Prijs f 1.—
De Uitverkoren Kinderen Wedergeboren,
EISCH DES DOOPS?
= EEN ONDERZOEK =
door
A. M. DIERMANSE,
Predikant.
L
A. VAN ZIJL, 's Gravenhage, 1907.







De Uitverkoren Kinderen Wedergeboren, Eisch des DOOPS?







De Uitverkoren Kinderen Wedergeboren,
EISCH DES DOOPS?
EEN ONDERZOEK door
A. M. DIERMANSE,
Predikant.
A. VAN ZIJL, Den Haag. 1907.







VOORWOORD.
In October van het vorige jaar verscheen ons onderzoek of het een eisch des Verbonds mag heeten, om te stellen dat de uitverkoren kinderen, tenminste in den regel, reeds de wedergeboorte bezitten. Nu wenschen wij aan te bieden aan de Gereformeerde Kerken, en aan het Gereformeerde volk in het algemeen, ons aangekondigd onderzoek, of deze leer eisch des Doops is.
Het dunkt ons van pas, vooraf te antwoorden op een enkele bedenking in dien tijd in de Heraut geuit tegen „theologisch getwist" onder de huidige tijdsomstandigheden. Wat wij bedoelen leest men in No. 1517 in het stuk, getiteld „Pro Rege". Het zal voldoende zijn op het volgende de aandacht te vestigen:
„Nu nog kan men in het verre Oosten de jammerlijke „gedeeldheid van Nestorianen, Katholieken, Grieksch-Orthodoxen, „Armeniërs, Kopten, Maronieten, en hoe ze verder heeten, „betreuren, die als bitter gevolg van dat theologisch getwist, „onder de hoogheid van den Islam de Christenen in machteloosheid „houdt. Ook daar hebben de Christenen, toen de vijand voor de „poorte stond, het dreigend gemeenschappelijk gevaar niet „ingezien, en nu reeds twaalf, dertien eeuwen lang plukken hun „nakomelingen de wrange vrucht van wat, toen de Islam opkwam, „door de Christenen van alle gading verzondigd, verzuimd „en misdaan is. Ook de vraagstukken, die destijds de Christenen „in het Oosten verdeelden, waren op zichzelf zeer zeker van „gewicht, maar wat ze voorbijzagen is, dat waar het „bestaan en de bloei van Christus' Kerk zelf op „'t spel staan,elk ander vraagstuk zijn overwegend „gewicht en belang inboet". (De spatieering is van mij.)



Ook de vraagstukken van dien tijd waren dus op zich zelf zeer zeker van gewicht, maar wat de Christenen toen „voorbijzagen is dat waar het bestaan en de bloei van Christus Kerk zelf op het spel staan, elk ander vraagstuk zijn overwegend gewicht en belang inboet". „En nu reeds twaalf, der.,en eeuwen fang plukken hun nakomelingen de wrange vrucht van wat toen deliam opkwam, door de Christenen van alle gading verzond.gd, verzuimd en misdaan is," welke wrange vrucht bestaat in de aan
gewezen jammerlijke gedeeldheid. . ... . .
De zin is dus duidelijk. Met den Islam in het verschiet had men die dogmatische geschillen moeten laten rusten, ten einde boven alles de onderlinge eenheid niet te schaden. Want waar he bestaan en de bloei van Christus' Kerk zelf op het spel staan, boet elk ander vraagstuk zijn overwegend gewicht en belang in
Toch kunnen wij voor ons haast niet gelooven, dat de zoo terecht hooggeachte schrijver wil zeggen,wat hier feitelijk staat, dat n 1 zii die voor de zuivere waarheden waarom het toen ging, opkwamen, hierin gedwaald hebben, en voordie waarheden, hoewel zij zagen het toenemen van de dwaling 1liever maar niet hadden moeten strijden, ten einde de rust en h ermede de eenheid niet in gevaar te brengen, met het oog °Phet§ev*a van buiten Wij voor ons altans zijn van die meening met. W j gelooven, dat tit dezen prijs de eenheid te duur zou gekocht
rijn Het iswaar.de eenheid zou waarschijnlijk zijn bewaard
gebleven, maar de zuivere waarheid zou almeer in de dwaling
°nHetgkglinkt overtuigend, dat waar het bestaan en de bloei van de Kerk des Heeren zelf op het spel staan, elk ander vraagstuk zi n overwegend gewicht en belang inboet. Doch hierop moet toch noodzakelijk nog het een en ander opgemerkt worden. Ten eerste dit, dat het bestaan en de bloei van de Kerk eigenlijk lm op het spel staan. De vijand legt het daar altijd op toe, ook als alles zwijgt als in stille rust, onder de hoede der Kerk. Altijd staat de vijand voor de poort, hetzij meer, hetzij minder in het oog loopend. Bovendien, dat wegens den zichtbaren opze der vijanden het bestaan en de bloei der Kerk zóó direkt op het spe zouden staan.dat elk ander vraagstuk b.v. in ons land zijn overwegen



gewicht en belang zou inboeten, — zooveel is zeker, dat ten minste ons kerkelijk leven, blijkens zijn velerlei werkzaamheid, daarmede gansch niet accoord gaat. Daarbij komt, dat het wel degelijk, ook op natuurlijk gebied, kan gebeuren, dat gevaar van buiten, hoe ernstig ook, de oogen nog niet mag doen sluiten voor levensvragen van binnen. B.v.: in een langdurig belegerde vesting gaat het niet altijd aan, om ook aan zulke vraagstukken, die het inwendig welzijn betreffen, het zwijgen op te leggen.
Ook predikt de Apostel er in 1 Cor. 1 : 10 tegen, dat de eenheid zou moeten gezocht worden door bemanteling der leergeschillen, maar leert, dat die eenheid moet bevorderd door er toe te komen om hetzèlfde te spreken en te gevoelen. Paulus zegt niet, dat de Christenen, die verschillen van gevoelen, moeten samengevoegd worden, door hun verschil van geen beteekenis te achten en er overheen te praten, maar dat zij moeten samengevoegd zijn in denzèlfden zin en in hetzèlfde gevoelen. Waarlijk, de Apostel predikt geen onverschilligheid wat betreft richting in de voortgaande ontwikkeling der leer: hij leert dat men moet acht hebben op de leer, en bewaren de gezonde leer. Hier bidt hij feitelijk door den Naam onzes Heeren Jezus Christus, dat men bij verschil, moet trachten elkander te verstaan, en het met elkander moet trachten eens te worden.
Maar, zegt de Heraut: op den weg van dat „theologisch getwist" verkoelt de liefde; men wint niet, maar stoot van zich af. Dit vinden wij zeer treurig, en niet in den geest des Apostels. Is het dan onder broeders niet mogelijk, om broederlijk samen te spreken? Waarlijk, dit oordeelt ons, en meest hen die zóó hoog gezind zijn. Broeders, laat ons hiertegen strijden, en elkander niet afstooten, maar van harte aannemen, omdat wij elkander zoozeer noodig hebben, inzonderheid bij het onderzoek van ingrijpende geschilpunten in de leer.
Ten slotte nog dit: men heeft er ons aanmerking overgemaakt, dat wij den term „nieuwere richting" hebben gebruikt. Wij erkennen, dat historiekenners op het eerste gezicht zich hieraan eenigzins kunnen stooten. Voor het tegenwoordig geslacht is de bedoelde richting echter wel een nieuwe, en een ieder begrijpt dan ook



terstond welke men met zulk een uitdrukking op het oog heeft. Voorts, het is niet hatelijk bedoeld, en een betere weten wij tot nu niet.
Wij mogen zeggen, dat wij van vele zijden belangstelling ondervonden hebben. Op de voornaamste bedenkingen hopen wij mettertijd te antwoorden.
Stelle de Heere dezen arbeid ten zegen voor Zion!
Den Haag, Maart '.907. A. M. DIERMANSE.



INLEIDING.
De onderstelling, eisch of grond van den H. Doop is in den doopeling: de wedergeboorte. Zoo luidt de geliefkoosde grondstelling.
Men kan hier van onderst Hing, grond of eisch spreken in tweeërlei opzicht. Ten eerste kan men er mede bedoelen datgene, wat het voor de Kerk naar de inzetting des Heeren ten plicht maakt, om aan een menschenkind den Doop te bedienen. En ten andere kan men er mede op het oog hebben datgene wat de Doop zelf naar zijn aard en wezen, en naar zijn werking en vrucht, in den doopeling verondelstelt of eischt; of in andere woorden gezegd: welke geestelijke grond of gesteldheid in den doopeling, met het wezen, den aard, en de eigenlijke werking van den Doop overeenkomt. Ten eerste kan men dus met die woorden: onderstelling, eisch of grond, aanduiden hetgeen de doopsbediening als zoodanig, onderstelt of eischt in den te doopen persoon. En ten tweede: wat het eigenaardige wezen en de eigenaardige werking van den Doop op zich zelf, in zoo iemand veronderstelt of eischt.
Vooral het woord „grond" wordt in betrekking tot den Doop dunkt ons, wel gebruikt in nog anderen en dieperen zin. Doch ook in den hier aangeduiden zin kan het gebezigd worden, gelijk trouwens ook w;l de woorden „onderstelling" en „eisch" hier in dieperen zin zouden kunnen gebruikt worden.
De veronderstelling, eisch of grond van den H. Doop, ten opzichte èn van zijn toebediening naar het bevel des Heeren, èn van zijn eigen wezen en werking, is naar men zegt, in den doopeling- de wedergeboorte of het beginsel des geloofs. En daar nu de kinderdoop niet een ander sacrament is dan de bejaardendoop, maar geheel en al hetzelfde sacrament, ligt de



gevolgtrekking voor de hand, dat, - indien men den kinderdoop als Schriftuurlijk inderdaad zal handhaven, — er, zoo niet gesteld,
ten minste ondersteld zal moeten worden, dat de kinderen
der geloovigen de wedergeboorte of het beginsel des geloofs
aireede bezitten. .
Omdat men weet, dat er bij die kinderen zijn, die niet uitverkoren
zijnde, ook niet wedergeboren kunnen zijn, déarom moet men
zich ten behoeve van den Doop vergenoegen met een b oote
onderstelling omtrent een ten doop gebracht kind, dat het
wedergeboren is. Maar het spreekt vanzelf, dat de drang groot is
om dit ten opzichte van de uitverkoren kinderen onder hen,
te doen worden een rechtuit stellen van de wedergeboorte^
Immers indien de bediening des Doops aan iemand waarlijk
onderstelt of eischt dat zoo een niet alleen het uiterlijke, maar
ook de innerlijke wedergeboorte bezit, en indien zulk een
onderstelling of eisch bovendien geheel overeenkomt met de
geaardheid, met het wezen, en met de eigen_ werkinJ 0
vrucht des Doops, dan ligt de gedachte voor de hand dat nu
degenen, die de Heere in Zijn Woord ons leert ten Doop te brengen,
die noodzakelijke onderstelling of eisch, voor de bediening des Doops
ook wel zullen bezitten, n.1. zooveel zij uitverkoren zijn want alleen
op de uitverkorenen doelt ook eigenlijk de Doop als zoodanig.
Immers, indien de grond, onderstelling of eisch van de bediening des Doops aan een persoon, niet dit is, dat zoo een, indien nog niet wedergeboren, het toch op 'sHeeren tijd zal worden maar dit, dat hij het inderdaad reeds is, dan is het zeker, dat God ook wel degenen voor wie naar zijn eeuwigen raad die Doop eigenlijk is, vóór het oogenblik dat Hij wil dat ze Hem zullen ontvangen, die wedergeboorte zal schenken. Want het feitelijk bezit is de grond waarop die Doop alleen moet en mag toegediend worden, en dat feitelijk bezit wordt door het gedoopt-
Z'^En°hiermede is het toch ook best te vereenigen dat velen gedoopt worden, zonder de wedergeboorte werkelijk te bezitten, n.1. zij die niet uitverkoren zijn. Maar zij voor wie die Doop e,ge* alleen bestemd is, het spreekt vanzelf, dat zij op heto°gen^ dat zij naar den last Gods den Doop ontvangen, ook zullen



bezitten hetgeen om den Doop met vrijmoedigheid te eischen en te ontvangen, ènte geven, van noode is. Aan velen wordt de Doop echter ook toegediend, voor wie hij eigenlijk niet is, dadrom niet is, omdat zij, niet uitverkoren zijnde, niet wedergeboren zijn, terwijl zij dat teeken verkrijgen. De Kerk kan het echter niet helpen. Zij zijn als 't ware — hoewel men dit zoo niet noemt, — abusievelijk gedoopt: zij zijn gedoopt omdat men hen innerlijk niet kende. Maar de anderen, op wie de Doop eigenlijk alleen doelt, zij zijn ook vóór dien Doop wedergeboren. Het is de onafwendbare konsekwentie van het systeem. De uitverkoren kinderen zijn, naar dit standpunt wedergeboren, om Verbond en belofte, maar ook om den Doop, die zij niet eerst later, maar reeds in hun prilste jeugd mogen en moeten ontvangen.WantdeDoop onderstelt die wedergeboorte, hij eischt die wedergeboorte: anders past hij niet bij den persoon. De wedergeboorte, als reeds aanwezig, is de geestelijke grond van den Doop, waarop zijn toebediening door de Kerk rust, en waarbij die doopsbediening voor het oog van een ieder moet bijkomen. (*)
Daarom is het nu van onafwijsbaar gewicht, om ernstig met de Schrift in de hand na te speuren of dat grondbeginsel wel juist is. Dit grondbeginsel n.1., dat de onderstelling, grond of eisch van de bediening des Doops aan een persoon, is: dat hij de wedergeboorte bezit. Eisch en behoefte is het dit na te speuren, èn ten opzichte van den last des Heeren waarnaar de Kerk zich in het doopen heeft te richten, èn ten opzichte van den eigen aard en de werking des Doops.
Twee voorname argumenten voor de leer dat de uitverkoren
(*) Enkele uitspraken uit onzen tijd:
Dr. A. Kuyper, E Voto, Zondag 27, bladz. 15, 24, 37, 43—46, 57; Dr. A. Kuyper, Vooreen Distel een Mirt, bladz. 72 bovenaan (Nieuwe Uitg.); P. Biesterveld, Het Huisbezoek, bladz. 143 bovenaan;
W. J. de Haas, Doop en Tucht, bladz. 32 onderaan („De kerk heeft door den H. Doop haar kinderen in haar gemeenschap ingelijfd in de goede trouw, dat dit te recht geschiedde.");
en het getuigenis uit: Opleiding en Theologie (door vier prof.), bladz. 76, 77 en 78.



kinderen wedergeboren zijn, treden ons dus hier vooreerstte gemoet: le. Dat de veronderstelling, grond of eisch des Doops, naar den Schriftuurlijken regel voor de bediening er van, is de wedergeboorte of het beginsel des geloofs;
2e. Dat de veronderstelling, grond of eisch des Doops, geoordeeld naar zijn eigenlijk wezen en eigenlijke werking, is de
wedergeboorte of het beginsel des geloofs.
En daarna blijven ons nog een drietal argumenten over, die
hiermede samenhangen.



I.
De Onderstelling des Doops, naar den regel voor zijn bediening, is de Wedergeboorte.
De onderstelling of veronderstelling, eisch of grond van de bediening des Doops aan een mensch, is naar den regel der Schrift, zoo zegt men, de wedergeboorte of zoo ge wilt: het beginsel des geloofs. De bedoeling is deze: op de vraag aan welke personen moet de Kerk den Doop bedienen, dient geantwoord te worden: aan geloovigen of wedergeborenen. Of, om het op de gebruikelijke wijze te zeggen: de Doop veronderstelt de wedergeboorte.
Een uitspraak waarmede men wil zeggen ten eerste: dat de Schrift leert dat de Doop moet bediend worden aan geloovigen of wedergeborenen, doch waarmede men ten tweede ook wel uitspreekt, dat het wezen des Doops en zijn werking de wedergeboorte onderstelt in den doopeling.
Over dien bekenden stelregel in den eerst aangeduiden zin spreken wij hier. Allereerst geven wij uit Kramers werk enkele getuigenissen waarin uitkomt, hoe als vanzelf men er toe komt, om ten opzichte van den Doop te stellen, dat de uitverkoren kinderen wedergeboren moeten zijn, en zijn.
Dathenus: En dat juist het bezit van den Geest, wiens gaven menigvuldig zijn, de wezenlijke grond is, waarom de kinderen den Doop moeten ontvangen, duidt Hand. 10 aan. „Dewijle dat onse kinderen den Geest der op, oft anneminge, tot der kindtschap, tot der Heylichmakinge, tot der salicheyt, ontfangen hebben, gel ij c ooc wij: So! can men ooc hen, euen so weijnich als ons, dat water weeren".
Acronius neemt op zich om te bewijzen: „dat de jonghe kinderen der bondtghenooten Christo inghelijft zijn; ende met



seWe"kinderen om de vo'orgaend, oorsaken, ende on,
hierop dat zij de wederge oo e £ d de kinderen
%£3££2Z» n haareenstiauw-
stelling aan ernstig bezwaar on er ' d t d Schriftuurlijke
sxrrs^Cf oo», ». z'in ■*
de wedergeboorte of het beginsel des geloofs. »
Dat de bediening des Doops . iemand, die^
onderstelt, dit schijnt inderdaad 1 , J. 3g 39 8:36,37
wij met een vluchtigen blik be®C vermeide gelegenheden
en 10:47. Immers bij de in deze d»e Patsen verm
wordt de doopsbediening ierj> ^ ^ 'bieken den H. Geest toekwam de belofte ■ > > kamerling betreft in
ÏfoP <e vraagt hij van ganscher harte geioofde,
toestemmend ant^00^ ^ een gedragslijn, gevolgd bij
Het is evenwel niet ve**xS . 1iik voor den algemeen
deze bijzondere gelegenhe en, g ^ voor goed, nu
geldenden verder'haar doopspraktijk
L in V l^n. C schijn van de eigende en a.ge.eene



regel te willen zijn voor de toebediening van den Doop door de Kerk in alle de eeuwen die zouden volgen, heeft misschien alleen Hand, 2 : 38, 39 eenigzins. En juist de aldaar genoemde grond voor den Doop, komt nabij aan de ruimere Doopspraktijk waartoe Matth. 28 : 19 brengt.
Daar in Matth. 28 : 19 heeft Jezus, kort voor Zijn hemelvaart, den Doop zelf ingesteld voor Zijn Kerk als een der beide daar genoemde middelen, waardoor al de volken tot Zijn discipelen moesten gemaakt worden. Of, als men dit liever wil, — minstens als een der beide zaken, die met dat de-volkentot-discipelen-maken, moesten gepaard gaan. De aldaar gegeven, of de in de woorden der instelling inliggende regel voor de bediening van den Doop, die is vanzelf rechtens de regel in dezen voor alle plaatsen en tijden. Deze moet als zoodanig allen anderen regel die daarna gegeven mocht schijnen, beheerschen. En daarnéar, en niet daarmede in strijd, moeten verstaan worden de woorden die gesproken zijn bij latere doopsbedieningen, of de drangredenen die daartoe leidden.
Wij gaan nu voor alle dingen de woorden der eigenlijke instelling van den Doop als een vaststaande zaak voor de Christelijke Kerk tot 's Heeren wederkomst toe, nauwlettend beschouwen. \tyant wel werd ook vroeger reeds vóór de woorden, die wij hebben in Marth. 28:19, gedoopt, en ook toen wel naar Goddelijke instelling. Maar hier werd nu eerst op zulk een wijze aan de Kerk opgedragen om te doopen, dat het alle gedachte aan een beteekenis alleen voor dien tijd uitsluit. De woorden zijn, nog te meer als ge ze leest in verband met het voorgaande en volgende vers, van die kracht, dat ze der Kerk den Goddelijken last opleggen om te doopen in èlle tijden en in èlle eeuwen, tot de voleinding der wereld, d. i. tot de zekerheid er zal zijn dat de laatste der uitverkorenen is ingezameld.
Matth. 28 : 19 naar de Staten-vertaling luidt aldus: „Gaat dan henen, onderwijst al de volkeren, dezelve doopende in den Naam des Vaders, en des Zoons en des Heiligen Geestes; leerende hen onderhouden alles, wat ik u geboden heb". De nadruk voor ons valt nu op de woorden: „onderwijst al de volkeren", „dezelve doopende", „leerende hen onderhouden".



Een drietal zaken dnswordt hier door Jezns voor Zijn heengaan,
S5S Stf|'f SSii re
genoemd wordt en d g dJent vóófa{ te gaarl(
komt dat hij zien oveigc . . ooenliik en voor
hiermede eer^ bes^sende fS 0»er tol het Christendom.
5? U' bekend hoe moei,ijk dikwijls heidenen N» tot d.en beslissenden en 0pe"''^™ ^5 „^Tat Zoo" iemand niet maar
,-itzs ;;'rs
onderwerping, zonder e een beSpotting worden van het
voorde bediening dt" er niet u„ te ha,en. Aitans hij



deze eenvoudigste der verklaringen kunnen wij in Matth. 28 :19 niet vinden, dat aan de Kerk opgedragen wordt om iemand te doopen alleen dan wanneer hij wedergeboren of bekeerd is geworden, of ook wanneer hij waarlijk het zaligmakend geloof ontvangen heeft. De Kerk wordt hier geen onfeilbare toetssteen in handen gegeven, om te onderzoeken wie waarlijk de innerlijke vernieuwing verkregen hebben, om dan daarna dézen en niemand anders, den Doop toe te dienen. Op het uitwendige, dat in geval van innerlijke vernieuwing niet uit zou blijven, maar hetwelk ook heel wel kan voorkomen bij geheel gemis van die innerlijke vernieuwing, op dat uitwendige, op uitwendige verschijnselen, die wel hooren bij de wedergeboorte en bekeering, maar ook zonder die zeer goed mogelijk zijn, moet de Doop bediend. Op ... het zich laten onderwijzen, of wilt ge: op een zich, voor het uitwendige, — want het hart kent de Heere alleen, — ganschelijk onderwerpen aan het Woord der Christelijke onderwijzing, ganschelijk: met de belijdenis des m o n d s dus, en met den wandel. Op zulk een uitwendig bestaand toestemmen en volgen, in vrijwilligheid, — want uiterlijke dwang is tegen den geest des Christendoms, — mag en moet de Doop volgen. Naar de diepere beginselen waaruit de toestemming of begeerte om gedoopt te worden, zou voortkomen, heeft de Kerk niet te onderzoeken, — althans niet om te verwerpen, indien n.1. het gedrag in woord en wandel is als van iemand die geheel en al aanneemt het Woord Gods.
Het komt al op het uitwendige aan, wat betreft de vraag of de Kerk den Doop moet of mag toedienen. Trouwens hoe zou het ook anders? Kwam het wat deze zaak betreft geheel of gedeeltelijk op iets anders aan, dan was daarmee het doopen voor de Kerk tot een onmogelijke zaak gemaakt, omdat alleen de Heere kent wie Zijne zijn. Grond, onderstelling of eisch voorde bediening des Doops aan iemand is hier dus wezenlijk: niet het verborgene, waarvan men niet een zéker oordeel vellen kan,— maar de uiterlijke openbaring of verschijning. En anders krijgt men een doopsbediening op een geheel onzekeren grond, een doopsbediening waarvan men niet weet of ze recht en reden van bestaan heeft, in één
2



woord: waarvan men in twijfel is of ze wel geoorloofd is Nu moeten wij echter reeds eenigzins van wal steken. Het woord mathèteusate, hetwelk vertaald is door: „onderwijst , kan hier ook wel overgezet worden door: maakt tot discipelen. Deze vertaling die niet onwaarschijnlijk de juiste is, geeft niet
geheel denzelfden zin als de gewone.
Bit de eenvoudigste opvatting, welke wij nü nog vasthouden, geeft het deze gedachte, dat hetgeen aan het bedienen van den Doop moet voorafgaan dit is, dat iemand tot een d i sc i pel moe gemaakt zijn. En wat was nu een discipel? Een discipel was een leerling, of volgeling van Jezus, die Zijn Woord hoorde en Zijn onderwijs aannam. Over de mate wordt hier niets gezegd. Indien niet kon geloochend worden, dat iemand, - hoewel misschien niet door wedergeboorte, - een discipel van Jezus was, dan moest hij gedoopt worden. Want of het al of"ietd°°J wedergeboorte is, wie kan dit uitmaken? Of kan iemand die het ware leven mist, geen discipel of volgeling van Jezus zijn to zekere hoogte, geen hoorder tot zekere hoogte, !?een ci,e zich
onderwerpt voor het uiterlijke en voor de mensche^*" J*Z"St en aan Zijn Woord? Kan het niet zijn, dat iemand dat doet zonder de wedergeboorte te bezitten, uit bijoogmerken, en zelfs ook tot zekere hoogte in oprechtheid, n.1. zooals bij hen die wanneer vervolging ontbrandt om des Woords wil ^en^an, daarom, omdat het geen diepte van aarde bij hen had, maar d e töch — naar de mate van de algemeene genade die zij ontvangen hebben, - het Woord hebben aangenomen en Jezus daarnevens, maar niet tot zaligheid. Want er is een volgen van jezus en aannemen van Zijn onderwijs uit zulk een overtuiging die wel waarlijk eerlijk een overtuiging is, maar bloot een zekere overtuiging des gewetens ten gevolge van eemge verlichting die echter niet diep genoeg gaat, noch over zich zeiven, noch over den Christus, maar toch zoo, dat de stem des gewetens en
en een slaafsche vrees dwingen om Jezus te volgen en Zijn Woord
tot zekere hoogte aan te nemen. Dit zijn discipelen van Jezus, niet in dien geestelijken en diepen zin als de oprechten onder Gods volk dit zijn, maar zoover als zij het zijn, zijn zij het en dat zelfs niet in oneigenlijken zin, maar wezenlijk. Zoo noemt de



zoo diep ziende Johannes „discipelen" ook zulken, van wie het zeker was dat zij niet het leven Gods bezaten, Joh. 6, 12:4. Gelijk immers ook „gelooven" in de Schrift niet altijd bedoeld wordt in zaligmakenden zin.
Discipelen dus, zonder eenige verdere aanduiding, moesten de volkeren gemaakt worden. En daérop moest, naar de opvatting die wij nog vasthouden, de Doop volgen. Wanneer men nu hier met beslistheid verkiest te lezen: tot discipelen krachtens wedergeboorte, tot discipelen in geestelijken zin dus, moeten de volkeren gemaakt worden; en dadrop moet dan eerst de Doop volgen, dan is hiertegen aan te merken dat dit er niet staat, dat het woord discipel geheel in het algemeen wordt gebruikt, en voorts dat de Schrift het woord ook in een algemeenen of uitwendigen zin kent; terwijl tegen een bepaald kiezen hier van den engeren en geestelijken zin nog dit is, dat dan hier der Kerk het gebruiken van een maatstaf wordt opgelegd die zij niet bezit, — want alleen de Heere kent, en kan kennen, wie in het verborgen Zijne zijn. En waar de Heere zelf dit laatste ingesteld heeft, is het daarenboven niet te denken dat de Heere, geheel hiermede in tegenspraak, der Kerk zou opleggen den onmogelijken en onredelijken last, om alleen te doopen hen die zij naar des Heeren eigen ordening en Woord met zekerheid niet kan aanwijzen. De voortgang der Doopspraktijk zou, althans na het sterven der Apostelen, moeten gestaakt worden.
Indien het woord mathèteusate moet vertaald worden: „maakt tot discipelen", dan is het, bij de eenvoudigste der opvattingen, een vanzelfsheid dat bedoeld wordt, dat de Kerk moet doopen allen die, altans tot zekere hoogte, niet kunnen geloochend worden naar Jezus' Woord te hoor en, en zich daaraan in het menschelijk leven te onderwerpen. Mensghen dus die ten minste in het uitwendige, discipelen van Jezus zijn. Of anders gezegd: die altans tot zekere hoogte in Jezus gelooven. Ook wat het oordeel over iemands geloof betreft, moet de Kerk bij het uitwendige, bij de levensopenbaring blijven staan. Want anders zou zij soms iemand afwijzen, dien zij moest aannemen, of aannemen een met een schoone gedaante, die toch moest verworpen worden.



Evenwel bij een eenigzins nauwkeurig nagaan, reeds van de woorden der Staten-vertaling, voldoet ons niet die door ons tot nu vastgehouden eenvoudigste en van het minste nadenken getuigende opvatting van Matth. 28:19, dewelke doet denken dat in dezen tekst alleen dit inligt, dat: het onderwijzen (of: tot d.iscipelen maken), het d o o p e n, en het le er en onderhouden elkander eenvoudig, als 't ware op het rijtje af hebben te volgen, naar de volgorde waarin die woorden in den tekst voorkomen. Dat het d o o p e n en 1 e e r e n onderhouden niet volgen in de gebiedende wijs die gebruikt wordt voor het door „onderwijst" vertaalde woord, maar als participia praesentis, dit verbiedt het om deze drie begrippen eenvoudig te coördineeren. De hoofdzin is: „onderwijst(of maakt tot discipelen) al de volkeren". Daarbij komt dan nog dat ze moeten gedoopt worden en geleerd te onderhouden al wat de Heere geboden had. Op zich zelf zou het mogelijk zijn, dat de bedoeling was dat bij het onderwijzen of tot discipelen maken nog gevoegd moest worden het doopen en het „leeren onderhouden". Een andere verklaring is echter uit taalkundig oogpunt ook mogelijk, n.1. deze dat de beide participia zouden aangeven den weg of het middel waardoor het onderwijzen, of tot discipelen maken, moet geschieden of moet volbracht worden.
Zooveel is dus wel zeker, dat in elk geval die drie: „onderwijzen" (of: „tot discipelen maken",) „doopen" en „leeren onderhouden" niet zoo los naast elkander gesteld zijn, zoodat zij in de praktijk ook zoo eenvoudig op of na elkander zouden moeten volgen. Mèt het onderwijzen (of: tot discipelen maken) moet het doopen en het leeren onderhouden gepaard gaan. Dit minstens. Maar misschien gaat de bedoeling der participia nóg verder dan een bloot met het in den hoofdzin genoemde, gepaard gaan. Misschien is de bedoeling deze, dat het „doopen" en „leeren onderhouden den weg vormen of de middelen zijn, waardóór hetgeen in den hoofdzin bedoeld wordt, moet geschieden of volbracht worden.
Nu komen wij hierbij voor deze eigenaardigheid te staan, dat n 1 de vertaling van mathèteusate in den het geheel beheerschenden hoofdzin, door „onderwijst", onhoudbaar wordt. Want de participiale vorm brengt het leeren „onderhouden" zoowel als



het „doopen" in nauwe verbinding en gemeenschap met hetgeen in den hoofdzin bevolen en gelast wordt. Het in beide participia bedoelde moet met het in den hoofdzin geëischte gepaard gaan, mag er dus niet van gescheiden worden, moet er misschien zelfs als middel voor dienen. Een nauwe vereeniging dus niet alleen van het doopen, maar ook van het „leeren onderhouden" met het in den hoofdzin bevolene, een verééniging echter die niet mag worden een oplossing van het „leeren onderhouden" in het in den hoofdzin bedoelde. Maar hoe zal dit voorkomen worden indien de vertaling „onderwijst" moet vastgehouden worden? Want toch, wat voor verschil is er tusschen „leeren onderhouden" „de geboden des Heeren", en „onderwijzen" daarin? Want het is ontegensprekelijk dat leeren en onderwijzen precies hetzelfde zijn. Hoe kan nu hier het eene, n.1. het „leeren onderhouden" gepaard gaan met het onderwijzen? Immers zoo iets zou onderstellen dat het twee verschillende zaken zijn. Hetzelfde kan men niet doen gepaard gaan met hetzelfde, of ook daarbij voegen! En niet minder erg wordt het wanneer men de participia opvat als aan te geven: middel of weg waardoor! Hoe kan het middel hetzelfde zijn als datgene wat men er door wil bereiken ? Want ook tusschen hetgeen „onderwijzen" zou moeten worden en datgene wat men moet „leeren onderhouden" kan niet dat onderscheid gemaakt worden, dat hier een gezonde zin zou mogelijk maken.
Want dat inderdaad in den tekst die drie zaken naar de wijze waarop ze daarin voorkomen, wezenlijk van elkander moeten verschillen, dit is wel niet voor ontkenning vatbaar. Maar dan is ook niet een vertaling geoorloofd, die hieraan geen recht doet, ja dit onderscheid onmogelijk maakt, en de begrippen die uiteen moeten gehouden worden, praktisch doet ineenvloeien en tot één zaak maakt. De kracht van den tekst gaat dan in het praktisch leven feitelijk te loor. Zulk een vertaling is dus niet geoorloofd, te meer waar er een andere taalkundig niet minder juiste is, die het vasthouden van het noodzakelijk onderscheid wèl mogelijk maakt.
Die door ons verkozen vertaling is „maakt tot discipelen". Wij voor ons lezen dus den hoofdzin niet: „onderwijst al de



volkeren", maar: „maakt al de volkeren tot discipelen". Die vertaling: „maakt tot discipelen" is grammaticaal genomen, mogelijk. En zij is zelfs, indien men het hier gebruikte woord mathèteueiv raadpleegt, de minst gezochte. Want in elk geval zal moeten erkend worden, dat het niet de gewone wijze was om uit te drukken het begrip van onderwijzen of onderrichten. Dit werkwoord mathèteueiv, op eenvoudige wijze gevormd van mathètès (leerling of discipel) is op de meest eenvoudige, minst gezochte, en dus meest getrouwe wijze, te vertalen door: tot discipelen maken. Want is de vertaling van dat Grieksche werkwoord eenvoudig door „onderwijzen" somtijds ook mogelijk, het is zeker, dat deze beteekenis niet de eerst-voor-de-hand-liggende is; en voorts dat, waar de vérder liggende beteekenis niet noodzakelijk hetzelfde zegt als de eerst-voor-de-hand-liggende, het consciëntieuzer is die laatst genoemde te nemen, omdat die het meest gezegd kan worden de eigen of natuurlijke beteekenis van het Grieksche werkwoord te zijn.
Voorts heeft deze eerst-voor-de-hand-liggende beteekenis dit nog voor, dat de verder liggende tot een praktisch niet-verstaanbaren zin leidt.
Vertaalt men toch: maakt al de volkeren tot discipelen, dan is dit niet alleen, maar ook de geheele bedoeling van het woord der instelling van den Doop, doorzichtig. Tot discipelen of leerlingen maken, zeker dit kan ook wel beduiden: onderwijzen. Maar dan stuit men op het bekende bezwaar, betreffende de verstaanbaarheid van den zin. Doch tot discipelen of leerlingen maken kan gevoegelijk ook beteekenen: iemand op een of andere wijze b.v. door redeneering of hoe ook, er toe brengen dat hij zich voor goed, of ten minste voor korter of langer tijd, verbindt of overgeeft, misschien op meer of minder plechtige wijze, om het onderwijs of onderricht van een leermeester of wijze te volgen en daaraan getrouw te zijn. Of kortweg gezegd: het kan beteekenen: iemand als discipel of leerling aannemen en, b.v. door den Doop,voor goed aan zich verbinden. Zoo iemand is dan éérst formeel een leerling of discipel, en het eigenlijke onderricht begint dan.
Zoo heeft men een vertaling die een verstaanbaren en duidelijken



zin geeft en die het drietal zaken scherp uiteenhoudt. Er wordt dan gezegd dat al de volkeren tot discipelen moeten gemaakt worden. En voorts dat de middelen, die der Kerk hiertoe in de hand gesteld zijn, deze zijn: 1°. ze te doopen: hierdoor wordt het formeele vooraf verkregen en vastgesteld, en 2n. vervolgens ze te leeren onderhouden de geboden des Heeren. *)
Al naar dat de menschen, na ze gedoopt te hebben, geleerd worden om te onderhouden 's Heeren geboden, al naar die mate wordt dat naar den last des Heeren te beoogen doel, n.1. ze tot discipelen te maken, nagestreeft, en zal het kunnen verwezenlijkt worden. Het tot-discipelen-maken wordt hier dus niet zoozeer voorgesteld als een zaak die haar voltooiing ten opzichte van iemand in dit leven bereikt, want aan dat leeren komt hier beneden voor niemand een eind. Door den Doop wordt een mensch bij aanvang een discipel van Jezus, in dien zin, dat Hij in en door dien Doop openlijk en plechtig onder de schare Zijner discipelen wordt opgenomen. Want het zich aan den Doop onderwerper, is een zich openlijk en plechtig en, voor wat het uitwendige betreft feitelijk, overgeven aan Jezus, Hem als Zijn eenigen en hoogsten Meester aannemen, om Hém nu te volgen, en te hooren en te doen al wat uit Zijn mond uitgaat. De Doop is de formeele acte, waarbij hij der wereld openlijk den scheidbrief geeft, Jezus als Zijn Heer en Meester nu kiezende en aanvaardende.
Zóó moeten de menschen dus door de Kerk tot discipelen gemaakt worden, aanvankelijk formeel door den Doop, en dan verder moet dat bij aanvang formeel gegevene in het werkelijke leven uitgewerkt en waar gemaakt worden door ze te leeren, n.1. door ze te leeren onderhouden al wat de Heere geboden heeft, hetwelk moet zijn een steeds voortgaand leeren.
De zin van Matth. 28:19 komt alzoo hierop neer. De volkeren moeten tót den Doop gebracht worden. Daarop moet alle bearbeiding van die buiten zijn, gericht wezen. Want zijn zij zóóver gebracht, dan zijn zij hiermede, formeel tot discipelen
*) Onze taalkundige opvatting van de beide participia vinden wij ook bij a Marck, Mergh XXX: 17 en Dr. Bavinck, Qer. Dogm. IV 270.



gemaakt en hebben zij zich verbonden en óvergegeven om de leering des Heeren te hooren en te volgen. Dit éérst moet bereikt worden. Want de Heere wil een geordenden kerkstaat. Die Zijn discipelen willen zijn, behooren openlijk dezen stap te doen, en moeten als zoodanig gekend worden, zij moeten gemerkt zijn, vormende met elkander één schare, afgezonderd van de wereld en op elkander aangewezen. Op den Doop volgt dan nu eerst de geregelde en stelselmatige opvoeding en opleiding, in de school van Jezus.
Het opmerkelijke en misschien voor sommigen stuitende, in deze voorstelling is, dat het leeren of onderwijzen niet vóór den Doop komt te staan, maar alleen achteraan. Het schijnt zoo het doel te zijn, om de menschen maar hoe meer hoe liever, door den Doop in de Kerk te verzamelen. En hier is ook iets van aan. Doch wat bevreemding kan wekken is dit, dat het schijnt dat er aan den Doop niets behoeft vooraf te gaan. Toch spreekt het vanzelf, hoewel het in den tekst niet genoemd wordt, dat ook vóór den Doop een zekere prediking en onderwijs moeten voorafgaan. Reeds het feit dat de Doop is een Doop in den Naam van God als den Driëeenige, doet dit denken. Doch ook zonder dat spreekt het vanzelf, dat wijl de menschen niet tot het ingaan van die opene deur der Kerk, n.1. den H. Doop, mogen gedwongen worden, dat zij door een, door middel van aanvankelijke p red i ki n g, op hun overtuiging werken, daartoe moeten gebracht worden. En indien men zegt: ja maar zoo is de weg tot de Kerk en tot den Doop nog veel te gemakkelijk, zoo wijzen wij er op, dat het in tijden van meerdere of mindere vervolging of verachting van de Kerk, toch niet zoo gemakkelijk gaat om tot den Doop gebracht te worden. Dan zal gewoonlijk niemand daartoe komen den ten gevolge van diepgaande overtuiging. En wanneer de omstandigheden gunstiger zijn en de Kerk zelfs in eere komt, dan zeer zeker is die weg tot de Kerk en tot den Doop niet zoo moeilijk. En men zou geneigd zijn om te zeggen dat zoo de wereld in de Kerk wordt gebracht.
Maar als men de zaak met een nuchter oog beziet, dan verdwijnt toch alle bezwaar. Want hoezeer het waar is, dat in tijden van voorspoed het gevaar groot is, dat de Kerk verwereldlijkt zal



worden door toevloed van onwedergeborenen, toch is het niet mogelijk om iemand die begeert gedoopt te worden te weren, tenzij deze begeerte inderdaad geloochenstraft wordt door het gedrag. Doch iemand dien het er om te doen is, zal ten einde zijn begeerte te kunnen verkrijgen, zijn gedrag als 't ware onwillekeurig daarmede in overeenstemming doen zijn. De mond zal Christelijk spreken en de wandel zal Christelijk zijn, ook wanneer de diepere grond niet is wedergeboorte. En op wat voor grond zult ge nu zoo iemand weren? Als het gedrag niet het begeeren omverwerpt, of m. a. w.: op belijdenis en wandel moet de weg tot den Doop en tot de Kerk open staan en effen wezen. Daarop, en niet op hetgeen de Kerk niet weet, moet zij haar dooppraktijk d.i. het toelaten in de Kerk des Heeren, gronden. Op iets anders kan zij het eenvoudig niet. De Kerk moet trachten degenen die buiten zijn, door prediking des Evangelies tot den Doop te brengen. Is nu iemand zoover gebracht dat hij daartoe bereid is en genegen is, dan moet zoo iemand, als zijn wandel hiermede overeenkomt, toegelaten. Met één woord: gedoopt moet worden zoo spoedig dit maar mogelijk is. Want zóó wordt het groote doel, al de volkeren tot discipelen te maken, naar Matth. 28:19 bij aanvang nagestreeft. Aan het begin van het discipelschap staat dus naar den regel der Schrift de Doop, en niet midden op dien weg, al is het waar dat men niet immer hieraan getrouw geweest is.
De eenige onderstelling, eisch of grond, waarop de Gemeente des Heeren den Doop heeft toe te dienen, is alzoo: dat iemand dien Doop waarlijk zoekt en wil. Meer ligt er bij gezonde verklaring in het instellingswoord van Matth. 28 niet. Ook dit staat er eigenlijk niet; maar spreekt toch vanzelf. Het kan niet anders verstaan worden, want anders zou men moetendenken dat Jezus' bedoeling was de menschen eenvoudig tot discipelen te maken ze doopende, — indien niet goedschiks, dan met geweld. Dit kan de bedoeling niet wezen. In het bevel om ze tot discipelen te maken eerstens door ze te doopen en vervolgens door ze te leeren, ligt dus dat om dit te bereiken de Kerk door geestelijke middelen op hen geweld moet uitoefenen. Door geestelijke middelen moesten zij dus de groote daad



volbrengen, van de volkeren, God niet kennende en vijanden door het verstand en de booze werken, door Doop en leering tot discipelen te maken. „Maakt" zoo klinkt kortweg de goddelijke last, „al de volkeren tot discipelen", dezelve doopende enz., leerende hen onderhouden enz. De absolute toon in deze zware opdracht aan de in zich zeiven zoo zwakke apostelen en aan de Kerk in haar geheel, wordt echter volkomen gerechtvaardigd door hetgeen Jezus er aan doet voorafgaan en waarop hij zijn verheven opdracht als 't ware baseert: „Mij is gegeven alle macht in hemel en op aarde". „Gaat dan heen": want hier gaat van uit, zich parende aan het Woord door apostelen en Kerk gebracht het geestelijk geweld, dat hen zal in staat stellen te maken de uit zich zelf weerspannige volken tot gewillige volgelingen, zich overgevende op hun woord aan den H. Doop en de daarna volgende Christelijke leering.
De veronderstelling, eisch of grond voor de bediening van den Doop aan eenig mensch, is dan niet het verborgene, maar feitelijk een in het uitwendige leven ontstane óverbuiging tot den Doop. De veronderstelling voor die bediening is alzoo dit, dat hetgeen door geestelijk geweld in de eerste plaats nagestreeft wordt n.1. dat iemand den Doop gaat begeeren; of anders gezegd: een Christen wil worden, bereikt is. Het uitwendige, het waarneembare is alzoo de onderstelling, grond of eisch van den Doop. En dit kan ook niet anders. Want op wat voor houdbaren grond zal men iemand die dat begeert, zijn begeerte weigeren? Weet men het dan, als iemand niet waarlijk wedergeboren is? Precies gezegd: niet op de begeerte des harten, maar op de begeerte in het uitwendige leven, moet de Kerk den Doop toedienen. En dit, die begeerte die in het uitwendige leven niet te loochenen is, is dus de onderstelling, grond, eisch of bazis, van de Doopsbediening, in den doopeling. Iets meer, noch iets anders ligt in Matth. 28:18—20 niet.
Nu kan men nog vragen: maar onderstelt dan het doopen in den Naam des Vaders, en des Zoons, en des H. Geestes, niet benevens de prediking ook het geloof in dien Naam? Ons antwoord is, dat hiermede niet gezegd wordt, dat er eigenlijk



met die formule gedoopt werd. Die woorden zijn eenvoudig een qualificatie van den Christelijken Doop. Maar in elk geval, zooals ons uit de ernstige overdenking van de instellingswoorden bleek, moest aan den Doop vanzelf een aanvankelijke prediking des Evangelies voorafgaan, en natuurlijk ook een daardoor gewekt geloof in die mate, dat hierdoor in zóóverre een belijdenis der waarheid op de lippen gebracht werd en een Christelijken wandel in het leven, dat de Kerk den Doop moest en mocht bedienen. De Kerk moet zich dus baseeren op een belijdenis en wandel, vruchten in zware tijden gewoonlijk zeker wel van een oprecht geloof, — hoewel ook dan nog niet altijd, — doch in gemakkelijker tijden zeer dikwijls van een geloof dat minder diep gaat, en dat somtijds nog minder was dan een zoogenaamd tijdgeloof, ja zelfs nog minder dan een bloot historisch geloof. Best mogelijk dat die belijdenis en Christelijke wandel wel eens vruchten waren niet van een verandering in de diepte des bewustzijns, maar van een overtuiging uit geheel wereldsche motieven. Maar in weerwil hiervan, wanneer een belijdenis en wandel Christelijk zijn, en de Doop begeerd wordt, dan moet de Kerk den Doop bedienen. Zij kan en mag dan niet weigeren. „Maakt al de volkeren tot discipelen!" Hoe? Door ze te doop en. Dit gaat voorop, en eerst in de twééde plaats wordt gezegd: door ze te leeren.
En waar liet nu door aanvankelijke Evangelieprediking zoover is, dat de weg tot dat eerste dat de Kerk heeft te beoogen, open ligt, zal zij daar weigeren dien weg op te gaan, of probeeren de orde te veranderen door dat eerste n.1. den Doop, toe te dienen, als met het volgende, n.1. het leeren, reeds een eind weegs is afgelegd? Of wie zal vooraf doordringen tot het hart, om te begluren of het wel waarheid is! Christus heeft het ook niet opgedragen. Met geen enkel woord. Trouwens, de Heere zou immers, hetgeen Hij eerst beval aan de Kerk, als 't ware feitelijk met de andere hand weder terugnemen. Doch neen, Hij legt niet aan den mensch op wat alleen Godes is. Daarom is het ook zoo dwaas om vol te houden, waar de Doop door menschen moet bediend worden, dat die Doopsbediening waar zij plaats vindt, de wedergeboorte veronderstelt. Neen, doopen onderstelt



slechts, dat iemands belijdenis en wandel bij aanvang C h r i s t e 1 ij k zijn. Dit onderstelt het. Niets meer, niets minder en niets anders. Hier begint en hier eindigt voor de Kerk recht en plicht om den Doop te bedienen aan eenig mensch. De Kerk heeft de bevoegdheid niet ontvangen om een nadere keur toe te passen. Want, tenzij door den Heere met verdere krachten hiervoor toegerust, zou zij menigmaal in haar oordeel en uitspraak falen.
Dit ons standpunt ontmoet geen bezwaar in de wijze waarop Johannes de Dooper den Doop bediende. Deze doopte indien bij de belijdenis des monds ook zich vertoonden vruchten der bekeering waardig. Dezelfde eisch of onderstelling voor de bediening des Doops als wij reeds vonden. — In Joh. 4: 1 schijnt de veronderstelling van den Doop te zijn, dat iemand aireede te voren tot een discipel gemaakt was. Dit houdt echter op zich zelf zooals wij weten, niet de wedergeboorte in. Een discipel werd genoemd ieder die Jezus' Woord aannam en Hem volgde. Overigens is het niet tegen te spreken, dat de volwassenen die gedoopt zullen worden, reeds daarvóór eenigzins het karakter van discipelen moeten hebben, bestaande in de begeerige en volgzame houding welke zij aannemen tegenover de aanvankelijke prediking die van de Kerk uitgaat tot die buiten zijn. Hiermede echter hebben zij zich nog niet openlijk aan Jezus overgegeven en verbonden, noch zijn door Zijn volk als zoodanigen aangenomen en erkend, hetwelk eerst plaats heeft in den Doop. Het openlijk cachet is er van 's Heeren wege nog niet opgedrukt en zij zijn nog niet van de wereld afgescheiden en bij de schare der discipelen gevoegd, hetwelk eerst plaats heeft in den Doop. De zaak heeft nog niet openlijk zijn beslag gekregen, en de behandeling en vormende opvoeding als discipel is nog niet aangevangen. De zendingsprediking beschouwt niemand als bij aanvang een d i s c i p e 1. De gemeente-prediking, dat is de prediking na den Doop, vindt niet anders dan discipelen voor zich, aan welke nu het werk des Heeren moet verricht.
Plaatsen welke inderdaad schijnen te zeggen, dat de Doops-



bediening in den doopeling veronderstelt, eischt of tot grond heeft de wedergeboorte of het geloofsbeginsel, zijn : Hand. 2 : 38, 39, 8:36—38 en 10:47. Belangrijk zijn deze plaatsen, omdat in elk een bepaalde reden of grond wordt vermeld, op welke de aldaar verhaalde doopsbediening plaats vond.
In Hand. 2:38, 39 wordt de Doop toegediend, omdat den daar bedoelden personen toekwam de belofte. Deze grond komt geheel overeen met die, waarop naar Gen. 17 de bediening der besnijdenis rust: n.1. het Verbond, hetwelk feitelijk niet verschilt van „de belofte". Beide kunnen ook aanwezig zijn op een betrekkelijke manier, en zonder dat er is een waar en geestelijk deelhebben aan de Verbondsgoederen, gelijk Rom. 9 :4—8 vaststelt. Dat nu zulken wie belofte of Verbond slecht tot zekere hoogte of op betrekkelijke wijze toekomt, niet zouden moeten gedoopt worden, dat wordt hier n iet uitgesproken. Alleen wordt te kennen gegeven, waarom de hier bedoelde personen moesten gedoopt worden, en wel omdat hun de belofte toekwam. Bovendien wordt er bijgevoegd, dat ook hunnen kinderen de belofte toekomt, waarmede ook feitelijk die kinderen als rechthebbenden op den Doop werden aangewezen. Maar dat dit nu beteekent, dat al die kinderen, daarmede dat ook hun de belofte toekomt, ook uitverkoren zijn, dit kan men niet zeggen. Want immers daar is een toekomen van de belofte dat slechts tot zekere hoogte of betrekkelijk is. En in het minst wordt niet gezegd dat zitlken niet moeten gedoopt worden. Trouwens zij zijn ook niet aan te wijzen. Natüürlijk is de bedoeling dat gedoopt moeten worden allen wie de belofte ook maar éénigzins toekomt, allen die de belofte in uitwendigen zin deelachtig zijn, hetgeen vanzelf ook insluit hen die haar in dieperen zin bezitten, evenals het de anderen niet uitsluit.
Verlaat de Kerk dezen regel, dan komt zij op voor haar onvasten en onzekeren bodem. Of is óók dat uitwendige, ook daar waar het het éénige is, niet in zekeren zin naar Gods bestuur, en zelfs naar een zekere algemeene verkiezing, die niet de zaligheid betreft? Het gaat gewis niet buiten Gods bestel om, dat de een in de Kerk Gods ingelaten wordt, tot zekere hóógte, en de ander daar geheel en èl, en dus óók naar het uitwendige, buiten blijft,



en dat Hij velen in uitwendige gedaante gehéél doet gelijken op Zijn kinderen, doch hun het kindschap in den eigenlijken en geestelijken zin van het woord onthoudt. Ook hiermede heeft de Heere Zijn hooge bedoelingen, waartegen wij niet mogen morren. Een ieder zie daarom voor zich zelf toe, dat hij niet ruste in zijn eigen schoone Christelijke gedaante, maar in de zelfofferande en genade van Christus alleen. Die is waarlijk, en ook in het verborgen, een Christen. En bij hem eerst komt de Doop tot zijn vólle recht en heerlijkheid. Evenwel, het is nu eenmaal zoo: in een groot huis zijn niet alleen gouden en zilveren vaten, maar ook houten en aarden vaten; en sommige ter eer, maar ook sommige ter oneere. En deze moeten daar zijn. Wij moeten ze niet weren, en wij kunnen dat niet, tenzij het Gode belieft hen reeds hier bij aanvang hun schoone Christen-gedaante te ontnemen.
Men moet er overigens niet te veel uit besluiten, dat in de woorden van Hand. 2:38, 39 vooraf vermaand wordt: „bekeert u" en dan eerst: „een iegelijk van U worde gedoopt." Dit is in overeenstemming met den zielenood waaruit het tot Petrus klonk. „Wat zullen wij doen, mannen broeders?" Tot zaligheid toch is het in de eerste plaats eisch niet om zich te laten doop en,
maar om zich te bekeeren.
In Hand. 8:36—38 hebben wij een opmerkelijk verhaal van de wijze waarop Filippus de Evangelist den kamerling toestaat den H. Doop. Op des kamerlings vraag: „Zie daar water, wat verhindert mij gedoopt te worden ?" antwoordt Filippus: „Indien gij van ganscher harte gelooft, zoo is het geoorloofd". De kamerling gaf daarop het eenvoudige antwoord, niet ten vólle passende op de vraag — : „Ik geloof dat Jezus Christus de Zoon Gods is". Evenwel het schijnt dat de kamerling toch van meening is, Filippus wel voldaan te hebben. Want naar het schijnt zonder te verbeiden een geestelijke keur van zijn geloofsbelijdenis, die wegens haar soberheid na de meer omstandige en nauwkeurige uitspraak van den Evangelist anders wel te verwachten was, gebood de kamerling den wagen stil te houden, en zoo Filippus als de kamerling daalt af in het water, en hij doopte hem.
Dat nu op die uitdrukking „van ganscher harte" in het woord van Filippus, naar diens bedoeling sterk de nadruk zou vallen,



die gedachte wekt het verhaal niet. En in elk geval, ook zonder dat wij den gang van het gebeurde zoo scherp in het oog vatten, is het niet voor bewijs vatbaar dat in Filippus' woord de nadruk nu juist valt op dat „van ganscher harte gelooven". Wat zekerheid hebben wij dat die nadruk niet moet vallen op „geoorloofd"? Dan is de zin deze: indien gij van ganscher harte gelooft, gelijk ik uit uw belangstelling en vurige begeerte naar den Doop, begin met blijdschap te bevroeden, dan is het geoorloofd. Dat is: dan wees niet ongerust ter zake van den Doop, de weg is geheel open. Niets kan U in dat geval billijkerwijze den Doop onthouden. Het vluchtige,sobere antwoord van den kamerling is dan ook volkomen verklaarbaar, evenzeer als het schijnbaar zonder nadere beslissing van Filippus zich terstond gereedmaken voor den Doop. Indien echter op „van ganscher harte" naar Filippus' bedoelen nogal de nadruk moet vallen, dan kan dit wel samenhangen met een mogelijk bij den Evangslist nog eenigzins nawerken van het Joodsche exclusivisme tegenover dezen heiden van afkomst. Immers het is bekend wat het den Jood kostte om dit af te leggen.
In elk geval komt het ons voor dat het wel wat ver gaat, om de Kerk van alle tijden en eeuwen eigenlijk zich te doen richten naar een regel, welke door iemand, die niet een apostel was, maar slechts een evangelist, bij een zekere bepaalde gelegenheid is gevolgd. Dat dit de bedoeling zou zijn, daarvoor missen wij ook alle aanwijzing. Waar nog bijkomt, dat, indien men zóó Filippus' antwoord op de vraag van den kamerling wil opvatten, dat dan daarmede alle doopspraktijk voor de Kerk een onmogelijkheid werd, daar niemand in éénig geval met zekerheid kan beoordeelen, of er een gelooven van ganscher harte aanwezig is. Want, ook door zulk een geloof eenvoudig te onderstellen, redt men zich niet. Want indien Doop alleen dan geoorloofd is, wanneer een geloof van ganscher harte, aanwezig is, dan maakt een bij gemis van volkomen zekerheid gemakshalve maar onderstellen ervan het doopen nog niet geoorloofd, maar alleen het aanwezig zijn van zulk een geloof. Wanneer men alzoo in het woord van Filippus den nadruk legt in plaats van op „geoorloofd" op „van ganscher harte", en er



dan van maakt, zooals men menigmaal gedaan heeft, een algemeen geldenden regel die aangeeft wanneer wèl en wanneer niet, gedoopt mag worden, dan plaatst men de Kerk voor een onoverkomenlijke moeilijkheid, waaruit zij, ook door de eenvoudige onderstelling te baat te nemen, zich niet redden kan. De regel waarbij het alleen mogelijk is voor de Kerk om voort te gaan met doopen, is die welke in Matth. 28 : 18—20 ligt.
Nog een opmerkelijke doopsbediening vinden wij in Hand. 10:47. Daar werd na Petrus' prediking de gave des Geestes ook op de heidenen uitgestort. En nu zegt Petrus: Kan ook iemand het water weren, dat dezen niet gedoopt zouden worden, welke den H. Geest ontvangen hebben, gelijk als ook wij?" Daar dezen bleken den H. Geest ontvangen te hebben, zoo moesten zij ook gedoopt worden, oordeelt Petrus. Nu staat het, in weerwil van Mark. 16:17, 18, niet boven alle bedenking vast, dat die bizondere gaven des Geestes altijd gepaard gingen met de zaligmakende gaven. Maar zooveel is zeker, zoo leeren wij uit Petrus: had iemand die bizondere, op zich zelf nog niet zaligmakende, gaven des Geestes, het water des Doops kon dan reeds niet van hem geweerd worden.
Overigens hebben wij ook hier weder met een bi zon der geval te doen, dat niet het aanzien heeft van de eigenlijkeregel voor de algemeene doopspraktijk te willen zijn. Dat ook niet zulken zouden moeten gedoopt worden, van wie het nog mi nder zeker is of zij den Geest der wedergeboorte wel bezitten, doch van wie het toch ook wel kèn wezen, dit wordt hier niet gezegd. Hier wordt alleen verklaard, waarom het bij déze menschen terstond in het oog sprong, dat het water des Doops niet mocht geweerd worden. De uiterste limiet of grens te trekken voor de doopspraktijk der Kerk voor alle tijden en eeuwen, dat is blijkbaar hier niet het eigenlijk bedoelen.
„Maakt tot discipelen al de volkeren" door ze te doopen en te leeren! Dit houdt praktisch in den last om ze door de zendingsprediking te brengen tot den Christelijken Doop, om ze dan, in den algemeenen schaapstal der Kerk vergaderd, door leering verder te vormen. En wanneer door die prediking onder de vijandige en onverschillige volkeren menschen eindelijk tot



den Doop bereidvaardig zijn geworden en alzoo het doel der zending aanvankelijk kan gegrepen worden, is het niet goed dit door het stellen van nog bizondere eischen op te houden. Wel gaat in Mark. 16:15, 16 het geloof aan den Doop vooraf. Doch of het zaligmakend geloof waarlijk in beginsel aanwezig is, dit blijkt niet op zékere wijze uit het afleggen van een Christelijke belijdenis, noch uit een verklaring dèt men gelooft of bekeerd is, zoo min als het niet vrijmoedig uitspreken hiervan bewijst, dat het waarlijk gemist wordt. In Mark. 16:15,16 wordt dan ook slechts verklaard in welken weg de zaligheid bereikt zal worden, evenals in het begin van Hand. 2:38, maar niet aangegeven aan wie, of: na welke voorbereiding, de Doop moet bediend worden. Evenals ook in Matt. 28:19 niet wordt vastgesteld, dat iemand, alvorens gedoopt te mogen of te moeten worden, inderdaad met de wedergeboorte of het zaligmakend geloof moet begiftigd zijn.
Zoo ook in die gelijkenis van het Koninkrijk der hemelen, welke wij vinden in Matt. 22. Toen de genooden tot de bruiloft van den zoon des konings, niet wilden komen, en de koning toornig geworden hun stad in brand had gestoken, toen zeide hij tot zijn dienstknechten: „De bruiloft is wel bereid, doch de genooden waren het niet waardig. Daarom gaat op de uitgangen der wegen, en zoo velen als ge er zult v i n d e n, roept ze tot de bruiloft. En diezelve dienstknechten, uitgaande op de wegen, vergaderden allen die zij vonden beiden, kwaden en goeden; en de bruiloft werd vervuld met aanzittende gasten. Of gelijk wij lezen van een zeker mensch die een groot avondmaal bereidde, Luk. 14: 16—24. Nadat de genooden zich allen eendrachtelijk verontschuldigden, toen liet de heer door zijn dienstknecht binnen allen, het minst aanzienlijke volk, dat hij maar tegen kwam en kon medekrijgen. En toen hij zijn heer boodschapte, dat er nog plaats was, heette het: „ga uit in de wegen en heggen, en dwing ze om in te komen, opdat mijn huis vol worde". Daarom is het Koninkrijk der hemelen ook gelijk aan een net, geworpen in de zee en dat allerlei soort van visschen samenbrengt. Iemand door den Doop in den schaapstal in te laten, onderstelt dus slechts zijn bereidvaardigheid



daartoe. Wij hebben blijkbaar de onderstelling, eisch of grond voor de bediening des doops, welke de deur is waardoor men voor het uitwendige ingaat, niet te slap genomen. In elk geval is het niet het inwendige, verborgene of geestelijke, waarop men naar het uitwendige, door den Doop, wordt opgenomen in het Huis Gods. Dit is onmogelijk, èn onbijbelsch. Want het kan niet gebeuren op hetgeen onbekend is, op hetgeen alleen door God geweten kan worden. — Maar is de Kerk dan niet de vergadering der geloovigen? Wij zeggen: zeer zeker. De Kerk zélf is de vergadering der geloovigen. Maar niet de Kerk naar haar uitwendige openbaringsvorm. Maar de Kerk zélf, die zich in de verschillende Kerken als zoodanig openbaart, — de Kerk zelf, die in de Kerke a haar eigenlijke openbaringsvorm vindt, — die Kerk zelf is niet anders dan de vergadering, of het lichaam der oprecht geloovigen. Maar nu kunnen wij niet de Kerk zelf, de Kerk als zoodanig samenstellen. Eu het is ook onze taak niet. Daar zorgt de groote Koning zelf voor. Maar wij, de dienaars, moeten de menigte^zooveel wij er maar vinden kunnen, vergaderen in het groote voorportaal der Kerk, waarmede en waarin die Kerk hier op aarde als zoodanig zichtbaar voor het oog van een ieder uitkomt. Het is door die zichtbaar geïnstitueerde Kerken, dat de Kerk haar kerkelijke taak in dit leven vervult èn jegens de wereld daarbuiten, en jegens allen die met elkander die Kerken vormen. Deze allen, die met elkander de Kerk dus als zoodanig naar buiten doen openbaar worden, of anders, die met elkander vormen de Kerk naar haar uitwendige zijde, hebben niet allen wezenlijk en op geestelijke wijze deel aan die Kerk. Velen van dezen doen slechts méde dienst op een of andere wijze tot haar openbaring als zoodanig, of in elk geval tot het gebruik dat de Heere gewild heeft. Want wel alle de vaten in een groot huis, behooren daarin, óók de op zich zelf waardelooze. Ook die zijn inderdaad onmisbaar. En toch, als zij hun dienst hebben gedaan, zijn zij niet waardig verder bewaard te worden. Wie onder de menschen kan evenwel optreden om de schifting te beginnen? Het zou ook te vroeg zijn. Vandaar in het net der Kerk vergaderd zoo goed als kwaad, en gedwongen allen wie men kan bereiken en bij de wereld van geen aanzien! De Heere



in den grooten dag, die zal onfeilbaar de schifting houden, waartoe wij ons reeds willen zetten. Wij moeten maar vergaderen, opdat het huis vol worde. En eenmaal daarin, n.1. in de Kerk gelijk zij naar buiten in de wereld uitkomt, moeten zij eenvoudig opgevoed met het Woord Gods, en alleen uitgeworpen hij, bij wien het kwaad te scherp naar voren treedt.
W ij moeten dus den Heere dienen in het op uitwendige en voorloopige wijze vergaderen tot Zijn Kerk en tot het Avondmaal dat bereid is. En wie dan na misschien lange dagen bearbeiding van wege de Kerk, ten slotte tóch blijkt van de goederen der Kerk, — wel niet wat uitwendige kennis en gemeenschap betreft, maar wel wat het verborgen leven aangaat, — een vreemdeling te zijn of gebleven te zijn, die zal dan uit het midden der goeden uitgeworpen worden, Matt. 13:49. Uit het midden der goeden, want zij vormen het hoofdbestanddeel in de Kerk naar haar uitwendige gestalte. Zij toch z ij n de eigenlijke Kerk, en de anderen staan, hoewel niet in elk opzicht, toch innerlijk daar buiten. Die den Geest der genade niet hebben, zijn er bloot uitwendig in, zijn er maar tot zekere hoogte in, leven maar tot zekere hoogte mede, het leven der Kerk, zijn wel „ranken" aan den waren wijnstok, maar niet de goede, wel méde ,.maagden", maar dwaze, wel „vergaderd" en naar hun uitwendige gedaante ook rechtens „vergaderd", maar innerlijk of naar hun verborgen bestaan niet vergaderd en tot Jezus gebracht. Het is alles slechts uitwendig en betrekkelijk. In het vóórportaal gelaten, alwaar de Kerk haar schoonheid reeds doet kennen en alwaar het leven der Kerk reeds begint. Want zij zijn allen het volk des H e e r e n, maar niet allen óók in het verborgen. Voorloopig vergaderd en met water gedoopt, doch gedoopt in den Naam des Drieëenigen Gods, en uitwendig en voor de wereld met de oprechten samenverknocht tot één lichaam, (1 Cor. 10:17), misschien zelfs op een zekere innige wijze. Doch het ware, het verborgene ontbreekt. Het is alles maar tot zekere hoogte, en naar het vleesch. Uitwendig met de heerlijkheid des Heeren voorzien, en daarmede versierd, doch zonder het sieraad des harten. Discipelen, maar niet allen tevens discipelen in het verborgen. Discipelen allen wat het uitwendige doen en het uitwendige



leven betreft. Allen mét elkander dus vormende de Kerk naar haar uitwendige zijde. Uitgewassen allen aan den waren wijnstok, dat is: door de werking van de prediking des Evangelies, dewelke werkt, altijd, óók indien niet tot waarachtige bekeering.
Hand. 8:36, 37 leert dat wie van ganscher harte gelooven, gedoopt moeten worden. Hand. 2:38, 39 zegt het van allen wien de belofte toekomt. Worden hier ook bedoeld allen, welker de belofte is in den zin van Rom. 9:4? Naar Hand. 10: 47 moeten gedoopt worden allen die de buitengewone gaven des Geestes bezitten, natuurlijk niet met uitsluiting van de zaligmakende gaven, maar ook niet met voor de bediening des Doops werkelijk geëischte i nsluiting daarvan. Dit zijn allen gronden, die bij die bepaalde gelegenheden de beweegredenen waren en de vrijmoedigheid schonken om tot doopen over te gaan. Maar wat is nu de uiterste grens voor de bediening des Doops? Wij moeten toch weten niet alleen, dat die en die soort bepaald wel moeten en mogen gedoopt woreen, wij moeten weten de geldende en alle tijden en alle gevallen beheerschende regel waaruit het dan immer vast staat wie wèl en wie beslist niet te doopen zijn.
Het spreekt dadelijk vanzelf, dat zij die van ganscher harte gelooven, moeten gedoopt worden. Ook is het niet zoo vreemd dat zij wien de belofte in volstrekten zin toekomt, d.i. de uitverkorenen, het verbondsteeken moeten ontvangen. Maar wat is nu de uiterste grens? Hand. 10 doet reeds vermoeden dat ook wel anderen somtijds moeten gedoopt worden. Ook Hand. 2:38, 39 sluit meer in dan die bepaald uitverkoren zijn tot zaligheid, gelijk uit het opnemen van de kinderen in het algemeen, van zelf blijkt. Matt. 28 maakt nu aan alle vaagheid een einde; het houdt in, dat allen moeten gedoopt worden, die de begeerte toonen om onder de schare der discipelen, dat is: in de Kerk, opgenomen te worden.
Toch moet er op nog iets gewezen, en wel in verband met Hand. 2:38, 39. Volgens vers 41 werden bij die gelegenheid gedoopt allen die het Woord Gods „gaarne", of naar het Grieksch: met vreugde, aannamen. Zóó was dus de aangenomen gedragslijn in de doopsbediening waarvan Hand. 2 ons meldt. Hetgeen daar besliste of iemand dat teeken zou ontvangen, was alzoo of iemand
1



het Woord met vreugde aannam. Die onderstelling, grond of eisch voor de bediening schijnt nogal zwaar of zelfs geestelijk te zijn. Iets wat echter in de algemeene doopspraktijk niet die toepassing zou mogen vinden welke in strijd zou doen geraken met Matt. 28: 19, en die ook in strijd zou doen komen met den reeds ruimen inhoud van het voorgaande vers 39. In dit vers, gelijk ook in het geheele Oude Test. ligt, dat het teeken des Verbonds behoort toegepast te worden aan allen, die daar uitwendig in zijn.
Toch bewijst ook dit met vreugde aannemen, vooral bij het zoo licht ontvlambare karakteT der Oosterlingen, omtrent wezenlijke wedergeboorte op zich zelf nog niet zooveel. In elk geval leert ons Matt. 13:20, 21, dat uit die enkele en spoedig zich openbarende vreugde nog niet vaststaat iemands wedergeboorte. En zooveel blijft voor ons duidelijk, dat ook bij die eerste groote doopsgelegenheid na Jezus heengaan, niet het verborgene, maar alleen de uitwendige gestalte, de zich betoonende begeerte, onderstelling, eisch of grond was voor de bediening des Doops aan een menschenkind.
Opvallend is nog de hier en daar vermelde Doop van geheele gezinnen, te gelijk mèt den geloovig geworden man of vrouw. Het doet ons denken aan 1 Cor. 7: 14, alwaar wij vinden dat de ongeloovige man of vrouw, met een geloovige gehuwd, in of door deze geheiligd is, en evenzoo hun kinderen. Ook denken wij terug aan den ruimen regel die voor Abraham gold bij de bediening der besnijdenis. Van den stokbewaarder wordt gezegd, dat hij zich verheugde, dat hij met geheel zijn huis aan God geloovig was geworden, doch dit zegt, zie Joh. 2 en 8 op zich zélf nog niet dat een ieder in dat gezin, hier geloovig geheeten, waarlijk ook de wedergeboorte reeds bezat. In de andere gevallen van gezinnen-doop wordt er zoo iets niet bij vermeld. Trouwens, waar er, ook zonder zaligmakend geloof, kon zijn een door of in de oprechten, uitwendig geheiligd-zijn, daar is de stap niet groot meer tot het uitwendig teeken, dat behoort bij de gemeenschap waarvan dat geheiligd-zijn getuigt, bij welke gemeenschap ook reeds in den ouden dag, de besnijdenis gevoegd werd.
Grond of onderstelling voor de bediening des Doops aan een



mensch was dus het uitwendige, niet het inwendige. De uitwendige gedaante dus, de voor het uitwendige bestaande of verkregen gemeenschap. Het uitwendig in het Verbond zijn door geboorte of door nog nauwere gemeenschap met een geloovige, n.1. door huwelijk (tenzij in het laatste geval verzet of openlijke vijandschap den doop onmogelijk maakte), of door eigen vrijwillige toetreding. Zie hier deBijbelsche grondslag, waarop de Kerkelijke doopspraktijk moet rusten.
Van niet geringe beteekenis is het om een blik te slaan op de besnijdenis, „voor dewelke", zegt onze Catechismus, „in het Nieuwe Verbond de Doop ingezet is".
Het best doen wij ook hier, met ons terstond, te wenden tot de oorspronkelijke, formeele instelling van de besnijdenis als teeken des Verbonds. En dit te meer, wijl wij daar tevens vinden een oogenblikkelijke toepassing er van door Abraham zeiven, den man door wiens bemiddeling de nageslachten dat teeken en zijn juiste bediening, ontvangen hebben.
Laat ons dan zien, hoe Abraham zelf dat teeken heeft ontvangen en terstond persoonlijk toegediend, en welke onderstelling daaraan ten grondslag lag. Als men Gen. 17 openslaat en daarin de verzen 9 en 10 bij elkander leest, zou men den indruk kunnen krijgen, dat de besnijdenis zag op, of beteekende een ander verbond, dan het eigenlijke Verbond der genade, hetwelk ons in vers 7 wordt bekend gemaakt. Doch daarop wordt in vers 11 verklaard, dat de besnijdenis tot een teeken zou zijn „van het Verbond tusschen Mij en tusschen u". Dit en het vervolg doet zien, dat er slechts van één verbond sprake is.
Wie moeten nu besneden worden? Het ligt voor de hand dat allen die tot het Verbond behooren, of daarin opgenomen werden door God, ook dat teeken des Verbonds moesten ontvangen. Vers 7 zegt ons, dat God het Verbond zou oprichten niet alleen met Abraham, maar ook met zijn zaad na hem in hunne geslachten. Van het zaad van Abraham, wordt in dat vers gesproken zonder daar éénige beperking te maken. En wij zien dan ook dat het behooren tot het Verbond, onder hen die zaad van Abraham zijn, nooit geheel ontkend of opgeheven wordt, behalve toen het



Joodsche volk zijn Heere openlijk uitgeworpen had. Ook werden geheel als buiten het Verbond staande beschouwd de nageslachten van Ismael en Ezau en die van de latere zonen van Abraham, bij welke dit zeker ook gepaard gegaan zal zijn met een verlaten meer of minder volkomen, van den godsdienst der aartsvaders. Maar uitgenomen die gevallen, werd wat zaad Abrahams was, beschouwd als het volk des Verbonds of anders gezegd: als het volk Gods. Aan die allen moest dan ook naar de duidelijke woorden der instelling de besnijdenis, dat te eken des Verbonds bediend worden, n.1. aan het mannelijk deel van dat zaad. Ja, zelfs ook aan anderen, die niet door bloedverwantschap, maar toch ook op nauwe wijze met het volk Israël verbonden waren, n 1 aan „de ingeborene van het huis en de gekochte met geld van allen vreemde". Menschen dus die als slaven in hun huislijk leven opgenomen waren, en zoodoende als 't ware hun leven medeleefden. Ook aan die menschen, hoewel ze geen Israelieten waren, moest de besnijdenis die een teeken des Verbonds was, toegediend worden. Waarin ontegenzeggelijk uitgesproken werd dat de nauwe uitwendige gemeenschap waarin zij verkeerden met 'bondelingen, hen ook in een zekere gemeenschap bracht met dat volk niet alleen, maar ook met het Verbond, waarin het stond en dat zijn leven beheerschte, alzóó beheerschte dat het ook in tijden van diep verval onderscheiden was van het heidensche leven, en daarboven stond. Maar vooral in tijden, dat het Verbondsleven bloeide, en in latere tijden toen men zich bizonde* op de kennis van Wet en Profeten ging toeleggen, stond dit leven hoog in godsdienstigen en ethischen zin, boven het omringende heidensche leven. Hun gemeenschap daarmede, als slaven van het door God verkoren volk, werd door den Heere erkend, als Hij beval, dat ook zij ter dege met het teeken der besnijdenis behoorden voorzien te worden, waardoor het nu ook van die niet-Israëlieten waar werd, dat het Verbond was in hun vleesch, vers 13, terwijl de ernstige inhoud van vers 14 blijkbaar ook hèn gold. Geheel op dezelfde lijn ligt de uitspraak van Paulus, dat een ongeloovige, indien gehuwd met een geloovige,
in of door dezen geheiligd is.
Naar vers 23 nam Abraham „even ten zelfden dage zijn zoon



Ismael en al de leden van zijn huis, en hij besneed hen, „gelijk als God met hem gesproken had". Terstond gehoorzaamde Abraham dus zijn God, en voerde den last geheel uit volgens het Woord door God tot hem gesproken. Nu is hierbij echter een zaak alleropmerkelijkst. Dat is deze, dat God Abraham op zijn vraag: „Och, dat Ismael leven mocht voor Uw aangezicht!" geantwoord had tot twee malen toe, dat hij Ismael wel zou zegenen, maar dat Hij Zijn Verbond met Izak zou oprichten en dus niet met Ismael. '
Hetzelfde vinden wij hier wat ons reeds Rom. 9 gemeld heeft
Aldaar wordt immers van de Israelieten die naar vers 4 deel
hebben aan de aanneming totkinderen, en aan de heerlijkheid en aan
de beloftenissen, gezegd dat zij toch ter anderer zijde niet allen
Israelieten zijn, of anders gezegd: niet allen het Verbonds volk.
In het Verbond, en tóch niet in het Verbond! Zoo in Gen 17
Ismael het zaad van Abraham, en ook met hem dus naar vers 7
het Verbond een.germate opgericht, en ook hij nu in overeenstemming
met het bevel Gods, vers 10-14, met het teeken des Verbonds
voorzien; en toch ter anderer zijde wordt hij buiten het Verbond geplaatst.
Maar dit is nu het opmerkelijke, dat toch ook hij besneden werd door Abraham. Niet als een zeker gebruik hetwelk in dat geslacht van Abraham ook reeds te voren kón bestaan hebben en niet slechts als een nationaal onderscheidingsteeken of tot andere doeleinden. Neen alles wijst er op, dat Abraham de besnijdenis op Ismael toepaste als teeken des Verbonds, dat is:
1"^ fü 6" met.dat doel' als waarmede God het pas ingesteld had. Want hij nam, in de eerste plaats zijn zoon Ismael, en tevens de andere leden van „zijn huis", en besneed hen, „even ten zelfden dage , gelijk als God met hem gesproken had". Bij een oprechte en ongekunstelde wijze van uitlegging is het niet tegen te spreken: om aan zijn God te gehoorzamen die hem pas zulks geboden had, voerde hij die besnijdenis in de eerste plaats aan Ismael en voorts ook aan de anderen in zijn huis, uit. Ismael, de niet tot zaligheid verkorene, en zelfs de slaven, - voorzien met het teeken des Verbonds Want wiens voorhuids vleesch niet zal besneden worden, zoo had 'het



Goddelijk Woord geklonken, dezelve ziel zal uit hare volken uitgeroeid worden: hij heeft Mijn Verbond gebroken. Er is dan een zijn in het Verbond, zonder uitverkoren te zijn tot zaligheid, een zijn in het Verbond op betrekkelijke wijze.
En bij dat uitwendige zijn in het Verbond behoort toch naar Gods bedoeling, het uitwendig teeken des Verbonds, om van dat Verbond, waarin zoo iemand dan toch betrekkelijker wijze is, hem zelf en der wereld een teeken te zijn. En zoo zal „Mijn Verbond", zegt God tot het zaad van Abraham, zijn „in ulieder vleesch". Daar is een innerlijk en verborgen zijn in het Verbond, en er is een uitwendig en naar het vleesch zijn in het Verbond. Bij dat laatste behoort de uitwendige besnijdenis, en onder het Nieuwe Verbond de Doop met water. Bij het verborgen zijn in het Verbond behoort wel ook dat uitwendig in-zijn, en komt daar vanzelf gewoonlijk bij, al is het somtijds zooals bij vroegstervende kinderen, enkel door de natuurlijke geboorte en daar op gevolgde besnijdenis of Doop. Maar dat uitwendig in-zijn kan heel wel alléén voorkomen. Dan wordt besnijdenis of Doop toegediend, om aan te duiden, dat ook zulk een betrekkelijk in-zijn in het Verbond voor God bestaat, dat God er mede rekent, dat een mensch die zóó daarin is, voor God er niet los van is, dat het Verbond tot hem gekomen is, en dat het voor zijn rekening ligt, recht op hem heeft, dat het Verbond hem gegeven is tot zekere hoogte en dat hij in dat Verbond geplaatst is in zekeren zin. Het Verbond des Heeren, al heeft het tot nu niet ingenomen het middelpunt van zijn bestaan, is ten minste in zijn uitwendig en openbaar leven, is ten minste in zijn vleesch.
En wat is nu bij dat alles nog i n h et bi zon d er opmerkelijk? Dit^ dat Abraham, zijn zoon de besnijdenis toedienende, niet voor algemeene doeleinden of als nationaal gebruik, maar als teeken van het Verbond der genade, — wist dat hem dat Verbond in den grond der zaak in het geheel niet aanging, wist dat hij de eeuwige zaligheid niet zou beërven, en dus wist op klare wijze dat hij de inwendige en geestelijke zaak, op welke de besnijdenis ziet, niet bezat, en nimmer zou bezitten. Maar was het zeker, dat Abraham dat zoo goed wist? Ik antwoord:



ja, Abraham wist waar het ten opzichte van Ismael om ging. Hoor maar zijn smeeking tot den Heere: „Och, of Ismael 1 even mocht voor Uw aangezicht!" En daarop was het antwoord, dat de Heere hem aangaande Ismael had verhoord, alleen niet in zooverre als Abraham begeerd had. Want wat zijn Verbond aangaat, dèt zou de Heere met Izak oprichten. En Ismael zou uitwendige zegeningen overvloedig bekomen: En indien hieruit nog niet duidelijk is, dat Abraham wel begreep, waar het eigenlijk om ging betrekkelijk Ismael, wijzen wij er op dat God aan Abraham op het duidelijkst had verklaard dat de groote inhoud van dat Verbond, dat niet op Ismael, maar op Izak overging, was: niet aardsch goed en zienlijke schatten, maar God zelf te hebben tot zijn God.
Waar nu in weerwil van alle betrekkelijk nog in-zijn in dat Verbond, en betrekkelijk voor zijn eigen persoon niet vrij zijn tegenover dat Verbond, toch het groote heilgoed des Verbonds wezenlijk zijn deel niet zou zijn, daar is het zeer opvallend en ingrijpend, dat Abraham, hiermede volkomen op de hoogte, desniettemin „even ten zelfden dage" Ismael besneed. „Even ten zelfden dage", terstond nadat het Verbond opgericht, het uitwendige teeken van dat Verbond ingesteld is, en hem verklaard is dat Ismael, de zaak naar zijn verborgen zijde genomen, buiten dat Verbond staat, — „even ten zelfden dage" gebeurt het, dat Abraham desniettegenstaande dien zoon voor wien het Verbond niet is, neemt en hem het uitwendig teeken van dat Verbond schenkt — „gelijk als God met hem gesproken had"! Want God had hem dit gezegd, dat hij dien Ismael, hoewel niet innerlijk noch naar de verkiezing, in het Verbond, toch dat teeken des Verbonds zou toedienen, zie vers 12: een zoontje van acht dagen zal u besneden worden, al wat mannelijk is in uwe geslachten, ja zelfs de andere inwonenden in het huis. En wie van die allen niet besneden werd, die moest uitgeroeid worden: hij heeft Mijn Verbond gebroken, zie vers 14. Ismael moest dus wel besneden worden, anders had hij „Mijn Verbond" gebroken! Hoe schril komt het hier weder uit: in het Verbond, en toch niet er in. En omdat uitwendig in-zijn, nu ook dat uitwendig teeken des Verbonds toegediend! Klaar is het als de



dag, dat ook onder het Oude Verbond het teeken des Verbonds, de besnijdenis, onderstelt, niet het geestelijk in-zijn, maar het uitwendig, of naar het vleesch in-zijn.
Zelfs is de bediening der besnijdenis niet gegrond op de bloote onderstelling dat iemand de inwendige of geestelijke besnijdenis reeds bezit, of ook maar zal bezitten. Want immers Abraham onderstelde het van Ismael niet. Indien hij het van te voren mogelijk eenigzins geloofde of hoopte of onderstelde, God had vlak vóór het besnijden, het gordijn in dezen volkomen voor Abraham opgeschoven, en hiermede al dergelijke gedachte bij hem onmogelijk gemaakt. Dit vóóraf doende, doet God als 't ware zelf als van den hemel alle baseeren, altans van de besnijdenis, op een onderstelling van wedergeboorte, in den ban. Zoo besneed Abraham dus zijn zoon Ismael, hoewel hij wist dat de geestelijke zaak voor hem niet was, en dus deed hij het zonder de bekende onderstelling en alzoo louter op Ismaels betrekkelijk, of uitwendig in-zijn in het Verbond.
Zoo besneed Abraham hem dan, — hoewel hij pas gehoord had wat die besnijdenis was, n.1. een teeken van dat groote Verbond dat de Heere met hem en zijn zaad had opgericht, en voorts dat dit Verbond nu door die besnijdenis zou zijn in hun vleesch. Zoo besneed Abraham hem dan. Want het Woord Gods noopte hem er toe, om deze tot zekere hoogte onbegrijpelijke zaak te doen: met het Verbond te beteekenen, die eigenlijk buiten het Verbond staan, en daar e e u wi g buiten staan zullen, ja zulken dat Verbond tot in hun vleesch zélf te brengen. Want, zoo had God gedreigd: wiens voorhuids vleesch niet zal besneden worden, dezelve ziel zal uit hare volken uitgeroeid worden: hij heeft „Mijn Verbond gebroken".
Zoo een had het Verbond gebroken. Is het niet sterk? Is er krachtiger bevestiging noodig, dat daar kan zijn een tot zekere hoogte in-zijn in het Verbond, ook al is er geen inwendig in-zijn, en al staat iemand geheel buiten de verkiezing tot zaligheid? Immers een breken van het Verbond onderstelt onomstootelijk een zeker daar in staan. En nu kan iemand zóó ver gaan in verharding, onder de toelating des Heeren, dat hij, inwendig buiten het Verbond, ook uitwendig en openlijk



het Verbond verwerpt en verbreekt. Dit geschiedt finaal waar ten slotte ook het zichtbaar te eken smadelijk verworpen wordt.
Nu hebben wij omtrent een en ander een ernstige bedenking te berde te brengen uit de Heraut No. 1272.
In het stuk over den Eeredienst lezen wij dit: „Men heeft „behoefte aan een regel om te weten, welk kind men wel en „welk kind men niet zal doopen. En overmits nu hiervoor „in het kindeke zelf geen onderscheidend teeken aanwezig is, „moet. deze regel gebonden zijn aan een geheel andere voorgaarde.
„Dezen regel nu ontleent de Gereformeerde belijdenis aan de „besnijdenis. Aangezien de Doop in de plaats der besnijdenis „gekomen is, zoo zal men ook de jonge kinderen der geloovigen „doopen, als erfgenamen van het verbond Gods.
„Bij het hooren van dien regel, zij men intusschen tegen misverstand op zijn hoede. Bij Israël had men te doen met een „nationaal verbond, met de aanhoorigheid tot een bepaald „volk*). Men was Jood of men was het niet. En ook ieder die „Jood was, ook al was hij geheel vervreemd aan het heil in „Israël, ontving toch de besnijdenis. De grondslag van dat verbond „lag in het vleesch en de vleeschelijke geboorte uit Abraham. „En natuurlijk, in dien zin ging de verbondsgedachte niet op het „Nieuwe Testament over. Slechts werd er deze gedachte uit „opgenomen, dat God de Zijnen veelal ook genealogisch in de „opvolging der geslachten verbindt. De genade volgt niet per se „het stroombed der natuur. Geestelijke genade is geen erfgoed. „Maar toch heeft het Gode beliefd zijn uitverkorenen veelal zóó „te doen geboren worden, dat hun vader of moeder of grootvader „of grootmoeder, of misschien nog hooger op, reeds den Heere „toebehoorden. De voortplanting van de natuur en de voortgang „der genade zijn niet 't zelfde, maar beider lijn is door God „in aanraking gebracht. En hieraan is de regel ontleend, dat het „kindeke, uit geloovige ouders geboren, in die geboorte geheiligd is.*) Verder onderzoek is hierbij vanzelf uitgesloten.
*) Deze spatieering is van mij.



„De regel is aan de afstamming ontleend, aan de afstamming „alleen, en in geen enkel opzicht, aan wat ge in het kindeke „zelf ontdekt of waarneemt. Het is dan ook een regel, dien geen „mensch kan waarmaken, en dien veel min een mensch zou kunnen „stellen. Het is God de Heere die ons dien regel gegeven heeft, „en wij hebben dien regel zonder nader onderzoek te volgen. „Wij weten dat die regel volstrekt niet alle kinderen hoofd voor „hoofd dekt. Het staat krachtens de ervaring vast, dat lang niet „alle kinderen, uit geloovige ouders geboren, geloovig zijn of „worden. Er wordt van ons hier blinde gehoorzaamheid gevraagd, „in dien zin dat de verantwoordelijkheid voor dien regel niet op „ons rust en niet voor onze rekening komt.
„En het is nu uit dezen regel, dat als noodzakelijk gevolg „de verplichting voortvloeit, den kinderdoop in het midden der „gemeente te bedienen.
„Wat toch is het geval?
„Moet elk kindeke, dat uit geloovige ouders geboren wordt, „geacht worden „als een lidmaat van Christus geheiligd te „zijn", en alzoo op den Doop recht te hebben, dan gaat men „voor de bepaling wie al dan niet te doopen is, van de kinderen „op de ouders terug".
Het substantiëele uit deze voorstelling van de Heraut is dit: Bij Israël had men te doen met een nationaal verbond. De grondslag van dit verbond lag in het vleesch en de vleeschelijke geboorte uit Abraham. En natuurlijk in dien zin ging de Verbondsgedachte niet op het Nieuwe Testament over. Slechts werd er deze gedachte uit opgenomen, dat God de Zijnen veelal ook genealogisch in de opvolging der geslachten verbindt. *)
Hieraan is de regel ontleend, dat het kindeke uit geloovige ouders geboren, in die geboorte geheiligd is. Deze regel is aan de afstamming ontleend, aan de afstamming alleen, en in geen enkel opzicht aan wat ge in het kindeke zelf ontdekt of waarneemt. Wij weten dat die regel volstrekt niet allen kinderen hoofd voor hoofd dekt. Elk kind, dat uit geloovige ouders
*) Dezelfde gedachte komt uit in de Heraut No. 1518 in het stuk „Genadeverbond en zelfonderzoek".



geboren wordt, moet geacht worden, als een lidmaat van Christus geheiligd te zijnen al zoo op den Doop recht te hebben. Duidelijk is, dat geheiligd in dit stuk, in den zin van wedergeboren wordt verstaan.
Bij beide dus is de grondslag de vleeschelijke geboorte of „afstamming alleen". Bij beide, bij het Oude en Nieuwe Verbond. Bij besnijdenis en Doop.Met dit verse h i 1, dat onder het NieuweVerbond aan die „afstamming alleen" ontleend is de regel dat het kindeke „in de geboorte geheiligd" is of „als een lidmaat van Christus geheiligd" is. Althans volgens dit stuk. Toch leert Dr. Kuyper m.i. anders wel, dat ook de kinderen onder Israël, voor uitverkoren en innerlijk geheiligd moesten aangezien worden, en worden erkend, dat door de besnijdenis elk zoon Abrahams werd bejegend als een uitverkorene. Immers naar ook Dr. Kuyper erkende, was de besnijdenis een teeken en zegel van de gerechtigheid des geloofs. En de H. Doop, evenals de besnijdenis was eertijds, is teeken van een voorafgaand en aanwezig genadewerk, zoo verklaart dezelfde godgeleerde.*) Maar hoe het zij, in dit Herautnummer wordt er tegen gewaarschuwd, om te veel uit den Gereformeerden regel te besluiten dat de Doop gekomen is in de plaats der besnijdenis en dat men nu daarom ook de jonge kinderen der geloovigen zal doopen. Want immers, toén slechts een nationaal verbond, welks grondslag als zoodanig lag in het vieesch en de vleeschelijke geboorte uit Abraham; en ieder die op deze wijze in dat Verbond was, werd besneden, al was hij ook geheel vervreemd van het heil in Israël. Maar onder het Nieuwe Verbond wordt het kind uit een of twee geloovige ouders geboren, als een lidmaat van Christus geacht ge h ei 1 i gd te zijn en alzoo gedoopt. Nietdusopgrondblootvandie vleeschelijke afstamming. Hoewel toch die „regel" aan die „afstamming alleen" ontleend is!
Dit is alzoo het verschil: onder het Oude Verbond werd besneden wie bloot door de vleeschelijke afstamming in het Verbond was, gelijk het toén onder Israël bestond. Nü wordt gedoopt het
*) Dr. A. Kuyper, E. Voto, Zondag 27, bladz. 32, 33, 36, 37.



kind, waarvan men, bloot op grond van de vleeschelijke afstamming acht dat het geheiligd is innerlijk.
Nu wordt de vraag, of het verschil tusschen die oude en die nieuwe bedeeling van het Verbond wel waarlijk zoo groot was, wat betreft het overgaan op volgende geslachten en dus ook wat betreft het toedienen van het teeken der inlijving in de Kerk. Het Oude Verbond noemt de Heraut een nationaal Verbond, alleen voortgezet door de vleeschelijke afstamming. En allen die zoo uitwendig, vleeschelijk in dat Verbond waren, moesten volgens Gods bevel het teeken des Verbonds ontvangen, al was er ook een geheele vervreemding van het heil in Israël. Toch was hieraan m.i. wel een grens. Er was een finaal uitsluiten uit het Verbond en loslaten door den Heere, gelijk bij de nakomelingen van Ismael, Ezau en anderen. Maar zoo deed God met het Israelietische volk niet. God hield het uitwendig bij Zijn Verbond en Zijn dienst, tot het openlijk zijn Heere verworpen had. Trouwens toen week ook de waarheid en het wezen, dat er tot dien tijd nog in hun godsdienst was geweest, al hadden zij ook zelf verborgen geen deel daaraan. Maar tot zoolang zij uitwendig bij den waren godsdienst bleven, waren zij, het is waar, Gods volk en werden dies naar Gods wil besneden.
En zoo gaat het nagenoeg eveneens onder het Nieuwe Verbond. Toén de nakomelingen van Abraham, Izak en Jacob tot in de laatste nageslachten, tot zij finaal en openlijk met den God hunner vaderen braken. Nu de nakomelingen en nageslachten van allerlei stamvaders, zoovelen vroeger tot het geloof in den Christus gekomen zijn, en nog komen onder het heidendom. En die nakomelingen en nageslachten evenals onder het Oude Verbond, zóólang het Gode behaagt om Zijn Verbond er nog eenigzins, al is het nog zoo duister, in eere te doen blijven. Want wie durft ontkennen dat God ook nu nog die getrouwe God is, welke het Verbond en de weldadigheid houdt dien, die Hem liefhebben, en Zijne geboden houden, tot in duizend geslachten? (Deut. 7 : 9, Ps. 105:8) Wie durft zeggen, dat dit in het geheel niet meer geldt? En nu, zoolang God Zijn Verbond in de verre nageslachten van hen die Hem liefhebben en Zijn geboden onderhielden, in stand houdt en niet geheel wegneemt, zóólang doet Hij ook ten



teeken daarvan Zijn Doop bedienen, gelijk vroeger onder Israël de besnijdenis, hoewel het ook nu waar is, dat het eenigermate in-zijn van tallooze zielen in het Verbond, niet anders rust dan in hun vleeschelijke geboorte of afstamming alleen uit vroegere vrome geslachten of voorvaderen. Het toedienen van het teeken der inlijving in de Kerk rust dus gelijk onder het Oude, zoo ook onder het Nieuwe Verbond, louter op de vleeschelijke afstamming. Van geestelijke geboorte of een verkiezing tot zaligheid is hier bij groote menigten geen sprake. En toch zal niemand onder ons kunnen of mógen zeggen dat het bedienen van den Doop onder zulken in het geheel niet meer moest plaats hebben. De Heere zelf, Wiens werk het is Zijn Verbond onder zulken nog niet gehéél te doen verdwijnen, wil dat nog in stand blijve onder hen de Christelijke Doop, als een allergewichtigst en laatste middel waardoor het Verbond nog bewaard blijft. Dat in stand blijven van den Christelijken Doop, is het teeken, dat het Verbond onder zulken nog voortduurt, het teeken en de uiterste grens van Verbond en Kerk. Waar ook dat verworpen wordt, daar is het uiterste der onverschilligheid en van den afval bereikt. En waar rust nu de bediening van den Doop onder zulken die aan de grenzen staan, in? Waar anders in, dan — bij het nog vasthouden in zekere mate aan het Verbond Gods en Zijn openlijken dienst, — in een v 1 eeschelijke geboorte en afstamming? Precies als het ging onder Israël. *)
En waar nu onder Israël het besnijden van een kind bloot rustte op iemands vleeschelijke geboorte uit Abraham, en zijn dientengevolge altans uitwendig behooren tot het Verbond der genade, waarom kan men zoo ten opzichte van den Doop onder het Nieuwe Verbond niet spreken. Onder het Oude Verbond rustte die toediening gelijk wij zagen, niet in een onderstelling van wedergeboorte, gelijk de besnijdenis door Abraham toegepast
*) Daar waar de Doop nog in stand blijft, daar is het V e r b o n d nog eenigerrtlate, — tenzij die Doop uit kracht van de traditie alleen nog maar als een zinledige plechtigheid is overgebleven, en zonder verband meer met eenige belijdenis der Christelijke waarheid, en alzoo geheel het karakter van een sacrament des Qenadeverbonds verloren heeft. Op deze wijze vindt men nu nog onder de Arabieren de besnijdenis.



buiten allen twijfel stelt. Waarom zou dit onder het Nieuwe Verbond ten opzichte van den Doop wél zoo zijn? Is er zulk een verschil tusschen besnijdenis en Doop, dat hetgeen bij de bediening der besnijdenis niet plaats vond, juist bij den Doop wèl moest geschieden. De besnijdenis rustte niet op wedergeboorte of de onderstelling daarvan. De Doop zou wèl rusten op plaats gevonden wedergeboorte of ten minste deze onderstellen? En op welkeen gewichtigen grond moet zulk een volstrekte omkeer van gedragslijn rusten ?
Alzoo, waarom toch zou hetgeen bij de bediening der besnijdenis onder het Oude Verbond beslist niet zoo was, — nü, ten opzichte van de bediening des Doops onder het Nieuwe Verbond wél zoo zijn? Zoekt men den grond misschien daarin, dat de Kerk is de vergadering der geloovigen, terwijl toén de Kerk immers was het volk Israël, en dus in dien tijd het vleeschelijk behooren tot dat volk iemand ook tot de Kerk van dien tijd deed behooren?
Wij moeten dit even nader beschouwen, om te zien of hierin een reden ligt om te erkennen, dat altans de bediening des Doops in de dagen des Nieuwen Test., zou onderstellen de wedergeboorte. Dat de Kerk is de vergadering der geloovigen, was wezenlijk ook in de dagen des Ouden Verbonds alzoo. En daartegenover staat dit, dat ook in den tijd des Nieuwen Verbonds deze waarheid niet zóó mag opgevat worden, alsof er tot zekere hoogte, in de Kerk van nu niet velen zouden zijn, die er naar hun verborgen bestaan en geestelijkerwijze niet in zijn. Toch bestaat er in dit opzicht in de Kerk des Nieuwen Test. wel eenig verschil met den toestand onder het Oude Verbond. Het is dit dat hetgeen eerst scheen de Kerk of het volk Gods als zoodanig te zijn, nu helder geopenbaard is als te zijn niet het eigenlijke volk Gods. Dat de Kerk is de vergadering der oprecht-geloovigen, was ook onder het oude Test. in den grond der zaak wel waar, maar was toen nog niet klaar geopenbaard. Maar onder de dagen des Nieuwen Verbonds eerst zouden zij éllen den Heere kennen van den kleinste af tot den grootste' toe, want de Heere zou Zijn wet in hun binnenste geven.
Klaar is hieruit, dat het bloot uitwendige volk Gods, anders: de schare der doode leden in de Kerk, in de dagen des
4



Nieuwen Test. geheel is wéggevallen, weggevallen, niet in dezen zin dat zij niet meer zouden bestaan of ook elke beteekenis voor de Kerk zouden missen, maar in dezen zin, dat zij voor ons niet meer de Kerk, het volk Gods vormen, in den strikten zin van het woord. Zij vallen voor ons dieper bewustzijn buiten de Kerk, ofschoon zij er tot zekere hoogte nog aanzitten, en erin leven, en er misschien mede aan of voor arbeid e n. Zij helpen mede de Kerk vormen en openbaren naar haar buitenzijde, maar niet wat het wezen der zaak betreft. Wij kennen nü de Kerk als het lichaam of de vergadering van een geestelijk en inwendig herboren volk. Haar wezenlijk en beslissend kenmerk ligt niet in het uitwendige, maar in het inwendige, geestelijke en verborgene. Dat is de groote waarheid, die met de dagen des Ouden, maar wel die des Nieuwen Test. beheerscht. Alzoo, dat hetgeen van die vorige tijden niet kon gelden, n.1. dat zij den Heere allen kennen, van hun kleinste af tot hun grootste toe, nü werkelijkheid mag heeten.
Voor ons is het dus geen verborgenheid meer, dat de onvruchtbare ranken of kwade visschen of dwaze maagden of menschen zonder bruiloftskleed, welke naar Jezus' gelijkenissen ook nu nog onder Gods volk en in de Kerk zijn, er slechts tot zekere hoogte en in betrekkelijken zin in zijn, en eigenlijk niet tot Gods volk behooren. En dat zij, hoewel niet ganschelijk, — dat weten wij onder het Nieuwe Testament, — toch nog wel ter dege eenigzins en in betrekkelijken zin tot de Kerk behooren, of in de Kerk zich bevinden, dat doen ons niet alleen de gezegde gelijkenissen verstaan, maar ook zulke plaatsen des Nieuwen Test. alwaar hun ook eenige gemeenschap aan de geestelijke zaken wordt toegeschreven, plaatsen, die wij reeds onder de aandacht brachten. Verder zal deze gedeeltelijke gemeenschap met de geestelijke zaken en goederen der Kerk, die zoo krachtig bevestigt hun ook onder het Nieuwe Verbond betrekkelijk in-zijn in Verbond en Kerk, voor ons nog duidelijker aan het licht treden bij onze verdere beschouwing van den Doop. Want hetgeen ons nu, in de dagen des Nieuwen Verbonds klaar is geworden, is niet dit, dat de onbesnedenen van hart en onwedergeborenen geheel en èl buiten Kerk en Verbond zouden staan, — dan zou de



Schrift zoo van Oud als van Nieuw Verbond zich tegen spreken, — maar dit, dat zij er niet wezenlijk toe behooren, maar slechts in het uitwendige leven, al is het waar dat ook dat bloot uitwendige behooren tot de Kerk, wezenlijkheid heeft voor Gods oog.
Men kan ook niet zeggen, dat in de dagen des Nieuwen Test. het aantal dergenen die slechts uitwendig in Kerk en Verbond zijn, zooveel geringer is dan onder het Oude. Denk maar eens aan die groote groepen en Kerken welke in de verschillende eeuwen over het geheel zoo afgeweken zijn en steeds meer afwijken van de belijdenis hunner vaderen, en aan die Kerken ook, wier belijdenis zelf zoo verduisterd is door dwaling en bijgeloof, dat zij, reeds uit dat oogpunt, gezegd moeten worden te staan aan de uiterste grenzen des Christendoms. Hoe groot zullen de massa's niet zijn, die, hoewel met het teeken des Verbonds voorzien, den Geest der geboorte uit God niet bezitten, en dat in de Nieuwtestamentische Kerk! Gedoopt worden die massa's krachtens hun afstamming en hun tot zekere hoogte en officieel nog vasthouden aan het Verbond, — evenals ook Israël in zijn tijd om die beide redenen nog niet als het volk des Verbonds door God verstooten werd, en ook de besnijdenis onder hen nog van kracht bleef, immers tot dien tijd toe dat de afval openlijk en officieel in de finale verwerping van den Messias zijn beslag gekregen had.
Maar onderstelt nu, bij dezen in dit opzicht volmaakt gelijken toestand der Kerk onder Oud en Nieuw Verbond, de bediening aan iemand van de besnijdenis niet de besnijdenis des harten of wedergeboorte, maar de bediening van den Doop onder het Nieuwe Verbond wél? Waar haalt men het vandaan ? Waar onder het Oude Test.de bediening der besnijdenis niet alleen niet onderstelde de wedergeboorte, maar die bediening moest plaats hebben, ook indien men wist, dat een kind niet wedergeboren was en nimmer zou worden, daar moet men zeggen, dat de toestand der massa's die krachtens hun vleeschelijke afstamming in den loop der tijden in de verschillende kerkelijke instituten gedoopt zijn en worden, het zeer onwaarschijnlijk doet zijn, dat de onderstelling welke eertijds in het geheel niet te pas kwam voor de bediening van



het teeken des Verbonds, nü — vlak het tegenovergestelde! — daartoe juist eisch zou wezen.
Of wil men dezen volkomen ommekeer op déze redeneering doen rusten. Vroeger werd iemand een lid der Kerk door natuurlijke geboorte, ook al waren zijn ouders geheel van het heil in Israël vervreemd, en daarop volgende besnijdenis; nu: door geloof of ten minste een gedaante van geloof, en daarop volgenden Doop. Voorheen was dan de feitelijke onderstelling: de geboorte uit Israelieten; nu: dat iemand gelooft, of geacht moet worden te gelooven.
Ook hierop moeten wij nog even letten. Wij hebben opgemerkt dat het Nieuwe Verbond wat betreft den voortgang in de geslachten alleen hierin verschilt van het vorige, dat het niet tot een enkel volk is beperkt, daarom omdat de geloovigen voortkomen uit alle volken. Immers van ieder geloovige geldt het, dat God ook de God zijns zaads zal zijn. Overal waar dus het Evangelie wordt aangenomen, komen hiermede de nageslachten door de zorg Gods en naar Zijn belofte in het Verbond. Eenmaal in het Verbond, zoo gaat de voortplanting daarvan door, ook dan wanneer het zaligmakend geloof niet aanwezig is,krachtens Schriftplaatsen alsDeut.7:9,gelijk de ervaring leert. De menschen moeten al ver gevorderd zijn, in ongeloof en verharding, wanneer zij werkelijk gehéél en al het Christendom den rug toekeeren. Geheel en al breekt God Zijn Verbond niet spoedig af. Zoo wordt het Verbond, hoewel oprecht geloof maar sporadisch meer voorkomt, toch nog in de verre nakomelingschap voortgedragen, tot vergadering van de enkele uitverkorenen die in den loop misschien van eeuwen nog moeten geboren worden, en om de volken de zegeningen welke ook nog aan een uitwendig vasthouden aan het Verbond der genade verbonden zijn, te doen genieten. Steunt nu de Doop onder zulken in stand gehouden, op de onderstelling van wedergeboorte!
Men kan ook niet zeggen, dat het niet noodig zijn van de onderstelling van wedergeboorte, tot de bediening der besnijdenis, hierin zal gezeten hebben, dat die toepassing der besnijdenis nog méér alleen in de vleeschelijke afstamming zoo rusten, dan later de Doopsbediening. Want men kan niet zeggen, dat de Israelieten dikwijls veel meer van het Verbond vervreemd waren dan in



latere tijden velen die nog prijs stellen op den Christelijken Doop voor hun kroost. Want ook zelfs in de duistere tijden van Achab was er nog geen volslagen ongeloof, maar alleen een hinken op twee gedachten. En ook bij den meest vervreemden Israeliet werd toch nog altijd zooveel gevoeld van de heerlijkheid van het dragen van het teeken des Verbonds in zijn vleesch, dat hij zich deswege ver verheven gevoelde boven de onbesnedenen. Want dezen kwamen juist in dat niet-besneden-zijn duidelijk uit voor zijn oogen, als staande buiten het volk des Heeren.
Het nog onderhouden van den Christelijken Doop onder overigens niet zeer van den Christelijken geest meer doordrongen volken, hebben wij te eeren als nog iets goeds, en mogen wij niet verachten of verwerpen als iets dat geen waarde heeft of ook, dat zou moeten ophouden. Dat onderhouden van den Christelijken Doop is het getuigenis van het nog niet gansch verworpen hebben van Christendom, Verbond en Kerk. De Doop is het eerste en laatste middel, waardoor wij belijden het Verbond, waardoor wij dat houden, en daaraan vasthouden n.1. wat het uitwendige leven betreft. Het is een band dien wij, waar hij bestaat, altijd moeten waardeeren, een bewijs dat God een volk nog niet geheel en ten uiterste toe, van zich doet vervreemden. De Christelijke Doop, waar hij eenmaal als zoodanig is bediend, wordt door ons dan ook niet verworpen of veracht, maar kerkelijk erkend, en alzoo gehouden van waarde en beteekenis te zijn. Doch waarom nu zijne bediening méér rust op wedergeboorte of de onderstelling daarvan dan voorheen de bediening der besnijdenis, die er gansch niet op rustte, dit is zeker niet gemakkelijk uit te vinden.
Zoo hebben wij gevonden, dat de Doop moet toegediend worden niet aan oprecht geloovigen of wedergeborenen als zoodanig, want dan zal hij nooit kunnen worden bediend, — maar wat de volwassenen betreft, aan hen die de gedaante er van hebben, d.i. aan zulken die naar belijdenis en wandel betoonen te begeeren om in de Christelijke Kerk ingelijfd te worden, — en wat de kinderen aangaat, aan hen die naar hun natuurlijke geboorte in het Verbond zich bevinden. Bij beiden wordt de bediening door de Kerk dus gegrond op het uitwen dig gegevene, waaraan de Kerk waarlijk houvast heeft. Dat uitwendig gegevene, dat is



alzoo d e onderstelling, eisch of grond, op de aanwezigheid waarvan de Kerk waarlijk tot het besluit mag en moét komen, om aan iemand, volwassen of kind, den Christelijken Doop te bedienen.
Het uitwendig gegevene dus, dat zichtbaar is, en waarnaar men niet behoeft te raden; noch waarover men iets behoeft te onderstellen, noch ook te hopen of te vermoeden. Daarop, op die zékere bazis, gaat de Kerk er toe over, om den H. Doop toe te dienen. Dat uitwendige eischt zij en moet zij eischen, zal zij tot doopen overgaan. Dat uitwendige is het dus, wat door elke doopsbediening als zoodanig, bij den doopeling geëischt en onderstelt wordt. Waarom is het dat de Kerk er toe komt om dit kind wél en dat kind niet, die volwassene wél en die niet te doopen? Het is omdat degenen die zij besluit te doopen wél en die zij oordeelt niet te moeten doopen, niet aan die onderstelling of eisch voldoen. Dat uitwendige is het, wat haar gansche wijze van optreden in dezen, beheerschen, dekken, en rechtvaardigen moet. Het uitwendige is de onderstelling, eisch of grond, wat de gesteldheid van de personen zelf betreft, waarop rust het doopen. Het gemis er van, de onderstelling, eisch of grond, waarop berust het niet-doopen van iemand.
Nu dringt zich aan ons nog de vraag op, of wij dan niet met Dr. Bavinck en anderen zouden kunnen zeggen, dat het Verbond der genade alleen recht geeft op, en de grond of onderstelling
is voor den Doop. *)
Ons schijnt het evenwel niet geheel verkieselijk, om dit te zeggen. En wel om twee redenen. Ten eerste is het werkelijk eenigzins dubieus of zij die van buiten in de Kerk inkomen, altijd vóór hun Doop reeds gezegd kunnen worden te zijn in het Verbond.
Zijn zij vooraf waarlijk bekeerd, dan staan zij hiermede met hun feitelijk bestaan ook in het Verbond, en wel naar de verborgen zijde van dat bestaan, al wordt dit in-zijn wat de openbare of uitwendige zijde des levens betreft, eerst ten volle
*) Dr. Bavinck, Ger. Dogm. IV 265 onder, 282, 290 onder.



waar door den Christelijken Doop. Maar nu weet men, dat het uitwendige voorkomen, waarop de Kerk verplicht is, door den Doop naar het uitwendige de poorte voor iemand te ontsluiten, niet altijd gedragen wordt door zulk een reeds innerl ijk plaats gevonden overgang. En nu geeft de H. Schrift nergens een voorbeeld dat ook zulke menschen gezegd kunnen worden reeds vóór den Doop eenigzins in het Verbond te zijn. Indien nu de Doop alléén rust op het Verbond, zullen wij een grondslag missen, waarop wij mogen doopen degenen die van buiten tot de Kerk willen komen. Want wie waarlijk wedergeboren zijn en hierdoor in het Verbond, dit weten wij niet. En of de nietwedergeborenen onder hen, wel eenigermate in het Verbond geacht kunnen worden te staan, dit is een duistere zaak. De Doop van hen die van buiten willen overkomen, raakt zóó op wankelen grondslag. Want zooveel is in elk geval duidelijk, dat de nietwedergeborenen welke van buiten in de Kerk begeeren te komen, en wier voorkomen naar woord en wandel hiermede ook volkomen overeenkomt, vóór hun Doop niet op een of andere door de Schrift aangegeven wijze uitwendig zich in het Verbond bevinden, gelijk van alle anderen die naar de Schrift het teeken des Verbonds verkrijgen, kan gezegd worden.
Want wel zal men moeten zeggen, dat een ieder in elk geval na den Doop, minstens voor het uitwendige, formeel zich i n het Verbond bevindt, maar om den Doop te kunnen ontvangen, zou het Verbond moeten voorafgaan. En dit is van hen die niet het oprechte geloof in beginsel bezitten, en ook niet uit een of meer geloovigen voortgekomen zijn, noch er mede in andere nauwe betrekking staan (Gen. 17, 1 Cor. 7:14,11 : 11, 12) niet duidelijk. Altans de Schrift zegt het ons nergens. En nergens ook doet de Schrift ons dit vermoeden door ze reeds geheiligd te noemen. Of zou, waar nauwe gemeenschap op bloot uitwendig natuurlijk gebied met geloovigen, ook in een relatie tot het Verbond brengt, zulks óók plaats hebben, waar er aireede zooveel relatie met den kring der geloovigen en met het Christendom verkregen is, dat, hoewel nog zonder wedergeboorte, dit toch reeds doet overbuigen tot den H. Doop en de Kerk? Wij zeggen niet, dat dit onmogelijk is, maar het is niet een uitgemaakte en klare zaak.



Wij komen op onzeker terrein, een terrein van gissingen en fantasie, te onzeker om er een zoo hooge zaak wèl op te doen rusten, als daar is de bediening van den Christelijken Doop aan de volken der aarde.
Voorts hebben wij nog dit bezwaar. Indien wij zeggen, dat het alleen het Verbond is, dat recht geeft op den Doop, of dat de grond is voor den Doop, dan komt men in gevaar, indien men dit gaat nemen in konsekwenten zin. Als toch het Verbond het eigenlijk is dat alleen recht geeft op den Doop en daarvoor alleen de grond kan zijn, dan kan alleen aan iemand de Doop bediend worden, indien het Verbond ook inderdaad bij hem aanwézig is, n.1. op meer dan bloot uitwendige manier. Want dat uitwendig in-zijn is niet het ware in-zijn op zich zelf, het is een in-zijn op eenigzins overdrachtelijke of oneigenlijke wijze. Indien men vaststelt, dat het Verbond als zoodanig eerst recht geeft op en de grond is voor Doopsbediening, dan kan dit beteekenen dat iemand dan ook waarlijk in het Verbond moet zijn, — niet maar eenigzins of in betrekkelijken zin, maar wezenlijk en op geestelijke wijze. Het bloot uitwendig in-zijn heeft van het eigenlijk en wezenlijk in-zijn in het Verbond nog niets. Iemand die enkel het uitwendige heeft, die heeft het Verbond zelf niet, en die kent het Verbond zelf, niet. Die staat er feitelijk en wezenlijk buiten, hoewel zijn uitwendig in-zijn wel een zekere werkelijkheid heeft voor de Schrift en voor God zeiven.
Genoeg om te doen gevoelen, dat wij met den stelregel die het Verbond tot den eigenlijken recht gevenden grond voor Doopsbediening maakt, weder in onzeker vaarwater komen. Want dan weet de Kerk ten slotte weder niet wie zij moet doopen en wie niet. En tot een on d e r stel 1 i n g moet de toevlucht genomen worden! Zóó moet het huis gebouwd en gestut.
Alzoo niet op het Verbond als zoodanig, maar hoogstens op een uitwendig of betrekkei ij k i n-z ij n daarin, — en niet op wedergeboorte of ware bekeering, waarover God alleen een geldend oordeel kan uitspreken, — maar op de daardoor geeischte gedaante, d.i. de in woord en wandel zich betoonende begeerte tot den Doop; — moet en mag het teeken des Verbonds worden toegepast.



Of anders en misschien duidelijker gezegd: volwassenen moeten door de Kerk gedoopt, als zij de gedaante van geloof en bekeering vertoonen, d.i.: als zij in woord en wandel begeerig zich doen kennen om door den Doop uitwendig in de Kerk ingelijfd te worden. En kinderen moeten gedoopt als zij krachtens hun vleeschelijke afstamming kunnen gezegd worden altans reeds tot zekere hoogte te zijn in het Verbond. Of samengevat: beiden moeten gedoopt op het uitwendige: op de uitwendige gedaante die zij hebben, en niet op het inwendige, waarvan wij nooit weten of het wel aanwezig is. Altans nooit, weten wij dit van een ander zéker vóór het einde zijns levens, 1 Cor. 2: 11a. En daarop komt het hier aan.
Indien het geestelijke of inwendige de eigenlijke grond, onderstelling of eisch is voor de bediening des Doops aan een mensch, hoe velen zijn dan en worden dan niet gedoopt, — die ook als gedoopten door ons zouden erkend worden, en moeten erkend worden, — zonder dat nochtans de grond die alleen tot die bediening recht zou hebben kunnen en mogen geven, aanwezig was of ooit zou worden! Velen zijn dan gedoopt in al te groote overijling. Maar hoe heel anders had dan ook de voor de eeuwen geldende en maat aangevende instelling van den Doop moeten luiden, welke wij hebben in dat grootsche woord van Christus in Matt. 28:18—20!



2. De Onderstelling des Doops, naar zijn Wezen en Werking, is de Wedergeboorte.
Men meent dat iemand eigenlijk innerlijk wedergeboren moet zijn, zal hij mogen of kunnen gedoopt worden door de Kerk. De onderstelling, grond of eisch van de bediening des oops wordt dan wat aangaat den doopeling, dat deze wedergeboren is, of verondersteld mag worden te zijn.
Nu moeten wij de aandacht hierop vestigen, dat de Doop een zekeren aard en uitwerking, of vrucht naar zijn aard, heeft. Het is ook in dien eigenlijken aard, en eigenaardige werking van den Doop als zoodanig, dat die bekende stelling dat de wedergeboorte is de onderstelling van den Doop, zijn grond en zijn kracht zoekt. J
Wij hebben dus nu den Doop te onderzoeken, in zijn eigen aard, wezen en werking ten opzichte van den gedoopte, opdat ons alzoo blijke of het waar is dat, — nu afgezien van zijn toebediening als zoodanig, - de H. Doop op zich zélf en naar hetgeen hij naar zijn eigenlijke natuur is en doet de wedergeboorte onderstelt. Ons zal daarbij dan blijken, dat de Doop zelf, naar zijn eigen natuur, niet zoo maar gezegd kan worden.de wedergeboorte te onderstellen, maar dat toch ook niet gezegd kan worden, dat de Doop de wedergeboorte in geen enkel opzicht of betrekking, onderstelt.
Wij zullen nu, steunende op de hulp des Heeren, nagaan enkele uitspraken des Nieuwen Testaments, in welke ons geleerd wordt wat de doop is, en werkt.



Wij beginnen met terug te keeren tot de woorden die ons reeds een aanmerkelijken tijd hebben bezig gehouden, n.1. tot de woorden van Malt. 28:19, waarmede de Heiland den Doop formeel en voor goed instelde voor de Kerk tot de voleinding der wereld.
In dit, hoewel korte, toch zoo rijke instellingswoord, dat eigenlijk begint in vers 18 om te eindigen met vers 20, wordt op niet onduidelijke wijze te kennen gegeven wat de Doop die de apostelen en andere dienaren des Woords hadden te bedienen, is. Met korte woorden wordt die Doop aangeduid of gekwalificeerd. Hij heet een Doop „in den Naam des Vaders, en des Zoons, en des Heiligen Geestes". Zij, de elf discipelen en de andere bedienaren des Woords, moesten doopen „in den Naam des Vaders, en des Zoons, en des H. Geestes".
De Doop, door de knechten des Heeren van toen en laier toe te dienen, is dus een Doop in water, maar desniettegenstaande een Doop in den Naam des Vaders, en des Zoons, en des H. Geestes.
In de eerste plaats vestigt zich hier onze aandacht op het voorzetsel in, Grieksch : eis, dat hier gebruikt wordt. De eigenlijke beteekenis van dit voorzetsel is niet maar: naar, in den zin van: tot aan de grenzen van iets en niet verder. Maar het duidt aan een beweging die zich voortzet tot binnen den omtrek er van. Het staat tegenover de praepositie ck, welke te kennen geeft een beweging uit het binnenste uit; terwijl eis iuist aangeeft een beweging die doorgaat tot in het binnenste in. Het is deze laatste praepositie die men dikwijls, gelijk ook hier, gebruikt bij het door „doopen" vertaalde werkwoord. Men kan zeggen, dat indien aangewezen zal worden het element in hetwelk als t ware in- of ondergedompeld of gedoopt wordt, dat dan meestal eis gebruikt wordt. *)
♦) Het stoffelijk element wordt een enkele keer door eis aangeduid, n.1. in Mark. 1 : 9. Eenmaal vindt men gebruikt alleen de genitivus: Luk. 16 : 24; — een enkele keer cn~. Hand. 10:48, Matt. 3:6, Mark. 1 :5. 1 Cor. 10: 2 en 12:13a. cn duidt eenvoudig aan het element w aa r i n, zonder tevens te doen denken aan een voorafgaande beweging er naar toe; — epi c. dat. in Hand. 2:38 geeft wellicht aan, dat de hier bedoelde personen öp, of op grond van, den Naam van Christus, dien zij nu aangenomen hadden, daar zij hem eerst



Dat doopen in den Naam des Vaders, en des Zoons, en des
• Geestes drukt dus iets gansch anders uit, dan op het bevel of naar den wil van Vader, Zoon en H. Geest. Het duidt als men de ware beteekenis van het bedoelde voorzetsel zal in 'acht nemen aan, dat degene die gedoopt wordt, door en met dien
°°p '"Sebracht wordt in: den Naam des Vaders en des Zoons en des H Geestes. Naar hetgeen onmiddellijk gezien wordt, is letgeen plaats vindt, bloot een doopen, of in-, of onderdompelen in water. Maar het is nog iets anders. Die waterdoop, die doop of indompeling in water, toegediend door de Kerk door haar daartoe geroepen dienaren, is: een Doop in den Naam van den Vader, en den Zoon, en den H. Geest. Zoo en niet anders noemt de Heere den Christelijken Doop hier in het formeele instellingswoord. Het anders te zeggen is den tekst geweld aandoen. En het is ook inderdaad niet zoo vreemd en onverklaarbaar als men de zaken maar eenvoudig en nuchter beschouwd, werkelijk' zooals het er staat. J
Er staat niet: doopen in God, den Vader den Zoon en den H. Geest Er staat in den Naam van God, des Vaders, des Zoons en des H. Geestes. Dit is iets, dat men veelvuldig heeft over het hoofd gezien. Een doopen dus in den Naam! In de openbaring Gods dus. Dat is toch Gods Naam! Zijn Naam wat is dat anders dan Zijn openbaring? Samengevat hebt gij dien Naam in de eigenlijk gezegde namen, waarmede de Heere voor ons, eenigzins naar menschelijke wijze, wordt aangeduid. Maar u itgespreid hebt gij dien Naam, die gansche heerlijkheid, in Zijn gansche openbaring eerst in de natuur, en dan nog nader in de gansche Schriftuur.
Nu is de Christelijke Doop, die geschiedt door indompeling of dooping in water, naar het Woord Gods in Matt 28-19 een indompeling of dooping in méér, n.1. in den Naam of anders gezegd: openbaring des Heeren, - niet welke wij in de natuur hebben, welke in het bezit is van élle menschen, ook vóór zij
rf'if"' ged°°pt m°eSten en konden worden- °P andere plaatsen vindt men, als aangegeven zal worden de betrekking tot het element n I het
Js bgv Rom 6Tnt/idr geestelijk sfeer' waarin Sloopt wordt,'altijd eis, d.v.. Rom. 6:3 en 4, 1 Cor. 1:13, 10:2a, Gal. 3:27 enz



ingelijfd worden in de Kerk, — maar in die openbaring, en dien veel heerlijker Naam, waarmede de Heere zich heeft doen kennen in Zijn Kerk, vooral in die Kerk onder de Nieuwe bedeeling des Verbonds.
Ingedoopt in Zijn openbaring, in Zijn Naam, gelijk die schittert in de schepping en in de wereld rondom op allerlei wijze en manier, is de mensch reeds van nature en ook buiten het Christendom. Want het „in Hem leven wij en bewegen ons en zijn wij" is waar in gansch verborgen en mystieken zin, maar het is ook waar in meer tastbaren zin. Want te midden waarvan beweegt zich en leeft de mensch, óók die God niet kent in het aangezicht Zijns Zoons? Is het niet te midden van de werken
van Gods hand, ja in natuur en geschiedenis beide? Want de aarde
is vól van de heerlijkheid des Heeren. En het is ook niet zoo, dat dit gansch voor hem verborgen is. Rom. 1 leert ons geheel anders. Want het is door de algemeene genade, dat èn die heerlijkheid en Naam Gods te midden waarvan de mensch leeft en verkeert, niet gansch is verdwenen, — èn dat die mensch daar nog een zeker gevoel voor heeft. En al is het, dat Hij het Goddelijke daarvan meestal niet beseft, toch is dat alles nog een vrucht van het niet geheel ten ondergegaan-zijn van den Naam Gods in hem en rondom hem. Daardoor is het dat hij nog meer of minder bemint wat goed is en schoon en welluidend, zoowel als dat het hem nog te gemoet treedt. De wereld, en de mensch, wordt nog ópgehouden door het nog in stand houden van Gods wege, van Zijn Naam gelijk hij dien in natuur en mensch allerwege en op allerlei wijze, 0oet schitteren. Daarin is die mensch nog ingedoopt. Dit is niets te veel gezegd. Daardoor alleen, en voor zóóveel die Naam Gods nog schittert, is het leven nog leven, nog een menschelijk leven, is het nog wat het is, ja heeft alles ook na de zonde, nog van zijn oorspronkelijke heerlijkheid iets behouden.
Maar het is bekend, dat in de Gemeente, d.i. in de Kerk, een nog hooger, èn nader, openbaring van Gods wezen en heerlijkheid heerscht. Een openbaring nóg hooger, èn nader, van Gods wezen en heerlijkheid! Immers daar heeft de Heere zich van ouds geopenbaard in den weg van het Genadeverbond. En die open-



baring Gods in den weg van Zijn Genadeverbond is bij de toeneming van haar duidelijkheid, ook meer en meer een openbaring van den eeuwigen God, uit Wien, door Wien en tot Wien alle dingen zijn, als een Drieëenig God: Vader, Zoon en H. Geest. En niet de Oudtestamentische Kerk, maar eerst de Nieuw-testamentische, Christelijke Kerk, leeft in die openbaring of Naam Gods in haar hoogsten trap. Dat de levende God is: Vader, Zoon en H. Geest, — elk van deze Drie God en toch maar één God, — het is de levendige grondslag van de waarheid des Evangelies, eerst in den dag der nieuwe bedeeling op klare wijze verkondigd en aan de Kerk geschonken. Door dat uitgaan der hoogste Godsopenbaring, is de Christelijke Kerk ontstaan en wordt zij voortgeplant.
Het is deze voor deze aarde hoogste en heerlijkste Naam waarmede en waardoor zich het Goddelijk wezen aan menschen geopenbaard heeft, die in de Kerk leeft, en waardoor het leven der Kerk gedragen en als zoodanig gevormd wordt. Gelijk de openbaring en Naam Gods zooals die in de natuur op alle schepselen ook na de zonde nog gesteld is, dat natuurleven draagt en zijn heerlijkheid geeft, zóó ook en niet anders is het in de Kerk ten opzichte van de openbaring Gods die daar heerscht. Want dat het leven der Kerk zoowel uitwendig-zichtbaar als verborgen, is wat het is, en hooger staat dan het omringende natuur- en wereldleven, dat is niet uit kracht van hetgeen in de natuur ook na de zonde nog van de heerlijkheid en schoonheid Gods te zien en te tasten is, maar dat is vrucht van die openbaring Gods waaraan de Kerk alleen deel heeft. Want de Heere legt Zijn heerlijkheid en Naam op al Zijn werken. In de werken Gods buiten de Kerk schittert uit Zijn heerlijkheid en er staat op te lezen Zijn Naam. Maar niet anders in de Kerk, waar het alzoo is, dat op alles rust de Naam Zijner heerlijkheid, gelijk Die uitschittert niet in de natuur en niet in de wereld daarbuiten, maar gelijk die alleen uitschittert en alleen gegund is aan Zijn Kerk en volk. Want Zijn Kerk en volk zijn een schepping van de openbaring en Naam Zijner heerlijkheid als den Drieëenigen God, Vader, Zoon en H. Geest. Want het is toch bekend dat de Kerk schepping en vrucht is van een hoogere Godsopenbaring, waarvan de natuur verstoken is.



Even als in de natuur, zoo ook in de Kerk leest ge Gods Naam. O ja! maar een nadere of diepere blik wordt hier gegeven in het Goddelijk wezen en in Zijn eeuwige heerlijkheid, gelijk ook de Kerk nader aan Zijn Vaderhart ligt. Want in de Kerk treedt men door een bewust geloof, — wat buiten de Kerk niet mogelijk is want daarbuiten heerscht ten deze duisternis, — in de Kerk treedt men door een bewust geloof tot God den Vadet door den Zoon in den H. Geest, om zoo, God als den Drieëenigen God kennende en bezittende, hier reeds in beginsel de eeiiwigt vreugd aan te vangen. Dèt is de heerlijkheid van God als een Drieëenig God, sprekende en uitgedrukt in het verborgen gemoed en verborgen zijn der Kerk.
Maar d i e verhouding tot God, dèt leven in God als den Drieëenigen God, treedt ook naar buiten, drukt ook op de Kerk gelijk zij uitwendig zich doet kennen zijn eigenaardigen stempel, doet die Kerk uitwendig zijn wèt zij is, en doet haar verheven zijn verre boven het leven buiten de Kerk. Want het is toch klaar, dat het leven der Kerk, het Christelijk leven gelijk het door de Christenen uitwendig geleeft wordt en geleerd is uit en onder invloed van de Kerk, niet is zuiver uit natuurlijke krachten en uit eigen natuurlijke aandrift, maar dat de natuurlijke krachten en neigingen staan onder inwerking van, en opgevoerd worden door, die hoogere openbaring en naam Gods, die aan de Kerk alleen gegeven is, en die daar bij uitsluiting heerscht. Inwerking dus, voor wat het uitwendige leven betreft, öp hetgeen vrucht is van de algemeene natuuropenbaring, dóór de bizondere openbaring. Opvoering, naar het uitwendige van het leven, zooals dat uitwendige werd door de heerschappij van de algemeene openbaring Gods, dóór een overgang in die hoogere openbaring Gods, n.1. in de openbaring van God als den Drieëenige. Een invloed tot opheffing, die ondervonden en ondergaan wordt, zóóver aan den Doop en Christelijken naam en Kerk nog eenigzins wordt vastgehouden. Die invloed staat niet overal even hoog. Naar mate de Kerk aan de haar vertrouwde waarheid Gods, d.i: in het wezen der zaak, aan den Naam van God als den Drieëenige, inniger en getrouwer vasthoudt, naar die mate zal ook het leven bóven het omringende wereldleven gezuiverd, geheiligd en verheven



worden, en naar die mate zal in leven en gedachten, woorden en werken, in het menschelijk leven over zijn gansche lengte en breedte, indringen de waarheid Gods, niet slechts die in de natuur reeds gegeven is, maar, — hoewel ook déze, door de Schrift verhelderd, — die bizondere en nadere en dus hóógere en inniger, openbaring en Naam Gods, die het bizonder eigendom is der Kerk en die dus daar alleen het menschelijk leven, voeden en vormen en heerlijker maken kan. Ontkennen willen wij overigens hiermede niet dat er op de grenzen van Christendom en Kerk toestanden kunnen bestaan, die in het heidendom op zijn best, niet voorkomen.
Zoo drukt dus, kan men zeggen, die openbaring Gods, die een openbaring is van God als den Drieëenige, hoe getrouwer aan haar wordt vastgehouden, op het leven zijn stempel. Het is de Christelijke stempel! Het leven wordt Christelijk, hoe meer en hoe zuiverder het waarlijk ingegaan is in die hoogere of Christelijke Godsopenbaring. Hoe zuiverder belijden of: hoe zuiverder en helderder de Naam des Drieëenigen schijnt op het pad, — hoe zuiverder leven: de godsdienst is de grondslag, van alles. Zóó zijn godsdienst, zóó de mensch. Of anders: zóó de openbaring Gods, waarin zijn leven geplant is — zóó dat leven, zóó die mensch, en wel in de eerste plaats in zijn, in engeren zin gesproken, kerkelijk en godsdienstig leven, en van lieverlede óók wat betreft de andere terreinen van het menschelijk leven. Want toch dat menschelijke leven is één, en het is niet mogelijk het eene stuk geheel buiten invloed van het andere te laten.
Nu is de Christelijke Doop naar Matt. 28:19 een overgang u i t de algemeene Godsopenbaring, die de wereld nog verlicht, uit dat lagere licht, en uit den natuurgodsdienst, waarin men tot nu toe leefde, — i n de heerschappij en sfeer van die bizondere en hoogere Godsopenbaring, i n dat helderder levenslicht, i n den waren Godsdienst, die vrucht daarvan is. Een overgang dus uit de wereld in de Kerk, uit de openbaring van God gelijk hij zich nog doet kennen ook aan hen die geheel buiten de Kerk staan, in het licht van den Naam Gods als den Drieëenige, dat is: in de Kerk Gods, alwaar alléén die Naam is, en die in en door dien Naam of openbaring bestaat.



Het leven is hier verheven boven het gewone natuur-peil, ook bij die leden der Kerk, die innerlijk aan haar leven vreemd zijn. Want het uitwendige leven der Kerk is één, bij allen die uitwendig in de Kerk binnen gelaten en opgenomen zijn. Daar heerscht in de Kerk de Naam van God, en wel als den Drieëenige. Die is daar de wettelijke en aangenomen grondwet des levens. Zoo is het naar het verborgen leven. Maar zoo is het ook in het uitwendige, zoo kerkelijke en godsdienstige leven in engeren zin genomen, als in het meer natuurlijke leven, — bij allen die uiterlijk in die Kerk zijn. Ook zij die alléén uiterlijk zich daarin bevinden, die dus alléén in de uitwendige levensopenbaring discipelen van Jezus zijn, ook zij leven natuurlijk uitwendig het leven der Kerk mede. Zij passen zich aan het leven der Kerk, gelijk het uitwendig geleefd wordt, aan. Hoe zouden zij anders uitwendig leden der Kerk kunnen zijn en als zoodanig erkenning, en misschien zelfs eer boven anderen, genieten. Zij verschillen uitwendig niet van de anderen. Men poogt somtijds wel te schiften, maar het is een hopeloos werk. Het gemoed en de persoonlijke indrukken die elkander bij de verschillende beoordeelaars weerspreken, beslissen dan, en — ge zoudt kiezen dien God verwerpt, en omgekeerd, — alleen omdat gij oordeelt naar het aanzien, daar God alleen oordeelt een rechtvaardig oordeel en naar hetgeen verborgen is.
Door de zending, en vooral door hun aanneming van het Evangelie, waren de gedoopten reeds vóór hun Doop in aanraking met de bizondere openbaring of Naam Gods gekomen. En er zijn er die in deze bizondere openbaring of Naam Gods ook reeds met het verborgene van hun hart ingegaan en overgebrach waren door oprechte bekeering. Maar buiten het le ven en buiten den kring, waar die Naam heerscht en waar het leven in zijn eigenaardige ontwikkeling een vrucht is van dien Naam, stonden zij nog, zoolang zij niet gedoopt waren. Want eerst door den Doop met water heeft de uiterlijke overgang en opneming in dien kring plaats. Door den Doop immers eerst wordt men Christen uitwendig. Door den Doop wordt men voor het uitwendige, ook voor Gods oog, een lid der Kerk. Vóór den Doop is men uitwendig in dien kring en in dat lichaam niet opgenomen.
5



Men mag aireede tot ernstigen inkeer gekotnen zijn, men staat dan nog als 't ware tusschen het oude en nieuwe leven in. De keuze moet, altans in het openbaar en voor de wereld, nog plaats hebben; en bij de oprechten dikwijls ook in betrekkelijken zin nog inwendig. Voor de wereld en ook voor de Kerk, staat men vóór zijn Doop dus nog buiten de Kerk. En ook tot zekere hoogte voor eigen bewustzijn. Eerst door zijn Doop gaat men ook voor het uitwendige tot de Kerk over, en met zijn uitwendig leven in de Kerk in, en wordt in die Kerk in zoover ingelijfd, om van nu voortaan het leven der Kerk mede te leven, het leven in den Naam Gods als den Drieëenige, — zich, dus mèt het feit van zijn Doop, te zamen met de andere lidmaten, voegende onder het ééne juk van Koning Jezus en onder de ééne zelfde bearbeiding met Zijn Woord.
De Doop is een inlijving openbaar in de Kerk, d.i. een intreden voor God in het leven der Kerk; daarom een, naar het uitwendige, — trouwens anders kon liet bedienen aan menschen niet opgedragen worden, — ingedompeld of gedoopt worden in den Naam van God als den Drieëenige. Een beslist en formeel overgaan van het wereldleven of bloote natuurleven, in het leven der Kerk, dat niet anders is dan in den Naam Gods des Drieëenigen. Of in het kort: een overgaan van en uit de wereld in de Kerk. Een overgaan, óók uitwendig, van de natuur tot en in, de genade. Of: een overgang van de eene openbaring Gods in de andere, welke niet anders is dan, in hoogeren en geestelijken zin, het daglicht waarbij men leeft. Het is, zooals niet duidelijker en volkomener, en vollediger kan gezegd worden: een gedoopt worden met zijn gansche aanzijn, gelijk eenmaal indien wedergeboren, inwendig,— zoo nü, óók indien niet wedergeboren, — uitwendig, in den Naam van den Vader, en den Zoon, en den H. Geest, Door menschen kan dit laatste geschieden. Het werd ons duidelijk. Er is dus in deze woorden waarmede Christus in Matt. 28:19 den Christelijken Doop doet kennen, letterlijk niets, dat niet geheel voor de hand ligt, en dat men gedwongen zou zijn in oneigenlijken zin op te vatten en te verklaren.
De doop, overgang als hij is in den Naam of openbaring



Gods als den Drieëenige, en in de sfeer of levenskring die door dezen Naam of openbaring Gods wordt verlicht, wordt afgebeeld door den waterdoop, en geschiedt ook door dien waterdoop, door de dienaren des Woords in den naam der Kerk verricht. Dit is alzoo niet datgene wat verborgen in het binnenst van het menschelijk gemoed plaats vindt, niet de overgang van den mensch zélf, die zich naar buiten openbaart. Die overgang, verborgen en innerlijk, door God alleen met zekerheid gekend, wordt niet door water en niet door de hand des dienaars tot stand gebracht, maar door den H. Geest alleen, zij het als zich voegende bij het Woord der prediking. Déze overgang, i n n e rl ij k van de duisternis tot het licht, innerlijk van den dood tot en in het leven, heeft bij de uitverkorenen zoo zij toegebracht worden door den zendingsarbeid, dikwijls reeds plaats vóór den uitwendigen overgang, die volbracht wordt in en door den waterdoop. Doch bij velen heeft die verborgen en geestelijke overbrenging ook plaats na de uitwendige inlijving en inbrenging in de Kerk, en dit vooral bij zulken die reeds krachtens hun natuurlijke geboorte en afkomst eenigzins op uitwendige of vleeschelijke wijze in Verbond en Kerk waren, welk uitwendig in-zijn dan door den Doop zijn volle beslag en verwerkelijking verkreeg.
Er zijn dus eigenlijk twee overgangen van de duisternis tot het licht, van de wereld tot de Kerk, of: van den saten tot God, van de algemeene openbaring en genade tot en in de bizondere openbaring en genade, van den Naam waarmede God zich openbaart in de natuur tot en in dien inniger Zijn wezen wedergevenden Naam, welke met Zijn licht beschijnt en verlicht alleen de Kerk, welk licht van den beginne af verre heeft overtroffen het licht waarmede de Zoon Gods natuur en wereld buiten de Kerk verlicht, Joh. 1:9. Die bizondere Naam van God, den Naam Gods als Vader, en Zoon, en H.Geest, is h e t licht, het eeuwige licht, het volkomen licht, dat de Kerk v e r 1 i c h t, in haar verborgen leven, en in haar uitwendig leven. En b u i t e n dit licht, n.1. dezen Naam of openbaring Gods, is er voor haar geen licht, maar enkel duisternis. In d i t licht wandelt zij en dit licht is in haar. Daarin leeft zij, gelijk wij zeiden, naar haar verborgen leven en naar haar uitwendig leven.



En in dit leven, en in dit licht van den Naam Gods als den Drieëenige, dat in- en uitwendig het eigenlijke en éénige licht der Kerk is, moet de mensch overgebracht en ingebracht worden. Innerlijk geschiedt dat wat het beslissende moment betreft, door de wedergeboorte, d.i.: door Gods Geest. En uitwendig of openlijk, door den Doop met water door de hand des dienaars. Beide is niet anders dan een ingaan uit de duisternis des natuurlijken levens in de heerlijkheid en het licht van den Naam Gods als des Vaders, en des Zoons, en des H. Geestes. Of om het plastische en duidelijke beeld van den waterdoop vast te houden: beide is een Doop in den Naam van God als den Vader en den Zoon en den H. Geest, een Doop, inwendig dus en uitwendig.
Dien naam van Doop ook voor den inwendigen en verborgen overgang eens aan te wenden, dit is ook Bijbelsch. In 1 Petr. 3:21 wordt gesproken van dien Doop, die een vraag is van een goed geweten tot God door de opstanding van Jezus Christus. In 1 Cor. 12 : 13 wordt als de vrucht van den Doop des Geestes aangegeven, dat menschen hoe verscheiden ook, tot één lichaam worden, zijnde tot één geest gedrenkt. In Tit. 3:5 is sprake van „het bad der wedergeboorte en vernieuwing des H. Geestes". Dat hier niet sprake is van het uitwendige waterbad des Doops, blijkt hieruit dat in deze plaats wordt gezegd, dat wij door dat „bad" zijn zalig geworden, daardoor, en niet uit de werken der rechtvaardigheid die wij gedaan hebben. Hier aan den uitwendigen Doop te denken, die immers maar een uitwendigen overgang kan tot stand brengen, dit dunkt ons gewrongen en is in elk geval niet noodzakelijk, al kan het wezen, dat het hier noemen van die innerlijke wedergeboorte en vernieuwing als een bad, berust op een vergelijking met den uitwendigen Doop, die ook als't ware een wedergeboorte en vernieuwing tot stand brengt, n.1. voor wat betreft het uitwendig aanzien.
Nu is die innerlijke overgang, d.i. de wedergeboorte, iets volkomens, iets waar als zoodanig niets meer bij behoeft te komen. Die overgebracht is van den dood i n het leven die staat niet tusschen in, op elk der beide terreinen een voet. Neen, o neen! Die overgang is beslist. Zoo een is waarlijk levend. Hij is niet meer dood. Hij is levend. Hij is niet meer een vijand.



Hij is een vriend van Jezus, beslist en zonder wankeling, n.1. wat dezen zijn innerlijken stand betreft, en wat het standpunt aangaat waar zijn ik staat, waar zijn ik nu sinds het oogenblik zijner wedergeboorte staat, d.i.: van af zijn overgang die innerlijk plaats vond van den dood tót het leven, vèn de macht des satans tót God, van de duisternis tót het licht. Want gij waart duisternis, maar nu zijt gij — niet duisternis èn licht, half om half, van beide wat, maar — licht , in den Heere! De oprechte Christen heeft dan een vermaak in de wet Gods naar den inwendigen mensch, maar niet in de zonde, Rom. 7 : 22. Want het kwade dat hij doet, dat wil hij niet, zoodat hij nu hetzelve niet meer doet, maar de zonde die in hem woont. Trouwens, die uit God geboren is kan zelfs niet zondigen, want hij is uit God geboren, en zijn zaad blijft in hem, 1 Joh. 3 :9. Die innerlijk tot stand gebrachte overgang n.1. kan niet meer te niet gedaan worden: hij is nu eenmaal overgegaan van den dood in het leven, vèn den slaven dienst des satans tót den dienst Gods. Er is geen staat middenin, waarbij elk der beide machten als 't ware voor zich de helft van het menschelijke wezen zouden bezitten, elk een deel van het ik.
Maar dat betreft nog slechts het nieuwe standpunt waarop hij nu door Gods Geest gebracht en gezet is, het nieuwe beginsel dat in de spil zijns levens is ingebracht, ja alzóó daar is ingebracht, dat het oude beginsel, zoo veel het zetelt in die spil die het gansche leven innerlijk en uitwendig, beweegt, is gedood en te niet gedaan, terwijl daarvoor het nieuwe beginsel is in de plaats gesteld. Maar dat is ook om zoo te zeggen, het al! Want hoe meer dat nieuwe beginsel of anders gezegd: dat nieuwe leven, in kracht wint, en ontwaakt, en hoe meer het nu met betrekkelijk onweerstandelijke kracht zich wil doen gelden om nu ook het gansche innerlijke zieleleven, én den daar buiten liggenden uitwendigen kring des persoonlijken levens, aan zich te onderwerpen, — hoe meer het gevoelt, en met smart ervaart, dat wij geleerd zijn kwaad te doen, en dat onze g&nsche natuur in het booze ligt, en niet anders verstaat dan te zondigen. Dit verwekt dien ontzettenden, in dit leven nimmer ophoudenden strijd, dien geestelijken strijd, dien heiligen oorlog, dien strijd



des geloofs, dien de oprechte, d.i.: de wedergeboren Christen, strijdt, innerlijk in zijn gemoed en uitwendig in zijn persoonlijk leven, en die ook wordt overgeplant in zijn openbaar leven op publiek terrein, in maatschappij, Kerk en staat. Maar nochtans, hoewel het alles dus nog ten deele is, n.I. zijn Christendom, wat de beoefening betreft, en dit over het gansche gebied over de breedte en lengte des levens, — nochtans één ding is niet ten deele, n.1. zijn innerlijk Christen-zijn, zijn innerlijk vóór-Jezus-zijn, zijn innerlijk óvergegaan-zijn van kwaad in goed, van de duisternis in het licht, van den dood in het leven, van • de zonde tót de gerechtigheid. Hiér is alles beslist, ondubbelzinnig, afgewerkt.
En zoo beslist en zeker als er in den oprechte eenmaal een óvergang heeft plaats gevonden, niet een verzachting van de vijandschap tegen God en van den zondedienst, maar een waarachtige geestelijke overgang en overplaatsing, zoo ook is het recht, dat zich dit ook uitwendig bewaarheide en afteekene, zooveel als de aard dezer aardsche bedeeling dit gedoogt. Hetgeen innerlijk en voor God waar is, n.1. wat betreft den veranderden staat van zijn volk voor Hem, dat moet niet door het overigens nog op alle punten ten-deele-zijn van het nieuwe leven, al te zeer verborgen en als 't ware ontkend of in twijfel gebracht worden. Wij moeten ons omtrent anderen en ook omtrent ons zeiven door het in de beoefening nog gebrekkig zijn in allen deele, niet laten bedriegen, en niet laten verdonkeren voor ons bewustzijn, ons waarlijk-overgegaan zijn van het rijk des Satans tot God, en van de wereld tot en in Zijn gemeenschap, en daarmede ook tot Zijn volk en Kerk. Daarom moet hun uitwendige staat met dezen innerlijken overgang ook duidelijk en kenteekenend in overeenstemming gebracht worden. En dit geschiedt in en door dien uitwendigen overgang, die door den uitwendigen Doop plaats heeft, waardoor hetgeen bij den oprechte innerlijk waar is, nu ook uitwendig waar en werkelijkheid wordt, voor zijn eigen oogen en voor de oogen van allen. Zoo brengt dus de Doop voor het geloofsbewustzijn van den oprechte naar vóren : zijn wedergeboorte.
Dat de Kerk ook doopt, en doopen moet anderen, n.1. zulken,



die de wedergeboorte niet bezitten en zelfs in het geheel niet tot zaligheid uitverkoren zijn, weten wij reeds. Ook dezen komen dus uitwendig in de Kerk, worden voor wat aangaat het uitwendige, deelgenooten van haar leven, gelijk dit alleen is in den Naam van God als den Drieëenige. Zij passen zich daaraan, en worden daarnaar in het uitwendige leven gefatsoeneerd. Den oprechten is het leven, dat zij naar het uitwendige in de Kerk vinden, niet iets vreemds: het past op en bij het beginsel dat in hen woont. Bij de anderen is het natuurlijk enkel uiterlijke vorming zonder innerlijk wezen. Uiterlijke vorming, ook eenigzins van hun gemoed en bewustzijn, maar zij worden er niet waarlijk en innerlijk door overgebracht van den dood in het leven, van de macht des satans tót God. En nu is de kracht die ook zonder verborgen of geestelijken overgang d.i.: wedergeboorte, van de bizondere openbaring op dezen uitgaat zoo groot, dat wat hun uitwendig wezen betreft, er gewoonlijk geen onderscheid te bespeuren is tusschen hen en de oprechten. Het is waar, hoe inniger ge met zulken bekend zijt, hoe eer gij hun innerlijk vervreemd-zijn van den Heere en van Zijn waren dienst zult kunnen bemerken, maar toch is ook de indruk dien men langs dien weg verkrijgt, altijd onzeker en geenszins betrouwbaar. Op onze indrukken kan niet als op een onbedriegelijk kompas afgegaan worden. En allerminst in het kerkelijk leven. Want niet alleen de indrukken kunnen verschillen, doch ook kan een omtrent iemand algemeen bestaande indruk hetzij deze gunstig is of niet, heel wel ganschelijk falen.
Uitwendig zijn allen die in de Kerk zijn, in die mate aan elkander gelijk, dat het niet mogelijk is éénigzins vaste, betrouwbare, en zékere grenzen te trekken. Men kan daarom zeggen, dat de kracht der bizondere genade, de kracht van de openbaring Gods in Christus, d.i.: de kracht van den Naam Gods als den Vader, den Zoon en den H.Geest, ook op het uitwendige of natuurlijke leven, zoo groot is, dat allen, ook de niet-oprechten geheel èls de oprechten, het ééne zelfde Christelijke fatsoen aannemen, gedeeltelijk tot in hun bewustzijn en gemoed toe, — zóó dat ook die niet-oprechten mede zijn vertegenwoordigers en dragers van het Christendom, gelijk het uitwendig bestaat, ja mede zijn dragers, en mogelijk



zelfs voortplanters, van de bizondere Godsopenbaring en van het uitwendige leven en den invloed der Kerk, Matt. 25:1—12, Hebr. 10 : 29, 2 Petr. 2 : 20—22.
Hoe die bloot uitwendige leden der Kerk dan ook mèt de anderen, tot de ééne Kerk, zóóals deze zich zichtbaar vertoont in de wereld, zijn sam e ngegroeid, is ons reeds duidelijk gebleken uit de gelijkenissen van Jezus, en gevoelen wij ook krachtig uit de tot zekere hoogte heiligende gemeenschap, welke de Schrift ook hun eenigermate toekent met de verborgenheden des geloofs, op welke dingen wij hier niet nogmaals behoeven in te gaan. Slechts op één zaak dient nog even gewezen te worden, en wel op de vroeger besproken plaats Ex. 29:42, 43. Door deze eri andere plaatsen hebben wij verstaan, hoe het toch was, dat Israël, hoewel in weerwil van de bestaande uitzonderingen, bloot uitwendig een volk Gods, toch heilig kon en moest geheeten worden. Dat was door de openbaring Gods, welke het in dien tijd deelachtig was, en in welke het met zijn uitwendig leven wandelde, en door welke het, evenals ook de Kerk van nü, onderscheiden was van het heidendom.
In de dagen des Nieuwen Test. echter is de Kerk deelachtig die bizondere en uitnemende openbaring der Goddelijke heerlijkheid, op nog veel duidelijker en milder wijze. De openbaring Gods is naar die mate dat zij klaarder of duidelijker is, ook meer uitstralende de heerlijkheid Gods, en zal in zoover ook krachtiger zijn tot vernieuwing, opheffing en heiliging. Dat die openbaring een genade-openbaring is, het was ook vroeger waar, maar die genade was vroeger als 't ware omsluierd. Zoo ook dat het wezen dier openbaring was de Drieëenige Naam Gods, het was nog maar zoo weinig uitkomende. En ook dit, hoe de genade en waarheid zouden worden, zoowel als die wording zelf, kon eerst de bizondere openbaring in een later stadium,verkondigen. Maar toch reeds die duistere openbaring der heerlijkheid Gods heiligde het volk, gelijk ook de tent der samenkomst en haar voorwerpen, in welke tent die openbaring als 't ware geconcentreerd was.
De bizondere openbaring Gods echter zooals wij die bezitten, staat niet alleen op haar hoogsten trap, maar is ook niet meer lokaal geconcentreerd. Integendeel, zij is in de H. Schrift overal, zoover



als de Kerk zich uitstrekt, doorgedrongen. Hoeveel te meer moet dan nü die bizondere openbaring en heerlijkheid Gods, overal in de Kerk in zoo hooggaanden glans verschijnende, allerwege het volk heiligen! Gelijk eertijds de Naam en heerlijkheid Gods inzoover deze aan Israël geopenbaard en gegeven was, óók het uitwendig Israël aandeed, alzóó dat het u i t w e n d i g van het heidendom den He ere toegebracht was, ja zich somtijds, en vooral later, met de borst op de onderhouding der wet en de kennis der profeten toelegde, tot vorming van gemoed, bewustzijn en leven, zij het op gebrekkige wijze, tóch tot zekere hoogte, in de vreeze des Gods van Israël, — alzóó ook, en nog veel meer, nü. Ook nü doet die Naam óók het onbekeerde en onwedergeboren gemoed, bewijstzijn en leven aan, alzoo dat zij uitwendig van de onverschillige, onwetende en totaal ongevoelige wereld onderscheiden zijn. Alzoo onderscheiden, dat zij mèt de oprechten te zamen vormen de Kerk naar hare zichtbare zijde. Uitwendig allen geheiligd, gelijk Israël, en nog daar boven, door de uitwendige en gedeeltelijk zelfs innerlijke, aanraking en inwerking in de Kerk van den daar zijnden Naam en heerlijkheid van God als den Drieëenige. Want waarom zou vroeger die heerlijkheid ook het uitwendige volk eenigzins heiligen, en zelfs die heiliging bedoelen? Waarom toen? En waarom nu niet, nu zelfs die heerlijkheid grooter, en die openbaring sterker is? Waarom niet, waar het toch die geopenbaarde heerlijkheid of Naam van God is, die toén Israël, ook het uitwendig Israël, — en zoo ook en nóg meer, nü het volk Gods, ook het uitwendig volk Gods, doet zijn dat wat het is, in onderscheiding van en bóven de wereld die het omringt! Doch wij achten, dat het niet alleen die krachtige i nwerking van den Naam en heerlijkheid des Drieëenigen Gods is die reden is waarom de Schrift van Oud en Nieuw Verbond beide, van de heiligheid gewaagt ook van het uitwendige volk, Ex 29:43, 1 Cor. 7:14, Hebr. 10:29 enz. Ook reeds de enkele aanraking met dien Naam en heerlijkheid Gods heiligt. En dan is er sprake van de heiligheid dier tot zekere hoogte aangeraakten met de heerlijkheid Gods, niet om die aangeraakten eigenlijk te verheffen, maar de heerlijkheid Gods, welke toch betrekkelijk van God niet te onderscheiden is. (Het vorige werkje, bladz. 97, 98).



Zoo verstaan wij het al meer en meer wat het te zeggen is: gedoopt te zijn, — al is het nog maar alleen uitwendig of met water, en dus niet met den H. Geest, — in den Naam van den Vader, en den Zoon, en den H. Geest. Gelijk ook het gansche Israël kan gezegd worden te zijn gedoopt geweest in de openbaring Gods van dien tijd, 1 Cor. 10 : 2a. In overeenstemming hiermede was het, dat Israël ook in betrekkelijken zin deel had aan de geestelijke goederen, op de wijze als die openbaring Gods die medebracht, 1 Cor. 10 : 1—5, gelijk er ook onder het Nieuwe Verbond in betrekkelijken zin een deelhebben van allen is, oprechten en niet-oprechten, aan die goederen. Om den óvergang aan te duiden uit de bloote natuur-openbaring in den kring der Kerk, en in het nieuwe, Christelijke leven zooals het voortgebracht werd door de in die Kerk heerschende openbaring of Naam des Drieëenigen Gods, werd aan den ingang daarvan geplaatst, een doop of onderdompeling in water.
Door den uitwendigen Doop, d.i.: den Doop met water in den Naam des Vaders, en des Zoons en des H. Geestes, wordt dus de uitwendige Christelijke gedaante die de kinderen in hun geboorte uit bondelingen, aireede eenigzins hebben, en die degenen welke van buiten toetreden reeds eenigermate vertoonen door hun begeerte tot Kerk en Doop, voltooid. Van een wereldling wordt men een Christen, naar het uitwendige. Dat is steeds de dadelijke werking, en beteekenis van den Doop, n.1. van den uitwendigen Doop met water in den Naam des Drieëenigen Gods. Of om het kort samen te vatten, de Christelijke Doop is waarlijk, zooals Jezus hem voorstelt, n.1. een doop of indompeling in den Naam des Vaders, en des Zoons en des H. Geestes; een doop uitwendig in dien Naam, niet van den mensch naar zijn verborgen bestaan, maar een doop, — als aan menschen opgedragen om te bedienen, — van den uitwendigen mensch in dien Naam.
Dat is de Doop. En dat is dus zijn eerste beteekenis. Maar alle Gods werken zijn niet maar in het uitwendige, met een beteekenis alléén voor het uitwendige leven. Maar vooral de



Christen, verlicht door den Geest, ziet dieper. Juist als hij Gods werken leert opvatten als G o d s-werken, gaan ze hem ook dieper. Goddelijke gedachten vertolken ze en Goddelijke heerlijkheid, waarvoor de mensch anders blind is. Zoo is het ook met den Doop.
Die Doop in of met water, verricht naar het bevel des Heeren door Zijn dienaren die Hij heeft in Zijn Kerk, werkt, en teekent voor het oog duidelijk af, des doopelings feitelijk overgaan van de wereld die in het booze ligt, in de Kerk die als zoodanig gedragen wordt door en leeft in den Naam des Drieëenigen. Die gansche handeling die voor het bewustzijn bewerkt, en daaraan ook weergeeft, 's menschen uitwendig overgaan, geeft aan het geloovig bewustzijn ook weer wat verborgen is, niet door het natuurlijk oog gezien. Want de Christen, als hij deze dingen gaat in de kracht des Geestes door het geloof beschouwen, blijft niet aan deze oppervlakte hangen, al is ze reeds op zich zelf van nóg zoo groot gewicht. In dat uitwendige geloovig inblikkende, daar ziet zijn van Gods Geest verlicht oog ook, dat die uitwendige Doop in den Naam zijns Gods niet minder hem zegt en voor hem afteekent en betuigt dan dit, dat hij ook inwendig alzoo gedoopt is en overgegaan, overgegaan van het natuurlijk leven, en van het licht der natuur-openbaring Gods, dat in het natuurlijk hart nog gloort wegens de gemeene gratie, — in dat hoogere leven, in die hoogere openbaring Gods, die tot zaligheid is en om te slaken uit de banden des doods. Want Gods werken, óók die Hij zijn knechten laat doen, zijn waar, ook tot in hetgeen zij, — voor het door God onderwezen oor alleen verstaanbaar, — spreken toe. Den oprechten Christen spiegelt zijn Doop maar niet een overgang voor, van de wereld daarbuiten in den Naam Zijns Gods gelijk deze in de Kerk gegeven is, ten einde daar alleen wat het uitwendige leven betreft in te verkeeren, en zonder ware overzetting van uw innerlijk zijn daarin. Neen, Gods werken zijn volkomen waar, en alles wat zij aan een door Gods Geest kinderlijk en geloovig gemaakt gemoed doen verstaan, is vast als de bergen Gods. Zij zien in dezen uitwendigen overgang klaar, en met heldere en krachtige toepassing in de diepte van hun gemoed



hun verborgen overgang, van die algemeene openbaring en van dat leven der bloote natuur, in den volheerlijken Naam van God Drieëenig, en hiermede in het nieuwe leven en in de gemeenschap met den Drieëenige. Door het geloof zien zij in den uitwendigen Doop, die hun uitwendig leven brengt in den Naam des Drieëenigen, ook hun innerlijk plaats gevonden overzetting. Zij gelooven nu met volle verzekerdheid dat zij wedergeboren zijn. De Doop is voor het geloovig hart het teeken èn zegel van hun gewisse, niet maar uiterlijke, maar innerlijke en geestelijke, wedergeboorte.
Gelijk ook de Heidelbergsche Catachismus in het antwoord op vraag 73 belijdt, dat God ons door den Doop niet alleen wil leeren, dat, gelijk de onzuiverheid dcó lichaams door het water, alzoo ook onze zonden door het bloed en den Geest van Jezus Christus weggenomen worden,— maar veelmeer: dat Hij ons door dit Goddelijk pand en waarteeken wil verzekeren, dat wij zoo waarachtig van onze zonden geestelijk gewasschen z ij n, als wij uitwendig met water gewasschen zijn. En evenzoo luidt het antwoord op vraag 69. „Bondig en vast makende i n ons de zaligheid die Hij ons mededeelt." Dat doen onze beide Sacramenten, en dus ook de Doop, naar het zoo ware woord van onze Belijdenis in Art 33.
Niet alsof de Doop iets anders zegt dan het Evangelie, maar in Doop en Avondmaal wordt het Evangelie in zijn kern en inhoud aan ons bewustzijn nader gebracht, alzoo dat waar het Sacrament door Gods Geest recht tot den wedergeborene komt, alle twijfel verslonden wordt. In zijn doop ligt het leven des oprechten gelijk hij het naar den nieuwen mensch leeft, voor hem verklaard, als een leven dat in de kracht des H. Geestes door den Zoon is met den Vader. Laten wij veel inleven in onzen Doop, het zal ons aan geestelijke kracht doen winnen. En wij zullen meer oefenen van het geloof, dat de wereld overwint.
Die hooge beteekenis heeft de Doop voor hem die met een geestelijk oog hem beschouwt en die daarin leest wat de H. Geest hem daarin klaar maakt. Maar datzelfde zegt de H. Doop tot den onwedergeborene niet. De Doop liegt niet. Doch neem eens, dat de Doop ook tot den onwedergeborene sprak, dat hij, niet



alleen uiterlijk, maar ook innerlijk was overgebracht in den Naam, en dus hiermede in het licht en dies ook in de gunst van God Drieëenig — dan zou nog moeten gezegd worden dat de Doop hier sprak, wat niet waar was. Maar noch de Doop zegt dit, noch, al zeide hij het, kan de onwedergeborene dit lezen in dien Doop: hij mist immers het geestelijk oog, want hij mist den H. Geest.
Het is in dezen met den Doop eenigzins als met het Evangelie, van welke beide gezegd kan worden, dat zij denzelfden inhoud hebben, dezelfde taal spreken. Want men kan en mag niet zeggen dat de H. Doop nog iets anders of meer zegt, dat reeds uit het Evangelie te lezen is. Trouwens, wat zouden wij anders uit den Doop verstaan, dan het Evangelie ons reeds zegt? Alleen in zoover wij het Evangelie er uit kunnen lezen, is hij voor ons verstaanbaar en van waarde. Die taal die het Evangelie spreekt dus, komt ook tot ons. — maar op andere wijze, — in den waterdoop, gelijk ook in het Avondmaal. En wel op die wijze, dat wat in het Evangelie feitelijk reeds inligt, door het sacrament, — wanneer Gods Geest het in onze ziel brengt, — noch helderder en vaster in ons zielsbewustzijn wordt ingedrukt. Dus dezelfde boodschap, dezelfde taal, hetzelfde heil! Maar het Evangelie de duidelijke en eerste verkondiging daarvan; en het sacrament, het teek en, en zegel daaraan, dat kan worden een teeken en zegel ingedrukt in ons gemoed door Goddelijke verlichting en toepassing.
Datzelfde tweeërlei ontvangen, dat bestaat ten opzichte van den Doop, vindt ook plaats aangaande het Eva 11 ge 1 ie. Immers gelijk de onwedergeborene den Doop ontvangt, zoo ontvangt hij ook het Evangelie. Het spreekt tot den wedergeborene, maar het spreekt ook ter dege tot hém. Maar hij, die niet-wedergeborene, leest en vindt er niet in den troost, dien de oprechte er in vindt. En die troost dien de oprechte voor zich in het Evangelie vindt, staat er trouwens voor dien andere ook niet in. Want gelijk de Doop, zóó het Evangelie: het liegt niet. Dat een onwedergeborene er niet in vindt den troost dien de oprechte er in vindt, het komt maar niet daarvandaan, dat die onwedergeborene geen oogen heeft en geen tot zaligheid verlicht verstand. Maar ook dit is waar: er staat voor hem niet die troost in die er in te vinden



is voor het tot God herboren hart. Het spreekt hém eenvoudig niet zoo toe, als het ware kind van God. Niet minder is het met den Doop: deze heeft voor de niet-oprechten niet dienzelfden vollen inhoud als voor hen die wel oprecht werden gemaakt. Zoo min als het Evangelie, zegt het tot den niet-oprechte: zalig zijt gij, en: de zonden zijn u vergeven. En zóó min vindt hij dan ook zulk een taal in zijn Doop tot zijn hart gesproken. Dat hij er niet dat alles in leest en vindt, wat de wedergeborene er door de genade in vindt, het is niet aléén blindheid, het is óók dit, dat de Schrift hém waarlijk niet zaligspreekt en hem niet in den innigen zin van dat woord, een kind Gods noemt. Het Evangelie en zijn zegel, de Doop, spreken, behalve hetgeen ze in het algemeen zeggen een taal die alleen is voor den oprechte, en die alleen ook door dezen verstaan en gehoord wordt. Daar wordt iets in Evangelie en Doop gezegd tot den oprechte, wat er niet in gezegd wordt tot den niet-oprechte. En toch is het bij beiden hetzelfde Evangelie en dezelfde Doop. Èn Evangelie èn Doop zeggen van den oprechte en tot hem, dat Christus voor hem persoonlijk is, en van en tot den niet-oprechte slechts dit, dat indien hij geloofde, hij ook zalig zou worden door Christus.
Doch men versta ons wel. Het Evangelie als zoodanig, n.1. de verkondiging van het heil in Christus, wordt door hen die zich niet bekeeren, niet verstaan. Op dit punt moet er sprake zijn niet van een taal, die niet tot den onwedergeborene, en nimmer tot den niet-verkorene uitgaat. Neen, dat aanbod des heils èn dat verkondigde heil zelf, zijn hetzelfde, of ze uitwendig komen tot den verkorene of tot den verworpene, tot den wedergeborene of nog-onwedergeborene.
Daarvan spreken wij dus niet. Maar ten gevolge van den verschillenden stand, dien de menschen tot wie het Evangelie komt. daartegenover innemen, en innemen alzoo tegenover het aanbod van genade en leven, in dat Evangelie, bevinden zij zich ook verschillend toegesproken in dit Evangelie. En het bewustzijn van eigen verlossing dat bij den een het hooren of lezen van het Evangelie verwekt, dat verwekt het bij den ander niet.
Zoo, en niet anders is het met den Doop, die het Evangelie



beteekent en verzegelt. Een ieder voor zich beziet en beschouwt dien Doop hem toegediend, met eigen oogen, al naardat men innerlijk staat tegenover het Evangelie en hiermede ook tegenover den Doop, welken men, een ieder voor zich, heeft ontvangen, gelijk ook kan gezegd worden dat een ieder onzer het Evangelie voor zich zelf heeft ontvangen, en eenigcrmate aanvaard.
Die Doop, gelijk dat Evangelie', spreekt den een vrij, getuigende van zijn verlossing, maar de ander gevoelt zich, — als zijn geweten ontwaakt, — veroordeeld en verdoemd. En in elk geval, hij kent niet de innerlijke vertroosting en kracht noch van Evangelie noch van Doop. Hij ziet er alleen van buiten op. En als hij wat dieper ziet, hebben Evangelie en Doop alleen deze vrucht, dat hij gevoelt er geen deel aan te hebben, er innerlijk tegenóver te staan, — en zulks niet als Gods kinderen, die óók wel zulk een daartegenover-staan in zich ontwaren, maar dan tot hun smart en gru wen.De onbekeerde evenwel is in de boozemacht gevangen.
En nog meer wordt deze tweeërlei spraak van het eene zelfde Evangelie en den daarbij behoorenden Doop verklaard, als wij er op letten dat noch dat Evangelie noch die Doop op zich zélf staan, maar dat zij om zoo te zeggen staan in den dienst Gods, in den dienst des H. Geestes. In het Evangelie spreken maar niet die woorden op zich zelf; en in den Doop spreekt maar niet die waterdoop als zoodanig tot de zielen, maar door deze middelen bewerkt de H. Geest de zielen, spreekt tot haar, gelijk het Hem behaagt, en altijd zooals in overeenstemming is met den eeuwigen raad Gods. Wij zijn innerlijk blind voor de waarheid, en verstaan en aanschouwen haar aileen in zóóver als Gods Geest ze tot ons en in ons brengt. En zoo is het bij den aanvang en ook bij den voortgang. Ja ook het algemeene inzicht en gevoel dat de niet-bekeerden van de waarheid des Evangelies en ook van hun Doop en Christelijke roeping hebben, het is niet zonder de algemeene werking van dien H. Geest. Want ook zelfs op natuurlijk gebied, die kennis die op zich zelf niet tot zaligheid kan leiden, is als van boven, en van den Vader der lichten afdalende. En nog te meer, het gezicht dat een ieder, die onder het Evangelie en gedoopt leeft, voor zich bezit van de waarheid Gods, hetzij zaligmakend of niet, is door verlichting, algemeene óf zaligmakende verlichting, door den H. Geest.



Want in die woorden der Schrift en ook in den Doop komt God tot ons en spreekt tot ons doorZijn Geest, in Wiens dienst en niet daar zonder, dat uitwendig Woord en Evangelie en daarbij gevoegde Doop staan, om te doen het werk en welbehagen Gods.
Zoo wordt in den Doop den oprechte gesproken van zijn wedergeboorte. Niet alsof zijn Doop zijn wedergeboorte eerst volledig, of volkomen vast zou maken. Die wedergeboorte is ook zonder dien uitwendigen Doop vast en ontwijfelbaar. Maar zijn Doop verzekert hem bij Gods licht dat hij wedergeboren is. Of anders gezegd: als de oprechte over zijn Doop het rechte licht krijgt, het vólle licht krijgt, dan ziet hij voor zijn geestes oog daarin, dat het den Drieëenigen God behaagd heeft met hem niet maar uiterlijk, maar innerlijk en in het diepst van zijn menschelijk wezen, in ziel-zaligende gemeenschap te treden. Hij ziet dat God Drieëenig Zich zelf aan hem gegeven heeft. Hij ontvangt er een diepen en gevoeligen indruk van. Want in Zijn Naam en openbaring geeft God aan hem die waarlijk dien Naam kent, en in het licht daarvan wandelt, zich zelf. God Drieëenig zelf is met hem in gemeenschap en in verbond getreden. Hij wordt zich bewust in de diepte van het stil gemoed, dat zijn heil metterdaad onuitsprekelijk is, en hij raakt verlegen met deze groote zaak, hoe hij zich nu al zijn levensdagen voor he aangezicht van dezen grooten God eenigzins naar behoorenza gedragen. Gelijk God tot Abraham, toen Hij tot dezen nederkwam en zich zelf aan hem en aan zijn zaad gaf, zeide: Wandel voor mijn aangezicht en zijt oprecht". Want wie zich zoo bevoorrecht gevoelt, hij wordt zich helder bewust, dat die Heere nu ook allezins recht op hem heeft, en hij wil gaarne Zijn vriendelijk
aangezicht, niet bedroeven. *)
Dat is de kracht en de beteekenis van den H. Doop, wanneer een oprecht kind des Heeren tot dien Doop, ook aam hem bediend, recht leert komen en dien in zijn gemoed geloovig ontvangt. Dit zegt evenwel aan den niet-oprechte diens Doop n i et, en kan het tot hem niet zeggen. Die taal is daar voor hem niet in vervat.
*) Voortreffelijk en schoon achten wij wat Dr. Kuyper in dezen zegt in „Voor een Distel een Mirt", bladz, 38. (Nieuwe Uitgave.)



Want trouwens ook, de Geest die weet wat Hem van eeuwigheid behaagt, en in Wiens dienst de Doop zoowel als het Evangelie Woord staat, vergist zich in de sprake, die Hij nu, zoowel door Doop als Evangelie, tot hem doet uitgaan, n i et. De Doop zoowel als het Evangelie, kan tot den niet-uitverkorene, niet geheel hetzelfde van Gods wege te zeggen hebben, als hetgeen zij tot de anderen spreken op Gods tijd. En ook kan Doop en Evangelie tot den nog niet-wedergeboren verkorene nog niet geheel hetzelfde te zeggen hebben, als tot dengene die bij aanvang reeds het leven ontving waarop die taal des Evangelies en des Doops is aangelegd.
Hiermede zijn wij nu zoover gekomen, dat wij, verstaan kunnen in hoever het wèl waar, en in hoever het niet waar is, dat de Doop naar zijn aard en wezen en werking, de wedergeboorte onderstelt.
Datgene wat de Doop door de dienaren der Kerk bediend, op zich zelf genomen, is, n.1. een uitwendige Doop in den Naam des Vaders, en des Zoons en des H. Geestes, dèt onderstelt de wedergeboorte niet. Want naar zijn aard kan deze Doop ook aan niet-wedergeborenen toegediend worden. Het is niet met zijn wezen in strijd. Want die Doop is nu eenmaal op zich zelf genomen bloot van uitwendige uitwerking, en alzoo, op zich zelf genomen, zonder uitwerking op geestelijk of innerlijk gebied, waardoor hij bij een onwedergeboren hart in het geheel niet zou passen. Ja, het is niet slechts mogelijk, den Doop— dezen op zich zelf genomen, in zijn wezen en werking beschouwende — te bedienen aan zulken, die misschien zonder wedergeboorte zijn, maar het is zelfs roeping der Kerk, zulks te doen. Immers de Kerk is geroepen dien Doop te bedienen aan degenen die niet zéker wedergeboren zijn, maar aan hen van wie dit slechts zéker is, dat zij de daarmede overeenkomende gedaante bezitten. Het spreekt vanzelf dat déze Doop, de Doop n.1. die de dienaren des Heeren verrichten in den Naam van God Drieëenig, enkel dit veronderstelt, dat iemand er behagen in heeft óf er toe genegen is, om dezen doop d.i. deze uitwendige indompeling of dooping
6



in den Naam van God Drieëenig, of anders gezegd: deze uitwendige inlijving in de Kerk, te ondergaan ; — of ook onderstelt, dat iemand door natuurlijke geboorte reeds aanvankelijk eenigzins naar het uitwendige in het Verbond is, welk uitwendig in-zijn dan door een uitwendigen Doop in den Naam van den Drieëenigen God, zijn volle beslag en verwerkelijking verkrijgt.
De uitwendige gedaante dus, bestaande in die begeerte, of in dat krachtens geboorte reeds aanvankelijk eenigzins inzijn is de onderstelling van den Doop, de onderstelling van den Doop èn naar den regel dien de Schrift geeft voor zijn bediening, èn naar zijn eigen wezen, en algemeene werking.
Maar de verdere vrucht of werking des Doops onderstelt zeer zeker wèl de wedergeboorte. Ook dit is duidelijk en onwedersprekelijk. Zal de Doop ons zijn een teeken en zegel van onze wedergeboorte, dan natuurlijk dienen wij ook innerlijk die wedergeboorte te bezitten. Anders kan en zal onze Doop ons dit nooit zijn. Dan is en blijft onze Doop ons wel wat hij een ieder is, n.1. een daad waarbij men formeel, wat het uitwendige betreft, inging in de Kerk, en voorts een teeken en zegel van het Evangelie en zijn belofte, zooals die tot een ieder komt en een ieder verkondigd wordt, maar meer niet.
Want dit algemeene karakter van den Doop wordt door niemands ongeloovigheid te niet gedaan, n.1. dat hij is onze uitwendige overgang, en een zegel op de waarheid des Evangelies. De Doop wordt bij de aanvaarding van het Evangelie gegeven, en daarbij gevoegd. Hij komt met het Evangelie en behoort daarbij, en bevestigt dat. En wij dringen in dien Doop niet meer door, dan in dat Evangelie. En dat eerstgenoemde getuigt en bevestigt ons voor ónzen persoon, ook niet meer dan het andere. Beide stemmen met elkander in de hand des Geestes in alles volkomen overeen. Naar mate wij het Evangelie aannemen, kan zich voor ons het teeken en zegel ontsluiten. Alleen dit bevinden wij, dat het eene n.1. de Doop, het andere, n.1. het Evangelie, verzegelt en bevestigd. Getuigt nu het Evangelie dat wij des Heeren zijn, zoo verzegelt ons dit de Doop. Hij wordt ons een zegel, gehecht aan deze waarheid des Evangelies, zoodat deze troost des Evangelies voor ons een ontwijfelbare vastheid verkrijgt. Maar indien



het Evangelie ons persoonlijk door Qods Geest niet spreekt van ons wedergeboren-zijn, zoo kan de Doop ons onmogelijk een teeken en zegel zijn van hetgeen wij uit de stem des Evangelies nog nimmer beluisterden.
Zoo zijn wij gekomen aan het einde van ons onderzoek of de Doop, hetzij naar zijn bediening, hetzij naar zijn wezen, aard en werking, onderstelt, dat de doopeling wedergeboren is. Wij hebben gezien: niet naar zijn bediening, en niet naar zijn wezen, de doop geheel op zichzelf genomen,— maarwèl naar zijn eigenlijk-geestelijke vrucht en werking, en in zóóverre ook eenigermate naar zijn aard. Naar zijn vrucht of werking of aard n.1., om den oprecht geloovige van zijn wedergeboorte of innerlijke vereeniging met den Heere te verzekeren, en om alzoo bondig en vast in ons temaken de zaligheid die de Heere ons mededeelt, naar de woorden van onze Belijdenis, art. 33.
Overigens, en op zich zelf genomen, onderstelt de Doop geenzins de wedergeboorte. En er kan uit de bloote toebediening van dat sacrament dus niet besloten worden tot de wedergeboorte, of ook vermoedelijke wedergeboorte van iemand. Want wij bemerken het nu overvloedig: om gedoopt te worden, daartoe is niet iets verborgens noodig maar iets dat de menschen zien, en dat bepaald onder het oordeel der Kerk valt. En het is onnoodig nog eens er op te wijzen hoe geheele sc h are n gedoopt worden, en ook naar den wil des Heeren gedoopt worden. Want hoe schrikkelijk het is, af te wijken van de i n n igheid des Christendoms, den band ook uitwendig te verbreken, is de goddeloosheid nóg verder gevoerd, is nóg meer blijk van overgegevenheid aan zich zeiven en aan den booze. Alzoo, waar het Christendom nog zóóver in stand is, dat de Christelijke Doop nog gehouden wordt, daar moeten wij dit waardeeren, hoe wij ons ook moeten bedroeven over het gebrek aan geestelijk leven en zuivere kennis. Maar genoeg hiervan. De Doop, die naar zijn allereerste en algemeene bedoeling en werking, is een overbrenging, niet in het verborgen wezen, maar naar den uitwendigen mensch, van de wereld tot de Kerk, onderstelt en leert op zich zelf niet iemands wedergeboorte. Want de Doop op zich zelf, is toch niets anders dan een aanvangen van dat uitwendig in-zijn in Verbond en Kerk,



dat wij nu genoegzaam hebben toegelicht. Wel de vólle vrucht en kracht van den Doop onderstelt de wedergeboorte. Maar wij weten, dat het bedienen naar den wil Gods van den Doop aan een menschenkind, op zich zelf nog niet inhoudt, dat het Gods bedoeling is zoo iemand óók innerlijk, een lid der Kerk te doen zijn. De Doop in zijn völheid, is naar de vrijmacht der Goddelijke verkiezing, niet voor een ieder bestemd, die hem uitwendig behoort geschonken te worden.
In verband met een en ander hebben wij nog te overwegen enkele andere teksten die over den Doop handelen. Wij kunnen hierin wat minder wijdloopig zijn.
Eerst overdenken wij Rom. 6. Het geheel geeft den indruk, dat hier van een veel sterker werking des Doops gesproken wordt, dan zijn eerste werking of vrucht is. Die eerste werking of vrucht is immers dat de doopeling gedoopt wordt in den Naam des Vaders en des Zoons, en des H. Geestes, niet naar zijn verborgen zijn,— dit kan niet door menschenhand noch water geschieden, — maar wat zijn uiterlijken levensstand betreft. Hier echter een veel sterker werking of beteekenis van den Doop!
Immers zóó spreekt Paulus: „Wij die der zonde gestorven zijn, hoe zullen wij nog in dezelve leven?En dan gaat hij uit de kracht van den Doop der geloovige Romeinen aantoonen, dat dit van hen kan getuigd worden. Door en in hun Doop is het met hen geschied naar de duidelijke voorstelling des Apostels, dat zij der zonde gestorven zijn, zie na vers 2, de redeneering van vers 3-10 en de daaruit getrokken geheel op vers 2 kloppende conclusie in vers 11. Het hoofdstuk zet zich daarop in denzelfden toon nog voort.
De oprecht geloovige Romeinen waren alzoo volgens Paulusbetoog, der zonde gestorven. Dit groote feit heeft blijkbaar plaats gehad door hun Doop.Want zoovelen zij in Christus Jezus gedoopt zijn, zijn zij in Zijn dood gedoopt. En door dien Doop in den dood, zijn zij zelfs met Hem begraven, vers 4. Zóó zijn zij met Hem één plant geworden in de gelijkmaking Zijns doods. En aan dit door hun Doop, der zonde gestorven zijn met Christus, doet Paulus hen nu



gevoelen, hoe tegen-natuurlijk het voor hen zou zijn om in de zonde te blijven en te 1 eve n opdat de genade te meerder worde.
Nu is deze verklaring van de beteekenis of kracht des Doops naar wij meenen geenzins in strijd met de beschouwing waartoe Matt. 28:19 ons bracht. Reeds zagen wij dat het feit, dat de Doop, geheel op zich zelf genomen, is een uiterlijke inlijving in de Kerk, of inbrenging wat het uiterlijke leven betreft, in de sfeer der openbaring van God als den Drieëenige, in het geheel niet belet dat hij den oprecht geloovige, behalve dit, nog iets anders, ja veel meer is. Wij wezen er op, dat deze uitwendige Doop in den hoogheerlijken Naam desDrieëenigen Gods, onder de verlichting en toepassing des Geestes den oprechte heenwijst naar zijn innerlijk overgebracht-zijn. Toch is hier in Rom. 6 van nog iets anders sprake. Als teeken en zegel van eigen wedergeboorte, zoo werkt de Doop ook gewoonlijk niet in den aanvang. Zoo werkt hij gemeenlijk eerst na gedurende langer tijd in de Christelijke loopbaan geloopen te hebben. Doch het ligt voor de hand, dat bij hen die op volwassen leeftijd na waarachtige bekeering door den Doop zich in de Kerk laten inlijven, die Doop behalve de uitwendige inlijving, nog iets anders doet.
Voor zulken, die door een waarachtige bekeering er toe geleid worden, om zich door den Doop in de Kerk te laten opnemen, ten einde van nu voortaan, ook voor de gansche wereld hun plaats in te nemen, onder de schare der discipelen van Jezus, — voor hen is die uitwendige Doop in den Naam des Drieëenigen, op dat oogenblik nog iets anders. Zulken is toch hun doop inderdaad een „doop der bekeering", zooals van den Doop van Johannes gesproken wordt, Mark. 1:4 — een Doop dus, die öp hun bekeering moest volgen, die bij hun bekeering behoort, die hun bekeering tot een openbaar feit maakt, en waarin de bekeering als 't ware openlijk bevestigd en voltooid wordt. De Doop is een openlijk verklaren, dat deze God is hun God, en dat Jezus Die is, die Hij getuigd heeft te zijn. Zij zetten door hun Doop, en laten zetten door hun Doop, öp hun bekeering, voor God en wereld en de Kerk zelf, het zegel. Zie, het is als 't ware zoo: eerst hebben zij zich bekeerd, of indien gij wilt: de Heere heeft hen bekeerd in



het verborgen, in engen kring bekend, en hier en daar is het gerucht misschien doorgedrongen. Doch door hun Doop treden zij als't ware met deze bekeering naar b u i ten voor de werel d, ja voor alle schepselen en voor het aangezicht van God zelf, en aanvaarden deze hun tot nu niet openlijk bekend geworden bekeering nu ook met een openlijke en plechtige daad voor aller oog, met alle de gevolgen, die dit voor hen zal of kan medebrengen. In een woord: een vooraf bekeerde is zijn Doop de kroon op zijn bekeering. Het wordt als een opnieuw ingaan in Jezus, een in onderscheiding van zijn eersten Doop n.1. zijn wedergeboorte, nogmaals gedoopt worden in Jezus,— niet slechts zooals de niet-oprechten, die ook gedoopt worden in den Naam van den Vader en den Zoon den H. Geest, of zelfs eenigermate „in Jezus", om uitwendig een Christen te zijn. Maar de oprechte, als hij tot den Doop komt, schrijft met zijn hand andermaal: ik ben des Heeren, — voor de wereld openlijk, en de weerklank is daarvan ook in zijn gemoed. Er heeft, kan het bij oprechtheid anders in dien hoogen stond, plaats een opnieuw zich inleven in zijn bekeering, een opnieuw aangaan, van zijn zijde, van het Verbond met zijn God en Zaligmaker.
Op deze kracht en werking van den Doop, welke dit sacrament niet op en voor zich zelf heeft, maar die het toch gewis heeft bij bediening aan een oprecht bekeerde, ziet blijkbaar dit hoofdstuk. Ten einde de tot God bekeerde Romeinen op het krachtigst aan te grijpen, wijst hij er hen op, hoe het begin was van hun Christelijke loopbaan, gelijk die openlijk voor Kerk en wereld aanving met hun Doop. Was dat niet een gedoopt worden, niet maar uiterlijk in den Naam van Jezus, maar in Jezus zeiven, 6:3, een in levende aanraking komen andermaal met hun levenden Zaligmaker? En was het niet,— hoe kon het hierbij ook anders,— een gedoopt worden in zijn dood, en alzoo een mèt Hem der zonde sterven? Hoe zullen dezen nu op hun weg terugkeeren, en in de zo n de blijven, opdat de genade te meerder worde!
Zulken is hun Doop dus van stonde aan van nog meer beteekenis dan dat zij daardoor uitwendig gedoopt worden in Jezus. Want door de werking des Geestes die zich daarmede paart en door een daaruit voortkomende krachtige werkzaamheid des geloofs,



wordt de Doop ook in geestelijken zin tot een Doop in Christus Jezus. Met welken geestelijken Doop in Christus Jezus wij dus niet doelen op den éérsten verborgen Doop in Christus Jezus, n.1. de wedergeboorte, op welken de uitwendige Doop in den Naam van Jezus, welke door water en de hand des
menschen geschiedt, terugziet.
De uitwendige Doop wordt den oprechten doopeling door de geestelijke kracht die daarvan in het begin op hart en leven uitgaat, een Doop niet alleen uitwendig in Jezus, maar hij wordt verdiept tot een Doop ook geestelijkerwijze in Jezus. Een herhaalde Doop, in vergelijking met den eersten, innerlijken of geestelijken Doop, of wedergeboorte. De Doop met water in den Naam des Drieëenigen Gods, wordt den oprechten doopeling alzoo tot een groot feit niet alleen voor zijn uitwendig leven maar ook voor zijn geestelijk en inwendig leven dat het uitwendige beheerscht. Op deze oogenblikkelijke groote geestelijke beteekenis, welke de uitwendige Doop voor een op volwassen leeftijd bekeerd en gedoopt wordende, uiteraard heeft, wijst Paulus in Rom. 6. De ware bekeerden werden in hun Doop alzoo één plant met Christus in de gelijkmaking Zijns doods, — zonder daarmede te ontkennen, dat zij dit in beginsel reeds werden door hun vóór den uitwendigen Doop plaats gevonden wedergeboorte. Maar bij den uitwendigen Doop hebt ge bij den reeds bekeerde dat één plant worden met Christus in de gelijkmaking zijns doods, meer in een krachtige uitwerking en beoefening. De zaak wordt dan wat verder gevoerd dan zijn beginsel, en Christus begint meer een gestalte in hem te verkrijgen. Het eerste is nog meer het gansch ongevormde. De eerste krachtige stoot tot de verdere ontwikkeling van het nieuwe leven en tot zijn vorming, tot het verkrijgen van zijn eigen gestalte, die het in iederen wedergeborene tot zekere hoogte weder anders heeft, gaat bij reeds bekeerde doopelingen uit van den Doop met water, als een middel in de hand des Geestes.
Dat in Rom. 6 aan meer gedacht wordt dan aan den uitwendigen Doop, en wel aan den inwendigen Doop in Jezus en in zijn dood en begrafenis, komt misschien ook hierin uit, dat de Apostel hier niet spreekt zooals anders, van een gedoopt zijn in den



Naam van Jezus, maar in Jezus of Christus Jezus. En éénig onderscheid iigt hier zeker. Want de Naam brengt wel zuiver het wezen, maar toch is hier ook het vólle wezen zélf, rijker dan eenige Naam of openbaring die God vrijmachtig van Zich zeiven aan Zijn schepselen geeft. Daarom nu dunkt ons, dat die hier en ook in Gal. 3:27 te vinden spreekwijze van een dooperi in den Persoon zelf, nog iets diepers en innigers aangeeft. Opmerkelijk is ook dat op beide plaatsen, alwaar dat gedoopt zijn in den Persoon zelf voorkomt, gebruikt wordt een woordje, dat den kring van personen, die dezen Doop in den Persoon zélf, ontvingen, uit zijn aard scherp begrenst. Dit woordje is hosoi. Zoo vel en gij gedoopt zijt in Christus Jezus. De kracht van dit woordje om den bedoelden kring van personen scherp en nauwkeurig te begrenzen, wordt ook gevoeld uit Rom. 2 : 12. Waartoe dit hosoi nu juist op de beide plaatsen, alwaar, geheel tegen de gewoonte, sprake is van een Doop niet in den Naam, maar in den Persoon ? Is het Paulus' bedoeling hier onderscheid te maken tusschen den bloot uitwendigen Doop in den Naam van God Drieëenig of van Christus Jezus, èndegeestelijkeverdiepinghiervan, welke alléén bij hén plaats vindt die waarlijk wedergeboren zijn, welke geestelijke verdieping des Doops hij dan zou aanduiden als een doop in Christus, of in Christus Jezus, en dus als een Doop die meer dan de gewone Doop, met den Persoon zèlven in aanraking brengt?
Nu hebben wij te wijzen op Col. 2:11, 12. In vers 11 zegt Paulus, dat de bekeerde Colossensen besneden waren door een besnijdenis die zonder handen geschiedt. En dan volgt in vers 12: „zijnde met Hem begraven in den Doop, in welken gij ook met Hem opgewekt zijt door het geloof der werking Gods". Licht komt men er nu toe om het deelwoord „begraven zijnde" op te vatten als aanduidende hetzelfde tijdstip, als waarop het besneden zijn zonder handen plaats gehad heeft. Hiertegen is dit dat de Doop waarmede dat begraven zijn in verband gesteld wordt, als Doop van reeds bekeerden, volgde óp of né hun wedergeboorte, waarvan toch kennelijk vers 11 spreekt.
Ons dunkt dat zulk een doen samenvallen niet gebiedend



noodzakelijk is, en dat de bedoeling kan zijn, dat de Colossensen besneden waren met een besnijdenis die zonder handen geschiedt, en daarop ook gedoopt zijn, waarbij hun dan herinnerd wordt van welke kracht die Doop voor hen geweest is. Het geheel krijgt dan eenigzins het aanzien van een levendige opsomming van weldaden, die hun in hun hoofd Christus waren geworden.
Ook werden de geloovigen, gelijk die te Rome, in hun Doop met Christus begraven. Ja zij werden in dien Doop ook met hem opgewekt. Maar nu wordt hier ook bijgevoegd het middel, waardóór die Doop voor hen toen zij hem ontvingen, die geestelijke uitwerking gehad heeft. Paulus zegt geheel in overeenstemming met hetgeen wij over Rom. 6 zeiden, dat die werking van den Doop „door het geloof" plaats gevonden had. Deze toevoeging „door het geloof" behoort minstens bij het onmiddellijk voorafgaande: „in welken, n.1. in den Doop, gij met Hem opgewekt zijt". Doch het is niet onmogelijk, dat Paulus dit „door het geloof" ook heeft willen laten slaan op „zijnde met Hem begraven in den Doop". In elk geval is niet te bewijzen dat die bepaling „door het geloof" op dat eerste gedeelte van het vers niet doelt. De Doop, door de geestelijke verdièping welke hij bij den vooraf bekeerde verkrijgt, doet dezen alzoo met Christus begraven worden, en opgewekt worden. En dan wordt door dat slot „door het geloof der werking Gods, die Hem uit de dooden opgewekt heeft" de geestelijke oorzaak verklaard van dat bij gelegenheid van den uitwendigen Doop, begraven en opgewekt worden met Christus, en hiermede ook het middel waardoor en de wijze waarop die werking plaats heeft.
In Hand. 22:16 zegt Ananias tot Paulus na zijn bekeering: „laat u doopen en uwe zonden afwasschen". Hier bemerken wij dat de Doop is, wat van den Doop van Johannes werd geleerd, n.1. een Doop der bekeering tot vergeving der zonden. De Doop, die als zoodanig behoort bij de bekeering, en daarop behoort te volgen, en het eigenlijke uitwendige teeken is van de bekeerir.g, hetwelk naar buiten die bekeering getuigt, die Doop leidt nu ook tot de vergeving der zonden. Dat is: hij leidt het geloofsbewustzijn tót de vergeving der zonden, tot de erkentenis



van en het smaken van die vergeving. Trouwens een gedoopt worden in Christus, is ook een gedoopt worden in Zijn dood. De Doop geloovig beschouwd wordende, doet duidelijk zien en verstaan tot innige overtuiging toe, dat ons de zonden vergeven zijn, vergeven in Christus door middel van Zijn bloed. Geheel in overeenstemming met Art. 33 onzer Belijdenis: de sacramenten, en zoo ook de Doop, heeft de Heere gevoegd bij het Woord des Evangelies, om te beter aan onze uiterlijke zinnen voor te stellen, zoowel hetgeen hij ons te verstaan geeft door zijn Woord (n.1. de vergeving onzer zonden) als hetgeen Hij inwendig doet in onze harten (n.1. onze wedergeboorte), bondig en vast makende in ons de zaligheid die Hij ons mededeelt. Gelijk ook ons Doopsformulier het zoo juist leert: de H. Doop betuigt en verzegelt ons de afwassching der zonden door het bloed en den Geest van Christus, n.1. aan hen die waarlijk den Heere toebehooren. En dezelfde taal beluisteren wij in het antwoord op de vragen 69 en 73 van onzen Heidelbergschen Catechismus.
Zoo kan gezegd worden met de woorden van Paulus in Gal. 3:27, dat wie gedoopt is in Christus, Christus aangedaan heeft. Die bloot uitwendig gedoopt wordt in den Naam des Vaders en des Zoons en des H. Geestes, of wat in den grond hetzelfde zegt: in den Naam van Jezus of Christus, die doet Christus aan, naar het uitwendige. Waarom dan ook, in Hebr. 10: 29 zelfs eenigermate gezegd kan worden, dat zij door het bloed van Christus „geheiligd" zijn, ja in 2 Petr. 2:1, dat de Heere zulken betrekkelijkerwijze „gekocht" heeft.
Toch kan hier slechts van een aandoen van Christus gesproken worden in een geheel oneigenlijken en verwijderden zin. Het is meer alléén een aandoen van zijn Naam of openbaring, of een ingaan daarin wat den uitwendigen levensvorm betreft. En in elk geval zal op dit bloot uitwendige in Gal. 3 : 27 niet gedoeld zijn. Het eigenlijke en ware aandoen van Christus heeft plaats bij de oprechten onder het volk Gods. Dezen waren echter vóór hun Doop reeds in Christus inwendig en geestelijk. Maar wanneer het daartoe komt, dat zij zich ook door den Doop uitwendig in de Kerk laten inlijven, dan doen zij óók



Christus aan uitwendig en openlijk voor wereld en Kerk, en tevens bij vernieuwing verborgen en geestelijk, omdat dit beslissende en hooge feit van hun zichtbaren Doop niet kan nalaten krachtig hun geloofsbewustzijn aan te grijpen.



3. Zal de Genade verzegeld worden, dan dient ze vooraf te gaan.
Martijr Vermilius oordeelt volgens Kramer pag. 169, aldus: „Deze genade, de H. Geest en de genade van Christus, moet aan den Doop voorafgaan, want volgde ze, dan werd zeniet verzegeld, omdat ze feitelijk ontbrak, gelijk bij de ongeloovigen geschiedt".
Geheel denzelfden geest vindt men in deze uitspraken van de Heraut en van Dr. Kuyper:
De Heraut No. 1225 (Recensie op Dr. Bavinck's „Ouders of Getuigen" kolom 2) geeft als het gevoelen der vaderen aan, dat in den Doop metterdaad een genade aan het kindeke werd medegedeeld, „zij het dan al niet zooals Rome wilde, de genade der wedergeboorte, dan toch een genade gave Gods". En in het volgende No. (in de voortzetting dier recensie): dat het kindeke zoo spoedig mogelijk moest gedoopt, omdat „Gods bevel dit eischt en God in den Doop een genade mededeelt aan het kindeke, die zoo spoedig mogelijk, moet worden gezocht". *)
Zie Dr. Kuyper, „Voor een Distel een Mirt", bladz.60, 61, (Nieuwe Uitg.) in het hoofdstuk dat getiteld is: „Gij zult met den Heiligen Geest gedoopt worden", reeds aangehaald in ons vorig werkje bladz. 16.
Dr. Kuyper in E Voto (Zondag 27 pag. 15) zegt: „De Heilige Schrift kent geen ander Sacrament, dan zulk een dat strekt, om een
*) De cursiveering is van mij.



voorhanden geloof te sterken; en waar dus geen oorzaak is, om geloof te onderstellen, mag ook niet gedoopt worden. „Wie geloofd zal hebben en gedoopt zal zijn, die zal zalig worden".
Dit standpunt komt hierop neer. De Doop die immers niet alleen een teeken maar ook een zegel is der genade, eischt en leert hiermede, dat die genade n.1. de wedergeboorte en zondevergeving, hem voorafgaat. Daar het nu vaststaat, dat de kinderen volgens het beginsel der Schrift moeten gedoopt worden, ligt het hiermede voor de hand om van de uitverkorenen onder hen te stellen dat zij die wedergeboorte wel reeds zullen bezitten, en van de kinderen in het algemeen: dit altans te onderstellen.
De Doop is, wij zagen het, als een zegel aan het Woord Gods toegevoegd, n.1. als een zichtbaar teeken om nog te bevestigen wat ons het Woord reeds te lezen en te hooren gegeven heeft. Doch bovendien kan de Doop nog een zegel zijn, door genade met zich te voeren voor hen die hem ontvangen. In dien zin een zegel is de Doop alleen voor de uitverkorenen en wel nadat zij de wedergeboorte ontvangen hebben. Welke genade het is, die hij hun medebrengt, hebben wij nagegaan.
Laat ons nog even het ons voor oogen stellen: 1". De genade die ons in Rom. 6 en Col. 2: 12 wordt voorgesteld, n.1. dat de Doop bij hem die na oprechte bekeering tot de Kerk overkomt, door de werking des geloofs te weeg brengt een versterking van de genade die hem gewerd. De overgang, die in beginsel reeds in zijn bekeering, ingesloten wedergeboorte, plaats had, wordt nu door hem publiek en formeel en voor God, nóg eens beleden, en aanvaard, en hij laat zijn gedane keuze openlijk door de Kerk van Christus bezegelen, en zoo zich, óók wat den uitwendigen levensvorm betreft, maken tot hetgeen hij in het verborgen reeds werd: n.1. een discipel van Jezus. Dit bewerkt door den terugslag hiervan op zijn geloovig gemoed, een versterking van hetgeen innerlijk in hem reeds plaats vond: een dooping opn ieu w door de kracht die uitgaat door het geloof, van den uitwendigen Doop in Jezus, en hiermede in Zijn dood.
2U. Een, gewoonlijk na donkerder dagen, tot rijper geloofsbe-



wustzijn komen, door de kracht die ook dan van den Doop onder de bewerking des Geestes uitgaat. Dan gaat dus de Doop door het geloof vérder werken, n.1. om ons te versterken niet maar in de keuze die wij eenmaal deden, maar om ons geestelijk licht te vermeerderen, onze geestelijke kennis èn ten opzichte van hetgeen God ons in Zijn Woord meldt, n.1. de vergeving onzer zonden, èn ten opzichte van hetgeen Hij innerlijk aan en in ons gedaan heeft, n.1. onze wedergeboorte en bekeering. Beide doet Gods Geest door ons geloofsbewustzijn te richten op onzen eenmaal ontvangen uitwendigen Doop in den Naam des Vaders en des Zoons, en des H. Geestes. In de hier bedoelde werking doet de Doop zich kennen als een Doop niet maar „der bekeering", maar ook „tot vergeving der zonden", of een doop die strekt tot afwassching der zonden. En voorts als een Doop die ook in dézen zin is „een Doop der bekeering", dat hij ons van onze waarachtige bekeering, ingesloten wedergeboorte, geestelijk verzekert.
Dat is de vrucht van den Doop, gelijk ons leeren de uitspraken der H. Schrift en de aard de Doops, welke Doop den oprechte niet dient, om hem als in een schoone schilderij slechts een schoon, doch geestelijk onwaar, tafereel voor te stellen, en hem alzoo te bedriegen, maar om hem een gewissen en allerkrachtigsten troost te bieden.
Nu zegt men, dat aan de kinderen, wijl hun de Doop toekomt, de wedergeboorte reeds moet toegeschreven worden, zoover zij uitverkoren zijn. Want toch, waar de genade niet is, daar kan zij niet verzegeld worden, en dus zou alzoo de Doop zelfs voor de uitverkoren kinderen geen zegel zijn, hetgeen wij niet mogen denken.
Wij hebben hier gezien wat de vrucht is die de uitverkorenen van den Doop genieten kunnen. En wij gevoelen tevens, dat geen dezer werkingen door den Doop op het bewustzijn der pasgeboren kinderen kan uitgeoefend worden, eenvoudig omdat dit bewustzijn nog slaapt: zij nemen nog niet waar wat er met hen gebeurt noch wat er om hen plaats vindt, noch verstaan er iets van. Nu zijn al de beschreven versterkende werkingen die naar wij zagen een vrucht van den Doop zijn, een gevolg van de godvruchtige



en geloovige beschouwing en betrachting van eigen Doop, in den tijd van het ondergaan van den Doop of later. Dit neeint echter niet weg, dat de kinderen, indien zij wedergeboren worden, later de beteekenis die hun Doop voor hen heeft, kunnen leeren kennen en de kracht die er van uitgaat onder de toepassing des Geestes.
Natuurlijk is voor hen de toestand eenigzins anders dan voor zulken die op later leeftijd na oprechte bekeering tot de Kerk overkomen. Bij zulken moet plaats hebben, wat bij de kinderen reeds gedeeltelijk bestond. Degenen die van buiten overkomen toch, staan buiten de Kerk, waar die kinderen reeds wezenlijk eenigzins in staan, n.1. wat het uitwendige betreft. Degenen die van buiten tot de Kerk komen, worden door den Doop nu voor het uitwendige geheel in de Kerk ingebracht. In den Doop geschiedt die groote overgang, zoover die uitwendig moet plaats hebben. In den Doop wordt die overgang van de wereld tot de Kerk, van de natuur tot de genade, gesymboliseerd en als 't ware toegespitst. Die overgang komt hier in zijn scherpte uit, en heeft hier in zijn scherpheid plaats. Terwijl er van te voren reeds ook voor de omgeving, een overbuiging was tot Verbond en Kerk, heeft door den Doop het beslissende feit zelf plaats, zoo zichtbaar, zoo duidelijk mogelijk. Vóór het ingaan in het water of vóór de besprenging, tot de heidenen of Joden behoorende, maar daarna terstond van dat oogenblik af een Christen, en niet anders. Dit maakt dien Doop tot een geweldig feit, hèt groote feit in zoo iemands leven, een feit dat daarom onder de leiding des Qeestes zoo groote beteekenis en uitwerking heeft op het pasbekeerde Christelijk gemoed.
Maar zie, alzoo gaat het bij den Doop der kinderen niet toe. Die komen door den Doop niet pas in de Kerk. Dit kan men niet zeggen: zij waren er uitwendig reeds wezenlijk in. Alleen, dat in-zijn heeft zijn uitwendig teeken, zijn uitwendige vorm, zijn volle verwerkelijking, nog niet. Maar toch moeten zij gezegd worden van te voren reeds te zijn in de Kerk, voor het uitwendige, — zoo zeker als Gods Woord niet onder stoelen en banken kan gestoken worden, hetwelk de kinderen niet doopt om ze in de Kerk op te nemen, maar ómdat wij weten dat ze daarin zijn. Waaruit zien wij dat zij tot de Kerk behooren? Uit



hun geboorte uit leden der Kerk. D i e geboorte doet hun reeds tot het Verbond en dus tot de Kerk behooren uitwendig. Maar de Doop zet daarop het Goddelijk zegel. De Doop behoort nu eenmaal bij de uitwendige gedaante van een Christen, of van een lid der Kerk. De Doop is het ook, die een kind, eerst tot de Kerk gelijk deze uitwendig zich doet kennen, form e el voegt. Die Doop is als 't ware ook hier het openbaar kerkelijk stem pe 1 dat er op wordt gezet. De Doop zegt, en bevestigt openlijk bij zulk een kind wat waar is, n.1. dat zulk een kind, hoewel het nog niet uit eigen optreden tót de Kerk kan komen, daar reeds toe behoort door zijn geboorte.
De Doop brengt dus bij zulk een kind het uitwendig behooren tot de Kerk niet eerst tot stand, gelijk bij een die op volwassen leeftijd tot de Kerk komt. Dat had reeds plaats door zijn geboorte uit een of meer leden der Kerk. Op dit punt heeft alzoo de Doop van een kind een beetje minder beteekenis.
En daarbij komt dan nog, dat zulk een Doop geheel en al buiten het bewustzijn van het kind omgaat. Als overgang tot de Kerk, tot het volk des Heeren, werkt de Doop dus op het bewustzijn van hen die pasgeboren gedoopt werden, niet. De genade die daardoor anders in den aanvang verkregen wordt, wordt door het kind niet ervaren. Hoofdzakelijk alleen die beide andere zegeningen komen hun uit den Doop door de werking des Geestes op later leeftijd toe. Hoewel ook niet vergeten moet worden, dat te voren van den Doop een krachtige opwekking kan uitgaan tot het doen van de goede keuze, en om den Heere te smeeken om zijn genade en om bekeering.
Te zeggen: uit den Doop als zegel volgt, dat de kinderen reeds wedergeboren moeten zijn, dit onderstelt dat de Doop ook buiten het bewustzijn om, werkt. En toch, de drie of vier werkingen des Doops die wij uit den aard van den Doop en uit de aanwijzingen der H. Schrift vinden, hebben daardoor plaats, dat de H. Geest dat teeken tijdens of na het ontvangen er van, onder Zijn verlichting brengt tot het geloofsbewustzijn. Maar hier hebt gij dan een werking van den Doop geheel hiervan verschillende en die wij in Gods Woord niet vinden aangewezen, noch vermeld, een werking van den Doop



buiten de werking van bewustzijn en reden, die nog niet ontwaakt zijn, om. En daarom is dit ook een werking die niet plaats heeft dóór den Doop en dus eigenlijk niet is een werking of vrucht van dat sacrament. En het is zeker ook niet een werking in overeenstemming met de gewone werking van den Doop in het bizonder, en met die van de sacramenten in het algemeen.
Want hetgeen nog eenigzins op een werking buiten het bewustzijn om gelijkt, is hetgeen bij het gebruik des H. Avondmaal wel schijnt plaats te hebben. Bij het gebruik van dit sacrament kan het wel gebeuren dat er een werking op het innerlijkst bestaan van den geloovige plaats vindt, waarvan hij op dat oogenblik zich niet bewust is. Doch ten eerste vindt het erkennen van zulk een werking van het Avondmaal in de Schrift steun, daar deze het brood noemt een gemeenschap des lichaams van Christus, en den wijn een gemeenschap Zijns bloed. Want toch, waar een gemeenschap plaats heeft aan het lichaam en bloed van Christus, daar kan er ook buiten het oogenblikkelijk besef van den wedergeborene om, wel een werking van op Zijn ziel uitgaan. Trouwens het is, ook buiten het Avondmaal om, niet altijd mogelijk om alles te verstaan wat er in onze ziel op een oogenblik plaats vindt, of is. Er kan op een oogenblik door Gods Geest in ons gewerkt worden, hetgeen, waarvan wij ons niet helder bewust zijn, in dién zin, dat wij het niet recht kunnen verklaren of omschrijven. Waarom zou dit ook niet kunnen geschieden bij of door het gebruik des Avondniaals, en waarom ook niet bij of na het ontvangen van den Doop, bij een die tot bewusten leeftijd is gekomen ?
Doch dit is het kenmerkende van alle werking, waarvan men kan zeggen, dat zij middellijk dóór het sacrament of dóór het Woord is, dat zij zich aansluit aan het sacrament dat gebruikt wordt, of aan het gehoord wordende of gehoorde Woord. Er is dan meer of minder een geestelijke aanraking met dat sacrament, of met dat Woord nu af vroeger geweest. Het uitwendig geziene of gehoorde, wordt door Gods Geest alzoo in ons gebracht dat wij het hooren en zien niet maar met een natuurlijk verstand, maar op geestelijke wijze en in het diepst van ons gemoed. En dan kan zulk een werking die waarlijk gezegd kan worden, te zijn, of te geschieden, dóór middel van Woord of



sacrament, op het oogenblik dat zij plaats heeft, meer of minder door ons bewustzijn verstaan, begrepen en omvat worden. Doch het kan óók zeer goed gebeuren, dat wij aan den disch onzes Heeren hebbende mogen aanzitten, daarna eerst ontwaren dat wij daar ten eeuwigen leven gevoed en gelaafd zijn geworden. Maar ook deze werking ging onder de leiding des Geestes uit, van een met bewustzijn ontvangen en zien en persoonlijk aannemen en gebruiken door den oprecht geloovige van het Avondmaal, en van het hooren van die beteekenisvolle woorden des Heeren: „dat is Mijn lichaam", „dat is Mijn bloed".
Gij gevoelt dus, dat men, door uit den Doop als zegel, tot het reeds wedergeboren-zijn der kinderen te besluiten, aan den Doop een werking toekent op het hart des menschen, geheel verschillend van de wijze waarop God anders dóór Zijn genademiddelen in het algemeen, werkt. Het gaat hier wel een weinig den weg op van het „ex opere operato", al wordt hier niet de wedergeboorte gewerkt, maar óp de onderstelde wedergeboorte gewerkt. Want het geschiedt door een werking des Geestes, plaats vindende door middel van, of altans bij, een bloot uitwendig doen, of ontvangen, geheel buiten de noodzakelijkheid om, van een deelnemen van het geloovig bewustzijn daaraan.
En nu willen wij ook nog niet eens zeggen, dat dit niet kan, indien God n.1. besloten had om den Doop op die wijze tot een middel der genade te doen zijn. Maar dit zeggen wij slechts, dat èn de H. Schrift zulk een werking van de genademiddelen in het algemeen, en van den Doop in het bizonder, niet leert kennen — èn dat zulk een werking ook niet in overeenstemming is met den aard der genademiddelen in het algemeen, en met den aard der sacramenten, en van den Doop, in het bizonder *)
Immers dit is de aard der sacramenten, dat — terwijl het Woord ons het Evangelie doet hooren, — het sacrament ons datzelfde doet zien. Terwijl het Woord door de poorte van het oor heen onze ziel en ons bewustzijn bereikt, voegt de Heere daar nog bij het sacrament, om hetzelfde ons nog voor te stellen en nader op het hart en in ons bewustzijn in te drukken, door
*) Dr. Bavinck, Geref. Dogm. IV, pag. 231 bovenaan, 233, 234, 238, 246.



de poorte van het oog heen. Zij zijn dus op ons menschelijk bewustzijn aangelegd, om daardoor te arbeiden onder de genade des Geestes aan onze zaligheid. Nu een werking daarbij te leeren, die buiten dat bewustzijn omgaat, en in zóóver alleen middellijk door die uitwendige zaken tot en in ons komt, dat zij die bloot die uitwendige „genademiddelen" vergezelt, — die echter dan geen eigenlijke middelen meer zijn — dit dunkt ons geheel en al buiten de lijn, en alleen dan waarlijk geoorloofd, indien God ons zulk een werking van eenig sacrament zelf duidelijk in Zijn Woord leert.
Wanneer men dus, ter wille van de waarheid dat de kinderdoop niet een ander, maar wezenlijk volkomen hetzelfde sacrament is als de bejaardendoop, uitspreekt dat de kinderen zoover zij uitverkoren zijn, ook reeds wedergeboren zijn, dan heeft men daarmede den kinderdoop nóg niet uit de bizondere positie waarin hij verkeert, bevrijd. Want uitgaande van de leer dat de Doop onderstelt de wedergeboorte, zegt men nu: dus moeten de kinderen wel voor wedergeboren worden gehouden. En nu schijnt de kinderdoop aan den bejaardoop waarlijk geheel gelijk gemaakt: immers het verschil dat scheen te bestaan, is uit den weg geruimd; de kinderen, zoowel als de volwassenen die gedoopt worden, kunnen nu gedoopt worden op wedergeboorte, en ook bij de kinderen kan de Doop als een zegel werken. Maar zoo vervalt ge van de eene abnormaliteit weer in de andere. Nu is het niet meer een Doop op een andere onderstelling, maar nu wordt het een Doop met een geheel abnormale werking. Dus, hetgeen waaróm men meende bij den kinderdoop de wedergeboorte te moeten onderstellen, dat wordt daardoor niet verkregen. Ten opzichte van den kinderdoop blijft men verkeeren in een zekere bizondere positie. Ook, zooals wij deden gevoelen, in onze beschouwing.
Die bizondere positie, welke den kinderdoop in onderscheiding van den bejaardendoop aankleeft, onderscheidde natuurlijk ook de besnijdenis der Israëlietische kinderen, van die der heidenen die in het volk Israël werden ingelijfd. Die positie, of dat verschil als ge wilt, moet stil zoo gelaten, en aanvaard worden.



Nu komt ten slotte de vraag te pas, wat de redelijkheid is van een Doop, die, hoewel zegel van de genade der wedergeboorte en der schuldvergeving en in het algemeen dienende tot versterking des geloofs, toch toegediend wordt niet aan wedergeborenen, of aan menschen als wedergeborenen of in de onderste 11 ing van wedergeboorte. Deze poging om hetgeen ons Gods wil en bevel is, te b eg rij p e n, is, mits wij er verre van zijn om in dit begrijpen de diepste grond van ons geloof en handelen in dezen te zoeken, niet te verwerpen. Integendeel, ze is veeleer Gode welgevallig, zoo ze binnen de perken van het geopenbaarde blijft.
De Doop is zegel, niet maar in het algemeen van het Evangelie of van het Woord, en van het heil dat in Christus zondaren verkondigd wordt, maar hij is ook zegel van geestelijke genade, n.1. zegel daarvan, dat de gedoopte de inwendige en geestelijke genade, d.i. : de wedergeboorte en vergeving, bezit en deelachtig is. Zegel is dus de Doop niet maar van de belofte, dat God in geval van geloof den gedoopte zal aannemen, maar veel meer: ook zegel voor den oprechte daarvan, dat aan hem de belofte des heils bij aanvang vervuld is. Dat is de Doop, omdat hij niet liegt. Hij is teeken èn zegel of bevestiging, van de afwassching der zonden door Jezus Christus, d.i.: door het bloed en den Geest van Jezus Christus, d.i.: van de wedergeboorte en de vergeving. Want de Doop als zoodanig beteekent en verkondigt den geloovige zijn gedoopt-zijn, niet maar uitwendig, maar inwendig in den Naam des Vaders, en des Zoons, en des H. Geestes, of hetgeen hetzelfde zegt: in den Naam van Jezus, en dat is ook een gedoopt-zijn in Zijn dood. D.i.: zijn Doop beteekent en verzegelt hem zijn wedergeboorte en de vergeving zijner schuld. En dus vergewist zijn Doop hem levendig van zijn deelgenootschap aan het eeuwige leven, ja is hij een krachtig middel om in hem op te wekken de beginselen der eeuwige vreugde.
Dat is de Doop. Want de taal des Doops liegt niet. Want de God des hemels spreekt de waarheid, zoowel door Zijn Doop als door Zijn Woord tot de ziel van Zijn gunstgenoot. Daarin rust het geloof en het aanbidt God in de heerlijkheid des heiligdoms.
Maar nu vragen wij met des te meer aandrang: waar is de redelijkheid van het toedienen van dezen Doop die naar zijn aard



voor den oprechte een zegel is van inwendige en geestelijke genade, — niet maar van een belofte, maar van de belofte als een bij aanvang in hem vervulde,— ik zeg: nu is de dringende vraag deze: waar is de redelijkheid van de bediening van dezen Doop niet aan wedergeborenen, ten minste niet aan hen a 1 s zoodanig, en niet aan menschen in de onderstelling van wedergeboorte, maar alleen op het vertoon en van de gedaante er van, een gedaante die uiteraard zeer vele malen niet-wedergeboren eigen is.
Ten eerste wordt deze zaak terstond volkomen redelijk, alleen reeds hierdoor, dat God de Heere ze blijkbaar gewild heeft. Immers het is volkomen redelijk te gehoorzamen wat God beveelt, ook al begrijpen wij het niet.
Doch voorts wordt ze hierdoor te meer redelijk, dat de Doop zegel is van de wedergeboorte en vergeving des gedoopten, niet op en door zich zich zelf. Hij is niet zulk een zegel, en hij werkt niet als zulk een zegel, op zich zelf of door zich zelf, niet „ex opere operato". Daar moet bij den Doop bijkomen geloof, en wel geloofswerkzaamheid. De Doop wordt den oprechte zulk een zegel door den H. Geest, zich bij dien Doop parende en den geloovige zijn Doop op en in zijn gemoed drukkende, hetgeen werkt verheldering des bewustzijns en de zalige wetenschap dat men niet maar wat het uitwendige leven betreft, maar bovendien wat nóg meer zegt: inwendig en verborgen, en voor alle eeuwigheid onverbrekelijk! gedoopt is in den Naam des Vaders en des Zoons, en des H. Geestes; of gedoopt, want zakelijk verschilt dit niet: in Jezus, en dus ook in den dood van Jezus.
Die geestelijke kracht, en kracht van boven, zit alzoo niet in den waterdoop op zich zelf. Niet die uitwendige Doop, die uitwendige overplaatsing op zich zelf, in den Naam van God als den Drieëenige, heeft die kracht of dat vermogen. De Christelijke Doop op zich zelf is een overplaatsing wat het u i t we n d i ge leven betreft, — wat ook zelfs bij den onwedergeborene gedeeltelijk tot in het bewustzijn kan doorwerken, maar zonder te kunnen doordringen tot de spil zijns bestaans, — in den Naam van God Drieëenig en in de sfeer waar die Naam woont en heerscht. Dit is de Doop in zijn werking en beteekenis op zich zelf, en



zonder dat Gods Geest nu zich op zaligmakende wijze paart aan den Doop. Want zal de Doop ons tot zaligheid bevorderlijk zijn en ons worden een zegel van aanwezige genade, dan moet hij door Gods Geest dat voor ons gemaakt worden. Het is waar, het ligt maar hieraan, dat ons oog ten opzichte van onzen Doop op zaligmakende wijze verlicht wordt, maar dit geschiedt door Gods Geest, zich voegende bij onzen Doop tijdens of na het ontvangen er van. De Doop zélf is niet zulk een zegel en kan als zoodanig niet werken. Wel kan gezegd worden, dat de besnijdenis Abraham was een zegel van de gerechtigheid des geloofs. Maar dit was die besnijdenis, omdat zij het door Gods Geest Abraham ge word e n was. Zonder dat was de besnijdenis Abraham zulks niet geweest, en had zijn besnijdenis alzoo niet in hem gewerkt of kunnen werken. De Doop op zich zelf verzegelt het Woord of het Evangelie. Daarvan is het zegel, ook zonder onze geloofswerkzaamheid. Maar zegel van aanwezige genade is zij den geloovige niet op en door zich zélf. Hij is dat alleen door Gods Geest, en als Gods Geest hem dit maakt.
Zoo is dus de Doop voor een onwedergeboren gedoopte alléén een uitwendige overbrenging van de wereld in de Kerk. Verder werkt zijn Doop niet, zoolang hij altans niet innerlijk of geestelijk gedoopt werd, d.i.: de wedergeboorte ontving. Verder werkt zijn Doop niet. Of anders gezegd: meerdere kracht zit in den Doop op zich zelf genomen niet. D.i.: als Gods Geest hem niet meerdere kracht verleent, hetgeen Hij alleen doet in geval van wedergeboorte, heeft de Doop alleen de innerlijke kracht om iemand van de sfeer waarin slechts Gods algemeene openbaring heerscht, naar het uitwendige over te brengen in die hoogere sfeer, n.1. in die van Gods bizondere openbaring. Meer kan en mag aan den Christelijken Doop, op zich zelf genomen, niet toegeschreven, of men zou geestelijke en zaligmakende werkingen moeten gaan toekennen aan stoffelijke en bloot uitwendige handelingen; of ook: het zuiver uitwendige en stoffelijke een zekere magische, of verborgen en geestelijke kracht toekennen, een andere of hoogere kracht in elk geval, dan God aan het stoffelijke en uitwendige of zinnelijke, op zich zelf verleend heeft.
De Doop gelijk hij op zich zelf is, m.a.w.: de uitwendige Doop,



is bij het uitwendige Woord Gods of de prediking des Woords gevoegd, om daarvan een teeken, ja een waarteeken, d.i.: een zegel, te zijn van Gods wege. Verdere verzegelende kracht of beteekenis heeft de Doop, tenzij de Geest Gods dit werkt, niet. Trouwens, hoe zal de Doop zegel zijn van nog iets anders, dan van het Woord en Evangelie, gelijk het tot ieder komt?Zal de Doop zegel zijn van nog iets anders, als er niet méér is dan het uitwendige Woord en Evangelie? Wij bedoelen, hoe zal de Doop zegel van inwendige en aanwezige genade zijn, zegel van wedergeboorte en vergeving zijn, waar die niet aanwezig zijn? Daar zij niet zijn, kan de H. Doop niet zegel daarvan zijn, en is hij het dan ook niet. Daar is hij dus alleen wat hij op zich zelf is, d.i. een uitwendig zegel hangende aan en gevoegd bij het Woord zooals het uitwendig gehoord wordt, door welk zegel nu iemands uitwendig aannemen van en ingaan in het Christendom voltooid en openlijk bevestigd wordt.
Wat voor onredelijks en onbegrijpelijks is er nu in, dat een teeken, hetwelk naar hetgeen het op zich zelf is, geheel berekend is op en overeenkomt met den toestand van iemand die uitwendig het Koninkrijk Gods aangenomen heeft, nu gegeven wordt aan zoo een? Het eene past bij het andere. Het uitwendige teeken en zegel, de voltooiing der u itwen d i ge gedaante behoort bij het uitwendig in-zijn in de Kerk. Het is dan volkomen redelijk, dat men den Doop bedient aan menschen, van wie men alleen dit bepaald weet, dat zij het uitwendige eens Christens bezitten. Zóó gebeurt het toch ook altijd, — óók dan als, door den Doop op een onderstelling van wedergeboorte te bouwen, dit vermomd en feitelijk de toestand vervalscht wordt.
Deze onderstelling doet niet te niet deze waarheid, dat zij die hoewel misschien onwedergeboren, toch uiterlijk Christelijk zijn in woord en wandel, moeten gedoopt worden. En de onderstelling is onnoodig, want het bedienen van den Doop aan hen van wie men alleen het uitwendige met zekerheid kan vaststellen, is volkomen in overeenstemming met hetgeen men aan zulken toedient, n.1. den uitwendigen Doop in den Naam van God Drieëenig. Geen onzekere stap wordt wordt hier gezet; en niet het eene komt bij het andere zonder dat het bij elkander be h oo rt



of op elkander past. Of nu iemands Doop ook nog dieper werking zal erlangen op dat oogenblik of later, dat is: of hij zegel van inwendige genade zal zijn of worden, dat staat te bepalen door den H. Geest naar het welbehagen Qods. Dat is een terrein waar de menschen niets kunnen beslissen, noch zelfs de Kerk. De Heere, en Hij alleen, kent degenen die waarlijk Zijne zijn.
Maar zal men zeggen: de besnijdenis was een teeken des Verbonds, en ook de Doop dienen wij daarvoor te houden. Wij antwoorden: zeer zeker. De Doop, gelijk de besnijdenis, is een teeken van het Ve rbo n d de r gen ad e. Gelijk delsraelieten naar Gods bevel wegens of grond van hun uitwendig in-zijn in het Verbond met het teeken des Verbonds moesten voorzien en van de heidenen onderscheiden en uitwendig afgezonderd worden, zoo ook moet nu geschieden door den Doop, het tegenwoordige Verbondsteeken.
De besnijdenis beeldde af, en beteekende de weldaden des Verbonds, n.1. de besnijdenis des harten of wedergeboorte, en de vergeving der zonden. De Doop is ruimer en rijker van zin: hij beteekent en beeldt af de wedergeboorte en vergeving niet maar door af te beelden de verlossing van de zonden door het bloed en den Geest van Christus, maar hij doet de verlossing gelijk die in den weg des Verbonds plaats vindt, op veel grondiger en dus ook vollediger wijze kennen. De Christelijke Doop toch beteekent en beelt af den inwendigen of geestelijken Doop of overbrenging in den Christus en in den Drieëenigen God, uit welken Doop of zielsvereeniging met Christus die beide genoemde en andere weldaden van zelf voor ons voortvloeien. En dan brengt de Doop, gelijk ook vroeger de besnijdenis, den mensch uitwendig in Verbond en Kerk, uitwendig in dien door God hoog boven de gewone wereld verheven en bevoorrechten kring, die in zijn bestaan en van de wereld onderscheiden leven en ontwikkeling, gedragen en gebouwd wordt door die openbaring of door God van Zich gegeven Naam, welke voor de wereld geheel verborgen is, en door haar niet gekend wordt en aan haar in het minst niet is gegeven. Beide sacramenten, Doop en besnijdenis, doen dit en brengen den mensch in de zoogenaamde uitwendige of



zichtbare kerk, in en door welk lichaam de eigenlijke Kerk zich als zoodanig openbaart. Doch de Doop doet ook hier nog iets meer. Hij beeldt dezen uitwendigen overgang in zijn symboliek ook af: het is ook zinnelijk genomen, een doop, n.1. in water, gelijk ook de werkelijkheid is een doop, n.1. in den Naam des Vaders en des Zoons, en des H. Geestes.
Zoo droegen dus oudtijds alle Israelieten het teeken des Verbon ds, d.i.: het teeken der besnijdenis des harten. Ennü dragen allen die naar het vleesch Christen zijn, het tegenwoordige teeken des Verbonds, n.1. de Doop, d.i.: het teeken van den inwendigen of geestelijken Doop of overgang i n den Naam van Christus, en hiermede ook in den Naam van God als den Drieëenige. En hiermede dragen zij gevolgelijk ook het teeken der wedergeboorte. Zoodat, gelijk de oude Israelieten, alzoo bezitten nu ook alle uitwendige Christenen het teeken van het waarachtige of geestelijke in-zijn in het Verbond.
Het teeken er van, meer niet. Uitwerken doet noch besnijdenis, noch Doop iets, op zich zelf genomen of door eigen kracht, en als Gods Geest zich naar de eeuwige verkiezing Gods daar niet bijvoegt. En daarin zagen wij een reden, en een gewichtige reden, waarom het moge 1 ijk is dat ook de vleeschelijke Israelieten en Christenen dit teeken verkrijgen, en dat zonder wedergeboorte te onderstellen. Het teeken van besnijdenis en Doop kan bij bij hen niets geestelijks uitrichten, maar het behoeft dit ook niet, naar Gods bedoeling.
Doch hier ligt nu nog iets, dat eenige verklaring vraagt, n.1. dat zoo groote massa's, gelijk vroeger zoo ook nu, het teeken des Verbonds, ja van het waarachtige en geestelijke in-zijn daarin, dragen, terwijl zij de zaak zelf missen, en zeer velen, ja massa's de wedergeboorte nooit zullen ontvangen. Dit vraagt eenige toelichting, hoewel ook zonder deze, de zaak niet anders wordt, noch het bestel Gods in dezen. Maar toch is tot opheldering wel iets te zeggen,
Groote massa's, gelijk vroeger zoo ook nu, hebben aan zich het teeken van een genade en van een wezenlijk in-zijn in het Verbond, dat zij niet deelachtig worden en dat naar Gods verkiezing ook niet voor hen is. Zij dragen dit naar Gods bedoeling,



omdat zij uitwendig in het Verbond zijn of u i t we n d i g zich daarin begaven. Het klopt met hun werkelijken staat. Want zij ontvangen het uitwendige teeken gelijk zij ook u itwendi g in de Kerk zijn, en naar het uitwendige gelijken op zulken die de geestelijke zaken bezitten. Want niet alleen door dit teeken, maar ook op alle andere wijzen gelijken zij op wedergeborenen, omdat zij die dingen, waardoor een wedergeborene zich als zoodanig van de wereld onderscheidt, óók bezitten. Zij mogen dezen of genen een min goeden dunk van zich geven — daar hebt gij een wedergeborene die op sommigen, niet minder tot oordeelen bevoegd naar het schijnt, niet minder een bedenkelijken indruk maakt. Gij gevoelt: wedergeborenen en onwedergeborenen in de Kerk gelijken uitwendig geheel op elkander, n.1. voor zoover zij in Kerk en Verbond uitwendig in zijn en voor zoover zij de voorwaarden, noodig om daarin te blijven, blijven vervullen. Hoe ongunstigen indruk, die misschien wel juist kan zijn, iemand die in de Kerk is van zich nalaat, dit geeft nooit vólle vrijmoedigheid en zekerheid om te getuigen: gij z ij t onbekeerd, gij zijt onwedergeboren. Die uitwendig Christenen zijn, gelijken als zoodanig, volkomen op elkander. Daarom kan men zeggen, dat zij niet alleen door hun Doop waarmede zij eenmaal gedoopt werden maar ook naar hun gansche Christengedaante schijnen te zijn, wat zij niet zijn, en het teeken dragen van datgene wat bij hen wezenlijk niet aanwezig is. En hun Doop zet op deze hun Christen-gedaante de kroon: hij voltooit die gedaante. En men zou kunnen zeggen: juist de Doop is nu het teeken van innerlijke wedergeboorte en daarom, die Doop komende bij die uitwendige Christen-gedaante, voltooit dat uitwendig Christen-zijn. De Doop zegt dus meer. Doch nu kunnen wij het ook omkeeren en zeggen : eerst worden zij gedoopt en ontvangen het teeken der wedergeboorte, en hun daarop in woord en wandel volgend gedrag eens discipels van Jezus, zet hierop de kroon en bevestigt voor het uitwendige, dat waarvan de Doop een teeken is, datgene nl. hetwelk deze aan het begin van den Christelijken levensloop schijnt te zeggen, n.1. dat zij wedergeboren zijn. Doop en wandel als van kinderen Gods en als van discipelen en vrienden van Jezus, teekenen wedergeboorte,



te e ken en naar den aard der liefde geoordeeld, immers wedergeboorte en een wezenlijk geestelijk in-zijn in Verbond en Kerk. Men denkt onwillekeurig, daarop alléén ziende, niet zoo dadelijk, dat dit nu slechts uitwendig schoon is, en dat het diep in de ziel er juist andersom uitziet. Van binnen enkel verrotting en doodsbeenderen ! Niet diep nadenkende, komt men niet zoo tot déze gedachte. Dat schoone, uitwendige Christendom, in wandel zoowel als in Doop, het eene het andere lieflijk bevestigende en als 't ware de hand gevende, doet aan een óók schoone, verborgen werkelijkheid denken!
De Doop onderstelt daarom wèl de wedergeboorte, als gij het goed verstaat. De Doop onderstelt n.1. het bestaan van die geestelijke weldaad, en onderstelt dat die geestelijke zaak bij de schare die met dat teeken voorzien is, gevonden wordt. De uitwendig gedoopte schare móet wel zijn de breed ere kring, de ruimere bolster, die verbergt en inhoudt de heerlijke kern dewelke waarlijk vertoont de geestelijke gedaante, waarop dat uitwendige wijst en die dat uitwendige belooft. Ja, zeer zeker, het wekt bij ons een droevige gedachte, dat zooveel uitwendig is en slechts schijn: doch dat is op allerlei gebied, van het aardsche, of van de aarsche bedeeling des levens, nu eenmaal het kenmerk. De geestelijke heerlijke werkelijkheid, het echte éérst in het algemeen aangewezen aan het zoekend oog door een breeden kring, welke het op zich zelf of in al zijn deelen nog niet is, maar het in zich verbergt. Het uitwendig aanzien wekt de gedachte en sterkt het vermoeden, dat daar te vinden is, binnen dien kring, hetgeen die uitwendige Christen gedaante, en dat uitwendig gedoopt-zijn, spelt en belooft en aanduidt. Altijd meer schijn dan wezen, meer uitwendig schoon dan inwendig en blijvend! Zóó is het op deze aarde ook in de Kerk. Daar moeten wij niet tegen morren. De Heere heeft het zoo gewild.
Een vrucht van dit niet-kunnen verèffenen, van het niet-gedektworden van al dat uitwendige door een innerlijk wezen, — een vrucht van dat niet kunnen verèffenen is het dat men, om bij den Doop te blijven, hier toch van het onzekere als iets zékers uitgaat, door het eenvoudig als zeker te onderstellen. Derhalve, het



feit, dat de Heere zulk een teeken als de Doop heeft ingesteld, onderstelt wel dat datgeen ook werkelijk bestaat en aanwezig is, waaraan dat teeken doet denken, en waarbij het behoort, n.1. de wedergeboorte en het Verbond, — dat dit bestaat en aanwezig is n.1. binnen den kring die daarmede uitwendig geteekend is. Maar de Doop onderstelt niet, dat élk die er mede voorzien is, het innerlijk en wezenlijk ook bezit. Het op innerlijk schoon doelende uiterlijk, onderstelt nu eenmaal op deze aarde wél voor de massa, maar niet voor èlk geval of voor èlk stuk of individu uit die massa, dat innerlijk schoon. Dit, dat iemand met dat teeken voorzien wordt of is, dit onderstelt op zich zelf niet, dat h ij zelf ook het inwendige zéker bezit, of bezitten zal. Het onderstelt alleen, dat hij tot den k r i n g behoort, waarb i n 11 e n dat innerlijke te vinden is.
De Kerk, de eigenlijke Kerk, komt in dit leven nog niet volkomen uit. Zij komt • uit in het lichaam dat men noemt „de zichtbare kerk", maar niet duidelijk en niet onderscheiden. Die zoogenaamde „zichtbare kerk" is de openbaringsvorm van de Kerk in dit leven. Zóó wilde de Heere Zijn Kerk in dit leven openbaar doen worden, zóó ver, en vérder nog niet. Daarom moet een zoo groote schare, zoo onder Oud als Nieuw Verbond, de uitwendige gedaante van Kerk en Verbond dragen, de uitwendige gedaante en het uitwendige teeken. En dat zoo teeken als gedaante echt Christelijk zijn, zoo geheel als van een kind van God, zoo niets daarvan verschillende, is het zoo te verwonderen? Immers, indien een zeker onderscheiden uiterlijk op onmiskenbare wijze deed uitkomen, wie waarlijk, en wie niet de echte kinderen Gods zijn, dan was het niet meer waar, dat alleen God de harten kent en dat alleen Hij over het verborgene oordeelt, en dat de Heere, en niet wij, kent wie Zijne zijn. Reeds in dit leven was de Kerk dan zuiver te kennen, en van een „zichtbare kerk" in onderscheiding van een onzichtbare kon dan niet gesproken worden. In het kort, het zou een sterk vooruitgrijpen zijn op den toestand der Kerk in den hemel. Neen, het moet onder deze bedeeling zoo zijn, dat de oprechten wel flauwelijk onderscheid gevoelen en bevroeden tusschen de kerkleden, maar zonder in staat te zijn een schifting uit te voeren, terwijl toch ter anderer zijde de wereld het al



het ééne volk Gods noemt, ganseh geen onderscheid ziende tusschen bloot uitwendige en oprechte Christenen. De wereld ziet er van buiten op en daarom ziet het er voor hen alles eender uit; op alles staat het merkteeken van God als den Drieëenige in meer dan één opzicht; en zelfs de kinderen Gods bevroeden meer onderscheid dan dat zij het metterdaad kunnen aanwijzen. Zoo zijn de kinderen Gods verborgen, maar niet voor den Heere; en naar mate zij in de genade wassen, ook niet voor zich zeiven, en tot zekere hoogte somtijds ook niet voor elkander. Maar. als zij nauwkeurig willen gaan schiften, lijden zij altijd schipbreuk. Het is ook in dezen, nog maar een kennen ten deele, een zien als door een spiegel in een duistere reden. Dit is zoo Gods bedoeling voor deze bedeeling. En dit kan alleen, door niet alleen de wedergeborenen, maar ook véle anderen het teek en der wedergeboorte en een leven daarmede in overeenstemming, te schenken.
En inderdaad, dit is als wij andere schijnbare tegenstrijdigheden hiermede vergelijken, niet zoo vreemd. Christus wordt aan vélen verkondigd, en dat welmeenend, voor welken persoonlijk Hij niet gekomen is, en Zijn genade wordt hun aangeboden, — en tot dat aanbod bestaat er recht en het is welmeenend jegens hen, — voor wier personen Hij geen genade verworven heeft en voor wie Hij niet bedoeld heeft te lijden en van wie niet gezegd kan worden, dat Hij Zijn bloed voor hen gestort heeft, maar van wie de Schrift toch somtijds zegt, dat de Heere hen gekocht heeft, 2 Petr. 2:1, en dat zij door dat bloed, dat hèn persoonlijk toch eigenlijk niet gekocht, noch verlost heeft, geheiligd zijn, Hebr. 10:29. Ja zelfs niet alleen het kind, maar ook de ongeloovige wederhelft van een geloovige, is in of door dien geloovige geheiligd, alles doorhetzelfde krachtige begrip dat in hagiosen hagiazein vervat is uitgedrukt. En zoo nu ook wordt het denkbaar, dat die niet-uitverkorenen of verworpenen, van wie toch soms op deze wijze kan gesproken worden, ook kunnen gezegd worden te zijn in Verbond en Kerk, n.1. bloot op uitwendige wijze, en voorzien met het daarbij behoorende en dit bevestigende uitwendige teeken. Het eene voegt zich niet ongeschikt bij het andere.
En ook moet men zich niet van het spoor laten brengen door de



overweging, dat het dan alzoo zou zijn, dat vélen het teeken ontvangen, om enkelen, n.1. om die enkelen voor wie het Verbondsheil eigenlijk bestemd is en voor wie daarom ook het teeken meer in het bizonder bestemd is. Want ook wanneer men bij den Doop de onderstelling te baat neemt, komt het feitelijk hierop neer. Want ook bij dat stelsel zijn op een andere wijze de geestelijk gerechtigden niet te bereiken. Alleen bij onze wijze van beschouwing wordt geen poging gedaan om de werkelijkheid te omzwachtelen, maar de werkelijkheid wordt gelijk God ze schept en geeft, ook aanvaard. Want wat voor vreemds is er toch in, dat de velen die uitwendig met het teeken onderscheiden en afgezonderd worden, slechts dienen voor de anderen n.1. voor de eigenlijke Kerk, en deze in den grond der zaak moeten ten nutte komen? Want dit is immers niet zoo ver af van de voorstelling der H. Schrift! Want immers plaatst deze de dingen gelijk zij voor den Heere en naar Zijn bedoeling zijn, volstrekt niet zoo los en evenwaardig naast elkander. Maar integendeel, het heet in het slot van 1 Cor. 3 van alle dingen, geene uitgezonderd: „zij zijn allen uwe, doch gij zijt van Christus, en Christus is Gods". Zie hier de algemeene, eeuwige, en Goddelijke subordinatie, die ook nü reeds alle dingen, de gansche Goddelijke huishouding beheerscht! Alle dingen, — niet alleen Paulus of Apollos of Cefas, maar ook de wereld, en leven, en dood, en in het kort: tegenwoordige en toekomende dingen — zij zijn allen uwe. Dat is de eerste trap! En gij zijt van Christus. Dat is de tweede trap! En Christus is Gods. Dat is de derde en hoogste trede. En wat zullen wij tot deze dingen zeggen? Zoo God vóór ons is en H ij alle dingen alzoo aan ons onderworpen heeft, wat zullen wij daartegen zeggen? En zoo Hij degenen die alleen van buiten tot de Kerk behooren, slechts ten nutte van die Kerk bestemd heeft, en meer niet, wat zullen wij tot deze dingen zeggen, en daartegen opkomen? Wanneer zij daarvoor alleen, te gelijk met de oprechten, de gedaante der Kerk ontvangen, méér niet, — wat zullen wij tegen God antwoorden? Want er zijn nu eenmaal in een groot huis niet alleen gouden en zilveren vaten, maar ook houten en aarden vaten. En sommige ter eere! Maar sommige ter oneere! En indien zij in het huis moesten zijn, zooals dit op



deze wereld uitkomt, zoo is het ook noodig dat zij met hetzelfde teeken geteekend en afgezonderd worden, als waarmede de kinderen des Huizes geteekend en aangeduid worden in deze aardsche bedeeling. Want zonder dat zouden zij immers, gelijk inwendig, zoo ook naar het uitwendige leven, buiten het Huis Gods komen te staan. Doch God heeft gewild, dat zij er, altans naar het uitwendige, mede in zouden zijn. Zoo was dan ook hun de uitwendige gedaante en het uitwendige kenteeken van noode.
Een uitwendige gedaante en een uitwendig in-zijn, dat ook hun zelf wel eenigermate tot nut is. Immers wij hebben niet voor niet gesproken van den boven de wereld verheven en begunstigden kring, dewelke is de naar de wereld gekeerde zijde der Kerk. In die naar de wereld toegekeerde zijde der Kerk, in dat voorportaal der Kerk, of als ge wilt: in die voorhoven der Kerk, daar heerscht de Naam of openbaring Gods, en wel die h o o ge re en heerlijker Naam of openbaring, waardoor aldaar aan zonde en Satan een nog sterker breidel wordt aangelegd dan daar buiten! Daar heerscht dus die zegenrijke gemeene gratie nog met krachtiger geweld, en wordt tegen de zonde, tegen de wereldsche duisternis en nacht der dwaling, die den mensch reeds in de armen van zooveel aardsche ellende werpt, nog veel sterker dam opgeworpen. Die kracht, die hoogere heerschappij van die algemeene genade Gods, die uitwendig reinigende kracht, die daar uitgaat zelfs eenigzins op de uitwendige zijde van bewijstzijn en gemoed, — want wat wat ziet een heidensch en verwilderd gemoed en duister bewustzijn er anders uit dan een in algemeenen zin verchristelijkt — daar deelt de niet-oprechte en niet-verkorene in mèt de oprechten. Zij, die niet-oprechten, die niet-ware leden der Kerk, worden, te zamen mèt de oprechten uitwendig tot één lichaam samengegroeid, opgeheven en overgeplaatst in hooger bestaansvorm en hooger levenssfeer, ook buiten alle innerlijke wedergeboorte om. Maar dat zij met de oprechten, d.i.: met de eigenlijke Kerk, door de heerschappij in het uitwendige van den Naam des Heeren, tot reiner en edeler natuurlijk bestaan zijn opgeklommen, het is in het natuurlijk leven wèl te hunnen nutte, maar ten slótte niet voor hén, maar ten nutte en ten bate van de Kerk, om n.1.



mede te werken tot h a r e openbaring en vorming en tot volbrenging harer taak.
Nu terugkeerende tot het opschrift van dit hoofdstuk, zeggen ook wij: zal de genade verzegeld worden door den Doop, dan dient ze ten minste vooraf te gaan. Alleen, wij zeggen er dit bij, dat de Doop op zich zelf en zonder bijkomende werking des Geestes nimmer zegel van in den gedoopte aanwezige genade is. Hij is op zich zelf zegel, altijd, van Verbond en genade, maar zegel voor den gedoopte, dat hij daar innerlijk in staat, moet de doop, in geval die gedoopte wedergeboren is, door Gods Geest gemaakt worden. Want de Doop op zich zelf, is slechts een uitwendig teeken en zegel, behoorende bij het uitwendig inzijn in het Verbond.



4. De doop die geen zegel is, is niet de Doop of het Sacrament.
Getuigenissen:
Dr. Bavinck: „Van dezen doop is Christus de bedienaar. En „alleen als Hij doopt en met het teeken ook de beteekende zaak „schenkt, is iemand waarlijk gedoopt".(Geref. Dogm. IV 293) *) Zoo ook: Roeping en Wedergeboorte, pag. 184; en De Offerande des Lofs, pag. 19.
Op pag. 227 van zijn Dogm. IV, zegt Dr. Bavinck: „De genade „toch is geen stoffelijk goed, maar zij is de gunst, de gemeenschap „Gods, van Hem onafscheidelijk en daarom door geen schepsel, „door geen mensch of engel mede te deelen. Daarom is God in „Christus door den H. Geest de eenige insteller maar ook de „eenige uitdeeler van het sacrament. Alleen dat sacra„ment is het ware, dat door God zelf bediend wordt. Het is „Christus zelf, die in zijne kerk doopt en avondmaal houdt. Hij „heeft zijn ambt niet overgedragen en geen plaatsvervanger op „aarde aangesteld, Hij regeert zelf en gelijk Hij alleen als profeet het woord bedient, zoo is Hij ook de eenige bedienaarvan „het sacrament, al is het, dat Hij ook daarbij menschen als zijne instrumenten gebruikt. *)
Met welke laatste uitspraak Dr. Kuyper overeenkomt in dit „woord: Het sacrament is niet enkel wat de dienaar doet. Wat „de dienaar doet, is maar den vorm voor het sacrament geven. „Die ook in het sacrament het e i gen 1 ij ke en wezen 1 ijk e werkt,
*) De spatiëerin^ is van mij. 8



„is de Heere zelf uit den hemel". Voor een Distel een Mirt, pag. 38, Nieuwe Uitg.) *)
Ook hierover is dunkt ons, een enkel woord hier op zijn plaats. Als Christus doopt, zoo zegt Prof. Bavinck, en met het teeken ook de beteekende zaak schenkt, is iemand waarlijk gedoopt. Christus is dus „de eenige bedienaar van het sacrament". Wat de menschen, de dienaren, doen, is instrumenteel, of is naar Dr. A. Kuyper: „maar den vorm voor het sacrament geven". Dus het eigenlijke en wezenlijke van het sacrament, als zóódanig, is: niet het zichtbare, maar het geest e 1 ij ke of o nzi cht bare, n.1. datgene wat Christus doet. Het zichtbare is maar de vorm, niet het wezenlijke van het sacrament, en niet de Doop zelf. Zoodat, heeft enkel dat uitwendige of zichtbare plaats gehad, dan is iemand niet waarlijk gedoopt. Dus eigenlijk gesproken: niet gedoopt. Wel in naam misschien, maar feitelijk en eigenlijk: niet.
En wel geeft Prof. Bavinck nog andere uitspraken, waarin de objectieviteit en realiteit van het sacrament als zoodanig niet afhankelijk wordt gesteld van het al of niet gelooven, of al of niet ontvangen van de beteekende zaak. Zoo pag. 220/1, 242, 244. Op 291 doen beide meeningen zich gevoelen. Maar de voorstelling in de bovenaan geplaatste citaten, zit tegenwoordig wel eenigzins in de lucht. En daarom achten wij het gewenscht wegens haar verband met onze stof, ze wat van nabij te bezien.
Of de geestelijke vrucht en kracht van den Doop genoten wordt, hij blijft als zoodanig dezelfde. Dat is: de Doop, het wezenlijke van den Doop, de realiteit daarvan, hangt niet af van het al of niet genieten van hetgeen hij voor het geloof is. Want wel zegt Prof. Bavinck, dat Christus geen plaatsvervanger op aarde gesteld heeft om voor Hem Zijn werk te verrichten. Maar immers wordt in dat sacrament zooals Prof. Bavinck zelf met kracht leert, niet anders geschonken dan, wat het Woord reeds geeft. Het is een voortzetting derhalve van de verkondiging van het Woord, en een verdere bevestigingen verzegelingdaar-
*) Zie eveneens: Dr. A. Kuyper Jr., De Band des Verbonds, pag. 146, 147.



van. Iets anders zou het zijn, indien in het sacrament nog iets anders werd geschonken dan in het Woord. Dan moest gezegd worden: zooals Christus de bedienaar is van het Woord, zoo is Hij het ook van het sacrament. Maar nu is het anders. Dóór het sacrament, dat Hij doet geven door der dienaren hand, gaat H ij voort te bedienen Zijn Woord. Wat is toch het sacrament? Immers, het is de uitwendige vorm waarin de Heere Zijn Woord verder tot ons brengt. Hij begint met Zijn Woord of Evangelie ons te brengen hoorbaar, en gaat voort met het ons te brengen óók zichtbaar. Die uitwendige vormen, die hoorbare en zichtbare vormen, doet Hij bedienen door de dienaren.
Want dit staat vast: de dienaren bedienen het Woord, maar tóch is het alzóó, dat de Heere zelf het dóór hen bedient. Het is niet zoo, dat de Heere door de dienaren heen, door het sacrament heen, een afzonderlijke genade bedient, die niet reeds in en door het Woord tot hen kwam en komt. Maar alzoo, dat hij door de bedienaren van het sacrament bedient door middel van het sacrament, datzelfde Woord, diezelfde waarheid, en schenkt datzelfde heil. Immers indien in de sacramenten een nieuwe en andere waarheid of genade als 't ware geïncorporeerd was, dan zou men evenals van het Woord wel dienen te zeggen: de Heere zelf is de groote bedienaar van het sacrament. Nu houdt het sacrament diezelfde volle, ééne waarheid in. De Heere en Hij alleen is de groote bedienaar en prediker van de ééne waarheid en genade, door het uitwendige Woord èn door het sacrament. Tot beide gebruikt Hij Zijn dienaren. Door het bedienen van het uitwendige Woord en van het sacrament, predikt Hij Zijn eeuwige, eenige en volle waarheid en genade die de ware geestelijke inhoud is van dat uitwendige Woord, en ook de eigenlijke taal van dat sacrament, welke geestelijke inhoud en taal des sacraments alleen door het geestelijke oor en door het geestelijke oog verstaan en opgenomen wordt.
Of is het niet waar? Is het sacrament iets inwendigs, is het sacrament de geestelijke genade zelf, of iets er van ? Daarover gaat het hier: is het sacrament dat geestelijke; of is het sacrament als zoodanig slechts een uitwendige, zichtbare, verkondiging van het geestelijke, zoodat het op zich zelf iets



bloot uitwendigs en zichtbaars is, maar te gelijk een teek en van het geestelijke, zooals ook het uitwendige Woord dat is, zegt Dr. Bavinck zoo schoon, een te eken daarvan, en, omdat God niet met een heerlijke schilderij ons oog bekoort, zonder dat zij waar is, — een waarteeken, een teeken dus, dat de waarheid getuigt, van de waarheid verzekert, een teeken dus dat het geloof ten volle vertrouwen inboezemt, een zegel dus. Maar zélf bloot zichtbaar en stoffelijk; en Gods Geest paart er voor den geloovige die geestelijke kracht mede. Dus op zich zelf iets bloot uitwendigs, evenals de uitwendige vorm des Woords. Maar beide door Gods Geest naar Gods welbehagen
gebruikt, maken de ziel zalig.
Laat ons zien welk antwoord de Schrift geeft: öf het sacrament zélf het geestelijke is of een stuk daarvan, öf dat het is een bloot uitwendig teeken, en — omdat God het geloof niet bedriegt, en slechts iets moois voorspiegelt, — een waarteeken en dus zegel van dat geestelijke.
Het eerst wenden wij ons naar de besnijdenis, — al mag men volgens Dr. Kuyper in E Voto II 457 nooit zeggen, dat de besnijdenis en het Pascha sacramenten zijn in vollen werkelijken zin, daar zij een soort schaduwachtige sacramenten zijn. „Evenmin als de offerande op het brandofferaltaar de volle werkelijke offerande was, maar slechts de afschaduwing er van, zoo ook stond het, zegt die schrijver, met Besnijdenis en Pascha". Toch, hoewel wij erkennen dat de Doop rijker en vollediger onderwijst aangaande de genade der wedergeboorte, beteekenen en verzegelen beide, besnijdenis en Doop, die genade. En wij zijn er dan ook verre van af om te zeggen, wat hier door den genoemden hooggeachten leeraar onzes volks uitgesproken wordt. Naar onze bescheiden opinie hangt dit standpunt van dezen geleerde samen met diens eigenaardige opvatting in zake de beteekenis van de uitstorting des H. Geestes in Hand. 2 en met diens daarmede samenhangende opvatting over den Doop des Geestes. *) De Belijdenis, die in art. 34 zegt: „hetgene de besnijdenis deed aan het Joodsche volk, hetzelfde doet de Doop aan onze kinderen ,
*) Zie Dr. A. Kuyper, Voor een Distel een Mirt, pag. 59—62 (Nieuwe Uitg.)



doet zulk een wezenlijk onderscheid tusschen de sacramenten des Ouden en die des Nieuwen Test. niet vermoeden. En ook het schoone woord van Calvijn doet dit niet in zijn Institutie IV : 14 : 20: „Dit onderscheid is er alleen, dat n.l. de sacramenten des Ouden Test. den beloofden Christus, terwijl Hij nog verwacht werd, hebben afgebeeld, en dat de sacramenten des Nieuwen Test. getuigen, dat Hij aireede gezonden en geopenbaard is". Wij voor ons staan in de overtuiging, dat deze beide uitspraken ons hier iets beter voorlichten.
Laat ons nu onzen biik wenden naar de besnijdenis, voor dewelke in het Nieuwe Verbond de Doop ingezet is, en die dan ook op dezelfde geestelijke weldaden zag, die verzegelende aan het geloovig gemoed, als de Doop. Gelijk wij ook heel wel weten dat, hoewel de H. Geest eerst op den grooten Pinksterdag, in die mate uitgestort is als met de volheid dier tijden in overeenstemming was, toch ook toen reeds, vóór die eenmaal te verwachten eigenlijke uitstorting, druppelen des Geestes als bij wijze van voorboden van den eenmaal te verwachten m i 1 d en regen, nedervielen. Want die milde regen van genade van den H. Geest is wel eerst later gekomen, n.l. in de volheid der tijden, — want toen eerst is de genade geworden en de Geest uitgestort, zoodat de wedergeboorte of besnijdenis des harten een eigenlijke weldaad is niet van den Oudtestamentischen dag, — maar het eene zoowel als het andere was niet alzóó voor den Nieuwen dag bewaard, dat de Oude er niets van gezien heeft. Neen, hetgeen waarmede eenmaal het dorstend aardrijk zou gezegend worden, er vielen toén reeds druppelen van neder. Toén reeds werd de genade, die nog moest word en, — toén reeds werd de Geest,die nog moest uitgestort (dit „uitstorten" of „uitgieten" ziet niet op een andere gave, maar op de m i 1 d h e id en overvloed van de ééne zelfde!), — toén reeds werden beide, wedergeboorte en H. Geest, die eerste voor later dagen beloofd waren, — druppelswij ze geschonken, aan dezen en genen. Maar de volheid der schenking, als welke in overeenstemming zou wezen met de volheid der tijden, en met den aard van den Nieuw-testamentischen dag en met het uitdijen der Kerk tot wereldkerk, — daarvoor was het toén natuurlijk de t ij d nog niet.



Vandaar was er volstrekt geen belemmering, dat besnijdenis en Pascha ook toen dezelfde genade en zegen schonken aan hèn, die uitverkoren zijnde, met de geestelijke weldaden toén reeds als 't ware als voorboden van, en als vooruit grijpende op, die Nieuwe tijden, begiftigd werden. Voor hen m.a.w., die toén reeds de weldaden genoten, die niet aan die dagen als zoodanig eigen waren, maar die eerst voor den nieuwen tijd beloofd waren, voor hèn konden de sacramenten van dien tijd als wijzende wezenlijk op dezelfde geestelijke weldaden, in zoover denzelfden zegen en geloofssterking aanbrengen, als nü de geloovigen van Doop en Avondmaal kunnen genieten. Alleen wordt het verstaan en genieten van de sacramenten nü meer dan toen, geholpen door een duidelijke openbaring en kennis van den Christus en van den weg des behouds. Maar dat lag niet aan den aard der sacramenten of teekenen als zoodanig, behalve in zoover er verschil bestond evenals in duidelijkheid van openbaring, zoo ook in rijkdom van symboliek. Dit, om te doen gevoelen, dat de vorige sacramenten overigens dezelfde kracht en beteekenis hadden als de tegenwoordige.
Hoe wordt ons nu het sacrament van de besnijdenis voorgegesteld? Wat was de besnijdenis? Wij vragen niet: wat was de besnijdenis des harten? Dat was, het spreekt vanzelf, niet een zichtbare, maar een louter geestelijke zaak. Maar wij vragen: wat was het s ac ra ment der besnijdenis, een geestelijke, of een stoffelijke en zichtbare zaak? Laat ons zien. Het sacrament der besnijdenis werd ingesteld in Gen. 17, en wij kregen hier en overal den zeer sterken indruk, dat wel de besnijdenis des harten door den Heere alleen plaats kan hebben, maar dat het sacrament der besnijdenis een zaak was den menschen opgelegd, en voorts, dat de H. Schrift niet leert, dat indien de Heere niet dat sacrament der besnijdenis toedient, iemand dan niet waarlijk besneden was. Zeker, had de Heere niet besneden, dan was iemand in zijn hart ook niet besneden. Maar wij spreken nu over het sacrament der besnijdenis. Immers dat was op zich zelf niet een geestelijke, maar een uitwendige zaak, een uitwendig teek en, den mensch, door den Heere opgelegd om toe te dienen. En het was er verre vandaan, dat de menschen alleen



den vorm daarvan aanbrachten, maar de Heere het wezen. Dat sacrament dat had de Heere opgelegd aan de menschen om te bedienen. Maar natuurlijk, de geestelijke zaak waaróp dat sacrament zag, die was alleen in de hand des Heeren om te schenken. Het is hier nu enkel alleen de vraag: wat was het wezen van het sacrament als zoodanig, of: nog concreter gesproken: van de besnijdenis, die in Gen. 17 is ingesteld, en waarvoor de Doop in de plaats is gekomen?Is het het geestelijke, of het stoffelijke; — hetgeen de Heere doet, of hetgeen Hij den menschen had opgedragen om te verrichten? En het antwoord kan niet anders zijn: het sacrament der besnijdenis laat de Heere bedienen door menschenhand, en was een u i twendig, zichtbaar teeken en zegel van die onzichtbare genade.
En volmaakt hetzelfde vinden wij van den Doop. Ook hier is een geestelijke zaak, waarop het sacrament ziét, en die ook hier met denzelfden naam soms wordt aangeduid als het daarop ziende sacrament, 1 Petr. 3 : 21, 1 Cor. 12 : 13, Tit. 3 : 5. (pag. 68.) Ook hier een uitwendig, zichtbaar teeken en zegel, van het geestelijke en inwendige. Nu is het wel ook hier waar, dat indien iemand door den Heere niet gedoopt is; Hij den geestelijken doop, n.1. de wedergeboorte, niet ontvangen heeft, en dus in zóóverre niet gedoopt is, — maar daarom kan het toch nog wezen, dat hij dat uitwendig teeken en zegel, dat de Heere der Kerk heeft opgedragen te bedienen, en dat de Kerk later een „sacrament" heeft genoemd, wèl ontvangen heeft.
Aan wien heeft de Heere opgedragen om den Doop toe te dienen? Heeft de Heere gezegd: wie door Mij niet gedoopt is, die heeft niet den Doop ontvangen, die heeft alleen maar den vorm daarvan verkregen, maar den eigenlijken Doop niet? Zeker, zoo iemand heeft niet den geestelijken doop ontvangen. Maar de geestelijke zaak, die is toch niet het sacrament? Zoo ja, dan heeft er een verwisseling plaats: dan zullen wij de geestelijke zaak, of de geestelijke genade voortaan „het sacrament" noemen, en wel nader: „de besnijdenis" of „den Doop", — en het uitwendige teeken: „het teeken" of „den vorm" van of voor het sacrament! — Maar wij spreken nu van die zaken, die van o u d s door de Kerk sacramenten genoemd zijn, n.1. die



uitwendige tee*kenen of ceremoniën, waardoor of waarmede de Heere ook geestelijke genade mededeelde, en die Hij aan menschen opgedragen heeft om te bedienen.
Dit is de juiste verhouding. Door menschen worden ze toegediend. De menschen brengen niet maar den uitwendigen vorm van een geestelijke zaak aan, welke geestelijke zaak dan het sacrament zou zijn. Maar de menschen richten het sacrament, n.1. dat zichtbaar teeken dat alzoo van ouds genoemd is, uit. En nu is dit het eigenaardige, dat de Heere zich heeft verbonden om naar Zijn welbehagen dit te doen strekken tot bevordering in de kennis en genade van Jezus Christus. Evenzoo als de menschelijke, of hoorbare en uitwendige, prediking van het Woord Gods? De Heere bedient zich van uitwendige, zienlijke, stoffelijke middelen. Hij doet ons daardoor geestelijk aanschouwen, door geestelijke verlichting, de geestelijke dingen.
Dat de Doop de Doop blijft, en op zich zelf volmaakt hetzelfde, blijkt duidelijk uit Col. 2:12. Aldaar wordt aan het sacrament op zich zelf, nl. aan den Doop op zich zelf, de geestelijke werking of zegen niet toegeschreven, maar alleen door het geloof. De Doop werkt alleen door het geloof. Als ons geloof daar niet bijkomt, werkt de Doop niet tot zaligheid. En nu bestaat het sacrament óf uit dat uitwendig teeken en ons geloof waardoor het werkt, öf het bestaat uit dat uitwendig teeken alléén, dat ons tot zaligheid dient, als Gods Geest het geeft in de hand onzes geloofs. De eerste gedachte is ongerijmd. De Doop, n.1. het teeken, aan de Kerk opgedragen en door de Kerk later een sacrament genoemd, is het uitwendig teeken, hetwelk ons brengt in geestelijke gemeenschap met den dood en opwekking van Christus, n.1. niet door eigen kracht, maar door de werkzaamheid des geloofs, welke geloofswerkzaamheid weder een vrucht is van de oogenblikkelijke genade des Geestes.
Trouwens, dat hetgeen de dienaren toedienen, nog niet de Doop zelf is, maar slechts een vorm er voor, dit wordt ons niet geleerd door de vele voorbeelden van Doopsbediening door de Apostelen of anderen. Maar ook in Matt. 28:19 bemerken wij, dat de Heere de Apostelen zelf opdroeg om te doop en. Wat door de Kerk, door haar dienaren, naar den last des Heeren



wordt verricht, is immers inderdaad een doopen, een waarlijk doopen i n den Naam des Vaders, en des Zoons en des H. Geest. Het is de menschelijke hand die hier den doopeling naar zijn uitwendig leven in deze gemeenschap in brengt. Inderdaad heeft hier dus een doopen plaats, en niet maar een op zich zelf ledige vorm, waarvoor het wezen op andere wijze moet aangebracht worden. Want inderdaad is het eigenlijke dat door den uitwendigen Doop zooals hij door de Kerk wordt toegepast, verkregen wordt, datgene wat in Matt. 28: 19 aan dien Doop, door Christus, met de woorden zelf, wordt toegeschreven. En alzoo bestaat er geen noodzaak of aanleiding, om in dat toekennen van de handeling des Doops alleen aan menschen, een dusgenaamd „sacramenteele", of gedeeltelijk o n e i ge n 1 ij ke spreekwijze te zien. Want het is letterlijk waar, wat Christus hier van dezen aan menschen opgedragen Doop zegt, dat n.1. door dezen Doop iemand ingedoopt, d.i.: geheel ingebracht wordtin: den Naam, d.i. de openbaring van God als den Drieëenige, ingebracht wordt dus b.v. van uit het heidensche leven, in dien kring die leeft en bestaat in het licht dier hoogere Godsopenbaring, 't Geen heirop nêer komt: door dien Doop door Christus der Kerk opgedragen, gaat men altans naar het uitwendige, het Christelijke leven in. Door dien Doop wordt men, naar zijn uitwendigen staat, van een Jood, of heiden of Mahomedaan, een Christen. Dat is het, wat Christus feitelijk van den aan de Kerk opgedragen Doop getuigt. Hij is dus meer dan maar een vorm, waaraan op zich zelf, nog zijn wezen ontbreekt.
En om in het kort nog eens te zeggen, waarop het hier eigenlijk aankomt: wat is het sacrament, en wat is de Doop, die van ouds sacrament werd genoemd? Is het sacrament de geestelijke genade die geschonken wordt, en is hetgeen gezien wordt, bloot de vorm van het sacrament, zoodat dus als de geestelijke genade niet gegeven wordt, of anders gezegd: als de Heere het sacrament van den Doop zelf niet bedient, er niet waarlijk gedoopt is? Dit is zeker, dat er dan een wel wat bedenkelijke verwisseling van begrippen plaats heeft! De vrucht, de werking, de genade die het Gods Geest behaagt met het tot nu geheeten sacrament te paren, heet dan en is dan voortaan „het sacrament", en wat



tot nu sacrament heette en was, is het niet meer. Dit is maar het uitwendige van het sacrament. „Het sacrament" in eigenlijken zin, wordt niet gezien; de Christelijke Doop zelf wordt niet gezien, wij zien maar de teekenen en vormen er van. Nog eens: een tot nu niet gehoorde en bekende verwisseling van begrippen! Want het geestelijke beteekent en verzegelt zichzelf niet, maar het uitwendig zichtbare teeken beteekent en verzegelt het onzichtbare en geestelijke, om ons zwak geloof te hulp te komen. Het zichtbare nu is de Doop, of het sacrament, n.1. die welke in Matt. 28:19 is ingesteld, en die volgens vele plaatsen door de dienaren bediend werd. Maar de vrucht is voor een gewichtig deel geestelijk, en onzichtbaar, n.1. opwas in de kennis en genade van Jezus Christus. En verre moeten wij er vandaan zijn, om dat onzichtbare het sacrament te gaan noemen, hetwelk dient om dat onzichtbare als 't ware zichtbaar tot ons bewustzijn en zwak geloof te brengen.



5. Zoo verliezen de Ouders den troost, dien de Doop hunner kinderen hun verschaft.
Ook zonder ons te beroepen op een bepaald getuigenis, meenen wij toch te kunnen zeggen, dat deze bedenking uit het leven gegrepen is. De bedoeling is deze: als de Doop niet de wedergeboorte onderstelden, aan de kinderen bediend,dus ook niet voor zoover de uitverkorenen betreft, de wedergeboorte reeds terstond verzegelt, dan is de vertroosting voor de ouders van gedoopt wordende kinderen weg.
Niet geheel zijn wij het hiermede eens. Al onderstelt de Doop op zich zelf, bij den doopeling de wedergeboorte niet, noch als reeds aanwezig, noch als op lateren leeftijd zéker — daarom geven wij nog niet toe, dat de Doop niet de wedergeboorte kan verzegelen.
Wel degelijk beteekent, en verzegelt zelfs, de Doop bij een iegelijk die hem ontvangt, de wedergeboorte, in het algemeen als een, en wel de eerste, weldaad des Verbonds, n.1. in dezen zin, dat in den Doop aan een ieder niet maar ten stelligste verzegeld of verzekerd wordt, — ook al is hij doof voor die stem Gods, — dat de wedergeboorte is d e groote weldaad van het Verbond, waarvan de Doop het uitwendige teeken is; — maar méér, dat de Doop hèm, die tot de goederen welke hij beteekent en in het algemeen verzegelt, nog niet geestelijk den toegang heeft, toch zoover dit zonder zaligmakende genade mogelijk is,



het Verbond en Zijn Christus en de noodzakelijkheid der wedergeboorte nog nader dan dit door de hoorbare prediking geschiedt, voor de voeten legt, en nóg meer, dan door het niet-ophoudende hooren van die prediking, het geweten als 't ware perst om een antwoord, op de dringende vraag, wat hij nu met dat alles doen zal. De Doop, beschenen door het licht des Woords, is het meest krachtige uitwendige middel om te bewegen tot het geloof.
Maar bij hem, die door het geloof die gaven Gods, n.1. het Verbond en den Christus, heeft leeren kennen als ook bizonder tot hèm gekomen en die de wedergeboorte heeft ontvangen, bij hem wint de Doop ook aan beteekenende en verzegelende kracht. De Doop beteekent en verzegelt bij zoo iemand maar niet i n het algemeen die geestelijke weldaden, waarop hij ziet en waarbij hij behoort. De Doop is hem maar niet i n h et al gem ee n een volkomen betrouwbaar zegel hangende aan, en bevestigend of verzegelend van Gods wege, Zijn Woord en Verbond waarin hij ook minstens voor het uitwendige is opgenomen. Neen, gelijk het Verbond, en de Christus, die daarvan het hoofd is, en die groote gave des Verbonds, de wedergeboorte, hem geschonken zijn, niet maar zóó, dat hij met vele anderen te zamen uitwendig een Christen en uitwendig een nieuw mensch is, maar geschonken zijn inwendig en dus zóó, dat hij ook van binnen een Christen, en in zijn hart een discipel van Jezus werd, zoodat hij in zich zelf mag bevinden, wat zijn Doop uitwendig hem verkondigt, — zoo komt deze zijn Doop als teeken en zegel hem dan ook nader, en op hem p e r s o o n 1 ij k af, als iets voor hèm. Want, het spreekt vanzelf, dat Goddelijke teeken, dat een waarteeken is, — want alles wat van God komt, dat is waar, — is ook voor hèm waar, zoo goéd als het Evangelie hetwelk het verzegelt voor hem persoonlijk waar en zeker is. Die Doop is immers voor hem niet maar wat hij is in het algemeen voor een ieder die onder de waarheid Gods leeft, uitwendig in het Verbond zijnde, n.1. een teeken en zegel dat op zich zelf aan dat Verbond en die waarheid in het algemeen doet denken en die van Gods wege voor een ieders oog bevestigt, neen maar, die Doop wordt hem, naar mate hij in de erkentenis van Woord en Evangelie en Verbond wast,



ook van grooter persoonlijke beteekenis. Zijn Doop wordt hem als vanzelf een teeken en heerlijk bevestigend zegel van Gods Verbond met hèm in Christus, en van z ij n innerlijke overbrenging daarin.
Dus de Doop op zich zelf onderstelt niet de wedergeboorte. Maar de geestelijke vrucht des Doops, die onderstelt de wedergeboorte, evenals het geestelijk omhelzen van Evangelie en Verbond.
Maar zegt gij, wat weten nu de ouders uit den Doop hunner kinderen? Wat voor troost blijft er voor hen uit dien Doop over? Dat zij reeds wedergeboren zijn, dat verzekert de Doop hunner kinderen hun niet.
Dèt is waar. Maar die Doop, indien de ouders hem door een waar geloof beschouwen, verzekert hen krachtig, dat hun wedergeboorte bij God vaststaat, of die kinderen ze reeds bezitten of niet. Van den tijd zegt de Doop niets, evenmin als het Verbond. Wat tijd en wijze betreft wil God gewoonlijk onbepaald geloofd worden. Maar als wij door het geloof den Doop onzer kinderen leeren beschouwen en kennen als een teeken van Verbond en wedergeboorte, en bepaaldelijk ook als een waarteeken of zegel daarvan, dan krijgen wij van Gods wege door Zijn Geest in ons de vaste onbedriegelijke verzekerdheid, dat hun wedergeboorie bij God vaststaat, en dat de Heere er voor zal zorgen. Of het nu of later zal zijn, dit wordt ons hiermede nog niet te kennen gegeven, en is ook betrekkelijk meer bijkomstig. Bij den Heere zijn zelfs duizend jaren als één dag en één dag als duizend jaren. God wil vertrouwd en geloofd worden. In Zijn Verbond, dat in alles wèlgeordineerd en vast is, en zijn onwankelbare toezegging, moeten wij rusten. Dat is ook genoeg. Zoo de zaak bij God maar vaststaat, is in beginsel alles gered, en alles zeker, ja zekerder dan wanneer onze oogen het slechts zagen, want w ij zijn bedriegelijk, maar God niet.
Wel mogen de ouders den Heere vragen om hun kind spoedig te wederbaren, en dat hun oogen de vreeze Gods in hen aanschouwen mogen. Dit te smeeken is zeer betamelijk. En wij hopen het soms, dat het goede beginsel reeds in hen woont. Maar in elk geval, ook indien het nog niet waarlijk zoo



is, de Heere heeft Zijn belofte gegeven. H ij staat voor Zijn zaak in. Verbond en Doop doen ten opzichte van ons zaad vastelijk rusten in den Heere, en in Zijn Verbond. Neen, ons rusten moet niet zijn in hetgeen wij hopen en soms bevroeden bij onze kinderen. Wij zouden ons kunnen bedriegen in hen. Onze rust en onze verzekerdheid betreffende ons zaad is in den onveranderlijken Verbonds-God. H ij staat er voor in. Dat geeft ware rust en vroolijke verzekerdheid.
Wat betreft de taal, die Verbond en belofte, en dienvolgens ook de Doop, tot de ouders betreffende hun kinderen te spreken, deze geven uit zich zelf niets meer dan de zekerheid van Gods wege van de zaken, tijd en wijze in Gods hand latende. Zoo wil de Heere ons onderwijzen, en ons leeren dat H ij God is,
Het kan de opmerkzaamheid trekken, dat een oprecht bekeerde in zijn eigen Doop, zoo hij dien door het geloof omhelst en aanvaart, ziet zijn wedergeboren-z ij n, als een reeds gebeurde zaak dus, en dat hij toch uit anderer Doop, n.1. dien zijner kinderen, alleen zekerheid ontvangt omtrent de zaak hunner wedergeboorte zélf, en niet omtrent den tijd wanneer.
Het is echter iets natuurlijks, dat een wedergeborene voor zijn eigen Doop anders staat, dan voor dien van zijn zaad. De Doop van Zijn zaad is hem een teeken en zegel van Verbond en belofte, waarin zijn zaad aireede uitwendig staat. Of zijn zaad er reeds verder in staat, daarvan heeft hij geen zekere kennis. Maar zijn eigen Doop wordt hem uiteraard een teeken en zegel, door God gezet op zijn feitelijken en innerlijken staat. Waarom weet hij uit zijn eigen Doop omtrent zich zelf meer, dan uit dien zijner kinderen ? Daarom, omdat hij, hetgeen zijn Doop hem zegt, reeds weet uit anderen hoofde, al is het nog niet met zoo'n vaste overtuiging. Want de Doop, en in het algemeen de sacramenten, zijn het niet die ons de waarheid eerst verkondigen: wij moeten die waarheid reeds weten, — maar zij verzegelen die waarheid voor ons bewustzijn verder, en overtuigen ons er alzoo vast van. Daarom kan de Doop onzer kinderen ons niet verzekeren van hun reed s-wedergeboren-zijn. Want daar weten wij niets van. Wij kunnen dit hoogstens vermoeden of hopen, maar weten doen wij het nimmer, altans niet van de in leven



blijvenden. Wij kunnen alleen weten, en wel door een waarachtige geloofsoefening, dat hun wedergeboorte bij God opZijn tijd, zéker is. En dit is het daarom dan ook, waarvan de Doop onzer kinderen ons gemoed, bij een oprecht geloovig aanvaarden en omhelzen daarvan, levendig en onbedriegelijk kan overtuigen. En de Heere zal het op Zijn tijd geven. Verder, en meer, dan wij in beginsel reeds weten, bij 's hemels licht door het Woord Gods, kan de Doop ons niet brengen. De Doop dient de waarheid Gods, en verzegelt die reeds in beginsel geweten waarheid, nu v a s t aan en in ons gemoed. Maar meer niet. En is dit niet genoeg?
En wat de dadelijke vrucht des Doops voor het kind zelf aangaat, het wordt, zoolang het niet wedergeboren werd, in zijn Doop krachtig van het Verbond Gods en de noodzakelijkheid van inwendige en hartgrondige vernieuwing vermaand. In den Doop bevestigt God door een zichtbaar teeken voor zijn oogen, dat het Verbond der genade, waardoor zoo velen en misschien ook van zijn naastbestaanden de eeuwige zaligheid zijn ingegaan, ook hem van Zijnentwege aangaat, en dat ook h ij daarin is, altans aireede naar zijn uitwendigen staat — opdat hij begeerig, in het gevoel van zijn innerlijke en geestelijke armoede en verlorenheid, zijn handen uitstrekke om dat ook te bezitten, niet betrekkelijkerwijze slechts en tot zekere hoogte, maar waarlijk en in den grond der zaak, en zooals al degenen die dat niet maar voor het uitwendige leven, maar ook in het verborgen en in hun hart hebben omhelsd en aanvaard. In den Doop erlangt de prediking en aanbieding van heil en genade en vergeving zijn hoogste kracht en zijn toppunt. Het vuur wordt hier nè aan de schenen gelegd!
Geve de Heere, dat velen de kracht van hun Doop leeren gevoelen, die nu nog buiten de ware en verlossende kracht van het Evangelie omwandelen, doch uitwendig in de gemeenschap dier weldaden verkeeren! O, dat hun oogen opengaan over de heerlijkheid die hen omringt, en dat zij, walgende van hun gedaante voor God, zich werpen in de armen des Verlossers, die hen aireede lang in zijn Verbond als van verre omhelsd heeft, — maar zij hebben tot nu niet gewild en zij hebben niet opgehouden



het hoofd van Hem af te wenden en hun hart te geven aan den moordenaar hunner zielen! Want zijn Verbond en Zijn liefde vergezellen hen tot aan het graf; en zullen zij die nóg verwerpen en zóó henengaan! De Heere worde hun te machtig, dat zij zich overgeven nu geheel en al, en met hun gansche hart, en Hèm nu gaan zoeken! En Hij zal zich, nadat gij Hem lang liet wachten, nog weder tot uw ziel keeren, met genade en vergeving.
Hiermede is nu ook deze studie ten einde gebracht.
Zij brengt ons tot de uitspraak, dat óók de H. Doop, nauwkeurig naar de Schrift beschouwd, niet leert, dat de uitverkoren kinderen, in het Verbond geboren, aireede, ten minste in den regel, wedergeboren zijn.
Het voornemen bestaat om nog een kort onderzoek te doen volgen hierover, of de bewuste leer ook wellicht noodzakelijk voortvloeit uit andere Schriftwaarheden.



INHOUD.
Pag-
Inleiding 9
1. De Onderstelling des Doops, naar den regel voor zijn Bediening, is de Wedergeboorte 13
2. De Onderstelling des Doops, naar zijn Wezen en Werking,
is de Wedergeboorte 58
3. Zal de Genade verzegeld worden, dan dient ze vooraf
te gaan 92
4. De doop die geen zegel is, is niet de Doop of het Sacrament 113
5. Zoo verliezen de Ouders den troost, dien de Doop hunner kinderen hun verschaft 123



Korte Uittreksels uit enkele beoordeelingen van
De Uitverkoren Kinderen Wedergeboren,EischdesVerbonds?
Een Onderzoek door Ds. A. M. Diermanse.
Wat zegt de Schrift? Qeref. Tijdschrift, 8e jg. Afl. 2:
Deze dogmatische Schriftstudie van Ds. D. heeft reeds zeer de aandacht getrokken. . . . Wij zijn het met de slotsom eens. Met belangstelling zien wij tegemoet een poging tot wederlegging van schrijvers betoog en resultaat.
Wij bevelen dit werk zeer aan ter bestudeering aan allen die begeeren toe te nemen in de kennis der waarheid, inzonderheid aan bedienaren des Woords en opzieners der Gemeenten ... L. L.
De Bazuin, 1906 No. 50:
. . . Ds. D. is in geen enkel opzicht persoonlijk en onthoudt zich zorgvuldig van alle scherpte of venijnige polemiek . . . Hij is ook nu weer streng logisch in zijne redeneering . . . bij alle deelen gaat hij goed op de zaken in; bij zijn exegese van de teksten waarop men zich beroept, is Ds D. tamelijk breed en naar onze overtuiging slaagt hij meest.
't Zou inderdaad jammer zijn voor velen indien zij 't niet lazen. . . . Noordtzij.
De Wachter, jg. 1906 No. 46 en 50:
Bij velen is Ds. D. niet een onbekende. Voor hen die Dr. A. Kuyper Jr.'s „De band des Verbonds" lazen is dit werk onmisbaar willen zij, gelijk het behoort ook de andere partij
hooren Wie er over lezen wil om weer nieuwe stof
tot nadenken te verkrijgen, moet het werkje van Ds. D. lezen. ... het is de moeite waard. T. Bos.
De Qeref. Kerk No. 958:
. . . Wij achten het een zegen dat er uit den kring der „Gereformeerden" een krachtig getuigenis uitgegaan is tegen hetgeen door de nieuwe richting maar driestweg als de gereformeerde leer wordt verkondigd . . .
. . . Forsch klinkt zijn protest . . . beslist luidt zijne slotsom .... de schrijver wijst af èn Kuyper's leer van de veronderstelde wedergeboorte (als regel) èn Kromsigt's onderscheiding van inwendig en uitwendig Verbond ... de zaak is belangrijk genoeg om onderzocht te wcfrden. Met belangstelling zien wij het 2e stuk „De uitverkoren kinderen wedergeboren, eisch des Doops?" te gemoet. Ook daar zal het ? wel op zijn plaats blijken.
Gaarne bevelen wij deze uitgave aan. Tz., H.



Gereformeerd Weekblad, 1907 No. 9:
Ds. Diermanse is 't met de nieuwe leer van Verbond, Uitverkiezing, Wedergeboorte en Rechtvaardigmaking niet eens. Hij ziet de werkelijkheid onder de oogen en hij betoogt met kracht van woorden, dat alleen de praktijk des Geestes en niet de doode theorie der leer ons tot voordeel zal zijn. Met ernst en zeer uitvoerig wordt door Ds. Diermanse over het Verbond, enz. gehandeld. . . .
Ameide. v. Grieken.
Friesche Kerkbode, No. 994:
Het is niet te ontkennen dat de studie van Ds. Diermanse interessant is . . . den toon van schrijven waardeeren wij . ..
Een geschrift als van Ds. Diermanse worde gelezen en bestudeerd, De Heere zegene het tot verheldering en ontwikkeling Zijner waarheid. de G.
De Wekker, 1906 No. 25:
Een uitnemend werk.
Onlangs verscheen van de hand van Ds. A. M. Diermanse een werk getiteld: „De uitverkoren kinderen wedergeboren, eisch des Verbonds?"
Dit werk mag in onze kringen niet voorbij gezien worden. De leer door zoovelen in de Geref. Kerken in navolging van Dr. A. Kuyper Sr. voorgestaan, dat de uitverkoren kinderen reeds vóór den Doop wedergeboren zijn, en de Doop op grond van „genade in den wortel" aan de kinderen bediend, wordt daarin op uitnemende wijze weerlegd. De verschillende argumenten voor de stelling dat de uitverkoren kinderen als bondelingen ook wedergeboren zijn, worden achtereenvolgens ontzenuwd.
. . . Die er meer van weten wil koope het. Wij wenschen het in veler handen. 's Gr. D. B.
Qroningsch Kerkblad, 1907 No. 28:
. . . Eerst geeft de schrijver een historisch overzicht en gaat dan de gronden na, die hij voor de leer, dat de uitverkoren kinderen wedergeboren zijn, heeft kunnen vinden.
In dit werkje spreekt hij alleen over de bewijzen, ontleend aan het Verbond der Genade. . , Al de aangevoerde bewijzen worden één voor één als op een goudschaaltje, gewogen en niet zwaar genoeg bevonden.
Kalm en bondig geschreven is het geheele werkje aangenaam te lezen. Wie op de hoogte van deze zeer gewichtige kwestie wenscht te komen, schaffe zich dit werkje aan. . . . Wij bevelen het van harte aan. J. Westerhuis.



De Hoeksche Waard No. 531 :
. . . Ds. Diermanse heeft studie van dit onderwerp gemaakt en daar hij bovendien duidelijk en eenvoudig met den Bijbel in de hand betoogt, wenschen wij dit geschrift in veler handen Met belangstelling zien we uit naar het andere boek dat de schrijver aan het slot van dit werk belooft.
Meer en Amstelbode, 7 Nov. 1906:
Een boek van 165 bladz. over een onderwerp van actueelen aard. Niet lang geleden schreef Dr. A. Kuyper Jr. (thans pred te Vlissingen) een boek „De band des verbonds" waarin de bekende leer over wedergeboorte van der jeugd, rechtvaardigmaking van eeuwigheid etc. werd uiteengezet op gronden die nu niet zoo overtuigend en schriftuurlijk aan ieder zullen geleken hebben; Ds. Diermanse geeft nu een tegenhanger en we moeten eerlijk verklaren dat hier meer diepgang van Schriftuurverklaring en onderzoek aan het woord is. Men zal wel doen deze kostelijke studie van Ds. Diermanse te lezen; ... We bevelen het degelijke boek ten zeerste aan.
De Wachter, Hoofdr. Rev. A. Keizer (Uitg. Holl. Michigan) N. 1699: . . . Men behoeft het nog niet in alles eens te zijn met den schrijver om toch te genieten uit zijne studie. Vooral doet het zoo weldadig aan op welken waardigen toon hier geredeneerd wordt. Het werkje is bedoeld als tegenhanger van Dr. A. Kuyper Jr. „De Band des Verbonds". Rustig en kalm wordt de zaak hier besproken, aan Gods Woord getoetst en niet uit de hoogte geredeneerd, noch met dooddoeners geschermd, maar op kalme wijze geschreven.
Deze studie bevelen wij gaarne bij ons volk aan . . .
The Banner, (Continuing The Banner of Truth) No. 549. ' . . . The author discusses the question whether it is true, as , some Theologians in Holland, notably Drs. A. Kuyper, Senior und Junior, assert, that we must consider every covenant child to be bom again from infancy. An interesting en we think fair discussion. It appears to us he proves his case quite satisfactorily . . .
De Getuige: Uitg. Grand Rapids (Mich.) j.g. 1 No. 1
In dit geschrift bespreekt de schrijver de verhoudingen der bondelingen tot het Verbond der genade . . . brengt U in kennis met beide voorstellingen, stelt U in staat om zelfstandig 1 te oordeelen en bewaart voor eenzijdigheid ...
Rev. G. J. Haan. I







Binnenkort verschijnt bij den uitgever dezes:
De Uitverkoren Kinderen Wedergeboren,
EISCH
VAN ANDERE SCHRIFTWAARHEDEN?
EEN ONDERZOEK
DOOR
Ds. A. M. DIERMANSE.