Ned. Herv. Kerk te Dwingeloo.
Op de klokken:
1. aue du machet di romen o du brachtes wonne up eerden o daerom wil ic di nomen o in marien eer der + meerten- johanes - de bomen me fecit an° d° M° CCCCXLIIII — up sunte peters auent ad vincula. — Lager: Vergoten na brand op 13 Augustus 1923 door A. H. van Bergen te Heiligerlee in 1924.
2. Jhesus o maria o johannes oGerhardus ode oWouo me o fecit o anno o domini o M o CCCC o XCIIII o t — Lager: Vergoten na brand op 13 Augustus 1923 door A. H. van Bergen te Heiligerlee in 1924.
De geschilderde vensters zijn in het laatst der 18e eeuw verdwenen; ook heeft men toen vele, met wapens voorziene zerken vernield en uit de kerk gehaald, zie Dr. V. Alm. 1890, bl. 60,61.
Op de vleugeldeuren v. h. orgel zag men de beeltenissen van Rutger van den Boetzelaeren zijn vrouw B e t h i n a van L o h n, daaronder hun initialen en: „Dit monument ende gedagtenisse heeft ter eere Gods en ter eeuwige memorie doen en laeten stichten de HooghWelGeb. Heer Rutger van den Boetzelaar Heer van Batinghe ende Entinghe Drossard van Covorden ende der Landschap Drenthe.”
(Rutger v. d. B. v. Toutenburg was ontvanger d. contributiën 1617-’25, drost 1643-1 1668, kapit. v. e. compie. infanterie, zn. v. J oachim, die Batinge onder Dwingeloo erfde v. Frederik Schenck, zn.v. George en v. Anna de Vos van Steenwijk tot Batinge. Zijn portret in J. Picardt: Annales „Drenthiae", 1660; zie Dr. V. Alm. 1893, blz. 219 ew. Zijn moeder was Elisabeth van Echten tot Echten, 11597.)
Op grafzerken:
1. Hier legt begraven / Vrouwe Jacoba Hes [ter]/ van Schagen huisvrouw / van Nicolaas de Gijselaar/ geb in ’s Hage den 23 Augustus 1746 / en alhier op den huize Batinge / overleden den 23 September /1804.
(Deze zerk werd vernield bij de wederopbouw der kerk in 1923. — Zij huwden 3-1-1802; hij was geb. Gorinchem 6-5-1753, t den Haag 29-1-1818, raad en secretaris aldaar, zn. v. Mr. Nicolaas en Johanna Maria van Borcharen; zij was dr. v. S a m u e 1 en Jacoba Hester Locquet, wed. Mr. Adriaan de M e ij, burgem. v. den Briel.)
4



2. De / Hooch / Welgeboren Gestrengen Heer / Cornelis Baron van Dongen / in Leven Heer tot Oldengaerden / En Fledderinge mede Gediputeerde = / State Rentmeester Der / Dominien en Ette van / De Landschap / Drenthe &&& / Is in den / Here ontslapen dèn 30 / Januarij 1723 Out bijna 57 jaren / En de Hooch Welgeboren Vrouw / Johanna Angnis / Baronesse van Wijenhorst/ douairière Van Dongen Vrouw tot Oldengaerden en Fledderinge in haar ouderdom ... (niet verder ingevuld geweest).
In het midden, onder een cartouche, bekroond door een gevleugelde zandlooper de wapens Van Dongen en van Wijenhorst met twee griffioenen als schildhouders en de kwartieren (blijkens onderschriften):
(Het wapen Van den Bergh is een klimmende leeuw en een schildzoom, beladen met 12 penningen in tegenstelling met het gewone, dat slechts 11 penningen heeft. Het wapen Schele (de valdeur) is gevierendeeld voorgesteld met Schledehausen, 3 weerhaken.
Hij was derde zn. v. Cornelis tot Oldengaerde en Anna Elisabeth van Echten, stud. Groningen 8-9-1688, in de Ridderschap v. Drenthe tot Dunningen 1691, tot Oldengaerde 1714, tot Vledderinge 1719, ette in Dieverdingspil 1701, rentmeester v. Assen 1692, rentmeester d. Domeinen 11-3-1701 tot 17-3-1721, toen zijn 2e zoon dit ambt verkreeg; gedeputeerde 6-3-1703; vgl. Navorscher 1864, bl. 86, 1863, bl. 218, 281, J. B. Rietstap „Wapenboek v. d. Ned. Adel”, I, bl. 93, 94; Dr. V. Alm. 1900, bl. 168 ew., Ferwerda t.a.p. I, 2., S. v. Leeuwen „Batavia Illustrata”, bl. 933, Ned. Adelsboek 1913, bl. 200 sn Dr. C. F. Xav. Smits en Jhr. Mr. A. F. O. van Sasse van IJsselt: „De grafzerken, wapen- en rouwborden d. St. Janskerk van ’s-Hertogenbosch”, ’s-Hertogenbosch 1912, bl.361. Zie voor zijn kwartieren Gieten1).
De zerk werd in het laatst der 18e eeuw uit de kerk verwijderd, lag
*) Zijn zoon Jan Reinolt van Dongen tot Westdarp, tr. Mechteld Agnes zon Schwarz tot Ansen, uit welk huwel. een dr. Johanna Agnes v. Dongen :ot Westdorp, geh. Oldenzaal 7-4-1762 met Re int Jan baron Sloet tot Everloo, lid i. Ridderschap v. Overijssel, f op de bavezathe Everloo,Evenloo of Valthe 5-5-Z796. In den gevel 7. h. overgebleven bouwhuis v. Everloo ziet men thans nog de geaccoleerde wapens v. laatstgen.
Dongen
Echten
Rechteren
Voorst
Ten Bussche
Welvelde
Monster
Monster
Wijenhorst L i n t e 1 o A s s e 11 Schele
Van den Berg H e u m e n Ravensberg Coeverden.
2 en 1.



in 1886 op het erf van Mr. J. Beckeringh van Loenen te Dwingeloo en is thans tegen de schuur der boerderij geplaatst op het plein der havezathe Oldengaerde. Op Oldengaerde ziet men voorts de wapens Van Dongen en Wijenhorst op een tweetal als stoeppalen gebruikte gevelsteenen vennoedelijk uit dit huis afkomstig en dan geplaatst in 1717 bij de verbouwing in den huidigen vorm door Cornelis v. Dongen vnd. en verwijderd bij de wijziging van het entrée en op een losliggenden ouden gevelsteen voorts het wapen Schenck v. Toutenburg.
Zij werd begr. Dwingeloo 11-1-1763 (diaconieaanteekening Dwingeloo) en tr. Coevorden 29-11-1699, was dr. v. Frederik Seger tot den Geijsberg, lt. kolonel en commt. v. Coevorden 1696-1702 en v. Mechteld Sophia van Lintei o. Haar grootouders waren Heinrich Cornelis van Weijenhorst, overste en Johanna Maria van Asselt; Johan van Lintelo tot de Marsch en Agnes Reiniera Schele; haar overgrootouders: Zeger von Wijenhorst zu der Geijsberg en
Lucretia bastaarddochter Van den Bergh; Liffars van Asselt tot Agendonk en Gestelen en N. Ravensberg (vlg. Navorscher 1863, XIII, bl. 282 Catharina van Langen); Evert Evertsz. van Lintelo en Arnolda van Hoemen; Sweder Christoffersz. Schele tot Welvelde en Reiniera van Coeverden tot Raen; vgl. Ned. Leeuw 1929, XLVII, kol. 112; Landdagcomp. bl. 17, 18; Ned. Heraut II, bl. 78, 84.)
3. Het wapen Van Echten «« daaromheen'. .... . .arij sterft de Edele Ehrentfeste ioncker Nicolaas van Echt [en],
(Waarschijnlijk betreft deze zerk, die in drie stukken in 1895 bij het logement Smit te Dwingeloo als deksteen van een goot diende, N. van Echten tot Entinge, zn. v. Johan tot Oldengaerde en I d a van Voerst, tr. Sytse Margaretha Lewe, wed. Ernst van den Clooster en dr. v. Abel Lewe ten Braeke en Maria Ripperda. Hij komt 1670 voor en t tusschen 21-11-1704 en 16-6-1705. Mogelijk betreft ze Nicolaas van Echten tot Oldengaerde, t vóór 14-10-1613, zn. v. Reinolt en N. Mom van Baersdonk, tr. Anna Beninga tot Grimersum, die hertr. 27-8-1615 Hendrik Bentinck, van Werkeren, Diepenheim en Schoonheten, drost v. Isselmuden en Sallant, t 1-9-1639, wedr. v. E 1 s a b e, dr. v. Wolf v. Ittersum tot Gamer en Anna barones v. Westerholt, zie Hoefer De Kerk v. Hattem, bl. 292 noot 1.)
echtpaar onder een kroon; schildhouders twee omziende griffioenen en eenige versiering in den stijl van Lodewijk XV. Dit vervangt het medegedeelde in: G. J. ter Kuile „Geschiedkundige Aanteekeningen op de Havezathen in Twenthe”, Almeloo 1911, bl. 99; „Voorloopige Lijst der Ned. Monumenten v. Geschiedenis en Kunst”, VII, de Provincie Overijssel, ’s-Gravenhage 1923, bl. 113, Dr. E.H. ter Kuile „De Nederl. Monumenten v. Geschiedenis en Kunst IV. 1, Twente, ’s-Gravenhage 1934 bl. 136, waar telkens ten onrechte wordt vermeld, dat deze wapens een echtpaar Sloet x Van der Marck zouden betreffen. Zie ook J. A. R. Kymmell: „Het Geslacht Sloet”, Wapenheraut 1914, dl. XVIII, bl. 49 sub XIII.



Op het schutblad van den ouden bijbel: Deesen Bijbel is ten gemeenen gebruyke op den / Predikstoel vereerd aen de gemeente van Dwin-/ geloo door den Wel Eerwaarden Godvrugtigen en / Welgeleerden Heer Laurentius le Bruyn (Lau-/rent le Brun) wanneer deselve gedurende den / tijd van seven en een half jaar den Predikdienst / tot Dwingelo nevens sijn amtgenooten getrouwelik waergenomen hebbende op het wettig / beroep van de gemeente Jesu Christi tot Maes/trigt derwaarts vertrok op den 1 Mai 1708 gelijk / dit gedenkteken van Sijn Eerw. liefde Bij de Ge-/meente van Dwingelo dankbaarlik is aangenomen.
(Zie over Ds. L e Brun: H. D. Guyot „La Communauté Frangaise de Dwingeloo", Groningue 1901. Hij werd later beroepen te Zutphen, alwaar hij t 24 Aug. 1736.)
Op het schutblad van het psalmboek een vers (zie Dr. V. Alm. 1846 bl. 196), waaronder: Henricus Johannes Folmer predi-/kant te Dwingelo, medelid van de Maatschappij der Nederlandsche letterkunde te Leiden; — / heeft ter gedachtenis van het mede be-/kleeden van de Commissie ter Verbetering / der Rijmpsalmen Dit Psalmboek aan de / kerk van Dwingelo, ten gebruike van den predikstoel, geschonken; en de bo-/venstaande dichtregelen daar ingesteld / den 8 van Bloeimaand 1776.
(Vgl.: Romein bl. 171/3; hij was zn. v. Anthony, t 24-12-1766 env. Celia v. Duuren en werd begr. 2 Jan. 1767. Hij tr. 1765 Gertrude Palthe met att. v. Nienhuis Kerstmis 1765, vertr. n. Nienhuis 25 Juni 1783, dr. van burgemeester Am. Palthe aldaar, bij wie 2 zoons en 3 dochters.)
Op de voormalige zilveren avondmaalsbeker las men: „Den Hoogh Edel gebooren gestrengen Heere rutger van den boetze1 a e r tot Toutenborgh Heere tot Batingen ende Entinge Lant Drossard tot Coevorden ende der Lantschap Drente Capitain van een Compagnie Infanterie tot dienste der Vereenighde Nederlanden, Erffcollator ende fundator deser prochiale Kercke, Ende Vrouw battina van lohn Dochter tot den Hertzevoort ende Bretelaer Lant Drostinne”. —• benevens ter weerszijden hunne wapens.
Boven de deur aan de O.zijde nevens de toren bevond zich een steen waarop: Rutger van den Boetzelaer Erff
collator ende Fundator deser prochiale Kercke, (welk opschrift ook op de paneelen van een vroegere preekstoel voorkwamen),



en ter linkerzijde dezer deur de wapens van voormeld en R. v. d. Boetzelaer en zijn vrouw Battina van Loen.
(Vgl. Dr. V. Alm. 1846, bl. 169 ev. en „Oude Tijd” 1870, bl. 64. Twee fragmenten hiervan in het Museum te Assen, aanwinst 1867.)
In de kerk zou vroeger een zerk hebben gelegen voor Ds. A d o 1 f B e n t h e m, predikant te Dwingeloo.
(Vgl. Inventaris huisarchief van Batinge n°. 94; vgl. ook Romein t.a.p. bldz. 169. Hij was geb. Nordhom, stud. Groningen 28-6-1627.)
In de W. muur van het kerkkoor een kleine blauwe hardsteen waarop een gedeeld schild: a) wapen Van Rutenborgh, b) wapen Bentinck.
(Betreft het echtpaar N. van Rutenborgh, te Utrecht, en Judith, dr. v. Willem Bentinck, richter in het Oldebroek env. Geertruid van Zuylen van N ij velt, vgl. d’Ablaing v. Giessenburg „De Ridderschap v. Veluwe", ’s-Gravenhage 1859, bl. 76.)
Vóór de uitbouw, waar thans het heerengestoelte van het huis Oldengaerde staat, ligt de grafkelder van het huis Entinge. In het choor de grafkelder van Batinge.
In den bijbel leest men:
Gedachtenis! Deze bijbel afkomstig uit deszelfs ouderlijke huis, waarin hij als kind onder moederlijk opzicht en terechtwijzing las, is op dezen preekstoel neergelegd en voor het eerst gebruikt op den dag zijner bevestiging en intrede als Herder en Leeraar alhier den 14 January 1838 door Comelis van Schaick, geboren te Amsterdam 25 October 1808, weleer Hulpprediker te Hoogeveen in 1832 en 1833, voorz. te Amsterdam tot Dec. 1837. De bevestigingsrede werd uitgesproken door Ds. B. A n s i n g h, pred* te Ruinen, als consulent, bijgestaan in ’t werk der handoplegging door Ds. L. W. Slomp, pred* te Diever. Na veertienjarigen arbeid alhier door den Heer der Kerk rijkelijk gezegend, en deelende in de liefde en achting zijner hem dierbare en onvergetelijke Gemeente, verliet hij dezelve, behoorlijk losgemaakt zijnde op den dag zijns afscheids door Ds. B. Ansingh pred* te Ruinen, president van ’t Klassikaal Bestuur van Meppel, daartoe gecommitteerd en Ds. L. W. Slomp, pred* te Diever als consulent, op den le Febr. 1852, om te vertrekken als predikant der Nederduitsche Hervormde Gemeente te Paramaribo op Suriname in Neérlands West Indiën. God bescherme het mij onvergetelijke Drenthe en zijne mij dierbare en liefhebbende Gemeente!!! Geliefde Broeders en Zusters. Bidt voor mij en vergeet



tiij niet. Christus zij met U! in leven en sterven. Tot wederziens voor [en throon des Lichts.
(w.g.) v. Schaick.
Ridder der Orde v. d. N. Leeuw.
Lid van verschillende geleerde genootschappen.
(Ds. C. v. Schaick, zie Romein t.a.p. bl. 172, t Amsterdam 28 Jan. 1874, tr. J. M. v. d. Kamp.)
Nieuwe kerkhof.
.. Ambrosius Mees.
>. Onder dezen grafzerk / rust het stof van / Willem HenIrik Folckert Cranssen / overleden den 5 Augustus .837 / in den ouderdom van ruim 52 jaren / gedurende 28 jaren belienaar des / Evangelies in deze gemeente, / en zijne huisvrouw / Pompeja Johanna Diderica van der Tuuk / iverleden den 31 Augustus 1833, / in den ouderdom van ruim 46 aren / Gedenkt Uwer voorgangeren, die U het / woord Gods gesproken hebben, en volgt / Hun geloove na, aanschouw de /
ïitkomst hunner Wandelmge / Hebr. 13 .7
(Vgl. Dr. Volksalm. 1849 bl. 28 en Romein t.a.p. bl. 172.)
1. Rustplaats van / Jacob Heppener, / gedurende ruim 15 jaren / Med. Chir. et Artis Obst. Docter / en / Wethouder der jem. Dwingelo / geboren 17 December 1812, / overleden 8 Juni 1881, / Echtgenoot van / Vrouwe A. G. van der Tuuk/ Deze steen werd ter zijner / nagedachtenis geligd door / zijne mendeh.
(Zij was Alagonda Geertruida v. d. T„ geb. Gieten 22 Juni 1818, t Dwingeloo 2 Mei 1901.)
Geref. Kerk te Dwingeloo.
De kerk. bevat een oude Statenbijbel, waarin: van Klaas
Klaassen geboren den3 Mei 1856 op Dievermarkt s morgens om zeven uur woonachtig te Eemster, Gemeente Dwingelo. / J a n s Klaas Klaassen geboren 28 Januari 1853 te Eemster, gem. Dwingeloo en de genealogie van het geslacht de R o y. (Zie „de Navorscher” 1932, LXXXI, bl. 170 sqq.)
Dwingeloo.
In het bosch „de Bork” van de familie Westra van Holthe een grafkelder gedekt door een steen,waarop de wapens van Holthe en van Dedem geaccoleerd onder een kroon, met een griffioen en



leeuw als schildhouders en: Familiegraf, / van de echtgenoten / Jonkhr A. W. van Holthe / tot Oldengaerden. / en/ G. A. Baronesse / van Dedem/m voorts: op een obelisk naar de zijde der ingang v. d. kelder: Jhr Aalt Willem van
Holthe / geb. op den huize Rheebruggen / 23 October 1780, / overl. op den huize Oldengaerde /17 Januari 1854, / echtgenoot van / G. A. Baronesse van Dedem / Geertruid Agnes / Baronesse van Dedem, / geb. op den huize den Berg / 14 September 1774, / overl. te Assen 5 Jan. 1858, / weduwe van / Jhr. A. W. van Holthe / onderste vak: Jan Hendrik Westra van Holthe/ geb. te Dwingeloo 17 Juni 1862, / overl. te Amersfoort 4 Sept. 1930. /Cornelis Westra van Holthe / geb. te Assen 20 Sept. 1858, / overl. te Dwingeloo 28 Nov. 1936.
— rechts omgaande: Johannes Govert / geb. op
den huize Oldengaerde / 23 Juli 1864, / Overl. te Assen 7 Dec. 1865, / kind van /A. W. Westra van Holthe /en M. J. H. van Baaien. / Maria Jacoba Hendrika / van Baaien / geb. te Rotterdam 2 April 1827, / Overl. te Assen 19 Mei 1911, / echtgenoote van / A. W. Westra van Holthe.
— onderste vak: Aalt Willem Westra van Holthe/ geb. op den huize Oldengaerde 14 Mei 1832, / Overl. aldaar 24 November 1913, / Weduwnaar van / Vrouwe M. J. H. van Baaien. / — vervolgens: Mr. Jan Hendrik Westra, / President van het / Prov. Gerechtshof in Drenthe / geb. te Harlingen 29 Maart 1803, / Overl. te Assen 26 Jan. 1871, / echtgenoot van / Jonkvr. S. L. van Holthe, / weduwnaar van / Jonkvr. R. G. S. L. van Holthe. / Jonkvr. Rolina Gijsberta / Suzanna Leonora van Holthe, / geb. op den huize Oldengaerde / 6 September 1811, / Overl. aldaar 26 Mei 1832, / echtgenoote van / Mr. J. H. Westra. — onderste vak: Jonkvrouwe Suzanna/Leonora van Holthe, / geb. op den Huize Oldengaerde 6 Juni 1818, / Overl. te Assen 23 Maart 1907, / weduwe van / Mr. J. H. Westra, / en vervolgens: Eva Rolina,
/ geb. te Assen 12 Juni 1836, / Overl. aldaar 14 Aug. 1837. / P i e t e r Adam/ geb. te Assen 28 Juni 1851, / Overl. aldaar 17 Febr. 1852. / Pieter Adam / geb. te Assen 14 Juni 1856, / overl. aldaar 26 Mei 1857. / Rolina Gijsberta, / geb. te Assen 17 Nov. 1846, / overl. aldaar 24 Jan. 1870, / kinderen van / Mr. J. H. Westra / en Jonkvr. S. L. van Holthe./
(Vgl. v. Holthe Ned. Adelsboek 1907 (V.); 1914 (XII) en Ned.
Leeuw 1923, bl. 190; v. Dedem Ned. Adelsboek 1913; Westra



v. Hol the Ned. Patriciaat 1928. Jhr. A. W. van Hol the, maire v. Dwingeloo, beëed. Jan. 1812, sedert tot 1824 schout en later burgemeester tot 1851; ontvanger der gemeente 1825-’42; presid. der ridderschap v. Drenthe; lid militieraad; lid v. prov. Staten voor 18381853. Portretten van hem en zijn echtgenoote op h. Oldengaerde.
Zie „Leerrede over Joh. XI : 116, uitgespr. bij gelegenh. v. h. afsterven v. d. Hoogwelgeb. Heer Jhr. Aalt Willem van Holthe tot Oldengaerde, Heer van Batinghe”, door G. Horreüs de Haas, pred. te Dwingeloo, Wildervank 1854. Zie ook Begipl. Assen sub 5.)
Ned. Herv. kerk te Eelde.
Op de klok: Vernieuwt. Toen - Te - Eelde - Kerk - Voogden Waren. De.E.G. E. Kelder. En - H-Hil isr/brants-EnP- Speekman- Als Pastor -En.K. Steringa . Organist. Door.Andries-H. Van / Bergen - Anno. 1805.
(Voor Ds. Petrus Speekman, zie Romein t.a.p. bl. 49.)
Op een trekbalk in het schip: 1772.
Op de preekstoel en de preekstoeltrap respectievelijk: A° Dni / 1621 en: Anno Dni / 1621.
Op de onderrand v. h. doopbekken: H. H. B. 1.7.8.0.
Een zilv. broodschaal waarop: Eefferim van Weelevelt
(Werd verkocht; zie over dezen Heer v. Farmsum Dr. V. Alm. 1896, bl. 19; 1893, bl. 210.)
Op de Avondmaalsbeker: Jr. Johan / van Welvelde/ Tot Oosterbroeck / Enichste Collator / Van de Kercke tot / Eelde en heeft deesen / beker ter eere Godes an / die Kercke voomoemt / Vereert Anno /1649. — Het deksel vertoont de wapens v. Welvelde en Ripperda.
(Jhr. Johan v. W. tr. 1°. Anna Allegonda Ripperda, kocht in 1636 de havezathe Oosterbroek van de crediteuren v. wijlen overste v. Amstenraedt en diens erven. Over zijn collatierecht zie Romein t.a.p. bl. 43. De beker werd verkocht. Zie Dr. Volksalm. 1895, bl. 19; 1896, bl. 233 en Wapenheraut 1908, bl. 293.)
De groote Avondmaalsschaal heeft als opschrift: Dit Avondmaalsservies bestaat uit / twee wijnkannen twee bekers / drie schotels en twee offerschalen / is in 1894 ten behoeve der Ned. Herv. Gem. / te Eelde vervaardigd / Kerkvoogden / R. B r i n k. A. Buis. J. Westerhof. K. Bakker/ Notabelen / H. Bakker R. Luinge W. Schoonveld/J. W. Hofman H. A. W.Wolf / A Nydam Az./ H. H. Heerspink predikant.



Twee zilveren avondmaalsbladen, waarop een monogram K. G. en: Aan de Ned. Herv. Gem. van Eelde / van eene / 50 jarige lidmate 1880-11-18 Maart 1930.
(Geschonken door Mevrouw Kraus-Groeneveld op Vosbergen.)
Op de heerenbank in het choor ziet men de wapens Van W e 1 velde en Van Burmania in één ovaal schild, omgeven door engelfiguurtjes, onder een kroon; schildhouders twee bruine leeuwen. x) Op een ander heerengestoelte een ster (8).
In de zoldering van het choor zijn aangebracht de wapens:
1. (Noordzijde:) Canter (in een ovaal schild op blauw drie zilveren rozen, 2 en 1. Gekr. helm. Helmt. een zilveren vlucht, elke vleugel beladen met een blauwe dwarsbalk met zilveren roos. Schildhouders twee bruine leeuwen.)
2. (Oostzijde:) Van Welvelde (doch beladen met een hartschild, doorsneden: boven op blauw een gouden ster; beneden op rood een zilveren roos — Juckema —, alles in een ovaal schild. Gekr. helm. Helmt. drie blauwe struisveeren, elk beladen met twee gouden klaverbladen, paalsgewijs.).
3. (Zuidzijde:) N y s i n g h. (op zilver een zwarte besant, vergezeld van drie zwarte wolfshaken, 2 en 1. Helmteeken een wolfshond, schildhouders twee wolfshonden.)
4. (Westzijde:) In een cartouche: AN° CIO Io CCXV.
(De Canter’s woonden op ther Borch, Jan Canter ter B o r c h, t 1725, zie Navorscher XXXIX, 1889, bl. 52. O 11 o van Welvelde tot Oosterbroek, t 1691, was collator der kerk van Eelde, vgl. Romein t.a.p. bl. 43. Hij was zn. v. Zeino Joachim en Aeltien Douma, vgl. bl. 6 en tr. Catharina Beatrix van Burmania, th. Oosterbroek 29 April 1710 dr. v. Doeke Martena van B. en Edwerd Luts Juckema; zie Wapenh. 1916, XV, bl. 13. en Dr. V. Alm. 1899, bl. 216.)
Op zerken leest en ziet men:
1. Randschrift: ent/rike Vrowe / Iohanna Ovin[k
anders D u 1 ] m a n gestorvë / An° 16ZZ. — In het midden in een medaillon een wapen met schildzoom. Gekr. helm, dekkleeden. Helmt. een uitkomende vogelkop en hals, tusschen een gewone vlucht. In de hoeken vier schildjes in medaillons:
drie vogels (?), 2 en 1 Een bol
Een klimmende leeuw Een linkerschuinbalk.
l) Bij de restauratie in 1934 zijn deze schildhouders verwijderd naar de kerkzolder.



(Zandsteenen zerk - Vgl. A. S. de Blécourt: „Goorspraken v. Drenthe 1572-77, Werk en Vereen, uitgaaf bronnen OudVaderl. Recht, Reeks 3, n°. 1, bl. 160 waar vermeld worden op een goorspraak te Eelde 23 Mrt. 1574 JohanOvink te Ruinen en zijn zuster J o h a n n a O., gehuwd met Arent van D u 1 m a n. In 1656 kocht Joost van Welvelde van de kinderen v. Jhr. Jan env. Jhr. Arend Christoffel D u 1 m a n het h. Lemferdinge; onder dezen koop waren begrepen de graven en het gestoelte in de kerk te Eelde. Zie voorts: Dr. Volksalm. 1889, bl. 229, 1891, bl. 214, 243; 1893, bl. 208, 219; 1896, bl. 233; 1902, bl 192; 1922, bl. 10 en Arch. v. d. Geschied, v. h. Aaxtsbisd. Utrecht 1916, bl. 296.)
2. De wapens Horenkens (drie horens, 2 en 1) en S w a r te (een moorenkop, omwonden met een haarband, eindigende in twee strikken) onder een gekr. helm. Helmt. twee horens. Alles in een medaillon, waaromheen de woorden: Vive memor mortis vivae memor esto salutis — en de kwartieren.
Hoerenkens Swarte
Ter Borch (drieadelaars, Ten Holte (een
2 en 1.) schoorsteenhaal)
Ulger (keper,vergezeldv. Ulger
3 rozen, 2 en 1)
G r ij p (griffioen; de staart tus- Hnynge (gevierendeeld.), schen de achterpooten doorgeslagen).
In een cartouche (/.:) Ao. 1623 den 16 / October is den / Edele Erentve/sten Steven Ho/erenkens tot Oe/sterbroeck in si / leven wesende / Gedepvterde / der Lantschap / Drent seer kri/stelick in den / Heren gervst — (r.:) A° 1616 den 13 Februanj is de Edele Erentric/ke vrov Lamma / Swarte anders / Hoerenkens ser/ kristelick in den / Heren gervst.
(S. Horenkens, in de ridderschap v. Drenthe (komt voor 30 Dec. 1578), ette van Noordenveld 1597; werd op 17 Nov. 1600 een d. eerste leden van Gedeputeerden (tot 1620); gecommitteerd tot revisie v. d. landrechten v. Drenthe 17 Febr. 1612, tr. L. Swarte, dr. v. J ohan env. een dr. v. Brunen ten Holte. De Swart (e) s komen voor als eigenaars van de Schelfhorst onder Eelde l). Kinderen. a) Clara tr. 1. Johan Schatter, tr. 2. George van Ewsum, zn. v. Johan en v. Anna v. Burmania, geb. 1577 t 1628 (?); b) Geertruit tr. Carl Huijn van Amstenraadt, zie sub 4, vgl. Ned. Leeuw 1892, 20; 1924, 359;
De kwartieren van Lamma Swarte vnd. komen geheel overeen met die, welke men m kleuren Z^Top een perkamenten rol, aanwezig in het huisarchief Menkema en Dtjksterhuis n°. 1374, Rijksarchief Groningen.



Dr. Volksalm.1 890, bl. 179; 1891, bl. 250; 1895, bl. 25; Gron. Volksalm. 1910, bl. 228, zn. v. Arnold Huyn van Geleen en Amstenraadt en v. Margaretha van Bocholtz, t als generaal majoor na bekomen wonden in de belegering van Maagdenburg in 1631; c) G h e r m t, adelb., vendrig en kapit. onderoverste Kniphuizen, zie Dr. V. Alm. 1891, bl. 253, tr. 15 Mei 1625 als lt. v. d. comp. v. kapit. Moda Margrita Gruis; d) Johan, 11624, begr. choor Martinikerk Groningen, tr. Ulrum (procl. Groningen 30 Nov. 1622) als „juncker en hoeveling tot Leechkercke, Garmerwolde, Tesinge ende ten Buir” c.a. Anna Lewe, dr. v. E v e r t en Willemina Mulert, wed. Johan Lewe Joostzn., aanv. Gen. Her. Bladen 1909, bl. 6.)
3. Drie wapens onder een helm: 1. gedeeld: I. een besant, vergezeld van drie wolfshaken, 2 en 1 ( N y s i n g h); II. Altingh (doorsneden, boven een ring, beneden een punt, beladen met een koek);
2. (een ovaal schild) gedeeld: I E m m i u s (een geopende passer, waaronder een ster, 6) II S i g e r s (twee rozen, waaronder een ster);
3. (een ovaal schild) gedeeld: I. Sichterman (een eekhoorn, zittende op een heuvel); II. Hagewolt? (een beurtelings gekanteelde dwarsbalk, waaronder een zittende beer met halsband, waaraan een ketting langs den rug neerhangt). Gekroonde helm en dekkleeden; helmteeken een uitkomende wolfshond.
Lager in drie cartouches (/.:) Hijr sijn begraven / de Hr Jan Nijsingh / Raat en lant/schrijver der / lantschap / Drenthe / Obyt 9° Nov 1670 — (r.:) en gestorven /VrRoelefien / Altingh syn: / Huisvrouw/Gestorven Den 29 / April 1689. / co — {onder:) Vr Elisabet Sigterman huisvr van de / Hr L u c. N y s i n g h Obyt 19 Nov. 1670 / Vr Arendina Emmius 2de HuisVr van / de Hr Luc Nysingh Obyt 5° Jan 1707 / Vr Roelina Margreta Nysingh Huisvr van / De Hr Dr Henr: Veldtman obyt 28° Jul: 1712 / Vr Anna Titia Nysingh huisvr van / de Hr Iac: Elias Trip Obyt 24° Aug 1713.
(De advocaat Jan N., zn. van L u i g i e n, schulte v. Westerbork en Berentijn Altingh, werd 27 Febr. 1666 landschrijver, tr. Roelefien Altingh Jansdr., zie Dr. Volksalm. 1902, bl. 176; Alg. Ned. Fam. 1885, bl. 233; 1886, bl. 9. Hij had 2 kinderen: 1. Lucas N., werd in 1670 landschrijver; 9 Oct. 1678 secretaris; 15 Mrt. 1707 lid Gedep. Staten; tr. 1. Elisabeth Sichterman, dr. v. W o 11 e r, secretaris 1666-’78 en Engeltien Hagewolts; 2°. Arendina Emmius, geb. 18 Oct. 1652, dr. v. Samuel en Anna Sigers, zie Alg. Ned. Fam.



1903, 502 l). 2. Roelina M. N. tr. Dr. H. Veldtman, zie Alg. Ned. Fam. 1901, 85. Een dr. uit het le huwel. v. Lucas N. was Anna Titia tr. Mr. Jacob Elias Trip, zn. v. Louis, heer van Warffumburg en Christina Trip; ging kort na Aug. 1713 n. Indië, werd 19 Juli 1715 van onderkoopman, fiscaal te Suratte, 4 Aug. 1719 naar Batavia overgeplaatst, t 1719. Zie ook Ned. Patr. 1928 en Versl. ’s-Rijks O. Arch. XLV, 1922, II, bl. 600.)
4. Iohan Hvin van [A]n stenraedt / is in den heren gervstet den / 29 - September A° 1619 - soen / des wolledlen gestrengen / heren [C]aril Hvin van Ans = /tenraedt colonell der serenissime repvblicke van Venetien - etc: co — Hierboven binnen een medaillon, omgeven door een doodshoofd, zandlooper, graf lamp, enz. het alliantiewapen Van Anstenr a e d t (een dubbel slangenkopkruis, beladen met een hartschild, waarop 3 koeken, 2enl) x Hoerenkens; gekr. helm en dekkleeden; helmteeken een omgewende kop en hals v. e. slang.
(In 1634 komt voor de generaal-majoor Carl Huijn van Amstenraad, zie Kronijk Hist. Genootschap 1853, bl. 356; Ten Raa en de Bas: „Het Staatsche Leger”, III, bl. 50, 163, 253, 310-312 en Dr. Volksalm. 1895, bl. 25.)
5. In een medaillon een wapen, gedeeld I: De Sigers ther Borch; II Van Dongen, onder een kroon. Schildhouders: twee omgewende draken. Lager: M: D. CCXX.
(Dit betreft Anna Maria van Dongen, dr. v. Cornelis tot Oldengaerde en Anna Elisabeth van Echten, 110 Oct. 1720, tr. Gieten Dec. 1713 (afgek. Dwingeloo 3-10-17 Dec. 1713) Jan Reint de Sigers ther Borch tot Vennebroek, ged. Groningen 17 Apr. 1678, t Langweer 10 Mrt. 1753, zn. v. Taco en Theodora Margaretha Tamminga, die hertr. Anna Margaretha van Borck en tr. 3. Eduarda Lucia van Haren, vgl. Dr. Volksalm. 1900, bl. 179 en Ned. Leeuw 1927, 367.)
6. In een medaillon: aan een tak twee wapenschilden: 1. De M e p s c h e (doorsneden; een uitgerukte boomstam over alles heen); 2. Van Besten (een schuinbalk, beladen met drie ringen.)
i) in het bezit van mevrouw Mr Dr. G. M. Doornbos, geb. Homan Kymmell te Assen, bevindt zich, behalve een fraai glas met twee wapenschilden (elk gedekt door een gekroonde helm; helmt. i. Nysingh en 2. EUents) waarvan elk bestaat uit de kwartieren:
Nysingh Emvnius EUents Sichterman
Altingh Sygers Kiste Hagewolls
benevens een zilveren theeconfoor met de alliantiewapens Ellents x Oldenhuis alsmede een zilveren lepel met het alliantiewapen, 1 Ellents; 2 (een schaap?)



den 7 Dec. 1839, dochter v. den overste Edzard Willem1) en Siccomina Johanna Boekhold, Sicco’s dochter ex Sibilla (Johanna) de Sigers ther Borch, douair. Iko Folef baron von Inn- und Kniphausen, heer v. Meima, geb. 10 Mei 1773, geh. Hoogkerk 19 April 1797, zn. v. Ferdinand Folef en Anna Maria Graafland, f 1810. Zie voorts Gron. V. Alm. 1935, bl. 132.)
Op ’s-Rijks Archief te Groningen wordt bewaard een plattegrond der kerk te Eelde, getiteld „Register van de graaven in de Kercke en wie die praetendeeren, uit de handt van de E. Hoppenbrouwer,” nummerende uit het O.: D e Hr. W e 1 e v e 1 d e (1,4, 5,) de kerke (2, 3, 27-30, 35-38, 40, 47, 48, 53-65, 69-73); A1 b e r d a (6,19, 20, 45, 46); Mepsche (7, 8, 9, 30-33); De Hr. Welvelde ,Anstraat 2) (10-13); Jor. Merve (13); Jr. Coevorden (16, 51, 52); Jr. Coevorden nu Nijsing (17); Mepse nu N ij s i n g (18); Sigers off Moisteen (21); Moisteen (24, 25); Sy ger s (33, 34); A11 ing (38, 39); Corn. Teun en Roel Allers erfgen. (41,42); Lodew. Wessels erfgen. (43, 44); Du 1 man of Kind Hartelief (49, 50); Willem H i n d r i x (67, 68).
Ned. Herv. kerk te Eext.
Op de klok: Gegoten door A. H. van Bergen Anz. Heiligerlee / O. J. Homan. Pres. Kerkvoogd / T. Braams Azn. Secr./R. Sybring, Adm./Eext 1914.
Op een marmeren plaat onder het orgel'. Geschenk / van / H. Meyring, /en/H. G. Meyring-Homan/ter gelegenheid van hunne / 50 jarige echtvereeniging, / 5 September 1910 en op de zijkant van het orgel'. J. Dekker G z n. / 10 Febr. 1911 /
(Hendrik M., geb. Eext 25-3-1830, zn.v. Harmen Jantien Braams, f ald. 4-12-1921, tr. Hendrika Gesina H., geb. Gieten 11-10-1834, f Eext 10-9-1921, dr. v. Bernier Lucas en v. Jantien Nieuwolt.)
Twee avondmaalbekers van zilver. Hierop leest men tusschen twee gekruiste palmtakken respectievelijk:
a. Ter gedachtenis / aan / de Hervormde Gemeente / te / Eext / van/H. Meyring /en/H. G. Homan /1897.
b. Gegeven / door /G. M. Braams / aan de kerk / te Eext /1843.
!) Zie Wapenheraut, 1900 bl. 30. en Gen. Her. Bladen IV, 1909, bl. 23, 24. — Hij hertr. Norg (gekondigd Eelde n, 18, 25 Juni) 25 Juni 1786 Grietje Hendriks, van Haren, uit welk huwelijk ged. Eelde 2 Juli 1786 R e i n t, 24 Juni 1787 J ohannaHenderika; 8 Mei I791 Frederica Wilhelmina en 9 Dec. 1792 Margarita, zijnde bij de laatste doop aangeteekend dat de moeder was: „eenige dagen na de geboorte van haar kind tot smerte van haren echtgenoot overleden.”
a) lees: „Amstenrade”.



gemeente Emmen tot God, den Vader, te roepen P. H. Roessingh pred. H. Haasken, J. Sikken, J. Haasken. J. Strating. G. Joling kerkv. Gebr. van Bergen te Midwolda me feciunt.
In een bergplaats een steen in twee deelen (uit de oude pastorie afkomstig) met: Anno 1829 Den 4 Mei De eerste Steen gelegt door de Kerkvoogden / 0-0-0 M. Frieling J. Schirring B. L. H o m a n en 0-0-0 / F. Knegtering H. Neijmant i n g door J. A. C r e m e r Geb*.
3. Voor de torendeur een grafzerk waarop een wapenschild, aan ring hangend: een hart, waarachter gekruist twee pijlen (Hommes). Randschrift: Anno 1635 (?) / Den 5 Jan[u]ari /
Gerust / 
In den bijbel: bijzonderheden betreffende de fam. Rienstra (afgedrukt in „Navorscher” 1933, dl. 82, bl. 170.).
Ned. Herv. kerk te Emmercompascuum.
Op de klok: Gegoten door A. H. en U. J. van Bergen Heiligerlee 1895.
Geref. kerk te Emmercompascuum.
Boven de ingang: Eben Haëzer / Grondlegger van dit / kerkgebouw / W. Hoving Ouderling / 1900.
Chr. Geref. kerk te Emmercompascuum.
Gebouwd in 1931; niets te vermelden.
Geref. kerk te Emmererfscheiderveen.
Gebouwd in 1931; niets te vermelden.
Oude begraafplaats te Emmen.
1. Jhr. Mr. Rudolph Otto / Arend van Holthe tot Echten, / geboren te Assen 22 Juni 1849, / Overleden te Emmen 9 Sept. 1908, / Echtgenoot van / Vrouwe Maria Digna O o s t i n g.
2. Vrouwe Maria Digna Oosting, / Geboren te Beilen 31 October 1853, / overleden te Emmen 22 Mei 1916, / Weduwe van / Jhr. Mr. Rudolph Otto Arend / van Holthe tot Echten.
(Hij was zn. v. het echtpaar Begr.pl. Assen sub 66 en 67; kantonrechter te Emmen; zij was dr. v. Mr. Sjuck Johannes env. Digna Maria Hofstede.)



■ k
3. L. J. E. K a r s t e n / geboren Amshoff / Geb. den 27 April 1799 / Gest. den 18 Maart 1840. — Een spreuk (Duitsch).
(Lucretia Johanna Esma A., dr. v. Johannes Petrus en Cristina Meijling, geb. UI s e n, t Emmen ten huize Ds. A. Emmen, als wed. Ds. Johan Antoon K.)
4. Anna Barendina / Gesina Amshoff / Wed. Anthony Jan Gooszen/in leven Predikant te Eibergen /
I geb. 15 January 1797 / te Ulsen, / overl. 22 Augustus 1867, te Emmen / In navolging van haren Heer / heeft zij de haren lief gehad / tot het einde / Joh. 13.
5. Hier rust / Geertruid Agnes Westra, / geboren te Dwingeloo / den 20 Augustus 1839, / overleden te ’s-Gravenhage / den 9 Maart 1913, / Echtgenoote van / Dr. P. H. R o e s s i n g h.
6. Dr. Petrus Hendrik / Roessingh / geboren te Haren / 8 Februari 1840, / overleden te ’s-Gravenhage /19 December 1916, / Echtgenoot van / G. A. Westra.
(Hij prom. Groningen 1864, was lid der 2e Kamer 1891-1913, zie N. Amsterdam. Ridder in d. Orde v. d. Ned. Leeuw, pred. Haarloo 1865, Emmen 1869, zn. v. Ds. Hendrik Karei en Louise Albertine Collard, zie O. Algem. Begraafpl. Assen sub 74; zij was dr. v. Mr. Jan Westra en 2. jkvr. Suzanna Leonora van Holthe, zie Dwingeloo, de Bork.)
Ned. Herv. kerk te Erica.
In den bijbel v. den voorzanger: Geschenk van Mr N. J. Post te Schiedam.
(De bijbel werd gegeven bij de inwijding dezer kerk; hij bevat voorts genealogische gegevens uit de tweede helft der 19e eeuw betreffende een familie P o m p e r.)
Ter weerszijden van de toren in de kerkmuur een steentje, waarop: 1) De eerste / steen gelegd den / 9 September 1899 2) door J. d e Vries Szn.
Op de klok: Eben Haezer / Erica 1922.
R. K. kerk te Erica.
Op de klok een Maria-beeld boven de maansikkel en: Gegoten door A. H. van Bergen, Heiligerlee 1876 / Virgo sine labe materque cives custodi Ericae.
Ned. Herv. kerk te Frederiksoord.
Op een steen boven de ingang: De eerste steen gelegd door / Jonkhr I. C. R. van Hoorn van B u r g h. / Lid van dé Permanente Commissie. / 18J51.



In een geschilderd glasraam in het choor (l.) het wapen van Drenthe; in een ander raam aldaar (r.) een schild heloden met een afgeknot kruis (?) en bekroond door mijter en kromstaf met wapenspreuk'. Labor vincit oxnnia.
R. K. Kerkhof Frederiksoord.
Niets te vermelden.
Ned. Herv. Kerk te Gasselte.
Op het doophekken een uitgesleten Grieksch opschrift.
Op grafzerken leest men:
1. JanAlingh / Schout van Gasselt &c&c / Geboren den 24 Junius 1702 / Gestorven den 28 April 1784 — Met gekroonde wapen A 1 i n g h (Gevierendeeld: I en IV drie sterren (6), 2 en 1; II en III drie vuurhaken) -1)
— Roelefie Husingh / desselfs huisvrouw / Geboren den 25 Maart 1708 / Gestorven den 16 Julius 1784 / te samen getrouwt geweest 59| jaar. — Onder een gevleugelde zandlooper een doodshoofd, waarachter gekruiste doodsbeenderen.
(Jan Albertsz A. ex matre Willempje Meyering, Jansdr. werd 19-3-1720 schulte van Borger en Gasselte, en Gasselternijeveen van 1759; bij besluit van den Stadhouder van 5-4-1769 werd hij vervangen door zijn zoon Albert Alingh, ged. 13-3-1729, t ald. 25-2-1810, zie Dr. Volksalman. 1902, bl. 190. R. Husingh was vermoedel. dr. v. Hendrik, v. Gieten Lambertsz. (ex Roelfien Nijenhuis) env. Willempje Hidding v. Gasselte, die te Gasselte 21 Sept. 1690 huwden. Hendrik Alingh zn. v. Jan vnd. werd 22-3-1740 aangest. schulte v. Roden en Roderwolde (L. R. en E.)
2. Anno 1709 .den 25 Febr. / is in den Heere gerust de E. / J o h a n Hilbing in sijn leven / Arfgeseten tot Gasselte / &c: en mede Ette der / landtschap Drenthe. — Wapen Hilbing: gedeeld: I. Een schoorsteenhaal; II. drie onder elkaar geplaatste penningen; onder veel parelige-kroon.
(Op 15 Maart 1672 legde J o h a n H. oud 16 jaar, voor zijn vader den eed af op de jacht „tegen het verkoopen of vermangelen van wild”; op 6 Febr. 1676 werd hij beëedigd als landdagscomparant uit het Oostermoer; ette 1694-1709; Zie ook Inv. Huisarchief Batinge n°. 693 en Inv. Ambt en Part. no. 1268 / 69. Bovengenoemd wapen Hilbing wijkt af van het wapen, dat men ziet of zag op een gebrandschilderd glas te Odoom; op dat glas las men:
„H armannus Buitingh Ette der Landschap Drenthe, „H armanna Buitingh geboren Hilbing sijn huisvrou Anno 1734”
*) Dit vervangt Ned. Leeuw 1936 k. 35, 36.



Daarop was het wapen H i 1 b i n g : Gedeeld: I op goud een halve zwarte adelaar; II op rood drie zilveren penningen 2 en 1, ieder beladen met een zwart kruis, waarvan de armen den rand niet raken.)
Op de klok: Iohan Hoving- Warmolt BronigerLvtien Tebing - Harmen Aling-Ian Hiddinck /Wilm Niehoving - Old En Nie Vogedn To Gasselt Frerick Van Bvtgen Gos Mi - A: 1603. Hierna de af druk van een munt of penning, waarop eenvorst; randschrift: Ferdinand D. G: Archidux Aust.
Boven den ingang v. d. kerk: Schultes. A.Alingh &/ R. H i 1b i n g h Kerkvoogden / den eersten steen S gelegt / Door I a n ’ Alingh Den 25 Mei / ClOCICCLXXXVII, / Architect. A. Meursing.
Op de avondmaalsbeker: „Pocvlvm Evcharisticvm Ecclesiae Gasselthanae Ita w Procvratvm Ac Formatvm Temporibvs Befnhardi Fabrity Pastore co / Ian Et Arendt A1 i n g e . Aeditvis - Anno MDCXLIV
(Vgl. Romein t.a.p. bl. 55, 56, 57 en Reitsma en v. Veen bl. 137 sqq.)
Kerkhof te Gasselte.
1. Hier rust het / stoffelijk overschot van / Anna Abbingh, / geboren te Erin, / gemeente Sleen / den 7 Februarij 1802 / gehuwd met Willem Alingh, / den 15 Nov: 1821, / overleden te Gasselte, / den 2 September 1840, / in den ouderdom van / 38 jaar ën 6 maanden.
2. Hier rust / het overschot van / Willem Alingh /in leven Wethouder / der gemeente Gasselte, / geboren Gasselte, / den 5 Julij 1795, / gehuwd met / Anna Abbingh den 15 Nov: 1821 / en aldaar overleden, / den 21 Junij 1858 / in den ouderdom van / bijna 63 jaren.
(zn. v. Warmolt, blijkens de huwel. acte 73 j., landbouwer en v. Jantien Rosingh, overleden, broeder v. Jan Alingh, Schulte v. Borger, 28 j. en neef v. Albertus Prins, 27 j., secretaris v. Gasselte; zij was dr. v. Ru d o 1 f, landbouwer en v. Hendrikkien Hilbingh, Otto Coops, rentenier, 64 jaar, was haar oom enjacob Guigijs Sap, zeeman, 30 j., haar neef.).
3. Frederik / Hendrik Prins, / geb. te Dwingelo 19 Jan. 1798, / overl. te Gasselte 4 Nov. 1867, / echtgenoote van / W. R. Abbingh.
4. Wubbina Rolina Abbingh, / geb. te Erm, gem. Sleen, 4 Oct. 1807, / overl. te Gasselte, 30 Julij 1850, / echtgenoote van F. H. Prins.



Ned. Herv. Kerk te Gasselter Nijveen.
Op de oude klok las men: (vgl. Vrije Fries XVI bl. 275 en Romein t.a.p. bl. 60) Soli Deo gloria 1743.
Thans hangt er een klok met: Den 1 November 1858 is onder Direktie van Heren Kerkvoogden L. W. Salomons T. H. Huges J. Wolthuis G. J. Theissens H. Meertens Deze Klok gegoten voor Gasseltemiveen door L. J. Elsinga & Zoon te Groningen.
Op een avondmaalsbord: Gift van /D8 I. L. Speekman/ 15 November 1882.
Op de hooggelegen oude begraafplaats aan den weg naar Drouwenermond een grafpaal (als stoepsteen of grenssteen, met peenversiering en krullen) waarop aan de versierde zijde L. K. -f- F. K. I. en op de keerzijde'.
170(6?) - /F K Ingen / Heer Gerust / den 7 Au / gustus 170(6?) - /
Het ijzeren / Hart.... / ji . .d.... / Zonden Eewig / Lijden
te / /
(Naar plaatsel. overlevering zou I. soldaat zijn geweest.)
Ger. kerk te Gees.
In de voorgevel een steen, waarop: A. K. H. L. / R. K. H. K. / J. W. R. S. / 1913.
Oude Geref. kerk te Gees.
(thans schuur eener boerderij.)
Steenen, waarop: P. K. T. / I. E. / A. H. / H. E. / I. K. / H. K. / R. I. en: Ds. H. D. K. 1884 / H. V. D. S. 1884.
Ned. Herv. Kerk te Gieten.
Op zerken leest men:
1. 1650 / op den 5 December is in den here / gervst M e 11 i e n Knyphvisen doch/ter van Joannes Knyphvisen pastor / tot Gieten begraven den 12 Decemb.
2. 1646 / Den 4 Janvary is in den Heren . / gervst Eva Reinba c h de hvys/vrovw van Joannes Knyphvisen / pastor tot Gieten begraven den / 10 Janvary.
3. Anno 1677 den 30 Marty is / in den Heere gerust den / Eerweerdige Welgeleer-/den Domene Johannes / Knyphuysen Predikandt / tot Geten en den 6 April / begraven verwachten een / salyge opstandynge in / Chrysto een eewygen leven. /



(Hij was een zoon van den schoolmeester en organist te Aduard O n n o Arents en kwam te Gieten 5 Dec. 1627. Uit de Diaconie rekeningen Gieten 1681—1712 blijkt, dat Ds. Arnoldus K., zoon v. voormelden Ds. Johannes behalve een dr. Eva (f De Leek 27-2-1681, begr. i. h. graf v. haar grootmoeder Eva Reinbach 9-3 d.a.v.) naliet een zn. H e n r i c k, vaandrig v. d. capit. Jan de Mepsche, als vaandrig met att. v. Liefkenshoek te Gieten Juni 1698, tr. Gieten 20-11-1681 Anna Margrete Hommes, f Groningen 21-Jan., begr. A-kerk 2 Febr. 1694, alsmede dat te Gieten overleed 26-5-1691 I d e k e Hillebrant, vrouw v. Ds. Arnoldus vnd. na een huwelijk v. 37 j. en 9 maanden (aanvulling v. Romein t.a.p. bl. 70 en Mr. J. G. C. Joosting en Dr. L. Knappert „Schetsen uit de Kerkgesch. v. Drenthe," bl. 48.)
4. Wapenschild: drie jachthoorns, 2 en 1; helm-, helmteeken een hoorn uit het schild. — Henricus Carolinus van B ij Ier, / Ecclesiastis in pago Gieten, / natus 1 Novembris 1692, / obiit 23 Inlii 1756, / Nobilis jngenio nulli pietate Secundus, / Conditur hoe tumulo: molliter ossa cubent,
(Hij tr. Weijntje Voorwal (Overwal), was ijveraar voor het Huis v. Oranje, geb. Wolvega, zn. van Joh. Carolinus, was achtereenvolgens pred. te Scherpenzeel (1719), Nijkerk en Faan (1722), te Oosterhesselen (1735) en te Gieten (1739); zie ook Romein t.a.p. bl. 70 en 288. Zie voorts Dr. Volksalm. 1860 bl. 251; de zerk choor te Oldenzijl; „Gedenkwaardigheden Nd. Holland III, bl. 150, Ned. Leeuw 1922 en Biogr. Wbk. v. Prot. Godgeleerden i. Nederland" I in voce. Hun zn. Michael Carolinus, gep. vaandrig, Regt. Stad en Lande, j- Meppel 4 Febr. 1812, oud 85 j., tr. Havelte j. m. 22 Jan. 1758 Aaltje de Vroom e, j.d. te Meppel, ged. ald. 31 Jan. 1740, dr. v. M a 11 h ij s, zie de klok ald.; hun dr. We ij na Gezina j.d. tr. Havelte 26 Nov. 1781 Jan Dannenberg, j.m. beiden,: v. Meppel.)
Tegen den zuidmuur hangt een wapenbord, waarop het wapen Van Dongen (Zie Ned. Adelsboek 1913 bl. 200, behoudens dat het helmteeken hier is: twee roode wolfskoppen) en de kwartieren:
Dongen Echten Rechteren V o e r s t
MDCCXXXXII
De . Hoog . Welgeboren . Gestrenge . Heer Niclaas / H a r m . Echten . Baron .
Ten.Bussche1) Van. Dongen . Heer . tot Welvelde Entingen / Drossaart . van . CoeMonster vorden . en . de . Landtschap ,
L o e n Welvelde L o e
R e n g e r s Monster W a r m e 1 o P ij c k
1) Hier een 1. schuinbalk.



QILTLN VADtJNCOOt)







13. Hier / rust / Tetje Elisabeth Tonckens, / Wed. Mr Johan Kymmell, / geboren te Westervelde / den 27 September 1790, / Overleden op den huize / Overcinge te Havelte / den 17 November 1877.
(Hij was geb. Havelte 24-7-1784, zn. v. de sub 5 genoemden, Meppel 6-5-1829, statenlid en notaris te Meppel; zij was dr. van de sub 5 Norg genoemden.)
14 Hier rust / Mr Johannes Linthorst Hornan, / weduwnaar van wijlen / Vrouwe Ida Elisabeth Catharina Kymmell, / geboren te Assen 16 Sept 1844, / overleden te Overcinge 19 Nov. 1926, / Commandeur in de Orde van Oranje Nassau, / Ridder in de Orde van den Nederlandschen Leeuw, / oud Commissaris der Koningin / in de Provincie Drenthe, / 1 Januari 19CH—1 October 1917 /
(Hunne wapens op de inrijpoort van Overcinge l). Zie no. 15. Zn. v. Mr. Jan Tymens presid. Arr. Rechtbank te Assen enWilmina Aleida Nijsingh, advoc. Assen, Statenlid, 1878, lid Gedep. Staten, Curator Univ. Groningen, enz.)
15. Hier rust Vrouwe / Ida Elisabeth / Catharina Kymmell, / geboren te Overcinge 16 Aug. 1843 / en aldaar overleden 24 Nov. 1918, / echtgenoote van / Mr. J. L. Linthorst H o m a n / oud-Commissaris der Koningin / in de Provincie Drenthe.
(Zij was dr. van de sub 10 genoemden.)
16. Hier rust / Mr Jan Tymens Linthorst Homan/ echtgenoot van / Jeannette Madeleine Staal, / geboren te Assen 2 Oct. 1873, / overleden te Overcinge 27 Mei 1932, / oud-Commissaris der Koningin / in de provincie Drenthe, / 1 October 1917—1 November 1931.
(Zn. van de sub 14 en 15 genoemden, advocaat te Assen, raadslid, lid Prov. Staten, Voorz. Ned. Landbouwcom. 1913—’18, Curator Univ. Groningen 1917, commandeur Huisorde v. Oranje, Ridder Ned. Leeuw, Grootofficier Oranje Nassauorde, enz.)
17. Rustplaats / van / Jan Wybes Bootsma / echtgenoot van / T. A. Osinga / geboren te Ijlst / den 15 Mei 1780, / overleden te Havelte / 2 November 1877.
x) Op Overcinge ziet men voorts a. naast de schuur aan de inrijpoort een gevelsteen met het wapen Homan en 1711 en b. tegen den muur van de boerderij twee steenen waarop:
Van Ubbenakanaal hier verplaatst bij de opbouw van de huizing»» 1870 Ubbenakanaal / 1867 / bij Groningen / 1711 / Door t spoor verdreven / werd mij hier plaats gegeven /Door den zorg van de stam / Die mij steeds tot wapen nam. — Zie ook „Eigen Haard”, 29 Juni 1912.



18. Rustplaats / van / Trijntje Annes Osinga / echtgenoote van J. W. Bootsma / geboren te Pewele / den 9 Augustus 1800 / overleden te Havelte / den 29 December 1875.
19. B. Eleveld / geboren den 19 September 1770 / overleden den 15 Augustus 1850.
20. L. B. E1 e v e 1 d / geboren den 26 Augustus 1767 / overleden den 27 Julij 1845.
(Lucas Benthem E.)
21. Janna Jans Santing / echtgenoote van L. B. E leve 1 d / geboren 24 September 1784 / overleden 26 Mei 1855.
22. Rustplaats/van/ Beatric Henrina / Petronella /van Guldener / wed. van / Isaac Dirk Schmidt/ geb. te Doetinchem / den 7 Sept. 1803 / overl. 23 Oct. 1881.
(Beatrix v. G., vlg. overl. acte dr. v. Casimir Frederik en Anna Elizabeth Burgemeister.)
23. Rustplaats/van/George H e n d er i k/V o e r m a n/geb. te Amsterdam / den 25 Jan. 1798 / overl. 4 Dec. 1880 / echtgenoot van / Antonette Jannette/van Guldener.
24. Wapen v. d. Vlies doorsneden 1. gedeeld', a. drie lelies, 2 en 1; b. een pronkende pauw, 2. een opgehangen schaapshuid; helm met helmt. de pauw. — Andries van der Vlies/ geb. te Hazerswoude 5 April 1802 / overleden te Havelte 12 April 1873 / Weduwnaar van / Maria Adriana Ijzerman.
(Zie Dr. V. Alm. 1926, bl. 39. Hij woonde op Veenrust, was voordien in Indië, zn. v. A n d r i e s en Y d a K e t h, zij was geb. Gouda 9 Mrt. 1806, f 28 Feb. 1849,dr.v. HendrikMulockY. enGeertruida Catharina Telchais. Op haar grafzerk een wapen gevierendeeld 1. en 4. een zeilend schip op water, 2. en 3. drie brakkekoppen, 2 en 1; hartschild een hart; helm met wrong; helmt. een uitkomende vogelkop.)
25. Ter gedachtenis van / Trijntje Holwerda / echtgenoote van / J. J. Swiers / Pred. te Havelte / geb. te Menaldum 21 Juli 1806 / overleden aldaar 19 Mei 1875.
(Ds. Jacob Jacobs S. tr. T. Holwerda, dr. v. W ij brandus Regnerus en Akke Vettevoogel. Hij was pred. te H. 1838—’77.)
26. Uit achting aan onzen predi/kant den eerwaarden Heer / Fedde van der Tuuk / geboren 22 Augustus 1785 /
e



overleden 8 December 1836 / is deze steen door de gemeente / Havelte geplaatst op het gemet-/seld graf, waarin het stoffelijk / overschot van zijn Eerwaarde / is te rust gelegd, / Door de familie ver-/nieuwd in 1905.
(Vgl. Romein t.a.p. bl. 182 en Gron. V. Alm. 1935 bl. 196. Hij was zn. v. Ds. Marcus en v. 1. Romkjevan Terwisga).
27. Hier Rust / W i s / overleden / ... 17 Januarij
1835.
(Betreft Wolter Vedder, zn. v. Jan env. Albertje A1 b e r t s, geb. 30-5-1756, weduwnaar v. Albertje ten Heuvel.)
Ned. Herv. kerk te Hollandsche Veld.
Links van den ingang een steen, waarop: Uit liefdegiften / is deze kerk en pastory / in den jare 1851 gesticht. / onder toezicht van de Heeren / Mr H. G. van Holthe tot Echten, / Mr A.
H. Witsenborg, /J. G. de Jonge, /Hk Berghuis,/ W. ten Oever /in commissie vereenigd.
en rechts een steen waarop: De eerste steen gelegd / op den 12den Mei 1851 / door / Mr. A. H. Witsenborg / namens de commissie.
(Mr. A. H. W., geb. Hoogeveen 20, ged. ald. 25 Apr. 1792, f ald. 7 Jan. 1861, notaris ald., Statenlid, zn. v. Mr. Everhard Jan, laatst lid Hof v. Justitie i. Drenthe en Gesina Anna Horna n, tr. 1. N. Scheemda 10-4-1818 Meddina Beckeringh; tr. 2 8-7-1843 Dederika Aleida de Vrieze.)
Op het catechisatielokaal een steen met: De eerste steen gelegd / door / Leffert Johan Boersma, / 28 Nov. 1901.
De klok in de toren heeft geen opschrift.
Op het orgel leest men: Anno 1910. Lager: R. H. Giethoorn Pree- / G. L. Zwiggelaar Secr- / F- E. Klooster/ A. A. Mol / P. J. Steenbergen
Begraafplaats te Hollandsche Veld.
Op zerken:
I. Rustplaats van / C. J. C. V e n e m a, / in leven laatst predikant te / Hollandsche Veld, geboren 1798, / Overleden den 25 Juli 1862. / en/T. H. Elgersma / geboren 1808, overl. 22 Nov. 1869. / echtelieden. / Hier rusten de vermoeiden van kracht. / Job. 3 vs. 17.



Meursinge/en haar echtgenoot / Albert Meursinge/ geboren 31 July 1806 / Overleden 25 September 1877. — (261.).
5. Maria Caroliena Dannenbergh. / geboren den 30 Maart 1789. / Overleden den 11 Maart 1847 — (264.).
(dr. v. Jan en van Wyna Gesina van Byler, zie Gieten, n°. 4.)
6. Johanna Martina Dannenbergh / geboren den 18 December 1786 / overleden den 24 December 1857. — (265.).
(zuster van n° 5, beiden ged. te Meppel.)
7. 1840 den 22 Mei / is / hier begraven / Albert Meursinge,/ geboren /1755 den 16 Maart / te Meppel. — (271.).
(zn. v. Johannes env. Elizabeth van der Wolde.)
8. Rustplaats / van A. Lulofs/ geboren den 6 February 1800. / Overleden den 6 Juny 1829 / en van E. M. O. L u 1 o f s / geboren de Grient Dreux. / geboren den 4 Maart 1775. / overleden den 27 April 1813. — (279.).
(Arnolda Louisa, geb. Almen, ongeil, dr. v. Ds. Johan env. F. lisabeth Maria Cornelia de Gr. D. Zie Romein t.a.p. bl. 191, 182, 153.)
9. Cornelisvan Veen / geboren / den 15 Septemb11753 / overleden/den9Decembr 1837/ en/ Dina Aleida Oosting / geboren / den 11 Novemb1 1751 / overleden den 8 July 1841 / 62% jaren door den echt vereenigd — (229.).
(hij, geb. Meppel, zn. v. Nicolaasenv. Johanna Hagen; zij geb. h. den Hof, de Wijk, dr. v. Mr. Rudolf en Hester Pastoor.)
10. Nicolaas van Veen / geboren / den 25 Decemb1 1789 / overleden / den 6 Novembr 1848 / echtgenoot / van /Anna Kuurman / Gebr 12 Janr 1793. / te Meppel / Overl 14 July 1866 te Groningen / en aldaar begraven — (228.).
11. Petrus Bloemers Prins / Geboren den 8 Augustus 1756 / en / overleden den 6 November 1835 — (176.).
(Was pred. te Diever, zie no’s 12 en 22, geb. te Dwingeloo, zn. v. d. scholtus ald. Jan env. Jantien Bloemers.)
12. Maria Kniphorst / echtgenoot van / Petrus Bloemers Prins, / geb. - te Meppel 11 April 1769 / overleden 13 Augustus 1854 — (177.).
(dr. v. d. scholtes van Meppel C 1 a a s en Anna V o s. Zij tr. te Diever 26-8-1794.)
13. Mr. Gerh. Lambertus / Kniphorst. / Geb» te Meppel 18 Febr 1789 / Overleden te Assen 9 Janr 1865 / en / eerste



echtgenoote / Maria Hendrika / Hofstede / Geb11 te Assen 5 July 1795 / Overln te Meppel 18 Jan. 1832. — (181.).
(Hij was burgem. en notaris te Meppel, later raadsheer Hof v. Drenthe, tr. 2 Aleida Roelina Carsten geb. 20 Jan. 1806, t 14 Dec. 1891, dr. v. Casper Everhard en Jentien Houwinck. Zijn eerste vrouw was dr. v. Johannes env. Anna Theodora Schreuder, zou aanvankel. op de „Werkhorst” onder Staphorst zijn begraven, zie F. A. Ebbinge Wubben Plaatsbeschrijving van Staphorst, Groningen 1835, bl. 26.)
14. Doodsemblemen. — Johannes van Riemsdijk / geboren te Meppel 24 April 1757 / en overleden aldaar 21 Juny 1832 / Margaretha Cornelia Hofstede / geboren te Assen 17 November 1762 / overleden te Meppel / 18 October 1844.
(zie Ned. Patr. 1923, bl. 97, Dr. v. alm. 1926, bl. 34.)
15. Hier rust /Albertus Kiers/ geboren 1 Mei 1767 / Overleden / 26 January 1842 — (195.).
(geb. Batavia, bierbrouwer, wedr. v. n°. 16, zn. v. J a n en v. A a f k e 111 e m a. Zie ook Navorscher 1925.)
16. Hier rust /Clasina Kiers / Geb11 Blom/ Geboren den 27 Dec. 1776. — Overleden den 24 July 1839. — (196.).
(geb. Meppel, dr. v. Otto env. Lamberdina de Jonge.)
17. B. Slot/ Oud lid van de provinci-/ale Staten in Drenthe / geboren te Meppel / den 20 Augustus 1760 / Overleden aldaar / den 15 Mei /1846 / L. V o s / weduwe B. Slot/ geboren te Knijpe / den 15 Maart 1753 / Overleden te Meppel / den 15 November / 1847. — (163.).
(hij, B e r e n t, zn. v. Koop en Janna de Vries.)
18. Rustplaats van / Albertus Meursinge / oud apotheker te Meppel / geb: 16 Novembr 1762 / Overl: 19 Decemb: 1835 / en / echtgenoote / Grietje van Veen / geb: 9 September 1770 / overl: 8 Juny 1836 — (79.).
(zij, geb. Meppel, zuster v. n°. 9.)
19. Gezina Hendrika/van Baak / Echtgenoot van / Mr. Wyncko Johannes / Tonckens / geboren te Dinxterveen / den 9 April 1807 / Overleden te Meppel / den 28 December 1868.
(echtgen. v. d. sub 20 genoemde; dr. v. Anthony en Hermina Aarsen.)
20. Mr Wyncko Johannes / Tonckens. / Ridder der Orde van de / Nederlandschen Leeuw, lid / Van de Eerste Kamer der / Staten generaal en oud Kantonregter van het Kanton



/ Meppel / geboren te de Wijk / den 23 Augustus 1804 / overleden te Meppel / den 17 Januarij 1875.
(zn. v. Mr. Wyncko en 2. Maria Vos.)
21. Mr Warmold Lunsingh / Tonckens/ Ridder der Orde van den / Nederl.: Leeuw, Lid der / Staten van Drenthe, Wet/houder en Notaris te Meppel / geboren te De Wijk / den 16 December 1791 / overleden te Meppel / den 8 December 1868
(Zie De Wijk n°. 6, broeder v. d. sub 20 genoemde.)
22. Roelina Alberta Prins / Echtgenoote van / Mr Warmold Lunsingh/Tonckens / geboren te Diever / den 10 Januarij 1801 / overleden te Meppel / den 12 December 1868.
(3e echtgen. v. d. sub 21 genoemde, dr. v. h. sub 11 en 12 genoemde echtpaar.)
23. Ter / nagedachtenis van / Anthony Willem Kamp/ Em: predikant van Meppel / Geboren te Amsterdam / 18 Aug. 1813; / Overleden te Meppel / 13 Jan. 1899. — (109.).
(zie Romein t.a.p. bl. 155; tr. Cornelia Magdalena Benjamina Carbasius, zie sub 24, dr. v. Nicolaas en Wijntje Langewagen.)
24. Ter / nagedachtenis van / C. M. B. Kamp-Carbasius/ geb. te Hoorn 12 Feb: 1815 / overl: te Meppel 29 Juni 1887 / en H. F. J. Kamp/ geboren 20 Mei 1842; / overleden 20 April 1864 — (108.)
25. J. P. P. C1 i n g e / emeritus predikant van Vledder / echtgenoot van / P. J. D. van der Tuuk, / geboren te Groede 6 Maart 1780 / en overleden te Meppel 21 Decemb. 1851 / en / zijne dochter / H. R. C. C1 i n g e, / geboren te Oostburg 10 November 1810 / overleden te Meppel 22 Februari 1879. — (58.).
(Johannes Pieter Philippus, zie Romein t.a.p. blz. 220, 230.)
26. P. J. D. van der Tuuk, / echtgenoot van J. P. P. C 1 i n g e / geboren te Usquert 31 Mei 1776 / overleden te Meppel 24 December 1854. — (59.).
27. Lambert Kniphorst / geb: den 20 Maart 1785 / overl: den 10 December /1854. / zijne echtgenoote /J. Woltman / geb. 5 Januarij 1786 / overl: 9 February 1878. — (XIII.).
(br. v. O. Begraafpl. Assen n°. 39, houthandelaar, zij J a n t i e n, dr. van Jan Jacobs en van Hillegien Jannes Koning.)
28. Openb. / 14 vs. 13 / Petri 1 / vs. 24 en 25. / Aan /Hendrik van Heyningen, / in leven Ridder der Orde van den Nederl:



Leeuw, / Lid van de Maatschappij van Nederl. Letterkunde, / President van het Prov. Kerkbestuur van Drenthe / en sedert 1830 Predikant alhier / geboren te Oostzaan den 22 October 1787 en / overleden te Meppel den 4 Februarij 1851.
(Zie N. Biogr. Woordenboek III in voce; Ned. Patriciaat XVII, 1927, bl. 193; zn. v. Jacob en 3. Maria van Weenen, Veldpredikant in België, enz.)
Geref. kerk te Meppel.
Niets te vermelden.
R. K. kerk te Meppel.
Op een steen terzijde van den ingang: Eerste steen / gelegd door /
H. W. Teunissen / eersten pastoor / te / Meppel op XXII September / MDCCCLXV
(Hij was Henricus Wilhelmus T.)
Op de klokken:
I. hoe. tua. Salvator. mundi. (een beeld van den Zaligmaker) plebs, te . aere . salutat . (Christus gekruisigd.) / P e t i t & F r i t s e n me fuderunt - MDCCCLXVII -
2. (Christus gekruisigd.) intemeratae virgini (de H. Maagd) dei
matri dedicatum 1867 - °
3. (Christus gekruisigd) S. Stephanus proto mart. eccl. Meppelensis patronus / Petit & Fritsen me fuderunt MDCCCLXIX
Op een kazuifel onder een kroon en binnen een rand een alliantiewapen; een arend als schildhouder: 1. een dubbele adelaar, ondersteund door een wassenaar; 2. drie paarden- (of ezels-) koppen, 2 en 1. (Misschien Eminga en ? Ittersu m.)
Israël, kerk te Meppel (1799 gesticht.).
Op een der wetsrollen een zilveren schildje, waarop (vertaald): Geschenk van Benjamin Wolf, den zoon van L e v i e, den Priester en zijn vrouw Sara, dochter van Elia Emmerich. Ter herinnering voor het heiligdom van God, toen in den nacht van Sabbath, den 17den Februari (Sjewat) mij de Eeuwige heeft gered van eene wateroverstrooming. De afgezanten van God flinke jonge mannen en dit zijn hunne namen. Tot getuigenis moge hun verdienste blijven bestaan. Abraham, de zoon van Salomo den Leviet, Pais en zijn broeders M e ij e r, mijn zoon en L e v i e M e ij e r, de zoon van J u d a den Leviet Kan



Mogen zij zegen wegdragen van wege den Eeuwige 5585 (1825) Gegraveerd door E1 i a, den zoon van Z a n w i 1.
Een luchter met opschrift {vertaald): Dit is het werk van de luchter Zijn goede gezindheid heeft hem aangedreven, namelijk Abraham, de zoon van Elia Gotfried voor zijn dood om ze te / plaatsen tot herinnering voortdurend voor den Eeuwige zijn toevlucht, rots zijner hulpe. Hij is in vrede gekomen en tot zijn heerlijke rust 5578 (1818). Op den vierden dag der maand Juni is zijn ziel naar de hemel gestegen.
Ned. Herv. kerk te Nieuw-Amsterdam.
Bij den ingang (r.) een steentje met: Eerste steen gelegd / den 21 April 1873, door / Ds. H van Ingen / Voorzitter der Comm. / tot stichting dezer kerk.
Hooger in den gevel twee steenen (l. en r.), respectievelijk:
1) Dankbare hulde / aan de / Commissie der kerkstichting / in de veenen van Emmen en Sleen / de Heeren / Ds H. van Ingen. H. F. Gosselaar. / Ds. C. E. Cru 11. H. L. van der Le 1 y. / D8 P. H. Roessingh. Joh. Lokker. / W. Tymes. A. Nijenhuis. / W. J. Boelken. P. J a 1 vingh. / DB M. A. Amshoff. / MrL. Oldenhuis Tonckens. / D8 M. A. Gooszen. / H. C. Winters. Architect.
2) Aangeboden / in naam der / Ned. Herv. Ingezetenen / te Nieuw-Amsterdam / door / G. de Wolde. L. Lamberts. / J. Berends. Sr. W. Wessel Hz. / S. Swartsenburg. G. J. R u i s. / H. van Veen Sr. J. R. O o s t e r g o o. / B. van Aalst. H. vanDijk/21 April 1873.
In den bijbel leest men: Geertruyda Brouwer / 1733.
Op de klok: Gegoten door A. H. van Bergen 1876 te Heiligerlee / Nieuw-Amsterdam.
Geref. kerk te Nieuw-Amsterdam.
Niets te vermelden.
Chr. Geref. kerk te Nieuw-Amsterdam.
Niets te vermelden.



Israël, kerk te Nieuw-Amsterdam.
Bij den ingang twee gedenksteenen, r. en 1. respectievelijk:
1) De eerste steen gelegd / den 13 Mei 1901. door / L. Ten Brink/M. Kats/M. Palm
2) Medestichters/M. Bierman /S. Palm/ J. C. Denneboom/I. Zilverberg/H. Cohen/J. Denneboom.
Algem. Begraafpl. te Nieuw-Amsterdam.
Niets te vermelden.
Begraafpl. Veenoord nabij Nieuw-Amsterdam (gem. Sleen).
Op zerken leest men:
1. Bernard Gratama / geboren 10 Augustus 1877, / Overleden 11 Juli 1901. /
2. Gerhardus Lambertus / Gratama / geb. te Assen 11 Maart 1850 / overl. 12 Jan. 1918 / oud Burgemeester van Sleen / Laatst lid der / Gedeputeerde Staten / van Drenthe / en zijne Vrouw / Antoinette Caroline / Dommers / geb. te Coevorden / 9 Sept. 1844 / overl. te Nunspeet / 5 Nov. 1926.
Ned. Herv. kerk te Nieuw Buinen.
Op de klok (rand als die te Annerveen, Nijeveen): H. N. De Boer. H Eggens en Hk. Oostingh. Namen der Kerkelijke / Commissie te Nieuw Buinen gegoten door A. H. van Bergen en / comp. te Midwolde Anno 1853
De bijbel op de preekstoel is afkomstig van J. G. Gratama Hzn.
(Johannes Gezinus f N. Buinen 9-1-1904, zijn vrouw Wendeltje Borgesius f 18-12-1890 aldaar.)
Op de achterzijde der orgelkast: 1879 / Ingewijd den 14 April. / Kerkvoogden /H8 Oostingh. Voorzitter. /J. Meursing. Adm. Secr. /J. Copinga. / P. F. Huls. /J. A. Hulshof. / Notabelen /H. Oostingh. / J. G. Gratama Hzn / A. J. Luder./H. Huisingh. /G. A. Hoving. / Hk. Hebeis. / J. Nijenhuis. / B. Lambers. / Gemaakt door van Oekelen & Zn. te Haren.
Op de begraafpl. (aan de overzijde der straat):
1. een obelisk, waarop'. Jacob Meursing / geboren te Buinen / den 4 Juli /1823, / overleden te / N. Buinen / den 16 April /



1888 / Lid der / Provinciale / Staten van / Drenthe, / Ontvanger /
der gemeente / Borger / (Eew engeltje in een nis) / Henderika/
Lussingh / Wigchering, / weduwe Jacob / Meur-
s i n g, / geb. te Drouwen / den 1 April 1829 / overl. te Groningen /
den 3 Maart / 1903.
» «
Ned. Herv. kerk te Nieuw Dordrecht.
Op de klok: + H. Smid Zwolle 1911 +
R. K. kerk te Nieuw Dordrecht.
Bij den ingang een steen, waarop: A. C. D a m e s / eerste pastoor/ De oprichting begonnen / 16 Aug. 1901 / — De Bouw voltooid / 25 Dec. 1903 / onder Leo XIII P i u s X / Mgr. H e n r i c u s v. d. Wetering aartsbisschop / H. M. Wilhelmina Koningin der Nederlanden / N. A. van Balen Deken. /
Ned. Herv. kerk te Nieuw Weerdinge.
Terzijde van den ingang twee steenen (l.) en (r.), respectievelijk:
1) Dr P. H. R o e s s i n g h. / L. B o s m a. / R. B r i n k s. /
H. J o 1 i n g Hzn.
2) H. Adams./ J. Adams. / R. J. Oostinjer./
In den bijbel: Het was het feest der vernieuwing / des tempels / Joh. 10 : 22a / Herv. Kerk te N. Weerdinge / 2 Mei 1909 / A. Bazuin/ cons.
Op de klok: Eere aan de leden der / Ned. Herv. Kerk te N. Weerdinge. / den 26 Juli 1900 / Gebr Van Bergen. Midwolda. me fecerunt.
Ned. Herv. Kerk te Norg.
Op grajzerken in het choor, gedeéltel. onder banken:
I. Anno 1638 den 25 Jvni is dë / E = Wolgelerden Heer / R o e d o 1fvs Goestinvs / Passtoer tot Norch in den / Heeren gerust
(R. Goestinus alias Rudolf ter Horst of Horstenius werd als pred. te Capelle in het Sticht van Munster door den bisschop verdreven en werd toen pred. te Roderwolde in 1617; in 1620 kwam hij te Norg; zijne echtg. was Gebbetien Hindricx; zie Romein t.a.p. bl. 80, 104 en 150; vgl. zerk no. 3 en Dr. Volksalm. 1922 bl. 75, 76.)
2. Anno 1645 den 22 Janvary is / in Godt gervst de Devght/same Margreta Wassenbergh / hvysvrovwe van DE: Martinvs / Stephanus Pastor tot Norch / verwachtende een salige opstandinge in Christo



(M. S t. alias Marten Stevens Croon, een Drenth van geboorte, werd eerst te Rolde beroepen, maar trad 3 Maart 1644 te Norg in dienst; hij f 19 Feb. 1696.)
3. Anno 1658 den 8 Feberwari is / Godsaligh in Christo ontslapen / de Devghtsame Gebbetien Hindricx/ hvisvrovwe van wilen den Eerw. / en de Welgeleerden Rvdolphvs / Horst e n i v s pastor tot Norch
(Vgl. zerk no. 1; zie Dr. Volksalm. 1889, bl. 239.)
4. Sibrandus Hellinga / geboren te Optwijsel den 28 / May 1724 wierde bevestigd / als Leeraar te Norch / den 2 Junij 1750 / Hij Rustte van zijn werk / sedert November 1798 / En stierf den 9 Januarij 1802
(Vgl. Romein t.a.p. bl. 83 en Glasius: Biogr. Wrdb. v. Prot. Godgeleerden i. Nederl. III in voce.)
5. Joachimus / Lunsingh Tonckens/lid van de Gedeputeerde staten van / Drenthe, geboren te Westervelde den 28 / November 1753 en aldaar overleden / den 23 November 1821. / en/ Maria Hellinga, / geboren te Visvliet en aldaar gedoopt op den 25 / December 1757, overleden te Westervelde / den 13 November 1794, / ehelieden. /
(Hij was de zoon van Mr. Warmolt T. en Trientje Derks Winters, was gedurende 1806-1810 assessor van het landdrostambt van Drenthe; een der representanten voor de Nationale Vergadering; zie zijn portret in „De Staatsregeling voor het Bataafsche volk” door C. Rogge, lid v. Ged. Staten 1818; zij was dr. v. Johannes Elses en Tetje Claassens. Westervelde is een buurtschap in Norg; zie ook Ned. Patr. IV bl. 400 B, en Stukken afkomstig v. Ambten, en Particulieren i. R.A. in Drenthe, staat no.4enDr. Volksalm. 1890 bl. 34. — De zerk ligt binnen het doophek.)
6. Ter gedachtenis / van den Heer Mr/Jan Oldenhuis/ Kymmell,/ Zoon van L. O. Kymmell enM. Willinge, / in leven Med: et Art: obst: Doctor / te Wolvega geboren den 18 Maart 1798, / Overleden te Westervelde / den 9 Augustus / 1824. /
(Zie Ned. Patr. III. — De zerk komt overigens geheel overeen met die, welke te Roden als no. 2 vermeld werd.)
7. Gedeeltelijk bedekte zerk. Een medaillon. Lager een half uitgesleten en bedekt opschrift: .... Octo-/[ber] Heren / Ge . . .
[Eer]baren / nek / ... . Godt. /
8. Een zerk als no. 7. Hier echter het medaillon beneden. Men
onderscheidt: Septemb / Iervst / ifrickie / ... .
[Hvysvro]v van [Lujnsche / Godt / /



(Betreft waarsch. Warmolt Lunsche of Lunsinck (Lunsingh), tr. H e n r i c a H o y s u m, zn. v. Joachim tot Westervelde, zie Mr. J. de Wal, Bijdr. v. Drenthe, 1842, bl. 160, en Dr. V. Alm. 1910, bl. 191, 1922 bl. 57.)
9. Een kleine roode steen. — Anno 1[6..] Den 18 ber /
Sterf Den e a i / Passtor tot Norch
— Lager een merk ( x; uit de zijde 1. een dwarslijntje.).
(Betreft waarschijnlijk Ds. Bernardus Johannes Cr ij te, vgl. Romein t.a.p. bl. 80, t tusschen 17 Aug. en 4 Oct. 1619.)
10. Buiten de kerk (Nd. zijde) leest men nog op eenige fragmenten:
5 Iare Deerbare Vrouwe (?)/ Oni 15 De /
Op het orgel: Geschenk van Marchien Martens te Zuidvelde, ter nagedachtenis / van wijlen hare broeders E g b e r t en Engbert Martens. / Ingewijd door Ds. R. Beunk, 4 Oct. 1896. /
Op de heerenbank ziet men het wapen Lunsingh: drie dwarsbalken, waarover een (van rood en zilver) geschaakt St. Andrieskruis en een vrijkwartier met een omgewenden klimmenden leeuw beladen met eenen halfaanzienden gekroonden helm, dekkleeden als eikenloof, helmt. de leeuw van het schild, uitkomende. Op den voorrand leest men: 172*1—1 Mey G. B. (?) —
Op de klok: '
Soli . Deo . Gloria . Wilhelmvs-Jacobvs-de-Vrijme-fecit. Groningse - Anno - 1655. In den rand ziet men het stadswapen van Groningen, lager leest men: — Voor ’T Karspel Norch.
(Dit vervangt de mededeeling in Vrije Fries XVI bl. 257.)
Op den sluitsteen boven den toreningang ziet men het wapen Ripperda met gekroonden helm, dekkleeden en helmteeken.
(Vlg. U. freiherr von Ripperda, Fischhausen i. Ostpreussen, het wapen v. A d o 1 f R., heer v. Peize, (geh. met een volle zuster v. jhr. C. G. v. Wahren, zie Vries.)
In de preekstoel: 1678 Den 14 Junij Gesett / Als Pastoor was Dn. Martinus Croons.
In den bijbel: Deze bijbel is een / geschenk aan de Kerk van Norg / gegeven door den DB S. H. A. Begemann / sedert 1800 Predikant aldaar, bij gelegenheid / van de viering van zijn 50 jarig dienstwerk / in de christelijke Hervormde Kerk / gevierd den 1 July 1838 / S. H. Begemann 1875, 12 Sept. {achterin:) Geschenk van Ds S. H. A. B e g e m a n n aan de / Kerk te Norg bij gelegenheid van



jNOQ® IN EIKENUOUT GESNEDEN WAPEN OP k'EBl'DAN^ j?FUok 36







de viering van zijne / vijftig jarige Evangeliebediening den / 18 Maart 1838 vervuld en den / 1 Julij 1838 gevierd / E. H. B egein a n n / hulppr.
(Vgl. Romein t.a.p. bl. 83 en kerkhof no’s. 14 en 15.) Begraafplaats te Norg.
1. Hier rust / in den Heere ontslapen / met drie harer kinderen / in de / hoop eener zalige herrijzing / Maria Catharina
^Alberdina /Sophia Veeren / geboren den 28 Julij 1799, / Overleden den 13 January 1843, / in leven echtgenoote van / Pierre Gedeon Huet, / Geneesheer te / Norg.
(Haar naam wijkt af van Ned. Patriciaat X, 1919; dr. v. R u d o 1 f Hindrik Joban enJohannaTheodora vonWinsheym, geb. Twello, f Norg, tr. h. Basseldt, Twello P. G. (G a 11 a ndat) Huet, zn. v. Ds. Samuel en v. Jacoba Adriana B u s k e n.)
2. MrEgbert Pelinck, / geboren 8 October 1820, / Overleden 3 April 1889.
(Geb. te Peest, gem. Norg, zn. v. E g b e r t, 34 j., en W e m e 11 j e A r e n t s, 20 j.)
3. Egbert Pelinck, / geb. te Norg 17 Aug. 1785 / overl. aldaar 5 Jan. 1873.
(Hij was tweeling met den sub 4 genoemde en werd te zamen met hem ged. Norg 28-8-1785; broeder v. d. sub 5 genoemde.)
4. Hendrik Pelinck / geb. te Norg 17 Augustus 1785. / overl. aldaar 30 April 1872.
5. Wapen P e 1 i n c k, twee dwarsbalken waarover drie schuinbalken waarvan de onderste wordt ondersteund door 3 schuinbalken uit de l.benedenhoek, helmt. een klimmende leeuw tegen een paal. — Ter gedachtenis van / Roelf Pelinck / geboren te Norch, den 14 / Februarij 1776, en overleden / 4 Junij 1833.
(Hij f ongeh. te Norg, zn. v. Egbert en Megchelina Oortw ij n, zie sub 3 en 4.)
6. Elizabeth / Bosman Tresling. / geboren te Winschoten / den 22 Augustus 1835, / overleden te Assen, / den 23 December 1925 / Weduwe van /Mr Lukas Oldenhuis/ Tonckens
7. Mr Johannes Tonckens, / Ridder in de orde van den / Nederlandschen Leeuw, lid der / Gedeputeerde Staten van



Drenthe, / Geb. te Westervelde 9 Jan. 1834 / overl. aldaar 16 Dec. 1908, / Weduwnaar van / Henderika Borgesius.
(Hij was burgem. v. Norg, tr. H. Borgesius vnd., dr. v. Ds. Eitje Jacob en v. Egberta Roelina Pelinck.)
8. Henderika Borgesius, / geboren te Rolde / den 10 Mei 1833, / overleden te Westervelde / den 10 Februari 1898, / Echtgenoote van Mr Johannes Tonckens.
9. Mr Lukas / Oldenhuis Tonckens, / in leven notaris te Stads-Kanaal, / geboren te Westervelde / den 16 November 1823, / overleden te Stads-Kanaal / den 3 Augustus 1888 / Echtgenoot van / Elisabeth Bosman/Tresling.
(Hij was burgem. Emmen, zn. v. h. echtpaar sub 10 en 12, zij was dr. v. Dr. Jan env. Alberdiena Stheeman.)
10. Gesina Kymmell, / weduwe van /Mr Johannes Tonckens, / Lid van Gedeputeerde Staten van Drenthe, / geboren te Smilde den 14 Maart 1795, / en overleden te Westervelde / den 18 November 1884.
(dr. v. Mr. Lucas Oldenhuis K., zie Roden no. 2 en Margaretha Willinge, zie 11 en 12.)
11. Mr Jan Albert Tonckens, / in leven advocaat, / geb: te Westervelde den l8ten Nov: 1828 / en aldaar overl: den 2den Aug: 1859, / zoon van Mr Johannes Tonckens / en Gesina Kymmell
12. Mr Johannes/ Tonckens. Ridder / der orde van den Nederland-/schen Leeuw, lid der Gedeputeerde / Staten der Provincie Drenthe / geboren te Westervelde den / 26 Januarij 1784. en aldaar / overl: den 29 April 1857
(burgem. v. Vries en Norg, 1811, zie 10 en 11, zn. v. het echtpaar sub 5 kerk Norg.)
13. Mr. Nicolaas Willem/SchroederHofstede, / in leven Notaris, / geboren te Assen / 7 Maart 1801, / overleden te Norg / 22 Januari 1888.
(Ged. Assen 11-3-1801 Nicolaas Wilhelm Schroeder, zn. v. Mr. Johannes Hofstede en v. Anna Theodora Geertruida Schroeder.)
14. Simon Hendrik / Anton Begemann / Predikant / geb: 16 Junij 1767 / Overl: 9 Januarij 1841.
(Vgl. Romein t.a.p. bl. 83; hij was geb. Detmold, zn. v. C a r 1 Ger1 a c h.)



15. Lutgera Waten / Echtg: van / S. H. A. Begemann/ geb: 11 Mei 1770 / overl: 13 Februarij / 1835.
(Geb. Amsterdam, f Norg, dr. v. Jakobus env. Grietje B u n e r m a n.)
16. Rustplaats / van / Hendrik Hubenet, / in leven Rijksontvanger te Norg, / geb. te ’s Hage den 15 Febr. 1815, / overleden te Norg / den 8 Aug. 1854
Ned. Herv. Kerk te Nijeveen.
Op zerken las en zag men:
1. Twee gekruiste sabels, twee vaandels en een helm. Twee doodsbeenderen en doodshoofd; zandlooper. Hier rust / de Heer / Johannes Jacobus Ehl /geboren te Langenbach/ den 6 Februarij 1745 / overleden alhier / den 7 Septm 1827.
(zn. van Johann Wilhelm E. en Maria Elisabetha; was sergt. b.h. regt. infie. no. 9 v. d. Lt. generaal bn. de Sommerlatte in gam. Arnhem 1 Jan. 1781—1 Jan. 1788, 1790 bij het Regt. „v. Randwijk”; vaandrig bij dat korps 1 Aug. 1792; le Lt. 5e Halve Brig. Infie. 23 Juli 1795; b. h. 14e Bataljon Infie. 1804; alsleLt. uit’s-Lands dienst geretireerd bij Staatsbesluit 11 Juni 1805 no. 46 met behoud 2/a tractement ƒ 474.—. Overleed blijkens acte ten huize van den Hr. R. Weurdinge als wedr. nalatende 2 kinderen.)
2. Een miskelk en het jaartal 1506 —• en een opschrift: s i m o n . . .
/ pastor
(Zie Dr. volksalmanak 1891, bl. 140)
Te Nijeveen zijn, volgens familieaanteekeningen (Wapenheraut 1910, XIV bl. 149) begraven Joan Arent baron de Vos van Steenwijk tot den Oldenhof enz., oud. thesaurier-generaal v. d. Bat. Republiek, enz. f 8 Mrt. 1813 en diens ouders, baron Jan Arent Godart tot de Havixhorst, Hogenhof, Oldenhof, Nijewal, N. en Z. Welle, Nederhorst den Berg en Overmeer, j- 17 Juni 1779 en Geertruid Agnes barones v. Isselmuden tot de Rollecate l).
j Op de klok las men:
Henrick Wegewart goot mi op ’t pas, doe Wieger J a n s o n ende Jan Pieterson kerckvoegden toe Nifenne was, anno 1613.
(zie Romein t.a.p. bl. 206, 212.)
1) De wapens van laatstgen. echtpaar ziet men bovenin den voorgevel van „de Havixhorst” onder een kroon met het onderschrift: MDCCLIII en als schildhouders twee griffioenen.



Thans hangt er een klok, waarop: Gegoten ten dienste van de gemeente Nijeveen. tijdens E. J. J. Wilmers aldaar / Predikant: G. K. Bouwknegt. K. A. E n g e 1 s. E. R. M u 1 d e r. G. Thalen. enG.J. tenHoeve/ Kerkvoogden waren te Midwolde door H. van Bergen en Comp. Anno Domini / 1849:
Op een plaat bij de deur: Ter gedachtenis / aan / wijlen zijn echtgenoote / Margje Everts/isde/ electrische verlichting / van dit kerkgebouw / geschonken door / J. Veenhoven/ Nov. 1930.
De bijbel bevat een naamlijst van gemeenteleden die hem schonken aan Ds. E. G. J. Bal op 12 Maart 1898, als dankbare herinnering aan zijn bedanken voor 2 beroepen.
Op de avondmaalstafel is geschilderd: Frens< Jacobs
Harmken Frens Sijn / Huijsvrouwe 1631.
In de gebrandschilderde glazen van het choor: *) J. Veenhoven /M. Veenhoven / -Everts/1929; 2)H. Oosting -/Vos. 1929.
Op het kerkhof:
1) Roelina Alingh, / weduwe /Mr Hendrik Vos/ geboren 24 January 1744. / overleden 18 Junij 1835. — (20.).
(Zij geb. Gasselte f Nijeveen, dr. v. Jan,- schultes v. Gasselte c.a. en Roelfien Huisingh tr. Gasselte 12-10-1768 Mr. H. V o s, landschapssecretaris, ambtman v. St. Pieter, raadsheer Hof. v. Drenthe, geb. Assen 21-4-1746 f Nijeveen 7 Mei 1825, zn. v. G e r r i t, landschapsklerk, en 2. M a r i a N y s i n g h.)
2) Hier rust / Hendrik Vos / Med.: & Art: Obst: Doctor te Nijeveen / geboren te Meppel, / den 17 September 1817. / Overleden te Nijeveen, / Den 13 February 1877.
(Vgl. Havelte no. 11; zn. v. Mr. Lucas, rentmr. v. St. Pieter te Utrecht en Aleida Johanna Nijsingh, tr. 2. Groningen 20-6-1856 Elskedina Smid, dr. v. Popko Elskesenv. Teelke Petronella Janssonius, wed. Willem Joachim van Haagen, geb. ald. 15-2-1817, f Haren 20-8-1888.)
3. Ter nagedachtenis aan den / WelEdelen Zeer geleerden Heer / Hermannus Frederik Lamping, / in leven Geneest heer alhier / geboren den 19 April 1817, / overleden den 9 November 1851, / Gewijd door zijne innig geliefde / Echtgenoote Mejufvrouw / Helena Harmanna / Borgesius — Onder een kroon een ovaal schild (een arm, komende uit een wolk, houdende een brandende lamp.) —Zacht ruste zijn asch / zalig zij zijn ontwaken.



4. Hier rust / J. S a n t i n g e Ge / Bn te / Nijeveen / 25 October'/ 1765. / Overln / te Zuidwolde / 7 April 1849.
Geref. kerk te Nijeveen.
Niets te vermelden.
Op het kerkhof achter de kerk een staande steen, waarop: Hier Rust / B. Brummelkamp/ laatst Predb/kant alhier / Overleden / 15 July 1872 / in den ouden/dom van 36 Jaar.
Ned. Herv. Kerk te Odoorn.
>( Op de oude klok las men volgens de Vrije Fries XVI bl. 274:
Die Kristelicke gemente van Odoren, XClo; Valt / hebben mi laten vergieten anno 1706 / Ik bin een basin groot van warden / ick roepe de leevendigen tot Gods / huis en de dooden tot der arden. / Titie Goossens heeft mi gegoten / ras toen hi noch freiier was.
(Vgl. ook Dr. Volksalm. 1844 bl. 9 en „Navorscher” IV. 1854 bijbl.
LXXXII.)
Thans leest men: a) Den 29 November 1897 woedde te Odoorn een hevige brand / vier particuliere gebouwen, de kerk en toren zijn vernield. / De bij dien brand vernielde klok droeg de volgende inscriptie: / „Ik ben een bazuin van groote warden, / Tietien Goossens heeft mi gegoten ras / Toen hi nog vrijer was.” / door een nieuwe klok vervangen in den zomer van 1898. / Vergoten in 1931 door Gebr: van Bergen te Midwolda.
b) Het College van Kerkvoogden en Notabelen / der Hervormde Gemeente in Odoorn in 1931. / J. B. T. Smit. president / H. Nijenhuis/J. Schaange. /B. Ziengs. Ezn. / J. Sikken Kerkvoogden. / J. Eltingh. Hzn. / K. S n o e k e n. / H. W. Stevens. / L. St rating. / A. Oosting. J.Hzn. / J. Róssing. Hzn. /L. Hosting. /J. Kuipers. / Notabelen.
Boven den toreningang op een steen: De eerste steen gelegd den 2den Julij 1856 / door den Weleerw: Zeergel: Heer J. W. Lieftinck/ Predikant bij de Herv: Gem: te Odoorn / Burgemeester: Mr S. Hellinga Tonckens / Kerkvoogden: / J. Zegering. Pres* / H. Huisingh Secr8 /J. S. Mensingh Amr / R. Nijenhuis/L. Nijenhuis/ gebouwd door W. v an E n s t Jr.
(Lieftinck, zie Ned. Patr. 1912.)



Op het orgel een plaatje met: Dit orgel is een geschenk / van den Heer Jan Hadderste Valthe, / Ging,;wat H. Zegering schonk, bij ’s Beehuis ramp verloren, / Thans iïi de gift des Neefs prijkt nog des Ooms herboren. / Hoe ’t vuur ook woeden mocht, de mildheid won de strijd; / Zoo juicht dan, Orgelklank, opnieuw aan God gewijd / 1899.
Op de rand v. h. doopbekken (sinds 1882 in Museum Assen): Cornelivs Polhemivs . . . . tot Oderen Willem Schvttrop Harmen Sickinga Willem Harck i n g e ende Roelef Kevelinge in der tit / Kerckvogeden tot Oderen anno 1631 Petrvs seide tot haer: doet boete ende een ieghelick laet hem doopen in dennaem/JesvChristitot vergiffenisse der sonden so svl di de gave des heiligen geests ontfangen want dat is V en Vwe kindren belooft. Act. 2 /
(Vgl. Romein t.a.p. bl. 282, Dr. v. alm. 1887, bl. 253. — Ds. P. was een in 1629 uit de Palts verdreven predikant, zie Inv. Archief Gem. Kampen no. 6504.)
Begraafplaats. Niets te vermelden.
Ned. Herv. kerk te Oosterhesselen.
J Men leest op de klok in den vrijstaanden toren: 0 Anno 0 1626 0 is 0 dese 0 clocke 0 gegoten 0 doer bevel0 van 0 den °EE°Y ohan 0 van welvelde ter Klenke 0 niclas 0 sickmans 0 me fecit.
(Zie zerk no. 1; Vgl. Wapenheraut 1915 bl. 512; Romein t.a.p. bl. 285.)
Een Avondmaalsbeker, zie Dr. V. Alm. 1844, bl. 108.
Bij den hoofdingang twee steenen {rechts): Deze kerk is verbouwd in / het jaar 1930 / toen kerkvoogden waren /H. Dekker. President. Lamb. Havinga. Secretaris / E. H. Koopmans. Administr: W. Nijenbanning / H. Brinks Johz. / F. E. Gerritzen. Predikant, {links): Deze kerk is verbouwd in / het jaar 1930 / toen notabelen waren / J. Kamping Voorzitter. K. Pie t ema. Secretaris / J. K. Mulder H. Steegen. H. Huizing./J. Nijenhuis. H. Eising Gz. H. Oldenbandringh.
In het portaal der kerk drie steenen: 1) deze kerk is vernieuwt /
in het jaar 1802 / stinenzen / 1. . F . . .. NC . Dep /
.... M | ... edi.... W. S c h e 11 e n[s].
2) Kerkvoogden waren /I. Wolting / D. Zwierszoon/ L. Schoemakers/ H. Coops nooit volmaakt.



3) Volmagten waren / T: Kimmell|L. Kiers T: Harms I: Lanting / I: Freriks H: C: Smit
(Deze steenen waren voorheen geplaatst i. d. buitenmuur v. h. choor, vgl. Romein t.a.p. bl. 285. — Ds. W. Scheltens, pred. Oosterhesselen 10-3-1793, emerit. 1-1-1844, f Coevorden 17-9-1846, begr. Begraafpl. ald. — Mr. T. K y m m e 11, geb. Havelte 9-1-1749, f Dalen 9-8-1826, ged. staat, 1788-’95 en 1814-’16, zn. v. Mr. Jan en J o hanna Oldenhuis, zie Havelte, tr. 11-5-1776 Koekange Geertruij Cock, dr. v. Gerrit Albert en Anna Hartman. — Te Oosterhesselen: 1800 met att. v. Zweeloo Hendrik Koops; lidmaat 1761 Lucas Kiers, Thy Harms, 1782: Jan Freeriks, 1783 Jan Lanting e, 1795 Lucas Schoemakers.)
Op een balk vóór het orgel, afkomstig van een bank, van vóór de laatste restauratie: M x Ty x Oldeneppinge A°. 1666.
Op het zilveren doopbekken de wapens Van der Wijckx Van Dedem, onder een 5-parelige kroon; twee leeuwen als schildhouders. Boven de kroon het helmt. Van derWijck en onder het wapen V. d. W. de spreuk: Rien sans Dieu.
Zie over twee gebrandschilderde vensters het artikel over de N. H. kerk te Gieten en Dr. V. Alm. 1895 bl. 118.
In de kerk hing een wapenbord van Rutgervan Dongen tot Dunningen, de Klenke en Oldengaerde, met 16 kwartieren, (zn. v. Cornelis tot Oldengaerde env. Anna Elisabeth van Echten, f 10-2-1710, lid v. d. Ridderschap v. Drenthe, Aug. 1689 kapit. v. e. nieuwe cie. te voet, 14-11-1702 prov. sergt. maj.; 20-4-1703 effectief id.; 4-4-1704 lt. kol., 8-2-1709 kolonel, tr. 1692 Rutgera van Loen, dr. v. Rutger env. Johanna Willemina v. Welvelde, vgl. „Navorscher” XVI, 1864, bl. 86, Dr. V. Alm. 1895, bl. 149, 150; 1899 bl. 211.)
Uit de kerk bestaan nog deze zerken:
1. Twee brokstukken van één zerk, geheel als no. 4 uitgevoerd, doch zonder opschrift, met de wapens Van Welvelde en Van Warmeloin medaillon en gelijke kwartierwapens. Het kwartierwapen Rengers is verloren gegaan.
(Deze fragmenten op het kerkhof. Johan van Welvelde ter Klenke en Woltersum, ette, gedeput. en ridderschapscomparant v. Drenthe, zn. v. Herman en Josina van Barmentloe tot de Hachmeule en Klenke, tr. 1 den 16-11-1606 Barbara van W a r m e 1 o, dr. v. G e r a r d tot Westerveld en J u d i t h Rengers ten Oldenhuis, vgl. Versl. ’s Rijks O. Arch. 1924 Archief Havez. de Klenke, Dr. V. Alm. 1892 bl. 191 sqq., 1893 bl. 204, 1895 bl. 133; Wapenheraut 1916 Gesl. v. Welvelde, en „Navorscher” XXXVII 1887, bl. 433 sqq.)
8



2. Een kwartierwapen R e n g e r s (1. boven) en eenige versiering op de wijze van Vredeman de Vries. Eveneens een brokstuk.
(De zerk, liggend voor de Stal op de Klencke, zou betrekking kunnen hebben op Barbara van Warmelo, oudste dr. van G e r a r d, tot Westerveld, en Judith Rengers tot Oldenhuis, kleindr. v. Joachim v. Warmelo en Anna Rengers tot de Arendshorst env. Sweer Rengers en Rinck Fraylema tot Slochteren. Zij tr. 16-11-1606 Johan v. Welvelde ter Clencke, zn. v. h. echtpaar sub 5 en 6.)
3. In een medaillon wapen van Welvelde met helm, helmt. en dekkleeden. — Zeino Jan / Baron van Welvelde/ in Leven Capiteyn van / een Compagnie Infanterie ten / Dienste der Vereenigde / Nederlanden etc. etc. etc. / de Laatste van het Geslagt van Welvelde bevoorens Ruinen genaamd / gebooren op den huise Vredeveld, / den 1 Febij 1723 / stierf op den huise de Klenke / den 18 May. 1775 / en werd hier begraven
(Deze zerk ligt thans op de Klenke voor de brug op het grasveld. — Hij was ged. Ruinen 3-2-1723, zn. v. O 11 o tot Vredeveld en W i 1 helmina Tohanna van Dongen ter Klenke, zie Wapenh. 1916, bl. 18.)
4. Anno 1635 Den .. / October is de / Waell Eedele [en] / Manaeten Capi|tein S w e r J o r[r] / ien van Welvelde / sone ther Klencke / In Den Heeren / Vntslapen Vor / wachtende een / salighe operstan/dinge in Christ[o] — Boven de inscriptie twee wapens in medaillon, hetwelk aanzetten vertoont in den trant van Hans Vredeman de Vries: a) Welvelde (de wolf omgekeerd!) en b.) Warmelo; gekr. helm en dekkleeden; helmt. twee struisveeren en de kwartierwapens
Welvelde. [W a r m e 1 o]
Barmentloe. Rengers.
(Een hardsteenen zerk op het voorplein van De Klenke. — S w e e r J u r g e n v. W., kap. in Statendienst 22-1-1633 was zn. v. h. sub 1 genoemde echtpaar We 1 ve 1 de-Warmelo en f s. h.)
5. In een medaillon het wapen Van Welvelde; gekr. helm en dekkleeden, helmt. twee struisveeren. — Randschrift: Anno [1]59[7] / Den XI Septemb: Is In Godt Gervst De=/ E. Herman/ Van Welvelde tho der Klenke Vnd Hacmolen/ Ri.... te .... / — Op de hoeken kwartierwapens in medaillons:
Welvelde Diepenbroick.
[Vieracker] Mulert.



(De zerk is in drie overlangsche stukken gekapt en bevindt zich in den muur van de schuur op het voorplein van de Klencke. — Hij was zn. v. Zeino Geertsz. (ex Sophia Mulert) en v. Anna erfdochter v. Diepenbroick, dr. v. Gerrit Hermans z. en N. van Vieracker, vgl. Von Steinen J. D. Westph. Geschichte III, Lemgo 1757, bl. 973 en „Navorscher” 1876, XXVI, bl. 203. Dus heeft hier omwisseling van de onderste kwartieren plaats gevonden als bij zerk sub 6.)
6. In een medaillon het wapen Van Barmentloe, helm met wrong en dekkleeden, helmteeken een gewone vlucht. Lager een cartouche op de wijze van Vredeman de Vries. Randschrift: [A]nno 1612 De / 22 Marty / Is In Godt Gervst De E: Dogent /
/ [Y] osina van Bermentlo Wedvwe Van
Welvelde / VrovTo Der Kl[enke] /
Op de hoeken kwartierwapens in medaillons:
Barmentloe. Warmelo.
[F o c k i n c k] Vijf dwarsbalken (de Baecke?)
(Deze zerk bevindt zich terzelfder plaatse en is op gelijksoortige wijze mishandeld als de sub 5 beschrevene. — J o s i n a v. B., dr. v. Jurrien en v. Odilia van Warmelo. Haar moeder zou de dr. zijn v. Herman van en tot Warmelo en v. Anna Fockinck en dus zullen de onderste kwartieren verwisseld mosten worden.)
7. Een tweetal fragmenten van één zerk, die versierselen vertoojit op de wijze van Vredeman de Vries en misschien aansluit bij het fragment sub 2, ofschoon de kwartieren in dat geval slechts te verklaren zijn, wanneer wederom omwisseling heeft plaats gehad. Voorts een cartouche met: [Anno 16 ..] Den 23 / .... n Den /
/ — Een kwartierwapen in een medaillon, hangend aan
een takje: Warmelo
(1. benedenhoek van de zerk; de fragmenten liggen op het erf van de Klenke en in de schuur op het Voorplein . Zéér waarschijnlijk betrof de steen den sub 2 vermelden Johan van Welvelde ter Clencke, wiens kwartieren waren:
Welvelde Barmentlo.
Diepenbroek Warmelo.)
Voorts bevindt zich op den h. Klenke1) een waarschijn¬
lijk uit deze kerk afkomstig. Ovaal schild: drie zwarte schuinbalken op zilver, onder een kroon. Schildhouders twee gouden leeuwen. Lager een gevleugelde zandlooper — Aetis Suse 48 / obiit Den 3 Aug* 1787
!) Tenslotte bevindt zich ook op de Klenke een fragment v. e. gevelsteen met een wapen: 1. schuinbalk (?). Helm en dekkleeden en a.d. linkerzijde v. h.schild een gedeelte van een schildhouder (leeuw). Zie ook: „Drenthe in vlugtige en losse omtrekken,” Koevorden 1844, bl. 184.



(Betreft Martina Cornelia Jacoba van Heukelom, begr. Oosterhesselen 7 Aug. d.a.v., dr. v. Maarten en v. Theodora van Panhu ij s, tr. Haro Caspar baron v o n Innund Kniphausen, geb. 1733, f h. Klenke 8-3-1809, zie Dr. V. Alm. 1920, bl. 47.)
Op het kerkhof:
8. Hier rust de Hoog Wel- / geboren Heer Jonkheer Mr. / D e r k van derWyck/ Lid van de Ridderschap van Drenthe / en oud Raadsheer, geboren op de / Huize Stoevelaar den 12 April 1761, / Overleden op de Huize Klencke, / den 9 December 1847. — Een slang, doodshoofd en doodsbeenderen. Wapen Van der W y c k onder een helm; schildhouders twee leeuwen. Lager: G.
S t u v e 1, Assen.
(Zn. v. Jan Hendrik en Maria Brouwer, verbannen 1787, en woonde toen eerst op het Laar, later te Etnlerkamp, Lippe; representant Nat. Vergadering, 1804-’09 raad v. d. Etstoel, 1810 raadsheer Gerechtshof in Drenthe, 1811 rechter plv.v. te Assen (bedankt), municip. raad v. Dalen - Oosterhesselen; later lid d. Rechtbank te Assen en president v. d. Ridderschap; tr. 1. Oosterhesselen 15 Aug. 1784 Martina Theodora Agatha von Inn-und Kniphausen, eenige dr. v. bn. Haro Caspar vnd.; tr. 2. Assen 17 Aug. 1825 Louise Isabella van der Feltz, geb. Nieuwe Schans 30-9-1787, f h. de Klenke 6-12-1847, dr. v. bn. R i chard Anthony env. Tetske Eckringa. Hij liet 12 . kinderen na, vgl. Rietstap „Wapenboek” II, bl. 288, die een afwijkenden naam en geboortedatum geeft evenals Ned. Adelsboek XXI, 1923, bl. 293, sub II. Zie ook G. J. ter Kuile: Havezathen v. Twenthe, Dr. v. Alm. 1890, bl. 34 sqq., 1894, bl. 144 sqq., 1900 bl. 227 en „Drenthe in vlugtige en losse omtrekken”, I, bl. 22, 184, 185.)
Begraafplaats te Oosterhesselen.
1. Mr. Johannes / Petrus Willinge, / geliefde echtgenoot van / Elisabeth Burgarda Jappé, / geb. te Emmen den 2 Junij 1819, / Overl. te Oosterhesselen den 9 Dec. 1889; / Van het jaar 1850 af, Burgemeester / en Secretaris der gemeenten / Oosterhesselen en Zweeloo / en lid der Provinciale Staten van Drenthe / Zijne vrienden uit de gemeente
(Zij tr. Groningen 20 Mei 1847, was ald. geb. 6 Aug. 1821, dr. v. Johannes Hendrik env. AaltjeHarmsen).
2. J. E. W. Verschuir. /geb. te Groningen 4 October 1827 / gehuwd met M. W. v. d. L o e f f | zijne vrienden in de gemeente / als hervormd predikant te Oosterhesselen | Bevestigd | Overleden den 3|5 October 1858|1871.
(zn. v. Dr. Wolter en v. Enna Hillegonda van Gesseler, geb. Groningen, heette Jan Ernst Wille m.)



3. Jhr Hendrik Jacob Pieter|van der 'Wijckl oud rijksontvanger / oud lid van de provinciale staten van Drenthe | geboren 15 Mei 1796 / overleden 8 Maart 1884 / — Gerritdina Wilhelmina/van der Wijck. / geb= Baronesse van Dedem / geboren 24 September 1812. / Overleden 18 April 1882.
(Zn. v. Jhr. Mr. Derk vnd., van wien hij de Klencke erfde en v. diens le vrouw Martina Theodora Agatha baronesse van Inn- en Kniphausen. Hij tr. Zwolle 22 Apr. 1856 en f s.h. waarna de Klencke overging aan den zoon van zijn broeder, jhr. mr. Haro Caspar, raadsheer Gerechtshof v. Drenthe, f 29 Aug. 1844 en v. R. G. G. d e Vos van S t e e n w ij k, n.1. jhr. Derk van der Wijck. Zie Ned. Adelsboek 1923, XXI, bl. 293 sqq.)
4. Hendrik Rigterink/ geb. te Gramsbergen 15 Dec. 1786. / Hoofdonderwijzer te Oosterhesselen / van 1810 tot 1861, / overleden aldaar 29 Jan. 1884.
Ned. Herv. Kerk te Peize.
Op een zerk ziet en leest men: In een medaillon, bezaaid met klaverbladen het wapen Gasinjet met helm en helmt. de Vogel uit het schild — zandlooper met zeis en doodsemblemen. Lager leest men: Hier rust het stoffelijk overschot / van den wel Edelen Gestrengen Heer /Mr Gysbertus Karei / Ferdinand Gasinjet, / in leven te voren Maire en Schout / van de gemeente Peize en Eelde, / overleden op Woudrust te Peize / den 3den Augustus 1825 / in den ouderdom van 36 Jaar. /
(Zie Ned. Patr. 1918, bl. 103 sub IV; 17 Apr. 1765 kwam C a r e 1 Ferdinand Gasinjet met att. v. Nijmegen te Peize. G. K. F. Gasinjet was geb. Peize 19 Juni 1789, advocaat bij de Rechtbank te Assen, zn. v. Dr. Pieteren Anna Hillegonda Bavinge en x Catharina Johanna Wilhelmina (bsse.) von Glockman, dr. v. Otto Frederik Wilhelm en Anna Catharina Louisa Lemper (x 2°. op h. Woudrust te Peizerwold, Peize 30 Nov. 1826 Mr. Hendrik Tonckens, zie sub 7, burgem. v. Eelde, Lid Prov. Staten v. Drenthe.)
Op de heerenbank in het choor bevond zich het wapen K y m m e 11.
(Vgl. Dr. Volksalm. 1895 bl. 207.)
Op een kleine zerk: Hendrika, / Dochtertje van Jan I Frima/en Christina van Bolhuis / overleed den 20 Mei 1822 / oud tien weken / —
(Zij woonden op „Jachtlust".)



Voorts op de begraafplaats, achter de kerk:
12. Een monument {paal) waarop een slang met staart in de bek. — j {Een beitel) —Door de Gemeente / Rolde / ter gedachtenis toegewijd. / — {Een boor) — Mensch, / O. sidder niet, / Uw voet treedt / veilig nader; / Gij drukt ook / hier den grond, / ’t gebied van / Uwen Vader. — {Een zaag) — Geert Koops / wiens stoffelijk / deel, het eerst, / op deze nieuw aangelegde / begraafplaats / is ter aarde / besteld op den 6 / January / MDCCCXXIX — (Een hamer) O Mensch, Staar / op dit graf, / zet op zijn rand / u neer; / Voel, voel daar / de eeuwigheid / en pleng geen / tranen meer.
(Woonde te Grolloo, zn. v. Jan en Henderkien Boer, t 30-12-1828, nalatende vr. Roelofje en 6 knd.)
13. Ter gedachtenis van / Egberta Roelina Pelinck/ geliefde Echtgenoote van / E. J. Borgesius Predikant te Rolde / geb. den 17e Nov. 1803 / Overleden den 2 Jan. 1835 — Wapen Pelinck (als te Norg, no. 5.)
(zie no. 15.)
14. Rustplaats/van/ A. Wolthers,/gep. KapteinO.I.leger;/ geb. te Groningen 27 Feb. 1808, / overl. te Rolde 16 Aug. 1855, / en / zijne echtgenoote ƒ J. Tjassens / geb. te Rolde 9 Maart 1806, / overl. aldaar 8 Oct. 1865.
(Adriaan W., zn. v. Ds. Herman en Agatha Jobanna Bertling, als cad. sergt. met „de Zeemeeuw” uit Texel 10 Febr. 1826; 2e Lt. 19e Afd. Inf. O.I.L. besl. Ind. 24 den 11 Juni 1828, K.B. 14 Jan. 1829 no. 30; è. la suite Alg. Depot 2e Lt. besl. Ind. 3 den 4 Dec. 1830, K.B. 16 Mrt. 1831 no. 94; 2e Lt. 6e Bat. Inf. besl. Ind. 3 den 14 Apr. 1831, K.B. 24 Apr. 1832 no. 22; le Lt. Inf. besl. Ind. 6 den 11 Juni 1834, K.B. 10 Mei 1835 no. 90; le Lt. 2e Bat. Inf. besl. Ind. 20 Aug. 1834 no. 1, K.B. 16 Mei 1835 no. 37; le Lt. Alg. Depot, overgepl. 4e Bat. Inf. besl. G.G. no. 6 den 21 Juli 1838; K.B. 28 Mei 1839 no. 41; Kapit. 7e Bat. Inf. besl. G.G. 28 Jan. 1839 no. 2, K.B. 29 Jan. 1840 no. 126; gepens. besl. 2 G.G. 18 Dec. 1840, K.B. 20 Sept. 1841 no. 67, n. Nederland terug met de „Temate” te Hellevoetsluis aangekomen 9 Oct. 1841 X Rolde 11 Mei 1843 J a c o b i n a T., dr. v. Sicco Tjaden en Fennigje Geests. Zie Wapenh. 1916 bl. 246.)
15. Roelina Hornan, / geb. te Rolde den 29 Junij 1802, / overl. aldaar den 15 Junij 1880, / wed. van E. J. Borgesius in leven / Predikant te Rolde.
(Dr. Eitje Jacob B., geb. Bellingwolde 28-11-1803, pred. Kolham 1826 en te Rolde 1831, vgl. Romein t.a.p. bl. 118, zn. v. J a c ob Goedhardus en v. Allegonda Geertruida Eitjes,



tr. 1. E. R. P e 1 i n c k, zie no. 13, dr. v. Ds. Jan en Hendrika Grootholtman, tr. 2. Roelina vnd., dr. v. h. echtpaar sub 16.)
16. R o e 1 o f j e V o s, geboren den 7 February 1774 / overleden den 14 January 1858 / Echtgenoote van wijlen den Heer J o hannes Homan / oud Schultus van / Rolde en Assen
(J. Homan, laatst inspect. d. wegen, woonde huis 68, eenig kind, v. den sub 6 genoemde, tr. 29-3-1792 te Nijeveen R. Vos, dr. v. Mr. Hendrik en Roelina Alingh.)
17. Ter nagedachtenis van / Frederik Lodewijk Horna n, / Oud-Ontvanger der Gem Rolde / geboren den 9 October 1806, / overleden den 26 November 1867, / geliefde echtgenoot van/ Jantje Ottens
(Zij was geb. Rolde 11 Juli 1827, f ald. 15 Mei 1891, dr. v. Willem en Aaltien Elling, tr. ald. 4-3-1859 F. L. Homan, zn. v. h. echtpaar sub 16.)
18. Ter nagedachtenis van /Mr. Hendrik Homan, / OudInspecteur van de wegen / en waterlossingen in Drenthe / Burgemeester der Gem Rolde / geboren den 28 Februarij 1796, / overleden den 5 December 1867, / geliefde Echtgenoot van / G. Trip.
(Zij was geb. Gieten 8 Sept. 1811, f Rolde 5 Jan. 1894, dr. v. A1 b e r t Jacobs en Bougien Willems Springer. Hij was lid comm. v. Landbouw, pres. kerkvoogd, zie de windwijzer, woonde huis 86 en werd ben. t. burgem. en secretaris 12 Aug. 1825, zn. v. h. echtpaar sub 16.)
19. Ter nagedachtenis van /Mr. Lucas Homan / OudBurgemeester en / Secretaris der Gemeente Norg / en Veenhuizen, en Lid der Provinciale / Staten van Drenthe en Kerkvoogd / der Hervormde Gemeente te Norg / geb. te Rolde, den 28 Dec. 1817, / overl. te Norg, den 3 Maart 1874 / Echtgenoot van / T i t i a Gijsbertina Reinders. — Een vlinder tusschen gekruiste eikentakken.
(Zn. v. h. echtpaar sub 16, tr. Groningen 25-8-1843. Zij was dr. v. Herman Christiaan, geb. Groningen 5-1-1821, t Ellecom 18-12-1883.)
Israëlitisch kerkhof te Rolde.
Te Rolde wonen geen israelieten meer. Er lagen zeer oude steenen. f Thans:
1. Een zerk, waarop: Hier rust / Aron Leezer, / Weduwnaar van / Frouke Levie, / overleden 13 Sjebat (11 Februari) 5671 / 90 jaar oud / Z.R.Z.A.



Ned. Herv. kerk te Roswinkel.
Op de klok leest men: —I— Sca - katerina-p nob’ - du - ora ut - fulgura - uc - ü - maria (?) sit - nob' - posina (?) f i.n.r.i f misere’ - nob’ f Aö d* - m° - ccc° - lx0 - ii°
Aan den N. muur een houten bord, waarop in vergulde letters: Tot eere van God, tot stigtinge en / Cieraad der Gemeynte is dit Kerkgebouw / begonnen en voltrokken / in den Iare MDCCLIX / wanneer / De E. Iannes Haasken. Ette / De E I a n Alberts/ DeE. Albert Heyne/DeE. Ian Haasken schrijver / Kerkvoogden waaren in der .tijd / Den groten Davids Zoon / En Davids Heere, Zions Koning / Zy deese Goddelijke woning / Geheyligt tot zijn Throon.
Op het klankbord las men tot voor enkele jaren: Dit kerkgebouw is ingezegent door onzen Predicant Joh. Hemmes: over I Kon. VIII vs 63, op den XXsten Augustus des jaars MDCCLIX (Vgl. Romeyn t.a.p. bl. 293, 274.)
Op de zilveren avondmaalsbeker: Calix / Benedi/ctionis Roswi/nCkel / To Stendics / 1645.
(Vgl. Romeyn t.a.p. bl. 291.)
Op het Kerkhof om de kerk nabij den toren een zerk:
1. Theodorus Stratingh / Emeritus predikant van Wedde / Geboren den 24 August. 1762 / Overleden den 11 Janu 1843.
(Hij was broeder van den plaatsel. predikant Johannes J a cobus S., vgl. Romeyn t.a.p. bl. 294 en begraafplaats Roswinkel no.1.)
Begraafplaats te Roswinkel.
1. Een obelisk, waarop rondgaande: 1) Johannes Jacobus Stratingh / geb. te Wedde 3 Maart 1807, / overl: te Roswinkel 20 Mei 1890 2) Toegewijd aan / Een waar menschenvriend, /
I Door woord en werk / Een zegen voor velen. / 3) in leven predikant / te Roswinkel / vanaf 16 Nov. 1829 / tot 1 Januari 1885 / 4) onzen vriend slaapt. — Onder een kroon een wapen: dwarsbalk (?) beladen met een ster (6).
(Zie Kerkhof Roswinkel no. 1.)
2. Een obelisk, waarop rondgaande: 1) Hendrik Gerardus/ Tonsbeek / geb. 22 Juni 1850 / te Amsterdam / overl. 23 Nov. 1923 / te Roswinkel / Het leven was hem Christus, / Het sterven gewin: / woorden 1 Thess. 4 : 14b 2) Aan den trouwen dienst-/ knecht des Heeren, die / ons ruim 33 jaar door / woord en daad het evan-/gelie van Jezus Christus / heeft gepredikt. / De Dankbare











gemeente 4) H. G. Tonsbeek/in leven predikant te / Schoonebeek, Kolham / en Roswinkel. / Te Roswinkel 2 Nov. 1890 — 23 Nov. 1923.
(Zie weekblad „De Prins”, 13-11-1915 met portret.)
Ned. Herv. Kerk te Ruinen.
Boven de torendeur: int iaer ons herë m cccc en XXIII is dese toren gemaect.
Op grafzerken:
1. Het wapen Van Diephholt nl. gedeeld: I doorsneden, boven een leeuw uit de snijdingslijn komende; beneden een friesche adelaar. II. een klimmende leeuw; gekroonde helm; helmt. een klimmende leeuw, naar links gewend, tusschen twee olifantstrompen. An° 1599 den 9 Aprilis / is in den heere gervstet / de wel Edele Frow / Margaretha / van Diephholt / toe nienhave / verwachtende / een salighe / opersta[ndinghe] / in christo
(Zij was echtgen. van den sub 2 genoemde Antoni Polman en dr. van J o e s t v. D. 4 1577 en Almuth Circsena, vrouwe van Haisfeld. Haar vader was gegoed in Groningen en Oostfriesland en bezat het huis Midlum.)
2. An°, 1607 den 23 Iuny / is in den heere gervstet / de welEdele Ivncker / Antoni Polman / toe nienhave. / verwachtende / een salighe / operstandinghe / in christo / — Hierboven het wapen Polman (een van twee rijen geschaakt St. Andries kruis.), gekroonde helm; helmt. een gewone vlucht.
(Vgl. Mr. J. A. Feith „De Ommelander Borgen”, Groningen 1906, bl. 108; Gron. Volksalm. 1910 bl. 222, Dr. V. Alm. 1889 bl. 230, 1897 bl. 226, 1918 bl. 222, Ferwerda, Stamboek Fr. Adel in voce v. Ewsum en Archief inventaris Heerlijkheid Ruinen en Abdij Dikninge in vöce Navorscher XXII, 1889, bl. 124, 371. Versl. 's-Rijks O. Arch. 1900 Inv. Huisarch. Farmsum passim. Tijdrekenk. Register Overijssel, passim; Geneal. Her. Bladen 1909 gesl. Clant. „Stamtafeln einiger Ostfr. Hann. u. Westph. Familien”, Leer 1882, passim.)
3. Dubbele zerk — De wapens: Van den Clooster (19 penningen en geplaatst 4, 5, 4, 3, 2,1.) gedeeld met Van Idzarda (een adelaar) en 2. Van den Clooster (a. v.), gedeeld met Swaefken (een hulstblad, de steel omlaag gekruld). Boven elk der schilden een helm; een helmteeken op 1 n.l. een bloempot, waaruit bloemen. Het opschrift in eene cartouche, waarin bovenaan (midden) twee doodshoofden boven een zandlooper (dwars), aan de beide bovenhoeken een engelenkopje en onderaan eveneens een doodshoofd. Ano MDCXVII Den XXII [Augusjti Is / Christelijck in de[n



He]e[re gjervst / de Wel Edele vrouw Magdlena van/ Idzaerda XX jaren oud.
(Roelof van den Clooster tot Rhebrugge (1587 — 30 Maart 1662), zn. van Dithmar enGerbrichWitten, op
6 Sept. 1636 wachtmeester van de landschap Drenthe, lid gedep. Staten 20 Feb. 1650—23 Feb. 1652 en van 21 Feb. 1654—22 Jan. 1656, X 1° Kampen 15 Dec. 1615 M a g d alena van I.; x 2° Olst
7 Mei 1626 Geertruid Swaefken tot Rande, dr. van Z e i n o, hoofdschout van Hasselt en Johanna van Dedem. Zie Dr. Volksalm. 1892, bl. 236, 1895, bl. 235. De havezathe Rhebrugge bij Ruinen, afgebroken 1830, zie J. A. Jolles: „Wandelingen door Nederland” II (Drenthe), Arnhem, 1927; Zie ookNed. Leeuw 1906, bl. 118, 257. !)
4. De wapens De Vos van SteenwijkenRipperda.
(Re in o 1 d de V. v. S. tot Ansen f 1634, zn. van den drost van Drenthe Hendrik en Mechteld Mulert, rentm. der domeinen in Drenthe (3 Feb. 1609—1634), lid gedep. Staten 11 Feb. 1634, x 17 Juli 1608 op Weldam Agnes Ripperda, dr. van Johan en Anna van Viermond. Deze steen op het oude kerkhof nabij het choor. Zie Dr. Volksalm. 1893 bl. 196, 213.)
5. In een medaillon aan draagstok een wapen: drie vogels, 2 en 1. — Arnold Luininck.
(Te R. werden gedoopt: 28-3-1684. Hieliger Mauritz, zn. v. advocaat Bernart Sassenraadt toegen. Luijninck (ouderling 1683—’89); 4-4-1686 een kind v. advt. Luininck; 19-2-1688 kind v. denz. gen. Christian Hilliger, 18-1-1691 ged. a.v. Frans Caspar. Gehuwd 20-10-1695: Ds. Wilhelmus F r e n t s, j.m. van Duisburgh en Anna Smits wed. Luininck en ald. Emilia Sassenraat, lidm. Oct. 1701.)
Vroeger was in deze kerk ook:
6. De grafkelder der familie Van Echten.
(Hierin o.a. bijgezet jhr. Roelof v. Echten tot Echten, t 30-11-1643, sedert 1639 drost v. Coevorden en de Landschap, vgl. Ds. J. Picardt „Antiquiteiten”, 1731, bl. 382.)
Op de klokken leest men:
1. Jhesus ® Maria @ Johannes @ Gerhardus ® de ® Wou® me @ fecit ® anno ® domini ® M ® CCCC @ XCVI J».
2. Me Fecit Ciprianus Crans Jansz Amstelodami
Anno 1737 Ik hang in D; kerk of Tooren van D: Heerlykheyt en carspel Ruinen niet om de wet: maar het evangelium te
bazuinen:
t) In het bezit van Mr. J. G. Westra van Holthe, havezathe Oldengaerde, Dwingeloo, bevindt zich hun kwartierstaat in kleuren en op perkament met gekroonde wapenschilden. Vgl. „De Ned. Leeuw” 1936, LIV, k. 134-136.



(Verbetering van Vrije Fries XVI, bl. 190 en 259 en Dr. V. Alm. 1923 bl. 17.)
en op een balk bij de klokken in den toren: A.I.L. / K.T.M. / GITM / 1877.
Op één van de zilveren avondmaalsbekers: De drinck-beecker der / danck-segginge dien / wij danckseggende ze-/genen is die niet een / gemeijnschap des’ bloets’ Christi? 1 Cor X / vs. 16 — Andere zijde'. Hoe pocülüm, tempore/ Henrici Camerlingh Pasto-/ris’ Communibüs’ Ecclesiae / Ruinensis sübditorüm sump/tibüs confectum & Eccle/siae eidem in honorem Dei / donatüm est A° 1664.
Voor verdwenen monumenten in deze kerk in de St. Catharinakapel, van Johanvan Ruinen, ridder en van Hendrik van Munster tot Till, heer v. Ruinen, f op den Oldenhof 27 Jan. 1635, zie J. S. Magnin „De voorm. Kloosters v. Drenthe”, Heerenveen 1846, bl. 93, Dr. Volksalm. 1923, bl. 23, P. A. Derks „Meppel en Omstreken”, Meppel 1887, bl. 140 en Dr. Volksalm. 1897 bl. 238, alsmede de op laatstgen. gemaakte „Lijkpredicatie" door Ds. J. Rusius, Campen, 1635.
Begraafplaats te Ruinen.
1. Openb. 14 vs. 13 / Vrouwe / WilhelminaCatharina van Heemskerck / eerst / Wed. Hendrik Moltzer/ laatst / Wed. Christiaan Moltzer, geb. te Delft den 14 Jan. 1779 / over leden te Ruinen / den 24 Julij 1849. — Lager aan een lint de geaccoleerde wapens Moltzer en van Heemskerk (een klimmende leeuw).
(Vgl. voor wapen en gesl. M. Ned. Patriciaat 1924 bl. 189 s q q., waar deze personen niet voorkomen.)
2. Rustplaats van / Vrouwe / Marie Désirée Dugnoille/ Echtgenoot van / N. J. C. Moltzer / geboren te Brussel den 22 Mei 1808 / overleden te Ruinen den 6 Dec. 1881.
3. Ter nagedachtenis / van / onzen geachten predikant / Borchard Ansingh / geb: den 6 January 1793 / te Groningen / overl: te Ruinen / den 26 Juny 1862 / is dit bewijs van erkentelijkheid / door eenige ingezetenen geschonken.
(Vgl. Romein t.a.p. bl. 220; ged. Groningen 11.1.1793, zn. v. Harm en v. Anna Borcherds, in Guldestraat.)
Ned. Herv. Kerk te Ruinerwold (Blijdenstein).
Op een zerk leest men:
D°. Everhardus / Deutgenius / is beroepen den 8 / Augustus 1653 is / gerust den 30 April / 1693 out 81 jaar L.



(Hij was conrector d. Lat. school te Meppel 1641—’53; vgl. Archief v. Ned. Kerkgeschiedenis I, bl. 360 sqq. Zie Romein t.a.p., bl. 223; Derks „Meppel e.o.” I bl. 74 en Dr. V. Alm. 1891 bl. 141; Trouwboek Meppel 1641: Everhardus Deutgenius, conrector der
Latijnsche schole alhier j .g. van Deuren en Anneken Neanders, j.d. v. Coekange cop." Zij was dr. v. Dr. Neander, zie Roden. Trouwboek Meppel 7 Juni 1691: „Tot Blijdenstein DerckAlberts, j.g. van Zwolle en Catharina Deutgenius, j.d. v. Blijdenstein.” Bij de restauratie dezer kerk 1921/’23 is deze zerk onder den tegelvloer bedekt.)
Op de klok leest men: anno ® domini - m - ccccc -vi + Ihesusmaria -iohannes -gerhardus-de - wou - me fecit © (Afkomstig uit Noordwolde, vgl. Dr. V. Alm. 1895, bl. 197.)
In de consistoriekamer ziet men een fotografie van het aannemingscontract van het timmeren en metselen van den afgebranden toren, d.d. 2 Juli 1730.
In pleisterwerk in den kerkmuur naast den toren met vergulde letters: Deze kerk / is / hersteld 1921—1923 / Kerkvoogden: / J. K. S. v. d. Wetering. Pres. / P. A1 b e r t i. / J. W. Pol./ Secretaris. / W. v. D ij k. / penningmeester. / R. Tuin. / R. Smit Jzn. / Ae. T. de Boer./ Predikant. / H. M. Hulsbergen./ Arch.
Op het kerkhof achter het choor drie zerken binnen een hek:
1. Ter nagedachtenis / van onze geliefde Moeder / Marchien Pieters Derks / weduwe van den Wel Eerw. Zeer / gel. Heer Cornelis Alberti / geboien te Ruinerwold / den 25 Mei 1807 / en overleden aldaar / den 18 Maart 1870. / Hare dankbare kinderen / Zalig zijn de dooden die in den Heere sterven / Openb: 14 vs. 13b /
2. Ter nagedachtenis / van / den Wel Eerw. Zeergel: Heer / Cornelis Alberti / emeritus Predikant dezer Gemeente / geboren te Assen / den 26 April 1782 / overleden te Ruinerwold / den 20 September 1867 / Geliefde Echtgenoot / van / Marchien Pieters Derks / Die in Mij Gelooft, zal leven, al ware / hij ook gestorven. / Jezus./
3. Hier rusten /Jan Derks Alberti / Geb: 23 Aug: 1840 / Overl. 7 Oct: 1841 / Elizabeth Alberti / geb: 8 Sept: 1836 / overl: 9 Oct: 1841 /



(Een silhouet-portret van Ds. Alberti in de consistoriekamer ter plaatse; vgl. over hem Romein t.a.p. bl. 322, 224. — Albert Cornelis Alberti v. Assen, tr. ald. 29 Nov. 1780 Elisabeth D e r k s, v. Zuidlaren. Hun zn. Ds. C o r n e 1 i s vnd., tr. M. D e r k s vnd., dr. v. Peter Jans Derks env. Annigjen Lucas Steenbergen, t Dijkhuizen, gem. Ruinerwold.)
Oude Ned. Herv. kerk te Schoonebeek.
(thans vereenigingsgebouw.)
Boven den ingang een steen, waarop 1681 en daarboven een steen met: in 1833 / zijn gaJlerij: plafon: en / ijzeren balken gemaakt: / en de kap vernieuwd: / H: Meppelink: J: Stokman /en H:
W i 1 m s: Kerkv011: /
(zie mndbl. „Drente” Jan. 1934, n°. 8.)
Op zerken leest men:
1. In Anno 1656 en /in den Here / Dnvsei /
geboren / Dm(?) / it / —
2. Randschrift: Anno 1658 den 3 / Juli is in den Heren gerust ....
k / kikis (?)
(Betreffen vermoedelijk Ds. Bernhardus Gerardus Wangerpoel, vlg. Landdag R. en E. 11-3-1651 emeritus als blind en meer dan 90 jaar, 3 Juli 1656 en Ds. Johannes Gerdinck, t 3 Juli 1658, vgl. Romeyn t.a.p., bl. 298. — Zerken vóór de preekstoel.)
3. Randschrift: — /1577 die 15 / Mensis Aprilis (?). . .[Hojnorabilis Dominvs. — Midden: ..... lesia - anq. a-tatis / 95 / . . . iv .. . .
(Vermoedelijk een fragment van een priesterzerk; het ligt bij den ingang-)
Op het kerkhof O. van de kerk:
4. Marie Isabelle Anne / Charlotte Josine Hovy - / Taets van Amerongen / geb. te Utrecht 10 Febr. 1838 / overl. te Schoonebeek 30 Sept. 1903 / Ik ben de Op-
f standing en het Leven; / Die in My gelooft, zal leven, / al ware hij ook gestorven; / Joh. 11 : 25.
(Zij t te Schoonebeek ten huize van haar zoon Ds. Jean Antoine Louis H., predikant aldaar zie Ned. Adelsboek 1923, XXI bl. 9 sub II bis 4; was dr. v. Jan Anthonie, baron T. v. A. en v. Isabella Anna Mathilda van Dielenen echtgenoote van Mr. Antony Jan Hovy, advocaat en procureur, wonende te Utrecht.)
(Nieuwe) Ned. Herv. kerk te Schoonebeek.
In het portaal: De eerste steen gelegd / 20 Mei 1927 / J. V r i e link. / A. Eising. / A. Gij Iers. /kerkvoogden.
(Een oorkonde betreffende het leggen van dezen steen in het catechisatielokaal.)



Op de klokken (overgebracht uit de oude kerk):
1. Randschrift: I h e s u s Es Minen Name Int Iaer MCCCCCIIII — Onder het opschrift een medaillon met afbeelding van het Christuskind en aan de andere zijde het wapen van Mechelen.
(Vgl. Mr. P. C. Bloys v. Treslong Prins en Mr. J. Belonje „Genealogische en Heraldische gedenkwaardigheden in en uit de kerken der provincie Noord Holland”, III, Utrecht 1929, bldz. 246. De klok zal zijn gegoten door Peter Waghevens te Mechelen.)
2. Os mihi semper hians et pendens ferrea lingva est vox nvUa est nisi prodita verberibus V. D. M. / Jacobus Hardeberg in de tit pastor tot Schoonebeeck — / Tittie Goossens me fudit moneo Anno 1707.
In den bijbel (afkomstig uit de oude kerk): Ter gelegenheid / der Inzegening en Bevestiging / van / den Wel Eerwaarden Heer / P: C: F r o o n, / als Predikant / der Gemeente Schoonebeek, / is deze Bijbel / aan dezelve Gemeente / ten blijk / van Belangstelling en Aandenken / geschonken / door F: M: v: D: / Utrecht / September 1839 . / Zijn WelEerw. is door den / WelEerw. Heer H. van I n g e n / Consulent dezer Gemeente, / en in tegenwoordigheid van / de WelEerw. Heeren G. Groon/enE. A. Metelerkamp Cappenberg / Pred. te Emlenkamp, onder / ons bevestigd op den 8 Sep-/tember 1839 met Hebr: 12. vs. 2a. / Daarop des namiddags / heeft Zijn Wel Eerw. zijne / intrede gehouden met / Spreuk. 16 vs. 9. /
Ter gelegenheid van de in gebruik-/neming der nieuwe kerk is deze / Bijbel geheel vernieuwd en in / leer ingebonden als geschenk van / den heer F. C. B e r k e 1 te ’s-Gravenhage. / De Kerk is in gebruik genomen 14 December / 1927 met een prediking over Ps. 103 :1.
In het psalmboek: In gebruik genomen / den I0den Juni 1923 /
H. van E1 v e n V. D. M.
R. K. kerk Nieuw Schoonebeek.
Op een steen: Me posuit Pastor / Franciscus Eppink/ Anno MDCDI.
Op de klokken:
I. Randschrift: Te Virgo Sarfata f Dignare me laudare. — Op den mantel: D. DaJB-Wolken en op de keerzijde een Mariabeeld onder kroon.



I. Te St Patronum honoro deumque pro tuis imploro — Op den mantel: D. D a Duabus — Een beeltenis van een heilige (BoniE a c i u s ?)
3. t In Honorem Dei Fusa Festa Ferio Cantando Ccelo — Op den mantel: Fr. Eppin k. parocho Nieuw Schoonebeek / fusa sum cum duabus A Petit & Frtz Edelbroek. / A. D. 1903 D. D.a B. H. Swieters en op de keerzijde beeld van het H. Hart.
Geref. kerk te Schoonebeek.
Op een steen boven den ingang: Psalm 150 vs. 1 / Halleluja. / Looft God / in zijn Heiligdom / J. van Heuten, pred. / gebw. 1890.
In den achtermuur der kerk in het portaal een steen, waarop: O land, land, land! / hoort des Heeren woord ! / Jerm 22 vs. 29 / De eerste steen gelegd / door H Schoemaker / Predk / H. H i n n e n / G. ten Vlieghuis / Oudl. 1861
Ned. Herv. kerk te Schoonoord.
Op den l. deurstijl van den ingang: Kerkvoogden/ J. H. Ver1 o o ij. / G. J. Boswinkel. /P. Keizer. / 1866. Op den r. deurstijl: Commissie. / J. W. Lieftinck. /D1 Goedhuis./ A. A. v. d. Sluis./J. H. Verlooij.
In portiek v. h. jeugdgebouw: Gedenksteen / geplaatst ter herinnering / aan de inwijding / van dit jeugdgebouw / Ds. I. F a b e r / De Kerkvoogden der Ned. Herv. Gemeente / J. Schuilenb u r g. / A. J. R u n s i n k. / H. Z w i e r s. / 13 November 1929.
In den bijbel leest men: Geschenk aan Schoonoord van Ds. R. P. Reddingius / te / Zweeloo / Augustus 1856
(Hij was Regnerus Petrus R., geb. Assen 6 Mrt. 1813, pred. Zweeloo 2 Oct. 1836, Niekerk en Vliedorp 3 Jan. 1864, f Niekerk 5 Febr. 1880, tr. Fenna, dr. v. Louwerens Rik kers, burgem. v. Coevorden env. Hermanna Edelinck, vgl. geslachtsregister der fam. R. door W. G. Reddingius Jr., Dokkum 1866.)
Op de klok: Gegoten door A. H. van Bergen te Heiligerlee 1878.
Geref. kerk te Schoonoord.
Op een gedenksteen, rechts van den ingang: De eerste steen / is gelegd door /H. W alerink / voorg. der gem. / — 26 Maart / A° Dj 1913.



Ned. Herv. kerk te Sleen.
Op de oude klokken stond:
a. + e- celo - virgo - pia - poe H (- e’ - vocor - ergo - maria - m -
'/ C-C-C-C-x-x-V-I -) de hoofdletters O en M; bovenop élk een
kruis. — (kleine klok, 910 K.G.)
b. Santus - nicolaus - is - myn - name - / myn - geluit - sy - voer V god - bequame / geert-van-wou-j an-terstege - goten -
mi - / domë - screef -m- ccccc - xxxii - daerbi + / henrick ellinck - rolef - tilen - willem - ten-holte - kerekfoegden — (de groote klok, 1003 K.G.)
(Vervangt Romein t.a.p. bl. 302, Vrije Vries XIV, bl. 219; zie Dr. Volksalm. 1936 bl. 49. Inv. Abdij Assen R. no. 99: 1484 den 11 Juni Wilm ten Holte verklaart namens zijn neef Gierd Hubbeld i n g e voor buren v. Sleen aan ’t Klooster v. Assen te hebben overgedragen Harmynge — guet te Sleen.)
In 1868 werden twee nieuwe klokken gegoten:
a. Door ’t vuur des hemels ging de roem van Sleen verloren 1867 Berend Abbing, President, Willem Weggemans secretaris, Albert Dening administrateur, Jan M a rissen Albertus Evenhuis, Kerkvoogden — (groote klok 1025 K.G.)
b. Wij beiden werden thans uit zijne asch herboren 1868 — Petit & Fritsen me fuderunt — (kleine klok 491 £ K.G.)
Deze groote werd vervangen door de huidige:
Aan Rijk, Provincie en Ingezetenen wordt dank gebracht voor hunne bijdragen in de kosten voor restauratie van toren en klok. / Sleen, Januari 1925. /A Jongbloed, Burgemeester. / S. K ampin g Azn., / W. van Tellingen, wethouders / J. Grootenhuis, Secretaris / Gegoten door A. H. van Bergen te Heiligerlee 1926. — Een schildje met: P. & F.
Op het avondmaalsblad (tin): Zwaantje N ij hof Wede Harm Nijenhuis. Overleden 18 7/14 68.
Op zerken leest men:
1. Bernhard Rusius predicant / tot Sleen is in den Heere gerust / op den 19den October 1664. / Johanna Schyrbeeck zyn echt-/ huisvrouw is in den Heere gerust / op den 13 September 1706 — Wapen uitgekapt — (Een grijze steen.)



(B. Rusius, geb. Assen 15 Sept. 1616, zn. van Johannes, pred. te Emmen, Assen en Ruinen, en van Euphemia van Ketwich, werd pred. te Sleen 1645; Zie over deze familie: Dr. V. alm. 1851 bl. 96, Elias „De Vroedschap v. Amsterdam”, II bl. 1153, N. Biogr. Woordenboek II kol. 1243, Ned. Leeuw 1935, LUI, k. 18, Navorscher 1858, VIII, bl. 319.)
2. Hermannus Schyrbeeck gedepu-/teerde Staat en Ette der Lantschap / Drenthe et. ct: is in den Heere / gerust op den 2den January / 1707 Maria Heyns sijn echte / huis vrouw is in den HEERE gerust / op den 13den September 1705. (Wapen Schierbeek, zijnde vijf aanstootende ruiten in de richting van een linkerschuinbalk, uitgekapt.)
(H. Schyrbeeck of Schierbeek, schulte te Sleen en banderschulte van Zuiderveld, werd 6 Maart 1694 gedeputeerde Staat en trad 28 Maart d.a.v. in functie, en werd als schulte blijkens besluit 6-3-1694 Ridd. en E. opgevolgd door zijn schoonzoon G e r r it Camerlingh. In 1519 was Hinrick Schijrenbeke, in 1538 Herman S c h., in 1564 R o 1 e f f S c h. en in 1627 C1 a e s S c h. schulte van Sleen. Zie voorts: „het geslacht Schierbeek” door Dr. A. Schierbeek, ’s-Gravenhage 1930.)
3. Een uitgekapt wapen, helmt. een uitkomende leeuw.
(Betreft misschien de familie Hubbeldinge, die woonde op den Di(e)phoom onder Sleen, vgl. Wapenheraut 1916, bl. 2; Navorscher 1887, bl. 325 noot 1 en Magnin „Kloosters in Drenthe”, bl. 227.)
4. A. 1650 op den /10 April is in / de Here ge-/rvst G r a s i / En.Henno'v — Wapen twee gekruiste pijlen met de punten naar boven, vergezeld van drie lelies, 2 en 1.
Op den voormaligen avondmaalsbeker las men: -In honorem Dei et ordinis Divi Augustini Johannes Schoyerus me dedit ac fieri fecit anno 1644
(Vgl. Mr. Joosting enDr. Knappert: „Schetsen uitdekerk-geschiedenis van Drente”, Leiden, 1916, bl. 39.)
Boven een choorraam las men:
„lek en mien bruder Joan van Aken”
„Die dit wulf hef kunnen maken.”
(Dr. Volksalm. 1893 bl. 103; Vgl. Voorl. lijst Rijksmoncom. Groningen, bl. 216; te Sellingen staat echter tusschen de ribben v. h. choorgewelf boven de preekstoel: „broder Ja va akë / — Een schild waarop twee gekruiste grepen en op het midden den triumfboog — choorzijde — Joha maker / v t m.)
Begraafplaats te Sleen (ten O. van de kerk).
1. Johannes Boelken / echtgenoot van /T. Oldenbanning, / Oud-Burgemeester van Sleen / Oud Lid der Pro-



vinciale / State van Drenthe, / Geb: te Diphoom den 18 Aug. 1791, / aldaar Overl: 18 Sept. 1861.
(Zij was geb. Oosterhesselen 16 Febr. 1796, t Diphoom 3 Nov. 1875 hij, geb. 13-8, ged. Sleen 14-8-1791, broeder v. O.,Begraafpl. Borger no. 5
2. Rustplaats van / Sixtus Gerardus / Eckringa Dinckgreve, / in leven geneesheer alhier, / geboren te Bourtange / den 1 Augustus 1815, / Overleden te Zuid-Sleen / den 14 April 1899. / Weduwnaar van / Aaltien Yken.
(Zij was geb. 3 Aug. 1823, f 24 Juni 1878.)
Israël. Begraafplaats te Sleen.
Niets te vermelden.
Ned. Herv. kerk te Smilde. (Kloosterveen.)
Een gedenksteen, waarop:
De eerste steen is gelegt door / Jonkheer Sigismund J a c o b, des H.R. / Rijks Grave van Heiden oudste zoon van den Heere Drost.
Op den V Julij MDCCLXXX.
Drost van Coevorden en der / Landschap Drenthe. / S. P. A. des H. R. Rijks Grave van Heiden/tot Entingen, Laarwold en Reinestein. / Gedeputeerden / uit de Ridderschap. / Z. C. Baron van S c h w a r t z. / tot Ansen. / R. Baron van Echten. / tot Echten. / F. O. Baron van Dörnberg/Heiden tot ter Borch. / I. Baron van Dongen, /'tot Westdorp. /Uit de eigenerfden. / Mr. C. S. N y s i n g h. / W. L u n s i n g h. / Mr. D. W i 11 i n g e. / G. W. van der Feit z. / Ministers. / Mr. C. W. E11 ent s, Raad en Secretaris. /MrW:H: Erkenswyk, Raad en Landsschrijver. — Op den rand: Abraham Martinus Sorg, Architect.
(Sigismund Jacob, of Sigismund Jacques, graaf van Heid«n, zie Zuidlaren sub 20. — S. P. A. graaf van Heiden R., zie Zuidlaren (stucversiering). — Zeino Coenr a a d baron von Schwartz tot Ansen, zoon v. Christopher Bernard Julius bn. von Schwartz, en 1. Helena Agnes barones de Vos van Steenwijk, ged. h. Ansen 9 Febr. 1716, t Meppel 13 Juni 1799, waarheen hij van Ruinen 23 Juli 1734 met attest, vertr., ette, gedeputeerde 1757—’95, assessor v. h. drostambt, enz., tr. 1. Lydia Catharina van der Dussen; 2. Theodora Aurelia van Coehoorn, wed. F. W. graaf v. Limburg Stirum, zie Ned. Adelsboek



1917, XV, bl. 125; Dr. Volksalm. 1900 bl. 206 en Rietstap „Wapenboek”, t.a.p. II bl. 151, 152. — Roelof baron van
Echten tot Echten, zn. v. d. luit. generaal bn. Jan en v. Allegonda Susanna barones van Haersolte, geb. 5 Oct. 1731, t h. Echten 6 Sept. 1797, ette 1759—’90; gedeputeerde 1758—’95; heer v. Echten en Echtens Hoogeveen, tr. 1772 Anna Willemina barones Tjarda van Starkenborg, dr. v. baron Evert Bartolt env. Anna Geertruida barones Staghouwer, fh. Echten. — Frederik Otto baron van Dörnberg Heiden, zoon v. Johann Kasper, freiherr von Dörnberg Frankenhausen, geheimraad en gevolm. Minister te Regensburg, enz. en v. Sophia Charlotta (Maria) baronesse von Heiden tot Lichtenvoorde (zie „Navorscher” 1908, bl. 533 en Ned. Patriciaat V, 1914 bl. 295 s q q.), heer v. Lichtenvoorde en (sedert 15 Mrt. 1759 van A. K. Rijksvrijheer v. Heiden — zie Zuidlaren — bij koop) van de havezathe ther Borch, wegens welke hij in de Ridderschap van Drenthe geadmitteerd werd en welk recht v. havezathe hij overbracht 1766 op het h. Lemferdinge en 1789 op zijn huis te Assen; ged. h. Blankenberg, Wesel, 17 Dec. 1730, f Kampen (waarheen hij 1806 uit Assen vertrok) wijk I. 54 21 Oct. 1811; ette 1759—’68; gedeputeerde 1771—’94; assessor v. h. drostambt; tr. Tiel 27 Febr. 1763 Margaretha Mackay, dr. v. D o n a 1 d op Thedingswaard te Avezaath en v. Arnolda Margaretha van den Steen, geb. 1734, f Oudestraat wijk II, 287 Kampen 5 Mrt. 1815, zie Navorscher LV, 1906 bl. 519 en 643. — I s a a c baron van Do ngen tot Oldengaerde en E n t i n g e (Giéten) 1764, tot Ansen, 1766, tot Westrup (Dwingeloo) 1768, ged. Gieten 26 Oct. 1738, begr. Assen, in de kerk „des smorgens om vijf uren” 11 Oct. 1792, zn. v. Nicolaas Harmen bn. van Echten gen. van Doügen tot Entinge en v. 1. Anna Christina barones van Echten tot Echten (zie wapenbord Gieten); ette 1783—’90; gedeput. 1779—'91, rentm. der Domeinen 1758—'79; tr. Dwingelo 15 Juni 1760 Helena Agnis dr. v. Cornelis van Dongen tot Oldengaerde en Westdorp env. CatharinaElisabeth vanSchwartz tot Ansen, ged.Dwingelo21 Sept. 1738 (kinderenged. te Dwingelo: Catharina Cornelia Elisabeth geb. 8, ’s morgens half elf, ged. 13 Mei 1764; Anna Catharina, ged. 7 Mei 1769; A n toinetta Elisabeth Florentina, ged. 11 Dec. 1774; Edzardina Rutgera Christina Jacoba, ged. 22 Febr. 1778.) Zie Dr. V. Alm. 1901 bl. 137. — Mr. Coenraad Samuel Nijsingh geb. Anlo 11 Nov. 1708, zn. v.den Landsschapssecretaris Samuel, en v. Theodora Elisabeth Ellents, stud. Groningen 3 Juli 1727, ette 1741—'85; gedeput. 1746—'95; raad 1748; schulte v. Anlo, Gieten en Zuidlaren en bannerschulte v. Oostermoer 1725, landschapssecretaris 1741—'46; tr. Eelde 2 Aug. 1747; zie Ned. Patr. 1928/’29. — Warmolt Lunsingh, geb. h. Dickninge, ged. 5 Juni 1712, f ald. s.h. 14, begr. kerk IJhorst 21 Jan. 1789, eenig zn. v. d. rentmeester ald. Fokkoenv. Engelina



Elisabeth Sichterman; ette 1754—’83; gedept. 1760—78; rentmeester v. Dickninge 1741—'60, zie Dr. Volksalm. 1922 bl. 57.
Mr. Dubbelt W i 11 i n g e, zn. v. Jan, schulte v. Eelde en v. Margaretha Crans, geb. Peize 2 Jan. 1720, t oM. H Juh 1811 ongeh., stud. 10 Sept. 1736, prom. Groningen 28 Dec. 1742, schulte v. Eelde (waar hij bij koop v. J. P. A. de Canter sedert 14-3-1755 de havezathe ther Borch bezat) 1751—73, gedeput. 1773—’93. — Gustaaf Willem baron van der Feit z, ged. h. Vredeveld 16 Sept. 1742, t Assen 2 Juli 1816, zn. v. bn. Herman Roelof Wo 1 f en v. Louisa Isabella des H. R. Rijks barones van I m h o f f, kapit. bij het 3e regt. Oranje Nassau, tr. Leer 30 Juli 1777 Charlotte Gerhardine barones von Rehden, geb. ald. 7 Aug. 1743, t h- Vredeveld 19 Dec. 1802, dr. van bn. O n c k o en Gerhardina Christina Wilhelmina Wiarda. — Mr. C. W. E 11 e n t s , zie Roden no. 1. — M'. W. H. Erkensw ij k, zie Borger sub 1.)
Op de klok: Christiaan En Ian Seest Amstelodami \nno 1781 Me Fecit.
Twee zilveren avondmaalsbekers: 1. op den bodem: Voor / de Nieuwe Kerk / Op Klooster Veen / In ’t Land Drenthe / Gemaakt te Amsteldam / A° MDCCLXXXVIII / n° J. — Voorts: een bazuinengel, houdende een cartouche, waarop: Goud, Zilver, al van God, die leend met overvloed, / is stof, bij beter lot in zielverzadend goed, / op ’t nieuwe heil-maal feest; moog t daar nu zijn ten lof / van vader, zoon, en Geest, hoe groot voor nietig stof! — Twee illiantiewapens: a) een loopende vos op een grond; b) drie dwarsbalken en in het schildhoofd drie rozen. Lager: I:B:F: RebenscheidtK: H: B u s c h m a n.
2. als no. 1., doch in de cartouche: Nu tempels topkroon praalt, na hoeksteen bouw. voor ’t huis, / waar d opperwijsheid daald, als throon lam gods aan ’t kruis, / haar slachtvee, brood met wijn, ten hemel disch bereid, / word dit uit harten rein Gode en zijn kerk gewijd!
(Zie begraafplaats Asser Rode, Smilde).
Een zilveren avondmaalsschotel, waarop onder een kroon twee geaccoleerde wapens; 1) drie aan beide zijden gepunte pijlen (Larcher, Bret., zie Rietstap Arm. gén.); 2) een dwarsbalk, boven vergezeld van 3 sterren (6) en onder ondersteund door een keper, vergezeld van drie eenden, 2 en 1.
Een groote zilveren avondmaalsschotel. Op de rand het wapen Fledderus (duif, waarachter een slang) helm met dekkleeden. Helmteeken de duif met uitgespreide vleugels. Op de achterzijde leest men: Dit avondmaalstel / bestaande uit: / Een schotel, vier











borden, vier offerbussen en / twee bekers is ten geschenke gegeven door de dames R. H. Fledderus en L. M. Fledderus/ aan de Ned. Hervormde Gemeente te / Hijkersmilde c.a. / 1919.
In de bijbel leest men: Jan Ymkes & Geesje Hovingh / In den Echt verbonden 19 October 1845. /R. Benning / 1851.
Op de oude begraafplaats achter de kerk:
1. Hier rust / Johannes Dijck Fledderus, / in leven predikant der Hervormde / Gemeente te Makkinga en Olde Berkoop / geb. te Smilde den 14 December 1806, / overl. aldaar den 25 October 1878, / echtgenoot van / Maria Lambertha C1 i n g e.
(Zij was geb. Oostburg 14 Nov. 1812, f Smilde 22 Dec. 1896.)
2. Rustplaats van / Cornelis Fledderus / geboren te Smilde / den 31 Januarij 1809, / overleden aldaar / den 9 Juni 1891, / Echtgenoot van / Jantje Oortwijn.
(Zij was geb. Langeloo 1 Aug. 1810, f Smilde 18 Mei 1910.)
3. Lucia Aleida Nysingh. / Wed: van wijlen / W o 11 e r Thiemen Kijmmell, / in leven gep. Kapitein / geboren 10 Mei 1783, / overleden 28 Maart 1860 / Zij rust.
(Zie kerkhof Dalen sub 4 en Westerbork sub 8.)
4. Lambertus Fledderus, / geboren te Smilde 18 Januari 1776, / overleden te Havelte 29 Mei 1838, / Echtgenoot van Roel ij na Henderijka Dijck.
(Zij was geb. Gasselte 23 Sept. 1781, f Havelte 24 Mei 1873. Hij was schulte v. d. Smilde. Hun dochter volgt sub 5 en 6.)
5. Rustplaats van / Jantien Fledderus, / geb. te Smilde den 30 October 1805, / overl. aldaar den 4 Januarij 1881 / Weduwe van Dubbeld Ludolph / Johan Kymmell, in leven / Medicinae docter te Havelte.
6. Dubbeld Ludolf / Johan Kymmell, / Med. Doet. te / Havelte, / geb. den 9 Januarij 1805. / gest. den 29 Januarij 1834.
(Hij w. ged. 13-1-1805 te Smilde, f Havelte, zn. v. h. echtp. sub 7,. tr. Smilde 15-5-1830 Jantje F. vnd. bij wier doop te Smilde 10-11-1805 vermeld werd: „met de geboorte van dit kind wierd op dien dag het getal van 1200 inwoonders deser colonie voltallig.”)
7. Margaretha Willinge / Weduwe van den Heer ' Mr. Lucas Oldenhuis Kymmell / lid van gedep.
Staten van Drenthe / werd geboren te Gieten den 10 Junij / 1764,
10



overleed te Smilde / den 4 April 1850 / Zij deed veel goed / en stelde groot belang in / Godsdienst en Christendom / Zij was hulpvaardig en liefdadig. / Met dit getuigenis van / den tijdgenoot verlaat / zij deze aarde.
(Zie Roden no. 2 en Alg. Begraafpl. Assen 53; Ned. Patr. V, 1914, bl. 151.)
8. Hier rust / LeffertHoving h/echtgenoot van/A n n i g j e de Jonge / geb. te Meppel 11 Novr. 1765 / overl. te Smilde 3 Sept. 1843.
9. Anna Nijsingh/ echtgenoote van / C. W. Ellents Kymmell / Burgemeester van de / Smilde, / geb. den 2 October 1811, / gest. den 9 April 1835. — Boven twee gekruiste flambouwen; beneden een slang.
10. Coenraad Wolter Ellents / Kymmell, / Oud Burgemeester der gemeente Smilde / geboren te Smilde den 13 Februarij 1801 / overleden te Zandvoort / den 14 September 1865, / echtgenoot van / Hendrika Jantien Stheeman. — Versiering als no. 9.
(Hij was burgem. en secretaris te Smilde 1826—’53, ged. ald. 22-2-1801, zn. v. li. echtp. sub 7, tr. 1. de Wijk h. den Hof, 13-4-1834 A. N ij s i n g h, zie sub 9, dr. v. Lucas, ontvanger v. ’s-Rijks Belastingen ald. en lid Prov. Staten v. Drenthe en Karsje Steenbergen; tr. 2. Winschoten 2-8-1848 H. J. Stheeman vnd., zie O. Begraafpl. Assen, sub 36.)
11. Rustplaats van / Elisabeth Reinardina / Nijensikkinge, / geb: den 11 Juny 1790, / overleden den 24 Augtustus 1861, / in leven echtgenoote / van den Heer / Elzo Tonckens.
12. Rustplaats van / Elzo Tonckens, / geboren den 8 December 1792, / overleden den 4 Januarij 1870, / Weduwnaar van wijlen / Elisabeth Reinardina / Nyensikkinge.
(Zn. v. Joachimus Lunsingh T. en Maria Helling a, tr. Norg 8 Nov. 1816 E. R. Nijensikkinge, dr. v. Reinder env. Torentje Coenraats.)
13. Mr. Sybrandus Hellinga Tonckens, / in leven lid van de Gedeputeerde / Staten van Drenthe, / Oud-Burgemeester van Odoorn, / geboren 3 December 1822, / overleden 16 Maart 1882. / Weduwnaar van / Vrouwe H. Huizingh.
(Hij was zn. v. d. sub 12 genoemden, tr. Odoorn 26-2-1852 Hend r i k j e H., dr. v. Harm env. Jantien Rosingh.)



Synagoge te Smilde.
In het portaal (binnen) een steen met een Hebreeuwsch opschrift van twee regels en: Ps. C. vers. IV : A = 5608, / Kerkm: S. Magn u s / S. J. C o h e n.
Geref. kerk te Smilde.
Op een steen in het portaal aan de Zuidzijde: Herbouwd in den jare 1857 / Kerkvoogden / J. Eleveld G Vennik / L. F. Mul ders A. H. Rozeboom /H. Oldenkamp/ aannemer / H B r i 11 / opzichter. Daarboven: Verbouwd 1919— 1920 / de eerste steen gelegd 20 Sept. 1919 / Door Ds. G. Kerss i e s / Hoe lieflijk zijn Uwe woningen / O. Heere der Heerscharen! / Ps. 84 : 2.
Grafkelder op „Asser Rode” of „de Borg”, Smilde.
Tegenover de N. H. Kerk te Smilde ligt achter de boerderij Asser Rode of de Borg x) een gedeelte terrein afgescheiden binnen een gracht waarin een dam met een poort waarop:
Doodsdal — Slotperk
Wij zijn gelijk aan het haft der rups en vlinder vlieg /
Ons lichaam is een worm, de geest neemt wonderlijke vlucht uit boogen tot Gods eer / of zingt in Toovers ween / Leer wisselworm Uw plicht / 't Hooge doel van Uw bestaan.
Op voormeld terrein ligt een gedeeltelijk marmeren grafkelder of tombe 4 a 5 M. in het vierkant. Op den achterwand: Lethe. Op de oploopende vakken: 1. Memento Mori; 2. Gij weet den Dag Uws Doods Niet; 3 — ; 4 Levende Die. — Lager: gekruiste doodsbeenderen en doodshoofd.
Lager leest men nog in 2 vakken aan de voorzijde: 1.) Tot De Doden / Hier ’s Nagt! Ponst Twe Verëende, Uw Kostelijk Beste Wezen, / Met Uw T’ Ontkerkren Stof Zal d’Eeuwig Onvolprezen, / Ten Dag Die ’T AU’ Voleind. Herëenen Met Uw Lot, / Dan, Wên D’Aarts Engel Roept Gij Dode Ontwaakt Ziet God. / I: B: F: Rebenscheid — Geb: MDCC^XXV. / Obuit. MDCCC^III.
2. Antwoord Der Doden, / Ia Nagt! Ons Slapend Stof. En Levend Wonder Wezen, / Verbeidt Den Grootsten Dag: Een Lossing Nooit Volprezen, / Twe Zoons - Twee Dogteren Zon - Ging onder in Ons Lot. / Eerst Donker — Dan Vol Licht. Bij D’ Almagt, Eeuwig God. / K: H: Buschman — Geb: MDCC-^-XXXVII. / Obuit, MDCCC.
*) Eigen. Mevr. Tj. J. Kymmell, wed. Dr. Dons, arts, teVeenwouden; vorig eigenaar haar vader Mr. Lambertus K. te Smilde. Zie ook Prov. Dr. en Asser Courant 29 Aug. 1931.



(Zie kerk Smilde. Bernard Frederik R., geb. 5-12-1762 te Grave, vestigde zich als gep. kapitein te Smilde en f aldaar B. 30a 24-12-1834, zn. v. Herman Henrick R., vendrig, en J o banna Maria Larcher, (die als echtel. onder Zegwaard, test. mut. ’s-Hage 15-6-1759 v. nots. L. Bylandt, vgl. Wapenheraut 1914, bl. 383, 384). Wellicht was hij de Bernard FrederikR., die 20 Mrt. 1749 comm. verkreeg als mr. chirurgijn bij het regt. te voet v. d. generaal-majoor Mulert, 15 Mei 1750 tot Mr. chirurgijn comm. v. h. regt. v. d. colonel v. d. Clooster, beide korpsen ter repartitie Overijssel. Een luitenant van denz. naam aangest. 8 Juli 1795 bij de 7e halve Brig. Infie. werd kapit. bij dat korps 26 Juli 1799, geb. 1761, diende nog in 1804 bij het 21e bataljon infie. Laatstgen. diende als vendrig en luit. b. h. regt. „de Salve”, later b. h. regt. „Nassau Weilburg”, was als vendrig amjoor op ft. de Kruisschans en kreeg 21 Apr. 1786 comm. als majoor v. h. fort Willem Maria of Papenbril. Voorts f Smilde 13 Jan. 1824 wijk B. no. 30a. Arnoldus Alexander Rebenscheid, zn. v. Bernard Frederik en Henrica Luck, geb. ald. 26 Jan. 1822, waarbij een der aangevers was Joost Buschman, gep. luitenant, 48 j. mede ald. Andere kinderen uit laatstgen.huwelijk: Johan Bernhard Fredrik Hendrik, Herman Hendrik, Henrica Anna Catharina, Willem Frederik, Johan Philip, Johanna Wilhelmina en Catharina Hendrina.)
Ned. Herv. kerk te Uffelte.
Een steen boven de kerkdeur, waarop: Deze Kerk is gebouwd in 1910 / voor de Ned. Herv. Gemeente, / door de hulp van vele vrijzinni/gen toen P. N i e r m e ij e r predikant / was in Havelte en Uffelte.
Op de klok leest men: Ik ben in 1910 voor Uffelte gegoten toen / Kerkvoogden waren: R. Tiemens, J. Snoeken, / B. Borger s, / R. Timmerman, en Kerkeraadsleden: Ds. P. Niermeyer, K. Hoogeveen. H. Tiemens, H. Tiemes, / H. Snoeken, G. Oosterhuis, H. Nimberg, A. Pruntel, / en D. Schiphorst, / Door Gebr. van Bergen te Midwolda.
Ned. Herv. kerk te Vathermond.
Bij den ingang van den toren een marmeren plaat, waarop: Ter nagedachtenis aan / hun zoon, broeder en oom, / Hendrik Hadders, / geb. 14 Maart 1874 — overl. 20 Nov. 1924, / hebben J. Hadders Hzn. J. Hadders Jzn. / J. F. Hadders-Zegering G. G. Hadders / en R. J. Hadders dezen toren / met klok en uurwerk geschonken, / welke in Juni 1925 dankbaar / door de gemeente is aanvaard.



Op de klok: Geschenk van de Fam. J. Hadders Hzn ter nagedachtenis van wijlen / Hendrik Hadders Jzn, 20 November 1924. / Gegoten door A. H. van Bergen, Heiligerlee, Maart 1925.
Begraafplaats Valthermond.
In een muurtje omsluitende eigen graven: Jan Jacob Braakman en Gesina Christina Zeven en familie.
In een ijzeren klokstoel een klok, waarop: Gebr. van Bergen. Midwolda.
Geref. kerk te Valthermond.
In den bijbel leest men: 1 Januari 1927 / Uit dankbaarheid / aangeboden aan den / Weleerwaarden Heer P. Koster en aan de kerke-/raad der Geref. Kerk te Valthermond door de Geref. Jongelingsvereeniging / „Timotheus” / te Valthermond, met steun der gemeente / Het bestuur / De leden (volgen verscheidene namen).
Ned. Herv. kerk te Veenhuizen.
Op de klok leest men: Zalig zijn de zachtmoedigen. Lager: Aan Veenhuizen geschonken / ter gedachtenis aan den / Hoofddirecteur H. J. G. Modderman/ 18 door S. E. Modderman Geb. G e e r t s e m a. 98.
(Hij was oud-Consul in Liberia, hoofddirecteur 1893—f 14 Dec. 1897, zie : J. A. Bientjes en Dr. H. R. Offerhaus „De Rijkswerkinrichtingen Veenhuizen”, Assen, 1905 bl. 49, geb. Slochteren 15 Aug. 1841, f Veenhuizen. Zij was geb. Beerta 28 Juli 1846, f Groningen 9 Oct. 1907.)
Op het orgel leest men: I. A. Hillebrand Fecit Te Leeuwarden 1826.
In den voorgevel boven den ingang een steen met: Op den 7 July 1825. /is door de welgeboren Vrouwe / Rudolphina Wi 1 helmina/van den Bosch. / geboren de Sturler. / aan dit Kerkgebouw / den eersten steen gelegd.
(Zij was de echtgen. van den stichter van de kolonie, Johannes graaf van den Bosch, geb. Herwijnen 2 Febr. 1780, 1816 Gen. majoor, 1818 ontwerper van de Stichting mij. v. Weldadigheid, waar hij woonde op Westerbeek (Frederiksoord), 1829—’34 Gouv. Generaal v. Ned. O. Indië, enz. J 28 Jan. 1844 op Boschlust bij den Haag. Zie over hem: J. J. Westendorp Boerma „Joh. v. d. B. als sociaal hervormer ....”, acad. prfschr. Groningen. 1927. Zij geb. St. Omer 12 Mrt. 1795 t 's-Hage 26 Febr. 1873. Zie ook J. B. Rietstap: „Wapenboek v. d. Ned. Adel", I, bl. 44 en v. Rhede v. d. Kloot „De Gouverneurs Generaal .... 1610—1888”, den Haag 1881.)



Voorts op de begraafplaats deze zerken:
1. Hier rust / A Willmaring/ overleden te Veenhuizen /
. den 12en Juli 1877 / in den ouderdom van 28 jaren / in leven 2e
luitnt / bij het le Regiment Infanterie / Hij zal tot ons niet wederkeeren / maar wij zullen tot hem gaan.
(Geb. Wamel 24 Feb. 1849, zn. v. Johan Hendrik env. Geertruida Graduusen, sold. instr. Batalj. 24 Dec. 1864, korp. tit. 1 Juli 1865, b.h. le Regt. 6 Mei 1866; korpl. 7 Mei 1866; sergt. 24 Mrt. 1868; sergt. schrijver 6 Apr. 1872; 2e Lt. Infie. O. I. leger K.B. 10 Juli 1875 (no. 30), 2e Lt. le Regt. Infie K.B. 24 Juli 1875 no. 23; non actief K.B. 3 Juli 1877 no. 17.)
2. Een gevleugelde zandlooper — Wilhelmus Justinus Küller / in leven predikant alhier / geboren te Utrecht / 2 September 1807 / overleden te Veenhuizen / 12 Maart 1871.
(Een kransversiering, waarin gekruiste gedoofde flambouwen. Ijzeren zerk.)
3. Adriaan ’t Hooft / in leven Adelborst 2de klasse / geboren 13 January 1846 / overleden 9 April 1863. — (zerk a.v. zonder versiering).
(Zoon v. Gosuinus Brink en N. P. Lukwel, zie sub 4, geb. Aarlanderveen, f aan vliegende tering; Kon. Inst. te Willemsoord, adelb. 3e kl. 1 Oct. 1860: 2e kl. 9 Apr. 1863.)
4. NeeltjePetronella't Hooft /geboren Lukwel / geboren 14 Augustus 1813 / Overleden 12 Juli 1869.
5. Een stralenkrans —. Hier ligt begraven de Wel/edel Gestrenge Heer / Johannes Thonhauser / voormalig kapitein belast / geweest met het toezigt / der militaire gezinnen / en het kommando der / Kompagnie der Veteranen in / de kolonie van de maatschap/pij van Weldadigheid te / Veenhuizen Ridder der orde / van den Nederlandschen Leeuw / geboren 1 November 1767 / overleden 19 October 1845 / door welke militairen deze steen / aan zijne nagedachtenis is toegewijd. /
(Geb. Themar, Saxen-Gotha, zn. v. Johan Casper, mr. bakker en Mariana Kühles, huzaar regt. v. Heeckeren 14 Mrt. 1793, corporaal 29 Oct. 1793; wachtmeester 1 Aug. 1795; opperwachtmeester 23 Juni 1801; 2e lt. en 2e adj. Bat. Huzaren 18 Nov. 1803; le Lt. 21 Oct. 1806; ritmeester 15 Nov. 1806; ritm. capt.-adjudant 4 Mrt. 1807; ritm. (capitein) adj.-majoor 6 Oct. 1809; op retraite ad ƒ 1220,—. 30 Dec. 1810.)
6. Sikke Berends Diijber, / oud-Adjunct Directeur / geboren den 14 Januarij 1784 / overleden den 6 April 1862.
7. Johannes Herman / Heerspink / Geboren den 13 Maart 1785 / overleden den 8 Mei 1832 / Hier rust een menschen-



vriend / een leeraar van Gods kerk / Vriendschaps Vereeniging / legt op zijn asch deez’ zerk, / Deez’ waardige gezand, / van Jezus reine leer / werd haar te vroeg ontrukt, / haar leeraar is niet meer; / Veenhuizen smeekt O God, / geef ons een Heerspink weer /. (Hij tr. Janna Folkers Gosselaar, zie Romein t.a.p. bl. 124 en Anlo sub 7.)
8. A. E. M. H e e n é / Wed.e van wijlen J o n k h r J. W. D. 'van Alphen/ geb. te Seckenheim 20 April 1808 / overl. te Veenhuizen 18 Januari 1882 / Zalig zijn de dooden die in / den Heere sterven. — (Waaronder gekruiste gedoofde flambouwen).
(Anna Eva Margaretha H. tr. jhr. Jan Willem Daniël v. A., 2e lt. d. Infie., zie Ned. Adelsb. 1919, XVII, bl. 31, II bis.)
. 9. Ter herinnering aan / Hendrik Wilhelm/ Jansen./
1 geb. 16 Augustus 1808 / overl. 24 Augustus 1885 / meer dan 50 jaren was / hij onafgebroken werkzaam / het Evangelie met lust en / ijver aan de Gemeente te / Veenhuizen te verkondigen / zijn stof ruste in vrede.
10. Jeltje Hofman / geboren den 3 Januarij / 1800; / overleden den 3 Februarij / 1839.
(Echtgenoote van no. 6.)
11. K[o rnelis va]n Rinteln / Geboren 22 Maart 1787 / Overleden 10 October /1844 / Zalig zijn de dooden / die in den Heer sterven / Openb. XIV / Ter gedachtenis / aan haren geliefden Leeraar / die van den 8 December 1833 / den dag der bevestiging / in ons midden tot aan / zijnen dood het Evangelie / alhier verkondigde / heeft / de Gemeente van Veenhuizen / dezen steen op zijn graf / geplaatst.
12. J. R. H a r k e m a, / geb. te Scharmer / den 20 April 1798, / Overl. te Veenhuizen / den 3 Mei 1866. / H. W. Jager,/ Geb. te Scharmer / den 4 Jan. 1800, / Overl. te Veenhuizen / den 14 Aug. 1867 / echtelieden.
13. Hier rust / het stoffelijk overschot / van / Sara Nijenbanding / geb. Fledderus / geb. 2en Maart 1783; / overl. 16en Mei 1847 / Het stof is wel bestemd / Voor zijne moeder aarde / maar van Gods volk ontspruit / een pand, tot Eng’len waarde.
R. K. kerk Veenhuizen.
In een der contreforten een steen met: f / A° Dn MDCCCXCI / Prim - Lapis / impositus est / A Rev- Adm- / Dno Dec: / W. F. Eisen.



Ned. Herv. kerk te Vledder.
Op de klok leest men: Me Fecit Ciprianus Crans Jansz
Amstelodami Anno 1740 -\ In den luibalk: H. K 1810 en ineen
vloerbalk. Anno Domini: 1-6-2-3: Rolof Meites (?)
In de kerk een grafsteen:
1. Grietje Dr ij be r. / echtgenoote van S. J. van Royen/ geboren te Wapse. gem. Diever / den 3 Maart 1781. / overleden te Vledder / den 22 December 1826. — (alles in een medaillon, waarom een slang, die de straat in de bek heeft.).
(Zij was dr. v. Berend en Marggien Sicken, ged. 11 Mrt., overleed blijkens advert. Dr. courant na ziekte van 8 d., X Vledder 24 Sept. 1797 Stephanus Jacobus van Royen, geb. h. Westerbeek 4 Mrt., ged. 8 April 1764, schulte, maire, burgemeester en notaris v. Vledder, lid v. d. Staten v. Drenthe f „ten Badhuize” te Bentheim Hannover 3 Aug. 1834, aanvulling op Ned. Patr. 1912, alwaar zijn portret. Haar ouders tr. Diever 3 Nov. 1776 als „B e r e n t J a n s j.m. van Dwingelo en Margien Siccen j.d. van Wapze”. Zij huwden Vledder 24 Sept. 1797 als „de heer Stephanus Jakobus van Royen j. m. van Vledder met juffr. Grietje Berends Driber j.d. van Wapse. Zijn overlijden werd aangegeven door zijn zoons Isaac Antonie, 34 j., notaris te Zwolle en Daniël Stephanus Jan, 24 j., student te Utrecht. Zie ook Dr. V. Alm. 1901 bl. 133 noot. landdag R. en E. 19-3-1726 Steven v. Roijen, koopman te Amsterdam vraagt opgave v. d. goederen te Westerbeeksloot, met fideicommis belast; dez. vraagt 18-3-1727 roiement van alle pretense fideicommissen ald.)
Zie over de hensbeker, voorheen te Vledder als avondmaalsbeker in gebruik Dr. V. Alm. 1891, bl. 40.
Kerkhof te Vledder.
Om de kerk liggen deze zerken:
1. Hier rust / het stoffelijk / overblijfsel / van / A. B. Veen/ geboren den 13 January 1782 / overleden / den 12 Augustus 1859.
2. Hier rust het stoffelijk overschot van / Hendrik Jans Mulders, / in leven Hoofdonderwijzer alhier /geb. te Westerbork 16 November 1795, / overl. te Vledder 11 October 1875.
3. Hier rust het stoffelijk / overschot van / Willem Lanter Hofman/ geboren 20 November 1797 / overleden 24 Mei 1850 / en van zijn Echtgenoote / Hendrik je E. Carsten / Geboren 7 Januari 1791 / overleden 30 November 1871.
4. Rustplaats van / Grietje Carsten / geboren te Nijensleek / den 16 Julij 1778 / en aldaar overleden / den 30 Junij 1864



5. Hier rust het / stoffelijk overschot / van / Hillegien Sol/ Echtgenoote van / Jacob Carsten / Geboren 25 Maart 1798 / overleden 10 Januarij 1871.
6. Hier rust het stoffelijk / overschot van / Jacob Carsten/ geboren 3 Augustus 1796 / overleden 8 Januarij 1872.
7. Rustplaats van Jantje Jans Bleeker, / echtgenoote van / Albert Jans Keizer, / geboren 9 Nov. 1801, / overleden 5 Aug. 1871.
8. Hier rust het stoffelijk overschot / van / Margien van R o y e n / Echtgenoot van A. Offerein / geb: den 15 December 1801, / overl: te Doldersum / den 5 Maart 1857
9. J. van Royen/van / Doldersum / geboren den 2 February / 1768 / overleden / den 4 Junij 1837.
(Hij was geb. en f Vledder, koopman, zn. v. Steven en v. Adriana Drabbe, wedr. achtereenvolgens v. Margijn Jans en v. Klaasje E i s e s.)
10. Mr. S. J. van Ro.yen/in leven / Advocaat en Procureur / bij de Regtbank te Assen, / en / Burgemeester van Diever, / geboren 15 Februarij 1796 / overleden 1 Juny 1847.
(Mr. Stephanus Jacobus v. R., ged.Wapserveen5-3-1796, zn. v. Jacobus en Margijn Jans (wed. Jan Hendrik Blok), woonde te Doldersum en w. burgem. 13-7-1819, t ongeh.)
Ned. Herv. kerk te Vries.
Op de groote klok: Maria-bin-ick-gheheten-dat-kerspel-van-vrees^ let-mij-gheten -wolter-schonenborch -goet-mij-do menscreef-MCCCCCXVII-daer-bij +
Op de andere klok: Deze Klok Is Vergoten In Mey 1770 Wanneer Kerkvoogden Van Vries Waren C:W:Ellents I:U:D: Secr: En Ette J: H o m a n I: U: D: Schultes Van Norch S. I.Swartw o 11 ette der Lands Drenthe I. van Lier I: U: D: Ontf * Gen en Ette Durch Feuer Bin lek Geflussel Claudius Fremy hat mie Gegusen.
(Deze klok werd in 1932 vergoten en draagt thans het oude opschrift met kleine afwijkingen, alsmede op den mantel:
opnieuw vergoten in mei 1932 toen waren a. jongbloed burgemeester.
h. b. oortwijn
wethouders.
k. rutgers
s. a. haadsma secretaris.



door gebr van bergen te midwolda
Zie ook: Asser Courant 19-3-1932 en Navorscher XXX, 1880, bl. 477 sqq. — Mr Johannes van Lier, ette 1754—’84; gedeputeerde 1753—’58, zoon v. Johannes env. BarbaraMeesters, tr. vóór 1759 Roelina Johanna Hofstede, dr. v. De. Johannes en Maria Abbring, geb. 9, ged. 10 Dec. 1730 te Groningen, f Assen 30 Oct. 1796. Hun dr. Barbara Maria v. L., zie Rolde no. 7. — Mr. C. W. E11 e n t s, zie Roden no. 1. — Sicke Jans Swartwolt, te Bunne, ette 1760—*78.)
In den bijbel: Kansel-Bijbel / Herv. Gemeente / Vries / In gebruik genomen 15 Februari 1920 / B. R. Knotnerus / predt.
Op de avondmaalsbekers: a) Dese Becker Gegeve aan de Kerck tot Vries door Ellegonda Theodora Linthorst Dogter van Harmannus Linthorst getrouwt met J o a n Van Gij belandt tot Wassenaar 17^36. — Lager twee wapens onder een helm: 1. doorsneden a. een vogel; b. twee rozen; 2. gegeerd van rood en zilver (?) van 5 stukken. Helmteeken een vogel. Op den bodem: Harmannis Linthorst A° 1682.
b). Desse Beecker is vereert ter eeren Godes an de Kerck tot / Vrees van den Hoogh. Edl. G Jochhim Frans Ubbena en Vrow / Cristina V. Warin Anno 1664. — en een wapen onder een 9-paarlige kroon, gevierendeeld: 1. Ubbena; 2.
Wahren (Saxen); 3. Hövell; 4. Mulert.
(Zijn ouders waren Harmen (?) Ubbena tr. N. v. Hövell; haar ouders waren Daniël van Wahren tot Bunne, een Lijflandsch edelman en Wendela (of Machteld) Mulert, vgl. N. Leeuw 1885 bl. 96. Zijn grootouders waren J oachim Ubbena ridder (?) tr. N. Lewe, vgl. N. Leeuw 1934 k. 358 sub 14, 15, waar de kwartieren niet juist zijn geplaatst en J o h a n van Hövell tot Nijenhuis, tr. Josina Ascheberg zu Burg, vgl. Landdagcomp. bl. 109. Haar grootouders waren N. v. Wahren tr. N. Meijts en Ernst Mulert tot Grommersmolle, drost v. Lingen, tr. Cunera van de Campe Johansdr., vgl. N. Leeuw 1885, bl. 41.
Christina v. W. vnd., eigenaresse v. h. huis te Bunne, heet in 1666 reeds weduwe Ubbena tot Bunne. Haar dr. Wendela Cornera U. tr. jhr. Bernhard v. Beruxn op Thedema, zie Gron. V. Alm. 1929 bl. 202 sqq. De Ubbena’s waren bezitters van den molen (Oudemolen), waarheen de zijweg aan den weg Assen— Groningen leidt bij het huidige café „Nieuw Ubbena”. Zie Norg. Gron. R. Archief: acte huw. vw. 5 Mrt. 1656 v. jhr. Duirt Ubbena, soone tot Oldermeulen, met Lucia van Heerma tot Holwinde, waarin aan zijn zijde zijn vader jhr. Harmen, jhr. Harmen Joachim Egbert, broeders en jhr. Reint Alberda als











neef en aan haar zijde haar vader L u d o 1 f v. H„ W i g b o 11 Ripperda, als zwager, Tjaartvan Heerma als broeder compareeren.
Zie voorts nog: Dr. V. Alm. 1891, bl. 212, J. A. Feith „Inventaris v. h. Huisarchief Lulema”, Groningen 1907, bl 25, Navorscher 1855, bl. 238, 312; Ned. Leeuw 1919, k. 132,1923 k. 192; Alg. Ned. Familieblad 1885, bl. 294; Grafschr. Stad en Lande, bl. 2.)
Op een heerenbank ziet men de wapens van: Joan van
Gij belandt, baljuw van Wassenaar en zijn echtgenoote Ellegonda Theodora Linthorst1), n.1.: een alliantiewapen, gedekt door een kroon: 1. een ram, gaande op een grasgrond; 2. doorsneden: boven een omgewende gans op een grasgrond; beneden een merk (Y, door den voet een kruisje), vergezeld aan weerszijden van een roos.
(Hij verzekerde 23 Oct. 1762 een legaat van / 5000,—. car. aan de kerk; zie Dr. Volksalm. 1889, bl. 247; daarom lieten kerkvoogden die wapens aanbrengen. Hij werd begr. Wassenaar 13 Oct. 1766, zij ald. 29 Oct. 1754. Waarsch. was zij dr. van Joan L., schulte te Vries, wiens wed. Ellegonda Allertshoff tr. Vries 1662 R o e d o 1 f Bloembergh, subst. schulte ald. en bannerschulte van Noordenveld.)
Op grafzerken leest men:
1. A° 1631 den 13 Sept. is de we/erdige wolgeleerde R v / d o 1[phv]s Meiervs pastor toe / Vries in den Heere gervst. / Vitam moriendo lvcramvr.
(Geb. Westphalen; werd 11 Juli 1611 pred. te Vries, na den dienst van 1610 te hebben waargenomen; zie Romein t.a.p. bl. 130, Dr. Plakkaatboek I no. 336 en Jocsting en Knappert „Schetsen u. d. Kerkgesch. v. Drente”, bl. 56, 57, 93.)
2. Anno 1650 den 8 Februarius / is den E’. Welgelerden M a v / rytci / Meier Passtoer tot Fries / in den Heere gerustet. /
(Geb. Westphalen en zn. van den sub 1. genoemde; in 1632 kwam hij te Vries als predikant. Zijn wed. was Hermtien Lunsche, zijn zoon Abraham M., zie Rechtd. Dr. en Gedep. 2 Dec. 1653.)
3. Lambert Wolthers/in leven schvlts / tot Vries obiit D XXX Maii MDCCXXXVI / ovd LXVIII laar.
1) Boven de binnendeur in het voorportaal van het huis Plein no. i te Wassenaar (van de douairière burgemeester R. Baron van Zuylen van Nijevelt) leest men op een witmarmeren plaat in vergulde letters: In perpetuam raemoriam / viri generosi / Johannis a Gybelant/ Ballivii munere in baronia Wassenaer et Zuidwijck / ultra semi seculi spatium summa cum laude / diligentia et integritate defuncti / nee non / conjugis optimae / Ellegondae Theodorae Linthorst / una cum marito / de dynastiscivibusque propter innumera / beneficia quam maxime meritae / ut qui / scholas publicas aedificari propriis sumptibus curaverunt / tandemque / domum hanc / pagi decus et omamentum struxerunt / eamque in animi grati testimonium / dynastaepropriamfierivoluerunt/monumentumhocce/Un:Wi 1 h:Comes aWassenaer # dynastes in Wassenaer / et D o d: L u c: Bar: a Goslinga / conjuges / poni jusserunt /
'mdcclxiiii.



(Hij werd door den stadhouder bij acte v. 16 Mei 1691 tot schulte v. Vries aangesteld en 13 Juni d.a.v. beëedigd; bedankte 21 Mrt. 1722, opgevolgd door zijn zoon Herman Johan W. x) eod. die; zie Dr. Volksalm. 1902, bl. 186. Zie voorts over dit geslacht N. M. & F. Tiffany: „Harm Jan Huydekoper”, Cambridge 1904, passim. Hij tr. Aaltje Oldenhuis, wed. Hendrik Buitingte Buinen, dr. v. d. ette Tijman en v. Jantien Huysing, mede ald. zie R. A. Drenthe Lottingsprotocol 11 Juni 1700 fol. 261.)
4. Gesina Hilbingh/obütde-XXIII-Jvlii/MDCCXXIII ovd / XLVI jaar /
(een kleine roode tegel, evenals de nos. 3, 5 en 6 palimpsest-fragmenten van een altaarsteen.)
5. Johannes Wolters / obiit D XXX Septem/ber MDCCXXXIV / ovd LXI jaar.
6. Johanna Aleida / Wolters obiit / D XIII April MDCC / XLI - ovd XXVII / jaar.
7. In een medaillon'. Grafstede van / Den welEerw*3 Heer / O. v a n Giffen./ Sedert 1779 - tot 1826 - / Predikant te Vries - / Gebr den 20 April 1753. / Overld. den 7 Novb 1826.
(Omius van G., stud. Groningen 30-8-1768, zn. v. Lucas env. Abigael Oomkens, pred. te Vries 27 Juni 1779, vgl. Romein t.a.p. bl. 132; tr. 1780 Catharina Ypey, dr. v. den Franeker hoogleeraar N i c o 1 a a s.)
8. Mr Iohannes Homan/in leven / schultes van Vries en Norg / Overleden / in desselfs 78ste Jaar / op den 10den december 1804. / Iohanna van Rikkenga / diens huisvrouw / Overleden / in desselfs 81ste Jaar / Op den 13den Maart 1808
(Dubbele zerk. — Hij w. geboren Vries 24 Sept. 1727, hoofd v. h. Roggemagazijn ald., schulte v. Vries 1793; was een broer v. Lucas H., zie no. 6 Rolde, ontving v. d. Stadhouder commissie als schulte v. Norg 22 Mrt. 1766. Zij was dr. van het lid v. Gedep. Staten v. Groningen Mr. Johannes van R.. te Grijpskerk, eerder te Niezijl en Gesina Baukes.)
9. Hijr rust / Albartus Cornelius Homan / die in
/ ’t elfde Jaar sijnes Oüderdoms op den 28 Augustus 1770 / /
door het treffen van de mblenroede / aan sijn hooft / het tijdelijke met het Eeüwige / heeft verwisselt.
(Hij was een kind v. de sub 8 genoemden. — Tegel, binnen het doophek.)
t) Zijn wapen (verzam. zegels R. Arch. Assen, 1748) komt overeen met dat van Johannes Wolterus, Grietmanv.Vredewold,o.m. 1645-'67,vgl.actenInv.Nienoord,R.A.Groningen, inv. no.’s 181, 184, 188,189, enz. (drie klaverbladen, 2 en 1; helmt. een klaverblad); zie ook Dr. V. Alm. 1914, bl. 193.











Bovendien op het kerkhof om de kerk:
10. Jan Bernardus Fake Booys / Overleden / In deszelfs 72ste / Jaar / op den 17den Maart 1828.
(Hij was zn. v. Fake Boeis Hendriks en Annichien E g g e n s, aldaar geb. 3, ged. 5 Sept. 1757, f ongeh.)
Op de begraafplaats:
11. Hier rust / het stoffelijk overschot van / Albertus K o o p s / in leven assessor der gemeente / Vries / Geb. den 27 Augustus 1771 / Overleden den 29 Juny 1842.
(adj.. maire; logementhouder, zn. v. Roelof en Jantien Karst; tr. Aaltien Hilbrands.)
12. Hier rust het stoffelijk deel van / Jan Davids/in leven Burgemeester der gemeen/te Vries geboren den 10 October 1767 / en overleden den 18 December 1843 / In de hoope op een Zalige op-/Standinge.
(Hij, zn. v. Hendrik Hendriks en Willemtien Jans, schulte, maire, later burgem. ald., woonde hoek Westerstr.weg Vries— Donderen; tr. Geessien Jans Baving, geb. 10 Feb. 1766, t 25 Dec. 1830.)
13. Mr. Johannes Linthorst / Hornan, / Oud Lid der Gedeputeerde Staten van / Drenthe, / geb. 22 Mei / 1758, overl. 22 Juni 1847. / en / Trijntje Emmen, / geboren den
12 April 1770, / overleden den 9 Mei 1843. / Echtelieden.
(Woonden te Vries no. 21, zijwas dr. van Anthony env. Jantje T y m e n s, was geb. Eexta, Scheemda, tr. 2-6-1793 Mr. J. L. H., zn. v. h. echtpaar sub 8, raad en landschr. v. Drenthe, 1791—’95, proc. generaal b. d. Etstoel, ontv. d. Coll. Succ. en vrijw. verk. 1790—'91, ridder der Hannoversche Guelfenorde en v. d. Ned. Leeuw, Schultus v. Vries en Norg 1805—'10, Commissaris d. Grensregeling Hannover 1819.)
14. Johanna Hornan./echtgenootevanAlbert Zeper. / geb. te Vries den 31 Maart 1805, / overleden te Hoogeveen / den 3 February 1865.
(dr. v. h. echtpaar sub 13, ged. Vries 7-4-1805. Hij was burgem. v. Hoogeveen.)
15. Albert Zeper. / echtgenoot van Johanna Homan/ geboren te Leeuwarden / den 13 December 1798, / overleden te Hoogeveen / den 29 Junij 1865.
16. Vrouwe Trina, / Elisabeth Tonckens, / Weduwe wijlen Mr A. Homan/ geboren te de Wijk / den 16 November 1796, / overleden te Assen / den 29 October 1881.



(dr. v. Wyncko op „Voorwijk” i. d. Wijk en Maria Vos, tr.de Wijk Mr. A. Homan, zie no. 17, wethouder te Assen 1831—’50, enz., zn. v. h. echtpaar sub 13.)
17. Mr Anthony Homan / Oud Notaris en Lid van de / Provinciale Staten van Drenthe / geboren 24 Februarij 1794, / overleden den 9 Junij 1877 / Echtgenoot van / Trina Elisabeth Tonckens
18. Mr Johannes / Linthorst Homan / geb. den 23 Maart 1825, / overleden den 6 Mei / 1876.
(zn. v. h. echtpaar sub 17, f ongeh., burgem. v. Vries 1853—’59.)
19. Hier rust het stoffelijk deel van / de Eerzame Willemtien Take Boois / Geboren den 13 Junij 1759, / Overleden den 30 April 1834 / In hope op eene zalige opstandinge.
(Zuster van no. 10; tr. Jan J a n n e s M u 1 d e r. Een schoonzoon was Markus van der Molen.)
20. Hier rust het stoffelijk deel van / Annegien J:Mulder/ geboren den 5 Sept: 1789, / overleden den 27 July 1840. / In hope op eene zalige opstandinge.
(dr. v. no. 19, ongeh.)
Ned. Herv. kerk te Wapserveen.
In de kerk (1803) niets te vermelden. Terzijde staat een klokkestoel, waarin een klok met randschrift: I. Peters P. Ralten.
H. Harmens. /H. Lensens. A. Kornelis - P. Jans-
I. Menen Anno 1776. — De klok heeft zeer fraaie randen. Op den mantel. Claudius Fremy Me Fecit +
(Het jaartal foutief bij Romein en in Dr. V. Alm. 1902, bl. 74.)
Nabij de kerk enkele grafsteenen:
1. J:M: Doorenbos / Echtgenoot van / J: J: Clinge/ geboren 29 September 1806 / overleden 9 Mei 1849. / in leven predikant / in deze gemeente.
(Zie Romein, t.a.p. bl. 239.)
2. Wilhelmina / Helena Christina / Ebbinge. / geb. d. 5 Junij 1845 / overl. d. 28 September 1857.
Twee zilveren avondmaalsbekers, waarop: i) Aangekocht ten gebruike van het H. Avondmaal van vrijwillige bijdragen van leden der gemeente. J. M. Doornbos V. D. M. 2) Wapserveen, 1845.
Begraafplaats Wapserveen. Niets te vermelden.



Ned. Herv. Kerk te Westerbork.
Op een koperen kerkkroon drie schildjes met het wapen N y s i n g h, met helm en helmteeken, omringd door de woorden: „Albert Nysinghe 1783”. Onderaan de kroon-. Lcas: Ter: Steeg.
(Zie zerk no. 1, afb. in „Drente” April 1934.)
Voor den avondmaalsbeker (1680) zie Romein t.a.p., bl. 311. Deze beker ging in Aug. 1936 door brand verloren.
/ Op de klokken leest men:
1. + Tres Faciunt Collegium. Jan Albert de Grave me fecit: Amstelodami Anno Domini 1727.
2. Drie doen de Gemeinte bei/eenkoomen Rand: Jan Albert de Grave me fecit: Amstelodami Anno Domini 1727.
+ +
3. Op den mantel co . + . i h s . x PS . + . — Op de andere zijde: +
A + . MARIA . + .
(Vgl. „Navorscher” 1851, bl. 224, ’52, ’53, bijbl. 11.)
In den bijbel uitvoerige genealogische gegevens, betreffende de familie Bredeman.
(Zie: „de Navorscher” 1932, LXXXI, bl. 287 sqq.)
Buiten de kerk, O. van het choor een zerk met het wapen N ij s i n g h, helm en helmteeken een uitkomende windhond.
Nog leest men erop: ha / Geboren ... 1742 / en Overl. te
and / 182./
(Betreft Albertus Harmannus Nysingh, geb. Westerbork 12 Apr. 1742, t 25 Sept. 1824 te Smilde, zn. v. Hendrik, ette en schultus v. Westerbork en v. Aaltien Oldenhuis; rentmeester v. h. convent Assen, sedert 1795; zie Ned. Patr. 1929.)
Op de begraafplaats:
1. Hendrik N ij singh / geboren den 6 / September 1778 / overleden 17 / September 1840. /
(Schulte en burg. v. Westerbork, f ongeh., zn. v. Jan T y m e n, schulte v. Westerbork env. Wilhelmina Alingh.)
2. Lukas Nij singh, / in leven Oud-Lid van / Gedeputeerde Staten van Drenthe, / geb. 7 Maart 1781, / Overl. 12 Junij 1863.
(broeder v. 1; ridder Ned. Leeuw.)
3. Roel ij na N ij singh / geboren den 13 / Februarij 1776, / overleden den 15 / November 1854 /
(zuster v. 1 en 2., echtgen. v. 4.)



4. Johannes Karsten / geboren den 10 / December 1775 / overleden den 5 / Mei 1855.
(zie sub 3; pred. te Westerbork, zn. v. Pieter env. Grietje Waraers.)
5. Mr Menno Oldenhuis/Gratama. / In leven Rechter te Zutphen / Geb. te Assen 6 October 1856 / Overl. te Zutphen 13 Nov. 1900 / Geliefde Echtgenoot / van / J. W. F. Kymmell./
(zn. v. Mi. Lucas env. Lubbertha Matthia Schukk i n g.)
6. Hier rust / Jeannette Wolthera, ƒ Frédérique Kymmell / weduwe van / Mr. Menno Oldenhuis Gratama / geb. te Westerbork 22 Januari 1863, / overl. te Amsterdam 13 Februari 1925.
(zuster v. 1, 2 en 3.)
7. Hillegonda Johanna Alingh/ geb. te Borger 26 Sept. 1828 / overl. te Westerbork 5 Juni 1897 / Geliefde echtgenoote / van / Mr J. T. Kymmell /
(Zie Borger Begraafpl. no’s 5 en 12.)
8. Mr Jan Tiemen Kymmell/in leven Notaris alhier / Geboren te Smilde / den 3 April 1818; / Overleden te Westerbork / den 23 November 1903 / geliefde echtgenoot van / H. J. Alingh.
(zn. v. h. echtpaar sub Dalen no. 4 en Smilde 3; burgem. en secr. Westerbork 1840—'43.)
9. Rustplaats / van / Dr. K. D u m o n geboren / te Oldemarkt den 4 Sep. 1814 / en alhier overleden / den 24 February 1869 /
Echtgenoot van / G. M. Kwint/
(Dr. Klaas D., geneesheer, wonend te Westerbork, zn. v. Willem env. Jantje van der Werff, tr. Geeske Matheus K.)
De Wijk.
Zie over de kerk te IJhorst, kerkelijk gecombineerd met de Wijk, „Gedenkwaardigheden” Overijssel in voce, alsmede Dr. V. Alm. 1886 bl. 75, 1892 bl. 1; 1898 bl. 65; 1919 bl. 73; 1920 bl. 74.
De Wijk. Begraafplaats.
Aan den straatweg de Wijk—IJhorst, i.d. prov. Drenthe, ligt de begraafplaats van de Wijk, aangelegd op het bouwland d e W o e r t e, in 1829 aangekocht van Jacob Schiphorst Haalweide. x)
*) Zie uitvoerig over de Wijk Dr. V. Alm. 1911 bl. 197 sqq.



Men leest er o.m. op zerken'.
1. Hier rust / Jan Ferdinand Ditt / oud Lt. Kolonel en Ridder / geboren den 18 April 1785 / overleden den 16 Mei 1863 / Echtgenoot van Johanna Meyer / Hier rust / J o hanna Meyer / geboren den 30 April 1790 / overleden den 6December 1871 /Echtgenootevan/ Jan Ferdinand Ditt.
(Hij was zn. v. Paul env. Barbe Jeanne Amelberghe Cox, geb. Brussel, c*. landstorm prov. Drenthe 10 Dec. 1813, voor Coevorden geweerkogel in rechter been 4 Dec. 1813; kapit. bat. infie. N. M. 33 Mei 27, 1815; kapit. 6e Afd. Infie. 13 Mei 1824, 8® Afd. Inf. 18 Febr. 1828, 18® Afd. Inf. 16 Aug. 1829; 7® afd. Inf. 27 Febr. 1830; bij mob. leger in België 1830, Ridder M. W. O. 4® klasse bij K.B. 16 Nov. 1830 no. 50; 10-d. Veldtocht 1831; Met. kruis 5 Apr. 1832; gedet. 2® bat. 2®. afd. Mob. Nd. Brab. Schutterij 13 Jan. 1834, majoor 8® Afd. Infie. bij K.B. 10 Sept. 1836 no. 23; gepens. 1837.)
2. Anna Ten Wolde / geboren den 23 January 1756 / en overleden den 11 October 1831.
(Rudolf Willem Nysingh, geb. Westerbork 26-3-1746, f De Wijk 16-3-1805, jongste zn. v. H e n d r i k, schulte v. Westerbork en Aal-tjen Oldenhuis, tr. 1. Albertien Wolters, dr. v. Albert env. Aaltien Hessels, tr, 2. Anna t. W.. vnd., dr. v. Lucas env. Jentien Klaas, geb. De Wijk, t Meppel. Zij woonden te Leggelo, later op Den Hof, de Wijk.)
3. Hier ligt begraven /Mr Jan Tymen Nysingh / in leven / Burgemeester van Ruinerwold / Geb. in de Schiphorst / den 19 Maart 1801 / aldaar overleden / den 2 April 1869.
(f ongeh., zn. v. Jan, schulte in de Wijk en v. G r. Snoek, zie no’s 4 en 5.)
4. Hier ligt begraven / Jan Nysingh/in leven / lid van het Collegie / van Gedeputeerde / Staten van Drenthe / geboren te Westerbork / den 20 Juny 1774 / overleden in de Schiphorst / den 2 September 1830.
(zn. v. Jan Tymen, schulte v. Westerbork en Wilhelmina A1 i n g h, tr. de Wijk 11-9-1796 G r. S., zie no. 5, dr. v. A n d r i e s en Roelofje Bertels Schiphorst. Vgl. Ned. Patr. XVIII, bl. 148.)
5. Hier rust / Grietje Snoek / Weduwe Jan Nysingh/ geboren den 5 Augustus 1774 / en / overleden den 4 January 1834.
6. Hier ligt begraven / Trijntje Tonckens / geboren / den lsten April 1780 / Overleden / den 25Bten Maart 1820 / Echtgenoote van Mr/ Warmold Lunsingh / Tonckens.
n



(dr. v. Joachim Lunsingh T., zie Norg no. 5, tr. 1. Mr. Jan Hendrik Willinge, Griffier bij het Trib. lère Inst. Assen, geb. 18-8-1772 Gieten, f Assen 6-12-1813, zn. v. Ds. Berend Tjassens env. Gezina Nysingh, tr. 2. Mr. Warmold vnd., zie Begrfpl. Meppel no. 21.)
7. Hier rust / Klaas Jan Schiphorst / oud Burgemeester van de Wijk / geboren den 1 April 1778 / overleden den 23 Julij 1857.
(burgem. van Maart 1826 tot Jan. 1852. Zie ook Dr. V. alm. 1916, bl. 60, zn. v. Jan Warners Jakobs en Hilligje Willems in de Schiphorst.)
R.K. kerk te Zandberg.
Op een steen in het choor: + P. L. P. + / P. J. V e 11 m a n / Decanus / + 22.10.1930 +.
Op de klokken leest men:
1) Myn naam is Theresia / De parochianen schonken mij aan / hun jubileerenden Herder / P h. C. J. Verhaak/ 1901— 15 Augustus 1926 /B. Eysbouts Asten / (Een klokje ) P e t i t & Gebr. / Edelbroek / Gescher i. Westf.
2) + Laudo Deum, plebem voco. / Tepidos excito, Funera plango -f- / Gebr. van Bergen Midwolda - me fecerunt / J o s e p h vocor, Patronus Ecclesiae. / Zandberg / 1892.
Ned. Herv. Kerk te Zuidlaren.
Op de oude klok stond vlg. Romein t.a.p. bl. 134: Gerbrand Koster me fecit Amstelredami Anno 1675. — Thans leest men op de klok: Gegoten door A. H. van Bergen te Heiligerlee voor de gemeente Zuidlaren 1863.
Op een steen in den muur leest men: A° / 1648 / is dit koer van Suidt Laren nues / op Getimmert ten tide doe, Arnoldus / Bottichius Predicandt, Roelof van Selbach / Frederik Jansen van Dalen, Egbert Buiters/ en Roelef Hinderken kerckvoegden waren — (de rest is uitgekapt).
(Ds. Bottichius kwam hier in 1632, vgl. Romein t.a.p. bl. 136, tr. Hendrickien van Selbach f Zuidlaren 1667.)
Eveneens in den muur: A° / 1841 / is het inwendige van dit godsgebouw / geheel vernieuwd en hersteld ten tijde dat / Joh8 Mensinga Predikant / Mr Louis graaf van Heiden Reinestein, / Roelof Tamminck. / Egbert Bentum / Geert Strating en / Jan Wuffing. / Kerkvoogden waren.



In de -preekstoel: Dese / Predickstoel / gemaeckt 1625 / als / de heer / Rolof van / Selbach / Johan ten Rodengate/en/Johan van / Selbach / Pastor / Frerick Tam/minge / Frerick / Jansen / Kerck/vooghden waren.
Naast de preekstoel, in het doophek: Dese stoel is gemaakt A° 1680 / Als de Hr. Borg: Joh: De Drews / Dr Casper van Selbach, / Johan ten Rodengat e, / Hindrick Swiers. / Kerckvoogden / Joh: van Selbach pass / Roelef Dijcks/Engelbert Bavinck, / Hindrick Lentinck, / Roel: Buiter, Pieter / Sissinck, / Olderlingen / Eggo Jansen / Roelef Claessens / Berent Frijman, / Jan Albers, / Diaconen waren.
Op andere heerenbanken ziet men: 2) het wapen Van Selbach (gevierendeeld: 1. en 4. op goud een roode roos; 2. en 3. op goud een zwarte linkerschuinbalk, bestaande uit drie — elders twee heele en een halve — aangesloten ruiten);
3) het wapen Van Heiden (alleen de dwarsbalken) onder een kroon;
4) wapen gevierendeeld I. De Drews; II. Tja ar da (een roos tusschen twee sterren (6), paalsgewijze); III Nauta (Rietstap Arm. Gén. I,bl. 299 Frise 2.); IVeen omgewende klimmende eenhoorn (F o 1 k e r s)
(De Groningsche regentenfamilie De Drews woonde op h. „Meerwijk" aan het Zuidlaarder Meer, zie Mr. W. B. S. Boeles: „Het Stemregt v. Eigenerfden....", Groningen 1869, bl. 43, 95, 96 en Ned. Leeuw 1913, XXXI, k. 239. De kwartierwapens I-IV, betreffen den daar genoemden Mr. Johan (V.), gedeput. t. Staten Generaal, enz., wiens grootouders waren: burgem. Johan de D. tr. Wibbina Meinders (Nauta)en burgem. Regnerus Tjaarda X J o hanna Folkers.)
Boven de deur in het choor ziet men in gekleurd stucwerk het wapen Van Heiden, gevierendeeld met Van K e 11 (e)l e r en als hartschild op goud een zwarte dubbele adelaar. Schildhouders twee gouden griffioenen. Boven het schild een kroon; eromheen de orde van den Zwarten Adelaar van Pruisen. Onder het schild allerlei krijgsattributen.
(Dit wapen memoreert Alexander Karei des H. R. Rijksvrijheer van Heiden tot den Dam en Entinge, tot Ootmarsum, Ruinen (1768) en Laarwoud (1750), 1709—1776, kapitein en landdrost van Drenthe; zie Ned. Adelsboek 1914, bl. 230 sub XIII, Dr. V. Alm.



Op het klavier-orgel: Abraham Meere Fecit Utrecht A° 1787. Daaronder. A. A. Kuesten orgelmaker te Huisen / A° 1845.
Nog In 1892 was in de kerk aanwezig een tafel, vroeger bij het avondmaal gebruikt, met wapen v. Selbach en: 1697.
Op een bijbel: Dr. V. D. Slot / en H. Hammenga. / Zuidlaren.
Voor de zijdeur der kerk:
5. een wapenschild, helm; helmteeken een meermin houdende een speer. Lager: Do ... / Prul.... f Sn .... f Stor .... /
6. Twee schilden onder een gekroonde helm. Helmt. een gewone
vlucht. Lager: De [Rojdengate / is R[older]dinghs[pil] f
A en den 9 / 3
(Betreft Roelof v. Selbach f22 Oct. 1679 en. Johanna ten Rodengate, zie no. 2.)
Op de begraafplaats:
7. Stoffelijk overschot van / Jr Frederik Ignatius / Lijcklama a Nijeholt/ geboren te Oldeboom, / den 8 January 1807; / overleden te Groningen, / den 25 October 1862 / Echtgenoot van / Anna Charlotta van der Haer/ — Het wapen Lijcklama a Nijeholt met helm en helmteeken.
(Vgl. Ned. Adelsboek 1915 bl. 199.)
8. Een ruitvormig schild (de S i 11 e r) onder een kroon, waarboven het helmteeken — Hier rust / Catharina Elisabeth de S i 11 e r / geboren te Groningen den 4 January 1795 / en aldaar overleden den 24 September 1848. / Zalig zijn de dooden, die in den Heere / sterven: want zij rusten van hunnen / arbeid, en hunne werken volgen hen. / Openb. 14 v8 13.
9. Een ovaal schild, gedeeld: 1) twee dubbelgekanteelde dwarsbalken (v. d. H a er), 2) de S i 11 er. — Hier rust het stoffelijk over/schot van Vrouwe / Maria Beefta de Sitter/ Weduwe van den Heer / Daniël Bonifacius/van der H a e r, in leven / Ridder der Orde van den / Nederlandschen Leeuw / en Griffier der Staten / van Vriesland. / Zij werd geboren te / Groningen den 27 Julij / 1780, en overleed te / Midlaren den 27 April /1841
(Zij was dr. v. Mr. Willem env. Maria Albertina de D r e w s, zie Ned. Patriciaat VII, bl. 190.)



10. Johan George Siderius/ generaal majoor / der genie / geboren te / Leeuwarden / 6 Januari 1759 / overleden / 19 Maart 1832.
(Hij werd 2e lt. Genie 12 Jan. 1778, le lt. id. 22 Mrt. 1784; kapit. id. 25 Juni 1793; lt. kol. id. 9 Juli 1795; kolonel 28 Mrt. 1806; Generaalmajoor 24 Nov. 1816 en als zood. gepensionneerd 17 Mei 1828.)
11. Jhr Mr Louis Albert/Sigismund Jacques / de Milly van Heiden / Reinestein, / oud-Burgemeester van Zuidlaren / oud-Lid van Gedeputeerde Staten / van Drenthe, / weduwnaar van / Jonkvrouwe Rolina Maria/ van Holthe tot Echten, / geb. 19 November 1847, / overl. 31 Maart 1929.
De wapens de Mi 11 y v. H. R. en v. Holthe t. E. onder een helm; schildhouders.
Rolina Maria / van Holthe tot Echten,/ Echtgenootevan/ JhrMrL. A. S. J. de Milly/van Heiden Reinestein, / geboren te Assen / 7 Augustus 1857, / overleden te Zuidlaren / op den huize Laarwoud /13 November 1905
(Laarwoud werd in 1915 aangekocht door de gemeente voor ambtswoning van den burgemeester. Zie over dit echtpaar Rietstap „Wapenboek” t.a.p. II, bl. 25, Geneal. Herald. Bladen II, 1907, bl. 24, Ned. Adelsb. 1921, XIX, bl. 246 sub II bis. enz. Hij was ridder Ned. Leeuw en Oranje-Nassau, en f Oosterbeek.)
12. Het wapen de Milly onder een 5-parelige kroon en twee schildhouders. — Jhr Mr. Paul Antoine / Guillaume / de Milly / weduwnaar van Vrouwe / M. F. J. Gravinne van Heiden Reinestein, / oud-Burgemeester van Zuidlaren, / geb. te ’s-Hertogenbosch 22 November 1807, / overl. te Zuidlaren / op de huize Entinge / 5 Februarij 1890.
(Entinge, vroeger bewoond d. burgem. A1 b a r d a, is thans een uitspanning. Zie o.m. Ned. Adelsboek 1921, bl. 245 sub 1.)
13. Het ruitvormig wapen Van Heiden Reinestein onder 9-parelige kroon. — Isabelle Caroline / Sophia Wilhelmina, / Gravin van / Heiden Reinestein,/ geboren 5 Januarij 1823 / overl. 19 Julij 1886 / Zalig zijn de dooden / die in den Heere sterven.
(Zuster van den sub 14 genoemde, zie Ned. Adelsb. 1914, XII, bl. 231.)
14. Mr Louis / Graaf van Heiden/Reinestein,/ Burgemeester van Zuidlaren / 1 Oct. 1832—1 Oct. 1838. / Kantonrechter in het Kanton / Assen / 1 Oct. 1838 —1 Oct. 1867 / Lid der 2de Kamer der Staten / Generaal voor ’t Arrondissement / Assen. / Commissaris des Konings / in de Provincie Groningen / 1 Oct.



1867—2 Nov. 1882 / President-Curator van Groningens / Rijksuniversiteit, / geboren 11 Juli 1809 / overl. op de huize / Laarwoud / 2 Nov. 1882.
(zn. v. de sub 20 en 16 genoemden; kleinzoon van het echtpaar op bl. 164 genoemd. Een foto van hem in het Museum Assen.)
15. Hier rust / De Hoogwelgeboren Vrouwe / Marie Frederique Isabelle / de Milly; geboren gravin van / Heiden Reinestein, / geb. 26 Januarij 1811 / overl. 21 December 1874. — Daar boven de wapens de Milly en Van Heiden Reinestein onder een kroon.
(Zie sub 12.)
16. Het wapen von Hompesch met een hartschild, beladen met het wapen van Heiden Reinestein. Drie gekr. helmen en als helmteekens 1. een dubbele adelaar, waarboven een kroon; 2. twee gekruiste fazantenveeren; 3. één uitstekend been, de voet omlaag, de dij naar 1. omgebogen. Schildhouders twee leeuwen.
Anna Sophia Dorothea / gravinne douairière van Heiden Reinestein / Geboren Gravinne van Heiden Hompesch, / geboren den 4 Februarij 1789, / overleden den 8 February 1869 / Zalig zijn de dooden die in den / Heere sterven.
(Zie sub 14; „Navorscher” LV, 1905, bl. 580, Ned. Adelsb. 1914, XII, bl. 231 sub XV.)
17. Een ruitvormig schild (wapen als Rietstap: Stamford, Hesse) onder een 7-parelige kroon —. Wilhelmine Louise/ Baronesse van Stamford; / Gebn te Brunswijk den 30 Novr 1794, / Overln te ’s-Gravenhage den 2 Maart 1857, / Het leven was haar Christus / Het sterven haar gewin. — Een slang; twee vlinders.
(dr. v. Henri Guillaume Jacques de S., gouverneur v. d. prinsen Willem en Frederik, zoons v. Prins Willem V; generaalmajoor, zie De Bas: Prins Frederik, I en II passim, env. Wilhelmina gravin van Heiden Reinestein, grootmeesteres v. prinses Louise; zij was genoemd naar de prinsessen Wilhelmina en Louise — meded. v. d. Directeur van het Huisarchief van H. M. de Koningin. Vlg. den burg. stand was zij dr. v. Jacob env. Frederika Sophia Louise Wilhelmina van Heiden en vlg. Adresboek ’s-Gravenhage V, 1856, woonde zij ald. sedert dat jaar Groenmarkt E. 377, thans 29.)
18. Twee schilden: a) als sub 16, b) in een ovaal schild een lam. — Hier rust / de Hooggeboren Vrouwe / Isabella Carolina Sophia Wilhelmina / Douairière / Graaf van Heiden Hompesch /geboren/Baronesse van / Weitolshausen



genaamd / Schrautenbach / geboren den 27 January 1767 / overleden den 4 December 1850.
(Moeder van de sub 16 genoemde. Zij was geb. Venlo, f op Laarwoud, wasdr.v. Louis Balthasarenv. Juliana Florentina Reiniera gravin v. Rechtere n, tot Velner, vgl. Dr, Ablaing D. Orde, bl. 99.)
19. Het wapen van Heiden {gevierendeeld en met hartschild), schildhouders twee giffioenen. — Willem Jacob / graaf van Heiden/ geboren den 10 November 1778 / overleden den 3 Juni 1835.
(Hij was lid van Ged. Staten v. Drenthe en burgem. v. Zuidlaren, jongste broeder v. d. sub 20 genoemde.)
20. Wapen als no. 19. — Hier rust het stoffelijk overblijfsel / van den Hooggeboren Heer Sigismund Jacques Grave van Heiden / Heer van Reinestein en / Laarwoud enz. enz. / geboren / in ’s Gravenhage den 1 Mei 1771 / overleden op den Huize Laarwoud / den 17 April 1830.
(Zie sub 16 en Gedenksteen Smilde. Hij was lid der 2® Kamer, Rentmeester der Domeinen in Dr. 1791—'95, kamerheer, enz.)
21. Ter gedagtenis van / Jan JansSchuiling / overleden te Zuidlaren / den 29 Januarij 1829 / in den jeugdigen leeftijd / van ruim 1 jaar / Zijn stoffelijk deel was het eerste / dat op deze begraafplaats den 1 January 1829 aangelegd / den 2 February alhier ter / aarde werdt besteldt.
(ged. Zuidlaren 3-1-1828, zn. van wijlen Jan Roelofs en van Hendrikje Ottens.)
22. 17 87 Generaal A r d e s c h / 18 ^ 57 / 18 12 /
Sebastiana de Rooij, / wed. Generaal, Ardesch, / 19 Ti 06.
(Hij werd geb. Terveere, zn. v. Johan Antoine, med. doctor env. Geertruida Slegt (Slecht); cadet regt. Saxen Gotha 25 April 1801, 2® Lt. bij het 2® Regt. Jagers 28 Juni 1805; 1® luit. 5® regt. infie. 21 Mrt. 1807; 1® lt.-adjudant bij den Gen. Staf 1 Jan. 1809; 1® luit bij het 123® regt. infie. 28 Juni 1812; 1® lt.-adjudantMajoor 10 Sept. 1813; kapit.-adjudant-majoor 19 Sept. 1813; krijgsgevangen 9 Dec. 1813—(ontslag) 3 Mei 1814; kapitein 16 Juni 1814; majoor bij het Bat. Inf. no. 38 den 9 Apr. 1815; lt. kolonel 20 Dec. 1826; kolonel, commt. 2® Afd. Infie. 13 Febr. 1834; gepensionneerd 1840; provinc. commt. v. Groningen en Drenthe bij K.B. 7 Juli 1840 no. 71; verkreeg den rang v. generaal-majoor. Veldtochten 1805/’06 Oostenrijk; 1806/’07 Pruisen; 1809 Zeeland; 1812 Rusland; 1813 beleg v. Spandau; 1813/’14 idem v. Wezel; 1830/’34 bij het mob.leger; tijdens opstand in België en b. d. aanval op Brussel gewond; Ridder M. W. O. 4® klasse bij K.B. 16 Nov. 1830 n». 59, Metalen Kruis Apr. 1832.)



23. Wapen de Dïews in ovaal schild met gekr. helm en helmt. — Clara Wibbina de Drews / Geboren te Noordlaren / den 15 Augustus 1760 / Overleden te Groningen / den 15 Maart 1844
(het wapen, zie Ned. Leeuw 1924 bl. 136; zij f ongeh., dr. v. Mr. Rudolf en v. Maria Beerta v. Berghuijs; aanvulling N. L. 1913, bl. 243.)
24. Een wapen (vogel, vergezeld van drie sterren (6), 1 en 2.) — Lager: Den WelEerw. Zeer Gel. Heer / Johannes Mensinga/ Geb. te N. Beerta den 26 Mei 1792, / Overl. te Zuidlaren den 6 Sept. 1873 / sedert 1852 Emer. predikant aldaar.
(Zie Romein t.a.p. bl. 275 aangevuld uit Grafschr. Stad en Lande bl. 253.)
25. Een wapen als sub 24. — Herman Mensinga, / Geboren den 19 Maart 1796, / Overleden 30 September 1865.
Voormalige Israëlitische kerk te Zuidlaren.
Boven den ingang een steen met uitgekapt opschrift. Aan de achterzijde een steen, waarop: Gebouwd in 1884 / Ph. Wijnberg/ N. Nathans. / A. Vos / Kerk/bestuurders / onder medewerking van / Jhr. Mr. L. A. S. J. De Milly/van Heiden Reinestein / Burgemeester,
Geref. kerk te Zuidlaren.
Boven den ingang: Ziet dan hoe gij hoort / Oct. 1900/ Lukas 8:18.
Geref. kerk te Zuidlaren („Dennenoord”).
Op de klok: Petit & Flitsen me fuderunt A° 1925.
Israël, kerkhof nabij Dennenoord.
Niets te vermelden.
Ned. Herv. kerk te Zuidwolde.
X Op de klokken leest men:
1. -(- Jhesus . Maria . Johannes . Sancta . Anna . ora - pro - nobis Wilhelmus - die - Wou -me - fecit - anno - domini MCCCCCII
2. + Jhesus . Maria . Johannes . ac . Matemus . ora . pro . nobis. Wilhelmus.de.Wou. me . fecit. anno. Domini. MCCCCCII
(Vervangt Romein bl. 241.)



In den gevel een steen met: JkH / H. G. van Holthe / tot Echten /11 Aug. 1856 / — en op het catechisatielokaal: De eerste steen gelegd/ door / J:H:A: Of ferhaus / den 14 September / 1868. — Vlg. Romein (t.a.p. bl. 241) had de oude kerk als opschrift: „Anno 1823 in de maand Mei zijn de eerste steenen gelegd door Harm Eleveld, Lucas Alberts Steenbergen, Lucas Frederik Steenbergen enAlbertAlberts ten Heuvel / Tot eer en dienst van God en Jezus onzen Koning / Is Gesticht deez tempelwoning.
(Zie Ned. Adelsboek 1920, bl. 384 sub II, 5.)
Onder het orgel een marmeren steen waarop: Geschenk van / Jacob = Jans = Brouwer, / en / AaltjeBrouwer. / Geb: Schoonvelde. / 12 Maart 1902.
Op een der avondmaalsbekers: ’ Dit is De Kerken’ Beker. Tot, Süitwolde A° 1724: Een merk: I. B.
Onder de banken liggen grafzerken. Men ziet :
1. een ovaal, waarin een schild (uitgesleten), aan een tak hangende, en K. P.
2. een wapen (boom op een grond); helm met wrong en dekkleeden. Helmteeken drie takken.
(Betreft, blijkens zijn zegel in verzam. Rijks Archief te Assen, waarsch. Ernst Beuker, schulte Echtens Hoogeveen 1754—’64, vgl. Dr. Volksalm. 1902, bl. 196, anders van Dannenbergh, vgl. Ned. Leeuw 1887, bl. 111.)
Op de begraafplaats aan den weg naar Meppel tegenover Falieberg:
1. O Lieve / jeugd gedenk / aan mij die hier voorbij / komt treden: ik ben ge„/weest gelijk als gij, nu lig / ik hier beneden — Medaillon waarboven doodshoofd met gekr. doodsbeenderen, eronder een zandlooper', en: Femmechien Ste 1„/1 ing Zwiers geb. 22 Dec. 1775, overl. 21 / Jan. 1837.
(Zij was landbouwersche, geb. Ruinen, f ten Arlo, dr. v. Stelling en J e n t i e n.)
2. Berend Eleveld / Geb. 21 April 1769 / Overl. 25 July 1834. — Figuren als sub 1.
(Hij was landbouwer te ten Heuvel, zn. v. Harm Berend en Hillegien Bartelds Schiphorst.)







KLOKOPSCHRIFTEN ENZ.
I. NORG. II. ANLOO, wapens Ellents en variant Homan.
III. ZWEELOO (kruis aan het begin, is door ons op het einde herhaald). IV. RUINEN [do]mini MCCCCXCVI. V. ROSWINKEL.
VI. Rand van den gieter Jan Albert de Grave, o.a. ANLOO, MEPPEL, WESTERBORK.



3. F. L. Steenbergen / oud Burgemeester / te Zuidwolde / Geb. 17 July 1784 / Overl. 19 September 1865.
(Van dit geslacht liggen verscheidene zerken op deze begraafpl.)
4. Jan Thomas Herman / Hueguenin / Predikant te Zuidwolde / Geboren te Leeuwarden 29 Febr 1804 / overleden te Zuidwolde 19 Mei 1852.
(Was eerder pred. Kubaard en Tjalleberd, lid Prov. kerkbest. Drenthe, zn. v. George Frederik Sigismund, kapit. d. artillerie env. Lambertina Henrietta Hnber, vgl. Vorsterman v. Oyen in voce Hueguenin.).
Ned. Herv. kerk te Zweeloo.
Op de klok leest men: + UTILIS . AD . VARIA . FUNGOR . VOCOR . CECA(?) . MARIA . + +
(Vgl. Dr. V. alm. 1892, bl. 140 v.v.)
Op de preekstoel {in den voet): Anno / 1702 Den / 12 / Octob / W. H. B. / T. H. B.
Een fragment van een grafzerk, waarop: E. F. - Hvsinck / [Ben n?] efelt — Ann / Den -1 - Septe /... (in den Z. muur in nis.)
Op een tinnen blad: Zwaantje N ij hof Wede H a r m N ij e n h u i s. Overleden 18 7/14 68.
Op een ander blad: Geschenk van / A. D. Katerburg/ vrouw van / W. Z ij n g e. / Benneveld / 1864.
Op het kerkhof om de kerk liggen zerken:
1. A. L. Lesturgeon,/ geb. te Venloo 16 October 1815, / overleden 18 Juni 1878 ; / sedert 1864 Predikant der / Herv. Gem. Zweeloo. / Van zijne Vrienden en vereerders / in de Gemeente Zweeloo.
(Hij was Alexander Lodewijk L. een bekend schrijver o.a. over Drenthe, bestuurslid Mus. Assen, zn. v. d. le kapit. ingen. Alexander Antonie, env. Louisejohanna Mann, woonde te Coevorden tot 1829, stud. Groningen 23 Oct. 1835, vervolgens 1 Juli 1843 hulppred.; Dec. pred. te Oosterhesselen, 20 Aug. 1854 Vledder en 7 Mrt. 1864 Zweeloo. Zie F. H. A. Sabron „In en om Coevorden in 1813—T4", bl. 10 noot en Levensberichten v. leden d. Leidsche Mij. v. Nederl. Letterkunde. Hij f op een vergadering te Beilen, tr. Johanna Margaretha Caspers.)



AANVULLINGEN EN VERBETERINGEN.
Anloo. Opschrift eener trekbalk in de kap van het choor, in gouden letters op blauw fond, gevonden bij de restauratie van 1936: „int jaar 1716 is dese solderingh tot een gewelf verheven wanneer predikant en kerkvoogden waren U D. Vries, den Ontfanger generaal H. Jan Ellents en de Ette Barelt Homan.”
Beilen. Bij de restauratie der Ned. Herv. Kerk in 1937 vond men onder een bank op de orgelzolder een plankje terug, waarop het opschrift, zooals door Romein t.a.p. bl. 32 vermeld wordt.
Onder de vloer werden geen grafzerken aangetroffen, doch in de sluiting van het choor vond men nog het jaartal 1713, de tekst van Matth. 6 vs. 21 en de letters H. B.
Dalen. No. 3. Laatste regel noot achter „B o 11 i c h i u s” invoegen: „zij”.
Dwingeloo. Inventaris R. Archief Drenthe, no. 204 : 4 Oogstmaand 1809, publ. verkoop v. d. „geborstene klokke” i. d. toren aldaar. Zie ook Dr. V. Alm. 1846, bl. 187.
No. 1, zie Geneal. en Herald. bl. VIII (1913) bl. 458, alwaar „Hij” te veranderen in „Zij”.
Eelde. Op Vosbergen bestaat een particulier kerkhof, onlangs gesticht door Johannes Siegfried Kraus, aldaar overl. 1 Mei 1937.
Meppel. No. 15. Te Roden tr. 4-11-1703 Fredericus Welevelt j. g. van Emmen en Margaretha Wolfs, j.d. van Meppel, die te Meppel hertr. 15-5-1716 Hendrik Everts Westerhuis; vgl. De Navorscher 1892, XLII, bl. 499.
Norg. Bl. 109, sub 16 : blijkens burg. stand werd hij geboren 16 Februari 1815, als zn. v. Hendrik, 26 j., rentenier, en Elisabeth Snoey, 23 j.



Peize. Begraafplaats no. 3: zie Ned. Leeuw 1911 k. 285.
Roden. Bldz. 121. Voor de personen op het orgel genoemd, zie „Gedenkwaardigheden”, Z. Holl., deel II, A., t.a.p. bl. 85 sub 18.
Rolde. Bldz. 127 sub 1: de gegevens medegedeeld door Dr. A.
Wassenberg te Leeuwarden en ontleend aan een genealogie Wassenberg (sedert 1468), samengesteld d. Prof. Dr. Döhmann, archivaris v. d. Vorst van Bentheim en Steinfurt en v. d. stad Steinfurt.
Veenhuizen. N. H. Kerk, bl. 150: de no’s 3 en 4 maken één zerk uit.
Westerbork. bl. 159. Thans is er een nieuwe beker met het oude opschrift en voorts: „Deze drinkbeker is na de brand in 1936 opnieuw aangeschaft door de Ned. Herv. Gem. te Westerbork Goede Vrijdag 1937”.
Zuidlaren. Bl. 164. In noot 1 nog bijvoegen: Zie voorts Ned. L. 1920, k. 301 en G. J. ter Kuile: Geschiedk. Aanteek. v. d. Havezathen in Twenthe, bl. 171 ew. en Schuitenprotocol Anlo, Gieten en Zuidlaren, fol. 578, acte van fideicommis d.d. 22 Juni 1774”.



LIJST VAN KLEURENDRUKKEN.
1. (Tegenover den titel) Het gekleurde stucwerk in de N.H. kerk te Zuidlaren, boven de deur in het choor met de wapens Van Heiden en Van Kett(e)ler; zie bl. 163.
2. Rouwkas met het wapen-Van Dongen en 16 kwartieren in de kerk te Gieten (vgl. bl. 72, 73.).
3. Rouwkas met het wapen-Van Echten en 16 kwartieren, aanwezig
op het Huis Echten, zie bl. 84, 85.



LEXICOGRAPHISCH NAAMREGISTER.
A.
Aal dring, 62.
Aalst, van, 102.
Aarsen, 99.
Abbing(h), 70, 140.
Abbring, 90, 154.
Abbringh, 128.
Ablaing van Giessenburg, d’, 53. Adama, 91.
Adams, 104.
Addinga, 62.
Aelsen, 128.
Aken, van, 141.
Alberda, 32, 61, 62, 63 (van Ekenstein) 64, 73, 154.
Alberti, 136, 137.
Alberts, 82, 132, 136.
Albers, 163.
Alingfh), 7, 13, 28, 69, 70, 74, 110, 120, 131, 159, 160, 161.
Allers, 64.
Allershoff, 125.
Allertshoff, 155.
Ajphen, van, 151.
Alting(h), 59, 60, 61, 64. Amelberghe, 161.
Amshoff, 67, 74, 75, 86, 102. Amstenraedt, van, 56, 58, 64. Andriesen, 32.
Andringa de Kempenaer, van, 22. Angelbeek, van, 62.
Anninga, 45.
Ansingh, 53, 86, 135.
Anthonie, 24.
Arancey, d’, zie Aubry d’Arancey. Ardesch, 170.
Arents, 107.
Ascheberg zu Burg, 154.
Asselt, 50, 51.
Atlas, 120.
Aubry d’Arancey, 6, 7.
Aukema, 120.
B.
Baak, van, 99.
Baaien, van, 9, 55.
Baecke, de, 115.
Bagelaar, 68.
Bakker, 5, 23, 24, 45, 56, 118. Bal, 110.
Balen, van, 104.
Balthasarus, 125, 126.
Baning, 45.
Baren, van 1, 8.
Barmentloo, van, 113, 114, 115. Bartelds, 7, 94.
Bas, de, 35, 44.
Battink, 94. (Batting).
Bavinck, 163.
Ba ving, 157.
Bavinge, 117.
Baukes, 156.
Bazuin, 104.
Bebinge, 74.
Beckeringh, 6, 63, 82.
Beckeringh van Loenen, 51. Beckhaus, 125.
Beelaerts van Blokland, 29. Beeldsnijder, 127.
Begemann 62, 106, 107, 108, 109. Benning, 145.
Beniers, 91.
Beninga tot Grimersum, 51. Bennefeld (?), 173.
Benninck, 31.
Benthem, 53.
Bentinck, 51, 53, 84, 85.
Bentum, 162.
Berends, 43, 102.
Bergen, van, 5, 7, 8, 23, 24, 38, 49, 56, 66, 67, 83, 102, 103, 104, 110, 111, 118, 119, 139, 140, 148, 149, 154, 162.
Bergh, van den, 50, 51.
Berghuis, 82, (van) 171.
Berkel, 138.
Berkenbosch, 83.
Berkhout, 87.
Berlage, 93.
Bemssen, 85.
Bert, 127.
Bertels, 96.
Bertling, 19, 130.
Berum, van, 154.
Bes(s)ten, von, 32, 34, 60, 61. Beuker, 40, 172.
Beunk, 106.
Beuringe, 24.
Beuvinge, 24.
Biben, 166.
Bientjes, 149.
Bierens, 85.
Birkenfeld, 165.
Blaauw (Blaeuw), de, 35. Blécourt, de, 21, 58, 61.
Bleeker, 153.
12



Bloembergh, 155.
Bloemers, 27, 98.
Bloemers Prins, 98.
Blok, 153.
Blom, 99.
Bloys van Trëslong Prins, 138. Bocholtz, 59.
Böckenbergh, 124.
Boekhorst, 77.
Boekholt, 64.
Boeles, 163.
Boelken, 24, 28, 102, 141.
Boer, 29, 130.
Boer, de, 34, 103, 136.
Boenna, 5.
Boerrigter, 40, 41.
Boersma, 82.
Boetzelaer, van (den), 32, 49, 52, 53, 84, 85.
Bogaert van Alblasserdam, 86. Bolhuis, van, 17, 117, 119. Bollinck, 44.
Bolt, 76.
Bomen, de, 49.
Bommel, van, 164.
Bonifacius, 139.
Boom, 92.
Bootsma, 80, 81.
Borch, 58. •
Borchard, 8, 47, 120.
Borcharen, 49.
Borcherds, 135.
Borck, van, 60.
Borgers, 148.
Borgesius, 76, 103, 108, 110, 130. Borghardt, 24.
Borre, 84, 85.
Bosch, 33.
Bosch, van den, 149.
Bosma, 104.
Bosman Tresling, 107, 108. Boswinkel, 139.
Bottichius, 2, 43,124,162,166,174. Bottichius Meurs, 87.
Bouhuis, 83.
Bouwknecht, 110.
Braakman, 149.
Braams, 5, 64, 65, 74. Brachtesende, 43, 65.
Brandligt, 94.
Breda, van, 2.
Bredeman, 159.
Brederode, 36.
Bredo, 7.
Bremer, 83.
Brill, 147.
Brum, 42, 56.
Brink, ten, 103.
Brinks, 104, 112.
Broecke, ten, 31.
Broestinck, 24.
Broniger, 70.
Brongers, 87.
Brouwer, 25, 26, 102, 116, 129, 172. Bruins, 5.
Bruins Slot, 83.
Brummelkamp, 111.
Brun, le, 52.
Brunsting, 24.
Bruwlew, 124.
Bruijn, le, 52.
Budde, 93, 94.
Buiter, 30, 163.
Buiters, 162.
Buiting, 75.
Buis, 56.
Bulthuis, 18.
Bunerman, 109.
Buning, 88.
Buren, van, 93.
Burgemeister, 81.
Burmania, van, 57, 58.
Busch, 7.
Buschman, 144, 147, 148.
Busken, 107.
Bussche, ten, 50, 72, 73 Busstra, 23.
Butgen, van, 70.
Buve, 8.
Buijtingh, 69. **
Bijker, 24.
Bij landt, 148.
Bijler, van, 72, 98.
C. K.
Calkoen, 45, 128.
Camerlingh, 32, 39, 42, 44, 127, 128, 135, 141.
Cammingha, van, 10.
Kamp, 92, 100.
Kamp, v. d., 54.
Campe, van de, 154.
Camphuis, 61.
Kamping, 112, 140.
Canter, 57.
Canter, de, 144.
Capellen, van de, 85.
Carbasius, 100.
Carpenter, v., 78.
Carré, 9.
Karst, 157.
Carsten, 16, 26, 67, (Karsten), 87, 99, 152, 153, 160.
Caspers, 45, 173.
Cassa, 46.
Katerburg, 173.
Katerina, 132.
Kats, 103.
Keizer, 139, 153.
Kelder, 56.
Keppel, 84, 85, 89, (van). Keppelfox, 89.
Kerssies, 147.



Ketel, 91, 127.
Kett(e)ler (von), 163, (van), 176. Keth, 81.
Ketwich, van, 141.
Keus, 92.
Kevelinge, 112.
Kiers, 45, 93, 99, 113, 127. Kimmell, zie Kymmell.
Kip, 45.
Cirksema, 133.
Kiste, 60.
Klaasesz, 83.
Klaassen, 54.
Claassens, 105, 163.
Clant (tot Laerwolt), 61, 133. Clarcq, 121.
Klasen, 33.
Cleef, van, 24, 25.
Kling, 65.
Clinge, 100, 145, 158.
Klooster, 24, 82.
Klooster, ten, 92.
Clooster, van den, 51,133, 134,148. Klopman, 25.
Clopmeijer, 36.
Klunder, 94.
Cluvinge, 1.
Klijenberg, 94.
Knappert, 72, 155.
Knegtering, 66.
Kniphorst, 16, 17, 78, 87, 93, 94, 95, 96, 98, 99, 100.
Knotnerus, 154.
Knyphuisen, 71, 72, 74.
Cock, 113. '
Coehoom, van, 142.
Coelingh, 38.
Koenen, 43.
Coenraats, 146.
Koetsveld, 21.
Koetsveld van Ankeren, 13. Coeverden, van, 50, 51, 64.
Cohen, 103, 147.
Kok, 46/ 88.
Collard, 18, 22, 67.
Kolthoff, 85.
Koltrop, 9.
Coninck, 118.
Koning, 100.
Koopmans, 112.
Koops, 7 (Coops), 70, 112, 113, 130, 157, 166.
Koops Roobaart, 92.
Kooyker(s), 94.
Copinga, 103.
Comelis, 45, (Komelis), 158.
Cos, l£
Coste, la, 5.
Koster, 83, 149, 162.
Court, de, 20.
Cousin, 33.
Kraak, 92.
Kramer, 31, 35, 40, 41, 42.
Crans, 76, 134, 144, 152.
Cranssen, 54.
Kraus, 57, 174.
Cremer, 34, 66.
Kreeft, 28.
Cronström, von, 73.
Croon, 105.
Croons, 106.
Crooy, 10.
Kruizinga, 90.
Krull, (Crull), Crul(s), 17, 32, 44, 74, 75, 97, 102.
Krommens, 121.
Krythe, 37 , (Cryte), 106, 120, Kuesten, 167.
Cugnet, 77, 78.
Kühler, 150.
Kuik, van, 83.
Kuile, ter, 51, 116, 175.
Kuiper, 24, 88.
Kuipers, 38, 111.
Küller, 150.
Kurman, 96.
Kuurman, 97, 98.
Kuyck, 85.
Kuyers, 97.
Kuijk, van, 21.
Kwint, 160.
Kyers, zie Kiers. ,
Kymmell, 7, 13, 15, 16, 45, 46', 51, 77, 78/ 79/ 80/ 94/ 105/ 108' 113,' 117T119/ 122' 145/147/160/
D.
Dalen, van, 45, 162.
Dam, van, 47, 68.
Dames, 104.
Dannenberg, 72, 89, 91, 98, 172. David, 132.
Davids, 157.
Dedem, van, 54, 55, 113, 117, 134. Degener, 33.
Dekker, 64, 84, 91, 112.
Dening, 140.
Denneboom, 103.
Deodatus, 62, 120.
Deutgenius, zie Duitgenius.
Derks, 89, 92, 135, 136, 137.
Dielen, van, 137.
Diepenbroick (Diepenbroeck), 114, 115.
Diepenbrogge, 118.
Diepholt, 133.
Diest, 84, 85.
Dinckgreve, 142.
Dir(c)ks, 93, 94.
Ditt, 161.
Dixtra, a, zie Dijkstra.
Doevendans, 86.
Döhmann, 174.



Dommers, 37, 38, 103.
Dongen, van, 50, 51, 60, 61, 72, 73, 74, 113, 114, 142, 143, 176. Donker, 126.
Dons, 147.
Doombosch, 60, 83, (Doorenbos), 158.
Doominck, van, 87.
Dop, 95.
Dömberg-Frankenhausen, von, 143. Dörnberg Heiden, van, 142, 143. Douglas, 11.
Douma de Langweer d’Oldeboom, 6. Douma (van), 6, 57.
Draaijers, 74.
Drabbe, 153.
Drent, 5.
s, de, 163, 166, 167, 171. Drijber, 28, 150, 152.
Dugnoille, 135.
Duitgenius, 92, 135, 136.
Dulleman, 93.
Dulman, 57, 58.
Dumon, 160.
Dumont, 10.
Dussen, van der, 142.
Duuren, van, 52.
Dijck, 145, 165.
Dijck Fledderus, 145.
Dijcks, 163.
Dijk, 18.
Dijk, van, 102, 136.
Dijkstra, van, 44.
E.
Ebbinge, 118, 158.
Ebbinge Wubben, 99.
Ebinghe, 74.
Ebling, 35.
Echten, van, (tot Echten), 20, 33, 49, 50 ,51, 60, 72, 73, 84, 85, 86, 87, 113, 134, 142, 143, *76. Eek, van, 45.
Eckebladt, 37.
Eckringa, 116.
Eckringa Dinckgreve, 142. Edelenbrock, 24, 162.
Edelinck, 32, 42, 139. Edinckhuijsen, 33.
Eede, van, 85.
Eerde, van, 75.
Eggens, 103, 157.
Ehl, 109.
Eises, 153.
Eising, 112, 137.
Eleveld, 24, 81, 147, 172.
Elven, 138.
Elgersma, 82.
Elias, 21, 141.
Elisabetha, 109.
Ellen(t)s, 1, 2, 3, 4, 60, 122, 123, 124, 142, 143, 144, 153, 154, 174.
Ellents Kymmell, 15, 146.
Ellinck, 140.
Elling, 131.
Eisen, 151.
Elsinga, 71.
Eltingh, 111.
Eitjes, 130.
Elzinga, 24.
Engen, van, 88.
Entens, 61.
Eminga, 101.
Emmen, 65, 67,-79, 157, 165. Emmerich, 101.
Enunius, 59, 60.
Engelhard, 16, 166.
Engelhart, 17.
Engelink, 31.
Engels, 110.
Engen, van, 43.
Ensink, 23, (Ensing), 118.
Enst, van 111.
Eppinge, 2.
Eppink, 138, 139.
Erkenswijk, 26, 27, 142,144.
Essen, van, 34.
Essink, 93.
Evenhuis, 140.
Evers, 129.
Everts, 110.
Ewsum, van, 58,123,124, 125, 133. Ewijck, van, 20.
Eyck, van, 22.
Eijsbouts, 85, 162.
F.
Faber, 139.
Fabritius, 70.
Fake Booys (Boeis), 157.
Famars, de, 165.
Feith, 11, 120, 133, 155.
Feltz, van der, 7, 9, 10, 17, 116, 142, 144.
Ferdinant, 70.
Ferwerda, 35, 50, 126, 133.
Feyan, du, 11.
Feusberg, 17.
Fischer, 30, 41.
Fledderus, 48. (Fledder), 127, 144, 145, 151.
Fockema, 9.
Fockinck, 115.
Folkers(e), 120, 163.
Fokner, 52.
Fonteyn,. 14, 21.
Forsten, 63.
Frantzen, 11.
Fraylema tot Slochteren, 114. Frederik, prins, 169.
Fremy, 38, 153, 158.
Frens, 110.
Frens, 134.



















GENEALOGISCHE EN HERALDISCHE GEDENKWAARDIGHEDEN



Van Gorcum's Historische Bibliotheek
i
HET STADHUIS TE ENKHUIZEN. Uit de opkomst en val eener Hollandsche koopstad, door D r Joh. Theunisz.
II
VREDESPOGINGEN TUSSCHEN DE OUD-BISSCHOPPELIJKE CLERESIE VAN UTRECHT EN ROME, door Dr F. C. de Vries.
III
DE WORDING VAN DE STATEN VAN STAD EN LANDE TOT 1536, door Dr W. J. Formsma.
TV
HET VERBLIJF VAN LODEWIJK VAN NASSAU IN FRANKRIJK, HUGENOTEN EN GEUZEN (1568-1572) door DrP. J. van Herwerden.
V
DE RAAD VAN DE PRINSEN VAN ORANJE TIJDENS DE MINDERJARIGHEID VAN WILLEM III 1650-1668, door D r B. J. V e e z e.
VI
OLDAMBT EN OMMELANDEN. Rechtshistorische opstellen met bijlagen door Prof. Mr A. S. de Blécourt.
VII
DE RECHTSPOSITIE VAN DE EIGENERFDEN IN DRENTHE, door Dr A. F. W. Lunsingh M e ij e r.
VIII
GESCHIEDENIS der JOHANNITERORDE IN NEDERLAND TOT 1795. Historische Schets, door J h r. M r. Dr E. A. van Beresteyn.
IX
DEMOCRATIE EN OLIGARCHIE IN FRIESLAND TIJDENS DE REPUBLIEK door Dr C. J.Guiba 1.
X
UIT DE GESCHIEDENIS VAN DE ZEILVAART. De Groninger zeevaart in de tweede helft der 19e eeuw, door Dr P. J. van Herwerden.
XI
GENEALOGISCHE EN HERALDISCHE GEDENKWAARDIGHEDEN IN EN UIT DE KERKEN DER PROVINCIE DRENTHE, door Mr J. Belonje en J. Westra van Holthe.
XII
VARENDE LUYDEN. Studiën over de middeleeuwsche groepen van onmaatschappelijken in de Nederlanden, door Dr D. Th. Enklaar.
Van Gorcum & Comp. N.V., Uitgevers, Assen







ZcjlDLAELN OtGCVLBU' DCVLN DL Z*O.INqANq V. D. VIM
É



GENEALOGISCHE EN HERALDISCHE
GEDENKWAARDIGHEDEN
IN EN UITDE KERKEN DER PROVINCIE
DRENTHE
DOOR
Mr J. BELONJE EN J. WESTRA VAN HOLTHE
Van Gorcum's Historische Bibliotheek Deel XI
MCMXXXVII
VAN GORCUM & COMP. N.V. - UITGEVERS - ASSEN



Uitgegeven met steun van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, het Prov. Utrechtsch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, den Bond Heemschut, firma H. T. en A. H. van Bergen Jr., Heiligerlee, en de volgende Heeren: F. P. J. Camphuis, Paterswolde, Mr. G. L. Willinge Gratama, Rotterdam, Mr. L. van der Poel Hiddingh, Jhr. Mr. Dr. R. O. van Holthe tot Echten, den Haag, wijlen B. Meesters, Nunspeet, J. Nijenhuis, Amsterdam, Mr. G. Sluis, Haarlem, Dr. N. A. Lunsingh Tonckens, Wassenaar, W. L. Tonckens, Assen, Mr. W Lunsingh Tonckens, den Haag, Mr. Dr. R. H. Baron de Vos van Steenwijk, Assen, Dr. J. G. Westra van Holthe, Dwingeloo.



VOORWOORD.
In 1930 werd door ons een aanvang gemaakt met het verzamelen van gegevens voor het deel Drenthe in deze serie en toen de eerste ondergeteekende zijn werkkring, na eene afwezigheid van circa 10 jaren van Enkhuizen naar Drenthe kon verleggen, kwam dat aan dit werk ten goede.
Wat de samenstelling betreft, voor de beschrijvingen van de kerken c.a. van Anloo, Coevorden, Diever, Dwingeloo, Eelde, Havelte, Hoogeveen, Meppel, Norg, Oosterhesselen, Roden, Vries en Zweeloo zijn wij beiden, voor het overige is de eerste ondergeteekende alleen verantwoordelijk.
Het verslag van de Commissie van het bestuur van het Museum te Assen aan de Gedeputeerde Staten over 1876 vermeldt, dat het Provinciaal College van Toezicht op de administratie der Hervormde gemeenten in Drenthe aan Kerkvoogden der betrokken gemeenten eene aanschrijving had gericht om de oude doopvonten op de inventarissen der kerkelijke goederen te brengen en ze een geschikte plaats te geven, om beter op het behoud daarvan te kunnen toezien. Met het oog op de belangrijke hulpbronnen — zoo schrijft genoemd bestuur verder — die de Kerken steeds voor de studie der oudheden hebben opgeleverd, vroegen wij eenige opgaven omtrent die gebouwen aan de Kerkvoogdijen der van ouds in Drenthe gevestigde kerkelijke gemeenten, zooals: de stijl dier gebouwen, de steensoort, voorwerpen tot de vroegere eeredienst betrekkelijk, opschriften en wapens op zerken, orgels, klokken, gestoelten, glazen enz.
In het archief van het Museum worden echter geen antwoorden op genoemd verzoek gevonden.
Met het oog daarop werden door het lid van het bestuur van het Museum, den heer J. M. van Kuyk vervolgens verschillende kerken bezocht en de opschriften op de zerken in die kerken opgeteekend en afbeeldingen van wapens op die zerken gemaakt, een en ander aanwezig in het archief van het Museum. Het resultaat dier tochten vindt U in de Drentsche volksalmanak van 1889 e.v. Met nadruk willen wij er op wijzen, dat door ons daaruit evenmin als uit zijn aanteekeningen die Mr. Bloys van Treslong Prins te Batavia welwillend ter beschikking gesteld heeft, niets is overgenomen zonder controle, voorzoover die zerken nog zichtbaar zijn.



De Voorzitter van genoemd bestuur, de Heer Mr. W. L. van den Biesheuvel Schiffer bezocht ook die kerken en beschreef die in de Dr. v. alm. van 1887 e.v. Een artikel van zijn hand over de Drentsche doopvonten staat in de Dr. v. alm. van 1885.
Nu wij terugzien op de voorgaande jaren kunnen wij niet anders dan bewondering hebben voor genoemde Heeren, die reeds op gevorderden leeftijd, zich zooveel moeite hebben getroost, om het gebouw der geschiedenis van dit gewest te helpen voltooien. Zooals echter uit het voorgaande blijkt, hebben zij de opschriften op de kerkklokken niet opgeteekend.
Een Reglement op het begraven van lijken voor deze provincie, ontworpen door de Staten den 9 Juli 1830, werd goedgekeurd bij Koninklijk besluit van 22 Maart 1831, no. 101 ter uitvoering van het Kon. besl. van 4 Sept. 1827, waarbij met ingang van 1 Jan. 1829 verboden werd in de kerken te begraven en begraafplaatsen buiten de kom der gemeente gemaakt moesten worden. Te Vries werd echter reeds in 1828 een begraafplaats aangelegd ingevolge het Kon. Besluit, medegedeeld bij circulaire van Ged. Staten van 10 Sept. 1827 no. 22. (zie no’s 577i en 598, collectie Gratama op Rijksarchief Drenthe).
In de Synode, gehouden in 1641, art. 38, is „geresolveert, dat een ygelijke Gemeynte haar van een eygen kerkenbeker ten gebruyck van het H. Avondmaal sal hebben te voorsien en hebben haar Ed. mo. de Heeren Drost en Gedep.den aangenomen de weygeragtige op hare kosten soodanigen een te bestellen. Item renovat. 1646, art. 33 enz. 1652. art. 44”. (Dr. v. alm. 1849,14 ).
Bij de opgaven van ambten hebben wij steeds zooveel mogelijk het eerste en laatste jaar van de bediening vermeld , met weglating van eventueel tusschentijdsche aftredingen.
Op de begraafplaatsen en kerkhoven zijn door ons meer opschriften van zerken genoteerd, dan in dit boek konden worden verwerkt.
Ook in deze provincie is helaas veel verdwenen; ook hier is in den loop der tijden een schatkamer van historische, genealogische en godsdienstige bijzonderheden verloren gegaan.
Ook hier zijn kerken verbrand en verhuisden oude grafzerken naar particuliere erven of werden, zooals op de Klencke, gebruikt als bouwmateriaal.
Al kan van Drenthe gelukkig niet gezegd worden, dat in deze provincie op de bekende barbaarsche wijze gewoed is tegen de familiewapens, niettemin is ook hier, tengevolge van onkunde, onachtzaamheid of onverschilligheid veel verloren gegaan. Jammer



is het bovendien, dat in sommige plaatsen in Drenthe, evenals in Overijssel, voor het maken van grafzerken in de kerken, gebruik is gemaakt van den bekenden Bentheimer- of Gildehauser zandsteen. Vooral te Coevorden zijn door het bezigen van die steensoort de opschriften op verscheidene belangwekkende grafzerken nog slechts zeer verminkt tot ons gekomen. In het Noorden van Drenthe zijn vierkante zerken in gebruik, terwijl op de begraafplaats te Veenhuizen meerdere ijzeren werden aangetroffen.
Door ons is het woord kerkhof gebezigd wanneer de beschreven zerken aldaar, om de kerk liggen, derhalve op de van ouds gebruikte plaats van begraven; anders het woord begraafplaats.
Bij bezoek aan onderscheidene begraafplaatsen moest ervaren worden, dat verschillende zerken in verwaarloosden toestand verkeerden en het plantsoen meermalen een wildernis was. Gelukkig komt hierin tegenwoordig eenige kentering.
Aanvankelijk zag de financieele zijde van de uitgave van dit boek er donker uit, daar Vereenigingen, die wij om subsidie voor ons werk vroegen, door de drang der tijden ons niet konden helpen, maar dank zij de steun van particulieren, vooral van die van den heer Jhr. Mr. Dr. R. O. van Holthe tot Echten, was de uitgave verzekerd.
Den Heer A. J. Th. Kok te Amsterdam vonden wij bereid belangeloos zijn teekenstift in dienst van ons werk te stellen. Wij zijn hem daarvoor ten zeerste erkentelijk. Nimmer zal de eerste ondergeteekende de prettige tochten vergeten, die wij samen in Drenthe maakten. Dat hij kundig werk heeft geleverd, daarvan kunt U zich hierna overtuigen.
Mededeelingen betreffende militairen werden zeer welwillend verstrekt door den Heer C. C. de Gelder, generaal-majoor-directeur van het Krijgsgeschiedkundig archief bij den Generalen Staf.
De Heer Adolf Pathuis te Groningen bracht ons op het spoor van enkele wapens van Groninger geslachten, waarvoor dank.
Wij kunnen niet allen, die ons hielpen, noemen — dan zou dit voorwoord te uitgebreid worden — maar wel willen wij de beheerders en beambten van de openbare archieven dank zeggen voor hunne medewerking en ten laatste hen, die in de dorpen en steden van Drenthe hielpen met banken vertillen, ladders leenen enz. en die den eersten ondergeteekende na een „zwaren” dag verkwikten met een „kommechien” koffie.
Nu willen wij met dit werk niet verklaren, dat wij tevens „er zijn”. Want onder menig planken vloer zal in de oude kerken nog wel een



oude grafzerk verscholen liggen. En er zullen ook in deze provincie plaatsen zijn, waar een oude stoepsteen of ander oud-steenen voorwerp, na omkeering, een gedenksteen uit vroeger jaren blijkt te zijn.
Voor iemand, die dergelijke vondsten mocht doen zouden wij er nog willen bij voegen, dat de eerste ondergeteekende het voornemen heeft van tijd tot tijd deze aanvullingen bekend te maken in de Drentsche Volksalmanakken.
Aldus hopen en vertrouwen wij, dat wij, alles bij elkaar genomen, door onzen arbeid hebben kunnen bijdragen voor de monumentenbescherming, welke ook in de provincie Drenthe geen overbodige weelde is!
Assen, J. W. v. H.
Alkmaar, J. B.



LIJST VAN GERAADPLEEGDE WERKEN.
Mr. J. Oosting, Mr. L. Öldenhuis Gratama en G. R. W. Kymmell: Geslachtsregister der familie Kymmell en de aanverwante families, zooverre verwant: Öldenhuis, Nijsingh, Vos, Willinge, Tonckens, Gratama, Kniphorst, Hofstede, Alingh, Wilmson, Ellents, Sichterman, Struick, Schukking en Homan, als h.s. gedrukt, bijgehouden tot 1 Jan. 1885 (1887).
Mr. W. Lunsingh Tonckens: Het geslacht Tonckens, als h.s. gedrukt, 1916.
H. J. Oosting: Genealogie Oosting, Assen, 1907,
Mr. H. J. van der Poel Hiddingh: Aanteekeningen betreffende de familie Hiddingh, 1913.
L. C. van der Feltz: het geslacht van der Feltz, ’s-Gravenhage, 1891.
Jhr. Mr. Dr. E. A. van Beresteyn: Repertorium van gedrukte genealogiën en genealogische fragmenten, Haarlem, 1933.
Dr(entsche) v(olks) Alm(anak), speciaal jaargang 1891 e.v. (comparanten in de Ridderschap); 1902 (opgave schuiten of schouten); 1917 (lijst leden van den Etstoel) — klappers in jrg. 1887, 1893 en verder om de 10 jaar.
Protocollen van de landdagen van Ridderschap en Eigenerfden; — van de'gewone vergaderingen en van de rechtdagen van Drost en Gedeputeerden, Rijksarchief Drenthe.
J. S. Magnin: Geschiedkundig overzigt van de besturen, die voor de herstelling van Nederland in 1814 elkander in Drenthe zijn opgevolgd, III stukken, Groningen, 1838—’50.
-— De voormalige kloosters in Drenthe, Heerenveen, 1846.
T. A. Romein: De Hervormde Predikanten in Drenthe, Groningen, 1861.
Mr. J. G. C. Joosting, Jhr. Mr. B. M. dé Jonge van Ellemeet en A. Oltmans: Stukken afkomstig van Ambtenaren en Particulieren, berustende in het depot van ’s Rijks archieven in Drenthe, en speciaal van de familiën: Fledderüs, Kymmell, Nijsingh, Tonckens, ’s-Gravenhage, 1921.
Mr. S. Gratama: Het oud archief van Coevorden (voorkomende in het jaarverslag van het Rijksarchief in Drenthe, 1889).
— Het oud archief van Meppel (voorkomende in het jaarverslag van het Rijksarchief in Drenthe, 1890).



— Verslag over de kerkelijke archieven in Drenthe (voorkomende in het jaarverslag van het Rijksarchief in Drenthe, 1890).
— Verslag over de gemeentearchieven in Drenthe (voorkomende in het jaarverslag van het Rijksarchief in Drenthe, 1889).
Mr. J. G. C. Joosting: De archieven van den Etstoel en van de hem opgevolgde Collegiën tot 1811, Leiden, 1906.
— Het archief der Abdij te Assen, Leiden, 1906.
— Het archief der Abdij te Dikninge, Leiden, 1906.
— Het archief der Heerlijkheid Ruinen, Leiden, 1907.
— De archieven der besturen in Drenthe van het Ned. Herv. Kerkgenootschap, Leiden, 1907.
— De archieven van de Schuitengerechten in Drenthe, Leiden, 1907.
— De archieven der elkander vóór 1814 opgevolgde gewestelijke besturen van Drenthe, Leiden, 1909.
— Het Huisarchief van Batinge, Leiden, 1910.
— catalogus van de boekerij Mr. L. Oldenhuis Gratama, berustende in het Rijksarchief in Drente, ’s-Gravenhage, 1914.
J. M. van Kuyk: Catalogus van het Provinciaal Museum van Oudheden en Geschiedkundige voorwerpen in Drenthe, afdeeling Va, boeken, Assen, z.j.
Drenthe in vlugtige en losse omtrekken geschetst door drie podagristen, Koevorden, 1843—1858, beschrijving van een reis van Koevorden naar Assen.
J. van der Veen Azn: Nieuw Drentsch Mozaïk, Assen, 1878.
P. A. Derks: Meppel en Omstreken, geschiedk. overzicht en merkwaardigheden benevens bijdragen tot de geschiedenis van Drenthe, Meppel, 1887.
A. H. Pareau: De oude kerk te Assen, eene voormalige kloosterkerk, beschouwd in betrekking tot de plaatselijke gemeente en de hervorming in Drenthe, Assen, 1849.
Dr. J. Reitsma en Dr. S. D. van Veen: Acta der Prov. en Part. Synoden, 1572—1620, deel Drenthe, 1899.
Dr. P. J. Cuypers, Jan Kalf: de Katholieke Kerken in Nederland, 1906.
Ds. J. Kok: Meister Albert en zijne zonen. Uit de geschiedenis der afscheiding in Drenthe, Kampen, 1909.
J. A. R. Kymmell en IJ. Zijlstra: „Na een Eeuw”, Assen, 1907 (gedenkschrift bij 100 jarig bestaan van Assen).
J. Westra van Holthe: „Drentsche Kerken”, maandblad „Drente”, September 1933, e.v.



Gr(oningsche) v(olks) alm(anak).
Mr. H. O. Feith: Register van het archief van Groningen, 1853 e.v., met gedrukte en geschreven vervolgen.
Jhr. Mr. J. A. Feith, Prof. Dr. C. H. van Rhijn, Jb. Vinhuizen en Dr. G. A. Wumkes: Grafschriften in Stad en Lande, Groningen, 1910.
Jhr. Mr. J. A. Feith: De Ommelander borgen en hare bewoners in de 17e en 18e eeuw, Groningen, 1906.
Mr. B. van 't Hoff en Gerh. J. Lugard Jr: Honderd jaar Overijsselsche Geschiedschrijving, Devehter, 1935.
Mr. J. van Doominck: Geslaclitk. Aanteekeningen t.a.v. de Gecommitteerden ten Landdage v. Overijssel sedert 1610—1794, met eenige berigten omtrent de voorm. Havezathen in dat gewest, Deventer, 1871 (aangehaald als: Landdag-
comparanten).
G. J. ter Kuile: Geschiedk. Aanteekeningen op de Havezathen van Twenthe, Almelo, 1911.
J. B. Rietstap: Wapenboek van den Nederlandschen Adel, Groningen, 1883—’87.
W. J. d’Ablaing van Giessenburg: De Ridderschap van Veluwe, ’s-Gravenhage, 1859.
A. A. Vorsterman van Oyen: Stam- en Wapenboek van Aanzienlijke Nederlandsche Familiën, Groningen, 1885—’90.
A. Fahne: Geschichte der Westphalischen.Geschlechter, Cöln, 1858.
J. D. von Steinen: Westphalische Geschichte, besonders der Grafschaft Mark, Lemgo, 1792.
Alsmede de navolgende periodieken:
Nederland’s Adelsboek.
Nederland’s Patriciaat.
de Nederlandsche Heraut.
Adelsarchief.
„de Nederlandsche Leeuw”, Maandblad v. h. Koninkl. Nederl. Genootschap v. Geslacht- en Wapenkunde.
Maandblad „de Navorscher”.
Algemeen Nederlandsch Familieblad.
Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven.
Inventarissen van Rijks- en andere Archieven, van Rijkswege uitgegeven, voorzoover zij niet afzonderlijk zijn afgedrukt.







Ned. Herv. kerk te Anloo.
Op de klok leest men: + Deus Providebit -|—|- Soli Deo Gloria + / + De Grave & Nicolaus Muller In Amsteldam Hebben My Gefermeert In April Anno 1732 Wanneer Henderik Ian Ellents + / + Raat En Landtschrijver En Barelt Homan Medelit Van Den Etstoel Kerkvoogden Waren. — Daaronder op de eene zijde het wapen van: „Henderik Ian Ellents”, helm met wrong en dekkleeden, hdmteeken een wassenaar en op de andere zijde het wapen van „Barelt Hornan”: een ovaal schild onder een kroon. Schild gedeeld *) een H. (met twee dwarslijnen) 2) een korenaar, paalsgewijs. Boven de kroon de letters: B. H.
(H. J. Ellents, gedeput. staat, vervolgens landschrijver van Drenthe, broer v. Wolter Hendrik E., zoons v. Coenraad en Anna Geertruyd Sichterman. Vgl. „Vrije Fries” XVI, bl. 275. B. Homan, ette 1714-’35, te Eext, tr. Hilligjen Cluvinge. (Variant v. h. gebruikelijke wapen Homan.) Hun zn. Jan, schulte v. Anloo c.a. tr. Zuidlaren 22-5-1750 G e s i n a Homan, v. Amsterdam, wonende te Vries,; zijn 2e huwel. met Johanna Margrieta Willinge, v. Peize, gekond. 7-9-1760, kwam niet tot stand door zijn overlijden.)
In den Noord-buitenmuur is een steen aangebracht (waarschijnlijk een sarcophaagdeksel met het beeld v. Willehadus, een priester of T h e o d g r i m, in 820 stichter der kerk?, zie Dr. Volksalm. 1886, bl. 22 sqq, 1887, bl. 42,1889, bl. 64,1892, bl. 77,1935, bl. 12.)
Op grafsteenen in de kerk ziet en leest men:
1. Op een draperie, waaronder een doodshoofd, twee doodsbeenderen en een zandlooper de wapens Ellents en Van Iddekinge (ovaal) onder een kroon. Schildhouders twee leeuwen. In de hoeken de wapens:
Ellents Iddekinge
Sichterman Verruci.
Hyr: Rust/Mevrouw Cornelia Rembertina / Maria Ellents. Geboren Van / Iddekinge. Overleden den 20 / April 1712: in het 23ste jaer / hares ouderdooms. En / De Heer Wolter Henrick Ellents / Raat en Landschrijver Van Het / Landschap Drenthe, geboren / den 7= Meij 1683 : en Overleden / D 11 Julij 1724: In leven eheluiden.
(Het wapen Ellents is: een klimmende gezichtswassenaar, vergezeld van drie klaverbladen, 2 en 1; Sichterman (ovaal



schild) een eekhoorn, op een heuvel zittende; I d d e k i n g e, zie Ned. Adelsboek; V e r r u c i (ovaal schild) een ster, vergezeld van drie gesteelde eikels, 2 en 1.
Een dubbele zerk op het choor. Hij was eer hij landschrijver werd, ontvanger-generaal v. Drenthe, oudste zn. v. C o e n r a a d en A. G. Sichterman, tr. 1. C. R. M. van Iddekinge, dr. v. Rembt en Maria Verruci (zie Ned. Adelsb. 1914, blz. 406 II); tr. 2. Anloo 18 Aug. 1715 Rudolfina Anna Lemker, nagel, dr. v. Caspar Hendrik, burgem. v. Kampen, griffier der Staten v. Overijssel, en Margaretha Maria van Breda. Over hem vermelden de registers d. protocollen d. Landdagen: „Anno 1676 den 13 Octob: is de Ontfanger Ellents op sijn versoeck toegestaan tot Anlo te mogen wonen terwijle ’s Lands Behuisinge tot Assen is verbrand.”)
2. Ter Gedagtenis — Lager ziet men het wapen Grevijlinck, n.l. een uit een wolk aan de l. schildrand komende hand, een anker houdende, hetwelk in water aan den schildvoet wordt neergelaten. Daaronder: Hier Rust het Lijk / van / Willem Rudolf Grevylink / Geboren op het Spykerboor / den 13 mey 1782 / Wierd Landmeeter den 10 maart /1797 / En Lid onder de commissie / Van Landbouw den 7 February 1806 / Overleeden den 16 October / 1806 / N.B. Word versogt dit graft / voor het jaar 1907 / Niet te Ontrusten.
(Zerk in het choor. Hij was ged. Anloo 19 Mei 1782, zn. v. L a m b e rtus en Griet ij n Eppinge, broeder v. Roelina Wilhelmina G. geb.Annerv.kan.24-4-1787, tald. 1-9-1826,tr.4-9-1816 Gerrit Vos, zn. v. Gerrit Gz. en van Geertje Veurman, vervener. — Lambertus G., tr. Havelte als j.m. op het Spijkerboor 9-8-1772 Grietje Eppinge, j.d. te Overcinge; opzichter Oostermoersche vaart, legde 1770 aan het kanaal Z.W. v. h. Kielster kanaal; heeft de Hunze willen kanaliseeren en gaf de stoot tot de aanleg v. h. Annerveensche kanaal, vgl. Dr. Volksalm. 1840, bl. 95, 1890, bl. 48, 1906, bl. 105, 1910, bl. 123. Aan het begin v. h. Anner-
veensche kanaal bij Spijkerboor is thans nog een huis, waarin i. d. voorgevel boven de deur: „Dit Huis Gebouwt / Door / Lambertus Grevijlink / & zijn Vrouw / Grietij n Eppinge / Anno 1785 / In XVI dagen.” — Een gedenksteen uit het Compagnieshuis te Smilde in 1905 overgebracht n. h. Museum Assen vermeldt hem ook l), n.l. „Dit Huis./Het Eerste, in het/ Cloosterveen./ Is Gebouwt in 1771. / Door ’ de Heeren. / M r. C: W: Ellents./ Mr. J. van Lier. /Mr. W: Hidding./Mr. J: R: Bottichius. / L. Greveling. / E. Hendriks.")
3. Op een zerk in het schip leest men als randschrift: Anno 1599 / Den 15 Augustus In Den He [er]en Gervst Den / Erbaren / M. Roedolf
*) Betreffende deze personen zie Vries en Ned. Patr. 1923 , bl. 95.







Anloo, bekroning van een bank
Photo- Kriiger, Assen



Wolters in sinnen. Levent. — Rozetten op de vier hoeken. Midden een wapen in medaillon: schildzoom. Helm met wrong en dekkleeden, Helmteeken en uitk. leeuw. Lager leest men nog: [SJchultvs Tot / [A]nlo — Geten / [E]nde Svdt Laren / [B]ander Schvltvs / [0]ostermoer Vnde / [R]olderdinckspel / Corpus Eram / [QJuondam Nunc Sum / E Corpore Pulvis / [Pujlvis - At - Hic Tandem / [De]nvo - Corpus - Erit.
(Een rood-zandsteenen zerk. Hij was reeds schulte in 1595, zie Magnin t.a.p. III. 2. bl. 82. Zijn vrouw heette R o 1 e f f, zie no. 125 regestenlijst inventaris stukken Ambt. en part. Rijksarchief Assen.)
Op een heerenbank het zeer geschonden wapen E11 e n t s, gedeeld met J u 11 e n s (een gehalsbande vogel met gesloten vlucht) onder een veelpareligé koon.
Gerrit Coenraad Ellents, zie beneden, landschrijver, ette 1713-’37; raad 1730-’35; ontvanger-generaal en later ged. staat v. Drenthe, tr. 17 Sept. 1711 E n g e 1 i n a J u 11 e n s, dr. v. d. gezworen d. stad Groningen en ontv. der coll. successiën N i c o 1 a u s en S a r a Lant)
Op de balustrade van het orgel ziet men vijf uitgekapte wapenschilden (het 2e, 3e en 4e gedeeld), waaronder deze opschriften:
1. H: J. Ellents/ [raad en landschrijver] / Van de lant- / schap Drenthe.
2. W: H: Ellents / [Raat en Lantschrijver] der/landschap Dre- / nthe en vrovwe / Roedolphina Anna / Ellents geboren / Lemker /
3. A:G: Sichterman / wed: wijlen de He / er C: Ellents [Ontfanger Gene] raall / van de lantschap / Drenthe /1719
4. G: C: Ellents / mede [Gedeputeerde State?] van de / lantschap Drent/he en vrovE: Ell/ents geboren Iv 11 ens
5. C: Ellents sc- / hvlt van Anloo / Gieten en Svyd / L: Bank. schvlt / int Oostermoer / en Rolderding- / spil.
(Coenraad Ellents, ontv. generaal v. Drenthe, geb. 1658 t Anloo 1692, tr. Staphorst 20 Mei 1682 Anna GeertruijdS., dr. v. Wolter, secretaris en landschrijver v. Drenthe en Engeltien Hagewolts, zie zerk no. 1, ged. Meppel 9 Sept. 1659, t Anloo 3 Nov. 1727. Zijn wed. had einde 17e eeuw te Anloo een huis gebouwd (waarvan de fraai gesneden eikenhouten schouw met de wapens der echtgenooten zich thans bevindt in het hotel v. h. Sissingh, Zuidlaren), hetwelk ca. 1835, zijnde toen eigendom van de dames Ellents, werd afgebroken, zie Dr. Volksalm. 1907 bl. 186. Te Sleen t 26 Mei 1761 de oud.-ontv. v. Drenthe Coenraat Wolter Ellents, in 1750 Gerichtsschrijver heerlijkh. Ruinen.



De wapens v. h. orgel betreffen mede haar kinderen: 1. zie de klok; 2. zie zerk no. 1; 4. zie de heerenbank; 5. ged. 13 Mrt. 1692, aangest. 19 Mrt. 1715, bed. 20 Mrt. 1725 wegens benoeming tot Ontv. generaal. Zijn kantoor geraakte ten achter en om tekorten te dekken werd zijn goed in 1737 aangeslagen en het kantoor 1738 vacant verklaard; zie Dr. Volksalm. 1902, bl. 188. — Inv. arch. Steenwijk, Versl.’s - Rijks O. Arch. 1917, no. R. 110 transport v. 10 Mei 1582 t.o.v. Johan Sloot, drost v. Vollenhove en kastel, v. Cuinre, v.e. visscherij in Steenwijker Aa, door Petertjen wed. Coenraet Ellens, met haar man Claes Mensink en haar zoons Lambert, Gerrit en Coert Ellens.)
Op de avondmaalsbeker'. Poculum Eucharisticum Ecclesiae Anloanae Procura / + tum Et Formatum Theodoro
S n e c a n o Pastore. 1644.
(Zie Romein t.a.p. blz. 20, 26.)
Als afdekkingen van de contreforten om het choor diverse fragmenten van rood-zandsteenen sarcophaagdeksel(s).
4. Een fragment van een grafzerk: I]n den h[eere] / 
. .nd. Weer[digen / God]saligen / [pasjtor in [Anlo] 
(Betreft misschien Ds. Johannes Janssonius, pred. te Anloo 1653- t 30 Mei 1671; tr. Anna van der Straten; gevonden 1934 op bouwland achter de pastorie ter plaatse, thans in Museum Assen. Vgl. Romein t.a.p. blz. 26.)
Op het Kerkhof.
5. Hier rust / de Weleerwaarde / Zeer geleerde Heer W ij n a n d u s Izakus van Loenen / geb: te Dalen d. 30 Dec. 1786 / Predikant geworden te Ruinerwold d. 3 Junij 1810 / en te Anloo d. 11 Oct. 1818 / overl: te Anloo d. 10 Junij 1850 — (15.).
(Vgl. Romein t.a.p. bl. 29. Zijn moeder zie Beilen no. 5.)
6. Hier rust / Mejuffrouw / Maria Lammina van Loenen / Gebr te Dalen den 2 Febr. 1785 / Overl: den 5 Nov. 1835 / te Anloo.
(dr. v. Jacobus en v. Hillegonda Willemina Westerloo. Zie no. 5.)
7. Ter gedachtenis van / Mej. J. Gosselaar / Geb: te Bonda den 13 November 1781 / Wed: van I. H. Heerspink / laatst



Pred. te Veenhuizen / gest. den 10 April 1856. / door hare dankbare kinderen / De liefde vergaat nimmer.
(Zie Veenhuizen sub 7.)
8. Jan Albert Meursinge. /in leven lid van / de Ged.® Staten van Drenthe / geb. te Eext 26 Januarij 1795. / overleden aldaar 3 Juni 1877.
(Zn. v. d. landmeter Albert env. Grietje van Veen.)
9. Rustplaats / van / Jan Meursing Braams / in leven lid der Provinciale Staten van / Drenthe ; overleden te Eext den 27 Januarij / 1848 in den ouderdom van / 81 jaar en 9 maanden.
(Zn. v. Tonnis Br. env. Margje Alberts Meursinge.)
10. Jan Roelof Bruins/ geb. te Anloo den 24 Oct. 1768/ en aldaar overl. den 2 Febr. 1861 / Sedert jaren organist etc. / in deze gemeente, echtgenoot van / Jeichien Jans Schui1 i n g / geb. te Annen den 10 Oct. 1772 / overl. te Anloo 2 April 1828 / Hun stof ruste in vrede.
(Hij zn. v. J a n n e s en v. Klaasje R o e 1 o f s, zij dr. v. Jan env. Fraugien Geugies.)
Ned. Herv. kerk te Annerveen.
Boven de torendeur een steen, waarop: Gesticht, / onder Directie van / L: M: Schukking. / L: W: Steenge. / J: Hiddingh. / M: Themmen / De Hoeksteenen gelegd door / L: M: Schukking. / L:W: Steenge / G: Vos Jr. / J: B: La Cos te. / in 1835.
Op de klok leest men: H. Steenge — R. Hiddingh — J. Boerma — M. Bakker en K. Hovingh — Kerkvoogden—J. Hidding —/P. te Velde —H. J. Hamming — R. Sloots — M. Themmen — E. Schuiling — G. Jipping — E. Boerma — Notabelen / der gemeente Annerveen Anno 1860 {blad) Gegoten door AHvan Bergen te Midwolda {blad; blad.) /
Op het kerkhof aldaar o.a.
1. Een steentje waarop: Aaltje Drent. / oud lè jaar / d’ Eerstelinge op dezen doodenakker / 1856. / Jong gestorven



vroeg bij God. / Deze steen gelegd / door de Kerkvoogden der gemeente.
2. Een liggende steen — Ter / gedachtenis — Een wapen: drie boomen naast elkander op een grond, de l. en r. afgeknot, achter de middelste een bijl en in het schildhoofd het jaartal 1572. Helm met wrong en dekkleeden. Helmteeken een uitkomende gewapende arm, een bijl houdende. — aan / Johannes Beckeringh. / Geboren te Eenum den 15 Junij 1819 / Overleden te AnnerveenschKanaal, /.den 1 Julij 1866; oudste zoon van Mr. / Anthonius Beckeringh en Geertruida / Johanna Geertsema van Sjallema — / De verschikkelijke Cholera benam / hem, na weinige uren lyden het leven.
(Vgl. Ned. Leeuw 1929 k. 26.)
R. K. kerk te Amsterdamscheveld.
In het choor een steen, waarop: Deze steen werd / gelegd 30 Oct. 1918 / Door D. Huurdeman pastoor van / Nw. Schoonebeek
Assen. Grafkelder op Vredeveld.
Omstreeks 50 M. achter de havezathe Vredeveld x) ligt een grafkelder, aan de voorzijde bekroond door een gietijzeren monument (een kruis, waaronder een doodshoofd met twee gekruiste doodsbeenderen; lager twee gekruiste gedoofde flambouwen en daaronder een gevleugelde zandlooper, waarom een slang de staart in de bek houdende. Lager leest men in twee vakken:
1. Augustinus / van Valkenstijn / geb. 12 Mei 1806 / overleden den / 27 January 1882 / R. I. P. / Ps. LXXXIV. v®. VI
2. Louise / van Valkenstijn. / geb. Darancey / overleden den / 17 January 1871 / R. I. P. / Ps. XXXX. v. 1
Lager: Asser Ijzergieterij.
*) In het huis zijn twee wapensteenen ingemetseld: 1. onder een 9-parelige kroon de alliantiewapens van „Zeino Joachim van W e 1 v e 1 d e” en zijn eerste vrouw „Josina van Roussell den 20 July 1653” en r. de alliantiewapens onder een 14-pareligekroon, blijkens onderschrift van: „Zeino Joachim van Welveldeen/Aeltie van Douma de 20 Juni / 1656.” Zie Oosterhessslen en vgl. Dr. Volksalm. 1919 bl. 215 en Alg. Ned. Fam. 1886, bl. 147. De wapens van deze vrouwen respectievelijk als bij Rietstap, „Rousseels” en „Douma de Langweer d’Oldeboom”.



Photo- Krüger, Assen
Assen, wapens in zijgevel Huize „Vredeveld”







(A. v. Valkenstijn vnd., geb. en. ged. den Haag, R.K. Kerk Assendelftstr. 12 Mei 1806, zn. v. Charles Augustinus env. Pieternella van Bredo, vestigde zich nit Haarlem op Vredeveld 1 Mei 1842. Hij tr. 22 April 1842, zonder beroep, wonende St. Jansstraat Haarlem, onlangs gewoond te Veere, te Haarlem, L. Aubrij d’ Aranceij vnd., geb. Utrecht 21 Dec. 1809, wonend te Haarlem, Damstraat, dr. v. Joseph Antoine Louis, lt.-kol. der artillerie en van JohannaHester Smith, hofdame aan het Hof v. Koning Lodewijk; toen beiden overleden. Zie verder over dit echtpaar Prov. Dr. en Asser Courant 4-2-1933 en 2 Dec. 1922 en 19, 21-26 Oct. 1935, alsmede geill. weekblad „de Prins” 14-1-1933, Dr. V. Alm. 1890 blz. 71 en 1902 bl. 118. Hij w. aangest. b. h. Groot Rijks Hospitaal, Utrecht, bezold. kweekel. 3e kl. 11 Febr. 1830; tijd. off. v. gezondh. Gamizoenshospitaaldienst disp. D. v. O. no. 101 den 29 Dec. 1831; effectief bij besl. no. 11 den 3 Aug. 1835; overgepl. bij de Gamiz.-hospitaaldienst Breda 31 Dec. 1838; overgepl. bij de 12e Afd. Infie. als off. v. gezondh. 3e klasse 13 Nov. 1839; overgepl. bij de 9e Afd. Infie. 17 Oct. 1840, verliet den dienst als zood. 1842.)
Nieuwe Ned. Herv. Kerk te Assen.
Op de klok leest men: Door den bliksem getroffen zijn deze toren en klok / vernieuwd in 1910/11 onder de kerkvoogden H. J. Oosting, /H. Poelman / Mr. A. ten Oever, C. van Gorcum en G. J. C. Veeze / Notabelen waren Jhr. Mr. H. G. van Holthe tot Echten / Mr. E. P e 1 i n c k, H. Bartelds, H. Busch, Dr. P. H. Suringar, A. Kymmell, /J. C. Spandaw, W. Koops, K. L. Rambonnet en R. Weertman / Gegoten door Gebr. van Bergen Midwolda
Een avondmaalsschenkkan, waarop: Hopman Van T. twede Vaandel/ W. Alingh / 1791.
(W a r m o 11 A., ged. Gasselte 22-6-1749, statenlid, tr. Jantien R o s i n g, v. Dalerveen.)
Oude Ned. Herv. Kerk te Assen.
De vorige kerk is in 1851 tot gemeentehuis ingericht. Men las er op een steen:
„Graf van de familie Van der Feltz”
(O.a. werden in het graf onder dien steen begraven Herman Roelof Wolf van der F. (zie Ned. Adelsb. 1913 bl. 323 sub VII), f h. Vredeveld onder Assen 23 April 1781 en zijne vrouw



Louisa Isabella des H. R. Rijksbarones van Imhoff, t Zwolle 23 Mei 1786, begr. Assen; zie ook Dr. V. Alm. 1895 bl. 211 en 1902, bl. 115.)
Er hing vroeger een klok, waarop: I Borchard fudit Enchusae A° 1768.
(Vgl. Romein en Vrije Fries XIV bl. 271. Thans is er een klok, waarop: Deze klok is in het jaar 1884 geplaatst in den toren van het Gemeentehuis te Assen / M. A. D. Jolles, burgemeester. / Mr. A. Vos./ G. Maijnard-Tetrode. / wethouders. / Mr. G. L. W. Vos, secretaris. / gegoten door Gebr. van Bergen. Dit vervangt „Vrije Fries." XVI, bl. 290.)
Geref. kerken te Assen.
Niets te vermelden.
Synagoge te Assen.
Inwendig een glazen plaat, waarop: Bij de stichting dezer Synagoge Anno 5661 / fungeerden: / A. van Loen — opper rabbijn a.i. / Kerkeraad N. Nathans Mr. Voorzitter / H. M. H. V o s Ondervoorzitter / M. L. Lezer Thesaurier / J. L. van Baren secretaris / M. L e v i e Gz. /L. van derWijk/Meijer van der Laan/Mozes Nathans.
(Zie Prov. Dr. en Asser courant 21 Juli 1926.)
R. K. Kerk te Assen.
Op den stichtingssteen: Me posuit / L. J. D. B. B u v e / Dec. Groningensis. / pridie. id. Nov. / A. D./ M.C.M.XXXIII Op de klok, uit de oude in Aug. 1935 afgebroken kerk overgebracht: S. Willehad. 1880. *)
Op de nieuwe klok: S. Maria 1930. x)
Een kroon, waarop het wapen van Groningen.
Oude Algemeene Begraafplaats te Assen.
1. Frederickvan der Vliet, / emeritus predikant van Reeuwijk / geboren te Bristol 25 Juni 1810, / Overleden te Assen 28 Juli 1877, / echtgenoot van / Sara Sophia La Lau
— (232).
2. Mr. Egbert Baron / Lewe van Middelstum
— (223.)
*) Mededeeling van den Heer Pastoor. — De stichtingssteen der oude R.K. Kerk (1837) thans in het Museum te Assen.



(Vgl. Gron. Volksalm. 1935 bl. 151; Ned. Adelsb. 1921, XIX bl 89 sub XVII.)
3. Adolph George / Frederik Koltrop, / Oud Hypotheekbewaarder / Geb. te Maastricht 17 Augustus 1820, / Overl. te Assen 12 April 1897, / en / Jonkvrouwe Florence / Apolina Constance/de Jong van Buttingen/ geboren te Namen 10 July 1827, / Overl. te Assen 16 Maart 1875. / Echtelieden — (212).
4. Abraham Pieter Carré, /1‘. kolonel Militie Commissaris, / in Drenthe, / Officier Orde Eikenkroon / Geb. te ’s-Gravenhage / 6 February 1799 / overl. te Assen / 13 Maart 1875.
(Zn. v. Jan Antonie Jakobus en v. Catarina Wassenbergh, cadet le bat. art. 1814, korporaal 1814, sergeant 1816, 2e lt. 1817, le. It. 1824, kapitein 1836, majoor-magazijnmeester te Delft 1853, gepensd. 13-1-1860, lt. kol. militie-comm. Assen 23-1-1863. Veldtochten: Frankrijk 1815, Maastricht 1830-’34.)
5. Wilhelmina / Cornelia Hofstede / Wed. Dr. Corneli s van Baaien / geb. te Assen 2 Jimij 1793/ overl. aldaar 10 Dec. 1869 / Johanna / Geertruida van Baaien/ geboren te Rotterdam / 12 Februari 1829, / overleden te Assen 28 September 1905 — (179).
(D r. C. v. Baaien, geb. 26 Mrt. ged. 13 Apr. 1794 Rotterdam, t ald. 24-5-1836, zn. v. Govert en v. Clasina van Schaerdenburg, tr. Assen 25-9-1817 W. C. Hofstede vnd., dr. v. h. echtpaar sub 30.)
6. Vrouwe Sjoerdtje Fockema / Weduwe van den Heer /Mr. Hendrik Gratama / geb. te Dokkum 26 Juli 1802, / overl. te Assen 1 April 1879 / Catharina Elisabeth/ dochtertje van den Heer / Simon Johan van Slooten/
en Vrouwe Aafke Gratama /18 =-=: 68 — (173)
5 December '
(Mr. H. Gratama, ged. Harlingen 29-4-1794 t Nijehaske Feb. 1833, zie N. Patriciaat XIX, 1930, zn. v.h. echtpaar Roderwolde sub 5, vrederechter Dokkum, Rechter arr. Rechtbank Heerenveen, tr. S. Fockema, dr. v. Eelco en Gertje Tonnema.)
7. Hier rusten / Vrouwe A. C. Mollerus / geb. te Utrecht 31 Juli 1819, / overl. te Assen 1 Juni 1866. / Echtgenoote van / Mr. J. Baron Van der Feltz / Vrouwe C. W. S p i e r i n g, / geb. te Tiel 16 Oct. 1856, / Overl. te Assen 10 Aug. 1898, / Echtgenoote van / Mr. G. Baron van der Feltz/ De zoon van laatstgenoemden / A. C. Baron van der Feltz / cornet bij het eerste Regiment Huzaren / Student in de Rechten te Leiden, / geb. te Assen 7 Aug. 1883 / overl. te Oegstgeest 9 Oct. 1903 / Mr.



G. W. Baron van der F e 11 z / geb. te Arnhem 18 Dec. 1853, / overl. te Assen 16 Jan. 1928, / Later gehuwd met Jonkvrouwe F. L. W. M. de Savornin Lohman. — (155).
(Zie voor deze relaties Ned. Adelsboek 1920, bl. 61, 62.)
8. Johanna Guillelma / Arnoldina Jacoba / van Gesseler te Linteloo / weduwe van / Mr. J a c o b Frederikvan de Lande /geb.teDoesburgh5Juni 1793/ overl. te Assen 31 Dec. 1863. /
(Zij t ten huize v. Mevr. de Wed. Servatius, aan de Brink, zie sub 56, was geref. ged. 9-6-1793 te Doesburg, dr. v. Bernard Jan Joost Te Lintelo en v. Henrica Turnbull.)
9. Antonius Henricus Pareau / Predikant te Assen / geboren den 20 July 1805 te Harderwijk / overleden 5 November 1859 te Assen, / echtgenoot van / Charlotte Marie / Christine Dumont / De gedachtenis des regtvaardigen / zal tot zegening zijn. / Salomo.
(Schrijver v. „de oude kerk te Assen”. Zie over hem Hand. Mij. der Ned. Letterk. 1860. bl. 369.)
10. Rustplaats van / Gijsbertus Lambertus Gasinjet,/ geb. te Hoorn, den 24 November 1789, / overl. te Assen, den 28 Februari 1858, / en / Titia /Margaretha Crooy, / geb. te Sneek, den 6 December 1791, / overl. te Assen den 17 October 1868 / Echtelieden / Rustplaats van de Hoogwelgeboren
/ Jonkvrouwe A. F. V. van Cammingha / geboren te Veenwouden / den 26 Juni 1819 overleden te Assen / den 9 October 1889 Weduwe / van den WelEdelgeboren Heer / Paul Gasinjet / Rustplaats van den WelEdelgeboren Heer Paul Gasinjet/ geboren te Paterswolde op den Huize Vennebroek den 2 Maart / 1824 overleden te Assen den / 8 November 1887 zeer geliefde echtgenoot van Jonkvrouwe / A.F. V. van Cammingha - (129.)
(Jkvr. Alida Frederica Victoria v. C., dr. v. jhr. Vitus Valerius en v. Johanna Christophora Gasinjet, tr. Leeuwarden 11 Juli 1859 Paul(us) vnd., zoon v. h. eerstgenoemd echtpaar op dezen steen; adj. comm. ter Prov. Griffie v. Drenthe, vgl. Ned. Adelsb. 1913, bl. 18 sub XIII, 3.)
11. 18 6/9 06 / Adr i an a A m e 1 i a / E ver din a van Royen / 18 9/29 56 — (125).
(Geb. 9-6, ged. 15-6-1806 te Assen, dr. v. Daniël en v. Barbara Johanna Arnolda Lankhorst.)



12. Mr. Joan Walraven / geb. te Zwolle den 13 July 1779 / overl. te Assen den 19 Febr. 1853 / in leven Raadsheer in het / Prov. Hof van Drenthe. — (107).
13. Mr. Petrus Oosting, / Ridder der orde van de Eikenkroon / en Griffier bij het Kantongeregt te Assen / geboren te Zutphen den 4 December 1812 / overleden te Assen den 16 Maart 1857 / echtgenoot van Vrouwe / Rh ij n visa Mathilde Elisabeth/Catharina Feith — (102).
(Zie sub 62, zn. v. h. echtpaar sub 38, zij was geb. Weener, 2-4-1821, t h. Boschwijk, Zwolle, 18-6-1887, dr. v. Dr. Everhard Eisso Christoffel env. Thalea Anna Magdalena Hesse.)
14. Nicolaas Gerard Servatius / weduwnaar van / Charlotta Gerardina van Swinderen / geb. te Coevorden, 21 April 1793 / overl. te Assen, 15 Mei 1870 — (101).
(Hij was Rijksontvanger, zn. v. het echtpaar te Zuidlaren vermeld, tr. Groningen 4-9-1819 C. G. v. Swinderen vnd., dr. v. W icher Oncko en v. Aletta v. Swinderen; wijkt af van Ned. Patriciaat VII, 1916, bl. 345.)
15. Wilhelmina Anthonia/van Heemskerck / echtgenoote van / Antonie Frantzen / geboren den 15 Febr. 1779 / overleden den 24 Jan1. 1850. / Antonie Frantzen, / Ridder der orde van den Ned. Leeuw / Gep. L‘. Kolonel. / Oud Milicie / Commissaris / in de provincie Drenthe geb. / te Breda den 29 Januarij 1779 / overl. te Assen den 3 Junij 1863.
(Hij was zn. v. Johan Willem env. Maria du Feijan, cadet regt. Douglas 1789, vaandrig 1793, 2e lt. 3e regt. Jagers 1807, le lt. 5e Regt. v. Ligne 1809; bij het 126 Regt. Infie. 1810; kapitein 95e Regt. Inf. 1812, overgegaan bij het 54e 1812; kapit. Oranje Legioen 1814, Majoor 6e Regt. Infie 1829, lt. Kol. 1837; Milit. comm. Drenthe 1840-’57; veldtochten: 1794 Braband; 1801, ’02 en ’09 Duitschland; 1812-'13 Polen en Danzig; 1815 Frankrijk; 1830 Ostende, 1834 Maastricht; metalen Kruis 5-4-1832 en Ridder Ned. Leeuw 6-12-1845.)
16. Mr. Isaac Roessingh / Oud-President der Arrondis- / sements Rechtbank te Assen / Ridder in de Orde / van de / Nederlandschen Leeuw / geb. te Gasseltemijeveen / 27 Junij 1835, overleden te Assen 19 Augustus 1901, / Echtgenoot van / Trijntjen Bouwina Hornan.
(Zie no. 74.)
17. Mr. Warmolt Tonckens /Advocaat bij de Arr.s



Rechtbank te Assen / geboren te Eelde den 10 December 1820, I Overleden te Assen den 20 Mei 1901 / Mr. Adriaan Joseph Tonckens /Advocaat Procureur bij de Arr.s Rechtbank te Assen / geboren te Eelde den 18 September 1827/ overleden te Assen den 19 Februari 1903. — (76).
(Beiden ongeh. t, zoons v. h. sub 20 genoemde echtpaar.)
18. Maria Tonckens / geboren / te Eelde den 14 November 1813 / overleden / te Assen den 23 October 1887.
(dr. v. h. echtpaar sub 20, t ongeh.)
19. Mr. Jan Hendrik Willinge Tonckens / Raadsheer in het provinciaal / Geregtshof van Drenthe / geboren / te Eelde den 8 December 1817, Overl. / te Assen den 27 February 1871.
(Zn. v. h. echtpaar sub 20, t ongeh.)
20. Mr. Warmolt Tonckens / President van het Provinciaal Geregtshof van Drenthe / Ridder der Orde van den Nederlandschen Leeuw / geboren te Westervelde den 3 Mei 1782 / overleden te Assen den 14 January 1865 / En Froukje Heemstra / geboren te Lutkegast den 19 April 1785 / overleden te Assen den 10 December 1851/ Echtelieden.
(Hij was advocaat, maire v. Eelde en Peize, later rechter te Assen, enz., zn. v. Joachimus Lunsingh T. en v. Maria Helling a, tr. Den Ham 8 Juni 1806 F. H. vnd., dr. v. Jacob Symons en v. Antje Helling a.)
21. Wyncko Tonckens / geboren te Eelde / den 7 Juny 1825 / overleden te Assen / den 22 Februarij 1843.
(Zn. v. h. echtpaar sub 20, t ongeh.)
22. Symon Tonckens / Medicinae doctor te Westerbork / geboren te Eelde / den 8 December 1815 / overleden te Assen / den 4 September 1849.
(Zn. v. h. echtpaar sub 20, t ongeh.)
23. Johannes Tonckens / Eerste luitenant / bij de Infanterie / geb. te Assen 22 Januari 1847 / overl. te Kampen 23 Nov. 1870.
(Zn. v. h. echtpaar sub 24, t ongeh.)



24. Mr. Johannes Tonckens / Regter in de Arr: Regtbank te Assen / geboren te Eelde den 14 Januarij 1811 / overleden te Assen den 30 October 1894 / en/ Amalia Constantia / Koetsveld van Ankeren / geb. te Schoonhoven den 6 September 1816 / overleden te Assen den 13 Mei 1892.
(Zn. v. h. echtpaar sub 20. Zij was dr. v. Mr. J ohannes en v. Elise Philippine Johanna Mengel.)
25. Mr. Lambert Oortwijn / President der Regtbank te Assen / geboren 15 April 1757 / overleden 11 Maart 1840 / en Vrouwe Rolina Cornelia Meyer /geboren 10 December 1757 / overleden 14 November 1845 / Willemina / Hendrica Oortwijn / geb. 17 Jan. 1785, Overl. 3 Maart 1844 / en / Barendina Alberta Oortwijn / geb. den 12 Aug. 1789. Overl. den 24 Nov. 1867 — (68).
(Op aang. v. Gerrit Sluis, commies Prov. Griffie, schoonzoon, zie sub 46, overl. te Assen N. Huizen 91 ri.m. 4 uur, geb. Westerbork als zn. v. D s. H e r m a n n u s, predikant ald., vgl. Romein t.a.p. j bl. 316, en Wilhelmina Haak.)
26. Pieter Tetrode/ geboren te Harlingen / den 16 Maart 1778 / overleden te Assen / den 26 Mei 1835 — (55).
(VJg. overl. acte t 25, adj. commies Prov. Griffie, geb. Harlingen, 3-12-1783, echtgen. v. Elisabeth H o 1 d e n , zn. v. Pieter env. Aurelia Gratama, beiden f.)
27. Jhr. Hendrik /Jan Leopold van der Wijck/ geb. te Assen 21 Maart 1843 / overl. aldaar 27 Mei 1888.
(Hij was cand. notaris, zn. v. h. echtpaar sub 28.)
28. Jonkheer Mr. Haro van der Wijck / Raadsheer in ’t Provinciaal geregtshof / en Adjunct-Houtvester in Drenthe / geb. 11 Junij 1798, overl. den 29 Aug. 1844 / en / Vrouwe Rolina Gijsberta Gerdina / Baronesse de Vos van Stee nw ij k van den Havixhorst / Douairière Jonkheer Mr. Haro van der W ij c k / geboren 5 Sept. 1801 / overl. den 5 April 1866.
(Hij was een v. d. kinderen v. Jhr. Mr. D e r k, zie Oosterhesselen no. 8 en het daar aangehaalde.)
29. Jan Abraham Rudolph Kymmell/17 15/9 72— 18 23/9 30 / Anna Vos / 17 9/4 83 — 18 27/4 82. Echtelieden.
(Hij geb. Dalen, zn. v. Georg Rudolf Wolter, schulte v. Dalen en Oosterhesselen en v. Euphemia Nysingh, tr. Nijeveen 9-6-1809 A. V o s vnd., ged. ald. 13-4-1783, dr. v. Mr. Hendrik, laatst raad i. d. Etstoel en v. Roelina Alingh.)



t
30. Mr. J o h a n n e s Hofstede/ Gedoopt den 25 September 1765 / en overleden 6 Januarij 1848 / en / Anna Theodora Geer.truida Schroeder / Gedoopt den 24 October 1766 /
en overleden 24 January 1828 / Echtgenoten.
(M r. J. Hofstede, advocaat, le klerk v. d. Landschap, later ontv. generaal v. Drenthe, tr. Juni 1792 A. Th. G. Schroeder, dr. v. prof. Nicolaas Wilhelm en Cornelia Geertruida Meisterlein, zie sub 5 en Roden sub 4 en Ned. Patriciaat 1923 bl. 100.).
y 31. Margaretha W e s t r a / geboren den 21 Maart 1802 / overleden den 5 Februarij 1831 / huisvrouw van / Herman Hubert van Lier / rust hier met haren zuigeling / J o hannes Henricus Petrus •/ die slechts weinige weken oud / zijne Moeder vier dagen naar het graf was voorgegaan / Door een ieder die haar gekend heeft / bemind en betreurd liet zij haren diep bedroefden Echtgenoot / en twee jonge harer moederlijke hulp / nog zeer behoevende kinderen na/Mogten allen zich hier/ na ma als in een beter leven / wederom vereenigen / Ja wat Gij Vader geeft en neemt / Gij geeft en neemt uit enkle liefde / En zagen wij de toekomst door / Hoe ook de smart ons hart doorboor / Het
is Uw weldaad dat Gij griefde.
(Zij was geb. Harlingen, t Assen, dr. v. M r. Hendrik, advocaat, baljuw 8e distr. Harlingen, direct, belastingen in Drenthe, laatst burgem. v. Assen en v. 2. Eva Fontein; tr. Assen 13-9-1826 Mr. H. H. v. Lier, zie sub 68, die het nog bestaande h. „Oversingel”, a. d. Zuidersingel te Assen bewoonde.)
32. Rustplaats van / Frederika Westra, / overleden den4September 1827/oud23jaren/ en Dieuwke Westra/ overleden den 3 January 1831 / oud 38 jaren / dochters van den Directeur / H. J. Westra / en Vrouwe E. F. Fontein / ook rust hier / het stoffelijk overschot / van Baudina Westra / overleden den 29 Januarij 1836 / oud 38 jaren / Acht dochters die Gods gunst mij gaf / Drie zusters onder dit gesteent / De Moeder die ’t gemis beweent / Staart nu verbeidend op den Heer / Daar vindt
zij eens haar dochters weer /
(Mr. Hendrik Westra, zie sub 31, zn. v. Jan en v. Dieuwke Pasma, tr. 1. Harlingen 9-9-1787 Hiltje Schaaf, tr. 2. Eva Fonteinvnd., geb. ald. 26-2-1773, t atd. 3-11-1856, dr. v. Dirk Freerks env. Catharina Slinstra. Uit het 2e huwel. o.a. Dieuwke vnd., geb. Harlingen 18-4-1793, Frederika vnd., geb. Harlingen 19-4-1804 en Baudina, eeb. Harlingen 11-4-1797.)



33. Roelina Kymmell / Echtgenoot, van / Mr. B. Oosting / geboren tePeize/den 11 September 1833/Overleden te Assen / den 7 April 1866
(dr. v. Berend Willinge, burgem. Peize en v. A,1 e i d a Homan,tr. ald. 18-6-1862 M r. B. O o s t i n g, zie no. 34, zn. v. het echtpaar sub 37; hij tr. 2.26-9-1872 A. H. O o s t i n g, zie no’s 34 en 35.)
34. Rustplaats van / Mr. Bernard Oosting / Kantonrechter te Assen / geb. te Assen 28 December 1826 / overl. aldaar 3 Juli 1897 / Echtgenoot van / Vrouwe A. H. Oosting.
(Hij prom. Groningen 31-3-1849, advocaat, later Griffier Kantongerecht Assen, zie no’s 33 en 35.)
35. Rustplaats van /Anna Habbyna Oosting / geb. te Assen 2 November 1843 / overl. aldaar 8 Juni 1922 / weduwe van Mr. B. Oosting/
(Zie no’s 33 en 34; dr. v. M r. Caspar Ever hard, subst. griffier Gerechtshof Leeuwarden en Maria Cornelia Jacóba Harmenna Nauta.)
36. Mr. Jan Oosting / Lid van de Provinciale / Staten van Drenthe Procureur / bij de Arr:’s Regtbank te Assen / geb. te Assen 31 Augustus 1810 / overl. aldaar 18 April 1879. / Echtgenoot van / Vrouwe H. J. S t h e e m a n.
(Zn. v. h. echtpaar sub 37 en 38, tr. 3-7-1868 Smilde Henderika Jantjen S., dr. v. Sypko rentenier enTitia Post; wed. C. W. Ellents Kymmell, zie Smilde sub 10, geb. Winschoten 23-10-1818, t Assen 18-2-1904.)
37. Hendrik Jan Oosting / Ridder van de Orde / van den Nederlandschen Leeuw / Kommandeur van die der Eikenkroon / Oud-Burgemeester van Assen / en Oud Rijksbetaalmeester / geboren den 28 Juni 1787 / overleden den 6 Februari 1879 / weduwnaar van Maria Hofstede
38. Maria Hofstede / Geboren te Assen den 15 Dec. 1790 / en aldaar overleden / den 12 September 1869 / Echtgenoote van / Hendrik.Jan Oosting.
(Zij was dr. v. h. echtpaar sub 45, hij zn. v. h. echtpaar Rolde sub 7. — Hun wapens thans nog in het fronton v. h. huis Vaart N.Z. 36 Assen, in welk huis tevens het wapen O., voorgesteld hangend aan een ring en het jaartal 1639 op een steen in den achtergevel, 38 X 40 c.M.)



39. 17 4/6 90 / Mr. G. Kniphorst/ 18 6/1 50.
(Zn. van Lambertus en van A 1 e i d a Vos, lid 2e Kamer St. Gen., laatst Raadsheer Hof van Dr., geb. Meppel, t Assen x Hoogeveen 4-4-1813 Elisabeth Carsten, dr. van C a s p e r Everhard en van Jentien Houwinck).
40. 17 22/5 90 / Elisabeth Carsten / 18 30/10 47.
(Zie no. 39.)
41. 18 8/22 24 / M a r i a K n i p h o r s t / 18 9/3 38.
(dr. van nos. 39 en 40, 8/22 moet zijn 22/8.)
42. Mr. Bernard Servatius / weduwnaar van / G e s i n a Oldenhuis Hofstede /geb.teCoevorden/den28December 1791 / overl. te Assen / den 10 April 1864.
43. Gesina Oldenhuis Hofstede / Echtgenoot van / Mr. B. Servatius / geboren 28 November 1788 / overleden 22 July 1860.
(Zij was geb. Assen 30-11-1788, t ald., dr. v. h. echtpaar sub 45, tr.
/1P/1P ? Assen 24-8-1918 Mr. B. Servatius, ged. Coevorden 1-1-1792, officier b. d. Regtbank v. len aanleg Assen 1816, procur. generaal Gerechtshof Assen, 1838-’62, ridder i. d. Orde v. d. Ned. Leeuw, zn. v. Joan Pieter en v. Gerhardina Fokkelina Engelhard, zie Ned. Patr. 1923, bl. 99 en Zuidlaren.)
44. Hier ligt begraven / Vrouwe Ignatia / Petronella Maria / Van Son geb : Hofstede / zij stierf den 13 Maart 1829 / in den bloeienden leeftijd / van 30 jaren.
45. Mr. Petrus Hofstede / Commandeur der Orde / van den Nederlandschen Leeuw, / Staatsraad in buitengewonen dienst / Oud Gouverneur der Provincie Drenthe / geboren den 14 April 1755 / overleden den 14 April 1839 / Vrouwe S u s a n n a Christina Kymmell / geboren den 21 September 1758 / overleden den 4 Maart 1825 / Echtelieden. — (verschill. doodsemblemen.)
(Zie Dr. V. Alm. 1840, bl. 91. Hij was adv.-fisc. b. d. Landdrost, Ontv. v. Wedde en Westwoldingerland 1789, landdrost v. Drenthe 1807, v. Overijssel 1809, prefect v. h. Dept. v. d. Monden v. d. IJssel; geb. Doornik, t Groningen, zn. v. Wolter Hendrik, landschapsraad en secr. v. Drenthe, en v. Maria Cos, zie ook H. J. Nassau: „Mr. Petrus Hofstede in zijn leven en werken”, Koevorden 1839; tr. Assen 5-5-1782 S. C. K y m m e 11 vnd., geb. Havelte, t Assen, dr. v. M r. Jan, laatst raad en landschrijver env. Johanna Oldenhuis.)



46. Gerrit Sluis / 26 Mey 1801 / 20 Juny 1885 / en / Cornelia Henderica Oortwijn / I Nov. 1794 / 26 April 1860 / Ehelieden.
(Zie sub 25.)
47. Jan Aldrik Sluis/2 Oct. 1766 / 14 Juli 1831 / en Maria Krull23 April 1775 / 2 Juny 1841, Ehelieden.
(Hij was med. dr. te Assen, zie N. L. 1908 k. 263, burgem. 1818-’24, weth. v. Assen, 1824-’31, geb. Groningen, zn. v. Wesselus en v. A d r i a n a Feusberg, zij geb. Oldersum (O.-Friesl.), dr. v. Ds. Willem env. Ida Johanna van Santen.)
48. Christiaan Hendrik Wolf van der Feltz/ geb. den 3 Maart 1815, overl. den 8 Nov. 1853 / Mr. G u s t a a f Willem van der Feltz / geb. den 13 Dec. 1780, Overl. den 22 Nov. 1853 / Louise Isabélle van der Feltz/ geboren van der Feltz / geb. den 25 Nov. 1778 / overl. den 30 Sept. 1857 / Charlotte Catharine Sophie / Gerhardina van der Feltz / geb. den 1 Sept. 1810, overl. den 15 Jan. 1881.
(Zie Ned. Adelsb. 1920, bl. 57.)
49. Mr. Gerrit Vos /Lid van de Gedeputeerde/Staten der Provincie Drenthe / geboren te Nijeveen den 2 December 1777 / overleden te Assen / den 5 October 1852 / en / Lamberta Gerharda Kniphorst / geboren te Meppel den 12 July 1779 / overleden te Assen den 6 Dec. 1844 / Echtelieden.
(Hij zn. van Nijeveen no. 1, zij zuster van Meppel no. 12. Zij tr. Diever 2-12-1800.)
50. Claas Vos / Medicinae Doctor / Geb. 17 Januarij 1804 / overl. 17 April 1839. / Jantje Engelhart Wed. Jan W a 11 e r en Dr. C. Vos/ geb. te Groningen / 20 Maart 1808, Overl. / te Assen 2 Oct. 1874.
(Zn. van echtpaar no. 49; geb. en f te Assen, Brink no. 14, zij dr. van Hendrik env. Copia Johanna van Bolhuis, z. k.)
51. Rudolpho Houwinck Vos / Drenthino Juris Candidato / Filio Carissimo / Vixit Annos XX Menses V Dies XX / Decessit Groningae / Die VII Decembris CIO IOCCC XXVII / posuerunt Parentes / alterum hunc fi.... lumen academia / Groningana Studiis operam dante immatura morte sibi ereptum / dolentes / molliter ossa- cubent.
(Broeder van no. 50.)
2



52. Mr. Hendrik Vos / Rijksadvocaat in de Provincie Drenthe / Wethouder der gemeente Assen / Geb. den 1 Feb. 1802, overl. den 25 Aug. 1864 / Helena Bulthuis / geboren te Groningen den 1 April 1800 / Overleden te Assen den 24 Augustus 1873 / Echtelieden.
(Hij geb. en t te Assen, broeder van no. 50, zij dr. van Lambertus en C o r n e 1 i a D ij k. Zij tr. Groningen 9-11-1826.)
53. Mr. Sibrand/Gratama President / van ’t Hof van Drenthe Rid/der der Orde van den Nederlandschen Leeuw / Commandeur der Orde van de / Eikenkroon geb: te Harüngen den / 20 Mei 1784, overl: te Assen 8 / Jan. 1858 Echtgenoot van / J. G. Oldenhuis Kymmell.
(Hij w. stud. Gron. 1-9-1801; prom. ald. 21-9-1808; advocaat te Assen, Keizerl. notaris ald. 1809; maire v. Assen 1812; burgem. ald. 1816-’21; bij K.B. v. 29-3-1823 rechter, later pres. Rechtbank ald., zn. v. h. echtpaar Roderwolde sub 5, tr. Assen 9-8-1812 J. G. Oldenhuis K y m m e 11, dr. v. h. echtpaar Smilde sub 7.)
54. Johanna Gesina / Oldenhuis Kymmell / weduwe van / Mr. Sibrand Gratama / geb. te Smilde den 11 Dec. 1789, overl: te / Assen den 11 Maart 1858.
(Zie no. 53.)
55. Mr. Isaac Collard / geboren te Maastricht 31 Jan: 1774 / overleden te Assen 6 November 1828 / vrouwe Johanna Gesina Kymmell / geboren te Groningen 12 July 1780 / overleden te Assen 2 October 1850 / Echtelieden /
Alexandra Sara Quirina Collard / geb. 2 Oct. 1806 — overl. 8 April 1843 en / Johanna Tetje Elisabeth Collard /geb. 17 April 1812 — overl. 23 October 1831. (Eerstgen. burgem. v. Assen 1813-’17. Zie N. Leeuw 1908, k. 263.)
56. Bernardina Henrica Jacoba Frederika Turnbull van de Lande / Echtgenoote van / Mr. B. W. Servatius / geboren te Groningen / den 25 September 1837 / overleden te Heereveen / den 16 Januari 1866 —• (148).
(Zij was dr. v. h. echtpaar sub 8; zie Ned. Patr. VII, 1916, bl. 347.)
57. Mr. Andries Snoek Nijsingh /Raadsheer in het Hof van Drenthe / geb. den 6 December 1797, overl. den 27 No-



vember 1847 / en Laura Elisabeth Bertling / geb. den 10 April 1812, overl. den 15 Junij 1836.
(Zn. v. h. echtpaar de Wijk sub 4, geb. De Wijk, t Assen, tr. ald. 18-11-1829 L. E. Bertling vnd., dr. v. h. echtpaar sub 58.)
58. Catharine Theodore / Wilhelmine von
Holsten / weduwe van / Anthony Ewoud Jan Bertling/ Geb. den 4 September 1788 / overl. den 20 April 1874
59. Charlotte Friderike / Wilhelmine von
Holsten / geboren den 12 Maart 1790 / overleden den 13 April 1872.
60. Jonkvrouwe /Christine Anskje /Vegilin van Claerbergen/ geboren den 1 November 1819 / overleden te Assen / den 22 Juli 1838.
(Zie Ned. Adelsboek 1923, bl. 106 sub X. 1. t ten huize van no. 61, Brink 13.)
61. Het wapen Van der Wijck met helm, helmt. en schildhouders. — Jonkheer Mr. Hendrik, / Jan Leopold van der Wijck / geboren te Laar / den 3 November 1792 / overleden te Assen / den 23 October 1860.
(Hij was broeder v. d. sub 28 genoemde.)
62. Hendrik Jan Oosting / Oud-O.I. Ambtenaar / geb. 25 Augustus 1842 / overl. 19 November 1915 / echtgenoot van / M. W. C. Bar.e88e van Neukirchen / gend Nyvenh e i m / Zalig zijn de reinen van harte / want zij zullen God zien / Maria Wilhelmina Commarina / Bar.esse van Neukirchen / genaamd Nyvenheim / echtgenoote van den Heer H. J. Oosting /geb. te Helder 21 Mei 1850 / overleden te Bussum 9 Juli 1926.
(Vgl. Ned. Adelsb. 1912, bl. 284 sub I. 1. Hij was zn. v. h. echtpaar sub 13. Zie ook Navorscher 1917, LXVI, bl. 158.)
63. Mr. Hendrik Pelinck/ oud lid van Gedeputeerde Staten / van Drenthe, Ridder der orde van / den Nederlandschen Leeuw / Geboren te Norg 17 Mei 1826 / overleden te Assen 17 Juni 1904 / echtgenoot van Z. H. Oortwijn / Zwanida Hermanna / Oortwijn /geboren 3 November 1830 / Overleden 23 Februari 1905 / weduwe van / Mr. H. Pelinck/
(Hij was een broeder v. M r. Egbert, zie Kerkhof Norg, sub 2.)



64. Johanna /Wijnanda Hermina Ram / echtgenoote van / Daniël Jacob van Ewijck / geboren 27 Maart 1798 / Overleden 29 Junij 1835 / Zij liet na haar man en zes jonge kinderen, voor / welke zij was de beste gade en braafste moeder — (Woorden 2 Cor. vs. 1.) —• (70).
(Zij was geb. Utrecht, t Assen, dr. v. M r. P h i 1 i p en v. J a c o b a Aletta Francina Grothe, tr. Utrecht 21 - 9 - 1820 Mr. D. J. v. Ewij ck, vnd., gouverneur v. Drenthe, later Commissaris des Konings in N. Holland, staatsraad i.b.d. en Minister v. Staat, zie Ned. Patriciaat IV, 1913, bl. 115.)
65. Vrouwe Maria Louisa / Hora Buma / geboren te Holwerd 5 Juli 1820 / overleden te Assen 7 Mei 1894 / Echtgenoote van / Jhr. Mr. Anne Willem/van Holthe tot Echten/ Jonkheer Meester / Anne Willem van Holthe tot Echten / weduwnaar van Vrouwe Maria Louisa/ Hora Buma / geb. te Ruinen 21 Februari 1816 / overl. te Assen 9 Februari 1900.
(Hij was 7e kind v. jhr. Rudolph Otto tot Echten en Echtens Hoogeveen en Anna Geertruida van Echten, notaris en advocaat te Assen, tr. Zuidhom 12-4-1842 L. Hora Buma, dr. v. J o h a n en J a n k e S i m o n s.)
66. Jonkheer Mr. Pieter / Adam van Holthe tot Echten/ weduwnaar van / Vrouwe Petronella Maria/ Nicolette De Court / oud-President van het / voormalig Provinciaal / Geregtshof van Drenthe / overleden te Assen den / 12 Februarij 1883, in / den ouderdom van / ruim 76 jaar.
(Hij was geb. h. Echten 4 Jan. 1807, zie no. 67 en O. Begraafpl. Emmen sub 1 en 2.)
67. Vrouwe Petronella Maria / Nicolette De Court, / Echtgenoote van / Jonkheer Mr. Pieter Adam van Holthe tot Echten / overleden te Assen / den 2 Januarij 1883, / in den ouderdom van / ruim 68 jaar.
(Jkvr. P. M. N. de C., geb. Dordrecht 8 Oct. 1814, dr. v. jhr. Etienne Jean env. Margaretha Westerouen van Meeteren, tr. ald. 12 Apr. 1845 Jhr. Mr. P. A. v. Holthe t o t E., zn. v. jhr. Rudolf Otto env. Anna Geertruida van Echten, zie Ned. Adelsb. 1913 bl. 124 sub VIII. 3.)
68. Herman Hubert van Lier / geboren den 9 Augustus 1792 / aan de Kaap de Goede Hoop / overleden te Assen den 8 Maart 1863.



(Zie sub 31. Hij was griffier bij het Vredegerecht, later notaris te Assen, zn. v. D s. Helperus Ritzema v. Lier en v. Maria Johanna v. Riet.)
69. Jonkheer Frangois van / Harencarspel Eck-
hart/ Ridder der Orde van den Nederl. Leeuw / Lid der Ridderschap van Noord Brabant / Gouverneur der Provincie / Drenthe 
het wapen v. Harencarspel Eckhart onder een kroon met de helmen en schildhouders. — geboren te Zwolle 28 April 1784 / overleden te Assen 5 Mei 1842.
(Zie Ned. Adelsb. 1913, bl. 254 sub IX, zn. v. J o s i a s en Anna Apollonia Thierr y.)
70. Mr. Johannesvan Kuijk / Commissaris des Konings in Drenthe, / geboren te Delft 30 Mei 1819 / overleden te Assen 27 Mei 1885 / Vrouwe Anna Alida Elisabeth van K u ij k / geboren te Delft 3 April 1854 / overleden te Meppel 4 December 1893/Echtgenootevan/Jhr. Mr. Rudolph Otto/ van Holthe tot Echten / Ter herinnering aan / Jhr. Mr. Rudolph Otto / van Holthe tot Echten/ geboren te Assen 20 September 1847. / Overleden te Haarlem 27 Mei 1922 / wiens assche is bijgezet / in het Columbarium te Westerveld.
(Eerstgen. was zn. v. Jan en Clara Margaretha Elias; zieDr. Volksalm. 1888 bl. 137 en N. Leeuw 1885, bl. 60; Jhr. Mr. R. O. van Holthe tot Echten was advocaat en notaris, lid v. Prov. Staten v. Drenthe, zn. v. h. echtpaar sub 65; tr. Assen 5-9-1887 A. A. E. v a n K u ij k vnd., dr. v. Mr. Johannes vnd. en v. Anna Aleida Elisabeth van Koetsveld.)
71. Rolina Johanna/Hendrica van der Scheer/ jeboren te Gieten den 4 Maart 1822 / overleden te Assen den 14 Mei 1884 / geliefde echtgenoote van / Mr. Dirk Hendrik Westra/Mr. Dirk Hendrik Westra / Oud-President Ier Arrondissements Rechtbank te Assen / Officier in de orde van de Eikenkroon / Ridder van het Metalen Kruis / Geboren te Harlingen L8 Mei 1807 / Overleden te Assen 19 Dec. 1885.
(Hij was president der Arr.-Rechtbank 1863-77; luit. 2e Bat. Mob Schutterij in Drenthe 1830-’31, zn. v. Mr. Hendrik en 2. E* Fontein, zie sub 31, 32; tr. Assen 17-1-1849 R. J. Henderika v. d. Scheer vnd., dr. v. d. medicus Allerd en v. Anna Barbara Jacoba de Blécourt.)



72. Hendrik P. A. van Gorcum /20-8-1800—13-4-1876/ Wilhelmina van Eyck, / 20-12-1807—8-2-1895, / echtgenooten / Claas van Gorcum, / 17-12-1836—29-7-1922, / Helena van Harst, / 7-4-1829—7-1-1878 / echtgenooten / Willem van Gorcum /25-4-1843—18-12-1887/Wilhelmina van Gorcum / 19-3-1871—12-7-1888 / Cornelia A. van Gorcum / 25-9-1869—5-10-1874 / Johanna M. van Gorcum, / 26-12-1844—22-12-1927.
73. Vrouwe / Maria Hendrica Poelman / geb. te Groningen den 14 April 1807, / Overl. te Assen den 27 Aug. 1877. / Echtgenoote van wijlen Jonkheer / Mr. Onno Reint van Andringa / de Kempenaer.
(Zie Ned. Adelsboek 1914 bl. 497 sub VII. 2.)
74. Tryntien Bouwina Homan / geboren te Assen / 10 Augustus 1841 / Overleden te Elp / 9 Februari 1919 / weduwe van Mr. Isaac Roessingh.
(Zij was dr. v. h. echtpaar sub 76, 77, tr. Assen 23-7-1863 Mr. I. Roessingh vnd., zie sub 16, prom. Groningen 25-3-1858, zn. v. Ds. Hendrik Karei env. Louise Albertine Collard)
75. Willem / Alexander Roessingh / geboren 24 Augustus 1877 / overl. 18 Februarij 1879.
76. Mr. Jan Tymens Homan / President der Arrondissements / Rechtbank te Assen / Ridder in de Orde van den / Nederlandschen Leeuw / geboren te Vries 4 Januari 1800 / overleden te Assen 8 Maart 1863 / weduwnaar van Wilmina Aleida N ij s i n g h.
(Zn. v. h. echtpaar Kerkhof Vries sub 13, ged. 12-1-1800, stud. Groningen 14-6-1817, prom. ald. 19-3-1823 „De delictis peregrinorum eaque puniendi ratione," raadslid te Assen, lid d. Staten v. Drenthe, zie A. Oltmans „de Gemeente Assen” bl. 98.)
77. Wilmina Aleida Nijsingh/ geboren 10 October 1809 / overleden 28 December 1849 / Echtgenoote van Mr. Jan Tymens Homan / — (83).
(Zij tr. De Wijk 29-10-1830, was geb. ald. h. „De Schiphorst”, t Assen, dr. v. h. echtpaar kerkhof De Wijk no’s. 4/5.)



Ned. Herv. Evangelisatie te Barger Compascuum.
Bi] de ingang: Deze steen is gelegd / door den Eerw. Heer / G. v. d. Gronden/ Evangelist alhier / op den / 28 September 1926.
In den bijbel leest men: Deze Bijbel werd geschonken / door den HoogEdelgestrengen / Heer J. R. Snoek Henkemans, / Lid der Staten Generaal, / en Voorzitter van de Vereeniging / „Geestelijke en Maatschappelijke / Zorg”, ter gelegenheid van de / inwijding der Hervormde / Kerk te Barger-Compascuum / op 21 December 1926.
Op de mantel der klok: Ik laat hooren mijn stem — om te komen tot Hem Die leven en vrede U schenkt. / Wees dan niet stug, maqr kom haastig en vlug. Als Hij U door mij tot zich wenkt. / Gegoten door A. H. v a n Bergen, Heiligerlee 1926.
R. K. kerk te Barger Compascuum.
In het choor een gedenksteen: + Positus sum / 1923 / + Die 25 Julii.
De klok hing onbereikbaar, doch is een hulpbel.
Evangelisatielokaal te Barger Oosterveen.
In den bijbel leest men: Int jaar 1714 Claas Aries Stortenbeek Sr.
Geref. kerk te Barger Oosterveen.
In het voorportaal leest men: Eben-Haezer / 1 Samuel 7: vers 12 / De eerste steen gelegd namens / de Classikale Commissie voor / den Kerkbouw door K. E n s i n k. / R. Huls. Pred. N. Amsterdam / L. G. G o r i s. Pred. Emmen / K. E n s i n k. Ouderl. Emmen /M. Busstra. Ouderl. N. Amsterdam / 1891.
Alsmede op twee steenen boven elkaar: 1) Vergroot 1908 / Ds. K. Bakker. *) Verbouwd / met toren 1931 / Ds. J. A. Verhoog.
R. K. kerk te Barger Oosterveld.
Bij de ingang een steen waarop: Dit heiligdom / het eerste / ter sere van den H. Gerardus Majella/ gesticht door zijne



vereerders / uit alle deelen des Lands / in het jaar O. H. 1905 / Heilig verklaring / 11 December 1904 / Consecratie der kerk/ 1906 / A. M. D. G.
Op de klok: Oosterveld en Emmerveen roep ik tot gebed bijeen d.d. Anno 1906 Arnoldus Helena / Petit & Edelenbroek Gescher i. Westf.
(De namen Arnoldus en Helena zijn de voornamen van kinderen van een echtpaar te Utrecht, hetwelk geld gaf voor deze klok.)
Ned. Herv. kerk te Beilen.
Op de oude klokken las men:
1) L. Schucking predikant. J. Hunse koster. Fecit J. Borghardt Groningen A°. 1741. Soli Deo gloria L. Smit. R. Remmels. J. Seenbringe. J. Beuringe. Kerckvoogden.
(VgL Vrije Fries XVI, bl. 275. Lees: SeeubringeenBeuvinge. Over Ds. L u b e r t u s S., zie Romein t.a.p. bl. 37, 38.)
2) Gegoten toen kerkvoogden waren te Beilen W. Timmer pres. J. Tonkens secr. H. Tij mes adm. P. E1 e ve 1 d. Notabelen: R. B o e 1 k e n. J. B. S t a n s. J. B r u n s t i n g. H. Klooster. W. Bakker. R. Warris. J. E. Luthen. J. R. N ij z i n g. J. W. E 1 e v e 1 d. H. V r ij s. Predikant L. C. van Loenen. Koster G. van Cleef. Mij hebben gegoten in de Schrans bij Leeuwarden anno 1855 L. J. E l z i n g a en zoon.
(Vgl. Vrije Fries XVI bl. 288: Lees Lutken en L. L. van Loenen.)
3) Paulus Anthonie Pastor 1617. Wybe Syorts schulte tot Beilen. Hilbrant Oestinck. Leffert Broestinck. Jan Symon me fecit.
(Vgl. Romèin t.a.p. bl. 32.)
Thans hangen er twee nieuwe klokken, t.w.:
1) Hergoten in 1883. toen kerkvoogden waren: H. Kuiper. J. B r u n s t i n g. Jr. J. L. M u 1 d e r. / A. R e i n d s. en W. Bij ker door Gebr. van Bergen. Midwolda.
2) Hergoten door Gebr. van Bergen. Midwolda. 1883.
In de kerk ligt een houten vloer, waaronder volgens overlevering oude zerken zouden liggen.



Op het kerkhof:
1. Ter / nagedachtenis aan / Hunnen Waardigen Leermeester en Vriend / Den Onderwijzer / Gerrit van Cleef / Geboren te de Wijk 30 Dec. 1791 / Overleden den 18 Julij 1856 / door zijne kweekelingen en vrienden.
2. Tobia Schukking / geboren te Smilde / den 18 Febr: 1806 / overleden in den / bloei hares levens / te Assen / den 5 Septembr 1829.
3. Ter gedachtenis van / Michael Schukking/in leven Scholtus van Zuidwolde-Hoogeveen / Pesse en Pesserveld, / later van / Beilen en Hijkersmilde / laatst notaris / en lid van den Stedelijken / Raad te Assen / geboren 2 Julij 1773. / Overleden 22 October 1841.
(Geb. Beilen, f Assen, broeder v. no. 6. Huwde te Zwolle 13-5-1805 Jobanna Elisabeth Klopman, dr. v. Harmen en v. Eli sabeth Tobias, geb. ald. 19-9-1786, t Smilde 14-11-1816.)
4. Ter Gedachtenis van / Mr. Lucas Oldenhuis Gratam a / Weduwnaar van LubberthaMatthia Schukking / Ridder der orde van den Nederlandschen Leeuw, / Raadsheer in het Provinciaal Gerechtshof in Drenthe, Lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal / en van de Provinciale Staten van Drenthe, enz. / geboren te Assen den 7 Junij 1815 / overleden aldaar den 5 Julij 1887 / Door zijne kinderen en behuwd kinderen.
(Zie Ned. Patr. V, 1914, bl. 154, VII bis.)
5. Hillegonda Willemina / Westerlo / Wedu. Jac. van Loenen/in leven Predikant te Dalen / geboren te Denekamp / den 28 Februarij 1754 / overleden te Beilen / den 23 Junij 1841. /
(dr. van Ds. Isaac, zie Romein t.a.p. blz. 288, en v. Maria H u i s i n g h.)
6. Ter gedachtenis van / Hendrika Johanna Schukk in g / geb. te Beilen 20 Dec. 1777 / overl. te Assen den 18 Juni 1845 / echtgenoot van / Ds. Caspar Brouwer / Emeritus Predikant van / Gieten.
(Zij w. ged. ald. 25 Dec. 1777, dr. v. Lubbertus Matthias, schout te Beilen, en R. A. Witsenburg.)



7. Ter nagedachtenis van / Ds. Caspar Brouwer; / geb. te Groningen den 17 Sept. 1783, / overl. te Assen den 21 Junij 1850, / echtgenoot van / Hendrika Johanna Schukk i n g / en / Emeritus Predikant / van Gieten.
(Hij was ged. Groningen 21 Sept. 1783, zn. v. H i n d r i k en v. Anna Meinders in O. Jatstr. Zij was dr. v. Lubbertus Matthias en Roelina Aleida Witsenburg, tr. Gieten 1-3-1827. Geen kinderen; zie Rolde.)
Geref. kerk te Beilen.
Op een steen boven de ingang: De eerste steen / gelegd door / J. M o o 1 h u i z e n / 18 9/i 83 / S. D. C.
Ned. Herv. Kerk te Borger.
Op de bol van den toren stond vroeger: Hubertus Weijnichm a n, secretarius terrae Drenthiae in perpetuam memoriam 1644.
(Hij was klerk v. Drost en gedep. 1627-1654)
Op grafzerken ziet en leest men:
1. Hier rust het lijk van den / Wel. Ed.Gestr. Heer en Mr / W. H. Erkenswyk, / President in het hof / van Justitie van Drenthe / geboren den 6 Mei 1741, / overleden den 14 January 1820. — Wapen: een in het water drijvende ark, waarboven een duif vliegt, een olijftak in den bek houdende; gekroonde helm en dekkleeden, helmt. die duif in staande houding. — en van den WelEerw. ZeerGel., Heer / J. A. Erkenswyk, / laast Predikant op de Smilde / geboren den 16 Mei 1737, / overleden den 10 February 1820.
(Mr. Warner Hendrik E., geb. Assen, zn. van Gillis, x) pred. aldaar f Zwolle 28 Juni 1777 en Aleida Carsten, f Meppel 1803, prom. te Groningen 28 Maart 1761, werd 1771 schultus van Ruinen en gerichtsschrijver van de heerlijkheid Ruinen, in 1776 raad en landsschrijver, in 1791 eerste raad in het Hof van Justitie of etstoel van Drenthe, raad en landsschrijver honorair, pres. van het hersteld Hof van Justitie, vrederechter te Assen, eervol ontslagen 1815, zie Dr. V. alm. 1839 bl. 75—108 en 1931 bl. 10.
Jan Albert E., broeder van Mr. W. H. voomoemd, was pred. te Zweeloo 18 April 1762 - 6Mei 1764, te Ruinen tot 16 Nov. 1788 en eindelijk te Smilde tot 15 Sept. 1813, toen hij emeritus werd; hij werd geb. en t te Assen. — Deze zerk dekt een kelder, waarin 2 kisten nog aanwezig zijn.)
‘) Zie Pareau „de Oude kerk”, bl. 251.



2. Een alliantiewapen; helm met wrong en dekkleeden; helmt. een berenklauw; 1. drie berenklauwen, 2 en 1 (Schultink); 2. drie sterren (6) 2 en 1; boven vergezeld van een gaande haan De LaCourt.)
Opschrift vrijwel onleesbaar hierboven: Anno 16.. F WT / .. .W
E / ... N... .-I.... / Vrool F /
(Betreft Pieter de la C., rentmeester v. Jhr. S c h a e p in 't Hooge Veen bij Echten ca. 1600, X GeessienSchultinck, 3e dr. v. M i c h i e 1, borger luitenant en meentsman v. Hasselt en Jannickje Bloemers; vgl. Ned. Leeuw 1887, bl. 113.)
De klok is afkomstig uit de A kerk te Groningen. Men leest er op: Gerhardus-de-Wou-me - fecit -anno-domini-M-CCCCCI. + Lauda - Martinü - quotiens - pulsor - rogo - sanctü.
(Vgl. Vrije Fries XVI bl. 213 en Romein.)
Op de klokkenstoel: B. Tingen / Ano x 1729 xRKI/KEW 1883 en op de luibalk: Anno 1806 / + WR/KV.
Op een tinnen doopvont: Geschenk van Mej. G. J. P a 11 h e te Oldenzaal aan de Ned. Herv. kerk te Borger.
(Geschonken in Maart 1928.)
Op de Avondmaalschotel:
Dit avondmaalservies is geschonken door Mej. G. J. P a 11 h e te Oldenzaal / aan de Ned. Herv. Kerk te Borger.
Destijds was in deze kerk een grafkelder, gemaakt door Jhr. Egbert Alexander Rengers, te Westdorp of Westrup (havezathe onder Borger), van wiens ouders de wapens in de kerk hingen. Er is thans nog een tweede kelder op het choór dezer kerk, ten W. van die van Mr. Erkenswijk.
(Resol. Ridderschap en eigenerfden landdagprotocollen 16 Mrt. 1706, VIII blz. 216, no. 41; Drenthe door Drie Podagristen II, 141, Dr. v. alm. 1899, bl. 190. Zie de Haan Hettema. Jhr. E. A. Rengers, heer v. Sleburgh, was zoon van J o h a n en zijn eerste vrouw Mechteld de Mepsche; tr. Sophia van der Meulen, dr. v. Johan tot Overasselt enz. en v. Mechteld v. Randwijck, wier test. w. geopend 19-11-1720 o.d. Huise Mepsche tot Westrop vlg. Schultprot. Borger c.a. fol. 6, acte 6-6-1721.)
Oude Begraafplaats te Borger.
1. Aaldert Stevens / Geboren te Uffelte / den 16 October 1799, / overleden te Borger / den 19 Februarij 1857 / Sedert / 1 Augustus 1824 / onderwijzer der Jeugd / alhier / uit dankbaarheid en / hoogachting opgerigt / door zijne leerlingen / en vrienden.



2. Hier rust / het stoffelijk deel van / Jan Meursing/ in leven Plaatselijke / Ontvanger der gemeente Borger en Lid van de / Hoofdcommissie der / Oostermoersche en Zuidenveldsche venen, / geboren te Eext den 24 / Augustus 1782, overleden / den 4 Maart 1856.
3. Ter gedachtenis / van den WelEerw. Zeer Gel. Heer / J. R. Boelken / geboren den 29 Julij 1781/ overleden den 2 Junij 1847 / In leven Predikant te Borger.
(Zn. v. Jan en Janna Marissen, heette Jan Rosin g. Romein t.a.p. bl. 264 heeft: overl. 1-6-1847.)
4. Ter gedachtenis van / den WelEdelen Zeer Geleerden Heer /
H. M. Boelken / Geb. te Valthe den 8 April 1783 / Overl. te Borger 30 Jan. 1865 / in leven medicinae / doctor te Borger.
(Henderikus B., broeder v. 3.)
5. Jan Alingh/ Echtgenoot van Anna Boelken/ geb. te Gasselte den 6 Julij 1792 / overl. te Borger 29 April 1868 / Oud Burgemeester / der gemeente Borger / 1819—1856.
(Hij zn. v. Warmolt, Statenlid, env. Jantien Rosin g; zij dr. v. Willem en v. Everdina Johanna Marissen. Geh. te Gasselte 20-6-1816.)
Nieuwe Begraafplaats te Borger.
I. Wapen Van Royen (drie molenijzers, 2 en 1; helmteeken een molenijzer tusschen een gewone vlucht) — Rustplaats van/Marinus /Adrianus van Royen / geboren te Vledder / 7 November 1807 / overleden te Borger /1 Maart 1880.
(Hij was zn. v. Stephanus Jacobus en Grietje Berends Drijber. Zijn wed. Susanna Geertruida Kreeft, t Borger bijna 82 j. op 27 Feb. 1897.)
2. Anna Boelken / Weduwe wijlen den Heer / Jan Alingh, / in leven oud-Burgemeester / der gemeente Borger / geboren te Diphoom / den 10 Augustus 1794 / overleden te Borger / den 2 April 1883. — (64).
(Zie O. Begraafpl. Borger en kerkhof Westerbork 7.)
Geref. kerk te Borger.
Op een rooie baksteen: H. O. 1897.
Voorts niets te vermelden.



Israël, kerkhof te Borger.
Niets te vermelden.
Ned. Herv. kerk te Boven Smilde.
Op de klok: Kerkvoogden 1921 / E. S c h e i d e m a T. v. d. Velde M. Tigelaar/Johs Boer L. Smit /en Predikant Ds. G. W. A. Oberman.
Bij de kerkdeur (N-zijde) een steentje met: Gebouwd / Anno 1869.
Op het doopbekken (buitenzijde v. d. bodem): M. W. / L. O. K. /1840.
In den bijbel v. d. voorzanger: Bij de inwijding der herstelde Kerk / op Zondag 9 April 1922. / aangeboden door I k a, en W y a / Oberman, die in dit kerkje gedoopt / werden aan de Ned. Herv. Gemeente. / ten gebruike voor de schriftlezing / welke in de gemeente aan de / Avondmaalstafel onder de kansel gehouden wordt / G. W. Oberman / Ned. Herv. Pred. - .
In den bijbel op de preekstoel gedrukt: Mevrouw / J a c o b a Cornelia Gregory —Beelaerts van Blokland/ heeft dezen / Bijbel / geschonken aan de Hervormde gemeente / te / Bovensmilde, bij gelegenheid van de inwijding der nieuwe Kerk / op den 30sten Januarij / 1870.
(Zie Ned. Adelsboek 1919, XVII, bl. 82 sub I. 4.)
Op de bekleeding van de rand der preekstoel: Aangeboden als / Kerstkampgave / van Ermelo-Kampers / 1922.
Een plaatje onder het orgel, waarop: Geschenk ter herinnering. / Aan de nagedachtenis van de familie S i c k e n s / Bovensmilde 4 Juni 1897 / - Gebrs. de Wal-.
(Op het kerkhof liggen verscheidene leden der fam. S. begraven.)
Ned. Herv. kerk te Coevorden.
Op de torenklokken leest men:
1. Te - Deum - Laudamus - Te- Dominum - Confitemur - Wilhelmus Wegewart - fundebat - anno - M.VC.LXXXVIII. -f



2. Lavet - den - Heren - mit - cinbolen - der - opsprincliker bliscap - W i 1 h. W e g e w. fund. XVC. LXXXVIII -j-
(Vgl. Dr. V. Alm. 1895, bl. 175.)
Op den voet van een pilaar bij de ingang het wapen Rabenhaupt met helm (zonder kroon of wrong!), dekkleeden, helmteeken en: Ter nagedachtenis / van / Car 1 Rabenhaupt / Baron van Sucha / Luitenant-Generaal / van de / Provincie van stad / Groningen en Ommelanden / Drost van Drenthe / en / Gouverneur van / Coevorden / Geboren 6 Januari 1602 / in Bohemen/ Overleden 12 Augustus 1675 / te Coevorden / In deze kerk begraven / 3 September 1675.
(Deze steen werd onthuld 3 Sept. 1929. Zie over R.: Dr. V. Alm. 1921, bl. 130, N. Biogr. Woordenboek II, kol. 1149, „Drie Podagristen”
I, bl. 89. Tot 1796 hing in deze kerk ook Rabenhaupt’s wapenbord. Zie nog: zijn lijkrede door Dr. J. Michquorius, Amsterdam 1675; „Drente” Sept. 1929; Gron. V. Alm. 1837; Mr. L. Oldenhuis Gratama „De Stadhouders v. Drenthe”, bl. 35, Gron. V. Alm. 1863, bl. 27, 1891 bl. 217, 1919 bl. 33, „Navorscher” IV, bl. 355, XXXIV, bl. 78, 1890, bl. 158, Dr. Ed. Heydenreich „Familiengeschichtliche Quellenkunde", Leipzig 1909 en Ernst Fischer , ,General-Wachtmeister v. Rabenhaupt, ein Bild von Mut und Treue, der Heidelberger Universitat zur 550 Jahrfeier überreicht”, Freiburg i. Breisgau 1936.)
Het avondmaalszilver bestaat uit:
1. de beker van Meindert Minnes van der Thijnen;
2. de beker van „NicolaoBuiter alias Guldenhoedt” met zijn wapen: drie sterren (5), 2 en 1, gedekt door een hoed; helmteeken een gewapende arm, uitkomende tusschen de sterren uit het schild, benevens het wapen van de Generaliteit.
3. een bord met: „Dese Schootel behoort de Kerck van Coevorden”.
(Zie Mndbld. Drente Mei 1936, Oct. 1933, protocol Inv. Coevorden no. 76 fol. 387; Dr. V. Alm. 1837, bl. 64, 1840, 1891 bl. 149, Verslag Museum Assen 1873 en de afb. in het tijdschr. „Buiten” van 26-3-1927; Ds. A. L. Lesturgeon „Feestrede uitgesproken te Koevorden op 2e Eeuwf. Ontzet dier Stad, 7 Aug. 1872”, bl. 50; N. Biogr. Woordenboek
II, kol. 1431; „De Oude Tijd”, 1871, bl. 193; „Drie Podagristen” I, bl. 90; J. v. d. Veen Az. „Een Ned. Schoolmeester in 1672,” Hoogeveen 1872 en Resol. Staten-Generaal 17 Sept. 1676. — Van der T. werd, blijkens het kerkel. protocol 29 Juni 1670 schoolmeester te Coevorden en tr. ald. 10 Mei 1663 als „borger in Coevorden” met Anneke Harms Noorthorns, j. d. v. Groningen; was commies van ’s-Lands Magazijn, ontvanger d. serviesgelden, 1675, stadsontvanger en burgemeester 1675-1706. Over zijn dr. G e s i n a , zie „Landdagcomparanten", bl. 474. Coevorder Stadsboek, Inv. no. 79, fol. 4 Oud. Arch. Coevorden: „De commijs Meijndert van Thijnen verzoekt



an hunne Ed. Achtbaarheden dat hen gelieve te permitteren, dat hij op syn Eijgene Costen in de kercke op het graf van Sijn Exell. Rabenhouwt sal en voor de stoel ofte sitplaetse van Doet. Kng»HnL- ook een stoel ofte sitplaetse mach maeken ofte laeten maecken, om voor hem daer in te sitten” („geaccordeert" 4 Majus 1683.)
In den muur bij de ingang een marmeren steen, waarop in vergulde letters: 1672—1922 / Bij de 250 jarige herdenking van / Coevordens ontzet in het jaar 1672 / is deze steen geplaatst / ter herinnering aan de heldendaad / van den eenvoudigen koster en schoolmeester / Meindert van der Thijnen.
Onder het orgel leest men: Met dankbare erkentelijkheid / voor de milde gave van Mejuffrouw A. G. Kramer te Coevorden / het nieuwe orgel ingewijd op Zondag 29 Augustus 1897.
De meeste opschriften van de zerken, die hoofdzakelijk uit Bentheimer steen zijn vervaardigd, zijn afgesleten. Slechts de volgende zijn te lezen:
1. Anno 1625. 28 / sint - Gestorven - De / 3 kinder - van
t Hendrick Olerinck Vnd Hier / Begraven. — In een
medaillon een wapen aan een draagstok: gedeeld a) een zittende hond (?) of valk opeen stok (?); b) een merk. —- Aö 1643 den 13 (?) Avgvsti / is in den Heren Gerust Mr. Hindrick Olerinck - Glasemaker / ende is hieronder begraven /.
(6 Dec. 1657 werd door den Raad v. State commissie verleend als apothecaris en chirurgijn te Coevorden aan Mr. Hendrik O 1 e r i n c k; 8Dec. d.a.v.legde hij den eed af; hij trad op in de plaats van zijn schoonvader Wernard ten Broecke, die 20 Nov. 1625 van Steenwijk te C. burger werd, zie Dr. V. Alm. 1891, bl. 145; op 9 Mei 1670 komt voor Maria ten Broecke, wed. Mr. Hendrik O., die 5 Mrt. 1671 ald. hertr. Mr. Johannes Verdonk, van den Bosch. Van H. Olerinck werd 29-1-1658 ged. te C. een kind genaamd G e e s i e. Zie ook Inventaris Archief v. Coevorden.)
2. Anno 1636 den 16 October / is-in-den-Heere-gerust-de eerbare / Gerit-Benninck - gewest-in-sin /tit Borger ende lakenkoper / tot Coeverden is met sin twe / dochters alhier begraven. — Wapen uitgesleten.
(Op 16 Mrt. 1636 werden Geert B. en jonge Jan B. aangewezen door olde Jan B. als voogden over zijn minderj. kinderen Jan en Eefke, wanneer hij mocht overlijden. Zie ook Inv. Arch. Coevorden.)



3. A° 1660 de 4 May is / de wel Ehr und Dogent/ricke Juffrowe Hadde/wick von Bessten hus/frowe van I d d e / I d d e n s Godtsalich in den / Heren endtslaepen — Wapen uitgesleten — Burgemeester / B. Slingenberg / — (n°. 25).
(I. Iddens, van Joure, kwam in 1614 te Coevorden als soldaat; 12 Juni 1650 was hij 50 jaar en wordt dan „Coophandelaer” genoemd. Op 25 Dec. 1648 treedt hij op als borg in een zaak van de erven van Josina van Laer wed. v. d. kapitein jhr. Hendrik van Besten; deze erfgenamen waren Jhr. Arent Joost van Besten, Adolf Frerick Scherf, Christiaan Ulrich van Hardinckhuijsen nomine uxoris en juffr. Margaretha Magdalena Scherff. *) Blijkens inv. archief gem. Coevorden no. 247 transporteerden hun erven Gerlich, Softe ij ij a, Wolter en Ungrent van Besten, Albert Andriesen, Joest Crull en Mijchgijl de Skeuen (?) 19 Sept. 1661 „seker hofken” ald. aan capit. Derk Alberda. Zie nog: Grafschr. Stad en Lande bl. 121 sub 28 en Huisarchief Gruijs, R. Arch. Groningen no’s. 123 en 224. Te Coevorden werden ged. 18 Nov. 1666 A d r i a e n, zn. v. jhr. Wolter van Besten en 10 Mei 1668 Anna Maria, dr. v. jhr. Besten.
Berend Slingenberg, geb. Coevorden 6-10-1769, zn. v. Harm en Eva Edelinck, t ald. 13-10-1849, tr. 19 Nov. 1798 Dalen Lutgardina Smit, dr. van Jakobus en Geesje Mensing, hij werd 12-2-1795 secretaris v. h. comité v. representanten, 22-1-1796 schulte v. Coevorden; op 29-8-1814 lid d. Staten v. Drenthe (tot 1843). Bij K. B. van 11 Dec. 1842 no. 41 verkreeg hij met ingang v. 1-1-1843 eervol ontslag als burgem. v. Coevorden en eenige maanden later als notaris aldaar. Hij w. lid v. d. cantonnale subcommissie v. weldadigheid 1824, lid d. comm. tot aanmoed. e.o.d. gewap. dienst, 1816, regent Tuchthuis 1824 en werd op het N. Herv. kerkhof op de Loo s) begraven; het opschrift op den steen geeft dus waarschijnlijk alleen den eigendom aan.)
4. Roeloff Camerlingh schultis / tot Coevorden en Schonebeeck. /
(Hij tr. Hester van Sonsbeeck; hij was 6-9-1656 schrijver en solliciteur v. d. compagnie v. Rutger van den Boetzelaer, en 1669 van de comp. Lohn, voorts pachter v. d. tol te Coevorden. Hij werd 28-21660 schulte ald. voor 2000 car. guldens en deed toen afstand v. h. schultambt Diever en Wapserveen. Verscheidene kinderen werden van hem te Coevorden gedoopt. Zie over zijn eigenaardigheden Dr. V. Alm. 1891, bl. 147.)
5. Een medaillon. — A° 1652 den 25 Maivs e(?) . . / de Ehrontwel
i) Het geslacht Scherft bezat het adellijk huis Wolda bij Laar, Bentheim, vóór het gesl. W a 1 r i c h en na de familie Von Pestel.
*) Op de Loo (R. Kath. Kerkhof) zou vlg. plaatselijke overlevering de kapel te Hulsfoort hebben gestaan.



doige Jvffrov Elisebet[h]/ In Den Heren Godes .. . /
Ontslaepen in haer leven / von den E. Manhaften / [lieute]nant
Edinckhvisen E /is begraven vp den 30 
- (29).
(G e o r g Edinckhuijsen, lt. te peerde w. Mei 1666 ouderling te Coevorden. Uit L. R. en E. 22-1-1656 blijkt dat door f van ritm. Johan Hagewolt wordt voorgedragen Jurjen van Edinckh u ij s e n, luit., jhr. Hendrik v. Echten, lt. comp., jhr. Joost v. Welvelde en Gerrit van Heijsen, cornet b. d. vac. comp. uit a.v. 14-31671, dat de erven v. d. luit. Jurjen E. verzoeken remboursement v. 206 car. g. als een maand gagie bij het aanvaarden v. zijn ambt uitgekeerd aan de Wed. Lt. Pieter Cousin; a.v. 20-3-1669 nominatie opgenomen v. h. luitenantschap te paard, vac. door t v. d. heer Edinckhuijsen.
Zie over deze familie „Landdagcomparanten", bl. 457; J. D. von Steinen „Westf. Geschichte”, dl. III, t.a.p. bl. 1015: Edinckh a u s e n ist ein allodialer Rittersitz in Wester Flirick an der Zesick gelegen. Das Schlosz ist weggebrochen und ein gemein Hausz vor einen Verwalter hingesetzet worden." — Te Coevorden w. geproclam. 22-12-1667 Mons. Harmen Edinckhuijsen quartiermeester en juffr. Eduarda Theodora N ij kerk, dr. v. capit. Nij ker ck en tr. 2-8-1668 Mons. Egbert de Mepsche, quartiermr. v. d. ritmeester Echten en juffr. Roel ij na van Edinckhuijsen.)
6. Jan-Warmolts-Scheerhoorn / Ende / [G e e s]i e n -Jannincks / Eelviden. — In een medaillon twee wapens onder een helm: a) een klimmende leeuw (?), b) gedeeld: 1. (?) 2. een Friesche adelaar, vergezeld van twee sterren (6). Helm met wrong; helmt. twee olifantstrompen (?) —• (23).
(Hij was o.a. 2-10-1672 burgemeester; 19-7-1679 wordt te Coevorden een kind van hem gedoopt; 3-10-1681 komt zijn vrouw Geessien Janninks als wed. voor; zie verder: Dr. V. Alm. 1891, bl. 148. Procedure over hunne desolate boedel L. R. en E. 17-3-1685.)
7. Arndt Klasen/3 kinder liggen al/hjr begraven. — Een merk (een zandlooper, uit het midden loopt naar 1. een horizontaal lijntje) — (35).
(Hij was bakker en komt met zijn vrouw Anghes Degener op 3 Oct. 1627 voor.)
8. Joannes Bosch I.V.D. / en / Geertruit ter Schyrle / Eeluiden.
(Hij was 1681-’82 ontv. der servijspenningen; zijn vrouw was denkelijk dr. v. Evert t. S., zie verder Dr. V. Alm. 1891, t.a.p. bl. 149.)
3



9 Eedel E [nde?] / Manhafte Juncker Hin/drick
van Besten Te Voer [en] / In Syn Leven Capitein en Commandeur Tot Wesel. —• In een cartouche een wapen: schild uitgesleten; helm; dekkleeden. Helmteeken een gewone vlucht, beladen met een schuinbalk, waarop ringen (von Besten) — (11 ?).
(Vgl. no. 3 hiervoor en Eelde sub 6, „Landdagcomparanten" t.a.p. bl. 42, 43, en „Ned. Leeuw” 1934, k. 57, 58. — Dl. VI, bl. 186 v. h. register v.Charters en bescheiden Oud Archief Kampen noemt Henrik van Besten als ct. eener Duitsche comp.ie, die door den Prins v. Utrecht n. Kampen zal w. gezonden. Hij zal behoord hebben tot het geslacht van de Rittersitz Wolda.)
10. In een cartouche een zandlooper alsmede een merk. Terzijde: Hvcht.
(Van Barteld Roelofsz H. ged. een dr. Anna Maria 24 Sept. 1656. Hij tr. 2 - 2 -1668 als „meensman deeser stadt” Geertjen Henricks Schaecks wed.)
11. wol ter van (?) voerst.
12. Rozetten op de hoeken (afgesleten). Randschrift: Anno 1625 /
Den 21 Sep[tember] / / nant /
13. G W o 11 e r s o m.
14. Een wapen; schild uitgesleten. Helm. Helmteeken een ster - (129).
15. Iacop [Cr]emer / Predicant Tot C[oe]vorden /
Obiit 11 Octob: A° 1731.
(Vgl. Romein t.a.p. bl. 256. Hij w. geb. Zutphen Juni 1655, zn. v. d. secretaris Jodocus en v. Bernharda Lulofs, stud. Utrecht enLeiden.tr. Bathmen CatharinaAgathaSchutten, geb. Zutphen. Acht kinderen, w.o. een zn. Joost Isaac, ged. Coevorden 31-5-1705, stud. Harderwijk 8-8-1721, pred. Scherpenzeel 1728 en Hattem f 25-5-1741, tr. Aletta Petronella de Boer, die hertr. Ernestus Philippus Gerhardus van Essen, pred. Hattem en Amsterdam, zie F. A. Hoefer: „De kerk v. Hattem” t.a.p. Arnhem 1900, bl. 324 en een dr. geb. Coevorden 29 Mei 1701 Elbertina Antonette Walborgh.)
16. Twee wapens onder een helm: 1. een keper, vergezeld van (?),
gedeelte! bedekt. Lager: Ann in Den Heere Geboo.
... Laer / Ter - Thoelaer - E.... / .. .Vn... /



17. Een uitgesleten wapen met helm en dekkleeden. — J o a n Kramer ende Anna../ .. eed.s Eluden Houd / 16.. 10 Anno 166. —
(Van den lakenkooper Jan K. werden te Coevorden gedoopt 11-11-1659 Beerendt; 15-11-1661 Anneke; 20-7-1664 Willem en 1-9-1667 Junne(?).)
18. Anno 16.3. S .... / Starf. Ma... Ia / 21 Dito -Ia.../
/ Kinders van I /Gretie lans / Liggen Alhier —
Een merk. Rand onderaan: Ianoveest (?).
19 is in de / e. man /[Quirijn] DeBlaauw
26 / .... [c] omman / [deur van] Coverde / is in de Heern/
der Goentrick / Huijsvrouwe / Blaevw Hopman / Coevorden. — In een medaillon twee wapens onder
één helm; dekkleeden; helmt. een gewapende arm, een zwaard houdende — (46; een blauwe zerk.).
(Vgl. Ferwerda t.a.p. I. 3 in voce. Hij w. geb. Overijssel 1555, t 4-41633; zijn echtgen. Anna Evertsz. van Hardenberg t 13-4-1631. Zie Bijdr. t. d. Geschiedenis v. Overijssel XII, 1898 bl. 306330; Ned. Leeuw 1919 k. 20 en „Gedenkwaardigheden" Overijssel bl. 233; Dr. V. Alm. 1838, bl. 191; B. Ebling „Geschillen over het Drostambt v. Drente, voornamelijk in de 16e en 17e Eeuw", Amsterdam 1932, bl. 110, 111; Fr. J. G. ten Raa en F. de Bas „Het Staatsche Leger”, Breda 1912-’18, II, bl. 279 en IV, bl. 338; Inventaris archief Kampen no. 6706. — Zijn rouwkas bevindt zich in ’s-Rijks Museum te Amsterdam.)
20. Anno-1613- / De 7 November / is in den . Heere 
(Een steen van klein formaat.)
21 Overkamp — Lager een merk: T. O. L. (?).
(L. R. en E. 18-2-1649 Mr. Laurens Overcamp verzoekt als ord. kok in de Landschap te w. aangenomen. Te Coevorden van hem gedoopt A r e n t Juli 1657; Cornelis 1 Juli 1660; Jan 3 Sept. 1662; een kind 26-4-1665; een dr. W i 11 e m ij n a 13-12-1671 van Laurens O. „tegenwoordigh Diacon deser kerck”. Zie Dr. V. Alm. 1842 bl. 164.)
22. Een zeer fraaie steen. Wapen, helm en helmteeken afgesleten. —
In z/ e/n / Juffer Maria Van (?) /
Zirs (?) in Godt ver/storven den /Z /gr 
24. Twee wapens, elk met een helm, wrong, dekkleeden en helmteekens uitgesleten. 17c Eeuwsch randschrift: .... / .... Den Z3 October .... f 



25. Dubbele zerk. Midden een wapen in medaillon; helm; helmteeken een gewone vlucht (?) Randschrift: Johannes Clop-
m[eije]r u (?) Teclaburgë/sis Serv’ ICH / /
1637 At9 Hic Cum Eivs Uno9 - Nepote Sepultus. /M. Israels 1824 Verb: / — (22).
(Ds. J. Clopmeijer, geb. Tecklenburg, ber. Coevorden 1629 — t 10 - 7 - 1637; zie over hem en ook over dezen steen Romein t.a.p. bl. 254.)
26 oren Gerost.
27. Een schild, beladen met een mérk.
28 H a 11 v m In Syn Leven / Gewesene Borg[emeester?] /
Tot Coevorden / Anno 16Z9 Den Z. / Ivlivs Is-Den-Heren /
Gervst- Aeltien lans / Die dochter van Ian Onyasse
(Van burgem. Bernardus Onias werden te Coevorden gedoopt: Meijmerich 20-6-1658; Geertruyt 29-9-1661;
Geertruijt 12-7-1663; Onias 12-9-1669; en van den stadsmajoor Hermannus Onias 9-2-1687 C a t r i n a; 16-8-1685 Bernardus Willem; 18-11-1688 Maria Willem ij na en 12-2-1689 Bernardus.)
29. Een cartouche. Randschrift: same (?) Heinde-
rickie / Schultings-De Hvsfrou / Van Den Manhaften H - (11).
(Zij tr. Johannes Stellingwerf, kapit. v. e. compie. te voet, vgl. Ned. Leeuw 1887, bl. 113-115.)
In het Z.W. transept der kerk is een grafkelder, waarin zich, volgens zeggen van den ouden koster, vijf lijken zouden bevinden.
Onder de banken liggen nog zerken; deze of de afgesletene betreffen o.a. Karei Rabenhaupt, generaal, f Coevorden 12 Aug. 1675; Dr. Johan Picardt, f Coevorden 21 Mei 1670 en Meindert van der Thijnen, burgemeester, f 17 Febr. 1707. De kerk werd meermalen verbouwd.
(Dr. Johan Picardt, geb. Bentheim 5-2-1600, zn. v. Johan, predt. te Uelsen, predikant te Egmond aan Zee, Rolde en Coevorden, med. doctor, stichter v. d. boerschap Picardie, eerder Emstdorp, vgl. Romein t.a.p. bl. 115, 254, 255 en F. W. Visch: Geschiedenis v. Bentheim, 1820, bl. 122, tr. 21-10-1625 Roke van Brederode, geb. Haarlem 16-4-1603, t Coevorden 3-3-1666, eenige dr. v. Jan



Cornelis en v. Agnieta Muis van Holy, vgl. Navorscher 1864, dl. XIV, bl. 189 en „Gedenkwaardigheden" N. Holland III, bl. 19 sub 11 en bl. 20 sub 14. Zie ook: Bijdr. en Meded. Hist. Genootschap 1934 dl. 55, bl. 216; Dr. V. Alm. 1845 bl. 176, L. E (ngelberts) „Silhouetten”, Amsterdam 1907, enz.
Als aanvulling hierop diene uit het register doop en huwel. Coevorden Sept. 1672: „Jr. Jacob Eckebladt quartiermeester en juffer Agnieta Piccardt wed: van sal: Jr. Diderick van der Merwe”.
K a r 1 Freiherr Rabenhaupt von Sucha, geb. 6-1-1602 te Tremosnice (Tremochnitz) nabij Craslau, zn. v. S i e g m u n d zu Lichtenburg und Tremosnice env. Katharina Zehusicka von Nestajow, tr. 1. den 4-1-1639 Anna Margaretha v. M e r f e 1 d, 116-2-1669; tr. 2. den 7-1-1670 Maria Dorothea von der Recke v.d. Horst, geb. 1652, t 9-8-1703, dr. v. Reichsfreiherr Joh. Bertram, Burgmann zu Camen, Herr zu Horst und Uhlenbrook en van Alheid van Quadt van Landskroon, die hertr. 1. den 15-6-1677 te Weinheim Borchard Freiherr v. Oer zu Kakesbeck, Hessisch geheimraad, t vóór 17-12-1672; hertr. 2. Friedrich Wilhelm von Merfeld, geb. 1651, t 23-9-1691; hertr. 3. den 7-4-1693 Weiprecht v. Gemmigen, geb. 3-11-1642 te Homberg, t Heidelberg 2-8-1702, wedr. v. Esther Katharina gravin v. G e y e r s b e r g.)
30. Randschrift: Iaer /Is Gertt. Ianninck. Von
M e e s e n. In Den Hee[re] Gervst Den 
31. Nu S Mauritius.
32. Door de hulp van God / En een Vlijtigen A / Bragt men
in 182. / vloer weer / tot stand.
R.K. Kerkhof bij Coevorden.x)
Men leest op zerken:
1. Johannes Hendrik / Dommers / geboren den / 19 February / 1770 / Overleden / den 28 Febr. / 1844 / Dat hij ruste in vrede. /
2. Geertruida / Anna Krythe / Huisvrouw van / J. H. Dommers.
3. Hier rust / de Heer H. J. F. Dommers / Gepensioneerd Kapt. der Grenadiers geboren te / Coevorden den 1ste Februari /
1) Op de Loo, zie noot bldz. 32, Coevorden.



1829 Overleden te Nieuw= / Amsterdam den 15den Juli /1896. (HermanusJ acobusFranciscus D., als zn. v. B e r e n d, 35 j., koffiehuishouder en Carolina Fransisca la Paix, 31 j., geb. huis 63 Markt.)
Geref. kerk te Coevorden.
Boven de deur. Anno 1912 — Onder een goot aan de achterzijde een steen uit de oude Geref. kerk (thans steenkoolbergplaats) : Gebouwd 1852 /J. J. Kuipers Pred: / J. P. Coelingh oud: Ps. 84 vs : 2.
R.K. kerk te Coevorden.
Over deze kerk zie: A. Pluymaekers O. F. M.: „De RoomschKatholieken te Coevorden. Historische schets”, Utrecht 1909.
Op de uit een oudere kerk overgebrachte klok : Gloria in excelsis Deo I. A. W e e n i n k. R. C. Pastoor te Coevorden. / A. H. van Bergen, en M. F r e m y. me fecerunt te Midwolde Anno 1825. — Aan de éene zijde op de mantel een medaillon, waarop de H. Maagd en aan de keerzijde een kruisbeeld.
In het choor een steen'. Primus Lapis / A°. D1 MCMXIII.
Synagoge te Coevorden.
Niets te vermelden.
Alg. Begraafplaats te Coevorden.
1. Hier ügt / begraven Eva Gesiena / Slingenberg/ overleden / den 7 Augustus / 1844 / oud 70 jaar.
(Zuster v. n°. 6.)
2. Lt. Colonel / P: I: Paets / Obiit den 10 / Maart 1831.
(PieterJ acob P., geref. ged.Zutphen 19-3-1751,zn. v. Adriaan Pieter Paats env. Jacoba Hasebroek, na 15 maanden als cadet, 42 maanden als vendrig en 22 maanden als lieutenant tit. gediend te hebben, wordt hij capit. bij het Regt. v. Willem George Frederik prins v. Oranje Nassau 9 Mrt. 1778; nog kapitein bij dit regiment (thans:) „de Schepper” 1793; 1794 majoor bij dit regt. en gepens. met ƒ 800.—.)



3. Twee wapens: 1) een vogelpoot, helm en helmt. een gew. vlucht; 2) een rooster; helm en helmt. het figuur uit het schild pp een schelp. Lager. Hier Rust / Jan Slingenberg, / in leven Stads Ontvanger te Coevorden; / geb. den 29 Mei 1780, overleden 19Augustus 1855./ en/ Maria Louisa van der Scheer/ geb. den 27 November 1794, / overl. den 7 Januarij 1871. /in leven Echtelieden / Zalig zijn de dooden die in /• den Heere sterven Openb. 14 : 13.
(Hij broeder van no. 6; zij zuster van no. 21.)
4. Hier rusten /Sophia / Ernestina /Christina/ Camerlingh / geb. Nau t a / geb. te Groningen / den 16 February 1768 / overleden te / Koevorden / den 26 July / 1844 / Hendrik Jan Camerlingh /geboren te Wanneperveen / provincie / Overijssel den 1 Mei 1776 in leven / oud lid der / Stedelijke Raad / en gepensioneerd / Griffier van het / Kanton Assen / hij overleed / te / Coevorden / den 28 April 1851 / Zij zijn 56 jaar en zeven maanden / in den echt verbonden geweest.
(Toen hij ald. scholtus was, werden te Dalen ged. hun zoon D e r k Jan Nauta 4-8-1805 en hun dr. Gerridina Gerlacia 13-9-1807.)
5. Hier rust K. Hofkamp / geb. 12 Nov. 1818, overl. 18 Feb. 1888 / tot Jan. 1888 Pred. bij de Ned. Herv. / gem. Nuis en Niebert: weduwn van / Vrouwe J. H. L. van Iddekinge.
(Zie Familieblad 1905, XVII, bl. 458; beiden geb. Groningen, zij 19-3-1811.)
6. Hier rust / Berend / Slingenberg /in leven / Burgemeester en Notaris / te Koevorden / Geb den 6 October 1769 / overl. den 13 October 1849 —• Hierboven een wapen als no. 3 sub 1.
(Zie Coevorden sub 3.)
7. L. S m i t / Wedw B. Slingenberg / geboren 23 Januarij 1776 / Overleden 29 Mei 1863.
(Zie no. 6 en Coevorden sub 3.)
8. Op den 10 July 1851 / alhier ter ruste gelegd, / Mejuf. de Wed. J. Lambers, / geb. A. Schutstal, / geboren den 17 Februarij 1762 / overl. den 7 July 1851.
9. Hier rust / J. G. Lambers / geb. 7 Augustus 1801 / overl.



12 Augustus 1871; / echtgenoot van / A. H. van Tarel / zijn stof ruste in vrede.
(Hij zn. van no. 8, zij dr. van Klaas en Hendrika Weggem a n.)
10. Hier rust A. H. van Tarel / echtgenoot van / J. G. L amber s / geb. 31 October 1810 / overl. 7 Juni 1885 / Haar stof ruste in vrede.
11. Doodsemblemen. Op een mantel, onder een 8-parelige kroon twee wapens: a) een dwarsbalk, vergezeld van drie klaverbladen, 2 en 1; b) een hoorn. — Vrouwe / Johanna Henrietta / Maria Hooreman / geb. te ’s-Gravenhage 29 Aug. 1818 / overl. te Coevorden 6 Dec: 1853 / Echtgenoot van / Theodorus Groeneveld / Kapitein / bij het 7de Regiment Infanterie.
12. Een ovaal schild (waarop een zandlooper) onder een kroon. — Hermanna Jacoba Hutten / geb. 18 Nov: 1801 / Overl. 6 Febr. 1842.
(Zij was dr. v. Jacob Barents H. en Petronella Beuker, geb. Hoogeveen en t Coevorden, als echtgen. v. Berendinus Wispelweij.)
13. Alida Me ij er / geboren / Hofstede / overleden / te / Koevorden / den / 7 Augustus / 1830 /— Albertus / Lösink-Meijer / in leven / oudste pre/dikant te Koe/vorden en al/daar overle/den den 29 Junij 1842.
(Zij was geb. Naarden 29-10-1752, t Sallandsche straat no. 71, dr. v. Wolter Hendrik en Maria Cos, tr. Sleen 18-10-1792 Ds. A. L. M. vnd., geb. Woltzeten, O.-Friesland 10-2-1762, pred. te Kampen (O.-Friesland), Sleen en Coevorden, zn. v. Ds. Gerhard Albertus en Gesina N., t Coevorden, Vrieschestraat 54, den 29-6-1842.)
14. Hier rust / Johanna / Margaretha Boerrigter/ geb. te Laar 12 Nov. 1808 / overl. te Coevorden / 27 Januari 1892.
15. W. G. Kramer / in leven Genees- Heel- / en Verloskundige, geb. / te Coevorden, 11 Maart 1808 / overl. te Hoogeveen, 28 Maart 1868 / geliefde echtgenoot van / A. Schaaf / zijn asch ruste in vrede.



16. Hier rust W. G. Boerrigter / geboren te Laar / den 1 Februarij 1804 / overleden te Coevorden / den 1 February 1865 / echtgenoot van / J. H. A. Kramer / Hier rust / J. H. A. Kramer / geboren te Coevorden / den 25 December 1801 / overleden te Coevorden / den 5 Maart 1873 / echtgenoot van W. G. Boerrigter.
(Hij, Johannes Hesterus Aleidanus, zn. v. Petrus env. Gerridina Wispelweij, zie no. 23.)
17. Petronella Helena Wos s u m / overleden / den 13 July 1834 / — Johanna Adamina W [ossu] m / weduwe / van / Hendrik Rikkers/ overleden / den 30 Maart 1849 / — Hendrikus Rikkers / geb. 25 Maart 1808, overl. 11 October 1887 / Echtgenoot van / Harmina ten Poorten . — Boven deze drie opschriften op één groote zerk een wapen: uitk. eenhoorn uit de r. benedenhoek van het schild. Helmt. de eenhoorn uit het schild, eveneens uitkomende.
(Hendrikus, zn. v. Hendrik.)
18. Hier rust /Pieter Rikkers / geb. te Koevorden 6 Nov. 1805 / overl. aldaar 6 Maart 1880 / echtgenoot van / J o hanette Elisabeth / Fischer / Hier rust Johannette / Elisabeth Fischer / geb. te Ureterp 22 Dec. 1810 /overl. te Koevorden 13 April 1905 / echtgenoote van /Pieter Rikkers/ Hier rust / Agatha / Adriana Rikkers/ geb. te Koevorden / 24 Maart 1841 / overl. aldaar / 7 Sept. 1910.
19. Bartina Rikkers, / Geboren den 22 Maart 1798, / Overl: den 14 November 1863, / Echtgenoote van H a r m H o y t i n g.
(dr. v. Hendrik, no. 17.)
20. Harm Hoyting / geb. te Coevorden den 3 April 1796, / Overl. den 29 Augustus 1873, / Echtgenoot van / Bartina R i k k e r s.
(Zn. v. Johannes en v. Harmina Tangenberg.)
21. D. H. van der Scheer / overleden 12 Februarij 1859 / t oud 68 jaren / En / Sophia Speekman / overleden 30 December 1859 / oud 72 jaren 4 maanden. — Een wapen als no. 3 sub 2 — Hemmo van der Scheer / overleden 1 April 1864 oud



3 jaren/zoontje van C-. J. v a n der Scheer en H. Slingenberg.
(Deze zerk werd voor enkele jaren verwijderd. Eerstgen. drukte de Drentsche Volksalmanak 1837-’51 en was zelf ijverig medewerker. Hij was boekhandelaar te Coevorden en mede-oprichter v. h. Mus. v. Oudheden te Assen, heette Dubbeld Hemsing, was geb. Coevorden, zn. v. Jacobus en v. Roelina Hemsing.)
22. Mr. A. Slingenb erg/1818—1890 / notaris te Coevorden / lid der Prov. Staten Ridder der Orde / v: d: Ned: Leeuw / en / echtgenoote / J. A. Slingenberg-Rikkers / 1818—1886.
23. Jantien Brink / gebooren 27 Nov. / 1803 overleden / den 15 Mei 1844 / Huisvrouwe / van J: H. A. Kramer Katarina Bastina Kramer / overl. te Koevorden den 22 / December 1855 / in den ouderdom van 23 jaar. — En bovendien op een marmeren monument: Opgericht door / de gemeente Coevorden uit dankbare herinnering / aan / Mei. A. G. Kramer / geb. te Coevorden 20 Aug. 1835 / overl. aldaar 3 Juni 1902 / voor de stichting / van het ziekenhuis / en de milde bijdrage / aan / het Gasthuisfonds / te Coevorden. - (105).
(Catharina Bastina K., geb. Vrieschestr. 45, Coevorden, 19-9-1832, dr. v. Jan Hesterus Aleidanus, 30 j., zadelmaker en Jantien Brink, 29 j.; Aleida Gerridina K. vnd. was haar zuster.)
24. Hier rust / Catharina Amelia, / Camerlingh/ geb. te Gro- / ningen den / 24 Augustus / 1789 Zeer Gel. / Oudste dochter / van Hendrik Jan / Camerlingh en wijlen S. E. C. / N a u t a / Zij overleed te Koevor/den den 14 Julij 1848.
(Zie no. 4.)
25. Verschillende doodsemblemen. Twee wapens: x) een met een pijl doorboord hart; de pijlpunt naar l. boven gericht-, helmieeken de pijl uit het schild; 2) een dwarsbalk, boven vergezeld van een ster (6) en beneden ondersteund door een keper. In den schildvoet bevindt zich een brandend hart. Helm met wrong-, helmteeken een gewone vlucht. — Hier rust / de Heer L. Rikkers / Echtgenoot van H. Ede1 i n c k / oud burgemeester van Coevorden / geb. den 17 Junij 1791 / Overl. den 23 Augustus 1864 / Hier rust / Hermanna Ede1 i n c k / Huisvrouw van /L. Rikkers / geb: den 28 Mei 1796 / Overl: den 29 Junij 1852.
(Hii, Louwrens, burgem. v. Coevorden, zn. v. Hendrik no. 17.)



26. Wilhelmina/Henderika Hulst. / geb: Pothof f / overl: den / 23 Juni 1834. / — Anna Adiiana / Jacoba. Hulst. / geb: den 18 / Julij 1830. / overl: den 4 Sept: 1834. — Verschillende doodsemblemen. — (131).
(Vlg. Burg. Stand was W. H. Pothoff dr. v. Mr. Cornelis en Heindrika Johanna Oortwijn, geb. Meppel 25-5-1797, t Vrieschestr. 28, nalatende haar echtg. Stephanus H., controleur Rijksbelastingen en 5 minderj. kinderen. Haar dr., voomoemde A. A. J. Hulst, geb. Emmen, t Coevorden, Vrieschestr. 28.)
27. Ter gedachtenis van / Stephanus Hulst, / oud-controleur der belastingen / geboren te Vledder den 27 Januari 1792 / overleden te Coevorden den 1 December 1867. / en van /Eva Slingenberg / geboren te Coevorden den 13 April 1805. / en alhier overleden den 27 Januarij 1869; / in leven echtelieden. — Daarboven twee wapens: x) een staande tak waaraan aan elke zijde drie hulst bladen, overtopt door een ster (8); helm; helmteeken een ster (12); 2) het wapen als no. 3 sub 1.
(Hij was eerder ontvanger te Emmen, zn. v. Geert Koenen en v. Anna van R o y e n, zij dr. v. no. 7.)
28. Hier rusten / W. Scheltens / in leven Predikant / te Oosterhesselen / Geb: te Groningen / den 21 September / 1772 / Overleden te / Koevorden / den 17 September /1846 / — H. C. v a n E n g e n / geb. 30 Mei 1860 / overl. 11 Mei 1893 / — H. van E n g e n / in leven Apotheker / te Koevorden / Geb: 12 Juny 1804 / Overl: 1 Nov. 1848 / en zijne Echtgenoote / G. A. Scheltens/ Geb: 10 Aug. 1797 / Overl: 25 Febr. 1875.
Israël. Kerkhof Coevorden.
Niets te vermelden.
Ned. Herv. Kerk te Dalen.
(In 1813 vernield en in 1824 door een nieuwe vervangen.)
Op de heerenbank ziet men twee wapens onder 12-parelige kroon: 1. een uitgerukte boomstam, waaruit bovenaan vijf bloemen spruiten, ( B ö 11 i c h i u s), 2. een voorarm, in de hand een geopend boek houdende, welke arm komt uit eene wolk aan den linker schildrand. In de rug van een andere bank: I. W. / 1762 / G. W. /1762 /
(Deze wapens betreffen misschien Johannes Böttichius, schultus v. Dalen 9 Oct. 1673, nog 26-3-1685 en zijn vrouw Maria Brachtesende. De andere bank betreft misschien de fam. Wenninge, en dan voor Jan W. en Grietje \V. - Berends, die 5-7-1750 te Dalen huwden.)



£ Op de klok leest men: Loeft Godt boven alles. Anno 1639 bin ick gegoten en tot Godes ehren voort Cerspel van Dalen / M.F.S. Op de mantel 4 engelenkopjes', in de onderrand 4 waaiers.
(De letters en het merk de waaier duiden aan Meister Franciscus Simons of Simon, vgl. Navorscher 1894 bl 503, Upstallboomblatter XIV 1928/’29; Vrije Fries XIX bl. 142 en XVI bl. 242.)
Op zerken leest men:
1. Anno 1636 den 26 Septemb./is in den Heere gerust S i x=/1 v s. A. d i x t r a den soon van / den Edelen manhaften lvitenant. Serapius A/Di x=/ tra. olt weesende in ’t se=/vende jaer en leit hier begraven.
(Twee wapens gedekt door één helm; helmt. een lelie; 1 een dubbele adelaar; 2 afgesleten.) De zerk dient als drempel. Onderop:
sine / corpore pulvis. / pulvis adhuc, tandem den=/ uo,
corpus ero /
(Betreft waarsch. Seerp van Dijkstra, vgl. Versl. ’s Rijks O. Arch. XXX, 1907, bl. 350, wiens rouwkas te Zweins, Fr., hangt, f 31-7-1669.)
2. In den rand: Anno 1661 den 6de Janu/arii is in den heren God /
A S . Bovenaan: weduwe van den / Ehren-
vesten und / manhaften Ca/pitein Arent / Furmerius.
(Gerbrand F., voorgedr. voor ritmeester 1617 vgl. Ten Raa en de Bas: Het Staatsche Leger III, bl. 252,149. Zie vooral D. K. Hartmans: „Uit de Geschied, v. d. Ommerschans”, Versl. & Meded. Ov. R. en Geschied. XLV, 1927.)
3. Johan / der Beyden rechten doe [tor] /
en eijgenerf/de der landt [schap] / Drenthe [en] is in den Heere g[erust] op den 25 May[vs] 17[32]. —• Een helm (?) en ?
(Dr. Johannes Camerlingh, advocaat, secretaris v. d. Huize Echten, j.m. v. Coevorden, tr. Dalen 11 Juni 1719 juffr. Catharina Kruis j.d. v. Dalen. Te Dalen ged. 29 Dec. 1720 Reutcher Jan, 2 Aug. 1722 Jan H a r m; 14 Sept. 1727 Reiniera. Haar broer Arnold Crul, advocaat, t 1730, tr. 1. Gesina Bottichius; tr. 2. Jan Huisingh.)
4. Een grijze steen: Den — / Bollinck Int / [iae]r synes
kerek. / alhijren rdes older / begraven / .n July.
(Betreft Ds. H e i n o B., t Juni, begr. 2 Juli 1664, vgl. Romein t.a.p. bl. 266, 267.)
5. Een fragment als drempel'. A° J 8 e / Storf godt-
saligh He[er] / Ru [B]o 11 i n c k stude / n —•
Lager een uitgekapt wapen (?).
Volgens „Drenthe in vlugtige en losse omtrekken geschetst”,



Deel I blz. 162 noot, werd in 1404 in deze kerk op het choor begraven Zweder van Heeckeren genaamd van Rechte, ren, oudste zn. v. Frederik en v. Luitgardis v. Rechteren, drost van Coevorden (1395—1404) tr. Fijen v. Groesbeeck; de zerk werd echter in 1795 vernield.
(Vgl. Herald. Bibl. 1876 bl. 25 en Rietstap: Wapenboek t.a.p. II bl.91.)
Boven den ingang: De kerkvoogden: / A. ten Hooi. Pres. / M. J. Caspers. Secr. Penn. / K. H. van Tarel. / H. Vleems Jz. / J. Laning / — M. Hefting/ Pred. / Herbouwd / 1907 / De Notabelen: /K. van Dalen /J. Anninêa Jz. / W. Meppelink / A. Hazelaar/R. Huizing G.Jz. /K. Hardenberg/J. M. Caspers / B. Kip.
In den muur leest men op een steen: Herbouwd .in .1824 / De. eerste .steenen gelegd / door de Kerkvoogden / J: K i e r s S. H. Z. M: Caspers. H. Kiers en G:J: Volkers.
Op het orgel leest men: Gebouwd in MDCCCL / Kerkvoogden: / H k Kiers Pres: / J van Tarel Admin: / Hm. K a r s / J. Caspers Secret: /J. Cornelis. / Predikant: H vanlngen/ Vergroot in MDCCCLVII / Kerkvoogden: /J. Caspers Pres: / Hm. Kiers / H. Reimers Secret: /J. Cornelis/W. Caspers Admin: / Organist: J. H. B a n i n g. / Kerkvoogden / in 1920 / J. M. Caspers Pres: /M. J. Caspers Adm: / H. Vleems J. A. ten Hooi. / H. Hilbrands / pred: P. J. Bakker.
In den bijbel leest men: deese bijbel wert gegeven aan / A n d r i e s C a 1 k o e n & Huysvrouw / Angenita Catharina van W a 1 r é e / den Eerse Januari A°. 1779 door haar vader J a c o b van Walree.
(Zie Ned. Adelsboek 1894 bl. 87 en L. Calkoen: „Genealogie Calkoen”, Amsterdam 1923, bl. 23.)
Kerkhof te Dalen.
1. Hoogwelgeboren Vrouwe / Mevrouw / Anna Elisabeth Margaretha / He ij mans / geboren Bar86 van Eek/ geboren te Arnhem den 3en January 1786 / overleden te Dalen den 20en December 1857.
(Zij was echtgen. v. C. M. B. H e ij m a n s, med. doet., geb.
6 Jan. 1791 — t 22 Juli 1875, eerder v. F. Th. H e d o u, kapit. m Franschen dienst, vgl. Ned. Adelsboek 1920, XVIII, blz. 3 sub. IX. 5.)
2. Hier rust de Heer / Johan Friderich / Kymmell/ geboren te Dalen / den 11 July 1779 / en overleden te Dalen / den 10 December 1853.



(Zn. v. Mr. Georg Rudolf Wolter, schulte ald. en Euphemia Gezina Nysingh, tr. Zwinderen 30-7-1824 de snb 3 genoemde; was ontvanger d. onbeschr. middelen te Dalen 1805-’11; statenlid 1836-’45, t s.h.)
3. Hier rust de WelEdelgeboren Vrouw / Anna Johanna Lamina / Catharina Kymmell/ echtgenoote van / de Heer J.F. Kymmell /te Dalen / gebor. den 31 Maart / 1779 / overl. den 10 Maart /1849.
(Zie sub 2; zij was dr. v. Mr. T ij m e n Jansz., gedeputeerde te Zwinderen op het erve Oldenhuis, env. Susanna Geertruy Kok.)
4. Hier rust / de Heer / Wolter Thiman Kymmell/ in leven gepensioneerd / Kapitein in Engelschen dienst / geboren te Dalen / den 29 January 1774 / overleden te Smilde den / 12 Juny 1846.
(Broeder v. d. sub 2 genoemden, heet ged. Dalen vlg. doopboek 29Jan. 1775,tr.Westerbork26-9-1812 Lucia Aleida Nijsingh dr. v. J a n T y m e n, schulte ald. env. Wilhelmina Alingh, zie Smilde 3; was tot 1795 kapitein t. d. der Vereen. Nederlanden.)
5. Hier rust / de Welgeb. Vrouw / Johanna Lamina Kymmell / weduwe van de Heer F. A. Cassa / gebor. den 27 December / 1770 / overleden den 25 Febr. / 1850 / te / Dalen.
(Zij dr. v. Mr. Georg Rudolf, schultus en maire v. Dalen en Oosterhesselen en v. E. G. Nysingh; tr. Dalen 12 Juli 1787 Frederik Abraham Cassa, van 's-Hage met att. v. Den Briel 1787 te Coevorden, vaandrig o. h. Ie Batalj. v. d. Generaal Lewe, in garn. te Coevorden, later luitenant, in 1793 krijgsgevangen tegen de Franschen (overleed aan de de gevolgen. Dalen 1798); van hen ged. Dalen: 20 Nov. 1791 Jacoba Maria Louisa (geb. 14 Nov.); 2 April 1797 Efemia Gesina Aleida (geb. 28 Mrt.) en te Coevorden 12 Juni 1789 Aufemius Johannes en Hendrik Gerrit Cornelis, zie sub 7 en Ned. Leeuw XXI, 1903, k. 30, 31.)
6. Hier rust de Heer A. T. J. d e M i 11 y / rentenier / te Dalen / geboren den 3 November / 1760 / overleden den 2 Maart 1838.
(Alexander Theodo r(u s) J a c o b(u s) de M., zn. v. Mr. G e r h a r d(u s) J a c o b(u s) env. Aletta Anna Maria (baronesse) van Friesheim, geb. Voorburg, t ongeh. Dalen t. huize van de Wed. Cassa-Kymmell, sub 5 genoemd, zie Geneal-Herald. Bladen II, 1907, bl. 20.)
7. Hier rust / de Heer Mr. H. G. C. C a s s a / Burgemeester en Notaris / te Dalen / en lid der Provinciale Staten / van / Drenthe / geboren den 8 Juny 1789 / overleden 27 Maart 1840.
(Zie sub 5.)



■>C Ned. Herv. Kerk te Diever.
Op de groote klok een randschrift: Gegoten Door J. Borchhard. Te Enchuysen Voort Carspel Dieveren A°. 1764: en op de mantel: myn kop hoe hard. wiert doorgereten vant hemelvuur, myn makker wiert geheel versmolten, neergesmeten nu heeft des konstnaars hand bestiert dat wy herstelt, te zamen luyden om den menschen de reghten tyt van graf. en godsdienst, aan te duyden opdat ze daartoe zyn beryt
Op de kleine klok een randschrift: Gegoten Door J. Borchhard tot Enchuysen voort Carspel Dieveren 1764. en op de mantel: blixem ontstak, huys en tooren ik versmolt, maar laat myn toon weer in vreugd, en droefnis hooren en daag ieder, tot gods troon.
(Vervangt „de Vrije Fries” XVI, blz. 294.)
Boven den hoofdingang der kerk een opschrift betreffende deze brand.
(Zie mndbl. „Drente” Mei 1934.)
In de kerk een tweetal grafzerken: *)
1. A° 1600 / den 16 Nov[e]mbri is [Godtsalich in] / den Heren
gerusttet + / Mn 
(Een zandsteenen zerk, met afgesleten wapenschild aan een draagstok in een medaillon, die in twee deelen, door de lengte heen gehakt is en tot dorpel dient, de ééne helft onder de deur naar het turfhok, de andere onder de deur naar de consistoriekamer. Zie ook Dr. Volksalm. 1889, bl. 111.)
2. Resurrectionis-hic re[quie] / scunt. —Lager een cartouche waarin een schild: gedeeld a) een merk waarin de letters A. H.; b) een merk.
Op het nieuwe kerkhof:
3. Hier rust / Leonard Willem Van Os, / in leven Burgemeester / der gemeente Diever, / geb. te Sneek 6 Juli 1844, / Overl. te Diever 28 Mei 1900 / Echtgenoot van / Leentje Mulder.
/ Een kaart van den eigendom van graven in deze kerk, opgemaakt door A. J. van Dam, schoolmeester en voorzanger te Diever 1826 berustend ter secretarie der gemeente Diever vermeldt talrijke namen.



4. Hier rust / Leentje Mulder, / geboren te Oldemarkt / 10 Februari 1846, / Overleden te Arnhem / 23 December 1924 / Weduwe van / Leonard /Willem van Os/
5. Joh. 17 : 116. / Toegewijd door de Hervormde gemeente van Diever / aan de nagedachtenis van den WelEerwaarden Zeer/ge-
t leerden Heer Lucas Willem Slomp / geboren 31 Juli 1792 overleden 6 Juny 1855 / na een 26 jarige getrouwe ambtsbediening van herder en leeraar te Diever. /
In een medaillon'. Geen eerzuil van steen, / hoe schoon die ook moog pralen / kan van een andre zuil / de gouden eerkroon halen / O neen, een zuil van ’t hart, / ter nagedachtenis, / Geeft eerst de regte kleur / aan ’t geen hier schoonheid is.
6. Een gietijzeren zerk. Boven: in het midden een gevleugelde zandlooper, in de hoeken daarnevens aan iedere zijde een vlinder, opgelegd alles. — Rustplaats van Lambertus / Fledderus / gebr. te Hooger Smilde / 27 Maart 1788 / Overleden te Hoogersmilde / 20 April 1845 / en van Jentjen Hummel / gebr. te Smilde 30 Juli 1794 / overleden te Hoogersmilde / 20 November 1873 / echtelieden. Lager: een slang, de staart in de bek.
7. Rustplaats / van / Evert van der Wal Ez. / overleden den 15 Maart 1859 / in den jeugdigen ouderdom / van 27 jaren en 6 maanden / tengevolge bekomen kneuzingen / door het worden overrijden / van eenen wagen te Dieverbrug / Diep betreurd door zijn / broeders en zusters.
(Zn. v. Evert en Janneke Antoinetta Rij burg v. Jelgerhuis, postiljon, f t. h. van d. brievengaarder, Dieverbrug.)
R. K. kerk te Zorgvlied (Diever).
In het choor glazen met de portretten van den heer en Mevrouw Mr. Ver wer - van Wensen.
Op de klok: Comelia t Vigilate et orate mare. XIV. 38 t / t Petit & Fritsen me fuderunt A° 1897.
Op het kerkhof:
1. Hier t rust / Mr. Lodewijk Guillaume Verwer / geb: te Makkum 4 Maart 1846 / overl. te Zorgvlied 8 Nov: 1910 / R. I. P.
(Hij was bankier en stichter der R.K. kolonie ter plaatse.)











(E g b e r t d e M. tot Westrup en Eelde, t vóór 13-4-1629, ette 15961628; gedeput. 1601-’15; Kerkvoogd Eelde; zn. v. Johan R e i n t s z. env. Dorothea Jensema tot Westdorp en vader v. Johan (sub 7)tr. Mechteld v. B. — Johan Clant in Laerwolt tr. B ij w e v. Besten, beiden dochters van Geerlich van B. van den Ham en Mennigeshave en B ij w e R e n g e r s, vgl. Gen. Herald. Bladen 1909 Gesl. Clant Xbis; Bijdr. t. d. Geschied, en Oudheidk. v. Groningen VII, bl. 31; Dr. Volksalm. 1891, bl. 246; Ned. Leeuw 1934, 58 noot 3, en vooral Mr. A. S. de Blécourt „Goorspraken v. Drenthe 1572-’77", bl. 301 alsmede Coevorden sub 3 en 9 en Versl. ’s-Rijks O. Arch. 1900 Inventaris Farmsum, passim.)
7. In een medaillon met versieringen op de wijze van Vredeman de Vries, bekroond door een doodshoofd, de wapens De Mepsche en H u i n g a (gevierendeeld). Gekr. helm; dekkleeden. Helmteeken een boomstronk, waarachter een pauwestaart. Rondom het medaillon'. Salich Syn De Dooden Die In Den Heere Sterven —
(Betreft Jan 'de M. tot Westrup en Eelde tr. 4 Sept. 1608 F r o u k e H., dr. v. Luirt en Frouke Enten s, vgl. Bijdr. t. d. Geschied, en Oudheidk. v. Groningen VII, 306; IX, 116; X, 229; Dr. Volksalm. 1896, bl. 220; vaandrig 1606; luitnt. tot 13 Febr. 1638; gedeput. 1639-’53; ette in Noordenveld 26 Juni 1639-20 Oct. 1651.)
8. Binnen een lauwerkrans, opgehangen voorgesteld, onder een veelparelige kroon de wapens Alberda en de Sigers ther Borch.
(Betreft den ritmeester Unico Evert Alberda tot Vennebroek, geb. 2 Febr. 1714, t Groningen Jan. 1794, jongste zn. v. O n n o Tamminga op Nijenstein en Josina Petronella Clant en diens eerste vrouw Theodora Elisabeth de Sigers ther Borch tot Vennebroek 1), gehuwd 1744, dr. v. Jan R e i n t env. Anna Maria van Dongen, geb. 1715, t h. Vennebroek (Anloo) 10 Jum 1747. Hij hertr. Meppel 28 Dec. 1748, J o h a n n a Agrtes van Dongen, ged. Meppel 2 Juli 1730, t h. Vennebroek (Anloo) 21 Oct. 1753, dr. v. Frederik Hendrik tot Vledderinge en Eva Gijsbertina Geertruida de Sigers.
Het wapen De Sigers is voorgesteld met de raaf, gehalsband met een lint, waarvan de fladderende uiteinden omhoog vliegen (vgl. het helmteeken v. d. Nederl. adell. familie De Sigers ther Borch, vgl. Dr. V. Alm. 1900, bl. 83; 1901, bl. 141; Ned. Leeuw 1927, k. 367.)
l) Aan het einde der benedengang van het huis Vennebroek, Paterswolde, ziet men een afbeelding van die havezathe in een gebrandschilderd raam, waaromheen de wapens (in kleuren) van de geslachten, die achtereenvolgens dit goed bezaten, n.1. Alting, Van de Merwede, de Sigers ther Borch, Alberda, Wichers, Valat, Wildervank, Warmolts, Jarges, Uilkens, Papin g, Gasinjet, Van Iddekinge, Westerhof en Camphuis, benevens een citaat uit Horatius en de namen van de geslachten Leenders en Hulshof zonder wapen.



9. Grafstede van Meulemans — (een tegel thans in het turfhok.)
10. Een fragment van een blauwe zerk met het wapen Albe r d a. Een gedeelte van de helm is voorts zichtbaar.
(Thans in het Museum te Assen.)
11. Randschrift'. Anno domini / 1545 storf vrou E11 i k e S i g e r s [to de bojrc des dinse / dages voer karsmis de got genedic si (midden) Reint Sigers to de borc en het wapen de Sigers ther Borch helm met wrong, helmteeken (hier de raaf uit het schild met de voetboog met gebroken pees!) tusschen tweemaal twee struisveer en en dekkleeden.
Op de hoeken wapenschilden:
1. de Sigers ther Borch (de raaf) Schafte r.
2. A d d i n g a. [ontbreekt.]
(Vgl. Dr. Volksalm. 1896, bl. 249. Hij komt voor als ette 1542-’50,
zie Dr. Volksalm. 1917, bl. 97. De Borg lag ten Z. van Eelde.)
12. Op een tegel, aan het Z. einde der kerkhofmuur. Anno 1793 Den 13 / Iuniu is Megngh / Ium - Ian In Den / Hee[re gerust] .... /
Hilt /In 59 / Ian n den / Hopen - den nge /
Opstandinge Yn / Schrif / Vrou /
Op het kerkhof:
13. Lammert Aaldring / geboren 3 Januari 1806 / overleden 3 Mei 1860, / in leven ouderling en lid / der raad der gemeente / Evien Deodatus, / geboren 18 December 1796 / overleden 13 December 1872 / Beide Echtgenooten / overleden op Schelfhorst ./ Gemeente Eelde.
14. Hier rust / de Wel Eerw. Zeer Gel. Heer / Philip Karei Begemann / laatst Predikant te Eelde / geb. den 15 Junij 1807/ overl. den 12 Febr. 1858 / met zijne kinderen / Christina Lambertina Elisabeth/ geb. den 7 Mei 1841 / overl. den 30 Oct. 1853. / &/ Konko Heinrich / geb. den 15 Julij 1846 / overl. den 12 Febr. 1858. / — ChristineElisabeth Valk / geliefde echtgenoot van den / WelEerwaarden Heer Ph. K. Begemann / geb. te Emden 26 Augustus 1809 / Overl. te Groningen 5 April 1869.
(Vgl. Romein t.a.p. bl. 49.)
15. Hier rusten / Maria Aletta van Angelbeek, / geb. 23 Febr. 1804, overl. 13 Sept. 1887, / en Haar echtgenoot / JrMr Johan / Rengers Hora Siccama, /vanFarmsum



LLLDL GVATZtm IM DOOPSUIM. VAN GOtJtftTANGECöi'E.LTl QftOOt 1,21x0,11 m







en Oosterbroek, / Laatste collator van Eelde / geb. 3 Sept. 1801 / overl. 26 Jan. 1891.
(Hij was zn. v. Mr. Wiardus Hora Siccama en v. diens eerste vronw Odilia Amelia barones Rengers v. Farms u m, vgl. Romein t.a.p. bl. 44 en Ned. Adelsboek 1922, XX, bl. 283IIbis. Zie Ned. Jaarb. v. d. Regtsgeleerdh. en wetg. (bijblad) dl. XII, bl. 209.)
16. Adriana / Maria van Beek / laatst wede van den Wel Eerw. / Heer Jacobus Cranssen / Themmen geb. den 21 Nov. 1764 / overl. den 17 Sept. / 1843.
17. Het wapen Hora Siccama met schildhouders, dekkleeden, doch onder één helm en als helmt. de honde- en hertekop naast elkander tusschen een gewone vlucht. Daarnaast de wapens Hora Siccama en Modderman (een ovaal schild, een baggermolen op water) onder een helm; helmteeken als voren. Lager leest men: Mr. Wiardus Hora Siccama. / van Oosterbroek / geboren den 11 Maart 1775 / overleden den 4 December 1849 / Vrouwe Anna Maria / Catharina Modderman / geboren den 6 Mei 1788 / overleden den 5 Mei 1841 / Echtgenoot van Mr. Wiardus / Hora Siccama van Oosterbroek / Eenige Collatoren van Eelde.
(Hij was notaris, zn. v. Johan env. Egberta Louisa B e c k e r ï n g h. Zij huwden 20 Nov. 1809 en zij was zijn 2e vrouw, f Oosterbroek, dr. v. Mr. Tonco env. AntoniaForsten; vgl. Romein t.a.p. bl. 44. en Ned. Adelsboek 1922, XX, bl. 282 sub I.)
18. Hier rust Daniël Bonifacius/van der Haer/ Echtgenoot van / Jeannette Gabrielle Rengers / Hora Siccama / geboren te Zuidbroek / 20 Augustus 1845 / overleden te Oosterbroek / 13 December 1877.
(Hij was cand. notaris, zn. v. Philip Maurits env. jkvr. Maria Albertina Alberda van Ekenstein, vgl. N ed. Adelsboek 1922, XX, bl. 284 sub II bis 7.)
19. Het volle wapen von Innhausen und Kniphausen — Johanna Sibilla Geertruida Lewe / Douairière [Iko Folef]/Von [Inn- und Kniphause n]/ Geboren [13 April 1772] / Overleden [7] December 1839. /— Lager. het volle wapen Lewe.
(Zij was vlg. haar overlijdensaangifte (o.a. door haar neef jhr. Roelof de Sigers ther Borch, 64 jaar, gep. majoor, wonend op Lemferdinge) Johanna Sibilla Geertruida Lewe, geb. Eelde 13 (ged. 19) April 1772, fLemferdinge, n°. 152,



Op het kerkhof o.m.:
1. Rustplaats van / Teunis Braams, / 1851 tot 1893, / in leven Burgemeester, / der gemeente Anloo, / geboren te Gieten, / 11 April 1820, / overleden te Eext, / 13 Mei 1893, / echtgenoot van /Geessien Oosting —
2. Rustplaats van / Geessien Oosting, / geboren te Eext / den 23 Juli 1821, / aldaar overleden den 17 Juni 1908, / weduwe van wijlen / Teunis Braams. /
Ned. Herv. kerk te Emmen.
Op grafzerken buiten de kerk:
1. Een fragment, de onderste helft is verloren gegaan. Op de
hoeken medaillons. Randschrift: A° 1657 die 22 May / obyt Venerabilis Diis Herbe[rtus] — / — / vs Est.
(Betreft H. Brachtesende, predik. Emmen 1616-'57, zie Romein t.a.p. bl. 273 en 116.)
2. 1652. Den 16 Novemb[er] / [Deuchjtsaeme Vrouw Mar
/ [H] visvrouw van den Erentf / [esten] .....ers Schultz
tot Emm[en] / e, Aen Godt Haeren Sch / ... .t overgegeven, Verwacht / ste Haeres Salichmacker./
(Betreft Evert Wamers, in Vorsterman v. O. St. en Wapenb. II, 241 Everhard Emmen genoemd Schulte ± 1625, f vóór 23-3-1654. Zie voorts : R. Arch. Groningen M.S. Genealogie Sibinga; Inv. familiepap. no. 54, 58, Rijksarch. Gron. 1649 no. 48; R. Arch. Drenthe Inv. Ambt. en Part. nos. 560, 566, 1291 en 1493; Dr. V. Alm. 1902 bl. 153.)
Op de oude klok las men:
X Anno dni MCCCCLVI. Maria bin ik gheheten, dat Kerspel van Empne hebbet mi don gheten, an unser leven Vrouwen ere. Caspar. Melchior, Balthasir. S. Petrus. S. Paulus. S. Johannes. S. Andreas. S. Jacobus. S. Thomas. S. Bartholomeus. S. Philippus. S. Matheus. S. Simon. S. Judas. S. Matias.
In het midden twee beelden, het eene met omschrift: „Ave Maria gratia”, het andere met „Sanctus Paulus”.
Lager: Help God ut allen noet. Wi en weten nicht wisser wen den doet. Gert Kling het mi ghegoten tot God siner ere. Wake up dat wil ik die raden .ghanck die kerken drade. unde heur de missen mit vlite. do recht unde lieke, so wil die God ghevene ’t eeuwighe rike.
(Vgl. Vrije Fries XVIII bl. 40 en Dr. Volksalm. 1888 bl. 218.)
Thans hangt er een klok met het opschrift: In 1456 tot Maria8 eer gegoten; 1600 aan de Herv. eeredienst gewijd; 1877 hergoten om de
s



(Jhr. Mr. Jan Cornelis Reinier H. v. B., geb. 2 Mei 1790 t 5 Mei 1862, lid d. 2® Kamer, lid v. d. Raad v. State, enz. Zie J. B. Rietstap: Wapenboek v. d. Ned. Adel I. bl. 197 en Ned. Adelsboek 1914 bl. 366 sub VIII.)
In den bijbel leest men diverse bijzonderheden omtrent ontstaan en lotgevallen der gemeente.
Op de klok: I. H. Bagelaar Aan De Maatschappij van Weldadigheid - / Petit et Fritsen Me Fuderunt Anno 1819.
(vr. mededeeling Directie Mij. v. Weid.)
Op het kerkhof:
1. Ter dankbare herinnering / aan den heer / Job van der Have / geb. 27 Juli 1847 / overl. 2 April 1905 / van 1 Maart 1894 tot 2 April 1905 / Directeur der Maatschappij / van Weldadigheid / van Bestuur, Ambtenaren en / bevolking /
2. Grietje Jellema / echtgenoote van / J. A. C. Wynold y / geb. te Leeuwarden / 24 Aug. 1844 / overleden 3 Juni 1887 — (een ovale steen).
3. J. A. C. W y n o 1 d y / 9 Nov. 1835 / 21 Febr. 1919 — (een staande steen.).
4. Hier rust / Allert /H. C. Hilkemeijer — (een ovale steen van marmer).
5. Deze plaats is heilig, / want er rust het / gebeente eener /
, liefhebbende Moeder / Daniella Elisabeth/van O o s -
terhoudt, / Douairière de Sturler / Geboren den 16 Oct. 1768 / overleden den 11 Mei 1829 / Hare hoop was op God, / en de onsterfelijkheid / Wandelaar: aanbidt Hem / Die ook gestorven, begraven, / en opgestaan is. —• Een obeliskvormig monumentje bekroond door een vaas.).
(Zij was dr. v. Daniël v. O. en v. Elisabeth van Mil, geboren te Tiel, tr. Rodolph Gabriel Wilhelm de S., vgl. Ned. Adelsb. 1917, bl. 394 x .1. Van hen ged. te Coevorden Louisa Hortensia Eugenia 19-3-1809.)
6. Rustplaats van/ Coenraad Hulst / in leven Adjunct Directeur / bij de Maatschappij / van Weldadigheid / Geb. te Vledder 13 Maart 1797 / overleden te Frederiksoord den 9 April 1842 /
R. K. kerk te Frederiksoord.
Op een steen boven de ingang: De eerste steen gelegd / door / Joh. van Dam /R.K. Priester, de / vierde Kapellaan / te / Frederiksoord 18|45. /



Monster Drenthe / Geboren. den . XI. Oc- S 1 o e t tober . MDCLXL . en . is . in /
Den . Heere . Ontslapen . den .
X . October.
(Hij was een zn. van kol. Rutger van Dongen, f 10 Feb. 1710, begr. Oosterhesselen en Rutgera van Loen, erfdr. van de Klencke en Hessevoort, x 1736 Anna Christina van Echten, geb. 1 Juni 1719, dr. van den luit. gen. inf. J o h a n en Christina Elisabethvon Cronström; zijn weduwe hertr. 16 Oct. 1752 Mello Alberda tot ScheltkemaNyenstein;hij werd 20 Maart 1725 lid gedep. Staten, na 19 Maart 1720 in de ridderschap van Drenthe te zijn toegelaten; ook in 1729, en '33 was hij gedep. Staat voor 2 jaren; Raad voor 1 jaar in 1728 en '32; 7 Juni 1735 werd hij drost.
Zijne grootouders waren Cornelis van Dongen, heer van Oldengaerde en Anna Elisabeth van Echten en Rutger van Loen ter Harsevoort, Entinge en de Klencke en Willemina Johanna van Welvelde.
Hij was achterkleinzoon van Gerrit van Dongen en Alegonda van Rechtere n, van Johan van Echten en Ida van Voerst tot Hagevoerde, van Frans Roeland van Loen en Ulanda Sophia van Loë en van Willem Hendrik van Welvelde ter Klencke en Florentina Rengers ten Berge.
Zijn betovergrootouders waren (volgens Ned. Adelsb. t.a.p.) Cornelis van Dongen en Maria van Hoevenstein; Hendrik van Rechteren en Johanna van Muns ter; Reint van Echten en Anna van Welvelde; Diederik van Voerst tot Hagevoerde en Alegonda van Munster; Caspar van Loen en Theodora van Munster; Rogier van Loë en Sophia Pieck; Johan van Welvelde ter Klencke en Barbara van Warmelo; en Zeino Rengers ten Berge en Willemina Sloet.
Zie ook Ned. Leeuw 1920 bl. 230; 1927 bl. 274, 367, „Drente” 1930 n°. 10 en gen. v. Echten in „Ned. Heraut” 1886 bl. 18-64; Gron. Volksalm. 1927 bl. 17 ew.; N. Dr. V.alm. 1895 bl. 117 sqq, 1900 bl. 19, 211. Dit bord werd in 1894 tijdelijk naar het Prov. museum van Oudheden te Assen overgebracht.)
Op de klokken leest men:
4_1. SALVATOR. MVNDI. SALVA. NOS. OMNES. SANCTA. DEI. GENITRIK. VIRGO. MARIA. ORA. PRO. NOBIS. WOLT. SCONEBORC. GOET. NI.
(Een Christusbeeld, blootshoofds, met neerhangende haren en gespleten volbaard, in eene in plooien neerhangende kleeding,



barrevoets, de linkerhand draagt een bol, de rechter is opgeheven, ziet men aan de eene zijde; Maria met Jezus in den linkerarm aan de andere zijde.)
1520. DNSJOËS HVSÏCK CVRATVS.
(De S staat in het opschrift omgekeerd).
2. ludolphus. alinc . pastor . keer . wissens. helprich . bebinge . tho . bone . ende . roelof, ebinghe . inder . tit . voeghedë . to . gietë— MVCLXV söder verdreten + (Bonne is Bonnen, een buurtschap in Gieten. Zie Dr. Volksalm. 1890; 1936.)
De N. Dr. V.alm. 1895 bl. 118 vermeldt nog twee gebrandschilderde ruiten, blijkbaar afkomstig uit deze kerk of uit die te Oosterhesselen en toen in bezit van den heer Draayers te Oosterhesselen:
1. Het wapen Van Dongen.
2. Het wapen Van Dongen en:
Den Hoogh Welgeboren Heer Cornelis van Dongen Heer toe Klencke, mede Gedeputeerde State der Landschap Drenthe, Unicus Collator van de Pastorie van Oosterhessele 1724. (Hij t 24 Mei 1748 — zie Dr. V. Alm. 1900, bl. 201.)
Boven den ingang een steentje, waarop'. H. H e r e s Pastor. / Kerkvoogden. / W. H a r m s. / Scholtus J. B r a a m s. / Architek
H. Winters. / Ano 1804 / Herbowd. in 1864. (delaatste regel bijgeschilderd!)
Op den zilveren avondmaalsbeker. Pocvlum Eucharisticvm Ecclesiae Geethanae ita. / Procuratum ac Formatum Temporibvs Johannis Knijphvsen Pastore = Anno 1644 =
Bij de boerderij Zegeringshof een zerk, waarop een schild onder een kroon. Inscriptie afgesleten.
Begraafplaats te Gieten.
I. Bouwina Maria Smidt / Geb. 29 Dec. 1784, Overl. 23 Maart 1865, / Vroeger Wed. van W. Winterswijck/ K u t s c h, Med. Doctor te Leeuwarden, / Later wede van F. R i n s m a / Apotheker te Groningen.
2. Johanna Wilhelmina van Hoek, / eerst wed. van den Heer / E. K r u 11 te Neunhaus later / van Dr. G. H. Amshoff/te Hoogeveen, / geb. te Gandersum / (Hannover) 25 April 1785 / overl. te Groningen / 28 July 1873.
(E g b e r t K., burgem. van Neuenhaus, f ald. 16-6-1820, tr. 1 ald.



J. W. van Hoek ald., dr. v.Ds. Sander en Aleida Krull; tr. 2. ald. 5-2-1826 Dr. G. H. Amshoff vnd., zie Ned. Patriciaat XII, bl. 238 en Kerkhof Hoogeveen sub 6.)
3. Herman Petrus Krull, / in leven med. et art. Obst. / Doet. alhier Geb. te Nienhaus / Graafschap Bentheim / den 28 Maart 1813, / Overl. den 1 Dec. 1856.
(zn. v. E g b e r t en J. W. van Hoek, sub 2.)
Voorts een grafkelder van de fam. K r u 11 en o.a. een zerk van Otte Buiting 1784-1871, tr. Jantien Alberts H o m a n, 1784-1864, welke fam. Buiting, op h. „Veenhof” (waar vroeger het h. „Bonnen” stond) heeft gewoond.
4. Rustplaats van Jan Lambers / oud ontvanger der Gemeente / Gieten Gasselte en Borger / geboren te Coevorden den 10 / Augustus 1793 / overleden te / Assen den 19 September 1861 / echtgenoot van Margaretha / Gezina Rikkers/ Margaretha / Gezina Rikkers / echtgenoote van / Jan Lambers, / geboren te Coevorden, den 25 Mei 1795, Overleden / te Assen den 16 Dec. 1868.
(Hij, zn. van Kerkhof Coevorden no. 8, zij dr. v. G e r r i t en v. Gezina van Eerde.)
5. Rustplaats van den Hoog Edel / Gestrengen Heer Hendrik/ Wilhelm Schummelketel/in leven gepensd. L. Kolonel en Burgemeester te Gieten geb: 14 / Januarij 1765; overl: 18 April 1849./ en/vandeszelfskleindochter/ Brechdina Wobbina/ oud 5 j aar, dochter van / J. en C. A. Schummelketel.
Op het midden van deze begraafplaats, op het kruispunt van de paden:
t 6. Een gedenkzuil. Op de vier vakken leest men:
(1) Ik ben de opstanding en / het leven. Die in Mij gelooft zal leven al ware / hij ook gestorven; en een / iegelijk die leeft en in Mij / gelooft, zal niet sterven / tot in eeuwigheid. / Jezus Christus.
(2) Op het graf van den / vroeg gestorven Leeraar / schonk de Gemeente / van Gieten dit gesteente / uit / dankbare liefde.
(3) De Leeraars nu zullen / blinken als de glans / der uitspansels en die / er velen regtvaardigen / gelijk de stenen altoos / en eeuwiglijk / Daniël 12 vs. 3.
(4) Folkert Herman / Heerspink / geb. te Sleen 12 Dec. 1816 / Sedert den 9 Aug. 1840 / Predikant te Gieten / is den 2 Mei 1843 / vroeg in den morgen-/stond ontslapen. Zijn stoflijk overschot zonk / hier in ’t graf ter neder.
(Vgl. Romein t.a.p. bl. 72.)



N. H. kerk te Gieterveen.
In den bijbel enkele genealogische aanteekeningen betreffende de familie van Proyen.
Op de klok leest men: Ciprianus Crans Enchusae Anno 1732.
Op de avondmaalsbekers: W. M. F. D.
Op het kerkhof bij de kerk een steen'.
1. Harm Nanno’s Mulder / gedurende twee en en half iaar eerste / Herder en Leeraar dezer Gemeente, / geb. den 8 Mei 1808 te O. Pekela / overl. den 12 Oct. 1843 te Gieterveen / Waar ik ben, aldaar zal ook mijn / Dienaar zijn. / Joh. 12.26b.
Ned. Herv. kerk te Grolloo.
Op een steen boven den ingang: Gesticht 1853. / Kerkvoogden, / Roelof Hagting. / Remmelt Haange. / Lens B e ij r i n g.
Op de klok leest men: + katerina - vocor - anno - dni - m cccc xxii - en bovenaan ingekrast: I T Z 1823.
Op het kerkhof leest men op grafzerken:
1. Rustplaats van / Remmelt Haange, / geb. te Grollo 19 Sept. 1797, / Overl. aldaar 26 Maart 1875 / Rustplaats van / Jantien Hornan, / geb. te Rolde 13 April 1807 / overl. te Grollo 21 Febr. 1878.
2. Alagonda / Geertruida Borgesius. / geboren den 20 Maart 1831, / overleden den 27 Oct. 1857 / onvergetelijke Echtgenoote van / C. Bolt, Predikant / te Grolloo.
3. Aangelegd 1855 / O, droogt Uw tranen af / Gij die zoo bitter weent, / Dit is de weg des doods, / Die ons ten leven leidt. — Achterzijde een treurwilg.
Ned. Herv. kerk te Havelte.
Op de klok: Sanctus x Johannes X is X min X naem x min X gheluit X si x gode x bequaem xWou x fudere X Gherardus X schonenborch xq'. johannes X anno X domini x mccc ccxvi.
(Vgl. Dr. Volksalm. 1903, bl. 152.)
Boven den tegenwoordigen ingang der kerk, Z. zijde, ziet men op een zandsteen het wapen S t r u u c k (2) gedeeld met 1. een adelaar (v. Steenbergen, vgl. Alg. Ned. Fam. V, 1888, blz. 83 sqq.)



Photo-Kramer, Groningen. Havelte, opschrift boven den ingang der kerk, Z.z.







en een kop, in medaillon, alsmede het opschrift: Int jar vns heren / dvsent vyf hon/dert t negentich / achte heft ge r/hart strvck d’/erste peane vp / dese kercke / gelacht
(G. S. was eigenaar en bewoner van het huis Overcinge, in den achtergevel waarvan men thans het wapen S. (drie struiken) nog aantreft. Hij was zn. v. Jan (no. 2 hierna), was scholarch v. Meppel, rentm. v. h. kapittel St. Pieter te Utrecht (1639) en v. Dicninge (14-9. 1618-’28.) te de Wijk, enz., gedeputeerde 1634-f; reeds 1603 schulte v. Havelte en 1629 ook v. Vledder. Hij tr. 1. jkvr. v. Plettenberg, ■f z.k., x 2. Mechteld v. Steenbergen (6. kinderen). Zie nog Dr. Volksalm. 1891 bl. 63; 1902, 1927 passim.)
Op een der zilveren avondmaalsbekers: -f- De - Karcken Beker - Tot . Havelt + — In een krans een opgehangen schild: doorsneden a) drie struiken (S t r u u c k) b) drie lelies, 2 en 1 en de letters: G. S.
(Dit bovenbeschreven wapen ziet men gedeeld met v. Steenbergen (vgl. het wapen boven den Z. ingang) met helm en wrong en dekkleeden en het helmteeken C u g n e t in den achtermuur van h. Overcinge.)
Op een zandsteen in den muur boven den ingang van den toren: jnt iaer ons - herë m-cccc - ên - X - doe lag / j ohan - willemss o e n . desen . steen.
Op grafsteenen:
1. Het af gesleten wapen K y m m e 11 (een vaas, waaraan twee ooren en waaruit oprijzen drie gestengelde en gebladerde rozen) en het wapen Wilmsonn (ovaal schild; een keper, beladen met drie klimmende wassenaars, vergezeld van drie klaverbladen.) —• DiH. Wolter Kymmel in le/ven Gedeputeerde State en / medelid van den loffelijken / etst oei is gestorven den /18 September 1746 / en desselfs vrouw Susan / na Christina Wilmsonn/ den 12 September 1755.
(W o 11 e r K., zn. v. Jurgen Rudolph K., luit. i. d. comp. te paard v. ritm. Herman Sichterman env. Johanna Macbteld Sichterman, ged. Meppel 26 Aug. 1681, f op Overcinge, 1699 schulte v. Rolde (overdr. 1705 aan zijn broeder Abraham Rudolf), kapitein (overdr. 1709 aan jhr. Swier Boldewijn de Sighers ther Borch); en 1709- f gedep. staat; tr. Havelte 15-6-1710 S. C. W i 1 m s o n n, ged. Groningen 14 Jan. 1676, dr. v. Hieronymus, kapitein en v. Gesina Elisabeth Boekhorst kleindr. v. Frederik Willem, waarsch. jonger zoon uit het geslacht Williamson in Nottinghamshire (baronets geworden 1642), in Poolschen dienst, later als sergt. majoor voor Maastricht (1632) env. Susanna Isbrants.
Zij kochten Overcinge in 1720 v. d. Majoor d. cav. Frans Willem



v. Carpenter. De zerk werd bij herstel der kerk in 1926 half bedekt d. plankenvloer; vgl, Dr. Volksalm. 1902 bl. 174, 1900 bl. 178, 1927, bl. 42 en Wapenheraut 1900, bl. 165.)
2. A -1605 den - 5 - Tobris - starf - D. Erb - / Ioan StrvvckScholts - Tot - Havelt - En - Anna - syn - hyis/vrow - starf den - 3Febr 1606 / Deo - Dvce - et - avspice - Chri/sto. — In een medaillon een wapen met dekkleeden, helm en helmteeken, alles uitgekapt. ,
(Hij w. met zijn vrouw 26-3-1581 te Kampen met att. v. Havelte lidmaat, wordt, waarschijnlijk ten onrechte, als kanunnik van den Dom van Utrecht genoemd. De zerk lag vroeger in het choor, vgl. Dr. Volksalm. 1897, bl. 21 sqq. en is thans tegen de wand onder den toren geplaatst.
Men treft het meergenoemde wapen S t r u u c k, gedeeld met C u g n e t (als bij Rietstap) onder een helm met wrong en met helmteeken Cugnet, in het café „Hoogenkamp”, voorh. „Lubberink”, Burgem. Veenhovenplein 170, De Wijk, een restant van het in 1640 door Wijard Struuck, rentmeester v. Dikninge op het „Vergun” van Dikninge gebouwd huis. Vgl. ook N. Leeuw 1928 k.240; 1903 k. 128; 1933 k. 93; Eigen Haard 29-6-1912. — W ij a r d, zn. v. G e r r i t, zie boven, vnd. was evenals zijn zoon en opvolger JohanStruuck, rentmeester van Dikninge 1647-1680 f, gehuwd met een Vrouwe Cugnet, vgl. Dr. Volksalm. 1916, bl. 48.)
Kerkhof te Havelte.
1. Op een veldkei: een merk (fö) en: I H S / 1860 Exodus / XX vs XVII / quod aliend’ non / concupii eses
2. Altaarsteen.
3. Cornelis Hendrik/Schukking / geboren te Meppel 15 Juny 1773 / overleden te Havelte / 17 April / 1856.
(Zie Meppel no. 14.)
4. Anna Aleida /Schukking / geboren te Meppel / den 3 Januarij 1813 / en overleden te Havelte / den 5 Juny 1852 / Haar leven was Christus / Haar sterven gewin
(dr. v. Cornelis Hendrik, rijksontvanger, zie no. 3, en 2. Anna Aleida Kniphorst.)
5. Mr. Wolter Kymmell op den huize Oversinge / oud Raadsheer / gestorven den 21 November 1830 / In den ouderdom van 76 jaren en 10 maanden / en / Deszelfs huisvrouw H e n r i c a Joharina Sijlman/ overleden op den Huize Oversinge, den 15 / October 1798 Oud in het 43ste Jaar / N.B. Deze Grafplaats nimmer te openen of te vervreemden.



Photo-Kramer, Groningen
Have]te, opschrift boven den ingang van den toren







(zn. v. Mr. Jan, laatst raad en landschr. v. Drenthe en v. J o hanna Oldenhuis, geb. Havelte 6-2-1752, prom. Groningen 18-6-1777 diss. „Ad articulum XXV libri I juris provincialisDrenthini”. raad i. d. Etstoel 1791, Statenlid 1817-J, tr. Roden 23-6-1778 H. J. S, vnd., dr. v. Mr. Petrus, rentmr. Groningen en Susanna Helena Grijp, ged. Groningen 12-4-1754.)
6. Wel Edel Geboren Heer / Jan Wolter Kymmell/ Geboren te Havelte / den 15 Junij 1786 / Overleden te Groningen / den 18 April 1834.
(f ongeh., zn. v. Mr. Wolter, zie sub 5.)
7. Susanna. Helena. / Wilhelmina. Kymmell/ echtgenoote van / Cornelis Hendrik Schukking / geboren den 8 Mei 1789 / te Havelte / en aldaar overleden / den 21 April 1839.
(Zie Meppel no. 14, geb. h. Overcinge, dr. v. de sub 5 genoemden.)
8. Henrica Johanna / Kymmell / Geboren te Meppel / den 11 April 1812 / Overleden te Groningen / den 6 Maart 1841.
(dr. v. de sub 13 genoemden.)
9. Ida Elisabeth Catharina / Siertsema / Echtgenoote van / Joachim Lunsingh Kymmell / geboren te Oostwold / den 6 Januari 1817 / overleden te Havelte / den 25 Augustus 1843
(dr. v. Mr. Lodewijk Hendrik, griffier b. h. Vredegerecht te Winschoten en Anna Margaretha Emmen, tr. 21-10-1842 te Oostwold Dr. J. L. K., zie sub 12.)
10. Wel Edel Geboren Heer / Petrus Sijlman Kymmell / geboren te Havelte / den 24 April 1783 / en aldaar overleden / den 22 September 1850.
(geb. h. Overcinge, f ongeh., zn. v. Mr. Wolter sub 5.)
11. Hier rust / het stoffelijk overschot van / Maria Catrina Kymmell / echtgenoote van / Hendrik Vos / geb. den 8 Feb. 1818 / overleden 24 Dec. 1854. / En haar dochtertje / A1 e i d a Johanna Vos /geb. den4 Aug. 1851 /overleden23 Dec. 1854.
(Zie Nijeveen no. 2 kerkhof. Eerstgen. huwde te Groningen24-5-1845, dr. v. de sub 13 genoemden.)
12. Hier rust Dr. Joachim / Lunsingh Kymmell/ geb. te Meppel 6 Jan. 1814 / overl. te Overcinge 19 Dec. 1876, / weduwnaar van / Ida Elisabeth Catharina / Siertsema.
(Hij prom. med. dr. 23-6-1838 te Groningen, raadslid en weth. te Havelte, statenlid 1862.)



2. Rustplaats van / Geert Roelofs Raak, / geb: 16 Oct: 1794, / Overl: 15 Sept: 1860. / Geschenk voor de ware verdiensten / als Onderwijzer / en voornaamste bewerker / der gestichte kerk alhier.
Ned. Herv. kerk te Hoogersmilde.
Op de klok een rand als op de klok van Kolderveen, waaronder: A. H. van Bergen me fecit 1845.
Op het kerkhof deze zerkopschriften:
1. Rustplaats van / Jacobus van Kuik / rustend PredV van Dokkum, gebr te Delft 9 Julij 1789 / overln te Hoogersmilde 9 April 1856.
(van Ruurlo, pred. te Dokkum 1831-’54 (emeritus).)
2. Rustplaats van / Sjoukje Maria Diderika Klaasesz / echtgenoote van Dns A. B. van Kuik./ gebr te Temaard 11 Julij 1830 / overln te Hoogersmilde 9 April 1855.
Israël. Kerkhof te Hooger- (of Oude-) Smilde.
Niets te vermelden.
Ned. Herv. kerk te Hoogeveen.
Men ziet aan deze kerk verschillende gedenksteenen, t.w.:
1. De: 2d en 3d Maal / Vergrot.
2. MDCCCIV / Voor De Derde Maal Vergroot / De Eerste Steen gelegt door / De Hoofd En Mede Derecteuren / De Heeren R O van Holten / Heer: van: Echten / Hm Warmels/H A Koster/ Mr A: Steenbergen/ Wr de Jonge / Den: XII: Mei: MDCCCIV
3. De Eerste Steen gelegd / den 10 Maart 1881 / Door Ds G. N ij h u i s / Predikant Te Hoogeveen / Toen Kerkvoogden Waren de H.H. / R. Berkenbosch Jzn President / Joh8 B r e m e r / Secretaris / Jan Zwiers Jzn/M. Winkel/ D. Bruins Slot / Berijmde Psalm 102 : 8. — (in de consistoriekamer.).
4. Door / Hm Ene8 / Bouhuis / 1801 : 1804 — (als voren.)
5. De Eerste Steen Ge/legd Door Dom. Doorn/Bosch A: MDCCCI — en de letters D. M. D. B. (in den voeCvan een contrefort.)



6. Steen met cartouche, waarop: Anno 1652 Gebouwt, / Anno 1766 Vergroot, /
(palimpsest; vaag is nog te onderscheiden: door H ... t door:
S. H . . . A . . , / Gelegd ... /’’— Deze steen aan de Westzijde.)
7. Aan deeze zijde is de Eerste / steen gelegd door Dom; / H. O o r t. A: MDCCCI den 3 Iuny
Op een houten zonnewijzer: Hend. Casp. Dekker / Fecit 1804
Twee klokken: 1. Soli. Deo . Gloria . 1680
2. F: Et P: Hemony Me Fee Sutphaniae Anno Domini MDCXLIX@
Twee zilveren bekers, vgl. Romein t.a.p. bl. 188.
Op groote tinnen avondmaalsborden leest men: Anno 1856. Geschenk van MrA. Witsenborg Aan DeHerv. Gemeente Te Hoogeveen / Elf Stuks.
Op het koperen doopbekken: I: Y : K / Anno 1789 / Lucas; T: S
In de kerk zijn geen grafzerken met inscripties dan één tegel waarop: 1820 /FIT/ oud 57.
(Zie over deze kerk: „’t Een en ander over de Gemeente Hoogeveen’’ door J. van der Veen Azn., Hoogeveen, 1873.)
In de kerk waren twee grafkelders, n.1. éen van de fam. Van Echten en een van de fam. Van Limburg Stirum1).
Een rouwkas, afkomstig uit deze kerk bevindt zich op den h. Echten. Wapen Van Echten met gekr. helm, helmt., dekkleeden en schildhouders. Boven: „MDCCLVII”, beneden: „Obiit den XXVII Februari”. Terzijde de kwartieren:
Echten Boetselaar Bentinkc Nagel Waterman S c h e n c k Ittersum K e p p e 1
Hardenbroek R e e d e
Heerjansdam Van den Eden H e u m e n D i e s t
Schoonhoven B o r r e
1) Voor den kelder-Van Echten, zie Ned. Heraut 1886, geneal. v. Echten, vgl. ook Dr. V. Alm. 1899, bl. 173 s q q.; betreff. den anderen kelder vgl. Bijlage in „Vaderl. Letteroefeningen”, Nov. 1870.











(Vgl. de genealogie in de Ned. Heraut 1886, zie ook Ned. Adelsboek 1913, XI, bl. 246, Dr. Volksalm. 1892, bl. 185; 1894 bl. 274, Ned. Leeuw 1901 k. 23, 24 en Geneal. Her. Bladen III, 1908, bl. 563. Dit wapenbord betreft J o h a n baron van Echten tot Echten, lt. generaal, geb. 8 Juli 1680, zn. v. Roelof, drost v. Coevorden en de Landschap en v. le Johanna van Hardenbroek. Het kwartier Waterman heet elders Te(n) Water, Schenck moet zijn Echten, Keppel moet zijn Capellenen Borre moet zijn K u ij c k. Immers, zijn grootouders waren; Johan van Echten en Elisabeth van Boetzelaer v. Halteren eii G ij s b e r t van Hardenbroek v. Heerjansdam en Jacoba van R e e d e v. Renswoude en zijn overgrootouders Roelof van Echten en Anna Bentinck tot Werkeren, Willem George van Boetzelaer v. HalterenenGeertruida van N a g e 11 tot Ampsen, N. van Hardenbroek en N. van Heerjansdam; Johan van Reede v. Renswoude en Jacoba van Eede; terwijl het geslacht daarvóór werd uitgemaakt door; Johan van Echten tot Echten en A1 e i d ten Water; Hendrik Bentinck tot Werkeren en Elisabeth van Ittersum tot Gemer; Joachim van Boetzelaer tot Batinge en Elisabeth van Echten tot Echten; Joost van Nagell tot Ampsen en Geertruijda van de Capellen tot den Dam; Gijsbert van Hardenbroek van Hardenbroek en Wilhelmina van Heumen; Pieter van Heerjansdam en Adriana van Schoonhoven; Gerard van Reede v. Nederhorst en Machteld Peunis van Diest en Hendrik van Eede en Jacomine Kuijck.)
Carmelieten klooster te Hoogeveen.
In de kapel een roodkoperen doopbekken, in de onderrand waarvan; J, W. Bernssen & M. A. A. Bierens /18 A 45
Synagoge te Hoogeveen.
In de voorgevel een steentje, waarop: De eerste steen gelegd door Samuel Benedictus /Kolthoff, / den 26 Mei 1865.
Boven den hoofdingang', de text van Exodus 20 : 21.
Naast de Ned. Herv. Kerk het oude Is r. kerkhof, waarop eenige oude zerken.
Ned. Herv. kerk te Hoogeveen - Elim.
Op de klok: T a y 1 o r / Loughboro — Een Agnus Dei. —
B. Eijsbouts- Asten / Hollandsche Veld Z.O./ 15 Juni 1919 / „Eendracht maakt macht”,
In een lijst een oorkonde'. A° Di Eben-Haezer 1917 / Op heden den 27sten September 1917 / werd dit kerkgebouw geschonken / met



de bijliggende pastorie door / een onbekenden gever aan de / Nederd: Hervormde Gemeente te / Hollandscheveld-Zuidoost / ingewijd door den WelEerwaarden / Heer Ds. T. Doevendans Wzn predikant / Bij de Nederd: Herv: gemeente te / Amsterdam.
Geref. kerk te Hoogeveen - Nieuwlande.
Boven den hoofdingang-. „Eben-Haezer” / 1 Samuel 7 : 12 / De eerste steen gelegd / den 8 Juni 1914. / Door den Wel Edl. Heer / J. Snoek / voorganger dezer kerk
Kerkhof te Hoogeveen.
1. Isabella Cornelia / Bogaert van Alblasserdam / Douairière Piet er Baron van Reede / van Oudtshoorn / geboren den 20 Augustus 1774 / overleden den 29 April 1851.
(Zie Rietstap „Wapenboek v. d. Ned. Adel” II, bl. 100 en Ned. Adelsboek 1916 XIV, bl. 282 sub XV.)
2. Jan van der Veen Az. / Griffier bij het Kantongerecht / en schoolopziener te Hoogeveen / geb. te Wier, prov. Friesland / 6 Mei 1810 ; / overl. te Hoogeveen / 31 October 1885 / en zijne echtgenoote / Geertruida Ansingh/ Geb. te Wagenborgen, prov. Gro-/ningen, 3 October 1918; / Overl. te Hoogeveen / 10 December 1901.
(Hij schreef versch. bijdragen over Drenthe. Zie Dr. V. alm. 1886, bl. 237 en Romein t.a.p. bl. 192).
3. Gerhardus Hoseas / Amshoff. / med. chir. et art. obst. doctor. / geb. te Ulzen 22 Jan. 1795/overl. te Hoogeveen/ 22 Juni 1857.
(Zie Begraafpl. Gieten sub 2.)
4. Rustplaats van / Johanna / Geertruida de Man/ echtgenoote van / J. P. S. Jonquière / geb. te Zevenbergen (N.B.) / 11 Juli 1771. / Overl. te Hoogeveen / 6 Dec. 1847.
(Zie Romein t.a.p. bl. 193.)
5. De grafkelder der familie Van Echten bestaat uit een begroeide heuvel, afgesloten door een ijzeren deur.
(Blijkens de gemeentel, begraafboeken werden hier bijgezet op: 25 Jan. 1832 Jhr. Rudolf Otto van Holthe tot Echten, 60 jaar; 11 Juni 1835 Jkvr. Rolina Gijsberta Gerdina v. H. t. E. 30 jr.; 13 Dec. 1841 Jkvr. Dido Cicilia v. H. t. E. 23 jr.; 14 Sept. 1842 jkvr. Henrietta Christina v. H. t. E.,



23 jr.; 22 Feb. 1848 jhr. Rudolph Otto v. H. t. E., 1 j. 8 maanden; 30Dec. 1854Mevr. Anna Geertruida baronesse van Echten, 77 j.; 16 Mei 1859 jkvr. Allegonda Susanna v. H t. E., 51 jr.; 23 Dec. 1875 jhr. Rudolf Arend v. Echten tot Holthe 72 j.; 7 Juli 1879 Jhr. Mr. Hendrik Gerard v. H. t. E., 69 j. Zie Ned. Adelsboek 1920, XVIII bl. 384 sqq.)
6. Een obelisk: Hier rust / Abraham Me ij er / Burgemeester / van Hoogeveen / Geb. den 17 Januarij /1765. / Overl. den 9 October / 1855. / en als zoodanig / een der Stichters / van deze Alge- / meene rust-/plaats. / Hier rust. / Alida Berkhout / Echtgenoot van / Abraham Me ij er / Geb. den 11 Maart / 1766. / Overl. den 16 Sept. /1838.
(Zij, geb. Alkmaar, dr. v. Jakob env. Alida Verlaan.)
7. Mr Hugo Christiaan / Carsten / Geboren 27 Januari 1772 / Overleden 7 April 1832 / en/ Albe rta Lamberdina / Kniphorst / geboren 30 November 1787 / overleden 27 December 1858
(Hij was ged. Hoogeveen 28 Juni 1772, lid. v. Ged. Staten v. Drenthe, zn. v. d. schulte Hendrikjan env. Aleyda Rosendal, geb. en t Hoogeveen, tr. 10 Sept. 1809 als wedr. L u b b i n a Brongers, A. L. Kniphorst, dr. v. Lambertus eijv. Aleida Vos.)
8. Ontslapen voor een beter leven / Margaretha Anna/ de Holl. Glasius. / geb. 28 Mei 1798/ overl. 27 Maart 1859.
(Vgl. Romein t.a.p. bl. 193.)
9 Cornelia Hartman / overleden 23 Januarij
1829 / oud [59] jaar / en / J. A. Hartman / overleden [17]
September 18[43] / oud [72] jaar / laatst predt. / van
Staphorst.
(Vgl. Ned. Leeuw 1936, k. 38 en B. Stegeman en A. de Roos „Uit het verleden v. Staphorst”, 1871, bl. 24. Hij was Ds. Johannes Albertus, geb. Hoogeveen, 1-2-1771, zn. v. Jan env. Annigje Steenbergen, beroepen v. Hierden te Staphorst 7-11-1824, t ald. Zij was zijn eenige zuster, vgl. Versl. en Meded. Overijsselsch Regt en Geschiedenis V 1870, bl. 47.)
10. Rustplaats / van / M. B. van Door- / ninck / wed. J. R. Bottichius/Meurs geb. / 2 Oct. 1771 / overl. 1 Junij / 1838
(Zie Romein t.a.p. bl. 192. Margaretha Barbara v. D., wed. Ds. Jan Rudolf B. M., laatst pred. Hoogeveen, dr. v. Damiaen Johan env. Willemina Elisabeth V ij f h u i s, geb. Deventer, f Hoogeveen streek de Huizen, B no. 564.)



Geref. kerk te Hoogeveen.
In den voorgevel: Ps. 93 : 5b j De Heiligheid is Uwen / Huize Sierlijk. / De Eerste Steen Gelegd / Namens Den Kerkeraad Door DSL. Kuiper — Ds. T. Oegema / 1904.
In het voorportaal vier steenen:
1. Gedenksteenen van vorige / Kerkgebouwen
2. Dit gebouw gestigtd door de Christe/lijk Afgescheiden Gereformeerde Ge-/meente Hoogeveen A° 1841 den 27 Juhj / de eerste steen gelegt door hun eerste Predi-/kant K. S. v. d. Schuur, Jes. 33 : 22 Ps. 2 : 6.
3. De eerste steen gelegd / door den Ouderhng / A: van Engen/ 19 October 1887 / Micha 2 vers 13
4. Voor de eerste maal / vergroot den 23 Junij 1849 / en de eerste steen gelegt door Domene / W: Kok.
(Zie Ds. J. Kok: „Meister Albert en. zijne zonen”, Kampen 1909.)
Graf op „den Klunderenberg”, Hoogeveen.
Op een omrasterd gedeelte in het weiland achter de boerderij „den Klunderenberg” bevindt zich een staande (vroeger wellicht liggende) steen, waarop:
Rustplaats van / Warner de Jonge /in leven Vrederegter alhier / Geboren 4 Juhj 1756 / overleden 12 September 1836 / te Hoogeveen — Hierboven: een treurwilg.
(Hij was een bekend vervener, geb. Hoogeveen, zn. v. Warner en v. H e 1 e n a P r ij s, f als wedr. Anna Elisabeth Henderika Manting. Zie ook Dr. Volksalm. 1910 bl. 38.)
Ned. Herv. kerk te Hijken.
Niets te vermelden.
Geref. kerk te Hijken.
Boven den ingang leest men: Ds. van Mantgum 1906./ Onze hulp is / in den naam / des Heeren / Ps. 124 : 8
Ned. Herv. kerk te Koekange.
Aan het choor (buitenzijde) een steentje: — 1834 Den 16 April — / De eerste steen gelegd / door C: B u n i n g, / predikant / alhier: (Volgens ooggetuigen aan de keerzijde een ploeg. Hij was pred. te Koekange 1798—1837, vgl. Romein t.a.p. bl. 199.)



Op de klok: . Kylianvs-Wegewaert- Me - Fecit Campis - Anno - 1627 - / Cockanga Tencterorum.
Op de avondmaalsbeker: H — een merk — L. en: Nagtmaalsbeker van Coekange in Drenthe 1763.
(Vgl. Romein t.a.p. bl. 194.)
Op de tinnen schenkkan v. h. avondmaal: V c D / G. K. K.
In een raam dezer kerk moet eertijds het wapen der familie S c h u kk i n g hebben gestaan en: Antony Schukking en Vreda van Keppel zijne huisvrouw, 1658
(Zie Ned. Patr. 1927. Hij was pred. te Koekange, zij huwden 4 Juli 1657 in den IJhorst. Zij was nagel. dr. v. Cornelis van Keppelf o x, op de Esphorst. Zie voorts Wapenheraut 1915 bl. 172, 132, 282, 283; 1904, bl. 361; Dr. Volksalm. 1898, blz. 72.)
Op de vroegere kleine klok stond: Me fecit Jan Albert de G r a v e Amstelodami Anno Domini 1719
(Vgl. Romein t.a.p., bl. 194.)
Kerkhof. Niets te vermelden.
Ned. Herv. Kerk te Kolderveen.
Op grafzerken:x)
1. Wicher Lubbers / 1620. den 31 December / starf Lubbert Wicher s. — Een merk. (twee gekruiste F.).
2. 1612. Den 24 Augusti starf Femmien Wolters.
(Zie *Dr. Volksalmanak 1891 bl. 141. Lubbert Wichers was grondbezitter en kerkvoogd te Kolderveen en o.a. in 1614 met J o h a n Dannenberg medekooper van de smalle tienden en garstenmolt (pacht van gerst) op Scheevengoet (Schieven) tot Anreepe, gelegen onder den clockenslach Rolde.)
3. Een fragment, waarop een deel v. h. wapen Isselmuden, sinds 1902 als aanwinst in het museum Assen van hier afkomstig.
(Betreft wellicht Rudolf Hendrik v. I.; zie P. A. Derks „De Waterkwestie in ’t Westen v. Drenthe”, 1893, bl. 30, die een gestoelte in deze kerk bezat. Vgl. „Landdagcomp. Overijssel” in voce.)
Op de klok leest men:
>. Soli Deo gloria Pieter Vermaten in Amsterdam deese klokke gemaakt voor Kolder en Dincxterveen. 1697.
Op de avondmaalsbekers: De Kercken beecker Op Colderveen ToeBehoorrende, N.B: [en op de bodem, buitenzijde:) Gemaeckt t prêd. J. M e v r s Pastr. Ibidem A 1675, N.B.
l) In 1843 werd de kerkvloer met behoud der grafzerken hersteld,doch in 1891 werd zij o v e r dekt door een nieuwe tegelvloer (archief der kerkvoogdij).



(Vgl. Romein t.a.p. 203; Ds. Jan M., geb. Groningen, conrector lat. school Meppel 1668—'74, pred. te Kolderveen en Dinksterveen 22 Febr. 1674; emeritus 1703; f 1706, tr. 2 Kolderveen 18 Juni 1671 als wedr. Geertruit Tebbetman met Hillechien van der Veen j.d. van den E. Jan Janszn v. d. V., tr. 3. ald. Dec.? 1678 Adriana Voskuyl, wed. Gerrit Nestis, v. Meppel.)
Een gedenksteen, waarop: Heere! Ik heb lief de woning van Uw huis, Ps 26 vs 8. ■/ Ter Gedachtenis aan / Thijs van U r k, / overleden den 21 Maart 1890 in den ouderdom van / 17 jaar en 7 maanden, die op zijn sterfbed, aan zijne / ouders A1 b e r t Bakker en Grietje Pastoor, heeft / verzocht, van de middelen waarover hij eerlang zou / hebben kunnen beschikken, een voldoend bedrag aan te / wenden tot herstel van dit kerkgebouw. / De gedachtenis des regtvaardigen zal tot / zegening zijn, Spreuken 10 vers 7a. / J. H. B e c k e r Meppel
Op het kerkhof zerken:
1. Anthonyvan Baak / Oud Burgemeester van / Wanneperveen / en / Dinxterveen / Geboren te Vollenhove / den 18 September 1771 / overleden te Meppel / den 1 Februari 1846
(Hij kwam 25 Febr. 1807 met att. v. Wanneperveen, zijn vrouw, Harmyntje Aarsen, 14 Mrt. 1807 met att. v. Giethoorn.)
2. Rustplaats van / Th ij s van Urk Jr / geboren den 22 December 1838 / overleden 18 November 1872 / te Kolderveen. Echtgenoot van /G. Pastoor /En van hunnen zoon / T h ij s van Urk/ geboren 9 Augustus 1872 / overleden 21 Maart 1890 / te Kolderveen / Zalig zijn de dooden, die in den Heere sterven / Openbaring 14 vs. 13b.
3. Hier rust / H. U. Thoden van Velsen / geb: 4 Nov. 1873 / overl.: 6 April 1874.
(Kind v. Dr. Hendrik, pred. ald. en v. E k a Pannenborg, genaamd Hajo Uden; niet in Ned. Patriciaat 1911, bl. 488.)
4. Hier rust het stoffelijk / overschot van [Jan] H o m a n /
in leven geb 17 (?) . . / bevestigd / den 21 [Mei]
182[6] echtgenoote / en der ontrukt / den . . . / Juli(?)
/ gemoet /
(Betreft Ds. J. H o m a n, geb. Noordhom, 13 Mrt. 1802, zn. v. Jacob env. Grietje Abbring te Zuidhom, J 12 Aug. 1836, vgl. Romein t.a.p. bl. 205, tr. Grietje Kruizinga, geb. 1802, bij wie hij naliet 3 kinderen w.o. Elina Willemina, geb.



Pastorie Kolderveen 11 Nov. 1835 en Jacob Deodatus, geb. pastorie Kolderveen 9 Mrt. 1834, prom. Groningen 28 Juni 1856 op proefschr. „Diatribe in C. Lachmanni Aliorumque Criticorum de Iliadis Homericae Compositione Sententias”.)
Ned. Herv. kerk te Meppel.
Op de grootste klok: - Neemt - Waer - Wen - Tyt - Vle - Dat Ghy SIT x) - Als - Ghy - Hoert - Het - Clocken - ghe - Slach Soe - Ghedenck - Op - Den - Sterf - Dach - T y s - Ketel Scholtvs - Inder - Tyt - Arent - van de - Put Me/ - Fecit Daventriae - A° - 1611 -
(A. v. d. P u t woonde te Meppel en had zijn gieterij te Deventer, zie Dr. Volksalm. 1907 bl. 20 sqq. ook voor beide andere klokken.
De wed. v. Tys Ketel vnd. Aq,na ter Stege, tr. ald. 1628 (29?) den erentfesten manhaften Jan Franssen Adama, hopman des Vriesen Regiments. Zij was dr. v. S e y g e r en I d a W o 1 f s, vgl. Ned. Leeuw 1887, bl. 116.)
tC Op de tweede klok: + Dese klok is gegeven van Matthys de Vroome tot Meppel Int Jaar 1731 betuige ik scholtes van Meppel. G. H. van derWoude/Me Fecervnt de Gr ave-
et N. M v 11 e r. Amsteldam
(Mr. Gerrit Hendrik v. d. Wonde, zn. v. Mr. Jacob Gerritsz., advocaat en Geertruida Beniers, ged. Meppel 19-1-1677, stud. Groningen 11-9-1695, Geref. lidm. 30-10-1705, advocaat, schulte v. Meppel, Kolder- en Nijeveen 1720, raad en Gedeput. 1738, ette v. Dieverdingspil 1750—’54; „verluid” Meppel 24-4-1758, tr. ald. 16-2-1707 Karsje tenWolde wed. Jan Dannenberg M e i n , ged. Meppel. 15-11-1676, dr. v. C1 a e s J a n s, koekebakker, env. Jantjen Wijntjens. Matthijs de Vroome, verluid Meppel 27-3-1750 tr. 2 als wedr. Elsje de Jonge ald. 21-51729 Harmina van der Linde(n) j.d. van Doetinchem, verluid Meppel 27-12-1729, tr. 3. ald. 24-10-1731 Enneke van de Pol, j.d. v. Doetinchem, verluid Meppel 3-3-1733, tr. 4 Meppel 1733 Geesje Honke j.d. ald., verluid ald. 23-8-1747, zie Dr. Volksalm. 1907 bl. 23, 1909 bl. 60, 1908 bl. 78. Zijn zn. M a 11 h ij s, geb. Meppel 5 Nov. 1742 t Smilde 3-6-1823, adj. schulte v. Hoogersmilde 1793, tr. Havelte 14 Mrt. 1769 Geesje Hummelen j.d. o. d. Hoogersmilde, geb. Diever 2-2-1745, f Smilde 5-7-1829, dr. v. Hendrik en Johanna Geertruida. Zijn dr. Alida Maritjen, ged. Meppel 3 Aug. 1736, tr. Ds. Hendrik Dekker, predt. te Havelte, zie Romein t.a.p. bl. 181. Zijn dr. Hend r i n a ged. ald. 4 Dec. 1737, tr. Jan. 1758 Havelte j.d. J a c o b u s Lambertus Janssen, j.m., rentmeester o. d. huise Rechteren onder Dalfsen. Zie ook Gieten sub 4.)
!) Dit woord is kennelijk later aangebracht.



, Op de kleine klok: + Ian Albert De Grave Me FecitAmstelodami Anno Domini 1718.
Op de mantel, lager, aan de eene zijde het wapen Meppel onder een kroon, waaronder : Meppel en aan de andere zijde de afbeelding van een zegel: een dwarsbalk waaruit boven ontspruit een plant, waaraan twee bloemen, helm en dekkleedew, helmteeken een uitkomende plant met een bloem, geplaatst tusschen twee olifantstrompen. Om het zegel: Sigillum - Henric - Schickhart - en onder het zegel: Henric Schickhart / Scholtes Inder Tyt
(S.ged. Meppel 17-3-1678, zn. v. d. scholtus Mr. Caspar Hendrik ald. op Woltingehuis env. Judith ter Welberch, schulte genom. 19-1-1681, krijgt ven.aetatis 23-11-1697 en bevoegdh. het ambt zelf te bedienen 23-11-1697; conducteur d. militie 21-3-1719, f 1720. — Vgl. voor het wapen vooral de Avondmaalsbeker v. Godlinze in Mus. Groningen, zie J. Venhuizen en G. A. Wumkes: Het Avondmaalszilver i. d. Prov. Groningen, Gron. 1913, in voce.)
Op den koperen doopboog: 17 Arent van der Veen en Maria Magreta Schoele 82
(Trouwboek Meppel: 1766 op attestatie v. Amsterdam alhier getr. d. 10 Aug. Arent van der Veen j.m.en Maria Margreta Schoele, j.d., beide van Amsterdam.)
Op het orgel leest men: Mr. Ian Harmens Kamp.
Op het klankbord boven de preekstoel het wapen van Meppel onder een kroon, in kleuren.
(Zie P. A. Derks „Meppel e.o.” 1887, bl. 1; N. Dr. Schrijfalm. 1709.)
Op een oorkonde aan het orgel: Dit orgel / is vernieuwd / in het Jaar Achttienhonderd drie en tachtig / en de gelden daarvoor benoodigd vrijwillig bijeengebracht / door het / Collegie Kerkvoogden en Notabelen / zijnde / Kerkvoogden: / Jacobus Leonardus Fijn van Draat President / Hermannus Gomarus Secretaris / Albertus Duitgenius Administrateur / Mannes Rinkelaar Roelink / Timen Keus / Klaas Nieuwenhuis / Barend Timmer / ende/notabelen:/H. de Vries Oosterveen/ H. Uiterwijk Roelink / Albert ten Klooster/ Jan Koops Roobaart /E. Lakke/J. A. Boom / W. Vink W. Stroomberg / J. de Vries Hz/W. Kraak G. Geerligs/W. Toeteman/ende Heer Abraham Roelink / Lid der Provinciale Staten van Drente. — Het wapen van Meppel.



Op de deksels van de Avondmaalsschalen [binnenzijde):
1. B. Dulleman Wes van Hees N. Berlage Art van Urk Henszoon / W. Essink Roelof Houw i n k / Meppel 1781 / Door Armvoogden En Diacenen zijn / Dese deksels tot Present Gedaan in der Tijt.
2. Barend Dulleman Wessel van Hees Ns. Berlage Art van Urk / Hszoon Wilm Essink Roelof Houwink/ Meppel 1781 / Door Armvoogden En Diacenen zijn / Dese Deksels tot Present Gedaan in der Tijt.
Op grafzerken leest men:
1. Anno 1600 starf Wicher Peters.
2. 1653 Den Z3 April / Js gestorven Hade/wich van B v r e n / hvis.vrovwe / van . Arent Roe/lefs.van der / Weide — . Een wapen overstreken met cement.
3. Een wapen als voren. — 1660 den 4 November / is gestvrven / Pieter Arents.van der Weide / captien van . die / jonge . lviden / tot Meppel.
(Hij tr. Kampen 1659 als jg. van Meppel Arnoldina v. Harde n b e r c h j .d. v. Kampen.)
4. 1659 den - 19 - April / is - gestorven / Arent - Roelof s/ van-der.Weide.
/ 5. 1659 den 24 - April / is - gestorven / Grietien Arients/ van. der. Weide / jonge dochter.
6. Hier lieyt begraven / Jentien Dercks huijs/vrouwe van Jan / Hendricks de Jonge /oudt63jaer/gestorven den 6 May anno 1724. — Een merk.
(Jan Hendricks j.g. v. Meppel tr. ald. 4 Mei 1687 J e n t j e n D i r c k s, j .d. v. Meppel.)
7. A°: 16 . .. den / / starf .Jan Kijers/
(Jan K., j.m. v. Wapserveen, tr. Meppel 1627 Annetien Jans Budde j.d. ald. en woonde ald. i. d. Papenstraat. Zij hertr. 25-1-1652 Jochem Gerritsz j.m. van Meppel.)
8. N°. 335. / Anna Vos /Geb: 29 Iuny . 1744/Gest. 3 Maart. 1808 / en / Mr. Claas Kniphorst/ Geb: den 10 Augs. 1739./ en Gest: den 24 Mei 1827 / Echtelieden.
(Hij was zn. van Lambert Claesz. en Anna Aleida ten Wolde Jacobs, stud. Gron. 10-9-1755; prom. ald. 4-10-1758 „de casibus quibusdam in quibus sponsi sponsaeque eodem quo conjuges aut diverso jure utuntur”, werd 21 Nov. 1758 beëedigd als advocaat; ouderling; schultes van Ruinerwold 1770, 23-6; van Meppel,



Nijeveen en Kolderveen 9-4-1782; 16 Dec. 1794 administrateur van de impositiën, laatst griffier Vredegerecht Meppel; tr. Nijeveen 29 Jan. 1765 Anna Vos, dr. v. d. landschapsklerk Gerrit en Maria N ij s i n g h, ged. Assen 5 Juli 1744, f Meppel. Zie Dr. Volksalm. 1839 bl. 81; 1902 bl. 171, 194, 1922 bl. 125.)
9. Jan ten Wolde/obiït den6 April J785/ en / Yda van Riemsdijk / Obiit den 15 Oct° J803 / Alida ten Wolde/ Gebr den J July J775 / Ges*, den 30 Augs 1826.
(Tan ten W., geb. 1732, zn. van Alberten Alida Hout, X 1772 Yda van R., dr. van Gerhardus, pred. te Nijeveen en Anna Dina Groenenberg, ged. ald. 2 Aug. 1739; zij waren ouders van Alida ten W., geb. Amsterdam, x Meppel 21 Mrt. 1798 Arend Jan Slot, wijnkooper te Meppel, zn. van Coop en Janna de Vries, Zie N. Leeuw 1931 k. 242 sqq.)
10. Hilligje Geerts/Klijenberg/ overl. 15 Sept. 1817 / en / Albert Theunissen / overl. 2 Maart / 1825.
(Zijwasdr.v. Geert Cornelis K. en Hilgje Lamberts, f 78 j.; hij was koopman, 81 j., haar wedr., geb. Meppel, zn. v. Theunis Bartelds en Aaltje Husingh.)
11. Dirk Mewis Batting / overleeden den 16 Mey 1738.
/ (begraven 16 Mei; verluid 11 Mei 1738 „het soontijn van M e e w e s
Beerens Battin k.” Laatstgen. tr. j.m. .Meppel 1720 Grietje Dirks j.d. ald.)
12. Alberdina Geertruy/Brandligt obijt / den 20 Feb. 1783.
(Zij tr. als j.d. op het Hoogeveen te Meppel 1767 J ohannes Schophoff, wedr. Levina Maria Budde, te Meppel.)
13. N°. 364 / Jacob de Ruyter / overleden den 5 April 1813 / in den ouderdom van 81 jaren. / Grietje Kooyker/ overleden den 20 Juny 1818 / in den ouderdom van 85 jaren.
(J. de R., zn. v. Jan env. Klaasje Gerrit s, f Meppel; zijn wed. Grietje Kooijkers, dr. v. Klaas en Klaasien Herms Klunder, geb. Staphorst Mei 1733, liet na 3 kinderen. Haar ouders overleden te Staphorst.)
14. Hier rust het stoffelijk/overschot van onze geliefde / moeder/ Elisabeth Jacoba Schukking.
(Bedoeld wordt Elis. Jac. Tuttel eerste vrouw van Cornelis Hendrik Schukking, dr. v. Arent en Catharina Susanna Swijghuizen, •f Meppel 23 Mrt. 1799. C. A. Schukking zie Havelte no. 3, tr. Mei 1800 Meppel 2. Anna Aleida Kniphorst; tr. 3, 13 Juni 1836 Havelte S. W. H. K y m m e 11, zie Havelte no. 7.)
15. In een medaillon een schildje en: A. K.



16.
J. Welevelt — (no 13).
(Eigenaars 1775: J o d o c u s W., 1788 Niklaas W. Eerstgen. tr. Hoogeveen 1736 als j.m. te Meppel, Margje ten Heuvel, j. d. te Hoogeveen. Hun zn. Klaas, ged. Meppel 19 Mei 1744, tr. ald. j.m. 23 Jan. 1788 Maria Vreburg j.d. te Meppel; tr. 2 ald. 26 Nov. 1794 Jentien Dop j.d. ald.)
17. J. de Vries J ans z.
(In 1811 was hij adj. maire, later maire v. Meppel.)
18. N° 183. Hendrik Tersteegen / 1775. /
(Eigen. 1764: Hendrik ter Steegen.)
19. N» 219 R. M a s t e b r o e k. / 1775. /
(Eigen. 1753 Remmeld M., 1815 Ar e n t M.)
20. N» 119 / I, v, D, Linde / 1775.
21. J. Woltman / overleden 14 November / oud 63
11 maand
20 dag.
22. Een schild met dwarsbalk en merk (?) in een ovaal, lager:
A° 1613 .... / .... ember Hendrick / Hovinck
/
23. N°. 41/ Jacob Kniphorst / 1793.
(Zie Dr. Volksalm. 1930 bl. 60; hij was koopman en kruidenier i. d. Kruisstraat te Meppel, geb. 23 ged. 24-3-1751, f ald. 5-12-1811, broeder v. Mr. C1 a e s sub 8 genoemd; tr. ald. 13-1-1773 Johanna van Riemsdijk, dr. v. Ds. Gerhardus en v. Anna Dina Groenenberg, zie Navorscher XXXII, 1882, bl. 131; ged. Nijeveen 1-12-1748, t Meppel 26-3-1819.
24. Als no. 23 — (40).
25. lelie Hettes / de Vries./
(Hij was eig. 1775; in 1822 de wed. Hette de Vries & Zoon.)
26. C (een merk: zandlooper) I. / Claes ten Wolde
(Klaes Jans t. W. uit Ruinerwold, koekebakker, kocht een enkele groeve a. d. Zuidzijde v. d. toren Dec. 1666. Hij was volmacht, diaken, ouderling en burgem. te Meppel, zie de klok sub 2., tr. 1. Dwingeloo 1666 Annetien Hendriks, f Meppel 1666; tr. 2. Diever Jantjen Wijntjes, ald.; tr. 3 Meppel 6-8-1682 Annetjen Huig o, wed. Jan Heuvinck.)
27. A° 16 . . . starf / Hendrick lans — Lager een schildje met merk.
28. A°. 1610 Starf / Iennyen Cors.../ 1640 starf .... /
He ss els Die Hvisf /van Henrick [0]tten (?) —
Lager een schildje met monogram: H D. (als no. 46.).



29. N°. 61 / H. V. B.
(Betreft Harmannus Vree Burg, die als wedr. GeertruidKominktr. Meppel 20 Juni 1790 Geertruid deVries, j.d. ald., zuster v. H e 11 e de V., schipper.)
30. Een schild, waarom een merk en de letters: A. E. / M.
31. I. D. K.
. 32. 1733 / R. L. K.
' (21 Nov. 1733 kocht Roelof Lourens Kurman „een
enkele kerckgroeve n°. 111 beneeden het koor voor ƒ 20.—.)
33. H. D. I.
34. T. B e r t e 1 s.
35. N° 92 / G: H: Vegnerus.
(Eigenaar 1775-1806 Georgius Henricus V., waarsch. zoon uit het 1« huwel. v. Jacobus met Margaretha Sibilla, dr. v. Ds. Johannes Sluiter, pred. te Steenwijk.)
36. A° 1618 Den 31 / Martivs Starf Derck / Roelefs — Een merk.
37. A° 1611 Den Z8 Maivs / Starf Trine Mewes / Die Hvisvrowe van / Derck Roelefs. — Een merk als no. 36.
38. Mejuffrouw Elisabeth / Swier Weduwe Van Wijle / D Heer Ian Stander Obiit / Den 3 Maart An° 1779 / In Den Ouderdom van 50 Jaar / En 2 Maanden en 20 Daagen
39. N°. 354 / Iacob Kniphorst.
40. N°.225/ Albertien Kniphorst/Geb:D: JJJanuarius / J738 / Ges1: D: 6 April / J807
(dr. v. Lambert en Anna Aleida ten Wolde, geb. en t Meppel, tr. 18-12-1765 Roelof van den Robaard, geb. ald. 4-9-1740, f Utrecht 4-12-1804.)
41. A°. 1669 / Hendrick Klaes / C. T. — Lager: onder elkander twee verschilt, merken.
42. In een medaillon een wapenschild onder een veelparelige kroon:
gedeeld (?) 1. een lelie, van boven en onder vergezeld van een roos; 2. een roos, van boven en onder vergezeld van een lelie. — Anno .... [FJebruarius / / n/c s/
43. N° 118 / F, Verver / 1775
(Eigen. 1775: Freedr. Verwer en Jan van der Linde; 1822 Berent Verwer.)



/ 44. A: 1611 Den ZO O[ct]o/obvr - Starf Henny(?)/Har. ... — In een medaillon een af gesleten wapenschild.
45. N° 98 / H, Vos / 1775
(Eigen. 1775 Hendrik V.; 1816 de Wed. Jan Jan Torna s.)
46. A° 1650 Starf / Henrick - Otten — Lager: schildje met monogram als n°. 28.
(No. 1618 Inv. Ambt. en Partic. acte v. verkoop d. kerkvoogden aan HenrikO. enVrouijen e.1. van twee graven i.d. kerkte Meppel.)
47. Schildje met monogram als no’s 28 en 46.
48. Det- Graft- Hort/ Ian Wellertsen(P) — Een merk.
49. HBS — Een medaillon met uitgesleten schildje. — R. I. M.
50. Anno 16 .. . Starf / Hendrick Claes / Gisen — Een merk.
(H. C. G. kocht voor 49 car. g. een dubbele groeve in de kerk, waarin zijn vader werd begr. op 7 Jan. 1643; Diaconieboek, Meppel.)
51. T R / R I.
52. Anno 1643 Starf / Claes Gisen — Een merk (als 50).
Begraafplaats te Meppel.
1. Anna Sara Clara Crull/ Geboren den 24 Novr 1794 / Overleden den 8 Decr 1881 / en hare zuster / Alida / Alberdina / Lucina Crull. / Geboren den 16 October 1802 / Overleden den 5 July 1882. — (343).
(Ged. te Pieterburen, drs. van Ds. Hendrik (zie Romein t.a.p. bl. 13 en 282) en van Roelina Hofstede.)
2. Twee vlinders, een slang. — Jan Kuurman Rz. / geboren den 15 Februarij 1789 / en deszelfs eenige zoon / Cornelis, / geboren 21 Novemr 1820 / Rusten hier in ’t stille graf / Droevig werden z’uit dit leven / Door hun rijtuigsval gerukt, / Ak’lig deed een poel hen sneven, / Dan de Heer breekt eens de Kluister / ’t Licht rijst uit het zwartste duister / Den 9 Mei 1838. — (317.).
(f Ruinerwold. De vader x Hester van Veen, zn. v. Roelof en Annechien Kuijers.)
3. Hier rust / Anna Noest / geboren February 1772 / Overleden Juny 1840. — (292.).
(Ongeh. dr. v. Adolf en Geesje Touwen.)
4. Johanna Abrahama / Houwink / geboren 25 July 1809 / overleden 7 April 1875 / echtgenoote van / A1 b e r t
7



Boven de torendeur: (Noordzijde:) Kerkvoogden / Roelof Gelmers/ Roelf Lunsche /1803 (Zuidzijde:) Volmachten / Aldert Ebbinge / Roelf Luinge / Jan H. Bakker/ Reinder Luinge / 1803.
Op het orgel: A° MDCCCLXII / Kerkvoogden /G. Ensing, / J. van D i e p e n b r u g g e, / K. Z u i d e v e 1 d/J. E n s i n g, / B. Lunsche./
Op de Avondmaalsbeker: Calicem Salvtarem Accipiam et Nomen Dni Invocabo — Midden: 1643 Kerkenbeker van Peise — Daaronder: De drinckbeecker der danksegginge is de gemeinschap des bloets Christi: Allert Wolters. Jan Lunsche Kerkfoegden in der tijd toe Peise.
Vroeger stond op het choor: „Wilhelmo I Restauratori huius templi” en „Christo Sacrum”.
(Vgl. Romein t.a.p. bl. 84.)
Op de klok: Vergoten in 1835 voor de Gemeente van Peize ten tijde toen B. W. Kymmell — J. Ensink — A. Lunsche
H. C. Ensing — A. Ebbinge Kerkvoogden waren — A. H. van Bergen en Zoon me fecerunt te Midwolde co
In deze kerk bevond zich de grafkelder van het geslacht D e Coninck, vgl. „Navorscher”, 1920, LXIX, bl. 105.
Begraafplaats te Peize.
I. Ter gedachtenis / van den WelEdelen / gestrengen Heer den Heer / R. Oltkamp / in leven Ridder / Militaire Willemsorde / 4e Classe / en gepensioneerd Majoor, / der 8e Afdeeling / Infanterie / geboren te Groningen / den 5 December 1780 / overleden te Peize / 29 October 1838 — (paal, no. 28.)
(Roelf O., zn. v. S i p k en v. K r ij n t j e H o u w i n g, le Lt. 28 Mei 1813, kapit. 28 Nov. bij de Nat. garde, kapit. 2e bat. infie. 21 Jan. 1814, majoor 9e afd. 7 April 1831 en bij de 8e Afd. Infie. 21 Apr. 1833; veldtochten Delfzijl 1813/14, Frankrijk 1815, 10-d. Veldtocht; in Staats Vlaanderen 183l/’32; ridder M. W. O. 4 Sept. 1831 K.B. no. 93 en met. kruis 28 Mrt. 1832; gepens. 1835.)
2. Het wapen J arges met helm en helmteeken de bloem uit het schild —. Sibilla Plantina Jarges, / geboren Jonkvrouwe weduw wijlen / den Heer Allert Heerkes, / oud 65 jaren 9 maanden / 13 dagen overleden den tweden Maart / 1837 te Peize — (paal, no. 18.).



(Zij was dr. v. Jan en v. Hillegonda Hermanna Geertsema, geb. Groningen 13 Oct. 1772, f „des agtermiddags drie uur ten haren huize no. 64, blijkens aangifte o.a. door haar schoonzoon Oene Takkes de Vries, 27 j., zonder beroep te Peize.)
3. Wapen Frima onder een kroon. — Ter gedachtenis / van den Weledele Gestrenge Heer / Mr. Jan Frima / geboren te Garrelsweer / den 22 Mei 1786 / overleden te Peize / den 30 Maart 1837 — (paal no. 34).
(Zn. v. Ds. Pieteren Sjoukje Reiding, tr. Christina v. Bolhuis; vgl. Grafschr. „Stad en Lande”, bl. 99 sub 5 en 182 en Romein t.a.p. bl. 238.)
4. Ter gedachtenis van / den Wel. Ed. Gebr. Heer / Berend Willinge Kymmell, / oud-Burgemeester enz. te Peize, / geb. te Smilde den 19 Mei 1792, / overl. te Peize den 25 Maart 1871, / Echtgenoot van Aleida Homan/
5. Ter gedachtenis van / Mevrouw Aleida Homan,/ wed: wijlen den Wel.Ed.Geb. Heer / Berend Willinge Kijmm e 11, / geboren te Rolde / 4 September 1793, / Overleden te Peize / 16 Maart 1875.
(Zij tr. Rolde 28-8-1818, dr. v. J o h a n n e s, en R. Vos, zie Rolde no. 16. Hij was zn. v. Mr. Lucas OldenhuisKymmell, zie Roden no. 2, was burgem. Peize 1822—\52, waar hij woonde op „Willingehuis” of „Kymmellshuis”, geb. 1727, afgebr. 1930.)
6. Een wapen: een ster (4) geflankeerd door twee boomen in potten, elk overtopt door een ster (6) — Frederik Veith, /
/ geboren te Bunda, in Oostvriesland / den 10 Junij 1797, / RijksOntvanger te Peize / overleden den 8 November / 1872. / Onze vriend slaapt; / zijne werken volgen / hem na.
(Hij tr. Maria Hoving, geb. Groningen 30 Nov 1793, t Peize 6 Sept. 1854; de familie schonk aan de Diaconie te Peize een boerderij te Zeerijp onder last van onderhoud van eenige graven.)
7. Ter / gedachtenis / aan de echtgenoten / Mr. Hendrik Tonckens, / geb. 23 Oct. 1794 te de Wijk / overl. 30 Maart 1877 te Peize / en vrouwe Catharina Johanna Wilhelmina/van Glockman / geb. 8 Mei 1796 te Leeuwarden / overl. 21 April 1836 te Peize.
(Hij was zn. v. Mr. W ij n c k o en 2. Maria Vos, zij was wed. Gasinjet, zie kerk Peize.)
Ned. Herv. kerk te Pesse.
Op de klok: Gegoten door- A. H. van Bergen te Heiligerlee 1877 / Gemeente Pesse.



Een gevelsteentje in het catechisatie-lokaal waarop: Eerste steen gelegd / 19 Nov.: 1908 / door / Paul Saraber.
Op het kerkhof een staande steen, waarop: 1862 / Begraafplaats / van / L= A= Steenbergen / en / F— H= van Nui 1.
Ned. Herv. kerk te Roden.
Op de torenklok als randschrift: Ik Noodige Al De Vreest Den Heer Tot Dienst Van Christus Den Heemelkoning En Schla Een Naar Geluyt 0 0/ Wanneer De Mens Verlaat Des Ardse Woning ® I: Borghardt -Fvdit-Groningae-A° 1746 @ Soli Deo
Gloria ® — Op de zijde: Willem Baron van InenKnyph u y s e n / heer van Nienoort en des landes Vre/dewolt medegedeputeerde Staat en curater Academiae der provincie van /
Stadt en Lande mede collator tot Roden / - etc. - etc. Aan de
andere zijde: Hendrick Alingh scholte tot / Roden en Roderwolde desself / verwalter Tyll Krythe Iacobus / van der Scheer predicant Ette Harm Eels van Lyverdenen Deodatus Peeters In Der Tyd / Kerkvoogden Ian Iansens en Floris Aukema van/ Lootingewolde Als Hyr toe Van De Acht Kluften / Tot Rodenzyndegekommiteertgeweest — Lager: Geert KrytheHendrick Geerts - als voer luieden van de Klok.
(W. baron van Inn-und Kniphausen, zie Gr. V. Alm. 1902 en Feith „Ommelander Borgen”, bl. 77. — H. Alingh, ged. Gasselte 22-9-1726 werd 22-3-1740 schulte v. Roden, bedankte 26-9-1791, t Roden 12-5-1798; tr. 1. Grietjen Ybes; tr. 2. Jantien Gerbrants, die hem overleefde. Hij was zn. v. Jan, schulte v. Gasselte c.a. env. Roelfien Huisingh — Ds. v. d. Scheer, zie Romein t.a.p. bl. 99, ged. Coevorden 14-12-1710, zn. v. Berend, tr. B e i 1 e n 25-2-1753 Lamina Nysingh, v. Groningen, dr. v. U b b o en v. C1 a r a W ij c h g e 1, f Roden 1779 „des nagts tusschen 24 en 25 October” oud 70 j.)
Op de preekstoel: Alexander Atlas /17 Prediker in Rhoon 17 / A. P. M. T. 1717 / '
(Zie Romein t.a.p. bl. 99; hij tr. Roden 1696 Geertruid Magd a 1 e n a, dr. v. Ds. N e a n d e r, zie zerk 8, en werd ged. Roden 21 Mrt. 1634, zn. v. Wilhelmus en v. Jantien Folkerse.)
In den bijbel leest men: Gekocht te Groningen voor ƒ 10.—. / door den kerkvoogd R. R. Deodatus / den 13 October 1868 / De vorige bijbel was (niet ingevuld) jaren / op den predikstoel gebruikt / en was gekocht voor ƒ 16.—r. /
Op de trekbalken in het choor lazen wij vóór 1932 (zij werden alle



verwijderd bij de restauratie): a) een merk. — H. I. A. Iannis Lamber M — een merk — Hinderick H i n • dericken / — een merk — Simen Tomaes. /
b. ) een merk. — Sicke Krwmmens/ 1605 Schwlte T( Ron / Ederis Tais/H/Iohannis / S t a 1 s / Die Heren Van D: Helle / Die Van Svlte Ende Die Van Lvtkenwold Rotdei Staels. /
c. ) I. P. — een merk — E1 c k e
d. ) Anno — H P — 1643
(De Helle of ter Heil, havezathe sedert 14-2-1632, vgl. Dr. V. Alm 1891, bl. 210 en J. van der Veen Az. „Nieuw Drentsch Mozaïk”, Asser 1878 bl. 58 s q q. met afb., w. afgebroken 1854. Suite of de Zulte Lutkenwold of Leutingewolde, buurtschappen nabij Roden. Zie ooi Dr. V. Alm. 1888 bl. 33, 1902, bl. 181.)
en voorts op een trekbalk in het schip: A. P. 1636. T.
Op het orgel ziet men de wapens van Albert Hoppincl (een dwarsbalk, vergezeld van drie granaatappels x), 2 en 1, helm teeken een eekhoorn) en van zijne echtgen. Elisabeth J o hanna Clarcq (gevierendeeld: 1. en 4. een verlaagde keper vergezeld van drie St. Jacobsschelpen, 2. en 1. en een kwartierhoofd: beladen met drie ruiten; 2. en 3. een leliekruis; helmt. een eekhoornkop.) Op het orgel leest men voorts:
Zing Roden! Hoppincks Naame en God ter Eer!
Een G a i u s leerde U ’T Eerst de zuivre leer:
Nu steunt een Katharijne uw Tempelzangen Bij milde gift van ’t Konstig Orgelwerk.
Hij schoont den Kansel op; zij siert de Kerk.
Uw God bezorgt Uw Heiligdoms belangen
Door Hoppincks, nader, dan in vleesch en bloed,
Tot Sions dienst vermaagschapt naar ’t Gemoed.
Trip.
en op de andere zijde: Dit orgel, versierd met deze Wapens, strekt ter / gedagtenisse van den Heer Albert Hoppinck, er des=/zelfs Huis vrouw Elizabeth Johanna Hoppinck, Gebo,/ren Clarcq; en derzelver twee nagelaten kinderen, / wylen den Heer en Mr Jacob Willem H oppin c k, enMeiuf./frouw Maria Catharina Hoppinck: en is vervaardigt uit / een Legaat, door laastgemelde Iuffrouw op den V Maart / MDCCLXXVI aan de Kerke van Roden daartoe expres gemaakt. /
l) Grafschriften v. Stad en Lande beschrijft deze figuren onder Middelstum als knollenl



en op de binnenzijde: Dit orgel is verveerdigt in het jaax 1779 / Door de Directie van Den WelEdele / Geboren Gestrenge Heer en Meester / C. W. Ellents Raed en Secretaris Van / Het Lantschap Drente Etc. Etc. Die Daar / Toe Expreslijk Is Geautoriseert / Geworden En Is Gemaakt Door Den / Orgelmaaker A. A. H i n s te Groningen.
(Zie Romein t.a.p. bl. 92 en Dr. V. Alm. 1889, bl. 176.)
Op een heerenbank in het choor ziet men de geaccoleerde wapens Ellents en Oldenhuis (het laatste op ovaalvormig schild), vgl. zerk no. 1, onder een kroon.
Op grafzerken:
1. In een medaillon twee geaccoleerde wapens onder een kroon en omgeven door twee lauwertakken: a. een wassenaar, vergezeld van drie klaverbladen, 2. en 1.; b. een dorre boom. Het tweede schild is ovaal. Lager leest men: Ter gedachtenis van den Heer / Mr Coenraad Wolter Ellents /in leven Raad en Secretaris / der Landschap Drenthe enz: enz: / Geboren den 11 Maart 1720, / Overleden / den 12 September 1784, / en / Mevrouw G e s i n a Oldenhuis, / zijn echtgenoote. / Geboren den 24 April 1730,/ Overleden den 25 April 1818, / Beide in den kelder aan / de zuidzijde van dezen steen bijgezet, / welke kelder niet wederom / mag worden geopend /
(Hij was zn. v. Wolter H e n d r i k uit diens 2. huwelijk met Rudolfina Anna Lemker, vgl. de zerk sub 1. Anlo. Hij was ged. Zuidlaren 17-3-1720, f Roden, waar hij woonde op de havezathe Mensinga; stud. Leiden, prom. ald. 7-8-1739; advocaat, leenman en stadhouder d. Leenen van Ruinen; werd 19-3-1748 schultes v. Meppel, Nijeveen en Kolderveen; scholarch; 26-12-1750 raad en secretaris, wegens ziekte 23-3-1784 raad en secretaris honorair, vgl. Dr. V. Alm. 1924 bl. 117, 1890, bl. 193. Hij tr. 6-3-1767 te Oosterhesselen G e s i n a O. vnd., geb. Zwinderen, dr. v. T ij m e n, schultes v. Dalen en Oosterhesselen en Lamina Huisingh. Hunne door G. de Spinny geschilderde portretten (1763) nog in 1887 in bezit van Mr. L. Oldenhuis Gratama te Assen.
Deze zerk ligt in het choor, evenals no. 2 en 3, de overigen liggen onder de banken, behalve nos. 9 en 11.)
2. Ter gedachtenis / van de Heer Mr Lukas Oldenhuis/ Kymmell, / in leven Lid der gedeputeerde Staten / van de Provincie Drenthe, / geboren den 24 December 1754, / en overleden op de Smilde / den 8 January 1825 — Hierboven in een medaillon een schild met het wapen Kymmell.



(Hij tr. Gieten Margaretba Willinge, dr. v. Ds. Berend Tjassens W. en Gezina Nysingh; was geb. Havelte, ged. ald. 1-1-1755, iur. utr. et phil. theor. doctor, art. lib. magister, prom. Groningen 8-3-1780, administrateur v. Vaart en Venen, 1784-’95; zie Smilde Oude Kerkhof sub 7.)
Volgens den Dr. V. Alm. 1890, bl. 194/195 bevinden zich in de
kerk, zonder grafzerken, de graven van:
3. de familie VanEwsum. 6
(Er ligt thans een tegel, waarop 17~—81: misschien betreft deze die familie?) 2
4. Jan Philip Meisterlein, in het Regt. OranjeDrenthe vaandrig 18-3-1727, capit. titul. 7-6-1735, ged. Wahnfried 21-2-1695 f 15-4-1763.
(Zijn ouders waren Jan Carel M., opperschout en ambtman v. Wahnfried in Hessen, ged. 15-11-1659, t 3-1-1743, en Anna Gertrud Grosz, geb. en f ald. 3-4-1672 en 13-5-1706; hij was bezitter van Mensinga en tr. Coevorden Oct. 1735 Anna Theodora Geertruid Ellents, geb. 22-11-1708, t Roden 21-9-1741, dr. v. Wolter Hendrik, zie Anloo sub 1 en C. R. M. van Iddekinge. Uit zijn huwel. geb. 1. Cornelia Geertruida M., ged. Coevorden 19-4-1737, f 26-5-1787, tr. den Groningschen hoogleeraar in de Oostersche Talen Dr. Nicolaus Wilhelm Schroeder, geb. Marburg 22-8-1721, f Groningen 30-5-1798, zn. v. dr. Johann Joachim, hoogleeraar te Marburg, zie „Navorscher” 1855 bl. 136, Mndbld. „Drente” VIII, 2, Juli 1936 en Begraafpl. Assen sub 30; alsmede 2. een dr. Anna Theodora M, ged. Roden 24-9-1741.)
5. Mr. Jan Wilmsonn Kymmell.
(Hij was geb. Havelte 13-4-1761, f Roden 23-9-1823, prom. Groningen op proefschr. „Observationes Miscellaneae; aanlegger van bosschen, schultes, 1791-’95, later maire en schout v. Roden en Roderwolde, onder-inspect. d. Middelen ress. Assen 1807-T1; lid v. d. Staten v. Drenthe 1817-’23, zn. v. d. raad en landschrijver Mr. Jan en J o hanna Oldenhuis, zie „Geneal. Kwartierstaten” in voce. Hij tr. Gieten 5-1-1795 Alida Gezina Willinge, geb. ald. 29-21-1766, f Roden 21-9-1840, dr. v. Ds. Berend Tjassens, zie Roméin t.a.p. en Gezina Nysingh, vgl. Ned. Patr. 1928.)
6. Gezina Nysingh.
(Zij was geb. Westerbork 11/12, ged. 17-10-1728, f Roden 15-12-1806, dr. v. Hendrik, schultes v. Westerbork en Aleida Oldenhuis en echtgen. v. Ds. Berend Tjassens Willinge, pred. te Gieten, zie sub 5, f Gieten 2-11-1802.)
7. Een merk, waaromheen de letters: C / V / D / E (?)



8. Een wapen / onder een 7-paarlige kroon (een man, in de 1. hand hebbende een (?).) — Lager: Deodatus Carl Neander/ Dienaar Jesu Christi In / Den Evangelio Tot Roden / In Den Heere Ontslapen / Anno 1696 Den 1 April / Hier Tot De Opstandinge / Des Levens
(Zie hieronder, avondmaalsbeker sub 1.)
9. In een medaillon de figuur uit’ het wapen op zerk no. 8.
10. In een medaillon een wapen aan een draagboom. Schild gedeeld (?) a) een boom of een pot (?) (B o 11 ichiu s?? of misschien de Mepsche?); b. vijf vogels (?), 1, 3, 1.
11. Als no. 10.
Twee zilveren avondmaalsbekers, n.1. 1. De drinckbeker der dancksegginghe, dien wij (dancksegghende) segenen, is die niet / iS gemeinschap des bloedts Christi! / Nachtmaels Beecker van Roon uit een vrijwillige Collecte des Kers=/pels Bestelt A° 1659 Als waeren Kerckvoegt De E. Derck Meseroij Schulte. Pastoer
Deodatus Caerl Neander
(Zie grafzerk sub 8 en Romein bl. 98 en Dr. V. Alm. 1902 bl. 182 en Tijdschrift „Drente” September 1931. Aanwinst Museum Assen 1897 het zandsteenen wapen v. Rudolph Mezeroy, schulte v. Roden en Roderwolde en 1647 uit het in 1897 gesloopte Scholtenhuis te R. Vgl. ook Alg. Ned. Fam. III, 1886, bl. 15, Gron. V. Alm. 1926 bl. 150.
Ds. D. C. Neander, geb. Meppel 16-6-1626, t Roden 1-4-1696,
zn. v. Daniël Carl, f Koekange 24.-8-1654, begr. i. d. kerk ald. env. Tatia Sartorius, f 24-2-1657, begr. kerk Ruinerwold; tr. 1. Roden 25-9-1649 Fennegijn Boekenbergh, geb. in of bij het Stift Osnabrück 1622, f Roden 27-11-1656, oudste dr. v. Ds. Johannes te Zuidwolde (evenals eenige kinderen begr. Kerk Roden)tr.2den7-11-1658 Geertruid Bruwlew, geb. Westerbork. 12-10-1631, t Roden 27-2-1728, begr. kerk Roden, oudste dr. v. Ds. S a m u e 1,130-8-1657 oud 60j.env. Geertruit Magdalena, 118 Sept. 1652, 39 j. volgens niet meer aanwezige zerken in het choor te Westerbork (familieaant. Neander, Aanw. R. Arch. Drenthe 1936.)
2. Verscheidene versieringen, w.o. de teekens van de Evangelisten in medaillons «n:H*H*F*H*I*H«n voorts: Gegeven aan de Kerke van Roden door Vrouwe G= Oldenhuis Wed= E11 e n t s = 1794 =
(Zie grafzerk sub 1. De schenking vermeld in acta Kerkeraad 3 Aug. 1794.)
Voorheen stond op een glas bij de kerkdeur. Juffer v. Ewssum/ Mensinga



(M. of huis te Roden, een havezathe bij Roden, zie Dr. Volksalm. 1888 bl. 34, 1906, bl. 33, 1916, bl. 230, „Het geslacht v. Ewsum” in jrg. 1917; ’18 en ’19, op de inrijpoort waarvan thans de wapens Wilmsonn Kymmell en Willinge (schoorsteenhaal, tusschen een eikel en een roos en een roos en een eikel).
Geref. kerk te Roden.
Een steen bij den ingang: Eerste steen gelegd / door / Ds. H. Haspers / 1 Juli 1919.
Begraafplaats te Roden.
1. Mr. Jan Wilmsonn/ Kymell / Heer van Mensinge / geboren te Leeuwarden / 4 Januari 1836 / overleden te Utrecht / 21 Juni 1925. — Wapen Wilmsonn Kymmell met helm, hebnt. en dekkl.
(Zie Dr. Volksalm. 1916 bl. 235, 236, zn. v. Mr. J a n en 1. Catharina Elisabeth Mulier, tr. Utrecht jkvr. Adelaide Albertine v. Rappard, dr. v. Johan Abraham Anne Christiaan, ridder v. R., kolonel der Genie enlsabella Sophia v. LöbenSels, geb. ald. 2-3-1833 en f ald. 7-3-1906.)
2. P. E. K. v a n N e s / Emeritus-Predikant van Roden / geboren te Lingen / 15 October 1807 / overleden te Roden / 16 Augustus 1888 / en / M. A. J. S. H. von Schilling / geboren te Lingen / 14 April 1809 / overleden te Roden / 28 Januari 1879 / Echtgenooten
(Vgl. Ned. Patriciaat III 1912 bl. 285. Ds. Pieter Eliza Karei v. N., pred. teOmmerschansenRouveen, zn. v. Mr. Theodorus Christiaan en Catharina Maria Ploos van A m s t e 1, tr. Lingen 6-6-1833 Milene Antonia Johanna Sara Henriette v. S., dr. v. Bernhard en v. Elisabeth Wilhelmina Anna Adelheit Beckhaus.)
3. Joachimus Lunsingh Tonckens, / geboren te Eelde, 29 Mei 1807, / overleden te Roden, 25 Juni 1895, / van 3 Januari 1830 tot 15 November 1891 / predikant te Peize.
(zn. v. Mr. Warmolt en v. Froukje Heemstra, tr. Homhuizen 26-8-1829 Catharina Jacomina Themmen, dr. v. Ds. Jacob Crantzen T. en Anna Margaretha M e y e r.)
Ned. Herv. kerk te Roderwolde.
Op de klok leest men: — jnt jar 1634 heft Roderwolda mij doen gieten als Balthasaüs past; ende de. E. Lucas Allershoff, pauw; Floris kerckvogeden war; M. F, Nicol, S i c m a n s;



(Landdag 20-3-1643 verkoop v. kerkeland te R. tot betaling nieuwe klok en torenherstel. Ds. Datbo Balthasars, zie Romein t.a.p. bl. 105.)
Op het Kerkhof, waar voorheen de kerk stond, deze opschriften op grafsteenen:
1. Rustplaats/van/B ernarda Anna Josina /Lulofs, / geb. 8 December 1806 / Overl. 9 Mei 1887 — (8.)
2. Rustplaats van / Petrus Hendrik / Jan Lulofs,/ in leven / Predikant te Roderwolde / geboren 16 Julij 1808, / Overl. 11 Aug. 1882.
(broeder op Begraafpl. Meppel no. 8.)
3. Rustplaats van / Johanna H. Lulofs / geb. 18 Feb. 1803, / overl 4 Nov. 1878.
4. Rustplaats van / Agnes M. A. Lulofs / geb. 10 Junij 1822, / overl. 17 Sept. 1876.
5. Mr. Seerp Gratama / Hoogleeraar te Groningen / geboren te Harlingen 27 October 1757. / overleden te Groningen 19 September 1837 / en zijne huisvrouw / Aafke Talma / geboren te Harlingen 25 Augustus 1762. / overleden te Roderwolde 7 Augustus 1826. / de dankbare kinderen aan hunne / geliefde ouders. / November 1837. /
(Hij was zn. v. Tjepke Seerps te Aimenum en Rinsken Donker, advocaat te Harlingen, hoogleeraar Harderwijk in het econ. recht en te Groningen (1801) in het natuur*, staats- en volkenrecht, woonde te Roderwolde ’s zomers op „Waalburg”, zie Dr. S. Ferwerda: „Uit Harlingen’s historie”, Harlingen 1934, bl. 113, 122 en Wapenheraut 1912/13, bl. 380. Portretten v. h. echtpaar in het Friesch Museum, Leeuwarden, P. 776 no’s 3 en 4. Zie ook Ned. Patriciaat V, 1914, bl. 151. Zij was dr. v. Sybrand en Elske Schaaf.)
6. Elsje Gratama / geb: te Harlingen / 13 Nov: 1796. / overl: te Groningen / 8 Mei 1880. — (9.)
7. Jan Hendrik Gratama, / geb: te Harlingen 5 Julij 1792, / overl: op Waalborg 20 Oct. 1859. /— (10.).
(Voor no.’s 5—7 zie Vorstenman v. Oyen: Stam en Wapenboek en Ned. Patr.)
Ned. Herv. kerk te Rolde.
Op de klok leest men: Nathanael.Gisivs - Predikant Iohan-Hiddinge-Johan-Timans - Als - VolmachtenVan - Rolde - Hebben - Mi - / Laeten - Gieten - Dorch - HenrickWegewart - Inder - Stadt - Campen - Anno - 1619



(Ds. G i s i u s, zie Romein t.a.p. bl. 114. — J. T i m a n s, rentmr. convent Assen 1599—1638, opgevolgd door zijn zoon G e r r i t 1638— 11643, wien zijn broer Lucas, 1653— f 1666, opvolgde. De laatste tr. Assen 15-2-1652 Christina Berends Kiers, wed. T ij s Ketel, solliciteur v. kapit. Antony Polman, v. Meppel. — J. Hiddinge, zie Dr. V. Alm. 1924, bl. 180, zie ook Mr. A. J. van der Poel Hiddingh „Aanteek. betr. fam. Hiddingh”, Arnhem 1913.\
Op de ijzeren windwijzer op het choor der kerk het wapen H o m a n en: 1853.
Op zerken ziet en leest men:
1. A° 1628den28/Ivliisceverle/den Gerit Wass/enberch / out. 3 / jser jungeste (?) son / van Joh: Was: pastor tot Rolde /
voerwachende / ein vrolike up/standige.
(J ohannes W., zn. v. Ëverwinus pastor te Gronau en 1. Judith Palthe, pred. Leeden, Tecklenburg, 1616—'20, te Rolde 12-4-1620 en ald. 63 j. den 16-10-1642, vgl. Romein t.a.p. bl. 115; Pareau: „De Oude Kerk te Assen”, bl. 155 en 248; Dr. V. Alm. 1889 bl. 138 en Grafschriften Stad en Lande t.a.p. bl. 284.)
2. Anno 1680 den 7 April is Emm van Rossum
Scholtes over Rolde / dinghspil in den Heere gerust. — Wapen aan een tak: drie palen van vair en een schildhoofd, beladen met een gaanden leeuw.
(Emmerik van R. tr. Winanda Beeldsnijder, dr.v. Ds. J ohannes, pred. te Beilen en Elisabeth Bert, zie Dr. V. Alm. 1922 bl. 9, werd in plaats v. zijn broer T h ij s 9-11-1666 (goedkeuring) scholtes van Rolde en Rolderdingspel; het door hem bekleede ambt van solliciteur in de compie. v. Hubert Struuck droeg hij denz. dag over aan zijn neef Wolter van Rossum. In 1676 werd hij ook Landspander; zie ook Ned. Leeuw 1920 k. 269.)
3. Ter gedachtenis van den / Eerwerd. Welgelerd. / Ernesto
F1 e d d e r .. . erst / tot Ass[en] / Rolde
(Zie Romein t.a.p. bl. 9, 228, 229, en Dr. V. Alm. 1889, bl. 242. Hij was pred. te Assen als cand. 25-4-1647—12-5-1651, vervolgens te Rolde, waar hij 10-10-1665; zn. v. Lucas Egberts van Reine, pred. te Vledder, naar welke plaats hij, gelijk zijn broeder Hermanus Lucas, pred. te Wapserveen, den naam aannam.)
4. Hier rüst de Heer / Hendrik Wilhelm/Camerlingh in lee=/ven scholtüs van Rolde —/ en Rolder dingspil en voor=/
/ naame Advokaat dezer Land=/schap, overleden in den Oüderdom van ruim 70, jaren / Aan een langzaam verval / van kragten op den 28 Nov= / 1793. — Hierboven een wapen onder een kroon: een vaas met twee ooren, vergezeld van zes lelies, drie in het hoofd en drie in den voet. Onder het opschrift een brief met zegel, waarop dit wapen herhaald wordt, een zandlooper, zeis en doodshoofd.



(H. W. Camerlingh, ged. Ruinen 14-11-1723, deed 29-11-1746 voor drost en 24 etten den eed als advocaat; 1759—’66 gerichtsschrijver en tot 1771 schulte v. Ruinen; op 25-5-1771 werd hij door den Stadhouder i.p.v. Lucas Homan benoemd tot scholtes, als hoedanig hij 4-6-1771 op Laarwoud door den landdrost w. beëedigd; zie Dr. V. Alm. 1902, bl. 193 en 1889 bl. 218, 231. Hij was zn. v. Mr. Hendrik Jan, vóór hem schulte te Ruinen env. Aleijda Geertruid S w a m, v. Zwolle (die te Koekange huwden 1713); kleinzoon v. D s. J o h a n, pred. te Ruinen, tr. ald. 21-6-1685 Weima Margaretha Aelsen, v. Harderwijk; vgl. voorts Romein, passim en L. Calkoen: „Genealogie Calkoen”, Amsterdam 1923, bl. 40. V.)
5. Deez zerk bedekt een Man die Rolde sterven Leerde / Ge. storven spreekt hij nog de Dood noijt iemant Eerde / H. R. / —
Wapen Ram onder een kroon: twee elkaar aanziende ramskoppen, vergezeld beneden van een lelie. — Qui heic jacet / erat / Wilhelmus Ram / Ecclesiae Roldanae / minister / Natüs 7° Julii Ai / MDCCXIII / Denatus 10° Julii / AI MDCCI. /
(Hij w. geb. Meppel 7, ged. 9 Juli, zn. v. M a r t e n Jochemsz. env. Johanna Hofstede; 16-11-1738 pred. te Oosterwolde c.a.; in 1743 te Morra en Lioessens; 28-8-1746 te Rolde tot t; tr. 1. Oosterwolde 1741 Margaretha Talen, j.d. te Meppel; tr. 2. 1745 Anna Geertruit Hofstede, v. Zuidlaren, geb. 7-10-1717, dr. v. Ds. Johannes en Maria Abbringh, die hertr. Gasselte 5-4-1764 Ds. Helperus Ritzema, pred. ald. Zie ook Gedenkwaardigheden Overijsssel, bl. 228; Ned. Patr. 1923.)
6. Hier rust / de Heer Lucas Homan/ in leven Scholtes van Rolde en Rolderdingspel / die op den 11 Maij 1771 / seer sübit in den oüderdom / Van bijna 54 Jaren / aan een beroerte / het tijdelijke met het / Eeüwige heeft verwisselt. / — Wapen Homan onder een kroon (waarboven een klaverblad tusschen een zeis en een prikkel) t.w. gedeeld: I. een schoorsteenkaap II. drie bladeren, 2 en 1. Een zandlooper, waaraan vleugels, een doodshoofd en twee gekruiste doodsbeenderen.
(Hij was zn. v. Johannes H., landdagscomparant en lid v. d. Loffelijke Etstoel, en v. Anna Hiddingh, tr. Westerbork 27-12-1757 Aleida Nysingh, geb. ald. 14-12-1722, dr. v. Hendrik, eigenerfde, ette, scholtes v. Westerbork, 1706—’54, en Aeltien Oldenhuis, ■f Rolde 18-3-1801. Hij w. geb. 20-6-1717, werd 19-3-1748 scholtus, zie Ned. Patr. 1928/’29 en Dr. V. Alm. 1902 bl. 175.)
7. Rustplaats / van de WelEdeleGestrenge Heer / Mr I. H. Oosting,/ oud Ontvanger-Generaal / van Drenthe etc: etc: etc: / geboren te Assen den 27 Octob. 1749, / en aldaar overleden 1 Decemb. / 1828. — Wapen: drie St. Jacobsschelpen, 2 en 1.











(Mr. Jan H a a k O., begr. 5-12-1828, zn. v. d. schulte v. Sleen Mr. Henricus en 1. Johanna Margaretha Haak; hij w. stud. Groningen, prom. ald. 27-7-1770; advocaat te Assen; lid v. d. Etstoel Juni 1786; lid Algem. Rekenkamer, Raad en wethouder v. Assen, lid v. d. Dept. Bestuur v. Overijsel (Van hem bestaan twee geschilderde portretten, één 30 j. oud, door Com. Thim.) Hij tr. 1. Assen 27-10-1777 Barbara Maria van Lier, geb. Annen 20, ged. Anloo 31 Oct. 1751, begr. Kerk Assen 28-8-1778, dichteres, dr. v. Mr. Johannes en Rolina Johanna Hofstede; tr. 2. Vries 17-3-1782 Catharina Evers, geb. Scheemda 11-81762, f Assen 5-9-1806, dr. v. Jan en Magdalena Catharina van Oostbroek, zie Ned. Patr. I, bl. 319 en Ned. Leeuw 1925, bl. 255, Dr. V. Alm. 1906, bl. 80.)
8. Een alliantiewapen onder een helm met wrong, dekkleeden. Helmteeken een antieke vlucht: 1. een ruit, beladen met een St. Andrieskruis; 2. vijf linkerschuinbalken en een schildzoom, beladen met acht penningen (H i d d i n g h). Op deze zerk voorts een rand zonder inscriptie en in de hoeken cirkelvormige vakken.
(Deze steen betreft Hendrik Weynichman, ontvangergeneraal v. Drenthe, zn. v. d. secretaris Hubertus. Hij tr. D u b b e 1dina, dr. v. Johan Hiddingh, presid. v. Ged. Staten v. Drenthe env. Anna Hoving e, vgl. Ned. Leeuw 1930 k. 95, Dr. V. Alm. 1868 bl. 62 en Dr. Plakkaatboek no.’s 423, 429.)
9. In een medaillon een schild aan een tak: drie potten (?), 2 en 1.
— Een zeer uitgesleten inscriptie: Tot R 8 n / Le /
Ti.... ISBON .... S[ep] / temb[er]...../ Aard e ..
(/) — (grijze steen.)
10. Twee wapenschilden naast elkaar, waartusschen de letters H I, n.1. a. een burg (?) (V a n d e r W e n g e?); b. een merk (of twee merken naast elkaar?).
11. Een zeer afgesleten zerk ligt in de kerk voor de Zuiddeur (choor). Midden; een miskelk. Op de hoeken medaillons, waarin misschien de teekens van de Evangelisten hebben gestaan.
Op het orgel een zinken plaatje, met'. De Herv: Gemeente van Rolde/ ontving dit orgel van een harer / voormalige leeraars, den WelEerw / Z; Gel Heer C; Brouwer. Thans rustend leeraar te Assen, als blijk van / blijvende liefde en voortdurende be/langstelling in hare godsdienstige / belangen, terwijl het, door vrij/willige bijdragen der Gemeen/te, vergroot en verfraaid, op den / 28 nov 1847 plechtig werd ingewijd.
(Zie hierover Dr. Courant 30 Nov. 1847. Voor Ds. Brouwer, zie Beilen no. 6 en Romein t.a.p. bl. 72, 118.)



1842 passim; 1843 bl. 73, 1901 bl. 143; 1924, bl. 114; Ned. Leeuw 1921 k. 226 sqq., Magnin „Besturen” t.a.p. III, 2, bl. 276, 305 en J. D. von Steinen „Westph. Geschichte”, Lemgo 1760, IV, 743 en 752 sqq.)
Op grafzerken ziet en leest men'.
1. Hier rusten / De Hoog Geb. Heer Sigismund Pieter/ Alexander Graaf van Heiden / heer van Laarwoud Reinestein / Drost van Drenthe etc. etc. / geboren den 25 November 1740 / gestorven den 9 Maart 1806 / en / Zijn Hoog Geb. Gemalinne De Hoog Geb. Vrouwe / Maria Frederica Baronesse van R e e d e / geboren den 14 Augustus 1748 / gestorven den 14 October 1807 / Wie gij zijn moogt, eerbiedig in Hun / een voorbeeld van
Deugd, Godsvrugt / en Huwelijksmin. /
(Hij bezat Entinge, was heer van Ruinen, zoon van den bovengenoemde en van Esther Susanna Maria de Jausaud1), vgl. Ned. Adelsboek XII, 1914, bl. 230 subXIV.Haar portret op 7-jarigen leeftijd in pastel door J. E. Liotard afgebeeld in de catalogus Museum Willet Holthuysen, Amsterdam, Zomer 1934, bl. 4 en hun beider portretten, afgebeeld in „Kasteelen, Buitenplaatsen, Tuinen van Parken in Nederland”, Amsterdam z. j.)
2. Het wapen Van Selbach (midden) en de kwartieren:
Selbach Vries e.
Rodengate [Roejlinck.
alles uitgekapt (vgl. Dr. V. Alm. 1892, bl. 175), thans bovendien, tegen het slijten van de over de zerken aangebrachte matten (!) met cement aangevuld. Men leest voorts: Hier legt begraven de heer Stephen / van Selbach, J: U: D: schults van Anlo / Gieten en Suitlaren, Banher schults van / Oos=termoer en Rolder Dinckspel. /
Zoo . sLaapt - Heer: Stephen. Van geregtlghelt besChrelt /
De Doot - ontzag - nog’ - DeVgt - gesLagt - of wakkerhelt. /
(Van Selbach, eigenerfde familie, welke voor den oudsten zoon het recht van zegelen bezat, zie Dr. Volksalm. 1887, bl. 245 sqq.
1) Rijks Archief Drenthe: Schuitenprotocol Anloo 31-1-1752 fol. 459 testament van haar moeder Vrouwe Ester de Jausaud geboren M o n s c a v e (zij onderteekent de Monsceau.) te Zuidlaren op h. Laarwoud, daarbij herroepend het testament voor Willem Nilant, Rigter te Ootmarsum v. 26-3-1738 en dat tezamen met haar man verleden voor Com. van Bommel, notaris b. h. Hof v. Brabant, te ’s-Gravenhage d.d. ro-5-1731* Naast haar dochter vermaakt testatrice daarbij haarkleinkinderen Louise Ester Mariaen Sophia Dorothea baronessen van Heiden, Muntje en Care 1 baronnen van Heiden, Wilmina Anna barones van Heiden en Willem Anne baron van Heiden o.a. juweelen, twee boerenplaatsen in de Baronie van Breda alsmede in Engeland belegde gelden op naam van Pierre Jaussand, Lt. Colonel in dienst van H. Hoog-Mogenden (Aanvulling op Ned. Adelsboek bovengenoemd; Ned. Leeuw 1921, k. 226.).



Johan van Selbach, hoveling bij den Graaf van Oldenburg, vestigde zich later in Drenthe en was Ette in Oostermoer. Hij was zoon v. den schulte Henricns v. S., ette in Zuidenveld 1596—1618, gedept. 1600—’15; en kleinzoon v. den schulte van Emmen o.a. 1534—'62 Johannes v. S., x Griet N. Hij liet na: twee zoons: 1. Hendrik v S., t 8 Oct. 1679, oud 78 jaar, begraven Zuidlaren en 2. R o e 1 o f f v. S., 122 begr. 28 Oct. 1679 oud 64 jaar te Zuidlaren, kerkvoogd Zuidlaren, ette in Oostermoer 1649—f- gedeput. v. Drenthe 1660—t. tr. Johanna ten Rodengate f 29 Juni, begr. 5 Juli 1687. Laatstgenoemden hadden 5 kinderen: 1. Hendrikv.S., Schulte v. Anlo, Gieten en Zuidlaren 1682—’85; 2. S t e p h e n v. S., zie boven, opvolger v.an zijn broer als Schulte, blijkens zijn grafschrift f 1714. Hijtr. Timanna Henrica, dr. v. Timan Vrise env. Henrica Geertruijd Roelinck Hermannusdr., bij wie hij naliet een dr. Machteld Geertruijd Johanna v. S., tr. J a c o b V r i e s e n, burgem. v. Zwolle (een kind: Machteld Johanna Geertruijd V., geb. 28 Mrt. 1734, f 3 Juli 1807 tr. 24 Jan. 1752 Jan Willem (Johannes Wilhelmus) de Famars, f 9 Sept. 1785, cornet 30 Apr. 1732, 1*. cavalerie 30 Apr. 1737; capit. luit. 28 Nov. 1740, ritmeester 21 Juli 1741, colonel 11 Oct. 1746, gen. majoor 2 Nov. 1748 (als hoed. hij een compie. had in de regimenten cavalerie „Birkenfeld” en „Heinenoord”), Chef v. e. regt. cavalerie 9 Mrt. 1763, luit. generaal 14 Mrt. 1766); 3. Caspar v. S., ette Zuidenveld, gedeputeerde 1686—1707 f; 4. Dr. G e r h a r d v. S., landschrijver v. Drenthe, die huw. vw. maakte 4 Juni 1688 met Margaretha, dr. v. Coenraad Emmen en v. Margare tha Old Eitinge en een eenigen zoon Coenraad v. S. nalietdie t s- h. en wiens testament van 7 Sept. 1713 bij vonnis v. 19 Juni 1714 nietig werd verklaard; 5. D8. Johannes, vgl. Romein t.a.p. bl. 137, pred. te Zuidlaren en te Groningen, j- Groningen in de Heerestraat na een ziekte van 6 d. 14 Oct. 1702; zie betreffende hem de gedrukte latijnsche begrafenisuitnoodiging (Univ. Bibl. Groningen). Hij tr. 14 Nov. 1675 Maria Schickhart, dr. v. Philippus Jacobsz., predt. te Stedum en liet na 5 kinderen: a. Roeloff v. S., geb. 8 ged. 10 Sept. 1676 Zuidlaren; 6. Philippus v. S., geb. 7, ged. 10 Febr. 1678 f als candid. s. h.; c. J a c o b v. S., geb. 30 Octob, ged. 2 Nov. 1679 Zuidlaren, jong f ; d. Anna Helena v. S., geb. 26, ged. 27 Febr. 1681, tr. Dr. Paulus van Oostbroek, gezw. v. Groningen, nalatende één dr. Helena Anna (of Maria) v. O., tr. den syndicus v. Hoorn; e. Willem v. S., jur. stud. Groningen, f 8 Oct. 1691 zie Dr. V. alm. 1901 bl. 144.
Nog komen o.a.voor: 1669 Maria v. S., wed. Dr. D ij c k; 1589 K r i n s v. S., schulte v. Emmen, tr. G e m t e n N.; 1522-’37 Johan v. S., drost te Coevorden, zie Dr. Volksalm. 1849, bl. 177, 1850 bl. 175 alsmede Hendrik v. S., die een broer had, C o n s t. v. S., wiens zoon was C1 a e s v. S. te Enne. Zie nog Bijdr. & Meded. „Gelre” II, bl. 207. In het Burgerboek v. Coevorden (kort na 1592, Inv. oud archief Coevorden no. 392) bl. 3 „Roelof v. S. Tyse sijn huysfrov”; Romein bl. 270. Maria v. S., wed. G e o r g e v.



Munster, Roelofz f9 Mei 1576, begr. Loppersum, vgl. Gr. Volksalm. 1933, bl. 33. sqq. Het goed Selbach onder Zd. Sleen, zie Doopboek Sleen.)
3. De wapens de Si11 er ( zie Ned. Pair. VI bl. 329) met helmteeken en de Drews (eveneens met helmteeken en met schildhouders.)
Welgeboren Heer Mr Willem de Sitter geboren den 19 Julij 1750
overleden den 7 Juny 1827
Welgeboren Vrouwe Maria Albertina Johanna de Drews geboren den 5 Maart / 1756 overleden den 4 Junij 1828.
na eene echtvereeniging van bijna 50 jaren.
(Vgl. Ned. Patric. VI bl. 331 sub VIII bis, Mdbl. Ned. Leeuw 1913 bl. 242, 1924, bl. 136, en Navorscher 1902, Lil, bl. 574 sqq.)
4. Aan den buitenkant van den toren'.
/ den 23 November / MDCCLXXXIV / ter gedachtenis dat / Jacobus Biben / leeraar in deze gemeynte op zijn / begeerte buijten / de Kerkmuuren / hier begraaven. / is. /
(J. Biben geb. Wezel 1724, stud. Groningen 16-9-1743 en Leiden 13-9-1747, werd 29 April 1753 pred. te Kolderveen tot 12 Feb. 1764, daarna te Zuidlaren tot f, vgl. Romein t.a.p. bl. 138, 204.)
Twee avondmaalsbekers:
1. een afbeelding van kerk en toren en: „Den kercken Beecker tot Zuid/Laeren Gemaeckt in der Tyt als / Lvdolphus Hvisinghe predicant, Geert ter Rodengat e, / Jan Hemsinghe, Harmen Mensinghe ende A1 b e r t C o o p s kerckvoogden waren” en de woorden van 1 Cor X : 16 alsmede op de knop v. h. deksel: Johannes van Selbach pastor Suitlarensis D. 1681 waaronder zijn wapen onder een kroon.
(1674 tr. te Zuidlaren Niesien Bottichius, wed. D3 L.
Huisingh en Hendrick Lentingh op de Groeve.)
2. als de vorige, doch met de inscriptie: Dese kerckenbeeker van Suitlaren is gemaakt in het jaer 1723, ten tide doen A. H. W e r um e u s predikant, en de E. Heef borgemeester J. D. Dreewes Hendrick Sweers en Jan Sissink kerkvoogden waeren
Op het zilveren doopbekken: Aandenken / van J. P. Servatius aan de kerk zijner / geboorteplaats / Zuidlaren
(Joan Pieter Servatius, ondermajoor te Coevorden, tr. Gerhardina Fokkelina Engelhard, vgl. Dr. Volksalm. 1896 bl. 90 er Ned. Patr. VII, bl. 344, 345.)



Freriks, 113.
Frieling, 66.
Friesheim, van, 46.
Frima, 117, 119.
Fritsen, 48, 68, 101, 139, 140, 171. Froon, 138.
Frijman, 163.
Furmerius, 44.
Fyn van Draat, 92.
G.
Gallandat Huet, 107.
Gasinjet, 10, 61, 117, 119.
Geerligs, 92.
Geerts, 120.
Geertsema, 119, 149.
Geertsema van Sjallema, 6.
Geests, 130.
Gelmers, 118.
Gemmingen, von, 37.
Gerbrants, 120.
Gerdinck, 137.
Genitzen, 112.
Gerardus Majella, 23.
Gesseler, van, 116.
Gesseler te Linteloo, van, 10. Geugies, 5.
Geijersberg, von, 37,
Giethoorn, 82.
Giffen, van, 156.
Gisen, 97.
Gisius, 126, 127.
Glasius, 87, 105.
Glockman, von (van), 117, 119. Godfried, 102.
Goedhuis, 139.
Goestinus, 104.
Gomarus, 92.
Goossens, 111.
Gooszen, 67, 102, 138.
Gorcum, van, 7, 22.
Goris, 23.
Gosünga, van, 155.
Gosselaar, 4, 102, 151.
Graafland, 64.
Graduusen, 150.
Gratama, 9, 13, 18, 103, 126. Grave, de, 1, 89, 91, 92, 159. Gregory, 29.
Grevylink, 2.
Groenenberg, 94, 95.
Groeneveld, 40, 57.
Groesbeeck, 45.
Grient Dreux, de, 98.
Gronden, v. d., 23.
Grootenhuis, 140.
Grootholtman, 131.
Grosz, 123.
Grothe, 20.
Grus, 59.
Gryp, 58, 79.
Guldener, van, 82.
Guldenhoedt, zie Buiter.
Guyot, 52.
Gybelandt, van, 153, 154.
Gijlers, 137.
Gijselaar, de, 49.
H.
Haadsma, 153.
Haagen, van, 110.
Haak, 13, 129.
Haange, 76.
Haasken, 66, 132.
Hadders, 112, 148, 149.
Haer, van der, 63, 167.
Haersolte, van, 143.
Hagen, 98.
Hagewolt(s), 3, 59, 60.
Hagting, 76.
Harckinge, 112.
Hardeberg, 138.
Hardenberg, 45, (van), 93. Hardenbroek, (van), 84, 85. Haren, van, 60.
Harkema, 151.
Harms, 74, 113.
Harmens, 158.
Harmsen, 116.
Hartman, 87, 113.
Hasebroek, 38.
Haspers, 125.
Hattum, 36.
Hamming, 5.
Hardenberg, van, 35.
Harencarspel Eckhart, van, 21. Hardinckhuijsen, van, 32.
Harst, van, 22.
Hartelief, 64.
Hartmans, 44.
Have, van der, 68.
Havinga, 112.
Hazelaar, 45.
Hebeis, 103.
Hedou, 45.
Heeckeren, van ,45, 150. Heemskerk, van, 11, 135. Heemstra, 12, 125.
Heené, 151.
Heerjansdam, van, 84, 85. Heerkes, 118.
Heerma, van, 154, 155.
Heerspink, 4, 56, 75, 150, 151. Hees, van, 93.
Heiden, van, 142,143,164,169,170, 176.
Heiden Hompesch, van, 169. Heiden Reinestein, van, 142, 162, 168, 169.
Heffing, 45.
Heinenoord, 165.
Hellinga, 12, 105, 146.
Hellinga Tonckens, 111, 146.



Hemmes, 132.
Hemony, 84.
Hemsing(e), 42, 166.
Hendriks, 2.
Heppener, 54.
Heres, 74.
Hesse, 11.
Hessels, 95, 161.
Heukelom, van, 116.
Heumen, van, 50, 51, 84, 85. Heuten, van, 139.
Heuvel, ten, 82, 95, 172.
Heuvinck, 95.
Heydenreich, 30.
Heymans, 45.
Heijne, 132.
Heyningen, van, 100, 101.
Heyns, 141.
Heysen, van, 33.
Hidding(h)(e), 2, 5, 69, 70, 126, 127, 128, 129, 156.
Hilbingh, '69, 70.
Hilbrands, 45, 157.
Hilbrants, 56.
Hilkemeijer, 68.
Hillebrand, 149.
Hillebrant, 72.
Hinderken, 162.
Hindrix, 64, 104.
Hinnen, 139.
Hins, 122.
Hoefer, 34.
Hoek, van, 74, 75.
Hoeve, ten, 110.
Hoevenstein, van, 73.
Hofkamp, 39.
Hofman, 56, 151, 152.
Hofstede, 9, 14, 15, 16, 40, 66, 97, 99, 108, 128, 129, 154.
Holden, 13.
Holl, de, 87.
Holsten, von, 19.
Holthe, ten, 58, 140.
Holthe, (tot Oldengaerde,), van, 54, 55, 56, 67, 83.
Holthe tot Echten, van, 7, 20, 21, 66, 82, 86, 87, 168, 172. Holwerda, 81.
Homan, 1, 11, 15, 22, 64, 66, 75, 76, 80, 82, 90, 119, 127, 128, 130, 131, 153, 156, 157, 158, 174. Homan Kymmell, 60.
Hommes, 66, 72.
Hompesch, von, 169.
Honke, 91.
Hoppinck, 121.
Hooft, ’t, 150.
Hoogenkamp, 78.
Hoogeveen, 148.
Hooi, ten, 45.
Hooreman, 40.
Hoorn, van, 165.
Hoorn van Burgh, van, 67, 68. Hora Buma, 20.
Hora Siccama, 63.
Horenkens, 58, 60.
Horreüs de Haas, 56.
Horst, 104.
Horstenius, 104, 105.
Hosting, 111.
Hout, 94.
Houwinck, 16, 93, 97, 99.
Houwinck Vos, 17.
Houwing, 118.
Hövell, v., 154.
Hovinck, 95.
Hovingh, 5, 66, 70, 103, 119, 129, 145, 146.
Hovy, 137.
Hoysum, 106.
Hoyting, 41.
Hubbeldinge, 140, 141.
Hubenet, 109, 174.
Huber, 173.
Hucht, 34.
Huet, 107.
Huges, 71.
Huguenin, 173.
Huigo, 95.
Huin, zie Huyn.
Huinga, 61. i .
Huisingh, (Huizing)e, 25, 45, 69, 74,' 1031 UOj lil; 120/122/146,* 166,’ 173.'
Huizing, 112.
Huls, 23, 103.
Hulsbergen, 136.
Hulshof, 61, 103.
Hulst, 43, 68.
Hummel, 48.
Hummelen, 91.
Hunse, 24.
Husingh, 94.
Hutten, 40.
Huurdeman, 6.
Huijdekoper, 156.
Huyn van Amstenraadt, 58, 59, 60. Huyn van Geleen, 59.
Huynge, 58.
I.
Iddekinge, van, 1, 2, 39, 61, 123. Iddens, 32.
Idzarda, van, 133, 134.
Imhoff, van, 8, 144.
Ingen, 71.
Ingen, van, 102.
Inn- und Kniphausen, van, 63, 64, 116, 117, 120.
Isbrants, 77.
Israels, 36.
Isselmuden, van, 89, 109.
Ittersum, van, 51, 84, 85, 101.



J.
Jager, 151.
Jalvingh, 102.
Janninck(s), 33, 37.
Jans, 153, 158.
Jansen, 151, 163.
Jansens, 120.
Janson, 109.
Janssen, 91.
Janssonius, 4, 110.
Jappé, 116.
Jarges, 61, 118, 119.
Jausaud, de, 164.
Jelgerhuis, van, 48.
Jellema, 68.
Jensema tot Westdorp, 61. Jipping, 5.
Joling, 66, 104.
Jolles, 8, 134.
Jongbloed, 140, 153.
Jonge, de, 82, 83, 88, 91, 93, 99,146. Jong van Buttingen, de, 9. Jonquière, 86.
Joosting, 72, 155.
Joseph, 162.
Juckema, 57.
Jullens, 3.
L.
Laan, van der, 8.
Lachman, 91.
Laer (?), 34.
Laer, van, 32.
Lakke 92.
Lambérs, 39, 40, 75, 94, 102, 103. Lamping, 110.
Lande, van de, 10.
Langen, van 51.
Langewagen, 100.
Laning, 45.
Lankhorst, 10.
Lant, 3.
Lanter Hofman, 152.
Lanting, 113.
Larcher, 144, 148.
Lau, la, 8.
Leenders, 61.
Leeuwen, van, 50.
Leezer, 131.
Lely, van der, 102.
Lemker, 2, 3, 122.
Lemper, 117.
Lensens, 158.
Lentinck, 163.
Lentingh, 166.
Leo, XIII, 104.
Lesturgeon, 30, 173.
Levie, 8, 131.
Lewe (van Middelstum) 8, 46, 51, 59, 63, 154.
Lezer, 8.
Lieftinck, 111, 139.
Lier, van, 2,14,20, 21,129,153,154. Limburg Stirum, van, 84, 142. Linde(n), van der, 91, 95, 96. Lintelo, te, 10.
Linteio, van, 50, 51.
Linthorst, 154, 155.
Linthorst Homan, 80, 157, 158. Liotard, 164.
Locquet, 49.
Löben Seis, van, 125.
Loë, van, 72, 73.
Loeff, v. d., 116.
Loen, van, 8, 53, 72, 73, 113. Loenen, van, 4, 24. 25.
Lohn, 32.
Lohn, van, 49, 52.
Lokker, 102.
Lubberink, 78.
Lubbers, 89.
Luck, 148.
Luder, 103.
Luinge, 56, 118.
Luininck, 134.
Lukwel, 150.
Lulema, 155.
Lulofs, 34, 98, 126.
Lunsche, 118.
Lunsche, zie ook Lunsingh. Lunsinck, zie Lunsingh.
Lunsingh, 106, 142, 143, 155. Lunsingh Kymmell, 79.
Lunsingh Tonckens, 12, 100, 105, 125, 146, 161, 162.
Lussingh Wigchering, 104.
Luthen, 24.
Lyciama a Nijeholt, 167. Lijverden, van, 120.
M.
Mackay, 143.
Magnin, 135, 164. Magnus, 147.
Majella, Gerardus, 23. Man, de, 86.
Mann, 173.
Mantgum, van, 88. Manting, 88.
Marck, van der, 51. Maria, 140, 153. Marissen, 28, 140. Martens, 106. Mastebroek, 95. Mauritius, 37.
Meere, 167.
Meertens, 71.
Mees, 54.
Meesen, von, 37. Meesters, 154.



Meierus, 155.
Meinders, 26, 163.
Meisterlein, 14, 123.
Meïtes (?), 152.
Menen, 158.
Mengel, 13.
Mensing, 32.
Mensinga, 162, 171.
Mensingh(e), 111, 166.
Mensink, 4. /;
Meppelink, 45, 137. />'
Mepsche, de, 27, 33, 60; 64, 72, 124. Merfeld, von, 37.
Merve, zie Merwe.
Merwe(de), van de(r), 37, 61. Meseroy, zie Mezeroy. Metelerkamp Cappenberg, 138. Meulemans, 62.
Meulen, van der, 27.
Meurs, 89, 90.
Meursing, 28, 70, 103, 104. Meursing Braams, 5.
Meursinge, 5, 98, 99.
Mey, de, 49.
Meyer, 13, 87, 101, 125, 161. Meyering, 69.
Meijling, 67.
Meyring, 64.
Meijts, 154.
Mezeroy, 124.
Michquorius, 30.
Milly, de, 46, 168, 169.
Milly van Heiden Reinestein, de, 168, 169, 171.
Moda, 59.
Modderman, 63, 149.
Moisteen, 64.
Mol, 82.
Molen, van der, 158.
Mollerus, 9.
Moltzer, 135.
Mom van Baersdonk, 51. Monscave (Monceau), de, 164. Monster, 50, 70, 71 (van), 135. Moolhuizen, 26.
Muis van Holy, 37.
Mulder, 24, 47, 48, 76,110,112,158. Mulders, 147, 152.
Mulert, 59, 114, 115, 134, 148, 154. Mulier, 125.
Muller, 1, 91.
Munster, van, zie Monster.
N.
Nagell, van, 84, 85.
Nassau, 16.
Nathans, 8, 171.
Nauta, 15, 39, 42, 163.
Neander, 120, 124, 136.
Nes, van, 125.
Nestajow, von, 37.
Nestis, 90.
Neukirchen, gen. Nijvenheim, van, 19.
Neijmanting, 66.
Nicolaus, 140.
Niehoving, 70.
Niermeyer, 148.
Nieuwenhuis, 92.
Nieuwolt, 64.
Nilant, 164.
Nimberg, 148.
Noest, 97.
Noorthom, 30.
Nuil, van, 120.
Nijdam, 56.
Nijenbanding, 151.
Nijenbanning, 112.
Nijenhuis, 69, 102, 103, 111, 112, 140, 173.
Nijensikkinge, 146.
Nijhof, 140, 173.
Nijhuis, 83.
"M i i lfprlf 3 3
Nysingh, 13’, 22, 46, 57, 59, 60, 64, 80, 93, 110, 120, 123, 128, 142, 143, 145, 146, 159, 161, 162. Nyzing, 24.
O.
Oberman, 29.
Oegema, 88.
Oekelen, van, 103.
Oer zu Kakesbeck, van, 37. Oever, ten, 82.
Oestinck, 24.
Oever, ten, 7.
Offerein, 153.
Offerhaus, 149, 172.
Oldeitinge, 165.
Oldenbandringh, 112. Oldenbanning, 141.
Oldeneppinge, 113. .
Oldenhuis, 16, 60, 79,113,122,123, 124', 128f 159, 161.
Oldenhuis Gratama, 25,30,122,160. Oldenhuis Hofstede, 16.
Oldenhuis Kymmell, 18j 105, 108, 119* 122) 145.
Oldenhuis Tonckeüs, 102, 107, 108. Oldenkamp, 147.
Olerink, 31.
Oltkamp, 118.
Onias, 36.
Oomkens, 156.
Oort, 84.
Oortwijn, 8, 13,17, 19, 43,107,145, 153.
Oostbroek, 129, 165.
Oostergoo, 102.
Oosterhout, van, 68.
Oosterhuis, 148.



Oosting, 7, 11, 15, 19, 65, 66, 98, 110, 111, 128, 129.
Oostingh, 103.
Oostinjer, 104.
Os, van, 47, 48.
Osinga, 80, 81.
Otten (?), 95, 97.
Ottens, 131.
Overkamp, 35.
Overwal, 72.
Ovink, 57, 58.
P.
Paats, zie Paets.
Paets, 38.
Paix, la, 38.
Palm, 103.
Palthe, 27, 52, 127.
Panhuijs, van, 116. .
Pannenborg, 90.
Paping, 61.
Pareau, 10, 26, 127.
Pasma, 14.
Pastoor, 90, 98.
Peeters, 120.
Pelinck, 7, 19, 107, 130, 131. Pestel, von, 32.
Peters, 93, 158.
Petit, 24, 48, 68,101,139, 140, 162, 171.
Peunis, 85.
Pi(c)cardt, 36, 37, 49, 134.
Pieck, 72, 73.
Pietema, 112.
Pieterson, 109.
Pius X, 104.
Plettenberg, van, 77.
Ploos van Amstel, 125. Pluymaekers, 38.
Poel Hiddingh, van der, 127. Poelman, 7, 22.
Pol, 136.
Pol, van de, 91.
Polhemius, 112.
Polman, 133.
Pomper, 67.
Post, 15, 67.
Pothoff, 43.
Prins, 70, 98, 100.
Proyen, van, 76.
Prantel, 148.
Prijs, 88.
Put, van de, 91.
Pyck, zie Pieck.
Q-
Quadt van Landskroon, van, 37.
R.
Raa, ten, 35, 44.
Raak, 83.
Rabenhaupt, 30, 31, 36, 37. Ralten, 158.
Ram, 20, 128.
Rambonnet, 7.
Randwijck, van, 27, 109. Rappard, van, 125.
Ravensberg, 50, 51.
Rebenscheidt, 144, 147, 148. Rechteren, van, 45, 50, 72, 73, 170. Recke zu Horst, von der, 37. Reddingius, 139.
Reede, van, (van Oudshoom), 84, 85, 86 (van Nederhorst), 164. Rehden, von, 144.
Reiding, 119.
Reinbach, 7i,
Reinders, 131.
Reinds, 24.
Rengers, 27, 61, (van Farmsum), 63, 72, 73, (ten Berge), (ten Oldenhuis), 113, 114.
Rengers Hora Siccama, 62, 63. Riemsdijk, van, 94, 95, 99. Rienstra,* 66.
Riet, van, 21.
Rietstap, 45, 50, 78, 116, 149, 168. Rigterink, 117.
Rikkenga, van, 156.
Rikkers, 41, 42, 75, 139.
Rinkelaar, 92.
Rinsma, 74.
Rintein, van, 151.
Ripperda, 51, 56, 106, 134, 155. Ritzema, 128.
Robaard, van den, 96.
Rodengate, ten, 163, 164, 165, 167. Roelefs, 96.
Roelink, 92, 164 (Roelinck), 165. Roessingh, 11, 22, 66, 67.
Rogge, 105.
Roleff, 3.
Romein, 36, 44, 52, 53, 56, 71, 72, 75, 84, 88, 90, 100, 104, 105, 108, 109, 112, 118, 119, 120, 122, 127, 129, 132, 136, 155, 158, 159, 162, 165, 171, 172.
Roos, de, 87.
Rooij, de, 170.
Rosendai, 87.
Rosingh, 7, 28, 70, 146.
Róssing, 111.
Rossum, van, 127.
Rousseels, 6.
Roussell, van, 6.
Roy, de, 54.
Royen, van, 10, 28, 43, 152, 153. Rozeboom, 147.
Ruinen, 135.
Ruis, 102.



Runsink, 139.
Rusius, 135, 140, 141.
Rutenborg, van, 53.
Rutgers, 153.
Ruyter, de, 94.
S.
Sabron, 173.
Salomons, 71.
Salve, de, 148.
Santen, van, 17.
Santing, 81.
Santinge, 111.
Saraber, 120.
Sartorius, 124.
Sap, 70.
Sasse van Ysselt, van, 50. Sassenraadt, 134.
Savomin Lohman, de, 10.
Saxen Gotha, van, 170.
Schaange, 111.
Schaaf, 14, 40, 126.
Schaeck, 34.
Schaep, 27.
Schaerdenburg, van, 9.
Schaffer, 62.
Schagen, 49.
Schaick, van, 53, 54.
Schatter, 58.
Scheer, van der, 21, 39, 41, 120. Scheerhoom, 33.
Scheidema, 29.
Schele, 50, 51.
Scheltens, 43, 112, 113.
Schenck (van Toutenburg), 49, 51, 84.
Schepper, de, 38.
Schickhart, 92, 165.
Schierbeek, zie Schyrbeeck. Schilling, von, 125.
Schiphorst, 148, 161, 162, 172. Schiphorst Haalweide, 160. Schirring, 66.
Schledehausen, 50.
Schmidt, 81.
^phoplp Q2
Schoemakers, 112, 113, 139. Schonenborch, zie Sconeborc. Schoonhoven, 84, 85. Schoonvelde, 172.
Schophoff, 94.
Schoyerus, 141.
Schrautenbach, 170.
Scherff, 32.
Schoonveld, 56.
Schreuder, 99.
Schroeder, 14, 108, 123.
Schroeder Hofstede, 108. Schuilenburg, 139.
Schuiling, 5, 170.
Schultinck, 27.
Schucking, 24.
Schukking, 5, 25, 26, 78, 79, 89, 94,160.
Schultings, 36.
Schummelketel, 75.
Schutstal, 39.
Schutten, 34.
Schuttrop, 112.
Schuur, van der, 88.
Schwartz (tot Ansen), van, 50, 142, 143.
Schyrbeeck, 140, 141.
Schyrle, 33.
Sconeborc, 73, 76, 153.
Seenbringe, 24..
Seest "| 2| ^
Selbach, van, 162,163,164,165,166. Servatius, 10, 11, 16, 18, 166. Sibinga, 65.
Sichterman, 1, 2, 3, 59, 60, 77, 144. Sicken, 152.
Sickens, 29.
Sickinga, 112.
Sickmans, 112, 125.
Siderius, 168.
Siertsema, 79.
Sigers (de), 59, 60, 61, (ther Borch), 62, 63, 64, 77.
Sikken, 66, 111.
Simon(s), 20, 44, 109.
Sissinck, 163, 166.
Sissingh, 3.
Sitter, de , 166, 167.
Skeuen(?), de, 32.
Slegt (Slecht), 170.
Slingenberg, 32, 38, 39, 42, 43. Slinstra, 14.
Sloet (Sloot), 4, 50, 51, 73.
Slomp, 47, 53.
Slooten, van, 9.
Sloots, 5.
Slot, 94, 99, 167.
Sluis, 13, 17.
Sluis, van der, 139.
Sluiter, 96.
Smid, 104, 110.
Smidt, 74.
Smit, 24, 29, 32, 39, 51, 111, 113, 136.
Smith, 7.
Smits, 50, 134.
Snecanus, 4.
Snoek, 86, 161.
Snoeken, 148.
Snoek Henkemans, 23.
Snoek Nijsingh, 18.
Snoeken, 111.
Snoey, 109, 174.
Sol, 153.
Sommerlatte, de, 109.
Son, van, 16.
Sonsbeeck, van, 32.
Sorg, 142.



Spandaw, 7.
Speekman, 41, 56, 71.
Spiering, 9.
Spinny, de, 122.
Springer, 131.
Staal, 80.
Staghouwer, 143.
Stals, 121.
Stamford, (de), (van), 169.
Stander, 96.
Stans, 24.
St(e)ge(n), ter, 91, 95, 159. Steegen, 112.
Steen, van den, 143.
Steenbergen (van), 76, 77, 82, 87, 120, 137, 146, 172, 173. Steenge, 5.
Stegeman, 87.
Steinen, von, 33, 115, 164. Stellingwerf, 36.
Steringa, 56.
Stevens, 27, 111.
Stheeman, 15, 108, 146.
Stokman, 137.
Stortenbeek, 23.
Straten, van der, 4.
Strating(h), 66, 111, 132, 162. Stroomberg, 92.
Stru(u)ck, 76, 77, 78, 127.
Sturler, de, 68, 149.
Stuvel, 116.
Suringar, 7.
Swaefken, 133,134.
Swam, 128.
Swarte, 58.
Swartsenburg, 102.
Swartwolt, 153, 154.
Sweers, 166.
Swier, 96.
Swiers, 81,163.
Swieters, 139.
Swinderen, van, 11.
Swijghuizen, 94.
Sybring, 64.
Sygers, zie Sigers.
Sijlman, 78.
Sylman Kymmell, 79.
Symon, 24.
Syorts, 24.
T.
Taets van Amerongen, 137.
Take Boois, 158.
Talen, 128.
Talma, 126.
Tamminck, 162.
Tamminga, 60, 61.
Tamminge, 163.
Tangenberg, 41.
Tarel, van, 40, 45.
Taylor, 85.
Tebbetman, 90.
Tebing, 70.
Telchais, 81.
Tellingen, van, 140.
Tersteege(n), 95, 140.
Terwisga, van, 82.
Tetrode, 8, 13.
Teun, 64.
Teunissen, 101.
Thalen, 110.
Theissens, 71.
Themmen, 5, 125.
Theodgrim, 1.
Theresia, 162.
Theunissen, 93.
Thierry, 21.
Thim, 129.
Thoden van Velsen, 90. Thonhauser, 150.
Thijnen, van der, 30, 31, 36. Tieme(n)s, 148.
Tigelaar, 29.
Tilen, 140.
Timans, 126, 127.
Timmer, 24, 92.
Timmerman, 148.
Tjaarda, 163.
Tjarda van Starkenborg, 143. Tjassens, 130.
Tobias, 25.
Toeteman, 92.
Tomas, 97, 121.
Tonckens, 11, 12, 13, 80, 99, 100, 105, 107, 108, 117, 119, 146, 157, 158, 161.
Tonkens, 24.
Tonnema, 9.
Tonsbeek, 132. 133.
Touwen, 97.
Trip, 59, 60, 121, 131.
Tuin, 136.
Tumbull, 10.
Tumbull van de Lande, 18.
Tuttel, 94.
Tuuk, van der, 54, 81, 82, 100. Tymens, 157.
Tijmes, 24, 102.
U.
Ubbena, 154.
Uilkens, 61.
Uiterwijk Roelink, 92.
Ulger, 58.
Urk, van, 90, 93.
V.
Valat, 61.
Valk, 62.
Valkenstijn, 6, 7.
Vegnerus, 96.
Vedder, 82.



Veen, van, 5, 97, 98, 99, 102, 152. Veen, van der, 30, 84,86,90, 92,121. Veenhoven, 110.
Veeren, 107.
Veeze, 7.
Vegelin van Claerbergen, 19.
Veith, 119.
Velde, te, 5.
Velde, v. d„ 29.
Veldtman, 59, 60.
Veltman, 162.
Venema, 82.
Venhuizen, 92.
Vennik, 147.
Verdonk, 31.
Verhaak, 162.
Verhoog, 23.
Verlaan, 87.
Verlooij, 139.
Vermaten, 89.
Verruci, 1, 2.
Verschuir, 116.
Verver, zie Verwer.
Verwer, 48, 96.
Vettevoogel, 81.
Veurman, 2.
Vieracker, 114, 115.
Viermond, 134.
Vink, 92.
Visch, 36.
Vleems, 45.
Vlieghuis, ten, 139.
Vlies, van der, 81.
Vliet, van der, 8.
Vockinck, zie Fockinck.
Voerman, 81.
Voerst, (van), 34, 51, 72, 73. Voorst, van, 50. Zie ook Voerst. Voorwal, 72.
Vorsterman van Oyen, 65, 126. Vos, 2, 5, 8, 13, 16, 17, 18, 79, 87, 93, 94, 97, 98, 99, 100, 110, 117, 119, 131, 158, 171.
Vos van Steenwijk, de, 13, 49, 109, 134, 142.
Voskuyl, 90.
Vreburg, 95.
Vredeman de Vries, 114, 115. Vreeburg, 96.
Vrielink, 137.
Vries, de, 67, 92, 94, 95, 96, 99,110, 174.
Vries Oosterveen, de, 92.
Vriese(n), 164, 165.
Vrieze, de, 82.
Vroome, de, 72, 91.
Vrij, de, 106.
Vrijs, 24.
Vijfhuis, 87.
W.
Waghevens, 138.
Wahren, von, 106, 154.
Wal, de, 29, 106.
Wal, van der, 48.
Walborgh, 34.
Walerink, 139.
Waller, 17.
Walraven, 11.
Walree, van, 45.
Walrich, 32.
Wangerpoel, 137.
Warin, van, 154.
Warmelo, van, 72, 73,113,114,115. Warmels, 83.
Warmolts, 61.
Wamers, 65, 160, 162.
Warris, 24.
Wassenaer, van, 155.
Wassenbergh, 9, 104, 127, 174. Water, te, 85.
Waterman, 84, 85.
We(e)levelt, zie Welvelde.
Weenen, van, 101.
Weenink, 38.
Weertman, 7.
Wegewart, 29, 30, 89, 109, 126. Weggeman(s), 40, 140.
Weide, van der, 93. Weitolshausen, gen. Schrautenbach, von, 169, 170.
Welberch, ter, 92.
Welevelt, 174.
Welvelde, van, 6, 33, 50, 56, 57, 58, 64, 72, 73, 95, 112, 113, 114, 115. Wenge, van der, 129.
Wenninge, 43.
Wensen, van, 48.
Werff, van der, 160.
Werumeus, 166.
Wessel, 102.
Wessels, 64.
Westendorp Boerma, 149. Westerhof, 56, 61.
Westerholt, van, 51.
Westerhuis, 174.
Westerlo(o), 4, 25.
Westerouen van Meeteren, 20. Westra, 14, 21, 55, 67.
Westra van Holthe, 54, 55, 56, 134. Wetering, v. d., 104, 136. Weurdinge, 109.
Weijnichman, 26, 129.
Wiarda, 144.
Wichers, 61, 89.
Wildervank, 61.
Wilhelmina, 104.
Willehad(us), 1, 8.
Willem I, 118.
Willem V, 169.
Willem, prins, 169.
Willet Holthuysen, 164. Williamson, 77.



Willinge, 1, 105, 108, 116, 123, 125, 142, 145, 162.
Willinge KymmeU, 119.
Willmaring, 150.
Wilmers, 110.
Wilmsonn, 77.
Wilmsonn Kymmell, 123, 125. Winkel, 83.
Winsheym, von, 107.
Winters, 74, 102, 105.
Winterswijck Kutsch, 74. Wispelweij, 40, 41.
Wissens, 74.
Witsenborg, 82, 84.
Witsenburg, 25, 26.
Witten, 134.
Wolde, de, 102.
Wolde, ten, 91, 93, 94, 95, 96, 161. Wolde, van der, 98.
Wolf, 56.
Wolfs, 91, 174.
Wolken, 138.
Wolters, 3, 89, 118, 156, 161. Wolterus, 156.
Wolthers, 155.
Woltersom, 34.
Wolthers, 130.
Wolthuis, 71.
Wolting, 112.
Woltman, 95.
Wossum, 41.
Wou, (de), (van), 27,49,76,134,136, 140, 171.
Woude, van der, 91.
Wuffing, 162.
Wumkes, 92.
Wijck van der, 13, 19, 113, 116, 117.
Wijenhorst, tot den Geijsberg, 50, 51.
Wijchgel, 120.
Wijk, van der, 8.
Wijnberg, 171.
Wijnoldy, 68.
Wijntje(n)s, 91, 95.
Y.
Ybes, 120.
Yken, 142.
Ymkes, 145.
Ypeij, 156.
Yzerman, 81.
Z.
Zanwil, 102.
Zegering, 111, 112, 148.
Zeper, 157.
Zeven, 149.
Ziengs, 111.
Zilverberg, 103.
Zirs(P), van, 35.
Zuideveld, 118.
Zuylen van Nijvelt, van, 53. Zwiers, 83, 112, 139, 172. Zwiggelaar, 82.
Zijnge, 173.



LIJST VAN INTEEKENAREN.
Archief, Gemeente-, te Groningen.
Archief, Gemeente-, te Rotterdam.
Archief, Gemeente-, te Zutphen.
Balen Blanken, G. C. van, arts, voorzitter van het Historisch Genootschap „Oud-West-Friesland”, te Bovenkarspel. Beelaerts van Blokland, Jhr P., te ’s-Gravenhage.
Bellen, H. J., kapitein der Infanterie, te Assen.
Bentinck tot Buckhorst, M. R. Baron, te Ommen.
Beresteyn, Jhr Mr Dr E. A. van, te ’s-Gravenhage.
Bibliotheek, Stedelijke, te Leeuwarden.
Bibliotheek en Leeszalen der Gemeente Rotterdam, te Rotterdam. Bibliothek, Universitdts-, te Münster i. Westf.
Blom, P. C^L., te Amersfoort.
Boersema, Dr K. H., te Leiden.
Borgh, J. ter, te Eext.
Bosman, Ir A. G., te Leiden.
Brouwers, B. P., arts, te Arnhem.
Bruggencate, Ir A. ten, te Amsterdam.
Camphuis, F. P. /., te Paterswolde.
Carsten, Mr Dr L., gezant der Nederlanden, te Warschau. Croix-Bosman, G. C. du, te Leiden.
Dalen, R. van, te Enschede.
Daniels, Mr F., te ’s-Gravenhage.
Dedem, A. C. A. Baron van, te Aerdenhout.
Dedem, E. Baron van, te ’s-Gravenhage.
Doornbos, Mr Dr G. M., te Assen.
Eeghen, P. van, te Amsterdam.
Elias, Dr Johan E., te Zeist.
Engelen, Ir W. C., te Delft.
Fernhout Mz., K., em. predikant, te Baarn.
Gent, L. F. van, te ’s-Gravenhage.
Gerretsen, Firma H. /., te ’s-Gravenhage.
Haadsma, S. A., secretaris der gemeente Vries, te Vries. Halwasse, Gerard, te ’s-Gravenhage.
Harsema, K. W., pres. kerkvoogd, te Kolderveen.
Heemschut, Bond, te Amsterdam.



Holthe, Jhr G. J. van, te Bilthoven.
Hoogstraten, F. van, burgemeester der gemeente Zuilichem, te Zaltbommel.
Huurdeman, D., vicaris-generaal, te Utrecht.
Idema Greidanus, Ir M. R., te ’s-Gravenhage.
Instituut, Nederlandsch Historisch, te Rome.
Jongh, Mr C. M. J. de, te Haarlem.
Keizer, Dr G., te Rheden-de Steeg.
Kip, T. J., te Appingedam.
Koops, Mej. J., leerares bij het landbouwhuishoudonderwijs, te Emmen.
Lasonder, Dr L., te ’s-Gravenhage.
Leeszaal en Bibliotheek, Openbare, te Assen.
Leeszaal en Boekerij, Openbare, te Appingedam.
Lindenhout, H. J. van ’t, te Nijmegen.
Linthorst Homan, Mr H. P., te Eindhoven.
Linthorst Homan, Mr ƒ., Commissaris der Koningin in de provincie Groningen, te Groningen.
Lunsingh Tonckens, Dr N. A., te Wassenaar.
Lunsingh Tonckens, Mr W., te ’s-Gravenhage.
Lunzen, Ds H. van, te Odoom.
Martini Buys, Jhr P. H. A., te Rotterdam.
Meesters, B., notaris, te Nunspeet.
Modderman, P. W., te Naarden-Bussum.
Museum van Oudheden, Provinciaal, te Assen.
Nauta, Prof. Dr D., te Amsterdam.
Nolet, W., te Amsterdam.
Nijhoffs’ Boekhandel en Uitgevers-Maatschappij, N. V. Martinus, te ’s-Gravenhage.
Offerhaus-Westra van Holthe, Mevrouw S. L. G. A., te Dwingeloo. Oosten Slingelandt, Mr Dr G. L. van, te Rotterdam.
Oosting, Ir A. A., te Bussum.
Pelinck, E., te Amsterdam.
Pelinck, M., burgemeester der gemeente Oosterhesselen, te Oosterhesselen.
Poel Hiddingh, Mr L. van der, te ’s-Gravenhage.
Pont, Mr D. F., lid van de Eerste Kamer der Staten-Generaal, te Hillegom.
Raad van Adel, Hooge, te ’s-Gravenhage.
Riel-Smeenge, Mevrouw H. A. van, te Assen.
Rientjes, A. E., pastoor, te Maarssen.



Rinse, Mej. W. M., te Amsterdam.
Röell, Jhr H. H., te Eefde bij Zutphen.
Royen, Mr R. van, chartermeester bij het Rijks-archief, te Utrecht. Scheltema & Holkema’s Boekhandel, te Amsterdam.
Schukking, W. H., majoor der Genie, te Utrecht.
Sichterman, Mr M., burgemeester der gemeente Almelo, te Almelo. Sigal, M. C., te ’s-Gravenhage.
Smeth, Mr F. F. Baron de, te ’s-Gravenhage. Standaard-Boekhandel, N.V., te Brussel.
Steenbergen, Mr H. ƒ., te Balkbrug (Avereest).
Steenkamp, J. C. P. W. A., kolonel der Artillerie b.d., te ’s-Gravenhage.
Stockum & Zoon, N.V. Boekhandel v/h W. P. van, te ’s-Gravenhage. Swets & Zeitlinger, N.V., te Amsterdam.
Tonckens, Mr G. F. L., te Groningen.
Tijl, Boekhandel en Uitgeverij van de Erven J. /., te Zwolle. Uytenhoudt, W., te Deventer.
Valkenburg, C. C. van, te Bloemendaal.
Veeren, Ph., Onderneming Bajabang, Java.
Vereeniging, Drentsche, te Amsterdam.
Vereeniging, Drentsche, te Utrecht.
Vereeniging tot beoefening van Overijsselsch Regt en Geschiedenis, te Zwolle.
Verfaille, Jb., te Den Helder.
Verfaille, Mej. R., te Den Helder.
Verschuer, Mr B. F. Baron van, te Herwen (G.).
Voorhoeve & Dietrich, Boekhandel, te Rotterdam.
Ros, Dr J. C., te Zutphen.
Vrieling Hzn., J., te Vries.
Westra van Holthe, Mr A. W., te Assen.
Westra van Holthe, Dr J. G., te Dwingeloo.
Wevers Jr., A., te Enschede.
Willinge, Mr J. A., te Rotterdam.
Winkel, Ir J. M., te Hattem.
Wolde, J. ten, te Den Hof, de Wijk.
Zegering Hadders, R., te Emmen.
Zimmerman, W. Th. C., burgemeester der gemeente Rheden, te Velp (G.).
Zondag, J., secretaris der gemeente Gasselte, te Gasseltemijveen.