PRIJS f0.10 Beknopte Catalogus • Tentoonstelling van • Utrechtsche Miniaturen *• 16 Juni — 15 September • 1939 iversiteits-Bibliotheek i . te Utrecht. Drukkerij Strafgevangenis Groningen QR. 13155. PRIJS f0.10 Beknopte Catalogus • Tentoonstelling van • Utrechtsche Miniaturen • 16 Juni — 15 September 9 1939 Universiteits-Bibliotheek te Utrecht GR. 13155. Drukkerij Strafgevangenis Groningen EEN WOORD VOORAF De Utrechtsche Universiteitsbibliotheek, welke haar handschriften als een kostbare nalatenschap van de geestelijke leidslieden onzer voorvaderen beschouwt, acht zich gelukkig aan de herdenking van het 1200ste sterfjaar van Willibrord te kunnen medewerken. Door een keur van Utrechtsche miniaturen uit Nederland en uit den vreemde samen te brengen met haar eigen bezit, hoopt zij duidelijk te kunnen maken, welke beteekenis het Utrechtsche bisdom, waarvan Willibrord de stichter én de eerste bisschop is geweest, voor de schepping en vorming der Noord-Nederlandsche schilderkunst heeft gehad. In tegenstelling tot Frankrijk en Vlaanderen ontbraken tot op onze dagen over de versiering van de handschriften in NoordNederland nagenoeg alle feitelijke gegevens. Aan de onderzoekingen van Professor Vogelsang, vooral aan de ijverige nasporingen van Professor Byvanck te Leiden en van Dr. Hoogewerff, Directeur van het Nederlandsch Historisch Instituut te Rome, die beiden geheel Europa hebben afgezocht, is het te danken, dat wij thans over een vroeger nooit vermoede rijkdom van studiemateriaal beschikken. Uit hunne talrijke en omvangrijke publicaties is gebleken, dat Utrecht in de 15e eeuw een centrum van versieringskunst is geweest. Door de welwillende medewerking van Directeuren van musea en bibliotheken in binnen- en buitenland is het mogelijk geworden een uitgebreide verzameling van deze kostbare stukken bijeen te brengen en deze zoo op te stellen, dat ze een historisch overzicht geven van het oeuvre der Utrechtsche school, wier bloeitijd valt tusschen de jaren 1420—1470. Deze collectie voortbrengselen van vaderlandsche kunst, die in originali nog nooit als één geheel bijeen zijn geweest, is samengebracht in het voormalig paleis van koning Lodewijk Napoleon, hetwelk zich voor een duidelijke en overzichtelijke opstelling goed leent. De vroegere hofkapel, nu nog „ Kapel ” geheeten, de lange en breede gang met het beeld van Apollo aan het einde, de oude bal- en receptiezalen, die thans in acht gelijke vakken zijn verdeeld, ontvangen door bovenramen en hooge zijramen uit den bibliotheektuin overvloedig licht, terwijl de achtergrond van oude folianten aan de wanden voor deze tentoonstelling een passende sfeer scheppen. Bij deze beschrijving der handschriften wordt telkens verwezen naar het standaardwerk van Byvanck en Hoogewerff over de Noord-Nederlandsche miniaturen, dat in drie folio deelen bij Martinus Nyhoff in 1925 is verschenen, en dat het richtsnoer en de betrouwbare gids bij het ihrichten van deze tentoonstelling is geweest. De Bibliothecaris der Rijksuniversiteit A. HULSHOF KAPEL 1 JACOB VAN MAERLANT, Gedichten. 1339, afkomstig uit de Abdij Mariënweerd aan de Linge. Byvanck <£ Hoogewerff N. 2. Groningen, Univ. Bibl. Hs. 405. 2 ROMAN VAN WALEWE1N, 1350. Byvanck <£ Hoogewerff N. 3. Leiden, Univ. Bibl. Letterk. Hs. 195. 3 JACOB VAN MAERLANT, Der naturen bloeme. 1375. Fol. 25 v. St. Christophorus. Beneden tweemaal het wapen van het geslacht Ysselstein. Byvanck & Hoogewerff N. 4. Leiden, Univ. Bibl. B.P.L. 14a. 4 JACOB VAN MAERLANT, Rijmbijbel. 1400. Byvanck & Hoogewerff N. 5. Amsterdam, Kon. Akad. v. Wetensch. Hs. XVIII. 5 GETIJDENBOEK. 1420 met ingeplakte miniaturen van 1400. Byvanck <£ Hoogewerff N. 18. Amsterdam, de Heer W. A. van Leer. 6 GETIJDENBOEK. 1410—1415. Met zeer opmerkelijke miniaturen. In de litteratuur nog onbekend. Berlin, Preussische Staatsbibliothek. Hs. Germ. oct. 680. KAPEL ZAAL 1 7 MISSALE verlucht in opdracht van den Commandeur der Duitsche Orde te Utrecht Johan de Zande en geschreven door Johannes de Malborch Utrecht 1415. Hoogewerff, De Noord-Nederl. schilderkunst I. 127—131. Zwolle, Museum Overijss. Regt en Gesch. 8 PIERRE DE HERENTHALS, Commentaire sur les Psaumes Utrecht ca. 1416. Met miniatuur uit 1434, zie aant. pag. 20. Byvanck, La miniature dans les Pays-Bas Septentrionaux pag. 22, 23 & pl. XXXVII. Paris, Bibliothèque Nationale ms. lat. 432. 9 MISSALE uit ALMKERK, Utrecht 1418(?) Gered tijdens den Elisabeths-vloed in 1421. Byvanck <£ Hoogewerff N. 16. Hoogewerff, De Noord-Nederl. schilderkunst I. 134 v.v. en afb. 54. Haaren, N.B. R.K. Seminarie. ZAAL 1 10 MISSALE, Doesburg ca. 1425. Byvanck, Oudheidk. Jaarboek 3e S. II. 1931, p. 2. 3. Apeldoorn, R.K. Seminarie. 11 NICOLAUS DE LYRA, Postilla in Prophetas 1423—1425. Afkomstig uit het Karthuizerklooster te Utrecht. Byvanck & Hoogewerff N. 24. Utrecht, Univ. Bibliotheek Hs. 252. ZAAL 1 12 GETIJDENBOEK, Utrecht ca. 1425. Byvanck & Hoogewerff N. 27. ’s Qravenhage, Koninkl. Bibl. Hs. 74. Q. 34. 13 NEDERLANDSCHE BIJBEL, 2 dln. Utrecht ca. 1430. Byvanck <& Hoogewerff N. 28. ’s Gravenhage, Koninkl. Bibl. Hs. 78. D. 38. 14 GETIJDENBOEK, Utrecht 1433. Byvanck & Hoogewerff N. 20. Haarlem, Verzameling Teyler’s Stichting. 15 AUGUSTINUS, Confessiones ca. 1435. Afkomstig uit het Karthuizerklooster te Utrecht. Byvanck <£ Hoogewerff N. 36. Utrecht, Univ. Bibl. Hs. 41. 16 GETIJDENBOEK, Utrecht ca. 1435. Byvanck & Hoogewerff N. 31. Stockholm, Kungliga Bibliotek Hs. A 226. 17 EVANGELISTARIUM, Utrecht ca. 1435. Byvanck & Hoogewerff N. 33. ’s Gravenhage, Bibliotheek H. M. de Koningin. ZAAL 2 18 GETIJDENBOEK, Utrecht ca. 1435. Onbekend in de litteratuur. Bilthoven, Dr. J. R. Callenbach em. pred. 19 GETIJDENBOEK, Utrecht ca. 1435. Byvanck & Hoogewerff N. 37. ’s Oravenhage. Koninkl. Bibl. Hs. 76. Q. 23. 20 GETIJDENBOEK, Utrecht ca. 1435. Byvanck & Hoogewerff N. 39. Utrecht, Univ. Bibl. Hs. 1037. 21 NEDERLANDSCHE BIJBEL I, Utrecht ca. 1445. Byvanck & Hoogewerff N. 61. Amsterdam, Rijksmuseum (Koninkl. Oudh. Genootschap). 22 NEDERLANDSCHE BIJBEL II, Utrecht ca. 1445. Byvanck & Hoogewerff N. 62. Middelburg, Museum Zeeuwsch Genootschap. 23 GREGOR1US MAGNUS, Moralia in Job, geschreven door Arnoldus Aelberti Utrecht 1448. Afkomstig uit het Regulierenklooster. Byvanck