En gij minacht dien collega!
Gij verkoopt dus a tout prix (gij moet geld hebben voor uwe leveranciers) aan uwen geminachten collega!
Gij staat dus in een eigenaardige verhouding tot den tweède-hands-boekhandelaar. Gij zijt een deel zijner leveranciers!
Het andere deel is — de uitgever.
Er zijn enkele, zeer enkele uitgevers, die consequent zijn in dezen, en dat zijn ook niet uwe grootste vijanden.
Dat zijn zij. die beslist niet leveren aan tweedehands-boekhandelaren. Doch hun aantal is, — jammerlijk voor u, — klein.
De meesten leveren wel. Zij zenden kisten vol naar second-liand-boekhandels, kisten vol van 't mooiste nieuwe goed. Zij verkoopen alles contant en geven kolossaio kortingen. Zij of hun reizigers bezoeken deze firma's bij avond of ontvangen de concurrent uwer firma's misschien 's avonds in hun hotel, 's avonds, wanneer zij 11 's daags zooveel mogelijk hebben volgepropt.
E11 deze uitgevers zijn leden van den u dm tekenden bond. zij zijn misschien de grootsprakige woordvoerders op de vergaderingen, zij hebben dan hun mond vol van groote woorden, krachtige maatregelen en .... zij leveren gaarne, omdat zij partijen verkoopen voor contant geld. E11 zij beweren met een ernstig gezicht en de hand op het hart: ,.Dergelijke firma's bezoeken wij niet".
En weer een ander gevaar dreigt n.
Dat is de rechtstreeksche verkoop van uitgevers aan particulieren. Dat is voorts het bestaan van groote uitgevers als tevens debitant.
Levert de fabrikant als regel — ook aan de particulieren? Of ontgaan uw kort-zichtig oog de advertenties der uitgevers, waarin zij hun fonds adverteeren tegen weliswaar den z.g.n. particulieren prijs, maar waarin zij franco toezending aankondigen, terwijl gij de porto natuurlijk. omdat uwe korting zoo klein is, in reke-



uilig moet brengén? (Ook al omdat het niet berekenen van porto gelijk staat met korting geven). En trekken de uitgevers (de groote) met 'n eigen debietzaak ook niet 't, meeste publiek? Vraag dit eens aan collega's in steden, waar uitgevers-debitanten van schoolboeken b.v. wonen.
Weer 'n ander gevaar voor uw bestaan zijn de firma's met de goedkoope aanbiedingen. Want behalve de gekochte restanten (dit is geoorloofd) worden er ook, zoo zij ook uitgevers zijn, hunne fondsartikelen doorgegooid (voor minderen prijs).
(iij steunt deze practijken, door die pakketten te leveren, omdat gij er 'n paar cent aan verdient! Is deze steun uw belang? Of beseft gij met mij, dat dit niet zoo is. want uw voorraad vermindert door dezen steun en do levering der pakketten niet.
Vraagt ook eens aan de uitgevers, of het wel met uwe belangen strookt, dat zij massa s boeken voor geringen prijs leveren aan couranten (voor premies), aan Zondagsscholen, aan margarinefabrieken, aan bazars, aan landbouwvereenigingen, voor propaganda, etc. Waarom geschiedt ook dit niet per uwe firma's?
E11 zoo zijn er tallooze dingen, die den uitgevers geoorloofd zijn, want onder hun invloed werden de reglementen gemaakt en zorgden zij er voor, dat zij buiten schot kunnen blijven.
E11 weet ge, wat voor n ook gevaren oplevert? De colportage. Vele colporteurs zijn onbetrouwbaar en brengen u inteekenaren, waar ge stroppen aan haalt. Was de uitgever in 't algemeen iemand, die uwe belangen wilde kennen, dan zou hij de inteekening overnemen en u alleen debiteeren voor "t geleverde. Dat doet hij niet. Integendeel, hij levért maar door en zegt: ,.1 heeft de inteekening overgenomen en draagt dus maar t verlies . Alsof uw verlies door betaling der volle nettoprijs niet oneindig vele malen grooter is dan 't zijne! Hij beweert dan maar: „Waar blijf ik dan. als ik maar alle chicaneerende lui ter wille was!"



Alsof een boekenverkooper zich niet alle moeite geeft om den inteekenaar tot ontvangst, te dwingen!!
En zoo'n colporteur is desondanks in de zakenoogen der uitgevers de brave man. de uitgever strijkt de groote winst op en gij zit met stroppen.
Boekverkoopers, steunt dus de tegenwoordige colportage niet! Gij kunt slechts enkele colporteurs vertrouwen en ook alléén dan wanneer ze voor uitgevers werken die coulant zijn. Door de ondervinding weet ge, kunt ge n.l. weten, welke uitgevers en welke colporteurs uwe medewerking verdienen.
En toch niettegenstaande dit, is het uw belang dat eischt, dat gij op uw inteekenbiljet ziet gedrukt „en neemt (leze inteekening over voorzooverre de afleveringen of deelen worden geaccepteerd".
Laten de uitgevers dan desnoods de provisie met 5 % verlagen, deze billijkheid moet men dan tevens accepteeren. Weet gij ook met mij. dat er uitgevers, groote uitgevers zijn, die rechtstreeks, a contant met 40 °/0 aan .... colporteurs leveren? Doch dit zijn particulieren, geen boekverkoopers zooals gij, die onder art. 13 gebukt gaat, gij moogt niet met korting leveren, en deze colporteurs schromen niet om van hun 40 b.v. 20 te laten vallen ten bate van den kooper.
In ons land, dat niet bij de Benier Conventie is aangesloten, heeft ieder het recht van vertaling.
Dit ieder beteekent „hij die het eerst z'n boek heeft laten aan teekenen bij de commissie ter vertaling".
Wee hem, die een goed boek dan toch vertaald uitgeeft. (Gewoonlijk is dit dan 'n kleinere uitgever). Hij wordt geboycot, in 't partijdig Vakblad wordt hij gesignaleerd als iemand die men verfoeien moet. 't Bestelhuis wordt hem ontnomen, etc. En gij verkoopt het boek van den geprotegeerden uitgever! Alsof het u wat schelen kan door wien gij gebeten wordt. Maar gij wordt gedwongen. niet waar, den geprotegeerden uitgever



mede te protegeren, zelfs al is zijn boek tweemaal duurder dan dat van den geboycotten.
En deze laatste gaat liet boek annonceeren en verkoopt het bij massa's en gij kunt uwe duurdere meestal niets betere, uitgave opzouten. (
En de uitgever zegt u nog met eens dank-je-wel.
Ik ken uwe fouten, en als het ook nu waar is, wat Multatuli schreef, zult gij mij dit kwalijk nemen. Doch dan is liet ook waar, dat gij "t my meer kwaliik neemt dat ik uwe fouten ken, dan dat gy dit li zelf doet. omdat gij er aan mank gaat. ik ken uwe fouten — ik heb u gewezen op uwe fouten.
Maar tevens heb ik u opgeroepen 0111 deze te herstellen Ik wensch dit protest, dat baseert op ondervinding in ieder genoemd geval, te eindigen.
Doch ik roep u allen toe, U boekenverkoopers in Nederland, organiseert u! .. ... nrn
Beschouwt mijn roepstem als eene, die dit protest uitschreeuwt, omdat de feiten daartoe dwui-
&6omdat ik verbetering in uwe organisatie noodig
oordeel; — , ... , . , .,
omdat ik uw bedrijf hoogachten wil. —
omdat ik het knechtschap verafschuw. Organiseert u!
Organiseert u goed!
NASCHRI F T.
Wanneer eerst uwe organisatie goed zijn zal, zult 'gij i'1 staat zijn de verkeerde toestanden m don Bockhandel te verbeteren.
Eerst moet gij uwe vrijheid veroveren. Eerst
'f p0ti. d&ft <111 dier. .j
Ik h'ooo, dat er Boekverkoopers gevonden zullen worden die 11a lectuur van dit protest den moed zullen 'hebben. 0111 eene vergadering bijeen te roepen waarop dit protest als leiddraad zal kunnen dienen'voor de te nemen maatregelen.
A., Maart 1907. Z























In het Dwangbuis.
Hen woord tot de Neder= landsche Boekhandelaren door een' Boekhandelaar.
Uitgave Bureau „Veritas", Groningen. X







We nemen 't anderen meer kwalijk dat, zij onze fouten kennen, dan ons zelf dat wij daaraan mank gaan.
Multatuli, Ideën 810
Wanneer een logisch denkend mensch, kennende de eigenaardige samenstelling der organisatie van Nederlandsche Boekhandelaren een of meer der menschen die zich Boek handelaar noemen, toevoegt: „jullie bent stumperds'dan verft een blos van woede (zoo hij nog bloed in z'n corpus heelt) 's mans kaken. En wanneer de beleedigde mensch gezond verstand bezit, zal hij, bij eene nadeie uiteenzetting dezer oogenschijnhjk kwetsende woorden moeten zeggen: „ge hebt recht doch ge kunt uwe uitdrukking matigen door er van te maken: „ge zijt geen boek handelaar, ge zyt slechts boekenverkoper, ge zijt een werktuig in de handen der uitgevers, ge zijt het slachtoffer van een combinatie van menschen, die prat op hun veroverde macht en sterk door hun kapitaal-bezit (niet te spreken van de noodlijdende uitgevers die vooi alles te vinden zijn), u trappen, u dwingen, u de wet voorschrijven en u voor hun kar gespannen
houden. , ,
Zeg dus stumperds, niet door u zelve, doch door de u knellende banden. Zeg nog liever: ge zijt geen persoonlijkheid, ge zijt een voorwerp.
Wie uwer, die deze noodkreet leest, dunt ridderlijk zeggen: dit is de waarheid! Ik gelooi
niemand. v u *
Ge zijt geslagen met blindheid, ge bescnouwt u als een handeldrijvende van hoogere orde. ge zijt „zoo lieer, zoo knecht", dus ge draagt als uw heeren het hart hoog: (en niet zooals zij uwe hersenen) vooral knecht zijt ge.
Leest mijn betoog en bal uwe vuisten. — Ik lach om uw vuist, want zij slaat in eene ledige



ruimte, — omdat ge zelf uwe omgeving zijt, — doch liet is mijn hoop. dat ge tot inkeer komt en dat ge zakenmenseh wordt, mensch om te beseffen, zakenmensch om u beter te organiseeren.
Zeer waar zijn Multatuli's woorden, die ik neerschreef aan 't lioofd van dit hoofdstuk.
Boekverkoopers van Nederland! huldigt dus deze waarheid, beschouwt mij niet met booze oogen, doch luistert naar mijn roepstem en organiseert u op eene voor u goede manier, vertrap uwe tegenwoordige organisatie, heft op uw Boekverkoopers-Colleges en richt op eene vakvereeniging, van waaruit kracht kan uitgaan tegen uwe vijanden in de schapenvacht gehuld.
Waarop ik mijn oproep baseer.
En dan vraag ik allereerst: wat is een Boekhandelaar':' Gelijk een kolenhandelaar, lederhandelaar. ijzerhandelaar, manufactarier, etc., handel drijft in kolen, leder, ijzer, manufacturen, etc., zou dus volgens deze nadere bepaling een Boekhandelaar iemand zijn, die handel drijft in boeken.
Dit is niet waar.
Hij drijft geen handel, volgens 't begrip dat iederen handel aankleeft, hij is eeu boekenverkooper, doch niet als de andere-artikelen-verkoopende verkoopers, doch als '11 commissionair, als iemand die geheel afhangt van hen, die hem de boeken ter verkoop — en dit is 't ongelukkige — hebben verkocht.
Door 't schrijven dezer brochure beoog ik publiciteit, dus dien ik nader toe te lichten hoe die verkoop gaat. Met 'n honigzoet lachje om den mond en als gelukkige bezitter van '11 buigzame ruggegraat, komt de uitgever of diens vertegenwoordiger zijn „principalen" bezoeken en eene aanbieding maken.
Ik cursiveer 't woord „principalen" omdat de boekverkooper feitelijk de principaal is van den uitgever, doch niets blijkt minder waar, want ieder



koopman is anders tegenover zijn principalen dan de uitgever.
Enfin, hij drukt zijn afnemer de hand, praat over onzin en . . . . gooit z'n koffer of tasch open.
En dan biedt hij aan. Waarde heer dit prachtige hoek kost (laat ik een voorbeeld noemen) ƒ1.—. E11 hij opent de sluizen der rhetoriek.
Als eene uiteenzetting voor 't publiek hoe zoo 11 aangeboden boek er uit ziet diene: gewoonlijk 1 vel druks (d. i.: 16 pagina's), 'n bandje (dat dikwijls heel anders wordt) en eene aanduiding van de dikte (die ook dikwijls heel anders wordt). En uit dit zoo weinige moet men maar zien wat hel
bock is of wordt. ,,
Vraag. Waarom wordt er maar een vel alge-
drukt. . , 1 •
Antwoord. Omdat 1". de uitgever daardoor m staat is er bij te vertellen van 't boek wat hij wil, men (de boekverkooper) kan 't toch niet
controleeren. . .
2°. Loopt de uitgever 'n klein risico, want hij bepaalt: a. hoe groot z'n oplage zijn kan, b. ol hij al dan niet tot de uitgave kan overgaan )
Hoeveel, zoo gaat de aanbieder voort, kan ik u zenden? Zegt men: ,,'t is niets voor me", dan begint een nieuwe aanval. Enfin, dit is zakelijk
'l"]n dan koopt men b.v. 1 exemplaar. Men krijgt dan 20% plus 10 c/0 extra (die 10"/ extra is iets .extra's", want men krijgt geen 30 /„ doch 28 /„, voor 't boek van / 1— betaalt men 72 cent). Men kan ook z.g. premies krijgen als 4/3 /2,
*) Men zal mij tegenwerpen van uit uitgeverskringen: Is onze reis dan geen risico, betalen wij dan geen copie, moeten wij dus onze risico niet beperken? Ik vraag dan: dragen de boekhandelaren, door de verschillende aanbiedingen van verschillende kanten, niet in verhouding 'n veel grooter risico.-' E11 bovendien: Gij hebt kans door uwe uitgave zeer veel te verdienen en wat verdient de Boekverkooper er dan door. Weinig. Vandaar dat vele uitgevers rijk worden. En boekhandelaren?



7/6, 15/12, enz., en verhoogt daardoor 't rabat en . . . . risico.
En zoo gaat liet door, vele reizigers loopen u plat, van dezen koopt ge dit, van dien dat en ge vult uwen winkel.
n Mooi gezicht, 'n winkel vol prachtbanden!
Ge hebt dus een winkel vol prachtbanden die ge gekocht hebt.
In ieder vak koopt men tegen een inkoopsprijs en heeft men zelf 't recht den verkoopsprijs vast te stellen. Dus men mag handel drijven. I)e fabrikant of grossier bemoeit zich niet niet den verkoopsprijs. Hij maakt van zijn principalen geen machinale individuen, hij kortwiekt zijnen afnemers niet, hij blijft beleefd tegenover hen, dooi wie hij bestaat, hij is geen nachtmerrie voor zijn afnemers, hij tiranniseert niet. hij weet dat zijn belang en dat zijner cliëntèle nauw met elkaar samenhangen, en dat de belangen wederkeerig zijn
Boekenverkoopers van Nederland!
A. (ïij staat onder curateele!
13. Gij zijt voorwerpen in de handen der uitgevers!
C. Gij wordt gekortwiekt in uwe vrijheid!
I). Gij wordt gebrutaliseerd door uwe leveranciers !
E. Gij denkt met angst aan de uitgevers!
F. Gij wordt getiranniseerd!
G. Gij hebt belangen, doch kent ze niet!
Deze beschuldigingen zijn geen los neergeworpen woorden, ik zal ze bewijzen.
A. Wordt gij niet gecontroleerd door den uitgeversbond en belaagd door hunne autocratie?
B. Zijt gij in staat vrij in uw handel te zijn?
C. Zijt gij niet gepantserd in een massa voorschriften van den uitgeversbond?
1). Wordt niet gewoonlijk op onhebbelijke wijze uwe correspondentie geheel of gedeeltelijk genegeerd? En moet gij niet steeds de uitgevers naai- de oogen zien, omdat bij 't minste of geringste verschil van meening



al hebt gij ook in alle deelen recht, u de bedreiging treft, dat „de rekening gesloten wordt?"
E. Ziet gij door hunne autocratie en arrogantie niet steeds met angst in 't (hazen-)hart op —- vreeselijk op — tegen uwe leveranciers?
F. Wordt gij niet steeds eigendunkelijk behandeld en wordt gij daardoor niet berooid van uwe individualiteit ?
G. Gij ziet het — gij hebt belangen die lijnrecht staan tegenover uwe tegenwoordige positie — gij zult ze, hoop ik, eens kennen, gij zult u ontworstelen naar ik hoop aan de u beheerschende macht.
Laat ik u het tweede deel van mijn bewijs leveren voor de waarheid mijner woorden en laat ik dit collectief geven.
Gij hebt boeken gekocht gij hebt een winkel vol boeken. Gij hebt u den verkoopsprijs laten voorschrijven en gij hebt u tevreden moeten stellen met het verleende rabat op den verkoopsprijs.
Gij moogt uw boeken, uw eigendom, uw persoonlijk bezit, niet verkoopen voor prijzen, lager dan de door cle uitgevers bepaalde prijs, gij moogt dit slechts doen drie jaren na datum van uitgave (hieronder niet begrepen de woordenboeken, atlassen, schoolboeken, wetenschappelijke hand- en studieboeken).
— Wie lacht daar? O, 't is het publiek! De boekverkooper ziet ernstig. —
Wee u, boekenverkooper, zoo gij het waagt dit bevel te weerstreven!
Gij wordt der vernietiging en der verguizing prijsgegeven. (Jij wordt als paria uitgekreten in uw vakblad, het partijblad, 't Nieuwsblad van den Boekhandel, orgaan van den Bond der vereeniging ter bevordering van de belangen van den Boekhandel.
Het Bestelhuis wordt u ontnomen, gij kunt dus niets meer per deze expeditie-gelegenheid (ook eene instelling die zich vetmest door uwe pen-



ningen) ontvangen; de uitgevers mogen 11 niets meer leveren; gij zijt ten doode opgeschreven.
Gij moogt dus niet vrij zijn in uwen handel, want de uitgeversbond hangt als liet, zwaard van Hamodes boven uw „gebogen" hoofd.
Men schrijft u de wet voor en gij hebt die wetten aangekomen, zonder 11 rekenschap te hebben gegeven van uwe opoffering der persoonlijke vrijheid!
Gij hebt een wissel geweigerd, omdat deze niet accoord was. Gij hebt in de meeste gevallen ongelijk en wordt bedreigd als gij niet omgaand betaalt met „afsluiting der nota".
Gij hebt uw commissiegoed nauwkeurig teruggezonden. 't Klerkje op 't uitgeverskantoor vergeet iets af te boeken.
Gij moet dit meestal toch betalen, want gij wordt weer op dezelfde wijze bedreigd.
- (iij waart uit de stad en had vergeten den wissel te noteeren en zoodoende vergeten geld klaar te leggen. De wissel gaat zonder achterschrift terug, jjij wordt weer, onder dezelfde bedreiging, uitgemaakt voor alles wat niet-mooi is, omdat gij zonder redenen een wissel terugzondt. Uw excuus wordt schouderophalend gelezen.
- Gij tracht soms in uw vakblad tegen dit of dat te protesteeren. Uwe onderteekende artikelen worden door de redactie geweigerd. Soms moogt gij klagen door uw klacht als „advertentie" als '■« betaald iets te doen opnemen. Als uw artikel tegen 'n uitgever is gericht, mag het vooral niet opgenomen worden.
Weet gij wat gij in uw vakblad moogt schrijven? Verheerlijking van don eenen of anderen uitgever of oer-eonservatieven boekhandelaar, 'n jeremiade m den geest vallend van den uitgeversbond, ellenlange artikelen over iets dat den uitgevers welgevallig kan zijn.
Organiseert n toch beter en richt een goed, onpartijdig vakblad op!
Ook aan uw Bestelhuis kleven vele fouten;



baseert liet met op winst? Richt liet daaróm zoodanig 111 dat liet uit kan en draagt zorg, dat de jaarlijks behaalde groote winsten u individueel ten goede komen.
Uwe organisatie is rot. Gij hebt aan 't hoofd gesteld mannen, die uwe belangen over 't hoofd zien. Het ontbreekt in de leiding uwer organisatie aan onpartijdigheid, en door 't verkeerde leiden moet gij lijden.
Sticht een bond van Boekhandelaren, stelt, aan uw hoofd onpartijdigen en vangt den strijd aan tegen uwe verdrukkers!
Tracht te bereiken, dat uitgevers en debitant, samenwerken, doch dit kan niet eer dan dat er eerst gestreden wordt voor uwe rechten.
Gij hebt belangen, doch kent ze niet!
Of zijt gij te veel reeds verdrukt dan dat gij zo kimt kennen J. „Mankt hot „Luctare et emo^ere'' tot uw devies. Zorgt er voor. dat gij uwe vrijheid herwint. Bereikt door een krachtig samenwerken dat gij meester wordt van uw gekocht goed, in. a. w. koopt een boek tegen zekeren netto-prijs en bepaalt zelf den verkoopsprijs.
Dan wordt gij Boek handelaar.
Nn wordt gij nog bedreigd door '11 ander gevaar, ii.l. dez.g.n. Second-IIaiids-Zaken. Ge ziet hoe langer hoe meer dergelijke firma's zich vestigen.
bii) ge. haalt minachtend uw schouders op. ge gaat staan voor hunne etalage s en ge ziet uw clientèle er in en uitgaan. Ge zegt veel kwaads van deze zaken, zonder dat ge begrijpt dat gij n daardoor nog meer vernedert.
\\ ant deze winkels bestaan omdat ^'ij bestaat zooals gij bestaat, het zijn zaken die ondanks u zelt in t leven zijn geroepen. Waart gij niet zoo gij zijt. dan waren zij er niet.
Riii deze Boekhandelaren hebben een rijk bestaan, zij zuigen u mede uw bloed uit. Zij zijn de ■>echtstieeksche kanalen der uitgevers en gij ziet dit niet, omdat gij' geen bril tegen kortzichtigheid bezit. Die bril is 't logisch denken.



reeds vele tweede-hands-boekhandels,
er komen nog meerdere, er komen zeer vele,
0m^-t Gezond verstand bij velen begint te zege-
V1AlT'aUes wil ik u ook deze woorden bewijzen.
Meneer X vroeger Wil Zich vestigen. een zelf-
f^dir iSon zijn.' Jwfl «^n le^ lo«
/aak op Hoe komt hij aan z'n inventaris.' uooi u.
"Hij reist 't laifj]°°"erSeSLrvoor minderen Gij moogt niet aan particulieren v
kocht, de uitgevers "«*»'« \ %t be-
uitgevers vragen u niet, waai öij uw • t
ais"gij hen maar betaalt
„ogen ge«, minderen
immers gij verkoopt uit angsi nu,t
prijs aan particulieren).
*£ - HH f
„ 'irir ElrtrSi'^l.ve'r.a.ie 8«n