S. R. OOMRENS PATHOLOGIA GLANDULARUM LYMPHAT1CARUM QUAE BRONCHIALES A SEDE SUA APPELLANTUR. DISSERTATIO MEDICI INAUGURALIS. DISSERTATIO MEDICA INALGUU VLIS 1)e PATHOLOGIA GLANDULARUM LYMPHATICARUM QUAS BRONGHIALES A SEDE SUA APPELLANTUR, IJ IJ AM , FAVBHfï iWMIMI® mSTSSHBBo EX AUCTORITATE RECTORIS MAGNIFICI IACOBI BAART de la FAILLE, a. i,. mag. , philos.' med. et art. obst. doct., in fagijlt. med. prof. ord. $ ord. leonis belg. eqdit. amplissimi SENATUS ACADEMICI consensu , NOBiLissiMA.e FACULTATIS MEDICAE decreto , PRO GRADU DOCTORIS, SUMMISQUE IN MEDICINA HONORIBUS AC PRIVIXEGIIS , in academia groningana rite ac legitime cokseqüendis, püblico omnium examini offert Jbgjpfco » GRONINGANUS. a. d. xv maii cididgcgxli, hora xii. in a1iditorio literario. CRONINGAE, apüd I. OOMKENS, Academiae Typoyrap hum. Nos recherches sonl quelquefois d'aulant plus difliciles, que leur objet est plus simpte. COJfDII I KQ. FATttI OPTIMO CAUISSIMO IOANNI OOMKENS, liane dissertationem pio graloquo animo sacram facit AUCTOB. rtv Prooemium. Quum Medicina tot tantaque elaboranda praebtat argument», forsari a me quaeretur, quamnam ob rem pro mea dissertatione inquisitionem elegerim organorum, quae in vitae scena partes agunt tam ignobiles et obscuras et de quibus nihil )ere cum certitndine dici potest; pet dia dubitavi quidnam sumerem; perpauca enini argumenta itwenilibus meis viribus erant adaptata et tarnen aegre aliquid cupivi quod recens nominari posset. Lubens igitur accepi propositionem , quam mihi fecit Vir Cl. S e b a s t i a n quocum de eligenda materia loquebar, quum mihi Vir Cl. suaderet ut describerem pathologiam glandularum bronchialium. Valde mihi suuvis est data opportunitas qua publice profitcri possim gratias iis, quibus tam multa debeo. Vos igitur V. V. C. C. Stratingb, Sebastian el de la F a i 11 e, praeceptores aestumatissimi, el pro praeclara institutione et pro benevolentia ttslra , gratias accipite qttas ('obis ago, ha~ beoque quam maximas. Inprimis puUice attendere volo, me grato animo recordari tua beneficia V. C. de la Fai 11 e, variis modis in me collata. Non solum gratum animum conservabo pro tuis praeceplis et magna benevolentia, quibus mihi frui contigit, sed nunquam etiam obliviscar, quomodo ante paucos annos tua arte et curis indefessis a minante mortis manu detractus sum. Quoad te autem V. C. S e b a s t i a n promotor aestumatissime, verbis dicere nequeo, quanta tibi debeam, quotquot et quanta sint tua erga me beneficia• Si existimatio indefinita maximaque pro tuis meritis reverentia gratum ostendere possent animum, tum iam seis quo gratus sim et poslea persuadeberis me semper ita manere. Tuum auxilium consiliumque iam antea saepius et nunc iterum in elaboranda hacce dissertatione concessum et tuam amicitiam ho norificam mihi tam saepe atque prae aliis habitam nunquam obliviscar. Suavis et placida tibi currat aetas et D. O. M. te V. C. diu servet incolumem in Familiae, Academiae Patriaeque decus atque emolumentum ƒ Silentio praeterire etiam nequeo vos, Firi Epertissimi et Doctissimi Einthoven, Stratingh et Tellegen, qui me occasionem praebuistis, qua aegrotos visitarem et me magis etiam confirmarem in arte medendi. Gratias publice vobis ago V. V. D. D. pro ea in me a vobis collata benevolentia. Tandem vobis simici inter Groninganae Academiae studiosos quorum amicitia fuit sincera , et vobis valedico; vivite felices 9 mei nunquam immemores! DISSERTATIO MEDICA INAUGURALIS, DE PATHOLOGIA GLANDULARUM LYMPHATICARUM QUAE BRONCHIALES A SEDE SUA APPELLANTUR. SECTIO I. AOWtlXA DE ANATOMIA ET PHYSIOLOGIA GLANDULARUM BROMCHIALIUM. § 1. Crlandulae bronchiales s. pulmonales s. Yesalianae pro parte bronchos eorumquc ramos primos in ipsa pulmonum substantia cingunt et ipsa grandia pulmonum vasa circumstant et exteriores et posteriores ; pro parte et maiores 1 quidem et numero viginti ad triginta in angulo divisionis tracheae in bronchos sedem suarn habent. Iacent glandulae bronchiales ante oesophagum et pone ramos arteriae pulmonalis, nonnullae etiam pone nervum laryngeum inferiorem sinistrum. $ 2. Nonnulli glandulas bronchiales non ad lymphaticas pertinere crediderunt, ita Senac et Portal qui eas habuerunt pro organis secretoriis, quae ductibus excretoriis communicarent cum trachea ; sed non alii unquam illos ductus excretorios viderunt, quo factum est, ut iam recentiores omnes cum Meckelio, Laënnec, Choulantj Bock, Schlemm, Pearson et aliis illas veras glandulas lymphaticas habeant, quae si colorem excipias, omnino conveniunt cum glandulis lymphaticis aliis. § 3. Quod vasa lymphatica glandularum bronchi* alium attinet, vasa lymphatica superficialia pulmonum postquain se coniunxerunt cum profun- dioribus, e parenchyma pulmonum ortis, penetrant in glandulas bronchiales, tam eas , quae in pulinonibus, quara in aliis, quae extra eosdem locatae sunt. Praeterea hae glandulac pariter recipiunt vasa lymphatica partis inferioris tracheae et denique nonnulla, quae a posteriore cordis facie proficiscuntur. Haec omnia vasa afferentia appellari possunt. Quae vero pro efferentibus vasis glandularum bronchialium habenda sunt, se coniungunt cum aliis, et quidem formant in latere sinistro plures parvos trunculos, qui ad regionem superiorem ductus thoracici eunt; sed in dextro latere vasa efferentia formant pone venam anonymam dextram truncum lymphaticum quemdam, qui bronchiomediastinus dexter appellatur et ad truncum lymphaticum communem dextrum abit (1). $ 4. Figura glandularum bronchialium variat, aliae sunt rotundae, aliae ovales, aliae lobulosae. (i) Krause, Handb. d. menschl. Anat. Hannover i838. Th. I, Abth. 3, p. 806. Artcrias accipiunt ab iis arteriis bronchialibus, quae oriuntur a latere anleriore aortae descendentis prope arcum aortae. Rainuli venosi transeunt in venas bronchiales et sic cum vena cava superiore coniuncti sunt. — Nervuli oriuntur a vago et quidem partim a sic dictis trachealibus inferioribus, partim a plexu pulmonali. Neque negligendum est, multas glandulas bronchiales locatas esse inter filamenta retis, quod plexus pulmonalis format, recte iain monente C 1 o q u e t (2). § 5. Glandulae bronchiales in eo differunt ab aliis glandulis lymphaticis , quod in adultis colorem obscurum coeruleum vel ex fusco nigrescentem habeant, qui fere semper in mediis glandulis locum habet, in plcrisque casibus quoque in earum peripheria (3). Color ille niger vulgo (2) Cloquet, Traité d'anat. descriptive. Paris 182/1. T. II, p. i34. (3) Laënnec, Traité de l'auscultation mediale, et des maladies des poumons et da coeur, Deux. Part., Sect. prem., Cbap. IX, p. 87. circa decimum aetatis annum augetur; in omnibus autem glandulis non eodem tempore; in ea mutatione primo maculatae vel variegatae fiunt, sensim tarnen sensimque plane nigrae. Interdum colorificatio haec non incipit ante annum aetatis vicesimum. Materia colorans in ipso succo lymphatico insistit, nee solum in parenchymate. Constat teste P e a r s o n (4) illud principium inprimis carbonio libero animali cum aliis substantiis remotis coniuncto. (4) Fearsoo on the colouring matter of the black broncliial glancls and of the black spots of the lungs in the Philosophical Transactions. i8i3. P. II, p. 166. SECTIO II axatome PATHOLOGICA glandllaium BRONCHIALIUM. § 6. Gclandulae lymphaticae bronchiales diversas subire possunt mutationes, easque singulas iam ex ordine exponere conabor et ita quidein, ut primo loco de inflammatoria earum partium mutatione dicam. Consentiunt recentiores omnes, saepe difficile dictu esse, num aliqua pars, quam in cadaveris examine mutatain aliquomodo videmus, in statu inflammationis verselur nee ne. Et profecto nee ex rubore solum, nee ex tumore iudicanda est inflammatio, nam ambo illa symptomata ab hyperaemia non inflammatoria pariter pendere possunt. Quod glandulas lymphaticas attinet, nounulli docuerunt eas inflammatas non esse habendas , quando mercurius in vasa lymphatica immissus in ipsam substantiam glandularum penetret; verum negligunt obliterationem vasorum non constantem esse sequelam inflammationis earum, ne dicam posse huius morbi sedem esse in tela cellulosa, quae singula vascula lymphatica in ipso parenchymate glandularum eoniungit continetque ; quin vir cl. Sebastian mecura communicavit se mercurium iniecisse in vasa lymphatica earum glandularum conglobatarum quae loca purulenta continebant. Quae cum ita sint, nomine simplicis inflammatoriae mutationis comprehendam cum eos casus, in quibus vera inflammatio exstitisse videtur, tuin reliquos, in quibus hyperaemiam adfuisse probabilius est. $ 7., Vir cl. Sebastian mecum communicavit, se fere in omnibus cadaveribus infantum ex pneumonia acuta defunctorum, glandulas lymphaticas bronchiales magnitudine auctas vidisse, qxterius et interius subrubras et adeo mutatas , ut facilius dilacerari aut inter digitos confricari et mutari in pultem possent; quin bis vidit in easibus eiusmodi puncta rubra, media in substantia glandularum, eaque nata esse expertus est a sanguine effuso. L a ë n n e c (5) casum narrat infantis tussi convulsiva mortui, in quo duae tresve glandulae bronchiales lymphaticae colorem habebant subrubrum, magnitudine nucis parvae. Idemque testatur in peripneumoniis saepe magnitudine auctas esse illas glandulas (6). Vir Doet. Stroud (7) casum habet viri, in cuius cadavere volumen glandularum bronchialium evidenter auctum erat, et ipsae glandulae colorem exhibebant subrubrum. $8. Quod exitus inflaminationis attinet et primo quidem indurationem sive hepatisationem vir cl. Sebastian ex infante unum et dimidium annum nato et ex morbillis defuncto mihi ostèn- (5) Laënnec, Traité de l' Juscultation mediale, Part. II, Seet. I, Chap. II, p. 70. (6) Laënnec, 1. c. P. II, S. I, Ch. II, p. 87. (7) Stroud, Mcd. Quart. Bwiew. April i83/|. dit glandulas bronchiales omnes admodum magnitudine auctas, debito lirmiores , interius colore cano et post dilacerationem granulosas; quin poterat ex glandulis istis siinilis substantia exprimi, qualis reperiri solet in pulmonibus, qui sic dicto secundo gradu inflamraationis correpti sunt. § 9. Suppuratio in glandulis bronchialibus raro solum observata est et testatur Berton veros abscessus se nunquam vidisse in partibus illis, quin suspicatur substantiam tuberculorum emollitam aliquando habitam fuisse pro pure (8). Attamen testatur Laënnec (9) se nonnunquam veros abscessus in glandulis bronchialibus expertum esse , idemque pro suis observationibus testatur A n d r a 1 (10): et fluebat, inquit, ex nigra et tumente substantia earum partium , (8) Berton, la dégénerescence. tuberculeuse in Lecons de Clinique me'dicale, par C h o m e 1. Bruxelles i834, p. 502. (9) Laënnec, 1. c. P. II, S. I, Ch. IX, p. 87. (io) Andral, Beobachtungen über die Krankheiten der Brust. Landshut i83a, p. 497. quamprimum incisac erant, huinor purulentus, qualis fluere soiet ex inciso pulinone qui tertio inflammationis gradu eorreptus est. Substantia glandulae vel emollita erat et inter digitos in pultem diffluebat, vel evanuerat, id est forsan in pure collecto resoluta. Addit, quater se hanc vidisse suppurationem; scilicet ter apud homines, qui morbo aliquo eordis cum leviore bronchitide laboraverant, et seinel in casu quodam, in quo simul in uno pulinone ex parte pneumoniae gradu secundo correpto, superius circa apicem duae aut tres erant cavitates, purulento huinore repletae, a vomicis tuberculosis diversae, nee non reliquis eiusdem pulmonis locis indicia tuberculorum incipientium. Vir cl. Sebastian raecum communicavit vix dubiam suppurationem se vidisse in duabus glandulis bronchialibus infantis duos cum dimidio annos nati et robusti quidem, sed post diuturnam tussin convulsivam subito ex convulsionibus defuncti; scilicet pulmones erant omnibus sanitatis notis instructi, in bronchis autem mucus tenax subruber eorumque tunica intirna ramulis vasorum rubrorum hic et illic perreptata; iam in nervum vagum inquirenti in conspectum veniebant glandulae bronchiales, quae omnes quidem debito maiores erant et subrubrae, 11011nullae multis vasis rubris grandioribus exterius et interius praeditae, attamen duae glandulae magis non solum tumebant, quam reliquae, sed ita simul eonstitutae erant, ut iam extrinsecus sentiri posset humorem intus esse contentum, quique etiara eflluebat facta incisione et colorem referebat veri puris absque frustis illis caseosis, quae tam saepe reperiri solent in suppuratione glandularum conglobatarum colli. § 10. Non alia affectio glandularum , de quibus loquimur, frequentior est, quam tuberculosa , inprimis si infantilem spectemus aetatem, nam in adultis quidem etiam haud raro tuberculis impletae reperiuntur illae glandulae; attamen non tam saepe, quam in infantibus. Inprimis vero interest distinguere, quomodo alia organa et inprimis pulmones se habeant in cadaveribus eorum, quorum glandulae bronchiales tuberculosae sunt. Possumus huius rei ratione habita distinguere 1°. eos casus, in quibus et in glandulis bronchialibus et in pulmonibus tubercula exstant et 2°. alios in quibus nulla in pulmonibus sunt tubercula. Omnium frequentissimi illi casus sunt, in quibus tubercula occupant cum pulmones tum glandulas bronchiales, idque si de infantibus sermo sit. Etenim Papavoine(ll) inter quinquaginta cadavera infantum, qui omnes laborabant tuberculis, in 38 cadaveribus tubercula reperit et in bronchialibus glandulis et in pulmonibus; et Lombard (12) inter centum cadavera infantum tuberculis correptorum reperit 73 in quibus sedes tuberculorum erat in glandulis illis et in pulmonibus simul. Apud adultos homines non eadem est ratio, nam teste Lombard (13) inter centum cadavera adultorum non plus erant quam novem, in quibus memoratae scil. glandulae illae et pulmones tubercula continebant. Vir doctiss. Reynaud (14) apud simias e tuberculis mortuas plerumque etiam tubercula in utraque parte reperit, certe (ix) Papavoine in Laënnec, 1. c. (12) Lombard in Laënnec, 1. c. p. 170. (13) Lombard in Laënnec, 1. c. (14) Reynaud, die Lungenschmndsucht von Clark. Leipz. i836, p. 188. in longe plurimis, quarum pulinones tubcrculis impleti erant, glandulae bronchiales magis minusve pariter tuberculosae erant. Neque aliter res se habere videtur in runiinantibus; attamen legimus casum bovis^ in quo in pulraonibus quideux pauca solum erant tubercula, sed broncbiales glandulae omnes repletae erant tuberculosa substantia (15). Dixi rariores esse eos casus, in quibus tubercula in bronchialibus quidem glandulis sedent, sed nulla in pulinonibus reperiuntur. Papav o i n e hanc rationera reperit undecies inter quinquaginta cadavera infantum tuberculis correptorum et Lombard inter centum cadavera non saepius quara quaterdecies. Non ita Berton (16) qui saepius tuberculosam substantiam in glandulis bronchialibus vidit absque tuberculis pulmonum, nam habet viginti sex casus huiusmodi neque plus quam undetriginta in quibus simul erant tubercula in pulmonibus. Ita quod infantes attinet; sed Rogée (17) in (15) Nu man, Veeartsenijk. Mag. Deel II, Stuk I. Groningen 1829, p. 209. (16) Berton, 1. c. p. 556. (17) Rogée in Archiv. Général de Medecine, Serie III, Tom. V. x83g. p. 198 et 199. femina etiam 42 annos nata tubercula vidit in glandulis bronchialibus, licet nulla essent in pulmonibus. Possunt glandulae bronchiales admodum augeri mole ex tuberculosa substantia , qua replentur, quin possunt adeo crescere ut testante Laënnec (18) inagnitudinem exhibeant ovi columbini, quin gallinacei, ne dicam posse etiam maiores oriri tumores, quando plures sibi vicinae glandulae illa substantia replentur. Facile intelligitur, posse a glandulis illis valde tumentibus ramos bronchiales ipsamque tracheam comprimi, atque hoe etiam praeter alios vidit A n d r a 1 (19) ; quin R e y n a u d (1. c.) mentionem facit simiae , cuius glandulae bronchiales adeo tuberculis repletae erant, ut bronchus sinister penitus comprimeretur, nullumque in se aerem reciperet sinister pulmo. Possunt etiam glandulae bronchiales, si tumeant, oesophagum de loco suo urgere, quod se vidisse vir cl. Sebastian mecum communicavit. Berton (1. c.) in efformatione tuberculorum (18) Laënnec, I. c. p. 88. (19) Andral, Cliniq. Medic. 1837. Tom. I mal de postrine p. 147. in glandulis bronchialibus scquentem expertus est ordinem; primo, inquit, glandulae illae colorera induunt magis viridem earumque substantia firmior redditur magisque resistit, simulque mole crescunt; tuin ad has mutationes accedit materia tuberculosa, cuius copia sensim adeo augetur, ut nullum amplius vestigium substantiae glandularum supersit, nam initio quidem indicia inflammationis et origines tuberculorum simul observantur , sed sensim tuberculosa substantia augetur et quartain, tune tertiam deinde dimidiam partem occupat totius glandulae , quin tandem nihil a substantia glandulae superest, quam cystis, substantia tuberculosa impleta. Ante hoe tempus haud raro loca glandulae impleta substantia tuberculosa facile distinguere possumus a locis, quibus nondum adest substantia illa. Plerumque locus tuberculosus primus vicinus est exteriori faciei glandularum et cum angulo acuto se extendit versus interiora, neque raro plura ab initio loca tuberculosa in una eademque cernuntur glandula. Si molimina naturae medicatricis nulla oriantur sed potius malum augeatur, sensim tuberculosa substantia mollior fit, quin adeo emollitur ut pultis aut accuratius puris colorem et spis- situdinem rcferat. Quod si accidat, maior quo~ que actuositas oritur et in ipsa glandula nunc iam in cystidem mutata , et in partibus vieinis et in tela cellulosa glandulas ambeunti, scilicet haec tela cellulosa inflamraatur, quo fit, ut glandula ipsa arctius concrescat sive cum bronchis, sive cum oesopbago sive cuin ipsa arteria pulmonali j quae inflammatio plerumque in ulcerationem transit, ita, ut et illae partes perforentur et cystis ipsa glandulae rumpatur aut accuratius corrodatur atque adeo, ut iam penitus emollita substantia tuberculosa per nata ulcera evacuetur. Posset iam quidem post evacuationem contingere, ut cystis collapsa impleatur lympha plastica et cum cystide etiam ulcus et sic integritas restituatur, verum dubito unquam tale quid observatum fuisse, nam illos cum progressus faciat morbus, in aliis quoque partibus aliae plerumque natae sunt degenerationes tantaeque, ut mors fere inevitabilis fiat. Substantia tuberculosa in glandulis bronchialibus fere semper mixta est, ut ita dicam, cum substantia nigra,«idque minus quidem apud infantes, quam apud adultos, in quibus saepe magna nigrae substantiae portio simul reperitur. $ 11. Distinguunt nostrae aetatis medici inter tubercula vulgaria et cretacea. De vulgaribus, quuin hactenus dicerem, reliquum est, ut de cretaceis pariter loquamur. Etenira haec quoque species hand rara est in glandulis bronchialibus. Docente L a ë n n e c (20) plerumque cretacea tubercula non tanta magnitudine inveniuntur, quantam nonnunquam habent vulgaria. In glandulis de quibus loquimur, liaec tubercula figuram vulgo referunt rotundam et cretae humidae similia sunt; consistentia tarnen variat; color albus esse solet, nonnunquam subflavus et. raro absque illa substantia nigra , quae in glandulis bronchialibus hominum adultorum adesse solet et vir cl. Sebastian (21) quae tubercula, inquit, cretacea conservo, ramis bronchialibus adhaerentia, ea ad unum omnia tincta sunt substantia melanotica. Tubercula cretacea non semper sola cretacea (20) Laënnec, l.c. Part. II, Sect. III, Chap. IV, p. 3o5. (21) Sebastian in: Tijdschrift voor Natuurl. GescKiecl. en Phys. Deel II, Stuk III, p. 204. 2 constant substantia, sed nonnunquam haec substantia locum medium aut alium tuberculi vulgaris occupat; neque difficile tune est singulas substantias distinguere, eum cretacea substantia minus pellucida esse solcat et magis alba sit. Rogée (22) mentionem facit casus eiusmodi, scilicet in cadavere feminae 19 annos natae glandulae bronchiales tuberculosam continebant substantiam, sed una erat, quae mediam in substantia tuberculosam illam habebat cretaceam paululum solidiorem. § 12. Historia medicinae plena est observationibus de calculis in glandulis lymphaticis, inprimis quidem in meseraicis sed etiam in bronchialibus observatis. Meckel (23) narrat se aliquando glandulas bronchiales vidisse magnitudine nucis iuglantis et plane osseas. In diario Hufel andico (24) casus legitur feminae in cuius (22) Rogée in Arch. Gen. Tom cit. p. 199. Observ. V. ^23) Meckel, Handb. cl. Palhol. Anat. Th. II, Abth. II, p. 194. (24) II u fe la n d's Journal, Tom. LXV, Heft II, p. 32-43. cadavere quaedam bronchialis glandula plane petrefacta reperiebatur ct magnitudine parvi ovi columbini. Concrementum hoe in casu inaequale erat, colore citreo. Attamen non semper tanti sunt illi calculi, sed saepius minores. In longe plurimis casibus una ipsi reperiuntur cum subslantia cretacea aut cum vulgan substantia tuberculosa, et saepe tum caleulosa substantia sedem suam babet mediam in substantia cretacea, et maius minusve volumen babet, tarnen saepe vix seminis grani inagnitudinem excedit. Neque raro plura granula calculosa, quin multa parva in una eademque reperiuntur glandula ita ut arenae formam referant. Durities calculorum pariter differt admodum et testatur vir doctiss. Rogée (25) se saepe vidisse concretiones semicretaceas et semicalculosas in una eademque glandula et concretiones ultimas vel duriores vel molliores idque adeo ut vix dubitandi locus esset, quin diversa stadia unius eiusdemque actus pathologici praesto hic fuerint, et tuberculosa substantia degenerare posset in cretaceam atque haec loco (25) Rogée, 1. c. Tom. c. p. aoi. suo in calculos. Vir doctiss. Rogée (26) casum narrat feminae 75 armos natae, cuius in pulmonibus vix ulla inorbi indicia reperiebantur sed in quadam glandula bronchiali, praeter substantiam tuberculosam , etiam substantia cretacea et insuper concretiones durissimae circumdatae substantia cretacea. Quod fabricam et compositionem chemicam attinet, calculi glandularum bronchialium conveniunt cum iis, qui in pulmonibus haud raro reperiuntur; scilicet carent calculi bronchialium glandularum non ea solum structura, quae ossibus propria est sed ostendunt nihil quoque praeter strata concentrica substantiae terrestris (27). Et constant carbonate inprimis et phosphate calcis, attamen in nonnullis etiam acidum uricuin repertum est (28). (26) Rogèe, 1. c. Tom. c. p. 198, 199. Observ. IV. (27) Conf. A. A. Sebastian, Geneeskundige Bijdragen. Groningen i83g, p. 11. (28) Conf. A. A. Sebastian, Over de overeenkomst ui het verschil tusschen de Jicht en Scrophulosis. Groningen 18^8, p. 19. § 13. Nihilominus in glandulis bronchialibus noununquam verum occurrere yidetur os, nonnunquarn cum cartilagine. Et vir cl. Sebastian inecum communicavit se quater iain in iis partibus cystides reperisse partim cartilagineas, partim osseas, aut accuratius se cystidcs vidisse cartilagineas et osseas, quae locum tenebant , quem in statu normali broncbiales glandulae occupant. Et idem testantur viri doctiss. A ndral (29) et B er ton (30). Vix opus est, ut moneam, probe hanc ossificationem inter et calculorum formationem distinguendum esse. § 14. Quemadmodum glandulae lymphaticae in universum haud raro sedein sistunt fungi medullaris, ita quoque non desunt casus, in quibus glandulas broncbiales affecerat fungi illa species. Vir doet. Lobstein (31) in glandulis illis fun- (29) Andral, Cliniq. Med. mal. de poitrine, Tom.II, ]i. i (30) B er ton, 1. c. p. 564. (31) Lobstein, Traité d' anat. patholog. Pari» 1829, Tom. I , p. 424. gum medullarem vidit in cadavere feminae 69 annos natae et ex phthisi pulmonali mortuae. Alium casum descripsit I. H. Booth (32) ex homine 36 annos nato; scilicet in cadaveris sectione pulino sinister pure perreptatus apparebat, pleura eiusdem lateris simul cuin pericardio infiammata ; in pleura aderat serum multum, sed in pericardio humor colore coffeae iamque praeter haec vitia degeneratio alia in glandulis bronchialibus lateris sinisLi se palam faciebat; scilicet non tumebant solum, sed erant pariter pro parte maxima mutatae in substantiam albam medullarem, partim liquidam, partim fuscam non sine fibris albis. § 15. Quod scirrhuiu attinet, nullibi exemplum reperire potui, quo satis constet in glandulis bronchialibus hoe vitium observatum esse. Nihilominus yir cl. S c h 1 e m m (33) docet illas J. H. Bootli in Sch iu i d t's Jahrbücher 1834 > Tom. . IV , p. 296. (33) Schlemm iu £nc)clop. Wörterb. der Med. Wissensch. 1837, Tom. XV, p. 7. glandulas posse scirrho affici, et Soe 111 m er i u g (34) narrat se vidisse glandulas lympliaticas prope tracheam in scirrhura degeneratas. $ 16. Licet bronchiales glandulae in hominibus adultis plerumque nigrum referant colorem et pigmento quodain nigro tinctae sint, melanosis tarnen veri nominis haud adeo frequens in illis glandulis videtur. Apud Breschet (35) tarnen mentio facta legitur casus cuiusdain , in quo glandulae bronchiales cinctae erant melanosi ipseque scripsit minus raram esse inelanosin glandularum illarum, quam melanosis ipsorum bronchiorum. In casu, quem descripsit Bendz (36) diversis quidem locis tumores melanotici aderant, similesque in pulmonibus, sed quod bronchiales glandulas altinet, de his nihil (34) So e m m e r i ii g apud B a i 11 e s Jnat. des krankh. Baues. Berlin 1794 , p. 59. (35) Breschet, Das I.ympfsystem. Quedlinb. u. Leipz, 1837 , p. 184. (36) Bendz, Journ. fiir Chirurg, u. AxigenheUk, T. XXIII, Heft I. Berlin i835. dicitur praeter id, quod fuerint pariter nigrae. In casu alio, quem observavit vir doet. Bie tt(37) multis quidem locis corporis aderant melanoses, sed glandulae bronchiales una cum pulmonibus sanae dicuntur. Andral (38) casum habet senis in cuius cadavere magna congesta reperiebatur melanosis ad pulmonis dextri radicem, quaeque proficisci videbatur a glandulis bronchialibus, quaruin tarnen ne ullum quidem vestigium supererat. (37) Biett in Schmidt's Jalirb. 1839, Tom. V, p. iy3 sq. (38) Andral in Balling, Kranliheiten- der Brust, Landshut i832, p. 159. SECTIO III. BESCRIPTIO MORBORUM GLAIVDULARUM BROIVCHIALIUM. {Juamvis cadaverum sectionibus satis probatum sit, glandulas bronchiales esse nonnunquam sedem affectionis inflammatoriae adeoque pariter probatum sit observatione, quod ob analogiam probabile habuimus, cognitionem tarnen illius affectionis durante vita, difficillimam esse, vix opus est ut moneara. Possumus quidem suspicari ex inHammatione illarum partium induci molestias plures et symptomata aliunde quidem nata, ab eo pariter augeri morbo, sed observatio nihil adhuc bac de re in lucem pro— tulit, et nominatim quoque observatio nondum probavit oriri ab ea affectione dolorem aut turbari alicuius orgatii functioriein. Neque mira haec sunt; nam primum quod ad ruborem et tuniorem attinet, haec inflamma- tionis symptomata pathognomonica, durante vita, etiamsi adessent, observari tarnen non possent, cum is sit illarum glandularum situs, ut examinari omnino nequeant. Sed aliud quid accedit, scilicet natura partium, quae affectae sunt, quaeque ea est, ut dolores graves haud excitent, etiamsi inflammatae sint; hoe certe observatio glandularum lymphaticarum externarurn satis docuit, nam raro inguinales v. c. glandulae vehementer dolent, si inflammatio non alium praeter eas glandulas locum oecupet; idem constat de glandulis colli et axillarum et caeteraruin, quae ad eandem classem pertinent. Sed non illae solam causae impediunt, quo minus inflammatio in glandulis bronchialibus durante vita cognoscatur, verum etiam accedunt et decursus illius inflammationis parum acutus et eius cum aliis morbis societas. Quum enim morbi vel tracheae et bronchorum vel ipsorum pulmonum in longe pluribus, nisi in omnibus casibus, simul adesse soleant, difficile dictu esset, nam symptoma aliquod, quale est dolor v. gr. in regione dorsi, pendeat ex affectione glandularum bronchialium, an ex ea partis alterius, quae simul afïecta est. Profecto inflammatio partium de quibus loquiinur, raro vel nunquam primaria est, sed seinper vel fere semper secundaria, uti latius ostendam in capite de aetiologia, et hic secundarius ortus suo loco difficilliorem reddit eius cognitionem. Pertinet itaque inflammatio glandularum bronchialium ad inflammationes occultas s. clandestmas, quas e symptomatibus nunquam cognoscere possumus, quin nunquam suspicari. Paulo aliter quidem res se habet si ex inflaramatione aut potius ex nata suppuratione eae glandulae tuineant partesque vicinas comprimant, attamen in eiusmodi casu tuinor quidein fieri posset, ut cognosceretur, sed natura tumoris et causa eiusdera non ideo in aperto essent. Licet haec ita sint, liceat tarnen paucis raentionem facere infantis octo vel decem aunos nati nondum quidem defuncti, sed qui viro cl. Sebastian bis visus est, per aliquod tempus laborasse inflammatona glandularum bronchialium affectione. Infans auxilium invocabat in nosocomio Academico propter diarrhoeam cruentam et mala ea, quae eam affectionem comitari solent. Intra duos tres\e dies sedabat diarrhoea sed colli glandulae intra maxillam tumere incipiebant; qui tumores aulem post tres quatuorve dies plane evancsce- bant, ita tarnen ut nunc glandulae axillarum dolerent; sed ne hic quidem locus diu manebat affectus, sed vix duobus diebus praeterlapsis ile— rum colli glandulae afficiebantur et axillarum affectio evanescebat. Ita idem ter quaterve accidebat, licet ultimis duabus vicibus intra longiora temporis intervalla. Ecce idem infans quodam die nosocomium intrat et nunc quidem signum ullum aderat affectionis nee colli glandularum nee axillarum , at tussiebat et febricitabat, atque universe calarrhali bronchitide affectus videbatur; quae affectio durabat octo decemve dies et sponte tol— lebatur cum iterum colli glandulae turnere inciperent et erumpere in parte capillata capitis nonnullae porriginis pustulae. Sed novis diebus decem vel duodecim praeterlapsis infans quidem sine ulla affectione visibili erat in glandulis externis, neque tussiebat, sed dolorem liabebat circa tertiam quartamve vertebram dorsalem; non quidem dolor erat sed potius sensus molestus pressionis circumscriptac, quique deglutitione quidem augebatur sed nulla pressione neque fortiore quidem. Hic novus impetus morbosus qualuordecim durabat dies atque ab eo tempore sensim evanescebat, supervenienle otorrhoea cum dolore capitis et tumore glandularum circa processum mastoideum sinistri ossis temporum. $ 17. In lectionibus Academicis virum cl. Sebastian de tabe bronchiau haec fere dicentem audivi. Infantes, qui tubercula habent in glandulis bronchialibus temperiem exhibent infirmam j facies est pallida livida et cacbectica. Oculi sunt languidi; macies totius corporis insignis, cutis rugis instructa et flaccida; vultus aliquid senile et serium refert; nares late aperti; alvi tarditas sine ullo ventris tumore; frigent perpetuo. Adest dyspnoea et aucta respirationum frequentia; tussiunt, nee raro vomunt. Superveniunt accessus gravioris dyspnoeae, breves qui— dem sed vehementes et infans iam frustra apPetit spiritum, attamen succedit tandem aer, qui vero per arctam glottidis rimain, dum trahitur, peculiarem et cucurrientem fere sonum facit non absimilem soni, qui auditur in angina membranacea. Febris fere nulla est. Mors vel in accessu gravioris dyspnoeae vel post convulsiones universales. $ 18. Potest morbus in stadia dividi', et ita quidem ut priinuin stadium illud dicamus, in quo A'el nulla adliuc vel yix ulla adhuc substantia tuberculosa in glandulis bronchialibus exstat; secundum , in quo glandulae bronchiales replentur; tertium in quo substantia tuberculosa emollitur. Quod primwn attinet stadium hoe primo loco est dicendum, symptomata affectionis inllammatoriae aut catarrhalis in systemate respiratorio vix unquam desiderari et ita quidem , ut haec affectio caussa esse videatur affectionis in glandulis bronchialibus. Et licet quidem negandum non sit, quin tuberculosa illarum glandularum affectio possit absque illo inflaramatorio statu organorum respirationis oriri, hoe tarnen est verissimum, facillime oriri eam tuberculosam affectionem, quoties infantes constitutione lymphatica aut aperte scrophulosa diutius affecti manent catarrhali affectione, quin augetur raetus admodum, si in infantibus eiusmodi tussis perdurat, febrilis conditio non evanescit, aut redit postquam evanuerit, atque igitur morbus haud perfecte solvitur 5 si macies inducitur cum cute sicca, aspera, rugosa et super claviculas glandulae lymphaticae tumere incipiunt. $ 19. Quo tempore morbus in secundo vertatur stadio febris quidem ut pluriinuin cessat nisi morbus acutiorem acquirat decursum et ex pneumonia moriantur infantes. Sed licet febris quidem cesset, tamen haud melior infans fit; nam non solum macies augetur, et cutis etiam magis sicca redditur et aspera et rugosa et vultus nunc aliquid senile et serium referre incipit; verum etiam tussis non cessat, quin respiratio etiam difficilior redditur celerior, brevior; oriuntur accessus spasmodici tussis , qui non raro vomi— tum inducunt et id peculiare habent ut si ad finem vergat accessus, infans animam quidem reddere videatur, attamen post convulsivam brachiorum circumiectionem tandem aerem capiat et in hac protracta inspiratione sonum edat peculiarem et cucurrientem. Porro infantes hoe morbi stadio perpetuo frigent; oriuntur dolores inter scapulas, nonnunquam lancinantes, qui ad latera pectoris et ad sternum se extendunt; non raro vox rauca fit. Maxima vero debilitas ad constantissima nunc pertinet symptomata. § 20. In tertio tandem stadio marasmus veri nominis in diem fere gravior redditur et omnia secundi stadii symptomata augentur et infans pleruraque subito in graviori dyspnoeae accessu obit aut post convulsiones universales aut exorta haemoptysi lethali, quod tarnen rarius accidit. Si vero hoe ultimum stadium diutius duret et infantes ergo non tam cito monantur , lioc m casu aecidere solet, ut cum vomitu et tussi nunc eiiciantur frustula tuberculorum, atque ut sputa succedant eaque omnino purulenta, nonnunquam cum parva sanguinis quantitate et nonnunquam etiam id observatur, ut potus assumptus gravem inducat tussis accessum , aut ut, dum aliquid potum sumant, subita morte plectantur. $ 21. Yix opus est, ut moneam, imaginem morbi non penitus eandem esse, si malum non infantes sed adultos corripiat, et liceat hic casum afferre, qui apud Andralium legi- tur (39) et ad tabem, de qua dicimus, bronehialem pertinere videtur, licet sectio cadaveris non institueretur : Un maréchal-ferrant, agé de trente-huit ans , s était bien porté jusqu'au mois de février 1824. A cctte époque, il commenpa a tousser, et jusqu'au mois de mai, oü il entra a la Charité, son rhume a persisté: sa voix s'est enrouée; sa respiration est devenue courte; il n'a jamais craehé de sang. Lorsqu'il se présenta a notre investigation, nous trouvames la poilrine également sonore partout: le bruit respiratoire était fort et net dans tout le cöté droit; d gauche, au contraire, il était partout notablement plus faible, mais d'ailleurs naturel. Le seul accident dont se plaignit le malade etait un grand essoufflement, qu'augmentait notablement non-seulement Ia marche sur un plan ineliné ou horizontal, mais même tout mouvement un peu brusque exéeuté dans le lit. La dyspnée devenait aussi plus considérable aprés chaque repas. Le décubitus était a peu prés indifférent. D'ailleurs Ia toux était rare, 1'expectoration catarrhale. II n'y avait aucun symptöme morbide du cöté du cceur ou des gros vaisseaux. De lé- (39) Andral, CUniqne Médicale, T. II. Bmxelles i8> p. ig3, obs. XIX. 3 gcrs accès de fièvrc avaient lieu de lemps en temps; la face était pale ct la nutrition sensiblement altérée. Les jours suivants, le malade eracha du sang a diverses reprises; plusieurs fois nous constatames 1'existence d'un mouvement fèbrile; la dyspnée habituelle devenait de temps en temps beaucoup plus considérable. § 22. Andralius (1. c.) in casu, in priore paragrapho communicato, ipse suspicatur glandulas bronchialcs tuberculis repletas fuisse ; quidem, inquit, et tussis et haemopthysis, febriles accessus interdum orientes, et ipsa demum emaciatio suspicionem movere poterant tuberculorum in ipsa pulmonum substantia 5 sed suffocatio fortior erat, quam quae vulgo oriri solet a tuberculis per pulmones disserainatis; neque ex tuberculorum in pulmonibus praesentia explicari poterat maior soni respiratorii debilitas in sinistro, quam in dextro pulmone. Ergo forsan compressus erat princeps ramus bronchialis lateris sinistri et quidem a tumore, forsan e massa tuberculosa glandularuin bronchialium. — Et recte, ni fallor, Andralius ratiocinatus est, et eo potius, quum ipse vidisset in alio casu ab ingenti melanosi adeo corapressum ramum unuin bronchialem, ut dimidiam vix diametrum haberet rami bronchialis alterius, et in hoe ipso casu durante vita aegroti sonus respiratiorius in latere sinistro fortissiinus et puerilis fuisset, sed in dextro latere multo debilior (40). Berton (41) negat quidem, bronchos a tumentibus et tuberculis repletis grandulis bronchialibus comprimi et duos tradit casus, quibus haec thesis comprobetur, verum alii casus satis illud probant, posse scilicet talem compressionem revera contingere. Et recentissimo etiam tempore vir doctiss. Vel ten (42) similem observationem communicavit; scilicet in cadavere puellae quatuor annos natae praeter alia, quaedam quoque reperiebatur glandula bronchialis, magnitudine ovi gallinacei et duritie cartilaginea, quaeque , licet interius iain emollita substantia tuberculosa repleta, ita tamen utrumque bron- (4°) Balling, Beobacht. über d. Krankh. d. Brust. Landshut i83a, Obs. IV, p. i5g. (4i) Berton, 1. c. p. 55g et 502. (4?*) ^ el ten in Scbmidt's Jahrbiicher 1840, Ny. X p. 61. chium compresserat, ut lii tertiam solum partem voluminis debiti exhiberent. Ex quibus exemplis itaque hoe discimus, diagnosin nonnunquam haud parum explicari posse e comparatione soni respiratorii unius et alterius lateris; ne dicam, si etiam grayior sit compressio, inde sibilum oriri posse neque hoe negandum est, licet nondum casus praesto sint, in quibus sibilus in eiusraodi conditionibus sit auditus, nisi hoe locum liabuerit in casu, quem narrat Billard (43); scilicet in cadavere infantis, qui angina lafyngea correptus habebatur, larynx cum trachea sanus quidem erat, sed a tuberculosa massa adeo corapressus sinister bronchus apparebat, ut vix per eum aer penetrare posset, idque eo minus, cum idem bronchus sinister praeterea impletus esset humore spisso purulento. § 23. Quum , uti supra iam dictum est, oesophagus de loco suo urgeri possit a tumoribus glandu-' C/,3) B i 11 a r d , Krankheiten der Neugebornen und Sauglingc. Weimar 1829 el 1837, p. B'ji. larum bronchialium , utet comprimi (44) facilc intelligitur ipsam molestam fieri posse digluti— tionem. $ 24. E sede anatomica glandularum bronchialium facile intelligitur posse etiarn nervos vagos aut altrutrum comprimi eorumcpie centrifugalem actionem turban, si illae glandulae e quacunquc caussa tumeant; quae res si accidat, non potest, quin asthinatici accessus oriantur, si unus solum vagus sit coinpressus, sed insensilitas tracheae et privatio nisus resprratorii, si et dexter et sinister nervus compressi sint. Quae conditio explicatur casu quodain a yiro doctiss. Romberg (45) narrato: Die, inquit decimo mensis Maii anni 1837 vocabar ad puerum duos annos natum, qui referenlibus parentibus, aliquot iam dierum hebdomades laborasse dicebatur et tussi et respiratione strepente. Ultimis diebus oeto nonnunquam S0- (44) Andral, Clinique médical. T. II. Bruxelles. p. igl. (45) Romberg, Lehrbuch der Nen-enbonkhei(en. Berlin 1840, ïom. I, Ablh. I, p. a3i. üus auditus fuit cucurriens, quin advocatu* medicus anginani membranaceam adcsse pulans, hirudincs iam et calomelem administraverat. Ipse infantem reperi genis pallidis, frigidum in Iecto decumbentem, cum strepilu imperfecte spirantem, sed sine illis anxietatis in \ultu signis, quae in aliis conditionibus huiusmodi adesse solent; porro i'nfans sine febre erat, sed cum brevibus lussis accessibus, in quibus cucurriens simul sonus edebatur. Pressio ad laryngem applicata etiam imperfectiorem quidem reddebat spiralionem, sed tussin non augebat. Percussio et auscultatio nihil alienum in lucem proferrebat. Caput et collum sine molesto sensu erigi polerat. Conscienlia inlegra, neque deglutitio difficilis. Ad quaestionem, num sputa aut membranacea aut purulenta obserTata fuerint, negando respondebant parentes. Neque in narium alis, nee in sternocleidomastoideis musculis, nee in diaphragmate ulla aucta obserTari poterat actio. Ecce, pergit Romberg, stadium ultimum morbi gravissimi, cuius iam diagnosis difficillima erat, quoniam prima stadia non Yideram. Attamen erat quaedam repugnantia, quae continuo in oculos cadebat, scilicet imperfecta respiratio et absentia illorum in vultu signorum, quae ex anxietatis sensu oriuntur, quoties respiratio imperfecte succedit nee sufficiens aeris quantitas haurin potest. Talo quid aulenv nunquam videram, nee in angina niembranacea , nee in bronchitide aul in cordis morbis, id est, quamdiu sensus apud aegrotos vigebant. Quiri in angina niembranacea intensio magna omnium, qui inspirationi inserviunt, musculorum , diagnosticam mihi habere videtur vim et ex motu impetuoso alarum nasi signum repeto, quod maioris momenti habeo, quam sonum lussis. Iam in eo casu motus impetuosus deficiebat in alis nasi et in sternocleidomastoideis, et in diaphragmate , et deficiebant in vultu anxietatis signa , licet conscientia esset integra et signa adessent, quae impcrfectam respirationem indicare solent. Obiit infans horas 24 post visitationem, poslquam respiratio etiam magis imperfecta et strepens facta fuit. Cadaveris sectione instituta nullum vel iniectionis vel exsudationis indicium reperiebatur in larvnge aut in trachea. Membrana mucosa pallida erat. Bronchi modica copia impleti erant humoris serosi spumantis; in pulmonibus ipsis maior erat quantitas et color humoris rubicundior. Sed utroque latere vagus in decursu suo per collum adeo cinctus erat et compressus a tumentibus et tuberculis et pure plenis glandulis lymphatieis, ut nonnullis locis ipsc omnino planus esset. § 25. In casu in priore paragrapho narrato cucurrientem sonum edidit infans et quidem adeo similem soni in angina membranacea, ut medicus advocatus hunc morbum adesse existimaret. lam vero illum casum propter hunc sonum eo momentosiorem puto, quoniam nostra aetate morbus quidam infantilis innotuit, in quo infans sonum edit cum cucurru gallorum comparatum et non absimilem ei, qui in angina membranacea auditur. Volo laryngismum siridulum s. spasmum glottidis s. angivam membranaceam spuriam, morbum scilicet infantilem de quo prae aliis maxime meruit vir doet. Ley, inprimis quod caussas liuius affectionis attinet. Hic morbus, uti notum est, id liabet proprium, ut subito respiratio interrumpi soleat, nee infans, nisi post multa conamina, spiritum recuperet, ct quidem sonum nunc edens, quem stridentem dicunt, aut cucurrientem. Consentiunt longe plurimi medici eum morbum pendere ab affectione nervi vagi et vix dubium hoe esse potest, dummodo accessum contempleinur et partes, quae in accessu maxime affectae sunt. Quod vero cum sit verissimum, verum tarnen lioc panter videtur , causas , quae eam nervi vagi affectionem efficiant, non in omnibus casibus easdem esse sed differre pro sede sua et natura pariter. Attamen inter eas caussas etiam esse tumores glandularum lymphaticarum earum, quae in decursu vagi et recurrentis locatae sint, satis probatum est recentiorum observationibus, inprimis vero iis, quas debemus viro doctiss. Hugli L e y (46). Quidem iam a viro doctiss. Merrim a n (47) nonnullos communicatos habemus casus , in quibus in cadavere infantum ex asthmatis accessu defunctorum, nihil aliud reperiri poterat praeter tumorem glandularum colli, quibus vagus pressus fuerat. lam L e y accuratius in eam caussam inquisivit et firmis rationibus probavit in tumoribus ïllarum glandularum frequentem caussam esse spasmi glottidis; vidit Ley nervuin vagum de loco suo repulsum et compressum a tumentibus glandulis bronchialibus. Cum viro doctiss. Ley (46) Ilugh Ley in Müller's Archiv. Beilin i838 , Heft III, p. LXXIX. (47) Merriman, Underwood treatist oj the diseascs of children. consentit docliss. Fr. Ryland (48), quin bic quoque asthina thymicum, quod dicitur eo sensu a tuinore glandulae thymi repetit, quo glandulae lymphaticae bronchorum collique spasmum glottidis inducunt. Neque dissentit vir doctiss. G r i f f i n (49) , qui ex pluribus collatis casibus liane ducit consequentiam , morbum plerumque observari apud scrophulosos et saepe observari tumentes glandulas in collo et forsan etiam in dorso. Tandem etiam vir doctiss. Kyll (50) ad causas, quae spasmum glottidis in infantibus inducere valent, etiam refert mutationes glandularum in collo et pectore; ne dicam a viro doctiss, Hankel (51) casum descriptum esse infantis cum syinptomatibus anginae membranaceae defuncti, et in cuius cadavere glandulae tracheae et bronchorum tuberculis repletae reperiebantur, quin simul vagi dextri cum illis glandulis concretio. (48) Fr. Ryland in Schmidt's Jahrbiicher i8j8, IN". VII, p. 141. (49) Griffin in Froricp's Notizen i838, Juni, p. u88. (50) Kyll in Froricp's Notizen i838, Juni, p. 333. (51) Hankel in Ru s t's Magazin, Toni. XXXIX , Heil 11. i833. (52) 15e 1-ton, I. c. p. 56/, Observ. I el Observ. II . p. 565. lam dictum est, nonnunquam bronchos exulcerari et cum bronchis vicinas bronchiales glandulas tuberculosas adeo ut eraollita iam substantia tuberculosa in bronchi cavura effundi queat. Casus duo huiusmodi fistularum leguntur apud Berton (52). lam vero cum illa exulceratio sine inflammatione oriri nequeat, hoe facile contingere potest, ut nata inflammatio non adeo aretis finibus circumscripla maneat, sed latius se diffundat vel per bronchos, vel per pulmones. Atque hoe etiam ex illis casibus viri doctiss. Berton patet; nam in altero reperiebantur indicia pneumoniae cum iniectione tunicae mucosae tracheae et bronchoruin, et in altero casu substantia pulmonum, maxime vicina degeneratis glandulis, signa exhibebat hepatisationis. Idem iam, quod nonnunquam accidit tuberculis glandularum bronchialium, idem, inquam, etiam calculis supervenire potest, neque dubium est, quin in nonnullis certe casibus calcuü qui eiiciantur, in sic dicta phthisi calculosa, ex glandulis lymphaticis bronchorum veniant. $ 26. § 27. Quamadmodum, ut in priore casu, lislula nonnunquam producilur inter glandulas bronchiales et bronchos; ita etiam nonnunquam inter oesophagum pariter. Berton (53) duos descripsit casus et in utroque scilicet perforatio observata est et oesophagi et rami unius bronchialis, et in utroque infans et tussi et febre, interdum etiam vomitu laboraverat. Alii medici similes narrarunt casus, quos tamen taceo, cum peculiare nihil habeant. § 28. Nonnunquam arteria pulmonalis sirnili modo perforatur et infantes tune subito haemoptysi vehementi corripiuntur, quae mortem affert. Berton (54) duos casus huiusmodi observavit et communicavit, alteram ex infante undeciin annos nato, alterum ex infante tres annos cum dimidio nato. (53) Berton, 1. c. p. 567 ct 568. (54) Berton, 1. c. p, 570 et 572. f $ 29. Licet tuberculosa glandularum bronchialium affectio ad morbos valde periculosos pertineat, ipsa tarnen, quin possit sanari, vix dubium est. Si emollita est tuberculosa substantia et evacuata, cystis iam potest ossescere et interius granulationibus impleri; quin potest substantia tuberculosa in substantiam cretaceam mutari atque haec in substantiam calculosam. Quae omnia revera fieri posse suspicantur etiam et Berton (55) et And ral (56), yerum, quum in multis casibus non una glandula affecta sit, quin saepe etiam in pulmonibus tubercula exstent, non multum sanatio illa glandularum bronchialium proficeret, recte iam monente Berton (57), ne dicam eiusmodi sanationein glandularum bronchialium a nemine] ad hoe tempus observatam esse. Qui vero defectus observatae sanationis non raritatem sanationum universe potest ostendere, quin si calculi revera a tuberculis oriantur, ea certe sanationis (55) Berton, 1. c. p. 564 et 574. (56) Andral, Mal. de poilrine, T. II, p. ig4 sqq. (57) Berton, 1. c. p. 574. species haud adeo rara videtur, siquidem illi calculi in glandulis 'bronchialibus non adeo rari sunt. Caeterum iam supra mentionem feci casuum , in quibus in pulmonibus nulla erant tubercula, licet iis repletae essent glandulae bronchiales; in his itaque casibus tabes bronchialis facilius sanari potuisset. Et liceat praeter eos casus, quos supra citavi, alios nonnullos memorare , in quibus cum sanitate pulmonum tabes glandularum exstitit. Unum casum reperi apud Andralium (58); alterum apud Morgagni (59): sectio cadaveris feminae annorum ad quadraginta, quae propter abusum spirituosorum a plurimis iam annis obnoxia erat ventriculi doloribus, quos deiectus ciborum appetitus et nausea mox etiam iteratae sanguinis vomitiones sequebantur. Glandulae bronchiales ex nigris albae, ex parvisque factae erant mediocribus uvae acinis haud minores, firmiores praeterea et purulento ichore scatentes. In pulmonibus autem nequidquam vitii animadversum est. (58) A n d r a 1, Mal, de poitrine, T. II, Obsery. XV, p. 196. (5