FELIX TIMMERMANS SCHOON LIER
	AMSTERDAM P. N. VAN KAMPEN & ZOON



	



	



	



	SCHOON LIER



	Van Felix Timmermans is verschenen:
	Pallieter, 14e druk. Pallieter, 10e druk. Bijzondere uitgave met teekeningen van Anton Pieck.
	Schemeringen van den Dood, 3e druk. Boudewijn, 2e druk. Het Kindeken Jezus in Vlaanderen, 5e druk. Anna-Marie, 5e druk. De zeerschoone uren van Juffrouw Symforosa, begijntje, 3e druk. Uit mijn rommelkas. Rond. het ontstaan van „Pallieter" en „Het Kindeken Jezus in Vlaanderen", 2e druk. Driekoningentryptiek, 2e druk. De Pastoor uit den bloeyenden wijngaerdt, 6e druk. Het Keerseken inde lanteern, 3e druk. Schoon Lier. Naar waar de appelsienen groeien, 2e druk. Het hovenierken Gods.
	In samenwerking met Ed. Veterman:
	Mijnheer Pirroen, 2e druk. En als de ster bleef stille staan, 2e druk. Leontientje.



	DOOR
	FELIX TIMMERMANS
	P. N. VAN KAMPEN 6 ZOON AMSTERDAM
	SCHOON LIER



	



	VOöA FRANS C<i* STEfK, DEN )OVtALEN LtERENAAR £N HAfcT£iyKEN VRIENO* Dl£ IN ANTWERPEN WOONT#



	



	I – DE STAD



	



	W
	AAR de drie kronkelende Nethen een zilveren knoop leggen; waar plots het spekbuikige, overvloedhoornige Brabant
	zich scheidt van 't mijmerend, magere Kempenland, daar is het. Daar troppelt Lier met zijn roode daken en witte trap- en krolgevelen, met zijn torentjes, tuintjes, straten en bruggen uit het weerspiegelende, olijfgroene water op, eenvoudig, rustig, kleurig, Zonnig en gelukkig als een droom van Vermeer van Delft. Het glimlacht koraal en perlemoerig, beneden ineen eivormigen kring van betuinde en beboomde wallen, die hier en daar als driebeukige kathedralen zijn Aan elk der vijf poorten, van waaruit een bleeke steenweg inde verre wereld draait is het gemoedelijk gebaar van houten windmolens, en ievers aan een binnenneethje schuimt en snorkt een watermolen inde stilte.
	En overal daarrond liggen, langs ’t oosten de droomende heide met donkere bosschen, en langs



	Achter blauwe einders spitsen fijne dorpstorennaalden, zegenen andere molens den landbouw, en ginder ten zuiden zuilt, goud inde vaagte, de struische toren van Mechelen op.
	Over de vriendelijke stad en heel de schoone streek bokaalt de lucht met haar wandelende wolken, met haar dag en nacht, lijk overal, maar niet lijk overal is hier het licht. Er is hier een glans van water in het licht, en 't licht is daardoor zijpelend en malsch, als zilverdraad in oude tapijten.
	Hoog naar de lucht, boven daken en torens, en boven zijn eigen Gothieke pinakels zwiert de Sint-Gummarustoren zich op in leverworstkoleur, dragend een gezellige peperbusmuts waarboven een koperen haan draait en een kruis peinst. Er zit iets vaderlijks in hem, een heerscher zonder trots, die uitnoodigt. Met zijn achtkantige kap, als een helm, waarop koperen toppekens blikken, zijn ronde zoldergaten als oogen, zijn horizontaalbeplankte galmgaten, die als koorden op de borst vaneen lancier zijn, heeft hij het voorkomen van een gemoedelijken tamboer-majoor, die alle zeven minuten zijn klokken eens opschudt, en op zijn zeven gemakken (waarom haastig zijn te Lier?) een liedeken uitgiet over de fameus-roode daken,
	*t zuiden de malsche veldtapijten waar de Nethen’s langs weerskanten blinkend doorheenschieten.



	Hij is echt Liersch van voorkomen en van doening. En schoon! Zwaar en brutaal verheft hij zich, maarde slanke galmgaten, de drie versmallende verdiepen, en de sierlijke balustrade rond elk verdiep, vernobelen en verjuweelen dit stoer geweld tot een zwierig en fijn profiel, een eenvoudige, edele lijnenmassa, verjoviaald door de barokke muts, die hem alle pretentie ontneemt. Hij ziet ver inde wereld, ver voorbij zijn broeder van Mechelen, tot aan de groene heuvelen van Leuven, wat van den tweeling van Brussel, tot ver inde Kempen naar Turnhout op, en hij ziet nevens de blinkende Schelde, zijn fijne in kantgehulde witte zuster der O.L. Vrouw van Antwerpen.
	Men ziet hem van heinde en verre, en vertrouwelijk wordt hij vanuit de dorpen aangewezen: „Ginder is de peperbus van Lier”, En hij zingt. Hij zingt heelder dagen en heelder nachten, en doet aan alles mee. Men ziet de beiaardklokken in zijn hoofd hangen, men ziet de klepels verroeren, en hij laat ze niet beschimmelen! Hij zingt puur uit gewoonte maar alle halfkens, kwartieren, half en heele uren; 't is elk op zijn eigen 't zelfde. Rond de drie jaren denkt hij er eens op van rammel – liederen te veranderen. Maar 's Zaterdags en
	om den Brabantschen lust er in te houden, en om de stilte onder hem niet te laten versteenen.



	’s Zondags! dan opent hij den lusthof zijner verbeelding, dan beiaardiert hij, geholpen dooreen Lierenaarken dat den steenen wenteltrap opklautert naar zijn klavier. Dan zingt hij, omhommeld van de groote klok: Sint-Gommer, uit Faust Lohengrin, Carmen, Herbergprinses, en de menschen daaronder in hun tuintjes en op de straat fluiten en hommelen het lied mee.
	Daar dient hij dan ook voor om vreugde te verwekken. Hij is een groote muziekdoos. Een muziekdoos, die hij laat afd raaien met versche liederen bij rijke huwelijken, bij kermisdag, hoogtij vijftigjarige huwelijken (ook voor armen dan), als de koning verjaart, als ’t kind van den koning verjaart, of er wat anders verjaart, als de processie uitgaat, en als er iemand primus is. Hij zingt, hij zingt gewonnen verloren.
	Maar hij kan ook verdriet hebben. Dan verroeren zijn bronzen darmen. Dan luiden de groote klokken in zijn buik, zoodat hij er mee van waggelt; dan zwijgen de klokskens onder zijn hoed; dat is als er iemand gestorven is, als er een begrafenisstoet zwart tusschen de witte straten naar zijn poort wandelt. Heel het octaaf van Allerzielen treurt hij zoo inde schemering, en vóór Paschen als de klokken naar Rome zijn gaan eieren halen, ratelt hij met een houten ratel, als iemand wien van de kou de tanden op elkaar klapperen.



	



	En met de kermis steekt hij leutig een vlag op zijnen hoed. Hij is een goede, trouwe kerel. Er zit lach in. En om te laten zien dat hij niet vaneen ander stad is, draagt hij het wapen van Lier, fier als een porte-bonheur op zijn borst.
	Onder hem levende menschen. Hij kent ze allemaal. Ze zijn onder zijn poort doorgekomen om zich inde kerk, waarvan hij de toren is, te laten doopen, hun eerste communie te doen, te trouwen, en vóór z’op het kerkhof ineen putteken gelegd worden.
	En dan zag hij steeds, en nog, al die schoone, malsche veldtapijten opgegeten worden door de menschen van de stad. De boeren zag hij dat later komen weerhalen, 's nachts in daverende karren, om er versche tapijten van te maken. Geven en nemen. Dat is het leven, en.... maar hij doet aan geen filosofie. Hij draagt zijn kruis op zijn hoofd, en wat God doet is welgedaan, en hij zingt. Hij zingt de eeuwen door, spijts nacht, regen, sneeuw, donder, bliksem en wind.
	’s Nachts als elkendeen slaapt, en de stilte om zijn heupen vleugelt, blaast hij alle kwartieren naar de vier windgaten op een trompetteken: „Slaap gerust, slaap gerust F En ziet hij het soms branden, rood beneden inde donkerte, hardop! dan gilt hij haastig met een klein kloksken, rap lijk een zenuwachtig vrouwspersoon.



	De kerk! Hare moeder is de Sint-Pieter en Paulus-kapel. Die is het ei waar Lier is uitgebroed. De goede heilige Gommarus heeft ze op Godsbevel inde blakke rieteenzaamheid, op eender Netheeilandjes vroom op getimmerd, wierd er wonderlijk begraven; ze lokte menschen en huizen bij en de Liersche tafel van vermenigvuldiging begon. Z'is van hout steen geworden, de kapel, z’heeft een brok Romaansch, Gothiek en Hergeboorte, maar z’is slechts bezorgd geweest om niet om te vallen, en niet onder te regenen. Als ze maar olifant-dikke muren had, en een dak eens zoo hoog dan haar gevel, dan kon de rest haar weinig schelen. Voor ornamenten haalt ze de schouders op, en 't eenigste wat ze aan heeft, uit eerlijke schaamte, is een salamander en een gezicht boven haar portaal, en onder het portaal twee blaaskaakkoppen, waarvan de kinderen denken, dat men er mombakkessen voor vastenavond op mouleert. Zooals de kapel van buiten niets anders doet dan sterk zijn, is zij van binnen parvenu, overzolderd, beplaasterd, beschilderd en bebeeld tot een salon Louis XV.
	Z'is 't moederken van de stad, een oud moeder –
	En de Lierenaar zingt natuurlijk mee.



	ken met het rhumatisme in haar leden, vochtig, gefaizandeerd, uitgeslagen en afgepeld. Zoo omtrent alle schrikkeljaren trekt ze eens een versch, wit hemd aan, maar 't kort niet veel. Het hemd is seffens versleten.
	Hare steenen kinderen zijn haar juichend boven het hoofd gegroeid. Recht tegenover haar doemt lijk een Alpenberg haar oudste dochter op: de Sint-Gommaruskerk. Hare grootte bewijst dat ze veel vertrouwen heeft gehad inde kinderkweekerij der Lierenaars, en z’is niet mis geweest.
	Met haar dak lijk een horizont, haar feestelijken toren, feestelijke tympanen, feestelijke schoorbogen, balustraden, pinakels, nissen, spuwdraken en heiligenbeelden, bloemt ze op als een kostelijke juweeldoos, waarvan haar kleurige kerkramen de blinkende edelsteenen zijn. En als de roode Septemberzon achter Vlaanderen wegschuift en al de huizekens al inde blauwe schaduw zitten, dan gloort dit steenen juweel nog jubelend in het zonnelicht als een gouden galjoen op een blauwe Zee. En al de vensterkens der huizen weerspiegelen hare gulden gedaante, als hoerageroep. Orgelmuziek zuigt het hart naar binnen. In 't kokerportaal zit de geest van Uilenspiegel inde nisvoetstukken te lachen; en binnen inde witte, driebeukige ruimte duizelt het hart, verbaasd over de sierlijke, lenige vlucht der spits-hooge gewelven.



	2
	Schoon Lier



	Er is veel licht, ’t komt van overal gegoten, vanuit de zielaanzuigende hoogten, van alle kanten, van overal; er is haast niets muur, 't zijn glazen wanden, allemaal kerkraam waarin de regenbogen tot gedaantens van heiligen zijn geplooid. Zij kleur-vonkelen het leven van Jezus, de Kroning van O.L. Vrouw, het laatste Oordeel, de Aanbidding der Koningen, heiligen en levens van heiligen. Elkendeen gloort en brandt er in zijn vollen luister en palatie van kronen, mantels, kazuivels, tiaren, kardinaalshoeden en mijters, alles omlandschapt, omengeld en ingepinakeld. Koningen, graven en baronnen zitten er omgeven vaneen stoeferij van blazoenen met heel hun familie, tot soms hun hond er bij op hun knieën, (de hond niet op zijn knieën).
	De ramen juichen als een Vlaamsche vlaggestoet. En als de zon die edelsteen-mozaïeken in vlam
	botst, dan worden de deuren van den Hemel opengezet, en ge ziet er binnen!...
	Het steenen oksaal is als een witte Liersche kantensluierin'tmiddenderkerkopgehangen.'tlsalseen harmonische groei van witte koraal, als een sprookjesbosch in rijm getooverd, en nog, en nog, en nog.
	Heel die witte ruimte, een kantgewerkte ruimte, danst met fijne teenen op ronde pilaren, waaraan een heilige in zijn witte stilte naar een kaars hangt te wachten.



	Men is fier van mensch te zijn voor de groote Gothieke tryptiek het huwelijk van O.L. Vrouw, waarover reeds danig veel geschreven is, alleen om te laten weten dat men niet weet wie ze gemaakt heeft. Onder den bruinen schemer van luisterlijkhuis en kerk gebeurt het huwelijk, de aankondiging en de opdracht in warme fruitkleuren als olijfgroen, vijgenrood, druivenpurper, meloengeel en edel wit. En dan is er daar een avondblauwindekleederenvanO.L. Vrouw, dat als een wijding over u komt. De schilderij geurt naar koningen, wijn en leliën; zij ruischt van zijde en damast, en kraakt van edelsteen-brokaat; uit wijde plooien blinken witte handen en koele zedigheid glimt over de hooge voorhoofden der vrouwen. Oneindig is haar fijnheid, die haar grootschheid
	’t Praalt en wemelt geweldig met torentjes, pinakels, arabesken, kapellekens, bloemen, bladeren en figuren; een kruisweg, engelen en evangelisten, ’t eene nevens ’t andere, 't eene onder, in, boven en achter ’t andere, broos als een ledig ei; uitgekorven, uitgehold, en inden schemer der holten ontluiken en slingeren weer andere krullen, bladeren en sieraden. Alles sierlijk aaneengevlochten, aaneengerankt, aaneengebloeid, dat er 't eind aan verloren is lijk de doolhof vaneen spons. Om er migraine van te krijgen als men er op peinst dat het door menschenhanden is vervaardigd.



	niet verslenst. Ze zingt de liefde tot den arbeid. Men is fier van mensch te zijn in deze kerk om nog een heele litanie van beziens- en bestreelenswaardigheden, als schilderijen, waaronder er van Rubens zijn, beelden, friezen, gedenkschriften, altaars, deurkens en gewaden. Het feest allemaal. Maarden dag als de processie gereed is om uit te gaan, dan kraakt dit feest los, in vollen zwier. Dan vloeien de schatten naar buiten, lijk rozen opengaan na een zoelen lentenacht. Dan is 't een wemelende luister van vlaggen en banieren, van kazuivels, koorkappen en gedreven torsch-lantarens; de altaren staan open, kaarsen branden, de antipendiums bloemen, al de vaatlampen hangen hunne glanzen uit, de zilveren relikwiekast, 500 kilo, door 16 man te dragen, blinkt als de maan, het orgel speelt met al zijn fluitjes en bombardons, de priesters zingen, de heiligenbeelden drijven boven de koppen der menschen, de kerkramen vonkelen (er zou als ’t u belieft wat zon zijn) en inden toren alle klokken juichen!
	En 't feestende, weelderige, vrome Brabant brengt God naar buiten! Dan is de kerk op haar hevigst. Ze davert van luister, als iemand die eindelijk op den top vaneen berg geklommen is, en zijn gejubel naar de dalen zingt....
	Op de groote markt, die moeite doet om zoo



	lijk het stadhuis, ineen notaris-deftig sober en smaakvol Louis XV kleed.
	Een stadhuis heeft altijd veel plaats noodig. Het is de hersenpan van de stad. Zij onthoudt alles, die pan, kent al de vertelsels, beveelt aan het huizenlichaam, en van haar gaat de wil uit, en de begeerte om dit of dat te doen of te laten. Haar zenuwen zijnde menschen, en ze voelt en ondergaat alles tot inde smalste straten en inde donkerste huizekens. Ze houdt van klaarheid en heeft daarom meer dan 2000 flesschegroene ruitjes met petroleumschijnen in.
	Daarbinnen is een zeer schoone in hout gestoken trap, die met een zeer durvende wrong omhoog draait (om alle trappenmakers jaloersch te maken) naar de kamers en herinneringen en vertelsels. En wie daar naar luistert, ondervindt
	groot te zijn als die van Sint-Niklaas, int land van Waas, maar er niet in gelukt, pronkt natuur-



	het eeuwig liedje dat de menschen steeds hetzelfde gebleven zijn, en alleen de kleederen veranderden.
	Plots nevens het stadhuis staat als de silhouet eener uitgesneden lans, de dunne lenige Gothieke Belforttoren, die uiteen sierlijke kroon van vier schalietorentjes zijn ronde spits inde lucht angelt. Een dwalende staartster is op de spits blijven haperen en wijst nu de winden aan. Het Belfort heeft ook zijn horlogie, en lijk bij elk goed ingezeten burger, is de zijne ook van goed, (zoo vertellen de schrijfboekomslagen) maar omdat men het niet zou weten, heeft men haar zwart geschilderd, en nu is het ook iedereen vergeten....
	Een oude binnenstadspoort, waar men gaarne onder door gaat, maar niet gaarne inkomt, is het gevang. Waren er 200 geen dikke tralies voor de ramen, waarachter men soms een gevangene ziet zuchten, men zou gelooven: 't is voorzeker de vergaderplaats voor een maatschappij van om ter langst te smoren, 't Is een plezant gevang van buiten, met twee vriendelijke huizekens bezijds, met heiligenbeelden en lantarens boven en inden poortkoker, spelende dakvensters met vergulde kelken, een grieksch fronton, schouwen waarboven ijzeren krullen windvaantjes omhoog steken. Maar spijts dat alles is het toch een gevang....
	Een dikmurig pesthuis in rooden steen met



	Zonder er iets fier op te zijn, als was het gewoon en dagelijks als een boterham, bewaart de stad nog een heelen schoonen ruiker van oude gebouwen en brokken en overschotten er van, die naar spannende vertelsels rieken. Oude magazijnen op de werven, broeltorens waarin men nu een kloeke pint kan drinken, eene kapel in tooneelliefhebberstheater gestoken, stille kloosters in trompettende kazernen veranderd. Slanke torentjes van oude heerenerven steken hun windvaantjes boven notenboomen, lage afspanningen met groote gelagzalen, veel vensters, en linden langsheen den gevel, wachten ledig buiten de stadspoorten naar volle diligenties die niet meer komen. Er zijn buildragershuizekens, godshuizen, schippershuizen, een handbogenhof, gildenhuizen, een Gothische vleeschhalle, en al die dingen waar iets van t gemeenschapsleven indrong, hebben zich op hun zondags versierd, ’t Een met uitgesneden deurstijlen, 't andere met een dakruikertje, met ijzeren balkon, ijzeren deur-waaier, met plezierige houten dakschooren, met ijzeren krollen op de schouw,
	witte banden, dat als brug dient overeen Nethearm die de stad uitloopt, verbindt met een lange, tochtende gang twee vesten aan elkander. lets als een brug der zuchten. Binnen achter de nijlpaardmuren zuchtten vroeger de pestlijders, nu zuchten 's avonds inde gang, zuchtende geliefden....



	windwijzers; ankers en symbolisch uitgesneden steenen op den gevel en vriendelijke omlijstingen boven en rond de noodigende deuren en poorten, en overal groote stelenswaardige koperen sloten op de deuren. Boven het rood getroppel der daken zingen de klokken van kloosters, kerken en kapellen. Elk heeft zijn eigen geluid. Die van de spitse kluizekerk der dominicanen heeft het meest lawijd; maar ze staat ook het verst. Die uit den jezuietstijligen gevel der jezuietenkerk bengelt, is veel muzikaler, wat men nochtans van Jezuieten niet zou verwachten. Die der Arme Claren is wel zoo geestdriftig als de serafieke vader Franciscus maar ook zoo arm en mager van brons, als hij van lichaam. Die van 't gasthuis houdt het het langste vol. De taartsilhouettige kerk van 't Begijnhof heeft wel de feestelijkste klok, dat is als drie, vier klokken ineen, die elk apart en toch gelijk doorheen jubileeren. Maar stil, nederig, als bang dat er te veel volk zou komen, en er is niet veel plaats, ziet ge, luiden de klokskens van het Sint Pieters kapelleken, van het Sint Jacobus kapelleken op de markt achter 't stadhuis, van het kloosterken der Zwarte Zusterkens en der Cellebroeders en van 't Sint Antoniuskapelleken. En, om nog minder plaats, luiden de Marollekens in ’t geheel niet.
	De klokken roepen en zingen en zinderen op



	



	De straten zijn gegroeid. Gegroeid naar de pleinen, naar de kerken, naar de stadspoorten en langs de kronkelingen der vlietjes. Deze gemoedelijke straten en klare pleintjes zijn proper alsof het morgen altijd Zondag gaat worden. Ze zijn belegd met gelige, bleeke, bruinige, bollige kasseitjes, waar soms op malsche wijze gras tusschen groeit, lijk het haar rond een menschelijken kletskop. Ze liggen er profijtelijk als eieren. Het is een genoegen daar over te wandelen, bezonder met kloonen aan. Dat klinkt en klikt en kleppert, lijk castagnetten ineen spaansche hand. De kasseikens zingen. Een kruiwagen hoort men inde stilte aankomen, achter een hoek. De menschen denken dat het de trommel vaneen harmonie is. Men komt al aan de deur, men luistert.... Neen, ’t is maar een kruiwagen.
	Op de groote markt liggen de kasseikens ineen enorme spiraal, die naar 't midden draaiend daar eindigt met een ronde, blauwe steen. Daar heeft
	de ruiten, de menschen luisteren, en inden schemer drijven kapmantels lijk zwarte klokken naar de kerken. De kerken worden gekoosd gelijk geliefden die cadeau's krijgen, en met de kermis pakken z’er dan mee uit en stoefen lijk menschen met de pracht van hun vaatwerk, van gewaden en borduursels.



	Er is gebeurd bij de Pastoor van Nijlen Een wreede moord, een groote schelmerij...
	Kasseiers zeggen dat die Kasseispiraal een groot kuntkasseierswerk is. En de stad huurt oude peekens tegen 5 cent per uur, om het gras tusschen dit kunstwerk weg te wieden. Ze zijn niet stil de straten; er is altijd iemand; als er geen menschen zijn, wandelen er toch kiekens.
	Op een keer na de noen, kwam een haas uit de velden de stad binnengeloopen, kuierde door eenige straten, over het marktplein, liet daar de witte voering van zijn staartje aan een koppel wandelende smieren zien; en opgeschrikt door het immer ledig, rochelende, smorend, trompettend stoomtrammeke, liep hij bij den glazenmaker binnen, die er een souper van gemaakt heeft...
	De straten zijn zacht geëlleboogd. Z’hebben gemoedelijke krommingen, nemen een bevalligen draai, alsof ze 't zoo ineens liever deden bij een goeden inval. Ze zijn niet gelegd, getrokken, gemacquetteerd, niet op staal gekocht. Ze zijn gegroeid. Gelijk de takken vaneen boom, gelijk een beek al krinselend haar weg zoekt door het landschap.
	Er heeft al wel eens een straat het voornemen
	voor 't laatst het schavot gewerkt, doende vallen de koppen van de moordenaars van:



	gehad recht door te loopen, maar daar staat een pomp waar ze niet op gepeinsd had, en ze gaat uit den weg voor de pomp en draait links af. Een andere komt terecht op een klosster en maakt met de gauwte eerbiedig een hoek. Maar zie de deze zal het eens doen, ze noemt zich eerst fier „Rechte straat" en vooruit! Maar ze botst op een huizeken met witten, krulgevel blijft staan, versmalt, en komt verbaasd in ’t portaal der kerk terecht. De enkele straten die echt recht zijn, zijn ’t omdat ze niets tegen kwamen, en ze vervelen er zich om.
	Maar van water zijn ze niet bang. Wip! de rug een beetje opgetrokken en er is een ronde brug, en ze zijn er over! De straten wandelen, ze gaan eens zien naar wat er te zien is, draaien rond de kerken, flaneeren langs een stadsbinnenveld, winkelhaken en buigen, grillig, wisselvallig, verbreeden, versmallen, bloeien open tot een pleintje, peinzen nevens een water, loopen dood op muren en tuinen, hebben kleine stegen als blinde darmen, keeren weerom, hebben plan noch opzet, echt gelijk de Lierenaar zelf, en echt gelijk de Nethe met haar water doet. Hertelijk lijk de natuur.
	En daardoor zijn er steeds van die verrassende, schoone, blijde uitzichten, frissche tafereelen, vredige hoeken en kanten, wondere gezichten op gebouwfragmenten en droomende waterspiege-



	



	De oude huizen hebben een ziel. Zij zijn warm doorolied van den tijd; de poëziebalsem geurt er uit lijk lentevioletten. Ze zijn van binnen naar buiten gebouwd, gelijk de menschen wier gelaat geboetseerd is naar hun innerlijkheid en karakter. Ze zijn eerlijk. Ze toonen wat ze zijn, ze huichelen niet, en wat ze aan of bij hebben is van hen en van geen ander. Hunne gevels hebben trappen, krullen en festoenen allerhande. Ze kunnen niets anders, ziet ge, feesten is nu eenmaal hun karakter, ’t Is uit den sappigen jovialen geest van het Liersche volk, en het jubelend hart van de streek, uit den abondance der Brabantsche uitbundigheid en zinnelijkheid, een beetje vermengd met het ingetogen Kempisch gemoed, dat deze vormen en lijnen zijn opengebloemd, gebogen en gerankt. Er is daar geen tegenhouden aan, lijk een appelaar niet lijk een perelaar kan groeien.
	Bouw strenge, vierkanten doozen, vliegenstallekens, maar g'hebt uwen rug nog niet gedraaid of daar kleurt een beeld boven de deur, de gevel rekt zich tot een spelenden omtrek, steekt eenige bloemen in zijn knoopsgat en een guirlande in zijn haar.
	Een tuin van steenen bloemen.
	Rijke huizen pronken met cariatieden, fruit-
	lingen, waar de kunstschilders een tuimeling voor maken.



	korven, rozenhoeden, guirlanden, bisschopshoofd, friezen, pilaren, krollen, schelpen en andere dingen, die zich gaarne met goud versieren, wat ze dan ook doen. En 't kan dan bijna niet anders of die groote juweelschrijnen, scribanen voor inde kamers vaneen koningin, hebben zich op de markt, goed in 't zicht van 't stadhuis gesteld. Beroemde huizen die den geur van vorsten en prinsen hebben gedragen, maar hem lijk verslenste rozen hebben uitgekwijnd, zijn haast hun schoone histories vergeten. Haringreuk en armemenschenhemdenreuk zweven naar voorname zolderingen, rond breede, opgesmukte schouwen aan wier vuur eens een prins zijn teenen warmde. Bierwalmen en pijpesmoor luierikken achter gothische vensters, achter wier groene ruitjes vroeger een bleek, in fluweel gedost bourgondisch heer met zijn guldenvliesketting speelde. Die vreugde over de huizen is dat om de aanwezigheid dier vorsten, die steeds zoo gaarne naar Lier kwamen pronken? Maarde burgershuizen hebben al hun krollen en floroenen uitgepakt, als wouën ze zeggen tot de vorsten: „Gij eet van ons geld, wij hebben dus ook wat inde pap te brokken, kent ons!” Ook de werkmanshuizekens doen wat Ze kunnen; een trappeken of een krulleken, of een koperen toppeken aan hun scheefgezonken zolder-



	vensterken, en een moulurken boven de ronde deurkens. Waar het blij humeur niet kan vlaggen, steekt het toch een pluimken op zijn hoed. En ge moet heel die stadssilhouet van oude gevels zien bij avond, als ze donker staan geomtrekt tegen een goud-visschenglanslucht. Dan murmelt er uit een gouden legende van mysterieuze gobelijnsfiguren die wandelen op 't muziek van teeder snaargesidder.
	Haast alle huizen zijn wit; witte doorzichten, witte weerspiegelingen. De rijke huizen en die rijk willen doen, hebben een wit verfvel, dat glimmend en deftig aandoet. De nederige huizen hebben er een van gedroogd kalkwater, die zijn maar gewit, ne frank per gevel, maar bij het bewerken van de kalk, heeft men gedacht aan 't koleurige Brabant, en er een zacht toontje van blauw, roze, groene of geel ingelapt; en zoo'n huizenrei, 't is als een boukeeken van suiker – boonen. De kleuren krijgen flesch, verinnigen, verwarmen, en met de kermis krijgen ze weer een ander hemdeken aan.
	Als afwisseling tusschen dit verscheiden wit bloost de malsche lach hier en daar vaneen rood steenen huis, doorspekt lijk hazerug met witte zandsteen. De huizen laten zich noemen als wezens, meestal naar een beeld in ijzer of steen dat boven hun deur figureert: een Sint-Joris, een Kameel,



	Schoon Lier
	een Karper, een Doornenkroon. Z'hebben blaveturen met harten, ruiten, klavers en schuppen in; ’s avonds doen de huizen zich toe lijk een kever zijn vleugels, en schijnt er een verlicht kaartspel inde donkerte. Er zijn geen boomen inde straten, ze zijn vierkantig als de bodem vaneen leeg cigarenkasken, maar elk huis heeft zijn hof. En de lente strijkt hagedoorn en rozenbalsem langs de straten alsof er de drie koningen passeerden; de achtergevels verzuipen in witte bloesems van appelaar en kerselaar, en 's herfts komt door de open deuren, langs de gangen appelenreuk gewandeld, en van op de hooge wallen ziet men de tuintjes van vruchten blozen. Op elke vijftien huizen is een herberg. Lier rijmt niet voor niet op bier en op plezier. De stad genoot, vroeger helaas, een groote bierberoemdheid. De onvolprezen Kaves wierd geslurpt en gesmaakt tot in Keulen, diep in Frankrijk, ver in Holland, en overal te Lier smaakte hij gedurig naar nog. 't Moet een plezierig, kloek bier geweest zijn, een met een hart in, gelust door Breughel en door Keizer Karei; en ouden van dagen als z'er over vertellen, ziet men van goesting het deugdwater op de lippen blinken. En 't moet fortuinmakend geweest zijn, niet voor die het dronken, maar voor hen die het maakten, ten



	bewijze de prachtige gevels der Kavesbrouwerijen, „Het Dambord”, „De Eenhoorn”, de „Biekorf”, „De Hazewind”. Het betreurde bier is voor goed van den aardbol verdwenen, maarde dorst blijft even groot.
	Maar nevens die droge leverkwaal bloeit er in elke straat een vroom-vereerd O.L. Vrouwbeeld. Ze staat als een steenen postuurken ineen smal nisken. Ze zit wit op een kolossale pomp, met koperen kroon onder een houten baldakijn; maar de meeste pronken met haar kind pauw-luisterlijk met spaansch kegelkleed, ineen barokke glazen kast tegen de muren der huizen.
	Hunne namen geuren
	naar wierook. Elk huizeken geeft wekelijks een cent voor de dagelijksche olie. Wie haar vereert, krijgt na zijn dood een mis van 't Kapellekensgenootschap. Zij is de troost, de zalf, de toevlucht, de barmhartigheid van elke straatmiserie. Ze moet zorgen voor de zieke kinderen, z’is de muziekdoos der gezonde kinderen, zij is de zakdoek der bedrukte moeders, de post-



	Die wolk van vereering reepelt en wierookt ook andere heiligen; naar Sint-Rochus onder de gevangenpoort, naar Sinte-Margaretha boven die poort, naar Sint Gommarus in zijn glazen kast boven het ijzeren pompeken, naar Sinte-Anna in haar getralied kapelleken, door de vele kaarsen Zwart besmoord lijk een boerenhesp ('t is aan de dikke tralies dat men reepeltjes kleedingstuk of kouseband van de zieken knoopt om de koorts af te binden). De vroomheid zweeft naar al de heiligen die boven de poorten der kloosters, hier en daar aan gebouwen en huizen in hunne nissen staan te schemeren. En dan vooral is er robuste vroomheid in 't voddenkwartier uit wiens vuile, donkere stegen het blanke vizoen der teedere Liersche kanten komt, daar is de vroomheid naar
	restant der verliefden, de gastvrije herberg voor de geslagenen, gebrokenen, kreupelen en verroesten, en de blijde hof der nederigen en eenvoudigen. Zij kent al de geheimen van achter de gordijnen; haar wordt alles toevertrouwd, de pijn en de mizerie, en eiken avond wordt er een brandende lantaarn, aan een grooten ijzeren krularm hangend, voor haar beeld opgetrokken. Zij doen de nachten blinken. En 's avonds met 8 September wordt ter harer eere, in elke straat een triomfboog van vetpottekens opgesteld, en op elke vensterrichel bloeit een rei brandende keerskens.



	een enormen Kruislievenheer, die haast heel den gevel eener duivenmelkersherberg bekruist.
	De heiligen hebben zich in het dagelijksch leven geweven, als een druivelaar. Zij zijn als de cijfers eener horlogie waarnaar men ziet om beginnen te bidden, en ook om begonnen te feesten.
	Boven de deuren der herbergen en der winkel-
	tjes, achter wier groene ruitjes de snoeperijen, de kousen, tabak, koorden, brooden, Liersche vlaaikens vragen om verkocht te worden, hangt een vertelsel, geschilderd, gebeeldhouwd of gesmeed.
	En die vertellen van *t Belofte-land, van de vier Heemskinderen, van de drie Koningen, van rookende negers, van afrikaansche beesten als de schildpad, den pelikaan, den draak, den arend, den leeuw, rood of goud, tot zelfs van den olifant, die cigarenasschegrijs, als het regent, weemoedig



	Een boer kan er zijn stiel vinden; hij vindt er houten molentjes, biekorven, koeien, zwanen, verkens, schapen, schuppen, rapen, ploegen en ook een herderin.
	Er is eten en drank, hesp, bier, brood, wijn honig en kaas. Alle stielen vanaf Koning tot Scheeresliep zijn er te leeren. En waar de verbeelding niets meer op aarde vond, sleurde z'er de zon, de maan, de sterren en komeetsterren bij.
	En was het firmament ook al uitgeput, men wipte nog hooger naar den Hemel, en zoo is ’t dat „de Engel” en „Sint Pieter” samen bierconcurrentie doen tegen de tapperij van ,/t Lieve vrouwken”.
	Marskramers, bedelaars, turken die met tapijten leuren, vloekende voerlie en kasseiers komen logeeren in „den Hemel” zelf.
	De baas van die herberg met dien kruislievenheer, heeft uit gebrek van verbeelding zijn bierverkooperij dan maar genoemd: „In 't Kruis, Café Chantant”.
	Het uithangbord wordt de naam van de menschen die er wonen, en zoo hoort men niet meer Madam Janssens zeggen, maar madam uit den Kemel, Menheer uit het Verken, de vrouw uit de Suikeren Neusvleugel.
	Elk plein heeft er voor gezorgd dat zijn kaalheid
	schijnt te luisteren naar den lek die van zijn spotklein staartje drupt.



	een versiersel kreeg. Dit versiersel is een marmeren zuilpomp. Maarde pomp wil ook versierd zijn, en ze versiert zich eerst en vooral met haar lengte, dan met dolfijntjes, draperijen, krollen, arabesken, jaartal, 't wapen van Lier ('t eeuwige fabriekswerk), en met den ijzeren krularm, en den koperen leeuwentoot. De pompen zingen hun waterliedekens een emmer volte lang. Ze zijn goed als muntebollen voor den dorst der kinderen, en zuigende plakleerkens voor de vrouwen.
	De pompen staan daar als monumenten, standbeelden aan niemand gewijd, alsof er toen nog geen groote mannen waren.
	De zijarmkens van de Nethe dooraderen de stad, maar op een bedeesde wijze. Ze verstoppen zich, ze loopen achter de huizen, kronkelen en ritselen, wispelturig lijk een meisken van 16 jaar. ’t Is een oogenfeest op de vlietj es te varen, en zóó van den achterkant der huizen en der gebouwen te genieten, die men anders maar een beetje van op de rondbogige bruggeskens kan raden, of er niemandal van ziet. Langs achter zijnde huizen intiemer dan langs voor. Langs voor verzorgen ze zich, opzichtig voor elkander, en steken zich alle jaren in 't nieuw. Maar langs achter ziet men niet nauw, daar zijn ze als in hun keuken, zonder bedoeling, in négligé. Ze zijn er gemoedelijk, slordig en vrijer. Ze verven zich niet meer, en de



	



	Er is meer toon en tint. Druivelaars kruipen tegen de geveltjes rond de regenwatertonnen en de deuren, glycine gordijnt overeen muurken, er groeit klimop en donderblad op de pannen der keukens en der achterhuizekens. Er hangen muschpotten en kanarievogeltjeskeviekens en duivenkotjes nevens de vensters. De tuintjes die tot in het water dalen, laten wit waschgoed drogen en bloemen zien. Kiekens wandelen achter den soldaatachtigen haan, honden bassen naar spelende kinderen, en ineen open venster is 't gebaar vaneen kleermaker; een vrouw zingt traag een 40 couplettig lied, terwijl de toren tusschen in, een handvol klinkende perels over de daken smijt.
	Waar de huizen met hun voeten in 't water staan, daar zuigen en smekken de vlietjes aan de muren; ze verrotten en vermergelen de steen, doorzuipen en hollen hem uit, mos groeit in kladden en franjes op de steen, en kruiden inde reten; en onverwachte kleuraandoeningen, warm en vol spel, zwellen omhoog. Overal aan eiken bocht doemen waterspiegelende ver-gezichten op: een lenteblij gemengel van roode daken en torens boven tevreden groen, en daarachter de zondagsblauwe lucht met lenige vogelenwimpels, ’t Is de stad gezien langs den averechtschen kant. En
	verf van vroeger zit vol bersten en afgepelde plekken van de allerhande weeren.



	Zoo ligt het stadje rood en wit stil in zijn water en zijn groen, vredig, levendig en toch zonder haast; zich steeds spiegelend in heel zijn gemoedelijk proper aanschijn van zijn trap en krolgevels, zijn kromme straten, zijn ronde bruggen, groote pompen, klare pleintjes, kloosters, kerken en kapellen, met zijn koperen windwijzers, kleurige uithangborden, heiligenbeelden en smorende schouwpijpen, met daarboven over, het allezevenminutenliedje van den jovialen Sint-Gommarus.
	Zoo zit het daar in zijn wallen op de scheiding van Brabant en Kempenland, frisch en kleurig in de zon als een mandeken met schoon Brabantsch fruit, waarvan de kerk de meloen is.
	Vermeer van Delft met zijn witte kraag aan, de goudsche pijp inden mond, wandelt langs de huizen, pimpeloogt naar oude gevels, glimlacht de straatjes in, en mijmert op de bruggen naar de waters die de steenen oudheid vroom weerteekenen. Morgen zal hij hier komen schilderen.
	Men verwacht dat binnen inde oude, verweerde huiden, doorsponst van ouderdom, Hendrik de Braeckeleer te schilderen zit. Hij houdt
	z’is er schooner en inniger en losser door, evenals een indische sjaal aan de achterzijde, waar de bloemensteken dooreenloopen, nog schooner zijn kleurenweelde openvouwt dan langs v00r....



	van die gangen met hun koperen lantarens, van de schemerige trappen, de geribde en gefestoeneerde zolderingen, de gespikkelde tuintjes achter de ruiten, de geraniums op het venster, in wiens helderheid een vrouw kant borduurt; van de schrale snoepwinkeltjes, en van de noenherbergen, waar niemand binnen komt, dan de zon op het gekeperd zand.
	Het Begijnhof is d'amandelboom van Lier. En om den smaak en den reuk goed te bewaren, ligt ze wat bezijds onder de frissche gordijn der Begijnenvest tegen de Nethe, vlak inden waai der velden, maar omsloten en bewaakt met klimop bewassen muren en zwaargegrendelde poorten.
	Daarachter, onder het feestelijk torentje, inde oude huizen, waar 's nachts oude herinneringen over de trappen kraken, bloeit de blanke bloesem der vrome begijnenzielen.
	De stilte en de eenzaamheid glijden over de bleeke kasseikens langsheen de witte straten. De huizen staan er als onder water, als rechte planten ineen vijver.
	Het geloof houdt alles wit en stil. Het geloof suist rond den calvarieberg, waar ineen proper hof ken, onder een blauw portaal, Jezus dood ligt inden witten schoot zijner moeder; het geloof zweeft doorheen de dichte traliën, waar achter een



	



	De stilte is een olie; nu en dan borrelt ze op, en uit den taartigen a- jouren toren wellen dan klokkengal – menopen.Dewitte stille straten met hier en daar een kruisweg aan de muren, zijn een kleurig getijdenboek, verlucht met de naïeve tafereelkens van Jezus’ bitter lijden.
	Oud en ingevallen zweeten de klamme huizekens, maar daarbinnen achter de zieke, vochtige steenen, achter de batisten gordijntjes en de roode geraniums, verjongt zich de geest, gebogen over het geurige boeksken van Thomas a Kempis. Moe van zooveel eeuwen te staan, hangen de muurkens voorover, en als de kreunende poortjes opengaan, laten ze frissche hofkens zien die de aankondiging aan Maria verwachten.
	De stappen klinken inde smalle straatjes, verbaasd over hun eigen lawijd, en een begijntje dat achter een venster zit te borduren, weet niet of ze U moet goedag knikken, en als ge al lang voorbij zijt doet z’het dan toch maar. Zij zijn gewoon van slechts O. L. Heer en de stilte te groeten.
	Elk straatje ziet op vrede; paaschroode daken lachen inde lucht, en er zijn er daarbij die heelemaal groen befluweeld zijn van zacht mos, om
	pijnlijke Ecce-Homo gevangen zit, en 't prevelt uit de namen die op de deuren geschilderd zijn: „De Wijngaerdt des Heer en, 't Zoete Naemken Jezus, Berg Thabor, De Vlucht naar Egypte”.



	



	Ze dansen over de straat, wippen inde dakgoten, gaan drinken inde marmeren straatpompbakken, en krioelen inde majestatische begijnenvest, die als 't Begijnhof in heur armen draagt, en in alle huizen binnen ziet. Daar woont ook de nachtegaal, die ’s nachts zijn koninklijke perelenkransen over de begijnhofstilte drest. En hoog boven die tevredene nedrigheid jubelt de kerk hoog en groot in volle Brabantsche krullenweelde, als een galante markiezin....
	Hier wandelt de mystiek in burgerkleeding rond. Elke begijn staat voor heur eigen potteken; zij kunnen zelf naar de markt en kruidenier hun erwtjes en engelsche vijgen gaan halen. Ruysbroek is gemengeld met een pond worsten. Zij hebben hun klein huishouden, en hun nederige
	artistenfrakskens van te maken, oude druivelaars kaderen hunnen wijnzegen rond de vensters, klimop warmt zich rond de scheefgewassen schouwpijpen, waarop de merels zoo gaarne komen fluiten, en rankrozelaars laten zich naar het verdiep, waar de bedden staan, gaan rieken. Roode baksteenenhuizen met witte manchetten, lachen verrassend ten eindevaneenstraatje.Detrapgevels hun zolderdeurkens zijn als gesloten oogen, als z'open gaan is de pupil een kat. En altijd de musschen die ongenadig de eene eentonige snaar van de stilte betokkelen, tjip, tjip, tjip... tjip, tjip.



	



	Het kloksken in het torentje roept hen verschillende keeren naar de kerk vol luisterlijk zilver, en begijnenproper geblonken, waar zij in witte lakens gehuld hun gebeden bidden voor inden hemel te komen, voor de vagevuurzieltjes, voor hunnen kanarievogel, en tegen de ratten en muizen. Alles is simpel bij hen, ook hunne plezieren; levens der heiligen lezen, met de loto spelen voor pepernoten, strooisel snijden voor de aanstaande processie, die een klinkende dag is in hunne egale vredigheid, en gaan wandelen over de kathedrale Begijnenvest, naast de witte Nethe.
	Een kinderlijk reglement stippelt hun leven af; geen honden houden, des Zondags niet van het hof komen, met geen man aan tafel eten. En als dit wit levensbobijntje afgeloopen is, worden ze begraven met 'n witte bloemekenskroon op het hoofd, en nedergelegd inden lommer van de kerk, waar een hofken boven hun lichaam groeit. Het water hunner blankezielenwordtvanbovenefkensgerimpeld,door de wereld die er over ritst,maar dieper staan de witte bloemenvanhungeest,ongestoordzich rekkend naar God en zijne zoete heiligen. De geur van 't geloof waait uit hunne witte kappen, en de vrede staat recht alseen zuil uit den hemel,recht op de roode dakenen de oude muren, wit en stil als een gedurige Zondag.
	meubelen,hunhofken,en koperen kandelaars teverzorgen, en de groote tik-tak horlogie op te winden.



	Schoon Lier
	4
	II – EEN ORDINAIRE DAG



	



	'et eerste ding dat uit den zwarten nacht opglimt inden nieuwen dag, is de koperen ' buik van den haan op den toren. Dan komt
	H
	de te veelvellige koster Landieke buiten, uit zijn huizeken dat in het water staat, en zucht onderwegen: „Wat zijn we zonder profijten”. Vóór de kerkpoort staan de hevigste kwezels in kapmantels als spoken reeds te wachten. Hij luidt een mager kloksken, en pastoor Rits, in zijn handen wrijvend, lijk alle pastoors, spoedt zich inden muizenschemer naar die klok; een misdienderke doet hetzelfde, maar met zijn handen in zijn zakken en een liedje fluitend van schrik.
	Het Oosterlicht wordt grooter, ’t vloeit over de blijde muts van den toren, 't daalt naar de galmgaten, d'hoogste pinakels soppen zich in het oostergoud, en een arke des Verbonds gloort onder de perelmoeren luchtschelp. De straatnachtwaker Suske Niks gaat met zijn lans huiverig naar huis. Hij heeft weer geen dieven gezien. „Ik had even goed achter mijn wijf kunnen blijven ronken,” geeuwt hij.



	Al de windwijzers blinken inde zon, en de toppen der hoogste trap- en krol gevels. Buiten in het veld waar de mist over de frissche Nethe sluiert, riekt het naar opengaande bloemen, trekt Vettigen Teen zijn net op met spertelende visch, en werken boeren op den akker als schimmen in den nevel. Inde arme straatjes gaan deuren open, en werkmannen met blikken buskens gaan pruimend naar de treinen, De voddenkruiers in hun hondenkarrekens willen om ter eerst de poorten uit; ze staan recht in hun karreken, vloeken en djakken, lijk ineen romeinsche cirk. De molens op de wallen draaien al, er is veel koren dees jaar, en de eerste stameneekens gaan open rond de Kalvermarkt, waar de nuchtere, slijmerige muttens verkocht worden. De stadgenevelisten worden van goesting een uur vroeger wakker dan anders, en gaan er hunnen halven liter zwelgen. Ambiorix, de bakker, moet dat niet doen. De stamineebaas van daarnevens reikt hem zijn dagelijkschen halven liter over 't muurken. Nu kan hij goed
	De huizen en de straten slapen nog kaal en stil, als ledige doozen zonder scheel. Maar toch is de rijke De Pijpelaer al op, en hij wandelt in zijn hemd, met een paternoster in zijn hand, op zijn bloote voeten door het bedauwde gras van zijnen hof. Als er geen dauw is in 't heet seizoen, maakt hij hem met een gieter.



	



	De zon zit nu op alle daken en in alle vensters, en de toren schudt met zijn bellen tot lust van alleman. Dan wil het ineens stiller worden, maar het lukt niet want dezen noen moet er gegeten worden, soep en vleesch. De kruideniers en de beenhouwers wegen en snijden, en er wordt verteld van menschen, die er niet bij zijn. De lange bierkarren ratelen en laten tonnen inde stamineekens rollen. Een horen blaast, de brug wordt gedraaid en een mosselschip drijft binnen, met zijn
	werken, en hij heeft nog nooit een valling gehad. Stillekens aan wordt de stad met schokskens wakker, maarde grootste schok is de eerste stoomtram, die met veel smoor en veel lawijd, maar ledig, de straten komt verkrachten. Dat is de ure dat de kloonen naar de werkhuizen klepperen, dat de schoolmeesters en de meissens wakker worden, en een kwartierken daarna de schoolkinderen. De blaveturen gaan open, klokken luiden van alle kapellen, en er stijgt een blijde ijver over de stad; de pompen werken hevig voor de morgendkoffie, *t is de tijd der radeskens met plattekaas. Koperen mooren blinken over de pleintjes. Melkboerenhonden bassen, koolkarren daveren en bellen; men leurt met wit zand, met legumen en met warme pistolees; kinderen kressen, en bureelbedienden gaan met een gazet naar de treinen en kuischen onderwegen hun nagels.



	rosse zeilen grootsch langsheen de witte huizen. Zwarte voituren rijden over en weer. Daar is een doode; men hoort het aan den toren zijn zware stem dat het een serieuze begrafenis is. Gisteren heeft de magere lijkbidder Staf, inde open deuren en de brievenbussen de tijding gaan roepen en de brieven rondgedragen. De doode is, of beter, was familie van De Pijpelaer; alle rijke menschen zijn familie van De Pijpelaer. Het volk komt naar den lijkstoet zien op de hoeken van de straten. Ze vertellen van den doode nog eens zijn vertelsel. En aller bedenking over den doode eindigt: „Laat er ons mor goe van leve, wan ’t is zoo rap me ne mensch gedaan". De vrouwen koopen daarom een vierdeel worsten meer, en de venten pakken een dobbel pint. Een beetje nadien, op het stadhuis, trouwt, haast ongezien, want ’t is niet met tapijten, Jefken Paljas met Polien de Zucht. Hij is een oude schoenmaker, zij een weduwe, mosselleurster van beroep. Hij heeft al zijn decoraties aan: vroeger trommelaar geweest bij de soldaten, een paard tegen gehouden, en van ver den oorlog van '7O gezien. Ze zijn samen langs vóór op het stadhuis gekomen, en gaan er af langs 't achtertrappeken, dat om zoo te zeggen direkt in „’t Lieve Vrouwken’’ binnen loopt. Daar wordt de eerste ontroering ineen koppel borrels weggedronken; dan trekken ze te voet naar de kerk. Als ’t daar



	gedaan is, „Den Biekorf” binnen. Daar zit de noodige harmonicaspeler, en na nog eenige borrels trekken z'achter die spelende vent af, gevolgd van een klis familie, 't een stamineeken uit en 't andere in, om straks bij Polien de Zucht, waar zijn meubeltjes staan en hij gaat wonen, een dikke koffie met hesp en bezenkoeken te smullen. De lucht is hier gezond, door Koningen geprezen, en daardoor kan de maag niet stilstaan. Om halverelf nemende menschen een halverelf ken: een boterham met wat bij. Een langgerokken hollander, nog met valbroek, komt pekelharing verkoopen, daar zijn z’hier zot van, en de zingende man heeft rap zijn proper geschilderde tonnekens leeg. De scholen zijn uit; er is uitbundig kinderlawijd, de soepen rieken verlokkelijk, en inde stamineekens gaat men rap een groot pint drinken om goed te kunnen eten. Dan blankt er een halve uurken rust langsheen de gevels tot de patatten binnen zijn; maar zie de duivenkijkers worden opengezet, en inde lucht is het een feest van toerende duiven.
	En als nadien weer de holleblokken inde werkhuizen zijn, en de kinderen in ’t school, dan valt er plots, met den laatsten slag van twee uren, eene verwonderlijke, ongekende vredige stilte over de stad. Dat is de gulden stonde, de witte klooster – peis die over de straten regeert. Alles is binnen, en men hoort het gras tusschen de kasseien groeien,



	Terwijl zitten op de hooge brug de luierikken versche mosselen te eten. Ze zitten ineen ronde
	het water onder de bruggen loopen. Overal stilte en zon; witte wolken schuiven voorzichtig door het Zondagachtige blauw. En de Liersche smaak komt als een goede anijsreuk aan het hart. lets schoon en duurbaar, dat men ver in ’t verleden meende, staat hier nog zuiver, weerspiegelend in het water. lets buiten den tijd, ongestoord en zonder de echo der wereld op te vangen. Een vijver zonder rimpel. De huizen der groote markt laten hun goud blinken, en over heel het groote blakke plein, niets dan een koppel duiven, dat deftig inde zon wandelt. De dikke Verbil komt aan den hoek der Vleeschhalle eens zuchtend zien wie hetwerkenheeftuitgevonden,maar hij ziet niemand, zucht, en gaat zuchtend terug naar zijn schoenmakerspikkel. „Inden Eikenboom”, waar vroeger de kamer der Rhetorika was, zit de bazin kousens te stoppen, en in 't gothieke „Keizershof” hangt de baas achter zijn gazet te slapen. Kwezels achter dichte gordijntjes loeren naar menschen, lijk katten naar muizen. Doch niets te zien dan een hond die tegen een hoeksken watert. Maar door de stilte komt plots de stoomtram theatraal de markt opgedenderd, blijft staan, laadt niemand af, laadt niemand op, en rijdt dan maar voort, vol stoeferij van smoorpluimen en horengetoet.



	rond de mosselen; een steekt ze handig open, en ieder mag op toer er een binnenslurpen; ’t gaat Zwijgend en smekkend om ook smaak naar mosselen te krijgen.
	Op de werf is een tweede schip aangekomen; mannen dragen, dansend over de wipplank, rooden baksteen uit den scheepsbuik naar buiten.
	Op de eenzame, lommerige Begijnenvest, vanwaar men achter de velden en de Nethe den toren van Mechelen ziet, wandelt een oud begijntje, en op het stille Begijnhof hoort ze een ander Begijn harmonium spelen. En 't is daar op de vest dat Mr Luppekens en Mr Bollekensberg elkander tegen komen. Wat geluk! Ze spreken zoo gaarne Fransch „Ah! Dag! Bonjour Monsieur Luppekens, o vous avez un beau baton!” „Oui,” stoeft Luppekens, „c'est un mispelier. Mais vous avez aussi un beau baton.” „Oui,” pronkt de andere, „c'est un beau baton, et c'est un appelier.”
	De watermolen snorkt inde stilte, maar dit telt niet mee omdat het nooit verandert. Aan een stil water zit een stille visscher, en daarover inde school, die met haar muren in het water staat, spellen de kinderen zagerig hunne lessen. En over de steenen brug van dit water, gaat, weerspiegeld in het water, Mme Potjeer, met heur parassolleken open, en het griffoenhondje aan een lint. 't Is die Mme, weeral familie van De Pijpelaer,



	



	Tusschen dit muziek sprinkelt de rammel van den toren: „En op de Groote Markt, daar staat nen boer met rapen." Populieren rillen boven oude kloostermuren, waarachter paters ineen helderen hof brevieren. De machtige reuk der brouwerijen walmt warm uit nauwe straatjes en kondigt alweer versch bier aan, en een crème de glacé wagentje, gebeeldhouwd lijk een orgel, in bevroze kleuren, en met spiegels ook al, verkoopt zoete maagkoelte. Tusschen twee driegdraden in, komt de kleermaker-barbier Opdewip een wafeltje er van aflikken en neemt er nog een
	die de kinderen nadoen, als ze rijke madam spelen. Plots door de stilte, fel en hard gerij! Maar 't is dezen keer de tram niet. 't Is een paternoster van karren, 't Zijnde mannen van Heyst-op-den-Berg, die van de vroegmarkt van Antwerpen weer komen. Maar al die voerlui slapen, en heel gerust, want hun peerden kennen hunnen weg, en ze Zullen toch niemand omver rijden, er is niemand, tenzij Mme Potjeer, maar ze gaat een kerksken, waar kaarsen branden, binnen. Dan zucht weer de stilte neer en een hamersymphonieken klinkt door de zonnige straten, ’t Is een smidshamer uiteen zwart hol, waar roode vlam zoeft; 't is een gonzende steenkappershamer, een korte, hardnekkige schoenmakershamer, en een zinderende koperslagershamer.



	



	mee naar binnen. De crême-de-glacevent stoot zijn wagen de gemeene buurten in. Terwijl het in de andere straten stil is en verlaten, dat men er kan peekens zaaien, zitten hier de menschen buiten gekrioeld. De vrouwen borduren aan de deur; huis voor huis staan de borduurramen, heel de straat lang, en slepende raamliederen zagen op den tragen groei der kantbloemen. Inden reuk der voddenhuizen, in reuk van haringen en ajuin, ontluiken de witte kantvizioenen, vol van wondere, onmogelijke bloemen, ranken en krullen, als vertelsels van sneeuw, die later door prinsessen en koninginnen zoo danig bewonderd en gedragen worden. Er is daar een ruzie ineen straatje. Een bordures met het schuim op den mond, tiert tegen een konijnvellenverkooper, en hij zegt altijd maar simpel en droog: „Fijn Trees, zot gezicht, Fijn Trees, zot gezicht." Wat de omstanders op hun billen doet kletsen van 't lachen; en de vrouw nog raasdiger wordt. Hei, daar is er daar veel volk: en de crême-de-glace wagen rolt er Venetiaansch naar toe. Acht soldaten stooten een ledige stootkar naar de roosgekalkte kazerne, 't Doet denken aan ’t gebedeken van ,/s avonds als ik slapen ga." Maar hier is 't: twee die stooten, twee die trekken, twee die geeuwen, twee die zich rekken. En zoo geraakt het vier uur, tijd voor de dikke boterhammen, om koffie te drinken die reeds zijn geurige



	tuilen uit de deuren zendt. Het stadje wrijft zijn noenslaap uit de oogen. De scholen spuwen de lawaaiige kinderen uit, er is geloop, getier, en menschen gaan wandelen langs de vesten. Treinen komen binnen, de voddenkruiers komen terug, en terwijl de kinderen op de pleinen en de wallen spelen, dat effen wat mineert als er een gardevil komt aangezilverd, begint men voor versch eten te zorgen tegen zeven uur. O die gezonde lucht! De stamineebazinnen wasschen hun gezicht, en doen nen properen voorschoot aan, want de bierkalanten gaan komen. Er komt iets weemoedigs met den Angelus en de schemering over de trapen krolgevels liggen, terwijl de kerk ginder boven de daken nog eens goddelijk triompheert in 't laatste zonnegoud, en haar bronzen klok voor 't avondlof laat brommen. De vledermuizen beginnen te fladderen, de windmolens vallen stil. Overal komen de menschen aan de deur zitten op stoelen en banken; men wandelt met groepkens inde hoofdstraat naar ’t gele stationneken en naar de koele Nethe. De lampen worden aangestoken, lichtjes vóór de winkelheiligen, en ook de lantarens voor de Lievevrouwen opgetrokken, 't Is dan dat Heilige Frans, een simpele, zijn dagelijksche ronde begint. Voor elk Lievevrouwken knielt hij en bidt voor de zonden der menschen. Ondertusschen muizen er de jonge geliefden van onder naar de



	donkere vesten en de eenzame buitendreven, en de herbergen krijgen bezoekers. Z'hebben zich niet voor niets gewasschen, de bazinnen. Kaartspelers, bakspelers, biljarters, duivenmelkers, zangers, politiekers, harmonie- en tooneelspelers, spaarbussers, om ter langste smoorders, visschers, kegelaars, vogelpikschieters,mannenvan over de 100 kgr., of wat weet ik nog, komen vergaderen en repeteeren. Als er drieman bijeenstaan maakt men een maatschappij en alles moet gaan, en kan niet anders gaan dan bij een kloeke pint malsche gersten en een goede pijp,en in't vooruitzicht van twee soupers.En 't is rond dit goed bier dat de moppen, met lachen omkruid, verteld worden van degenen die er niet bij zijn, en men stelt de repetities en vergaderingen uit tot morgen. De mannen vertellen die dingen dan ’s nachts in, 't bed aan hunne vrouwen, en de vrouwen vertellen het den anderen dag, met de ijzerkens nog in hun haar, tegen andere vrouwen inde winkels, rond de pompen en de zandkarren.
	Inde gemeene buurtjes, de voering van de stad, zit er mannenvolk onder de Lievevrouwkens en den Kruislievenheer in sappige doorspekte taal over duiven te klappen, over sterkte te stoeffen, en grappen te verzinnen om anderen beet te nemen. De kinderen spelen kirmondee, piepenborg en etsken, terwijl de vrouwen op de dorpels der huizen gehurkt, over kinderbedden en geber-



	Schoon Lier
	65



	sten huwelijken lameeren. Het keersen op de raam achter den ordonaal is gedaan met dit goe weer. Voel maar eens, de lucht loopt als drank inden mond, en de hemel die gisteren nog toe was, is wagenwijd open en laat zijn duizend keersekens zien. Maar is er daar nu ievers geen harmonie? Hoor! muziek! En uit huizen en straten loopt het volk het harmoniegespeel tegen. Op de vischmarkt, die ’s Vrijdags maar naar visch riekt, is ze! 't Zijn eenige bijeengeraapte muzikanten, klarinet, trommelaar, piston en bombardon, spuiters die spelend meegaan, achter het gedecoreerde Jefken Paljas, die een ledige stootkar voortstoot. „Wat is 't?" vragen de menschen, en ze krijgen rap te weten: „Jefken mag bij zijn vrouw niet slapen, ze wil haar kamerdeur niet opendoen, en nu gaat hij zijn meubelen halen en ik ga mee!" „Ik ook!" „Ik ook!" De stoet groeit aan onder het spelen en zingen van: „Ons moeder heeft een kind gekocht, 't is geboren ineen koffiepot". Heel het Ooievaarhalsstraatje staat overhoop; men helpt Jefken Paljas zijn meubeltjes opladen, terwijl de vrouw enigma tiek en hermetiek op haar kamer blijft. En als ’t al opgeladen is, wil hij er met zijn goed van onder trekken, maar venten pakken hem vast, duwen hem van boven op de opgeladen kar, op een keukenkasken, en daar zit hij lijk een aapken met zijn medalies te blinken. De muzikanten



	O stad van Lier, mijn bakermat,
	Uwe gezonde lucht
	spelen, het volk zingt en danst er achter, de kinderen er voor, en zoo trekken ze naar Jefken Paljas zijn huis, die een ton bier schenkt in „De Drie Gapers”. Achter de schoone pinakels van de kerk komt de maan mysterieus omhoog, en Vettigen Teen gaat terug naar de Nethe visschen. Deuren en blaveturen gaan toe, en als om negen uren de tram nog eens ledig door de straten rochelt, valt de stad weer met schokskens in slaap. Om tien uur is alles toe en binnen. Men ziet nog hier en daar een silhouet op een neergelaten store, vaneen vrouw die heur haar kamt, en inde herbergen blijft geluid.De maan verschuift de schaduw der krulgevels op de gevels van den overkant, en zilvertin ’t schuim van den immer klotsenden watermolen.De laatste, die uit de herbergen komt,zoowat na twaalf uren, is Gommer Nollekens, kuiper, kaponnnendraaier en speculatieventsteker, die al rijmend zijn kalanten gerieft. Hij maakt berijmde tooneelspelen als „De Val van Babylonië”; en is nu bezig aan een berijmde geschiedenis der stad, inden aard van Ledeganck. Het bier geeft hem inspiratie, maar hij heeft weer geen papier bij, en hij schrijft zijn bevlieging op een toeë blave tuur, inden maneschijn. Morgen zal hij het vers dan komen afschrijven. En hij schrijft:



	was steeds berucht inde geschiedenis!
	Wat is er van u overgebleven! Gij zijt niet meer, gelijk weleer, de stad waar Vorsten kwamen leven, gelijk het thans de mode is
	in Monaco en Nice!
	Als hij zijn deur toe doet, is alles toe. Daarmee is de dag Amen en uit. Op den zingenden, bemaneschijnden toren, blaast de wachter zijn eendig „slaap gerust" en de straatnachtwaker Suske Niks zit ineen straatgemak te slapen, met de lans nevens hem, en hij zal weer geen dieven zien.
	Maar met Nieuwjaar brengt hij zijn gedrukten, berijmden Nieuwjaarsbrief, waarop alle jaren hetzelfde te lezen staat, als onder andere:
	„Slaept, burgers, slaept gerust, terwijl wij doen den Ronden!"



	111 – DE GESCHIEDENIS



	



	'an toen de zee hier nog spoelde, wierd deze streek reeds geliefkoosd, was het nog niet door menschen dan toch door mamouthen.
	V
	Hoe het door de eeuwen verder gegaan is, zal niemand vertellen, maar op een schoonen zomerschen dag adert de veeltakkige Nethe door uitgestrekte rietvelden. En weer eeuwen later, stond er, een uurken van deze plaats, op een heuveltje, het kasteeltje van Sint-Gommarus. Na roemrijke oorlogen tegen de Moorkens, mocht hij met de nicht van Pepijn de Korte trouwen, en hij bracht ze mee naar Emblehem. Ze was een serpent vaneen vrouw, voor hem en voor de onderdanen, maar door hare serpentachtigheid wierd hij heilig. Hoe hij ook bad en zijn best deed om zijn vrouw honing- en duifachtiger te maken: ’t pakte niet. En om dat te verkrijgen, ging hij naar Rome een bedevaart doen naar de Heilige Graven der Apostelen Petrus en Paulus. Op een der Nethe-eilandjes wachtte hij andere Heeren bedevaarders af. Maar nu was er daar ne soldaat, die een eikenboom omverkapte, en de pachter van



	wien de boom was, kwam zijn beklag doen bij Heer Gommarus. Door God ingegeven, zette Gommarus den boom terug opeen, deed er zijn gordel rond, en de boom stond daar zonder litteeken, als versch uit den grond gegroeid. Een hemelsche duif kwam hem meteen zeggen, dat hij niet naar Rome moest gaan, gelukkiglijk ook niet meer naar zijn vrouw, maar op dit eilandje zou hij een kapelleken bouwen en daar een biddend leven slijten. Hij deed het met vuur in zijn hart, leefde er biddend 14 jaar, deed schoone mirakelen, en wierd wonderlijk in deze kapel begraven. Zijn vrouw, die Grimmelda heette, zakte later al schaverdijnend door het ijs; haar kop wierd dooreen ijsschol in 't zakken af gesneden, en 's winters zien de boeren in Emblehem dien kop nog over het ijs springen. Er was rap groote vereering voor Sint-Gommarus, voor breuken en slechte huwelijken, 't Volk kwam uit alle windgaten; dat bracht handel voor handelaars, bedelaars en kunstenmakers. En 't eerste huis dat aan de Nethe verrees was een herberg. De waard, een veerman, noemde zijn herberg „De Lier” naar het instrument, dat hij zelf gaarne bespeelde, en waarmee hij overnachtende bedevaarders en kalanten bij pot en pint amuseerde. Eerst een kapel en dan een herberg. Dat is de dichterlijke oorsprong van Lier, dat is ook de



	Lier heeft zijn roman, zijn geschiedenis. Een
	stadsgeschiedenis is altijd stoefend; die van Lier ook. En als 't U interesseert, zal deze mevrouw Geschiedenis u verder fier vertellen, dat de Noormannen hier het beetje, dat pas geboren was, kwamen kapot slagen, dat Lierenaars mee ten Kruistocht gingen, en er hier veel villa's en kasteelen bloeiden van graven, hertogen en baronnen, die veel van feesten hielden, en inderdaad
	Lier voor een Monaco hielden, zooals de blavetuurdichter het inden maneschijn berijmde. De Hertogen van Brabant, de Jannen, hadden hier jachthuizen en een paleis. Ze kwamen naar den omgang der reuzen zien, voor „de gezonde lucht” hier leven, gedichtjes maken en sterven.
	De Lierenaars, (ol dat Dante dat vergeten
	geest van Lier: een herberg naast de kapel. Vroomheid en zinnelijkheid nevenseen. Beide eeuwig doorgonsd van de feestelijke, Lyrische Lier, het zinnebeeld der poëten!



	heeft!) namen het op voor de Welfen tegen de Gibelijnen, tegen die van Luik, zoo dat er bluf wale, omtrent twee duzent in ghetale, meest van Lovene en van Liere die daar dronken van eenen biere....
	Daar is het bier! En 't is misschien daarvoor dat er Tempeliers te Lier verbleven. Maar tusschen de feesten, landjuweelen, ommegangen, stoeten en groeienden biervrede, golfde het geloof, blonken er heiligen, rezen er torens, kloosters en kapellen, en een wit Begijnhof langs de Nethe.
	De Liersche geeselaars gaan naar Leuven hun eigen vleesch bloot pekken, maar krijgen daarvoor goeden wijn te drinken. De Lierenaars waren sterk inden handboog, wie 't beste schoot kreeg 't meeste bier, en de uitgeslapen Burgondische vorsten gaven bier, noodigden hen dan aan hun tafel, en profiteerden van de handbooghandigheid der schutters om ze voor hen oorlog te laten doen. Op die tochten waren de schutters weelderig voorzien, zooals oude pampieren laten lezen: een voorraad stokvisch, twee varkens, 2 hamels, 4 ossen, runderen en kiekens, 2000 brooden en 15 steen boter, vaten peper en zout, gember, saffraan, 7 potten mostaard, 4 vaten gezouten haring, blaasbalgen, een kok, een onderkok, twee schotelwaschsters, twee lijn waad vrouwen, ammelakens om de tafel te dekken, zeven vaten bier tegen den dorst, en een aantal lantaarnen. Wie zou



	Dan komt Keizer Karei en later Philips II te Lier; ze geven kerkramen en werpen centen uit en 't gefeest wordt heviger, maar ze brengen ook de brandstapels en daarmee zakt het plezier ineen
	er geen schutter willen zijn? Bij weerkomst, feest met brandende pektonnen, en doorzakkende tafels. Oorlog of geen oorlog, ziekte of geen, het joviale bleef er in genageld. De Burgondische vorsten, allemaal, wierden hier zoo goed ontvangen bij de luisterrijke, blijde inkomsten, op wijn, zilver, laken en Nethesnoek, dat ze nog dikwijls met een staart van edelen weerkwamen, om „de gezonde aangename lucht", dat Philips de Schoone hier trouwde, en zij, om er altijd dicht bij te zijn, de rekenkamer naar Lier brachten. Wie 't dichtste bij 't vuur zit, warmt zich 't beste. Hier wierd dan ook de Raad van Brabant gehouden. Op die raden wierd weinig geraad, maar veel gegeten, zoodat Jan IV van Burgondië, na twee volle dagen Brabantschen etersraad, vaneen te volle maag zijn asem inde keel bleef steken. Zoudt ge dat die mannekens aangeven, als men ze door de primitieven zoo mystiek geschilderd ziet? Dit aanhoudend bezoek en verblijf dier hooge menheeren kneedde een zekere voornaamheid over de menschen. De goede burgerij poogde de Koningen na te doen, de kleine burgerij de groote na te doen, en men feestte!



	/ijk tegengeslagen deeg, en 't goed bier is naar de vaantjes. Madam Geschiedenis kan niet meer stoefen, en begint dan maar meelijinroepend te klagen over de Spaansche Furie, beeldstormers, brandstapels, hongersnood, pest en andere perijkelen, maar glimlacht toch, als ze tusschen die klachten in, namen van hooge personen kan melden. Oranje komt naar Lier naar de bolwerken zien. Koning Christiaen van Denemarken, vriend van Erasmus, uit zijn land verbannen, komt te Lier inde schaduw der kerk treuren op Duifken zijn lief, en zijn verloren kroon, en wordt dan maar koning der Liersche Schuttersgilde. Marten van Rossum verbrandt een stuk van 't Begijnhof en trapt het af. Breeroo komt naar Lier, Marlborough (s'en va-t-en guerre) en ook Albert en Isabella die we kennen van op de Scherpenheuvelsche vaantjes, ’t Bier krijgt stil-aan zijn ouden smaak terug en de Lier gonst. Cornelis de Bie dicht 48 rijmtooneelstukken. Lodewijk XV, de kanten koning van Frankrijk, laat aan het volk zien hoe hij eet, wat voor Lierenaars zeer kretelijk is, als ze geen patat mogen meesteken. Maria Theresia komt niet naar Lier, maarde bierbrouwerijen beginnen te dampen, de spelen en feesten verdubbelen en ’t dichten gaat heviger en heviger en holler en holler, 't Was bijna overander dag rust en feestdag, elke heilige had zijn kapelleken,



	



	en ieder kapelleken zijn kermis. De herberg nevens de kapel! Maar Jozelf II kwam wel naar Lier, doch zonder blijde inkomst, simpel gelijk een simpel controleurken, incognito, met een simpel stoksken in zijn hand en zijn pruikstaartje 's werkendaags achteruitstekend onder een simpelen tikkenhaan. Hij logeert ineen simpel trapgeveltje, laat den anderen dag de baaskens roepen en raffel! hij trekt een vette streep over de vette dagen van den almanak, en trekt er uit. Lierken plezierken was om zeep, en de schimmel kwam op het bier lijk plattekees. Of die vent verwenscht is! Maar Heintje Vander Noot, de patriot, versloeg de anti-feestende Oostenrijkers. De Lierenaars droegen hem op de schouders rond de markt, en met flambeeuwen naar de kerk. De herbergiers beschilderden rap hun uithangborden, en men zit aan tafels te eten in 't midden van de straat! Dan valt er roet in 't eten, er is zooveel getwist en gekrakeel, dat men blij is als de Oostenrijkers weer komen, die er dan weer uitgewipt worden door de Sansculotten, die zeggen dat heel het leven een feest is. Men danst op de markt rond den Vrijheidsboom. We zijn daarna voor eenige maanden nog eens Oostenrijkers, dan weer Franschen. Voor Vlamingen aanzag men het veranderen van nationaliteit als het aantrekken vaneen anderen frak. Doch de Zonderbroeken wenschen slechts van de



	



	Lierenaars een ijveren rug en een houten mond. 't Zijn dagen zonder troost, met gesloten kerken. De Kempische boeren doen moeite dat te veranderen, steken eenige Franschmans op hunnen riek, dorschen wat spiegels kapot; 't baat geen gram. En daar rijst Napoleon pyramidaal aan den einder. Hij komt niet naar Lier; hij doet de Liersche jongens naar hem komen, en neemt ze mee naar Rusland. Maarde kozakken zitten achter hem. Ze komen rats tot in Lier! Generaal von Bulow, Saxen Weimar en Frederik van Oranje zetten hier eerst hun beenen goed onder tafel, voor ze naar Waterloo gaan. Eenige Lierenaars trekken mee en helpen Napoleon vallen. De Koning van Holland komt twee keer banketteeren, want hij had vroeger eens gezegd, dat hij de Lierenaars in zijn hart zou dragen, omdat ze zijn zoon zoo goed ontvangen hadden. Daarom kwam die zoon Frederik nog eens terug, toen Brussel al getuimeld was, doch voor zijn laatsten keer. Want Jenneval, wiens men naar 't schijnt zoo moeilijk van buiten leert, zat achter hem en joeg hem weg, maar Jenneval bleef er dood van liggen met Hollandsch lood inde borst, aan de herberg „De Papegaai.” Dan komt Leopold I naar hier met zijn staf, terwijl Chassé 't Kasteel van Antwerpen beschiet, en, na in ’t Gothieke Keizershof op de landkaart vlagge-



	Schoon Lier
	6
	kens gestoken te hebben, doet hij dagelijks te paard een toerken langs de Nethelanden. Hij komt later nog eens naar den omgang zien, wat 2ijn zoon Leopold II hem nadoet. Die zoon eet er Liersche vlaaikens en vraagt aan den bakker: „Hoe is dat gereed gemaakt?" „Dat zeg ik niet," zei de bakker, „c'est le secret de la maison," waarop Leopold antwoordde: „Wees gerust, ik zal U geen concurrentie aandoen." En madam Historie gaat stoefend voort: „En dan is er nog gekomen," maar laat ons de zevenslagers, lijk altijd, voor het einde houden.



	



	IV – DE FEESTELIJKE ALMANAK



	



	D
	e Herberg nevens de kapel. De processie ' gaat niet uit omdat het kermis is, maar het is kermis omdat de processie uitgaat. Eerst
	den Heilige met gebeden en waslicht vereerd, en er dan een goede pint op gezet en een volle schotel op gegeten!
	Het is een soort van offergaven en aanbiedingen van alle goedheden aan de Hemelsche bewoners, maar men eet ze zelf op. Het is de natuurlijke bevruchting van het samenkoppelend Kempisch en Brabantsch element. Ginder liggen de Kempen met hun schralen, armen grond; en er moet hard gewerkt worden om een wegend selderken en een bloemigen patat te winnen. De menschen groeien naar den grond. De eenzaamheid en het eentonig uitzicht maakt hen ingetogen, stil en zwijgend, en het harde werk om wat havergortepap houdt hen deemoedig en nederig, gelaten en berustend. Het Zal in hun leven toch niet veranderen, en inden Hemel zal het later beter zijn. Een stoersterk, diep Godsdienstgevoel geeft hun kracht en den vrede des harten. De vroomheid hangt te rieken



	Die twee elementen vloeien te samen in het stadje dat op de scheiding der twee streken ligt, en de Lierenaar, de echte, is daaruit gebloemd, met zijn linkerkant, die vroom, en zijn rechterkant, die zinnelijk is. 't Zijn twee feestende kanten. Want er is voor den Lierenaar nu volstrekt geen heilige vandoen om een feestte beginnen, maar met een heilige aan den kop kan hij de twee kanten ineens uitvieren, en dan is zijn hart het meest
	over de eenzaamheid der leemen hutten en der smalle Kempische dorpen. Maar ginder aan den anderen kant is Brabant. Daar is de giond vettig, daar groeit het van zelf en overdadig, daar hangt het lied inde boogaards, en blinken de koeien in de vette weiden. Waar is de klaver zoo malsch? Daar wonen de dikken met puttekens in hun kaken! Daar vindt Rubens zijn blonde roze, kwabbervleezige meisjens, voor 't scheppen, 't Volk leeft er dicht opeen, omdat er meer levensmogelijkheid is. Daardoor meer gemeenschap, meer gesprek, meer geest, meer fut, meer bontheid en meer kleur. De oogsten zijn weelderig, daar kan een schuimende pint op af, en het bier trekt den mond ineen lach en heft de beenen op tot een dans. Het volk is er naar uitgegroeid, malsch, los en joviaal, en 't looft God met een stuk spek inden mond. Wie zou er willen sterven!



	



	En als ik nu mijnen Snoeck-almanak doorblader, krioelt het van roode streepkens die de plezante gelegenheden onderlijnen. Het is een litanie van feesten.
	Op Oude-jaarsavond zijnde kinderen en de arme menschen van huis tot huis, en naar de hoeven gaan zingen; de oude, hartelijke nieuwjaarsliekens als: Wij staan hier inde kou te schudden en te beven; ons hartje breekt van rouw en wil ons toch wat geven, wat bier of brandewijn, maar geld zal beter zijn, want met die heilige dagen, ons beurzeken wordt zoo klein.
	Met den avond staat het beurzeken dik van pepernoten, kantekoek, vijgen en muntebollen en rinkelende centen. En lijk overal wordt dan in elk huis het nachtje door gevierd en gedronken, om al kussend het nieuwe jaar te beginnen. De maag
	voldaan. Het feesten zit nu heelemaal inde lucht, in het bloed; het is een blij gebaar vaneen gezonden geest. Jozef 11, noch iemand anders kon, met iets op een vodje papier te kribbelen, dit gebaar doen ineenrollen of verlammen. Er mag geen pluim omhoog gaan of de maag zet haren toot open en de Lyrische Lier rijmt en zingt. Het wemelt van wereldsche en geestelijke feesten en gebruiken, die te samen gekeperd ineen frissche guirlande, rond het Liersche jaar gehangen zijn. Lierken Plezierkenl



	De Maandag, die reeds een luie broer is van den Zondag, brengt pas na Driekoningen een Verloren Maandag. Al wat men werkt dien dag, ’t is al verloren, daarom doet men in 't geheel niets, dan de rekeningen rond dragen, en armlange worstenbrooden eten met een koffie die men kan knauwen. In alle winkels en werkhuizen is 't worstenfeest voor de werklieden, die van blijdschap daarna in de stamineekens plakkende likeurkens gaan slabberen. Allemaal omdat het Kindeken Jezus verloren is inden tempel. Maar morgen is ’t gevonden en dan terug aan 't werk! De goede Verkensvriend Sint Antonius, abt, noodigt de beenhouwers naar een souper, en om nen goedkoopen verkenskop te koopen, trekken de menschen naar het uurverre dorp Konings-Hoyckt. Daar liggen de verkenskoppen ineen berg rond Sint-Antonius geofferd, en worden nadien buiten door den koster voor een burgerlijk prijsken verkocht. Men komt wat op asem, men gaat wat achteruit om beter zijnen
	is nog voos van al de nieuwjaarborreltjes, als de drie Koningen Melchior, Gaspars en Balthasar bij ’t draaien hunner ster komen zingen: „En er is een kinneke gebore, tussche bosse en velde verlore.” ’s Avonds wordt er inden driekoningenkoek naar de koninklijke boon gezocht; die ze vindt is Koning, en de koning drinkt en de anderen drinken mee.



	sprong te nemen. En wip! Daar is vastenavond! Binnen enkele dagen begint de groote vasten, maar eerst nog eens alle litzen uitgeslagen, al de jolijt naar boven geschuimd, kloek gedronken en dapper gegeten! De maag wordt nog eens met een dikke laag vet geplaveid, om tegen den honger te kunnen! Bij de verkensbeenhouwers liggen de verkenskoppen met een appelsien inden snuit en een blikken bril voor de toeë oogskens. En drie dagen aan een stuk, is ’t een gewoel, gekres, gedans, stoeten en bals van de zotte mombakkessen. En zij die een beschamend of belachelijk vleksken op hun familie of persoontje willen verbergen, krijgen het humoristisch te hooren van achter de kartonnen snuiten. Wie veel te hooren heeft, blijft t'huis, of gaat zelf gemaskerd anderen wat zeggen. Wie wat zeggen wil, trekt een mombakkes aan, want ach, men heeft zooveel moeten opkroppen, op den lever laten liggen en niets durven zeggen, zoodat deze dagen een oliezachte, bevrijdende ontlasting zijn. 't Is een veiligheidsklep. En terwijl de maag nog omkeert en het bloed nog klopt van het bier en het eten, gaat men den dag daarop, met Assche Woensdag, naar de kerk een zwert kruisken op het voorhoofd laten stemperen, en eet men na het mager noenmaal de groote vastenvlaai vol glanzende ebbenhoutzwarte pruimen, ’t Is nu de tijd van de dunne boterhammekens, de water-



	saus en het toenemen van den broekband. Mannen die primus zijn van 't langste te smoren, laten de pijp liggen, en eten jijippekens van verveling; kerels die hun woorden steeds ineen bad van bier dompelen, doen den pomparm aanhoudend janken. Men kan goed eten maar ook goed niet eten. 't Is de stille tijd, maar men vindt dat het toch wat te lang duurt en met half-vasten trekt men opnieuw een kartonnen mombakkes voor 't gezicht. Men is al blij dat men zoo ver is. En de Graaf van Half-Vasten, de rijke broer van Sint-Nikolaas, want die is te Lier maar arm, laat naar de geliefden massepeinen en speculatieventen dragen, en naar de kwezels en oude jonge juffrouwen, venten van beton-hard roggebrood. De kinderen zetten een mandeken onder de schouw, dat ’s morgens van chocolade en lekkernijen overloopt. Men vast weer, och 't duurt toch niet lang meer, en haast iedereen is familie vaneen eerste communiekantje, (de meisjes in 't wit, met vool en kroontje, de jongens met papillottenkrullen) en men kan zijn voeten onder tafel steken, ’t Zijn groote feesten in die eerst-communiekantenhuizen, waar alles opnieuw behangen en geschilderd en gekleed is, en men de genoodigden doet smullen, om er jaren aan te peinzen. Met Witten Donderdag laten twaalf oude peekens inde kerk door den deken hun voeten wasschen, en krijgen daarvoor een



	zilveren frank en een brood, 't Spreekt van zelf dat die voeten reeds op voorhand al gewasschen waren. En daar is Paschen, de dag der Verrijzenis van O. H. Jezus, de dag der zonne, de dag van den vetten os. De vette ossen hangen bij de beenhouwers te pronken, goudgebloemd en soms met een medalie aan als een vijftigjarig bruiloftskerel. De klokken van Rome komen weerom en gieten beschilderde en suikeren eieren inde hoven en de hagen, en ’s anderendaags wandelen de vette ossen inde magen der menschen. Wat peinst ge: in veertig dagen niet uw goesting gegeten! De boomen bloeien als witte ruikers, O. L. Vrouw ter eere, en als hare maand begint, gaan de harmonies en de zangmaatschappijen spelen en zingen voor de deur van hunnen eere-voorzitter, die een cigaar rookend inde deur komt luisteren, en, wat kan de vent al anders doen, hun een tonneken gersten naar hun lokaal laat gaan drinken. Nu is de vereering van O. L. Vrouw in vollen gang; kaarsen en bloemen voor al de kapellekens en postuurkens, en beewegen naar Scherpenheuvel, Edeghem, Averbode; tochten die zeer uithongeren en veel dorst verwekken, twee dingen die na de gebeden, volstrekt den kop moeten ingedrukt worden. De zon is nu in hare volle malschheid, ze kittelt alles wakker, en ook kittelt ze uit hunnen winterslaap, de houten molen-



	



	paardjes zonder pooten van den schelen Sterckx. Ze worden van den zolder gehaald om hunnen Zomerdraaitocht aan te vangen. De eerste tocht is met Roggenbroodkermis. Dan draaien ze over de leverziekgele statie, en terwijl de kinderen draaien en touteren, smoutebollen en warmerek eten, tettert de piston inde tenten en zaagt de harmonica inde herbergen; de paren dansen, en de rijstpap en de lekkere merte lachen op de tafels der feestende wijk. En die van d’andere wijken komen broederlijk de kermis meevieren. Zoo'n wijkkermis rekt zich drie dagen, met den Zondag nadien nog eens een apotheosche herhaling! Men klimt op staken, loopt in zakken, steekt naar de waterton. Kraamkens met droge schol, wat gelukkiglijk dorst geeft, staan aan de tenten, en vrouwen leuren met zoute paardenbloedworst en met keeldroogmakende nootjes de tenten binnen, 't Dient allemaal om dorst te krijgen. De paardjes van den schelen Sterckx, als ze hier moe gedraaid zijn, trekken den Zondag na O. H. Hemelvaart naar de Kluizekermis, de wijk der borduursters. Met O. H. Hemelvaart zijn al de huizekens opnieuw gekalkt, en als 't borduur kant je, kantje frul, goed is geweest, zal men maar van heel de week niet werken. Pastoor De Schutter vroeg aan een man die stervend was en naar den hemel verlangde: „En hoe stelt gij u den hemel voor, beste vriend?"



	



	Nog al rap daarop is 't groote Lierekermis ter eere van de H. Sacramentsprocessie. Door de bevlagde straten, waar kaarsen en bloemen en heiligen op de vensterrichels blinken, gaat over kleurig, gesnipperd papier en riekend kruid, de glorierijke ommegang, dien we daar straks uit de kerk hebben zien komen. Hij slingert als een muzikaal juweel door de straten en weerspiegelt zich nu en dan in de waters, terwijl de toren juicht en ronkt van vreugde, 't Is de dag van 't nieuw zomercostuum en den nieuwen hoed, en de gouden horlogieketting op den buik, van de eetmalen waaraan familie uit andere steden mee komt smeren, dus danig goed, om te stoeffen, als om te zeggen: ~'t Is hier beter dan bij U”. De italiaansche orgels en de crême-de-glace wageskens doen hun best met klank en kleur, de kinderen schreeuwen om ballonnen, en terwijl op de markt op een lijk-destatie-kleurig-kiosken („theater" zeggen de menschen) een harmonie de kalanten der marktherbergen poogt vast te vijzen, zijn er buiten de poorten prijskampen van ringsteken en van kegelen voor de boeren. En 's avonds komen de boeren dansen in 't Rederijkers lokaal met zijnen schoonen gevel, en holle pilaren. Laat slijpen de
	„Een Maandag van Kluizekermis menheer pastoor," zuchtte de man. En de man zijn ziel waaide weg in die zucht.



	Er is een de eerste van teekenen ineen klas van de Academie van Antwerpen; de jongen wordt van de statie gehaald met al de maatschappijen en harmonies, en ze rijden er mee rond de stad en dan naar 't stadhuis, en 's avonds is ’t verlichting en bal. Men waardeert de kunst en ook de duiven-
	Schoon Lier
	7
	zangen door de straten, en menige bierbuikzit onder 't stadhuis inden Amigo te zuchten, en te zeggen dat hij 't nooit meer zal doen. Drie dagen dat het hamersymphonieken niet over de daken zingt. Zoo komen we inde helft van 't jaar, maar ondertusschen zijn er ook heel wat straatfeesten voorgevallen. Er is iemand, of twee namelijk, vijftig jaar getrouwd, en in die straat worden dennenboomkens geplant, en wit en rood laken van boom tot boom gehangen. Van 's morgens inde vroegte komen alle vrouwen, rijk en arm, met witte voorschooten aan en met versierde bezems (er is daarvoor een prijskamp om ter schoonsten bezem) de straat keeren. Ze gaan mee naar de kerk in stoet, met hetverrimpeld paar en de lange familiedaarvan, vergezeld vaneen harmonie, van witte maagdekens, en andere maagdekens te voet en te paard, die tafereelen uit het leven van het huwelijkspaar verbeelden, de schoone tafereelen natuurlijk, 's Avonds verlichting inde straat en bal; 's anderen daags koffie voor de vrouwen en souper voor de mannen.



	melkers. Een heeft er de eerste duif t'huis op een nationalen prijskamp, b.v. vanaf Bordeaux. Gevlag, hooge hoed, serenade, verlichting en bal. De klokluier is 50 jaar klokluier: stoet, keersters, bal, rijmdichtenbovendedeuren, enz. enz. De vlaggen zijn haast niet van den gevel en de hooge hoed niet van den kop; de rijmelaars en er zijn er goede
	moeten dikwijls nieuwe pennekens koopen.
	Op 21 Juli als de werklie naar Brussel hunne medalie gaan halen van 25 jaar ergens te werken, is het noodig de muzikanten te verdeelen, opdat elk jubilaris met een harmonieken naar zijn gepaleerd huis kunne vervoerd worden, 't Is nu ook de tijd der Vlaggeinhuldigingen van nieuwe maatschappijen: versche, belovende bloemen inde feestguirlande.
	De schele Sterckx trekt naar den Begijnenkant. ’t Is Sint-Margeriet, dan korten de dagen dat g'het ziet. Nu feesten de Begijntjes op het hof, waar de naieve, schoone processie gaat, en feesten de menschen buiten het hof, waar de dans inde beenen jeukt, 't Is weer voor drie dagen, en op die nakermis begint de Kermis van Sint-Anneken, de heilige uit het kapelleken met de kousebanden. Men moet haastig zijn want de zomer is al over den berg. Dan draaien de paardekens aan den waterkant; het is daarom ook Schippekenskermis. De H. Casianus komt begin Augustus melden dat



	Den eersten Zondag van October gaat de processie der predikheeren uit de Kluis, met haren oneindigen zwerm van maagdekens, en den Zondag daarop is 't groote Kermis van Sint-Gommarus, stichter der stad Lier. Het volk, van alle kanten toegekomen uit Kempen en Brabant, en ook uit Holland, koekt bijeen inde kerk, om den wonder-
	hij nog altijd de patroon is der borduurvrouwen, en ter eere van hem trekken z’in stoet, met rozen in het haar, achter een harmonie, naar ’t Hof van Beieren, soep met ballekens eten. Op twaalf Augustus begint het keersen voor de borduursters opnieuw; dan wordt de lampblok begoten, dan is er in elke herberg een beetje bier op den meegedragen lampblok te gieten, en veel inde keel. Sint Bernardus op Lisp roept den schelen Sterckx naar die parochie, waar een boerenprocessie een vermaard beeld van O. L. Vrouw door de straten draagt. Nu wordt het September; de oogst is binnen, en nu zullen de boeren inde omliggende dorpen eens hun hart ophalen in hevige kermissen, en de menschen van binnen Lier trekken er ook naar toe. Wat kan ne mensch zoo heel den langen Zondag thuiszitten! Ge kunt toch altijd niet met de kaarten spelen en over de duiven klappen, of in uwen witten onderrok aan de deur zitten, en kreukelen en garnaal eten, en kwaad van de passeerende menschen vertellen.



	lijken Sint-Gommarusband aan te doen. Men klimt op de lantaarns om de processie te zien, bezonder voor de zilvren Sint-Gommaruskast, 500 kgr. Mijnheer! De Liersche vlaaikens gaan in de bedevaartmonden lijk klokspijs en 's noens staan de taarten op de tafel. Ook ter eere van Sint-Gommarus gaat er alle 25 jaar, anders is het nieuwe er te gauw af, een Ommegang met de Reuzen en het Beiaardspaard.
	De drie kermisdagen is ’t een begankenis naar Emblehem, om aan 't Sint-Gommarusfonteintje het zelfde water te drinken, dat de heilige uit den grond deed springen om de dorstige knechten te laven. Water is toch maar water en men eet er daarom smoutebollen bij. De schele Sterckx draait zijn manége voor de laatste maal. De magere kiosk wordt dan afgebroken, opgevouwen en ineen kelder gelegd, en den Zondag daarop feest een vuurwerk, boven een oceaan van koppen; de lucht kraakt, vlamt, fonteint, wordt doorspiest, en met een gevaarlijk gedonder, dat de stad doet schudden en beven en de kinderen doet schreeuwen, verkondigen de flesschen het einde van de kermissen. Officieel wees niet bang want de winter is daar en men mag toch niet in slaap vallen lijk een beer, of lijk de peerden van Sterckx, die nu terug op zijn zolder zitten. Men zal beginnen met Allerheiligen van de dooden vroom te herdenken



	



	met keerskens te branden op het kerkhof, rozenhoedekens te bidden, en 's avonds koekebakken te eten. In alle straten, uit alle huizen walmt de heerlijke reuk der koekebakken door den mist, en daar binnen is 't een gesmek aan beboterde koekebakken, koekebakken met suiker, met siroop, dat de vingeren druppelen van weelde. De dooden zijn herdacht, maar nu om de levenden gaan denken! Want het duurt nog zoolang eer het Nieuwjaar is! Den Zondag na Allerheiligen is 't Foor. De groote Groote Markt is te klein voor al wat er opstaat: galoppeerende molens rendez-vous voor kalverliefde en andere waar in 't laat de deftige madammekens en menheerkens ook te paard zitten: stootmolenkens voor de kinderen, wafelkramen, touters, geliefd door de meiden en piotten, barakken met slangenmenschen, goochelaars, wilde mannen die vleesch eten en vuur drinken (dit zijn dan soms gehuurde Lierenaars); de circus waarvan de groote „clou” het kleine mannekenpis is; waarzegsters voor hen die naar een erfenis wachten; Geroveva van Brabant-Theater, dat snottebellen doet weenen. En verder een gemengsel van vlooien en wilde beesten barakken, warmerek-nougatsmoutebollen, poppen, nougat en schietkramen, hobbelwitjesmolens, 3 bollen voor vijf centen! Liedjeszangers, keerskenschiet, de geweldige ha-



	



	mer en herculbarakskens. Veertien dagen kunt g'er van genieten; en de drie zondagen, als elkendeen wat meer geld heeft dan inde week, is het een loslating als vaneen muzikalen waterval. D'een orgel concurreert tegen d'andere, met doet om ter lichtste, men roept om ter hardste, 't Wemelt, krioelt, kinderen schreeuwen, boeren zin gen, pijpen breken, de hamer knalt zijn triomfen uit, en de sirenen der twee molens lachen giebelend hoog in de donkerte, boven al het lawaai, het licht en de dooreengekeperde reuken. Er is lang op voorhand voor gespaard en al dit geld moet op met den overschot kan men toch niets doen. Terwijl de Foor afgebroken wordt, vieren de zangers en de harmonies de Heilige Cecilia. Liberaal en Katholiek komen om ter beste spelen en zingen inde groote Kerk. Elkeen denkt dat zijne maatschappij het beste gespeeld en gezongen heeft, en daarom is 't 's avonds souper voor elke maatschappij. Het vriest, het regent, 't vriest weer, en 't zijn nu de dagen dat de maatschappijen en spaarbuskens hun soupers geven, en daarom is men lid van veel maatschappijs en spaarbuskens. Het tiental tooneelmaatschappijen zorgt dat de Twee Weezen, De Kaartlegster en Roze Kate de zakdoeken van het publiek nat maken. Sint Crispinus, Sint Elooi,enanderemildeSinten, worden door de verschillende gilden der smeders,



	Op 21 December sluit men patroons, ouders en tanten achter de deur en ze mogen er niet eerder achteruit, alvorens worstenbrood beloofd te hebben tegen Verloren Maandag. Zoo heeft men al reeds wat in 't zout liggen, terwijl de Kerstboom inde rijkmenschenhuizen gloeiend bloeit, evenals in de lokalen der maatschappijen. De herders komen zingen. Onnoozele Kinderdag verkleedt de kinderen in oude grootouderskleeren, in nonnekens,boeren en boerinnen, en 's avonds verkleedt hij de groote menschen! Ha! Ha! Overmorgen is het weer Nieuwjaar!
	't Versch bier ligt al inden kelder, de oude wijn wordt uitgezocht, de vleezen en gevogelten worden besteld, en een nieuwe feestguirlande bloemt riekend op uit de verslenste, 't Feesten herhaalt zich steeds, en toch blijft het nieuw alsof het de eerste keer was. Teeken van jeugd en levenslust en lichte horizonnen. En hoe kan het dan anders dan dat dit volk zoo sappig is en malsch in zijn
	schoenmakers en metsers vereerd met een mis eneen soupeeken. Alle concerto’s sluiten met een bal. Er is verkleed bal, boerenbal, zigeunersbal en galabal; men moet het kind toch een naam geven. Intusschen is Sint Niklaas al gepasseerd, deed evenalsde Graafvan Halfvasten speculatieventen ronddragen, maar daar hij armer is, zijn ze veel kleiner, en voor de kinderen kan hij maar eenige rood-suikeren ventjes en tikkenhanen op een stoksken in hun telloor laten vallen.



	leven en zijn taal. Al dit feesten heeft den humor aangescherpt, en geestige typen verwekt. Ik lees daar nog ineen oud dagboek: „De smakelijkste herinneringen heb ik meegedragen uit de oude, doorrookte, gezellige herbergen, waar wij in voeling kwamen met de eigenaardige typen uit het volk, en ook uit de burgerij van Lierke Plezierke, met hunnen vetten humor, die hun van de lippen drupte, na hem gebaad te hebben in menige pint gersten, en dien ze daarna verzopen inden genever van Sinte Pieter, na waggelend gedanst te hebben op de schreef! Lierke Plezierke!”
	Ei ja, ik moet nog die bladzijden geschiedenis aanvullen, wel, dat was toen de Duitscher lijk een orkaan kwam aangerold, dat Koning Albert, tusschen de legertochten in, op het deftig stadhuis te schrijven zat inden glans van het Cardovaansche goudleer. En toen Albert aan 't hoofd der bloedende piotjes aftrok, hoorde hij nog om zoo te zeggen, het oude, schoone Lier dat Peter Breughel zoo vroom was komen uitteekenen, door de vijandelijke vuurmarmitten betrommeld worden. Lier is er levend uitgekomen, maar is invalied met valsche armen en beenen. Nadien kwam de footbal en cinema de menschen uit de huizen en de herbergen halen, en stilaan verprutst, vergaat het oude, schoone Lier, van binnen en van buiten!



	V – HET LYRISCHE LIER



	



	D
	e blavetuurdichter heeft in zijn berijmde geschiedenis geschreven, inden aanhef:
	O Lier, Op U ben ik fier,
	Want gij ligt onder 't gesternte: „De Lier", Die zit tusschen „Hercuul" en de „Zwaan". Van die „Lier" komt invloed vandaan;
	En daarom is het te verstaan, Dat er zooveel aan 't dichten zijn gegaan.
	Men zou het gelooven, als men heel die lange reeks van Liersche dichters, schrijvers, muziekers, schilders, beeldhouwers, printensnijders, tooneelers laat voorbijtrekken. „Toute la Lyre". Toch zit er iets inde lucht, die de Burgondische vorsten reeds gezond en aangenaam noemden, iets dat aan kunstdoen verlokt, en elk Lyrisch hart, vanwaar het ook kome, doet rijpen en doet geuren. „Lier" zoo heet het snareninstrument met welks muziek de dichters der oudheid hun gedichten omgonsden. En als soms de wolk hunner verbeel-



	ding te stram was om in woorden uitte druppelen, dan bespeelden en betokkelden zij hun instrument, en de muziek verweekte en verzoette de goudomrande wolk, die boven hun hoofd hing, en weldra viel de honing der woorden uit de hemelen, en zij zongen. „De Lier*' was een flinke medewerkster. En dat is het stadje Lier ook; het is een flinke medewerkster. Door zijn ligging, zijn kleur en zijn licht, door heel zijn aanschijn en gedoe, kittelt het de inspiratie op. Dat deed het reeds bij Beatrijs de eerste Vlaamsche prozakunstenares, die hare vizioenen uitschreef in 't klooster van O. L. Vrouw van Nazareth, over de Nethe, te midden de stilte der honingblonde heide. Hetzelfde met Hertog Jan I van Brabant, die om de gezonde lucht te Lier kwam sterven, en in zijn leven te Lier zijn liedekens kwam maken. De Kamers der Rhetorycke, de „Ongeleerden” en de „Jenettebloem” togen al vroeg naar de landjuweelen en kwamen dikwijls met zilver terug. Het rijmen en dichten was de sport van die dagen. Ik zal van die mannen van vroeger maar zoo weinig mogelijk namen noemen, anders vergeet gij ze allemaal ineens, bij ’t toeslaan van dit boek. Cornelis de Bie, de man met de lange krullenpruik, schreef 45 boeken, tooneelspelen en berijmde moraliteiten. Deze Bie haren honing smaakte te veel naar de papieren bloemen van den Olympos; maar als hij puurt uit het volk rond hem,



	



	dan blaat ge op uw billen van plezier, bezonder als ge lezen kunt de vette klucht: „Lauw Scheurbier en Stout Harnas zijn wijf". Anderen zijn er gekomen met verven en zangen, die, waren ze thuis gebleven in plaats van met hun verbeelding in Rome of in Palestina te nestelen, goed geestesbrood Zouden gebakken hebben. Maar tusschen in glanst Frans Wouters, de Liersche Van Dijck en leerling van Rubens; hij werd gezocht door Keizers en Koningen en menig Koninklijk paleis, bezit van hem fijne naakten en droomende maangezichten. Van Rubens gesproken, die is alvast te Lier geboren. En zonder advokatenstreken te gebruiken, is dit gemakkelijk te bewijzen. Rubens' moeder was Maria Pypelinckx, van Lier. Hare ouders woonden te Lier en hadden er schoone domeinen. Zij was met den vader van Rubens getrouwd, die Schepene waste Antwerpen. Maar hij moest vluchten met zijn vrouw en kinderen, wegens de troebelen, e:i hij werd opgesloten te Siege i. Zijn zwangere vrouw toog weder naar Antwerpen, om weer in het bezit te komen der in beslag genomen goederen. Dat wederkrijgen der goederen liep van geen leien dakje en duurde maanden. En zij kwam in 't kinderbed gedurende haar verblijf inde Nederlanden. Maar waar? Zeg eens Mevrouw, wat zoudt gij doen als ge in Antwerpen dwaalt van den eenen



	Ik weet het, en gij weet het ook. Eenvoudig naar uwe ouders gaan, niet-waar? En ge zoudt gelijk hebben!
	't Is bij hare ouders ook dat haar kindje Clara een jaar later gestorven is. En wat nog zekerder is: Rubens' moeder in Antwerpen zonder t'huis zijnde, heeft vanuit Lier, waar ze bij hare moeder woonde, de zaak te Antwerpen geregeld, want, vergeet het niet, Antwerpen is van Lier maar een schoenmakersreis-afstand, en met een rijtuigje een klein uurken. En 't is dus redelijk en menschelijk te beweren dat Rubens te Lier geboren is. Er is niet aan te twijfelen. Lier laat ook hier haar borst opzwellen, omdat de groote Peter Breughel hare vriendelijke silhouet, gezien vanaf het Spuiënhuizeken, met een penneken is komen afteekenen. En laat ons nu maar rap voorbij honderden holle tooneelspelen, opgeblazen rijmdichten en dorre schilderijen ritsen. Alleen het malsche woord van Pater Poirters, die te Lier veel kwam prediken, doet nog eens deugd aan 't hart. Bij de latere dichters vinden wij er een die een soort van Ilias maakt
	8
	Schoon Lier
	advokaat naar den anderen, er geen tehuis hebt, alles in beslag genomen of geplunderd, en er ook scheef bezien wordt wegens het activisme van uw man, en ge moet in 't kinderbed komen, en uwe welhebbende ouders wonen te Lier, drie uur daar vandaan?



	met 22.000 verzen. Kom, laat ons dichter naar onzen tijd komen, waar alles frisscher, opener en onverduft L en we van menschen kunnen spreken, die ge ook kent of gekend hebt. En hier begint dan een tijd waarin we in ons eigen huis blijven, waar we intiem worden en luisteren en zien naar onze eigen omgeving, 't Is de blinde volksdichter Ceulemans die daar eerst mee begint. Jan De Weert, gewoon nog naar de uitgedroogde academische manier te werken, gaat plots aan 't illustreeren de Geschiedenis van Lier door Tony Bergmann, en zie, ’t is de ziel van Lier, van het stille Lier, waar men het gras tusschen de kasseikens ziet groeien, die Jan De Weert hier en daar in enkele teekeningeskes laat tintelen. Och, dat hij dat niet meer gedaan heeft! Dijckmans, te Lier geboren, maakt te Antwerpen zijn beroemden Blinde, en Kanunnik David, zoon vaneen plaatsnijder, te Lier „Inden Melkstoop” geboren, schreef te Leuven zijn Vaderlandsche Geschiedenis en voor den Lierschen Almanak zond hij gedichten, 't Was de vriend van Jan Frans Willems, met wie hij samen op den Lierschen buiten wandelde, die hier ook van tijd tot tijd een lepel poëzielucht kwam scheppen en inden Eiken Boom ter Rederijkerskamer mee Sinnenspelen speelde. En van de mannen van 40 hebben de besten te Lier gewoond en hun beste werk te Lier gemaakt .‘Mevrouw Court-



	Dan is ’t lang stil. Alleen Jan Queeckers schrijft tooneelspelen uit het dagelijksch leven; Gustaaf Segers vertelt vanuit Lier over het Kempisch
	mans, Jan Van Beers, Domien Sleeckx, te goed bekend om er nog meer van te zeggen, maar wat zoo aangenaam is, z’ hebben zich voor menig werk geïnspireerd aan de omgeving, de typen en het feestelijk gedoe. De zoon van Jan Van Beers, den dichter, is Jan Van Beers, de schilder. Hij maakte dit schoon, weemoedig portret van Peter Benoit; hij zag het daglicht of nachtlicht te Lier, en maakt thans te Parijs zijn on-Liersche Madammekens. En daar is Tony Bergmann: frisch, gemoedelijk en glimlachend verschijnt hij op het puin van het tot tranen gesmolten romantisme. En hij zal nu eens simpel, zonder omhaal van burchten en dolken, gaan vertellen hoe hij aan zijn liefje Bertha gekomen is, van de vreugde van zijn studententijd, zijn eerste advokaterij en zijn verdere schoone verliefdheid. En 't is Lier, 't is voor de eerste maal duidelijk Lier: de liefde voor de omgeving en de genegen menschen. En Tony, en daar mag hij een groote pluim voor op zijn hoed steken, is de eerste die het Begijnhof ontdekt, de poëzie van 't Begijnhof ondergaat en ze ons mee doet voelen en genieten. En zoo doende, opent hij de poorten op rijke schatkamers, waar de jongeren later dapper zullen gebruik van maken.



	volk; August Vermeiren wandelt zingend door „Bosch en Beemd”. En dan is daar nog een: Een onbekende. Een groot schrijver tewege, maar die, God weet waarom, de pen heeft laten liggen. Onder deknaam Nethezoon, schreef hij inden Almanak van ’t Zal wel gaan, dingen, die het water over uw hart doen loopen. En ’k sla den nagel op den kop, als ik zeg dat die Nethezoon Dr. Remouchamps is, die thans te Gent woont. Zijn broer Victor van La Jeune Belgigue, schreef hier zijn innige, subtiele Fransche prozagedichten.
	Maar 't jong geslacht nadert! En hij die daarvoor veel heeft gedaan, is Lambrecht Lambrechts in de Liersche Normaalschool. Terwijl hij zijn Vroolijke Limburger zong, wakkerde hij Fritz Francken aan, die later Uit den Helm zijn aangename vertelsels zou ronddeelen.
	Hij, Lambrechts, kittelde zijn collega Frans Verschoren tot het schrijven op, en lokte de letterkunde bij Antoon Thiry en de gebroeders Antoon en Ernest De Weert omhoog. Daarbuiten, want er is geen normaalschool voor noodig, gingen Karei De Winter, Reymond Kimpe, Jozef Arras, Vander Hallen, en veel anderen aan het schrijven; en Opsomer, Frans Ros, De La Haye, de gebroeders Jules en Theofiel Verstreken, Van Rompaye, Felix De Winter, Florent Van Reeth Tilleux, van Regemortel, Wallaert en anderen,



	



	Antoon Thiry komt uit Leuven, dat oude Leuven met zijn oude huizen, zijn mystieke kloosters, en donkere gangen; en dat heeft Thiry naar Lier meegebracht, dat spookachtige, dat geheimzinnige, dat over Leuven waart. Zoo komt
	aan het schilderen. En daarmee is de volle Liersche school in werking! De invloed van de omgeving begint in die mannen te gisten; 't is de liefde voor het licht en de kleur, voor de volksche sappigheid, de smakelijke typen, voor de schoone vergezichten, de waterspiegelingen, de plezante binnenhuizekens, het stille Begijnhof, de heide, de velden, de kerken en het menschelijk gedoe, 't Is de onbewuste liefde voor Lier, 't is het bloed van het ras, 't is de ziel van den grond die hunnen geest bevrucht; het Liersche hart dat juichend met al zijn gaven losbreekt, en weelderig als een roode rozenstruik na een zoeten Lentenacht, zijn geuren opengiet. Terwijl Lambrecht Lambrechts oprecht over zijn Limburg bleef mijmeren, had Frans Verschoren dat witte Lier gaan lief krijgen en den wind in zijn blonde krollekens latende vingeren, wandelde hij door de schoonheid van „Het Nethedal”, zag de stad, 't Begijnhof, de menschen en vooral de guitige jeugd, en ging dat allemaal vertellen, 't Is echt vertellen, van dat vertellen waar men al eens moet tusschen drinken, bier natuurlijk.



	



	Jos. Arras spijtig dat de geestige jongen, door al de oorlogsellende gestorven is is ook begonnen met over spoken te vertellen, maar op een Liersche manier. Bij Arras moet ge glimlachen, niet dat g’er geen geloof aan hecht, maar omdat hij het in fijne humoristische zinnekens opdischt. Zijn werk is meer dan een belofte geweest; daar zat al zooveel zuiver en af in, en iedereen verwelkomde in hem een groot verteller. De oorlog had den armen jongen door Frankrijk en Engeland gezwierd en als hij weer te Lier na den wapenstilstand kwam sterven, zei hij nog: „Voor mij is Lier het middenpunt der Aarde/’
	Karei De Winter, die Pan geschreven heeft, ziet er niets Panachtig uit. Bleek en mager. En hij is coiffeur. De oogen goed open in ’t jongensguitig gelaat, zit hij te schrijven aan Pan te midden der geuren van amandelzeep, cosmetique, rezeda, violet en „quelques Fleurs de France”. Daar komt een baardkalant en Karei zeept in, wet zijn mes en
	hij in het klare, witte Lier; die frischheid slaat hem tegen, en met een niet tegen te houden genoegen, gaat hij teeder en kleurig aan ’t schrijven, ’t Is een gemengsel van het spookachtige Leuven met het vroolijke, heldere Lier; een innig gemengel van fantazie en werkelijkheid, fijn dooreengeweven, zoo meesterlijk dat heel het ding als een echte werkelijkheid, als een waar stuk leven daar staat.



	scheert, en terwijl de kalant uiteen zeepmond vertelt dat Joke van Mieke van Pitje van ’t Hoekske van de Kluizeplein heur negenoog is opengebroken, ziet Karei zijn harigen Pan al fluitblazend door zijn verbeelding dansen, vergezeld van nimfen, sylphen, kabouters en druivenpersende bacchanten. Enfin, de man is weg en Karei dicht voort. Maar daar is er nu weer een om zijn haar te laten snijden. Zoo gaat dit heel den dag; tusschen twee baarden in wordt Pan, die Brabantsche guirlande, geboren. Reimond Kimpe, van Gent gekomen, met in zich nog het droomerige uit het kunstzinnige Laethem, gaat weldra aan 't zingen, kleine gedichtjes, die met enkele trekjes en een paar kleuren, het innige, klare Lier verbeelden. De smieren, die over de markt wandelen terwijl de zon in ’t goud der huizen zit, de kraaien op het kruis van den Begijnhof toren, een ballon die boven de juichende stad drijft, en meteen worden die dingen aanleiding tot het uiten van diepe weemoedige gevoelens eener zoekende ziel.Maar tusschendoorging hij zijn aandoeningen met het penseel ook aan t schilderen, gelukte er in, kwam onder de bekoring der kleur en schildert gewonnen verloren schoone droomnaturen, waar stilte en vrede over feselt. Flor Van Reeth, woont niet te Lier, is niet van Lier! Maar zijn ziel is te Lier! Hij is geen van die



	vele bijen die eens, of nu en dan, wat honing naar Lier komen halen, maar zijn werk is heelemaal te Lier op het Begijnhof. Hij werkt er, droomt er en leeft er heele dagen. Zijn werk is een betrachting naar den witten, mystieken, volstrekten vrede van het Katholiek geloof. Daarom die deuren, die op elkander openstaan. Men ziet er dooreen lange witte gang, dooreen keuken, verder door den hof, ineen verder huizeken, waar een Begijntje te bidden zit. Het is lijk iemand die droomt en altijd maar dichter en dichter bij een zoet geheim komt. Een venster, niets anders dan een venster, maar 't weerspiegelt den muur vaneen straatje, en achter dien muur, dooreen poortje, een tuintje, waarin de Aankondiging gebeurt.
	Het Begijnhof van Van Reeth is een visioenbegijnhof, dat den geest uitnoodigt, om in zijn witte stilte en gouden wierookvrede smiltend te komen genieten en Jan Van Ruysbroeck en Thomas a Kempis. Alles is er o vergoten met een zachte symboliek. Alles zwijgt er, 't is er het rijk van de stilte, 't Is of de gebeden als de: Magnificat, De Profundis, Laudate Dominum, Miserere, Rorate Coeli, een vorm hebben aangenomen.
	Ernest en Antoon De Weert zijn gebroeders dichters, zonen van Frans De Weert, die ook dichter was. Waar de laatste broer zijn hartstocht in Kloosiaansche sonnetten, inde stilte van zijn



	



	Daar zijnde gebroeders Verstreken. Jules zijn trek is naar de oude, vochtige huizen van 't Begijnhof, naar weemoedige waterkantj es en de droomerige heide rond Lier. De Fille zijn broer, is een caricaturist die de typiekste kerels van Lierke Plezierke op ne sibot neerkrabbelt. Op het Begijnhof woont Vander Hallen, schrijft sprookjes ineen Franciscaansch kamerken, en droomt er over de heiligen en de engelen der primitieven. Daar verder, in dezelfde straat in ~'t Soete Naemken Jezus”, waar Tony met Bertha aan kalverliefde kwam doen, woont de toondichter Fransßogaerts.Door de stilte van 't Begijnhof zweven zijn gevoelvolle accoorden en klinken de graaggezongen volksliederen op teksten van Ernest De Weert. Spaansch van uitzicht, gebruind van vel, zwart van haar en vinnig van oog staat er Van Rompay te schilderen. En 't Spaansch bloed klapt inde kleuren, ’t Is hevig en juichend van kleur; hoe heviger hoe liever; 't moet gloeien en glanzen en vonkelen,
	afgetrokken leven, neerschrijft, zingt zijn jongere broeder Ernest gemoedelijk en volkscher: van den toren, van het wit Begijnhof, van den ouden watermolen, van de klokken, van het lijden en de vreugde van Vlaanderen, 't Smaakt goed als een klare pint Nethewater dat nog geurt naar de bloemen, en in zijn klaar nat de stad weerspiegelt.



	't Is in die kerk, op dat oksaal, dat Paul Van Wassenhoven, ook een Spaansche kop, zijn melodieuze missen naar de gewelven laat vleugelen. En Renaat Veremans die wie kent hem niet? orgel speelt ineen schoone Antwerpsche kerk, kan zijn Lier maar niet vergeten, en komt zijn inspiratie voor zijn frissche, stralende, sterke liederen langs de oude straatjes en de met bloemen behoorde Nethe zoeken. Het leven trekt de menschen van hier naar ginder en zoo is Jaak Opsomer, de broeder van den Door, in Lokeren verzeild waar hij orgel speelde, wijn verkoopt, maar niet moe
	afgewisseld met perelmoeren tonen van oude witte muren en diaphane hemelen. Frans Ros is niet uit de schoonheid van de Kerkte slagen. De groote kerk van binnen, met haar witte, als zwevende ruimte, met de geheimzinnige schemeringen der kapellen, waar de kerkramen den dag ineen tuil van alle kleuren opvangen. De kerk met haar steenen juweel 't wemelend oksaal, het uitzicht op de sacristij, en het edel doorzicht der zij- en middenbeuken, en dan het wisselend licht, dat telkens nieuwe verrassingen opengordijnt! Dat is immer het genoegen van Ros. En als onder de hooge gewelven verdwijnend, brengt hij het lichtgeheim der kerk in vloeiende, aarzelende tonen droomerig op het doek.



	wordt zijn schoone, innige liederen te componeeren.
	De défilé der kunstenaars houdt niet op: Daarachter komen er nog, nog, nog. Daarachter komen er nog.
	Maar hoort ge dien hamerslag, ziet ge de vonken spatten in die zwarte smisse. Ziet ge die reuzengestalte en die spierballenarm op en neer gaan: Dat is Lodewijk Van Boeckel! Laat hem gerust! Ga op zij! De blaasbalg zoeft het vuur aan, een nieuw wit gloeiend ijzer wordt op 't aambeeld gelegd, en de hamer mokert er op, de vonken fonteinen; wild is de slag, als om 't aambeeld zelf kapot te slaan, maar zie, van onder dit wilde geweld, floroent een Rubensiaansche, malsche bloemengarve open.
	En laat me nu mijn hoed af doen, als ik van Raymond De la Haye wat zeggen wil, om zijn schoone kunst en om zijn stommen dood. Hij was de man van het Nethelandschap, dat hij in al zijn aspecten heeft geschilderd. De Nethe was de jordane van zijn hart en de aderslag zijns levens. De natuur! De natuur! In hare frissche maagdelijkheid, milde vruchtbaarheid, in al hare hartelijkheid en heerlijkheid! Zij was hem als een vrouw, als een moeder die hij vereerde, en wier lof hij zong in zijn lichte, kleurige schilderijen, 't Zijn hymnussen aan de zon, aan het licht, aan den groei,



	het ?aad, de vruchtbaarheid en de rust der moeder aarde. Een mystiek-heleensche vreugde en harmonische levenslust trilt in 't gewemel der warme, juichende kleuren, en een stille symboliek brengt wijding aan de dingen. Blauwe nachthemel, krioelend van sterren, en daaronder, inde verte achter zomernevel, de stad, waar de lichtjes pinkelen. Naakte kinderen die in het overneethsche veld de zonneopkomst komen begroeten. De fruitboomen in vollen, witten, malschen bloei en ginder een Lievevrouwken ineen baankapelleken. De la Haye was een ernstig filozoof en schoon idealist, en zijn lange gestalte in magenta gaf hem 't aanzien vaneen apostelfiguur. Hij was een hoogstaand mensch, sterk en nobel van geest. Hij deed soms denken aan Da Vinei en Goethe. Hij beminde op een religieuze wijze de natuur. Hij kon er niet uitblijven en met den boterham inde hand trok hij de velden in, bewonderde en werkte. Dweper met Gezelle, Beethoven, Wagner, Verlaine en Sint Franciscus, en daarbij een meesleepend causeur zijnde, bracht hij de kunstzinnige jeugd in verrukking, en veel mannen, die nu bloeien, hebben de ontluiking van hunnen geest aan hem te danken. En terwijl hij juist tot de volle, schoone rijpheid in zijn werk kwam, en de hoogste schoonheden in zijn werk ging bereiken, knalt de oorlog los, sleurt hem er



	mee in, en den eersten dag reeds sloeg een nietig bolleken Duitsch lood dit schoone harmonische en rijke leven kapot.
	Maar 't leven rolt voort en van onder de doode bladeren tokkelt de Lente nieuwe krachten en bloeisels op; de kunstenaars spruiten uit den grond en 't is de volle Liersche Lente!
	Maar genoeg! genoeg! Ge moet met mij toch bekennen dat het Liersch tuiltje van kunstenaars verzamelenswaard genoeg is om ineen pronkerig vaasken te zetten? En toch nog één, en over hem wat meer, omdat hij het meest, het beste, het echte Liersch-Lier vertolkt en vertegenwoordigt, 't Is Isidoor Opsomer. Opsomer is kaal, maar niet van dat kaal om mee te lachen; natuurlijk kaal, alsof hij kaal geboren is, kaal zonder hobbel of knobbel, schoon, rond en gezond, goed gedraaid, effen en af. De champagne-blonde haarkens rond den schedel tellen niet mee, omdat ze zoo blond-wit zijn, Zoo ver van elkaar en zoo kort.
	Hij is gezond en roze van wezen. Men zegt onwillekeurig „oh!", men glimlacht, en men wenscht er ook zoo frisch, opgewekt, en verschgeboren-blij uitte zien.
	Hij is bloemig. En weer boven den malschen, rooden mond een
	partijtje champagne-blonde, korte haarkens,



	smaken zijn niet eender» Hij schildert zijn schilderijen zóó, niet daarvoor of daarom, maar omdat hij het zoo het liefste ziet en 't liefste doet» Hij schildert met het hart. En hij is ook poëet van de kleine, oude stad, die mij ook zoo lief is, die ik ook zoo gaarne zie, om hare ligging, hare stemming, hare kleur, hare lijn, haar voorkomen, hare silhouet, om haar licht, hare
	lucht, en hare ziel! Allemaal dingen, die met de seizoenen en de dagen en de uren verwisselen en veranderen, en
	9
	Schoon Lier
	en ook zijn van die kleur en dit gehalte de wenkbrauwen boven de goed-open blauwe oogen. Als ik nu nog zal gezegd hebben dat de neus zweemt naar iets Bourbonachtigs, en dat hij moet oppassen (Opsomer) om geen dubbele Vin te krijgen, dan hebt g’hem tot aan den hals. Zoo bloemt hij blond en roze boven den immer vlekkeloozen dubbelen kraag, waaruit een fijnzijden strikdas riviert, waarop een fijne perel drijft. En hij is lenig en groot, heeft een blij voorkomen, en is een joviale verschijning. Dat is Isidoor Opsomer: den Door met zijn 's werkendaagschen naam, den kameradennaam. In zijn eigen werk wordt hij niet verlamd en afgedijkt door princiepen, die hij met een suikertang uit boeken heeft opgepikt. Het leven is een tuin en rijk aan verschillende vruchten, en alle



	toch altijd hetzelfde blijven. Want altijd blijft het haar licht, hare kleur en hare lijn, en niet van een ander; zooals een mensch in al zijn innerlijke roeringen gestadig verandert, en toch geen ander wordt, maar steeds zich zelve blijft.
	Zoo heeft een mensch een persoonlijkheid, zoo heeft een stad die ook, en dit heeft den Door goed en fijn begrepen. Daarom is hij zoo een schoon schilder.
	Opsomer schildert naakt, portret, stilleven, composities, het eene al beter dan 't andere Hij etst, teekent, steendrukt, pasteleert, waterverft, olieverft, het eene al beter dan ’t andere, maar overal is er zijn poot in, zijn goesting, zijn kleur, een vlaamsche kleur, iets lijk fruit, zijde en fluweel, een beetje zilverig van kleur verschoten met een vlek goud er opgeklast, gespetterd, altijd grootsch van opzet en dat vooral. Zoowel die roode en groene appel op een tinnen schaal, als die kloekgeborstelde vrouw van Katwijk, koninklijk tegen de lichte lucht, zoowel als de Blauwe Poort van het Begijnhof.
	Maar ik zie hem het liefst als hij het stadje schildert. Het stadje is schoon, en Opsomer kan het schoon laten zien.
	Dit lied van den steen, dit zachte gemurmureer der witte muurkens, de fluweelen zachtheid der bemoste pannen, dat heeft Opsomer geschilderd



	En nu Gegroet o Lier! Gegroet Lier van den zoeten Sint Gommarus, en der andere heiligen die er leefden; Lier der goede Liersche vlaaikens, der ronde bruggen, der hartelijke mannekensbladen, en der klaar weerspiegelende waterkens! Gegroet het geloovige Lier der gebeden, Lievevrouwen, beewegen en processies; Lier der klappeien; Lier der siroopstekken, der speculatieventen en der tikkenhanen op een stoksken; Lier van Breughel, van Teniers, en der drie dubbelzinnige Jordaenskoppen; Lier van het smakelijk bier, en van 't plezier en goeden cier op een plezante manier. Lier van De Braeckeleer en Pieter Vermeer; Lier der Begijnen, der Ommegangen, der worsten en der verkenskoppen en ook der Schapenkoppen. Lier van den schoonen blijden toren, Lier van de radijskens met plattekees en der kermissen! Lier der luidende klokken, zingende
	door dik en dun, in alle weeren en seizoenen. Die dingen hebben Opsomer naar 't Begijnhof gelokt en in Lier gehouden; die dingen heeft hij in hunne kleurentaal beluisterd, en onder zijn handen is het een zwierig, breed en eenvoudig lied geworden, waar wij gaarne naar luisteren. Hij is de groote poeët van het Liersche koleur. Heeft de Lyrische Lier niet dapper gegonsd te Lier?



	torens en eeuwigen beiaard; Lier der vermaarde smoorders, vogelpikmannen, visschers en moedige kegelaars. Lier der vetten en der tooneelspelers en der soupers, der maatschappijs en der Ceciliazangers en der kinderspelen. Gegroet Lier der kasseikens, der vesten, der heide, der duivenmelkers, der vasters, kwezels, uit gebrek van ezels! Gegroet Lier der oude gevels, kerkskens, kloosters en borduressen, der koekebakken en der schoone kant, der oude liedekens, der houtsnijplaten en rijmdichten, nieuwjaarsbrieven, der 3 Koningen die om ter slechtste zingen. Gegroet Lier van Rubens, van Cornelis De Bie, Tony en David Jan Baptist, en menig anderen poeët en artist, zoo van de besten, als die in nesten! Vlaamsch Lier, de Vlaamschste stad van Vlaanderen! Gegroet!
	Gegroet O Lier, gegroet, gegroet Lierke Plezierke!
	Nog duizend pluimen op uw hoedl
	Lier, 30 November 1924*