KOLONIAAL MUSEUM te HAARLEM.
HET EILAND ST. EÜSTATIÜS IN VERLEDEN, HEDEN EN TOEKOMST.
EENE VOORDRACHT,
gehouden te ;Haarlem 25 Februari 1907, op uitnoodiging van het Koloniaal Museum,
dooi'
G. J. van GROL,
Gezaghebber van het eiland Sl. "Eustatius, m. v.
I ï l\T • RIL \NP> SlNT-ÜUSTATI l S IN 1)R iSDK EF.UW.
Overgedrukt uit J)E ItVDISCHE MERCUUR" van 19 Maart 1907, No. 12.
„ IJruk van J. H. de HUSSY, Amsterdam.







KOLONIAAL MUSEUM te HAARLEM.
HET EILAND ST. EUSTATIÜS IN VERLEDEN, HEDEN EN TOEKOMST.
EENE VOORDRACHT,
gehouden te ;Haarlem 25 Februari 1907, op uitnoodiging van het Koloniaal Museum,
dool'
G. J. van GROL,
Gezaghebber van hel eilanJ Sl. "Euslatius, m. v.
11II • RIL \ND SlNT-EuSTA lil S IN DK lSl>K RF.IW.
Overgedrukt uit „DE INDISCHE MERCUUR" van 19 Maart 1907, No. 12.
Druk van J. II. de HUSSY, Amstkrdam. y /
y. - . ' L ' /1'







KOLONIAAL MUSEUM te HAARLEM.
HET EILAND SI EÜSTATIÜS IN VERLEDEN, HEDEN EN TOEKOMST.
EENE VOORDRACHT,
gehouden te Haarlem 25 Februari 1907, op uitnoodiging van het Koloniaal Museum,
door
Ci. J. VAN GROL,
Gezaghebber van het eiland St. "Eustalius, m. v.
Hef eiland Sint-F.ustvrirs in de i8de f.euw.
Overgedrukt uit „DE INDISCHE MERCUUR" van 19 Maart 1901, No. 12.
Druk van J. II. de HUSSY, Amsterdam.







HET EILAND ST. EUSTATIUS IN VERLEDEN, HEDEN EN TOEKOMST.
Voor dezen avond wordt uw welwillend gehoor verzocht in 't belang van hot eiland, waar ik vier jaren met genoegen gewerkt heb. en waarheen ik hoop spoedig terug t<' keeren : SintEustatius, een koloniaal bezit, weinig hekend tegenwoordig, doch welks geschiedenis die onbekendheid wraakt. Het zond 111 de 17e eeuw pakken tabak naar Missingen; 1111 zou het balen katoen kunnen verschepen.
Zijne geschiedenis is aldus te schetsen :
lOJó. Zeeuw'sche reeders zenden er kolonièrs heen ,,oni toeback te planten en goede winninge te doen"; de ,,patronen" kunnen trachten het als „leen der \\ esl-Indische ( ompagnie tot ontwikkeling te brengen. De eerste kolonisten verbouwen tabak en ook katoen; /ii drijven handel, geoorloofde en ongeoorloofde, met Engelschen en Eranschen van de naburige eilanden en niet de Spanjaarden van Portorico en Hispaniola (Haiti).
Laatste helft der i~c eeuw, Int Jen vrede van Utrecht (1713). Het wordt in het jachtveld der koloniseerde Europeesche volkeren getrokken en gaat een dozijn keer als een speelpenning van de eene in de andere hand over. Engelschen of Eranschen landen er, blaken en plunderen het, voeren opgezetenen, suiker, katoen, slaven en vee weg en spelen er den baas. In 1681/83 koopt de W. I. Cie. het leen van de erfgenamen der oude patronen terug.
Eerste helft der iSe eeuw. Tijdperk van herstel. Men legt zich toe op de teelt van suikerriet, welke cultuur als meer winstgevend de tabak verdringt ; de katoen wordt weinig verbouwd. . .Beestiaal" houdt men op de savanen en op de erven. In 't kort ,,er is geen hand breed lands, of het heeft zijn meester". Trouwe, en ontrouwe commandeurs, creoolscho interims, vooruitstrevende minnen, wisselen elkaar af. Burgers en opgezetenen lorrendraaien op de Spaansche bezittingen, of koopen zelf van interloopers, doch moeten ook meermalen \an transchen of Engelschen hun levensbehoeften koopen. Burgers, al of niet in overeenstemming niet den Raad, stellen en herhalen den eisch : of hoofdgeld betalen, öf slaven voor den vestingbouw leveren, maar beide niet te gelijk. Heel veel heeft men voor 't algemeen welzijn



niet nviT, I )< Koopman-commandeur beheert vuur de Compagnie haar magazijnen voor armazoenen van slaven en voor retouren, en de gelden, als recognitie voor il«-n han«1«*.l van anderen onttvangen.
Laatste helft der 1Se eeuw tot i~8l. Jaren van voorbeeldeloozen bloei, door den sluikhandel in norlogs- en levensbehoeften met de vijanden der F.ngelschen. Kerst met de Franschen, toen dezen <li k>r de oorlogsverklaring aan Kngeland en Oostenrijk met terdaad aan de (losti-nrijksdie successie oorlog gingen deelnemen (1746—17.ii); daarna weer aan dezelfde natie, toen Engeland, vast besloten /ijn opkomenden mededinger te verpletteren, den zee oorlog begon die het 11a zeven jaar als Heer der Antillen deed erkennen (1756—1763). Fransche barken laden te St.-Eustatius haar goederen in Hollandsehe schepen over ; Fransche en Engel sehe kooplieden honden er hun bijeenkomsten, l-ijsten te Amsterdam in 1758 gedrukt en opgemaakt door Amsterdamsche kooplieden, spreken o.m. van het verlies binnen één jaar tijds door Engelsche kaapvaart van 1 | sehepen, zeilende tusschen Amsterdam en St. Kustatins, die te z.imen met de lading een waarde van bijna /j,000,000 uitmaakten. In 1764 borrelt een nieuwe bron op, wier eap.ieileil aangroeit in evenredigheid niet de stijgendeontevredenheid der vrijheidlievende Amerikanen (1771). in kracht tmeneemt, als het congres te 1'hiladelphia de staking van alle handelsverkeer m<'t het Engelsche moederland beveelt, en die ganseh gevuld raakt, bij Frankrijks erkenning van de onalhan kelijkheid der Vereeiligde Staten. St. Kuslatius wordt de sta]>el plaats voor Anierikaanschen in en uitvoer; ile leverancier voor Amerikaan, Kranschnian en Spanjaard van kruit <11 andere oorlogsbehoeften. liet is het Tvrus der Antillen, ile rijke mijn van fortuin voor Slaatsche. Amerikaansche, zelfs van Uritsehe kooplui, wellicht indirect de meest krachtige bondgenoot der United States, waarvoor lTncle Sa 111 na een eeuw nog dankbaar zal zijn. liet Kort < >ranje op Sin! Kuslatius is het eerste, dat de ,,thirteen strijx's'' begroet.
3 Februari ijSi. Rodncv verwoest het eiland, verdrijft 't grootste gedeelte d<'r bevolking (van 15,000 zielen!), en sleept een buit van |o millioen gulden weg.
t/A'i /S/0. Het eiland verwisselt weder ettelijke malen van meester, doch op den ïen Kebruari 1816 ontplooit de aloude Neder landsche vlag onder het gejubel der bevolking hare kleuren in den N'.O. passaat. Maar de handel was sinds 171)5 vernietigd, de koopkracht verloren, de inwoners verarmd.
tSH! tSH.i. Het eiland tracht vruchteloos als stapelplaats te herleven ; zijn belang wordt vereenzelvigd met dat van eenige weinigen die door de suiker, gedeeltelijk ook op 't eind door jams en bataten, zekeren voorspoed genieten. l)e concurrentie van den beetwortel, nog geschraagd door premies, het verbod van den slavenhandel, de naderende emancipatie, die emancipatie zelf. zetten ook die weinigen steeds verder achteruit.



/,sv<j hutcn. De landerijcu v.in Sint Kuslaliu* veikecren meer en meer in wildernis.
Den vorm van het eiland zou men kunnen vergelijken I>ij een peer, ook eenigszins I >ij een voet', ile teenen opgetrokken, die dan liet noordelijk heuvelland voorstellen; de ronding van wreef en enkel is de hoofdvulkaati, t«-rwijl de middenvoet de vlakte verbeeldt. l)e dikte van den voet is het klif.
De opgaven over de grootte Ioojkmi uit een van j8.6 K.M-. tot .•0.7 K.M-.; topographisehe opneming zou dus geen weelde zijn. Molengraaff rekent voor de lengteas N.W. loopend, 7.X
K.M., voor de breedte in 't Z., ,v7; i'> 't midden, 2.6 en in het \. .'.7 K..M.
Sint)Eustatius, kortweg Statius of Statia is het tweede in de meermalen gebroken rij van vulkanische eilanden, die met Sn ba aanvangend, haar einde vindt in het Engelsche Grenada.
Geen teeken echter van vulkanische werkzaamheid vindt men er meer. Heeft Saba nog s[>oren van warme bronnen, ont springen op den Mi unit Miscrv van St. Kitts nog zwavelwelleii en fumarolen, kan ('liarlestown op Nevis een lauw natuurbad aanbieden, St. Eustatius verloochent zijn afkomst geheel.
Doch niet door zijn voorkomen. Het noordelijk heuvelland, een samenstel van afgeronde heuvels en heuvelkammen, die valleien en ravijnen insluiten, is do rest van oude vulkanen, waarvan verweering en goltslag slechts de geraamten overgelaten hebl>en.
Het) zuidelijk deel van het eiland is één vulkaan, het is: ..de Berg'' of de z.g. Ouill. En de vlakte tusschen heuvelland en quill is het maaksel van dien vulkaan, gelijk al wat aan teelaarde het geheel liedekt van lieni afkomstig is.
De eeuwen spaarden den jongeren quill. llij is een wonder van regelmaat, en door geheel \\cst lndië als de ., 1'uneh-bow 1 bekend. Zijn cirkelronde krater, opgebouwd uit dikwijls loodrechte, altijd steile, rotswanden, wierp zich een mantel van tuf om, die naar alle zijden met een zelfde plooiïng afhangt en wiens rand door de steile zeekust, het klif, ruw afgesneden wordt, behalve daar, waar zij onmerkbaar in de vlakte overgaat!.
Slechts de kalk en gipsmassa van den ,,\\ hite wall in liet zuiden, oprijzend uit zee, in en tegen zijn flank opgedrukt en ile als een molshoop op de noord westelijke helling opgeworpen ,,Round liill", verbreken de regelmaat van den afgeknotten kegel.
Vreemdelingen zien in den quill een steeds dreigend gevaar, elk oogenblik klaar tot uitbarsten; voor de bewoners is hij. de goedige, altijd groene reus, die nooit zoo doen zal, als de Mout 1'elée of andere broei Iers daar in hel Zuiden.
Zijn krater, de eigen 1 ij ke (,) ui II ol kuil . is een mooie plaats voor een pic nic, als men ten. minste g<K-'d klauteren kan is



het doel van cl ken vreemdeling, liet gebied der krabbenvangers gelijk ,,de kant" de rand van den krater — dat voor liefhebbers van duivenboutjes is. t Was de laatste schuilplaats voor oproerige slaven. Doch hoe welig de natuur ook moge zijn, hoe eerbiedwaardig van ouderdom de meeste reuzenstammen, waartegen de vlugge neger met behulp der afhangende lianen opklimt om den bezoeker een orchidee te bezorgen, hoe romantisch de plekken ook met l>emoste rotsblokken tusschen reuzenbladen van aroideeëa en van wilde bananen, hoe de spichtige cacao ook doet vragen, waar van daan komt, in 't einde, wordt het toch wel een beetje benauwend in dien ketel met wanden van een honderd tot een kleine driehonderd meter, waarin de reuzen zich vereenigen om heesters en lager geboomte, hun eigen kroost, te onderdrukken.
Aanlokkelijker is de betrekkelijk smalle kam, die in klimmende en dalende vlakken ,,de kant" van de kuil vormt en die naast tropischen groei, in frisschen passaat, een meer dan schoon verschiet op de klare, diepblauwe zee te genieten geelt, waaruit de bergprofielen van St. Kitts Nevis, Saba, St. Martin en St. Bartlis oprijzen.
Rust zweeft op uit den quill. Der negers in luidruchtigheid omgezette gemoedsbewegingen bij werken, vreugde of smart bereiken nu eens het oor niet. Beneden de witte schliimzoom van het strand, die den Gelderschman doet denken aan den bevroren Rijn - - het dorp te ver om het armelijk bestaan te zien en aan den overkant van den u K.M. breeden zeearm, op de vlakte van Sandy 1'oint en tegen de hellingen van den Mount Misery, flikkert houw- en kapmes tusschen het lichte groen van suikerriet en het donkere van katoen.
Langs de geheele ronding draagt de steile top hoog geboomte, van onderscheiden gedaante, herinnerend aan Europeesch gewas, -— den en spar ontbreken echter waarboven zich nu en dan de breede kroon van den kapokboom (,,cottomee ) verheit, wiens wortel lijsten aan den voet dikwijls zoo samengegroeid zijn, dat ze een natuurlijk watervat vormen, waaruit de neger, zoowel als het gevogelte den dorst lescht. Het is de waterboom der bewoners. Menige boom draagt orchideeën en „wild pines" (Bromeliacea) als vogelnesten tegen de stammen gedrukt, voorts bijna tot den top opgroeiende Aroideeën. (Jp een zeker gedeelte komt men ,,Advocaten" tegen —• gelukkig geen „Philadelphia lawyers" — advocaten van kwade zaken, die het eiland tot zijn schade kent, - maar vruchtboomen, wier vruchten een vleesch bevatten, , ,midshipsmen butter", dat met peper en zout gebruikt zeer smakelijk is. Naar beneden ruimt dat hoogwoud zijn plaats in voor lager houtgewas, voor struiken; doch in de ,,guts" of ravijnen radiaal uiteenloopende diepe voren in de berghelling en daar waar menschenhand niet rooide, daalt het hooge hout heel wat lager, ja een mispel, een mango, een knip



zeggen, liue vele huniK'r liicr vroeger als vruchtboom geteeld
werden. . .
Zoo rustig en vriendelijk de quill is, zoo gaarne luj al zijn schoon in Ix'reik van een zekeren sta]) brengt, zoo woest en lastig tt- lieklimmen zijn de ,,Kleine Bergen langs den zeekant en langs de wanden der ravijnen.
De l>erg ,,1'anga", een hoefijzer, een overlangs doorgeslagen kratier, keert zich met zijn opening naar het dorp. Zijn h(>ogste top, de Seinpost, ordent voor het oog, de noordelijk schijnbaar willekeurig doorheen gewor|x-n heuvels, tot het geraamte vanéén vulkaan, van één ouden kraterwand, waarbinnen aan de west zijde, later als tweede krater, een boogvormige heinelgroep oprees, waarvan „Bergje ' de hoogste spits is, gelijk ,,Boven (ie hoogste verheffing van den ouden kratermantel afrondt.
De dalen, het terrasland van l.ittle Mountains, zijn opgevuld en bedekt met den doornige» casha, teeken van verlaten cultuur eenige vruchtboomen overschaduwen nog de in die wildernis uitgekapte paden; de algeronde heuveltoppen eit kam men, de steile hellingen van ravijnen en de daartegen hangende woeste rotspartijen, waar de geit. de grootste vijandin van jong hout, vrij rondhuppelt, dragen slechts klein struikgewas, of waar zon en zeebries vrijen toegang hebben den meloencaetus met zijn harnas van stekels en zijn purperen huzarenmutsen.
Aan den westvoet van den hoofdvulkaan, aan den mond der vlakte, op het klif, den ruim 40 M. hoogen muur van Uitlagen, ligt het Bovendorp -— ,,de Berg, die p den wal lag , zooals de oude Zeeuwen zeiden. Op de smalle strook lands, tusschen klif en zeeoever, ontstond het Benedendorp de Baai. Boven en Benedendorp te zamen dragen op de kaart den naam van Oranjestad. De Baai diende oorspronkelijk voor het waaghuis der W. I. Cie. en voor de loodsen, waar zij haar armazoenen slaven in borg en eindelijk, voor «Ie pakhuizen, waar zij de retouren tijdelijk in bewaarde. Slechts enkele particulieren had den daar hun magazijnen. Doch toen in de laatste helft der 18e eeuw de handel zijn buitengewone vlucht nam en vreemdelingen van alle oorden toestroomden, toen waren het juist dezen, die ondanks de hitte, in het luw van het klif en het gevaar der hooge zeeën en stortvloeden van den Berg, haar grootendeels bouwden.
Rodnev's bevel brak niet alleen de deuren open, doch vernielde ook de daken; de luii/en werden het toevlucht van wedu wen en verarmden, nog later van ongerechtigheid, dat mede aanleiding gaf tot slechting op hooger last.
Van de 250 huizen *-n magazijnen, in 1786 nog aanwezig, zijn er 1111 nog geen 10 over, geen 5 in goeden staat. ,.Juist 1'ompeï! riep een curé in vervoering uit, en buitelde in extase met zijn ros over een brok muurwerk.
De zee speelt nu nog haar s[>el met de oude ruïnen, met de



ter neer geplotte muurbrokken en vervormde resten der gebouwen, zóó, <lat deze niet meer ile hoegrootheid der daling helpen vaststellen, waaraan liet eiland onderhevig is en als 150 jaar geleden, toen men het als Ixisch „onder en vóór den wal" tot schut tegen vijandelijken inval liet groeien, heerscht hier weer de manchinille met haar zoetgeurende, doch vergiftige ,.appeltjes" en haar blindmakend melksap, en de wortels van boom en kruid, achter sluiers van hangende luchtwortels en stijgende lissen van lianen, dringen in dc spleten van bet holoogige muur werk, het geraamte van eertijds met millioenen schats gevulde magazijnen.
Het steile baaipad in liet klit uitgegraven, eerst in 1787 geplaveid en daarna menigmaal verlegd, waar liegen negers en negerinnen met de zwaarste lasten op het hootd zigzaggend opklimmen, voert naar het bovendorp, waarin de tegenwoordige Ix-volking van 1500 zielen, zich grootendeels samengetrokken heelt.
1 >it telde ook eens zooveel huizen als de Baai, welke zich lijden langs breed»' en regelmatige wegen. I)e laatste zijn geble ven, doch de eerste voor het ineerendeel verdwenen en vervangen door kleine, slecht gebouwde buizen van steen en optrekken van bout, de meeste in verwaarloosden staat.
Wordt het 15 honderdtal inwoners voornamelijk door zwarten en ..lieden van de couleur* ■" gevormd, toch zijn er nog met de geboren Europeanen eetie kleine honderd blanken, waarvan er een tachtig creool zijn, wier namen men herhaaldelijk tegenkomt in de familielijsten uit de 17de en 18de eeuw.
Die geslachten van creolen kunnen wel als bew ijs dienen, dat de oorspronkelijke qualitciten van het ras, waaruit zij voortsproten (Engelsch en Nederlandsch). zijne zeden en gewoonten in den loop der jaren wèl gewijzigd werden, maar niet te loor gingen. Zij ondergingen de verandering, die het noodzakelijk gevolg is van een leven van permanent zomermensch, doch levensduur, gezondheid, weerstandsvermogen, voortplanting en vermenigvuldiging verminderden niet.
Het eiland is dan ook t/c:ottd te- noemen, de geesel der tropen, de malaria, komt er niet voor, (alleen thans drie ingevoerde gevallen). Men herinnert er zich de gele koorts niet meer, een vijftig jaar geleden decimeerde zij de toenmalige bezetting. Sinds men den tijger- ot regenbakmuskiet als hare overbrengster leerde kennen, zijn de maatregelen ter voorkoming aangewezen.
Werkelijk tropische ziekten vindt men op Sint-Eustatius alleen sporadisch. Van de 6 leprozen in het lazaretto zijn er slechts 4 van het eiland zelf.
Wonende op de eerste verdieping, in tegenstelling met de weinigen aan de Baai, waar men koorts kan opdoen, geniet de ingezetene in het bovendorp bijna het geheele jaar door den frisschen adem soms den stijven bries — van den N.-O. passaat, zelfs ten tijde van het orkaanseizoen rijst de thermometer zelden bove.i



,,o" in 1 Veem her en Januari zijn de nachten koud: ,,it leels Christmns !" zegden de lui dan. De zuidenwind, die in d<' tijdruimte van Juli November den passaat voor eenigc dagen kan verdringen, is zwoel en onaangenaam.
De gehechtheid aan den g.liocirtegrond is a 11 n Statianen gemeen. Men heeft wel gezegd, dal slechts di' vlag ontbrak om alles Engelseh te doen zijn en zeker, de tnal is Engelseh, doch de gevoelens zijn hel niet zon zeer, ook niet die van d.- ,,Stal:. s , en nog minder Xederla.'.dseh. I > • Slati.Mn is n.l. in de eerste plaats Statiaan ; zoowel hij, die hel eiland nooit verliet, als hij, die van verre streken kan verhalen en de negerjongen, die op een ,,whaler" gaat, of op Bermuda goed geld ver<lient. komt even graag terug als de creool, die in \C« Vork zooveel dollars maakt, als op zijn landj ■ eeate.t als dit laatste slechts mogelijk ware!
Engelseh de taal! Il.it zij d - algemeen gekende wvnl, behoeft niet t<' verwonderen. De voortdurende aanraking met ,,die onvo'rdraeehel ijke natie", a Is i >pgedr< i :gea vriend, m i loding; r of vijand, de vestiging van har.' 1 an<lsli<•<U n ( n van vreemden vóór den gulden tijd, het samenstroomen uil alle oorden van kooplieden dien tijd, de meer en meer veldwinnende invloed van het Engelsehe volk in do West Indies, do verhinding met de vrijheidslievende Amerikanen, dit all.s nu st de k nnis der Engelsche taal wel tot een eerstin eisch maken. Doch dat Billijkte toch niet de verwaarloozing der Nederlandsche taal, met name na i8ió, in een Nederlandsehe kolonie.!
De rechtspraak geschiedt in de laatste 35 jaren in t Engelseh. Heeren Bewindhebbers gelastten, een kleine honderd vijftig jaar geleden, toen de groote inschikkelijkheid het tegendeel toeliet, dat de partijen hunne zaken in onze taal zouden voordragen of doen voordragen. Hoewel 11a de emancipatie Nederlandsch en Engelseh op school geleerd diende tc worden, haalde het onderwijs in de eerste taal weinig uit. Eerst onder den tegenwoordigen Gouverneur is op de openbare school het Nederlandsch zijn rechtmatig deel gegeven, en leeren evenzeer op de zusterssehool de kinderen die taal. Honderd jaar geleden vraagt en verkrijgt Gouverneur Runnels van Bewindhebberen, dus in den tijd, toen zij de afgeleefde W. E Cie. bestuurden, een vaderlandschen onderwijzer, opdat de moedertaal niet ten gronde ging, evenzoo zijn opvolger, die aanvoert, dat er al te veel Engelsche gewoonten zijn ingevoerd, hetgeen alleen door het voorstaan der eigen taal verbeterd kon worden. Ds. Brill betoogde toen de wenschelijkheid van onderwijs in het Xederlandsch voor de kinderen der gekleurden en bijzonderlijk voor die der slaven.
Voor predikanten uit het moederland werd in de 18e eeuw trouw gezorgd. Xog in 1817 hopen ouderlingen en diakenen der Nederduitseh Gereformeerde Kerk op Sint Eustatius, terwijl ze zich met een Episcopaalschen leeraar behielpen, dat hun



ppn Nederlandseh predikant toegezonden zal worden. Het bleef I 'ij de verwachting en hij de toevlucht tot den episcopaal, vervolgens tof d< n methodist. Later nog meermalen geuite wenschen, vonden slechts ééns gehoor, doch slechts voor een luttel aantal jaren.
De Wesleyanen houden nog steeds de hand aan hunne ge ineente, waarvan in 1786 de vrije neger Harrv <l<-n grondslag legde, het martelaarschap er voor onderging, (bijna dood gegeeseld werd) en eindelijk als slaaf van het eiland 'gebannen werd. Sinds 1800 door het Bestuur erkend, werkt de Kngelschc zendeling-leeraar voor de kerstening van een Nederlandsche kolonie.
l)e missonaris Pastoor Kistenmaker vond in 184 1 hier noch kerk, noch gemeente, hij bleef niettemin zich bewust, dat van 1765 1 /81 er een kerk aan de Tiaai stond. \u verricht een Nederlandsche Pastoor voor een 400 bewoners den katholieken eeredienst weliswaar in het Engelseh, maar toch van vader landschen geest doortrokken.
Hel i'rotestantsche Nederland werkt of in '1 geheel niet, of werkt liever voor Afrikaansche negers dan voor de slaven uit het zwarte werelddeel, onder eigen régime op het eiland ingevo.rd.
I)e kalholieken wisselden een kerk voor het huis, waarin zij tijdelijk het altaar stelden en binnenkort zal van Nederlandsche liefdegiften voor hen een nieuwe kerk verrijzen.
Toen met de aardbeving van 8 Februari 184;, de kapel der methodisten in puin viel, wijdde io maanden 11a dato de zendeling een nieuw opgemetseld gebouw in, waarvoor hij de gelden op een bedeltocht langs de huizen van St. Thomas tot in Demerara verkregen had.
Maar de in 1755 .ngewijde kerk der Nederduitsch gertformeer den, die ten slotte de omstreeks 1700 verwoeste oude kerk verving, staat nu van dak, preekstoel en banken Ixaroofd op den rand vaii hefl klif, als stomme getuige voor vreemdeling en opgezetene van zooveel Nederlandsche laksheid, zóóveel verwaarloozing.
Die kerk is tevens het embleem van Sint-Eustatius, zooals het nu is. Meer dan de brokkelige muur aan de baai, of de ontredderde suikermolen in de vlakte: dat zijn slechts zinnebeelden van een vervlogen tijd, waarvoor geen herstel is. Gezwegen nog van de bijzondere soort van handel, die het eiland voerde, de sterker wordende concurrentie, het meer veld winnend systeem van vrije naven : de eeuw van stoomvaart en telegraaf heeft geen stapelplaats van 1100de, of het moet er een zijn van eigen voortbrengsels.
magazijnen konden dus ineen brokkelen. Die suikermolen moest uiteenvallen, toen de „Nemesis van één cultuur" kwam, <■11 de gronden, die den molen voedden, kunnen niet genoeg bijeenbrengen om een moderne fabriek aan den gang te houden.
Doch de hechte muren der kerk, haar toren, vraagt alleen maar belangstelling steun van hen, die iets gevoelen voor het herstel van een oud vaderlandsch bedehuis, toewijding van een







met het terrein, de Kleine Hergen overspannend, of halverwege den top van den Berg n; lerend. l.ittle Mountains levtrde h t l«ste riet en van den heuveltop van <»i 11 m>a voerde men het gewonnen suikerriet langs houten glijbanen naar beneden 111 het in ,,spouts" te vermalen. Zelfs op de veeplanlage ,,Boven'" kweekte men groenten.
De aehterplantage der ('ie. leverde ül suikerriet, óf katoen, en kosten brandhout voor het garnizo. 11. Nu kan men in Boven op de geitenjaeht gaan, en op de laatste de verwilderde varkens achtervolgen. Het tegenwoordige Bengalen was de kostplantage voor de negers der ('ie., die b.v. aan de waag werkten en even tien /,. daarvan had in 1816 de Fries Knijpenga, oud officier der jagers, een soort van boerderij en een tuin, beter bewerkt dan eenig ander op het eiland, met lanen van kokosboomen en lioschjes van oranjes en Itedden met F.uropeesche moeskruiden.
Doi'h de vlakte en de noordelijke en westelijke helling van den hoofdvulkaan, het Engelschc en het Coneore kwartier evenzeer als de plantages, die aan het zuiden der stad grensden, waren met uitzondering misschien van l.ittle Mountains de vruchtbaarste, ten minste het meest gelegen.
Tot hoog tegen den berg was de suikerplantage, de Farm, bebouwd.
Een negental sehoorsteenen, waarvan er in 1870 door tijdelijke stijging der suikerprijzen nog enkele konden ronken, een windmolen van zijn wieken beroofd, twee a drie verv allen huizen, resten van „molen", kookhuis, koelbakken,, yamsschuren, herinneren aan oude tijden, die niet zoo lang achter ons liggen, daar Teenstra nog in 1829 van den top des Bergs neerzag op de menigte suikervelden in de vruchtbare vlakte en op de aarplantingen in bet gebergte 1'anga. Hij bezocht in het afdalen eene eertijds luisterrijke danszaal, waarin de schapen onder gebroken lichtkronen en tusschen verscheurde behangsels den nacht doorbrachten. Van de edele boomsoorten, die hij aantrof, zijn er weinige meer over; ook het voedzame gras is verdwenen, alleen het weelderig kreupelhout is vermeerderd.
De meeste regenbakken en de fundamenten der gebouwen zijn echter 1111 nog te gebruiken, en een zestal putten van om en bij 20 vademen behoeven slechts uitgediept te worden en van eeu windas voorzien, om steeds genoeg water voor het vee te hebben, water, dat ook door de mensehen gedronken kan worden. Hetzelfde land, waar men zestig jaar geleden fi75 per H.A. voor betaalde, kan men nu tegen ƒ35 a ƒ50 krijgen. Dat was de waarde van suikerland, die terugliep toen men over had te gaan'tot den bouw van yams, bataten en pinda's voor den uitvoer, en tot weinig meer dan den tegen woon ligen prijs daalde, reeds kort na de emancipatie,toen ook andere W , l. eilanden die aardvruchten op de markt wierpen.



En nu bewerken een twintig planters hun eigen land en huren een honderdtal een stuk gronds voor hun kost.
Wanneer het weer 1111 maar gunstig is, de regen juist op tijd valt, dan voeden vams en bataten het volk In t geheele jaar door : dc yanis de eerste, kleine-, de bataten de tweed ', groote helft en ze gedijen in 7.0011 hoeveelheid en de vreemde markt is nog wel zoo gewillig, d.'t een ^.-nH>t gedeelte wil den oogst voor St. Kitts, St. Thomas, Trinidad en Curagao gemist kan worden, en dat men de potvischvaarders op hun doorreis naar Kaap Hatteras kan proviandeeren. De contanten oin kleeren en ander,- benoodigdhe-
den in te slaan zijn er als de winkelschulde.i voor maïs en
maïsmeel, voor meel van tarwe en voor „crackers" niet te hoog gelüopen zijn of alreeds gedelgd zijn met een rund of een ander stuk vee.
De grondeigenaar int zijn huur van /6.»5 per akker, 't zij in geldof in natura, of oogst het 1 van den aanplant van den huurder voor zich zelt.
De lijmige okro en de pompoen als groenten, de meloen en de advokaat als vruchten, de stokken van suikerriet en de geroosterde jonge kolven der maïs als krachtgevende lekkernij, de tanniasoep, de pindakoekjes en het cassavcbrood zorgen voor afwisseling.
Klke planter houdt er minstens zes stuks groot en klein vee op na; ook de ambachtsman, de visscher en de veldwachter; — in den morgen naar den kostgro.nl geleid, wordt het daar en overal waar maar ,,groen" te vinden is, uitgetuierd, en vóór dat het 's avonds bij hut of optrek vastgebonden wordt, heelt negerjongen of negerin het op den rug van den ezel naar de Haai gevolgd, waar het zijn dorst leschte met het iet of wat brakke water van ,,King's"- of van „Glass gut well". Ken tevreden stemming is dan Statius' deel.
Maar wanneer het weer uit zijn doen is, de regenverdeeling te wenschen overlaat, dan bevangt een lauwe lijdelijkheid de meesten. De droge grond blijft onbearbeid en is niet klaar wanneer Fortuna lacht, de stamplanten der bataten, die de ranken moeten leveren voor liet nieuwe gewas, blijven onbedekt voor zon en wind; een gedeelte der \.ims wordt niet in stukken gesneden en gepoot na een week van regen, want Mei is nu eenmaal droog, evenals April dat was voor het suikerriet en Juli voor de pinda. Maar hij, die met ijver gelijk aan die van den Veluwschen keuterboer, midden op de hei, klaar stond om opnieuw te beginnen en bij tegenslag niet wachtte tot het weer zich naar hem richtte, ziet zijn moeite meestal wel beloond.
Evenwel, wanneer Maart en April hun water zoo bij mondjesmaat toemeten, alsof ze slechts tegen het stof te sprenkelen hadden, wanneer de Mei bijzonder droog is en het orkaanseizoen slechts eenige buien geeft; wanneer de top van den vulkaan bruine vlekken toont, en het donkere groen der casha aan zijn



voet door trii troosteloos vaal vervangen is, clan is St. Eustatius werkelijk droog en de zorgelooze en tle noodgedrongen*?, die zijn
vams van den vorigen oogst verkocht, zoowel als «1<- werker 
lijdt honger werkgevers zijn er niet. Maar dan klopt de menigte hij "the Oneen" aan, de toevlucht vaji alle ellende, en vindt werk aan wegen en ontginningen om contant geld, en dan brengen de dankbare harten, Zaterdagsavond ,,Hol> goblin home", d<- |iersonificatie van bel rondgaand gebrek, die echter eerst ,,entirelv home komt', wanneer de eigen bataten, die veel lekkerder zijn dan die van St. Kitts, de grage magen vullen.
Die leelijke kabouter is Statius' bonze geest, die du vruchtbare landerijen schuwt en jubelt op de kale velden, en alleen met gereed geld te Ihlz weren is. Uant ge hem voor goed uit, <lan zijn voor t eiland de groote veranderingen tot stand gebracht, de inglijdende maatregelen genomen, die Gouverneur üarge in i8(jj in zijn openingswoord van den Kolonialen Raad noodig achtte om de Hovenwindsche eilanden voor geheelen ondergang t< behoeden.
Dit ligt in de macht van een kapitaalkrachtige onderneming, die gronden koopt of huurt van de groot grondbezitters en er een st:apclproduct op verbouwt, dat loonen uitkeert aan den arbeider zonder en met kostgrond, en die dat product verwerkt met den toevoer uit plantages en de landen der kleine planters, tegen contant geld ingekocht.
Wordt nu tl:'vens bet klein grondbezit uitgebreid, goedkoop landbouwcrediet lieschikbaar gesteld, dan krijgt men op het eiland de zoo noodige vereeniging van groot en klein bedrijf .
Zona Is de toestand nu is, veroorzaakt een ongewone droogteellende, een tegenslag gebrek, geeft een gunstig seizoen genoeg voor dtn dag van heden. De uitvoer van vee en de opbrengst van den akker na aftrek van het dagelijksch middageten dient slechts tot het betalen van brood, kottie en kleeren.
Sint Kustatius verkeert in dezelfde periode, waarin zoo menig ander der Antillen was, en waaruit de Engelschen zich zoo prachtig ontworstelden of lx'zig zijn zich te ontworstelen, dank zij het practisch systeem, dat de verwilderde gronden wederom ontgint ten voordeelc van den opgezetene, zoowel als van den afnemer in het moederland, en dat de band tusschen dit laatste en de kolonie nauwer toehaalt.
Konden, 0111 bij de l.eeward Islands te blijven,' Antigua, St. Kitts als suikereilanden herleven door hulp van wetenschap en techniek na de Vrusselsche suikerconferentie, de andere hadden voornamelijk de katoen tot stapelproduct te kiezen. Die keuze bleek gelukkig te zijn en het is verrassend in hoe korten tijd het katoenbedrijf de oeconomisch agrarische toestanden in gun stigen zin wijzigde.
Een paar proefvelden legden in njoo en 1901 den grondslag en wezen de richting aan, waarin en de wijze waarop gewerkt



moest worden. Energiek arbeidde men voort. 11< t droge Anguilla, het verarmde Nevis volgden Montserrat, St. Kilts en Antigua; teleurstellingen sptxjril»'ii slechts aan tot grootere krachtsinspanning. Antigua kreeg h.v. in 1904 van zijn 500 acres maar 27,000 pond katoen, «laar ziekt»-, droogte en insectenplagen het gewas achteruitzetten, maar eenige bekwame planters hadden een zéér goeden oogst, welk succes een vingerwijzing voor het vervolg werd.
Onderwijl was de Imperial ('ommissioner of Agriculture in de Sea Island districten der Vereenigde Staten op voorlichting en op goed zaad uitgegaan de volgende oogst droeg daarvan de vrucht. Bemestingsproeven van de ambtenaren van het Landbouw Departement, het bezoek van een afgevaardigde der BritishCotton (irowing Assoeiation brachten wetenschap en planter, planter en spinner, nader tot elkaar, terwijl de president der Assoeiation gouden en zilveren medailles voor de Ixste aanplantingen beschikbaar stelde.
De 1400 H.A. van 1903 | breidde zich het volgende oogstjaar tot meer dan 2000 uit, terwijl verwacht werd dat deze opper vlakte met 30 tot 50 pCt. zou toenemen, want de West-Indische Sea Island katoen heelt haar naam gevestigd, wordt steeds meet gevraagd, en zij behaalde in -11)05, d.w.z. de katoen van superieur zaad, een hooger prijs van 22 tot et. per K.G.
dan de beste katoen van Zuid-Carolina.
Zoo spoedig de iatoenteelt op Montverrat aanzienlijk uitgebreid wordt, verwacht men herleving van het eiland, met districten, ,,where life is on a low level doch geen onderging grooter verandering dan het laag gelegen Anguilla, dat aan tijden van droogte onderhevig is. Zijn uitvoer Ijereikte sinds tal van jaren slechts een waarde van ,,a few hundred pounds" en de landlxmw stond op lagen tr.ip. Doch als resultaat van den oogst van 1904 5 verkregen op een 180 H.A., verscheepte het voor een geschatte waarde van ruim iyooo gulden, en wat zullen de 400 H.A. van verleden jaar niet geleverd hebben !
In Nevis met zijn kleinen boerenstand bracht de katoen eveneens een geheelen ommekeer te weeg en zij verschaft 1111 arbeid en inkomsten aan een bevolking, wier bestaan tot heden zéér onzeker was.
Het Bestuur van Barbuda, tot heden een eiland voor vee, onfving /1200 van de meergenoemde maatschappij. Voor deze som werden 11 H.A. beplant, die een zuivere winst van /rooo gaven (De regenval bedroeg 950 m.M.).
De Virginische eilanden, droog van natuur en met de zeebries uit de eerste hand, de onvruchtbaarste der Leevvard Islands, eveneens : katoen. (Zoowel op Virgin Corda als op Tortola, waar de grond niet goed genoeg is voor suiker, als op Anegada, waar onlangs veel vee door de droogte stierf). Geen opgezetene kon een katoenonderneming vestigen : doch geen nood, de kleine planter



brengt zijn katoen n.iar „the lint.mie Station" n bewerkt ze en verscheept ze naar Kngeland.
Genoeg voorbeelden van eilanden, die onder dezelfde of zelfs minder gunstige klimatologische voorwaarden als St. Kustatius leven, «-n tevens bewijzen voorgebracht, dat de West-Indische planters niet z<m> traag zijn als wel eens beweerd wordt, en dat zij hun positie willen verlieteren, al is het met iets nieuws. Gre pen zij de gelegenheid aan, die binnen hun bereik lag, verzwegen mag niet worden, hor het Imperia 1 -Department of Agiieulture opwekte en aanspoorde en voorging en hoe de Britisli Cotton(ïrowing-Assoeiation hielp nut machinerie en voor den afzet zorgde. Twijfel is gewettigd, of zonder beide wel sprake van eenige katoenteelt geweest zou zijn.
De katoenplant is geen vreemdelinge op Si. t-Kustatius; waarschijnlijk is zij er inheemsch, evenals op de andere Antillen. Zooals gezegd, behalve tabak verbouwden de eerste /.eeuwen ook katoen, welke zij uitvoerden. In 1666 verwoestten de Kngelschen o.m. verscheiden.' katoenplantages, en maakten een buit van 50000
pond katoen „Want dit eiland tot anders niet bekwaam
en is, als alleen met riet. katoen en provisie te lieplanten", rapporteerde de Commandeur in 1701. „Zoodra de ingezetenen haar suikerriet afgemalen hebben en hare cattoenen ingezameld, zullen ze luin slaven voor zekere openbare werken zenden", deelt een ander in 1722 mede. Ken zekere Dünn kapt een manchinille-bosrh aan de Baai <11 plant or katoe.i (1740), en op een inventaris van de Kdele Compagnies plantage achter den Berg, wordt van 2 oxhoofden „ongejinde cattoen" gesproken. In de 19e eeuw is alleen van 1862 1870, als gevolg van den Amerikaanschen burgeroorlog, sprake van katoen-uitvoer. De eerste proef tot aanplant leverde redelijke uitkomst en 69 balen werden verzonden. Misschien dezelfde als de „creoolkatoen", die vóór verleden jaar beoordeeld werd „mooi diep en rijp van kleur" te zijn met een draadlengte (stapel) van 30 32 m.M. en waarvan de waarde 80 a 90 per K.G. is. In '64, ofschoon men moeite had arbeiders te krijgen, steeg de uitvoer tot 140 balen ter belaste waarde van ƒ9100. In '69 en '70 overwon de suiker weer.
In 1905 werden van Gouvernemontswege verschillende variëteiten uitgezaaid, die alle wel voldeden, doch de Sea Island met een stapel van 42 45 m.M. behaalde den hoogsten prijs en werd met die door een particulier geoogst door de Vereenigitig tot bevordering der katoencultuur in de Nederlandsche koloniën gelijk gesteld met de beste der wereld, die toen f2 per K.G. zou opbrengen. Met de Sea Island werd natuurlijk doorgegaan en ondanks het gebrek aan mest en den zeer laat vallenden zaaitijd en de weinige regens stond één H.A. op den domeingrond Bengalen betrekkelijk goed te veld. De opbrengst bleef weliswaar beneden het gemiddelde. Om eenigszins de gedachte



te liepalen, zij medegedeeld dat ik' uitvoer van \.mis »u baialen van i Jan. 5 Mei in i<;o6 snee. het j en 1 ,, van die in i»jo> Indroeg, terwijl de katoen het 'j van het gemiddelde gaf, dat tegenwoordig op de Kngelsehe eilanden als norm geldt. Ken gedeelte van den aanplant gaf de helft, en lileef 10 K..G. 1 hm leden de gemiddelde opbrengst van ,50 jaar geleden.
In de katoen ligt <lus wel de naaste toekomst van Sint Kustatius!
Grond en klimaat zijn haar gunstig. De suiker en kostgronden in de vlakte en tegen de heuvels zijn voor haar aangewezen. Op Antigua, waar de regentijd onzeker is, de seizoenen wisselvallig, de regenval 1 .'00 m.M., verhouwt men haar op grond te licht voor het riet, en tegen de hellingen.
Op de Kngelsehe eilanden houdt men kleine kapitalisten, die over 6 a 12 duizend gulden beschikken, den koopprijs van 60 150, de huur van 15 tot ,$0 gulden per H.A. als lokmiddelen voor 0111 ze te bewegen hun geluk in de West te beproeven.
Kn waarom zouden geen Nederlanders naar de 011de kolonie overkomen, die lietrekkelijk zoo dicht bij huis is in ió dagen is de mail over!
Kn de arbeidskrachten ?
Verleden jaar trokken een vijf en twintig Statianen naar St.
Domingo 0111 loon voor werk te vinden, doch of zij
terug zullen keeren, wanneer zij op hun geboortegrond werk tegen loon weten, is 111.i. wel waarschijnlijk, want de nood dreef hen uit en flesschen spoelen, borden wasschen, messen slijpen, tunnel verven in Xew-York is ook zoo'11 heerenleven niet, vooral niet voor kleurlingen.
I11 elk geval zijn er genoeg 0111 te beginnen en de katoencultuur eigent zich voor vrouw» narbeid, voor vrouwen, die alleen voor haar kinderen te zorgen hebben. Onder haar zijn goede veldarbeidsters.
De arbeider moet de cultuur leeren : zij vereischt meer zorg dan de yam en »]»; bataat, ook meer dan de suiker, maar de menschkundige ondernemer, die het loon geregeld uitkeert, geen opzichter heeft, die boeten oplegt of drijvershoedanigheden bezit, die zijn werker kent, belangstelling in zijn lot toont, weet te schertsen op zijn tijd, die zal zich een ploeg van trouwe arbeiders van goeden wille scheppen, die dag uit, dag in voor hem werken. Want de negers zijn eigenlijk groote kinderen met de gebreken en deugden van deze.
De nijverheidscentra in Kuropa hebben zich aan de fluctuaties der Amerikaansche katoenmarkt te onttrekken. Amerika, de voornaamste katoenproducent verscheept steeds minder. De aanplantingen in de koloniën zijn bij lange 11a niet voldoende en zullen bet in lang nog niet worden 0111 te voorzien in de behoeften der Kuropeesche spinners — dit zijn waarheden voor de kortvezelige Upland, zoowel als voor de langvezelige Sea Island katoen.



Maar St. Kustatius is klein, is een stip op de kaart, en de naburen zijn veel grooter, en verschepen reeds zooveel!
Doch het gebied der Sea Island-katoen is óók klein, haar gelirnik neemt steeds toe in de Vereenigde Staten, in Lancashire, oj) het vasteland van Europa; Franschen koopen ze meer en meer, Zwitserland verwerkt haar. Tot' heden lukte het niet, haar met behoud van haar wezen naar andere klimaten over te brengen, alleen naar de West-Indische eilanden en daar is St.Eustatius er ook een van, en de voorspelling is van zaakkundigen, dat de prijs per K.G. niet I«lieden ƒ1.32 zal dalen, dat de tijd komt, waarin de West-Indische eilanden de leveranciers van alle superieure Sea lsland zullen worden, die buiten Amerika benoodigd is, m.a.w. dat aan de tegenwoordige export een waarde van bijna /12 millioen toegevoegd zal worden.
E11 van die twaalf millioen eischt Sint-Kustatius slechts een halve ton op, zijnde de waarde van den vezel gewonnen op de helft van 500 H.A.
Het eiland w il niet in de fout van vroeger vervallen, toen men jaar o]> jaar suiker op dezelfde gronden teelde, en slechts aan één cultuur offerde.
Een jaarlijksche winst van ƒ25,000, alleen gewonnen met één stapelproduct, zou het eiland er in een tiental jaren bovenop brengen.
Verleden jaar zond Nederlandsch Sint-Martin honderd balen naar dc markt van Eiverpool, en dit jaar verwacht men van 300 H.A. 500 pCt. meer.
Ook St.-Eustatius kan óf aan de Engelsche markt, üt b.v. aan Zwitser Ijl lid leveren de ,. I iuyers'' zullen wel opdagen. Wellicht dat ook onze Twentsche nijverheid overgaat tot het spinnen der grondstof voor fijn naald- en handwerk, voor Brusselsche kant, voor de gerimpelde strookjes, waarmee de dames haar linnen omranden, voor handschoenen en doeken; voor de grondstof, waaruit in sommige gevallen de zeilen van het snelle jacht, motorbanden en postzakken geweven worden.
Wel zou onze industrie reeds dadelijk de langvezelige Creool katoen kunnen gebruiken, doch het spinnen der vezels van 40 m.M. vereischt nieuwe machines, met anders geplaatste rolletjes, dan die de korte Upland verwerken.
Dat belet echter niet, dat eenige kapitalisten een jongmensch, landbouwkundig onderlegd, met flinke handen en gezand veistand, op St.-Eustatius in de katoen steken, tot gewin voor hen zelf en tot voordeel van den Statiaan. Dat jongmensch verlate eind October het moederland en verhinde zich aan een plantage op St.Martin of op een der Eeeward Islands, en in April of Mei vestige hij zich op het eiland.
Zijn eerste zorg zij een oogst te verkrijgen, groot genoeg 0111 der markt de gelegenheid te geven, de waarde te beoordeelen. Vijf hectaren waren daarvoor reeds genoeg, doch beter tien, op







niet zoo »1 rih \ iarmoedig uit, .ils die arme stakkers, wiei vader 's zomers in een landen dag ettelijke guldens verdient.
l)e prikkel van de kolt moge do lichamelijke krachten doen toenemen, het zenuwleven sterken, het leven op een tropisch eiland als die der Hoveuwii:den heelt óók zijn voordeelen en hel is wel zeker, dat menig landverhuizer naar the l''ar West dood ongelukkig zou zijn, als hij wist hoe hij in ee.i Nederlandsche kolonie als St. Kustatius of St. Martin gemakkelijker een stuk brood had kunnen verdienen. Kn even goed als b.v. op 1'ortoRico zou 11< t knuist van een blanke zij,i land kunnen behouwen.
Resumeerende:
de toekomst van Sint Kust.itius ligt in de ontwikkeling zijner natuurlijk»; hulpbronnen. Daartoe is noodig een cultuurondernc ming gegrondvest door Nederlandse!) kapitaal, gedreven door een Ncderlandsehen o eonooni. l)e cultuur, die door de omstandig heden als aangewezen is, is die van katoen. Zij geelt winst aan de aandeelhouders, maakt d ■ plantages productiet, brengt den kleinen 111.111 tot welstand, en keert loon aan den lagen arbeid uit. Dure machinerieën ot gebouwen, noch kostbare mest t irrigatie, is noodig. Oogsten uitvoer loopen iu 6 a 8 maanden at;
de veehouderij, die er mee gepaard gaat, hergeeft den grond zijn teelkracht, voorziet in de lieho; ftvn van eigen gebruik en dat der omgeving en vindt afzet huiten liet eiland. De savanen wor den dus ook benuttigd;
de wisselbouw en de nevencultuur maken den invoer onnoodig van producten, die er zelf gewonnen kunnen worden, verschepen andere, waar nog vraag naar is en vestigen hun aandacht op dc tabak, uien enz. ; de bij vergare honing en was voor den uitvoer. Wil men de toekomst beter verzekeren dan verder :
voere men versch bloed in, bevordere dus de kleine koloni satie van gezinnen uit de Innige gronden van Nederland, welge steld naar lichaam en /iel, «1 als t kan met eenig kapitaal. Creool en neger, 't is wel teekenend, verwachten beiden veel van ,,new blood";
men hclpc de ,,kleine zwarte luvden ' in het verkrijgen van kostgronden, 't zij, door land en woning in voorschot, of wel door land of woning alleen.
Hoe meer boven geuite wenselien in vervulling komen, hoe ge zonder de oeconomische basis van het eiland zal zijn.
Twijfel in het welslagen is bijna uitgesloten, als men let op
het succes op de naburige Engelsche Antillen ; maar daar
werkt niet alleen parlement en regeering samen, doch ook het particulier initiatief van Engelschen durf.
Indirect doet Nederland wel genoeg voor liet eiland; wij Milieu niet alleen geregeld het te kort der bestuurskosten aan, wij heropenen ook de dichtgegroeide wegen, de volgeworpen putten ; mocht een nieuwe steiger te kort blijken, wij verlengen hem, wij



verleenen landbouwcrediet, veel goedkooper dan de Engelschen, wij breiden liet domein uit, ten einde tegen billijke voorwaarden terrein te versehaffen aan hen, die liet anders niet goedschiks kunnen krijgen; een onderwijzer met akte landbouw zenden wij uil en wij bekostigen proefaanplantingen. Regeering en Volksvertegenwoordiging dix'n dus inderdaad veel. en de behandeling der ('ura^aosche begrooting, zooals deze tegenwoordig geschiedt, steekt gunstig at bij die, toen /ij in een vloek en een zneht ten einde gebracht werd.
Maar is het eigenlijk niet ergerlijk dat N'ederlandsch St. Martin katoen verbouwt en verscheept buiten onze handels- en nijverheidswereld om? Toch deden planters van dit eiland moeite, hier in ons land geld te krijgen om de begonnen katoencultuur uit te breiden.
Op de Engelsche Antillen steunt het katoenbedrijf op het „Imperia! Department ui Agriculture" en de „Cotton Industrv Aid Act en ook op de daadwerkelijke hulp van Engelsehe nijverheidsmannen — op onze Antillen kan men wel rekenen op de toewijding van het jeugd'g Departement van Landbouw in W.-
Indië en ook op het landbouwcrediet, maar voor 't overige 
op niets.
Moge de l>e langstelling voor het eiland door het bezoek van wijlen l'rof. Suringar en Prof. Molengraaff in _1,gewekt,
ili wir dat van Prof. Went en de Ingenieurs Havelaar en Van Kol verlevendigd, door het Koloniaal Museum en de wetenschappelijke vrreenigingen, die onlangs een botanicus uitzonden gaande gehouden, het sohoone gevolg hebben, dat oud-Hollandsche ondernemingsgeest in ,,cattoenplanten goede winninge ziet", dat er een oeconoom kome, die voor Sint-Eustatius wordt, wat een industrieel als Scholten voor zijn landstreek werd.
Die zal de gemeenschap van weinig blanken en veel gekleurden meer gerieven, dan wijziging van liet Regeeringsreglement, dat trouwens nu reeds aan Int eiland zekere mate van zelfstandigheid wil waarborgen.
J'.eii herstellende zieke moet aan de hand van een pleegzuster
het loopen weder leeren, kan niet op eigen beenen staan 
en Sl. Eustatiius it verzwakt, steeds meer en meer.
ITet genot eener gemeentelijke vrijheid en van een plaatselijk patriarchaal bestuur, overeenkomstig vroegere overleveringen en oude herkomsten! Voor onze ooren klinkt het als een onafwijsbare eisch. Doch dan verliest men uit hel oog, dat een samen leving als die van St. Eustatius bestaat uit meerendeels verarmde blanken, die niet bij machte zijn eigen grond productief fe maken en uit eene overgroote meerderheid van lieden, die goed noch geld heblien en daarenboven niet blank zijn. Want d<- gelijkheid van blank en zwart is slechts een wettelijk voorge-



sehrcvene, maar geen werkelijke. F.r is Veen verschil, «lal /iel) in alk* uitingen van het maatschappelijke leven openbaart.
../.eer moeilijk bleek het iemand capable voor fiscaal te vinden, daar ietier broeder rit' neef was en men deed wat men
wilde en «le inwoonders schiepen zich privilegies naar hun
convenienties en op den minsten tegenstan«l ontstonden samenrottingen en ca balen. Met een pol pons kon men gedaan krijgen, wat men wilde '.
Deze schets, anderhalve eeuw geleden «loor een commandeur geschreven, die ook de ("ie. te Curacao met eere diende, herhaalde in 1817 Gouverneur «Ie Veer in zijn klacht, «lal bij tegenstand ondervond, zoo spoedig er voor 't algemeen belang iets afgestaan moest worden.
Generaal van den Bosch, door Koning Willem I als Commissaris-Generaal in i8j8 uitgezonden om het moederland van den vooral destijds hoogst bezwarenden last tot instandhouding der administratie, ook van de kolonie St.-Eustatius, te ontheffen, en tevens haar zooveel mogelijk uit haar verval op te heffen, werd het slachtoffer van een stel sluwe personen, welke zich te allen lijde tot sprekers en volksleiders opwierpen van een paar „kooplieden" die kaperhandel dreven, en schafte de rechten op den invoer af, maar belastte o.m. de vaste goederen. Den kaperhandel werd door Engeland alras de kop ingedrukt en «lus verliep ook de winst en het aanzien dier kooplieden. Maar kommandeur en gemeenteraad, gebruik makende van de bevoegdheid om zoodanige veranderingen v.ist te stellen als geoordeeld mocht worden ..niet «le plaatselijke omstandigheden en het welzijn der ingezetenen overeen, te stemmen ', veranderden de belastingregeling zoodanig, ,,dat zij strookte met de wenschen van de eigenaars der suikerplantages, hvpotheekbouiIers en zekere kooplieden" : — het vee der suikerplantages b.v. kwam geheel en al vrij; dat der veeplantages niet; en den winkelier kon men toevoegen : neem uwe goederen uit ons pakhuis en wij zullen uw patent verminderen, doch gaat ge er toe over, die van buiten te ontbieden, dan reken er op, dat uw patent verhoogd wordt.
Toen ontvluchting der slaven naar St.-Kitts (1840) de 9 suikerplanters en 2 a 3 hvpotheekhouders benadeelde, werd de haven voor de Engelsche smokkel vaartuigen gesloten, ofschoon die — in de lijst van dien tijd bezien — ten geoorloofden voordeele strekte van allen, die geen landbouwer waren.
Het bestuur, later op minder vrijzinnige leest geschoeid, kortwiekte de oligarchen. Zou er echter veel toe. noodig zijn om oligarchische neigingen en practijken te doen herleven?
Telkens weer bewijst de koloniale geschiedenis dat het gekleurde ras en ook de onderliggende creool alleen veilig is, in de hoede van het moederland, en onafhankelijk dient te blijven van plaatselijke invloeden. Dat ..home rule" voor een nederzetting van weinig blanken en veel gekleurden, voor de meerderheid der inwoners



niot beteekent liet genot van gemeentelijke vrijheid, doel» wel : (uittrekking aan het welméenen dor Hooge Regeering.
En hiermede meen ik genoeg gezegd te hebben. Alleen rest mij een woord van dank aan deze bijeenkomst van welwillende hoorders, aan het Bestuur var. het Koloniaal Museum en aan den Directeur dier instelling, Dr. Greshoff, die van oordeel was, dat ik het eiland geen ondienst zou ilnen, als ik trachtte hier zijne behoeften en nooden te schetsen.