Uitgave met medewerking en instemming van den Bond van Ver. van Vreemdelingenverkeer in Groningen en Noord-Drente
	GRONINGEN EN NOORDJDRENTE



	llllllh'illlMllllM RU GRoningEM
	2093 8722



	



	



	PROPAGANDA-UITGAVE MET MEDEWERKING EN INSTEMMING
	VAN DEN
	BOND VAN VEREENIGINGEN VOOR VREEMDELINGENVERKEER IN GRONINGEN EN NOORD-DRENTHE
	waarbij aangesloten
	GRONINGEN – VEENDAM – WINSCHOTEN – DELFZIJL UITHUIZEN – LEEK – RODEN – PATERSWOLDE – ZUIDLAREN TER APEL
	met een beschrijving omtrent
	APPINGEDAM – HOOGEZAND – LOPPERSUM SAPPEMEER – WILDERVANK – ENZ. ENZ.
	♦
	ONDER REDACTIE VAN Mr. E. ELIAS
	Oud-Hoofd-Redacteur der Prov. Groninger Courant
	REALTA – Westersingel 18 – GRONINGEN
	GRONINGEN EN NOORDDRENTHE



	GRONINGEN. N.V.
	EEN MODERN BEDRIJF, DAT DE NOOR-
	DELIJKE METROPOLIS ALS INDUSTRIE-
	CENTRUM ALLE EER AANDOET
	neer wede fabriek een bezienswaardigheid van de Hunze-stad noemen. In vakkringen bestaat dan ook altijd zeer veel animo voor zulk een bezoek en de Directeur, de heer Grasmeyer, is immer gaarne bereid aan de vele aanvragen te voldoen. Inderdaad kan men de inrichting dan ook gerust met „model” betitelen, want het is een genot door zulk een schoon bedrijf te wandelen (schoon inde beteekenis van rein), vooral wanneer men, zooals schrijver dezes, zoo hier en daar in industrieel Nederland pleegt te „neuzen”. ledere soort fabrieken heeft z’n eigen onreinheden en z’n eigen geurtjes, welke onafscheidelijk ondanks de grootst mogelijke hygiëne-toepassing aan de fabricage kleven, maar deze voederfabrieken, néé, men kan hier inderdaad „van den vloer eten”. De ruimte en het licht komen den bezoeker weldadig tegen, de wanden van
	derparken, een eigen laboratorium, regelmatige onderzoekingen door het Rijkslandbouwproefstation Wageningen vormen den waardevollen wetenschappelijken „ondergrond”, welke voor een bedrijf van klasse als dit onontbeerlijk is. Bovendien staan de producten nog onder voortdurende controle van de doctoren Pannenborg en Doornbosch te Groningen! De voorraad grondstoffen, welke aangehouden wordt, bedraagt gemiddeld 700 a 800 ton, terwijl per werkdag 84 ton mengvoeders kunnen worden gefabriceerd. Deze cijfers, meestal een droge opsomming gevende, vormen onzes inziens dus wel een beeld van de geweldige capaciteit van dit nu meer dan een kwart eeuw bestaande grootbedrijf. Ten behoeve harer clientèle onderhoudt de firma een eigen voorlichtingsdienst op het gebied van vee-, pluimvee- en vogelvoeding, terwijl zij zich mede onledig houdt met het onderzoek van ziekten bij dieren, etc. Vier soorten ochtendvoeder worden door de fabriek inden handel gebracht. Deze zijn: le. het merk „Hollandsch Hoen”, dat speciaal bestemd is door zijn groote volmaaktheid voor hoenders, die ineen beperkte ruimte gehouden worden of die geheel vastzitten. 2e. „Columbia Eiermeel” bestemd voor bedrijven, waar de kippen beschikken overeen behoorlijk ruimen uitloop. 3e. „Ancona Hoendermeel” voor bedrijven, waar de kippen beschikken over een ruimen en voedzamen bodem, waar veel gras groeit en veel dierlijk voedsel te krijgen is, en
	„Wie Groningen niet kent,
	kent Nederland niet”
	Op alle stations van ons vaderland vindt men de bekende afbeelding van Groningen’s trots: de Martinitoren, waarbij genoemde „slogan”. En het ieder jaar grooter wordende contingent „Hollanders”, dat, dank zij afsluitdijk en K.L.M., stad en lande komt bezoeken, geeft ronduit toe, dat de Vereeniging voor Vreemdelingenverkeer den „spijker op den kop” heeft geslagen met dit „Schlagwort”. Maar de toerist, die, soms op één dag, Groningen wil „doen”, krijgt in 9 van de 10 gevallen géén „kijk” op haar industrie, een zeer belangrijk onderdeel van het zakelijke leven van de stad. Tot de voornaamste en modernst geoutilleerde bedrijven behooren ongetwijfeld Beumée’s Voederfabrieken. En nu is het ons een genoegen, onzen lezers en lezeressen iets te vertellen van den hun ongetwijfeld bekend in de ooren klinkenden naam. De zakenmenschen behoeven wij niets te vertellen! Nu, zes jaren geleden werd de fabriek gebouwd. Vóór 1929 dus, hadden Beumée’s Voederfabrieken een enorme vlucht genomen (wat betreft fabricage en afzet), hetwelk het gewone verschijnsel ten gevolge had: gebrek aan ruimte. Met de intrede inde nieuwe fabriek, waar nu het geheele bedrijf geconcentreerd werd, was voor onbepaalden tijd het probleem opgelost. De fabriek beslaat met haar twee verdiepingen een oppervlakte van bijna een halve hectare en is buitengewoon efficiënt ingericht. De auto’s rijden van de straat af het gebouw binnen en komen precies op de afdeeling waar ze moeten laden, vóórrijden, ongeacht of deze afdeeling parterre dan wel op de bovenste verdieping is gelegen! Geen liften, geen trappen, geen hijschtoestellen: Beumée’s transportmiddelen vervolgen zonder eenige stoornis of oponthoud hun weg door de enorme fabriek, aangezien ze eenvoudig over een langzaam stijgenden weg rijden. Deze bouw was mogelijk doordat de fabriek is gebouwd bij een uitlooper van den Drcntschen Hondsrug, waarop Groningen gedeeltelijk is gefundeerd. (Heerestraat—■ Poelestraat). Gezien dezen typischen bouw is het dus niet overdreven, wan-
	4e. „Becro Ochtendvoer” voor die bedrijven waar de kippen losloopen. Tegen den winter verdient het aanbeveling op één der bovengenoemde soorten over te gaan. Geïnteresseerden bevelen we aan de brochure over dit onderwerp te vragen,
	het gebouw mitsgaders de pilaren zijn allen wit getint en de geplaatste machines hebben keurig geschilderde veiligheidskasten, alles glimt en blinkt. Het gebouw heeft drie ingangen. Inde benedenfabriek merken we een galerij vaneen 40 pilaren op,
	welke evenzoovele afdeelingen afbakenen, waarin per stuk een 800 zakken van 50 K.G. grondstoffen bergplaats vinden. De ruimte welke zich bevindt tusschen de middelste twee rijen pilaren is bestemd voor plaatsing der mengmachines, automatische afweegmachines, maalmachines, zaadschoon- en zaadpoetsmacbines, zakkenklopmachine, enz.
	De vennootschap exploiteert mede een fabriek in Zoutkamp, waar in 1934 o.a. 760.000 K.G. vischmeel, 120.000 K.G. gedroogde garnalen en 6.300.000 K.G. Cardium Grit werden gefabriceerd, – „Groningen” daarentegen fabriceert alle ochtendvoeders, vogelvoeders en alle soorten veevoeders. Drie proefhoen-
	BEUMÉE’S VOEDERFABRIEKEN
	In het Laboratorium (Linkerhelft)
	De Ingang. De auto’s kunnen van de straat af ’ gebouw inrijden direct naar de eerste of tweede verdieping.



	Secretariaat: Mr. H. J. BUWALDA – Hooge der A 14a – Tel. 925
	Verkeersbureau : GROOTE MARKT 23 – Telefoon 5299
	GRONINGEN, Juni 1935.
	L.S.
	Elke poging die wordt aangewend om meerdere bekendheid te geven aan de schoonheid van Groningen en Noord-Drenthe, heeft onze onverdeelde instemming en onmiddellijk onze algeheele medewerking.
	Dit heeft ons dan ook de overtuiging geschonken, dat waar ons de gelegenheid werd geboden voor Groningen en Noord-Drenthe een practische en uitgebreide propaganda te maken, wij gemeend hebben niet alleen niet te mogen nalaten, die te aanvaarden, maar tevens die propaganda te steunen zooveel dit in ons vermogen lag.
	De Propaganda-uitgave „Groningen en Noord-Drenthe" is een technisch, typografisch en illustratief uitnemend verzorgde uitgave, welke in dit jaar verscheen en waarin zooveel mogelijk alle Gemeenten, bij onzen Bond behoorend, zijn behandeld.
	Het geheel kan een mooie reclame worden voor alle aangesloten plaatsen, waardoor dit deel van ons land weer eens inde toeristische belangstelling van het reizend publiek komt te staan. Deze propaganda heeft ook daarom kans van slagen, omdat Nijverheid, Handel en Industrie, Winkelstand en Hotelwezen daaraan hunne onontbeerlijke medewerking hebben verleend. Wij toonen in deze inderdaad aantrekkelijke uitgave op duidelijke wijze, hetgeen wij in staat zijn den vreemdeling te bieden en te leveren.
	De resultaten zullen aantoonen, dat zelfs in deze tijden van malaise en inzinking een practische en gezonde propaganda noodzakelijk blijft, waarvan Groningen en Noord-Drenthe in het bijzonder, de onmiddellijke voordeelen kunnen plukken.
	Dat is een factor, die eveneens niet mag worden voorbijgezien.
	Namens het Bestuur van den Bond van Vereen, voor Vreemdelingenverkeer in Groningen en Noord-Drenthe:
	H. BUWALDA,
	Secretaris.
	BOND VAN VEREENIGINGEN VOOR VREEMDELINGENVERKEER IN GRONINGEN EN NOORD-DRENTHE



	♦ Altijd heet water bij de hand, dag en nacht. ♦ Ongevaarlijk, gemakkelijk en voordeelig. ♦ Want nachtstroom kost bij het G. E. B. slechts 2 cent per k.W. h. ♦ Vraagt inlichtingen, óók over huur van nachtstroomreservoirs
	GEM. ELECTRICITEITS BEDRIJF GRONINGEN TELEFOON 2900
	WONING INRICHTING
	Wilt gij Uwe woning geheel of gedeeltelijk opnieuw stofferen, wendt U dan tot H. MOLENAAR Jnr. GRONINGEN TELEF. 1398 GULDENSTRAAT
	VERWARM UW HUISHOUDWATER ELECTRISCH!



	WELKE GE MOET KENNEN, WILT GE NEDERLAND KENNEN
	Waarde heer en vriend, (zoo heb ik vorig jaar eens aan een mijner amici geschreven) gisteren toen wij aangenaam tezamen op eender dicht-bevolkte café-terrassen van den Haag zaten de vriendschap tusschen ons was even warm als de koffie inde koppen daar hebt ge mij een bekentenis gedaan, die mij zoo al niet het bloed inde aderen deed stollen, dan toch iets ijzigs deed waaien over mijn hart, dat zoo warm voor Groningen klopt. Gij immers, waarde heer, verzekerdet mij met de onbewogenheid, die kenmerkend is voor hen, die onkundig zijn van de verschrikkelijkheid die zij te berde brengen, dat ge Groningen niet kent. Ge hebt dat zóó maar gezegd, zóó maar tusschen een trekje aan een mijner dure cigaretten en een slokje van de koffie, die ik u aangeboden had. Zóó maar, zonder te weten, hoezeer ge m ij daarmede griefdet tot in het merg van mijn gebeente en den kern mijner ziel en hoezeer ge u zelven daarmede in het armelijkst licht der onkunde steldet. En nu dit een avond is van rust en stilte de geuren van de lente komen door het geopende raam over mijn schrijftafel wil ik u gaan vertellen wat Groningen is, de stad en het
	land, doch éérst de stad, want die is het hart van het land. Groningen is een groote stad.... volgens zijn inwoners en een groote provinciestad volgens hen, die niet mét de moedermelk de n hebben leeren inslikken.
	Een levendige, uitgebreide, drukke provinciestad, rondom een toren, die zoo hoog is, omdat hij de harten van 118.000 menschen te dragen heeft. En dan treft ge er de volgende beziens- en behartigenswaardigheden :
	De Schouwburg: waar Cor van der Lugt en van Dalsum en de beroemde Groninger amateur-acteurs spelen, middelpunt van cultuur, eiland der zeeën van zakelijkheid.
	De Universiteit: trots van de stad, trots van het land, aantrekkingspunt van alle Vindicaters ter wereld.
	De Groote Markt: Volgens den eersten en den laatsten Groninger, dien ge er naar vraagt: schooner en breeder dan de Place de la Concorde.
	De Vischmarkt: Pantoffelparade der jeunesse dorée (dit laatste woord indien ge optimistisch öf ironisch van aard zijt.)
	DE STAD EN DE PROVINCIE GRONINGEN
	GRONINGEN. Deel van het Provinciehuis met Archiefgebouwen



	Gemakkelijk – Zindelijk – Goedkoop
	FONGERS BENEDEN VEERTIG GULDEN T
	n FONGERS 1E SOORT E, MODEL H f.39.50 COMPLEET MET VRIJWIEL EN BANDREM De origineele FONGERS, onverminderd in kwaliteit en afwerking, met het origineele FONGERS -merk en de bekende FONGERS -garantie. Verkrijgbaar in niet minder dan 11 standaarduitrustingen, waaronder die met de beroemde origineele Sturmey-Archer- trommelremnaven met en zonder drieversnellingsmechanisme. Men vrage de nieuwe FONGERS-prijscourant. rnkirCDC NEERLAND’S BESTE RIJWIEL VOOR DEN LAAGSTEN PRIJS
	De grootste fabriek van het Noorden des lands. ♦ Anno 1880. ♦ Ingericht voor Crematies en vervoer naar binnen- en buitenland. o lste klas materiaal ♦ Bijkantoor Begr. Vereen. „GRONINGEN”



	De Heerestraat: met Frigge, met Baulig, met Willems, met Suisse. Het Sankt Pauli, Montmartre, Thorbeckeplein van Neerlands hoogste Noorden. Het Goudkantoor: juweel van bouwkunst. Vijf dagbladen: van zwart tot rosé; een dagelijksche profusie van kolommen vól letters, vijf smidsen der historie, vijf kraamkamers vaneen nieuwen Groningschen dag. Acht-en-vijftig-honderd voorzitters van vereenigingen. Een en veertig gemeenteraadsleden. Honderd open bruggen. De trolleybus hermaphroditisch voertuig. Breede, wel-geplaveide straten. Het verrukkelijke Stadspark met de heerlijkste rhododendronhagen, die ge u voorstellen kunt. Een Noorderplantsoen om van te smullen. Koek om van te genieten. Een orkest om naar te luisteren.
	Ge kunt er een cultuur opsnuiven, oud als het Poortershuisje en even liefelijk. En een collectief verstand, helder als de lucht, die dikwijls zoo helder kan zijn boven Groningen. Dit is slechts de inleiding tot wat ik U van Groningen de stad vertellen wilde, heer en vriend; straks zal dat uitvoeriger geschieden en zoo zakelijk en ernstig als het den zakelijken en ernstigen beschrijver vaneen zakelijke en ernstige, doch daarom niet minder merkwaardige en goede stad past. Doch eerst nog een enkel woord over wat met de stad verknocht is : Groningen-het-land.
	GRONINGEN, HET LAND.
	Ik hoop, dat wat ik U tot nu toe geschreven heb, zóóveel indruk op u gemaakt heeft en u zóózeer overtuigd heeft van de onbehoorlijkheid uwer onbekendheid met de stad van den Martini-toren, dat ge nu niet zult nalaten spoedig uwe aardsche hulselen derwaarts te verplaatsen. Doch wanneer ge dan uitgekeken zijt op de breede straten, pleinen en menschen van den metropool, zult ge ook de provincie Groningen willen bezichtigen en zoo ge dat niet wilt, zal ik u daartoe overreden door middel van onderstaande regelen, vloeiend uit pen en gemoed.
	Meisjes om naar te kijken. Een Sterrebosch om de meisjes te zoenen. En honderd-achttienduizend Groningers, die hun groote, breede stad liefhebben als niets anders ter wereld.
	Ge kunt er vriendschap vinden, hecht en sterk als ijzer En eerlijk als goud. En oprecht als het water van de zee.
	GRONINGEN. Oostelijk gedeelte van het Provinciehuis.



	D. Th. Dalmolen – Groningen Westerkade 8 – Telefoon 4110
	Levering van alle modellen Lijkkisten. Verschillende toonkamers.
	GRONINGEN: EEMSKANAAL N.Z. 321 AMSTERDAM HAARLEM DEN HAAG ARNHEM
	Overal te ontbieden. Billijke tarieven. Begrafenissen – Crematiën. Vervoer naar en van alle plaatsen met uitsluitend le kl. Lijkauto’s. Bijkantoor Groninger Begrafenis-vereeniging.
	Bij GERZON
	slaagt U zeker ♦♦ ♦ Tijdelijk verkooplokaal: Gebouw „Fransche Bazar” Visch markt 27 GRONINGEN
	'N GROOT GEMAK EN ALTIJD TOT UW DIENST



	vriendschap geeft maar als het die eenmaal geeft, is het trouw en vastberaden in zijn genegenheid. Zóó is het Groningerland, zóó als zijn menschen : ruim en wijd, klaar en eerlijk. Ge moet het leeren kennen, heer en vriend, zijn weiden en dorpen, zijn wouden en meren zullen u een openbaring zijn. Ik reken er op, dat ge dezen zomer nog uw vurig Fordje het Noorden in ment. Ge zult voor al het merkwaardigs en moois, dat ge dan zult aantreffen en bewonderen, dankbaar zijn en thans ga ik u van dat alles wat méér vertellen, vollediger en zakelijker, want deze paar woorden hadden slechts de bedoeling ineen beknopte karakteristiek van stad en land Groningen een inleiding te vormen voor een nauwkeuriger rondgang, die wij nu gaan aanvangen.
	DE SFEER VAN EEN STAD.
	Nu wij ons zetten om na een lichtelijk badineerend begin, te trachten belangstelling te wekken voor dat mooie „verre" Groningen, dat nog bij al te veel Nederlanders volslagen onbekend is, gevoelen wij eerst recht het hachelijke van die taak. Want wij kunnen nu wel zeggen, dat Groningen een groote, wijde, luchtige provinciestad is, een stad met vele merkwaardigheden, met prachtige parken en plantsoenen, breede en drukke straten, een warm kunstleven en een intens wetenschappelijk leven; wij kunnen zeggen, dat de omliggende natuur zooveel en velerlei te genieten geeft, dat de schouwburg er zoo gezellig, het orkest er zoo goed, de winkels zoo modern en welvoorzien en de Groningers als ge hen voor u weet te winnen zulke goeie, trouwe vrienden zijn wij kunnen u dat alles met de hand op het hart en desnoods onder eede verklaren en er desnoods bijvoegen, dat ge er restaurants en hotels vindt, die de scherpe toets van iedere kritiek kunnen doorstaan, dat de bioscopen er de nieuwste films vertoonen, dat de langdurige kermis er verduiveld gezellig is en dat de Groningsche meisjes, die ge inde dancings, die menige „groote" stad Groningen moet benijden, wel aantreft, bellefleuren op twee ranke beenen zijn dan nóg hebben wij u eigenlijk niets van Groningen verteld. Want een stad is een sfeer. En Groningen is een zeer bijzondere sfeer. En wij moeten onze onmacht bekennen, die sfeer met hart en vulpen te kunnen oproepen voor den belangstellenden lezer dezer regelen. Wie al is hij nóg zulk een uitmuntend schrijver kan de sfeer, de stemming, de geur en het hart vaneen stad, zóó met woorden aanduiden, dat hij de werkelijkheid benadert? En bovendien een stad en zeker zulk een autonome, geheel-eigene als Groningen heeft verschillende sferen.
	Want ziet, waarde vriend en heer, zoo dadelijk zal ik u een minutieus verslag geven van alle merkwaardige kerken, gebouwen, akkerstreken, weiland-gebieden en zee-gezichten, doch in dit korte woord vooraf, briefsgewijs gecomponeerd, wil ik u er éérst van trachten te overtuigen, dat de Noord-Oostelijkste onzer elf provinciën uw bezoek overwaard is.
	Want nergens in Nederland zijnde landen zoo breed en wijd onder den klaren hemel van Nederland, nergens zijnde kanalen zoo lang en verliezen zij zich zóó lijnrecht in wazige einders, nergens zijnde wegen zoo hard en helder, de dorpen zoo breed en zuiver als daar in dat Groninger land. Er zijn fabrieken van allerlei slag en grootte inde merkwaardige veenkoloniën, de meest „Amerikaansche” streek in Nederland, waar welvarende plaatsen gestrekt liggen langs de vaarten, die er de hartaders van zijn. Er zijn boerderijen zóó uitgestrekt en wetenschappelijkkundig geleid als ge misschien nooit hebt vermoed. En er wonen menschen met klaar verstand en kloeke werkkracht, die zich met trots „boeren" noemen, doch die anders zijn dan ge wellicht vermoeden zoudt: heldere koppen, wetenschappelijk-gevormde leiders van landbouwbedrijven. En wat moet ik nu eigenlijk nog méér zeggen? Eenige characteristica, bijzonderheden van de menschen van het Groninger land? Wel, ze houden dólvéél van hun geboortegrond. En ze drinken kovvie (mit kouke) uit kraantjespotten. En ze doen verschrikkelijk veel aan dilettantentooneel. En Dinsdags gaan ze naar stad. En 's zomers naar Schiermonnikoog, dat een schat vaneen ongerept eilandje is. En veel van hun „boerenmeisjes" spreken en lezen Fransch, Duitsch en Engelsch, tennissen en hebben de nieuwste jazzplaten op haar gramofoon. En alles wat onder Meppel is, is „Holland". En alles wat „Groningen" is, is het beste op aarde. En ze zijn dol op paarden en waterschapkwesties. En het is een goed, eerlijk en oprecht volk, dat niet gauw
	GRONINGEN. – Hoofdwacht.
	GRONINGEN. Museum en A kerk.



	O nze pegenjassen \ houden U dtooa!
	GARAGE J, N. W, VENEMA Telef.llll Pelsterstr. 55-57 Giro 144795 GRONINGEN
	BOXEN TE HUUR. OPEN STALLING DAG EN NACHT GEOPEND. CENTR. VERWARMING. REPARATIE DOOR le KLAS MONTEURS. ♦ Hoofdagentschap
	Chrysler Adler AUTOMOBIELEN ♦ Fargo Trucks
	MEUBELFABRIEK «NEDERLAND.. j. a HUIZINGA N.v. WESTERSINGEL2 GRONINGEN MEUBELEN T A P IJ T E N GORDIJNEN BETIMMERINGEN
	Borgesius en Uithof s Ver. Kolenhandel KANTOOR: PATERSWOLDSCHE WEG. Telefoon 2105 (Na 6 uur 4750) GRONINGEN
	HET ADRES VOOR SPECIAAL „O ranje Nassau" huisbrand- en industriekolen



	Voor den toerist is die weer héél anders dan voor den Groninger-geworden „Hollander”, die, al zal hij zonder twijfel van zijn woonplaats gaan houden, toch nooit zóó die stad beleven, doorvoelen en zien kan, als de Groninger van-huisuit dat doet. Zooals de Groninger Het Peerd van Oome Loeks zingend ten grave geleidt, zal de Hollander-Groninger dat nóóit kunnen doen en zooals de Groninger de specifieke volkshumor zijner stadgenooten proeft als een kittige delicatesse op ’t puntje van zijn tong zóó zal de Hollander die nóóit kunnen savoureeren .... al verbeeldt hij het zich ook wel. Uit de verte, zooals wij dat doen, zal nooit één schrijver u in Amsterdam, in Maastricht, in Arnhem of Middelburg, kunnen voelbaar maken de sfeer vaneen zitje op een warmen zomeravond, voor een van de café’s aan de Heerenstraat; een wandeling op een helderen winterochtend langs de weidsche wegen van het Stadspark; een slenterloopje op een herfstig – somberen dag door de Oude Boteringestraat of om de breede, welgedane singels.... En tóch: dat is Groningen; het gewone leven in die stad. Niet zijn musea, zijn oude gevels,
	zijn universiteit, zijn politieke structuur; niet dat ge inden Doelenkelder, bij Dik inde Bodega, bij Riche, bij Willems en Baulig zoo heerlijk smullen kunt; dat de heer Kolthek zoo rap van tong is inden gemeenteraad en dat het Goudkantoor een juweeltje van bouwkunst is, maken vaneen stad: Groningen. Het zijnde duizend-en-één ondefinieerbare stemmingen, die door duizend-en-één maal X. situaties worden opgeroepen, die vaneen net van straten, wegen en pleinen, van 25000 woningen, met kerken en torens, scholen, fabrieken, café’s en magazijnen juist dat maken wat men „Groningen” noemt. Nu, en daarvan kunnen wij alléén maar zeggen dat het goed is en dat ge er goed aan zult doen dat uit eigen ervaring en aanschouwing te komen bevestigen. In vol vertrouwen kunnen wij u dit aanbevelen.
	GRONINGEN. Ingang Universiteitsgebouw.
	GRONINGEN. Universiteit.
	GRONINGEN. Aula Universiteit.



	UW KLEEDING VERZORGT HOYER
	Da mess toff en Damesconfectie
	EEN GROTE KEUZE IN EXCLUSIEVE GENRES DIE DAGELIJKS MET DE LAATST UITGEKOMEN NOUVEAUTeS WORDT AANGEVULD.
	VOOR 'T FIJNERE GENRE
	Heerestraot 30 Groningen
	NIEUWSBLAD VAN HET NOORDEN UITG.: R. HAZEWINKEL Jzn.’s, UITGEVERS-MAATSCHAPPIJ N.V. GRONINGEN
	OPLAAG 56.000 EXEMPLAREN Door de groote oplaag grooter dan die van alle andere in Groningen verschijnende dagbladen tezamen bereikt het ~Nieuwsblad van het Noorden” alle kringen, derhalve ook het koopkrachtige publiek inde Noordelijke Provinciën. Het ~Nieuwsblad van het Noorden” waarborgt dus uw advertentïèn ■— DE MEEST MOGELIJKE PUBLICITEIT
	ADVERTENTIEPRIJS voor advertentiën van binnen de drie Noordelijke Provinciën 20 ct. per regel, van buiten de drie Noordelijke Provinciën 30 ct. per regel. Bij abonnement lager.



	bouwwerk van de bet-over-over-grootvaders. Een enkele maal was zulk begrip „half” aanwezig en dan ontstonden monsterlijke half-moderne, half-antieke gevels. Het is nog geen tien jaar geleden dat zulk een architectonisch amphibie op de Groote Markt is verrezen, waar men twee kostelijke bovengevels, specimina van voorvaderlijke smaak, ziet rusten op een moderne winkelpui! Doch, om nog even naar het verre verleden ons te keeren : Groningen is ontstaan uiteen Saksische nederzetting, die gelegen was op een uitlooper van de Hondsrug. Zooals wij lezen in het boekje „In en om Groningen”, een uitgave van de zoo werkzame Vereeniging voor Vreemdelingenverkeer, aan welke uitgave wij zoo vrij zijn een en ander te ontleenen, schonk in 1046 de Duitsche keizer Groningen weg aan den bisschop van Utrecht, met en als een onderdeel van het oude Drenthe.
	Het heeft niet heel veel zin een overzicht te geven van ontstaan en groei van de stad Groningen, althans niet voor den toerist voor wien deze uitgave immers bestemd is, daar er niet héél veel aanrakingspunten van het historische met het hedendaagsche Groningen meer te zien zijn. Wanneer wij zoo dadelijk gezamenlijk en „op papier” een wandeling door de stad gaan maken, zullen wij enkele merkwaardigheden ontmoeten, die zonder eenigen twijfel de bezichtiging en onze bewondering ten volle waard zijn, doch eerlijk is eerlijk, en : eerlijkheid duurt het langst hoe bezienswaardig die enkele herinneringen aan het verleden ook zijn, d i e zijn het niet, die een bezoek aan de stad wettigen. In zekeren zin kan de stad daar trotsch op zijn. Want.... zij is om zich zelfs-wille nü, zulk een bezoek waard en zij klampt zich niet krampachtig vast aan het verleden. Al valt dan ook allerminst te ontkennen, dat het nageslacht al te weinig eerbied betoond heeft aan de even kunstzinnige als nijvere voorvaderen en dat de achter-achter-achter-kleinkinderen hun respect, liefde en begrip hadden kunnen toonen voor het schoone
	Inde periode van 1046 tot 1405 heelt Groningen zich tot stad ontwikkeld. Het maakte zich vrij van Drentsche banden. De bisschop van Utrecht sloot tenslotte met de stad een verdrag, waarbij hij zijn rechten ten opzichte van het bestuur en de rechtspraak prijs gaf. De handel en het marktwezen waartoe Groningen door zijn ligging voorbestemd was, hebben het steeds in omvang en beteekenis doen toenemen. De „Ommelanden”, de provincie hebben tot dien bloei het grootste ge-
	GRONINGEN VROEGER EN HEDEN
	GRONINGEN. Zuiderhaven,
	GRONINGEN. De Dinsdag in Groningen.
	GRONINGEN.



	FIRMA J. G. MEIJER Hofleverancier GRONINGEN 2 Markten- Postrekening 3315 ■ zendt per Giro of postwissel f 1.40 £ 1.90, f2.40, f2.90 of f3.40 en U ontvangt franco thuis een Echte Groninger Koek
	CARROSSERIE FABRIEK GEBR. RUST Boterdiep GRONINGEN Telefoon 1168 ■ Speciaal adres voor alle soorten OPENDAK CONSTRUCTIES Wist U dat wij steeds het nieuwste in DAMES HOEDEN brengen? Prijzen billijk en steeds groote keuze. Beleefd aanbevelend. MA.ISCHI VOS O. Boteringestraat no. 18 Groningen. Bliksem Afleiders J. J. SWAAGMAN LZn. Go. 't Museum- Tel. 1318 GRONINGEN WONINGBUREAU J.L.LA GRO&ZOON Opgericht 1874. GRONINGEN. ASSURANTIëN – HYPOTHEKEN
	DE VOORNAAMSTE EN VOORDEELIGSTE ZAAK VAN HET NOORDEN MEUBELEN BEDDEN T A P IJ T E N GORDIJNEN IÊOIDIEMIBIEIÊG WONINGINRICHTING – MEUBELFABRIEK OUDE-BOTERINGESTRAAT 34 TEL. 748 OIBOMUfOIEÏW



	landen zijn daarvan de bewijzen en in die kunst hebben de Groningers het ver gebracht. Wij herinneren ons voorstellingen van de thans helaas in vrede en rust ontslapen rederijkerskamer „Groningen”, een troepje amateurs onder de bezielende en bekwame leiding van den populairen Rut Hofman, die werkelijk de vergelijking met beroepstooneel glansrijk konden doorstaan.
	Vier uitmuntend geoutilleerde bioscopen zorgen voor de filmische eischen van den tijd.
	Cultuur en kunst.
	Ook cultureel
	Het Museum.
	Daar is allereerst de Groningsche Universiteit, alvoedende moeder der Noordelijke provinciën. Het groote gebouw aan het smalle Academieplein, nieuw opgetrokken na de befaamde brand, die het oude gebouw vrijwel geheel inde asch legde, ineen stijl, die door de Groningers héél mooi gevonden wordt, dat groote gebouw is het symbool van Groningen’s grootheid en helderheid-van-denken. Kapteyn is er een van de wereldberoemde docenten en onderzoekers geweest, Heymans, de wijsgeer, was een andere befaamde; Oppenheim, Krabbe, Scheltema, Nijhoff, Polak Daniëls, Rochat, Aalders, van der Leeuw, Kluyver.... wij noemen zoo maar enkele namen, die in het land terecht vermaardheid genieten en er is gemakkelijk een tiental anderen aan toe te voegen, geleerden die hun licht niet onder de provinciaalsche korenmaat gehouden hebben. Daar is, om een geheel ander aspect van Groningsche cultuur te noemen, de Groninger Orkest-Vereeniging, die het muzikale middelpunt van Groningsche schoonheidsdorst vormt; een befaamd orkest onder leiding van den terecht zoozeer beminden Kor Kuiler.
	Aan het Groningsche Museum van Oudheden moeten enkele woorden apart gewijd worden, want het is een bezoek overwaard. Ge vindt er letterlijk van alles. Inde kelderverdieping zijnde oudste zaken. Daar zijn tentoongesteld de belangrijke vóór- en vroeg-historische verzamelingen, in het algemeen omvattend uit den bodem opgedolven voorwerpen : uit de wierden van het Westerkwartier van Hunsingo en Fivelingo. Van bijzonder belang zijn eenige systematisch-opgegraven, gesloten vondsten o.a. betrekking hebbende op twee grafvelden, respectievelijk uit den „Volksverhuizingstijd", de zoogenaamde La Tène-periode en een dubbele grafheuvel uit den Brons- en Steentijd. Verder vindt ge op deze verdieping bouwfragmenten en veel wat betrekking heeft op den kerkelijken eeredienst en .... op het gevangeniswezen en de lijfstraffelijke rechtspleging.
	Aan den Turfsingel staat de Schouwburg, een knus en welgeoutilleerd theater, dat inde metropool van het Noorden alles „brengt” wat inde groote steden komt. Alleen: de Groninger is wat critischer dan bijvoorbeeld de Hagenaar. „Mondaine” of modieuze maatstaven legt hij niet aan. Wat werkelijk goed is, heeft zijn belangstelling en genegenheid, wat niet goed is, daar kijkt hij niet naar om en daarvoor heeft hij geld noch moeite over.
	De „provincie” veelal zoozeer ten onrechte gesmaad is in haar oordeel héél wat zuiverder en oprechter dan de groote stad; Groningen toont dat overduidelijk aan. Trouwens het tooneel in al zijn vormen en schakeeringen heeft de liefde der Groningers. Nergens wordt zóó veelvuldig en verdienstelijk de kunst van het liefhebberijtooneel beoefend. De rederijkerskamers inde stad en in ieder dorp der omme-
	deelte bijgedragen. Tusschen de stad en de provincie is steeds een prachtige wisselwerking geweest, die nu in onze dagen nog bestaat. Een wisselwerking, die niet alleen op economisch terrein gelegen is. Oók cultureel is Groningende-stad het hart, dat voortdurend zijn bloed door de ommelanden stuwt.
	GRONINGEN. Nieuwe Kerk, 1660 1664 gebouwd door Coenraat Roeloffs naar het voorbeeld van de Noorderkerk te Amsterdam.
	GRONINGEN. Woonschepenidylle aan de Spilsluizen



	F. Bontkes Gosselaar Heerebinnensingel 6 Telefoon 298 Groningen ♦ VERZILVERT WISSELS. VREEMD BANKPAPIER. NEEMT GELDEN a DEPOSITO. KOOPT EN VERKOOPT EFFECTEN. SLUIT SCHEEPSVERBANDEN.
	BURMANN GROOTE MARKT GRONINGEN UITZETTEN UITRUSTINGEN LUIERMANDEN TRICOTAGES LINNENGOEDEREN VOOR TAFEL EN BED ALLÉÉN-VERKOOP van: „TWINTEX” LAKENS EN SLOOPEN „SPLENDOR” DAMAST TAFELLAKENS EN SERVETTEN – „SUPERLOCK” TRICOT ONDERGOED voor Dames, Heeren, Kinderen.
	Een betrouwbaar HORLOGE koopt U alleen bij den Zwitserschen horlogemaker L. RIJKENS & ZOON y BRUGSTRAAT 29 Galerij GRONINGEN. :■
	„DE TOEKOMST" ook UW Coöperatie
	Vergeet vooral niet bij Uw bezoek aan de stad GRONINGEN het Noordelijk Scheepvaart Museum Geopend: Dagelijks (behalve 's Maandags) 1 April—3o Sept. van half 2—5 uur. Overige maanden van half 2—4 uur. Entréeprijzen: Volwassenen 25 ct. Kinderen 10 ct. Schoolkinderen bij aanvrage 5 ct.
	BAKKERIJEN KRUIDENIERSWAREN (15 filialen) BRANDSTOFFEN TOONKAMER MANUFACTUREN ❖ FONDS voor ZIEKENHUISVERPLEGING ♦ Hoofdkantoor: TACO MESDAGPLEIN 7 TELEF. 1363 GRONINGEN
	HET GRONINGSCH NATUURHISTORISCH MUSEUM
	is gevestigd in het Goudkantoor, Groote Markt. Geopend dagelijks, (behalve ’s Maandags) van 1.30—4 uur. Toegangsprijs f 0.25. Gezelschappen en scholen reductie.
	Groningsche landschappen in diorama’s. Groote verzameling van vogels, enz. enz.



	boerenkamer, modelkamers met meubels uit Groningsche huizen, achtereenvolgens in 17e-eeuwsche, Lodewijk XV- en Lodewijk XVI-stijl. Niet zonder meer ga men de twee ingemetselde grafsteenen voorbij. De eene is van Aepko Onsta van Sauwerd en zijne vrouw Gela van Ewsum. De steen stelt het echtpaar voor, omstrengeld door de achter hen staande dood. De sterfdata op het randschrift zijn voor de vrouw niet ingevuld, doch door blokjes opengelaten (onder en links boven). Na den dood van den man, doch vóór die van de vrouw is de steen blijkbaar vervaardigd. De Latijnsche opschriften hebben geen bijzondere beteekenis. De andere steen, waarop een krijgsman afgebeeld
	Wij willen geen droge opsomming geven van alles wat u in het Groningsche Museum kunt bewonderen. Het beste is, dat u zelf er eens een paar uurtjes gaat doorbrengen. U zult dan zelve wel tot de gulle erkenning komen dat het zéér de moeite waard is en dat ge schier nergens ~inde provincie” een reeks van verzamelingen vindt van zulk een volledigen en veelzijdigen aard. Waar, zoo vragen wij u, is er zóóveel verscheidens? Vele topografica en voorwerpen omtrent het stedelijke regeeringswezen, voorwerpen betreffende het Lager- en Hooger Onderwijs, voorts koper en tin; aan de wanden schilderijen van Groningsche schilders uit de 17e en 18e eeuw, krijgswezen en Jozef Israëls-herdenkingskamer, een Westerwoldsche
	GRONINGEN. – Stadhuis.
	GRONINGEN. – Goudkantoor. Thans Scheepvaart- en Natuur-Historisch Museum
	GRONINGEN. – Luchtfoto van de stad. (Foto K L M.)



	BEZOEKT GRONINGEN CENTRUM VAN HET NOORDEN Interessante Musea – Uitstekende Hotels – Gezellige Café s Vraagt gratis brochure met tal van photo’s en volledige inlichtingen, met kaarten, geheel gratis bij den Secretaris Mr. H. J. BUWALDA, Hooge der A 14a Groningen. Mondelinge inlichtingen: Verkeersbureau Groote Markt no. 23, naast den Martinitoren. Geopend van 9—16 uur.
	GRONINGEN
	ADVERTEERT inde
	De Katholieke BEVOLKING
	van Groningen, Friesland en Drente bereikt U het beste met
	GRONINGER COURANT
	ONS NOORDEN
	het blad met grootste verspreiding inde stad Bureaux: Zwanestraat 4 GRONINGEN Telefoon 3000 en 5000
	R. K. Dagblad voor de Noordelijke provincies
	Bureaux: Zwanestraat 6 GRONINGEN – TeL 1125



	met gevouwen handen, heeft als randschrift vertaald : „In het jaar 1640 den 25en Juni stierf de zeer edele en dappere Boiocko van der Wenge, overste der ruiterij, erfheer in Sauwerte Wetzingen, Stockum en Egermohlen, die, toen hij zich bij Hulst ineen hevig gevecht zeer dapper had gedragen, den volgenden dag tengevolge der door den vijand hem toegebrachte wonden, in het legerkamp den geest gaf en zijn ziel rustig aan den Heer heeft overgegeven inden leeftijd van 37 jaren.” (Feith, Volks-Almanak 1909.) Dan vindt ge er de beroemde Taco Mesdagzalen, waarin ook aquarellen en schilderijen uit de Haagsche School zijn tentoongesteld, vele stukken van den paarden- en hondenschilder Eerelman, van wiens penseel in het Stadhuis eender grootste en meest representatieve stukken hangt, tal van 16de, 17de en 19de-eeuwsche schilderijen en niet inde laatste plaats het Chineesche en Japansche porcelein. Bij uw bezoek aan Groningen moet het Museum van Oudheden op uw program staan. Het is niet „zoo-maar-eenmuseum", daarvan kunt ge u verzekerd houden. * ★ ★ Zoo is in Groningen alles wat ook inde groote steden te vinden is. En de provincie profiteert daarvan .... Zij profiteert van Universiteitsbibliotheek en Stedelijke Leeszaal; van Pictura, waar de beeldende kunst gediend wordt en van de tallooze lezingen en voordrachten die in het seizoen, dag in, dag uit plaats vinden. En de Dinsdag dat is de groote dag voor Ommelanden en stad. Dan vloeien zij op de Groote Markt en inde Korenbeurs, bij Frigge en Baulig, het café met cabaret en het uitmuntende bierhuis, in elkaar over. Dan vindt ge inde stad óveral de provincie. Inde Doelenkelder een drink- en eetgelegenheid zooals ge die in vele groote steden vergeefs zult zoeken bij Suisse en Riche, inde bioscopen, de winkels, de banken, de handelscentra, overal treft ge er de provincialen aan, die de stad elke week één dag zoo druk en levendig maken als een, nu ja, als een kleine wereldstad. In het aardige, stemmige eethuis De Bodega, doen de dames uit Usquert, Wildervank en Buitenpost zich te goed aan
	broodjes kaas en een kop chocola, terwijl de heeren ter Graanbeurze zijn, de jeugd bekijkt de winkels of smult een ijsje bij de Dinsdagmiddagsche variété-voorstelling in Frigge. Kortom, het is te begrijpen, dat een 'n beetje héél chauvinistische Groninger, in staat is zijn goede stad het „Parijs van het Noorden” te noemen, ofschoon hij dat moet hier uitdrukkelijk bij vermeld worden ware hij zelf in Parijs, in die stad talrijke dingen zou aantreffen, die „bij ons in stad” beter zijn.
	Enkele bezienswaardigheden.
	Want waar ter wereld, wij vragen het u in gemoede, vindt de Martini-toren zijns gelijken? Het is een treffend moment in uw leven, wanneer ge voor de eerste keer in Groningen komt en ge kuiert van het station, over het breede Heereplein, langs het standbeeld dat daar ter eere van Jozef Israëls is opgericht, door de drukke Heerestraat en plotseling voor u als vreemdeling plotseling vindt ge u zelf op de wijde Groote Markt, aan welker linkerhoek geweldiggroot, ontzaggelijk onbewogen die toren naar den hemel wijst. Met veel feiten en cijfers of historische gegevens willen wij u, in dezen luchtigen gids voor een mooie stad en een mooi land niet lastig vallen. Zoo zij dan slechts vermeld, dat deze toren ongeveer 96 meter hoog is en dat hij in zijn huidigen vorm in 1482 gewijd is. Véél heeft deze toren „beleefd”. De kroniekschrijver vertelt dat hij „anno 1465 op den anderen dag na Peschen door vreeseiijk onweder van donder en blixem inden nieuwen toren slaande verbrant wiert; ende in 't jaer 1468 middel inde somer viel de geheele reste van den nieuwen toren”. Achter den toren vindt ge de kerk, die door hare fraaie muurschilderingen bezienswaardig is. Een andere kerk met toren, die, hoewel niet zoo typeerend-Groningsch-eigen, toch óók mooi en de bezichtiging waard is, is de A. -ke r k, die de breede Vischrnarkt, Groningens „tweede hart” harmonieus en sierlijk afsluit. Wanneer we Groningen op zijn mooist zien willen, gaan wij staan op de brug die Reitdiepskade en Visscherstraat verbindt en laten onze blikken gaan over de Hooge-der-A, eender meest „Hollandsche” grachten van deze on-Hollandsche stad. Dan zien wij, boven de deftige oude heerenhuizen, het torentje van de
	GRONINGEN Heerenpoort. (Staande in het Rijksmuseum te Amsterdam.)



	PASSAGE- en REISBUREAU N.V.WIJNNE& BARENDS’
	Bodega RESTAURANT GULDENSTRAAT 20 GRONINGEN TELEF. 195 ♦ Lunch 12—2 uur. Diner 6 7\ uur. . a la carte.
	Cargadoors- en Agentuurkantoren ZWANESTR. 37 TELEF. 78 GRONINGEN
	AGENTEN VOOR STOOMVAART MIJ. „NEDERLAND”, „ROTTERDAMSCHE LLOYD”, REISBUREAUX LISSONE – LINDEMAN. VERZORGING van alle Buitenlandsche Reizen.
	HEEL GOEDKOOP
	kost een geheel houten tuinameublement (1 bank, 2 fauteuils, 1 tafel) franco huis, in ongeschilderde uitvoering, om zelf te schilderen of te spuiten. Een zwaardere uitvoering in geel geschilderd. (Ook leverbaar in wit en rood.)
	Een PRACHT-ameufolement in esschenhout, zeer solide, naturel-gespoten.
	IJZEREN TUINMEUBELEN zijn dit jaar veel verlaagd in prijs en hebben een groot sortiment in banken, tafels en stoelen.
	Vrije bezichtiging in onze toonzaal.
	Ook het adres voor GRASMACHINES.
	TUINSLANG GAZONSPROEIERS SLANGWAGENS, GIETERS en verder tuingereedschap.
	WIGBOLDUS Vischmarkt 29 – Tel. 478 – Groningen
	GRONINGEN – HEERESTRAAT 97
	Volledige verzorging van Uw reclame door Adverieniie-Bureau REALTA Groningen, Wesiersingel 18, Tel. 1050 – Leeuwarden, Kelders 21, Telef. 5175



	,,d’r Akerk” als een speelsch ding inde wijde lucht staan, héél sierlijk, héél teeder, niet als een zware vermaning als Martini's Godgewijde ernst-in-steen, doch als een luchtig en charmant torentje boven de breed-geschouderde kerk, waaronder andere „licht begraven de gestrenge erentfeste ende welgelerde her Gert Muelert ridder ende raet van de hoogsecrt. raedes Keys may der Stadt van Groen. Sterf a. 1538 de dach Decemb. pr.” Het Academiegebouw wordt door zeer vele Groningers mooi gevonden. Wij houden het liever met de zeer weinige Groningers die dit zeer breede en zeer ondiepe gebouw niet mooi vinden integendeel! doch zien het liever als een symbool van wetenschap en cultuur; een brandpunt van geestelijke hoogheid inde vlakke landen van het Noorden, waaruit eens Heymans' licht straalde en waar ook nu nog mannen, dragers van voortreffelijken roem en naam, de menschheid dienen met het beste dat voor haar is weggelegd. Een zucht van verlichting is Groningen ontsnapt, toen bleek dat het befaamde bezuinigings-wetsontwerp der regeering-Colijn niet, zooals tevoren, en niet zonder reden ! vermoed werd, Groningen zijn universiteit ontnemen wilde. Ook het Stadhuis met zijn conventioneelen bouwstijl kan ons niet zoozeer bekoren als bouwwerk op zich zelve, als wel als afsluitstuk van de fraaie en vóór alles indrukwekkende Groote Markt, die waarlijk eender schoonste en meest wijdsche pleinen van Nederland is, waar dichterlijk gezegd het hart van Groningen klopt. Veel beter bevalt ons het midden-vijftiende-eeuwsch gebouwtje dat naar zijn oude functie „De Hoofdwacht” heet en dat als het ware inden
	schaduw van den machtigen Martini-toren staande, een fijne toets aan de Groote Markt geeft. Dat doen ook twee andere gevels : die van het Hotel De Doelen en van de Heerensociëteit, welke laatste onlangs op vakkundige en piëteitvolle wijze is gerestaureerd. Het fraaie Goudkantoor, dat oudtijds een belastinggebouw was, waarvan het Latijnsche opschrift, dat (vertaald) luidt: „geeft den keizer wat des keizers is”, getuigt, maakt de trots van Groningen uit. Thans dient het deels als natuurhistorisch, deels als scheepsbouwkundig museum. Het is een lust den blik langs de contouren van dit fraaie, harmonieuze bouwwerkje, sierlijk product van zeventiende-eeuwsche cultuur, te laten gaan. Zóó gaaf en charmant zijn er helaas niet méér inde mooie Noordelijke hoofdstad te vinden, al moeten wijde perceelen die de, overigens nogal sombere en sobere Ossenmarkt, een attractie schenken, vooral óók gaan zien. Het ligt niet inde lijn van dit geschrift een soort „Baedeker” voor Groningen te zijn en wij willen liever want dat is véél gezelliger en spannender een en ander aan den speurzin over laten van hen en wij hopen van ganscher harte dat dit er velen mogen zijn .... om hun zelfs wille die dezen zomer het schoone vaderland óók in het schoone Groningen zullen zoeken (wij garandeeren hen, dat zij zullen vinden). Daarom zij hier slechts kort en krachtig vermeld, dat er nog méér aardige en fraaie geveltjes in het „Parijs van het Noorden” (wij hoorden eens een geestigaard zeggen : „de Rivièra van den Noordpool !”) te vinden zijn. Aan het Prinsenhof willen wij toch nog even speciaal onze aandacht wijden. Want dit is, ondanks zijn helaas wat vervallen toestand, een even merkwaardig als bezienswaardig gebouw. Het Prinsenhof is het voormalige stad-
	Oud geveltje in het St. Anthony Gasthuis



	N*V\ Café-Restaurant SUISSE Dir.: B. HOMAN Heerestraat GRONINGEN Telef. Int. 8 ❖ Billardzaal met 8 Billards. Zalen disponibel v. Soupers Diners en Vergaderingen. Gerenommeerde keuken. Prima consumptie.
	Men begint te begrijpen dat alle permanent niet gelijk is en geeft de voorkeur aan het bijna volmaakte I werk van PANDORA OOSTERSTRAAT GRONINGEN.
	Firma HOEKZEMA & SWITTERS
	Eenige firmant: G. SMITH Fzn.
	Kantoor van Vaste goederen – Hypotheken – Assurantiën.
	Lid Nederl. Bond van Makelaars.
	Aan- en verkoop van Boerderijen.
	Turf singel 1 b.d. Ebbingebrug
	Telef. 835
	GRONINGEN.
	♦ ♦ MIDDENSTANDSBANK nv HADDINGESTRAAT 10 – GRONINGEN ♦ verricht alle BANK- en EFFECTENZAKEN, verstrekt BEDRIJFSCREDIETEN in rekening-courant VEILIGHEIDSKELDER. ♦ – ♦
	ZIGTERMAN’S MEUBELMAGAZIJNEN
	O. Ebbingestraat 31 Groningen
	MEUBELEN – TAPIJTEN – GORDIJNEN MATRASSEN – BEDDEN – DEKENS BEHANGERIJ – STOFFEERDERIJ – VERHUIZINGEN. –
	Fa. G. VAN DER LAAN Jr. J acobijnenstraat no. 20 Groningen WONINGBUREAU – ASSURANTIëN – – HYPOTHEKEN – EFFECTEN- COUPONS
	Openbare Leeszaal en Boekerij te Groningen VISCHMARKT ZZ. 16 GRONINGEN. BELANGRIJKE BIBLIOTHEEK OP ALLERLEI GEBIED. WORDT LID !
	FIRMA C. P. TETZNER
	BLOEMIST HOFLEVERANCIER GULDENSTRAAT 12 TELEF. 226 GRONINGEN



	bezit dit Parijs niet. Doch ge zijt er vlug bij. Want ge hebt vacantie en geen enkele plicht roept u en eischt u op, dezen heerlijk-zoelen avond. En ge laat de sfeer van Groningen in uw wezen dringen. Het Groningsche jong-volk trekt u in speelsche pantoffelparade voorbij en de klanken van het Martinicarillon buitelen over de warme stad. Die hebben duizenden
	Groningsche vreugden vergezeld en zijn ieder uur neergevallen over allerlei Groningsch verdriet ook. Dat moet ge steeds overdenken wanneer ge op een zomeravond buiten aan de straat vaneen onbekende stad zit en haar hartslag hoort en voelt zonder precies alles te kunnen definieeren. Ge ziet Groningsche menschen met hun eigen zorgen en vreugden door den avond slenteren en hoort den lach van een jong meisje en ziet den vrede inde oogen en de handen van de oude menschen,
	En ’s avonds in het breede, goede bed vaneen Groningsch hotel ligt ge willoos en stil en denkt aan alles van deze zeer opmerkelijke oude en jonge stad en begrijpt, dat ge iets nieuws en iets anders ontdekt hebt, zooals alle steden en dorpen in alle landen der wereld iets nieuws en iets anders zijn, met nieuwe en andere menschen, die hun geheel-eigen autonome leven en belangen, interessen en óók wel gewichtigheden hebben.
	houderlijke hof. In zijn tuin, die nu gedeeltelijk bebouwd is, stond eertijds een héél merkwaardige zonnewijzerpoort, die men thans kan vinden inden tuin van het Natuurkundig Laboratorium aan den Westersingel. Aan het boekje „In en om Groningen”, de smakelijke uitgave van de volijverige „Vereeniging voor Vreemdelingenverkeer", ontleenen wijde volgende bijzonderheden over dit bijzondere gebouw: „Het oude stadhouderlijke hof heeft zijn dagen van glorie reeds lang zien gaan. Een bewogen geschiedenis heeft het gehad. In de 15de en een deel der 16de eeuw huisden er de „Broeders van het Gemeene Leven” die hun dagen in vroomheid aan de wetenschap wijdden. Zij voorzagen in hun onderhoud door het afschrijven van boeken. Het bescheiden gebouw heette naar hen het „Clercken huus.” Zij werden er uit verdreven door den eenigen bisschop, die Groningen heeft gekend, door Knijff. Slechts enkele jaren heeft diens verblijf aldaar geduurd. Op den Isten October 1576, de oude Groningsche kroniekschrijver verhaalt het ons, is hij „inden peste gestorven des nachts in syn hoff te Groningen, dat de fraters Moneken vorhen woneden”.
	Ziet, zóó moet ge een stad die ge zoo eens bezoekt, toch óók bezien en beleven. Daarmee kan geen gids u helpen en ge zoudt alle mooie en merkwaardige dingen kunnen gaan zien, die wij u wijzen en waarvan wij alles vertellen en tóch zoudt ge, wanneer uw eigen dichterlijke hart niet méé klopt, onverrichterzake terugkeeren, want de sfeer vaneen vreemde stad moet ge altijd óók in uw hart sluiten en niet alleen begrijpen met uw verstand en uw oogen. Want Groningen, om een voorbeeld te noemen, heeft uitzonderlijk mooie plantsoenen en parken. Een stedelijk stuk natuur van aanleg en oppervlakte als het Stadspark zult ge wel zelden elders in Nederland vinden. Maar wij mogen niet zeggen : „gaat het Stadspark zien, zijn tallooze heesters, boomen en bloemen; zijn gezellige paviljoen, z'n vijvers, lanen, gazons en zijn volière”, zonder dat wij ons ervan bewust zijn, dat zij, wien wij deze raad uit goede en volle overtuiging geven, zoo’n kostelijke zomeravond in het Groninger Stadspark troetelkind der burgerij! ook op hun eigen wijze zullen genieten.
	In 1577 en gedurende enkele jaren daarna vertoefde de bekende George de Lalaing, hertog van Rennenberg, er eenige jaren. Na diens dood op 31-jarigen leeftijd, nam zijn opvolger Frangois de Verdugo er zijn intrek. Na de reductie in 1594 werd het complex tot stadhouderlijk hof bestemd. Inde 17de eeuw bracht de derde dochter van Frederik Hendrik met den vorst van Anhalt getrouwd, er haar wittebroodsweken door. Met het stadhouderlijke tijdvak hield ook de glorieuse bestemming van het Prinsenhof op. Van 1803 tot 1806 was het.... kostschool, tot 1906 Militair Hospitaal, toen Scheikundig Laboratorium en daarna wéér Militair Hospitaal en thans is het zeer merkwaardige gebouwencomplex, dat u bij uw bezoek vooral moet gaan bekijken, een soort vereenigingslokalencomplex, terwijl er zelfs zéér prozaïsche gemeentelijke bureaux zoo nu en dan, tijdelijk onderdak in vinden.
	Maakt, lezer, eens een loopje door het Noorderplantsoen en ziet wat vaneen betrekkelijk klein stukje natuur, temidden van de steenen-die-groeien, een bekoorlijk plantsoen gemaakt kan worden ! Wandel door het Sterrebosch en benijdt deze stad, die in zich zelve zooveel groen en boomen heeft, waarvan ook de zeldzaam ruime, breede en welig-aangelegde singels rond de stad verheugend getuigen. En buiten
	Dit wat eender merkwaardigste gebouwen van Groningen betreft. En het Poortershuisje, trots van alles wat zich met trots Groningen noemt, de verschillende gevels en poortjes van hofjes en gasthuizen, het Provinciehuis dat een bezienswaardig oud gedeelte heeft en een kwasi-oud (en dus niet bijzonder fraai) nieuw, die moet ge nu maar eens zelf gaan ontdekken, wanneer ge Groningen „überhaupt” ontdekken gaat.
	ZOO ZIET GE GRONINGEN OOK !
	Het is altijd heerlijk op een mooien zomeravond ineen vreemde stad te zijn. Ge zit op een café-terras. In Groningen moet ge daar vlug bij zijn, want dat is één van de weinige gebreken van die stad, die overigens den burger schier alles geeft wat des burgers is : groote en vele koffiehuis-terrassen
	GRONINGEN. – Winschoter kade.
	GRONINGEN. Provinciehuis.



	R E N A U LT llillllllll!lllllllllllllllllllllllllllllllllllll!lllllllllllllllllllll!lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll|i|lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!lllllllllllllllllllllllllllllllllllll)
	Ongeëvenaard in 2- en 4-persoons Cabriolets 4, 6 en 8 cylinders VRAAGT PRIJS EN DEMONSTRATIE N.V. GR ON. AUTO MIJ. Noorderstationstraat 18 – Groningen – TeL 2840
	PATERSWOLDE.



	En inde dichte nabijheid van de stad, daar openbaart de natuur zich op de mooiste en liefste wijze, die ge u denken kunt. Daarvan heeft de dichter gewaagd, die over de Drentsche A gezongen heeft : Zooals een huppelend kind en de zon wordt al rooder en het heft ten laatsten male de oogen ten hemel voor het vol zorg naar het donkere bed wordt gestuurd. Zingend een avondhymne, zoo zoude men schier kunnen zeggen dat de A. trekt door de malsch-bewassen weiden, Reeds ziet men het geboomte dat haar dra omsluit, van ver heur gangen begeleiden; Zwarte woudzoomen waar everos en ree bij d’avondschemering in strijd doen kraken ’t verward struweel. En varen-overwoekerde poelen braken hun giftige miasmen uit. Daar zoudt gij niet
	licht u ter ruste leggen, maar, schoon vermoeid, gaan zoeken een sponde, die 't nabij Noordlaren biedt. Want aan de wouden is ontgroeid het huidige geslacht en siddert voor de ongeziene gruwelen van den nacht. Doch aan den wandelaar, dier wildernis doorloopen vleit zich een spel van lieflijker gebaren open, het golvend veld, bedekt van welig graangewas, dat afdaalt tot den rietzoom van den plas die 't heerlijk Meerwijk in zijn spiegel kaatsen doet: het Laarder meer, een vreugde voor ’t oprecht gemoed. *) Wanneer ge Groningen, de stad gezien hebt en naar wij hopen en verwachten bewonderd, gaat u ook zien wat bij de stad behoort: de longen van de stad, het prachtige gebied waardoor Groningen en Drenthe „in schoonheid aaneengesmeed” worden. Daar gaan nu éérst onze schreden heen .... *) Uit : De Drentsche A door mr. H. J. Scheltema.
	(Met eenige andere gevels bij bijzondere verlichting),
	GRONINGEN. Martinitoren.



	Wanneer een „Hollander” (zoo noemen de Groningers al hun landgenooten van Zwolle af) aan de omgeving van Groningen denkt, denkt hij verkéérd. Dat staat als een paal boven water. Want voor zijn lodderig geestesoog doemen dan vlakke en verre weidelanden op, met hier en daar het felle rood van een boerderij inde zon. De fout van den Hollander is verklaarbaar. Hij denkt aan het Groninger land Noordelijk van de stad en ofschoon de Groningers ook aan die natuur hun warme hart verpand hebben waarin zij tusschen twee haakjes, gróót gelijk hebben wanneer zij uitstapjes inde omgeving gaan maken, loopen, fietsen, autoën of bussen zij Zuidwaarts, naar en door ’t Noorden van Drenthe. Daar, in Paterswolde en Eelde, in Haren, Harendermolen en Glimmen in Zuidlaren, De Punt, Vries, Zeegse, Zeijen, Roden en Leek wandelt de Groninger en zult ook gij, Hollandsche ontdekkingsreiziger, indien ge verstandig zijt, wandelen ! door de schier eindelooze dennenbosschen en stille heidevelden, die het vette en welvarende Groningen binden aan het Oude Landschap.
	EEN DER FRAAISTE VILLA’S AAN DE VERLENGDE HEEREWEG WAARIN GEVESTIGD DE Kliniek „HUIZE HAKBIJL” Groningen
	Daar gaat ge wandelen, ver van de breede wegen, waarlangs het haastig verkeer zich rept, ver van de schrille en harde geluiden van de menschenwereld. Ge gaat er u zelve verliezen inde geuren van hars en laag kreupelhout. De stilte, de koele dennenbosschen zijn rondom u. Er is niets dan het geluid van uw eigen voetstappen, dof over smalle boschpaadjes; de roep vaneen vogel klinkt, een droog takje breekt onder uw tred, even ruischt de wind door de dennentoppen .... Het is de stemming van de stille streek die Groningen aan Drenthe verbindt, de sfeer van de kleine dorpen met hun kostelijke natuur, de rust, de stilte, de zwijgzaamheid onder den stralenden hemel op een heerlijken zomerdag.
	EEN INRICHTING VOOR DE VERPLEGING VAN ZENUWZIEKEN. VOLKOMEN RUSTIG GELEGEN. UITSTEKENDE VERZORGING. PRIMA KEUKEN.
	Ge loopt zonder doel of plan; ge laat u gaan op den adem van de eeuwigheid en in uw gedachten komen wat simpele dichtregels, zooals Edward B. Koster die heeft geschreven :
	DE PRACHTIGE OMGEVING VAN GRONINGEN
	HAREN (Gr.) Oud Landhuis



	breede, mulle zandwegen ligt, waar boerenkarren, djokkerend door de warmte, diepe sporen getrokken hebben. De stilte die ook aan den rand der meren is : het Paterswolder, het Zuidlaarder, het Leekster meer.
	Hoe rustig dwaalde ik inde bosschen rond Door smalle berkenlanden, wier geglans Van verre scheen door ’t flikk'rend loofgedans Wanneer de wind zich door ’t geboomte wond. Mij wenkten dennen, vast in zand'gen grond. Op heuv'len tronend, en in dein-kadans Bewogen zich hun takken; ineen schans Van groen kon ’k schuilen, waar geen mensch mij vond Veel plecht’ge beukenlanen, half-verlicht. Waar vrede droomde in schemer-eenzaamheid, Verrezen voor me als zuilengang, gewijd Tot tempel voor het innerlijk gezicht, Dat me in dit oord gewerd, de diepe rust, Waarin mijn ziel door de al-stilt werd gesust.
	Breede plassen, verdroomd tusschen de bosschen. Water en waterplanten, een libel danst sierlijk en kleurig boven den oever. Muggen spelen krijgertje. De hemel en de hoogste toppen der boomen spiegelen zich in ’t watervlak. Ge zet u neder in het bosch.
	En zijt gelukkig met deze vredigheid. En denkt: als zóó de wereld was, zóó stil, zóó zonder strijd en felle geluiden, als zóó de mensch, deze mensch, als zóó ik altijd kon zijn: een beetje peinzend, een beetje gelukkig....
	En ge verheugt u over de ingeving, die u naar Groningen deed gaan, de moderne, interessante stad, met haar groote, bekoorlijke oude natuur rondom
	Zóó is dit prachtige Groningsch-Drentsche land het oord, waarin de ziel door de stilte wordt gesust. De stilte die tusschen de stammen en kruinen van diepe bosschen is, die over de
	SLOCHTEREN. Fraeylemaborg.
	PATERSWOLDE. Beukenlaan de Braak
	PATERSWOLDE.



	Bezoekt Moderne speeltuinen. t __ Goede busverbinding met Groningen. Aange-010.0 —■ P3torSWQl(l 0 naam wonen in gezonde streek. ■■ ■ Bezoekt het vliegveld Eelde. Dubbeldaagsche dienst Groningen—Amsterdam v.v. Rondvluchten voor kinderen (bij deelname v. 20 kinderen) ƒ 2.50 tot 16 jaar, boven 16 jaar het ontspanningsoord van het Noorden. f • Restaurant op het vliegveld. Prachtige wandelbosschen en veel landschaps- Gids, pensionlijst en wandelkaartje gratis verschoon. krijgbaar bij den Secr. G. Koster, Paterswolde. Zeilen – Roeien – Motorvaren op het Paters- Telefoon 19 Eelde. woldsche Meer en „Friesche Veen”. HET BESTUUR V.V.V.
	Bezoekt op Uwe Zomerreis HOTEL-CAFÉ-RESTAURANT „Veenma"
	PATERSWOLDE
	Restaurant „’t Familiehotel"
	MIDWOLDE GEM. LEEK TELEF. no. 11
	Pension vanaf ƒ 4.50 per dag Logies met ontbijt f 3. en ƒ 3.50
	Groote zalen voor gezelschappen. ♦ „Moderne Dancing”. —• ♦ Mooi Terras en Speeltuin. ♦ Tegenover Restaurant de beroemde kerk met zijn bezienswaardigheden. ♦ Verder het Natuurschoon „Nienoord” waar is te bezichtigen: Schelpengrot, Indisch Museum, enz. enz.
	PAVILJOEN AAN HET MEER. PRACHTIG UITZICHT. MATIGE PRIJZEN. RUSTIGE OMGEVING. TELEF. 333 (Gron.) E. H. HEIKENS.
	Wie Groningen zegt, zegt Paterswolde. Wie Paterswolde zegt, denkt aan het heerlijke Paterswolder meer, uitspannings- en verfrisschingsplaats der Groningers par excellence. Dit meer is ongeveer anderhalve kilometer lang en breed en omdat het dus niet zoo héél groot is, is het eender drukst bevaren plekjes van ons land. En bovenal : het is intiem, men voelt er zich dadelijk thuis en komt en graag terug. Hier viert, men kan gerust zeggen héél Groningen zijn watersport-hartstocht uit. Wanneer ge dan ook op een heerlijken zomeravond aan den kabbelenden rand van het water zit in het Clubhuis een sociëteit, die voor vreemdelingen haar
	poorten wijd en gastvrij geopend houdt of ineen van de prettige en uitstekend-geleide hotel-café's die hier en daar langs 't meer staan; wanneer ge over de kale wijdheid van de plas naar het silhouet van „Grönnen” kijkt met z’n kenmerkenden Martini natuurlijk boven alles uit dan wordt ge ook getroffen door de sereene, zuivere schoonheid van zeilbooten, koersend over ’t water, ge hoort de roep der late zwemmers; motor- en roeibooten kruisen de plas. Wat een vroolijk vertier ! Ge moet al een zeer verstokte landrot zijn, wanneer ge de verleiding weerstaat zelf een tochtje te doen. ’s Avonds kan het er zoo rustig en vredig zijn, ondanks al



	die van De Braak kunnen meten. Hier staan prachtige frissche boomen in groote verscheidenheid; er zijn heerlijke, rustige vijvers, waarin ’s zomers wilde eenden huizen en waar de waterhoentjes nestelen. Er is rijk vogelleven en een even rijke plantengroei; een doolhof en een kettingbrug. Dit prachtige stukje natuur, dat jaarlijks door meer dan 50.000 menschen bezocht wordt, is sinds 1920 eigendom van de Vereeniging tot Behoud van Natuurmonumenten, en dat feit getuigt reeds genoeg voor zijn uitzonderlijke bekoorlijkheid. Ook het Friesche Veen is een bezoek ten volle waard. Ruim een kilometer den kunstweg op van het hotel „De Twee Provinciën” af, vindt ge, over den dijk klimmend, de gelegenheid om met een roeiboot langs een deel der Oude Ate varen. Ge komt dan weldra op het zeer eigenaardige watergebied dat het Friesche Veen genoemd wordt. De waterpartijen op dezen plas, omzoomd door allerlei struikgewas en laag geboomte, zijn bijzonder mooi. Wanneer inden zomerochtend de nevels opstijgen en langzaam wijken voor de komende zon, kunt ge hier den hengelaar in zijn element vinden; de natuurliefhebber kan er de watervogels en allerlei andere vogels van velerlei veer bespieden of grasduinen in alle moeras- en waterplanten en wie hier komt als duizenden waterlelies haar pracht uitspreiden, zal er een onvergetelijken indruk van meenemen.
	Er zijn nog tal van andere prachtige plekjes inde omgeving van het Paterswoldsche meer: Lemferdinge, de Duinen, de Vosbergen en Oosterbroek, het zijn alle benamingen van heerlijke plekjes.
	het sportieve en mondaine leven. Maar als de golven, met witte koppen gekroond zijn en het schuim hoog over de eilandjes spat, dan is het d e tijd voor den zeiler, dan schiet zijn kielboot pijlsnel door het kokende water, dan strijdt hij met popelend hart tegen wind en golven. Het grootste eiland, midden in het meer gelegen, dat men zéér wijdsch en zéér gewichtig „Heemstede” noemt en dat, naar men zegt, waarschijnlijk een zeer oude woonplaats is, is een heerlijk plekje voor kampeerders. Onze plaatsruimte gedoogt niet dat wij alle dithyramben die in ons zijn, wanneer wij maar denken aan dit kostelijke plekje vlak bij de stad, vorm geven op het papier. Doch met alle aandrang willen wij u raden, u zelve te gaan overtuigen. Ineen klein half uurtje met de fiets, in nog minder tijd met de autobus, of anders met een flinke wandeling bereikt ge het langs gemakkelijke en voortreffelijke wegen. Ge kunt er u aan alle geneugten van het water overgeven. En er bovendien de rust en het geluk vinden, die ge noodig hebt na uw bezoek aan de drukke stad, en die u naar hart en lichaam en geest zullen verkwikken. * ★ * Wie Groningen zegt, zegt Paterswolde en wie Paterswolde zegt, denkt aan het landgoed „De Braak”. In geheel Nederland zijn maar weinig bosschen, die hun bekoring met
	Kom hier inden vroegen zomer, als de beuk zijn groene vlammen uitslaat, als de roode meidoorn zijn wondere pracht uitspreidt en de brem langs alle wegen bloeit; wanneer het bosch vervuld is van het gefluit van lijster en spreeuw en de nachtegaal inde stille laantjes zijn liefdelied zingt, of inden vollen zomer, wanneer het zware loover over uw pad buigt, de woudbloemen en varens doordringende geuren verspreiden; of inden herfst wanneer al die tooverkleuren der natuur u verrukken : het bruin in alle tinten van den Amerikaanschen eik, het felle geel van eschdoorn en goudlarix, het klaterend rood van lijsterbes en Geldersche roos en zélfs in den winter, wanneer de sneeuwvacht de takken neerbuigt, de berijpte berkentwijgen doet afhangen als een witte mantel. En zóó is het eigenlijk overal aan dien kant van Groningen, in ’t Noorden van Drenthe ....
	De poort van Nienoord-Leek.
	Bij Paterswolde.
	Foto N. v.h. N.
	Kerk Zuidlaren.
	Foto Kramer, Groningen



	ZUIDLAREN
	BEZOEKT EN VESTIGT U TE ZUIDLAREN. Bosch, heide, zwem- en natuurbaden, roeien, zeilen, visschen, hunnebedden, prachtige fiets- en wandelwegen. Uitstekend lager en uitgebreid lager onderwijs. Vele dagelijksche autobusverbindingen op Groningen, Assen en de Veenkoloniën. Vele hotels en pensions. Goede garages met autoverhuurinrichtingen. Bloeiende winkelstand. Vraagt gratis wandelkaart met inlichtingen bij G. EGGENS, Secr. V.V.V. Zuidlaren.
	„Markebosch” of kortere wandelingen maken onder ’t zwaar geboomte van de havezathe „Laarwoud” of langs de vele goed onderhouden brinken en pleinen. Op het inde nabijheid gelegen Zuidlaardermeer kan men zijn hart ophalen aan roeien, zeilen, zwemmen of hengelen. De plaatselijke vereeniging voor vreemdelingenverkeer heeft aan den oever van dit meer sinds ’t jaar 1927 een naar de eischen des tijds ingericht zwembad in exploitatie, terwijl van particuliere zijde kosten noch moeiten worden gespaard om van deze eenige honderden bunders groote waterplas te maken een watersportgelegenheid bij uitnemendheid, getuige het feit, dat sinds kort een natuurbad is verrezen dat zijn weerga in Nederland nauwelijks vindt.
	Daar is het verrukkelijk oude en echt-Drentsche dorp Zuid la ren. Dit dorp met zijn naaste omgeving is zeker een van de schoonste en bekendste plekjes inde zoo natuurschoonrijke „Kop van Drenthe’’. Gelegen aan een zeer oud kruispunt van wegen met inde onmiddellijke nabijheid bosch, heide en water was het al van ouds en is het nog een gezochte plaats voor toeristen en een dorado voor den natuurliefhebber.
	Niet alleen bekoren de mooie wandelingen langs de hoofdof zijwegen met hun vele vertakkingen over de verscheidenhejd welke men aantreft inde naaste omgeving van het dorp, ook daarbinnen kan men genieten vaneen verblijf in het
	ZUIDLAREN. Duin en boschweg naar Vries Foto Kramer, Groningen
	2UIDLAREN. – 't Bosch. Foto Kramer, Groningen



	een parkeerterrein met ruimte voor meer dan duizend auto’s en een bijna onbeperkt aantal fietsen, een hertenkamp, rozentuinen Dat is het NATUURBAD „MIDLAREN”. Het is ónmogelijk om van alles wat hier valt te genieten, een beschrijving te geven. U moet zélf eens meedoen aan het heerlijke, ongedwongen strandleven, zélf eens luieren op het terras of eens gezellig zitten in het paviljoen bij de vroolijke muziek, eens wandelen inden rozentuin, het hertenkamp zien. En dan de jachthaven en het wedstrijdbassin, waardoor ook serieuze watersportbeoefenaars hun hart kunnen ophalen. Zélf zonnebaden, spelen, wandelen, zwemmen, kijken, genieten, om te weten, waarom hier Neerlands mooiste uitgaansoord is.
	Nu ! Stralende zon. Lachende luchten. Kano’s, roeibooten, zwenkende jachten.
	Strandleven, zonnebad. Zachte prikkeling van het warme zand. Het blanke water, waarin van U glijden de zorgen van den dag. Koele schaduw in het bosch. Intieme plekjes in rozentuinen en hertenkamp Muziek die U lokt naar de dansvloeren bij het Paviljoen.
	Ruimte, lucht, onbezorgd genieten, omringd door de discrete zorgen van ervaren personeel.
	Dat is het NATUURBAD „MIDLAREN”
	Dat en nog veel meer.
	Een uitgestrekt landgoed, aan de Westoever van het prachtige Zuidlaardermeer, waar een groote inham, ingesloten door een breed en zonnig strand, is aangelegd. Een jachthaven, een paviljoen met terrassen, ruime frissche kleedgebouwen,
	woners verraden. Deze brink is het symbool van landelijks rust, zoo nu en dan onderbroken dooreen bepaalde gezelligheid wegens het aankomen en vertrekken van autobussen, welke U ineen minimum van tijd brengen naar drukke centra als Groningen, Assen of de Veenkoloniën of U verder de Hondsrug opvoeren. Een en ander maakt het duidelijk, dat in Witkamp’s Aardrijkskundig Woordenboek dit zoo schoone dorp niet ten onrechte wordt genoemd als te zijn eender fraaiste dorpen van geheel Nederland.
	Te Midlaren is een goed onderhouden hunnebed, dat veie bezoekers trekt.
	Op de eeuwenoude herfstjaarmarkt, waaraan veel geschiedenis is verbonden en welke wordt gehouden op den derden Dinsdag in October, is de Zuidlaarder met recht trotsch. In 1231 bestond ze reeds meer dan 2 eeuwen. Deze markt wordt gehouden op een groote open ruimte „de Brink" (de grootste van vele) welke het Saksisch karakter van het dorp aangeeft, waaromheen hooge boomen en een huizengroep, welke eerste de oudheid en welke laatste een zekere welstand van de be-
	MIDLAREN. Foto Kramer, Groningen
	ZUIDLAREN. – Brink. Foto Kramer, Groningen



	Wij verzekeren U, dat wij allerminst de pretentie hebben ook maar eenigermate volledig te zijn over de prachtige omgeving van Groningen. Wij kunnen slechts in enkele aanduidingen U, lezer, doen bemerken, dat deze natuur, deze grootsche en ongerepte natuur rond de kleine, merkwaardige en oer-oude Drentsche dorpen, zóó schoon is, als gij, de Veluwe en Limburg misschien daargelaten, nergens in ons mooie Nederland, zóó hartverrukkend en geestverkwikkend vinden zult. Het loont de moeite zoo in ieder opzicht, eens met Groningen als pleisterplaats en uitgangspunt die natuur met voet en fiets te gaan ontdekken en verkennen. Verbindt met uw geest en lichaam en hart door lange wandelingen, de verrukkelijke plaatsjes wier namen u wellicht tot nu toe onbekend waren en wier „lijfelijke aanwezigheid” U een ware openbaring zal zijn. Bezoekt de Appèl bergen, de Punt en Haren, Groningen’s mooie villadorp, zoekt het in Roden met zijn bosschen, Steenderen met zijn mooie duinen en eeuwen-oude zandverstuivingen, in het rustige Lieveren en Nietap met zijn wouden, Roderwolde, dat reeds inde 12de eeuw genoemd wordt en aan de stille oevers van het Leekstermeer.
	Kortom, komt naar Groningen, de stad en ga te gast aan zijn levendige, typische sfeer, bezoekt zijn merkwaardige gebouwen, zijn mooie parken en plantsoenen, zijn museum en zijn kerken. Doch geniet óók van zijn kostelijke omgeving, die van zulk een intense schoonheid is, dat er welhaast geen groote stad in Nederland gevonden wordt die zóó gezegend mag heeten door zulk een heerlijke omgeving, van vlak „onder haar rook" tot uren zwervens het ongerepte Drenthe in.
	ZUIDLAREN. Stationsweg. Foto Kramer, Groningen
	PATERSWOLDE. Paterswoldsche Meer.
	Een zij-laantje van het oude Markebosch. Foto N. v.h. N.



	Wandelpark Roden met openluchtschool. Foto N. v.h. N.
	RODEN. – Kerk.
	Het Roder Wandelpark in welks centrum de Openluchtschool staat. Foto N. v.h. N.
	RODEN



	De Gemeente WINSCHOTEN heeft haar ontstaan en bestaan als handelsplaats hoofdzakelijk te danken aan hare ligging op de grens eenerzijds van de vruchtbare kleistreek „het Oldambt” en anderzijds van de veen- en zandgronden, die later veenkoloniën zijn geworden. Groot- en kleinhandel zijn er van veel beteekenis. Ook de industrie telt mee. Men vindt er: eene stroo-cartonfabriek, een fabriek van chemische producten, eenige machinefabrieken, rijwielfabrieken, fabrieken van vruchtensappen, eene azijnfabriek, eene boterfabriek, tabak- en sigarenfabrieken, steen- en pannenfabrieken. Tuinbouw met zaadteelt en zaadhandel zijn er voorts zeer belangrijk. Winschoten is tevens een knooppunt van verkeerswegen met de omgeving. De spoorweg verbindt het eenerzijds met de hoofdplaats der provincie en anderzijds via Nieuwe-Schans met Duitschland, de tramweg der Maatschappij Oldambt—Pekela met de gemeente Beerta en Finsterwolde eenerzijds en Oude- en Nieuwe-Pekela anderzijds, die van de Maatschappij „Oostelijk-Groningen” met Delfzijl, Bellingwolde en Ter Apel. Twee openbare autobusdiensten onderhouden de verbinding met Groningen en met Veendam. Gemeentelijke inrichtingen zijn onder meer: eene hoogere burgerschool met 5-jarigen cursus, een gymnasium, eene ambachtsschool met vakschool voor meisjes, een sportterrein met open zwembad en een badhuis voor binnenbaden. Voorts: een gasfabriek, waterleiding en slachthuis. Electrische stroom voor licht en kracht levert de Provinciale Electrische Centrale. Een groot, modern ingericht ziekenhuis, toebehoorende aan de R.K. gemeente, is mede aanwezig.
	DE „Winschoter Courant EN HAAR „Volkseditie” WORDEN IN DE GEHEELE OOSTHOEK VAN DE PROVINCIE GRONINGEN BIJNA HUIS AAN HUIS, IN ALLE KRINGEN, GELEZEN.
	LAGE ADVERTENTIE--TARIEVEN.
	EFFECTENKANTOOR Mr. B. A. GROENEVELD
	WINSCHOTEN TORENSTRAAT 19 TELEFOON 400 ♦ COUPONS DEPOSITO Gemeente- en Waterschapsobligatiën Rekening Courant – Vreemd geld Assurantiën SAFE-LOKETTEN in Brand- en Inbraakvrije kluis
	Bezoekt Winschoten
	In centrum van Oldambt en Westerwolde. Ned. Herv. Kerk uit de dertiende eeuw. Standbeeld van Graaf Ad o l fte Heiligerlee. Prachtige gemeente plantsoenen en asphaltstraten. Uitgebreide industrie-terreinen aan spoor, tram en haven beschikbaar.
	Het Monument van Heiligerlee.



	Winschoten is, na Groningen, de tweede stad van de provincie en zijn positie is van dien aard, dat vaneen toenemenden bloei mag worden gewaagd. Winschoten heeft deze bloei en zijn gansche opkomst te danken aan zijn gunstige ligging, te midden vaneen welvarende omgeving, de vele en goede verkeerswegen en zijn verwijderde ligging ten opzichte van ~de’’ stad. Handel en nijverheid drukken hun stempel op de stad en niet te vergeten als markt-centrum beleeft deze plaats óók tijden van grooten bloei. De Markt-op-Maandag is sinds anderhalve eeuw bekend. Het verkeer op Winschoten van de andere, omliggende gemeenten is zeer druk. Door de autobussen is dat de laatste jaren nog voortdurend toegenomen en verder zijn er tal van fabrieken en is ook de land- en tuinbouw er goed en rijk vertegenwoordigd.
	Niet zonder trots zal Winschoten den vreemdeling op de vele diensten en instellingen wijzen, die in zijn gemeente worden aangetroffen : talrijke onderwijsinrichtingen van allerlei aard, religieuze instellingen en velerlei kerkgenootschappen, groote gemeente-bedrijven en last not least het sportterrein dat prachtig geoutilleerd is en 5 H.A. groot is. Men vindt daar twee voetbalvelden, een renbaan, oefenvelden en een zwembad ter oppervlakte van circa 2 H.A., waarvan de diepte van 0.50 tot 3.50 M. is. Al is de rechtbank er onlangs opgeheven, toch is Winschoten ook een echt ambtenaren-stadje. Dat ligt geheei inde lijn met zijn beteekenis als centrum van handel en industrie en daar de vooruitgang van deze beide nog steeds bestendigd wordt, kan men met gerustheid verwachten, dat als eens het economisch getij weer stijgen zal deze in vele opzichten er zoo gunstig voorstaande gemeente haar positie
	WINSCHOTEN
	Bosch. Winschoten.
	Toren te Winschoten
	Binnen Venne. Winschoten.



	Grasmaaimachines op kogellagers m. de nieuwste vinding, n.l. een gepatenteerde nastelling der messen. Sleutels en schroevendraaiers overbodig. EDEN met 4 messen vanaf ƒ 9.55 STAHSIEG m. 5 messen vanaf ƒ 11.— J. BOSKER Bznu WINSCHOTEN
	Nieuwe Winschoter Courant (Uitg. E. Verwet & Co.) LANGESTR. 3 Telef. 5 WINSCHOTEN
	In Noord-Oostelijk Groningen het vooraanstaande orgaan. Wordt in dit uitgebreid, van ouds koopkrachtig gebied practisch huis aan huis gelezen, speciaal door de gegoede ingezetenen. De „Nieuwe Winschoter Courant” kent geen gratis verspreiding. Daardoor mede wordt haar publiciteitswaarde tot het hoogste rendement opgevoerd . Zeer concurreerend advertentie-tarief.
	Voor Complete WON IN G-1N RICHT ING Meubelen – Tapijten – Gordijnen – Linoleum Balatum – Beddegoederen – enz. naar Het Winschoter Tapijt- en Beddenmagazijn FIRMA FLINT Tel. 248 Langestraat 32 Venne 15-17 WINSCHOTEN. Verhuizingen onder garantie.
	Speciaal vestigen wijde aandacht op onze ~Hotelrubriek voor het Noorden” waarin enkel Hotels & Pensions uit de Noord, provinciën worden opgenomen. Deze rubriek verschijnt inde zomermaanden 20 keer. Vraagt nadere gegevens en proefnummers.
	N.V. OLDAMBTSTER ZUIVELFABRIEK EN MELKINRICHTING TELEFOON 10 WINSCHOTEN TELEFOON 10 ♦♦ Levering van uitsluitend eerste kwaliteit melk en melkproducten. VOLLE MELK (los en in flessen) ROOMKARNEMELK KARNEMELKSEPAP ROOMBOTER (onder Rijkscontröle) KOFFIEROOM SLAGROOM DIVERSE SOORTEN KAAS (voorzien van Rijksmerk) MELKPOEDER (volle en magere).
	Ken Uw Land, ken Groningen!



	voortdurend zal zien verbeteren. Een bezienswaardigheid van deze stad, die eigenlijk nooit stadsrechten gehad heeft, is het kerkgebouw, dat in 1907 met rijkssubsidie gerestaureerd is. Deze kerk dateert van omstreeks 1300 en bestaat uit vijf geledingen. De gewelven zijn, naar de teruggevonden oude ge-
	gevens, nieuw aangebracht. Ten deele is het metselwerk weder zichtbaar gemaakt. Men moet Winschoten niet gaan zien om een mooi stadje te zien, doch wel om een typische en echt-Groningsche plaatste bezoeken, nijver en levendig en van een geheel eigen karakter.
	LOPPERSUM – Een van de Proosdijen van Fivelingo
	Loppersum is een van de twee of drie proosdijen van Fivelingo geweest en natuurlijk hebben daar in oude tijden ook burchten gestaan. Daar is nu niets meer van over maar wel is er de prachtige oude kerk, uit de 13de eeuw, gewijd aan Sint Pieter. Behalve de toren is het schip met dwarsschip nog over. De kerk is gedekt met een stergewelf, dat inde wandeling „het vischnet van Petrus” genoemd wordt. Opvallend zijnde oude vensters inden noordelijken gevel en de spitsbogige zijbeukvensters met baksteenen stijlen en bogen. De toren, die drie verdiepingen hoog is en eender bekendste van Groninger-land is, meet tot den nok 42.50 meter. Dat is dus nog niet de helft van zijn grooten broer, den Martini. Hij diende vroeger, in tijden van gevaar, tot verdediging en is inden jare 1610 hersteld. En dan is er nog het mooie Marktplein van het dorp Loppersum, dat nog altijd den indruk geeft
	van vroegere grootheid. Het dorp is altijd een centrum van de omgeving geweest en het is een merkwaardig feit, dat zich hier zooveel oude huizen bevinden van méér dan één verdieping. En een groote gebeurtenis is dan altijd de paardenmarkt geweest, die nu natuurlijk door den grooten moloch „autobus" duchtig aan belangrijkheid heeft ingeboet. Loppersum ligt ineen florissante streek, waar land- en tuinbouw en fruitteelt een hoogen trap van ontwikkeling bereikt hebben. De Loppersummer bessen zijn uitstekend bekend. En niet ten onrechte ! Tot de dorpen die van de gemeente Loppersum deel uitmaken, behoort onder andere Wirdum. Eeuwen geleden zetelde hier het geslacht Froma. In het kleine kerkje, dat over de lage huisjes met verweerde daken en een enkel wit geveltje domineert, getuigen een tweetal Gothische grafschriften van dien ouden roem.
	Burgem. Schönfeldplein,
	Langestraat te Winschoten
	Grindweg. Winschoten



	Ruwolie Motoren
	N.V. DAM APPINGEDAM Lichte Constructie Trailerbouw met eigen fabrikaat bij Waterstaat goedgekeurde Mechanische of Luchtremmen, waarvoor octrooi is aangevraagd onder no. 72187. Vertegenwoordiger van „DODGE”, „INDIANA”, „WHITE” en „OPEL” Auto’s, alsmede „CASE” en „HANOMAG” Landbouwtractoren. MODERN INGERICHTE WERKPLAATSEN
	BRONSMOTORENFABRIEK APPINGEDAM
	EISMA & LENTING MACHINEFABRIEK TE APPINGEDAM fabriceeren: Persen voor hooi, houtwol en stroo. De nieuwste zelfvoeders voor dorschmachines. Schooninrichtings direct aan de dorschmachines verbonden. Kortstrooblazers. Arenzuigers. Kafblazer met pijpen. Blaastransportinrichtingen voor alle doeleinden. Plaatsen lagedruk-, lucht- en massieve banden om elk wiel. Modern ingerichte werkplaats voor alle landbouwmachines, tractors en motoren.
	Wasscherij
	„DE PELIKAAN"
	Appingedam
	De wasschen uit Groningen worden dagelijks gehaald en terug bezorgd.
	Onder aanbeveling, Fa. EISMA & LENTING.
	De zaak voor betere wasch tegen redelijke prijs.
	TELEPH. 28 – GIRO 35465
	Een aardige foto uit Appingedam.



	Wanneer we langs één der vele toegangswegen dit aardig stadje een bezoek brengen, dan vermoeden we niet welk een rijk stuk geschiedenis er leeft. Oud, zeer oud is de hoofdstad van ’t gewest „Fivelingo’’. Eens was ze de zeehaven van het Noorden en voerende trotsche schepen voor de wallen der „Damster veste.” De Dijkstraat is dan ook nog een overblijfsel van de dijk welke de bewoners uit lang vervlogen tijden hebben opgeworpen om de Fivel binnen haar bedding te houden. Inde Wijkstraat prijkt zorgvuldig bewaard en door piëteitvolle handen gerestaureerd, het oude gemeentehuis. Gebouwd in 1630, herbergde het vroeger de waag en werden
	er de stapelgoederen vaneen groot deel onzer provincie gewogen. Inde gevel staat het wapen gehouwen : Een pelikaan die haar jongen voert met haar hartebloed Inde fraaie kerk in kruisvorm gebouwd, liggen nog de grafsteenen van vele edele bewoners der kasteelen en heerden, welke eens de glorie en de trots van „de Olde Dam" waren. Hoog inden toren klingt een zuiver klokkenspel ieder kwartier de tijd in zilveren klank over ’t oude stadje. Tusschen Dijkstraat en Solwerderstraat ligt het Damsterdiep overbrugd door twee breede en twee smalle bruggen. Langs het water droomen de oude huizen en typische uitstekjes boven het water doen denken aan een miniatuur Venetië, zoodat menig reiziger verrast even blijft staan, getroffen door de intieme schoonheid van ’t oude stadsbeeld. De buitenwijken zijn met zorg aangelegd en prachtige villa’s getuigen van den smaak der gezeten burgers. Zocht het oude Appingedam haar kracht in het geweld der wapenen, het tegenwoordig geslacht streeft naar ontwikkeling en beschaving. Vijf lagere en twee U.L.0.-scholen geven de eerste ontwikkeling, terwijl een vijfjarige H.8.5., een Kweekschool, een Ambachtsschool en een Landbouwhuishoudschool de opleiding voor het leven completeert. Een schitterende leeszaal geeft lafenis en verpoozing aan den dorstige van geest. Ook industrieel mag Appingedam er zijn. Aan het Damsterdiep liggen de groote Bronsmotorenfabrieken, welke in normale tijden een 300-tal menschen werk geven, aan de Woldweg priemt de schoorsteen der groote Strookartonfabriek hoog inde lucht, terwijl de dorschmachines en handspuiten van de „Borga" groote vermaardheid genieten. Vele goed ingerichte winkelzaken en hotels bieden den vreemdeling alle comfort en trein en autobus zorgen voor verkeer in alle richtingen en op ieder uur van den dag. De Automaatschappij ~D. A. M." met haar uitgebreide werkplaatsen voor trailerbouw e.d., onderhoudt met haar luxe bussen diensten naar Delfzijl, Groningen en Hoogezand. Zoo is Appingedam een stadje vol contrasten; naast het grachtje waarover zachtgroene boomen welven in stille mijmering, davert het jachtend verkeer en slaat de harteklop van het zakenleven met heftigen slag. Het is goed er te wonen en het is een genoegen er eens rond te kijken en te genieten van het oude en nieuwe dat
	Appingedam in velerlei opzicht biedt. S.
	APPINGEDAM – Fivelingo’s Hooldstadje
	Stadhuis Appingedam. Cliché Scheltema en Holkema N. N., A'dam
	Appingedam. Paardenmarkt.
	Langs het Grachtje
	Villawijk.



	OPLEIDING TOT OFFICIEREN EN GEZAGVOERDERS TER KOOPVAARDIJ
	Einddiploma’s A en B als stuurmansleerling voor de Groote Vaart. Vereischte voor ontwikkeling resp. 1 of 3 jaar H.B.S. of M.U.L.O. A en M.U.L.O. B. ♦ Toelating overeenkomstig de voorwaarden van toelating en opleiding, omschreven in het prospectus, waarvan een exemplaar op aanvrage, door den Directeur der School wordt toegezonden.
	GENIET van Zon Zee en Zand op Schiermonnikoog Borkum en Ameland
	s.s. „TOERIST”
	Inlichtingen: N.V.WAGENBORG’s PASSAGIERSDIENSTEN, DELFZIJL BIJKANTOOR: GRONINGEN – NOORDERHAVEN Z.z. 56
	Scheepsinternaat van de Noorderkweekschool „Abel Tasman” te Delfzijl.



	tingwerken werden gesloopt en de haven op 3.85 meter diepte onder gemiddeld laagwater werd gebracht, beteekende de opkomst van Delfzijl als handelshaven en sindsdien ging het steeds crescendo. Na Rotterdam en Amsterdam heeft Delfzijl de belangrijkste haven van ons land. Veel merkwaardigs is er in Delfzijl niet te zien. Doch een bezoek is juist door de haven en de zeedijk zéér aan te bevelen. Want ook deze kleine, nijvere stad-aan-de-zee, heeft haar geheel eigen sfeer, die men mét het pek en de zilte zeelucht moet hebben opgesnoven, om haar te kennen en waardeeren. En vergeet niet, dat Delfzijl ook een opkomende badplaats is. Het levendig aanzien der plaats is inden zomer vooral op Zondag na den oorlog sterk toegenomen. Tal van Duitschers brengen Delfzijl een bezoek en ook uit omliggende gemeenten en de stad Groningen is de toeloop zoo groot, dat op sommige drukke Zondagen de bevolking verdubbeld is. Wie Delfzijl zegt, zegt „Zee” en wie „Zee” zegt, zegt „Zeevaartschool”. Die is het troetelkind van Delfzijl. De leerlingen en oud-leerlingen van het internaat Abel Tasman zijn op alle zeeën en over beide halfronden bekend, als bekwame zeelui. Hier worden de jongens opgeleid voor stuurman en machinist voor de groote en kleine vaart en voor radio-tele-
	Delfzijl is een havenplaats. De haven voorziet inde belangen der drie Noordelijke provinciën en is toegankelijk voor de grootste schepen, die de Eems bevaren. In het laatst van den wereldoorlog vervulde zij een buitengewoon belangrijke rol als de eenige voor Duitsche schepen bereikbare Nederlandsche haven. De aangevoerde producten zijn hoofdzakelijk balken, gezaagd hout, chilisalpeter, steenkool, superfosfaat, kali en cokes; de uitvoer-artikelen voornamelijk karton, aardappelen, cokes, eierkolen, aardappelmeel, dextrine, ijzeraarde, turfstrooisel en hout. Omstreeks 1250 had Delfzijl een zeer dun gezaaide bevolking en uit die oude tijden is weinig belangrijks bekend. Wat deden die Groningers in dien bewusten nacht? Pas uit de 16e eeuw zijn ons meer gegevens overgebleven, welke aanvangen met het feit, dat de Groningers inden nacht van 28 Mei 1501 het fort Delfzijl, welke zelfs een oogenblik de kans kreeg Groningen te overvleugelen, toen in 1568 de hertog van Alva haar haar tegenwoordige grootte gaf. Alva was namelijk verbitterd op Emden, in welke stad de Nederlandsche protestanten een toevlucht vonden en van waaruit hun steun verleend werd. Daarom besloot hij van Delfzijl een stad te maken en trok het dorp Farmsum binnen de wallen en grachten. Hij wilde deze stad Marsberg noemen, naar den Oorlogsgod, maar hij heeft zijn plannen niet tot een gunstig resultaat kunnen brengen, daar de stad Groningen opkwam voor haar privilegiën en in Alva’s plannen een bedreiging zag voor haar eigen positie. Het jaar 1876, toen wallen en ves-
	grafist. De commandeur der Abel Tasman, die op het schip woont met zijn echtgenoote, is tevens de leeraar van de praktijk. Verder vormen twee stuurlui, een kok, een pantrybediende, een koksmaat en een hulpbediende het personeel. De jongelui leven aan boord alsof ze werkelijk op een schip waren en staan onder goede leiding. Wie tegen het scheepsleven niet bestand is, kan dus nog tijdig een andere richting kiezen, terwijl deze opleiding maakt, dat de leerlingen bij de groote maatschappijen zeer gezocht zijn. In Farmsum, dat een bezienswaardige kerk heeft, stond eertijds de machtige burcht van de Ripperda’s.
	DELFZIJL – Groningen’s Zeehaven
	DELFZIJL. Noorder Kweekschool „Abel Tasman"
	DELFZIJL. Loodsenmonument op den Zeedijk.
	DELFZIJL. Havengezichten.
	DELFZIJL. Buitensingel



	SCHEEPVAART 6 STEENKOLENMAATSCHAPPIJ N.V., Rotterdam
	General Steam Navigation Co Ltd. London
	IMPORTEURS VAN ENGELSCHE KOLEN EN COKES. BUNKERKOLEN. Geregelde aanvoer op: Delfzijl, Harlingen, Amsterdam en Rotterdam. ♦ Geregelde Lijndiensten: Delfzijl—Goole v.v. eiken Woensdag. Harlingen—Goole v.v. eiken Woensdag en Zaterdag. Rotterdam—King’s Lijn v.v. eiken Zaterdag. Rotterdam—Leith v.v. eiken Dinsdag. Rotterdam—Grangemouth (Glasgow) v.v. eiken Zaterdag. Inlichtingen, prijsopgaven en vrachtnoteeringen verstrekken: Scheepvaart & Steenkolen Maatschappij N.V. ROTTERDAM, LEEUWARDEN, HARLINGEN EN AMSTERDAM B. BLAAUW, DELFZIJL.
	Geregelde afvaarten van Holland naar Londen en v.v. Van Delfzijl, Harlingen, Amsterdam en Rotterdam. Delfzijl—Londen iederen Zaterdag. Harlingen—Londen iederen Woensdag en Zaterdag. Amsterdam—Londen iederen Dinsdag en Zaterdag. Rotterdam—Londen iederen Dinsdag, Woensdag en Zaterdag. ♦ Inlichtingen, vrachtnoteeringen verstrekken: GENERAL STEAM TRANSPORT Co.
	te Harlingen, Amsterdam en Rotterdam. Voor Delfzijl: B. BLAAUW, DELFZIJL en de General Steam Transport Co., Rotterdam.
	MUSEUM DELFZIJL
	BEZOEKT DELFZIJL
	Grootste verzameling in onze Noordelijke provinciën van: Opgezette vogels, dieren, vlinders, slangen, schelpen, visschen, enz.
	Schitterende collectie Overzeesche producten.
	Vele modellen van machines, motor-, stoomen zeilschepen. Woningen en tempels van de bewoners van Indië, China en Japan.
	Alle dagen te bezichtigen. Lage entree.
	Derde Haven van Nederland, prachtig gelegen aan de EEMS. Druk scheepvaartverkeer. Zeebad, Strand en eenig uitzicht over de Eems.
	Museum, Volière, Wandelwegen, Speeltuinen, Tochtjes op de Eems, bootverbinding naar Emden en Borkum. Maakt Uw uitstapje naar DELFZIJL en U zult met Uw kinderen genieten; het is de plaats voor de Noordelijke Provincies.
	Inlichtingen verstrekt de
	SECRETARIS V. V. V. FIV E L M O N DE.
	FARMSUM. Hervormde Kerk.



	DELFZIJL. Havengezicht.
	DELFZIJL. Zeevaartschool.
	DELFZIJL. Havengezicht.



	□□□□□□□□□□□□□□□□aa □£!□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□ □ □ | Garage JOBINGf g Telefoon 349 Wildervank g □ □ O □ O – □ □ □ □ AUTOMOBIELEN □ § B. S. A. MOTOREN g o REPARATIE – INRICHTING □ □ □ □ □ □ □ □ o a □□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□□»□
	Wat de keur is op het goud, is de oplaagcontröle voor een krant. De Noordooster heeft een gecontroleerde oplage van ruim 13.500 exemplaren, d.w.z. dat Uwe advertentie komt onder de oogen van de leden van 13.500 gezinnen. De Noordooster is dan ook HET ADVERTENTIE OBJECT voor de GEHEELE VEENKOLONIËN Vraagt proefnummers en de lage advertentietarieven aan bij de Administratie te WILDERVANK Telefoon 420.
	Leert Groningen kennen en gij zuli er steeds terugkomen
	Cliché Scheltema en Holkema N, N., A’dam. De Groninger Veenkoloniën. Het Westerdiep, eender beide parallel loopende kanalen, die Adriaan Geerts te Wildervank heeft laten graven.



	van aardappelen. In het begin der 19de eeuw werd uit de aardappelen veel moutwijn gestookt, doch nadat de aardappelmeelbereiding ingang had gevonden, verrees weldra de eene aardappelmeelfabriek na de andere. De vraag naar aardappelen werd daardoor grooter en de uitbreiding van de teelt werd op haar beurt door deze grooter wordende vraag sterk bevorderd. Zij vormen thans inde Veenkoloniën het hoofdgewas. Verschillende aardappelmeelfabrieken bepalen zich niet tot de vervaardiging van meel, doch verwerken dit weer verder tot dextrine, glucose of sago. Sedert het gebruik van kunstmest algemeen ingang heeft gevonden, werden de compost en de stalmest min of meer overbodig. Het stroo wordt, daar er thans zeer weinig vee gehouden wordt, voor het overgroote deel verwerkt in carton-fabrieken, waarvan men te Oude-Pekela het grootste aantal vindt.
	Men vergeve ons de ietwat „droge” behandeling van de Veenkoloniën in deze uitgave, die toch juist alles wil zijn behalve droog. Maar aardappelmeel is nu eenmaal droog en al zijnde Veenkoloniën om hun aard, wezen en sfeer een bezoek overwaard, tot dichterlijke ontboezemingen geven zij zeker geen aanleiding ! – Met de beste wil van de wereld niet
	WILDERVANK is eender mooiste veenkoloniale gemeenten van de provincie Groningen, welke zich uitstrekt overeen lengte van meer dan 14 kilometer! De vreemdeling, die alleen maar gehoord heeft, dat ineen Groningsche veenkolonie alle huizen op één rij staan, is altijd min of meer verrast, wanneer hij eens in dit deel der provincie komt. De rechte lijnen worden hier en daar door bochten en scherpe hoeken gebroken, langs de wegen staan vrijwel overal boomen, op het water heerscht een levendig verkeer en de royale woningen en boerderijen wijzen op een welvaart, welke in al die nijvere drukte ook tot uiting komt.
	De Veenkoloniën vormen een zeer merkwaardige streek van Groningen niet alleen, doch óók van Nederland. Hun voornaamste beteekenis ontleenen zij aan hun nijverheid, hun aspect aan hun liniaal-rechte ligging langs de diepen of kanalen. Over het algemeen zijnde veenkoloniale dorpen eentonig van aanleg, zonder natuurschoon. De dichtheid van de bevolking dezer streken overtreft die van het overige landelijke deel der provincie drie maal. Munten de Veenkoloniën door natuurschoon of andere, architectonische, bijzonderheden zeker niet uit over het algemeen zijn zij van vrij jongen datum in vergelijking met andere plaatsen immers haar economische beteekenis is des te grooter. Vroeger vormden de gronden een gebied, zich kenmerkende door eentonigheid en ledigheid, thans is dit gebied eender bloeiendste streken van ons land geworden. De ontginning werd op zuiver-economischen grondslag, hoofdzakelijk door de stad Groningen, ter hand genomen. Onder zekere, vroeger in gebruik zijnde, vormen en onder voorwaarden, die plaatselijk uiteenloopen, heeft de stad de gronden langs de door haar gegraven kanalen in erfpacht uitgegeven. De onderscheidene kanalen, tot een gezamenlijke lengte van ongeveer honderd kilometer, zijn bij de stad in eigendom gebleven. Dat is wel een merkwaardige publiek- en privaatrechtelijke figuur! Het vergraven van het veen geschiedde ter verkrijging van de turf. Voor de afvoer der turf waren kanalen noodig. Bemest met compost, die uit de stad langs de kanalen werd aangevoerd, vormden de gronden een bodem, die zich voortreffelijk leende voor de cultuur
	DE VEENKOLONIËN – Een merkwaardige doch „droge" streek
	Gemeentehuis Wildervank. Foto N. v.h. N
	Typische Veenkoloniale boerderij langs Westerdiep te Wildervank,



	Het electrisch koken Bezoekt VEENDAM i Het centrum der Veenkoloniën. Moderne plaatsen de aanleg. Flinke wegen. Mooie plantsoenen. Her- tenkamp. Goede hotels en restaurants. Autogarages. watervoorziening ♦ Vestigt U te VEENDAM verlichten met zeer weinig kosten de huishoudelijke bezigheden. Flinke winkelzaken. Inrichtingen voor lager-, middelbaar-, ambachts-, huishoud- en landbouwonderwijs. Openbare Leeszaal. Sportterreinen. Bad- en zweminrichting. Schouwburg. Bioscopen. Vereenigingen op elk gebied. Electriciteit. n* V* EleC t r, M ij* Waterleiding. „VEENKOLONIËN” VEREENIGING VOOR VEENDAM VREEMDELINGENVERKEER te Veen da m.
	K.&J.WILKENS N.v. VEENDAM ♦ ♦ Fabrikante van alle gewenschte kwaliteiten DEXTRINE
	STOOMHOUTZAGERIJ EN SCHAVERIJ ♦♦ TRIPLEX TREETEX
	Houtzagerijen en Schaverijen
	Dextrine Fabriek



	ken of koffers voeren naar alle richtingen. Zelfs vindt men in oude kronieken opgeteekend, dat kapitein Hazewinkel een reis om de wereld maakte, wat met de toenmalige schepen ongetwijfeld een daad was, welke van grooten moed getuigde. Langzamerhand echter kwam de stoomvaart meer en meer op en toen moesten de kapiteins naar andere middelen van bestaan omzien. Zij bouwden fabrieken en zoo werd Veendam het belangrijke industrie-centrum van thans. Een mooie, rijk gebouwde gemeente, met ruime plaats van aanleg en van allerlei comfort, dat men in plaatsen van véél grooter omvang en inwonertal pleegt aan te treffen.
	Tot de mooiste en bloeiendste gemeenten van de veenkoloniën niet alleen, doch van geheel Groningen behoort ongetwijfeld VEENDAM, dat niet alleen een centrum van industrie en landbouw is, doch ook een buitengewoon aantrekkelijke woonplaats. Inde gemeente liggen ook de dorpen Ommelanderwijk, Zuidwending en Bergercompagnie. De historie rijkt hier niet tot ineen grijs verleden. Pas in 1655 komt de naam Veendam voor het eerst voor. De scheepvaart is nu voor deze gemeente van geen beteekenis meer, doch een eeuw geleden was zij de bron van welvaart bij uitnemendheid. Op vijftien werven werden schepen gebouwd en de Veendammer kapiteins kon men in alle havenplaatsen ter wereld aantreffen. De kleinste smakken voeren op Noorwegen en de groote smak-
	VEENDAM. – Raadhuis
	VEENDAM. Het Oosterdiep
	VEENDAM. Raadzaal Gemeentehuis.



	Technisch Bureau Leveren – Inruilen – Ver- Lrlunnrl huren van Electr. Motoren. LU Udl U Monteren – Uitbreiden – Stolper Ombouwen v. Electrische installaties. Kerkstr. 10 Tel. 146 Reparatie VEENDAM aan apparaten en machines, j
	Doornbosch & Co,
	VEENDAM
	Grootste en modernste magazijnen van de Veenkoloniën voor
	Dames- en Herenkleding.
	BANK-ASSOCIATIE N.V. KANTOOR VEENDAM BOCHT OOSTERDIEP 43 TELEFOON No. 20 ♦ Alle Bankzaken ♦ REISBUREAU
	Damesstoffen enz. enz. Tapijten – Gordijnen Linoleums
	Bezoekt onze geheel verbouwde magazijnen; U vindt wat U zoekt.
	Cliché Scheltema en Holkema N. N., A’dam. De Groninger Veenkoloniën. Het andere parallel loopende kanaal, Oosterdiep genaamd, dat Adriaan Geerts te Wildervank deed graven.



	Foto N. v.h. N. VEENDAM. Veenlust.
	Groninger Veenkoloniën. Aan het Oosterdiep te Veendam zijn eenvoudige, kleine huisjes van vroeger door pompeuze villa's en winkelpaleizen vervangen. Cliché Scheltema en Holkema N. V., A'dam.
	Gemeente-plantsoen met N. Herv. Kerkte Veendam. Foto N. v.h. N.



	♦ ♦ Een bekende naam inde Autowereld Fa. H.6R. GROENE VELD HOOGEZAND FORD GARAGE – Volledig „Sinclair” „Service Station” Hoofdstraat 107 Hoogezand Tel. 33 Teneinde aan de steeds grotere behoefte van het moderne verkeer te voldoen, stichtten wij vorig jaar een „Service Station”. Dat er werkelijk „behoefte” bestond, bewees reeds de grote „trek” bij de opening. Steeds meer automobilisten maken gebruik van deze Service, enkelen slechts alleen voor water en lucht, welke gratis worden verstrekt, doch de stijgende omzet van benzine en olie zijn voldoende bewijzen, dat de inrichting op prijs wordt gesteld. Wij bevelen ons dan ook gaarne aan voor ieder die mocht passeren. ♦ ■ —♦
	o o Instituut HOMMES HOOGEZAND ■ H.B.S. met 5-jarige cursus A. en B. ♦ U. L. O. – afdeeling ♦ Internaat voor jongens. ♦ Prospectus op aanvrage. o o



	HOOGEZAND is een groote gemeente, die uiteen betrekkelijk groot aantal dorpen bestaat, een echte werkgemeente, die als zoodanig merkwaardig genoeg is om eens te bezoeken. Ge moet daar niet heengaan om van bijzonder natuurschoon te genieten en evenmin om er merkwaardige bouwwerken te zien, doch alleen om er de typische sfeer van de Veenkoloniën als het ware in te ademen. Er is van plaatsen als Hoogezand weinig te schrijven, dat den vreemdeling doet zeggen : „daar ga ik nu eens een kijkje nemen”, maar toch moet men deze plaatsen eigenlijk gezien hebben om te kunnen oordeelen over de provincie Groningen, met haar vele geheel-eigen aspecten, waarvan de Veenkolonie toch wel een van de meest bijzondere is. Behalve scheepsbouw zijn er in Hoogezand tal van andere belangrijke industrieën : de aardappelmeei-industrie op de eerste plaats, de karton-fabrieken, fabrieken tot het verwerken van granen, en tal van kleinere industrieën. Behalve de gewone inrichtingen van onderwijs, is er ook een instituut dat de naam Hoogezand op dat gebied goede faam bezorgd heeft: de bijzondere instelling voor middelbaar onderwijs, het Instituut Hommes. Deze H.B.S. met 5-jarigen cursus is een mooie instelling met een tachtigtal interne en externe leerlingen en is gevestigd in gebouwen van de gemeente.
	Een week>end trip? Een dagje uit? Een touring-car met spiegelruit? Een reisje, hoogst modern en fijn? Dan moet U bij de GADO zijn ! ! (Nadruk verboden). N.V. GADO Tel. 160 – Hoogezand
	N.V* Motorenherstelplaats en Machinefabriek „WELGELEGEN” Dir. G. TE VELDE HOOGEZAND ♦ Vakkundig adres voor montage en reparatie van alle soorten scheeps~ en stationnaire ruweoliemotoren. Slijpinrichting van cylinders en zuigers.
	It's a long, long way van de eene oeververbinding naar de andere, Cliché Scheltema en gelijk het Winschoterdiep bij Hoogezand hier laat zien. Holkema N.V., A'dam,



	N*V* Branbergen's Biscuitfabrieken „HET ANKER” De oudste en één der grootste Biscuitfabrieken in Nederland. Bestaat dit jaar 55 jaar Alle fabricaten uit bovenstaande fabriek afkomstig waarborgen zuivere kwaliteit Probeer: De bekende BRUINTJE BEER BISCUIT. – De heerlijke NOUGAT WAFELS
	Hoofdkantoor Musselkanaal Sluisstraat 59 Telefoon No. 606
	Kantoor Amsterdam Baarsjesweg 248—249 Telefoon No. 80050
	Kantoor Groningen Steentilstraat 32 Telefoon No. 2944
	Het aloude bezit van de stad Groningen, dat ten volle gerechtigd is den naam Stadskanaal te dragen. Cliché Scheltema en Holkema N.V., A'dam



	SAPPEMEER daarentegen is een tuinbouwcentrum, dat steeds in beteekenis toenam, totdat ook hier de alles-verlammende ongunst der tijden stagnatie bracht inde groote ontwikkeling van deze groote gemeente, die toch ook aan vele groote industrieën huisvesting verschaft. Dein Groningen schier alom tegenwoordige N.V. W. A. Scholten heeft hier een cartonfabriek, er is een ijzergieterij, een spiritusfabriek en er zijn belangrijke houthandelbedrijven; alsmede een confectiefabriek.
	exploiteert. Dit was de eerste proeftuin in ons land, welke van overheidswege in het leven werd geroepen. Doel van die instelling is het nemen van proeven op allerlei gebied en het beste aan de kweekers door te geven. Voor deze inrichting bestaat groote belangstelling; zij is een wegwijzer voor de kweekers. Zoo worden en werden proeven genomen voor de bemesting, verlichting van planten gedurende den nacht, verwarming van den bodem door middel van electriciteit en op vele andere gebieden. Doel van den tuin is tevens het leveren van de beste en meeste opbrengst belovende zaden aan de kweekers. Het kassenbedrijf met verwarmingsinstallaties neemt in Sappemeer hand over hand toe.
	Wat bij een wandeling door Sappemeer opvalt is, dat men er allerwege prachtige iepen-lanen aantreft, die heden ten dage echter door de naargeestige iepenziekte terdege zijn aangetast. Bekend is voorts de groote renbaan met daarbinnen gelegen ijsbaan. Deze banen vormen met de terreinen voor de lichamelijke oefeningen inde openlucht een opvallend schoon geheel, dat door geboomte en haag-gewassen rondom is afgesloten en dat terecht inde pers met den weidschen naam van het Sappemeerster „Sportpark" wordt aangeduid. Het sportterrein op zich zelf is zóó groot, dat het tijdens de Hoogezand (Sappemeerster Tentoonstelling H. S. T. 1935) een ideale gelegenheid bood voor groote tournooi- en ruiterspelen, uitgevoerd met 132 paarden.
	De gemeente ONSTWEDDE behoort gedeeltelijk voor zoover de dorpen Stadskanaal, Mussel en Musselkanaal tot haar behooren tot de Veenkoloniën, doch liever behandelen wij haar apart, als groote Westerwoldsche gemeente, trouwens in inwoner-aantal, dat om en bij de 20.000 beloopt, is het op één na de grootste gemeente van Groningen.
	Noemen wij nog de namen van de dorpen OUDE- en NIEUWE-PEKELA en van MUNTENDAM, altegader bloeiende Veenkoloniale plaatsen, dan hebben wij in vogelvlucht, zooals het den toerist past, deze allermerkwaardigste en wat men wel eens zegt „meest-Amerikaansche” streek van Nederland bezocht.
	Van de groote gebouwen noemen wijde Nederl. Herv. Kerk, een bouwwerk van 1655, dat gemaakt is naar de kerk te Aken. Voorts de Rijks Hoogere Burgerschool met 5-jarige cursus, een gebouw van 1868 met een schoonen voorgevel.
	Zooals wij zeiden, is Sappenneer tuinbouwcentrum en het ligt dus geheel in die lijn, dat de gemeente zelf een proeftuin
	Groninger Veenkoloniën. Een hoogholt over het Winschoterdiep te Sappemeer. Cliché Scheltema en Holkema N.V., A'dam



	baar en ten zuiden van de spoorlijn is de kleigrond zeer zwaar. Achter Warfum strekt zich de Noord-Polder uit. Hier vindt men de boerderij Groot-Zeewijk, eender allergrootste „plaatsen" van geheel Nederland. De groote schuur om eens een „tastbaar” en duidelijk voorbeeld te noemen heeft niet minder dan 13 gebint-stellen elk van 9.60 M. wijdte, hoog onder de bintbalken 8.10 M. Hier nadert men Rottum, het kleine eiland, dat als eenige bewoner den strandvoogd heeft. Dit noordelijkst territoir van Nederland is een paradijs voor vogelkenners. Om er te komen moet men langs het polderkanaaltje naar den dijk, dwars door de kwelders en verder met het bootje over het Wad. Rottum is het eenig overgeblevene van de drie Groningsche eilanden. Bosch en Korenzand zijn geheel inde golven verdwenen. Aan de Noordzijde slaat ook Rottum voortdurend af, doch aan den Zuid-Oosthoek groeit het iets aan door aanslibbing, maarte eeniger tijd zal ook dit merkwaardige eilandje wel tot de geschiedenis behooren. In 1800 beliep de omtrek anderhalf uur gaans, nu nog slechts drie kwartier.
	In het kort willen wij nog de aandacht vestigen op twee typisch-Groningsche landstreken. In het kort, niet omdat zij de vermelding niet of nauwelijks waard zouden zijn integendeel, zij zijn om vele redenen, óók uit toeristisch oogpunt belangrijk doch omdat men zelfs al ware men in het bezit van de meest-welversneden pen, daarmede nog niet die typische sfeer zou kunnen opwekken, die het zien alleen den bezoeker kan doen ondergaan. Wie het Hoog eland bezoekt, de streek waarvan de gemeenten Warfum, Usquert, Uithuizen en Uithuizermeeden de „hoogtepunten" vormen, zal van dat bezoek een, wij mogen gerust zeggen, machtigen indruk meenemen. Want dat is nu het land, waarvan gij in uw schooltijd reeds gehoord hebt, als het gebied van de vetste grond, de rijke boerenbedrijven en de „boeren” die veelal gestudeerde menschen zijn, mannen van hooge ontwikkeling en beschaving, knappe agronomen en economen, die hun bedrijven op de meest moderne wijze en met de meest moderne technische hulpmiddelen drijven. Een Groningsche boer uit deze streek, doet voor een grooten werkgever elders niet onder. Thans heeft de „crisis" alles natuurlijk ook hier, evenals elders, op een heel wat lager plan gebracht, doch van oudsher wonen in het Hoogeland, de eigenaars van de groote bezittingen en fortuinen. Nergens in geheel Nederland, en misschien wel in geheel Europa, heeft de landbouwende stand een dergelijke trap van materieele ontwikkeling weten te bereiken als hier. Groote spaarzaamheid en een zeer eenvoudige levenswijze hebben de bewoners van deze streken van oudsher gekenmerkt. De eenige wijze, waarop zij van hun welstand deden blijken, bestond in het bouwen van groote woningen, die veelal het karakter van landhuizen dragen. Hij, die den weg van Bafio, over Usquert naar Uithuizen volgt, kan van den aanblik van deze, goeddeels aan den weg staande, boerderijen genieten. Zij verkeeren vrijwel allen, met de woonhuizen, in opvallend-welverzorgden staat. Hier, in deze omgeving, treft men de grootste bedrijven der provincie aan. Vele boerderijen strekken zich van den genoemden weg tot aan den 5 kilometer verwijderden zeedijk uit. Sommige zijn méér dan honderd hectaren groot I De grond is hier vrucht-
	Een tweede merkwaardige Groningsche streek, waarop wij den bezoeker van ’t Groningerland met nadruk willen opmerkzaam maken, is de streek Westerwolde, gelegen in den Zuid-Oosthoek der provincie. Deze streek is jarenlang het meest achterlijke gedeelte geweest, en zij is geleidelijk ontgonnen. Sedert echter dooreen goede kanalisatie de ontwatering van dit gebied ten zeerste is verbeterd, is zij met enorme schreden vooruit gegaan, zoodat thans schier overal een zekere mate van welvaart heerscht. Westerwolde is rijk aan natuur; vooral zij, die per fiets de vele mooie paadjes in de omgeving van Wedde, Onstwedde en het door ons reeds genoemde Vlagtwedde volgt, zal daar verrukkelijke plekjes aantreffen, ineen mate, die voor het Noorden van ons land verrassend mag heeten. Hier liggen tusschen nieuwe ontginningen en te midden van aloud cultuurland nog brokstukken van het vroegere woudgebied, indrukwekkende getuigen van een vegetatie, die nergens in Nederland haars gelijke vond. De Nederlandsche floristen weten daarvan mee te praten ! Er bestaat een oud lied : „Aan Westerwolde” getiteld, dat dan al niet op eenige letterkundige verdienste aanspraak mag maken, doch dat niettemin toch iets van die sfeer in zich heeft die deze prachtige streek, die ge, wilt ge Groningen kennen, zeker bezocht moet hebben, kenmerkt:
	Ik ken een schoon en lieflijk land, Met schoone bosschen rijk getooid; Natuur heeft daar met milde hand Haar schoonheên in het rond gestrooid : Daar vormen eiken, forsch en stout, Een kerk van ongekorven hout.
	Ik ken een schoon en lieflijk land, Daar woont een volk van ouden stam, Met helder hoofd en nijvre hand, Naar buiten stroef, in ’t buigen stram; Daar leeft der oude Saksen faam, Nog voort in volksaard, taal en naam; O, dan alleen, ja, dan alleen Kan men Oud-Saksisch erf betreên.
	TWEE BELANGRIJKE GRONINGSCHE STREKEN
	UITHUIZEN. Hoofdstraat Oosteinde. (Welwillend afgestaan door de Ommelander Courant te Uithuizen.)



	De gemeente Uithuizen telt 4472 inwoners. Het dorp heeft een aaneengesloten bebouwing met vele groote winkels. Het geheele dorp is gerioleerd en geheel van klinkerstraten en tegeltrottoirs voorzien. Alles wordt keurig onderhouden en schoongehouden, zoodat het dorp een bijzonder netten indruk maakt. Uithuizen is centrumgemeente voor den winkelstand. Een belangrijke tuinbouwveiling en een modern ingericht gebouw is er gevestigd. Een bezoek aan Uithuizen is voor den toerist door ’t Groningerland van het grootste belang, omdat inde nabijheid van het dorp de oude Ommelander borg „Menkema” ligt, die door de familie Lewe van Nijenstein aan het Museum voor Oudheden te Groningen geschonken is. Reeds inde 14de eeuw wordt dit adellijke huis vermeld. Bewoners waren toen leden
	van het geslacht Menkema. Inde 15de eeuw woonde er het geslacht Nittersum; inde 16de en 17e eeuw tot 1682 Clant; van 1682 tot 1902 Alberda. Een steen inde Noordelijke gevel, met de wapens Clant en Lewe, verhaalt lotgevallen van het huis: „Anno 1400 is Menkema-Huis vernielt. Anno 1614 Gode genadich gereparert”.
	Inde 15de eeuw was de ingang aan de Noordzijde. In 1614 is het voorplein volgebouwd. De hoektorentjes op het voorplein hebben nimmer tot verdediging gediend, doch zijn naderhand voor zekere doeleinden ingericht. Huis en tuin, met prachtigen rozenaanleg, zijn een zeer groote bezienswaardigheid. Vooral inde maanden Juli en Augustus, wanneer de beroemde „Rozentunnel” bloeit, is het bezoek groot. Het vorig jaar kwamen er ruim 12.000 vreemdelingen kijken.
	UITHUIZEN EN DE MENKEMABORGH
	DE LAAN VAN MENKEMA. (Welwillend afgestaan door de Ommelander Courant te Uithuizen.)
	HET SCHATHUIS VAN MENKEMA. (Welwillend afgestaan door de Ommelander Courant te Uithuizen.)
	DE ROZENTUNNEL VAN MENKEMA. (Welwillend afgestaan door de Ommelander Courant te Uithuizen.)



	Vlagtwedde is ontegenzeggelijk eender mooiste gemeenten inde provincie Groningen. Men vindt in het Noorden nog de ongerepte schoonheid van het aloude landschap Westerwolde, met zijn met struiken houtgewas omzoomde weggetjes, zijn boerderijen, midden in het veld omgeven door mooie boomen en hier en daar nog enkele vrouwtjes aan het spinnewiel.
	Het dorp Vlagtwedde, „de parel van Westerwolde", is een florissant dorp, dat inde laatste jaren sterk is uitgebreid, ineen prachtige omgeving (o.a. het bekende bosch „Het Metbroek”) en dooreen mooien straatweg verbonden met Winschoten.
	Veele aan den straatweg Vlagtwedde —Wedde is een klein boerendorp met mooie, oude boerenhuizen te midden van zwaar geboomte.
	VLAGTWEDDE, DE PAREL VAN WESTERWOLDE
	Dorpsvrede. Een vriendelijk tafereeltje bij de kerk van Onstwedde in Westerwolde. Cliché Scheltema en Holkema N.V., Amsterdam.
	Een stukje oud Westerwolde. Landweg met Boerenhoeven te Vlagtwedde. Cliché Scheltema en Holkema N.V., Amsterdam.



	mooi, vooral Ter Borg, eender mooiste plekjes van ons land. Hier ligt nog de groote ongerepte heide, de Sellingerbeetse, die, althans voor een groot deel, spoedig zal worden ontgonnen en deels in bouwland, deels gelukkig in bosch zal worden herschapen. Hier dwaalt nog de herder met zijn kudde heideschapen en zijn hond; hier vindt men prachtige wegen met hoog opgaand geboomte, oude schaapskooien, een rustiek bruggetje en kalm en rustig vloeit een stroompje langs het zoo mooie gehucht, leder bezoeke Ter Borg en hij zal verrukt zijn over zooveel schoonheid.
	Bourtange, de oude vesting, toont nog in haar schilderachtig marktplein haar vroegeren aard. Een deel der vestinggracht en -wal is nog te zien en het is omgeven door velden met geboomte en boschjes, die tot een bezoek uitnoodigen. Vooral de weg naar de Duitsche grens, waar op Duitsch gebied het Herzogenwald ligt, is buitengewoon mooi; daar bevindt zich ook het z.g. Abeltjeshuis.
	Ten Zuiden van Vlagtwedde vindt men bij Weende een boschrijke omgeving. Ook langs den straatweg naar Sellingen is veel houtgewas. Wollinghuizen en Jipsinghuizen het laatste bekend, door zijn werkverschaffingsobjecten, liggen beiden ineen mooie omgeving.
	Sellingen is gedurende de laatste jaren zeer vooruitgegaan en nog wordt er steeds bijgebouwd. Een aardig dorp met prachtige oude kerk, waarin muurschilderingen, waarom het dorp veel wordt bezocht. Ook de omgeving is buitengewoon
	Standerdmolen bij Ter Haar,
	TER APEL. Oostgevel en Kerk
	Cliché Scheltema en Holkema N.V., A'dam
	TER APEL. De Noordelijke gevel van het oude klooster
	TER APEL. De beroemde Kloosterkerk



	Ter Apel, de belangrijkste plaats der gemeente, aan het eind van de uitgestrekte Groninger en Drentsche Veenkoloniën en aan het begin van het schoone Westerwolde, is bijzonder fraai gelegen. Het is het middelpunt vaneen mooie omgeving en heeft een vruchtbaren bodem.
	middellijke nabijheid bevindt zich het oude klooster, pas gerestaureerd, dat met St. Agatha te Cuyk, eenig is in ons land. Het is gesticht in 1465. Niet alleen het Klooster, maar ook de Kloosterkerk is met haar oxaal en monnikenbanken het bezichtigen ten zeerste waard.
	En zoo hebben wij nu ons bezoek aan Groningen, stad en provincie volbracht. Véél hebben wij in gedachten en op papier bezichtigd, véél moesten wij overlaten aan .... u zelve, lezer, die dezen zomer Groningen komt bezichtigen en van de mooie en merkwaardige landstreek kunt genieten. Want behalve d e stad, de andere kleinere steden, de dorpen zelve met hun oude kerken en andere bouwwerken, vindt ge er natuurschoon in velerlei vorm : bosch en water en weide. Vooral die laatste, die landbouwstreken zijn typisch voor Groningen evenals de terpen of wierden die zich uit de welvarende oneindigheid der akkers heffen en waarop menig kerkje tusschen wat boomen te droomen staat.
	Aan den eenen kant hebben we het landschap Westerwolde, met zijn landbouw en veeteelt, zijn mooie wegen, geboomte en beekjes, zijn heide en brem. „Daar vloeit de A langs vruchtbren rand, een zilvren draad door groen satijn”, zooals het Westerwoldsche volkslied zegt.
	Aan den anderen kant vinden wede bloeiende Veenkoloniën met hun rechte wegen en kanalen en hun vruchtbare akkers. Dit is, zooals Vondel zeide, „'t Gezegend land waar 't kind zijn moer (moor, veengrond) verbrandt".
	Ter Apel is eendoor vreemdelingen veel bezochte plaats, en geen wonder. In zijn onmiddellijke omgeving kan men genieten van wandelingen in schoone bosschen, langs mooi begroeide wegen. Een prachtige uitspanning „het Boschhuis", gelegen midden ineen heerlijk bosch met hooge eiken, linden en beuken geeft gelegenheid tot verpoozing. Inde on-
	Van dit Groninger-land krijgt ge mèt de wisseling der seizoenen, de meest verscheidene indrukken. Inden voorzomer is het 't goudgele koolzaad, inden zomer het rijpe koren,
	TER APEL. Gezicht in het bosch.
	TER APEL. Boschgezicht met vijver.
	TER APEL. In het Wandelbosch.



	inden herfst zijn het de nevel en de dampende paarden voor de ploeg en inden winter de sneeuw en de ijzel, die dit vlakke land zoo oneindig boeiend èn zoo bijzonder schoon maken....
	pretentie van volledigheid heeft hij niet gehad. Die van hel oproepen vaneen zekere stemming, een sfeer wèl. Voor de feitelijke gegevens, die hij verwerkt heeft, is hij in ruime mate te rade gegaan bij het boekje „In en Om Groningen", uitgave van de actieve Vereeniging van Vreemdelingenverkeer inde hoofdstad van de provincie. En verder heeft hij, met dankbaarheid, geput uit verschillende publicaties uit het Nieuwsblad van het Noorden, waartoe de redactie van die courant hem welwillend in staat stelde.
	Ja waarlijk : wie Groningen niet kent, kent Nederland niet. Ken uw land ken Groningen.
	Het zal voor uw geest en hart een weldaad zijn I
	De samensteller van deze uitgave heeft zich tot taak gesteld een indruk te geven van stad en provincie Groningen. De
	Nog enkele bezienswaardigheden
	Lezer, niet iedere gemeente hebben wij op onzen tocht bezocht. Want niet iedere gemeente van het groote en uitgestrekte Groninger-land is op zich zelve een eigen beschrijving waard, in dien zin, dat zij zóóveel merkwaardigheden heeft, dat die een aparte beschrijving wettigen. Maar wèl en daarvan zijn wij bij het schrijven en samenstellen dezer uitgave uitgegaan heeft bijna iedere gemeente en i n die gemeente bijkans ieder dorp zijn eigen sfeer. En „eigen sfeer” is een groot en goed ding om aan te raken en in uw hart op te nemen.
	Oldek e r k :
	Een oude klokkestoel
	Pieterburen:
	Overblijfselen van het befaamde Huis ten Dijke. Zeer bijzondere kerk.
	Siddeburen:
	Het Schildmeer, paradijs voor hengelaars ! Slochteren:
	Het oude landgoed Fraeylemaborg, merkwaardig klein slot, met schitterende entourage.
	Doch in zóóverre willen wij toch zoo volledig mogelijk u inlichten, dat wij nog een korte opsomming wiilen geven van de merkwaardige dingen, die wij hiervoren niet gememoreerd hebben.
	Stedum :
	Monumentaal kerkgebouw van algemeene bekendheid, met o.a. grafmonumenten van jonker Adriaan Clant van Stedum, door Rombout Verhuist.
	Hier is zij :
	Adua r d :
	Ten Boer:
	Kerk, het eenig overgeblevene van de vele gebouwen, waaruit eens het beroemde Cistercienser-klooster bestond.
	Mooie korenmolen, die helaas door den slooper bedreigd wordt.
	Ter A p eI:
	Bellingwolde:
	Eender mooiste Groningsche dorpen met groote en karakteristieke behuizingen.
	Klooster, bosch.
	U I r u m :
	Bier u m :
	Merkwaardige kerk met bezienswaardig interieur, heerengestoelte van het geslacht Tjarda van Starkenborgh Stachouwer. Het huis Verhildersum, een Ommelander borg van middelmatige grootte.
	Eender merkwaardigste kapellen van ons land. Bourtange:
	Merkwaardig om zijn ouden aanleg van vestingstadje.
	Delfz ij I : Haven.
	Uithuizen:
	Menkemaborg.
	Ezin g e :
	Uithuizermeeden:
	Bezienswaardige kerk met grafsteenen
	Kerk met eender oudste graftomben van ons land, n.l. van Rodolf Ungersma, overleden 1574.
	Farm s u m :
	Kerkje met zeer zeldzame steenen preekstoel.
	Wedde:
	Huizi n g e :
	Een klein merkwaardig slot met merkwaardige zes-zijdige traptoren, tusschen zwaar, eeuwen-oud geboomte.
	Merkwaardig kerkje en zeer oude pastorie. Middelstum:
	Winschoten:
	Overwelfde kruiskerk met mooi en merkwaardig interieur.
	Centrum v. Oostelijk Groningen.
	Midwo I d e :
	Winsum-Obergum: Zeer oud tweeling-wierde-dorp.
	Kerk met stompe toren met belangwekkend interieur; het oude kasteel De Nienoord.
	Het landgoed Ennemaborg.
	'tZand en Loppersum: Bezienswaardige kerkgebouwen.
	Noord- en Zuid broek: Bezienswaardige bedehuizen.
	Z u i d h o r n:
	Nuis:
	Eender schathuizen van het oude Hanckema.
	De Coendersborg.



	Voor zooverre niet anders vermeld en overeengekomen, zijnde foto’s en cliché's inde verschillende artikelen dezer uitgave, ons welwillend in bruikleen afgestaan door de A.N.V.V. te 's Gravenhage, de verschillende plaatselijke V.V.V.'s en andere instellingen en organisaties, aan wie wij daarvoor bij dezen gaarne hartelijk dank zeggen.