verslag der verloskundige kliniek en polikliniek van het academisch ziekenhuis * * * * te leiden * * * gedurende den cursus * * 1897—98 EN 1898—99 * * JOH.HENSEN VER8LAG DER VERLOSKUNDIGE KLINIEK EN POLIKLINIEK VAN HET ACADEMISCH ZIEKENHUIS TE LEIDEN, Gedurende den Cursus 189" • '98 en 1898 - '99. VERSLAG Dl VERLOSKUNDIGE ËIIK EI POLIKLINIEK van het Academisch Ziekenhuis te Leiden, gedurende den Cursus 1897—'98 en 1898 -'99. ACADEMISCH PROEFSCHRIFT ter verkrijging van den graad van Doctor in de Geneeskunde AAN DE RIJKS-UNIVERSITEIT TE LEIDEN, oi' gezag van den rector-magnificus Dr. J. VAN LEEUWEN Jr. hoogleeraar in de faculteit der letteren en wijsbegeerte, VOOR DE FACULTEIT DER GENEESKUNDE TE VERDEDIGEN op Woensdag 22 Maart 1905, des namiddags te 4 ure door JOHANNES MENSEN, Arts te Tilburg, geboren te Rotterdam. TILBURG Firma ANTOINE ARTS. 1905. mc^ne (Oc/i/yïfLo,oJe e/b (Dtidei&, Gaarne maak ik van deze gelegenheid gebruik om mijn hartelijken dank te betuigen aan allen, die tot mijne wetenschappelijke vorming hebben bijgedragen. Vooral aan U, Hooggeachte Promotor, Hooggeleerde vax der Hoevex, mijn dunk zoowel voor het Onderwijs, dat ik aan de Amsterdamsche Universiteit van U heb mogen ontvangen, als voor de bereidwilligheid, waarmede U als mijn Promotor hebt willen op'reden, en de hulp, die ik bij het samenstellen van dit Proefschrift van U heb mogen ondervinden. De jaren, die ik reeds in de praktijk doorbracht, doen mij een en ander met des te meer dankbaarheid waardeeren. INHOUD. EERSTE HOOFDSTUK. Bldz. Algemeen Overzicht 1 TWEEDE HOOFDSTUK. Gezondheidstoestand gedurende de zwangerschap . • 27 DERDE HOOFDSTUK. Abortus en partus praematurus 30 VIERDE HOOFDSTUK. Partus niet waargenomen en in partu opgenomen. • 41 VIJFDE HOOFDSTUK. Physiologie en Pathologie van de Baring. Kruinligging 42 Wandbeensligging 49 Aangezichtsligging 51 Schedel, afgeweken naast den bekken ingang bij bijna volkomen ontsluiting 52 Billigging ">4 Knie- en voetligging 65 Dwars] igging 71 ttemelli 76 Eclampsie ^9 Prolapsus funiculi 9;» Placenta praevia 10- Bloedingen 115 Ruptura Perinei. . , 120 ZESDE HOOFDSTAK. Bldz. Verloskundige Operaties. Abortus arte provocatus 125 Partus arte praomaturus 129 Manueele Expressie 142 Forcipale Extractie. 145 Versie en Extractie 180 Perforatie 215 Accouchenient forcé . . . , 217 Sectio Caesarea 221 ZEVENDE HOOFDSTEK. Navelstreng en Placenta 235 ACHTSTE HOOFDSTEK. Pathologie van het Ptierperinm 241 NEGENDE HOOFDSTUK. Pathologie der Kinderen 252 Stellingen. HOOFDSTUK I. Algemeen Overzicht. Dit verslag, loopende over de jaren 1897 98 en 1898 - 99 sluit zich aan aan een reeks verslagen, die over de verloskundige afdeeling in het Leidsche Academisch Ziekenhuis verschenen zijn. Het eerste verslag der verloskundige kliniek aan de Leidsche Hoogeschool gedurende den academischen cursus 1848 - 1849 is van de hand van Prof. Simon Thomas ; hij vervolgt die verslagen tot 1855 ; sedert 1850 is er het verslag der polikliniek aan toegevoegd De verslagen van 1855 - 1858 heb ik niet kunnen vinden, wel het verslag van 1858- 1860, dat ook van prof. Simon Thomas zelf is. Daarop volgen : S. A. VAN DER CHYS. Verslag van den cursus 1860-1861. P. J. BARNOL'W. Cursus 1864 - 1865 en 1866 - 1866. H. A. E. SMEENK. Cursus 1868 - 1869 en 1869 - 1870. A. VOüTE Jr. Cursus 1870 - 1871 en 1871 - 1872. W. J. ARENDS. Cursus 1875 - 1876 en 1876 - 1877. F. A. SIMON THOMAS. Cursus 1877 - 1878 en 1878 - 1879. H. MEURSINGE Hz. Cursus 1879 - 1880. P. BROEKHOFF Jz. Cursus 1880- 1881. A. M. NORT1ER. Cursus 1881 - 1882. F. W. L. KOCH. Cursus 1882 -1883. B. J. KOUWER. Cursus 1883 -1884. J. J. TJAARDA. Cursus 1884 - 1885. G. M. KRUIMEL. Cursus 1885- 1886. C. METZLAR. Cursus 1887- 1888. H. BROEKSMIT. Cursus 1889 - 1890. E. W. MELCHIOR. Cursus 1890 - 1891. S. HEEG. Cursus 1891 - 1892. (1) J W. VAN RYN. Cursus 1892 - 1893 en 1893 - 1894. F. A. R. HEENK. Cursus 1894 - 1895. C. P. VAN DILLEN. Cursus 1895 -1896 en 1896 -1897. Sinds 1875 bestaan er dus vrij regelmatig verslagen; de cursus 1880- 1887 schijnt te ontbreken; ook cursus 1888 - 1889 heb ik niet kunnen vinden, doch de cijfers daaromtrent zijn te vinden in de statistische gegevens, die Heeg aan zijn dissertatie heeft toegevoegd. Ik stel mij nu voor, de cursus 1897 - 1898 en 1898- 1899 te bespreken en zal ten einde de vergelijking met vorige jaren gemakkelijker en daardoor de praktische beteekenis dezer verslagen grooter te maken, dezelfde indeeling en volgorde der te behandelen onderwerpen volgen als door mijn voorgangers is toegepast. Enkele conclusies van praktisch of theoretisch belang, waartoe de te vinden cijfers het recht zullen geven, zullen tusschen de te vermelden cijfers en data een plaats vinden. Het aantal in de polikliniek verloste vrouwen is de laatste jaren ietwat afgenomen ; het aantal, dat in de kliniek hun bevalling heeft afgewacht, was vrijwel stationnair. In de polikliniek bedroeg : Gedurende den cursus 1850 -1851 het aantal bevallingen 32 „ 1851-1852 „ „ „ 53 i> » » 1852 - 1853 ,, „ „ 78 „ „ „ 1853 -1854 „ „ „ 52 (1) In de dissertatie van Heeg bevinden zich eenige statistische opgaven uit de jaren 1881-1886 en 1887- 1892. Gedurende den cursus 1854- 1855 het aantal bevallingen 107 » » 1855 - 1856 „ „ „ 144 " » 1856"185? ,i „ „ 137 » '» 1857•1858 „ „ „ 173 " " » 1858 - 1859 „ „ „ 181 » » » 1859-1860 „ „ 13o » " 1860-1861 „ " OOG " » 1861-1862 „ „ „ 21!) .. v 1862- 1863 „ „ „ 243 " » » 1863-1864 „ „ „ 246 " " " 1864-1865 „ „ „ 203 " » » 1865-1866 ,, i qo ;; ™ " i' >1 1867-1868 i7j » .. 1868-1869 „ " " ,8- " Jï IOO " » 1869 - 1870 „ „ „ 198 » » 1870 - 1871 „ „ „ 145 " " 1871 - 1872 „ „ „ 139 " 1872 - 1873 „ „ „ 180 » » 1873-1874 „ „ „ 159 " " » 1874-1875 „ „ „ 171 ïj 18/5 • 1876 ,, int „ : :: LJ » » 1877-1878 „ „ „ 241 » » 1878-1879 „ „ „ 288 » » » 1879 -1880 „ „ 319 » » 1880-1881 „ " 262 » » 1881-1882 „ „ „ 394 " » 1882-1883 „ „ „ 414 » » „ 1883-1884 „ Ao» » " 1884 -1885 „ „ ;; 44; » » „ 1880-1886 „ „ „ 531 " » 1886-1887 „ „ „ 542 » " 1887-1888 „ „ „ G34 " » 1888-1889 „ „ „ G77 " " » 1889-1890 „ „ „ 779 " " 1890 - 1891 „ „ „ 813 Gedurende don cursus 1891-1892 hot aantal bevallingen 887 „ „ 1892-1893 „ „ 84", „ „ „ 1893-1894 „ „ 860 » » ,, 1894-1895 „ „ „ 930 „ „ 1895-1896 „ „ „ 935 „ „ 1896-1897 „ „ „ 952 „ „ 1897 -1898 „ „ „ 926 „ 1898-1899 903 Tol aal 18291 bevallingen. In de kliniek bedroeg: Gedurende den cursus 1848 -1849 liet aantal bevallingen 72 „ „ 1849-1850 „ „ „ 56 >' )» » 1850 -1851 „ „ ,, 73 „ v 1851 - 1852 „ „ „ 85 » „ 1852-1853 „ „ „ 74 „ ,, „ 1853-1854 „ „ „ 78 n n » 1854 -1855 # „ „ 73 » »» 1855 - 18o6 „ ,, 81 ,i ,i ii 1856-1857 „ „ „ 67 ii ii ii 185< - 1858 ,, 11 ,, 78 „ „ „ 1858-1859 „ „ „ 64 ii ii ii 1859 -1860 „ „ 66 1, 1, 1860 - 1861 „ „ „ 75 „ „ 1861-1832 „ „ „ 83 „ „ 1862-18G3 „ „ „ 71 ii ii ii 1863 -1864 „ „ „ 77 i> ii ii 1864- 1865 „ „ j, 81 ii ,i ii 1865- 1866 „ „ 73 „ „ 1866- 1867 „ „ 61 „ „ 1867-1868 „ „ „ 68 „ „ 1868-1869 „ „ „ 70 „ „ 1869-1870 „ „ „ 74 „ „ 1870-1871 „ „ „ 49 „ „ 1871 - 1872 „ „ „ 62 ii „ » 1872- 1873 „ „ „ 38 ii ii i< 1873 - 1874 „ „ „ 66 ■ Gedurende den cursus 1874 ■ 1875 het aantal bevallingen 84 » » » 1870- 1876 „ „ „ 85 » » >» 1876 - 1877 „ „ „ 96 " " »> 1877 - 1878 „ „ „ 100 „ „ 1878- 1879 „ „ „ 97 " )' » 1879-1880 „ „ „ 117 ti ii ti 1880 - 1881 „ „ „ 105 ii ii ii 1881 -1882 „ „ „ 135 ii 1. ii 1882-1883 „ „ „ 113 ii ii ii 1883 • 1884 „ „ „ 146 »> » ii 1884 -1885 „ „ „ 131 H ii H 1885 -1886 „ „ „ 150 » 1886 - 1887 ■ „ „ „ 139 ii >i ii 1887 - 1888 „ „ „ 153 „ 1888-1889 „ „ „ 146 »i ii i> 1889 -1890 „ „ „ 127 ii >i ii 1890 - 1891 „ „ „ 140 i, 1891-1892 „ „ „ 135 „ 1892-1893 „ „ „ 128 „ 1893-1894 „ „ „ 112 1, 1894- 1895 „ „ „ 105 ii ii ii 1895-1896 „ „ 121 „ ' „ „ 1896-1897 „ „ „ 100 ii ii ii 1897 - 1898 „ „ „ 110 „ 1898-1899 98 Totaal 4788 bevallingen. Hiervan waren : In den cursus 1848 49 54 pCt. jn|lcf|" en 46 pCt. » » » 1849 50 54 „ „ „ 46 „ » 'i ii 1850 51 in de kliniek 53.3 „ „ „ 46.7 „ „ in de polikliniek 60 „ „ „ 40 „ „ ii ii ii 1851 52 in de kliniek 50.5 „ „ „ 49.5 „ „ in de polikliniek 44.2 „ „ „ 55.8,, „ »i ii ii 1852 53 in de kliniek 50 „ „ „ 50 „ „ in de polikliniek 44.87 „ „ „55.13,, „ > In den cursus 1853/04 in de kliniek 4G.83 pCt. jonp»« ea 53.17 pCt. ««'«in in de polikliniek 64.7 „ „ „35.3 „ „ » » » 1854 55 inde kliniek 56.16 „ „ „ 43.84 „ „ in de polikliniek 50 „ „ „ 50 „ „ !i i) „ 1858, 59 en 59/60 in de kliniek 48.85 „ „ „ 51.15 „ „ in de polikliniek 55.5 „ „ „ 44.5 „ , )> » „ 1860,61 in de kliniek 52.3 „ „ „ 47.7 „ „ in de polikliniek 54.32 ., „ „ 45.68 „ „ li >, „ 1864,'65 en 65/66 in de kliniek 52.28 „ „ „ 47.72 „ „ in de polikliniek 48.57 „ „ „51.43 „ „ „ „ „ 1870/71 en 71/72 52.67 „ „ „ 47.33 „ » ji „ 1875,76 en 76/77 in de kliniek 50 „ „ „ 50 „ „ in de polikliniek 52 „ „ „ 48 „ „ i) i) „ 1877/78 en 78/79 in de kliniek 50.9 „ „ „ 49.1 „ „ in depolikliniek 52.14 „ „ „ 47.86 „ „ » >i » 1879,80 in de kliniek 58.47 „ „ „ 41.53 „ „ in depolikliniek 56.19 „ „ „43.81 „ „ „ „ „ 1880/81 61.32 „ „ „ 38.68 „ „ H » „ 1881/82 in de kliniek 57.77 „ „ „ 42.23 „ „ in de polikliniek 48.64 „ „ „ 51.36 „ „ i) )i „ 1882/83 in de kliniek 51.33 „ „ „ 48.67 „ „ in de polikliniek 52.41 „ „ „ 47.59 „ „ u „ „ 1883/84 in de kliniek 54.36 „ „ „ 45.64 „ „ in de polikliniek 57.85 „ „ „ 42.15 „ „ ji ,j „ 1884/85 in de kliniek 50 „ „ „ 50 „ ,, in de polikliniek 49.01 „ „ „ 50.99 „ ,, ii „ i, 1885/86 in de kliniek 47.58 „ „ „ 52.42 „ „ in de polikliniek 51.26 „ „ „ 48.74 „ » n » 1887/88 in de kliniek 50.64 „ „ „ 49.36 „ „ in de polikliniek 51.78 „ „ „ 48.22 „ „ )> )> >i 1889,90 in de kliniek 50 „ „ „ 50 „ „ in de polikliniek 55.06 „ „ „ 44.94 „ „ » i) » 1890/91 in de kliniek 56.29 „ „ „ 43.71 „ „ in de polikliniek 55 „ „ „ 45 „ „ ij » „ 1891/92 in de kliniek 50.25 „ „ „ 49.75 „ „ in de polikliniek 49.63 „ „ „ 50.37 „ ., In den cursus 1892/93 in de kliniek 53.7 pCt. en 46.3 pCt. in de polikliniek 48.6 „ „ „ 51.4 „ „ „ „ „ 1893 94 55 „ „ „ 45 „ „ ii ii ii 1891 9;» 50 „ ,, „ 50 „ „ „ „ „ 1895,96 in de kliniek 54.2 „ „ „ 45.8 „ „ in de polikliniek 51 „ „ „ 49 „ „ „ „ „ 1896.97 in de kliniek 53 ,, „ „ 47 „ „ in de polikliniek 40 „ „ „ 60 „ „ „ „ „ 1897/98 in de kliniek 44.4 „ „ „ 55.6 „ „ in de polikliniek 51.22 „ „ „ 48.78 „ „ „ „ 1898/99 in de kliniek 49.6 „ „ „ 50.4 „ „ in de poliklii.iek 51.35 „ „ „ 48.65 „ „ Van de 18177 kinderen, die in de genoemde serieën jaren geboren werden, waren 9387 jongens en 8790 meisjes, dus 51.09 pCt. jongens en 48.91 pCt. meisjes. Hiervan waren : In den cursus 1848/49 2 gemelli. „ „ „ 1849/50 1 „ „ „ 1850/51 in de kliniek 2 „ „ polikliniek 1 „ n n ii 1851/52 „ „ kliniek 1 „ „ „ polikliniek O „ „ „ ., 1852 53 „ „ kliniek 2 „ „ „ polikliniek 1 „ ii ii ii 1853/o4 ,, ,, kliniek 2 ,, ,, „ polikliniek 1 „ „ „ „ 1854/55 „ „ kliniek 0 „ „ „ polikliniek 1 „ ii ii ii 1858,59 „ „ kliniek 0 „ „ „ polikliniek 4 „ „ „ „ 1859 60 „ „ kliniek 1 „ „ „ ])olikliniek 2 „ „ „ „ 1860 61 „ „ kliniek 0 „ „ „ polikliniek 6 „ ii ii ii 1864 65 „ „ kliniek 0 „ „ „ polikliniek 6 „ „ „ „ 1865,66 „ „ kliniek 0 „ „ „ polikliniek 6 „ In den cursus 1868/69 in de kliniek 0 gemelli. „ „ polikliniek 3 „ » ,, ,i 1869/70 „ „ kliniek 3 „ „ „ polikliniek 3 „ » >, „ 1870/71 „ „ kliniek 1 „ „ „ polikliniek 3 „ >i « „ 1871/72 „ „ kliniek 0 „ „ „ polikliniek 3 „ » » n 1875,76 „ „ kliniek 1 „ ,, „ polikliniek 6 „ » „ i) 1876/77 „ „ kliniek 0 „ „ „ polikliniek 5 „ » n j, 1877/78 „ „ kliniek 6 „ „ „ poiikliniek 2 „ i) „ ,) 1878/79 „ „ kliniek 2 „ „ „ polikliniek 9 „ » „ „ 1879/80 „ „ kliniek 1 „ „ „ polikliniek 5 „ ,, „ „ 1880.81 „ „ kliniek 2 „ „ „ polikliniek 18 „ ,, „ „ 1881/82 „ kliniek 0 „ „ „ polikliniek 7 „ „ „ „ 1882/83 „ „ kliniek 0 „ „ „ polikliniek 5 „ » ,, „ 1883/84 „ „ kliniek 3 „ „ „ polikliniek 8 „ „ „ „ 1884/85 „ ,, kliniek 2 „ „ „ polikliniek 8 „ „ „ 1885/86 „ „ kliniek 1 „ „ „ polikliniek 12 „ „ „ „ 1887,88 „ „ kliniek 2 „ „ „ polikliniek 11 „ >, „ „ 1889/90 „ „ kliniek 0 „ „ „ polikliniek 11 „ „ „ „ 1890/91 „ „ kliniek 2 „ „ „ polikliniek 12 „ In den cursus 1891/92 in de kliniek 4 gemelli. „ „ polikliniek 7 „ i) » » 1892/93 „ „ kliniek 3 „ „ „ polikliniek 16 „ n » » 1893/94 „ „ kliniek 0 „ „ „ polikliniek 10 „ i) >i » 1894/95 „ ,, kliniek 3 „ „ „ polikliniek 12 „ ii » jj 1895/96 ,, „ kliniek 3 „ „ „ polikliniek 13 „ i) » » 1896/97 „ „ kliniek 1 „ „ „ polikliniek 13 „ » n >, 1897/98 „ „ kliniek 0 „ „ „ polikliniek 13 „ ü li ii 1898/99 „ kliniek 0 „ „ „ polikliniek 6 „ Op een aantal dus van 23079 geboorten (4788 in de kliniek en 18291 in de polikliniek kwamen voor 300 (remelli d. i. 1 op de 77 geboorten, dat is dus minder dan voor Engeland (1:63) en meer dan voor Duitschland (1:84) en voor Frankrijk (1:92) wordt opgegeven. In dien tijd werden vier drielingen geboren: 1 in de polikliniek van den cursus 1864/65, 1 in de polikliniek van den cursus 1871 72, 1 in de polikliniek van den cursus 1883/84 en 1 in de polikliniek van den cursus 1893/94, d. i. dus 1 drieling op 5769 geboorten; voor Duitschland vind ik genoteerd 1: 7000 voor Engeland 1 : 4000, voor Frankrijk 1 :11000. De volgende kunstbewerkingen hadden in die jaren plaats: In de jaren 48/49 49/50 50/51 51/52:52/53 53/54 54/55:'-^,^ 60/61 64/6öj 09/®^ 71/72j 7g'77 78^79 79/80 80^8' Op een totaal van: 72 56 125 138 152 130 180 443 275 284 527 395 612 726 429 367 Forceps'6 4 2 13 13 11 10 8 43 25 70 60 41 72 75 60 49 Versie en Extrac- „, „ . 1, tie _ _ 2 — — l I 12 7 25 34 12 30 22 4 15 Extractie 1 - 2 2 6 3 5 23 8 10 27 15 33 22 16 4 Perforatie — — 3 13 — 3 13 741 Symphvseotomie — — — — — — — Accouchem. forcé — — -—■ — -• — — | ~~~~ Sectio Caesarea — — 1 |l(p.m.) — l(p. m.) — 2(p.m.) — l — 1 In de jaren 81 82 82 83 83/84! 84/85 85 86 87/88 89/90 90,91 91/92 92/93 93 94 94 95 95/96 96 97 97/98 98/99 I ! L Op een totaal van: 459 527 578 579 681 787 906 953 1022 j 973 972 1035 1056 1052 1036 WQ1 Exoressie — 1 1 3 3 — 2 — 15 26 13 26 12 13 11 4 Forceps 50 48 32 43 61 74 50 32 21 | 35 46 39 27 47 44 41 Versie en Extrac- j u 30 24 20 23 18 19 18 20 37 Extractie 15 4 5 19 20 12 39 - - 21 21 18 21 32 33 19 Perforatie — 1 21 1 1 3 jl ! 1 ^ 1 1 i - Symphvseotomie — — — I — — — — T _____ _ 6 6 Accouchem. forcé — — — I — — 1 1 '> 1 3 Sectio Caesarea — 1 — | 1 1 1 In deze jaren zijn dus op 18528 verlossingen 1246 forcipale extracties verricht d. i. in 6.72 pCt. der gevallen, versie en extractie 486 maal d. i. in 2.62 pCt., extractie 458 maal d. i. in 2 46 pCt., perforatie 61 maal d. i. in 0.32 pCt. en Sectio Caesarea 17 maal d. i. in 0.09 pCt. van alle verlossingen. In den cursus 58/59 wordt de groote toename van kunstbewerkingen hierdoor verklaard, dat toen een begin werd gemaakt met hulp te verleenen aan vroedvrouwen, die bijstand verzochten. Men had in den loop der beschreven jaren de volgende sterfgevallen der moeders te betreuren: In het jaar 48 49 2. In het jaar 78 79 3. i) }j ii 49/50 7. „ ,, ,, 79/80 8. „ „ „ 50/51 2. „ „ „ 80/81 5. ii ii ii 51/52 4. ,, ,, ,, 81/82 5. n ii ii 52 53 1. „ „ „ 82 83 4. ii n n 53/54 5. ,, ,, ,, 83 84 0. ii ii ii 54/55 3. ,, ,, 84'85 3. „ „ „ 58/59 4. „ „ „ 85 86 10. ii ii ii 59/60 8. ,, ,, ,, 87,88 2. ii „ „ 60/61 6. „ „ „ 89/90 2. ii ii n 65 2. ,, ,, ,, 90 91 1. ii ii n 65,66 1. ,, ,, ,, 91/92 1. ii ii n 68/69 7. If ,, () 92,93 0. i> »t 'i 69/70 7. ,, M ,, 93/94 3. i> 'i ii 70/71 3. ,, ,, )( 94 95 5. ii ii ii 71/72 4. ,, )( ,, 95/96 4. ii ii ii 75 76 7. ,, ,, ,, 96/97 4. ii ii ii 76/77 5. )( (l ,, 97/98 1. „ „ „ 77/78 2. „ „ „ 98/99 3. De genoemde serie van verslagen bevat een uitgebreid historisch materiaal en belooft daarom bij < i nadere uitvoerige bewerking geen geheel onbelangrijk resultaat te zullen opleveren, zoowel met het oog op de prognose van verschillende kunstbewerkingen als door de aan grootere cijfers voor theoretische opvattingen verbonden waarde Zeer tot mijn leedwezen heeft mijn werkkring als praktiseerend medicus mij niet toegelaten een dergelijke omvangrijke studie ten einde te brengen en moet ik dus dezen zekerde moeite zeer loonenden arbeid aan anderen overlaten. Cursus 1897—1898 en 1898—1899. Gedurende den cursus 1897/98 werden in de polikliniek verlost 926 vrouwen (dat is 26 minder dan in den vorigen cursus.) Onder deze verlossingen waren : 835 normale partus j gl3 enkelvoudige partus. 78 kunstpartus ' r 13 gemelli. Van deze 913 enkelvoudige geboorten waren 461 kinderen van het mannelijk, 439 van het vrouwelijk geslacht, terwijl van 13 kinderen geen geslacht wordt opgegeven. In procenten uitgedrukt geeft dit 51.22 pCt. jongens en 48.78 pCt. meisjes. Gedurende den cursus 1898—1899 werden in de polikliniek verlost 903 vrouwen (d. i. 23 minder dan het vorig jaar.) Onder deze waren: 827 normale partus I 897enkelvoudige geboorten. 70 kunstpartus 1 6 gemelli. Van deze 897 enkelvoudige geboorten waren 452 kinderen van het mannelijk en 425 van het vrouwelijk geslacht, terwijl van 16 geen geslacht vermeld staat. (Hierbij behooren ook de gevallen van abortus.) In procenten uitgedrukt geeft dit 51.35 pCt. jongens en 48.65 pCt. meisjes ; die verhouding stemt dus vrijwel overeen met die van het vorig jaar. Van de vroegere jaren hadden we gevonden een gemiddeld cijfer van 51.09 pCt. jongens en 48.91 pCt. meisjes; de percentage van de laatste jaren komt dus vrijwel overeen met het gemiddelde van vroeger. In den cursus 1897 - 98 kwamen voor 1.3 gemelli op 926 geboorten, dat is 1 op 71 geboorten, inden cursus 1898 - 1899 6 op 903 geboorten d. i. 1 op 150; de gemelli zijn dus in 1897 -98 wat frequenter voorgekomen dan in vroeger jaren, waarvoor wij gemiddeld vonden 1 op 82 geboorten, terwijl het cijfer over 1898 -99 veel geringer is: een fraaie demonstratie van de noodzakelijkheid van zeer groote cijfers voor statistische doeleinden. Van de 13 gemelli in 1897 - 98 waren 14 jongens en 12 meisjes. In 2 gevallen waren beide meisjes, in drie gevallen beide jongens, in 8 gevallen waren de kinderen van veTschillend geslacht, over het éénof tweeeiig zijn, vaatverbindingen in de placenta en dergelijke ontbreken voldoende gegevens. Van de 6 gemelli in 1898 -99 waren acht jongens en vier meisjes. Van de houding tn ligging van de kinderen der enkelvoudige geboorten, zooals ze door de candidaten zonder controle genoteerd zijn, gerangschikt naar het aantal voorafgegane baringen geeft de volgende tabel een overzicht van den cursus 1897 - 98. i n | in | iv | v | vi Jvn vni ix x | xi xn xm|xiv|xv |xvijxvm| xxjxxi Jiam A. a. ]. v. 75 64 54 49 50 40 27 31 16 I 16 9 11 3 2 1 1 - I - I 1 450 i a. J. a. 5 5 6 2 3 2 1 1 1 2 1 - - - 1 - - _ - 30 a. r. v. 39 27 24 21 27 18 12 11 13 10 5 1 1 — - 2 1 — - 212/ a. r. a. 4 4 4 8 10 4 3 1 - 1 1 3 1 - - - — — 44} K. a. 1. v. 1 — 3 1— — — — - -- -- -- - - i — r» •.La-1!--! 1-1 1-1------ - - 7 jo 706 a. r. a. — — 1 — — — 3 1 1 — — — — — _ ~ , K. a. 1. — 1 — — — — — — — — — — — — — li I a.r. — — — 1 — — — — — — — — — — — — - - - 1' v. W. a. 1. v. — — — — — — — — — — — 1 ~ — — — ; — — 11 I a. r. v. 1 — 1 1 1 — — — — — — — — — — — — — — 2' ? 1 Aa. k. v. — — 1 — — — — — — — — — af;e\vek scliedell. — — 1 — — — — — — — — ~ ^ ' Bi. s. ]. v. — - — — 1 — — — - 1 - - - - ~ - - — - s. 1. a. — 1 — 1— — — - — - -- -- -- - — — 2 s. r. v. — — — — 1 — — — - - - - - - - ~ ~i~ — M19 s. r. a. — . — 1— — — — — — — — — — — | — 1 ( Bi. s. 1. __1 2 2 1— — - -- -- -- -- - 61 s. r. 11— — 111 — 11 — — — — — — — — I Vt. s. 1. v. — — — 1 1 — 1 — - - 2 - - - - ~ - - - f>) s. r. v. — — — 1 — — — — — — — — — 1 (o s. 1. - - 1- 1 _ — — — 1— — — — - -- -- -- " - — lï Sch. h.l.r.v. — — — — — — — — 1 — — — — — — — — — j|2 Onbekend 8 13 18 18 13 12 13 5 3 3 9 ~ 2^ 1 - — - 1JL8 135 118 115 106 112 79 62 50 38 34 I 28 14 9 3 2 5 1 1 1 903 In deze tabel lezen we dus, dat er waren voorgekomen 766 schedelliggingen. Hiervan waren 737 achterhoofdsliggingen; van dezen wederom 450 A. a. 1. v., daarop volgt A. a. r. v. '212, dan A. a. r. a. 44, terwijl er 30 A. a. 1. a. geboren werden ; als deze tabel dus eenigszins vertrouwen verdient, zou hieruit blijken, dat A. a. r. v. veel frequenter voorkomt dan A. a. r. a., terwijl dit gewoonlijk voor 2e positie geldt. Helaas echter weet men niet in hoeverre de opgegeven diagnose juist geweest is en hoe vaak de als A. a. r. v. opgegeven ligging geconstateerd is, nadat de spildraai van den schedel de kleine fontanel van rechts achter reeds voor een deel naar vóór gebracht had. Verder kwamen voor 20 kruinliggingen, 7 wandbeenliggingen, 1 aangezichtsligging, 1 afgeweken schedelligging, 19 billiggingen, 8 voetliggingen en 2 schouderliggingen. Van 118 wordt geen ligging opgegeven; hier was meestal het kind geboren, voordat de candidaat arriveerde. Een dergelijk even weinig vertrouwbaar overzicht volgt hier voor den cursus 1898 -99. i j ii | ui | iv v vi vu vni ix x xi I xii xiii xiv xv xvi xvnlxvm T1„„ ■ ! I Iitlicl A. a. ]. v. 75 60 51 65 53 41 24 22 15 17 11 9 1 2 2 - — 1 449 a. 1. a. 6 6 2 - 2 1 1 _ joj a. r. v. 35 26 20 19 17 25 19 17 15 12 4 2 - 1 - — - _ 212/ a. r. a. 2 2 5 1 8 5 1 1 2 — — — — — 27 \ 7351 a. 1. 1-5-12-1 11----1- — i U/ I a. r. — — 1 1 2 — — — — — — — — _j_ _ _ 4I f a. v. ___ — — — 1 _ 1 _ — __ __ _ - 21 I <51 A. 12 1 — 1-2 1 — - - — _____ 8 \ K. a. 1. v. - 1 ______________ _ ! j / a. 1. a. 1 — — — 1— — _ji _______ _ 3 I a. r. v. - — — — 1 — — — _ _____ _ — 1 I 141 a. r. a. 1 1 1 - 1 1 — 1 — _ _ _ 1 [ _ _ _ _ — 7/ I a. 1. — — — — — 1 — — — 1 — — — I — ,___ _ 2' ' Aa. k. a. — — 1 — — — — ___ — _ — 1 — j — — — 1 afgewet, irlniMI. 1 — — — — - — — — — — — — ' — — 1 Bi. s. r. v. I — — 1 — ____ — ____[_ _ — 2 s. 1. 11— — - — - — — _ _i — _ __ _ — I 3' 8 j s. r. - - — - --1 — 11 ___ ____ _ | Vt. s. 1. — 11— — — ____i — _ _ _ _ _ 3 16 s. r. _____ 1 1 i _____ | j _ _ _ — | 3 8 vt. — i _ — — __ i _____ _ __ — _ ! 2I Sch. h.l.r.a. — — — — — — — 1 — _ — _ _ _ — — _ _ j, h. r. r. a. — — — — — — — 1— — — — — — — — i' 7 Sch. r. r. — — — — 1 — — — — — — — — — — — l( Onbekend 8 21 13 16 8 16 13 11 3 4 - 3 1 3 1 1 1 — 123 133 121 I 102 104 95 94 62 58 35 I 41 18 15 I 4 6 5 ~TI 1 2 1897 Van de 897 geboorten hadden we dus hier 751 schedelliggingen, 8 billiggingen, 8 voetliggingen, 7 schouderliggingen en 123 waarvan de ligging onbekend was. Van deze laatsten was het kind weer geboren bij de komst van den candidaat of had men te doen met een abortus. Van de 751 schedelliggingen waren 735 achterhoofdsliggingen, 14 kruinliggingen, 1 aangezichtsligging en 1 afgeweken schedelligging. Van de achterhoofdsliggingen was ook hier de volgorde evenals in den vorigen cursus A. a. 1. v. 449, A. a. r. v. 212, A. a. r. a. 27 en A. a. 1. a. 19. In deze beide jaren zijn in de polikliniek verricht 158 kunstverlossingen, n. 1. 82 in den cursus 1897 - 98 en 76 in den cursus 1898 - 99, te weten : is i li s a ii & || > i i j | | | !*h li > i | | i * ||_m_ [g ij i- i i 1 ^ p - hm- i p i i i i i i ^ ||q inm i i « i pi i | i i m | | (n i h i | | | \x | | | *1 90 | | |«e ! p -1 — 1 ii n p ' - h |_ | !n ij £ — | i i i os i > hn ! i « i -t i' ö 1-11-1 ^ i i i > i i - i i - <• | | » i i i ~ i | | w«h | | [> os ll h x | 00 m hnhhojh Ci 00 |( ^ nrt | h ' i '-l i „ •—i i a |l h «m'h | | oj | rtlus 3 || £ -h 90 ^ | | io j~ i— i 2 i u | u-, co i cm ^_ | | u|;s'-|^"l-f- i k i h n n h h | ö i ^ i £ ■§ £ i -3 8 hh [ is & | r n ii . c! s ^ -a -ó || fc . •j= '-s s ® s £ | <£ .si e p l! is* "s g cq s b£ 1 ~ & i g b -s - ^ c- c qj "3 c i _t3 -4^ i 12 £1 te c ° fcid o p i\ :& jfi ® ~ ^ ° o £ o ® s,® n i "2 c s ®i) ^ ^ ° j i © g g-^o) .s-.2.2 g g ë g i a.0x^ü £ je ë |* -g § -|| $ c p O O A j j , 3 X | 0CHOHON}lM«a j | g | g * L ^ r 1 > § ia-iiNiiii- ü - i ii - — __ _ . ~ o B I I - || | | | |U \> Q".ü ~Z7~ — -* p I I I ! - I H I I N ■> I - I I I I I - « 8 fi — -S ~ £ £ I I - | | | | | > : M r- | ^ Ua -W :=% — — -f - " S k i I « I I - I I I __ TH CC — (M 1 «I® C «II 7- - f -g .g 2 |fc ! l - I II i - ih . K ! 1 1-1 ® "u > ? tt ï r * * « • s 11 w~ ^ ^1 ^ ** b s _ : " : ■" - ^ c ® | , i ^ , | 11 05 -*-» CJ I ►— r- ,_| . CO 2 «t- j | | co^h | ; j~ ,3 c ® j L % 7S g"*t. * > I " II - I |~ 2 » "S•§ ^ -£i 2 ^ i—— 3 "ï tUD^b 3 .ri? n "s - as .SF S s 5 «1 LJ ~ «i rruJS i- •2 s C "K ° -3 T3 3 ES a -S Ê 5 | I • s2- u $ * £ .2«I-si § jl .i g i S ll. ? |g^5c= .1^ -o « c i .S&3ps.S * |jSPË.«S-£Sp-g . 55 • :s. c Z?2S&§Hé§ •■£§!•§ |-° |J>£g?3§i* |-s3S Ê.£ §^2 £ 3 £ ; S^®&2|ggi .£■£ 2.2.2I of s ^CXË^ ®.S g ? O g,ftS 2 iB'ïjsJ'fig^g .g 2 « 1p.s.ï^s o2 JuKPh^-^Kcg-'J-'I •ud-E 2 ïï £Jï 0^ § W >• >■ W Dh >» P. 765 IX para. „ „ achtereenvolgens geboren kruin, achterhoofd, aangezicht. Retentio placentae. Heftige haemorrhagie. P. 771 XI para. Partus spontaan. Zondermeer. Cursus 1898 - 99. P. 38 VIII para. Partus spontaan. Het kind werd in kruinligging geboren. P. 47 III para. Partus spontaan. Zondermeer. P. 100 XIII para. Partus spontaan. De schedel daalt in kruinligging in en wordt met het gelaat onder de symphysis doorschuivend geboren. P. 119 VI para. De schedel daalt in kruinlig- ging in en blijft zoo. Snijdt niet door bij volkomen ontsluiting. Eerst werd expressie beproefd en daarop forcipaal getermineerd. Forceps werd in de rechte afmeting aangelegd; na lichte tractie werd rotatie om de glabella verricht. Heftige bloeding na uitdrukking der placenta. Daarvoor getamponneeid. P. 228 X para. Partus spontaan. In kruinligging. P. 245 II para. De spildraaiing bleef lang uit. Met ondersteuning van de buikpers, door zachtjes aan te exprimeeren, draaide het achterhoofd naar voren. P. 246 X para. Partus spontaan. Zonder meer. P. 278 II para. Partus spontaan. Schedel daalt in kruinligging. Ruptura perinei incompleta. P. 318 V para. Bij inwendig onderzoek na een langen partus werd volkomen ontsluiting, kruinligging geconstateerd. De neuswortel en de orbitae waren onder de symphysis te voelen, de pvlnaad stond in rechte afmeting. (Het voorhoofd was nog iets naar links te voelen.) De groote fontanel was niet te voelen door een vrij sterk caput succedaneum. Besloten werd den partus forcipaal te termineeren. Forceps in dwarse afmeting, extractie tot het voorhoofd onder de symphysis verscheen en verder rotatie, die het achterhoofd over het perineum deed draaien. Geen ruptuur. P. 444 VI para. Hangbuik. Partus spontaan; verder niets aangegeven. P. 470 V para. Partus spontaan. Zondermeer. P. 623 VI para. Hangbuik. K. a. 1. a. Partus spontaan. Het achterhoofd keerde vóór de geboorte niet geheel naar vóór, zoodat de richting van de pijlnaad van links vóór, naar rechts achter liep, toen het hoofd geboren werd. P. 639 III para. K. a. r. a. Partus spontaan Geboorte in kruinligging, terwijl de pijlnaad verliep van rechts vóór, naar links achter. P. 861 I para. K. a. r. a. Partus spontaan. Schedel wordt geboren in kruinligging met groote fontanel links vóór en kleine fontanel rechts achter. Spildraaiing is na het eerste onderzoek geheel uitgebleven. De overgroote meerderheid dezer gevallen is te oppervlakkig waargenomen, om er eenige conclusies omtrent het ontstaan van kruinligging uit te trekken. Alleen is het opmerkelijk, dat het aantal kruinliggingen, de laatste jaren ietwat is afgenomen. In de oudere verslagen vindt men zeer weinig kruinliggingen aangegeven, maar in den cursus 1890-91 33, 91-92 15, 92-93 45, 93-94 27, 94-95 40, 95-96 34, 96-97 32, en in onze jaren cursns 1897 -98 24 (4 in de kliniek en 20 in de polikliniek) en cursus 1898-99 14 (0 in de kliniek en 14 in de polikliniek.) De oorzaak hiervan kan misschien zijn verklaring vinden in de ligging van de vrouw bij de baring. Waar toch tot in den zomer van 1896 de partus altijd in zijligging getermineerd werd, is dit na 1896 in rugligging geschied. Kiest men voor de zijde, waarop de vrouw gelegd wordt, altijd die, waar de rug van het kind ligt, dan zal het indalen van de kleine fontanel daardoor bevorderd worden; vergist men zich echter in de ligging van het kind, dan zal door de nu verkeerde ligging, die men de vrouw doet innemen, de groote fontanel dieper komen. Bij de bevalling in rugligging volgt men den middenweg tusschen de twee uitersten. Men meene niet, dat ik hiermee afkeur de vrouw in zijligging te laten bevallen, integendeel deze Hollandsche gewoonte heeft zoo vele voordeelen boven de bevalling in rugligging (b.v. beter kunnen steunen van de vrouw, beter bescherming van het perineum enz.), dat ik haar beslist boven deze moet verkiezen, mits bij goede diagnose van de ligging van het 'kind. Bij verkeerde diagnose werkt zij het ontstaan van kruinligging in de hand. Trouwens zeer ernstig in de gevolgen is ook deze niet. Van de 38 kruinliggingen, waarover ons verslag loopt, zijn er 31 spontaan getermineerd, terwijl slechts bij 7 kunsthulp (t. w. tweemaal versie en extractie en 5 maal forceps) noodig is geweest. Alle moeders zijn genezen, op één na, die stierf aan nabloeding, en van de kinderen zijn er geen gesuccombeerd. 2 keer van de 7 werd kunsthulp verleend bij moeders wier bekkens zoo sterk vernauwd waren, dat het nu veeleer de bekken vernauwing en geenszins de kruinligging was, die de kunsthulp noodzakelijk maakte m. a. w. bij deze bekkens zou ook, als de kinderen zich in achterhoofdsligging gepresenteerd hadden, kunsthulp hebben moeten volgen. W~ andbeensligging. geval" vin" T*! ^ '98 kwam in de kliniek geen cursus 1898-99 b,e?nsll^,nS . voor» gedurende den achterste wandbeensHggb^ 'J ' ~ V°°rSte en éé° Vorige partus • T™' ^"** wa^beensligging. en e'xtra^ * " 36 ^ 2e en 4efersfe Conjugata inclinata 93CM volko^ron^n/^t " "« asphyctisch, wordt £j(SSilU„ Dist. spinarum 23 vl Dist cristaruni 26V4 c.M. ontslufC kW rie ™ eXtraCtie' biJ vo'komen K in vm ' geen ruPtura uteri- Partus door ver/fen e^f sluitine • rtw* „o ƒ extractie bij volkomen ont- kliniek gebracht"11 daar l"!^ m°ribund in de van hevfge onj. vera, gemeten aan het cadaver, 9.2 cM. n de Polikliniek worden in den cursus 1897 qs gee^eggingen gen°,eerd' in «"sus '■ VP'P voorste wandbeen in. Later kwam het oortje voor. Ten slotte sneed de schedel met de pijlnaad in de rechte afmeting door. P. 600 III para. Voorste wandbeensligging, achterhoofd rechts met uitgezakt handje. Ging in achterhoofdsligging over. Partus spontaan. P. 680 IV para. Voorste wandbeensligging, rug rechts. Partus spontaan. P. 765 ging over in kruinligging. Partus spontaan. P. 866 II para. Achterste ivandbeeusligging. Partus door versie en extractie, bij 4 c.M. ontsluiting. Kind levend geboren. P. 876 XII para. Voorste ivandbetnsligging. Partus spontaan. P. 898 I para. Voorste wandbeensligg ing. Forcipale extractie bij volkomen ontsluiting. Van 8 voorste wandbeensliggingen verliepen er 6 spontaan, 1 door versie en extractie en 1 forcipaal. Daar al die spontane wandbeensbevallingen echter in de polikliniek voorkwamen, is er reden althans in een deel der gevallen aan de juistheid der diagnose te twijfelen. Van de twee achterste wandbeensliggingen verliep er geen spontaan; beiden zijn door versie en extractie getermineerd de een bij volkomen, de ander bij 4 c.M. ontsluiting. Omtrent de oorzaak der wandbeensliggingen in onze gevallen valt weinig te zeggen, daar de bekkenmaten geheel onvoldoende opgenomen zijn. Alleen in één geval (k. 71) zijn ze uitvoeriger aangegeven en dit bekken lijkt meer algemeen gelijkmatig vernauwd dan eenvoudig plat vernauwd te zijn. Aangezichtsligging. Deze is in geen van beide jaren in de kliniek voorgekomen, in de polikliniek elk jaar ééns. P. 763 XVI para. Bij eerste inwendig onderzoek: hoofd ingedaald. Partus spontaan pl. ra. 5 c.M. ontsluiting, rechts waren te voelen de orbitae en de neusrug, frontaalnaad; in het midden de groote fontanel en naar links verloopend de pijlnaad, dus een voorhoofdsligging. Van rechts naar links vond men kin, mond, neus, orbita. De lengte-as van het gezicht lag in de D. tr. Eén uur later spontane geboorte. De kin over het perineum (die was dus naar voren geroteerd), gevolgd door het gezicht, voorhoofd enz. Verder alles normaal. P. 56 III para. (98 - 99). Partus door versie en extractie daar het hoofd niet indaalde. Schedel, afgeweken naast den bekkeningang bij bijna volkomen ontsluiting. In de kliniek kwam hiervan één geval voor in den cursus 1897 - 98, in den cursus 1898 - 99 geen ; in de polikliniek kwam er beide jaren één voor. K. 39 III para. Vorige partus: le forcipaal, 2e perforatie; beide kinderen dood: thans versie en extractie. Afstand der spinae 27.25 c.M.; afstand der cristae 28.25. Conj. inclinata 83/* c.M. Diam. Baudelocqui 17.25 c.M. Nadat de vrouw pas enkele weeën heeft gehad, breken de vliezen en prolabeert de navelstreng. Een half uur daarna volkomen ontsluiting; navelstreng pulseert niet meer. In narcose wordt versie en extractie verricht; het kind wordt asphyctisch geboren met een lepelvormige indrukking in de linker temporaalstreek. Door de gewone middelen wordt het kind bijgebracht. P. 897 III para. Naar rechts afgeweken schedelligging ; wegens het niet indalen van den schedel wordt bij 7 c.M. ontsluiting versie en extractie verricht. Bij het breken der vliezen prolabeerde de navelstreng; pogingen om den schedel in te drukken, te voren ingesteld, waren mislukt. Kind levend geboren. P. 260 I para. Schedel naar links afgeweken; het hoofd daalde niet in. Rachitisch bekken. Conj. inclinata 11.5, dist. spinarum 25l/2, dist. cristarum 263'4 c.M, diameter Baudelocqui 19V2 c.M. Na bimanueele dilatatie van het ost. cxterman, dat nog niet volkomen ontsloten was, werd tot versie en extractie overgegaan, omdat de foetale harttonen onzuiver werden. De vliezen werden gebroken en de rechtervoet afgehaald, waaraan de extractie verricht werd; geen prolapsus funiculi; het kind was bijna niet asphyctisch. Billigging. In de kliniek werden in den cursus 1897 - 98 8 en in den cursus 1898-99 4 kinderen in billigging geboren. K. 11 IV para. Eerste partus perforatie, 2e en 3e partus versie en extractie, thans wordt partus praematurus opgewekt wegens bekkenvernauwing. Het kind wordt door extractie geboren. Lichte narcose ; arm wordt ontwikkeld na van den voorliggenden een achterliggenden te hebben gemaakt, hoofd met den handgreep van Mauricean ondersteund door uitwendigen druk. Bij het passeeren van den bekkenring kraakte er iets ; linker wandbeen was geinfracteerd over degeheele lengte; een geringe bloeding tusschen 5e en 6e rib. Placenta moest manueel worden verwijderd, daar andere manipulaties mislukten en de vrouw sterk vloeide, zeer bleek was en zoon kleine pols had, dat zij bediend moest worden; door kampherinjecties en inspuiting van physiologische zoutsolutie is zij weer bijgebracht. Na 9 dagen is zij weer opgestaan. K. 31 I para. Bi s. 1. v. Promontorium niet te bereiken. Diameter Baudelocqui 18 c.M. Partus spontaan tot aan de armen; toen op de gewone wijze geextraheerd. Kind bleek asphyctisch, maar bijgebracht. K. 32 V para. Ie Billigging. Ie partus forcipaal a terme, 2e forcipaal een maand te vroeg, 3e versie en extractie (doodgeboren), 4e forcipaal, thans afhalen van het linkerbeen en extractie wegens placenta praevia. Zie later. Kind doodgeboren. K. 42 IX para. 2e stuitligging. Afhalen van een voet en extractie bij 4 c.M. ontsluiting. Dist. spinarum 23.8 c.M. Dist. cristarum 24.8 c.M. Conj. inclinata 9'/2 c.M. Daar reeds drie dagen te voren het water afgeloopen was, wordt bij 4 c.M. ontsluiting besloten tot extractie in narcose; de ontsluiting wordt met den vinger verwijd, maar het ontwikkelen van den schedel ondervindt nog moeielijkheid door de te geringe ontsluiting; het kind wordt asphyctisch geboren, maar wordt na 5 minuten bijgebracht. Na 3 dagen sterft het onder convulsies. K. 80 I para. Billigging S. r. Dist. spinarum24V2 c.M. Dist cristarum 25 c.M. Omtrek bekken 78 c.M. Diameter Baudelocqui 171/» c.M. Kind spontaan geboren tot boven den navel; toen op de gewone wijze geextraheerd. Kind niet asphyctisch. K. 91 II para. Billigging. Dist. spinarum 23V2 c.M. Dist cristarum 27 c.M. Omtrek bekken 54 c.M. Conj. inclinata 11 c.M. Diameter Baudelocqui 19 c.M. Wegens meerdere frequentie en onregelmatigheid der harttonen wordt bij 6 a 7 c.M. extractie verricht. Narcose. Kind asphyctisch, maar bijgebracht. K. 94 IV, para. Billigging. S. r. Geboren door extractie. Vorige bevallingen spontaan, alle kinderen in de 7e maand dood geboren. Dist. spinarum 25 c.M. Dist. cristarum 28.5 c.M. Omtrek bekken 95 c.M. Dist. Baudelocqui 22 c.M. Dit kind onvoldragen, lengte 43 c.M., doodgeboren. Pat. heeft vroeger een smeerkuur ondergaan. Bij volkomen ontsluitingen, worden de vliezen gebroken en de extractie verricht. Placenta had eenige witte infarcten. K. 96 I para. Billigging s. r.: partus spontaan. Mannelijk gemacereerd kind. Dist. spinarum 27 c.M. Dist cristarum 29 c.M. Diam. Baudelocqui 22 c.M. Patiënte heeft lues en daarvoor een smeerkuur doorgemaakt. In begin September had patiënte het laatst gemenstrueerd, begin December keelpijn; een week later eene pijnlooze zwelling aan de genitaliën. In Januari uitslag op buik en borst. In October had zij ook pijn bij het water, wat weer, verdwenen is. In Februari pharyngitis, lichte gingivitis. Pustuleus, maculeus exantheem. Pijnlijke klierzwelling aan de hals. Condylomata lata ad anum. Labia gezwollen. smeerkuur. Op het laatst van April voelt patiënte geen leven meer en zijn geen harttonen meer te hooren. 30 April begint de partus. Bij volkomen ontsluiting extractie van een gemacereerd foetus. Placenta klein, bleek, pappig. Cursus 1898 - 99. K. 33 UI para. B. s. 1. v. Ie partus: versie en extractie, doodgeboren. 2e partus : versie en extractie ; nog inleven. Thans gemakkelijke extractie. Dist. spinarum 26 c.M. Dist. cristarum 27l/2 c.M. Omtrek van het bekken 91 c.M. C. i. lli/4 c.M. Diam. Baudelocqui 19 c.M. Vóór anderhalf jaar heeft patiënte een smeerkuur ondergaan. Bii eerste onderzoek was het een dwarshgging. Het hoofd wordt in de mediaanhjn gebracht; de vrouw op de rechterzijde gelegd By bijna volkomen ontsluiting daalt de stuit m; lmkerbü begint door te snijden, daarna beide billen, toen dt beenen; verder wordt aan het sacrum de extractie 1 a. verricht. Kind schreeuwt goed na eenige minuten. Placenta en vliezen normaal en compleet. K. 58 I para. Bi. s. v. Dist. spinarum '26 c M. Dist. cristarum 28l/2 c.M. Omtrek bekken 97 c.M. Diam. Baudelocqui 19 c.M. Laatste menstruatie half Juni, bevalling 3 Februari 's morgens 8*', uur nog harttonen te hooren, ï U uur niet meer. Extractie bij volkomen ontsluiting. Kind doodgeboren. Placenta relatief klein, eenige witte infarcten. K. 62 I para, Bi. s. 1. v. Dist. spinarum 26 c.M. Dist. cristarum 28 c.M. Omtrek bekken 97 c.M. Diam. Bau-delocqui 20 c.M. Laatste menses laatst April; bevalling 12 Februari. Bij volkomen ontsluiting worden de billen spontaan geboren; daarna extractie èn narcose^ Kind niet asphyctisch. Eerst na 40 minuten gehikt het de placenta door druk te verwijderen. Placenta en vliezen normaal en compleet. K. 85. Billigging, rug rechts. I para. Dist. spin. 28 c.M. Dist. crist. 31V2 c.M. Omtrek bekken 93 c.M. Diameter Baudelocqui 21 c.M. Billen worden spontaan geboren; daarna extractie. Geen ruptuur, geen bloeding. Kind asphyctisch; wordt door de gewone middelen bijgebracht. Na 20 minuten placenta door druk op den fundus. Placenta en vliezen normaal en compleet. In de polikliniek werden gedurende den cursus 1897 - 98 19( gedurende den cursus 1898 - 99 8 kinderen in billigging geboren. 1897 -98. P. 45 VI para. B. s. r. Bij volkomen ontsluiting wordt extractie verricht; kind asphyctisch, maar spoedig bijgebracht. P- 52 V para. B. s. 1. Vorige partus spontaan; thans extractie bij volkomen ontsluiting, onvoldragen, dood, gemacereerd, mannelijk kind 42 c.M. lang. Vrij sterke bloeding voor de geboorte van de placenta. P. 00 III para. Bi. s. r. Vorige partus normaal en spontaan, 2e forcipaal; thans extractie nadat de billen spontaan geboren waren. P. 199 I para. Billigging; extractie aan de stuit, nadat de billen, bij volkomen ontsluiting, spontaan geboren waren. Pogingen om per Credé de placenta te verwijderen, mislukten; daarom werd onder chloroformnarcose door prof. Veit de placenta manueel verwijderd. P- 200 V para. Ie billigging. Dood kind; lengte 43 c M. Placenta met infarcten. Nu partus spontaan : foetus in 6e maand ; daar de vrouw den vorigen maal ook geaborteerd had, werd aan lues gedacht, bij sectie van het kind was het resultaat negatief. Een paar cotyledonen in de placenta waren geelwit. P. 213 IV para. Volkomen billigging, sacrum links. Tijdens het exploreeren braken de vliezen, bij volkomen ontsluiting werd in narcose een \oet afgehaald en het kind levend geextraheerd. P. 270 II para. Bi. s. 1. a. Bij het eerste inwendig onderzoek was er 4 c.M. ontsluiting , hoog in het bekken een voorliggend deel, onzeker of het een hoofd of een stuit was. Na eenige kwamen uren zéér heftige weeën, zoodat, voordat om assistentie kon gestuurd worden de billen geboren werden, het hoofd werd met den handgreep van Mauriceau geboren; het kind was sterk cyanotisch, maar werd spoedig bijgebracht. P. 272 V para. 2e billigging, stuit rechts voor. Kind spontaan geboren tot aan het hoofd; dit wei d met den handgreep van Mauricco.it ontwikkeld ; ei was geen tijd om assistentie te halen. De harttonen waren reeds te voren niet meer te hooren, Het kind was dood, onvoldragen, mannelijk. I lacenta en vliezen normaal en compleet. P. 319 X para. Bi. s. 1. v. Partus spontaan tot aan het hoofd; dit werd met den handgreep van Mauriceau ontwikkeld. Kind levend, voldragen, vrouwelijk; placenta en vliezen normaal en compleet. P. 329 X para. Bi. s. r. Bij de komst van den candidaat had patiënte reeds 3 uui weeën, het vruchtwater was reeds afgeloopen bij het begin der weeën. Er was volkomen ontsluiting; bilnaad was te voelen, naar links ook de beenen. Door de expressie methode van Kristeller wordt het bekken geboren en daarna geextraheerd; het kind schreeuwt eenige oogenblikken na de geboorte ; placenta en vliezen normaal. P. 352 VI para. '2e billigging met voorgevallen arm. Vrouw sedert maand zwanger. Bij de patiënte geroepen werd den candidaat bericht, dat er reeds 5 uren een bloeding was gev eest, die nu net tot staan was gekomen. In den fundus werd een groot, hard deel gevonden, dat onderaan weeker werd. Bij inwendig onderzoek 2l/j c.M. ontsluiting; het voorliggend armpje was te voelen. Drie uur later werd de bil naast den arm geboren; de navelstreng klopt niet meer; het hoofd wordt geextraheerd. Met de gewone middelen bijgebracht, ademt het kind spoedig. Een half uur later wordt de placenta uitgedrukt: bijna de helft is een groot, wit infarct, vliezen normaal. P. 372 IV para. 2e Billigging. Bi. s. r. Elf dagen vóór den partus werd de candidaat geroepen wegens sterke bloeding. Bedrust. Zwangerschap 7e maand; foetale harttonen te hooren. Op den dag der bevalling geroepen om hevige krampen, constateert de candidaat geen ontsluiting. De assistent vindt daarna pl. m. 2 c.M. ontsluiting en billigging. Na 21/» uur wordt de ontsluiting door krachtige, zeer pijnlijke weeën volkomen; een half uur later wordt het kind tot den navel spontaan geboren. Snel werd nu geextraheerd. Pogingen om bij het kind de respiratie op te wekken, bleven vruchteloos. De placenta moest manueel worden verwijderd om het sterke bloedverlies en mislukken der pogingen per Credé. De patiënte was zeer anaemisch ; wordt met kamferspuitjes bijgebracht. P. 478 III para. Bi. s. r. a. Bij volkomen ontsluiting wordt het kind tot aan den romp spontaan geboren, het hoofd wordt met den handgreep van Mauriceau ontwikkeld. Kind wat asphyctisch , wordt spoedig bijgebracht. Een half uur na het kind wordt de placenta geboren, na eenige malen matig credeeren. Placenta en vliezen normaal en compleet. P. 580 IX para. Bi. s. r. Kind wordt tot den romp spontaan geboren. Het hoofd wordt ontwikkeld met den handgreep van Mauriceau. Kind levend, voldragen, mannelijk. Placenta en vliezen normaal en compleet. p. 598 IV para Bi. r. 1. Ie partus normaal en spontaan. 2e en 3e prolapsus funiculi; kinderen dood. Plat rachitisch bekken. Conj. diagonalis 9.3 c.M. Bij eerste onderzoek van den candidaat lag het kind dwars; hoofd links, bekken rechts, rug naar achteren. Harttonen zeer zwak te hooren, een handbreed links van den navel. Geen ontsluiting, geen voorliggend deel te voelen. 2 uur later ontsluiting 3 vingers, geen voorliggend deel te voelen. 4 uur daarna bijna volkomen ontsluiting : hoog boven de symphysis een klein deel te voelen. Een uur daarop totale ontsluiting, de vliezen breken, een groot deelt daalt in, dat zich liet kennen als de billen met genitalien; de rug was naar links gekeerd. Daarop wordt extractie verricht, het kind was zeer asphyctisch, maar wordt met veel moeite bijgebracht. P. 687 II para. Billigging. Ie partus normaal en spontaan, nu extractie. Het kind was voldragen, mannelijk, asphyctisch; wordt door huidprikkels bijgebracht. ' Toen de candidaat kwam waren billen en beentjes reeds geboren ; daarop werd extractie verricht, bij ontwikkeling van den rechter arm brak de humerus. Het kind is levend geboren, doch stierf 36 uren na de geboorte. P. 717 VI para. Bi. s. 1. De laatste was een abortus; nu een levende vrouwelijke onvoldragen vrucht, die geheel spontaan werd geboren. Het kind is eenige uren na de geboorte overleden. P. 756 V para. Bi. s. 1. Vorige partus alle met kunsthulp. Nu extractie bij bijna volkomen ontsluiting aan de rechterknie. Het nakomend hoofd bleef in den bekkeningang staan, daarom expressie volgens Kristeller, die na eenige pogingen gelukte. Om erge bloeding werd de placenta na vijf minuten zeer gemakkelijk uitgedrukt. De bloeding hield aan; de portio werd aangehaakt en naar beneden getrokken; er bleek een vrij groote cervix-scheur te bestaan: (wat bij de bijna volkomen ontsluiting niet goed begrijpelijk is:) de bloeding stond door aanhoudend tupferen en rekking van de portio. P. 757 VII para. Afgeweken stuitligging, rug rechts. Bij nagenoeg volkomen ontsluiting werd in narcose door inhaken van den wijsvinger in de liesplooi extractie verricht, nadat de naar links afgeweken stuit door uitwendige handgrepen boven den bekkeningang was gebracht. De placenta werd na 10 minuten spontaan uitgedreven. De neonatus was onvoldragen en asphyctisch, maar werd door de gewone middelen bijgebracht. 1898-99. P. 280 III para. Bi. s. 1. Vorige bevallingen spontaan en normaal. Nu werd door extractie een levend, voldragen, vrouwelijk kind geboren. Bij de komst van den assistent sneden de billen door; daarop werd 1. a. de extractie verricht. 15 minuten na de geboorte werd de placenta per Credé verwijderd. P. 392 VII para. Bi. r. r. Vorige partus normaal en spontaan; nu door extractie. Het kind was voldragen, vrouwelijk, asphyctisch ; spoedig bijgebracht. Placenta en vliezen compleet. P. 394 IX para. Bi. s. r. Vorige partus spontaan en normaal. Nu spontaan in billigging. Kind levend, voldragen, vrouwelijk; placenta en vliezen compleet. P. 402 XI para. Bi. s. r. Vorige partus spontaan en normaal; thans een levend, voldragen, vrouwelijk kind; partus schoot langzaam op, harttonen van het kind werden wat onregelmatig. Toen het ostium voor één hand te passeeren was werd een voetje afgehaald in narcose en daaraan de extractie verricht. Het kind ademde slecht, maar werd door de gewone middelen bijgebracht. Placenta werd gemakkelijk uitgedrukt. P. 442 I para. Bi. r. 1. Bij bijna volkomen ontsluiting werd het kind spontaan geboren tot aan het hoofd ; dit werd ontwikkeld met den handgreep van Maiiriccau. Placenta, gemakkelijk uitgedrukt, en vliezen normaal en compleet. P. 508 IV para. 2e Billigging. Bij 7 a 8 c.M. ontsluiting werden de vliezen geperforeerd ; de billen werden spontaan geboren en daaraan werdgeextraheerd. Het kind was asphyctisch, maar werd spoedig bijgebracht. Na een half uur werd de placenta op de gewone manier verwijderd. P. 688 XII para. Bi. s. 1. Het kind werd spontaan geboren; de armen lagen langs het lichaam, zoodat ze niet ontwikkeld behoefden te worden. De schedel werd geboren door het kind aan de beenen op te tillen. Het kind was niet asphyctisch. Placenta en vliezen normaal en compleet. P. 757 I para. Billigging, rug rechts voor. Bij volkomen ontsluiting werd de linkerbil in de vulva zichtbaar. Toen verminderden de weeën. In narcose werd een levend kind geextraheerd. Placenta normaal, vliezen afgescheurd; het kind was aan de peripherie doorgetreden. Verandering der stuitligging in schedelligging is nooit verricht. Wat den afloop van den partus voor de kinderen betreft, blijkt, dat 4 kinderen reeds dood waren, vóór dat de partus begon, dat waar niet geextraheerd werd, vóórdat de stuit reeds geboren was, 19 kinderen levend, één dood ter wereld kwam, dat waar geextraheerd werd bij volkomen ontsluiting, vóórdat de stuit geboren was, 5 kinderen levend en twee dood ter wereld kwamen en dat waar geextraheerd werd bij niet volkomen ontsluiting 7 kinderen levend en één dood ter wereld kwamen; van die zeven kinderen echter stierven de meesten kort na de geboorte. Één moeder kreeg een cervixscheur, waaraan zij dood bloedde. Waar dus gewacht is met de extractie, totdat -e stuit geboren is, is dit voor moeder en kind het gunstigst. De afloop is nu voor beiden niet veel slechter dan bij achterhoofdsligging geweest. Waar is ingegrepen, vóórdat de ontsluiting volkomen was, is de afloop voor de kinderen bijna altijd en voor de moeders éénmaal ongunstig geweest. Knie- en Voetligging. In de kliniek kwam gedurende den cursus 1897 - 98 één geval van voetligging voor, terwijl in den cursus 1898-99 twee gevallen van voetligging werden waargenomen. K. 17 (1897 -98) I para. Voetligging. Dist. spinarum 25, cristarum 29 c.M., omtrek bekken 92, Diam. Baudelocqui 25 c.M. Eerst komt de voet buiten de vagina; met persen worden de billen spontaan geboren ; daarna extractie. Het kind schreeuwt spoedig. Placenta door druk verwijderd. K. 65 (c. 1898 -99) VII para. Volkomen voet1'gg'ng, sacrum links, voeten rechts. Vorige partus; le abortus, 4e forcipaal, de overigen door extractie. Het öe kind doodgeboren, de anderen levend. Thans werd het kind door extractie levend geboren doch sterft drie dagen na de geboorte. Dist. spinarum 23V2, cristarum 261/, CM. Omtrek bekken 78 c.M. Diameter Baudelocqui 17'/2C.M. Conj. inclin IOV2C.M. Bij het begin van den partus breken de vliezen ; bij inwendig onderzoek liggen stuit en beide voeten voor; de voeten liggen in de vulva. De ontsluiting is volkomen. Een uur daarna worden de harttonen langzamer en daarom tot extractie overgegaan. Het kind wordt asphyctisch geboren, doch bijgebracht. Sterft drie dagen later. Placenta en vliezen normaal en compleet. K. 89 (c. 1898-99) II para. Onvolkomen voetl'Sg'ngi rechtervoet vóór. De vorige partus is door perforatie getermineerd, thans door extractie. Dist. spinarum 30, cristarum 30Vj c,M. Omtrek bekken 93 c.M. Diam. Baudelocqui 19.5 c.M. C. inclin. 10 c.M. Linea innominata aan beide zijden te betasten; sacrum in zijn geheel af te tasten. Bij eerste inwendig onderzoek pl. m 4 c.M. ontsluiting. Een klein deel is te voelen, waarschijnlijk een voetje; vliezen staan nog. Weeën flink en frequent. Een uur later, ontsluiting volkomen.1) Een half uur later extractie in narcose. Het kind wordt asphyctisch geboren en bijgebracht. Een vrij groote bloeding, door wrijving niet tot staan gebracht. De geheele portio is doorgescheurd. Hechting met 2 zijden hechtingen. In elk der beide jaren werd in de polikliniek 8 maal voetligging waargenomen. 1897 -98. P. 250 V para. Volkomen voetligging, rug rechts. Ie abortus, overige normaal en spontaan; thans extractie in narcose bij 7 a 8 c.M. ontsluiting, toen 2 voetjes in de vagina gevoeld waren. Na den partus hevige bloeding; de vrouw werd getamponneerd. Kind levend. P. 291 IV para. Onvolkomen le voetligging. Kind levend, voldragen, mannelijk. Het kind werd spontaan tot aan het hoofd geboren. Dit werd ontwikkeld met den handgreep van Mauriceau. Placenta en vliezen normaal en compleet. P. 303 V para. Onvolkomen voetligging r. 1. Vorige partus normaal en spontaan, thans extractie. Kind, levend, voldragen, mannelijk. Linker voet 1) De verschillende opgaven, en zoo ook hier zoowel als op andere plaatsen omtrent de ontsluiting, zijn door mij uit de ziektegeschiedenissen overgenomen, en dus geheel voor verantwoording van de verschillende waarnemers. lag voor, met prolapsus funiculi. Voet en billen werden door expressie geboren; de rest geextraheerd. Placenta en vliezen normaal en compleet. P. 387 XI para. Onvolkomen eerste voetligging. Vorige partus allen normaal en spontaan nu extractie. De candidaat vond bij zijn komst voetligging, volkomen ontsluiting en prolapsus funiculi. Onmiddellijk werd tot extractie overgegaan. Het kind kwam dood ter wereld. P. 607 XI para. Voetligging. Vroeger 2 abortus, één tweeling, één dwarsligging, de overigen normaal en spontaan ; nu extractie van het hoofd met den handgreep van Mauriceau, nadat de rest spontaan geboren was. Het kind was wat cyanotisch, wat bij flink ademen verdween. P. 656 VII para. Vt. r. 1. De vorige partus waren nooit spontaan geweest; patiënte was altijd weggemaakt. Tweemaal abortus. Nu een onvoldragen, asphyetisch kind, dat bijkwam, nadat pl. in. 20 minuten de gewone middelen waren toegepast. Bij volkomen ontsluiting wordt, nadat reeds twee dagen het vruchtwater was afgeloopen, het linkervoetje afgehaald en daarna geextraheerd. 25 minuten na de bevalling werd de placenta per Credc verwijderd. P. 746a IV para. Onvolkomen knieligging r. 1. Vorige partus normaal en spontaan. Het kind wordt spontaan geboren tot de armen; deze werden ontwikkeld en daarna het hoofd geextraheerd. Het kind was levend, mannelijk, voldragen. 30 minuten later de placenta per Credé verwijderd. 13 dagen later werd patiënte wegens plotselinge hevige bloeding naar de kliniek getransporteerd ; daar werd uit den uterus rechts in de tubahoek een stuk placenta verwijderd. P. 861 XX para. Vt. r. 1. Vorige partus normaal en spontaan; viermaal abortus. Bij pl. m. 3 c.M. ontsluiting was een klein deel (voetje) ingedaald. Getracht werd door uitwendige handgrepen een schedelligging te maken ; dit mislukte. Daarna werd bij volkomen ontsluiting in narcose geëxtraheerd. Kind levend, voldragen, mannelijk. Er was wat nabloeding, die door wrijven stond. 1898- 99. P. 58 II para. Vorige partus normaal en spontaan. Thans volkomen voetligging. Partus spontaan. Kind levend, onvoldragen, vrouwelijk. Placenta en vliezen normaal en compleet. P. 675 VI para. Volkomen voetligging. Vt. r. r. Van de vorigen waren 3 partus spontaan en normaal, 1 forcipaal, 1 versie en extractie. Plat rachitisch bekken. Thans extractie in narcose bij volkomen ontsluiting. Het hoofd werd ontwikkeld door den handgreep van Mauriceau en druk van boven op den schedel. Het kind was levend, voldragen, vrouwelijk, niet asphyctisch. Placenta normaal en compleet, werd 20 minuten later per Credé verwijderd. P. 729 VIII para. Volkomen voetligging. Bij volkomen ontsluiting werd geextraheerd. Vorige partus waren normaal en spontaan. Het kind was levend, voldragen, vrouwelijk. Placenta en vliezen normaal en compleet. P. 762 VIII para. Onvolkomen knieligging, rug rechts. Vorige partus normaal en spontaan. Bij volkomen ontsluiting was een voetje, een onderbeen en een knie te voelen; niet ingedaald. Eenige uren te voren waren de vliezen gebro- ken. De linker achterliggende voet werd afgehaald en daaraan extractie verricht. Kind niet asphyctisch. Placenta na drie kwartier geexpriineerd. Veel bloeding. Deze stond door wrijven van den uterus en 1 gram pulv. secal. corn. inwendig. P. 7 J8 II para. Volgens het zeggen van de baker een voetligging. Het kind was geboren bij de komst van den candidaat. Het kind was levend en voldragen. Placenta en vliezen compleet en normaal. P. 863 XI para. Voetligging rug links. Eerste 9 spontaan en normaal, het 10e forcipaal. Bij inwendig onderzoek volkomen ontsluiting, staande vliezen, waardoorheen een klein deel en de voeten te voelen waren. Vliezen werden gebroken en aan de voeten werd geextraheerd. Het kind was licht asphyctisch maar werd spoedig bijgebracht. Placenta, 20 min. later uitgedrukt, was normaal en compleet. P. 869 VII para. Vt. r. r. Vorige partus driemaal versie en extractie, 1 abortus, 2 maal normaal. Promontorium was gemakkelijk te bereiken. Bij volkomen ontsluiting braken de vliezen en kwam een voetje te voorschijn. Daarna extractie in narcose. Kind levend, voldragen. De placenta na 20 minuten per Credé verwijderd, was normaal en compleet. P. 896 II para. Onvolkomen voetligging, rug links. Het eerste was een abortus. Bij aankomst van den candidaat was er prolapsus funiculi (streng pulseerend), volkomen ontsluiting, vliezen gebroken en linkervoet voor. Extractie aan de linkervoet. Het kind was onvoldragen, leefde nog bij de geboorte, maar is na tien minuten gestorven. Na 25 minuten werd de placenta, die normaal en compleet was, per Crcdc verwijderd Bij deze 19 gevallen van knie- of voetligging is driemaal prolapsus funiculi waargenomen, die tweemaal den dood van het kind veroorzaakt heeft, (eenmaal werd het kind doodgeboren, eenmaal stierf het 10 minuten na de geboorte.) Alle andere kinderen werden levend geboren; één stierf drie dagen na de geboorte; dit was geboren bij volkomen ontsluiting, waar geextraheerd was vóórdat de stuit geboren was; alle extracties geschiedden bij volkomen ontsluiting, vijf maal vóórdat de stuit geboren was, éénmaal werd het geheele kind spontaan geboren, de rest nadat de stuit geboren was, geëxtraheerd. Dwarsligging. Zeer opmerkelijk is, hoe in den loop der jaren het aantal waargenomen dwarsliggingen in verhouding tot het geheel aantal bevallingen afneemt. Gedurende de jaren 1848 - 1883 zijn namelijk voorgekomen 10053 bevallingen en hiervan waren 119 dwarsliggingen d. i. 1,18 pCt. (opgave uit de dissertatie van A. A. Korteweg, versie en extractie 1884). Als we nu het aantal bevallingen nagaan van 1890 - 99, dan vindt men op 9100 bevallingen slechts 53 dwarsliggingen d. i. 0,58 pCt., nog minder dan de helft. De meening dus, dat door de betere behandeling der rachitis het aantal vernauwde bekkens en daardoor allicht ook dat der dwarsliggingen afneemt, vindt in deze cijfers wel bevestiging, maar ongetwijfeld moet ook het beter verzorgen van hangbuiken op deze gunstiger cijfers van invloed geweest zijn. In de kliniek kwamen in den cursus 1897 - 98 geen dwarsliggingen voor, in den cursus 1898 - 99 één. K. 44 III para. Dwarsligging hoofd rechts, rug achter. Ie bevalling extractie voor billigging, de 2e in narcose, waarschijnlijk versie en extractie. Nu * versie en extractie (Partus arte praematurus.) Dist. spinarum 31 c.M. Dist. cristarum 27'/s c.M. Omtrek bekken 94 c.M. Diameter Baudelocqui 19 c.M. Conj. inclinat IIV4 c.M. Patiënte heeft op 20-jarigen leeftijd ontsteking gehad aan de wervelkolom; volgens haar zeggen ook een absces. 's Morgens 11 uur wordt tot par- tus arte praematurus besloten, 's avonds om half tien wordt de partus om sterke bloeding getermineerd. Het ostium was voor 3 vingers toegankelijk. Het kind was diep asphyctisch; kon niet worden bijgebracht. De placenta 20 minuten later per Crcdé verwijderd. In de polikliniek kwamen in den cursus 1897 - 98 2, in den cursus 1898-99 7 gevallen van dwarsligging voor. 1897-98. P. 24 IX para. 12e kind. Dw. h. 1. r. v. Bij het eerste onderzoek vond men bij uitwendig onderzoek den rug van het kind dwars, inwendig staande vliezen, 7 c.M. ontsluiting; geen hard deel te voelen ; bij diep doordrukken een weeke weerstand. Een uur later volkomen ontsluiting; bij onderzoek braken de vliezen en tegelijk lag een gemacereerde vrucht in bed; dus evolutio spontanea. Placenta werd gemakkelijk uitgedrukt. P. 173 VII para. Rechter schouderligging rug vóór. De vorige partus allen normaal en spontaan behalve de le, waar kunsthulp verleend was. De fundus uteri stond een handbreed boven den navel, in den fundus was niets te voelen; daarentegen rechts en links een groot ballotteerend deel. Boven de symphysis was de hand ver in te drukken, zonder iets te voelen. Van kindsdeelen niets te voelen. Geen harttonen te hooren. Inwendig. Volkomen ontsluiting*); vochtblaas stond nog ; geen kindsdeelen te voelen. In narcose werd toen een voet afgehaald en daaraan geextraheerd Het kind werd doodgeboren. Na pl. m. 20 minuten Zie noot bladz. 6G. werd de placenta normaal en compleet uitgedrukt. 1898- 99. P. 87 XIV, para. Dw. h. r. r. v. Vorige partus, waarvan 7 abortus, allen spontaan. Bij uitwendig onderzoek stond de schedel rechts, geen deel op den bekkeningang te voelen. Inwendig was bij volkomen ontsluiting een armpje te voelen met den elleboog naar links gekeerd. Versie en extractie in narcose. Het kind was asphyctisch, maar kwam spoedig bij, placenta en vliezen, normaal en compleet, volgden gemakkelijk. P. 147 VIII para. Schouderligging hoofd links voor, rug naar achteren. Vorige partus normaal en spontaan. Voor de candidaat werd gehaald, was het vruchtwater afgeloopen. Bij onderzoek door den assistent vond hij bijna volkomen ontsluiting, linker schouder ingedaald, het linkerhandje naar buiten ; onmiddellijk verrichtte hij versie en extractie in narcose; het kind kwam levend ter wereld. Placenta en vliezen normaal en compleet. P. 407 XIII para. Van vorige partus werden er twee kunstmatig getermineerd, de overigen verliepen spontaan. Uitwendig onderzoek gaf geen licht omtrent de positie van de vrucht, harttonen waren niet te hooren. Bij inwendig onderzoek werd gevonden volkomen ontsluiting en een vochtblaas, waarin geen voorliggend deel gevoeld werd. Een uur later werden de vliezen gebroken en versie en extractie verricht in narcose. Een vrouwelijk, voldragen, asphyctisch kind werd geboren, dat werd bijgebracht. Placenta marginata, vliezen compleet. P. 418 V para. Schouderligging rug rechts. Vorige partus normaal en spontaan. De vrouw raakte bloederig vocht kwijt. De fundus stond 2 vingers onder den navel: volgens opgave waren de harttonen te hooren. Bij inwendig onderzoek geen ontsluiting. Rust en pulv. opii. De volgende dagen bleef de vrouw pijnlijk en kwam er af en toe bloed. Drie dagen later kreeg de vrouw pijn, die haar aan weeën deed denken. Er was ontsluiting gekomen en de foetus lag in schouderligging met het rechterhandje uit het orificium ext. 's Avonds lag de foetus met de onderste extremiteiten in de vulva, zoodat het geextraheerd kon worden. Er had dus evolutio spontanca plaats gehad. Het was een foetus van pl. m. 5 maanden, 27 c.M. lang en gemacereerd. De opgave, dat de foetale harttonen drie dagen te voren te hooren waren geweest, zal dus wel foutief zijn. Daar de vrouw na een uur begon te vloeien, werd de placenta per Credé verwijderd. De bloeding stond. De placenta was bleek en voelde leerachtig aan. Aan de randen zaten stukken decidua. P. 533 VIII para Dw. h. r. r. a. Prolapsus funiculi. Vorige partus normaal en spontaan. Toen de candidaat geroepen werd, was er prolapsus funiculi ; de streng pulseerde niet. Bij inwendig onderzoek voelde hij volkomen ontsluiting; in de vagina lag een handje en een voetje. Versie en extractie. Een voldragen foetus werd asphyctisch geboren, doch bijgebracht. Fractura humeri dextri. Placenta en vliezen normaal en compleet. P. 601 X para. Dw. h. r. r. v. Vorige partus ; 2 abortus, 1 tweeling, viermaal versie en extractie, twee normaal en spontaan. Bij uitwendig onderzoek kleine deelen links, een groot balloteerend deel rechts, geen groot deel boven den bekkeningang. Harttonen te hooren. Inwendig pl. m. 8 c.M. ontsluiting, staande vliezen en een voetje te voelen. De assistent vond behalve het voetje den navelstreng vóór liggen en volkomen ontsluiting. Versie en extractie in narcose. Een mannelijk, voldragen kind werd geboren, dat asphyctisch was, maar werd bijgebracht. Placenta, normaal en compleet werd na 10 minuten per Credé verwijderd daar de vrouw sterk bloedde ; nadat ze verwijderd was stond de bloeding. Tweemaal had evolutio spontanea plaats van gemacereerde, onvoldragen vruchten. Tweemaal vonden wij prolapsus funiculi; de therapie is geweest versie en extractie, één bij volkomen, één bij 8 c.M. ontsluiting. Kinderen beiden levend. In alle overige gevallen is volgens de opgaven versie en extractie verricht bij volkomen ontsluiting, behalve één keer, waar om sterke bloeding na opwekking van partus praematurus de versie werd verricht, terwijl het ostium slechts voor drie vingers toegankelijk was; één onvoldragen vrucht werd doodgeboren, 2 voldragenen werden bij volkomen ontsluiting dood, een bij bijna volkomen en twee bij volkomen ontsluiting levend te voorschijn gebracht. Gemelli. In de kliniek had in geen van beide cursus tweelinggeboorte plaats. In de polikliniek werden gedurende den cursus 1897-98 13 en gedurende den cursus 1898-99 6 tweelingen geboren. 1897 -'98 P. 11a III para. Vorige partus beiden spontaan, de eerste a terme, de tweede 7 maanden. Thans gemelli, beiden dood, onvoldragen, (5 md.), één mannelijk en één vrouwelijk kind. Lengte van den jongen, 31 c.M. G. O. 17, K. O. 15 c.M., van het meisje lengte 32, G. O. 17, K. O. 15 c.M. Gewicht staat niet opgegeven. De tweelingzwangerschap is hier niet vooruit gediagnostiseerd. Bij de komst van den candidaat had de vrouw sinds drie dagen pijn in de lendenen. Er was sterk meteorismus, een pols van 135 en hooge temperatuur. De lundus uteri stond ongeveer twee vingerbreedte boven den navel, en contraheerde zich een weinig. Harttonen waren niet te hooren. Bij inwendig onderzoek was het ostium slechts voor één vingertop toegankelijk, een voorliggend deel werd door den candidaat niet gevoeld. Twee uur later onderzochtde assistent. Het uitwendig onderzoek werd bevestigd. Bij inwendig onderzoek was het ost. ext. voor den vinger toegankelijk en was een voetje te voelen. Temp. 39,5. Met het oog op de hooge temperatuur en de uitputting van de vrouw besloot de assistent den partus te termineeren, maar wilde, daar de weeën wat beter werden nog een paar uur wachten. Toen was de ontsluiting toegenomen, het ostuiin was nog niet voor twee vingers toegankelijk. Dit wordt nu met den vinger gerekt, tot er twee vingers in konden. Nu wordt de vrouw genarcotiseerd. Eerst worden de vliezen gebroken en daarna het voetje gepakt met een korentang en het kind geextraheerd, tot de schedel vóór het ost. uteri staat; daar er geen kans is, dat het kind leeft, daarentegen een groote, dat de cervix zal scheuren, wordt met de korentang de schedel achter aan het for. occipitale geperforeerd; nu wordt het kind zonder moeite geextraheerd; de cervix is niet ingescheurd. Daar de uterus hierna nog niet veel kleiner is, wordt met de hand ingegaan en nog een vochtblaas gevoeld en nadat deze weer gebroken was en er zeer rijkelijk vruchtwater was afgevloeid, voelde men den schedel van een '2e vrucht; deze wordt, nadat de schedel doordruk van buiten op den buik zoo goed mogelijk is gefixeerd, met de korentang in den schedel geperforeerd en zonder moeite manueel geextraheerd. De uterus contraheert zich goed. De placenta wordt na 15 minuten spontaan uitgedreven. De placenta bestaat uit twee door een dun verbindingsstuk samenhangende helften. Het zijn 2-eiige tweelingen, 1 mannelijk en 1 vrouwelijk, met hydramnion. P. 51 VII para. Vorige partus spontaan. Thans gemelli, waarvan niet is vermeld of dit vooruit is gediagnostiseerd. Beiden spontaan geboren, voldragen, levend, vrouwelijk. De le: lengte 45 c.M., G. O. 33, K. O. 29 c.M.; de 2e : 48 c.M. lengte, 33 G. O. en 26 c.M. K. O. De le A. a. 1. v., de 2e Vt. r. 1. Twee placenta's verbonden door één vlies. Vliezen compleet. P. 107 II para. Vorige partus spontaan. Nu ook spontaan. Er staat niet vermeld of de diagnose vooruit gesteld was. Beide mannelijk, levende voldragen kinderen. Ligging A. a. r. v. en A. a. 1. v. Lengte 49 c.M, 27 c M. G. O. en 24 c.M. K. O. en het 2e kind: Lengte 49 c.M. G. O. 25 en K, O. 23 c.M. Twee placentae. Vliezen compleet. Gewicht niet vermeld. P. 396 IX para. Vorige partus spontaan. De diagnose is hier niet vooruit gesteld. Beide kinderen spontaan geboren in achterhoofdsligging. Beiden voldragen. Het eerste een meisje. Lengte 51 c.M. G. O. 32, K. O. 31 c.M. het 2e een jongen: lengte 47 c.M., G. O. 33 c.M., K. O. 30 c.M. Eén placenta, zeer groot. Elke vrucht met een apart vlies omgeven. De ééne navelstreng is zóó op de koek ingeplant, dat hij met het vlies ongeveer is samengegroeid, op die plaats, waar de vliezen elkaar raken. De andere is vrij ingeplant. P. 454 IX para. Vorige partus spontaan. Ie kind A. a. 1. v., spontaan geboren, het tweede Bi. s. r. door extractie, een kwartier na het eerste. Beide kinderen onvoldragen, mannelijk levend, het tweede asphyctisch, doch bijgebracht. Het le : lengte 39 c.M. G. O. 29, K. O. 28 c.M. het 2e kind: lengte 38 c.M. G. O. 28 c.M, K. O. 27 c.M. 2 Placentae en vliezen compleet; de kinderen waren pl. m. 8e maand. De diagnose was vooruit gesteld door den candidaat. P. 493 I para. Ligging van de le : A. a. r. v., tweede onbekend. Bij de vrouw geroepen, vond men den schedel voor de vulva. Bij uitwendig onderzoek, vele kleine deelen en links vóór een groot deel; harttonen links van de linea alba. Links in den uterus was een groot bewegelijk deel te voelen, dat den indruk maakte een schedel te zijn. Boven de symphysis en in fundo uteri duidelijke harttonen; bij uitwendig onderzoek werd dus de diagnose gemelli gesteld. Besloten werd de eerste vrucht, die bij volkomen ontsluiting voor de vulva stond, iorcipaal te extraheeren; de extractie ging gemakkelijk. Het 2e kind lag in stuitligging ; de rechtervoet werd afgehaald en daaraan werd het kind geextraheerd. Het kind was asphyctisch, doch werd bijgebracht. De placentae waren volkomen van elkaar gescheiden, 2 amnionholten en amnion- en chorionvliezen van beiden goed te herkennen. Het eerste kind mannelijk, onvoldragen, lengte 40 c.M., G. O. 31, K. O. 29 c.M., 2e kind vrouwelijk, lengte 40 c.M., G. O. 29 c.M, K. O. 27 c.M. P. 501 X para. Vorige partus spontaan. Thans gemelli, niet vooruit gediagnostiseerd. Ie K. a. r. a. levend voldragen en mannelijk, lengte 44 c.M. G. O. 31V2, K. O. 31V2 c.M.; 2e A. a. 1. v. levend, vrouwelijk, voldragen. Lengte 48 c.M., G. O. 33V2 c.M., K. O. 317? c.M. Placenta en vliezen normaal en compleet. P. 571 III para. Het le was een abortus, 2e partus praematurus; nu gemelli; niet vooruit gediagnostiseerd. Het eerste kind was geboren voor den aankomst van deskundige hulp; de vroedvrouw bemerkte nog een 2e kind in dwarsligging. De assistent in narcose onderzoekende met de geheele hand in de vagina constateerde schouderligging rug achter, rechter schouder voor, en haalde door naar boven brengen van den schedel door de uitwendige hand een beentje af. Hieraan werd geëxtraheerd. le kind : levend, onvoldragen, vrouwelijk, lengte 39 c.M., G. O. 27V2, K- O. 27 c.M. 2e vrucht asphyctisch, onvoldragen, mannelijk, lengte 40 c.M. G. O. en K. O. 28 c.M. Dubbele placenta en vliezen. P. 615 III para. Ie partus was een abortus van tweelingen; de tweede normaal. Thans gemelli, waarvan de diagnose niet vooruit gesteld was, daar bij aankomst van den candidaat het eerste kind reeds sinds '20 minuten geboren was Vlak daarop geeft de vrouw aan, dat zij vliezen voelde breken en water afloopen. Het rechter voetje van het 2e kind bleek voor de vulva te liggen. Onder leiding van den assistent werd extractie aan het voorliggend voetje gedaan. Het le kind was levend, voldiagen, vrouwelijk. Lengte 52 c.M., G. O. 35, K. O. 33 c.M. Het 2e kind levend, voldragen, mannelijk, 49 c. M, G. O. 33 en K. O. 31 c. M. Placenta normaal, werd normaal verwijderd. P. 675 III para. Vorige partus normaal; nu bij uitwendig onderzoek links in den fundus een groot deel, waarschijnlijk een schedel, rechts in den fundus een groot deel, wat de candidaat voor den stuit hield. Links naast den bekkeningang was ook een groot deel te voelen, waarschijnlijk een schedel. Bij elke uteruscontractie was duidelijk een verdeeling in tweeën te zien, de scheidingslijn liep in de richting van de linea alba. Een rug was niet te voelen; er was echter duidelijk fluctuatie waar te nemen. De diagnose gemelli werd gesteld. Bij inwendig onderzoek bleek de schedel vóór te liggen, kleine en groote fontanel beide te voelen. Er was volkomen ontsluiting, zoodat de vliezen gebroken werden. Daarop werd het eerste kind geboren en 25 minuten later werd het tweede kind in billigging geextraheerd. Het kind was asphyctisch, maar kwam spoedig bij. De tweede placenta was moeilijk los te krijgen, de vliezen verscheuren hierbij. Door een dunnen streng hingen de twee vliezen samen maar toonden verder afzonderlijke zakken. De placentae hingen niet met elkaar samen. 6 dagen post partum werd nog een stuk placenta uitgestooten. Eerste kind levend, mannelijk, onvoldragen. Lengte 46 c.M., G. O. 33, K. O. 29 c.M. Tweede kind asphyctisch (werd bijgebracht), vrouwelijk, onvoldragen. Lengte 46, G. O. 32, K. O. 30 c.M. P. 718 II para. Ie partus spontaan en normaal. Bij uitwendig onderzoek was te voelen : Groote, gespannen buik, vele kleine deelen; verder niets. Harttonen waren te hooren rechts, onder den navel, dicht bij de linea alba ; gemelli werd vermoed, maar niet met zekerheid gediagnostiseerd. Inwendig onderzoek : Ontsluiting pl. m. 5 c.M. één voet te voelen, staande vliezen. Na een uur nadat de ontsluiting wat was toegenomen, werden de vliezen gebroken, één voet werd geboren, daarop de andere, vervolgens de romp ; de armpjes werden ontwikkeld en het hoofd geextraheerd. Het kind schreeuwde goed. Toen was het duidelijk, dat er een tweede foetus aanwezig was in eerste schedelligging. Een uur daarna werd het tweede kind spontaan geboren. Twintig minuten later werd de placenta gemakkelijk geboren. Ze was normaal, 2 tot één vergroeid. Uterus bleef goed gecontraheerd. Beide kinderen levend, voldragen. Het le vrouwelijk, lengte 49 c.M. G. O. 32, K. O. 30 c.M. 2e kind mannelijk, lengte 49 c.M., G. O. 33, K. O. 31 c.M. P. 764 VI para. Het eerste kind normaal en spontaan geboren, 2e en 3e forcipaal, 4e en 5e spon- asphyctisch, onvoldragen, mannelijk, lengte 40 c.M. G. Ó. en K. O. 28 c.M. Dubbele placenta en vliezen. P. 615 III para. Ie partus was een abortus van tweelingen; de tweede normaal. Thans gemelli, waarvan de diagnose niet vooruit gesteld was, daar bij aankomst van den candidaat het eerste kind reeds sinds '20 minuten geboren was Vlak daarop o-eeft de vrouw aan, dat zij vliezen voelde breken en water afloopen. Het rechter voetje van het 2e kind bleek voor de vulva te liggen. Onder leiding van den assistent werd extractie aan het voorliggend voetie gedaan. Het le kind was levend, voldragen, vrouwelijk. Lengte 52 c.M., G. O. 35, K. O. 33 c M Het 2e kind levend, voldragen, mannelijk, c. M, G. O. 33 en K. O. 31 c. M. Placenta normaal, werd normaal verwijderd. P. 675 III para. Vorige partus normaal, nu bij uitwendig onderzoek links in den fundus een groot deel, waarschijnlijk een schedel, rechts in den fundus een groot deel, wat de candidaat voor den stuit hield. Links naast den bekkeningang was ook een groot deel te voelen, waarschijnlijk een schedel. Bij elke uteruscontractie was duidelijk een verdeeling in tweeën te zien, de scheidingslijn liep in de richting van de linea alba. Een rug was niet te voelen; er was echter duidelijk fluctuatie waar te nemen. De diagnose gemelli werd gesteld. Bij inwendig onderzoek bleek de schedel vóór te liggen, kleine en groote fontanel beide te voelen. Er was volkomen ontsluiting, zoodat de vliezen gebroken werden. Daarop werd het eerste kind geboren en 25 minuten later werd het tweede kind in bilhgging geextraheerd. Het kind was asphyctisch, maar kwam spoedig bij. De tweede placenta was moeilijk los te krijgen, de vliezen verscheuren hierbij. Door een dunnen streng hingen de twee vliezen samen maar toonden verder afzonderlijke zakken. De placentae hingen niet met elkaar samen. 6 dagen post partum werd nog een stuk placenta uitgestooten. Eerste kind levend, mannelijk, onvoldragen. Lengte 46 c.M., G. O. 33, K. O. 29 c.M. Tweede kind asphyctisch (werd bijgebracht), vrouwelijk, onvoldragen. Lengte 46, G. O. 32, K. O. 30 c.M. P. 718 II para. Ie partus spontaan en normaal. Bij uitwendig onderzoek was te voelen: Groote, gespannen buik, vele kleine deelen; verder niets. Harttonen waren te hooren rechts, onder den navel, dicht bij de linea alba ; gemelli werd vermoed, maar niet met zekerheid gediagnostiseerd. Inwendig onderzoek : Ontsluiting pl. m. 5 c.M. één voet te voelen, staande vliezen. Na een uur nadat de ontsluiting wat was toegenomen, werden de vliezen gebroken, één voet werd geboren, daarop de andere, vervolgens de romp; de armpjes werden ontwikkeld en het hoofd geextraheerd. Het kind schreeuwde goed. Toen was het duidelijk, dat er een tweede foetus aanwezig was in eerste schedelligging. Een uur daarna werd het tweede kind spontaan geboren. Twintig minuten later werd de placenta gemakkelijk geboren. Ze was normaal, 2 tot één vergroeid. Uterus bleef goed gecontraheerd. Beide kinderen levend, voldragen. Het le vrouwelijk, lengte 49 c.M. G. O. 32, K. O. 30 c.M. 2e kind mannelijk, lengte 49 c.M., G. O. 33, K. O. 31 c.M. P. 764 VI para. Het eerste kind normaal en spontaan geboren, 2e en 3e forcipaal, 4e en 5e spon- taan. Bij inwendig onderzoek vindt men in den fundus een hard, sterk, balloteerend groot deel; ook kleine deelen zijn in den fundus te voelen en ook rechts ter hoogte van den navel. Een tweede groot deel (veel minder duidelijk balloteerend) in de rechter fossa iliaca. De harttonen over groote uitgestrektheid duidelijk van links onder naar rechts te vervolgen. Bij inwendig onderzoek nagenoeg volkomen ontsluiting; voorliggend hoofd, diep ingedaald. Vruchtblaas stond nog. Daar uitwendig twee groote deelen duidelijk te voelen waren en inwendig het hoofd was ingedaald, werd^cwc/// gediagnostiseerd. Nadat de vruchtblaas gebroken was, werd het eerste kind snel geboren. (A. a. 1. v.) Toen was in den fundus duidelijk het hoofd van het tweede te voelen en inwendig hoog de billen. Na een paar weeën, waarbij de vochtblaas brak, daalden die snel in, waarna het kind tot aan den navel geboren werd. Toen werden de armen ontwikkeld en het hoofd met den handgreep van Mauriceau. Het kind was asphyctisch, maar werd bijgebracht. In den scheidingswand 4 vliezen (2 choria en 2 amnia.) Geen haemorrhagie, uterus flink hard. Eerste kind, levend, voldragen, mannelijk, lengte 51 c.M., G. O. 34, K. O. 31 c.M. Tweede kind levend, mannelijk, voldragen lengte 44 c.M., G. O. 30, K. O. 28 c.M. P. 798 IV para. Vorige partus normaal en spontaan. Beide kinderen waren geboren bij de komst van den candidaat. Een levend, voldragen meisje, lengte 45 c.M., G. O. 34, K. O. 32 c.M., het andere levend, voldragen, jongen, lengte 48 c.M., G. O. 37, K. O. 34 c.M. Twee placentae. Eivliezen compleet. 1998-99. P. 39 III para. Eerste partus kunstmatig, 2e spontaan. Bij uitwendig onderzoek buik sterk opgezet, beenen gezwollen, in den fundus te voelen links vóór een sterke weerstand, rechts boven kleine deelen. Bij auscultatie zwakke harttonen te hooren iets rechts van den navel. Gemelli werd niet gediagnostiseerd. Bij inwendig onderzoek 6 c.M ontsluiting en kleine fontanel links vóór. Drie uur later werd het le kind spontaan geboren; direct na de geboorte van het eerste kind kwamen bij een wee twee voetjes buiten de vul va ; de vliezen werden gebroken en geextraheerd. Beide kinderen levend, voldragen, mannelijk, le kind, ligging a. 1. v., lengte 44 c.M., G. O. 32, K. O. 30 c.M. 2e kind in'volkomen voetligging. Lengte 44i'3 c.M., G. O. 32, K. O. 29 c.M. Eén placenta met dubbele, complete vliezen. P. 99 IX para. Vorige partus spontaan. Bij komst van den candidaat was er prolapsus funiculi. Pulsatie was zwak en weinig frequent. Bij komst van den assistent lag de schedel rechts in den uterus, overigens was niets met zekerheid te constateeren; de candidaat zag den prolaps en vond een begin van ontsluiting. Gemelli werd dus niet gediagnostiseerd. De weeën waren uiterst gering, doch werden wat beter. Na een uur werd de vrouw genarcotiseerd; de navelstreng pulseerde niet meer; de ontsluiting was wat verder; de vóórlip oedemateus de achterlip bleek zeer dun te zijn en sterk geretraheerd. De cervix werd nog wat manueel gedilateerd. Het kind lag in billigging met den schedel rechts. Een voetje werd afgehaald en het niet groote kind zonder veel moeilijkheid geextraheerd. Het tweede kind lag eveneens met het hoofd rechts en in dwarsligging. De 2e vochtblaas werd gebroken, maar brak zeer laag; het afhalen van een voet van den 2en foetus werd bemoeilijkt, doordat het eerst laat gelukte door de voorliggende slappe vliezen heen te komen. De voet moest in de vliezen afgehaald worden. De contractiering spande bovendien aan(!) en de placenta welfde zich tegen de hand. Het kind werd asphyctisch geboren, maar bijgebracht; 's nachts daarop echter succombeerde het. Een groote placenta, de insertie van den geprolabeerden navelstreng van den eersten foetus was velamenteus. Het eerste kind was dood, voldragen, mannelijk. Lengte 50 c.M., G. O. 31, K. O. 29 c.M.^ Het tweede kind asphyctisch (bijgebracht, maar 1/ uren later overleden), voldragen, mannelijk. Lengte 50 c.M., G. O. 31, K. O. 30 c.M. P. 307 VIII para. De twee laatste partus forcipaal, de overige normaal en spontaan. Bij uitwendig onderzoek de rug links en kleine deelen rechts, terwijl bij auscultatie duidelijk links harttonen te hooren waren. Gemelli werd niet gediagnostiseerd. Bij inwendig onderzoek 4 a 5 c.M. ontsluiting en waarschijnlijk groote fontanel voor. De ontsluiting vorderde langzaam, zoodat na 15 uren het kind met een paar flinke weeën spontaan geboren werd. Daar de buik nog groot bleef, werd een tweede kind gediagnostiseerd; de meeste weerstand links, kleine deelen rechts. Harttonen niet te hooren. Inwendig bleef de schedel hoog staan, dus werd afgewacht. Na een uur was de schedel ingedaald, voorhoofd rechts vóór, groote fontanel links achter. Partus werd in narcose forcipaal getermineerd. Placenta compeet met 2 navelstrengen, ééneiig, vliezen compleet. Ie kind vrouwelijk, voldragen, levend, lengte 8 c. , G. O. 32, K. O. .30 c.M. 2e kind vrouwelijk, voldragen, dood, lengte 46 c.M., G O. 31 K O 30 c.M. P. 510 XIV para 1 partus forcipaal, 2 abortus, de rest normaal. Uitwendig onderzoek. Geen verschil in weerstand links en rechts. Schedel bewegelijk boven den bekkeningang, afgeweken naar links; kleine deelen links te voelen. In fundo een 2e groot balloteerend deel, harttonen beiderzijds te hooren • gemelli werd niet gediagnostiseerd. Inwendig onderzoek. Vliezen gebroken, in de vagina 2 voetjes, ontsluiting volkomen. De voetjes kwamen spoedig uit de vulva, langzamerhand werd het kind u.tgedreven, het hoofd met den handgreep van Manriceau geëxtraheerd. Het 2e kind, zeer bewegelijk, lag in afgeweken stuitligging. Vliezen worden gebroken; vlak boven den bekkeningang lag het linkervoetje, hetwelk buiten de vulva gebracht wordt; daarna extractie. Placenta gewoon(?), twegeiig Kinderen beiden mannelijk, levend, voldragen. Ie : lengte 48 c.M, G. O. 34, K. O. 33 c.M, 2e : lengte 48 c.M. G. O. 33, K. O. 30 c.M. P. 646 III para. Vorige partus normaal en spontaan. Uitwendig onderzoek overal kleine deelen, rechts harttonen te hooren. Gemelli werd vermoed. Inwendig een tweede achterhoofdsligging. Even na het onderzoek werd spontaan een meisje geboren. Het tweede kind lag in schouderligging; de plaats van den schedel was noch bij in- noch bij uitwen ïg onderzoek te bepalen. Met de linkerhand wei ingegaan en de rechtsliggende voet afgehaald. Ui was zeer moeilijk, de knie werd bereikt en daaraan de voet afgehaald. De extractie ging verder gewoon. Beide voldragen kinderen. Ie: meisje, lengte 46, G O 32, K. O. 27 c.M. 2e: een jongen, lengte 45 c.M, G. O. 33, K. O. 28 c.M. Placenta en twee stel vliezen normaal en compleet. P. 897 III para. Vorige partus normaal en spontaan. Op 24 Juni werd hulp ingeroepen, omdat de vrouw zooveel water verloor; de partus werd eerst in Augustus verwacht. Bij uitwendig onderzoe rug links, schedel ingedaald, harttonen iets beneden den navel. Inwendig onderzoek: gebroken vliezen, achterhoofd links vóór. Gemelli werd niet gediaenostiseerd. Na een half uur werd het kind, een iongen, spontaan geboren. Bij uitwendig onderzoe werd nog een vrucht gevonden in dwarsligging, inwendig staande vliezen, een rug en een voetje. De vrouw werd genarcotiseerd en de vliezen gebroken, waarbij vrij veel vruchtwater afliep. Het rechter voetje werd afgehaald en daarna geextraheerd. Placentae en 2 stel vliezen, normaal en compleet, per Credé verwijderd. De kinderen, beide levend lengte 46 en 48 c.M., G. O. 32 en 36, K. O. 27 en 29 c.M. Van deze 19 gevallen van tweelinggeboorten was 6-maal vooruit de diagnose tweelingzwangerschap gesteld of vermoed. Er werden 22 jongens en 16 meisjes geboren; 6 maal waren beiden jongens, driemaal waren beide meisjes, 10 maal kwam een meisje en een jongen voor, j-maal waren beide schedelliggingen ; daarvan werden in vier gevallen beide kinderen spontaan geboren, in het 5e geval het eerste spontaan, het tweede, dat in aangezichtsligging lag, forcipaal. Eenmaal kwam voor schedelligging en voetligg'Hgi die beiden spontaan verliepen. Tweemaal voetligging en schedelligging, de eerste extractie, 2e spontaan na perforatie van de schedels der doode vruchten. De andere maal le extractie '2e spontaan. Vijfmaal kwam voor le kind schedelligging, 2e kind bil- of voetligging. Eerste kind spontaan, tweede kind extractie. Eenmaal, le kind voetligging. 2e kind billigging- Beide door extractie geboren. Eenmaal, le kind billigging. 2e kind dwars'igging- Eerste kind extractie, tweede versie en extractie. Eenmaal, le schedelligging, 2e kind billigging. le kind forcipaal, 2e kind extractie. Driemaal, le kind schedelligging, 2e kind dwarsligging. le kind spontaan, 2e kind versie en extractie. Van de 6 geboorten van 2 jongens waren 5 beiden levend en 1 beiden dood. Van de 3 geboorten van 2 meisjes waren 2 beiden levend en van één 1 levend en 1 dood Van de 10 geboorten, waarvan één jongen en één meisje was, was van één beiden dood, de anderen levend. Voor de lengte der kinderen vond ik de volgende maten: 31 en 32 47 en 49 45 en 48 51 en 44 49 en 49 45 en 48 51 en 47 44 en 441/2 31 en 38 50 en 50 41 en 40 48 en 46 44 en 48 48 en 48 37 en 40 46 en 45 52 en 49 46 en 48 46 en 46 Gewichten staan niet opgegeven, daar het alle poliklinische verlossingen waren. Van de placentae vind ik opgeteekend in twee gevallen slechts één placenta, de anderen hadden allen twee placentae, min of meer vergroeid. Éénmaal staat hydramnion, éénmaal prolapsus funiculi opgeteekend. Nabloedingen zijn niet voorgekomen, althans niet vermeld. Eclampsie. In de kliniek kwamen gedurende den cursus 1897 -98 één, gedurende den cursus 1898 -99 2 gevallen van eclampsie voor. 1897-98. K. 64 III para. Eclampsia in puerperio. De urine, een half uur voor den partus per katheter ontlast, bevatte veel eiwit. De partus ging spontaan en normaal, drie uren na den partus werd de assistent gehaald, omdat de patiënt een toeval kreeg; bij zijn komst was de krampaanval afgeloopen en lag de patiënt met naar boven en binnen gerichte bulbi bewusteloos in bed, schuim op den mond en de ademhaling rochelend ; pols klein en frequent en vrij week. Pupillen zeer wijd, op licht reageerend. In de stopdoek matig veel bloed, eenige stolsels voor de vulva. Uterus groot, maar hard, bij wrijven en drukken op den fundus liep geen bloed al. Inspuiting van 15 m.G. morphine. Patiënte kwam een weinig tot bewustzijn, gaf op toespreken onmiddellijk antwoord, bewoog zich voortdurend en greep naar het genitaalapparaat. Pols werd hard en vol; frequentie 92. Eén uur later weer een aanval met dezelfde symptomen. Injectie 10 m.G. morphine. Per katheter werd 750 c.M3. donkergekleurde urine ontlast; S. G. 1013 ; bevatte veel eiwit; reactie zwak alkalisch. 40 minuten later, 3e aanval, io m.G. morphine. 1 uur 20 minuten daarop. Patiënte heeft geen aanval meer gehad, maar klaagt over heftige hoofdpijn en misselijkheid, zij ligt steeds te woelen. 2 uur later. In dien tusschentijd had patiënte weer 3 krampaanvallen, hoofdzakelijk tot het gezicht beperkt. Morphine injectie. Na 4 uren. Nu en dan lichte contracties in het gezicht. Morphine injectie. 7 uur later. Per katheter, 600 c.M.3 donkere urine ontlast. Veel eiwit. Infus. flor. tiliae. Melkdieet. Nu en dan klonische krampen in het gezicht. Morphine-injectie. 8 uur later. Patiënte is weer geheel compos, en is veel kalmer. Per katheter 1200 c.M.:i lichte urine ontlast. Bevatte zeer weinig eiwit. Den volgenden dag had patiënte geen eiwit in de urine. Weinig hoofdpijn. De eerstvolgende dagen had pat. geen of een spoor eiwit in de urine; na 14 dagen wordt ze genezen ontslagen. 1898 - 99. K. 12 IX para. A. a. 1. v. Partus forcipaal. Eclampsie of epilepsie. „Patiënte werd binnengebracht omdat ze epileptiforme aanvallen had. Vanaf haar 18e jaar lijdt patiënte aan toevallen, die om de 3 weken ongeveer terugkomen bij dag of bij nacht. Bij vroegere bevallingen heeft zij nooit dergelijke aanvallen gehad. Gisteren heeft zij 4 dergelijke aanvallen gehad en was dan geheel bewusteloos. Tusschen de aanvallen is zij vrij goed, alleen wat hoofdpijn. Van nacht heeft ze 20 aanvallen gehad. Bij het transport heeft ze gebraakt. Om 8 uur 15 m.G. morphine. Sinds gisterenavond 5 uur heeft ze geen voedsel meer gebruikt. i uur io min. namiddag, Patiënte heeft 4 aanvallen gehad. Terwijl zij rustig rondkijkt (ze reageert evenwel niet op gestelde vragen) zijn het eerst heel licht schokkende bewegingen te zien aan den linker voorarm, die tegen den borst ligt gevouwen. Eenige seconden later treedt herhaald knippen van het linker ooglid op. Langzaam worden de armen opgetrokken, eveneens de beenen. Vervolgens streken buigkrampen. De duimen in de vuisten. Patiënte wordt sterk cyanotisch en het zweet druipt langs haar gelaat. Schuim komt op haar lippen. Terwijl de aanval teruggaat, is de ademhaling inspiratorisch bemoeilijkt, doordat de neusvleugels tegen het septum worden geslagen en door den mond wordt de respiratie totaal belemmerd, waarschijnlijk door de tong. De inspiratie is krachtig. Pols 130, direct na den aanval. Het bewustzijn blijft gestoord. In 10 uur tijd 9 aanvallen, bestreden met morphine en 2 maal 15 c.M3. polybromures per rectum." 2} Aug. Den volgenden dag is patiënte buiten bewustzijn; éénmaal staat een aanval genoteerd. 24 Aug. Geen aanval meer gehad. Ademhaling frequent en oppervlakkig. In de rechter oksel demping; geen bronchiaal, maar toch veranderd ademen, fijne rhonchi, hoest niet, geeft niet op. 's Middags 2 uur. Vruchtwater loopt af. Volkomen ontsluiting ; sterk gespannen vliezen. Vliezen worden gebroken, waarbij veel vocht afloopt en de schedel veel dieper indaalt; tegelijkertijd komt de navelstreng buiten de vulva. Dadelijk forcipale extractie. Geen ruptuur, kind niet asphyctisch. Placenta zeer spoedig. Geen bloeding. Bij het verschoonen blijkt, dat op de rechter bil een decubitus plek is ter grootte van 7 c.M. en '2 - 3 c M. breed. Verbonden met kamterzalf. Borsten opgebonden. 7 uur. Patiënte reageert nog steeds niet op vragen. Geeft nu en dan wel te kennen, dat ze wil drinken. Respiratie en pols zeer frequent. Sterke zweetsecretie. Tremor in het rechter been. 12 uur 's nachts. Patiënte slaapt rustig. 2 ƒ Aug. 10 uur voormiddags. Patiënte kijkt helder uit de oogen, schijnt belang te stellen in de omgeving, doch antwoordt niet op vragen. Convulsies in armen en beenen. Respiratie 52, pols 160, temperatuur 41° 2. Nergens rhonchi te hooren. 11 uur jo. Patiënte kan geen melk doorslikken. Geheel buiten bewustzijn. Temp. 41.7. 12 uur. Patiënte is moribund. Geen pols. Kamferaether-injectie. 12s'4. Patiënte is overleden. K. 104 A. 1. v. I para. Partus forcipaal. 18 juni 's morgens half zeven wordt de candidaat geroepen, omdat de vrouw een krampaanval gehad heeft. In drie uren tijd had patiënte 3 krampaanvallen gehad. Oedemen in het gezicht, armen, beenenen buikwand. Enkele zwakke weeën. Pols goed; den geheelen nacht had patiënte niet kunnen urineeren, 's mor-gens 10 uur loosde ze 200 a 300 c.M.:! urine, die eiwit bevatte. 's Morgens half elf geeft de dokter 20 m.G. morphine; opname in de kliniek wordt sterk aangeraden doch geweigerd. Half twee uur 's middags. Sedert "s morgens één aanval, 10 m.G. morphine. 3 uur. Weer een aanval, de eerste, die werd waargenomen door een medicus. Tonische en klo- nische krampen. j- uur 's middags. 10 m. G. morphine, vervoer naar het ziekenhuis. Onmiddellijk na aankomst een aanval. Patiënte gekatheteriseerd. 21,5 c.M» urine. S. G. 1028, Eiwit. Daarop chloroform narcose; portio voor 1 vinger toegankelijk. Prof. Veit breekt de vliezen, waardoor pl. m 300 c.M.:i vruchtwater afloopt. Hoofd staat bewegelijk boven den bekkeningang. Daarna een warm bad van 39°-400, io minuten 1 spuitje morphine. 8 uur s avonds. Opnieuw narcose. Cervicaal kanaal iets korter dan te voren. Half spuitje morphine. Half 12 's avonds. Half. spuitje morphine. 14 Juni, half 3 uur 's nachts. Spontaan 120 c.M.' urine geloosd, donker van kleur. S. G. 1026. Bevat eiwit. 10 uur 's morgens. Een warm bad. Daarna begint patiënte te transpireeren. Sinds gisterenmiddag geen aanval meer gehad. Van morgen was zij vrij helder. s Middags krijgt patiënte aandrang tot wateren en ontlasting. Inwendig onderzoek. Schedel diep ingehaald, volkomen ontsluiting. Kleine fontanel vóór. Sterk caputsuccedaneum. Weeën heeft patiënte niet gehad(!) In narcose wordt ze forcipaal verlost. Ze krijgt 1 spuitje morphine. Na 20 minuten worden pogingen aangewend om de placenta te verwijderen, die mislukten. Anderhalf uur na de geboorte van het kind lukt het eerst in narcose de placenta te exprimeeren. Patiënte slaapt den heelen avond rustig. Pols goed, geen krampen. In het geheel heeft patiënte dus de laatste 24 uren vóór het einde van den partus 6 eclamptische aanvallen gehad en 85 m.G. morphine. Daags na de bevalling nog 5 m.G. Het kind krijgt daags na de bevalling stuipen en sterft daags daarop. 2 dagen na den partus is er geen albumen meer in de urine te vinden. Toch nog melkdieet. Vijf dagen na de bevalling gewone kraamvrou- wenkost. In de polikliniek van den cursus 1898 - 99 kwam geen geval van eclampsie voor. In den cursus 1897 -98 kreeg patiënte No. 460 V para tijdens den partus 2 aanvallen van bewusteloosheid met krampen ; de candidaat stuurde om Dr. Semmelink; toen deze kwam was het kind reeds geboren en alles afgeloopen. Van de gevallen van eclampsie, die we in deze 2 cursussen beschreven vinden, is er één gesuccombeerd. (Het poliklinisch waargenomen geval laten we buiten bespreking, daar dit zeer dubieus is.) Eén geval begon in het puerperium. Behandeld met melkdieet en morphine injecties. Is genezen. In het geval, dat letaal verliep, werd het kind forcipaal geextraheerd in narcose. Physiologische keukenzoutoplossing is niet geinjicieerd. Het kind is levend geboren. Het derde geval, behandeld met melkdieet, morphine-injecties, warme baden, tang extractie en chloroform-narcose, verliep gunstig. Vóór en na den partus waren er 6 aanvallen geweest. 2 dagen na den partus was het eiwit uit de urine verdwenen. Het kind stierl twee dag-en na de geboorte aan stuipen. Twee der moeders waren multiparae, de derde kreeg haar eerste kind. Prolapsus funiculi. v t» v jOntsl. op het oogen- . , Toestand Lengte v. No. Positie. blik, dat de streng Partus van het d- navel- OmT" prolaboerde. Partu' • kind, streng, K. 20. Schedelligging, volkomen ontslui- Versie en extractie; licht a- Af 1 ... . *!"£■ bij volk. ontsl. asphyctisoh. 52 c.M. o , ?e,^e blJ be&ln Partus- Versie en extractie asphvctisch. i» Schede fgging. bij volk. ontsl. '• Schedelligging. bij 6 a 7 c.M. ontsl. Forcipale extractie niet 57 c.M. r> qü7 ,r . . , bij 7 c.M. ontsl. asphyctisch. r. d»7. voetligging. niet geobserveerd. Extractie, ontsl. niet dood. 70 c.M. opgegeven. P. 388. Schedelligging, bij 4 c.M. ontsl. Versie en extractie licht 70 c.M. p -7n .. T , , . biJ volk- ontsl. asphyctisch. 'In het begin partus Spontaan. niet 55 c.M. te voelen, later niet asphyctisch. meer. c.' 9Q.99 id- niet geobserveerd. id. id. id. 62 c.M. K. 3. Schedelligging, bij 2«/s a 3 c.M. id. dood. 77 c.M. ' ld- met uitge- bij volk. ontsl. Versie en extractie licht P 87 n r •' i. , volk. ontsl. asphyctisch. 62 c.M. • oi. Dwarsligging. volk. ontsl. Versie en extractie dood. 72 c.M. p oo tviv • •• volk. ontsl. Billigging (ge- bij komst v. d. can- Extractie na manu- dood. ? p ano o i • didaat. eele dilatatie. niet i-iU . Schedelligging. ontsl. met vermeld. Versie en extractie, asphvctisch. 58 c.M. PW n \ • U-". » ,» id-. id- id- 95 c.M. \ arsligging. bij komst v. d. can- Versie en extractie asphyctisch. P r,qa c ,, . didaat. bij volk. ontsl. id. 80 c.M. r. oSM. Schedelligging. nog niet volkomen Versie en extractie niet P sop, i7 tv • ontsl. bij volk. ontsl. asphyctisch. 56 c.M. Voetligging. volk. ontsl. Extractie bij volk. asphyctisch; ontsl. stierf na 10 42 c.M. min. De gemiddelde lengte der streng bedroeg in den cursus 1H97-99 «1 e.M., m den cursus 1898- "'"n* kliniek kwam in elk der beide cursussen ceps of perforatie bij I en » 'j partus praematurus. V, versie en extractie, dit kind leeft De bekkenmaten zijn: dist. spinaru , rsrxzvxxvsz r&rï«rjssB«5 versie en extractie. Hierbij zakte een liss van de navelstreng uit, die vóór £ i:Jb^bracbtetLkengte van de streng „ c.M. K 37 III para. Afgeweken achterhoofdsliggmg. T' en,Veum%r^" Conj- Baudelocqui 17,25, c.M., enstarum • ; d half vijf breken ^dfvro^w pastele wee*, bad gehad en prolabeert de ^ de ontsluiting volkomen, PXtractie Het niet meer. Onmiddelijk versie en extractie S was asphyctiscb, maar weggebracht. De lengte van de navelstreng is me Vorige nQ qq K. 3, 111 para. A. a. 1. v. & partus normaal en spontaan. Bij het eerste mwendtg ■ naar rechts afgeweken schedel te voelen. De vliezen waren reeds 28 uren geleden gebroken. De harttonen links onder den navel, waren nu eens frequent, dan weer langzaam. De vrouw wordt in knie-elleboogligging gelegd; er zal worden gewacht tot de ontsluiting grooter is geworden om versie en extractie te doen. De bekkenmaten zijn als volgt: Dist. spinarum 22,5 c.M., d. cristarum 25 c.M., omtrek bekken 79 c.M., conj. inclinata HV2, c Baudelocqui 18,5 c.M. Drie kwartier later krijgt de vrouw sterke weeën en komt de navelstreng uit de vulva te voorschijn. Nu is de schedel diep ingedaald en de navelstreng beklemd ; geen pulsatie meer te voelen. Met een paar flinke weeën wordt het kind geboren en dadelijk afgebonden. Het kind was dood. Placenta en vliezen normaal. Lengte van de streng 77 c.M. K. 83, III para. Schedelligging met uitgezakte hand en prolapsus funiculi. Vorige partus normaal. Nu versie en extractie. Bij het eerste onderzoek weinig ontsluiting; de schedel ligt bewegelijk op den bekkeningang. De bekkenmaten zijn: Dist. spinarum 29V2 c.M., cristarum 31 c.M., omtrek van het bekken 93 c.M., linea innominata niet af te tasten; promontorium niet te bereiken. Eenige uren later volkomen ontsluiting ; schedel niet ingedaald; een handje er naast uitgezakt. Pogingen om dit te reponeeren, mislukten; geen prolaps van de navelstreng. Een uur later verminderen de harttonen in frequentie ; schedel nog niet ingedaald; thans is een langzaam pulseerende navelstreng te voelen. Pogingen om te reponeeren mislukten. Thans zoo spoedig „ ^vtractie in narcose. Het kind 1897 - 98 5, gedurende en curs vallen van prolapsus fumcu ■ P' 12?' UI T„ -2e abortns, thans forcipale normaal en sponi. ^ luW om weeënzwakte. extractie bij b a c.i candidaat tus- BÏ ,i)ndeenCrÏÏeae °-te JÏÏÏbekkenhelf, den funischen den ^Jedel die later verdween. Het culus gevoe 'de navelstreng 57 c.M. Pes87 X para Onvolkomen eerste voetliggingP. 387, Al para. extractie, bil hoeveel Vorige partus spontaanRij de komst Van ontsluiting staat me pg ^ de navelstreng, den candidaat was er p,olaps va die niet meer pulseerde. Het kina van de navelstreng <0 c. . ^ ^ 's Morgens om 5 o'l 3m ' 4 cï ontsluiting; vliezen intact, vóórliggend deel slechts me. den vingertop te bere,ken , versie en extract ^demen. Navelstreng zeer tisch, begon spoedig te ademen. dik, 70 c.M. lang. u artus sp0ntaan, geheel «as * CrUonen van het todngJeV»eak.r Bij ingedaalden schedel was de lis niet meer te voelen, maar bleven de tonen toch zwak. De partus ging spontaan. Het kind ademde goed na de geboorte; lengte van de streng 55 c.M. P. 776, XII para. A. a. 1. v. De 9e was een abortus, alle overige normaal en spontaan. Bij komst van den candidaat lag de foetus dwars, hoofd links, rug beneden. De weeën veranderden den stand niet noemenswaard. Bij inwendig onderzoek l1/» c.M. ontsluiting, staande vliezen. Na de vrouw op de linkerzijde te hebben gelegd, werden de weeën iets sterker, totdat plotseling in één lange wee het kind werd uitgedreven, met de navelstreng langs het hoofd. Linker schouder kwam over het perineum te voorschijn. Kind levend, lengte van de navelstreng 62 c.M. 98 -99. P. 87, XIV para, waarvan 7 abortus. Dw. h. r. r. v. Vorige partus spontaan ; thans versie en extractie in narcose. Kind dood, voldragen, lengte van de navelstreng 72 c.M. Bij het eerste inwendig onderzoek geen prolaps van de navelstreng; toen bij volkomen ontsluiting tot versie en extractie werd overgegaan en daartoe de vliezen gebroken werden, prolabeerde de navelstreng, die niet meer pulseerde. P. 99, IX para. Gemelli. Vorige partus normaal. Bij de komst van den candidaat was er prolapsus funiculi. Pulsatie was zwak en weinig frequent. Ontsluiting zeer weinig. Eenige uren later was de ontsluiting wat vermeerderd; het kind lag in onvolkomen billigging, rug rechts; de voorlip van de portio was oedemateus, de achterlip zeer dun en sterk geretraheerd. In narcose werd nog wat manueel gedilateerd, waarna een voetje werd afgehaald, waaraan werd geëxtraheerd; het kind was dood; de lengte van de streng was niet aangegeven , het 2e kind werd door versie en extractie geboren, asphyctisch, bijgebracht, maar is 17 uur later gesuccombeerd. P. 302, VI para. Ie, 2e en 3e kind spontaan; 4e en 5e kunstmatig; thans versie en extractie in narcose. Plat bekken, conj. inclinata 0 c.M. Kind levend; lengte van de navelstreng 58 c.M. Ontsluiting niet vermeld. P. 468, VI para. A. a. 1. v. Vorige spontaan; thans hoofd niet ingedaald, maar nog bewegelijk, staande vliezen; prolaps van de navelstreng, die goed pulseert. Dadelijk versie en extractie, bij hoeveel ontsluiting staat niet opgegeven. P. 533, VIII para. Dw. h. r. r. a. Vorige partus normaal en spontaan; bij de komst van den candidaat lag de navelstreng zonder pulsaties in de vagina. Ontsluiting volkomen, een handje en een voetje te voelen; schedel rechts, rug achter. Dadelijk versie en extractie. Kind asphyctisch, maar werd bijgebracht. Lengte van de streng 80 c M. P. 593, X para. A. a. 1. Vorige partus spontaan. 1 abortus. Bij komst van den candidaat lag de pijlnaad dwars, fontanellen waren niet te bereiken. Funiculus lVj c.M. uit den nog niet volkomen ontsloten baarmoedermond. Weinig weeën. Om den assistent gestuurd, deze kwam 20 minuten later; ontsluiting bijna volkomen; overigens alles hetzelfde. In narcose versie en extractie. Het kind was niet asphyctisch. Lengte streng 56 c.M. P. 896, II para. Onvolkomen voetligging, rug links. Vorige partus abortus. Bij komst van den candidaat volkomen ontsluiting, vliezen gebroken, navelstreng pulseerend en linkervoet voorliggend. Daarna dadelijk extractie; het kind leefde, maar stierf na 10 minuten. Het kind was onvoldragen, 35 c.M. lang; de lengte van de navelstreng bedroeg v42 c.M. 5 kinderen werden dood geboren, 6 licht asphyctisch en 5 niet asphyctisch. 9 maal werd versie en extractie verricht, 7 maal bij schedelligging, 2 maal bij dwarsligging, 1 maal werd forcipaal verlost, 3 maal spontane geboorten, en 3 maal extractie wegens bil- of voetligging. Onder deze 16 gevallen van prolaps van de navelstreng zijn er twee, waar de uitzakking tijdens pogingen tot inwendige keering ontstaan is. Placenta Praevia. In de kliniek kwamen gedurende den cursus 1897 • 98 drie, gedurende den cursus 1898 - 99 twee gevallen van placenta praevia voor. 97 - 98. K. 32 V para. Ie Billigging. De eerste partus was forcipaal en op tijd geweest; 2e forcipaal een maand te vroeg. 3e versie en extractie, doodgeboren, 4e forcipaal. Patiënte wordt 18 October 's middags te 5 uur in het Ziekenhuis binnengebracht met de diagnose placenta praevia ; 14 dagen had zij reeds gevloeid en was de laatste 2 x 24 uur 8 maal getamponneerd. Na uitwendig gewasschen te zijn (de genitalia externa waren bedekt met olie) werd de vrouw op de rand van het bed gelegd met de beenen omhoog en werden ongeveer 10 knikkerharde tuplers uit de vagina gehaald; de eerste zonder bloed, de laatsten bloedig en mei eenige coagula. Ontsluiting ongeveer 3 c.M.; het ost. internum wijder open ; de placenta is duidelijk te voelen. Uitwendig onderzoek. Fundus een handbreed boven den navel, het hoofd in den fundus, rug links, geen harttonen. Pols 124, week. Hierna (6 uur) wordt een colpeurynter in de cervix gebracht, welke daarna met 600 gram boorwater gevuld werd. De vrouw werd toen op den rug gelegd; te kwart voor zevenen waren nog geen weeën aanwezig en werd permanente tractie aan de colpeurynter aangewend. De vrouw klaagde over koude rillingen; temperatuur 38°, 1. Te acht uur waren nog geen weeën opgetreden en toen werd tot extractie besloten. De colpeurynter wordt weggenomen; daarna gaat men met de rechterhand in de vagina en twee vingers in den uterus ; na doorboring van de placenta en vliezen wordt de linkervoet afgehaald (de ontsluiting was toen ongeveer 4 c.M.); de linkervoet werd in de linker uterushelft gevonden, de schedel stond rechts. Daarop werd de extractie verricht, die zeer gemakkelijk was. Patiënte verloor in het geheel weinig bloed. Het kind was dood en onvoldragen : het maakt den indruk pas kort dood te zijn. De placenta wordt per Credé verwijderd. Zij is groot in vergelijking met het kind. Patiënte febriciteert nog in het kraambed, maar wordt na zes weken genezen ontslagen. K. 90 IV para. Placenta praevia lateralis. Voor 6 a 7 weken is patiënte gevallen; 14 dagen later is zij begonnen te vloeien. 5 a 6 dagen daarna raakte zij een stuk kwijt. 29 Maart 1.1. is zij wegens hevige bloeding getamponneerd. Hedennacht (2 April) werd een nieuwe tampon ingebracht, de nageboorte zou het eerst komen, had de dokter gezegd en haar daarom aangeraden naar het ziekenhuis te gaan om te bevallen. Uitwendig onderzoek. Fundus uteri tusschen umbilicus en proc. xiphoideus. Rug niet duidelijk te bepalen. Rechts een balloteerend deel te voelen. Inwendig onderzoek na verwijdering van twee iodoformgaastampons. Ostium goed voor een vinger toegankelijk. Coagula in de vagina. Rechts in het ostium is iets te voelen: niet duidelijk of het placenta is; patiënte wordt te bed gelegd. 3 April. Den geheelen avond en ook heden- ochtend bleef patiënte vloeien; daarbij had zij nu en dan hevige pijn. Er werd nu besloten versie te doen en een voetje af te halen. Half twaalf voormiddag wordt patiënte genarcotiseerd en dwars gelegd. Genitaliën worden gereinigd. Het ostium internum is ruim toegankelijk voor één vinger. Links is de placenta te voelen, die voor een klein gedeelte heeft losgelaten. Geen voorliggend deel te voelen ; veel vruchtwater. De versie wordt nu verricht naar de methode van Braxton Hicks. De assistent gaat met de geheele linkerhand in de vagina, steunt met de rechterhand uitwendig den fundus, gaat met 2 vingers door het ost. int. en breekt de vliezen. Na eenig zoeken wordt het voetje gepakt en buiten de vulva gebracht. Met een lus om den enkel wordt het voetje vastgelegd. Tegen half twee kreeg de vrouw weeën en werd het kind langzaam tot de heup geboren. In lichte narcose wordt de rest ontwikkeld. Zoo goed als dood kwam het kind ter wereld. Eenige oogenblikken daarna stierf het (onvoldragen.) De placenta werd na een kwartier door zachten druk verwijderd. De placenta vertoonde een vooruitstekend deel, waaraan duidelijk zichtbaar was, dat het voorgelegen had. De scheur van de ei vliezen was naar dien kant gericht. K. 1026 III para. Schedelligging, rug rechts, placenta praevia centralis, No. 826 van de polikliniek. Den 20en Mei 's avonds te 7 uur werd de candidaat bij patiënte geroepen, omdat zij groote bloedcoagula verloor. In de laatste 6 weken raakte zij nu en dan bloed kwijt. Uitwendig onderzoek. Fundus tot den ribbenboog, in fundo groot balloteerend deel, groote weerstand links, kleine deelen rechts, harttonen links ter hoogte van den navel. Geen weeën. Wel wat pijn in de lendenen. Inwendig onderzoek. Ostium '2 c.M. geopend, geen groot deel of vochtblaas te voelen, maar placentair weefsel. Algemeene toestand vrij goed. De candidaat stuurt om den assistent, die het gevondene bevestigt en placenta praevia centralis diagnostiseert. Wegens de aanhoudende bloeding wordt besloten een voetje af te halen volgens de methode van Braxton Hicks. Het gelukt de rechtervoet af te halen en buiten de vulva te brengen; de bloeding staat. Het voetje wordt gefixeerd. De vrouw is zwak. Pols klein, frequentie 100. Geen weeën. De assistent geeft lVs spuitje kamferolie. De bloeding staat niet geheel, al wordt het beentje aangetrokken. De vrouw wordt met het hoofd laag gelegd en krijgt veel warmen drank. Op verzoek verschijnt nu na eenige uren Dr. Semmelink. Hij vindt pl. m. 5 c.M. ontsluiting; tusschen het been en den rand van het ostium placentair weefsel. Ook nu is het been niet verder te extraheeren. Met het oog op den algemeenen toestand der zeer anaemische vrouw, wordt besloten haar naar de kliniek over te brengen. Daar per brancard aangekomen, wordt tot extractie overgegaan. De extractie ging zeer moeilijk; beide armen waren opgeslagen. Met veel moeite werd ook het hoofd geëxtraheerd. Het kind was dood. De vrouw bloedt hevig. De placenta volgt onmiddellijk op het kind. Bij aanhaken van de cervix en druk van buiten op den uterus blijkt een groote cervixscheur te zijn ontstaan, die onmiddellijk gehecht wordt. De pols is filiform, week en frequent; de vrouw is niet uit de narcose te wekken. Niettegenstaande kamfer- en ergotine-injecties, laag leggen van het hoofd, hoog houden der beenen, warme vaginaal irrigaties en clysmata, hypodermoclyse en kunstmatige ademhaling is de vrouw niet bij te brengen en sterft twee uren na haar opname in de kliniek. '98-99. K. 39 III para. Schedelligging, rug rechts. Placenta praevia lateralis. Toen de vrouw 4}/-> maand gravida was, heeft zij een vloeiing gehad, die spoedig ophield. Bekkenmaten : dist. spinarum 2t>, cristarum 26V2 c.M-, conj. inclinata 9'/« c.M. Promontorium gemakkelijk te bereiken. Besloten werd 28 November partus praematurus op te wekken. Den 20en begon patiënte te vloeien, 's avonds 9 uur. Zij had geen pijn; de vliezen waren niet gebroken. Uitwendig onderzoek. Fundus een paar vingers onder den proc. xiphoideus. Rug rechts vóór, schedel naar links afgeweken. Harttonen onder den navel in de linea alba. Inwendig onderzoek. Portio staat hoog, links en rechts diepe scheuren in de cervix, het ost. internum even voor den vingertop toegankelijk, de diagnose was niet te stellen wegens den hoogen stand. Om half elf was alles nog hetzelfde; de vrouw blijft vloeien. 21 November. Daar de vloeiing sterker wordt, besloot Prof. Veit te 2V/t uur nog eens te onderzoeken. Ontsluiting 21/» c.M. en de placenta sluit de linkerhelft van het ostium af. De schedel ligt boven den bekkeningang; rug rechts. De vrouw wordt naar de verloskamer gebracht en genarcotiseerd. De assistent gaat met de geheele hand in de vagina, met de 2 voorste vingers in het ostium; de vliezen worden gebroken iets hooger dan hun insertie aan de placenta en met eenige moeite na versie met de uitwendige hand een voetje afgehaald. Het vloeien hield op. Na ongeveer anderhalf uur begon de vrouw goede weeën te krijgen. De harttonen zijn nog goed en te 43/4 uur wordt tot extractie besloten, die weer in narcose verricht werd Het kind leefde, maar was asphyctisch; het kwam spoedig bij. De placenta werd na 20 min. verwijderd. De placenta was normaal. De vliezen aan den rand verscheurd, waren compleet. K. 54 IV para. Sterk wisselende ligging. Placenta praevia centralis. 31 December 1898 was patiënte plotseling begonnen te bloeden; een week later weer, 13 Januari 1899 nog eens, en 18 Januari 1899 voor de 4e maal. Uitwendig onderzoek. Fundus uteri halverwege tusschen navel en proc. xiphoideus ; foetale harttonen goed. Geen bepaalde ligging. Inwendig onderzoek. Geen voorliggend deel te voelen. Portio staat nog, maar is voor 2 vingers gemakkelijk doorgankelijk. Men voelt de placenta voorliggen. Therapie. Rust en pulv. opii. 19 Januari 's nachts half vijf. Patiënte bloedt, maar niet hevig; de bloeding staat spoedig. Half acht. Patiënte bloedt weer; bij inwendig onderzoek wordt 7 c.M. ontsluiting gevonden. Daarom tot versie en extractie besloten. 8:i/4 uur. De pols van de vrouw wordt kleiner en frequenter. Narcose; nadat de placenta doorboord is, wordt een voetje opgezocht en versie en extractie verricht. Het kind was asphyctisch, maar werd spoedig bijgebracht. De pols van de vrouw was zeer frequent en klein; door excitantia komt dit weer bij. Na 25 minuten wordt de placenta uitgedrukt. 17 dagen later is het kind overleden. In de polikliniek kwamen gedurende den cursus 1897 - 98 vier, gedurende den cursus 1898 - 99 drie gevallen van placenta praevia voor. P. 134 VI para. A. a. 1. v. Placenta praevia lateralis met tamelijk geringe bloeding. Bij 5 c.M. ontsluiting en vaststaanden schedel worden de vliezen gebroken en houdt het bloeden geheel op. Het kind wordt spontaan levend geboren. Placenta en vliezen compleet. Placenta zeer groot, lnsertio marginalis. P. 611 V para. A. a. r. v. Bij de komst van den candidaat, die geroepen was om heftige haemorrhagie, was er 2 c.M. ontsluiting, rechts vóór was de placenta te voelen; het hoofd ballotteei de. De haemorrhagie, die nog bestond, werd minder. De assistent werd te hulp geroepen. Bij diens komst was de ontsluiting volkomen geworden, de placenta was niet meer te voelen, wel verdikte eivhezen. Deze werden gebroken ; de geboorte volgde spoedig. De scheur in de eivliezen zat slechts een enke.e c.M. van de placenta. Vliezen compleet. P. 750 VI para. Groot deel in fundo, kleine deelen rechts in utero. Placenta praevia centialis. In narcose werd een voet afgehaald na doorboring van placenta en vliezen. Donderdag 21 April 1898 half tien werd door de vroedvrouw de hulp ingeroepen van Dr. Wittenrood. Patiënte was voor de 6e maal zwanger; 5 vorige bevallingen waren spontaan verloopen. In het verloop van deze graviditeit waren vóór de 6e maand vrij sterke vloeiingen opgetreden, welke door rustliouden tot stilstand waren gekomen. Na dien tijd had de bloeding zich enkele malen herhaald, nu eens eenige stukken, dan weer eenige druppels bloederig vocht. Meestal zou de bloeding zijn opgetreden 's avonds bij het te bed liggen; medische raad werd niet gevraagd. 21 April 's morgens half zes kwam patiënte in partu. Reeds bij de eerste weeën ontstond een profuse bloeding, die hand over hand toenam, zoodat de vroedvrouw besloot hulp in te roepen. Statuspraesens. Patiënte zeer anaemisch. Zwakke niet frequente weeën. Stand van den fundus tot den ribbenboog. Kleine deelen rechts in utero te voelen. Groot deel links. Harttonen van den foetus regelmatig 120. Inwendig onderzoek. De geheele vagina is gevuld met bloedcoagula. Ontsluiting ruim 2 c.M. Door het cervicaalkanaal geen kindsdeelen te bereiken. Aan alle zijden stuit men op een zacht weeke, fluweelachtige massa. Geen vliezen te palpeeren. Diagnose. Placenta praevia centralis. Besloten de hulp van Prof. Veit in te roepen. Na de komst van Z. H. G. te half elf. Narcose, dwarsbed. Desinfectie der genitalia ext. Door den inmiddels gewaarschuwden semi-arts werden 4 vingers in de vagina gebracht (bij hoeveel ontsluiting staat niet opgegeven), de 2 voorste vingers door het ostium gevoerd en hiermede achtereenvolgens placenta, chorion en amnion doorboord en door tegendrukken op den fundus een voet gepakt. Deze wordt tot vóór de genit. ext. gebracht. De vrouw wordt weer te bed gelegd en de spontane uitdrijving afgewacht. De bloeding stond, de foetale harttonen waren niet meer te hooren. Van half elf tot half twee zwakke weeën. Voortdurend werd de vrouw groote hoeveelheden warme melk met cognac toegediend. Te half twee plotseling 3 a 4 snel opeenvolgende, sterke weeën, waardoor het kind tot het schouderblad geboren wordt. Daarop werden armen en schedel gemakkelijk ontwikkeld. Het kind was dood. Een kwartier later wordt door Prof. Veitde placenta uitgedrukt. De uterus wordt voortduiend gewreven om bloeding te voorkomen. De vrouw is onrustig, in den hoogsten graad anaemisch. 2 injecties kamferolie. Het hoold wordt voortdurend laag gelegd. Groote hoeveelheden vocht met cognac, en nog een kamferolie-injectie. De toestand blijft bevredigend. P. 751 V para. A. a. r. a. Placenta praevia lateralis. Daags te voren een paar bloedingen, die spontaan waren opgehouden, 's Morgens vroeg kwam de vrouw in partu en bij de eerste weeën reeds vrij heftige bloedingen. Bij de komst van Dr. Wittenrood werd geconstateerd een groot deel rechts in utero, links kleine deelen. Inwendig 2 c.M. ontsluiting. Door hetost. internum was aan den rechterkant een rand van de laag zittende placenta te bereiken. Groot deel niet ingedaald. Door Prof. Veit, inmiddels te hulp geroepen, werden de vliezen gebroken, waarop de schedel indaalde en de spontane uitdrijving werd afgewacht. Bloeding houdt volkomen op en nadat de vrouw geruimen tijd heel zwakke weeën had gehad, werd het kind den anderen morgen spontaan geboren. Placenta en vliezen compleet; insertie navelstreng centraal. ln placenta witte vlekken en harde, erwtgroote knobbeltjes. '98 - 99. P. 130 XI para. Rug links. Placenta praevia lateralis. 17 Augustus. Patiënte verliest 's nachts een klomp en een golf bloed. Haar huisdokter adviseert haar herhaaldelijk verloskundigen hulp in te roepen. 22 Augustus 's morgens 3 uur herhaalt zich de haemorrhagie. 's Middags ging de candidaat er heen, de vrouw had voor de bloeding niemand gehaald. Bij voorzichtig onderzoek vond hij den fundus een handbreed boven den umbilicus (de vrouw had een sterken hangbuik en rekende half September te bevallen.) Rug links, rechts boven een hard, rond groot deel. Harttonen links van den navel. Boven den bekkeningang was niets te voelen. Bij inwendig onderzoek was de portio links boven voor 2 vingers toegankelijk ; daaromheen was placenta-massa te voelen en daarnaast een plek, die aanvoelde, of ze met venae bedekt was. Na den partus bleek dit een deel van de vliezen te zijn met venae bedekt, waarvan de placenta had losgelaten. Een voorliggend deel kon de candidaat niet voelen, maar hij durfde niet dóór voelen. Dr. Semmelink beval bedrust aan. 's Avonds 8 uur 30 kreeg patiënte weer een bloeding toen zij op wilde staan. Om 8 uur 45 bij haar komende, vond men de bloeding reeds weer opgehouden. Onderzoek van Dr. Semmelink om 8 uur 45. Patiënte heeft veel bloed verloren ; de pols is echter nog krachtig. Bij uitwendig onderzoek staat de sehedel bewegelijk boven den bekkeningang. Bij inwendig onderzoek is de vagina vol coagula, het ostium en de cervix voor 3 a 4 vingers toegankelijk ; een lap van de placenta gedecolleerd aan de voorzijde te voelen. Staande vliezen. De schedel ballotteert. Patiënte wordt genarcotiseerd. Eerst met twee vingers van beide handen (Bonnaire), daarna met vijf vingers van één hand wordt door Dr. S. gedilateerd, totdat de ontsluiting voldoende scheen om zonder gevaar te extraheeren. Daarop versie en extractie. Het kind was asphyctisch, maar werd bijgebracht. Door prolaps van den voorsten vaginaalwand liet de placenta zich niet zoo gemakkelijk als gewoonlijk exprimeeren. De vliezen zijn van den rand van de placenta afgescheurd, waarschijnlijk compleet. P. 316 II para. Placenta praevia. 30 October '98 werd de candidaat geroepen wegens haemorrhagie; hij vond de vrouw te bed met vrij sterke bloeding en zeer lichte weeën; voor 14 dagen had zij een haemorrhagie gehad, die spoedig ophield. De vagina was gevuld met coagula, het ostium ook door coagula verstopt en moeilijk te vinden. Dr. Wittenrood vond een ontsluiting van li/2 a 2 c.M. Harttonen waren onduidelijk rechts te hooren, kindsbewegingen duidelijk voelbaar. De bloeding en de contracties duurden, nu meer dan minder, den geheelen nacht. De kindsbewegingen hielden tusschen 4 en 0 uur op. 31 October 's morgens half acht riep de candidaat de hulp in van Dr. Semmelink wegens sterke anaemie van de vrouw ; deze oordeelde het afbreken der zwangerschap noodzakelijk. De vrouw werd genarcotiseerd en door het ostium, waaruit een brok placenta hing, voor 3 vingers toegankelijk, werden de vliezen gebroken en het rechtervoetje afgehaald. Hieraan werd een band bevestigd en voortdurende tractie uitgeoefend door een kruik, die over een stoof heen, er aangehangen werd. Door deze tractie was het ostium om tien uur voldoende verwijd om 1. a. extractie te verrichten. De placenta volgde 2 uur later. Het kind was dood en onvoldragen. Lengte 33 c.M. Placenta en vliezen compleet. P. 643 VI para A. a. 1. a. placenta praevia centralis. 's Middags na éénen had patiënte weeachtige pijnen gekregen en was gaan vloeien, waarbij ze veel bloed kwijt raakte. De schedel stond bewegelijk op den bekkeningang, rug naar links, geen harttonen te hooren. Door een ontsluiting van 2 vingers was placenta-weefsel voorliggend te voelen. De bloeding stond toen. Er werd besloten tot versie en extractie volgens de methode van Braxton Hicks. Het rechtervoetje werd afgehaald en met een linnenbandje bevestigd, waaraan een kruik gebonden werd, die over een stoof werd gehangen. Om vier uur verloor de patiënte nog bloed, om vijf uur niet meer; voortdurend waren er weeën. Om half zeven werd door Prof. Veit tot de extractie overgegaan. Dadelijk na de geboorte van het levenlooze kind werd de placenta geboren door zachten druk op den buik. Vliezen compleet. Van deze 12 gevallen van placenta praevia is slechts éénmaal de moeder overleden, terwijl zesmaal een dood kind werd geboren. Éénmaal werd de ontsluiting vergroot dooreen colpeurynter en daarna de extractie verricht van het kind, dat in stuitligging lag. De moeder leefde, het kind was dood. '2 maal werd het kind spontaan geboren ; moeder en kind leefden beiden; beide bevallingen hadden echter in de polikliniek plaats, terwijl de placenta niet meer door den assistent te diagnostiseeren was, daar het hoofd vóór diens komst was ingedaald. Eenmaal had de partus spontaan plaats, nadat placenta praevia en niet ingedaald hoofd door Prof. Veit gediagnostiseerd was; door het breken der vliezen, daalde het hoofd in en stond de bloeding. Partus verder spontaan, moeder en kind levend. Éénmaal versie en extractie na dilatatie van het ostium gedeeltelijk volgens de methode van Bonnaire door Dr. Semmelink. Moeder en kind beiden levend. Zesmaal werd versie verricht volgens de methode van Braxton Hicks. Éénmaal waren moeder en kind beiden dood, éénmaal moeder en kind beiden levend, in de vier overige gevallen bleef de moeder leven, maar was het kind dood. Bloedingen. A. Gedurende den partus. Zie placenta praevia. B. Post partum. a. atonie. b. placenta adhaesiva. c. cervicaal-scheur. d. vaginaalscheur. In de kliniek. ad a. atonie. '97 - 98. K. II. Billigging. IV para. Na de extractie zoo sterke atonische bloeding, dat patiënte, die katholiek was, ten volle bediend moest worden. Physiologische keukenzout-oplossing werd onder de mamma geinjicieerd, daarna kamferolie. Placenta moest worden losgepeld. Daarna tamponnade met jodoformgaas. Daarna toestand bevredigend. K. 41 III para. Patiënte is in de polikliniek bevallen. Atonische bloeding bij inversio uteri; repositie, tamponade, excitantia. Daarop transport naar de kliniek; de vrouw is 3 uren post partum gesuccombeerd. K. 44. A. a. r. v. I para. Atonische bloeding partus spontaan. Wrijven en 3 ergotine-injecties. K. 59 I para. A. a. r. v. Partus spontaan. Bloeding door wrijven gestild. Ad b. Placenta adhaesiva staan in de kliniek niet genoteerd. Ad c en d. cervixscheur en vaginaalscheur. '97 - 98. K. 2. K. a. 1. IV para. Partus door versie en extractie bij hoogstaanden contractiering en volkomen ontsluiting. Na de geboorte van het kind bloedde de moeder sterk; rechts een groote cervixscheur, die met 2 catgut-hechtingen gehecht werd. De bloeding stond. De vrouw was sterk anaemisch, maar werd bijgebracht. K. I0'2a IV para. A. a. 1. Partus arte praematurus om bekkenvernauwing. Versie en extractie bij pl. m. 3l/j c.M. ontsluiting. Het ost. is rekbaar; cervixscheur met 3 hechtingen gesloten. Zie uitvoeriger bl. 135. K. 102b III para. Schedelligging. Versie en extractie wegens placenta praevia. Versie volgens Braxton Hicks verricht in de polikliniek. Extractie bij 2 c.M. ontsluiting. (P. 826) Een groote cervixscheur, die onmiddellijk werd gehecht. De pols is filiform, de vrouw niet uit de narcose te wekken. Niettegenstaande kamfer- en ergotine-injectie, laagleggen van het hoofd, hoog houden der beenen, warme vaginaalirrigaties en clysmata, hypodermoklyse en kunstmatige ademhaling is de vrouw niet bij te brengen en sterft na eenige uren. K. 104 III para. A. a. r. v. Versie en extractie bij volkomen ontsluiting. Contractie-ring niet genoteerd. Cervixscheur, die door drie hechtingen werd gehecht. De bloeding stond. '98 - 99. K. 44 III para. Dw. h. r. r. a. Partus arte praematurus om bekkenvernauwing. Scheefvernauwd bekken. Versie en extractie toen het zeer rigide ostium voor drie vingers toegankelijk was. 2 incisies in de portio gemaakt, die bij het ontwikkelen van het kind verder gescheurd waren. De scheuren werden gehecht en de vrouw genezen. K. 89 II para. Voetligging. Partus door extractie bij volkomen ontsluiting. Na de geboorte van het kind vrij aanzienlijke bloeding, die door wrijving grootendeels staat. Na pl. m. 10 mi- nuten wordt de placenta uitgedrukt. Een aanzienlijke bloeding is er, niettegenstaande de uterus goed gecontraheerd is. Een arterie spuit in de vagina; de geheele portio is links doorgescheurd. De bloeding staat met twee hechtingen. K. 101. Voorste wandbeensligging. VIII para. Versie en extractie in de polikliniek. P. 853 bij volkomen ontsluiting. Uterus goed gecontraheerd; toch sterke bloeding. Rechts in de vagina een diepe scheur, waardoor zich een groote holte in het perikolpitisch weefsel gevormd heeft, die langs de geheele vagina gaat en den geheelen vaginaal wand ondermijnd heeft. Prof. Veit hecht de vagina en tamponeert de holte. Hvpodermoclyse en excitantia helpen niet meer. Patiënte succombeert 's nachts. K. 108 VI para. Schedelligging met uitgezakte hand. Versie en extractie bij 7 c.M. ontsluiting. Heftige bloeding door een cervixscheur links, die met 2 hechtingen gehecht wordt. De bloeding stond ; de vrouw werd met excitantia bijgebracht. Van de vier gevallen van atonische bloeding, die vermeld worden, is dus één vrouw gesuccombeerd: één vrouw moest getamponeerd worden en met excitantia worden bijgebracht; éénmaal stond de bloeding na 3 ergotine injecties, en éénmaal door wrijven. Van de 8 gevallen van cervixscheur, die worden vermeld, was deze éénmaal na extractie, 7 maal na versie en extractie ontstaan. Op één geval na, waar de versie volgens de methode van Braxton Hicks wegens placenta praevia geschiedde en waarbij de ontsluiting niet staat opgegeven, en 2 gevallen van V. en E. na partus arte praematurus wegens bekkenvernauwing bij een ontsluiting van 3 c.M., en het laatstgenoemde geval, waar 7 c.M. ontsluiting was, geschiedde volgens opgaaf der historiae morbi alle operaties bij volkomen ontsluiting. Hoe men hierbij dergelijke diepgaande scheuren in de cervix kan maken is niet heel begrijpelijk. Twee vrouwen succombeerden: bij de ééne, was versie volgens Braxton Hicks geschied en de cervix verscheurd, bij de andere was de vagina verscheurd; in de overige gevallen zijn na hechting van de scheur met 2 of 3 catguthechtingen de vrouwen hersteld. In de polikliniek kwam nabloeding voor gedurende den cursus 1897 - 98 in 48 gevallen, gedurende den cursus 1898-99 in 33 gevallen. De oorzaak was in 67 gevallen atonic te weten : C. '97 -98 P. 31, 41, 43, 84,98, 101, (bloeding stond niet na 5 spuitjes ergotine; blaas werd ontledigd; 2 groote coagula uitgedrukt; daarop stond de bloeding,) 115, 142, 145, 161, 187, 246, 250, (jodoformgaastamponade en 2 aetherinjecties) 269, 305, 386, 396, 410 (3 aetherinjecties), 460, 475, 511, 525, 549 (3 spuitjes kamferolie) 567, 610, 612, 618, 641 (collaps), 675, 699, 727 (warme kruiken, excitantia), 729, 750, 767, 818, 838 (tamponade, kamferolie, rectaalinjectie, warme drank,) 874, 915 (collaps.) C. '98-99. P. 3, 22, 34, 119 (tamponade, 3 injecties kamferolie) 123, 158,, 176, 196, 199, 206, 239, 293, 303 (kamferinjectie), 334, 391, 417, 428, 449, 552, 558, 591, 594, 754, 762, 768, 794, 861. De behandeling bestond steeds in ergotineinjecties en wrijven van den buik; waar nog meer behandeling noodig was, is het boven vermeld. Placenta adhaesiva kwam 12 maal voor, te weten: C. '97 -98. P. 67, (kamferinjectie), P. 207, 372 (kamfer, sterke koffie, enteroclyse 250 c.Ms. lauw water, warme kruiken, laag leggen), 404 (excitantia), 562 (4 kamferolie, 2 enteroclyse) 765 (2 kamferinjecties), 830, 914; C. '98-99 P. 648, 707, 781, 850. De therapie bestond in lospellen van de placenta. Éénmaal had nabloeding plaats uit 2 kleine wondjes in den omtrek van de urethra. P. 665 cursus '97 - 98. Daar ze niet gehecht konden worden, werd getamponeerd. In den cursus '98-99. P. 839, heftige nabloeding li/s uur post partum. Restes van eivliezen werden verwijderd, waarop de bloeding stond. De vrouw moesten 2 kamferspuitjes worden toegediend. Ruptura Perinei. In de kliniek werd gedurende den cursus '97 - 98 27 maal, gedurende den cursus '98 - 99 40 maal ruptura perinei vermeld. No. Ligging. Aard Partus. Para. j Aard ruptuur. Hechtingen. Genezen. K. 2. K. a. 1. V. en E. IV para. ptrinmn en «rm twee. ja. K. 7. A. a. 1. v. spontaan. I para. tot in anus. vijf. ja. K. 8. A. a. r. v. id. I para. id vijf. ja. K. 13. A. a. r. v. id. I para. kleine, zijde- twee. hechtingen lingsche. doorgesneden. K. 19. A. a. r. id. I para. klein, incompleet. twee. ja. K. 23. A. a. r. a. forcipaal. I para. tot bij anus. vier. ja. K. 24. A. a. 1. v. V. en E. II para. 3 c.M. twee. ja. K. 27. A. a. r. a. spontaan. I para. 3 c.M. drie. ja. K. 28. A. 1. v. id. I para. niet opgegeven. twee. ja. K. 33. A. a. ]. v. id. I para oppervlakkig. één. ja. K. 34. A. a. 1. v. id. II para. 2. c. m. twee. ja. K. 35. A. a. r. v. id. I para. Incompleet. drie. ja. K. 38. A. a. r. v. id. I para. niet vermeld. K. 43. A. a. r. v. id. I para. klein. nietgehecht. ja. K. 45. A. a. 1. v. forcipaal. I para. klein. gehecht. ja. K. 50. A. a. 1. v. forcipaal. I para. zijdeling, incisies. twee. ja. K. 54. A. a. 1. v. spontaan. I para. 2 a 3 c.M. twee. ja. K. 57. A. a. r. v. forcipaal. I para. klein. twee. ja. K. 69. A. a. 1. v. forcipaal. I para. klein. twee. ja. K. 71. A.a. 1. v. spontaan. I para. 1 c.M. gehecht. ja. K. 75. A. a. 1. v. spontaan. I jiara. klein. twee. ja. K. 79. A. a. r. v. spontaan. I para. groot. drie. ja. K. 89. A. a. 1. v. spontaan. I para. tot bij anus. gehecht, granuleerend. K. 93. A. a. 1. v. spontaan. I para. groot. vier. ja. K. 99. A. a. 1. v. spontaan. I para. klein. één. ja. K. 102. A. a. 1. V. en E. IV para. ffi,t «rmtthenr gehecht. ja. K. 104. A. a. r. v. V. en E. III para. „ „ „ „ ja. Cursus '98-99. K. 5. A. a. 1. v. 'spontaan. I para. tot anus. zes. ja. K. 10. A. a. r. v. spontaan. I para. incompleta. drie. ja. K. 18. A. a. 1. v. spontaan. I para. vrij groot. twee. ja. No. Ligging. |AardPartus.j Para. Aard ruptuur. Hechtingen. Genezen. K. 19. A. a. r. v. spontaan. I para. | incompleet. gehecht. ja. K. 20. A. a. 1. v. forcipaal. I para. klein. twee. ja. K. '21. A. a. 1. v. spontaan. I para. klein. drie. ja. K. 22. A. a. 1. v. spontaan. I para. incompleet. drie. ja. K. 28. A. a. 1. v. spontaan. XI para. groot. vier. ja. K. 29. A. a. 1. v. forcipaal. II para. klein. niet gehecht ja. K. 35. A. a. 1. v. spontaan. I para. groot. vier. ja. K. 36. A. a. 1. v. id. I para. klein. twee. ja. K. 38. A. a. r. v. id. I para. klein. één. ja. K. 39. A. a. r. Y. en E. III para. klein. niet gehecht genezen. K. 43. A. a. r. a. spontaan. I para groot. drie. ja. K. 4"). A. a. r. a. id. V para. klein. twee. ja. K. 47. A. a. 1. v. id. I para. superficialis. twee. ja. K. 50. A. a. 1. id. I para. klein. niet gehecht ja. K. 51. A. a. 1. v. id. I para. klein. twee. ja. K. 52. A.a. 1. id. I para. klein. twee. ja. K. 55. A.a. 1. id. I para. klein. twee. ja. K. 58. B. s. r. Extractie. I para. klein. twee. ja. K. 68. A. a. r. a. spontaan. I para. diep. drie. ja. K. 70. A. a. r. a. forcipaal. I para. compleet. vele. ja. K. 71. \«we wind- V. en E. I para. diep. vier. ja. bctnsligging K. 73. A. a. 1. v. spontaan. I para. klei.). twee. ja. K. 76. A. a. 1. v. id. I para. tot aan anus. vier. ja. K. 79. A. a. 1. v. id. II para. klein. één. ja. K. 81. A. a. 1. v. id. I para. „ één. ja. K. 88. A. a. r. v. id. II para. diep. vijf. P" graonl«iio»*m K. 89. Vt. s. r. extractie. II para. met cervixscheur drie. ja. K. 90. A. a. 1. v. spontaan. I para. klein. één. ja. K. 95. A. a. r. v. id. I para. klein. twee. ja. K. 97. A. a. r. v. id. I para. klein. één. ja. K. 98. A. a. 1. v. id. I para. groot. drie. ja. K. 99. A. a. r. a. id. II para. klein. twee. ja. K. 100. A. a. r. v. id. I jiara. klein. één. ja. K. 101. ««we wand- y_ en E. VIII para. mei groote crrtiurhenr niet gehecht overleden. btemligging. K. 102. A. a. 1. v. expressie. I para. klein. twee. ja. K. 106. A. a. 1. v. forcipaal. I para. klein. één. ja. K. 108- Schedel! met i V. en E. I VI para. met cervixscheur. gehecht. ja. iiitgezakte liand ! In de polikliniek van 1897 98 staan 103 gevallen van ruptuur vermeld : Gerangschikt naar de voorafgegane baringen en den aard daarvan. Cursus 1897 - 98. . Versie en Spontaan. Forceps. Expressie Extractie. Extractie. lotaiü- I para. 39 12 1 1 ^ II para. 20 — — 1 III para. 8 1 ~ ~ Z 7 IV para. 7 — — ~ ' V para. 4 — — ~ * VI para. -4 — — ~ , VII para. 1 — - ~ — VIII para. 1 — — i — ~ ] IX para. l — _ - — j XV para. 1 — - ~ - XVI para. 1 — | - — ! 1 Van de meeste dier rupturen staat geen lengte opgegeven; bij sommigen staat opgegeven, dat ze gehecht zijn, van anderen dat ze niet gehecht zijn, van de meeste staat niets opgegeven. Van resultaten is slechts éénmaal een genezing p. p. i. vermeld. Gedurende den cursus 1898,99 wordt 85 maal ruptura perinei vermeld. Alle waren incomplete rupturen op één na. P. 499. Deze was compleet. Na het puerperium in de gynaecologische kliniek opgenomen. De lengte ervan staat niet opgegeven. Van 13 rupturen staat niet opgegeven of zij werden gehecht of niet. P. 74, 157, 188, 303, 515, 537, 601, 630, 640, 697, 733, 789 en 891. Van 33 staat alleen opgegeven, dat zij zijn gehecht, niet met hoeveel hechtingen. P. 27, 71, 87, 127, 129, 156, 203, 213, 268, 337, 359, 499, 500, 525, 545, 554, 573, 587, 589, 600, 612, 672, 691, 726, 732, 776, 793, 794, 846, 861, 870, 902 en 907. 14 werden niet gehecht. P. 142, 242, 286, 311, 352, 363, 380, 384, 450, 570, 599, 602, 656 en 677. 10 werden met één hechting gesloten. P. 278, 566, 609, 620, 676, 714, 721, 757, 873 en 900. 12 met 2 hechtingen. P. 23, 33, 36, 105, 229, 238, 281, 540, 551, 663, 695 en 767. 2 met drie hechtingen. P. 42 en 668. Naar het aantal baringen en den aard der baring gerangschikt krijgt men de volgende tabel: Cursus 189S - 99. | Versie en Spontaan. Expressie Forceps. Extractie.!Extractie. Totaal. . - j I para. 36 — 13 ijl 51 II para. 11 - • — — ~~ *1 III para. 8 — — — — N IV para. 7 — — — — 7 V para. 1 i — — — 2 VI para. 1 — ; — — — 1 VII para. i 2 — — - — - VIII para. 1 — — — } X para. — — — — 1 J XIV para. — — — — 1 1 Van geen enkele ruptuur-behandeling werd het resultaat vermeld. In de kliniek zijn dus in deze 2 jaren op 144 normale bevallingen 47 maal ruptura perinei voorgekomen, waarvan 6 maal tot in den anus. Bij 15 forcipale extracties had 9 maal ruptura perinei plaats. Bij drie gevallen van expressie volgens Kristeller ruptureerde het perineuin éénmaal. Bij '20 maal Versie en extractie kwam 8 maal ruptura perinei voor. Bij 14 voetextracties 2 maal ruptura perinei. Van de 1662 normale partus in de polikliniek is 154 maal ruptura perinei genoteerd. Bij de 70 forcipale extracties 26 maal ruptura perinei. Bij 12 maal expressie volgens Kristeller 2 maal ruptura perinei. Bij 37 maal Versie en extractie 4 maal ruptura perinei. Bij 38 maal voetextractie 2 maal ruptura perinei. ZESDE HOOFDSTUK. Verloskundige Operaties. Abortus arte provocatus. Gedurende den cursus 1897/98 is éénmaal een geval van abortus arte provocatus voorgekomen; in den cursus 1898,99 geen. K. 68. II para. De ziektegeschiedenis is blijkbaar onvolledig en verward. Een oordeel over de nu eenigszins vreemd schijnende behandeling lijkt mij daarom niet geoorloofd. De indicatie was nephritis. De fundus stond 2 vingers onder den navel. Patiënte is 25 December ziek geworden en kreeg hevige pijn onder in den buik; wateren deed de pijn erger worden; het meeste pijn had zij voor het wateren. Het water zou zwart gezien hebben. Pollakurie. In het verloop van volgende dagen bleef de pijn, maar werd het water iets minder dik. Patiënte kreeg koorts (temperatuur zou 39° 6 geweest zijn) en daarna komt zij in de kliniek. Bij inwendig onderzoek blijkt een kolpitis granulosa te bestaan. De urine geeft bij staan scheiding in twee lagen, de bovenste helder, de onderste dik troebel, wat geen zouten bleken te zijn, wel leukocyten; enkele chromocyten; geen cylinders. Het ostium externum is gesloten, de portio is hard. ƒ Januari '98. Het S. G. der urine is 1005, reactie neutraal; geen eiwit, geen suiker. 6 Januari '98. licht alcalisch, geen suiker, een spoor van eiwit. 7 Januari '98. Urine alcalisch, in het sediment veel epitheliën, veel leukocyten, geen cylinders, geen roode bloedlichaampjes. Een spoor eiwit. 8 Januari. Urine bevat geen eiwit. 18 Januari. De katheter-urine is zuur, een spoor eiwit, leukocyten, veel bacteriën, geen cylinders. 20 Januari. Geen eiwit. Dagelijksch quantumurine pl. m. 3000 cM.s, troebel, een laag etter, blijft troebel bij staan. 21 Januari. Plotselinge temperatuursverhooging, pijn in alle ledematen, in rug en lendenen, vooral links ; pijn in de oogen. Salipyrine. 22 Januari. Een spoor eiwit; weer hooge koorts, tegen 6 uur's avonds heftige pijn in den buik; heeft voor dien tijd alles uitgebraakt; benauwdheid en pijn vooral in de linkerzijde; geen tumor daar ter plaatse te voelen, doch de palpatie is zeer pijnlijk. Pijn en benauwdheid. Na laudanum verminderd. De hoeveelheid urine en de frequentie der mictie heden verminderd. 2) Januari. Temperatuur lager; nacht rustig; patiënte transpireert sterk; geen pijn. 24 Januari. Blaas werd sinds eenige dagen uitgespoeld met 1 :2000 Ag. N. O. 3. 2/ Januari. Patiënte heeft weer hooge koorts, pijn in den rug, vooral in de rechterzijde; zweet sterk. 26 Januari. Wegens tenesmi en pollakurie na uitspoeling met Ag. N. O. 3, wordt hiermee opgehouden en vervangen door 2V2 pCt. boorzuuroplossing. 27 Januari. Patiënte heeft weer pijn gekregen in de rechterzijde, vooral bij druk van achteren op de nierstreek. Links geen pijn. 28 Januari. Pijn rechts verdwenen; links nog steeds pijnlijk bij druk op de onderste ribben. Sinds heden katheter a demeure na uitspoeling van de blaas. 29 Januari. Geen eiwit. jo Januari. Vandaag weer met nitras argenti de blaas uitgespoeld, daarna met boorzuur. jl Januari. Geen pijn, intermitteerende temperatuur ; 2 maal daags geirrigeerd. I Fcbr. Katheter-urine sterk troebel; weer pijn in de rechterzijde, vooral bij palpatie van de nier. 8 Febr. Een spoor albumen. Status quo ante. Een laminaria-stift wordt ingebracht. 10 Februari 11 uur 's morgens. De patiënte wordt genarcotiseerd ; de laminaria-stift er uitgehaald; de cervix is nu voor één vinger toegankelijk en daarmede een kindsdeel te voelen. De vliezen worden doorgebroken en veel water loopt af, met één vinger wordt een voet gepakt en die geëxtraheerd met een koorntang. De voet hangt uit de vulva. 8 uur 's avonds. De voet was weer in de vulva verdwenen; bij exploratie bleek hij voor het ostium externum te zitten; met 2 vingers naar buiten gehaald, wordt hij met een lus aan een gewicht gefixeerd. II Februari 's morgens. Patiënte heett geen weeën gehad, De foetus wordt aan het been geëxtraheerd. Expressie van de placenta volgens Hocning. Na de bevalling maakt patiënte het veel beter. 16 dagen later vertrekt zij en zal zich na een week nog eens laten zien. Haar urine was toen van zure reactie, stroogeel van kleur; troebel; geen eiwit. S. G. 1016. Het sediment bevatte chromo- en leukocvthen, epitheliën met staarten (nierbekkenepitheel), enkele hvaline cylinders. Partus arte praematurus. Gedurende den cursus 1897 - 98 werd in de kliniek viermaal vroeggeboorte opgewekt, gedurende den cursus 1898-99 tweemaal. K. II IV para. Eerste partus perforatie, 2e en 3e versie en extractie bij partus praematurus. Ook nu wordt partus praematurus opgewekt wegens bekkenvernauwing: de maten van het bekken staan echter niet opgegeven. Van den schedel van het kind was de grootste omtrek 33.5, K. O. 30.3 c.M. 26 Juli i8g7. Na inbrengen van uitgekookte specula wordt de portio licht aangehaakt met kogeltang en drie dikke laminaria-stiften ingebracht. Geen vocht loopt af. Jodoformgaastampon. Transport naar de verloskamer. Eerst was, zeer gemakkelijk, uitwendige keering verricht; de schedel lag voor. De grootste maat van den schedel, uitwendig gemeten, v as bijna 10V2 c.M. Den volgenden dag werden de laminaria-stiften verwijderd. Twee vingers konden in het cervicaal-kanaal. Bij staande vliezen werd een voetje afgehaald: de vliezen stonden nog, het hoofd rechts beneden, naast de voeten. Het voetje wordt |in de vagina gehaald; vrij veel vruchtwater loopt at. De harttonen zijn goed; het ostium is nog rigide. In den middag wordt een tweede voetje in de cervix gehaald; de ontsluiting is niet merkbaar toegenomen. Van lieverlee neemt die toe, de voetjes waren teruggegaan; het linker voetje wordt opnieuw afgehaald en door lichte tractie vastgehouden. (5 K. G.) In den nacht van den 28en is de bil bijna geboren; de harttonen zijn niet meer te hooren. In lichte narcose worden de armen ontwikkeld ; daarna het hoofd met den handgreep van Mauriceau, ondersteund door uitwendigen druk. Bij het passeeren van den bekkenring kraakte er iets; het kind werd asphyctisch geboren en sterft eenigen tijd na de geboorte. Een geringe bloeding bestond tusschen de 5e en 6e ribbeboog; het linker wandbeen was over de geheele lengte geïnfracteerd. (het kraken.) De placenta moest manuëel worden verwijderd, daar andere manipulaties mislukten. De vrouw moest door het groote bloedverlies met kamferinjecties en inspuiting van physiologische zoutsolutie worden bijgebracht. 9 dagen later stond zij op. K 24 II para. Schedelligging. Eerste partus getermineerd door embrvotomie, decapitatie of perforatie. Plat rachitisch bekken. Dist spinarum 26 c.M., d. cristarum 26V2 c.M., omtrek bekken 86 c.M, Diam. Baudelocqui 18 c.M., Conj. inclinata 93'+ c.M. Van den schedel van het kind G. O. 32, K. O. 301/2 c.M. 21 September. Fundus uteri iets over de helft tusschen navel en proc. xiphoideus. 2) September. Onderzocht door Prof. Veit. Diagnose plat rachitisch bekken; de partus praematurus zal ongeveer 3 October worden ingeleid. Het verslag vermeldt niet, hoe deze datum bepaald werd. 1 October. Onder aseptische voorzorgsmaatregelen wordt een laminaria-stift ingebracht. 2 October. Na verwijdering der laminaria-stift werd 's morgens 11 uur door Prof. Veit een kolpeurynter ingebracht, die daarna werd opgespoten met 400 c.M3. boorwater; spoedig daarna traden weeën op, die langzamerhand toenamen en om pi. m. 2 uur n. m. zeer sterk en frequent werden. Prof. Veit liet aan den tubus vnn den kolpeurynter een gewicht verbinden, dat permanente tractie hierop uitoefende. Om half vier stond de kolpeurynter voor de vulva en werd een oogenblik later uitgedreven. Bij het inwendig onderzoek bleek nu, dat er volkomen ontsluiting was en dat de schedel boven den bekkeningang stond; de voeten lagen rechts, de harttonen waren links, 2 c.M. van den navel, het duidelijkst te hooren. Met veel moeite werd daarop versie en extractie verricht. Het kind werd blauw asphyctisch geboren, maar werd door de gewone middelen tot schreeuwen gebracht. Het perineum bleek over een lengte van 3 c.M. geruptureerd te zijn, wat met 2 hechtingen gesloten werd. De placenta kwam gemakkelijk per Credé. K. 98 III para. A. a. r. v. Patiënte is van 31 Maart tot 9 April op de geneeskundige kliniek geweest wegens bloedwateren. Thans (29 April) is de rechter nier nog palpabel, vergroot en pijnlijk. Bekkenmaten. Dist. spinarum 261/*, cristarum 29 c.M. Omtrek bekken X, diam. Baudelocqui 21 c.M. 29 April. Fundus naar rechts afgeweken, 4 vingers boven den navel. De navel is nog niet verstreken. Kindsbewegingen zijn duidelijk te zien. In den fundus is een groot deel te voelen; rug rechts. Over de geheele voorvlakte zijn kleine deelen te voelen. De schedel is bewegelijk boven den ingang. De harttonen zijn rechts het duidelijkst te hooren. De klachten, die patiënt naar de interne kliniek voerden, bestonden in moeheid in den rug en zwakte en bloedwateren sinds 6 weken. Vóór en gedurende het wateren had zij pijn. Nooit dikke beenen of een dik gezicht gehad. Geen koorts. Geen tubercel-bacillen in de urine gevonden. Nooit gebraakt, wel eens misselijk. Vorige partus spontaan, 2 kinderen, een van 12 en een van 3 jaar. Geen abortus. Eetlust goed, ontlasting geregeld. De vader leeft nog, de moeder aan een incisie in de hals gestorven. Patiënte klaagt nu over hoofdpijn en misselijkheid ; geen pijn bij het wateren. Cystoscopie geeft niets door den graviden uterus. 3o April. In narcose wordt de urethra met dilatatoria van Simon verwijd en de blaas digitaal onderzocht. De blaas voelt overal zacht aan, niets abnorms te voelen. De urethra is door het onderzoek ingescheurd. i Mei. Patiënte heeft pijn bij het wateren. } Mei. Hedenmorgen was de urine licht troebel, maar geel gekleurd, zuur. Enkele chromocyten, veel leukocyten en blaasepitheliën, geen cilinders of eiwit. Te 4 uur wordt een laminaria-stift ingebracht, 's Avonds weer eenig bloed in de urine. 4 Mei. Te half elf voor middags wordt de laminaria-stift verwijderd. De vrouw was op het dwarsbed gelegd. Na desinfectie van de genitalia externa wordt de voorlip van de portio met een Museux sche tang aangehaakt. Op geleide van de linkerhand wordt met de koorntang een samengevouwen colpeurynter in den uterus gebracht en daarna met een slappe carbol-oplossing gevuld. Daar tamelijk veel bloed afliep, doordat de Museux'sche tang tweemaal afschoot, werd een jodoformgaastampon ingebracht; de vrouw werd weer gewoon te bed gelegd; de steel van den colpeurynter werd met een touwtje aan een gewicht bevestigd, dat tusschen de beenen der vrouw liing, waardoor permanent aan den colpeurynter werd getrokken. De vrouw kreeg daarop wel pijnen in den rug, doch werkelijke weeën traden eigenlijk niet op. Te 7 uur werd de assistent geroepen, daar tampon en colpeurynter uitgedreven waren. Bij uitwendig onderzoek groot balloteerend deel in fundo, schedel boven den bekkeningang, rug rechts; harttonen rechts onder den navel. Inwendig veel coagula in de vagina, portio week en ingescheurd, dikke slappe rand van ostium externum, ontsluiting 4V2 cM., schedel hoog, balloteert, vliezen slap. 10 uur. Inwendig onderzoek nog hetzelfde. llVi uur. Toestand dezelfde. De vrouw kan niet spontaan wateren. Bij katheterisatie weer veel donkerrood gekleurde urine. Gedurende den ganschen nacht kwam geen verandering in den toestand. 6 Mei. Te 12 uur 's middags: Ontsluiting 5 cM. Door prof. Veit worden de vliezen gebroken, het hoofd stond weer op den bekkeningang; veel vruchtwater liep af. De schedel daalde in, pijlnaad dwars, kleine fontanel rechts. De sterk gespannen blaas werd te 12' \ uur gekatheteriseerd, urine troebel, donkerrood, stinkend. Te 1 uur begon het perineum te bombeeren en het hoofd in te snijden. Te 1 uur 15 werd het hoofd geboren, een omstrengeling werd over den schouder teruggebracht. Het kind werd onder de oksels geextraheerd; de navelstreng na 5 minuten afgebonden. Daar het kind vrij cyanotisch was en niet goed schreeuwde, werden de gewone middelen met succes toegepast. Na 20 minuten werd de placenta onder zachten druk ver- wijderd, daarbij gingen veel coagula af. Placenta en vliezen compleet en normaal. Uterus contraheert zich goed. De urine blijft bloedhoudend. 18 Mei. In de urine is geen bloed meer, patiënte zal vertrekken en zich nog eens vertoonen. /ƒ Juli. Tumor van de nier nog niet geheel verdwenen; nier bewegelijk; geen bloed meer in de urine gehad. Dit geval is met nog 16 andere als essentieele haematurie beschreven in de dissertatie van N. W. Bouwman, Haematuria in graviditate, Amsterdam 1901. Bouwman tracht van het ontstaan der essentieele haematurae een verklaring te geven en meent daarbij dat men daartoe het oog moet houden op 5 momenten, die van invloed zijn, op het tot stand komen van bloedwateren, dat in de nieren ontstaat, te weten : le. Een beginnende nephritis. Nu is het echter geen essentieele haematurie. 2e. Een intoxicatietoestand, ontstaan door de zwangerschap. 3e. Zenuwinvloeden, resp. haematuries angionévrotiques. Dat deze bloedingen bestaan, is voldoende aangetoond, maar waarom ze in de zwangerschap meer dan anders zouden voorkomen, niet. 4e. Renale haemophilie. Dat de haemophilie, toch een ziekte is, welke voornamelijk bij mannen voorkomt, uitsluitend voor één orgaan, de nier, zou voorkomen, is niet aannemelijk. 5e. Mechanische invloed, waardoor een zuivere eenvoudige niercongestie zou ontstaan, door actieve of passieve hyperaemie van de nier. Nu zou men ook een beperking der urinesecretie verwachten. Geen der vijf verklaringen zijn afdoende. In ons geval, waar wij voor en na de bevalling met een pijnlijke, vergroote nier te doen hebben, zal er wel een primaire afwijking van de nieren bestaan hebben. K. 10'2a IV para. A. a 1. Dist. spinarum '23,5, cristarum 25,5 cM., omtrek bekken 90 c.M. Conj. inclinata 8,8 cM., Diameter Baudclocqui 19 cM., Dist trochanterica 30 cM. Schedel van het kind G. O. 34,5 K. O. 31 cM. Ie partus. Abortus van 3 maanden. 2e , 4 »» »> »» ^ »» 3e „ a terme; huid gemacereerd. 13. V. '98. Fundus uteri tot aan den ribbeboog; navel verstreken; foetus zeer bewegelijk. In fundo is het hoofd te voelen. Portio week, ingescheurd, voor een vinger toegankelijk. Een voorliggend deel te voelen. 16. V. Foetus nu met het hoofd boven den bekken ingang; rug rechts. 19. V. Te 2 uur worden twee laminaria-stiften ingelegd, plus twee jodoformgaastampons. 20. V. 121n m. Vrouw wordt op de verloskamer gebracht, dwars op het bed gelegd, genitalia externa gereinigd, tampon en laminaria-stiften verwijderd. De portio is nu voor twee vingers toegankelijk, waarom Prof. Veit nu geen colpeurynter inbrengt, maar de vliezen breekt. De schedel stond boven den bekkeningang, rug rechts, harttonen rechts onder den navel, frequentie 140. IV2 uur. Portio moeilijk te bereiken, schedel naar rechts afgeweken, geen weeën. 2l/a uur. Schedel boven bekkeningang. Ost externum pl. m. 3 cM., rigide moeilijk met de vin- gers te verwijden, weeën om het kwartier, rug rechts, harttonen 140. 4 uur. Weëen frequent en krachtig, de vrouw heeft veel pijn, ost. externum even wijd. De portio hangt als een slappe luif in de vagina. 5V> uur. Door Prof. Veit wordt besloten versie en extractie te doen : waarom, staat niet vermeld. De ontsluiting is pl. m. 3l/2 cM., rekbaar; het kind wordt asphyctisch geboren, maar bijgebracht. Er is een cervixscheur, die met drie catgut-hechtingen voorzien wordt. Daags na de bevalling sterft het kind, de moeder is zeer onrustig, zij blijft dit, zij meent steeds achtervolgd te worden. Daags na de bevalling had zij een temperatuur van 38°, den vierden dag van 37,5. Overigens normale temperaturen. 14 dagen post partum wordt zij ontslagen. C. '98 99, K. 44, III para. Dw. h. r. r. a. Dist. spinarum 31, cristarum 271's, omtrek bekken 94 c.M. conj. inclinata IIV4, diameter Baudelocqui 19 cM., maten van het kind staan niet opgegeven. Patiënte heeft op 21-jarigen leeftijd ontsteking gehad aan de wervelkolom. Zij heeft een absces op den rug gehad, waarin proefpuncties en aspiratie is gedaan. Patiënte weet niet, wanneer haar laatste inenses geweest zijn of wanneer zij het eerst leven gevoeld heeft. De harttonen zijn normaal, de long is linksboven iets gedempt, verscherpt inspirium, ronchi. ƒƒ November. Onderzoek. Ie partus extractie (billigging), 2e keer in narcose, waarschijnlijk versie en extractie (Kind was dood.) Fundus 3 vingers onder processusxiphoideus; balloteerend deel links in den fundus. Rug rechts. Harttonen rechts onder den navel het duidelijkst. Portio ruitvormig, week. Ostium voor vingertop toegankelijk; geen voorliggend deel te voelen. 21 November. In narcose onderzocht, blijkt links het bekken scheef vernauwd te zijn, rechts is een vooruitspringende punt te voelen. Er is een litteeken in de cervix en in de vagina. 22 December. Er wordt besloten tot opwekken van vroeggeboorte; waarom op dit tijdstip, staat niet vermeld. ii uur. De vrouw wordt in steensnede-ligging gebracht, de portio aangehaakt en getracht dezen naar beneden te trekken. Het ost.-externum is zeer hoog en de portio schijnt gefixeerd te zijn. Het cervicaal-kanaal blijkt toegankelijk te zijn voor één vinger. Op geleide van den vinger wordt na desinfectie der genitalia externa en uitspoeling der vagina een colpeurynter in den uterus gebracht. Deze wordt daarna opgespoten met 600 c.M.s boorwater, het einde van de caoutchouc-slang dichtgebonden en de vrouw op de verloskamer gebracht. Aan den colpeurynter wordt door een gewicht voortdurende tractie uitgeoefend. Te 12 uur loopt plotseling veel water af. (De vrouw had nog geen weeën.) Bij tractie aan den colpeurynter komt deze geheel samengevallen te voorschijn. 2 uur. De vrouw heeft weinig pijn gehad. Het kind ligt dwars, hoofd rechts, stuit links, harttonen rechts ter hoogte van den navel, rug voor. Bij inwendig onderzoek blijkt de vruchtblaas als een worst in de vagina te liggen; het ost-externum, dat moeilijk te bereiken is en vlak achter de symphysis ligt, is voor één vinger toegankelijk, de vruchtblaas puilt poliepvormig uit het ostium. De vrouw wordt op de linkerzijde gelegd om te trachten een billigging te krijgen. Vóór dien tijd wordt de vruchtblaas met den vinger doorgestooten. ) uur. Weeën zeer zwak, het kind ligt scheef in den uterus; geen billigging te verkrijgen, ook niet bij uitwendige manipulaties. Er loopt nog veel vruchtwater af. Harttonen goed. /V4 uur. De vrouw begint tamelijk veel bloed te verliezen. Inwendig onderzoek. Veel coagula in de vagina, het ost. externum nog even hoog, nauwelijks te bereiken, bijna voor twee vingers toegankelijk. Wegens de hevige bloeding wordt de vagina met jodoformgaas stevig getamponeerd. Harttonen van het kind 148, regelmatig, pols van de vrouw goed. 91/2 uur. De weeën zwak, de vrouw verliest voortdurend bloed, ziet er anaemisch uit. Harttonen van het kind 132. Wegens de bloeding en den toestand van de vrouw wordt besloten den partus te eindigen en werd de vrouw genarcotiseerd. Bij inwendig onderzoek blijkt het ostium, dat zeer rigide is, voor drie vingers toegankelijk te zijn, kleine deelen liggen voor. De assistent Wittenrood gaat met de geheele rechterhand in de vagina en met twee vingers door het ostium internum. Het blijkt, dat rechts van het ostium een elleboog ligt, links daarvan een andere elleboog, hooger opgaande wordt een voetje aangehaakt en daaraan geextraheerd. Toen de knie geboren was, wilde de extractie niet verder vorderen. Prof. Veit maakte nu twee incisies aan de achterste helft van de portio, waarna spoedig het verdere gedeelte van de linker onderextremiteit volgde; verder werden spoedig de armen en het hoofd volgens Mauriceau ontwikkeld, met behulp van druk van buiten; de gemaakte incisies waren verder ingescheurd. Het kind was diep asphyctisch en kon niet worden bijgebracht. De placenta volgde goed. Op een deel van de placenta zat veel zwart coagulum, waaruit bleek dat die durante partu daar had losgelaten. K. j8. Schcdelliggin% VI para. Eerste partus in 1888, doodgeboren. 2e in 1890, 7e maand levend. 3e 1893, 7 maanden levend. 4e in 1897, 7 maanden dood. Augustus 1898 de 5e een abortus van 10 weken. Dist. spinarum 25, cristarum 28, omtrek bekken 93, diameter Baudelocqui 19, conj. inclinata 9 cM. Maten van het kind staan niet opgegeven. Laatste menses half September, eerste gevoel van leven begin van het jaar. 2} Maart. Fundus uteri tegen den ribbeboog, het hoofd bewegelijk boven den bekkeningang, rug rechts, harttonen rechts. Na desinfectie wordt met Simon's speculum de punt van een colpeurynter in de cervix ingevoerd en opgeblazen. Om half negen eenige weeën opgetreden, nadat de colpeurynter om half vijf was ingevoerd, cervix iets meer open; weer de colpeurynter getracht in te brengen, wat gelukt, maar er uit genomen, omdat hij lek is. Gedurende dezen tijd is de cervix nog meer verwijd, 's avonds kreeg patiente eenige zwakke weeën, om half elf valt ze in slaap. 24 Maart, 's Morgens om tien uur blijkt de colpeurynter weer in de vagina te liggen en wordt verwijderd, de ontsluiting is als den vorigen dag, een nieuwe colpeurynter getracht in te brengen, wat niet gelukt, daarom de cervix getamponeerd met jodoformgaas. Patiënte heeft den geheelen dag geen pijn. 25 Maart, 's Middags half vier. Geen verandering bij inwendig onderzoek. De vliezen worden met een koorntang gebroken. Schedel ligt voor. 26 Maart. Patiënte heeft in het geheel geen weeën gehad en heeft geslapen, s morgens om 10 uur voelt patiënte zich plotseling zwaar ziek, hoofdpijn, droge mond, dorst. Temperatuur 39.4, koude rilling. Te 12 uur. Temp. 40.2, pols 150, respiratie 48. Te 1 uur komt prof. Veit, die besluit den partus te termineeren, wegens de bestaande infectie. Accouchement forcé. Het ost. uteri. int. is nog zoo nauw, dat slechts één vinger passeeren kan. Op geleide van dien vinger wordt met een Museux'sche tang een voetje gepakt en afgehaald. Nu wordt flink aan dit voetje en aan het daaropvolgend been getrokken. Daarbij wordt eerst de huid afgestroopt en vervolgens de geheele femur van de romp getrokken. Nu wederom met den vingei ingaande wordt na veel moeite door haken in de liesplooi het andere been en de stuit geboren. Bij het ontwikkelen van den romp komen de ingewanden van het kind door de buikhuid heen. Het ontwikkelen van de armen levert weer veel moeilijkheid op. Met een Museux'sche tang wordt de achterliggende arm gepakt en naar buiten getrokken, de tweede arm volgt gemakkelijk. Met het perforatorium wordt de schedel geperforeerd, daar het extraheeren niet gelukt. Na hard trekKen wordt nu ook deze geboren. Er is geen bloeding. Na 15 minuten wordt de placenta door druk op den fundus geboren. Het onderste uterine segment wordt met 1 pCt. carboloplossing doorgespoeld. Placenta is compleet, bij het ondereinde schijnt zij (waarschijnlijk door den colpeurynter) reeds vroeger losgemaakt te zijn (n.1. afplatting van deze plaats). Hier is dus waarschijnlijk de infectiepoort geweest. Het kind ziet er uit alsof het reeds lang dood was. Daags na den partus is de temperatuur nog gestegen en komen stinkende vliezen te voorschijn. Patiënte is nog eenige dagen licht koortsend gebleven, een week na den partus is ze koortsvrij en na 13 dagen wordt ze genezen onslagen. In 6 gevallen is derhalve in de te bespreken twee jaren de vroeggeboorte opgewekt; eenmaal ter wille van de moeder, die dan ook genezen is, (ook kind levend), en vijfmaal ter wille van het kind (bekkenvernauwing), dat slechts in één geval levend ter wereld kwam. Manueele Expressie. In dit hoofdstuk zijn de gevallen samengenomen, waarin de schedel door den handgreep van Riigen (expressie van uit het perineum posterius), of door den handgreep van Kristeller (expressie door druk op den fundus uteri) geboren werd. In de kliniek werden in den cursus 1897,98 twee, in den cursus '98/99 één geval van manueele expressie genoteerd. '97/98. K. '29 A. Patiënte komt in partu in het ziekenhuis. Geen harttonen te hooren. Om 10 uur; ontsluiting 8 cM., staande vliezen, schedel bewegelijk. Vliezen worden doorgebroken, veel vruchtwater loopt af. De schedel komt dieper, is week, schedelbeenderen flotteeren, met den onderzoekenden vinger zijn gemakkelijk stukken van de hoofdhuid af te strijken. Een lichte narcose om te verhinderen dat de schedel door persen zou geboren worden. Door den candidaat wordt volgens de methode van Kristeller geexprimeerd. Een dood gemacereerd kind en de placenta worden tegelijk geboren. De indicatie voor de toegepaste therapie is niet duidelijk. K. 48 II para. Expressie na inleggen van colpeurynter. Zie hoofdstuk eclampsie. '98/99. K. 102, I para. A. a. 1. v. Dist. spinarum 22, cristarum 23,5 cM. Nadat er drie uur volkomen ontsluiting was en het kind voor de vulva stond, wordt het kind door druk op het perineum posterius geboren. In de polikliniek had in den cursus J97/98 9 maal, in den cursus '98/99 3 maal de partus door expressie plaats. '97 98. P. 86, IV para. K. a. 1. a. Nadat volkomen ontsluiting verkregen was, bleef de schedel met den pijlnaad dwars en beide fontanellen ongeveer even hoog vast op den bekkeningang staan. Nadat dit ongeveer vier uur geduurd had, heeft Dr. Doorman door expressie volgens Kristeller den schedel doen geboren worden, na ongeveer een uur, onder voortdurend terughouden van den grooten fontanel, die steeds dieper dan de kleine wilde indalen, getracht te hebben, den partus normaal te doen plaats hebben. Bekken is wat vernauwd. Vorige partus normaal. P. 215, III para. A. a. r. v. Ie partus spontaan. 2e forcipaal, thans expressie volgens Kristeller, daar de schedel, niettegenstaande krachtige weeën, gedurende twee uren voor de vulva bleef staan. P. 296, V. para. A. a. 1. v. Ie partus forcipaal, 2e gemelli, 3e placenta praevia, 4e voetligging en extractie. Thans expressie volgens Kristeller, daar de schedel sinds 21/* uur was ingedaald en onder flinke weeën de vrucht niet geboren werd. P. 565, I para. A. a. r. v. Expressie volgens Kristeller. P. 680, IV para. Voorste wandsbeenligging, rug rechts. Vorige partus spontaan. Het hoofd was na eenige uren wel gedraaid, maar niet dieper gekomen. Daarom expressie volgens Kristeller., na het breken der vliezen. P. 8jj X para. A. a. 1. v. Vorige partus spontaan, 5e en 9e abortus. Expressie volgens Kristeller wegens het langzaam indalen van den schedel. P. 856 I para. A. a. r. v. Dist spinarum 26, cristarum 28.5 c.M. diameter Baudelocqui 19 c.M. Het bekken maakt den indruk van algemeen vernauwd te zijn; het hoofd, dat een uur voor de vulva stond, wordt geëxprimeerd van uit het achterste perineum met gelijktijdigen druk op den fundus. (Combinatie van den handgreep van Ritgen en van Kristeller.) P. 891 XVI para. A. a. r. v. Eén abortus, één placenta adhaesiva, de rest normaal. Thans expressie. Waarom, staat niet opgegeven. P. 917 V para. A. a. 1. v. Vorige partus spontaan. Terwijl de vliezen staan blijven, blijft na volkomen ontsluiting de spildraai uit. Na het breken der vliezen komt een eerste kruinligging tot stand; daarna expressie; het kind wordt in eerste schedelligging geboren. '98/99. P. 127 V para. A. a. r. Ie en 4e partus forcipaal; nu expressie. P. 807 II para. A. a. 1. v. Vorige partus forcipaal, thans expressie. P. 888. IV para. A. a. r. v. Vorige partus spontaan. Na volkomen ontsluiting blijft de toestand pl. m. 3 uur lang dezelfde; zwakke weeën. De expressie is voornamelijk bij multiparae toegepast, wanneer het hoofd langen tijd voor de vulva stond, daar nu expressie veel eenvoudiger was dan forcipale extractie. Forcipale Extractie. In de kliniek werd gedure nde den cursus 1897 - 98 7 maal de partus forcipaal getermineerd, gedurende den cursus 1898 - 99 achtmaal. 13 maal betrof het primiparae, éénmaal een II para, éénmaal een IX para- ƒ maal werd de partus getermineerd wegens langen duur ad usuin clinicum K 23, 57 en 81 van C. '97 - 98 en K 20 en 70 van cursus '98 - 99. Driemaal ter wille van de moeder. Eenmaal wegens uitputting (K 95 C. '97 - 98.) Tweemaal wegens eclampsie (K 12 en 104, C. '98-99.) Tweemaal ter wille van moeder en kind. Wegens weeënzwakte (K. 45 van C. '97-98 en K 29 van C. '98 - 99.) Vijfmaal ter 'wille van het kind. Afloopen van meconium en onregelmatig worden der harttonen (K 50 en 69 van C. '97 - 98 en K 30, 41 en 106 van C. '98 - 99.) Ie. Wegens te langen duur ad usum clinicum. K. 23 I para. Dist spinarum 25, cristarum 28 c.M., omtrek bekken 90 c.M., Promontorium niet te bereiken. Diameter Baudelocqui 21 c.M. i Octobcr, 3 uur. De vliezen zijn manueel gebroken. De ontsluiting was volkomen. Weeën frequent, maar niet sterk. De frequentie der weeën allengs verminderd. Toestand blijft dezelfde. Te 5 uur. Schedel bijna voor de vulva, kleine fontanel rechts vóór, pijlnaad van rechts vóór naar links achter, groote fontanel niet meei te bereiken. 8 uur. Toestand dezeltde, schedel vrij sterk gemouleerd. 9 uur. Na aankomst van Prof. Veit wordt patiënte genarcotiseerd, dwars gelegd, gewasschen en gedesinfecteerd. De kleine fontanel staat rechts vóór, de pijlnaad loopt van rechts vóór naar links achter. Tijdens een wee komt het hoofd even in de vulva te voorschijn. Hierop wordt de tang aangelegd ad usum clinicum door den candidaat. Eerst wordt op geleide der rechterhand de linker lepel ingebracht, daarna de rechter op geleide van de linkerhand en de tang gesloten. De tang wordt in dwarsche afmeting aangelegd. Bij de extractie ontstaat spoedig een perineaalruptuur, die tot bij den anus door gaat. Toen de schedel voor het grootste segment was geboren werd de tang afgenomen en het hoofd door druk op het perineum posterius verder te voorschijn gebracht. Het kind wordt daarop geextraheerd. Het kind schreeuwde goed en vertoonde geen laesies van de tang. De ruptuur werd met vier hechtingen gesloten. De placenta wordt na 20 minuten uitgedrukt. K 57 I para. A. a. r. v. Dist spinarum 27, cristarum 29, 5, omtrek bekken 89, Conj. ext. 20 c.M. io januari. Half één 's middags. Bij het inwendig onderzoek loopt het vruchtwater af. Ontsluiting pl. m. 8 cM. Schedel ingedaald, staat vast, weeen goed en frequent. 1 uur. Nog geen volkomen ontsluiting: sagit- taainaad staat dwars, kleine fontanel rechts. Flinke en frequente weeen. Om 2 uur 40 begon het perineum een weinig te bombeeren, en kwamen er faeces bij de weeën uit den anus. Vrij krachtige weeën volgden elkaar snel op en om 3 uur werd een klein segment van de schedel in de vulva zichtbaar. Bij inwendig onderzoek bleek er van het ostium niets meer te voelen te zijn, de pijlnaad liep van links achter, naar rechts voor, terwijl de kleine lontanel naar voren stond en het diepst. Ad nsitm cltnicitm werd besloten den schedel forcipaal te extraheeren. De vrouw werd genarcotiseerd. De forceps werd in de dwarsche afmeting van het bekken aangelegd, de linkerlepel het eerst. Langzaam werd nu de schedel met de forceps een weinig geroteerd, totdat de pijlnaad in de rechte afmeting van het bekken verliep en geextraheerd, totdat een vrij groot segment in de vulva zichtbaar was geworden. Toen werd de forceps op de gewone wijze afgenomen en terwijl de fundus gesteund werd, de schedel van uit het perineum posterius langzaam (aan de orbitaalwanden) verder te voorschijn gebracht en tegen de symphysis aangedrukt. Na de geboorte van den schedel werd de romp op de gewone wijze geextraheerd. Aan het perineum bleek een kleine ruptuur te zijn ontstaan, die direct post partum door twee hechtingen verzorgd werd. Na 20 minuten werd de placenta door lichten druk op den fundus geëxprimeerd. De uterus contraheerde zich goed, geen bloeding. K. 81, I para A. a. r. v. Dist. spinarum 23i/„ cristarum 251/2 cM., omtrek bekken 80, Dist. Baudelocqui 20 cM., promontorium niet te bereiken. J 6 Maart IC/2 uur. Ontsluiting nog niet volkomen (pl. m. 5 c.M.) HV2 uur. Door manueele rekking van het ostium trekt dit zich spoedig over den schedel terug, waardoor de ontsluiting volkomen wordt. Druk op den fundus doet de schedel dieper indalen, waarbij de pijlnaad evenwel nog nagenoeg dwars blijft staan. Na eenige uren komt de kleine fontanel, die eerst totaal naar rechts stond, wat naar voren en staat nu ook het diepst. De lange duur van den partus deed besluiten ad usum clinicum te termineeren. De vrouw in dwarsligging, chloroformnarcose, desinfectie der genitalia externa. Op geleide van twee vingers van de rechterhand wordt de linker lepel van bovenuit ingebracht, zoodat de lepel links en iets naar voren komt te liggen. De rechter lepel wordt eveneens ingebracht, zoodat deze rechts en wat naar achteren ligt. He sluiten van de tang geschiedt zonder bezwaar. Bij tractie blijkt de schedel te volgen. Toen het achterhoofd onder de symphysis stond werd de tang afgenomen en door druk op het perineum posterius het aangezicht zeer langzaam geboren. Het perineum blijft daarbij intact. Zeer langzaam werden daarna de schouders ontwikkeld, waarbij ook het perineum niet gelaedeerd wordt. Geen druksporen van de forceps. Groot caput succedaneum op het rechterwandbeen. Placenta normaal verwijderd. Cursus 1898-99. K. 20 I para. A. a. 1. v. Tangextractie ad usum clinicum. Dist. spinarum 22, cristarum 26, omtrek bekken 82 ; Diameter Baudelocqui 20 c.M. Kleine fontanel staat links vóór; ontsluiting niet opgegeven. Nadat de vochtblaas gebroken was, narcose, desinfectie. De tang wordt in dwarsche afmeting aangelegd en afgenomen, nadat de schedel voor een groot gedeelte is geboren. Daarna wordt de geboorte van de rest van den schedel aan de natuur overgelaten. Vervolgens wordt de extractie van de romp gedaan. Vóór de geboorte van de placenta, die spontaan plaats heeft, wordt een kleine perineaalruptuur, die ontstaan was, met een paar diepe hechtingen gesloten. K. 70 1 para. A. a. r. v. ad usum clinicum. Dist. spinarum 24, cristarum '29, omtrek bekken 92, Baudelocqui 211/2 c.M. Bij volkomen ontsluiting narcose, desinfectie. De forceps wordt dwars aangelegd, de schedel draait in de forceps, zoodat de kleine fontanel naar voren komt en de pijlnaad in de rechte afmeting verloopt. Door veel te hard trekken ontstaat reeds een ruptuur, vóórdat de groote fontanel geboren is. De tang wordt afgenomen; door druk op den buik en op het perineum post. wordt de schedel geboren. Bij het ontwikkelen der schouders trekt de candidaat weer veel te hard, zoodat de reeds bestaande ruptuur tot een complete werd; de scheur in het rectum is niet heel diep. Prof. Veit hecht het perineum. Eerst oppervlakkige vaginale hechtingen, daarop wordt de scheur in het rectum gehecht en vervolgens worden diepe perineaalhechtingen aangelegd. De placenta wordt normaal geboren. 2e Forcipalt' extractie ter wille van de moeder. a. Voor uitputting. K. 95. (cursus '97 - 98) I. para. A. a. r. v. Dist. spinarum 26'/2, cristarum 29, omtrek bekken 95, diameter Baudelocqui 22 c.M. 's Middags half vier pl. m. 5 c.M. ontsluiting. Vliezen worden gebroken, meconium loopt af, harttonen 120. Daar de vrouw vrij wel uitgeput geraakte, werd te 6 uur 10 tot torcipale extractie besloten. Dwarsligging, narcose, reiniging der genitalia externa; de schedel was diep ingedaald, de ontsluiting volkomen geworden, de kleine fontanel stond rechts naar voren. Eerst werd de linkerlepel op geleide der rechterhand ingebracht, daarna de rechterlepel op geleide der linkerhand, de tang gesloten en met korte tusschenpoozen langzaam getrokken; toen de schedel met een klein segment geboren was, werden de lepels één voor één afgenomen, terwijl van uit het perineum post, gesteund werd. Door langzamen druk daarop werd het hoofd om de symphysis geroteerd. De navelstreng was om den hals en den linkeroksel geslagen en werd over den rechterschouder gereponeerd. Daarna extractie van het kind, dat weldra goed schreeuwde. Navelstreng afgebonden. Geen ruptuur; geen bloeding. Placenta na 15 minuten normaal verwijderd. b. Voor eclampsie. J98 - 99. K. 12 IX para. Zie eclampsie. De tang werd door Dr. Semmelink aangelegd bij volkomen ontsluiting en het kind gemakkelijk geextraheerd. Geen ruptuur. K. 104 I para. A. a. v. Indicatie eclampsie. In narcose na desinfectie bij volkomen ontsluiting wordt eerst de linkerlepel in de linker bekkenhelft, daarna de rechter in de rechter bekkenhelft gebracht en de tang dwars aangelegd. Voorzichtig wordt nu geextraheerd, totdat het mogelijk schijnt den schedel te exprimeeren. De lepels afgenomen ; door druk op den fundus en op het perineum post. wordt de schedel geboren. Geen ruptuur, kind asph\ ctisch, wordt bijgebracht. Zie verder in het Hoofdstuk. Eclampsie. 3e. Ter wille van moeder en kind. Weeënzwakte. '97 -98. K. 45 I para. A. a. 1. v. Dist. spinarum 281/2, cristarum 311 /4 c.M. omtrek bekken 93, conj. externa 19l/é c.M. 2/ November. 10 uur 30. \ olkomen ontsluiting, vochtblaas gesprongen. Ie achterhoofdsligging. Nadat het hoofd om half elf voor de vulva stond, is om half twee wegens weeenzwakte de tang aangelegd. Het perineum bombeert tijdens een wee ; het''hoofd is nog niet zichtbaar geweest. De weeën zijn sterk verminderd; het laatste halt uur waren er geen meer geweest. Harttonen zuiver. Narcose, reiniging der genitalia externa. Nadat 2 vingers van de rechterhand zoo hoog mogelijk links langs den schedel zijn gelegd, wordt de linkerlepel met de linkerhand onder geleide van de rechter om de schedel in de linker bekkenhelft gebracht, hierop hetzelfde met den rechterlepel. De tang wordt gesloten en hierop met de extractie begonnen. Toen het hoofd voor het grootste segment geboren was en de tang zou woiden afgenomen, scheurde het perineum tot bij den anus in. Extractie van het kind werd verder gemakkelijk voltooid. De perineaalruptuur wordt door Prof. Veit met drie zijden hechtingen verzorgd en de placenta met den handgreep van Credé verwijderd. C. 1898-'99. K. 29 II para. A. a. 1. v. Dist. spinarum 24, cristarum 261/ï, omtrek bekken 86 c.M., Baudelocqui diameter Baudelocqui 22 c.M. 's Middags half vier pl. in. 5 c.M. ontsluiting. Vliezen worden gebroken, meconium loopt af, harttonen 120. Daar de vrouw vrij wel uitgeput geraakte, werd te 6 uur 10 tot lorcipale extractie besloten. Dwarsligging, narcose, reiniging der genitalia externa; de schedel was diep ingedaald, de ontsluiting volkomen geworden, de kleine fontanel stond rechts naar voren. Eerst werd de linkerlepel op geleide der rechterhand ingebracht, daarna de rechterlepel op geleide der linkerhand, de tang gesloten en met korte tusschenpoozen langzaam getrokken; toen de schedel met een klein segment geboren was, werden de lepels één voor één afgenomen, terwijl van uit het perineum post, gesteund werd. Door langzamen druk daarop werd het hoofd om de symphysis geroteerd. De navelstreng was om den hals en den linkeroksel geslagen en werd over den rechterschouder gereponeerd. Daarna extractie van het kind, dat weldra goed schreeuwde. Navelstreng afgebonden. Geen ruptuur; geen bloeding. Placenta na 15 minuten normaal verwijderd. b. Voor eclampsie. '98-99. K. 12 IX para. Zie eclampsie. De tang werd door Dr. Semmelink aangelegd bij volkomen ontsluiting en het kind gemakkelijk geextraheerd. Geen ruptuur. K. 104 I para. A. a. v. Indicatie eclampsie. In narcose na desinfectie bij volkomen ontsluiting wordt eerst de linkerlepel in de linker bekkenhelft, daarna de rechter in de rechter bekkenhelft gebracht en de tang dwars aangelegd. Voorzichtig wordt nu geextraheerd, totdat het mogelijk schijnt den schedel te exprimeeren. De lepels afgenomen ; door druk op den fundus en op liet perineum post. wordt de schedel geboren. Geen ruptuur, kind asphyctisch, wordt bijgebracht. Zie verder in het Hoofdstuk: Eclampsie. 3e. Ter wille van moeder en kind. Weeënzwakte. '97 - 98. K. 45 I para. A. a. 1. v. Dist. spinarum 28V2» cristarum 31'/4 c.M. omtrek bekken 93, conj. externa 19'/4 c.M. 2i November. 10 uur 30. Volkomen ontsluiting, vochtblaas gesprongen. Ie achterhoofdsligging. Nadat het hoofd om half elf voor de vulva stond, is om half twee wegens weeënzwakte de tang aangelegd. Het perineum bombeert tijdens een wee; het hoofd is nog niet zichtbaar geweest. De weeën zijn sterk verminderd; het laatste half uur waren er geen meer geweest. Harttonen zuiver. Narcose, reiniging der genitalia externa. Nadat 2 vingers van de rechterhand zoo hoog mogelijk links langs den schedel zijn gelegd, wordt de linkerlepel met de linkerhand onder geleide van de rechter om de schedel in de linker bekkenhelft gebracht, hierop hetzelfde met den rechterlepel. De tang wordt gesloten en hierop met de extractie begonnen. Toen het hoofd voor het grootste segment geboren was en de tang zou worden afgenomen, scheurde het perineum tot bij den anus in. Extractie van het kind werd verder gemakkelijk voltooid. De perineaalruptuur wordt door Prof. Veit met drie zijden hechtingen verzorgd en de placenta met den handgreep van Credé verwijderd. C. 1898 - '99. K. '29 II para. A. a. 1. v. Dist. spinarum 24, cristarum 26'/s> omtrek bekken 86 c.M., Baudelocqui 19 c.M. Ontsluiting 6 c.M. Indicatie voor de forceps : Weeenzwakte. De pijlnaad verloopt dwars, kleine fontanel links, groote rechts. Narcose, desinfectie. De tang wordt aangelegd in eerste schuine afmeting, eerst linker, dan rechter lepel, het hoofd wordt geëxtraheerd, de navelstreng, die één keer om den hals is geslagen, wordt over het hoofd terug gebracht en de romp geextraheerd door trekken met 2 vingers in de okselholte. Na 15 minuten volgt de placenta per Crcdc. Een kleine ruptuur is ontstaan, die niet behoeft gehecht te worden. 4e Forcipalc extractie ter wille van het kind. Afloopen van meconium en onregelmatig worden der harttonen. 1897 - '98. K. 50 I para. A. a. 1. v. Dist spinarum 24, cristarum 271/?, omtrek bekken 102, conj. ext. 22 c.M. Promontorium niet te bereiken. 28 November 's morgens half acht. Volkomen ontsluiting, kleine fontanel recht naar voren, groote fontanel wegens sterk caput succedaneum niet te palpeeren. De pijlnaad ligt in het mediaanvlak. Weeën zijn zeer frequent en krachtig. Harttonen normaal. 10 uur. Het perineum begint aan te spannen. 12 uur. Sinds 10 uur staat de partus volkomen stil; het persen houdt op. Sinds 12V4 uur worden de harttonen zeer verlangzaamd en irregulair, zoodat de tang wordt aangelegd. Desinfectie der genitalia externa, narcose. De linkerlepel wordt op geleide van 2 vingers van de rechterhand ingevoerd, daarna de rechter op dezelfde manier, zóó dat de tang komt te liggen in de dwarsche afmeting van het bekken. Hierop wordt de extractie begonnen en na eenig trekken komt de schedel voor de vulva te voorschijn en wordt om de symphysis geroteerd. Nadat een klein segment van den schedel is geboren, woi dt de tang afgenomen en door druk van uit het perineum post. snijdt de schedel verder door. Toen de schedel bijna met het grootste segment geboren was, begon het frenulum in te scheuien, waarop met de schaar een zijdelingsche incisie gemaakt werd. De schedel wordt nu gemakkelijk geboren en hieraan de extractie van do romp aangesloten. Het kind schreeuwt niet terstond, maar wordt spoedig bijgebracht. De wond van de vulva wordt met twee hechtingen genaaid. De placenta volgens Credé verwijderd. Het kind vertoont links een lichte facialis-parese. K. 69 I para. A. a. 1. v. Dist. spinarum '23, cristarum 27, omtrek bekken 92 c.M. ii Februari 98. n uur jo. Zvvake harttonen, meconium loopt af. Daarop forcipale extractie. Bij welke ontsluiting staat niet opgegeven. De vrouw dwars gelegd, desinfectie, narcose. De linkerlepel op geleide van de rechterhand ingevoerd ; daarna rechterlepel op geleide van de linkerhand. Sluiting van de tang en tractie. Nadat het hoofd met een groot segment buiten de vulva stond, werd de tang afgenomen en voorzichtig het hootd door druk op het perineum uitgeduwd. Daarna aan het hoofd getrokken, totdat beide schouders zichtbaar waren en dan aan de oksels het kind in de richting van de symphysis te voorschijn gehaald. De navelstreng afgebonden. Een kleine onvolkomen ruptuur was ontstaan, die met 2 hechtingen genaaid werd. Na 20 minuten wordt de placenta uitgedrukt. '98-99. K. 30 I para. A. a r. a. Dist. spinarum 26, cristarum 28, omtrek bekken 88 c.M. Diam. Baudelocqui 18 c.M. Ontsluiting bijna volkomen. Indicatie. Slecht worden der harttonen. Na desinfectie wordt de tang in narcose in dvvarsche afmeting aangelegd. De pijlnaad liep volkomen sagittaal. Nadat het voorhoofd zichtbaar was, werden de lepels afgenomen en het kind verder manueel geextraheerd. Het kind was niet asphyctisch, na 15 minuten werd -de placenta normaal verwijderd. K. 41 I para. A. a. r. v. Dist. spinarum 241/?, cristarum, 27 c.M. omtrek bekken 80 c.M. Diam. Baudelocqui 19Vs c.M. Volkomen ontsluiting. Indicatie. Onregelmatige harttonen. De tang wordt aangelegd in de dwarsche afmeting. Na tractie en draaiing om de symphysis werd het hoofd geboi en, spoedig daarna het kind geexprimeerd door druk op den fundus. Geen ruptuur. Na de geboorte volgde een abundante bloeding, die dooi wrijving van den uterus stond. Kind zwaar asphyctisch geboren; alle pogingen om het tot het leven ter ug te brengen, mislukten. Placenta lag los in de vagina. De opening van de vliezen dicht aan de rand. Tijdens de weeen had bloeding bestaan. K. 106 I para. A. a. 1. v. Dist. spinarum 30, cristarum 30V2t omtrek bekken 94, conj. inclinata li1/*, conjugata Baudelocqui 2l1*/2 c.M. De ontsluiting staat niet opgegeven. De indicatie voor forcipale extractie is afloopen van meconium. De vrouw wordt dwars gelegd, genarcotiseerd en de genitalia externa gedesinfecteerd. De linkerlepel wordt op geleide van de rechterhand links ingebracht, de rechterlepel rechts op geleide van de rechterhand. Bij het sluiten van de tang kwam de kleine fontanel naar voren. Extractie tot de groote fontanel geboren was. De lepels afgenomen, de schedel wordt verder ontwikkeld door druk op het perineum post. De rest met de handen geextraheerd. Een kleine ruptuur werd met één hechting gehecht. In de polikliniek werden gedurende deze twee jaren 71 vrouwen forcipaal verlost; hiervan waren 43 primiparae, 4 II parae, 2 III parae, 1 IV para, 3 V parae, 7 VI parae, 1 VII para, 3 VIII parae, 2 XII parae en IX, X, XI en XV para elk één, bovendien een eerste kind van een I para gemelli. De indicatiën waren: A. Ter wille van de moeder: 1. Lange duur van den partus (ook ad usus clinicum) 19; n.1. van den cursus 97 - 98. P. 10, 103, 159, 426, 655, 712, 791, 792, 609, 828, 898 en 912. Van den cursus '98-99. P. 119, 162, 268,368, 534, 537, 687 en 700. 2. Vernauwde uitgang. 2. P. 21 en 209 van den cursus 1897/98. 3. Uitputting van de vrouw, 8. P. 101, 493, 546 en 901 van '97 98. P. 459, 494, 636 en 642 van '98/99. 4. Eclampsie. P. 875 van '98/99. Verlost in de kliniek. B. Ter wille van het kind. Afloopen van meconiuni. Slechte harttonen 12 n. 1. Van '97/98. P. 70, 78, 127, 405, 582, 606 en 616. Van '98 99. P. 337, 389, 469, 655 en 790. C. Ter wille van moeder en kind. Weeënzivakte 28. C. '97,98. P. 50, 168, 253, 338, 544, 613, 614, 620, 624, 682, 817, 885 en 926. C. '98 99. P. 23, 27, 156, 179, 307, 359, 573, 584, 668, 695, 793, 794, 816, 873 en 899. Ad. A. /' o rei pa le extractie ter wille van de moeder. 1- Lange duur van den partus. P. 10 I para. A. a. r. v. Bij volkomen ontsluiting werd in narcose de tang dwars aangelegd. De schedel was diep ingedaald. Ruptuur van 2 c.M' gehecht. Het kind licht asphyctisch, werd bijgebracht. P. 103 VI para. Kr. A. a. Tangextractie bij volkomen ontsluiting. Geen ruptuur. Geen letsel van de tang. P. 159 V para. Schedelligging. Bij volkomen ontsluiting en na ontlediging van den blaas, werd de tang aangelegd. Veel weerstand bij de extractie ; het caput kwam wel wat vooruit en de tang werd afgenomen in de hoop, dat de rotatie om de symphysis wel van zelf zou komen; dat gebeurde niet, zoodat Dr. Doorman de tang opnieuw aanlegde; de tang gleed echter af. Daar de pijn onuitstaanbaar was, werd de vrouw genarcotiseerd en de tang opnieuw aangelegd. Dr. Doorman haalde met veel inspanning het hoofd voor een groot gedeelte buiten de vulva, maar de romp volgde niet; toen werd in het belang van de vrouw niet meer gelet op het leven van het kind en na veel krachtsinspanning door wringen, duwen enz., gelukte het de romp te doen geboren worden, welke roinp gevolgd werd door een massa vruchtwater. De navelstreng scheurde daarbij af. Het bleek nu, dat men met een monstrum te doen had; kin, hals en thorax gingen in elkaar over, waardoor de rotatie van het achterhoofd om de symphysis niet tot stand had kunnen komen; daarbij kwam nog dat de schouders zeer oedemateus gezwollen waren en achter de symphysis bleven haken, zoodat nog een oogenblik was gedacht aan een tumor daar ter plaatse. De schedelhuid was los en in elkaar gerimpeld. Het monstrum had ook nog klompvoetjes en handjes, de beenen en armen waren zeer gezwollen en wel zóó, dat op sommige plaatsen sterk gespannen gele blazen te zien waren. Eenige minuten daarna volgde de weeke, slappe, groote placenta, met laterale insertie van de zeer korte navelstreng (pl. m. 1V2 d.M.), welke streng voor een gedeelte liep langs de vliezen en er door omhuld werd. Onmiddellijk post partum werden de rupturen van het perineum den anus en den achtersten vaginaalwand gehecht, van welke de laatste twee echter niet groot waren. De vrouw was wat slap, maar herstelde spoedig. P. 416 II para. A. a. 1. v. Bij volkomen ontsluiting werd de forceps in dwarsche afmeting aangelegd en daarna werd de schedel langzaam en met matige kracht geëxtraheerd, tot dat een groot segment zichtbaar was. De forceps werd afgenomen en langzaam werd het kind door druk op het perineum post. geëxprimeerd. Geen ruptuur. De placenta werd gemakkelijk verwijderd. Geen bloeding. P. 655 II para. K. 1. a. De tang werd aangelegd in kruinligging in dwarsche afmeting van het bekken. De ontsluiting staat niet opgegeven. Eerst linkerlepel, daarna rechter; de extractie geschiedde in kruinligging, omdat de groote fontanel in de mediaanlijn stond en het hoofd zóó vast stond, dat men kon aannemen, dat de configuratie van den schedel in kruinligging had plaats gehad. de extiac c ring niet moeielijk ; de linkerzijde van de glabella draaide onder de symphysis door. Het perineum bleef behouden. Het kind heeft met de minste schade bekomen. Bloeding gering. P 712 VI para. A. a. 1. v. Bij volkomen ontsluiting werd forcipaal geëxtraheerd In narcose werd de tang dwars aangelegd. Ünder Umgzaim tractie met kleine wrikbewegingen werd de sche voortbewogen tot het achterhoofd geboren was. e tang werd afgenomen en het kind door druk p het perineum post. gegrimeerd. Een lichte indruk van den rechter lepel was aan de huid van voorhoofd te zien. P. 791 VI para. A. a. r. a. Bij volkomen ontsluiting werd forcipaal getermineerd om den langen duur van den partus. Een smal segment van den schedel was in de vulva te zien; de groote fon anel was achter iets afgeweken naar links. de kleine fontanel rechts vóór. De tang aangelegd in dwarsche afmeting; het achterhoofd langzaam getrokken o onder de symphysis, geroteerd, tot het perineum aanspande; 'de tang werd toen afgenomen en door druk op de oogkassen van het kind de sche verder geroteerd, met duim en wijsvinger naast den anus op het perineum van de vrouw drukkende Het kind asphyctisch, kwam spoedig bij. Aan he hoofd had het kind roode streepen, indrukken van de tang; rechts om het oor, links vlak bij den buiten ooghoek. P. 792 I para. A. a. r. v. Bij volkomen ont- sluiting werd om den langen duur van den partus de tang in de dwarsche afmeting aangelegd op den schedel waarvan de kleine fontanel rechts voor stond en de groote fontanel links achter. Ondanks langzame tractie scheurde het perineum in; de tang afgenomen en het kind lege artis geëxtraheerd. Het kind was niet asphyctisch. Ruptuur met drie hechtingen gehecht. Placenta per Credé. P. 809 I para. A. a. r. v. De verlossing had reeds den geheelen nacht geduurd en sinds s avonds 10V+ uur stond de schedel reeds voor de vulva. In de vulva verliep in verticale richting een bride, het hymen, dat afgebonden en doorgeknipt werd. Na desinfectie en narcose werd de tang in dwarsche afmeting aangelegd. Bij de extractie ontstond een kleine ruptuur, die met '2 hechtingen gehecht werd. Toen de schedel in de vulva stond, werd de tang afgenomen en het kind van uit het perineum post. geëxprimeerd. Het kind was licht asphyctisch, maar werd spoedig bijgebracht. P. 828 I para. A. a. 1. v. Om den langen duur van den partus werd forcipaal getermineerd; bij hoeveel ontsluiting staat niet vermeld. Na reiniging en narcose werd de tang in de linker schuine afmeting aangelegd. Een poging om den schedel te draaien, mislukte, waarom de tang werd afgenomen en opnieuw in den oorspronkelijken stand werd aangelegd. Wederom mislukte de draaiing. Opnieuw aangelegdnu draaide de schedel tot dat de pijlnaad verticaal stond. Daar hierbij de tang wat te ver gedraaid was, werd hij weer afgenomen en in dwarsche afmeting aangelegd. Toen de schedel in de vulva gekomen was, werd de tang afgenomen en de schedel van uit het perineum post. geëxpri- meerd. Het kind vertoonde een rechterzijdige facialis-paralyse en was asphyctisch, maar werd spoedig bijgebracht. P. 898. I para. Voorste wandbeensligging. De schedel was niet ingedaald; de conj. inclinata 10V4 cM. Bij volkomen ontsluiting was versie en extractie geprobeerd, deze mislukte door de nauwheid van de vulva en den sterken contractie-ring. Door druk van boven werd de schedel in het bekken gedrukt; de groote fontanel stond toen iets dieper dan de kleine. Nu werd de tang aangelegd. De linkerlepel werd het eerst ingebracht op geleide van de rechterhand en kwam achter te liggen, de rechter werd op geleide van de linkerhand 0111 den schedel glijdend naar voren gebracht. De tang werd echter weer afgenomen, daar in den stand van den schedel bij gelijktijdige tractie en rotatie geen verandering was te bemerken. Bij een herhaalde exploratie bleek, dat de kleine fontanel dieper was komen te staan en de pijlnaad dwars stond. Hierna werd beproefd de tang in de rechte schuine afmeting aan te leggen en de kleine fontanel naar voren te draaien, het welk gelukte. De tang werd afgenomen toen de schedel voor een groot gedeelte geboren was en deze door druk van uit het perineum post. verder ontwikkeld. Daarop volgde de extractie van het kind, dat diep asphyctisch was. Door pl. in. een uur de gewone middelen toe te passen, begon het kind te ademen. Links van de slaapstreek was een sterke beenrand te voelen, in het rechterwandbeen een crepiteerende weeke plaats. Na twee dagen overleed het kind. Bij sectie bleek een fractuur van het linker os temporale en het rechter wandbeen te bestaan. P. 912. I para. A. a. 1. a. Om den langen duur van den partus werd de vrouw genarcotiseerd en bij 8 a 9 cM. ontsluiting de partus forcipaal getermineerd. Cursus 1898,99. P. 119, VI para. K. a. 1. a. Om den langen duur van den partus werd forcipaal getermineerd. Eerst was expressie beproefd volgens de methode van Kristeller, doch dit was niet gelukt. Daarna in narcose de schedel forcipaal geextraheerd, tot een groot segment in de vulva stond; daarna lepels afgenomen en van uit het perineum post. verder geexprimeerd. Na uitdrukken van de placenta, 20 minuten post partum volgens Credé, trad een hevige bloeding op, die door wrijven niet te stelpen was, daarom werd de vrouw getamponeerd en kamferinjecties toegediend. P. 162, XII para. A a. 1. v. Indicatie. Lange duur van den partus. Van 8 uur s morgens tot 1 uur 's middags is de toestand dezelfde. Volkomen ontsluiting; schedel ingedaald; met tamelijk groote krachtsaanwending werd de schedel geextraheerd. Forceps in dwarsche afmeting aangelegd. Omtrek van den schedel was groot. P. 268, I para. A. a. r. v. Indicatie. Lange duur van den partus. Na zoo goed als volbrachte spildraai en volkomen ontsluiting, blijft de schedel gedurende 5 uur voor den ingang staan. Desinfectie, lediging van de blaas, narcose. Eerst linker, daarna rechter lepel in dwarsche afmeting ingebracht en gesloten. Met langzame, geleidelijke tracties, wordt het achterhoofd geëxtraheerd. 1 oen forceps afgenomen en verder de schedel van uit het perineum geexprimeerd. Kind diep asphyctisch, wordt bijgebracht. Ruptura incompleta, wordt gehecht. P. 368. V. para. V. g. f. 1. v. Toen de vroedvrouw den assistent had laten roepen, constateerde deze volkomen ontsluiting. Voorhoofdsligging. De neuswortel en de orbitae waren onder de symphysis te voelen, de pijlnaad stond bijna in rechte afmeting. (Het voorhoofd was nog iets meer naar links afgeweken.) Groote fontanel was niet te voelen door een vrij sterk caput succedaneum. Deze toestand bestond reeds ruim vijf uren, daarom werd besloten te termineeren. De vrouw werd genarcotiseerd, gereinigd, daarop de tang aangelegd in dwarsche afmeting, eerst de linker lepel in de linker bekkenholte, daarna de rechter in de rechter. Dit ging vrij gemakkelijk. Daarna proeftractie en extractie tot het voorhoofd onder de symphysis verscheen en verdere rotatie, die het achterhoofd over het perineum deed dalen. Geen omstrengeling. Door expressie gelukt het niet het geheele kind te doen geboren worden, maar door tractie aan het hoofd en verder aan den schoudergordel gelukte dit wel. Geen ruptuur. De uterus contraheerde zich goed. Na pl. m. 20 minuten werd de placenta per Credé verwijderd. P. 534, I. para. A. a. 1. v. Indicatie. Lange duur van den partus. Schedel voordevulva. Tang in dwarsche afmeting aangelegd ; toen het achterhoofd geboren was, werd geroteerd tot de groote fontanel geboren was, daarna de tang afgenomen. Door druk op het perineum werd de schedel verder geboren; daarna het kind geextraheerd. Het kind was asphyctisch, maar was spoedig bijgebracht. Na 15 minuten werd de placenta per Credé verwijderd. P. 537, II para. A. a. 1. v. Indicatie. Lange duur van den partus; de schedel staat voor de vul va. Tang in dwarsche afmeting, hoofd geextraheerd, tang afgenomen, kind geextraheerd. Ruptuur met vier hechtingen gehecht. Placenta per Credé. P. 689 III para. A. a. r. v. Indicatie: lange duur van den partus. Schedel voor de vulva. Narcose. Tang in dwarsche afmeting. De kleine fontanel draaide bij de extractie wel iets, doch niet geheel naar voren. Nadat de groote fontanel geboren was, werd de tang afgenomen en de schedel door druk op het perineum post. geexprimeerd. Het kind was asphyctisch, maar werd bijgebracht. De placenta na 20 minuten per Credé. P. 900 I para. A. a. 1. v. Indicatie : lange duur van den partus; de schedel voor de vulva. Pogingen tot expressie volgens Kristeller waren mislukt. Tang in dwarsche afmeting, liet kind geextraheerd. Kleine ruptuur, met één hechting voorzien. Uterus atonisch, de bloeding door wrijven gestild. 2. Vernauwde uitgang. 2. '97 -98. P. 21 I para. A. a. 1. v. Vruchtwater vroegtijdig afgeloopen. Vernauwing in den uitgang. Nadat de partus lang geduurd had en geen vooruitgang was te constateeren, werd bij volkomen ontsluiting in narcose getermineerd. De linkerlepel werd links achter, de rechter rechts voor aangelegd, omdat de dwarsche afmeting te weinig ruimte aanbood. Langzaam getrokken, totdat de kleine fontanel in de vulva links vóór zichtbaar werd; toen kon men den schedel met de tang roteeren, zoodat de kleine fontanel recht naar voren kwam te staan, en de linkerlepel van de tang links vóór, de rechter rechts achter kwam te liggen; op deze wijze kon ongestoord verder geextraheerd worden, totdat het achterhoofd onder de symphysis stond en de tang werd afgenomen. Vervolgens roteerde het aangezicht over het perineum en weldra was het kind geboren. Het kind was asphyctisch, maar werd bijgebracht. Perineaalruptuur pl. m. 3 c.M. ; onmiddellijk gehecht. P. 209 I para. A. a. 1. v. Bekkenuiigangvernauwing. Na langdurige partus bij volkomen ontsluiting forcipaal getermineerd. In narcose werd de tang in dwarsche richting aangelegd. Voorzichtig geextraheerd; toch een ruptuur tot den sphincter ani, daar de nauwe arcus pubis belette het nog niet gemouleerde achterhoofdsegment geheel naar buiten te trekken, alvorens de rotatie om de symphysis plaats had. Ook een scheur in den voorsten vaginaalwand, die getamponeerd werd. 3. Uitputting van de vrouw. 8. '97 -98. P. 101 VII para. A. a. 1. v. De assistent vond bij zijn komst, 's morgens acht uur, nadat de candidaat reeds den geheelen nacht bij de vrouw was geweest. Volkomen ontsluiting; harttonen niet te hooren. Blaas werd ontledigd. Pogingen tot expressie werden aangewend; de schedel kwam dieper. De vrouw werd genarcotiseerd ; toen werd de schedel zóó diep ingedrukt, dat de forceps kon worden aangelegd, ofschoon de schedel nog hoog stond. De vrouw was erg uitgeput. De tang werd aangelegd, de sluiting was moeielijk, bij tractie gleed de tang af. Dr. Semmelink exploreerde nu nog eens, de schedel was nu geheel bewegelijk en van den bekkeningang weg, zoodat er over gedacht werd versie te doen; de contractiering was echter zoo sterk, dat Dr. S. dat onmogelijk achtte. Hij drukte nu den schedel weer naar den bekkeningang, wat gemakkelijk ging; weer was een groot deel van den schedel inwendig te voelen. De tang werd nu, daar zij in dwarsche richting aangelegd, niet te sluiten was, scheef aangelegd door Dr. Semmelink terwijl de candidaat den schedel in zijn diepsten stand fixeerde. De rechterlepel kwam naar voren en over het rechter voorhoofdsbeen te liegen, de linkerlepel achter, om het achterhoofd links. Nu werd voorzichtig getrokken, tot de schedel door den bekkeningang kwam. Daarna werd de kleine fontanel, zonder de tang te verpakken, van links naar voren gedraaid en de schedel geboren door druk van uit het perineum post. De placenta volgde na 20 minuten. Het kind was asphyctisch, maar werd bijgebracht. Een bloeding post partum stond niet na ergotine-injecties. Toen getamponeerd. P. 493 I para. Gemelli: A. a. r. v. Bij volkomen ontsluiting forcipaal getermineerd wegens uitputting der vrouw. Eerst linker-, daarna rechterlepel ; lichte extractie. '2e vrucht. Versie en extractie. P. 546 I para. A. a. 1. v. Forcipale extractie wegens uitputting der vrouw. Na desintectie en narcose werd bij volkomen ontsluiting de linkertepel links en iets naar achteren aangelegd, de rechterlepel rechts en iets naar voren, daarna de schedel een weinig geroteerd tot de tang dwars stond en de extractie gedaan, welke zeer lastig ging. Bij oppervlakkige ruptura uteri werd de tang afgenomen en verder de schedel en de romp.ontwikkeld. Bij het roteeren van den schedel bleek de kleine fontanel over de mediaanlijn naar rechts te zijn afgeweken. De ruptuur werd met 2 hechtingen gesloten. Daarna de placenta per Credé verwijderd. De lepels van de tang bleken gepakt te hebben, de linkerlepel over het linkerwandbeen tot den hals en de rechterlepel over het rechteroog, waardoor de oogleden aan die zijde gezwollen waren en de indruk van den tang zichtbaar was. Het caput succedaneum, voornamelijk rechts gelegen, was eenige uren later sterk verminderd. Het rechter wandbeen was geboren over het linker. P. 901 VIII para. K. a. 1. a. Forcipale extractie wegens uitputting van de vrouw. Na desinfectie aanleggen van de tang in dwarsche afmeting. Het kind goed levend ter wereld : Het perineum bleef gespaard. '98 - 99. P. 459 IX para. A a. 1. v. Indicatie: Uitputting van de vrouw. In narcose reiniging, blaaslediging, bij volkomen ontsluiting forceps in dwarsche afmeting aangelegd Bij sluiting van de tang kwam de kleine fontanel naar voren te staan. Na een flinke tractie en een weinig druk op den fundus werd de tang afgenomen, toen de neus over het perineum geboren was; door druk werd de rest van den schedel geboren. De romp volgde zonder moeite. Placenta 15 minuten later per Credé. Geen ruptuur. P. 494 I para. A. a. r. v. Indicatie : Uitputting van de vrouw. Kleine fontanel iets naar rechts, pijlnaad in de rechte afmeting. Het ostium werd manueel verwijd tot 10 c.M. Linkerlepel links, rechter rechts aangelegd, in de dwarsche afmeting van het bekken; het hoofd met kleine wrikbewe- gingen geextraheerd, tot het achterhoofd onder de svmphysis zichtbaar werd; toen werd de tang afgenomen en het hoofd van uit het perineum post geexprimeerd. Het kind licht asphyctisch, werd bijgebracht; vertoonde aan het rechteroor en boven en onder het linkeroog tangafdruksels. In de streek van de groote fontanel 2 groote plekken, die tegen het promontorium gezeten hadden. P. 636 1 para. A. a. 1. v. Indicatie. Uitputting van de vrouw, die aan een vitium cordis lijdende is. Pijlnaad verliep in rechte afmeting, forceps in de dwarsche aangelegd bij volkomen ontsluiting. De extractie duurde een halfuur, geschiedde zonder narcose en verliep zonder ruptuur. P. 642 I para. A. a. 1. v. Indicatie. Uitputting van de vrouw. In narcose, na ontlediging van de blaas, werd de tang in dwarsche afmeting aangelegd ; bij hoeveel ontsluiting staat niet opgegeven. Toen het hoofd grootendeels geboren was, werd de tang afgenomen; juist toen de linker lepel werd afgenomen, perste de vrouw, uit de narcose ontwakende, waardoor plotseling het heele hoofd geboren werd, waardoor een incomplete ruptuur ontstond, die onmiddelijk post. partum gehecht werd. Placenta per Credé geëxprimeerd. B. borcipale extractie ter zvillc van het kind. Atloopen van meconium, slechte harttonen 12. C 97-98. P. 70 I para. A. a. 1. v. Om onregelmatige harttonen en afloopen van meconium wordt bij volkomen ontsluiting getermineerd. In narcose eerst linker, daarna rechter lepel ingebracht. Daarna voorzichtig geëxtraheerd, wat eigenlijk niets anders was dan het roteeren van den schedel over het perineum, waarbij een licht, niet noemens- waard ruptuurtje ontstond. Kind leefde. P. 78 I para. A. a. r. v. Partus begon 's morgens 9 uur; 's avonds 9 uur volkomen ontsluiting ; 's nachts 2 uur getermineerd wegens onregelmatig worden der harttonen. Schedel stond in rechte afmeting voor de vulva met kleine fontanel naar voren, wat echter moeielijk te constateeren was om het sterk caput succedaneum. Tang in rechte afmeting aangelegd, eerst links, daarna rechts. Extractie ging nog al moeielijk, doch het achterhoofd kwam langzamerhand buiten de vulva; nadat het achterhoofd geboren was, werd de schedel om de symphysis geroteerd, de tang afgenomen en het hoofd verder geboren door druk in het perineum post. Nadat de omstrengeling was gereponeerd, werd het kind verder geextraheerd. Een geringe ruptuur werd gehecht. De placenta na 20 minuten uitgedrukt. Het kind, asphyctisch, werd bijgebracht. P. 127 III para. A. a. 1. v. Tangextractie om het zwak worden der harttonen bij 7 c.M. ontsluiting. Dwarsligging, reiniging, narcose. Eerst linker lepel daarna rechter. Na proettractie geextraheerd tot het achterhoofd onder de symphysis kwam, daarna naar boven geroteerd. De tang afgenomen en het kind geextraheerd. Het kind was niet asphyctisch, uterus slap, bloedde nog al. Na 2 ergotine-injecties en massage stond de bloeding. P. 405 I para. A. a. r. v. Partus getermineerd om onregelmatigheid der harttonen. In narcose werd bij nagenoeg volkomen ontsluiting eerst de linker, daarna de rechter lepel ingebracht in dwarsche afmeting van den schedel. Na draaiing, tot de tang in dwarsche afmeting van het bekken stond, gelukte het onder sterke tractie den schedel een weinig voorwaarts ie brengen. Toen de schedel vóór de vulva verscheen, begon de achterste vaginaalwand in te scheuren, waarop pl. m. I12 c.M. diepe, zijdelingsche incicies werden gemaakt. Daarop volgde de geboorte van den schedel zonder veel moeite. Het kind was licht asphyctisch, maar werd bijgebracht. Incisies werden dadelijk gehecht. Pl. m. 20 minuten later werd de placenta door geringen druk op den fundus uitgedreven. Geen bloeding. P. 582 I para. A. a. 1. v. Tangextractie wegens zwakke harttonen. Na ontlediging van de blaas reiniging, narcose. Bij volkomen ontsluiting werd de tang aangelegd in de linker schuine afmeting. Getracht de kleine fontanel naar voren te draaien. Na het draaien werd opnieuw geëxploreerd; de schedel was niet meegedraaid. l)e tang werd afgenomen en opnieuw aangelegd in dezelfde afmeting. Nn kwam de kleine fontanel eenigszins naar voren en werd de schedel in de vulva zichtbaar. Daar verdere draaiing niet mogelijk was, doordat de schedel niet in de tang was gedraaid, werd deze nogmaals afgenomen en op dezelfde wijze aangelegd om te probeeren of de schedel misschien nu in de tang wilde draaien. Dit geschiedde ook nu echter niet, zeodat de tang nu in de rechter schuine afmeting moest gebracht worden om de kleine fontanel naar voren te krijgen. Nu werd verder geëxtraheerd tot het achterhoofd onder de symphysis kwam en toen geroteerd tot het voorhoofd zichtbaar werd. De tang werd 1. a. afgenomen en de rotatie door druk van uit het perineum post. verder volbracht en het kind verder geëxtraheerd. Dadelijk na de geboorte bloedde de vrouw vrij hevig. Het bloed kwam stootsgewijze te voorschijn, de uterus was goed gecontraheerd en de placenta werd door zachten druk gemakkelijk verwijderd. Een cervixscheur kon niet gevonden worden, bij aanhaken van de cervix scheurde ze af; daarom maar getamponeerd. Het kind, asphyctisch, werd bijgebracht; een gering haematoom van het onderste ooglid. P. 606 I para. K. a. 1. Tangextractie om slechte harttonen. Vrouw dwars gelegd, blaas ontledigd, genarcotiseerd. Bij volkomen ontsluiting werd de tang aangelegd in de schuine afmeting van het bekken, linker lepel achter, rechter voor. Door een kwart draai met de tang al trekkende komt deze in de dwarsche afmeting en onder de eerste tractie draait de kleine fontanel rechts naar voren. Daarop wordt geëxtraheerd tot de kleine fontanel onder de symphysis staat, waarna met de tang het aangezicht gebeel ontwikkeld wordt. Lepels worden afgenomen en het kind verder geextraheerd. Een incomplete ruptuur wordt met drie hechtingen voorzien. 15 minuten later placenta per Credé verwijderd. Uterus contraheert zich goed. Kind asphyctisch, wordt bijgebracht. Een lichte vervelling op de rechterwang. P. 616 I para. A. a. r. v. Tangextractie om slechte harttonen. Ontsluiting niet opgegeven. Ontlediging van de blaas. Tang in dwarsche afmeting. Kind geextraheerd. Kind licht asphyctisch. |Een kleine ruptuur, terstond gehecht. '20 minuten later placenta uitgedreven. Zeer geringe bloeding. c. 98-99. P. 337 I para. Schedelligging. Indicatie : slechte harttonen. Narcose. Tang in dwarsche richting aangelegd (ontsluiting staat niet opgegeven) en daarna getrokken in de richting van de as van den bekkenuitgang. Moeielijke extractie. Vrij groote incomplete ruptuur. Kind licht asphyc- tisch, spoedig bijgebracht. Na een kwartier placenta per Credé. Het kind heeft een geringe bloeduitstorting onder de huid en een linkszijdige facialis paralijse. Ruptuur werd gehecht. P. 389 V para. A a. 1. v. Indicatie : Zwakke harttonen. Geen narcose. Na reiniging wordt bij volkomen ontsluiting de tang aangelegd in dwarsche afmeting. De schedel draaide na sluiting van de tang slechts weinig naar voren. Nu werd langzaam met tusschenpoozen geextraheerd, tot het achterhoofd onder de sytnphysis te voorschijn kwam; toen voorzichtig geroteerd, tot de schedel geboren was. De romp volgde op expressie. Na '20 minuten de placenta. Geen ruptuur. P. 469 VI para. A. a. 1. v. Indicatie : Slechte harttonen. Nadat manueel de ontsluiting bijna volkomen was gemaakt werd de tang dwars aangelegd en het hoofd geextraheerd, tot het achterhoofd onder de symphysis stond. Daarna door druk op het perineum post verder geroteerd. De extractie vond vertraging, doordat de sterk gespannen navelstreng, die om den hals was gewikkeld, niet losser kon gemaakt worden. Deze werd op den rug van het kind afgebonden en doorgeknipt. Kind asphyctisch, gauw bijgebracht. Aan de linker oorlel een klein haematoom. P. 655 XV para. Schedelligging : kleine fontanel links, pijlnaad dwars. Indicatie: Afloopen van meconium. Volkomen ontsluiting. Narcose, desinfectie. Linkerlepel links en iets naar achter, rechterlepel rechts en iets naar voren, het slot ziet naar links, tang gesloten. De tang wordt onder het trekken gedraaid met het slot naar rechts, het hoofd draait zich in de tang met de kleine fontanel naar voren; daar het, toen de tang dwars stond, niet geheel naar voren gedraaid was, werd de tang nog eens op dezelfde wijze aangelegd. Op dezelfde wijze trekkende, komt de kleine fontanel nu geheel naar voren, de pijlnaad loopt recht. De extractie wordt nu door den candidaat voortgezet, de schedel roteert gemakkelijk en langzaam over het perineum. Als het hoofd geboren is, wordt de tang afgenomen; de verdere geboorte geschiedt spontaan. Het linkeroog van het kind heeft een geringen graad van lagophthalmus. Rechts van het rechteroog, in de rechter parietaalstreek en in de linker slaapstreek kleine indruksels van de tang. Placenta na 15 minuten per Credé. P. 790 VI para. A. a. 1. v. Indicatie slechte harttonen ; schedel ingedaald ; volkomen ontsluiting ; tang in dwarsche afmeting ; Daarop extractie; geen ruptuur. C. Forcipale extractie ter wille van moeder en kind. Weeënzwakte 28. P. 50 VIII para. A. a. 1. v. Ontsluiting niet opgegeven. In narcose werd de tang in rechte afmeting aangelegd en zonder complicatiën geextraheerd tot de schedel met groot segment buiten de vulva stond; van uit het perineum post. wordt verder geexprimeerd; geen ruptuur, het kind is niet asphyctisch. Geen bloeding. P. 168 I para. A. a. 1. v. Bij komst van den candidaat had de vrouw nog wel weeën, maar te weinig en te zwak. Pogingen tot expressie bleven wel niet geheel vruchteloos, maar de vrouw perste hoegenaamd niet mee. Bij die pogingen bleek het perineum vrij gemakkelijk rekbaar te zijn. Besloten werd te termineeren buiten narcose. De pijlnaad stond toen bijna in de rechte afmeting, de kleine fontanel het diepst, iets naar links. De schedel was ongeveer ter breedte van 2 vingers door de vulva zichtbaar, het perineum nog weinig gerekt. De forceps werd aangelegd in de rechte afmeting; eerst de linkerlepel, toen de rechter, waarna ze werden gesloten. Na proeftractie werd de schedel zoover geextraheerd, tot de kleine fontanel onder de symphyse stond; daarna werd de tang afgenomen, waarna door druk op het perineum post. de schedel om de symphysis langzaam werd geroteerd. Verder werd het kind geextraheerd. Na 15 minuten werd de placenta geexprimeerd; de uterus contraheerde zich na wat wrijven goed. Het perineum was geheel behouden gebleven; in de commissura post. was een kleine ruptuur, die voorzichtigheidshalve met één hechting voorzien werd. P. 253 XII para. A. a. 1. v. Na desinfectie, blaaslediging, narcose. Bij volkomen ontsluiting wordt de linker lepel eerst ingebracht niet volkomen in de rechte afmeting, doch iets naar achteren; vervolgens de rechterlepel; daarop wordt gepoogd de schedel iets te doen roteeren, wat eerst niet gelukte, later wel. Met korte tusschenpoozen wordt gemakkelijk geextraheerd. Toen het achterhoofd geboren was, werd de tang afgenomen en het hoofd verder te voorschijn gebracht door druk op het perineum post. Daarna werd het kind geextraheerd, dat dadelijk schreeuwde. Geen ruptura perinei. Placenta door druk na een half uur verwijderd. P. 338 I para. A. a. r. v. Narcose, desinfectie der genitalien. Bij volkomen ontsluiting linker lepel in dwarsche richting links, rechterlepel rechts, tang gesloten, krachtige, gelijkmatige, langzame tractie; langzaam roteerde het achterhoofd om de symphysis, de lepels werden, toen de neus geboren was, afgenomen, de schedel werd langzaam geboren; bij het doorsnijden van de kin scheurde het perineum pl. m. 2 c.M. Het kind werd verder gemakkelijk geextraheerd. Het kind was asphyctisch, maar werd bijgebracht; links een facialis paralyse. De moeder bloedde weinig. De ruptuur werd gehecht. P. 544 VI para. A. a. 1. v. In narcose en na desinfectie werd bij volkomen ontsluiting de tang in dwarsche afmeting aangelegd en het kind geextraheerd. De schedel bleek zeer groot te zijn, waarom de tang werd afgenomen voordat het hoofd geheel geboren was en verder door expressie van uit het perineum post. Het perineum was onbeschadigd, de uterus contraheerde zich goed. Het kind, licht asphyctisch, werd bijgebracht. De placenta normaal verwijderd. P. 613 I para. A. a. 1. v. De schedel was nog niet geheel op den bekkenbodem gekomen, de ontsluiting bijna volkomen. De kleine fontanel stond zeer weinig naar voren. De tang werd ongeveer dwars aangelegd. De extractie ging niet bijzonder gemakkelijk; de vagina was zeer nauw, zoodat het perineum inscheurde en ook de vagina. De schedel kwam met de kleine fontanel iets naar rechts onder de symphysis uit. De vaginaalscheur werd met 2, het perineum met 3 hechtingen gehecht. P. 614 I para. A. a. r. v. Ontsluiting niet opgegeven. Na desinfectie wordt in narcose de linkerlepel iets naar boven aangelegd, de rechter wat naar beneden, de tang gesloten, langzame extractie. Toen de schedel gedeeltelijk geboren was, werd dc tang afgenomen en de schedel uit het perineum post. geexprimeerd. Het kind asphyctisch, werd bijgebracht, na een uur alle methoden te hebben toegepast. Het hoofd sterk gemouleerd; groot caput succedaneum. P. 620 1 para. A. a. r. v. Bij volkomen ontsluiting wordt de tang dwars aangelegd en het kind geextraheerd, totdat de schedel op het punt van doorsnijden was. De lepels worden afgenomen en het hoofd door druk op het perineum post. ontwikkeld. Na verwijdering van de placenta een slappe uterus, door 3 ergotine-injecties verbeterd. P. 624 I para. A. a. r. a. Tangextractie in narcose bij circa 8 c.M. ontsluiting. Ofschoon de kleine fontanel dwars staat, wordt de tang dwars aangelegd. Door langzame tractie zonder rotatie draait de kleine fontanel naar voren, vervolgens komt het gezicht over het perineum door langzame rotatie van het achterhoofd om de symphysis; er ontstaat een kleine ruptuur. De tang wordt afgenomen en het kind verder geextraheerd. Nu blijkt dat de tang toch niet scheef gelegen heeft; de linker lepel lag (volgens den indruk op het gelaat) over de linker oogkas, de rechter lepel achter het rechter oorer was facialis-parese aan de rechter zijde, het rechteroog gesloten, naso-labiaalplooi rechts verdwenen. De ruptuur wordt met 4 hechtingen voorzien. De uterus contraheert zich goed, na eenige vergeefsche pogingen wordt de placenta per Credé verwijderd. Nu contraheert de uterus zich goed. P. 682 I para. A. a. 1. v. Bij volkomen ont- sluiting wordt de tang aangelegd en geextraheerd. Een incomplete ruptuur werd dadelijk gehecht. Toen het achterhoofd onder de symphysis stond, werd de tang afgenomen en de schedeldoor druk van uit het perineum post. ontwikkeld. P. 817 I para. A. a. r. v. Bij volkomen ontsluiting tang aangelegd; de kleine fontanel stond recht naar voren en de pijlnaad verliep in rechte afmeting, zoodat de tang in dwarsche afmeting werd aangelegd. De schedel werd langzaam geextraheerd en over het perineum geroteerd. Geen ruptuur. P. 885 I para. A. a. 1. v. In narcose werd bij volkomen ontsluiting de tang aangelegd in dwarsche afmeting, langzaam geextraheerd tot het achterhoofd onder de symphysis stond. Nu lepels afgenomen en het hoofd van uit de perineum post. verder ontwikkeld. Het kind licht asphyctisch, werd spoedig bijgebracht. Placenta normaal, uterus slap, werd met wrijven goed. P. 926 I para. A. a. r. v. In narcose bij volkomen ontsluiting wordt de tang in dwarsche afmeting aangelegd. Door langzame extractie met rotatie wordt een klein segment geboren. Nu forceps afgenomen en het hoofd van uit het perineum post. ontwikkeld, waarbij een kleine ruptuur ontstaat, die niet behoeft gehecht te worden. C. '98 - 99. P. 23 I para. Indicatie: Weeënzwakte. Bij volkomen ontsluiting, desinfectie, narcose, eerst linker, daarna rechterlepel in schuine afmeting aangelegd. De schedel roteerde in de tang. Extractie zeer moeielijk, door de weinige rekbaarheid der weeke deelen. Bij het doorsnijden van het voorhoofd over het perineum ontstond in het sterk gespannen, lange perineuin eerst een kleine, centrale ruptuur; later scheurde ook het boveneind in. Na afnemen der lepels werd de schedel door druk op het perineum geexprimeerd, om de symphysis geroteerd en het kind geboren door lichten druk op den fundus. De ruptuur is terstond met twee draden gehecht. Het kind was niet asphyctisch. P. 27 I para. A. a. 1. v. Indicatie: Weeënzwakte. Bij volkomen ontsluiting werd de tang in narcose dwars aangelegd, en toen een groot deel van den schedel buiten de vulva stond, afgenomen, waarna het hoofd verder door druk op het perineum geboren werd. Kind verder geextraheerd met 2 vingers in de okselholten. 20 minuten later de placenta per Credé verwijderd. Bij het geboren woiden ontstond een incomplete ruptuur bijna tot aan den anus, die door drie hechtingen gesloten werd. P. 156 I para A. a. 1. v Indicatie: Weeënzwakte. Ontsluiting volkomen, kleine fontanel voor, pijlnaad in rechte afmeting. Caput succedaneum. Narcose. Lepels aangelegd in dwarsche ^afmeting. Met matige krachtaanwending wordt het hootd geextraheerd, tot de nek onder de symphysis gekomen is. Daarna de tang afgenomen en met steunen van het perineum het hoofd spontaan geboren. Extractie van den romp door inhaken der vingers in de okselholten. Een ruptuur van 1 c.M. gehecht. Kind rechts een facialisparese, die na 2 dagen verdwenen is. P. 179 I para. A. a. 1. v. Indicatie : Weeënzwakte. Volkomen ontsluiting, hoofd voor de vulva, kleine fontanel reeds onder de symphysis, groote fontanel naar achteren. Sterk caput succedaneum. Tang aangelegd in dwarsche afmeting; gemakkelijk gesloten. Nadat het grootste deel van het hoofd was geboren, werd de tang afgenomen en het hoofd verder door duwen op het perineum geexprimeerd. Het kind verder geextraheerd. Was licht asphyctisch, maar werd bijgebracht. Het kind had links en rechts een ontvelling over de slaap. Een kleine ruptuur was ontstaan, die door 2 draden gehecht werd. Placenta na 20 minuten per Credé verwijderd. P. 307 VIII para. Gemelli. I. A. a. 1. a. II V. k. 1. v. Het eerste kind spontaan geboren, het tweede in voorhoofdsligging. Weeënzwakte. Narcose, desinfectie. Eerst linkerlepel, daarna rechter, glabella onder de boog, neuswortel roteerde om de symphysis; verder geexprimeerd. Het kind was dood. P. 359 I para. A. a. r. v. Indicatie : weeënzwakte. Volkomen ontsluiting. Kleine fontanel boven voor, pijlnaad ongeveer verticaal. Narcose. Forceps in dwarsche afmeting. Afgenomen, nadat een groot deel van den schedel geboren was. Kind verder geexprimeerd. Een ruptura incompleta werd met vier hechtingen voorzien. P. 573 I para. A. a. 1. a. Indicatie, weeënzwakte: In narcose reiniging en blaasontlediging. Bij bijna volkomen ontsluiting linker lepel links achter, rechter lepel rechts voor; achterhoofd naar voren gedraaid. Getrokken tot het achterhoofd geboren was. Lepels afgenomen; de schedel geboren door druk op het perineum post. Het kind verder geextraheerd, was asphyctisch; bijgebracht. Ruptuur met 3 hechtingen voorzien. Placenta per Credé. Daarna atonische bloeding, die met 2 ergotine-spuitjes tot staan kwam. P. 584 XI para. A- a. r. a. Indicatie : weeënzwakte. Bij volkomen ontsluiting werd de tang in linker schuine afmeting aangelegd. De schedel roteert met het linker voorhoofdsbeen onder de symphysis, het gezicht naar rechts. De uterus contraheerde zich goed; spoedig daarop kwam bij iedere contractie bloed. Daar een voorzichtige poging tot uitdrijving van de placenta mislukte, werd er wat gewacht, terwijl telkens gewreven werd. Intusschen werd het bloedverlies te aanzienlijk, waarom placenta manueel verwijderd werd. De bloeding stond hierna direct. P. 668 I para. A. a. 1. v. Indicatie: Weeënzwakte. Narcose. Bij volkomen ontsluiting tang dwars aangelegd. Met moeite roteerde de kleine fontanel naar voren en vervolgens onder de symphysis. Trots zeer langzaam en voorzichtig trekken een ruptuur tot aan den anus en ook van den achtersten vaginaal wand. Dadelijk gehecht. Rechts een lichte facialis-paralyse. Placenta 20 minuten later per Credé. P. 695 I para. Shcedelligging, achterhoofd vóór. Indicatie : weeënzwakte. Schedel diep, pijlnaad recht van voren naar achteren, kleine fontanel naar vorenIn narcose bij volkomen ontsluiting tang in dwarsche afmeting. Schedel langzaam geextraheerd. Toen ze bijna geboren was, tang afgenomen, schedel verder geexprimeerd. Ruptuur van 1V2 c.M. met 2 hechtingen voorzien. Kind niet asphyctisch. Placenta na 20 minuten per Credé geexprimeerd. P. 793 I para. A. a. 1. v. Indicatie: Weeënzwakte. Bij volkomen ontsluiting in narcose in dwarsche afmeting tang aangelegd; kind geextraheerd ; kleine ruptuur na een paar uur gehecht. s, 4 uur post partum placenta per Credé. P. 794 I para. A. a. 1. v. Indicatie. Weeënzwakte. Volkomen ontsluiting, schedel diep ingedaald. Forceps in dwarsche afmeting; bij extractie draaide de kleine fontanel naar voren. Kleine ruptuur; gehecht. P. 816 II para. A. a. 1. v. Indicatie: Weeënzwakte. Schedel diep ingedaald. Volkomen ontsluiting. In narcose tang dwars aangelegd. Extractie. Een oude perineaal ruptuur geaviveerd en gehecht. P. 873 X para A. a. 1. v. Indicatie : Weeënzwakte. Schedel diep ingedaald, achterhoofd links, volkomen ontsluiting. Tang dwars aangelegd. Langzame extractie zonder ruptuur. P. 899 IV para. A. a. 1. v. Indicatie : Weeënzwakte. Ontsluiting volkomen, schedel ingedaald in le achterhoofdsligging. Tang in dwarsche afmeting, langzame extractie; geen ruptuur. Na 25 minuten placenta per Credé. Nabloeding. In het geheel werden dus gedurende deze twee jaren in klinieken polikliniek 86 vrouwen forcipaal verlost. Ter wille van de moeder alleen 39; ter wille van moeder en kind (weeënzwakte) 30 en ter wille van het kind 17. Wij vinden hier dus niet bevestigd, dat de indicatie voor tangextractie gewoonlijk gegeven zou worden door een zich manifesteerend levensgevaar van het kind. Het is de toestand der moeder en het verlangen van den medicus om de moeder uit haar lijden te verlossen, die in verreweg de meeste gevallen de extractie geindiceerd heeft. Alle moeders zijn genezen en drie kinderen dood geboren. Versie en Extractie. Gedurende deze twee jaren werd in de kliniek 20 maal versie en extractie verricht. De indicaties waren: I. Ter wille van de moeder. 4 maal. Placenta praevia. K. 90 en 102^ van den cursus 1897 - 98 en K 39 en 54 van den cursus 1898 - 99. II. Ter wille van het kind. 2 maal. Prolapsus funiculi. K 37 van den cursus 1897 - 98 en K 83 (cursus 1898 - 99. III. Ter wille van moeder en kind. a. Bekkenvernauwing 13. K 2, 20, 24, 62, 102a, 104 en 109 van den cursus 1897 - 98. K 66, 71, 7 7, 78, 101 en 108 van den cursus 1898 - 1899. b. Abnormale ligging. K 44 van den cursus 1898 -99. Ad. I. K. 90 IV para. Placenta praevia lateralis. Versie en extractie volgens de methode van Braxton Hicks. Zie het hoofdstuk placenta praevia. K 1026 Schedelligging rug links. Placenta praevia Zie dat hoofdstuk K. 39 III para. Schedelligging rug rechtsPlacenta praevia. Versie en extractie volgens Braxton Hicks. Zie hoofdstuk placenta praevia. K. 44 IV para Placenta praevia. Geen bepaalde ligging; wisselt elk oogenblik. Zie hoofdstuk placenta praevia. Ad. II. K. 37 III para. Afgeweken schedelligging- Prolapsus funiculi. Dist. spinarum 27V«, cristarum 2HlU cM, conj. vera 8s/«, diameter Baudelocqui 171* c.M. 's Middags te 4l/-_> uur breken, nadat de vrouw nog slechts eenige weeen heeft gehad, de vliezen en prolabeert de navelstreng. Uitwendig onderzoek. Rug rechts, hoofd links boven den bekkeningang, harttonen zuiver, navelstreng klopt. 5 uur. Inwendig onderzoek. Ontsluiting volkomen ; navelstreng pulseert niet meer. Narcose. Prof. Veit gaat met de linkerhand in den uterus en haalt een linker voet af. Extractie aan het linkerbeen, waarbij de buik naar voren draaide; het rechterbeen werd spontaan geboren. Toen het kind tot den schouder geboren was, werd eerst de linkerarm ontwikkeld, door met twee vingers van de rugzijde af in de elleboogsplooi te gaan en te drukken, vervolgens, nadat de rechterschouder tot achterliggende was gemaakt, de rechterarm. Toen daarop het hoofd met den handgreep van Mauriceau zou ontwikkeld worden, bleek de kin naar voren gedraaid en de mond moeielijk voor de vingers bereikbaar te zijn. Prof. Veit nam toen verder de extractie over en deed, door tegelijkertijd op het hoofd te laten drukken, het kind geboren worden. Het kind was asphyctisch, met een lepelvormige indrukking aan de linker temporaalstreek, maar werd bijgebracht. Na ongeveer tien minuten werd de placenta spontaan geboren. K. 83 III para. Schedelligging met uitgezakte hand en prolapsus funiculi. Dist. spinarum '29Vï, cristarum 31, omtrek bekken 93 c M. Bij volkomen ontsluiting en niet ingedaalden schedel worden de vliezen gebroken en veel vuil, meconiumhoudend vruchtwater loopt af. De schedel komt nu voor te liggen, iets naar rechts afgeweken, maar links daarvan is een handje te voelen. De vrouw wordt op de rechterzij gelegd om te trachten den schedel te laten indalen, dit lukt niet, thans is ook de pulseerende navelstreng te voelen. Besloten tot versie en extractie. Narcose, dwarsbed, desinfectie. Met de linkerhand ingaande, wordt de schedel gemakkelijk naar boven geduwd en spoedig een voetje gevonden en naar buiten getrokken. Het bleek het voorliggende linkervoetje te zijn. Door trekken aan het linkerbeen komen de genitalien te voorschijn, waarna door inhaken in de rechter liesplooi met één vinger en trekken aan de romp deze tot aan de scapula en tevens het rechterbeentje geboren wordt. De achterliggende rechterarm wordt ontwikkeld door druk met 2 vingers in de elleboogsplooi. Daarna wordt de romp gedraaid totdat de linkerarm achter kwam en deze evenzoo ontwikkeld. Twee vingers worden nu in den mond van het kind gezet, de anderen om den hals en door trekken en roteeren om de symphysis, de schedel geboren. Het kind asphyctisch, wordt spoedig bijgebracht. Ad III. a. Bekkenvcmauiviug. K. 2 IV para. K. a. 1. Afstand der spinae ilei 27, cristae ilei 29l/s, omtrek van het bekken 87, conj. externa 20 cM. Promontorium niet te bereiken. 4 Juli. Patiënte komt met pijn des morgens in de kliniek. Geringe ontsluiting, staande vliezen, rug links, harttonen links, schedel bewegelijk boven den bekkeningang. Prolaps van den achtersten vaginaalwand. 10 uur 's morgens. Geheele ontsluiting; groote fontanel stond voor. Vliezen werden gebroken. Weeën krachtig. 11 uur //. De schedel is niet ingedaald, doch boven den bekkeningang blijven staan. Contractiering is te voelen boven den navel. Aangezien nu ongeveer een uur bij volkomen ontsluiting en krachtige, frequente weeën de schedel nog niet was ingedaald en een contractie-ring even onder den navel bij hoogstaanden fundus te voelen was, werd besloten de versie te beproeven. De vrouw werd op het dwarsbed gelegd, desintectie. Buiten narcose was de schedel vrij vast tegen den bekkeningang aangedrukt. In de nu volgende narcose bleek het promontorium dubbel te bereiken te zijn, de schedel beweegbaar, de wandbeenderen in scherpen hoek met elkaar, het achterste onder het voorste. Dr. Semmelink ging met de linkerhand in, passeerde de schedel en kwam met veel moeite bij den linkervoet, die afgehaald werd, terwijl tevens — insgelijks met moeite — met de uitwendige hand de schedel werd opgeduwd. De extractie aan de linkervoet buiten de vulva wordt door den candidaat overgenomen, de rechterliesplooi bij het verschijnen aangehaakt, het rechterbeen geboren door trekken aan het linkerbeen en rechterliesplooi ; de navelstreng spande niet aan. Nu werd aan de beenen met de duimen op het sacrum verder getrokken, tot het niet verder ging. De romp was nog niet tot aan de schouders geborenNu werd beproefd, den rechterarm, die achter lag, te ontwikkelen. De borst van het kind zag naar voren, de schouders stonden beiden boven den bekkeningang. Met de rechterhand was de rechterarm niet te ontwikkelen, met de linker ging het evenmin, zoodat besloten werd den linkerarm te ontwikkelen, hetgeen gelukte na fractuur van één der beenderen. Nu kon ook met eenig draaien — ofschoon nog moeilijk — de rechterarm ontwikkeld worden, waarna de schedel nog geboren moest worden. De borst was nog naar voren gericht, de kin niet te bereiken. Onder assistentie van Dr. Holleman, die op den bekkeningang den schedel naar onder duwde, gelukte het — eigenlijk geheel door uitwendigen druk — het hoofd te doen geboren woiden Het kind was asphyctisch, maar werd bijgebracht. Grootste omtrek van den schedel 331 2, K. O. 28Va c.M. De moeder bloedde sterk; er blijkt een cervixscheur te zijn, die terstond met catgut gehecht werd, waarop de bloeding stond. De placenta wordt gemakkelijk uitgedrukt. De vrouw is sterk anaemisch, maar wordt bijgebracht K. 20 VI para. Schedelligging. Eerste en tweede partus kunstmatig, maar patiënte weet niet of er forcipale extraetie of perforatie heeft plaats gehad, 3e en 4e partus praematurus, 5e versie en extractie; het jongste kind leeft. Afstand der spinae ilei 24, cristae 27 c.M., omtrek bekken 86, conj. inclinata 9V2» hoogte van de symphysis 5 c M, conj. Vera 81/*, diameter Baudelocqui 9V2 c.M. De linea innominata is geheel af te tasten. 31 Augustus. Fundus bijna tot den ribbeboog, buik wat dwars uitgezet, de rug loopt schuin links, de schedel ballotteert boven den bekkeningang; de harttonen zijn links, even onder den navel. In narcose wordt beproefd den schedel in het bekken te duwen, hetgeen slechts weinig gelukt; het maakt echter nog niet den indruk, dat het geheel onmogelijk zou zijn. Daar de beide praemature kindei en overleden zijn en het vijfde, dat is blijven leven, a terme geboren werd door versie en extractie, werd besloten geen partus praematurus meer op te wekken ; bovendien is de vrouw nagenoeg a terme. 16 September. Even vóór 1 uur s nachts werd Dr. Semmelink geroepen, omdat patiënte pijnen had en een weinig bloed afging. De schedel staat bewegelijk boven den bekkeningang, de harttonen rechts, staande vliezen, volkomen ontsluiting. 1 ransport naar de verloskamer. Na aankomst van Prof. Veit wordt patiënte genarcotiseerd, dwars gelegd en gedesinfecteerd. De vliezen worden daarna door Dr. Semmelink met de rechterhand in de vagina gebroken en gemakkelijk dringt de hand in den uterus in, de linkervoet wordt na opduwen van den schedel (eerst met inwendige, later met uitwendige hand) gevat en de versie met de uitwendige hand verricht. De linkervoet wordt daarna afgehaald, buiten de vulva gebracht, en de extractie door den candidaat overgenomen. De achterliggende rechtervoet werd na den linker spontaan geboren, dan de extractie voortgezet aan het sacrum, de rechterarm eerst, dan de linker ontwikkeld; de schedel wordt door Prof. Veit met den handgreep van Mauriceau vrij gemakkelijk ontwikkeld. Veel meconiumhoudend vruchtwater was afgeloopen. Een lis van de navelstreng was voor de geboorte van de billen gereponeerd. Het kind werd terstond afgebonden, de schedel (G. O. 34, K. O. 31 c.M.) gaaf, geconfigureerd, linker onder rechter wandbeen, anders de schedel vrij symmetisch. Het kind werd gemakkelijk bijgebracht. De placenta door Prof. Veit uitgedrukt na tien minuten. K. 24. Zie partus arte praematurus. K. 62 IV para. Rug rechts, schedel ballotteert boven den bekkeningang, groote fontanel vóór. Dist. spinarum 23V> cristarum 25, omtrek bekken 86 c M. Conj. inclinata 9.3 c.M., diameter Baudelocqui 17 cM. Promontorium te bereiken. 19 Januari. Patiënte kreeg 's morgens halt zes pijn. Vruchtwater den vorigen avond reeds afgeloopen. Bij inwendig onderzoek pl. m. 5 c.M. ontsluiting. De schedel nog bewegelijk boven den bekkeningang. Naar de verloskamer getransporteerd. Uitwendig onderzoek. Buik sterk naar voren uitgezet, fundus uteri tot ribbeboog, groot ballotteerend deel daarin, grootste weerstand rechts voor, kleine deelen links, schedel ballotteert boven den bekkeningang, harttonen midden tusschen navel en symphysis, frequentie 130. Weeën sterk en frequent. 71/* uur. Ontsluiting 6 a 7 c.M. Weeën sterk, patiënte klaagt voortdurend over pijn. De schedel ballotteert nog boven den bekkeningang; met moeite is links boven den bekkeningang de groote fontanel te voelen; de kleine fontanel is niet te voelen. Contractiering op de hoogte van den navel. 8 uur. Bij uitwendig onderzoek wordt door Dr. Semmelink gevonden : schedel boven den bekkeningang, rug rechts, een weinig schuin van rechts onder naar links boven. Links boven in den fundus kleine deelen. Contractiering links te voelen, even onder den navel zijn de ligg. rotunda niet sterk gespannen te voelen. Bij inwendig onderzoek na katheteriseeren. schedel bewegelijk boven den bekkeningang. De kleine fontanel ligt vóór, het achterhoofd rechts. Met de versie wordt een oogenblik gewacht tot er bericht van den Hoogleeraar gekomen is; door een defect aan de telefoon wordt het bericht niet ontvangen en derhalve tot de versie overgegaan, uit vrees voor te groote rekking van het onderste uterus-segment. Achterlip van de portio oedemateus gezwollen. Ontsluiting zoo goed als volkomen. Dr. Semmelink ging met de rechterhand in de vagina en vervolgens in den uterus. Onderste uterus-segment was nog sterk gespannen. Twee vingers konden slechts met moeite het hoofd passeeren, dat thans moeielijk te bewegen was. Toen onder diepere narcose de uterus wat slapper was, meende Dr. S de versie te kunnen wagen en haalde daartoe een voetje af, wat met moeite gelukte vanwege de nauwte van den uterus. Thans werd aan den voet getrokken en de schedel opgeduwd, zeer langzaam en zeer voorzichtig. Toen de versie was volbracht en de linkervoet uit de vulva was, werd de extractie overgegeven aan den candidaat. Deze werd 1. a uitgevoerd. Toen de 2e bil geboren was, werd de rechterhand in de rechter liesplooi gebracht en daaraan en aan het reeds ontwikkelde been getrokken, tot het 2e been van zelf buiten de vulva kwam; met de duimen op het sacrum werd vervolgens de romp tot aan de schouders geextraheerd. Toen trachtte de candidaat den rechter achterliggenden schouder te ontwikkelen, wat hem niet gelukte, doordat de arm heel hoog is opgeslagen, waarna Dr. S. de ontwikkeling hiervan overnam en daarna weer overgaf aan den candidaat, die na omdraaiing van het kind, waardoor de linker arm achterliggende was geworden, den schouder, waarvan de arm niet opgeslagen was, extraheert. Daarna wordt de linkerhand in den mond gebracht, de rechter om den nek en getrokken. De extractie wordt ondersteund door druk van boven. De schedel daalt gemakkelijk in de bekkenholte en wordt verder geroteerd. G. O 37, K. O. 34 c.M. Geen ruptuur, het kind asphyctisch. Spoedig bijgebracht. Ruptuur van de cervix, dat echter een oude bleek te zijn. Bloeding zeer gering. K. 102a IV para. A. a. 1. Partus arte praematurus. V. en E. Zie hoofdstuk partus arte praematurus. K. 104 III para. A. a. r. v. Dist. spinarum 24, cristarum 26V2, omtrek bekken 80, conj. inclinata 101'4, diameter Baudelocqui 18 c.M. Dubbel promontorium: bovenste 101/*, onderste 10. Ie partus perforatie. 2e V. en E. 's Avonds half twaalf. Om elf uur waren de weeën begonnen. Fundus aan den ribbeboog; navel verstreken. Rug rechts, harttonen duidelijk te hooren in de linea alba, 4 vingers onder den navel. De schedel stond op den bekkeningang, bewegelijk. Weeën frequent, om de 3-5 minuten. Inwendig onderzoek. Schedel staat hoog, moeielijk te bereiken, vrij gemakkelijk op te duwen. Ontsluiting 1 c.M., vliezen gebroken. 11 Juni 3 uur. Toestand dezelfde. Ontsluiting pl. m. 3 c.M. Schedel iets lager. Om 5 uur pl. m. 5 c.M. ontsluiting, om 7 uur pl. m. 7 c.M. De weeën zijn frequent gebleven, doch iets meer tijd er tusschen. Te ruim 9 uur kwam Prof. Veit en werd besloten den partus te eindigen. De kleine fontanel stond rechts voor, de ontsluiting was volkomen geworden. De schedel was nog steeds bewegelijk ; het voorste wandbeen onder het achterste geschoven. Nadat de patiënte was genarcotiseerd en gedesinfecteerd ging de candidaat met de rechterhand in den uterus en haalde na eenige moeite het rechtervoetje buiten de vulva. Toen werd dit aan een anderen candidaat overgegeven, die na verder opduwen van den schedel eerst het ééne been naar buiten haalde, daarna de andere liesplooi inhaakte en zoo ook het andere been en billen buiten de vulva bracht. Nadat ook een deel van den rug geboren was, trachtte men ook den linker (achterliggenden) arm te ontwikkelen, die bleek opgeslagen te zijn. Het gelukte niet, en evenmin aan Dr. Wittenrood, waarop het eindelijk aan Prof. Veit, die met de geheele hand in den uterus ging, gelukte. Daarop maakte prof. Veit van den voorliggenden arm een achterliggenden, welke gemakkelijk geboren werd. Noch den candidaat, noch den assistent gelukte het, het hoofd te doen geboren worden, zoodat professor Veit het weer overnam en het hem na veel moeite gelukte, terwijl de candidaat van buiten op den schedel drukte, het hoofd te doen geboren worden. Het kind kwam zeer asphyctisch ter wereld, maar na veel moeite gelukte het, na toepassing van alle gebruikelijke middelen, het tot schreeuwen te brengen. G. O. schedel 85V„ K. O. 3-1 cM.. In dien tusschentijd was ook door prof. Veit de placenta verwijderd, doch toen de uterus voor de vulva werd gebracht, bleek de cervix over een lengte van 3 cM. ingescheurd. De patiente bloedde veel, doch de bloeding stond geheel, toen Prof. Veit er drie hechtingen ingelegd had. K. 109, III para, K. r. a. r. Ie kind geboren door extractie (dood), het '2e door V. en E. (levend) Dist. spinarum 24,5, cristarum '25,5 c.M., omtrek bekken 79 cM., conj. inclinata 8.6 cM., Diameter Baudelocqui 18 cM. 2) Jan. Pat. heeft pijn vanaf den vorigen dag, 's middags half drie. 's Nachts om half twee kreeg zij meer pijn. Uitwendig onderzoek. Fundus tot ribbeboog, grootste weerstand rechts, groot balloteerend deel in den fundus, kleine deelen links, harttonen rechts onder den navel, schedel beweeglijk boven den bekkeningang. Inwendig onderzoek. De vruchtblaas puilt ver uit de vagina, ontsluiting bijna volkomen, de schedel balloteert. De weeën frequent en sterk. Prof. Veit wordt gewaarschuwd. Z. H. G. besloot na inwendig onderzoek versie en extractie door den assistent te laten verrichten. De vrouw werd dwars gelegd, en de uitwendige genitalien gereinigd. (Narcose door Z. H. G.) De assistent ging daarop met de rechterhand in de vagina door den bekkeningang, langs den schedel, welke gemakkelijk uitweek, pakte het linkervoetje en brak tegelijkertijd de vliezen. De linkerhand steunde steeds den fundus. Bij het naar buiten brengen van het voetje bleek dit het achterliggende geworden te zijn. De extractie werd verder 1. a. verricht en leverde geen moeielijkheden op. G. O. schedel 35, K. O. 33 cM. Het kind schreeuwde goed na enkele slagen op de billen. De uterus contraheerde zich in den beginne goed, maar bij eene buikbeweging werden groote coagula uit de vagina gestooten, waarop de vrouw tamelijk bloedde. Na pl. m. 10 minuten werd de placenta verwijderd. Algemeene toestand van de vrouw goed. '98/99. K. 66, V para. Achterste wandbeensligging, achterhoofd links. Ie partus, forcipale extractie; het kind heeft één uur geleefd. 2e partus V. en E., kind levend geboren. 3e forceps, kind doodgeboren. 4e V. en E. kind levend geboren. Dist. spinarum 27, cristarum 29Va cM. Conj. inclinata 9*'4 c.M , promontorium te bereiken. Toen de ontsluiting volkomen was, bleef de schedel boven den bekkeningang staan : besloten werd tot versie en extractie. De vrouw werd genarcotiseerd, dwars gelegd, gedesinfecteerd. Met de linkerhand ingaande kon men na veel moeite een knie pakken en eerst na hard trekken de linkervoet buiten de vulva brengen. De ruimte was klein, zoodat het al wat moeilijk ging de hand langs het hoofd te brengen en verder was het niet mogelijk boven in den fundus de voet te pakken, wat eerst gelukte nadat de knie naar beneden getrokken was. Wegens gevaar voor uterus-ruptuur wordt de schedel niet zooals gewoonlijk, met de uitwendige hand naar boven geduwd, maar door tractie aan de naar buiten gehaalde voet de versie tot stand gebracht. Dit gelukt eerst na zeer hard trekken. Daarop worden de genitaliën geboren. Nu wordt een vinger in de liesplooi rechts gebracht en door trekken het linkerbeen geboren. De handen worden aan weerszijden van den romp gebracht, de duimen op het sacrum, nu getrokken, zoover als dit succes heeft. De ontwikkeling van den achterliggenden linker arm levert groote moeie- lijkheid op. Noch den candidaat, noch den assistent gelukt het, deze te ontwikkelen. Prof. Veit gelukt dit eerst evenmin; daarom tracht Z. H. G. den romp te draaien, maar ook dit gaat niet. Het blijkt, dat deze arm in den nek ligt opgeslagen en bekneld is tusschen bekkeningang en schedel. Nu drukt Z. H. G. den schedel wat terug en nu gelukt het eindelijk een arm te ontwikkelen; waarschijnlijk is hierbij een fractuur ontstaan. Vervolgens wordt de romp gedraaid, zoodat de rechterarm achter komt; deze wordt gemakkelijk geboren door druk van 2 vingers in de elleboogsplooi. De mond ligt wat naar voren. 2 vingers worden in den mond gebracht ; de andere hand over den schouder gelegd. Door trekken, ondersteund door duwen, komt de schedel in het kleine bekken en wordt gemakkelijk geboren. G. O. schedel 34, K. O. 32 c.M. Het kind is asphyctisch, maar wordt bijgebracht. Na 20 minuten volgt de placenta per Credé. Er blijkt een fractura claviculae sin. bij het kind te zijn ontstaan. K. 71 I para. Voorste wandbeensligging. Dist. spinarum 23'/2, cristarum 26i/4, omtrek bekken 83, Diam. Baudelocqui 10'/a, Conj. inclinata 91/» c.M. Bij volkomen ontsluiting, staande vliezen en het hoofd boven den bekkeningang wordt tot versie en extractie besloten. De uterus is sterk gespannen, ligg. rotunda evenzoo, de contractiering is te voelen, iets beneden den navel. Narcose, genitalia ext. gereinigd, vrouw dwars gelegd. Blaas gekatheteriseerd. Bij het katheteriseeren, dat 2 maal mislukt en eindelijk in steensnedeligging gelukt, komt bloed met de urine mee; de blaas kan niet geheel leeg gemaakt worden; er blijft nog vrij veel urine terug. De vliezen worden gebroken, met de linkerhand ingaande is een voet te bereiken, die afgehaald wordt; het blijkt de rechtervoet te zijn. Aan de rechtervoet en vervolgens aan het rechterbeen wordt getrokken. Het blijkt, dat het kind rijdt op den navelstreng. Deze wordt over dezen voet heen teruggebracht, maar scheurt daarbij door. Bij het zichtbaar worden der genitaliën wordt met één vinger in de linker (achterliggende) liesplooi gehaakt en nu getrokken, tot de onderrand van de scapula zichtbaar wordt, waarbij van het linkerbeen getrokken wordt. De linkerarm ligt opgeslagen, maar is toch na eenige moeite te ontwikkelen, daarop rotatie van den romp, totdat de rechterarm achter komt, die gemakkelijk is te ontwikkelen. De mond ligt naar voren; met 2 vingers daarin gaande, wordt de schedel geroteerd, totdat deze op zij komt te staan. Door trekken, ondersteund door duwen van buiten, gelukt het eerst niet den schedel door den bekkeningang te krijgen; na zeer veel moeite gelukt dat, nadat de vrouw in Walchersche ligging gebracht was. G. O. schedel 34, K. O. 31 c.M. Het kind is asphyctisch; alle middelen worden aangewend om het in het leven te behouden; na IV2 uur is het dood. Na 20 minuten volgt de placenta per Credé; groote ruptuur; gehecht met 4 hechtingen. K. 77 V para. Schedelligging rug links, le partus forcipaal, 2e forcipaal, 3e versie en extractie, 4e dito. Dist. spinarum 231/2, cristarum 25, omtrek bekken 82, diam. Baudelocqui 17, Conj. inclinata 101/2 c.M. Aangezien, toen de vrouw in de kliniek kwam de termijn van den partus eigenlijk reeds verstreken was, werd door een Simon's speculum een colpeurvnter in den uterus gebracht. De cervix is nog pl. m. 1 c.M. hoog en gemakkelijk voor 2 vingers toegankelijk. In den colpeurvnter wordt ongeveer 600 gr. boorwater ingespoten. 'sMiddags om 2 uur nog geen weeën; aan den colpeurynter wordt een tractie uitgeoefend door een gewicht van 200 gram, dat met een band over een stoof wordt gehangen, 's Avonds om 6 uur begint patiënte sterke weeën te krijgen, die duren tot half negen. Den geheelen nacht heeft patiënte daarop maar weinig weeën, 's morgens om 8 uur beginnen weer duidelijk weeën op te treden. De vrouw wordt gekatheteriseerd. Bij uitwendig onderzoek den volgenden morgen half tien is geen bepaalde ligging te vinden. Rug ligt waarschijnlijk links. Inwendig. De colpeurynter ligt in de vagina; na verwijdering er van voelt men het ost. uteri, er is volkomen ontsluiting ; de vochtblaas staat nog en puilt in de vagina uit. Er wordt tot versie en extractie besloten. Narcose, dwarsbed, desinfectie. Met de linkerhand ingaande, worden na eenige moeite de vliezen gebroken en de linkervoet afgehaald. Na langen tijd getrokken te hebben wordt het mogelijk den vinger in den rechter liesplooi van achter in te brengen. Nadat de punt der scapula geboren was, werd eerst de achterliggende linkerarm ontwikkeld, daarna het kind gedraaid en de rechterarm ontwikkeld. Daarna werd een vinger van de rechterhand in den mond gebracht, die links achter de symphysis lag. Met sterken druk van boven op het hoofd werd het kind een weinig asphyetisch geboren. Spoedig bijgebracht. G. O. schedel 37, K. O. 33.5 c.M. Matige bloeding van den uterus. Na 10 minuten de placenta verwijderd. De bloeding stond. K. 78 V para. Schedelligging. Zie het hoofdstuk partus praematurus. K. 101 VIII para. Voorste wandbeensligging. In de polikliniek verlost no. 853. Bij volkomen ontsluiting en een conj. diagonalis van 10VS c.M., daalde de schedel niet in. Besloten werd tot versie en extractie. Narcose, dwarsbed, desinfectie. Met de rechterhand ingaande, werd de rechtervoet gepakt en naar beneden gehaald. De vagina was vrij nauw. Met zeer hard trekken kon men de stuit door den bekkeningang krijgen. Met zeer hard trekken aan rechterbeen, inhaken van de liesplooi, worden linkerbeen en romp geboren tot aan de scapula. Met de linkerhand ingaande, bleek de linkerarm in den nek opgeslagen te zijn, boven den bekkeningang; er was ook geen plaats om met de hand tusschen den rug en den bekkeningang te komen. Door rotatie den rechterarm tot achterliggenden gemaakt hebbende, gelukt het ook niet dezen te ontwikkelen. Toen werd de romp wat opgeduwd om wat meer plaats te krijgen bij den bekkeningang; de linkerschouder werd nu weer achterliggend gemaakt en nu was met veel moeite de linkerelleboog te bereiken en door druk op den humerus, die brak, kwam de arm naar buiten. Nu gelukte het eveneens den rechterschouder te ontwikkelen. Hierop ging wat bloed af. 2 vingers werden in den mond van het kind gebracht en de andere hand in den nek, geholpen door druk van buiten, terwijl de vrouw in de ligging van Walcher geplaatst werd, en zoo werd het hoofd geboren. G. O. schedel 37, K. O. 33 c.M. Vagina en vulva scheurden hierbij in. Ook was een groot haematoma labii majoris dextri ontstaan. Het kind was dood. De uterus contraheerde goed; toch ging er vrij veel bloed af. Na eenige minuten werd de placenta uitgedrukt; de bloeding ging door. Met twee hechtingen in de vagina stond de bloeding. Pols 118, iets onregelmatig, 's Avonds collabeerde patiënte. Ze werd naar de kliniek gebracht en succombeerde daar na eenige uren. K. 108 VI para. Schedelligging met uitgezakte hand. Dist. spinarum 24, cristarum 26.5, omtrek bekken 82, Diameter Baudelocqui 17, conj. inclinata 103'4 c.M. De eerste 2 kinderen werden per forcipem levend geboren in de kliniek, de 3 anderen thuis, 2 maal versie en extractie één levend en één asphyctisch geboren, één maal een abortus van 6 maanden. Het sacrum van de vrouw is licht rachitisch ; zij is slechts 150 c.M. lang. 24 Juni. Uitwendig onderzoek. Rug links, kleine deelen rechts, harttonen links van den navel. Schedel bewegelijk boven den bekkeningang. Inwendig 4 a 5 c.M. ontsluiting. Naast den schedel een handje. Vliezen staan nog. Eenigen tijd later 7 c.M. ontsluiting, staande vliezen, weeën krachtig. Met de linkerhand wordt ingegaan door hetostium, vliezen gebroken en rechtervoet afgehaald. Daaraan geextraheerd. De candidaat probeert den achterliggenden linkerarm af te halen ; daar dit hem mislukt, wordt dit door Prof. Veit verricht. Ook het hoofd met den handgreep van Mauriceau. G. O. schedel 34, K. O. 32 c.M. Heftige bloeding, ook na uitdrukken van de placenta; links een cervix- scheur, met 2 hechtingen verzorgd. Het kind asphyctisch, kwam spoedig bij. Abnormale ligging. K. 44 III para. Dwarsligging. Versie en extractie. (Partus arte praematurus). Zie hoofdstuk partus arte praematurus. In de kliniek is dus 20 maal versie en extractie verricht; vijfmaal ontstond hierbij een cervicaal of vaginaalscheur; twee moeders en 7 kinderen zijn gesuccombeerd. In de polikliniek werd gedurende deze twee jaren 39 maal versie en extractie verricht. De indicaties waren de volgende: Onbekende indicatie 1. P. 493 van C. 97 - 98. 2e kind van gemelli. I. Ter wille van de moeder. 5 maal. Placenta praevia. P. 492 en 750 van den cursus '97 -98. P. 130, 316 en643 van den cursus'98 - 99. II. Ter wille van hel kind. 5 maal. Prolapsus fitniculi. P. 388 van den cursus '97 - 98. P. 302, 468, 533 en 593 van den cursus '98 -99. III. Ter wille van moeder en kind. A. Bekkenvernauwing 17 maal. C. '97 - 98. P. 594, 799, 866 en 920. C. '98-99. P. 20, 56, 189, 203, 285, 361, 390, 404, 448, 467, 510, 654, 713. B. Abnormale ligging 11 maal. Dwarsligging C. '97 -98. P. 571. Cursus '98-99. P. 87, 93, 99, 147, 487, 601, 646 en 897. Afgeweken schedelligging. P. 897 van C. '97 - 98 en P. 260 van C. '98 - 99. Onbekende indicatie. P. 493 I para. 2e kind van een tweeling, waarvan het eerste kind forcipaal ter wereld gebracht was. Het kind lag in schedelligging, versie werd verricht, rechter voet afgehaald, geextraheerd l a., het hoofd met den handgreep van Mauriceau. Kind asphyctisch, spoedig bijgebracht. Placentae volkomen van elkaar gescheiden. De vliezen van beide kinderen waren duidelijk te herkennen. Ad. I. Versie en extractie ter wille van de moeder. P. 492 III para. Placenta pracvia. Narcose, dwarsligging. Coagula verwijderd. Met 2 vingers getracht in de uterusholte te komen, hetgeen eerst gelukte, toen door de placenta heen de taaie, slappe vliezen gebroken waren. Pogingen om naast de placenta de vliezen te breken hadden gefaald. Toen werd een rechtervoetje afgehaald, kind gekeerd en om de voet een strik gelegd aan een kruik bevestigd over een stoof, zoodat voortdurend lichte tractie werd uitgeoefend. Bloeding stond. Daarop afgewacht tot het kind tot bij de billen geboren was en toen 1. a. geextraheerd. Het kind was dood, onvoldragen. Placenta volgens Credé. Toestand van de moeder redelijk, doch zwak. P. 750. Placenta pracvia centralis. Zie hoofdstuk placenta praevia. P. 130 XI para. Placenta pracvia. Zie hoofdstuk placenta praevia. P. 316 II para. Placenta praevia. Zie hoofdstuk placenta praevia. P. 643, VI para. A. a. 1. a. Bloedingen in het ontsluitingstijdperk. Placenta praevia. Zie hoofdstuk Placenta praevia. Ad. II. Versie cn extractie ter wille van het kind. Prolapsus funiculi. P. 388, I para. A. a. 1. v. Prolapsus funiculi. Otn vijf uur 's morgens. Uitwendig onderzoek. Rug links, kleine deelen rechts; het voorliggend deel niet ingedaald en bewegelijk op den bekkeningang. Inwendig onderzoek. PI. m. -4 cM. ontsluiting; vliezen intact; voorliggend deel met den top van den vinger even te bereiken; prolapsus funiculi. De weeën waren heel zwak en weinig frequent; de harttonen van het kind waren duidelijk te hooren, maar wel wat onregelmatig. Om half zeven kwam Dr. Semmelink, die het bovenstaande constateerde en bovendien schedelligging diagnostiseerde. Hij ging weg met verzoek aan den candidaat hem te roepen als de ontsluiting volkomen was; hij beval knieelleboogsligging aan. Dit kon de vrouw echter niet volhouden. Langzamerhand werden de weeën sterker en frequenter, zoodat om 11 uur bijna geen pauze tusschen de weeën merkbaar was; om 2 uur was de ontsluiting volkomen. De vrouw werd dwars gelegd, genarcotiseerd, genitalia externa gereinigd, waarna de candidaat met de linkerhand de vliezen brak en de versie deed op de rechtervoet. Daarna werd aan het rechterbeen en verder aan beide beenen geëxtraheerd tot aan de schouders. Daarop trachtte de candidaat met de linkerhand den linkerarm te ontwikkelen, hetgeen hem echter niet gelukte; de assistent deed het daarom zelf, daarop werd den rechterarm, nadat die tot achterliggende gemaakt was, geboren, en ten slotte werd het hoofd ontwikkeld met den handgreep van Mauriceau. Het kind, asphyctisch, werd spoedig bijgebracht. Placenta gemakkelijk verwijderd. P. 302, VI para. Plat bekken. Conjugata inclinata 9 cM. Prolapsus funiculi. Bij komst van Dr. Semmelink waarschijnlijk 2e schedelligging, vliezen stonden, ontsluiting volkomen, aan den achterwand van het ostium pulsaties van een navelstrenglis. De pulsaties waren zwak en weinig frequent, daarom versie en extractie. In narcose wordt met de linkerhand de linkervoet afgehaald, het hoofd met de uitwendige hand opgeduwd en het kind verder gemakkelijk geëxtraheerd. De rechtervoet volgde spoedig; de rug draaide naar voren; de rechterarm (achterliggende), daarna de linker (kind eerst omgedraaid) konden gemakkelijk ontwikkeld worden. De schedel volgde met den handgreep van Mauriceau onder druk van buiten op den bekkeningang. Het kind was springlevend. Placenta volgde zeer gemakkelijk. P. 468, VI para. Prolapsus funiculi. Zie hoofdstuk prolapsus funiculi, P. 533, VIII para. Dw- h. r. r. a. Prolapsus funiculi. Zie dit hoofdstuk. P. 593, X para. A. a. 1. Prolapsus funiculiZie dit hoofdstuk. Ad. III. Versie en extractie ter wille van moeder en kind. Bekkenvernauwing. P. 549 IX para. A. a. 1. v. De schedel blijft bij volkomen ontsluiting en gebroken vliezen boven den bekkeningang staan. Daarom versie en extractie. Eerst rectum en blaas geledigd. Vrouw genarcotiseerd, dwarsgelegd en gereinigd, waarna met linkerhand het rechtervoetje werd afgehaald. De extractie werd verricht door den candidaat, die eerst aan het rechter voorliggende voetje trok tot de linkerbil geboren was. Toen werd de liesplooi daar ingehaakt; de linkervoet kwam gemakkelijk, de rug kwam naar voren, de linkerarm werd 't eerst met weinig moeite ontwikkeld, later na omdraaiing, de nu achterliggende rechter eveneens, nakomend hoofdje daalde spontaan in en werd met den handgreep van Mauriceau gemakkelijk geextraheerd. Het kind was niet asphyctisch. De placenta werd na 15 minuten geexprimeerd. P. 797 I para. Bij volkomen ontsluiting staat de schedel vast op den bekkeningang. In diepe narcose werd geprobeerd de tang aan te leggen, wat mislukte. Bij onderzoek bleek de schedel naar boven te zijn gegaan. Besloten tot versie en extractie. Met de linkerhand wordt de linkervoet afgehaald; deze werd het eerst gegrepen en met het oog op het gevaar van het kind (het meconium liep af en de harttonen waren slecht) werd niet meer naar den rechter gezocht. Het hoofd werd niet de uitwendige hand naar boven in den fundus gedrukt; de navelstreng klopte zeer langzaam, maar regelmatig. De versie was niet moeielijk. De beentjes worden geextraheerd, de romp volgt en draait zich zóó, dat de rechterzijde naar boven, komt; de thans achterliggende arm wordt nu ontwikkeld, het kind omgedraaid, daarop de linker, met 2 vingers in den mond, welke links achter staat, wordt geroteerd met achterhoofd om de symphysis. Onder geringen druk van buiten daalt het hoofd zeer gemakkelijk in en wordt geextraheerd. Het kind is asphyctisch, maar wordt bijgebracht. Een groote ruptuur, wordt gehecht. De placenta gemakkelijk uitgedrukt. P. 866 II para. Achterste wandbeensligging. Niet indalen van den schedel. Rekking van het achterste deel van het onderste uterus-segment. Ontsluiting 4 c.M. Dwars gelegd, narcose. Prot. Veit gaat met de rechterhand in den uterus, nadat het hoofd naar rechts geduwd is en met tegendruk van de linkerhand op den fundus uteri. Na veel moeite wordt het rechtervoetje gepakt en na opduwen van den schedel buiten de vulva gebracht. Daar de linkerbil blijkbaar op de symphysis stond, gelukte het niet de voet verder te extraheeren dan na sterk omlaag trekken en uitwendigen druk boven de symphysis. Toen het linkerbeen geboren was, werden successievelijk billen en romp geextraheerd. Linker, daarna rechterarm ontwikkeld, daarop het hoofd ' met den handgreep van Mauriceau. Kind asphyctisch, bijgebracht. P. 920 VII para. A. a. 1. v. 2e vrucht van gemelli. De schedel bleef boven den bekkeningang bij volkomen ontsluiting. Na breken der taaie vliezen werd versie en extractie gedaan ; de tweede vrucht werd spontaan geboren. C '98 - 99 P. 20, XII para. Achterste wandbeensligging. 's Nachts 2 uur. Harttonen goed, zoo goed als volkomen ontsluiting. Sterke aanspannende vliezen. In weeenpauze is het promontorium te bereiken en de schedelweerstand te voelen. Door uitwendigen druk wordt een naad voelbaar, dwars verloopend en diep naar achteren gelegen. De candidaat kan geen diagnose stellen en stuurt om Dr Semmelink. 3 uur 15. Het promontorium is te bereiken. Ontsluiting volkomen, schedel bewegelijk boven den bekkeningang. Weeën zijn het laatste uur zoo goed als weggebleven. Bij dit exploreeren breken de vliezen. 3 uur 45. Dr. Semmelink stelt de waarschijnlijkheidsdiagnose : Achterste wandbeensligging Narcose. Met de linkerhand versie op den rechtervoet, lastig door het wegloopen van het vruchtwater. De candidaat doet de extractie tot de schouders geboren zijn, waarna nog het hoofd boven den bekkeningang staat en hij den meer naar voren gelegen mond niet kan bereiken. Verdere extractie door Dr. S. Te 4 uur 15 wordt het kind geboren met den handgreep van Mauriceau, ondersteund door uitwendigen druk. Het kind asphyctisch, wordt bijgebracht. '20 minuten later de placenta normaal. De vrouw was reeds bijgekomen. P. 56, III para. Ontsluiting bij eerste onderzoek 6 cM., rug rechts, kleine deelen links, diagnose omtrent de ligging onzeker. Het hoofd stond bewegelijk boven den bekkeningang. Vliezen niet gebroken, harttonen niet te hooren; weeën zwak, 5 uur later volkomen ontsluiting, hoofd bewegelijk boven bekkeningang, harttonen niet te hooren. Ligging half aangezichts-, half voorhoofdsligging, van voorhoofd tot mond kan men betasten. Kin rechts. Narcose. Vliezen met veel moeite gebroken, daarna versie op den rechtervoet. Verder 1. a. geëxtraheerd, hoofd met den handgreep van Mauriceau. Kind weinig asphyctisch, bijgebracht, Placenta per Credé. Zeer kleine oppervlakkige ruptuur. P. 189, I para. A. a. 1. v. Scheef vernauwd bekken. Conj. diagonalis 10V2. Bij het eerste onderzoek om 8 uur 's avonds : groot deel in fundo, rug links, schedel bewegelijk boven den bekkeningang. Harttonen het duidelijkst ter hoogte van den navel. Ontsluiting 2 - 3 c.M., schedel balloteerend boven bekkeningang. Het promontorium was gemakkelijk te bereiken. Om half twee 's nachts was de ontsluiting volkomen; de schedel stond nog steeds boven den bekkeningang; harttonen van het kind waren krachtig, frequentie 132. Narcose, dwarsligging, reiniging. Na het springen van de vochtblaas en het wegdringen van den schedel werd de voet afgehaald. Hierna werd door den :andidaat de extractie verricht, die vrij veel inspanning kostte; beide armen waren opgeslagen; eerst werd de linker ontwikkeld, daarna de rechter. Het hoofd stond nog boven den bekkeningang, doch werd na het inbrengen der vingers in den mond door druk van buiten in het kleine bekken gebracht en geextraheerd. Het kind, licht asphyctisch, werd spoedig bijgebracht. 20 minuten later placenta per Credé. P. 203 I para. A. a. 1. v. Bekkenvernauwing. Conjugata inclinata 10V2 c.M. Onderzoek te 73/* uur. Fundus tot ribbeboog, rug links, harttonen links onder den navel, schedel voor een klein deel ingedaald. Ontsluiting bijna volkomen, vliezen staan, promontorium te bereiken; conj. inclinata IOV2 c.M., schedel met moeite op te duwen. Bij het onderzoek braken de vliezen. Daar de schedel zeer lastig op te duwen was, werd getracht den schedel door uitwendigen druk te doen indalen; dit gelukte niet; er werd besloten versie te probeeren. Narcose, dwarsligging, reiniging. Met de linkerhand werd voorzichtig ingegaan, de schedel SrtfSSWrfste; 1 Plarenta na 20 minuten per L,reuc. i ? vaTplcM„ werd den volgenden dag geheph28'b VIU para. A. a. 1. v. Het hoofd wilde niet ind^a„Jkrachfir-=^ waren spontaan geweest. Nu bij eerbi c.M. ontsluiting, 4 uur later eveneens. Narcose, dwarsligging, reiniging. Dr. Wittenrood ging met de «nkerhand m de vulv^ verwijdde het ostium en haalde het linker ' " f Jrwiil hii met de rechterhand het caput voetje af, terwijl hij met ^ de knie te voorschijn « tot &:r.e ;Seerde Hij den rechterarm te Kind asphyctisch, """ItTvpara. Rug links, schede, linksv66r. Plat rachitisch bekken. Ie partus forcipaal, 36 Tvru«kiein van gestalte en hadrachiBii uitwendig onderzoek kleine deelen rechts rug links, schedel boven den bekkeni^g en ^ets naar rechts afgeweken ■ lijk. Bij inwendtg^onderzoek ph . ^ S;gehlt"ge„ 5. succedaneum was het niet uit te maken, welk deel van den schedel vóór lag. Promontorium gemakkelijk te bereiken. De weeën werden steeds krachtiger, zoodat na eenige uren de ontsluiting volkomen was. De schedel bleef boven den bekkeningang. Daarom werd om assistentie verzocht. Tot versie en extractie werd besloten. Narcose, dwarsligging, desinfectie. Met de linkerhand ingaande, haalde Dr. Semmelink de linkervoet af en verrichtte de versie. Het onderste uterussegment was vrij sterk gespannen, zoodat de voeten moeielijk te bereiken waren. Daarna werd het kind geextraheerd. De armen waren hoog opgeslagen; de achterliggende rechterarm werd door den candidaat ontwikkeld, waarna Dr. S. het kind omdraaide en den linkerarm ontwikkelde. Vervolgens extraheerde de candidaat het hoofd met den handgreep van Mauriceau, met de linkerhand ingaande. Het kind maakte zeer geringe adembewegingen, de schedel vertoonde een grooten, vlakken indruk van het rechter wandbeen. Het kind werd spoedig bijgebracht, de placenta per Credé verwijderd. P. 390 II para. A. a. 1. v. Na volkomen ontsluiting braken de vliezen niet en bleef de schedel bewegelijk boven den bekkeningang. Narcose, desinfectie, dwarsligging. Na katheteriseeren van de blaas gaat Dr. Semmelink met de linkerhand in en breekt de vliezen, waarbij een meconiumhoudend vruchtwater afloopt. De uterus is vast om het kind gecontraheerd, zoodat het moeielijk is om aan een voet te komen. Nu wordt 1. a. de linkervoet afgehaald en de versie door opduwen van den schedel van buitenaf verricht. De opvolgende extractie wordt door den candidaat be- gonnen. Met behulp van een handdoek wegens de gladheid wordt getrokken in de richting naar beneden tot de linkerbil geboren is. Nu wordt een vinger van de rechterhand van achteren in de rechterliesplooi gebracht en nu verder getrokken tot de punten der scapulae geboren zijn. Dr. S. ontwikkelt daarop de armen en het hoofd op de gewone wijze. Het kind is licht asphyctisch, maar is spoedig bijgebracht. Na een kwartier de placenta per Credé. Geen ruptuur. Geen noemenswaarde nabloeding. P. 404 IV para. A. a. r. Plat rachitisch bekken. Niet indalen van den schedel bij volkomen ontsluiting en gebroken vliezen. Conj. inclinata 10 c.M., rachitisch sacrum. Narcose, dwarsligging, desinfectie. Met de rechterhand wordt ingegaan, terwijl met de andere de fundus gesteund wordt. Linkervoet gepakt, in de vagina getrokken, met de uitwendige hand de schedel in den fundus geduwd. De versie volbracht zijnde, werd 1. a geextraheerd. Kind licht asphyctisch, werd bijgebracht. Placenta gemakkelijk geboren. P. 448 VI para. A. a. 1. v. Uitgezakte hand. Versie en extractie wegens het niet indalen van het voorliggend deel, zwakke weeën. De candidaat werd 27 December '98 geroepen; hoewel Prof. Veit een conjugata diagonalis van 8.6 c.M. gevonden had, werd afgewacht of de partus spontaan zou verloopen, daar dit met de vorige ook het geval geweest was; de eerste vier waren met kunsthulp geboren. Den geheelen dag had patiënte al pijn gehad. Den 28en December s middags om 4 uur is er een ontsluiting van pl. m. 7 c.M Bij hot onderzoek braken de vliezen ; er werd besloten nog een uur af te wachten of de schedel nog zou indalen. Dit gebeurde niet, 's avonds half tien wordt tot versie en extractie besloten. Narcose, dwarsligging, reiniging. Om het handje wordt een lus gebonden. Vervolgens wordt door Dr. Semmelink de versie verricht; met de linkerhand wordt een rechtervoetje afgehaald. Door den candidaat wordt nu verder geextraheerd tot de scapulae. Dr. S. neemt de ontwikkeling van armen en hoofd over; dit laatste met den handgreep van Mauriceau ondersteund door krachtigen, uitwendigen druk Het kind, licht asphyctisch, wordt bijgebracht. Placenta na een kwartier, per Credé verwijderd. P. 467 XVIII para. Rug links, kleine fontanel links, groote rechts, pijlnaad dwars ; hooge dwarsstand; niet indalen van den schedel bij volkomen ontsluiting. Met de linkerhand in den uterus gaande wordt het linkervoetje afgehaald. Door den candidaat werd verder 1. a. geextraheerd. P. 510 XIII para Gemelli. 2e kind versie en extractie wegens niet indalen van den schedel ; afhalen van het linkervoetje; extractie 1. a. P. 654 IV para. A. a. r. v. Meer dan 24 uren had de candidaat den partus geobserveerd, nadat de vrouw reeds een geheelen dag pijn gehad had. Toen was er volkomen ontsluiting, schedel niet ingedaald, verminderde frequentie der harttonen. Narcose reiniging, katheteriseeren. Moeielijke extractie ; fractuur van het been, waaraan niet geextraheerd is. P. 713 V para. A. a 1. v. 10 April 's nachts 1 uur 15 geroepen; de weeën waren voor 3 uren begonnen, vruchtwater afgeloopen. Rug rechts, harttonen rechts beneden de navel; frequentie 100, onregelmatig. Kleine fontanel links, volkomen ontsluiting, schedel boven den bekkeningang en goed op te duwen. Met de rechterhand wordt ingegaan . de contractie-ring leverde nog al bezwaar op; na eenige minuten verslapte deze weer. Met vee moeite werd de rechtervoet afgehaald, die de voorliggende bleek te zijn. Bij trekken aan de voet werd het kind niet verder geboren dan de knie. Met uitwendige hand wordt het hoofd opgeduw , na lang trekken en duwen gaat de schedel plotseling naar boven. De verdere extractie ging zonder moeielijkheden. Het kind, licht asphyctisch, werd bijgebracht. Placenta per Credé. B. Abnormale ligging. Divarsligging. C. '97 -98. P. 571, III, para. Dwarsligging; het 2e kind van gemelli; het eerste was spontaan geboren; het 2e dwarsligging, evenwel kon niet worden uitgemaakt, welke schouder voor lag en waar de rug zich bevond. Toen de vrouw genarcotiseerd was, ging de assistent met de geheele hand in de vagina en vond den rug achter en rechterschouder vóór liggend en haalde, onder naar bovenbrengen van den schedel door de uitwendige hand, een beentje af, wat aan den candidaat ter extractie werd gegeven. Onder naar beneden trekken werd het andere beentje ontwikkeld, daarna de romp en de armpjes, die zeer gemakkelijk te bereiken waren, waarna de schedel met den handgreep van Mauriceau volgde. Kind asphyctisch, bijgebracht, maar 's avonds overleden. Een half uur later de placenta verwijderd. C. '98-99. P. 87, XIV para. Dwarsligging. Bij vol- komen ontsluiting versie en extractie. Narcose, reiniging, dwarsligging. Bij het breken der vliezen prolabeerde de navelstreng. Contractie-ring was sterk om het kind gespannen, liet de rechterhand moeielijkdoor, de voeten lagen naast den schedel, de beenen gestrekt; de linker voet werd met moeite afgehaald. Na vrij veel moeite werd de versie voleindigd, waarop de extractie volgde. Deze ging eerst vrij lastig; de rechter, achterliggende arm werd niet gemakkelijk ontwikkeld en na draaiing van het kind bleek de linkerarm naar voren opgeslagen te zijn. Na eenige vergeefsche pogingen werd de arm door middel van de Braunsche sleutelhaak afgehaald, de schedel volgde daarop spoedig met den handgreep van Mauriceau en druk van boven. Na 20 minuten werd de placenta geexprimeerd, die ook moeilijk kwam door prolaps van den voorsten vaginaalwand. Een vrij groote, incomplete ruptuur in den voorsten en in den achtersten vaginaalwand. Met 2 hechtingen ieder werden beide rupturen gehecht. Het kind was dood. P. 93 III para. Dwarsligging. Inwendig was bij volkomen ontsluiting en staande vliezen een armpje te voelen met den elleboog naar links gekeerd. Uitwendig: schedel rechts, geen deel op den bekkeningang. In narcose worden door Dr. Semmelink met de rechterhand de vliezen gebroken, nadat de linker uitwendige hand de billen van links op den bekkeningang had gebracht. Er liep veel vruchtwater in een krachtige straal weg. Terstond kwam een voetje voorliggen, dat gegrepen en buiten de vulva gebracht werd, waarop de candidaat de extractie 1. a. verrichtte, totdat de schouders bijna geboren waren. De rechtervoet was onder de extractie van achterliggend voorliggend geworden. Het ontwikkelen van den linker, achterliggenden arm ging wat lastig, omdat hij opgeslagen was, waarop Dr. S. verder de extractie verrichtte. Het hoofd werd met den handgreep van Mauriceau en druk van buiten ontwikkeld. De placenta na 20 minuten per Credé. Navelstreng zeer kort. Het kind was licht asphyctisch, kwam spoedig bij. . P. 99 IX para. Gemelli. 2e kind dwarshgging. De vochtblaas werd gebroken, maar brak zeer hoog ; het afhalen van een voet werd bemoeilijkt, doordat het eerst laat gelukte door de vóórliggende, slappe vliezen te komen. De voet moest in de vliezen worden afgehaald. De contractiering spande bovendien aan en de placenta welfde tegen de hand aan. Het kind was glad en bij de ontwikkeling van den linkerarm kraakte er iets. Na de geboorte was er geen fractuur van humerus of clavicula te vinden, maar er crepiteerde iets in den linker schoudergordel. Kind asphyctisch, bijgebracht, maar 's nachts daarop gesuccombeerd. Placenta per Credé. P. 147 VIII para. Schouderligging. Uitwendig onderzoek schedel links vóór en kleine deelen links en rechts van den navel, dus een z. g. „Schieflage" met den buik voor. Geen ingedaald deel. Onder het desinfecteeren voor het onderzoek waarschuwt de vrouw, dat er iets geboren wordt (Het vruchtwater was reeds eenige uren vroeger afgeloopen), dat blijkt het linkerhandje te zijn. Harttonen worden gehoord boven de rechter crista ossis dei. Zachte weeën. Inwendig volkomen ontsluiting en schouderligging. Om den uitgezakten arm wordt een strop gelegd, welke wordt strak gehouden tijdens de weeën en het resultaat heeft, dat genoem- de arm langs het lichaam onder de symphysis geboren wordt. Na de versie wordt de extractie door den candidaat verricht. In weinig tijd is het kind geboren levend en voldragen. P. 487. Versie en extractie zonder bijzonderheden. P. 601 X para. Dw. h. r. r. v. 8 c.M. ontsluiting, vliezen nog niet gebroken, een voetje te voelen. Een uur later volkomen ontsluiting. Narcose, dwarsligging, desinfectie. Vliezen breken, linkervoetje afgehaald. Daaraan extractie verricht; beide armen opgeslagen; niet gemakkelijk te ontwikkelen. Met den handgreep van Mauriceau, gesteund door uitwendigen druk, wordt het hoofd geboren. 10 minuten later de placenta. P. 646 III para. Gemelli. 2e kind schouderligging. Eerste kind spontaan in schedelligging geboren. Voor het 2e worden de zeer resistente vliezen gebroken en met de linkerhand de rechtervoet afgehaald. Verdere extractie 1. a. P. 897 III para. Gemelli; le vrucht spontaan in schedelligging; 2e dwarsligging; vliezen stonden nog en een voetje was te voelen. Vrouw in narcose, dwarsligging, desinfectie. Rechtervoetje wordt afgehaald en daarna 1. a. geextraheerd. Placenta per Credé. Afgeweken schedelligging. C. '97 : 98. P. 897 III para. Naar rechts afgeweken schedelligging. Toen met de uitwendige hand getracht werd den schedel boven den bekkeningang te brengen, barstte plotseling de vruchtblaas en liep een groote hoeveelheid vruchtwater af; de schedel kwam op den bekkeningang, maar tevens viel de navelstreng naar buiten; bij 7 c.M. ontsluiting werd toen versie en extractie verricht, die gemakkelijk 1. a. verliep. Kind goed, vrouw goed. C. '98-99. P. 260 I para. Afgeweken schedelligging. Conj. inclinata li1/*, dist spinarum 25l j, cristarum 26V4, Diameter BaudelocquilT1.2 c.M. Heeft rachitis gehad. Eigenlijk behoort dit dus bij bekkenvernauwing. Het hoofd ballotteerde boven den ingang. Bij bijna volkomen ontsluiting werd toen de harttonen onzuiver werden, versie en extractie verricht, die 1. a. verliep. Het hoofd met den handgreep van Mauriceau, gesteund door uitwendigen druk. Het kind schreeuwde dadelijk. Placenta na een kwartier per Credé. In deze twee jaren is dus in de polikliniek 39 maal versie en extractie verricht bij lengte-ligging, (die bij dwarsligging zijn verricht, zijn besproken bij het hoofdstuk dwarsligging). Twee moeders zijn daarbij overleden, beide aan verbloeding uit een cervicaalscheur. De een had een placenta praevia. Bij haar is bij onvolkomen ontsluiting versie en extractie verricht wegens de sterke bloeding; het kind was ook dood. Bij de ander is wegens bekkenvernauwing bij volkomen (?) ontsluiting versie en extractie verricht. Ook hier was het kind dood. Bovendien werden nog drie andere kinderen dood geboren; één waar versie en extractie werd verricht bij geringe ontsluiting wegens placenta praevia, één waar versie en extractie werd verricht bij onvolkomen ontsluiting bij bekkenvernauwing na het opwekken van partus praematurus, en één waar bij bekkenvernauwing de kunsthulp werd verricht bij volkomen ontsluiting. Perforatie. In de kliniek werd gedurende den cursus 1897 -98 niet geperforeerd, gedurende den cursus 1898 -99 werd éénmaal het nakomend hoofd geperforeerd (K. 78), nadat eerst versie en extractie met accouchement forcé had plaats gehad, zooals in een vorig hoofdstuk beschreven is; door het foramen magnum werd in het occiput geperforeerd, daar het extraheeren niet gelukte. Na hard trekken werd het hoofd daarna geboren. In de polikliniek had slechts éénmaal in den cursus '97 - 98 perforatie plaats; in den cursus '98 - 99 niet. P. 11a III para. De candidaat was Vrijdag 9 Juli 's namiddags te 6 uur geroepen bij een vrouw, die volgens haar eigen berekening 5 maanden zwanger was. Sinds Dinsdag had zij weeachtige pijnen gehad en meende te zullen aborteeren. Woensdag ö , had zij koorts gekregen en gebraakt. Bij diep indrukken op den buik wordt geen pijn geaccuseerd. De fundus uteri stond ongeveer '2 vingers breedte boven den navel en contraheerde zich tijdens een wee zeer slecht. Harttonen waren niet te hooren. Bij inwendig onderzoek bleek het ostium slechts voor één vingertop toegankelijk: een voorliggend deel werd niet gevoeld. Vliezen stonden nog. Een paar uur later was de ontsluiting iets toegenomen, de geheele vinger kon door het ostium en een voetje was te voelen. Temperatuur 39.5. Oorzaak onbekend. Met het oog op de hooge temperatuur en de uitputting van de vrouw besloot Dr. Doorman den partus te termineeren, maar wilde daar de weeën verbeterden, eerst nog een paar uur wachten, of de ontsluiting grooter zou worden; twee uur later is de ontsluiting weinig toegenomen; nog geen twee vingers konden er in. Met den vinger wordt gerekt, tot er 2 vingers in konden. Nu wordt de vrouw genarcotiseerd. Daar het voetje lastig te pakken is, zelfs met een koorntang, wordt het nadat de vliezen gebroken zijn met een koorntang afgehaald en het kind geextraheerd, totdat de schedel voor het ost. uteri ,taat. Daar er geen kans is, dat het kind blijft leven, daarentegen een zeer groote voor inscheuren van de cervix, wordt met de koorntang achter aan het for. occipitale geperforeerd ; nu wordt het kind zonder veel moeite geextraheerd en is de cervix niet ingescheurd. Nu vond men nog een vochtblaas en toen die gesprongen is, den schedel van een 2e vrucht; door druk van buiten wordt deze zoo goed mogelijk gefixeerd, met de koorntang in de groote fontanel geperforeerd en zonder moeite manueel geextraheerd. Uterus contraheert zich goed. Na ongeveer 15 minuten wordt de placenta spontaan uitgedreven. Accouchement foroé. Accouchement forcé werd gedurende deze twee jaren 12 maal verricht; 7 maal in de kliniek en vijfmaal in de polikliniek. Bij alle was de ontsluiting minder dan 7 c.M-; alleen bij 1, P. '260, wordt alleen vermeld, dat de ontsluiting nog niet volkomen was; waarschijnlijk was ze hier dus meer dan 7 c.M. P. 260 I para. Naar links afgeweken schedelligging; rachitisch bekken, conj. inclinata 11.5, dist. spinarum 25V2, cristarum 263/4 c.M. Diameter Baudelocqui 17y2 c.M. Het hoofd daalde niet in. Na manueele dilatatie van het ost. externurn, dat nog niet volkomen ontsloten was, werd versie en extractie verricht; moeder en kind leefden beiden; de indicatie is hier dus niet bekend. Accouchement forcé bi j minder dan 4 c.M. ontsluiting. 1897 - 98. K. 32 V para. Ie Billigging. Extractie werd verricht bij 3 c.M. ontsluiting wegens bloeding tengevolge van placenta praevia en koorts van de zwangere, dus ter wille der moeder ; moeder levend, kind dood. Zie verder hoofdstuk placenta praevia. K. 42 2e stuitligging. Bij 4 c.M. ontsluiting extractie verricht, daar reeds voor 4 dagen het vruchtwater was afgeloopen ; de ontsluiting wordt met den vinger verwijd ; daarna extractie; moeder levend; het kind wordt asphyctisch geboren, maar wordt bijgebracht; sterft na 3 dagen aan convulsies. M. i. bestond hier geen indicatie tot termineeren. K. 91 II para. Billigging. Extractie werd verricht bij 6 c.M. ontsluiting, daar de foetale harttonen onregelmatig werden. Moeder en kind beiden levend. K. 102a IV para. A. a. 1. Versie en extractie wegens bekkenvernauwing bij 3'/8 c.M. ontsluiting, waarom niet werd afgewacht, wordt niet vermeld , er ontstond een cervix-scheur, die met 3 catguthechtingen voorzien werd; moeder en kind beiden levend; daags na den partus sterft het kind. Zie verder hoofdstuk partus arte praematurus. K. 102b III para. Placenta praevia centralis. Versie en extractie volgens de methode van Bi axton Hicks bij 2 c.M. ontsluiting. Moeder en kind beiden dood. Zie verder hoofdstuk placenta praevia. C. '98 - 99. K. 44. III para dwarsligging. Partus arte praematurus om bekkenvernauwing. Bij een zeer wijd ostium, dat voor drie vingers toegankelijk is, wordt om bloeding versie en extractie verricht. Prof. Veit maakt eerst 2 incisies aan de achterzijde van de portio, welke incisies tijdens de ontwikkeling nog verder inscheuren. De moeder bracht er het leven af, het kind was dood. Zie verder hoofdstuk Partus arte praematurus. K. 78. Schedelligging, VI para. Partus aite praematurus wegens bekkenvernauwing. Daar de vrouw 3 dagen, nadat de cclpeurynter ter opwekking van vroeggeboorte was ingebracht, een temperatuur van 40°. 1 had, werd bij een ontsluiting, ter nauwernood voor één vinger toegankelijk, besloten te termineeren; een voet werd met een museux sche tang afgehaald en daaraan werd geëxtraheerd. Het nakomende hoofd moest worden geperforeerd. Zie verder het hoofdstuk partus arte praematurus. Het kind was dood, de moeder is genezen. Geen cervixscheur. C. 1897 • 98. P. 866. Achterste wandbecnsligging. Wegens rekking van het achterste deel van het onderste uterus-segment wordt bij 4 c.M. ontsluiting versie en extractie verricht. Er ontstaat geen cervixscheur. Moeder en kind bleven in leven. C. 1898-99. P. 11a III para. Gemelli. Een graviditeit van 5 maanden. Sterk meteorismus, een pols van 135 en temp. 39.5 Het ostium was voor 2 vingers toegankelijk: Met een korentang een voetje afgehaald en het nakomende hoofd geperforeerd ; de tweede vrucht, schedelligging, eveneens geperforeerd '. geen cervixscheur. Moeder bleef in leven. Zie hoofdstuk Gemelli en hoofdstuk Perforatie. P. 130 XI para. Placenta praevia lateralis. Om hevige bloeding werd het ostium mef 2 vingers van beide handen fmethode Bonnaire) verwijd, totdat er voldoende ontsluiting was om versie en extractie te verrichten. Geen cervixscheur. Moeder en kind levend. Zie verder hoofdstuk placenta praevia. P. 285 VIII para. A. a 1. v. Bij 4 c.M. ontsluiting werd versie en extractie verricht om bekkenvernauwing. Waarom niet werd afgewacht, wordt niet vermeld. Moeder en kind beide levend, geen cervixscheur. Zie verder hoofdstuk versie en extractie. In vier van de gevallen is het niet duidelijk, waarom niet afgewacht werd tot de ontsluiting grooter was; in een dier gevallen ontstond een cervixscheur, die met 3 catguthechtingen gehecht werd ; de moeders bleven allen in leven ; de kinderen werden levend geboren, maar 2 er van stierven, één daags, één drie dagen na de geboorte. 7 maal werd accouchement forcé verricht ter wille der moeder; één succombeerde ; het kind was in 5 gevallen dood; tweemaal ontstond een cervixscheur. 1 maal werd bij onvolkomen ontsluiting extractie verricht ter wille van het kind, daar de harttonen onregelmatig werden; er ontstond geen cervixscheur; moeder en kind bleven beiden in leven. Sectio Caesarea. Gedurende den cursus 1897 -98 had éénmaal, gedurende den cursus 1898 -99 driemaal sectio caesarea plaats. K. 69a I para. 2e schedelligging. Dist. spinarum 24y2, cristarum 2672, afstand der trochanteren 29, conj. obliqua dextra 20»/„ sinistra 22 c.M. Op 15 Februari te ruim half twaalf wordt door de vroedvrouw assistentie verzocht voor een patiënte, I para, van 19 jaar, met vernauwd bekken, promontorium gemakkelijk te bereiken, geen voorliggend deel te voelen, ontsluiting 6 c.M., eenigen tijd in partu, weinig of geen weeën. Bij komst van de assistenten en den candidaat, bleek, dat de fundus in de breedte was uitgezet, in het midden ingedeukt, links boven kleine deelen, overigens was de ligging wegens spanning van buik en uterus niet te bepalen. Harttonen onder den navel, links en rechts, rechts het duidelijkst, langzaam, regelmatig. Volgens onderzoek van den assistent Wittenrood is het bekken scheef vernauwd, rechts nauwer, het promontorium te bereiken (conj. inclinata 9 c.M.), voorlip gezwollen, ontsluiting niet volkomen, staande vliezen, voorliggend deel niet te voelen. Prof. Veit wordt met den toestand in kennis gesteld; hij arriveert te half twee 's nachts, constateert den toestand als boven en gelast transport naar de kliniek, hetgeen per wagen geschiedde. Patiënte wordt in de kliniek genarcotiseerd en nogmaals onderzocht, de maat van de conjugata incli- nata gesteld op 8:!i4 c.M. en besloten tot sectio caesarea. Kort na dit onderzoek breken de vliezen, het inwendig onderzoek daarna (Wittenrood) leert, dat een handje en de navelstreng voorliggen. Patiënte wordt van de verloskamer naar de operatiekamer getransporteerd, daar verder gewasschen (patiënte was zeer vuil) en als voor laparotomie gedesinfecteerd. Patiënte is behalve door de vroedvrouwen, vóór de operatie zesmaal inwendig onderzocht (door den Hoogleeraar, de assistenten Wittenrood en Semmelink en den candidaat). Operatic. (Operateur Semmelink). De huidsnede wordt links langs den navel gelegd, ongeveer even ver er boven als beneden, over een lengte van pl. m. 20 c.M., prepareerenderwijze, tot de uterus bloot ligt. Deze wordt in situ gelaten en in de mediaanlijn geincideerd. De snede valt in de placenta, die terstond losgemaakt werd. Het kind werd aan den arm geextraheerd en schreeuwt goed. Terstond afgebonden. Placenta en vliezen compleet, worden gemakkelijk verwijderd. De uterus wordt met de hand gesloten gehouden, een weinig van bloed gezuiverd, evenals de wondranden der huidsnede, daarna met zes grootere en twee dunne zijden hechtingen, door alle lagen gaande, gesloten; met een doorloopende catguthechting wordt de hechting definitief besloten. De buikwond wordt met zijden hechtingen door alle lagen heen gehecht. De bloeding was zeer matig geweest, de uterus contraheert zich. Verband met jodoformgaas. Een zandzak wordt op den buik gelegd; hoe zwaar staat niet vermeld. De operatie duurde 20 minuten. 2 ergotine-injecties. Patiënte heeft een flinke bionchitis. 16 Februari, 9 uur 's morgens. Bloeding matig geweest. Patiënte klaagt over benauwdheid, pijn in den buik, bij hoesten vooral. 1 morphirie-spuitje. 's Middags morphine met chloret-ammonicum. 's Avonds de zandzak verwijderd. 10 uur 's avonds. Erg benauwd, moeilijk en weinig opgeven, hoesten zeer pijnlijk door den wond. Het bovenlijf hooger gelegd. Temp. 38-3 pols 156, morphium. 11 uur jo. Bezoek van Z.H.G. Appliceeren van droge koppen, om het half uur injectie van kamferolie, koude doeken op de borst; wijn. 17 Februari, 1 uur s nachts. Toestand niet verbeterd, kamferaether en champagne, pols zeer frequent, niet zeer week, ademhaling frequent en reutelend. 9 uur 's morgens. Toestand wat beter. Minder benauwd, geeft enkele etterige fluimen op. Temp. 36.5, pols 140. Patiënte is veel rustiger. Decoct. senegae, inhalatie van waterdamp. Koude omslagen op de borst. 8 uur 's avonds. De respiratie is nog moeilijk, patiënte heeft nog weinig opgegeven. Temp. 37.8, pols 128. Het uiterlijk van patiënte is minder livide. 18 Februari 10 uur 's morgens. Patiënte heeft veel opgegeven, (een slijmerig, purulent sputum.) Geen tuberkelbacillen gevonden. Respiratie is meei vrij, minder reutelend. Buik niet opgezet, vrij week en althans in het bovengedeelte niet pijnlijk bij druk, krijgt een glycerine-spuitje voor ontlasting. Temp. 37.6, pols 120. 79 Februari. Gisterenavond was de buik pijnlijk ZZn °PSZCt ^.de n,irae defaecalie « teen lorgen s dit voorbij. Patiënte heeft geen koorts .sfe ZZ& U°- Hwft See5aalvvervel pos? sop 'm8; " de verbi"di^ijn der spinae oM CcigaVXt CM' co"j' °bl' dextr. 20 dexta 1 ' Ti® CM^ S™PhJ's« saero-iliaea p spnngt sterk in het bekken naar voren Promontonum verder naar achteren. Bekkenvorm rechterveel i' F' .tusschenw=fvelsehijveti springen dextra rt' 'etS naar Voren' SP1"» kenhelft ve I SPrin«™d' Rechter bek- kenhelft veel smaller dan de linker. Coni diaeo ::'rwïcM-Ha ^ ^«^-heef 43 e n pr„„ van „ ^ omda( ^ P ^ dat de vliezen spontaan gebroken waren en er vruchtwater afliep. r Aangezien de vrouw verder over niets klaae-He ^::fa,de candidaat niet'— 12 op 13 treriWeeen Waren' In de n^ht van J li pl. m. 4 uur kwam de man hem halen. Er waren toen zeer zwakke weeën met pausen van pl.'m. 20 minuten. Om 6 uur vond hij geen ontsluiting. Hij bezocht de vrouw dien dag vijfmaal zonder te exploreeren. Den zesden maal, 's avonds om 7 uur, onderzocht hij nog eens, er was nog geen ontsluiting; de weeën kwamen om de 5 minuten, maar zwak. Hij verliet de vrouw niet meer, liet ze op de rechterzijde liggen, omdat hij den rug rechts voelde en zoo bleef de toestand tot ruim 10 uur 's avonds. Meconium, reeds aan het afloopen, zat dik op den exploreerenden vinger. Dr. Semmelink werd verwittigd; de ontsluiting liet toen nog slechts met moeite den exploreerenden vinger toe; men kan niet meer betasten dan een gedeelte van den pijlnaad, verloopende ind warsche richting; de weeën bleven zwak. Om 5 uur 's smorgens konden twee vingers gemakkelijk passeeren; de schedel was even ingedaald en een klein caput succedaneum op de kleine fontanel en een deel van de pijlnaad was te voelen. Het promontorium was gemakkelijk te bereiken. De Conj. inclinata schatte Dr. Semmelink op 9-8V2 c.M. (Prof. Veit later 8V2 c.M., C. vera dus pl. m. 7V2 c.M. De vrouw was zeer vermoeid, de pols goed, temperatuur niet verhoogd, de harttonen van het kind duidelijk, iets onregelmatig, Dr. Semmelink consulteerde Prof. Veit, die diens indicatie von sectio caesarea bevestigde. Vervoer per rijtuig naar het gasthuis. Na het transport wordt de vrouw in de verloskamer gewasschen, daarna op de operatie-kamer gebracht. Horizontale ligging. Reiniging van de huid, scheren, desinfectie van het operatie-terrein in narcose. Voor de snede wordt nog geausculteerd door den Hoogleeraar, daarna door Dr Semmelink de huidsnede gemaakt in de linea alba, nadat de uterus, die sterk naar rechts overhelt in het midden is gebracht. De huidsnede gaat van 3-4 vingers breed boven de symphyse tot even links voorbij den navel. Laagsgewijs worden buikwand en uterus in situ geopend, het kind bij de liesplooi verwijderd, terstond afgebonden, de placenta, die achter geïnsereerd was, met eivliezen door den Hoogleeraar verwijderd ; geen bloeding. Uterus buiten de buikholte met vrij dikke zijde gehecht. Daarna hechting van den buitenwand met dikke (voor diepe) door alle lagen gaande hechtingen en dunnere oppervlakkige hechtingen. De sluiting van de wonden werd bemoeilijkt door het uittreden van darmlissen bij onvoldoende narcose. Jodoformgaas, sluitlaken, ergotine-injectie. Het kind was geheel met meconiuni bedekt, ademt in den beginne niet, maar wordt met zwaaibewegingen volgens Schultze en met baden bijgebracht. Het schreeuwt daarna goed, maar is klein. De pols van de vrouw is goed. De operatie heeft 10 minuten geduurd. Het kind sterft 2'/a uur na de operatie. ii uur 's avonds. Patiënte krijgt een spuitje morphium, omdat zij zeer onrustig is. 's Nachts om 4 had zij het zeer benauwd. Toen de zware zandzak door een lichtere was vervangen, voelde zij zich beter. ij Juli. Toestand overdag redelijk. Pols alleen nog snel. Overigens voelt patiënte zich zeer wel. Heeft honger. Objectief ook geen verontrustende verschijnselen tot 4 uur 's namiddags, toen patiënte begint te schreeuwen van pijn, zeer benauwd wordt en kortademig ; buik sterk meteoristisch opgezet. Wond goed, een beetje bloed door het verband op enkele plaatsen. 1 morphine-injectie. 's Avonds 8 uur. Toestand voortdurend minder. Buikwond weer geopend (op een na onderste hechting verwijderd); Prof. Veit overtuigt zich hierbij, dat de uterus gesloten is. Een weinig rood vocht, als bloedig serum, vloeit weg, niet veel meer dan een klein theekopje vol. Irrigeeren met physiologische zoutsolutie (1 L ): draineerbuis in de wond in de buikholte. Excitantia (kamferolie, alle uren een spuitje, wijn) Patiënte braakt. Een glycerinespuitje per rectum had in den loop van den namiddag geen effect gehad. ii uur. Nieuwe irrigatie met Nacl oplossing. Toestand ongunstiger. Patiënte laat ontlasting loopen. 16 Juli. i uur. Toestand zóó, dat van alle therapie wordt afgezien, behalve van kamferolie. Injecties alle uren. Patiënte wordt verplaatst naar de ledige collegekamer, om andere patienten rust te geven. Rustiger. Ze valt af en toe in slaap. ƒ uur 4ƒ. Pols veel krachtiger, maar zeer frequent. Patiënte heeft af en toe iets warms gedronken zonder braken. 9 uur. Op advies van Prof. Veit en in diens tegenwoordigheid op nieuw irrigeeren van de buikholte met ruim 1 L. keukenzout-solutie ; bij hevelwerking loopt lichtroode vloeistof in vrij groote hoeveelheid af, ruim een liter. Onder de behandeling, die patiente zeer verontrust, braakt zij het kort geleden gedronken water. Buik was vóór en na de behandeling iets dunner dan gisteren. Patiente klaagt kort na de behandeling over pijn in den buik; V2 spuitje morphine. . 1 o uur jo. Patiente ziet er nog wat opgewonden uit; iets meer kortademig 's Middags braken. Glycerine-spuitje zonder succes. 77 Juli. 4 uur jo. Patiente weer zeer benauwd, pols niet te tellen, heeft gebraakt. 9 uur 4}. Patiente koud, zweet, zeer dyspnöisch, cyanotisch, moribund, goed bij kennis. 10 uur. Onderzoek Prof. Veit. Adhaesies door Z. H. G. in den buik weer losgemaakt, waarbinnen de draineerbuis afgekapseld was. Weder spoelen en hevelen met gesteriliseerde keukenzout-oplossing. Daarna met thermocauter van PaqueliH het laquear posterius geopend, draineerbuis T-vormig ingelegd, gespoeld met Nacl-oplossing van onderen. Draineerbuis boven uitgehaald en vervangen door jodoformgaas. Patiënte schreeuwt luid en braakt, als ze weer te bed ligt. Verder weer kamfer alle half uur. 1 uur. Patiënte is het laatste half uur veel slechter geworden, de pols is nauwelijks te voelen, de ademhaling lang, stertoreus. Patiënte geeft maar weinig of geen antwoord meer op vragen. Zoo nu en ;dan braakt zij nog een donkerbruine vloeistof uit. Te ruim 3 uur braakte patiente voor het laatst en hield tegelijk de respiratie op. Exitus letalis te 3 uur 15. Uit het sectie-verslag blijkt: In de buikholte een geringe hoeveelheid licht bloederig gekleurd vocht. Darmen meteoristisch uitgezet. De serosa der darmen geïnjicieerd, darmlussen onder elkaar verkleefd, overal fibrine-beslagen. In het onderste deel van de buikholte vuile vloeistof. Linker ovarium en tuba met fibrine-beslag; rechter tuba en ovarium eveneens in adhaesies. De naad over den uterus loopt vanaf de aanhechting van het linkerligamentum-rotundum tot aan den top. Alle hechtingen hebben goed gehouden, maar tusschen 3 hechtingen promineert de uteruswand knobbelvormig. Op dwarsche doorsnede is duidelijk te zien, dat de mediane wondrand geëctropioneerd is, het spierweefsel buigt zich loodrecht naar het oppervlak, de peritoneaal rand is te zien. De binnenwand van den uterus stinkt niet, ziet er goed uit. K. 26 III para. Schedelligging rug rechts. Eerste partus perforatie, 2e was een abortus. De maten zijn: Dist. spinarum 24, cristarum 26,5 c.M. Omtrek bekken 85 c.M. Diameter Baudelocqui 17 c.M. Promontorium met den vinger te bereiken. Conj. inclinata 8,4 c.M. Lengte van de vrouw 1 M. 50. 20 September. Fundus 3 vingers breed onder proc.-xiphoideus. Navel verstreken, epigastrium goed in te drukken. Rug rechts, links verschillende kleine deelen. Schedel bewegelijk, links van den bekkeningang. Harttonen het duidelijkst rechts onder den navel. In de pulmonen geen afwijkingen. Aan het hart een licht systolisch geruisch aan alle ostiën; kleine hartsdofheid. Portio zeer week, wijkt iets naar links af; ostium voor één vingertop toegankelijk. 22 September. Onderzoek Prof. Veit. Ligg. rotunda convergeeren naar boven toe; schedel boven den bekkeningang. Uterus contraheert zich periodiek. Rug links. Cervix nog geheel gesloten. Conj. inclinata 8V4 c.M. Indicatie voor sectio caesarea. 6 October. De vrouw kreeg te 3Va uur namiddag voor het eerst pijn. Zij werd te bed gelegd, de buik bedekt met een lap, gedrenkt in 1% formol. Te 4 uur 25 liep vruchtwater af; de weeen volg- den elkaar regelmatig op met tusschenpoozen van 3 — 5 minuten. Te 51/* uur werd de vrouw naar de operatiekamer getransporteerd, op de operatie-talel gelegd, schaamharen geschoren en de buik en de bovenbeenen gedesinfecteerd. De harttonen waren normaal, de uterus helde sterk naar links over. Sectio caesarea door Prof. Veit. De uterus werd in de mediaanlijn gebracht, daarna de buikwand laagsgewijze gekliefd door een incisie van 3 vingers breedte boven de symphysis in de linea alba tot pl. m. 2 vingers breedte links van den navel. De uterus wordt hierna geopend, de uitpuilende vruchtblaas met het mes aangeprikt, verder stomp verscheurd en het kind bij de liesplooi gegrepen en naar buiten gehaald. De navelstreng wordt afgeklemd en de aan den achterwand zittende placenta verwijderd. Weinig bloeding, de uterus contraheert zich goed. Hechting van den uterus in situ, met door alle lagen gaande zijden hechtingen, daarna hetzelfde bij den buikwand, waarin ook een aantal oppervlakkige hechtingen. De wond wordt nog eens gedesinfecteerd met alcohol en sublimaat. De vrouw begint heftig te braken, dit houdt echter na eenige minuten op. Jodoformgaas-wattenverband, met sterke compressie van watten en zandzak boven den uterus; transport. Het kind schreeuwde goed na uitzuigen der trachea en slaan op de billen. 7 October. Toestand van moeder en kind zeer bevredigend. Slechts bij wegneming van den zandzak (die echter nog zal blijven liggen) loopt eenig bloed uit de vagina. 8 October. Zandzak verwijderd ; verband gewisseld. Wond ziet er goed uit. Patiënte heeft geen klachten. Vloeit een weinig. Secale. 10 October. Patiënte klaagt over misselijkheid. 18 October. Patiënte heeft van nacht een sterke zwelling van het linkerbeen gekregen. Het been ziet wit, is oedemateus, doch niet pijnlijk bij druk. 19 October. De zwelling is onder hoogligging van het been iets verminderd. 20 October. Pijn aan de linkerzijde van de linkerdij. 1 November. Pijn en zwelling zoo goed als verdwenen. 6 November. Patiënte zit op. 's Avonds is het onderbeen nog dik. 7 November. Patiënte mag loopen en wordt den llen genezen ontslagen. K. 105 IV para. Schedelligging. Ie partus forcipaal, doodgeboren. 2e Perforatie. 3e Versie en extractie. Het kind 2 dagen post partum gestorven. Toen is patiënte geopereerd van een fistula uretero-vaginalis sinistra. Inplanting van den ureter in de blaas. Bekkenmaten. Dist. spinarum 27.5 c.M., cristarum 28.5, omtrek bekken 92, Conj. inclinata 9.1, Diam. Baudelocqui 17.5 c.M. Linea innominata beiderzijds te betasten. Sacrum in dwarsche richting convex. Knik niet te voelen. Rachitisch bekken. Patiënte is op 5-jarigen leeftijd gaan loopen en heeft Engelsche ziekte gehad. 20 Mei. Uihvetidig onderzoek. Gepiginenteerde areolae mammae en linea alba. Uitpuilendenavel. 2 vingers boven de symphysis is een 1V3 d.M. lang litteeken ongeveer evenwijdig aan de horizontale takken der schaambeenderen, dat goed genezen is. Hangbuik. Fundus uteri iets boven de helft tusschen proc» xiphoideus en navel. Groot deel in fundo, rug links, eveneens harttonen, kleine deelen rechts. Schedel zeer gemakkelijk en duidelijk te voelen, bewegelijk boven den bekkeningang. Ligging van de placenta hoogstwaarschijnlijk rechts vóór, ligg. rotunda naar achteren. Inwendig onderzoek. Portio voor vingertop toegankelijk Litteekens aan de portio. Linea innominata beiderzijds te betasten. Knik van het sacruni niet te voelen, in dwarsche richting convex. Wegens het nauwe bekken en wegens het slechte verloop der vorige baringen wordt tot sectio caesarea besloten. 14 Juni. Patiënte klaagt over een weinig pijn in den rug ; uterus staat tegen den ribbeboog en contraheert zich bij de minste aanraking zonder pijn voor de patiënte. i/ Juni. Patiënte heeft rustig geslapen : 's morgens een warm bad gehad. Sedert gisteren heeft patiënte ook een formol-omslag om den buik. Daar de uterus gecontraheerd aanvoelt, besluit Prof. Veit inwendig te onderzoeken en vindt volkomen ontsluiting met uitpuilende vruchtblaas. Dadelijk wordt tot sectio caesarea besloten. Harttonen zijn goed. Patiënte wordt naar de operatie-kamer gebracht. Narcose. Desinfectie van buik en bovenbeenen. Patiënte wordt plat op tafel gelegd. Incisie iets links van den navel over pl. m. 10 c.M. half boven, half beneden den navel. De uterus wordt over denzelfden afstand geopend en het kind aan het hoofd te voorschijn gehaald. Hierbij wordt de placenta, die rechts vóór zat over een klein stukje losgemaakt. Gemakkelijk is de geheele placenta los te maken. Het kind schreeuwt dadelijk. Hech- ting van den uteruswand met zijden hechtingen, die door den geheelen wond heengaan. Vervolgens hechting van de huid in 2 etages met olie-catgut. De bloeding was niet groot. Bij druk op den fundus komen na de operatie eenige bloedcoagula voor den dag. De uterus contraheert zich goed. Jodoformgaasverband. Zandzak boven den fundus uteri om den uterus naar beneden te drukken. Patiënte krijgt 2 spuitjes ergotine. De operatie duurde pl. m. 15 minuten, s Avonds krijgt patiënte voor de pijn anderhalf spuitje morphine. 16 Juni. Patiënte heeft een rustigen nacht gehad. Pols goed, s middags een spuitje morphine. Evenzoo 's avonds. 17 Juni. Vannacht polsfrequentie 136, vanmorgen weer 120; de temp. was 39.6. 's Middags stijgt de temperatuur en de polsfrequentie. 18 Juni. Temperatuur normaal. Flatus zijn afgegaan. 19 Juni. Patiënte heeft ontlasting gehad. Temperatuur stijgt tot over 38(); patiënte klaagt over pijn in den buik. 20 Juni. I emperatuur normaal en geen pijn meer. s Avonds stijgt de temperatuur weer. Patiënte hoest. Decoct. senegae met spir. ammon. anis. 2-/ Juni. Verbandwisseling. De wond isp. p. i. genezen. 2(S Juni■ Patiënte mag opstaan en wordt 5 Juli genezen ontslagen. In deze 2 jaren zijn dus vier gevallen van sectio caesarea voorgekomen, die alle verricht zijn wegens bekkenvernauwing. De bekkenmaten waren: I II III IV dist. spinarum 23V2 — 24 27.5 dist. cristarum 26'/2 — 26.5 28.5 omtrek bekken — — 85 92. conj inclinata 83/é 8i/2 8.4 9.1 No. II succombeerde, terwijl ook haar kind 21/* uur na 'de operatie gestorven is, bij de anderen bleven beiden, moeder en kind, in leven. ZEVENDE HOOFDSTUK. Navelstreng en placenta. Prolapsus funiculi werd reeds vroeger behandeld. In de kliniek kwamen de volgende gevallen van omstrengeling voor. C. 1897 - 98. 14 gevallen van enkelvoudige omstrengeling. 2 gevallen werden gereponeerd : hoe, staat niet aangegeven. K. 38 en K. 54. 7 maal werd de navelstreng over den schouder gereponeerd. K. 16, 65, 67, 98, 103, 108 en 110. 1 maal werd de streng over het hoofd gereponeerd. K. 73. 4 maal was de navelstreng irreponibel ; ze werd in situ dubbel onderbonden en doorgeknipt. K. 30, 34, 52 en 55. Eenmaal kwam zesvoudige omstrengeling voor, die gereponeerd werd K. 22. Eenmaal bevond zich een valsche knoop in den navelstreng. K. 71. De lengte van die streng was 47 c.M. Bij de meeste gevallen van omstrengeling had men met matig lange navelstrengen te doen ; enkelen tusschen 50 en 60 c.M., de meesten tusschen 60 en 80 c.M , de langste was 82 c.M. Abnormaal korte strengen werden niet waar' genomen. C. 1898- 99. 12 gevallen van enkelvoudige omstrengeling. 7 maal werd gereponeerd : hoe, staat niet opgegeven. K. 22, 29, 36, 80, 94, 96, 104. 5 maal was de streng irreponibel; in situ gelaten, dubbel onderbonden en doorgeknipt. K. 45, 81, 88, 90 en 93. 3 maal dubbele omstrengeling. K. 17. In situ onderbonden en doorgeknipt K. 53, irreponibel, in situ gelaten, dubbel onderbonden en doorgeknipt. K. 79. Vóór de geboorte gereponeerd. 1 maal driedubbele omstrengeling; K. 25. In situ onderbonden. 1 maal viermaal omstrengeling. K. 75. In situ onderbonden en doorgeknipt. Van de placenta wordt opgegeven. C. 1897 -98. K. 7. Insertio velamentosa. K. 94. Placenta met eenige witte infarcten; patiënte heeft vroeger een smeerkuur ondergaan; reeds tweemaal vroeggeboorte ; thans een doodgeboren, onvoldragen vrucht. K. 96. Placenta klein, bleek, pappig, compleet. Patiënte is luetica. Vrucht gemacereerd. C 1898-99. K. 8. Placenta groot en zwaar, tal van witte infarcten; navelstreng dik, succulent. Patiënte heeft lues. Kind dood. (gemacereerd). K. 21. Vele verkalkingen in de placenta. K. 49. Placenta spekkig, week. Foetus dood, gemacereerd. Geen lues gevonden. K. 58. Placenta klein, eenige witte infarcten; kind doodgeboren; van lues wordt niets vermeld. K. 60. Insertio velamentosa. K. 72. Placenta succenturiata. K. 103. Een klein bijkwabje aan de placenta dat blijkbaar heeft voorgelegen, en daardoor de vliezen verdikt en oneffen deed aanvoelen. In de poliklinische verslagen wordt van den cursus '97/98 slechts 5 gevallen van omstrengeling opgegeven, van den cursus '98-99 8. '97-98. Van P. 695 en P. 808 staat alleen opgegeven omstrengeling, niet hoe die is gereponeerd, de lengte van beide strengen bedroeg 40 cM. P. 43, dubbele omstrengeling met een streng van 90 cM. P. 584 en P 749. Driedubbele omstrengeling; niet opgegeven, hoe die is opgeheven. Bij P. 799 bevindt zich in de streng, 50 cM., een ware knoop. '98/99. P. 127 2 maal omsnoering om den hals. Gemakkelijk over het hoofd terug te brengen. Lengte van de streng 92 cM. P. 288. Een omsnoering om den hals, waar het kind doorschoof. Lengte 90 cM. P. 270. Omstrengeling. Verder niets opgegeven. P. 313. 2 maal om den hals geslagen. Lengte 60 cM. P. 314. Streng eens om het lichaam, eens om den arm gedraaid. Lengte 70 cM. P. 723. Irreponibele omstrengeling. In situ afgebonden en doorgeknipt. Lengte 29 cM. P. 795. Niet te reponeeren omstrengeling. In situ afgebonden en doorgeknipt. Lengte van de streng 38 c.M. P. 814. Irreponibele omstrengeling. In situ onderbonden en doorgeknipt. Lengte 57 cM. Tweemaal worden knoopen in de strengen vermeld. P. 359. Lengte 67 cM., waarin een knoop en P. 711. Lengte 70 cM., sterk geknoopt; of het ware of valsche knoopen zijn wordt niet vermeld. De volgende bijzonder lange strengen vond ik genoteerd. Cursus '97 98. Lengte van de streng 80 cM. P. 62, 246, 299, 308 331, 450 en 911. „ „ „ 81 cM. P. 465. „ „ „ „ 82 cM. P. 793. „ „ „ „ 85 cM. P. 833. „ „ „ „ 89 cM. P. 324. „ „ „ „ 90 cM. P. 43, 367,495 en 904. ,' „ „ „ 92 cM. P. 763 en 802. „ „ ,, „ 95 cM. P. 323, 356, 734 en 749. „ „ „ „ 96 cM. P. 48. „ „ „ „ 97 cM. P. 460. „ „ „ „ 102 cM. P. 819. „ „ „ „ 105 cM. P. 293. „ „ „ „ 106 cM. P. 53. „ „ „ „ 110 cM. P. 469 en 512. „ „ „ 120 cM. P. 59. C. '98 -99. Lengte van de streng 80 c.M. P. 116, 150,315,351, 428, 458, 517, 527, 549, 555, 598 en 704. Lengte van de streng 82 c.M. P. 240. „ „ „ 83 c.M. P. 807. „ „ „ „ 85 c.M. P. 216, 327, 670 en 684 „ „ „ „ 86 c.M. P. 137 en 654. „ „ „ „ 90 c.M. P. 124, 228,235,401, 425, 708,827 en866 „ „ „ „ 92 c.M. P. 127 en 460. ,, ,, ,, ,, 93 c.M. P. 177. „ „ „ 95 c.M. P. 105, 204, 274 en 633 „ „ „ „ 96 c.M. P. 166a. „ „ „ „ 100 c.M. P. 238, 614 en 626. „ „ „ 101 c.M. P. 454. Lengte van de streng 114 c.M. P. 588. „ „ „ 142 c.M. P. 16. Bijzonder korte strengen. C. '97 -98. Lengte van de streng 35 c.M. P. 319, 643 en 733. „ „ „ „ 33 c.M. P. 553 en 849. „ „ „ „ 32 c.M. P. 575. „ „ „ 30 c.M. P. 614. C. '98-99. Lengte van de streng 38 c.M. P. 25, 86, 539 en 795. „ „ „ 36 C.M. P. 844. „ „ „ „ 35 C.M. P. 110, 213 en 215. „ „ „ 29 C.M. P. 723. Van de placenta vinden we aangeteekend: C. '97 -98. P. 18. Een zeer lichte insertio velamentosa. P. 200. Placenta met infarcten. P. 352. Groot wit infarct in de placenta. P. 418. Placenta bleek, voelt leerachtig aan. Aan de randen stukken decidua. P. 445. Placenta geheel wit. (Lues.) P. 454. Insertio velamentosa. P. 586. Een vaste, grijze plek aan één zijde van de placenta. P. 675. Placenta van gemelli. Het deel van het 2e kind zeer week, met veel inscheuringen, zoodat niet te zienwas, of het compleet was. P. 751. In placenta witte vlekken in harde erwtgroote knobbeltjes. P. 752. Cyste in placenta. P. 793. Placenta heeft een wit infarct. P. 805. Placenta vertoont enkele fijne, streepvormige infarctjes. p. 830 Placenta adhaesiva. Slap, week, bleek, in verschillende stukken verwijderd. P. 854. Placenta klein, niet kalk concrementen. r. 880. Kalkplaatjes in de placenta. P- 920, Gemelli: vliezen in twee kamers. Een paar kleine, witte infarcten. C. 1898 - 99. P- 62. Ken paar witte infarcten. P. 126. Insertio velamentosa P. 199. " P. 467. Placenta succenturiata. P. 588. Insertio velamentosa. P. 623. Placenta hoekig; zeer kleine foetale oppervlakte. P. 844. Een cyste in de placenta. ACHTSTE HOOFDSTUK. Pathologie van het Puerperium. De stoornissen van het puerperium zullen we verdeelen in toevallige complicaties, afwijkingen van de borsten en infecties en stoornissen in hetkleine bekken. Toevallige complicaties. In de kliniek. 97,98. K. 13, I para. A. a. r. v. Partus spontaan Negen dagen na de bevalling krijgt de patiënte een koude rilling en hoofdpijn. Temperatuur niet opgegeven. Keel licht rood Verder niets te vinden. Angina tonsillaris. Geneest met een gargarisma met chloras kalicus en bedrust. K. 41, III para. Bij het uitdrukken der placenta ontstond inversio uteri. Placenta werd voorzichtig losgemaakt, de uterus met sublimaatoplossing gezuiverd en de repositie beproefd. Het terug brengen in de vulva ging gemakkelijk, met wat meer moeite werd de inversio opgeheven. Toen getamponeerd. Patiënte had ook atonische nabloeding en is 3 uur post partum gesuccombeerd. K. 44. A. a. r. v. I para. Partus spontaan. Atonische nabloeding. Door druk op den fundus wordt getracht dien voor de vulva te brengen. Dit lukt echter niet, maar er komt een kersgroot cysteus gezwel voor de vulva, dat blijkt samen te hangen met de voorlip. De uterusholte is geheel leeg. Na eenige uren herstelt de patiënte. Wat het gezwel is en wat er mee gedaan is, wordt niet vermeld. K. 58, I para. A. a. 1. v. Partus spontaan. Tien dagen post partum krijgt patiënte een absces aan de kaak Wordt geincideerd. Veel stinkende pus. Getamponeerd met jodoformgaas, later een draineerbuis Patimte wordt 23 dagen post partum ontslagen. K. G9a, I para. A. a r. v. Sectio caesarea wegens bekkenvernauwing. Daags na de operatie krijgt patiënte een pneumonia crouposa. Zij geneest en wordt 22 dagen post partum ontslagen. K. 78, VII para. A. a. r. v. Partus spontaan. Na den partus misselijkheid en eiwit in de katheter urine. Krijgt morphine en melkdieet. 9 dagen post partum is het eiwit verdwenen. Wordt 14 dagen post partum ontslagen. K. 82, III para. Kr. a. r. a. Partus spontaan. 2 dagen post partum koorts gekregen en pijn in de linker liesstreek waar een resistentie te voelen is. Daags daarna is de pijn veel minder. Temperatuur gedaald. 8 dagen later temperatuursverhooging ; pijn in den rechtertepel. Een harde plek in het binnengedeelte van de borst. Masseeren en opbinden. Daags daarna is de temperatuur gedaald, twee dagen daarna genezen ontslagen. K. 98 III para. A. a. r. v. Partus praematurus. Een maand voor den partus is patiënte op de geneeskundige vrouwenafdeeling geweest. Zij klaagde over moeheid in den rug en zwakte. Zes weken vroeger had zij bloed bij de urine gehad en pijn bij het wateren. Geen oedemen. Hoofdpijn. Urine bevatte bloed, leukocyten en bacterieën. Temperatuur normaal. Hoeveelheid per dag 1300-2400 c.M.s Circa 5 weken daarna partus praematurus opgewekt. Daarna nog steeds donkerrood gekleurde urine. Geen pijn bij het wateren. Rechter nier pijnlijk bij druk, de pijn straalt uit naar de linker- bjrst. Urine bevat veel bloed, versche chromocythen, leukocytlien, blaasepitheliën, gestaarte epitheliën, kristallen van uraten van tyrosine en leucine, en zeer vele bacteriën. Haemoglobine gehalte 80 pCt. Vijf dagen later wordt heldergele urine gekatheteriseerd. Rechternier is nog vergroot en pijnlijk. Tien dagen later is de nier wel kleiner, maar toch niet geheel verdwenen. Geen pijn meer en urinegeel. Wordt ontslagen om zich later nog eens op de polikliniek te vertoonen. K. 102a IV para. Versie en extractie. Partus arte praematurus omdat de vrouw aan een psychose leed. Na den partus bleef zij onhandelbaar en werd 13 dagen post partum ontslagen. K. 110 I para. A. a. 1. v. Partus spontaan. Patiënte leed aan scabies. Wordt behandeld met Ung. B. naphtholi. Wordt 6 weken post partum zonder klachten ontslagen. '98-99. K. 70 I para. A. a. r. v. Forcipale extractie. Den avond van den partus kon patiënte niet urineeren; ook den volgenden dag niet. Gekatheteriseerd. Daarna urineerde ze weer spontaan. K. 711 para. Voorste wandbeensligging. Versie en extractie. Na den partus kon patiënte niet spontaan urineeren ; herhaalde malen urine afgeloopen , na 4 dagen weer opgehouden. Geen fistel te vinden. K. 82 I para. A. a. r. v. Partus spontaan. De eerste 3 dagen kon patiënte niet spontaan urineeren. Condylomata accuminata, die reeds vóór den partus bestonden hadden zich vóór de vulva uitgebreid. Afgeknipt, de bodem behandeld met thermocauter en de urethra met dilatatoriën verwijd, 4 dagen later urineert patiënte spontaan. K. 108 VI para. Schedelligging met uitgezakte hand. Versie en extractie. Koorts door koprostase. Na ontlasting opgeheven. De poliklinische gegevens zijn zeer onvolledig. P. '208 I para. A. a. 1. v. Partus normaal. De 4 eerste dagen temperatuursverhooging tot 39°. 1. P. 693 XII para. A. a. 1. v. 3e dag temperatuur 38°.8 pols 130, ol. ricini en extr. secal. corn. 4en dag nog lichte temperatuursverhooging, ook 6en dag, maar den 9en dag was patiënte volkomen normaal. P. 856 I para. A. a. r. v. Partus door expressie. De vrouw vertoont huidemphyseem. Na 2 dagen verdwenen. Een paar weken later op de verloskundige kliniek blijkt de vrouw een algemeen vernauwd bekken te hebben. Aan de borstorganen niets abnormaals. P. 920 VII para. Gemelli. 2 dagen post partum heeft de vrouw een zware aanval van tuberculeuze (?) diarrhee, gecoupeerd met pulv opii. en sago met wijn. Afwijkingen van de borsten. Kliniek. '97 - 98. K. 19. I para A. a. r. Partus spontaan. Dertien dagen post partum: patiënte heeft een mastitis rechts aan den binnenkant. Therapie: opbinden; kind van de borst. Den volgenden dag: de rechter mamma aan den binnenkant radiair geincideerd. Veel pus vloeide af. Tamponade-verband. Daags daarna: Verband gewisseld wegens doorbloeden. Den daaropvolgenden dag: Veel pus (uitgedrukt) jodoformgaas tampon. K. 23 I para. A, a. r. a. Partus forcipaal. Weinig zogsecretie, de tepels vol rhagaden; behandeld inet Aq. Goulardi. Het kind wordt van de borst genomen en gevoed met onverdunde, anderhalf uur in Soxhlet gesteriliseerde koemelk. K. '28 I para. A. 1. v. Partus spontaan. Patiënte heeft bijna geen tepels en vol kloven ; borsten geven geen zog. Na tien dagen mastitis aan beide zijden. Beide kanten geincideerd; na ruim 14 dagen zoo goed als genezen ontslagen. K. 34 II para. A. a. 1. v. Partus spontaan. Een week post partum heeft patiënte pijn aan de rechtermamma; rood, pijnlijk en hard. In den linkertepel kloven Kind van de borst; opgebonden; genezen. K. 44 I para. A. a. r. v. Elf dagen post partum febris. Bedrust secale 1 gram per dag. Drie dagen later infiltratie in de rechter mamma. Suspensorium mammae. Kind van de borst. Een week later genezen ontslagen. Eenige dagen later komt patiënte op de polikliniek met duidelijke fluctuatie. Incisie, contra-apertuur, tamponade met jodoformgaas. K. 79 I para. A. a. r. v. Partus spontaan. 13 dagen post partum wordt bij patiënte een fluctueerend lymphoom in de hals geincideerd en uitgekrabt. Daags daarop is de rechter mamma pijnlijk, hard en rood. Den daaropvolgenden dag ; radiaire incisie van binnen naar den tepel gaande. Dicht bij den tepel een kleine etterhaard. Bij druk daarop pus uit den tepel. Temperatuur tot 39». 2 dagen later verband gewisseld, wond met het mes vergroot, waardoor een nieuwe etterhaard wordt geopend. Jodoformgaasverband. Temperatuur is gedaald. Wederom 2 dagen later: een fluctueerende plaats aan het bovengedeelte. Geincideerd. Veel pus en bloed. Drainage. Daarop wordt om de 2 dagen verbonden en geirrigeerd. Na 15 dagen wordt de draineerbuis verwijderd Tien dagen daarna wordt patiënte met goed granuleerende wondjes, met boorzalf er op, ontslagen. K. 92 I para. A. a. 1. v. Ie schedelligging. Partus spontaan. 2 dagen post partum pijn aan de linker borst; eenige hardheid boven den tepel; Priesnitz. Temperatuur 37° 8 3 dagen p. p. Geen pijn meer, hardheid bijna weg. Temperatuur gedaald ; kind wil niet zuigen, groene ontlasting. Schreeuwt voortdurend van pijn. Krijgt de flesch, 11 dagen post partum. De moeder heeft weer pijn in de linkerborst. Priesnitz. Na 2 dagen is de pijn weg. 15 dagen post partum ontslagen. K. 94, IV para. Bi. s. 1. Extractie. 3 dagen post partum : Patiënte heeft pijn in beide borsten. Opbinden en Priesnitz. 10 dagen post partum geen pijn meer K. 97, III para. A. a. 1. v. Partus spontaan. Polymastie. '98,99. K. 2, II para. A. a. 1. v. Partus normaal. 2 dagen post portuin rechterborst gezwollen en pijnlijk. Harde plekken. Na massage vloeit veel melk uit. De borst veel zachter. Priesnitz. 2 dagen later nog pijn, ook in de oksels. Veel melk vloeit af. Weer 5 dagen later normaal. K. 20, I para. A. a. 1. v. Partus forcipaal. 9 dagen post partum koorts. Hoofdpijn. 11 dagen post partum schietende pijnen door het geheele lichaam, ook in de borsten. Geen pijn bij druk naast of op den uterus. 13 dagen post partum. Geen koorts. Beide mammae pijnlijk. Opgebonden. 15 dagen p. p. Eenige harde knobbels in linker borst, rood en pijnlijk. Onder aan de rechtermamma eveneens. Beide borsten worden gepapt. 3 weken p. p. Narcose, desinfectie. Incisies in beide borsten. Overal komt pus, maar weinig, kleinere holten worden stomp geopend. Daarna stijf getamponeerd met jodoformgaas, daarna comprimeerend verband. 2 dagen later. Drainage. Dagelijks verbandwisseling. Een maand later weer pijnlijke knobbels in de borst, onder locaalanaesthesie geincideerd. Daags daarop geen pijn. 4 dagen later weer pijn, aluin en suiker op de wonden. Weer twee dagen later bloeden enkele wonden bij het afnemen van het verband. Daags daarop korsten op de wonden. 7 weken post partum genezen ontslagen. K. 32, I para. A. a. 1. v. Partus spontaan. 5 dagen post partum linkerborst wat pijnlijk; vele harde plekken, kleine rhagaden. Massage en Aq. Goulardi. K. 44, III para. Dwarsligging. Versie en extractie. Partus arte praematurus. 4 dagen p. p. pijn in de borsten; galactostase. Opbinden en massage. K. 80, I para. A. a. 1. Partus spontaan. 5 dagen p. p. Pijn in de linkermamma, koorts. Ijs op de mamma, bitterwater. 2 dagen later temperatuur normaal. Een dag later pijn in de rechterborst. Ung-cinereum op de borst, twee dagen later febris weg. K. 87, II para. A. a. 1. v. Partus spontaan. 5 dagen p. p. pijn in de linkermamma. Opbinden. Ung. cinereum. K. 93, I para. A. a. 1. v. Partus spontaan. Een wondje aan den rechtertepel. Koorts tot 40°. Beide borsten hard, rood en pijnlijk. Mammae opgebonden, op de harde plekken ung. cinereum en Ag. Goulardi Van de polikliniek staat vermeld: P. 747, VIII para. A. a. 1. v. Partus spontaan. 8 dagen p. p. 1 uur 39°,6, 7 uur 38°,7, daags daarna 1 uur 39'. Den eersten van deze twee dagen alleen gebrek aan eetlust, sterk zweeten, onwel voelen. Uterus goed verkleind en diepe druk op het kleine bekken veroorzaakt geen pijn. Den volgenden dag geringe pijn in de linkerborst, een circumscripte roodheid, zwelling en hardheid. Diagnose: mastitis. Borsten opgebonden en daar het den 9en dag was is de verdere behandeling aan haar huismedicus overgelaten. 1898 - 99. P. 195. I. para A. a. 1. v. Partus spontaan. Mastitis sinistra. 3 maal geincideerd. Stoornissen in involutie van den uterus en infectie. 1897 -98. K. 32. V. para. Bi. s. 1. Placenta praevia. Extractie. Een dag p. p. patiënte febriciteert. Lochien niet stinkend. Temp. 38° 2. 5 dagen p. p. Uterus groot, pijnlijk, stinkende lochien; ijs en secale cornutum. Temp. 390 7. 8 dagen p. p. Herpes labialis. Linkerbeen oedemateus. Temp. 39° 6. 10 dagen p. p. Oedeem veel minder, bestaat echter nog, meest circum malleolair. Temp. tot 40» 8. 17 dagen p. p. Beiderzijdsche parametritis. Kleine infiltratie, beiderzijds achter den uterus. Rechts boven den bekkeningang exsudaat. Temp. 39» 6. 20 dagen p. p. Temperatuur daalt, exsudaat rechts minder, veel dunne ontlasting, (of etter?) Temp 390 1. 24 dagen p. p. Behalve de gewone bestanddeelen veel leukocyten in de ontlasting. Patiënte voelt zich veel beter. Temp. om 37°. Infiltratie blijft verminderen tot patiënte 5 weken post partum opstaat. Temperatuur normaal. 2 dagen later: rechts een litteekenstreng. Uterus naar voren. 5 dagen daarna verlaat patiënte genezen het ziekenhuis. C. 1898-99. K. 8 I para. A. a. 1. v. Partus spontaan. 5 dagen post partum : patiënte febriciteert licht. Pijn bij urineeren. Urine een spoor van eiwit. Geen pijn bij druk naast of op den uterus. Temp. 380 (>. 8 dagen p. p. Koorts vee! hooger 390 9, heftige hoofdpijn. Per vaginam rechts een exsudaat te voelen. Bij het onderzoek vloeit veel stinkende pus over de hand. Daarna geen temp. verhooging meer. IJszak, secale, wijn; vaginaalirrigaties met 1 sto) hypermanganas Kcalicus. 9 dagen p. p. patiënte braakt na het eten: wijn wordt niet verdragen. Geen hoofdpijn meer. Nergens pijn bij druk. 14 dagen p. p. is de temperatuur weer normaal. K. 9 I para. A. a. 1. v. Partus spontaan. 4 dagen post partum febris. Nergens pijn. IJszak en secale; temp. 39" 8; dadelijk daling; 3 dagen later temp. normaal. K 16 II para. Abortus criminalis. Daags nadat een stinkende foetus was afgebonden had patiënte pijn in den geheelen buik, ook bij druk rechts en links van den uterus. Lochiën stinken. IJszak. Temp. 37° 8; na 2 dagen temp. onder 37°; 8 dagen later is de pijn verdwenen. 13 dagen p. p. verlaat patiënte genezen de kliniek. K. 22 I para. A. a. 1. v. Partus spontaan. 9 dagen p. p. heeft patiënte pijn bij druk aan beide zijden naast den uterus, ook daarboven. Geen koorts. Priesnitz, secale. 4 dagen later is de pijn weg. 6 dagen p. p. één dag temp. 390 2. Sinds normaal. K. 26 III para. Schedelligging. Rug rechts. Sectio caesarea wegens bekkenvernauwing. 12 dagen p. p. sterke zwelling in het linkerbeen; niet pijnlijk, wit, oedemateus. 2 dagen p. p. temperatuur verhooging tot 381 3, 12 dagen p. p. temp. 38° 8. Daarop daling, maar nog circa 12 dagen avondtemperatuur van 37° 5. Therapie. Hoogliggen. 24 dr.gen later genezen ontslagen. K. 52, I para. A. a. 1. Partus spontaan. 3 dagen p. p. uterus nog wat groot. Temperatuursverhooging. Den 3en dag 38°, den 5en 37°,5, sinds normaal. Therapie Secale. K. 66, V para. Achterste wandbeensligging. Versie en extractie. 5 dagen p. p één dag koorts tot 39°. Sinds niet meer. K. 77, V para. A. a. 1. v. Partus arte praematurus. Versie en extractie. 9 dagen p. p. plotseling een temperatuur van 41°,5. Daalt spoedig weer. 2 dagen later weer koude rilling, temp. 40. Een dag later weer koude rilling en koorts. Patiënte krijgt 1 gram chinine per dag. Malaria-infectie. (?) Na 6 dagen opgehouden. Patiënte genezen. K. 78, V para. Schedelligging. Partus praematurus, accouchement forcé, versie en extractie. Daags na den partus koorts tot 39»; er zijn stinkende restes van eivliezen voor den dag gekomen, waarna de koorts is verdwenen; na 4 dagen nog een kleine verhooging tot 38n3. K 81, I para. A. a. 1- v. Partus spontaan. Geringe koorts. Restes van eivliezen zijn uitgestooten, len dagp. p. 37° 5, 8en dag 37° 8, 9en dag 38" 8 ; daarna weer daling. K. 83, III para. Schedelligging met uitgezakte hand en prolapsus funiculi. Versie en extractie. 3 dagen post partum één dag koorts tot 38° 6. Geen afwijkingen te vinden. K. 99, II para. A. a. r. a. Partus spontaan. 2 dagen post partum lichte koorts 37° 9, 6 dagen p. p. plotseling hooge koorts 390 6 met koude rilling. Niets abnorms te vinden. Duurt twee dagen : daarna nog 5 dagen 37° 5. Therapsie : Chinine. Malaria ? Alle niet onrustbarende temperatuursverhoogingen in het puerperiutn zijn in dit verslag niet gememoreerd Evenals in de reeds vroeger verschenen verslagen der kliniek geschied is, hebben wij ook nu alleen de meer ernstige complicaties vermeld en dat nog slechts zeer kort. Het is de bedoeling later in een afzonderlijken arbeid het puerperium meer uitvoerig te bespreken. NEGENDE HOOFDSTUK. Pathologie der Kinderen. Dit hoofdstuk zullen we verdeelen in: I. Asphyxie. II. Kinderen vóór den partus gestorven. III. Kinderen tijdens of kort na den partus (gestorven. IV. Gebreken der kinderen. a. Aangeboren. b. Tijdens den partus bekomen letsel. Ad. I. Asphyxie. In de kliniek werden gedurende den cursus 1897 -98 19 en gedurende den cursus 1898-99 18 kinderen asphyctisch geboren; van de eerste stierven er 2 kort na de geboorte, van de andere 5; deze behooren dus in het hoofdstuk: III. Partus arte praematurus. 1897 - 98. K. 24 II para. Wegens bekkenvernauwing (plat rachitisch bekken) en rekening houdende met den vorigen partus, was partus praematurus opgewekt. Bij volkomen ontsluiting was tot versie en extractie overgegaan. Het hoofd werd moeielijk geextraheerd, gesteund door expressie. Het kind diep blauw asphyctisch. Werd na uitzuiging der trachea door thermische en mechanische prikkels bijgebracht. K. 98 III para. Part. praematurus opgewekt wegens nierlijden en dreigende eclampsie. Het kind werd spontaan geboren. Omstrengeling werd over den schouder teruggebracht. Kind blauw asphyctisch. Na uitzuigen der trachea door mechanische en thermische prikkels bijgebracht. K. 102a IV para. Bekkenvernauwing. Bij 3lk c.M. ontsluiting versie en extractie. Kind asphyctisch. Door uitzuigen der trachea en thermische en mechanische prikkels bijgebracht. 1898 -99. K. 77 I para. Rachitisch bekken; conj. inclinata 101/» c.M. Partus opgewekt, ofschoon de vrouw reeds a terme was toen zij zich aanmeldde; versie en extractie bij volkomen ontsluiting; kind licht asphyctisch, bijgebracht door mechanische en thermische prikkels. Prolapsus funiculi. 1897 -98. K. 37 III para. Versie en extractie bij volkomen ontsluiting. Kind asphyctisch. Bijgebracht door uitzuigen van de trachea, zwaaibewegingen volgens de methode van Schultze, thermische en mechanische prikkels. 1898-99. K. 83 III para. Schedelligging met uitgezakte hand en prolapsus funiculi. Versie en extractie bij volkomen ontsluiting. Kind weinig asphyctisch, komt spoedig bij door mechanische en thermische prikkels. Placenta praevia. 1898 - 99. K. 39 III para. Schedelligging rug rechts. Versie en extractie volgens de methode van Braxton Hicks bij 2l/2 c.M. ontsluiting. Het kind werd asphyctisch geboren, kwam spoedig bij; na uitzuigen van de trachea, koude en warme baden en zwaaibewegingen volgens Schultze. K. 84, IV para. Telkens wisselende ligging; bij 7 c.M. ontsluiting werd versie en extractie verricht. Het kind asphyctisch, wordt bijgebracht door uitzuigen der trachea en zvvaaibewegingen volgens Schultze. Sectio Caesarea. C. '98 - 99. K. 26, III para. Schedelligging rug rechts, sectio caesarea wegens bekkenvernauwing ; conjugata inclinata 84 c,M. Ie partus was een perforatie, '2e een abortus. Kind bij de liesplooi naar buiten gehaald. Na uitzuigen der trachea en slaan op de billen, schreeuwde het goed. Schedelligging. Partus spontaan. 97 - 98. K. 30, I para. Omstrengeling, die niet kan worden teruggebracht. In situ dubbel onderbonden en doorgeknipt, kind asphyctisch. Bijgebracht door slaan op de billen. K. 52, I para. Irreponibele omstrengeling; in situ dubbel onderbonden en doorgeknipt. Kind eenigszins asphyctisch; wordt bijgebracht door slaan op de billen. K. 58, II para- Irreponibele omstrengeling. Kind licht asphyctisch; bijgebracht door uitzuigen der trachea en slaan op de billen. K. 63, IV para. Licht asphyctisch bijgebracht door slaan op de billen. '98 - 99. K. 17,1 para. Omstrengeling ; kind asphyctisch; bijgebracht door uitzuigen van de trachea en slaan op de billen. K. 25, XI para. Drievoudige omstrengeling; kind licht asphyctisch; begint te schreeuwen door slaan op de billen. Partus door expressie. '97 - 98. K. 48, II para. Kind diep asphyctisch. Een uur bezig geweest met warme en koude baden, zwaaibewegingen van Schultze etc. Kind bijgebracht. '98 - 99. K. 102, I para. Kind asphyctisch. Schreeuwt na slaan op de billen. Partus door versie en extractie. '97 - 98. K. 2, IV para. Versie en extractie wegens bekkenvernauwing bij volkomen ontsluiting. Kind asphyctisch. Bijgebracht door uitzuigen van de trachea, zwaaibewegingen van Schultze, mechanische en thermische prikkels. K. 20, VI para. Wegens bekkenvernauwing versie en extractie bij volkomen ontsluiting. Kind asphyctisch geboren. Door mechanische en thermische prikkels bijgebracht. K. 62, IV para. Wegens bekkenvernauwing versie en extractie bij 7 c.M. ontsluiting. Kind bleek asphyctisch. Spoedig bijgebracht door uitzuigen van de trachea, mechanische en thermische prikkels. K. 104, III para. Wegens bekkenvernauwing versie en extractie bij volkomen ontsluiting. Kind sterk asphyctisch. Bijgebracht door langdurig toepassen der gewone middelen. K. 109, III para. Wegens bekkenvernauwing versie en extractie bij bijna volkomen ontsluiting. Kind licht asphyctisch. Bijgebracht door enkele klappen op de billen. '98 - 99. K 66, V para. Achterste wandbeensligging; achterhoofd links. Bij volkomen ontsluiting en niet indalen van het hoofd versie en extractie verricht. Kind asphyctisch ; door gewone middelen bijgebracht. K. 108, VI para. Schedelligging met uitgezakte hand; versie en extractie bij 7 c.M. ontsluiting. Kind asphyctisch; bijgebracht na uitzuiging der trachea. Billigging. '97 -98. K. 31, I para. Extractie; ontsluiting niet opgegeven ; kind bleek asphyctisch. Na een half uur toepassen der gebruikelijke middelen komt het bij. K. 42, IX para. Scheefvernauvvd bekken. Extractie bij 5 c.M. ontsluiting. Kind asphyctisch geboren, wordt bijgebracht na 5 minuten door de gebruikelijke middelen. K. 91, II para. Extractie bij 7 c.M. ontsluiting. Kind sterk asphyctisch. Bijgebracht na meer dan een hall uur toepassen der gebruikelijke middelen. '98-99 K. 85, I para. Billigging rug rechts. Extractie bij volkomen ontsluiting. Kind asphyctisch. Bijgebracht door mechanische en thermische prikkels. Voctligging. J98 - 99. K. 65, VII para. Volkomen voetligging; stuit links, voeten rechts. Extractie bij volkomen ontsluiting. Kind asphyctisch; na aanwending van de gebruikelijke middelen spoedig bijgebracht. K. 89, II para. Onvolkomen voetligging ; rechter voet voor ; extractie bij volkomen ontsluiting ; kind licht asphyctisch ; spoedig bijgebracht door mechanische en thermische prikkels. In de polikliniek kwamen gedurende den cursus 1897 -98 72 kinderen asphyctisch ter wereld, waarvan er tien dadelijk of kort na de geboorte stierven ; gedurende den cursus '98 - 99 53, die allen werden bijgebracht. Ze werden allen bijgebracht door uitzuigen der trachea, mechanische en thermische prikkels en zwaaibewegingen volgens Schultze. Spontaan in schedelligging werden zóó geboren : P. 6, 11, 54, 76, 130, 146, 242, 281, 376, 468, 481, 487, 521, 557, 591, 637, 641, 64 7,665, 699,711,715, 747, 749, 783, 806, 838 en 850 van de cursus 1897-98. Van den cursus 1898-99 P. 19, 66, 84, 91, 166a, 264, 273, 295, 323, 332, 354a, 406, 633, 678, 080, 681, 682, 720, 785, 786, 787, 789, 795, 803, 846. De oorzaak van de asphvxie was, waar dit vermeld staat, omstrengeling, meestal irreponibele. Partus door forcipale extractie. '97 - 98. P. 10 I para. Partus getermineerd, daar partus geen voortgang had bij volkomen ontsluiting en indaling. Kind asphvctisch; bijgebracht door mechanische prikkels en zwaaibewegingen van Schultze. P. 21 I para. Getermineerd bij volkomen ontsluiting wegens vernauwing van den uitgang. Kind asphyctisch; door de gewone middelen spoedig bijgebracht. P. 50 Vlll para. Getermineerd wegens weeënzwakte. Ontsluiting niet opgegeven. Kind spoedig bijgebracht. P. 78 1 para. Getermineerd wegens langen duur van den partus bij volkomen ontsluiting; omstrengeling ; deze werd gereponeerd; het kind schreeuwde niet; trachea werd uitgezogen, liet kind in een emmer koud water gedompeld ; kwam toen bij. P. 101 Vil para- Getermineerd bij volkomen ontsluiting wegens uitputting der vrouw. Kind asphyctisch; drie taaie slijmproppen werden uit detrachea geaspireerd. Daarop dompeling in koud water en slaan op de billen, waarop het kind begon te schreeuwen. P. 209 I para. Wegens langen duur bij volkomen ontsluiting getermineerd. Kind bijgebracht door uitzuigen der trachea, kunstmatige ademhaling, dompelen in koud en heet water. Het ademde na een half uur. P. 247 I para. Getermineerd wegens weeënzwakte bij volkomen ontsluiting. Door zwaaibewegingen van Schultze bijgebracht. P. 338 I para. Getermineerd wegens weeënzwakte bij volkomen ontsluiting. Door slaan op de billen en uitzuigen der trachea tot schreeuwen gebracht. P. 4051 para. Wegens langen duur getermineerd bij nagenoeg volkomen ontsluiting. Kind bijgebracht door uitzuigen van de trachea. P. 582a I para. Bij volkomen ontsluiting getermineerd wegens zwakke foetale harttonen. Kind spoedig bijgebracht. P. 606 I para. Wegens langen duur getermineerd bij volkomen ontsluiting. Door slaan op de billen en indompelen in koud water, begint het kind na enkele minuten te schreeuwen. P. 613 I para. Bij bijna volkomen ontsluiting getermineerd wegens weeënzwakte. Kind spoedig bijgebracht. P. 614 I para. Wegens weeënzwakte getermineerd ; geen ontsluiting opgegeven. Trachea uitgezogen, mechanische en thermische prikkels, zwaaibewegingen van Schultze; na ongeveer een uur begint het kind te schreeuwen. P. 791 Vipara Om weeënzwakte getermineerd bij volkomen ontsluiting. Het kind kwam pas bij na toepassing van al de gebruikelijke middelen P. 809 I para. Getermineerd wegens weeënzwakte; ontsluiting niet opgegeven Kind kwam bij door slaan op de billen P. 828 I para. Om langen duur getermineerd bij volkomen ontsluiting. Kind spoedig bijgebracht na uitzuigen der trachea, mechanische en thermische prikkels. P. 885 I para. Wegens weeënzwakte getermineerd bij volkomen ontsluiting. Kind licht asphyctisch; na uitzuigen der trachea en eenige klappen op de billen bijgebracht. P. 898 I para. Bij volkomen ontsluiting getermineerd wegens weeënzwakte. Kind na pl. m. 1 uur bijgebracht door uitzuigen van de trachea, zwaaibewegingen van Schultze, mechanische en thermische prikkels. P. 902 I para. Om langen duur getermineerd bij 8 a 9 cM. ontsluiting. Kind met koude en warme baden en zwaaibewegingen van Schultze bijgebracht. C. 1898-99 P. 179 I para. A. a. 1. v. Bij volkomen ontsluiting getermineerd om weeënzwakte. Kind bijgebracht door uitzuigen der trachea, mechanische en thermische prikkels, zwaaibewegingen van Schultze. P. 268 I para. Om langen duur bij volkomen ontsluiting getermineerd. Kind bijgebracht als de vorige. P. 337 I para. Om langen duur getermineerd; ontsluiting staat niet opgegeven. Kind door mechanische en thermische prikkels bijgebracht. P. 459 IX para. Om uitputting van de vrouw getermineerd bij volkomen ontsluiting; kind door slaan op de billen bijgebracht. P. 469 VI para. Om onregelmatige foetale harttonen getermineerd bij bijna volkomen ontsluiting, die manueel was gemaakt. Kind bijgebracht door uitzuigen der trachea en zwaaibewegingen van Schultze. P. 494 I para. Getermineerd om uitputting der vrouw bij 10 c.M. ontsluiting, manueel gemaakt. Kind door mechanische en thermische prikkels bijgebracht. P. 534 I para. Om langen duur van den partus getermineerd ; ontsluiting niet opgegeven. Kind bijgebracht door mechanische en thermische prikkels. P. 573 I para. Om weeënzwakte getermineerd bij bijna volkomen ontsluiting. Kind bijgebracht door katheteriseeren der trachea, mechanische en thermische prikkels, zwaaibeweging van Schultze. P. 642 I para. Om weeënzwakte getermineerd ; ontsluiting niet opgegeven ; kind licht asphyctisch. P. 689 III para. Om langen duur van den partus getermineerd bij volkomen ontsluiting; kind door uitzuigen der trachea, mechanische en thermische prikkels en zwaaibewegingen van Schultze bijgebracht. Versie en extractie bij schedelligging. C. '97 98. P. 799, I para. Versie en extractie wegens bekkenvernauwing en niet indalen van den schedel bij volkomen ontsluiting. Kind bijgebracht door mechanische en thermische prikkels en zwaaibewegingen van Schultze. P. 866, II para. Wegens bekkenvernauwing en niet indalen van den schedel versie en extractie bij •1 cM. ontsluiting. Kind bijgebracht door de gewone middelen C. 98 99. P. 20, XII para. Achterste wandbeensligging. Versie en extractie, daar bij volkomen ontsluiting, het hoofd niet indaalde. Kind asphyctisch, bijgebracht door uitzuigen der trachea en mechanische en thermische prikkels. P. 56, III para. Half aangezichts-, half voorhoofdsligging. De schedel daalde niet in bij volkomen ontsluiting. Versie en extractie. Kind licht asphyctisch, bijgebracht door uitzuigen der trachea en enkele klappen op de billen. P. 130, XI para. Manueele dilatatie van het ostium en versie en extractie toen de hand door de ontsluiting kon doordringen, om placenta praevia. Kind licht asphyctisch, bijgebracht door zwaaibewegingen van Schultze. P. 189, I para. Versie en extractie om het niet indalen van den schedel in den vernauwden bekkeningang. Volkomen ontsluiting. Kind licht asphyctisch, spoedig bijgebracht door uitzuigen der trachea en enkele klappen op de billen. P. 285, VIII para. A. a. 1. v. Daar de schedel bij krachtige weed!n niet indaalt, versie en extractie bij 4 cM., na manueel gedilateerd te hebben, tot de hand er door kon, kind asphyctisch, bijgebracht door uitzuigen der trachea, mechanische en thermische prikkels en zwaaibewegingen van Schultze. P. 361, IV para. Plat rachitisch bekken; schedel daalt niet in bij volkomen ontsluiting, versie en extractie. Kind licht asphyctisch, door zwaaibewegingen van Schultze en koude en warme baden bijgebracht. P. 390, II para. A. a. 1. v. Bij volkomen ontsluiting blijft de schedel boven den bekkeningang : versie en extractie. Kind asphyctisch, bijgebracht door katheteriseeren der trachea, mechanische en thermische prikkels, zwaaibewegingen van Schultze. P. 407, XIII para. Niet indalen van den schedel bij volkomen ontsluiting. Versie en extractie, kind asphyctisch, na twintig minuten bijgebracht door katheteriseeren der trachea, mechanische en thermische prikkels, zwaaibewegingen van Schultze. P. 654, IV para. Niet indalen van den schedel bij volkomen ontsluiting, bijgebracht door katheteriseeren der luchtwegen en slaan op de billen. P. 713, V para. A. a. 1, v. Niet indalen van den schedel bij volkomen ontsluiting; V. en E., kind asphyctisch, door de gewone middelen bijgebracht. Billiggiug. C. 97,98. P. 90, III para. Extractie bij volkomen ontsluiting, door de gewone middelen bijgebracht. P. 270 II para. Extractie bij volkomen ontsluiting ; kind zeer cyanotisch, schreeuwde dadelijk. P. 352 VI para. Extractie bij volkomen ontsluiting, kind bijgebracht door zwaaien volgens Schultze* P. 478 III para. Extractie bij volkomen ontsluiting. Kind schreeuwde na slaan op de billen. P. 598 IV para. Extractie bij volkomen ontsluitin; na aanwending van alle gebruikelijke middelen begon het kind te ademen. Den geheelen nacht was de ademhaling zwak en onregelmatig, door warme inpakkingen was het kind den volgenden dag goed. C. '98-99. P. 62 V para Extractie bij volkomen ontslui- ting; kind licht asphyctisch ; bijgebracht door uitzuigen der trachea en eenige klappen op de billen. P. 392 VII para. Extractie bij volkomen ontsluiting. Kind asphyctisch ; bijgebracht door slaan op de billen. _ P. 508 IV para. Extractie bij volkomen ontsluiting; kind enkele minuten asphyctisch. Door uitzuigen der trachea en slaan op de billen bijgebracht. Voetligging. C. 97 - 98» P* 250 V para. Volkomen voetligging rug rechtsGeboorte door extractie bij 7 a 8 c.M. ontsluiting. Kind asphyctisch; door uitzuigen der trachea en dompelen in koud en warm water bijgebracht. P. 656 VII para. Vt. r. 1. Extractie bij volkomen ontsluiting. Kind asphyctisch; bijgebracht door katheterisatie van de trachea, koude en warme baden, zwaaibewegingen van Schultze. P. 861 XX para. Vt. r. 1. Geboorte door extractie bij 3 c.M. ontsluiting. Kind asphyctisch. Bijgebracht door slaan op de billen en uitzuigen van de trachea. C. 98 - 99- P. 863 XI para. Volkomen voetligging. Extractie bij volkomen ontsluiting. Kind licht asphyctisch ; schreeuwde na katheteriseeren der trachea en een koud bad. Dwarsliggi »g. C. '98 - 99. P. 93 III para. Dw h. r. r. v. Versie en extractie bij volkomen ontsluiting. Kind licht asph} ctisch; door slaan op de billen bijgebracht. P. 601 X para. Dw. h. r. r. v. Versie en extractie bij volkomen ontsluiting. Kind asphyctisch. Bijgebracht door mechanische en thermische prikkels en zwaaibewegingen volgens Schultze. Prolapsus funiculi. C. '98 - 99. P. 468 VI para. Schedelligging. Versie en extractie om prolapsus funiculi. Ontsluiting niet vermeld. Kind licht asphyctisch; bijgebracht na slaan op de billen en uitzuigen der trachea. P. 533 VIII para. Dwarsligging en prolapsus funiculi. Versie en extractie bij volkomen ontsluiting. Bijgebracht door uitzuigen der trachea, mechanische en thermische prikkels en zwaaibeweging van Schultze. Gemelli. C. '97 - 98. 1'. 390 IX para. Beiden schedelligging, spontaan geboren; het eerste kind was niet asphyctisch; het tweede ademde na driemaal zwaaien volgens Schultze. P. 404 IX para. Eerste kind, schedelligging, spontaan geboren; niet asphyctisch, het 2e kind in billigging geboren door extractie; door uitzuigen der trachea bijgekomen. P. 493 I para. Het le kind, door tangextractie geboren was niet asphyctisch, het 2e, ook schedell'gg'ngi wordt door versie en extractie geboren. Begon te ademen na één keer zwaaien volgens Schultze P. 571 111 para. Eerste kind in schedelligging spontaan geboren, 2e kind dwarsligging, door versie en extractie; was asphyctisch: kwam bij door aanwending der gebruikelijke middelen. P. 675 III para. le kind in schedelligging sponaan, niet asphyctisch, 2e kind in billigging geextra- heerd; asphyctisch; door de gewone middelen bijgebracht. P. 920 VII para. Ie kind, schedelligging, door versie en extractie geboren, daar bij volkomen ontsluiting het hoofd niet indaalde; asphyctisch; veel taai slijm uit de trachea gehaald en door slaan op de billen bijgebracht; 2e kind in schedelligging spontaan geboren, was niet asphyctisch. Ad II. Kinderen voor den partus gestorven. Dit zijn meest gevallen van abortus of partus praematurus. C. 1897 -98. K. 6 IV para. A. a. 1. v. Bevalling op 9 Juli 1897. Laatste menses 16 December 1896. Sedert 14 dagen voelt de vrouw geen leven meer. 's Morgens 7 uur pijn gekregen Te 12 uur 30 in de kliniek opgenomen. Onderzoek 1 uur 15. Staande vliezen en volkomen ontsluiting. Vliezen gebroken. Vuilrood vruchtwater. A 1. v. Neus, mond en schouders te voelen. 1 uur 50. Kind geboren. Gemacereerd. Maten niet opgegeven. K 29, III para. A. Heeft geen verschijnselen van lues ; alleen gezwollen lymphklieren in den nek, terwijl patiënte veel last heeft gehad van keelpijn. Laatste menstruatie half Februari. Komt 13 October in partu in het ziekenhuis. Kind geëxprimeerd volgens de methode van Kristeller. Kind oedemateus. Rechts een witte vlek, stralig, alsof het een gesprongen blaas was Huid in losse lapjes. Ascites. Gemacereerd. Beenen verkromd. Elephantiasis. Gewicht van het kind 2,12 KG. Maten niet genomen daar de schedelbeenderen flotteeren. K. 32, V para. Billigging. Placenta praevia. Bijgebracht door mechanische en thermische prikkels en zwaaibewegingen volgens Scliultze. Prolapsus funiculi. C. '98-99. P. 468 VI para. Schedelligging. Versie en extractie om prolapsus funiculi. Ontsluiting niet vermeld. Kind licht asphyctisch; bijgebracht na slaan op de billen en uitzuigen der trachea. P. 533 VIII para. Dwarsligging en prolapsus funiculi. Versie en extractie bij volkomen ontsluiting. Bijgebracht door uitzuigen der trachea, mechanische en thermische prikkels en zwaaibeweging van Schultze. Gcmelli. C. '97 -98. 1'. 390 IX para. Beiden schedelligging, spontaan geboren; het eerste kind was niet asphyctisch; het tweede ademde na driemaal zwaaien volgens Schultze. P. 404 IX para. Eerste kind, schedelligging, spontaan geboren; niet asphyctisch, het '2e kind in billigging geboren door extractie; door uitzuigen der trachea bijgekomen. P. 493 I para. Het le kind, door tangextractie geboren was niet asphyctisch, het 2e, ook schedelligging, wordt door versie en extractie geboren. Begon te ademen na één keer zwaaien volgens Schultze P. 571 III para. Eerste kind in schedelligging spontaan geboren, '2e kind dwarsligging, door versie en extractie; was asphyctisch; kwam bij door aanwending der gebruikelijke middelen. P. 675 III para. le kind in schedelligging sponaan, niet asphyctisch, 2e kind in billigging geextra- heerd; asphyctisch; door de gewone middelen bijgebracht. P. 920 VII para. Ie kind, schedelligging, door versie en extractie geboren, daar bij volkomen ontsluiting het hoofd niet indaalde: asphyctisch; veel taai slijm uit de trachea gehaald en door slaan op de billen bijgebracht; 2e kind in schedelligging spontaan geboren, was niet asphyctisch. Ad II. Kinderen voor den partus gestorven. Dit zijn meest gevallen van abortus of partus praematurus. C. 1897 -98. K. 6 IV para. A. a. 1. v. Bevalling op 9 Juli 1897. Laatste menses 16 December 1896. Sedert 14 dagen voelt de vrouw geen leven meer. 's Morgens 7 uur pijn gekregen Te 12 uur 30 in de kliniek opgenomen. Onderzoek 1 uur 15. Staande vliezen en volkomen ontsluiting. Vliezen gebroken. Vuilrood vruchtwater. A 1. v. Neus, mond en schouders te voelen. 1 uur 50. Kind geboren. Gemacereerd. Maten niet opgegeven. K 29, III para. A. Heeft geen verschijnselen van lues; alleen gezwollen lymphklieren in den nek, terwijl patiënte veel last heeft gehad van keelpijn. Laatste menstruatie half Februari. Komt 13 October in partu in het ziekenhuis. Kind geëxprimeerd volgens de methode van Kristeller. Kind oedemateus. Rechts een witte vlek, stralig, alsof het een gesprongen blaas was. Huid in losse lapjes. Ascites. Gemacereerd. Beenen verkromd. Elephantiasis. Gewicht van het kind 2,12 K.G. Maten niet genomen daar de schedelbeenderen flotteeren. K. 32, V para. Billigging. Placenta praevia. Door extractie geboren. Kind dood en onvoldragen. Maakt den indruk eerst kort geleden te zijn gestorven. K. 68, II para. Abortus provocatus, geindiceerd door nephritis. K. 77, III para. A. a. 1. v. 3 Maart 's middags krijgt patiënte pijn. Harttonen niet te hooren. Ontsluiting pl. m. 6 c.M. 's Avonds kind geboren, omstrengeld dood, sterk gemacereerd. K. 96, I para. Billigging s. r. Luetica. Laatste menses begin September '97, partus 30 April '98 klein, sterk gemacereerd kind. '98 - 99. K. 8, I para, A. a. 1. v. Luetica. Partus spontaan, kind dood, gemacereerd. K. 16, II para. Abortus criminalis. K. 49,1 para. Schedelligging. Partus spontaan. Kind gemacereerd. K. 56, VII para. Abortus pl. m. 2 maanden. Polikliniek. C. '97/98. P. 11a, III para. Gemelli. Onvoldragen, circa 5 maanden. Beiden dood. Perforatie van het nakomend hoofd. Lengten 31 en 32 cM. P. 24, IX para. Dwarsligging h. 1. r. v. Dood, gemacereerd, onvoldragen, naar schatting pl. m. 0 maanden. Lengte 33 cM. P. 82, V para. B. s. 1. Extractie. Dood, onvoldragen, gemacereerd, lengte 42 cM. P. 200, V para. Ie billigging. Dood kind. Lengte 43 cM. P. 207, III para. Dood, onvoldragen, mannelijk, lengte 37 cM. P. 272, V para. 2e billigging. Kind dood, onvoldragen, mannelijk, lengte 45 cM. P. 490, XI para. A. r. r. Dood, onvoldragen, 6 maanden oud. Lengte 33 cM. P. 727, IV para. Dood, onvoldragen, mannelijk. Lengte 36 cM. Partus normaal. P. 830, III para. Abortus. Foetus van pl. m. 3 maanden. P. 854, V para. Schedelligging. Dood. Foetus sanguinolentas, partus normaal. P. 887, III para. A. a. r. v. Partus normaal. Dood, foetus van 7 maanden. Lengte 37 c.M. '98 99. P. 59, V para. A. a. 1. a. Kind dood, niet voldragen. Lengte 45 cM. Partus normaal. P. 388, VII para. Partus normaal, kind dood, onvoldragen. P. 418, V para. Abortus 5e maand. Gemace- reerd. P. 445, XIV para. Dood, gemacereerd, 7e maand. P. 476, IV para. Onvoldragen, gemacereerd. P. 553, IV para. Onvoldragen, gemacereerd, P. 877, VI para. Foetus sanguinolentus. l\ 607, II para. Abortus. Gemacereerd. 1'. 617, XC para. A. a. 1. v. Partus normaal, kind dood, voldragen, eenigszins gemacereerd. P. 643, VI para. A. a 1. v. Placenta praevia. Versie en extractie. Vóór den partus reeds geen harttonen te hooren. Kind dood, onvoldragen. P. 673. VII para. Onvoldragen, gemacereerd. 1'. 699, VI para. Dood, voldragen, gemacereerd. Foetus sanguinolentus. Lengte 51 cM. P. 805, I para. A. a. 1. v. Partus spontaan. Kind voldragen, dood. Pemphigus : niet aan handpalm en voetzool. P. 884, I para. Ie achterhoofdsligging. Dood en gedeeltelijk gemacereerd, partus spontaan. Omtrent de oorzaak van den dood, kan alleen gezegd worden, dat waar het vermeld wordt, lues in het spel was; van de meeste wordt echter niets vermeld. Ad. III. Kinderen, tijdens of kort na den partus gestorven. In de kliniek C. '97/98, stierf één kind durante partu, C. '98/99 vier. In de kliniek C. '97/98 stierven 8 kinderen kort na den partus, en in den cursus 1898 99 zeven. Kinderen durante partu overleden. C. J97 - 98. K. 102b III para. Schedelligging, rug links. Placenta praevia. Candidaat werd in de polikliniek bij patiënte geroepen. Hij vond duidelijk hoorbare harttonen en placenta praevia. Thuis werd versie gedaan volgens Braxton Hicks bij een ontsluiting van 2 c.M. en met het been getamponeerd. Wegens sterk bloedverlies werd patiënte in de kliniek opgenomen, waar de partus getermineerd werd. Met veel moeite werd het hoofd geextraheerd ; met gelijktijdigen uitwendigen druk ; het kind was doodLater stierf de moeder. Het kind woog 4.15 K.G. Maten niet opgegeven. C. '98-99. K. 3 III para. A. a. 1. v. 1'rolapsus funiculi. Partus spontaan. Bij het begin van den partus waren de harttonen nog te hooren Ondanks het snelle verloop van den partus was het kind bij de geboorte dood. K. 58 I para. Bi. s. r. Tartus door extractie. Bij het begin van den partus harttonen nog goed. Drie kwartier later, toen tot extractie zou worden overgegaan, geen harttonen meer te hooren. Kind doodgeboren. De extractie geschiedde bij bijna volkomen ontsluiting. K. 78 V para. Schedelligging. Partus praema- turus. Versie en extractie bij ontsluiting, die voor één vinger toegankelijk is. Accouchement forcé. Het nakomend hoofd wordt geperforeerd. K 101 VIII para. Voorste wandbeensligging. Versie en extractie in de polikliniek bij volkomen ontsluiting. Kind doodgeboren. Vrouw in moribunden toestand in de kliniek gebracht; waar zij is gestorven. Kinderen kort na den partus overleden. C. '97 - 98. K. 11 IV para. Billigging. Partus door extractie na opwekken van vroeggeboorte bij 2 c M. ontsluiting. Kind sterk asphyctisch geboren; wordt bijgebracht; wordt in warme wieg gelegd en sterft vier uur na de geboorte. K. 39 III para. Afgeweken schedelligging ; prolapsus funiculi. Versie en extractie bij volkomen ontsluiting. Kind asphyctisch, maar bijgebracht- Sterft 2 dagen later. . K. 42 IX para. 2e stuitligging. Extractie bij 4 c.M. ontsluiting. Het kind wordt asphyctisch geboren, maar wordt bijgebracht. Sterft 3 dagen later onder convulsies, strabismus, cyanose. K. 71 I para. A. a. 1. v. Partus spontaan. Kind sterft 6 dagen later. Het wilde geen voedsel nemen. Bij sectie vond men dikke fïbrine-beslagen op lever en darmen, zoodat de diagnose is peritonitis. K. 90 IV para. Placenta praevia lateralis. Versie en extractie volgens Braxton Hicks bij een ontsluiting voor één vinger toegankelijk. Kind, voldragen, stierf eenige oogenblikken na de geboorte. K. 102a IV para. A. a. 1. I'artus arte praematurus en versie en extractie om bekkenvernauwing bij een ontsluiting van pl. m. 3 Va c.M Kind sterit denzelfden dag 's avonds. Het was 's middags asphvctisch ter wereld gekomen, maar bijgebracht. Bij sectie vond men: rechts de naad tusschen os temporale en parietale gebarsten. Bloeduitstorting onder de hemispheren. Coagula onder tentorium en cerebellum. K. 104, III para. A. a. r. v. Partus door versie en extractie om bekkenvernauwing bij volkomen ontsluiting. Het kind is asphvctisch, maar wordt bijgebracht. Blijft liggen kreunen. Krijgt 8 dagen na den partus lichte convulsies; daags daarna bloedige ontlasting, sterft één week na den partus. K. 108, III para. A. a. r. v. Partus spontaan. Kind schreeuwt bij de geboorte goed. Blijft zagen op de borst. Trachea gekatheteriseerd kind cyanotisch Warm bad met koude overgietingen, Priesnitz. Kind wat levendiger; de melk komt er uit; het kind succombeert den volgenden dag. Sectie. Bij openknippen van den oesophagus blijkt, dat de oesophagus wijd is en blind eindigt boven de bifurcatie der trachea. In de maag komt een normaal uitziende oesophagus uit, de sonde glijdt er gemakkelijk door en komt in de trachea uit. De knop van de sonde is te voelen vlak bij het blinde uiteinde van den oesophagus. De linker onderkwab der longen is vast en weinig luchthoudend. Andere kwabben goed luchthoudend met gevlekt aspect. C. '98 - 99. K. 4, I para. Schedelligging, sectio caesarea om absolute bekkenvernauwing. Kind aspliyctisch, is bijgebracht, sterft 2'/, uur post operationem. K. 41, I para. Forceps aangelegd bij volkomen ontsluiting, terwijl de navelstreng om den hals was te voelen, omdat de foetale harttonen onregelmatig werden. Kind zwaar asphyctisch geboren; alle pogingen om het bij te brengen mislukten; het kind is gestorven. K. 54, IV para. Geen bepaalde ligging ; placenta praevia; versie en extractie bij 7 c M. ontsluiting; kind asphyctisch, wordt bijgebracht. Sterft 8 dagen later. In de longen broncho-pneumonische haarden; tevens slechts één nier en één ureter. K. 65, VII para. Volkomen voetligging ; partus door extractie bij volkomen ontsluiting. Kind licht asphyctisch, wordt bijgebracht, vertoont drie dagen later oedemen aan beide beenen; daags daarop gesuccombeerd; bij sectie gevonden broncho-pneumonie en beiderzijds vernauwing der ureter-mondingen in de blaas. K. 71, I para. Voorste wandbeensligging. Bij totale ontsluiting en niet indalen van den schedel versie en extractie verricht, met veel moeite in de ligging van Walcher het hoofd ontwikkeld. Het kind asphyctisch ; na aanwending van alle middelen gedurende IV2 uur niet bij te brengen, overleden. K. 104, I para. Patiënte had aanvallen van eclampsie gehad. Tijdens den partus geen aanvallen. Bij volkomen ontsluiting forcipaal getermineerd. kind asphyctisch; bijgebracht door de gewone middelen, twee dagen later gestorven. In de polikliniek stierven gedurende den cursus 1897 - 98 vijf kinderen durante partu, gedurende den cursus 1898 - 99 zes; kort na den partus stierven er in den cursus 1897 -98 16, gedurende den cursus 1898 -99 vijf. kinderen, gestorven durante partu. C. 97,98. P. 173, VII para. Dwarsligging. Versie en extractie bij volkomen ontsluiting. Kind doodgeboren. Lengte 50 cM. Voldragen. P. 359, III para. A. a. 1. v. Dood, voldragen, mannelijk. Lengte 47 cM. P. 387, XI para. Onvolkomen eerste voetligging. Extractie. Dood, voldragen jongen. Lengte 53 c.M. P. 460, V para. A. a. r. v. Dood, voldragen, Lengte 54 cM. P. 492. Placenta praevia. Versie en extractie: voldragen, dood, vrouwelijk, lengte 48 cM. C. 98 99. P. 87, XIV para. Dwarsligging. Versie en extractie bij volkomen ontsluiting. Kind dood, voldragen ; bij het begin van den partus waren nog harttonen te hooren. P. 299, I para. Schedelligging. Onvoldragen 5e maand; partus spontaan. Kind dood, onmiddellijk na de geboorte. P. 307, VIII para. Gemelli. Ie vrucht levend, 2e dood durante partu. P. 316, II para. Placenta praevia, onvoldragen, dood durante partu. Kinderen kort na den partus gestorven C. 97/98. P. 49, VII para. A. a. 1. v. Partus spontaan; kind asphyctisch; bijgebracht ; stierf den volgenden morgen, nadat het den geheelen nacht gekreund had. P. 184, I para. A. a. r. v. Partus spontaan; kind asphyctisch, maar bijgebracht, den volgenden middag gestorven. P. 248, XIV para. A. a. 1. v. Partus spontaan; kind zwaar asphyctisch, sterft ondanks alle aangewende middelen. P. 300, I para. Kind dood, voldragen, lengte 54 cM. 's Morgens om tien uur hoorde de candidaat geen foetale tonen meer, 's avonds zes uur geboorte. P. 309, V para. A. a. r. v. Partus spontaan ; omstrengeling; kind asphyctisch. Alle middelen zonder resultaat. 1'. 372, IV para. 2e Billigging; extractie bij volkomen ontsluiting; kind wit asphyctisch; het hart pulseerde langzaam, kon niet worden bijgebracht. Onvoldragen pl. m. 8 maanden. P. 531, I para. A. a. 1. v. Partus spontaan; kind levend, voldragen. Stierf een week post partum. Bij sectie gevonden pneumonie en etterige phlebitis van den navel. P. 571, III para. Geinelli. Eerste kind spontaan, levend ; tweede dwarsligging, versie en extractie. Bijgebracht, 's avonds overleden. P. 621, XI, para. Abortus 5i'2 maand. Stierf spoedig na de geboorte. P. 625 X para. Extractie. Diep asphyctisch, niet bijgebracht. P. 667 IV para. A. a. r. v. Partus normaal; kind levend; eenige uren na den partus overleden; bij de sectie geen oorzaak te vinden. P. 687 II para. Extractie bij volkomen ontsluiting. Na lang pogen gelukte het de respiratie aan den gang te brengen: ademhaling weinig frequent; kind werd warm ingepakt; niettegenstaande overleed het kind na 36 uren; sectie negatief. P. 710 II para Partus spontaan capite galeato ; kind diep asphyctisch; niet bijgebracht. P. 717 VI para. B. s. 1. Partus spontaan ; kind onvoldragen; lengte 45 c.M; 6 uur post partum gestorven. P. 752 VII para. Afgeweken stuitligging; onvoldragen ; asphyctisch ; bijgebracht; drie dagen later gestorven. P. 756 V. para. Bi. s.1. Extractie en expressie van het nakomend hoofd; kind diep asphyctisch; niet bijgebracht. P. 843 VII para. Foetus van pl. m. 4 maanden ; leefde nog bij de geboorte. C. 1898 - 99. P. 99 IX. para. Gemelli: Prolapsus funiculi. Ie kind dood durante partu, 2e 17 uren post partum. P. 227 II para. A. a. 1. v. Kind 7e maand. Na eenige uren gesuccombeerd. P. 382 II para. Kind 5e maand; een half uur geleefd. P. 600 I para. A. a. 1. v. Partus spontaan ; kind voldragen; diep asphyctisch; niet bij te brengen. P. 692 IV para. A. a. 1. v. Partus spontaan; kind voldragen; niet bij te brengen. Dus doodgeboren of spoedig post partum gestorven zijn 88 van de 2056 kinderen, die in deze twee jaren geboren zijn. Ad. IV. Gebreken der kinderen. Deze zullen we verdeelen in a. aangeboren gebreken en b. tijdens den partus bekomen letsel. Aangeboren gebreken. C. 1897 -98. K. 108 III para. Achterhoofdsligging. Spontane geboorte. Het kind stierf 2 dagen na de geboorte. Uit het sectie-verslag bleek bij het openknippen van den oesophagus, dat deze wijd is en blind eindigt boven de bifurcatie van de trachex. In den maag komt een normaal uitziende oesophagus uit: de sonde glijdt er gemakkelijk door heen en komt in de trachea uit. De knop van de sonde is in den oesophagus te voelen tot vlak bij het blinde einde van den oesophagus. Alsdan mondt de oesophagus in de trachea door een opening met gladden wand, een eindje boven de bifurcatie. Bekomen letsel. K. 2 IV para. Kruinligging, achterhoofd links. Partus door versie en extractie bij volkomen ontsluiting. Aan den linkerbovenarm crepitatie, geen abnorme bewegelijkheid. Aan de achterzijde van den humerus boven een bloeduitstorting. K. 37 VII para. Afgeweken schedelligging. Prolapsus funiculi. Partus door versie en extractie bij zoo goed als volkomen ontsluiting. Kind had een lepelvormige indeuking aan de linker ternporaalstreek. K. 50 1 para. Ie schedelligging. Forcipale extractie bij volkomen ontsluiting. Het kind had een lichte facialis-parese. K. 102a IV para. A. a. 1. Partus arte praematurus. Versie en extractie bij pl. m. 31/» c.M. ontsluiting. Kind een deuk in het rechterslaapbeen, uitgebreide sugillatie onder de schedelhuid. Kind gestorven. Bij sectie gevonden: de naad tusschen het os. temporale en os. parietale gebarsten. Bloeduitstorting onder de hemispheren. Groote bloeduitstorting, coagula etc. onder tentorium en cerebellum. K. 104. A. a. r. v. partus door versie en extractie bij volkomen ontsluiting. Het kind heelt een haematoom aan het linkeroor. Stierf een week na de geboorte. Bij sectie: bloedige imbibitie onder de schedelhuid. Een kapselscheuring van de sutura squamosa die zich over het os. frontale tot bijna in de mediaanlijn voortzet. Ook bloeding in de schedelholte. Polikliniek. Aangeboren. P. 49 Vil para. A. a. 1. v. Partus spontaan. Het kind had een dubbel gespleten gehemelte en een hazenlip; kwam asphyctisch ter wereld; werd bijgebracht, maar succombeerde den volgenden dag. P. 133 Xll para. A. a. r. v. Partus spontaan. De linkervoet staat in dorsaal flexie en abductie. P. 159 1 para. Partus forcipaal bij volkomen ontsluiting. Monstrum, kin, hals en thorax gingen in elkander over en waren zeer oedemateus. De schedelhuid was los en in elkaar gerimpeld. Het monstrum had ook nog klompvoetjes en handjes, de beenen en armen waren zeer gezwollen en wel zóó, dat op sommige plaatsen sterk gespannen gele blazen te zien waren. Bij sectie van het monstrum vertoonden de organen geen afwijkingen, alleen de nieren vertoonden hydronephrose ; de linkernier was ook grooter dan de rechter. De hersenen waren één slappe oedemateuze massa. Er bestond alleen wat hydrocephalus externus, niet internus. P. 395 1 para. A. a. 1. v. Het kind werd door expressie geboren; hydrocephalus, de 2 voorste vingers der handen staan gebogen en zijn in de interphalangeaal gewrichten niet recht te buigen. P. 528 IX para. A. a. 1. v. Partus spontaan. Het kind had pl. m 1 c.M. boven de margo supraorbitalis een indeuking, duidelijk zicht- en voelbaai. Deze groef verliep in een horizontalen cirkel rond den schedel, bovendien waren de bovenste gedeelten der beide ooren naar beneden omgeslagen. Hydrocephalus ? G. O. 35, K. O. 34 c.M. Bekomen letsel. P. 209 1 para A. a. 1. v. Forcipale extractie bij volkomen ontsluiting Linkszijdige facialis-parese. P. 687 11 para Billigging. Partus door extractie bij volkomen ontsluiting. Fractura humeri. P. 828 1 para. A r. 1. v. Forcipale extractie. Ontsluiting niet opgegeven Rechtszijdige facialisparalyse P. 898 1 para. Voorste wandbeensligging. Forcipale extractie bij volkomen ontsluiting, nadat het hoofd van boven af in het bekken was gedrukt en zóó het achterhoofd vóór was komen liggen, fractuur van het os temporale sinistrum. Kind na 2 dagen gesuccombeerd. Stellingen. i. Men late de vrouw bevallen in zijligging, op de zijde, waar de rug van het kind gelegen is. II. Bij placenta praevia termineere men bij onvoldoende ontsluiting de baring niet, vóór dat de bloeding dreigend wordt. III. Met het oog op de verloskundige praktijk mag van een praktiseerend medicus niet geeischt worden, dat hij gerechtelijke obducties verricht. IV. Verkeert men in twijfel of men bij een bestaande psychose met dementia paralytica te doen heeft, dan verrichte men de lumbaalpunctie. Is er geen lymphocytose van het cerebro-spinaalvocht, dan is genoemde ziekte uitgesloten. V. De meening, dat er geen essentieel verschil bestaat tusschen hysterie en neurasthenie, zooals zij onlangs werd uitgesproken door Dr. J. van Erp Taalman Kip (zie Tijdschrift voor Geneeskunde 20 Augustus 1904), dient nader bewezen te worden. VI. In de' eerste en het begin der tweede week van tvphus abdominalis, geve men laxeerende doses calomel gedurende één of twee dagen. VII. Gecompliceerde fracturen behandele men met Peru-Balsem en gipsverband. VIII. Vreemde lichamen in het oog verwijdere men zoo spoedig mogelijk. IX. De zoogenaamde fistula auris congenita staat met de ontwikkeling van de oorschelp in verband. X. De toepassing der Vivisectie voor wetenschappelijke doeleinden zij zonder beperkende bepalingen geoorloofd aan doctorandi in de geneeskunde en daarmee gelijkgestelden. XI. Mazelen dienen weder in de Epidemie-wet te worden opgenomen. XII. Invoering van verplichte revaccinatie ware wenschelijk; zonder dat kan verplichte vaccinatie veilig vervallen. XIII. Bij oidium albicans schrijve men de 3% boraxoplossing niet, zooals gewoonlijk gebeurt, voor in syrupus, maar in Aq. destillata. XIV. Ontsteking bevordert den groei van het carcinoom. XV. Ten onrechte wordt aan Dieffenbach de eerste operatieve behandeling van het caput obstipum toegeschreven. XVI. De poging van de gewestelijke Vergadering van de Afdeelingen der Nederlandsche Maatschappij van Geneeskunde in de provincie Noord-Brabant om te komen tot codificatie der Medische Ethica, verdient warme toejuiching. XVII. Het is wenschelijk, dat er eenheid kome in de voorbereidende opleiding voor studenten in de geneeskunde en dat aan allen de gelegenheid worde opengesteld aan een Nederlandsche Universiteit de titel van Doctor in de Geneeskunde te verwerven. XVIII. De titel van doctor in de geneeskunde worde verleend bij het afleggen van het artsexamen of de promotie worde met het artsdiploma geëischt, om tot de praktijk te worden toegelaten.