NEDERLANDSCHE PENNINGEN 1864-1898 DEEL I I 864 1 878 De heer Th. M. Roest raadde mij echter ten sterkste aan om de bouwstoffen voor mijn voorgenomen werk te verzamelen, de beschrijvingen zooveel mogelijk zoodanig in te richten, dat ze een beeld gaven van den penning en niet op Dirks' voetspoor de titels van allerlei werken, brochures enz. aan te halen, doch liever in korte trekken enkele biografische en historische bizonderheden aan die beschrijvingen toe te voegen, — vooral dit laatste was geheel naar mijn hart gesproken. Van onzen betreurden Roest ondervond ik zéér veel hulp —zijne aanteekeningen omtrent Teylers penningen mocht ik raadplegen en met de mijne vergelijken, om inlichtingen klopte ik nimmer tevergeefs bij hem aan. Waar echter zijne veronderstelling, dat Teyler's tweede Genootschap eerlang een prijsvraag zou uitschrijven over de penningen van 1863 tot 's Konings dood, na zijn overlijden bleek onjuist te zijn en besloten werd in de eerste 20 & 25 jaar de numismatiek te laten rusten, begon ik te vreezen, dat mijn werk, waaraan gedurende ruim vijf jaren alle vrije tijd was besteed, dat inmiddels hoe langer hoe vollediger was geworden en tot den loopenden dag zooveel mogelijk was bijgehouden, vergeefsche arbeid zou blijken te zijn geweest. Aangenaam werd ik dan ook in het begin van 1900 verrast met w aan i)kn hoog edel gestrengen heer H. W. ROELANTS li kolonel kommandant der dienstdoende schuttery te schiedam, bv gelegenheid zyner vyftigjarige schutterlyke dienstvervulling, door de onderofficieren en korporaals als blyk van hoogachting aangeboden". Kz. liet wapen i) van het geslacht Roelants, met helm en dekkleeden. Omschrift: © 18 april 1814—18 aprii. 1864 Brons, 46 m.M., dour W. Pauwels & Zoon. Verz. v. Dijk v. Matenesse. 7. 1864 26 April. I )eventer voor 50 jaar van het fransche juk bevrijd. Vz. Op eene verhevenheid, waarop: daventria en waaruit een oranjeboom omhoogschiet, staat de nederlandsche leeuw, met den rechterachterpoot de boeien vertredende, met de ') I11 een veld van blauw een akker met korenaren van goud, gedekt door een helm van zilver, het helmdek is een wereldbol met evenaar, au naturel, en is als „wentelend" (roulant) een allegorie op den naam Roelants, de dekkleeden zijn van goud en blauw. voorpooten een ovaal schild houdende, waarop het gekroonde wapen van Deventer, en de nederlandsche vlag, op den middenbaan de woorden: vrijheid met oranje. Op den achtergrond: Rechts: opgaande zon, Links: gezicht op Deventer met vlag op den toren der groote kerk. Onder: xxvi aprii, '//jcccl*xn Kz. In lauwerkrans: de gemeente deventer ter herinnering aan hare verlossing uit de magt der franschen op den xxvi april mdcccxiv. Brons, 38 m.M Verz. Z. Tijdschrift 1895, blz. 32 (als gesneden door D. van der KhLLKN.) 8. Als voren. Vz. Het gekroonde wapen van het genootschap „Demosthenes ' (de letter D op een veld, gedeeld zilver en rood). Omschrift: LETTERLIEVEND GENOOTSCHAP DEMOSTHENES • DEVENTER Kz. In het veld de gekroonde arend van het wapen van Deventer, ter weerszijde eene versiering, boven: 26 april 1814, beneden: 26 april 1864 Tin, 35 m.M. Verz. Teyler. Deze penning werd geslagen aan de fabriek Wilhki.m en door de werklieden dier fabriek bij den gehouden optocht rondgestrooid, volgens Kat. Smits van Nieüwerkerk Nr. 3416. 9. Als voren. Vz. Het gekroonde wapen van Deventer tusschen het jaartal 1814. Kz. Ünder twee kruiselings geplaatste palmtakken: BOUWKUNDIGE VEREENIGING 1864. Tin, 42 m.M. Verz. Teyler. 10. 1864 18 Juni. 25jarig huwelijk van Z. M. Koning Wili.em III met H. M. Sophia van Wurtemberg. Vz. De hoofden van het Koninklijk paar accolés, omgeven door samengestrikte lauweren mirtetakken. Daaronder rechts W. P(auwels) & Z(oon). Kz. De nederlandsche maagd met speer en vrijheidshoed gezeten in een tuin, haar linkerhand rust op de door de koningskroon gedekte wapens van Nederland en Wurtemberg, aan hare rechterzijde ligt de nederlandsche leeuw, achter haar opgaande zon. Omschrift: herinnering aan 18 junij 1839 In de afsnede: XXV. Tin, 50 m.M. Verz. Z. Bestaat ook in zilver en brons, Verz. Teyler. Volgens mededeeling van Mr. l. w. A. Besier, zou deze penning op verzoek van hoogerhand niet zijn uitgegeven. Oranjepe fittingen 1259. 11. Als voren. Vz. De linksgewende hoofden van het Koninklijk paar accolés. Daaronder WP & Z. (W. Pauwei s & Zoon). Kz. In krans van lauwer- en eikenbladeren: 1839. 18 JUNIJ 1864. Tin, met oog en ring, 26 m.M. Verz. Z., bestaat ook in koper, Verz. Enschedé. Ora njepenningen 1260. 1'i. 1864 Juni. W. Putman 65 jaar organist te Oudewater. Vz. De H. Cecilia het orgel bespelende, daarboven in den rand: ST CECILIA. Ter zijde rechts: >. r. m. mknger f. Kz. 3 den heere w. PUTMAN voor 65 jarig dienstbetoon als organist der r : k : kerk te oudewater u1t erkentelijk heid opgedragen junij 1864. © Brons, 48 m.M. Verz. Z. 1«l. 1864. Juni. C.Vkrgouw 65 jaar koorzanger te Oudewater. Vz. Als N". 12. Kz. © den heere c. vergouw voor 65 jarig dienstbetoon als koorzanger der r: k : kerk te oudewater uit erkentelijkheid opgedragen junij 1864. Brons, 48 m.M. Verz. Z. 14. 1864. 11 Juli. Muziekfeest te Argen Vz. Voor een stralenschietende zon een trofee van muziekinstrumenten. Kz. In een lauwerkrans: gedenkpenning ter herinnering aan het muziekfeest te argen gr den i i julij 1864. Brons, 38 111.M. Verz. Teyler. 15- 1864. 1 Augustus. Draagpenning der vereeniging voor fabrieksen handwerksnijverheid, afdeeling Utrecht. Vz. Het wapen der stad Utrecht, daarboven: 1864, daaronder: 1 aug. Omschrift: «VEREENIGING VOOR FA- brieks en handwerksnvverheid Kz. Onder een hoorn van overvloed, waaruit een hamer, passer en winkelhaak vallen, een bijenkorf, omgeven door attributen van fabrieks- en handwerksnijverheid. Kompositie, met oog en ring, 23 m.M. Verz. Z. aan rood strikje met witten overslag. Deze Vereeniging werd in 1851 opgericht en tracht haar doel te bereiken door het houden van tentoonstellingen ; het stichten, ondersteunen en verbeteren van industrie- en hand werkschoten; het uitschrijven van prijsvragen; het uitreiken van vereerende getuigschriften aan werklieden, wegens bekwaamheid, trouwen en langdurigen dienst bij denzelfden meester; door jongelieden die uitmunten in gedrag en bekwaamheid, enz. in de gelegenheid te stellen zich verder te ontwikkelen. Zij is gevestigd te 's-Gravenhage en telt 10 afdeelingen. If» 1864. 15 Augustus. 371,0 Jarig huwelijk van H. I. Bloemen en C. W. E. Lantzf.ndörffer te Amsterdam. Vz. De emblemen van geloof, hoop en liefde (vlammend hart, rustende op anker en kruis en sautoir,) binnen een door een slangenrond omgeven cirkel. Omschrift: ♦ die aan deez drie zich houdt ♦ heeft op geen zand gebouwd Kz. ter herinnering aan de 37i/2 jarige echt vereenig ing VAN ii. i. bloemen EN c. w. e. lantzendörffer hunne dankbare kinderen dr. d. i. willet m. bloemen ii. luden i. bloemen. Omschrift: gevierd te amsterdam den vyf- tienden augustus 1864. Brons, 50 m M. Nal. J. Elion. 17. 1864 15 Augustus. 25 Jarig huwelijk van H. R. W. de Bruijn en C. J. M. Serruijs. Vz. Onder een hemellicht, twee uit de wol- Tijdschrift 1895, blz. 33. Op het einde der middeleeuwen bestonden te Groningen twee hoogescholen, van de fratres communis vitae en van de St. Martinuskerk, welke laatste vooral zéér beroemd was en in de l6r eeuw honderde buitenlandsche studenten telde, doch beiden gingen tijdens den tachtigjarigen oorlog teniet. Na de verovering der stad door Prins MaüRITs in 1594, werden terstond door de stalen der provincie plannen beraamd tot oprichting eener universiteit. In Juli 1614 verscheen het oprichtingsbesluit en 23 Augustus d.a.v. werd ze plechtig ingewijd. Bij dekreet van 22 Oktober 1811 werd ze als „Academie" bij de „Université de France" gevoegd. Bij K. B. van 2 Augustus 1815 werd ze Rijks-Universiteit met 5 fakulteiten. In 1S50 werd een nieuw kollegegebouw gesticht. 'it. 1864. 2 December. 25 Jarig bestaan der Vereeniging „Arti et Amicitiae" te Amsterdam. Vz. De voorgevel van het verenigingsgebouw, daarboven: ARTI KT AMICITIAE daaronder: opgerigt MDCCCXXXIX j. p. v. i). k. f. (van dkr kki.i.en) Kz. Omschrift: ss> VIJF - EN - TWINTIGJARIG BESTAAN GEVIERD TE AMSTERDAM DECEMBER MDCCCLX1V. In het veld: 7 ^A\v J. \V. PIENKMAN J. A. KRUSEMAN l. roijer a k. b. taurel m. g. tetar van elven c van beveren h. w. couwenberg j. s. doijer a. j. eijmer c. l. hansen c. w. m. klijn j. p. lange n. pieneman c. j. l. portman D. J. SLUIJTER c. steffelaar j. b. tetar van elven w. verschuur. Brons, 58 m.M. Verz. Rijksmunt. Bij gelegenheid van de opening der gebouwen van de in 1838 opgerichte maatschappij „Natura Artis Magistra", 9 September 1839, opperde de architekt M. G. Tktar van Elven, tegen zijne medebestuursleden en direkteuren der Kon. Akademie van Beeldende Kunsten te Amsterdam A. B. B. TaüREL, graveur en J. A. Kruseman, schilder, het plan om eene societeit van kunstenaars op te richten, welk plan nader werd besproken 19 September 1839, ten huize van den heer Taurel, tusschen de drie genoemden en hunne kollega's J. W. Pieneman schilder en L. Royer, beeldhouwer. Den 3en December 1839 riepen zij de op den penning vermelde oprichters op tot eene vergadering in het lokaal „de Karseboom", waarbij men zich aan had te melden met het wachtwoord „Kunst en Vriendschap", hetwelk tot naam werd gegeven aan de op dien avond opgerichte kunstenaars-vereeniging, die zich ten doel stelt den bloei der beeldende kunsten te bevorderen en den zin daarvoor in het algemeen te ontwikkelen door tentoonstellingen en kunstbeschouwingen, bibliotheek en leeszalen; de verbroedering der kunstenaars, door middel van hare zalen open te stellen voor het gezellig verkeer; terwijl tevens een fonds voor de weduwen en weezen der leden-kunstenaars bestaat Het gebouw der vereeniging ligt aan het Rokin, tegenover dat der Ned. Bank. Bij het feest op 2 December 1864 gevierd, werd eene feestuitvoering gegeven, bestaande in tableaux-vivants, met voordrachten, zangen muziek, woorden van Mr. Jacob van Lennep, muziek van G. A. Heinze. Een der laatste merkwaardige feiten in de geschiedenis der vereeniging is de tentoonstelling van schilderijen, teekeningen en etsen van leden in de Keizerlijke Akademie van Wetenschappen te St. Peters- burg, waarvan de katalogus, bevattende 179 nummers, in Russisch en Fransch, gedrukt bij de firma Roeloffzen «S: Hübner te Amsterdam, eene zéér fraaie proeve van Hollandsch drukwerk is. 2'i. 1864. 27 December. De Koning' aan B. Brugsma, onderwijzer aan de kweekschool te Groningen. Vz.'s-Konings rechtsgewend hoofd, daaronder: V. 1). K. Omschrift: willem iii koning der ned. g. h. v. L. Kz. Binnen een krans van bloemen en bladeren : AAN B. BRUGSMA VOOR l'ITNEMENDE DIENSTEN AAN HET VOLKSONDERWIJS GEDl'RENDE 50 JAREN BEWEZEN VAN WEGE DEN KONING 27 DECEMBER 1864. Brons, 51 m.M., Verz. Rijksmunt. I)eze en enkele dergelijke hierna omschreven penningen werden bij afzonderlijk Kon. Besluit toegekend. Na 1866 werden deze onderscheidingen vervangen door geschenken van boekwerken, docli in de laatste jaren zijn ook die geschenken afgeschaft. £3. 1864. Gedenkpenning van wege het Rijk aan J. B. P. F. Gonggrijp vereerd. Vz. Het nederlandsche wapen met de twee leeuwen als schildhouders daaronder op een lint: je maintiendrai. Kz. In het veld : aan j. b. p. f. gonggrijp gkwezen zendeling-leer aar bij de 1nlandsciie ( hristen-(!kmeentkn te depok en toegoe in nederlandsch indië, voor verspreiding van nuttige kennis onder den inlander in nederlandsch tndle. 1864. Brons, 40 m.M. Leidsch penningkabinet. Aan 's Rijksmunt geslagen op verzoek van den Minister van Koloniën, del. 17 Januari 1865, Letter F n2. 36. Tijdschrift 1895, blz. 35, als gesneden door D. v. d. KELLEN. 24. 1864. Prijspenning der stad Maastricht. Vz. Een gevleugelde vrouw de face staande en het gekroonde wapen van Maastricht voor hare voeten houdende, daaronder: <;. jkhotte f. Omschrift: de stad - Maastricht. Kz. Een eikenkrans. Zilver en brons, 38 m.M. Verz. Z. Dezelfde komt ook voor in zilver, gevat in breeden geornamenteerden rand met in den eikenkrans gegraveerd: Vmitibomu A. 52 m.M. Verz. A. rW»J. *"' » b u r ^ //. Ka/* >. Begeer. 1864. De loge 1'lJnion Royale te 's-Gravenhage aan F. Dunki.kr. den zeer verdienstelijken br.-. F. DUNKLER DIRECTEUR DER MUZIJK (passer en winkelhaak) DE II.*. EJiRW.*. M".'. VAN EER De andere zijde van dezen penning is onbekend. Beschreven naar den stempel aan 's-Rijksmunt aanwezig. 41 m.M. Cal. Stempels Frans Dunkler werd 24 Febr. 1816 te Namen geboren. Zijn vader, kapelmeester van de iie afd. Infanterie te Luik, onderrichtte hem vroegtijdig in de muziek en hij werd reeds 23 Sept. 1827 met speciale vergunning van Prins Frederik, Kommissaris generaal van Oorlog, tot muziekant ie kl. (solo-klarinettist) aangesteld. lu 1829 bij de oprichting van het regiment Grenadiers en Jagers werd zijn vader de vorming van het muziekkorps opgedragen en ging de EN DE A.'. LOGE L'UNION ROIJALE MDCCCLXIV. n°. 259. zoon mede als muziekant re kl. (solo-es-klarinettist en trombonist); als zoodanig maakte hij den 10 daagschen veldtocht mede en verwierf het metalen kruis. Hij was 10 jaar als solo-klarinettist aan de Haagsche opera verbonden. Bij zijne gebleken begaafdheid werd Dunki.ek, vooral in de samenstelling van arrangementen, een man van buitengewoon groote en zeldzame beteekenis. Voor militaire muziek arrangeerde hij bijna alle meer bekende symphonien en ouverturen van Haykx, Mozart, Beethoven, Sl'i >hk, Mkmiklssoiin, Schi mann, Gade, Bep.liüz en Wagner; fantaisiün uit alle bekende opera's en solostukken; en hij deed dit met zulk een talent, dat die arrangementen de oorspronkelijke scheppingen zeer nabij komen. Tot tweemaal toe in 1852 en 1860 sloeg hij het vereerend aanbod af om direkteur van de Musique de la Garde te Parijs te worden, zoo ook in 1860 het aanbod der direktie van de Rotterdamsche Schutterijmuziek. Verschillende binnen- en buitenlandsche ridderorden vielen hem ten deel en bij zijn 50 jarig jubileum, op 23 Sept. 1877, gaven de nederlandsche kunstenaars hem blijken van groote vereering en gehechtheid. Uit zijn staat van dienst blijken de volgende benoemingen: 12 April 1849 tot kapelmeester van liet muziekkorps van het Regiment Grenadiers en Jagers (later Koninklijke Kapel); bij Kon. Besl. van 2 Aug. 1861 tot direkteur der muziek van het korps met den rang van 2e luitenant; bij Kon. Besl. van 18 Sept. 1864 werd hem de rang van ie luitenant en bij Kon. Besl. van 24 Juni 1871 die van kapitein verleend. De verdienstelijke man stierf 16 Sept. 1878 te 's Gravenhage, nadat hij de Kapel van genoemd Regiment tot een hoogen trap van bloei had weten te brengen. Ten bewijze hiervan zij vermeld, dat zijne kapel op een internationalen wedstrijd van militaire muziekkorpsen te Parijs in 1867 den tweeden prijs behaalde. Zijne bibliotheek, bestaande uit 2000 partituren, werd na zijn dood door den Staat ten behoeve van genoemde kapel aangekocht. Hij werd 19 September 1878 op Eik-cn-Duinen begraven. 2(». 1864. Gegraveerde penning in goud vereerd aan Pangeran Bandaiiara van Pontianak, Abdoe 'l Rachman bin Aboe Bakar Ai.-Kadri, wegens het dempen van onlusten in Sintang, hangende aan een gouden keten. Vz. Nagenoeg gelijk Dirks n°. 705, de leeuwen en liet wapen op een in het midden uitgesneden plank, waaromheen zich het lint met de wapenspreuk slingert, daaronder allerlei sieraden en guirlandes. Kz. Opschrift tusschen krullen: het nederlandscii indisch gouvernement aan den pangeran bandahara van PONTIANAK ABDUL RACHMAN BIN ABOK BAKAR ALKADRI voor zijne vele en goede diensten gedurende de onlusten in de akdeei.ing sintang 1864 Daaronder in arabische karakters het navolgende maleische opschrift, zijnde eene vertaling van bovenstaand hollandsche: v--'' ^ IXjIJ ■ J iJjjU j S' iXjJó' o cXxaS' tXi 1864. schoot de linkerhand rustende op het hoofd van een tweede, die met een boek in de hand naast haar staat. Rechts leunt tegen deze groep een ovaal schild met het z.g. zegel van Salomo (twee dooreengestrengelde driehoeken) Opschrift in Hebreeuwsche karakters: Mégadlé Sethomim d. w. z.: Doe wel aan de weezen. Onder staat: j. elion fec. Kz. Gezicht op den voor- en rechterzijgevel van het weeshuis. Omschrift: NEDERL. ISRAËLITISCH JONGENS WEESHUIS TE AMSTERDAM. in de afsnede: PLEGTIG GEOPEND 4 IJ AR 5625 ^ 30 APRIL 1865 ^ ' l(L/' w o o r n ^ Brons, 69 m.M. Verz. Z, bestaat ook in zilver. Verz. Teyler. >865. April. Antinous, tweede muntproef van den graveur J. P. M. Menger. Vz. Rechtsgekeerd borstbeeld van Antinous, daaronder: .!, p. m menger, daarachter aprii. 1865 Kz. Een lauwerkrans. Brons, 41 m.M., Verz. Teyler. 35. 1865. io Mei. Eereteeken voor hen die, in nederlandschen dienst aan de krijgsverrichtingen in de jaren '813 1815, ter herstelling en bevestiging van Neêrlands onafhankelijk volksbestaan, een werkzaam deel hebben eehad o Kruis met vijf armen. Vz. In rond medaillon 1813 Kz. In rond medaillon 1815 Zilver, met oog en ring, hoog 34 m.M., door W. Pauwels & Zoon, Verz. Z., aan oranjelint met twee witte strepen (door Dirks beschreven en afgebeeld onder n". 64.) Ingesteld bij K. B. dd. 10 Mei 1865 Stbl. 32 luidende: Wij WILLEM III, enz. Willende aan Neerlands strijders van 1813-1815 een openlijk bewijs geven van Onze erkentelijkheid voor hetgeen door hen in die gedenkwaardige jaren is verrigt: — en verlangende, dat dit blijk tevens strekke tot herinnering aan de herstelling en bevestiging van Neerlands onafhankelijk volksbestaan; Op de voordragt van Onzen Ministers van Binnenlandsche Zaken en van Oorlog, van den 23"™ April 1865. lit. H« Kabinet; Den Raad van State gehoord (advies van den 9'1'" Mei 1865,1,0. 7; flebben goedgevonden en verstaan: Art. 1. Voor hen, die in de jaren 1813 1815 in Nederlandsche dienst aan de altijd gedenkwaardige krijgsverrigtingen. ter herstelling en bevestiging van Neerlands onafhankelijk volksbestaan, een werkzaam aandeel hebben gehad, wordt een eereteeken ingesteld. Art. 2. Dit eereteeken bestaat in een zilveren kruis met vijf armen. Op de eene zijde van het kruis is in het midden het jaartal 1813 en op de andere zijde het jaar 1815 gestempeld. Tijdschrift 1895, blz. 36, als gesneden door D. van der K.ei.lex. De maskerade stelde voor den intocht v\ 1 jonker VVii.lkm graaf van Oostervant binnen Zierikzee in 1304 '865. 18 Juni. Vijftigste gedenkdag van den Slag van Waterloo. Vz. De viktorie reikt aan de nederlandsche maagd een krans toe. Rechts op den achtergrond het Waterloomonument, op den voorgrond antieke wapenen Links de nederlandsche leeuw, die zijne kluisters verbroken heeft. Opschrift: boven: eendragt maakt magt. in de afsnede: 1815—1865. Links ter zijde staat: s. i>k vries, 's hac.e. Kz. Krans van eikenbladeren kruiselings met linten omwonden, waarop boven de door ééne kroon gedekte wapens van Noord- en Zuid Nederland, onder dat van Nederland, rechts die van Pruissen en Saxen-Weimar, links van Groot-Brittannië en Ierland en Brunswijk. In den krans het navolgende opschrift: PR. v. ORANJE. saxen-weimar. perpoxcher. brunswijk-oels. uxhridge WELLINGTON, picton. bulow. ziethen. BLUCHER. Brons, 69 m.M., Verz. Z , in Zilver, Verz. Teijler. Oranjepenningen 1261. :I8. Als voren. Vz. Trofee bestaande uit antieken helm (waarop de nederlandsche leeuw is gegraveerd), antiek zwaard en lauwertak, bestraald door een hemellicht. Daaronder op een lint ingestempeld : 16 18 junii 1815. Opschrift boven.» WATERLOO onder: mdccci.xv. Kz. In een lauwerkrans: de strik is gebroken, en wij zi|\ ontkomen. p\ CXXIV. v». 7. Brons, 37 m.M. Verz. Z Tijdschrift 1895, blz 36, als gegraveerd door i). van dek kei.i.en. .19. Als voren. Vz. Dezelfde groep als op de Vz. van N°. 37. In de afsnede: s. de vries 'shack Kz. het Waterloo-monument waaronder: 181 =; Omschrift: herinnering aan het halve eeuwfeest l8 junij 1865. * waterloo. * Tin, 40 m.M. met oog en ring, Kon. Kab. 40. Als voren. Vz. De leeuw van Waterloo op vierkant ^ , XVIII JUNIJ voetstuk waarop: Mncccxv omgeven door zes vlaggen, trom, kanon en twee stapels kogels. Opschrift: boven WATERLOO onder 1815 • 1865 Kz. Het gekroonde wapen van Nederland, waartegen leunen rechts ongekroond wapen van Pruisen, links door den kousenband met het opschrift iioni soit qui mal y pense omgeven wapen van Groot-Brittannië en Ierland. Onder deze wapens slingert zich door eenig lofwerk een lint waarop: je maintiendrai Omschrift: ter iierinne0. aan de roemrijke dagen van 18 i 5. Tin, 32 m.M., Verz. Z. 41. Als voren. Vz. Naar links gewend borstbeeld van Z. M. Wii.lem II met lauwerkrans. Omschrift: de held van waterloo. onder rechts: i\ mansvei.t & zoon 'shagk. Kz. Twee antiek gekleede krijgslieden, de een is gevallen, de ander van het voorthollende paard gestegen, zet de knie op den gevallene en staat op het punt hem met een boven het hoofd geheven rotsblok te verpletteren. 3 Zilver, 25 bij 23 m.M., op oranje rozet. Verz. Z. 52. Als voren. Linksgewend hoofd van Z. M. Koning Willem II omgeven door samengebonden eikenen lauwertakken, op het lint: l8 juny Daaronder vliegend lint, waarop: 1815 WATER LOO 1865 Zilver met gat en ring, 30 bij 32 m.M. Verz. Z. 53. Als voren. Links gewend hoofd van Willem II op ovaal medaillon, rustend op vaandels, boven lint waarop: waterloo 1815, gedekt door een lauwerkrans, onder links liggende leeuw met zwaard en pijlbundel, rechts kanon en kogels, in het midden lint met 1865. Zilver, hoog 42, breed 35 m.M. Kon. Kab. Ora njepe>i n ingen 1267. 54. 1865. 2 Juli. Presentiepenning van de Société Royale de Numismatique de Belgique met borstbeeld van HUBERTUS GOLTZIUS Vz. Zijn rechtsgewend borstbeeld, daaronder: L. WIENER F. 1865 Omschrift: HUBERTUS GOLTZIUS Kz. Omschrift: • societas • numismatica • bel- gii • an • mdcccxi.i • fundata In het veld binnen een kabelcirkel: & 1' k . e sentibus dabitur © Zilver, 33 m.M. Revue T. III, 4' Serie, blz. 355. Hubektus Goi.tzius, Nederlandsch schilder, oudheidkundige, graveur en dichter 1526—15^3- Dezelfde penning werd in brons uitgereikt op de vergadering van den 6,le» Juli 1866. 55. 1865. 19 Sept. G. J. Mulder 25 jaar hoogleeraar te Utrecht. Vz. Zijn linksgewend borstbeeld, daaronder: d. v. d. kki.len f. Omschrift: GERARDUSJOHANNES MULDER Kz. I11 een lauwerkrans: PRAECEPTORI CARISSIMO GRATI . DISCIPVLI ^ V X L — Ml' Brons, 66 m.M. Verz. Teyler. Tijdschrift 1895. blz. 37 r>eze uitstekende scheikundige werd 27 December 1802 te Utrecht geboren, waar hij ook studeerde en promoveerde in geneeskunde en pharmacie. Na zich in 1S25 als sjeneesbeer te Amsterdam te hebben gevestigd, vertrok hij reeds in 1826 naar Rotterdam als leeraar in de natuur-' kunde bij het Bataafsch Genootschap en werd in 1827 belast met de lessen in de schei- en plantkunde aan de klinische school. In 1S40 werd hij hoogleeraar te Utrecht en ontving van de Groningsche Hoogeschool het doktoraat honoris causa in de wis- en natuurkunde Behalve door zijne talrijke chemische geschriften, is hij bekend als uitvinder van de proteïne (eiwitachtige stof, die het hoofdbestanddeel vormt der plantaardige en dierlijke sappen). In 1868 afgetreden, vestigde hij zich te Bennekom, waar hij, helaas blind geworden, den i8<'™ April 1880 overleed. '865. 16 Oktober I entoonstelling van Landbouw te Batavia. Kz. Eene vrouw in indisch gewaad met de rechterhand een lauwerkrans en met de linker een hoorn van overvloed houdende, aan hare voeten ploeg, aanbeeld, hamer en tandrad, op den achtergrond oostersch landschap met spoortrein. In de afsnede: v. n. K(ellen). Kz. In een lauwerkrans: TENTOONSTELLING TE BATAVIA 1865 Brons, 40 m.M. Verz. Tkyj.kk. Tijdschrift 1S95 blz. 38. '*<■ Als voren. 1 rijspenning der Maatschappij van nijverheid en landbouw te Batavia. Vz. Gelijk Nü. 56. Kz. In een lauwerkrans: NEüERLANDSCH INDISCHE MAATSCHAPPIJ VAN NIJVERHEID EN LANDBOUW. Brons, 40 m.M. Verz. Teyler. I11 Cal. Bat. Grn. 1896, No 113, op 1S69 gebracht al* zo>' ''e Kz vervaardigd zijn bij gelegenheid der in dat jaar le Batavia gehouden bloemententoonstelling. 58. 1865 (?) Prijspenning van den Planten- en Dierentuin te Batavia, bij verschillende, in dien tuin yehouden tentoonstellingen uitgereikt. ö O « » Vz. Gelijk de beide vorigen. Kz. Een krans, sierlijker dan die op de vorige penningen voorkomende, waarbinnen,naar gelang der behoefte, de opschriften werden gegraveerd. (Mededeeling van den heer inr. v. d. Chijs, volgens wien de penning na 1864 is vervaardigd, vermoedelijk dus bij gelegenheid der 16 Oktober 1865 geopende tentoonstelling.) Cat. Bat. Gen. 1896, blz. 11 n°. 148. In Verz. Begeer met denzelfden krans en: . o o N s t e Lr KoPKANTEN EN DIERENTUIN TE BATAVIA '865. December. A. Boomsma, 55 jaar geneesheer te Helder. Vz. Vaas op voetstuk, waartegen links een schild rust waarop: BD en rechts esculaapstaf, welks slang den kop in de vaas steekt. Daarboven: mdcccx — mdccclxv Kz. Opschrift: & aan a. boomsma geneesheer te helder uit achting en erkentelijkheid december 1865. Brons 32 m.M. Verz. Rijksmunt. Blijkens Cat. stempels gesneden door d. van der Kellen (n°. 264.) "0. 1865. 1 rijspenning van de orde van professoren te Amsterdam. Vz. PRAEMIVM CERTAM- LITER. A PROFESSAMSTELODAMINDICTI. Kz. Een glad veld omgeven door lauwerkrans. Brons, 40 111.M. Leidsch Penn. Kab. Tijdschrift 1895, blz. 38, als gesneden door L). van der Kellen. Prljspenning der teekenakademie te Middelburg. Vz. In een lauwerkrans: Kz. Glad veld, omgeven door een parelcirkel, waaromheen 25 zespuntige sterren. Brons met oog en ring, 27 m.M. Verz. Z. Draagpenning van de Rederijkerskamer van der Palm. Vz In geschulpten rand: «1. 1865. TREKEN AKADEMIE TE MIDDELBURG «2. 1865. <4- van der pai.m Ar Kz. Glad veld. Brons, 30 m.M. Tijdschrift 1895, blz. 37, als gesneden door D. van der Kellen. johannes henricus van der palm> beroemj kanselredenaar prozaschrijver, werd geboren te Rotterdam ,7 juli ,763, studeerde te Leiden en werd 1785 predikant te St. Maartensdijk, doch nam in 1788 ontslag, tengevolge der politieke woelingen en werd biUiothe^aris van J. A, v. n. Perre, heer van Nieuwland; hij was van ■ 79^-1799 professor te Leiden, van i799-:8o6 agent van nationale opvoeding (minister van onderwijs), van 1806-1836 weder professor te Leiden, waar hij 8 September 1840 overleed. 1865. Cornelis Broere, 30 jaar hoogleeraar aan het Seminarium te Rc*?rmond. Beschreven in Dirks n°. 829 en aldaar gebracht op het sterfjaar van Bkoere, volgens Tijdschrift 1894 blz. 13, geslagen in 1865; door J. P. Menger. 1865. r Nederlandsch Nationaal Zangersfeest te Nijmegen. Ovaal medaillon gedekt door de koninklijke kroon, waarvan slingers van lauwerbladeren afhangen; opschrift: 1865 Omschrift: VII. N . N • ZANGERSFEEst. Nijmegen. Koper- verzilverd, met oog en ring, hoo" 52 m.M. Verz. Roest. Deze en de volgende Nederlandsche Nationale Zangersfeesten gingen uit van het Nederlandsch Nationaal Zangersverbond. Dit verbond gaf een officieel orgaan uit onder den naam „Maandblad van ha jV. A7". Z." (Erven H. van Munster & Zoon te Amsterdam), later herdoopt in Tijdschrift van het N. N. Z" (P. Gf.kkts te Hoorn), thans niet meer uitkomende. Het verbond werd opgericht in 1853 en heeft ten doel de aaneensluiting der mannenzangvereenigingen in Nederland, ter bevordering van den bloei dier vereenigingen en tot verheffing van den mannenzang. Sedert 1892 is het woord „Nationaal" uit den naam van het verbond verdwenen, ten einde niet meer aan de uitvoering van uitsluitend hollandsche werken gebonden te zijn. 05. 1865. Typhusepidemie te Maassluis. De Koning aan H. J. Vinkhuijzen. Vz. 's Konings rechtsgewend hoofd, op de afsnede van den hals: i. p. mf.nger. Omschrift: willem iii koning der nederl. G. H. V. LUXEMB. Kz. In een krans van bloemen en bladeren: aan ii. j. vinkhuijzen med. student te leiden voor zijn moedig en menschlievend gedrag hij de typhusepidemie 'IE maassluis van wege den koning 1565- Brons, 41 m.M. Verz. Rijksmunt. «0. Als voren. De Koning aan H. Simons. Geheel gelijk aan den voorgaanden, doch Omschrift: BENE MERUIT DE CIVITATE GRONINGANA, QUI SAEVIENTE CHOLERA A°. MDCCCLXVI AEGROTOS IUVIT © Goud, zilver en brons, 60 m.M. Verz. Teyler. Tijdschrift 1895 ie afl. blz. 40. Volgens de daaraan toegevoegde mededeeling van den heer l. w. A. Besier, is de voorzijde gemodelleerd door J. P. Menger, naar eene teekening van den heer Ec.enberg, Direkteur der I eekenakademie te Groningen. Geslagen i in goud, 27 in zilver, 2 (?) in brons. 70. 1866. 1 November. De Koning aan J. van der Haar te Helder. Vz. Als nü. 22 Kz. Binnen een krans van bloemen en bladeren. aan J. van der haar voor uitnemende diensten aan het volksonderwijs gedurende vijftig jaren bewezen van wege pen koning 1 november 1866. Brons, 51 m.M. Verz. Rijksmunt. 1866. 17 December. Ter eere van Mr- J- van Lennep, Voorzittend Meester der Loge „Willem F rede rik ' te Amsterdam. Vz. Zijn linksgewend borstbeeld omhangen met het insigne zijner waardigheid, daar onder: J. elion. f. Kz. Onder een stralenschietend alziend oog: officieren en oud officieren van de loge WILLEM FREDERIK in het O.-. van amsterdam aan hun Z.'.A.'.Br.'. JACOB VAN LENNEP voorz.'.M.'.van hunne werkpl.-. waarin een derde eeuw geleden hem het L.'.d.'.O.'. geschonken werd d.m7 D.'.D.". io.'.m.'.v.'.h.d.'.w.'.l.'.5832 d.m 7 d.'.d.'. io.'.m.'.v.'.h.'.j.'.d.'.w.'.l.'.5866 Brons, 56 m.M. Verz. I eyler. Roest, Verz. Groot Oosten, blz. 19. JacüH VAN Lf.NNEP werd geboren te Amsterdam 24 maart 1802, bezocht de latijnsche scliool aldaar, daarna de universiteit te Leiden, waar hij 19 juni 1824 in de rechten promoveerde. Eerst gaf hij veel poëzie uit, later zijne algemeen bekende reeks historische romans, begonnen in 1829 met „rf* Pleegzoon!' I11 1829 benoemd tot Rijksadvokaat, bekleedde hij deze betrekking tot zijn dood. Van 1853—1856 was hij lid van de 2' Kamer (konservatief). Hij was lid van talrijke wetenschappelijke genootschappen, kommandeur in de orden van den Ned. Leeuw en de Eikenkroon, ridder der Leopoldsorde. Hij overleed te Oosterbeek 25 Augustus 1868. En willende dan ook aan dien wensch voldoen, zonder echter in de grondslagen der instelling zelve eenige wijziging te brengen; Gezien de Koninklijke besluiten van den 191"' November 1S44, n°. 46 en n». 48, van den 28«™ December 1844, n°. 64, van den 5.1*11 December 1851 (Staatsblad n« 149), en van den 9d™ Januarij 1852, n". 17, betrekkelijk het bedoelde onderscheidings- of eereteeken; Op de gemeenschappelijke voordragt van Onze Ministers van Binnenlandsche Zaken, van Marine, van Oorlog en van Koloniën, van den 20stc" December 1866, lit. X 24, Kabinet. Den Raad van State gehoord (advies van den 28"c" December 1866, n". 44); Gezien het nader rapport van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken, van den 29,"■,, December 1866, lit. P, 4Jc afd.; Hebben besloten en besluiten: Art. 1. Het eereteeken, bij voormelde besluiten bedoeld, zal voortaan bestaan in een vierarmig kruis, waarvan de horizontale armen 28 en de vertikale 30 strepen lang zijn, de grond gedeeltelijk mat en glans — omgeven door eenen gecannuleerden rand; in het midden een krans van olijf- en eikenloof, breed 17, hoog 13 strepen, zich slingerende om en zich verheffende boven twee kruiselings liggende zwaarden, omvattende het cijfer, aanduidende het getal dienstjaren. Voor de officieren der schutterijen is het eereteeken van zilver, doch de krans en de cijfers verguld; voor de officieren der zee- en landmagt, zoo hier te lande als in de overzeesche bezittingen, van verguld zilver. Art. 2. Het eereteeken wordt op de linkerborst gedragen, door de officieren van de schutterijen aan een effen oranje gewaterd lint, door de officieren der zee- en landmagt aan een oranje, wit en blaauw gestreept zijden lint, voor beiden ter breedte van 33 strepen. Art. 3. Het eereteeken wordt nimmer anders dan van de vastgestelde grootte, en het lint nimmer zonder hetzelve gedragen. Art. 4. Zij, aan wie als officier, hetzij bij de schutterijen, hetzij bij de krijgsmagt, het eereteeken in den vroegeren vorm — als gesp — is uitgereikt, zijn bevoegd, het te verwisselen met dat, hetwelk bij Ons tegenwoordig besluit is vastgesteld. Art. 5. Alle bestaande bepalingen nopens het verkrijgen en het verliezen van het regt op het eereteeken, het verstrekken en uitreiken daarvan, zoomede het verwisselen van liet cijfer van dienstjaren, blijven van kracht. Onze Ministers voornoemd, zijn. ieder voor zoo veel hem aangaat, belast met de uitvoering van dit besluit, hetwelk hier te lande in het Staatsblad en in de Staatscourant geplaatst, en in de koloniën en bezittingen van het Rijk in andere werelddeelen op aldaar verbindende wijze afgekondigd zal worden, en waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, de Ministeriele Departementen, Onzen Kanselier der beide orden en aan de Algemeene Rekenkamer, tot informatie. KÖ. 1866. I Iet wonderbeeld der schutspatrones van Luxemburg met eene kroon begiftigd. Vz. Het Mariabeeld, daaronder: A^° 1666 Omschrift: ei.igitur consolatrix afklicto- rum patrona civitatis i-uxkmwjrgens1s Kz. Paus Pius IX, linksgewend staande, heft met beide handen een kroon op, daaronder: anno 1866 Omschrift: CORONATUR A PIO IX IMAGO MIRACULOSA Koper, met oog en ring, ovaal 28 bij 32 m.M. Kon. Kab. De Jezuieten, die zich in 1594 'e Luxemburg hadden gevestigd, stichtten in 1625 eene kerk ter eere van het toen gevonden wonderbeeld en op hun aandrang werd in 1666 de H. Jonkvrouw tot schutsvrouw der stad in 1677, onder den titel van „Troosteres der bedrukten" door den landdag tot patrones van het geheele hertogdom uitgeroepen. Jaarlijks heeft te harer eere een achtdaagsche feestviering plaats, besloten met een plechtige processie, waaraan vroeger ook alle autoriteiten deelnamen. SI. 1866. Ter eere van C* van Kints, 56 jaar zangster in de R. K. Kerk te Rijndijk. (Gemeente Hazerswoude). Vz. Als n°. 12. Kz. I11 krans van bloemen en bladeren. aan cornelia van kints gedurende 56 jaren zangster in de r. k. kerk te rijndijk. Brons, 48 111.M. Verz. Z. (Deze penning mist den ingestempelden mercuriusstaf op den kant.) Aangeboden in 1866 Dij gelegenheid van het bisschoppelijk mandement, houdende, dat geen vrouwen meer in de zangkoren der R. K. kerken mochten medezingen. Cornelia van Kints was gehuwd met Joannes VKRHEl'L en overleed te Rijndijk 27 Maart 1867, bijna 69 jaren oud. (Mededeeling van den heer J. F. Bkrnskn, pastoor van de kerk van den H. MichaEi. aan het Zwaantje aldaar.) 82. 1866. Kongregatie van de onbevlekte ontvangenis der parochie van St. Pieter te 's-1 lertogenbosch opgericht. Vz. De maagd Maria staande op een halven bol ecne slang vertredende, geheel omgeven door een stralenkrans, om het hoofd een krans van 9 sterren ; in gewerkten binnenrand. Omschrift: congregatie van de onbevlekte ontvangenis Kz. De H. Jozkk staande met het kindeke Jezus op den linkerarm, in de rechterhand een lelietak; in gewerkten binnenrand omschrift: OPGERICHT TE 's BOSCH IN St PIETER 1866 Kompositie, met oog en ring, ovaal 47 bij 28 m.M. Verz. Snoeck. Bijdragen, 2C druk n°. 524. 8tt. Als voren. Vz. De H. Jozef met het kind Jezus op den arm, in de linkerhand een lelietak, (kniestuk) 1 1 CONGREG. S. PI ETER daaronder: >s BOSCH l866 Omschrift: GAAI TOT — JOSEPH Kz. De maagd Maria met stralenschietende handen, omschrift in 2 regels: O MARIA ONTVANGEN ZONDER ZONDEN BID VOOR ONS Daarbinnen: die onze toevlugt tot u nemen Zilver, ovaal met oog en ring, 28 bij 24 m.M. Verz. Herman van Rijckevorsel. Bijdragen, 2C druk n°. 525. ,84. Als voren. Vz. Geheel gelijk n°. 83. Kz. Geheel gelijk de vorige, doch met onzen en in plaats van het ornementje 1854 onder het Mariabeeld. Bijdragen, 2e druk n°. 525* S.V 1866. Tentoonstelling te 's-Hertogenbosch. Gedenkpenning vereerd aan ). F. Roder- KERCKEN. Vz. = Dirks 769, door Würden. Kz. Tentoonstelling 1866 Aandenken voor J. F. Roderkercken Penningmeester van het bestuur 's-Hertogenbosch 43 m.M. Metaal en bewerking der Kz. onbekend. Beschreven naar Bijdragen 2e druk n°. 5 2 3- Dc Heer W. Keijzf.r, liil der firma Roderkercken & Keijzer, tailleurs, Hinthamerstraat A 34, te 's-Hertogenbosch. schreef mij, dat de bedoelde penning na den dood van den heer Roderkercken vermoedelijk verkocht is, terwijl onbekend is of ze nog bestaat en zoo ja, waar ze zich bevindt. SO. 1866. Aan Nederlands Scherpschutterijen. Vz. Geheel gelijk Dirks, n°. 715. Kz. Een scherpschutter in kostuum met gepluimde muts, met de linkerhand steunende op een buks, met de rechter een krans omhoos houdende. o Zilver en brons. 66 m.M. Kon. Kab. Afgebeeld Revue Beige 1867, pl XVII, zie Tijdschrift 1894 blz. 14 en 1895 blz. 41. De jubilaris, professor in de obstetrie te Groningen, beleefde den feestdag niet meer, daar hij reeds 19 Mei 1867 overleed; de penning kon hem nog eenige dagen vóór zijn dood op zijn ziekbed getoond worden. 91. 1867. 24—29 Juni. 21e Landhuishoudkundig kongres te Breda. Vz. Engel rustende op het wapen van Breda, omgeven door korenaren, een boom en bloemen in potten. (Landbouw, boomkweekerij en tuinbouw.) Omschrift: XXI • NEDERL. LANDHUISHOUDKUNDIG CONGRES » Kz. N VAN ^ WERKBAZEN EENDRAGT * TE * 15 R EDA „ JÜN\) Koper, verzilverd en verguld, 26 m.M. Verz. Z. Bijdragen 2e druk, n°. 528. 92. Als voren. Vz. = Dirks XXX. Kz. In een rond medaillon, omgeven door twee samengestrikte lauwertakken : ^ 1 7v 1 /• XIt- $ NED. LANDH. e Vries, 33 m.M. en 15 m.M. Zie Cat. Smits van Nieuwerkerk n° 3446 en 3447. Te vergeefs herhaalde malen in het Tijdschrift ter beschrijving opgevraagd. 10$. 1868. 5 Juni. Op het overlijden van den beeldhouwer L. Roijer te Amsterdam. Vz. Zijn links gewend hoofd, daaronder i. p. menger f. Omschrift: L. ROIJER STATUARIUS Kz. Omschrift: NATUS MECHLINIAE X AUGUSTI MDCCXCIII DENATUS AMSTELODAMI V JUNII MDCCCLXVIII Brons, 48 mM. Verz. Rijksmunt. De vele malen bekroonde beeldhouwer Loris Roijer ontving zijn opleiding te Antwerpen, studeerde nog een jaar te Parijs en vestigde zich in 1S20 te Amsterdam, vertoefde 1824-1828 in Italië, waarna hij negen jaar te 's-Gravenhage woonde en vervolgens in 1837 direkteur der Kon. Akademie te Amsterdam werd, waar hij tot zijn dood bleef wonen. Van de door hem vervaardigde nederlandsche standbeelden vermeld ik die van Rembrandt te Amsterdam en Erasmus te Rotterdam, den leeuw voor het monument voor van Speijk aan den vuurtoren te Egmond aan Zee, het standbeeld van Laurens Janszoon CosTER te Haarlem, het monument op den Dam te Amsterdam en het gedenkteeken voor SiMON Stijl te Harlingen. Roijer was ridder van den Ned. Leeuw en kommandeur van dc Eikenkroon. Ilij vervaardigde het model van de Vz. der fraaie munten van koning Willem II (zie Tijdschrift 1895, blz. 7.) 109. 1868. 25 Juni. Bezoek van J. S. Stas, scheikundige, kommissaris der munt te Brussel, aan Utrecht. Vz. In een verdiept veld: JAN. SERV. STAS MON ETvK IiRVX ELLENSI I'R/EFECTO DIE VII ANTE. KAL- IVLII mdccclxviii vltraiectinam visitanti iii. viri. a. a. a. f. f. hac decvs decrevervnt Omschrift na het Utrechtsche muntteeken: OB. HVMANITATEM. LIBERALITATEM. SVIQVE. STVDIVM Kz. In een verdiept veld, binnen een kabelrand: QVyE • NOVIT DOCVIT SVPERIORA PETIT Omschrift op matten rand: ® SERVATI. STAS. ET. VSQVE MEMORIA. STABIS Brons, 54 m.M. Verz. Teylf.r. Tijdschrift: 1895 blz. 41, als gesneden door d. van der kellen. Het bezoek van Stas en eene met hem gevoerde briefwisseling had tengevolge de invoering van de volumetrische methode bij bet gehalteonderzoek van nieuw gemunte speciën en eene veranderde essaaikeuze voor dat onderzoek. 110. 1868. 1 Juli. Ter eere van D. Dronkers, eerste ontwerper van den Zeeuwschen Spoorweg. Vz. Zijn linksgewend borstbeeld, daaronder: j. klion. Omschrift: DIRK DRONKERS, DE EERSTE ONTWERPER VAN DEN ZEEUWSCHEN SPOORWEG. Kz. Omschrift: *DE TIJDGENOOT HULDIGT ZIJNE VERDIENSTEN In het veld: aangeboden dook ZEEUWEN bij de opening van den eersten spoorweg in ZEELAND JULIJ l868. Goud, zilver en brons, 55 m.M. Verz. Snof.ck. Bijdragen, 2e druk, n°. 529. Deze penning werd bij de opening van de sektie Bergen-op-Zoom— Goes van den Zeeuwschen Spoorweg, door eene kommissie, bestaande uit de heeren G. J. Sprenger en M. F. Lantshekr, aan den lieer Dronkers in goud aangeboden. 111. 1868. 5 Juli. Presentiepenniny van de Société Royale de Numismatique de Belgique met borstbeeld van Huiskrtus Goltzius. Vz. = n°. 54. Omschrift: 8> société royale de numismatique de heloique In het veld binnen een parelcirkel: 5 JUILLET f 8 6% Brons, 33 m.M. Mededeeling van den Heer Ai.pii. de Witte. 112. i868. 10 Juli. 45-jarig huwelijk van Mr. W. W. Buma en M. de With te Leeuwarden. Vz. Onder een kroon door een lint en bloemslinger verbonden, de wapens der geslachten Buma en de With. Daarboven: mdcccxxiii — mdccclxviii en daaronder: nec suprema citius h. o. t. 13. Kz xlv jarige echt van mr. wiardus willem liuma, ridder v. i). ned. leeuw, president van het hof van friesland, geb. ii october 1802; en vrouwe maria de with. geb. 30 april 1803. x jui.y mdccclxviii. keikes. Zilver en Brons. 49 m.M. Kon. Kab. Buma. Gedeeld. Rechts (heraldisch) van goud met de halve friesche arend van zwart; links doorsneden ; boven: van blauw met een links gewend paard, staande onder een appelboom (au naturel); onder: van zilver met 3 klavers (2 en 1) van groen. De With. Van blauw met twee en sautoir geplaatste degens en in de daardoor gevormde hoeken drie vliegende vlinders (witjes) alles van zilver. Zie Dirks n°. 888. 113. 1868. Juli—September. Tentoonstelling van nederlandsche nijverheid en kunst te Arnhem. Vz. De afbeelding' van het gebouw der tentoonstelling. In de afsnede: TENTOONSTELLING GEHOUDEN IN DE MAANDEN JULIJ : AUG : EN SEI'T : 1868. Links: de vriks kec., rechts: arnhem. Kz. Een boog rustende op twee kolommen, waartusschen onder een hemellicht, een schip, een lokomotief en een fornuis, naast de linksche kolom, een globe, een palet, een gehelmd borstbeeld op een zuil en een schildersezel ; naast de rechtsche kolom landbouwwerktuigen, bloemen, een borstbeeld op een zuil en een bijenkorf. I11 de afsnede: NEDERL. NIJVERHEID EN KUNST DEPARTEM: ARNHEM. l: h: eberson. — inv: Op den boog zitten twee vrouwen, waarvan de linksche een lauwertak en schepter en de rechtsche een drietand en palmtak houdt, tusschen haar het gekroonde wapen van Arnhem, aan hare voeten hoorns van overvloed. Zilver en brons, 55 m.M. Verz. Z. Van dezen penning zijn 14 zilveren en 100 bronzen exemplaren geslagen, waarna de stempels zijn verbroken. 114. 1868. 8—9 Augustus. Concours uitgeschreven door de liedertafel „Euterpe" te Amsterdam. Prijspenning. Vz. Rechtsgewende zittende vrouw, de lier bespelende, op haar zetel het gekroonde wapen van Amsterdam. daaronder: 1868. rechts: j. klion.f. Omschrift: liedertafel euterpf. amsterdam concours 8 en 9 augustus Kz. Glad veld, omgeven door een met lint omwonden lauwerkrans. Brons, 40 m.M. Verz. Z. 115 Als voren. Draagteeken. Vz. Eene rechts tegen een zuil gezeten vrouw in antiek gewaad eene lier bespelende, op de voorzijde der zuil, het gekroonde wapen van Amsterdam. In de afsnede: 1868. Omschrift: EUTERPE CONCOURS Kz. Glad. Tin, met oog en ring, 27 m.M. Verz. Enschedé. 110. 1868. 21 - 26 September. Schietwedstrijd te 's-Gravenhage. Prijspenning van den Nederlandschen Weerbaarheidsbond. Vz. De links gewende staande nederlandsche leeuw met zwaard in de opgeheven rechtervoorpoot, de linker rustende op een pijlbundel; op een voetstuk, daaronder: 22 october 1866. Omschrift: EENDRAGT MAAKT MAG'F. Kz. In een lauwerkrans: i'rijs scherpschutterswedstrijd 'sgravenhage 2i-2ó september 1868. Omschrift: nederlandsche weerbaarheids-bond. Brons, 45 m.M. Verz. Z. Tijdschrift 1895, blz. 42 als gesneden door I). van der Kellen. 117. Als voren. I'rijspenning van de vereen igïng de Zwijger te Utrecht. Vz. In parelrand: p R ij s K a M p DER korpsen £-* -- % KN '®a'i ca I )aarboven: pk zwijger Onder: utrecht Kz. $ nationale schietwedstrijd van den nederi.andschf.n weerbaarheids bond. 1868 Brons met oog en ring, 27 m.M , aan groen en wit lint. Eigendom van den heer J. B. van der Kuijlen te Utrecht. 11S. 1868. Penning aangeboden aan Mr.J. Hkkmskkkk Azn. te 's-Gravenhage. Vz. Naar links gewend hoofd. Omschrift: INTAMINATIS FVLGET HONORIBVS. Onder staat: j. elion. f. Kz. De muze der geschiedenis rechts gezeten, grift in een boek deze woorden: scai.dis cvrsvm correxit domvit pestile nt ia m pecoris. mdccclxvii. Omschrift: JANO HEEMSKERK ABR. F. OB REM PVBLICAM EGREGIE GESTAM GRATI CIVES F.C. Onderstaat: MDCCCLXVIII. Zilver en brons, 70 m.M. Verz. Z. Mr. Jan Hf.emskerk Ahkaiiamszoon werd 30 Juli 1818 te Amsterdam geboren en promoveerde te Utrecht in de rechten 14 Maart 1839, hij was tot 1852 advokaat te Amsterdam en medewerker van het Alg. Handelsblad, 1852- 1S64 rechter in de Rechtbank aldaar, ^64—1866 raadsheer in het Hof van Noord-IIolland, terwijl hij in 1859 tot lid der 2 kamer was verkozen. Van 1866—1868, 1S74—1877 en 1883—1888 was hij als minister van Binnenlandsche Zaken premier van de naar hem genoemde kabinetten. Van 1868 —1873 weder lid van de 2'' kamer, bekleedde hij van 1873 1874 en 1877 —1883 (le hooge betrekking van lid van den Hoogen Raad. Van de belangrijke onder zijn bewind tot stand gekomen wetten zijn vooral die tot beteugeling der veepest, de nieuwe wet op het hooger onderwijs en de herziening van de Grondwet (6 November 1887, zie n 750) te noemen. Door de wet tot aanleg van de spoorwegbrug over den Moerdijk en sommige spoorwegkoncesstën deed hij veel tot uitbreiding van ons spoorwegnet. Heemskerk was Minister van Staat en lid van den Raad van State, ridder in hooge graden van diverse orden en lid of honorair lid van tal van wetenschappelijke en andere nederlandsche genootschappen. Hij overleed te 's-Gravenhage 9 October 1897. 11». 1868. Penning aangeboden aan J. P. A. Graaf van Zuylkn van Nyevelt te 's-Gravenhage. Vz. Naar links gewend hoofd. Omschrift: LIVOR NON ERIPIET LAVDIS CONSCIEN TIAM. Onder staat: j. euon f. Kz. De muze der geschiedenis, rechts gezeten, grift in een boek deze woorden: ivra patriae defendit contvdit martis minas. mdccclxvii. Omschrift: J. P. J. A. COMITI DE ZVYLEN A NYEVELT OB SERVATAM EVROPAE QUIETEM GR ATI CIVES F. C. Onder staat: MDCCCLXVIII. Zilver en brons, 70 m.M. Verz. Z. Mr. Jui.ius Phii.ip Jacob Adriaan graaf van Zuylen van Nyf.vei.t werd geboren te Luxemburg 19 Augustus 1819, waar zijn vader generaal-majoor was. Hij promoveerde in de rechten cum laude te Utrecht in 1841 en werd 18 Febr. 1842 benoemd tot attaché bij het Departement van Buitenl. Zaken, 23 April 1844 bij het gezantschap te Ilanover, 4 .Mei 1845 bij de legatie te Berlijn, 16 April 1846 bij het gezantschap te Weenen, van welken post hij in 1848 werd teruggeroepen om aan het Departement te worden werkzaam gesteld. Reeds in Mei 1848 werd hij zaakgelastigde ad interim te Brussel en in 1849 als attaché aldaar benoemd, 0111 in 1852 als raad van legatie te Londen op te treden. In Mei 1854 benoemd tot zaakgelastigde ad interim te Constantinopel, zag hij zich 31 Augustus 1854 definitief als zoodanig benoemd, in 1856 tevens bij het hof van Griekenland, en werd in 1860 eervol teruggeroepen wegens zijne benoeming tot Minister van Buit. Zaken, 8 Maart 1860—31 Januari 1862. Na tot September 1862 lid der 2e kamer voor Zwolle te zijn geweest, werd hij in hetzelfde jaar benoemd tot gezant te Berlijn voor Pruissen, koninkrijk en groothertogdom Saksen en in 1865 eervol teruggeroepen, Mei 1865—Juni 1866 lid van de 2 kamer voor Amsterdam, 1 Juni 1866 4 Juni 1868 weder Min. van Buit. Zaken, 1869—1871 Gezant te Sint Petersburg. Sept. 1871—Sept. 1875 lid 2'" kamer voor Arnhem, K. B. 17 Oct. 1875 n°. 5 Gezant te Weenen, K. B. 14 Sept. 1883 n°. 41 met ingang van 20 d. a. v. eervol ontslag op verzoek K. B. 6 Juli 1883 n°. 11 benoemd tot lid van den Raad van State, overleden te 's-Gravenhage 2 April 1894. Hij was grootkruis van den Ned. Leeuw, van de Eikenkroon, van den Rooden Adelaar van Pruissen, en van de orde van den verlosser van Griekenland, kommandeur der Leopoldorde, ridder i«' kl. der orde van Medjidié van Turkije, ridder van de orde van den Poolster vau Zweden, lid der ridderschap van Zuid-Holland en sedert 1850 kamerheer in buitengewone dienst. De twee voorgaande penningen werden aan de beide oud-ministers door mr. J. M. de Kkmpenaer en G. W. Vreede den 9 April 1869 uit naam van een aantal vaderlandslievende medeburgers in goud, zilver en brons aangeboden. 120. 1868. 25 Jarig- bestaan der liedertafel „Oefening en Uitspanning" te 's-Hertogenbosch. Vz. Een kussen waarop, op een muziekblad, een lier geplaatst is, waarover een lauwerkrans hangt en waartegen een boek rust. Daarachter een dirigeerstok. Omschrift: DE LIEDERTAFEL OEFENING EN UITSPANNING. 'S BOSCH. Kz. In een lauwerkrans: AAN MEDE OPRICHTER BIJ HAAR 25 JARIG BESTAAN. 1843 — 1868. Zilver, brons en tin, 45 m.M., Verz. Snoeck. Tijdschrift 1896, blz. 202. Bijdragen 2' druk 11". 530. In Zilver uitgereikt aan de vijf oprichters L. Krijnen, A. G. de Leeuw, J. H. Deckers, L. en J. Straatman. 1-21. 1868. Penning van het korps Koninklijke Scherpschutters te Schiedam, opgericht in dit jaar. Vz. Een gekroonde hoorn, in den beugel waarvan het wapen van Schiedam geplaatst is. Omschrift: * korps koninklijke scherpschutters van schiedam * l868. Kz. Glad Verguld zilver, zilver en brons, 38 m.M. Verz. v. Dijk v. Matenesse. 122. 1868. Prijspenning van de dienstdoende Schutterij van Utrecht. Vz. I11 een lauwerkrans staat: PRIJS. Kz. In twee palmtakken onder een kroontje: vO VOOR Brons, ovaal met oog en ring, 20 bij 25 m.M. Tijdschrift 1895, blz. 43 als gesneden door D. van dek kellen. 123. 1868. Gegraveerde penning, in goud uitgereikt aan Abdul Rachman, djaksa-titulair te Fort de Koek, voor langdurige, trouwe dienst; hangende aan een gouden keten. Vz. Gelijk n°. 26. Kz. het ned : ind : gouvernement aan ABUL RACHMAN galar datoe dl negri orang kaija besaar djaksa-titulair te FORT DE KOCK als belooning voor langdurige trouwe en goede diensten 1833-1868 Daaronder in arabische karakters de navolgende maleische inskriptie, zijnde een vertaling van bovenstaande hollandsche: 4^ "Lï lt3' «Xs ^ U**? ^ lVjlc. iXsS lii)jm> jv~"o XLÓ! tXi &++* urr lata Rond, 41 m.M. en relief gegraveerd. Galvanoplastische afdruk in de Verz. van het Bat. Gen. voor K. en W., Cat. 1896 n°. 110. Mededeeling van Mr. J. A van dek Ciiijs, landsarchivaris te Batavia. 124. 1868. Penning door Victor Emanuei. II van Italië aan Dr. W. J. A. Jonckbloet vereerd. Vz. 's Konings linksgewend hoofd, daaronder: c. ferraris. Omschrift: VITTORIO EMANUELE II RE D'ITALIA Kz. In zwaren lauwerkrans, gegraveerd: AU DOCTEUR W. I. A. lONCKIil.OET VICTÓR ËMANUEL II roi i)' italië dmccclxviii Goud, 47 111.M. Kon. Kab. Willem Jozkk Andries Jonckhi.oet werd geboren te 's-Gravenhage 6 Juni 1817, studeerde te Leiden in de nederlandsche taal en letterkunde, waarin hij honoris causa tot doetor werd gepromoveerd. In 1874 benoemd tot hoogleeraar in de ned. taal en geschiedenis aan het athenaeum te Deventer, ging hij in gelijke betrekkirg in 1854 naar Groningen, doeh legde zijn ambt in 1864 neder om voor Winschoten in de 2 kamer zitting te nemen. In 1876 werd hij professor te Leiden en stelde zijn mandaat weder in handen zijner kiezers. In 1883 gepensioneerd, begaf hij zich naar het buitenland en overleed 19 Oktober 1885 te Wiesbaden. Zijne uitgaven van middeleeuwsche geschriften en zijne in drie, telkens veel verbeterde en vermeerderde uitgaven verschenen: „Geschiedenis der Nederlandsche letterkunde" zijn algemeen bekend. Laatstgemeld werk is ook in het Duitsch vertaald door Wilhelm Berg (Lina Schneider.) 125. 1868. Prijspenning der vereeniging tot verbetering van den werkenden en dienstbaren stand te 's-Gravenhage. Omschrift boven: VEREENIGING TOT VERBETERING, onder: 's GRAVENHAGE. Vz. In het veld: van den WERKENDEN en DIENSTBAREN STAND daaronder twee eikentakken. Kz. In het veld gegraveerd: Jlftram IJftracjf 28 jaren Getrouwe dienst 1868 Zilver, 39 m.M. Kon. Kab. 120. 1868. Prijspenning der Hollandsche Maatschappij van Wetenschappen te Haarlem. Vz. = Dikks 727 met kleine verschillen in de gravure. Kz. Een door een cirkel omgeven glad veld, omgeven door een lauwerkrans. Omschrift boven, door het wapen van I Iaarlem gescheiden: optime meritis Onder: societas scientiarum iiollanoice. Brons, 52 m.M. Verz. Rijksmunt. Met inschrift: OTTO TORELL. (Gegraveerd) mdccclxviii. 1 Mia. 1868. Zilveren bruiloft van N. C. Brouwer en Jeanne de Vries. Cat. Schulman 30 Oktober 1894 nu. 611. Vergeefs opgevraagd in het Tijdschrift. 127. 1869. 19 Februari. Fereteeken voor belangrijke krijgsverrichtingen. Vz. Vierarmig kruis waarop een door eikenloof omkransd medaillon voerende binnen een jarretière 's-Konings linksgewend hoofd; op de jarretière staat: voor krijgsverrigtingen., op elk der armen van het kruis: "W. Kz. glad. Berlijnsch zilver met oog en ring, 38 m.M., gedragen aan oranje-groen-oranje lint, breed 38 m.M., waarop gesp (zie Dirks 895). Ingesteld bij K. B. dd. 19 Februari 1869 Stbl. n°. 24 luidende: Wij WILLEM III, enz. Gelet op het K. B. van 31 Mei 1833, n°. 123, bepalende dat voortaan, wanneer belangrijke gebeurtenissen of eervolle wapenfeiten plaats vinden, aan hen, die daaraan deelnamen en zich onberispelijk hebben gedragen, een algemeen onderscheidingsteeken zal kunnen worden geschonken ; Overwegende, dat dit besluit tot dusver niet is toegepast, en dat daarin, met behoud van het daarbij aangenomen beginsel, eenige wijzingen wenschelijk zijn ; Op de gemeenschappelijke voordragt van Onze Ministers van Marine, Oorlog en Koloniën, van 3 December 1868, n°. 123, geheim, van 28 November 1868, Kabinet, lit. q 19, en van 21 November 1868, lit. C. n°. 127, geheim; Den Raad van State gehoord (advies van 29 December 1868,11,,. 12); Gezien het nader gemeenschappelijk rapport van Onze Ministers van Marine, Oorleg en Koloniën, van 17 Febrnarij 11., lit. C, n°. 24, geheim ; Hebben goedgevonden en verstaan : Ter vervanging van het K. B. van 31 Mei 1833, n°. 123, en tevens ter toepassing van het daarin nedergelegd algemeen beginsel, te bepalen: Art. 1. Voor hen, die deelgenomen hebben aan belangrijke krijgsbedrijven door Ons aan te wijzen, wordt een eereteeken ingesteld. Art. 2. Dit eereteeken bestaat uit een kruis van Berlijnsch zilver met vier armen, op welks voorzijde Onze beeldtenis voorkomt, omgeven van een jarretière waarop de woorden „voor Krijgsverrigtingen" te midden van een krans van eiken loof, dragende elk der vier armen van het kruis eene W. Het kruis wordt op de linkerborst gedragen, aan een lint ter breedte van 3,8 Nederlandsche duimen, bestaande uit verticale strepen, waarvan de middelste de helft en iedere zijstreep een vierde gedeelte der geheele breedte beslaat. De middelste streep is groen, de beiden zijstrepen oranje. Het lint wordt niet zonder liet eereteeken gedragen. Over het lint wordt een gesp gedragen, waarop de naam en het jaartal van het krijgsbedrijf, waarvoor het eereteeken wordt uitgereikt, vernield staan. Hij, die meer dan één krijgsbedrijf heeft bijgewoond, waarvoor liet eereteeken wordt uitgereikt, draagt de verschillende gespen, de namen en jaartallen der krijgsbedrijven bevattende, aan het lint boven elkander. Het kruis wordt slechts eenmaal uitgereikt. Art. 3. Het eereteeken wordt uitgereikt aan allen, in den aanhef van dit besluit bedoeld, zonder onderscheid van rang of graad. Art. 4. De toekenning geschiedt bij brevet of verklaring volgens hieraan gehechte modellen. Art. 5. Ingetrokken bij K. B. 22 Aug. 1877 n°. 9. Art. 6. Als krijgsbedrijven, bij artikel 1 bedoeld, worden voor 's hands aangewezen de expeditien: in 1846, 1848 of 1849 naar Bali; in 1850 tot 1854 naar Borneo's Westkust; in 1859 naar Boni; en in 1859 tot 1863 naar de Zuid-Oostkust van Borneo. Art. 7. De kosten, uit Ons tegenwoordig besluit voortvloeiende, komen ten laste van: enz. model-brevet. DE MINISTER VAN MARINE, DE MINISTER VAN OORLOG, DE MINISTER VAN KOLONIËN, I)E GOUVERNEUR-GENERAAL VAN NEDERLANDSCH-INDlR, Gezien hebbende 's Konings besluit van den I9l,,n Februarij 1869, n°« 13» waarbij het Hoogst Denzelven heeft behaagd een eereteeken in te stellen voor hen, die deelgenomen hebben aan belangrijke krijgsbedrijven ; Verklaart, dat N. N geregtigd is tot het dragen van het voormeld eereteeken niet gesp, (de verklaring heeft: geregtigd is tot het dragen van voormeld — aan hem bereids uitgereikt — eereteeken, ook van den gesp,) als hebbende als (rang of graad) bij het (bataillon of regiment) aan boord van het (naam van het schip) deelgenomen aan (krijgsbedrijf) in het jaar 's Gravenhage, , = ; den uatavia, De Minister van Marine, Oorlog of Koloniën. of De GouverneurGeneraal van Nederlandsch-Indïê. Oranjepenningen 1339. Tegelijkertijd werden de navolgende gespen vastgesteld: a bali 1846. b 1sali 1848. C bali 1849. d borneo 1850—1854. e boni 1859. f borneo 1859—1863. welke gespen van Berlijnsch zilver, breed 38 m.M., hoog 8 111.M., de bovenvermelde opschriften op matten grond voeren op een afgehoekten rechthoek, tusschen 2 omgekrulde horizontale lijnen. < > ( ) t 3 128. 1869. 9 April. Afschaffing van het dagbladzegel in Nederland. Vz. 1 wee staande naakte knaapjes tegen een nis leunende, het eene een boek en een eikenlooftak en het ander een antiek lampje en een lauwertak houdende, door beide takken is een lint geslingerd, waarop men leest: ontwikkeling des volks In de nis is het opschrift: afschaffing van hei- DAGBLADZEGEL in NEDERLAND 1869. geplaatst en daaronder het nederlandsche wapen tusschen: kakel wienek. Omschrift: REGERING VAN KONING WILLEM III. Kz. MR. P. P. VAN BOSSE minister van financikn WET van 9 aprii, 1869. STATEN GENERAAL 2' kamer, 13 maart; i" kamer, 7 april 1869 MAURITS H. VAN LEE. den belangloozen, talentvollen en onvermokiden strijder. 9« nf.d: taal- en ij:tterkundig congres. gent. 1867 anti-dagblad =zegel verbond. 1867—1869. Brons, 38 m.M., Verz. Z. In goud vereerd aan M. H. van Lee. Oranjepenningen 1281. Bij de wet van 9 April 1869 Stbl. n°. 60 werd afgeschaft het bij de wet van 3 Oktober 1843 Stbl. n". 47 ingevoerde zegelrecht van f 0.25 voor elke advertentie in een nieuwsblad en dat „naar de bedrukte oppervlakte van alle dagbladen, couranten, nieuwspapieren, nieuwstijdingen, periodieke werken of tijdschriften, catalogi of notitiën van boeken, kunstvoorwerpen, meubelen en andere goederen, prijscouranten, prospectussen, aankondigingen en berichten, uitgegeven, ter lezing gelegd, aangeplakt, rondgevent of verspreid of op eenige andere wijze in omloop gebracht wordende, van welken aard, inhoud of bestemming ook, zelfs in den vorm van brieven of circulaires en alle adressen van woning of woonplaats." Maurits Hendrik van Lek, die steeds tegen deze belasting strijd voerde, getuige „Tiet zegelrecht der dagbladen" (1867), „De Nieuwsbladen en liet Zegelrecht" (1869), „(Ledroit du timbre sur les journaux en Hollande" (1869), en „brief aan Vox" (186S) werd 20 November 1832 te Amsterdam geboren, was medewerker aan tal van nederlandsche Maden en vestigde zich 1859 te Brussel, waar hij hoofdredakteur werd van den „Economiste beige", later mederedakteur van „l'Indépendance beige". In 1S69 werd hij hoofdredakteur van den „Moniteur des Intéréts Matériels", in 1878 chef de bureau aan het Ministerie van Onderwijs. Mk. Pk 1 kr Philip van Bosse, geboren te Amsterdam 16 December 1809 promoveerde te Leiden in 1833, was achtereenvolgens fabrickant te Weesp, advokaat te Amsterdam, 1844—1848 referendaris bij het Ministerie van Financien, 3 Juni—21 November 1848 minister van Financiën ad interim, 21 November 1848-19 April 1853, 18 Maart 1858-23 Februari 1860, 3 Juni 1S68—4 Januari 1871 Minister van Financiën en van laatstgenoemden datum tot 6 Juli 1872 benevens van 3 November 1877 tot zijn dood 21 Februari 1879 Minister van Koloniën. \an 1853—1858 was hij afgevaardige ter 2(' kamer voor Rotterdam, 1860—1865 voor Zutfen. 1-0- 1869. 25 April. 50 Jarig- bestaan der graden van Opper- en Uitverkoren meester. Vz. Binnen een cirkel: HET VIJFTIGJARIG BESTAAN GEVIERD MDCCCLXIX. Het geheel omgeven door een keten van ronde schakels. Kz. Een achtpuntige stralenster, waarin 2 stippen. Zilver en brons, 28 m.M., Verz. Z. Tijdschrift 1895 blz. 44 als gesneden door D. VAN DER KELLEN. In sommige catalogi, zelfs in dien van de Medaille-Stempels aan 's Rijksmunt, komt dit penninkje voor als: Op het 50 jarig bestaan der Loge te Rijswijk. Daar de aard van het stuk niet uit het opschrift blijkt is de graveur in die meening gekomen, doordat de stempel is besteld door den destijds te Rijswijk woonachtigen grootsekretaris van het Groot-Oosten Zie Roest, verz. Groot-Oosten blz. 19. 129 a. 1869. 1 Mei De Koning aan H. Schoi.tf.n, onderwijzer te Rotterdam. Vz. = n". 22 Kz. Binnen een krans van bloemen en bladeren: aan h. scholten te rotterdam voor getrouwe en yverige vervulling der betrekking van onderwijzer gedurende eene halve eeuw van weg f. den koning i mei 1869. Zilver, 51 m.M. Kon. Kab. 1296- 1869. 20 Mei. 25 Jarig bestaan der Nederd. Herv. Diakoniescholen te 's-Gravenhage. Hulde aan Ds. J. Moll Jbz. Vz. Op een verdiept veld is opgelegd een opengeslagen hoek, rustend op een schriftrol, rechts een lei waarop : 29 Mei, en een inktkoker, waarin een ganzepen, het geheel omgeven door lichtstralen; op de bladen van het boek gegraveerd: MARCUS• vs: H. X 14—16 opschrift boven (gegraveerd) in 2 regels: DE VREES DES HEEREN IS HET BEGINSEL DER WETENSCHAP In de afsnede (gegraveerd): 1844—1869, alles in een parelcirkel, Kz. Opschrift binnen opgelegden krans van eike- en lauwerbladeren: AAN HUNNEN VOORZITTER J. MOLL J"Z. REGENTEN I)ER SCHOLEN VAN DE Ned: Herv: Gem: * te C& '^avknv^ Zilver, 57 m.M. Uniek. Kon. Kab. 130. 1869. 30 Mei. Prijspenning der bloemententoonstelling te Batavia. Vz. Geheel gelijk n°. 56. Kz. In een lauwerkrans: BLOEMENTENTOONSTELLING TE BATAVIA 30 MEI 1869 Brons, 40 m.M., Verz. Teyler. Van dezen penning schijnen twee stempels te bestaan, zie Cat. Num. Verz. Bat. Gen. v. A" en IV. 1896.no. 113. Volgens schrijven van Mn. van der Chijs, is de 2e stempel dezelfde, welke hiervoor onder n'. 58 is beschreven en op grond eener mededeeling van den heer Roest op 16 Oktober 1865 is geplaatst, als vervaardigd bij gelegen heid der op dien dag geopende landbouwtentoonstelling te Batavia. 131. 1869. 1 Juni. 250 Jarig bestaan der Remonstrantsche Broederschap te Rotterdam gevierd. Vz. Het Geloof slaat den rechterarm om de Vrijheid, terwijl het in den linkerarm een boek houdt, waarop raveerd is: "IBUA en 1 0 sac r \ een gebroken keten onder de voeten vertreedt; de Vrijheid houdt in de rechterhand een olijftak: Op den sokel gal: v: 6. 7 Omschrift in twee regels: nihil spectavimvs, nihil optavimvs, nihil qvaesivimvs alivi), qvam avream illam — et qvae inter ser vitvtem et licentiam media interest libertatem. In de afsnede: episc. sckipta synod. 33 « T. Kz. tusschen twee saamgebonden palmtakken : societatis remonstrantivm natalis dvcentesim vs qvinqvagesimvs celebratvs roterodami kai.. jvn. ci3idccclxix. Brons, 61 m.M., Verz. Z. De Remonstrantsche broederschap dankt haren naam aan de z.g. Remonstrantie, het in 1610 aan de Staten van Holland en WestFriesland ingediende betoog of verweerschrift van enkele predikanten, die zich niet met konfessie en katechismus der vaderlandsche kerk vereenigen konden, doch wier gevoelens op de bekende Dordtsche Synode in 1618 en 1619 werden verworpen, tengevolge waarvan zij en hunne aanhangers de bestaande kerk verlieten en zich op de in 1619 te Rotterdam gehouden z.g. Anti-Synode tot een genootschap vereenigden onder den naam van Sociëteit of Broederschap. In 1633 nam zij de door Wtenbogaert opgestelde kerkorde aan en stichtte in 1634 hare theologische kweekschool te Amsterdam, welke in 1873 naar Leiden werd verplaatst. Volgens het tegenwoordig Alg. Reglement van 1879 heeft de broederschap ten doel op den grondslag van het Evangelie van Jkzus Christus en getrouw aan haar beginsel van vrijheid en verdraagzaamheid, het godsdienstig leven te bevorderen. 132. 1869. 30 Juni. Prijspenning der tentoonstelling tijdens het 23e landhuishoudkundig kongres te Kampen. Vz. Omschrift: xxm nederlandsch landhuishoudkundig congres In het veld : tentoonstelling te kampen xxx juni mdccclxix © Kz. Glad veld omgeven door twee samengestrikte eiketakken, boven gescheiden door het gekroonde wapen van Kampen. Brons 45 m.M., Tijdschift 1895, blz. 45, als gesneden door d. van der kellf.n. 133. Als voren. Hulde aan Z. M. Koning willem iii. Geheel als boven, op de Kz. in den krans (geslagen): aan WILLEM III koning der nederlanden enz. Brons, 45 m.M. Verz. Tevler. Oranjepenningen N". 1280. UI4. 1869. 4 Juli. Presentiepenning van de Société Royale de Numismatique de Belgique met borstbeeld van hubertus goltzius. Vz. = N°. 54. Kz. Omschrift: * société royale de numismatique de belqique In het veld binnen een parelcirkel een kompartiment van 7 boogjes, in elk waarvan een roosje S2>, tusschen de boogjes en den parelcirkel 7 sterretjes *, opschrift: 4 juillet 1869 Brons, 33 m.M. Mededeeling van den heer Alphonse de Witte. 135. 1869. 15 Juli—Oktober. Internationale Tentoonstelling te Amsterdam Vz. Een smid, staande met een voorhamer in de linkerhand bij zijn aanbeeld, waartegen een nijptang leunt, reikt over een bijenkorf (beeld van de nijverheid), de rechterhand aan een timmerman, staande met een zaag in de hand bij zijn schaafbank; op den achtergrond opgaande zon. Onder het gekroonde wapen van Amsterdam tusschen het jaartal 18—69 Kz. Gezicht op het Paleis voor Volksvlijt. Omschrift: intern- tentoonst. van voorwerpen voor de huishouding en het bedrijf van den handswerksman* Onder het gebouw: amsterdam Gebronsd tin, 49 m.M. Verz. Z. 130. Als voren. Vz. Het gekroonde wapen van Amsterdam in een lauwerkrans, omwonden met een lint waarop links: wurtt — o. n. mona — belgie — frankr en rechts: zwede — denem — n. d. bond — engelan Omschrift op matten rand : ter herinnering der internationale tentoonstelling 1869 * amsterdam * Kz. Onder een vijfpuntige stralende ster, een gevleugelde bijenkorf, waaruit allerlei handwerktuigen vallen, daaronder een gedeelte van den wereldbol; om den bijenkorf is een lint gewonden, met het opschrift: tot nut en veredeling voordeel en welvaart. Op deil wereldbol j- u- posthumus — amsterdam. Tin, 52 m.M. Verz. Z. 13T. Als voren. Prijspenning. Vz. Een links gezeten vrouw in antiek gewaad, eenige lauweren in een voor haar staande vaas werpende en met de linkerhand op het wapen van Nederland steunende, voor haar, behalve de vaas, een kan, kamrad, werkbank, dommekracht, truweel en bijenkorf. Omschrift: vereenicing ter bevordering van faisriek en handw: nijverheid in nederland. Kz. Een krans van eike- en lauwertakken. Omschrift: internationale tentoonstelling. amsterdam 1869. Brons, 52 m.M. Verz. tevler. 138. Als voren. Aan de leden der jury geschonken. Vz. en Kz. geheel gelijk als n°. 137 doch binnen een cirkel in den lauwerkrans: SERVICES. Brons, 52 m M. Verz. Z., geslagen aan 's Rijks-Munt. 139. 1869. 5—8 Augustus. gc. Nederlandsch nationaal Zangersfeest te Amsterdam. Vz. David en face, staande met opgehe- ven rechterhand, de linkerhand rustende op de harp. Omschrift: 9nF nki). nat. zangersfeest 1869 * amstels mannenkoor * Kz. Glad. Ovaal met oog en ring; tin, 30 bij 35 m.M., Verz. Z. Zie de aanteekening bij no. 64. 140. 1869. 16—21 Augustus. Schietwedstrijd te Utrecht. Vz. Het gekroonde wapen der gemeente Utrecht, met twee leeuwen als schildhouders. Kz. In een lauwerkrans: den beschermheer Omschrift: schietwedstrijd 1869 Brons, 55 m.M. Tijdschrift 1895, blz. 44, als gesneden door d. van der kellen, Oranjepeiuiiiigen 1275. Door de gemeente Utrecht aangeboden aan den Koning. (Mededeeling van den lieer Besier). 141. 1869. 31 Augustus. Prijspenning der gemeente 's-Gravenhage, voor langdurigen dienst. Vz. Het gekroonde wapen van 's-Gravenhage met twee leeuwen als schildhouders. Kz. Glad veld, omgeven door saniengestrikte eike- en lauwertakken. Brons, 50 m.M. Leidsch Pen. Kab. Ingesteld bij besluit van 31 Augustus 1S69. 1869. 21 September. Paardententoonstelling te Breda. Geheel gelijk Dirks n°. XXX, doch met het jaartal 1869 op de Kz. Brons, Verz. Snoeck. Volgens Bijdragen 2e druk n». 531 „„1 het in dikks vermelde jaartal 1860 foutief en de daarin niet beschreven, doch in den atlas afgebeelde penning van 1869 zijn. 1-M. 1869. September. Prijspenning van de nederlandsche vereeniging „het Roode Kruis", voor de inzenders op de tentoonstelling van voorwerpen tot hulp en verpleging van zieken en gewonden te 's-Gravenhage. Vz. In het veld, het roode kruis. Omschrift: nederlandsche vereeniging Kz. In een parelcirkel: TENTOONSTELLING aan i869 cj£ daaronder in een kompartiment i'nM Brons, 36 111.M Leidsch Penningkab. I)e Nederlandsche Vereeniging tot het verleenen van hulp aan zieke en gewonde krijgslieden in tijd van oorlog, naar het hij de op 22 Augustus 1864 te Genève aangenomen onderscheidingsteeken gewoonlijk Vereeniging „het Roode Kruis" genoemd, is opgericht bij K.B. 19 Juli 1SÓ7, n°. 60 (St.bl. 1869 n°. 210). Zie omtrent de overeenkomst van Genève, Staatsblad 1865 n°. 85, 1S69 n°. 22, 1894 11". 45 en 1900 n°. 125. 144. 1869. 17 November. Onthulling van het monument ter herdenking van Nederlands 50-jarige onafhankelijkheid 1813—1863 te 's-Gravenhage. Vz. De voorzijde van het monument. Omschrift: frederik l'rins der nederlanden ter herinnering In de afsnede : aan 17 nov. 1863—69 Kz. De afbeelding van de achterzijde van het monument. In de afsnede: november 1813 en rechts j. p. m.(enger) f. Brons, 61 m.M. Kon. Penningkab. Oraujepen u ingen 12 76. In goud vereerd aan de leden van het hoofd-comité; Jhr Mr. J. nK Kuiji'ek, griffier van het gerechtshof te 's Ilertogenbosch, bezit het exemplaar van zijn vader, waarop ingeslagen op de Vz. onder aan : Jhr. Mr. E. J. C. M. DE KUIJPER Mededeeling van Jhr. M. A. Snoeck. Het onderscheidingsteeken dier kommissie was de penning Dikks " 9°5> bevestigd op een koperen gesp (liggend ovaal), die vastgehecht was op een rood, wit, blauw lint (staande kleuren) met afhangende zilveren franjes, 't geheel boven omgeven door rozetvormig gewerkt oranjelint. 145. Als voren. Zilveren draagteeken door Prins Frederik der Nederlanden geschonken aan de leden der Comité's tot inzameling van geld voor het standbeeld. Vz. In krans van eiken- en lauwerbladeren. NATIONAAL GEDENKTEEKEN 1813. Kz. In geheel gelijken krans 17 NOVEMBER '-S GRAVENHAGE 1863 \ 1869 18 bij 12 m.M., Verz. Z. Vervaardigd aan 's Rijks-Munt. Werd gedragen aan 1 c.M. breed lint, wit-oranje-wit-oranje-wit. 140. Als voren. Als voren. Draagpenning. Vz. Het monument van voren gezien. Daaronder: k. pauwels Kz. In het veld: 1863 17 nov. 1813 1869 Omschrift: * hulde aan nederland en oranje Tin, 22 111.M., met oog en ring. Verz. Z. Oranje penningen 1277. Op de in 1863 uitgeschreven prijsvraag voor dit monument kwamen verschillende antwoorden in, waarvan bekroond werd dat met de zinspreuk: Eb en Ila'êzer, hetwelk ingezonden bleek door de heeren van der waayen pieterszen, gemeente-architekt en Koelman, dekoratieschilder, beide te 's-Gravenhage. Het beeldhouwwerk is van Simons. 147. Als voren. Draagteeken. Rechtsgewend hoofd van Z. M. Koning Willem III in cirkelvormig medaillon, omschrift tusschen 2 cirkels: 17 nov: 1813 1869 1863 Onder: gekruiste lauwertakken. Lood, met oog en ring, hoog 31, breed 24 m.M., aan oranjelint. Kon. kab. Oranjepenn in ge n 12 78. 148. 1869. Eeuwfeest van het Bataafsch Genootschap voor Proefondervindelijke Wijsbegeerte te Rotterdam. Vz. Gelijk aan die van den prijspenning (n°. S8) zonder het opschrift in de afsnede, waar nu staat (rechts): j. p. menger f. Kz. Omschrift: IN MEMORIAM STEPHANI IIOOGENDIJK FUNDATORIS. mdcclxix - mdccclix In het veld binnen een slangenrond : SOCIETAS PHILOSOPHIAE EXPERIMENTALIS BATAVA ROTERODAMI CENTESIMUM NATALEM CELElïRANS. Brons, 40 m.M. Verz. Z. Zie Tijdschrift 1894, blz. 14, en de noot bij 11". 88. Steven^ Hoogendijk, uurwerkmaker te Rotterdam, overleden aldaar 3 Juli 1788 in den ouderdom van 91 jaar. richtte het genootschap in 1769 op eigen kosten op. Het verkreeg oktrooi bij resolutie der Staten van Holland van den 5 Juli 1770. 149. 1869. 25 Jarig bestaan der muziekschool te Rotterdam. Vz. In een krans van eike- en lauwertakken: 25 JARIG BESTAAN DER MUZIJKSCHOOL 1844 — 1869. Kz. In het veld: AFDEELING ROTTERDAM — «>*o Omschrift: * maatschappij tot bevordering der toonkunst Brons, 31 m.M., Verz. teyler. De maatschappij, opgericht in 1829 door A. C. G. Vermeulen, voert werken voor solo, koor en orkest uit, sticht muziekscholen, ondersteunt jongelieden in de voortzetting hunner studiën, bekroont komposittën. In 1854 werd het 25 jarig bestaan onder leiding van Verhulst met o. a. Liszt en Rubinstein als gasten te Rotterdam schitterend gevierd. De muziekschool aldaar stond eerst onder het bestuur der maatschappij, daarna achtereenvolgens onder w. bargiel, f. gernsheim, r. von perger en j. w. sikemetjer; zij kweekte kunstenaars, op wie Nederland trotsch mag zijn. ir>o. 1869. Aan W. Borski, bij zijn aftreden als koinmissaris der „Associatie Cassa", te Amsterdam. Vz. Opschrift omgeven door 50 sterren: aan willem borski van l82i tot 1869 commissaris der associatie cassa bij zijn aftreden aangeboden v,' door a,,':D e b e st V3 ^ Kz. In zwaren lauwerkrans : . ^ o c 1 a t ƒ £ - n % j' opgericht v te amsterdam maart a° 1806 door willem borkski, vader, commissaris tot 1814 Brons, 60 m.M. Tijdschrift 1895, bl.z. 43, als gesneden door D. van der Kellen. 151. 1869. Prijspenning voor den wedstrijd voor geweermakers. Vz. 's Konings rechtsgewend borstbeeld, daaronder v. i>. k. (ellen). Omschrift op matten rand: WILLEM III KONING DER NEDERLANDEN. © Kz. 1 wee buksen en sautoir op een lauwerkrans, op het boveneinde van den krans onder een koninklijke kroon een schild met het jaartal 1869. Omschrift onderlangs: wedstrijd voor geweermakers. Brons, 45 m.M. Verz. Teyler Tijdschrift 1895, bl.z. 45. Oranjepenningen 1279. 152. i8Ó9- Fotografietentoonstelling te Groningen. Prijspenning. Vz. De nederlandsche maagd de face staande met lauwerkrans in de uitgestrekte rechterhand, de linker latende rusten op een ovaal schild met het gekroonde nederlandsche wapen. In de afsnede: 1778 V D K- Omschrift: nederlandsche maatschappij ter bevordering van nijverheid. (Zie dlrksn". 849 ) Kz. Glad veld, met het omschrift: tentoonstelling van photographie. natuur zelfdruk en kleurendruk - te groningen • 1869. Brons, 54 m.M., Verz. Rijks-Munt. 153. 1869. 25 Jarig lidmaatschap van de Aartsbroederschap der H. Familie in de S'. Jozefskerk te 's-1 lertogenbosch. Medaillon rustende op een versierd, door parelrand omslingerd kruis. Vz. Jezus, Maria en Jozef, daarboven de H. Geest in den vorm eener duif, in parelcirkel. Omschrift: * üarlsbrocderscbap . der . b: Samilic. 3cius. inaria. 3ozcT. Op de armen van het kruis: Ontst. links: te Cuik 184* dar. rechts: Broeder 1847 Boven: Wapen der aartsbroederschap. Onder: Wapen van den bisschop van Luik. Kz. De voorgevel van de S'. Jozefskerk te s-Hertogenbosch in parelrand. Omschrift: xxv Jarig. onafgebroken. lidmaat schap. in. de. kerk. wan. den. ft. 3osepb. S. BoscD ® op de armen van het kruis: Boven: Wapen van paus Pius ix. Onder: Wapen van paus Leo xiii. Links: wapen van den Aartsbisschop van Utrecht. Rechts wapen van den bisschop van 's-Hertogenbosch. Zilver met oog en ring-, aan wit, blauw, wit lint, 53 m.M. Verz. Snof.ck. Bijdragen 2e druk n". 532. 154 Zilveren bruiloft van P. Smidt van Gelder en H. Koster. Cat. Schulman 30 Oktober 1894 n°- 618. Tevergeefs in het Tijdschrift opgevraagd. 1.».», 11 November 1869—9 Januari 1870. Krijgsbedrijven ter kust van Guinea. Vz. Tusschen twee saamgebonden lauwertakken een antiek scheepsroer, zwaard en anker en sautoir. Omschrift: de amstel, de vice-admiraal koopman. Kz. In het veld, binnen een cirkel.: GOMMENDA getuchtigd xi nov. ANOEMA-ATJJRM verbrand ix decem. KWASSIE-KROM veroverd ix jan. Omschrift: het wettig gezag hersteld. 1869—^70 Zilver en Brons, 45 m.M., door D. van der Kellen, Verz. Z. 15«. Als voren. Militaire draagpenning. Het gekroonde nederlandsche wapen met twee leeuwen als schildhouders, rustende op lofwerk, waarover een lint hangt met het opschrift: je maintiendrai. Omschrift: moed en trouw 1869—1870 Brons, zeskant met oog en ring, 34 m.M., Leidsch Penningkabinet. 8 157. Als voren. Gesp als beschreven onder n°. 127 met het opschrift: KUST VAN GUINEA 1869— 1870. Bij traktaat van grensregeling tusschen Nederland en Engeland gesloten 5 Maart 1867 kwamen enkele plaatsen ter kust van Guinea aan Nederland o. a. Commenda, welks bewoners niet met dien overgang ingenomen bleken en in 1868 gedurig aanvallen deden op de gedebarkeerde schepelingen van „liet Metalen Kruis" (Kapt t.'z. J. Vos), 26 Mei 1869 geraakte een sloep van de „Amstel" in de branding bij de Abrobyrivier, enkelen der bemanning verdronken, een der officieren en 4 matrozen kwamen aan land, doch werden door de bewoners van Anoema Atjenim gevangen genomen, terwijl een matroos, die vluchten wilde, gedood werd. Na betaling onzerzijds van 300 onsen goud (pl. m. ƒ 12000.—) werden de gevangenen vrijgelaten. Aan het stoomschip „Vice-Admiraal Koopman", dat 14 Augustus 1869 de reede van Texel verliet en 17 September d.a.v. te St. George d'Elmina aankwam, werd opgedragen in samenwerking met de „Amstel" en de vaste bezetting van Elmina, de bewoners te tuchtigen en het wettig gezag te herstellen. 10 November 1869 werden de troepen gedebarkeerd en reeds den volgenden dag Commenda genomen, zonder veel moeite, terwijl 9 December 1869 Anoema Atjenim werd genomen en in brand gestoken. Na vele verliezen werd ook 9 Januari 1870 de hoofdplaats der Commendeezen Kwassie Krom genomen en dit door de medeuitgetrokken boschnegers zonder daartoe gegeven bevel in brand gestoken. Het kampement te Commmda werd daarna opgebroken en de terugtocht aanvaard. De Commendeezen bleven in hun verzet volharden, de losprijs ontvangen voor de gevangen genomen Nederlanders werd niet terugbetaald, de bevolking scheen zicii naar Cape Coast en het binnenland te hebben teruggetrokken, althans bij latere verkenningstochten vond men de Kroms verlaten. Bij overeenkomst te 's-Gravenhage gesloten 25 Februari 1871 j° . protokol van 2 November 1871 (zie St.bl. 1872 n° . 17) goedgekeurd bij de wet van 20 Januari 1872 St.bl. n° . 6 werden de bezittingen ter kust van Guinea aan Engeland overgedragen tegen betaling van hoogstens jfc 24000. 158. 1870 14 Februari. Prijspenning der Nederlandsch-Indische regeering voor bevordering van kennis en beschaving onder „den inlander." Vz. Het gekroonde nederlandsche wapen niet twee leeuwen als schildhouders, daaronder op een lint ingestempeld: je maintiendrai Kz. In het veld: © i)E REGEERING VAN NEDERLANDSCH INDIE ALS ERKENTENIS VAN BIJZONDERE VERDIENSTEN TOT BEVORDERING VAN KENNIS EN BESCHAVING ONDER DEN INLANDER. © Zilver en Brons, 38 m.M., Verz. Teyler. Tijdschrift 1895, blz. 46, als gesneden door D. van der kellen. Ingesteld bij Gouvernements besluit van 14 Februari 1870 11". 9. 159. 1870. Februari. Meubelmakers-Vereeniging „Utrechtsch Eendracht" opgericht. Vz. Het gekroonde wapen der gemeente Utrecht met twee leeuwen als schildhouders, rustende op een ornement, omgeven door een parelcirkel. K.z. meubelmakers vereeniging (in boog.) • • 3 •»• • UTRECHTSCH EENDRACHT opgericht febr. 1870 ter zijden staat: begeer utrecht Brons, 28 m.M. Verz. Z. Waarschijnlijk later geslagen, het jaartal is den heer Begeer niet bekend. 100. 1870. 6 April. 35° Jar'S bestaan van het Burgerweeshuis te Amsterdam. Vz. In het veld binnen een cirkel: BURGER WEESHUIS te amsterdam Omschrift: drie honderdvijftig jarig bestaan 1870 Kz. In het veld: j. p. crommelin w. blaauw l. m. schouwenburg j. backer jr. c. r. vaillant j. den tex bondt REGENTEN. Brons, 28 m.M. Verz. Teyler. 101. 1870. 29 April. 100 Jarig bestaan van het Evangelisch Luthersche weeshuis te Rotterdam. Vz. In het veld: rotterdam Omschrift: * weeshuis der evangeliescii (sic) luthersche gemeente Kz. In het veld : JJÏO 29 april /370 Brons gegraveerd, 45 m.M. Leidsch Penningkabinet. 1«2. 1870. 28 Mei. 25 Jarig huwelijk van Dr. A. van der Willigen Pz. en G. A. van v00rthuijzen te Haarlem. Vz. Hymen de face staande, met de linkerhand een brandende fakkel en met de rechter een lauwerkrans boven een altaar houdende. Op het altaar zijn twee brandende harten geplaatst en op de voorzijde er van is het getal 25 ingestempeld. In de afsnede: vander rellen jr. f. (Zie Dirr.s n°. 234, enz.) Kz. In een bloemenkrans: 25 jarig huwelijr van dr. adriaan van der willigen pz. en geertruida aletta van voorthuijzen haarlem 29 mei 1870 Brons, 42 m.M., Verz. Teyler. HM- 1870. 7 Juni. Maskerade der Leidsche Studenten. Vz. Een links staande gemuilbande beer, die een stok vast houdt, binnen een lint met het opschrift: iioni soit qui mal v pense Kz. Glad veld met het omschrift: in memoriam festi diei natalis ccxcv acad. lugd. bat. vii jun. a. mdccclxx. Brons, 32 ni.M., Verz. Tf.yler. Tijdschrift 1895, blz. 46, als gesneden door D. van der kellen. De Maskerade stelde het bezoek voor van den Graaf van leicester aan Leiden in 1586. De Vz. is volgens den heer Besier een vrije navolging van het zegel van Leicester. 1<»4. iSln in Tiit->i 1^4- 1870. 19 Juni. Tachtigste verjaardag van D. Jut te Breukelen. Vz. Zwevende engel met opgeheven armen tusschen acaciatakken. Omschrift: tot hiertoe heeft df. heer geholpen Kz. Opschrift: DIRK JUT oud 80 jaren op vroeglust te breukelen 19 juni 1870 Brons, 30 m.M., nal. j. elion. 105. 1870. 3 Juli. Presentiepenning van de Société Royale de Numismatique de Belgique met borstbeeld van Hubertus Goltzius. Vz. = n°. 54. Kz. Zg. zegel van Salomo, twee over elkaar geplaatste gelijkzijdige driehoeken omgeven door zes cirkeltjes o . Op de zijden van den eenen driehoek: & société royale de numismatique © de belgique Binnen de driehoeken: 3 juillet 1870 Brons, 33 m.M. Mededeeling van den heer Ai.ph. de Witte. Hifi. 1870. 16 Juli. Internationale zangwedstrijd, Rotte's Mannenkoor te Rotterdam. Vz. Het gekroonde wapen van Rotterdam met twee leeuwen als schildhouders, rustende op ornement met banderol, daaronder: a. fisch, in parelcirkel. Omschrift: liedertafel: rotte's mannenkoor ó-|s beschermheer z. m. de koning Kz. In een verdiept veld: internationale zangwedstrijd VOOR MANNENKOOR gehouden te rotterdam JU LI I ° 1 Brons, 48 m.M. Mij ter beschrijving gezonden door den Sekretaris van R. M den lieer J. R. Kornacker. Uitgeloofd in zilver en brons (10 ex), ook de gemeente, de burgemeester en de Koning als beschermheer loofden gouden penningen uit. Rotte's Mannenkoor werd u Maart 1854 in eene vergadering van 21 leden opgericht, en telt thans (1897) 115 werkende leden en 25 eereleden zij die zich voor de muziek in het algemeen of de vereeniging in het bizonder buitengewoon verdienstelijk hebben gemaakt). Z. M. Koning Willkm III aanvaarde in 1867 het beschermheerschap. 10J1. 1870. 16 Juli. Als voren. Vz. Het gekroonde wapen van Rotterdam, met twee leeuwen als schildhouders, rustende op een banderol. Omschrift boven: * liedertafel rotte's mannenkoor. * beneden: beschermheer z. m. de koning Kz. In het veld: concours * |6 juli * 1870 rotterdam daaronder : a. fisch brux. Koper verguld draagteeken, 22 m.M., Verz. v. Dijk v. Matenesse. 108. 1870. Augustus. Schietwedstrijd te Apeldoorn, (nietdoorgegaan.) Vz. Het links gewend hoofd van Z. M. Koning Willem III, daaronder s. de vries 'shage. Omschrift: willem iii koning der nederlanden. Kz. Twee buksen en sautoir geplaatst op een patroontasch, een lauwer- en een eiketak, op het geheel rust het gekroonde wapen van Apeldoorn; daaronder: APELDOORN Omschrift: * ned. weerbaarheidsbond * nat. wedstrijd • in • aug. 1870 Brons en tin, 33 m.M. Verz. Tevler. Oranjepenrtingen 1284. Ten gevolge van het uitbreken van den Fransch-Duitschen oorlog had deze wedstrijd niet plaats. 109. 1870. 12 Oktober. De Koning aan W. G. ten Houte de Lange, te Alkmaar. Vz. — n°. 22. Kz. In mirtenkrans: aan w. g. ten houte de lange te alkmaar den ijverigen klinischen i.eeraar den bevorderaar der volksgezondheid den getrouwen arts gedurende 50 jaren van wege den koning 12 october 1870. Zilver en brons, 51 m.M., Tijdschrift 1896, blz. 265. Willem Geldolf ten Houte de Lange werd geboren te Alkmaar 15 November 1799 en overleed aldaar 27 Februari 1882. In 1820 vestigde hij zich als heel- en vroedmeester, werd eerst stads-verloskundige, in 1844 lid iler plaatselijke geneeskundige kommissie, later lid der llaarlemsche provinciale geneeskundige kommissie en in 1856 lektor aan de klinische school. 12 Mei 1825 huwde hij Sara de Leeuw. De penning werd aangeboden in zilver, hij liet 4 bronzen afslagen maken voor zijne kinderen. 170. 1870. 13 Oktober. Ter eere van M. van Gf.uns, 50 jaren werkzaam bij de Associatie Cassa te Amsterdam. Vz. In een eikekrans: aan MATTHIAS VAN GEUNS Jbz. vijftig jaren onafgebroken werkzaam 1820—1870 Omschrift: °$s associatie cassa sfc aangesteld 1820 • directeur 1831 • waarnemend 1856 • commissaris 1857. Kz. In een verdiept veld: tot hulde en aandenken aangeboden door honoraire en effectieve medebestuurders 17 october 1870. Omschrift: &° w. borski. ii. n. a. martin. f. van taack trakranen. w. borski jr. c. f. overhoff. \y. th. esser Brons, 60 m.M. Kon. Kab. Tijdschrift 1895, blz 47, als gesneden door D. van der Kellen. In goud aan den jubilaris aangeboden. 171. 1870. 17 Oktober. Onthulling van het standbeeld voor Piet Hein te Delfshaven. Vz. Piet Hein in bevelende houding rechts gaande, in de rechterhand houdt hij den kommandostaf, terwijl hij met de linker het gevest van zijn zwaard omklemt; aan zijne voeten ligt een anker, daaronder: j. r. m.(enger) f. Omschrift: standbeeld van pieter pietersz. hein. Kz. In een eikenloofkroon: ONTHULD TE DELFSHAVEN 17 OCTOBER 1870 Brons, 48 m.M. Verz. Teyler. Piet Hein, wiens naam steeds in den mond des volks voortleeft door het bekende liedje op zijn kleinen naam en groote daden, werd in 1578 te Delfshaven geboren en koos het zeemansbedrijf, doch werd door de Spanjaarden krijgsgevangen gemaakt en aan de roeibanken van een van Spinola's galeien gekluisterd. Na zijne uitwis- seling tegen spaansche gevangenen, voer hij 1608—1617 ter koopvaardij, werd bij de oprichting der West-Indische Compagnie tweede bewindhebber voor Rotterdam, in 1623 vice-admiraal, in 1626 admiraal, in 1629 luitenant-admiraal van Holland, in welke betrekking hij 20 Juni 1629 voor Duinkerken sneuvelde, waarna zijn lijk in de Oude kerk te Amsterdam werd bijgezet, waar de Staten een praalgraf deden verrijzen. Zijne belangrijkste krijgsbedrijven waren het veroveren van San Salvador op 8 Mei 1624, de overwinning op de Portugeezen in de Allerheiligen-baai in 1626 en de beroemde verovering van de Spaansche Zilvervloot in de baai van Matanzas in 1628. 172. 1870. Ter eere van Prins Frederik der Nederlanden beschermheer van het St. Hubertsgilde (te Haarlem?). Vz. St. Hubert onder een boom, geknield voor het hert met het kruis tusschen de horens ; voor hem zit zijn hond en achter hem staat zijn paard. In de afsnede: j. p. m.(enger) f. Omschrift: sT. huberts gilde. Kz. In een lauwerkrans: HULDE AAN DEN PRINS PROTECTOR 182O 1870 Brons, 46 m.M. Kon. Kab. Oranje penningen 1282. 173. 1870. Het Nederlandsch Indisch Gouvernement aan Malim Soetan, voor zijne als tolk bewezen diensten. Vz. Het nederlandsche wapen met twee leeuwen als schildhouders, daaronder op een lint ingestempeld: je maintiendrai Kz. het gouvernement van nederlandsch indië aan malim soetan als belooning voor als tolk bewezen goede diensten bij gelegenheid der gewapende demonstratie tegen het eiland si beroet in 1870 Brons, 38 m.M., Verz. Teyler Tijdschrift 1895, blz. 47, als gesneden door d. van der kellen. 174. 1870. Herinnering voor hen, die zich verdienstelijk hebben gemaakt in den oorlog van 1870, uitgereikt door de vereeniging „Het Roode Kruis". Vz. De vlag der vereeniging, daarboven 1870, daaronder: job. xxiv. 12 Omschrift: * ANIMA • VULNERATORUM • CLAMAVIT . . 22 • AUGUSTUS • 1864 Kz. In het veld het wapen van Genève, waarboven op een lint: genève en waaronder: xxvi. oct. 1863 — s. de vries, la haye Daaromheen in een cirkel de wapens der tot de vereeniging toegetreden staten, boven elk derzelve een lint, waarop de namen der staten, als: Nederland, Denemarken, Spanje, Frankrijk, Hessen, Italië, Portugal, Pruissen, Wurtemberg, Saksen, Oostenrijk, Beieren, Zweden en Noorwegen, Engeland, Amerika, Egypte, Rusland, Zwitserland, België en Baden. Brons en tin, 43 m.M., Verz. Z. Zie omtrent deze vereeniging de aanteekening bij n". 143. 175. Als voren. Met oog en ring, brons, 16 m.M., aan gewaterd oranjelint. Verz. j. Karreman, te OudBeierland. 1?«. 1870. Prijspenning van de Hollandsche Maatschappij van Wetenschappen te Haarlem. Vz. Het linksjjewend borstbeeld van Ciiristiaan Huygkns, daaronder: j. elion f. Omschrift: CHRISTIAAN HUYGENS. Kz. Glad veld omgeven door een lauwerkrans. Omschrift: SOCIETATIS SCIENTIARVM HOLLANDICAE MAGNVM PRAEM1VM Brons, 75 m.M. Verz. Rijksmunt Penning welke om de vier jaren in goud aan dien geleerde wordt uitgereikt, wiens onderzoekingen in de laatste twintig jaren de grootste vorderingen in een der exakte wetenschappen hebben doen maken. Voor het eerst in 1870 uitgereikt. Het doel dezer in 1752 opgerichte maatschappij is de bevordering van de studie der wetenschappen, inzonderheid der natuurwetenschap. Zij geeft een tijdschrift uit, geschreven in het Fransch en bevattende verslag van de in Nederland en zijne koloniën gedane wetenschappelijke onderzoekingen. Christiaan Huygens, geboren te 's-Gravenhage 14 April 1619, was een groot wiskundige en werktuigkundige. De kansrekening werd door hem in nieuwe banen geleid, de verrekijkers werden aanmerkelijk verbeterd, een der wachters in den ring van Saturnus ontdekt, de slingeruurwerken uitgevonden ; tal van geleerde werken bestaan van zijn hand. Hij overleed te 's-Gravenhage 8 Juni 1695. 177. 1870. A. Vlielander te Numansdorp, 50 jaren rentmeester van Cromstrijen. Vz. Zijn linksgewend borstbeeld, de trois quarts, rechts in het veld: j. elion f. Omschrift: ARIE VLIELANDER, 50 JAREN RENTMEESTER 1820 — 1870 Kz. In een zwaren eikenkrans, die met een lint omwonden is: hulde van AMBACHTSHEEREN GRONDEIGENAREN VAN CROMSTRIJEN Zilver en brons, 61 m.M., Verz. Z. Deze penning werd den jubilaris door eene kommissie uit de gezamenlijke eigenaren der heerlijkheid in goud aangeboden. 178. 1870. Bloemententoonstelling te Krommenie. Vz. opschrift: 1870. Kz. Glad veld omgeven door twee samengestrikte lauwertakken. Zilver, 40 m.M., Verz. Z., geslagen aan 's Rijks munt. Landbouwtentoonstelling te Steenbergen. Vz. Geheel gelijk Dirks XXX. Kz. Rond medaillon in sierlijken rand, omgeven door twee samengestrikte lauwertakken. Opschrift: /,!,TOO\ KROMMENIE 179. 1870. ^OONSTÊ, ^ O STEENBERGEN 18 70 Zilver, 41 m.M. Verz. Snoeck. 9 180. 1870. Draagpenning der rederijkerskamer Jan van Beers te Utrecht. Vz. Gekroonde cartouche, waarop het wapen der stad Utrecht. Omschrift: z. k. h. de prins van oranje opperbeschermheer. Kz. Omschrift: rederijkerskamer jan van beers In het veld, binnen een parelcirkel: * zinspreuk steeds beter * Brons, met oog en ring, 32 m.M. Verz. Rijks munt. Jan van Beers, geb. te Antwerpen, 22 Februari 1821, werd door de lezing van Conscience's Leeuw van Vlaanderen bewogen de letterkundige loopbaan te kiezen; hij leverde hoofdzakelijk overgevoelige poüzie. Na korten tijd professor aan het Stads-kollege te Mechelen te zijn geweest, werd hij in 1849 professor aan de normaalschool te Lier, in 1860 aan het Atheneum te Antwerpen. 181. 187 1. 4 Januari. Ter eere van J. J. Putman te Utrecht. Vz. Zijn linksgewend borstbeeld, daaronder: j. p. m. menger f. Omschrift: jacobus josephus putman. Kz. In een krans van klimopbladeren het jaarschrift: DeCano sVo VICarII VLtraIeCtenses anIMo gratI daaronder: pridie nonas ian. Brons, 54 m.M. Verz. Teyler. (Zie n°. 261) 182. 1871. 30 Maart. Overlijden van H. M. de Koningin Louisa van Zweden en Noorwegen, geboren Prinses der Nederlanden. Vz. Eene gesluierde vrouw, links voor een grafmonument staande, waarop zij een lijkurn plaatst, waarover een rouwfloers hangt, dat ook gedeeltelijk het ovaal zweedsch wapen bedekt, dat evenals een uitgebluschte fakkel tegen het monument rust, op de voorzijde van het monument in een lauwerkrans : w- f. a. a. l. Omschrift: vli.a. dies. memori. non. eximet. aevo In de afsnede: j. p. menger, f. Kz. In een krans van 42 sterren: wilh. frid. alex. anna. ludov. reg. suec. norv. princ. neerl. nata d. v. aug. mdcccxxviii defuncta d. xxx. mart mdccclxxi Brons, 48 m.M. Verz. Z. Tijdschrift 1874, blz. 15, (waar abusief staat: Sophie van Zweden). Oranjepenningen 1287. 183. Als voren. Vz. Het links gewend hoofd der Koningin met diadeem en met een parelsnoer om den hals, daaronder: lea ahi.born f. Omschrift: lovisa drottning af sverige och norge. Kz. Zwevende Genius, in de rechterhand een slangenrond en in de linkereen palmtak houdende. Omschrift: följd af karlek tacksamhet och saknad — den 30 mars i 87 i. Brons, 44 m.M. Verz. Z. Oranjepenningen 1286. Wilhelmina Fredkrika Ai.exandrina Anna Louisa, prinses der Nederlanden, geboren te 's Gravenhage, 5 Augustus 1828, als dochter van Prins Frkderik der Nederlanden en prinses Louise van Pruisen, huwde te Stockholm I9juni 1850 met Karel Lodewijk Eugenius, hertog van Schonen, kroonprins, later (8 Juli 1859) onder den naam van Karel xv, koning van Zweden en Noorwegen, der Gothen en der Wenden, (overleden 18 September 1872), zie Dirks n°. 703. Uit dit huwelijk werd ééne dochter geboren, prinses Louise Josephine Eugénie, (31 Oktober 1851), die sedert 28 Juli 1869 gehuwd is met Christiaan Fredkrik Willem Karel, kroonprins van Denemarken. 184. 1871. 16—21 Juni. Pius IX 25 jaren paus. Vz. Zijn linksgewend borstbeeld, daaronder: s. de vries. Omschrift: t COMES • GIOVANN1 • MARIA • MASTAI • FERRETTI f xvi ■ xxi • ivnii crvx • de • crvce i 846— 187 i pivs • nonvs • pontifex • maximvs Kz. Het door de tiara en de Sint-Petrus sleutels gedekte wapen des Pausen, daaronder: levit • xxvii • 24 Omschrift: * IN • JVBIL^O • AGER • RE VERTATVR • AD • PRIOREM • DOMINVM Brons, 44 m.M. Verz. Z. 185. Als voren. Vz. Linksgewend borstbeeld van Pius IX, daaronder: s. de vries. Omschrift: f crvx • de • crvce f pivs • nonvs • pontifex • maximvs Kz. In het veld: xvi—xxi IVNII 1846—1871 levit • xxvii • 24. Omschrift: * in • jvbii.^o • ager • revertatvr • ad • priorem • dominvm Tin, 24 bij 21 m.M., met oog en ring. Verz. Z. Giovanni Maria, graaf van Mastai-Feretti, geboren te Sinigagia 13 Mei I792> werd 16 Juni 1846 onder den naam van 1'ius IX tot Paus gekozen; 29Maart 1848 verbande hij de Jezuieten, (later zijn grootste vrienden), uit Rome, 8 December 1854 verkondigde hij de Onbevlekte Ontvangenis van Maria, en deed in het 8 December 1869 geopend Vatikaansch konsilie het leerstuk der pauselijke onfeilbaarheid aannemen. Na 20 September 1870 den laatsten schijn van wereldlijk gezag verloren te hebben, overleed hij den 7 Februari 1878. 18fi. 1871. 27 Juni—1 Juli. 25ste Landhuishoudkundig kongreste Groningen. Vz. Ceres met een krans van korenaren om het hoofd; in de rechterhand een sikkel, in de linker een korenschoof. In de afsnede: mdccclxxi. Omschrift: xxvste nederlandscii landhuishoudkundig congres te groningen. Kz. Glad veld, omgeven door een krans van eikenloof en korenaren, waartusschen boven het gekroonde wapen der gemeente Groningen. Brons, 47 m.M. Verz. Z. Tijdschrift 1895, blz. 49, als gesneden door D. van der Kellen, naar een ontwerp van J. H. Egenberger. 187. 1871, 1 Julij. 25-jarig huwelijk van J. A. Smits van Nieuwerkerk en J. P. D. Bouw te Dordrecht. Vz. De naast elkander geplaatste geslachtwapens, gedekt door een helm met vlucht, drie korenaren als helmteeken, twee wezels als schildhouders, rustende op eenig lofwerk. Daaronder twee saamgestrikte palmtakken en j.e(lion). Smits. In groen een vierkante tafel gedragen door 4 pooten, waarop drie korenaren getakt en met bladeren, alles vergezeld van 7 fransche lelies, aan elke zijde drie boven eikanderen 1 in den punt, alles van goud. Bouvv. In rood, een gouden keper vergezeld in het schildhoofd van twee zespuntige sterren, in den punt een zilveren vierbladerige roos. Kz. In het veld: jan antiiony — smits van NIEUWERKERK — geb. df.n 6 october 1820, secret. rentm.— v. h. geneesk. gest. v. krankzinnigen 29 sept. 184i, — kanï). notaris 20 mei 1844, lid der d.d. schuttery — 15 aug. 1845, admin. v. d. algbm. begraafpl. io oct. 1846, — officier der d.d. schuttery 29 oct. 1846, maj. 25 oct. 1860, — majoor komm. dier schutt. 28 juni l86l, lid der staten v. — d. prov. zuidhoi.i.ani) is maart 1864, off. ' • i.a flamboyante — 19 juni 1866, kerkvoogd i). ned. iierv. gem. 18 mei 1869&—voorzitter militieraad 41 mil. distr. in de provincie — zuidholland 19 jan. 1s71. alles te dordrecht. — officier van de orde van de eikenkroon — en—JACOBA PETRONELLA — DOROTHEA ROUW--geb. te bergen in noorwegen 25 jan 1820. — I jui.I I 87 I 25 JAREN — te dordrecht vereenigd. Brons, 42 m.M., Verz. Z. 188. Prijspenning uitgeloofd door dezelfden. Vz. = n°. 187. Kz. Glad, o. a. uitgeloofd als prijspenning voor een op 19 Februari 1872 te Dordrecht gehouden Schermwedstrijd, zie Cat. Smits van Nieuwerkerk n°. 3487/8, ook voor den Tooneelwedstrijd „Thalia" te Dordrecht, 1875/6 id. n°. 3602. De heer Smits van Nieuwerkerk, na in 1874 tot luitenant-kolonel der d.d. schutterij te Dordrecht te zijn benoemd, overleed aldaar 17 Oktober 1893. In 1873 werd hij lid van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen en Associé étranger de la Société royale de numismatique de Belgique, den 12 Juni 1892 gewoon lid van het Nederlandsch Genootschap voor Munt- en Penningkunde, in welks tijdschrift mej. Marïe de Man hem eenige regelen wijdde (1894, blz. 55 e. v.). Zijne verzameling munten en penningen, 4070 nummers, (waaronder alleen 3736 nummers penningen,) tellende, werd 5 Maart 1894 door A. MaK te Dordrecht publiek verkocht. Volgens zijn testament dd. Mei 1893 werd bij die verkooping en bij het samenstellen van den katalogus de door den overledene opgemaakte lijst zooveel mogelijk gevolgd. Jammer dat de eigenwijze auctionnair de data der historische feiten wegliet, „als zijnde die van minder belang"! (Zie voorwoord katalogus). 18». 1871. 2 Juli. Presentiepenning van de Société Royale de Numismatique de Belgique met borstbeeld van Th. van Berckel. Vz. 's Mans rechtsgewend borstbeeld met staartpruik, daaronder: leop. wiener Omschrift: theodore van berckel. Kz. Omkransd medaillon, gehouden door twee engeltjes, met het opschrift: Vs™" Omschrift: société royale de numismatique de belgique Brons, 33 m.M. Mededeeling van den heer Alph. de Witte. Van Berckel, beroemd graveur, werd geboren te 's Hertogenbosch 21 April 1739, en overleed aldaar 19 September 1808, hij werkte te Brussel en Weenen. 190. 1871, 18 Juli. Huwelijk van W. F. A. E. Maria Prinses der Nederlanden en W. A. M. K. Prins von Wied. Vz. In twee uit bloemen gevormde, ovale medaillons, de tegenover elkander geplaatste hoofden van den Prins en de Prinses, een tusschen de medaillons geplaatste Genius houdt boven de hoofden van elk een lauwerkrans. Op de bovenzijde van de medaillons links: xviiijvly en rechts: 1871. Beneden op twee lauwertakken onder een kroon de vorstelijke wapens en daaronder : s. de vries f. s'hage. Omschrift: * willem. adolf. maximiliaan.karel. PRINS. VON. WIED * WILHELMINA. FREDERICA. ANNA. ELISABETH. MARIA. PRINSES. DER. NEDERLANDEN Kz. In het veld tusschen twee saamgestrikte lauwertakken: 22 AUGUSTUS. 1845 —— 5 julij. 1841 Omschrift: In twee regels beneden door een ster en dr. wap gescheiden: DE. TEEDRE. BLOEMENBAND. DIE. BEELD. EN. HART. OMSTRENGELT. WORDT. DOOR. DIT. FEESTMETAAL. HERDACHT. IN. EEUWIG. SCHRIFT ZOO. ZIJ. OOK. 'T. HUWLIJKSHEIL. DAT. U. 'T. GEMOED. VERENGELT. UW. BEIDER. DANKBRE. ZIEL. VOOR. ALTOOS. INGEGRIFT Zilver en brons, 70 m.M., Verz. Z. Oranjepenningen 1285. Het vorstendom Wied werd in 1806 gemediatiseerd en eerst met Nassau, later met Pruisen vereenigd. De vorstelijke familie woont op het kasteel te Neuwied of op het lustslot Monrepos. De prins is Generaal 4 la Suite van het Königin Augusta Garde Grenadier Regiment nn. 4, en Voorzitter van het Pruisische Heerenhuis Uit dit huwelijk zijn 5 kinderen geboren: Erfprins Wilhelm Friedkicii Hermann Oihon Cakl, geb. 27 Juni 1872, Prins Wilhelm Frederik Henri, geb. 26 Maart 1876, Prins Wilhelm Frederik Adolph Hermann Victor, geb. 7 December 1877 en de prinsessen Wilhelmina Frederika Augusta Alexandrine Maria Elisabeth Louise, gel>. 24 Oktober 1880 en Wilhelmina Augusta Frederika Maria Louise Elisabeth, geb. 28 Januari 1883. 191. 1871. 4—7 Augustus. ioe Nederlandsch nationaal Zangersfeest te Arnhem. Vz. Tweekoppige adelaar, waarboven een koninklijke kroon. Omschrift: 10 .*. nkd. nat.zangersfeest 1871. euterpe arnhem Kz. Glad. Tin met oog en ring, 29 m.M. Verz. Roest. Zie de aanteekening bij n°. 64. 192. 1871. 14 Augustus. Provinciale Schietwedstrijd te Utrecht. Vz. als N°. 117. Kz. © provinciale schietwedstrijd te utrecht 14 augustus 1871. 3de prijs. Brons, met oog en ring, 27 m.M., aan groen en wit lint. 193. 1871. 14 Augustus. 5-jarig bestaan der Ver. tot Bev. v. 'sLands Weerbaarheid. L Vz. herinnering AAN HET Kz. VIJF JARIG BESTAAN 14 AUGUSTUS 1866 — 1871. AANGEBODEN aan Z. IK. den Koning ALS BESCHERMHEER DER VEREENIGING TOT BEVORDERING VAN 's LANDS Zilver gegraveerd, 383 m.M., (uniek ex.) Kon. Huisarchief. H. A. van den Wall Bake te Utrecht, 25 jaar muntmeester. Vz. Zijn linksgewend borstbeeld, waaronder: J. P. M. MENGER F. Omschrift: h. a. van den wall bake. muntmeester. Kz. In het veld : hoogachting EN GENEGENHEID HEM IN ZIJNE 25 JARIGE AMBTSVERVULLING I SEPT 1846—I SEPT. 1871 BIJ AL DE BEAMBTEN VAN 'S RIJKS MUNT VERZEKERD. 194. 1871. 1 September. Omschrift: nederi.andsche hermunting. hermunting voor nedf.ri.anpsch indlfi. Brons, 56 m.M., Verz. Teyler. 195. 1871. 4 Oktober. Draagpenning voor burgerlijke verdiensten van inlanders. Gouv. besl'. van 4 Okt. 1871 N°. 36. Waarbij bepaald is: a. Dat de aan inlanders van aanzien of verdienstelijke Oostersche vreemdelingen toe te kennen draagpenningen zullen zijn van goud, zilver of brons, al naar gelang in het besluit waarbij zij worden toegekend, bepaald wordt; b. dat zij zullen zijn rond van een middellijn van 50 strepen, aan de eene zijde prijkende met het Koninklijke wapen, omgeven door een stralenkrans en aan de keerzijde met het opschrift: Het Nederlandsch Indisch Gouvernement aan Omgeven door een lauwerkrans. c. Dat zij ook door hen, die nu reeds met soortgelijke draagpenningen begiftigd zijn, op de linkerborst gedragen mogen worden, bevestigd aan het lint bepaald voor de medaille voor de broederschap der orde van den Nederlandschen Leeuw; d. dat zij ook gedragen mogen worden in verkleind model aan hetzelfde lint, wordende daarentegen het dragen van het lint en den penning afzonderlijk uitdrukkelijk verboden. Cat. Bat. Gen. 1896 n°. 117. Afgebeeld in Berliner Mïinzblfttter 1884, Taf. IV. 190. 1871. 4 Oktober. Dr. R. van Rees te Utrecht, 50 jaar hoogleeraar. Vz. Zijn linksgewend borstbeeld, daaronder: D. v. D. K.(ellen) Omschrift: riciiardus van rees math. et phys. prof. Kz. In een krans van eike- en lauwertakken: praeceptori carrissimo discipvli Omschrift: leodivm mdcccxxi traiectvm ad rhenvm mdccci.xxi Brons, 52 m.M. Verz. Z. Tijdschrift 1895, blz. 48. Rijk van Rees, geboren te Nijmegen 24 Mei 1797, studeerde te te Utrecht en trok in 1815 met de vrijwillige jagers uit. Na den 17 December 1819 in de wis- en natuurkunde gepromoveerd te zijn, werd hij in 1821 buitengewoon en in 1825 gewoon hoogleeraar te Luik tot 1830. Tijdelijk hoogleeraar in de wiskunde en in 1839 gewoon hoogleeraar in de natuurkunde te Utrecht geworden, moest hij in 1867 zijn emeritaat vragen, doch bleef niettemin tot zijn dood, 23 Augustus 1875, zijne lessen voortzetten. 197. 1871. 3 Oktober. Provinciale Schietwedstrijd te Maarssen. © provinciale schiet-wedstrijd te maarssen 3 october 1871. 2m prijs. De andere zijde van dezen penning is onbekend. Beschreven naar den stempel aan 's Rijks munt aanwezig. 27 m.M. (vermoedelijk is de andere zijde de Vz. van n°. 117) 198. 1871. 14 November. Loodgietersvereeniging „Eenheid en Trouw" te Amsterdam. Vz. Een hazewindhond ligt rechtsgewend bij een grafzerk^ door een treurwilg beschaduwd. Op de zerk: NOv. (trouw) 1871. Het geheel omgeven door een gesloten schakelketting, (eenheid) Kz. Allerlei loodgieterswerktuigen, omschrift : eenheid en trouw 1871. Lood, 27 m.M. Verz. Rijksmunt. 199. 1871. 6 December. Penning op het veeljarig lidmaatschap der jongelingen-kongregatie te 's-Hertogenbosch, (dien dag voor 12-jarig lidmaatschap uitgereikt aan H. J. de Bruijn.) Vz. De maagd Maria, staande op een slang, stralen schieten uit hare handen. Omschrift: congregatie der jongelingen * te s'bosch * Kz. In lauwerkrans: AANDENKEN VAN 72 JARIG LIDMAATSCHAP H. J. de Bruijn 6 78- 77 72 (Aantal jaren, naam en datum gegraveerd.) Ovaal medaillon in sierlijken rand met oog en ring, zilver, hoog 44 m.M- Verz. Snoeck. Bijdragen 2e druk, n°. 533. 200. 1871. Prijspenning van den nationalen wedstrijd van werklieden te 's Gravenhage. Vz. Een links gezeten vrouw uit een vaas lauweren strooiende en met haar linkerhand steunende op het nederlandsche wapen, voor haar een bijenkorf, werkbank, dommekracht, bankschroef en truweel. Omschrift: vereeniging ter bevordering van FABRIEK EN IIANDW. NIJVERHEID IN NEDERLAND. (Zie Dirks pl. P. n°. CVI) Kz. Een lauwerkrans. Omschrift: nationale wedstrijd voor werklieden. afdeeling 's gravenhage 187 i. Brons, 38 m.M., Leidsch Penn. Kab. Tijdschrift 1894, blz. 16, als gesneden door J. P. Menger. Zie omtrent deze Vereeniging de noot bij n°. 15. 201. 1870/71. Fransch-Duitsche oorlog. Vz. Rechtsgewend hoofd van Z. M. den Koning, daaronder een ster. Omschrift: willem iii koning der ned. g. h. v. l. Kz. Onder een muurkroon de wapens van Elzas en Lotharingen, waaronder: * ELZAS EN LOTHARINGEN Koper met oog, 26 m.M. Verz. Z. Oranjepenningen 1283. In den katalogus Smits van Nieuwerkerk geplaatst op 1874, 25-jarige regeering des Konings, de Kz. wordt aldaar als „fantaisie" beschouwd, (blz 179 n0. 3568). Volgens aanwinsten Kon. Kab. 1876 werden deze penninkjes in i87o(?) op de markt te Arnhem verkocht. Vermoedelijk is deze penning eene toespeling op 's-Konings anti-Duitsche gevoelens. Men zeide, tijdens denFransch-Duitschen oorlog, dat Z. M. Koning Willem III met de oorlogsverklaring aan Duitschland „in den zak liep" en dat Z. M. den Kapelmeester der Kor.. Militaire Kapel VöLLMAR niet kon zien, omdat deze sterk geleek op keizer Wilhelm i. 202. 1871. Draagpenning der Utrechtsche Weerbaarheidsvereeniging. Vz. Op een gekroonde cartouche, een wapenschild met twee gekruiste geweren. Omschrift: utr. weerbaarheids — vereen. Kz. In het veld: KLASSE. ogo Brons, met oog en ring, 27 m.M., door 's Rijks stempelsnijders, Verz. Z. 203. 1871. Brandmeesterspenning van Montfoort. Vz. Kz. MONTFOORT «3 ^ üIKRc». li IJ DE BRANDWEER. €3 Brons, niet oog en ring, 40 m.M., vervaardigd door 's Rijks stempelsnijders Verz. Z 204. 1871. Prijspenning van Amstels Mannenkoor. Vz. De banier van „Amstels Mannenkoor". Omschrift beneden langs den rand : NEDERLANDS ZONEN KWEKEN NEDERLANDSCII E KUNST. Kz. Lauwerkrans, omwonden met een lint waarop: 1851—1871, daaronder rechts: j. ei.ion Omschrift: erkenning en vereering AMSTELS MANNENKOOR Zilver verguld, 50 m.M. In den krans gegraveerd : den heere RICHARD HOL OCTOBER 1871. (Zie omtrent R. Hol de noot bij 804/1). IO Een gelukkig toeval wilde, dat ik dit stuk, te vergeefs in het Tijdschrift opgevraagd, juist onder het korrigeeren der drukproeven van den heer IIol ter beschrijving ontving. De penning is geslagen bij gelegenheid van het 20-jarig bestaan van „Amstels Mannenkoor". 205. 1872. 6 Januari. 50-jarig bestaan der Societeit „de Eend ragt" te Amsterdam. Vz. In een grot de rechts liggende nederlandsche leeuw, die den pijlbundel in zijn rechterklauw geklemd houdt en door een opgaande zon beschenen wordt. Op den sokel: j. elion. f. In de afsnede: 6 jan. 1822—1872. Omschrift: socikteit de eendragt vyftig jarig bestaan Kz. In het veld: aan f. rendorp jiir. k. d. hooft van woudenberg en geerestein jhr. h. j. bicker i. c. van notten oprigters. df. leden. Daaronder medaillon met het wapen van Amsterdam. Brons, 55 m.M. Verz. Z. Door de leden der Societeit aan de op de Kz. vermelde oprichters in goud vereerd. 200. 1872. 7 Januari. 5-Jarig bestaan van de Rederijkerskamer „voor Vriendschap en Vergenoeging" te Middelburg. een lauwerkrans tusschen eenige ter gedachtenis van het vijf jarige bestaan geschonken door de kunstminn e n d e leden 7 januarij 1872 middelburg. Kz. Een lauwerkrans waarin onder twee samengevouwen handen: voor Vriendschap en Vergenoeging. Zilver gegraveerd met oog en ring, 61 m.M. Verz. Zeeuwsch Gen. 207. 1872. 15 Januari. Eeuwfeest van het Evangelisch Luthersch Diakonie Wees-, Oude Mannen- en Vrouwenhuis te Amsterdam. Vz. Een engel met de linkerarm een kind geleidende, strooit met de rechterhand bloemen op het hoofd van een oud paar, de vrouw zittend, de man leunend op een stok achter haar staande. Daaronder staat: SPREUKEN IX v. 11. Ier Zijden: m. e. l>e vries ji. inv. et fkc. Vz. In krullen : Kz. Opschrift: ter herinnering aan het honderd jarig bestaan van het evang. luth. diac. wees oude mannen en vrouwenhuis te amsterdam Brons, 38 m.M., Verz. Rijks munt. Opening van den Zeeuwschen spoorweg tot Middelburg. Vz. De wapens van Zeeland en Middelburg onder een kroon en tusschen looftakken, daaronder een lokomotief. Omschrift: zeeuwsche spoorweg Kz. Omschrift: herinnering aan de opening En in het veld: tot Kompositie, 26 m.M. Verz. De Man. ' '772 is & 20S. 1872. 29 Februari. middelburg 1829 72 2 ' 200 1872. 1 Maart. Als voren. Vz In het veld: opening dek zeeuwsciie duitsche spoorweg verbinding i maart 1872 Kz Een lokoniotief, daaronder middelburg Tin, met oog en ring, 25 m.M. Verz. Zeeuwsch Gen. De opening van den spoorweg werd te Middelburg feestelijk gevierd Onder leiding van de Vereeniging „Uit het volk — voor het volk" werden de geroodigden van het station afgehaald, en in een optocht, gevormd uit alle takken van handel, nijverheid en landbouw, naar het feestgebouw op de markt geleid, waar de gebruikelijke toespraken werden gehouden. (Zie de uitvoerige beschrijving van een en ander in de middelburgsche courant van i Maart 1872 n°. 52.) Deze vereeniging werd den 13 " Juni 1865 opgericht, onder den naam van „Vereeniging tot het regelen en bevorderen van volksvermaken", wélke naam later (1867/68) in die van „Uit het volk — voor het volk" veranderd werd. Het doel der vereeniging is: „Middelburgs ingezetenen, voornamelijk den handwerksman en den dienst„baren stand, door muziekuitvoeringen, tentoonstellingen, voorlezingen „als anderszins, nu en dan aangenaam en nuttig bezig te houden, en „daardoor den smaak voor al wat schoon en edel is. aan te wakkeren." Zie het „Overzicht van het door de Vereeniging Uit het volk — voor het volk te Middelburg verrichtte, gedurende haar vijf en twintig jarig bestaan." 'ilö. 1872. 1 April. Derde eeuwfeest der inneming van den Briel door de Watergeuzen, grondvesting van Nederlands onafhankelijkheid. Vz. Het aanziend borstbeeld van Willem den Zwijger, op twee lauwertakken. Daaronder: willem 1 prins van oranje GRONDLEGGER ONZER VRYHEID Omschrift * ter herinnering aan iiiït derde eeuwfeest i april 1872 * het dankbare nageslacht Kz. Een de face staande vrouw met haar linkervoet het spaansche wapen vertredende, houdt een lauwerkrans boven het door vlaggen en krijgstuig omgeven wapen van den Briel, waarachter zich een speer bevindt, waarop de vrijheidshoed geplaatst is en waaraan een wimpel met de spreuk: libertatis primitlebevestigd is, in hare linkerhand houdt zij een vaandel met het opschrift: met god voor vaderland en oranje. Aan de afsnede links: posthumus, rechts: amstekdam. In de afsnede: 1 april 1872 Omschrift: grondvesting van neerlands onafhankelijkheid Zilver en brons, 57 m.M. Afgebeeld Revue Beige 1872, pl. xvii n°. 5. Oranjepenningen 1289. 211. Al s voren. Vz. Het aanziend borstbeeld van Willem den Zwijger, daaromheen: WILLEM I PRINS VAN ORANJE grondlegger onzer vryiieid. Omschrift: ter herinnering aan het derde eeuwfeest i april 1872 het dankbare nageslacht Kz. Geheel gelijk aan n°. 210, doch aan de afsnede alleen rechts: j. l>. p.(osthumus). Tin, 35 m.M. Verz. Tkyi.er. Zie Revue Beige 1872, bl. 477. 'iü. Als voren. Vz. In het veld: 1572, waaronder de brullende nederlandsche leeuw zijn kluisters verbrekende, daaronder: j. F,.(iion.) Omschrift: • door gods zegen, oranjes hulp en nederlands eendracht Kz. In een lauwerkrans: 1872 VRIJHEID EN ORDE Goud, zilver, brons en kompositie, 30 m.M. Verz. Z. Zie Revue Beige 1872, pl. xvn n°. 7. Oranjepenningen 1290. Vervaardigd op last der feestkommissie te Amsterdam, die daarvan aan die stad vier exemplaren van elk metaal schonk. De inschrijvers ter viering van het feest te Amsterdam ontvingen elk een ex. in koper verguld. Deze penning met oog werd aan rood, wit. blauw lint met oranje strik als draagtceken gebezigd door de Dordrechtsche feestkommissie. (Kat. Smits v. Niki werkerk, blz. 176 n°. 3508 9). '.iltt. Als voren. Vz. Het links gewend borstbeeld van Wii.lem den Zwijger. Omschrift: CUILIELMUS PRINCEPS ARAUSIACUS Het geheel omgeven door een parelrand. Kz. Onder een strijdbijl en wimpel (gekruist): INOPINATA PER CONTRARIA waaronder een lauwertak en boogsgewijs: cal. apr. mdlxxii — cal. apk. mdccclxxii alles omgeven door een parelrand. Brons, 50 m.M., door J. P. M. Menger. Verz. Z. Revue Delge 1874, pl. 11 n". 17. Oranjepenniiigen 1295. Deze penning werd den Koning door de Utrechtsche feestkommissie in goud aangeboden. (Zie Kat. Smits van Nieuvvkrkerk, blz. 176 n°. 3497)- '114. Al s voren. Vz. De nederlandsche maagd, de speer met de vrijheidsmuts houdende, ontvangt een lauwerkrans van de tegenover haar staande Viktorie, die haar voet op een kanon geplaatst heeft. Naast de maagd de leeuw met de nederlandsche vlag. Naast de Viktorie het wapen van den Briel. Op den achtergrond een driemaster. In de afsnede: s. de vries 'shage. Omschrift: LAND EN VRIJHEID STEGEN UIT DE WATEREN OMHOOG Kz. Onder de koninklijke kroon de wapens van Nederland en Oranje, daaronder op een lint: je maintiendrai, beneden 1572 Omschrift op matten rand: HERINNERING • AAN • HET • DERDE . EEUWFEEST • 1 - APRIL -1872 & BRIELLE sfs Brons, ook met oog en ring in zilver, 40 m.M. Verz. Z. Afgebeeld in de Revue Beige 1872, pi. xvi n". 3. Oranjepenningen 1288. 215. Als voren. Vz. Het wapen van den Briel, daarachter op een speer de vrijheidshoed, daaronder op een lint: libertatis primitiae. In het veld links: Omschrift: de fortuin helpt den stoute, inneming van den briel door de watergeuzen. Kz. Een krijgsman, een opgeheven zwaard in de rechter- en de vrijheidsvaan in de linkerhand houdende, verdrijft de tirannie, voorgesteld onder de gedaante eener vrouw, die het juk laat vallen en een naar den grond gekeerd zwaard houdt. In het verschiet: een schip en de toren van Brielle. In de afsnede: door het — vrye nederland plechtig herdacht i apr. 1872. Rechts: m c d v j (M. C. deVries Jr.) Omschrift: toen schrikte de tyranny. Brons en tin, 33 m.M., Verz. Z. Afgebeeld: Revue Beige 1872, pl. xvi n°. 4. 210. Als voren. Vz. Het wapen van den Briel, waaronder: a. i. i) v. (A. J. de Vries te Amsterdam), daaronder op een lint: libertatis primitiae. In het veld links: 1 apr 1572 i al'r 1872 Kz- aan de inneming van den br iel door de s* Tin, met oog, 27 m.M., Verz. Z. 217. Als voren. Vz. In een zoogenaamden hollandschen tuin, de vrijheidshoed op een speer, omgeven door oranjetakken, tusschen de jaartallen: 1572 1872 Kz. In het veld in een parelcirkel: 1 APRIL 1572. Omschrift: *DAGERAAD ONZER VRIJHEID. Brons, 25 m.M., Verz. Z. Afgebeeld in de Revue Beige i872,pl.xvnn°. 18. Tijdschrift 1894, blz. 18, als gesneden door J. P. Menger. Oranjepenningen 1291. Deze penning werd in koperverguld aan de schooljeugd te lirielle vereerd. (Kat. Smits van Nikuwerkerk n°. 3511). 218. Als voren. Vz. Het rechtsgewend hoofd van Z. M. Koning Willem III, daaronder twee boeken waarop men leest: biblia en 1848, en daarnaast 18 72 Omschrift in parelrand: VOOR GOD KONING EN VADERLAND Kz. Twee vereenigde handen tusschen een dubbelen bedeltasch, daarnaast: 15 72 Omschrift: LEVE DE GEUS •:* TOT HET DRAGEN VAN DEN BEEDELZAK. Zilver, ovaal met oog, van onder en ter zijden drie uitstekende knopjes, 40 bij 36 m.M , Verz. Z. Afgebeeld in de Revue Beige 1874, pl. 1 n°. 13. Oranjepenningen 1293. 21!». Als voren. Vz. Het rechtsgewend borstbeeld van Willem den Zwijger. Omschrift: VADER DES VADERLANDS Kz. Twee saamgevouwen handen, daarboven 1572 en daaronder 1872. Omschrift: GETROUW AAN ORANJE TOT DEN DOOD. Tin draagteeken, 27 bij 23 m.M., Kon. Kab. Revue Beige 1874, pl. 11 n°. 16 Oranjepen- ningen 1294. 220. Als voren. Vz. Watergeus in de linkerhand een vlag, in de rechter een zwaard, daarboven: de watergeus. Kz. HET WAS DE LEEUW uit judas stam die in den briel zijn zetel nam. 1572 Lood, 23 m.M., Verz Z. 'Z'Z\. Als voren, gevierd te Neuzen. Vz. In het veld: i april 1572 © feestelijk HERDACHT TE neuzen s> i april 1872 Omschrift: 8> nederlands onafhankelijkheid Kz. Het gekroonde wapen der gemeente Neuzen. Omschrift: * gemeente neuzen • zeeland * nederland Brons, 32 m.M., Verz. Teyler. Afgebeeld in de Revue Beige 1872, pl. xvn n°. 6. Ji'i'-i. Als voren. Draa^teeken, in den vorm van een anker, o i waarop een medaillon rust, omgeven door een dichtgegespten riem. Op het anker: boven: derde eeuwfeest 1872 Onder: op god is mijn betrouwen prins willem van oranje Op den riem: DEN EERSTEN DACI1 VAN APRIL VERLOOS DUC D'ALVA SIJNEN BRIL. In het medaillon een vestingpoort met het wapen van den Briel, op de poort rechts: tiende , bloed , , penning lmks: plakaat' boven de poort twee saamgevouwen handen, aan de polsen waarvan een bedelzak, nap en kalebas zijn bevestigd, bestraald door een hemellicht, waarin: wnj In de afsnede: dit is van den iieere geschied Zilver, 54 bij 31 m.M., Verz. Z. Werd verkocht in een enveloppe, waarop een vergrootte afbeelding van het draagteeken voorkwam, omgeven door oranje-wit-blauwen rand. 223. Als voren. Variant, met ingestempelde letters voor de opschriften in het medaillon en klein verschil in de teekening, in verz. W. Snoeck. 224. Als voren. In het Kon. Huisarchief bevindt zich een groot ex. van dit draagteeken, poort en handen met bedelzak, zilver, verder verguld zilver, groot 100 bij 60 m.M., aan ring. 225. Als voren. De nederlandsche leeuw rechtop staande, houdt in de beide voorpooten een speer, waarop de vrijheidshoed, waarboven: 1572, onder: 1872. Omschrift op matten rand: VOOR VRIJHEID VORST EN VADERLAND Zilver, ovaal met oog, 355 bij 24 m.M., Verz. Z. ('s-Gravenhaagsche zilverwerkers). Oranjepenuingeti 1 296 220. Als voren. Vz. Linksgewend borstbeeld vanZ. M Koning Willem ni. Omschrift: ♦ EN TOVT FIDELLES AV ROY ♦ 1572 1872 Kz. Een geharnaste en bloote hand tusschen dubbelen bedelzak. Omschrift: JVSQVES A PORTER LA BESACE Geel koper en tin, ovaal met oog en ring, 29 bij 23 m.M., Verz. Z. 227. Als voren. Als n°. 226, doch met linksgewend borstbeeld van Philips II. Tin. Verz. H. Kuipers. Afgebeeld, Revue Beige 1872, pl xvi n°. 1 en 2. 228. Als voren. Vz. Linksgewend borstbeeld van Philips II. Omschrift: en tovt fidelles av roi & vive lf. gevs Kz. Twee handen tusschen dubbelen bedelzak. Omschrift: jvsqves a porter la besace # 1572. 1 april. 1872. Lood, 26 m.M., Verz. Z. 229. Als voren. Looden reproduktie van den geuzenpenning, afgebeeld v. Loon, deel I, blz. 85 n°. 3, Verz. Z. 230. Als voren. Draagteeken. Watergeus, in de linkerhand de prinse vlag, in de rechter een bijl, met den linkervoet op een kanon. Lood, hoog 42 m.M., Verz. Z. (Werd gedragen op oranje strik). ld. in zilver op oranje, wit, blauwen strik. Verz. W. Snoeck. 231. Als voren. Zilveren draagteeken, aanziend borstbeeld van een Watergeus op oranje roset. Hoog 18 m.M., Verz. W. Snoeck. 232. Als voren. Naar links zeilend schip, op den romp staat: 1572 — 1872 Omgeven door een lauwer- en eiketak. Zilver draagteeken op oranjelint, hoog 28 m.M., Verz. W. Snoeck. ('s-Gravenhaagsche zilverwerkers). 233. Als voren. Vz. Het linksgewende borstbeeld van Prins Willem 1. Boven ter zijden: p. v. o. 1572 Kz. de overwinning der watergeuzen BRIELLE 1572 Lood, 23 m.M., Verz. Z. 234. Als voren. Vz. Staande ridder met opgeheven degen in de linker, en oorkonde in de rechterhand, (voorstellende Prins Willem i). Boven ter zijden: p. v. o. 1572 Kz. Geheel gelijk den voorgaanden. Lood, 23 m.M., Verz. Z. Volgens mededeeling van den heer F. de Lange, te Alkmaar vervaardigd, ter gelegenheid der Aprilfeesten aldaar. 235. Als voren. Linksg-ewend borstbeeld van Prins Willem i, o daaronder: w. v. o. BRIELLE 1872 't Geheel in lauwerkrans, met vierkant oog. Hoog 35, breed 30 m.M., Kon. kab., Oranjepenningen 1297. 230. Als voren. Twee door een kroon gedekte schilden, waarop: oranje en: 1572 boven 1872 Zilver, eenzijdig draagteeken, breed 25, hoog 18 m.M., Kon. kab. Oranjepemiingen 1298. De nederlandsche zeeschuimers, die kaperbrieven van prins Willem van Oranje hadden verkregen, werden weldra zoo groot in aantal, en schonden het volkenrecht zoo in het oog loopend. dat koningin Elizabeth van Engeland, die aanvankelijk hunne brieven erkend had, hun hare bescherming moest onttrekken. Einde Maart 1572 liep een vloot van 28 schepen, onder graaf Lumey van der Marck, de engelsche havens uit, om zich van Enkhuizen meester te maken. Door tegenwind zeilde de vloot echter naar Voorne en nam met behulp van den veerman Koppestok, op den len April 1572, de versterkte haven Brielle, die van toen af aan hun zetel werd, waar ze hun buit heenbrachten en van waaruit ze zich van de versterkte plaatsen Enkhuizen en Vlissingen meester maakten. 230A. Als voren. Linksgewende staande leeuw met kroon en zwaard, in den linkervoorpoot een slang, omschrift: NEERLANDS VRYHEID 1572 1872 omgeven door gestileerde lauwertakken. Eenzijdig. Geel koper met oog, 37 m.M., Verz. du Ckocq. 230". Als voren. Bedeltasch, waarop een bril, (Brielle) met den riem hangende om een den tasch omgevende jarretière met het opschrift: SI NON NOlilS w SALTEM POSTERIS. Zilver met oog en ring, eenzijdig, 25 bij 29 m.M., Verz. du Crocq. 230'. Als voren. Houten, oranje geverfde knoop, met ingesloten zilveren plaatje, waarop rechtsgewende staande leeuw met kroon, zwaard en speer met vrijheidshoed, een draak vertredende. Omschrift: — 1 april — (572 — 1872 Groot 26 m.M., Verz. du Crocq. 11 Als voren. Onopgetuigde driemaster, omschrift op twee regels: scheepsop tuig krs-ver een ig1ng nog tijdig ontwaakt Tin met oog, 26 m.M., Verz. du Crocq. Gedragen bij den optocht te Amsterdam. Als voren. Letterblokje met gevleugelde A , 1 •• 1 JOH. ENSCHEDE & ZONEN Op twee der zijden, lettergieterij te haarlem en: 1572 — brielle — 1872 Letterspecie, lang 21 m.M., Verz. du Crocq. Gestrooid bij den optocht te Haarlem. 237. 1872. 1 April Hulde aan de kommissie voor de viering van het derde eeuwfeest van Nederlands onafhankelijkheid te Schiedam. Vz. De stedemaagd, kenbaar aan de op haar hoofd geplaatste muurkroon, links gezeten, biedt met de rechterhand een krans aan, terwijl haar linkerarm op het naast haar staande wapen der gemeente Schiedam rust Op den sokel: s. de vries 's hage In de afsnede: SCHIEDAM. Omschrift: herinnering aan het derde eeuwfeest i april 1872. Kz. In het veld: •k AAN-DE-LEDENVAN-DE-COMMISSIE-ONDERWIER-LEIDING-EN-TOEZICHTHET-FEEST-TER-HERINNERING- VAN-DE-VESTIGING-ONZERONAFHANKELIJKHEID-IN'-1572OP-DEN-1-APRIL-1872-TE-SCHIEDAMIS-GEVIERD-WORDT-DEZE-PENNINGALS-HULDEBETOON-VOOR-HUNNEVERRICHTING EN-DOOR-DEINGEZETENEN-DANKBAAR- AANGEBODEN. ★ Zilver, 45 m.M., Verz. v. Dijk v. Matenesse. Hiervan zijn slechts 28 stuks geslagen, waarna de stempels vernietigd zijn, blijkens eene daarvan opgemaakte oorkonde. De exemplaren zijn verdeeld: 25 aan de feestkommissie, 1 voor den heer van Dijk van Matenesse, i voor de gemeente Schiedam en 1 voor het Kon. Penningkabinet te 's-Gravenhage. 1870. 6 April. Hulde aan de feestkommissie te Vlissingen. Vz. Het gekroonde wapen van Vlissingen. Omschrift: 1572 6 april 1872. Kz. Opschrift: HULDE aan de Feestcommissie Zilver, 42 m.M., net gegraveerd, Oudheidskamer te Vlissing-en. o 1872. 15 Mei. Overbrenging van het stoffelijk overschot van Prinses Hendrik der Nederlanden. Vz. De door de koningskroon gedekte wapens van Prins Hendrik der Nederlanden en van Saksen-Weimar. Omschrift hoven: * A LA MEMOIRE DE NOTRE BIEN-AIMÉE PRINCESSE * AMELIE M. D. G. A. DE SAXE-WEIMAR 1 . née le 20 mai 1830; unaer. décédée le i mai 1s72, a' WALEERDANGE Kz. Katafalk, dragende onder een troonhemel met de koningskroon en de letter jfl, de onder bloemen en kransen beduiven lijkkist. Voor tegen den katafalk de gekroonde wapens van den prins en de prinses; onder den katafalk links in miniatuurletters: albert wunsch in het midden het op een bekroonden mantel rustende wapen van 1 .uxemburg. Omschrift: * TRANSLA I ION DES CENDRES DE S. A. R. LA PRINCESSE HENRI DES PAYS=BAS. Onder om den katafalk: LUXEMliOURG Ij MAI 1S72 EI.LE FUT ENLEVÉE TROP TÓT A I.'AMOUR DES LUXEMliOURG eo IS. Tin, 49 m.M., Verz. Z. Amalif, Maria da Gloria Augusta, hertogin van Saksen-Weimar-elsenach, huwde den 19 Mei 1S53 met Z- K. H. Willem Frederik Hendrik, prins dek Nederlanden (Zie Dirks 744) Het huwelijk bleef kinderloos. >40. 1872, 4 Juni. Onthulling van het monument ter gedachtenis van Graaf Adoli van Nassau en van den slag bij Heiligerlee. Vz. Het linksgewend hoofd van Z. M. Koning Willem III, daaronder: s. dk vries - 's hage. Omschrift: WILLEM III KONING — DER NEDERLANDEN. Kz. Onder een kroon en een lint de wapens van Friesland, Groningen en Drenthe, daarboven heiligeri.ee en daaronder 1568—1872. Omschrift: * NEERLANDS-NOORDEN-JUBELTDEN.KONINGTEGEMOET. Zilver, met oog en ring, 32 m.M.,Verz.TEYLER. Den 24 Mei 156S versloeg graaf Lodkwijk van Nassau den Graaf van AreMWRG bij het klooster Heiligerlee, nabij Winschoten, welke aanvoerder met ruim 500 Spanjaarden het leven lieten. Van onze zijde was het verlies slechts enkele ruiters, doch sneuvelde Graaf Adolf van Nassau, broeder van Prins Willem I wiens naam in het Wilhelmuslied voortleeft: „Graaf Adolf is gebleven „I11 Friesland in den slag, „Zijn ziel in 't eeuwig leven „Verwacht den jongsten dag." Den 24 Mei 1S6S werd bij gelegenheid van den 3oo«t,n verjaardag van den slag de eerste steen gelegd voor het door den schilder Egenkkrgkr ontworpen monument, in tegenwoordigheid van den Prins van Oranje en Prins Hendrik. De penning is geslagen volgens Oranjepenningen 1299 op het voorgenomen bezoek van Z. M. Koning Willem III. 241. 1872. 4 Juni. Overlijden Mr. |. R. Thorbecke, te 's-Gravenhage. Vz. Zijn linksgewend hoofd, daaronder: m. c. de vries jr. Omschrift: mr. johan rudolfii thorbecke. Kz. In het veld: Faksimilé der handteekening van Thorbeckf., daaronder: geboren te zwolle 15 januarv 1798 OVERLEDEN TE 's GRAVENHAGE 4 JUNY 1872. Omschrift: * de naam van het genie is ZYN WAARDIGSTE LOFREDENAAR. Zilver en brons, 55 m.M., Verz. Z 242. Als voren. Vz. Zijn linksgewend hoofd, daaronder: s. de vries 's hage Omschrift in twee regels: binnen: mr- johan-rudolph- thorbecke boven: geboren-te-zwolle- 15-januarij- 1798 onder: overleden-te-'sgraveniiage-4-junij-i872 Kz. Binnen een met linten omslingerden lauwerkrans, waarop vijf wapens: Universiteit Lei- den, Thorbecke, (in zilver een snoek van natuurlijke kleur, zwemmende op een gegolfden dwarsbalk van acht stukken, beurtelings blauw en zilver), Nederland, Zwolle, Universiteit Gent — en beneden een opengeslagen boek, op welks bladen is ingegrift: grond 17 maart wet 1848 het opschrift: 31.ocT.1849- tot 19.ai-ril.1853- i-feb-i862- tot iofeb-i866- 3-jan-I87I- tot 4-juniw872 Omschrift: * de-grondwet-mag-niet-eeneloutere-vorm-zij-moet-een-nationale-krachtwezen- Brons, 44 m.M., Verz. Z. Thorbkckk studeerde te Amsterdam en Leiden, waar hij in 1S20 in de letteren en in de beide rechten promoveerde, bezocht daarna verscheidene duitsche universiteiten, o. a. Güttingen en Berlijn en vestigde zich als advokaat te Amsterdam, doch werd reeds een jaar later benoemd tot hoogleeraar te Gent, welk ambt hij bij de revolutie van 1830 neerlegde om zich te Leiden te vestigen, waar hij weldra als professor in de staats- en rechtsgeschiedenis werd benoemd. In 1840 gekozen tot lid der 2e kamer, diende hij met 8 medeleden het bekende voorstel tot Grondwetsherziening in, dat echter 30 Mei 1845 werd verworpen. In Maart 1848, als lid der kommissie voor de Grondwetsherziening benoemd, zag hij haar ontwerp aangenomen en 3 November 1848 afgekondigd. De data op de Kz. van den tweeden penning zijn de tijdperken, waarop hij als Premier met de portefeuille van Binnenlandsche Zaken was belast, welke hij de eerste maal tengevolge van de Aprilbeweging in 1853, wegens de invoering der bisschoppelijke hierarchie, moest nederleggen. Vele belangrijke staatkundige geschriften verschenen van zijne hand. Nederland eerde hem door een standbeeld, waaraan 's-Gravenhage eerst een plaats weigerde en dat toen te Amsterdam is verrezen. "'43. 1872. 26 Juni. Onthulling van het standbeeld van H. Boerhaave, te Leiden. Vz. Zijn linksgewend borstbeeld in toga. Omschrift: HERMAN BOERHAAVE GEB. 31 DEC. 1668 — OVERL. 23 SEPT. 1738. Kz. De afbeelding van het standbeeld, beneden links: j. t. stracké sc., rechts: j. p. v. d. kellen f. Omschrift: ONTHULD TE LEIDEN DEN 26 JUNI 1872. Zilver en brons, 54 m.M., Verz. Teyler. Boerhaave werd 31 December 1668 te Voorhout geboren, waar zijn vader predikant was; hij bezocht de leidsche akademie. waar hij in 1689 tot dokter in de wijsbegeerte promoveerde, doch ging daarop geneeskunde studeeren, waarin hij 15 Juli 1693 te Harderwijk promoveerde, om zich te Leiden als geneesheer te vestigen. In 1701 werd hij lektor, in I7°9 hoogleeraar aldaar in de scheien natuurkunde, welk ambt hij in 1729, door ziekte daartoe genoodzaakt, moest nederleggen, doch vervolgde hij tot kort voor zijn dood zijne lessen in de geneeskunde. Als bewijs van zijne groote beroemdheid wordt aangehaald, dat een brief uit een ander werelddeel met het adres: „Aan Boerhaavk in Europa," terstond zijne bestemming bereikte. '*44. 1872, 26—27 Juni. Tweede eeuwfeest van de verdediging van Aardenburg. Vz. Het gekroonde wapen van Aardenburg met twee leeuwen als schildhouders. Omschrift: TWEEDE EEUWFEEST VAN AARDENBURC'S VERDEDIGING 1672-1872. Kz. Een rechts staande vrouw, met een muurkroon op het hoofd, leunt met haar rechterhand op een ploeg, geplaatst in een korenveld, en houdt in haar linkerhand een lauwerkrans, voor haar rechts een kamrad, hoorn van overvloed en bijenkorf. In de afsnede een bliksem en daaronder: l wiener Omschrift: © zij hebben hunne /waarden geslagen tot spaden en hunne spiesen tot sikkelen Zilver en brons, 48 m.M., Verz. Teyler. In 1672 werden de fransche troepen, die tot tweemalen toe Aardenburg stormenderhand trachtten in te nemen, met groot verlies teruggeslagen, waardoor zij genoodzaakt waren, zich uit Staats-Vlaanderen terug te trekken. ''4.». 1872. 7 Juli. Presentiepenning van de Société Royale de Numismatique de Belgique met borstbeeld van Tii. van Berckel. Vz. Geheel gelijk aan n°. 189. Kz. , r_ /. D i-rÉ Ro,. 6.° ** de numismatique df. belgique assemblee in eikenkrans. Brons, 33 m.M., Verz. Snoeck. Bijdragen, 2C druk, nu. 534. 240. 1872. 10 Juli. Gedenkpenninkje voor Wilhf.lmina Jacob.v van ZuiJLEN. Vz. In het veld : de weduwe leonardus franciscus de bruijn=van zuijlen aan wiliielmina jacoba van zuijlen Kz. In een lauwerkrans: 10 juli 1822—1872 Brons, 32 m.M., door J. P. Menger. Verz. T eyler. '247. 1872. 12-17 Augustus. Nationale wedstrijd van den Nederlandschen YVeerbaarheidsbond teApeldoorn.(\Yiesselsche heidei. Vz. Linksgewend hoofd van Z. M. Koning W ili.em III, daaronder: s. de vries, 'shage. Omschrift: WILLEM III KONING DER NEDERLANDEN. Kz. Het gekroonde wapen van Apeldoorn op twee gekruiste buksen, een patroontasch en een lauwer- en eiketak, daaronder: APELDOORN. Omschrift op matten rand: ni;d. weerisaar- HEIDSBOND * NAT. WEDSTRIJD IN AUG. l8~2 * Brons en kompositie, 32 m.M., Verz. Z. 248. Dezelfde met het jaartal 1870 in 1872 veranderd. Deze wedstrijd had in 1870 moeten plaats hebben, doch werd toen om den fransch-duitschen oorlog en in het jaar 1871 om de heertellende cholera-epidemie uitgesteld. De penning werd reeds in 1870 vervaardigd, (zie 11... 168), later is het jaartal veranderd en daarna de stempel afgekeurd en een nieuwe vervaardigd. De 3 exemplaren der verschillende stempels in Teyi.ers Penningkab. 24». Al s voren. Penning voor de korpsprijzen bij dezen schietwedstrijd. I'e vergeefs opgevraagd in het Tijdschrift. Vermoedelijk een der prijspenningen van „de Zwijger" te Utrecht. n«'\ 117, 192 of n'\ 278, 355. 250. 1872. 28 Augustus. 2C Eeuwfeest van het ontzet van Groningen. Vz. De stedemaagd met pantser en muur- kroon, links staande; zij houdt hare rechterhand boven een altaar, waarop een kussen met twee sleutels geplaatst is en op welks voorzijde het wapen van Groningen gebeiteld is en heeft in hare linkerhand de stedelijke banier. Aan hare voeten rechts ligt de nederlandsche leeuw. In het veld links: j. h egenberger. inv. en rechts: i'. menger i In de afsnede: grl'ningkï C0NSTAN1 I 072. Omschrift: onder mijne hoede veilig. Kz. Een triomfboog op vier kolommen, waarin op een zuil het borstbeeld van Rabenhalpt prijkt, op de voorzijde der zuil: ter ekrr kabemiaupt, op het fries van den boog mdccclxxii links en rechts van den boog kanonnen, kogels en vaandels, In het veld rechts j. i>. m. menger 1 I11 de afsnede: het tweede eeuwfeest VAN GROMNGENS OXTZET GEVIERD 28 Al'G. 1872. Omschrift: DOOR MOED EN BELEID. Brons, 54 m.M., Verz. Z., Tijdschrift 1894, blz. 17. Jaarlijks wordt te Groningen de 28•,•• Augustus feestelijk gevierd, ter herinnering aan het ontzet der stad van liet beleg door de bisschoppen van Munster en Keulen door Rabenhaitt in 1672. 251. 1872. ii September. Festival uitgeschreven door de liedertafel „Concordia" te Vlissingen. Vz, Parelcirkel omgeven door samengestrikte lauwer- en eikentakken, daarbinnen: Omschrift: * JS? • liedertafel concordia In het veld in een doorbroken cirkel met ornementen: VLISSINGEN Kz Cartouche met cirkelvormig binnenveld waarin: — 1872 Zilver, met oog en ring, 38 m.M., Oudheidskamer te Vlissingen. Den 11 September 1872 werd aan de liedertafel „Concordia" te Vlissingen een banier aangeboden, bij welke gelegenheid door diverse fanfare- en harmoniekorpsen op de Groote Markt en daarna in den Prinsentuin door diverse liedertafels en zangvereenigingen eene uitvoering werd gegeven. In optocht begaf men zich van de plaats van bijeenkomst, het „Beeldenhuis" op het Dok, naar de Groote Markt, waar de aanbieding der banier plaats had en na de muziekuitvoering naar den Prinsentuin. waar na afloop der zangnummers het „eeremetaal" werd uitgereikt. N°. 15 van den optocht was een „rijtuig met eenige :M'j;e dames, met zich voerende de PANIER en de Medailles, welke uitgereikt zullen worden." (Ontleend aan het mij door mej. M. de Man te Middelburg toegezonden programma.) 25*2. 1872. 21—30 September. 25-jarig bestaan der Hollandsche, Maatschappij van Landbouw, gevierd te 's-Gravenhage. Vz. In een bloemkrans, onder de door een lint met het opschrift: bid kn wkkk verbonden wapens van Zuid-Holland en 's-Gravenhage. zilveren jubelviering der holi,. maatschappij van landbouw 's gravenhage daaronder een bloemtak. Kz. Ceres links gezeten, omgeven door landbouw-attributen. Op de afsnede : S. de vries 's hage In de afsnede : 2,—3°> september 1S47—1872 Brons, 50 m.M., Verz. Z. Deze maatschappij heeft hare ± 90 afdeelingen zoowel in Noordals in Zuid-Holland; haar doel is de verbetering van den maatschappelijken toestand en de welvaart van de landbouwers, benevens de verbetering en de bevordering van het landbouwbedrijf in den meest uitgebreiden zin, met name: veeteelt en zuivelbereiding, tuinen akkerbouw, boom- en bloemkweekerij, hout-, riet- en biezenteelt. Het 25jarig bestaan werd gevierd door eene uitstekend geslaagde en bizonder uitgebreide landbouwtentoonstelling in het Malieveld te 's-Gravenhage. Als voren. Prijspenning der Staten van Zuid-Holland voor de tentoonstelling te 's-Gravenhage. Vz. Het gekroonde provinciale wapen, daarboven: provincie, en daaronder: zuid-holland Kz. Glad veld, omgeven door een lauwerkrans. Omschrift: landbouw tentoonstelling 's gravenhage. september 1S72. Brons, 48 m.M., door J. P. M. Menger, Leidsch Penn. Kab. 25 4 1872. 15 Oktober. Dr. F C. Donders, te Utrecht, 25 jaar hoogleeraar. Vz. Zijn linksgewend hoofd, daaronder: s. de vries Omschrift: kranciscus cornelius donders Kz. In het veld, onder een zespuntige ster in acht regels: praeceptori- carissimo — socii- senat. veteran. — et- non- pavci corl'. stvdios. vltraiect. — adscript1 d. xv. m. octoh. — an. m-d-ccc-lxxii Brons, 44 m.M., Verz. Z. In goud aan prof. Donders vereerd. Bijdragen 2' druk n°. 535. Donders werd 27 Mei 1818 te Tilburg geboren, studeerde te Utrecht en promoveerde in 1840 te Leiden, waarna hij lot officier van gezondheid werd benoemd. Na te Vlissingen en te 's-Gravenhage in garnizoen te hebben gelegen, werd hij in 1842 leeraar in de anatomie en physiologie aan het militair hospitaal te Utrecht, in 1847 hoogleeraar in de physiologie, weefselleer en oogheelkunde aldaar, waar hij omstreeks 1851 het „Nederlandsch gasthuis voor oo^lijders" (met daaraan verbonden wetenschappelijken kursus) en in 1867 het phvsiologisch laboratorium stichtte. Behalve door zijne talrijke geleerde geschriften, verwierf hij als oogheelkundige een wereld beroemden naam. Tal van ridderorden sierden zijne borst, de grootste wetenschappelijke genootschappen in binnen- en buitenland eerden hem door hem het lidmaatschap aan te bieden. In 188S verkreeg hij op grond van zijn 7qjarigen leeftijd zijn emeritaat (zie n°. 784) en overleed 24 Maart 1889 te Utrecht. Prijspenning der Ned. Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde. 1872. Het door een krans van bloemen en vruchten omgeven gekroonde nederlandsche wapen met twee leeuwen als schildhouders, rustende op 2 omlaaggewende vlaggetjes en een lint met de spreuk: je maintiendr.m Omschrift: * nederlandsche maatschappij voor tuinbouw en plantkunde Kz. Glad veld, omgeven door samengestrikte lauwer- en eiketakken. Verguld zilver, zilver en brons 42 m.M., Verz. Z. De maatschappij, in 1S72 opgericht en te Amsterdam gevestigd, telt 25 afdeelingen en tracht de belangen van tuinbouw en plantkunde, zoo in Nederland als in de overzeesche bezittingen, met alle haar ten dienste staande middelen te bevorderen. Binnen- en buitenlandsche vereenigingen, die in gelijke richting werkzaam zijn, kunnen zich bij haar aansluiten of met haar samenwerken. 25«. 1872. Draagpenninkje van den Nederlandschen Weerbaarheidsbond. Vz. De linksgaande nederlandsche leeuw met zwaard en pijlbundel. Omschrift: eendragt maakt magt In de afsnede: 22 ,f™BER Kz. In een lauwerkrans: scherpschutters wedstrijd Omschrift: nederlandsche weerbaarheidsbond. Brons, met oog- en ring, 19 m.M., door J. P. M. Menger, Leidsch Penn. Kab. 257. 1872. De raad der gemeente Arnhem aan MR. J. J. A. A. baron van Pallandt. Vz. Tusschen twee saamgebonden eiketakken: de raad der gemeente arnhem aan zijnen voorzitter mr. j. j. a. a. baron van pallandt van westervoort. 1841. 1872 0o° oo Kz. Het gekroonde wapen van Arnhem met twee leeuwen als schildhouders. In de afsnede: de vries. kec. arnhem. Brons, 54 m.M., Leidsch Penn. Kab. 258. 1872. Ter eere van MR. C. P. K. Winckel. Vz. In het veld om een vierkant, eenige chineesche karakters: S- PI tli 12 Omschrift: * * * Mr. c. p. k. winckel, advocaat en procureur Kz. In het veld om een vierkant, eenige chineesche karakters: m m I I & m Érli & % n Omschrift: * * * samarang * * * 1872. Zilver, 36 m.M., Verz. Bat. Gen. De opschriften beteekenen volgens mr. j. a. v. d. Chijs: De bevolking brengt hulde aan den praktizijn. Mogen de vijf zegeningen op uw huis nederdalen! 25». 1872. Expeditie naar Deli. Gesp als beschreven onder n°. 127, met het opschrift: deu 1872. 2 Brons, 50 m.M., Verz Teyler. (Zie no. 181.) 202. 1873. 7 Juni. Ter eere van Mr. Dr. S. C. Snellen van Vollenhoven, te 's-Gravenhage. Vz. Zijn rechtsgewend borstbeeld, daaronder: j. p. van der kellen f. Kz. Tusschen twee saamgestrikte lauwertakken : per. xxii. ann. sodalis per. xx. praeses collegii. studia. exemplo praeivit. auctoritate. rexit ingenio. ornavit. nomine ext er is. commendav1t vii. iunii mdccclxxiii Omschrift: & viro • doctissimo • s • c • snellen • van • vollen hoven • i • u • d • coll • entomolog neerland • hunc • num • f ac • cur Brons, 59 m.M., Verz. Teyler. Door de Nederlandsche Entomologische vereeniging aan haren aftredenden voorzitter aangeboden. Samuel Constant Snellen van Vollenhoven, geboren te Rotterdam iS Oktober i s16. promo veerde te Leiden in de rechten 25 September 1839, vestigde zich te 's-Gravenhage als advokaat, doch gevoelde zich steeds meer tot de studie der natuur dan tot de wetten aangetrokken en vertrok daarom naar de Gliphoeve te Heemstede, om zich geheel aan die studie te kunnen wijden; daarna was hij geruimen tijd konservator aan 's-Rijks museum van Natuurlijke Historie te Leiden, 1854—1873. doch vestigde zich in laatstgenoemd jaar te 's-Gravenhage, waar hij onderscheidene werken over de insekten schreef. In 1862 werd hij door de Hoogeschool te Groningen tot philosophiae naturalis doctor honoris causa benoemd. Hij overleed te 's-Gravenhage 22 Maart 18S0. 203. 1873. 13 Juni- Ter eere van DR. J. A. C. Rovers, bij zijn aftreden als hoogleeraar te Utrecht. Yz. Zijn linksgewend borstbeeld, versierd met de orde van den nederlandschen leeuw, daaronder: j. r. m. menger f. Omschrift: iacobvs adolphvs carolvs rovers lit. hvm. et. phil. theor. professor. Kz. I usschen saamgestrikte eike- en lauwertakken : praeceptori carissimo discipvli Omschrift : - mdcccxxvi franeqvera mdcccxliii groninga mdccclv traiectvm ad r1iknvm mdccclxxi1i Brons, 54 m.M., Leidsch Penn. Kab. Rovers werd geboren te Dordrecht 22 Juli 1803, bezocht de latijnsche school te Utrecht en werd 16 December 1819 als student aldaar ingeschreven. Xa twee malen voor een prijsvraag met goud te zijn bekroond, promoveerde hij te Utrecht in de letteren 3 Juni 1S24, in de rechten 27 April 1826, in datzelfde jaar werd hij buitengewoon, in 1828 gewoon hoogleeraar in de fakulteit der letteren te franeker, in 1843 hoogleeraar te Groningen en in 1855 te Utrecht. Wegens jojarigen leeftijd verkreeg hij in 1873 zijn emeritaat en overleed 5 Juli 1874. 204. 1873. 19—22 Juni. iic Nederlandsch nationaal Zangersfeest te Utrecht. Schildvormig zilveren draagteeken met ooe, eenzijdig. Zon, het wapen van Utrecht vertoonende, opkomende boven wolken, daarboven • xi ned: nat: zangersfeest daaronder: 1873 aurora utrecht Hoog 37 m.M., Verz. Z. Zie de aanteekening bij n". 64. 205. 1873- 22 Juni. Als voren. Kwartet-zang-wedstrijd. Vz Apollo, de face staande, de rechterhand uitstrekkende, in de linker een lier houdende. Omschrift: LIEDERTAFEL „OEFENING en UITSPANNING" 'S-BOSCH Kz. In een lauwerkrans in twee regels: vereerd aan het lid Omschrift: KWARTET-ZANG-WEDSTRVD TE UTRECHT *22 JUNI 1873* Goud, zilver en brons, 29 m.M., Verz. Snofxk. Zie Tijdschrift 1896, blz. 202, volgens welk opstel 4 ex. in goud werden geslagen en uitgereikt aan de 4 zangers: a. de Leeuw Sr., a. de Leeuw Jr., H Wertenhkof.k en W. C. Deckers. Bijdragen, 2'' druk n". 537- 200. 1873. 6 Juli. Hulde van nederlandsche penningkundigen aan den heer R. Chalon bij zijne 25ste verkiezing als President van de Société royale de Numismatique de Belgique. Vz. In de 12 afdeelingen van een gothische roos: ^lettier (SBcifon In het midden in een cirkel: xxv" électiox a la PRESIDENCE 6 juillet '873 Kz. In een gothische roos de namen der schenkers: DIRKS — CTB NAHUYS, MEMBRES HONORAIRES DE VEYE DE BURINE — ROEST — DE VOS — DE VRIES — V. DYK V. MATENESSE — VAN GELDER — V. D. NOORDAA — COST-JORDENS — HORA - SICCAMA — HOOFT V. IDDEKINGE — DUMOULIN — DE VOOGT, ASSOCIÉS ÉTRANGERS Omschrift: hommage de membres néeri.axdais de la soc: roy1" de numismatique de belgique Brons, 30 m.M., door l. wiener, Verz. Z. 207. 1873. 6 Juli. Presentiepenning van de Société royale de Numismatique de Belgique met borstbeeld van Th. van Berckel. Vz. Geheel gelijk n°. 189. Kz. SOCIETE R O Y A L E de NUMISMATIOUE DE BELGIQUE assemblée générale 6 Jvjl: Brons, 33 m.M. Mededeeling' van den heer Alph. de Witte. Bijdragen, 2e druk n°. 538*. 208. 1873. 10 Juli. 5oJarig huwelijk van Mr. W. W. Buma en M. de With te Leeuwarden. Vz. De wapens als n°. 112. Omschrift boven: mdcccxxiii—mdccclxxiii. Beneden: irrupta tenet copula neg suprema citivs solvet amor die. H. o. i. 13. Kz. L JARIGE ECHT van mr. wiardus willem buma, ridder v. d. ned. leeuw, president van het hof van friesland, geb. ii october i802; en vrouwe maria de with, geb. 30 april 1803. x jitly mdccclxxiii. KEIKES Zilver en brons, 49 m.M., Verz. Z. 200. 1873. 8 September. Opening van haven en spoorweg te Vlissingen. Vz. Het rechtsgewend hoofd van Z. M. Koning Willem III, daaronder: \k Omschrift: in twee regels: OPENING HAVEN EN SPOORWEG VLISSINGEN * s°> onder de regering van koning willem iii £> 8 september 1873 Kz. Op een lauwerkrans, het gekroonde wapen van Vlissingen, daarboven een stoomschip, daaronder een lokomotief, links het gekroonde wapen van Nederland onder een merkuriusstaf en rechts het gekroonde wapen van Zeeland onder een anker. Brons, 50 m.M., Verz Z. Volgens Oranjepenningen 1302 door van Kempen. 270. Als voren. Vz. Het gekroonde wapen van Vlissingen. Omschrift OPENING HAVEN EN SPOORWEG VLISSINGEN * Kz. In een krans van lauwer- en eiketakken : ONDER DE REGERING VAN KONING WILLEM III. n « '8,73 Tin, met oog en ring, 30 m.M., Verz. Z 271. Ah Vz. s voren. v- V EN Kz. "V vv 0 1871 1873. /. ^ Lood met vierkant oog, 36 m.M., Verz. Zeeuwsch genootschap. Deze penning werd bij gelegenheid van en tijdens den gehouden optocht op den wagen van de firma Arntz & Co. vervaardigd. De opening van de haven had plaats in tegenwoordigheid van Z. M. den Koning en van Prins Hendrik. 272. 1873. September. Veetentoonstelling te Batavia. Vz. — n°. 56. Kz. In het veld, omgeven door twee saamgebonden lauwertakken en een roset: te '% BATAVIA •8/3 Brons, 40 m.M., Leidsch Penningkabinet. Tijdschrift 1895, blz. 39. 27Ü. '873- 8 Oktober. 3e Eeuwfeest van de verlossing' van Alkmaar. Vz. © ter herinnering aan het bezoek van koning willem iii te alkmaar op 8 october 1873 Kz. Het wapen van Alkmaar, met twee leeuwen als schildhouders, die daarboven een lauwerkrans houden; beneden 1573 Omschrift: hulde aan den moed der voorvaderen Zilver en brons, 37 m.M., Verz. Z. Tijdschrift 1884, blz. 18. als gesneden door J. P. Menger. Oranjepenningen 1300. 274. Als voren. Vz. Een kruis, waarop een medaillon met het hoofd van Z. M. Koning Willem III rust. Op de armen van het kruis: vorst — volk — vrijheid — vaderland Kz. Een lauwerkrans waarin: 1873 Omschrift: feestherinnering Tin, met oog, 23 m.M., Verz. Z. Oranjepenningen 1301. 274A. Als voren. De burgt uit het wapen van Alkmaar op ovaal vertikaal (rood) geharceerd veld, omgeven door twee takken. Omschrift: 1573 alcmaria victrix 1873 Zilver, 24. bij 27 m.M., op rood en witte rozet, Verz. du Crocq. Don Frederik, Alya's zoon, trachtte te vergeefs in 1573 Alkmaar te nemen. Herhaalde aanvallen werden afgeslagen ten koste van groot verlies aan de zijde der Spanjaarden, die eindelijk genoodzaakt waren het beleg op te breken, hetwelk destijds groote vreugde in de Nederlanden verwekte en tot het bekende „van Alkmaar begint de viktorie" aanleiding gaf. 275. 1873. Oktober. Prijspenning van het ie Indisch Landbouw- kongres te Soerakarta. Vz. In een lauwerkrans: cvv landholtvv ^ °4y, * V te MV V <$• SOERAKARTA I873 Omschrift: indislh '.andbouw-genootschap opgericht 1870 Kz. Omschrift om een verdiept glad veld: © labor impromjs omnia vincit £3> tandem fit surculus arbor Brons, 45 m.M., Verz. Tevler. 270. 1873. 24—28 Oktober. 4e Nationale wedstrijd van den Nederlandschen Weerbaarheidsbond te 's-Gravenhage. (Vlakte van Waalsdorp.) Vz. Linksgewend hoofd van Z. M. Koning Willem III, daaronder: s. de vries, s hage Omschrift: willem iii koning — der neder- landen Kz. Het gekroonde wapen der Nederlanden op twee gekruiste buksen, een patroontasch, een lauwer- en een eiketak, daardoorheen een lint met het opschrift: je main—tien—drai Beneden op een lint: s gravenhagf. Omschrift: 4" nat. wedstrijd in oct. 1873. ned. weerbaarheidsbond. Brons, 33 m.M., Kon. Kab. Oranjepenningen 1303. 277. Als voren. Vz. De links staande nederlandsche leeuw, houdende in den rechterklauw een zwaard in den linker een pijlbundel. In de afsnede: 22 october—1866. Omschrift: EENDRAGT MAAKT MAGT. Kz. In een lauwerkrans: 4E nationale schietwedstrijd te waalsdorp 24—28 october 1873 Omschrift: xederlandsche weerbaarheidsbond Brons, met oog en ring, 45 m.M., Verz. Teyler. 278. Als voren. Vz. Linksgewend borstbeeld van Willem den Zwijger. Daaronder: j. p. m. menger. Omschrift: utrechtsche scherpschuttersver : de zwijger 1865. Kz. In parelrand : prijskamp der korpsen Daarboven: waalsdorp Daaronder: 1873. Brons, met oog en ring, 27 m.M., aan rood, wit, blauw lint. Kon. Kab. Oranjepetuiingen 1272. 279. iS73- 25 November. Hulde aan Mr. J. G. Everwijn, oud-burgemeester van Culenborg. Vz. aan m* j. g. everwijn oud burgemeester der gemeente culenborg © Kz. bewijs van hulde en hoogachting aangeboden door ruim zeshonderd ingezetenen van culenborg 2=; november I873 © Brons, 50 m.M., Leidsch Penn. Kab. 280. 1873. November. 6oe Gedenkdag van Nederland's onafhankelijkheid, draagpenning. Tin, 23 m.M. Cat. Smits van Nieuwerkerk, n°. 3553- Te vergeefs opgevraagd in het Tijdschrift. 281. 1873. 31 December. Verbouwing van den Stads-Schoinvburg te Amsterdam. Vz. Op eene verhevenheid, gevormd door vier trappen, is de stedemaagd van Amster- dam gezeten op een antieken stoel, het wapen der stad met hare rechterhand vasthoudende; voor haar staat Apollo, steunende op zijne lier en in de rechterhand eenige eikebladeren houdende, waarvan enkelen op de trappen verspreid liggen; links de beeldhouwkunst bezig een borstbeeld van Vondel te beitelen, rechts de schilderkunst met palet en schilderstok, daarvoor de bouwkunst met passer en teekening van een gebouw. In de afsnede: j. eijon. f. Kz. in het veld: aan — den burgemeester — van amsterdam — m'; cornelis jacob arxoldus den tex: — den gemeenteraad: — en de — schouwburg kommissarissen joh. hilman jan fred. tack iiz. abr. joh. de bull — architekten. — ii. de üreek. — w. springer. Omschrift: * verbouwing van den stadsschouwburg voltooid xxxi december mdccclxxiii Zilver en brons, 75 m.M., Verz. Z. De schouwburg brandde in den nacht van 19 op 20 Februari 1890 geheel af, doch werd in 1892/3 veel fraaier en geheel naar de nieuwste eischen herbouwd. Deze fraaie penning werd op dringend aansporen van den ijdelen J. Hilman, die zijn naam vereeuwigd wenschte te zien, vervaardigd, onder verzekering aan den stempelsnijder, dat hij er voor instond, dat het debiet ruimschoots de moeite loonen zou. Dit was natuurlijk niet het geval; voor zulk weinig interessant feit, als de slechts in geringe mate aan de eischen voldoende verbouwing van den schouwburg, bestond geen reden een penning van de grootste soort te slaan, dan alléén die welke scherp maar waar op den volgenden spotpenning is vermeld. Hilman, de vereeuwigde, bestelde één bronzen exemplaar, later trachtte hij op een auktie een zilveren te koopen, doch men bemerkte voor wien het was en hij kreeg het niet! 282. 31 December. Spotpenning op J. Hilmax te Amsterdam bij de verbouwing van den Stads-Schouwburg aldaar. Vz. Een in bewondering voor een gebouwzittende man met een sigaar in den mond en een stok onder den arm, achter hem een huis met het opschrift: ' 'j1 E Daaronder: Hier staat de Chef der knoeipartij Die verzen knoeit voor boe keu, Wenscht zich een kruisje waarna hij Wel eeuwig kan gaan zoeken. Kz. in het veld: Hij is Jan, De mooije fan, De wijze Jan de Vrome, Hij is die Jan G . . do me Wiens koekebakkerswaan Een penning zich liet slaan. Tin, 35 m.M., Verz. Z. 's Mans bijnaam was: .Jantje Goddome." 28*. Als voren. Geheel gelijk n°. 282, doch regel 4 van het opschrift der Vz. luidt: Wel eeuwig kan naar zoeken. Tin, 35 m.M., Verz. Teyler. De stempels met dit foutieve opschrift zijn zéér spoedig gesprongen. \ olgens Cat. Smits v. Nieuwerkerk in 1874 door het „beruchte Weekblad Asmodée uitgegeven" (no. 31555); dit is onjuist, de penning is gemaakt door de firma van Maarssevee.n te Amsterdam. Asmodée maakte er een brevet bij. Johannes Hilman werd 29 Oktober 1S02 te Amsterdam geboren. Hij was makelaar 111 granen, doch ondervond daarbij weinig voorspoed; eerst na den dood van zijn schoonvader werd hij een vermogend man. Hij was een ijverig bevorderaar der tooneelspeelkunst en vooral van de belangen van den stadsschouwburg te Amsterdam, waarvan hij kommissaris was. Behalve vele bijdragen in jaarboekjes en tijdschriften, schreef hij diverse treurspelen, een enkel blijspel en vele gedichten, benevens in 1879: „Ons Tooneel. Aanteekeningen en geschiedkundige overzichten. Naamrol van plaatwerken en geschrif ten." Hij overleed te Amsterdam 18 November 1881 en legateerde zijne hoogstbelangrijke bibliotheek van werken op het tooneel betrekking hebbende aan de universiteit zijner vaderstad. 284. i S73. Tentoonstelling van Landbouw enz. te Grave. Vz. geheel gelijk Dirks n°. XXX, doch in de afsnede van dezen: afdeeling grave Kz. In den lauwerkrans: tentoonstelling * grave * - 1873. Zilver en brons 42 m.M. Bijdragen, 2'druk, n°. 538. 285. 1873. Tentoonstelling van Landbouw, Tuinbouw en Nijverheid te Veendam. Vz. Eene naar links gezeten vrouw met de linker elleboog rustende op het wapen van Veendam, met haar rechterhand een op haar schoot liggend ontrold perkament houdende. Links: Fabriek, schip, aardglobe, kan, hamer, passer en schietlood; rechts: bijenkorf, zeis, dorschvlegel, ploeg en spade. Omschrift: landbouw, tuinbouw en nyverheid In de afsnede: tentoonstelling Kz. In een lauwerkrans: EEREPRYS toegekend aan 1873 Brons, 38 m.M. Verz. H. Kuipers. '873. Draagteeken van kommissarissen bij de tentoonstelling, gehouden te Oud-Beierland van de Hollandsche Maatschappij van Landbouw, afdeeling Oud-Beierland en Strijen, (later genaamd afdeeling „De Hoeksche Waard"). De wapens van Oud-Beierland en Strijen gedekt door een fraai bewerkt naar voren uitstekend kroontje. Eenzijdig, zilver met oog en ring, breed 28, hoog 26 mM. Verz. Z. •ZH7. 1873. Ter eere van den schilder Rembrandt van Rijn en zijne schilderij „de Nachtwacht". Vz. Zijn linksgewend borstbeeld met baret, daaronder: m. c. l>. v. jr. 1873 Omschrift binnen: REMBRANDT HERMANSZ. VAN RVN. Langs den rand: NÉ A LEYDE 15 JUILLET 1606. MORT A AMSTERDAM, ET ENTERRÉ 8 OCTOBRE 1669. Kz. De afbeelding van de schilderij „de Nachtwacht" daarboven : Ml'SÉE D' AMSTERDAM. daaronder: rembrandt pinx. m. c. de vries jr. sculp. LA RONDE DE NUIT. Zilver en brons; 109 m.M. Verz. Z. Rembrandt Harmensz. -van Rijn was de zoon van den molenaar li arm en Gerritz. Hij leerde schilderen bij Jacob Isaaksz. van Swanenburg te Leiden en Pieter Lastman te Amsterdam. Zijn eerste bekende stuk is een Paulus van 1627. I11 1630 vestigde hij zich te Amsterdam en huwde 1634 met Saske van Ulenburgh (t 1642), later met Catharina van Wijk. Met recht wordt hij de vorst der nederlandsche schilders genoemd, hij, de toovenaar met licht en bruin, wiens invloed de geheele 17e eeuw beheerschte en die een school schiep van tal van beroemde meesters. Voor hem werd 27 Mei 1852 op de toenmalige Botermarkt, thans Rembrandtplein, te Amsterdam een standbeeld onthuld. (Zie Dirks 1108. 728—730). Rij de inwijding van het Rijksmuseum op 13 Juli 1885 werd hij in den feestzang van J. P. IIeije, muziek van Joh. J. H. Verhulst gehuldigd, zijn op den penning afgebeeld doek neemt, (helaas slecht belicht) in dat museum de eereplaats in. Bij gelegenheid der inhuldiging van II. M. de Koningin in 1898 werd van September—November te Amsterdam eene Rembrandt-tentoonstelling gehouden, waar 's meesters heerlijk doek goed tot zijn recht kwam. De naam „Nachtwacht" is onjuist: het is het vendel van kapitein Banning Cocq, oorspronkelijk bestemd voor de groote zaal van den Kloveniersdoelen te Amsterdam en geschilderd in 1642. 288. I873. Prijspenning der Hollandsche Maatschappij van Wetenschappen te Haarlem. Vz. Linksgewend borstbeeld van Herman Boerhave, daaronder : j. elion f. Omschrift: hermanvs boerhave Kz. Geheel gelijk n". 176. Brons, 75 m.M. Verz. Z. Zie omtrent deze maatschappij de aanteekening op n0. 176. Deze penning wordt om de vier jaren in goud uitgereikt aan verdienstelijke geleerden, b. v. in 1883 aan Prof. Donders. Zie omtrent Boerhave de aanteekening op no- 243. 289. i S73. Prijspenning van de akademie van Beeldende Kunst te 's-Gravenhage. Vz. ® academie van BEELDENDE KUNST TE 's gravenhage Kz. Glad veld omgeven door een lauwerkrans. Brons, 43 m.M. Leidsch Penn. Kab. 290. 1874, 16 Maart. 50-jarig bestaan van het natuurkundig genootschap „Tot Nut en Vergenoegen" te Arnhem. Vz. Op een voetstuk, waarop het wapen van Arnhem is aangebracht, staat een rechtsgewende Minervakop, daaromheen globe, bijenkorf en natuurkundige werktuigen, op den achtergrond een regenboog. In de afsnede: gesticht door Omschrift: natuurkundig genootschap tot nut en vergenoegen te arnhem Kz. In een lauwerkrans : I824"i^74 _ ••• — Omschrift: herdenking aan het vijftigjarig bestaan. Onder langs den rand: i, h. eberson inv. de vries arnhem fec. Zilver en brons, 52 m.M. Verz. Z. 291. 1874. 31 Maart. Gouden bruiloft van Jhr. H. D. Hooft van Woudenberg van Geekestein en W. C. Kluppel Vz. De door een ridderkroon met gevleuSfelden helm en een hoofd als helmteeken gedekte wapens der echtelieden. Hooft. Rood veld beladen met zilveren manshoofd met gouden haar en groenen lau- vverkrans, waaraan blauwe strik bezaaid met zilveren lelies. Kluppel. In zilver drie tronken in natuurlijke kleur geplaatst de een op den ander. Kz. Opschrift: jhr. h. d. hooft van woudenberg van geerestein EN vrouwe w. c. hooft van woudenberg van geerestein geb. kluppel. UIT HOOGE ACHTING en meer dan veertigjarige waardeering aangeboden door c. a. cramer. Omschrift: 50jarice echtvereeniging 31 maart 1874. Brons, 30 m.M., nal. J. Elion. 12 Mei 1874. 25 jarige regeering van Z. M. Koning Willem iii. ALGEMEENE PENNINGEN EN DRAAGTEEKENS. Vz. De Koning de face gezeten, in de rechterhand den schepter en in de linkerhand den rijksappel houdende, links staat de gerechtigheid met haar rechterhand een wetstafel met het opschrift: grondwet steunende en in haar linkerarm een bijlbundel houdende. Rechts de nederlandsche maagd met vrijheidshoed en schild waarop het nederlandsche wapen, achter haar de vrede een palmtak en vogelnestje met vijf vogels houdende. Beneden : m. c. de vries jr. lnv. et fec. Omschrift, boven: MET WET, VRIJHEID EN EENDRAGT. Ter zijden: rechts: gehuldigd tf. amsterdam 12 mei 1849. links: plechtig door nederland herdacht. Kz. In het veld: het gekroonde nederlandsche wapen met twee leeuwen als schildhouders, rustende op een lint met de spreuk: je maintiendrai., daaronder: die vorst, die vyfentwintig jaar, het vaderland regeerde, MET WET, EN VRYHE1D, STEEDS ALDAAR 's VOLKS EENDRACHT SLECHTS BEGEERDE, . . . ZAG DANKBAAR ELKEN ONDERDAAN, HERDENKEND DIT VERLEDEN, GETROUW HEM STEEDS TER ZYDE STAAN, ALS IN HET HEUGLIJK HEDEN. 12 MEI 1874. D. V. J*. Omschrift: ZILVEREN KRONINGSFEEST VAN Z. M. WILLEM III. Zilver en brons, 67 m.M. Verz. Z. Oranje penningen 1308. 293. Vz. Het linksgewend hoofd van Z. M. Koning Willem III. Omschrift na een kleine versiering: WILLEM III KONING—DER NEDERLANDEN Kz. De nederlandsche maagd met helm en speer, aan wier voeten een leeuw ligt uitgestrekt, staat linksgewend voor een altaar, waarboven zij met de rechterhand een lauwerkrans houdt. Op het altaar ligt de koninklijke kroon, terwijl op de voorzijde van het altaar de jaartallen j^49 gegrift zijn. In de afsnede: v. m & ■/.». (P. Mansvelt & Zoox te 's-Gravenhage.) Zilver, 36 m.M. Kon. Kab. Oranjepenningen 1304. 294. Vz. De nederlandsche maagd een sluier optillende voor een medaillon waarop het hoofd des Konings prijkt, daarachter de troon; zij houdt in haar arm een schepter en achter haar vertoont zich de nederlandsche leeuw. Links op den voorgrond de gevleugelde geschiedenis, die op een geschiedtafel : xxv—jaar grift. Tusschen de beide figuren onder het medaillon de koninklijke mantel. Op den sokel: ed. gf.ertsfec. In de afsnede: JUBIL/EUM. j. smulders & co. uitg's. 's hagf-. Omschrift: NEDERLAND—r2 MEI—1874. Kz. De Koning voor den troon staande omhangen met den koninklijken mantel, zijne rechterhand zwerend opgeheven en de linker op een geschiedtafel met het opschrift grond— wet plaatsende, welke tafel hem door de gerechtigheid voorgehouden wordt. Links de nederlandsche maagd met den vrijheidshoed, hare rechterhand op den kop van den leeuw latende rusten. In de afsnede: JE MAINTIENDRAI. In het veld links: ed. geervs f. en rechts: «ruxei.lf.s. Omschrift: NEDERLAND 12 MEI 1849. Zilver en brons, 65 m.M. Kon. Kab. Oranjepenningen 1306. *205. Vz. 's Konings linksgewend hoofd, daaronder : ei). geerts. f. Omschrift: willem iii koning der neder- landen. Kz. De geschiedenis, voorgesteld als eene naakte gevleugelde vrouw, naar rechts gewend * gezeten bij een voetstuk, waarop schepter en kroon rusten en waarvan de koninklijke mantel afhangt, grift in een tafel het woord : jubileum, op den zetel is ingegrift: kd geerts. Omschrift: 25 JARIGE regeering van z. m. koning willem iii. In de afsnede: 12 MEI 1874. j. smulders & c . uitg\ 's hage. Brons, 5° m.M. Kon. Kab. Ora >1jepen n ingen 1307. 290. Vz. Het gelauwerd hoofd van Z. M. rechts gewend. Daaronder: ed. geerts. f j. smüi.ders den haag. Omschrift: willem ui koning—der neder- landen. Kz. In het veld tusschen twee samengebonden eiketakken: gehuldigd 12 mei 1849 jubil/eum 12 mei 1874 Omschrift: -het was vrede in zijne dagen- weldoen was zijn lust. Koper verguld en tin, met en zonder oog en ring, 22 m.M. Verz. Z. Oranjepetiningen 1310. 207. Het rechtsgewend hoofd van Z. M. Omschrift: wii.lem iii koning—der neder- landen. J Kz. Omschrift: zilveren kroningsfeest en tusschen een paardje en een leeuwtje, (wapendieren van Wurtemberg en Nederland): 1849—1874. In het veld: van Z. M. WILLEM III 12 mei Koper met en zonder oog en ring, 21 m.M. Verz. Z. 21)8. Vz. Rechtsgevvend borstbeeld van Z. M. Koningf Willem III in uniform. Omschrift: 25 jarige kronings feest Kz. Het gekroonde nederlandsche wapen met twee leeuwen als schildhouders, daaronder op een lint de spreuk: je maintiendrai, boven 12 mei 1849, beneden: 12 mei 1874 Geel koper met oog, 18 m.M. Verz. Z. 2!W. Het rechtsgewend hoofd van Z. M., daaronder een kruisje. Omschrift: leve willem iii koning der ned. g. h. v. l. Kz. I11 het veld in drie regels binnen een parelcirkel: mei—1849—1874. Omschrift: gedachtenis der (sic) vijf-en- twintig jarig krooningsfeest * Koper 13 m.M. Verz. W. Snoeck. 300. Al s voren. Dezelfde, groot 19 m.M. Verz. J. Karreman te Oud-Beierland. • * :t01. Rechtsgewend borstbeeld van Z. M. koning Willem III, in parelrand. Omschrift: * s> * willem iii koning der ned g. h. v. l. A. fisch brussels (sic). Kz. In parelrand: MEI i 849 1874 Omschrift: * 8> * 25 jarige kroningsfeest Koper verguld of verzilverd, met oog, 20 m.M. Verz. Z. 302. Vz. Rechtsgewend borstbeeld van Z. M. koning Willem III. Omschrift: willem iii koning der ned. g. h. v. l. Kz. In parelrand: MEY 1849 1874 Omschrift: 25 jarige kroningsfeest Koper verguld of verzilverd, met oog, van denzelfden maker, i55 m.M. Verz. Z. :{(>:{. In twee naast elkander geplaatste ovale schilden, de aanziende borstbeelden van Z. M. den Koning en H. M. de Koningin, tusschen de schilden eenig lofwerk. Omschrift: * aan hunne majesteiten den- koning en 1)1 koningin der nederlanden willem III ?n sophia frederika mathilda. Kz. In een cirkel, omgeven door een kom- partiment van vier bogen en vier hoeken, het opschrift: 25 JARIG KRONINGSFEEST mei 1849—1874. Zilver met oog, 32 m.M. Verz. v. Dijk v. Matenesse. 404. De naast elkander geplaatste aanziende borstbeelden van den Koning en de Koningin. o o Omschrift: h.h. m.m. koning en koningin DER nederlanden. Kz. In het veld : herinnering aan de 25 jarige regeering van Z. M. WILLEM III koning der nederlanden. Tin, 24 m.M. Ü0.». Vz. De aanziende borstbeelden van Koning en Koningin in door een parelrand omgeven medaillon tusschen eenig lofwerk op matten grond. Kz. o v n n E H de 25 jarige regeering van z. m. willem iii koning der nederlanden. Geel koper en verzilverd, met oog en ring, 23 m.M. Verz. Z. Vz. De aanziende borstbeelden van den Koning en de Koningin. Omschrift: h.h. m.m. koning en koningin der nederlanden. Kz. In breeden gevlochten rand, waarbinnen parelrand: mei 1849—1874. 25 jarig */> - °*1NGSFÏ> Tin met breed oog, 23 m.M. Verz. Z. •107. Geheel als voren, doch het opschrift op de Kz. in een rand van 15 bogen op een met sterren bezaaid veld. Verz. Z. •J08. Geheel als voren. De Kz. zonder rand en slechts groot 15 m.M. Verz. Z. 309. Yz. Als de voorgaande doch het woordje der voor en niet boven nederlanden. Kz. In parelrand: mei 1849 1874 Omschrift: * 25 jarig kroningsfeest Tin, met breed oog, 18 m.M. Verz. Z. 31(1. Eenzijdig draagteeken met oog en ring. Aanziende borstbeelden van den Koning en de Koningin. Op- en omschrift: * h.h. m.m. den koning en de koningin * der nederlanden 25 jarig kroningsfeest alles in ovaal medaillon rustende op lauwertakken gedekt door een muurkroon. Kompositie, 22 bij 30 m.M. Verz. Z. 311. Zilveren eenzijdig draagteeken in den vorm van een afgerond kruis met onderling verbonden armen. In het midden rechtsgewend hoofd van Z. M. koning Willem III tusschen lauwer- en eiketakken. Op de armen van het kruis boven: de koninklijke kroon, onder: 2s iarig , dat god hem ■ links: juisileum vreugd i . en voorspoed i i * j" . 1 rechts: , op de verbindingsstuk- geev r ö ken boven links: xu rechts: mei onder links: 1874 rechts: 1849. 29 m. M., met breed vierkant oog'. Verz. Z. 312. Eenzijdig draagteeken. I11 ovaal medaillon: Linksgewend hoofd van Z. M. koning Willem III, daaronder gekruiste schepter en fakkel omgeven door lauwer- en eikeloof. Het medaillon is omgeven door een jarretière waarop: 25 jarig regeeringsfeest van z. m. willem iii ^ » Onder en boven een klein ornement. Blik, 41 bij 25 m.M. Verz. Z. 313. Gekroonde cartouche met de borstbeelden van Z. M. den Koning en H. M. de Koningin in medaillons, waartusschen boven: 1874 onder: 1 ~ mei Het geheel omgeven door gekruiste eikeen lauwertakken, waarop onder een lint rust met het opschrift: xxv jarige regeering. Zilver, 34 bij 33 m.M. Verz. Z. 314. Vergulde oranjeboom tusschen twee palmtakken, aan welks voet de gekroonde nederlandsche leeuw liet, door deze voorstelling ö ' o slingert zich een verguld lint, waarop: 1849 willem ui 1874. 14 Eenzijdig zilver draagteeken met oog, hoog 39 m.M. Verz. Z. (Door J. M. v. Kempen te Voorschoten). 315. Eenzijdig draagteeken. De aanziende borstbeelden van den Koning en de Koningin daarboven : Vï. KONING EN ,jf ^ ^ DER NEDERLAND EN daaronder: 25 JARIG * KRONINGSFEEST. * alles binnen een medaillon in parelcirkel, rustende op een gevlochten grond, omgeven door samengestrikte omwonden palm-en oranjetak ken, waarvan de linten boven het oog vormen. Zilver, 34 bij 24 m.M. Verz. J. Iyarreman te Oud-Beierland. 310. De Koning in generaalsuniform staande met den schepter in de rechterhand bij een altaar, waarop het nederlandsche wapen is afgebeeld en waarop de koninklijke kroon ligt. Op het voetstuk staat: 1849—1874 Zilver draagteeken, hoog 44 m.M., op oranje rozet. Verz. \Y. Sxoeck. 31 7. 's Konings rechtsgewend borstbeeld, omgeven door een jarretière waarop 1849 1874 't geheel gedekt door de koninklijke kroon. Zilver draagteeken, hoog 30 m.M., op oranje rozet. Verz. W. Snoeck. 318. 's Konings linksgewend hoofd in een rond medaillon. Omschrift: ♦ 25 jarig koningschap ♦ 1849 ♦ 12 mei ♦ 1874 't Geheel gedekt door de koninklijke kroon. Zilver draagteeken, hoog 36 m.M. Verz. W. Snoeck. Zie Oranjepenningen 1313—1334- 318A. Vz. 's Konings rechtsgewend hoofd. Omschrift: vvillem iii koning der ned. Kz. De grondwet rustende op gekruist rijkszwaard en schepter, daarboven de kroon, ter zijden: '849 ^74 en onder: 12 mei Tin, 22 m.M. Verz. du Crocq. 318". Zilveren banier gedekt door de koningskroon. Opschrift: 1849 C 1874 Hoog 29, breed 13 m.M., op strikje van geribt oranjelint, afgezet met rood, wit, blauw. Verz. du Crocq. (De beteekenis van de letter C is den eigenaar onbekend.) 318c. Vz. Rechtsgewend borstbeeld des Konings, een mantel om de schouders, in parelrand. Kz. Het sierlijke door de duitsche keizerskroon gedekte monogram W. A. (Wilhelm en Augusta !) Omschrift: * willem iii koning der neder- landen g. h. v. l. Koper met oog, 23 m.M. Verz. du Crocq. 318". Vz. Rechtsgewend hoofd des Konings. Omschrift: * leve willem iii. koning der nei). g. ii. v. l. Kz. In parelcirkel: MEI i849 1874 Omschrift: + gedachtenis der (sic) vijf-en- •twintig jarig krooningsfeest Koper verzilverd, 13 m.M. Verz. Wigersma. Draagteekens in den vorm van dasspelden. 310. Borstbeeld van Z. M. Willem III bijna en face. Omschrift: hulde aan het 25 jarig koningschaf • 1849—74 • Verguld, omgeven door een rand van roode, witte en blauwe vakken, 30 m.M. Verz. Z. 320. Borstbeelden van den Koning en de Koningin bijna en face in ovale medaillons, gedekt door de koninklijke kroon, daaronder op een lint, 1849—74. Omschrift als de voorgaande. \ erguld, omgeven door een rand van roode, witte en blauwe vakken, 30 m.M. Verz. Z, «l&l. Linksgewend hoofd van Z. M. Willem III. Omschrift: willem iii koning der ned. g. h. v. l. in parelcirkel. Verguld, 15" m.M. Verz. Z. BIZONDERE PENNINGEN. :K2. Hulde van de orde van vrijmetselaren. Vz. Eene vrouw, links voor het op een zuil geplaatste borstbeeld desKonings staande, waarboven zij een lauwerkrans houdt en dat door een stralen schietend alziend oog beschenen wordt; tegen de zuil rusten een schild met de jaartallen 1849 en 1874, een passer en een winkelhaak, aan de voeten der vrouw liefden O O een truweel en passer. In de afsnede : DE VRIES J Kz. In het veld: de orde—der vrymet- selaren—in het koningryk der nederlanden onderhoorige koloniën en landen—ter herinnering—aan de vyfentwintigjarige regering van—koning willem iii—12 mei Zilver en brons, 75 m.M., Verz. Teyler. Roest Verz. van het Groot Oosten bl. 19, Oranjepenningen 1309. Door Prins Frederik, den ccibiedwaardigen Grootmeester Natio- naai, vergezeld van tal van Grootwaardigheidsbekleeders, Z. M. in goud, zilver en brons aangeboden. Het zou ons te ver voeren een beschrijving van al de feesten te geven, allerwege in ons vaderland gevierd, de navolgende penningen spreken daarvan en de belangstellenden verwijs ik naar Hofdijk, Gedenkboek der feestvieringen. Hier moge alleen volgen 's Konings PROKLAMATIE. Geliefde Landgenooten en Onderdanen in Nederland en zijne Overzeesrhe Gewesten ! Een hartelijk woord tot U op dezen heugelijken dag! Vijf en twintig jaren geleden heb ik de regeering over het Nederlandsche Volk plegtig aanvaard. Ik beloofde de regten en vrijheden van alle Mijne onderdanen te beschermen en hunne welvaart te bevorderen met alle middelen, die de wetten ter Mijner beschikking stellen. Mijn ernstig strofen is geweest dat Koninklijke woord, zooveel in Mijne magt was gestand te doen. 's Lands Vertegenwoordiging heeft Mij daarbij gesteund. Gij, geliefde Landgenooten, hebt Mijne zorgen beloond door Uwe gehechtheid aan orde, Uwe gehoorzaamheid aan de wet, Uw noeste vlijt, maar vooral door Uwe onvertlaauwcte liefde voor Mij en Mijn Koninklijk Huis. God heeft onze gemeenschappelijke werken met rijken zegen gekroond. Is er één tijdperk in de geschiedenis van ons Vaderland, dat op meer ontwikkeling, meer vooruitgang, grooter vrijheid in elke rigting, grooter welvaart en bloei kan bogen, dan dat, waarop wij heden terugzien! Op Mijn vijf en twintigjarig feest zie ik Mij aan het hoofd van een trouw en gelukkig Volk, en de hechte band, door onze geschiedenis geweven, die heden, zoo innig als ooit te voren, Mijn huis en Mijn volk verbindt, boezemt allerwege eerbied in. Dat vervult Mijn hart met diepgevoelde erkentelijkheid. De blijde toonen, die alom in den lande zich jubelend doen hooren, getuigen dat een zelfde gevoel allen bezielt. Ook uit onze eenstemmige vreugde spreekt luide de eendragt, die onze magt maakt. Gaan wij zóó, naauwvereenigd, op den tot hiertoe gevolgden weg voort! Spannen wij, elk in zijn krinr*, onze krachten in om de belangen van het Vaderland, dat ons dierbaar is, te bevorderen, om het op de plaats, die het te midden der beschaafde volken inneemt, met eere te handhaven. Amsterdam, 12 Mei 1874. WILLEM. Voor een nationaal huldeblijk werd f 194.000 bijeengebracht, welke som Z. M. verzocht te zijner beschikking te stellen. Bij de plechtigheid in de Nieuwe kerk op 12 Mei 1s74 deelde z. M. mede, dat hij het geld bestemd had voor het Fonds voor den gewapenden dienst. Amsterdam. Vz. 's Konings linksgewend hoofd in medaillon door bloemen omgeven, aan welks voet de nederlandsche leeuw ligt, rechtsgewend met pijlbundel; op het medaillon rusten op een kussen rijkszwaard, schepter en koninklijke kroon. Links de amsterdamsche stedemaagd. met het wapen van Amsterdam op de borst, gedekt door een muurkroon, uit eene met bloemen gevulde mand het portret des Konings omkransend, rechts de geschiedenis met pen en tafel, waarop koningsfkwt^ aan hare 1s74 voeten, boek, blad papier en bazuin. Links ter zijde: j. elion. f. Kz. Omschrift: het fkestvikrexd amsterüam op 's konings jubilee 1849.—12 mei—1S74. Opschrift in een krans van palm-, lauweren eiketakken : voor iederen vorst uit het huis van oranje nassau afgebeden; door koning willem iii het eerst beleefd. Brons, 75 m.M., Verz. Teyler. 3l2l-. Vz. Geheel gelijk n". 323. Kz. In een krans van palm-, lauwer- en eiketakken: dankbaar herdenkt nederland een v ij f e n t win tigj a rig tijdvak van voorspoed onder de regeering van koning willem iii. Omschrift: iiet feestvierend amstf.rdam op 's KONINGS JUBILEE 1849.—12 MEI— Goud, zilveren brons, 75 m.M., Verz. Teyler. Deze penning werd den koning door de f eestkommissie te Amsterdam in goud, zilver en brons in groen fluweel en etui met gouden sloten aangeboden; met een oorkonde luidende: „Aan Koning WiLLEM den Derde werd op den i3,,n Mei 1S74 door de Amsterdamsche Feestcommissie aangeboden een gedenkpenning, ter herinnering aan den I2u'n Mei 1874, toen Hij in zijne feestvierende hoofdstad herdacht, dat Hij gedurende een tijdvak van vijf en twintig jaren een eendrachtig en gelukkig Volk als grondwettig Koning geregeerd had. Een exemplaar wordt in het archief der Gemeente Amsterdam béwaard. De stempel is vernietigd." W. J. Hofdijk teekent in zijn gedenkboek der feestviering hierhij aan: Een krasse, eerst later opgemerkte fout in mijne opgave aan de Kommissie, heeft het graveeren van een nieuwen gedenkpenning tegen inwisseling en vernietiging der anderen, noodzakelijk gemaakt. De hiervoorbeschrevene is de verbeterde, de foutieve is n°. 323. (De fout is dat Willem III niet de eerste Oranjevorst was, die 25 jaar regeerde. Willem I vierde dit feest eveneens in 1838. Zie Dirks 543). •l'-i*». Baarle Nassau. Zilveren herinneringspenning door de feestkommissie uitgereikt aan de korporatieën, die aan den optocht deelnamen. 32fi. Berkel. Zilveren penning met daaraan verbonden levenslangen titel van „Ridderkoning van Sint Hubert uitgeloofd door de schuttergilden St. Hubertus en St. Ambrosius. Behaald door den schutterkoning P. Branders. 327. Bladel. Aan de harmonie 1'Union te Bladel (en aan die van Oerle ?) werd een penning vereerd. V z. Borstbeeld des Konings, daarboven een kroon en het schrift: 25 jarig kroningsfeest VAN Z. M. WILLEM III 1849— 1874 Kz. HARMONIE l'uNION TE BLADEL. (n°. 325 — 327 volgens Hofdijk's Gedenkboek). 328. Breda. \ z. 's Konings rechtsgewend hoofd, in de afsnede van den hals: dp ^D. de Patoul). Omschrift: * xxv krooningsfeest van willem iii * 1849. 12 mei. 1874. Kz. Het wapen van Breda. Omschrift: * gemeente breda. door de * * vereenig ing * VAN werkbazen de eend r a g t. Geel koper, 24 m.M., Verz. Snoeck. Bijdragen, 2' druk nu. 539, Oranjepennin- Deze penning werd tijdens den allegorischen optocht, den I9den Mei 1874 gehouden, geslagen op den praalwagen der Vereeniging „de Eendracht". Prijspenning van het schermconcours te Vz. Een kleine lauwerkrans waarin 0 prys o daaronder tusschen het woord: degen en M. P. v. HOOIJDOXK, twee gekruiste degens waarover een lint geslingerd is met het opschrift: behaald—door Kz. In het veld: 1Z Slei gen 1312. Delft. DELFT lS'fO -187 Zilver, 34 m.M., Kon. Kab. MO. Leur. SUIKERFABRIEK Omschrift: in het veld : ♦ LEUR♦ HULDE AAN WILLEM /S;4iniS49 Eenzijdig, lood, met ingeslagen oranjekleurige letters en stalen ring, 70 m.M., Verz. Snoeck. Tijdschrift 189S, blz. 270 e. v. Geslagen en verspreid gedurende den optocht op den praalwagen van de suikerfabriek te Leur. 331. Schoonhoven. Vz. Linksgewend hoofd van Z. M. Koning Willem III. Omschrift: xxv jarige regeering v willem iii koning d ned s> Kz. Het gekroonde wapen van Schoonhoven, daaronder: schoonhoven Omschrift: © hulde der goud en zilversmeden 12 mei 1874 Zilver 23 m.M. Kon. Kab. Oranjepenningen 13H. Volgens W. J. Hofdijk's Gedenkboek werd den Gemeenteraad en den Koning een exemplaar in goud aangeboden, waarna de stempels werden vernietigd. 332. Draagpenning van de Artillerie Konstruktiewinkel te Soerabaija. \ z. Het rechtsgewend hoofd des Konings, daaronder: j. P. S(chouberg) Omschrift: willem iii koning—der ned. g. h. v. l. Kz. In het veld: 1849—1874 —-AC W. Tin met oog, 30 m M. Kon. Kab. Oranjepen ningen, 1335. De Vz. is verra. een verkleining van een bestaanden stempel door Johannes Petrus Schouberg, die graveur aan de munt was van 1819—1852. Tilburg. Vz. 's Ivoninyfs linksofewend hoofd, daaronder o o in boog: TILBURG, alles in breeden eikekrans. Kz. Eene naar links ziende zittende vrouw houdt in de rechterhand een lauwerkrans en steunt met de linker op het (ovale) nederlandsche wapenschild. Op den achtergrond, kannad, vaas enz. (zéér onduidelijk). Omschrift: 1849 1874 12 MEI Gegoten ijzer, 49 ni.M. Verz. Snoeck. Bijdragen 2e druk n°. 540. Tijdens den op lS Mei 1874 gehouden optocht werd deze penning gegoten op een de stoomkracht voorstellenden praalwagen van de tilburgsche vereeniging van Fabrieks- en Handwerksnijverheid en van Algemeen Nut en onder de menigte rondgestrooid :m. Vz. I -inks gewend hoofd van Z. M. Koning Willem III, daaronder: 12 mei 1874. Omschrift: * xxv jarige regeering van WILLEM III KONING DER NED. Kz. Onder de koninklijke kroon een opengeslagen boek, rustend op gekruisten degen en schepter, omgeven door eike- en lauwertakken, (navolging van den strooipenning, Dirks 690.) Omschrift: voorspoki» * vrede * vryheid. Tin, met oog en ring, 31 bij 25 m.M., Verz. Z. Volgens Bijdragen 2e druk nw 551 te Tilburg gedragen en volgens mededeeling van den heer D. O. Lels, door de werklieden van het atelier der Staatsspoorwegen aldaar geslagen op een door hen samengestelden praalwagen in den optocht en „nog tamelijk heet" onder het volk gestrooid. Utrecht. Vz. Het rechtsgewend hoofd van Z. M., daaronder: 4. r. m. mf.xger. f. Omschrift: willem iii gedurende xxv jaar koning der nederlanden. Kz. Onder een hemellicht eene ^evleusrelde o o vrouw, op een geschiedtafel de jaartallen 1849—1874 griffende, voor haar staat een bekransde kolom, waarop de koninklijke kroon op een kussen ligt en op welks voorzijde het gekroonde nederlandsche wapen met de spreuk je maintiendrai prijkt, daarnaast ligt onder een oranjeboom de nederlandsche leeuw, die een schild met pijlbundel er op vasthoudt, in het verschiet de domtoren met de vlag op den top. In de afsnede het gekroonde wapen der gemeente Utrecht, tusschen xn—mei en rechts: J. P. M(enger) F. Omschrift: oranje in't hart en niemands knecht. Brons, 51 m.M., Verz. Z. Oranjepenningen 1305. :M(i. Volkskoncert te Zevenbergen. Penningen aangeboden aan „de Zevenbergsche Harmonie" en „Euterpe" door de feestkommissie. Vz. ZILVEREN KRONINGSFEEST VAN Z. M. WILLEM III 12 MEI 1849—1874 Kz. DE FEESTCOMMISSIE TE ZEVENBERGEN AAN DE MUZIEK EN ZANGVEREENIGING „EUTERPE" (of op den 2cn penning aan de „zevenbergsche harmonie". Zilver, 66 m.M., gedekt door een koninklijke kroon. Mededeeling van jhr. M. A. Snoeck, slechts 2 ex. gegraveerd. ïlU7 Zundert. Vz. Het gekroonde wapen van Zundert met twee leeuwen als schildhouders, daaronder : ZUNDERT. Omschrift: Van wege het Bestuur Aan de Harmonie Nut en Vermaak. . e< ï.ele?^/, <\c van de 25 jarige Regeering van Z. M. Willem III '874- gevat in breeden rand waarop saamgestrikte (eike- en lauwer?) takken, gedekt door een daaraan door ornementen gehechte kroon met ring. Volgens teekening groot 45 m.M., met den rand 80 m.M., met de kroon 115 m.M., (alles bij benadering!) verguld zilver. Volgens mededeeling van den heer J. Gommers te Zundert door het gemeentebestuur uitgereikt aan alle destijds in de gemeente gevestigde vereenigingen, (8), welke deel hebben genomen aan den optocht. Vz. 's Konings rechtsgewend hoofd, daaronder: J. E (lion). Omschrift op matten rand: * WILLEM III KONING DER NEDERLANDEN G. H. V. L. Kz. Tusschen twee saamgestrikte lauweren eiketakken: ATJEH Ms. 1S74—12 Mei. Atjehmedaille. 1873 en 1874 Brons verguld met oog en ring, 37 m.M., aan lint breed 38 m.M. van nassausch blauw. Yerz. Z. Oranjepenningen 1338. Ingesteld bij K. B. 12 Mei 1874 Stbl. n°. 70 luidende: Wij WILLEM III, enz. Willende van Onze bijzondere waardeering, zoowel van de dapperheid en volharding door Onze vloot en Ons leger bij de in 1873 in Atchin aangevangen en in 1S74 voortgezette krijgsverrigtingen betoond, als van andere daarbij plaatselijk bewezen diensten, doen blijken door het instellen van een afzonderlijk eereteeken; Gelet op Ons besluit van 19 Februarij 1869 (Staatsblad. n°. 24); Op de voordracht van Onzen Minister van Koloniën, tevens ad interim Minister van Marine, van den 8sten Mei 1S74, Kabinet Geheim, letter C11; Hebben goedgevonden en verstaan: Art. 1. I11 te stellen eene afzonderlijke medaille ter uitreiking aan allen zonder onderscheid van rang of graad, die deel hebben uitgemaakt van de in 1873 en '874, °f één dier jaren, naar Atchin gezonden of in 1874 nog te zenden zeemagt of expeditionaire troepen, of die daarbij in eenig burgerlijk ambt of bediening plaatselijk zijn werkzaam geweest. Art. 2. De voormelde medaille zal worden vervaardigd uit het in Atchin gedurende de jongste expeditien veroverde geschut. Zij zal zijn rond en verguld, dragende op de voortij ie Onze beeltenis. omringd door het gebruikelijke.randschrift, en op de keerzijde het opschrift: Q ^ nnc_ omringd door een krans van lauwer 1873 en *8/4, ren en eikenbladeren Deze medaille wordt op de linkerborst gedragen aan een oranjelint, ter breedte van 3.8 centimeter. Het lint wordt niet zonder de medaille gedragen. De medaille wordt slechts eenmaal uitgereikt. Art. 3 De toekenning geschiedt bij brevet volgens hieraan gehecht model. Art. 4. (Ingetrokken bij K. B. 1 Sept. 1877 n°. 180). Art. 5. De kosten, uit Ons tegenwoordig besluit voortvloeiende, komen ten laste van: enz. MODEL-BREVET. DE MINISTER VAN KOLONIËN, DE MINISTER VAN MARINE, DE GOUVERNEUR-GENERAAL VAN NEDERLANDSCH INDIË, Gezien hebbende 's Konings besluit van den I2den Mei 1874, n". 9, waarbij het Hoogst Denzelve behaagd heeft in te stellen eene afzonderlijke medaille, vervaardigd uit het in Atchin veroverde geschut, ter uitreiking aan allen zonder onderscheid van rang of graad die deel hebben uitgemaakt van de in 1873 en '874, of in één dier jaren, naar Atchin gezonden zeemagt of expeditionaire troepen, of die daarbij in eenig burgerlijk ambt of bediening plaatselijk zijn werkzaam geweest; Verklaart, dat N. N. geregtigd is tot het dragen van de voormelde medaille, als hebbende hij als (a) b'j het (J) aan boord van het deelgenomen aa (c) in het jaar ( Naam van het b^taillon of regiment of schip invallen o Krijgsbedrijf zoo volledig mogelijk invullen (- 15 Door zee- en menschenroof te plegen, tergden de Atjehers het nederlandsch gezag in Oost-Indiö. Toen alle pogingen vruchteloos bleven om hen tot betere gedachten te brengen, werd den sultan den 25 Maart 1873 door den Gouverneur-Generaal namens Nederland den oorlog verklaard en tot eene expeditie besloten onder generaal KöHLER, die ons ten koste van den aanvoerder tot binnen een der missigits van de hoofdplaats bracht, doch het veroverde moest weder opgegeven worden. Eene 2'' expeditie onder generaal van swieten trok 24 Januari 1874 den kraton binnen, waar we ons duurzaam vestigden; doch de oorlog bleef, daar we niet met één rijk, doch met een overtalrijk aantal staten en staatjes te doen hadden, steeds voortduren en vierde in 1898 zijn 25-jarig bestaan, bij welke gelegenheid, samenvallende met de inhuldigingsfeesten, in het Wilhelminapark te Batavia een Atjeh-monument werd onthuld. 330. 1874 13 Mei. Feestkonkours der scherpschuttersvereeniging „Neerlands Burgerwacht" te Amsterdam. 1 ierinneringspenning. Vz. Het gekroonde wapen van Amsterdam rustende op twee saamgestrikte lauwertakken daaronder boogsgewijze: onder bescherming VAN z. m. den koning. j. d. posthumus amsterdam. Omschrift: scherpschutters vereeniging neêrlands burgerwacht Kz. In het veld: de feestcommissie j. sequeira i). h. schmull j. f. w. brandenburg j. i). posthumus s. se(jueira j. w. schubart Omschrift: * feestconcours 13 mei 1874 ter eere van het 25 jarig jubileum van z. m. koning willem iii Brons 55 m.M., Kon. Kat». Oranjepenningen 1336. 340. Als voren Prijspenning. Vz. Als n°. 339. Kz. KORl'SPRIJS behaald door feestconcours ter gelegenheid i)er 25 jarige regeering van z. m. koning willem iii @ «=*- 13 mei 1S74 Brons 55 m.M., Kon. Kab. Oranjepenningen 1337. Gemeld konkours had plaats op het daartoe ingerichte terrein buiten de Willemspoort, waar 's middags de Koning met de Zijnen verscheen, ontvangen door de voorzitters van den Weerbaarheidsbond en van Neèrlands Burgerwacht Dr. J. \V. Schubart en J. Sequeira. Z. M. werd het zg. stamboek van den bond aangeboden, benevens een zilveren lauwerkrans, waaraan een bondsmedaille en bondspenning met zilveren kettinkjes verbonden waren. 341. 1874 14 Mei. Festival te Bergen op Zoom, uitgeschreven door de „Nieuwe Harmonie". Penning aangeboden door het gemeentebestuur. Vz. Omschrift: Zilvere (sic) Krooningsfeest (sic) van Z. M. Willem III. In het veld : Bergen op Zoom aan (naam van het deelnemende gezelschap). Kz. Omschrift: * Societeit de Nieuwe Harmonie * 1874 In het veld: Festival 14 Mei Zilver, gegraveerd, grootte onbekend. Aan dit festival namen deel 4 gezelschappen uit België nm. uit Vorderen, Santvliet, Esschen en Stabroek en 4 uit Nederland nm. uit Vlissingen en Röozendaal, en de Nieuwe Harmonie en het 3e Regiment Infanterie uit Bergen op Zoom. Mededeeling van den Heer A. J. L. de Roock aan jhr. M. A. Snoeck. 342 1874 30 Juni. Ter eere van D. van der Kellen te Utrecht, ■ bij zijn ontslag als eerste stempelsnijder aan 's Rijks munt. Vz. Zijn linksgewend borstbeeld, daaronder: j. p. menger f. Omschrift: n. van der keli.en ie stempelsnijder aan s'rijks munt. Kz. In een krans van eike- en lauwerloof: bij de vervulling van vierenvijftig jaren trouwe eerlijke en ijverige plichtsbetrachting 182O—T874 Omschrift: hem als hewijs van hoogachting door al de muntbeambten aangeboden 30 junij 1874. Goud, zilver en brons 59 m.M. Verz. Z. Tijdschrift 1895 5°. waar ten onrechte staat 5 Junij 1874. David van der Kellen Jr. werd 23 September 1S04 te Amsterdam geboren, als zoon van David van der Kellen Sr., die onder de regeering van Koning LODEWIJK en van 1813—1825 onder die van Koning Willem I stempelsnijder was aan de Utrechtsche munt en dien hij als stempelsnijder opvolgde; in 1852 ie stempelsnijder geworden, vroeg hij om gezondheidsredenen in 1874 zijn eervol ontslag en overleed 30 Maart 1879. Zie over zijn werk, omvattende o. m. de fraaie munten met de beeltenis van Koning Willem II, Tijdsi hri/t 1895, blz. 5 e. v. 344 874 5 Juli. Presentiepenning van de Société Royale de Numismatique de Belgique met borstbeeld van Frans van Mieris. Yz. Zijn rechtsgewend borstbeeld. Op de afsnede: léop. wiknkr. Omschrift: frans van mieris Kz. Opschrift: Brons, 33 m.M. Mededeeling van den heer Ali'h. de Witte. Frans van Mieris de Jonge gesproten uit een bekend geslacht van nederlandsche schilders 1689—1763 schreef: Ilisto.ie der Nederlandsche vorsten met meer dan 1000 historiepenningen opgehelderd, (1722/35), Bisschoppelijke Munten en zegelen van Utrecht (1752) enz. 25 Jarig huwelijk van jhr. mr. J. Huydecoper van Maarsseveen en L. R. J. A. Ram. Vz. Omschrift op matten rand: £3* JHR. mr. J huydecoper van maarsseveen en vrouwe l. r j. a. ram In het veld: De door de jonkheerskroon gedekte wapens der echtelieden, daaronder een mirtetak en het opschrift: . sociéte royale de numismatique de belgique SSülL: 344 1874 26 Juli. de heer zegene u ex behoede u $ matth. xxv v: 34—40 In het veld, onder een bladerkrans, de wapens van Maarssen en Maarsseveen, met het omschrift: © hulde van de ingezetenen van maarsseveen en maarssen Brons, 61 m.M., nal. J. Elion. HuydecopeR: Gedeeld, 1. In blauw een zilveren adelaar zonder tong; 2. Doorsneden in drieën, a in zwart een achtpuntige zilveren ster (v. WiERlNGEN), b in goud drie zwarte ossenkruinen met de hoorns, 2 en I, (Huydecoper), c in zwart een loopende zilveren hazewindhond met goud geboorden en geringden rooden halsband (van Gemen); hartschild, het wapen van Maarsseveen. Ram: In rood een klimmende zilveren ram met gouden hoorns. 345. 1874 27 Juli—27 Augustus. Konferentie voor de internationale regeling der oorlogswetten en gebruiken te Brussel. Vz. St. Michiel den duivel verslaande, omgeven door de wapens der 15 staten, die afgevaardigden ter konferentie zonden: t. w. Duitschland, Oostenrijk-Hongarije, België, Denemarken, Spanje, Frankrijk, Engeland, Griekenland, Italië, Nederland, Portugal, Rusland, Zweden en Noorwegen, Zwitserland en Turkije, daarboven, schanskorf rustende op kanon en geweer en sautoir, links schild rustende op strijdbijl en morgenster en sautoir, rechts schild rustende op zwaard en ploertendooder en sautoir ; onder, antieke helm rustende op zwaard en lans en sautoir. Kz. Opschrift: congrès HUMANITAIRE PRÉST Baron JOMINI Gal de Voigts. Rhetz. B°n de Leonrod Bon de welck bon i)e SoDF.N. D' bluntschli. cr* cliotek Bon de schoenfeld. Bun laMBERMONT. Ch. FaIDER. c'l- MoCKEL D« Vf.dee. Ce1- Brun. I)i c de Teti an. M»i- Servert. Ct«r A»*l de la Pezuela BonBai de. Gal Ar.nandeau. Gai. Horsford. C«'- Manos. B«n Blanc. Ctk Lanza De Lansberge. G"- van der Schrieck. M. d'Antas. G*l Palmeirim Gl de Leer. D« Martens. C"- Staafe. C" Hammer Caratheodory. Edem. E. df. Borciigrave BRUXELLES mdccclxxiv. binnen een rand gevormd uit vier halve cirkels en vier rechte hoeken, waarbinnen een rand in ogief stijl. Groot 64 m.M. Beschreven naar de afbeelding in de Médailles historiqucs .) {Monogram ) Lager stond: In 1874 waren Commissarissen der Stoomvaart Maatschappij Nederland : Jhr. Mr. C. J. A. den Tex, Voorzitter, A. A. Bienfait, ViceVoorzitter, J. E. Cornelissen, A. R. J. Cramerus, Mr. C. A. Crommelin, P. C. Loopuyt, E. Mohr, M. M. de Monchy, C. F. Quien, Jhr. G. A. Tindal en A. C Wertheim. De Stoomvaartmaatschappij Nederland werd opgericht te Amsterdam 13 Mei 1870 onder beschermheerschap van Z M. Koning Willem III; 8 Mei 1871 kwam het eerste stoomschip te Nieuwediep binnen, in 1872 werd Frins Hendrik Eere-Voorzitter. I11 Oktober 1874 werd een geregelde vierwekelijksche postdienst via SouthamptonNapels (later vervangen achtereenvolgens door Marseille en Genua) geopend, kort daarop een driewekelijksche, in 1879 een 14-daagsche dienst; in 1894 telde de maatschappij 16 stoomschepen. 349. 4 December. 4e Eeuwfeest van het stedelijk gymnasium te Utrecht, (oudtijds St. Hieronymusschool). Vz. Het wapen der gemeente Utrecht met twee leeuwen als schildhouders Kz. In een eikekrans: sancti hieronymi sciiolae secvlis • iv • peractis civitas • trajectina uvnc•nvmmvm dicav1t Omschrift: pridie. nonas. decembris mcccclxx1v—mdccclxxiv Brons 58 m.M., Verz. Z. Tijdschrift 1895, blz. 49, als gesneden door D. van der Kellen, Kz. door J. P. M. Menger. De Ilieronymusschool te utrecht is in 1474 gesticht door de Broeders des Gemeenen Levens van het Hieronymushuis te Delft. In dat jaar hadden deze te Utrecht een broederhuis gevestigd, daartoe in staat gesteld door de testamentaire beschikking van Joannes Reinerszoon van Zevenaer, licentiaat in de heilige godgeleerdheid en doctor in de medicijnen (f 9 Mei 1471) en zijne vrouw Catharina (f 27 Oct. 1474)1 waarbij aan het delftsche huis, behalve eenige kostbare voorwerpen en een kapitaal van 300 rtjnsche guldens een huis en erf, gelegen te Utrecht achter de St. Pieterskerk „in den Regenboog", vermaakt werd. Zoodra de broeders in het bezit van het gelegateerde gesteld waren, openden zij de school, die voortaan als Hieronymusschool bekend stond. Zov>wel door de geestelijkheid als door de stedelijke overheid begunstigd, had de school in den eersten tijd na hare stichting een bloeiend bestaan, totdat na het midden der 16»-* eeuw een tijdperk van verval intrad. De in 1578 uit Harderwijk beroepen rector Reinier Sarcerius verzette zich tegen de invoering van de hervormde leer in de school, met het gevolg, dat den 7 Februari 1586 bij resolutie van de vroedschap, de Ilieronymusschool tot eene protestantsche inrichting hervormd en tot stedelijke inrichting verklaard werd, gelijk zij dat nog is. Den 27 Januari 1900 werd het 425-jarig bestaan door de leerlingen gevierd. 350 1874 28 December. 100-Jarig bestaan van den Schouwburg te Rotterdam. Vz. De voorgevel van het gebouw. Daar boven: geopend daaronder: 18 december 1774 VERBOUWD 1852 Omschrift: + schouwburg te rotterdam + honderdjarige jubelviering Kz. Onder het gekroonde wapen van Rotterdam, tusschen twee saamgebonden lauwertakken : BINGLEY '757 wattier 1762 SNOEK I 766 Verguld koper, 24 m.M., Verz Z. blngley, Ward, geboren te Rotterdam 1755 eene handelsfamilie, was voor het kantoorleven bestemd, doch voelde zich onweerstaanbaar tot het tooneel aangetrokken, waar hij op zijn 18 jaar voor het eerst optrad, van 1779—*79^ speelde hij te Amsterdam en stichtte toen te Rotterdam het Nederduitsch Tooneel met eigen gezelschap Hij overleed te 's-Gravenhage 26 Juni 1818. Wattier, Johanna Cornelia, geboren te Rotterdam 13 April 1762, verbond zich in 1780 aan het Amsterdatnsche Tooneel, waaraan zij tot 1815 verbonden bleef, ook na haar huwelijk met den architekt ZiezeNIS. Zij overleed 24 April 1827 aan de Geestbrug nabij 's-Gravenhage en werd in de groote of St. Jacobskerk aldaar begraven. Zij muntte vooral in het treurspel uit; gelaat, gestalte en stem werkten daartoe mee. Snoek, Andries, een uitstekend tooneelkunstenaar, „de nederlandsche Talma" bijgenaamd, werd in 1766 te Rotterdam geboren engaf aldaar met zijne zuster tooneelvoorslellingen om in hun levensonderhoud te voorzien en huurde later den Rotterdamschen Schouwburg; in 1795- lla korten tijd in de Zuidelijke Nederlanden vertoefd te hebben, vestigde hij zich te Amsterdam, gat' voorstellingen in het gebouw „Utile et Amusant" en werd aldaar eerlang aan den grooten Schouwburg verbonden, waar hij vooral tot op vergevorderden leeftijd in het hooge treurspel uitblonk. Hij overleed 3 Januari 1829. Tot 1774 speelden de Rotterdam bezoekende tooneelgezelschappen in een of ander lokaal buiten de stad, den 28 December 1774 werd de eerste Rotterdamsche Schouwburg aan den Coolsingel, niet ver van de Delftsche poort, plechtig ingewijd met een proloog van Jan Punt, op een allegorische wolk op het eerste rotterdamsche tooneel nederdalende, doch reeds met veel verlies in 1782 publiek verkocht. In 1851 werd de Rotterdamsche Schouwburgvereeniging opgericht ten einde den schouwburg meer met de eischen des tijds in overeenstemming te bringen. De verbouwing had in 1852 plaats. In 1S60 werd zoowel een vast tooneelgezelschap opgericht als de Rotterdamsche Duitsche Opera. Den 3den Mei 1884 werd de eerste steen gelegd voor den 15 September 1887 ingewijden, prachtigen nieuwen schouwburg in de Aert van Nesstraat en werd de oude voor afbraak en als bouwterrein verkocht. 351. 1873—4- Oorlog op Atjeh. Gesp als beschreven onder n°. 127 met het opschrift: atjeh 1873 i— 1874 K..B. 6 Oktober 1874 n 10. De rechthebbenden zijn bevoegd deze te verwisselen met de bij K.H. 21 Juni 1897 n". 32 ingestelde gesp met het opschrift: atjeh 1873-.1896 353. 1874 100-Jarig bestaan der firma Verschuur te Amsterdam. Vz. In het veld: 1874 w. verschuur w. verschuur & z\ g. verschuur a. d. verschuur 1874 Kz. byouteriën & zilverwerken ❖ AMSTERDAM DAMRAK, L. I37 Zilver 28 m.M., \'erz. Teijler. 1874. Prijspenning der Vereeniging van Officieren van Scherpschutterskorpsen in Nederland. \ z. In een verdiept veld een gekroonde hoorn, waarom en onder: beschermheer z. m. de koning. 1874. Omschrift: £3> vereeniging van officieren van scherpschutterskorpsen in nederland. Kz. Glad veld, omgeven door een krans, gevormd door een lauwer- en eikelooftak, waarop onderaan een opengeslagen boek met Zilver verguld, zilver en brons met oog en rin&> 34 Verz. v. Dijk v. Matenesse. Prijspenning van het officieren-schietgezelschap der dienstdoende schutterij te 's-Gravenhage. GROND ART WET 177 geplaatst is. 354. 1874. Vz. Binnen een parelcirkel een muurkroon, omgeven door het omschrift: officieren schietgezelschap. opgericht 1874. Omschrift: * dienstdoende schutterij te 's gravenhage. Kz. Glad veld omgeven door twee saamgestrikte lauwer- en eiketakken. Brons, 32 m.M., Kon. Kab. 355. 1874. Schietwedstrijd te Apeldoorn. Geheel als n°. 278, doch in plaats van: Waalsdorp 1873, Apeldoorn. 1874. Zilver met oog en ring, 27 m.M., aan groen moiré lint. 350. ^74. Prijspenning der gemeente Utrecht. Vz. Het gekroonde wapen der gemeente met twee leeuwen als schildhouders. Kz. Glad veld omgeven door een lauwerkrans. Brons, 58 m.M., Verz. Teiji.er. Ik vond een ex. met: Vz. Gegraveerd omschrift: gemeente utrecht Kz. In den krans: ^ % cï 1900 <, ^ Ie PRIJS ~ voor de beste MELKKOE Zilver met oog en ring, door 's Rijks stempelsnijders. 357. 1874. Eenzijdig penninkje van het Brandpiket der dienstdoende Schutterij te 's-Hertogenbosch. 's Bosch Brandpiket N". 107 Zink gegraveerd, 33 m.M., Verz. v. Rijckevorsel, Bijdragen 2' druk n°. 598. Het brandpiket was voor 1874 samengesteld uit het geheele battaljon, doch in April 1874 werd er besloten, onder den Konimandant Majoor G. Bosch, 125 fijne schutters zomer en winter brandpiket te geven, daar dan de overige schutters hunne wapens en kleeding 's winters in konden leveren, en ontving elke pchutter van het brandpiket een penning, welken hij bij brand moest afgeven en dien hij na afloop weer terug ontving; later onder Majoor van Rijckevokski. in 1887 werd het brandpiket gebracht op 100 man en voorzien van nieuwe kapot jassen. Mededeeling van jhr. M. A. Snoeck. 358. '875. 8 Februari. 3C Eeuwfeest der Hoogeschool te Leiden. Vz. De naast elkander geplaatste, linksgewende borstbeelden van Prins Willem den Zwijger en Z. M. Koning Willem iii, daar- 16 onder d. v. jr. erv d. viii febr. mdlxxv d. viii febr. mdccclxxv. Omschrift: academia conditia gvilielmo i principe. saecvlares tert. facti gvilielmo iii rege. Kz. De verlichting rechts gezeten houdt op hare linkerhand een Minervabeeldje en leunt met haar rechterhand, waarin zij een lauwerkrans houdt, op haren zetel. Zij is omgeven door een groep van vier vrouwen, blijkens de attributen, de godgeleerdheid, de rechtsgeleerdheid, de geneeskunde en de wijsbegeerte voorstellende. Voor haar zit de se- o o schiedenis de geschiedfeiten op een rol te griffelen. Het geheel omgeven door een stralenboog. In de afsnede de wapens van Leiden en Nederland en: m. c. de vries jr. inv. et fec. Omschrift: famam vrbi lavdf.m patriae lvcem addidit orbi. Zilver en brons, 69 m.M , Verz. Z. Oranjepenningen, 1340. 35». Als voren. Kuratorenpenning. Vz. De wetenschap in de gedaante eener vrouw in antieke kleeding de face staande, in hare rechterhand houdt zij een brandende fakkel, terwijl zij hare linker op de borst plaatst, ter zijden: c. wiener fecit Opschrift links: qvacvmqve incedo, rechts: PEI.LO TENEBRAS Kz. In het veld : regnante gvilielmo iii in" feriis trisaecvlarib. vniversitatis lvgd. bat. a gvilielmo i co.nditye cvratores hv'nc nvmmvm f. c. Zilver en brons, 51 m.M., Verz. Z. Oranjepenningen 1341. Door kuratoren aangeboden aan de binnen- en buitenlandsche professoren, die het feest bijwoonden. De leidsche hoogeschool is op voordracht van Prins Willem I, bij stichtingsbrief van 6 Januari 1574 te Delft uitgegeven, opgericht, zooals de promotiepenning afgebeeld v. Loon, I blz. 198 verkondigt: „ter belooning van der voorouderen dapperheid" en werd 8 Februari 1575 ten overstaan van de gemachtigden der Staten van Holland met groote plechtigheid openbaar ingewijd, als een schoon gedenkteeken tot erkentenis van de beproefde standvastigheid der Leidenaren en geleden nooden bij het dubbel beleg der zwaarbeproefde stad. In 1807 door Koning Lodewijk verheven tot Koninklijke Universiteit van Holland, bij de inlijving bij Frankrijk als „Académie" tot een deel der „Université de France" gemaakt, werd zij in 1815 Rijksuniversiteit. Haar in 1632 gestichte sterrewacht is de oudste van geheel Europa. 300. 1875. 20—30 April. Prijspenning der Landbouw-tentoonstelling te Djokjokarta. Vz. In een krans van lauwer- en eikeloof: TENTOONSTELL ING te djokjok arta 1875 Omschrift: labor improbus omnia vincit tandem fit surculus arbor Kz. Glad veld, omgeven door een lauwerkrans. Brons 40 m.M., Verz. Z. 361. 1875. April. Prijspenning 2" Indisch I.andbouw-Kongres te üjokjokarta. Vz. In een lauwerkrans: /ii cy t \ K D H r»». < 1 ■ .x- Tr . V V V. „ djokjok arta w. oi ct* i875- Omschrift: indiscii landbouw-genootschap opgericht in 1870 Kz. Glad veld, omgeven door parelcirkel. Omschrift: ©labor improbus omnia vincit s> tandem fit surculus arbor Brons, 45 m.M., Verz. Rijks munt. Vervaardigd door 's Rijks stempelsnijders. 302. 1875. 14 Juni. Opening der Studenten Societeit „Minerva" te Leiden. Vz. De voorgevel van het nieuw gebouwde sociëteitsgebouw. In de afsnede: r. somerwil. - leiden. Omschrift: societeit mixerva geopend 14 juni 1875. Kz. Gehelmd borstbeeld van Minerva. de heilige eendragt is het zout dat huis en stad in wezen houdt Zilver, brons en nikkel, 33 m.M., Verz. Z. Draagteeken hetwelk aan de verschillende fakulteitskleuren werd gedragen. Hiervan bestaan i exemplaar in zilver voor de societeit, 12 stuks in brons voor de leden der societeits- en bouw-kommissie, alle overige exemplaren in nikkel. 1875. 4 Juli. Presentiepenning van de Société Royale de Numismatique de Belgique met borstbeeld van Frans van Mieris. Vz. Gelijk n°. 343. Kz. Opschrift: numismatique de belgique assemblée générale du 4 juillet 7 8y V Brons, ^3 m.M. Mededeeling van den heer Alph. de Witte. 3ft4. 1875. 25 Juli. 6" Uitvoering van het Nederlandsch Gymnastiekverbond te Amsterdam. Vz. De linksgewende gekroonde nederlandsche leeuw met zwaard en pijlbundel, ter zijde staat: j. E(iion) Omschrift: » nederlandsch gymnastiek verbond. Kz. Het gekroonde wapen van Amsterdam. Omschrift: * 6DK uitvoering 25 juli 1875 AMSTERDAM. Brons, 41 m.M., Verz. Z. Het N. G. V. werd 15 Maart 1868 te Amsterdam opgericht naar aanleiding van een besluit der G. V. „Lycurgus" dd. 22 Oktober 1867 betreffende eene federatie van alle amsterdamsche gvmnastiekvereenigingen. Bij de oprichting telde het 6 vereenigingen met 215 leden, in 1887 reeds 133 vereenigingen met 8104 leden, welk getal echter achteruitging door het toenemen van de wielersport en de verschillende balspelen in de laatste 10 jaren. Door tal van algemeene en partiëele bondsuitvoeringen maakte het propaganda voor de goede zaak der gymnastiek, voerde strijd voor de opneming der gymnastiek onder de verplichte leervakken van lager- en middelbaar onderwijs, een strijd, die zooals bekend is, met goeden uitslag werd bekroond en trachtte met alle middelen de gymnastiek zelve tot meerdere volmaking te brengen, ook door middel van het bondsorgaan, eerst „de Gymnast", later „de Turnvriend", toen de „Maandberichten", thans het „Tijdschrift van het N. G. V." genaamd. Steeds bleet het getrouw aan de leuze „Mens sana in corpore sano' d. w. z. een gezonde geest kan slechts in een gezond lichaam wonen, en we mogen het verbond dankbaar zijn, dat het in een tijd, waarin zoo enorm veel van den „geest" der jeugd werd gevorderd en het ,,lichaam werd verwaarloosd, zooveel heeft bijgedragen om het verbroken evenwicht te herstellen. Deze en dergelijke hierna te beschrijven penningen werden door het N. G. V. aan elke deelnemende bondsvereeniging uitgereikt. JKJ5. 1875- 3° Ju"—2 Augustus. I2C Nederlandsch nationaal Zangersfeest te Rotterdam. Vz. Amphion de harp bespelende. Omschrift: i2de ned. nat. zangersfeest 1875 * amphion rotterdam * Kz. Glad. Tin, met oog en ring, 26 m.M., Verz. Z., gedragen aan strikje van groen, wit, groen lint. Zie voor dezen en den volgenden de aanteekening bij n°. 64. 3««. Als voren. Vz. Amphion de lier bespelende de face staande tusschen een kolom en een muur, daarboven op een lint: amphion, daaronder: ROTTERDAM. Omschrift: 1863 3o.3i juli. i & 2 augustus 1875 Kz. Omschrift: xiie ned. nat. zangersfeest In het veld: beschermheer z. k. h. PRINS HENDRIK der ned. ^ Koper met oog, 23 m.M., Verz. J. Karreman te Oud-Beierland. Het jaartal 1863 is vermoedelijk een abuis van den graveur, die meende dat elk jaar een zangersfeest plaats had, terwijl die om de 2 jaren werden gehonden. (In 1863 had het 6e Ned. Nat. Zangersfeest plaats te Amsterdam. Zie Dirks n". 890.) i8/5- Juli—Augustus. Provinciale tentoonstelling van Nijverheid en Kunst in Noord-Brabant te Breda. \ z. Een rechts staande vrouw in de linkerhand een palmtak, en met de opgeheven rechterhand een lauwerkrans boven een bijenkorf houdende, die op een voetstuk geplaatst is. Op de voorzijde van het voetstuk een lier, omgeven door een lauwerkrans, voor het voetstuk een kamrad. Op den voorgrond een aambeeld, hamer, globe en schildersezel. In het verschiet een lokomobiel en een schip. Omschrift: * provinciale tentoonstelling van nyverheid en kunst in noord-brabant In de afsnede: d. de patoul. Kz. I11 het veld tusschen een eike- en lauwertak : commissie i)er tentoonstelling. i. a. van der burgh eerevoorzitter j. f. de booy voorzitter. leden j. c. vreede i p. j. scheli.ekens. i. f. de volder | j. c. rosu 1'ikon p«. jan piiilipsen secs. vereenig1ng van industrief.i en en werkbazen. c. vermeulen voor». W. J. SLECHTRIEM SEC. Boven: het gekroonde wapen van NoordBrabant, beneden: het wapen van Breda. Omschrift: * zelfstandige onderneming der vereeniging van ixdustrieelen en werkbazen te breda * 1875 Brons, 46 m.M., Verz. Z Bijdragen, 2C druk n°. 546. 368. Als voren. Vereeniging van werkbazen „de Eendragt". Vz. Het gebouw der tentoonstelling, daarboven: provinciale en daaronder 1875—tentoonstelling. Kz. Het wapen van de stad Breda tusschen de omschriften: * gemeente breda. door de * * vereeniging * van werkbazen de eendragt Tin, 26 m.M., Verz. Z. Bijdragen, 2" druk n°. 545. 300. 1875. 12 Augustus. 200 Jarig bestaan der Portugeesch-Israëliti- sche Synagoge te Amsterdam. Vz. Tusschen twee lauwertakken een wapenschild met een pelikaan, die haar jongen voedt. Daaronder: 1. d. p.(osthumus) Omschrift: portugeesch israelitische synagoge te amsterdam. Kz. In het veld: » ter herinnering aan het 200 jarig bestaan 11 Menachem 5635 12 Augustus 1876 de feestcommissie Brons, 35 m.M., Kon. Kab. !875. 26 Augustus. Herdenking van het behoud van Menado. Vz. In een krans: ter dankbare herdenking aan MENADO'S behoud ^Z- : >5®®* 20 augustus 1875 38 m.M., Ccit. Hat. gen. ;8g6, n°. 149. 370. 1857. 28—29 September. Landbouwtentoonstelling te Oss. Vz. Geheel gelijk Dirks n°. XXX, doch in de afsnede van dezen: afdeeling oss Ivz. Geen opschrift in den lauwerkrans. Zilver en brons, 4? m.M. Eigendom van den gemeentesekretaris te Oss. Bijdragen, 2e druk n°. 547. 371. 1875. September. Voorgenomen, doch niet volvoerd, bezoek van Prins Hendrik aan 's-Rijksmunt te Utrecht. Vz. In het veld: ZIJNE KON. HOOGH. prins hendrik DER nederlanden bezoekt 's rijksmunt SEPT. 1s75. Kz. In het veld: DK BELANGSTELLING VAN den edelen vorst DOOR DIT METAAL IN DUURZAME HERINNERING GEBRACHT. Brons 38 m.M., Verz. Begeer. 372. j875. 5—7 Oktober. Internationale tentoonstelling ter gelegenheid van het 25 jarig Stadhouderschap van Prins Hendrik der Nederlanden in Luxemburg. Vz. Het rechtsgewend hoofd van den Prins. Omschrift: 25me anniversaire de la lieute- nance de s. a. r. le prince henri des paysbas ★ * Kz. T wee vrouwen, land- en tuinbouw voorstellende, leunende tegen een cirkel waarop een bijenkorf geplaatst is, waarboven de ter rechterzijde geplaatste vrouw een lauwerkrans houdt Onder den cirkel land- en tuinbouwwerktuigen. I11 den cirkel: 5, 6 et 7 OCTOBRE l875- In de afsnede: p. hart Omschrift: exposition internationale d'agri- culture et d'hORTICUL 1'ure du grand dl'ciié de luxembourg. Brons 51 m M., Verz. Teijler. 37'.£A. Als voren. Vz. = n". 372. Kz. Glad. Brons, 51 m.M. Kon. Kab. 373. Als voren. Vz. 's Prinsen rechtsgewend hoofd. Omschrift: 25me anniversaire Kz. Opschrift: .Sï°s'ï70 s' * 4- 5, 6 et 7 octobre i875 Geel koper, met oog en ring, ió'/a m.M., aan oranje strik met blauw, wit, rooden overslag. Verz. Z. Volgens een bij het door mij gekochte exemplaar gevoegde aanteekening werd dit penninkje gedragen door de leden „der beide vereenigingen" (van landbouw en van tuinbouw) en door den Prins zelf als eerevoorzitter bij gelegenheid der land- en tuinbouwtentoonstelling, welke ter viering van 's Prinsen 25 jarig stadhouderschap werd gehouden. 374. 1875. 27 Oktober. 6e Eeuwfeest van de begiftiging van Amsterdam met tolvrijheid door Graaf Fi.oris V. Vz. De stedemaagd van Amsterdam rechts gezeten, met hare rechterhand een antiek scheepsroer en in hare linkerarm het stedelijk wapen houdende. Boven haar zweven twee engeltjes, een perkament met het opschrift: florentius comes houdende; het eene engeltje houdt een wapen met een schip, terwijl het andere engeltje op de bazuin blaast. Rechts van de stedemaagd zweeft Mercurius met zijn staf. Achter haar Neptunus op zijn wagen. Links een gedeelte van Rembrandts schilderij „de Nachtwacht". Rechts het paleis op den Dam. Op den voorgrond verschillende voorwerpen van handel, nijverheid en kunst. In het verschiet schepen en een spoortrein. In de afsnede: 27 octobf.r 1875.— m. c. pk vries jk. inv. et kec. Omschrift : door het bloeiende amsterdam feestelyk herdacht. Kz. In het veld : FLORENTIUS COMES HOLLANDIAE UNTVERSIS PRAESENTES LITTERAS INSPECTURIS SALUTEM NOVERIT UN1VERSITAS VESTRA QUOD NOS HOMINES MANENTES APUD AMESTELLEDAMME IN RESTITl'TIONEM DAMPNORUM QUAE NOS F.T HOMINES NOSTRI IPSIS FECIMUS ABHINC DEINCEPS AI! OMNI EXACTIONE NOSTRI TELONII Cl'M BONIS SUIS PROPRIIS Ql'AE DEDUCENT SEU DI.DUCUNT I'ER TOT AM TERRAM NOSTRAM DlXIMl'S EXIMENDOS IN CUJUS REI TESTIMONIUM PRAESENS SCRIPTUM SIGILLO NOSTRO FECIMUS COMMUNIRI DATUM APUD LEYDEN DOMINICA ANTE DIEM SYMONIS ET JUDAE APOSTOLORUM ANNO DOMINI m"cc"lxx»" QUINTO Omschrift: hetontluikknde amestelledamme door floris v met tolvryheid begiftigd. 27 october i275. Zilver en brons; 68 m.M., Verz. Z. 1875. Bloemententoonstelling- in den Planten- en Dierentuin te Batavia. Vz. Gelijk n°. 56. Kz. In een lauwerkrans: tentoonstelling planten en dierentuin te batavia 1875 Brons, 40 m.M., Verz. Teyler. Tijdschrift 1895, blz. 39. 1875. Nationale Nijverheidstentoonstelling te Amsterdam. Vierarmig kruis met ingesneden armen en geparelde punten, i usscnen de armen vier uitstekende punten, aan de Vz. beladen met drie paarlen. Op de Vz. een rond medaillon, waarop binnen twee eiketakken: 1875 Omschrift op matten rand: * nationale tentoonstelling * amsterdam Kz. Glad met binnen een cirkel het omschrift: # vereeniging voor het nederl: kunst industriemuseum. Zilver met oog en ring, hoog 41 m.M., Verz. Z. .177. 1875. Internationale Tooneelwedstrijd uitgaande van de Rederijkerskamer „Vreugdedal" te Breda. Vz. Op een groote hoofdletter V, door welke een banderol is gestoken met het opschrift: wij vaten GENuciiT, rust het wapeii van Breda, waarop een boom. Omschrift: rederijkerskamer „vreugdendal" * BREDA * Kz. Glad veld omgeven door een eikeen lauwertak, omschrift: * groote internationale tooneelwedstrijd Brons, 46 m.M., Verz. Snoeck. Bijdragen 2e druk n°. 544. 378. 1875. Eerepenning voor Durkje Haaijes Hagedoorn. Vz. In een eikeloofkrans: aan durkje haaijes hagedoorn geboren te grouw den 4 mei 1817. Kz. In een eikeloofkrans: wegens zeven en veertig jarige trouw, edelmoedigheid en zelfverloochening 1828—1875 Brons, 41 m.M., Leidsch Penn. Kab. 37» 1875. Nieuwe eerepenning voor menschlievend hulpbetoon. Vz. Linksgewend hoofd van Z. M. Koning Willem III, daaronder j.p.m.mengerf. Omschrift: wili.f.m iii koning—der ned. g. h. v. l. Kz. In een krans van eike- en lauwerbladeren : voor menschlievend hulpbetoon. Zilver en brons, 51 m.M., Verz. Z. Deze penning, afgebeeld Dirks 11". 696, Ovanjepcnningeti 1346, is in 1875 vervaardigd, ter vervanging van dien van 1855 (Dirks n". 695). Zie K. Un. dd; 24 Januari 1841 nu. 22, I December 1841 n". 72 (instelling), 22 September 1855 n". 64 (vaststelling opschrift, Kz. en getuigschrift). 380. 1875 • Prijspenning der Koninklijke Akademie van Wetenschappen te Amsterdam. Vz. Linksgewend borstbeeld van van Leeuwenhoek, daaronder: j. p. menger. f. Omschrift: * anthonij van leeuwenhoek * ontdekker der mikroskopische wezens sept. 1675. Kz. Een lauwer- en eikekrans, waarop een mikroskoop rust. Omschrift: toegewezen door de koninklijke akademie van wetenschappen te amsterdam. Brons, 65 m.M. Leidsch Penn. Kab. Tijdschrift 1894, blz. 19. De Kon. akademie van Wetenschappen is, volgens het reglement gevoegd bij K. B. 23 februari 1855, een raadgevend lichaam voor de regeering op het gebied der wetenschap; een middelpunt vansamenwerking voor de beoefenaars der wetenschap in Nederland en zijne overzeesche bezittingen; een band van vereeniging tusschen de geleerden van Nederland en die van andere landen; eene inrichting ter bevordering van zoodanige wetenschappelijke onderzoekingen en ondernemingen, als slechts door samenwerking van de beoefenaars der wetenschap en door ondersteuning der regeering kunnen worden tot stand gebracht. Zij bestaat uit twee afdeelingen, eene voor de wisen natuurkundige wetenschappen en eene voor de taal-, letter-, geschiedkundige* en wijsgeerige wetenschappen, welke elk hare „Verhandelingen" en „Verslagen en Mededeelingen" uitgeven, benevens gezamenlijk een „Jaarboek". v, Leeuwenhoek, geboren te Delft, 24 Oktober 1632, werd op zijn 16' jaar boekhouder en kassier op een handelskantoor te Amsterdam, doch de studie der natuur trok hem meer aan en daar hij vermogend was, gaf hij zijne betrekking op en keerde naar Delft 17 terug om zich aan die studie te wijden, zelf mikroskopen van aanmerkelijk vergrootingsvermogen vervaardigend en daardoor op het gebied der mikroskopische anatomie, ondanks totaal gebrek aan wetenschappelijke opleiding, veel ontdekkende. Hij overleed 26 Augustus 1723; 8 September 1875 werd te Delft het 2P eeuwfeest zijner ontdekking gevierd. 381. 1875. Eerepenning cler korporatie van Meters en Wegers te Rotterdam. Vz. Een glad veld met het omschrift: * meters—wegers corporatie * rotterdam Kz. Een glad veld met het omschrift: * eereteeken voor jarigen dienst Brons, met oog en ring, 23 m.M. Leidsch Penn. Kab. 382. 1875. Prijspenning der nederlandsche jachtvereeniging „Nimrod", uitgeloofd voor hondententoonstellingen. Vz. Trofee bestaande uit een jachthoorn, waarop een linksgewende hondenkop, gewei, twee gekruiste jachtgeweren en weitasch. Omschrift: nederlandschejacht-vereeniging nimrod. Kz. Omschrift: honden tentoonstelling Glad veld, onderin staat: j. elion. f. Zilver, 41 m.M. Kon. Kab. 382*. 1875 Tentoonstelling' van de Vereeniging van den H. Vincentius a Paulo te Rotterdam. Volgens Aanwinsten 1881 blz. 22 op het Kon. Kabinet in verguld brons, doch aldaar niet aanwezig. Tevergeefs opgevraagd in het Tijdschrift. Tooneelwedstrijd uitgeschreven door de vereeniging „Thalia" te Dordrecht. Vz. Glad veld omgeven door een parelcirkel, in het midden verdiept mat veld met vijfparelige kroon. Omschrift: noori)- en zuid nederlandsche tooneelwedstrijd uitgeschreven door thalia. $> DORDRECHT. 1875 — 76. $ Kz. Glad veld omgeven door een lauwerkrans. Zilver verguld, 51 m.M. met 14 m.M. hoog ornement en ring. De eenmaal bloeiende vereeniging heeft, als zoovele in ons vaderland, tengevolge van de steeds toenemende sportliefde, er het leven bij ingeschoten. Catharina Heersmans was eerelid en verleende steeds hare medewerking bij de voorstellingen. (Mededeeling van het laatstovergebleven lid, tevens bestuurslid, den f leer M. van Zanten te Dordrecht, bij wien alle penningen berusten, ook de bovenomschrevene.) 383 1875—1876. 384. 1876. 5 Januari. Overlijden van den kunstschilder S. L. Verveer te 's-Gravenhage. Vz. Zijn rechtsgewend borstbeeld. Linksin het veld daarnaast: de vries arnhem kec. Omschrift: ter nagedachtenis aan den GENiALeN K UNSTSCHii.der. Kz. Een met een rouwfloers en immortellenkrans omhangen schildersezel, waarop een half voltooide schilderij geplaatst is, links daarvan een schildersstoeltje, waarop een palet en penseelen. In de afsnede: uer. te s'hage. 20 uov. 1813. aldaar overl. 5 jan. 1876 Omschrift: s. l. verveer, door velen bemind en betreurd. Brons, 60 m.M. Verz Z. Salomon Leonardus (Sani) Verveer, leerling van B. J. van Hove, was landschap- en genreschilder en koos vooral Jodenbuurten en Scheveningsche tafereelen tot onderwerp zijner schilderijen. Evenals zijn broeder eichakox (geb. 19 April 1826) behoorde hij tot de meest gevierde schilders van de oude garde. Hij vond zelden zijn weergade in geestige antwoorden en woordspelingen; één aardig gezegde mag hier geboekstaafd worden van den man, die geboren werd op den dag. waarop Z. M willem i te Scheveningen aan wal stapte en later als kommandant dereerewacht zoowel diens zoon als diens kleinzoon inhaalde in de hofstad, doch „in 1813 thuis bleef, daar hij te jong was om toen al bij de pinken te zijn". 385. 1876. 5 April. Belooningspenning voor betoonde diensten bij den watersnood. Vz. Rechtsgewend hoofd van Z. M. Wii.lem «III, daaronder: j r. m. menger f. Omschrift: willem iii koning—der ned. g. h. v. l. Kz. Onder de koninklijke kroon op een geschiedblad tusschen twee lauwertakken: de koning aan JHR. M. A. •SNOECK. Omschrift: watersnood van 1876. Zilver en brons, met oog en ring, 51 m.M., aan oranjelint. Verz. Snoeck. Bijdragen, 2' druk. n°. 548, Oranjepenningen 1342. :|S«. Als voren. Barret. Barret van eikeloof, waaromheen een lint is geslingerd met het ingestempelde opschrift: watersnood van 1876. Zilver en brons, Leidsch Penn. Kab. Ingesteld bij K. B. dd. 5 April 1876 n" 18, luidende: W11 WILLEM III, enz. Willende aan hen, die zich bij den jongsten watersnood bijzonder hebben onderscheiden, een blijk van Onze goedkeuring en tevredenheid verleenen; Op voordracht van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken, van 3 April 1876. lit, B, 3de afdeeling: Hebben goedgevonden en verstaan: Art. I. Ier erkenning van uitstekende daden, bij den jongsten watersnood verrigt, wordt een eereteeken ingesteld. Art. 2. Dit eereteeken bestaat: i°. in eene medaille in zilver of in brons, houdende aan de voorzijde Ons borstbeeld met het omschrift: Willem ///, Korting der Ned. G. H v. Z., en aan de keerzijde, met het omschrift: Watersnood van 1876, een oranje- en lauriertak, van onder met elkander door een lint verbonden, omvattende een perkament, waarboven de Koninklijke kroon en voorzien van het opschrift: de Koning aan 2°. in eene barret in zilver of in brons, voorstellende een eikentak, omslingerd door een lint, waarop de woorden: watersnood van 1876, zijn gegraveerd. Art. 3. De medaille wordt door Ons verleend aan hen. die zich bij den jongsten watersnood bijzonder onderscheiden hebben, om aan een oranjelint op de linkerborst te worden gedragen. Art. 4. I)e barret wordt door Ons toegekend aan hen. die reeds vroeger met de medailles, ingesteld bij Onze besluiten van 31 Maart 1855, n°. 71, en van 24 Maart 1861, n°. 66, of met de barret, ingesteld bij Ons laatst aangehaald besluit, zijn begiftigd, en zich opnieuw bij den jongsten watersnood loffelijk hebben onderscheiden; zij zal gedragen worden op de linkerborst, door middel van een oranjelint, boven de vroeger door Ons verleende medaille en nevens de vroeger door Ons toegekende barret. Art. 5. De barret en het lint mogen niet zonder de medaille worden gedragen. 2187. 1876. 10 April. Ter eere van H. W. Baron van Aylva van Pallandt van Waardenburg en Neer-ijnen, fungeerend dijkgraaf van het kanaal van Steenenhoek. Vz. Zijn rechtsgewend borstbeeld, versierd met het ordeteeken van den nederlandschen leeuw, daarnaast rechts: j. p. m. menger, f. Omschrift: h. w. b* van aylva van pal- landt van waardenburg en' neer-ijnen f- dijkgraaf van het kanaal van steenenhoek enz. Kz. Tusschen twee saamgestrikte eikeloofen lauwertakken: 10 april 1826—1876 Omschrift: hulde van heemraden hoofdingelanden en secretaris van het kanaal van steenenhoek. Brons, 65 m.M. Verz. Roest. :|8S. 1876. 26 April. 50Jarig priesterschap van W. H. A. van Bijlevelt, pastoor van Maarssen en deken van Naarden. Vz. Zijn linksgewend borstbeeld, versierd met de orde van den nederlandschen leeuw, daaronder: j p. mengf.r f. Omschrift: rmo. dmo. gvlielmo henrico antonio van bijlevelt Kz. Zijn met een priesterhoed gedekt wapen, (v. Bijlevf.lt: ln zwart twee gekruiste doodsbeenderen van zilver), waaraan het ordeteeken van den nederlandschen leeuw hangt en waaronder op een lint de spreuk: qvis ergo nos separabit. geplaatst is. In het veld: decano delecto in avreo gloriosi sacerdoti1 svi jv bi la eo ffo °o° Boven in den rand een stralenschietend kruis. Omschrift: clervs districtvs nardensis die xxvi aprii.is mdccclxxvi Brons, 66 m.M. Verz. Teyler. Tijdschrift 1894, blz. 19. •J88A. 1876. 24—27 Juni. Konkours der Koninklijke Liedertafel „Kunst en Vriendschap" te Amsterdam. Gekroond monogram KEV, omschrift onder langs den rand: concours 24—27 juni 1876. Eenzijdig, tin, ovaal met oog en ring, 30 bij 25 m.M. Verz. Dirks. (Friesch Gen.) Zie n°- 399- ®89. 1876. 27 Juni. Maskerade der utrechtsche studenten ter gelegenheid van het 240-jarig bestaan der hoogeschool. Vz. Een stralen ster, waarin: 27 jvnij 1876 Omschrift: * sol • jvstiti^e • illvstra • nos * acht-en-veertigst • lvstrvm Kz. Boven: karel • de • stovte. In het veld TE zvtken 4 avgvstvs 1473 * In rood koper zonder en in geel koper met oog en ring, 19 m.M. Verz. Z, door S. de Vries. *90. 1876. 2 Juli. Presentiepenning van de Société Royale de Numismatique de Belgique, met borstbeeld van Frans van Mieris. Vz. = n°. 343. Kz. Opschrift: soc: royale de numismatique de belgique assemblée de 1876 Brons, 33 m.M. Mededeeling van den heer Alph. de Witte. 391. 1876. 23 Juli. Festival te Hulst. Vz. Het op hulsttakken rustende, ongekroonde wapen van Hulst, ter zijden staat: c. würden brussel daaronder: mulst, «eelarb Kz. Ronde cartouche, waarboven het Belgische wapen, omgeven door eikeloof, rustende op een lint met de wapenspreuk: l'union fait la fokce, daaronder geopend muziekboek, rustend op twee lauwertakken, rechts en links muziekinstru- menten, waartusschen twee vaandels. Op de cartouche : 23 JULI '876 Zilver verguld met oog' en ring, 50 m.M. Beschreven naar een afdruk in staniol mij welwillend toegezonden door Mej. M. de Man. 392. 1876. 27 Jllli. Prins Fredkrik der Nederlanden 60 jaren Grootmeester nationaal der vrijmetselaars in Nederland. Vz. Het inwendige van den tempel, gedragen door vier kolommen ; op de beide voorsten de letters: j b. Tusschen de achterste kolommen de troon op drie trappen, beschenen door het alziend oog, daarvoor een altaar, welks dek door drie beelden gedragen wordt en waarop een hamer en passer geplaatst zijn. Op het voetstuk van het altaar 1816— 1876. In de afsnede: j. p. m. menger, v Omschrift: 'r licht uit df.n hooge mogt hem ai. dien tijd bestralen. 1816—1876 Kz. In een krans van eike- en lauwerbladen ; aan willem erederik karei. prins der nederlanden grootmeester nationaal bij l)e plegtige herdenking van zijn lx jarig 13estuur Omschrift: eerbiedig opgedragen door de o van vv mm in het koningrijk der nederlanden koloniën en landen * 27 julij 1876 * Zilver en brons, ói m.M. Verz. Z. Roest, Verz. v. h- Groot Oosten, blz. 20, Oranjepenningen 1343. 39£A. 1876. 3 September. 3e Eeuwfeest der Pacificatie van Gent. Vz. Het door een muurkroon gedekte wapen van Gent, tusschen saamgestrikte lauwer- en eiketakken. Omschrift boven langs den rand: pacificatie van gent i 5 76—1876 Kz. Wapen van Marnix, (in blauw een zilveren schuinbalk vergezeld van twee zilveren sterren), daarboven twee verbonden handen. Opschrift boven: marnix de sainte aldegonde ter zijden: 3 SEP1 1876 onder: p- a. (?) omschrift: <8> schorsing der bloedplakkaten- tegen de protestanten Koper verguld niet oog en ring aan oranje lint, 21 m.M. Verz. Dikks. (Friesch Gen.). Door de 9 afgevaardigden der noordelijke provinciën en de 9 der te Gent vergaderde staten der katholieke zuidelijke provinciën werd den 3 l''n September 1576 aldaar de verbondsakte geteekend, waarbij de staten „handelende in 's Konings naam" het verbanningsedikt tegen de spaansche soldaten vernieuwden, alle tegen den protestantschen godsdienst genomen besluiten ophieven en de bijeenroeping beloofden va» eene algemeene vergadering der N. en Z. staten om het toelaten en de uitoefening van den protestantschen godsdienst in Holland en Zeeland te regelen. Philips van Marnix, heer van Sint Aldegondesberg, West-Souburg en Touwing. de vriend van Willem I en een der voornaamste der noordelijke afgevaardigden, gel». 1538. overl. 1598, was de dichter van het nederlandsche volkslied, het onsterfelijk Wilhelmuslied. 1876. 24 September. Prijspenning van den zangwedstrijd van „Amstels Mannenkoor" te Amsterdam. Gelijk n°. 204 met het opschrift in den lauwerkrans op de Kz.: 3e prijs—Zangwedstrijd— amsterdam— i876 Zilver met oog en ring, 50 m.M. Verz. Enschedé •'104. 1876. 22 Oktober. H. Kloot, 25 jaar gemeenteraadslid te Oudshoorn. Vz. Het gekroonde wapen van Oudshoorn. Omschrift: * de gemeente oudshoorn, waardeerende ijverige behartiging harer belangen. Kz. Opschrift, omgeven door sierlijke krullen: cm WY. /vrvm bij zijn xxv Jarig lidmaatschap van den Raad der Gemeente oüDsaooan 22 October — \%16 Zilver, 72 m.M. Eigendom van den Heer M. Kloot te Oudshoorn, 's Molenaarsbrug. Geheel gegraveerd. «195. 1876. 1 November. Opening van het Noordzeekanaal. Vz. Linksgewend hoofd van Z. M. Koning Willem III, daaronder ED. GEERTS. F. Omschrift: opening • v• h • noordzeekanaal • i • november • mdccclxxvi Kz. Een antieke galei, op den wimpel en op de op den achtersteven geplaatste vlag het wapen van Amsterdam. Links in de galei gezeten de nederlandsche maagd, leunende op het nederlandsche wapen en een speer met den vrijheidshoed houdende Voor haar staat een krijgsman in antieke wapenrusting, een vlag waarop het amsterdamsche wapen houdend. Op den boegspriet: e. colinet. sc. Omschrift op een lint: amsterdam—sche kanaal maatschap—PIJ Zilver en brons, 50 m.M. Verz. Teyler. Oranjepenningen 1344. •WO. Als voren. Vz. Het gelauwerd, rechtsgewend hoofd van Z. M. \\ illem III, daaronde r.' ed. geerts. Omschrift: amsterdamsche kanaal maatschappij Kz. In het veld: opening van het noordzee kanaal i november 1876 Verguld koper, 28 m.M. Verz. Z. Oranje penningen 1345. Toen Koning Willem I het plan van het Noord-Hollandsch Kanaal was voorgelegd, wees deze er reeds op, dat een kanaal van het IJ door „Holland op zijn Smalst" het wenschelijkst zou zijn. Doch hoewel de doorgraving der duinen reeds in dien tijd geen bezwaar meer zou opgeleverd hebben, de aanleg van een haven aan den mond van het IJ en het houden van het IJ op de noodige vaardiepte was voor de waterbouwkunde en de techniek in het eerste vierde deel der vorige eeuw nog een probleem, waaraan zij hare krachten niet mei hoop op sukces durfde beproeven. In het tweede vierdedeel der vorige eeuw veranderde dit, en toen in 1852 de raad van Amsterdam een technische kommissie van vijf leden benoemde, werd nog hetzelfde jaar door deze een venlag uitgebracht, met het ontwerp voor een kanaal door „Holland op zijn Smalst". F inancieëele moeielijkheden hielden de uitvoering nog eenige jaren tegen, doch den i6i n April 1859 machtigde Z. M. Koning Willem III den Minister van Binntnlandsche Zaken aan het gemeentebestuur van Amsterdam mede te dcelen, dat de rlanleg van een kanaal door „Holland op zijn Smalst" met een voorhaven aan de Noordzeekust door de regeering zou bevorderd worden. Een voorstel, om het werk door het Rijk zelf te doen uitvoeren met steun van Amsterdam werd in 1860 ingediend bij de Staten-Generaal, doch vond in de Tweede Kamer bestrijding en werd verworpen. Sedert werd de uitvoering aan partikuliere koncessionarissen overgelaten, een wetsontwerp, door de regeering ingediend en door den Minister Thorbecke krachtig verdedigd, tevens behelzende de verbetering door het Rijk van den Rotterdamschen waterweg, werd in het begin van 1863 tot wet verheven. De koncessie werd verleend aan de inmiddels opgerichte Amsterdamsche Kanaal-Maatschappij, die den arbeid ondernam met subsidiën van het Rijk en de stad Amsterdam. Den 8'« " Maart 1865 werd de eerste spade in den grond gestoken, en den l,trn November f876 werd onder het gedonder van het geschut de haven van IJmuiden en het Noordzee Kanaal door Koning Willem III feestelijk voor de scheepvaart geopend. Amsterdam jubelde bij deze groote gebeurtenis, zoo belangrijk voor haar toekomst. „Van Amsterdam in drie uur tijds door de duinen in zee", die gedachte werd den ls,rn November 1876 verwezenlijkt na een arbeid van elf jaar. Tot 1882 bleef het Noordzeekanaal in beheer bij genoemde KanaalMaatschappij, in dat jaar nam de Staat het kanaal over, en in 1890 werden alle kanaalgelden afgeschaft, zoodat de scheepvaart van zee op Amsterdam thans vrij is. Voortdurend wordt aan de verbetering van het kanaal gearbeid. Het grootste werk is wel de nieuwe groote schutsluis, die een bedrag van pl. m. 6 millioen gulden kostte en in December 1896 voltooid werd. Deze sluis 225 M. lang, 25 M. wijd en met den drempel 10 M. —A. P. of 9.50 M. onder het kanaalpeil, is de grootste schutsluis der wereld. Buiten de schutsluis is een visschershaven aangelegd De aanleg van het Noordzeekanaal heeft de geografische gesteldheid van het IJ geheel veranderd. Waar de waterwolf naar alle zijden met zijne scherpe tanden het land in grillige bochten uitknaagde, en de oppervlakte van den waterplas vergrootte, doch de diepte deed afnemen, vindt men thans de vruchtbare bouwlanden derljpolders, rustig aan beide zijden van het hoofdkanaal en tusschen de zijkanalen geleden. Ook Amsterdam heeft zijn havenwerken op grootsche schaal in het IJ uitgebouwd. Doch bovenal de cijfers van het scheepvaartverkeer wijzen ons de noodzakelijkheid van die grootsche werken aan, en de vruchten, die er van geplukt worden. In 1849 kwamen te Amsterdam aan 2928 zeeschepen, metende 443.165 tonnen, in 1875: 1063 schepen, metende 408.636 tonnen, of tot kub. meters bruto herleid: 1.243.990 M8. Gedurende bijna 30 jaar was de scheepvaart op Amsterdam derhalve stationair gebleven, in de laatste jaren vóór de opening zelfs achteruit gegaan. Doch sedert is de toeneming aanzienlijk. In 1896 kwamen te Amsterdam 1850 zeeschepen, metende bruto 5-577 295 M\ zoodat sedert de opening van het kanaal de scheepvaart verviervoudigd is. Die toeneming van de scheepvaart blijkt ook uit de cijfers van de hoeveelheden tonneninhoud, door de Noordzeesluizen geschut, en waarbij dus ook de schepen voor Zaandam enz. gerekend zijn. In 1878 werd door de sluizen geschut 3.8 millioen M8. bruto inhoud, in 1897: 14 millioen M8. 'i97. ^73—1876. Oorlog op Atjeh. Gesp als beschreven onder n". 127 met het opschrift: atjeh 1873— 1876. K. B. 7 Juni 1876 n°. 6. Verz. Z. De rechthebbenden zijn bevoegd deze te verwisselen tegen de bij K. IS 21 Juni 1897 n". 31 ingestelde gesp inet het opschrift: atjeh 1873—1896 398. 1876. Internationale Tentoonstelling te Utrecht. Eerekruis (= nü. 376). Vz. Medaillon, waarop binnen 2 eiketakken: 1876. Omschrift: + internationale tentoonstelling * utrecht K.z. Glad veld, binnen een cirkel het omschrift: * HET TECHNOLOGISCH BUREAU * AMSTERDAM Verguld zilver, met oog en ring, 48 m.M. Verz. Z. 390. 1876. Konkours van de Koninklijke Liedertafel „Kunst en Vriendschap" te Amsterdam. Vz. De gelauwerde muze der muziek naar links zwevende en eene lier houdende. Beneden in het veld: j. elion. Kz. In het veld: ter herinnering Omschrift: KONINKL. LIEDEKTAKEI. KUNST EN VRIENDSCHAP TE AMSTERDAM CONCOURS 1876 Brons, 51 m.M. Verz. Z. Later bleek mij dat dit konkours heeft plaats gehad 24—27 Juni 1876, behoorde dus voor nu. 388A. 400. 1876. 2 5 Ja"g bestaan van het Arrondissement Breda der Maatschappij van Landbouw, Tuinbouw en Veeteelt. Vz. Geheel gelijk Dirks XXX. Kz. Rond medaillon in sierlijken rand omgeven door lauwertakken. Opschrift: JA% BESTAAN ✓ 0 .b Zilver 41 m.M. Verz. Snoeck. Bijdragen, 2e druk, n°. 549. 18 401. 187 7- Tentoonstelling van Gezondheid en Redding te Brussel. De buitenlandsche komitees en gedelegeerden aan de voorzitters en administrateurs der tentoonstelling, (onder deze ook het nederlandsch komitee). Vz. Hygieia links gezeten, aan hare voeten een hoorn van overvloed, Minerva rechts staande met in de rechterhand een lauwerkrans, de linker rustende op haar schild, op den achtergrond de tentoonstellingsgebouwen, ter zijde: ch. wiener. Omschrift: e\position d'hygyène et de sau- VETAGE A BRUXELLES 1876. Kz. Twee zware lauwertakken saamgebonden en omwonden met een lint waarop: B RENARD. A. WAROCQUÉ MONTEFIORE-LEVI CIt. ÉVRARD M. URBAN A. MERCIER ALLEMAGNE RUSSIE SUÈDE-NORV PAYS-BAS ANGLETERRE FRANCE AUTRICHE-H0NGR1E DANEMARK ITALIË daarbinnen, onder twee vereenigde handen, het opschrift: i.es etkangers aux PRÊSIDHNTS & ai) m i n l s t r a t e u r s alles in parelrand. 58 m.M., beschreven naar de afbeelding in Médailles historiques de la Belgique, PI. xlv, n". 54. Volgens de beschrijving, zie b!z. 102, zijn geslagen 1 exemplaar in goud, 5 in zilver verguld, 6 in zilver en 26 in brons. 4tt£. Als voren. De exposanten aan den luitenant-generaal Jean Baptiste Joseph Bruno Renard, oudminister van Oorlog, president van de „Société royale des Sauveteurs" en van de „Association de secours aux blessés militaires de Belgique". Vz. Zijn linksgewend hoofd, daaronder: CHARI.ES WIENER. Kz. Verdiept veld in kabelrand, omgeven door de wapens van: Oostenrijk-Hongarije, Duitschland, België, Zwitserland, Engeland, Frankrijk, Zweden en Noorwegen, Rusland, Nederland, Italië en Denemarken, gescheiden door red- dings- of veiligheidstoestellen en geneeskrachtige planten. In het veld: AU LIEUTENANT GÉ N ÉRA L RENARD PROMOTEUR DE L'EXPOSITION D'HYGIÈNE & DE SAUVETAGE ^ BRUXELLES 1876. O % ó TE MOIGNAGE DF .A Usance V%1 Brons, 60 m.M., Verz. Z. Afgebeeld Médailles historiques de la Belgique PI. xlvi n°- 55» volgens de beschrijving, zie blz. 104, in goud, zilver verguld en brons aan den heer Renard aangeboden, terwijl 300 bronzen exemplaren aan de inteekenaren werden ter hand gesteld. 40.'*. 1876. Prijspenning der Buitenzorgsche Vereeniging voor Landbouw en Veeteelt. Vz. Als n°. 56. Kz. In een lauwerkrans, boven gescheiden door een heraldische roos: c,bche vf: 1,° voor \4, £' <. s landboüw v £> *t25 en o veeteelt. Brons, 40 m.M. Verz. Z. Tijdschrift 1895, blz, 39. 404. 1876. Officieren Schietvereeniging der Rotterdamsche Schutterij. Prijspenning. Vz. Het gekroonde wapen van Rotterdam. Omschrift: officieren schietvereeniging dhr schutterij onder het wapen: £> rotterdam e3> OPGERICHT 1876. Kz. Boven: wedstrijd, in het midden een muurkroon, onder: wurden © brussei.. Brons, met oog en ring, 32 m.M. Verz. H. Kuipers. 405. 4oJarig huwelijk van Jkr. de Vries Jzn. en C. J. Roetf.rs van Lennei*. Cat. Schulman 30 Oktober 1895 n°- 640. Te vergeefs opgevraagd in het Tijdschrift. 400. 18 77. Januari. Draagteeken der honoraire leden van het Utrechtsche Studenten scherm- en gymnastiek gezelschap „Olympia". Vz. Het Utrechtsche wapen op een ster met acht punten, tusschen welke punten zich vlammen vertoonen. Omschrift: sol justitiae ir.lustra nos Kz. In het veld: twee gekruiste sabels, boven: olijmpia 1840, beneden: hon" i.id Zilver en brons met oog en ring, 19 m.M., door A. Begeer. Verz. Rijksmunt. 407. 1877. 14 Februari. Eerepenning voor de mindere geëmploieerden en werklieden bij de inrichtingen van 's Rijks Zee- en Landmacht. V z. Rechts gewend hoofd van Z. M. Koning Willem III. Omschrift: willem 111 koning der nederlanden g. h. v. l. Kz. In een eikeloofkrans: voor ij ver en t r o u w Goud, zilver en brons, ovaal met oog en ring, resp. voor 36, 24 en 12 jarigen dienst, 32 bij 24 m.M., door J. P. M. Menger. Afgebeeld Dirks 699. Ingesteld bij K. B. van 14 Februari 1877 no. 18, luidende: Wij Willem III, enz. Op het gemeenschappelijk rapport van Onze Ministers van Marine en van Oorlog van den 1 dezer L > D. 11". 65 en van den 8 daaraanvolgende n°. 51 P; Willende ter aanmoediging en tot belooning van langdurige, ijverige en trouwe diensten van mindere geëmployeerden, werklieden en be- dienden, werkzaam bij Inrichtingen van 's Rijks Zee- en Landmagt, een onderscheidingsteeken instellen en gratificatiën schenken; Hebben goedgevonden en verstaan: Te bepalen: Art. i. Tot aanmoediging en belooning zal aan mindere geëmployeerden, werklieden en bedienden, werkzaam bij inrigtingen van s Rijks Zee- en Landmagt toegekend worden: Voor twaalf jaren ijverige en trouwe dienst, een bronzen medaille van ovalen vorm, waarop aan de eene zijde het borstbeeld des Konings en aan de andere zijde het opschrift: Voor IJver en Trouw, omringd door een krans van eiken bladeren; Voor vier en twintig jaren ijverige en trouwe dienst, eene zilveren medaille van gelijken stempel, benevens eene gratificatie van vijftig gulden (ƒ50,—); en Voor zes en dertig jaren ijverige en trouwe dienst, een gouden medaille van gelijken stempel met eene gratificatie van honderd gulden (f 100, —). De medailles zullen worden gedragen op de linkerborst, hangende aan een oranjelint Nimmer mag het lint zonder de medaille gedragen worden. Art. 2. De onderscheidingsteekenen en de gratificatiën worden alleen toegekend aan de personen, vallende in de termen der wet van den 24 Juni 1854 (Staatsblad n°. 92). Art. 3. Bij de berekening van den diensttijd gelden alleen de jaren, die de belanghebbende op eene der inrigtingen van 's Rijks Zee- of Landmacht heeft doorgebragt. Diensten, beneden den ouderdom van twintig jaren, zoomede militaire diensten bij Vloot of Leger komen daarbij niet in aanmerking. Bij het weder in dienst treden, na eigendunkelijk de dienst verlaten te hebben, zal de diensttijd voor aanspraak op belooning gerekend worden van den dag der wederindiensttreding. Wegens maatregelen van bestuur of ter vervulling van militiepligten, de dienst verlaten hebbende, zullen vroegere diensten bij wederindiensttreding blijven tellen, tenzij mogt blijken, dat een aanbod om weder in dienst te treden, was afgeslagen. Art. 4. De uitreiking der medaille zal op eene plegtige wijze plaats hebben door den Chef der inrichting, in tegenwoordigheid van zooveel mogelijk werklieden van hetzelfde vak, waartoe de begiftigde behoort. Art. 5. De aanspraak op het verkrijgen der medaille met of zonder de gratificatie, vervalt door willekeurig verlaten van den dienst en door slecht gedrag. ART. 6, De medailles zullen, na liet eervol ontslag uit den dienst, bij eene der Inrigtingen van 's Rijks Zee- of Landmagt, door de bebegiftigden behouden en gedragen worden. ART. 7. Het regt om de medaille te dragen, wordt verloren: a. tengevolge van een onteerend vonnis. In zoodanig geval geven de Burgerlijke en Militaire Regters daarvan kennis aan het Departement van Marine of Oorlog. b. in geval van verwijdering uit den dienst, tengevolge van slecht gedrag of van oneerlijkheid, hoewel niet in de termen van overtreding vallende, waaruit geregtelijke vervolging voortvloeit. art. 8. Het verliezen van het regt om de medaille te dragen, gaat gepaard met het ontnemen van het onderscheidingsteeken en van het brevet. 40$. 1877. 8 Maart. Mr A. G. Wijers, 25 jaar Burgemeester van Amersfoort. Vz. In een krans van twee saamgestrikte lauwer- en eiketakken: AAN M« A. G. WIJERS R. D. O. V. D. N. L. ter herinnering aan zijn 25 jarig burgemeesterschap 8 maart 1852—1877 Kz. Het gekroonde wapen van Amersfoort met twee leeuwen als schildhouders. Omschrift: vele ingezetenen van Amersfoort Brons, 57 m.M. Leidsch Penn. Kab. 40». 1877. 12 April. Prijspenning der internationale tuinbouwtentoonstelling te Amsterdam. Vz. Eene de face staande vrouw, een lauwerkrans in de rechterhand en een hoorn van overvloed in den linkerarm houdende, naast haar links eenige planten en rechts een korf met vruchten en eenige losse vruchten. In de afsnede: 187 7. Links in het veld: j. p. menger f. 't geheel in parelcirkel. Omschrift op matten rand: .internationale tentoonstelling van tuinbouw. ©> Kz. In matten rand een amsterdam Kz. Het wapen van Amsterdam in parelrand op een door de keizerskroon gedekte cartouche met twee meerminnen, die een bloemenguirlande vasthouden, als schildhouders, daaronder op een door eike- en lauwertak omgeven kleine cartouche: 1877 Omschrift binnen versierden rand: veree- niging ter bevordering van fabriek en handwerk nijverheid Brons, 53 m.M. Verz. Z. Zie omtrent deze vereeniging de aanteekening op :\o. 15. 421. Als voren. Vz. Het rechts gewend hoofd van Z. M. Koning Willem III. Omschrift: * koning willem de derde * BESCHERMHEER Kz. De afbeelding van het paleis voor Volksvlijt, in de afsnede: amsterdam 10 julij • 1877 S. DE VRIES 'S HAGE Omschrift: kunst- nijverheids tentoonstelling Koper, 24 m.M. Verz. Z. Oranjepenuingen 1349. 422. 1877. 13 Juli. herepenning voor C. L. W. Gardiner, voor het afstaan der door hem op Nova Zembla gevonden voorwerpen, afkomstig uit den tocht van Barentsz en Heemskerck. Vz. Rechtsgewend hoofd van Z. M. Koning \\ illem III, daaronder: j. p. m. menger f. Omschrift in parelrand: s> wilhelmvs. iii. neerlandiae. rex. lvxemb. m. dvx Kz. In een eikeloofkrans: carolo. l. w. gardiner. anglo. qvia. res. a. navigatoribvs. barentsz. et. heemskerck. anno. mdxcvii. in. insvla. nova. sembla. relictas. hvmo. congelata. ervit. et. neerlandi./e. reddidit. d.d. rex. anno. mdccclxxvii. Brons, 69 m.M. Verz. Z. Oranjepenningen 1348. Een exemplaar :n goud werd aan Gardiner toegekend bij K. B. van 13 Juli 1877 n». 35. De gevonden overblijfselen van de overwintering van Barentsz en Heemskerck op Nowaja Semlja in 1597, bij gelegenheid van hun tocht om de noordelijke doorvaart naar Indie te vinden, werden tentoongesteld in de modelkamer van het Ministerie van Marine te 's-Gravenhage, doch bij de opening van het Rijksmuseum te Amsterdam daarheen overgebracht. 19 In den zomer van 1871 onderzocht een noorsch walvischvaarder, kapitein Elling carlsen, bij eene toevallige landing op Nova Zembla, de overblijfselen van de hut en vond diverse voorwerpen, die later door ons gouvernement werden gekocht, (afgebeeld Eigen Haard 1877 blz. 100). Door de enthousiastische aansporingen van Koolemans beunen daartoe overgehaald, stelde Cu. Gardiner in 1876 een nieuw onderzoek in en vond weder tal van voorwerpen, o. a. het door Barendsz opgestelde verhaal der overwintering, welk een en ander door hem aan Nederland ten geschenke werd aangeboden, (zie de afbeeldingen Eigen Haard 1877 blz. 101 en 109). 42tf. 1877. 3—6 Augustus. I3e Nederlandsch Nationaal Zangersfeest te Nijmegen. Vz. In een parelrand een door lauwertakken omgeven lier, waarboven een stralenschietende vijfpuntige ster. Kz. Omschrift: xiii. ned: nat: zangersfeest * n IJ M e g e n * In het veld: 3- 4- 5- 6 AUGUSTUS 1877 Koper verguld met oog en ring, aan roodzwart lint, 24 m.M. Verz. Z. Zie de aanteekening bij n». 64. 424. 1877. 5 Augustus. 8ste Uitvoering van het Nederlandsch Gymnastiekverbond te Leeuwarden. vz. = n . 364. Kz. Het gekroonde wapen der gemeente Leeuwarden. Omschrift: * 8STE uitvoering 5 aug- 1877 leeuwarden Brons, 41 m.M. Verz. Z. 424A. Als voren. Vz. Doorbroken cartouche met het gekroonde wapen van Leeuwarden, omgeven door tal van gymnastiek- en schermgereedschappen, daar boven: Kz. Opschrift: o,CHK v ** »•!» O » °°'J *y VAN DE £ ï * ü'\V °JVU ss cP LEEUWARDEN a %, . ^ w A /I » Gt/STUS Zilver, met oog en ring, 32 m.M., aan geribd zijden lint in de friesche kleuren (blauw en geel). Verz. Dikks. (Fiiesch Gen.) 4£*V 1877. 26 Augustus. Expeditie naar Samalangan. Gesp als beschreven onder nü. 127 met het opschrift: samalangan 1877 Zie e Klerk, toen direkteur-generaal en Mr. Jacobus Cornelis Mattheus Radi:macher. Deze laatste was reeds vroeger voornemens geweest, eene vereemgmg tot beoefening van kunsten en wetenschappal in OostIndie o]) te richten en vond toen veel tegenstand, thans, gesteund door den landvoogd de Ki.ekk, met wiens stiefdochter hij gehuwd was, vond zijn denkbeeld: geen onderdeel te worden der Holl. mij., doch een zelfstandig wetenschappelijk lichaam te stichten,meerderen bijval en 24 April 1778, op den dag der toetreding van den gouverneurgeneraal, werd het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, onder de zinspreuk „ten Nutte van het Gemeen", als opgericht beschouwd. Opperdirekteur was de gouverneur-generaal, direkteur Radermacher (geb. te 's-Gravenhage 30 Maart 1741, vermoord aan boord van het schip Java 24 December 1783 met zijne vrouw, door tot de equipage behoorende Chineezen) ^ '^et 6enootschap schrijft prijsvragen uit, zie prijspenning v. Loon, PI. xlviii, 11». 524, en bezit belangrijke verzamelingen op het gebied van Natuurkunde, Natuurlijke I listorie, Ethnologie, Numismatiek, enz. Z. M. Willem III werd 26 Maart 1871 tot opperbeschermheer benoemd, veelal traden de gouverneurs-generaal als beschermheeren op. Zeer uitvoerig is de geschiedenis van de eerste eeuw van zijn bestaan beschreven door den voorzitter Mr. T. H. der Kinderen in het bij Ernst & Co. te Batavia uitgekomen Gedenkboek. Het ge- nootschap is het oudste door Europeanen in het leven geroepen wetenschappelijk lichaam in Aziö en mag zicli nog steeds in grooten bloei verheugen. 44£. 1878. 1 Mei. Ter eere van Dr. G. F. Westerman te Amsterdam, direkteur en medeoprichter van Natura Artis Magistra. Vz. Zijn iets naar rechts gewend borstbeeld, links ter zijde: j. elion. f. Omschrift op matten rand: © AAN I)R. GERARDUS FREDERIK WESTERMAN 8> VEREERDERS EN VRIENDEN I MEI 1878 Kz. In zwaren met lint omwonden eikekrans: EENVOUD VOLHARDING KRACHT Brons, 60 m.M., nal. J. Elion. Aangeboden bij gelegenheid van het 40 jarig bestaan van Natura Artis Magistra, (zie omtrent Westkrman en zijne stichting de aanteekening op n°. 443. 1878. 7 Mei. 3'' Eeuwfeest van het Meisjeshuis te Delft. Vz. De liefdadigheid, de face gezeten, tegen wier zetel links een op den grond gezeten stervende oude vrouw rust, terwijl rechts naast haar een jeugdig meisje geknield ligt, dat smeekend tot haar opziet. Op de voorzijde van den zetel een driehoek en het Jeruzalems kruis. Op den voorgrond een half ontrold perkament, waaraan een zegel hangt, op het blad: 19 avgvsti—1577. Op den achtergrond een gedeelte van een gebouw, in welks nis een duif op een stralenden driehoek, als zinnebeeld van den Heiligen Geest. Tegen den muur links een gedenksteen, waarop onder elkaar de jaartallen 1381 —1401 —1578—1878. In het veld links: ch. rochussen. inv. en rechts: j. elion. f. In de afsnede: trecentesimvs natalis KAL. MAIIS A. MDCCCLXXVIII. Kz. In een verdiept veld, een fraaie cartouche, gedekt met het gekroonde wapen van Delft, ter weerszijden van het wapen een lint, dat door de knop van de cartouche gaat en waaraan twee schilden bevestigd zijn, in den vorm van gestyleerde brandende harten, met de opschriften : REGENTEN I878 REGENTEN 1578 m? a. VAN DER GOES A. VAN DER MEER Fz VAN NATERS G. VAN ZOUTELANDE Gz A- M' SCHAGEN VAN H. Dz VAN ZANTEN LEEUWEN J. JANSE C' D" VREEDE RENTM. ^VERSCHOOR RENTM. Omschrift op matten rand: caritatis perenne MONVMENTVM VIRGINVM EGESTARVM DOMVS Brons, 78 m.M. Verz. Z. In 1381 wordt voor het eerst melding gemaakt van het H. Geestzusterhuis, welks oorprong zich in de oudheid verliest. Bij charter van 1401 schonk granf Aelbrecht van Beu:ren aan de zusters van Penitencien te Delft (H. Geestzusters) een gunstbewijs en regels om naar te leven, (zie van Mieris. Charterboek III, blz. 745). De stervende oude vrouw op de Vz. van den penning, doelt zoowel op deze II. Geest-zusters, waarvan, volgens natenielden oktrooi, het meerendeel was „oud en impotent en niet geschapen om lange te leven", als op het einde van deze oude stichting. Krachtens oktrooi van Schout, Burgemeesteren. Raden en Vroedschappen van Delft van 19 Augustus 1577, werd in de plaats van het zusterhuis op 1 Mei 1578 het Meisjeshuis opgericht. Het oude gesticht werd in de 18c eeuw verbouwd, welke verbouwing in 1769 werd voleindigd. Het jeruzalemsch kruis met driehoek, komt voor op de oude stukken van het gesticht, terwijl die. van het oude- en nieuwe gasthuis te Dellt uitgegaan. het latijnsche kruis met driehoek vertoonen. Het meisje rechts draagt de kleeding, sedert de stichting in gebruik. Het gesticht bezit een ex. in goud van den penning, de gemeente Delft en de regenten ontvingen dien in zilver. De Kz. werd ontworpen door prof. G. J. Morre, de latijnsche opschriften zijn van Mr. I. Soutendam, gemeentesekretaris, beide te Delft. 444. 1878. Mei. Prijspenning van de landbouwtentoonstelling tijdens het 3* landbouwkongres te Soerabaija. Vz. In een krans van eike- en lauwerbladeren: tentoonstelling te soerabaija 1878. Omschrift: labor improbus omnia vincit tandem fit surculus arbor Kz. Glad veld omgeven door een lauwerkrans. Brons, 40 m.M. Verz. Z. Geslagen aan 's-Rijks munt. 445. 1878. Mei. Prijspenning 3° Indisch landbouwkongres te Soerabaija. 20 Geheel gelijk n°. 361, doch met het opschrift: te \ ^ % soerabaija ^ 1878. in den krans op de Vz. Brons, 45 m.M. Verz. Rijksmunt. Vervaardigd door 's Rijks stempelsnijders. ■440. 1878. 8 Juni—6 Juli. Prijspenning der tentoonstelling van voorwerpen door den werkman in vrijen tijd vervaardigd, te Amsterdam. Vz. Een gebeeldhouwd kapiteel, waarover een lauwerkrans hangt en waarop een antiek lampje geplaatst is; daarnaast links een teekenportefeuille, palet met penseelen, beeldhouwershamer, passer en teekenhaak, en rechts een aanbeeld, kamrad, schaal op voet, voorhamer, kan en truweel. In de afsnede I A. BEGEER. F. Omschrift op matten rand: tentoonstelling van voorwerpen van kunst en nijverheid door den werkman in vrijen tijd vervaardigd Kz. Glad veld omgeven door een lauwerkrans. Omschrift: z. m. koning willem iii beschermheer. amsterdam 1878. Brons, 43 in.M. Verz. Z. Geslagen aan 's-Rijks munt. 447. 1878. 13 Juni. 10 Jarig bestaan van cle Scherpschutters- Vereeniging te Schiedam. Vz. Een gekroonde hoorn, in den beugel waarvan het wapen van Schiedam geplaatst is. Omschrift: * korps koninklijke scherpschutters van schiedam * 1868 Kz. Twee te zamen gebonden eikeloof en lauwertakken, in het midden ingestempeld: 1878. Verguld zilver, zilver en brons, 38 m.M. Verz. v. Dijk v. Matenesse. De Scherpschutters vereeniging te Schiedam werd bij K. B. van 19 Februari 1878 gemachtigd den titel van „Korps Koninklijke Scherpschutters" te voeren. Het tienjarig bestaan werd gevierd in verband met den nationalen schietwedstrijd te Rotterdam, waarbij deze penning in verguld zilver, zilver en brons als vaandelprijs is uitgereikt. 448. 1878. 23 Juni. 9e Uitvoering van het Nederlandsch Gym- nastiekverbond te Haarlem. Vz. = n°. 364. Kz. Het wapen van Haarlem onder een kroon, waarboven twee dorre takken uitsteken, aan welke twee klokken bevestigd zijn, (zinspeling op de uitvinding der boekdrukkunst en het bemachtigen der klokjes van Damiate). Omschrift: * 9DK uitvoering 23 juni 1878 haarlem. Brons verguld, 41 m.M. Verz. v. Dijk v. Matenesse. 448A. Al s voren. Draagpenning. Vz. Linksgevvende gekroonde leeuw met zwaard en pijlbundel. Omschrift: * nederlandsch gymnastiekverbond Kz. Opschrift: 9°* UITVOERING 23 juni 1878 HAARLEM. Tin, 26 m.M., met oog en ring. Verz. du Crocq. 44». 1878. 24 Augustus. Huwelijk van Z. K. H. Prins Hendrik der Nederlanden en H. K. H. Prinses Marie van Pruisen. Vz. De rechtsgewende borstbeelden van den Prins en de Prinses accolés, rechts onder den schouder van den Prins: j. p. mengkr. f., in parelrand. Omschrift op matten rand: z. k. h. prins hendrik der nederlanden en ii. k. h. prinses marie van pruissen 24 aug? 1878. Kz. In het veld in parelcirkel: aan DEN PRINS BESCHERMHEER en H. D. GEMALIN de weerbaarheids vereenigingen amsterdam, claudius civilis 's gravenhage, oranje-nassau hilversum laren, lochem, gorssel rotterdam soest en baarn utrecht, de zwijger Omschrift op matten rand: * wij zullen juichen over uw heii. en de vaandelen opsteken ps: xx v : 6 Zilver en brons, 62 m.M. Verz. Z. Tijdschrift 1894, blz. 22, waarin ten onrechte staat: rs: xxv : 6. Oratijepenningen 1351 • (In zilver hoogst zeldzaam). 450. Als voren. Vz. Een genius, boven twee saamgestrikte medaillons met de borstbeelden van den Prins en de Prinses, lauwerkransen houdende. Kz. In het veld: willem frederik hendrik— prins ij er nederlanden f3> en maria — ell- SAPETH (sic.) LOUISA FREDERIKA — PRINSES VAN I'RUISSEN fg> — 24 AUGUSTUS 1878 Koper verguld, 24 m.M. Verz. Z., door S. de Vries te 's-Gravenhage. Ora njcpentiingen 1352. Dit huwelijk bleef kinderloos, evenals 's Prinsen eerste huwelijk. Prinses Makie geboren te lierlijn, 14 September 1855, hertrouwde 6 Mei 1885 met Al.hert, prins van Saksen-Altenburg en overleed te Dresden 20 Juni 1888. liet huwelijksgeschenk van het nederlandsche volk bestond uit de twee fonteinen voor het paleis te Soestdijk. 451. 1878. 10 September. Landbouwtentoonstelling te Amstenrade. Vz. Een met landbouwwerktuigen versierde cartouche, waarin: tentoonstelling— — amstenrade io september & — 1878. Kz. Een bloemenkrans, waarin boven landbouwwerktuigen : vereeniging eendracht en landbouw te bingelrade. Beneden: hart Zilver, 46 m.M. Verz. v. Doorninck. 452. 1878. 17 September. Festival te Boxtel. Vz. Een naar rechtsgewende zittende vrouw bespeelt de lier. In de afsnede : worden bruxelles Kz. Rond medaillon in sierlijken rand, omgeven door houten zwaard, champagneschaal, masker, narrenschepter, harp, lier, (waarboven vijfpuntige ster), twee vaandels, en tal van geheel of gedeeltelijk zichtbare muziekinstrumenten. Onder geopend muziekboek rustende op twee lauwertakken. Opschrift: £ \ BOXTEL 17 september I 878 Brons verguld, 50 m.M. Verz. Snoeck. Bijdragen, 2' druk n°. 551. 1878. 24 September. 50 Jarig bestaan der Militaire Akademie te Breda. Vz. Minerva rechts onder een poort gezeten met speer en schild, strekt hare linkerhand zegenend uit naar een voor haar staanden naakten knaap, die een zwaard houdt en door Mars weggevoerd wordt. Daaronder: .1»,» del. h. v»« boxtbl ». In de afsnede: quos probo illustra Omschrift: conspicuum spargit in urbejubar * 1828—1878 * Kz. Tusschen twee saamgestrikte lauwertakken, onder het gekroonde wapen van Breda: s. p. q. B. 50 jarig bestaan der koninklijke militaire akademie te breda 24 sept. 1878. Een ex. in goud voor de K. M. A., verder brons, 63 m.M. Verz. Snoeck. Bijdragen 2e druk n°. 553. Hierbij behoort de navolgende oorkonde: OIRKONDE. In dezen jare 1S00 acht en zeventig den vier en twintigsten van Herfstmaand hebben wij: Mr. e. de Man, Burgemeester. J. A. van der burgh, E. H. A. Guljé, Wethouder, J. E. Vreede, J J. Nelissen, allen leden van den Raad der gemeente Breda, G. C. C. Pels Rijcken, gepensioneerd Vice-Admiraal, oud-Minister van Marine, Dr. A. F. J. Ingen-Housz, Inspecteur voor het geneeskundig Staatstoezicht in Noord-Brabant en Limburg, Mr. C. A. van Dam. Procureur bij de Arrondissements-Rechtbank, allen wonende te Breda. De eerstgenoemden als Kere-Voorzitter, Voorzitter en Secretaris van en gezamenlijk uitmakende de Hoofd-Commissie der Feesten, te vieren ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan der Koninklijke Militaire Academie te Breda; zoomede Mr. A. Reigersman, Griffier bij de Arrondissements-Rechtbank en II. P. C. de Pauw Gerlings. oud-Officier der Cavalerie, thans Fabrikant, beiden wonende te Breda, als Voorzitter en Secretaris der Commissie tot regeling der genoemde Feesten, als een blijvend aandenken aan die feestviering, namens Breda's Burgerij, der Academie aangeboden een Gouden Medaille, voorstellende: Aan de voorzijde: Pali.as Athene, gezeten op een troon aan de de poort der Academie, een zwaard reikende aan den jongeling, die, na volbrachte studiën, de Instelling verlaat; Mars, wiens hoop en vertrouwen op den Jongeling gevestigd is, legt de hand op hem en wijst hem de toekomst. Daaronder staat: quos i'robo, illustra (verhef hen, die ik goedkeur), als woorden van Pali.as tot Mars gericht. 1828 — 1878. Als randschrift boven deze voorstelling staat : CONSPICUUM SPARGIT IN URBE Jl'llAR (zij spreidt een heerlijken glans en gouden regen over de stad), als dankbare erkenning van den grooten zegen, dien de Academie aan de Stad oplevert. Aan de keerzijde: een lauwerkrans, waarboven het stadswapen der gemeente Breda en waarin: S. P. Q. B. 50-jarig bestaan der Koninklijke Militaire Academie te Breda 24 Sept. 1878. Beteekenende, dat ter eere van het halfeeuwfeest de medaille wordt aangeboden zoowel namens het Gemeentebestuur als de Bevolking van Breda. Al hetgeen door ons is in geschrift gebracht en onderteekend. ( Volgen de handtekeningen.) De dagbladen van 19 Augustus 1899 bevatten het bericht: Uit de receptiezaal der Kon. Mil. Academie is ontvreemd de gouden medaille, door de gemeente aan die instelling aangeboden, bij gelegenheid van haar 50-jarig bestaan. Een ingesteld onderzoek heeft tot heden tot niets geleid. 4.»4. Als voren. Vz. In het veld: hulde aan de feestcommissie. DE REÜNISTEN aan Omschrift: academie feesten te breda 1828 — 1878 Kz. Het gekroonde nederlandsche wapen met twee leeuwen als schildhouders, waaronder op een lint: jrc maintiendrai Brons 40 m.M. Verz Teiji.er. Bijdragen, 2e druk, n°. 552, waar vermeld staat, dat slechts 7 ex. in zilver bestaan. In 1789 werden drie staatsartilleriescholen opgericht, te 's-Gravenvenhage, Zutfen en Breda, in 1795 een 4e te Groningen. Die te Zutfen was meer bepaald voor de genie, later werden ook kadets voor infanterie en kavalerie toegelaten In 1805 werden deze scholen opgeheven en vervangen door de algemeene praktische en theoretische school te Amersfoort, bestemd voor de opleiding van artillerie, genie en waterstaatsofficieren, in 1806 voor de infanterie en kavalerie door de Koninklijke Militaire Kadettenschool te Hondsholredijk, welke beide in 1S09 vereenigd werden tot de Koninklijke Militaire School te 's-Gravenhage, die reeds in 1810, tengevolge der inlijving bij Frankrijk werd opgeheven. In 1813 kwam de Artillerie- en Genieschool te Delft tot stand, ondanks haar naam bestemd voor alle wapens en sedert 1816 ook voor de Marine en sedert 1819 voor de Koloniën, tot bij K. B. dd. 29 Mei 1826 n°. 27 tot oprichting der Koninklijke Militaire Akademie werd besloten (zie ook Staatscouranten 4 febr 1S28 n". 34 en 10 febr. 1829 n". 95). Ze werd gevestigd in het oude kasteel te Breda, in 153^ °P last van graaf Hendrik van Nassaü aangelegd, in 1696 onder den Koning-Stadhouder Willem III voltooid. 24 November 1828 had de feestelijke inwijding plaats in liet bijzijn van Prins Frederik, onder generaal Gonkei. als gouverneur met 169 leerlingen. Tijdens de belgische revolutie werden de gebouwen als hospitaal en kazerne gebruikt en de lessen eerst gestaakt, daarna (1832) tijdelijk aan het instituut voor de Marine te Medemblik gegeven, doch 1 November 1836 op den ouden voet hervat. In 1842 werd de opleiding voor den Waterstaat naar Delft overgebracht, in 1850 het gemeld instituut te Medemblik opgeheven. Van 1851—1857 voerde de Akademie den naam van Kon. Akademie voor de Land- en Zeemacht, sedert kreeg ze haar ouden naam terug. De thans van kracht zijnde bepalingen zijn de wet van 21 Juli 1890 Stbl. 11". 126 en het K. B. van 6 April 1895 Stbl. n°. 40. 455. 1878. September. Landbouwtentoonstelling' te Boxtel. Vz. Geheel gelijk n°. 92. Kz. Binnen een bizonder zwaren met linten omwonden lauwerkrans : £ BOXTEL % SEPTEMBER 1878. 41 m.M., mededeeling van Jhr. M. A. Snoeck. (Eigendom van J. A. Verhoeven, bloemist te 's-Hertogenbosch). Bijdragen 2e druk n°. 554. 45 m* jan ernst baron van panhuis commissaris des konings in friesland 1848—1878 Kz. In een eikeloofkrans: VREDE VRIJHEID VOORSPOED Omschrift: hulde voor onbezweken toewijding aan frieslands welzijn. Brons, 70 m.M. 4«1. 1878 Prijspenning der tentoonstelling van Landen Tuinbouw en Nijverheid te Veendam. V z. Een links gezeten vrouw leunende op het wapen van Veendam, in haar linkerhand een geschiedrol houdende, achter haar een ploeg, spade, seizen en op een kolom een bijenkorf, voor haar een kan, globe, hamer, passer, in het verschiet een fabrieksgebouw en de masten van een schip. In de afsnede: tentoonstelling VEENDAM Omschrift: landbouw tuinbouw en nyverheid Kz. In een lauwerkrans: EEREPRYS toegekend aan 1878 Brons, 38 m M., door Begeer. 1878. Prijspenning van de gemeente Arnhem. Vz. Het gekroonde wapen der gemeente Arnhem. Onder aan den rand: p. f. manikus. arniif.m editr Kz. Glad. Brons, 48 m.M., door J. A. de Vries. Leidsch Penn. Kab. 4liïJ. 1878. Prijspenning der Amsterdamsche Fotografenvereeniging. Vz. Phoebus Apollo op den zonnewagen. Omschrift: * amsterdamsche photographen vereeniging. Kz. Glad veld, omgeven door een lauwerkrans, daaronder: j. elion. f. Brons, 42 m.M. Verz. Z. Vervaardigd en uitgeloofd bij gelegenheid der in dit jaar in Arti gehouden tentoonstelling, welke door z. M. Koning Willem iii werd geopend. 404. 1878. Prijspenning der tuinbouwvereeniging te 's-Graven hage. Vz. Op een tafel eenige oostersche planten en vruchten. In de afsnede: koning willem iii—beschermheer Omschrift: 's gravenhaagsche tuinbouw ver- eeniging Kz. Tusschen twee omgekeerde horens van overvloed het gekroonde wapen van 's-Gravenhage, beneden eenige bloemen. In het veld: }.!. 3>. Mirumltrrh \ (<" verz. Dracaena's 1878. Zilver, 39 m.M. Kon. Kab. 4<»5. 1878.* Prijspenning der nederlandsche vereeniging tot bescherming van dieren te 's-Gravenhage. * Mededeeling van den heer Roest. Vz. Verdiept veld omgeven door een lauwerkrans, waaromheen in kabelrand: beschermheer • z • m • de • koning Omschrift: nederlandsche vereeniging tot BESCHERMING VAN DIEREN © Kz. Een paard, een koe, een ezel, een schaap, een hond, een kat, een haan en drie vogels, waarboven een genius met palmtak zweeft. In de afsnede drie visschen. Op de afsnede: S. DE VRIES. Brons, 44 m.M. Kon. Kab. 465A. Mijn ex. heeft: * vereeniging • tot BESCHERMING • VAN • DIEREN • TE • 's GRAVENIIAGE En in het veld gegraveerd: m J. M. Monter voor dienstijver 24 Januari 1877. Er bestaan dus 2 stempels, één oudere, waarvan het jaartal van eerste uitgifte onbekend is, (n°. 465*) en die van 1878 (n°. 465). De Nederlandsche Vereeniging tot Bescherming van Dieren, gevestigd te 's-Gravenhage, werd opgericht 25 Augustus 1864 en verkreeg rechtspersoonlijkheid krachtens K B. van 18 Oktober 1864; zij heeft ten doel dieren te beschermen en tegen hunne mishandeling te waken. De penningen worden toegekend aan uitvinders of vervaardigers van werktuigen en toestellen, geschikt om het lijden en de ongemakken der dieren te verzachten of te genezen; aan eigenaars of gebruikers van dieren, die zich hebben onderscheiden door goede behandeling van dieren; aan personen die mishandeling van dieren hebben weten te beletten en aan hen, die de belangen der vereeniging op bizondere wijze hebben bevorderd, (art. 2d der Statuten). 400. 1878. Prijspenning der Scherpschuttersvereeniging „Oranje-Nassau" te 's-Gravenhage. V z. Het gekroonde nederlandsche wapen, met twee gekroonde leeuwen als schildhouders, rustende op een lint met de spreuk JE MAIN- TIENDRAI. Kz. Omschrift boven: scherpschutters vereeniging. In het veld: oranje-nassau te 's GRAVENIIACE Omschrift onder: vaandelprys 1878. Lood, 40 m.M. Kon. Kab. 407. ,878. Departement Breda der Nederlandsche Maatschappij tot Bevordering van Nijverheid. Industrietentoonstelling aldaar. Geheel gelijk de kleine prijspenning, zie n°. 417. In het veld op de Kz.: $ +* BREDA 1878 Bron», 44 m.M. Verz. Snoeck. Bijdragen 2e druk, n°. 555. Zie aanteekening omtrent deze maatschappij achter n°. 418. 407A. 1878. 25 Jarig huwelijk van C. Honig en A. Breet te Westzaandam. Tevergeefs opgevraagd in het Tijdschrift. ERRATA EN ADDENDA. No. 3. Slot: De penning op hun 25 jarig huwelijk is beschreven en afgebeeld bij Dirks onder n". 555. 4. Omschrift Vz. staat: jabob, lees: jacob. 14. In het hoofd en in het opschrift op de Kz. staat: argen, lees: arcen. I oe te voetren: o Geslagen aan 's-Rijks Munt. 15. Slot: In den zomer van 1901 werd het 50 jarig bestaan ge¬ vierd, met eene tentoonstelling te 's-Gravenhage, die een overzicht gaf van den stand van het ambachts- en teekenonderwijs voor jongens en meisjes in ons land. 23. Slot: J. B. P. F. Gonggrijp was zendeling-leeraar te Depok en Toegoe en werd bij de oprichting der Indische Instelling te Delft in 1864 benoemd tot leeraar in het maleisch en de aardrijkskunde van Nederlandsch-Indie. 24. Deze penning werd ingevolge mededeeling van den heer Roest geplaatst op 1864. Zie echter Dirks n°. 750. 36. In het hoofd staat: 8 Juni, lees: 6 Juni. 62. In de toelichting staat: Nieuwland, lees: Nieuwerve en Welzinge. 65. Opschrift Kz. staat: 1565, lees: 1865. N°. 88. De vrouwenfiguur is niet de Filosofie, doch de Ondervinding. 108. In de toelichting staat: en Erasmus te Rotterdam, lees: en Erasmus in de vestibule van de Koninklijke Bibliotheek te 's-Gravenhage. 109. Opschrift Vz. staat: hac, lees: hoc. 110. Slot: De deelnemers aan dit huldeblijk ontvingen van den heer Dronkers zijn portret (visite formaat) met aan de Kz. de afbeeldingen van Vz. en Kz. van den penning. Verz. Z. 123. Hollandsch opschrift Kz. staat: abul, lees: abdul. 129". Op de lei, afgebeeld op de Vz., staat: 29, lees: 20 (of 29) Mei (zeer onduidelijk). 156. Slot: Volgens mededeeling van den heer M. G. Wildeman, is dit de militaire medaille voor inlanders, gedragen aan het lint der Militaire Willemsorde. 171. In de toelichting staat: Oude kerk te Amsterdam, lees: Delft. 172. In het hoofd staat: (te Haarlem?), volgens mededeeling van den heer M. G. Wildeman, is met het St. Hubertsgilde bedoeld de vereeniging „Groote Sint Hubert" te's-Gravenhage, waarvan Z.K. H. Prins Frederik in 1870 gedurende 50 jaren beschermheer was. 174. Slot: Volgens mededeeling van den heer Corbelijn Battaerd door Z. m. Koning Willem iii geschonken aan alle Nederlanders, die in 1870 met het Roode Kruis zijn uitgetrokken naar Frankrijk Werd aan 37 m.M. breed oranje-lint om den hals gedragen n°. 180. Slot: In den winter 1901/2 vierde de vereeniging haar 40jarig bestaan. 206 en 209 staat: Verz. Zeeuvvsch Gen., lees: Verz. gemeente Middelburg. 221. In het omschrift op de Kz. staat: onafhankelijkheid, lees: onafhangelijkheid. 259. Slot: Aanleiding tot deze expeditie gaf de weigering van de voogden van het maleische hoofd van Soenggel, om aldaar landbouwondernemingen toe te laten. Zij kwamen, gesteund door de Berg-Battaks in verzet en werden uit de versterking te Timbang Langkat verdreven en verder geheel tot onderwerping gebracht. 274*. Slot: Bij gelegenheid van dit bezoek werd door Z. M. Koning Willem III de eerste steen gelegd voor het monument van Alkmaars ontzet. 322. Grootte 75 m.M. lees : 50 m.M., Verz. Z. 399. Kz. staat: herinnering, lees: iierrinnering. .Wv'-aMU iu' EAI3~£.UH rg m 'W» JJkS» j3>>» :p'jê*>'Pgy «s-to ■•>•»>-.»«**> >"^4p BESCHRIJVING dek NEDERLANDSCHE OF OP NEDERLAND EN NEDERLANDERS BETREKKING HEBBENDE PENNINGEN, geslagen van 1864 tot 31 Augustus 1898, door W. K. F. Z W I E R Z I N A UITGEGEVEN DOOR IIET Kon. Nkd. Gen. voor Munt- en Penningkunde DEEL I 1 864—1 878 amsterdam JOHANNES MULLER 1902 f .w fcufu- ■■ n • (klhoc W.« ,i, i .»_ w _ Tvi'. Bukman •;• Suiiokii-s VOORWOORD. Toen Mr. Jacob Dikks, die in het laatst zijns levens de bouwstoffen begon te verzamelen voor eene beschrijving der na 1863 geslagen nederlandsche penningen, ons ontvallen was, ontstond bij mij de vurige wensch, zijn werk over de penningen van 1813- 1863 eenmaal te mogen vervolgen. Drukke ambtsbezigheden maakten, dat ik eerst een paar jaren later het lang bestaande plan weder opvatte en aan de toenmalige kommissie van redaktie van het Tijdschrift van het Nederlandsch Genootschap voor Munt- en Penningkunde voorstelde, mijn arbeid daarin op te nemen. Toen (in 1894) werd dit werk te uitgebreid geacht voor het Tijdschrift, terwijl tevens afbeelding van alle beschreven stukken werd noodig gevonden, een met het oog op de financien van het Genootschap onoverkomelijk bezwaar ! de mededeeling, dat besloten was het werk met enkele platen in het Tijdschrift op te nemen en in 100 exemplaren als afzonderlijk werk uit te geven. Op zéér enkele' uitzonderingen na, mocht ik van alle zijden de grootst mogelijke behulpzaamheid ondervinden, hetzij ik vroeg om penningen ter beschrijving te mogen ontvangen, hetzij ik mij voor de toelichtende bizonderheden om inlichtingen wendde tot de betrokken personen of vereenigingen. Aan allen, die mij hielpen, een woord van hartelijken dank! In het bizonder breng ik dit toe aan Mej. Marie de Man te Middelburg, de Heeren Jhr. M. A. Snoeck te Hintham, dr. H. J r>f. Dompierre de Chaufepié te 's-Gravenhage, Mr. L. W. A. Besier, Anth. Begeer, J. P. M. Menger en J. C. Wienecke te Utrecht, S. Wigersma Hz. te Leeuwarden, H. van Ritckevorsei, te 's-Hertogenbosch.J. Schulman te Amersfoort, D. C. Meijer Jr., Joh. W. Stephanik, H. G. du Crocq en J. A. A. Gerritsen te Amsterdam, Alph. de Witte te Brussel, Mr. J. A. van der Ciiijs te Batavia en aan de firma J. M. van Kempen & Zonen te Voorschoten. Wat de platen betreft was de keuze vaak moeielijk; ik nam op die penningen, welke uit een oogpunt van kunst of geschiedenis mij het belangrijkst voorkwamen en daaronder zooveel mogelijk Oranje-penningen. Den heer A. J. C. van Gemund te Haarlem mijn dank voor de gelegenheid mij geschonken, om de mij ontbrekende stukken, bij Teyler aanwezig, te doen fotografeeren. Na dit zullen nog twee deelen volgen: het tijdperk van 's Konings 2" huwelijk (1879—1890) en dat van het regentschap van H. M. Koningin Emma (1890—1898). Aan het slot van het 3' deel zullen de later gevonden stukken in een toevoegsel beschreven worden en zullen worden opgenomen: 1". een chronologische index, 2°. een uitvoerige alfabetische index, 3". een index op de stempelsnijders en hun werk, 40. een lijst der latijnsche opschriften met hunne vertaling en 50. een lijst der aangehaalde werken. Aan allen, die niet in dit werk beschreven stukken bezitten, richt ik het beleefde verzoek, mij die wel voor één enkelen dag ter beschrijving te willen toezenden. W. K. F. Zwierzina. Alphen, Juni 1902. i JANUARI i tot en met 31 DECEMBER 864 1 878 1. 1864. 10 Januari. H. C. van der Burch 25 jaar lid van den gemeenteraad van öudshoorn. het 25 jarig lidmaatschap van den weledelen heer ii. c. van der burch als raadslid der gemeente oudshoorn 10 januarij i864. aan De andere zijde van dezen penning is onbekend. Beschreven naar den stempel aan 's-Rijksmunt aanwezig, 40 m.M Cat. Stempels, n\ 257. '2. 1864. 26 Januari. Gedenkpenning ter eere van A. van Hoktkn, bij de 50 jarige herdenking van de overrompeling van 's-Hertogenbosch door de Pruissen en de verbonden burgers. Vz. Het wapen van 's-Hertogenbosch (zonder kroon), daarboven het borstbeeld van Z. M. koning Willem III, in plaats van de wildemannen rechts klimmende leeuw met de nederlandsche vlag in den rechtervoorpoot, links een jonge schipper met lans, waarop een vrijheidshoed (van Hokten was in 1814 schipper). Omschrift: Herinnering aan de bevrijding uit vreemde over heersc hing 26 Januarij 1814. Onder de reveering van Koning Willem /// o ö <-> 26 Januarij 1864. Kz. In een krans van oranje en eikenloof: De stad 's-Hertogenbosch aan haren verdienstelijken burger Adrianus van Haften. Alles gegraveerd en opgelegd. Zilver 68 m.M. Hij de familie van I Iokten te 's-1 lertogenbosch. Bijdragen, 2e druk, n°. 520. Met klokgelui werd de 26 Jan. 1864 te 's-I lertogenbosch begroet en ten i2''o ure werd van Hoktkn van zijne woning afgehaald naar het Stadhuis, waar hij met fanfares der muziek werd begroet en de plechtige uitreiking van den penning plaats had aan hem, „als een der hier nog aanwezige overgebleven hoofdpersonen van de saam verbon- den burgers, die volgens oorspronkelijke bescheiden uit dien tijd, 50 jaar geleden, met levensgevaar het meest heeft bijgedragen tot de verlossing der stad 's-Hertogenbosch van het vreemde juk." Hierna werd de eerewijn aangeboden, de schuttersmuziek gat' een koncert en de kinderen der openbare scholen zongen toepasselijke liederen. De penning werd vervaardigd door Gkkr. van Gi-.mkkt, ciseleurs en graveurs te 's-Hertogenbosch. ïl. 1864. 6 Maart. 50 Jarig huwelijk van C. A. F. Lom en C. van Nakrsen. ♦ Vz. c. a. f. loth en c. van naersen 6 maart 1864 Kz. * 50 jarige echt verekniging Twee lauwertakken en daaronder weder een zespuntige ster. Goud, 24 m.M. Verz. Teyler. 4. 1864. 21 Maart. Vijf en twintig jarig burgemeesterschap van Mr. N. P. J. Kien te Utrecht. Vz. Naar links gewend borstbeeld in ambtsgewaad als burgemeester met kommandeurskruis en plaque van de orde van den Ned. Leeuw, Metalen Kruis en Gesp voor XVjarige trouwe dienst, daaronder rechts: »• vasi>krkku.knf. Omschrift: mr. nicolaas pieter jabob kien Kz. In fraai bewerkten krans van eikenbladeren en eikels: MDCCc, ^ DEN *l/+ BURGEMEESTER VAN UTRECHT ERKENTELIJKHEID GENEGENHEID HULDE. „ * -\>V M*ART MDCCCV Brons, 66 m.M. Verz. Z. In goud aan den jubilaris aangeboden. 5 Van dezen penning bestaat nog een variant, verschillende in de lengte van den hals en plaatsing der ridderorden. Verz. 's-Rijks Munt. Tijdschrift 1S95, blz. 32. Bijdragen 2'' druk, Nr. 521, 522, waarbij de navolgende aanteekening: „Mr. N. P. J. Kien werd geboren te 's-Hertogenbosch in het huis op den Papenhnlst, Wijk F, Nr. 105, 22 September 1800 en overleed te Brussel 17 September 1879." Als burgemeester werd hij eervol ontslagen bij K. I». van 9 Februari 1878, Nr. 2, met ingang van 1 April 1878. 0. 1864. 18 April. 50 Jarige schutterlijke dienst van H. W. Roelants te Schiedam. Vz. Tusschen een saamgebonden lauwer-en eikenlooftak. ken komende saamgevouwen handen, aan een lint twee door een rozenkrans omgeven wapenschilden vasthoudende, die op een gevleugeld engelenkopje rusten. In het schild links: k. r. w. D. 15. en rechts: c. J. M. s. Omschrift boven: au optatam 1'ERVENiant senectutem ! en beneden et postea vitam ha- beatis kternam rit : rom : Kz. Hoven een druiventros en bladeren: XV AUGUSTUS MDCCCXXXIX. daaronder: zii.veren br ui i.oets e eest van II. R. W. DE BRUIJN en c. j. m. sekru1js xv augustus mdccci.xiv. Brons, 49 m.M., door J. 1\ M. Menger. Verz. Tkyler. 18. 1864. 15 Augustus. 25 Jarig huwelijk van C. J. J. M. Sekruijs en A. L. M. de Bruijn. Vz. als de vorige doch op de schilden links: M' en rechts: A' L' M' s. D. B. Kz. In het veld: ® zilveren bruiloftsfeest van c. j. j. m. serruijs en a. l. m. de bruijn s> omschrift boven: xv augustus mdcccxxxix. beneden: xv augustus mdccclxiv. Brons, 49 m.M. Verz. Rijksmunt. Door J. P. M. Menger. I». 1864. 16 Augustus. Opening van het Paleis voor Volksvlijt te Amsterdam. Vz. Gezicht op het gebouw. Onderschrift: paleis voor volksvlijt te ^'STERl)^ Links: j. e(lion) Kz. Opschrift: GEOPEND ió AUGUSTUS 1864. Brons en tin, 34 m.M. Verz. Z. In zilver Verz. Teyler. De Vereeniging voor Volksvlijt, gesticht door Du. Samukl Sarphati, schreef 7 Juli 1856 eene leening, groot ƒ1.000000 uit, tot stichting van een paleis voor industrie in de hoofdstad, welke leening in een paar uur tijds meer dan volteekend was. In tegenwoordigheid van den Koninklijken Beschermheer Z. M. Willkm III, werd 7 September 1859 de eerste der 2000 palen, waarop het paleis rust, in den grond geheid en 18 April 1860, de eerste ij/eren kolom gesteld. Het verrijst op de plaats der oude Utrechtsche poort en vroegere Ossenmarkt op terrein door de gemeente in erfpacht afgestaan, gedeeltelijk op den aangekochten tuin Flora en is lang 1251/3 M. grootste breedte 81 M., hoogte 31 ' 2 M, de koepel 49 M. zonder het beeld. Prins Fkederik dhr Nedkrlandkn was eere-voorzitter van den Raad van Toezicht De fundeering werd aangenomen voor ƒ149.874.— ., de bovenbouw voor ƒ616.000.—. Het ontwerp van het Paleis werd gemaakt door den architekt C. OüTSHOORN. 'iO 1864. 14 September. 250 Jarig bestaan der Groninger hoogeschool. Vz. Rechts zittende Minerva met de rechterhand wijzend op een helderstralend hemellicht, tegenover haar Clio met stift en geschiedrol, waarop: CCL Omschrift: SEMPITERNA SPECTA In de afsnede: o. v(an) n(er) K(ellen) f. Kz. In een krans van rechts lauwer- en links eikenbladen, op den strik waarvan het gekroonde universiteitswapen rust: AI) conseckandam memoriam • quintorum semisaf.cularium academiae•groninganae d. xiv. M. septemuris a. cid idccclxiv 1'ie. laf.teque cei.ebratorum Zilver, 51 m.M. Verz. Z. Bestaat ook in brons. Ovaal 59 bij 52 111.M. en relief gegraveerd. Galvanoplastische afdruk in de Verz. van het Bat. Gen. van K. en W. Cat. 1896 n°. 105. Mededeeling van mr. J. A. van der Chijs lands-archivaris te Batavia '865. 8 Januari Ter eere van F. A. va\ Rappard te 's-Gravenhage. Vz. binnen een eiken- en accaciakrans, vereenigd door een lint met de woorden: union royale, een passer, een winkelhaak en een hamer onder een vlammende ster met de letter: G. Kz. in het veld: aan I)EN Z V BR F. A. VAN RAPPARD ALS BLIJK VAN TOEGENEGENHEID EN DANK VOOR AAN I)E LOGE BEWEZEN DlENSTEN 8 JANUARI 1815 — 1865 Brons, 50 m.M. Tijdschrift 1895, b\z. 3^ (als gesneden door I). v. d. Kei.len). Frans Alexander ridder van Rapi-ard, geboren te Utrecht, 24 April 1793, hoofd-ambtenaar aan liet Departement van Oorlog, lid van het Prov. Utr. Gen. en van de Maatsch. van Ned. Letterkunde te Leiden, kommandeur van den Ned. Leeuw, ridder van den Eikenkroon niet de Ster, overleed te Utrecht 19 Februari 1s67. Hij hield zich vooral bezig met geschied- en oudheidkundige nasporingen en gaf enkele verhandelingen uit. •>H. 1865. 1 Maart. Overlijden van 11. M. Anna Paulowna Koningin weduwe der Nederlanden. Vz. het rechtsgewend, gediadenieerd borstbeeld, daaronder: j. elion k. Omschrift: anna pavli. f. imp. kvss. gvlielml. ii rkg. nederi.. conivx. Kz. in het veld: GENERIS MAIESTATEM AEQVAVIT VIRTVT1BVS. Omschrift: n. petropoli. xix. jan. ciooccxcv. d. i1agae. com. kal. mart. cidioccclxv. Zilver en brons, 66 m.M. Verz. Fevler. O ra njepe>i n in gen 12 71. Grootvorstin Anna Paih.owna van Rusland, geboren te Petersburg 7/19 Januari 1793, huwde in de Hofkerk aldaar 21 Februari 1s16, met den toenmaligen Prins van Oranje, later Koning Willem ii (zie I >irks n1 80 e. v.) Dit huwelijk was het werk van C'/.ak Alexander, die groote sympathie koesterende voor den prins, gaarneeen verbond zag tot stand komen tusschen hem en zijne geliefde jongste zuster. Uit dit huwelijk werden geboren 5 kinderen, 19 Febr. 1817, W11.1,km Alexander Pai'I. Fkederik Lodewijk, later Koning Willem iii. 2 Augustus 1818. Willem Alexander Fredekik Konstantijn Nikolaas Mk iiaKl, o]) 29-jarigen leeftijd overleden, 20 Februari 1848, als generaal der kavallerie. 13 Juni 1820. Willem Fkederik Hendrik. 21 Mei 1822, Willem Alexander Fredekik Ernst Kasimib, slechts enkele maanden oud geworden. cn 8 April 1824, Wimiei.mina Makia Sophia Loihse, latere groot liertogin van Saxen-Weimar-Eisenach. Anna Paulowna werd 17 Maart 1849 Koningin-Weduwe, door overlijden van Wii.lem II te Tilburg; juist 16 jaar later, 17 Maart 1865, werd haar stoffelijk overschot in den Koninklijken grafkelder te Delft bijgezet. 2». 1865. 1 Maart. 50 Jarig huwelijk van J. S. Wor en Z. A. Cats. Vz. Hymen de face staande in de linkerhand een brandende toorts, en in de rechterhand een lauwerkrans boven een altaar houdende, waarop twee brandende harten geplaatst ?ijn. In de afsnede : van der kei.len j". f. Kz. in het veld onder een stralende zon: ter gelegenheid van het 50 jarig huwelijk van jan samuel wor en zwana alida cats i maart 1865 Ps. 103. Brons, 42 m.M. Verz. Teyler. De kinderen ontvingen een ex. in verguld zilver. ttO. 1865. 22 Maart. 100 Jarig bestaan der firma Wessanen & Laan te Wormerveer. Vz. In een lauwerkrans: ioo JARIG BESTAAN DER FIRMA WESSANEN EN LAAN TE WORMERVEER 22 MAART 1865 Kz. In het veld: 22 MAART 1765 ADRIAAN WESSANEN DIRK LAAN. IO JANUARIJ 1789 DIRK LAAN 6 MAART 1795 REMMERT LAAN. I JANUARIJ 1831 JAN LAAN I JANUARIJ 1832 JAN LAAN ADRIAAN LAAN. I JANUARIJ 1851 JAN LAAN Brons, 40 m.M. Verz. Tevi.er. Tijdschrift 1895, blz. 35, als gesneden door D. van der kellen. De firma heeft een groote olieslagerij en meelfabrieken; in 1868 brandden deze fabrieken geheel af, in den nacht van 14 op 15 Augustus 1898 brandde de olieslagerij, de beide aangrenzende meelfabrieken „De Vlijt" en het pakhuis „la Plata", geheel af, alleen de meelvoorraden bleven grootendeels gespaard. De schade beliep ruim 1 milliocn, 100 arbeiders werden werkeloos. .'II. 1865. 7—12 April. Prijspenning der tentoonstelling van tuinbouw te Amsterdam. Vz. Flora zwevende boven een wereldbol, waarop: iNÓ5 —amstkrdam. Zij houdt in liarc rechterhand een lauwerkrans en stort met de linker een met bloemen gevulden hoorn van overvloed uit. In het veld, links: leopold wiener en rechts: hrixeu.es Kz. een met linten omwonden bloemenkrans, waarop beneden het nederlandsche wapen rust. Zilver en brons, 57 m.M., Verz. Tkvler. 1865. 23 April. 50 Jarig huwelijk van W. Putman en A. Roswkijde, te Oudewater. Vz. Geheel gelijk aan n°. 17, doch thans op het schild links de letters: w. p. en op dat rechts: a. r. k-z- xxiii april mdcccxv. de zoons van j. putman en a. van dam aan oom en tante w. putman en a. rosweijdf. op hun gouden bruiloftsfeest. xxiii april mdccclxv. Brons, 49 m.M. I.eidsch Penningkabinet. •M- 1865- 30 April. Opening van het Nederlandsch Israëlitisch Jongens-weeshuis te Amsterdam. V z. Charitas met een jongentje op haar Het wordt op (le linkerborst gedragen aan een oranjelint, ter breedte van 2.75 duim met twee witte strepen. Het lint mag zonder eereteeken niet worden gedragen. Art. 3. Onze Minister van Oorlog wordt gemagtigd het eereteeken met een daarbij gevoegd certificaat, ingerigt naar het bij dit besluit behoorend model, uit te reiken. Art. 4. Pe belanghebbenden doen hunne aanspraken op het eereteeken gelden bij Onzen Minister van Oorlog. Hij de aanvragen wordt zooveel mogelijk een staat van dienst of eenig ander behoorlijk bewijs van dien aard gevoegd, waaruit de aanspraak op het eereteeken blijkt. Indien hij, die de aanvraag doet, niet meer in s Rijks dienst, noch gepensionneerd is, wordt door hem tevens overgelegd een bewijs van goed burgerlijk gedrag, afgegeven door het gemeentebestuur zijner woonplaats. Art. 5. Nopens het verbeuren van het eereteeken is de bepaling van toepassing, welke bij het Koninklijk besluit van den 191,11 I*e* cember 1S32, 11°. 72, ten aanzien van het Metalen Kruis is vastgesteld. Art. 6. liet Departement van Oorlog wordt met het doen vervaardigen van de eereteekenen belast. Onze Minister van Oorlog is belast met de uitvoering van dit besluit, hetwelk in het Staatsblad en in de Staatscourant zal worden geplaatst, en waarvan afschrift zal worden gezonden aan den Raad van State, de Ministeriele Departementen, Onzen Kanselier der beide orden en de Algemeene Rekenkamer, tot informatie. DE MINISTER VAN OORLOG, Gezien hebbende Zijner Majesteits besluit van den io1*» Mei 1865. n°. 45, waarbij liet Hoogstdenzelven heeft behaagd voor de strijders die in Nederlandschen dienst aan de altijd gedenkwaardige krijgs- CERTIFICAAT. verrigtingen ter herstelling en bevestiging van Neerlands onaf hankelijk volksbestaan, in de jaren 1813-1815, een werkzaam aandeel hebben gehad, een eereteeken in te stellen ; Verklaart, als daartoe bij voormeld besluit gemagtigd, dat N. N. geregtigd is tot het dragen van voorschreven eereteeken, hetwelk hem als openlijk blijk zal strekken van 's Konh.gs erkentelijkheid voor hetgeen door hem in die gedenkwaardige jaren voor het vnderland is verrigt. I Iet kruis werd bij gelegenheid van het 50-jarig bestaan der Militaire Willemsorde, welk feest om den invallenden Zondag, niet op den eigenlijken datum, (25 Juni) doch 27 funi 1865, te Leiden werd gevierd, door Z. M. Koning Willem III, tijdens de plechtigheid in de Sint Pieterskerk, persoonlijk op de borst van den grijzen Prins Frkdkrik gehecht. Na alloop werd door den Minister van Oorlog, luitenant-generaal J. W. Blanken, bijgestaan door den generaal Nepveu liet kruis aan circa 600 oud-strijders op het feestterrein 'Rapenburg) uitgereikt. (Zie II. Hakdenberg, het Nationaal feest te Leiden, ter tere van de oudst rijders van de jaren 1S13 en 1815 en ter viering van het halve eeuw feest der M. IV. O., 's Gravenhage, de Gebr. v. Cleef). Volgens een noot waren bij de uitgave ruim 5000 ex. uitgereikt. 1865. 8 Juni. Maskerade der Leidsche Studenten. Vz. Jonker Willkm graaf van Oostkrvant links te paard gezeten. Omschrift: JTH>RT IOIH! (i:7:ij7US r?OR- m7n?die: pjollttrd. Kz. Glad veld. Omschrift: © IN MKMORIAM DIEI NATALIS CCXC ACAD. LVGD. BATAV. VIII ANTE ID. IVN. MDCCCLXV Zilver en brons, 32 111.M. Verz. Teyler. Op den grond wapenen, op den achtergrond banier met het nederlandsche wapen. Opschrift boven: NEERLANDS ROEM. PLEGTIG HERDACHT. 18 JUNY 1815. 18 JUNY 1865. In de afsnede : de tiranny verslagen. Tin, 36 m.M., Verz. Z. Ora 11jepenn ingen, 1268. 42. Als voren. Vz. I)e prins van Oranje te paard gezeten rechts galopeerende. Omschrift: kroonprins van oranje hollands glorie Kz. Tusschen twee lauwertakken in vier regels: waterloo — 18 juny— 1815 — 1865 Tin met oog, 26 m.M. Verz. Z. Ora njepen u in gen, 1263. -M. Als voren. Vz. De prins van Oranje te paard gezeten links galopeerende. Omschrift: CROWN PRINCE OF ORANGE HOLLANDS GLORY Kz. Geheel gelijk de voorgaande. Tin, draagteeken, 26 m.M. Verz. A. van Doorninck. Oranjepenningen 1262. 44. Als voren. Vz. De prins van Oranje te paard naar links galopeerende. Omschrift: DE HELD VAN WATERLOO Kz. In een lauwerkrans. 1815 18 JUNIJ 1865 Tin, met oog, 25 m.M. Verz. Z. 45. Geheel als voren; naar rechts galopeerende en JUNY. Verz. Z. 40. Als voren. Vz. Het links gewend hoofd van den prins van Oranje. Omschrift: DE HELD VAN WATERLOO Kz. Het monument van Waterloo omgeven door krijgstuig, op de voorzijde van het monument een lauwerkrans. Boven 18 juny. In de afsnede: 1815—1865. Tin, met oog, 24 m.M. Verz. Z. Oranjepenningen 1264. 47. Als voren. Draagteeken. De links gewende gekroonde nederlandsche leeuw, in den rechtervoorpoot een zwaard, plaatst de linker op tien kop van den franschen adelaar, dien hij nederdrukt. Daaronder een lint met het opschrift: 1815. watf.rloo. 1865 Zilver, breed 25, hoog 21 m.M. ook met oog en ring, beide Verz. Z, door van Kempen, als»feestinsigne te Leiden gedragen. Oranjepenningen 1266. 48. Als voren. Linksgewend hoofd van Z. M. koning Willem II omgeven door dichtgegespten band waarop: 1813 nederland is vrij 1815't duldt geen dwinglandij Rechts ter zijde staat ingestempeld: (; b, op de afsnede van den hals: v. i>. keuen. k. Ovaal hoog 42, breed 30 m.M. Zilver,op oranje rozet waaronder strik in nationale kleuren. Verz. Z. Oranjepenningen 1265. 4». Als voren. De links gewende leeuw met bal voorkomend op het Waterloo-monument, in de afsnede: waterloo, alles omgeven door een omwonden krans van lauwerbladeren, op de linten, links en rechts ingeslagen: 1815 1865 Zilver, bevestigd op oranjelint, 24 bij 27 m.M. gehecht op witte kaart, waarop boven vliegend lint (blauw) met opschrift (witte letters), I)E LEEUW VAN WATER LOO terzijden: 1815 1865 Onder in boog: HEI ZEGE-1 EEKEN DER GEALLIEERDEN (blauwe letters en cijfers) Verz. Z. 50. Als voren. Gekruld lint waarop: juïv WATERLOO )£{ rustend op lauwertak. Zilver, groot 50 bij 30 m.M. op oranje rozet, waarop onder strik in de nationale kleuren. Verz. Z. (door van Kkmpen)? Oranje penningen 1270. 51. Als voren. Twee schuin tegen elkaar geplaatste schilden gedekt door vijfparelige kroon onder gescheiden door een ornement. Op de schilden ingeslagen: water 1815 loo. 1865 met in plaats van den naam H. J. Vinkhuijzen op de Kz. h. simons. Brons, 41 m.M. Verz. Rijksmunt. 1866. 26 Maart. I)e Ivoning aan J. uk Waal te Ammerzoden. Vz. Als n°. 22. Kz. Binnen een krans van bloemen en bladeren: aan j. de waal te ammerzoden voor getrouwe en ijverige vervulling der betrekking van onderwijzer gedurende zestig jaren van wege den koning 20 maart 1866. Brons, 51 m.M. Verz. Rijksmunt. 1866. 14—19 April. Prijspenning der tentoonstelling van tuinbouw in het Paleis voor Volksvlijt te Amsterdam. eeldinö van de voorzijde van het paleis. In de afsnede: PALEIS VOOR VOLKSVLIJT TE AMSTERDAM Rechts: j. elion. f. Kz. Een lauwerkrans. Omschrift: TENTOONSTELLING VAN TUINBOUW TE AMSTERDAM Zilver en brons, 40 m.M. Verz. Teylkr. 09. 1866. 20 Juni. Roomsch Katholiek oude vrouwen- en mannenhuis St. Jacob te Amsterdam geopend. Vz. Afbeelding van de groep boven den ingang van het gesticht aangebracht, bestaande uit Sint Jacob met staf en kalebas, de schelp op den mantel, staande tusschen twee liggende figuren, rechts oude man, links oude vrouw, waaronder: de barmh4 WANT ZIJ ZULLEN BARMHARTIGHEID VERWERVEN matth. v : 7. Ter zijde j. elion. f. Kz. Gezicht op den voor- en linkerzijgevel van het gesticht. Opschrift boven: k. k. oudf.vrouwf.n fn mannenhuis st. jacoh te amsterdam Onder: PLECHTIG GEOPEND 20 JUNI 1866. ' >■ , offenber° Brons, 70 m.M. Verz. Z. *0. i866. 21 Juni (geopend). I entoonstelling van nederlandsche nijverheid en kunst te Amsterdam. Vz. De Kunst, voorgesteld als een engel met fakkel in de hand en lichtende ster boven t hoofd, geleidt de Nijverheid voorgesteld als een engel met bijenkorf. Ter zijde: j. kuon. f. Kz. In een lauwerkrans: PALEIS voor VOLKSVLIJT te AMSTERDAM Omschrift: algem. tentoonstei.ijng van nederl. nijverheid en kunst 1866 Zilver en Brons, 55 m M. Verz. Z. ^1- 1866. 27 Juli. Prins Frederik der Nederlanden 50 jaar grootmeester nationaal van de orde van vrijmetselaren in Nederland. Vz. Naar linksgewend borstbeeld van den Prins in uniform van veldmaarschalk, omhangen met de teekenen zijner waardigheid als grootmeester. Omschrift: GVL. FREDERICVS. CAROL. PER L ANNOS M. AP. CAEM. BAT. MAG. Onder staat: j. elion. f. kz. De nederlandsche vrijmetselarij voor- Lichtdruk van 11. K.LE1NMANN & Co., Haarlem. gesteld door eene met de koninklijke kroon gedekte vrouw, het nederlandsche wapen voor de borst, driehoek, passer en schietlood in de linkerhand, legt met de rechter een krans op een altaar, gedragen door vrouwenfiguren, waarop, bestraald door van een alziend oog uitgaande lichtstralen, de teekenen van 's Prinsen waardigheid rusten. Op de naar voren gekeerde zijden van het altaar staan de jaartallen i8i6 en 1866. Zilver en brons 6i m.M. Verz. Z. Roest, Verz. Groot-Ooste>i blz. 18. Ora 71jepen>i ingen 1273. 72. 1866. 22 Oktober. Nederlandsche Weerbaarheidsbond opgericht. Vz. Naar links gewend borstbeeld van Z.M. koning Willem III, daaronder: j. p. m. menger, k. Omschrift: WILLEM III KONING DER NEDERLANDEN G. H. V. LUXEMB. BESCHERMHEER. © Kz. De nederlandsche maagd met de vlag in de rechterhand staat op van haren zetel, rechts man en jongeling als antieke krijgers voorgesteld met zwaard en de laatste ook met schild, waarop pijlenbundel, bieden hun zwaard aan de Ned. Maagd aan. Links antiek schip en zittende krijgsman met zwaard, speer en schild, waarop het nederlandsche wapen. 4 Opschrift boven: INTIJDS GEOEFEND, ALTIJD BEREID. Onder: NEDERLANDSCHE WEERBAARHEIDSBOND OPGERIGT 1866. Terzijde staat: j. v. m. menger, y. Brons 54 m.M. Verz. Z. (met gegraveerd kantschrift iE EEREPRIJS BEHAALD DOOR K. J. v. DORT.) Deze penning is eerst in 1869 vervaardigd. Oranjepenningen 1274. 1866 22 Oktober. Prijspenning van den Nederlandschen Weerbaarheidsbond. Vz. De rechtsgaande nederlandsche leeuw, in den rechter voorpoot een zwaard en met den linker op een pijlbundel rustende. Omschrift: EENDRAGT MAAKT MAGT. In de afsnede: 22 october—1866. Kz. In een lauwerkrans: scherpschutterswedstrijd Omschrift: nederlandsche weerhaarhk 11 >s- bond Brons, met oog en ring, 19 m.M. Kon. Kab. 74. 1866. Oktober. Belooningspenning vanwege het Rijk aan hen, die zich bij het heerschen der cholera verdienstelijk hebben gemaakt. Vz. Esculaap, half naakt, links staande, hij houdt in de rechterhand een patera en met de linker zijn kleed vast, voor hem zijn staf, waarom een slang gekronkeld is, daaronder: j. elion f. Omschrift: OB CIVES — SERVATOS Kz. Een lauwerkrans waardoor een lint geslingerd is Omschrift: ♦VOOR GOEDE ZORG EN HULP BY HET HEERSCHEN DER CHOLERA ASIATICA IN 18 .. Brons, 57 m.M. Leidsch Penn. Kab. 75. 1866. Oktober. Hulde aan de Groningsche doktoren en studenten voor hun bewezen diensten bij het heerschen der cholera. Vz. Esculaap, half naakt, links staande, hij houdt met de rechterhand zijn met een slang omkronkelden staf en met de linker een schild met het wapen der stad Groningen. Aan zijne voeten, links eene vrouw en rechts een man en vrouw in smeekende houding. In het veld rechts: vdk. (ellen) In de afsnede: SENATUS GRONINGANUS D.D. Kz. Twee zaamgebonden lauwer- en eikentakken. 78. i866. 30 December. Eereteeken voor XV en meerjarigen dienst als officier bij de land- en zeemacht. Vierarmig kruis met mat gekanuleerden rand, waarop een om 2 gekruiste zwaarden geslingerden krans van lauwer- en eikenloof, waarin XV, XX, enz. Zilver verguld met oog en ring, 28 bij 30 m.M., aan oranje, wit, blauw lint, breed 33 m.M. Verz. Z. 7». Als voren voor de officieren der schutterij. Geheel als voren, de armen zilver, de krans, zwaarden en cijfers verguld zilver, aan oranje gewaterd lint, breed 33 m.M. Ingesteld bij K. B. 30 December 1866, Staatsblad n°. 244, ter vervanging van het vroegere eereteeken. Zie Dirks, n°. 635. Wij WILLEM III, enz. Overwegende, dat liet onderscheidingsteeken wegens langdurige officiersdienst, ingesteld door Onzen onvergetelijken Vader, en later eenigzins gewijzigd als eereteeken ook toegekend aan de officieren der schutterijen, wegens langdurige dienst daarbij bewezen, door allen, die tot het dragen daarvan geregtigd zijn, op den hoogsten prijs wordt gesteld; Overwegende, dat meermalen de wensch is geuit, dat de vorm van dat onderscheidings- en eereteeken ineer in overeenstemming werde gebragt met den gewonen vorm van de eereteekenen, die wegens militaire verdiensten worden toegekend; Overwegende, dat, zoo aan dien wensch wordt te gemoet gekomen, ook aan de ridderlijke bedoelingen van den Doorluchtigen Insteller nog meer zal worden beantwoord, en dit tevens zal strekken om de waarde van het eereteeken zoo mogelijk nog meer te verhoogen; Omschrift in versierden rand: aan nederlands scherpsciiuttekijen. In de afsnede een ovaal voor het jaartal. Ovaal, 54 bij 48 m.M. Stempels aan de Rijksmunt. 87. 1866. Prijspenning voor Teekenscholen. Vz. De nederlandsche maagd naar links, gezeten op een antieken zetel, prijkende met het gekroonde nederlandsche wapen, houdt in den linkerarm een hoorn van overvloed en met de rechterhand een lauwerkrans uitgestrekt boven een voor haar staand kapiteel, waarop passer, palet met penseelen, beeldhouwershamer en rol papier liggen. Kz. Glad. Brons, 38 m.M. Verz. Rijksmunt. Blijkens Lat. Stempels in dat jaar door D. van der Kei.len gesneden. (Prijspenningen n°. óo.) 88. 1866. Prijspenning van het Bataafsch Genootschap voor Proefondervindelijke Wijsbegeerte te Rotterdam. Vz. Tusschen een drievoet met het wapen der provincie Holland, waarop een rookende uitdampschaal en een met het gekroonde wapen van Rotterdam prijkend voetstuk, waarop een weegschaal, staat eene vrouw (de Filosofie) in de rechterhand een scheepsanker met behulp eener magneet opheffende, in de linkerhand een staf, waaromheen zich een lint slingert, dat (ingestempeld) de woorden: rerum magistra draagt. Omschrift: CERTOS FERET EXPERIENTIA FRUCTUS Terzijde staat: j. p. menger f. t . c , sig. socikt. philos. experim. In de afsnede. bat roterod. Kz. Glad veld omgeven door twee saamgestrikte lauwertakken. Omschrift: ARTIBVS ACQVISITA GLORIA. Brons, 54 m.M. Verz. Rijksmunt. Dit genootschap werd opgericht in 1769, deels tot bevestiging, uitbreiding en verspreiding der natuurwetenschappen, voornamelijk tot toepassing der proefondervindelijke natuurkunde op de aangelegenheden van de maatschappij, het vaderland en zijne volksplantingen. De Vz. is een navolging van van Loon, Verv. n '. 451, zie Dikks 209. 89. 1867. April. Hulde der dochters van J. Radink aan de boekhandelaars E. J. Brill, M. Nijhoff en G. Th. Bom, wegens het verkoopen van het magazijn van hun vader. Vz. Het linksgewend borstbeeld van J. Radink, daaronder: j. elion k. Omschrift: JAC. RADINK NA I. XXIX JAN. MDCCLXXXXIV OB. XVII JVN. MDCCCLXV PER LUI ANNOS LIBRARIVS ANTIQ. AMSTEL. Kz. Opschrift: COPIA INSIGNIS LIBRORVM, EIVS STVDIO CONQVISITA, PVBLICE DISTRACTA EST MENSE APRILI MDCCCLXVII PER E. J. BRILL. M. NVHOFF. G. Th. BOM BIBLIOPOLAS. Goud en zilver. 64 m.M. Kon. Kab. 90. 1867. 24 Mei. J. Baart de i.a Faii.le 50 jaar dokter. Vz. Zijn linksgewend borstbeeld, daaronder: v. d. K(ellen). Omschrift boven: IACOBO BAART DE LA FAILLE Beneden : viro clarissimo — m-d-mdcccxvh — xxiv maii mdccclxvii amici. Kz. Esculaap met een lauwerkrans om het hoofd, in antiek gewaad, links staande, met zijn linkerhand op zijn staf steunende en met de rechter een kelk aanbiedende aan een tegenover hem staande vrouw, die een kindje in hare armen heeft, naast haar zit een halfgekleede man, die zijne beide handen naar Esculaap uitstrekt, in het verschiet een tempel en de stralenschietende zon. In de afsnede: 1. p. m(enger). Omschrift: PER DECEM LVSTRA SEMPER VIGILANS.