fffi REIN LEVEN-BEWEGING
IN HAAR BEGINSEL
EN
ARBEID GESCHETST
DOOR
LOD. VAN MIEROP.
UITGEGEVEN DOOR DE REIN LEVEN-BEWEGING IN 1913.



[«
■ BLARICUM (GOOI) ■
IN 'T OUDE KOLONIEHUIS AAN DE TORENLAAN (TRAMHALTE) IS GEVESTIGD HET
VEGETARISCH PENSION
(MET LUCHTBAD) H
van . B. SCHUURMAN.
■ — a
A ♦ DE VRIJE MENSCH
0! ONTHOUDERS II ^ Religieus-humanitair Maandschrift
♦ n 8 rUftfni linc B u ^ onder Redactie van Felix Ortt.
% ^ f 2.50 per jaar. - BUITENLAND f 3—.
t * ADRES VAN ADMINI8TRATIE SOEST.
! | ELECTRISCHE DRUKKERI) „FRIEDA", UTRECHT
♦ % OUDEGRACHT T.z. 174
♦ IIs^Or 1 'J LEVERING VAN EENVOUDIG f im\l \\ÜM llll////iïMiï 1 EN FRAAI DRUKWERK -«
| I TEGEN BILLIJKE PRIJZEN.
| iilgÉlili | LEVENSKRACHT
♦ H a Maandblad voor Reiner Leven % m a ♦ Redakteur: LOD. VAN MIEROP
♦ 0 H ♦ Voor niet-leden der Rein Leven% H Q ♦ Beweging bedraagt de abonne-
♦ N £3 ♦ mentsprijs bij vooruitbetaling
♦ g|WALDEN'Sg| ♦ f 1.— per jaar; Buitenland f 1.50.
5 Hl- CH0C01-ADE EN !h« ♦ Proefnummers gratis.
6 P I BS £ Men wende zieh uiuluitend tot de
♦ |jj 8 % Admin. „Levenskracht", Soest. §)^"" Wilt ge prettig wandelen, draag dan
Teeling's Vlechtschoeisel.
Dat zijn de eenige SCHOENEN, welke aan alle eischen van GEMAK en HYGIËNE voldoen, omdat ze den voet in al zijne vormen volgen.
PRIJSCOURANT OP AANVRAGE GRATIS. 
W. G. TEELING, WORMERVEER.



DE REIN LEVEN-BEWEGING
IN HAAR BEGINSEL
EN
ARBEID GESCHETST
DOOR
LOD. VAN MIEROP.
UITGEGEVEN DOOR DE REIN LEVEN-BEWEGING IN 1913.







I.
Allerminst kan het overbodig heten aan onze landgenoten te doen weten, wat de Rein Leven-beweging is, wat zij wil en wat zij tot stand gebracht heeft gedurende de ongeveer twaalf jaren van haar bestaan.
En als persoon, die eigenlik van vóór de oprichting een werkzaam aandeel in deze organisatie gehad heeft, heb ik tans recht van spreken, omdat deze bizondere stroom in het maatschappelik leven onzer dagen het bewijs geleverd heeft zich een eigen bedding te hebben kunnen verzekeren.
Wij hebben hier te doen met een hoogst gewichtig kuituur-verschijnsel. Het is namelik niet minder dan een nieuwe faze in de ontwikkelingsgeschiedenis der mensheid. Waar het om gaat is dit: de vervollediging van de Mens als zodanig. In tweeërlei opzicht zien wij dit proses zich voltrekken: in de onderlinge verhouding der beide geslachten en in de persoonlike uitleving van de individu.
De mens is onaf gebleven. Of wilt ge het liever anders horen, zeg dan dat de mens verminkt is. Het feit voor ons tans blijft hetzelfde. Want de mens mist iets. Er ontbreekt iets aan de mens van tegenwoordig. En niet zo er s een kleinigheid. Maar juist datgene wat hem tot mens stempelt, wat hem tot mens adelt. Het voornaamste dus. Meestentijds heeft hij het niet verder gebracht dan tot mens-dier. Dan is het Mens-wezen nog blijven sluimeren in het mens-dier. Dan is de Menselike kern nog ombolsterd gebleven. Dan schouwen wij enkel de levensuitingen van het ontwikkelde dier.
In de onderlinge verhouding der beide geslachten ontwaren wij onze soortgenoten dan niet als Mens, maar als geslachtswezen. Hoger reikt de mens in doorsnee nog niet. Zijn groei is niet voltooid. Geknot is^ hij in z n ontwikkeling. Het is maar een brokstuk van een mens. Z'n levenssappen hebben nu een éénzijdige vergroeiing gevoed. Een wangestalte is ontstaan. Misvormd is daardoor der mensen verschijning en samenleving.
Van het natuurlike leven dat schoon is, wordt zo weinig genoten. Hoe kan het anders, waar immers de aard van de Mens niet tot



volle ontplooiing is gekomen, ja midden in z'n menselike ontwikkeling is blijven steken.
Niet alvorens in het menselik leven datgene wat ontbreekt zal zijn aangevuld, niet aleer derhalve de Mens zelf volledig zal zijn geworden, zal harmonie en bevrediging der mensen deel kunnen worden.
Die vervollediging van de Mens, welke bewust ter realisering als doel is gesteld door een ganse schaar van mensen, is als kultuur-tipering naar buiten zichtbaar geworden, in omlijnde ordening, in de organisatie der Nederlandse Rein Leven-beweging.
Geen enkele andere organisatie, ook strevend naar verhoging van levens-vlak, wil ik te kort doen. Doch niet één, bij mijn weten, heeft zo alzijdig en spesiaal deze Mens-vervollediging zich tot taak gesteld en hare werkelikheid als idee verkondigd, als dit door de Rein Levenbeweging is geschied.
Geenszins ook is hier sprake van een nieuwe vinding. Het is slechts — zo als alles — voortgaan op de aanwezige groeilijn. Het is alleen een nieuwe schalm, die in een voorgaande inschakelt. Als beeld verschijnt mij deze groeilijn niet duideliker dan als een wijd-sirkelende spiraal.
Deze doel-stelling van Mens-vervollediging is, met de mensheidservaring van een twintig eeuwen verrijkt, een meer gevorderde evolutie-eis dan welke in het begin onzer jaartelling, in beginsel volkomen gelijk, zich kennen deed in de „richting van vergeesteliking", welke als een nieuw moment toen haar intree gedaan heeft in de toenmalige mensenwereld.
Ook nu is de kern van Mens-vervollediging: vergeesteliking.
Want waar de Mens in de mens nog niet tot openbaring is gekomen, wil dit zeggen, dat het geestelik wezen van de mens nog ongeboren is gebleven.
De Rein Leven-beweging wil het volle, gezonde, zuivere, waar-menselike leven van de volledige mens. Zij vraagt dus allereerst naar het eigenlike kenmerk van de Mens. Komt de mens als geestelik wezen naar voren? Neemt het geestelike in zijn leven de plaats in, die het krachtens zijn aard als Mens, toekomt? Staat het geestelike, als het hoogste in de mens, bovenaan in zijn leven? Voert het onverdeeld de schepter, en waarborgt het daarmee z'n drager: menselike zelfstandigheid? En erkent zo iemand daardoor de menselike gelijkwaardigheid van z'n evenboortige medeschepselen, of zij man dan wel vrouw worden genoemd?



Wat klinkt dit alles van-zelf-sprekend, eenvoudig, gewoon. En toch, het streven der R. L.-bew. in die weinige woorden in beginsel aangeduid, blijkt helaas zozeer te verschillen van het streven en het beginsel, dat het leven der mensen in 't algemeen kenmerkt en beheerst, dat zij met dit program naar voren tredend, een pioniersdaad eerste klas blijkt te verrichten.
De werkers der R. L.-bew. zijn baanbrekers voor een nieuwe levensopvatting, die nog ingang moet vinden bij de mensen om hen heen.
Want door de meesten wordt niet ingezien nog, wat er aan hun ontwikkeling ontbreekt, hoe zij niet af zijn als mens, hoe zij geestelik leven derven.
Door de meesten wordt allerminst beseft, dat zij door dit hun nietvol-mens-zijn een leven leiden als slaaf in plaats van als heerser, als gebondene in stede van als vrije persoonlikheid.
Er bestaat een slavernij van de Vrouw, in alle vezelen onzer samenleving vertakt, door de meesten harer sekse niet bevroed, nog minder erkend. En wie hier heten te zijn van het sterke geslacht, van de andere voordelige partij, twijfelachtige rol spelend van „heren der schepping", doen op onrechtmatige en onredelike wijze hun overwicht als geslachtswezen alleen gelden, uit verkeerd begrepen en laag eigenbelang, omdat zij in eigen persoon missen de geringste heerschappij over zichzelf. Zo weinig heer en meester zijn ze over hun vleselike lusten en hartstochten, dat ze als lafaards gehoorzamen aan ieder verlangen van het dierlike in zich, dat zij zich willoos en eerloos als speelbal overgeven aan de misselikste nukken ener gehuichelde liefde. En de minst zwakken buigen, — omdat het nu eenmaal niet anders kan —, voor de overmacht van de door hen zelf gekroonde en volgens traditie daarvoor aangewezen, zinnelike neigingen oftewel „natuurlike behoeften". Daarvoor zijn ze immers „man", zeggen ze of anders denken ze 't. Waren zij volgroeid mens d.w.z. zich van hun geestelik wezen bewust, dan zouden zij anders denken en spreken. Nu daarentegen wordt hun verhouding tot de Vrouw in de eerste plaats bepaald door hun standpunt als geslachtswezen.
Er bestaat ten andere een slachtoffer-zijn van begripsontwrichting, door talloos velen, wien het aangaat, tegenwoordig ten stelligste weersproken. Het raakt de kern van het geslachtsleven. Als doel voor geslachtsgemeenschap heeft men in plaats van de voortteling, het genot gesteld. Dat betekent: scheiding van seksualiteit en voortplanting,



hetgeen terecht door Prof. Dr. J. van Rees, als bioloog, gebrandmerkt werd als de „reuzenblunder" op dit gebied. — Hiermee heeft in beginsel het Nieuw-Malthusianisme z'n recht van bestaan verloren.
De waarlik geestelike mens zal ten opzichte van deze dingen geen ogenblik in twijfel verkeren. Ook hierbij zal vergeesteliking meerder licht verschaffen en zuiverder de ware Werkelikheid doen kennen.
Eerst wanneer het geestelike meer tot ontwikkeling is gekomen, kan er van volledige menselikheid sprake zijn. Onder weedoms zware last ligt nu de mensheid nog ter neer. Uit ons ras van ontwikkelde diermensen moeten mensen als godenzonen opstaan, — in Christelike termen gezegd, moeten zelf-bewuste kinderen Gods verrijzen. En de enkelen van dezulken moeten aanwassen tot een groot getal.
Waartoe dit streven naar vervollediging van de mens bij de Rein Leven-beweging in teorie en in praktijk geleid heeft, zal uit het vervolg van dit opstel blijken. Duidelik kan alreeds geworden zijn haar plaats, betekenis en waarde uit kuituur-histories oogpunt.
II.
Het teoreties standpunt der R. L.-bew. kan duidelik worden uit haar Beginselverklaring en hetgeen te dien opzichte als toelichting door de Centrale Commissie is uitgegeven onder de tietel „Ideaal en praktijk van de R. L.-bew.". Van dit boekske is zo juist een derde druk verschenen. Het kost slechts één dubbeltje, en is bij de brochurenhandel der Beweging te Soest verkrijgbaar.
De genoemde Beginselverklaring, welke in April 1905 definitief werd vastgesteld en sindsdien onveranderd is gebleven, luidt als volgt:
„1. De Rein Leven-beweging heeft tot grondslag en doel het streven naar seksueele reinheid.
2. Zij aanvaardt als ideaal een leven volgens dezen maatstaf:
Al die geslachtsverrichtingen zijn ongeoorloofd, waarbij geen rekening wordt gehouden met mogelijke schadelijke gevolgen voor het lichamelijk of geestelijk welzijn der betrokken personen zelf, of van hunne mogelijke nakomelingschap.
Geslachtsgemeenschap is alleen dan volkomen rein, wanneer die plaats vindt in hoogste liefdeseenheid, in huwelijk, tusschen man en vrouw, en wanneer in de bedoeling der beide personen de mogelijkheid van voortplanting niet is buitengesloten,



3. Onder huwelijk wordt verstaan de éénwording van man en vrouw in de hoogste beteekenis van het woord, een band voor het leven gesloten.
4. Op grond daarvan bestrijdt zij prostitutie, nieuw-malthusianisme, homo-sexueele geslachtsdaden, onanie en elke andere vorm van onkuischheid in daden, woorden en gedachten, en werkt zij aan de verspreiding en naleving der in deze beginselverklaring gestelde opvattingen en eischen."
Aan het in 1911 verschenen Feestnummer van het orgaan „Levenskracht" ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan der R. L.-bew. ontleen ik de volgende opmerking van de Algemene Sekretaris:
„Verder is kenschetsend in deze beginselverklaring, dat zij zich uitspreekt over en onderscheid maakt tusschen geslachtsgemeenschap en huwelijk.
Immers omtrent het huwelijk zegt ze: „Onder huwelijk wordt verstaan de éénwording van man en vrouw in de hoogste beteekenis van het woord, een band voor het leven gesloten." Eerste voorwaarde van een waarachtig huwelijk is dus liefde, sterke, reine liefde, want alleen daardoor zullen man en vrouw in staat zijn van harte samen te werken tot het bereiken van het eigenlijke doel van het huwelijk: door elkander gelukkig te maken, te streven naar hoogere, harmonische ontwikkeling, naar volkomen zielen-éénheid. Van geslachtsgemeenschap is in onze definitie van het huwelijk geen sprake, en terecht.
Elk huwelijk, waarin man en vrouw, elkander aanvullend, trachten tot de meest volkomen ontwikkeling te komen, heeft het doel in zich zelf.
Geslachtsgemeenschap, zegt onze beginselverklaring, kan alleen dan volkomen rein genoemd worden, wanneer die plaats vindt in hoogste liefdeseenheid tusschen gehuwde lieden en wanneer in de bedoeling der beide personen de mogelijkheid van voortplanting niet buitengesloten is. Deze laatste bepaling heeft velen van ons afgehouden. In den tegenwoordigen tijd zijn er die vinden, dat de geslachtsdaad ook als middel tot genot recht van bestaan heeft en dat wij dat te veel miskennen.
Ons standpunt in deze is: De natuur heeft aan de geslachtsdaad geslachtsgenot verbonden, maar nooit behooren wij over het hoofd te zien, dat van nature uit, geslachtsgemeenschap slechts recht van bestaan heeft als middel tot het scheppen van nieuw leven. Waar liefde de basis van een huwelijk behoort te zijn, mag de geslachtsdaad nooit iets anders zijn dan een daad van liefde, verricht in



hoogste zielseenheid, waarbij liefde tot het nog ongeboren kind een niet te miskennen factor is. De geslachtsdaad wordt tegennatuurlijk, zoodra daaraan de gedachte verbonden is het mogelijk gevolg van die daad, het komende kind, te ontgaan." (blz. 153).
Aan bovengenoemde „Toelichting der Beginselverklaring" ontleen ik het hier volgende: „Geen lichamelijk huwelijksleven dus, noch eenige handeling die de verleiding daartoe te sterk zou maken, tusschen personen die te jong zijn om een krachtige nakomelingschap voort te brengen; niet tusschen personen, van wie met eenige zekerheid is te zeggen, dat zij geen gezonde kinderen zullen krijgen; niet tusschen hen, wier maatschappelijke toestand het stichten of de uitbreiding van een gezin verbiedt, die niet in staat zullen zijn de door hen voortgebrachte kinderen een menschwaardig bestaan te verschaffen, ze behoorlijk te voeden en op te voeden; niet tusschen diegenen die weten, of erger nog die verlangen, dat uit hunne lichamelijke gemeenschap geen kind zal worden geboren; maar ook niet tusschen hen, wier persoonlijk welzijn, hetzij dat van één hunner of van beiden, hetzij lichamelijk of geestelijk, bedreigd wordt met ernstige, wezenlike schade als onvermijdelijk gevolg van die verrichtingen.
Dat zijn hooge eischen, zegt men. — Zeker!
Het zijn onvervulbare eischen, zegt men. — Neen, zeker niet!
Wel is het een ideaal, dat wij stellen, ook onszelf; maar het is niet onbereikbaar.
Wij gaan uit van de overtuiging dat geslachtelijke onthouding voor normale menschen onvoorwaardelijk mogelijk is'), en stellen die daarom vrijmoedig tot plicht in al de genoemde gevallen. En dat voorop stellende, eischen wij die onthouding onvoorwaardelijk van ons zelf en van anderen, wanneer redelijk inzicht of zedelijke verplichting voortplanting buitensluiten .... Met nadruk spreken wij van volkomen reinheid; opzettelijk wordt gezegd dat wij onze opvatting aanvaarden als ideaal. Ten volle zijn wij ons bewust dat hooge en veelomvattende eischen door ons worden gepredikt; hoog, vergeleken bij den toestand waarin het geslachtsleven der menschen verkeert; veelomvattend,
') Hiervoor verwijs ik naar 2 geschriften van mijn hand, naar hoofdstuk IV van N°. 3 en naar hoofdstuk IX van N°. 14 der „Bibliotheek voor Reiner Leven" (Chreestarchia, afd. Uitgeverij te Soest), waar tal van uitspraken van gezaghebbende mannen zijn bijeengebracht ten bewijze van de waarheid, dat onthouding mogelik is zonder schadeÜke gevolgen voor de gezondheid.



gezien in het licht onzer eigene onvolkomenheid en veelvuldige zwakheden. Wij bedoelen niet een uiterlijke wet vast te stellen; wij willen alleen zeggen: „zóó moest het zijn; zóó moest het worden! Daarheen gaat de stijgende weg. Zóó zal, naar onze overtuiging een rein leven zich vertoonen; naar zulk een levenstoestand strekt zich ons eigen beste willen uit." (blz. 15 en 16).
Omtrent de bizondere punten nog enkele losse opmerkingen aan dezelfde toelichting ontleend, die het verband duidelik in het oog kunnen doen springen.
Van Prof. Dr. R. von Krafft Ebing is het ware woord: „De bron van edele, ideale gevoelens, die van zelf ontspringen uit een normaal zich ontwikkelend geslachtsleven, wordt door niets zoo licht troebel gemaakt, ja zelfs, in gegeven omstandigheden, geheel toegesloten als door onanie op jeugdigen leeftijd bedreven. De zich ontplooiende bloesem wordt daardoor beroofd van geur en schoonheid en er blijft niets anders over dan de grofzinnelijke, dierlijke drift naar geslachtelijk genot." (blz. 21).
„Voor 't overige is de taak der prostitutiebestrijding gelegen in opvoeding tot zelfbeheersching, in den eisch van wederzijdsche achting tusschen man en vrouw, in de verkondiging dat niet begeerlijkheid, maar liefde alleen hen tot elkander drijven mag." (blz. 23).
„Het nieuw-malthusianisme. — Aan de ééne zijde, buiten de grenzen van het getrouwd samenleven, is het ten stut en steun aan de prostitutie; Maar binnen de grenzen der huwelijksgemeenschap, is
het toepassen van de door het nieuw-malthusianisme aanbevolen praktijken een middel in de hand der zinnelijkheid. Waar geen kind geboren kan worden, waar dat met welbewuste bedoeling opzettelijk door den man en de vrouw wordt veroorzaakt, verliest de lichamelijke geslachtsgemeenschap hare wezenlijke beteekenis en haar reden van bestaan en wordt verlaagd tot een genotmiddel zonder meer." (blz. 24).
„Wij zien in de homosexualiteit of het contrair geslachtsgevoel een aangeboren afwijking, een door ontwikkelingsstoornissen veroorzaakte abnormaliteit van sexueel leven. Wij achten het alleszins goed dat voor deze ongelukkigen, een billijk en zacht oordeel wordt gevraagd en waar mogelijk liefdevolle hulp. Wij spreken niet van bestrijding der homosexueele gevoelens .... Maar wij bestrijden het toegeven aan die gevoelens, het willen uiten van die neigingen in daden; wij bestrijden de leer, dat aan den Uraniër het recht zou toekomen zijne geslachtelijke neigingen



te volgen, geheel gelijk aan den heterosexueelen mensch." (blz. 25).
De hier besproken Beginselverklaring, waarin het streven en het ideaal staat uitgedrukt, geldt als maatstaf voor de Beweging. Instemming ermee wordt niet geëist van ieder lid persoonlik. Alleen van hen, die als vertegenwoordigers van de R. L.-bew. optreden, een offisiële funksie bekledend, en van hen die als sprekers voor de Beweging optreden.
Als gewoon lid kan ieder die zulks verlangt toetreden, zonder onderscheid van godsdienstige, maatschappelike of politieke overtuiging, mits bij hem of haar voorzit: een streven naar een rein leven. Waarbij wij dan onder rein leven te verstaan hebben: een leven waarin de zinnelike neigingen onder heerschappij staan van Rede en Geweten, een leven waarin het natuurlike beheerst wordt door het geestelike.
Al weder niet overbodig op het begrip beheersing te wijzen, aangezien doding van het vlees haar vreemd en verre is. Het natuurlike, het dierlike, het zinnelike in de mens evenmin uitgeroeid als met een hoofdrol voorzien. Het heeft niet te gebieden, doch slechts te gehoorzamen. Het mag geen leiding geven, doch dient zelf geleid te worden. Het natuurlike heeft evenzeer als het bezielde en het geestelike in de volledige mens recht van uitleving. Doch daarmee heeft het binnen de perken te blijven, binnen z'n eigen perken te blijven. Anders ontstaat afwijking van de norm, abnormaliteit, als onvermijdelik gevolg opleverend: verscheuring van de menselike eenheid, levens-verkrachting, en algemene disharmonie, inhoudend: weedom voor eigen persoon en anderen van allerhande aard.
Het natuurlike moet in eigen baan blijven, dient in het rechte spoor gehouden te worden en daartoe treedt het geestelike in de mens op als menner. Zodra het natuurlike in ons leven de baas gaat spelen — en onder allerlei vormen wordt er heden ten dage voor zulk een sarkokratie geijverd — komt het in strijd met de natuurlike bestemming van de Mens, met andere woorden: pleegt het zelfmoord. Bewijs voor dit laatste — om zelfs de lui van minst-fijne onderscheiding te overtuigen, de meest tastbare en grove vorm noemend: het onrustbarend woeden der geslachtsziekten. Dat is één der handlangers van de Dood. Dat is de beul in aksie. Dat is de natuurlike straf voor de zonde tegen eigen natuur. Dat is één zijde van het wereldgericht, dat gaat over de onderste-boven-gekeerde natuur.
Zo dan staat de Rein Leven-beweging open voor iedereen, sterk of zwak, mits ernstig willende streven naar seksuele reinheid.



III.
Het prakties gedeelte der R. L.-bew. komt tans aan de beurt.
Bij de beschouwing hiervan zullen wij ons in de eerste plaats bepalen tot de behandeling van een twee-tal nauw met elkaar verband houdende punten: 1° De hoofdoorzaken, die er toe geleid hebben dat door de Beweging op die bepaalde manier Rein Leven-arbeid verricht wordt en II0 De arbeidslijn welke bij de gegeven toestand als van zelf was aangewezen.
Laat ons dan in de eerste plaats als hoofdoorzaak beschouwen: de vervreemding. En deze, om te beginnen, ten opzichte van de opvoeding der kinderen. Niet anders dan in 't algemeen zal ik spreken en met beknopte heenwijzing volstaan.
Zie hoe het tere, hulpeloze kindje vanaf zijn eerste levensjaren zich heenneigt naar z'n ouders, z'n natuurlike beschermers. Zie die vroege ontwikkeling, dat ontluikende leven van belangstelling, opmerkzaamheid, gevoel en verstand. Zie dat weefsel van zieledraden, zich bezig te vormen, tussen wezens op zo nauw een band onderling aangewezen.
Met nog meer behoedzaamheid dan het poezel-weke lijfje dient men het bloesem-gevoelige zieltje te naderen. Hoe ras valt te bespeuren, dat zulk een jong leventje van binnen al behoefte toont aan warm meeleven van wie naast, om en bij 'm zijn, behoefte aan koestering van een liefde-uitstralend gemoed.
Hoevelen verstaan blijkbaar die verborgene behoefte der kleinen niet, zelf door hun leven tot vergroving gebracht. Voor hoevelen gaat die zachte roep uit de kinderziel verloren, omdat in eigen leven vaak te veel gedruis rumoert. Bij hoevelen blijft die warmte-geving achterwege. Blijft gesloten het luik voor eigen ziele-woning. Gaat niet vloeien de liefde-stroom uit eigen harte-bron.
Er gaat een draad in het weefsel ontbreken. Het kind vraagt zoveel en zo telkens, naast voedsel voor de maag ook voedsel voor de ziel. Er gaan al meer draden in 't weefsel ontbreken. De opzet wordt weinig sterk. De levensband gaat nu reeds van haar kracht er bij inboeten. Hier reeds speuren wij de aanvang van het vervreemdingsproses.
Het kind groeit. De innerlike behoefte wordt groter. De niet-bevrediging laat meer open plekken in 't weefsel. De band wordt losser van samenstelling. Der kleinen opmerkzaamheid is aktiever geworden.



Weinig ontgaat haar. Het blijkt soms verrassend uit een enkel woord, uit een opmerkinkje, zo naief-weg geuit. Er is hier echter een gevaarlike klip. Wie haar niet weet te omzeilen, laat stuk slaan de boot van vertrouwen, welke kind en ouder draagt. Het is de klip van het niet-waar-zijn. Het blijft niet bij één stoot van het vaartuig. Het blijft niet bij één woord van onwaarheid, bij één daad van onwaarheid. Bij hoeveel mensen is het niet geworden: „om het met de waarheid niet al te nauw te nemen". Hun aard heeft het in zich opgenomen. Hun houding heeft er zich naar gezet. Ze merken het zelf niet eens meer. Dat is wel het ergste van al. Die mensen worden ouders en handelen naar hun aard en gewoonte, hun tot een twede natuur geworden. Ze kunnen dan wel niet anders meer. — Wilt ge een paar stereotiepe voorbeelden horen? — Thuis zijnde laat men aan bezoekers „niet-thuis" geven. Het kind ziet het één en hoort het ander. — In trein of trem wordt door de beambte naar de leeftijd van het kind gevraagd, in verband met vrijstelling van betaling. Brutaal wordt een lagere leeftijd uitgesproken. Het kind hoort het één en weet het ander. — Men zal aan een kind het een of ander beloven, indien het iets volbracht heeft wat hem opgedragen was. Het kind vglbrengt het opgedragene en merkt van het beloofde niets meer, alsof er nooit iets beloofd was. Het kind onthoudt scherp en heeft er zich reeds op gespitst. — — — Wat behoef ik méér te noemen! Ieder die oplet stoot zich aan duizenderlei onwaarheid van dien aard, waar het van krioelt in het leven der meeste mensen.
Iedere onwaarheid-schok in de kinderziel, toegebracht door iemand die aanvankelik in volheid van vertrouwen blonk, betekent een scheur in het weefsel van zieledraden, tussen ouder en kind gespannen.
Het kind groeit op en z'n vragen worden vele. „Waar de kleine kindertjes vandaan komen?" zal één zijner vragen eens worden. Daar wordt op geantwoord met een leugen: uit de kool, door de ooievaar of de melkboer gebracht, enz. Het zijn z'n ouders die het zeggen, dus... En ook met andere dergelijke vragen gaat het later zo. Dikwerf ook wordt er vreemd of' niet op geantwoord. „Hij zal dat later wel eens horen, als hij ouder is." Maar dat bevredigt hem niet. Juist nu te meer begint zo'n vraag te kwellen. Ze laat de kleine zus of baas niet meer met rust. Ze is door dit weigerend woord op eens van groot belang geworden. Telkens duikt ze in 't jonge breintje op. Andere gedachten spinnen zich om haar heen. Tot plots de vraag



gericht wordt tot een kameraadje of een vreemde of wel, dat zonder rechtstreeks vragen het antwoord uit hun mond vernomen wordt. En dan een antwoord: plat en ruw en ver van volle waarheid. Dat brengt een andere kneuzing aan in hun gemoed. Profane greep brengt eerste ontluistering aan van het wondere scheppende leven. Doch dan is meteen verscheurd het vroeger leugen-woord der ouders. Het kan de onherstelbare breuk in hun vertrouwen zijn. En al heel spoedig wordt het beseft: op dit punt hebben ze ons wat wijs gemaakt, hebben ze ons bedrogen, bij de vragen op dit gebied hebben ze ons in de steek gelaten, hebben ze geheimzinnig gedaan. Tweeërlei vloeit hier uit voort: eerstens zal het kind zich aangaande dit gebied niet meer tot z'n ouders wenden; twedens zal het vies gaan vinden het geslachtelik leven. Voor dit laatste heeft de kameraadjes-wijsheid wel gezorgd en wat nu voortaan in de doening van het achterbakse op dit gebied verhandeld worden zal.
Nu reeds is het vervreemdingsproses in volle gang. Zonder betrouwbare gids voor het intiemste deel van z'n leven, vangt voor het kind in die jaren reeds, z'n loopbaan van eenzaam zwerver aan. Al wat verband houdt met het geslachtelike in z'n ontwikkeling, is heel een wereld op zichzelf. In die wereld staat hij als vreemdeling, aan misleiding ten prooi van zelf-bedrogenen. Zeer weinigen zijn er die onaangerand naar den lijve deze woestijnreis volbrengen, maar zonder schade naar de ziel niet één.
Dit is de bodem waarin het verdere leven wortelen zal. In die duisternis waart de demon der zelfbevlekking rond, schuwe oorzaak van geslachtsdrifts otwprikkeling, later in het leven spelend zulk een overmachtige Satans-rol. Weergaloze stormen van twijfel, angst en pijn woeden over de onstuimig-klotsende baren, in branding van puberteit. Heeft het ons nog te verwonderen, dat er zovelen schipbreuk lijden op de levenszee! — — —
Is tegenover deze vervreemding niet als van zelf als arbeidslijn op het terrein der Rein Leven-beweging aangewezen: de vrije omgang tussen ouders en kinderen? Wat zij daarover te zeggen heeft, kan in enkele woorden worden saamgevat: vóór alles waar zijn, in denken, spreken, handelen; stelt u zelf volkomen open voor uw kinderen; leeft als oudere kameraden heelental in hun leven mee; erkent het wanneer gijzelf iets niet weet of een fout begaan hebt; gaat hun nooit in de weg staan, zodat de zon van lichtende liefde niet vrij in



hun ziel zou kunnen schijnen; laat hun vragen u tot aanwijzing zijn wat ge hun te zeggen hebt, óók ten opzichte van het geslachtelik leven, even gewoon en duidelik als gij het over iets anders doet; weet zó doende een vriendschap en liefde te verwerven, die gedurende het gehele leven bloeien blijft.
Hier sluit met onmerkbare overgang aan, wat ik zou willen noemen: de vervreemding ten opzichte van het huweliksleven.
Uitgangspunt wordt hier dus het huwelik. Wel te verstaan wat in 't algemeen onder die naam doorgaat. Dat huweliksleven is niet zoals het zijn moest. De eenheid, als het karakteriserende, laat zich zo vaak tevergeefs zoeken. Zelfs in wat men nog een „goed huwelik" pleegt te noemen, gaat menigmaal ieder z'n eigen gang en kan men als 't enige wat nog te prijzen valt door een der echtgenoten horen zeggen: dat ze elkaar geheel vrij laten. Alsof het begrip huwelik niet iets anders, iets meer, iets hogers en schoners inhield. Maar daarnaast verschijnt een onafzienbare menigte, voor wie het huwelik een mislukking werd. Voor velen hunner geldt het woord, dat er moeilik van een uiteen gaan valt te spreken, waar zij eigenlik nimmer bijeen geweest zijn. Echtscheidingen zijn aan de orde van den dag. Hoe groot een kontingent van prostitutie-bedrijvers komt niet op rekening van „gehuwde" mannen! Zouden niet betrekkelik zeldzaam zijn de mannen en vrouwen, die naar waarheid kunnen juichen over hetgeen hun huwelik hun geschonken heeft, namelik: bevrediging en levensharmonie?
Genoeg woorden hierover, want wij zijn het er immers over eens, dat huweliksmislukking uiterst veelvuldig voorkomt, dat vervreemding tussen de man en de vrouw in het huweliks-leven van onze tijd inheems is.
Al weer vraag ik: hebben wij ons daarover te verwonderen ? Immers neen; wel als het omgekeerd ware. Want moest niet een vervreemding zich openbaren in het huwelik, wanneer vóór het huwelik de beide personen slechts als vreemden tegenover elkaar hebben gestaan. En anders is de toestand niet. De meeste mensen die trouwen gaan, wat kennen zij van elkander, wat weten zij van elkanders zieleleven ? — Kort en bondig gezegd: hun voorafgaand leven en hun gehele opvoeding heeft gestaan onder het teken der vervreemding. Van zichzelf zijn ze vervreemd, van de Mens in zichzelf. Van hun



ouders zijn ze vervreemd. Vervreemd ook van hen, die tot de andere sekse behoren. Want men heeft de onderscheiding als geslachtswezen gewichtiger gevonden dan de overeenstemming als mens. Zodoende is die geaksentueerde onderscheiding geworden tot een overheersende geslachts-gescheidenheid. De „suprematie, het overwicht van de Man", is het tiperende kuituur-verschijnsel bij deze stand van zaken, waarmee gepaard gaat: de „slavernij van de Vrouw"1). En de buitenMenselike, mens-onwaardige verhouding tussen Man en Vrouw wordt weergegeven door de „tweeërlei moraal"2), waarbij aan de vrouw een andere eis van reinheid wordt gesteld dan aan de man.
Onder deze gedrochtelike wanverhoudingen groeien de aankomende jongens en meisjes, groeien de jonge mensen op.
Het is met dat niet-kennen-van-elkaar gesteld, zooals Dr. H. Cannegieter dit beschrijft: „De man en de vrouw, de jongen en het meisje staan buiten elkaar in veel lagen van ons cultuurleven en misschien wel het meest in de lagen van de hoogste cultuur. Zij kennen elkaar niet tengevolge van de scheidsmuur die tusschen beiden wordt gesteld. — De jonge man kent de vrouwelijke psyche niet en de jonge vrouw die van den man niet. Immers in den tijd waarin het eigen zieleleven zich accentueert en waarin het onderscheidingsvermogen grooter wordt om juist de eigenaardige verschillen in het zieleleven te voelen als compensatie over en weer, in die tijd, dat is de tijd van 13 tot 15 jaar, werden en worden de geslachten sterk van elkaar gescheiden" 3).
Laat ons nu van het vervreemdingsproses zelf afstappen om het oog te richten op de als vanzelf aangewezen arbeidslijn der Rein Leven-beweging: de vrije omgang tussen beide geslachten.
In aansluiting met bovenstaande aanhaling van Dr. Cannegieter zegt hij ten opzichte van ons onderwerp: „Alles wat wij om ons zien gebeuren wijst op een verschuiven van de verhoudingen en werkt zelf mee tot die verschuiving. En dat verschuiven van alle verhoudingen heeft men eenvoudig aan te nemen, hoogstens te leiden, nooit tegen te houden, want dit is een onmogelijk pogen. — Deze verschuiving
') Diepgaand is dit kuituur-verschijnsel door mij behandeld in „De Slavernij van de Vrouw" No. XV van de „Bibliotheek voor Reiner Leven" (Chreestarchia afd. Uitgeverij, Soest).
') Vgl. het breed-wetenschappelike Contra-Opstel van Felix Ortt in No. 8 'van de Se^serie van de „Pro en Contra"-reeks. (Hollandia-Drukkerij, Baarn.)
^ ') Coëducatie. Kongresverslag, 5e Section: L'Education familiale après 1' age de 1 école, No. 42. (Bruxelles, Goemaere, 1910).



van verhoudingen, deze drang (van de intellectueele vrouw om als gelijke iti rechten en plichten erkend te worden naast en met den man) vinden hun terugslag in het huwelijk.... in dezen vorm, dat in het samenleven van beide geslachten niet langer die nauwkeurige afbakening van recht en taak aan beide zijden blijft bestaan, die een vroegere wijze van denken vanzelf meebracht, een afbakening van
geslachtsrecht en geslachtstaak. Een der allereerste eischen
is dan dat beide geslachten elkaar wezenlijk kennen, eikaars psyche hebben leeren zien en waardeeren als verschillende, elkaar aanvullende vormen van de menschelijke psyche. Dat leeren kennen is alleen mogelijk, wanneer beide geslachten tegenover elkaar staan, zooals zij zijn, elkaar wezenlijk leeren zien als psychische menschen. Daartoe is noodig, dat de verhinderende omstandigheden uit den weg worden geruimd. Die verhinderende omstandigheid is het bewustzijn van het verschil van sexe, d. w. z. het bewustzijn van verschillend physieke menschen te zijn. Naarmate van de toeneming der intellectueele ontwikkeling moet het intellect heerschen over het physiek, m. a. w. waar geen physiek element in den omgang van mannelijk en vrouwelijk geslacht een rol kan spelen, moet het bewustzijn van verschil van sexe niet verder gaan dan een verstandelijk weten van dat verschil, waardoor het sexueel voelen uit dien omgang verdwijnen moet. — Het zekerste middel om hiertoe te geraken is, om van aanvang aan de geslachtsverschillen zoo min mogelijk op den voorgrond te stellen in dien tijd van het leven, die alleen nog maar voorbereiding voor die geslachtsverschillen is. Dat is dus, om in dien tijd, den tijd der opvoeding tot volwassen mensch zoo min mogelijk afscheiding te maken tusschen de geslachten en om door het geven van een gemeenschappelijke taak en gemeenschappelijke belangen het algemeen menschelijke van beider psyche naar voren te brengen en harmonisch te ontwikkelen. Daar is maar één weg om dat doel te bereiken, n.1. de gemeenschappelijke opvoeding, de Coëducatie in den waren zin van het woord."
Als een hoofdkaraktertrek van de R. L.-bew. zien wij haar dan ook van den beginne af zich beijveren om de vrije omgang der beide geslachten tot verwezenliking te brengen. Ook onder het oude régime wordt omgang gezocht. Maar zij geschiedt steelsgewijze, meest buitenshuis, in het half-donker, in het onrustige van betrapt te kunnen worden, met de onvermijdelike gedachte dat iets erbij niet in den



haak moet zijn. De R. L. bew. wil die omgang ongestoord doen plaats vinden in het volle licht, in het dageliks verkeer en in de huiselike kring als iets heel gewoons en natuurliks. Daarmee doet zij haar meteen verliezen het zinnen-prikkelende, verbonden als dit is aan het geheimzinnige en verbodene, dat overal iets achter vermoeden doet, en iedere ontmoeting en ieder gesprek van een jonge man en een jong meisje als iets bizonders van seksuelen aard doet aanmerken.
De R. L.-bew. pleit voor het volle leven; zij weet dat dit door zijn rijkdom en bekoorlikheid ons zo in beslag zal nemen, dat wij in de engten van het eenzijdig-geslachtelike Jniet zullen terecht komen, bij ons zoeken als mens naar de omgang met andere jonge mensen, bij ons ziele-hunkeren naar warme vertrouwelikheid, naar meeleving en begrijpen, naar het over en weer geven en ontvangen van liefde en tederheid.
Alleen in zulk samenleven van mensenkinderen kan de volledige mens ontplooien en tot wasdom komen. Als gemeenschapswezen is het des mensen bestemming op te groeien in gemeenschap met allen die ook mens-van-aanleg zijn. Niet langer mag aan de volledigheid zijner persoonlikheid te kort worden gedaan door een kunstmatige splitsing en verbreking van der mensheids geheel, door een tegennatuurlike van-elkaar-afhouding der beide geslachten, gezamenlik behorend tot een hogere eenheid.
Bij zulk samenleven van mensenkinderen zal verwondering en verrukking ontstaan en nieuwe liefde: heerlike vondst en schone schatten van ontdekkingsreizigers op *t uitgestrekt gebied der ziel. Door uitzicht vanaf deze nieuwe hoogten zal ook het wezen en de gang des natuurliken levens met zuiverder blik worden aanschouwd.
Deze volledigheidsgraad van menselik leven is minste voorwaarde tot de opbloei van gezond en rein geslachtsleven en tot mogelike vruchtzetting van harmonies en geluk-schenkend huweliksleven.
Een voorwaarde tevens blijft de aanbrenging van verstandelike kennis omtrent het geslachtsleven, dat zo dadelik als twede hoofdpunt ter sprake zal komen.
Op zulk een wijze voortlevende zal het kunnen gebeuren, dat nauwer banden zich gaan vormen met vrienden en vriendinnen, even schoon van reine glans, en dat uit die verschillende ziele-verstandhoudingen één bepaalde, één enkele zich gaat verinnigen en al meer tot intenser eenheid gaat uitgroeien. En dan, — dan kan plots het wonder ge-



schieden. Op een mysterieus hoogtepunt van hun ziele-bestaan, dan weten zij het beiden in den geest, dat zij voor altoos bij elkaar behoren. Dan is hun huwelik geboren, de band voor het leven aaneengehecht.
Persoonlik spreek ik dan van verloofden, mensen die zich tot huwelikstrouw hebben verbonden. Wie van verloofd-zijn gewaagt, brengt ter sprake een inzet van het huwelik, een praeludium, een ideeële voorbereiding van de reeële huwelikse staat, die in het gaan samenwonen zijn beslag zal krijgen.
Juist de verlovingstijd is er dan voor om alle gegevens die beide partijen medebrengen en aan elkander overleggen, en alle moeilikheden die zij daaruit zien ontstaan, gezamenlik te overwegen, ja te bewerken in gemeenschappelik liefde-verband en ze na veel zieleworsteling, die hén al weder vaster aan elkander snoert, in eenswillendheid tot de bevredigendste oplossing te brengen.
Deze tijd is er ook op aangewezen om, — in aansluiting met hetgeen ieder uit eigen vroeger leven reeds aan kennis zich verworven heeft —, gezamenlik het wezen, de fysiologise verrichtingen en de gezondheidsleer van het geslachtsleven met grote ernst en met voldoende nauwkeurigheid, in rustigheid van onderlinge bespreking, te bestuderen.
Zij moeten zich juist omtrent het geslachtelike geheel open tegenover elkander uitspreken. Niets van eigen verleden mogen zij voor elkander verborgen houden. Dit is de tijd daarvoor, dat het nog niet te laat is, d. w. z. dat er nog geen droeve gevolgenreeks verwekt of gevoed is, om zich in blank vertrouwen, heel intiem, voor elkander te ontsluiten en telkens weer te ontboezemen. In deze tijd van toenemende wederzijdse ziele-nadering, van behoefte om het uit te spreken, in poëties, klank-wisselende herhaling, dat men zich zelf geheel geven wil aan de ander, voor altoos — in deze tijd mag men niets verborgen houden, waarvan men weet dat het bij eigen leven behoort, want éénwording van ziel eist de ganse persoonlikheid op.
Zó zal alleen voorkomen kunnen worden het als-vreemden-naastelkaar-staan van hen, die straks in huweliksverhouding zullen gaan samenwonen. Daarom, op grond van een nieuwe levensopvatting, het pleiten der Rein Leven-beweging voor deze nieuwe levenspraktijk.
Voor de volledige mens, de geestelik-ontwikkelde, wordt het huwelik oneindig méér, rijker en schoner, in z'n Werkelikheid, dan hij of zij zich er ooit een beeld van had vermogen te ontwerpen.



Onze aandacht wordt .tans gevraagd voor de twede hoofdoorzaak, die ertoe heeft geleid, dat de R. L.-bew., ik mag wel zeggen: tot haar optreden werd gedrongen, namelik: de onwetendheid.
Felix Ortt schreef in zijn boekje „Een zedelijke plicht der ouders" '): „We hebben gezien om ons heen, en ervaren aan ons zelf, dat onwetendheid omtrent het geslachtsleven, en later het gebrekkige weten ervan, het zien ervan onder valsch licht, de bron is geweest van zoo ontzettend veel ellende; en we hebben daardoor geleerd, dat de eerste voorwaarde voor een krachtig, bewust streven naar reinheid is het wegnemen der onwetendheid."
Die onwetendheid is de wrange vrucht van het noodlottige stilzwijgen, algemeen gehuldigd waar het geslachtszaken betreft. Er valt wel is waar in de laatste tijd een kentering te bespeuren, nochtans verre van in die mate dat deze mijne woorden slechts historise en geen heden-geldende betekenis zouden bezitten.
Gezwegen wordt er over alles wat betrekking heeft op het geslachtsleven, ten minste gezwegen in de huiselike kring, gezwegen bij al die gelegenheden waar openlik over een en ander gesproken wordt, waar men iets uitspreekt zó dat iedereen het horen mag, waar men ernstig en met een reine bedoeling en in onomwonden duidelike taal zich over iets uitlaat. Dan altijd gezwegen, waar het iets van het seksuele leven betreft.
Want overigens zou ik wel haast durven zeggen, zijn de gedachten van het meerendeel der mensen nergens zozeer mee vervuld als met dingen van seksuelen aard. Of zij het druk hebben over zulk soort dingen ! Hun gesprekken, moppen, lektuur, voordrachten, platen, toneeluitvoeringen, kortom hun ganse bestaan, is ervan doortrokken en tot overlopens mee vervuld.
Waar het de ontaarde seksualiteit betreft, zinnen-prikkelend en kwasibedektelik wordt er naar hartelust allerwege over gepraat. Waar het de natuurlike en normale zijde van het geslachtsleven betreft, blijft de reine bespreking ervan achterwege: hier heerst het stilzwijgen.
Op deze gruwelike leugen is het geslachtsleven in onze maatschappij opgebouwd.
Laat mij enige gevolgen van dit stilzwijgen mogen aanstippen.
Het jonge kind vraagt. Er wordt door z'n ouders gezwegen. Het
]) No. X. van de Bibl. voor Reiner Leven. Uitgave van Chreestarchia te Soest, twede geheel bijgewerkte druk, ƒ 0.10.



gaat z'n eerste kennis opdoen bij anderen, uit troebele bron. Hiermee is de sluis van de giftige stroom geopend. Kernachtig drukte Dr. J. H. Gunning Wzn. het eens uit: „Als wij het onzen kinderen niet tijdig op een kiesche wijze mededeelen, dan doen anderen het ontijdig op een onkiesche wijze."
Er is gezwegen. De ouders is zelf nooit bij hun opvoeding op deze dingen gewezen. Zij waken dus niet tegen de zelfbevlekking hunner kinderen. Zij weten immers ook niet hoe algemeen voorkomend deze is. Evenmin overzien zij de gevolgen. Nog minder houden zij rekening met de voeding, de ligging, het wassen en kleden hunner kleinen in verband met te vermijden prikkels. Met beslistheid weren zij niet elke druppel alkohol uit het lichaam van hun kind, evenmin als zij zichzelf daarvan vóór hun huwelik en later hebben onthouden. Er werd gezwegen en zij zwijgen wederom tegenover hun eigen kinderen.
Het kind is ten slachtoffer van onanie. Er blijft gezwegen worden. Het kwaad wordt erger en woekert voort. Door te spreken, door voorlichting en steun kan een anders jaren-lang lijden naar lichaam en ziel, met slechte gevolgen vaak voor het ganse leven, voorkomen worden.
Een jongen voelt zich man worden, een meisje voelt zich vrouw worden. Onbestemde, vreemde gevoelens woelen in hun binnenste. Het stilzwijgen blijft heersen. Hoe vaak vallen zij dan in handen van verkeerde raadslieden. Hoe gemakkelik komen zij dan in aanraking met de leer der zogenaamde „natuurlike behoeften", komen zij onder bekoring van het moderne parool „dat men zich moet uitleven!
Er wordt gezwegen. Niet aangetoond wordt in kloeke woorden de leugen van die leer der „natuurlike behoeften , die te allen tijde bevredigd zouden moeten worden. Niet uiteengezet wordt in duidelike taal, hoe het „uitlevings"-parool slechts de natuurlike mens en geenszins de volledige mens raakt. Niet luide geprotesteerd wordt er tegen de handhaving ener onredelike en mens-onwaardige „tweeërlei moraal .
Er wordt gezwegen. In plaats dat er steeds weer op de voorgrond wordt geplaatst de waarheid van de met overvloed van uitspraken bevestigde stelling: dat onthouding van geslachtsgemeenschap, zonder schadelike invloed op de gezondheid, mogelik is.
Er wordt gezwegen. Noch de jonge meisjes noch de jonge mannen wordt de geringste kennis aangebracht van de geslachtsdelen en hun funksionering, van dat hoogst-belangrijke deel van hun eigen lichaam.



Er wordt gezwegen. Gezwegen over de gevaren die op dit gebied dreigen. Gezwegen over het wezen en de oorzaken en de slachtoffers van de prostitutie. Gezwegen over het onrustbarende voorkomen der geslachtsziekten, over hun ver-reikende gevolgen door besmetting en erfelikheid. Gezwegen over het verband tussen vrouwenziekten en huwelikslijden, onvruchtbaarheid en blindgeborenen te ener zijde, èn ongeoorloofde geslachtsgemeenschap van de man vóór z'n huwelik te anderer zijde.
Over alles wordt hier gezwegen, waarover gesproken moest worden.
Dit fatale stilzwijgen moet verbroken worden. Daarom spreekt de Rein Leven-beweging. Daarom ijvert zij voor: het aanbrengen van kennis omtrent het geslachtsleven. Daarom koppelt zij hieraan vast de verspreiding van de algemene Rein Leven-idee.
Hoe dit in de opvoeding en bij het onderwijs van de jeugd geschikt kan plaats vinden is in 1911 op uitnemende en overzichtelike wijze door Felix Ortt in het internationaal maandschrift „Zuid en Noord" ') behandeld.
Voor ouderen en in 't algemeen wordt op dit gebied kennis verspreid door middel van het geschreven en gesproken woord. Bizonderheden dienaangaande zal men uit het volgende deel van mijn opstel vernemen.
IV.
Tot slot een kort overzicht van de verschillende punten van werkzaamheid en van de gebezigde propagandamiddelen.
Ook binnen de palen der R. L.-bew. is gelegenheid voor vrije omgang: 1° in de huishoudelike samenkomsten, 2° op de Velddagen 3° bij het gemeenschappelik meedoen aan verschillende R. L.-arbeid. Vooral dit laatste verschaft een uitstekende gelegenheid om elkander meer van nabij te leren kennen en juist die zijde van elkanders persoonlikheid, waarover anders in dit gewone sleurleven een sluier blijft hangen, die bij wegduwing later als men getrouwd is, beide partijen voor ontgochelingen stelt, die het begin van gevolgrijke desillusie vormen.
Op de volgende manieren geschiedt het aanbrengen van kennis omtrent het geslachtsleven:
') Uitgave van I. Vanderpoorten, te Gent. Redakteur R. Picavet, te Hamme.



A. door mededeling van een der ouders aan hun kinderen, in 't algemeen van persoon tot persoon, in eigen kring. Dit behoort tot de „stille arbeid", het gewichtigste deel van werkzaamheid.
B. door lektuur, te verdelen in:
1°. Het orgaan „Levenskracht", ') maandeliks verschijnend. De bedoeling zit voor om zo diep en veelzijdig mogelik al wat rechtstreeks of zijdelings op het geslachtsleven betrekking heeft, in dier voege te behandelen, dat het dienstbaar kan zijn aan de levensverheffing van mens en samenleving. Zo tracht het voorlichting te verschaffen, steun te verlenen, kennis te vermeerderen en tot begripsverheldering bij te dragen. Zo wil het een algemene samenwerking tot stand doen komen tussen allen die oprecht naar reinheid streven.
2°. Propaganda-bladen. Deze zijn öf bestemd om onder ieders ogen te komen, öf zij richten zich tot een spesiale groep van personen en dan staat zulks op het blad vermeld. Hiermee wordt beoogd: kolportage op ruime schaal. Voor enige senten per stuk zijn tans verkrijgbaar bladen van algemene strekking en nummers spesiaal voor jonge meisjes, voor jongelui die zelfstandig de wereld ingaan en voor volwassenen.
3°. Brochures door de R. L. bew. zelf uitgegeven. De reeds genoemde Toelichting der beginselverklaring. Een kleiner boekje over „Ontstaan, Doel, Beginselen en Organisatie der R. L.-bew.", een over het NieuwMalthusianisme en nu deze brochure.
4°. Boeken en geschriften door anderen uitgegeven, waarop zij als „aanbevolen lektuur" de aandacht vestigt en waarmee door de leden ook gewerkt wordt.
5°. Uitleen-boekerijen in enkele groepen, benevens een algemene. Deze laatste bevat 3 rubrieken: voor studie, voor algemene raadpleging op R. L. gebied, voor verheffende ontspanning.
C. door voordrachten, plaats vindend in:
1°. Jaarvergaderingen (en op de Velddag, in de zomer buiten in bos of duin gehouden) en huishoudelike vergaderingen. Voornamelik bestemd voor de leden.
') Jaarabonnement ƒ 1.— ; voor het buitenland ƒ1.50, bij vooruitbetaling. Bureau: Soest. (Nederland). De leden der R. L.-bew. ontvangen het orgaan gratis.



2°. Openbare vergaderingen. Bestemd voor de meest uiteenlopende kring van mensen. Met één of meer sprekers.
3°. Kursusvergaderingen. Hierin wordt op onderdelen van het algemene vraagstuk wat dieper ingegaan. Ook worden er aanverwante vraagstukken behandeld in hun samenhang met het onze bijv. alkoholgebruik en R. L., maatschappelike toestanden en R. L.
4° Vergaderingen voor spesiale groepen van personen. In het bizonder zijn hier te noemen de „Jongensvergaderingen", welke sinds enkele jaren in een paar steden gehouden worden voor de leerlingen der hoogste klasse van Hogere Burger Scholen en Gymnasia. In ruime kring vinden deze bijval en weldra zullen meer steden het goede voorbeeld volgen. Wie eens kennis wil maken met hetgeen deze jongelui vóór hun intrede in de studentenmaatschappij in 1908 in den Haag te horen hebben gekregen van een hunner leraren en van een medicus, kan daartoe zich de in druk verschenen toespraken') aanschaffen. — In 1911 werd ook voor 't eerst zulk een vergadering gehouden voor de oudste leerlingen der Haagse Ambachtsschool, welke eveneens prachtig slaagde. — Reeds een paar keer werd een samenkomst van verpleegsters gehouden, waarvoor in het Ziekenhuis een zaal beschikbaar werd gesteld en waarin een hoogleraar haar toesprak. — Voorts vallen onder deze rubriek nog vergaderingen voor handwerkers, meisjes, soldaten, onderwijzers en ouders.
Als overige punten van werkzaamheid vallen nog te noemen:
1°. De „stille arbeid" van persoon tot persoon. Reeds bij A vermeld als het gewichtigste deel. Deze omvat echter veel meer dan het daar genoemde. Het betreft al die gevallen, waarin men onze oproep „Wilt gij ons uw vertrouwen schenken?" beantwoordt en dan per brief of door bezoek zich wendt tot een der daartoe opgegeven adressen, met een biecht, met een ontboezeming, met een klacht, met een wanhoopsuiting, in vertwijfeling, om steun, zedelike steun in zware zielestrijd, om raad, om voorlichting, om medewerking bij goede voornemens, om opheldering, om aanwijzing van geschikte lektuur, om opgaaf van adressen voor veilig nachtverblijf, kortom met alles wat op dit gebied maar te vragen valt. — Zulk een brief of zulk een bezoek vormt be-
') „Aan onze jonge mannen" door Dr. H. Cannegieter Tz. en Dr. D. Snoeck Henkemans, met een inleidend woord van A. de Vletter. — Hollandia-Drukkerij) (Baarn,.



grijpelikerwijze dan vaak het begin van een voortgezette briefwisseling, van een nadere kennismaking, van een vriendschappelike vertrouwelike omgang, van een nieuwe faze, van een lente-komst in het leven van een levens-moede.
In de daarvoor in aanmerking komende gevallen wordt ook het adres verschaft van een betrouwbare medicus, alsmede van andere verenigingen of personen waar zulks zin heeft.
Naast de Centrale Commissie en de Redaksie zijn voor deze „stille dienst" aangewezen een rij van mannelike en vrouwelike Korrespondenten, wier adressen zoveel mogelik gepubliseerd worden. Een belangrijke faktor mag hierbij niet onvermeld blijven: men treft namelik onder hen aan, personen van de meest verschillende richting op godsdienstig, maatschappelik en politiek gebied, en uit onderscheiden midden en werkkring.
2°. In 1904 heeft de R. L.-bew. als gevolg van een motie van een der toenmalige C.C.-leden de eindstoot gegeven aan de oprichting van het Nationaal Informatie-Bureau (in zake bestrijding van de handel in vrouwen), waarin de beweging sindsdien ook vertegenwoordigd is.
3°. Vooral in de eerste jaren werd veel gedaan aan „achterbuurtswerk", wat zich in Amsterdam groepeerde om het bij zeer velen in dankbare herinnering gebleven „Hoofdkwartier".
4°. Het onder de mensen brengen van lektuur door middel van kolportage, soms vergezeld van een praatje op de markt voor honderden toehoorders. De laatste jaren heeft de Beweging in een eigen linnen tentje op enkele kermissen lektuur en wandspreuken verkocht. In den Haag is ook Zaterdagsavonds op de markt aan een boekenstalletje lektuur te koop.
5°. In Augustus 1908 had de Haagse groep een inzending op de tentoonstelling „De opvoeding van het kind ')> waarbij geregeld geschriften verkocht en met de bezoekers menig gesprek werd gevoerd. In dit jaar vindt van wege de Beweging hetzelfde plaats op de tentoonstelling „De Vrouw 1813—1913", te Amsterdam, waar gratis uitgereikt zal worden een „Manifest, gericht tot alle vrouwen van Nederland".
') Vgl. „Levenskracht" 2e Jg. No. 9. Een maand van prachtige propaganda. Indrukken van de Tentoonstelling „De Opvoeding van het Kind" door A. de Vletter Jr,



6°. Bestrijding van Pornografie. Daartoe heeft de beweging zich ook aangesloten bij het in Mei 1911 gestichte „Burèau tot bestrijding en verdringing van prikkellectuur".
7°. Enige jaren achtereen is een Adres ingediend aan de Koningin om aan te dringen op wettelike regeling van een geneeskundig onderzoek vóór het huwelik. Zoals men zal weten is ter bevordering van dit onderzoek kort geleden te 's Gravenhage een op zichzelf staand Komitee opgericht. (Sekretariaat: Plein 17a.)
8°. In voorbereiding is genomen een aksie, in samenwerking met andere verenigingen, om wijziging in de Nederlandse Huwelikswetgeving tot stand te doen komen. En dit wel naar aanleiding van een motie die op de Algemene Vergadering der R. L.-bew. in Januari 1912 werd aangenomen en tot grondslag van deze nieuwe aksie zal dienen. Bedoelde vier-delige motie luidt in haar geheel als volgt:
I. „De tegenwoordige Ned. huwelikswetgeving neemt het achterlike, en uit menselik oogpunt afkeurenswaardige standpunt in van achterstelling van de Vrouw tegenover bevoorrechting van de Man.
II. De R. L.-bew. acht zich geroepen, krachtens het door haar ingenomen standpunt inzake het huwelik, tegen deze misstand in de huwelikswetgeving te protesteren.
III. De R. L.-bew. acht zich voorts geroepen, ter hooghouding en meerdere benadering van haar ideaal des huweliks, pogingen in het werk te stellen om een wijziging in de huwelikswetgeving voor te bereiden.
IV. In aansluiting op het vorengaande acht de R. L.-bew. het noodzakelik, dat de wetgeving dit beginsel huidige: gelijkwaardigheid van man en vrouw in het huwelik."
Als gevolg van een en ander heeft zich 28 Oktober 1912 gevormd een zelfstandig „Comité van actie voor verbeterde huwelikswetgeving", waarvan optreden als voorzitter Ds. A. Klaver te Hoorn en als sekretaresse: Mevrouw Mr. C. Bakker—van Bosse, Gentse straat te Scheveningen.
9°. Alvorens te besluiten, moet ik, om mogelik misverstand te vermijden, hier nog aan toevoegen hoe er door de werkende leden, naar gelang van ieders persoonlike aard en opvattingen, bij eigen arbeid



bizondere middelen gebezigd worden ter bereiking van het beoogde reinheids-doel, welke ongetwijfeld gerekend moeten worden tot de meest gewichtige en meest krachtvolle werkzaamheid op dit gebied.
Om er slechts enkele van te noemen: het gebed, de biecht, zelfinkeer aan het eind van iedere dag, concentratie, gedachtekracht, een vegetarise leefwijze, wassingen.
Hier zal ik eindigen. Wie nog meer wil weten van of zich in verbinding wil stellen met de Rein Leven-beweging, wende zich rechtstreeks tot het Algemeen Sekretariaat (Diergaardelaan 21A te Rotterdam).
Slotsom: de Rein Leven-beweging heeft een vaste plaats in ons vaderland verworven. Uit allerlei blijkt het, dat er rekening met haar wordt gehouden. Zij telt mee. En haar invloedssfeer strekt zich over steeds breder kringen uit.
Mogen zeer velen naar aanleiding ook van deze uiteenzetting ertoe besluiten zich als lid op te geven, hetzij om steun te ontvangen of anderen steun te verlenen.
De Rein Leven-idee is het waard, de mensheid heeft er behoefte aan, en de Beweging heeft getoond recht te hebben op krachtige, bezielde medewerking.



■
DE BROSJUREHANDEL DER j REIN LEVEN - BEWEGING J
(JOH. H. LITTOOIJ) te SOEST, verzendt franko na ontvangst van bedrag in postzegels of per _ postwissel de onderstaande lektuur: —
a. Ideaal en Praktijk der R. L.-B. (Toelichting j der Beginselverklaring) / 0.10 5
b. De Rein Leven-Beweging (Ontstaan, Doel,
Beginselen en Organisatie) 0.02 5
c. Het Nieuw-Malthusianisme, door Ds. A.
Klaver »^ 02 5
d. Feestnummer Levenskracht, ter gelegenheid
van het 10-jarig bestaan 0-10 S
e. Propagandabladen:
No. 12. Voor jonge Meisjes 0.02
14. Ter Overdenking aan Volwassenen „0.02 „ 15. Voor Jongelui, die zelfstandig de
wereld ingaan 0-03
„ 16. Naar betereTijden! In het bizonder
gericht tot ouders en opvoeders . „ 0.02 „ 17. Der Jongeren Kracht (voor jongens
die rtian gaan worden) . „ 0.02 ■
ƒ. Spreuken voor wandversiering.
I. Onwetendheid is de bron van alle kwaad.
II. Worstel met uwe onreine gedachten, r ! voordat ze u overmeesteren. stuk
III. Een voorwaarde voor vrij zijn is meester q te zijn over zich zelf.
IV. Om krachtig te zijn wees rein.
V. De weg tot de kuischheid voert door
de nuchterheid.
VI. De reine is de sterkste.
g. Aan de tweesprong, door D. L. Daalder,
Rein Leven óf Nieuw-Malthusianisme? . „0.02
■
BB ■■■■■■■■■■■■li"""11'1111



Advertensie.
y m
Bibliotheek voor Reiner Leven.
No. I. Over het Liefde-leven, door J. J. Hoogewerff. f 0,10.
No. II. Rein Leven en Geheel-onthouding, FelixOrtt. f 0,25.
No. III. Seksuele moraal, in verband met de gezondheidsleer, door Lod. v. Mierop f 0,60.
No. IV. Aan mijn Zusje, Brief over het geslachtsleven,
door Felix Ortt f 0,25.
No. V. Wanneer is geslachtsgemeenschap geoorloofd? door Lod. van Mierop f 0,10.
No. VI. Met wie mag men trouwen? door Lod. van
Mierop f 0,10.
No. VII. Het Nieuw-Malthusianisme, uit een ethisch
oogpunt beschouwd, door Felix Ortt f 0,15.
No. VIII. Sexueele Ethiek, Felix Ortt f 0,60.
No. IX. Liefde en Huwelijk, Felix Ortt f 0,15.
No. X. Een zedelijke plicht der ouders, door Felix
Ortt f 0,10.
No. XI. Huwelijksleed. Een brief van eenc vrouw aan alle A vrouwen. Vrij naar M. Heinz „Gesundes Fami- /, ) lienglück" door Tine Ortt-Hinlópen. . . . f 0,10. I / No. XII. Het onechte Kind. Een eenvoudig verhaal naar V
het Duits door A. van Mansvelt f 0,10.
No. XIII. De waardeering der Vrouw, in het bijzonder onder Israël en de Christenheid, volgens Oud• en Nieuw Testament, door Dr. Louis A. Baehler . . . f 0,20.
No. XIV. Over het geneeskundig onderzoek vóór het
huwelik, door Lod. van Mierop f 1,—.
No. XV. De slavernij van de Vrouw, door Lod. van
Mierop f 0,25.
No. XVI. Over een gevaarlijke gewoonte. Een ernstig praatje met onzen jongen, voorafgegaan door een Woord aan Ouders, door Felix Ortt . ... ( 0,15.
No. XVII. Het papieren gevaar, Lod. van Mierop . f 0,40.
No. XVIII. Sexueele Moraal en Sexueele Opvoedkunde,
Dr. Fr. W. Foerster f 0,60.
No. XIX. De prostitutie, Ds. A. Klaver f 0,35.
No. XX. Beschouwing over het Huwelijk, Leo Tolstoy. f 0,10.
No. XXI. Het Nieuw-Malthusianisme, Ds. A. Klaver, f 0,40
Alom in den boekhandel verkrijgbaar en rechtstreeks bij „Chreestarchia" Afd. Uitgeverij te Soest.



■ b a m
T EEN AANGRIJPEND PRACHTBOEK
verscheen bij den uitgever Schoonderbeek te Laren (N.H.)
Het is:
GEORG ASMUSSEN,
HET ZWIJGEN DER DOODEN. . .
Een levensbeeld.
In dit boek is een goed, trouw mensch aan het woord, die de wereld inkijkt met ernstige begrijpende oogen, waar achter een oneindigheid van warmte en goedheid leeft.
In breede trekken schetst de schrijver de wanhopige worsteling van een man van schitterende maatschappelijke positie, met heerlijke gaven van geest en gemoed, tegen den alcohol. Een worsteling, waarin de mensch verliest . . .
Het is dus uiteraard een boek vol weemoed. Het bevat een ontzaglijke levenstragiek en toch is het niet schreierig of sentimenteel. Want er is in dit boek ook veel humor en geest, veel levenslust en zonneschijn, kortom, de pols van het leven klopt er in.
In de pers van alle richtingen wordt dit boek schitterend besproken. Een paar stemmen :
Ds. Bruins in „De Hervorming": „Dit boek boeide en ontroerde ons bij lezing in hooge mate."
Mevrouw van Mierop schrijft in „Levenskracht" o.m.:
„Ik heb in lang geen boek gelezen dat zóóveel indruk op me gemaakt heeft. Ik heb dit boek zeer lief gekregen. Ik wensch het vele, vele herdrukken en duizenden lezers toe."
Van dit boek verscheen zooeven de 2e druk, die b.v. door „de Geheel-Onthouder" met deze woorden wordt ontvangen:
„En nu ligt voor ons de tweede druk van dit boek van strijd en nederlaag, van liefde en offer — in een band, prachtig door zijn voornamen eenvoud.
Het is een hoopvol verschijnsel, dat de ernstige pogingen van een idealistuitgever, om heerlijke boeken in royale uitvoering voor een lagen prijs onder ons volk te brengen, zóó gewaardeerd worden."
Curiositeitshalve nog wat de soc. dem. „Arbeid" schreef:
„Van oudsher hadden wij een grief tegen geheelonthoudersverhaaltjes.
Het werd altijd voorgesteld alsof menschen die drinken, de grootste ellendelingen zijn, die niets doen dan hun vrouwen ranselen of hun kinderen vermoorden. Daartegenover stonden de geheelonthouders in hun nagemaakte heiligheid. Bovendien is het altijd voorgesteld, alsof alle drinkers arm waren en alle geheelonthouders in goeden doen verkeeren. Een mensch werd er wee van.
De uitgever Schoonderbeek te Amersfoort bracht ons een goed boek. Geen braafheid, geen schijnvertoon van deugd, geen verzuchtingen van „Heer, ik dank U dat ik niet ben gelijk die dronken man", heeft dezen schrijver doen werken. Hij gaf de waarheid en hij schreef kloek, ferm en juist."
„Het zwijgen der dooden" ... is een kloek boekdeel, op zeer mooi, houtvrij papier gedrukt, van frisch, stevig omslag voorzien en kost slechts een gulden; gebonden in fraaien band f 1.50.
Wie literair genot wil smaken, wie z'n boekenkast wil verrijken met een keurigen prachtband, wie aan familie of kennis een boek wil geven boeiend in hooge mate, een boek, waar men z'n leven lang wat aan heeft, — neme dit boek.
Het is verkrijgbaar in eiken boekwinkel en 't wordt na ontvangst van het bedrag franco toegezonden door Chreestarchia te Soest en door den uitgever Schoonderbeek te Laren (N.H.)
■ m m B H ■



FRUITKWEEKERIJ „ENOENflAAL" SOEST.
STERILISEERINRIGHTING VAN GROENTEN, VRUCHTEN, VRUCHTENSAPPEN EN JAMS IN GLAZEN. Prijscourant wordt op aanvraag gaarne toegezonden.
O. C. VAN DUIJSEN.
W. H. VAN DUIJSEN-GISOLF.
■ ■■■■
„Nieuw Vrouwenleven" van Augustus 1912 zegt: „Onverwachts kwam ik er aan. Vóór een net, van steen opgetrokken gebouw, dus in den tuin, waren een 30-tal vrouwen en meisjes druk bezig erwten te doppen. Allen zagen zij gezond en frisch uit, en, zooals zij daar zaten met hunne heldere schorten voor, — — — Op mijn vraag of deze erwten zelf gekweekt dan wel opgekocht waren, antwoordde de Heer van D. : „Alle groenten» die hier bereid worden, zijn uit onze eigen tuinen." Geen vervoer dus naar markt of veilingslokaal, waar de groenten soms uren lang blijven liggen, om dan weer overgeladen en naar een fabriek gebracht, of langs de huizen verkocht te worden. Gevolg: minder sapverlies en minder bederf. — — — Alles volgens het Weck-systeem.
IGeen blikken dus, die kunnen roesten of aanslaan, en waaraan men van buiten niet zien kan, of de inhoud nog goed is; maar schoone, heldere, stevige flesschen, waarop de minste onreinheid te zien is, en die altijd duidelijk soort, kwaliteit en kleur van de groenten of vruchten weergeven. — — — De vrouwen en meisjes, die met de behandeling van de groenten belast zijn, zijn zindelijk gekleed en wasschen zich de handen vóór zij aan het werk gaan. Bovendien hangen aan de wanden van de lokalen, waarin gewerkt wordt, kaarten, waarop duidelijk op zindelijkheid, als een eerste vereischte bij dit bedrijf gewezen wordt. — — — Met het inmaken van vruchten en het bereiden van geleien en zuivere vruchtensappen, gaat het evenzoo. Geen sacharine om goedkooper te kunnen leveren; geen essences, om den smaak te verhoogen; geen vreemde bijmengsels, om de vruchten een schoonere kleur te geven, dan ze werkelijk bezitten. — — — Ieder oogenblik van den dag is de inrichting te bezichtigen, en wie zulks wenscht, mag uit de duizenden flesschen er een uitkiezen, om den inhoud scheikundig te laten onder zoeken. Wel een bewijs, dat de nog jonge firma het licht niet schuwt."
Eenige uitspraken van Dames-afneemsters:
Mevr. L. te Arnhem: . . . De flesschen zien er keurig uit en ik bestel stellig a.s. zomer weer. De witte capucijners waren prachtig en de peulen lekker".
Mevr. B. den Haag. „Alles was zeer lekker."
Mevr. Q. te Mdk. „Tevens moet ik U mijn compliment maken over de boschbessen, ze zijn ui'.stekend, beter dan eenig ander merk."
Mevr. M. den Haag. „Over de kwaliteit der jams kan ik niet anders dan mijn tevredenheid betuigen."
IET NATIONAAL INFORMATIE-BUREAU
Weteringplantsoen 22, Telef. Z 1695, AMSTERDAM
verstrekt kosteloos inlichtingen omtrent de betrouwbaarheid van betrekkingen aan VROUWEN en MEISJES aangeboden in binnen- en buitenland.
ELECTR. DRUKKERIJ „FRIEDA", OUDEGRACHT T.Z. 174, UTRECHT