke van den voornomden schipper Leendert Joosten van Dijk, hoe waar is, dat den requirant op de voors. terughreyse uyt Guinea heeft medegevoert met consent van den Heere Directeur-Generaal — soo sij, comparanten, verclaren verstaan te hebben, — 2 sivetkatten, ende geen meerder; alsmede, dat sij, comparanten, gedurende de voors. voyage in 't gemelte schip verscheyden malen hebben gehoord ende gesien, dat den requirant tot het doen van scheepswerck ende 't waarnemen van den dienst van de opgemelte Westindische Compagnie met goede manieren ende woorden heeft gecommandeert den persoon van Aart Ariensz., varende die reyse voor hoogbootsman op den voors. schepe, ende dat denselven bootsman het selvige absoluyt weygerde te doen, seggende t'elkens, dat den requirant daartoe een ander most commanderen, die tot dat werk te doen scheepgecomen was, alschoon het dickmaal specialijk bootsmanswerck ware. Eyndigende de comparanten dese hunne depositie, gevende voor redenen van wetenschappe als in den text ende wijders, dat sij bij 'tgunt voors. is, sijn present geweest, presenterende hetselve des versocht met eede te verstercken.
Aldus gedaen ende verleden ten huyse mijns, notarii, in presentie van Otto van Voorst ende Marcus Lammens, als getuygen ten desen versocht.
Allen onderteekenen, Salomon Jacobs met een merk.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
NO. 146. — TESTAMENT VAN MARGARETA GUNWEL, WED. PIETER DENYS JR. — 1680, JULI 221).
Margareta Gunwel, rved. Pieter Denys, wonende in de Bloetslracit bij de Nieuwe Markt, bevestigt haar testament van 7 December 16742) en maakt, gezond en mei, een codicil. Zij wil dat haar nalatenschap bij haar overlijden onverdeeld blijft, ende beneffens [dat] hare negotie ende koopmanschappen van civetkatten ende aenkleven, soo als zij die jegenwoordigh is üoende, sal werden gecontinueert door hare twee dochters Elisabeth ende Anna Denys, ende dat voor den tijt van 12 jaren van haer, testatrices, overlijden aff te reeckenen, ende dat tot gemeene risico, profijte ende schade van haren gemeene erl'fgenaraen, hare voors. twee kinderen, alhoewel de jongste noch niet en is bereyckende de volle ouderdom van 25 jaren, daertoe brieven van meerderjarigheid alsdan bekomende. Na 12 jaar moeten zij rekening en verantwoording afleggen. Daarna kunnen zij dan, of alleen de ongetrouwde van haar, de vrije keure ende optie hebben, of zij de civetkatten en civetten alsdan bij de gemeene massa sijnde, tegen de prijzen in het testament genoemd, willen behouden. — Voor het waarnemen van de negotie ontvangen de ttvee dochters, behalve kost en kleeding, fl. 3000.— in eens. —
w.g. M. Gunel, wedue Pieter Denys.
NO, 147. — RESOLUTIE VAN DE HEEREN X DER WEST-INDISCHE COMPAGNIE. — 'S-GRAVENHAGE, 1682, JUNI 33).
Thomas Ernsthuysen, Directeur-Generaal op de kust van Guinea, verlangt als emolument o.a. alle de civetkatten ende het limoensap op de voornoemde custe komende te vallen. Het verzoek wordt ingewilligd, sonder dat nochtans bij de voornoemde resolutie [van 13 April 1682] eenige mentie wert geinaeckt van de voornoemde civetkatten ende limoensap; alle hetwelcke bij de laatste bijeenkomste, alhier in den Hage wesende, [werd] geremarqueert.
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. Boots, No. 5126, fo. 82.
*) Zie No. 137.
3) Zie No. 142 (fo. 457).



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
NO. 148. — TESTAMENT VAN MARGARETA GUN WEL, WED. PI ETER DENYS JR. — 1683, JUNI 23').
Margareta Gutiwel, weduwe van Pieter de Nys, koopman, in de Bloedstraat te Amsterdam, gezond, maakt haar testament. Zij prelegateert aan haar oudste dochter Elisabeth de Nijs de som van ft. 1000.— in eens, ende hiertoe noch alle hare, testatrices, wijfjens-civetkatten, mitsgaders alle de gereetschappen, tot het gebruick en onderhout van de civetkatten behorende en dienende; en sal deselve hare voornoemde dochter nogh vernioghen aen haer te nemen alle hare, testatrices, mannetjenscivetkatten, mits daervoor betalende aen de gemeene boedel voor ieder stuck de somme van 150 caroli guldens. Zij prelegateert haar verder haar huisraad, porcelein en inboedel, waaronder echter geen ongemunt goud-, zilver- of verguldwerk begrepen is.
Haar dochter Anna is gehuwd met Eduard Baens, en Petronella met Jacobus Houtman, kommies ter Admiraliteit te Amsterdam. — Zij onderteekent.
NO. 149. — ONDERLINGE OVEREENKOMST OVER DEN AANKOOP VAN CIVETKATTEN. — 1683, JULI 13 E.V.2).
Op date ondergeschreven verklaerden Juffrouw Margareta Gunwel, weduwe van Pieter de Nys, Pieter la Burgh, Mr. Alkirdus Giprianus, Dr. Jacobus van Aelst, Sara van Aelst, weduwe van Jan Potgieter, Catharina van de Poel, weduwe van Tiberius Giprianus, Gompardus Godefroy, Christiaen van lloeck, Reyndert Dibbets ende Dirck la Burgh, alle koopvrouwen ende koopluyden in civetkatten binnen deser stadt Amsterdcon, metten anderen geaccordeert ... te zijn mits desen, dat zijlieden voor den tijdt van 6 eerstkomende jaren, op date ingaende, sullen gehouden zijn voor malkanderen en tot gemeene profijte in compagnie op te koopen, op de beste maniere doenlijck, alle de civetkatten, die gedurende dien tijdt soo van buyten als van binnen in dese stadt te koop sullen komen off jegenwoordigh algereets in dese stadt te koop sijn off gedurende dien tijdt in dese stadt te koop sullen komen, in voegen dat in denselven tijd van 6 jaren niemand van dese compagnons en
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. cle Winter, No. 2379, fo. 314.
*) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. de Winter, No. 2322, fo. 45.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
sal vermogen door hem selven off yemand anders, eenige civetkatten voor sijn particulier op te koopen, maer sal de koopmanschap van civetkatten in den voors. tijdt bij de compagnons moeten geschieden en gedaen werden tot gemeene profijte var» dese compagnie als vooren.
Ende bijaldien yemand van de compagnons buyten dese compagnieschap gedurende de voors. tijdt van 6 jaren eenige civetkatten door hemselven off door anderen, directelijck off indirectelijck, voor sijn eygen particulier quame op te koopen off te handelen, soo sal de sodanige ten profijte van dese compagnieschap tot een amende verbeuren ende promptelijck moeten betalen de somme van 1000 caroli guldens eens.
Belovende sij, comparanten, voor haer ende hare erven ende nakomelingen, dese accoorde getrouwelijck na te komen .. daervoren \erbindende hare respective personen ende goederen
In oir kon de dese bij de voornoemde compagnons onderteekent op de minute van mij, Jacob de Winter, binnen Amstelredamme residerende openbaer notaris, desen 13en Julii en eenige volgende dagen anno 1683. In Amsterdam.
w. g. Margareta Gunwel, Pieter la Burgh, Jacobus van Aelst, Sara van Aelst, Catrina van de Poel, Gompardus Godefroy, Ghristiaen van Hoeck, Reyndert Dibbets, Dirck la Burgh, Allardus Cyprianus, J. de Winter, Notarius publicus.
NO. 150. — AFREKENING TUSSCHEN DE ERFGENAMEN VAN DE GEBROEDERS CYPRIANUS. — 1683, NOVEMBER 20 E.V.1)
Catharina van de Poel, wed. Tiberius Cyprianus, voor zichzelf en voor haren onmondigen zoon Isaac Cyprianus, Cyprianus Cypriani en Abraham Cyprianus, te zamen de erfgenamen van wijlen Tiberius, ter eenre; en Maria Walraven, wed. Mr. Allardus Cyprianus, voor zichzelf en voor den minderjarigen Andries Cyprianus, Cornelis Symonsz. Kat en Mr. Daniël LuyJcen, advocaat, voogden van de minderjarige voordochter2) van wijlen Mr. Allardus Cyprianus, en Br. med. Abraham Cyprianus ter andere zijde, allen wonende te Amsterdam, rekenen af.
1) g.-A. Amsterdam, Prot. Notaris g. Ypelaer, No. 5323, fo. 578.
2) Ursula Cyprianus.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
De erfgenamen van Allardus Cyprianus zijn aan die van Tiberius Cyprianus per slot van rekening schuldig fl. 974 15 st. 12 penn., waermede d'affreeckeninge der civet met het kostgelt der katten is afgereeckent tot d'3en November 1683. Bit bedrag geldt in mindering van de schuldvordering van 5 Mei 1665 die door de erfgenamen van Tiberius Cyprianus moet worden betaald. De rest, fl. 566.18-, moet op 1 Mei 1684 met 5 % rente per jaar betaald worden, waermede d'eerste comparanten dan mits deesen bevoeght sullen sijn, naer haer te neemen de 3 civetkatten, nogh onder de tweede comparanten berustende. Partijen geven elkaar ten slotte kwijting. — Allen onderteekenen.
NO. 151. — VERKLARING AANGAANDE DEN OVERTOCHT VAN CIVETKATTEN. — 1683, DECEMBER 12').
Scheepsverklaring op verzoek van Mej. Barbara Kromhuyse, echtgenoote van Thomas Ernsthuys, Birecteur-generaal der West-hidische Compagnie op St-George del Mina, afgelegd door Ary Blaeurv, stuurman, Comelis Claeszen, bootsman, en Reynier van Staeden, opperchirurgijn, allen wonende te Rotterdam en ten dienste van de Bewindhebbers der West-Indische Compagnie, Kamer Rotterdam, de laetste reyse van Delmina in Guinea naer Amsterdam gedaen hebbende met het schip genaemt „Het Waepen van Selvilje", schipper Harmen Claessen Vos.
Comelis Claeszen verklaart dat op Delmina in Februari l.l. aan hem beneffens Johan Martenszen Knol, constapel, ter handen gestelt sijn 23 civetkatten, om op deselve te passen, welcke katten hij menigmael gevisiteert en besigtigt heeft, en bevonden dat het al te saemen mannetjes waeren; dat deselve civetkatten bij den voornoemden Johan Maertenszen Knol aent lant omtrent twee jaeren van te voren zijn opgepast en mede gevisiteert en als voren alle mannetjes bevonden, waerop de voors. 23 mannetjes civetkatten aen 't boort gebragt sijnde, heeft hij, deposant, deselve katten onderwegen helpen versorgen van eten, drincken en haer hoeken schoongehouden, aan welcke katten hij, deposant, geduyrende de reyse de civet affgenomen heeft en oversulex te
') G.-A. Rotterdam, Piot. Notaris J. van Weel, No. 1126, fo. 561.
NED. ECON.-HIST. ARCHIEF JAARBOEK XX
14



GEGEVENS BETREFFENDE DE
seeckerder weet, dat het alle mannetjes waeren, en in gevalle daer wijfjes onder waeren geweest, soo soude de deposant en den voornoemde Knol deselve wijfjes overhoort geset hebben, gelijk hij dickwils jegens den anderen praetede. Ende met het schip alhier gearriveert sijnde, soo heeft hij, deposant, de gemelte 23 mannetjes civetkatten op d'ordre van den gemelten schipper Vos in July laetsleden van 't boort van 't schip helpen leveren aen Hendrick Priem tot Amsterdam voors., aen wien den schipper seyde, dat hij de katten verkogt hadde.
Ary Blaeuw en Reynier van Staden verklaren samen, hoe dat sij op de voors. reyse de voornoemde civetkatten mede aen 't boort van 't voors. schip hebben gesien en van den voornoemden C.ornelis Claeszen en Johan Maertenszen Knol oppassen en deselve altoos hooren seggen, dat sijlieden de voors. civetkatten hadden gevisiteert, gelijk 'tselve oock aen landt van de swarten, die deselve altoos handelen en experte kennisse van hebben, geschiet was, en dat de voornoemde civetkatten bij een yder mannetjes civetkatten waeren bevonden, en datter niet één wijfje aen boort was, hebbende selfs geen de minste gedagten van eenigh wijfje geweest ....
NO. 152. — RESOLUTIE VAN DE HEEREN X DER WEST-INDISCHF. COMPAGNIE. — AMSTERDAM, 1685, OCTOBER 18').
Nicolaes Sweerts, thans provisioneel Directeur-Generaal op de Kust van Guinea, wordt als zoodanig gecontinueerd. Behalve de gewone emolumenten zal hij genieten een derde van de suyvore winste der civetkatten ende een derde van het limoensap; blijvende de twee derde limoensap ten profijte van de Compagnie, beneffens het een derde van de civetkatten, zullende het laeste derde van de voors. suyvere winste der voors. civetkatten werden verleent aen den schipper ende de maets, die op de overgebragt werdende civetkatten zullen gepast hebben .. ,2).
NO. 153. — OVEREENKOMST AANGAANDE KOOP EN LEVERING VAN CIVET. — 1687, FEBRUARI 183).
Op date ondergeschrevene verklaerden Sieur Pieter la Burgh,
') Zie No. 142, (ook No. 833, fo. 407).
J) In margine: „Schipper en volck, die op de over te brengen civetkatten comen te passen, wat daervoor te genieten."
®) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. de Winter, No. 2329, fo. 87.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
Juffrou Margareta Gunwel, weduwe van Pieter de Nys, Dr. Jacobus ende Frangois van Aelst, Juffrou Maria Bayerland, weduwe van Gompardus Godefroy, Juffrou Grietje Witte, weduwe van Dirck la Burgh, Juffrou Sara van Aelst, weduwe van Jan Potgieter, Sieur Arnold Walraven, Sieur Reynier Dibbes, Sieur Daniël Waywel, Sieur Christiaen van Hoeck, Juffrou Catharina van de Poel, weduwe van Tiberius Ciprianus, ende Sieur Hendrick Huybertszen, alle kooplieden en koopvrouwen handelende in civette binnen deser stede Amsterdam, gesamentlijcken verkocht, ende Sieur Jan Brayne, mede koopman alhier ter stede, van de bovengemelde verkopers gekocht te hebben, alle de sivette, die de voors. verkopers jegenwoordigh onder henlieden onverkocht sijn hebbende ende in den tijd van 3 achtereenvolgende jaren van date aff te reeckenen sullen konnen affleveren, ende dat tot 8 guldens en 10 stuvvers d'once, te leveren in sodanige doosen en glasen als de koper sal gelieven te ordonneren. De civetten sullen moeten sijn alle goede en oprechte gesuyverde Hollandse civetten. De betalinge in desen sal geschieden den maent na de leverantie met 1 percento kortinge, ende soo vervolgens van maent tot maent tot het uyteynde van den tijd toe. De verkopers en sullen niet vermogen te samen off elck in 't bijsonder, directelijck off indirectelijck, gedurende voers. gestipuleerde tijd eenige sivetten aen anderen te verkopen, op peene van 1000 carolus guldens te verbeuren de eene helfte ten behoeve van de Diaconie-armen ende d'andere helfte ten behoeve van den koper. Eyndelick is nogh geconditioneert, dat de koper sijn vrije keur ende optie sal hebben om ter expiratie van de voors. 3 jaren nogh een jaer in deese koop te continueren, ten prijse ende op conditiën als voren, mits van deselve optie sijn verklaringe doende 3 maenden voor 't uytgaen van 't laetste vaste jaer. Wijders sullen voors. verkopers mede hare keure hebben om in plaetse van verkopers neffens den voornoemden koper medekopers te sijn, op conditiën ende voorwaerden als hier voren is gestipuleert, mits van deselve hare keure verklaringe doende vóór morgenmiddagh ten 12 uren.
Is nogh geconditioneert, bij aldien de verkopers gedurende deese gestipuleerde tijdt tot accommodatie van heure calanten eenige civetten van noden hadden, soo sal den voors. koper gehouden sijn, die promptelijck te leveren, ende dat tot sodanigen



GEGEVENS BETREFFENDE DE
prijse als hij deselvige aen anderen is verkopende ende leverende.
Tot nakominge en voldoeninge deses verbinden partijen tot wedersijden hare respective personen en goederen ....
In oirkonde dese geteeckent op de minute van mij, Jacob de Winter, binnen Amstelredamme residerende openbaer notaris, desen 18en Februarii 1687, ter presentie van David Adriaenszen Boom ende Isaack Warnsinck, als getuygen hiertoe gestaen.
w. g. Pieter la Burgh, M. Gunwel, Jacobus van Aelst, Francoys van Aelst, Mari Beyrlant, wedu., Goddefroy, Nicolaas Witte voor Grietje Witte, wed. van Dirck la Burgh, Sara van Aelst, Arnout Walraven, Beynier Dibbets, Daniël Waeywel, Ghristiaen van Hoeck, Catrina van de Poel, Hendrick Huyberts, Joan Brayne, D. A. Boom, I. Warnsinck, J. de Winter, Notarius publicus.
NO. 154. — VERVOLG VAN DE OVEREENKOMST VAN 18 FEBRUARI 1687. — 1687, FEBRUARI 191).
Daerna, op den 19en ditto, 's middaghs de kloeke voor 12 uren, ondergeschreven verkopers andermael voor mij, Notaris, compareerende ende haerlieden wegens haer optie declarerende, verklaren haerlieden in desen mede in te stellen en te dragen als kopers nevens den koper Sieur Jan Brayne, ende dat op alle de conditiën ende voorwaerden hierover breder gestipuleert2).
Actum ten comptoire mijns, notaris; present ut supra. tv. g. Pieter la Burgh, voor mijn doghter, Grietje Witte, samen voor een sevende paert; Jacobus van Aelst, voor hem en sijn soon, tsamen voor een sevende part; Beynier Dibbets. voor een sevende part; Arnout Walraven, voor een sevende part; Daniël Waeywel, voor een sevende part; Sara van Aelst, een sevende part; ons present als getuigen, D. A. Boom, I. Warnsinck; J. de Winter, Notarius publicus.
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. de Winter, No. 2329, fo. 89. l) Zie No. 153.



„OPRECHTE IIOLLANDSCHE CIVET"
NO. 155. — NADERE UITWERKING VAN HET VOORGAAND ACCOORD.
— 1687, FEBRUARI 191).
Compareerden voor mij, Jacob de Winter, binnen Amstelredamme residerende, openbaer notaris ..., Sieur Pieter la Burgh, voor hemselven ende vervangende ende de rato caverende voor sijn swagerinne 2) Grietje Witte, weduwe van Dirck la Burgh, voor een sevende part, Dr. Jacobus van Aelst en sijn soon Franqois van Aelst, te samen mede voor een sevende part, Arnold Walraven voor een sevende part, Reynier Dibbes voor een sevende part, Daniël Waywel voor een sevende part, Juffrou Sara van Aelst, weduwe van Jan Potgieter, voor een sevende part, ende Jan Bravne mede voor een sevende part, verklaren alsnogh te acquiesceren de kontracte van inkoop van civette voor den tijd van 3 jaren vast ende een jaer optie, op den 18en deser lopende maents Februari en den 19en ditto respective voor mij, notario, en seeckere getuygen opgerecht3), en vervolgens deswegen metten anderen naerder geaccordeert en verdragen te sijn, dat alle de civetten, die volgens de voors. kontracte voor de voors. gestipuleerde tijd moeten gelevert werden, sullen gefurneert werden in handen en onder de administratie van den voors. Sieur Jan Brayne; dat alle de voors. eerste comparanten alle hunne civetten, zodanige die van hun katten z.ijn vallende, dewelcke sal moeten bestaen in goet, oprecht en gesuyvert goet, mede sullen moeten brengen en leveren van tijd tot tijd onder de voors. Jan Brayne om alsoo tot één massa gebracht te werden; dat de verkopingh van dien sal geschieden bij partijen bij alle de comparanten tot sodanige prijse als zij, comparanten, gesamentlijck sullen komen op te stellen, sonder voor minder prijs verkocht te mogen werden. De leverantie van verkoop sal moeten geschieden door en ten huise van Jan Brayne, ten overstaen van diegeene van de andere comparanten, die sal gelieven willen present te sijn off daertoe gecommitteert sal werden.
Ende opdat alles in goede ordre ende tot meeste securiteyt geschiede, soo is bevoorwaert, dat door de gemelte Jan Brayne t'sijne huyse sal gehouden werden een apart boeck toucherende dese negotie, vvaerinne pertinentelijck sullen moeten gestelt
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. de Winter, No. 2329, fo. 99 l) Schoondochter. 3) Zie de Nos. 153 en 154.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
werden de quantiteyt van de sivetten en de partijen door wien deselve van de comparanten werden gelevert, met den dagh ende datum mitsgaders van den uytkoop ende afleveringh van dien. Tot welcke boeck de voors. comparanten off haer gecommitteerdens t'allen tijden sullen hebben vrij acces en toegangh.
Door de voors. Jan Brayne en Daniël Waywel sal over drie maenden eerstkomende ende vervolgens van tijd tot tijd, soo de civetten langer onder hem, Brayne, blijven, van de voors. negotie en verkoop van civetten, mitsgaders van de ontfangh, aen de voors. andere comparanten gedaen werden deuchdelijck rapporten, reeckeningh, bewijs en reliqua.
In de winninge en verliese die sullen komen te vallen op de civetten die de voors. comparanten van tijd tot tijd komen te hebben van haer evgen katten, daerinne sal een ieder van de voors. comparanten participeren ende dragen na rato van de quantiteyt civetten die yder sal hebben gelevert.
De comparanten sullen niet vermogen, nogh door haerselven off door yemand anders, ... te verkopen off doen verkopen eenige andere civetten, 'tsij Engelsche off ander soort, als die van de gemeene massa, op peene van 1000 caroli guldens, te verbeuren d'eene helfte ten behoeve van de Nederduytsche diacome-armen ende d'andere helfte ten behoeve van de geïnteresseerde comparanten.
Is wijders gestipuleert, dat alle resolutiën bij de comparanten wegens dese negotie en affaires te nemen, bij meerderheyt van stemmen sullen moeten terneder gestelt en ten effecte gebracht werden. Ende in cas van differentie off questie soo sullen deselve bij 't meerendeel van de comparanten almede affgedaen ende getermineert werden. Belovende sij, comparanten, ... haer in desen te sullen dragen eerlijck, trouw en vroom .. . ende tot nakoming deses verbindende haere respective personen ende goederen ....
In Amstelredamme desen 19en Februarii anno 1687, ten presentie van David Adriaenszen Boom ende Isaak Warnsinck, als getuygen hierover gestaen.
w. g. Pieter la Burgh, Jacobus van Aelst, Arnout Walraven, Beynier Dibbets, Daniël Waeywel, Sara van Aelst, Joan Brayne, Francoys van Aelst; D. A. Boom, I. Warnsinck, J. de Winter, Not. publ.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
NO. 156. — MACHTIGING TOT ZAAKWAARNEMING. — 1687, FEBRUARI 20').
Amout Walraven, koopman te Dordrecht, thans te Amsterdam zijnde, machtigt Abraham Walraven, woonachtigh binnen deser stede, zijne cousin, om al zijn zaken waar te nemen, specialijck omme te doen effectueren sodanige kontracte van koop ende handel als hij, comparant, benevens Sieur Pieter la Burgh cum sociis ende Sieur Jan Brayne van civetten voor mij, notario, en seeckere getuygen op den 18en en 19en deser lopende maents Februarii en jaers heeft opgerecht2) ....
iv. g. Arnout Walraven, J. Oorthoorn [mede notaris], D. A. Boom, J. de Winter, notarius publicus.
NO. 157. — ACTE VAN BOEDELSCHEIDING. — 1687, MAART 183).
Acte van scheiding van den boedel van wijlen Mr. Allardus Cypriatius en diens weduwe Maria Walraven. Het blijkt, dat Allardus Cypriatius op 19 September 1670 ten overstaan van Notaris Mr. Comelis Hoogeboom een testament 4) gemaakt heeft, waarbij hij aan zijn vrouw o.a. legateerde de civetkatten met de gereedschappen van dien, die bij hem zouden werden naegelaeten, tot taxatie van luyden hen des verstaende ....
In den boedel waren bij zijn overlijden, in September 1683, o.a. 17 civetkatten, bij de voors. processioneele scheydinge en deylinge 5) begroot op 6050 gulden ....
In den staat van inkomsten en uitgaven betreffende deze nalatenschap, door de weduwe bijgehouden van den 22en November 1683 af, en door Br. med. Abraham Cyprianus nagezien, komt een post van uitgave voor, op 6 December 1683: Aen de makelaer van civet fl. 3.—.
NO. 158. — VERKLARING OMTRENT HET STALLEN VAN CIVETKATTEN. — 1688, NOVEMBER 156).
Op huyden, den 15 Novembris 1688. compareerde voor mij,
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. de Winter, No. 2329, fo. 127.
!) Zie No. 153, 154 en 155.
®) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris G. Ypelaer, No. 5326.
4) Dit testament is niet teruggevonden. 5) Op 16 November 1683.
6) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris D. Stafmaker Variet, No. 4748, fo. 933. — Een uittreksel hiervan is gepubliceerd — verkeerdelijk onder den datum 5 November — door J. F. M. Sterck in Jaarboek Amstelodamum, X, p 202.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
David Stafmaker Variet, openbaar notaris ... t'Amsterdam resideerende, de Heer Jacobus van Aalst, doctor medicinae, ende d'eerbare Juffrou Johanna van Aalst, huysvrou van d'eersame Reynier Dibbits, mitsgaders Stijntje Gornelis, weduwe van Lourens Goenraats Nagtglas, inwoonderen deser stad, van e.ompetenten ouderdom, mij, notario, bekend, dewelcke ter requ-sitie van Juffrou Sara van Aalst, eerder weduwe van Willem van Beyerland, hebben verclaart ... hoe waar is, dat sijluyden seeckere ende waare kennisse hebben, dat de cievetkatten van Allardus Cieprianus hebben gestaen ten huise van de requisante; gevende voor redenen van wetenschap, dat hij, eerste getuyge, van 't maagschap sijnde, dagelijkx daar ten huyse verkeerde, gelijck sij, tweede getuyge, daar heeft gewoond, en sij, derde getuyge, als dienstmaagt daar doen gewoond heeft, en bijgevolg continueel gesien, dat de voornoemde Willem Beyerland of de laatste comparante de civet de vermelte katten hebben afgenoomen, ook wel dat Allardus Cieprianus daarbij ofte omtrent niet is geweest 
Alles opregt gedaen binnen Amsterdam, ter presentie van Joannis van Bronkhorst ende Joannis van Swanenburgh, als getuygen hierover gestaan.
w. g. Johanna van Aelst, Jacobus van Aelst, + 't merck gestelt bij Stijntje Gornelis, J. Bronkhorst, J. v. Swanenburgh. D. Stafmaker Variet, Notarius.
NO. 159. — RESOLUTIE VAN DE HEEREN X DER WEST-INDISCHE COMPAGNIE. — MIDDELBURG, 1690, OCTOBER 301).
De President, Van de Poele, heeft in behandeling gebracht eenige consideratiën, door den gewezen Directeur-generaal op de Kust van Guinea, Nicolaes Stveerts, opgesteld en aan deze vergadering voorgelegd, o.a.
Dat in 't toekomende het limoensap en de civetkatten niet aen de generaels als een emolument gegeven, maer voor reeckening van de Compagnie ingehandelt ende overgesonden sullen moeten worden .... — Hiertoe wordt besloten.
') Zie No. 142 (maar archiefno. 835).



„OPRECHTE HOLI.ANDSCHE CIVET"
NO. 160. — RESOLUTIE VAN DE HEEREN X DER WEST-INDISCHE COMPAGNIE. — MIDDELBURG, 1691, MEI 2').
Ende is wijders goetgevonden, dat den [nieuwen] DirecteurGenerael agtervolgens het geresolveerde van den 30en October laetsleden 2) niet sullende werden toegestaen het emolument in de civetkatten ende het limoensap, dat egter de inhandelinge van hetselve ten hoogsten sal werden gerecommandeert, ende opdat daertoe te meer soude mogen werden geanimeert, dat deselven, nadat de Compagnie bevinden sal door sijne vigilantie veele voordeel toegebragt te sijn, deswege soodanige erkentenisse sal werden toegelegt als men te zijner tijd bevinden sal te behooren.
NO. 161. — RESOLUTIE VAN DE HEEREN X DER WEST-INDISCHE COMPAGNIE. — MIDDELBURG, 1692, JULI 33).
Den Directeur-Generaal Joel Smits wordt het emolument van de civetkatten en het limoensap, zooals zijn voorgangers dat hebben genoten, toegekend.
NO. 162. — RESOLUTIE VAN DE HEEREN X DER WEST-INDISCHE COMPAGNIE. — MIDDELBURG, 1693, JULI 184).
Joan Scott wordt als opvolger van Joel Smits tot DirecteurGeneraal op de Kust van Guinea aangesteld: sonder te profiteren het emolument van de civetkatten ende van het limoensap.
NO. 163. — VERKLARINGEN OMTRENT DE GESTELDHEID VAN AANGEKOCHTE CIVETKATTEN. — 1695, APRIL 265).
Op heden, den 26en April 1695, compareerde voor Mr. Nicolaus van Loosdreght, ... openbaar notaris ... tot Amsterdam resideerende, ende de nagenoemde getuigen, Sieur Willem Engelaar en sijn huysvrouw Maria Sons, van competenten ouderdom, ende hebben te versoeke van Sieur Daniël Waywell verclaart en getuyght, hoe waar is, en dat sij wel weten, dat de requirant op den 18 Februarii 1694 heeft ontfangen van Sieur Reynier Debbits en in sijn huys gebraght 15 mannekens en 1
') Zie No. 142 (maar archiefno. 835, fo. 220). 2) Zie No. 159.
s) Zie No. 142 (maar archiefno. 835, fo. 347).
4) Zie No. 142 (maar archiefno. 835, fo. 387 vo.)
5) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris Mr. N. van Loosdreght, No. 5720, No. 125.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
wijfje chivetcatten, als sijnde in 't overbrengen en verplaetsen van dito catten beyde daarin behulpsaam geweest; dat eenige tijt daarnae 2 mannekens van de bovengenoemde catten op differente tijden gestorven sijn, 'tgeen sij wel weeten, omdat sij de catten 2 mael 's weeks waarneemen en die twee hebben doot gesien; dat hij op den 7 Julii 1694 bij de Westindische Compagnie alhier heeft gecoft 3 mannekens catten, waaruyt 2 catten sijn gestelt voor de 2 hierboven gementioneerde gestorven, als sijnde in de 3 weynig differentie, welke catten hij, eerste deposant, heeft ontfangen en aan huys helpen brengen; dat hij, requirant, op den 25 Februarii 1694 in 't bijwezen van Juffrouw Sara Brayne, weduwe van den heer Joan Brayne, aan haar heeft gelevert deselve en geen andere chivetkatten als die hierboven genoemt sijn; en dat die soo gesont, fris en wel in 't vlees waaren als het den ouderdom van ieder cat toeliet; en dat die door den anderen x) so well en beter geconditioneert als nog ergens catten gesien hebben; geevende daarvan voor redenen van weetenschap, dat zij beyde geduurende den tijt dat sij onder de requirant geweest zijn tot den dag van d'afleeveringe incluys, die tweemaal ter weeke hebben gehandelt, soo in 't afneemen van de civet als het verschonen van deselve; en dat hij, Willem Engelaar, op verscheyde plaatsen bij andere meer catten op deselfde wijze heeft waargenomen, maar die nergens beter geconditioneert heeft gevonden; en wijders dat de voors. catten in al de gementioneerde tijd, dat die bij de requirant geweest sijn, soo wel en beter geplaatst sijn geweest als die hij meer buyten de voornoemde 15 catten gehad heeft.
Compareerde mede ten selven dage Annetje Sas, mede van competenten ouderdom, dewelke mede ten versoeke als voren heeft verclaart, waar te zijn, dat zij over twee jaren ten huyse van de requirant, Daniël Waywel, als dienstmaagd gewoont heeft en aldaar de catten heeft waargenoemen, soo met voeden als in 't verschonen, maar noyt eenigh onderscheyt van catten heeft gemaakt, ook noit eenig onderscheyt heeft geweten, ende so veel te eten gegeven als sij nodig hadden 
Gedaan ter presentie [van] Jacob van Uden en Jacob van Beek, als getuygen.
') Door elkaar genomen.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
w.g. Willem Engelar, Maria Sons, + self gestelde merk Annetje Sas, J. van Uden, J. van Beek, N. van Loosdreght, Notaris.
NO. 164. — VERKOOP VAN EEN HUIS. — 1695, DECEMBER 30').
Denys, Abraham en Isaac Neuyen, en hun broeder Johan Neuyen, en Maximiliaen Tinnegieter, als man van Anna Neuyen, verkoopen aan Johannes van Kerkhoven het huis gelegen aan de Kalverstraat te Amsterdam, Oostzijde, tusschen de Gapersteeg en het Duifjessteegje, daer „De Chivetcat" in de gevel staat, voor fl. 7000.—.
NO. 165. — TESTAMENT VAN MARGARETA GUNWEL, WED. PI ETER DENYS JR. — 1696, SEPTEMBER l2).
Margareta Gunrvel, gezond, maakt haar testament. Zij prelegateert aan hare dochter Petronella Denys o.a. het huis in de Bloedstraat, waar „De Civetkat" in den gevel staat. — Zij onderteekent.
NO. 166. — TRANSPORT VAN EEN HUIS. — 1696, SEPTEMBER 83).
Het Hof van Holland, te s-Gravenliage, verleent mandement van willig decreet betreffende het huis, 30 December 1695 door Denijs Neuyen cum suis aan Johannes Kerkhoven verkocht4), daar de Chivetkat in de gevel stont, belent Noordsijde Dr. Abraham Tigerinus, Zuidsijde ... de Wint. Het huis is nog voor twee jaren tegen fl. 360.— per jaar verhuurd.
NO. 167. — TESTAMENT VAN MARGARETA GUNWEL, WED. PIF.TER DENYS JR. — 1697, MEI 75).
Margareta Gunrvel, weduwe van Pieter de Nys, ziekelijk zijnde, maakt haar testament. Zij prelegateert aan hare dochter Petronella het geheele huis en erf in de Bloedstraat, waar „de Civetkat in den gevel staat en waarvan zij het onderhuis bewoont, benevens een tuin gelegen in de Nieuwe Plantage, alsmede haar inboedel, porcelein, linnen enz., uitgezonderd wat betreft eenige bijzondere beschikkingen. — Zij onderteekent.
') G.-A. Amsterdam, Afschrijving Willige Decreten, No. 37, fo. 219. z) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris Jan Sehrick, No. 5656, No. 52. 3) G.-A. Amsterdam, Willige Decreten, No. 48, fo. 255. 4) Zie No. 164. 5) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris Mr. J. Schrick, No. 5656, No. 68.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
NO. 168. — BOEDELBESCHRIJVING EN BORGSTELLING IN HET FAILLISSEMENT VAN DANIËL WAEYWEL. — 1697, OCTOBER 22').
Inventaris van de meubelen, bevonden in den boedel van Daniël Waeywel. 1697, October 22.
Op de kattezolder 60 katten, soo mannekes als wijfjes f. 6040.—.
1697, November 272).
58 katten, getauxxeert ter somme van fl. 6040.— doer Jacob de Maze en Pieter Spranger, als daertoe bij haer Ed. Achtb. geauthoriseert 27 November 1697, sijnde 2 katten gestorven.
1697, December 5.
Isaack de Visch en Pieter Jacobs Timmer stellen zich ter Kamer van cle desolate boedels der stad Amsterdam borg voor de non-verminderinge van de 58 civetkatten in dese inventaris gespecificeert ende getauxeert op de somme van 6040 guldens.
NO. 169. — VERKLARING BETREFFENDE BORGSTELLING. — 1697, DECEMBER 53).
Op huyden, den 5 Decembris 1697, compareerde voor Mr. Nicolaes van Loosdreght, openbaar notaris, ... tot Amsterdam residerende, en de naegenoemde getuygen, Juffrouw Maria Magdalena Gravius, huvsvrouw van Sieur Daniël Waywel, als bij de ... Schepenen alhier geauthoriseert om haer eygen recht waer te neemen, dewelcke verklaarde, dat de heer Tsaac de Visch en Sieur Pieter Jacobszen Timmer op haer, comparantes, versoeck hebbende geresolveert sig borgen te stellen ten behoeve van de Edele Heeren Commissarissen van de desolate boedels, voor de non-vermindering ofte non-aliëneering van de 58 civetkatten die in haer gemelden mans boedel werden gevonden, ter somme van 6040 guldens so als deselve getaxeert sijn ofte sooveel meer als welgemelde Heeren Commissarissen sullen goedvinden4); ende redelijk zijnde dat zij des-
') G.-A. Amsterdam, Archief Desolate Boedel-Kamer, No. 401, fo. 50 vo. l) Geschreven in margine bij 22 October 1697.
») G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris Mr. N. van Loosdreght, No. 5728 (afschrift in No. 5750, fo. 170 vo., No. 437). — Gedeeltelijk gepubliceerd door J. F. M. Sterck in Jaarboek Amstelodamum X, p. 202.
4) Zie No. 168.



„OPRECHTE IIOLLANDSCHE CIVET'
wegen werden geïndemneert, voornamelijk dewijl de voors. civetcatten in haar, comparantes, maght sullen verblijven, so belooft zij, comparante, ende nam aan, de gemelde Heeren Isaac de Visch en Pieter Jacobszen Timmer ende hare erven ende successeurs wegens de voors. interponeerende borgtoght rnet wat des aancleeft, als principale debitoren en wien de saak alleen en privaatelijk aangaat, te sullen indemneeren, vrij, cost- en schadeloos houden, daarvoren verbindende haar persoon en alle hare goederen, geen exemt. ... present Balthasar Weduwarts en Nicolaas Bont, als getuygen. — Allen onderieekenen.
NO. 170. — INVENTARIS VAN WIJLEN MARGARETA GUNWEL, WED. PIETER DENYS JR. — 1698, FEBRUARI 7').
Inventaris van de goederen van wijlen Margareta Guntvél, weduwe van Pieter Denys. opgemaakt op verzoek van Jóhannes Schreuder en Jan Centen, voogden van de minderjarige kleinkinderen, volgens aangifte van haar dochter Pelronella en getaxeerd door Catharina Schaak, beëedigd schutster. Het blijkt dat op zolder staan 6 grote civetskouwen ... fl. 3.—. Het geheele meubilair is geschat op fl. 876.15.8 
Verder (1°.) een huis en erf, bestaande uit twee woningen in de Bloedstraat, waar „de Civetkat" in den gevel staat, welk erf en huis indertijd aan Pieter Dionyszen. man van de overledene, gekomen zijn volgens de kwijtschelding van 30 Maart 1648, register K, 168 vo.2)-, zij worden door Jan Pieterszen de Vries en Adriaan de Jonge en Abraham van Dakenburg geschat, volgens machtiging van de Schepenen, op fl. 7000.—.
NO. 171. — VERKLARING OMTRENT DE KWALITEIT VAN GELEVERDE CIVET. — 1699, JUNI 163).
Compareerde voor mij, Joan Hoekebak, Notaris .. ., Sieur Hendrik Priem, burger ende civettrecker hier ter stede, dewelke ten versoeke van d Heer Samuel Torin, coopman alhier, ... heeft ... verclaert ..., dat alle de partijen civett, die hij seedert eenige jaren herwaerts heeft vercogt en geleevert gehad aan
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris L. Meyer, No. 5450, No. 62.
2) Zie G.-A. Amsterdam, Kwijtscheldingen, No. 42, fo. 168 vo.
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. Hoekebak, No. 5870, No. 198.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
gemelden heer Torin, en de wel bijsonderlijk de portie op den 23 Maert laestleden aen hem geleevert, sijn geweest opregte Hollandse civet, binnen dese stadt Amsterdam getrocken van sijn civetcatten, die hij, comparant, alhier ten sijnen huyse actuelijck is houdende ende voedende, sooals rugtbaar en bekent is; dat oock deselve civette door hem noyt werd gemengt of vermeerdert door eenige andere uytheemsche civett, direct nog indirect, maer altoos is volgens sijne bijgaende attestatiën, consenterende en gevende hiervan acte; dat aldus passeerde in Amsterdam, praesent Arent van Steenier en Jacob van Paddenburg als getuygen.
w. g. Hendrik Priem, A. v. Steenier, 1699.
Tenselven dage compareerde mede voor mij, notaris, voorgemelde heer Samuel Torin, verclarende .. . dat hij op den 23en Maert voors. van gemelden Hendrik Priem hebbende gecogt en ontfangen een partij van 27 oneen civet in 6 glasen, hij deselve dus sonder eenige vermeerderinge van vreemde civet of veranderinge per schipper Thomas Wolters naer London heeft gesonden en geconsigneert aen d'heeren Gossart en Noortwijk, coopluyden, aldaer; actum et praesentibus ut supra. iv.g. Samuel Torin, A. v. Steenier, J. v. Paddenburg, J. Hoekebak.
NO. 172. — VERKLARING OMTRENT IN COMMISSIE GEGEVEN CIVET. — 1700, AUGUSTUS 261).
Compareerden voor mij, Josua Sanderus, notaris publicus, de Heeren Pieter Oosterlingh, coopman alhier, ende Pieter de Beer, schipper, bevde van genoegen ouderdomme, dewelcke ter requisitie van d'eersame Dirk Lont, schipper, verclaerden .. . dat haer, getuygen, seer wel is bekent, dat den requirant op den 12en Junii van deser lopende jare van den twede getuyge beeft ontfangen . . . een kasje, gemerkt No. 4, daerin geweest sijn 9 doosjes gevult met civet en geen musciljaet, welke civet 8ij, getuygen, bij goede onderrigtinge weten dat gewonnen off vergadert van katten, die binnen dese stadt gehouden werden, ende dat den requirant deselve partije off 9 doosjes civet alhier is ter handen gestelt met speciale ordre en commissie omme deselve te vercopen ende te negotiëren tot Som in Vrankrijk,
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. Sanderus, No. 6270, No. 95.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
waernae toe de requirant ter dier tijt gedestineert en bevragt \* as, en na geen andere plaetse in de werelt als die particu-
lierlijk haer opsicht op Som in Vrankrijk gehadt hebben 
] ïesent Jacobus fcanderus en Jan Jjantgraef, als getuygen. v\ cj. Pieter Oosterling, Pieter de Beer, J. Landgraaff.
NO. 1(3. — KOOPCONTRACT VAN CIVETKATTEN. — 1701, JULI 41).
Heden, den 4en Julii 1701, compareerden voor mij, Joannes
van Geuns, openbaer notaris binnen Amsterdam residee-
rende, in t bijwesen van de nagenoemde getuygen, Sieur Hendiik Piiem, koopman alhier, ter eenre, ende Sieur Daniël Waywel, koopman, ter andere zeyde, te kennen gevende de comparanten, dat hij, eerste comparant, heeft verkoft, en den tweeden comparant van den eersten comparant gekoft te hebben, een quantiteyt van 25 mannetjes civetkatten, zodanig en in dier voegen als den tweeden comparant dezelve civetkatten ten overstaan van den eersten comparant op den 22en der voorledene maand Junii heeft bezigtigt, ende dat tot 270 gulden ider kat, zulx dat de 25 mannetjes civetkatten in 't geheel komen te monteeren een somme van 6750 guldens; onder deze expresse conditie nochtans, dat alle dezelve katten binnen den tijd van een maand, te rekenen van denzelven 22e der voorledene maand Junii aff, sullen moeten ontfangen werden, wel eerder maer niet later. Dat ook vervolgens door den tweeden comparant in handen van den eersten comparant zal moeten gestelt werden een somme van 200 guldens, dien den tweeden comparant zal verbeuren bijaldien hij binnen den voors. tijd van een maand, te reeckenen als vooren gezecht, niet sal komen te ontfangen deselve 25 mannetjes katten. Maar waaneer de voors. 25 mannetjes civetkatten binnen den gestipuleerden tijd door den tweeden comparant ontfangen wierden, dat alsdan deselve fl. 200 tot afkorting sullen strecken van zodanige 1000 guldens, als op den ontfangst van dezelve 25 katten door den tweeden comparant aan den eersten is uytgelooft en moet voldaan werden. Dat oock vervolgens de resteerende somme, zijnde naar de betalingh van de voors. 1000 guldens noch 5750 guldens, binnen den tijd van twee jaren promtelijck aan den eersten
) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. van Geuns, No. 6354, No 291 (afschrift in Prot. No. 6391, fo. 209).



GEGEVENS BETREFFENDE DE
comparant door den tweeden comparant moeten werden voldaan, en daarvan betaalt werden intrest tegens 4 percento in 't jaar; dat oock den tweeden comparant zal vrijstaan zodanighe somme in de voors. tijd van 2 jaren te betalen als 't hem zal gelieven ofte gelegen komen, al was 't bij de maand ofte 6 weeken, van welke betaalde somme d intrest na de tijd Aan de betalinge te reeckenen, sal kommen op te houden.
Ende tot meerder verzeekering en presteering van deze contract en voldoeninge van de voors. resteerende 5650 guldens heeft Maria Magdalena Gravius, huysvrouw van den tweeden comparant, die met assistentie van haar man mede is compareerende en tot het passeeren dezes van dezelve geautorizeert, haar ten behoeve van den eersten comparant gestelt tot borge als principaal.
Ook consenteeren Waywel en zijn vrouw, dat tei secretaiie van Diemermeer door den Secretaris vanwege Priem aanteekening hiervan mag norden gedaan, en dat zoolang aan dit contract niet door lien voldaan is, zij hun huis en goed niet mogen bezwaren; alsmede, dat vrijwillige condemnatie van den Hoogen Raad van Holland zal worden gevraagd; zij benoemen hiertoe hun procureurs, Priem Mr. Joachim Huysse en 11 aywel Mr. Hendrik van der Vijver, beiden procureurs bij den Hoogen
Raad in Den Haag.
Getuigen zijn de notarisklerken Jan Landgraaf en Lambertus van den Broek. — Allen onderteekenen.
NO- 174. TRANSPORT VAN EEN HUIS. — 1716, JULI 41).
Comelis Jongkind, gehuwd met Margareta Houtman, en Margareta Houtman zelve voor de eene helft, en deze Jongkind als gemachtigde (volgens acte van 16 November 1714, voor Notaris Adriaan de Kedts te Gouda gepasseerd) van zijn zwager Pieter Palensteyn, gehuwd met Elisabet Houtman, voor de andere helft, beide vrouwen erfgenamen van Petronella Dionyssen, dochter en mede-erfgenaam van Pieter Dionyssen, transporteeren aan Hendrik Schuyl een huis en eif in d<: Bloedstraal, waar „de Chivetkat" in den gevel staat, omschreven in de kwijtschelding van 30 Maart 1648 van Jan Jansz. Luysing aan den bovengenoemden Pieter Dionyszen2).
') G.-A. Amsterdam, Schepenkennissen, No. 90, fo. 94 vo.
*) Zie No. 170, Noot 2.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET'
De koopsom is fl. 6500.—.
NO. 175. — ONDERLING ACCOORD TOT KOOP VAN CIVETKATTEN EN VERKOOP VAN CIVET. — 1718, JUNI 101).
Heeden, den lOen Juny 1718, compareerde voor mij, Joannes van Geuns, openbaar notaris ... binnen Amsterdam residerende, in 't bijwesen van de nagenoemde getuygen, d'Heeren Jan en Reynier van Gelder, in compagnie, ter eenre, de Heer Justus Joannes van Bilanus ter tweeder, ende de Heer en Mr. Mattheus Brouwerius ter derden sijde, allen wonende binnen deze stadt en mij, notaris, bekent, en verklaarden sij, comparanten, met den anderen te hebben aangegaan seeker contract van socitijdt en compagnie omtrent den inkoop der civetkatten ende de verkopingh der civetten, sonder dat nogtans eenige compagnie omtrent den eigendom der beesten offte der civetten selffs te introduceeren, offte eenigermaeten te begrijpen, ende dat voor den tijdt van 6 aghtereenvolgende jaaren, te beginnen met het passeeren dezes en eyndigende met den 10 Junii 1724, sullende vóór de expiratie van dien tijdt niemant, op een boete van 1000 guldens, uyt deze contracte mogen treeden, ende dat in manieren als volgt:
Eerstelijk sullen de comparanten te samen alle de hier te landen komende mannetjes civetbeesten met gemeen overlegh voor seekere affgesprookene somme voor de sociteydt inkoopen en bij lotinge onder eikanderen verdeelen, dogh die van de comparanten vóór den inkoop quam te declareeren, geene beesten te willen hebben, dat dezelve alsdan sal moeten gedoogen dat de gemelde beesten door de andre compagnons ingekocht en verdeelt werden.
Ten tweeden sullen de comparanten eikanderen opreghtelijk bij handtastinge, in plaatse van eede, in geschrifte overgeven een lijst van de bij henlieden in weezen sijnde civet, en die ook ten dage der teekeningh ofte passeeringh dezes contracts benevens hunnen onderlingen beestens laten sien ende de civet, weegen, wat quantitijdt ider der comparanten onder sigh heefft, en getrouwelijk verklaaren, hoe veele civetten ider der comparanten maant voor maant door eikanderen gerekent van hunne
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. van Geuns, No. 6372, No. 79.
NED. ECON.-HIST. ARCHIEF JAARBOEK XX
15



GEGEVENS BETREFFENDE DE
beesten komen te trecken; dat de comparanten onderlingh de vrijheyt sullen hebben in elkanders huyssen te sien en wegen, hoeveel de civet die buyten de kist en onder ider van hen overigh blijfft, komt te monteeren, 'tgeen van tijdt tot tijdt bij de comparanten respectivelijk sal konnen gedaen werden, sullende ider gehouden wezen onder eeden sigh te expurgeeren de quantiteydt van de civet nae waerheyt te hebben opgegeven en niet meerder te hebben, direct off indirectelijck.
Ten derden sullen de twee eerste comparanten 15 ons ende de tweede en derde comparant ider 10 onsen civet bij provisie ten huysen van de laaste comparant, de Heer Brouwerius, in een eyssre kist, die aldaer voor één jaar sal blijven en, dat jaar geëxpireert sijnde, met onderlingh genoegen op sodanigen plaats onder de andre compagnons worden gebraght als (sij) sullen goetvinden, in toegesegelde glaesen off bussen leveren en op een aangeplackt brieffje het nette gewight, de tarra, de dagh, maent en jaer uytgedruct mits dat de bewaarder van de civet ten genoegen der andre meede-comparanten borgh sal stellen ter somme van 1000 guldens ten behoeve van ider derselver comparanten; dat meede de andre offte verdre, reets vergaderde civet van tijdt tot tijdt in voegen als hierboven in de voors. eyssre kist sal werden gebraght, namentlijk door de van Gelders 15 en de heeren Bilanus en Brouwerius ider 10 onsen offte sooveel meer als de contractanten sullen goetvinden, mits dat door de eerste comparanten, de heeren van Gelder, altijt een halve portie offte quantitijdt meer als de andere comparanten, de heeren Bilanus en Brouwerius, werden gebraght.
Dat wanneer men tot egalitijdt van de civet sal wezen gekomen, bij ider van de comparanten in dezelve eyssre kist sal werden ingebragt sodanige civet, die bij ider van de comparanten van tijdt tot tijdt sal werden getrocken, en waarna de verkoping ook sal moeten geschieden, en niet eerder weder in de eyssre kist werden ingebraght vóór en aleer de ingebragte civet uyt de kist verkogt sal sijn, ende dat dan de inbrengingh in de kist weder op nieuw eerst sal moeten geschieden, en dat daarin van tijt tot tijdt op dien voet sal moeten werden gecontinueert; dat geene van de comparanten de civet minder sal mogen verkoopen dan waarop dezelve bij de compagnons is gestelt en niet meerder dan 1 off 2 percento, na dat



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
dezelve compagnons met eikanderen affspreeken sullen, in de betalinge te laten korten, op een boete van 500 guldens ider reys te verbeuren.
Dat niemant eenige civet buyten diegene welke in de kist onder de bewaerder van de civet is, sal mogen verkopen offte beleenen, op wat naam het ook sal mogen worden gedebiteert ... als alleen onder de mede-compagnons, en dat onder niemant anders de beleening sal mogen worden gedaan; alsmeede dat geene publicque verkoping offte versending sal mogen geschieden, op een peene van 500 guldens voor ider clandesteine verkoping, versendingh ofte belening, in voegen hiervooren te verbeuren.
Sullen de comparanten ider, hoofft voor hoofft, geduurende een geheele week, van de oudste aff te beginnen, de Beurs waarnemen, tensij door uyt de stadt reysse, siekte, belet werdt, wanneer een sijner compagnons daertoe versoeken sal laten, op de boete van 2 schellingen voor ider dagh, te verbeuren en te bewaaren in een gemeene pot ten huyse van de bewaarder der civetten.
Dat wanneer de afftreck der civetten sóó sterck moghte komen, dat een off twee der compagnons geen civet meer hadden, de andre compagnon alsdan sijn nog hebbende civet alleen sal leeveren en mogen verkoopen, dogh niet anders dan met kennisse der compagnons en onder beding van alle de bovenstaande conditiën wegens de prijs en notificatie als anders, op de gestelde boeten.
Dat de verkoper der civetten de te leveren hebbende civet met sijn cachet adjusteeren sal en tekenen met sijn eygen naam met bijvoeginge der waare datum, dat is dag, maant en jaar, op een boete van 100 guldens.
Off het quam te gebeuren, dat de comparanten offte eene van hun sijne beesten offte civetkatten verkoopen wilde, de andre comparanten, de daarvoor geboden werdende prijs willende geven, bij voorregt en preferentie de katten sullen na sigh mogen neemen, en alsoo onder hem beyde offte twee overige comparanten deelen; edogh ingevalle de eene van de overige comparanten geene katten wilde hebben, sal de resteerende eene compagnon de beesten voor de geboden prijs alleenigh na sigh mogen neemen, sullende diegeene welke sijne beesten [ver



GEGEVENS BETREFFENDE DE
koopen wil,] opregtelijk bij sijn woort, in plaats van eede, de aangeboode prijs aan sijnen compagnon declareeren en hun de preferentie geven, op een boete van 200 guldens.
Dat verders der comparanten presente en toekomende vrouwen, alsmeede de erffgenamen van de comparanten, die geen vrouwen hebben, bijaldien een der comparanten quame te sterven, dat Godt genadelijk nogli langh wil verhoeden, wanneer de hiervoor gestelde tijdt dezes contrac-ts nog niet geëyndight moght sijn, de keuse sal hebben omme in haar mans, zoons, broeders offte erffgenamens plaetse te treeden, mits, niet in 't contract blijvende, alsdan de beesten en civet als hiervooren van haar man, zoon, broeder offte erffgenamen geseyt is, niet verkopende als met kennisse van de compagnons en hun reght van naastingh derselver voor de hoogste geboden prijs, wanneer zij haar beesten en civet metterdaat souden willen verkoopen.
Authoriseerende sij, comparanten, bij dezen op het kragtigste de broederen diakonen der Gereformeerde Kerke alhier omme de bovengestelde gespecificeerde distincte boetens op de eerste denunciatie van een der comparanten inne te vorderen, al wiert de fraude eerst nae 't eyndigen dezes contracts ontdeckt, submitterende sij sigh alle en ider in 't bijsonder ten dezen alle reghten en reghteren ... onder verbant als naar reghten. Dat aldus passeerde binnen Amsterdam in 't bijwesen van Willem van Winghen en Fredrik Paulusz. als getuigen. tv. g. Jan van Gelder, Reynier van Gelder, J. J. Beilanus, Matthaeus Brouerius, J. van Geuns, Willem van Winghen, Frederik Paulusz.
NO. 176. — AMPLIATIE VAN HET CONTRACT AANGAANDE DE CIVETNEGOTIE. — 1718, OCTOBER 31).
Heden, den 3en October 1718, compareerde voor mij, Joannes van Geuns, openbaar notaris ... binnen Amsterdam resideerende, in 't bijwesen van de nagenoemde getuygen, de Heeren Jan en Reynier van Gelder, mitsgaders de Heer Justus Joannes van Belanus ende de Heer en Mr. Mattheus Brouwerius, kooplieden alhier, te kennen gevende de comparanten, dat sij alsnog quamen te approbeeren en van volle waarden te houden de
') G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris J. van Geuns, No. 6372, No. 130.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
contracte wegens de negotie van de civet opgereglit en tusschen henlieden op den lOen Junii dezes jaars *) ten overstaan van mij, notaris, en getuygen gepasseert; ende wert bij dezelve contracte nogh gevoegt, dat van nu aff aan alle de verkofft wordende civet gemunueert sal werden met een gemeen compagnieszegel, dat ten dien eynde sal werden gemaakt, en een gemene attest [at] ie-brieffie met de opgedruckte namen der compagnons gemerkt, sullende buyten dit de leverantier ook in 't compagniesboek, bij den bewaarder der civet berustende, selffs (Je tijdt en quantitijdt sijner afflevering gehouden wezen te roteeren; ende sal wijder het compagniessignet en attestatiebrieffies met de opgedruckte namen der compagnons voor dit jaar berusten onder de eerste comparanten, de heeren van Gelders, ende het geit voor de verkoflt wordende civet van de tweede comparant, de Heer Bijlanus, op assignatie van de gesümentlijke compagnons opgehaalt en van maant tot maant ten huysen van den boekhouder gebraght worden omme onder de gemelde contractanten voor elx bedongen portie, als in de verhaalde contracte, verdeelt te werden; blijvende de gemelde contracte in allen sijnen leeden en deelen in sijn geheel, sonder dat met het passeeren dezes sal kunnen gesegt werden eenige de minste novatie offte veranderingh gemaakt te sijn; tot naarkominge van deze verbindende contractanten hunnen persoonen en goederen ... ; dat aldus passeerde binnen Amsterdam in 't bijwesen van Willem van Winghen en Daniël Stoffels, als getuygen.
iv. g. J. van Gelder, R. van Gelder, J. J. v. Beilanus, M. Brouerius, Willem van Winghen, Daniël Stoffelsz., J.van Geuns.
NO. 177. — INVENTARIS. — 1718, NOVEMBER 92).
Inventaris van clen ganschen boedel, bestaande uit meubelen, huisraad, bontwerkerstvinkelwaren en -gereedschappen enz., nagelaten door wijlen Catharina Wagenaar, huisvrouw van Lambert Hooft.
. . . Twee civetkatmoffen 
') Zie No. 175.
2) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris A. Tzecuwen, No. 7603.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
NO. 178. — BOEDEL VERSLAG. — 1719, FEBRUARI 13').
Staat des boedels van Daniël Waeywel en Maria Mag-
dalena Gravius, egteluyden.
In den jare 1697 is gemelte Daniël Waeywel door ongelukken van negotie en considerable schadens bij eenige negotianten in Engeland als elders geleden, tot een accoord met sijne doen zijnde crediteuren gekomen, zijnde bij preferentie van de huvsvrouw niets van belang overgebleven als de meubilen van de huyshouding en 58 civetkatten, waarvan met de uyterste menage voor hem, vrouw en sware famillie heeft bestaan, dog vervolgens een sterfte onder de katten zijnde gekomen en geen penningen voorhanden zijnde, is genootzaakt geworden uyt dien handel te schevden en in genoegsame sobere staat te leven. Middelerwijle door seker toeval en om chagrin te verzetten, is geworden liefhebber in de mathesis, en na veel arbeydens door Gods genaden gevonden de tot dus lange te vergeefs gezogte quadratura circuli, met welke premie te genieten hij zig heeft gevleyt sijne crediteuren niet alleenig te voldoen, maar oock in 't vervolg een geruster leven met sijne famillie te leyden. Nu is bijna de gantsche weereld bekent wat devoiren daartoe heeft aangewent, en ongevaar 7 jaren agtereen met een gedeelte van sijne famillie zich meest in den Hage met veelvuldige revzen heeft moeten ophouden, om welke costen mitsgaders van drukken en sollicitatiën etc. te fourneren, genoodsaakt is geworden in schulden te vervallen en penningen van bekende vrinden op te nemen, hebbende wijnig connen helpen de 500 guldens die haar Ed. GrootMogende Heeren Staten van Holland eens hebben gelieven te consenteeren, die er almede ingebrogt zijn, en de verdere reste tot nog in die staat gebleven.
Volgt den staat der crediteuren:
in de jaren ... 1687 Maria Adriana Waeywel fl. 500.-.-
... 1711 tot 1714, Willem van Hoorn fl. 557.2-,
hieraf 13 once civet a fl. 22.-.- d'once, rest fl. 271.2.-
(Totaal 32 crediteuren met) fl. 9996.3.-
') G.-A. Amsterdam. Archief Desolate Boedelkamer, No. 235 (staten anno 1719).



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
Crediten.
Meubilen en huysciraaden, tot nog toe ongetaxeert.
Gantsch geen contante penningen voorhanden.
Het vaderlijke en andere goederen van Maria Magdalena Gravius hangt in proces tot Middelburg in Zeelandt, dewijl hare pretenzie is, soveel te moeten hebben conform als hare broeders en susters van hare overledene moeder Maria Hubregts, weduwe van wijlen Dominus Daniël Gravius, predicant tot Middelburg, voor het vaderlijke goet genoten hebben, waarvan de eene 9 en de andere 6 duysent gulden op 't boeck van gemelte overledene weduwe Gravius staat genoteert, en is nogh ongedecideert, omdat wij onmagtig zijn geweest het proces te agtervolgen.
De premie op de vinding der quadratura circuli laat wel een goede hoop maar geen sekerheyt.
Dit alles per memori.
Wij, onderschrevene, verclare de voorenstaande mijne staat oprecht en deugdelijk te wezen, so ontrent alle onse crediteuren als uytstaende debiteuren en effecten, en dat alles tot soodanigen somme van penningen als bij yders naam staat uytgedrukt, sonder mijns wetens yts achter de handt gehouden of ook verswegen te hebben, direct of indirect, ... en dat ook geen van onse voornoemde crediteuren borge, pand ofte verzekeringe heeft, behalve hetgene bij de voornoemde onse staat reets is uytgedrukt, belovende dat in cas ons hierna nog yts meerder of verder, so ontrent onse crediteuren als ook debiteuren en effecten te vooren mogte komen, desen ten alle tijden daarmede te sullen ampliëren.
Actum Amsterdam, den 13 Februari 1719.
n . g. Daniël Waeywel, Maria Magdalena Gravius.
NO. 179. — ADVERTENTIE. — 1719, NOVEMBER 281).
Alzo zedert eenigen tijd niet alleen veele valsche civet, maer ook een onbekende materie onder den naam van Oostindise civet gedebiteert word, tot nadeel der Hollandse en buyten-
') Gedrukt in de „Amsterdamse (Dinsdaegse) Courant", anno 1719, No. 142. — Zie ook Dr. Leonie van Nierop, Gegevens over de nijverheid van Amsterdam, bijeengelezen uit de advertenties in de Amsterdamsche Courant 1667—1794, in: Jaarboek Amstelodamum XXVII (Amsterdam 1930). p. 302, No. 144.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
landse kooplieden, so werd een iegelijk geadverteert, dat nergens ter wereld anders de regte en eygentlijke civetkatten gehouden en waere civetten getrokken worden als te Amsterdam bij J. en R. van Gelder, J. J. van Beylanus en M. Brouerius, die dezelve met een gemeene geplaetdrukte attestatie met het merk van hun cachet daerop munieeren.
NO. 180. — VERZOEKSCHRIFT MET BESCHIKKING BETREFFENDE IN PAND GEGEVEN CIVET. — 1720, SEPTEMBER 131).
Aan de Ed. Agtb. Heeren Schepenen der stad Amsterdam
Geeft reverentelijk te kennen Justus Johannis van Beilanus, dat hij, suppliant, sijnde getrouwt met Aurelia Swatte, die bevoorens weduwe was van wijlen Jacobus van Aalst, bij dewelke deselve heeft geprocreert een dogtertje, genaamt Franyoise Hermine van Aalst, die nog jong van jaaren is, en met welker onderhout hij, suppliant, dan ook is belast, om dewelke en desselfs verder familie des te beter op te voeden en te doen bestaen hij sijn negotie heeft genomen in civet; dan, ofschoon hij, suppliant, daertoe van sig selven een goede somme heeft geappliceert, soo vind hij, suppliant, egter tot des te boeter \oortsetting van dien hem benodigt om eenige penningen, en dewijl alle 't selve niet anders kan strecken als om sijn genoemde familie en aanbehuwde dogter 2) bequamer op te voeden en maintineeren, en dat hetselve dogtertje door de nalatenschap van deselver over-oudmuy is op- en aanbesturven een somme van 7840.— guldens, dewelke berust onder Mr. Mattheus Brouwerius, als medevoogt nevens den suppliant over 'l meergenoemde dogtertje, soo heeft hij, suppliant, den voors Mr. Mattheus Brouwerius als medevoogt aangesogt om uyt hetselve capitaal aen hem, suppliant, ter leen te verstrecken een somme van 2000 guldens en ter dien insigte te vercoopen een obligatie ter gelijcker somme ten laste van 't gemeene land van Holland ten comptoire van Alkmaer, op de naem van Adr. van Sevenhuysen en Schaegen Hoogland als voogden van Bartholt Deventerwaag, folio 1601, gedateert 1 Juny 1665, onder dese belofte, van deselve somme capitael te restitueren soodraa
') G.-A. Amsterdam, Rechtelijk Archief, No. 845 (Schepenen Minuutregister, oud No. 142), fo. 13 vo.
2) Stiefdochter.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
't gedagte dogtertje mondig of ten huuwelijcker staet getreeden is, of wel eerder, dat de voors. opvoedinge en onderhout sal comen op te houden. En dat hij, suppliant, aen de genoemde Brouwerius binnen een jaer tot securiteyt sal leveren de quantiteyt van 1000 guldens in civet, te reeckenen tegens 20 guldens het ons, en dat de intressen van 't overige capitael, die althans jaerlijx bedragen 146 guldens, sullen oploopen en blijven onder handen van genoemden Brouwerius, mitsgaders dat sijn, suppliants, effecten door de voors. restitutie legaliter sulJon sijn en blijven geaffecteert, alles totdat de volle restitutie sal sijn geschiet, waertoe den naergenoemden medevoogt Brouwerius onder 't goedvinden van UEd. Agtb. wel schijnt te inclineeren; waeromme soo keert dese suppliant hem in alle onderdanigheyt tot UEd. Agtb., reverentelijk versoekende Uwer Ed. Agtb. appoinctement, waerbij UEd. Agtb. den suppliant en voornoemden Brouwerius authoriseren ende qualificeeren, om de voornoemde obligatie te mogen verkoopen en aen de koopers wettelijk opdraegen en de penningen van dien ontfangen, en de coopers deswegen te quiteeren, mitsgaders deselve Mr. Mattheus Brouwerius te permitteeren om de afcomst van dien aen den suppliant ter leen, onder de hiervooren gemelde conditiën op te schieten ende verstrecken. 't Welck doende etc. (was getekent) T. Kerste.
Schepenen besluiten, o.a. na Mr. Brouwerius gehoord te hebben, om dezen te machtigen de obligatie aan den suppliant te geven en aan den suppliant toe te staan die te verkoopen en de som gelds daarvoor in leen te houden, totdat de opvoeding en het onderhoud van FranQoise Hermine van Aalst beëindigd sullen zijn; des dat hij, suppliant, aen den genoemden Mr. Matheus Brouwerius ... tot securiteyt van de gemelte restitutie voor eerst sooveel civet sal ter handen stellen als hij. suppliant, in voorraad heeft, en voorts binnen een jaer nae date deses nog sooveel civet, dat deselve, uytgerekent tegens 20 guldens het ons, bedraagt de somme van 1000 guldens, en binnen een jaer daeraenvolgende nog een soo veel, dat deselve, gereekent als vooren, sal bedragen 500 guldens, en dat oock de intressen van 't overige capitael van de gemelte FranQoise Hermine van Aalst, bij de requeste vermeit, sal oploopen en



GF.GEVENS BETREFFENDE DE
onder hem, Mr. Mattheus Brouwerius, blijven berusten totdat de voornoemde ter leen verstreckte penningen van 2000 guldens sullen weesen gerecouvreert ofte uytte gemelte verpande civet geconsequeert connen werden, waervooren des suppliants effecten legaliter sullen sijn en blijven verbonden en ten allen tijden aansprakelijk ende executabel. Den 13 September 1720 (Was getekent) J. B. Lestevenon.
NO. 181. — VERZOEKSCHRIFT MET BESCHIKKING BETREFFENDE IN PAND GEGEVEN CIVET. — 1720, NOVEMBER 15 EN 21').
Aan de Ed. Agtb. Heeren Schepenen der stad Amsterdam.
Geeft ... te kennen Johannes van Geuns, dat hij, suppliant, aen eene Justus Joannes van Bijlanus heeft verstreckt een somme van 1500 guldens volgens obligatie ten deese annex; dat de gemelde Justus Joannes van Bijlanus aen de suppliant tot onderpand van deselve somme van 1500 guldens hadde ter hand gesteld een quantiteyt van 105 oneen civet, die bij non-voldoeninge ofte restitutie van dezelve somme met de intresten van dien, tegen een half percento 's maents, door den suppliant buyten authorisatie van den regter zoude konnen werden vercogt, omme daeruyt sijn capitael en intresten te erlangen; dat gemelde Bijlanus in gebreeken blijft dezelve somme met de intresten van dien aen den suppliant te voldoen, waeromme de suppliant sig was keerende tot UEd. Agtb. niettegenstaende de magt door dezelve Bijlanus aen hem gegeven omme de meergemelde civet selfs te mogen vercoopen, versoekonde authorisatie van UEd. Agtb. omme de meergemelde 105 oneen civet door een gezwooren makelaer, hem des verstaende, soo bij diverse partijties ende niet gelijck, 'tsij publicq oft uyt de hand te mogen vercoopen, de gelden daervan komende van tijd tot tijd in mindering van sijn agterweesen te ontfangen, naer aftrek van de kosten hier omme gedaen, gereser veert en ongeprejudiceert des suppliants eerder en verder regt. 't Welck doende etc. (Was getekent) L. Wybrands, procureur.
1720, November 21.
Schepenen, gehoort hebbende Justus Johannes Bylanus, ende nader disponeerende op de annexe requeste van Johannis van
') G.-A. Amsterdam, Rechtelijk Archief, No. 845, fo. 228.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
Geuns, authoriseeren den suppliant omme uyter hant bij partij ties ende sulx successive de verpande 105 oneen civet te mogen verkoopen, de gelden daervan komende ter goede reeckeninge van de suppliants agterweesen te ontfangen en behouden, nae aftreck van de kosten hiervoorene gedaen ..den 21en November 1720. Present alle schellenen, uitgezonderd de Heeren Eoreel, Sautijn en Kalkoen.
(Was getekent) Jb. Fk. du Fay.
NO. 182. — BESCHIKKING AANGAANDE EXECUTORIALEN VERKOOP VAN CIVETKATTEN. — 1720, DECEMBER 51).
Schepenen, geëxamineert hebbende de requeste van Philip de Later, qualificeren de suppliant om de civetkatten en goedre door de concherge te doen verkopen en de kooppenningen in mindering van «ijn agterweesen te ontfangen en zijn huys wederom ten laste van Justus Johannes Bijlanus te verhuuren, onvermindert des suppliants regt te zijnen laste, mits de goedre in het huys bevonden werdende behoorlijk werden geïnventariseerd. Den 5en Decembris 1720. Presentibus alle de heeren schepenen, dempto de Heer Boreel.
(Was geteekent) J. Trip Jacobszoon.
NO. 183. — BOEDELINVENTARIS. — 1720, DECEMBER 72).
Ingevolge van de requeste uyt de naem van Philip de Later aan d Edele Achtbare Heeren Schepenen van dese stadt gepresenteert en op gemelde appoinctementen, in dato den 5en Decembris 1720, waarbij denselven de Later onder andere is gequalificeert, dat door de concierge, na alvooren behoorlijck gein ventariseert werdende 'tgunt op desselfs bodem wegens den huurder van zijn perceel, gestaan in de Buyte Bantemer straat, Justus Johannes Beilanus, aldaer gelaten was geworden, te mogen verkopen, is uyt kracht van 'tselve appoinctement en op ordre van de concierge alle hetselve door mij, Abraham Tzeeuwen, openbaar notaris t'Amsteldam ..., en de getuygen nagenoemd, geïnventariseerd en bevonden te bestaan in 't navolgende, te weten:
') G.-A. Amsterdam, Rechtelijk Archief No. 1316 (Schepenen Minuutregister, oud No. 48), fo. 134 vo.
2) G.-A. Amsterdam, Prot. Notaris A. Tzeeuwen, No. 7609.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
op de vlieringh-solder: ....
op de kamer: een ysere kacgel, 12 ledige civettkouwen, 6 stucx
chivetkatten met 6 kouwen, waarin die saten; op 't comptoir: ....
in de beneden sijdelcamer: ....
in 't voorhuys: ....
in de binnekamer: een doosje met chivet, ....
in de kooken en op de binneplaets: ....
NO. 184. — HYPOTHECAIRE INSCHRIJVING. — 1730, APRIL 7').
Willem van Kerchem, tabakskooper te Rotterdam, leent van Cornelis van IAesvelt fl. 4000.— voor den tijd van 3 jaar a 3V'2 % p. j. en geeft hypotheek op zijn huis te Amsterdam. in de Kalverstraat bij de Gapersteeg, daar de Ghevetkat in de geevel staat.
NO. 185. — TRANSPORT VAN EEN HUIS. — 1735, MAART 32).
Jan Croesen, klerk ter secretarie te Rotterdam, en Dirk Bodée, op 11 December 1734 door de Wet van Rotterdam hiertoe gemachtigd, de eerste voor Willem van Kerchem en de tweede voor Pieternelletje Hogenhuys. die nu op scheiding van tafel en bed staan en mier vaste goederen nopens de Hoeren van de Wet derhalve verkocht moeten worden, transporireren o.a. het perceel, dat bij willig decreet van het Hof ran Holland d.d. 8 September 1696 aan Johannes van Kerckhem 3) was opgedragen. Deze laatste was de eenige erfgenaam van zijn vrouw Cornelia Beyswerm volgens hun wederkeerig testament, den lOen November 1713 voor Notaris Pieter van de Burg te 's-Gravenhage verleden, en heeft bij testament van 18 September 1720 ten overstaan van Notaris Pieter van Aken te Amsterdam; zijn zuster Susanna van Kerckhem, weduwe van Hendrik Warnsinck, tot zijn eenige erfgename benoemd. Deze Susanna van Kerkhem heeft bij testament, den Men November 1722 voor Notaris Eduard van Velsen te 's-Gravenhage verleden, als haar eenigen erfgenaam aangewezen den bovengenoemden
') G.-A. Amsterdam, Schepenkennissen No. 94, fo. 275. l) G.-A. Amsterdam, Kwijtscheldingen, No. 109 fo. 8. ') Zie No. 166, waar hij Kerkhoven heet.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
Willem van Kerckhem, den jong sten zoon van haren neef Jan Abraham van Kerckhem.
Het echtpaar transporteert dan aan Michiel Doorik het bovenbedoelde perceel in de Kalverstraat te Amsterdam, gelegen aan de Oostzijde tusschen de Gapersteeg en het Duifjessteegje, daar „de Civetkat" in de gevel staat, belend ten Noorden Paulus Noël, aan de Zuidzijde Willem Ncik, en aan den achterbint het getimmerte van Burgemeester Spiegel of diens rechtverkrijgende.
NO. 186. — HYPOTHECAIRE INSCHRIJVING. — 1746, NOVEMBER 22').
Michiel Doorik en Geertruy Thomé, echtelieden, leenen voor 6 jaar tijds fl. 4500.— a 6 % p. j. van Jan Boekkamp, en verleenen voor dit bedrag een hypotheek op hun huis in de Kalverstraat, Oostzijde, tusschen Gapersteeg en Duifjessteegje daar „de Civetkat" in den gevel staat2).
NO. 187. — TRANSPORT VAN EEN HUIS. — 1756, MEI 193).
Johannes Christoffel Kofferman, schoonzoon van Michiel Dorik, heeft op 20 April 1756 in publieke veiling voor fl. 5000.— het huis en erf gekocht, gelegen in de Kalverstraat te Amsterdam, aan de Oostzijde tusschen de Gapersteeg en de Duifjessleeg, daar „de Civetkat" in de gevel staat.
Thans transporteeren Anna Dorik, meerderjarig en ongehuwd, Michiel Valentijn Dorik, en J. Ch. Kofferman als echtgenoot van Rosina Dorik, aan dezen laatste zelf dit huis. De kooper neemt de hypotheek van fl. 4500.— over, die zijn schoonouders op 22 November 1746 ten behoeve van Jan Boekkamp hebben aangegaan *).
Wijlen Michiel Dorik had dit huis op 3 Maart 1735 in eigendom verkregen 5). De verkoopers hebben het geërfd van hunne ouders krachtens het wederkeerig testament dezer laatsten van 20 November 1753, verleden voor Notaris Salomon Dorper te Amsterdam.
') G.-A. Amsterdam, Schepenkennissen. No. 108, fo. 8.
2) Deze hypotheek is op 5 December 1764 geroyeerd.
3) G.-A. Amsterdam, Kwijtscheldingen, No. 130, fo. 223
4) Zie No. 186.
5) Zie No. 185.



GEGEVENS BETREFFENDE DE
NO. 188. — TRANSPORT VAN EEN HUIS. — 1763, JANUARI 26").
Rokus Piek heeft op 22 November 1762 in publieke veiling voor fl. 6100.— gekocht het huis en achterhuis in de Bloedstraal te Amsterdam, aan de Zuidzijde, het zesde huis vanaf de Nieuwmarkt, daar ,.de Civetkat" in do gevel staat. Thans transporteeren Willem van Heyningen, voor zichzelf, en Alexander Craandijk, den Oen October 1762 daartoe door zijn oom Frans Schuyl te Leiden — overeenkomstig de acte voor Notaris Willem Decker te Amsterdam verleden, — gemachtigd, dit huis aan den kooper.
Willem van Heyningen en Frans Schuyl hadden het huis geërfd van Albertje Brouwer of Brouwers, weduwe van Hendrik Schuyl, volgens haar testament, op 6 Januari 1749 ten overstaan van Notaris Jan Verhey te Amsterdam opgemaakt. Zij had het geërfd krachtens het wederkeerig testament van haar en haar man, op 31 Maart 1725 voor Notaris Pieter Schabaalje te Amsterdam verleden. Haar man, Hendrik Schuyl, had het perceel op 4 Juli 1716 in eigendom verkregen 2).
NO. 189. — RESOLUTIE VAN DE STATEN-GENERAAL. — 'S-GRAVENHAGE, 1764, MEI 283).
Goedkeuring der door de Vergadering X der West-Indische Compagnie opgestelde instructie voor Jean Isai Claris Rodier de la Brugière, aangesteld als Directeur van de eilanden van CuraQao. (Art. 43:) Behalve het tractement ontvangt de Directeur een geldsom voor eiken slaaf door hem verkocht, geleverd en verzonden, benevens 5 % van alle waren, die de CuraQao-sche eilanden opleveren en die de Directeur van tijd tot tijd voor rekening van de Compagnie zal overzenden; nog wordt aan den voornoemden Directeur insgelijks toegelegt 5 pet. van het civet, 'twelk van de aldaar zijnde civetkatten sal komen te prove-
') G.-A. Amsterdam, Kwijtscheldingen, No. 137, fo. 407 vo.
*) Zie No. 174.
3) Alg. Rijksarchief 's-Gravenhage, Archief Staten-Generaal, Notulen 1764 I, p. 719 vo. — Gedrukt in: Resolutiën van de H.M.H. Staten-Generaal der Ver. Ned. Provinciën, genoomen in den jaare 1764, p. 346; Ned. Jaarboeken XVIII I, 1764 (Amsterdam 1764), p. 468 e.v.; en daarnaar J. H. J. Hamelberg, Documenten behoorende bij ,,De Nederlanders op de West-Indischo eilanden", I (Amsterdam 1901), No. 102, p. 208. Ook bij S. Kalff, CuraCaosche troebelen, West-Indische Gids, XIII (1931), p. 87.



„OPRECHTE HOLLANDSCHE CIVET"
nieeren; en door hem, Directeur, op sijne reekening alhier te lande worden goedgedaan uyt het rendement der verkoo pinge van de voornoemde waren, koopmanschappen, vrugten en gewassen en civet respective, sonder dat men sal aftrekken eenige onkosten.
NO. 190. — TRANSPORT VAN EEN HUIS. — 1788, JUNI 51).
Margaretha Johanna van Oost, weduwe van Abraham Bomainge, heeft op 31 Maart 1788 in publieke veiling voor fl. 5800.— gekocht het huis en erf, gelegen in de Kalverstraat te Amsterdam, aan de Oostzijde, tusschen Gaper- en Duifjessteeg, daar „de Civetkat" in de gevel staat. Thans transporteert Jan van den Hoedt, makelaar, daartoe gemachtigd door Rosina Dorik, weduwe van Johannes Christoffel Koffermans2), dit huis aan de koopster.
Be verkoopster heeft het huis van haar man geërfd krachlens het wederkeerig testament van haar en haar man, op 31 Januari 1753 voor Notaris Benjamin Phaff te Amsterdam verleden. Als zijn testamentair executrice is zij aangesteld op 12 September 1781 blijkens acte daarvan, voor Notaris Mr. Jeremias Eylkens te Amsterdam gepasseerd.
') G.-A. Amsterdam, Kwijtscheldingen No. 162, fo. 293. *) In No. 187 heet hij Kofferman.







Gegevens b treffende de "Jpr^chte Hollan ische Civet ,
mede edeeld doox Mr. Iz ak "rins — ( conomiach-Historisch Jaarboek, XX, 1956).
_ddendji etj'.'orri^in.^.
klz.
M
H n
tf ff
ft w
10, regel van boven, afcaat* feitm, leesj feilen.
11, le * M " , " t i\ , " i XVI. 22*1.Je " " onder, " t 179$ , " : 1778.
2*>% 4e ** " ' , "s staatsman, natuurliefhebber, 1 :t >atsm n-n *tuurliefhebber.. 31. Toevoegen bij Celia Coninck: overl. 1678 * $e <167#) Jacob Vinckel, bo kvcrkooper. ia haar dood hextrouwd mat mma van ohoonüoven.
41, Inlaaacheh: choonhov n, ima. van C 3*
42. ** : Vinckel, Jacob 2 3*
57» 15® regel van boven n bis, 59» 3® r>^el van boven
overbodich* oirbodich (ge«.illi^).
6J, noot 2, staats /mtfterd m, leesj aat;rdam, II.
73,
"3, "
t e gotul ,
j e comparant.