CORTE BELIJDINGHE DES GIIELOOFS, DER GIIEENRE DIE OUER AL IN NEDER- lant, ende bysonder in dese stadt N. de waekachtighe leere des eljangelujms aen hanghen: ende nu ter tijdt vanden genen diemen GÏieestelijck noemt (die de Waerheyt haten, ende gheerne souden verduysteren) tonrecht yoor Ketters ende Oproermakers worden gelastert ende vervolcht, Tot waerschou winghe der OüEricheyt: onderwijs der onwetender, ende bescherminghe der oprechter cliristelicker leere. GIIEDRUCT MET GRATIE ENDE PRIUILEGIE DES ALDERIÏOOCHSTEN, ANNO 1566. (Overgedrukt uit het „Amsterdamscii Zondagsblad tot Getuigenis der Waarheid", Jaaroang 1898.) ravfcrbum jehovfcj# h fl manet in ir amsterdam, SCHEFFER & Co. Br. i/7ö Auguatinus ' noch Ambrosius i en tellender niet meer, lege de doctrina Cap. 9. in zijn tractaet van dé Sac. c Matt. 3. 11. d Augusti. super Joan. in de 80 Homelie. Het 9. Artijckel van het heylige Doopsel. a Titi. 3. 5. Epli. 5. 26. b Ro. 8. 15. c Eph. 5. 26. d Titi. 3. 5. e 1 Cor. 2. 10. f Mat. 28. 19. *Tot Christus woordë noch Ceremonien af noch toe te doen. Den k i n d e rkens wordt het Doopsel niet ontogé. <) Gen. 17. 7. Exod. 20. 6. 1 Cor. 7. 14. li Orig. libr. 5. in epistol. ad Eo. ca 6. i Aug. 1. lib. cont. Jul. k Cipria. in epi. ad Fid. Het 10. ar. van Christi H. Nachtmael. a Mat. 26. 28. Mar. 14. 24. Lu. 22. 19. 20. b 1 Cor. 11. c Tertul. distincti. 2. int. Serm. va de Saluinghe. August, in Appo. Ca 9. 39. lib. 4. Jeron. super. Matth. d 1 Cor. 19.16. e August, in ser. de sacra. in 2. fe. 1 pas. Prosper in lib. senten. Inno.lib 3. Cap. 4. 13. 14. Het 11. ar. Dat de Kelc den Leecken tonrecht onttogen wort. a Mat. 26. 27. Mar. 14. 23. Luc. 22. 20. b 1 Cor. 11. 25. c Cipr. lib. 2. epi. 3. ad cor. Theo. lib. 3. Cap. 18. Jeroni. in 2. Cap. Mala. Chrysost. 2. Cor. Cap. 8. Hom. 18. Het 12. ar. van Transsubstantiatie. n 1 Cor. 10. 16. b Orig sup. Matth. 15. Theod. dialogo 1. et 2. Iren. lib. 4. August, super Joannë. Tract. 1. hondert Jaren: gelijck h Origenes, * Chrysostomus, ende k Cyprianus betuyghen. Wy bekennen dat Christus heeft ingestelfc in de plaetse des Paeschlams, zijn heylighe Nachtmael, het welcke hy selue noemt het a Testament zyns bloets, ende wordt oock ghenoemt een 4 Dancsegghinghe. In dit Nachtmael ghebruycken wij de maniere die wij vanden Heere hebbë ontfangen, c Broot ende Wijn, de welcke hier inne de teeckenen zijn, worden vandê Kercken Dienaer ghebroken ende omghedeylt. Dat hier ia beteeckent wordt, ^is de ghemeynschap des warachtigen lijfs en bloets Jesu Christi: het welcke de e gheloouighe nuttighen tot een warachtighe spijse der zielen ten eewighen leuen, ghedinckende ende verkondigende hier door den doot des Heeren, tot dat hij vanden Hemel weder coemt. "Wij seggen dat den Leecken den Kelck tonrecht wordt onthouden: want alsulcx teghen do instellinge ende woorden Christi is: " Drinckt hier alle wt. Oock vermaent Paulus 6 viermael 800 wel vanden Kelck als vanden Broode. c Ende alle oude Doctoren betuyghen, dat de woorden Christi ende Pauli in de eerste vijf hondert Jaer werden na gevolcht. Oock is by den Griecken altijdt deze ghewoonte gheweest ende ghebleuen; maer ons verboden, Anno 1415. in de 18. Sessie te Constans. Wy verworpen met de woorden Pauli daer hy van de 3 gemeynschap des lijfs ende bloets Christi spreect, etc. 4 Ooc door veel ouder Doctoren sentencien hier mede ouer een comende, alle misverstant des Nachtmaels, bysonder het ghene dat inden Jare 800. vanden Paus Hildebrando, en inden Jare 1202. van Innocentio versiert wert, te weten, dat Broodt gheen Broodt en bleef, maer in het Lichaem Christi wesent- lick veranderde: Of eenige andere opinien, strijde-de tegë de Hemeluaert Christi. Wy achten voor een grouwelicke Afgoderije de versierde Gods omdracht, die met den gesloten Broode wort gedaen, ende Anno 1264. van Honorio is inghestelt: van Petro Lombardo, Hugo, Bonauentura, ende Thomas van Aquinen voorts opghebout: Seggende dat het is den rechten <* God Maosim, daer Daniël af propheteert, onsen Voorvaderen onbekent, de welcke in gout, siluer ende edele gesteenten is beslagen. Waer door Gode zijn eere wort ontstolen, ende Christus Nachtmael misbruyekt. Want hy en seydt niet, Sluyt dat Broot op, en aenbidt dat: maer, b Neemt, eet, ende deelet onder v lieden : ende, Doet dit tot mijnder ghedachtenisse. Aldus discordeert dit met Christus woorden, ende is van menschen valschelick inghestelt, teghen alle Schrift des c Ouden en «^Nieuwen Testaments. Wy bekennen dat « Godt inden Paradijse heeft inghestelt den heyligen Echten staet. 1 Alle Heyligen des Ouden Testaments, ende de meeste paert in het Nieuwe, zijn daerinne geweest. o Christus heeft dese ordeninghe met zijn tegenwoordicheyt geheylicht. Desen staet is alle man vry gelaten. Paulus laet Bisschoppen en Pastoren den selfden oock toe. Wy verwerpen alle veelheyt der Vrouwen, met de woorden Christi, e Twee sullen een ' vleesch zijn, etc. Een yeghelick man sal zijn eyghen huysvrouwe hebben. , ( Den Gheloouigen seggen wy met Paulo gheenderhande spijse verboden te syne, die <* met 1 danckbaerheyt ghenut wordt: 6 want het en ' schaedt der zielen niet dat in den mondt gaet: Oock en is het Koninckrijcke Christi in spijse oft dranck niet gheleghen: maer Rechtueer- Het 13. Artikel, Van het omdraghen des Gods. Des P a u 8 Sacrament is de rechte God Maosim. a Dan. 11. 38. h Mat. 26. 28. Mar. 14. 24. Lu 22. 19. 20. c Exo. 20. 4. Num. 25. 2. Jerem. 2. 11. <1 Rom. 1. 25. 1 Joan. 5. 21. Het 14. ar. Van den Echtstaet. a Gen. 2. 22. b Gen. 7. 1. 2. r Joan. 2 a 2. Matth. 8. 15. (1 1 Tim. 3. 1. Titi. 1. 6. Veelheit der vrouwen wort ver worpen, e Mat. 19. 5. August, libro 3. da Ciuitate Dei 1, Cap. 22. Het 15. ar. Van der Christen vrijicheydt in spijse. a Ro. 14. 6. b Mat. 15. 11. c Ro. 14. 17. 1 Cor. 8. 8. De spijse en vordert ons voor Godt niet. cl Rom. 14. 15. 20. Ergernisse. Het 16. ar. Van vasten ende Bedeldaghen. a Acto. 13. 3. b Joel 2. 16. c Act. 14. 23. August, super Joannc tract. 17. de salu. do. Ca. 37. Ser. 172. Het 17. ar. Van den Ban. Yan Diakenen, leest Act. 6. 3. b Mat. 18. 17. 1 Cor. 5. a 5. 2 Tess. 3. 14. 1 Tim. 1. 20. c Mat. 16. 19. Yerworpinge der oorbiechte van menschë inghestelt. Het 18. deSomma der 12. Articulen. a Joa. 5. 14. Luc. 2. d. 34. 1 Cor. 15 b. 13. Coloss. 1. 8. b Ps. 68. 19. Eph. 4 13. 14. c Job 19. 25. dicheyt, Vrede, ende Blyschap inden Heylighen Gheest. Ghebruyckende daer door hier inne onse Christelicke vrijheydt: nochtans de selfde matighende na der liefde, ende stichtinghe onses naesten, op dat alle erghernisse gheschoui werde. "Wy bekennen oock voor goet, sekere «Vasten der maticheyt te houden, h efi Bedeldaghen te houden, na den noot ende ghelegenheyt der saken. Daer in volghende de vermaning© Johelis, 0 ende der Apostolen sonder supersticie of eenige verdiensten daer wt te soeckë, na August, woordë. Christus heeft tot onderhout syner Kerken («in de welcke ooc Diakenen zijn die de arme besorghen) inghestelt een Christelicke straffe of Ban: waer door de verrotte leden worden afgesneden vander Gemeynte: te wetë, die in een onboetueerdich leuen altijdt voortgaen, ende gheen vermaninghe en willen hooren. Voor desen moetmen de ordinantie des Heerë gebruycken, dat is de macht der Sleutelë. Wederom de gene die haer schuit met behooorlic leetwesen weder bekennen, die moetmen vercondighen ontbindinghe der sonden inden Name Jesu Christi, ende haer wederom als leuendighe Lidtmaten ontfanghen. Dit bekennen wy voor goet, maer niet de Oorbiechte die hier wt ghesmeedt is, waer ouer 80. Jaer ghedisputeert is, de welcke dickmael af ende aen van nieuwe Doctoren wert gestelt ende is ten laetsten eerst van Innocentio Anno duysent tweehondert besloten. Somma, wij gheloouen al dat in de twelf Articulen onses gheloofs is begrepen. «Dat onse vleesch verrijsen sal, door Christum, die de 4 Ouerwinner is van Duyuel, Helle, ende Doof. "Dat wij oock met onse huyt sullen werden ouertoghen, ende met onsen oogen onsen Salich- maker sien, in het onverganckelicke Rijcke, daer allen gheloouighen in Christo het d eewige leuen door hem is bereydt, eïi alsulckö e vreucht, die noyt ooghe en sach, noyt oore en hoorde, noch in menschë herte en quam. Ende den /ongheloouighen na Grodes sentenciê s den vyerighen Poel, daer haren worm nemmermeer en sterft. Slotreden. Eerweerdige Heeren, die wy bekennen voor onse a van Godt gheordineerde Overicheydt,4 ende onderdanich begheeren te wesen in alles dat ghylieden ghebiedt, dat Christus woorden niet en wederstrijdt. Wy bidden v om synen Name, wilt dese Articulen onses geloofs wt liefden ghestelt (de welcke wy ooc bereyt zijn int openbaer te verantwoorde, als tyrannie ophoudt) met rijpen verstande insien. Toetst alle de woorden aen den rechten Toetsteen der Schriftueren: ende wat daer mede niet ouer een en coemt, dat hout (als wij) «voor vervloekt. Wt het ghene dat oprecht is, leert v leuen Christelic aen schicken. Stort niet langer onnoosel bloet. Sijt noch gewaerschout, ende houdt op te oordeelen na den wille der gheenre die de waerheydt haten: of na eenighe ongodlicke Placaten: want sy en sullen v niet verantwoorde voor den Richterstoel Christi. Dit doende so sult ghy het Ampt eender Christelicker Ouericheydt volbringhen. Voorts bidden wy alle de ghene die noch door blinde Leydtsluyden verdwaelt gaen van de weghen des Heeren, datse dese onse Belijdinghe wel willen insien, ende niet verworpë, om datse met de Roomsche Kercke niet ouer een en coemt: (ende door het oude quade ghebruyck haer moghelick eerstmael vreemdt sal schijnen) maer den Heere vyerichlick bidden, vindense yet dat sy niet en connen begrjjpen, dat hy haer wil verlichten met synen Heyli- <1 Mat. 25. 46. Esai. 64. 4. e 1 Cor. 2. 9. f Mat. 25. 46. Joan. 5. 29. Dan. 12. 2. g Apo. 12. 21. Het f9. artikel, Van Ouerheyt. a Ro 3. 24. 6 1. Pe. 2. 14. Yermaninghe tot der Ouericheydt. c Galat. 1. a. 8. d Ro 14. 10. Yermaninghe tot den volcke. Nederlant bidt om het Woort, dat andere landen genieten, ende sy noch opëtlick deruë. e Col. 4. 3. f Col. 3. 16. g Eph. 4. 6. glien Gheest, haer ghelooue stereken, ende kennisse zijnder Waerheydt gheuen. Wy willen insghelijcx den Heere van herten bidden, dat hy eens na het ontfermen van alle andere Laden, als Duytschlandt, Franckrijck, Enghelandt, Schotlandt, Polen, Sweden, Oostlandt, Switserlandt ende Oostfrieslandt, (die hy altesamen de vercondinge des Euangeliums vrij gunt) oock onser wil ontfermen, ende de e Deure zijns Woorts open doen, op dat het Woordt / rijckelick voortaen by ons mach woonë, ende dat wy eens na verordenden tijt, hem alle met eendrachtigher herten moghen louen ende aenbeden, ff datter een Lichaem, een Gheest, een Ghelooue, een Doop, een Vader van ons allen worde aengeroepen in synen Sone Jesu Christo. Met den welcken hy leeft in cracht zijns heyligen Geests een Godt drieuuldichindereewicheyt. Hem zy lof, prijs, glorie, danc ende eere. AMEN.