TYP OLDAMBT WINSCHOTEN,



FEESTREDE
bij gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de afdeeling Oldambt der Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst, gehouden te Winschoten, op 21 December 1908
R. VAN WERING.







, GEKEESKUyf.







KEDERL. MAATSCHAPPIJ TER BEVORDERING DER BEIEESKUMH.



Dr. J. BOSMAN TRESLING, Ie Voorzitter.



LIJST
van LEDEN en OUD LEDEN van de Afdeeling ..OLDAMBT" van
1858 tot 1908.
1. 21 Dec. 1858. Dr. J. Bosman Tresling, *+ Winschoten.
2. 27 Dec. 1858. Dr. W. M. Reiseger, Nieuwolda.*r .3. 21 Dec. 1858. Dr. A. Sannes, Yeendam. *ï-
4. 21 Dec. 1858. Dr. J. M. Busch Adriani, Zuidbroek. * +
5. 2 1 Dec. 1858. Dr. T. Winkler, Yeendam.* t
6. 21 Dec. 1858. Dr. N. R. Hefting, Nieuwolda; thans
Warfum.* §
7. 21 Dec. 1858. Dr. A. W. Nanninga, Yeendam. * t
8. 21 Dec. 1858. Chr. P. Adriani, Oude-Pekela.*^ i-
9. 21 Dec. 1858. Dr. K. Smith, Oude-Pekela. r
10. 21 Dec. 1858. Dr. S. Bleeker, Noordbroek, *r
11. 24 Dec. 18(>0. Dr. M. v. d. Tuuk, Finsterwolde. * ï
12. 22 Febr. 1861. Dr. C. G. Plaat, Beerta. *r
1.3. 22 Febr. 1801. Dr. T. Haakma Tresling, Winschoten, r
14. 10 .lan. 1862. Dr. Q. Engels, Midwolda. * £ r
15. 10 .lan. 1862. Chrig. G. Rinsema, Winschoten. * t
16. 9 Mei 1862. Dr. W. Heckman, Scheemda. *r
17. 17 Mei 1864. Dr. H. W. Heckman, Scheemda. * r
18. 6 Sept, 1864. Dr. M. J. Adriani Engels, Midwolda. 1<). 10 Jan 1865. Dr. A. Busscher. Winschoten. * +
20. 9 Mei 1865. Dr. H. Reiseger Beerta. ï
21. 29 Mei 1866. .1. Aarsen, Midwolda ' +
22. 29 Mei 1866. Dr. .1. M Schönfeld, Finsterwolde. r 2.3. 18 .lan. 1867. Dr. L. Vroom, Nieuwe-Pekela. t
24. 18 .lan. 1867 Dr. A. W. Tresling, Nieuwe-Schans.
25. 11 Febr. 1868. O. Smit de Klemp, Blijham. * t
26. 2 .luni 1868. H. T. Harders, Bellingwolde. v
27. 4 Aug. i868, Dr. B. Slingenberg, Beerta. t
28. 2 Mei 1871, I. Cohen. Muntendam; thans Amsterdam. *
29. 12 .luni 1871. Dr. S. Wijtema, Nieuwolda. f
30. 25 Jan. 1872. T. Bontekoe, Muntendam, f



31. 25 Jan. 1872. H. Smith, Onstwedde. * +
32. 25 .lan. 1873. Dr. P. Rinsema, Vlachtwedde. * r
33. 8 Juli 1873. Oud-Off. V. Qez. N.-Ind. J. Alken,
Bellingwolde.
34. 19 Jan. 1887. L. van Coevorden, Slochteren; * thans
Amsterdam.
,35. 14 Maart 1876. Dr. M. H. Niemeijer. arts, Noordbroek.
36. 26 Sept. 1876. Dr. M. M. Duintjer, arts, Bellingwolde.
37. 12 Juni 1877. Dr. M. J. Adriani, Schildwolde. 3». 12 Juni 1877. Dr. R. T. Buning, Wildervank. * r
39. 12 Juni 1877. Dr. W. Mees, arts, Veendam; nu
Rotterdam. *
40. 12 Juni 1877. Dr. K. D. Schönfeld NVichers, Veendam. t
41. 24 Juli 1877. Dr. C. H. Sanders, Sappemeer. * t
42. 24 Sept. 1877. Dr. A. Sannes, Veendam. r
43. 24 Sept. 1877. Dr. 1. C. Schönfeld, arts, Hoogezand; nu
L'lrum *
44. 2 Sept. 1879. K. Erkelens, Slochteren. ** t
45. 27 Jan. 1880. Dr. B. van Calcar, Hoogezand, *r
46. 27 Jan. 1880. Dr. E. Krull, Kielwindeweer. * t
47. 27 Jan. 1880. Dr. C. Mayer, arts. Winschoten, f
48. 27 Jan. 1880. Dr. J. Azings Venema, Sappemeer. st
49. 25 Mei 1880. Dr.M. Bolt, arts. Zuidbroek; nu Groningen *
50. 25 Mei 1880. T. H. .1. Inden, Martenshoek. r
51. 18 Juli 1881. Dr. H. H. Nauta, arts, Scheemda.
52. 23 Mei 1882. Dr. P. J. Huisinga, Wildervank.
53. 23 Mei 1883. Dr. R. U. Reddingius, Zuidbroek; nu
Groningen *
54. 18 Sept. 1883. Dr. J. G. Somer, arts. Stadskanaal; nu
Groningen *
55. 4 Nov. 1884. J. Nanninga. arts, Nieuwe-Pekela.
56. 4 Nov. 1884. A. Folmer, arts, Zuidbroek. ! 'c-
57. 27 Jan. 1885. D. .1. Schönfeld, arts, Finsterwolde.
58. 22 Sept. 1885. L. C. v- d. Meulen, arts, Veendam; nu
Amsterdam *
59. 18 Sept. 1888. E. L'niken v. d. Tuuk, ar!s, Musselkanaal. t



oo. 20 Nov. 1888. Dr. L. Eerkes, arts, Wildervank.
61. 14 Juli 1888. A. P. T. J. Noorduijn, arts, Oude-Pekela;
nu Alkmaar.*
02. 14 Juli 1888 Dr. A. Reddingius, arts. Blijham.
63. 14 Juli 1888. M. J. van Olm, arts. Winschoten.
64. 16 Mei 1889. Dr. B. Brongers, arts, Yeendam.
65. 26 Maart 1889. G. T. J. Heerspink, arts, Oude-Pekela;
nu Meppel. *
66. 21 Jan. 1891. Dr. A. P. de Groot, arts, Oude-Pekela:
nu Arnhem. *
67. 12 Jan. 1892. R. Boerema, arts, KI. Ter-Apel; nu Bedum. ()8. 10Meil892. E. J. Jonkers, arts, Nieuwolda; nu Groningen.1'
69. 29 Nov. 1892. L. Sikkema, arts, Helium.
70. 25 Juli 1893. J. Bolt, arts, Nieuw-Buinen, nu Assen.*
71. 20 Sept. 1893. L. T. Boerema, arts, Klooster Ter-Apel;
nu onbekend.
72. 23 Jan. 1894. H. Brouwer, arts, Nieuwe-Pekela.
73. 23 Jan. 1894. Ph. Drucker, arts, Woldendorp; nu Delfzijl.*
74. 17 Juli 1899. Dr. H. H. T. Bekenkamp, arts, Nieuwolda.
75. 11 Sept. 1894. B. Boerma, arts, Meeden.
76. 11 Sept. 1894. W. Heckman, arts, Oostwold.
77. 8 Juni 1895. E. Sluis, arts. Stadskanaal.
78. 30 Juli 1895. B. Oosterhuis, arts, Beerta.
79. 24 Maart 1896. Dr. 1. Prak, arts, Klooster Ter-Apel *: nu
Zuidlaren.
80. 24 Maart 1896. E. H. Buning, arts. Winschoten; nu
Arnhem *
81. 19 Jan. 1897. H. .1. Fockens, arts, Scharmer.
82. 19 Maart 1897. Dr. Th. Tjabbes, arts, Yeendam.
83. 19 Maart 1897. J. H. Nanninga, arts, Veendam *; nu
Hoofddorp.
84. 9 Nov. 1897. H. Hooghoudt, arts, Ylachtwedde*; nu Stiens.
85. 2 7 Sept. 1898. F. H. Bohr, Oud-Off. v. Gez, arts, Bel-
lingwolde'; nu Rotterdam. 8(>. 29 Nov. 1898. Dr. W. T. H. Hessel, arts, Yeendam. 87. 29 Nov. 1898. H. Boelmans Kranenburg, arts. Stadskanaal.



88. 26 Sept. 1899. A. Boerma, arts, Bellingwolde*; nu Dokkum.
89. 15 Mei 1900. Dr. J Wartena, arts, te Winschoten. 90 18 Juli 1900. R. van Wering , arts, Oude-Pekela.
91. 14 October 1902. J. F. v. d- Voort, Vlachtwedde*; nu
Arnhem.
92. 6 October 1903. A. E. Sissingh, arts, Winschoten 93 2 Febr 1904. S. Cohen, arts, Zuidbroek.
94. 26 April 1904. W. Kolk. arts, Nieuwbuinen. *
95. 28 Juni 1904. A. R. v. d. Wal, arts, Scheemda'; nu Smilde.
96. 23 Aug. 1904. S. Winkel, arts, Woldendorp*; nu
Rotterdam.
97. 10 Oct. 1905. R. Q. Drost, arts, Vlachtwedde.
98. 12 Dec. 1905. S. B. Bruins, arts, Nieuwe-Schans *; nu
Roden.
99. 10 April 1906. H. Springer, arts, Musselkanaal.
100. 26 Juni 1906. L. R. W. Havinga, arts, Beerta *; nu
Dresden.
101. 2 Oct. 1906. H. W. Speekman, arts, Siddeburen.
102. 26 Febr. 1907. Dr. C. F. Brix, arts, Wildervank.
103. 26 Febr. 1907. F. Huizinga, arts, Musselkanaal.
104. 26 Oct. 1908. Dr. D. Mellema, arts. Winschoten.
105. 18 Febr. 1908. C. Fesman, arts, Ter-Apel.
106. 18 Febr 1908. D. Huizinga, arts, Stadskanaal.
107. 14 April 1908 P. B. Middendorp, arts, Bellingwolde.
108. 11 Aug. 1908 G. Goekoop, arts, Scheemda.
109. 21 Nov. 1908. J. A. C. Bouvy, arts, Woldendorp.
* bedankt; t overleden; $ eerelid der afd.; * geroyeerd als lid.



LIJST
der BESTUURSLEDEN van de Afdeeling „OLDAMBT" van 1858 tot 1908.
Presidenten:
1858—'59 Dr. J. Bosman Tresling.
1860 „ W. M. Reiseger.
1861 „ A. Sannes.
1862 „ S. Bleeker.
1863 Chir. F. Adriani.
1864 Dr. C. G. FJlaat.
1865 „ R. Smith.
1866 „ W. Heckman.
1867 „ M. v. d. Tuuk Fzn.
1868 „ N. R. Hefting.
1869 „ L. Vroom.
1870 „ A. W. Tresling.
1871 „ H. W. Heckman.
1872 „ M. J. Adriani Engels.
1873 „ D. Smit de Klemp. 1874—'75 „ B. Slingenberg.
1876—'77 „ R. Smith.
1877—'78 „ M. J. Adriani Engels. 1879—'80 , A. Sannes.
1881—'82 „ R. T. Buning.
1883—'84 „ M. J. Adriani.
1885—'86 „ W. Mees,
1887—'88 „ B. Slingenberg.
1889—'90 „ M. H. Niemeijer.



1801—'92 Dr. A. W. Tresling.
1893—'94 „ R. T. Buning.
1895—'96 „ M. J. Adriani.
1897—'98 „ Th. Haakma Tresling.
1899—1900 „ A. W. Tresling.
1901—'02 „ M. .). Adriani.
1903—'04 „ R. T. Buning.
1905—'06 .. M. H. Niemeijer.
1907—'08 „ H. H. T. Bekenkamp.
Secretari s-P enning meesters
1858 —1863 Dr. J. M. Busch Adriani.
1863—1872 „ Th. Haakma Tresling.
Penningmeesters:
1872—1889 Dr. A. W. Tresling.
1889—1897 „ W. Mees,
1897 —1898 „ .). Q. Somer.
1898—1908 „ D. J. Schönfeld.
Secretarissen:
1872 — 18^5 Dr. Th. Haakma Tresling. 1895 — 1906 „ B. Slingenberg.
1007 R. v. Wering, arts.
V i c e-S ecretarissen: 1891—1895 Dr. B. Slingenberg.
1895 — 1908 M. J. van Olm, Arts.
Eerelid van het Bestuur:
1899—1'H)7 Dr. Th. Haakma Tresling.



(Jua.c.ide (Z^'ccst^crio-o.icri /
Een halve eeuw is een eerbiedwaardige leeftijd voor een vereeniging en zij is waard herdacht te worden. Niet dat wij ons aanmatigen door het werken van onze vereeniging invloed te hebben uitgeoefend op ons vak. maar omgekeerd, omdat wij overtuigd zijn, dat de historie van onze kunst en van ons beroep zich weerspiegelt in ons vereenigingsleven.
En het is voorwaar een schoone taak na te gaan het verband dat er ligt tusschen den ontwikkelingsgang van de medische kunst en de medische kunde en tusschen ons, hare dienaren in dit uiterste noordoosten van ons vaderland. Ver van het centrum gelegen, gadeslaande op grooten afstand hetgeen gebeurt in de centra der samenleving, kan het ons niet verwonderen, dat hier slechts met schuchtere pogingen zich herhaalde wat in de brandpunten met meer intensiteit geschiedde. Tien jaar te voren was opgericht de N'ederlandsche Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst; zij was het bewijs van een krachtige beweging, die reeds jaren gaande was onder de geneeskundigen van dien tijd; eene beweging, die reeds lang riep om verbetering van opleiding der a s. geneeskunstbeoefenaren, om eenheid van stand, om verbetering van de geneeskundige wetgeving. Uwe vorige feestredenaar, onze hooggeschatte Slingenberg, wijst met zijn helderen geest en zijn bekwame pen op nog meer algemeene gezichtspunten, zoo op den geest van 184S, die door Europa waarde, om den drang naar vereeniging van gelijkgezinden, ook aan de behoefte om in vereeniging de wetenschap te dienen, haar, die dan optreedt als verzoenende vrouwe, die vereent, vaar de strijd om het bestaan zoo dikwijls verdeelt.
En werkelijk, men zal Slingenberg gelijk moeten geven. Want was er toenmaals strijd in Nederland; er was strijd atlerwegen in Europa, ook op geneeskundig gebied. De bekwame kenner van onze historie, de geleerde bibliothecaris van onze Maatschappij, heeft ons dien strijd geschetst en aangewezen hoe de geneeskundigen van Frankrijk zich vereenigden in 1845,



die van Duitschland, Oostenrijk—Hongarije, Engeland, Italië en Scandinavië in '48 of daaromtrent.
Nederland zou niet achterblijven; daarvoor was er te veel dat om verbetering riep. Immers, de medische stand, zooals wij die nu kennen, moest nog geboren worden. Er waren tal van catagoriën: Dr. G W. Bruinsma kon ze in II soorten verdeelen, elk met een eigen opleiding, elk met een eigen bevoegdheid; echter niet in een tekort aan geneeskunstbeoefenaren schuilde de fout: immers op 1 Januari 1857 waren er in onze provincie 265 geneeskunstbeoefenaren i buiten de vroedvrouwen en tandmeesters) op een inwonertal van 202561, terwijl er thans in onze provincie wonen 147 op een aantal inwoners van 327158.
Onder deze medici bestonden er tal van plaatselijke vereenigingen, maar een algemeene bond ontbrak. Het initiatief hiertoe is genomen door een der leden van den kring uit Zutfen, door Dr. A. E. H. de Lespinasse, daartoe aangezet door de beweging, die gaande was onder de Fransche collega's. Het mocht dezen collega gelukken zijn plaatsgenooten voor zijn plan te winnen, en de Zutfensche medici, onder wie al spoedig op den voorgrond trad Dr. J. N. Ramaer, verspreidden een oproep onder de Nederlandsche geneeskundige kringen.
M.H.! De medici van ons gewest, toen onder den naam van Harmonia Medico, gevestigd te Zuidbroek, ten getale van 22 vereenigd, ontvingen ook dezen oproep en reeds den 24sten September 1847 traden onze voorgangers tot deze nationale beweging toe Het volgend jaar, 28 Augustus 1848, te Amsterdam werd de Nederlandsche iMaatschappij tot bevordering der Geneeskunst geconstitueerd, met medewerking van een afgevaardigde uit deze gewesten.
M.H.! Van 24 September 1847 tot 21 September 1858 heerschte Harm. Medico over onze gewesten, zich uitstrekkend toen van Annerveenschkanaal over Hoogezand en Schildwolde naar Appingedam, en over alles wat hiervan ten Oosten lag. Klaarblijkelijk kwijnde deze vereeniging en verliep zij in het niet; bij de toen nog zeer slechte verkeerswegen kon men zich voorstellen,



dat de perifeer wonenden niet voldoende aan het vereenigingsleven konden deelnemen; althans, de meer in het centrum wonenden die toch zich niet konden onttrekken aan den geest der tijden besloten tot de oprichting eener nieuwe vereeniging, welke het vaandel overnam en. tot heden krachtig en fier omhoog heeft gehouden. Deze kloeke mannen, die hun lijd begrepen, die de eischen der toekomst verstonden, zij waren de h.h. Drs. J. Bosman Tresling van Winschoten, W. M. Reiseger van Nieuwolda, J. M. Busch Adriani van Zuidbroek. A. Sannes en T. Winkler van Veendam en N. k. Hefting van Scheemda. Op
21 December 1858 kwamen die zes heeren bijeen in het hotel „Monkhorst" te Zuidbroek en constitueerden aldaar onze afdecling „Oldambt" van de Nederlandsche Maatschappij ter bevordering der Geneeskunst. Zij konden dit doen, omdat zij de schriftelijke toezegging hadden van de H.H. Dr. A. W. Nanninga van Veendam, Chir. P. Adriani en Dr. R. Smit van OudeRekela en van Dr. S. Bleeker .Ir. van Noordbroek. Met hun tienen konden zij voldoen aan de statuten der maatschappij, en zij zijn het die wij heden, op dit oogenblik. eerbiedig hebben te prijzen.
Dr. J. M. BUSCH ADRIANI, le secretaris.



De arbeid van „Oldambt", is voor de ouderen onder ons, zoo juist geschilderd door mijnen reeds genoemden voorganger en hetzij mij vergund, haar slechts overzichtelijk te resumeeren voor de jongeren onder ons. Het zal U dan blijken, dat ook in onze afdeeling zich weerspiegelt het streven onzer /Maatschappij, hetwelk zich concentreert, zooals de le voorzitter Prof. Q. S. Voorhelm Schneevoogt in zijn openingsrede van de le Algemeene Vergadering had betoond, in lo. de behartiging van de geneeskundige wetten, 2o de behartiging van de geneeskundige wetenschap en 3o. de behartiging van de belangen der geneeskunstbeoefenaren.
Vooraf gaan eerst eenige mededeelingen over personen en cijfers, die U in vogelvlucht de werkzaamheden der 50-jaren voor oogen brengen.
Gedurende dit tijdsverloop hebben 2') leden bedankt voor het lidmaatschap om voor hen allicht gewichtige redenen; 25 hebben ons wegens vertrek moeten verlaten, hetzij om te genieten van de hen toekomende rust, hetzij om elders het menschdom tot zegen te kunnen zijn. Een lid is wegens wanbetaling geroyeerd, 4 die wegens het klimmen hunner jaren van het lidmaatschap hadden afgezien, werden door de afdeeling tot eerelid benoemd. Het waren de H.H. VV. Meckman, G. Engels, G. Rinzema en P Adriani. Boven hen heeft zich het graf gesloten, maar hunne verdiensten tegenover de afdeeling zijn niet vergeten, evenmin als die van de 1 1 mannen, die als gewone leden door den dood aan de vereeniging zijn ontrukt. Het zijn T. Winkler, H. Reiseger, T. Bontekoe, Carl Mayer, A. Sannes, S. Wijtema, L. Vroom, K. D. Schönfeld Wichers, J. H. Schönfeld, T. H. .). Inden, E. Uniken van der Tuuk. Bovendien werd aan de afdeeling ontrukt, plotseling, in vollen ambtsijver werkzaam, mijn hooggeachte voorganger. Dr. B. Slingenberg, arts te Beerta. Van 1895 tot Juni ll»0(> berustte het secretariaat van Oldambt in zijne handen, en zoo van één, dan kan van hem gezegd worden, dat hij er in zat; al die jaren was Slingenberg het centrum van ons vereenigingsleven. Ik zou zijn deugden willen roemen, maar dan tevens die van onzen anderen verscheiden



collega, van Dr. T. Haakma Tresling te Winschoten, overleden 7 September 1907. Deze collega, van 1863 tot 1872 secretarispenningmeester. van 1872 tot 1895 secretaris, toen onze voorzitter in 1897 en '98 en dan tot zijn dood benoemd tot ecrelid van het Bestuur, vormde met Slingenberg jarenlang de ziel van Oldambt, steeds waren zij beiden ter vergadering aanwezig, hun ijver kende geen grenzen, in al wat Oldambt wedervoer hadden zij de hand, steeds hielden zij ons bezig met wetenschappelijke en maatschappelijke bijdragen, zoodat men in hen de loods en de stuurman van onze afdeeling kan zien. Ook buiten de grenzen der afdeeling werden de verdiensten van Haakma Tresling erkend, door zijne verkiezing tot lid van het Hoofdbestuur der Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst, wier voorzitter hij was in 1895, en door zijne benoeming tot Ridder in de orde van den Nederlandschen Leeuw.
Tot heden heeft Oldambt 109 leden geteld, waarvan thans nog 39 dit 50-jarig jubileum medevieren. Onder onze leden van het oogenblik treedt op den voorgrond, onze nestor, wiens
Dr. N. R. HEFTING.
50 jarig ambtsjubileum wij onlangs hebben mogen vieren, wiens verdiensten wij htbben mogen eeren door hem op 21 l ebruari 1905 tot eere-lid onzer afdeeling te benoemen, wien Hare



Majesteit de Koningin tot Ridder in de orde van Oranje-Nassau heeft bevorderd. Dat zijt gij, waarde N. R. Hefting. gij, de eenig overgeblevene van de oprichters dezer afdeeling, na 50 jaren. Collega Hefting, hoe blij zijn wij, hoe gelukkig kunnen wij ons noemen, dat gij nog daar zijt om den dank van het nageslacht in ontvangst te nemen; gij hebt schouder aan schouder gestaan met uwe vrienden van 1858 om Oldambt te stichten, om het weerbaar, om het levenskrachtig te maken. Aan U, gelukkige, is het vergund geworden om Uw geesteskind te zien groeien en bloeien, gij hebt kunnen ondervinden hoe nuttig Uw gemeenschappelijke daad van die dagen is geweest. Voorwaar, gij zult straks, zijt ge eenmaal den styx overgetrokken, uwen collega's van '58 mogen boodschappen, dat zij hun tijd hebben begrepen, hun werk wel hebben gedaan.
Naast U staan nog als seniores in ons midden mannen, die ook de hulde van ons jongeren verdienen. In de le plaats Gij, dr. A. W. Tresling van Nieuwe-Schans, driemaal onze voorzitter, oud-lid van het Hoofdbestuur der Maatschappij; en Gij, Dr. M. J. Adriani, van Schildwolde. die ook driemaal met gloedvolle toewijding den presidentshamer hebt gehanteerd, en dan nog Gij, M. J. Adriani Engels van Midwolda, die ook reeds in 1872 en '7.5 werd waardig gekeurd ons allen te leiden. Hoe jammer, dat ik naast U niet den juist vertrokken beminnelijken I. Cohen van Muntendam hier kan zien
Vanaf den dag der oprichting tot heden zijn .517 vergaderingen gehouden. Voorloopig was bepaald, dat de vergaderingen zouden plaats hebben om beurten ten huize van de leden, wat niet bevorderlijk was voor een geregelde opkomst, vooral toen de verkeersmiddelen nog zoo gebrekkig waren. Toen werd besloten om beurten te vergaderen bij Monkhorst te Zuidbroek en bij Wissemann te Winschoten, totdat eindelijk vanaf 2 7 Januari 1863 steeds Wissemann in Winschoten als vereenigingsplaats werd gekozen om in 1895 plaats te maken voor deze onze tegenwoordige vergaderplaats.
Sedert 18(>3 neemt het ledental toe en wordt het bezoek



steeds grooter; langzamerhand treden alle medici van liet district toe. zoodat thans de gewoonte geldt dat alle medici, die wonen binnen de reglementair vastgestelde grenzen van Oldambt op één na, in letterlijken en in figuurlijken zin een vreemde eend in de bijt, lid zijn van onze afdeeling.
Uitgezonderd in 1869 werden de vergaderingen steeds om de twee maanden gehouden; sedert 1905, waren daarbij gevoegd, langs reglementairen weg, twee vergaderingen, in Juli en in September, aan de gezelligheid alleen gewijd.
Een onderling leesgezelschap van tijdschriften enz. kon slechts een enkel jaar zich staande houden Reeds in de 2e vergadering werd het le reglement vastgesteld: dit bleef van kracht tot 1867 en werd dan telkens, overeenkomstig statuten en huishoudelijke reglementen van de Nederl. Maatschappij gewijzigd in 1872, 1890, 1()00 en 1905, om aanstonds in het volgend jaar opnieuw herzien te worden
Tot 1880 bepaalde het reglement den zittingsduur van den voorzitter op een jaar, sedert bekleedt die titularis 2 jaren die functie. Deze bepaling omtrent de leiding van de vergadering heeft er zeker toe bijgedragen, om zooals Slingerberg zegt, sleur te voorkomen en de belangstelling te verhoogen. Immers, nu zijn 33 leden gedwongen geweest zich, althans tijdelijk, ook op intensieve wijze met het formeele leven van de afdeeling bezig te houden ; hoe goed velen dit hebben gedaan blijkt wel daaruit dat 8 collega's tweemaal deze functie hebben bekleed en twee collega's zelfs driemaal.
Het secretariaat was eerst vereenigd met de functie van penningmeester, maar in 1872 werd dit veranderd en trad een afzonderlijk penningmeester op. Zooals overal, het kapitaal maakt conservatief, 't welk blijkt hieruit dat wij nog slechts met onzen zesden penningmeester bezig zijn. Sinds 1898 voert collega D. J. Schönfeld den buidel en wij weten allen hoe goed hij hem bewaart ; trouwens hij heeft nog niet het record geslagen, want A. W. Tresling kon zijn handen volle 17 jaren op den zak houden, van 1872 tot 1889 en dus aan dezen maar niet aan collega W. Mees van Veendam heeft Schönfeld



zich te spiegelen, want Mees, van 1889 tot '97 onze schatbewaarder, verliet ons, „om tot schade van de afdeeling van de wijs gebracht door een lezing in Februari '94 door hem gehouden iiber die Latenz der Qonokokken beim Weibe en te Yeendam naar zijne meening, geen voldoend aantal van deze allerkleinste insecten vindende, dezelve nu achtervolgt in de geheimste schuilhoeken van de 2de Koopstad des Rijks" iSlingenberg), echter niet zonder ook daar te blijven ijveren voor ons aller belang, getuige diens benoeming tot lid van het Hoofdbestuur der Maatschappij in 1H98.
Ik zeide dus, niet aan Mees, maar nog minder aan zijn opvolger .1. G. Somer heeft Schönfeld zich te spiegelen : immers Somer bewaarde onze penningen slechts een jaar en vertrok toen naar Weenen, „ons nalatende een hoogst aangenaam aandenken zijner vriendschap in den vorm van een presidentshamer, met zilver fraai versierd en van een inscriptie voorzien. De vorige presidentshamer was in 1870 aan de vereeniging geschonken door collega A. W. Tresling, bij de aanvaarding van zijn le presidium".
Wees ik op het conservatisme van een kapitaalbeheerder, is niet een bewaarder van de acta nog vasthoudender ? Ook uit onze historie blijkt dat. Immers het secretariaat is waargenomen van 1858 tot '(>3 door Dr. J. M. Busch Adriani van Zuidbrock, en daarna, weer 32 jaren lang, van 183 tot 1895, door onzen Haakma Tresling: diens pen hebben de stapels ouie notulen gevuld, diens vlijt heeft steeds gezwoegd voor Oldambt: is het wonder dat hem de unieke eer van voor zijn leven tot Herelid van het Bestuur benoemd te worden is te beurt gevallen ? Hoe zou men ook beter zooveel ervaring dienstbaar kunnen maken ? En ook, gelukkig voor uwe historieschrijver, volgde d iarop het lange secretariaat van Slingenberg, van Tresling de gelijke in ijver en toewijding, zijne meerdere zelfs in duidelijkheid van schrift, reeds vice secretaris van 1891 tot '95 was hij tot zijn dood in 1900 onze secretaris, en als zoodanig voel ik nog steeds zijn meerderheid. Gelukkig dat ik steeds zoo ijverig word bijgestaan door collega Van Olm,



die in dienst van mijn voorganger reeds sedert 18(>5 de pen heeft leeren voeren.
Is aldus als 't ware het skelet van ons vereenigingsleven U voorgehouden, waartoe dit dienstig was, zien wij eerst, als wij kennis nemen van het ter vergadering behandelde. En dan blijkt, dat wij met voldoening kunnen terugzien op deze vijftig jaren. Als general practionner hebben de leden van Oldambt het recht bezeten en den plicht gehad hun oog te laten gaan over den geheelen omvang der medische wetenschap, over de algemeene doctrinen zoowel als over de bijzondere onderzoekings- en behandelingsmethoden. Het doorlezen der notulen zou U kunnen bewijzen dat de leden steeds op de hoogte waren van hun tijd, en hun eigen ervaring geregeld bleven toetsen aan nieuw opkomende theorieën. Reeds uit de vroegste notulen blijkt dat de thermometer geregeld aan het ziekbed wordt gehanteerd, dat percussie en auscuctatie al spoedig bekende methoden van onderzoek waren. Werd oorspronkelijk de chirurgie het stiefmoederlijkst behandeld, dit kwam door de geringe plaats die destijds dit vak innam aan de universiteiten, vooral aan die te Groningen, en aan de verschillende doctoraten die toen nog de bevoegdheid om praktijk uit te oefenen, regelden. Immers, eenerzijds begon l.'ster eerst in 1867 zijn ervaringen over de door hem ontdekte antiseptische wondbehandeling te openbaren, anderzijds was de wet op het Hoogeronderwijs eerst in 1865 naar de nieuw ontstane behoeften gewijzigd en duurde het tot 14 Maart 1876 voor de le arts in den persoon van Dr. M. H. Niemeijer van Noordbroek bij ons zijn intrede deed : tevoren waren de leden van Oldambt alleen doktoren in de genees- of heel- of verloskunde, of in combinatie hiervan, of het waren plattelands-heelmeesters, (leen wonder dus ook dat het zeven jaren duurde voor het le chirurgische onderwerp op de vergadering werd voorgedragen ; dit geschiedde in 1867 door P. Adriani met een voordracht over para^itium. Maar niet zoodra wordt door de uitgebreide toepassing, die vooral de chirurgie spoedig maakt van aether, chloroform en andere narcotica en door de ontwikkeling van



de moderne wondbehandelings-methoden het veld der heelkunde kolossaal verwijd of talrijke agenda's vertellen van chirurgische onderwerpen. Zoo wordt gesproken over heretotomieën en ovariotomieën, zoo vertelt Slingenberg van zijn bezoek aan de \ olkmansche kliniek, zoo behandelt Eerkejïs de chirurgische indicaties van appendicites en van cholelithiasis. zoo demonstreert Bekenkamp een patiënt met osteomyelitis tibiae en toont ons den grooten sequester. Ook de orthopaedie krijgt hare beurt in ruime mate waar Buning de mechano-therapie inleidt en met Van Olm zelfs overgaat tot de oprichting van een Zander-instituut. En bovendien, bescheiden als de leden van Oldambt steeds waren, hoe gretig hebben we ook geluisterd als hooggeleerde Chirurgen onze kennis trachtten uit te breiden : Zoo naar Ranke, de 1 e vertegenwoordiger van de moderne chirurgie aan Groningen's Hoogeschool. die hier twee voordrachten is komen houden , over de genezing van breuken door alcoholin^ectie, over tracheotomie, massage en scrotaqltumoren, zoo naar Koch in November 1<)05 die ons de vorderingen der maag- en darmchirurgie aantoonde. Gaarne maak ik ook nog melding van een uitstapje op het gebied van de oorlogschirurgie, gelukkig zoo geheel buiten ons gewoon arbeidsveld, en waarop we geleid zijn door Dr. Van der Goot van 's-Gravenhage, die ons in de vergadering van 6 November 1()00, ,vertelt van zijne ervaringen op het slagveld van den Transvaalsch-Engelschen oorlog, welke ervaringen ons worden verduidelijkt door de lichtbeelden, die dr. D. Bos van Winschoten zoo welwillend ons op het scherm projecteert.
Hn M. H.! de allerjongste tijd heeft nog meer de chirurgie op den voorgrond doen treden door de vestiging van den heer H. Mellema als speciaal-chirurg binnen onze grenzen Uit alles blijkt dus, dat deze krachtige spruit van onze wetenschap, die juist in deze vijftig jaren zoo enorm gegroeid is, door Oldambt niet is verwaarloosd. En de toekomst zal ons nog meer aandacht aan de chirurgie doen schenken. Haar aanval op liet zg. grensgebied eischt van ons dagelijks rekening te houden met wat de chirurgie kan presteeren en allicht is dit het moeilijkst



deel van onze taak, waarbij wij elkanders ervaring niet kunnen missen.
De obstetrie, M. H.! heeft zich altijd in de bijzondere welwillendheid der collega's kunnen verheugen. Reeds in de vergadering van 5 Mei 18(>3 hield Dr. \V. Heckman een degelijke voordracht over placenta praevia en steeds is dit onderwerp met liefde behandeld, zelfs zoo dat Prof. Treub nooit dankbaarder gehoor had kunnen hebben dan hier, toen hij in November 1907 ons zijn gewijzigde inzichten over de behandeling van dit euvel mededeelde Is het wonder Mijne Heeren, dat onze tegenwoordige voorzitter zijn handen van zelfgenoegzaamheid op dien avond kon wrijven, omdat hij juist op dien dag voor 't eerst van zijn leven een placenta voelde voor de vrucht ? En zoo zijn er bij dit vak meer geliefkoosde onderwerpen, die telkens en telkens weer onze aandacht vroegen en vragen. Ik wijs bv. nog even op de febris puerperalis. Kon in 186.3 gestreden worden over de vraag of deze ziekte bestaat in een veranderde zenuwwerking waaraan zich later phlogose kan toevoegen dan wel of de ziekte altijd in phlogose bestaat, niet zoo ziin wij de slaaf van dogmata of wij hebben onlangs geluisterd naar Bekenkamp, waar die, overeenkomstig eerbiedwaardige ervaring, ons mededeelde van zijn succes bij febris p/uerperalis met terpentijn-injectie. Vergis ik mij niet Heeren, of heb ik niet even later collega Fockens hooren weenen omdat Prof. Xijhoff dezelfde ervaring had genegeerd?
Toch, men versta mij niet verkeerd: zoo ergens dan zijn wij allen, leden van Oldambt, reeds lang getrouwe discipelen van Semmelweïs; de^speptische behandeling van barenden en kraamvrouwen zit ons in het bloed en van epidemiën zwijgen dan ook onze notulen. Prof. N'ijhoff ontmoette dan ook geen tegenspraak, toen hij uit Groningen overkwam om ons te vertellen wat een verloskundige niet moet doen.
Neen, M H ! de leden van Oldambt kennen hunne ver loskunde: tweelingen, drielingen en vierlingen hebben zij ter wereld gebracht, vaak het foetus gehaald door of langs den voorliggende placenta, de prochowniksche dieetkuur vond hier zijn toepassing, de pathogenese van de eclampsie werd hier aan



de hand van Bouchard en de foetale theorie door Van Olm ontwikkeld, Schünfeld spreekt van hydrorrhoea gravidarum, door ondergeteekende worden gevallen van Decidféma Malignum en van pyelo-nephritis gravidqrum gememoreerd, door Brongers worden gewijzigde inzichten in de behandeling van stuitliggingen ter tafel gebracht.
Maar boven obstetrie en chirurgie staat voor ons de inwendige geneeskunde en deze vormt dan ook de hoofdschotel van het verhandelde De speciale pathologie en therapie bereidt de medici steeds stof Zoo afwisselend is hun bedrijf, zoo gecompliceerd is de homo sapiens. het object van hun bedrijf, dat het U geen wonder zal baren hier de uitgebreidste verscheidenheid te zien. Er blijft geen ziekte onbesproken, er wordt iedere behandelingsmethode gememoreerd. Breede ervaring ligt in onze notulenboeken, bewijzen van scherpe kritiek vindt u op haast elke bladzijde. En ook hier de symptonen van den zich steeds vervormenden tijdgeest. Daarvan wil ik u allereerst als bewijs mededeelen dat bij de mededeeling van een of ander ziekte, bij het verloop van een epidemie de ouderen meer dan wij jongeren den nadruk legden op den habitus van den patiënt, op het karakter van de ziekte: den algemeenen toestand hielden zij meer in het oog dan de locale verandering en ontleenden daaraan vooral hunne prognose en therapie. Waar een ongenoemde uitvoerig weergeeft het verloop van een epidemische ziekte, wier naam hij niet noemt, en die als een vreemde kwaal hij beschrijft, daar treft het hoe duidelijk hij de zieke menschen schildert, hoe zeker hij zijn prognose durft te stellen. In dit opzicht, geloof ik zeker, dat wij van onze oude collega's veel kunnen leeren en onze opvattingen nog eens moeten herzien.
Dat malaria reeds het onderwerp van de 1 e wetenschappelijke verhandeling vormt zal ons niet bevreemden, waar deze ziekte eertijds zoo veelvuldig in deze gewesten heerschte, dat niet alleen medici maar ook de theologen van destijds aan de kinine verdienden. Sedert is zij wel haast steeds een troetel



een geval van meningitis cerebro-spinalis epidemica doorondergeteekende waargenomen, en medegedeeld in Juni 1(>0.S, een geval van actinomyces hominis in .luni 1904 door Schönfeld medegedeeld. Hiernaast staan talrijke discussies over de diphtheritis en de serum-behandeling, waaruit vooral opgemerkt moet worden dat de aanhangers schuilen onder de jongeren, terwijl de ouderen meer gereserveerd zich verklaren omdat de echte diphteritis, zooals Bretonneau die geschilderd heeft, in de jongste jaren niet meer voorkomt.
Dr. Th. HAAKMA TRESLINO.
kind gebleven, en met haar de kinine, al wordt ze ook hier bij ons onder het nieuwe licht gezien ; trouwens, niet zonder kritiek, want waar Hamaker ons na zijn voordracht van 14 April 1908 nog naar andere aetilogische momenten wil laten zoeken dan simpel naar de anophelesbeet, daar herhaalt hij slechts wat E. J. Buning reeds opmerkte in zijn voordracht van 17 Juni 1902, die ook met deze theorie niet alles ziet opgehelderd.
Behalve deze ziet men alle infectieziekten als 't ware met voorkeur behandeld: ik noem slechts enkele uit de laatste 10 jaren en vang dan aan met de rubeola, waarvan Schönfeld op 2 7 Jan. '99 een epidemie beschrijft, met mazelen, waavan H. Tresling een kwaadaardige epidemie beschrijft in Juni 1902



En dan die andere ziekte, die thans ook zoo gaarne onder de infectieziekten wordt gerangschikt, maar die wij hier, 't zij dat wij zijn te enthousiaste leerlingen van den hooggeschatten 1-okker, 't zij dat wij deel hebben in zijn kritischen geest, zoo aarzelend, zoo terughoudend daaronder groepeeren, de tuberculose, hoe vaak is zij, in al haar schakeeringen, niet het onderwerp van onze besprekingen geweest? Hiervan wil ik slechts memoreeren de uitgebreide verhandeling, zij is weer van Haakma Tresling, over theorie en therapie van de tuberculose ged. de laatste 40 jaren, ons medegedeeld in de vergadering van Februari 1905, de debatten over de bekende stellingen door Prof. Koch het eerst op het tuberculose-congres te Londen in 1900 geuit en die ten gevolge hadden dat de afdeeling Oldambt een waarschuwend woord in de „Nieuwe Winschoter Courant" van 6 Sept. 1901 plaatste, en de strijd die naar aanleiding van het Rapport over de wet op de besmettelijke ziekten gevoerd werd tegen de opname van de tuberculose in die wet.
Maar boven alles blijkt de belangstelling van Oldambt in de infectieziekten uit haar agenda: reeds vanaf 2,3 Maart 1875 wordt geregeld op de vergadering de constitutio epidemica opgenomen en op die wijze is in onze notulen een schat van wetenschappelijk werk verzameld.
Intusschen ook het andere groote veld der interne geneeskunde wordt vlijtig doorploegd.
Waar onder de ouderen, Rinsema en Buning zich op het gebied der oogheelkunde wagen. Alken de oorheelkunde betreedt, Adriani en Van Olm, hoofdstukken uit de paediatrie behandelen, Mees de physiologische zoutsoluties van Sotffinleidt, /' Adriani Engels over ergotismus spreekt, Wichers ons myxoedeem-patienten vertoont, A. W. Tresling een geval van tetanus bij een primi gravida behandelt, Oosterhuis de furunculosis na pneumonie inleidt, R. T. Buning de aeute myclitis introduceert, Nauta de waarde der venaesecties nagaat, Nanninga voor ons de eclampsia infantum analyseert, Heckman de aeute poliomyelitis anterior, Cohen de trismus neonatorum, Bekenkamp ons zijne ervaringen omtrent de resultaten van vaccinatie



en revaccinatie vertelt en Wartena een causerie houdt over den invloed van de zoogenaamde natuurwetenschap op het publiek naar aanleiding van het boek van Platen, Brouwer de homiïopathie aan een grondige kritiek onderwerpt en verwerpt, A. P. de Groot ons de nieuwste gezichtspunten openbaart bij de diagnose van de maag-darmziekten, Brongers ons een geval van nitro benzolvergiftiging en ondergeteekende van morphinevergiftiging vertelt (beide met succes behandeld, M. H.), waar H. Tresling en V an Olm ons herhaaldelijk met de medicina forensis doen kennismaken en zelfs het gebied der physiologie betreden wordt door Buning .Ir. en Schönfeld Wichers met lezingen over neuronenleer en menstruatie-theoriën, en ook dat der anthropologie niet geheel braak wordt gelaten, getuige Van Olm s wetenschappelijke voordracht over consanguiniteit, daar blijkt uit dit alles, M. H. dat de leden van Oldambt hunne opmerkingsgaven goed hebben gebruikt en hun wetenschappelijken zin hebben gescherpt.
Steeds hebben ze van elkander geleerd, maar ook graag van nog meer bevoegden. Niet alleen dat in de eerste jaren van Oldambt s bestaan vele der leden de eerst afgebroken studiën weer opvatten om nieuwe doctoraten te veroveren, of naar buitenlandsche klinieken reisden om hun kennis te vermeerderen, in de latere jaren door 't bezoeken van vacantiecursussen, maar ook Hooggeleerde sprekers vonden op onze vergaderingen een talrijk gehoor. Zoo wijlen prof. Plugge. die ons over stofwisselingsproducten in pathologische toestanden onderhield, zoo prof. Pokker, die ons de heilzame werking van de koorts, een conamen naturae in suam salutam leerde, zoo dr. Tellegen van Coudewater die onze aandacht op het ruime veld der afwijkingen van den geest concentreerde, zoo prof. Wenckebach die ons de moderne beschouwingen over vetzucht mededeelde.
Het „leert van elkander" spreekt ook uit onze agenda, waar die telkens vermeldt „nieuwe- en volksgeneesmiddelen" M. H. De nieuwe geneesmiddelen zijn danig onder handen genomen en met kritischen geest bezien; ik zal ze U niet opnoemen,



'k zou er den ganschen avond mee kunnen vullen, alleen U wijzen op eenige, die zich onder ons schijnen te handhaven, en noem dan de perubalsem, medicamentum redivivu^, door Nanninga zoo geroemd, de collargol door Eerkes in onze welwillendheid aanbevolen, het veronal de adrenaline, de diuretine, urotropine en helmitol, de aspirine, orthoform, enz. enz.
De curieuse lijst der volksgeneesmiddelen, die alle mogelijke levende en doode stoffen omvat, van pediculi capites op de boterham tot faces hominis op etterende wonden, schijnt in de jongste jaren minder de voorliefde der collega's te bezitten. Intusschen, zal U wel duidelijk zijn geworden dat een pharmacopee-commissie van onze afdeeling, bestaande uit de heeren A. \V. Tresling, Slingenberg, Heckman en H. Tresling in de vergadering van November 18(>9 een gedegen rapport heeft hunnen overleggen,
M. H. Ik heb getracht U onzen wetenschappelijken arbeid te schetsen : Daarmee is nog slechts een deel van Oldambt's werkzaamheid aangegeven. Ook het le doel door den eersten Voorzitter der Maatschappij gememoreerd, de behartiging der geneeskundige wetten is door Oldambt niet vergeten. Zelfs was de belangstelling van onze afdeeling in de noodzakelijk geworden wijziging der geneeskundige wetten van vóór 1865 van dien aard dat er in dien tijd geschil door ontstond tusschen het H. B. der Maatschappij en onze leden, 't welk echter gelukkig niet tot een breuk leidde. En later, werd de noodige aandacht gewijd aan de ontwerpen der nieuwe gezondheidswetten van Goeman Borgesius, die op een buitengewone vergadering van 12 December 1899 uitvoerig werden besproken, terwijl ons de werkkring van de nieuw geschapen Inspecteurs van de Volksgezondheid en de taak der gezondsheidscommissie in de vergadeflng van October 1902 door den heer Pijnappel, hoofdinspecteur, uitvoerig werd uiteengezet. Aan de praktijk dezer wetten namen de heeren Haakma Tresling, voormalig lid van den geneeskundigen raad van Friesland en Groningen, Adriani Engels en Van Olm, Bekenkamp en Brouwer deel door hun lidmaatschap van gezondheidscommissies.



Maar ook, waar het der afdeeling, volgens de statuten, mogelijk is zich op het gebied van de publieke hygiene, te doen gelden bij de plaatselijke autoriteiten, ook daar heeft zij niet geaarzeld haar taak te volbrengen ; getuige toch een uitgebreid onderzoek naar de wenschelijkheid van schoolartsen, en daarop volgend rapport aan alle gemeentebesturen van het gewest, op 18 Juli 1()04 waarin wordt uiteengezet hoe dit instituut behoort te worden geregeld en de plaats van den schoolarts nauwkeurig wordt aangegeven, van onze belangstelling in de openbare gezondheidsleer. Nog duidelijker blijkt deze belangstelling daaruit, dat het onze afdeeling is geweest die het eerst de propaganda van de Groene Kruis-beweging in deze provincie heeft ter hand genomen en aldus den stoot heef t gegeven tot de oprichting van plaatselijke vereenigingen in nu welhaast alle gemeenten en ook tot het provinciaal verband dier vereenigingen. Ook het tot stand komen van het nieuw academisch ziekenhuis te Groningen is zooveel mogelijk door Oldambt bevorderd en niet alleen in den boezem der vergadering door Cohen en anderen telkens ter sprake gebracht, maar ook werd door het bestuur, gesteund door eene commissie, in October 1885 te Groningen geconfereerd met de h.h. Dr. T. Folmer Reddingius en Mr. J. D. Lewe Quintus leden der Prov. of Gedep. Staten van Groningen en op verzoek van deze hecren door Oldambt adressen aan de Provinciale Staten en den Gemeenteraad van Groningen opgezonden. Toen dan ook eindelijk, na lange jaren van gedachtenwisseling, die trits van gebouwen verrezen, waren op de terreinen der vroegere oostelijke wallen van Gruno's veste, toen hebben de leden van Oldambt gaarne een bezoek gebracht, aan de nieuwe inrichting onder leiding van den Directeur— Het Bestuur van Oldambt was bij de ofiicieele opening tegenwoordig geweest,.zoodat ze zijn heen gegaan met de overtuiging, dat thans steeds aan hunne patienten een aan hooge eischen voldoende verpleging en behandeling kan worden verschaft.



Dan ben ik genaderd tot het overzicht van de derde taak, die de vereenigde medici op zich genomen hebben, n.1. de behartiging van de belangen der geneeskunstbeoefenaars, dat is M. H. de goede zorg voor onze beroepsbelangen. Onze voorvaders hebben het zoo juist ingezien dat de waarde van ons beroep, de hoogte van onzen stand in de maatschappij ten nauwste samenhangt met het gehalte der beoefenaren en met den invloed die zij op het maatschappelijk leven kunnen uitoefenen Nauwlettend toezicht te houden op alles wat onzen stand ten goede kan komen of kan verlagen, geregeld kritiek uit te oefenen ieder op zich zeiven en allen op elkander, teneinde ons te hoeden voor daden die ons aanzien in de maatschappij in gevaar brengen, elkander te leeren waardeeren en achten om onzen stand en ons beroep te doen rijzen in de oogen van hen, voor wie wij onze kunst beschikbaar stellen, M. H. dat is voor ons, die steeds aan den weg timmeren, een wel is waar moeilijke maar toch steeds noodzakelijke taak. En gelukkig mag ik zeggen Oldambt heeft niet geschroomd ook hier haar plicht te doen. Zij heeft allereerst de belangen van alle medici gediend door steeds verbonden te blijven aan de groote Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der geneeskunst. Wat de Maatschappij ondervond, wat zij entameerde, het vond weerklank en steun bij Oldambt: alleen in de Ie jaren van haar bestaan is er eens een kleine verwijdering geweest, 't zij om de boven genoemde reden, t zij om de quotumregeling; gelukkig echter tot een breuk heeft dit nooit geleid. In den beginne slechts af en toe, zijn wij van 1868 af geregeld vertegenwoordigd geweest op de algemeene vergadering, steeds door een onzer leden, alleen in 1898 door middel van een zusterafdeeling. Deze geregelde vertegenwoordiging moet men niet onderschatten en de toekomst drage zorg dat daarin geen verandering kome; mogen vele leden van Oldambt steeds de algemeene vergaderingen bezoeken gaan. Twee leden van Oldambt zijn leden v h. H. B. der maatschappij geweest, n.1. de heeren Haakma Tresling en A. W. Tresling, de le was zelfs voorzitter v h. H. B. in 1895.



Driemaal heeft de afdeeling de eer genoten om de algem. verg. te ontvangen: de beide eerste malen, in 1871 en in 1887 te Winschoten geheel voor eigen rekening, de 3e maal in 1900 als onderdeel van het Noordergewest, toen de algemeene vergadering, voor de le keer onder de toen geldende statuten, te Groningen werd gehouden en verwelkomd door den Gewestelijken raad met onzen A. W. Tresling als voorzitter.
Ook uit de voorstellen door de afd. Oldambt bij de algem. verg. ingediend, blijkt hare werkzaamheid; van deze wil ik slechts noemen, die betreffende de verplichte vaccinatie en revaccinatie, de private en consultatieve praktijk der Hoogleeraren, de medicina forensis, den arbeidsduur in fabrieken en werkplaatsen, de medische tarieven, de viering v/h. eeuwfeest der le openbare vaccinatie door Jenner in 1796, verschillende amendementen bij de behandeling der ontwerpen ziekte-verzekeringswetten van Kuyper en Veegens.
Ook het ondersteuningsfonds der maatschappij, in 1871 hier te Winschoten in het leven geroepen vond bij Oldambt steeds steun : Volgens ons H. R. is n.1. ieder verplicht om tevens contribuant van dit fonds te zijn en zelfs menigmaal zijn in onze vergadering stemmen opgegaan tot verplichte deelname van alle leden der maatschappij.
Aan de belangrijke reorganisatie die de Maatschappij in 1902 en in 1908 heeft ondergaan heeft ook onze afdeeling een zeer werkzaam aandeel genomen ; op gewone en buitengewone vergaderingen heeft men met ambitie gedebatteerd over de verschillende vraagpunten, als daar zijn de kwestie der bindende besluiten, de regeling van tuchtmaatregelen, het in studie nemen van sociaal-medische kwesties, zooals die in de laatste jaren zijn opgekomen, en met groote meerderheid, tegen de waarschuwing van enkele ouderen in, heeft de afdeeling mede zich verjongd en mede zich, overeenkomstig de eischen van den nieuwen tijd, militant verklaard, o.a. door de aanneming van een bindend besluit inzake ziekenfondsen op de vergadering van 26 Februari 1907.
Deze nieuwe aera, M. H. gij weet het, heeft ook het



nieuwe instituut van den afdeelingsraad gebracht. In de vergadering van 17 .Januari 1')05 zijn als eerste leden van dezen raad benoemd de h.h. Haakma Tresling, Sluis, Nauta, Eerkes en onderget. sedert de le vervangen door Dr. Tiabbes. Haar reglement is vastgesteld door U in de vergadering van 18 April 1905. Natuurlijk is nog weinig gevergd geworden van deze nieuwe instelling: toch is haar reeds een plaatselijke wrijving in de intercollegiale verhouding ter oore gekomen, die, als verschijnsel ook hier dient vermeld. Maar dat de taak van bemiddeling en van toezicht, den afdeelingsraad opgedragen, hier bij ons geen te bezwarende zal zijn. daarvoor staat mij borg de le alinea van art. 1 van ons Huishoudelijk Reglement, welke de bevordering van het vriendschappelijk verkeer als doel
vooropstelt. Dit doel is door Oldambt, God zij dank, steeds in het oog gehouden. Sinds jaar en dag — ik citeer Slingenberg — hebben de leden van Oldambt veel lief en leed te zamen gedeeld. Wij hebben feestelijke vergaderingen gehouden, met fijne schotels en heerlijke wijnen, wij hebben gejubeld en gezongen, wij hebben ook het rouwgewaad aangelegd, wanneer het memento mori klonk; en telkens wanneer een lid van
Dr. B. SLINGENBERG.



Oldambt ons door den dood ontviel maakten velen zich op om hem de laaatste eer te bewijzen. De vergadering van September 1808 besloot een galerij van photografiën van afgestorven en vertrokken leden te verzamelen en op te hangen in onze vergaderzaal.
De le feestelijke vergadering heeft Oldambt gehouden op 17 .luli 1867 en vervolgens wanneer de geest getuigde; ook werden 2 maal diners gehouden te Yeendam, dikwijls wanneer een Hooggeleerde spreker tot ons was overgekomen, de laatste jaren waren zelfs reglementair 2 gezellige vergaderingen ingevoerd. Boven al deze feestelijkheden schitteren de viering van het 2.5-jarig en van het 40-jarig jubileum van Oldambt : op dit laatste heeft mijn ambtsvoorganger een feestrede uitgesproken, keurig van stijl, en rijk aan historische kennis en vol van den humor en geest hem eigen.
Nu staan wij hier, aan het eind van een 50-jarige samenwerking en moeten wij de toekomst in het aangezicht zien. Wat zal die ons brengen? In hoeverre zal zij afwijken van het verleden, in welk opzicht zal zij er mee overeenkomen ?
Onze maatschappij heeft hare wetten gewijzigd. De veranderingen, die het zoo ingewikkeld leven onzer hedendaagsclie beschaving in de laatste helft der l()c eeuw heeft ondergaan, hebben niet nagelaten ook haren stempel te drukken op het voelen en denken van het geheele corps medici : met het veranderde getij zijn de bakens naar behooren verzet en aanstonds zal onze afdeeling ook voor de taak staan om haar Huishoudelijk Reglement geheel in overeenstemming te brengen met de veranderde statuten der maatschappij.
Het lijdt geen twijfel of de toekomst zal ook voor ons gecompliceerder zijn dan het verleden. Welnu, wij zullen ons voornemen, speurende naar den geest der tijden steeds ons aan te passen aan de veranderende omstandigheden : „Het „Les hommes ne manquent jamais aux circonstances" geeft ons



moed. Laten wij allen met ernst en bezadigdheid de symptonen van ons geneeskundig leven bestudeeren, laten we trachten met nauwgezetheid de diagnose te stellen, en wij zullen, vertrouwend op de wijsheid en de menschenkennis van den afdeelingsraad, de therapie weten toe te passen, die de omineuze verschijnselen zal ecarteeren.
En waar het dan mocht gebeuren, dat er misverstand optrede tusschen de leden van Oldambt onderling, daar moet iedereen bezield zijn met een warm hart, met een groote genegenheid voor onze afdeeling. En die genegenheid zal groeien als wij steeds in 't oog blijven houden, dat wat ook ooit scheiding moge in de hand werken, wij toch bezitten een middel dat meer dan alle andere middelen ons vereent: dat is onze schoone kunst. Gezamelijk bespreken elkanders ervaringen op het breede gebied der geneeskunst, van elkander leeren de vorderingen onzer wetenschap : M. H laten wij steeds hulde blijven brengen aan Minerva, laat zij de godin zijn aan wie telkens de hoofdschotel van onze vergaderingen zij gewijd ; dan zullen wij ervaren dat wij slechts ééne bedoeling hebben, dat wij één gemeenschappelijke rol vervullen in de groote maatschappij, en waar soms de strijd om het bestaan scheiding tusschen collega's moge veroorzaken, de onderlinge beoefening der wetenschap zal ons weer bijeen brengen. Zoo zullen wij ook steeds meer gesterkt worden, om te streven naar een ideale opvatting en ideale uitoefening van ons schoone beroep, wij zullen gemakkelijker den ijdelen lof van leeken weten te ontwijken, maar onderlinge waardeering zal ons bezielen en meer vriendschap zal zich ontwikkelen
Dan zal Oldambt blijven bloeien, dan zullen hare vergaderingen geregeld door talrijke collega's worden bezocht, dan zal onze kunst rijzen, onze taak zal beter worden volbracht. M. H zooals ik U allen zie, twijfel ik niet of zoo zal het zijn Een latere feestredenaar zal gelegenheid hebben Oldambt te roemen, hare leden te prijzen, haar bloei te looven en ten voorbeeld te stellen onder hare zusteren.
Ik heb gezegd.