wordt die" meening'door meeTdere'^ged^eld ^ ^ meeBing uit8Praken, thans Er is vooruitgang, ofschoon een langzame.
•f,1 *,Jnb*" m°eiel»k S"™-*» «ft. leggen, kw.de
't Bovenstaande zal dunkt ons duidelijk beweren J..KK j .
tijd is, dat er gebroken wordt met die "ide ;7aentwijzheenben' ** ^ da"
Wie zijne jonge dieren slecht voedt kriio-t lm,„r weerstand biedende volwassen dieren ' G' Dare' aan z'e^*en weinig
Wie zijne jonge boomen slecht voedt kriio-f r
weinig weerstand biedende volwassen boomen armzahSe' nare, aan ziekten
Laat voedsel, dus bemesting aan de planten niet ontbreken Spaart «<•<•., kalk, n«oh k'ali. ontbreken.
SLECHTS GEZONDE, KRACHTIGE VRUCHTBOOMEN GEVEN EENFW GROOTEN OOGST VAN PUIK-PUIKE VRUCHTEN.
W ilt Ge vruchten groot en fijn Dan mag er gry^ noch onkruid zijn.
WAPENINGEN, 1 Nov. 1903.


WAGEN IN GEN
F. & HAAK
er. j. th. cattie,
OlHEtr.UK DEK R,«S-Ttr,hboüw8chool te WagEN
inokn.
fc»oh«
&
«4
d°zkerij
vu*
Prijs 15 cent.
door
OPEK
brief
aan alle
Boomgaardeniers en Fruittelers
IN NEDERLAND


♦
/


Waar gras en onkruid ivelig groeien,
Zullen vruchtboomen spoedig niet meer bloeien.
Ongeveer twee jaren geleden verscheen een opstel in het Tijdschrift van de Nederlandsche Heide-Maatschappij (no. 1 van den jaargang 1901), getiteld: „Onze boomen aan wegen en in lanen en hunne verzorging."'
In dit opstel werd de aandacht gevestigd op den armzaligen toestand waarin vele dezer boomen verkeeren, omdat over het geheel genomen al zeer weinig zorg aan deze „ verstootelingen" wordt besteed. In den regel 1° door onbekwame handen .gesnoeid", zooals het betiteld wordt, zijn zij 2° veelal op te geringen afstand geplant en is 8° hun voet langs den berm der wegen, hetzij door harden grond of door grasvlakten bedekt en heeft de grond aldus een gering doorlatingsverniogen voor lucht. Gewoonlijk 4° wordt het afgevallen blad niet besteed om aan den grond terug te geven wat dezen jaarlijks ontnomen wordt. Evenmin 5° wordt aan rationeele bemesting van den boom gedacht en 6° wordt niet gezorgd voor behoorlijke toediening van water aan den grond en besproeiing van het loof.
Voornoemd opstel mocht de aandacht trekken van velen en gaf aanleiding tot verschillende opmerkingen van geachte zijde, in welke nog enkele andere fouten bij de planting en de verzorging dier boomen werden aangewezen.
In dit opstel werd door ons ook met enkele woorden gewag gemaakt van de velerlei onderzoekingen en proeven, die al sinds 1895 in vollen gang waren op de terreinen van de Woburn-Experiniental-Pruit-Farm onder leiding van den Hertog van Bedford en Dr. Spencer U. Peckering. In het eerste verslag van die proefnemingen werd toen reeds met duidelijke .woorden neergeschreven, dat «ras of onkriiitl. waar dit in de gelegenheid wordtvgesteld in de onmiddelijke nabijheid van den stam der vruchtboomen den grond 'te bedekken, eenen allerverilerfi'lijksten invloed uitoefent op het leven, den groei en de vruchtvoortbrengins: der boomen.
Het onlangs verschenen derde verslag van de voortgezette proeven aan deze inrichting geeft ons aanleiding thans het woord te richten tot de Fruitteelers in het algemeen en tot de Boomgaardeniers in 't bijzonder, ten einde hen meer uitvoerig in kennis te stellen met de uitkomsten van die proefnemingen en onderzoekingen en die uitkomsten aldus in ruimen kring bekend te maken, ten einde te waarschuwen voor de gevolgen van eene nog steeds in zwang zijnde wijze van planten.
't Schijnt ons toe, dat het gewenscht is, zonder in kleine bijzonderheden te treden, eenigszins uitvoerig die proefnemingen te bespreken, vooral om de Boonigaardeniers in kennis te brengen met de verkregen vergelijkende cijfers, aangezien deze


cijfers op in 't oog vallende wijze de schade van «ras eu onkruid om onze vruchtboomen in 't licht stellen.
't Zijn «prekende cijfers.
Vooraf mag gaan, dat het proefveld bestaat uit ongeveer 8 Hectaren tamelijk zwaren, zandigen kleigrond.
De bouw voor is ongeveer 25 cM. dik en de ondergrond, zware klei, is behoorlijk bewerkt en gedraineerd.
De grond werd jaarlijks bemest met:
118 gram Kalisulfaat, 190 gram Superpliosphaat van 12 "/«, 41 gram Magnesiumsulfaat en 122'2 gram Chilisalpeter, voor eiken boom (kroonboom of struikvorm.)
Van dezen grondslag uitgaande verkreeg de grond per Are aan Kalisulfaat 970 gram.
Superpliosphaat 1580 gram.
Magnesinmsulfaat 330 gram.
Chilisalpeter 1 Kilogram.
Waar stalmest werd gebruikt deed men dit in verhouding van 30000 KG. per H.Are.
De proeven werden uitsluitend voor dit onderzoek genomen met appel-kroonboomen en appel struikvormen van dezelfde variëteiten, diiar in de omgeviug bekend als goede „soorten."
Een aantal variëteiten van denzelfden leeftijd en ongeveer dezelfde grootte werden gelijktijdig en onder dezelfde omstandigheden geplant.
Een derde deel werd omgeven door gras dat er omheen was gezaaid. Om een gelijk aantal kon onkruid van allerlei aard welig tieren. Het werd niet gewied. Het mocht zijn leven leven en zijnen dood sterven. Een ander derde deel werd geplant in den vrijen, open grond, die behoorlijk geschoffeld en gewied werd, zoodat de lucht vrijen toegang tot den grond had.
De aard van behandeling en bemesting was voor al de variëteiten (soorten) dezelfde, zoodat er alleen verschil was tusschen de omgeving van den boom.
Gemakshalve zullen wij in 't vervolg ten einde de wijze van omgeving aan te duiden, spreken van gras-kroonboomen en gras-struikvormen, onkruid-kroonboomen en onkruid-struikvormeD, open-grond-kroonboomen en open-grond-struikvormen.
II.
De proefnemingen zijn begonnen in 1895 en toen werd om de voor dat doel aangewezen kroonboomen en struikvormen gras gezaaid. Dit graszaad was gekozen als volgt. Het bestond voor
'/»li uit Alopecurus pratensis (Botkruid of Vossestaart).
uit Cynosurus cristatus (Kamgras).
"/»« uit Dactylis glomerata (Kropaar).
3/«i: uit Festuca pratensis (Rijzig zwenkgras).
'/»« uit Festuca rubra (Rood zwenkgras).
'/»« uit Phleum pratense (Timothygras).
'/«« uit Poa nemoralis sempervirens (tSoschbeenulgras).
3/s« uit Lolium italicum (Italiaansch Raygras).
s/s« uit Paceygras.
2/j«. uit Festuca duriuscula (Hardzwenkgras).
Er werd gegeven ongeveer 30 KG. graszaad per Hectare.


In den loop der jaren kreeg onder de gezaaide grassoorten de Kropaar (Dactvlis glomerata) de overhand.
Het onkruid bestoud in 1895 voor een zeer groot deel uit de reukelooze Kamille (Matricaria iuodora), voor een ander groot deel uit Varkensgras (Polygonum aviculare), niet Mier of Muur (Stellaria media) en verschillende distels. In 1896 was de reukelooze Kamille voor een deel verdrongen en was hare plaats ingenomen door het Varkensgras, terwijl een aantal wilde grassen (1'oa trivialis, Holcus lanatus, Dactylis glomerata, Alopecurus agrestis, Alopecurus pratensis en Triticum repens, — het bekende kweek) welig tierden. Voorts vond men er de kleine Weegbree of Hondsribben (Plantago lanceolata), de kleine wilde Zuring of Schaapszuring (Rumex Acetosella) en klein Hoefblad (Tussilago Farfara). Bovendien nog Meizoentjes, eenige distelsoorten, enz.
Langzamerhand werd veel van al deze onkruiden verdrongen door het gewone Beemdgras of Henneppik (Poa trivialis).
Het gras werd van tijd tot tijd gemaaid; het maaisel bleef op het grasveld liggen en kwam dus weer aan de bouwvoor ten goede. Het onkruid werd aan zichzelven overgelaten. De verschillende onkruidsoorten en grassoorten, zooals boven kort gemeld is, werden verdrongen of verdrongen anderen, naarmate haar weerstandsvermogen en haren levensduur.
Niettegenstaande het gezaaide gras zeer laat opkwam bleek reeds iu het tweede jaar na de planting dat de bladeren der gras-struikvormen 35 % in grootte minder waren dan die der open-groiid-striiikvoriiicii en de bladeren der gras-kroonboomen 41"/',, minder in grootte dan die der opeiigroiid-kroonhoomcii.
Wat hunnen dikte-groei betreft waren de gras-gtruikvoriiien 8Vl« minder dan de opeii-grond-struikvormeii en de gras-krooiibooineii waren 74"/® ten achter bij de opeii-groiid-kroonhooiueii. Zijn dit geen getallen die spreken!
En de vruchten ? Van de gras-struikvoriiien waren »Ie vruchten gemiddeld 71 "/„ achter in gewicht en Hi"l« in waarde bij de open-grondstruikvormeii.
Van bijzonder belang is de vergelijking van de onkruid-struik vormen en onkruidkroonboomen met de gras-struikvormen en gras-kroonboomen. Vooral is dit sprekend voor de oiikruid-krooiibooiiien. Deze bleven 4:i"/o in diktcgroei achter en de graskroonboomen 74%, beide vergeleken met opcii-grond-krooiihoomcii.
In bladgrootte bleven de gras-kroonboomen 41°/« achter, terwijl onkruidkroonhoumeii, voor zooverre zij vergeleken konden worden, maar 1% minder slecht waren dan de gras-kroonboomen. Van belang mag het zeker zijn hierbij te voegen, dat de perceelen, die geheel verwaarloosd werden, in den open grond en zonder mest groeiden, 28"/o achter bleven bij de open-grond-kroonboomen. Dus geen mest en verdere vcrwaarloozing der boomeii zette ben iu bladgrootte 28% achteruit, maar gras er omheen 41%. Cijfers om in het geheugen te prenten!
Het verslag geeft ons een achttal photo's van proef boomen en open-grond-boomen, die zeer leerzaam zijn. Reeds bij den eersten oogopslag vallen de eersten op als schrale, weinig ontwikkelde boouien (kroon- en struikvorni) met een armzalig uiterlijk en vergeleken bij de anderen met lichtgroene tot bleekgele bladeren.
Men kan het deu boomen aanzien, dat zij niet in goeden doen verkeeren. Ueeds toen bleek, na een paar jaren, dat door het gras en liet onkruid eene groote schaile worden toegebracht.
't Lag voor de hand, dat de onderzoekers trachtten na te gaan, welke de oor-


7.aken korden zijn van den armzaligen toestand dier boomen, welke de oorzaken konden zijn van den vroegtudigen bladval, de bleeke kleur der bladeren en den verminderden «roei van blad en Mam.
Natuurlijk lag de veronderstelling in de eerste plaats voor de hand, dat het gras een deel van de voedingsstoffen, door de bemesting aan de boomen geleverd, mêe zou gebruiken en derhalve aan de boomen zou onttrekken.
Intusscher. moet daarbij worden opgemerkt, dat het maaisel op den grond bleef liggen, dus althans voor een deel weer aan den grond ten goede kwam. De mogelijkheid mag echter niet ontkend worden, dat een deel der stikstof uit rottend gras verkregen, onbenut in de lucht gaat als ammoniak en dus voor de plant en den grond tijdelijk verloren is.
Twee andere factoren kunnen echter ook op de slechte resultaten, verkregen door gras-struikvormen en onkruid-struikvormen — alsmede door gras-kroonboomen en onkruid-kroouboomen — eenen grooten invloed uitoefenen, althans het is noodzakelijk dat wij die factoren even van nabij beschouwen om uit te maken öf zij invloed kunnen uitgeoefend hebben.
Zij zijn : lo het verbarden, althans niet open zijn van den grond, tengevolge van het niet schoffelen en 2o de meerdere verdamping van den grond, dus het waterverlies, aangezien zoowel onkruid als gras meer water verdampen dan de grond.
Dat het verharden van den grond invloed heeft op den boom bleek den proefnemers uit de bladgrootte der boomen van een perceel, waarvan de grond geheel verhard was en dus niet openstond voor de lucht. Het blad bleef 17% achter in grootte bij de in den open grond geplaatste boomen, bij overigens gelijke bemesting eu behandeling.
Het hard- en niet openzijn van den grond heeft dus invloed op den groei.
Onderzoekingen van het jaar 1881 van Greaves hebben voorts aan het licht gebracht, dat zonder eenigen twijfel zandgronden met graszoden bedekt ruim 4 maal zooveel water uitwasemen als een gewone grond, die open wordt gehouden door ploeg, egge of schoffel. Dat het water, hetwelk op die wijze door het gras wordt uitgewasemd, aan den ondergrond wordt onttrokken en derhalve de mogelijkheid niet kan ontkend worden, dat spoediger watergebrek van deu ondergrond in droge jareu 't gevolg kan zijn, zal wel een ieder kunnen begrijpen.
W aar de proefnemers om hunne boomen grootere of kleinere grasvlakten hadden, bleef de mogelijkheid bestaan, dat, wanneer wortels aan den verderfelijken invloed van de gras- of onkruidvlakte waren ontkomen, en dus in hunnen verderen groei deze vlakten niet meer boven zich hadden, zij zich zouden herstellen en de boomen door hun uiterlijk zouden aantoonen, dat de magere jaren voorbij waren.
Op die mogelijkheid werd door de proefnemers reeds in hun eerste verslag gewezen en in het vooruitzicht gesteld in dit opzicht nadere gegevens te verzamelen.
^ In hun tweede verslag (1900) geven de proefnemers nog meer belangrijke cijfers tot staving van hunne meening.
In den loop van hunnen arbeid waren de onderzoekers in de gelegenheid het gewicht te vergelijken van een aantal struikvormen welke, ten dienste van hunne proefnemingen in 't begin geplant waren in den open grond eu voorts op dezelfde wijze behandeld als een aantal gras-struikvormen.
Wat bleek? Dat bij de gewone behandeling in den open grond de struikvoriueii in 4 jaren 10—13 maal in gewielit waren toegenomen, docli de (fras-struikvorineii slechts etne tweevoudige vermeerdering hadden aan tv wijzen.


Ongetwijfeld sprekende voorbeelden.
Appelstruikvormen in grasland geplant, vergeleken met open-grond-struikvormen bleven wat lioogte van den struik, den omvang van <U>n struik in volle bladerentooi en omtrek van hoofdstam betrof, gemiddeld niet minder dan 52 % aehter.
Oiikruid-appelstruikvoriiien bleven met betrekking tot dezelfde punten niet minder dan gemiddeld 38 °/u aeliter.
Nieuwe metingen van einde 1899, over 1896, '97, '98 en '99 gedaan op gras-struikvormen, toonden aan:
dat er een verlies was van 44 °/o bij gras-struikvormen j wa^ (,|ajgroone
» , . . , , 45 o/o , onkruid-struikv. j betrof.
dat er een verlies was van 52 °/o „ gras-struikvormen i wat den omvang
van de
, , „ „ , , 38 o/o , onkruid-struikv. ( takken betrof.
dat er een verlies wa9 van 87 °/o , gras-struikvormen j wat het gewieht
van den
» , » , , „ 55 °/o , onkruid-struikv. ( oogst betrof.
dat er een verlies was van 47 °/o „ gras-struikvormen j wat de grootte
van het
„ „ » » , , 42 °/o , onkruid-struikv. { fruit betrof.
Is het mogelijk nog duidelijker aan ie geven welken verderfelijken invloed gras en onkruid hebben om hoornen (in struikrorm).
IVeinig minder leerzaam sijn de resultaten verkregen bij gras- en onkruidkroonboomen.
In dezelfde volgorde als boven was het
bij gras-kroonboomen 25 °/o.
verlies in blad 
, onkruid- , 10 o/0.
!bij gras- „ 23 °/o.
, onkruid- , 6 ofa.
verlies in hoogte bij gras- , 13 °/o.
verlies in omvang van de kroon , , ,29 °/o
verlies in , , den stam , , ,26 °/o.
Uit de vorige getallen schijnt te blijken, dat de gras-kroonboomen minder geleden hebben dan de gras-struikvormen.
Wij zeggen ,schijnt" en inderdaad een nauwkeurig onderzoek brengt een zeer eigenaardig feit aan het licht. De vergelijking n 1. van het verschil in gewicht van


de bladeren der drie variëteiten gras-kroonboomen met die der open-grond-kroonboomen doet ons zien, dat het verlies van de drie variëteiten daalt van de jaren 1896 tot en met 1899 en wel zeer sterk bij twee variëteiten. En wat blijkt nu ? dat dit herstel in kracht en gezondheid te danken is aan het feit, dat de wortels dier boomen ontsnapt zijn aan den schadelijken invloed van het nras en zich thans daarbuiten in den vrijen grond hebben uitgebreid.
Zeker een merkwaardig en niet te vergeten feit.
V\ gaven boven aan, dat de oogst van de gras-kroonboomen was 87 °/n en van de onkruid-kroonboomen was 55% beneden de open-grond-boomen. Vergelijken wij deze getallen met de uitkomsten van de verkregen oogsten over 4 jaren van boomen die geheel verwaarloosd zijn, dan vinden wij voor deze laatsten, dat zij 82 •/„ ten achter zijn ! Ook leerrijke cijfer* !
Niet minder leerrijk dan het resultaat van de grootte van het fruit vau dergelijke verwaarloosde, niet bemeste boomen. Dit fruit blijft in grootte niet minder dan 56 */« achter.
Hieruit volgt dus: dat niet bemesten en verwaarloozen der boomen, nagenoeg even slechten invloed lieel't als wanneer men hen in eene grnsvlakle laat groeien !
Ook niet te vereeten!
_ -lot opluistering van het nadeel, dat grasvlakten om de boomen berokkenen zijn aan het verslag, behalve een drietal zeer leerzame, ongekleurde photo's van gras-kroonboomen en gras-struikvormen, een paar gekleurde platen toe»evoegd, die den meestverstokten en halstarrigeu twijfelaar wel tot inkeer zullen brengen, /ij doen ons aanschouwen de afbeeldingen van drie appels van Pott's zaailing, één verkregen van eenen normalen boom (struikvorm) in den open grond, twee verkregen van een struikvorm door gras omgeven.
Het onderscheid is zeer merkwaardig.
De normale appel is ongeveer 7 op 7'/« cM. en grasgroen vau kleur. De twee exemplaren van de gras-struikvormen zijn achtereenvolgens 5 op 5*/* en 3 75 op 4 cM. groot, de eerste geel-bleekgroen en de andere is rood gekleurd met een groen gedeelte rondom het oog.
Wij zijn met de onderzoekers eens : dat het verkleuren dezer abnormale appels moet geacht worden hetzelfde verschijnsel te zijn, dat wij overal bij de gras- en onkruid-kroonboomen of struikvormen zien optreden: nl. de mpoedige ontkleuring van liet bladgroen en den daarmee gepaard Kaanden snocdigen liladval. Waar wij eenen gezonden boom zien naast eenen anderen en de laatste vroeg in den nazomer zijne bladeren doet ontkleuren en deze weldra afvallen, zal een ieder dit moeten toeschrijven avn de eene of andere buitengewone omstandigheid, in elk geval tot de gevolgtrekking komen, dat die boom voor dat jaar is afgeleefd, dat zijn tijdperk van voeding en groei is afgeloopen. En waar deze verschijnselen zich voordoen bij gansche rijen van boomen,'c zij bij kroonboomen of bij struikvormen, daar ligt het voor de hand, dat als die rijen of perceelen op dezeltde wijze behandeld zijn, de oorzaak vau die verschijnselen, van dien achteruitgang, van die afgeleefdheid, van die verzwakking, wel bij allen dezelfde zal zijn. Welke die oorzaak kan ziju, althans welke omstandigheden in de eerste plaats in aanmerking kunnen komen om als vermoedelijke oorzaken te kunnen worden aangewezen, bespraken wij reeds boven: n.1. Ie gebrek aan voedsel, 2e gebrek aan water en 3e gebrek aan lucht. De schrijvers deelen op het eind van hun tweede verslag hun voornemen meê, elke dier vermoedelijke oorzaken door proefnemingen in hare werking te onderzoeken.


Het pas verschenen derde verslag beschrijft de proeven welke genomen zijn in deze richtingen, nl. om te weten te komen door vergelijking, welke der bovengenoemde invloeden het grootste aandeel heeft in den achteruitgang en het verval der vruchtboomen.
. ^ ^en proefnemers niet mogen gelukken de oorzaak te vinden: althans 't mag niet ontkend worden, dat de proeven niet beslissend zijn.
De verschijnselen van achteruitgang der boomen en van hunne verzwakking treden echter meer en meer op den voorgrond en het is niet meer te betwijfelen, dat de boomen die omgeven zijn door grasland of door onkruid een armoedig leven hebben en zeer ongezond zijn.
Het verslag maakt er in de eerste plaats melding van, dat wortels der grasappelstruikvormen langzamerhand zich waren gaan uitstrekken verder dan de grasbeplanting en dat dientengevolge een eigenaardige vooruitgang kwam in het gewicht der bladen; n.l. was het gemiddelde verlies van 18% —1901 gedaald van 35 V tot 6 0,0, maar werd weer grooter in het jaar 1902 n.l. 19 «/o. Onderzoek bracht aan het licht, dat hoogstwaarschijnlijk de oorzaak was gelegen in het feit dat in 1901 de wortels zich uitstrekten tot aan den open vrijen grond van een aangrenzend perceel, welke grond, voor andere proefnemingen, later was toegedekt door glaszoden, die waren vastgeworteld. Zeker eene merkwaardige uitkomst.
minder merkwaardig is, dat hetzelfde verschijnsel zich voordoet bij de kroonboomen. Ook hier is eene opvallende verbetering in kleur en grootte der bladen aan te wijzen in de achtereenvolgende jaren. Was deze reeds in 1-99 merkbaar, toen het waarschijnlijk werd, dat de wortels zich hadden uitgebreid onder de grasvlakte door tot aan den open grond, by onderzoek bleek, dat de wortels van die boomen, welke zich merkbaar hersteld hadden, werkelijk zich veel verder dan de grasvakte hadden uitgestrekt en in den vrijen grond waren.
I)e wortels van «le Immhiicii (welkt* nog onder «Ie grasvlakte waren) bleken ongezond van kleur te zijn, n.l. zwart, zij waren «lun en week ®" ' bleek <lat zij weinig scliot hadden gemaakt. De wortels der andere booinen, welke aan de grasvlakte ontsnapt waren, bleken in gezonden toestand te zijn.
^ t'i'geleken met de normale boomen waren de herstelde hoornen een weinig meer gegroeid, maar hleken toch nog in dikte ver achter te zijn. Zij hadden weinig meer dan de halve dikte.
Aangezien gebleken was, dat de onkruidvlakte om de boomen tot nog toe weinig minder nadeel deed dan de grasvlakte om de boomen, had men in de laatste jaren alleen maatregelen genomen ten einde den invloed na te gaan van grootere of kleinere grasvlakten rondom de boomen.
Niet minder dan dO kroonboomen, voor de eene helft Cox's Oranje Pippeling en voor de andere helft uit het Wonder van Newton bestaande, waren in Dec. 1898 geplant met en zonder eene graszodenvlakte om den stam. Voor elke proef werden drie boomen aangewezen. Deze graszoden bekleedden eene grootere of kleinere vlakte om den stam, met dien verstande, dat er eene kleinere of grootere open ruimte om den stam werd gehouden bij de verschillende proeven met drie boomen, en wel zoodanig dat die open ruimte vermeerderde van niemendal tot ± 5 M.
En wat was het gevolg, dat de boomen die gras hadden rondom den stam en wel in de onmiddellijke nabijheid reeds iin één jaar dood waren of zoo goed «Is dood en dat alle hoornen, die meer dan een 60 cM. vrijen grond


hadden om hunnen stam, leefden en zieli gezond vertoonden. Wij komen spoedig op deze zeer belangrijke proefnemingen terug.
Op gelijke wijze werden in Februari 1900 zes appelen in struikvorm, op Paradijs geent, geplant in gaten van 1.80 M. middellijn met graszoden om den boom en zes artdere op gelijke wijze in even groote gaten, maar de oppervlakte werd open gehouden. 1 oen deze boomen in November 1901 werden opgenomen hadden de Kr»N-HtrUikvuriiieii met mimler dan 23 o;0 ,,, gewicht verloren en waren 1£ % «lood.
Spreken deze proefnemingen niet duidelijk?
Teneinde den invloed na te gaan van grasvlakten om boomen van hoogeren leeftijd, werd in 1899 om een aantal boomen in struikvorm, die tot nog toe als normale boomen zich hadden gedragen, van het entjaar gerekend 8 jaren oud waren en steeds open grond om hunne wortels hadden, gras gezaaid en wel zoodanig, dat misschien alleen de uiterste dunne wortels op den duur zich tot in den oper. grond konden verlengen.
En (schrijven de proefnemers) de nadeelige gevolgen van de gi-a*|»i>-
plantuig heten zu l. weldra zien. Zelfs in het eerste seizoen nadat het gras gezaaid was was het aan het uiterlijk van de boomen duidelijk, dat het niet in den haak was. Zoowel het gebladerte als de schors namen eene eigenaardige kleur aan, ge eel in overeenstemming met die der andere gras-struikvornien. De groei,
die tot nog toe flink en gezond was geweest, werd merkbaar minder en de bladeren begonnen even vroegtijdig te vallen als de andere gras-struikvormeu. AI deze verschijnselen traden nog sterker op in de twee volgende jaren, zoodat
ua pr?rriS lVCrJkl,aren' dat de boonle» in <!<-' jaren gedurende welke zij tot heden (1903) behandeld zijn, geen schot hebben gemaakt, niet zijn gegroeid.
Is beplanting van gras om oude appelboomen in struikvorm door het vorige bewezen nadeelig te zijn, niet minder sprekend zijn de proeven met oude appelkroonboomen. \ anaf het jaar der enting gerekend, waren zij 11'/* jaar oud en door en door krachtig en gezond.
In 1902 werden 18 boomen voor de proef bestemd. Elk van zes boomen werd omgeven door eene grasvlakte die 3.60 M. lang en breed was; zij kwamen daardoor overeen met die van eeu perceel, waarvan de boomen sinds 1895 reedb in dien toestand hadden verkeerd. Van eene andere groep van 6 boomen wasde begraasde vlakte om eiken stam 1.80 M. in 't vierkant, terwijl van eene
i uT» -6 bo<mie" elk afz°nderlijk omgeven waren door eene opene ruimte van 1.80 M. in t vierkant en dan eene grasvlakte volgde, die 3.60 M. landen breed was; m. a. w. uit een grasvlakte van 3.60 M. in "t vierkant, was eene opene ruimte van 1.80 M. uitgesneden. i»
r b.leek? Dat de boomen, waarvan de wortels met eene grasvlakte van 3.60 M. in t vierkant bedekt waren, merkbaar geleden hadden; de bladeren waren in gewicht bij de normale bladeren even achterlijk als die van boomen 1
welke reeds van af 1895 door gras waren omgeven!
Bij de 6 boomen, die eene kleinere grasvlakte om zich hadden en die waarbij eene opene ruimte den stam omgaf, bleek het verlies geringer.
I>us in betrekkelijk zeer korten tijd deed zich de nadeelige invloed van eene gi'a*d)C|)l<intiiig om die oude liomiicn gevoelen.
W ij schreven boven, dat de proefnemers met een dertigtal kroonboomen in het .laar 1898 proeven begonnen te nemen, ten einde na te gaan op welken afstand eene gras beplanting van den stam moet verwijderd zijn om geen nadeehgen invloed meer op de wortels te kunnen uitoefenen en dat daarvoor


kleinere of grootere oppervlakten om den stam werden vrijgehouden van gras en het overige met gras werd bezaaid. De boomen werden in December 1898 gewogen en geplant en in Febr. 1903 opgenomen en opnieuw gewogen.
Die boomen, welke gras hadden in de onmiddellijke nabijheid van den stam waren reeds in het 2e jaar dood, zooals wij op bl. 9 schreven, maar de andere hadden eene vermeerdering in gewicht, die blijkt uit het navolgende tabelletje.
DE GRASVLAKTE BEGON HET GEWICHT VAN DEN 1100M WAS TOEGENOMEN BIJ
OF EENEN AFSTAND VAN Cox's PlFPRLING 't WoNDER VAN NeWTON
0 M. allen dood. allen dood.
0.6 M. 30 o/o 43 0/0
1.2 M. 114 o/o 160 o/n
1-8 M. 200 °/e 228 o/o
lrit deze getallen volgt ongetwijfeld, «lal, als de open ruimte om ile boomen «looier wordt, de boomen sterker groeien en naar verhouding men* groeien dan de ruimte vergroot wordt.
De proefnemingen tot nu toe vernield, wij herhalen het, zullen wel den meest verstokten twijfelaar overtuigen, dat gras en onkruid, om vruchtboomen ('t zij in kroonvorm, 't zij in struikvorm) welig tierend, in hooge mate schadelijk zijn
Er blijft nog over te onderzoeken welke der drie bovengenoemde, (bl. 8) vermoede oorzaken de ware oorzaak is; en zoo zij allen in meerdere of mindere mate bijdragen, welke het meest tot de veroorzaakte schade bijdraagt.
Aangezien het voedsel aan de boomen wordt verstrekt door het water, is het met gemakkelijk met volkomen juistheid te bepalen welk aandeel van de schade kan worden toegewezen afzonderlijk: aan het gebrek aan voedsel en aan het watergebrek.
Om eene voorloopige uitkomst te erlangen werd grond onderzocht door dezen uit te trekken met 1 °/0 citroenzuur en vervolgens het uittreksel te onderzoeken op Kalk, Phosphorzuur, Kali en Magnesia. De uitkomsten verkregen door eene analyse van den zoogenaamden open grond en van den met gras bedekten grond geven een niet onbelangrijk verschil.
De onderzoekers wenschen dit verlies aan minerale bestanddeelen van den grond onder het gras niet toe te schrijven aan de voeding van het gras zelve. VYy gelooven dat dit niet juist is. Kroon- en struikappelboomen halen toch vooral hun voedsel uit den bovengrond, n 1. jonge boomen misschien meer uit de bovenlagen dan uit de onderlagen en het zijn juist de bovenlagen die dooide graswortels het meest van voedsel ontbloot worden. Zij meenen, op grond van berekeningen, dat de nog aan de oppervlakte aanwezige grasvoorraad voldoende opheldert het verschil in minerale stoften in de beide gronden.
Om den invloed van watergebrek voorloopig te onderzoeken, werden een aantal aPjC , " vormen m potten geplaatst. Een dezer potten was slechts-voor een gedeelte voorzien van vruchtbaren grond, het (andere bovenste) gedeelte was aangevuld met zuiver kwartszand. De grond werd niet barnest. Toch deed de


plant het goed Dat derhalve gebrek aan voedsel onder den «rond voor de nknt Ook deze proeven schijnen ons niet voldoende te zijn ingericht en niet veel
op» st 7""
zijne volle kracht voor den dag komt zeer moeieHik i, • on,ler^ 1,1
üsfcz trilte isj±rr¥r:?1s
het beroovén v,„ *denJ boven^d ™75Lur»,? "teT™ 7 """
de slechte inwerkin.r van delrasvlakte J win 7 u » De Proefnemers schijnen dat zich onder de g°rasZoden '"**•
bracLPlfr3:: Hmet de ^bben echter ook aan het licht ge-
is dan' die 'l! veroorzaakt in de meeste gevallen weinig minder
den voorgrond \nlkn stellen™ °°k ^ ^ «»M *ft&«tofop
oorÏfZneTJEh0°PiUgPVaU k°l°lzuur»as in d«» ^ond als aanleidende hed niets ,s aangte u^T Ieeks Van Proeveü' °P melker doeltreffend-
min wL f merken, ben aan&eto°nd, dat dit niet het geval is Evenhe/dted, rp I geilpr°ef' Waarbi-> kunstmatig koolzuurgas in groote hoeveel»tï rï,T» f rU""e" "i1/"0/ ie° K™"d ™ d« P°Vnte» werd geperst,
3 SdeSriS Xr^ïï* ,"tpl*"lC" — '^V
gm-boom'nTt'L'u '«""P™'»»' ™ ■)«" g™ud bij open-grond-boomen e„
Onderzoekingen, gedurende"^? W°°90[ Z7 "'Tl',"1 W°''d'"
oorzaak nwt knn lZ T het jaar 1901 gedaan, hebben aangetoond dat dit de
3- i J " Aangetoond werd n.1. dat de open grond op verschillende
ar rt
-
Indien het ons mogelijk ware, zouden wij tot leering van alle vruchtenkwee^ra
lo geheel vrij in den open grond stonden.
2o eene breede grasstrook aan weerszijden hadden, 3o geheel op een grasveld stonden.


Zijn de appelboomen, tot de le categorie behoorende, nog goed in blad en de bladeren levend,g-groen van kleur, met de twee laatste i!
gedeS/k „TkleTd. eI'°0S M blad"™ * °<
Al de proefnemingen en waarnemingen leiden derhalve tot de slotuitkomst:
Overal waar gras rondom de boom en staat - en hetzelfde
geldt, zooals w ij boven aantoonden, voor onkruid - hebben de boomen een z 1 e k e 1 ij k u i t e r 1 ij k, de groei is a e r i n «• de kleur van de schors ongezond, de bladeren zijn kle?ner
L g?rineeerPDe hger Vruchten z 5° kleiner, de oogst
is geringer. De boomen maken «enen armoedigen indrfkzi] kwpen langzaam, maar d u i d e 1 ij k weg. '
tz:„r^rrmet ?r'lhorm- 'l z!j Ms kro<m-
«-n- e'b>e'oot s,nds ee"
De resultaten geven reeds nu aan de proefnemers aanleiding te verwichten
mate°lr„ïl >™deze.,fde verschijnselen in meerdere of mindere
zich zullen voordoen, zooals zij reeds in dit jaar (Juli) zich hebben vertoond.
III.
, ^9" derhalve de in de bovenstaande, vrij uitvoerig beschrevene proefnemingen nSii^dear/JZingen' ?aï he- Zaak V°°r de Boomgaardeniers zoo spoedt
toeT'weren dê"tod? "Tl"'""''^"Wd" fta de En™
meer hebben het armzalig uiterlijk'dTridTthans voord^T^ooTht^oogtlnTn scherpzinnige" opmerker, dan zullen zij daardoor zich zeiven een groofvoordeel
VAN DENeOOGST?eRO^TD#Rn he^b<in ^getoond, ,iilt de HOEVEELHEID Ü.Ü(*S1 GROOTER en DE HOEDANIGHEID VAN HttT VRTTTT
SpTbÈn^t1■■ÏSÏ'5 !n; uehn °™n omhd «gSFSïï'ïï
MENTEN? ' Ontstaan daaruit geen „KLINKENDE" ARGU-
Maar er is meer.
t Zal misschien niet ondienstig zijn er hier op te wiiVp» Hnf b'-.i; i/ ■■ ZeesXeü Zij"' die V°°ral bij dC VOediDg Va" 0ÜZe v-ch'tboom!?'IrJSÏÏ
°DZe 'bemestingsleer voor den Tuinbouwer. Zwolle, W. E. J Tieenk .Hink (1900)», is er door ons uitvoerig op gewezen, waar de bemesting der ooft joomen ter sprake is gebracht, dat over het agle,„een ome vruchtboomen s ee . gevoed werden en nog worden. Wij wezen er toen reeds op, dat I te voeding de oorzaak is van het weinig weerstandsvermogen tegen allerlei ««„vallen van ziekten en insecten. Ruim voedsel zal hun weerstandsvermogen vergrooten.


Dr üS 1 hr n a V°°r, 6t eerst vermeide onderzoekingen, door Dr. Barth en Ür. Steghtz gedaan, van de verschillende deelen van ooftbooinen
zoowel van die niet klokhuisvruchten als met steenvruchten, toonden wij met dè
uitvoerige tabellen erbij, in genoemd Leerboek aan, dat als de gemiddelde behoefte
gedrukt ™ 1 ™ in
Stikstof. Phosphorzuur. Kali. Kalk
Appelboom 710 150 730 980
Pereboom 750 210 1090 670
Pruimeboom 700 230 1063 842
Kerseboom 1190 310 1595 2105
klacht JatT:!nen 7 ^ 01>d™'ki^n aan het licht hebben
gebiacht, dat k.ili en de kalk eene groote rol spelen bij 't zoctwordcn en
r,jp..„ ,l.:r vru.hl.,. „ d.t ,1e i,r kali' „oodig heb|,B11 d,"
de klokhuisvruchten en minder kalk.
De jongste onderzoekingen van Truffaut (1902) bevestigen dit voor kali geheel
vnndTt VT,ee" deeJ,door onderzoek van éénjarig hout. Deze onderzoeker vond dat in een kilogram eenjang hout aanwezig was (in grammen)
Appelboom. 1'croboom. Pruimoboom. Kerscboom.
Kali 0,730 0,911 0,579 1,500
Kalk 7,230 4,420 3,270 4,170
Phosphorzuur 0,610 0,280 0,263 0,336
Latere onderzoekingen hebben de noodzakelijkheid van eene goede knliliemt-stiiii; herhaaldelijk bevestigd.
Om enkele voorbeelden aan te halen.
Een onderzoeker heeft proeven genomen met Canada-Rei nette en Witte 1902 van ^ Jange Plramiden en verkreeg van eenen boom in het jaar
Canada-Reinette zonder kali 4200 gr. vrucht, met kali 5060.
Witte Wiutercalville „ „ 2600 „ , 7200.
Van de Peer Olivier de Serres verkreeg men:
ongemest 4 stuks met een gewicht van 350 gr.
zonder kali 8 , „ „ „ , 780 „
uiet kali 16 . , „ , 3040 „
en van eene Beurre' d'Hardenpont:
ongemest 36 stuks met een gewicht van 2990 gr.
zonder kali 78 , , , „ 5720
met kali 81 „ , „ , 9200 .


Dat de invloed van eene kalibemesting overwegend is, biijkt hieruit, dat de kaii-
bemesting de vruchten van eene Hardenpont van 73 gram deed stijgen tot 114 gram.
Dezelfde vermeerdering^ van den oogst, van de grootte en de hoedanigheid van de vruchten bleek ook bij pruimen, bessen enz.
Over de kalkbcmestiiiK schreven wij elders het navolgende:
Een oud spreekwoord luidt: Kalken, rijke ouders, arme kinderen. En een spreekwooid geldt bij velen als een „waar" woord. Een spreekwoord heeft waarde, want het is immers op ervaring gegrond! Ziedaar veler meening. Maar ervarin» kan gegiond zijn op slechte praktijk; dan blijft het Wel ervaring, maar geene ervaring, die strekken kan om tot navolging op te wekken.
Zou dit wellicht ook bij het kalken het geval zijn, en zou men het kalken verkeerdelijk hebben begrepen, te eenzijdig hebben in praktijk gebracht, en zou dat ook de oorzaak zijn van het ontstaan van een spreekwoord, dat, althans in den tegenwoordigen tijd, niet meer een waar woord is ?
t Mag bekend worden ondersteld, dat kalk eene der noodzakelijkste voedingstoffen js en da.t proeven geleerd hebben hoe de plant in hare ontwikkeling achlijk blijft en in haar geheel voorkomen iets van een dwerg heeft als kalk in den giond of in de voedingsvloeistof ontbreekt. De plant kan zich niet verder ontwikkelen dan de voorraad kalk strekt, die in grond of voedingsstoffen aanwezig is. Al is de o\er\loed aan andere voedingsstoffen nog zoo groot, de hoeveelheid van e'éne regelt de werkzaamheid der anderen en haar nut. Een en ander is uitgedrukt in de Minimumwet van Liebig, die, naar wij hopen, aan de meeste onzer lezers bekend zal zijn; zij luidt: de voedingsstof, welke in de geringste hoeveelheid aanwezig is, regelt den groei en de ontwikkeling van de geheele plant. Alle andere voedingsstoffen moeten zich naar haar regelen. Vermeerdert men de hoeveelheid der andere voedingsstoffen en van deze niet, dan heeft dit vermeerderen niet den minsten invloed op den groei der plant. (Zie onze , Bemestingsleer voor den Tuinbouwer" p. 07).
Het ware te wenschen, dat deze gulden wet door eiken tuinbouwer goed in het oog werd gehouden en dat hij bij de bemesting zich zooveel mogelijk daarnaar regelde. ° J
Over het algemeen bevatten onze gronden te weinig kalk en is toevoeging van kalk noodzakelijk om de andere voedingsstoffen in den grond tot haar recht e doen komen. Maar behalve dat kalk eene noodzakelijke voedingsstof, dus in voldoende hoeveelheid niet mag ontbreken in den grond, heeft de kalk nog vele andere nuttige eigenschappen, die gezamenlijk niet onbelangrijker uiogen geacht worden dan hare noodzakelijkheid.
Overbodig mag liet genoemd worden hier thans dit onderwerp nader ter sprake te brengen. Het is uitvoerig geschied in den Nederlandschen Tuinbouwalmanak van 1903 en 1904. Daar worden alle voordeelen er van opgesomd en komen wij tot de slotsom: dat het spreekwoord hier boven genoemd zou moeten luiden: kalken, rijke ouders, rijke kinderen, als de laatste werken willen en werken kunnen.
Ten slotte nog een woord.
In onze bovengenoemde Bemestingsleer voor den Tuinbouw drukten wij als onze meening uit, eene meening die gegrond was op de algeineene levensleer der planten: dat de achteruitgang van onze vruchten, de verkankering en soortgelijke kwalen voor een groot deel moeten worden toegeschreven aan armoede lijden - en aan, wat ik boven reeds noemde, weinig weerstandsvermogen.


-ft: JLSÏS S3JÏÏTJ3 •* uitapraken, th.M
^gJ'T'T^ 0f'cl">o,, «en
^ °"de g"00"ten *f fe *—
* * w, _ d.„
Geen gras- of onkruidvlakten nm ^ u
De vrije open grond er omheen. bo°men.
weerstand/ biedende ^ MmzaIiSe' "^e, aan ziekten weinig
Wie zijne jonge boomen slecht voedt kribt „„ r
Wilt Ge vruchten groot en fijn Dan mag er gr<p noch onkruid zijn.
WAPENINGEN, 1 Nov. 1903.