Fu i 2 507 F. W. SE1TZ, TWfiB ES SESTKï UiTGESOGTE AFMKAAHSF. 6E3K. '"iV? i 2 507 F. W.SEITZ, TWEE ES SEST1S UITGESOGTE AFRKAAHSF. 6EB» FJ 42 ~==^ | ^ 5"^= | L J 18 m mm TOONEELSTUKJES verschenen bij de H.A.U.M. v;„ JACQ. DUSSEAU & Co., Postbus 288, KAAPSTAD. MEET p heririiven voor 6 personen (1 heer en 5 dames). De haat verstomt, waar liefde komt. Blijspel in twee bedrijven voor 6 personen (3 heeren, 3 dames). 0, die muizen of het Stemrecht voor vrouwen. Blijspel in een bedrijf voor 7 personen (4 heeren en 3 dames). HERMA.N SMIT A.zn. Die Brandende Kaers. Blijspel in een bedrijf voor 7 personen (5 heeren 2 dames). nemo. De Koekdlef. Tooneelstuk in 2 bedrijven voor 8 personen (6 heeren, 2 dames). Prijs van bovenst, tooneelstukjes elk 6 d.. postvrij 7 d. ONS SPREEKUUR SERIE. k , KnnninhfiirL No. 2. Achter de Schermen. • > >' » • "wrr"3" Blijspel in een bedrijf voor 6 P^rs(3 heeren, 3 dames), naar het Duitsch door Dr. J. w. viljuhin. Blijspel in een bedrijf voor 8 pers. (4 heeren, 4 dames), naar het Duitsch door Dr. W. J- VILJOEN. Prijs per stuk 1/- (Bij getallen minder). Verschenen bij de H. A. U. M. v/h Jacques Dusseau & C°, Kaapstad, Postbus 288: Grappige Stories ^— EN ^ andere Versies in Kaaps-Hollands DEUR MELT «J. BRIINK. Zes verschillende Bundels. Prijs per Bundel gebonden 2/9 postvrij. Verder is bij ons verschenen van: MELT «J. BRINK, DIE REIS NAAR KAAPSTAD VAN OOM GIJSBERT VAN GRAAN EN ZIJNE ONDERVINDINGEN ALDAAR. MET PORTRET VAN OOM GIJSBERT. Prijs fraai gebonden >3/- postvrij. TWEE EN SESTIG UITGESOGIE AFRIKAANSE GEDIGTE. TWEE EE SESTIG U1TGES0GTE AFRIKAANSE GEDIGTE (MET PRENTJIES) VERSAMELD DEUR F. W. REITZ, Vroeger Hoofdregter en Staats-president van die Oranje-Vrijstaat. 3e DRUK. AMSTERDAM-KAAPSTAD. HOLLANDSCH-AFRIKAANSCHE UITGEVERS-MAATSCHAPPIJ V/H. JACQUES DUSSEAU & CO. 1909. TWEE EE SESTIG UITGESOGTE AFRIKAANSE GEDIGTE (MET PRENTJIES) VERSAMELD DEUR F. W. R E I T Z, Vroeger Hoofdregter en Staats-president van die Oranje-Vrijstaat. 3e DRUK. AMSTERDAM-KAAPSTAD. HOLLANDSCH-AFRIKAANSCHE UITGEVERS-MAATSCHAPPIJ V/H. JACQUES DUSSEAU & Co. 1909. VOORWOORD BIJ DE TWEEDE UITGAVE. Daar d'eerste editie van deze versameling uitverkog is en vele vrinde te kenne geef dat hulle een copie van „d'Afrikaanse Gedigte" verlang, zoo gevoel ik vrijmoedigheid om 'n tweede uitgave te laat druk, met bijvoeging van 'n partij ander rijmpies, en met beter prentjies daarbij. Zuid-Afrika, F. W. R. Feb. 1897. VOORWOORD VAN DE UITGEVERS BIJ DE DERDE UITGAVE. De derde druk van deze Afrikaanse Gedigte", welwillend door den Heer Reitz nagezien, wordt hierbij het Afrikaanse publiek aangeboden. Moge deze uitgave een even gunstig onthaal vinden als hare beide voorgangers ten deel viel. Amsterdam, Kaapstad, ' au&" ,9°9- BLADWIJSER. i.—VOLKSLIEDERE, VADERLANDSLIEFDE EN GODSDIEN'S. No. BLZ' 1. Die Afrikaanse volkslied 1 2. Kaap de Goede Hoop 3 3. Alles sal reg kom 5 4. Lied van die Natal-Voortrekkers 7 5. As dit so moet kom? 10 6. Ons wil weer vrij 12 7. Transvaalse vrijheidslied I4, 8 Transvaalse volkslied 16 • T S 9. Dit is Gods vinger 10. Vaderlandsliefde 20 11. Ter nagedagtenis van Kommandant Louw Wepener 22 12. „Die Afrikaanse Patriot" 24 iï. 'n Patriot 2^ • 1 I 14. Geen Patriot ■> 15. Dat is 'n Patriot 33 16. 'n Versugting 35 17. Golgotha 3^ 18. Vreemdelingslied uit die Kalihari-woestijn 40 II.—GRAPPIGE STUKKIES. 19. Klaas Geswind en sij pêrd 41 20. Mij vroutjie het 'n seun gekrij' 45 21. Die jonge Dupree 47 22. Jan Bantjies 9 No. BLZ- 23. Die steweltjies van Sannie 57 24. Ou' windvo'el 59 25. Jan Jurgens 64 26. Gert Beijers 74 27. Kijk na die klok 76 28. Die arme boer 82 29. Die Noitjies van die Onderveld 85 30. Daantjie Gouws 9° 31. Jannie en Annie 92 32. Mij pijp 94 33. Kérel, pas op! 96 34. Die goeie ou'e tijd 98 35. Die prokureur sij hond 99 36. Staat op, maak toe die deur nou 101 III.—TRANSVAALSE STEMME. 37. An die nagedagtenis van Badenhorst 104 38. 'n Sug tot die Koning van die Konings ver die Transvaalse Deputasie 108 39. Die Slag bij Bronkhorsspruit 110 40. Die Slag van Lang's Nek "7 41. Die Slag bij Skuinshoogte (Ingogo) 12& 42. Slag van Majoebaberg (Spitskop) I29 43. Vredelied '39 44. Die vrijheidskrijg •• l42 IV.—JINGO. 45. Die windmaker-Engelsman '44 46. Stellaland '4& V.—BALLADES, FABELS EN VERHALE. 47. Helena en Eduard '48 48. Hendrik en Fidelia '5Z KT BLZ> N°. 49. Saterdag-a'end in 'n boere-woning 50. Uitnodiging an Annie '^9 51. Tante Katie haar dogtertjie '7° 52. Luilekkerland 172 53. 'n Liedjie ver wijnboere '74 54. Sannie Bevers 55. Grootheid 56. Die gebarste padda 7 57. Die kraai en die jakhals '79 58. Antjie Schut 59. Die walvis en die timmerman i83 VI.—ONS TAAL. 60. Die Afrikaanse taal i87 61. Ons taal '®9 62. Vooruitgang? T9' I. VOLKSLIEDERE, VADERLANDSLIEFDE, EN GODSDIENS. i. DIE AFRIKAANSE VOLKSLIED. Een ieder nasie het sij land: Ons woon op Afrikaanse strand. Ver ons is daar gên beter grond Op al die wij'e wêreldrond. Trots is ons om die naam te dra Van kinders van Suid-Afrika. Een ieder nasie het sij taal: Ons praat van Kaap tot in Transvaal, Wat almaal maklik kan verstaan. Wat gaat die andre tale ons aan ? Ons praat, so's Pa en Oupapa, Die landstaal van Suid-Afrika. ' I. VOLKSLIEDERE, VADERLANDSLIEFDE, EN GODSDIENS. I. DIE AFRIKAANSE VOLKSLIED. Een ieder nasie het sij land: Ons woon op Afrikaanse strand. Ver ons is daar gên beter grond Op al die wij'e wêreldrond. Trots is ons om die naam te dra Van kinders van Suid-Afrika. Een ieder nasie het sij taal: Ons praat van Kaap tot in Transvaal, Wat almaal maklik kan verstaan. Wat gaat die andre tale ons aan? Ons praat, so's Pa en Oupapa, Die landstaal van Suid-Afrika. Een ieder nasie het sij wet, Wat goed gebied en kwaad belet; En elk sij wet is na sij aard. En gaat met sij natuur gepaard: So volg ons oek die sede na, Wat thuis hoort in Suid-Afrika. Een ieder nasie het sij reg, Al is hij nog so swak en sleg. Daar is één Oog wat alles merk: Hij set die onreg paal en perk. Hij kijk oek ons verdrukkers na En waak oek ver Suid-Afrika. Een ieder nasie het sij tijd Om op te groei en af te slijt, En, so's ons liewe Heer dit doet, So is het altijd wijs en goed. Daar kom een dag ver ons oek, ja; Vertrou op God, Suid-Afrika! Want al die nasies het één God, Hij re'el ieder volk sij lot. Hij het ver ieder volk sij taal, Sij Land, sij Reg, sij Tijd bepaal. Wie dit verag sij straf sal dra, O God, beskerm Suid-Afrika! 2. KAAP DE GOEDE HOOP. Daar is 'n land nog onberoemd: Sij helde word' oek nooit gencemd Ver goede noch ver grote dade Op d'Oudheids grau' historie-blade. Die Suidsee kus die verre strand, Nog woes en an gen kuns verpand. Ten hemel lach 't, 'n warme gloed Beantwoort koesterend die groet. Daar, vasgeplant in woeste waatre, Voel d'onverroerbre rots die klaatre Van 'n verrestrekkende Oceaan, Bestrijd, gesweep door d'Orkaan Met vreeslik eindeloos geweld. Die wakk're seeman lang gelee Doorseild die onbekende see-e. Hij sag die rotse-reuse-vorme En noemd' dit sidd'rend „Kaap der Storme". O Stormland! dat 'k nog eenmaal hoor Die tone, vrees'lik ver sij oor; Die woeste wind mog hore loeie, Alsof die vuur in sijne boeie Jou vlakte vasgekluisterd had. O, Land van Hoop, jou toekoms lig Skoon als jou heem'le voor 't gesig. O, Afrika! uit donk're skoot Der nag ontwaak, jou morgenrood Breek saggies an; jou glorie-ster Sal opwaarts rijse, en so ver As d'aarde strek sal dan die faam Beroemd wees van jou grote naam. In laat're, beet're tijd gebore, Sal jij die skande-naam nie hore Van „Werelds-slaaf". Jij, lang geskolde, As j'eens jou strijd-banier ontrolde, Dan skrijf daarop die eernaam „VRY", Trap op die graf van Dwinglandy En d'oude grijsende aard' siet nou Haar fraaiste, vrijste kind in Jou. 3- ALLES SAL REG KOM. (Wijsie van die Vrijmetselaarslied.) Elk een is hier 'n demokraat; Hier is gên een aristokraat In onse kleine Vrije Staat, Ons klein' en dappre Vrije Staat — Die kern van vrije Afrika, Van onafhanklik Afrika, Van Afrika met ei'e vlag, Van Afrika, nie meer verag, Nie meer beskender en onteer. Want klein en swak en arm nie meer. Nee: Afrika een magtig land, Begrens deur 'n Afrikaanse strand, Gesterk deur Vrijheids broederhand So'n Afrika kom eens tot stand. Dan kom die lang verwagte dag, Dan wapper daar ons ei'e vlag Langs strand en kus van Afrika, Van Grootrivier tot Toegela. Ons nasie met sij ei'e vlag Ontstaat tog seker nog een dag. Wat raak dit ons met Holland dan; Wat gaat ons Engeland dan an? Suid-Afrika alleen 's ons land; Hier stig ons dan 'n broederband. Met Afrikaanders werk ik saam, Is Hollans of is Brits sij naam, Is Frans of Duits sij afkoms ook, Dit is gên saak om o'er te spook. Europa's volk kan thuis regeer, Die Republiek sal ons hier eer; Ons wil yên Konings o' er ons meer! Dit sal ons ver ons kinders leer. Ja, net nou kom die blijde dag, Dan waai die Afrikaanse vlag. Eén Republiek is Afrika Van Grootrivier tot Toegela. Eén Anglo-Hollans nasie vrij, Eén Afrikaanse broedrenrij Bewaak, beskut ons dierbaar strand; Dan bloei, dan groei ons Vaderland. Laat lords en konings heen dan skeer; Ons hou die Republiek in eer. Ons wil gen Konings o'er ons meer! Dit sal ons ver ons kinders leer. Wat praat jul' van confedereert Confederatie is een strik: Carnarvon het hom self verklik, Toen hij Transvaal het ingepak; Die kat is nou mos uit die sak. Wat praat jul van confedereer? Ons hou regvaardigheid in eer. Geê eers terug gestole land. En kom dan vr.a' ons broederhand; Mar lords en konings heen kan skeer ; Ons hou die Republiek in eer, Ons hou regvaardigheid in eer. Ons wil gen konings o'er ons meer! Dit sal ons ver ons kinders leer. Sê kompelmente ver Jan Brand, Die grote staatsman van ons land. "Lank mog hij lewe" dis die wens Van hier die Afrikaander mens. 4- LIED VAN DIE NATAL-VOORTREKKERS. Wijsie van Psalm 130. Dingaan is nou gesneuwel, Dis om sij tirannij; Tamboesa en ook Slela Om hul' verrajerij; En Panda is gekome, Hij het gevra om vreê; Ons het dit sonder skrome, Blijmoedig hom gegé. Ons arme Afrikane, Wat hier in Natal woon, Hoe word tog onse trane, Met goedheid weer bekroon! O God! Gij skenk ons vrede, Uw segen oek daarbij. En Uwe hulpe mede; Ja, Gij sijt an ons sij! Ons ken oek onse skulde Voor U, o Opperheer! Ons leg voor U ons hulde, As onse offer neer. O Heer, hoor tog ons bede: Vergeef ons alle kwaad! Dan sal ons steeds in vrede, U lowe vroeg en laat. Maar sie, ons vijand korae, Deur afguns angespoor; Ons land word ons ontnome; Ons vrede weer verstoor. Hul span al hul vermo'e En druk ons uit die land, Al siet hul voor hul o'e, Ons is hier ingeplant. O God, wil ons behoede! En send verlossing neer! Dat nooit in overmoede Ons trotse vijand weer Mag trag om op ons hiele Te trede met sij voel; Mar in die stof mog kniele Bij 't sien van wat Gij doet. Op! dappre Afrikane! Kom, vat nou hand an hand Al moet hier weer veul trane Gestort wor' ver ons land. Ons moes dit duur verwerve, Ons kog dit met ons bloed; Ons wil daar oek voor sterwe; Kom, veg met leeuwemoed! Barmhartig God en Vader! Bestuurder, altoos goed! Ons kom nou tot U nader En val voor U te voet. Wil onse vijand breidel, En red ons uit sij hand; Wil tog sij raad verijdel, En skenk ons onderstand! Moet ons die reg dan mijde, Wat ons het op die land? Moet ons die onreg lijde? Het Dingaan met sij hand Nie self dit onderteken En op hom toegepas? Hoe moet ons dit nou reken Of dit ni sijne was? Die reg drijf eindlik bowe, Hoe lang dit dure mag; Al wil gên mens gelowe, Hul' siet dit tog één dag. Ja, God sal dit nog tone, Dat Natal ons behoort, — Die vijand eens belone, Verdrijwe uit deus oord. Ons hoop oek nie op mense, Dat die ons helpe moet; Oek op gên ho'e prinse; Want dit doet ons gên goed. Ons roep mar tot die Here, Die al ons sugte hoort, Die wind en storm en mere, Lat luister na Sij woord. Hij sal ons redding skenke, Met Sijne sterke hand; Hij sal an ons gedenke; Hij geef gewis ons land. Want Gij, o Heer, is meerder, Dan alle volk te saam; Daarom sal ons te eerder, Steeds lowe Uwe naam! Hoop op die Heer, jul' vrome ! Is Afrika in nood, Daar sal verlossing kome; Sij goedheid is seer groot. Hij maak op ons gebede Heel Afrika eens vrij Van hul die ons vertrede; Dan leef ons vrij en blij! 5- AS DIT SO MOET KOM? "Maar ik zie op eene Hoogere Hand boven ons, en, indien Engeland zoo sterk was, dat het mij tot stof kon vermorzelen, dan zou ik, met Hare hulp, liever vermorzeld worden dan mijne vrijheid op te geven." P. J. Joubert. Te Kleinfontein, 19 Maart 1879. Ons hijs nou weer ons vaders vlag. Verpletter ons deur julle krag, Verniel, vertrap ons arme land, Bring julle dwinglandij tot stand, Verbreek, verskeur ons Vrijheidsband, Haal neer nou weer ons vaders vlag, Vermorsel ons deur julle mag: Die Reg sal altijd lewend blij; Die Hemel sal regvèrdig blij. Ons gaat nou ver die nakroos strij, Heel Afrika word eens nog vrij. En dus sal ons o'erwinnaars blij. Dus hijs ons dan die vaders vlag En sterwe ver ons land van dag Jul is o'erwinnaars deur jul krag; Mar tog, die nakroos sal ons eer: Hul hijs die Vrijheids vaandel weer. Nooit haal die dwinglandij dit neer; Die vrijheid leef onsterflik weer. Dan word ons name hoog geëer, Ons name leef onsterflik weer; Dan is daar gên tiranne meer. Dus hijs ons dan die vaders vlag En sterwe ver ons land van dag. II Die Vrijheids altaar eis ons bloed: Ons gé dit met 'n blij gemoed. Ons vaders het hulle bloed gegee Op Ndtals strand daar langs die see, Op Boomplaas' slagveld. 1 rane en wee, Trane en bloed en sugte en wee Maak heilig onse vaders vlag; Dus hijs ons dit dan weer van dag. Ons kan ons vaders nie onteer; So vraag ons dan hul erfpand weer. Die erfpand van ons vaders vroom, Die diep geworteld Vrijheids boom, Die kap jul nooit en nimmer neer: Sij spruite groei gedurig weer, Sij takke skiet gedurig uit En dek nog eens heel Afrik's Suid. Ons wil weer vrij1 Daar blij ons bij; En an ons sij Sal Reg self strij. "Vermorsel" ons dan als jul wil; Tul het die mag. Die dode is stil. "Maak van ons land een woesternij, So het jul Ndtal ook gekrij; Maar merk en let tog op Sij spraak. Gedenk an Isandhtwana s wraak. Ons wil weer vrij, Daar blij ons bij; En an ons sij Sal God self strij. 6 ONS WIL WEER VRIJ. Dit is op Kleinfontein geblijk, Dat Vrijheids gees nie gou beswijk. Trou is ons nog an onse Staat, Dit sal die dwingland weinig baat, Dat hij so slim het overleg: Hier uit ons land moet hy tog weg. Ons wil weer vrij, Daar blij ons bij; En an ons sij Sal Reg self strij. Ons is ons Republiek getrou, En, hoe jul dit oek wil beskou. Ons vra' net wat ons toebehoor, En waarom dan ver ons kom stoor? Laat staan ons land, ons arme land; Loop heen! ons wil gen dief sij hand! Ons wil weer vrij, Daar blij ons bij; En an ons sij Sal Reg self strij. Dit is ons ei'e dierbre land: Ons vaders het met ei'e hand Die wildernis en die woestijn Herskape in een lief fontein. Ons eis ons erfnis — kostbaar pand: Die Vrijheid van ons Vaderland. Ons wil weer vrij, Daar blij ons bij. En an ons sij Sal Reg self strij. Dis heilig grond, deur vaders bloed, Deur trane, die uit vol gemoed Ons moeders hier ééns het gestort; Wat nou oek dan van ons al word Ons word ons ouders nooit ontrou; Ons sal die Republiek behou. Ons wil weer vrij Daar blij ons bij; En an ons sij Sal Reg self strij. 7- TRANSVAALSE VRIJHEIDSLIED. Die Vierkleur van ons dierbaar land, Die waai weer o'er Transvaal, En wee die Godvergete hand, Wat dit weer neer wil haal! Waai hoog nou in ons heldre lug, Transvaalse Vrijheidsvlag ! Ons vijande is weg gevlug; Nou blink 'n blijer dag. Veul storme het jij deurgestaan, Mar ons was jou getrou; En nou die storm is o'ergegaan, Wijk ons nooit weer van jou. Bestormd deur Kaffer, leo, en Brit, Waai jij steeds o'er hul kop; En tot hul spijt anskou hul dit: Ons hijs jou hoger op! Met lage lis haal Albion Ons vaandel stilweg neer; En doet toe net al wat nul kon, Dat ons hul vlag moes eer. Ons sou dan alles daarbij wen, 'n Telegraaf en spoor, As ons die rooivlag wou erken; Mar dit wou ons nie hoor. Vier jare lank het ons mooi gepraat Om weer ons land te krij: „Ons vraag jou, Brit, gên goed of kwaad; Gaat weg, en laat ons blij! Mar toe die Brit ons nog vererg, Toe vat ons die geweer; Ons was al lank genoeg geterg, Nou kon ons tog nie meer. En met Gods hulp het ons die juk Van England afgegooi. Ons is weer vrij! Geluk, geluk! Nou waai ons vlag weer mooi! Dit het ons heldebloed gekos; Mar England nog veul meer: So het die Heer ons weer verlos; Ons geef Hem al die eer. Waai hoog nou o'er ons dierbaar land. Waai, Vierkleur van Transvaal! En wee die Godvergete hand Wat jou ooit neer wil haal! 8. TRANSVAALSE VOLKSLIED. Wijsie: „ Wij leven vrij". Transvaal is vrij! Geen dwinglandij Kan ons tot slawe maak. Geen vijand sal ons land ooit krij: Die Heer self staat an onse sij, En in Sij krag het ons gestrij; Sij oog blijf ons bewaak (bis). God gaf die land Ons van Sij hand Tot wettig eigendom. Ontneem Natal, met bloed gedrenk, Met VVeenens grafte, maar gedenk: Transvaal is ons 'n Godsgeskenk. Bede.ik dit en verstom (bis). Laat Zandrivier Getuige hier Van plegtig Brits traktaat, Waarbij ons erfreg is erkend, Na soveul ongehoorde ellend; Wie dit verbreek het, is bekend — Met lis en sluw verraad (bis). Hoe vier jaar lang Die dwangjuk bang Ons skouwers het gedruk. Maar hoe na terging, smaad en hoon, Ons vaders' God ons hulp betoon, En hoe Hij self, die God der goön, Verbreek die dwinglands juk {bis). Spreek Bronkhorstspruit Met eerbied uit; Noem Potchefstroom bij naam. Pretoria en Langnekspas, Ingogo en Majoeba vas, Waar ons Verlosser met ons was, Vermeld die al te saam (bis). Ons vrije vlag Geef nou ontsag, Die vierkleur waai in eer En wapper o'er die Republiek; Geen mag, geen lis, geen politiek Van Kaffer, Brit, of Jingo-kliek, Haal ooit die vlag weer neer (bis). Op nuw herplant Deur 's Heren hand, Woon ons in vrij Transvaal. Geen vijand sal ods land ooit krij, Die Heer self staat an onse sij En in Sij krag kan ons weer strij Die sege weer behaal! (bis). s 9- DIT IS GODS VINGER! „Toen zeiden de toovenaars tot Farao: Dit is Gods vinger! Doch Farao's hart verstijfde, zoodat hij naar hen niet hoorde: gelijk de Heere gesproken had. — Ex. 8:19. Nooit was hier in ons land So sigbaar Godes Hand, Als nou in die Transvaalse strijd. Dit word nou sigbaar wijd en sijd. Wie kan dit nog betwis, Dat hier Gods vinger is ? In elk koerant, op elke dag, Bij elk geveg, na elke slag, Deurklink 'n stem ons ganse land: „Kom, Afrikaners, siet Gods hand!" En telkens siet ons weer Die vinger van die Heer. „Trap ek Transvaal ter neer, Europa sal nie keer!" So dag die Brit; maar elke Staat Roep: „Skande! Skande" o'er die daad. Let op, verharde Brit! Dit is Gods vinger, dit! En waar God kinders het, Klink in elk waar gebed: „Verlos tog die verdrukte, Heer! En slaat tog die verdrukker neer!" O Brit, wees nie so doof! Hier is Gods hand, geloof! 19. Transvaal het weinig geld; Geen dokters in die veld. Mar dokters om hul te genees En geld ver weduwes en wees Stroom an van alle kant! Voorwaar hier is Gods hand! Van grof geskut ontbloot; Geen vuurpijl en geen skroot; Hoe sal die ruwe Boere veg? Ons skiet hul net nou almal weg." En tog, — daar vlug die Brit! Dit is Gods vinger, dit! Gên bom wat Boere skaad; Gên vuurpijl doet hul kwaad. Maar van die Boer kos elke skoot Die trotse Brit 'n wisse dood. Beef Britte ver jul lot! Dit is die hand van God! Die Heer is an die spits: Met donder en met blits Strij Hij ver die Transvaalse Boer. Waartoe meer legers angevoer? Nee, buig, buig Britse trots! Erken die vinger Gods! Spaar, spaar tog verder bloed; Vrees verder tegenspoed; Verneder julle voor die Heer; Geef tog hul land die Boere weer; Want, laat jul nog nie af, Vrees dan nog swaarder straf. 10. VADERLANSLIEFDE. Leef onder almal wat daar woel Eén wat gên vonk van liefde voel? Is daar 'n mens met gees so dood, Met hart so koud as sware lood ? Ver vaderland Gên liefdeband! Die man is koud, die man is dood! Hij is gên ei'e land eens wérd, Sij hart is nes 'n bees of pêrd, Wat hou van kos en stal en voer, En altijd naar die voersak loer. Hom en sij land Verbind gên band, As geld en goed waar hij na loer. Mar wie sij land opreg bemin, Die staat, of hij verloor of win; Hij blijf 'n ware Patriot. Deur dik en dun, deur smaad en spot. Sij lewe geef, So lank hij leef, Ver Vaderland elk Patriot. Hij is sij land en volk tot eer: En mog elkeen van hom tog leer Sij land te min en hoog te ag; Want al word hij nou oek belag, Hij doet sij plig, In elk opsig, En eenmaal word sij naam geag. En op sij graf word dit geskrijf: „Hier leg een man nou koud en stijf Hij kog sij land en moedertaal; Met ei'e bloed het hij betaal. Dis duur genoeg; Hij stierf te vroeg. Ag, kon hij tog raar langer leef!" Mar van verrajers word geseg: „Ver Vaderland is hij te sleg, Delg uit sij naam van deze aard; Want dis hij tog so eerlik waard. Hij leef te lank, Die met ondank, Sij vaderland so lank bewoon. II. TFR NAGEDAGTENIS VAN KOMMANDANT LOUW WEPENER. (Gesrteuwel op 7haba Bosigo, 15 Aug. 1866.) Sal vreemde digters ons verhaal Van hulle grote helde, En sal ek in mij ei'e taal Louw Wepener nie vermelde? Nee, Broeder-Afrikaners, nee ! Ons dappre blijf ons eige; God het ons Wepener gegee; Waarom sou ek dan swijge ? Lat hul' dan Tromp en Nelson roem, En sulke grote name; As ek mar Wepener mag noem, Dan sal ek mij nie skame. Hv is bè almal verreweg, ' Wat in die helde rij staat; Hul't oek die lewe neergeleg, Mar tog nie ver die Vrijstaat, Hij leg op Thaba Bosigo, Gên grafsteen sal hij verge Sij monument het God gebou, Die bouheer van die berge. ***** Al moet ons dan so dikwels bloos Ver onse arme nasie, Gedenk an Wepener, wees getroos, En vat dan weer koerasie. 11. TER NAGEDAGTENIS VAN KOMMANDANT LOUW WEPENER. (Gesneuwel op Ihaba Bosigo, 15 Aug. 1866.) Sal vreemde digters ons verhaal Van hulle grote helde, En sal ek in mij ei'e taal Louw Wepener nie vermelde? Nee, Broeder-Afrikaners, nee ! Ons dappre blijf ons eige; God het ons Wepener gegee; Waarom sou ek dan swijge ? Lat hul' dan Tromp en Nelson roem, En sulke grote name; As ek mar Wepener mag noem, Dan sal ek mij nie skame. é Hy is bó al mal verreweg, ' Wat in die helde rij staat; Hul't oek die lewe neergeleg, Mar tog nie ver die Vrijstaat, Hij leg op Thaba Bosigo, Gên grafsteen sal hij verge Sij monument het God gebou, Die bouheer van die berge. ***** Al moet ons dan so dikwels bloos Ver onse arme nasie, Gedenk an Wepener, wees getroos, En vat dan weer koerasie. I 2. "DIE AFRIKAANSE PATRIOT (Alweer vergroot in 1880.) Alweer 'n stap vooruitgegaan Hoor, Patriot\ Jij groei! Die wat jou loopbaan gadeslaan, Die kan dit bijna nie verstaan, Hoe kom jij tog so bloei! Jou pakkie was dan weer te nou; Jou klere weer te klein. Dis moeilik om jou bij te hou, So vinnig loop jij voor die tou. En — van jou maters kwijn. Is dit wellig, dat baing wens: "Ag, was hij tog mar dood !" Dat hulle daarom deur die sêns Word afgemaai en gou verflens, En jij, ou vrind, word groot? I A Seer seker is dit en gewis, Dat al die nijd en haat Oek grotendeels die oorsaak is. Dat jij vandag nog sterk en fris Jou Vijfde jaar ingaat! Jij 't vijande, 'n groot getal, Mar baing vrinde ook — Staat mar ver reg en waarheid pal, Dan sal jij nie so maklik val, Hoe dat hul woel en spook. Jij 't klein begin, mar anhou win! Dit is 'n klaar bewijs— Ja, in die spreuk is waarheid in: "Die wettig strij sal owerwin En krijg die kroon en prijs! " Met vijftig het jij angevang— Nou sestien honderd ruim. Gaat, Patriot! gaat mar jou gang. Twee duisend krijg jij, wees nie bang— Moet nie jou plig versuim. Ek wens jou in die Nuwejaar: Al wat ek wense kan: Dat jij gesegen en gespaar. Tot die volmaaktheid voort mag vaar, Jou plig doen nes 'n man. '3- 'N PATRIOT. 'Wat is 'n Patriot, Ou-Pa?" Ik hoor die rnense so veul spreek Van Patriot in onse streek. Die predikant self, in sij preek, Vertel daarvan nog laatste week. Ik wil tog vra: Wat is 'n Patriot, Ou-Pa? Jij ken Oom Tijs van Kwaggaplaat. Hij neem "sij boeken" vroeg en laat, Hij drink sij sopie op sij maat. Hij kan nog van die Godsdienst praat: Die goeie vrind, Hij is 'n Patriot, mij kind. Oom Tijs kom dikwels na die kerk: Hij is 'n skaap al lang gemerk; Hij zit daar in die voorste vlerk, En kauw sij „pruimpjes" lekker sterk; Die brawe vrind, Hij is 'n Patriot, mij kind. Oom Tijs bewaak "die suivre leer", Hij het sij o'e op "Meneer", Hij laat hem nie sij skape skeer, Als iets aan sij geloof mankeer: Die wakkre vrind, Hij is 'n Patriot, mij kind. A Hij spreek 'n taal die elk een kent, Ver hem so soet als pimperment. Die dit nie spreek, hij is bekend Als "luns-riem" of een "rooinek-vent. Ons beste vrind, Hij is 'n Patriot, mij kind. Oom Tijs is tegen nuwigheid, In kerk of skool of overheid; Hij seg: "Die modes van ons tijd Die maak maar net van ons profijt. Ons ouwe vrind. Hij is 'n Patriot, mij kind Sij "salm-boek" moet "met noten" wees; Sii Bijbel "ou-druk," als hij lees «Ende hij zeide"...; want hij vrees Hierin die "nieuwe dwaling" mees. Ons trouwe vrind, Hij is 'n Patriot, mij kind. Oom Tijs "hou aan die Bijbel vas": Die wereld draai nie om haar as, Maar staat nog op pilaren vas. Ons Bijbel-vrind, Hij is 'n Patriot mij kind. Die "Sankies-lietjies" in die kerk Dink Oompie is des duivels werk. Daar tegen ook krapeer hij sterk; Hy set die dwaling paal en perk. Ons slimme vrind. Hij is 'n Patriot, mij kind. Voor "vrijheid" in die Kerk en Staat Veg ou Oom Tijsie in die Raad; Belasting, tolle, „assistaat," Die maak die ou man sommer kwaad. Ons ware vrind, Hij is 'n Patriot, mij kind. "Die Staat is nes een koffie kan; "Die koffie drink die heertjies van, "Die moer is ver die arme man\ ' "Maar wag 'n bietjie Nefie, Jan! Seg onse vrind Hij is 'n Patriot, mij kind. Praat nie van "spoor-weg" met Ou-Oom: Hij hou van „perd-en-saal en-toom"; Hij sit maar op sij disselboom En klap sij sweep:—"dis ,bog,' die stoom," Skree onse vrind Hij is 'n "Paterjot" mij kind. Oom Tijs is lid ook van die "Bond." Hij ken die "Consistusie" pront: Dit is ons volk, dit is ons grond! "Die rooinek is 'n vagebond!" Spreek onse vrind: Hij is 'n Pater-jot, mij kind. Van al ons „Kaffer-politiek" Word die ou' kerel sommer siek: "Weg met die slegte •Jingo-kliek' „Van 'ksterhol' naar Mosambiek!" Seg onse vrind: Hij is 'n Patriot, mij kind. Laas had ik met hem een gesprek Daar bij Oom Hennie Fick sij hek: Di sendelings is algaar gek, „Hul kan maar met hul 'swartjies' trek '' Spreek onse vrind : Hij is 'n Patriot, mij kind. Die kinders van Oom Tijsmatjie Hul leer die note: ut, re, mi,... Die "trap der jeugd" en „ vra'e-boekie," Maar net gên stukkie "Engels" nie. Ja, onse vrind: Sij kinders is so's hij gesind. Oom Tijs sij vrouw heet tante Saar: Sij braai die Carbonaatjies gaar\ Sij hou ver hom die koffie klaar; Al wat Oom Tijs seg dat is waar. Sij Vrouw, mij kind, Is net so's ou' Oom Tijs gesind. Is Oom Tijs siek, dan seg hij: — "Vrou, "Haal uit die 'huis-apteekie' nou "'Levens liksens' en 'dulcies' gou: "Die dokters kan ik nie vertrou. Ons wijse vrind: Hij is 'n Patriot, mij kind. Jij hoor Oom Tijsie nooit nie vloek: Dit is verbode in "die Boek;" Hij seg maar net — "Jou oliekoek ?" "Jou snuiter!" of "Jou semelbroek!" Ons sagte vrind. Hij is 'n Patriot, mij kind. Die "swartgoed" is ver "ou' baas" bang Net so's 'n apie ver 'n slang: Sij 'achter-os-sambok' is lang; Pas op! als hij hul ledig vang.' Ons flukse vrind, Hij is 'n Patriot, mij kind. Vroeg staat die ou-man 's morrens op En trek die kam net o'er sij kop, En steek dan gou 'n kleine dop, En wek die "swartgoed" met 'n strop. Ons liewe vrind, Hij is 'n Patriot, mij kind. 'Saans vroeg gaat hij weer om te rus, Geef sij ou' bottel net 'n kus Dan trek hij o'er sen kop die mus En snork dan op met hartelus. Waar jij hem vind. Hij is 'n Patriot, mij kind. Sij "Patcjot" en "Almanak," Sij "Cango-sopie" op die rak, Sij "kromsteel-pijp," en "pruimpitwak", Sij rolle van Transvaal-tahak; Die maak. mij kind, Oom Tijs so Paterjots-gesind. Die maak ons goeie, brawe vrind, Ons wakkre, beste, ouwe vrind, — Ons wijse, flukse, liewe vrind, — Met vrouw en kind, Waar jij hem vind, Altoos so Paterjots-gesind. 14. GEEN PATRIOT. Wat is geen Patriot? (Met komplimente van " Oom lys" art Neef fimmy") Ou-pa het mij so op '11 haar "Wat is 'n Patriot?" verklaar, Maar nou, vertel mij weer 'n skot, Wie is dan tog geen Patriot ? Mij kind, wil jij 'n uitleg hê, ^ Dan sal ek jou dat duid'lik se: Die met sijn Land en Nasie spot, So'n mens die is geen Patriot. Ken jij voor kleine "Jimmy" Boos? Sij ware naam is eintlik Koos; Mar Jimmy seg die naam s verspot, So'n mens die is geen Patriot. Hij gaat oek somtijds na die kerk Op Sondags, het ik opgemerk, Dan seg hij: "Hoor, die preek was vrot! So'n man die is geen Patriot. limmy het mos Latijn geleer, Dus is hij slimmer as Meneer.^ Hij seg die suiver leer is "rot": So'n mens die is geen Patriot. Als hij jou iets wens te verhaal, Dan praat hij 'n soort van brabbel taal, Hij drink gên "sopie", maar 'n "tot,": So'n mens die is geen Patriot. Jimmv is 'n beskaafde man, Die ''ignorant Boers" nie dulde kan, Wil niks te doen hê met die lot: So'n mens die is geen Patriot. Hij't blink-leer stewels, en vervas Koper hemds-knope en rooie das, Met "steek-op" boordjes om sij strot So'n mens die is geen Patriot. Sij handjies is oek regte fijn. Ik sê jou mos: hij ken Latijn. Lui bij die werk, gou bij die pot: So'n mens die is geen Patriot. ***** Daar's veule Jimmy's in ons land Met meer geleerdheid dan verstand, Die sig verbeel: dis pragtig mooi Jou ei'e ruite in te gooi, Of dat die wereld saam sal lag Als jij jou ei'e bloed verag, So'n mens — dit seg ik nou ten slot Die is geen ware Patriot. 15- DAT IS 'N PATRIOT. Sij sede en gewoonte het oek ieder volk en land. Kijk jij daarop met 'n vriend'lik oog siet jij die ene kant; Maar kijk jij deur 'n groene bril, dan lijk dit al verkleur, So het dit nogtoe steeds gegaan en sal oek weer gebeur. O'er „paterjotte" in die land het jij 'n lied gesing, Maar 'n „paterjot" die is bij jou net so een soort van ding, Waaro'er julle in die Kaap net lach en rijmpies maak (ver spot, Laat ik jou dan vertel, mij vriend, „wat is een paterjot". 'n Zestig jaar gelede trok noordwaarts in die woestijn 'n Klompie mense, droef van hart en vol van smart en pijn O'er smaad en onrech, aangedaan deur vreemde heerskappij. Ta! Heen! in kommer, nood en dood, solang maar vroom (en vrij. Ja, vroom en vrij! die leus is steeds bij Boesman's gif'ge pijl, Bij Griqua-lis, Koranna-trots en oek Basuto-bijl, Bij leeuweklauw en tijgertand en kruipend slanggebroed, Bij levenstorm en stervensnood, getrouw door hen behoed. Bij ongelukke suur en swaar, en oek bij rampe groot, Het hul gevech manmoediglik tot in die koue dood! Ga, lees hul toch, ga, leer hul strijd en lel hul heldetal, Vergeet oek nie die klompie, die bij Dingaan het geval. 8 Daar's Wep'ner, Uijs, Pretoors, en Koek, Joubert en oek Cilliers — Wie noem hier al die name van die trotse heldenrij? — Daar's Trichardt, Potgieter, Joubert, Smit, Roos en Senekal En nog so vele manne meer die strede tot hun val. Werp maar jou oge rond omheen, o'er berg, rivier en daal. O'er Natal, Vrijstaat, Griqualand, Kolonie en Transvaal, En blijf dan staan op Langesnek, die plek van roem en dood, Op Amajoeba set jou neer, en spot o'er 'n „paterjoot!" Lees die geskied'nis van jou volk en van hul bittre lot, En sing dan nog eenmaal so'n lied van haat en gift'ge spot, En paai jou Kaapse Jingoboel met sulke taal en lied! Ver ieder man met waar gevoel is jij net 'n verdriet. Want daar is tog bij elke man gevoel van rech en slech En wie so sing en wie so denk, die ker'1 is nooit nie ech, „Half-naaitjie" heet hij in ons taal, want hij is te verspot. Mocht ik tog nooit iets anders wees as—'n ware patriot! 16. 'N VERSUGTING. Ag, was ik 'n kind des Here, Die d' Here hier kastijd; 'k Sou voor mij Jezus lewe, Die ten hemel mij geleid. Daar heel Hij al mij wonde, Die 'k hier so lijde moet; Vergeef oek al mij sonde, Die'k hier nog daaliks doet. Daar droog Hij al mij trane, Die 'k hier ontelbaar stort, En roep mij bij mij name, Mij tijdjie word al kort. Daar stil Hij al mij klage, Die 'k klaag met bittre sug; Ja, 'k siet die heilson dage, Fn ik wil na Jezus vlug. Daar sie 'k profeet Elia, Die heilig man van God, Saam met profeet Elisa, Deur kinders eens bespot. Daar sie 'k Josia, koning, Die God aan Isrel gaf; Daar's ik in 'n veilge woning, En mij stof rus in mij graf. Daar sal geen vijand wese; Op aarde vrees ik nog; Ik sal gên dood meer vrese, Maar an Jezus sijn verkog. Daar eindig al mij klage, Mij rampe en mij smart; Daar bowe sal ik drage: Die blijdschap in mij hart. Daar ken ik oek gên sonde, In 't heerlik hemelshuis; Daar heel Hij al mij wonde, Ver eewig is 'k daar thuis. Daar sal 'k gên deksel derwe, Daar's honger, noch verdriet; Daar sal 'k gên dood meer sterwe, Ver eewig, eewig niet. Geen moeheid, smart of pijne, Woon op die hemelkus; Al vrees sal daar verdwijne, In die hartjie van die rus. Daar zie 'k die soetste Jezus, Die sweette hier druppels bloed, En an die kruis moes snewe Die sal 'k daar eens ontmoet. Daar vind ik vrome oude, Die hier moes strij so seer; Hul lijde en benoude Het hul daar bö niet meer. Daar speul hul op goude snare, En verblij sig in die Naam, Die hul nietig stof beware, Met duisende te saam. Waar's d'end tog van mij sonde, Vergete, o so lang? Mog 'k tog die end eens vinde, Waar die Heer mij sal ontvang. Heer, keer mij hart met vreugde Hier in die wereld om; Dat 'k m'in Uw naam verheugde, Tot ik eenmaal bij U kom. Graf, waar is dan uw prikkel? Dood, waar uw segepraal ? Jesus sal mij ontvange In sijne Hemelsaal. I 17- GOLGOTHA. En Hij, dragende Zijn kruis, uit naar den heuvel Golgotha. — Joh. xix : 17. Na Golgotha, na Golgotha! So klink die engelekoor Van uit die hoge hemel tot Ons owertreders van d' gebod, Op d' lage aardrijk door. Na Golgotha, na Golgotha! Roep alles ons met spoed; Waar d' Heer, deur smarte reeds verwelk, Ver ons die bittre lijdenskelk, Die droesem lege moet. Na Golgotha, na Golgotha! Waar d' kruispaal staat geplant! Waarheen ons alles roep en maan, Die lewenspad ons word gebaan, Na d' hemels vaderland. Na Golgotha, na Golgotha! Volg, o mij siel! die pad, Waarop Hij jou is voorgegaan, Sij lijdenspad, jou lewensbaan, Loop uit in d' hemelstad. Na Golgotha, na Golgotha! Daar word jou skuld geboet; Daar vind jij an die veil'ge kus Ver jou, mij siel, 'n saal'ge rus En vrede voor d' gemoed. Na Golgotha, na Golgotha! Dring deur, mij siel, met krag; Dring deur tot an die voet van d' kruis, Die slot van d' hemels vaderhuis, Waar rus en vreê jou wag. Juig, o mij siel! Sij liefd' is groot, Veul groter as jou skuld! Sij liefde is oneindig groot, Sij liefd' is sterker as die dood, Wat d' hart met weemoed vult. Juig, o mij siel! in Hem, die jou Van skuld en vloek bevrijd, En deur die droewig tranendal, Als Gids en Leidsman voorgaan sal Na d' plaats ver jou bereid. Juig dan, mij siel, in d' salig lot, Daar bö ver jou bereid; 'n Saligheid na smart en nood, 'n Saligheid oneindig groot, 'n Saalge heerlikheid. Jou lewe blij dan, o mij siel! 'n Lewe ver altijd; 'n Lewe tot Sij lof en eer, 'n Lewe da'eliks meer en meer Geheel an Hem gewijd. i8 VREEMDELINGSLIED UIT DIE KALIHARI-WOESTIJN. Eensaam, eensaam hier op aard, Waar mij droewig oog oek staart, Vèr van vrind en vér van maag, Moet ik hier mij lot beklaag. Mij gebroke harte brand In die aaklig woeste land, Sterwe hier van hongersnood, Land van skaduw van die dood. Nergens kom daar hulp en troos, Van die Wes of van die Oos, Gij, o Heere, siet ons leed, As ons vrinde ons vergeet. Here, die mij tog bemint, Denk, denk an Uw arme kind! Die hier in sij droefheid staat, Sig nog op sij God verlaat! Laat ik, arme vreemdeling, log van uw ontferming sing. Here, help! Uw naam is groot, Red ons van die hongerdood. Vele is alreeds nie meer. Gij weet ons ellende, Heer! Onze Vader! o, erbarm, Help tog met Uw sterke arm ! II. GRAPPIGE STUKKIES. 19. KLAAS GESWIND EN SIJ PÊR.D. (Tam O'Shanter.) As jij miskien nog met jou maat Bö in die dorp sit, lag en praat, Vergeet jij, jij moet huis toe gaan, Anders sal Elsie ver jou slaan; Sij sit al bij die vuur en brom : "Ek krij hom so's hij huis toe kom." Jammer dat mans so selde hoor As hulle vrouens ver hul knor; Dit is maar so—hul' kan maar praat, Ons luister tog nie na nul' raad. Dat dit so is, het Klaas Geswind Een donker nag oek uitgevind; Hij 't lelik in die knijp geraak, Toe hij terug rij van die Braak. Had Klaas geluister na sij vrou, Dan had dit hom nog nooit berou, Gên dag gaat om of sij vertel hem: "Mar Klaas, jij is tog al te skellem. ''Nog nooit is jij van huis gewees, "Of j'j gedrd jou nes 'n bees, '"En, loop Koos Tities met jou meê, "Dan gaat dit woes met julle twee." Eén aand, in plaas van huis toe gaan, Blij Klaas nog in die dorp in staan. "Nou moet jul mij 'n slag trakteer: — Kom, kerels, gooi mar nog 'n keer" Hul gé oom Klaas oek nog 'n dop, Toe was hij net mooi hoenderkop Nou skeel dit niks, al word dit nag, Hij blij mar daar gesels en lag; As Klasie eers begin te slinger, Dan kan jij glo', hij sal mallinger. Plesier is nes 'n jong komkommer: As jij hom pluk, verlep hij sommer; Of nes 'n skulpad in sij dop in: So's jij hom vat, dan trek hij kop in. As Klaas van a;\nd sij huis wil haal, Dan word dit tijd om op te saai. So klim hij "Kol" mar saggies op, En druk sij hoed vas op sij kop. ('n Flukse merrie was ou' Kol, Al was haar rug 'n bietjie hol;) Eers fluit die ou — want hij was bang Die ne'en-en-ne'entigste gesang. Dan kijk hij weer 'n slaggie om, Of daar miskien gên spook ankom. Voor hij van aand sij huis kan krij, Moet hij die kerkhof nog verbij. Die drank is tog 'n snaakse goed: Hij gé die bangste kérel moed. Al is 'n Hotnot nog so ohk, Eén sopie maak hom net nou vrolik; Steek hij maar net 'n dop of drie, Dan stuit hij ver gên duiwel me. Mar Klaas het daarom naar gelijk, Toe hij daar in die kerkhof kijk; Sij bloed het wonderlik gekook, Toe hij gewaar, hoe dit daar spook. Daar speul die duiwel op n tromp, Ver veertig spoke in 'n klomp; Hul dans daar rond, dat dit so gons, Gên ouderwetse cottiljons; n Mar eers "Alexander Klipsalmander Trap hulle algaar met malkander; ^ Toe was dit weer die "hondekrap, Totdat die sweet so van hul tap. Die goed was bijna poedelkaal, En, kijk, die vrouens was te skraal. Mar een daarvan, 'n bietjie dikker, Maak so 'n uitgehaalde flikker, Dat Klaas, plaas sijn bek te hou, Skré: "Arrie! dit was fluks van jou. So's hij dit sê, toe moet hij ia , Die heel boel set hom agterna; "Kol, loop nou dat die stof so staan Anders is Klaas van aand gedaan; Kom jij mar net die drif verbij, Dan dalkies raak jou baas nog vrij; 'n Spook is nes 'n bok-kapater, Hij loop nie sommar in die water. Toe, Kol, die duiwel snij jou spoor!" Hier leg die drif; "/liertf" sij's daaro'er Haar stêrt het hul glad uitgeruk; Mar Klaas is los, dis één geluk. Ver die wat lus het om te draai, Wil ek mar net één woordjie raai: Gedenk aan Klaas Ges wind sij pêrd, En vraag jou selve: waar 's haar stêrt? 20. MIJ VROUTJIE HET 'N SEUN GEKRIJ. Ek is so blij, ek is so blij'. Mij vroutjie het 'n seun gekrij, Hij lijk presies nes ek: Hij het mij oge, mond en neus, En is 'n dikke vette reus, Ek is so in mij skik! Mij pa is blij, mij ma is blij. Mij vrous famielie oek daarbij, Hul krij nie klaar met kijk. Van s' morrens vroe tot s' avons laat Hoor ek maar hoe die mense praat. Dat hij so na mij lijk. Partij keer huil hij: wa, owa! En trek sij lippies nes sij ma; Maar anders is hij soet. Die skapie is so reg gesond; Hij kijk so slim die kamer rond, En suig en slaap so goed. "Johannes" zal ons hem laat doop Sij jurkie is al lank gekoop, Mij nuw manel is klaar; Oom Jannie sai ons peetoom maak, Want anders is die Ou geraak, Sij "pitjies" in gevaar. Toe, Kol, die duiwel snij jou spoor!" Hier leg die drif; "hiert/" sij's daaro'er Haar stêrt het hul glad uitgeruk; Mar Klaas is los, dis één geluk. Ver die wat lus het om te draai, Wil ek mar net één woordjie raai; Gedenk aan Klaas Geswind sij pêrd. En vraag jou selve: waar 's haar stêrt? 20. MIJ VROUTJIE HET 'N SEUN GEK.RIJ. Ek is so blij, ek is so blij! Mij vroutjie het 'n sean gekrij, Hij lijk presies nes ek: Hij het mij oge, mond en neus, En is 'n dikke vette reus, Ek is so in mij skik! Mij pa is blij, mij ma is blij. Mij vrous famielie oek daarbij, Hul krij nie klaar met kijk. Van s'morrens vroe tot s'avons laat Hoor ek maar hoe die mense praat, Dat hij so na mij lijk. Partij keer huil hij: wa, owa! En trek sij lippies nes sij ma; Maar anders is hij soet. Die skapie is so reg gesond; Hij kijk so slim die kamer rond, En suig en slaap so goed. "Johannes" zal ons hem laat doop Sij jurkie is al lank gekoop, Mij nuw manel is klaar; Oom Jannie sai ons peetoom maak, Want anders is die Ou geraak, Sij "pitjies" in gevaar. 'n Dokter en 'n Predikant Is allernoodigst in ons land, Mar oek 'n advokaat. Of hij nou een van drie sal wees, Dit sal jul' later oek wel lees. Eers sien hoe hij kan praat. Nou, lesers van "Die Patriot," Een enkel woordjie nog tot slot, Dan eindig ek mij taak: Ek wens jul' seuntjies mooi en fris; Maar dat jul oek so dankbaar is As "Jan wat versies maak". 21. die jonge dupree. (Young Lochinvar). Daar vér uit die Weste kwam jonge Dupree; Sij pêrd was geteeld bij Melck en Coetzee, En, buiten sij rijsweep, gên wapen droeg hij: Hii rij ongewapend, hij kom om te vrij ; So trou tog in liefde kom. stem met mij mee — Was daar ooit knapper jonkman dan jonge Dupree. Gên wind en gên weer, gên spruit kan hem keer; Hij rij deur die stroom waar gên mens wou probeer; Mar, toe hij wou afklim bij die meisie haar huis, Vond hij alles in roer, selfs tot in die kombuis. Die bruid had 'r; ander haar „jawoord" gegee, En dit aan 'n vijand van jonge Dupree. Dog Dupree gaat na binne. Wat geef hij tog om, Al staat al die jonkmans en meisies verstom? Toe sprak die bruids vader: „Wat soek jij, Dupree, (Want die bruidegom self was skoon al verlee) ^ "Kom soek jij na vrede, of soek jij wel strijd?" "Wil jij veg nou, of dans? — want nou is jou tijd . I 'n Dokter en 'n Predikant Is allernoodigst in ons land, Mar oek 'n advokaat. Of hij nou een van drie sal wees, Dit sal jul' later oek wel lees. Eers sien hoe hij kan praat. Nou, lesers van "Die Patriot," Een enkel woordjie nog tot slot, Dan eindig ek mij taak: Ek wens jul' seuntjies mooi en fris; Maar dat jul oek so dankbaar is As "Jan wat versies maak". 21. die jonge dupree. (Young Lochinvar). Daar vér uit die Weste kwam jonge Dupree; Sij pêrd was geteeld bij Melck en Coetzee, ^ En, buiten sij rijsweep, gên wapen droeg hij: Hij rij ongewapend, hij kom om te vrij; So trou tog in liefde kom, stem met mij mee — Was daar ooit knapper jonkman dan jonge Dupree? Gên wind en gên weer, gên spruit kan hem keer; Hij rij deur die stroom waar gên mens wou probeer; Mar, toe hij wou afklim bij die meisie haar huis, Vond hij alles in roer, selfs tot in die kombuis. Die bruid had 'n ander haar „jawoord" gegeê, En dit aan 'n vijand van jonge Dupree. Dog Dupree gaat na binne. Wat geef hij tog om, Al staat al die jonkmans en meisies verstom? Toe sprak die bruids vader: „Wat soek jij, Dupree, (Want die bruidegom self was skoon al verleê) "Kom soek jij na vrede, of soek jij wel strijd?" "Wil jij veg nou, of dans? — want nou is jou tijd". ' Ek vrij lank na jou dogter, oom Jacob Fouree", Is die antwoord van jonge en dapper Dupree; "Ek vrij lank na jou dogter, jij wou dit nie hê; Maar die liefde brand diep, dit kan ek jou sê; Ek kom nie om te veg nie waaróm sou ek strij ? Bij ons is daar meisies veel mooier as sij, Ek kom ver die laatste — so jij dit wil skenk, Ek kom om te dans, en 'n glasie te drink. Die bruid kus die glas; Dupree neem dit weer; Hij drink haar geluk en toe smijt hij dit neer; Sij begos al te bloos; sij sug al hoe meer; Met ted're ogies siet sij op hem neer. Hij nam haar saf hand vóór haar moeder kon praat: "Kom, laat ons nou dans. want ver mii word Hit- laat" Hij was mooi van postuur; sij was mooi van gesig, Elk oog werd, in liefde, op die twee gerig; Haar moeder was kwaad, haar vader was boos, En die bruidegom staat daar, ag! heel sonder troos, Die strooimeisies fluister: ,,'twas beter veeleer, Had Dupree haar gekrege, die knappe jongheer". Hij drukte haar hand; hij fluisterde iets; Hij dans na die deur; maar niemand merk iets; Met eens sprong hij uit — sij pêrd stond gereed — Die meisie is meê, en, o! wat 'n leed! Die kind van fatsoenlik Oom Jacob Fouree Is weg in die donker met dapper Dupree. Die Vorsters en Kriels, Van Heerdens en Greefs, Dit dreun so's hul ja'; maar al's te vergeefs: Gên pêrd hoor hul' meer; hij is vèr al miskien; Die nag is so donker; gên ding kan sul sien; Mar so rat en so dapper — ek wou wel wat geê, VVeêr 'n jonkman te sien so's di jonge Dupree! 22. JAN BANTJIES. Jan Bantjies was 'n Hotnotjong, So knap as jij kan krij; Daar was in al ons hele buurt Gên een wat so kon rij. Geen hengspêrd was ver hom te kwaai, Hij klim hom so mar op; En of hij skop en of hij spring: Hij 's net nou in galop. Het Jan hom twee — driemaal gerij, Wees dan mar nie bevrees, Al was jij al jou lewe lank Nooit op 'n pêrd gewees. Die laaste jonkman in die buurt Sij pêrd het Jan geleer; En val hij al, sij kop is hard: Hij 't nooit ver hom beseer. 4 "Ek vrij lank na jou dogter, oom Jacob Fouree", Is die antwoord van jonge en dapper Dupree"Ek vrij lank na jou dogter, jij wou dit nie hê; Maar die liefde brand diep, dit kan ek jou sê; Ek kom nie om te veg nie waaróm sou ek strij ? Bij ons is daar meisies veel mooier as sij, Ek kom ver die laatste — so jij dit wil skenk, Ek kom om te dans, en 'n glasie te drink. Die bruid kus die glas; Dupree neem dit weer; Hij drink haar geluk en toe smijt hij dit neer; Sij begos al te bloos; sij sug al hoe meer; Met ted're ogies siet sij op hem neer. Hij nam haar saf hand vóór haar moeder kon praat: "Kom, laat ons nou dans, want ver mij word dit laat". Hij was mooi van postuur; sij was mooi van gesig, Elk oog werd, in liefde, op die twee gerig; Haar moeder was kwaad, haar vader was boos, En die bruidegom staat daar, ag! heel sonder troos, Die strooimeisies fluister: „'t was beter veeleer, Had Dupree haar gekrege, die knappe jongheer". Hij drukte haar hand; hij fluisterde iets; Hij dans na die deur; maar niemand merk iets; Met eens sprong hij uit — sij pêrd stond gereed — Die meisie is meê, en, o! wat 'n leed! Die kind van fatsoenlik Oom Jacob Fouree Is weg in die donker met dapper Dupree. Die Vorsters en Kriels, Van Heerdens en Greefs, Dit dreun so's hul ja'; maar al's te vergeefs: Gên pêrd hoor hul' meer; hij is vèr al miskien; Die nag is so donker; gên ding kan sul sien; Mar so rat en so dapper — ek wou wel wat geê, Weêr 'n jonkman te sien so's di jonge Dupree! 2 2. JAN BANTJIES. Jan Bantjies was 'n Hotnotjong, So knap as jij kan krij; Daar was in al ons hele buurt Gên een wat so kon rij. Geen hengspêrd was ver hom te kwaai, Hij klim hom so mar op; En of hij skop en of hij spring: Hij 's net nou in galop. Het Jan hom twee — driemaal gerij, Wees dan mar nie bevrees, Al was jij al jou lewe lank Nooit op 'n pêrd gewees. Die laaste jonkman in die buurt Sij pêrd het Jan geleer; En val hij al, sij kop is hard: Hij 't nooit ver hom beseer. 4 "So'n Hottentot is baing taai; Sij kop is nes 'n klip, Al val hij oek, dat hij so skuif", So seg laas ou oom Flip. Dit, vrinde, sal juli' oek wel weet; Dus gaat ek mar weer an Om juli' die storie te verhaal, Hoe of dit ging met Jan. En as die storie juli' behaag, En as juli' meer wil hê, — Mij pen is klaar, en ek weet meer Dan kan juli' dit mar sê. II. Eens op 'n goeie Donderdag, — Ek sal dit nooit vergeet — Word klein neef Piet sij goed verkog 't Was net so skriklik heet. Ek rij na die vendusie toe En bied daar op sij pêrd. Dit was 'n merrie met 'n bles, En sij was nie veul wérd. So rank en mager was die dier, Dat al die mense sê: "As jij haar in die kar gaat span, Dan blijf sij seker lê." Nou om die waarheid te vertel: Ek het an haar blij' hang: Mij bod was twee pond-agtien-ses; Maar ek was glad nie bang. Ek dag; mij veld is baing groot En sij kan daar mar loop. En, is sij eers wat meer bevleis, Kan ek haar goed verkoop. Nou, so's dit met ons boeren gaat, — En lank sal dit nog duur — Stuur jij 'n jong op boodskap uit, Dan kos dit menig uur. En „tijd is geld" het ek geleer. — Dus as ek iets laat haal, Dan het ek nooit daarom gegé, Dat Jan ver Bles opsaal. III. Dikwils het ek verbaas gestaan, Dat Jan so gou-gou kom; Ek dag: ek sal tog een dag kijk So pas ek op ver hom. Mar, vrinde, julle kan mij glo'; — Seg tog nie. dat ek lieg — Só jaag het ek nog nooit gesien: Die Hottentot die vlieg! "Nou, as jij kom, krij jij 'n pak: Hou mar jou boute klaar. As pêrdrij huil' nie seer kan maak, Die strop die slaat huil* gaar". Ik wou hom klop, mar hij praat mooi En seg: "Mij Seurtjie lief! Die vosperdmerrie die kan loop! Og, slaat nie, asseblief!" "Jou bossiekop, jou Hottentot! "Hoe kom moet jij so — ja? — — "Eers seg die Baas om gou te kom Hoe kan die Baas so vra?" Die Hottentot die had gelijk, Ek het toe stil geblij; Mar seg hom: "Dit gebeur nie weer, Dat jij so vinnig rij." Maar wat ek seg, of wat ek praat, As ek ver Jan laat kom, En as ek hom 'n boodskap stuur, Hij 's net nou mar weerom. IV. Eens op 'n oggend, regte vroeg, Kijk Jan ver mij so an. Ek weet nie wat die jong wil hê, En ek kijk weer ver Jan. Toe seg hij: "Seur, die ander maand Is Resies in die Kaap! Sal Seur die merrie nie laat loop?" Ek seg ver hom: "Loop slaap! "Is jij van morre vroeg al dronk?" — "Né, Seur, ek steek gên dop. As Blesbok nie die resies win, Dan staat ek op mij kop!" "Jan! hoor, as jij met mij wil jil, Dan loop dit nooit goed af' — "Mar Seur, ek meen dit reg-reg so" — "Stil nou, of jij krijg straf'. Mar dat die jong sij mond wil hou, Dit was mos net verniet; Di's: "Blesbok sal die resies win, Net so's hij ver mij siet". Dit duur so tot vervelings toe: "Sal Baas ver haar lat loop ?" Ek sê "As jij nog langer lol, Dan lat ek haar verkoop." Die jong het ampertjies gehuil, Toe ek dit ver hom seg Hij brom: "As Baas die pêrd verkoop, Dan gaat Jan Bantjies weg." V. Ek praat met Daan en Gert daarvan, En huil' sê: "Geê sij sin. Jij weet dit: Jan kan lekker rij. Dalk gaat jou merrie win. „Toe, kerel, doet dit asseblief! Ja, toe tog, maak die grap! Breng Jan en Blesbok op die baan — Dan lag ons ver ons slap. „Die treingeld sal ons help betaal, " Die "sweepstakes" oek daarbij; Toe, kerel, doet ons die pleisier: Laat Jan die vospêrd rij". Ek seg: "Is juli' oek stawelgek? Daar 's pêrde van Breda, Van Barry, Melck en Van der Bijl; Hoe kan juli' so iets vra'? "Sal dan 'n mager boerepèrd, Met hulle kan gaan loop? Daar 's ingevoerde pêrde bij Ver baing geld gekoop". Daan seg: " 'n Engels resiepêrd, Wat baing so mee spog, Sij asem is mar baing kort; Hij 's net 'n regte bog". Die twee die sal mos help betaal En so praat huil' mij om. — Jan Bantjies spring so uit sij vel, Toe hij weer bij ons kom. VI. Wat het die Kapenaars gespot — Nou, ek had dit verwag — Di's: "kakaka!" di's: "domme boer!" Di's spot en jil en lag. En agter bij die Groenepunt, Daar waar die pêrde loop, Daar het ek oek wat uitgestaan: Die boel was daar besoop. Dit skree en raas, dit vloek en sweer Jou ore somar doof; Die dag — ek wens hem nooit weerom; Ek had dit nooit geloof. Mar wat nou maak ? ek is nou daar. Laat hulle nou mar jil.... A! toe die merrie eenmaal loop, Hoekom was huil' so stil? Di's "vossie" voor en "vossie" na. — Toe draai die praatjie om; En, toe die pêrd die resies win, Toe staat huil' alma) stom. Die dag het Blesbok huil' gewijs: 'n Goeie Kaapse pêrd, Die laat 'n pêrd met Engeh bloed Nooit ruik nie an sij stêrt. Jan Bantjies — dit kan juli' begrijp Sij mond was baing groot; En dat hij tijk was, kan juli' denk: Hij krijg 'n Vijfpond Noot!! Ek het die vossie duur verkoop, Die eerste prijs gewin; En nogtans was die resiesdag Volstrek nie na mij sin. Jan is daar an die drank geraak; — Di's iets wat mij so spijt — Hij was 'n regte goeie jong, En nou is ek hom kwijt. 'n Kapenaar wat pêrde hou, (Ek sal sij naam nie noem), Die het Jan Bantjies weggelok,^ En hom gehuur ver "groem." En agter bij die Groenepunt, Daar waar die pêrde loop, Daar het ek oek wat uitgestaan: Die boel was daar besoop. Dit skree en raas, dit vloek en sweer Jou ore somar doof; Die dag — ek wens hem nooit weerom; Ek had dit nooit geloof. Mar wat nou maak ? ek is nou daar. Laat hulle nou mar jil. ... A! toe die merrie eenmaal loop, Hoekom was huil' so stil ? Di's "vossie" voor en "vossie" na. — Toe draai die praatjie om; En, toe die pêrd die resies win, Toe staat huil' alma! stom. Die dag het Blesbok huil' gewijs: 'n Goeie Kaapse pêrrl, Die laat 'n pêrd met Engels bloed Nooit ruik nie an sij stêrt. Jan Bantjies — dit kan juli' begrijp Sij mond was baing groot; En dat hij tijk was, kan juli' denk: Hij krijg 'n Vijfpond Noot!! Ek het die vossie duur verkoop, Die eerste prijs gewin; En nogtans was die resiesdag Volstrek nie na mij sin. Jan is daar an die drank geraak; — Di's iets wat mij so spijt Hij was 'n regte goeie jong, En nou is ek hom kwijt. 'n Kapenaar wat pêrde hou, (Ek sal sij naam nie noem), Die het Jan Bantjies weggelok,^ En hom gehuur ver "groem.' Dit het nie al te lank geduur, Of hij jaag hom weer weg. Nou loop hij die kantiene af, — Ja, so's die jong versleg. Di's spijtig om dit an te sien; Hij 's so verpluk en naar; Mar wag, as julle Kaap toe kom, Sal juli' dit self gewaar. Ag ja, die resies deug mar nie; Die pêrde word gemoor, En suip en raas en vloek en sweer, Di's wat jij siet en hoor. Ek—ek ver mij het baing spijt, Dit kan ek juli' vertel... 'n Resiesbaan is regtig waar 'n Kweekplaas ver die Hel. En denk nog menigmaal terug An arme dronke Jan, — Die Geld?... weet, vrinde, tot besluit, Brag mij gên voordeel an. 23- DIE STEWELTJIES VAN SANN1E. Pas altijd ver 'n vroumens op! Dit help jou net gên stuk nie: Steek jij jou nek eers in die strop, Dan kan jij nooit los ruk nie. So is dit oek met mij gewees; Ek was nie reg van plan nie, Toe was dit lank al klaar met Kees, En was geknoop an Sannie. Skaars was ek agtien jare oud, Toe vrij ek al na Sannie; Mij sakorlosie was van goud, En 'k gê pad ver gên man nie. Haar ouers het ons uitgelag. Hul sê: ons is mar vulletjies, En ek moet nog 'n bietjie wag Met sulke kinderspulletjies. Dit het nie al te lank geduur, Of hij jaag hom weer weg. Nou loop hij die kantiene af, — Ja, so's die jong versleg. Di's spijtig om dit an te sien; Hij 's so verpluk en naar; Mar wag, as julle Kaap toe kom, Sal juli' dit self gewaar. Ag ja, die resies deug mar nie; Die pêrde word gemoor, En suip en raas en vloek en sweer, Di's wat jij siet en hoor. Ek—ek ver mij het baing spijt, Dit kan ek juli' vertel... 'n Resiesbaan is regtig waar 'n Kweekplaas ver die Hel. En denk nog menigmaal terug An arme dronke Jan, — Die Geld?... weet, vrinde, tot besluit, Brag mij gên voordeel an. 23* DIE STEWELTJIES VAN SANNIE. Pas altijd ver 'n vroumens op! Dit help jou net gên stuk nie: Steek jij jou nek eers in die strop, Dan kan jij nooit los ruk nie. So is dit oek met mij gewees; Ek was nie reg van plan nie, Toe was dit lank al klaar met Kees; En was geknoop an Sannie. Skaars was ek agtien jare oud, Toe vrij ek al na Sannie; Mij sakorlosie was van goud, En 'k gê pad ver gên man nie. Haar ouers het ons uitgelag. Hul sê: ons is mar vulletjies, En ek moet nog 'n bietjie wag Met sulke kinderspulletjies. Mar, neef, ek moet jou tog verhaal, Hoe dit met mij gebeur is; Jou tijd die kom oek nog eenmaal, Voor jij mooi reg daar deur is. Ek droom mos, dat sij vóór mij staat Met splinter-nuwe stewels. Hul mag van kleine voetjes praat, Maar Sannie het twee knewels. Ek trek mij an die oggend vroe: "Saai op die skimmel daar!" Toe rij ek reg-uit Sannie toe, Te hoor hoe sij nog vaar. "Goei morre, Tante —• morre, Oom! "En waar is Sannie dan ?" Daar kom sij net so's in mij droom, Dieselfde stewels an. Wel ek sal jou mar kortaf sê; Ek het haar toe gevra', Of sij mij ver 'n man wil hê. Toe seg sij sommar "Ja!" 'n Mens die blij' tog mar 'n mens — Ek weet nie wat's die rede — Mar, so's hij krij net wat hij wens, Dan word hij ontevrede. Dit help nou weinig om te huil, Al het ek spijt van Sannie; Kon ek die ou' ding mar verruil, Dan sou ek — mar ek kannie. 24" OU' WINDVO'EL. Neef Piet, het jij al ooit gehoor Van die wonderlike pêrd? Oom Sarei het dit mij vertel; Dit is die moeite werd. Toe hij nou laas in England was, Was daar 'n Dokter Faam; 'n Rijpêrd het hij daar gehad, Ou' Windvo'el was sij naam. Hij seg: om op die perd te rij Is eintlik 'n plesier; Maar nog die beste van hom was; Hij was 'n taaie dier. Mar, neef, ek moet jou tog verhaal, Hoe dit met mij gebeur is; Jou tijd die kom oek nog eenmaal, Voor jij mooi reg daar deur is. Ek droom mos, dat sij vóór mij staat Met splinter-nuwe stewels. Hul mag van kleine voetjes praat, Maar Sannie het twee knewels. Ek trek mij an die oggend vroe: "Saai op die skimmel daar 1" Toe rij ek reg-uit Sannie toe, Te hoor hoe sij nog vaar. "Goei morre. Tante — morre, Oom! "En waar is Sannie dan ?" Daar kom sij net so's in mij droom, Dieselfde stewels an. Wel ek sal jou mar kortaf sê; Ek het haar toe gevra', Of sij mij ver 'n man wil hê. Toe seg sij sommar "Ja!" 'n Mens die blij' tog mar 'n mens — Ek weet nie wat's die rede — Mar, so's hij krij net wat hij wens, Dan word hij ontevrede. Dit help nou weinig om le huil, Al het ek spijt van Sannie; Kon ek die ou' ding mar verruil, Dan sou ek — mar ek kannie. 24" OU' WINDVO'EL. Neef Piet, het jij al ooit gehoor Van die wonderlike pêrd? Oom Sarei het dit mij vertel; Dit is die moeite werd. Toe hij nou laas in England was, Was daar 'n Dokter Faam; 'n Rijpêrd het hij daar gehad, Ou' Windvo'el was sij naam. Hij seg: om op die perd te rij Is eintlik 'n plesier; Maar nog die beste van hom was; Hij was 'n taaie dier. L Die Dokter rij hom mijle vér, Ja, dat die stof so staan; Maar 'k sê jou: nimmer of te nooit Hoef hij die pêrd te slaan. Wel, één dag moes hij na 'n plaas, So as dit dikwils gaat, 'n Dokter word mos uitgeroep, Al is dit vroeg of laat. Hij 't Windvo'el daadlik opgesaal En na die plek gerij. So lang as hij daar sit gesels. Moet Windvo'el buite blij. Wel, dit word laat, en dit word koud. Waar sou die Dokter blij? Ou' Windvo'el, die het ver geloop, Begint al honger krij! Nou moet jij weet; daar in die land Maak hulle self hul bier, Of dit nou al goedkoper is, Of sommar ver plesier. Die plek, waar die vat bier in staan, Het die meid laat ope blij; Dit duur nie lank nie of Windvo'el Die het die ruik gekrij. Ou' Windvo'el ruk, Ou' Windvo'el trek Ou' Windvo'el breek hom los; Hij's in die kamer bij die bier, Hij suip daar so's 'n os. Die pêrd die suip hom daar smoordronk; Hij slaat daar soramar n^er; Hij lijk morsdood, so's hij daar le, Vlak voor die agterdeur. En eindlik word die jong geroep: Die Dokter wil weg rij! Hij soek die pêrd, mar di's verniet, Of hij Windvo'el kan krij. Toe loop hij agter om die huis; Hij krij die pêrd daar lê. Hij dog: die pêrd die is morsdood, En gaat die baas dit se. Die baas kom toe; hij 'tbaing spijt; Mar hij's nou een keer dood. As ek mar net sij vel kan krij. Breng hom mar na die sloot. Die Dokter rij hom mijle vér, Ja, dat die stof so staan; Maar 'k sê jou: nimmer of te nooit Hoef hij die pêrd te slaan. Wel, één dag moes hij na 'n plaas, So as dit dikwils gaat, 'n Dokter word mos uitgeroep, Al is dit vroeg of laat. Hij 't YVindvo'el daadlik opgesaal En na die plek gerij. So lang as hij daar sit gesels, Moet YVindvo'el buite blij. Wel, dit word laat, en dit word koud. Waar sou die Dokter blij ? Ou' Windvo'el, die het ver geloop, Begint al honger krij! Nou moet jij weet; daar in die land Maak hulle self hul bier, Of dit nou al goedkoper is, Of sommar ver plesier. Die plek, waar die vat bier in staan, Het die meid laat ope blij; Dit duur nie lank nie of YVindvo'el Die het die ruik gekrij. Ou' Windvo'el ruk, Ou' Windvo'el trek; Ou' Windvo'el breek hom los; Hij's in die kamer bij die bier, Hij suip daar so's 'n os. Die pêrd die suip hom daar smoordronk; Hij slaat daar sommar ne^T' Hij lijk morsdood, so's hij daar lê, Vlak voor die agterdeur. En eindlik word die jong geroep: Die Dokter wil weg rij! Hij soek die pêrd, mar di's verniet. Of hij Windvo'el kan krij. Toe loop hij agter om die huis; Hij krij die pêrd daar lê. Hij dog: die pêrd die is morsdood, En gaat die baas dit sê. Die baas kom toe; hij 'tbaing spijt; Mar hij's nou een keer dood. As ek mar net sij vel kan krij. Breng hom mar na die sloot. Daar sal ons hom dan mooi afslag, Sij vel dan mooi bewaar, En so gedaan, en een — twee — drie Was alles kant en klaar. Ou' Windvo'el is nou afgeslag; Hij 's dood so's hij daar lijk. Die Dokter het hom mooi vergis: Hij het net mis gekijk. Dit duur nie lang nie, of die bier Begin weer uit te werk; En kijk! ou' Windvo'el staat weer op: Hij is weer stijf en sterk. Die pêrd die het maar naar gevoel; Sij vel is van hom af. Di's koud: hij sal mar huis toe loop So op 'n stijwe draf. Toe hij daar kom, was dit al laat; Hul was al klaar met eet; Ou' Windvo'el runnik net één slag: Die vrou word so mar bleek. "Dit is mos Windvo'el wat ek hoor. Hoe het jij dan gemaak ? Wat het jij met hom angevang? Hoe 't jij hom kwijt geraak?" "Mij skepsels! vrou, is jij dan gek? Ou' Windvo'el is mos dood; Die aasvo'els sal hom wel opvreet Daar onder in die sloot." Maar dit het tog nie lang geduur, Of Windvo'el runnik weer. Die kerel voel sij hare rijs, Hij loop na d' agterdeur. Daar siet hij Windvo'el voor hom staan; Hij dogt dit was sij gees; Maar né, dit was ou' Windvo'el self, I)ie vel daar van sij vlees. Hoe nou gemaak? Hij krij die raad Van 'n ou vrou, wat daar bak: Ses skape moet jij nou afslag, Die veile op hom plak. Dit word toe alles vas gemaak : Ou' Windvo'el word gesond En ieder kan hom nou gaan kijk: Hij loop die werf al rond. Al jare lewer hij sij wol, Geregeld kan hul skeer; Dan is hij rijpêrd bowe op.... Ik wil dit oek probeer. Daar sal ons hom dan mooi afslag, Sij vel dan mooi bewaar, En so gedaan, en een — twee — drk Was alles kant en klaar. Ou' Windvo'el is nou afgeslag; Hij 's dood so's hij daar lijk. Die Dokter het hom mooi vergis: Hij het net mis gekijk. Dit duur nie lang nie, of die bier Begin weer uit te werk; En kijk! ou' Windvo'el staat weer op: Hij is weer stijf en sterk. Die pèrd die het maar naar gevoel; Sij vel is van hom af. Di's koud: hij sal mar huis toe loop So op 'n stijwe draf. Toe hij daar kom, was dit al laat; Hul was al klaar met eet; Ou' Windvo'el runnik net één slag: Die vrou word so mar bleek. "Dit is mos Windvo'el wat ek hoor. Hoe het jij dan gemaak? Wat het jij met hom angevang? Hoe 't jij hom kwijt geraak?" "Mij skepsels! vrou, is jij dan gek? Ou' Windvo'el is mos dood; Die aasvo'els sal hom wel opvreet Daar onder in die sloot." Maar dit het tog nie lang geduur, Of Windvo'el runnik weer. Die kerel voel sij hare rijs, Hij loop na d' agterdeur. Daar siet hij Windvo'el voor hom staan; Hij dogt dit was sij gees; Maar né, dit was ou' Windvo el self, Die vel daar van sij vlees. Hoe nou gemaak? Hij krij die raad Van 'n ou vrou, wat daar bak: Ses skape moet jij nou afslag, Die veile op hom plak. Dit word toe alles vas gemaak : Ou' Windvo'el word gesond En ieder kan hom nou gaan kijk: Hij loop die werf al rond. Al jare lewer hij sij wol, Geregeld kan hul skeer; Dan is hij rijpêrd bowe op Ik wil dit oek probeer. 25- JAN JURGENS. (John Gilpin). Jan Jurgens was 'n burgerman Van ansien en van roem; 'n Vrede-regter was hij oek Op die fontein van Bloem. En Jan sij vrouw sê an haar man : Ons twee is nou getrou Al twintig jaar, en ons het nog Gèn hollideij gehou. Nou, morre is ons bruilofsdag; So laat ons dan tog rij Na Uithoek, daar op Modderspruit, Waar onse tanta blij. Mij suster en mij susterskind En ik en Griet en Jan Die maak 'n vrag: so kom jij mar Te pêrd ons agter an. Hij antwoord toe: daar is mar een Ou vrou die ik bemin, En jij is dit, mij liefste hart; So doet mar na jou sin. Ik is een eerlik winkelier — Dit weet tog iedereen — En mij ou vrind, die timmerman, Sal mij sij pêrd wel leen. Seg Juffer Jurgens: dit is goed; Maar Serri-wijn is duur. So neem ons mar een fles pontak, Die is tog nie so suur. Jan Jurgens soen sij liewe vrou, Verblijd was hij vervas Te sien, al hou sij van plesier, Dat sij tog spaarsaam was. Die dag was daar, die kar gereed, En alles in die hak. — Met al die kinders binne in Was dit mar swaar gepak. — Blij was sul', toe die pêrde trek En toe die wiele draai. Dit gaat oek, dat die stof so staat, En dat die klippers waai. Jan Jurgens staat daar bij sij pêrd. En grijp hem an sij maan; Hij spring fluks op, mar klim weer af Om in die huis te gaan. 6 25- JAN JURGENS. (John Gilpin). Jan Jurgens was 'n burgerman Van ansien en van roem; 'n Vrede-regter was hij oek Op die fontein van Bloem. En Jan sij vrouw sê an haar man : Ons twee is nou getrou Al twintig jaar, en ons het nog Gên hollideij gehou. Nou, morre is ons bruilofsdag; So laat ons dan tog rij Na Uithoek, daar op Modderspruit, Waar onse tanta blij. Mij suster en mij susterskind En ik en Griet en Jan Die maak 'n vrag: so kom jij mar Te pêrd ons agter an. Hij antwoord toe: daar is mar een Ou vrou die ik bemin, En jij is dit, mij liefste hart; So doet mar na jou sin. Ik is een eerlik winkelier — Dit weet tog iedereen — En mij ou vrind, die timmerman, Sal mij sij pêrd wel leen. Seg Juffer Jurgens: dit is goed; Maar Serri-wijn is duur. So neem ons mar een fles pontak, Die is tog nie so suur. Jan Jurgens soen sij liewe vrou, Verblijd was hij vervas Te sien, al hou sij van plesier, Dat sij tog spaarsaam was. Die dag was daar, die kar gereed, En alles in die hak. — Met al die kinders binne in Was dit mar swaar gepak. — Blij was sul', toe die pêrde trek En toe die wiele draai. Dit gaat oek, dat die stof so staat, En dat die klippers waai. Jan Jurgens staat daar bij sij pêrd. En grijp hem an sij maan; Hij spring fluks op, mar klim weer af Om in die huis te gaan. 6 Want, skaars was hij mooi in die saai En wou sij reis begin, Of daar kom boere na hem toe En wil die winkel in. So klim hij af; want tijdsversuim, Hoe hom dit oek mog spijt. Is daarom nie so'n groot verlies Als skade van profijt. Dit het oek taamiik lank geduur, Voor dat sul' klaar kon krij, En toe dit o'er was, skree die meid: "Die wijn het thuis geblij!" "Magtig!" seg hij, — "daar het jij dit! Di's nou 'n liewe las! Mar, wag, breng hier mij bandelier; Hij hang daar in die kas". Nou Juffer Jurgens (sorgsaam siel) Had daags te vore mooi Twee êrde kanne uitgewas En wijn daarin gegooi. Elk bottel het 'n korame oor, Die bind hij met sij band Vas om sij lijf, en, voor balans, Hang een aan ieder kant. En over dit, dat hij mog sijn Gekleed van top tot toon, Trek hij sij nuwe overjas, So netjies en so skoon. Nou sit hij weêr al op sij pêrd, 'n Triplaar van belang — Hij rij voorsigtig deur die straat, Op echte burgergang. Want, skaars was hij mooi in die saai En wou sij reis begin, Of daar kom boere na hem toe En wil die winkel in. So klim hij af; want tijdsversuim, Hoe hom dit oek mog spijt. Is daarom nie so'n groot verlies Als skade van profijt. Dit het oek taamlik lank geduur, Voor dat sul' klaar kon krij, En toe dit o'er was, skree die meid: "Die wijn het thuis geblij!" "Magtig!" seg hij, — "daar het jij dit! Di's nou 'n liewe las! Mar, wag, breng hier mij bandelier; Hij hang daar in die kas". Nou Juffer Jurgens (sorgsaam siel) Had daags te vore mooi Twee êrde kanne uitgewas En wijn daarin gegooi. Elk bottel het 'n komme oor, Die bind hij met sij band Vas om sij lijf, en, voor balans, Hang een aan ieder kant. En over dit, dat hij mog sijn Gekleed van top tot toon, Trek hij sij nuwe overjas, So netjies en so skoon. Nou sit hij weer al op sij pêrd, 'n Triplaar van belang — Hij rij voorsigtig deur die straat, Op echte burgergang. Mar toe die pad gelijker word, Trek hij op een galop; Toe snork die pêrd en loop so hard, Dat Jan hom nie kan stop. "Ho-ha!" seg Jan, "hoha, nou pêrd!" Mar nou was dit te laat; Want, al hoe verder dat hij loop, Hoe harder dat hij gaat. 'n Man, die tog gên ruiter is, Moet an die maan haar hou. So gooi ou' Jan die lijsels weg, Om an die pêrd te klau. Die pêrd die was dit ongewoon Dat hul' so aan hom vat, En wis nie wat ver ding dit was Dat bowe op hom sat. Hij neem die loop met Jurgens saam; Sij hoed is na die maan ! Hij 't nooit gedag, toe hij vertrok, Dat dit tog só sou gaan. Sij jas die wapper net's 'n vlag, Daar skeur die laatste knoop! Di wind die warl dit van sij rug En gooi dit op 'n hoop. Toe kan die mense algar sien Die bottels an sij band, Twee êrde kruikies om sij lijf — Een hang an ieder kant. Die honde blaf, die kinders huil, Hul' skuif die vensters op, En algaar skreê hom agterna: "So ja — nou druk mar op!" „Daar gaat ou' Jan, dit is mos hij!" Seg iedereen terstond : "Hij dra' gewig — hij rij 'n rees —" "Di's ver 'n duisend pond," Die tolman gooi die tolhek oop Geluk voor Jan sij nek! — Die kerel gaat die dokter haal, Of anders is hij gek. Nou het die bottel al verskuif Tot agter op sij rug. Toe slaat hul al tvvee teun mekaar En waai daar in di lug. Die wijn die loop tot in die pad Tot dat die pêrd so rook; Die wasem slaat so uit sij blad Als of hij was gekook. En hoe Jan Jurgens oek mag rem, Sij pêrd die gaat mar vort. Daar hang die bottel-nekke nog Vas om sij lijf gegord. Hij gaat bij Uithoek o'er die werf; Sij vrou staat op die stoep, En, so 's sij haar Jan Jurgens siet, Begon sij uit te roep. — „Stop, Jan! Stop, Jan!" hier is di huis Hier is die huis! (seg sij), ( Di's opgeskep — en tijd ver ons . Seg Jan: „Di's tijd ver mij!" Jan dog: dit was al ver genog; Sij pêrd die het nog haas: Want nog 'n half uur verder leg Die woonhuis van sij baas. Dus, net so skerp, als ooit 'n ko'el Mar uit 'n roer kan fluit, So loop die pêrd, en nou is oek Mij storie net half uit. Daar gaat Jan Jurgens amper flou En teu'n sij wens en wil Tot bij sij vrind die timmerman; Daar staat hij eindlik stil. Die timmerman was glad verbaas 0'er di toestand van sij maat, En set sij pijp oek daadlik neer, En dus begos hij praat: — "Wat nieuws, wat nieuws? seg mij toch gou, "En wat soek jij dan hier ? "En waarom kom jij sonder hoed? "Magtig! hoe sweet die dier!" Jan Jurgens was 'n vrolik man, Die 'n grappie nooit kon laat; Dus seg hij an die timmerman: "Ik sal jou sê, ou' maat." "Ik kom omdat jou pêrd wou kom, "En, het ik dit nog reg, "Dan sal mij hoed ook haas hier wees, "Hij is alreeds op weg Die timmerman was blij te sien Sij vrind nog opgeruim; Dus geef hij oek gên antwoord toe, En maak oek gên versuim. Mar hij gaat haastig in die huis En haal 'n ander hoed. Die was nie al te bestig, mar Hij was nog daarom goed — 1 )ie timmerman het toe getoon, Dat hij oek grappig was Hij seg: "die hoed is veels te groot, „Dus sal hij seker pas. "Mar, krap dan tog die modder af, "Jij lijk mos sommer vaal, "En jij sal seker honger wees; "So moet jij mar afsaal". Seg Jan; "dit is mij bruilofsdag: "Die mense sal mos praat, "As mij ou' vrou bij Uithoek eet, En ik hier bij mij maat." So seg hij an die pêrd, "Jij's hier Ver jou plesier gekom, So gaat jij nou mar nog een slag Ver mij plesier weerom. Mar skaars het hij die woord gese, Of hij het hom berou; Die eselhengs die skree so hard, Sij pêrd dit nooit kon hou. Hij beef en snork en gaat te keer, As of hij 'n leo hoor, En spring so skielik weg, dat Jan Slaat amper agter-o'er. Die timmerman was glad verbaas O'er di toestand van sij maat, En set sij pijp oek daadlik neer, En dus begos hij praat: — "Wat nieuws, wat nieuws? seg mij toch gou, "En wat soek jij dan hier? "En waarom kom jij sonder hoed? "Magtig! hoe sweet die dier!" Jan Jurgens was 'n vrolik man, Die 'n grappie nooit kon laat; Dus seg hij an die timmerman: "Ik sal jou sê, ou' maat." "Ik kom omdat jou pêrd wou kom, "En, het ik dit nog reg, "Dan sal mij hoed ook haas hier wees, "Hij is alreeds op weg Die timmerman was blij te sien Sij vrind nog opgeruim; Dus geef hij oek gên antwoord toe, En maak oek gên versuim. Mar hij gaat haastig in die huis En haal 'n ander hoed. Die was nie al te bestig, mar Hij was nog daarom goed — Die timmerman het toe getoon, Dat hij oek grappig was Hij seg: "die hoed is veels te groot, „Dus sal hij seker pas. "Mar, krap dan tog die modder af, "Jij lijk mos sommer vaal, "En jij sal seker honger wees; "So moet jij mar afsaal". Seg Jan: "dit is mij bruilofsdag: "Die mense sal mos praat, "As mij ou' vrou bij Uithoek eet, En ik hier bij mij maat. So seg hij an die pêrd, "Jij's hier Ver jou plesier gekom, So gaat jij nou mar nog een slag Ver mij plesier weerom. Mar skaars het hij die woord gesê, Of hij het hom berou; Die eselhengs die skree so hard, Sij pêrd dit nooit kon hou. Hij beef en snork en gaat te keer, As of hij 'n leo hoor, En spring so skielik weg, dat Jan Slaat amper agter-o'er. Daar gaat Jan Jurgens, en daar gaat Sij hoed weer in die sloot, Dit val oek nou veel gouwer af, Omdat dit was te groot. Nou Juffer Jurgens, toe sij sag Haar man gaat só verbij, Wijs sij 'n half-kroon aan 'n jong En seg: "Dit sal jij krij. "As jij die ou' baas nou gaat haal, "En breng hom veilig hier." "Ja", seg die jong, "dis goed ou' nooi "Dit doet ik met plesier." En toe hij Jurgens aan siet kom, Wou hij oek dan perbeer Om dwars voor in die pad te staan, En só hom nog te keer. Hij het dan oek sij bes gedaan Die lijsels beet te krij; Mar, ongelukkig, vat hij mis, Toe was die pêrd weêr vrij. Daar gaat Jan Jurgens, en daar gaat Die jong oek agteraan, Die perd die loop maar altijd vort So hard as hij kon gaan. En toe die mense langs die pad Siet hoe dat Jan hem weert, Seg hulle algaar: "Wat is dat? "Daar's seker iets verkeerd." Toe ja' hul' almaal agteran; Want daar was 'n gerug, Dat Jurgens was 'n pêrde-dief, En dat hij wou ontvlug. Die tolhek gaat nou nogmaals oop: Hul' denk dit is 'n grap. Die tolman seg: "hul' tij so hard; Di's ver 'n weddenskap". Dit was oek so; hij won dit oek; Want hij was eerste thuis. Sijn pêrd die staat nie eerder stil, As vlak voor die kombuis. Die Vrijstaat boo'! Ik seg oek so, En Jurgens, lang leef hij! Mar mag ik daar wees om te sien, As hij ooit weêr gaat rij! 26. GERT BEIJERS. (Laird o' Cockpen.) Gert Beijers het geld en Gert Beijers het vee, En al wat hij aanvat daar maak hij geld meê; Mar 'n vrouw moet hij hebben — dat 's sekerlik waar; Want sonder 'n vrouw gaat 'n huis door makaar. Daar was ook 'n nooitjie en 'n mooie daarbij; Ik waag daar 'n blouwtjie op, só dagt ook hij: Dit was klein Kaatjie Rasmus van Matjesfontein, Van goeie familie, mar beursie seer klein. ■ Met borspeld en ring en kasette van goud; Hij vind an sij klere gên enkele fout: Sij haar was gekam en sij boordjie gesteve — Wie sou an so'n jonkman haar jawoord nie geve? Hij sadel sij triplaar, nog reg burgerpas, En waar hij wil wese daar kom hij vervas: "Loop seg ver mooi Kaatjie moet binne toe kom — Ken jij voor seur Gert nie; hoe kom jij so stom?" "Nooi Kaatjie kook stroop, en maak meeboskomfijt En siet seur Gert liever 'n andere tijd". — "Loop haal die gronapel; set weg maar die sis'. Sij siet als 'n blom uit, so dik en so fris. En toe sij na binne kwam, gêe hij haar sij hand En brag haar sij mening so an haar verstand; En verbluf staat hij daar, half dood en half stom, Toe sij seide van "nee" - en draaide haar om! Hij sa'el net sij triplaar en rij weer terug, En haalde oek selfs geen enkele sug; Maar hij dag bij sij selve, toe hij naar huis ree: Dat sal haar berou van die woordjie van "nee. 1 26. GERT BEIJERS. (Laird o' Cockpen.) Gert Beijers het geld en Gert Beijers het vee, En al wat hij aanvat daar maak hij geld meê; Mar 'n vrouw moet hij hebben — dat 's sekerlik waar; Want sonder 'n vrouw gaat 'n huis door makaar. Daar was ook 'n nooitjie en 'n mooie daarbij; Ik waag daar 'n blouwtjie op, só dagt ook hij: Dit was klein Kaatjie Rasmus van Matjesfontein, Van goeie familie, mar beursie seer klein. Met borspeld en ring en kasette van goud; Hij vind an sij klere gên enkele fout: Sij haar was gekam en sij boordjie gesteve Wie sou an so'n jonkman haar jawoord nie geve? Hij sadel sij triplaar, nog reg burgerpas, En waar hij wil wese daar kom hij vervas. "Loop seg ver mooi Kaatjie moet binne toe kom — Ken jij voor seur Gert nie; hoe kom jij so stom? "Nooi Kaatjie kook stroop, en maak meeboskomtïjt En siet seur Gert liever 'n andere tijd . — ^ "Loop haal die gronapel; set weg maar die sis . Sij siet als 'n blom uit, so dik en so fris. En toe sij na binne kwam, gêe hij haar sij hand En brag haar sij mening so an haar verstand, En verbluf staat hij daar, half dood en half stom, Toe sij seide van "nee" — en draaide haar om. Hij sa'el net sij triplaar en rij weer terug, En haalde oek selfs geen enkele sug; Maar hij dag bij sij selve, toe hij naar huis ree: Dat sal haar berou van die woordjie van nee. *7. KIJK NA DIK KI.OK. "Kijk na die klok, bees" seg ou' tante Let, Toe oom Japie thuis kom, 'n klein beetjie vet, "Is dit ver manier om te maak met jou vrou, "Het jij det nou beloof, toe ons saam het getrou?" "'t Is amper al dag al, en nou kom jij thuis; "Jou skelm, jou vagebond, jou lelike ou' kruis; "Net nou leg jij weer so 'n dooie ou' blok, "Maak ope jou oge en kijk na die klok!" Ou' tante Lettie was netjes en skoon; Gên skoner het ooit in die buurte -gewoon; Haar tabbert van voersis was netjies geblom Kn haar onderrok groen, met 'n rooi streep daarom; Haar kappie was wit, en 'n halfjard mar lang En, as jij der in kijk, jij word somar bang; Haar mond nes 'n kraalhek: sij was nie meer jong; Haar beentjies v\as kort, maar nie kort nie haar tong. Oom Japie was lelik, mar oom Japie was goed, Hij het net een foutjie — dat sit in sij bloed —; Hij hou wat van lekkers, so's baing mar doen, Van vlees en van vrugte, en jong nooiens soen; Mar meeste van alles hou hij van 'n glas, Waar brandwijn-en-water en suiker in was, Hij mot dan eens proeve, en so hou hij an, Tot hij amper nie lope of prate meer kan. Die dag het oom Japie na die dorp toe gekom Met Jan van Fonteintjie en Piet van Keerom; Hul het toe 'n bietjie gestap na d' hotel, En 'twas toe ver hulle so lekker en wel. Hulle drink, hulle sing, tot die dag is gedaan. "Kom, Jan," sê oom Japie, "ik is bang ver die maan Hij sal sien. ons is lekker, kom, steek nog 'n dop In donker, dan saai ons die triplaar weer op." Hulle doet so, — en noiukan jij makkelik raai, Waarom is ou' tante so nukrig en kwaai. "Kijk, bees," sê sij, "kijk," en hij skrik, as hij sie: Die lang wijser op twaalf en die korte op drie. Die klok was hom reeds tot 'n anstoot gewees, Want Japie het baing die wijsers gevrees, En net as hij thuis kom; dan mot hij dit hoor, Die vrou wil nie gloo' nie. die klok die loop voor. Hij het eens oek die klok an 'n smous wil verruil, Maar die ou' tante vloek hom, die ou' tante huil: "Jou skelm, jou dronklap, verkoop liever mij rok; ' Mar nooit krij 'n ander mij ou-ma haar klok. Die nag het dieselfde ou-storie begin, Mar Japie was vaakrig en had niet veel sin Die praatjes te hoor; so hij vat die sambok En geê die ou' tante 'n haal o'er haar kop. Hij het nie gemeen nie so hard haar te slaan; Hij wou haar mar net 'n klein bietjie vermaan; Mar haar kappie vlieg af en haar oge word groot: Sij geê net een skreê, en ou' tante is dood! Alle wereld! nou skrik hij, hij loop deur die huis, Ou' Platjie, Aploon hol nou uit die kombuis. Hulle breng gou die trommel, hij vat sout-tinctuur, Rooi poeier, wit-dulcis, en aambij-mixtuur; Mar 't help niks; ou' tante is dood. Nou hij saai Die ou' triplaar weêr op om die landdros te haal. Hij is bang otn te vlug en hij's bang om te blij, En hij maak baing planne so lank as hij rij: 27. kijk na dik klok. "Kijk na die klok, bees" seg ou' tante Let, Toe oom Japie thuis kom, 'n klein beetjie vet, "Is dit ver manier om te maak met jou vrou, "Het jij det nou beloof, toe ons saam het getrou?" a't Is amper al dag al, en nou kom jij thuis; "Jou skelm, jou vagebond, jou lelike ou' kruis; "Net nou leg jij weer so 'n dooie ou' blok, "Maak ope jou oge en kijk na die klok!" Ou' tante Lettie was netjes en skoon; Gên skoner het ooit in die buurte gewoon; Haar tabbert van voersis was netjies geblom En haar onderrok groen, met 'n rooi streep daarom; Haar kappie was wit, en 'n halfjard mar lang En, as jij der in kijk, jij word somar bang; Haar mond nes 'n kraalhek: sij was nie meer jong; Haar beentjies was kort, maar nie kort nie haar tong. Oom Japie was lelik, mar oom Japie was goed, Hij het net een foutjie — dat sit in sij bloed —; Hij hou wat van lekkers, so's baing mar doen, Van vlees en van vrugte, en jong nooiens soen; Mar meeste van alles hou hij van 'n glas, Waar brand wijn-en-water en suiker in was, Hij mot dan eens proeve, en so hou hij an, Tot hij amper nie lope of prate meer kan. Die dag het oom Japie na die dorp toe gekom Met Jan van Fonteintjie en Piet van Keerom; Hul het toe 'n bietjie gestap na d' hotel, En 't was toe ver hulle so lekker en wel. Hulle drink, hulle sing, tot die dag is gedaan. "Kom, Jan," sê oom Japie, "ik is bang ver die maan Hij sal sien. ons is lekker, kom, steek nog 'n dop In donker, dan saai ons die triplaar weer op." Hulle doet so, — en nou kan jij makkelik raai, Waarom is ou' tante so nukrig en kwaai. "Kijk, bees," sê sij, "kijk," en hij skrik, as hij sie: Die lang wijser op twaalf en die korte op drie. Die klok was hom reeds tot 'n anstoot gewees, Want Japie het baing die wijsers gevrees, En net as hij thuis kom; dan mot hij dit hoor, Die vrou wil nie gloo' nie, die klok die loop voor. Hij het eens oek die klok an 'n smous wil verruil, Maar die ou' tante vloek hom, die ou' tante huil: "Jou skelm, jou dronklap, verkoop liever mij rok; "Mar nooit krij 'n ander mij ou-raa haar klok. Die nag het dieselfde ou-storie begin,. Mar Japie was vaakrig en had niet veel sin Die praatjes te hoor; so hij vat die sambok En geê die ou' tante 'n haal o'er haar kop. Hij het nie gemeen nie so hard haar te slaan; Hij wou haar mar net 'n klein bietjie vermaan; Mar haar kappie vlieg af en haar oge word groot: Sij geê net een skreê, en ou' tante is dood! Alle wereld! nou skrik hij, hij loop deur die huis, Ou' Platjie, Aploon hol nou uit die kombuis. Hulle breng gou die trommel, hij vat sout-tinctuur, Rooi poeier, wit-dulcis, en aambij-mixtuur; Mar 'thelp niks; ou' tante is dood. Nou hij saai Die ou' triplaar weer op om die landdros te haal. Hij is bang om te vlug en hij's bang om te blij, En hij maak baing planne so lank as hij rij: Die landdros die kom, en die dokter kom ook, Maar eers moet die dokter 'n bril ver hom koop; Want sij bril was te oud ver die saak van gewig, En oom Japie word bang ver die vreeslik gesig. Die dokter beskou nou haar maag en haar kop, En al wat hij daar siet dat skrijf hij mar op; Hij sit lank te denk, mar hij sê eindlik nors: "Sij 's dood van haar kwaaigeit, haar gal het gebors." Oom Jaap is nou weewnaar en gaat in die rou; Mar hij vind, hij verlang tog mar weer na 'n vrou: Hij is bang in die huis so alleen in die nag, Hij het nooit van te vore die saak so bedag. Hij maak nou 'n plan om mar gou te loop vrij, En denk: 't is nie noodig om ver te gaat rij, Want agter die bult woon 'n reg lieve nooi, 't Is Sannie van Willem, reg vrindlik en mooi. Oom Tapie is bang dat die mense sal praat, Mar 'n man wat wil vrij die maak altijd n raad. Hii 'sal gaan in die awend: die plaas is nabij, En, vat hij die voetpad, hij hoef nie te rij Aploon stijf sij borshemp so goed as sij kan Hij trek toe sij beste ou kiskleere an, En vóór dat hij heenstrijk, toe steek hij n dop, En klim toe reg moedig die pad o er die kop. Die son was net onder, toe Japie begin ; Die maan was maar klein en hij had niks nie sin In die donker te loop; só hij stap vol van moed, En so lang als dit dag is, gaat alles nog ^edj Maar die donker die kom, en die pad is mar lang En hij strij met hemselve, dat hij 's glad tog me bang; Mar vóór in die bos, kijk! daar sit so n ding, En eer hij dit weet, hij begin al te sing. Hii sing en hij loop, mar sij asem gaat staan. En hij sweer, hij sal nooit weer in donker uitgaan; As hij weêr sal gaan vrij, dan is dit bij dag, En hii denk an sij vrou, en hij denk an die slag. En hij vat weer die veld, maar sij beene word swaar, En net as benoudheid; hij voel al te naar; Hij loer agteruit en dan kijk hij weer voor En 't is of hij agter hom spokerij hoor. Ta' 't Is so, daar agter daar hoor hij wat kom, ^ Hii wil skree, maar die skrik maak hom somar weer stom Die ding die kom an, ja! hij hoor dit nou goe: , En sii hart, ja, die klop, en sij keel is al bloed. Die geluid is te snaaks, en dit maak hom vol vrees, 't Is gen kar of gên w*' nie, gên man en gen bees 't Is nie dans nie, of loop nie, gen sweep nie die slaat, Mar 't is net as 'n doodkis die trappe op gaat. Hii staat stil en trek stijf nou die gord om sij broek. Hij wil loop, want hij voel dat die ding hom kom soek, Mar hij kijk eens weer om en hij staat as n sto ; Want hij siet, di's ou' Lettie haar ou-ma haar klok. Die landdros die kom, en die dokter kom ook, Maar eers moet die dokter 'n bril ver hom koop; Want sij bril was te oud ver die saak van gewig, En oom Japie word bang ver die vreeslik gesig. Die dokter beskou nou haar maag en haar kop, En al wat hij daar siet dat skrijf hij mar op; Hij sit lank te denk, mar hij sê eindlik nors: "Sij 's dood van haar kwaaigeit, haar gal het gebors." Oom Jaap is nou weewnaar en gaat in die rou; Mar hij vind, hij verlang tog mar weer na 'n vrou: Hij is bang in die huis so alleen in die nag, Hij het nooit van te vore die saak so bedag. Hij maak nou 'n plan om mar gou te loop vrij, En denk: 't is nie noodig om ver te gaat rij, Want agter die bult woon 'n reg lieve nooi, 't Is Sannie van Willem, reg vrindlik en mooi. Oom Japie is bang dat die mense sal praat; Mar 'n man wat wil vrij die maak altijd n raad. Hij 'sal gaan in die awend: die plaas is nabij, En, vat hij die voetpad, hij hoef nie te rij. Aploon stijf sij borshemp so goed as sij kan Hij trek toe sij beste ou kiskleere an, En vóór dat hij heenstrijk, toe steek hij n dop, En klim toe reg moedig die pad o'er die kop. Die son was net onder, toe Japie begin; Die maan was maar klein en hij had niks nie sin In die donker te loop; só hij stap vol van moea, En so lang als dit dag is, gaat alles nog goed; Maar die donker die kom, en die pad is mar lang En hij strij met hemselve, dat hij s glad tog me bang; Mar vóór in die bos, kijk! daar sit so n ding, Én eer hij dit weet, hij begin al te sing. Hij sing en hij loop, mar sij asem gaat staan, En hij sweer, hij sal nooit weer in donker uitgaan; As hij weêr sal gaan vrij, dan is dit bij dag, En hij denk an sij vrou, en hij denk an die slag, En hij vat weer die veld, maar sij beene word swaar, En net as benoudheid; hij voel al te naar; Hij loer agteruit en dan kijk hij weer voor En 't is of hij agter hom spokerij hoor. Ta! 't Is so, daar agter daar hoor hij wat kom, Hij wil skree, maar die skrik maak hom somar weer stom Die ding die kom an, ja! hij hoor dit nou goed, En sij hart, ja, die klop, en sij keel is al bloed. Die geluid is te snaaks, en dit maak hom vol vrees, 't Is gên kar of gên w.V nie, gên man en gên bees 't Is nie dans nie, of loop nie, gên sweep nie die slaat, Mar 't is net as 'n doodkis die trappe op gaat. Hij staat stil en trek stijf nou die gord om sij broek, Hij wil loop, want hij voel dat die ding hom kom soek; Mar hij kijk eens weer om en hij staat as 'n stok; Want hij siet, di's ou' I.ettie haar ou-ma haar klok. I resies as dit is, mar, o wee tog, die plaat Is sij vrou uitgedruk, 't is haar hele gelaat; Die twee gaatjies haar oge, hulle blink net so's vuur, Die naam van die maker 's haar mond altijd suur- Die wijsers haar neus, nes 'n gloeiende straal; t Is sij vrou die hom jaag, die hom huis-toe'kom haal. Net eenmaal mar kijk hij, en toe is dit klaar; Hij skree en o'erend op sij kop rijs sij haar, En hij loop wat hij kan mar die ou' klok die kom En oom Japie die haal, en hij kijk nie meer om. Ik het baing sien loop, mar nooit so as hij; "t Is nes of hij vlieg, mar die klok blijf hom bij Op sij één poot, en Japie het amper verloor, Mar hij 's dig bij die huis en oom Japie nog voor. Hij val voor die deur en hij klop hard en lang, Mar die baas is van huis en die vrouens is bang; Mar hij skree, en nig Sannie maak ope die deur. En sij siet Japie staan, sonder asem of kleur. Toe skrik sij en gooi gou die deur mar weer dig, En Japie hij huil so: "Och toe, lieve mg! illk kom om te vrij, o wees nie n blok; ^ "Die klok wil mij vang! Foei! kijk na die klok!" Mar Sannie sij denk: die ou' kerel is dronk, En sij skree deur die deur; "Jij is te beschonk. "Loop vrij ander plek, hoor, en raas hier nie^ meer. "As mij papa hier was, dat maak hij jou seer . "Laat m' in", roep oom Japie, "die klok wil mij vang! "Ik ga dood, o mij niggie! ik is tog so bang"; Mar die deur die blij toe, en die kêrs die gaat dood, En hij vlug in die koei-kraal van angs en van nood. Daar blij hij die nag nou; hij 's bang om te gaan, Want, net as hij roer, dan hij hoor die klok slaan. Hij bind toe sij sakdoek hom stijf voor 't gesig En, geloof mij : hij segen toe nie ver die nig; Mar die dag die breek an en die spook die gaat heen, En Japie na huis toe, eer sonlig weer skeen. Ou' Platjie die siet hom; mar, voor hij hom vra\ Seg Japie: "Ou' Jong! die ou' nooi die kan ja'!" Nou is Japie verander, en vrij nou nie meer; Mar word 'n Goei-Templar net so as Meneer, En wat hij oek doet en waar hij oek gaat, Oek as hij bij vrinde sit lekker te praat, Sodra die kort wijser kom na bij die tien En die lange op twalif door hom word gesienr Dan vat hij sij hoed, en dan vat hij sij stok ^ En sê: "O! mij vrinde, pas op voor die klok". 6 Presies as dit is, mar, o wee tog, die plaat Is sij vrou uitgedruk, 't is haar hele gelaat; Die twee gaatjies haar oge, hulle blink net so's vuur, Die naam van die maker 's haar mond altijd suur* Die wijsers haar neus, nes 'n gloeiende straal; 't Is sij vrou die hom jaag, die hom huis-toe'kom haal. Net eenmaal mar kijk hij, en toe is dit klaar; Hij skree en o'erend op sij kop rijs sij haar, En hij loop wat hij kan mar die ou' klok die kom En oom Japie die haal, en hij kijk nie meer om. Ik het baing sien loop, mar nooit so as hij; 't Is nes of hij vlieg, mar die klok blijf hom bij Op sij één poot, en Japie het amper verloor. Mar hij s dig bij die huis en oom Japie nog voor. Hij val voor die deur en hij klop hard en lang, Mar die baas is van huis en die vrouens is bang; Mar hij skree, en nig Sannie maak ope die deur, En sij siet Japie staan, sonder asem of kleur. Toe skrik sij en gooi gou die deur mar weer dig, En Japie hij huil so: "Och toe, lieve mg! "Ik kom om te vrij, o wees nie 'n blok; "Die klok wil mij vang! Foei! kijk na die klok!'y Mar Sannie sij denk: die ou' kerel is dronk, En sij skree deur die deur; "Jij is te beschonk. "Loop vrij ander plek, hoor, en raas hier nie meer. "As mij papa hier was, dat maak hij jou seer". "Laat m' in", roep oom Japie, "die klok wil mij vang "Ik ga dood, o mij niggie! ik is tog so bang"; Mar die deur die blij toe, en die kêrs die gaat dood, En hij vlug in die koei-kraal van angs en van nood. Daar blij hij die nag nou; hij 's bang om te gaan, Want, net as hij roer, dan hij hoor die klok slaan. Hij bind toe sij sakdoek hom stijf voor 't gesig En, geloof mij : hij segen toe nie ver die nig; Mar die dag die breek an en die spook die gaat heen En Japie na huis toe, eer sonlig weer skeen. Ou' Platjie die siet hom; mar, voor hij hom vra', Seg Japie: "Ou' Jong! die ou' nooi die kan ja'!" Nou is Japie verander, en vrij nou nie meer; Mar word 'n Goei-Templar net so as Meneer, En wat hij oek doet en waar hij oek gaat, Oek as hij bij vrinde sit lekker te praat, Sodra die kort wijser kom na bij die tien En die lange op twalif door hom word gesienr Dan vat hij sij hoed, en dan vat hij sij stok ^ En sê: "Of mij vrinde, pas op voor die klok . 28. DIE ARME BOER. Die sprinkhaan en die droogte Is swaar op onse land En wat van ons sal worde Is bcwe mij verstand. Ons skape het die brandsiek, Ons koren het die roes, Die beeste krij rooiwater, Die pêrde vrek van droes. Die geld is oek so danig skars, Die koffie word so duur, Die vreemde Banke raak ons baas, Die intres vreet so's vuur. Laas rij ek na neef Pieter. Hij vra: "Waar gaat dit heen?" Ek sê: "Ek kom na jou toe "'n Bietjie geld te leen". Hij sê: "Mij lieve kerel, "Die ding is op 'n end: "Die bank die het mij opgedruk, "Mij boedel 's insolvent". Toe kom ik bij Oom Kootjie. Hij vra oek waar ek rij. Ek sê: "Ek kom na oom toe, Ek kom jou dogter vrij". Hij vra mij, wat ver goed ek het, En hoeveel skaap en vee ? Ek sê: "Twaalf skape en één koei". Toe sê hij sommar "Nee!" "Nee, kerel, nee! jou kerk is uit, "Mij dogter 's nie ver jou; "Net maar twaaf skape en één koei, "En dan praat jij nog van trou!" Ja, — die sprinkhaan en die droogte Is swaar op onse land. En wat van ons moet worde Is bowe mij verstand. 28. DIE ARME BOER. Die sprinkhaan en die droogte Is swaar op onse land En wat van ons sal worde Is bowe mij verstand. Ons skape het die brandsiek, Ons koren het die roes, Die beeste krij rooiwater, Die pêrde vrek van droes. Die geld is oek so danig skars, Die koffie word so duur, Die vreemde Banke raak ons baas, Die intres vreet so's vuur. Laas rij ek na neef Pieter. Hij vra: "Waar gaat dit heen?" Ek sê: "Ek kom na jou toe "'n Bietjie geld te leen". Hij sê: "Mij lieve kerel, "Die ding is op 'n end: "Die bank die het mij opgedruk, "Mij boedel 's insolvent". Toe kom ik bij Oom Kootjie. Hij vra oek waar ek rij. Ek sê: "Ek kom na oom toe, Ek kom jou dogter vrij". Hij vra mij, wat ver goed ek het, En hoeveel skaap en vee ? Ek sê: "Twaalf skape en één koei . Toe sê hij sommar "Nee!" "Nee, kerel, nee! jou kerk is uit, "Mij dogter 's nie ver jou; "Net maar twaaf skape en één koel, "En dan praat jij nog van trou! ja, — die sprinkhaan en die droogte Is swaar op onse land. En wat van ons moet worde ls bowe mij verstand. 39. dip: noitjies van die ondervei.d. I. Die noitjies van die onderveld Word regte hoog waardeer, Al het hul' nie leer Engels praat Of gên klavier geleer. Daar gêe ons jonkmans weinig om, Dit kom daar nie op aan; As hul mar braaf en deugsaam is En ons mar kan verstaan. Wat maak ons met so 'n slimme vrou? Sij kos net baing geld? Ons boere wat so hard moet werk, Is daar nie op gesteld. Ons wil gên Misses of Madaam, Volstrekt gên modepop; Gên Angli- of Amerikaan, En gên gordijntjiekop. * 'n Vrou, die as haar meid brutaal, Verkeerd of koppig is, Gên hande uit haar mou kan steek So 'n vrou kan ons wel mis. Wat baat ons " English History", Waar sij van mee kan praat. Of sij vóór die klavier kan sit, Van huishou niks verstaat? So 'n vroutjie van die hoge skool, Wat Afrikaans bespot, Haar eige land en volk verag, Die maak jou net bankrot. II. Oom Piet, hier in die onderveld, Het jare lank geswoeg; Hij het ordentlik opgespaar, Hij dag: hij het genoeg. Hij stuur twee dogters vier jaar weg; Die "ladies" kom terug; Dit het ses honderd, pond gekos, — Nou sit die ou' te sug. Hul trek hul neus ver pa en ma En hul familie op; Die ouwe het meer spijt, seg hij, As hare op sij kop. lid, sUUdi " afskuwelik lelik! 2Q. DIE NOITJIES VAN DIE ONDER VEI.D. I. Die noitjies van die onderveld Word regte hoog waardeer, Al het hul' nie leer Engels praat Of gên klavier geleer. Daar gêe ons jonkmans weinig om, Dit kom daar nie op aan; As hul mar braaf en deugsaam is En ons mar kan verstaan. Wat maak ons met so 'n slimme vrou ? Sij kos net baing geld? Ons boere wat so hard moet werk, Is daar nie op gesteld. Ons wil gên Misses of Madaam, Volstrekt gên modepop; Gên Angli- of Amerikaan, En gên gordijntjiekop. * 'n Vrou, die as haar meid brutaal, Verkeerd of koppig is, Gên hande uit haar mou kan steek — So 'n vrou kan ons wel mis. Wat baat ons "English History", Waar sij van mee kan praat? Of sij vóór die klavier kan sit, Van huishou niks verstaat? So 'n vroutjie van die hoge skool, Wat Afrikaans bespot, Haar eige land en volk verag, Die maak jou net bankrot. II. Oom Piet, hier in die onderveld, Het jare lank geswoeg; Hij het ordentlik opgespaar, Hij dag: hij het genoeg. Hij stuur twee dogters vier jaar weg; Die "ladies" kom terug; Dit het ses honderd pond gekos, — Nou sit die ou' te sug. •) Gordijntjie-koppe noem Oom Jan die wat die hare vóór afgesnij het. sodat die nes 'n onnosel mens op hulle voorhoofd hant di's afskuwelik lelik! Hul trek hul neus ver pa en ma En hul familie op; Die ouwe het ineer spijt, seg hij, As hare op sij kop. As goeie kinders gaat hul' weg, Bedorwe kom hul weer; Hij vraag: "Wat het hul in die tijd Ver al die geld geleer?" Net skeefbek maak en geld verkwis Ver allerhande bog, Op andere uit die hoogte sien, En opdres om te spog. III. Hul was die eerste dag pas thuis, Toe kom Die Patriot, En van die plek begin die twee Met hulle pa te spot. En vraag, of hij so 'n sleg koerant, Vol pure Hotnotstaal, In huis ontvang, dit ondersteun, Sij pond per jaar betaal? Die Miss, waar hul het skool gegaan, Meneer die Predikant, Die het dit baing sleg gemaak: Pa moet dit mar verbrand! Oom Piet sij bril val van sij neus, So het die ou' geskrik ;• Hul ma, die liewe, goeie siel, Die huil dat sij so snik. Praat in mij tegenwoordigheid Nooit weer so, seg Oom Piet; Het ik jul daarom weggestuur Tot bittre sielsverdriet ? Dis mar beginsel van die smart, Wat pa en ma uitslaan; En sugtend vraag die twee makaar, Wat het ons tog gedaan? Gedaan, ja, arme mense, ag! Ons blij mar liewers stil; Daar 's "erger" nog teruggekom. Wat ons nie noeme wil. Bedroge is jul, en julle kroos Ontaard, so as jul siet. — Xet bidde kan jul, bidde net, Di's wat nog owerskiet. IV. Gên jonkman in die buurt kom nou Meer kuier bij die twee; Misskien kom daar wel ééndag nog 'n Vrijer ower see. So nie, dan blij hul seker sit; Want onder hul geslag Is niemand ver hul goed genoeg; Gên een wat hul kan ag. As goeie kinders gaat hul' weg, Bedorwe kom hul weer; Hij vraag: "Wat het hul in die tijd Ver al die geld geleer?" Net skeefbek maak en geld verkwis Ver allerhande bog, Op andere uit die hoogte sien, En opdres om te spog. III. Hul was die eerste dag pas thuis, Toe kom Die Patriot, En van die plek begin die twee Met hulle pa te spot. En vraag, of hij so 'n sleg koerant, Vol pure Hotnotstaal, In huis ontvang, dit ondersteun, Sij pond per jaar betaal? Die Miss, waar hul het skool gegaan, Meneer die Predikant, Die het dit baing sleg gemaakt Pa moet dit mar verbrand! Oom Piet sij bril val van sij neus, So het die ou' geskrik ;■ Hul ma, die liewe, goeie siel, Die huil dat sij so snik. Praat in mij tegenwoordigheid Nooit weer so, seg Oom Piet; Het ik jul daarom weggestuur Tot bittre sielsverdriet ? Dis mar beginsel van die smart, Wat pa en ma uitslaan; En sugtend vraag die twee makaar, Wat het ons tog gedaan? Gedaan, ja, arme mense, ag! Ons blij mar liewers stil; Daar 's "erger" nog teruggekom, Wat ons nie noeme wil. Bedroge is jul, en julle kroos Ontaard, so as jul siet. — Net bidde kan jul, bidde net, Di's wat nog owerskiet. IV. Gên jonkman in die buurt kom nou Meer kuier bij die twee; Misskien kom daar wel ééndag nog 'n Vrijer ower see. So nie, dan blij hul seker sit; Want onder hul geslag Is niemand ver hul goed genoeg; Gên een wat hul kan ag. Hul' is te lomp, te ongeleer, Te dom en wat nie al En praat net pure Afrikaans, Wat niggies nie beval. Gelukkig in die onderveld Is nois in owervloed Met hartjies op die regte plek, En die is ruim so goed. Nois wat net Afrikaans kan praat, Mar werk en huis kan hou, Hul maak ver arme boere tog Mar net die beste vrou. Bedorwe goedjies, slim (?) geleer, Met geel en rimplig vel. En koppies wat van hoogmoed skud, Nee! — ons bedank jou wel! Jul kan misskien ons kinders leer, As jul jul goed gedraag: Dan word jul eendag dalk deur ons As goevernant gevraag! Mar dan maak ons vooraf akkoord, Wat jul ons kinders leer Hul ouwers — dit word eers bepaal Moet hul' in alles eer. In Afrikaans moet hul' leer lees, Dan Hollans, — Engels ook? Wel ja, as hul mar nedrig blij, Sal ons daar nie om spook. Jul' onderwijs gên Afrikaans? Wel, waar krij' jul' dan brood? Di's jammer, mar dan gaat jul dalk Van honger mos nog dood! V. 'n Slimme vrou en domme man, Dit breng nooit gên geluk — Ons jonkmans van die onderveld, Wil voor gên vroumens buk. Dus, noitjies van die onderveld, Jul word deur ons waardeer, Al het jul nie leer Engels praat Of gên klavier geleer. Al was jul op gên hoge skool Om skeefbek te leer trek En om jul nasie te verag — En glad van hoogmoed gek. Daar sit oom Piet nou opgeskeep Met Gertrude en met Jane; Was hulle Truitjie en Hannie nog, Dan was hul lank al heen. Die Lizzie's, Frances', Mary's, Kate's, Wat thuis kom as herdoop, En Gerty's, Jane's, en Amy's, ag, Ver hul is weinig hoop. Ons wil gên Miss, gên modepop, Gên Anglo-Amerikaan; Ag nee, met 'n gordijntjiekop Kan boere nie bestaan. DAANTJIE GOUWS. 'n Vertaling van Burns sijn „ Dunean Gray". (Op die wijsie van "Try, Try, Try again'). Daantjie kom hier om te vrij; Ja, met vrijers gaat dit so; Sondagsa&nds het hij vèr moet rij; Ja, met vrijers gaat dit so. Martjie steek haar kop in die lug, Kijk so skeef en trek terug, Set ver Daantjie glad op vlug; Ja, met vrijers gaat dit so. Daantjie smeek en Daantjie bid, Martjie's doof en blij' mar sit; Ja, met vrijers gaat dit so. Daantjie sug ver ure lang, Vêe' die trane van sijn wang, l'raat van hemselwe op te hang; Ja, met vrijers gaat dit so. Die tijd versag mar ons gevoel, Veragte liefde word ook koel; Ja, met vrijers gaat dit so. "Sal ik", seg hij, "nets 'n gek, "Om een laffe meisie vrek? "Sij kan na die hoenders trek", Ja, met vrijers gaat dit so. Hoe dit kom, lat dokters vertel, Martjie word siek en hij word wèl; Ja, met vrijers gaat dit so. Daar 's iets wat an haar borsie kna', En hartjie-seer begin haar pla'; ^ Haar ogies glinster ook mar bra'; Ja, met vrijers gaat dit so. Daantjie was 'n sagte man, En Martjie trek haar dit so an; Ja, met vrijers gaat dit so. Daantjie krij' jammer in sij hart, Di liefde groei weer an sij part. Nou leef sulle same sonder smart; Ja, met vrijers gaat dit so. 30- DAANTJIE GOUWS. 'n Vertaling van Bitrns sijn „Duncan Gray". (Op die wijsie van "Try, Try\ Try again'). Daantjie kom hier om te vrij; Ja, met vrijers gaat dit so; Sondagsaands het hij vèr moet rij; Ja, met vrijers gaat dit so. Martjie steek haar kop in die lug, Kijk so skeef en trek terug, Set ver Daantjie glad op vlug; Ja, met vrijers gaat dit so. Daantjie smeek en Daantjie bid, Martjie's doof en blij' mar sit; Ja, met vrijers gaat dit so. Daantjie sug ver ure lang, Vêe' die trane van sijn wang, l'raat van hemselwe op te hang; Ja, met vrijers gaat dit so. Die tijd versag mar ons gevoel, Veragte liefde word ook koel; Ja, met vrijers gaat dit so. "Sal ik", seg hij, "nets 'n gek, "Om een laffe meisie vrek? "Sij kan na die hoenders trek , Ja, met vrijers gaat dit so. Hoe dit kom, lat dokters vertel, Martjie word siek en hij word wel; Ja, met vrijers gaat dit so. ^ Daar 's iets wat an haar borsie kna', En hartjie-seer begin haar pla ; ^ Haar ogies glinster ook mar bra'; Ja, met vrijers gaat dit so. Daantjie was 'n sagte man, En Martjie trek haar dit so an; Ja, met vrijers gaat dit so. Daantjie krij' jammer in sij hart, Di liefde groei weer an sij part. Nou leef sulle same sonder smart; Ja, met vrijers gaat dit so. 3i- JANNIE EN' ANNIE. 11-aru f , ee,n,S-ln bonden n r'jk koopman gewoonHij had n klein dogter, so lief en so skoon• Haar^ naam dit was Annie, skaars sestien jaar oud i- Iet n grote besitting van silvver en goud. Toe Annie in haar tuintjie '11 wandeling nam Toe seg haar papa, die toe net bij haar kwam: Irek an ver jou, Annie. so goed as jij kan, £.n kies jou 'n mooi en 'n dappere man". "O Papa, o Papa, ek is nog nie klaar! En nou al te trou — né, di's tog te swaar! Ag, eis tog wat anders, jij sal dit verkrij'; Mar lat tog die trouwe 'n paar jaar nog blij". fcl'00.?.' ^9°P'.stoute dogter!" roep hij toornig uit, As jij nie wil wees nie die jonkman sij bruid, , ver 'f1 ander lat krij' al jou geld, En jij sal nie krij' nie so veul as 'n speld'" * * • * • H ' » Toe Jannie in die tuintjie an 't rondlope was, Daar siet hij sij Annie leg dood op die gras; "n Flessie met gif in, die leg an haar sij, 'n Treurige briefie, die krij hij daarbij. ****** Hij kus toe haar lijk wel 'n duisendmaal weer, En noem haar sij Annie, al is sij niet meer Hij sluk toe die gif oek — val dood langes haar; En Jannie en Annie leg nou bij makaar. Ten slot nou, jong incisies, so veul as dit lees. Leer hier om jul ouwers gehoorsaam te wees. En al jul, jong kerels, neem hieruit 'n les, En as jul verlief word, denk an die giffles. 3i- JANNIE EN ANNIE. Daar het eens in Londen 'n rijk koopman gewoon; Hij had 'n klein dogter, so lief en so skoon; Haar naam dit was Annie, skaars sestien jaar oud, Met 'n grote besitting van silwer en goud. Toe Annie in haar tuintjie 'n wandeling nam, Toe seg haar papa, die toe net bij haar kwam: "Trek an ver jou, Annie. so goed as jij kan, En kies jou 'n mooi en 'n dappere man". "O Papa, o Papa, ek is nog nie klaar! En nou al te trou — né, di's tog te swaar! Ag, eis tog wat anders, jij sal dit verkrij'; Mar lat tog die trouwe 'n paar jaar nog blij". "Loop, loop, stoute dogter!" roep hij toornig uit, "As jij nie wil wees nie die jonkman sij bruid, Sal ik ver 'n ander lat krij' al jou geld, En jij sal nie krij' nie so veul as 'n speld!" é Toe Jannie in die tuintjie an 't rondlope was, Daar siet hij sij Annie leg dood op die gras; 'n Flessie met gif in, die leg an haar sij, 'n Treurige briefie, die krij hij daarbij. * # * * * * Hij kus toe haar lijk wel 'n duisendmaal weer, En noem haar sij Annie, al is sij niet meer. Hij sluk toe die gif oek — val dood langes haar; En Jannie en Annie leg nou bij makaar. Ten slot nou, jong mcisies, so veul as dit lees, Leer hier om jul ouwers gehoorsaam te wees. En al jul, jong kerels, neem hieruit 'n les En as jul verlief word, denk an die giffles. 32- MIJ PIJP. Mij Pijp, mij Pijp, hij is mij maat, Hij's bij mij altijd vroeg of laat, Hij is mij troos en mij plesier, Wil ek hom hê, dan is hij hier. Vriende verlaat mij en gaat weg; Pertij word koud, pertij versleg; Sommige word deur die dood geneem; Andere weer word gou vervreem. Goddank! 'n paar die blij' altijd; Van hulle krij' 'n mens nooit spijt. Tot die getal behoor mij pijp, Mij dierb're, mooie, soete pijp. Ag, pijp, ek het jou al te lief! Van jou het ek nooit smart of grief; Met jou kan ek gesels en praat, Van 's morgens vroeg tot 's aëns laat. Jij kan nie praat nie, dit is waar; Mar jij is daarom altijd klaar Om troos te gee' in tijd van nood: Ek sal jou nooit van mij verstoot. Altijd getrou en eerlik ook, Wanneer ek wil, kan ek jou rook. JÜ is mij maat en sal dit blij', Tot eenkeer siel van liggaam skei'. En as ek van die wereld skei', Dan moet ek jou laat agterblij'. Kon ek jou saam neem, doet ek dit, So seker as ek nou hier sit. 32- MIJ PIJP. Mij Pijp, mij Pijp, hij is mij maat, Hij's bij mij altijd vroeg of laat, Hij is mij troos en mij plesier, Wil ek hom hê, dan is hij hier. Vriende verlaat mij en gaat weg; Pertij word koud, pertij versleg; Sommige word deur die dood geneem; Andere weer word gou vervreem. Goddank! 'n paar die blij' altijd; Van hulle krij' 'n mens nooit spijt. Tot die getal behoor mij pijp, Mij dierb're, mooie, soete pijp. Ag, pijp, ek het jou al te lief! Van jou het ek nooit smart of grief; Met jou kan ek gesels en praat, Van 's morgens vroeg tot 's aëns laat. Jij kan nie praat nie, dit is waar; Mar jij is daarom altijd klaar Om troos te gee' in tijd van nood: Ek sal jou nooit van mij verstoot. Altijd getrou en eerlik ook, Wanneer ek wil, kan ek jou rook. Jij is mij maat en sal dit blij', ^ Tot eenkeer siel van liggaam skei'. En as ek van die wereld skei', Dan moet ek jou laat agterblij'. Kon ek jou saam neem, doet ek dit, So seker as ek nou hier sit. 33- KEREL, PAS OP! Ek ken 'n meisie, mooi en klein: Pas op! Nou is sij grof, net nou weer fijn: Pas op! pas op! Betrou haar nou, Dan fop sij jou. Sij het twee ogies, bruin en saf: Pas op! Kers loer sij skuins en dan weer af Pas op! Pas op ! Sij sal jou fop, Jou eselskop! So fijn as gouddraad is haar haar: Pas op! En wat sij seg, dit jok sij maar: Pas op! Pas op! Betrou haar nou, Dan fop sij jou! Haar halsie is so wit as ijs: Pas op! Sij weet oek hoeveul sij moet wijs: Pas op! Pas op! Betrou jij haar, Dan is dit klaar. En geef sij jou 'n mooie kans: Pas op! Want vraag jij haar . . . dan draai sij om, En jij 's gefop. Daar loop jij heen Met 'n blouwe skeen! 33- KEREL, PAS OP! Ek ken 'n meisie, mooi en klein: Pas op! Nou is sij grof, net nou weer fijn: Pas op! pas op! Betrou haar nou, Dan fop sij jou. Sij het twee ogies, bruin en saf; Pas op! Eers loer sij skuins en dan weer af: Pas op! Pas op! Sij sal jou fop, Jou eselskop! So fijn as gouddraad is haar haar: Pas op! En wat sij seg, dit jok sij maar: Pas op! Pas op! Betrou haar nou, Dan fop sij jou! Haar halsie is so wit as ijs: Pas op! Sij weet oek hoeveul sij moet wijs: Pas op! Pas op! Betrou jij haar, Dan is dit klaar. En geef sij jou 'n mooie kans: Pas op! Want vraag jij haar . . . dan draai sij om, En jij 's gefop. Daar loop jij heen Met 'n blouwe skeen ! 34- DIE GOEIE OU'E TIJD. (Wijsie: — "Auld Lang Syne".) Zal ons ou' kennisse ooit vergeet En hulle vrindlikheid ? Zal ons ou' kennisse ooit vergeet In die goeie ou'e tijd; Die goeie ou'e tijd, mij vrind. Die goeie ou'e tijd! Laat ons 'n glasie same drink Op die goeie ou'e tijd! Als kinders het ons saam gespeul Met groot genoeglikheid; Maar veel het ons al rondgeswerf Sinds die goeie ou'e tijd; Die goeie ou'e tijd, mij vrind, enz. Toen is ons altoos saam gewees In elke vrolikheid; Maar nooit weer 't ons malkaar gesien Sinds die goeie ou'e tijd; Die goeie ou'e tijd, mij vrind, enz. Nou, hier 's mij hand, mij trouwe vrind, Geef mij jou hand, verblijd Dat ons van daag weer saam kan dink An die goeie ou'e tijd. Die goeie ou'e tijd, mij vrind, enz. J I 35- DIE PROKUREUR SIJ HOND. "Goei morre, Prokureur — geef mij tog bietjie raad. Mij is 'n ding gebeur, hier buite op die straat. Daar kom 'n slegte hond, net vlak hier voor jou deur, En bijt mij in die been; mij broek is glad verskeur. Dit was 'n nuwe broek, en ik wil jou nou vra' Of dit nie mölik is, so'n kerel an te kla Wat sulke slegte goed laat los-loop op die straat, Om mij somar te bijt, as ik hier langes gaat". "Welseker, mij ou' vrind — dit staat jou altijd vrij Om van die hond sij Baas die skade weer te krij'." " Wat denk meneer daarvan : zal dit te baing wees Om 10 sielings te vra' ver skade van die bees?" "Wel al te seker niet — die ei'naar moet beskou, Dat 10 sielings is min, as hij so'n hond wil hou." "Wel, Baas, dan raak jij oek nou net io sielings kwijt, Dit was jou ei'e hond, die het mij so gebijt". "Mij hond! mij Polio dan, het hij jou so gekrij'; Maar as jij seker is, dan sal ik oek niet strij'. Dê, vat dan mar jou geld — wat reg is moet bestaan. Al sou die wereld oek daaronder moet vergaan". Die Boer die moet toe skater van die lag ; Hij vat die geld heel vrolik, want hij dag : 'n Prokureur mag glad wees met sij bek, Tog kijk 'n domme Boer hom in die nek. So stap hij weg, mar kom net bij die deur: "Stop, vrind, wag, stop!" seg toe die Prokureur, "Di's alles goed en wél, die skade van mij hond; "Mar ik moet jou vertel, mij raad die kos 'n pond. "So geef mij hier mar gou mij 10 sielings nou weer, "Dan skuld jij mij voor raad nog net een half pond meer; "Want dit is tog mar waar — wat reg is moet bestaan, "Al sou die wereld oek daaronder moet vergaan". I 36- STAAT OP, MAAK TOE DIE DEUR NOU. Eens was daar 'n getroude paar, Wat leef op hulle gemak nou; Die vrouwtjie die maak koekies gaar, Wat in die pan daar bak nou. Die wind waai koud in die gebouw, Dit trek deur elke skeur nou, Toe seg die ou'baas ver sij vrouw: "Staat op, maak toe die deur nou". Sij seg: "Ik maak die koekies klaar, Ik het te veel te doen nou: Al wag jij ook 'n honderd jaar, Dan maak ik dit nooit toe nou". Hulle maak toe same 'n akkoord Dat so dit moes gebeur nou: Die een wat eerste praat één woord Moes toe gaan maak die deur nou. Toe kom daar net twee mans verbij: (Dit 's twaalf uur in die nag nou) Dit was so donker dat albei Verlang mar om die dag nou. Die Boer die moet toe skater van die lag; Hij vat die geld heel vrolik, want hij dag: 'n Prokureur mag glad wees met sij bek, Tog kijk 'n domme Boer hom in die nek. So stap hij weg, mar kom net bij die deur: "Stop, vrind, wag, stop!" seg toe die Prokureur, "Di's alles goed en wèl, die skade van mij hond; "Mar ik moet jou vertel, mij raad die kos 'n pond. "So geef mij hier mar gou mij 10 sielings nou weer, "Dan skuld jij mij voor raad nog net een half pond meer "Want dit is tog mar waar — wat reg is moet bestaan, "Al sou die wereld oek daaronder moet vergaan". I 3<5- STAAT OP, MAAK TOE DIE DEUR NOU. Eens was daar 'n getroude paar, Wat leef op hulle gemak nou; Die vrouwtjie die maak koekies gaar, Wat in die pan daar bak nou. Die wind waai koud in die gebouw, Dit trek deur elke skeur nou, Toe seg die ou'baas ver sij vrouw: "Staat op, maak toe die deur nou". Sij seg: "Ik maak die koekies klaar, Ik het te veel te doen nou: Al wag jij ook 'n honderd jaar, Dan maak ik dit nooit toe nou". Hulle maak toe same 'n akkoord Dat so dit moes gebeur nou: Die een wat eerste praat één woord Moes toe gaan maak die deur nou. Toe kom daar net twee mans verbij: (Dit 's twaalf uur in die nag nou) Dit was so donker dat albei Verlang mar om die dag nou. O, hulle was honger, koud en nat, So reg uit hulle humeur nou, Hulle staat daar op die modder-pad, Toe siet hulle 'n ope deur nou. Hulle vra' of hul' mag binne kom; Die paartjie praat gên woord nou; Hulle hou ver haarlie heelmal stom: Hulle dink an hul akkoord nou. Die twee mans eet die koekies op, Hulle doet net wat sulle wil nou; Die vrouwtjie die swel in haar krop; Mar blij' mar daarom stil nou. Die een die seg: „Nou kom, Meneer, Nou moet ons dit mar doen nou: Jij kan die ou' sijn baard afskeer, En ik die vrouwtjie soen nou." "Daar is gên water in die huis," Antwoord die eene man nou; Die ander seg: "In die kombuis Is warm pap in die pan nou." O, kwaad spring op die oubaas toe, Hij hou hem reg permant nou: "Wat? vlak vóór mij mij vrou kom soen, En mij met pap verbrand nou ?" Toe moet jij sien hoe sij opspring, En skree nes 'n kalkoen nou: "Die eerste woord het jij gepraat; Loop maak die deur mar toe nou." O, hulle was honger, koud en nat, So reg uit hulle humeur nou, Hulle staat daar op die modder-pad, Toe siet hulle 'n ope deur nou. Hulle vra' of hul' mag binne koin; Die paartjie praat gên Woord nou; Hulle hou ver haarlie heelmal stom : Hulle dink an hul akkoord nou. Die twee mans eet die koekies op, Hulle doet net wat sulle wil nou; Die vrouwtjie die swel in haar krop; Mar blij' mar daarom stil nou. Die een die seg; „Nou kom, Meneer, Nou moet ons dit mar doen nou: Jij kan die ou' sijn baard afskeer, En ik die vrouwtjie soen nou." "Daar is gên water in die huis," Antwoord die eene man nou; Die ander seg: "In die kombuis Is warm pap in die pan nou." O, kwaad spring op die oubaas toe, Hij hou hem reg permant nou: "Wat? vlak vóór mij mij vrou kom soen, En mij met pap verbrand nou?" Toe moet jij sien hoe sij opspring, En skree nes 'n kalkoen nou: "Die eerste woord het jij gepraat; Loop maak die deur mar toe nou." 1 III. TRANSVAALSE STEMME. 37* AN DIE NAGEDAGTENIS VAN BADENHORST, Gevalle in die Oorlog met Sekoekoeni, 28 Juni 1876. Hij sneuwelde 'n half uur te pcrd van Olifantsrivier tussen die berge van Sekoekoeni. Toe die tijding kom, is sij brawe vrou van verdriet gestorwe. I. Roem Holland op De Ruiter vrij Op Evertsen en Tromp. Op Willem van Oranje oek En nog 'n grote klomp Van dapper helde, wat hul bloed Ver vrijheid en ver reg Gestort het ver die Vaderland In menige geveg; Laat England op sij Nelson roem, Sij Blake of Wellington, En Frankrijk op sij Generaals En op Napoleon; Ik gun die helde graag hul eer, <* Mar wil jul oek verhaal Van Badenhorst, 'n dappre held, Gesneuwel in Transvaal. Toe Sekoekoeni's Kafferrot . Ons dreig van alle kant, Trek hij an't hoofd der burgers uit Voor God en Vaderland. "Op, dappere Transvalers, op!" So klink sij stem alom, "Vertrou op God en doet jul plig Verdrijf die Kafferdom." Sij stem was ver die volk genoeg. En hul kom aangesneld; Hul skaar hul met 'n dapper hart Om Badenhorst, die held. Makwasiespruit se Kommandant, Beroem ver eedle deug, Bekend oek ver sij heldenmoed, Die volg hul toe met vreug. II. "Swijg, vrouwe! Susters, ween toch nie Di's nou gên wenenstijd; Bid liewer, dat Ons Liewe Heer Ons Vaderland bevrijd!" III. TRANSVAALSE STEMME. 37* AN DIE NAGEDAGTENIS VAN BA DEN HORST, Gevalle in die Oorlog met Sekoekoeni, 28 Juni 3876. Hij sneuwelde 'n half uur te pcrd van Olifantsrivier tussen die berge van Sekoekoeni. Toe die tijding kom, is sij brawe vrou van verdriet gestorwe. I. Roem Holland op De Ruiter vrij Op Evertsen en Tromp. Op Willem van Oranje oek En nog 'n grote klomp Van dapper helde, wat hul bloed Ver vrijheid en ver reg Gestort het ver die Vaderland In menige geveg; Laat England op sij Nelson roem, Sij Blake of Wellington, En Frankrijk op sij Generaals En op Napoleon; Ik gun die helde graag hul eer, Mar wil jul oek verhaal Van Badenhorst, 'n dappre held, Gesneuwel in Transvaal. Toe Sekoekoeni's Kafferrot Ons dreig van alle kant. Trek hij an't hoofd der burgers uit Voor God en Vaderland. "Op, dappere Transvalers, op!" So klink sij stem alom, "Vertrou op God en doet jul plig Verdrijf die Kafferdom." Sij stem was ver die volk genoeg. En hul kom aangesneld; Hul skaar hul met 'n dapper hart Om Badenhorst, die held. Makwasiespruit se Kommandant, Beroem ver eedle deug, Bekend oek ver sij heldenmoed, Die volg hul toe met vreug. II. "Swijg, vrouwe! Susters, ween toch nie! Di's nou gèn wenenstijd; Bid liewer, dat Ons Liewe Heer Ons Vaderland bevrijd!" Hij druk sij vrouw nog an sij hart En bid: „Beskerm haar, Heer! Waak Gij oek ver mii dierbaar kroos; Misskien keer ik nooit weer." In trane smelt sij, toe sij siet Hul kinders om hom staan, Hang om sij nek, — en 't was, of sij Hom nie kon late gaan. Hij ruk hom los, spring op sij pêrd; Sij vrou en kinders ween; Hij groet nog — 't was die laaste maal En gaat ver altoos heen. 'n Voorgevoel die seg ver haar: Hij kom nie lewend weer; Haar man, die vader van haar kroos, Siet sij op aard nie meer. III. 't Was in die berg, 'n half uur slegs Van Olifantsrivier, Daar leg 'n deel van d' Kafferrot So as 'n wilde dier. Die strijd was bij 'n kleine kop; Daar leg die vijand klaar; Mar Badenhorst rij moedig voort, Hij vrees gên doodsgevaar. Toe hij sij manskap orders geef, Toe val 'n vijands skot, En Badenhorst sink neer ter aard, Sij siel gaat op tot God. As skape sonder herder was Sij dapper manskap nou; Mar Buitendag treed in sij plaas, Dat hul nie moet verflou. "Treur manne, broeders! treur," seg hij, "Beween sij heldedood; Mar moedig op die Kaffers in Met kogels en met skroot!" Die volk vertrou op Buitendag: Hij had al menigmaal In Badenhorst zij plaats gestaan, Die sege oek behaal. Neem God 'n dappre Badenhorst, Hij geef 'n Buitendag. Bewaar dit in 'n hartlik lied Oek ver ons nageslag. IV. Die treurig nuws bereik sij vrou; Sij hoor haar man was dood. Haar arme wese staan en huil — O God! wat grote nood! Sij sug en kerm en huil en bid, Vermager bij die dag — Sij sterf van droefheid kort daarna. O! welk 'n sware slag. Heer! sorg U ver die wese tog: U woord is mos getrou! . . . Sag rus die as van Badenhorst En van sij brawe vrou ! Skenk vrede, Heer! in ons Transvaal, Dit bid ons al te saam: Verhoor, o Vader, ons gebed Ter eere van Uw Naam! (Dit kan gesonge worde op die wijsie van: Aan de oevers van een sneden vliet.) Hij druk sij vrouw nog an sij hart En bid: „Beskerm haar, Heer! Waak Gij oek ver mij dierbaar kroos; Misskien keer ik nooit weer." In trane smelt sij, toe sij siet Hul kinders om hom staan, Hang om sij nek, — en 't was, of sij Hom nie kon late gaan. Hij ruk hom los, spring op sij pêrd; Sij vrou en kinders ween; Hij groet nog — 't was die laaste maal En gaat ver altoos heen. 'n Voorgevoel die seg ver haar: Hij kom nie lewend weer; Haar man, die vader van haar kroos, Siet sij op aard nie meer. III. 't Was in die berg, 'n half uur slegs Van Olifantsrivier, Daar leg 'n deel van d' Kafiferrot So as 'n wilde dier. Die strijd was bij 'n kleine kop; Daar leg die vijand klaar; Mar Badenhorst rij moedig voort, Hij vrees gên doodsgevaar. Toe hij sij manskap orders geef, Toe val 'n vijands skot, En Badenhorst sink neer ter aard, Sij siel gaat op tot God. As skape sonder herder was Sij dapper manskap nou; Mar Buitendag treed in sij plaas, Dat hul nie moet verflou. "Treur manne, broeders! treur," seg hij, "Beween sij heldedood; Mar moedig op die Kaffers in Met kogels en met skroot!" Die volk vertrou op Buitendag: Hij had al menigmaal In Badenhorst zij plaats gestaan, Die sege oek behaal. Neem God 'n dappre Badenhorst, Hij geef 'n Buitendag. Bewaar dit in 'n hartlik lied Oek ver ons nageslag. IV. Die treurig nuws bereik sij vrou; Sij hoor haar man was dood. Haar arme wese staan en huil — O God! wat grote nood! Sij sug en kerm en huil en bid, Vermager bij die dag — Sij sterf van droefheid kort daarna. O! welk 'n sware slag. Heer! sorg U ver die wese tog: U woord is mos getrou! . . . Sag rus die as van Badenhorst En van sij brawe vrou ! Skenk vrede, Heer! in ons Transvaal, Dit bid ons al te saam : Verhoor, o Vader, ons gebed Ter eere van Uw Naam! (Dit kan gesonge worde op die wijsie van: Aan de oevers van een snellen vliet.) 3«. 'N SUG TOT DIE KONING VAN DIE KONINGS VER DIE TRANSVAALSE DEPUTAS1E. O wees hul fot 'n wolkkolom, En vuurkolom bij nag; Ons oog is na die berge heen, Van waar ons hulp verwag. Skenk die begeerte van ons hart En van elk Afrikaan; O, maak hul weg voorspoedig, Heer! Laat onreg nie bestaan. Des Konings hart is in Uw hand, Uw raad bestaat alleen! Uw troon rus op regvêrdigheid En nie op onreg - neen! Toe Isrel in Egypteland, Deur Farao verdruk, Tot U roep, trouwe Hemelheer, Toe breek Gij oek hul juk. Uw hand is nie verkort, o nee! Uw oor is nog nie doof; Versterk deur Uw verlossing, Heer! Uw volk in hul geloof. Tot U. die Here Zebaoth, Klim menig smeekgebed; O toon, ag toon Uw almag weer, Verlos en help en red! Uw volk roem nie op eige krag En wil gên broeders bloed; — Op waarheid pleit hul, anders nie, Vraag slegs hul hawe en goed. Hul erfdeel, eens van U ontvang, Vraag hul van U terug! Gij tel hul trane en Gij hoor Hoe 't bloed en 't harte sug. Voor U is niks te wonderbaar; Uw naam, o Heer! is RAAD; En goed word steeds, als Gij beskik, Gebore uit 'n kvjuad. Uw volk belijd hul sonde en skuld, Erken, Uw straf was reg; Mar pleitend op genade alleen, Smeek: neem die ban tog weg. Vergeef al wat ons het misdaan Om Jesus Uwe Zoon; Ons hart en oog siet op tot U! Send hulp van Uwe troon. Ons dierbaar erf so duur gekog Met bloed en trane. Heer! O, skenk ons dit uit Uwe hand Op nuw in vrijheid weer. En laat ons juige in Uw heil En in Uw grote Naam Die vaandele van vreug opsteek! — Dit bid ons al te saam. 3 Si- DIE SLAG BIJ BRONKHORSSPRUIT. 20 December 1880. Gên volk op aard — in eige oog — So dapper as die Brit; Daarom —seg hij —dat hij dan oek So menig land besit. Regv&digheid is steeds sij leus; Gên brawer man op aard; Hij is in sij geschied'nisboek Ver heldedeugd vermaard. Ver onreg het hij nooit gestrij; Daar is nie van te praat; En krij hij ooit die nederlaag, Dan was dit met verraad. Met dynamiet en grof geskut, Bom, vuurpijl-batterij, Met gatlingguns en Swasie's hulp, Daarmee weet hij te strij. As hij met overmag van volk En al die oorlogstuig Met swakke nasies oorlog maak, Dan: uitroei, sterf of buig ! As hij in welversterkte forts En agter skanse leg, Dan is die Brit verbasend sterk, Wee dan wie met hom veg! Mar breng hom op die vlakke veld En geef hom net sij roer, Dan stuif sij mag uiteen so's kaf Voor die veragte boer. Dit het ons weer op nuw gesien. Denk mar an Bronkhorsspruit; Daar het 'n handvol "lafaard-boers" Sij overmoed gestuit. II. Dingaansdag was verbijgegaan, Die vrijheidsvlag geplant, Die Republiek in eer hersteld, En vreugd vervult die land. Die Brit, van waan en hoogmoed dol, Die geef di eerste vuur En stort die eerst onskuldig bloed. Helaas! dit kos hom duur. Genoeg geterg, te lank vertrap, Tot barstens ingetoom, Een enkle kreet deurgalm die lug, Toe burgerbloed daar stroom! Drie honderd Britte uit Lijdenburg, Met wagens, kruit en kos, Trek na Pretoria op tot hulp Om Lanyon te verlos. Mar Frans Joubert ontvang 'n brief, Dat hij die mag moet keer, En, as hul dit nie goedskiks wil, Dan moet hij hul dit leer. Met honderd vijftig dapper mans Wag hij die vijand op. — Op twintig van Decembermaand — 'T was één uur op die kop. — Ontmoet hij hul bij Bronkhorsspruit Met vaandel en trompet. Hij seg dat hul nie vort kan gaan, Dat hij dit moet belet. Verbaas, hoe dat 'n handvol boers Hul so wat durf te seg, Trek hul maar met veragting vort En maak hul klaar tot veg. III. "Ons order, broeders! moet volbrag: "Hul mag nie verder gaan; "Wees dapper en vertrou op God, "Die an ons sij sal staan. "Denk, hoe die Heer in vroeger tijd "Sij volk, op hul gebed, "In doodsgevaar het bijgestaan "En uit die nood gered; — "Hiskia, David, Josafat; "Denk. an die Makkabeen, "An Gideon — an ons ei'-e volk... "En die nog vrees — gaat heen. "Wie bang is, vlug !" ... En met die woord Kijk hij sij manskap rond: "Ons wil verwin of met jou sterf!" Roep almal uit één mond. "Het sij so... Heer! ons saak is reg", Seg dappre Frans Joubert. "Jaag storm tot honderd vijftig tree; "Want ons is nog te ver". Hul jaag, spring af en open vuur; Die kogels mis gên skoot; En menig vijand bijt die stof, Hetsij verwond of dood. Hul skiet terug, met laag op laag; Mar alles ver te hoog. — Wie siet hier nie Gods vaderhand. En Sij ahvakend oog? Net Kiezer — wie kan hom vergeet? Sij naam, onthou hom goed — Het in sij moed te veul gewaag, Betaal dit met sij bloed. Hij spreek sij makkers sterwend aan: "O, treur nie om mij lot; "Ik weet, dat mij Verlosser leef! "Hou moed, vertrou op God!" En nog 'n paar word swaar gewond, Kotzé sterf kort daarna ... Begraaf die dappre helde saam, God skenk hul siel gena! Rig daar ver hul bij Bronkhorsspruit 'n Grafsuil an die kant; Vermeld, dat hul gesneuwel is: Ver God en Vaderland'. IV. Intusse skiet die vijand nog, Mar swakker keer op keer; Sij range is gedug gedun, Gedurig val daar meer. „Gooi op jul keps!" roep Anstruther, Die Britse kolonel, "Want anders kom daar niemand uit, Wat iets kan navertel." Hul swaai hul doeke in die lug Kn gooi hul keppies op En smeek en skree: "Ons geef ons o'er, Skiet, skiet nie meer — stop, stop!" 8 Transvaalse helde hoor die kreet En het die vuur gestaak; Want hul veg net alleen ver reg, En laat an God die wraak. ********** Gaat telegram nou o'er die see Van moord en van verraad; — Belaster die Transvaalse Boer En vloek sij heldedaad. Vertel van deurslag, van moeras, Van bome en van bos, En van 'n grote ovvermag, Ja, lieg mar vas en los. Skree luid om wraak, verwens die Boer; Die vloeke deer hom niet, Die waarheid sal jul agterhaal Tot skande en verdriet. Jul ei'e nasie sal tot spijt Die lastertaal weerspreek; En daarmee is 'n heldevolk Genoegsaam oek gewreek. V. Vraag Anstruther as hij nog leef, Wat of hij het geseg, Toe deur vijf kogels neergeveld, Hij op die slagveld leg. Vraag, hoe die brief van waarskuwing Was op sij borst gespreid, En hoe hij roep om Frans Joubert En wat hij het geseid. "Ons kan, ons kan gên sege hê!" So roep die ware held — ■"Jul saak is reg, en onse nie; "Daarom is ons geveld. "Geef mij jou hand, jou hand, Joubert, "Daar, neem mij wapens an; — "Ik geef dit met 'n krijgsmanseer "An so 'n dappere man!" Vraag die soldate wat nog leef, Hoe water is gehaal; Hoe die gewonde is verpleeg, En stuit jul lastertaal. Vraag, hoe hul na Pretoria Is saggies weggevoer; En hul sal praat van Moed en Trou Van die Transvaalse Boer. VI. Gaat, meld an Frère en Lanion nou, An Shepstone en Carnaaf, Hoe hul onsaal'ge politiek Veul duisend grafte graaf. Roep Zoeloe en Basoetoland En Sekoekoen oek op; En al die snood vergote bloed Daal neer —op wie sij kop? Die bloed, oek in Transvaal gestort Van Boer en Engelsman; Die trane wijd en sijd geskrei,— Wie is daar oorsaak van ? Met leugens is die Britse volk Nou lank genoeg bedrieg; Nou kom die waarheid an die dag, Hoe snood daar is gelieg. Die Engelse soldaat, helaas! Hij, hij kan nie daarvoor; Om leugen en om lastertaal Word honderde vermoor. Mog God hul siel genadig wees, Daar hul, onvoorbereid, Geslingerd in 'n ogenblik Word in die eeuwigheid. En wie ooit die Transvaalse boer Durf noeme 'n rebel. Die spreek 'n vuige lastertaal. Beswadder van die hel. 'n Vrijheidsman is gên rebel, Die ver sij land en goed Stort in 'n ongelijke kans Sij laaste druppel bloed. * * * * * Bid om die vrede van Transvaal! Smeek God om sij gena; Want vrede daar is vrede hier — Deur gans Suid-Afrika. 4o. DIE SLAG VAN LANG'SNEK. (21 Januarie 1881.) I. Bloos nou, als jul nog skaamte het! Bloos, vuige last'raars, bloos! Praat nou van moord en van verraad. Of swijg tog ver altoos. Was dit nie weer die "lafaard-Boers, "Wat met 'n vredevlag „Barbaars gemoor het en geroof" In Lang's-Nek se slag? Was daar nie weer, so's Bronkhorsspruit, "Veul bome en moeras?" Was nie die wagens ergens daar "Weer in die deurslag vas" ? Versprei op nuw mar lastertaal Om sympathie te win ! Toe, stuur mar na die krante op Rapporte na jul sin! Maak sleg die "Boers" so vèr jul kan; Die mensdom moet dit weet: Daar is op heel die wereldrond Gên volk so laf, so wreed'. Die nageslag sal uitspraak doen, Die waarheid segepraal; Hoe oek berigte word verspreid Vol helse leugentaal. Waar dade spreek, moet woorde swijg. Want feite die spreek luid, Sowel die slag van Lange's-Nek As die van Bronkhorsspruit. II. "Kom, dappre manskap, ons moet vort, "Die forte moet ontset! Die Nek moet morre onse wees! "Die vijand moet verplet! "Na woorde wil hul tog nie hoor; "Hul leg gên wapens neer; "Mar die rebelle durf dit waag "Om ons daarvoor te keer. "Wat kan hul doen? hul 's ongetrein "En het gên grof geskut; "Van kruit en lood is hul mar skaars; Di 's net nou uitgeput. "Ons sal hul gou tot rede breng Met vuurpijl en met bom. — "Ons opgeslote maters wag "En kijk, of ons al kom ! "Dit sou 'n grote skande wees, "As mar 'n enkel fort "Sig an die rebels overgeef. — "Dit sal nie — ons trek vort!" "Hoerêh! Hoerêh! die coward Boers, "Die sal dit morre weet! "Hul sal die slag van Lange's-Nek "So spoedig nie vergeet!" Als grootpraat ooit 'n slag kan win, Dan was dit seker daar; — Mar seg en doen loop hemelsbreed Seer dikwels uit makaar. III. Intusse 's in die Boerekamp Die krijgsraad oek bijeen, 'n Kalme erns besiel hul daar; Gên vloek, gên spot, o neen! Die grijse vaders met hul kroos, Besadig en bedaard, Bid eers die grote Koning an Van Hemel en van Aard. Dat Hij hul mag genadig wees, Hul raadslag mag bestuur; Hul wil op Hem alleen vertrou, Selfs in die bangste uur. Seg Piet Joubert: „Ons mag, so klein, " Vier passé moet beskerm ; "Rn seker win die vijand dit, "As God sig nie ontferm. "Ons vijand strij met grof geskut "En tevens oek met lis; "Mar God, Hij is 'n krijgsman, ja, "Hij sal ons saak beslis! Vertrou op Hem, wees onderling "As broers makaar getrou; "Wees eerlik, edelmoedig oek, "Laat gên geloof verflou. "Toon an die vijand, dat ons strij "Ver God en Vaderland, "En reik makaar, misskien voor 't laast "Nog eens die broederhand!" 'n Stille sug stijg tot die Heer; Die harte is ontroer: — Ja, Hij sal uit die bangste nood Weer in die ruimte voer. Seg Greijling, met 'n voorgevoel Van naderend gevaar: "Kom, manne, broeders, moed gehou! "En mog die Heer ons spaar!" Die oge naar omhoog geslaan En met die hoofde kaal. Staat daar die helde in 'n kring, Die strijders van Transvaal. Hul sweer getrouheid tot die dood, Gelate iu hul lot,— Joubert spreek toe uit aller naam: "So waarlik help ons God! "Kom, broeders, nou ons mag verdeel "En ieder op sij pos,— "En mog die grote Hemelheer "Ons Land en Volk verlos!" Gehoorsaam an hul Generaal, Kies ieder held sij plek, En wag vol moed die vijand af Op weg na Lange's-Nek. IV. Die son gaat op, die beugel blaas, Die vijands mag klim op; Die boere siet dit alles an Van bowe van die kop. Dog bom en vuurpijl gons en kraak En bars so dig nabij, Dat hul mar om hul lewens wil Stil op die plek moet blij'. Hul kan nie sien waar of die mag Sij aanval nou op munt; Daartoe word deur die moordtuig hul Gên ogenblik gegund. Die sugte klim mei elke skoot Tot Hem, die kan verlos; En met bedaarde heldemoed Leg ieder op sij pos. ****** "Die vuurpijl het sij werk gedaan, "Die bomme en die skroot; "Die lafaard-Boers het weggevlug, "Of hul is almal dood. "Op, manne, op!" So klink die stem; "Ons weg is na Transvaal!" Nee—God, waar Boere op vertrou Bestuur die bliksemstraal. En Hij het oek die bom bestuur, Dat die hul nie kon raak; Hij is 'n God die graag vergeef, Mar oek 'n God van wraak. Daar jaag die Britse ruiters op. — Sal nou die Boere skiet?... Eén enk'le sarsie, net mar een, En die was nie verniet, Veul dooie en gewonde val, En, tot hul groot geluk, Was hul die heuwel gouer af As hul was opgeruk. En met gevelde bajonet Storm nog 'n duisend man As woedend te'en 'n kleine klomp Van tagtig boere an. So's in die herfs die blare val En wegwaai voor die wind. Val ruim twee honderd Britte daar Heel spoedig en geswind. En net —. die tijd was lank genoeg un was n vol Kwartier — Toe krijg die klompie Boere hulp. God het dit so bestier. V. Toe retireer die vijandsraag, En met 'n witte vlag Smeek England's dappre Generaal Die Boere om verdrag. Ter wille van die menslikheid, "Haal jou gewonde weg; ''Mar dode lewer 'k nou nie uit, "Mar wel na die geveg". Het Piet Joubert die lis deursien? Was dit om tijd te win. Opdat die Boere nie moet volg?... Daar tree ik liefs nie in. Want seker is dit: had die Boer Hul fluks op nagejaag, Dan was die owerwinning oek Veul groter nog vandaag. Die het die witte vlag belet; Want met die tijdversuim Het hul, met wagens en kanon, Die slagveld gou geruim. 'n Veertiental, so braaf as vroom, Betaal dit met hul bloed; Nog ag en-twintig word gewond Van die Transvaalse stoet. Die dode, eerlik in hul graf, Rus daar op Lange's-Nek ; 'n Enk'le steenhoop wijs ons an: Hier is hul sluimerplek. As strijders ver hul land en goed. Ver God en huisaltaar, Wag hul daar op die oordeelsdag; Leg hul daar bij makaar. Die boer-gewonde in die tent Leg sonder artsenij; Want Englands generaal laat weet, Dat hul dit slegs kon krij, As hul word na sij kamp gebrag... Dog waarom meer geseid? Want niemand soek tog bij 'n Brit Nou nog erkent likheid. VI. Roem, Griekenland en Rome, roem Jul helde onversaag, Wat strijdend ver hul Vaderland Hul levve het gewaag. Roem, Britte op Lord Wellington! Romein, roem Caesars naam! Roem, Fransman, jou Napoleon! Ons hoef ons nie te skaam. Ons wijs bedaard op Piet Joubert, Wat met 'n kleine mag Die Britse leger het verslaan In Lange's-Nek sij slag. Roem, Sparta, jou drie duisend man, Wat in Thermopylé Die mag der Perse het gestuit— Hul lewe het gegee. Bou daar ver hul 'n eresuil Wat eeuwe lank nog staat; Waar hul, getrou an Sparta's wet, Hul lewe het gelaat. Ons roem die tagtig Boere daar, Met Greijling steeds vooraan, Wat te'en die Duiscnd Britte pal Op Lang's-Nek het gestaan. Ons roem die tagtig Boere daar, Ver bom nog dolk versaagd, Wat heel die Britse legermag Van Lang's-Nek het verjaagd. Ons roem die dappre tagtig Man, Wat pal stond nes 'n rots; Hul het die vijand daar verjaag, Verbreek die Brit sij trots. Roem, Afrika, jou helde nou! Ons skaam ons nou nie meer! Die Brit sal ons voortaan moet vrees; Lang's-Nek het hom geleer. En ver die Veertien wat daar rus Bou daar 'n suil ter eer, En breng ons nageslag daarbij Om dapperheid te leer. VII. Toe, Waarheid, druk die Laster nou Die kop voor altijd in, Vermeld of die slag met verraad Of eerlik is gewin. Vlieg deur die land, vlieg o'er die see Met telegraaf en pos; Vertel, hoe God die op Hem steun Ook wonderlik verlos. Vertel hoe die veragte Boer Die Britse mag alweer Deur Gods hulp en met heldemoed Beslis het voorgekeer. En hoe die Laster nog moet swets Van moord en van verraad, Op, Waarheid, op! swijg nou nie meer! Vermeld die heldedaad! "Hoe trots die vijand oek mag wees, Hoe listig, hoe gedug. Hij sal ver Gods ontsaglik oog, Al sidderende VLUG! (Ps. 68). 4i. DIE SLAG BIJ SKU1XSHOOGTE (IXGOGO). 8 Februarie 1881. I. Daar is 'n Oog wat alles merk, Op alle dade let En, duur dit kort of duur dit lank, Verdrukkers pale set. Toen Faro trots sij nek verhard, Sig op Gods volk wou wreek, En plaag op plaag gên indruk maak, Toe word hij oek verbreek. Vergelding kom 't sij vroeg of laat, Hoe lank oek uitgestel; Want of die mens dit al vergeet, Die Heer onthou dit wel. Skuinshoogte het dit weer getoon, Hoe onse I.iewe Heer Die hoogmoed van verdrukkers straf, Verpletter en verneer. II. "Natal die sou onsijdig blij," So skrijf die Magistraat; En daarom het die Boeremag Die sterkte daar verlaat. Dog kwalik was die Boere weg, Toe trek die Britte voort; En toe word van onsijdigheid Gên enkel woord gehoord. Integendeel, toe Piet Joubert Daartegen protesteer, Toe was "die order weer herroep," Deur wie, hij 's nou nie meer. Met lis was dus die Britse mag Die hoogte o'ergegaan; Want anders het die "Boers" hul daar Seer sekerlik weerstaan. Met bluf vermeld die telegraaf: „ Die sw aars te pad voorbij" ; — Mar sal die Heer, wat nimmer slaap, Dit ongestraf laat blij'? III. Toe Colley met sij legermag Op Lang's-Nek was geklop; Toe hul, weer in hul kamp gevlug, Daar veilig was verstop, Toe trek 'n partij boere om, Snij sij gemeenskap af. Gên pos of konvooi kon toe deur: Dit was sij eerste straf. Maar hongerlij sou tog nie gaan En, stel hij langer uit, Dan val die wagens, wat moet kom, Die "Boers" in hand as buit. Dus daarom met 'n sterke mag Die pad gou skoon geveeg; Want wat tog nou die swaarste is Dit moet die swaarste weeg. Die regen stroom nog altijd neer, Die donderslage rol; Nog seuwe in hul vlug versuip, Ingogo *) was al vol. Eens trek die Britte na Transvaal; Nou is dit anders om: Nou trek die Boere na Natal En staat hul vijand stom. Eens val die Brit die Boere an; Die "Boers" die Britte nou: — D'is om die Boer nie op 'n mens, Maar op die Heer vertrou. IV. Wie twijfel nou of God nog leef En of die Heer regeer? Kom, siet dit bij Skuinshoogtes slag. En geef an Hem die eer. Wie ver die Boere bid, dank God, Dat Hij Sij arm ontbloot — En dat Hij op hul smeekgebed Sij volk nooit, nooit verstoot. Wie klein is in geloof, bid nou Gelowig ver Transvaal, Wat met Gods hulp tot driemaal reeds Die sege het behaal. Hij sal nog groter dade doen. Dat ons verbaas sal staan, En al die wereld sal moet sê: — "Die Heer het dit gedaan!" *) Die rivier bij Skuinshoogte. 42. SLAG VAN MAJOEBABERG (SP1TSKOP). Op Sondag 27 Februarie 1881. Waar regte Afrikaners woon, Van Kaap tot in Transvaal, Vraag hul weer om 'n hartlik lied In d' Afrikaanse taal. Welaan dan! open hart en oor, Wijd andag an mij lied En hoor wat op Majoebaberg Nog onlangs is geskied. Hoe met Gods hulp en heldemoed 'n Handvol dappre mans Die keurblom van Brittanje's trots Verjaag het van die krans. ****** I. Die donkre nag was neergedaal, Deur Colley's brief gesus, Was alles in die Boerekamp Versonke in diepe rus. 'n Enkle tent vertoon nog lig: Daar 's een wat biddend waak; Hij kies die stilte van die nag, Hij het 'n dure taak. 9 Di's Piet Joubert, die generaal, Vergrijsd deur sorg en las, Wat peinsend in alleenspraak sit, Toe alles rustig was. "Tot hiertoe was die Heer met ons; Mar wat, wat sou dit wees, Dat ik gên brief, gên tijding krij, Gên krant selfs om te lees? "Sou in Kolonie dan gên vrint Ons lijde meer gedenk? O nee, o nee, dit is nie so, En tog ik voel gekrenk. "Hul het tog saam met ons gebid, En daardeur is ons een — Ons saak is hul se immers oek . . . En tog, wat kan dit meen ? "Ebenhaëser, deur Gods hand Is alles nog bestuur; Daar is alweer 'n week verbij, Al het dit lank geduur. "Die week is sonder strijd en bloed Gelukkig afgeloop; En Colley sal hom nie verroer; Sij brief gaf mij die hoop. "Hij sal nou eers op antwoord wag . As Kruger tog mar kom! — Mar die is weer na Rustenburg; Daar woel die Kafferdom. "Heel moolik is hul omgekog Om tegen ons te veg. Wie weet, hoe groot dreig die gevaar En daarom blij hij weg. "Want Kaffers is mos altijd klaar, As hul kan roof en moor; Maar konkel, oek die Engelsman, God sal dit sien en hoor. "Ebenhaëser, ik krij moed, Dat Engeland soetjies-aan Na soveul ongeregtigheid Tog rede sal verstaan. "Die laaste brief praat andre taal En dan, Jan Brand trag ook Om vrede in die hand te werk, Hoe Jingo's oek al spook. "En vrede — ag, wie meer dan ons Verlang daar hartlik na? Want ons, ons draag tog hier die las Van heel Suid-Afrika. "Ons vrou'ns en kinders, diep bedroef, Behoeftig, in gevaar. Sou ons die vrede nie verlang? Ag, oorlog is tog naar. "Mijn hart smelt weg, as ik gedenk An wees en weduwvrou; Ja, selfs van die soldate oek Wat val, voel ik berou. "Mar ons, wat kan ons anders doen? Ons strij ver heilig reg, Verbonde deur 'n dure eed. — Daar is gên ander weg. "Toegewend was en sal ons wees, So veel as ons mar kan; Ons wil dit an die wereld toon En an die Engelsman. "Ik offer nou mij nagrus op En skrijf an Colley en Brand; 'k Sal skrijf so vrindlik as kan wees, Mar: — Vrijheid ver ons land!" Die ure van die nag gaat vort; Joubert skrijf, peins, skrijf weer; 'n Diepe sug ontglip sij bors; Toe kniel hij biddend neer. Bid lang, bid vurig, rijs en sug: "Weer het die Heer gehelp! Mar, ag, waarom word ik nou nog Deur onrus overstelp? "Heer! is daar in die briewe iets, Wat nie daarin moet wees? Verijdel dan mij planne, Heer! Want Gij het die gelees". II. Terwijl Joubert nog peins en skrijf En bid tot God omhoog, Sig neerleg en nie slape kan, Siet Gods alwakend oog. Hoe, eer die nagtlik duister wijk, Die Britte langsaam sluip Om deur 'n enkle daad van lis Die Boere te bekruip. "Kom, manne! neem drie dage kos; Dan na Majoebaberg; Neem seuwentig patrone elk; Ons sal die Boere terg! „Die Kaffers wijs die voetpad ons; Kom, volg mij en gaat mee; Die Boers sal morre wakker skrik!" Seg Colley met hoesee! "Di's mij stil owerdagte plan. — Ik ken jul dapperheid; En jul is almaal owertuig Oek van mij krijgsbeleid. "Kon ik uit heel die legermag Mij keus doen, dan gewis Kies ik gên andre manskap uit, As wat nou met mij is. "Die overwinning kan nie feil; Want het ons Spitskop eers, Dan kan ons heel die Lange-Nek Met bom en skroot beheers!" Met menig vloek en lasterwoord, Klim hul die steilte op; En eer die oggendrood nog daag, Was hul reeds op die top. Die dag breek an. Nou kan hul sien Daar leg die Boerekamp In diepe stilte, en onbewus Van naderende ramp. "Nou net 'n paar kannonne nog, En dan gebombardeer; Dan sal ons sonder slag of stoot, Die domme Boere leer. "Dan trek ons op na Wakkerstroom, Pretoria, 1'otchefstroom, Na Heidelberg, ja overal. — Dit het hul nie gedroom! "Dan is dit met Rebellie Ver goed en oek voortaan; — Dan trek ons weer na Engeland, Met roem en eer belaan". So fluister Colley, en sij staf En almal is verblijd: — Die Boere tot hul plig te breng Is net 'n saak van tijd. "Wat domme boers tog, om so 'n berg So onbeset te laat!" So spot en skerts hul, onbedag, Van dolheid uitgelaat. "Di's Sondag, en vandag vervas Sal nooit gên boer dit waag Met ons te veg, al word hul oek, Door ons daartoe gedaag. "Van dag as hulle psalme sing, Kan ons ons mooi versterk. Dan fluks 'n paar kanonne op. Di 's nou van dag ons werk! III. Die liewe morgelig skijn rond. Di 's Sabbat — en Gods Woord Word bij die huisaltaar gelees En in die kerk gehoord. Die ganse land deur stijg die lof Tot God, in 's Hemelssaal; En menige versugting klim Om segen o'er Transvaal. Ons hulp ver broeders, nou in strijd Ver God en Vaderland, En om bevrijding van die juk Deur Gods alsterke hand. So bid hul in 'n seker kerk: "Heer, kan dit wees, geef vree, Mar vrede met geregtigheid, Uw naam ter ere mee! "Neig Gij die hart van ons Vorstin "En van haar raadsliên Heer! "Gepleegde onreg te herstel, "Uw grote Naam ter eer. "Laat mag nie segepraal o'er reg ! — "Geregtigheid, gerig "Is tog die vastheid van Uw Troon, "Hij is daarop gestig. "Ag, Heer! hoe sal die vijand juig! "Uw volk, hoe sal ons treur, "As owermag die swakke trap. — "Ag, laat dit nie gebeur! "Nee, openbaar Uw sterke hand, "En werk voor aller oog " 'n Werk van Uw geregtigheid, "Dat ons Uw naam verhoog. "Stel Gij 'n teken, om ons kroos "En om die nageslag "Dit an te toon ; as 'n bewijs "Van Uw gedugte mag. "Toon dat Gij nog, dieselfde God, "Heers in geregtigheid, "En dat Gij na ons kerme hoor, "O grote Majesteit!" Ja, amen, amen, scg elk hart, En menig stille traan, Word deur die skare afgedroog, Toen 't bidde was gedaan. IV. En in die stille Boerekamp Breek oek die Sondag sag; Mar bloedrood in die oosterkim Waai reeds die oorlogsvlag. Nog nouliks is die stille sug Geslaak tot God die Heer, Of "Oorlog!" klink dit, "Oorlog! Spoed ''Saai op, grijp jul geweer!" "Gên stille dag, gên bijbelboek! "Die rijfel in die hand! — "Dddr, d&ir is Spitskop's steile top "Deur Colley reeds bemand! "Geen sabbatsrus gun hul ons selfs — "Op, helde! moedig op!...." Vier honderd dappre mans jaag vort In vliegende galop. Kom an die voet, stijg af, klim op, Van krans tot krans vooruit; Geen kogelbui uit Britse roers Was magtig om te stuit. Eer hul dit weet, is hul omhoog; Gên vijands kogel raak: — God self Hij strij — dit is Sijn dag — Hij neem gedugte wraak. In vijands rang heerst 's Heeren skrik; Hul staat verlam of vlug; Die Boerekogels vel hul neer Van voor en in die rug. Hul spring die hoge kranse af, Vermink, verpletter, dood — En meer nog kom deur vlugte om, As deur die Boerelood. Daar leg die blom van Englands mag, Met menig offisier; Ja selfs hul knappe generaal, Die vind sij dood oek hier. Drie honderd Britte neergeveld — Ag, welk 'n bloedbad, ag! Genade! skiet, o, skiet nie meer! Genoeg, genoeg geslag! Wie nog ontvlug, kom uitgeput En akelig in die kamp; Vertel in ijselike taal Die nederlaag en ramp. Gên juigkreet van die Boerekant, Nee, hul ontbloot hul hoof, Toe hul die lijk van Colley siet, Hul kon dit skaars geloof. ******* Dog roem gên mens — dit was Gods werk, Hem, Hem sij al die eer! — 't Was God die ver die Boere strij, Hul vijand het verneer. Eén dooie, vijf gewonde, het Dit met hul bloed betaal, As prijs ver die gehate juk, As losgeld ver Transvaal. V. Die son sink in die Weste weg, Die avonduur breek aan. Waarom tog sou die Boeremag Daar an die Spitskop staan ? Anskou hul daar. Hoor! Piet Joubert Spreek reeds tot hul: "Kniel neer; Want God het weer ver ons gestrij; Kom, geef Hem dan die eer! "Majoebaberg is nou voortaan Ons Bethel, ons Pniël, Ebenhaëzer, om dit aan Ons kinders te vertel. Ja, manne broeders! hier het God Sij arm ver ons ontbloot; Hier ons 'n teken opgerig Voor d'oog van klein en groot. "Laat ons Sij Naam te sarae dank — Hem, Hem alleen sij prijs! — En in die verste nageslag Ons kinders daarop wijs. "En dese dag sal ieder jaar Ons 'n gedenkdag wees; Ja, levenslank wil ons hom vier As Gode tot 'n fees. "Deur heel Suid-Afrika sal elk Wat op die Heer vertrou Oek saam in stille dankbaarheid Met ons die feesdag hou". *•**.* Waar regte Afrikaners woon, Van Kaap tot in Transvaal— Siedaar mij lied van Spitskopslag In d' Afrikaanse taal. 43- vredelib:d. Vrede! vrede in Transvaal! Kniel neer Loof en dank tienduisendmaal Die Heer! Roem en prijs Sij grote Naam Man en vrou en kind te saam; Spreek met eerbied en ontsag Van Sij wondre dag an dag. Ja, Sij arm het heil gebrag, Seer groot, Op ons bede, an ons geslag In nood. Britse hoogmoed is gestuit En die vrede is nou gesluit. God het Sij regverdigheid Glansrijk weer ten toon gespreid. Hijs die vrijheidsvlag ten top En buig! Hef verblijd die harte op En juig! Wapper over stad en veld, Dierb're vlag in eer hersteld! Toon uw kleur op berg, in dal, In Transvaal, ja overal. Sing die vrije Republiek Een lied Uit die hart en met musiek En skiet— Brand die vreugdeskote los! D' eggo klink in kloof en bos! Juig nou ouderdom en jeugd Di's "n dag, 'n dag van vreugd. Sing oek Piet en Frans Joubert Ter eer. Laat die nageslagte vèr Nog leer Om hul naam in eer te hou En, so's hul, op God vertrou; Noem Cronjé, Pretorius, Brits, Al die helde an die spits. Roem die daad van elke held, Bij naam, Op die berg of vlakke veld Te saarr;. Potchefstroom, Pretoria's vlek, Bronkhorsspruit en I.angesnek; Van Skuinshoogte en Spitskopstop Haal die dappre dade op. Mar gedenk oek an die stroom Van bloed; Aan die dode helde, vroom En goed. Denk an weduw, denk an wees Die bedroefde vier gên fees. O versag, verlig hul lot, Wees hul steun, almagtig God! Daal Uw segen op Transvaal. Ai hoor! Laat gên Brits of Kaffers staal Weer moor. Eendrag, vrede, voorspoed geef, Grote God, die ewig leef. Geef die allergrootste goed: Maak ook vrij deur Jesus bloed. Vrede! vrede in Transvaal! Kniel neer! Nogmaals dank, tien duisendmaal, O Heer! Ja, Uw nooit volprese naam Loof en dank en prijs ons saam. God is groot in majesteit! Halléluja in ewigheid! 44- DIE VRIJHEIDSKRIJG. Die vaderlandse vlag waai weer! Ons haal die rooie roofvlag neer: Die vrije Republieks banier Het hier o'erwin — gesegevier; Ons burgers het getriomfeer. Bij Kleinfontein het ons gesweer:"Ons wil weer vrij!" Ons het gestrij, Reg an ons sij; Die strijd's verbij. Die eed van Kleinfontein se dag Was "trou an Vaderland en vlag". Die eed weerklink deur berg en krans; Die vijand beef selfs in sij skans. Elk burger het sij woord gehou, Was an sij land en vlag getrou. Ons het gestrij, Reg an ons sij; Ons strijd's verbij: Ons land is vrij! Majoeba's rotse, Ingogo's veld, En waar die graf van menig held Daar in die Drakensberge is, Getuig! getuig! jul weet gewis; Jul het ons dade angesien: Het ons nie trou ons land gedien? Ons het gestrij, Reg an ons sij; Die strijd's verbij: Ons land is vrij! Hoog in die berge staat 'n graf; Daar het ons onse doode in af (Na Larlgneks slag) bedroef lat daal. Hul het gesterwe ver Transvaal. Die plek is ons geheilig nou; Ons sal 'n monument daar bou. Hul het gestrij An onse sij; Die strijd's verbij: Hul land is vrij. Transvaal, ons dierbaar land, is vrij! Ons vaders het hier veel gelij; Sal vreemde, trotse dwinglandij Die bloed-gekogte grond ooit krij ? Nee, nee, die roofvlag waai nie meer Ons vierkleur-vaandel prijk daar weer Ons het gestrij, Reg an ons sij, Die strijd's verbij: Ons land is vrij! En word ons regte weer bedreig, Dan sal uit hulle grafte uitstijg Die helde van die Vrijheidskrijg; Hul roepstem sal ons land deurskal: "Die wat getrou an Vrijheid val "Die leef in eew'ge glorie al! "Ons het gestrij, "Reg an ons sij; "Die strijd's verbij: "Ons land is vrij!" IV. J I N G O. 45- DIE WINDMAKER-ENGELSMAN. Vertaald uit "Punch" (bl. 215): "The Jingo-Englishman". Daar is 'n land wat koning kraai, Di's mar 'n kleine bog; Mar 'n mens die lag jou sommer slap, As jij hoor hoe hij kan spog. Ver alles goed en wijs en vroom Geef hij homself krediet, En als hij sê: "nou dit is reg", Dan praat jij net verniet. Watter land is dit? Raai as jij kan! Di's die land van die windmaker-Engelsman. Sij vlag die waai o'er ieder see En heers oek o'er die branders En as jij vra': "Wie is hier baas?" Sê hij: "Ek en niemand anders". "Di's is onse see", sê al sij "tars", " Ons vlag waai heen en weer, En lat die volk mar goed pas-op Wat hierte'en objekteer". Wie sij vlag is dit ? Raai as jij kan! Di's vlag van die windmaker-Engelsman. Daar is 'n fluks, 'n dapper hart Om voordeel te behaal; Hij is 'n vijand of 'n vrind, Nadat het hem betaal. Daar is 'n teergevoelig hart Ver geld en goed alleen; Sij leus was altijd, en is nog: "Sorg goed ver nommer Een". Watter hart is dit? Raai as jij kan! Di's die hart van die windmaker-Engelsman. Die nasie reis van Noord tot Suid, Verliefd op see en strand. Hij seg: hij is so vreeslik rijk; Mar soek na nog meer land. Hij annekseer so links en regs, Al moet hij jou bedrie', En vra' jij hem: "Wie geef jou reg?" Dan seg hij: "'t Raak jou nie". Wie praat so groot? Raai as jij kan! Di's net mar die windmaker-Engelsman. 10 46. STELLALAND. John Mackenzie, Moe nie grêns nie! Ja, jou tijd was kort. Jij het nie kan toon nie Wat daar in jou woon nie. Sonder seremonie Moes jij so mar vort! John Mackenzie, Moe nie grêns nie! Jij moes gou laat vat. Ag! die swarte brawe Moet nou goud gaan grawe As die "Boers" hul slawe.— En jij in die pad! John Mackenzie, Moe nie grêns nie! Word nie stapel-gek! Van jou fraaie drome Is daar niks gekome; Hulle blij mar drome— En jij moet laat trek! John Mackenzie, Moe nie grêns nie! Ons het medelij. Jij het nie gebrom nie Om so ver te kom nie. Wie was nie verstom nie? En nou moet jij glij! John Mackenzie, Moe nie grêns nie! Ons doet niks as sug. Wie kon dit voorspelle, Dat hul jou sou kwelle, Tot jij heen moes snelle, Bondel op die rug? John Mackenzie, Moe nie grêns nie! Hou jou bij jou lees. Want dit hou gên steek nie Om die wet te preek nie, Als jij self dit breek nie. Jij is daar gewees! V. BALLADES, FABELS EN VERHALE. 47- HELENA EN EDUARD. 'ti Ballade in twee parte. EERSTE PART. Die jonkmans van die Boweland Is algemeen beroem; Die Onderveld sij noitjes lag, As jij hul naam mar noem. Mar seker was daar nooit nog een So fluks as Eduard; Hij was opreg en trou van siel En nederig van hart. Helene, blank nes melk en bloed, So lief en sag van aard, Die was een man as Eduard In ieder opsig waard. Hul was omtrent 'n jaar verloof, En sal nou spoedig trou; So's hij terugkom van sij tog, Dan wordt hul man en vrou. Dit was die laaste dag van Maart, En morre sal hij trek. Hul sit nog tot die hoenders kraai, Toe vat hij om haar nek. En seg: "Mij kind, die tijd is om; Die skeidingsuur is daar; Mar ek vertrou ons liewe Heer Breng ons weer bij makaar!" Die traantjies rol toe o'er haar wang: Haar Eduard gaat weg. Sij snik: "Mij hart, kom tog gou weer, So as jij het geseg!" Die wa'ens staat al voor die deur; Die pêrde graaf die grond; Die iong sit op die bok en wag; Die daglig skijn al rond. En Eduard, hij ruk hom los:— Eén spring! — hij 's op die wa'; Rol af die sweup; waai eenslag o'er En laat die pêrde ja'. Daar trek die brawe jonkman nou! Mar wanner kom hij weer?.... Ag, wat 'n mens oek doet of wens, Sij lot beskik die Heer!— Vèr o'er die Groot- en Vaalrivier Swerf hij 'n lank tijd om; Sij Lenie sug gedurig mar: Wanneer sal hij tog kom? V. BALLADES, FABELS EN VERHALE. 47- HELENA EN" EDUARD. 'n Ballade in twee parte. EERSTE PART. Die jonkmans van die Boweland Is algemeen beroem; Die Onderveld sij noitjes lag, As jij hul naam mar noem. Mar seker was daar nooit nog een So fluks as Eduard; Hij was opreg en trou van siel En nederig van hart. Helene, blank nes melk en bloed, So lief en sag van aard. Die was een man as Eduard In ieder opsig waard. Hul was omtrent 'n jaar verloof, En sal nou spoedig trou; So's hij terugkom van sij tog, Dan wordt hul man en vrou. Dit was die laaste dag van Maart, En morre sal hij trek. Hul sit nog tot die hoenders kraai, Toe vat hij om haar nek. En seg: "Mij kind, die tijd is om; Die skeidingsuur is daar; Mar ek vertrou ons liewe Heer Breng ons weer bij makaar!" Die traantjies rol toe o'er haar wang: Haar Eduard gaat weg. Sij snik: "Mij hart, kom tog gou weer, So as jij het geseg!" Die wa'ens slaat al voor die deur; Die pêrde graaf die grond; Die jong sit op die bok en wag; Die daglig skijn al rond. En Eduard, hij ruk hom los:— Eén spring! — hij 's op die wa'; Rol af die sweup; waai eenslag o'er En laat die pêrde ja'. Daar trek die bravve jonkman nou! Mar wanner kom hij weer?.... Ag, wat 'n mens oek doet of wens, Sij lot beskik die Heer!— Vèr o'er die Groot- en Vaalrivier Swerf hij 'n lank tijd om; Sij Lenie sug gedurig mar: Wanneer sal hij tog kom? Op laas krijg sij gên tijding meer; Sij wag, mar krij gên brief; Sij sug en peins: Dalk is hij dood! Of het 'n ander lief! TWEEDE PART. Wie sit daar nog so laat alleen Bij die fontein en treur ? Sij merk nie, dat dit donker word; Sij hoor nie wat gebeur. 'n Man kom net die paadjie langs En blij dig bij haar staan,— Beskou haar eers 'n tijdjie lank, En toe spreek hij haar aan: "Goei na'end, Niggi! Wat makeer? Hoe lijk jij so bedruk ? Sij skrik, spring op, mar kan nie praat So duur dit nog 'n ruk. "Mij Pa die is daar bij die huis; Kom saam met mij, Meneer!" Sij wou toe daadlik huistoe gaan, Mar sug eers nog 'n keer. "Mar seg mij, wat die skorting is; Hoe kom dan so bedroef?" "Ag," seg sij, "nuws van Eduard! Dis al wat ek behoef!" Hij vraag: "Wie is die Eduard?" Sij het hom toe vertel, Hoe sij al jare het gewag, En hoe dit was gestel. Hij seg: "Ek kom van Kafferland, En daar het ek gehoor, Dat hij daar lank gevange was, En hul hom wou vermoor. "Mar eindlik het hij 'n kans gekrij, En so is hij ontvlug; Mar ag! wat moes hij toen weer hoor? 'n Droewige gerug. "Hul seg, sij bruid het hom vergeet; Hij hoor, sij was ontrou: 'n Ander het haar hand gevraag, En nou is sij sij vrou. "En nou—nou swerf hij o'eral rond" . . "Ag, Heer!" so gil sij toen. — "Wat is dit?" vraag hij, "Wat makeer? Wat kan ek ver jou doen?" Sij huil en seg: "Di's lastertaal! Ons liewe Heer die weet, Ek was an Eduard getrou En sal hom nooit vergeet!" "Goddank!" so roep hij angedaan, "Ek is jou Eduard! Mij I.enie! God het ons behoed." Hij druk haar an sii hart. Hoe vrolik stap hul na die huis! Die ouders was verblijd; Die troudag word met eens bepaal. — Tog eenmaal kom die tijd. Die Heer beloon wat op hom wag. Daar is mij lied mee uit. Dink, lesers, veul an Eduard En an sij trouwe bruid. 48. HENDRIK EN FIDELIA, '« Vuurproef; of\ Trouwe liefae word beloond. I. Dat trouwe liefde word beloon, Was dit mar altijd waar; Dan was daar op die wereldrond Gên ongelukkig paar. Kan geld of goed gelukkig maak ? Nee, liefde en liefde alleen: Dit is die eenige ware band, Die maak twee harte een. Mar waar die liefde nie bestaat En geld die drijfveer is, Daar kan gên waar geluk ooit wees; Di's seker en gewis. Krakeel en rusie, haat en nijd Woon in so'n huisgesin. Dan beter, vrinde! om nooit te trou: Besin, eer jul begin! Vraag nooit wat die besitting is, Mar na 'n deugsaam hart, Waar ware liefde en trou in woon, En spaar jul tog die smart. Die smarte, wat so menigeen Sij lewelank beklaag, En in sij hart gên Hemel, mar 'n Hel op aarde draag. II. 'n Noi — ons sal haar naam nie noem Se mar: Fidelia — Stel ons tot voorbeeld en ons se: Toe vrinde, volg haar na! Haar vader was 'n arme boer; Had skaars sij daagliks brood; Sij plasie lewer nie veul op. Dit was nie al te groot. En dan was dit nog onbetaal: Die rente druk hom swaar; Die wereld noem die brawe man 'n Arme sukkelaar. 'n Brawe man, ja, dit was hij: Stip eerlik en opreg, En, skoon die wereld hom nie ag, Maak armoed tog nie sleg. Hij, het sij ewemens nog nooit ln iets te kort gedaan; Sij skuld betaal hij op sij tijd, Hoe 't ook met hom mag gaan. Sij kinders het hij goed laat leer, Ofskoon hij menigmaal Alleen en baing hard moes werk Om skoolgeld te betaal. Hij het ver hul altijd gesê: "Tul moet toe vlijtig leer: Want geld of goed sal jul nooit erf — En, kinders, vrees die Heer! III. Fidelia, sij dogter, was ('n Elk moes dit belij) So knap en vlijtig in die skool, As jij raar weinig krij. Sij het haar skooltijd wel bestee, Veel kennis opgedaan. Partij sê: "Was sij net mar rijk, Dan sou dit nog kan gaan." Mar armoed is 'n snaakse ding. Dit ondervin sij gou; Want, toe sij groot word, moet sij sien, Hoe al haar maters trou. Die jonkmans rij haar huis verbij En maak nie veul van haar. En waar s'op fees of bruilof kom, Het sij dit goed gewaar. Sij het daar weinig om gegé, Tevrede in haar stand. Haar hartjie, rein en kuis en vroom, Dit was haar eenig pand. Haar moeder help sij in die huis, Verdien nog menig pond. Wat vaders rente help betaal, Met handwerk in die rond. En brood der luiheid eet sij nooit, Mar werk met lust en vlijt; Raak, om haar pa en ma te help, Oek menig slaapuur kwijt. En sou die Heer haar dan vergeet? Sou Hij haar nie beloon? O, nee, mij vrinde, luister mar; Dit sal ek julle toon. IV. 'n Arm mar flukse jonkman was Neef Hendrik van Oom Piet; Ofskoon die ander haar vergeet, Vergeet hij haar tog niet. Hij het haar al van kleins geken, Hij wens gên ander vrou; Ja, alles wat sij hart nog wens, Was om met haar te trou. Want beter sal hij nooit kan krij, Al soek hij nog so lang; Mar om te vrage was hij skaam, En lijk hij 'n bietjie bang. Hij had omtrent 'n maand of ses Geregeld daar gekom En, toe hij denk, nou sal ek vra', Toe draai die sake om. V. Een oggend loop sij bij die spruit Wat langs hul plasie stroom, En rus daar ia die skaduw van 'n Grote eikeboom. Sij denk an Hendrik, hoe hij al So langtijd na haar vrij En waarom of hij haar nie vra', Mar alles so laat blij'. Die son was net pas opgegaan, Die dou was op die gras. Die druppels blink so fraai daaran As of dit pêrels was. Die vogels sing hul morgelied, Daar ginter bleêr die vee, Die vissies in die water spring, Fidelia sing mee. Mar wat is dit wat daar so blink, Daar voor haar in die sand? Sij buk en sê: "die klippie lijk Nou net's 'n diamant!" "Was dit mar waar," so sê sij weer En steek dit in haar sak, En loop toe haastig na die huis; Sij weet, haar ma moet bak. "Mij kind, waar was jij al so vroeg? Die suurdeeg is al goed!" Sij gooi die meel toe in die bak En knee met frisse moed. Want moeder word al oud en swak, En broodknee val haar swaar; Fidelia was jong en sterk En maak dit net nou klaar. "Kijk," sê sij, Mamma, kijk tog hier, Dit krij ek in die sand." Sij wijs die wit blink klippie toe Wat lijk nes diamant. "As dit 'n diamant moet wees, Dan was ons somar rijk. Ek sal dit berg tot Papa kom, Dat hij dit ook kan kijk." "Dit is gên diamant, mij kind, Dit is 'n stuk kristal; Ek het al meer daarvan gekrij Daar bij die spruit sij wal." VI. Die middag kom haar papa tuis; Sij wijs dit toe ver hom. So's hij dit in sij hande neem, Toe was hij glad verstom. 'Hoe? vrou! jij sê dit is kristal, En kijk, die klippie leef; Di's nes of dit vol water is En of die water beef." Kristal blink oek, mar tog nie so— Ek wil daar meer van weet; 'k Moet aanstonds na die dorp toe rij, Net so's ons het geëet. Dan sal ek na neef Jan toe gaan, Die klippie ver hom wijs; Misskien krij ek wel vijftig pond Of nog 'n hoger prijs." "Og, liewe man, laat dit tog blij'; Neef Jan sal met jou spot. Dan skrijf hul in De Volksvriend dalk Of in Die Patriot. "Toe, gee die klippie .mar ver mij; Ik weet, dit is kristal; As jij dit nog ver andere wijs, Dan denk hul, jij is mal." "Mar, vrou, ek moet tog na die dorp; Neef Jan, die sal nie lag; Ek weet hij sal nie met mij spot; Toe, soen ver mij goei' dag!" VII. Die stampkar word nou ingespan. Die pêrde trek mar swaar: Die pad was hier en daar verspoel, Die diere was mar ma'er. En na 'n uurtjie of wat meer Toe kom hij bij die huis. Gelukkig het hij dit getref: Neef Jan, die was net tuis. "Wel, oom, hoe gaat dit nog met jou? Is jou familie wel?" — Ja, dankie, neef, hoe gaat dit hier?" Mar laat ek jou vertel. Waarom ek bij jou vas kom maak; Mar moet nie met mij spot! Ik kom 'n klippie ver jou wijs, Al lijk dit bietjie sot. Die klippie het Fidelia Van morre opgetil. Lijk dit nie bra na diamant? Mar moet nie met mij jil." Jan vat dit en hij draai dit rond, Hij leg dit op sij hand, Hij spring en sê: "geluk, mij oom! Dit is 'n diamant! "So fraai het ek, mij liewe oom, Mij lewe nooit gesien. Nou hoef jij nie meer hard te werk, Jou kos nie te verdien. "Jou armoed is met eenkeer uit: Jij 's nou 'n rijke man; Ik wed, dat jij vijf duizend pond Of meer nog krijge kan." "Mar, neef, waarom met mij so spot? Ek het jou tog geseg: Jij moet dit asseblief nie doen. Toe gee mar, ek gaat weg." „Mar, oom, so waar, wat ek jou sê, Dit is 'n diamant; So mooi het hul nog nooit gekrij' Hier in ons hele land. "En as jij daarop geld wil hê, Dan kan jij net mar praat; Kom, gaat met mij mar na die Bank Daar in die ander straat". Die arme man was glad verbaas; Hij hou: neef Jan die fop! Hoe meer neef Jan hom plegtig sê, Hoe meer skud hij sij kop. Tog gaat hij eindlik met hom saam, Wijs dit an die kassier, Die seg: "How fine! wil joe verkoopt Of must I dit wfkstierr' "Nou, oom, wat sê jij nou daarvan? Nou toe, geloof jij nou? Ek denk, jij kan dit veilig laat; Die Bank kan jij vertrou." Die stomme man was deurmakaar; Dit was hom nes hij droom. "Toe, praat dan wat of jij wil maak: Toe, praat dan, praat dan, oom!" "Ja toe, neef Jan, ek is mar dom; Ek gee dit in jou hand; Sorg jij daarvoor, ek kan nie meer, Mij kop is nes dit brand!" VIII. Hij groet ver Jan, klim op sij kar, Rij regelreg weer weg; Hij 't op die dorp gên ding gekoop, Wat tanta het geseg. "Wel, man, waar is die goed wat jij Beloof het saam te bring? Mar seg tog, wat mankeer jij dan ? Jij 't glad gên enkel ding." Hij het sij vrou en kinders toen Die hele ding vertel; Maar tanta wou gên woord nie gló; Sij het haar net gekwel. Dat hul net met haar brawe man 'n Grappie het gemaak; Sij het die ganse liewe nag Gên ogenblik kan slaap. En hoe hij praat en wat hij sê, Sij vrou sê: Di 's kristal." As hij van skat en rijkdom praat, Dan sê sij: "Hij wort mal." IX. Die diamant is weggestuur Die tijdiDg kom weerom, Dat oompie vrindlik wort versog Om na die Bank te kom. Die kérel, wat krom Hollans praat, Die seg: "Der is /ie kelt! Hij het an oom ag duisend pond So netjies voorgeteld. Hij wou gên oortjie daarvan neem; Hij sê: "Di's ver mij kind; Di 's hare, en dit kom haar toe, Want sij het dit gevind." Hij het dit op haar naam geplaas; Hij laat dit in die Bank : "Nou kan sij van haar rente leer, Haar ganse lewe lank." X. Fidelia was nou so rijk! Die nuws was gou-gou rond, En die wat skaars ver haar wou groet, Denk: „hoor! agduisend pond!" Nes vliege bij 'n suikerpot Kom nou die vrijers an; Jij siet daar an die bome 'sa'ns 'n Mag van pêrde staan. Die grond is glad al stuk gegraaf, So's al die hengste trap; Die kerels vind dit nou eers uit: Fidelio is so knap! Die ouers krij oek elke dag Van alle kant besoek; Die karre en die wagens kom Nou net uit elke hoek. En tanta en oom sê meer dan eens: "Ons het dit nooit geweet, Dat ons nog soveul vrinde had Wat ons glad had vergeet!" Net één het nie meer daar gekom: Di's Hendrik van Oom Piet. "Sij is nou rijk," sê hij en sug, "Ek kom nou net ver niet. 11 "Daar kom so baing rijke nou: Ver mij is daar gên kans. Dalk dink sij nog: ek kom om geld. Sij het nou keus van mans. "Mar of daar een kom, wat ver haar Nog liewer het dan ek, Geloof ek nooit so lang ek leef Een enkel ogenblik". Fidelia verwonder al, Dat Hendrik nie meer kom, En — om die waarheid te vertel — Denk sij tog veul an hom. XI. Daar was nog seker nooit 'n noi So kort — kort — kort gevra', Mar net twee letters uit te spreek; Mar net te sê: J-A. Mar sij was bietjie al te slim: Sij sê nie ja of neen; Haar antwoord was: "jij moet nog wag" En daarmee gaat hul heen. Want spoedig het sij dit gemerk, Hoe of dit was gesteld; Dat hulle nie uit liefde kom Mar net mar om haar geld. Sij het 'n vuurproef uitgedenk Om nou tog te kan sien, Wie haar nou liefhad; want, begrijp! Sij was gevraagd deur tien. Sij het 'n praatjie uitgestrooi; Ja, sij verklaar ver vas, Die storie van die diamant Net pure leugens was. En een — twee — drie, word toe verteld: Die storie was 'n klug. Die vrijers blij toe so mar weg, So dra krij hul die lug. En na 'n week was daar gên een, Wat meer na haar kom kijk. "Sij is mar arm," so praat hul weer, "Ons dag, sij was so rijk!" XII. Toe almaal was teleurgestel, Was één tog, o, so blij! Die avend rij hij na haar toe. Nou raai tog, wie was hij? Di's Hendrik, ja, hij was verheug. Dit was dan tog nie waar! Hij had al lank om haar getreur; Hij was so lank al naar. "Goei' na'end! en waar kom jij van daan? Jij was so lank nie hier!" Sê sij, toe Hendrik binne kom, "Waar het jij dan geswier? "Ek? nergens, ek was altijd tuis En het an jou gedenk, En oek wie tog jou man sal word, Wie 't jij jou hand sou skenk. "Ek dag, wat sal ek hier kom maak? Ek hoor, jij was so rijk; Jou huis was aldag opgevul Met vrijers wat kom kijk. "Ek hoor, ons predikant se seun En dokter was oek hier; Een prokureur, twee Engelsmans, En nog 'n stuk of vier. "Ek dag, so's met 'n uil sal hul Met arme Hendrik spot, En daarom het ek weggeblij', Mar 't was 'n harde lot. "Dit was ver mij 'n blijde dag, Toe iemand mij vertel, Dat al die rijkdom praatjies is En niks as kinderspel. "Ek dog, sij 's arm; dit is ek oek; Ons pas dus bij makaar; Nou sal die vrijers orn haar geld Hul moeite wel weer spaar. "Waar is hul nou, Fidelia? Nes stoppels voor die wind Is almal uit makaar gewaai, Toe hul dit waarheid vind. "Uit liefde het hul nie gekom; Om rijkdom en om skat; En, toe hul van jou armoed hoor, Is hul uiteen gespat. "Ek het te lang, te lang gewag, Die jawoord te kom vra'; Ek vra om liefde, nie om geld: Hart! seg nou een keer ja!.... XIII. Haar koppie leg sij op sij bors; Sij praat eers nie, maar snik.... "Ja," sê sij, „Hendrik, onse Heer Het alles wijs beskik! "Jij het jou liefde mij getoon Nou almal mij verlaat; Ja, liefde is ewig—liefde alleen So's in die Bijbel staat. "Daar is mij hand, ek sweer jou trou; Mij aardse skat daarbij, As loon ver jou standvastigheid, Sal jij nou albei krij. "Want wat jij van die diamant Gehoor het, dit is waar; Sij het die vuurproef deurgestaan"... En daarmee was dit klaar. Sij het hom alles uitgeleg; Dat sij dit het gedaan Om tog te sien, wie of die proef Uit liefde deur sou staan. Hij kon sij ore nie geloof, Toe sij dit alles seg. Haar vader, toe hij dit vernam, Verklaar di's alles reg. Om kort te gaan, dit duur nie lank Of hulle was getrou. Hul 't toe 'n fraaie plaas gekoop, 'n Nuwe huis gebou. Hul leef gelukkig en geëerd; Haar ouwers woon oek daar. Want Hendrik sen was lank al dood. — En nou 's mij vers oek klaar. Alleen nog: jul kan wel begrijp, Hoe snaaks die kerels kijk, Wat dag, dat sij so arm mar was, En uitvind, sij was rijk! Nou, vrinde, leer uit die verhaal, Dat liefde word beloon, So's Hendrik en Fidelia Jul duidlik het getoon. 49- SATERDAG- A'END IN 'N BOEREYVONING. ("Cott^rs Saturday Night" van Robert Burns). "Di 's somer en die oestijd die is daar; Nog warmer dage kom nou skielik aan; Die week sij werk die het hul eindlik klaar En meer as een keer, met na huis toe gaan, Sê iedereen: "Nou kan ons mörre rus; ■"Die sekels weg, en alles is op sij; •'Dan snij ons Maandag weer met nu we lus, *'Die volk en Kleinbaas langs dieselfde rij." So's vader tuis kom, loop die kleintjies bij En maak lawaai totdat sij ore dreun. En moeder soen die ou' nes hul nog vrij. ■"Na'end pa, na'end moeder," sê die oudste seun, "Na'end pa, na'end moeder," met 'n fijner stem Volg oek die kleintjies. Op die ou' sij skoot Daar lê en speul die jongste kind met hom, En al sij sorg verdwijn en al sij nood. Die broers en susters sit rondom opsij; Elk wil die ander met iets nuwts verstom; Die tijd die vlieg so ongemerk verbij, Totdat op laas die voet-wasbalie kom. Die ouders sit, bekijk die kinders veel. En wens dat alles goeds in hul mag blijk; Die moeder lap en maak ou klere heel; Di's wonderlik, hoe nuwt en mooi dit lijk. Die honde blaf; daar klop een an die deur. Elsie weet goed, wie of dit is wat klop; Sij bloos met eens, en maatjie siet haar kleur. "Wie is die jonkman?" seg sij toe daarop, Toe hij ver Oom, ver Tante en Niggie groet. Moeder was blij; hij was gên wilde klant, Mar reg geskik. Toe Elsie hom ontmoet, Was sij so skaam, knap geef sij hom die hand, Verblijd dat hul haar vrijer goed ontvang. Die ou' gesels o'er pêrde, skaap' en vee; Die kereltjie is nou gên stuk meer bang; Die opsit 's maatjie oek tevrede mee. Di's waar geluk, sê ek; ja, glo' ver mij! Ek het die wereld vér en wijd deurkruis, Mar waar jij sulke reine vrijers krij', Daar is nog seker balsem in so'n huis. Is daar 'n mens, 'n siel so diep verlaag, Hij word vervloek die so sijn God vermij' En die met valse slinkse streke waag So'n liewe kind as Elsie te verlei. Die oordeel volg, en d'ewig jammerpoel! Is godsdiens, deug en skaamte so op 'n end? Het hij gên stuk gewete, gên gevoel Ver 'n ouers hart en ver hul kinds ellend? Hul dek nou tafel; daar word opgedis Rijs, kerrie, kluitjies, en wit brood, En botter waar die vrou op trotsig is; 'n Kom vol melk. "Help mar jouself, neef Koot." Wat gee Koot o n al was dit koek of têrt, Hij kijk meer na sij Elsie as na kos. Haar liewe ogies is hom meerder werd; Sij lijk so fraai, en tog nie uitgedos. Die maaltijd 's klaar; sit iedereen nou aan, Die vader nes 'n Patriarg. — Hij vat Die Bijbel, waar die doopregisters staan, Dieselfde boek, wat al sij voorouers had; Siji breerand-hoed eerbiedig afgehaal (Sij baard die is al grijs, sij hare ijl.) Hij lees 'n Sions lied in d'ouwe taal: Laat ons God dienen — Hem zij ewig heil." Hul sing die lied eenvoudig, maar met gees, .Met hart en stem — die beste reinste taal, En hoor andagtig as die ou' man lees, ' Hoe Abraham Gods vrind was heeltemaal Hoe Mozes oek ver Amelek het lat vlug ' En sij geslag verniel het uit hul land. Of hoe die Koning-Digter het gesug Onder Gods toorn en kastijdend hand; Die ramp van Job, sij voorspoed en geduld, Of uit Jesaia, die beroemd profeet. Dan oek misskien van Hom wat mense-skuld Gedra' het an die Kruis met bloedrig sweet • Hoe Hij, die hier gên rusplaas had op aard,' Daar Bowe tog die tweede naam besit. So kniel hul voor Gods troon. Stil en bedaard spreek toe die Kristen-vader, en hij bid: 'Dat Hij, wat selfs die voëltjies wil behoed En wat met prag die lelies kan beklee. Sij wijse raad, so nuttig en so goed, An hulle nakroos altijd oek mag gee!" Op segepralende vleu'els rijs die wens, Dat almal eens hiernamaals tog mag staan Voor God en voor Sij Seun, die broedermens Om daar te ruste sonder sonde of traan. Hoe nietig is hierbij die priester-praal Met siersels wat die Opperwese tart, Waar mense in grote skare menigmaal An God 'n diens betoon, nie uit die hart Hij sal in toorn die huiglaars oek verja' Terwijl uit so 'n stille nedrig hoek Hoor hij die reine sieletaal met weibeha' En skrijf dit in Sij ewig lewensboek. 5°- UITNODIGING AN ANNIE. Mij huisie is wel baing klein, Mar is tog regte net en rein. Daar's kos in huis en vee op stal En het gebrek an niemendal. 'n Eikeboom staat voor mij deur, Daar sit ek somtijds wel en treur. Die boom keer wind en sonneskijn — Di-'s al te mooi, die huis van mijn. En leg ek 's morgens nog te droom, Dan sing die voëls in mij boom ; Jij kan nie langs mij huisie gaan, Of jij sal luister en blij' staan ! Die water uit die waterval Loop vlak voorbij skoon as kristal. Ek woon daar heeltemaal alleen, Mar langer hou ek dit nie — neen ! Ek is daar koning, vors en heer En steur mij an gên wind en weer; 'k Kan bed opmaak, karmnaatjie braai, En slaap tot dat die hoenders kraai. Mar Annie-lief, die ek bemin, Kom, woon bij mij as koningin! Di's alles wat, mij hart nog wens, Dan is ek 'n gelukkig mens. 51- TANTE KATIE HAAR DOGTERTJIL. Tant' Katie het 'n dogtertjie, 'n Blonde krullekop; Die kindjie is so lief en soet, Lijk nes 'n fraaie pop. Sij het twee blauwe ogies en 'n Mondje, o, so mooi; Haar ronde vette wangetjies Is as 'n roos, so rooi. Haar neusie kon wat langer wees, Dit is 'n bietjie plat; Sij het twee kleine handjies, waar Sij alles mee kan vat. Sij kan al regte lekker praat, Is slim en so gesond; Sij het twee kleine voetjies, en Daar loop sij al mee rond, Als pappa van sij werk af kom, Dan is die noi so blij; Dan word sij dadelik opgetil Om op sij knie te rij. Dan seg sij: "Papa sing dan weer Van Mimi en haar lam!" Dan wil sij na die ganse kijk Bij ouma op die dam. Dan kraai sij nes die haantjie kraai, Dan mau sij nes die kat, Dan maak sij, boe, boe, nes die os; Van alles weet sij wat. So gaat dit van die oggend af Tot aan die avend laat; Die hele dag so onvermoeid, Totdat sij slape gaat. Dan gee sij pa en ma 'n soen, Wens almal goeie nag. Deur Onse Liewe Heer bewaak, Slaap sij dan soet en sag. Sij is die vreugde van die huis, 'n Gawe van die Heer; O, mog tant' Katie haar tog vroeg, Tog vroeg van Jesus leer! 52. LUILEKKERLAND. Beatus ille qui procul negotiis, fyc. Horatü Epod. Carm. II. Gelukkig hij die, vêr van handelsbezigheid, Ver hem kan ophou bij sij kraal, Sonder te hoef te dink daaran of al die tijd Hij geld moet inkrij of betaal; Die nooit ver skuld gedagvaar word nie en ook nooit As eiser in die howe gaat, , En die dus rustig leef en niks te doen het ooit Met prokureur of advokaat. Hij kan so reg plesierig in sij wingerd werk Of in sij groentetuin gaan spit, En 'sa'ens, hoe sij skape huistoe kom, opmerk Terwijl hij op sij stoep mar sit. Of in sij boo'rd kan hij oek gaan die bome snoei Of water uit die dam uitkeer, Of anders gaat hij kijk, hoe dat sij mielies groei, Of laat sij volk die skape skeer; En as die rijpe vrugte an die bome hang, Dan eet hij net so veel hij wil, En pluk die soete peertjies met die rooie wang, Te mooi amper om af te skil. Of anders gaat hij na die frisse waterstroom Om fluks ver hem daarin te was. En dan weer, as hij klaar is, ond'r 'n wilgeboom Lê hij neer op die groene gras, Terwijl die water daar verbij hem saggies vloei En al die vo'eltjies vrolik sing En daar niks is waarmee hij hoef ver hem bemoei As om die tijd mar deur te bring. Of anders gaat hij met sij pêrd en honde uit En neem sij agterlaaier mee, Met in sij sak niks meer nie als 'n paar beskuit, En kom trug met 'n bok of twee; Misskien met vrinde saam gaat hij die wolwe jag Wat 's nags so in die kraal in pla', Of anders ook gaat hulle in die middernag Die ijstervarke achterna. 'n Mens wat so leef sonder kommer en verdriet Moet hem mar tog gelukkig voel: Di's alles rus en vrede wat hij om hom siet Met gên geraas of stadsgewoel. En as 'n man 'n lieuwe mooie vrouwtjie het, Die na sij huis en kinders kijk En oek tevrede op sij drank en ete let, Dan waarlik noem ik hem skatrijk. Sij maak sij karmenaatjies op die kole gaar, En skink sij koffie ver hem in, En net nou is sij dinner heelmaal kant-en-klaar, So reg-reg alles na sij sin. Nog baing lekkerder as podding of pastij Maak sij haar witte boerebrood; Waar in die wereld kan 'n méns iets beters krij' Ver oud en jong, ver klein of groot? Die varse bultong, wat daar in die skoorsteen hang, Dit's smakelikste nog van al; En as daar iemand is wat na iets meer verlang, Dan, wragtie, dink ik hij is mal. En 's a'ens gerus, voor dat hij na sij bed toe gaat, Kan hij gereëld sij sopie drink; En, as daar bij hom kuier nu en dan 'n maat, Misskien 'n glas sjampein oek skink. ****** Eén a'end, net so's die trekvee na die dam toe loop, Met niks meer op die dag te doen, En in die sloot die koeie hulle neuse doop En bulk na hulle kalwers, toe Het so gepraat die woekeraar, ou' Jan van Dijk, Net, net-nou gaat hij na sij plaas; —Mar ander jaar, as jij mar weer na hom wil kijk, Dan sit hij nog op geld te aas. 53- 'n LIEDJIE VER WIJiNBOERE. DIE WIJNSTOK. Die wingerstok is ons bestaan, Di's al wat ons uitvoer; Hij hou ons nog in stand en is Die beste ver die boer. Ons plant hom in Septembermaand, Want dan groei hij net fraai; Dan is dit nie te nat of droog, Dit kan jij sommar raai. Hij word nie bij makaar geplant; Drie voet, dit is ons maat; Want staat hij digter bij makaar, Dan doet dit ver hom kwaad. In Julie is die tijd van snoei, Di's bij ons die gebruik; As ons hom somar-so laat groei, Dan word hij nes 'n struik. Omtrent twee duim snij ons die loot, Daar blij twee ogies an; Vier of vijf dragers is genoeg,— Weet Jan en alleman. Hij wil oek baing regen hê; Somtijds krij hij wat mis; Ja, dan beloon hij oek ons werk; Want daardeur word hij fris. Dan moet ons hom weer om gaan spit En dit is nou die tijd; Ons spit nie vlak, mar baing diep, Dan draag hij na ons vlijt. En dit is nou nie alles nie: Ons skoffel hom oek weer; Want gras groei daarin baing hoog, En dit moet ons tog keer. Septembermaand dan loop hij uit, Dan word die stokke groen; Oktober kom die druifjes uit— En wat gaat ons dan doen ? Ons geef hom tog gén water nie, Die Heer die sorg ver hom; Die Heer geef re'en en sonneskijn, Totdat die parstijd kom. Ja, is dit Februariemaand, Dan is die tijd weer daar, Die stokke, die hang som mar krom, Die trosse is sommar swaar. Nou trap ons al die druiwe fijn, Ons parskuipe loop o'er.— Die Heer is groot, die Heer is goed. Dank sij Sij naam daarvoor! 54- SANNIE BEYERS. Sannie Beyers, eer ons skei, Gee mij hart terug an mij! Of, nou dat dit al verloor is, Vat dan mar al wat o'er is! Voor ek weggaan, sweer ek nou: Hartjie, ek het lief ver jou ! Ag, die lokkics ongebind, Die heen en weer waai met die wind; Ag, die wange rond en mooi, Nes 'n perske sag en rooi! Ag, die ogies, hemelblou! llartjie, ek het lief ver jou! Maar o! die lippies! Al mijn vee Sal ek ver één soentjie gee; Mij hart wil sommar overstort, En woorde kom mij nou te kort; Altijd blijf ek aan jou trou: Hartjie, ek het lief ver jou! Sannie, ek gaan yan jou weg Maar, als jij so allenig leg, Dink om mij; bij jou dig bij Sal mij hart en siel nog blij'. Kan mij liefde ooit ophou? Hartjie, ek het het lief ter jou! 55- GROOTHEID. As iemand Londen en Parijs En Weenen het besog, En dan die Kaapstad siet, hij seg: Di's mar 'n kleine bog! Mar, as hij weer van Stellenbos Die Kaapstad binne kom, Dan sê hij: Sie! die Kaap is groot; Hij praat glad andersom. Denk na nou, mense: jul sal sien, Die grootheid hier op aard Is enkel 'n betreklik ding, En op homself niks waard. Een is mar groot, en dit is God: Hij slegs het die bestaan. So werp jou en jou afgod neer, En bid alleen Hem aan! 12 54- SANNIE BEYERS. Sannie Beyers, eer ons skei, Gee mij hart terug an mij! Of, nou dat dit al verloor is, Vat dan mar al wat o'er is ! Voor ek weggaan, sweer ek nou: Hartjie, ek het lief ver jou ! Ag, die lokkies ongebind, Die heen en weer waai met die wind • Ag, die wange rond en mooi, Nes 'n perske sag en rooi! Ag, die ogies, henielblou! Hartjie, ek het lief ver jou! .Maar o! die lippies! Al mijn vee Sal ek ver één soentjie gee; Mij hart wil sommar overstort, En woorde kom mij nou te kort; Altijd blijf ek aan jou trou: Hartjie, ek het lief ver jou! Sannie, ek gaan van jou weg Maar, als jij so allenig leg, Dink om mij; bij jou dig bij Sal mij hart en siel nog blij'. Kan mij liefde ooit ophou? Hartjie, ek het het lief ter jou! 55- GROOTHEID. As iemand Londen en Parijs En Weenen het besog, En dan die Kaapstad siet, hij seg: Di's mar 'n kleine bog! Mar, as hij weer van Stellenbos Die Kaapstad binne kom, Dan sê hij: Sie! die Kaap is groot; Hij praat glad andersom. Denk na nou, mense: jul sal sien, Die grootheid hier op aard Is enkel 'n betreklik ding, En op homself niks waard. Een is mar groot, en dit is God: Hij slegs het die bestaan. So werp jou en jou afgod neer, En bid alleen Hem aan! iü 56- DIE GEBARSTE PADDA. 'n Padda wat een morge uit 'n sloot kijk, Siet daar 'n os wat hom ordentlik groot lijk. Self is hij skaars so groot as 'n hoener-eier; Mar afgunst is 'n al te groot verleier. Sij hart begeer: siet, hoe die ding hom uitrek! Siet hoe die ding hom opblaas: di's bra' stuitlik ! Hij wil hom self so groot maak as die bees isHij vraag sij maat, of hij daar nie al reeds is. ' Sij maat seg: nee. Hij blaas nog eens so vinnig En vraag alweer. Sij maat seg: jij 's onsinnig; Jij is nog net so groot. Mar hij hou an en dwing. Toe blaas hij dat hij bars. Daar lé nou die bog-ding In onse tijd is daar so baing mense, Wat grote staat en pragtig lewe wense, Dit raak hul nie, as hul tog mar hul sin krij; Mar hul 's gedaan, eer hul reg die begin krij'. Na die Frans van La Fontaine. 57- DIE KRAAI EN DIE JAKHALS. Fabel. Een dag sit op 'n boom 'n kraai, En in sij bek het hij 'n fraai, 'n Heerlik stukkie soetmelks-kaas. Die jakhals ruik dit en met haas Kom hij daarbij en sê beleef: „Ik wens jou goeie dag, ou' neef. Meneer die kraai, jij is so fraai; Ik sê jou, niemand kan ooit raai, Hoe mooi jij in mij oge lijk. Hoe meer ik op jou vere kijk. Hoe meer dat ik verwonderd is Om sulk 'n prag, dit is gewis. Mar watter stem moet jij wel hê! Mij fraai ou' neef, ik moet jou sê, As jou gesang jou vereprag, Mar enigsins gelijke mag, Dan is daar in die heel kontrij Gên vo'el wat kan sing so's jij: Die vo'els van die hele land Die maak jij deur jou sing tot skand". — Die lofspraak klink die kraai so soet, Dat hij sij kuns nou tone moet! Hij maak sij bek oop—o die dwaas! Daar val die lekker stukkie kaas. Die jakhals vat dit as sij buit, En sê toe verder tot besluit: „Mij liewe beste mooie heer, Kijk, wat jou die geval kan leer, Is, dat 'n vleier altijd leef Van die, wat hom vertrouwe geef. Dit is 'n les van grote prijs. Wel wérd die kostelike spijs". Die kraai met 'n beskaamde kop, Dat hij hom nou so het laat fop, Sweer dat hul hom op die manier Nooit weer sal kul. - Die domme dier! Na die Gratis van La Fontaine. 58- antjie schut. An die kantjie Van 'n rantjie In 'n regte mooie hut, Met haar I'a-pe Bij die ska-pe Woond' mij liewe Antjie Schut. Jaagd' die eentjies, Haakt' haar beentjies, En die water kon nie stut, Sij's gesonke En verdronke, Ag! mij arme Antjie Schut! Bij 'n stroompie, Waar 'n boompie Met sij lommer dit beskut, Suig die rosies Nou hul' blosies Uit die stof van Antjie Schut. Ag! ik mist' 'er; Ag! ik mist' 'er; O! mij liewe Antjie Schut! Mar ik kust' 'er Kleine suster En dat strekte mij tot nut. Dit is klaar nou Oek met haar nou En mij rijmpie 's uitgeput; Mar gên hart-seer Of gên smart meer Voel mij liewe Antjie Schut. Koor. — Ag, mij liewe! Ag, mij liewe! Ag, mij liewe, Antjie Schut' bij is weg van mij voor altijd — Ag foei! mij Antjie Schut! 59- DIE WALVIS EN DIE TIMMERMAN. Die son die skijn daar op die see, Hij skijn met al sij krag, Hij doet sij beste om te maak Die branders glad en sag; En dit was snaaks; want jij moet weet, Dit was al middernag. Die maan die was 'n bietjie nors, Omdat die son daar blij', Hij had gên reg om daar te wees: Die dag was al voorbij. "Om ons plesier so te bederf Is sleg van hom", seg sij. Die see was nat as nat kan wees, Die sand so droog as droog: Jij kon gên wolke sien, omdat Daar was gên wolk omhoog; Gên vogels vloog daar o'er jou kop. Omdat gên vo'el daar vloog. Die Walvis en die Timmerman Die loop daar langs die strand; Hul' huil geweldig, toe hul' siet Daar was so banje sand. "As mens dit net mar weg kon werk, Dan kom die ding tot stand". "As meide tien met beseras tien "Voor 'n half-jaar werk daaraan, "Wat denk jij?" vra die Timmerman, "Krij hulle dit dalk gedaan? Ik twijfel", sê die Timmerman En stort 'n bitter traan. Die Walvis sê: "O! oestertjies, "Kom wandel met ons mee; "Plesierig praat, plesierig gaat "Ons langs die soute see; "Mar meer as vier moet daar nie wees "Om elk 'n hand te gee". Die oudste oester kijk hom an, Mar het gên woord gepraat; Die oudste oester knip sij oog, Hij skud sij kop — en staat; Hij meen te sê, dat hij nie sal Die oesterbank verlaat. Mar vier klein oesters hardloop gou —Want hulle hou van pret— Met kleertjies skoon, gesig gewas, Hul' skoentjies blink en net; En dit was snaaks; want jij moet weet. Dat hul' gên voetjies het. Vier ander oesters kom oek bij ' En nog vier, hand-an-hand; En dik en gou kom hulle nou; 'n Menigte so's sand Spring deur die skuim en branders heen En klouter daar an land. Die Walvis en die Timmerman Die loop so'n mijl op sij; Toe gaat hul' sit daar op 'n klip, Wat hul' daar het gekrij; En al die kleine oestertjies Die staat mooi op 'n rij. Sê Walvis: "Ons moet veul gesels, —Dit word al banje laat— "O'er skoene en skepe en briewe-lak. "O'er Konings en kool-saad, "En waarom dat die see so kook, En waarom otjies praat". "Mar wag", seg al die oestertjies, "Wag tog 'n bietjie net, "Totdat ons weer ons asem krij'; "Partij van ons is vet",— "Nou soetjies!" sê die Timmerman; Hulle sê hom dank voor dit. Die Walvis sê: "'n groffe brood, "Dit het ons meê gebring, "En peper met azijn daarbij "Is oek 'n nuttig ding. "Nou! as jul' klaar is, oestertjies, "Di's spijt, maar d' honger dwing". "Gaat jul' ons eet?" vraag d'oestertjies —En hul' word bietjie blou— "Xa soveul goedheid sou dit wees "Te naar om uit te hou". Die Walvis seg: "die lug is skoon. "Hoe lijk die lug ver jou?" "Jul' het so vrindlik meêgekom; "Jul 's regte soet ver mij". Die Timmerman sê niks, — mar net: "Gee mij tog nog 'n snij. "Moet ik dan altijd tweekeer vra' ? "Jij 's banje doof" sê hij. Die Walvis sê " dit lijk gemeen: "Ons lei hul' in die strik, "Om hul' so vèr hierheen te breng "En dan hul' in te slik". Die Timmerman sê niks — mar net: "Die botter 's al te dik". Die Walvis sê: "di's jammer tog, "Ik moet sim-pa-ti-seer". Met trane en snikke soek hij uit Die grootste ieder keer; Hij druk sij sakdoek an sij oog. Sij hart was al te seer! "Wel oesters!" sê die Timmerman "Sal ons nou huistoe keer? "Jul' het so aangenaam geloop". — Hul gaf gfn antwoord weer, En dat was oek nie snaaks, want kijk Daar was gên oesters meer. VI. ONS TAAL. 60. DIE AFRIKAANSE TAAL. Die Afrikaanse Patriot, Waarmee nog baing mense spot, Sal eenmaal nog baas worre; Lat hulle spot, lat hulle lag, Ons beurt kom seker oek een dag, Van dag nie—dan tog morre. Nou rijm ons lekker, want nou kan Grn Hollander of Engelsman Ons met sij taal vermaak nie; Ons Afrikaans klink net so mooi; Lat hulle mar met woorde gooi. Huil' sal ons tog nie raak nie. Want Hollans of oek watter taal Hul oek ons andag bij bepaal. Ons sal daarna nie hoor nie; Ons Afrikaans die blij' mar baas, Lat hulle spot, lat hulle raas, Huil' kom ons net nooit vóór nie. Nou sê ons in ons ei'e taal Die ding ver hulle net so kaal, Dat hulle niks kan praat nie; Ons Afrikaans is meer bekwaam Daartoe as al huil' tale saam, Wat ver ons tog niks baat nie. Gee mar die vuurwa' vinnig stoom, Dan hardloop hij dwars deur die stroom, Al staat huil' nog so dik, ja; Lat net die vuurwa' eenslag skree, En al wat voor is sal pad gee; Die ding lat 'n mens mos skrik, a! Nou, Afrikaners, hou mar stijf; Ons taal krij bij die dag meer lijf; Kom. staat mar algar same En werk verenig hand an hand Ver moedertaal en Vaderland, Ons hoop sal nie beskame. 6i. ONS TAAL. Ons ou'ers taal, ons erfnis goed, Wat o'er gaat, van bloed op bloed, Van tijd tot tijd, van ou'er op kind; Hou dus mar stijf, mij liewe vrind! Die Patriot doet goed en wel, Dat hij ons openlik vertel: Wat ander tale ver ons doet, Dit kan ons ei'e net so goed. Die Patriot doet goed en wel Met oek ons taal op skrif te stel, Die vorms en re'els goed na te spoor, Te boek te stel so's dit behoor. Versierde tale van ons tijd, Dit is ver ons te hoog, te wijd; Di's moeilik om daar bij te kom En, kom ons bij, ons blij mar dom. Ons kan dit lees, mar sleg verstaan, Dus bring dit weinig voordeel aan; Ontwik'ling word daardeur gestuit, Want dit doof al ons leeslus uit. Lat onse taal mar voorwaarts gaan, So's ander tale het gedaan. Ons siet, hij groei gestadig an, Van kind tot knaap, van knaap tot man. Ons moet ons erftaal nie verruil, Al seg hul, hij is dom en vuil. Die andre tale was oek so, Di's hoogmoed, wat dit nie wil glo'. Ons kan ons erftaal nie verruil. Of ons sal net so's Esau huil. Ons sal ons net so's Esau fop, Toe hij sij reg verruil ver sop. Sij huil het hom toe niks gebaat. Dit was te laat! te laat!! te laat!!! Ons moet ons erftaal nie verruil, Of ons sal net so's Esau huil! 62. VOORUITGANG? Engels! Engels! alles Engels! Engels wat jij siet en hoor; In ons skole, in ons kerke, word ons moedertaal vermoor. Ag, hoe word ons volk verbaster; daartoe werk ons leeraars saam: Hollans nog in sekere skole is bedrog, 'n blote naam! Wie hom nie lat anglisere word geskolde en gesmaad. Tot in Vrijstaat en Transvaal al, oweral dieselfde kwaad. "Di's vooruitgang!" roep die skremvers, "di's beskawing wat nou kom !" Die wat dit nie wil gelowe, die is ouderwets en dom. Wie daartegen durf getuige is 'n Patriots rebel, Word verag, gevloek, gelaster, en beswadder van die hel. Met die vader van die leugen, wat hul anvoer, ruk hul an, En verguis wie nie wil saam doen, oweral waar hul mar kan. En ons volk met slaap bevange, droom van vrede, is gerus; Word hul wakker, 't duur nie lank nie, net nou is hul weer gesus. Mooie woorde, holle klanke, vrome praatjies gên gebrek; Die wat van gevaar durf prate, die verklaar hul stapelgek. Die voor taal en ouwe sede in die bres spring, is'n dwaas; "Leer mar Engels, dit maak salig! skree hul uit met groot geraas, "Hollans sal van self wel kome, Afrikaans is Hotnotstaal!" En die skole van die heertjies moet ons bowenop betaal! Skole, waar ons seuns en dogters word verbaster en geleer English History, English Grammar net so veul jou hart begeer. En ons kerke, deur ons vaders van hul sweet en bloed gebou, Daarin word, geheel onnodig, English sermons uitgebrou. Sal daar gèn verandring korae? Nee, so lank ons volk blij slaap En mar voortdans op die pijpe, op die tluite van hul paap. Net so lank as Dutch nog optional en nog nie verpligtend is, Sal dit eerder erger worde, dit is seker en gewis. Net so lank as Afrikaanders nie eendragtig, needrig vraag Dat hul taal erkend raag worde, sal hul bij 'n dowe klaag. Enkle eedle leeraars is daar, brawe manne, vroom en goed, Die ons volk en taal nog lief het, manne van ons vlees en bloed, Die nog op die ouwe pade voortgaan en gèn Engels swets, Die as "Sondagspredikantjies" en misskien as ouderwets Deur die skreuwers word verwete, dat hul geen vooruitgang wil; Name sal ik jul nie noem nie, nee ik blijf mar liewers stil. Di's die manne, wat moet voorgaan, anders, ag! waar moet dit heen ? Waar, waar is die ouwe sede? Ons vraag brood en krij 'n steen. Allerhande nuwe lering sluip ons kerk en huise in; Kijk maar, hoe verdwijn die vroomheid en die ware godsdienstsin. Koud word vrinde en betrekkings: oom en neef is nou " meneer"; Nig en tante is Miss of Mrs., alles koud nes wintersweer. Selfs ons kinders, as hul weer kom, van die skole, ag hoe koud! Hoog van oog, vol selfverbeelding, stug en stijf as stukke hout. English novels, English journals, daarmee word die tijd verkwis, En so menig arme ouwer, weet nie dat daar gif in is. Die is blij, roem bij sij bure, dat sij kind so baing lees; Wis hij ?vat! — sij grote blijdskap die sou spoedig droefheid wees. Dan die modes: al die klere, strikkies, lintjies, wat nie al? En die huisraad moet verander, wat nou Susan nie beval. Pa is wijn- of vee- of graanboer, mar sij dogter is beskaam As sij daar soms na gevraag word — boer is tog so'n lage naam! En 'n boer het harde hande en dra groffe klere ook; In haar oog is pa mar sondig, daar hij wijndrink en oek rook. Liewer siet sij fijne handjies so as die studentjies het. As sij een siet, word haar mondjie in die regte plooi geset. Boerevrouw, oh,fie! hoe lelik ! predikantsvrouw, ja, dit sal Sij tog Leker nog eens worde; boerc kan haar nie beval. Arme kind! hoe te beklage, uit haar stand en sfeer geruk, Ontevrede, morrend, sugtend het haar lewe gên geluk. Ander meisies siet sij trouwe, en sij skrijf die troudag op! Predikantjies kom nie... foei tog ! en die kindlief raak gefop. Vader, moeder! werk mar vlijtig; Susan lees of speul klavier, Skrijf 'n brief vol bitt're klagte an Miss Jane ver haar plesier. Mar Miss Susan word al oud al, mo'lik is die praatjie waar, Dat sij binne kort moet trouwe met 'n ouwe wewenaar, Die, so as hij denk, braaf slim is. \ou,di's duidlik, so's ik meen: As hij Susan trou, dan het hij: vrou en goewernant meteen. Is Amerika se preke dikwels sonder kop of stêrt, As die preker mar kan skrewe, dan is daar sij preek veul werd. Die sij arme kan bewege, swaaie nes 'n meulerad, Stampe dat die preekstoel kraak en swete dat die droppels spat. Hoor mar, as daar iets verhaal word: Eng'land of Amerika, Daarvan droom hul op die preekstoel en die boots hul hier oek na. "O, hoe plegtig!" O, hoe dierbaar !" as jij uit die kerk uit kom, Hoor jij roepe; enkle mense wat die kop skud is mar dom. Engels denke, Hollans prate met vertalc, kom al an, En dit is die voorbereiding, dat ons taal mar trekke kan. Mar, o nee! gelukkig tog nie: ware leeraars is daar nog, Wat studeer en ei'e werk doet, dat ons lank die houwe mog! Droewig is dit so te skrijwe. Ons wens dit anders was; En nou kom die Annexasie ook weer net hierbij te pas. Toe daar voor 'n tijd gelede word gevra, dat ons moet bid Ver ons arm Transvaalse broeders, hoeveul het toe stil blij' sit? Toe Oom Paul en Oom Pieter hier was met ons Parlement, Toe was daar gên enkel nieuwsblad of hij maak dit tog bekend. Was hij vrind, of was hij vijand, hij het iets daarvan geseg! Hij het dit óf angeprese, óf hij maak hul goed of sleg. Mar die hooggeroemde Christen, blad voor Kerk eit Alaatskappij. Had gên woordjie daarvoor o'er; die alleen het stil geblij'. Waarom ? Ja, vraag dit an mij nie, die meneertjies moet dit weet, Wat die mooie bladjie uitgee; ons sal dit so nooit vergeet! As jou predikant mog vrage: "teken dan tog daarvoor in," Denk dan an die Deputasie — seker krij hij dan sij sin! Maar daar het ons weer bewijse, wat hul doel en drijfveer is: A.KGho-evangelisasie, anders loop hul planne mis Daarom is die annexasie in hul oog 'n segen, ja, En getuig van Englands liefde ver die deel van'Afrika! En wat Afrikaans ol Hollans praat en as sij taal begeer, Die is dwaas, 'n arme sukkel, vreeslik dom en ongeleer! En as hij van reg durf prate, word eenvoudig dit geseg: Jou remoer- en oproermaker, weet jij dan nie: "Mag is Reg ?" Zuid=Afrikaansche Historie=Bibliotheek DOOR D'ARBEZ. I. DE FAMILIE VAN DEN ZIE KENTROOSTER. Een verhaal van de aankomst der Fransche vluchtelingen en de stichting van Stellenbosch. II. DE STRIJD OM RECHT. Een verhaal van de beroeringen onder Gouverneur Willem van dhr Stel en voornamelijk hetgeen te Stellenbosch geschiedde. III. TUSSCNEN BERG EN ZEE. Een verhaal van den strijd der Boeren in Natal. IV. VOOR LAND EN VOLK Een verhaal uit de jaren 1842 tot 1848, eindigende met den slag bij Boomplaats. V. ZWART EN WIT. Een verhaal uit den Vrijstaatschen BasutoOorlog en eindigende met den dood van Louw wepener op Thabo Bosigo. VI. EEN VADER DES VOLKS. Een verhaal uit den Oranje Vrijstaat van de jaren 1864 tot 1872. De hoofdpersoon is President Brand. VII MACHT EN RECHT Een verhaal uit den Transvaalschen vrijheidsoorlog van 1880-1881. 2 deelen. VIII. ONDER DE VIERKLEUR Een verhaal uit den tijd van den Jameson Inval en van de samenzwering die daartoe aanleiding gaf. IX. MOOI ANNIE. Een verhaal beschrijvende voornamelijk het leven in de oude Kaapstad der 18e eeuw, en de geschiedenis eener schipbreukelinge. X. DAVID MALAN. Een verhaal uit den Grooten Trek tot na den moord van Weenen. XI. LIEFDE EN PLICHT Een historisch verhaal uit de jaren 1815—1816, eindigende met Slachtersnek. XII. AAN TAFELBAAI'S STRAND, of twintig jaren uit het leven van een Kapenaar van 1791 — 1811. Elk deeltje (met prenten) is netjes gebonden en kost slechts 2/9 postvrij. De geheele Serie, een sieraad in elke bibliotheek, kost £ 1.10.— postvrij. Van Schaapwachter tot President. (HET LEVEN VAN PRESIDENT KRIJGER) door D'ARBEZ. Geen beter lektuur voor jong en oud, dan het leven van een groot man uit hun eigen land. Prijs (met portret) in stevigen linnen band 1/9 postvrij. Uitgaven van de H.A. U.M., Postbus 288 te KAAPSTAD, die elk Afrikaner moet en kan bezitten, BLADEN UIT DE MEMOIRS VAN PETRUS BORCHARDUS BORCHERDS, UIT HET ENQELSCH DOOR F. M. OLLAND. Geen interessanter boek is er om de zeden en gewoonten van de Afrikaners uit den ouden tijd te leeren kennen. Prijs in souple linnen band 2/9 postvrij. ONS LEESBOEK (VOOR JONÜ EN OUD). 88 stukken met 26 afbeeldingen over belangrijke onderwerpen op allerlei gebied, DOOR JAN F. E. CELLIERS. Wenscht U over een en ander te kunnen meêspreken, koop dan een exemplaar, het kost in stevigen linnen band slechts 2/6 postvrij. GEDENKBOEK VAN DEN OORLOG IN ZU1D-AFR1KA. Groot formaat prachtwerk met 270 platen en portretten. Uw nageslacht zal U dankbaar zijn, dat ge het de eenige volledige geschiedenis van den oorlog 1898- 1902 naliet. De prijs in prachtband is slechts 15/- postvrij.